________________
૧૦૬
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને એક મુનિ હતા. એ મુનિનું મન અસાધારણ શાંતિ અને સમાધિમાં લીન હતું. એ મુનિએ સઘળાં પાપસ્થાનેનો ત્યાગ કર્યો હતે. શ્રેણિક રાજાએ વૃક્ષની નીચે રહેલા આવા મુનિને જોયા. એ મુનિને જોઈને અહો ! આની રૂપલક્ષમી કેઈ અપૂર્વ છે, સૌમ્યતા અનુપમ છે, ક્ષમા અસાધારણ છે, નિઃસંગતા બીજાની સાથે સરખાવી ન શકાય તેવી છે, ઈત્યાદિ વિચારતો રાજા અત્યંત વિસ્મય પામ્યું. વિસ્મિત ચિત્તવાળા રાજાએ મુનિની પાસે આવીને પ્રદક્ષિણા આપવાપૂર્વક મુનિને વંદન કર્યું. પછી મુનિની નજીકમાં બેસીને વિનયથી મસ્તકે અંજલિ જોડીને મુનિને કહ્યું? હે ભગવન્! આપ વિશિષ્ટરૂપથી યુક્ત વિગ્રહવાળા (શરીરવાળા) હોવા છતાં વિગ્રહથી (= યુદ્ધથી, અર્થાત્ લેશેથી) રહિત છે. આવા આપે વિષયસુખનો ઉપભોગ કરવાના સમયે યુવાવસ્થામાં જ જેમાં સર્વ ભેગસાધનો ત્યાગ રહેલો છે એવા વ્રતને સ્વીકાર કેમ ? એમ કૌતુકવાળું મારું મન જાણવા ઈચ્છે છે. તેથી જો આ કહેવામાં સ્વાધ્યાય વગેરે યોગોને બહુ બધા થાય તેમ ન હોય તે કહે. મુનિએ તેને કહ્યું : હે મહારાજ ! જે કૌતુક છે તે સાંભળે. હું અનાથાના દુખથી દુખી હતા, વિવિધ શત્રુઓથી પરાભવ પામતે હતું,. મને અભય આપે = નિર્ભય બનાવે તેવા કેઈને પણ હું જેતે ન હતું, આથી અત્યંત કંટાળીને મેં વ્રતને સ્વીકાર કર્યો. આ સાંભળીને કંઈકે હસતા મુખે રાજાએ કહ્યું: હે ભગવન્! આવા પ્રકારની વિશિષ્ટ શરીરની આકૃતિથી આ૫ ગુણી જણઓ છે, અને સઘળી સંપત્તિ આપને આધીન હોય તેમ જણાય છે. આમ છતાં આપ અનાથ કેવી રીતે? કારણ કે જ્યાં સુંદર આકૃતિ હોય ત્યાં ગુણો હોય એવી લોકક્તિ છે. વળી– સજજને પરાક્રમીને, ત્યાગીને અને વિદ્વાનને આશ્રય લે છે, અને સજજનેના સંગથી પરાક્રમી ત્યાગી અને વિદ્વાન ગુણી બને છે. ગુણવાન પાસે ધન આવે છે. ધનથી પ્રભાવ આવે છે. પ્રભાવવાળામાં આજ્ઞા આવે છે. આજ્ઞાથી રાજ્ય મળે છે. આ પુરુષ અન્ય લોકેનો પણ નાથ થાય છે. ( આમ છતાં, જે માત્ર અનાથતા જ પ્રવ્રજ્યાના સ્વીકારનું કારણ હોય તો હું જ આપને નાથે થાઉં. હું આપનો નાથ થાઉં એટલે આપને કઈ પરાભવ ન કરી શકે. આથી તમે નિશ્ચિતપણે જ વિષયસુખને અનુભવ કરે. રાજાએ આ પ્રમાણે કહ્યું એટલે મુનિએ કહ્યું :
હે રાજન! પરાકમ, ઉદારતા વગેરે ગુણોનું સૂચન કરનારી માત્ર આકૃતિથી નાથ ન થવાય, અને જાતે જ અનાથ તમે મારા નાથ ન બની શકે. તમારો આશ્રય લેવા છતાં આ શત્રુઓ મારી પુંઠ છોડે નહિ. આથી હું વિષયસુખને નિશ્ચિતપણે કેવી રીતે અનુભવી શકું? આ પ્રમાણે મુનિએ કહ્યું એટલે રાજાએ કહ્યું : હે પૂજ્ય! બીજું જવા દે, હું આપને માત્ર એટલું જ પૂછું છું કે, હું ચતુરંગી સેનાથી યુક્ત છું, મારી પાસે રાજ્યસંપત્તિ છે, હું પ્રતાપી છું, અપરિમિત અનેક સામંત મારી આજ્ઞામાં છે, મેં શત્રુઓના સમૂહને ચૂરે કરી નાખે છે, મારી આજ્ઞાનું કેઈ ઉલ્લંઘન કરતું નથી,
