________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૧૦૧ તેનું સુખપૂર્વક પાલન કર્યું. તે યુવાવસ્થાને પામી. રાજગૃહનગરમાં કાર્તિક પૂર્ણિમાના દિવસે કૌમુદી મહોત્સવમાં લોકો ઉદ્યાનમાં ફરવા જતા હતા અને નટ–નટડીઓનાં નાટક થતા હતા. તેથી તે બાલિકા માતાની સાથે જોવા માટે આવી. પછી ગામમુખીની પત્ની સાથે એક નાટકને જોવા લાગી. શ્રેણિક રાજા અભયકુમારની સાથે ગુપ્તવેશમાં ત્યાં જ આવ્યું. તેના રૂપના પ્રભાવને જોઈને અને અંગસ્પર્શને અનુભવીને શ્રેણિક તેના ઉપર અત્યંત આસક્ત થયો, અને આ મારી પત્ની કેવી રીતે થશે એમ વિચારવા લાગ્યું. છળથી કામ પાસે પ્રાર્થના કરી, અર્થાત્ છળથી તે બાલિકાને પોતાની બનાવવાનો વિચાર કર્યો. તે બાલિકાના વસ્ત્રમાં પોતાના નામવાળી વીંટી બાંધી દીધી.
પછી તેણે કહ્યું મારી વીંટી કેઈએ ચોરી લીધી. પછી અભયકુમારે પ્રત્યક્ષ થઈને રાજપુરુષોને બોલાવ્યા અને કહ્યું કે રાજાની વીંટી કેઈએ લીધી છે. માટે તમે દરવાજા આગળ ઊભા રહે અને એક એક માણસને તપાસીને જવા દેવા. રાજપુરુષોએ તે જ પ્રમાણે બધું કર્યું. એમ કરતાં તે બાલિકાની ઓઢણીમાં વીંટી જોઈ રાજાને કહ્યું. રાજપુરુષેએ આ ચોર છે એમ સમજીને તેને પકડી. રાજાએ તેને અંતઃપુરમાં રખાવી. પછી ઠાઠમાઠથી તેને પરણ્યો. તે રાજાને અત્યંત પ્રિય બની. સમય જતાં એકવાર રાજા અને રાણીઓ પાસાની રમત રમતા હતા. તેમાં એવી શરત કરી કે જે જીતે તેને પીઠ ઉપર બેસાડે. બીજી રાણુઓ રાજાને જીતતી હતી ત્યારે રાજાની પીઠ ઉપર વસ્ત્ર મૂકીને તે વસ્ત્ર ઉપર હાથ મૂકતી હતી. પણ દુર્ગધા રાણ રાજાને જીતી ત્યારે રાજાની પીઠ ઉપર વસ્ત્ર મૂકીને પોતે તેના ઉપર બેસી ગઈ. રાજા ભગવાનનું વચન યાદ કરીને હસ્ય. વિલખી બનીને તેણે પૂછ્યું તમે કેમ હસ્યા? રાજાએ કહ્યું કંઈ નહિ. તે પણ તેણે આગ્રહથી પૂછ્યું. તેથી રાજાએ ભગવાને કહેલું પૂર્વભવ વગેરે બધું કહ્યું. તેથી સંવેગને પામેલી તેણે રાજાને વિનંતિ કરી મને રજા આપો, હું દીક્ષા લઉં. રાજાએ રજા આપી અને તેણે દીક્ષા લીધી. આ દષ્ટાંતથી જુગુપ્સાના વિપાકને જાણીને જુગુપ્સા ન કરવી જોઈએ.
પરતીર્થિક પ્રશંસા વિષે શકટાલનું દૃષ્ટાંત છે. તે આ પ્રમાણે – પાટલિપુત્ર નગરમાં નંદવંશની સાથે કલ્પકવંશ ચાલી રહ્યો હતે. નંદવંશમાં નવમે નંદરાજા રાજ્યધુરાને ધારણ કરતો હતો ત્યારે કલ્પકવંશમાં શકટાલ નામને મંત્રી થયો. તેનું પહેલાં શ્રીવત્સ એવું નામ હતું. પછી તેના સો પુત્ર થયા ત્યારે તેની સે શાખાઓ ફેલાણી છે એમ વિચારીને રાજાએ તેનું 'શકટાલ (=શતડાલ) નામ પાડયું. શકટાલના સો પુત્રોમાં ત્યાગ, ભેગ, દાક્ષિણ્ય અને લાવણ્ય વગેરે ગુણેથી સ્થૂલભદ્ર નામને પુત્ર મુખ્ય હતું, અને
૧. સો ડાળીઓ=શાખાઓ છે જેની તે સારું. આ વ્યુત્પત્તિ પ્રમાણે સંસ્કૃતમાં રાતાજી શબ્દ થવો જોઈએ. પણ રીટાઢ શબ્દ પ્રસિદ્ધ બની ગયા છે.
