________________
૫૮
શ્રાવકનાં ખાર ત્રતા યાને
શિવરાજર્ષિનું દૃષ્ટાંત
ઉપર ઉપર વસેલા ગામ, નગર અને 'મડંખથી સ`કીણું, કિનર, મનુષ્ય અને વિદ્યાધરાના પરિવારથી યુક્ત એવા પ્રદેશથી રમણીય, સ્રીજનાના મુખથી સરખાવાતા કમલાથી સુંદર સરાવરવાળા, જેના સરાવરના કિનારે કારડ, હંસ અને ચક્રવાકાના સમૂહ શેાભી રહ્યો છે તેવા, ક્રોધાદિ દોષોથી રહિત અને વિચરતા એવા અનેક મુનિગણાથી પવિત્ર, કુબેરના ઉપહાસ કરે તેવી નગરીઓની ઋદ્ધિરૂપ ગુણ જેના પ્રસિદ્ધ છે તેવા એક દેશ હતા. વળી—પહેલાં તે દેશમાં શ્રી આદિનાથના પુત્ર કુરુ રાજા હતા, તેથી તેના નામથી તે દેશ પણ ‘કુરુ' એવા નામથી પ્રસિદ્ધ થયા. વળી તે દેશમાં સ્થાને સ્થાને ભૂમંડલને ( =ભૂમંડલના લેાકેાને ) આનંદ જનક ઉદ્યાન સહિત નગરા અને કમલ સહિત સરોવર દેખાતા હતા. તે દેશમાં વિવિધ મનેાહર અનેક સુરભિ વનાની શ્રેણિઓથી મનેહર સ્વના જેવું અને રસતી સ્ત્રીઓના વિલાસાથી યુક્ત હસ્તિનાપુર નગર હતું. જેમના શત્રુએ નાશ પામ્યા હતા એવા પણ પૂના રાજાઓએ કળિકાળમાં ( શત્રુએના ) પ્રવેશને રોકવા માટે તેમાં અલ વ્ય કિલ્લા કરાવ્યા હતા. તે નગર માનસ સરોવરની જેમ અતિશય પાણીવાળું અને રાજહંસ સહિત હતું. સુતપસ્વીઓના મનની જેમ બધી *પૃથ્વીઓમાં મુખ્ય હતું. વળી– ત્યાં કેવલ ચંદ્ર જ દુષ્ટ, શંકાસહિત અને કલંક સહિત હતા, કેવલ સૂર્ય જ સંતાપ કરનાર, તીવ્ર અને કષ્ટથી જોઈ શકાય તેવા હતા. અર્થાત્ ચંદ્ર સિવાય ખીજો કેાઈ માણસ દુષ્ટ, શંકાસહિત અને કલ સહિત ન હતા અને સૂર્ય સિવાય બીજે કોઈ માણસ સંતાપ કરનારા, તીવ્ર અને કષ્ટથી જોઈ શકાય તેવા ન હતા. [ચંદ્રના પક્ષમાં ફોલાચ≠રાત્રિને કરનાર, સસાં=હરણ જેના ખેાળામાં છે તે, સ ં=હરણના કલંકથી સહિત. ] ત્યાં હું સગણુ ખસ ( કૅમલના દાંડલા) ખાતા હતા અને પક્ષિસમૂહ વિવિધરૂપથી યુક્ત હતા. ધર્મ વગેરે ત્રિવના સારમાં તત્પર તે દેશમાં રહેનારા લેાકા બહુ ખાનારા ન હતા અને કુરૂપવાળા ન હતા. [બીજા અર્થમાં વિસ=ઘણું', વિવ=કુરૂપ] ત્યાં મહાશત્રુરૂપી હાથીએના ગંડસ્થલને લેવા માટે સિંહસમાન, કમલદલ જેવા લાચનવાળા, લોકાની આંખાને આનંદ આપનાર, આજ્ઞામાત્રથી વશ કરાયેલા અનેક સામંત રાજાએ જેના ચરણ કમલમાં નમેલા છે તેવા, લક્ષ્મીનું સ્થાન અને ‘ શિવ ’એવા નામથી પ્રસિદ્ધ રાજા હતા. રામપત્ની સીતા જેવી અને મહાદેવપત્ની ગૌરી જેવી મનેાહર તથા રામસેનાની જેમ પલક્ષણેાથી સહિત ધારિણી નામથી પ્રસિદ્ધ તેની પત્ની હતી. તે
૧. જેની ચારે બાજુ એક યેાજન સુધી કાઈ ગામ ન હોય તેવું ગામ.
૨. સ્વના પક્ષમાં સફે=ઇંદ્રાણી,
૩. ખીજા અર્થાંમાં અતિશય વેપારવાળુ, રાજારૂપી હ"સથી સહિત હતુ.
૪. તપસ્વીઓના પક્ષમાં બધાં ક્ષમાધારીઆમાં મુખ્ય હતું.
૫. રામસેનાના પક્ષમાં નવળ=લક્ષ્મણ સહિત.
