________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથનો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ નિરર્થક શરૂ કર્યો છે. કારણ કે પૂછવામાં એના વિષે જરા પણ મારો અનુરાગ કારણ નથી, કેવલ એના વિજ્ઞાન સંબંધી કૌશલ્યમાં કુતૂહલ જ કારણ છે. આ પ્રમાણે બોલતો તે જિનમંદિરમાંથી નીકળીને મિત્રમંડલની સાથે પિતાના ઘરે આવ્યો.
પોતાની સખીઓથી પરિવરેલી તે દિવ્યકન્યા નાગવસુ પણ હૃદયમાં નાગદત્તને ધારણ કરતી પિતાના ઘરે આવી. ત્યાં તે સૂતી નથી, હસતી નથી, ખાતી નથી, માણસે સાથે બોલતી નથી, બેલાવતી સખીઓને ઉત્તર આપતી નથી. તેને આવી જાણીને તેની માતાએ તેની પાસે આવીને કહ્યું : હે વત્સ ! તારા શરીરમાં પીડાનું કારણ શું છે તે કહે. તેણે કહ્યું: હે માતાજી! મારા શરીરમાં પીડાનું કારણ હું જાણતી નથી, કિંતુ આખા શરીરમાં મહાદાહ ફેલા છે. એટલામાં મશ્કરી કરવામાં હોંશિયાર સખીએ કહ્યું : નયનરૂપી અંજલિથી લાવણ્યવાળા માણસને જ કેમ અધિક ન પીછે ? નાગવસુએ મૌન રહીને કંઈ પણ પ્રત્યુત્તર ન આપ્યું. એટલે સખીએ હિંમત આપવાપૂર્વક એની માતાને કહ્યું : હે માતાજી! તમે આના માટે મનમાં ઉદ્વેગ ન કરે. હું એનું સ્વરૂપ જાણીને કહીશ. પરિજન સહિત માતાને વિદાય કરીને સખીએ કહ્યું છે પ્રિયસખી! જે દુઃખનું કારણ હોય તે કહે. કહ્યા વિના ઉપાય ન થઈ શકે. કારણ કે લોક પણ આ પ્રમાણે કહે છે કે- (ઘરમાં) રાખેલા મોતીઓનું મૂલ્ય કરવા માટે સુવિચક્ષણ પુરુષ પણ સમર્થ બનતું નથી. વળી-હાર તને ક્ષાર લાગે છે, ચંદ્રનાં કિરણે બાણસમૂહ લાગે છે, પાણી જવાળાસમૂહ લાગે છે. ચંદનરસ અગ્નિસમાન લાગે છે, અંગમાં ધારણ કરેલ પાણીભીનો પંપ સંતાપ ઉત્પન્ન કરે છે. તેથી હું માનું છું કે તને કામદેવને દાહ છે. આ પ્રમાણે સામાન્યથી તારું જાણેલું જ છે. તારું ચિત્ત કેના ઉપર અનુરક્ત છે તે તું મને કહે. સખીનું વચન સાંભળીને તેણે પોતાના મનમાં વિચાર્યું: આણે સાચું કહ્યું કે કહ્યા વિના ઉપાય ન થાય. વળી કહ્યા વિના પણ તેણે મારું સ્વરૂપ ચિહ્નોથી જાણી લીધું છે, તે હવે શા માટે છુપાવવું ? આમ વિચારીને તેણે કહ્યું: હે સખી! તું જાણે જ છે કે આજે સવારના સમયે જિનમંદિરમાં જિનબિંબની વિશેષ રીતે પૂજા કરતી મેં તારાગણથી પરિવરેલા ચંદ્રની જેમ પોતાના મિત્રમંડલથી પરિવરેલા અને અત્યંત હર્ષિત ચિત્તવાળા શ્રેષ્ઠિપુત્ર નાગદત્તને છે. તેણે મારી ચહ્નરૂપી ખડકીથી ચિત્તરૂપી ભવનમાં પ્રવેશીને મને ખબર ન પડે તે રીતે મારું અતિ કિંમતી વિવેકરૂપી રતન ચેરી લીધું છે. ત્યારથી જ હું બોલું છું કે રડું છું, અથવા હસું છું કે સુવું છું વગેરે કાંઈ જાણતી નથી. સખીએ કહ્યુંઃ હે પ્રિયસખિ ! તું હમણાં ઉતાવળી ન થા. તારું ઈચ્છિત કાર્ય જેમ જલદી થાય તેમ હું કરું છું. સખી આમ કહીને નાગશ્રી પાસે ગઈ. તેને અમે જિનમંદિરમાં ગયા વગેરે સઘળે તે વૃત્તાંત કહ્યો. નાગશ્રીએ પિતાના પતિને આ વૃત્તાંત કહ્યો. તેણે કહ્યુંઃ આપણી પુત્રીને યંગ્ય સ્થાને જ અનુરાગ થયે છે. આ યુક્ત જ છે. ઉત્તમકુલમાં ઉત્પન્ન થયેલાઓ ઉત્તમ સ્થાનમાં જ રાગ કરે. શું હાથણે મહાગનેંદ્રને
