________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથનો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૧૭૩ યજ્ઞ કરવો જોઈએ, નહિ કે બકરાઓથી. પછી ઉત્તર–પ્રત્યુત્તરથી તે બે મહાન વિવાદ થયો. વિવાદ થતાં તે બેએ કહ્યું: ત્રીજે વસુરાજા આપણે સહાધ્યાયી હતી. આ વિષયમાં તે પ્રમાણ છે. પણ જે જીતાઈ જાય (=બેટો પડે) તેની જીભ કાપવી. આ પ્રમાણે -શરત કર્યા પછી નારદ ઉઠીને પોતાના છાત્રોની સાથે પોતાના નિવાસમાં ગયે. પર્વતક પણ પોતાના શ્રોતાઓને રજા આપીને માતાની પાસે ગયે. માતાને નારદને વૃત્તાંત જણાવ્યો. તેથી માતાએ કહ્યુંઃ નારદે જે પ્રમાણે વ્યાખ્યાન કર્યું તે પ્રમાણે તારા પિતા પણ વ્યાખ્યાન કરતા હતા, એવું મને યાદ છે. તેથી પર્વતકે કહ્યુંઃ જે એમ છે તે મારે જિલ્લા કેદ થાઓ. માતાએ કહ્યુંઃ ઉતાવળો ન થા. તે રાજાને પ્રમાણ કરેલ છે. આથી તેની પાસે જ જઈએ. કદાચ આગ્રહથી વશ કરાયેલો રાજા તારો પક્ષ પણ પૂરેeતારે પક્ષ સાચો કહે. આ પ્રમાણે કહીને તે પુત્રની સાથે રાજા પાસે ગઈ. રાજમહેલના દરવાજા પાસે આવી. દ્વારપાળે રાજાને ખબર આપી કે, હે દેવ ! ગુરુપત્ની અને પર્વતક આપનાં દર્શન કરવા ઈચ્છે છે. રાજાએ કહ્યું જલદી આવવા દે. દ્વારપાળે જેવી દેવની આજ્ઞા એમ કહીને તે બેને આવવા દીધા. પછી રાજાએ ગુપત્ની અને પર્વતને અભિવાદન કર્યું. તે બંનેએ પણ રાજાને આશીર્વાદ આપ્યા. રાજાએ આસન અપાવીને કહ્યુંઃ ઘણા સમયે અમને યાદ કર્યા. માતાજીને મારું શું કામ છે? આજ્ઞા કરો. તેથી ઉપાધ્યાયપત્નીએ કહ્યુંઃ (કામમાં) ઘણી વ્યગ્રતાના કારણે આટલા દિવસ આપનાં દર્શન ન કર્યો. પુત્રે કાર્ય માટે જે પૂછ્યું તે તે એકાંતમાં કહેવા જેવું છે. તેથી રાજાએ તેના કહ્યા પછી તુરત જલદી બધા લોકેને વિદાય કર્યા. તેણે પર્વતકને પાસે જ રાખીને જિહા છેદની શરત સુધીને નારદને વૃત્તાંત કહ્યો. તેથી હવે કરવા જેવું કે ન કરવા જેવું હું જે કહું તે અવશ્ય તમારે સ્વીકારવું. વિશેષ શું કહેવું? મારો પુત્ર હારે નહિ તેમ કરવું. તેના આગ્રહથી રાજાએ સ્વીકાર્યું. અથવા, કાનનું આ ઝેર મહાઝેર છે. જેને સુતરૂપી અમૃત પરિણમ્યું નથી તેને એ વિષ કઈ વિટંબણું ઉપજાવતું નથી? કહ્યું છે કે-કાનના ઝેરથી બળેલા મૂખ લોકે શું શું નથી કરતા ? (અર્થાત્ બીજાઓના કહેવાથી ન કરવા જેવું પણ કરવા માંડે છે.) આવા લોકો (બીજાઓના કહેવાથી) તપ પણ કરે અને મનુષ્યની ખોપરીમાં દારૂ પણ પીએ.” તેથી પર્વતકની માતા હર્ષ પામી. પુત્રની સાથે રાજભવનમાંથી નીકળી ગઈ. સંપૂર્ણ નગરીમાં જનપ્રવાદ થયો કે સવારે રાજાની આગળ નારદ અને પર્વતકનો મહાન વાદ થશે. બીજા દિવસે રાજાએ સંપૂર્ણ સભા ભરીને નારદ અને પર્વતકને લાવ્યા. તે બંને પણ પરિવાર સહિત આવી ગયા. બેસવા માટે તે બંનેને આસન આપ્યા. બંને ઉચિત સ્થાને બેઠા. મંત્રી, મહામંત્રી, સામંત વગેરે રાજાના માણસે ભેગા થયા. વેદમાં નિપુણ અનેક પુરુષે આવ્યા. તે બધા પોતપોતાના સ્થાને બેસી ગયા એટલે મધ્યસ્થ પુરુષોએ દિપાલનું અને દેવતાઓનું આહ્વાન કરીને રાજાની સમક્ષ કહ્યું- હે દેવ! નારદ અને પર્વતકે ન્યાય આપવામાં આપને પ્રમાણ કર્યા છે,
