________________
૨૩૪
શ્રાવકનાં બાર વતે ચાને અનેક રાજપુત્રીઓને પરણ્યા. સીતા અને વિશલ્યા વગેરે પોતપોતાના અંતઃપુરની સાથે વિવિધ સુખને અનુભવતા શ્રીરામ-લક્ષમણે છ મહિના પસાર કર્યા.
આ દરમિયાન ઘણા સમયથી થયેલા પુત્રવિયેગથી સંતપ્ત બનેલી અપરાજિતા અને સુમિત્રાએ નારદને પુત્રવિરહનું પોતાનું દુઃખ જણાવીને અધ્યાથી લંકાપુરી મોકલ્યા. નારદે લંકાપુરી આવીને શ્રીરામલક્ષમણને માતાને વૃત્તાંત જણાવ્યું. આથી ઘણું વિદ્યાધર સૈનિકેથી અનુસરતા અને સીતા–વિશલ્યા વગેરે પોતપોતાના અંતઃપુરથી યુક્ત શ્રીરામ-લક્ષમણ બિભષણ અને સુગ્રીવ વગેરેની સાથે પુષ્પક વિમાનમાં બેસીને અયોધ્યા આવ્યા. તેમનું આગમન જાણીને ભરતરાજા તેમની સામે ગયા. પરસ્પર મિલન થતાં અતિશય ભાવથી આલિંગન વગેરે સ્નેહ કાર્ય કરીને પરમ આનંદથી પૂર્ણ બધાએ નગરીમાં પ્રવેશ કર્યો. અપરાજિતા અને સુમિત્રા વગેરે માતાઓ આનંદ પામી. ભરતરાજાએ અત્યંત હર્ષ પામીને મહાન વર્ધનક (=વધામણુને મહોત્સવ) કરાવ્યું. પછી કેટલાક દિવસ રહીને, શ્રીરામ–લમણને રાજ્ય સેપીને, ભરતરાજાએ અનેક સામંતની સાથે દેશભૂષણ કેવલીની પાસે દીક્ષા લીધી. નિરતિચાર ચારિત્ર પાળીને મેક્ષમાં ગયા.
આ તરફ ભારતની દીક્ષા પછી તુરત જ વિદ્યાધરો વગેરે લોકોએ રાજ્યાભિષેક માટે શ્રીરામને વિનંતિ કરી. શ્રીરામે લક્ષમણને બતાવ્યા, અર્થાત્ આ લક્ષમણ વાસુદેવ હોવાથી તેમને અભિષેક કરે એમ કહ્યું. તેમ થાઓ એમ શ્રીરામના વચનને સ્વીકારીને શ્રીરામ સહિત વિદ્યાધર વગેરે લોકેએ મહાન આડંબરથી લમણકુમાર રાજ્યાભિષેક કર્યો. શ્રીલક્ષમણજી નારાયણ નામના આઠમા વાસુદેવ થયા. વિશલ્યા તેમની મુખ્ય મહાદેવી (=પટ્ટરાણી) થઈ ત્યારબાદ બધાએ જ શ્રીરામને અભિષેક કર્યો. શ્રીરામ પત્ર નામના આઠમા બલદેવ થયા. સીતાજી તેમના મુખ્ય મહાદેવી થયા. આ પ્રમાણે રાજ્યાભિષેક થઈ ગયા પછી રાજસમુદાયથી પરિવરેલા અને રાજસભાના મંડપમાં બેઠેલા તે બંને સૂર્ય—ચંદ્રની જેમ શભ્યા. ત્યારબાદ બિભીષણ વગેરેને રાક્ષસદ્વીપ વગેરે પોતપોતાના સ્થાનનું આધિપત્ય આપીને પોત-પોતાના સ્થાનમાં મેકલ્યા. પછી શ્રીરામ-લક્ષમણે રાજ્યને સુખી બનાવીને કેટલોક કાળ પસાર કર્યો.
એકવાર ઋતુસમયે સ્નાન કરેલા અને દિવ્યભવનમાં રહેલી શય્યામાં સુખપૂર્વક સૂતેલા સીતાદેવીએ રાત્રિના અંતે સ્વપ્નમાં અત્યંત મનોહર આકૃતિવાળા અને સૂર્યના મુખની જેમ દીપતાં અષ્ટાપદપ્રાણીનાં બે બચ્ચાં ઉદરમાં સુખપૂર્વક પ્રવેશ કરતાં જોયાં, અને પિતાને તે બેની સાથે વિમાનમાંથી નીચે પડેલી જોઈ. આથી સીતાદેવી એક સાથે જ હર્ષ અને શોકને આધીન બન્યા. જાગેલા સીતાજીએ જાતે જ શ્રીરામ પાસે જઈને
