Book Title: Jain Dharm
Author(s): Helmut G
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023017/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jai na dha me. A (Jainism nAmanI jamIna grAthanuM gujarAtI bhASAMtara). hatA) chaiI che prakAzaka | zrI jaina dharma prasAraka sabhA, | bhAvanagara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | .. . jaina dharma. Tu Tu Le Yuan -QLe Yuan , ( Jainismus nAmanA jarmana graMthanuM gujarAtI bhASAMtara ) mULa lekhakapresara hesr glAjenApa barlina (jarmanI) gujarAtI bhASAMtara karanAra narasiMhabhAi izvarabhAi paTela ANaMda (gUjarAta.) QLe Qu Wei Yu Yuan Si Qu Tu Le Yuan Jing Li prakAzakazrI jaina dharma prasAraka sabhA, bhAvanagara. -- - vIra saMvata 257. BRIJIT vikrama saMvata 1987. SITE :: : Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - prakAzaka:jina dharma prasAraka sabhA, zrI muMbaInivAsI mAnavaMtA zeTha kIkAbhAI premacaMdanA. dharmapatni asau. lIlAvatI bahenanA taraphanI udAradilanI Arthika sahAyathI. mudrakazA, gulAbacaMda lallubhAI. Ana pI. presa-bhAvanagara Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - udAra dIlanI sakhAvata. A bukanuM bhASAMtara karAvavAmAM temaja chapAvavAmAM e hajAra rUpIA jeTalI moTI rakamanI sakhAvata zrI muMbai nivAsI. suprakhyAta zeDa premacaMda rAyacaa jee advitIya sakhAvatI hatA . ane jemanuM nAma AkhA hiMdumAMja nahIM paNa yUrAdi dezamAM paNa suprasiddha che. te kharI rIte jIvata zeThajInA suputra nararatna sar kIkAbhAie A kAyaparatve karI che tene sadupayeAga ame amArAthI banatI rIte karyAM che. A jarmana bhASAmAM lakhAyelA graMtha bahuja upayAgI jaNAtAM tenu bhASAMtara rU 500) ApIne karAvyA bAda te chapAvIne bahAra pADavAmAM banatA prayAsa karyo che. evA sakhAvatabahAdura nararatnanI udAratA mATe ame pUrNa AbhArI chIe..A pustaka sAthe temanI dharma patnI leDI lIlAvatInuM nAma joDIne ame kAMika anraNI thayA chIe. e nararatne AvA aneka zubha kAryo tana mana dhanathI karyAM che. zatruMjaya mahAtIrthanI samAdhAnImAM paNa agraNI tarIke bhAga lai sArA lAbha lIdhA che. haju paNa bIjA aneka zubha kAryo karavAnA utsAha dharAve che. parmakRpALu paramAtmA emanI sattuddhimAM vRddhi karI ane temAM teo phaLibhUta thAe tathAstu. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a.sau. zrImati lIlAvatI hena. TICO =rrrrr ce suprasiddha zeTha kIkAbhAI premacaMdanA dharmapatnI-muMbaI. AnaMda presa-bhAvanagara. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prAstAvika e bola. zrI janadharma prasAraka sabhAe, prephesara glAjenApanA "nIjhamsa" (Jainismus) nAmanA jarmana bRhadagraMthane gujarAtI anuvAda karAvI prakaTa karavA je prayAsa karyo che te jijJAsu janasamAja taraphathI ucita Adara pAmaze evI AzA che. A graMthane gujarAtI anuvAda karAvavAmAM ane chapAvI prakaTa karAvavAmAM A prastAvanAnA lekhakanI ja mukhya preraNA hatI tathA anuvAda vagerenI vyavasthA paNa A janahastakaja thaI hatI. tethI A pustaka sAthe be bola lakhI ApavA mATe sabhAnA prANa-pratiSThAtA tathA jainagraMthonA prakAzanane prANavAna vega ApanAra zrAvakara dharmabaMdhu zrI kuMvarajIbhAinI AdarabharelI AjJA thavAthI A be zabda lakhavAmAM mane mArUM kartavya ja, lAge che.. jainadharmanI saMskRti ane sAhityane lagatA chUTA chUTA viSayo upara te atyAra sudhImAM zedhaka vidvAna taraphathI, yUropamAM ane ApaNA dezamAM aMgrejI, jarmana, kenca, iTAlIyana vagere bhASAomAM nAnA moTA seMkaDo nibaMdhe ane lekha lakhAyA che ane prakaTa thayA che. paraMtu eka ja pustakamAM jainadharmanA jijJAsune prAraMbhika paricaya karavA mATe joItI badhI bAbatene sarva sAmAnya saMgraha maLI Ave tevuM ekeya pustaka atyAra sudhI lakhAyuM nahotuM. evA eka pustakanI puratI karavA mATe prophesara glAjenape prastuta graMtha lakhavA payatna karyo che. graMthakArane udeza, A graMthamAM kaI khAsa navI navI zodha prakaTa karavAno nathI, paraMtu jainadharmIya itihAsa, sAhitya ane sthApatya Adi viSayamAM, pazcimamAM ane bhAratamAM je kaMi zepaLe atyAra sudhImAM prakaTa thaI che, ane tenA pariNAma rUpe je kaMi vicAra vivecaka dRSTie prakAzita thayA che temane ekatra saMkalita rUpamAM saMgrahita karavAne che. graMthakAra, sAhityanA mahAna Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyAsI che. harmana pAkebInA khAsa ziSya che ane jaina sAhityanA ghaNuM sArA abhyAsI che. karmagraMtha jevA sUkSma ane te sAthe zuSka gaNutA viSayane khAsa abhyAsa karI emaNe potAnA yunivarsiTInA abhyAsakramanI pUrNAhUti karI hatI, ane " karma vicAra" upara Die Lehre Vom Karman in der Philosophic der Jainas (ga 79jJAnamAM karma siddhAMta) e nAmano eka vistRta nibaMdha (Thesis) yunisiTI AgaLa raju karI snAtaka padavI (Doctorate ) meLavI hatI.. sana 1928 mAM emaNe bhAratanI yAtrA paNa karI hatI ane te vakhate, ApaNA dezanI keTalIka jaina saMsthAo ane vyaktionI khAsa mulAkAta dvArA jainadharma ane saMpradAyane vizeSa paricaya meLavyo hato. te vakhate e amadAvAdamAM purAtatva maMdiramAM AvatAM emanI sAthe mAro pratyakSa paricaya thayo ane te bAda jyAre huM jarmanI gaye tyAre barlinamAM e paricaya savizeSa vaLe. aneka vAra vidvAna mitrane tyAM sAthe besIne jamavAno ane kalAkonA kalAko sudhI carcA-vAta karavAno prasaMga maLyo. emaNe pitAnI kanijabarga yunivarsiTImAM ( jyAM e hAlamAM prophesara che) AvavA ane ekAda vyAkhyAna ApavA mATe paNa sAdara AmaMtraNa karyuM hatuM. e badhA uparathI mane jaNAyuM ke pro. glAjenApa jene saMskRtine bahuja sahAnubhUtipUrvaka adhyayana karanArAomAMnA eka che ane tethI emanA A graMthamAM cikitsaka vRtti karatAM saMgrAhaka vRttine ja emaNe khAsa upayoga karyo che ane tethI jaina dharmanA prAraMbhika jijJAsunI dRSTie A graMtha eka sAthe mArgadarzaka thaI zake tema che. :: alabata, AthI koie ema te naja mAnI levuM joIe ke A graMthamAM koI jAtanI bhUla ke bhrAMti haze ja nahi. mAtra saMzAdhakanI daSTie paNa AmAMnA aneka vicAro bhUlabharelA ke brAMtijanaka hevAne saMbhava che, te pachI zuddha zraddhALunI dRSTie te emAM ghaNIe evI vigate jaNAI Ave ke je AkSepAtmaka ke khaMDanAtmaka jevI jaNAya; paraMtu A variyAti te, AvI jAtanA graMtha mATe sadA cAlu rahevAnI che ane te mATe haMmezAM vAdavivAdane avakAza rahevAne che. tethI kharA jijJAsuone e bAbatamAM eja dharma rahe che ke, AvI jAtanA graMthamAM je pitAnI bhAvAtA ke paraMparA karatAM bhinna prakAranA vicAro ke pratipAdane jaNAya te temane vairya ane sahiSNunapUrvaka uDe abhyAsa karavo ane vAsta Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vika satya zuM che te nirvikAra mane khoLI kADhavA ane tene sapramANa ane zAstrIya paddhatie ja prakAzamAM mUkavA prayatna karo. - pazcimanA zeAdhake, temaja tadanuyAyI etadezIya zodhake paNa jagatanA junA dharmo ke saMpradAyane abhyAsa, dharmAjijJAsuonI mAphaka AdhyAtmika tattvanA anuzIlananI daSTie nathI karatA paraMtu mAtra aitihAsika tattvanA anuzIlananI dRSTie kare che. aitihAsika anuzIlanamAM mukhyatayA pratyakSa ane bahu te pratyakSasaMvAdI anumAna pramANane ja sthAna ApavAmAM Ave che. Agama pramANu ke AptavacananI mAnyatAne temAM viziSTa sthAna nathI. ethI urdu AdhyAtmika anuzIlanAmAM mukhyasthAna Agama pramANu ke AptavacananI mAnyatAne ja maLatuM hoya che. tethI A be anuzIlananI paddhati ane prakriyAmAM ghaNe maulika taphAvata rahela che e spaSTa samajI zakAya tema che. A taphAvatane lIdhe amuka dharma ke saMpradAyane ke eka mULabhUta siddhAMta ke vicAra, AptavacananI mAnyatA pramANe sauthI vadhu mahattvane heI svayaMsiddha jevo jaNAve ke manAta hoya teja siddhAMta ke vicAra Adhunika ItihAsa-vijJAnanI mAnyatA pramANe sarvathA asiddha ke azradheya gaNI zakAya che. tethI mAtra AgamanTamANasiddha keTalAka vicArane ItihAsa-pramANanI paddhatie parakhI jovAnA ke mAtra ItihAsapramANasiddha keTalAka vicArone AgamapramANanI kasoTIe kasI levAnA prayatnamAM bhAgyeja aucitya raheluM mAnI zakAya. jeTale aMze Agama ane itihAsane samanvaya karI zakAte heya teTale aMze tema karavAmAM satyanuM vadhu samarthana thAya che ane tema thavAthI satya darzananI vadhu samIpatAmAM pahoMcAya che. paraMtu jyAM e beno samanvaya na thaI zakate hoya tyAM jijJAsue, e be pramANenI pitatAnI paddhatieja AgaLa cAlavuM ane pitAnI jijJAsAvRttine jAgRta rAkhI tattvonusaMdhAna karyA karavuM ane chevaTe jyAM e bemAM mahaMdu-virodha jaNa heya tyAM paNa koIpaNa prakAranA Abhinivezika Agrahane vaza na thatAM tattva tu tijakhya " e pUrvArSioe anusarelI prakriyAnuM anusaraNa karI madhyastha bhAvane bhajo. - jagatanA sarva dharmomAM Agamavacanane ja prAdhAnya ApavAmAM AvyuM che ane Agamavacana eja dharmone AtmA- gaNI zakAya; paraMtu Agama Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana e dhaNAbhAge kalpanA, zraddhA ke tarkanA pAyA upara racAyelu' hAvAthI tenI pratiSThA bahu ja za MkAgrasta, vivAdAspada ane ati saMkucita manAya che; tyAre itihAsa--vijJAna jIvata upakaraNA, pratyakSasavAdI sAdhanA ane avicchinna paraMparAnI sAmagrIvaDe sAyeluM hAvAthI tenI prAmANikatA nivivAdarUpe sarvavyApI svIkArAya che ane tethI Adhunika vijJasamAjamAM itihAsavijJAne lagabhaga AgamapramANlR upara vijaya meLavyA che ane tene eka rIte vAnaprastha banAvyeA che. itihAsanI ANu cAturata cakravartInI mArka sa vinasamAja upara eka sarakhI manAya che, tyAre AgamavacananI ANu mAtra karada mAMDalikAnI mAphaka, potapotAnA ati maryAdita sAMpradAyika maDaLAmAM paNa aneka vAdavivAdo sAthe svIkArAya che. e uparAMta ghaNI vakhate Agama-pratipAdita keTalAka vicArAnu rahasyaAviSkaraNa pratihAsa--vijJAnanI paddhatie jeTaluM spaSTatApUrvaka thaI zake che teTalu svayaM Agamavacana upara ja nirbhara rahevAthI nathI thatu. eTaluM ja nahi paNa keTalIkavAra teA kevaLa AgamavacanAvalaMbana ulTu bhramarUpa thai paDe che ane spaSTa satyane aspaSTa banAvI mUkre che, itihAsa-vijJAnanI dRSTinA abhAve dhaNIvAra kevaLa AgamAvalaMbana buddhine saMkucita banAvI make che ane tethI samyagnAnanI prAptine badale kevaLa kadAgrahapaNuM ja vadhu keLavAya che. ethI virUddha aitihAsika daSTi buddhine vadhu ne vadhu vikasita banAve che ane pariNAme madhyasthabhAvane khIlave che ke je samyagnAnanI prAptimAM pradhAna kAraNabhUta che. A rIte aitihAsika daSTinuM mahattva aneka rIte vadhI jAya che ane tethI Adhunika vidvage vidyAnA sarva pradezAmAM tene eka rIte pramukhasthAna ApyuM che. zodhaka vidrAnA je jagatanA dharmonA abhyAsa kare che te AgamavacananI satyAsatyatA samajavA khAtara nahi; paraMtu manuSya jAtinA itihAsamAM kayA dharmane kayuM sthAna che ane kayA dhame keTalA phALA mAnavasamAjanA vikAsakramamAM ApyA che te kheALI kADhavA khAtara heAya che. ane A rIte aitihAsika pramANanA AdhAre sthApita thayelA kAi paNa vicAra ke siddhAMtanA vidraga Adara sAthe svIkAra kare che ane tene lagatI jo keAI bhrAMti ke bhUla cAlI AvatI hAya che teA tenuM turata saMzAdhana kare che. prAcIna kALamAM je sthAna nyAya ke tarkapramANane prApta hatuM te Aje itihAsa pramANane prApta thayuM che eTale pUrvakALamAM jema tarkazAstranA pAragAmI - prabhAvaka purUSa Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNAte tema Aje itihAsazAstrane pAragAmI " prabhAvaka purUSa " gaNavo joIe. jaina samAjane sAhityopAsaka ane dharmopadezaka je, khAsa karIne tyAgIvarga che temAM A itihAsazAstrane abhyAsa jarAye nathI athavA atya5 che tethI jainadharmanuM jagatanA itihAsamAM kayuM sthAna che te pote jANavA ke bIjAne jaNAvavA asamartha hoya che ane eTalA mATe A graMtha jevA graMthe khuda jaina saMzodhakonA hAthe lakhAI jagatane jainadharmane yathArtha paricaya karAvavAmAM madadagAra thavA joIe, tene badale anya dezI anya dharma ane anya bhASAbhASI vidvAne nA hAthe lakhAyelA graMthadvArA jijJAsuonI jJAnapipAsA pUrI karAya che, paNa ema karyo vagara chUTako nathI, jyAM sudhI ApaNe ATalI badhI jJAnasamRddhi na meLavIe ane jagatamAM ApaNe ApaNuM jJAnanI chApa na besADIe tyAM sudhI ApaNe anyanA jJAnabaLa upara ja avalaMbIne rahevuM paDaze. ApaNe IcchIe te AvA graMthenA vAcanathI ApaNe ApaNI aitihAsika daSTine vikAsa karI zakIe, pazcimanA vidvAnonI Alekhana ane vivecana paddhatine abhyAsa karI zakIe ane pariNAme ApaNe paNa AvI jAtanuM navIna sAhitya sarjI zakIe. jaina bhaMDArAmAM hajIye agaNita pramANamAM evuM sAhitya-dhana daTAyeluM paDyuM che ke je ItihAsazAstrajJa saMzodhakenA parizramanI vATa joI rahyuM che. je divase ApaNe ApaNA e dhanane khodI karI bahAra kADhIzuM ane Adhunika paddhatie tenuM saMzodhana-parimArjana karI alaMkRta rUpamAM jagata AgaLa mUkIzuM te divase ApaNe ApaNuM jJAnanI sAcI prabhAvanA ane pUjA karelI kahevAze. tathAstu. nitina kA saMvat 1680 jinavijaya. khuna Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAra pradarzana. * hindu ane bauddhadharmanI tulanAmAM, bhAratavarSamAM janma pAmelA trIjA dharma jaina dharma viSe pazcimamAM jaIe eTaluM dhyAna nathI apAyuM. jo ke e dhameM gaMgabhUminA ItihAsa, sAhitya tathA kalA upara kaMI che prabhAva nathI pADyo ane tenA viziSTa vicAre ane AcAro viSe dharma saMzodhakene bahu mahatvane rasa paDe ema che. A pustaka e khAtrI karavAnI ane vartamAna jaina dharma viSe sArI ane sAcI hakIkatanuM yathAzakaya, saMpUrNa citra ApavAnI IcchA rAkhe che. | mArA A kAryamAM mane jainasaMdhanA prasiddha purUSonI sahAyatA maLI che, temaNe mane aneka graMtho jevA ApyA che ane praznonA uttara ApyA che, e sahAyatA mATe mAre emane AbhAra mAnavo ghaTe che. dharmamUrti zAstravizArada jainAcArya zrIvijayadharmasUri dharmamUtti ItihAsa tavamahedadhi jainAcArya zrI vijaya indrasUri, muni haMsavijaya, zrIyuta esa. ke. bhaMDArI (IMdara), zrI banArasIdAsa jena (laMDana), zrI caMpatarAya jaina (haradoI), zrI choTelAla jena (kalakattA), zrI lakSmIcandra jaina (alahAbAda), zrI sI. esa. maNinAtha jena (madrAsa), zrI pannAlAla jaina (dIlI), rAyabahAdura jagamaMdaralAla (idera), zrI pUraNacaMdanahAra (kalakattA) temaja "akhila bhArata jaina maMDaLa" (Idera). rAiTa eNnarebala mI. yAkobIe (Geheimrat Jacobi, Bonn) ane pro. Ara simene (R, Simon, Berlin) A pustaka bhale bhAve sudhArI ApyuM che; prA. kirphile (W. Kirtel Bonn), pro. zubrige ( W. Sehubring, Hamburg), l. wel you1412 (L. Suali, Pavia), . epha. Dablyu thomase (F. W. Thomas, London) ane harbarTa vairane (Herbert Warren, London) mane joitI vigato ApI che, DaoN. Dablyu kAne (W. Cohn, Berlin), rAiTa eNnarebala mI. paze (Geheimrat Dries-ch, Leipzig), rAITa onarebala mI. yAkebIe, brukalIna insTITayuTa myujhiyame ( Brooklyn ), iDiyana insTITayuTe (Oxford ), mAnavazAstra viSenA sarakArI myujhiyame (Staatliahen museum fur Volkerkunde, Berlin ), dal raselul 242 eNlbarTa myujhiyamanA bhArata vibhAge (Victoria and Albert Museum, Indian Section, London) potAnI pAsenAM sundara sAhityanA saMgrahamAMthI mane utAre karI levA dIdhuM che. mArA pitAe jainakAvyanA graMthanA utArA ApyA che, e mATe e saune A sthaLe AbhAra mAnuM chuM. 20, oNgasTa 1925. * barlina. hemuTa phena klAjhana Apa. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA viSaya. noMdha 1 tI karA samAveza. ( anukramaNikA ) adhyAya 1 leA. adhyAya 2 e. itihAsa. pRSTha. | viSaya pUrva RtihAsa pArzvanAtha mahAvIra 2 prAcInatama sadha mahAvIranA ziSyA bihAramAM jainadhama ArissAmAM jainadharma mATe matabheda pUrvekzana 1 zAstragranthA 10 19 23 <3 3 pracAra ane unnati zAstranI utpatti zvetAmbara granthI (45 Agama vagere ) 94 digambara granthA lupta nyA 91 43 49 uttara bhAratamAM jainadhama gujarAtamAM jainadharma - dakhkhaNamAM jainadhama dakSiNa bhAratamAM jainadharma 60 54 kara 4 avanati 33 34 38 sudhArA 39 4 5 vamAna sthiti hindudharmanI bharatIne baLe jainadhama nA eTa adhyAya 3 o. granthA. ra musalamAna rAjya nIce jenA 67 hindu rAjya nIce jene arvAcIna gaiANa granthA pRSTha 2 zAstratara granthA 105 3 lekhA 91 75 107 dhArmika ane vaijJAnika granthA 108 kathAo ane kAvyA 117 nATaka 136 sAmayika sAhitya 137 139 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 144 | dravya : 154 154 159 adhyAya 4 the. siddhAnta pUrvakzana 141. duHkhanuM varNana ane mekSanI jJAnatattva zakayatA 190 jJAna sAdhana karmanAM mULa kAraNa 195 tattvazAstra ane nyAyazAstra 146 mokSane mArga 196 satya ane tenuM jJAna 150 14 guNasthAna tatvajJAna dhamAcAra dharmatattva 153 puNya ane pApa dharmavidhi 205 : jIva gRhasthadhama : 154 ajIva 208 sAdhudharma karmanAM saMvaranAM sAdhana 209 nirjarAnAM sAdhana 211 karmabaMdhanavALo jIva dehIjIvanuM zArIrika jIvana, 216 | vizvajJAna zarIra ane indriyo 170 prANa 174 IzvaranA jagatyatvavirUddha jAtiveda janma ane maraNa 177 vizvane AkAra ane tenuM 226 AdhyAtmika dehI jIvanuM mAnasika jIvana vizvaloka 228 vizvavarNana jJAnazakti 180 madhyaloka samyagdarzana 183 aleka samyaphaDyAritra 185 187 siddhonuM dhAma - jIvanA bhAva 189 | itihAsa ane santacarita bhUmikA nItinuM dhArmika kAraNa | sarpiNa ane yuga (Ara) 248 prAkSa 176 pramANa pramANa virya 179 udghalaka 231 239 - 247 lezyA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 13 zalAkA purUSa 24 tIrthakara 251 12 cakravatI 9 baladeva, 9 vAsudeva, 9 prativAsudeva 263 bharatavarSane ane enA lAlA kApurUSane ItihAsa pUrvathana 264 bharatavarSanA vartamAna avasarpiNunA cha ArA ane zalAkApurUSanuM yaMtra. 266 vartamAna avasarpiNanA cha ArA ane zalAkApurUSa 268 1 suSamasuSamA 2 suSamA ra7... | 3 suSamaduSamA 270 4 duHSamasuSamA (tIrtha karenuM varNana) 276 5 duHSamA 310 6 duHSamaduHSamA 315 bhAvi utsarpiNanA cha ArA ane temAM thanArA tIrthaka 1 duHSamadu:SamAM 2 duHSamAM 316 3 duHSamasuSamA 317 4 suSamaduSamA 317 . 5 suSamAM 317 6 suSamasuSamA 218 anta vivecana 319 316 - 268 adhyAya 5 mo. saMdha, sampradAyo 333 / sapane pAyA. - | jainadharma vizvadharma rUpe 322 | nAtAla 324 rAjakAja dhArmika ane sAMsArika , saMghanuM baMdhAraNa 338 zrAvaka saMdha 341 sAdhu ane sAdhvI 34ja | prAcIna kALanA vicacheda 254 pachInA kALanA saMpradAya 358 zvetAmbara mUrtipUjaka 360 - mUrtAivireAdhaka digambare * meTA saMdha : vartamAna saMdha Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 419 420 - adhyAya che karmakA sAmAnya bhAga maMtrataMtra - jaina pUjA vidhi ane hetu 367. vizeSa bhAga bhaktinAM svarUpa Avaka dharma huM prArthanA, staMtra ane maMtra 376 ! nityakarma ra dhyAna 379 naimittika karma 1 kAyotsarga ane prANAyAma 382 - sAdhu dharma 1 pratikramaNa ane prAyazcitta 383 nityakarma * ne pratyAkhyAna ane tapa 385 naimittika karma chI vega mandirapUjA gurUpada - nityakarma pratimApUjA | " naimittika karma pavitra cihe 393 pratimA 37. tIrtha ane yAtrA dhArmika sthAne 407 ] adhyAya 7 me 431 432 386 389 438 - 41 pa 447 1 . " samApti dharmanA itihAsamAM jaina ! - dharmanuM sthAna che45ra | jainadharma ane bhAratanA ! itara dharma ' - 453 jaina ane hindu dharma 453 jaina dharma ane bauddha dharma 459 jaina dharma ane Aryetara dharmo 464 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya 1 bhUmikAjena leka, pitAnA nAmanA artha pramANe amuka jine eTale ke vijetAonA anuyAyI che. e jine mahAvirakata purUSe hatA, emaNe badhAM prakAranAM duHkha upara vijaya meLavIne kevalajJAna prApta karyuM hatuM ane bhavasAgaranA duHkhamAMthI mukata karanAra tathA zAzvata nirvANapadanuM uttama sukha ApanAra dharmajJAnane upadeza karyo hate. gautamabuddha ( nirvANa I. pU. 480nA arasAmAM) pahelAM seMkaDe varSa upara uttarabhAratamAM jainadharma janma pAmya, ane dhIre dhIre e dvIpakalpanA cheka dakSiNa bhAga sudhI prasaryo. keTalAka samaya sudhI e khUba phAlyoku, vizALa pradezanI vasatinA dhArmika vicAre upara ane utkRSTa jIvana upara eNe khUba prabhAva pADyo, paNa pachI pharI baLavAna thatA hindu dharma ane baLAtkAre pravezatA IslAma dharma AgaLa ene namatuM ApavuM paDyuM, potAnAM aneka sthAnethI ene vidAya levI paDI ane pazcimamAM tathA dakSiNamAM 5 mAthI 1ramA saikA sudhI je pradhAnasthAna e bhegavate hatuM te sthAna enuM gayuM; ane chatAM Aje ya enA anuyAyIo samasta bhAratamAM vistarelA che. emanI saMkhyA che te che, paNa pitAnA saMskArathI, sAmAjika sthitithI ane dhanasampattithI teo jevI tevI sattA bhegavatA nathI. jenenA sambandhamAM AvanAra yurepiyana, sikandaranA samayamAM bhAratamAM AvanAra grIke ane ADekhana (Dia dochen) sauthI prathama heya ema jaNAya che. paNa A samayanuM jaina viSenuM kazuM varNana ApaNane maLI AvatuM nathI. grIka ItihAsakAree "nagna jJAnIo"nuM je varNana ApyuM che te jaina digambara sAdhuenuM hoya ema saMzodhako dhAre che, paNa te sAcuM lAgatuM nathI. e viSe krizciyana lAsana ( Christian Lassen) jaNAve che ke "prAcIna lekhake je nizAnIo Ape che, te uparathI temanA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vanamAM AvatA Tunvodogidrxi (Gymnosophists ) te A nathI, kAraNa ke e nAma pUrNa nagnatAe nahi paNa A kapaDe rahenAra brAhmaNa tapasvIone ane tattvajJAne mATe ceAjAyuM hatu. A bhedane anukULa pAMcamA saikAnA anta pUrve thaI gaelA sikiyeAsanI ( Hesychios ) A pramANe TIpa che.................... madhyakALamAM je thADA yuropiyanAe pUrvadezAmAM pravAsa karelA, temanA lekhAmAMthI paNa jaino saMbaMdhInI kazI mAhitI ApaNune maLatI nathI; ane vAskA DA gAmAe ( Vasco da Gama ) bhAratanA jaLamArga zeAdhI kADhavyo, tyArapachI pazcimanA je sAMsthA nikA tyAM gayA temaNe paNa emane viSe bahu gheADuM ja ApaNane jaNAvyuM che; spaSTa rIte jaNAi AvatI emanI jIvarakSA ane te kAraNe emaNe sthApelI jIvA mATenI aiSadhazALA ( pAMjarApALA ) viSenAM emanAM prakhyAta lakSaNA jevI gheADIghaNI mAhitI emaNe ApI che eTalu eja. aMgrejI isTa iMDiyA kaMpanInA adhikArIoe ane kacerIoe ja sAthI prathama A viSayamAM vigatavAra tapAsa karavA mAMDIra, temanA dharma viSenI nizcita ane sa`grAhI hakIkata eca. TI. kAlabrUke ( H. T. Colebrooke, 1765-1887 ) ApIne peAtAnA mAlika graMthamAM prasiddha karI ane kharI rIte te bhAratavidyAnA ( Indologic ) aneka viSayamAM prathama praveza karanAra e ja paMDita hatA. kAlabrUke ApelAM vanane hAresa hemana vilsane ( Horace Hayman Wilson, 1784-1860) Cazciui" A yai sal 3; A be mAnya paDitAnAM pustakA ghaNAM lAMbA kALa sudhI ekamAtra pramANabhUta sAdhana manAtAM rahyAM ane 19mA saikAnA sArA pUrvAMmAM jainadharma saMbaMdhI save hakIkata e ja pustakA ApatAM rahyAM. jaina granthanA sAthI prathama anuvAda karavAnuM mAna teA sa MskRta DAica zabdakASanA sampAdaka eTA beTila'kane (Otto Bothlingk) ghaTe che, eNe riyu ( Ch. Rieu ) sAthe maLIne hemacandranA zramiyAna cintAmarmANanA jana anuvAda 1847 mAM karyA. va. je. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) sTivansane (Rev. J. Stevenson) 1848 mAM sUtra ane navatarane aMgrejImAM utAryA. tyArapachI saMskRta bhASAnA AcArya AbreSTha vebare (Albrecht Weber) 1858mAM zatruMgAmAcamAMthI ane 1866 mAM mAvatImAMthI sundara bhAgo viNuM kADhI tenA anuvAda karyA. e ja paMDite zvetAmbara sapradAyanA granthamAM praveza karyo ane jena-saMzodhananA vividha pradezanAM dvAra pitAnA saMzodhananI ane lekhanI cAvIothI khelyAM.4 enAthI prerAIne eca thAkebIe, I. leImAne (E. Leumann), je. kalA (J. Klatt), jI. buIlare (G. Buhler), Ara. hAIleMe (R. Hoernle), I. viDaze (E. Windisch) vividha prakAranA jainagrantha viSe saMzodhana karavA mAMDayuM; ane ela. rAIse ( L. Rice), I haze (E. Hultmuch), epha. kIlone (F. Kielhorn), pI. piTasane (P. Peterson), je. phargyusana (J. Fergusson) ane je. bajese (J. Burgess) jenasampradAyanA hastalekhanA, zilAlekhenA ane smaraNa mandiranAM saMzodhana karavA mAMDyA. zarUAtathI ja saMzodhakee sAhitya ekaThAM karavAmAM ane tene upayoga karavAmAM mAtra santoSa mAnyo nahi, paNa jainadharmanA aitihAsika sthAnane nirNaya karavAnA prayatna karyA. e viSe prathama karelA nirNaya mAtra kalpanAjanita ne bhUlabharelA hatA ane ema, remanadeva janasanA (Janus) athavA to yAhudI purANa prasiddha (2. TicethI 3:8; ekaseDasa 7:11) misarI jAdugara janmasanA (Jannes ) nAma sAthe jaina zabdane saM javAnI kalpanA thaI; mahA prakhyAta jaina tIrtha svAtItAnA nAmane pelesTinA (Palastina=. Palastine ) nAma sAthe sambandha che evI paNa kalpanA thaI ane evI evI te aneka kalpanA thaI. kaMIka vadhAre. saMbhavanIya dekhAyAthI vaLI e paMDiteo jaina ane bauddhadharmane sambandha joDavAnA prayatna karyA. A dizAmAM kaMIka prabaLa prayatna paNa thayA. ( kelabUka jevA). keTalAke ema mAnyuM ke auddhadharmane janma jainadharmamAMthI thaye che, ane tyAre vilsana (Wilson), lAsana ane e. vebara.(A. Weber.) jevA aneka Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema mAnyuM ke baiddhadharmamAMthI jaina dharmane janma thaye che. paNa anta 1879 mAM yAkebIe batAvI ApyuM ke "A chevaTanI kalpanA te mAtra nirarthaka dekhAva uparathI ane Akasmika samAnatA uparathI ja karI levAmAM AvI che. yAkebIe nizcita sAbita karI dIdhuM che ke "jaina ane zreSTha e be ekabIjAthI saMpUrNa rIte svataMtra dharmasaMgha che ane mahAvIra tathA gautamabuddha e be samakAlina bhinna mahApurUSa hatA." aneka paMDitenA samartha prayatnane pariNAme jainadharmanA ItihAsa ane pustaka viSenuM jJAna te khUba vistAra pAmyuM, paNa chatAye e dharmanA hadaya-tenA siddhAnta-sambandhanuM jJAna tenA zuddha svarUpamAM ghaNuM vakhata sudhI yuropamAM prakaTa thayuM nahI. A vastusthitinuM mukhya kAraNa te e hatuM ke ghaNAkharA saMzedhakene jheka tattvajJAna ane saMskRti tarapha karatAM purAtattva ane bhASAtatva tarapha vadhAre hatuM, ane vaLI vadhAre sabaLa kAraNa te e hatuM ke zarUAtanA saMzodhakoe jaina dharmanA siddhAntanuM jJAna pratispaddha brAhmaNadharmanAM pustakamAMthI kaMIka aMze ane jaina dharmanA graMthomAMthI kaMIka aMze prApta karavAnA prayatna karyo, paNa brAhmaNa granthamAM aspaSTa ane jainagraMthamAM avyavasthita hakIkate hevAthI e prayatna saphaLa nivaDelA nahi. tathApi 1906 mAM A anizcita sthitine anna AvyuM. e varSamAM cAkebIe pachInA kALanA jaina siddhAntanA vyavasthita granthane umAsvAmInA tattvAdhanamasUtraanuvAda karyo ne nizcita jJAnakSetramAM eka pagaluM AgaLa bharyuM. A pustake prathama ja vAra jona siddhAntanA samagra kSetra upara svaccha ane saMpUrNa daSTi ApI ane tyAM sudhI andhArAmAM rahelA ghaNA mahattvanA pradeza viSenA jJAnanI gAMTha khelI ApI. yAkebInA ziSyoe pitAnA gurUne mArge cAlI aneka dizAomAM prayANa karyuM che. hAlamAM jena-saMzodhana pazcimanA ghaNAkharA dezamAM, jo ke vividha parimANe thavA lAgyuM che. jarmanImAM (Deutschland=aM. jarmani ) e pradezamAM leImAnane ziSya rava. huITemAna (W. . Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) Hiittemann), zrADara ( R. 0. Schrader), zubiMga, yAkebIne ziSya kila ane glAjhanuApa ( H. V. Glasenapp), vaLI serc (G. Hertel ) ayat art (loull gall $103 ( Charlotte Krause ), 4 qoll $ex ( E. Hultosch ), zule ( R. Schmidt) ane bIjA saMzodhake; prAganA (Prag, aM. Praguc) jarmana vidyApIThamAM viTTaraniTrasa ( M. Winternitz) ane sTAIna (O. Stein ), zasahi ( Schweden, 24. Sweden ) stul242 ( S. Charpentier ); G&g Hi $130flot (B. Faddegon ); iMglaeNnDamAM bArneTa (L. D. Barnett), phalITa ( G. F. Fleet), mitha (V. A. Smith), zrImatI sTivansana (Frau M. Stevenson), sva. TInI (C. H. Taurney), Tamasa kAkurAISamAM (Frankreich, e. kensa) e. gerine (A. Guerinot), ela, mile (L. de millone), je. vIje (J. Winson), ITAliyanamAM (Italian, aM. Italy) bAlini (A. Ballini), beleni-philIpi (F. Belloni-Filippi), pAlIni (P. E. Parolini), pule (F. L. Pulle), suAli, sva. TesiTeri (L. Tessitori ); flea1913JHI ( Tschechoslowakei ) aarl ( V. Lesny ) zu welcs (O. Pertold); 32493HI (Russland 24". Russia) Catala (N. mironow) ane northa amerikAmAM (Nordamerica, aM. north America) blamaNIlDa ( M. Bloomfield) zrama karI rahyA che ( ane temAMnA keTalAka zrama karatAM karatAM svargavAsI thayA che ). gayA saikAnA chellA dazakAmAM te bhAratavarSanA jenoe paNa pitAnA dhArmika ane sAMsArika jJAnagraMthane chapAvavA mAMDayA. pitAnA sahadhamIo potAnA dharmanAM tattva jANatA thAya ane bIjA loke e dharmanI dIkSA letA thAya e hetuthI vaLI sAthe sAthe emaNe pustako ane nibaMdha aMgrejI bhASAmAM prakaTa karavA mAMDyAM. vaLI bhADArakara, bhagavAnalAla iMdrajI, bhAu dAjI, satIzcandra vidyAbhUSaNa, eNsa. ena. dAsagupta vagere hinduo paNa dhIre dhIre e kSetramAM vadhAre kAryakartA thayA che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaviSyamAM yurepanA ane bhAratanA paDite vacce A kAryamAM gADha sahakAra thAya evI AzA rAkhavAmAM Ave che. yurepiyAnI graMtha vivecananI praNAlI ane jhINavaTathI bhAratapaNDite sAcuM ne vivecaka kArya karI zakaze, bhAratapaMDitenA sahakArathI yurepicananI daSTi vividha prakAre khulaze. paraMparAthI utarI AvelI kathAo hajI bahu baLavALI che. paNa keTalIka hajI pustakamAM utArAI nathI, e kathAo bIjI hakIkatonA sahavAsamAM AvavAthI ghasAI jAya ane aneka kalpanAothI tathA pANDityanA ADambarathI azuddha thaI jAya te pahelAM emane bacAvI levI ghaTe. jainonI sAthe sambandha joDavAthI ja e banI zake. jyAre jainadharmanA vartamAna svarUpane sapUrNa rIte samajavA ane vizvAsapAtrarUpe AMkavA mATe pUrva ane pazcima potAnA zramamAM sahakAre joDAze, tyAre ja jANyAmAMthI dhIre dhIre ajANyAmAM pravezate pravezate, prAcInathI anukrame je je pagathiye thaIne e dharma arvAcInamAM utarI AvyuM te sai pagathiyAnAM darzana thaze ane e dharmanA dUranA pravAhamULathI te AjasudhInA jIvana upara daSTi nAkhI zakAze. A adhyAya 2 itihAsa. jenonA ItihAsa saMbaMdhe hakIkata meLavavA mATe je sAhitya maLI Ave che, te A che. grantha, zilAlekhe ane sthAne, samaraNa mandira, zikAo Adi rAMdhane-prajane grantha bahu kAmamAM Ave ema che. jenoe pite dharmanA itihAsa viSe granthanuM sUtra saLaMga rAkhe javAnA prayatna karyA che; yurepiyananA zAstrIya vivecananI daSTie A granthanuM mahattva bezaka juduM ja che. prakhyAta Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) Araba pravAsI ala-bIranIe (al-Biruni) 1030nA arasAmAM bhAratavAsIo sambandha je zabda kahelA te jainone paNa aneka rIte lAgu paDe che. "prasaMgenAM aitihAsika pariNAme upara teo thoDuM ja dhyAna Ape che ane potAnA rAjAonI vaMzAvaLIonI gaNanAmAM bahu bedarakAra che. jyAre tame emane jhINA praznane pUche ane tenA uttara e jANatA na hoya, tyAre e kathAo kahevA besI jaze." jainadharmane ItihAsa jainone hAthe je pustakamAM lakhAye che, temane mATe bhAga kathAmizrita che. aitihAsika hakIkate varNavAya tenA karatAM zraddhALu vAcakane ekAda kalAka dhArmika vAcana ApI zakAya e hetue e pustaka lakhAyAM hoya ema enA upara daSTi nAkhatAM jaNAI Avaze. A lekhakanA hAthamAM aneka pustake evAM AvelAM che ke jemAMnI hakIkata AjasudhI zuddha aitihAsika manAtI AvI che; temAM paNuM, yurepiyananI daSTie vicArIe te, kathA bhAgane jhoka vadhAre che. ane A khAmI chatAMye jenonA ghaNA ItihAsagranthamAM mahattvanuM sAhitya bhareluM che, ane vivecanadaSTi rAkhIne cAlIe te temAMthI upagI aneka vastuo prApta thAya. itihAsanA athavA enA ADambaranA grantho uparAMta bIjA prakAranA sAhitya grantha paNa ItihAsazodhakane aneka rIte upayogI thaI paDe ema che, kAraNake emAM amuka aitihAsika ghaTanAo guthelI hoya che athavA te amuka juganA bhAvanI chabI AMkelI hoya che. lekhake potAnA granthamAM pitAnA nAma sAthe kuLanI, pitAnA AzrayadAtAnI ane evI bIjI hakIkate nedhelI hoya che, tyAre tenAM ArahmavAkayemAMthI ke prazastinAkamAMthI mahattavanI aitihAsika hakIkata maLI Ave che. amuka sAdhusaMghanA gurUparamparAnA patrakamAMthI jene patti kahe che temAMthI prakhyAta purUSonA jIvanakALa viSenA nirNaya karavA mATenAM upayegI sAdhana maLI Ave che, paNa tyAMye vizvAsa te vicArIne ja melave, kAraNa ke lekhake pitAne lAgatI uNapa pitAnI kalpanAo purI kADhe che. ane evI rIte e lekhake e mahAvIra sudhIne athavA emanIye pUrve thaI gayelA pArzvanAtha Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhIne itihAsa derI kADho che. jainonA itihAsa granthamAM ApelI hakIkatene ApaNe kaseTIe caDhAvI levI joIe ane brAhmaNanA, baudhdhanA ane bIjA granthanI hakIkatenI sAthe taLI pArakhI levI joIe. A granthanI vAstavikatA paNa bezaka anekavAra zaMkAzIla che, kAraNa ke jenA pratispardhI hovAthI temanA upara asatya ane aparAdhe ApavAnA prayatnamAM teo mitro ane prazaMsakenI peThe ja, vAraMvAra satyathI vimukha thaI gayA che. granthonI jeTalI vipula te nahi, paNa aneka rIte vizvAsapAtra mAhitI zilAlekhomAMthI maLI Ave che. amuka ghaTanAne prasaMge lekhe kotaravAmAM AvelA hoya che, tyAre A lekhane amuka tAjI ane sAcI hakIkato sAthe sambandha hoya che ane te hakIkate pachInA sAhityamAM noMdhAya che. ghaNAkharA lekho dharmapriya rAjAoe ke zeTha-zAhukAroe katarAvelA hoya che ne temAM devAlaya ke devapratimA karAvyAnI, bhUmidAna karyAnI ke nyAya ApyAnI hakIkate nedhelI hoya che. temAM AvatAM rAjyakartA ane tenI pUrvenA rAjAonAM nAma, dAna pAmelA sAdhunAM ane temanA gurUenAM tathA pUrvAcAryonAM nAma ane tArikha ApaNane ItihAsanuM kAThuM bAMdhavAmAM bahu ja upayogI thAya che, kAraNa ke enA aitihAsika satya viSe ghaNuM karIne zaMkA levA jevuM kazuM hotuM nathI. AjasudhI TakI rahelAM vividha prakAranAM sthAne ane devAla upara temanA nirmANanA ke jIrNoddhAranA lekhe katarelA hoya te te paNa aitihAsika viSayane svaccha karavAne bahu kAma lAge. e lekha khAsa upaganA te eTalA mATe che ke bhUtakALanAM mANasonuM, vastuonuM ane sthitinuM sajIva citra e ApaNuM sAme khaDuM kare che ane tethI prAcInakALa sambandhanA pustaka vagerethI ApaNane prApta thayelA jJAnane svaccha karI zakAya che. chellA saikAmAM aneka saMzodhakee A kaThaNa kArya karavAmAM je sAhitya sAthe gaDamathala karI che, te che te bezaka mahattvanAM paNa chatAMye jaina dharmanA ItihAsa saMbaMdhe koI nirNita citra derI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya eTalA pramANa hajI maLI zakyAM nathI; temAM aneka sthaLe aneka chidro che, aneka aspaSTatAo che. e dharmanI utpatti ane tenA AcAra vicAranA vikAsa saMbaMdhe, teNe je taDake chAMyaDe joyele te saMbaMdhe je so vAte Aje andhakAramAM che tenA upara pUrNa prakAza kadIce pADI zakAze ke kema e to vaLI zaMkAne ja viSaya che. tyAre jaina dharmanA svarUpanuM citra AMkavA AjasudhI je badhA prayatna thayA che, te hajI te virala etihAsika ghaTanAone, zaMkAspada vArtAone ane vaLI dhArmika tathA sAmAjika kathAone ekaThI karIne aitihAsika sUtramAM guMthavA puratA ja thayA che. tevI ja rIte gayA aneka saikAmAM jainoe je caDhatI paDatI joI che tenA ItihAsanuM citra AMkavAne A granthamAM je prayatna karyo che, te paNa temanA ItihAsanuM saMpUrNa citra ApavAne dAva karatuM nathI. lekhaka bahu bahu te, tIrthakarenA, dharmanA vikAsanA, unnatinA ane avanatinA citranI AchI jhAMkhI rekhAo deravAnA ja prayatna karI raheze. vigatavAra hakIkatene vivecanAdaSTie vyavasthita goThavavAne ane ochA mahattvanAM nAmanI ane tArIkhanI zuSka tArIja ApavAne badale thoDIka nirNita hakIkate ane jenomAM mahattvanI manAtI zeka kathAenI TuMkI mAhitI vAcaka samakSa raju karaze. lekhakanI paristhiti te eTalI TuMkI mAhitI ApI zake evI ja che, paNa te mAhitIe karIne, emAM adhurA rahelA koyaDAne ukela lAve ane ahIM darelI citranI AchI ne jhAMkhI rekhAo uparathI spaSTa ne tAdaza citra khaDuM kare e je kaI aitihAsika pAkaze te A lekhakanA Anandano pAra raheze nahi. