________________
૨૮૨
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને (૯) રાંધવું, ખાંડવું, પીસવું, દળવું અને પકાવવું ઈત્યાદિ (પાકિયા)નું સદા પરિમાણ કરવું જોઈએ. કારણ કે અવિરતિથી ઘણે કર્મ બંધ થાય છે.” (૧૦)
મધવિરતિ ઈત્યાત્રિરૂપે ભેદની (પ્રકારની) વિચારણા કરવી, અર્થાત્ મધવિરતિ, માંસવિરતિ, માખણવિરતિ એમ આ વ્રતના અનેક ભેદો થાય છે એમ વિચારવું.
અહીં મદ્યપાન, માંસભક્ષણ અને રાત્રિભેજનમાં ઘણું અનર્થો દેખાતા હોવાથી મૂળગાથામાં સૂચિત ન કર્યા હોવા છતાં શ્રાવકેના અનુગ્રહ માટે બે દષ્ટાંતે કહેવામાં આવે છે –
ઋષિનું દૃષ્ટાંત કેઈ ઋષિએ જંગલમાં રહીને હજારે વર્ષો સુધી ઉગ્રતપની સાધના કરી. “ઉગ્રતપના પ્રભાવથી આ ઋષિ મને ઇદ્રપદથી ગ્રુત કરશે” એવી શંકાથી ઇદ્ર ગભરાયે. ઋષિને તપની સાધનાથી પતિત કરવા દેવાંગનાઓને તેમની પાસે મેકલી. ઋષિ પાસે આવીને દેવાંગનાઓએ અંજલિપૂર્વક પ્રણામ અને વિવિધ પ્રકારની સ્તુતિ આદિ અનેક પ્રકારના વિનયથી ઋષિને પ્રસન્ન કર્યા. પ્રસન્ન થયેલા ઋષિએ વરદાન માંગવાનું કહેતાં દેવાંગનાઓએ “મ, હિંસા કે અબ્રહ્મ એ ત્રણમાંથી ગમે તે એકનું તમે સેવન કરો એમ કહ્યું. આ સાંભળી ઋષિ કઈ વસ્તુનું સેવન કરવું એના વિચારમાં પડી ગયા. વિચારણું કરીને હિંસા અને અબ્રહ્મ નરકનાં કારણે છે, જ્યારે મદ્ય ગેળ, ધાવડી આદિ શુદ્ધ વસ્તુઓથી બનતું હોવાથી નિર્દોષ છે એમ નિર્ણય કર્યો. આથી મદ્યપાનને સ્વીકાર કરીને મદ્યપાન કર્યું. અધિક સ્વાદ કરવા (વિદંશ' બનાવવા) બકરાને હણુને હિંસા આદિ સઘળાં પાપ કર્યા. પરિણામે તપનું સામર્થ્ય હણાઈ ગયું. અંતે મરણ પામીને તે ઋષિ દુર્ગતિમાં–નરકમાં ગયા. આ પ્રમાણે ધર્મીઓએ મવને દોષની ખાણ જાણવું.
વસુમિત્રાનું દૃષ્ટાંત આ ભરતક્ષેત્રમાં દેવભવન જેવાં ભવન, ઉદ્યાન, ફવાઓ, વાવડીઓ અને જલકુંડે (=હવાડા)થી મનહર ઉજજેની નામની ઉત્તમ નગરી હતી. તેમાં યજ્ઞદત્ત, વિષગુદત્ત અને જિનદાસ એમ ત્રણ શ્રાવકે હતા. તેમની અનુક્રમે જયશ્રી, વિજયશ્રી અને અપરાજિતા નામની પુત્રી હતી. ત્રણે પરસ્પર પ્રીતિવાળી હતી. બાલ્યાવસ્થાથી
૧. વિદેશ એ મદ્યપાન ઉપર પ્રી તિ ઉત્પન્ન કરનાર એક પ્રકારનું ચાટણ છે. જેમ ખોરાક ખાધા પછી મુખવાસ લેવામાં આવે છે તેમ મદ્યપાન કર્યા પછી વિદેશને ઉપયોગ કરવામાં આવે છે પરંવાચક્ષા મથપાશન અભિ. લેક ૯૦૭
