________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૨૫૭ સુધી ક્યા કારણથી મરણ થયું છે અને નિધાન વગેરેને વૃત્તાંત વિસ્તારથી કહ્યો. આ સાંભળીને તે બેને પણ તે જ ક્ષણે જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું. પોતાના પૂર્વભવને જાતે જ જાણીને મનમાં વિસ્મય પામ્યા. આચાર્યના પગમાં પડ્યા. પછી પિતા વગેરે લોકોને વિશ્વાસ થાય એ માટે જાતે જ નિધાન બતાવ્યું. એ ધનને સારા સ્થાનમાં ઉપયોગ કર્યો. પછી પિતાને પૂછીને તે જ આચાર્યની પાસે તે બેએ દીક્ષા લીધી. વિધિથી દીક્ષાને પાળીને, સમાધિમરણથી મૃત્યુ પામીને મહેંદ્ર દેવલોકમાં દેવ થયા. આ દષ્ટાંતથી સંતોષથી રહિત ધન અનર્થનું કારણ છે અને દુર્ગતિનું મૂળ છે એ સિદ્ધ થયું. આ કથાનો વિસ્તાર ભગિનીવત્સલ ગ્રંથની જેમ જાણ, અર્થાત્ આ ગ્રંથને વિસ્તાર ભગિનીવત્સલ ગ્રંથમાંથી જાણ. સંતોષયુક્ત ધન તો આનંદ વગેરે શ્રાવકની જેમ દાન અને ભોગની પ્રધાનતાવાળા હોય છે, તથા કર્મક્ષય અને યશનું કારણ બને છે. [૫૯] ઉત્પત્તિકાર કહ્યું. હવે પાંચમા વ્રતનું જ દેષદ્વાર કહે છે –
अणियत्ता उण पुरिसा, लहंति दुक्खाई णेगरूवाई ।
जह चारुदत्तसड्ढो, पन्भट्ठो माउलाहिंतो ॥६॥ ગાથાથ – પરિગ્રહથી નિવૃત્તિ નહિ કરનારા પુરુ, મામાથી ભ્રષ્ટ થયેલ ચારુદત્ત નામના શ્રાવકની જેમ અનેક પ્રકારનાં દુખે પામે છે.
ટીકાથી – પરિગ્રહનો ત્યાગ નહિ કરનારા પુરુષ નરક અને તિર્યંચગતિમાં છેદન વગેરે અને મનુષ્યગતિમાં સ્નેહનાશ વગેરે અનેક અનર્થોને પામે છે. કહ્યું છે કે
જગતમાં ચંચળ એવા ધનના કારણે અર્ધીક્ષણમાં પિતા, પુત્ર, માતા, પુત્રવધૂ અને બંધુઓને નેહ નાશ પામે છે. (૧) લોભથી પીડિત જીવ (ધન માટે) ઘણું ભમે છે, ભાર ઉપાડે છે, ભૂખ સહન કરે છે, ધિટ્ટો બનીને પાપ આચરે છે. કુલ શીલ અને જાતિના કારણે નિયત થયેલી મર્યાદાઓનો ત્યાગ કરે છે. (૨) ધનમાં આસક્ત થયેલ પુરુષ પર્વત ઉપર દોડે છે, સમુદ્રને તરે છે, પર્વતની ગુફાઓમાં રહે છે, અને બંધુજનને મારે છે.” (૩) તથા બીજા કેઈએ પણ કહ્યું છે કે
પરિગ્રહ દ્વેષનું ઘર છે. ધીરજને ઘટાડે છે. ક્ષમાનો શત્રુ છે. વ્યાક્ષેપનો ભંડાર છે. મદને મિત્ર છે. દુર્ગાનનું ભવન છે. કષ્ટ આપનાર શત્રુ છે. દુઃખને ઉત્પન્ન કરે છે. સુખને નાશ કરે છે. પાપનો સ્વાભાવિક વાસ (=રહેઠાણ) છે. બુદ્ધિશાળીને પણ (દુ) ગ્રહની જેમ ફલેશ માટે અને નાશ માટે થાય છે.”
આ પ્રમાણે ગાથાને અક્ષરાર્થ છે. ભાવાર્થ કથાથી જાણવાં. તે કથા આ છે –
૩૩