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakaro. pUrva itihAsa. jeno pitAnA dharmane zAzvata ane avicala mAne che ane samaye samaye lupta thAya, chatAM ce kadApi ene anta AvavAne nathI. pharIpharIne pravartatA amuka junI andara satyane ajJAna chAvarI andhakAra pravartAve, paNa pAchuM e ajJAna TaLI jAya ne jainadharmane prakAza pharI prakaTAya tevA tenAM kiraNe pharI vistare. evI rIte Aje ApaNe evA jugamAM chIe ke jyAre dharmajJAna pAmIe chIe ane tethI AnaMda paNa pAmIe chIe, tyArapachI e juga Avaze ke jyAre jainadharma lupta thaze; tyArapachI vaLI e paNa juga Avaze ke jyAre e dharma naSTaprAya thaze. paNa kharI rIte te e dharma kadApi naSTa thavAne ja nathI, paNa vaLI pAche navI juvAnImAM zAzvata saundarya khIlaze, jema RtuomAM dara varSe vasanta pAchI khIlatI Ave che tema jyAre samaya Ave che tyAre amuka varSone antare eka pachI eka ema covIza tIrthaMkara prakaTe che te satya uparanA AvaraNane saMhAre che. ApaNA A jugamAM paNa evA vIza dharmajJAtA ane dharmadAtA prakaTayA che. jeno emanAM nAma jANe che ane temanA jIvananA prasaMga varNave che. emAMnA ghaNAkharA viSe je varNana ApavAmAM Ave che te sAva thAjanita che. pahelA tIrthakara SamadevanuM Ayu 84,00,000 pUrvanuM hatuM, e 500 dhanuSa UMcA hatA ane jeke eka pachI eka tIrthakaranuM Ayu ane kalevara ghaTatuM cAle che, chatAM ye bAvIsamAM tIrthakara neminuM Ayu 1000 varSanuM hatuM ane emanuM kalevara 10 dhanuSanuM hatuM. A kramamAM AvatAM mAtra chellA be tIrthakarenA Ayu ane kalevara mAnI zakAya evAM ApAyAM che. 23 mA tIrthaMkara pArzvanAthanuM Ayu 100 varSanuM hatuM tathA temanuM kalevara 9 hAtha hatuM, 24 mA tIrthaMkara mahAvIranuM Ayu 72 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) varSanuM hatuM tathA temanuM kalevara 7 hAtha hatuM. vaLI jaina judA judA je tIrthakarene samaya batAve che temAMthI mAtra pArzvanAthane ane mahAvIrane ja samaya ItihAsathI niNita thaI zake ema che. mahAvIra I. pU. Azare 500 varSa upara ane pArzvanAtha I. pU. Azare 750 varSa upara thaI gayelA manAya che; paNa ariSTanemi pArzvanAthanI pUrve 84000 varSa upara nirvANapada pAmyA mAnavAmAM Ave che, ane emanI pUrvenA tIrthakarane anukrame eTale eTale dUra mUkavAmAM AvyA che ke tenI kALagaNanA paNa thavI azakya thaI paDe. A sthitimAM yuropiyana saMzodhake pahelA bAvIza tIrthakarane aitihAsika purUSa mAnavAnuM kAraNa nathI ane mAtra chellA be tIrthakarenA ItihAsa sambandha saMzodhana karavA dhyAna ApavuM joIe. jenagranthamAM mahAvIra viSe ghaNAM vizvAsagya lakhANa maLI Ave che, eTaluM ja nahi paNa jenetara gaLyamAM paNa emane viSe ullekhe maLI Ave che, tethI eTaluM te nizcita che ke mahAvIra ItihAsa kALamAM thaI gayA. bauddhoe ane jainoe parasparane satya dharmanA zatru mAnyA che, ane eTalA mATe paraspara vAdavivAda uThAvyA che, chatAM bauddhoe mahAvIrane potAnA gurU gatamabuddhanA samakAlina purUSa hatA ema ullekha karyo che ane ema emanA astitvanI sAbItI ApI che. mahAvIranI pUrve thaI gayelA pArzvanAthanI aitihAsikatA viSe paNa zaMkA levAnuM kazuM kAraNa nathI. bezaka emane sambandha ApaNe jainagranthamAM ja ullekha joIe chIe ane e ullekhamAM emanA viSe je varNana che te dhArmika kathAothI ja bharapUra che, chatAM ce A mahApurUSanA varNanasvarUpanI AsapAsa vaLagelI udhaIe enA aitihAsika garbhane nAza nathI karI nAkhe. tIrthakarenI etihAsikatA sambandha siAthI vadhAre agatyanI vAta te e che ke emanA vyaktitva ane emanA siddhAnta viSenA ApaNuM jJAnavaDe emanuM je citra khaDuM thatuM hoya, te citrane bhAratavarSane dhArmika sidhdhAntanA vikAsanI zAstrIya ghaTanAonI kaseTIe Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) caDhAvI levu' joie. tyAre A vikAsanI ghaTanAone itihAsakrame tapAsI jaie. krAisTanI pUrvenA bIjA saikAne ante bhAratanA dhArmika jIvanamAM gaMbhIra parivartana thayAM. prathama AvelA AryAMnA sarala anekezvaravAdane yajJa Adi kakANDa navA vikAsa ApyA, tethI devAnI sattA temanA bhakatAne mana dhIredhIre sa`kAcAtI cAlI ane tene badale daivI sattAo adbhuta zikata dharAvanAra gurUonA alaukika kakANDamAM AvatI manAvA lAgI. AthI gurUpadanA sthAnane ciramahatva maLyu. te uMce caDhyA ne dhIredhIre varNa vyavasthAnA upayAga karIne pAte zreSTha anyA. A mArge cAlatAM eka navA sidhdhAnta janma pAmyA ane teNe samAjazreNinA maLane anusarIne dhArmika svarUpa pakaDyuM e sidhdhAnta te karmanA, karmInA phaLanA ane tene anusaratA punarjanmanA sidhdhAntanA, pratyeka bhava pAte svataMtra nathI, paNa samasta bhava%0 khalAnA eka AMkaDA che, e sidhdhAnta uparathI gaMbhIra prakRtinA manuSyane e prazna ja udbhave ke janmamaraNanI avirata ghaTamALamAM krIpharI avataravA jIvavuM e zu' cAgya che? dhArmika vRttinA manuSya te A praznanA uttara nakAramAM ja Apaze. e te navI tRSNAnA tathA navAM du:khanA nAza thAya eTalA mATe janmamaraNanI pAranI sthiti prApta karavA, bhautika zradhdhinI peThe je thADA ja samayamAM nAza pAmatu nathI evuM uttama pada prApta karavA mathaze. zAzvata, cirasthAyI, akliSTa sukha prApta karavAnI prabaLa AkAMkSAmAM tenA AcAravicAra ihaleAkamAMthI ane tenA kSaNika sukhathI virakata thAya che, cajJayAgathI ane tenA khAdya ane tethI antaraAtmAne santASa nahi ApatA kriyAkANDathI paNa virakata thAya che. saMsArajIvanane khaDakethI khaseleA A zAnta vicAraka kaiMka ucca ane abhautika prApta karavAne mATe sanyastAzramane svIkAra kare che. jJAna prApta karavA mATenI tRSNA eTalI sa sAmAnya hatI ke krioe, jIvananA uccattama prazno saMbadhe Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 13 ) citvana karavA mATe vRddhAvasthAmAM vananI ekAMtamAM javuM joIe evI emanI pharajanA dharma manAyA cAra AzramanI brAhmaNavyavasthA pramANe veda bhaNyA pachI ane gRhasthajIvana jIvyA pachI brAhmaNe saMsAra tyajI brahmanimagna thavuM joIe ane anne nigRhI bhikSuka thavuM joIe. A vyavasthAnI bhAvanA keTale aMze AcAramAM mUkI zakAya e saMbaMdhe kaMI kahevAnuM nathI paNa eTaluM te nakkI che ke tenI upara lokanI gambhIra AsthA hatI, nakI che ke e vyavasthAnI AjJAthI paNa AgaLa cAlanArA keTalAka Atura loka hatA ane te mAnatA ke gRhasthanA vALa sapheda thAya, tenI cAmaDI DhIlI paDe, tenI zuMTI pharatI dekhe tyAre ja e gRhasthAzrama cheDe ema nahi, paNa te pUrve paNa pitAnuM samasta jJAnabaLa samarpavA teNe saMsArane tyAga kare joIe. sarakhA vicAranA ekaThA thatA ane saMnyastasaMgha sthApatA e se amuka niyamethI paraspara sambandhamAM rahetA ane dayALu bhakatajananA dAnavaDe jIvananirvAha karatA. amaratva prApta karavA mATenA prayAsa e jugamAM jijAtinA unnata AtmAoe sarakhe pramANe karelA jaNAya che. yajJa-cAgathI alaikika zakita prApta thatI manAtI ne e zakita prApta karanAra A saMsAramAMthI nIkaLI uttama pada pAmatA manAtA, e zakita prApta karavAne brAhmaNe kaThaNa tapasyA karatA. brAhmaNe ja nahi paNa kSatriya paNa paralokaprApti mATe saMsAratyAga karatA. brAhmaNanA karatAM kSatriyane kulAcAranAM ne jJAtinAM badhUna ochAM hatAM ane tethI te AdhyAtmika jJAnanI prAptine mATe vadhAre svataMtratApUrvaka prayatna karI zakatA. tattvajJAnanA keTalAka kaThaNa praznane e ukelI zakelA, evA prazno upara emaNe prathama spaSTIkaraNa kareluM jaNAya che; ane vaLI AdhyAtmika jJAnamAM kSatrie brAhmaNane nIcuM jovaDAvyuM hoya, brAhmaNone brahmajJAna prApta karavA mATe kSatriya pAse javuM paDyuM hoya evAM paNa varNana maLI Ave che. krAIsTa pUrvenAM dazeka saikAnuM AdhyAtmika jJAna upaniSadamAM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ). tema ja vedanI TIkA ane pUrtirUpe lakhAyelAM AraNyakemAM maLI Ave che. RSioe nave svarUpe mUkelA ane navA juganI jarUra riyAtane tathA praznane anukULa lakhelA, vividha viSaye uparanA vicAranuM mahattva eTaluM badhuM hatuM ke emAM upadezeluM jJAna mULe te, brAhmaNonuM sthAna ane sattA TakAvanAra yajJakArDanA siddhAntanI virUddha jatuM dekhAyuM; paNa pachIthI buddhimAna pure hite sAcI vAta samajI gayA, navIna vicArene pitAnA karI lIdhelA siddhAntAmAM meLavI lIdhA, ane chevaTe ene pakSe rahI purANa vicArenI sAme yuddha karavA paNa khaDA thaI gayA. A navA vicAre ekavAre te pradhAnapada prApta karI zake ema nahatuM, paNa brAhmaNa sampradAye pavitra banAvelA AcArene ce bhAre virodha karavA lAgyA, tema ja daitika tathA AdhyAtmika jJAnanA ekamAtra gurU hevAnA brAhmaNanA dAvAne paNa chaDecoka niSedha karavA lAgyA. chaThThA saikAthI te ApaNe evA paNa aneka AcAryone joIe chIe, jemaNe brAhmaNa sampradAyane virodha karyo ane vaidika yajJavidhine paNa virodha karyo; temaja vaidika matane vegaLe mUkIne potAne svataMtra mArge cAlyA. mahAvIranI, zaizAlanI ane gatamabuddhanI paNa pUrve evA svataMtra upadezaka thaI gayelA ane pitAnA upadezane khUba pracAra karanArA zibene emaNe ekaThA karelA e vAta have ApaNe svIkAravI paDe che. pitAnA saMghanA zAsanamATe e gurUoe je niyame karyA che, te brAhmaNoe karelA niyamene anusaratA che, paNa emAM taphAvata eTalo ja che ke temAM brAhma nA mahattvane svIkAra karyo nathI. heInse jaNAve che tema brAhmaNasattAne teDavA mATe ja A taphAvata rAkhavAmAM AvyuM hatuM ane sattA ekavAre teDavAne mATe e taphAvatanI dhArane bane eTalI tIrNa karavAmAM AvI hatI, brAhmaNa gurUonA vAvaTA nIce ubhelA sampradAye zreSThavarNanA AcAryonI paravAnagI vinA nIkaLelA A navA nAstika mArgone tiraskAra karavA lAgyA, tyAre badalAmAM kSatriya-bhikSukee brAhmaNane ane temanA karmakArDane tyAga karyo. brAhmaNetara sampradAyamAMthI ubhA thayelA dhArmika saMghamAM gurU Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAvanI virUddhanAM tatva hatAM; gurUprabhAvane dA emane ayogya lAgyAthI tenI sAme e navA sampradAye thayA kharA, paNa saMghabaMdhananA niyame emaNe chinnabhinna karI nAkhyA nahi, temaja jJAtibhAvanAne bhUMsI nAkhI nahi. sAdhusaMghanI aMdaranA ucca nIcanA bheda emaNe TALyA, tathApi enI bahAranA e bhedane virodhe ya karyo nahIM ke emane pheravyA ya nahIM. ane tethI brAhmaNetara dharmanA gRhasthAzramIomAM jJAtivyavasthA eTalI ja prabaLatAe pravartatI ApaNe joIe chIe, eTaluM ja nahi paNa janma, lagna, maraNa athavA bIjA prasaMgone anusaratA saMskAra karAvavAnA brAhmaNanA adhikAra sAme paNa e najI vireAdha karavAmAM AvyuM che ke e gRhastha pitAnA dharmanI vizeSa kriyAo potAnA dharmanA AcAryo pAse karAve che kharA, tathApi pelA saMskAra karAvavAne mATe te brAhmaNane bolAve che. ( AmAM eka virala apavAda dekhAya che ane te AjasudhI zvetAmbara jainone ja che). nirvANa pAmavAnI IcchA, saMsAranI ghaTamALamAMthI chuTavAnInavanavA kalezabharyA bhavanAM duHkhamAMthI chuTavAnI IcchA e ja A sarve sanyAsI sampradAyanA tattvajJAnanuM madhyabindu hatuM. chatAMye ati prAcInakALamAM A vicArazreNinAM tattva cheka sAdAM hatAM. prAcIna upaniSadenA RSioe Atmatatva ane anAtma tattva vacce bheda pADyo nathI, ane Atmatattva sambandha temaNe bahu vicAre karyA nathI. Die Entwicklung der Gottesidee by den Indern (bhAratIomAM prabhu bhAvanAne vikAsa) nAmanA pitAnA granthamAM 8 me pRDhethI yAkobI lakhe che ema Atmatattva teo ekabhAve mAnatA nahotA, paNa gaMdha, vAcA, daSTi, zruti ane buddhi e paMcatatvanA ke prANanA samUha rUpe mAnatA. e paMcatattva jyAre maLe tyAre vyakti svarUpa dhAraNa kare; jyAre prANI marI jAya tyAre e tane sambandha chuTI jAya ane chatAMye maraNa pachI punarjanma thaI zake che, jyAre pAchAM e paMcatattva ekaThAM thAya che tyAre karmane baLe pUrvajanmamAM karelAM pApa ke puNyanA phaLa ApavAne baLe A paMcatattvane saMga niyamita rUpe bane che. jemaNe Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) pitAnAM karmane kSaya karyo che ane ema karIne punarjanmanA bIjane nAza karyo che temanI janmamaraNanI ghaTamALa tuTe che ane je e ghaTamALathI para che, jemAMthI A se utpanna thayeluM che, je A sonA mULamAM che ane je A saine pitAmAM saMkelI le che evA brahmanA jJAnathI ane saMnyastathI A sthiti prApta thAya che. brahmamAM je laya pAmI jAya che te ja duHkhamAMthI, pApamAMthI ane baMdhanamAMthI mukta thAya che. sethI prAcIna graMvArA, chogya, taittirIya, toya, kauzItI ) upaniSadamAM varNaveluM AtmatattvanuM svarUpa eka navI bhAvanAne kAraNe pachInA kALanA (sATha Adi) upaniSadamAM badalAya che; e bhAvanA te AtmatattvanA vyaktitvanI bhAvanA. Atmatattva ane anAtmatattva have spaSTa rIte bhinna thayAM; Atmatattva have bhinna bhinna tane samUha nathI, paNa acchedya ane zAzvata zuddha tattva che. Izvara ke manuSya, pazu ke tarU sarvemAM cetana kam AtmA che, tenAM pUrvabhavanAM karmaphaLa tene bhegavavAnAM che, ane e karmaphaLane bhAra jyAM sudhI enA upara che tyAM sudhI eka bhavethI bIje bhave ene rakhaDavuM paDavAnuM che. zuddha AtmasvarUpane lAgelAM karmaphaLane jyAre kSaya thAya ane e AtmasvarUpane viSe zuddha jJAna thAya tathA brahmanI sAthenuM enuM tAdAmya anubhavAya, tyAre ja makSa pamAya-paramAtmA sAthe jIvAtmAne atyanta abheda e mekSa. upaniSadanA traSimaMDaLamAM A AtmatattvanI bhAvanAe ati mahatvanuM sthAna lIdhuM; brahmajJAnanA siddhAnta upara jemaNe pitAnI bhAvanA racI nahi, tevA vicArakoe paNa AtmatattvanI bhAvanAne te mahatvanuM sthAna ApyuM che. brAhmaNa ane brAhmaNetara vividha sampradAyoe pitAnA adhyAtmajJAnanAM ane nItinAM mandire e ja pAyA upara racyAM. jIvanI ekabIjAthI ane prakRtithI kevaLa bhinnatA svIkAranAra ane chatAMye paramAtmAnuM ane stitva nahi svIkAranAra (sAMtha, cora, nyAya, vaizApa, naina Adi) dazane anAtmatatvamAMthI AtmatattvanuM kevaLa bhinna thavuM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jo pRthapha AtmA ane tyArapachI ( 17 ) ene ja mukti mAne che, ane tethI teo mAne che ke vividha che zarIra vinA paNa rahI zake che ane tyAre paNa bhatika jIvanane lagatAM duHkha ane pApa tene vaLagelAM rahe che. () : brAhmaNa sampradAyamAM ane tyArapachInA sampradAyamAM zAzvata ane pRthapha AtmA viSe kevI bhAvanAo ghaDAI e ApaNe upara jaI gayA; paNa prAcIna bhAratanA AdhyAtmika ItihAsanI purI jhAMkhI karavAne mATe AtmatattvanAM samagra lakSaNo viSenI viziSTa bhAvanA kevI rIte ghaDAI e jovAnuM hajI bAkI che. yAkebI ane zrerbAskI (Th. steherbatsky, jaNAve che, e ne sarvAMze sAcuM lAge che ke baddha sidhdhAnta paNa A prAcIna siddhAntamAMthI janma pAmyuM che, e sidhdhAnta A che-vyaktitva nathI, AtmA nathI, paNa je mAnasika-bhatika vyaktitva rUpe dekhAya che te kharUM jatAM paMca nuM baneluM che. ane tyAre A pAMca pa (pAMca jJAnendriya ane tenA sthAna, Five senses and their objects, 47 feeling, gis idea, fara aptitide & impulsion 24 917 consciousness ) 2012 lat 6464denA pAMca prAmAMthI joyA hoya ane te e baMne sidhAnta A eka ja sidhAnta uparathI ghaDAyA hoya ke vyakitatva te evAM pAMca tattvone mAtra samUha che, maraNusamaye A tane A samUha vicchinna thaI jAya che, karmanA niyamane baLe pAche pharI emane saMga thAya che, ane karmakSayathI nirvANa pAme che. prAcIna kALanA grAnA sarala sidhAnta uparathI gatama buddhanA ne je sidhdhAnta prakaTa thaye, te bezaka unnatinI dizAe eka pagaluM AgaLa mUkAyuM gaNAya, ane A be sidhAntanA prakaTIkaraNa vaccenAM eka sidhdhAntane vikasa-thaIne bIjA sidhAntanI prAptine mATe vItelAM-pAMca varSanA anukrAnta ItihAsanI hajI sudhI ApaNane kazI mAhitI nathI. tathApi ApaNA A anumAnane AdhAra maLe e kaMika saMbhava che. prAcIna kA LanI sarala sthiti varNavanAra bhavya aidhdhi anantA sidhAntamAM Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) utarIe, gAtamanI pahelAMnA yudhdhanA aneka bhavamAMnA astitvaAja sudhI ghaNuM karIne kathAnakAmAM vavAyelA, paNa auddhone mate ati mahattvanA e astitva viSe vicAra karIe teA ApaNuM anumAna kaIMka sapramANa che ema lAgaze. upaniSadnA prA--siddhAnta ane gAtamanA sva-sidhdhAnta vacce mAdhdha zanAtma vAdanAM keTalAMka pagathImAM Ave che, temAMnuM eka teA (i. pU. 800 nA arasAmAM racAelA ) ddAda upaniSamAM (4:14) maLI Ave che; cerkhATkI spaSTarUpe AMgalI karI dekhADe che ke ghaNu karIne tyAM prathadharmanAM tatvAnA samUharUpe mAnasa sidhdhAntanA ullekha che. banne prakAranA tAtvika sampradAyAnA vidha spaSTa karanArU e vacana sAthI purAtana hAya ema jaNAya che, ane e virAdha saMbaMdhe yuddhe bhAratanA tattvajJAnanA itihAsamAM tyArapachInA eka saikA sudhI mahattvano bhAga bhajakhyA che. bhAratanA tattvajJAnanA prAcIna itihAsa aMdhakAramAM gherAyeleA che ane tethI kayAre ane keNe AtmAnA sidhdhAntanI sthApanA karI te nizcita bhAve ApaNAthI kahI zakAtuM nathI sAthI prAcIna upaniSadomAM bhrAtmA dekhAtA nathI, paNa pachInA samayanA upaniSadomAM sAmAnya rIte ene svIkAra thaelA che, te uparathI evA nirNaya upara AvI zakAya ke enI utpatti krAisTa pUrve nAM sahastrAbdinI zarUAtamAM, athavA tA nidAna enA pUrvAmAM, thai hAvI joie. jainasampradAya peAtAnA tattvadarzanamAM jIva ane pudgala vacce bheda mAne che ane jIvane zAzvata svataMtra mAne che tethI AtmAnA navIna sidhdhAntanI sthApanA samayamAM enI prathama utpatti hAvI joie. prAcIna ane navIna upaniSadomAM Atma tattva viSenA bheda sabaMdhanA je mata hatA te krAisTa pUrvenI sahazrAbdinI zarUAtanA saikAmAM sthira thavA lAgyA, eTale jainadananI utpatti paNa tevAmAM ja thai manAya. vaLI jainomAM paNa evuM spaSTa bhAve manAya che ke jIva ane pudgala e bhinna tattva che tathA pudgalanA AvaraNamAMthI jIvane mukata karatAM nirvANa pamAya che evA sidhdhAnta tIthaMkara pArzvanAthe i. pU. AThamA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 19 ) saikAmAM prasidhdha karyAM. tyAre pArzvanAthe i. pU. 800 ne Azare jainadharmanI sthApanA karI evuM svIkArIete| danazAstranA itihAsamAM kai aDacaNa AvatI nathI, eTalu ja nahi paNa te jIganA dhArmika jIvana viSe ApaNane je mAhitI maLe che, tene e svIkArathI aneka rIte anukULatA maLe che. jIvAtmAnA astitva viSenA sidhdhAnta- spaSTa rUpe prathama pArzvanAthe ja sthApcA ke kema ? temanA pachInA AcAryoM temane anusaryAM ane temanA sidhdhAntane peAtAnA tattvajJAnamAM vaNI lIdheA ke kema ? athavA pArzvanAthe koi pUrvAcArya nA e sidhdhAnta peAte svIkArI lIdheA ane ene potAnI danapraNAlImAM vaNI lIdheA ke kema ? te nizcita bhAve kahI zakIe evI sthitimAM hajIye ApaNe nathI. jainadharmanA itihAsanA A mahattvanA kahyuDAnA ukela have pachInA sa MzeAdhanathI vakhate thAya, eTale ApaNe e taraphathI khasIne pArzvanAtha taraph jaizu ne je parimita sAhitya ApaNI pAse che te vaDe emanuM jIvana ane emanA sidhdhAnta vivecanA dRSTie tapAsIzuM ane emane viSe chamI khaDI karIzu. pArzvanAtha. maLI AvatAM varNana pramANe prakhyAta DvAku kuLanA rAjA sena ane enI rANI vAmane ghera kAzInagaramAM pArzvanAthe janma lIdheA hateA. pitAnA bhavya darabAramAM yuvAvasthA AnandumAM gALyA pachI 40 varSanI vaye emanA manamAM bhautika sukhAnI anityatA viSe vicAra AvyA, jagatanA ane enAM sukhanA tyAga karyAM ne sanyasta lIdhuM. thADA samayamAM emane AtmajJAna prakaTyu ane peAtAne prApta thayelA satyanA e pracAra karavA lAgyA. 100 vanA thayA tyAre bihAramAM Avela sametazila upara gayA ( ane emanA nAma uparathI Aje paNa e zikhara pArzvanAtha paryaMta kahevAya che. ), tyAM annajaLanA samULA tyAga karyA ane evI sthitimAM eka mAsa rahyA pachI nirvAA padane pAmyA. jainoe peAtAnA dha granthAmAM anekavidha kathAo dvArA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) ApelI A ekanI jIvanakathA aitihAsika vasturithatine kevI rIte ane keTale aMze baMdhabesatI thAya ene nirNaya thaI zake ema nathI; paNa pArzvanAtha prasiddha kuLamAM janmyA hatA, emanI yuvAvasthA AnandamAM gaI hatI, emane aneka prakAranAM bhautika sukha hatAM, chatAM emaNe vanavAsI sanyAsInA tyAgapUrNa, paNa AnandabharyA jIvanamAM AtmAnuM sAcuM kalyANa zodhyuM ane te emane maLyuM. e kathAonA tathya viSe te zaMkA levAnuM kazuM kAraNa nathI. uMcI padavI ane atula sattA ApanAra sukhasaMpattithI paNa asaMtuSTa thaI sArA gharanA juvAne saMsAra choDI de ane AdhyAtmika jJAnanI carcAmAM ane prAptimAM pitAnuM jIvana samarpa de evI ghaTanAo bhAratavarSamAM TheTha upaniSadu pUrvenA jugathI te Aja sudhI kaMI virala nathI, chatAM ye A yuvAna saMnyAsIe sattAne ne rAjyane je tyAga karyo hate, te viSe pachInA juganA temanA ziSyoe alaukika varNana karyA che ane e vIranA tyAgane mahattA ApavAne mATe e varNanane puSkaLa alaMkRta karyA che. - jenonA varNavyA pramANe pArzvanAthanA siddhAntane A mukhya sAra cheH aSTa ane azAzvata vizvanA traNa bhAga che- kartho, emAM deve vagere rahe che; tiryo, emAM manuSya tiryaMca vagere rahe cheane poto, temAM rAkSasa ane narakavAsIo rahe che. e zAzvata, avinazya jIve asaMkhya che. A jIve pote te zuddha azarIrI ane pavitra che, emanuM jJAna niravadhi, emanI zakita amaryAdita che, e pite paripUrNa che, ane padavImAM sau sarakhA che, tathApi prakRtie maLelA e guNe ghaNuM jemAM jaladI vikAsa pAmatA nathI; ghaNAkharA jIne jagatamAM lAMbA TuMkA AyuSanA deha maLelA hoya che, koIne devanA, keIne manuSyanA, keIne pazunA, keIne vRkSanA athavA keIne narakavAsInA maLelA hoya che, tRSNa ane duHkhanA cakramAM sapaDAyelA hoya che. temanuM jJAna, temanI zakita, temanI AdhyAtmika sthiti saMpUrNa vikaselI hatI nathI ane temanuM anivArya prArabdha temanA jIvanane urvasthitie laI jaIne sukha, prabhutva ane Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 21 ) sadhanatA Ape che athavA te adhaHsthitie laI jaIne duHkha, dAsatva ane nirdhanatA Ape che. jIvathI bhinna ane itara prakAranAM pudgala nAme tattvanA saMcAgane pariNAme jIvanA guNAmAM pheraphAra thAya che, athavA vAstavika kDIe te e svAbhAvika guNA ene AvaraNe DhaMkAya che. sUkSma adRzya puddagala jIvA upara sthAyI bhAve asara kare che, temane vividha prakAranI iMdriyAnA vividha prakAranA deha apAve che, temanA jJAnane, icchAne, karmIne niyata kare che ane ekavAra khuba sukha apAve che teA khIjIvAra khuba duHkha apAve che. karmAMnAM anivArya phaLa janma maraNanI nirantara ghaTamALa, bhavabhavane pravAha, sukha duHkhanI uMcI nIcI sthiti. khuda saMsAracakra e sau jIva ane pudgala e be bhinna tattvAnA sambandha saMcAganA pariNAma sivAya bIjuM kazuM ya nathI, evA pArzvanAthaneA mata che. anAdi kALathI zarIra pAmelA pratyeka jIva peAtAnA vicAra uccAra ane AcAra dvArA pudgala-tattvAne potAnA AvaraNamAM AkarSe che, te tattvA jIvanAM karmasvarUpane dhAraNa kare che, temanAmAM daDhIbhUta thAya che ane jyAM sudhI gheADevatte aMze jIvane phaLa Ape nahi tathA tene badale khIjA' navAM Ave nahi tyAM sudhI emanA kSaya thatA nathI. jIva jyAM sudhI peAtAnI vAsanAnI beDImAM baMdhAyelA rahe che, jyAM sudhI peAtAnAM karmomAM racceApacyA rahI pudgala sAthe sambandha rAkhye ja jAya che, tyAM sudhI e pudgalamAMthI mukata thatA nathI. jInAM navIna pudgalanA pravAha baMdha paDe ane che te pudgalanA kSaya thAya tyAre ja e pudgalanAM manelAM karma karIne anyAyelu jIvanuM AvaraNa tuTe. samagra AcAra vicAra upara jyAre aMkuza mUkAya ane samarata jIvanakramane badalI nakhAya tyAre ja Ama anI zake. pAMca indriyeAnAM dvArane bahAranI prakRtinA vihArathI mandha karavAM joize, vicArane khuba sacamamAM rAkhavA joize, krodha, mAna, mAyA ane leAbha e cAra prakAranA kaSAyanA nAza karavA joize, ane jIvananI IcchAnA jherI vRkSane jema aMkuramAMthI mArI naMkhAya, tema mULamAMthI ja nAza karI nAkhavA joize. A hetunI siddhine Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22) mATe pArzvanAthe cAra vrata pALavAnAM vidhAna karyAM, ane peAtAnA dharmAMnAM ane mULatatva manAvyAM. A cAra vrata A pramANe cheH 1 savAztro paNAiyAtro viramAM sarve prakAranI jIvahiMsAthI dUra rahevu, 2 savvastro munnAvAyAtro vimAM-sarve prakAranA mithyAbhASaNathI dUra rahevu, 3 sabbAstro zraviNavA/zro vimAM-na ApelI evI kAipaNa vastuthI, arthAt sarva prakAranI cArIthI dUra rahevu ane 4 savvAthyo nahindrAvALo vimAM-sarva prakAranA bahAranA dAnathI dUra rahevuM. arthAta nina rahevuM. pArzvanAthanA A cAra vrata sUkSmabhAve pALavAM gRhasthane bahu kaThaNa che; evI rIte pALavAne te manuSye saMsAra tyAga karavA paDe. jemaNe bhautika jIvanane nAza karyAM che, temane ja samyak dRSTi, sabhya saMlpa ane samyak zrIva e traNa ratnatraya nA prakAza maLe che. jyAM sudhI nizcita bhAve AtmajJAna thAya nahi, jyAM sudhI AtmAnA svabhAva saMpUrNa zuddha bhAve samajAya nahi, tyAM sudhI daDha bhAve kAyakaleza sahana karIne manuSya AtmatattvanA zudhdha svarUpane viSe cittvana karavuM ghaTe. jJAnamedhamAMthI paDelA jaLadvArA vAsanA-agni elAi jAya, tyArapachI jIva navAM ka bandhanamAM AvatA nathI ane AjasudhI je karmabandhana ane lAgelAM hAya che tenA nAza thAya che. jIvane andhanamAM rAkhanArAM kanA sarvAMze kSaya thAya, ene vaLagelAM khadhAM pudgala dUra thaI jAya eTale jIva pAtAnI ananta sattAe prakAze che, eTale e mukta thAya che. badhAM pudgalathI mukta thaIne saMsArane zikhare caDhe che, tyAM ananta kevalajJAnamAM ane zAzvata ulAkamAM vase che, ane dvIpa upara jema sAgaranAM mAjA thI mukta rahevAya che tema e jIva tyAM sa MsArasAgaranAM mAjA thI mukta rahe che. kathA ApaNane jaNAve che tema pArzvanAthanA sidhdhAntAnA sArAMza upara pramANe che ane te jainadharmanA AdhArarUpa che. pArzvanAthane nAme je siddhAntA viSe pachInA kALanAM vanAmAM ullekha che te siddhAntA, kharI rIte emanA potAnA ja che ke kema? e nizcita bhAve kahI zakAya nahi. tathApi eTalu tA savita lAge che ke pachInA kALanA sampradAyanAM mULatattva pArzvanAthanA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ra3 ) siddhAntane AdhAre racAelAM che. kAraNa ke baddhadharmanAM ane brAhmaNadharmanAM darzanemAMnA siddhAntanAM aspaSTa svarUpe je ati prAcInamAM udbhava pAmyAM hatAM, te kALa sudhI jainadharmanA siddhAtenAM mULa pahoMcelAM jaNAya che. vasUtrane varNane pArzvanAthanA saMghamAM hajAre ziSya bhaLyA hatA; 164000 zrAvakoe ane 327000 zrAvikAoe emane gurUrUpe svIkAryA hatA, emanA siddhAntane satyarUpe svIkAryA hatA ne saMsAramAM rahIne pALI zakAya eTalA pAnyA hatA. e siddhAnto sarvAze pALI zakAya eTalA mATe 16000 purUSa dIkSA leIne sAdhu thayA hatA ane 38000 strIo sAthvI thaI hatI, tathA emaNe sAdhusaMgha ane sAdhvIsaMgha sthApyA hatA. jemaNe mehanAM ne tiraskAranAM, kuTumbanAM, dhanamAlanAM ne dezAcAranAM bandhana tela nAkhIne paralekanA kalyANanI prAptine mATe samasta jIvana samarjhA te nirNaja kahevAyA. saMghane zuddha zAsanane mATe ane tenA rakSaNane mATe niyame racAyA. pArzvanAthanA nirvANa pachI temanA ATha paTTaziSyamAMnA (gumavatta, prArthaka, ziSTa, trahmacArI, soma, zrIdhara, ramaka jhane yazasa ) zumatta saMghanA mukhya gaNadhara thayA. emanA pachI anukrame vitta, Aryasamudra, zrama ane zi gaNadhara thayA. 