________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૨૪૧ આ વખતે શ્રી લક્ષમણે સ્વયં સીતાજી પાસે આવીને પ્રણામ કરીને 'અને ઉછાળવા પૂર્વક સીતાજીને કહ્યું: હે દેવી! કૃપા કરીને નગરપ્રવેશને સ્વીકાર કરે, અર્થાત્ નગરમાં પ્રવેશ કરે. સીતાજીએ કહ્યું: હે લક્ષમણ! પિતાને શુદ્ધ (સિદ્ધ)ન કરું ત્યાં સુધી નગરીમાં પ્રવેશ કરવાને ઈચ્છતી નથી. સીતાજીને આગ્રહ જાણીને શ્રીલક્ષમણે શ્રીરામને આ વાત કહી. શ્રીરામ પોતે સીતાજી પાસે આવ્યા. શ્રીરામે પ્રણામ કરીને સુખાસને બેઠેલા પ્રિયાને કહ્યુંઃ હે પ્રિયે! પિતાનું કલંક દૂર કરવા તમે કોઈ પણ રીતે સમર્થ છે?
સીતાજી બેલ્યા લેકમાં પાંચ દિવ્યા છે. તે આ પ્રમાણે - તુલારોપણ (==ાજવા ઉપર ચઢવું), અગ્નિપ્રવેશ, વિષભક્ષણ, ફાલગ્રહણ (તપાવેલું લડું પકડવું), અને શસ્ત્રધારા શયન. આ પાંચમાં ક્યા દિવ્યથી પિતાને શુદ્ધ કરું? શ્રીરામે કહ્યું : અગ્નિથી. સીતાજીએ સ્વીકાર કર્યો. પછી શ્રીરામે ત્રણસે હાથ પ્રમાણ ચેરસ મોટી વાવડી ખોદાવી. ખેરના કાઠેથી તેને પૂરી દીધી. જવાલાસમૂહથી દુઃખથી જોઈ શકાય તેવો અગ્નિ સળગે. સીતાજીને બોલાવ્યા. શ્રીરામે સીતાજીને કહ્યું: દુષ્ટ લેકે જેની સંભાવના કરી છે તે કલંકરૂપ કાદવથી મલિન થયેલા આત્માને આ સળગેલા અગ્નિમાં સુવર્ણની જેમ શુદ્ધ કરો. વિકસિત મુખરૂપ કમળવાળા અને તુષ્ટ મનવાળા સીતાજી પણ “સ્વામી જે પ્રમાણે આજ્ઞા કરે છે તે પ્રમાણે કરું છું” એમ કહીને અગ્નિ તરફ ચાલ્યા. તેથી સઘળા લોકો હા હા એવા અવાજ પૂર્વક બેલવા લાગ્યાઃ અરે! અરે! શ્રીરામે આ સારું કરવાનું શરૂ કર્યું નથી. સીતાજીને અતિનિર્દય કાર્યની આજ્ઞા કરી છે. અમે એમના શીલખંડનની જરા પણ સંભાવના કરતા નથી. મુખનો ચહેરો જ જીવના મલિનશીલપણાને પ્રગટ કરે છે. સીતાજીમાં કંઈ પણ કુશીલતાનું લક્ષણ જોવામાં આવતું નથી. તે
આ વખતે સિદ્ધાર્થે કહ્યું : હે રામદેવ! કદાચ મેરુ પાતાળમાં પેસી જાય, લવણસમુદ્રને જલસમૂહ સુકાઈ જાય, તે પણ સીતાજીના શીલનાશની સંભાવના નથી. અથવા સીતાજીએ અગ્નિમાં પ્રવેશ કર્યા વિના જ આત્માને શુદ્ધ કર્યો છે. કારણ કે લેકમાં પ્રશંસા પ્રાપ્ત થઈ છે. હવે સીતાજીને અગ્નિમાં પ્રવેશ કરતા અટકાવી દે. શ્રીરામે કહ્યું છે સિદ્ધાર્થ ! આ લોકે દુર્જનના જેવા સ્વભાવવાળા છે. ક્ષણવારમાં ઊંધું બોલે છે, તે ક્ષણવારમાં સીધું બોલે છે. તેથી સીતાજીને શીલરૂપી સુવર્ણના ગુણ અગ્નિમાં સિદ્ધ ન થાય ત્યાં સુધી હું સીતાજીને ન રેકું. સીતાજી પણ અગ્નિ પાસે જઈને અરિહંત-સિદ્ધ વગેરેને નમસ્કાર કરીને બેલ્યાઃ હે લોકપાલો! જે મેં શ્રીરામને છોડીને બીજા પુરુષની મનથી પણ ઈચ્છા કરી હોય તે આ અગ્નિ મને બાળી નાંખે, નહિ તે હિમણ જે શીતલ થાઓ. આમ કહીને સીતાજીએ અગ્નિમાં ઝંપાપાત કર્યો. આ દરમિયાન - ૧. અર્ધ એટલે પૂજાની સામગ્રી. આજે જેમ દેવ વગેરેની સન્મુખ ચેખા ઉછાળવામાં આવે છે તેમ કંઈ ઉત્તમ વસ્તુ તેમની સન્મુખ ઉછાળી હશે એમ અનુમાન થાય છે.
૩૧ ' ,
