________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથના ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૧૭૯
ચેાગસત્ય. જેમકે- છત્ર રાખનારા કોઈ વાર છત્ર વિનાના પણ હાય, છતાં તેને ‘છત્રી’ ( કે- દંડ રાખનારને કાઈ વાર દંડના અભાવ હાવા છતાં દંડી) કહેવા વગેરે યાગસત્ય, ( ૧૦ ) ઔપમ્યથી=ઉપમાથી સત્ય મનાય તે ‘ઔપમ્યસત્ય, ’ જેમકે- માટા તળાવને સમુદ્ર જેવું કહેવું, (વિશેષ ધનવાળાને કુબેર કહેવા, બુદ્ધિહીનને પશુ કહેવા) વગેરે ઉપમાસત્ય. આ દેશ ભેદ સત્યભાષાના કહ્યા. (ધર્મસંગ્રહ પ્રથમ ભાગ ગુજરાતી અનુવાદમાંથી સાભાર ઉદ્ભુત.) [૩૮]
મૃષાવાદ ભાવનાદ્વાર કહ્યું, અને મૃષાવાદ ભાવનાદ્વાર કહેવાઈ જવાથી નવે પ્રકારનું મૃષાવાઇવ્રત સમાપ્ત થયું. હવે નવભેદવાળા અદત્તાદાનવિરમણુ નામના ત્રીજા અણુવ્રતને કહેવાની ઈચ્છાવાળા ગ્રંથકાર ક્રમથી આવેલું પહેલું દ્વાર કહે છે ઃ
सामीजीवादत्तं, तित्थयरेणं तव य गुरूहिं ।
एयस्स उजा विरती, होइ अदत्ते सरूवं तु ॥ ३९ ॥
ગાથા:- સ્વામી અદત્ત, જીવ અદત્ત, તીથંકર અદત્ત અને ગુરુ અદત્ત વસ્તુને ન લેવી એ અદત્તાદાનવિરમણ વ્રતનું સ્વરૂપ છે.
=
ટીકા :– સ્વામી એટલે માલિક. અદત્ત એટલે નહિ આપેલ. સેાનું વગેરે જે વસ્તુ તેના માલિકે ન આપી ડેાય તે સ્વામીઅદત્ત છે.
પશુ આદિના પોતાના સ્વીકારમાં રહેલા અર્થાત્ પશુ આદિના પેાતાના શરીરમાં રહેલા, જીવરૂપના ( =પ્રાણાના ) જે કાઈ વિનાશ કરે તે તેનું (નાશ કરનારનું) જીવ અદ્યત્ત છે. કારણ કે તે પશુ આદિએ પેાતાના પ્રાણાને હણવાની સંમતિ આપી નથી. પશુ આદિએ પેાતાના પ્રાણા હણવાની સંમતિ આપી નથી એનુ કારણ એ છે કે બધા જ જીવાને જીવવુ ગમે છે. કહ્યું છે કે– સવે નીવાવિ રૂન્તિ વિવું ન માનવું= બધા જ જીવા જીવવાને માટે ઇચ્છે છે, મરવાને માટે ઇચ્છતા નથી,’
જેનાથી સંસારરૂપી સમુદ્ર તરાય છે તે તી. સમ્યગ્દર્શનાદિના પરિણામથી તરાય છે માટે સમ્યગ્દર્શનાદિના પિરણામ તી છે. સંઘ સમ્યગ્દર્શનાદિ પરિણામથી અભિન્ન હાવાથી સંઘ પણ તી છે. તીને કરે તે તીર્થંકર. ઘરના માલિકે આધાકર્મિક આિ કાઈ વસ્તુ આપી હાય તા પણ તે વસ્તુ લેવાની તી કરે રજા ન આપી હોવાથી તે વસ્તુ તી કરઅદત્ત છે.
બેતાલીસ દાષાથી રહિત પણ વસ્તુ ગુરુની રજા વિના વાપરવામાં આવે તે તે ગુરુઅદત્ત છે. કહ્યું છે કે-“સાત પ્રકારના આલાક[=ભાજન કરતી વખતે જોવાના (=પાળવાના) નિયમે] વિના ભાજન કરનાર સાધુને ચારીને
દોષ લાગે છે.’’