8 pArzvanAtha nirvANa pAmyA ane veza adhikArapade AvyA te vacamAMnA 250 (kharI rIte 178) varSamAM pArzvanAthe sthApelAM vrata daDharUpe paLAyAM dekhAtAM nathI, eTale ke e kaThina vratamAM zithilatA AvI gaI dekhAya che. A sthitimAM nircanthane sadbhAgye eka pratApI mahApuruSane janma thayo, emaNe e saMghane jaDamULathI navA saMskAra ApyA. A purUSa te mAra jainonA A juganA chellA tIrthakara. mahAvIra vardhamAna, pAchaLathI je mAvIra meTA vIra-kahevAyA, te kSatriya siddhArthanA putra hatA ane vartamAna vigAra pradezanA paTanA nagaranI uttare AvelA (vartamAna velI) vaizAnI pradezanA mukhya nagara Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 24. ) - (vayuDa ) prAmamAM janma pAmyA hatA. kathA pramANe emanA pitA pratApI rAjA hatA, ane pUrva pradezanA mahArAjAne badhe bhapake emanA darabAramAM hatuM. paNa e kathanamAM ghaNuM atizayokti che, ane vastusthitine khuba zaNagArI dIdhI che; kAraNa ke siddhArtha mAtra meTA jamInadAra hatA ane kSatrinA svAdhIna taMtramaMDaLanA pramukha hovAthI rAjA kahevAtA. paNa bezaka emanuM kuLa to uMcuM hatuM ja, kAraNa ke temanAM patnI trizA rAjakuLanAM hatAM. trizattA vaizAThInA rAjA vinA bena hatAM, jenI putrInAM lagna pAchaLathI mAdhanA pratApI rAjA khrisAra sAthe thayAM hatAM. je kuLa jAtimAM mahAvIrano janma thaye hatuM te jAtinuM saMskRta nAma jJAtri, prAkRta nAma nAtha (nAta) hatuM, te uparathI te kuLanA puruSe jJAtriputrA: (nAtayttA ) kahevAtA. mahAvIranuM gotra rzyapa hatuM. moTA gharanA juvAnIA je rIte pitAnI juvAnIne samaya gALatA tethI kaMI judI rIte vadharmAne potAnI juvAnIne samaya gALyo hoya ema jaNAtuM nathI. emaNe sArA gharanI sundara kanyA cArA sAthe lagna karyA hatAM ane tenAthI emane eka patrI manISajJA (jhiyarzanA ) thaI, tenAM lagna eka prasiddha purUSa namati sAthe karyA hatAM ane tene zeSavata( yazomatI ) nAme putrI janmI hatI. pArzvanAthanA saMpradAyanA hevAthI vardhamAnanAM mAbApe upavAsa karIne deha tyAga karyo te veLAe mahAvIra 28 varSanA hatA. pArzvanAthane vidhAna pramANe emaNe paNa saMsAratyAga karavAnI IcchA karI, paNa kuTumbajAnA AgrahathI ghera rahyA. be ja varSa pachI potAnA moTAbhAI nanivavadhananI ane pitRnagaranA rAjamaMDaLanI anumati leI emaNe dIkSA lIdhI. gharane ne saMsAra - digambara kathA pramANe te mahAvIre kadI lagna ja nahotuM karyuM ane juvAnImAM-lagabhaga nAnapaNamAM-saMnyasta grahaNa karyuM hatuM. emaNe saMsAratyAga karyo tyAre paNa emanAM mAbApa jIvatAM hatAM e digaMbara mata che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 25 ) no tyAga karyo ane kuMkapuranI pADezamAMnA jJAtAlaMdavana nAme upavanamAM gayA tyAM azokavRkSa nIce emaNe chaThThane tapa karI, paMcamuSTi leca karyo eTale pAMca muThI vALa utAryA ane sAdhune svAMga dhAraNa karyo, pachI tera mAsa sudhI badalyA vinA eka ja vastra dhAraNa karyuM, tyArapachI te te paNa tyajI dIdhuM ne digambara tapasvI rUpe rahevA lAgyA. ema jaNAya che ke cheDe vakhata te pitAnI mAtRbhUmi pAsenA ke pradezamAM AvelA pArzvanAthanA sampradAyanA sAdhusaMghamAM jaI rahyA, paNa pachI tyAMnA bIjA sAdhuo sAthe matabheda thatAM e tyAMthI nIkaLI cAlyA ne parikramaNa karavA lAgyA. TADhataDakAnI kazI paNa paravA karyA vinA emaNe tyArapachI bAra varSa karatAM vadhAre vakhata sudhI pharyA karyuM. kaThaNa vanapradezanAM duHkha sahyAM ane mAnavIo vigerenI taraphanA parisaha ane upasarga sahyA. sarva prakAranA kAyakaleza uThAvyA ne sahyA, dhyAna dharyuM ane jagata tathA prArabdha viSenA vicAre upara cintana karyuM. bahu bahu vicAra karyA pachI-bahu bahu cintana karyA pachI atte emane kevaLajJAnanI prApti thaI, eTale ke saMsAranA svarUpanuM emane saMpUrNa zuddha jJAna thayuM ane paramakalyANane-nirvANane-mArga emane jaDyo. mivagrAma nAmanA sthaLanI pAse rigupatti nadIne kAMThe zAna vRkSanI nIce emane A jJAna thayuM. e cirasmaraNIya kSaNathI vardhamAna, (Aje emanuM sanmAnIya nAma mAra che) nina eTale vijetA thayA, arthAta jemaNe saMsAra upara vijaya meLavyuM che tevA thayA. prata thayA, the thayA. tyArathI pArzvanAthanA dharmane saMskAra ApI navuM svarUpa ApavuM ane dharmasatya prANImAtrane samajAvavuM e pitAnI pharaja emaNe mAnI. pachInA jIvanane be bhAga emaNe te mATe mAnya ane devane ne mANasane, Aryane ne anAryane saune satyadharmane upadeza Ape. potAnI mAtRbhUmi bahAranA sarve pradezamAM paribhramaNa karyuM ane aneka jaNa temanA ziSya thayA. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) evI rIte trIza varSa sudhI upadeza ApyA pachI anta tivAna rAjAnA rAjyamAM pAvApurImAM emaNe deha tyajya ne nirvANa pAmyA. mahAvIranA jIvanakALa sabadhe kaze nirNita mata ApI zakAtuM nathI, kAraNa ke emanA nirvANa varSa mATe jenomAM ja matabheda che. sAmAnya mata e che ke I. pU. para7 mAM e nirvANa pAmyA. phremanA vALane mate mahArAjA candraguptanA rAjyArohaNa (prasiddha ItihAsa pramANe che. pU. 3rara athavA 321) pUrve 155 me varSe nirvANa pAmyA; te uparathI yAkebIe nirNaya Ape ke e prasaMga I. pU. 477 athavA 47mAM banyuM hovo joIe (hemacandra candraguptanA rAjyArohaNanuM varSa kaI bIjuM lIdhuM hoya ema svIkArIe te 467nI pUrve) baddha graMthamAM jaNAvyuM che ke gotama buddhanA dehatyAga pUrve keTaleka varSe nipAMca nAtaputtane dehatyAga thayuM hatuM, e pramANe Azare 477nuM varSa laI zakAya; e saMbaMdhanA yuropiyana saMzedhananA abhiprAya paNa ekasarakhA nathI; Ama jaina dharmanA itihAsane A ati mahattvane prasaMga kharekharI rIte kyAre banyA enA sambandhamAM hajI kaMI pAke nirNaya thayuM nathI.* mahAvIra sambandha ApaNe je jANIe chIe, te uparathI mahattvanI hakIkata to e maLI Ave che ke e mahApurUSa hatA ane emaNe te samayanA purUSo upara potAnA mAnasika ane AdhyAtmika baLe bahu gabhIra prabhAva pADayo hato. emanA samayamAM je je prazno uThelA te sarve upara emaNe prabaLa ane gambhIra vicAra karela, ane badhA koyaDA ukelavAnA prayatno karelA. emanI AsapAsanI sai vAtenI spaSTatA karavA mATe, pRthakakaraNa karavA mATe ne nirAkaraNa karavA mATe te samaye emanI khAsa AvazyaktA hatI. saMghanI vyavasthiti karavA mATenA emanA prayatna ane emanI dIrdhadaSTine kAraNe e sampradAya sthApI zakayA. pitAnA upadezamAM emaNe Ihaleka ane paraleka viSe spaSTa parisTreTana ApyuM che. saMsAra jIvanamAM prApta thayelI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) rAjabuddhine baLe e sau vAtanA bhedane kaLI letA ane ati uMcA jJAnane baLe emanI pAse je koI upadeza levA AvatuM te sone zuddhamArga darzAvatA. emaNe pite tyAgI jIvana bahu kaTherabhAve pALyuM che ne kaTherabhAve pALavAnI bIjAone AjJA karI che. uMce hetue jIvanane samarpavA emaNe potAnA vilAsajIvanane, AnandajIvanane tyAga karyo hate. antima sImA sudhI emaNe kAyakaleza sahana karyuM hatuM, badhI vAsanAone nAza karyo hate ane prabaLa AtmasaMyamathI sarvottama pada prApta karyuM hatuM. potAnA ziSyane kaTherabhAve AjJA karI ke tamAre paNa evuM ja jIvana gALavuM ane ema karIne emaNe saMnyasta dharmane khuba uMce A. saMnyastadharmane kaTheramArge emaNe dayabhAve pagalAM kema bharavA mAMDyAM enI sAbItI, kathA evI rIte Ape che ke te samayanA bIjA saMnyAsIo mAtra mAthuM muMDAvatA ane saMnyastanAM vastra dhAraNa karIne santoSa pakaDatA, tyAre mahAvIre to potAnA vALa enA mULathI ukheDI nAkhyA ane vastrane samULe tyAga karyo. mahAvIranI uMcI saMnyastabhAvanA gautama buddhanI bhAvanAthI judI hatI. mahAvIre upavAsanI ane tapasyAnA bIjA prakAranI AvazyaktA mAnI hatI, paNa buddhe te ene bhramamAga mAnya hate. e mArganI ane vilAsabharyA tathA temAM ja racyApacyA rahevAnA saMsArajIvananA tiraskRta mArganI vaccenA sagya mAne emaNe upadeza Ape hate. bIjA eka viSayamAM paNa A be mahApuruSa vacce mahatvane bheda che lekasamAja pratyenI daSTimAM e.- be vacce mahatvane bheda cheH eNnTa leImAna ( Ernst Leumann ) e saMbaMdhamAM Ama kahe che -"mahAvIra saMkucita prakRtinA hatA, buddha vizALa prakRtinA hatA. mahAvIra lokasamAjamAM bhaLavAthI dUra rahetA, buddha lekasamAjanI sevA karatA. A bheda kaMIka aMze e uparathI spaSTa thAya che ke pitAnA ziSya jyAre prasaMge pAna buddhane jamavA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ netaratA tyAre te tene tyAM jatA, paNa mahAvIra te ema mAnatA je janasamAja sAthe sAdhune A sambandha na ghaTe. vaLI kaIka aze A bheda e uparathIye vadhAre spaSTa thAya che ke buddha vihAra karatAM karatAM jenI tenI sAthe vAta karatA ane pitAnA jIvanavicAre tathA jIvana AcAramAM pheraphAro thatAM lekane upadeza ApavAnA ane temane uMce levAnA bhAvamAM paNa e pramANe e raphAra karI letA. mANasathI dUra rahevAnI vRttine kAraNe tapasvI mahAvIre sarvajananA AtmAnA uddhArane mATe AvuM kaMI karyuM nathI. AdhyAtmika upadeza karavAne mATe ane zikSA ApavAne mATe jANI bujhIne keImanuSyane emaNe belA heya evuM jaNAI AvatuM nathI, ane jyAre ke mANasa potAnI meLe dhArmika carcA karavAne mATe emanI pAse Avate, tyAre enI vicArazreNi samajavAnI e bhAgye ja paravA karatA, paNa mAtra pitAnA mantavyanA kaThaNa siddhAnta pramANe Akare uttara deI detA." granthAmAM maLI AvatI hakIkata pramANe buddhane jeTale aMze mahAvIre lokakalyANanI paravA karI nathI. eo lekasamAjathI uMce Asane rahetA e vAta kharI, chatAye brAhmaNoe jema pitAnuM AdhyAtmika jJAna pitAnA khAsa nAnA maMDaLamAM guptinI mudrA mArI saMtADI rAkhyuM hatuM, te pramANe saMtADI rAkhavAno prayatna mahAvIre kadApi karyo nahote. sarve jijJAsune mahAvIra upadeza ApatA ane e upadezane lAbha anekane maLe eTalA mATe, saMskArI samAja ja samajI zake evI saMskRta bhASAne nahi, paNa pitAne ghera vaparAtI hatI e kardhamAgadhI bhASAno upayoga karatA. temane upadeza pAmanAre lekasamAja bahu meTe hatuM, e ja batAvI Ape che ke pitAnA zrotAjana upara chApa pADavAnI emanAmAM bhAre zakita hatI. temanA upadeze je zrotAo upara chApa pADI hatI te zrotAo lekasamAjanA sarva vargamAMnA hatA; brAhmaNa, kSatriya, vaizya ja nahi paNa zo ya; Aryo ja nahi paNa anAryo ya; purUSa ja nahi, paNa strIo ya emane upadeza sAMbhanavA bhIDa karatI. paNa vaLI rAjavanA leke potAnA svajanane - Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 29 ) mahAvIrana-upadeza sAMbhaLavAne sAthI vadhAre utsuka hatA. ghaNA moTA rAjAe peAtAnAM antaHpura ane peAtAnA darabArIo ane adhi kArIo sameta, peAtAnA ceAddhAnA ne sevakonA mATe sAtha laine ane prajAjananAM TALAMe gherAine tI karanA upadeza sAMbhaLavAne jatA. enAM meTAM meTAM atyukti bharelAM alaMkRta varNanA jainagranthAmAMthI maLI Ave che. ema kahevAmAM Ave che. ke kamamAM kama trevIza rAjAoe emanA upadeza sAMbhaLIne emanA dhama svIkAryA hatA ane emanI pUjA karI hatI. lAkane peAtAnA upadezathI peAtAnA karI levAnI ja ne temane peAtAnA ziSyA banAvavAnI ja nahi, paNa e sthiti cirasthAyI rAkhavAnI paNa emanAmAM zakti hatI. emanAmAM ceojanA ne vyavasthA karavAnI bhAre zakita hatI ane e zaktine maLe emaNe peAtAnA ziSyAne mATe racelA saMghanA niyame hajIye TakI rahyA che. mahAvIranA samayamAM sthapAyelA sAdhusa MghAmAM sA jainasAdhuone kharAbara niyamanamAM rAkhavAnu maLa hajIye sacavAi rahyu che evuM jyAre ApaNe joie chIe tyAre kALakhaLa jenA upara kazIya asara na karI zake evuM svarUpa pArzvanAthanA sAdhusaMdhane ApyA mATe e mahApurUSa upara Azcaya dRSTie joi rahyA sivAya nathI cAlatu. emanA siddhAntA mATe bhAge saMnyasta pakSanA che e kharU, tathApi gRhasthAzramanI AvazyakatA paNa emaNe svIkArI che. mAnavasvabhAvanA uMDA abhyAsI hAvAthI e spaSTa rIte jANI zakayA hatA ke saMsAratyAga ane saMnyarata te bahu thADA ja mANusA svIkArI zake, dharmopadeza svIkAravAnA prayatna karanAra hatA te mahu, paNa temAM aneka jaNa eTalA niLa svabhAvanA hatA ke saMnyastanA kaMThAra niyama pALI zake nahi. pArzvanAtha ane khIjA AcArcanI peThe emaNe paNa gRhasthA sa MghamAM praveza pAmI zake evI vyavasthA rAkhI. mAtra mukhyavrata, ane te paNa sa MsAramAM rahIne pALI zakAya eve sthUla bhAve pALavAnI AjJA karI. Ama gRhasthAnA saMghanI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ( 30-). yojanAmAM samAveza karI lIdhuM e jaina dharmanA pracArane mATe bahu Avazyaka hatuM; mahAvIranA dharmamAM sAdhusaMgha ane zrAvaka saMgha vacce je nikaTane saMbaMdha TakI rahyo, tene pariNAme paNa jainadharma bhAratavarSamAM Aja sudhI TakI rahyo che. bIjA je dharmomAM A saMbaMdha nahote te gaMgAbhUmimAM bahu lAMbe kALa TakI zakyA nathI. kathA ekamate jaNAve che ke mahAvIre kaI navuM tattvadarzana sthApyuM nathI, paNa pArzvanAthanA darzanane vistAryuM che ane emanA saMghane vyavasthita karyo che. ema jaNAya che ke pArzvanAtha pitAnA ziSyane mATe je vrata sthira karyA hatAM, te barAbara rIte paLAtAM nahotAM. bahu dIrdhadaSTine baLe mahAvIre pArzvanAthanAM AdhyAtmika vratane ekavAra nizcita bhAve spaSTa karyA. ApaNe joI gayA ema pArzvanAthe pitAnA saMghanA sAdhuone brahmacarya pALavAnI AjJA ApI hatI, paNa tene alaga na rAkhatAM cothA vratamAM bheLI nAkhI hatI. saMzaya rahe nahi eTalA mATe mahAvIre sAdhuone ane sAdhvIone paripUrNa brahmacarya pALavAnI AjJA spaSTarUpe ApI, ane te kAraNe pUrvAcAryo jelAM cAra vatemAM pAMcamuM eka umeryuM, prANImAtra upara dayAbhAva rAkhavAnI je AjJA pUrve pArzvanAthe karelI te AjJAne mahAvIre AcAramAM barAbara rIte mUkavAnI AjJA ApI. pArzvanAthanA ziSya eka aMgavastra ne eka upavastra rAkhatAM paNa emaNe sarvavastrone tyAga karyo, e emanI navInatA hatI. ekaMdare jatAM e be tIrthakaronA dhArmika siddhAntonA mULamAM kaI mahattvane bheda hoya ema jaNAI AvatuM nathI. Ama hovAthI pArzvanAthanA saMghanA ziSyane pitAnA saMghamAM bheLavI devAmAM mahAvIrane jarAye muzkelI paDI nahi ane pArzvanAthanA saMghanA te veLAnA netA zie eka saMvAdamAM mahAvIranA ziSya tamane kaheluM ke baMne gurUnA mata samAnabhAve maLatA Ave che.? pArzvanAthanI peThe mahAvIra paNa dharmasaze dhananA ne carcAnA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 32 ) kALamAM thayA hatA. samasta dezamAM aneka AcArco upadeza ApI rahyA hatA ne ziSyamaMDaLa ubhAM karavA maDI paDayA hatA. keTalAka vedadharmAnI rakSA karavAnA athavA te temAM navA prANa pukavAnA prayatna karI rahyA hatA, tyAre keTalAka brAhmaNadharmo sAme pracaNDa virodha karI rahyA hatA. uttara bhAratanA leAkasamAja upara te samaye je aneka AcAryAe prabhAva pADayA hatA, te badhA viSenI pUrI mAhitI Aje ApaNane nathI, mAtra jemaNe mahattvanA saMgha sthApyA temanAM ja nAma ApaNe jANIe chIe, ane vaLI temanA saMbaMdhanI je mAhitI ApaNane maLe che te paNa nahi jevI ane aspaSTa che.12 mahAvIra ane yuddha uparAMta te veLAe cosAla melAputte ( sa. marIputra ) paNa sampradAya sthApyA hatA;13 te zrAddhavidda sampradAya hatA ane te ka Mika mahattva pAmyA hatA; emanA saMbaMdhamAM viziSTatA e che ke ekavAra emane mahAvIra sAthe gADha saMkhdha hatA. geAsAla eka bhikSAcaranA putra hatA. aneka anu bhavA lIdhA pachI e ni thasa MghamAM pravezyA, paNa emAM cha varSa rahyA pachI pAchA e saghamAMthI nIkaLI gayA ane peAtAne judo saMgha thApyA. seALa varSa pachI phrI jyAre mahAvIrane maLyA, tyAre e benI vacce prakhala virAdha jAgyeA. tyArapachI gheADA ja samayamAM geAsAle dehatyAga karyo hAya ema jaNAya che; paNa emanA ziSyA emanA mRtyu pachI paNa emanA sampradAyane vaLagI rahyA jaNAya che, kAraNa ke I. sa. nA chaThThA saikAmAM paNa zrAviTM alaga sampradAya rUpe prasiddha hatA. ane teramA saikAmAM paNa e sampradAyanu nAma jaNAya che. paNa pachIthI ghaNu' Ine e nAma digambarane apAvA lAgyuM ane chevaTe e e sampradAya eka thai gayA, geAzAla bezaka ati pratApI purUSa hatA; emanA virodhIo- bauddho ane jaino emanA, bhraSTa jIvana ane vicitra siddhAntA viSe ApaNane je kathAo kahe che te kevaLa sAcI ja che ema mAnI letAM aneka zaMkAo uThe che, kAraNa ke virodhI saMpradAyA pAtAthI vimukhanAnI upara sarva prakAranu doSAropaNa karavAnA prayatno kare ja che. jaina siddhAntAne anurUpa aneka siddhAntAnA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3ra -- sAle pracAra karyo che, game te e siddhAnta emaNe jenA saMpradAyamAMthI lIdhA hoya ke game te e mahAvIranI sAthe rahetA hatA te samayamAM emaNe pratipAdana karyA hoya ane te veLAnA pitAnA ziSyane e upadezyA hoya (ema thayeluM bahu saMbhavatuM nathI ), emanA aneka siddhAnta ane vizeSe karIne punarjanmane siddhAnta jena riddhAntothI spaSTabhAve jude paDe che. prArabdhavAdanA vikhyAta siddhAntane e pracAra karatA te uparAMta punarjanmanA siddhAnta viSe eka viziSTatA emaNe pitAnA sampradAyamAM ANI hatI. emane e mata hatuM ke jIvane aneka prakAranA vividha bhavamAM avataravuM paDe che ane chevaTe nirvANapada pAmatA pahelAM chellA bhavamAM sAtavAra khoLiyAM badalavAM paDe che, eTale ke kaI mRtyu pAmelA dehamAM pizIne naverUpe jIvanacarcA karavI paDe che. Ama thayA pachI ja nirvANapada pAmI zakAya che. pite paNa 133 varSanA gALAmAM sAtavAra LiyAM badalyAM che, ema gosAla kahetA. chavAra kheLiyAM badalyA pachI aMte chellIvAra zrAvatI mAM zosAnanA zabamAM emaNe praveza karyo. ane tyAM seLa varSa rahyA. A siddhAntane AdhAre gasAla kahetA ke mahAvIranA pUrve je sAla ziSya hatA tenuM te meM mAtra LiyuM grahaNa karyuM che, bAkI mArA jIva sAthe e gesalane kaMI levA devA nathI, kAraNa ke e te marI gaye che ane ene jIva devalokamAM punarjanma pAmyo che. mahAvIranA ziSyamAMthI mAtra gesala ja temanAthI judA paDayA hatA evuM kaMI nahotuM. emanA saMghamAM be vAra kalaha thayA hatA ane tethI temAM phATa paDI hatI, paNa te bahu mahatvanA kalaha nahotA; chatAMye emAMthI sampradAya viSe carcA ubhI thaI hatI. - - - Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcInatama saMgha. mahAvIranA ziSya. kathAmAM varNana che te pramANe mahAvIre pitAnA upadezathI 14000 sAdhuone, 36000 sAdhvIone, 159000 zrAvakene ane 318000 zrAvikAone pitAne matanAM karyA hatAM. A cAre tIrtha alaga alaga paNa pitAnA kuzaLa netAne anusaratA hatA. sAdhusaMghanA netA 11 vAra hatA, pratyeka gaNadharanA hAtha nIce seMkaDe muni hatA. mukhya gaNadhara pautama rumati hatA; bIjA zimUti, vAyubhUti, vakva, prArya, prArthasudharmA, mallitaputra, mauryaputra, attajhArA, metArtha ane pramANa hatA. sAdhvIsaMghanA netA vandranA hatAM, zrAvaka saMghanA netA zaMhane zakti ane zrAvikA saMghanA netA yunA ane revatI hatAM. saMghanI vyavasthA je 11 gaNadharanA hAthamAM hatI temAMnA 9 te prabhunA jIvanakALamAM ja nirvANa pAmyA hatA. mahAvIra je rAtre nirvANa pAmyA te rAtre gautama IMdrabhUtine kevalajJAna prApta thayuM ane tethI saMghane tIrthakaranA dharmane upadeza ApatA aTakI gayA. tyArapachI bAra varSe e nirvANa pAmyA. temanA kevaLajJAnathI saMghane deravAnuM kAryamAtra sudharmAnA hAthamAM AvI paDyuM. gautama IndrabhUtinA nirvANa sudhI emaNe e kArya calAvyuM, pachI e pote kevalI thayA ane emaNe saMghane kAryabhAra potAnA ziSya banUsvAmIne seM. tyArapachI e ATha varSa jIvyA ane pachI nirvANa pAmyA. gurU kevaLajJAna pAmyA pachI (8) varSa sudhI jabUsvAmIe saMghane kAryabhAra calAvyA pachI emane paNa kevalajJAna prApta thayuM ane teo 44 varSa kevaLI rahI mahAvIra pachI upadeza ApatA aTakI gayA nathI-upadeza to Apyo che, phakta muniene sAraNuM, vAraNuM karavAnuM kAma tajI dIdhuM-te chaghasthAvasthAvALA sudharmAsvAmIne sepyuM. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 34 ) 64 varSa nirvANa pAmyA. A juganu kevalajJAna emanI sAthe ja jagatamAMthI cAlyuM gayuM, tyArapachInA khIjA satpurUSA devalAkamAM gayA, paNa koi nirvANa pAmyA nahi. upara jaNAvelA traNa kevalI pachI saMghanA khIjA je netA thayA, temane kevalajJAna thayuM. nahAtu, chatAM ce tI kare ApelA siddhAntAnu emane sAcuM jJAna hatuM; kAraNa ke emaNe e sidhdhAntA mahAvIranA pratyakSa ( prathama ) ziSya indrabhUti pAsethI sAMbhaLyA hatA ane sudharmAM pAsethI zakhtasidhdha karI lIdhA hatA. te dha zAstronA sAcA jJAtA haiAvAthI zrutadevatA kahevAyA, saMghane vyavasthAmAM rAkhanAra evA pAMca zrutakevalI (cauda pUrva) anukrame thayA. pachI saMghane kA`bhAra zrutakevalInA hAthamAMthI cha athavA 11 AcAryAMnA hAthamAM anukrame gayA, teone paNa dha zAstronuM (keTalAka pUrvAnuM) jJAna hatu. emanA pachI jemanA hAthamAM saMghanA kA bhAra gayA, temanuM jJAna dhIre dhIre ochu thatu jatu hatu. kevalI ane emanA pachInA netAo saMbaMdhe je hakIkata maLI Ave che, temAMthI ghaNIkharI tA kathArUpe che. emAMnI keTalIka hakIkatA paraspara vidhI che, keTalIkamAM zvetAmbaraze ane digambara judAM judAM nAma Ape che, tethI evI sthitimAM emAMnI keTalI hakIkata aitihAsika ne keTalI kAlpanika che e tAravI kADhavuM kaThaNa che. revalIo ane zrutakevalIe sambandhI mahattvanI AkhyAyikA pachIthI kahIzu. bihAramAM jainadhama . mahAvIra peAtAnI mAtRbhUmimAMnA agresara rAjAonI sAthe vadhAre paricayamAM AvyA hatA. peAtAnA vihArane prasaMge zrI rAjadhAnI cannA, vivedanI mithilA, madhanI rAjadhAnI rAkhavRdgha Adi aneka, vihAra rAjyAnI mahattvanI rAjadhAnIomAM e gayelA, ane badhe mAna pAmelA. magadhanA mahArAjA vimnisAre ( jemane jaino ( zreSThi paNa kahe che) budhdhane anumAna Apelu, ane vaLI tI kara upara paNa eTalI zraddhA rAkhelI ke pachInA bhavamAM e tIthaMkara rUpe jagatamAM Avaze ema jaino mAne che. bimnisAranA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3pa ) sUra putra jagAtazatrue (vi) pitAne mRtyu kAraNa ApyuM, chatAMye jeno ene zradhdhAnI najare jue che, paNa sAthI meTe dhamarakSaka te enA pachIno rAja kA hato. mahAna sikandare bhAratavarSa upara AkramaNa karyuM tevA samayamAM nava-naH vaMze zizunA rAjAenuM rAjya laI lIdhuM; A nandavaMzanA Azraya nIce paNa jainadhama khIle. ane lokanittva chellA nanTa pAsethI tenuM rAjya maryAvaMzanA mahArAjA raNe paDAvI lIdhuM, tyAre paNa e sthitimAM kaze pheraphAra thayo nahi. bhAratavarSanA prathama ItihAsaprasidhdha mahArAjAdhirAja caMdraguptane temaja emanA pratApI amAtya vAparIne paNa jeno pitAnA gaNe che. teo ema mAne che ke cANakaya zrAvaka banIne putra hate. ganI jainadharmane AgrahI hate. candraguptane amAtya enA hitane sArU vidhamamAMthI keve prakAre vAje ene viSe AvI kathA che-enI pAse amAtye sarve sampradAyanA AcAryone belAvarAvyA. te sine rAjAnA antaHpuranI pAse rAkhyA, emanI dharmazALAnI cAre bAjue pAtaLI retI patharAvI dIdhI. rAjA temanI pAse Avyo te pahelAM candraguptanI rANIonA antapura tarapha e viSayI AcAryo andhakAramAM pharavA lAgyA. paNa jyAre rAjAnI sAthe mulAkAta thaI tyAre tenI sAthe saMsAratyAganA mahatva viSe moTI moTI vAto karavA lAgyA. teo tyAMthI cAlyA gayA, tyAre cANakaye rAjAne antaHpuranI pAse paDelAM emanAM pagalAM dekhADayAM ne tethI khAtrI karI ApI ke e te so nAstika dalmIo hatA. bIje dine cANakaye jaina sAdhuone bolAvyA. AmaNe AvIne antaHpura tarapha najareya karI nahi, paNa temane mATe niyata karelAM rathAnee beThA ne rAjAnA AgamananI vATa jevA lAgyA. e uparathI caMdragupta jANyuM je satyadharmanA pAlaka te A ja che ane 1 nirayAvartIsUtramAM kRNike pitRvadhanA pApane dhavAne prayatna karyAnuM kahyuM che. temAM lakhyuM che ke eNe pitAne beDIo jaDI kedamAM nAkhyo hato, paNa pAchaLathI eNe pitAnI beDIo uThArathI kApI nAkhavAnI IcchA karI. pitAe mAnyuM ke putra mAro vadha karavA Icche che, tethI kuLane pitRvadhanA kalaMkamAMthI ugArI levAne mATe pitAe AtmahatyA karI. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) tyArapachIthI emanA upara kRpAdRSTi dekhADavA mAMDI. pachIthI rAjA e Atura jaina thaye ke, digambara kathA pramANe eNe rAjapATa tyajI dIdhuM, sAdhu thayo ane pUjyazrI bhadrabAhunI sAthe maisura gayA, tyAM zravatatanI eka guphAmAM rahyo ane tyAM ja dehatyAga karyo. ' candraguptanI pachI vinDara (I. pU. ra9-273) gAdIe beThe. kathA evI che ke cANakyane tenA pratispaddha supue kalaMkita banAvyuM, tethI karIne ene adhikArapada choDavuM paDyuM eNe potAnuM sarva dhana garIbane ApI dIdhuM ane upavAsanA tapathI mRtyu pAmavAne hetue nagaranI bahAranA eka ukaraDA upara jaI rahyo. bindusAre ene saMtuSTa karavAnA viphaLa prayatna karyo ane tenI pAse jaIne kSamA mAgavAnI subadhune sUcanA karI. subadhue eka bAjuthI te kSamA mAgI, paNa bIjI bAjuthI ukaraDAnI nIce gupta rIte devatA mUkAvye tethI cANakya baLI maryo. cANakya marI gayA pachI devarUpe thaze. paNa e maraNa pAmelA amAtye potAnA virodhI upara bhayaMkara vera vALyuM. saMsAra choDatAM pahelAM eNe aneka mUlyavAna sugandhI padArtho eka karaMDaAmAM bharyA, tene se tALAMe vAsyAM ane potAnA gharamAM mUkate gayo. cANakyanA nIkaLI gayA pachI subadhue enA gharanI jhaDatI lIdhI, temAM A karaMDIo maLI AvyuM. te karaMvao ughADatAM aneka sugaMdhI padArtho dIThA te suMdhyA. te mUlyavAna dravyanI aMdarathI eka kAgaLa maLe, tenA upara Ama lakhyuM hatuM. "jeNe A padArthone vAsa lIdhA pachI sAdhujIvana svIkAryuM nathI, teNe mRtyune AmaMtraNa ApyuM che ema samajavuM." mRtyubhayathI tyArapachI subadhue badhA bhetika vaibhava tyajI dIdhA ane pRthvI upara azAntabhAve bhramaNa karyA karyuM.16 magadha dezanA rAjAone jainadharma sAthe saMbaMdha ATale sudhI mAtra kathAonA alaMkRta varNanathI ane pachI te kathAone je granthamAM utArI lIdhelI te granthathI jANIe chIe, paNa e bAbatene bIjA pramANene kaze AdhAra maLatuM nathI, paNa bindusAra pachI gAdIe AvanAra mahArAjA azekavardhanane Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 37 ) (I. pU. ra7ra-ra3ra) jainadharma sAthe je saMbaMdha hatuM te viSenAM pramANe viSe kaze vivAda nathI. azeka mahApratApI rAjA hatA, dIrghadarza hate. pitAnA vizAla rAjyamAM dhArmika ane naitika jIvananI unnati thAya eTalA mATe eNe aneka prayatna karyA. eTalA mATe potAnA rAjyanA sarva sampradAyane eNe udArabhAve sahAyatA karI. pitAnA jIvananA uttarakALamAM eNe baddhadharma svIkAryo ane enA rakSaka tarIkenAM ghaNAM ciha e7 mUkI gaye che; paNa jeno mAne che ke pahelAM e jainadharma pALatA. bauddhadharma upara pitAne saneha hovA chatAMye, vividha sampradAyane samAnabhAve poSaNa ApavAnuM eNe choDI dIdhuM nahotuM. pratyeka sampradAya upara daSTi rAkhavA mATe khAsa adhikArIonI yojanA karI hatI. potAnA dhamamAmAtAne AjJAo ApavA mATe eNe zilAlekhamAM je zAsana karAvyAM che, temAMnA 7 mAmAM eNe jeno viSe paNa ullekha karyo che, ane emane viSe lipibaddha ullekha e prathama ja che. lekhamAM e Ama sUcave che - sevAna pi pica nA Ama Icache che-mArA dhammamahAmAtA aneka prakAranAM dayAdharmanAM karma Acare temaja jeo saMnyasta dharma pALe che tathA gRhastha dharma pALe che temanA tarapha samadaSTie jue, ane vaLI vividha sampradAya tarapha paNa samadaSTie jue. meM AjJA karI che ke teo (auddha) saMghanI vyavasthA upara daSTi rAkhe; temaja meM AjJA karI che ke brAhmaNe ane AjIvikA upara paNa daSTi rAkhe; meM evI paNa AjJA karI che ke niga (jeno ) upara paNa dRSTi rAkhe; meM evI AjJA karI che ke vividha sampradAye upara daSTi rAkhe." tyArapachI zAsanamAM AgaLa cAlatAM e dharmiSTa mahArAjA pitAnI prajAne mAtApitA tathA vaDIle pratye AdarabhAva rAkhavAnI tathA brAhmaNa ane zramaNa, duHkhI ane daridrI pratye dayAbhAva rAkhavAnI sUcanA kare che, ane dayAbhAvanAM, dAnanAM, satyanAM, zuddhinAM, mRdutAnAM ane dhArmikatAnAM karma AcaravAnI temane AjJA kare che, ane jIvahiMsAnA niSedhanI AjJAnuM smaraNa karAve che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) mArA putra ane pitre rAjya karatA hoya, sUryacandra tapatA hoya tyAMsudhI paLAya ane mANasa te pALe eTalA mATe A AjJAo karavAmAM Ave che. mANasa8 je e pALaze te IhalekamAM temaja paralokamAM enuM kalyANa thaze." azakane putra yuIFtti aMdha hovAthI, mahArAjAnI pachI emanI gAdIe emanA kAkA sAtha ane sati AvyA. rAjyanA be bhAga thayA, pUrva bhAgamAM dazarathe rAjya karyuM, pazcima bhAgamAM saMaitie. jemakathAmAM mAtra sammatinuM nAma che, eNe ujanamAM rAjya karyAnuM ane potAnA dharmane Azraya ApyAnuM varNavyuM che. prakhyAta sAdhu yudatIe e rAjAne jainadharmanI dIkSA ApI hatI tathA e rAjAe aneka jainamandire baMdhAvyA hatAM evI paNa kathA che. mandira baMdhAvanAra tarIke pAchaLathI enI eTalI badhI khyAti thayelI ke je mandira bandhAvanAranuM nAma na jaDe, te mandira eNe ja bandhAveluM manAya. vaLI evI paNa kathA che ke eNe dharmapracAranuM kArya utsAhabhera kareluM ane ApeMtara - pradezamAM paNa eNe jenavihAra bandhAvelA. pachInA maryarAjAonA samayamAM ane emanA pachI jemaNe magadha upara rAjya kareluM temanA samayamAM jainadharmanI zI rithati hatI te viSe bahu thoDuM ja jANavAmAM AvyuM che. cIna jAtrALu hyunatrayAMge (Hiten Tsiang) I. sa. 629mAM paNa vairAnamAM, rAgamAM, nAtamAM ane phuvanamAM aneka nigraMthane 9 joyelA. tyArapachI jainadharme pitAnA kAryakSetranuM madhyabindu pitAnI janmabhUmimAMthI dhIredhIre khaseDyuM ne bIjA pradeza tarapha pheravyuM. orissAmAM jainadharma. prAcInakALe jainadharma zanidezamAM prasaryo hoya ema jaNAya che, pachI orissAmAM AvelA kaTaka pAsenA rimAMthI maLI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) AvelA zilAlekha uparathI jaNAya che ke rAjA rAvene apraninanI (eTale ke prathama tIrthakara RSabhadevanI) eka pratimA karAvI hatI ane sAdhuo mATe guphAo ketarAvI hatI. kheravAla pite jaina hatuM ke mAtra samadarzI hovAthI potAnI prajAnA hita pratye samAnabhAve vartate tene nizcaya thaI zakato nathI; ghaNuM karIne te samadarzI hatA. paNa cIne jAtrALu hyuenasyAMga (629644) kaliMga dezane jainadharmanuM mukhya sthAna kahe che, tethI spaSTa jaNAya che ke tyAM tenuM paribaLa lAMbA samaya sudhI TakI rahyuM hatuM. meTe matabheda. mairya rAjyamAM jainadharma khIle te samayamAM temAM aneka rUpAntare paNa thayAM. bihAramAM candraguptanuM rAjya cAlatuM hatuM te samaye meTa duSkALa paDyo. te vakhate saMghanA gaNadhara mavaTTa hatA. emaNe jANyuM ke A sthitimAM vasatithI bahu sAdhuonuM piSaNa thaI zake ema nathI tema sAdhuothI badhAM vrata pALI zakAya ema paNa nathI, tethI pitAnA keTalAka ziSyane laIne karNATaka eTale arvAcIna maisura tarapha cAlI nIkaLavuM emane ThIka lAgyuM, bAkInA sAdhuo magadhamAM ja rahyA ne bhadrabAhunA ziSya pUnama temanA gaNadhara thayA. duSkALanI kaThinatA parisImAe pahoMcI ane tethI dharmAcAra barAbara rIte pALI zakAya nahi ane dharmagrantha barAbara rIte sAcavI zakAyA nahi. AthI dharmagranthane pharI vyavasthita karavAnI AvazyakatA jaNAI. e hetae pATalIputramAM saMgha bharAya. paNa badhA graMthane ekaThA karavAnuM kArya A saMghathI banI zakayuM nahIM; emaNe karelo saMgraha mAtra amuka aMze ja hatuM ane jyAre maisura gaelA sAdhuo magadha dezamAM pAchA AvyA tyAre emaNe saMghanA e nirNayane ra e lekhane hAthInuwAne zilAlekha kahe che, bhagavAnalAla iMdrajIne mate morya-saMvata 165 mAM e lakhAyeluM che. candraguptanA rAjyArohaNanI gaNanAe e varSa che. pU. 157-156 Ave. e lekhanA e varSa saMbaMdhe bIjAo vadhe le che. dhamAM na pahoMcI ane nA gaNadhara Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 40 ) svIkAryo nahI. A sthitimAM magadhamAM rahelA