________________
૧૧૦
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને નહિ તેનાથી મારું શરીર ભાંગી રહ્યું છે. આથી મને શરણથી ભય થયો. હે સુંદર ! તું અત્યંત હોંશિયાર છે એમ બેલતા આચાર્યો તેને પણ આભૂષણે તે જ પ્રમાણે લઈ લીધા. આ વાયુકાયની વિગત પૂર્ણ થઈ. હવે પાંચમા વનસ્પતિકાય નામના બાળકનો વારો આવ્યો. તેણે પણ તે જ પ્રમાણે આખ્યાન કહ્યું: તે આ પ્રમાણે – એક વૃક્ષમાં કઈ પક્ષીઓને વાસ હતો. ત્યાં તેમને ઘણું બચ્ચાં થયાં. પછી વૃક્ષની નજીકમાં વેલડી ઉત્પન્ન થઈ. તે વેલડી વૃક્ષને વીંટતી વીંટતી ઉપર ચડી. એકવાર વેલડીના આધારે સર્પ વૃક્ષ ઉપર ચડીને બચ્ચાઓને ખાઈ ગયે. આથી બચેલા પક્ષીઓએ કહ્યું અમે ઉપદ્રવરહિત વૃક્ષ ઉપર જ્યાં સુધી રહ્યા ત્યાં સુધી સુખથી રહ્યા. પણ વૃક્ષના મૂળમાંથી વેલડી ઉત્પન્ન થઈ તેથી અમને શરણથી ભય થયો. હે પુત્ર! તું બહુ બુદ્ધિશાળી છે એમ બોલતા આચાર્યો તેના પણ આભૂષણો તે જ પ્રમાણે લઈ લીધા. આ વનસ્પતિકાયની વિગત પૂર્ણ થઈ હવે છઠ્ઠા ત્રસકાયનો વારો આવ્યો. તેને પણ તે જ પ્રમાણે લૂંટવાનું શરૂ કર્યું એટલે તેણે પણ આખ્યાન કહ્યું. તે આ પ્રમાણે - એક નગરને અન્ય રાજાના સૈન્ય ઘેરી લીધું. આથી બહાર રહેનારા ચંડાલે નગરમાં પેસી ગયા. નગરના માણસે તેમને બહાર કાઢવા લાગ્યા. બહાર અન્ય રાજાના સૈનિકે તેમને પકડવા લાગ્યા. આથી કેઈએ ચાંડાલને કહ્યું: હે ચાંડાલો! અંદર રહેલા તમે ત્રાસ પામે છે, બહાર રહેલા લોકો પણ પીડા પામે છે. તેથી તમે (બીજી કેઈ) દિશામાં જાઓ. તમને શરણથી ભય થયો. અથવા એક નગરમાં રાજા સ્વયં ચેરી કરતો હતો, અને પુરોહિત નગરના માણસોને દંડતો હતે. એથી રાજા અને પુરોહિત એિ બંને લેકેનું ધન લઈ લેતા હતા. પાછળથી તે વૃત્તાંતને જાણીને લોકો એકબીજાને કહેવા લાગ્યા – હે નાગરિકે ! જ્યાં રાજા સ્વયં ચાર છે, પુરોહિત નગરના લોકેને દંડે છે. (બીજી કઈ) દિશામાં જતા રહે. તમને શરણથી ભય થયે છે.
અથવા– એક નગરમાં ચૌદ વિદ્યાસ્થાનોને પારગામી અને ષટકર્મમાં તત્પર મદેવ નામનો બ્રાહ્મણ હતો. સમશ્રી નામની તેની પત્ની હતી, અને સોમપ્રભા નામની પુત્રી હતી. તે પુત્રી રૂપ, યૌવન, લાવણ્ય અને કલાસમૂહથી રતિ જેવી હતી. યવનને પામેલી પુત્રીને પિતાએ ઈ. પિતાને તેના પ્રત્યે અનુરાગ થયો. પુત્રીના વિરહમાં (તેની સાથે ભેગ ન ભેગવી શકવાથી) તે ઉદ્દવિગ્ન રહેવા લાગ્યો. પતિને ઉદ્ગવિગ્ન જોઈને પત્નીએ આગ્રહથી ઉદ્દવિગ્નતાનું કારણ પૂછ્યું. બ્રાહ્મણે પિતાને અભિપ્રાય કહ્યો. હાય ! કામદેવના બાણથી વિધાયેલે પતિ મૃત્યુ ન પામે એમ વિચારતી પત્નીએ પતિને કહ્યુંઃ ધીરજ રાખે. હું તેવી રીતે કરીશ જેથી તમે અજ્ઞાતપણે જ તેની સાથે ભેગ ભોગવી શકો. એક દિવસ તેણે પુત્રીને કહ્યું: હે પુત્રી ! આ આપણું કુળને રિવાજ છે કે- પુત્રી પહેલાં યક્ષવડે ભેગવાય, પછી પતિ પાસે જાય. તેથી કાલે કાળીચૌદશે તે અત્યંત અંધકારવાળા રતિઘરમાં
