________________
શ્રો નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથના ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૨૧૧
(કામના સપ્રાપ્ત અને અસપ્રાપ્ત એમ બે ભેદ છે) તેમાં અસં પ્રાપ્તકામના ભેદો આ પ્રમાણે છેઃ
૧ અઃ- સ્રી વગેરેને જોયેલ ન હાવા છતાં સાંભળીને તેના પ્રત્યે માત્ર રાગ. ર ચિંતાઃ- અહા ! તેમાં જ રૂપાદિ ગુણા છે એમ આગ્રહથી તેનુ ચિંતન. ૩ શ્રÇાઃતેના સંગ કરવાની ઈચ્છા. ૪ સ્મરણઃ- તેના રૂપની કલ્પના કરીને તેના રૂપનું આલેખન વગેરે કરીને આનંદ પામવા. ૫ વિદ્ભવતાઃ–તેના (વિયેાગથી થયેલા ) શાકથી આહાર વગેરેમાં પણ ઉપેક્ષા. ૬ લજ્જાનાશઃ- માતા–પિતા વગેરેની સમક્ષ પણ તેના ગુણેા કહેવા. ૭ પ્રમાદઃ– તેના ( ચેાગ ) માટે જ અન્ય સકાર્યોમાં પ્રવૃત્તિ ન કરવી. ૮ ઉન્માદઃ- પાગલ થઈ જવાથી ગમે તેમ ખેાલવું. હું તદ્ભાવઃ- સ્તંભ વગેરેને પણ તેની બુદ્ધિથી આલિંગન કરવું વગેરે ચેષ્ટા. ૧૦ મરણઃ– ( તેના વિયેાગથી) શાક વગેરે વધી જવાથી પ્રાણના ત્યાગ કરવા. આ પ્રમાણે અસ`પ્રાપ્તકામ દશ પ્રકારે છે.
અથવા બ્રહ્મચર્યના દેશ પ્રકાર કે આઠ પ્રકાર છે. તેમાં ગંધહસ્તિએ ( =શ્રી સિદ્ધસેન ગણીએ) મૈથુન વગેરે દશ પ્રકારના કામના ભેદો કહ્યા છે. તે પ્રત્યેક ભેદને ત્યાગ કરવાથી આઠ પ્રકારના બ્રહ્મચર્યનું પાલન થાય છે. કહ્યુ છે કે
૧ મૈથુન= મિથુનક્રિયા કરવી. ૨ અનુસ્મૃતિ =પૂર્વે કરેલ કામક્રીડાનુ સ્મરણ કરવું. ૩ સ’સ્કાર= શરીરને આભૂષણા વગેરેથી શણગારવું. ૪ સ્પૃહા =સ્રીના સંગ કરવાની ઈચ્છા રાખવી. પ ઇંદ્રિયાલા=સ્ત્રીની ઇંદ્રિયાનું નિરીક્ષણ કરવું. ૬ વૃષ્યરસ= વીયવક રસાનું સેવન કરવુ. ૭ વિષયા= પાંચ વિષયાનું સેવન કરવું. ૮ વિકથા= સ્ત્રીકથા વગેરે વિકથા કરવી. ૯ સત્કાર= સ્નાન વગેરેથી શરીરસત્કાર કરવા. ૧૦ સ‘સક્તસેવા=સ્ત્રી, પશુ, નપુંસક, વગેરેથી સંસક્ત વસતિમાં રહેવુ. આ દશ પ્રકારના અબ્રહ્મથી નિવૃત્તિ એ બ્રહ્મચય છે.”
બ્રહ્મચર્યના આઠ પ્રકાર આ પ્રમાણે છેઃ
૧ “સ્મરણ= પૂર્વે કરેલ કામક્રીડાનું સ્મરણ કરવુ'. ર્ કીન= પ્રેમપાત્ર સ્ત્રી વગેરેની પ્રશંસા કરવી કે તેના નામનુ વાર વાર ઉચ્ચારણ કરવું. ૩ કેલિ= સ્ત્રી સાથે વિલાસ કરવા, વિવિધ ક્રીડા કરવી. ૪ પ્રેક્ષણ= સ્ત્રીના અંગોપાંગનું નિરીક્ષણુ કરવુ. પ ગુહ્યુભાષણ= કામની ગુપ્તપણે વાતા કરવી. (ગુપ્ત સંદશા પહાંચાડવા. ) ૬ સ’કલ્પ= કામના વિચારા કરવા. ૭ અધ્યવસાય= કામના પરિણામવાળા બનવું. ૮ ક્રિયાનિવૃત્તિ= મૈથુનનુ સેવન કરવું. (૧) બુદ્ધિશાલીએ આ પ્રમાણે આઠ પ્રકારનું મૈથુન કહે છે, આનાથી વિપરીત આ જ આઠે પ્રકારનું બ્રહ્મચર્ય કહે છે.” (૨)
આ પ્રમાણે અનેક પ્રકારે બ્રહ્મચર્ય વ્રતનું સ્વરૂપ જાણીને વિવેકી પુરુષ જે રીતે ઉચિત હેાય તે રીતે વ્રતના સ્વીકાર કરવા. [૪૮]
