________________
२९०
શ્રાવકનાં બાર વ્રત યાને સીએ તેને પુત્રની જેમ સ્વીકાર કર્યો. ક્યારેક સુવર્ણરસ મેળવવાના લેભથી સંન્યાસી તેને કઈ પર્વત ઉપર લઈ ગયો. તેના શિખરના એક ભાગમાં કૃત્રિમયંત્રરૂપી બારણાથી બંધ કરાયેલ, ચમના મુખના જેવી આકારવાળી, મંત્રના પ્રયોગથી પ્રકાશિત કરાયેલી ઘેર બલ સંન્યાસીએ ચારુદત્તને બતાવી. પછી પોતાની સાથે ચારુદત્તને તેમાં પ્રવેશ કરાવીને તેની અંદર દુર્ગધી, ચાર હાથ પ્રમાણ, ઘેર અંધકારવાળે, લંબાઈ-પહેલાઈથી સમાન અને નરકના જેવા આકારવાળો કૃ બતાવ્યો. પછી સંન્યાસીએ તેને કહ્યું હે પુત્ર! તું આની અંદર ઉતર, જેથી તેને સિદ્ધ રસથી પૂર્ણ એક તુંબડી આપું. તૃષ્ણાથી અંધ બનેલો અને રસ લેવાની ઈચ્છાથી પ્રેરાયેલો તે હાથમાં તુંબડી લઈને દેરડાથી ચાર પુરુષ પ્રમાણ ભૂમિ સુધી નીચે ગયો એટલે નીચેની મેખલાએ આવ્યો. આ વખતે અંધકારથી જેની આકૃતિ દેખાતી નથી તેવા કોઈએ મનુષ્યભાષાથી “તું નીચે ન જો” એમ નીચે જોવાનો નિષેધ કર્યો. ભયથી રહિત ચારુદત્તે સંન્યાસીના વચનથી આવેલા મને કેણ રોકે છે? એમ પૂછયું. તેણે કહ્યું હું વણિક છું. દરિયામાં મારું વહાણ ભાંગી ગયું. આથી ધનની ઈચ્છાથી સંન્યાસીની સેવા કરી. સ્વાર્થમાં તત્પર અને પાપી એવા ત્રિદંડીએ (રાચ= રસ મેળવવા માટે પશુની જેમ મારું બલિદાન કરીને તે પોતે (કૂવામાં ઉતરીને રસને લાવે તેવા માણસની શોધ માટે) જતો રહ્યો. આ પ્રમાણે સમુદ્રને તરીને અહીં દુઃખી અવસ્થામાં રહેલો હું જેમ નાશ પામ્ય, તેમ હે ચારુદત્ત ! તું પણ આવી અવસ્થાને ન પામ. મને તુંબડી આપ, જેથી રસથી ભરીને તેને પાછી આપું, એ રસથી સ્પર્શાયેલે તું મરણ ન પામે. (એ રસ શરીરે સ્પશે તે શરીર બળી જાય.) તેથી ચારુદત્ત તુંબડી આપી. તેણે કરુણાથી સિદ્ધરસથી ભરીને તુંબડી પાછી આપી. પછી ચારુદત્તે દોરડું હલાવ્યું. ઉપર રહેલે સંન્યાસી દેરડું ખેંચીને તેને કુવાના કાંઠે લઈ આવ્યો. સંન્યાસીએ તુંબડી માગી. મર્મને જાણનારા ચારુદત્તે તુંબડી ન આપી.
સંન્યાસીના કૂર અભિપ્રાયને જાણીને ચારુદત્તે રસથી ભરેલી તુંબડીને કૂવામાં જ નાખી દીધી. પરિવ્રાજકે આ જાણીને દેરડાને અને તુંબડીને મૂકીને ચારુદત્તને તેવી રીતે પાડ્યો કે જેથી તે મેખલા ઉપર પડ્યો. તેથી મૃત્યુભયથી ત્રાસ પામેલા ચાદરે લલાટે અંજલિ જેડીને તીર્થકરને નમસ્કાર કરીને સાગારિક વ્રતને સ્વીકાર કર્યો. મનવચન-કાયાના સંયમવાળો હું હિંસા, અસત્ય, ચારી મૈથુન અને પરિગ્રહથી બધી રીતે નિવૃત્ત થયે છું. ધર્મહી જે મહાત્માઓએ ભેગ–સંપત્તિનો ત્યાગ કરીને જિનેશ્વરે કહેલો સુધર્મ આરા છે તેમને નમસ્કાર થાઓ. લોભ–મોહ–લેશથી ઘેરાયેલા, દુઃખ સાગરમાં ડુબેલા અને ધનની આકાંક્ષાવાળા અમારા જેવાએ તે આ પ્રમાણે નાશ પામે છે. તેને
૧. અર્થાત મને આ કૂવામાં ફેંકીને.
