________________
૧૬૨
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને [ આ છ ભાંગા મૂલવતા (=પાંચ અણુવ્રત) ઉચ્ચરનારા શ્રાવકની અપેક્ષાએ છે. ગુણવ્રત અને શિક્ષાત્રત રૂપ ઉત્તરગુણવતે ઉચ્ચરનારાઓની અપેક્ષાએ એક જ (દ્વિવિધ –વિવિધ) ભાંગે છે. તથા એકેય વ્રત ન સ્વીકારનાર સમ્યગ્દષ્ટિને એક ભાંગે છે.] . મૂલગુણના છ, ઉત્તરગુણને એક અને અવિરતિને એક એમ કુલ ૮ ભાંગા થયા. આ વિષે આવશ્યક નિર્યુક્તિકારે કહ્યું છે કે
દ્વિવિધ-ત્રિવિધથી પહેલો, દ્વિવિધ-દ્વિવિધથી બીજો, દ્વિવિધ–એકવિધથી ત્રીજે, એકવિધ-ત્રિવિધથી ચોથે, એકવિધ-દ્વિવિધથી પાંચમો અને
એકવિધ-એકવિધથી છઠે, ઉત્તરગુણથી સાતમે અને અવિરતિથી આઠમો ભંગ થાય છે.” (આવ. નિ. ૧૫૫૮–૧૫૫૯)
આ છ જ ભાંગાના પાંચ અણુવ્રતના એક પદ વગેરેના સંગની અપેક્ષાએ ૧૬૮૦૬ ભાંગા થાય. તે ભાંગા લાવવાનો (=ઉપજાવવાને) ઉપાય નીચેની ગાથાથી જાણવે.
एगवए छन्भंगा, निद्दिवा सावयाण जे सुत्ते । ते चिय पयवुड्ढीए, सत्तगुणा छन्जुया कमसो ॥ १॥
શ્રાવકના એક વ્રતમાં દ્વિવિધ-ત્રિવિધ વગેરે જે છ ભાંગી સૂત્રમાં બતાવ્યા છે, તે જ છ ભાંગાને એક પદ વૃદ્ધિથી—છમાં એક ઉમેરવા વડે અર્થાત્ સાતથી ગુણવા. જે સંખ્યા આવે તેમાં છ ઉમેરવા. આમ ક્રમશ: કરવાથી વ્રતના હિંસયોગી વગેરે ભાંગાઓની સંખ્યા આવે.”
તે આ પ્રમાણે – પ્રાણાતિપાતવિરતિ નામના એક વ્રતમાં જે દ્વિવિધ–ત્રિવિધ વગેરે છ ભાંગા છે, તેને સાતથી ગુણીને છ ઉમેરતાં ઉક્ત (૧૬૮૦૬) સંખ્યા થાય છે. કારણ કે
૬ ને સાતથી ગુણતા અને છ ઉમેરતા ૪૮ થાય. ૪૮ ને
, છ , ૩૪ર થાય. ૩૪ર ને ,, ,
, ૨૪૦૦ થાય. ૨૪૦૦ ને 9 ક , છ છ ૧૬૮૦૬ થાય. (૧) પહેલા વ્રતના એકસંગી છ ભાંગા થયા. (૨) પહેલા–બીજા વ્રતના એકસંગી અને દ્વિસંગી ૪૮ ભાંગા થયા. (૩) એકથી ત્રણ વ્રત સુધીના વિસંગી સુધીના ૩૪ર ભાંગા થયા. (૪) એકથી ચાર વ્રત સુધીના ચતુઃસંગી સુધીના ૨૪૦૦ ભાંગા થયા. (૫) એકથી પાંચ વ્રત સુધીના પંચસંગી સુધીના ૧૬૮૦૬ ભાંગા થયા.
