________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથનો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ ,
૨૭૩ પામ્યા એટલે પિતાના શેકથી જ રાજગૃહનગરને છોડીને ચંપાપુરીને રાજધાની કરી. પિતાના બંધુ હલ્લ અને વિહલના પ્રસંગના કારણે તેણે પોતાના નાના ચેડા મહારાજાની સાથે યુદ્ધ કર્યું. યુદ્ધમાં કાલ વગેરે દેશ કુમારે મૃત્યુ પામ્યા. તેમનું બધું સૈન્ય તેણે લઈ લીધું. ઘણા કાળે મહાકષ્ટથી તેણે વૈશાલીનગરી કબજે કરી. ચેડા મહારાજ દેવલેકમાં ગયા એટલે તે સર્વત્ર અખ્ખલિત આજ્ઞારૂપી ઐશ્વર્યવાળ મટો રાજા બનીને ચંપાનગરીમાં પાછો આવ્યો. આ બધા પ્રસંગો કેવી રીતે બન્યા તે વિસ્તારથી મૂળ આવશ્યક ટીકામાંથી જાણી લેવું. અહીં તે પ્રસ્તુત ગાથાના અર્થની ઘટના કરવા માટે કંઈક કહેવામાં આવે છે. - તેણે પોતાના અસાધારણ પરાક્રમથી સમસ્ત સામંતસમૂહનો પરાભવ કર્યો હતો, અર્થાત્ બધા સામંતને પોતાના વશમાં રાખ્યા હતા. તેના શરીરના હાથ–પગ વગેરે અવયવ ચક્ર અને સ્વસ્તિક વગેરે શુભ લક્ષણોથી યુક્ત હતા. પૂર્વભવે ઉપાર્જન કરેલા ઉત્તમ પુણ્યના ઉદયથી તેને રાજ્યનાં સર્વ અંગો અસાધારણ મળ્યાં હતાં. પદ્માવતી વગેરે અંતઃપુરની સાથે જીવેલકમાં સારભૂત ગણુતા પાંચ પ્રકારના વિષયસુખને અનુભવતા તે મહાન રાજાના કેટલાંક વર્ષો પસાર થયાં. તે જ ચંપાપુરીમાં એક દિવસ શ્રી મહાવીર તીર્થંકર પધાર્યા. લક્ષકેટિ દેવો શ્રી મહાવીર ભગવાનના ચરણ કમલની સેવા કરી રહ્યા હતા. શ્રી મહાવીરસ્વામીએ પિતાના ચરણકમલના સ્પર્શથી સર્વ પૃથ્વીને પવિત્ર કરી હતી. તેઓશ્રીના બાલ્યકાળથી થયેલાં મેરુપર્વતકંપન વગેરે અનેક પ્રકારના સુંદર ચરિત્ર સંપૂર્ણ પૃથ્વીલમાં પ્રસિદ્ધ છે. ઇદ્ર તેઓશ્રીનાં સુંદર ચરિત્રનું વર્ણન કરતાં તેઓશ્રીના પ્રબળ સત્ત્વગુણનું વર્ણન કર્યું. આથી ઉત્પન્ન થયેલ અતિશય રોષથી સંગમે તેઓશ્રીને છ મહિના સુધી વિવિધ ઉપસર્ગો કર્યા. પણ તેઓશ્રી ચલિત બન્યા નહિ. તેઓશ્રીએ નિરાબાધપણે વધેલા શુભધ્યાન રૂપ અગ્નિથી કર્મરૂપી કાષ્ઠોને બાળી નાખ્યાં. આવા શ્રી મહાવીર પ્રભુ ચંપાપુરીમાં પધાર્યા. ઉદ્યાનપાલક વગેરે દ્વારા શ્રી મહાવીર પ્રભુના આગમનના સમાચાર જાણુને કેણિક મહાન આડંબરથી શ્રીમહાવીરપ્રભુને વંદન કરવા માટે ચાલ્યો. સમવસરણ પાસે આવ્યા એટલે તેણે છત્ર અને ચામર વગેરે રાજ્યના અલંકારને ત્યાગ કર્યો. પ્રભુજીને ત્રણ પ્રદક્ષિણા આપી. ભક્તિસમૂહથી મસ્તકને નમાવીને વિધિપૂર્વક પ્રભુના બે ચરણકમલને વંદન કર્યું. પછી ઉચિતસ્થાને બેઠે. પ્રભુએ ધર્મદેશના શરૂ કરી. ધર્મદેશનામાં ધર્મ અને અધર્મના ફલન વિભાગે જણાવ્યું.
પછી કોણિક પ્રસંગોચિત પ્રશ્ન કર્યો હે ભગવન્! આપે ધર્મના ફલનું વર્ણન કરતાં દેવ વગેરેનું વર્ણન કર્યું, તેમાં ચકવર્તીઓ પણ ધર્મના પ્રભાવથી થાય એમ કહ્યું. ચક્રવર્તીઓ * * ૧. સ્વામી, મંત્રી, મિત્ર; ભંડાર, કિલ્લે, રાષ્ટ્ર, તજ અને સેના એ આઠ રાજ્યનાં અંગ છે.
૩૪, "