ane videza jaI AvelA sAdhuo vacce sAdhuonI jIvanacaryAnA dharmo viSe vivAda ubhe thaye. ApaNe AgaLa joI gayA chIe ke pArzvanAthanA samradAyanA sAdhuone vastra paheravAnI chuTa hatI, paNa mahAvIre pote te vastrane samULe tyAga karyo hate. gurUnuM anukaraNa karIne mahAvaranA ziSyae vastrane tyAga karyo hate; paNa ema jaNAya che ke digambara rahevuM ISTa manAyela chatAM ema AcaravuM azakya manAceluM. magadhamAM rahelA sAdhuoe nagnatAne ekavAra tyAga karyo ane zveta vastra dhAraNa karavA mAMDayAM. bahAra gayelA sAdhuoe mahAvIre pALela AcAra Acaryo, eTaluM ja nahi paNa saine mATe Avazyaka mA. jyAre pAchA e magadhamAM AvyA, ane pitAnA badhuone zveta vastra dhAraNa karatA joyA, tyAre emaNe emane dharmathI patita thayelA mAnyA, magadhamAM rahelA e nagna pravAsIone atyAgrahI mAnyA ne mAnyuM ke dharmAjJAne e sImApAra kheMcI gayA che. A uparathI e be sampradAye vacce bheda paDyo; dharmAjJAne akSarazaH mAnanAra hirAnvara kahevAyA, temAM chuTachATa mUkanAra tAsvara kahevAyA. A bheda temanAmAM paDyo ne pachIthI cirantana thaI gayA. hajI ye jainadharmamAM e bheda che ja, paNa enAM mULa e bAravarSanA duSkALamAM ja ropAyelAM ke kema te nizcitarUpe hajI kahI zakAtuM nathI. vakhate ema paNa hoya ke mULathI ja jaina dharmamAM be mata hoya. eka atyAgrahI, te mahAvIranI AjJAne mAnanAre ane bIjuM kaMIka kumaLe, te pArzvanAthanI narama AjJAne pALanAra. sAdhvIone mATe te zarUAtathI ja AjJA hatI ke temaNe nagna nahi rahevuM te uparathI evuM te jaNAya che ke nAna rahevAnI e AjJA sarva sAmAnya svIkArAI nahotI. bhAratavarSanA vizALa pradezamAM e dharma prasaryo ane jude jude sthaLe sthapAyelA dUra dUranA saMgha potapotAne vizeSabhAve ghaDAyA. ethI paNa kALa vahetAM e be sampradAye vacceno bheda spaSTa ne tINa thaye. kALe karIne A matabhedane vikAsa evI sImAe pahoMcyo ke jyAM Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI e be viruddhabhAvavALA sampradAye vacce meLa thaI zake evI kazI AzA rahI nahI tyAre teo chevaTanA judA paDyA. kayAM ane kevI rIte sampradAyanA svarUpabhedanI spaSTa rekhAo derAI e kahI zakAtuM nathI. e saMbaMdhe e be sampradAye je hakIkate Ape che te paNa judI judI che, kAraNa ke amAre ja sampradAya e sAce prAcIna jainadharma che ane pelAne sampradAya te zuddhadharmanuM mAtra apabhraNa svarUpa che ema baMne sampradAyanA leka kahe che. vetAane mane digambara sapradAyane janma I. sa. 83 mAM ane digambarene mate tAmbara saMpradAyane janma I. sa. 80 mAM thayela che. te uparathI ema te jaNAya che ke e be sapradAye IsvIsananA pahelA saikAnA cothA caraNamAM judA paDyA hoya 21 te samayathI jainadharmanA e bane sampradAya pitapatAne mArge cAlyA gayA che. e be vacce vicacheda paDI gayA chatAM emanI vacce bheda mAtra najIve che. sAdhuonAM vastromAM ja e bheda khAsa dekhAI Ave che ne te paNa Aje te na ja dekhAya che, kAraNa ke Aje te nagna digambara sAdhuo te gaNyA gAMThayA ja che ane te paNa ekAnta sthaLamAM rahe che. e benAM sAmAjika baMdhAraNamAM paNa bheda che ane tenuM mULa paNa vastro saMbaMdhenA matabhedane lIdhe ja che. ene pariNAme temanAM mantavyamAM ane kriyAkASThamAM paNa bheda paddha gaye che; digambare mAne che ke strI nirvANa pAmI zake nahi. temanI bhAvanA pramANe tIrtha kare nagna hoya ne tethI teo temanI pratimAone vastra ke AbhUSaNa paherAvatA nathI, zvetAmbara paherAve che. ane A matabhedane kAraNe temanI kathAomAM paNa je bheda paDyo che te paNa jovA jevuM che. zvetAmbarenI peThe digambare mAnatA nathI ke mahAvIra rANuM trizalAnA garbhamAM AvyA te pUrve devAnandAnA garbhamAM rahyA hatA, ane saMsAratyAga karyA pUrve emaNe lagna karyuM hatuM; vaLI teo mAne che ke tIrthakara AhAra karatA nahatA ne tenI emane jarUra paDatI paNa nahatI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) aneka bAbatamAM A be sampradAya vaccenuM mahattvane bheda tarI Ave che, ane te matabheda pitAnI kathAomAM utAryo che. bane ema mAne che ke bhadrabAhu chellA zravatI thayA ne tyArapachInA AcAryone badhAM zAstronuM sAmaTuM jJAna hoI zake nahi. chatAM ye digambare mAne che ke zAstra cheDe cheDe ghasAtAM cAlyAM Ave che ane tethI Aje te zUnyavat thaI gayAM che, tyAre zvetAmbare mAne che ke temane mATe bhAga AjasudhI paNa utarI AvyuM che, andhakAranA ne tophAnanA samaya sudhI paNa utarI AvelA zAstragrantha kadAca samULA nAza pAmaze e bhaya ubhuM thayAthI zvetAmbaree vIra saMvata 80 mAM (athavA 993 mAM) gujarAtamAM AvelA vimAnagaramAM renkiMjine pramukha pade saMgha bolAvyuM. ne saMghe granthane chevaTanA evI rIte goThavyA ke je hajIye te svarUpamAM che. je ke vetAmbarene dharmagrantho che ne digambarene nathI, jo ke temanAM mantamAM ne bhAvanAomAM bheda che, jo ke te be vacce vidhabhAva che ne IrSAbhAva paNa che, chatAMye e sampradAye vacce kalaha kadApi tINarUpa dhAraNa karatuM nathI. baMne sa...dAyanuM mULa samAna che, ane be vacceno bheda hamezAM sImAmAM ja rahelo che, parasparane AdhyAtmika sambandha e be sampradAya kadApi bhulyA nathI. Ama banavAnuM khAsa kAraNa te e che ke eka sampradAyanA leke bIjA sampradAyanA AdhyAtmika ane Adhibhautika granthane upayoga kare che ane eka sampradAyanA vidvAnoe bIjA sampradAyanA grantha upara TIkAo lakhI che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 pracAra ane unnati. uttara bhAratamAM jainadharma, bihAramAMthI jainadharma pazcima dizA tarapha pagalAM bharavA mAMDayAM tenI prAmANika hakIkate lekhe uparathI maLI Ave che. yamunA nadIne kAMThe AvelI ane Aje kRSNabhaktinA dhAmarUpe thaI paDelI pavitra mathurA nagarImAMthI enA zilAlekha maLI AvyA che. e sauthI prAcIna kALanA che. I. pU. 2 jA sakAthI I. sa. 5 mA saikA sudhInA e lekha che ane te uparathI jaNAI Ave che ke A lAMbA samaya sudhI mathurA nagarI jainadharmanuM mukhya dhAma banyuM hatuM. jenadharmanA ItihAsanI aneka zAkhAo upara e lekhe spaSTa prakAza pADe che. I. sa. 1 lA saikAmAM mUkI zakAya evA aneka lekho jaNAve che ke te samaye paNa zvetAmbara ane digambara sampradAyo spaSTa rIte chuTA paDe gayA hatA. zvetAmbara sampradAyane lagatA lekhe uparathI jaNAya che ke temAM paNa aneka bhAga paDI gayA hatA. temAM ApelI nAnI, vibhAganI, tanI, zAlAnI ane AcAryonI paTTAvalinI hakIkato bhadrabAhunA pUtramAM ApelI hakIkate sAthe maLatI Ave che, ane evI rIte vetAmbaronA granthanI vAstavikatAnuM pramANa Ape che. zilAlekhomAM vIca zabda che te uparathI nizcita thAya che ke te vakhate paNa emanA dharmagrantha zravaNathI saMgrahAyA hatA. smaraNa stabbe uparathI vaLI e paNa jaNAya che ke I. sa. 1 lA saikAmAM tIrthakarone anukrama goThavAI gayo hato ane temanAM cinha paNa niNita thaI gayAM hatAM. tIrthakaronI urva pratimAo thatI. te uparAMta jaino Itara devadevIonI pUjA karatA, temAM sarasvatInI-jJAnanI devInI paNa pUjA karatA. e dharmaviSenI mahattvanI mAhitI te samayanA stare uparathI paNa maLI Ave che. dharmanI vyavasthA rAkhavA jAyelA saMghanA sAdhuonI ane sAdhvIonI AjJA zrAvako mAnatA ane AjanI peThe tyAre paNa e zrAvake mo-vepArI hatA. bulare A ane evI bIjI ghaNI hakIkato prakaTa karI che te uparathI lekhI purA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 44 ) maLI Ave che ke jainayamanAM mantabyA ane vyavasthA ati prAcIna kALanAM che ane tenI aneka dizAonI pravRtti AthI AdhArabhUta kare che. jainadharmInuM vaLI mAru dhAma mALavAmAM ane tenI rAjadhAnI ujjainamAM hatuM. (38)mA pRSTa upara joi gayA te pramANe tyAM rAjA sammati rAjya karatA hatA, eNe jainadharmane bahu mATe Azraya ApelA ane pachInA kALamAM paNa jaina granthAmAM A prakhyAta nagarane viSe ane temanA dharmAMnA itihAsa viSe aneka vigatavAra vaNa nA Ave che. aneka kathAomAMnI23 eka kathAmAM varNavyA pramANe I.pU. 1 lA saikAmAM ujjana nagaramAM mikSa rAjA rAjya karatA hatA. eNe vAla nAmanA sAdhunI ( kAlikAcA'nI ) rUpavatI bena (sarasvatI ) je sAdhvI hatI, tene luTI lIdhI. ( upADI gayA ) luMTelA mAla ( sAdhvIne ) pA ApavAnI te sAdhvInA bhAinI prAnA rAjAe sAMbhaLI nahi, tyAre te bhAI ( kAlisUri) zaka rAjAnA sukhA zAhanazAdane zaraNe gayA ane gabhilla upara senA laine caDhAi karAvI. subAe gabhillane harAbyA, padabhraSTa karyAM ane dezanikAla ko. zaka rAjA ane tenA mANasA ujjanamAM ja rahI gayA ane tyAM rAjya bhAgavavA lAgyA. jainadharmanA prabhAva jAmyA ane jJAnI kAlakane ( kAlikasUrine ) caraNakamaLe bhramaravRndanI peThe sA bhamavA lAgyA. thADA samaya pachI rAjA vikramAditye zake pAsethI rAjya pAchuM jItI lIdhuM. eka kathAmAM varNavyuM che ke vikramAditya te ga bhillanA putra hatA. IMgliza kathAmAM rAjA ATusanuM ( ) je ucca sthAna che, tevuM uMcu sthAna vikramanu' bhAratakathAemAM che; jaino ene peAtAnA dhanA ane mahAjJAnI siddhasena nA ziSya mAne che, ema kahevAya che ke vikrama sa MvatnI sthApanA i. pU. 57-58 mAM e rAjAe karelI ane e saMvat hajIye uttara bhAratamAM-ane jainomAMpaNa vaparAya che. gabhilla, zake ane vikramAditya viSe je hakIkatA ApaNe upara joi te itihAsanI dRSTie keTalI vAstavika Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) che te zaMkAspada che. vikramAditya saMbaMdhenI ghaNI kathAo te bIjA eka vikramAditya saMbaMdhenI che ne te Ane nAme caDhAvI dIdhelI dekhAya che, te bIje rAjA gupta vaMzane candragupta bIje vikramAditya, jeNe I. sa. 390 nA arasAmAM ujajana jItI lIdhuM hatuM ne jeNe kAlidAsane Azraya Ape hate. kathA evI che ke pachIthI vikramAdityane zanivAre padabhraSTa karI dIdho ane tyArapachI potAne zaka I. sa. 78 mAM vartAvyuM. A zAlivAhane pAchaLathI dakSiNamAM eka baLavAna rAjya sthApyuM, paNa kathA pramANe te cAra varSanI(?) eka brAhmaNa vidhavAne putra hatuM. e vidhavA zorAvaramAM nAhavA gaI hatI, tyAM ene nAgarAja zeSathI garbha rahyo. paiThaNamAM eka kuMbhArane ghera e uryo ane ene enA ISTadeve vikramane batAvI kahyuM ke "enI pAsethI rAjya laI leje." vikrama enI sAme samarAMgaNamAM utaryo, zAlivAhane zabda(mRtikA)mAtrathI hAthI, ghoDAne sainika utpanna karyA, jAduthI temane jIvatA karyA, temanI sahAyatAthI vikramAditya upara vijaya meLavya ne pite rAjA tha.24 vikramanI peThe zAlivAhana paNa tIrthakarane bhAvika bhakta thaye hate. evI kathA che. uttara bhAratanA rAjAone jainadharma sAthe ke sambandha hatuM enI aitihAsika mAhitI jaina kathAomAMthI kADhI zakAya ema nathI. ApaNuM kALagaNanAne mATe upayogamAM Ave e uttarabhAratanA jainadharmane ItihAsa andhakAramAM gherAyelo che. tyArapachInA kALa sambandhanI sthiti paNa spaSTa nathI. bezaka ApaNe sArI rIte jANIe chIe ke tIrthakarane dharma vizALa pradezamAM prasaryo hate ane uttara bhAratanA vividha rAjAoe ene Azraya Apyo hato, paNa prAmANika saMzodhanane mATe hajI ghaNuM hakIkatenI jarUra che, kALe kALe e dharmanI sAme virodha paNa thate. huNa rAjA nidirane I. sa.480 nA arasAmAM pratApI gukhavaMzane anta Aye, eNe paNa jaina-dharmane virodha karyo hate. nircantha sAdhuo pitAnI ANuM mAnatA nathI ema jANavAmAM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 46 ) AvatAM eNe AjJA karI ke e paradezIone divasamAM pahelI je AhArasAmagrI khAvA mATe ApavAmAM Ave te japta karavI." have dharmanA vidhAna pramANe barAbara cAlanAra tIvra sAdhu te divasamAM eka ja vAra bapore khAya ane temAM kaMi viina Ave te te divase kazuM na khAtAM bIje divase bapore ja khAya. Ama hovAthI rAjAnI AjJA pramANe te sAdhuonAM lAMghaNe maraNa thAya, paraMtu enI bhuM dhAraNA saddabhAgye pAra paddha nahi; kathAmAM che ke anta e rAjA yuddhamAM hAryo, haNAye ne pitAnAM karmanAM phaLa bhegavavA e narakalokamAM gA. 25 thANezvarano rSavardhana ( I. sa. 606-647) bahu pratApI rAjA hate, lagabhaga samasta uttara bhAratamAM ane kAjamAM paNa tenuM rAjya hatuM. sarva dharmanA sAdhuone ane upadezakene Azraya ApavAmAM azekanI samovaDIo hatuM. tenA kuLanA rAjAo mULathI ja udAra ane sahiSNu hatA ane A rAjA paNa e hatuM tenA pUrvaje zivamArgI hatA. tene pitA sUryapUjaka hato ane tenAM bhAIbena baddhadharmanA TTInayAna sampradAyanAM hatAM. e rAjA pote eke kALe e sarve dharmone pALate, ane pitAnA uttaravayamAM cInA jAtrALu hyuenasyAMganA upadezathI baddhadharmanA mAyAna sampradAya tarapha vizeSa bhAve vaLe. yAjamAM eNe pAMca varSa sudhI dharmane mahAmeLa bharavAnI cejanA karI, tyAM badhA dharmanA ane sAthe jaina dharmanA paNa dhArmika purUSane netarI puSkaLa dAna dIdhuM. tyArapachI parimAM (gvAliyaramAM) rAjya karatA kane janA rAjA rAmane (8 mA saikAmAM) silenanA prakhyAta ziSya vadhumAe jaina dharmanI dIkSA ApI. bAlyAvasthAmAM Amane ane tenI mAtAne darabArI khaTapaTane kAraNe tenA pitA yazovarmAe dezanikAla karyA hatA; bappabhaSTie ene bhaviSyavANI bhAkhelI ke tuM rAjA thaIza, AthI jyAre e rAjA thaye tyAre teNe bappabhadine pitAnA darabAramAM AmantraNa ApyuM ne bahumAna karyuM. taraNAvatInA rAjA varma sAthe Amane kalaha hate. bampaTTie A kalahane rUdhira pADyA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 47 ) vinA nikAla karavAno mArga Amane sUcavyuM be rAjAonA paMDita ekaThA thaIne zAstrArtha kare, jene paMDita parAjya pAme tenuM rAjya sAmAne jAya. dharmarAjA taraphathI baddha paMDita yuddhamAnakuMgara ane AmarAjA taraphathI bappabhadi zAstrArtha karavA taiyAra thayA. be paMDita vacce cha mAsa sudhI zAstrArtha cAle, paNa kaze nirNaya Avye nahI. anta bampaTTie sarasvatI devInI ArAdhanA karI, devIe jaina paMDitane kahyuM ke-bauddha paMDitanA sAta pUrvabhavanI tapasyAne pheLe kRpA karIne meM pite ene avirata vAkpravAhanI geLI ApI che, e goLI jyAM sudhI enA moMmAM haze tyAM sudhI e aparAjita raheze, have dharmanA darabAramAM kavi rAti hatuM, te bampaTTine mitra hatuM. ane te vardhamAnakuMjaranI sAthe zAstrArthamAM Avyo hate. e kavimitranI sAthe maLIne bampaTTie evI vyavasthA karI ke have zAstrArtha karatAM pahelAM temAM bhAga lenAra sauoe pitAnAM mahe pakhALIne pitAne Asane besavuM. vApatie e pramANe zarUAta karI ne enuM pariNAma dhAryuM AvyuM. kegaLA karatAM baddha paMDitanA hemAnI gaLI nekaLI parva ane tethI zAstrArthamAM emane parAjaya thaye. rAjA dharme pitAnuM rAjya rAjA Amane seMpI dIdhuM, paNa bApabhadinA kahyAthI rAjA Ame udAra bhAve rAjA dharmane te pAchuM sepyuM. AmanA rAjyakALanA uttara bhAgamAM enA darabAramAM bappana prabhAva khuba jAmyuM hatuM. temanA mitra vAkSatine ke jemaNe temanA ja samayamAM dAvo nAme prakhyAta prAkRta kAvya lakhyuM hatuM, temane paNa jaina dharmamAM ANyA ane emanI ja preraNAthI vAkSatie upavAsa karIne mRtyune sevyuM evI kathA che. tyArapachI bampanI preraNAthI Ame prakADa jAtrA saMgha kADho, ne e saMghe badhAM TAmeTAM tIrthanAM darzana karyA ane anta rAjA I sa. 834 mAM mRtyu pAmyo. tyArapachI pAMca varSe bape paNa pitAnA AzrayadAtAnI pAchaLa prayANa karyuM ne amarapada prApta karyuM. 26 vividha dharmamate pratye bhAratamAM je zuddha sahiSNutA paLAtI hatI te harSa rAjAnI pachInA rAjAomAM paNa ApaNe joI zakIe Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 48 ) - chIe. jena sukhyAta rAjA muMga (974-95) ane moga paNa eja prakAre dharmasahiSNutA pALavAmAM prakhyAta hatA. bhojarAjAe dhArAnagarImAM 1018 thI 1960 sudhI rAjya karyuM, kathA evI che ke e rAjAe badhA dharmanA paMDitenA upadeza ekaThA karyA, pachI e badhA dharmonA paraspara virodhabhAvamAM satya zuM che? te zedhI kADhavAne te oe sarasvatInI ArAdhanA 6 mAsa sudhI karI. tyAre devIe emane darzana dIdhAM ne badhAM dhArmika tattvamAMthI satya zeAdhI levAne A mArga dekhADyo. buddhanA jJAnanuM zravaNa kare, jenA niyamone sAcI rIte pALe; vedAjhA pramANe jIvana Acare, parama(brahma)nA dayAnamAM magna thAo." paMDitee tyArapachI A nIcene bleka paNa kahyo. game tevA bhraSTanIe hiMsA na kare, sarasvatInI sevA kare; gambhIra dhyAnathI mukta thaI zakaze-A badhA dharmonuM mULa che." Ama e so paMDite rAjAne tenA jIvana mATe zuddhAcAra batAvI zakayA. 27 je rAjAo jainadharma pALatA nahotA, chatAMye e dharmanA mAgamAM kaMI vighna nAkhatA nahi evA paradharmasahiSNu rAjAonA rAjyamAM tIrthakarane dharma khuba pracAra ne unnati pAme. AgrA ane ayodhyAvALA hAlanA saMyukata prAntamAM, kAzmiramAM, paMjAbamAM, khAsa karIne rAjaputAnAmAM, madhya hiMda ejansImAM ane madhya prAntamAM- ema samagra uttara ane madhya bhAratanA sau pradezamAM jainadharmanA pracAranA cinha maLI Ave che. A vizALa pradezamAM jaina mahatva eTalI unnata sthitie te bhAgye ja AveluM ke tyAM koI rAjA jenA hoya, ke jyAMnI prajA mATe bhAge jena hoya, paNa jenoe ekaMdare unnata sthAna prApta kareluM ane khAsa karIne rAjaputAnAmAM tathA madhya bhAratamAM saMskArI jIvana upara kaI rIte e che prabhAva pADela nahiM. vepArane kAraNe e leka dhanika che, ane e dhanikatAne tathA temanA AcAra vicArane kAraNe nagaromAM ane rAjadarabAramAM emaNe prabhAvazAlI bhAga bhajave che, uMce adhikAre caDyA che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) bhUtakALamAM jainadharme je sattA ane prabhAva bhegave enI sAkSI emanAM bhavya mandiro kare che. dharmazraddhALu jaina gRhasthAe meTAM meTAM dAna ApIne e mandiro vividha sthAne bAMdhelAM. saMyukta prAntamAM #ArikatamAM, josamamAM, nitapuramAM, ( 11 mA sikAmAM); paMjAbamAM jenAmAM ane TAmAM, sidhamAM jirAva pAse, rAjaputAnAmAM eAmAM, sattAmAM, zArtinamAM, nimAM (942) ane khAsa karIne te jhADu parvata upara madhya prAntamAM racAramAM (12 mA14mA saikAmAM), mAM, megapuramAM (12 mA-13 mA saikAmAM), suMdarapumAM, laMDavAmAM, zoliyAmAM (783) ane 3jamAM evAM mandirA baMdhAvelAM che. vaLI A pradezamAM grAhonAM (11 mA-12 mA) sakAmAM ane vAliyaranAM mandiro baMdhAvanAranI dhanikatAnAM ane kalAkaSTinAM prakhyAta smAraka che. gujarAtamAM jainadharma. purAtana kALathI jainadharme gujarAtamAM jevuM prAdhAnya prApta karyuM che, tevuM sArA bhAratavarSamAM prApta karyuM nathI. aAM 22 mA tIrthakara zaraSTanemie tapazcaryA karelI, ahIM e nirvANa pAmelA, ahiM pavitra giranAra ane zatruMjaya parvate upara ghaNuM dharmAtmAo mekSa pAmelA. vIra saMvata 980 (93) mAM ahIM vallabhI nagaramAM zvetAmbara sAdhuone saMgha maLelo ane pitAnAM dharmazAstronA granthone vyavasthita karelA, e ja vAta pramANa Ape che ke gujarAtamAM prAcIna kALe paNa zvetAmbaro kevuM unnata sthAna bhogavatA hatA. vividha prakhyAta vaMzanA rAjAe gujarAtamAM jainadharmanA chatradhare thaI gayA che. rAvarA vaMzanA rAjA vanayanane rAjA thatA pUrve (720-780) vanamAM jaina sAdhu zataguNasUrie ucherele, ane te prabhAve e rAjAne pAchaLathI jainadharmane ziSya banAvelo. jyAre rAjAe zanivAra na nagara vasAvyuM, tyAre jainamaMtrothI kriyA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 50-) karAvI ne temAM eka maMdira bandhAvyuM ne temAM pita pArzvanAthane ziSya che ema prasiddha karyuM. 28 jaina dharmanA AzrayadAtA sauthI vadhAre te rica (lonnI ) vaMzanA rAjAo hatA. e vaMzane sthApanAra rAjA mUjhavAna (61-96) dhameM have te zaiva, paNa eNeya jena mandira bandhAveluM. bhIma 1lAnA (1022-1064) rAjyakALamAM zraddhALu zrAvaka vimale Abu parvatanA bhavya zikhara pradeza upara 1032 mAM prakhyAta jaina mandira bandhAvelAM te hajI sudhI ye vimA-vasaddhi (vimalane vAsa ) e nAme Abune prakhyAta rAkhe che.* paNa prakhyAta hevane-e prabhAvazALI lekhakane paribaLe ja gujarAtamAM jainadharmo ekadama mahattvanuM sthAna prApta karyuM. hemacandranuM pUrvAvasthAnuM, nAnapaNanuM nAma caMkleva hatuM. gujarAtanA dhaMdhukAmAM eka jaina vepArIne ghera 1088 athavA 1089 mAM e jamyA hatA. sAdhu kendranuM dhyAna A buddhizALI bALaka tarapha AkarSAyuM, emanAM mAbApanI paravAnagIthI emaNe e bALakane zikSaNa ApyuM ane 8 (9) varSanI umare emane vrata ApyuM, te prasaMge emanuM nAma somacandra rAkhavAmAM AvyuM. jaina vidyAnI sarva zAkhAonuM emaNe jJAna prApta karyuM, e yuvake potAnA alaikika buddhibaLe mahattvanuM badhuM jJAna prApta karyuM; brAhmaNavidyAomAM paNa e pAraMgata thayA. 21 varSa e AcArya thayA, emanuM nAma mAra paDyuM, tathA temanA gurUne sthAne emane besADyA. emanA jJAnathI ane kathAvArtAmAM emanI nipuNatAthI e ja lukya vaMzane rAjA jayasiMha siddharAja (1094-1143) AkarSA ane AcAryanI sAthe eNe mitratA bAMdhI. A rAjA pitAnA raNavijayethI vikhyAta thaye che, temaja eNe bhavya makAne baMdhAvIne paNa pitAnuM nAma amara karyuM che. vaLI ene * siddharAga zabdano artha "jAdugarane rAjA" che; e nAma nahiMne eTalA mATe maLeluM ke eNe varvara nAme rAkSasane jItIne enI pAsethI jAdubaLa siddha kareluM hatuM. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) sAhitya ane tattvajJAna upara paNa sneha hatuM. jo ke e pote pALate te zaivadharma, chatAMye aNahilavADa paTTaNanA pitAnA darabAramAM jaina sAdhune teDAvyA. pitAnA AzrayadAtAnI preraNAthI hemacandra pitAnuM prasiddha vyAkaraNa siddha hemacandra (siddharAjane mATe macanTe lakheluM) ane bIjA aneka grantha lakhyA. rAjAne upadeza ApIne e sAdhue pitAnA dharmanI mahattA sAbita karI ApI. jayasiMhe jainadharma svIkAryo te nahi, chatAM ye hemacandranI preraNAthI siddhapuramAM mahAvIranuM mandira baMdhAvI ApyuM ane AcAyaMnI sAthe neminAthanAM darzana karavAne giranAranI jAtrAe gayo. karNATakathI AvelA digambara mudra ane vetAmbara revandra vacce enA darabAramAM meTe zAstrArtha thaye hatuM, e sAbita karI Ape che ke e rAjA jainadharmamAM keTalo rasa lete hate. zAstrArthamAM vijaya zvetAmbarane thayelo, paNa emAM kaMika darabArI tarkaTa racAyuM hatuM evI kathA che. ATaluM badhuM chatAMye jainamaMdire upara vAvaTAonI garagaDIo caDhAvavAnI cheDe vakhata e rAjAe manAI karI hatI, te uparathI jaNAI Ave che ke jayasiMha jene upara sadA sarvadA kRpAdraSTithI jote nahote. jayasiMha 1143 mAM aputra maraNa pAmyuM ane tyArapachI enA bhAIne putra kumArapAta gujarAtanI gAdIe beThe. enA upara paNa hemacandra sAre prabhAva pADyo. emaNe rAjAne dhIre dhIre jaina dharma tarapha AkarSe ane ema karate karate atte tene jenadharmanI dIkSA paNa ApI. kumArapAle tyArapachI mAMsAhAra che dIdhe, te zikAra kare cheDyo ne potAnA rAjyamAM pazuhiMsAne, mAMsAhArane, madyapAnane ane jugArane niSedha pravartAvyuM. A AjJAothI gujarAta namunedAra jaina rAjya banavA lAgyuM. e janAone bahu sakhta rIte paLAvavAnAM pagalAM levAyAM. pazuhiMsa che devAne mATe kasAIone, temane traNa varSamAM maLelA naphAnI sarAsarI rakama ApIne, potAnA dhaMdhAmAM maLatA na chI devAnI AjJA karI ane brAhmaNane yajJamAM pazune badale anAja hemavAnI AjJA karI. rAjA pitAne vratamAge barAbara cAle Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( para ) eTalA mATe hemaca enA upara sakhta aMkuza rAkhyuM hatuM ne eTalA mATe cAlatI AvelI rAjyapraNAlImAM paNa pheraphAra karAvyA hatA. e sthiti spaSTa dekhADavA rAgora pitAnA pravaparAmAM nIcenI kathA varNave che. "kumArapAle prANahiMsAne niSedha karyA pachI, thoDA ja vakhatamAM azvina mAsane zukalapakSa AvyA. jAnta parI ane bIjI devIonA pUjArIoe rAjAne jaNAvyuM ke mahArAja ! kuLAcAra pramANe rAjAe saptamIne divase 700 bakarAM ne 7 pADA, durgASTamIne divase 800 bakarAM ne 8 pADA ane navamIne divase 900 bakarAM ne 9 pADA devIne caDhAvavAM joIe." A sAMbhaLIne rAjA hemacandra pAse gaye ane emane e vAta karI. AcArye rAjAnA kAnamAM kaMIka kahyuM, te uparathI rAjA uThIne pUjArIo pAse gaye ne devIne naivaidya ApavAnuM svIkAryuM. rAtane same devImandiramAM pazune ANyAM, temane pUrIne tALAM mAryA ne vizvAsu rAjaputene ceka karavA rAkhyA. bIje divase savAre rAjA Avyo ne mandiranA daravAjA ughaDAvyA. aMdara pavanathI rakSAyelA vADAmAM pazuo nirAMte vAgoLatAM hatAM. te jeIne rAja bolyAbrAhmaNe! devIne emanA upara rUci heta, te te e emane kayAranIye khAI gaI hota, paNa e te ema ne ema che. te uparathI jaNAya che ke devIne te mAMsa upara rUci nathI, mAtra tamane rUci che, mATe have te basa kare; jIvatA prANInI hiMsA karavAnI paravAnagI ApIza nahi." brAhmaNanAM mAthAM namI paDyAM. rAjAe pazuone cheDI dIdhAM, paNa pazu karatAMye vadhAre mUlyavAna naivedya caDhAvyuM."31 kumArapAle jenonAM ghaNAM tIrthonI jAtrA karI ane devaLa bandhAvyAM, jainadharmane eNe svIkAryo te pUrve 32 dAMta vaDe je mAMsa bhejane kareluM tenA prAyazcitta arthe 3ra mandira baMdhAvyAM. pitAnA rAjasvAmIne Azraye rahIne hemacandra aneka sAhitya grantha paNa lakhyA che. jenonA siddhAntane anurUpa emaNe prakhyAta pozAka lakhyuM che, te uparAMta vizilApuruSati nAme vizva Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 53 ). ItihAsane vizALa grantha ane kumArapAtta rita nAme ItihAsane vizALa grantha lakhe che, kumArapAla caritamAM gujarAtanA cAlukya rAjAone ne khAsa karIne kumArapAlane ItihAsa lakhe che. tasvItizAstramAM jenadaSTie rAjya calAvavAnI kaLAnuM varNana karyuM che, ane te uparAMta bIjA paNa grantha e AcAryo racyA che. rAjyakAryabhAramAM ane bIjI rAjanItimAM paNa e sAdhune prabhAva jaNAI Ave che. pitAnI Azcaryajanaka jAduzaktithI emaNe adbhuta kAryo karyA viSenI, ane sAcI paDelI emanI bhaviSyavANInI aneka kathAo lakhAyelI che. gujarAta jItI levAnA hetue eka zatru kumArapAla upara caDhI AvyuM, tyAre pitAnA bhayabhIta rAjAne AcArye kahyuM ke "jainadharmanI rakSapAlikA devIo rAjyane bacAvaze." kuca karatI vakhate zatrurAjA pitAnA hAthI upara rAte uMghatuM hatuM, tyAre tenA gaLAnI mALA mArgamAM jhADanI DALIe bharAI gaI tethI tene gaLe phAMso Avyo ne e marI gaye. 84 varSa sudhI prabhAvazALI jIvana jIvyA pachI hemacandra 1172 mAM upavAsa karIne dehatyAga karyo. tyArapachI thoDe kALe kumArapALe paNa teja rIte dehatyAga karyo. ene bhatrIje acAna enI pachI gAdIe AvyuM, te durAgrahI zaiva hate. eNe jeno upara julama karyo ane kumArapAlanA darabAramAM mahattvanA gaNAtA paMDita samajane tapAvelA trAMbAnA patarA upara besADI emane jIva lIdhe. caulukaya vaMzane amala pUruM thayA pachI 13 mA saikAnI zarUAtamAM gujarAtanI rAjasattA upara vAghelA AvyA. te vaMzanA rAjyakALamAM vastupAtta ane tenA nAme be bhAIonI kuzaLatAe karIne jainadharmanI bahu unnati thaI. te be bhAIo pradhAnapade AvelA ane pitAnAM kAryane lIdhe prakhyAta thayelA.32 tejapALanI patnI anuSamAnI preraNAthI e bhAIoe pitAnuM atula dhana evI rIte kharyuM ke tene badhAe joI zake, paNa keI luMTI zake nahi, emaNe Abu, zatruMjaya ane giranAra upara bhavya devAlaya bandhAvyAM, te hajIye emanAM samArakarUpe ubhAM che, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) dakhkhaNamAM jainadharma, Aje te moTe bhAge jIrNa thaI gayelAM devAla, temaja zilAlekho ane grantha uparathI jaNAI Ave che ke mahArASTramAM temaja kAnI bhASA bolatA pradezamAM eTale ke vartamAna muMbaI ilAkAnA dakSiNa bhAgamAM, madrAsa ilAkAnA uttara bhAgamAM, kurgamAM tathA haidarAbAdanA ane misuranA rAjyamAM aneka jainadharmIo hatA ane e dharma khuba unnati pAmyuM hatuM. e pradezamAM rAjya karanAra aneka rAjAo joIe te pote ja jaina hatA athavA te kamamAM kama pitAnA aneka prajAjanenA e dharmane dAnathI ane bIjI rIte sArI rIte Azraya ApatA. - IsvIsananA zarUAtanA saikAmAM mahArASTranI rAjadhAnI ( AjanA haidarAbAda rAjyamAM godAvarIne kAMThe) pratiSThAna nagarImAM hatI. te veLAnI tyAMnI mahArASTrI-prAkRta bhASAne upayoga zvetA kharee potAnA grantha lakhavAmAM karyo. ahIMnA rAjA zAlivAhane (pR. 45 jeze.) sthApelA rAjavaMzamAM thayelA rAjA sAtavAne prAkRta gAthAone eka prakhyAta grantha racyuM ke tene saMgraha karyo ema kahevAya che. jeno enI pitAnA cAra (vikamAditya, zAlivAhana, muMja, bheja) vidvAna rAjAomAM gaNanA kare che. AzvavaMzane zAlivAhana nAma dhAraNa karanAra rAjA pitAnA hevAne je dAve jeno kare che, te khare ja sAce che ke kema te zaMkAspada che, kAraNa ke dhyAna mAM rAjya karatA Aja vaMzanA rAjAo AgrahI bAdro hatA ane zamAvatInA stUpamAM gautamanA dharmanuM sundara smAraka karAvI gayA che, emAM te kazI zaMkA nathI. - pazcimathI pUrva kAMThA sudhInA samasta dvIpakalpa upara jaina dharmane prabhAva pharI vaLyuM hatuM. lekhe ane bIjAM smArake uparathI jaNAI Ave che ke mahArASTra bhASA bolatA samasta pradezamAM temaja kAna ane telugu pradezamAM TheTha orissA sudhI (pR. 38. ze) e dharmane prabhAva pharI vaLe hate. AjanA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 55 ). madrAsa ilAkAnA pUrva kinArA upara AvelA pradezane rAjakIya itihAsa hajI spaSTa the bAkI che, chatAMye zeSagirirAve pitAnA andhra Karnala Jainism mAM je kAvyasaMgraha karyo che te uparathI jANI zakAya che ke AjanA vijhAgApaTama, kRSNa, nera vagere pradezamAM prAcInakALe jainadharma prasaryo hato ane e dharmanAM devaLa baMdhAyAM hatAM. paNa jaina dharma saithI mahatvane bhAga te kAnaDA prAntanA itihAsamAM bhajave che. e prAnta prAcInakALe digambara sa...dAyanuM mukhya dhAma hatuM. evI kathA che ke 39 mA pRSTa upara varNavyA pramANe bihAramAM jyAre meTo duSkALa paDyo tyAre bhadrabAhu keTalAka sAdhuone laI maisura tarapha cAlI nIkaLyA. tyAre emaNe e dharmane A pradezamAM A. digambara kathA pramANe zravaNabelagolanI eka guphAmAM bhadrabAhune dehatyAga thayo; aMta samaye rAjA candragupta emanI sAthe hatA ane temanI ziSya maMDaLImAM bhaLe hatuM, e rAjA pite paNa pAchaLathI sAdhu thayo hato. bAra varSa pachI candragupta paNa pitAnA gurUnuM anukaraNa karIne upavAsa karIne dehatyAga karyo. A kathAne zvetAmbare mAnatA nathI, paNa levisa rAIsa ( B. Lewis Rice ) ene aitihAsika mAne che; saMzodhake A kathAne banAvaTI gaNI kADhe che ne dhAre che ke enA mULamAM kazuM ya aitihAsika satya kadApi hoya te te I. sa. pU. 1 lA saikAmAM thaI gayelA bIjA ja bhadrabAhunI kathA A prakhyAta bhadrabAhune nAme caDhAvI devAmAM AvI hoya ane tethI candraguptane nAme kahevAtI kathA paNa bIjA ke saMbaMdhe hoya. meTe bhAge samantama (kathA pramANe te I. sa. 1 lA, paNa ghaNuM karIne I. sa. 600 nA arasAmAM), pUthapade ane prakRtti jainadharmane pracAra mahArASTramAM ane dakSiNamAM karyo. evI kathA che ke samantabhadde yuvAvasthAmAM evI te kaThera tapasyA karelI ke jIvana emane akAruM thaI paDyuM tethI AhIratyAga karI mRtyu Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) zodhavAnI teNe IcchA karI. paNa emanA gurUe emane vAryA ane jainadharmanA upadezaka banavAnI preraNA karI, emanA e kAryamAM ati Agrahane lIdhe emaNe samasta bhAratamAM pravAsa karyo; ( vihAramAM) pATalIputra, (paMjAbamAM) ThakkA, siMdha, vaidiza, (madhya bhAratamAM bhilasA), karahATaka (pazcima ghATamAM satArA jIllAmAM karahADa), banArasa ane kAMcI (kAMjIvarama) vagere sthAnee samantabhadre meTA anucara vaga sAthe dharmane upadeza karavA pravAsa karyo. e lekhaka paNa hatA. emaNe prakhyAta sAtamImAMsA nAme jena tarkazAstra ane adhyAtmazAstra saMbaMdhe grantha race che, bIjA paNa aneka grantha racyA che. e ja rIte dharmane pracAra karavAne hetue pUjyapAde paNa lAMbA pravAsa karyA ne TheTha erissA sudhI pharI vaLyA. emanAmAM abhuta jAdazakti hatI ema paNa kahevAya che. paNa emanuM mahattvanuM kArya te sAhityanA pradezamAM hatuM. jainatatvadarzana upara atinipuNatAthI carcA karI che, eTaluM ja nahi paNa vaidyakanA viSaya upara ane vaLI khAsa