________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૭૧. એટલામાં ઈશાનંદ્ર પૂર્વે હું કોણ હતો ? ક્યાંથી અહીં આવ્યો? કયા સુકતથી અહીં -ઉત્પન્ન થયે એમ અવધિજ્ઞાનને ઉપગ મૂક્યો. એ ઉપગથી પૂર્વભવ જા અને ઘોષણાપૂર્વક પોતાના શરીરને ઘસડતા અસુરકુમારને જોયા. તેથી કૈધે ભરાઈને દૂર-દષ્ટિથી જોઈને તેમના ઉપર તેલેશ્યા મૂકી. તેલે શ્યાથી બળી રહેલા અને અત્યંત વેદનાથી દુઃખી થયેલા તેમણે વિચાર્યું કે અમને ઓચિતુ આ કેમ આવી પડયું ? અવધિજ્ઞાનથી કુપિત થયેલા ઇશારેંદ્રને જોયો. આથી તેને વારંવાર ખમાવવા લાગ્યા અને કહેવા લાગ્યા કે, હે સ્વામી ! કેપને દૂર કરે, દૂર કરે, અને અમારા ઉપર મહેરબાની કરે. અહીં જીવતા અમે ફરી આ પ્રમાણે અવિનય નહિ કરીશું. આ એક અપરાધની ક્ષમા કરે. કારણ કે “સપુરુષ નેહીજન પ્રત્યે વાત્સલ્યભાવવાળા અને દુ:ખી પ્રત્યે કરૂણુની પ્રધાનતાવાળા હોય છે. અસુરકુમારને આ પ્રમાણે મનાવતા જોઈને ક્રોધરહિત બનેલા ઇશાનઈદ્ર તેજલેશ્યા સંહરી લીધી. વેદનાથી રહિત બનેલા અસુરકુમારો પોતાના સ્થાને ગયા. ઈશાન ઇંદ્ર પણ તે કાળને ઉચિત સ્નાન, સિદ્ધાચતનમાં જવું, પુસ્તકવાંચન વગેરે પ્રવૃત્તિઓમાં પ્રવૃત્ત થયું. ત્યારબાદ સિદ્ધાયતનનાં (=શાશ્વત જિનમંદિરના) દર્શનથી તેને સભ્યત્વના પરિણામ ઉત્પન્ન થયાં. સામાનિક વગેરે દેવવર્ગ ઉપર અખંડિત શાસન કરનાર ઈશાન ઈદ્ર દેવભવને યોગ્ય વિવિધ પ્રકારના સુખને અનુભવીને, અપ્સરાઓની સાથે વિવિધ વિનેદથી ઈચ્છા પ્રમાણે કીડા કરીને, પિતાનું સાધિક બે સાગરોપમનું આયુષ્ય પૂર્ણ થતાં, ત્યાંથી ચવીને, મહાવિદેહક્ષેત્રમાં દસિદ્ધ થશે. શ્રુતદેવીની કૃપાથી તામલિ ઋષિનું આ ચરિત્ર સંક્ષેપથી કહ્યું, વિસ્તારથી ભગવતીસૂત્રમાંથી જાણું લેવું. [૧૧]
મિથ્યાત્વભાવના રૂપ નવમા દ્વારનું વ્યાખ્યાન કર્યું અને તેના વ્યાખ્યાનથી મિથ્યાત્વદ્વારનું સમર્થન કર્યું. હવે તેના પછી કહેલા બીજા સમ્યકત્વકારનો અવસર છે. તે દ્વારનું પણ સ્વરૂપ વગેરે નવ દ્વારેથી વ્યાખ્યાન કરવું જોઈએ. આથી “ઉદ્દેશ પ્રમાણે નિર્દેશ કરવો જોઈએ” એવા ન્યાયને અનુસરીને પ્રથમ દ્વારથી સમ્યકત્વને કહે છે.
जियरायदोषमोहेहिं भासियं जमिह जिणवरिंदेहिं । .
तं चेव होइ तत्तं, इय बुद्धी होइ सम्मत्तं ॥ १२ ॥ ગાથાર્થ – “રાગ-દ્વેષ–મહિને જીતનારા જિનવરેંદ્રોએ (= તીર્થકરોએ) જે કહ્યું છે તે જ તત્ત્વ છે–પરમાર્થથી સત્ય છે” એવી બુદ્ધિ સમ્યકત્વ છે.
ટીકાથ–જેનાથી જીવ રંગાય, અર્થાત્ શુદ્ધ સ્ફટિક જે નિર્મળ પણ આત્મા જેનાથી અન્યરૂપે કરાય તે રાગ. રાગ, માયા અને લેભ કષાયરૂપ છે. જીવ જેનાથી, ષ કરે, અર્થાત્ તે તે જીવો પ્રત્યે પ્રીતિરહિત બને તે દ્વેષ. દ્વેષ, ધ અને માનરૂપ છે. વાચકમુખ્ય શ્રી ઉમાસ્વાતિ મહારાજે કહ્યું છે કે
