________________
૨૪૮.
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને અતિક્રમ વગેરે વિવિધ ભાગાઓથી અથવા પૂર્વોક્ત અનેક પ્રકારના વ્યાખ્યાભેદથી (=વતસ્વીકારવાના ભાંગાએથી) અતિચારે થાય છે= ઘટે છે. [૫૪] અતિચારદ્વાર કહ્યું. હવે ચેથાવતનું આઠમું ભંગદ્વાર કહેવાય છે - "
इत्थी पुरिसेण समं, विसयपसंगं करेइ दप्पेण ।
तइया भंगो जायइ. अइयारो अन्नहा होइ ।। ५५ ॥ ગાથાર્થ – સ્ત્રી પુરુષની સાથે કે પુરુષ સ્ત્રીની સાથે) જ્યારે મદથી એટલે કે અતિચારના ભય વિના મૈથુનસેવન કરે ત્યારે ચોથાવતનો ભંગ થાય, અન્યથા અતિચાર લાગે એટલે કે અનાભોગ આદિથી મૈથુન સેવન કરનાર વ્રતસાપેક્ષ છવને અતિચાર લાગે. [૫] ભંગદ્વાર પૂર્ણ થયું. હવે ભાવનાદ્વાર કહેવામાં આવે છે
अट्ठारसहा बंभ, जे समणा धारयति गुत्तिजुयं ।
बहुसावजं नाउं, तेसि पणमामिऽहं निचं ॥ ५६ ॥ ગાથાર્થ:- જે સાધુઓ મૈથુનસેવનને બહુ પાપવાળું જાણીને પૂર્વોક્ત નવગુણિએથી યુક્ત અઢારપ્રકારનું બ્રહ્મચર્ય ધારણ કરે છે તે સાધુઓને હું પ્રણામ કરું છું.
ટીકાથ-મૈથુનસેવન બહુ પાપવાળું છે એ વિષે શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે (અષ્ટક પ્રકરણમાં) કહ્યું છે કે –
શ્રી મહાવીર સ્વામી આદિ મહર્ષિઓએ મિથુન જીવોને નાશ કરનાર છે એમ શાસ્ત્રમાં (ભગવતીમાં) નળીના દષ્ટાંતથી કહ્યું છે. રૂથી ભરેલી નળીમાં અનિથી ધખધખતા સળિયાને પ્રક્ષેપ કરવામાં આવે તે જેમ સમસ્ત રૂ બળી જાય તેમ મિથુનસેવનથી સ્ત્રીની નિમાં રહેલા જીવો નાશ પામે છે.?
આગમમાં પણ કહ્યું છે કે- મિથુન પાપનું બીજ છે, ચોરી વગેરે મેટા ના સમૂહવાળું છે. તેથી સાધુએ મિથુનસંબંધને સ્ત્રીઓ સાથે બોલવા વગેરેને પણ ત્યાગ કરે છે.” (દશવૈ. અ. ૬ ગા. ૧૬) [૧૬]
ભાવના દ્વાર કહ્યું, અને તે કહેવાથી નવે દ્વારથી ચોથા અણુવ્રતનું સમર્થન કર્યું. હવે પાંચમા અણુવ્રતને અવસર છે. તેનું પણ સ્વરૂપ વગેરે નવદ્વાથી વ્યાખ્યાન કરવું જોઈએ. આથી “ઉદ્દેશ પ્રમાણે નિર્દેશ થાય” એ ન્યાયથી પહેલા સ્વરૂપઢારથી કહે છે –