karIne vyAkaraNanA viSaya upara pramANabhUta grantha racyA che. samantabhadra pitAnA gra-the lakhavAmAM kAnI bhASAne upayoga karyo che, tevI ja rIte AmaNe paNa e bhASAne upa ga karyo che, paNa e bemAMthI ekeyanA grantha atyAre maLI AvatA nathI. akalaMke AsamImAMsA upara prakhyAta TakA lakhI che, ane bIjA paNa aneka grantha lakhyA che. gaMga ane rASTraphphaTa rAjavaMzene Azraye jaina dharma sauthI vadhAre unnatine pAmya.33 gaMga rAjAoe I. sa. 2 ja thI 11 mA saikA sudhI masuranA moTA bhAga upara ane tenI pAse AvelA pradeza upara rAjya karyuM; e rAjAonA zilAlekhe pazcimamAM kurgathI pUrvamAM uttara ArkITa sudhI ane dakSiNamAM maisuranI cheka dakSiNa sImAthI uttaramAM muMbaI IlAkAnA belagAma jIllA sudhInA pradezamAM maLI Ave che. kathA evI che ke "gaMga rAjyanI sthApanA mATe bhAge Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAdhu siMhanI e karI ApI hatI. ujajananA rAjA mahIpAle sUryavaMzI rAjA padmanAbhane yuddhamAM harAvyuM. padmanAbhanA pUrvajone Indra pAsethI pAMca rane maLyAM hatAM, te enI pAse hatAM; enI pAsethI e ratane laI levAnI mahIpAlane IcchA thaI, paNa te laI le te pahelAM padmanAbhe e ratna pitAnA dRddhiA ane mAdhava nAmanA be putrone ApI dakSiNamAM mekalI dIdhA. temAM emane siMhanandI maLyA. emaNe e bALakane pAvatI devInI kRpAthI rAjya meLavI ApyuM. padmAvatIe kRpA karIne eka khaga ApyuM. mAdhave tevaDe pattharane staMbha kApI nAkhyo. A camatkAra zubha zakunarUpe manA. vI, rAjAnI sAthe yuddha karIne mAdhave vizALa rAjya saMpAdana karyuM, e rAjyanI rAjadhAnI kSettara nagara hatuM. mAdhavanI pachI dadigane putra siriya mAdhava gAdIe beThe, ne tyArapachI ghaNuM rAjAoe rAjya karyuM; pachInA samayamAM tane emanI rAjadhAnI thayuM hatuM, e se rAjAo jainadharma pALatA hatA. rAjA mAnad 2 jAne ane sAmaNa 4 thAne amAtya pratApI cAmuDAya hate, teNe jainadharmane khuba Azraya Ape. zravaNabelagelamAM eNe I. sa. 980 nA arasAmAM ariSTaneminuM bhavya devAlaya bandhAvyuM. temaja matezvara nI prakADa pratimA banAvarAvI. vaLI eNe ghaNA grantha paNa lakhyA che. vidvAna nemindra enA guru hatA. e gurunAM jainadharma viSenAM pustako upara digambarene eTalI badhI zraddhA che ke e emane siddhAnta cakravartI kahe che. cAmuMDarAya vaLI kAnI kavi ane meTo AzrayadAtA hate. vAta rAjA ne I. sa. 1004mAM gaMga rAjadhAnI talakAda jItI lIdhI, tyArathI emane pratApa jhAMkho thaI gaye. e vaMzanA rAjAoe tyArapachI paNa rAjya te karyuM, paNa A phaTakA pachI pharI e uThavA pAmyA nahi, e phaTake tyAMnA jainadharmane paNa sakhta vAge. rASTraTa athavA 4 rAjAonI rAjadhAnI pUrve te nAsika pAse AvelA moharamAM hatI, paNa 9 mAM saikAnI zraAra smAi Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 58 ). rAjyamAM AvelA mAnamAM thaI. eka samaye e vaMzanA rAjAo pazcima kAMThAnA samasta pradezamAM sauthI baLavAna hatA. e pratApI rAjAomAM ramo varSa 1 le (I. sa. 815-877) paNa hatuM, ane te jaina paMDita binasenano ziSya hate. jinasene pAmyuca nAme grantha race che ane temAM pArzvanAthanuM jIvanacarita kAvyamAM gAyuM che. temaja emaNe zravipurANa ane rivaMrApurA lakhyAM che, e be purANune digambare jagatanA ItihAsanA pramANabhUta grantha lakhe che. ameghavarSe vaLI jinasenanA ziSya gumadrane paNa Azraya Ape. guNabhadra pitAnA gurUe adhurUM mUkeluM AdipurANa sapUrNa karyuM ne tenI pUrtirUpe uttarapurA lakhyuM. rAjA pote paNa paMDita hase ne digambare te mAne che ke praznottaratnamati eNe ja lakhI che. e granthamAM saMsAra sambandhanI carcA sAdhunI daSTithI karI che. pavitra jIvana gALavAne mATe rAjapATa cheDI dIdhA pachI ameghavarSe e pustaka lakhyuM hovuM joIe. A rAjAnA putra ane anuyAyI kRSa rAjAe, jAva guNabhadranA ziSya tene Azraya Ape. lokasene uttarapurANa sapUrNa karyuM ane Azare zAke 820 mAM tenI pratiSThA karI, e vaMzanA pachInA eka rAjA kRSNa 3 jAe (939-968) kavi jene Azraya Ape che. e kavie saMskRta ane kAnI baMne bASAmAM racanA karI che ane tethI rAjAe ene macakravaravartinuM ( baMne bhASAne kavicakavartI) pada ApyuM che. pazcimanA celue 973 mAM rASTrakUTone parAjaya karIne emanI sattAne anna Aye. chellA rASTrakUTa pitAnuM rAjya pAchuM meLavavAnA prayatna karyA, paNa te viphaLa thatAM dharmArthI jena banIne I. sa. 982 mAM zravaNabelagalamAM upavAsa karI mRtyu pAme. calunI be zAkhAo pI. pUrvanI vAvAmimAM ane pazcimanI velimAM rAjya karatI hatI, te ja kuLanI vaLI eka upazAkhAe gujarAtamAM rAjya karyuM che ne jenone Azraya Ape che, te viSenI hakIkata pR. 50 upara ApI che. dakSiNanA calue paNa jaina dharmane sAre Azraya Ape che. temaNe jaina dharmanAM devAlaya baMdhA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) vyAM che, temane jIrNoddhAra karAvyo che, temane dAna ApyAM che ane kAnI mahApaMDita grAmya (maraNa 902) jevA paMDitene tathA kavione pitAnA darabAramAM belAvI Azraya Ape che. cAnA jAvurya rAjAoe ane bIjAM nAnAM rAjyanA aneka rAjAoe paNa e ja pramANe karyuM che.' satta vaMzanA zarUAtanA rAjAo paNa AgrahI jaina hatA. mULe te e rAjAo calunA mADaLika hatA, paNa 1116 mAM misuramAMthI cola rAjAone hAMkI kADhIne emaNe samudramAM (vanamAM) baLavAna rAjya sthApyuM. temanuM nAma nIcenI ghaTanA uparathI paDyA viSe kathA cheH temanA pUrvaja satta rAjAe potAnA janmasthAna sAmAlUramAM (pazcima ghATamAM vi) potAnI kuLadevI vAsattiAnI enA mandiramAM ArAdhanA karI ane tyAM pitAnA gurU jaina sAdhu pura pAsethI vidyA bhaNyo. akasmAta eka pracarDa vAgha vanamAMthI nIkaLI AvyuM ane saMla upara tuTI paDyo. sAdhue pitAno daDa hAthamAM lIdho ane te salane ApI kahyuM: "pAyasala" (mAra, zasala) sale vAghane mArI nAkhe. A alaukika ghaTanAnuM smaraNa rAkhavA mATe eNe poyaNa nAma dhAraNa karyuM, pharIne pAchaLathI Troyasana thaI gayuM. rAjA diva? (11041141) sudhI hoyasala rAjAo jenamArga hatA, paNa vaiSNava dharmanA samuddhAraka rAmAnuna AcArye ene vaiSNava dharmamAM lIdhe ne tyAre rAjAe pitAnuM nAma viSNuvardhana rAkhyuM 34 enI pahelI rANu zAnta jainadharmamAM ja rahI. e aputra maraNa pAmI tenA duHkhamAM ja tene pitA paNa maraNa pAmyA. tethI temaja jamAI pitRkadharmathI patita thaye tethI enI mAtA ma ne e te sakhta AghAta thaze ke te eka mAsanA upavAsa karI mRtyu pAmI.75 pachInA keTalAka heyasala rAjAo pAchA jainadharmAvalambI thayA hoya ema jaNAya che, kAraNa ke e dharmane prabhAva emanA rAjadarabAramAM puSkaLa dekhAya che, ane emanA aneka prakhyAta amAtya ane senApatio tIrthakaranA bhakata hatA. 14 mA. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 60-) saikAnA ArabhamAM hAyasala rAjyanA asta thayA ane tenI ja sAthe jainadharmIne maLatA prakANDa AzrayanA paNa asta thayA. kAnaDI leAkeAnA ane temanA pADeAzanA pradezanA leAkeAnA dhArmika jIvana upara jainadharmInI je chAyA paDI che, enuM varNana karyuM" jAya ema nathI. prAcIna kALe sa` saskRtinA pradezeAmAM teo mukhya ane aneka rIte ekamAtra agresara hatA, emanI kAi pratispardhA karI zakatuM nahi. tyAre Azcaya zu je 12 mA saikAnA madhya bhAga sudhI samasta kAnaDI sAhitya jaina hatu ane pachInA samayamAM paNa kAnaDI sAhityamAM jainadharma mahatvane sthAne hatA. kAnaDI bhAvanAonI prAcIna ane mahAn sRSTi upara paNa jainadharmInAM spaSTa cihna paDyAM che. zilpakaLAmAM paNa e cihna tarI Ave che. A kSetramAM paNa A pradezanA jaino khIjAonI AgaLa nIkaLI gayA che, e vAtanA sAkSI emanAM devAlA, vastIo, vedAe, gomatanI prakANDa pratimA ane bIjI smAraka che. dakSiNa bhAratamAM jainadharma, mahAvA te siMhaladvIpanA mahAkAvya-grantha i. sa. nA 5 mA saikAmAM kiva mahAnAme racelA emAM lakhyu che ke ' rAjA vahAmavanI rAjadhAnInA nagara anurAdhapuramAM paNa nintha sAdhuenAM devAlA ane upAzraya hatAM. A hakIkata sarvAMze vizvAsapAtra na heAya tepaNu e uparathI eTalu tA mAnavuM ja ghaTe ke ati prAcIna kALathI jainadharmanA pracAra siMhaladvIpamAM thayA hAya, ane tyAre tA e paNa svIkArI levuM ja ghaTe ke jainadhame peAtAnA janmasthAnanI ane si MhaladvIpanI vacce AvelI bhUmimAM tevAre ma'gaLAcaraNa karyuM. hAya.36 sAmAnya rIte ema mAnavAmAM Ave che ke bhadrabAhunA samayamAM jainadhame maisura bahAra dakSiNa dvIpakalpamAM prathama pagalAM bharavA mAMDyA. majurA ane manava jillAomAM mANIlipie lakhelA zilAlekhA maLI AvyA che. hajI purepurA ukelI zakAyA nathI, paNa te i. sa. nA 3 jA sakAnA antanA ke bIjA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1 ) sikAnA ArambhanA hoya ema dhAravAmAM Ave che. e jaina lekhe che ema keTalAka saMzodhake dhAre che, kAraNa ke te sthAnenI pAse ja tIrthakaranI pratimAo sahita jainadharmanAM devAlayanA bhagnAvazeSo maLI AvyA che. A dhAraNA sAcI hoya te jainadharmano pracAra dakSiNa bhAratamAM ati prAcInakALathI thayuM hatuM ema mAnavAne pramANa maLI Ave. avaze ane bIjAM anizcita sAhitya dvArA tAmila pradezamAM ane tenI pAsenA pradezamAM jainadharma prasaryAne ItihAsa paNa ApaNe kaMIka jANI zakayA chIe. eTaluM to nakkI che ke jeno e pradezamAM mahattvanuM sthAna jogavatA hatA ane tyAMnA samAja upara ucca prakAranA saMskAra reDe zakayA hatA. sara veTara iliyaTane ( Sir walter Elliot) mate dakSiNanA vepAra temaja kaLAnA ne kArIgarInAM kAma upara jenone prabhAva gIra che. paNa jenone sauthI vadhAre gambhIra prabhAva te tAmila sAhitya upara paDyo che. bizapha kAlDavela (Bischof Caldwell) sAcuM ja kahe che ke "jenone unnatine (AcAra vicAranI unnatine, rAjakIya unnatine nahi) yuga te tAmila sAhityane mahAyuga che.39) madurAnA sAkSaramaMDaLamAM-kavisampradAyamAM-mATe bhAge jeno hatA, te vakhatanA aneka sukhyAta tAmila grantha e maMDaLanA paMDitoe lakhelA maMDaLa samakSa raju thayelA ne maMDaLanuM anumodana pAmelA hatA. madurAnA e sAkSaramaMDaLane kALa niNita thaye nathI. tAmila lekhake e kALanA traNa juga pADe che, ane chellA jIgane I. sa. 2 jA saikAmAM mUke che. bIjAe e jugane kaMIka pachInA kALamAM mUke che. jenoe tAmilane, kAnIne ane bIjI lekabhASAone pratyakSa upayoga karyo, tethI paNa kaMIka aMze, saMskRta bhASAne bahudhA upayoga karanAra temanA pratispardhI brAhmaNa paMDite karatAM vadhAre uMDe mULa nAkhI zakayA hoya. . para vaMzanA rAjAoe jainadharmane Azraya Apela ane Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ra ); kaMIka aMze e dharmanA AcAravicAra paNa emaNe svIkArelA, tethI temanI rAjadhAnInI nagarI mA dakSiNa bhAratamAM jainonuM agrasthAna thaI paDeluM. pUrva kinAre I. sa. 8 thI 10 mA sakA sudhI rAjya karanAra mahApratApI paHva rAjAo paNa jaina upara kRpAdraSTi rAkhatA. emanI rAjadhAnI cInagara badhA dharmonuM dhruvabindu hatuM, tyAM sau dharma sAthe sAthe rahetA. mAmevA nAme tAmila bhASAmAM bauddha kAvya che, e kAvyamAM nAyikA maNimekhalaIne, sAdhuveza dhAraNa karIne kAMcIna paMDita pAsethI vaizinA, zaivanA, vaiSNavanA, AjIvikanA, nimranthanA, sAGkhyanA, vaizeSikanA bhane #AyatanA siddhAnta samajI levAnI ane temAMthI je zreSTha lAge te svIkAravAnI, tene pitA AjJA kare che. cIne jAtrALu hyuena syAMga 7 mA saikAmAM kAMcI gayele, teNe e bhavya nagaramAM vividha pratispardhA dharmone sAthe sAthe ja phAlatA kulatA joyelA; aneka jenone joyelA e vAta paNa e kahe che. e vAtathI paNa pramANa maLe che ke kAMcI te jugamAM jainanuM paNa AzrayasthAna hatuM. kathA che ke samartha digambara paMDita samantabhadra (I. sa. 600 nA arasAmAM) mandiramAM camatkAra dekhADIne tyAMnA rAjA zivoTine zaivadharmamAMthI jainadharmamAM Apyo hate akalake I. sa. 700 nA arasAmAM bauddhone zAstrArthamAM parAjita karelA te uparathI rAjA phemazItane jenadharma svIkArele ne bauddhadharmane siMhaladvIpamAM hAMkI kADhela.1 pallavee zaivamArga svIkAryo tyAre ane khAsa karIne te mahAvIranA dharmanA anamI zatru ane zaivadharmanA ananya bhakta cola rAjAonA tAbAmAM 11 mA sikAmAM kAMcI nagara gayuM ane tyAM emanI rAjadhAnI thaI tyAre tyAMthI jena unnatine anna AvyuM. 4 avanati 1. hindudharmanA bharatIne baLe jenadharmane oTa thayo che. mahAvIrasvAmInA samayathI ja jainadharmane be pratispardAo sAme yuddha macAvye javuM paDyuM che. vaidika brAhmaNadharmanI virUddha ane bauddhadharmanI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (63 ) virUddha. vedanA siddhAntA sAme pazubaline kAraNe ane samAjamAM brAhmaNA bIjA varSAM karatAM uMcuM thAna dukhAvI beThA hatA e paristhitine kAraNe jainadharmIne brAhmaNadharma sAthe yuddha cAlatu. auddho m tattvane svIkAratA nahAtA, ane tIrthaMkarAne badale bIjA mahAtmAone nirvANanA mArga dekhADanAra mAnatA, e temanA siddhAntAne kAraNe tene bauddhadharma sAthe yuddha cAlatuM. auddhadharme thADA vakhata sudhI tA jainadharma upara evuM pracaNDa dabANa karyu ke tene pAtAnA kSetranA ghaNA pradezeA khAlI karavA paDyA, enI mAtRbhUmi auddhoneAja pradeza thai paDI ne tyAM eTalA badhA vihAra baMdhAyA ke tethI e pradezanuM nAma ja vidvAra paDI gayu; paNa vakhata jatAM tyAMthI ane AsaravuM paDayu. dakSiNamAM ne pazcimamAM tA e jainadhanI barAbarI karI zakayA ja nahAtA ane mArite ( Azare i. sa. 700 ) ane zaMnne ( I.sa. 788-820) uthalA mArIne brAhmaNadhama phrI sthApyA ne AkhA bhAratavarSamAMthI bauddhadharmIne khasatA karyA. Ama e pAtAnI janmabhUmimAMthI asta pAmyA. vaidika yajJakANDanA punarUddhAraka kumArile ane mAyAvAdanA tathA brahmavAdanA sthApanAra mahAn zaMkare paNa vaidha virodhI jainadharmanI virUddha pAtAnAM sarve zAstrIya Ayudha vaDe yuddha AraMbhyu.42 navIna mata virUddha prAcIna mate AkramaNa karyuM ne e AkramaNa dhIredhIre evuM maLavAna thayuM ke tenA dabANathI jainadharmane namatu Avu paDayu ane jo ke eNe bahu baLathI peAtAnuM rakSaNa karavAnA prayatna karyA, chatAMye aneka rIte e namaLeA paDI gayA ne DagI gayA. brAhmaNadharmanA punarUtthAnane pariNAme vaiSNava ane zaiva sapradAcA paNa nave svarUpe khaLa pAmyA. e ane sampradAyAjainadharmanA bhayaMkara zatrue nivaDyA ane dakhkhaNamAM eTale dakSiNa bhAratamAM emaNe jainadharma upara pracaNDa prahAra karyAM. nAnasanvanvare ane zraghvare (cha mA saikAmAM ) temaja sundaramUrti e ( 8 mA ke 9 mA saikAmAM, mA vApare (900 nA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) arasAmAM ) ane evA bIjA zaivabhakatAe peAtAnAM bhajanAthI ghaNAne jainadhama mAMthI AkaSIne zaivadharmAMmAM lIdhA. appare tevIja rIte pAva rAjA maddendravarmAne zaivadharmImAM lIdhA, ane tyArapachI e rAjAe kaDaleAranuM jainamandira teADI nAMkhyuM ne zivamandira khAMdhyu 43. cAlavaMzanA rAjAnA darabAramAM te zaivA khAsa Adara pAmyA. emanA prabhAvanuM khAsa kAraNa te e hatuM ke madurAnA pANDaca rAjAe, je tyAM sudhI jaina hatA te paNa tyAre zaivadharmI banI gayA. pANya rAjA mundra< ( 11 mA saikAmAM ? ) cAlakanyA rAjA rAgendranI bena sAthe lagna karyu" hatuM, ane rANInA prabhAvathI sundare zaivadharma svIkAryAM. sundara evA durAgrahI zaiva nivaDyo ke jeoe tenu anukaraNa karIne zaivadharma svIkAryA nahi temanA upara vinAviveke julama karyAM. je leAkeAe jainadhama tyajye nahi tevA ATheka hajAra prajAjanAne eNe zULIe caDhAvavAnA hukama karyAM. evuM kahevAya che ke A bhAgyahIna dha vIrAnI pratimAe uttara ArkATamAM AvelA titUranA devAlayanI bhIMtA upara kAtarI che.' 6 jainadharmInA bIjA pracaNDa zatrue zaivadharmAMnA liMgAyata sampradAyI nIkaLyA. vasava nAmanA brAhmaNe ligAyata dharmanI sthApanA karI. athavA tA ene punarUddhAra karyA. khasava lavrutti rAjA vighnatanA ( 1156-1167 ) amAtya hatA. jaino kahe che ke 'basave vivekazUnya anI mahApracaNDa maLe aneka lAkane peAtAnA ekezvara sampradAyanA ziSyA banAvyA ane gurUonI virUddhanA ane brAhmaNavarNa vyavasthAnI virUddhanA peAtAnA sAmAjika sampradAyanA atighaNA pracAra karyAM.' liMgAyatAe jaino upara asahya atyAcAra karyAM, temanA jAnamAlane nAza karyAM, temanAM mandirA tADI nAkhyAM athavA temane peAtAnA dharmanAM banAvI dIdhAM. A navIna sampradAyanA pracAramAM AcArya padmAntar-rAmayyanu nAma vizeSa mahattvanuM che. emane viSe evI kathA che ke emaNe jaino sAthe vivAdamAM utarIne evI sarata karI ke huM mArU mAthuM kApI nAkhu ne zivanI kRpAthI jo sAta divasamAM pAchA jIvatA thAuM te Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) jaina pratimAonA nAza karavA ne tene sthAne zivali MganI sthApanA karavI. ekAntada-rAmarthya A camatkAra karI batAvce; paNa jainoe peAtAnI zarata pALI nahi, tethI eNe emanA tItha karanI pratimAnuM marataka kApI lIdhu ane peAtAnA devanI bhUti AgaLa dharAvyuM. jainoe A khAkhatanI phariyAda rAjA pAse karI. AcArye peAtAnA camatkAra pharI karI batAvavA svIkAryuM' ne vaLI kahyuM ke jaino peAtAnAM 700 devAlaya hAravA taiyAra thatA hoya te mArU mAthuM kApIne bALI nAkhavA paNa taiyAra chuM. paNa jaino A vAre saratamAM utaryAM nahi, tethI khijajale emane jhapakAvyA ane ekAntaH-rAmarthya andhAvelA ra-somanAthanA zivamandirane ( AjanA dhAravADa chaTThAmAM AvelA ) trantramAM bhUmidAna dIdhuM.ka liMgAyatA peAtAne coroya kahe che. emaNe gheADA vakhatamAM te kAnaDI ane telugu pradezamAM sArU sthAna meLavyuM. emane dha maisuranA ane kambatUranA voheyara rAjAonA (1399-1610) ane velakInA nAya rAjAonA ( 1550-1763 ) rAjadhama hatA; AjasudhI e dakSiNa bhAratanA pazcima kinArAnA pradezamAM meTI vasati e dharma pALe che. jaina leAkeA sAthene emanA sambandha hamezAM dveSabhAvabharyAM rahyo jaNAya che. eka zilAlekha uparathI jaNAi Ave che ke 1638 mAM eka matAndha liMgAyate halemIDamAMnA jainonA eka mukhya ddastinA staMbha upara zivaliMga kotaryu. jainoe e sAme vAMdhA lIdheA ne chevaTe sandhi thai. sandhinI sarata e thaI ke jainoe peAtAnA mandiramAM zaiva kriyAkANDane anusarI prathama bhasma ane tAmbula ANavuM ane tyArapachI peAtAnA dharmonI kriyA karavI.47 dakSiNa bhAratamAM zaivadharma Ama nave svarUpe mahatva pAmatA hato, teve ja samaye vaiSNava dharmAMmAM paNu pracaNDa vikAsa thaI rahyo hatA. prasiddha AcArya rAmAnuga (1050-1137 ) (tricinApalI pAse ) zrIraMgamAM vaiSNava dharmAMnA peAtAnA viziSTAdvaita matanu 9 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) saMpAdana karI rahyA hatA ne leAkane peAtAnA ziSyA banAvye jatA hatA. viSNu karatAM ziva mATA che evA matanA pracAra karavAnuM emane cAla-rAjAe kahyuM. rAmAnunane e AjJA pALavI pAlave ema nahi hatu, tethI e tyAMthI nAzI chuTayA. hAyasala rAjA middhideve emane Azraya ApyA ane emanA ziSya thayA. pahelAMnA peAtAnA sahadharmIo jaino paikI jeoe A navA dharmamAM AvavAnI nA pADI temane ghANIe ghAlIne pIlAvI nAkhyA. 4 1368 nA eka lekha uparathI jaNAI Ave che ke tyArapachI paNa jaino upara vaiSNavonA julama thayeleA. e lekhamAM jaNAvyuM che ke vaiSNavA peAtAne pajave che evI phariyAda jainoe vinayanagaranA rAjA vurAcA pAse karI. rAjAe te uparathI AjJA karI ke " peAtAnA rAjyamAM sau dharmanA leAkeAne samAnabhAve rahevAnI ne sAne pAtapeAtAnA dharma pALavAnI sampUrNa svataMtratA che.' lekhamAM ema paNa jaNAvyuM che ke zravaNabelagelamAM gAmmatanI pratimAne kAI bhraSTa kare nahi eTalA mATe tyAM 20 mANasAnA cAkIpaherA mUkayA ane khaMDita thayelA devAlayeAnA punarUddhAra karavAnI AjJA karI." 49 6 rAmAnuja pachI seA varSe kAnaDA pradezamAM eka bIjA vaiSNava AcAya thayA. emanuM nAma mathya athavA zrAnanvatIrtha (1199-1278) hatu. emaNe dvaitamatanA pracAra karyAM, pazcimakAMThA upara ghaNA leAka emanA ziSya thayA. e sampradAye paNa jainadhane mATe dhakko mAryA.pa 50 belArI jIllAmAM vasatA nimna nAme brAhmaNa jAtimAM janma pAmelA nimnArja nAmanA AcArya ( 13 mA saikAmAM ?) mevAmevavAranA pracAra mukhyatve karIne uttara bhAratamAM mathurA pradezamAM karavA mAMDyo. paNa e AcArya jainone hAni karI zakyA hoya ema jaNAtu nathI. eka lekha pramANe te temanA sampradAyane jainoe ukheDI nAkhelA, ane pachIthI pAche zrInivAse tenA punarUddhAra karelA.11 paNa jainonA mahatvanA virAdhI te tyArapachI telugu pradezamAM jAgyA. e virAdhI te zuddAdvaita sampradAyanA sthApanAra valama ( 1479-1531 ) nAme Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) brAhmaNa hatA. mathurAmAM upadezAvelA e sampradAyane khuba pracAra thayA. mathurA pradezamAM, rAjaputAnAmAM ane gujarAtamAM eNe mULa nAkhyAM. khAsakarIne je aneka dhanavAna vepArIo pUrve jaina hatA, te A sampradAyamAM cAlyA gayA. vaLI baMgALI AcArya caitanya (1485-1533) kRSNabhakitanAM bhajana gAyAM, temanA upadezane AdhyAtmika pravAha sArA bhAratamAM vahyo ane temAM aneka jeno taNAyA. hindudharmanI caDhatI thatI kaLAne kAraNe Aje jainadharmanA aneka ziSya te dharmamAM cAlyA gayA che, eTaluM ja nahi paNa atyAre enA je ziSya che, temAM paNa hindu dharmanA aneka AcAravicAra praveza pAmI gayA che. evI ja rIte jainadharmamAM hindudharmanA je devadevIone pUrve samULuM sthAna nahotuM te devadevIe sthAna pAmyA che, tathA aneka pAribhASika zabda paNa vedAntane prabhAve temanA sAhityamAM Aje sthAna pAmyA che. bhAvanAomAM ane sAmAjika jIvanamAM paNa jeno dhIredhIre hindubhAva svIkAratA jAya che. musalamAna rAjya nIce jaine. musalamAnee bhArata upara AkramaNa zarU karyA, I. sa. 712 mAM siMdhamAM musalamAna rAjya sthapAyuM, masUvAnI (1001) anekavAra bhArata upara caDhI Avyo, mamUkayorIe (1175) paNa tyArapachI e deza upara svArIo karI, A navI sattAne baLe hindu temaja jainadharma upara julama thavA mAMDyA. sulatAna banna-3-Ina mahamUlaza vinAnIo (1297-98) gujarAta prAnta jItI lIdhuM ane enA taraphathI tyAM je julama gujAryA te tyAMnA leka hajIye yAda kare che. mUrtio abhaDAvI, devaLe te nAkhyAM athavA temanI majIde banAvI dIdhI, grantha bALI mUkyA, khajAnA luMTI lIdhA ane ghaNA jainone mArI nAkhyA. matAnya musalamAnee jyAre drAviDa rAjya teDI pADyAM tyAre tyAM dakhaNamAM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa emaNe evA ja bhacaMkara julama karyA. e samaya jenone mATe atizaya saMkaTane hate. zaiva ane vaiSNava dharmamAM aneka jeno cAlyA gayAthI temanI saMkhyA nAnI te thaI ja gaI hatI, temAM vaLI A musalamAnee pAcho ghaTADo karavA mAMDyo. A saMkaTamAMthI bacavAne nAzI chuTyA sivAya emane bIje kaI Are nahote. pitAnA grantha bhaNyArene emaNe bhoMyarAmAM ghAlI dIdhA ne tyAM theDA sAdhuo sivAya bIjuM kaI praveza pAmI zake nahi evI vyavasthA karI. temanAM devAlane musalamAnI rAjAone kaMIka ghATa ApIne e matAnA julamamAMthI bacAvI lIdhAM. aneka musalamAna rAjAoe jainanI agnithI ane talavArathI khuvArI kIdhI che, e vAta kharI, temane baLAtkAre vaTALavA mATe julama karyA che e vAta paNa kharI, paNa eTalA uparathI ema nathI samajavAnuM ke musalamAne ane jeno vacce sambandha sadeva verabharyo hato. ethI ulaTuM ema paNa jaNAya che ke ghaNA jaino upadezathI paNa musalamAna thayelA. vara mahAvIra svamavAyata nAme Araba upadezaka 1304mAM bhAratamAM AvyA, temaNe pitAnA vAdavivAdane baLe ane upadezane baLe dakhaNamAM aneka jenone musalamAna karyA hatA. musalamAne ane jeno vacce mitratA bharyo sambandha hato enAM paNa aneka udAharaNa maLI Ave che. jeno je alAuddInane jUnInuM upanAma Ape che te ja alA-ud-done jenakavi rAmavIrane meTI bheTa ApelI, ane sulatAna jijJazAda tapa (1351-1388) zrIpAvatinA lekhaka rolara ne mAna ApeluM. paNavALI mahAna mogala bAdazAhae prasiddha jaina paMDite pratye khAsa kRpAbhAva rAkhela. samrATa zAvara [15561605 zvetAmbara sAdhu vinacane mitra banI raheze. jenonA dhAmika siddhAntane viSe e samrATa eTale rasa leto hato ke e pote gusapaNe jainadharma pALe che evI paNa zaMkA levAtI. hIravijayasUrinA prastAvathI akabare 1593 mAM eka vakhata karI ApyuM ne temAM gujarAtamAM AvelA giranAra, zatruMjaya ane zatru parvata uparanAM, sAgaranA (rAjagRhInA)paMcapahADanAM, bihAramAM AvelA pArzvanAtha (saMmetazikhara) Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 69 ) paryaMta uparanAM tathA khIjA' zvetAmbara devAlayAne dharmAMsthAna tarIke TherAvI ApyAM. bAdazAhe e devAcAnI pAse jIvahiMsAnA niSedha karyA, jainone emanI pAsethI khuMcavI lIdhelA emanA graMthA pAchA sAMpyA ane te uparAMta bIjI aneka rIte kRpASTi dekhADI. hIrivejayanA ziSya vijJacamena sAthe ane vattara gacchanA gaNadhara binacandra sAthe paNa akamarane sambandha hatA. gaDhanAra bAdazAhe (160pa-1627) tevI ja rIte binacandrane tathA emanA ziSya binasiMdUne peAtAnA darabAramAM teDyA ane zatru MjayanA rakSaNa mATenuM kramAna kADhI ApyuM, vaLI jinasiMhane yuvatrAnanu pada ApyuM. zAgaDha e ( 1627-1658) paNa evuM ja pharamAna kADhyuM, tenA putra ( prathama gujarAtanA sukhe ane pachIthI enA bhAIe mArI nAkhyA tyAMsudhI thADAka samaya bAdazAha ) murAvaze tathA bAdazAha zraurave ( 1659-1707 ) darabArI jhaverI zAMtivAsa jainane zatrujayanA pradeza, tenI be lAkhanI Avaka sAthe inAmamAM ApyA. e ja rIte zramazAde (1748-1754) pArasanAtha paryaMta jagatazeTha maddatAyarAyane ane enA vArasAne ApyA ke jethI jaino nirvighne tyAMnI jAtrAe jai zake.54 hindu rAjya nIce nA. upara jaNAvyuM tema musalamAna rAjAonA rAjyamAM paNa jaino nirvighne peAtAnA dharma pALI zakatA, tyAre musalamAna sattAthI aspRSTa ane tethI svatantra athavA te asvataMtra hindu rAjAonA rAjyamAM jaino peAtAnA dharmasvataMtratAe pALI zake e te sahaja svabhAvika che. bezaka tI karanA anucAyIonuM saMkhyAbaLa ane temanuM mahattva pratispardhI zaivA ane vaiSNuvA sAthenA vigrahathI ghaTI te gayuM ja hatu. lekhA ane devAlayeAthI pramANa maLe che ke bhAratavaSa~nA naiRtya pradezamAM jainadharmanA AzrayadAtA rAjAe marI paravAryAM naheAtA. mahAvIranA dhane Azraya ApanAra tyAreya hatA, e vAta zravaNabelagAlanI gammata pratimAnuM anukaraNa dakSiNa kAnaDAmAM e sthAne thayuM che Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 70 ) e ja sAbita karI Ape che. sArAmAM rAjA vIraparA 143ra mAM ane venaramAM rAjA tirAne 1904 mAM e pratimA karAvI hatI. jevA jevI vAta te vaLI e che ke maisuramAM jainadharmane 16 mA saikAnI adhavaca khristI dharma sAthe vigrahamAM utaravuM paDayuM hatuM 1530 nA eka zilAlekhamAM lakhyuM che ke zrIraMjanane subA cita mAM vaTalAI gaye hatuM tene sAdhu vicAra te dharma cheDAvI dIdhA.55 emanA mukhya dhAma gujarAta uparAnta bIjA pradezomAM paNa hatA. khAsa karIne madhya prAntamAM ane rAjaputAnAmAM paNa jainone pratApa vizeSa hatuM. A pradezanA rAjyamAM e meTA vepArIo ne zarA hatA ane te rIte temanI sattA bhAre hatI, vaLI rAjyamAM meTe adhikArapade paNa hatA. jaina sAdhuo alaikika jAduvidyA jANatA ema manAtuM, ane kahevAya che ke uddeza ranAranA ane bIjA granthanA lekhaka munisundarie (maraNa 146) eka stotra (vaMti) nA pAThathI duSkALa aTakAvyuM - hatuM tema ja viromAM tIDenA upadravathI karSaNane thanAre nAza aTakAvyuM hatuM. jaina saMghanA te samayanA pratApane ane dhanane baLe kaLAnAM paNa ghaNAM kArya thayAM che. khAsa karIne tuMvAra vaMzanA rAjyakALamAM (1440-1473 ) gvAliyara pAsenA khaDaka upara tIrthaMkaranI pratimAo nirmAI hatI, vihevAnuM ane rAWITT(rANakapura)nuM devAlaya (baMne 15 mA saikAmAM) baMdhAyuM hatuM ane rAjaputAnAmAM kIrtistambha bandhAyA hatA. udepuranA sisodiyA rAjAoe jeno upara je kRpAdraSTi dekhADelI, te uparathI rAjaputAnAnA hiMdu rAjAe temanI sAthe ke sambandha rAkhatA te jaNAI Ave che. bahu prAcIna kALathI mevADanA rANu emane Azraya ane aneka haka ApatA AvyA che. tenA badalAmAM jainoe paNa e rAjyanI nimakahalAla karI karI che. pratApasiMhane samrATa akabaranI senAe harAvyuM hatuM ane eNe pite pitAnI nAsatI senAne vikherI nAkhI hatI, te Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) samaye navI senA ubhI karavAne mATe eka jene ene pitAnuM sarva dhana saMpyuM hatuM. ethI pratAparANe vigraha cAlu rAkhavAne ane ane vijayI thavAne zakta banyuM hatuM. upakAravaza thaIne e rAjAoe jainone paNa ghaNA hakka bakSyA che. 1693 mAM mahArANA rAjasiMhe sanaMda karI ApI. temAM jainonI jamIna upara prANIhiMsA karavAne niSedha karyo ane TharAvyuM ke emanAM pavitra sthAnamAM je prANI jAya temane rakSaNa ApavuM, ane je prANIene kasAIkhAne laI javAnAM hoya, temane ja nahi paNa je tyAMthI nAzI chuTI emanA rakSaNa nIce jatAM rahyAM hoya temane paNa rakSaNa ApavuM. bAkarelanA eka staMbha upara mahArANA jayasiMhe ketarAvyuM che ke "mAsAmAM ubharAI AvatA aneka jantaone nAza thAya nahi, eTalA mATe ASADhI ekAdazIthI mAMDIne zarapUrNimA sudhInA comAsAnA cAra mahinAmAM keIe taLAvanuM pANI ulecavuM nahi, ghANe pheravavI nahi ke mATInAM vAsaNa ghaDavAM nahi."* jANavA jevuM che ke 15 mA saikAmAM paNa uttara bhAratamAM jainadharmano paga sthira hate. ne (paMjAbamAM) rAjA narendra 14ra7 mAM rAjya karato hate, te eka prakaTa vitta pachI thoDA ja samayamAM jena thayuM hatuM.pa7 sudhArAmusalamAnI mUrtipUjA virodhanA valaNane lIdhe hiMduomAM paNa aneka dharmasudhArake ubhA thayA. teoe mUrtipUjA virUddha pracaDa virodha ubhe karyo. evA purUmAM vIra (1470 nA arasAmAM), nAna (1500nA arasAmAM) ane rAhu (1575 nA arasAmAM) e mukhya hatA; temaNe uttara bhAratamAM prabaLa virodha uThAvyA ane pitapotAnA alaga sampradAya sthApyA, e sayyadA e mUttipUjA virUddhanA mudrAlekhavALA pitAnA vAvaTA uDatA karyA. - te samaye jainomAM paNa mUrtipUjA virUddha ke lAhala macAvanAra ubhA thayA. amadAvAdamAM zvetAmbara paMthane soMvArA nAme Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 72 ), prasiddha vepArI (lahI) hate. e 1451-52 mAM granthanI vyavasthA rAkhavAne eka mandiramAM jate Avate. kALe karIne khavAI gayelA eka grantha upara enI najara pI. ene samULa nAza na thaI jAya eTalA mATe e granthanI bIjI prata karAvI levAnI ene jarUra lAgI. e mandirane vahIvaTa te veLAe jJAnanI nAme sAdhunA hAthamAM hatA, temanI pAse eNe e grantha mAgI lIdhe, jJAnajIe tyArapachI bIjA grantha paNa ene ApyA. laMkAzAe e granthanI nakale karAvI lIdhI. e grantha vAMcavAthI ene jaNAyuM ke e granthamAM te te samaye madiramAM cAlatI mUrtipUjA hatI ja nahi, vaLI je AcAre te vakhate jaina dharmamAM paLAtA temAMnA paNa aneka e grantha pramANe dharmasammata nahotA. AthI eNe vizeSa saMzadhana karavA mAMDyuM ane nakala karavA je grantha eNe ANelA, temAMnAM ghaNAM sUtranI nakala pitAne mATe karI lIdhI. e badhA granthanA saMzodhanathI e evA nirNaya upara AvyuM ke apabhraSTa thayelA jainadharmamAM sudhAro kare ane tene pAcho pitAnA zudhdha svarUpamAM ANa. bezaka jJAnajIne te e pheravI zakaye nahIM. ane bIjA aneka sAthe eNe e viSe vAta karI, paNa keIe ene sammati ApI nahi, chatAM Akhare e pitAnuM dhAryuM karI zake, kAraNa ke zatruMjayanI jAtrA karIne eka saMgha amadAvAda thaIne jato hatuM tene eNe potAnA matane karI nAkhe. paNa jyAM sudhI AcArya thaI zake e sAdhu kaI maLe nahi tyAM sudhI na sampradAya sthApI zakAya nahi. mAgI nAme eka zrAvaka A sampradAyane sAdhu thaye, eTale e saMkaTa TaLyuM. ane 1467mAM e pote paNa sAdhu thaye. ne ( june) athavA te tuSAnA saMghane e prathama gaNadhara thaye ne tyArapachI enA ziSya e pade Avye gayA. pachIthI laMkAmatamAM paNa bhAgavibhAga paDI gayA. suratane eka jaina sAdhu thaI gayele te vIranA putra rAnIe vaLI laMkAmatamAM sudhAre karavA dhAryuM. eNe joyuM ke loMkAo dharmazAstranI AjJA pramANe barAbara cAlatA nathI. eNe na sampradAya sthA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) ne samaya jatAM e sampradAya e prasaryo ke te laMkAmatanA dharmasidhAntone rakSaNakartA thaI paDyo. 