________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથના ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૧૦૯
એમ વિચાયુ. તેણે એક પૃથ્વીકાય નામના બાળકને કહ્યું: અલંકારો લાવ=મને આપી દે. તેણે કહ્યું: હું ભગવન્ ! પહેલાં મારું એક આખ્યાન ( = કથા ) સાંભળેા, પછી આભૂષણા લઈ લેજો. આચાયે કહ્યું: આખ્યાન સાંભળું છું. તેણે કહ્યું: એક કુંભાર હતા. માટીને ખેાદતા તે ખાડાના તૂટી પડેલા કિનારાની માટીથી દબાઈ ગયા. આથી તેણે કહ્યું; જેનાથી (=જેની મહેરબાનીથી) ભિક્ષા અને બલિ આપું છું, તથા જ્ઞાતિજનાને પાછુ' છું તે પૃથ્વી મારા ઉપર આક્રમણ કરે છે. આથી મને શરણથી જ ભય થયા. અહીં ઉપનય આ પ્રમાણે છેઃ– ચારો વગેરેના ભયથી હું તમારા શરણે આવ્યા, તમે જ મને લૂટા છે, આથી મને પણ શરણથી જ ભય થયા. ( હવે કહેવાશે તે) બીજા પાંચ બાળકાના વૃત્તાંતમાં પણ ઉપનય આ પ્રમાણે જ સમજવા. આચાયે બાળકને કહ્યું: હું ખાળક! તું બહુ કુશળ છે. તેના આભૂષણા લઈને પાત્રમાં નાખી દીધાં. પૃથ્વીકાય બાળકની વિગત પૂર્ણ થઈ.
હવે ખીજા બાળકના વારો આવ્યા તેણે પણ આખ્યાન કહ્યું. તે આ પ્રમાણેઃ— કથાને કહેનારો પાટલક નામના એક તાલાચર ( = ચારણ ) હતા. એકવાર તે ગંગાનદી ઉતરી રહ્યો હતા, ઉપરના ભાગમાં વર્ષાદ ઘણા થવાથી પાણીના પ્રવાહ તેને તાણવા લાગ્યા. તેને પાણીના પ્રવાહમાં તણાતા જોઈને લેાકાએ કહ્યું: બહુશ્રુત અને વિવિધ કથા કહેનારને ગંગાનદી તાણી જાય છે. હું તણાતા પાટલક! તારું કલ્યાણ થાઓ. કંઈક સુભાષિત કહે. પાટલકે કહ્યું: જેનાથી બીજો ઉગે છે, જેનાથી ખેડૂતો જીવે છે, તેમાં હું નાશ પામી રહ્યો છું. આથી મને શરણથી ભય થયા. હે બાળક! તું બહુ કુશળ છે એમ કહીને તેના પણ અલકારા તેજ પ્રમાણે ઝુંટવી લીધા. આ ખીજે અખાય નામના બાળક હતા. હવે ત્રીજા તેઉકાય નામના બાળકના વારા આવ્યા. તેણે પણ તે જ પ્રમાણે આખ્યાન કહ્યું. તે આ પ્રમાણેઃ– એક તાપસની ઝુંપડી અગ્નિથી અળી ગઈ. પછી તેણે કહ્યું: હું જેનું રાતે અને દિવસે મધથીથી તર્પણ કરું છું તેણે જ મારી ઝુંપડીને બાળી નાખી. આથી મને શરણથી ભય થયા. અથવા ( જ*ગલમાં ગયેલા મે વાઘથી ભય પામીને અગ્નિનું શરણું લીધું. તેણે મારું શરીર ખાળ્યું. આથી મને શરણથી ભય થયા. હે વત્સ ! બહુવિચક્ષણ છે એમ ખેલતા આચાર્યે તેને પણ લૂ`ટી લીધા. આ તેઉકાય બાળક હતા. હવે વાયુકાય નામના આળસના વારો આવ્યેા. તેણે આખ્યાન કહ્યું. તે આ પ્રમાણેઃ- રુષ્ટ-પુષ્ટ શરીરવાળા એક યુવાન હતા. તે સમય જતાં વાતરોગથી પકડાયા, બીજા કોઈએ તેને કહ્યું: હું મિત્ર! પહેલાં તું દોડવામાં પવનના જેવા સમર્થ હતા અને હમણાં હાથમાં લાકડી પકડીને કેમ ચાલે છે? તને ક્યા રોગ છે ? તેણે કહ્યું: જેઠ-અષાઢ મહિનામાં જે પવન સુખકારી વાય છે =સુખ આપે છે તે પવનથી હમણાં મારું શરીર ભાંગી રહ્યુ છે. મને શરણુથી ભય થયા. અથવા જેનાથી જીવા જીવે છે અને જેને રોકી શકાય
