________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૧૪૫ તો પણ તેણે મારવાની ઈચ્છા ન કરી. આથી કપાવેશથી રસોઈયાએ તેને ગાઢ માર્યો. માર ખાતાં ખાતાં તે ચીસ પાડવા લાગે. નજીકના ઝરૂખામાં રહેલા રાજાએ તેને ચીસે પાડતે સાંભળીને પૂછયું : આ કેમ બહુ ચીસે પાડે છે ? તેથી એક પુરુષે કહ્યું : સોઈયાએ તેને કિંમતથી ખરીદી લીધો હોવા છતાં અને તેતર વગેરેને મારવાની આજ્ઞા કરવા છતાં મારવા ઇચ્છતું નથી. રાજાએ કહ્યુંએને જોઉં, અહીં લાવો. માણસે તેને રાજા પાસે લઈ આવ્યા. તે રાજાના ચરણોમાં પડ્યો. રાજાએ તેને પૂછ્યું તેતર વગેરેને શા માટે મારતે નથી? તેણે કહ્યુંઃ હે દેવ! મેં જીને ન મારવાને નિયમ લીધો છે. રાજાએ કહ્યુંઃ જે સ્વાધીન હોય તેને નિયમ હેય, તું તો પરાધીન છે. તેણે કહ્યુંઃ બીજે મને શું કરશે? તેથી રાજાએ તેને સાહસની પરીક્ષા માટે લલાટપટ્ટને ઍટી રીતે ભૃકુટિથી ભયંકર બનાવીને નજીકમાં રહેલા પુરુષોને કહ્યું : અરે રે! પેટા નિયમન અભિમાન ધારણ કરનારા એને ચાબુકના પ્રહારોથી મારે. તે પણ તેણે મારવાની ઈચ્છા ન કરી.
તેથી રાજાએ દુષ્ટ હાથી મંગાવ્યા. રાજા તે હાથીથી તેને બીવડાવવા લાગે. એથી એણે કહ્યું. હું એક મરી જઉં એ સારું, પણ અનેકને મારું એ સારું નથી. કારણ કે આ પ્રમાણે સંભળાય છે –“જે કઈ પિતાના એકના જીવન માટે ઘણું ક્રોડ જીવને દુઃખમાં નાખે છે તેમનું જીવન શું શાશ્વત છે?” તેથી રાજાએ કહ્યુંઃ હે રસોઈયાઆને મને જ આપી દે. તેથી રસેઈયાએ “જેવી દેવની આજ્ઞા” એમ કહીને તેને રાજાની પાસે મૂક્યો. રાજાએ વિચાર્યું : અભિગ્રહના આવા આગ્રહવાળે આ અંગરક્ષાના કાર્યમાં યોગ્ય છે. પછી લક્ષપાક તેલથી અંગમર્દન કરીને તેને નવડાવ્યું. પછી મુખ્ય આસન ઉપર જમાડીને શરીરરક્ષાના કાર્યમાં નમે. (સમય જતાં તેને સમૃદ્ધદેશને અધિપતિ ર્યો. ઘણા કાળ સુધી જીવેલેકના સારભૂત પાંચ પ્રકારના વિષયસુખ અનુભવ્યા. એકવાર તેવા (=ઉત્તમ) આચાર્યની પાસે ધર્મ સાંભળીને દીક્ષા લીધી. જીવવધની નિવૃત્તિથી આને આ પ્રમાણે થયેલ લાભ બતાવ્યા.
દામનકનું દૃષ્ટાંત કે મરછીમાર મહામહિનામાં સાંજે જાલથી માછલા લઈને તેવા પ્રકારના જલાશયમાંથી બહાર આવ્યો. તેણે નજીકમાં રહેલા અને વસ્ત્રરહિત ઠંડીને સહન કરતા એક મુનિને જોયા. દયાથી યુક્ત અંતઃકરણવાળે તે મુનિને જાળથી વીંટીને પોતાના ઘરે ગર્યો. રાતે તેણે વિચાર્યું. હું પરાળના સંથારામાં રહેલું છે, નજીકમાં રહેલી પ્રિય અને ઉત્તમ પત્ની મને ભેટેલી છે, બળતી જવાલાઓના સમૂહરૂપ જટાઓથી જટાવાળો અગ્નિ નજીકમાં રહેલું છે, આમ છતાં બરફના અણુસમૂહને વહન કરતે પવન ગાઢ
