________________
શ્રાવકનાં ખાર ત્રતા યાને.
એકવાર નવમા પૂમાં સાધુના પ્રત્યાખ્યાન અધિકારમાં “ જીવનપર્યંત પ્રાણાતિપાતનું પ્રત્યાખ્યાન કરું છું” ઈત્યાદિ સાંભળીને ગાષ્ઠામાહિલે કહ્યુંઃ કલ્યાણકારી પ્રત્યાખ્યાન પરિમાણ વિના કરવું જોઇએ. જેમને પ્રત્યાખ્યાનમાં પરિમાણ છે તેમનું પ્રત્યાખ્યાન દૂષિત છે. કારણ કે તેમાં આશંસા છે. [ જીવનપર્યંત પ્રત્યાખ્યાન કર્યુ. એટલે જીવન પૂરું· થયા પછી પ્રત્યાખ્યાન રહેતું નથી. આથી પ્રત્યાખ્યાન પરિમાણવાળું = હદવાળુ' થયું. એના અ એ થયા કે પરિમાણુ પૂર્ણ થયા પછી જીવને સુખની આશંસા છે. જો સુખની આશંસા ન હાય તા જીવનપર્યંત એવું પરિમાણુ શા માટે કરે ? આથી પિરમાણુવાળા પ્રત્યાખ્યાનમાં સુખની આશંસા છે એમ ગાષ્ઠામાહિલનું કહેવું છે.] આ પ્રમાણે પ્રરૂપણા કરતા ગાષ્ઠામાહિલને વિંધ્યમુનિએ કહ્યું: તમે જે કહેા છે તે યુક્ત નથી. તેથી ગાષ્ઠામાહિલે નવમા પૂર્વનું જે શ્રુત બાકી હતું તે પૂર્ણ થઈ ગયું છે (= નવમા પૂર્વના જે શ્રુતનું વ્યાખ્યાન બાકી હતું તે પૂર્ણ થઈ ગયુ` છે) એમ વિચારીને વિધ્યમુનિને કહ્યું : તું શું કહે છે? જે તને વ્યાખ્યાન આપે છે તે પુષ્પમિત્ર જ મને કહે. આમ કહીને ત્યાંથી ઉઠ્યા અને આચાર્યની પાસે ગયા. તેમણે આચાર્યને કહ્યું: આરક્ષિતસૂરિએ જે રીતે વ્યાખ્યાન કર્યું... હતું તે રીતે તમે પ્રરૂપણા કેમ કરતા નથી ? શ્રુતમદથી ઉન્મત્ત બનીને શ્રુતની આશાતના ન કરો. પછી તેણે સૂરિની આગળ પોતાના પક્ષ કહ્યો. સૂરિએ પણ તેને કહ્યું: તારા પક્ષ જે પ્રમાણે યુક્તિયુક્ત નથી તે પ્રમાણે તું સાંભળ. “ જીવનપર્યં ́ત એ પ્રમાણે પરિમાણવાળું પ્રત્યાખ્યાન અયુક્ત છે, કેમકે એમાં આશંસાદોષ છે” એમ તેં જે કહ્યું તે ખરાબર નથી. કારણ કે જીવનપર્યંત પ્રત્યાખ્યાન કરવામાં આશંસા નથી, કિંતુ દેવભવમાં મુનિએને વ્રતના ભંગ ન થાય એ માટે કાલની અવધેિ છે. આ પ્રમાણે કહેવા છતાં ન માન્યું એટલે અન્ય ગચ્છના સ્થવિરાને પણ આ વિષય પૂછવામાં આવ્યેા. તેમણે પણ આ રક્ષિતના કહેવા પ્રમાણે જ કહ્યું. તેથી ગુસ્સે થયેલા ગાષ્ઠામાહિલે કહ્યું: તમે બધાય શું જાણેા છે ? કારણ કે તીર્થકર ભગવાને આ પ્રમાણે (= હું કહું છું તે પ્રમાણે) કહ્યુ છે. આથી સ્થવિરાએ પણ તેને કહ્યું: હું ગાષ્ઠામાહિલ ! તીર્થંકરની આશાતના ન કર. આમ કહેવા છતાં તેણે માન્યું નહિ એટલે સકલ સંઘે કાયાસંગ કર્યાં. આસન કંપવાથી ભય પામેલી દેવી આવી. દેવીએ સંઘને કહ્યું: ફરમાવેા, શું કરું ? તેથી સંઘે દેવીને કહ્યું; તમે મહાવિદેહમાં જઈને શ્રી તીથંકરને “ દુખ`લિકાપુષ્પમિત્ર અને પુષ્પમિત્ર વગેરે સંઘ સત્યવાદી છે કે ગાષ્ઠામાહિલ ? ” એમ પૂછીને જલદી આવે. દેવીએ કહ્યું: મને જવામાં વિઘ્ન ન થાય એ માટે મારા ઉપર કાર્યાત્સગ કરવારૂપ અનુગ્રહ કરી. તેથી સકલ સંઘ કાયાત્સગ માં રહ્યો. દેવી તીથંકરને પૂછીને ફરી સંઘની પાસે આવી. દેવીએ કહ્યુ: સંઘ સત્યવાદી છે. ગેાષ્ઠામાહિલ અસત્યવાદી છે. કારણ કે એ ભરતક્ષેત્રમાં સાતમા નિદ્ભવ છે. તેથી ગુસ્સે થયેલા ગાષ્ઠામાહિલે કહ્યુંઃ અહા ! આ કટપૂતના દેવીમાં તીથંકર પાસે જવાનું સામર્થ્ય કયાંથી હોય? તે વખતે સંધે તેને
૪૪