1653 mAM sthapAyele A sampradAya gujarAtamAM aneka zrAvakane pitAnA ziSya banAvI zakaye ne huMDhiyA (zodhanAra) sampradAyane nAme prasidhdha thaye. e nAma mAnaprada che. DhuMDhiyA pitAne thAnavAsI kahe che, kAraNa ke dharmane sarva vyavahAra mandiramAM nahi, paNa sthAnamAM (3yamAM). kare che. saMkhyAmAM Aje sthAnakavAsIone digambare maLIne mUrtipUjaka zvetAmbare jeTalA lagabhaga che ane tethI jaina dharmanA trIjA sampradAya je emanA sampradAyane gaNI zakAya. chatAMye e sthAnakavAsIo pitAne zvetAmbara ja mAne che, kAraNa ke thoDAka matabhedane bAda karatAM ghaNI rIte e zvetAmbarene maLatA che. e sampradAya 32 dharmagranthane (sUtrane) mAne che. laMkAe te 31ne ja svIkAryA hatA, dAratrane eNe bAtala mAnyuM hatuM. paNa tyArapachInA sthAnakavAsIo ene pramANabhUta mAne che. dharmAcAramAM te sthAnakavAsIo zvetAmbarethI aneka rIte bhinna che. teo mUrtipUjAne mAnatA nathI, mandira rAkhatA nathI ne jAtrA upara paNa bahu zraddhA rAkhatA nathI. emanAmAM vaLI pAchI zAkhAo che ne te sAdhujIvana atizaya prabaLabhAve pALavAne Agraha rAkhe che. laMkAe ane tyArapachInA enA sampradAyavALAoe mAtra mUttipUjA sambandha ja nahi, paNa ekaMdare AcAravicAra sambandha sudhAre karavAnA prayatna karyA. e sampradAyanA viredhIe enA navA AcAravicAra sAme game eTale ke lAhala karyo, paNa jaina dharmamAM TheTha nIcethI upara sudhI sudhAro karavAnI jarUra che. ene svIkAra karyA vinA te emane chuTake na ja thayo, kAraNa ke vakhata vahetAM sAdhuonA zAsanamAM ane niyamanamAM dhIre dhIre zithilatA AvI gaI hatI. mahAvIre jelAM daDha sUkSmata bahu zithilatAe paLAtAM, ane keTalAka viSayamAM te e vratanI virUddha ja AcaraNa 10 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 74 ) thatA hatA. cAturmAsa sivAyanI bIjI RtumAM eka sthAne lAMbA vakhata sudhI rahevAne je niSedha hatuM, tenuM utthApana thayuM hatuM. zahUnuM vrata barAbara paLAtuM nahotuM, sAdhuo anekavAra saMsAranA mehamAM taNutA, mandire kabaje karI besatA ane pitAnI dhArmika pharajo cUkatA. ghaNA ya upAzrayanI gaNadhara zaMravAnI ane bIjA hinda AcAryonI peThe hAthIe ane sukhapAlee caDhIne viharatA, anucare ane sevake rAkhatA ane zrAvakazi taraphathI dAnanuM atala dhana vilAsamAM uDAvatA. A sthitinI sAme virodha karavAne prayatna aneka , antardarzI netAoe karele, paNa emane joIe eTalA anuyAyIo nahi maLelA. 17 mAM saikAmAM gujarAtanA zvetAmbaramAM jaDavAda bahu bharAI gayeluM jaNAya che, ethI sAmAnya rIte sarvatra zithilatA ane niraMkuzatA vyApI gaI. uMcI bhAvanAe ane zuddha dharma prerAyelA purUe pitAnA ziSyanAM sabaLa daLa bAMdhyAM ane temaNe sAdhujIvananI ucca bhAvanAo pAchI lAvavAnA prayatna karyA. prAcIna ane sUkSma sAdhuvratane pharI sthApavA je purUSoe sabaLa prayatna karyo, temAM A mukhya che. kAnandaghana, satyavica, vinayavinaya ane yazovigaca (1624-1688). chellA bee te grantha lakhIne paNa pitAnA prayAsa aneka rIte saphaLa karyA. vinayavijaye prArA lakhe ne temAM jainadharmanA sarve viSayanA siddhAntane samAveza karyo. yazevijaye gujarAtImAM ane saMskRtamAM eka grantha lakhIne nAmanA kADhI. A AcAryone anusaranArA sAdhuoe kezarIA vastra paheryA ne e rIte veta vastra paheranArathI judA paDyA. Aje paNa e saMveLI sampradAyane saMgha che ane pitAnI Adarza jIvanacaryAne kAraNe atyanta mAna pAme che. tevI ja rIte digambaramAM paNa aneka pheraphAra thaI gayA che. sAdhuoe digambara rahevuM evuM prakhara zAsana I. sa. nA pahelI sahastrAbdinA chellA saikAomAM zithila thaI gayuM hatuM, ema e samayanA lekhakenI saddha phariyAda uparathI jaNAI Ave che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 75 ) musalamAnee digambara yationI upara julama gujAryo ne tethI vinA vacce pharavuM emane azakaya thaI paDyuM. tyArapachI tenA munio paNa lokasamAjamAM bhaLavA lAgyA, tethI paNa vastra paheravAne rivAja paDyo. e rivAjane vasantAMttinA (1200 nA arasAmAM) lekhake anumodana ApyuM che. je digambara ene anusaryA, teo vizva( viza-athavA visa-) thI, eTale ke sarva sAmAnya, saraLa paMthane anusaranArA kahevAyA. prAcIna samra matane mAnanArA te A rivAjanI viruddha thayA, evo virodha karanAramAM mukhya vahita vanArIvAsa hatA, temaNe 1626 nA arasAmAM AgrAmAM tApanyA nAme sampradAyanI sthApanA karI.deg vartamAna sthiti. rAjakIya julamonA ane virodhI dharmonA trAsanA vidhya briTiza rAjyakALamAM na hovAthI jaino pitAnA dhArmika AcAra svataMtratAe pALI zake che. jeno prAcInakALathI prasiddha vepArIo te hatA ja, temAM vaLI aMgrejI rAjya zAnti ne vyavasthA dezamAM sthApI tathA vepAranAM sAdhane vadhAryA, tethI jenonI rithati sudharI ne vepArIo dhanADhya thayA. bhUtakALanA jainonuM anukaraNa karIne meTA meTA zeThIAe ane zarAe meTAM moTAM dAna ApIne tIrthakare pratye zraddhAbhAva pradarzita karavAmAM ane dayAdharma karIne satkarma saMcI levAmAM kazI pAchI pAnI karI nathI. zeTha haThIsiMhe I. sa. 1848 mAM amadAvAdamAM 15 mA tIrthaMkara dharmanAthanuM veta marmaranuM meTuM devAlaya bandhAyuM, temaja bIjAM ati mUlyavAna makAne chellA saikAmAM bandhAyAM che, te e saMghanI dhanazAlitA ane dAnavRttinuM pramANa che. bahArane AvaDe meTo pratApa chatAM saMghanuM saMkhyAbaLa dhIre dhIre ghaTatuM jAya che. A vastusthitine cheTI kahI zakAya ema nathI, ane sarva pite ja evI bhaviSyavANI bhAkhI hatI evA khyAlathI A vastusthiti saMbaMdhe jaino pite paNa kheda kare Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (76) che. mahAvIranA dharmanA anuyAyInI saMkhyA ochI thavAnuM mukhya kAraNa te e che ke aneka jeno hiMdu thaI jAya che. loka jaina dharmanA siddhAntonuM sAcuM svarUpa bahu ochuM jANe che, ane dharmanA grantha tathA bIjA pramANabhUta granthanuM vAcana to vaLI ethI ochuM kare che. jainadharmanI ane hiMdudharmanI keTalIka dharmakiyAo ane deha tathA AtmA, punarjanma ane karma Adi uparanA siddhAnto sahejasAja bheda bAda karatAM lagabhaga sarakhA ja che, tyAre jaina hAIe te ya zuM ne na hoIe te ya zuM. ema paNa ghaNA mAne che. hindu AcAra vicArane svIkAra karavAthI, vaLI hindu devatAonI pUjAne paNa svIkAra karavAthI ane temanAM parvo pALavAthI brAhmaNonA ane jaina munionA dharma vaccenA bhedanI rekhA dhIre dhIre jhAMkhI thatI jAya che. ane tethI aneka jainonI dharmabhedanI lAgaNI narama paDatI jAya che ne vastipatrakane prasaMge potAne jena nahi, paNa hindu lakhAve che. bhAratavarSanAM chellAM keTalAMka vastipatrakanA AMkaDA nIce ApyA che te uparathI A rIte jainonI vasti keTalI jhaDape ghaTatI jatI jAya che te jaNAze. 1891 14 16 638 jeno 1901 13 34 148 1911 12 48 182 , 1921 11 78 596 ,, 61 prathama sAdhuoe ane tyArapachI chellA jamAnAmAM zrAvakee paNa jainadharmanI A avanati aTakAvavAnA prayatna karavA mAMDyA che. AgaLa jaNAvelA yazovijayane mAge anusaranArA vidayAnanda A dizAe prayatna karanAra zvetAmbara sAdhuomAM mukhya hatA. te mAtmAnIne (1837-187) nAme prasiddha che, emaNe potAnA saMghamAM kaThera niyamana pAchuM pravartAvyuM che. eTaluM ja nahi sAthe sAthe sAhityapradezamAM paNa mahattvanuM kArya karyuM che. emaNe lekazailImAM aneka grantho lakhyA che, ane ema karIne jena sidhdhAjonA pracAranuM kSetra vizALa karyuM che. ApaNuM samayamAM AcArya Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 77 ) vinayavamerie (1868-1922) jena sidhAntanA pracAra mATe prabaLa prayAsa karyA che. A pratApI purUSanuM pUrvAvasthAnuM nAma mUna hatuM, kAThiyAvADamAM mahuvA gAme emane janma thayo hato ane 19 varSane vaye AcArya vRddhivandranA upadezathI dIkSA lIdhI hatI. zALAnI emanI kAryavAhIthI te emanAM mAbApa ane zikSake nirAza thayelA, paNa emanI dhazakti ane khaMtathI pachI emanA badhA sahAdhyAyIo karatAM AgaLa nIkaLI gayelA. kAThiyAvADamAM, gujarAtamAM, rAjaputAnAmAM, nagaromAM ane gAmaDAmAM sadhdharmane upadeza ApatA ughADe page ne ughADe mAthe vicaryA. brAhmaNe nAstika kahIne jainone tiraskAra kare che, prAcIna brAhmaNa dharmanA mukhya dhAma kAzImAM brAhmaNone e tiraskAra emaNe jItI lIdhe ne tyAM jenapAThazALA tathA jaina pustakAlaya sthApyuM. tyArapachI e bihAramAM ne baMgALamAM vicaryA ane 1911 mAM pAchA gujarAtamAM AvIne emaNe pAlItANAmAM vinA jaina guphA sthApyuM. vaLI pAchA tyArapachI saMyukata prAntamAM ane rAjaputAnAmAM vicaryA ane jodhapuramAM prathama jaina sAhitya pariSada bharI. ema satata potAnA prayAsa karatAM karatAM emaNe 1922 mAM deha tyAga karyo. vijayadharmasUrinuM kArya mAtra saMgaThananA ne lokavyavahAranA ja kSetramAM saMkecAI rahyuM nahotuM, sAhityanA pradezamAM paNa hatuM. emaNe saMskRtamAM, gujarAtImAM ane hindImAM aneka grantha lakhyA che ane emAM jainadharmanA tAtvika ane naitika viSayanuM ati spaSTa ane unnata prakAranuM nirUpaNa batAvyuM che vaLI aneka granthonuM ane lekhanuM emaNe saMzodhana ane saMskaraNa karyuM che, te uparathI ItihAsanuM ane zilpazAstranuM emanuM jJAna kevuM vizALa hatuM ane emanI vivecanA budhdhi kevI tIkSaNa hatI enuM pramANa maLI Ave che. vaLI emaNe aneka saMskRta ane prAkRta granthane nAza pAmatA bacAvavA ekaThA karyA, ane pite ja sthApelA cazevinaya na banyamAtAmAM chapAvI prakaTa karyA. temaja prAcIna aitihAsika graMthane tihAsi% rAsasaMkadamAM saMgraha karyo. bhAratanA temaja yurepanA lagabhaga sarve jaina sAdhake Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 78) sAthe temano avirata patravyavahAra cAlate ane temane agamya ane kaThaNa prazno ukelI ApIne tathA pustako ane lekhe mekalIne temanA abhyAsamAM sahAyatA ApatA. A granthane lekhaka paNa aneka jaNe emane kahyuM che. maMdavADathI e pratApI purUSane aMta akALe AvyuM, paNa emanuM jIvanakArya emanA ziSya AcArya vikharcennasUri emane ja anusarIne AgaLa dhapAvI rahyA che. sthAnakavAsIomAM sAdhu bahu mAnAspada gaNAya che. e kAThiyAvADamAM makAmAM janmelA. paraNyA pachI traNa varSe emanA patnI maraNa pAmyAthI paMdara varSanI vaye emaNe saMsAra cheDyo. emaNe saMskRtamAM ane gujarAtImAM ghaNA graMtha lakhyA che ane perArI maMkArIe taiyAra karele mApI zabda keza prakaTa karyo che. jeno potAnA dharmamAM rahe ane emanAmAM ektA baLa jAme ene viSe prayatna karavAnI jarUra gayA sekAnA chellA dazakAthI khuda zrAvakone paNa samajAI che. gIndra havanamA (1898-1900) morI rAjyanA rahIza hatA, dhameM sthAnakavAsI jaina ane dhaMdhe jhaverI hatA. pitAnI mAtRbhASAmAM kavi tarIke emaNe nAmanA meLavI hatI ane te vine nAme ja oLakhAtA. vADApADAnA bheda tarapha daSTi nahi rAkhatAM samasta jainadharmanA hitane mATe sai janee sAthe maLIne prayAsa karavA, e vicArane sauthI prathama ane mahatvanuM sthAna emaNe ApyuM. bhegA maLIne sAe prayAsa karavA e vicArane vyavahArika svarUpa prathama digambaree ApyuM. 18ae mAM emaNe mAratavarSIya nimnara jainamaTTAramAM sthApI, ane tenuM mukhya dhAma (madhya prAntamAM) huramAM rAkhyuM. 1903 mAM zvetAmbaranI pahelI kenpharansa mAravADamAM bharAI, ane tenuM mukhya dhAma muMbaI TharyuM. 1906 mAM sthAnakavAsIoe pahelI konpharansa bharA ane tenuM mukhya dhAma ajamara TharAvyuM. A badhI konpharansane hetu eka ja prakAranuM che. dareka sampradAyanA anuyAyIoe ekaThA thavuM ane hinduonA, musalamA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) nAnA temaja khristi-pAdarIonA AkramaNathI dharmanuM rakSaNa karavuM. kaMIka aMze kAnsAnA ane ka Mika aMze e kenpharansAne anusaranArA sthAnasthAnanA ma`DaLeAnA temaja sabhAonA vividha prayatnAdvArA e hetu pAra pADavAnI dhAraNA che. dezI temaja aMgrejI bhASAmAM va mAnapatra tathA mAsike temaja cApaDIe ane ceApAnIyA prakaTa karavAmAM Ave che. prAcIna granthA chapAvavAmAM Ave che, pustakAlaye sthApavAmAM Ave che, paDitAne ane vidyArthIone Azraya ApavAmAM Ave che, zALAo ane upadezaka taiyAra karanArI sa MsthAe sthApavAmAM Ave che, madirAnA ja[dhdhAra karAvavAmAM Ave che, vidhavAzrama, anAthAzrama, pAMjarApeALA vagere hitakArI sa MsthAo sthApavAmAM Ave che athavA teA calAvavAmAM Ave che. samasta bhAratavarSanA samasta jaina saMpradAyeAne ekatra karavAnA prayatna mATe i. sa. 1899 mAM Jain young men's association sthapAyuM ne 1910 mAM eNe peAtAnu nAma marata jaina mahAmaMkala rAkhyu. paraspara laDatA sampradAyAmAM ekatA sthApavI ane unnatine mATe upAya ceAjavA e hetue A maMDaLe agrapade rAkhyA che. e maMDaLanuM mukhapatra Jaina Gazette che ane te madrAsathI prakaTa thAya che. IMdAra rAjyanA uMcA adhikArI jagama`daralAla jainInI cAgya AgevAnI nIce e maMDaLa ghaNuM sArUM' kAma karI zakayuM che. 1913 nA DIsembaranI 27 mI tArIkhe e ma`DaLanI bharAyelI sabhAmAM prAphresara yAkeAkhIne jainavarzana vivAdanuM pada ApyuM hatuM. evuM e sabhAnA nivedanapatra uparathI jaNAya che. upara jaNAvelAM maMDaLeA peAtAnA dhArelA amuka hetue jaina dharmanA samasta pradezamAM kAryo karI rahyAM che, tyAre vaLI bIjA keTalAMka maMDaLA amuka nAnA ke moTA kA kSetramAMja rahIne dhanI sevA karI rahyAM che. mumainuM zrI nIvaDyAjJAnaprasAra 3 jIvarakSA karavAne ane annAhAranA upadeza karavAne hetue kArya kare che. e maMDaLamAM jainetara leAkeA paNa che; dezI bhASAnAM temaja iMgleDa ane amerikAthI ANelA pustakonA ane ceApAnIAMnA e Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 80) maMDaLa khuba pracAra kare che, ane dezanA rAjA mahArAjAone te zeTha zAhukArAne cajJamAM pazu heAmavA virUddha arajIo kare che. Jain Students association jevAM maMDaLeA keLavAyelA jainone saMgaThita karavAnA prayatna kare che ane Jaina Ladies Associsiton strIone jainadhamAM rasa letI kare che. I. sa. 1911 mAM mIratamAM sthapAyelA RRvama brahmacaryAzrama sAdhubhAvanA pracAravAnA prayatna kare che. kAzInuM cAddAvidyAlaya ane evI khIjI saMsthAe saMskRta ane prAkRta vyAkaraNanu, nyAyanuM ane tattvazAstranuM jJAna pracAravAnA udyama kare che. yuropiyana paddhatie jaina sa MzAdhana karavAne mATe paNa aneka ceAjanA thai che, pAlItANAnA jaina vidyAprasAda va, amadAvAdanI naina vicArAtA, yazovinaya jaina prathamAtA, rAyacandra jaina rASTramAttA, sanAtana jaina pranthamAlA, vagere zreNimAM prAcIna jaina dhanAM pustaka saMzAdhAya che ane chapAya che. evAM maMDaLAne zeTha devacanda lAlabhAi jhaverI, zeTha manasukhabhAI bhagubhAi vagere zrImanto taraphathI dhananI sahAyatA maLe che. vaLI dha granthAnA abhyAsamAM upayAgI thai paDe evAM granthA Jaina Religion Cyclopoedia, 1llustrated ardha magadhi Dictionary, zramiyAna rAgendra jevA kASA paNa dhanavAneAnI sahAyatAthI prasidhdha thai zakayA che. Bibliothcca Jainica 2 Sacred Books of the Jainas nAme aMgrejImAM karavA dhArelA anuvAdo aMgrejI vAcake ne bahu khapa lAgaze. Sacred Books of the JainasmAM be zreNi rAkhavAnI ceAjanA che. ekamAM vetAmbarAnA granthA levAze, khIjAmAM digambarAnA. mahAvIranA dhanA jJAnanA pracAra karavAne ane navA jaina karavAne hetue jainonI kalame aMgrejImAM lakhAyelA pustakAnI sa MkhyA paNa nAnIsUnI nathI. evI rIte pustaka lakhI prakaTa karanAra thADAka prasidhdha lekhakAnAM nAma ApuM. gAmavaravAha nainI, bhAvanagarakhAte zrI jainadhama prasAraka sabhA ane zrI jaina AtmAnaMda sabhA A saMbaMdhamAM dhaNA prayAsa kare che. puSkaLa saMkhyAmAM graMthA bahAra pADavA che. 46 ne 26 vaSa~thI jaina mAsika kADhe che. A hakIkatathI lekhaka ajANa hAvAthI te nAma ApavAmAM AvyA nathI. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 81 ) vI. sI. nahIra, p. vI. saMke, rivara jainI, dicaMdra tItAcaMdra , 2traay jaina, u. do. baroDiyA, kezarIcanda bhaMDArI, mANekacanda jainI, bnaarsiirAsa jaina ane vidvAna muni jinavinaya. vaLI jeno pitAnA sAhitya prayA bIjI rIte paNa saphaLa kare che. teo jaina sAtri sametana vAraMvAra bhare che, 1913 mAM e saMmelana jodhapuramAM bharAyAnI vAta te pR. 77 upara kahI che ja; temaja vaLI Jain Literature Society 1910 mAM sthapAI che, tenuM mukhya dhAma laMDanamAM che. ane bhAratamAM enI zAkhAo che; te maMDaLa jaina sAhityanA saMzodhananuM kArya kare che ane pitAnAM pustako aMgrejImAM chapAve che. upara jaNAvyuM te pramANe jeno pitAnA dharmanI unnatine . mATe potAnA dezamAM ja prayAso karI rahyA che ema jaNAze; paraMtu e eTalethI ja aTakyA nathI, paNa bhArata bahAranA lokone paNa e dharmamAM rasa letA karavAne aMgrejI bhASAmAM bhASaNa karatA thayA che. A eka prasaMga gayA saikAnA chellA dazakAmAM banelo. te vakhate zikAgomAM jagaddharmone mahA saMgha ( Parliament of the world Religion ) bharAyo. jenoe potAnA dharmane pracAra karavA pitAnA pratinidhine e saMghamAM amerikA meka. saMghanA adhyakSe (pR. 76 mAM jaNAvelA) sAdhu AtmArAmajIne tyAM teDAvavA AmaMtraNa ApyuM hatuM, paNa dharmazraddhALu hinduo temaja jaina sAdhuo majhAvAne oLaMgavAne niSedha mAne che, tema e paNa mAnatA. AthI te e AmaMtraNane svIkArI zakyA nahi, ane pitAne badale potAnA yuvAna pratinidhi vIravanTa rAghavanI jANIne (janma 1864) mokalyA. emaNe aneka rIte pitAnA sahadharmIonA hitane mATe parizrama karyo che. AtmArAmajIne hAthe pitAnA kAryane mATe taiyAra thaIne varacaMda zikAge gayA ane saMghanI sabhAomAM pitAne zrama saphaLa karI batAvyo (1897). saMghanI sabhAonI samApti thayA pachI emaNe amerikAnAM aneka nagaramAM pravAsa karyo, tyAM jena27 Cad eltal 24124i zur Gandhi_Philosophical Society Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) sthApI. pachI e IMgleMDa gayA, tyAM paNa aneka sabhAomAM bhASaNa ApyAM. pachI pAchA 1895 mAM e dezamAM AvyA. ahIM emaNe sajIvana karelA phremacandrAcArya varSamAM agresara bhAga lIdho. 1896 mAM vaLI pAchA e amerikA gayA; tyAMthI iMgleMDa gayA ne tyAM sAthe sAthe kAyadAnA abhyAsa paNa karyAM. pachI jainoe peAtAnA amuka hitakA mAM amuka prasaMganA lAga sAdhI levAne emane mAlAvyA, tethI pAchA e deza AvyA. tyAM thADA vakhata rahyA pachI vaLI pAchA IMglezDa gayA te TheTha 1901 sudhI tyAM rahyA. te va mAM e deza AvyA ne AvyA pachI e ja aThavADiyAmAM 7 mI ogasTa 1901ne divase muMbaImAM maraNa pAmyA. 64 gAMdhIe iMgleMDamAM prayAsa karyAne pariNAme tyAMnA leAkamAM jainadharma viSe jijJAsA pedA thai eTalu ja nahi, paNa e dharmanA tyAM anuyAyI paNa thayA. hu vArana ( Herbert Warren ) nAme aMgreje gAMdhIne prayAse mahAvIranA dhanA svIkAra karyAM, eTalu ja nahi paNa gAMdhIe ApelA vicArazane AdhAre Jainism in western robe, as a solution of the great life-ridde nAme nAnuM pustaka prakaTa karyuM. vArane bIjA thADAka lAkane paNu jainadharmamAM ANyA. jainadharmane mATe aneka rIte 5rizrama uThAvanAra prasiddha jagama daralAla jainI thADA vakhata iMgleNDamAM rahyA hatA. tenA lAbha uThAvIne 24 mI ogasTa 1913 ne krine vArane laMDanamAM Mahavira Brotherhood sthApana karI; pazcimamAM jainadharmAnuM dhAma sthApavu ane mahAvIranA siddhAntAnA pracAra karavA e e maMDaLanA hetu che. e maMDaLamAM hajI sudhI te cAra 4 ( Herbert Warren, alexander Gorden, mrs. Etel Gorden, Louis D. sainter ) ja sabhAsado chepa ane pazcimamAM jainabhAvanAne e keTalu' sthAna apAvI zakaze e teA hajI have jovAnu che; chatAM ce e uparathI eTalI vAta tA siddha thAya ja che ke tIkarAnA ati prAcIna dhamamAM evI Azcarya janaka jIvanazakti che ke te Ajane same paNa paradezamAMca navA ziSyA banAvI zake che. Div Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 adhyAya. grantho. - pUrvakathana. sarva kALe jenoe sAhityanA kSetramAM puSkaLa kArya karyuM che. jaina lekhake meTe bhAge dhArmika zreNinA hatA, cAturmAsamAM vihAra karavAne jaina sAdhuone khAsa niSedha che, te samaye teo eka sthAne rahIne lakhatA, vaLI hemacandra ane evA bIjA jaina ItihAsamAM prakhyAta thayelA pratApI purUSa eka sthAne rahetA, te paNa grantha lakhatA. lekhake meTe bhAge dhAmika zreNinA hatA, tene pariNAme grantha paNa meTe bhAge dhArmika zreNine lakhAyA che ane vaLI bhArata sAhityanA itara kSetramAM je viSa upara carcA thaI che, te viSaya upara A lekhake e paNa carcA karI che. AdhyAtmika bhAvanAo, dhAmika kathAo, zilpazAstra ane tIrthakaranA te e sAhitya mukhyatve che. te uparAMta vijJAnazAstra, kAvya, vArtAo, nATako tema ja lekhe vagere sAMsArika viSayanA granthadvArA paNa yathAzakya dhamane poSaNa ApyuM che. bhAratanI judI judI-Arya temaja ApeMtara, draviDiyanabhASAo ane upabhASAomAM jainasAhitya lakhAyuM che. iMDo-Arya bhASAnA vikAsakramanAM traNa pagathI ApaNe jANIe chIe. te nIce pramANe che. 1 prAcIna athavA saMskRta. 2 mAdhyamika athavA prAkRta ane aMza. 3 arvAcIna athavA mAthA. jenoe e traNe kALanI bhASAone upayoga karyo che. anumAne kalpI levAya ke sethI prAcIna grantha saMskRtamAM lakhAyA haze, Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) paNa ema nathI; e kALanA granthA prAkRtamAM lakhAyelA che. tyAre saMskRta ane prAkRta vacce paraspara saMbaMdha kevA che e viSe e khela kahIe. bhAratapravAsI ArcInI sauthI prAcIna bhASAonA namunA rUpe RgvedanA ma Mtra che- ane chatAMye emAM je bhASA vaparAi che te bezaka emanI racanAnA kALamAM pajAmamAM cAlatI lAka bhASA te| nahi ja paNa e mAtra kAvyabhASA ja che, brAhmaNu AcAryA vAparatA te bhASA che. A gAtrAmAM rAja kheAlAtI bhASAAne peAtAnI sAhitya kathAne maLe emaNe saskAra ApyA. e leAkabhASAone eka bIjA sAthe saMbaMdha hatA, chatAM temAMye kaMika koIka bheda tA hatA ja. e ati prAcIna granthanA 10 mA maMDalamAM tema ja bIjA veDhAmAM ane vaLI kriyAkANDanuM nirUpaNa karanAra brAhmaNa granthAmAM, AtmA-paramAtmA viSe vicAra karanAra zrAkhyomAM ane upaniSadromAM ane naitika viSaceA sambandha carcA karanAra sUtromAM e bhASAnA vikAsa thayA. A gadya granthAnI saMskRta bhASAne prakhyAta vaiyAkaraNI pAiinae ( i. pU. 4 thuM saiku ?) vyAkaraNathI AMdhI lIdhI ane evuM avicaLa svarUpa ApyuM ke te hajI Ajeya jevI ne tevI ja che. kAvyeAnI ane sAhityanI bhASA meATe bhAge A ja saMskRta bhASA che. ethI bezaka enI zuddhi tA sacavAi ja rahI che, paNa leAkabhASAothI dUra ne dUra thatI gaI che ane thADAka paDatA ja vAparI zake ne samajI zake evI uMcI thai gai che. vedanA samayanI leAkabhASA paNa brAhmaNAe pAtAnA dharmogranthAmAM vAparelI bhASAthI aneka rIte judI hatI. Ama ApaNe svIkAravuM joie ke ati prAcInakALathI sAhityanI viziSTa bhASA ane leAkamAM khelAtI prAkRta bhASA, ema be bhASAe sAthe sAthe ja pravatI hatI. hai. yAkeAkhI? e sambandhe Ama kahe che. vaidika saMskRta bhASAthI bhinna AvI kAi lAkabhASA mULa prAkRta bhASA hatI tenAM prakhaLa pramANa maLI Ave che. sa MskRta Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 85 ) bhASAnAM uccAraNanA niyamathI kevaLa judA prakAranAM uccAraNanAM svarUpa aneka prAkRta uccAraNa svarUpe vedamAM che; vedanA maMtra baMdhAyA, te samaye paMjAbamAM belAtI mULa-prAkRta bhASAnA aneka zabda te momAM levAyA che. voTara piTarasana sAcuM ja kahe che? ke belanAra lekane samajAya nahi evA bhASAnA pheraphAra vaidika RSioe karyA hoya ane evI rIte prAkRtabhASA ubhI thaI hoya ema te mAnI zakAya ja nahi, arthAt vaidika saMskRta bhASAmAMthI bhASAzAstrane svAbhAvika niyame vikAsa pAmIne prAkRta bhASA utpanna thAya e te saMbhavatuM nathI. paNa prAkRta bhASAnA saMzodhanathI evuM siddha thAya che ke enuM mULa nathI te vedanI saMskRta bhASAmAM ke nathI sAhityanI saMskRta bhASAmAM. e saMbaMdhe che. vAkaranAgala (Wackernagel ) Ama kahe che. vaidika bhASAthI svataMtra, paNa IMDa-IrAniyana bhASAmAMthI vikAsa pAmelI lekabhASAo bhAratavarSamAM kharuM jotAM hatI ja, enAM pramANa madhyakALanAM smArakamAM sacavAI rahelI bhASAmAMthI aneka ane spaSTa rIte maLI Ave che. lekabhASAo vikAsa pAmIne jema jema AgaLa cAlatI gaI ane ekavAra samIpanI, paNa sAhityane pratApe sthira avicaLa thaI gayelI saMskRta bhASAne pAchaLa mUkI alaga mArge dUra thatI gaI, tema tema e be bhASAo vacceno bhedabhAva vadhate cAlyo, sAthe sAthe baMne bhASAo vAparanAra paMDitene mATe saMskRta bhASA rahI ane saMskRta samajI zakanArA paNa bolI nahi jANanAra lekasamUhane mATe prAkRta bhASA thaI. tyAre have samajI zakAya che ke krAIsTapUrvenA 5 mA saikAmAM paMDitavarganA AcAryonI sAme virodha karIne samasta janasamUhane mATe muktino mArga khullo karavA navA dharmedvArakee pitAnA upadezamAM agamya saMskRta bhASAne nahi paNa lekabhASAne upayoga karyo. mahAvIranI janmabhUmi magadhamAM je bhASA bolAtI tenuM nAma mArAthI hatuM. A bhASA saMskRta bhASAthI mukhyatve karIne traNa aMgamAM judI paDe che. ne ta ane sa ne za thAya che ane prathama eka vacanane cheDe prasa ne badale g Ave che. jene granthamAM je bhASA vaparAI che temAM AmAMne chelle ja bheda Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 86 ) svIkAre che, eTale ke adhuM ja bheda svIkAre che, tethI ene ardhamApI kahe che. zuddha mAgadhIthI Ama e judI paDelI bhASAne upayoga mahAvIre karyo hate ema sarva jainagrantha svIkAre che. mAgadhI bhASAmAMthI utpanna thayelI, paNa bIjI bhASAonAM paNa ta svIkArelAM evI mizrabhASA te A ardhamAgadhI. badhAM sthaLanA ane tethI pitAnI janmabhUminA sImAprAntamAM paNa vasatA lokene upadeza ApavAne hetue mahAvIre A mizrabhASAne upayoga karelo. AnA jevA bIjA dAnta nathI ja ema nathI. Aje paMjAbamAM upadezake paMjAbI ane hiMdI bhASAonI mizra bhASAmAM upadeza Ape che. kathita paraMparA evI che ke mahAvIra je belelA te ja bhASAmAM zvetAmbara grantha lakhAyA che, paNa e granthamAM vaparAyelI bhASAnuM svarUpa jotAM te aneka saikA pachInI e lokabhASA che, ane tethI ardhamAgadhI nathI. kharI rIte te e bhASA mAgadhIne nahi, paNa mahA2ASTrIne vadhAre maLatI Ave che, ane tethI yuropiyana saMzodhakoe ene nakAra evI viziSTa saMjJA ApI che. jenoe bhASAne sAmAnya rIte A eTale SinI bhASA kahe che ane mAne che ke e devenI bhASA che, ane e prakRtimAMthI saMskRta ane bIjI badhI bhASAo utpanna thaI che. bahu pramANamAM jainoe mahArASTIne upayoga karyo che. bhAratane pazcima kAMThe AjanA marAThAonA pradezamAM-mahArASTramAM e bhASA belAtI. badhI sAhitya prAkRta bhASAomAM mahArASTrI mekhare che ane brAhmaNa kavioe paNa pitAnAM kAvyamAM e bhASAne upayoga karyo che. jenoe te padyamAM ja nahi, paNa gadyamAM ane zAstragranthanI TIkAmAM paNa e bhASAno upayoga karyo che. digambaree pitAnA gadya granthamAM bhASA pheravI che, te pachInA kALamAM lakhAyelA vetAmbaranA zAstragranthane kaMIka maLatI AvatI dekhAya che, chatAM e mahattvanA viSayamAM (Ta ne lakhavAmAM) e zAsenane vadhAre maLatI Ave che, Ara. pizala (R, Pischel) A prAkRtane jaina zausenI kahe che. ha. yAkebIne Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 87 ) mate A bhASAnuM mULasthAna hiMdusthAna ane paMjAba hatuM, ane e pradezamAM e bhASA eka vAra bolAtI paNa kharI. apabhraMzane bhAratanA keTalAka vaiyAkaraNa prAkRtanuM upAMga mAne che, tyAre keTalAka ene saMskRta ane prAkRtanI sAthe svataMtra bhASA mAne che; sAcI rIte te prAkRtanI ane arvAcIna bhASAonI vaccenI e sAMkaLa che. keTalAka jainoe emAM paNa kavitAo lakhI che; paNa 10-12 mA saikAmAM racAyelA DAka granthane AdhAre ja apabhraMza sAhitya saMbaMdhe ApaNe je kaMI jANIe chIe te ja jANIe chIe. samasta janasamUha pitAnAM zAstro samajI zake e hetuo jeno pitAnA grantha saMskRtamAM nahi, paNa prAkRtamAM lakhatA. paNa samaya jatAM prAkRta bhASAoe paNa sAhitya bhASAonuM evuM viziSTa svarUpa dhAraNa karyuM ke lekane samajAtI baMdha thaI gaI; vaLI zAstrIya upagane mATe saMskRta bhASAmAM samasta bhAratamAM evuM mahattvanuM sthAna lIdhuM ke jenoe paNa e bhASA vAparavAnuM gya mAnyuM. digambaree te bahu pUrvethI ja saMskRta bhASAmAM lakhavA mADyuM hatuM. zvetAmbaree potAnA TIkAgranthamAM saMskRtane ja upayoga karyo che, prathama rame (I. sa. 750 nA arasAmAM) TIkA lakhavAmAM saMskRtane upaga karyo, haribhradranI pUrve mAtra thoDA ja grantha saMskRta lakhAyA hoya ema jaNAya che. jaina lekhakenI saMskRta bhASA bhinna prakAranI che, keTalAka lekhako zuddha ane vyAkaraNanA niyamane anusarIne saMskRta bhASA lakhavAno prayatna kare che, tyAre bIjAo, janasamUha pitAnuM lakhyuM samajI zake eTalA mATe, pitAnA granthamAM lekabhASAnA pravegone paNa upayoga kare che. prAkRta bhASAonA vikAsamAMthI dhIre dhIre Aje bhAratamAM belAtI arvAcIna bhASAo thaI. I. sa. nA bIjA sikAnI zarUAtathI A bhASA sAhityane egya banI hatI. prathama te Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 88 ) emaNe prAkRtane pAchaLa haDaselI dIdhI ne pachI saMskRtanA sarvottama pada sAme paNa mAthuM ucakayuM ane pariNAme A bhASA, uparanI zreNinA ziSTa lekenI bhASA rUpe je ucca pade hatI te padethI khasI paDI che. have te mAtra thoDAka paMDite ja saMskRta bhASA belI zake ema che ane thoDAka ziSTa leke, ene saraLatAthI samajI zake ema che, ne temanI saMkhyA paNa ochI thatI jAya che. arvAcIna IDe -Arya bhASAo aneka che ane temane ekamekane saMbandha hovA chatAMye temanAmAM bahu bhinnatA che. e bhASAemA vaMzAvI, pAnAnI, dinI, vihArI, zohiyA, viMchI, junAtI ane mATI e mukhya che ane ekaMdare 23 karoDa jaNa e bhASAo bele che. emAMnI rAjasthAnI, hindI ane gujarAtI jainasAhityane mATe mahattvanI che. A badhI bhASAonI aMdara sthAnika vibhASAo paNa aneka che. e badhI bhASAo vikAsaniyame kamekame Aja sudhI utarI AvI che. emAMnI keTalI prAcInarUpe Aje paNa sAhityanA upayogamAM levAya che kharI, paNa rejanA vyavahAramAM belAtI nathI. bhAratavarSanI Ayetara bhASAomAM dakSiNanI drAviDiyana bhASAo jainadharmane kAraNe te hetue mahattva pAmI che. 60 mA pAnA upara jaNAvyuM che ema jainoe e bhASAne belavAmAM ja nahi, paNuM sAhityamAM ya upayoga karyo che. kAnane upayoga karanAra ati prAcIna kavio jaina hatA; kAnI sAhityamAM jainadharmanuM uMcuM sthAna I. sa. 12 mA saikA sudhI jaLavAI rahyuM. te samayathI navA utpanna thayelA liMgAyatadharmo sAhityakSetramAM jainonI sAme zIMgaDA karavA mAMDyAM, ane chatAM ye tyArapachI lAMbA kALa sudhI jainoe kAnI sAhityane prakhyAta lekhake ApyA che. tAmila bhASAnA sAhityanA ItihAsamAM paNa jainonuM e ja sthAna hatuM; tAmila sAhityanA aneka gambhIra grantha jenonI lekhaNe lakhAyA che. A pradezamAM paNa zaiva vaiSNava dharmanA AkramaNathI jainadharmane pAchAM pagalAM jema jema bharavAM paDatAM gayAM, tema tema tenA sAhityane paNa saMkecAtA javuM paDayuM. