________________
૧૮૦
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને
સાત પ્રકારનો આલેક નીચેની ગાથાથી જાણવો.
ठाणदिसि पगासणया, भायणपखेवणा य गुरुभावे ।
सत्तविहो आलोओ, सयावि जयणा सुविहियाणं ॥ १ ॥
ગૃહસ્થ ન આવે અને સાધુઓને આવવા-જવાને માગ ન હોય તેવા સ્થાને, (૨) ગુરુને પુંઠ વગેરે ન થાય તે દિશામાં, (૩) સૂર્યના પ્રકાશમાં, (૪) પહોળા પાત્રમાં, (૫) સુખપૂર્વક મુખમાં જાય તેવા કેળિયા કરીને, (૬) ગુરુની નજર પડે તે રીતે, (૭) જ્ઞાનાદિની વૃદ્ધિ માટે સાધુ આહાર કરે. સાધુઓએ ભોજન કરતાં આ સાત આલોકનું (પાળવાના મુદ્દાઓનું પાલન કરવું જોઈએ.”
આ ચાર પ્રકારના અદત્તને ન લેવું એ અદત્તાદાનવિરમણ વ્રતનું સ્વરૂપ છે. [૩૯]. સ્વરૂપદ્વાર કહ્યું. હવે ભેદદ્વાર કહેવામાં આવે છે –
सच्चित्ताचित्तोभयदुपयचउप्पय तहेव अपयं च ।
जेण य चोरंकारो, विसओऽदत्तमि सो नेओ ।।४०॥ ગાથાર્થ – સચિત્ત, અચિત્ત અને સચિત્તાચિત્તમિશ્ર એમ ત્રણ પ્રકારની દ્વિપદ, ચતુષ્પદ અને અપદ વસ્તુઓ અદત્તાદાનને વિષય છે, અથવા જે વસ્તુ લેવાથી “આચાર છે” એ શબ્દપ્રયોગ થાય તે વસ્તુ અદત્તાદાનો વિષય છે.
ટીકાથ– જીવતે મનુષ્ય વગેરે સચિત્ત દ્વિપદ છે. જિનપ્રતિમા વગેરે અચિત્ત દ્વિપદ છે. હાર વગેરેથી અલંકૃત સ્ત્રી સચિત્ત—અચિત્તમિશ્ર દ્વિપદ છે. અશ્વ વગેરે સચિત્ત ચતુષ્પદ છે. હાથીની મૂર્તિ વગેરે અચિત્ત ચતુષ્પદ છે. સત્તાવીસમેતીને હાર વગેરેથી અલંકૃત હાથી સચિત્ત—અચિત્તમિશ્ર ચતુષ્પદ છે. સચિત્ત ધાન્ય વગેરે સચિત્ત અપદ છે. સુવર્ણ વગેરે અચિત્તાપદ છે. કામળીમાં બાંધેલા મગ વગેરે સચિત્ત—અચિત્તમિશ્ર અપદ છે.
આનાથી અદત્તાદાનના નવ ભેદે કહ્યા. અથવા અદત્તાદાનના ઘણું ભેદ છે. તે આ પ્રમાણે – જે જે ધન વગેરે ચરવાથી “આ ચાર છે” એવો વ્યવહાર થાય તે તે ધન વગેરેના સંબંધથી તે તે અદત્તાદાનને ભેદ છે. [૪૦] ભેદદ્વાર કહ્યું. હવે ઉત્પત્તિ દ્વારા કહેવામાં આવે છે –
गुणठाणगंमि तह परिणयंमि जीवस्स कुगइभीयस्स ।
वयगहपरिणामोच्चिय, होइ दढं तिव्वसड्ढस्स ॥४१॥ ગાથાથ – દુર્ગતિથી ભય પામેલા અને અતિશય તીવ્ર શ્રદ્ધાવાળા જીવને આગમમાં કહ્યા પ્રમાણે દેશવિરતિ ગુણસ્થાનનો પરિણામ થયે છતે અદત્તાદાનવિરમણરૂપ વ્રતના સ્વીકારનો પરિણામ થાય છે.
