________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૧૭૭ કે અતિકમ આદિથી કૂટલેખ કરવામાં અતિચાર લાગે. અથવા કોઈ મંદબુદ્ધિ જીવ મારે જુઠું બેલવાનું પ્રત્યાખ્યાન છે, જ્યારે આ તે લખાણ છે એવું વિચારીને કૂટલેખ કરે તે વ્રતસાપેક્ષ હોવાથી અતિચાર ગણાય. [૩૬] અતિચારદ્વાર પૂર્ણ થયું. હવે ભંગદ્વારા જણાવવામાં આવે છે –
अब्भक्खाणाईणि, उ जाणतो जइ करेज्ज तस्स भवे ।
भंगो पावस्सुदए, मूलं सो सव्वदुक्खाणं ॥ ३७॥ ગાથાર્થ – જે અભ્યાખ્યાન વગેરે જાણી જોઈને કરે તે પાપન (= બીજા કષાયનો) ઉદય થતાં તેની મૃષાવાદવિરતિનો નાશ થાય, અને તે વિનાશ આ લેક અને પરસંબંધી શારીરિક અને માનસિક સર્વ દુઃખનું મૂળ છે. [૩૭] ભંગદ્વાર પૂર્ણ થયું. હવે ભાવનાદ્વાર કહેવામાં આવે છે -
तेसिं नमामि पयओ, साहूण गुणसहस्स कलियाणं ।
जेसि मुहाउ निच्चं, सचं अमयं व पज्झरइ ॥ ३८ ॥ ગાથાર્થ – જેમના મુખમાંથી સદા અમૃતની જેમ સત્ય નીકળે છે, હજારો ગુણેથી યુક્ત તે સાધુઓને હું પ્રયત્નપૂર્વક પ્રણામ કરું છું.
ટીકાથ– અસત્યવિરતિના નિયમવાળા ગૃહસ્થ સંદેવ આ ગાથામાં જણાવ્યા પ્રમાણે ચિતન કરવું જોઈએ.
પૂર્વે (૨૯મી ગાથામાં) જણાવ્યું તેમ આ~-ગાથામાં પ્રણામક્રિયાના યુગમાં ચેથી વિભક્તિ છે, એને “છઠ્ઠીવિત્ત મvખરૂ ચરથી” એ નિયમથી ચેથીના સ્થાને છઠ્ઠી વિભક્તિ છે.
- સાધુ - આત્માવડે કરાયેલી ક્રિયાઓથી મોક્ષને સાધે તે સાધુ. હજાર ગુણેથી યુક્ત એટલે અઢાર હજાર શીલાંગરૂપ મૂલગુણ અને ઉત્તરગુણોથી યુક્ત. આનાથી નામધારી વગેરે સાધુઓને દૂર કરીને ભાવસાધુઓને પ્રણામ કરું છું એમ સૂચન કર્યું છે.
સત્ય – સત્યના મન, વચન અને કાયાની સરળતા અને અવિસંવાદ (=જેવું હોય તેવું કહેવું ) એમ ચાર પ્રકાર છે. આ ચાર પ્રકારે જિનમતમાં જ પ્રસિદ્ધ છે. વાચકમુખ્ય શ્રી ઉમાસ્વાતિ મહારાજે કહ્યું છે કે
“અવિસંવાદન=જેવું હોય તેવું કહેવું, મન, વચન અને કાયાની સરળતા એમ સત્યના ચાર પ્રકાર છે. આવું સત્ય જૈન સિદ્ધાંતમાં જ છે. બીજે કયાંય નથી.” (પ્રશમરતિ–૧૭૪)
અથવા દશપ્રકારનું સત્ય છે કે જે દશવૈકાલિકનિયુક્તિમાં પ્રસિદ્ધ છે. કહ્યું છે કે૨૩
