________________
૨૫૦
શ્રાવકનાં ખાર ત્રતા યાને ઉદ્ભૂિત અને ખાતાચ્છિત એમ ત્રણ ભેદો છે. તેમાં ભેાયરું ખાત છે. મહેલ ઉદ્ભૂિત છે. ભેાંયરાવાળું મહેલ ખાતેચ્છિત છે.
(૩) હિરણ્ય :– હિરણ્ય એટલે ઘડેલું સોનું ( =દાગીના ). (૪) સુવણ:- એટલે નહિ ઘડેલું સોનુ’૨ (૫) ધનના:- ગણિમ, રિમ, મેય અને પારિચ્છેદ્ય એમ ચાર પ્રકાર છે. તેમાં જે ગણવામાં (ગણીને આપવામાં આવે) તે સેાપારી, નાળિયેર વગેરે ગણિમ છે. જે ત્રાજવામાં રાખવામાં આવે (=જોખીને આપવામાં આવે) તે ખાંડ, ગેાળ વગેરે રિમ છે. જે ક` વગેરેથી મપાય તે ઘી વગેરે મેય છે, જે પરીક્ષા કરીને લેવાય તે દ્રુમ્મTM વગેરે પારિચ્છેદ્ય છે. (૬) ધાન્ય:- ઘઉં, ચાખા વગેરે. (૭) કુષ્ય:- સુવર્ણ અને ચાંદી સિવાય તાંબાના વાસણ વગેરે ઘરવખરી. (૮) દ્વિપદ:– દાસ, દાસી વગેરે. (૯) ચતુપદઃ– ગાય, અશ્વ વગેરે.
મૂળગાથામાં ૬ શખ્ત ઉક્ત દરેક ભેદના અનેક પેટાભેદોનો સૂચક જાણવા. [૫૮] ભેદદ્વાર કહ્યું. હવે ઉત્પત્તિદ્વાર કહેવામાં આવે છેઃ
. अत्थं अणत्थविसय, संतोसविवज्जियं कुगइमूलं । નારું તત્ત્વરિમાળ, વ્રુત્તિ સંસારમયમીયા । ખુર્ ॥
ગાથા:- સંસારના ત્રાસથી ત્રાસી ગયેલા જીવા ધનને અનંનુ કારણ, સંતોષથી અતિશયરહિત અને નારક–તિય ચ વગેરે કુગતિનું મૂલ જાણીને તેનું પિરમાણુ કરે છે.
ટીકા :– સાષ= ઉત્તરોત્તર અભિલાષની નિવૃત્તિ, અર્થાત્ અધિક અધિક મેળવવાની ઈચ્છાનો અભાવ. (જેમકે-લાખ મળે તેા બે લાખ મેળવવાની ઈચ્છા. બે લાખ
૧. અહીં ટીકામાં ટ્વિયં-ઘટિતાન, મુર્ખ ચ ઘટિતસુવળે એમ હિરણ્ય અને સુવર્ણના એક જ અર્થ વિચારણીય છે. કાઈ ગ્રંથમાં હિરણ્ય એટલે ઘડેલું સેાનું અને સુવર્ણી એટલે ઘડવા વિનાનું સેાનું એવા અ` જોવામાં આવે છે. કાઈ ગ્રંથમાં હિરણ્ય એટલે ક્યા વિનાનું સેાનું અને સવ એટલે ઘડેલું સાનુ એવા અ જોવામાં આવે છે. એટલે અહીં મુદ્રિતપ્રતમાં બે સ્થળે ઇતિ એવા પ્રયાગ છે. તેના બદલે એક સ્થળે અટિત એવા પ્રયાગ જોઇએ. ૬૩ મી ગાથાની ટીકામાં હિરણ્યના ચાંદી અર્થાં કર્યાં છે. આ અથ વધારે પ્રસિદ્ધ છે.
૨. અહીં હિરણ્ય અને સુવર્ણના ઉપલક્ષણથી ચાંદી અને રત્ન વગેરે ઉચ્ચપ્રકારની ધાતુઓ વગેરે પણ સમજી લેવું.
૨. ક ભૂતકાળનું એક માપ છે. કÇ= સેાળ માસા, અથવા એંશી રિત.
૪. મ એ ભૂતકાળનું ચલણીનાણું છે. ૨૦ કાર્ડિ= ૧ કાકિણી. ૪ કાકિણી= ૧ પશુ. ૧૬ પણ= ૧ મ ૧૬ ૬મ્મ= ૧ નિષ્ક. નિષ્ક એટલે સેાનામહેાર.
