________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૧૬૩ અથવા ઉક્ત સંખ્યા લાવવાનો બીજો પ્રકાર કહેવામાં આવે છે – પ્રાણાતિપાતવિરતિ વગેરે પાંચ પદના એક સંગથી ૫, બ્રિકસંગથી ૧૦, ત્રિકસંગથી ૧૦, ચતુષ્કસંગથી ૫, પંચકસંગથી ૧ ભાગો થાય. કહ્યું છે કે
પાંચ અણુવ્રતના એકસોગથી, દ્ધિકસોગથી, ત્રિકસોગથી, ચતુષ્કસવેગથી અને પંચકરસોગથી અનુક્રમે ૫, ૧૦, ૧૦, ૫, અને ૧ ભાંગો થાય.” ભાંગા લાવવાને ઉપાય આ પ્રમાણે છે :
उभयमुहं रासिदुगं, हेट्ठिल्लानंतरेण भय पढमं ।।
लद्धहरासिविहत्ते, तस्सुवरि गुणं तु संजोगा ॥ १ ॥ આ ગાથાને ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે- જેટલાં વ્રતના ભાંગા કાઢવા હોય તેટલાં વ્રતના ૧-૨-૩–૪–૫ વગેરે અંકે અનુક્રમે ડાબી બાજુથી શરૂ કરીને લખવા. પછી તેની નીચે જેટલા સંગના ભાગ કાઢવા હોય તેટલા આંક જમણી બાજુથી ૫-૪-૩ –૨–૧ વગેરે લખવા. જેમકે-પાંચ અણુવ્રતાના સંગી ભાંગા બનાવવા હોય તે
૧-૨-૩-૪-૫
૫–૪–૩–૨–૧ આ પ્રમાણે અંકે મૂકવા. પછી નીચેના ઉપાંત્ય (= છેલ્લા અંકની બાજુનો ) અંક બેથી ઉપરના છેલ્લા પાંચ અંકને ભાગતાં રા થયા. તેને તેની ઉપરના ચાર અંકથી ગુણતા ૧૦ થયા. આ ક્રિકસંગની સંખ્યા થઈ. એ પ્રમાણે બીજા પણ સંયોગો લાવવા (=ઉપજાવવા), પણ એમાં એટલું ખ્યાલ રાખવું કે ઉપર થયેલા ૧૦ વગેરે અંક જ નીચેના ત્રણ વગેરે અંકથી ભાગાકાર કરે. આદિ શબ્દથી ઉપરના ત્રણ વગેરે અંકથી ગુણાકાર કરવો. તે આ પ્રમાણેઃ૧૦:૩ = x = ૧૦ ત્રિસંયોગી ભાંગા
૧-૨-૩-૪-૫ વૃતાંક ૧૦ : ૪ = 3 ૪ = ૫ ચતુઃસંગી ભાંગા
૫-૪-૩-૨–૧ સં ગાંક ૫ : ૫ = ૧ ૪ ૧ = ૧ પંચ સંયોગી ભાંગે
૧-૫-૧૦-૧૦-૫ સંગ ભાંગા એકસંગી પાંચ ભાંગા સ્પષ્ટ છે.
અથવા પાંચ પદેના એક સંગમાં પાંચ ભાંગા થાય અને બે સંયેગમાં દશ ભાંગા થાય. તે આ પ્રમાણે -(૧) પહેલું–બીજું, (૨) પહેલું–ત્રીજુ, (૩) પહેલું– ચોથું, (૪) પહેલું–પાંચમું. આ પ્રમાણે પહેલા વ્રત સાથે ચાર ભાંગા થાય. (૫) બીજું– ત્રીજું, (૬) બીજું–ચાથું, (૭) બીજું—પાંચમું. આ પ્રમાણે બીજા વ્રત સાથે ત્રણ ભાંગા થાય. (૮) ત્રીજું ચોથું, (૯) ત્રીજું-પાંચમું. આ પ્રમાણે ત્રીજા વ્રત સાથે બે ભાંગા થાય. (૧૦) ચોથું—પાંચમું આ પ્રમાણે એક ભાગ થયે. બધા મળીને દ્વિસંગી દશ ભાંગા થયા. આ પ્રમાણે ત્રણ સગી આદિમાં પણ સાંગિક ભાંગા કરવા. કહ્યું છે કે
