________________
શ્રાવકનાં બાર વ્રતો યાને ગામ માટે કુલનો ત્યાગ કરવો જોઈએ, દેશ માટે ગામને ત્યાગ કરવો જોઈએ, અને પિતાના માટે પૃથરીનો ત્યાગ કર જોઈએ.' ધનશેઠે કહ્યું: જો એમ હોય તે તમે તમારા ઘરે જાઓ, અને હું પોતાની પુત્રીને લઈને આવીશ. આમ કહીને ધનશેઠ પુત્રોની સાથે આગળ ચાલ્યો. કેટવાળે પણ બધુંય ધન લઈને પાછા ફેર્યા. આગળ જતે ધનશેઠ ચિલાતિ પુત્રની નજીક આવી ગયે એટલે ચિલાતિપુત્ર સુસુમાનું મસ્તક તલવારથી (કાપીને પોતાની સાથે) લઈને આ મારી ન થાઓ અને એમની પણ ન થાઓ એમ વિચારતો તે જ પ્રમાણે આગળ જવા લાગ્યો. તેમણે પણ સુંસુમાના દેહને જે. શેકથી ભરેલા હૃદયવાળા અને ભૂખ-તરસથી અત્યંત ખિન્ન થયેલા પિતાપુત્રો મસ્તક રહિત શરીરને લઈને પાછા ફર્યા.
તેઓ વૃક્ષની છાયામાં બેઠા. પિતાએ પુત્રોને કહ્યું : હે વત્સ ! અહીં તીવ્રભૂખથી હેરાન થયેલા તમે એક પગલું પણ જવા સમર્થ નથી. તેથી હમણાં એક વૃદ્ધાવસ્થાથી પકડાયેલા અને બીજું પુત્રીમરણના દુઃખથી પીડિત થયેલા મને મારીને ખાઓ, તો તમે સુખપૂર્વક પિતાના ઘરે જઈ શકે. પુત્રોએ કહ્યું: હા હા ! હે પિતા ! અમને કહેલું આ વચન અયુક્ત છે. આવું કરીને અમે તેને મોઢું બતાવીશું? પિતાએ (પિતાને મારીને માંસ ખાવાનું) કહ્યું હતું તેમ મોટા પુત્રે પણ કહ્યું. તેમણે તે વચન પણ ન માન્યું. આ પ્રમાણે ક્રમશઃ બધાએ કહ્યું. પછી પિતાએ કહ્યું જે એમ છે તે પછી બહેનના આ જ મૃતશરીરને, ચાંદામાં મલમને ઇચ્છતા મુનિની જેમ, અર્થાત્ જેમ મુનિઓ ચાંદામાં મલમની જેમ શરીરને ટકાવવા પૂરતું જ રાગ વિના આહાર કરે છે તેમ, રાગ વિના ખાઓ. પછી તેઓ મૃતશરીરને ખાઈને ઘરે ગયા. સુંસુમાનું મસ્તક હાથમાં લઈને જતા ચિલાતિપુત્રે એક ઉત્તમ મુનિને ધ્યાનમાં રહેલા જોયા. તેણે મુનિને કહ્યું છે શ્રમણ ! મને સંક્ષેપથી ધર્મ કહો, અન્યથા આ મસ્તકની જેમ તમારું પણ મસ્તક છેદી નાખીશ. મુનિએ પણ આ પ્રતિબંધ પામશે એમ જ્ઞાનના ઉપયોગથી જાણીને “ઉશપમ, વિવેક અને સંવર” એ ત્રણ પદે તેને કહ્યાં. ત્રણ પદો સાંભળીને ઉપશાંત થયેલો તે એકાંત ભૂમિપ્રદેશમાં જઈને આ પદોને શું અર્થ છે? એમ વિચારવા લાગ્યો. હું જાણ્યું, ઉદયમાં નહિ આવેલા કેધના ઉદયને રોકવાથી, એટલે કે કોઈ ન કરવાથી, અને “ઉદયમાં આવેલા ક્રોધને નિષ્ફળ કરવાથી, (એમ બે રીતે) ધનો ત્યાગ કરવો તે અહીં ઉપશમ છે. કારણ કે દુર્ગતિમાં જવામાં શુકન (=શુભનિમિત્ત) સમાન, મોક્ષ અને સ્વર્ગના માર્ગમાં કાળા સાપ સમાન, સ્વ–પર ઉભયને સંતાપ આપનાર ક્રોધ ભયંકર છે. હવે જીવનપર્યત મારે ક્રોધ દૂર થાઓ એમ વિચારીને જમણા હાથમાંથી તલવાર મૂકી દીધી. મુનિએ બીજા પદમાં મને જે વિવેક કહ્યો તેનો પણ ભાવાર્થ ઘન, સ્વજન અને વસ્ત્ર વગેરેને ત્યાગ કરવો એ છે. કારણ કે જીવ જેટલા પ્રમાણમાં મનપ્રિય સંગોને (=સંબંધને) કરે છે તેટલા પ્રમાણમાં તે શેકરૂપ ખીલાથી પોતાના મનમાં હણાય છે. તેથી હવે આ