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 89 ) bhAratavarSanA sImAprAntAmAM beAlAtI irAniyana ane megAliyana bhASAonA upayAga jaina sAhityamAM kadApi thayA nathI. bhAratamAM briTizAnu rAjya thayA pachI aMgrejI bhASAnA pracAra khUba thayA che ane A navA jugamAM jaino paNa peAtAnA sAhityamAM ene upayoga kare che, paNa te prAcIna sAdhanAne AdhAre peAtAnA siddhAntAne navIna rIte cavAmAM ke vivAda karavAmAM ke mAsikAmAM lekha lakhavAmAM ja mATe bhAge enA upayoga kare che. hinduA ane bauddhonI peThe jaino paNa ati prAcIna kALathI zrutiparaMparAdvArA sAcavIne peAtAnA dharmagranthAne utArI lAvyA che. sAthI prAcIna lakhANu ApaNA jANyA pramANe 43 mA pAnA upara jaNAvelA zilAlekha che. e lekhA I. pU. 2 jA saikA sudhI javA jAya che. e kALanA hastalekhA tA maLI AvatA nathI, kAraNake bhAratavarSoMnI garama havA lakhelA tAnapatro ne lAMbu AyuSa bhAgavavA de evI nathI. eTale piraNAme jainagranthA sAdhanA je badhA hastalekhA Aje joIe chIe te bahu pachInA kALanA che, 14 mA saikAnA hastagranthA pazu mATe bhAge Aje virala thai gayA che. bhAratavarSoMmAMthI maLI AvelA prAcInamAM prAcIna granthA 11 mA saikAnA che; bhAratanA ethIye prAcIna hastalekhA naivAlamAMthI, pU tu sthAnamAMthI ane jApAnamAMthI aneka maLI AvyA che, ane emAMnA keTalAka te i. sa. 1 lA saikA sudhInA jeTalA junA che. A ati prAcIna hastagranthA bauddha dharmanA che. umaramAM emanI spardhA karI zake evA jaina hastalekhA hajI teA maLI AvyA nathI. jaino revanAgarI pUrvenI, tene maLatI ane temAMthI apabhraMza pAmelI lipi peAtAnA granthAmAM vAparatA, dakSiNa bhAratanI bhinnabhinna lipi paNa vAparatA, musalamAneAe dezane jItI lIdhe tyArapachI granthAnI nakalA karatAM phArasI-ArakhI zabdoe dabAI gayelI hiMdImAM eTale ke urdumAM ArakhI lipinA vakhate upayoga karatA ane AjanA navIna jugamAM laeNTina lipine paNa upayAga kare che, Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ( ) patthara ane dhAtunA patarAM upara lekhe kotaravAmAM AvatA. bhejapatra upara, lAkaDAnAM pATIyAM upara, tAlapatra upara ane kAgaLa upara lekha lakhavAmAM AvatA. kAgaLa te musalamAnee e dezamAM ANelA. kAgaLa upara lakhela sauthI prAcIna grantha zrAvastha sUtra che ne te I. sa. 1132 mAM lakhAyeluM che, ema che. buIlara mAne che. lakhANanI svacchatAmAM ane zuddhatAmAM jaina hastalekhe bIjAonA karatAM caDhI jAya che. aneka raMganI zAhIne upayoga temAM karela hoya che, aneka pustakamAM nAnAM citre cItaravAne lekhakane zekha paNa emAM tarI Ave che, eka eka pustakamAM aneka laMbacorasa pAnA heya che, tene ekabIjA upara gaThave che, pachI temanI upara nIce majabuta DhAMkaNu (pATalI) mUke che ane pachI te saune eka sAthe derIe bAMdhe che. prAcIna granthanAM (tADapatranA) pAnAmAM vacagALe ghaNuM karIne kANuM pADavAmAM AveluM hoya che, temAM thaIne derI pare che ane pachI enA amuka pAnA amuka rIte bAMdhI de che. gayA saikAthI Aja sudhI hajI keTalAka jaina grantha e prAcIna hastalekhene svarUpe chapAya che, paNa have meTe bhAge te yuropIyana paddhatio chapAvA ne baMdhAvA mAMDyA che. jeno pUrva kALathI sAhityanA AzrayadAtA hatA ane dharmagranthanI nakala karAvavAmAM puNya mAnatA, tethI jena hastagranthane mATe saMgraha sacavAI rahyo che; ane chApakhAnAM nIkaLyA pachI te chekeke jaina grantha prasiddha thavA lAgyA che. mandiremAM ane upAzrayamAM meTA meTA sarasvatI mArI IIR hoya che ( ene Aje mAtra mAra kahe che ). aNahilavADa pATaNanA bhamhAre viSe yAkebI Ama lakhe che - " je bhADAre meM joyA te uttama sthitimAM hatA, amuka saMkhyAmAM granthane bAMdhyA hatA ane temAM jantu na paDe evA padArtho mUkyA hatA. (pUrve e hetue gheDAvajanAM kakaDA mUkatA) Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1 ) temane majabuta peTIomAM goThavyA hatA, ane sAthI sukI jagAe e peTIone mUkI hatI. saMghavIyapaST nA bhADAramAM 384 prAcIna tAlapatro upara lakhelA grantha che, tenI paNa banatI kALajI levAtI meM joI. bIjI jagAe upAzrayamAM granthane je saMgraha meM je te paNa uttama rIte jaLavAte je. granthane lAMbA majabuta sutarAu kapaDAmAM vIMTIne saMbhALathI bAMdhyA hatA, jethI e graMthane upayoga karavAmAM paNa kaMIka zrama paDe." ( vizALa jaina sAhityanA graMthonI vigatavAra mAhitI ApavAne prayatna karavA jatAM te pAnAMnAM pAnAM bharAI jAya, eTale huM te sarva sAmAnya ane ati mahatvanA graMthanI ahIM noMdha laIza. jaina sAhityane itihAsa Ape che te sAhityanA aneka sAdhana nA ApaNA apUrNa jJAna karIne hajI azakya che. vaLI evuM kArya te enI vizALatAne kAraNe ane ene pahoMcI vaLavAnI azakitane lIdhe A granthanI yejanA bahAranuM che. jene vadhAre vigatavAra hakIkata joItI hoya te ema. viMTaraniTsanA Geschichte der indischen Liferatar auriel Die heiligen Texteder Jainas vALA adhyAya bhAga 2 jA (pR. 289-356), Essai de Bibliographie jain mAM ApelI vigata ane je. ena. pharakavAre G. n. Farquhar) kALakrame goThavelo upagI saMgraha outline of the Religions Literatnre of India ogar. 1 zAstragrantho zAstranI utpatti. - jenone mate dharmanA siddhAnta prathama tIrthakara RSabhadevanA samayathI ja sattAmAM AvyA hatA; amuka tIrthakaronA samayamAM dharmanI unnati thaI tyAre dharmagrantha mejuda hatA; vacce (tIrthakarenA vacagALAnA samayamAM) siddhAnta lupta thatA tyAre gupta rahetA; paNa vaLI dareka tIrthakaranA samayamAM pAchA pharI nave rUpe prakaTa thatA. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 72 ) junA matanA jainomAM evI kathA cAle che ke badhA tIkarAnA samayanA dharmagranthA kharI rIte te ekasarakhA ja hatA. (ane tethI tIrthaMkarAnI jIvanakathA paNa mahattvanA badhA viSayeAmAM eka sarakhI ja hatI, mAtra nAma ja sAnAM judAM hatAM.) pUrvInA tIkarAnA siddhAntAnI peThe mahAvIranA siddhAnta paNa keTalAka granthAmAM geAThavAyA hatA. emanA gaNadhara ziSyAe bhAvi jainone mATe e siddhAntA 12 aMgamAM, ane temAMthI chellA aMganA 14 pUrvamAM gADhaLyA. eka kathA pramANe te e gaNudharee zrI mahAvIra svAmInA upadezane prathama 14 pUmAM gAThavyeA ane pachI tene vistArIne aMga manAvyAM. A ane bIjA granthAne AdhAre racAyeluM zAsana mahAvIra pachI taratanA ziSyAe saghanA AcAramAM sArI rIte pALyu, paNu e zAsanagranthAnA keTalAka bhAga pAchaLathI kALamaLe astavyasta thai gayA. zvetAmbarAne mate granthAne navesarathI vyavasthita karavAne sArU I. sa. 300 nA arasAmAM pATalIputramAM saMgha maLye, (pR. 39 jozA) te prasa Mge ema jaNAyuM ke chevaTanA mukhya granthA--12 agagranthA, temAMnA 14 pU granthA sameta-pramANabhUta sthitimAM yAda rahyA nahAtA. bhadrakhAhune e granthAnuM sArI rItanuM jJAna hatuM; paNu e te samaye saMdhamAM hAjara hatA nahi, kemake e te te samaye nepALamAM khAra varasanuM tapa tapavA gayA hatA. emane saMghamAM teDI lAvavAne saMghe e sAdhu meAkalyA. bhadrabAhue jaNAvyu ke mArAthI atyAre pATalIputra avAya ema nathI, paNa tene sthaLe te samaye jo kAI ziSyA Ave te temane badhA pUrva zIkhavuM. tethI emanI pAsethI pUrva zIkhI AvavAne sa Mghe 500 sAdhu sAthe sthUlabhadrane mAkalyA. bIjA sAdhue A zIkhavAne azakata nivaDyA, tethI sthUlabhadre ekalAe 14 pUrva zIkhI lIdhAM, paNu saghane e bahu kAma na lAgyAM, kAraNake gurUe emane chellAM cAra pUrva khIjA koine zIkhavavAnA niSedha karyAM hatA. Ama ATalA badhe zrama lIdhA chatAM zAstragranthA adhurA rahyA. AvI apUrNa sthitimAM skUla Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) bhadra pachI sAta purUSa sudhI te utarI AvyA. pachI e 10 pUrvanuM jJAna paNa lupta thayuM, paNa bAkInA grantha te hatA ja, temane vIra saMvata 980 mAM devaddhine pramukhapade vallabhIpuramAM maLelA saMghe navesarathI chevaTanA vyavasthita karyA ane pahelI ja vAra lipibaddha karI lIdhA. ( kAraNa ke tyAM sudhI badhA dharmagrantha ziSya paraMparAthI zrutithI utarI AvatA hatA.) mathurAmAM saMtane pramukhapade (vIra saMvata 93 mAM ) maLelA saMghe e granthane chevaTanA pustakArUDha karyA. zvetAmbarone mate emanA AjanA grantha e saMghamAM je rUpe vyavasthita thayA te ja rUpe che. - zvetAmbarAnI peThe digambare paNa mAne che ke 14 pUrvanA chellA jJAtA bhadrabAhu hatA. emanA gayA pachI vakhata jate dhIre dhIre bAramuM aMga temaja enAM 14 pUrva je sAcAM zAstro hatAM, te lupta thaI gayAM. bhadrabAhunI pachI paNa 11 purUSa sudhI 11 aMga ne 10 pUrva sacavAI rahyA hatA tyArapachInA 5 purUSa sudhI 11 aMga ja rahyAM ne tyArapachInA 4 purUSa sudhI prArA rahyuM. bIjI kathA pramANe A cAra purUSonA samayamAM 10 muM, 9 muM, 8muM ane ghaNuM karIne 7 muM aMga hatuM, ane tyArapachI pAMca purUSe eka aMga jANatA. emAMnA chellA bee puSavanta anemUvAvALuM zAstragraMtha lipibaddha karI lIdhA, paNa ema karyA chatAM ya graMtho bacI zakyA nahIM. A varNana pramANe 11 aMganA chevaTanA jJAtA mahAvIranA nirvANa pachI 436 me varSe ane bhUtavalyAcArya 683 me varSe maraNa pAmyA gaNAya. deg tyArapachI mahAvIre prakaTa kareluM jJAna aMga ke bIjA koI pramANabhUta graMtho uparathI lipibaddha thayuM nathI. paNa e lupta thaI gayelA graMthenA pakSa jJAna uparathI navA graMtho racAyA che. vetAmbare mAne che ke sAcAM zAstro, jo ke saMpUrNa svarUpamAM te nathI, toya che kharAM, paNa digambarane mate te sAcAM zAstro kAyamanA lupta thaI gayAM che ane zvetAmbarAnA zAstro te sAcAM zAstra nathI. pachInA samayamAM lakhAyelA graMthane samUha Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emanA dharmane AdhAra ApavA mATe pUratuM manAya che, paNa temanA kartAonA hisAbe e graMtha mukhya nahi paNa gauNa gaNAya. 5. zvetAmbara graMthe. atyAre che e hisAbe zvetAmbarenA 45 grantha (Agama) che, temAMnA keTalAka gadyamAM che, keTalAka padyamAM che. nIce je hakIkata ApI che, te uparathI e graMthamAMnA viSayone sahaja khyAla AvI jaze, dareka granthamAMnA viSayanI vigatavAra hakIkata Apaala' qald elles Widiat Grundriss der Indo-arischen Philologie und altertums kuude of ChXlHi fung' ApyuM che. A breSTa vebare potAnA Indisehen studiennA 16mA 247 96 H1 ALLOLHi Uber the heiligen schriphen der Jainas (1883-85) nAmanA vistRta prakaraNamAM ghaNuM jANavA jevI hakIkate ApelI che. mukhya nAma saMskRtamAM ApelAM che ne tenAM prAkRta nAma koMsamAM ApelAM che. 111 aMga. 1 vaIN (ba): emAM sAdhuonA AcAra viSe varNana che. 2 sUtratA (sUyAdair)emAM paNa sAdhuonA AcAra viSe varNana che ane paradazanIo sAmene virodha che. 3 thanA (TAiiT): emAM jaina dharmanAM mukhya tanI gaNanA ane tenI vyAkhyA ApelI che. 4 samavAyA (samavAyAMga): emAM uparanA aMganI jevI hakIkata che paNa te AgaLa calAvI che. 5 yAhyA cA athavA vivANi (vivAti): ene mAvatI paNa kahe che. emAM badhuM dharmajJAna saMvAdethI ane kathAethI upadizya che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 jJAtAdharmajayA athavA jJAtRdharmayA (nAyAdhAmo): emAM kathAothI ane upamAothI dharmane upadeza Ape che. 7 upAdhyayanA athavA upAzA (vArasAmo): emAM jaina dharmanA upAsake (zrAvake) ane pavitra purUSanI kathAo che. 8 grantajhudra athavA antattara: (jhaMta surasAgro ): emAM aMte kamane kSaya karanAra sAdhuonI kathAo che. anuttaropapAtikadRzAGga athavA anutaraupapAtikadazA: (anuttrovvaaiydazI ): emAM sarvoccasvargamAM gayelA AcAryonI kathAo che. 10 praznottara// athavA prakSIrapAni (pAvApATuM): emAM dharmanA vidhiniSedha ApelA che. 11 vidUtrA athavA vidyuta (vivArajUcama) emAM karma phaLanA bhega (sukha duHkha) viSenI kathAo che. 2 luma thaela 12 muM aMga ane 14 parva. daSTivA athavA dRSTivAra (siphivA) nAmanA lupta thaelA aMgamAMnA viSayanI hakIkate ane temanuM ekIkaraNa AjanA keTalAka granthamAM che. te granthane nIce pramANenA pAMca bhAgamAM samAvI zakAya: * 2 mi . parikramanA sAta vibhAga che ane e. vebarane mate emAM gaNitanA 16 hisAbane nAme sUtra bAMdhavAnI, ane sAcI rIte tALe meLavI zakAya evI cAvI ApelI che.? la sUtra sAcuM ane huM jJAna dekhADanAra 88 che. ga anuyoga. dhArmika ItihAsanA mahApurUSenI kathAe emAM kahI che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) gha pUrvagata. dRSTivAdane sauthI mahatvane bhAga A ja che, emAM AgaLa jaNAvelAM 14 pUrvene samAveza che. e A pramANe cheH 1 pUrva (3NIpUtra ): emAM dravyanI utpatti, sthiti ane layane viSaya che. 2 prAyanI pUrva (2jhanAthapUrva): emAM mULatatva, dravya Adi viSaya che. 3 varyAvapUrva (variSNavAcaqzva ): emAM dravyanI, mahApurUSenI ane devenI zakitane viSaya che. 4 kSattinAstikatApUrva (ciciqvA pUa): emAM nirNayanA sAta prakAra ane nyAyanA sAta pramANavaDe vastusthitine nirNaya darzAvyuM che. 5 jJAnapravAhapUrva (nAnaqvA pUvava ): emAM satya ane mithyA jJAna viSe carcA che. 6 sacavAvapUrva (navAsapUvra ): emAM satya ane asatya vacana viSe carcA che. 7 chAtmavAvapUrva (prAcapavA pUtra ): emAM AtmAnA svabhAva viSe varNana che. 8 zarmapravAhapUrva (janmaMvAvapUtra ): emAM karma viSe carcA che. 9 pracAhyAna vAvapUrva (pacavelAnagvAcabUtra) emAM karmakSaya viSe carcA che. 10 vidyApravAhapUrva ( vijJApUvAcabUbsa : emAM dareka vidyAne te zI rIte prApta karI zakAya te viSe carcA che. 11 strAvAvapUrva athavA jhavadhyapUrva (avaMzapUtra ): emAM 63 zalAkA purUSonI jIvanakathAonA mukhya prasaMgenuM varNana che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ), 12 pravAhapUrva (pAvApUchya): emAM auSadha viSe carcA che. 13 ziyAvizAsapUrva (vicivazAttapUa): emAM saMgIta vAdya Adi kalAo ane dharmakiyAonuM varNana che. 14 tIvavusAra (toviMdusAra) emAM loka viSe, amuka dharma kriyAo viSe ane gaNita viSe carcA che. Ga cUlikA cUlikA te TIkA jevI che. rU. 22 kapAka 3VII (T)mAM dharmakathAo ane varNana che. ema mAnavAmAM Ave che ke ekeka aMgane lagatuM ekeka upAMga che, paNa be varganAM granthone ekameka sAthe-te te aMgane je tenA tenA upAMga sAthe meLavIe te kaze saMbaMdha jaNAtuM nathI. upAMge nIce pramANe che. 1 aiti (AvavAha) mahAvIranAM darzane eka rAjA (kaNika) gayele tenuM ane pachI devalekamAM janma kema pAmI zakAya tenI emAM kathA che. 2 nAstrIya (rAyapurUna): pArzvanAthanA ziSya ( kezie ) rAjA pradezane jainadharmamAM Aryo, pachI te rAjA sUryAbha nAmane deva thaye ane mahAvIranuM eNe sanmAna karyuM te viSe emAM kathA che. 3 nIvAmika emA jagatanuM ane emAM je cha vase che, tenuM varNana che. 4 prajJApanA (vAvaUT): emAM jIvanA rUpa guNa vigere aneka bAbatanuM varNana che. 5 sUrya jJati (ripatti). sUrya ane graha nakSatranuM emAM varNana che. 6 zakhUDhIprANi (byuTIvapatti): emAM jabUdvIpanuM ane prAcIna rAjAonuM varNana che. 13. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 vanaprAti (candravajatti): emAM candra ane (pAMcamAnA jevuM jo graha nakSatranuM varNana che. 8 nirayAvaNImAM je daza kumAre potAnA oramAna bhAI rAjA jIva (pR. 34) sAthe maLIne pitAnA dAdA vaizAlInA rAjA ceTakanI sAme yuddhamAM utaryo, mAryA gayA ane narakamAM upajyA emanI kathA che. e sUtrane piyA paNa kahe che. 9 jalpAvartAsiyA: (pUrvasijhAgyo): emAM A rAjAnA putra sAdhu thayA ne vividha svargamAM gayA enI kathA che. 10 kuLa ( Tyo ): emAM je devee mahAvIranI pUjA karI temanA pUrva janmanI kathAo che. 11 puSyavRtti (gujajUniyA ) emAM uparanA jevI ja kathAo che. 12 kRSiAra (siso): emAM tIrthakara ariSTanemie vRSNivaMzanA daza rAjAone jainadharmamAM ApyA enI kathA che. 4. 10 prakIrNa vividha viSaye upara mukhyatve karIne padyamAM karelI carcAnA granthane prazna () kahe che. 1 nA rAjA (vasaI): emAM prArthanA, prAyazcitta vagere viSe hakIkata che. 2 AturatyAyana (grApharapalAna): emAM jJAnIonA aMta samayanA prayatnanuM varNana che. 3 mafparijJA (maUiI)emAM e ja viSaya sambandha vidhi ApelI che. 4 saMtAra (cAra): emAM mRtyunI IcchAe jJAnIo je kuzAsana upara sutA tenuM varNana che. 5 taMdurtatAtti (taMdurAsiyA): emAM zarIravidyA garbhavidyA vagerenuM varNana che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) 6 ravinaya (rAvanA): emAM gurUziSyanA guNa, prayatna vagere vize varNana che. 7 vestava (viyava): emAM svarganA rAjAonI gaNanA che. 8 jIviyA (jamvinA): emAM phalita tiSanI carcA che. 9 mAcAcAna (kapacAra emAM prAyazcitanAM svarUpanuM varNana che. 10 vIrastava (vIratya): emAM mahAvIranI nAmAvalI che. __5. 6 cheda sUtro chetra athavA chedrapranya (2) emAM sAdhuzAsananA vidhi che. 1 nizA (nirIda): emAM sAdhuonA dharma vize ane emAM deSa thatAM tenA prAyazcittanuM varNana che. 2 mahAnizItha (mahAnirI) emAM pApa tathA prAyazcittanuM varNana che. 3 cavA (vavAra): emAM zAsananA vidhi che. 4 zrAvArasA (kAcArasAgro) athavA zAkRtaH emAM AcAranA vidhi ApelA che. A granthamAMne 9 me adhyAya bhadrabAhunuM raceluM jalpasUtra che. ane temAM tIrthakaranAM jIvanacarita, sAdhuonA AcAra viSe niyama tathA sampradAyanAM nAma che. 5 pRdalaFsU emAM sAdhuo tathA sAdhvIo mATenA vidhi che. vara (paMjaw): emAM paNa upara pramANe che. keTalAka bIjAo nita ne 6 zuM chedasUtra kahe che. . 2 ao. 1 nanhIH emAM jJAnanA pAMca prakAra vize carcA che. 2 anukUra (anujA) emAM vidyAsarvasvanuM varNana che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) 7. cha pUrvatra 1 3ttarAdhyayana (uttaracana): emAM siddhAnta upara kathAo, daSTAnta, upamAo, saMvAda ane upadeza ApelA che. - 2 zAvara (varaca); emAM dinacaryAne Avazyaka vidhio ApelA che. paNa tyArapachI bIjA vividha viSaye saMbaMdhe paNa hakIkate ApI che. 3 rAtti (sayAtiya emAM sAdhujIvananA niyama AvyA che 4 viSNunA (nijhutti) emAM sAdhuoe dAna svIkAravAna vidhi ApelA che, keTalAka ene badale zodhInayukti kahe che. 45 A, tathA te uparAMta bIjA 20 kI, 12 niryukti ane bIjA keTalAka grantha umerIne ekaMdare 84 dharmagranthanI gaNanA karavAmAM Ave che. A grAma granthana-zAstragranthane paripUrNa karavAne temAM bIjA je granthanI gaNanA karavAmAM Ave che, te niAma grantha athavA panika che ane tenI saMkhyA 36 nI che.13 upara gaNAvelA zvetAmbara graMthane badhAya zvetAMbare sarakhI rIte pramANabhUta mAne che ema nathI. temane sthAnakavAsI sammudAya 10 prakIrNane, bIjA ane chaThThA chedasUtrane temaja piDaniryaktine pramANabhUta nathI mAnate. temanA dharmagraMthonI saMkhyA e hisAbe mAtra 32 che. (pR. 73 joze). uparanA vivaraNamAM dareka graMtha sAme temane viSaya batAvyA che, te uparathI joI zakAze ke emAM keTalA badhA viSayono samAveza che. vadhAre uMDA utaravAthI ethI ye vadhAre viSaya jaDaze, kemake dareka granthanA pitAnA khAsa viSaya sAthe kaMI levAdevA nahi evA aneka viSa, prakSita ke ukSipta svarUpe, e granthamAM aneka che ane tethI te viSaya upara kazuM dhyAna apAtuM nathI. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) vidhiniSedhanI AvI vividhatAo chatAM badhA grantha kaMI rasika nathI. kAraNake emAM ghaNAM vAkaye eka ne eka varUpe ne zuSka bhAve vAraMvAra Avye jAya che ane dareka vidhine anta sundara subhASite ke eka be daSTAnta AvyA hoya che, te jude svarUpe hoya che. zAstragranthamAM je kathAo kahI che te paNa nirasa ane lAMbI hoya che. ghaNAM kharAM dharmagranthanuM viziSTa lakSaNa te e che je temAM anekAneka punaruktio Ave che ane zabdanA jaDa paddhatie cakrAvA Avye jAya che. e sthiti eTalI hade pahoMce che ke te granthanA mULa lekhakane ke prate utAranArane paNa e zabda ne vAkya AkhAM ne AkhAM vAraMvAra utAravAM jarUranAM lAgyAM nathI, ene badale temaNe amuka cinha mUkyAM che ane bIjA koI granthamAMnA amuka rUDha vALe ane punaruktio mUkIne vAcakane bAkIno bhAga potAnI meLe samajI levAnI vyavasthA karI dIdhI che. sthAne, purUSa vagere sambandha varNavatAM paNa evI ja janA karI che ke granthamAM tenuM eka jagAe varNana hoya ane tyAra pachI jyAre jyAre e sthAna ke purUSa sambandha varNana karavAnuM Ave tyAre prathama varNananI jagyAne mAtra nirdeza karI de. AvAM varNanene va* kahe che, temAM aneka zabda ekaThA gaThavIne moTA meTA vAkaye ane aneka zikhAmaNe mUkIne spaSTatA karavAmAM Ave che. A zailIne kAvyamAM puSkaLa upaga thAya che. sAhityanI daSTie jotAM dharmazAstronA granthane uMcI koTimAM mUkI zakAya ema nathI. mAtra zrotAne ja nahi, paNa vakatAne paNa atizaya nIrasa lAge che ane AjanA vAcakane temAM e rasa te bhAgye ja Ave ke jethI tene atyAnanda thAya. zvetAmbarane pitAne ja mate emAMnA amuka dharmagrantha kevaLa jude jude samaye racAyelA che. ema mAnavAmAM Ave che ke aMga, upA, ane bIjA keTalAka grantha te gaNadharoe, khAsa karIne sudharmAe racelA; emaNe mahAvIranA zabdo sAMbhaLIne te zabdo granthI karI lIdhelA, ane keTalAka pachInA AcAryoe lipibaddha karI lIdhelA. 4 thuM upArTI prajJApanA mAryazyAme racyuM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 102------- kahevAya che ane ema paNa kahevAya che ke e AryazyAma kAlakAcAryanuM (I. pU. 1 luM saMku, pR. 44) ja bIjuM nAma hatuM. tevI ja rIte nandIsUtra devaddhie (I. sa. 5 mAM saikAmAM), anu gadvAra sUtra chAta (I. sa. 1 lA saikAmAM), catura zaraNa vIrama ane dazavaikAlika sUtra rAyamare racela gaNAya che. eka yuvAna sAdhu ke je temanA saMsArIpaNe putra hatA tenuM mRtyu cha mAsamAM thavAnuM hatuM, tene eTalA TUMkA samayamAM dharmanuM jJAna karAvI zakAya eTalA mATe dazavaikAlika sUtranI racanA karavAmAM AvI hatI evI kathA che. 4 thuM cheda sUtra ane bIjAM paNa chedasUtre haribhadra ( I. sa. 300) racyAM manAya che14 ane dareka (I. sa. 8 mA sikAmAM) mahAnizIya racyuM manAya che. Ama Aje che te gra jude jude kALe ne judI judI lekhaNe lakhAyelA che, emAM eka kALanA vicAronuM nirUpaNa nathI, paNa aneka jamAnAone zrama che. aMga grantha se graMthamAM sAthI prAcIna che; paNa te saMpUrNa nathI, kAraNa ke 14 pUrva samAvanArUM je 12 muM aMga, te te ati pUrvakALathI ja lupta thaI gayuM kahevAya che. 12 muM aMga hatuM emAM te kazI zaMkA nathI, kAraNa ke ene viSe je je ullekhe che te badhAmAM ekavAkyatA che, eTaluM ja nahi paNa emAMthI avataraNe levAyelAM ane ene AdhAre aneka grantha lakhAyelA kahevAya che. tyAre e daSTivAdane lepa kema thaye tenI ApaNane khabara paDatI nathI. vakhate ema paNa hoya ke emAMnA viSaya pAchaLanA jamAnAne rasika na lAgyA heya, kAraNa ke te samayanA-paNa pAchaLathI naSTa thayelA virodhI saMpradAyanA matanuM khaMDana emAM hoya, vakhate ema paNa hoya ke emAMnA viSaya bIjA granthamAM vadhAre sArI ne spaSTa rIte carcA haya, AthI eno abhyAsa aTakI gayo hoya ne dhIre dhIre e aMga lupta thaI gayuM heya. 1 bAramu aMga bAra vaSa duSkALane aMge munio na saMbhArI zakavAthI naSTa pAmyuM che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (103). tyAre vartamAna 11 aMga, upAmAMnAM 11, ane bIjAM keTalAka grantha AgaLa kahI gayA ema mahAvIranA ziSya sudharmAe ramyA kahevAya che. ema paNa kahevAya che je e grantha zrutiparaMparAthI utarI AvatA hatA, te prathama vIra saMvata 980 mAM devaddhinA nirNaya pachI lipibaddha thayA ane tenI aneka prata-nakale karI tene pracAra karavAmAM AvyuM. granthane niNita ane nizcita pachInA samayamAM karavAmAM AvyA e vAta sAcI che ema je svIkArI laIe, te pachI mahAvIra viSe ane emanA siddhAnta viSe e granthAmAMthI je mAhitI ApaNane Aje maLe che, te saMbaMdhe pAkI zaMkA ubhI thAya. Albara vebara lakhe che ke ke dhAro ke bAIbalane navo karAra I. sa. 980 sudhI (kharI rIte 50 sudhI, kAraNa ke ApaNe krAIsTanA janmathI saMvata gaNIe chIe, paNa jaina mahAvIranA nirvANathI gaNe che) lipibaddha thaye ja na hoya; dhAre ke je mANasone krAIsTa saMbaMdhe pUrva lipibaddha kazuMya maLyuM na hoya, paNa mAtra zrutiparaMparA dvArA ja jJAna hoya te mANasa popa sisTara bIjAne ( sylvester 1 ) adhyakSapade e jJAnane lipibaddha kare, te ApaNuM sAme krAIsTanuM kevuM citra hoya enI kalpanA kare." ane chatAye uparanA vacanamAM batAvI che eTalI badhI azraddhAe A zAsagrantha javAnA nathI, kAraNa ke ema mAnavAnuM kAraNe ja nathI ke vallabhInA saMghamAM lipibaddha thayA pahelAM e grantho kadI lakhAyA ja nahotA, kharI vAta te e che ke te prasaMge te emAMnA viSacenuM svarUpa chevaTanuM nirNita karyuM ane tyArapachI tenI aneka nakala karAvIne tene pracAra karyo. A hakIkata mAnavAnuM zekasa kAraNa paNa maLe che. kemake I. pU2 jA sikAnA jaina zilAlekhe ApaNI sAme ja che te uparathI ema te sAbita thAya che ja ke jene lekhanakaLAne upaga bahu pUrvethI karatA. tyArapachI e paNa nahi bhUlavuM joIe ke bhAratamAM ane tizaya vikAsa pAmelI smaraNazaktine baLe aneka grantha gurumukhethI * upAMgo sudhamAM svAmI viracita nathI. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (104-) ziSya paraMparAe aneka saikAthI utarI AvyA che, kAraNake vartana mAnapatra ane TelIphana vinAnA jugamAM e ja zakaya hatuM. emAM te zaMkA nathI ja ke sauthI prAcIna granthamAM pachInA samayanA vicAre dAkhala thayA che ane temAM ghaNA prakSipta bhAga paNa che ane chatAMye kahevuM paDe che ke e bahu prAcIna kALanA che. ha. yAkobI e sambandha jaNAve che ke A granthanI bhASA, emAM vaparAyelA vRtta ane emAM ApelI ItihAsanI mahattvanI hakIkata e sI pUravAra kare che ke sauthI prAcIna grantha I. pU. 300 nA arasAnA hovA joIe, ane te samaye pATalIputramAM saMghe maLIne grantha nirNaya karyo hoya te vAta sAcI hoya. vaLI ema paNa mAnI levAnuM nathI ke mahAvIra nirvANa pAmyA ane pATalIputramAM saMgha maLyo e be vaccenA Azare 100 varSanA gALAmAM mAtra game tevI uDatI kathAo utarI AvatI hatI. sambhavita che ke mahAvIra svAmInA jIvana ane upadeza viSe je jJAne emanA ziSyamaMDaLamAM niti svarUpa bahu pUrvethI ja dhAraNa karI lIdhuM hatuM e uparathI ja saMghanuM pachInA vakhatanuM sau sAhitya racAyuM hoya. Ama zAstragranthane ghaNe bhAga prAcIna kALe racAye hate ema lAge che. chatAMye eTaluM paNa nakkI che ke sudharmAe racyA kahevAya che te aMga ane bIjA zvetAmbara grantha Aje je svarUpamAM che te svarUpa te ghaNA pheraphAra pachI thayuM che. emanA pachInA jamAnAnA leke pitAnA vicArane baMdhabesatA thAya evA pheraphAra emAM karatA gayA che, e te svIkArI levuM ja joIe. vetAmbarAnA grantha sAcA nathI ema digambare je mAne che e uparathI paNa ApaNuM A anumAnane Teke maLe che. ka A pheraphAra vistiSNune saMkSipta karavA rUpa karelo che paNa tenA rahasyamAM bIlakula pheraphAra karela nathI. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) digambara pratye lupta grantha bahavAra AgaLa jaNAvI gayA chIe tema digambarene kaI prAcIna grantha che ja nahi; e sampradAya te mAne che ke prAcIna grantha lupta thaI gayA che ane vetAmbarenA pratye paNa sAcA nathI. AthI e lupta thaI gayelA prAcIna granthanI navI saMkalanAthI ane temAMnA viSayanI karelI punajanAthI thayelA navA grantha te ja digambaranA dharmagrantha. nIcenA vivaraNamAM emanA je grantha batAvyA che, temanAM nAma kaMIka aMze vetAmbara granthanAM nAmane maLatAM che, viSaye paNa kaMIka aMze "vetAmbara granthanA viSaye jevA ja che, chatAM ye aneka sthaLe baMnenA vicAramAM me virodha paNa che. nIce enuM DuMka vivaraNa ApuM chuM. e dharmagranthone be samUha che. 1 aM ane 2. aparAdha (aMga bahAranA te). 1 ane vetAmbare potAnA aMganA je nAma Ape che te ja nAma digambare paNa potAnA aMganAM Ape che. mahattvane taphAvata e che 12mA aMga daSTivAdamAM je parikama ane cUlikAo Ave che te zvetAmbaro karatAM digambarenA judA che. (jeze pR. 95) ane te nIce pramANe che. gharama 1 prajJa emAM candranuM varNana che, 2 sUryaprANi emAM sUryanuM varNana che, 3 kanvIpakaHi emAM jaMbuMdIpanuM varNana che. 4 sArI prApti emAM dvIpa ane sAgaranuM varNana che ane pa racAvyAkhajJasi: emAM jIva, ajIva vagere tanuM varNana che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) 5 cUlikA 1 gataratajUnizA emAM amuka mA bhaNIne jaLane kema thaMbhAvI zakAya. enI pAra kema nIkaLI zakAya, agnine kema khAI zakAya vagere vidyAonuM varNana che. 2 cattAtaNUrtiA emAM maMtrasAdhanAthI kema dUra dezamAM jaI zakAya vagere vidyAonuM varNana che. - 3 mAyA taQtti: emAM aneka prakAranA camatkAra kema karI zakAya enuM varNana che. 4 phatavRtti: emAM siMha hAthI vagere prANInAM rUpa kevI rIte dhAraNa karI zakAya tathA vanaspati ane dhAtunAM rUpa kevI rIte pheravI naMkhAya enuM varNana che. 5 sazatijUtti emAM kevI rIte AkAzamAM uDI zakAya enuM varNana che. A uparathI joI zakAze ke bhUgoLa-khageLanA je granthane zvetAmbare upArge, granthamAM mUke che, temane digambare parikrama granthamAM mUke che. digambare upAnI gaNanA dharmagranthamAM karatA ja nathI. 