________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથના ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૮૯
ભયકર એક વિષમ અટવીમાં આવ્યા. લાખ, અર્જુન, સરલ, તમાલ, તાડ, હિન્તાલ અને સલ્તકનાં વૃક્ષાના કારણે એમાં સૂર્યના કિરણા પ્રસરતા ન હેાવાથી સૂર્ય પણ દેખાતા ન હતા. આ દરમિયાન જાણે સમસ્ત પૃથ્વીમ’ડલને ગરમીથી તપી ગયેલું જોઇને જ તેના આશ્વાસન માટે (તેને શાંત કરવા) હેાય તેમ વર્ષાઋતુના સમય આવી ગયા. તેથી વીજળીથી ચંચલ કાંતિવાળા અને જલની ધારારૂપી ઉત્તમ શસ્ત્રથી ભયંકર વીર પુરુષ જેવા મેઘ મહાનગજનાઓથી ગ્રીષ્મના તિરસ્કાર કરવા લાગ્યા. આવા સમયે મુશ્કેલીથી જઇ શકાય તેવા માને જાણીને સાના લોકોને પૂછીને ( =કહીને ) ત્યાં રસ્તામાં જ સ્થિરતા કરી. કરિયાણું વગેરેના વિનાશના ભયથી સાના માણસે વર્ષાઋતુને વીતાવવા માટે તંબુ વગેરે કંઇક ( આશ્રય ) કરીને રહ્યા. તે સમયે સાના માણસા ઘણા હેાવાથી, રસ્તામાં ઘણા દિવસો સુધી ચાલવાનું થવાથી, ઘણું દાન કરવાથી, ધનના સઘળા ય સામાં ભાતું વગેરે ખલાસ થઈ ગયું. તેથી સાના માણસા પશ્ચાત્તાપ કરવા લાગ્યા, અને ભૂખથી પીડિત થયેલાએ કઇ, ફૂલ અને મૂળનુ ભક્ષણ કરવા લાગ્યા. તેથી માણિભદ્રે રાતે પલંગમાં રહેલા ધનને કહ્યું: હું નાથ ! સાના માણસાનું ભાતું ખલાસ થઈ ગયું છે. સાના માણસોએ હમણાં લજ્જા, પુરુષાર્થ અને મર્યાદાને મૂકીને કદ, ફૂલ અને મૂળનુ ભક્ષણ કરવા દ્વારા તાપસવ્રુત્તિના આશ્રય લીધા છે. કારણ કે ભૂખથી પીડાયેલ પ્રાણી માન મૂકી દે છે, ગૌરવના ત્યાગ કરે છે, દીનતાને પામે છે, લજજાને છેડી દે છે, નિયતાના આશ્રય લે છે, નીચતાનુ આલંબન લે છે, પત્ની, બંધુ, મિત્ર અને પુત્રો ઉપર પણ વિવિધ અપકારો કરે છે, ભૂખથી પીડાયેલ પ્રાણી નિંદિત પણ શું શું નથી કરતા ? આ સાંભળીને ધન ક્ષણવાર ચિંતાથી ઘેરાઈ ગયા. ત્યારબાદ જાણે ઇર્ષ્યાથી હાય તેમ, તેની નિદ્રાએ ચિંતાને દૂર કરી.
આ દરમિયાન રાત્રિના છેલ્લા પહેારમાં અશ્વશાલાના રક્ષક ધન સા વાહને ઉદ્દેશીને એક આર્યા ખેલ્યાઃ સારા સ્વામી વિશ્વમસ્થિતિને પામવા છતાં સ્વીકારેલાનું પાલન કરે છે. અથવા ચંદ્ર ખંડિત થવા છતાં કુમુદ્દોને (=ચંદ્રવિકાશી કમળાને) વિકસિત કરે છે. આ આર્યાને સાંભળીને સા વાહે નિદ્રા છેાડીને વિચાયું: ખરેખર! આણે હમણાં પ્રશંસાના બહાને મને ઠપકો આપ્યા છે. આથી આ સામાં કાણુ બહુ દુઃખથી પીડિત છે ? એમ વિચારતા તેને સહસા સૂરિ વગેરે સાધુએ યાદ આવ્યા. હા ! હા! આટલા કાળ સુધી મહાવ્રતધારી તેમની સેવા વગેરે તા દૂર રહ્યું, તુ તેમનું નામ પણ મેં લીધું નથી. કદ અને ફૂલ વગેરે તે તેઓને અભક્ષ્ય છે. આથી તે મહામુનિએ અત્યંત દુઃખી છે એમ હું કલ્પના કરું છું. અહાહા ! પ્રમાદરૂપી મદિરાની ભયંકરતા માણસને ૧. વીરપુરુષના પક્ષમાં ધારા એટલે શસ્ત્રની ધાર
૧૨
