________________
२०४
શ્રાવકનાં બાર વ્રતો યાને ઉનાળાની ગરમીમાં પવન હોય અને સૂર્યના કિરણો કેમળ હોય તો ગરમી ઓછી લાગે. આથી ઉનાળાની ગરમીથી હેરાન થયેલા લોકોને પવનની સાથે સૂર્યના કિરણોમાં કમળતા હોય એ ઈષ્ટ હોય છે. બીજા પ્રશ્નના ઉત્તરમાં વારેજીયા એમ આ એક જ શબ્દ છે. રેણુકા એટલે હાથણી. હાથીને હાથણ પ્રાણપ્રિય હોય છે.) આ જવાબથી વિસ્મય પામેલા નાગદત્ત જલદી બીજું કહ્યું= બીજો પ્રશ્ન કર્યો. અપલભવાળા લોકે પૂછે છે કે લોકોના સંસારસુખને હેતુ કેને કહ્યો છે? અથવા કેવી નગરી પરીકથી દુય ન હોય? નાગવસુએ ઉત્તર આપ્યો કે વાચાર. (અહીં પહેલા પ્રશ્નના ઉત્તરમાં કg–આચાર એમ પદભેદ છે. શg એટલે આત્મા. કાચા એટલે આચારો. આત્માના આચારો=આત્મહિતકર આચારો સંસારસુખના હેતુ છે. બીજા પ્રશ્નના ઉત્તરમાં
–ાચાર એમ પદભેદ છે. =નિષેધ. પ્રાચાર=કિલો. કિલ્લાથી રહિત નગરી પરચકને દુર્લદય નથી.) આ ઉત્તર કહ્યા પછી નાગવસુએ કહ્યુંઃ હે પ્રિય! જેમાં શું ચરણ ગૂઢ હોય તેવું કંઈક સંસ્કૃત ભાષામાં કહો. પછી નાગદત્તે કહ્યુંઃ લીલાથી શોભી રહ્યા છે નેત્રરૂપી પાંદડાના વિલાસે જેના એવી સ્ત્રી કામદેવરૂપી વાયુ ફેલાયે છતે (ક) કામદેવને મદવશ કરતી નથી. નાગવસુએ આનો લાંબા કાળ સુધી વિચાર કર્યો. (અર્થ ખ્યાલમાં આવી જતાં) એનું મન ખુશી થયું. એણે કહ્યું. આનો ઉત્તર પણ મળી ગયો છે. “યૌવનરૂપીવનમાં રહેલા કામદેવને નાશ કરનારી બાળા” એ આનો ઉત્તર છે, અર્થાત્ યૌવનરૂપી વનમાં રહેલા કામદેવને નાશ કરનારી કન્યા કામદેવને મદવશ કરતી નથી. નાગવસુના આ ઉત્તરથી નાગવસુની તીણબુદ્ધિને જાણીને નાગદત્ત પણ કહ્યું: હે પ્રિયે! તું પણ કંઈક કહે, જેથી હું જાણું. પછી નાગવસુએ કહ્યું- હે પ્રિયતમ! જેમાં ચોથું ચરણ ગૂઢ છે ઈત્યાદિ પ્રકારના અને અદ્દાબંધથી વિરચિત એવા અપૂર્વ કલેકને તમે એકચિત્તે સાંભળો............ ......પછી આ કલાકનો ઘણું સમય સુધી વિચાર કરીને કેઈ પણ રીતે અર્થ મળી જતાં નાગદત્તે કહ્યુંઃ હે સુંદરી! તેં સુંદર અને અપૂર્વ કહ્યું છે. મને ઘણી મહેનતથી એનો અર્થ મળ્યો છે. આનો અર્થ આ પ્રમાણે છે – માલતીના ફૂલ, મોતીઓનો હાર, હિમ અને દૂધ જેવી કતપ્રભાવાળી, દાનવોથી સ્તુતિ કરાયેલી અને જાણે પિતાની (નિર્મલ) કીર્તિથી સ્વચ્છ કરાયેલી હોય એવી, (આ ત્રણ ચરણ છે.) હે પ્રિયે! આનું ચોથું ચરણ મારતી વાડwતુ તે એ પ્રમાણે છે. અર્થાત્ માલતીના ફૂલ, મોતીઓને હાર, હિમ અને દૂધ જેવી કતપ્રભાવાળી, દાનવેથી સ્તુતિ કરાયેલી, અને જાણે પિતાની જ (નિર્મલ) કીર્તિથી સ્વરછ કરાયેલી હોય એવી સરસ્વતી તમને વરદાન આપનારી બનો.
નાગદત્તે આ કલેકનું ફરી ફરી ચિતન કરીને પરાવર્તન કર્યું. એથી તેની બુદ્ધિ પૂર્વથી અધિક સુંદર બની. તેણે વિચાર્યું કે-મારાજુમાવદાર (=કામદેવના પ્રભાવને નાશ કરનાર) એ ચરણથી નાગવસુએ ગુણોમાં સારભૂત કામવિજયનું સૂચન કર્યું છે.
