________________
-શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૧૪૯ - લગ્નશુદ્ધિ છે, પછી તે બે વર્ષે લગ્નશુદ્ધિ છે. તેથી સાગરદત્ત વિચાર્યું : એક તરફ વિષાને - વર મળી ગયો છે, અર્થાત્ વિષાને વર અત્યારે હાજર છે. અને એક તરફ એનું
લગ્ન નજીકમાં છે, બીજું લગ્ન દૂર છે, તેથી હમણાં શું કરવું ગ્ય છે? અથવા જે - થવાનું હોય તે થાય, લગ્ન સાધી લઈએ. એમ વિચારીને પિતાના ઘરે ગયે. અર્ધી રાત થતાં લગ્નવેળાએ ગાંધર્વ વિવાહ કર્યો. પ્રભાતે સૂર્યોદય થતાં શેઠ ગોકુલથી આવ્યું. જેણે નવાં, સ્વચ્છ, ઝીણું અને સફેદ વસ્ત્રો પહેર્યા છે એવા દામનકને જે. શેઠ આવતાં દામન્નક ઊભો થયો અને શેઠને વંદન કર્યું. શેઠે છોકરાને દામન્નકની હકીકત "પૂછી. તેણે પત્ર વગેરેની વિગત કહી. તેથી ચિત્તથી ખિન્ન થવા છતાં મુખ ઉપર
બેદનો વિકાર બતાવ્યા વિના કહ્યું હે પુત્ર! સારું કર્યું. પછી ચિત્રશાલામાં રહેલા પલંગના એક ભાગમાં બેસીને વિચાર્યું. અહ! જે અનુકૂળ હોય ત્યારે અપાયો (=સંકટ) પણ ઉપાયે (=શુભનું કારણ) થાય છે, વિપત્તિ પણ સંપત્તિ બની જાય છે, તે કર્મનો વ્યવહાર વિજય પામે છે. કેઈએ કહ્યું છે કે-“પુરુષ મનોરથ બીજી રીતે જ કરે છે અને ભાગ્યથી પ્રાપ્તિ થતી હોવાથી કાર્યોની ગતિ બીજી રીતે થાય છે, અર્થાત્ મનુષ્ય વિચારે છે કંઈ અને થાય છે કઈ કેઈએ આ જે કહ્યું છે તે સત્ય જ થયું. તેથી હવે મુનિવચન અન્યથા નહિ થાય એવી સંભાવના છે. મુનિવચન ભલે સત્ય થાઓ. તે પણ પ્રારંભેલું ઈષ્ટ કાર્ય સિદ્ધ ન થવા છતાં પુરુષે એ વિષયમાં ખિન્ન ન બનવું જોઈએ, બલકે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. કહ્યું છે કે-“ અધમ માણસે વિધ્યના ભયથી કાર્ય શરૂ કરતા નથી. મધ્યમ માણસે વિનથી હેરાન થાય તો પ્રારંભેલું કાર્ય છેડી દે છે. ઉત્તમ માણસે વિદથી વારંવાર હેરાન થવા છતાં પ્રારંભેલા કાર્યને છોડતા નથી. આ પ્રમાણે વિચારીને શેઠે પત્નીને બેલાવી. તેની આગળ કહ્યું કુલદેવતાની એવી માનતા માની છે કે જે મારી પુત્રીને પરણશે તે બલિ અને પુષ્પની છાબ લઈને એકલો આવીને તારી પૂજા કરશે. તેથી આજે સાંજે પૂજ્ય કુલદેવતાની પૂજા માટે જમાઈ જશે. માટે તારે પૂજા યોગ્ય બલિ, પુષ્પો વગેરે બધું તૈયાર કરીને રાખવું. પત્નીને આમ કહીને શેઠ પૂર્વપરિચિત બીજા ચંડાળની પાસે ગયો. તેને ઘણી લાંચ આપીને દામન્નકના વધનો સ્વીકાર કરાવ્યું. પછી તે ઘરે આવ્યો. ચક્રવાકના બંધુ સૂર્યો અસ્તાચલ પર્વતના શિખર તરફ પ્રયાણ કર્યું ત્યારે દામન્નકને દેવપૂજાના બહાને હાથમાં બલિની છાબ લઈને નગરથી દૂર રહેલા ચંડિકાદેવીના મંદિરે મેક. બજારના માર્ગથી જતા તેને દુકાનમાં રહેલા સાગરદત્ત જે. સાગરદત્તે તેને બોલાવીને પૂછ્યું: આ સમયે એકલા જ ક્યાં ચાલ્યા ? તેણે કહ્યું: ચંડિકાદેવીની પૂજા માટે સસરાએ મોકલ્યો છે. તેથી સાગરદત્તે કંઇક ગુસ્સો બતાવીને કહ્યું: અહો ! દેવપૂજાનો સમય સારો છે!
૧. પરણનાર પુરુષ અને સ્ત્રી એ બંનેની સંમતિથી થતા લગ્નને ગાંધર્વ લગ્ન કહેવામાં આવે છે.
