________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથનો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૧૮૯ આ તરફ ઉજજયની નગરીમાં અચલ સાર્થવાહે એક વાર વિચાર્યું છમાં તેની જ પ્રશંસા થાય છે કે જેની ઉજજવલકીર્તિ, ચંદ્રની ઉજજવલ કાંતિની જેમ, સમુદ્ર સુધી ‘પૃથ્વીને આનંદ પમાડે છે. કીર્તિ દાનથી, તપથી, પરાકમરૂપ બલથી કે વિજ્ઞાનરૂપસંપત્તિથી પ્રયતનશાળી પુરુષને મળે છે. એમાં તપ અતિદુષ્કર છે, વણિકમાં પ્રાયઃ પરાક્રમ હોતું નથી, ગુરુની સેવા નહિ કરનારને વિજ્ઞાનનું જ્ઞાન ક્યાંથી મળે? તેથી દાનથી જ યથાયોગ્ય સુકીતિને મેળવું. પોતાની ભુજાથી ધન મેળવારની કીર્તિ દાનથી પણ વખણાય છે. આથી પહેલાં બીજા દેશમાં જઈને ધન મેળવું. પછી ગરીબ આદિને દાન કરીને કીતિને વધારીશ. આ પ્રમાણે વિચારીને તેણે દેશાંતર જવા માટે યંગ્ય વિવિધ કરિયાણું લઈને (અચલ સાર્થવાહ દેશાંતર જાય છે, જેને સાથે આવવું હોય તેણે આવવું વગેરે) ઘોષણા કરાવી. શુભતિથિ, નક્ષત્ર, લગ્ન, વાર અને નવમાંશને જોઈને દીન, ગરીબ અને વણિકવર્ગ વગેરેની સાથે ચાલ્ય. સંપૂર્ણ પણે ભયને દૂર કરનાર, પ્રેમને ઈચ્છતા જીવે માટે મેર સમાન, લેકેના લેચનરૂપ ચાતકને આનંદ આપનાર અને શોભતા દાનરૂપ જલસમૂહથી પૃથ્વીતલને શાંત કરી દેનાર અચલે વર્ષાઋતુના વાદળની જેમ આગળ જવા માંડ્યું. નિરંતર પ્રયાસેથી જે તે વિવક્ષિત (=ઈચ્છિત) નગરમાં આવ્યા. ત્યાં બુદ્ધિમાન તેણે કય-વિજય કર્યો. ઘણે લાભ મેળવીને ઉજજયની તરફ ચાલ્યું. વચ્ચે બિન્નાતટમાં ગયો. ત્યાં કંઈ પણ જકાત ચુકવ્યા વિના કરિયાણાને નગરમાં દાખલ કરતા તેને જકાત લેનાર અધિકારીઓએ પકડયો. પછી તેને રાજસભામાં લઈ ગયા. મૂલદેવ રાજાએ તેને જે. ઓળખીને મૂળદેવે કહ્યું : હે સાર્થનાયક! શું મને ઓળખે છે? ભયભીત બનેલા તેણે કહ્યું: હે દેવ! સુવિશુદ્ધ યશસમૂહથી ભુવનના મધ્યભાગને પૂરી દેનાર અને મનુષ્યોના સ્વામી આપને કેણ નથી ઓળખતું? પછી રાજાએ ફરી કહ્યું: હે શ્રેષ્ઠી! એમ ન બોલ. કારણ કે હું તને વિશેષ ઓળખાણ પૂછું છું.
આ પ્રમાણે કહેવાયેલ શેઠ પ્રત્યુત્તર આપે એ પહેલાં જ રાજાએ પોતાના દેશની લટ બતાવીને તેને પિતાનું ચરિત્ર કહ્યું. તેથી અચલ લજજા પામ્ય અને ગભરાય. રાજાએ તેને કહ્યું: હે શેઠ ! શા માટે લજજા પામે છે? અને શા માટે ગભરાય છે? કારણ કે તું મારો ઉપકારી છે. આ પ્રમાણે આશ્વાસન આપીને અને વસ્ત્ર-અલંકારના દાનથી સન્માન કરીને તેને રજા આપી. પછી શેઠ પોતાના આવાસમાં ગયે. ઘણું આનંદથી પૂર્ણ તે ક્રમે કરીને ઉજજયિની આવ્યો.
આ તરફ મૂળદેવ રાજ્ય કરી રહ્યો હતો ત્યારે એક વાર નગરમાં ચારને અત્યંત ભયંકર ઉપદ્રવ વધી ગયે. લો કે રાજા પાસે આવી આવીને ઘણી બૂમ પાડતા હતા કે હે દેવ! આપનું નગર અનાથની જેમ એરોથી ચેરાય છે, હે દેવ! જે જે ઘરમાં ક્યાંક ધન પડેલું હતું તે તે ઘરમાં સુઈને ઉઠેલા માણસે ખાતર પાડેલું (=રી થયેલી)
