________________
૧૮૪
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને. કારણ કે હે માતાજી! ફેલાતા અભિમાન અને કામરૂપ વિષના વેગથી બેશુદ્ધ બનેલા મૂળદેવ વિના બીજે કણ મને સુખી કરવા સમર્થ છે? કુટ્ટિનીએ કહ્યું: હે વત્સ ! નીતિશાસ્ત્રોમાં પંડિતે જેની ઘોષણા કરે છે તેને તે સાચું જ કર્યું. નીતિશાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે – “સ્ત્રી અગ્યમાં રમે છે; મેઘ પર્વતમાં વરસે છે; લક્ષ્મી નીચનો આશ્રય કરે છે, અને વિદ્વાન પ્રાય: નિધન હોય છે. તે આ કથનને સાચું કર્યું છે. કારણ કે હું મૂર્ખા! તું સર્વગુણેના સાગર અચલને મૂકીને ધનરહિત, જુગારમાં આસક્ત અને ધૂત મૂળદેવને ઈચ્છે છે. દેવદત્તાએ કહ્યું હે માતાજી ! હું રૂપ, યૌવન અને ધન વગેરે સદ્દગુણેમાં અનુરાગવાળી નથી, કિંતુ વિજ્ઞાનના કૌશલ્યમાં અનુરાગવાળી છું. વિજ્ઞાનનું કૌશલ્ય તે મૂળદેવમાં જેવું છે તેવું દેવમાં પણ નથી.. માતાએ કહ્યું. આ અચલ વિજ્ઞાનથી પણ મૂલદેવ કરતાં ઉતરતું નથી. દેવદત્તાએ કહ્યું હે માતાજી! આવું અગ્ય ન બોલ. કારણ કે આ બે વચ્ચે સૂર્ય અને ખજુઆ જેટલું અંતર છે. માતાએ કહ્યું: હે વત્સ! જે એમ છે તે આ બેમાં કેનામાં ગુણ છે તેની પરીક્ષા કરીએ. દેવદત્તાએ કહ્યું સારું, સારું. હે માતા ! તું અચલની પાસે જા અને મારા વચનથી તેને જણાવ કે દેવદત્તાને આજે શેરડી ખાવાની ઈચ્છા થઈ છે. તેથી તેણે અચલની પાસે જઈને દેવદત્તાએ કહેલું જણાવ્યું. તેણે પણ શેરડીથી ભરેલું ગાડું દેવદત્તાના ઘરે મેકલી આપ્યું. તેથી માતાએ દેવદત્તાને કહ્યું: હે વત્સ ! શેઠનો વૈભવ, દાનશક્તિ, મહત્ત્વ અને પ્રિય વચન વગેરે બધું ય અદ્દભુત છે. વિષાદપૂર્વક મનથી લગભગ મુહૂર્ત વિલંબ કરીને મૂલદેવના વિજ્ઞાનને યાદ કરતી તે બોલીઃ હું શું મત્ત હાથિણું છું? જેથી તેણે મારી આગળ આ પ્રમાણે સંસ્કારથી રહિત (= છોલીને ગંડેરી બનાવ્યા વિના) આ શેરડીનો ભારે નાંખે.
હે માતા! હવે તું મૂલદેવની પાસે જા અને તેને આ કહે, જેથી તેના પણ વિજ્ઞાનનું સાર–અસારપણું જોઈએ. તેથી માતા જલદી મૂલદેવની પાસે આવી, અને દેવદત્તાનો સંદેશ વિસ્તારથી કહ્યો. તેના કહ્યા પછી મૂળદેવ જુગારના મંડપમાં ગયે. ત્યાં જુગારીઓને જીતીને દશ કેડી લીધી. પછી બે કેડિથી શરાવસંપુટ, બે કેડિથી. શેરડીના ઉત્તમ બે સાંઠા, અને બાકીની કેડિઓથી તજ, તમાલપત્ર, એલચી અને નાગકેશર વગેરે (સ્વાદિષ્ટ મસાલો) ખરીદીને ઘરે આવ્યું. પછી તેણે શેરડીના બે સાંઠાને કાપીને બે આંગળ જેટલા ટુકડા કર્યા, તેને છોલીને નાના નાના ટુકડા કર્યા, દરેક ટુકડા ઉપર સળી બેસી, અને તજ વગેરે મસાલાને સંસ્કાર કર્યો, એ ટુકડાઓને ધૂપથી ધૂપેલા શરાવસંપુટમાં મૂક્યા. પછી દેવદત્તાની દાસીપુત્રીને બોલાવીને શરાવસંપુટ આપ્યું. દાસીપુત્રીએ ત્યારે જ જઈને દેવદત્તાને જણાવ્યું કે હે સ્વામિનિ ! આ મૂળદેવે તમને
૧. નીચે સીધું દાડિયું અને ઉપર ઊંધું કેડિયું હોય તેને શરાવસંપુટ કહેવામાં આવે છે.
