________________
૨૧૮
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને આ તરફ કુબેરદત્તા તે જ વખતે વૈરાગ્ય પામી. સુત્રતા નામના ગણિનીની પાસે વિસ્તારથી ધર્મ દેશના સાંભળીને તેને ચારિત્રને પરિણામ થયો. તેણે ગણિનીને પૂછયું: હે ભગવતી ! મેં મારા ભાઈમાં પતિબુદ્ધિ કરીને તેની સાથે ચેષ્ટા કરીને જે પાપ ઉપામ્યું છે તેની શુદ્ધિ આપની દીક્ષાથી થાય કે નહિ? ગણિનીએ કહ્યું હે ભદ્રે ! થાય. કારણ કે અમારા આગમમાં કહ્યું છે કે “સંપૂર્ણ દીક્ષા જ ભવાંતરમાં કરેલાં પાપકર્મોનું પ્રાયશ્ચિત્ત છે= પાપશુદ્ધિનું કારણ છે. આથી પ્રવજ્યારૂપ પ્રાયશ્ચિત્ત આગમોક્ત હોવાથી ( પ્રવજ્યાના એક દેશરૂપ ) પ્રાયશ્ચિત્તને આગમોક્ત માનવામાં કોઈ દોષ નથી.” (પંચાશક ૧૬ ગા. ૪૮) આ સાંભળીને વધતા શુભ અધ્યવસાયવાળી તેણે કહ્યું હે ભગવતી ! જે એમ છે તે મને જલદી આપની દીક્ષા આપે. ગણિનીએ તેની યોગ્યતાને જાણીને તેને દીક્ષા આપી. બે પ્રકારની શિક્ષાનું જ્ઞાન મેળવ્યું. સમય જતાં છ, અટ્ટમ, ચાર ઉપવાસ અને પાંચ ઉપવાસ વગેરે વિશેષ પ્રકારના તપથી શરીરને સુકવી નાખ્યું. બ્રહ્મચર્યની પાંચેય ભાવનાઓનું વિશેષપણે વારંવાર પરાવર્તન કરતા હતા. વિશુદ્ધ બ્રહ્મચર્યની નવગુપ્તિઓના પરિપાલનમાં તત્પર રહેતા હતા. ક્રમે કરીને અધિક અધિક શુભ અધ્યવસાય સ્થાનકમાં આરૂઢ થઈને અવધિ જ્ઞાનાવરણીય કર્મને ક્ષયોપશમ થવાથી અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું. અવધિજ્ઞાનથી માતાની સાથે વિષયને સેવતા કુબેરદત્તને છે. તેથી તેને પ્રતિબંધ કરવા ગણિનીને પૂછીને તે સાદવજી મથુરાપુરી ગયા. તેના ઘરના એક ભાગમાં જ અવગ્રહની યાચના કરીને રહ્યા. કયારેક માતા -પિતાની સમક્ષ તે બાળકને લઈને આ પ્રમાણે બોલતા હતા - હે વત્સ! તું મારો પુત્ર છે, ભાઈ છે, ભત્રીજે છે અને દિયર છે. તારે પિતા મારે ભાઈ છે, પિતા છે, પતિ છે, અને સસરો છે. તારી માતા પણ મારી માતા છે, સાસુ છે, શક્ય છે અને ભાભી છે. આ પ્રમાણે વિરુદ્ધવચનો બોલીને બાળકને રમાડતા હતા. તેથી કુબેરદત્તે કહ્યું:
હે આર્યા! આ પ્રમાણે સંબંધ વિનાનું કેમ બોલે છે? સાદવજીએ કહ્યુંઃ હે મહાનુભાવ! હું સંબંધ વગરનું બોલતી નથી. જે તને કૌતુક થતું હોય તે ક્ષણવાર સાવધાન થઈને સાંભળ. પછી જન્મથી માંડી બધે જ વૃત્તાંત કહ્યો. આ જાણીને કુબેરદત્તે વિચાર્યું: અહો ! અજ્ઞાન ભયંકર છે, જેથી તેને વશ બનીને મેં આ અકાર્ય આચર્યું. આ પ્રમાણે વિચારીને પરમસંવેગને પામેલા અને કામ–ભેગોથી વિરક્ત બનેલા તેણે દીક્ષા લીધી. કુબેરસેના પણ ત્યારથી બ્રહ્મચર્યના પાલનમાં તત્પર વિશિષ્ટ શ્રાવિકા થઈ. આ પ્રમાણે અબ્રહ્મની નિવૃત્તિ ન કરવાથી થતા દેશોને જાણીને બ્રહ્મચર્યની નિવૃત્તિમાં પ્રયત્ન કરવો જોઈએ.
બીજું દષ્ટાંત પૂર્ણ થયું. હવે ત્રીજું વણિકપુત્રીનું દૃષ્ટાંત કહેવામાં આવે છે –
