________________
૪૮
શ્રાવકનાં બાર વ્રત યાને વડે મેહ પમાડાયેલ જીવ ગમ્ય કે અગમ્ય, કૃત્ય-અકૃત્ય અને હિત–અહિતને જાણ નથી. કહ્યું છે કે– ખરેખર ! કેધાદિ સર્વ પાપોથી પણ અજ્ઞાન વધારે દુઃખદાયી છે. કારણ કે અજ્ઞાનથી ઘેરાયેલા લોકે હિતકર અને અહિતકર પદાર્થને જાણતા નથી. તેણે તળાવ વગેરે કરાવવામાં લાભની સંભાવના કરી હતી, પણ અનંત જીવોના નાશનું કારણ હોવાથી તળાવ વગેરે બંધાવવામાં લાભ ન થાય. ધર્મ માટે પ્રવર્તાવેલા પશુમેધ વગેરે ચો. પણ તત્ત્વદૃષ્ટિથી વિચારવામાં આવે તો પરલોકના બાધક છે. કૃષ્ણદ્વૈપાયને કહ્યું છે કે હે. યુધિષ્ઠિર ! યજ્ઞમાં અવશ્ય જીવવધ થાય, અહિંસક યજ્ઞ નથી જ. તેથી સદા સત્ય અને અહિંસા યજ્ઞ છે. દયા, દાન અને તપ હેમ છે, સત્ય ચૂપ ( યજ્ઞમાં હોમવાના પશુને. બાંધવા લાકડાને સ્તંભ) છે, ગુણે પશુ છે, બ્રહ્મચર્ય અને સંતોષ અગ્નિ છે, આ. શાશ્વત યજ્ઞ છે. માંસમાં લુબ્ધ બનેલા જે જીવો પશુઓની હિંસા કરે છે, નિર્દય અને પાપકર્મી તે જીવ મરીને નરકમાં જાય છે. આ પ્રમાણે મુનિની મનોહર વાણી સાંભળીને તેમને સંસાર ઉપર વૈરાગ્ય થયું અને તેમણે શ્રાવકધર્મને સ્વીકાર કર્યો. સુવિવેકને પામેલા તે બકરાએ સાધુ પાસે દેશવિરતિને સ્વીકાર કરીને અનશન લીધું. સર્વજીવે ઉપર સમભાવવાળો અને નમસ્કારમંત્રમાં લીન તે મરીને દેદીપ્યમાનરૂપવાળે દેવ થયે. હે ભવ્ય ! ત્રિવિક્રમના દૃષ્ટાંતથી મિથ્યાત્વ દુર્ગતિનું કારણ છે એમ જાણીને તમે મિથ્યાત્વને ત્યાગ કરે. શ્રુતદેવીની કૃપાથી દષદ્વારમાં મિથ્યાત્વનું નિરૂપણ કર્યું. હવે કમથી. મિથ્યાત્વનું ગુણદ્વાર આવ્યું. [૬]
શ્રુતદેવીની કૃપાથી દષદ્વારમાં મિથ્યાત્વનું નિરૂપણ કર્યું. હવે કમથી આવેલા. મિથ્યાત્વના ગુણદ્વારને કહે છે –
मिच्छत्तस्स गुणोऽयं, अणभिनिवेसेण लहइ संमत्त ।
जह इंदनागमुणिणा, गोयमपडियोहिएणंति ॥ ७ ॥ ગાથાથ:-મિથ્યાત્વ “કદાગ્રહ રહિત હોય” એ મિથ્યાત્વને ગુણ છે. કારણ કે મિથ્યાદષ્ટિ જીવ કદાગ્રહના અભાવથી ગૌતમસ્વામીથી પ્રતિબંધ પમાડાયેલા ઇંદ્રનાગ. મુનિની જેમ સમ્યત્વને પામે છે.
ટીકાથ:-મિથ્યાત્વ વિપરીત બેધરૂપ છે. કહ્યું છે કે
મિથ્યાત્વના ઉદય વખતે જીવ વિપરીત શ્રદ્ધાવાળે થાય છે, અને. તેને પિત્તપ્રકોપ વખતે જેમ ઘી ન રુચે તેમ સમ સચતો નથી.”
સમ્યત્વ એટલે પદાર્થ જેવા સ્વરૂપે છે તેવા સ્વરૂપે તેને સ્વીકાર કરવો. મિથ્યાદૃષ્ટિજીવ કરાગ્રહના અભાવથી સમ્યત્વ પામે છે એવું કથન સંભાવનાની અપેક્ષાએ છે
૧. પ્રાપ્ત કરવા યોગ્ય અને પ્રાપ્ત ન કરવા યોગ્ય
