________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૨૮૧ પથારૂચા” એ સ્થળે આદિ શબ્દથી પાણી, પુષ્પ અને આભરણ વગેરે સમજવું. કારણકે અશન અને વિલેપન ઉપભેગરૂપ હોવાથી અને વસ્ત્ર પરિભેગરૂપ હોવાથી આદિ શબ્દથી ઉપભોગ અને પરિભોગ એ બંને પ્રકારની વસ્તુનું ગ્રહણ કરવું જોઈએ.
મારે આ આટલું ખાવું કે આટલું વાપરવું એમ ઉપભેગ–પરિભેગનું પરિમાણ જે જીવ લે તેણે પહેલાં મધ આદિ વાપરવાનું બંધ કરવું જોઈએ. કારણ કે મધ આદિનો ઉપગ બહુ પાપરૂપ હોવાથી મધ આદિ બંધ ન કરવાથી ઉપભેગ–પરિભેગ પરિમાણથી જે કર્મનિર્જરા સાધવાની છે તે ન સાધી શકાય. (કારણકે–એક બાજુ ઉપભોગ–પરિભેગ પરિમાણથી નિર્જરા થાય તે બીજી બાજુ મધ આદિના ઉપગથી નવાં કર્મો બંધાય.)
મધ આદિ વિષે કહ્યું છે કે–“ચઉરિંદ્રિય જીવોના શરીરની ચરબી અને લેહીથી મિશ્રિત, હલકું અને નિંદનીય એવા આ મધના ભક્ષણને અને વિક્રયને ત્યાગ કરો. (૧) કુલ, બલ, મતિ, મહત્તા, પ્રશંસા અને વૈભવનો નાશ કરનાર, કુરૂપ, આપત્તિ અને વિવિધ હલના જનક એવા દારૂનો ત્યાગ કરો. (૨) પંચેંદ્રિય જીવના વધથી બનાવાયેલું, ઉગ્રપાપ ફલવાળું, વીર્ય, રસ, લેહી અને કલમલથી દુર્ગંધવાળું અને ભવજનક એવું માંસ તું છોડ. (૩) વડ, ઉંબરી, ઉંબર, પીપળી અને પીપળાના ફલેમાં ઘણું (સૂક્ષ્મ) જ હોય છે. ભક્ષણ કરાયેલાં એ ફળ વ્રતભંગ કરે છે. (૪) માખણની
નિવાળા અને માખણના વર્ણવાળા ઉત્પન્ન થયેલા છથી સંસક્ત અને અવસ્થાતરને નહિ પામેલા (=ઘી રૂપે નહિ બનેલા) માખણને છેડે. આ માખણ (=માખણનું ભક્ષણ) પણું ભવજનક (=સંસારવર્ધક છે.) (૫) પલ્ચક (કપાલખની ભાજી), લટ્ટ (=ખસખસ) અને સાગ (=વૃક્ષવિશેષ) જેથી સંસક્ત છે. કાચા ગેરસના મિશ્રણવાળા મગજથી સંસક્ત થાય છે. તેનું ભક્ષણ પણ નિયમા દેષ માટે થાય છે. (૬) જે જે રાત્રિભોજન કરવામાં તત્પર છે તે જ સદા ધન, ઉન્નતિ, બુદ્ધિ, કુલ, બલ અને રૂપ આ બધાથી રહિત થાય છે. (૭) મૂળા, ગાજર, લૂણીની ભાજી અથવા દુધી દ્રવ્ય, ર, કુંઆરી, આદુ, અંકુરા વગેરે સાધારણ (=અનંતકાય) છે. તેમાં
અનેક પ્રકારે (=અનંતા) જી હોય છે. (૮) તેથી ઉપભેગમાં ફલ, શીંગ, પત્ર, પુષ્પ, કાષ્ઠ, બહુબીજ, વિગઈઓ, સચિત્ત, અનંતકાય અને દ્રવ્યનું પ્રમાણ કરવું જોઈએ.
૧. લેહી અને વયના મિશ્રણથી ઉત્પન્ન થયેલો પ્રવાહી પદાર્થ. ૨. પત્યેકના ઉપલક્ષણથી અનંતકાય બધી વનસ્પતિઓ સમજી લેવી. ૩ ખસખસના ઉપલક્ષણથી બહુબીજવાળી બધી વનસ્પતિઓ સમજી લેવી. ૪, મગના ઉપલક્ષણથી બધા દ્વિદળ ધાન્ય સમજી લેવા.