2 aMgabAhya enAM 14 phrIja nIce pramANe che. 1 sAmAyi: emAM bhaktinA prakAra viSe varNana che. 2 caturvizatistava emAM tIrthakaronAM jIvana, zakti, guNavagerenuM varNana che. 3 vandanA: emAM gurU pUjA viSe varNana che. 4 pratimA emAM prAyazcita viSe varNana che. pa vinAH emAM niyamana-vinaya viSe varNana che. 6 kRti emAM jena (pratimA vagerene pUjAvidhinuM varNana che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) 7 zanaitti: emAM sAdhujIvananA niyame che. 8 3ttarAdhyayana emAM sAdhujIvananI muzkelIonuM varNana che. 9 jarUrI emAM zAsana vidhionuM varNana che. 10 115 (vivAnaja) emAM sAdhue zuM zuM vAparavuM enuM varNana che. 11 mA (saMzaja): emAM nina ane viralI (svataMtra ane saMghastha) sAdhuo mATenA niyame che. 12 puMDarIH emAM punarjanma devani prApta karI zakAya evAM karmanuM varNana che. 13 mapurA: emAM punarjanma padaprApta karI zakAya evAM karmanuM varNana che. 14 niSidhira emAM dezamAMthI AtmAnI zuddhi karavAnAM sAdhane batAvyAM che. keTalAka A sthAne Tisamane mUke che. AmAMnA 7 mA, 8 mA ane 9 mA granthanAM nAma zvetAmbaranA e prakAranA granthanA nAmane maLatAM che. 1 lA thI 4thA sudhInAM 2 jA mUlasUtra (Avazyaka)nA adhyayananA nAmane maLatAM che. arvAcIna gaNa granthA. je prAcIna grantha lupta thaI gayA che temane sthAne digambaree bIjA aneka grantha goThavyA che ane temane pramANabhUta siddhAntagrantha mAnyA che. e granthane cAra vargamAM gaThavyA che (1) ItihAsa, (2) vizvavyAkhyAna, (3) tattvajJAna ane (4) nIti. A cAra varganA granthane digambare pitAnA "cAra veda" kahe che. e dareka vargamAM kayA kayA ne keTalA grantha che, enI kazI spaSTatA nathI. A badhA grantha I. sa. 900 pUrve racAyelA che, tethI ema mAnavuM ghaTe ke A gauNa grantha e arvAcIna kALanA che. e grantha nIce pramANe che. - - - Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) (1) prathamAnuyoga ( ItihAsa ): jIvananuM purANa (I. sa. 650), nilenanuM rivaMzapurA (783), ane pravipurANa, guwmanuM vatapurANa (879 mAM samApta), (2) zaraNAnuyoga ( vizvavyAkhyAna ) sUrya prApti, candrakAmi, jayadhavala. (3) vyAnuyoga (tatvajJAna): kundrakunda ne 1 pravacanasAra, 2 samayaal2, 3 niyamasAra, 4 jAtiya, umAsvAmIne tatvArthadhAmasUtra ane samantabhadra (600), pUjyapAda (700), akalaMka (750) vidyAnanda (800) vageree enA upara lakhelI TIkAo. samantabhadranI grAmImAMsA (600) ane akalaMka, vidyAnanda vageree enA upara lakhelI TIkAo. (4) caNAnuyoga ( nIti ane kriyAkASTha ): devara ne mUtAvAra ane trivAra, samantabhadrano ratnajara AvavAra (600). zAsetara granthA. dhArmika ane vaijJAnika grantha. mahAvIranA siddhAntane pradarzita karavA mATe, tene TakAvaDe spaSTa karavA mATe ane tene vikAsa ApavAne mATe temaja vaLI sAdhuene ane zrAvakane temanI jIvanacaryAnA niyama ApavA mATe tathA saMghane vyavasthA ApavA mATe aneka lekhakee parizrama lIdhe che. AmAMnA siAthI prAcIna bhadrabAhu che, emane zvetAmbare temaja digambare baMne sarakhI rIte uMcI zraddhAdaSTie jue che. ane chellA zrutakevalI mAne che. I. sa. 300 nA arasAmAM e thaI gayelA ane je sAdhuone saMgha maisura tarapha gayele temAM emanuM nAma paNa che, ema kathA vAMcatA jaNAya che. (jeza pR. 40 ). paNa chatAM meM emane viSe je hakIkata maLI Ave che te ekamekathI dhruvAntare virUddha che. zvetAmbare emane vRddhAvasthAmAM nepALa gayelA mAne che (pR. 92 ), tyAre digambare emane Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) pitAnA ziSya mahArAjA candragupta sAthe zravaNa-belagolA gayelA mAne che. (pR. 36) I. sa. 187 mAM mRtyu pAmelA tivida varAmihiranA emane bhAI mAnavA e te ItihAsamAM bhUla karavA sarakhuM che. - bhadrabAhue aneka zAsagrantha upara niyujio eTale ke mAgadhI TIkAo lakhI che. emanA kalpasUtrane zvetAmbare eTale uMce sthAne mUke che ke enI zAstragranthamAM ja gaNanA kare che. kAyadA vagerenI carcA karanAra madavAdu saMti nAmanA eka granthanA paNa e kartA gaNAya che. vaLI ema paNa kahevAya che ke e tiviMda paNa hatA. tyArapachI dharmanA siddhAnta upara carcA karanAra sauthI prathama mAsvAti hatA ema lAge che. brAhmaNanAM darzanane anusarIne emaNe sUtrapaddhatie samasta dharmanI dukAmAM carcA karI che. tatvArthadhAmasUtra nAme prakhyAta grantha emaNe lakhyuM che. baMne sampradAya e granthane pitAne pramANabhUta grantha mAne che. e vikhyAta purUSa amArA sampradAyanA hatA e dAvo zvetAmbare ane digaMbare bane kare che. paNa yAkebI mAne che ke ghaNuM karIne e zvetAmbara sampradAyanA hatA, kAraNa ke emaNe pote ja potAnA e grantha upara je TIkA lakhI che te TIkA mAtra zvetAmbare ja pramANabhUta gaNe che. tyAre digambare to bIjAe lakhelI TIkAone pramANabhUta gaNe che. e bane sampradAye umAsvAtine sarakhI zraddhAe potAnA gurU mAne che, e vastu ema sAbIta kare che ke emanA samayamAM e be sampradAye vacceno bhedabhAva pAchaLanA samaya je hajI tIvra nahote thaye. umAsvAtinA samayane hajI cekasa nirNaya thaye nathI; jeno pote emane i. sana. nI zarUAtamAM mUke che, paNa I. sa. 4 thA ke 5 mA saikAmAM e thayAne vadhAre saMbhava che." umAsvAti pachI zvetAmbara sampradAyanA mahattvanA dharmajJa siddhasena rivAjara thayA. kathA pramANe A mahAna paDita mahArAjA vikramAdityanA samakAlina hatA. (pR.44) paNa kharI rIte I. sa. 650 pachI prakhyAta thayA hoya. emane viSe jeno bahu adbhuta Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 110)kathAo kahe che. e kathAo pramANe divAkara mULe te brAhmaNa hatA, paNa vRddhavApi emane zAstrArthamAM parAjita karyA ne pachI emaNe jainadharma svIkAryo ne tyArathI pitAnuM nAma siddhasena rAkhyuM. ekavAra emaNe badhA jainagranthane prAkRtamAMthI saMskRta anuvAda karavAnI yojanA, potAnA gurU samakSa mUkI, A pApanA prAyazcita mATe gurUe emane badhAM jainamandiranI yAtrA karavAnI AjJA karI. bAra varSa sudhI zraddhApUrvaka yAtrA karatAM e pharyA ane chevaTe ujajayananA zivamandiramAM AvyA. tyAM zivane namaskAra karavAne badale zivaliMganI sAme paga karIne mandiramAM beThA. A joIne zivabhaktoe rAjA vikramAdityane phariyAda karI. rAjAe paMDitane emanA aparAdhane kAraNe cAbukane mAra mAravAnI sajA karI, paNa thayuM evuM ke pahelI ja cAbuka mAratAmAM te rAjAnA antaHpuramAMthI cIsa saMbhaLAI, kAraNake paMDite jAdubaLathI evuM karyuM ke cAbuka paDe pitAnI upara, paNa vAge rAjAnI paTTarANIne. A uparathI siddhasenane che. melavAmAM AvyA, emaNe zivaliMga tarapha hAtha uMco karyo eTale liMga cIrAI gayuM, temAMthI prakAza nIkaLe ne temAM bhagavAna pArzvanAthanI pratimAnAM darzana thayA.21 nyAya upara svataMtra graMtha lakhanAra jenomAM sauthI prathama siddhasena ja hatA. emaNe 32 lekamAM nyAyanA samasta pradezane gherI lIdhA che. e granthane samaya nirNaya karavA mATe mahattvanI vAta e che ke vidvAna baddha tArkika dharmavarsinA cArit (I. sa. 7mAM saikAmAM vAMcyA pachI siddhasene pitAne grantha lakhele ema yAkobI jaNAve che.rara vIra saMvata 980 mAM (eTale ke . sa. 5 mA saikAmAM) vallabhImAM zvetAmbara grantha vyavathita thayA, tyArapachI e grantho upara khuba TIkAo lakhAI che. tyAM maLelA saMghanA adhyakSa devaddhie paNa TIkAo lakhelI jaNAya che. bIjA mukhya TIkAkAronAM nAma A pramANe che-7 mA saikAmAM siddhanarAzi, 8 mAM mAM rima, mA mAM zatA, 11 mA mAM zAMtisUri, revendra ane amadeva, 12 ma mAM mAyAra, AmAMnA ghaNuM lekhake dharmagrantha upara Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (111 ) TIkA lakhIne ja aTakyA nathI, paNa emaNe bIjA mahattvanA svataMtra grantha paNa lakhyA che. paNa e samAM prakhyAta te haribhadra hatA. haribhadra brAhmaNa hatA ane emaNe sakaLa vidyAone abhyAsa karyo hato. "huM je kAMI na jANate heuM te je kaMI jANatuM hoya tevA gurUne ziSya thAuM" evI emanI pratijJA hatI. eka vAra emaNe eka jainasAdhvIne kaMika zabdo bolatI sAMbhaLI, paNa ene artha haribhadra samajI zakyA nahi. pUchI jotAM te sAdhvIe emane e artha jANanAra gurUne patto Ape. haribhadra e guru pAse gayA ne emanA upadeze jaina thayA. pachI badhA zAstrane abhyAsa karIne e mUri thayA. emanA be bhatrijA iMta ane mahaMta emanA ziSya thayA. bane emanA ja zAstrothI parAjita karavAne mATe e be jaNa baddhasAdhune veza dhAraNa karIne, emanA mithyAjJAnane abhyAsa karavAne eka baiddhavihAramAM gayA. pitAnA saMghamAM pesI gayelA A be sAdhuonA sAcA dharma viSe zaiddhone zaMkA thaI ne temanI kasoTI kADhI jovA bAraNAne pagathIe tIrthakaranI mUrti citarI, evI rIte ke jenA upara paga mUkyA vinA bahArathI aMdara avAya nahi ane aMdarathI bahAra javAya nahi. e be vezadhArI jainoe khavaDe mUrtimAM pheraphAra karI nAkhyo, (eTale pachI e jainamUrti rahI nahi) ane enA upara thaIne nirbhayatAe cAlatA thayA. paNa bauddho vAta kaLI gayA ane haMsa tathA paramahaMsa nAsI gayA, paNa tyAMnA bauddha rAjAnI senA emanI pAchaLa paDI ane emane mArI nAkhyA. pitAnA ziSyane A prakAre nAza thayAthI haribhadra e bauddhavihAranA ekaMdara 1444 sAdhuone mArI nAkhavAne nirNaya karyo ane te mATe temane saune pitAne jAdubaLe ukaLatA telanA kaDhAyAmAM bALI nAkhavA evI cejanA karI, paNa A yojanA emanA gurUe (ke emanI dharmamAtA sAdhvIe) vakhatasara aTakAvI pAI. je pApa pate karavA taiyAra thayA hatA tene mATe haribhadra vimAsavA lAgyA ane jainadharmanI stutinA 1444 graMtha lakhyA. jenadharma ane nItinA grantha uparAMta emaNe pitAnA samayanA vividha nyAyasiddhAnta viSe paNa grantha lakhyA, Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) zetAmbaremAM sauthI prakhyAta lekhaka te hemacandra (10881172) thayA. emanA sarvamukhI jJAnane kAraNe e visarvara kahevAyA. dharmasiddhAnto upara emane mukhya grantha yojazAstra athavA adhyAtmaupaniSata che. e granthamAM emaNe jaina dharmanA siddhAnta viSe vizALa carcA karI che, eTaluM ja nahi paNa emAM yugaviSe vistArathI carcA karI che. vAtAdve nAme eka bIje nAne grantha hemacandrane che. e granthamAM stutirUpe dharmane upadeza karelo che; emanI eka batrIzI upara mahine 1292mAM svAmiMgarI nAme vizALa TIkA grantha lakhe che. A TIkAgrantha pite paNa tarka upara aneka prakAre carcA kare che. dharmasiddhAnto upara lakhanAra aneka prakhyAta betAmbara lekhake thaI gayA che, paNa temAMnA cheDAne ja ahIM ullekha karI jaIzuM tevendrasUrie ( 13 mA saikAmAM ) jarmagrantha lakhyA che ane temAM karmanA siddhAntanI carcA aneka daSTie karI che. guNaratna (1400 nA arasAmAM) haribhadranA nyAyagrantha upara TIkA lakhI che. dharmasAgare 1573 mAM sutta krozistrakriyA nAme grantha lakhIne digambarenI khabara lIdhI che. 17 mA saikAmAM thaI gayelA vinayavijaya ane yazavijaya e be saphaLa lekhake viSe te 74 mA pRSTha upara lakhyuM ja che. vinayavijayane tamArA te jJAnacaka je grantha che ane temAM jainadharmanAM sarva kSetre upara carcA che. yazavijaye nyAya ane taka upara aneka gra lakhyA che, emane pratimArA grantha khAsa AkarSaka che, emAM mUrtipUjA viSe lakhyuM che. e dharmanA siddhAnta viSe carcA calAvanAra saMskRta ane prAkRta grantha Aja sudhI e lakhAyA jAya che. ane e chelle grantha, mArA jANavAmAM AvyuM che te pramANe, 1917 mAM vijayadharmasUrine nainatattavajJAna prakaTa thayA che. zvetAmbanI peThe digambaree paNa dharma ane tene anukULa zAsana viSenA grantha bahu utsAhathI lakhyA che, e pradezamAM lakhanAra sauthI prAcIna lekhaka kundakunda hatA. e I. sa. 600 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (113) pahelAM thaI gayA che. keTalAka te emane I. sa. nI zarUAtamAM laI jAya che. A sampradAyanA keTalAka AcAryonA grantha dharmanA gauNagrantha" manAya che. (pR. 107 jeze), tevI ja rIte A AcAryanA vantha paNa "gauNagrantha" manAya che. bIjA dhArmika lekhakaH samantabhadra, pUjyapAda, akalaMka, vidyAnanda, nemicaMdra viSe AgaLa (pR. 55 ) ullekha karavAmAM AvyuM che, eTale ahIM te emanAM nAma gaNAvI gaye ja basa thaze. te uparAMta bIjA mahattvanA lekhake prabhAva ( 825 nA arasAmAM ), zramiti ( 1000 nA arasAmAM ), chAzAdhara (13 mA saikAnI zarUAtamAM ), sattArti (1464 nA arasAmAM) ane zrutasAra (15 mA saikAne anta) thayA che. e badhA lekhakoe pitAnA grantha saMskRta athavA prAkRta zlokamAM lakhyA che, ane e grantha upara emaNe pite ja athavA te emanA ziSyoe ane bIjA TIkAkAree TIkA lakhI che. prakhyAta dhArmika granthanA anuvAda bhASAmAM thayA che, ane e rIte vartamAna bhAratabhASAone upayoga jainasAhityamAM thaye che. gujarAtI ane bIjI bhASAomAM aneka dharmagranthanA aneka anuvAda thayA che. keTalAka granthakAree pUrve paNa potAnI mAtRbhASAmAM grantha lakhyA che. zrIvaDhava janmabhUminuM emanuM nAma tuputrarAvArya kAnaDAmAM thaI gayelA ne tattvArthAdhigamasUtra upara emaNe kAnamAM TIkA 96000 gAthA (zleka) mAM lakhI che. e granthanI racanAne samaya nirNita nathI thayA, paNa kahevAya che ke bAramA saikAmAM racAye hatuM, durbhAgye e grantha atyAre prApta nathI. jema jema ApaNe vartamAna samaya tarapha AvatA jaIe chIe tema tema jaina dharma viSenA grantha arvAcIna bhASAmAM lakhAyelA vadhAre jaNAtA jAya che. dharmajJAnane lekapriya banAvI tene janasamUhamAM pracAra karI zakAya ane zrAvakone zuddha jJAna ApI zakAya e hetue judI judI lokabhASAmAM aneka grantha lakhAyA che. 15. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 114 ) jenalekhakee pitAnA siddhAntanuM svarUpa dekhADane, temanuM pRthakkaraNa karIne ke tenA upara prakAza pAdhane ja santaSa pakaDyo nathI. emaNe bhAratanA buddhikSetranA bIjA badhA pradezamAM pitAne hAthe aneka rIte ajamAve che. e dezanA lekhake vyAkaraNane mahattvanuM zAstra mAne che, kAraNake amuka aMze enA upara bIjA badhA viSayene AdhAra che. enA saMbaMdhe eka leka Ama che. tavAramapavargastha vAGamalAnAM cikitsitam / pavitraM sarvavidyAnAmadhividyaM pracakSate // vyAkaraNa svarganuM dvAra che, vANInA denuM e auSadha che, sarva vidyAomAM e pavitra che, sarva vidyAomAM e upara che." jaina saMskRta-vaiyAkaraNae pANininA brAhmaNa vyAkaraNane ja moTe bhAge anusare che. pUjyapAda devanaMdInuM (pR 50 jeze) nenthAvara ane ameghavarSanA samayamAM ( navamA saikAmAM ) zAdAne lakheluM zAcanavyArA e be vyAkaraNa saithI prakhyAta che. hemacandra ( 12 mA saikAmAM ) pitAnuM vyAkaraNa siddhahemacaMndra e zAkaTAyanavyAkaraNane avalambIne lakhyuM. madhya kALamAM lakhAyelAM se vyAkaraNamAM siddhahemacandra sarvazreSTha che e kalahanane mata che.24 jenonI dharmabhASA prAkRta che, eTale e bhASAnA vyAkaraNa viSe paNa emaNe khuba lakhyuM che. temaja vartamAna bhASAonAM vyAkaraNa paNa emaNe lakhyAM che. zabdakoSa ane e prakAranA grantha paNa jenee sArI peThe lakhyA che. vyAkaraNanA page bIjA granthamAM karI batAvavAnuM bhAratanA vaiyAkaraNIone bahu game che, hemacandrane kumArapAtta varita (yAtraya mahAvAvya) grantha evI rItanA pragathI vyAkaraNa grantha je banI rahyo che, ane evI rIte e vicAra-AcAranuM saMgaThana kare che. brAhmaNagrantha mazriAvya paNa eja prakAranuM che. - kAvyakaLA viSe paNa aneka jainoe vividha prakAre lakhyuM che, ane temAM nitasena (10 mA saikAmAM ), hemacandra, vATa, Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 115 ) ( 11 mA saikAne ante ). zrarisiMha, mantra (13 mA saikAmAM ) e khAsa che.rapa hemacandra vageree chandazAstra viSe lakhyuM che. aneka lekhakAe khIjAonA prakhyAta sAhityagranthA upara TIkA lakhI che. teve prasaMge jainakAvyeAnI ja nahi paNa brAhmaNukAvyeAnI paNa TIkA lakhI che ne tyAre dharmonI paNa ADa mAnI nathI temaja TIkAmAM peAtAnA dhane AgaLa DaryA nathI.26 saMgIta sambandhe paNa jainoe grantha lakhyA che: pArzvavanA saMgItasamayasAra ane saMgIta ratnAra 27 ( 1210 pUrve ) ane kAnaDI grantha ranAra baMAlavavajJAti e granthAthI jaNAI Ave che. ApaNe AgaLa joI gayA chIe ke pUrve aneka jaina rAjA thai gayA che. emane mATe rAjanItinA viziSTa granthA paNa jaina paNDitAe lakhyA che. bhadrabAhue bhadrakhAhu saMhitA racI che, temAM janmyAtiSa uparAMta rAjanIti viSe carcA che; somavasUrinA nItivAyAmRta ( i. sa. 950 nA arasAmAM ), zranitatinA vardhamAnanIti (I. sa. 1011nA arasAmAM ) ane hemacaMdranA zraennati (12 mA saikAmAM ) e granthA zuddhe rAjanItinA ja che.ra9 annIti grantha ApaNI pAse je che te te mAtra saMskRta bhASAmAM ja che ane tenuM nAma navRti che, paNa temAM je nAMdhA maLI Ave che,3deg tenA uparathI jaNAya che ke mULe te rAjA kumArapALane mATe hemacandre nRhannatizAstra e nAmanA grantha prAkRtamAM racelA ane A naSpadnnati tA e mULane saMskRta sArAMzamAtra che. vijJAnazAstranA abhyAsanA jainomAM vikAsa thayelo, te temAM vasanArAnA saMbaMdhanA emanA matanA niNu cA uparathI thayelA. emanA ghaNAkharA dhArmika ane tAttvika granthAmAM A viSaya upara adhyAyeA lakhAyelA che. te uparAMta bhUgALa ane jayotiSa viSaya upara ja theADe ke ghaNe aMze lakhAyelA evA paNa thaiA che. bhadrabAhue ( pR. ) ane kAlakAcAye e viSaya upara khAsa granthA 31 lakhyA manAya che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) peAtAnA siddhAntAmAM jainoe aparimita saMkhyAnA upayoga karyAM che, eTale ethI ema paNa jaNAya che ke gaNitazAstramAM e nipuNa hAvA joie, ane emanAmAM e viSaya upara granthA lakhanAra paNa thaI gayA che. mahAvAnA ( i. sa. 9mA saikAmAM ) gaNitamArasaMxda cAne gaNita zIkhavanArA granthanA tA a MgrejImAM anuvAda paNa thayA che.33 jIva ane ajIvanA siddhAnta viSe teA emanA dhArmika ane tAttvika granthAmAM puSkaLa carcA che. ratnasiMde pugaLa ane nir (sUkSmatama jantu)viSenA jaina siddhAnta upara nAnA nAnA aneka lekha ( chatrIzIe) lakhyA che,34 rAntisUtre ( 11 mA saikAmAM) pAtAnA nAvicAramAM jIvanazAstra, ubhija-zAstra, prANI zAstra ane mAnavazAstra sambandhu sArI carcA karI che.35 prakhyAta pUjyapAde peAtAnA tyAgaramAM vaidyaka viSaya carcyA che. A granthamAM auSadhinI vanaspati viSe carcA che. gatta seAmanAthe 1150 nA arasAmAM enA anuvAda kAnaDI bhASAmAM karyAM. eja viSaya upara kAnaDI bhASAmAM bIjo eka grantha mAnanA vondramavarSA che. 36 aneka jaina lekhakoe maMtrazAstra viSe paNa lakhyuM che, kAnaDI paDita de ( 1300 ) sUtra nAme grantha lakhyA che; temAM varasAda, dharatIka'pa, vijaLI ane vividha prakAranAM pUrva lakSaNA viSe carcA karI che. gatie jyotiSasArodvAra nAme tArAo saMbadhenA grantha lakhyA che ane emAM svapnA, maMtrA ane bIjI aneka guptavidyA saMbadhe carcA che.37 kriyAkANDanA granthAmAM maMdira bAMdhavAnI tathA pratimA kAtaravAnI kaLA viSe vaNunA che. sthApatya ane zilpazAstra viSe paNa granthA jainoe lakhyA hAya ema mAnavAne kAraNu che. paNa evA granthA hajI sudhI mane maLI AvyA nathI. jainonI sAhityasevA viSe ahIM ApaNe mAtra digdarzana ja karI gayA; e nathI te koi rIte sampU, ke nathI tA sampUrNa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (117) karavAne kaze prayatna paNa ApaNe karyo, paNa e uparathI jaNAI Avaze ke emaNe keTalI vividha dizAethI sAhityasevA karavAne parizrama uThAvyuM che, ane vaLI e paNa jaNAI Avaze ke bhAratamAM sAhityakSetranA koI paNa pradezane emaNe jato nathI karyo, ApaNe hajI e viSe pUrUM jANatA nathI, eTale e viSayamAM pUrI mAhitI maLI Ave tyAMsudhI jenonI sAhitya sevA mATe saMpUrNa abhiprAya ApatAM bhavuM joIe. kathAo ane kAvyo. jainazAstro aneka prakAranI kathAothI bharapUra che, zAstromAM tIrthakare, upadezake ane sAdhuo viSe je varNane che. temane upaga pAchaLanA lekhakoe pitAnI sAhityaracanAmAM karyo. aneka bhASAonA aneka granthamAM e purANa vastune AdhAre navanave ne tAje svarUpe, saraLa ane samajave sahaja, temaja vaLI kalAviziSTa ane samajave zramasAdhya svarUpe kathAone kAvya lakhAyAM. iSabhadevanA, zAntinAthanA, ariSTaneminA, pArzvanAthanA, mahAvIranA ane bIjA tIrthakarenA jIvanamAMthI aneka kathAo laIne temane pitAnI priya bhAvanAonI sahAyatAe navAM navAM svarUpa ApyAM, vaLI emanAM jIvanamAM navA navA prasaMge mUkayA, temanA ane temanA ziSyanA pAchalA bhavanI kathAone upayoga karyo ane e saune pitapatAnA jamAnAne baMdha besatAM svarUpa ApyAM. jenoe jIvanakathAo lakhavAne pradeza paNa bahu vizALa lIdhe cheH emaNe dharmAcAryonI, pitAnA dharmane anukULa tathA pratikULa rahelAnI, temaja lekakathAomAMnA AkarSaka aneka purUSenI paNa jIvanakathAo vistArathI lakhI che. 24 tIrthakare uparAMta 12 cakavartIeAnI ane 27 vIrapurUSe ( vAsudeva, prativAsudeva, baLadeva) nI jIvanakathAo lakhI che. vaLI mAta, sara, jAma, tamA, rAvajI, vaDhava, , garAsaMdha vagere brAhmaNamAnya purUSane jainoe paNa pitAnA mAnyA che ane vaLI bahu UMce Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (118) sthAne mUkyA che. A ane bIjA purUSanA ItihAsa jainoe rAmAyaNamAMthI ane mahAbhAratamAMthI lIdhA che ne pitAne hetu sAdhavA temAM thoDe ghaNe pitAne manamAnate pheraphAra karI lIdhe che, ane vaLI e lekhake e sai purUSane jaina mAne ane temane jenarUpe ALekhe e te ughADI. je vAta che. brAhmaNa sAhityane AdhAra laIne navuM sAhitya racavAnA (kahevuM joIe ke durUpaega karavAnA paNa) utsAhamAM jainoe aneka pustaka lakhyAM cheH jinasene harivaMza purANa (8 mA saikAmAM), Adi paMpe (10 mA sakAmAM) kAnI bhASAmAM vimAnavinaya ( ene paMpamArata paNa kahe che), sumane (16 mA saikAmAM) pavevapurA ane bIjA aneka lekhakee aneka grantha lakhyA che, ane temAM mahAbhAratamAMthI kRSNa vagerenuM vastu lIdheluM che, rAmAyaNamAMthI vastu laIne vetAmbara vimAnie ( 3 jA ke 4 thA sikAmAM) prAkRta paramariya, digambara virene ( 660 nA arasAmAM ) padmapurA, kAna kavi tarUNa vaMde (1100 ) majUratapurA ( athavA raMparAmAyaNa) ane bIjA anekee e prakAranA aneka grantha lakhyA. jinasene AdipurANamAM ane tenI pUrtimAM guNabhadra (baMne 9 mA saikAmAM) uttarapurANamAM, hemacandra (12 mA saikAmAM) triSaSTipAttApueSAritamAM temaja bIjA aneka lekhakee potAnA granthamAM 63 mahApurUSonAM jIvanane ItihAsa vyavasthita kame goThavavAnA prayatna karyA che. mahAvIranA samaya pachI sampradAye je pragati karI ene ItihAsa paNa lakhAvAnA prayatna thayA che. kALanA pravAhamAM jainadhameM je chAyA tApa yA tenuM varNana karavAne mATe paNa aneka grantha lakhAyA che. bezaka A granthamAM aitihAsika vAstava te ghaNAM ya che, ane chatAM ye emAM kathAo upakathAo eTalI badhI guMthI nAkhI che ke e granthanA badhA vastune aitihAsika mAnatAM bahu sAvadhAna rahevuM ghaTe. lekhakone bhAreya nahi haze evI rIte emAM satya ane kalpanA ekaThAM maLI gayAM che ane tArIkhavAra Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 119 ) ne krama kevaLa ulaTasulaTa thai gayA che, A prakAranA grantha DhagalA baMdha che. jaino ritra ane pravanya vacce bheda pADe che.38 badhA triSaSThi zalAkA purUSonI temaja vIra saMvata 557 mAM sva pAmelA prAryannata sudhInA prAcIna dharmAcAyaeNnI jIvanakathA te caritra; tyArapachInA dhArmika purUSonI temaja rAjA, pradhAna, vepArI vagere itara mahApurUSonI jIvanakathA te pramandha. vaLI aitihAsika purUSAnI kathA gujarAtI temaja bIjI Adhunika bhASAonA rAsa mAM paNa lakhAyelI che. A badhA granthAnuM dhyeya mAtra itihAsa lakhavAnu nathI ( ane temAM kathAone khuba vaNI kADhI che ), paNa dharmopadezamAM daSTAMta devA mATe sAdhana taiyAra karavAnuM paNa che. vAcakane dhArmika ane naitika banAvavA, jainadharmane pracAra karavA ane sAdhuone upadezanuM sAdhana karI Apavu', e uddeze AmAMnA ghaNAkharA granthA lakhAyA che. hemacandre triSaSThi zalAkA purUSa caritra lakhyA pachI tenI pUrtirUpe pariziSTayaM grantha lakhyA, temAM jainadharmanA saLaMga itihAsanA samAveza karyAM che ane dharmAcAryAMnI kathAo lakhI che. vaLI A granthanI pUrtirUpe pramAne ane pradyumnasUrie ( 1250 nA arasAmAM ) tramacarita grantha lakhyA ane temAM hemAcA sameta 22 jainAcAryAnI jIvanakathA lakhI. mestune (1300 nA arasAmAM pravacintAmAM a-aitihAsika ghaTanAone ane kAlpanika sthAonA sa'graha karyAM, hemacandre kumArapAla ciratrarUpe aitihAsika kAvya lakhyuM, ane khIjA aneka lekhakoe dAnavIrAnI stutirUpa granthAmAM aitihAsika ghaTanAo sAthe kalpanA meLavI nAkhI, ApaNA samayamAM dakSiNadezamAM rAJAtiyA nAme grantha digambara hevanane 1838 mAM kAnaDI bhASAmA lakhyA, temAM maisuranI rAjakanyAnI stuti che; temAM prAcIna kALanA lekhAnA AdhAra laIne, peAtAnA samayanA yurepiyana sa Mzodhakane rasa paDe evI rIte jaina dharmAMnA siddhAntA viSe carcA karI che. jaina itihAsakAnI khAsa viziSTatA tA e che ke itihA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) samAM banI gayelI ghaTanAone ja varNavIne e besI rahetA nathI, paNa bhaviSyamAM zu banavAnu che tenuM paNa varNana karavAnuM sAhasa kare che. e dhane mate jagatanA je itihAsa che e ApaNe pachIthI joizuM', ane e uparathI jaNAI Avaze je have pachI pravanAra duSTa jugamAMnI nirAzAjanaka sthitinu paNa vana jaina lekhakAe karyuM che. cheka chevaTe thanAra zrAvakanu ane sAdhunu nAma paNa emaNe ApyuM che. jainadhanA kevaLa leApa thai gayA pachI tenI pAchI navesarathI AvatA jugamAM sthApanA karanAra tIrthaMkarAnAM jIvanaciratra varNavavAM e keTalAka lekhakonA priya viSaya che. kathA ane vArtAonA pradezamAM bahu pUrvethI jaina sAhityakAe ati saphaLa kArya karyu. che. kathAne mATe navanavAM vastuo zodhI kADhavAmAM ane temane baMdhabesatAM svarUpa ApavAmAM emaNe hinduAnI ane ddhonI spardhA karI che. kathAsAhityanA pradezamAM emanuM lakhANa eTalu' badhu che ke hujI sudhIce e peAtAnuM mahattva sAcavI rahyuM che. bhAratanA lagabhaga badhA mahattvanA kathA ane vArtA-granthAnu jainoe saMskaraNa karI emane peAtAnA jevA karI dIdhA che. bIjA saMpradAyanI racanAmAM ane AmanA saMskaraNamAM bheda eTalA rAkhavAmAM Ave che ke e lAka peAtAnAM saMskaraNamAM peAtAnA dhArmika siddhAntA dAkhala kare che. evI rIte emaNe vaitAtta paMcaviMzati, siMddAsana dvAtriMziyA, zudasati vigere granthAnAM saMskaraNa karyAM che. vaLI Azcarya te e che ke enA eka ja granthanAM aneka saMskaraNa thayAM che. i. sa. 300 ne sumAre thai gayelA brAhmaNa viSNurArmAnA vaiSNava paMcataMtranAM evI rIte aneka jaina saMskaraNa thayAM jaNAya che. ane vaLI e khadhAmAM vastunI ane bhASAnI dRSTie puSkaLa taphAvata che. ekamAM prAcIna kathAo kaiMka vistArathI lakhI che, khIjAmAM vidyArthIo samajI zake evI rIte nAnAM vAkacAvaDe lakhI che. mULa kathAmAMnA zloka ane le che, paNa mULamAMnI kaThaNu ane kliSTa saMskRta bhASAne meALI karI nAkhe che. tathA mULamAMnA pAThathI svataMtra rahIne temAMnI vArtAo leAkazailIe leAkabhASAmAM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) kahe che. tyArapachI kaI junA granthane AdarzamAM rAkhIne navA vArtAgrantha saMrakRtamAM lakhanAranI, temaja leka tarapha najara rAkhIne e prAcIna saMskRta vArtAgranthanA pitAnI mAtRbhASAmAM -gujarAtImAM-anuvAda karanAranI khoTa nathI. madhyayugamAM yUropanA gAyaka kathAono pracAra karatA e pracAra karavAnuM banI zake eTalA mATe ane loka pate gAI zake eTalA mATe jaina sAdhu ratnasundara e A grantha lekarAsAne ghATe racyo che; e kavi eka kavisampradAyanA netA paNa hatA. vaLI tarata ja emanA eka prazaMsake emanA granthane navuM svarUpa ApyuM, emAMnA rAgane jarA lIsA karyA ne emAM theka navI kathAo umerI. tyArapachI vaLI vAne e granthane ja AdhAre ene ja maLate svarUpe na graMtha lakhe, paNa emAM kavitAo ghaNI uMcI ane chatAMye potAnI mAtRbhASAmAM lakhI. vaLI trIjAe e graMtha saMskRta padyamAM utAryo ane A saMskRta kAvyane cethAe-meghavanace mULa saMskRta graMthane svarUpe gadyapadyanA mizraNa rUpe pAcho saMskRtamAM utAryo ane chatAMe ratnasuMdaranA ane meghavijayanA graMtha vacce pure se varSane ya gALe nathI."39 bahu prAcIna kALathI jainoe bhAratanI sarvasAmAnya kathAenA vastune laIne pitAnA dharmane anukULa temAMthI vArtAo ejI kADhI che, emaNe e rIte sAhityakSetramAM je aparimita zrama uThAvyA che, tene pariNAme te e badhI kathAo ne vArtAo AjasudhI sacavAtI AvI che; kAraNa ke jenoe je e pramANe na karyuM hota e Aja sudhImAM te kyAranI ce bhuMsAI gaI hata. prAcIna vastune AdhAra laIne jaina lekhakoe evI vArtAo lakhI che, enAM cihna te aneka rIte joI zakAya che. amuka granthamAM khAsa jarUranI na hoya evI ekAda vArtA, viSayanI carcAmAM ke granthane Arambha ke tene aMte, e lekhakee mUkI dIdhelI jaIe chIe. paNa vaLI dhArmika vicArane kAraNe aneka prasaMge vArtAnI vigatamAM pheraphAra paNa karI nAkhelA hoya che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) "eka rAjA joDe khelate nIkaLe, paNa aNaghaDa gheDe kayAM kayAM ene vanamAM laI gaye. rAjA vanamAM bhUla paDyo, tyAM eNe rUpALI rAjakanyA je, athavA bIjuM kAMI sAhasa thayuM." AvI zarUAta aneka jaina vArtAomAM hoya che; hiMdu sukhyAta vArtAemAM rAjA zikAre caDhe che, paNa jIvahiMsAne jainomAM niSedha hovAthI teo sarvasAmAnya vArtAonI vigatomAM A pheraphAra kare che ema yAkebI dhAre che." junI kathAone AdhAre navI kathAo racyA uparAMta jainoe kevaLa navI kathAo nave svarUpe racI kADhI che. zuddha jenaracanAnI evI kathAo ane kathAnake aneka che. A kathAonA lekhake e pitAnI kathAo mAtra kathA uparanA mehane ja kAraNe lakhI che evuM nathI, sAthe sAthe bIjA paNa hetu hatA. prakhyAta haribhadra kathAnA cAra prakAra pADe che; jIvananIti, rAjanIti vagere zIkha vanAra kathA te jharthathA, premanI vAta karanAra kathA te mA, dhArmika jJAna ApanAra kathA te dharmakathA, ane jIvananA e traNe pradezanI mizra kathA te saMjIthA. keTalIka kathAomAM rUcikara svarUpe zubha jIvananA niyame dekhADavAmAM AvelA athavA te. saMsAravilAsanAM vidhavidha svarUpe ApavAmAM AvelA hoya che. ane tyAre dhanasampatti, bhegavilAsa ane gharabAra tajI sAdhu thavAnI che jenabhAvanA tenI virUddha paNa keTalAka prasaMge e kathAomAM Ave che. te prasaMge kathAkAra dharmabhAvanAne uMcI rAkhavA mATe, pitAnI kathAnA nAyakane saMsAranA se bhegavilAsa bhegAvAvyA pachI tenA jIvanane zeSa bhAge tene sAdhu banAve che ane ema karIne dharmabhAvanAne prabaLa banAve che. jainakathAomAM bIjI eka daSTie paNa dhArmika siddhAnta vaNAyA che, punarjana nmanA siddhAMtane prabaLa banAvanAra vastu aneka kathAomAM levAyAM che. aneka kathAone aMte kaI sAdhu athavA kevalI Ave che te kathAnA nAyakane samajAve che ke "tAre A bhavamAM je badhAM sukha duHkha bhegavavAmAM AvyAM tenuM kAraNa Ama che. pUrva janmamAM Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) karelAM puNyanAM phaLa rUpe tuM A janme sukha bhegave che, pUrva janmamAM karelAM pApanAM phaLa rUpe tuM A janme duHkha bhegave che." kathAo ane kathAnake aneka svarUpe che, aneka kadanA che. pazupaMkhInI ane AnaMda upajAve evI evI nAnI nAnI kathAothI mAMDIne te gadyamAM, padyamAM ke gadyapadyamAM, nave svarUpe racAyelI lAMbI lAMbI kathAo paNa aneka che. AvI lAMbI kathAo je padyamAM hoya te sAhityamAM e kAvya kahevAya che. jenoe A prakAranuM sAhitya eTaluM badhuM lakhyuM che ke temAMnA mahatvanA graMtha saMbaMdhe lakhavA jeTaluM paNa A graMthanA parimita kSetramAM banI zake nahi. tyAre emAMnA thoDAja graMtha viSe ahIM saMkSepamAM ja lakhIne mAre sateSa levuM paDe che. (athavA gIvara) viSe itihAsa te digaMbaramAM) sauthI vadhAre lekapriya kAvyavastu che. saMskRtamAM e kathA racAI che, temaja guNabhadranA (navamA saikAmAM racAyelA ) uttarapurANamAM paNa e kathA che. paNa saithI sundara te tAmila racanA che; tirara (saM. zrI ravi ) 10 mA ke 11 saikAmAM thaI gayelA, temaNe e kathA lakhelI kahevAya che. e kathA lakhAyA saMbaMdhe evI vAta cAle che ke tirUttakadevara madurAnI prakhyAta pAThazALAmAM bhaNatA hatA. emanA sahAdhyAyIoe ekavAra emane kahyuM ke "kAmazAstra viSe kazuM lakhavAnI tArAmAM zakita nathI. tyAre emaNe jaNAvyuM ke "hajIsudhI kAmazAstra viSe meM kazuM lakhyuM nathI e vAta sAcI, paNa prasaMga Avaze te e saMbaMdhe grantha lakhIza tyAre temAM prema tathA jIvanavilAsanI vAte lakhIza." pachI emaNe jIva nittAmam nAme grantha lakhe, temAM jIvakanAM 8 lagna viSe, tenA eka mitranA 1 lagna viSe temaja nAyakanA vijJAna, pRthvI, sukha ane nirvANa sAthenA lagna viSe alaMkArarUpe 18 gAnAmAM varNana karyuM. e grantha racAI rahyA pachI eka teje dveSIe ene vAM ne kahyuM je "tirUttakadevara pAke durAcArI he joIe, ane eNe potAnA kAmajIvananA badhA anubhave ekaThA karIne Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) A granthamAM utAryA che, kAraNa ke nahi te e AvuM Abehuba varNana karI zake zI rIte ?" kavie te AkhuM jIvana pavitratAmAM gALyuM hatuM, tethI A Arepa sAme pitAne bacAva karyo. pitAnI pavitratAnA pramANamAM vikadhikate lAlacoLa loDhAne goLe pitAnA hAthamAM emaNe lIdhe ane kahyuM ke "huM pavitra na heluM te A geLe mane bALI mUke !" A prakAranI agniparIkSAo e vAta sAcI pADI je "agni sAdhune kazuM karI zakate nathI, sAdhu te potAnI pavitratAe prakAzane ubhe che." guNabhadra lakhelA uttarapurANamAMnI chavakanI athavA jIvadharanI prakhyAta kathA sethI purANuM gaNAya che. ene AdhAre ahIM saMkSepamAM e kathA ApuM chuM. - "rAjapuranA rAjA satyadharane ene nimakaharAma pradhAna kASTAMgAraka padabhraSTa kare che ne mArI nAkhe che. enI rANIne te veLAe sArI AzA hatI, te nAzI chuTe che. eka smazAnabhUmimAM e putrane janma Ape che. golkara nAme eka vepArIne pitAnAM pAchalAM bhavanAM pApane lIdhe chokarAM jIvatAM nahi, te teja veLAe pitAnA taratanAM janmelAM temaja marelAM chokarAMne bALavAne tyAM AvyuM. rAjaputrane e pitAnI sAthe laI jAya che ane pitAnA peTanA putranI peThe uchere che. ene keIe bhaviSya bhAkhyuM hatuM ke marelAne badale tene jIvate cheka maLaze, e pramANe thayuM eTale e rAjaputranuM nAma chavadhara pADe che. tyAra pachI zeThane bIje cheka thAya che, tenuM nAma naMdAdhya pADe che. e be bALako sAthe uchare che. chevadharanI caturAInAM ane zaktinAM lakSaNa nAnapaNamAMthI ja dekhAvA mAMDe che. tyArapachI e ghaNAM parAkrama kare che ane enA prArabdhamAM lakhAyA pramANe ATha strIo paraNe che; akekI kaLAmAM nipuNatA batAvIne akekI strIne paraNe che. ekane vAMsaLI vagAIne, bIjIne hAthI vaza karIne, trIjIne sApanuM jhera utArIne vagere. eka yakSa kutarAnA avatAramAM hato tyAre avaLacaMDA chokarAMthI ene ugArI laI ene Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 125 ) vaza karelA tenI sahAyatAthI jIvadhara aneka parAkrama karI zake che. ante e kAchAMgArakane mArI nAkhe che ne ApanI gADhIe ese che. tyArapachI e bahu lAMkhA kALa sudhI rAjya karIne yaza prApta kare che. chevaTe mahAvIranA upadezathI e saMsAratyAga kare che. rAjya peAtAnA putrane soMpe che, kevalI thAya che ne ante meAkSa (nirvANa ) pAme che. jIvadharanu ane kathAmAMnAM mukhya pAtrAnuM prArabdha temanA karmAnubaMdhane anusarIne ekameka sAthe joDAyAM che, ane peAtAnAM pAchalA bhavanAM karmo pramANe saune phaLa maLe che. jIvadhara peAtAnAM sagAMsaMba dhIthI seALa va vikhuTA rahyo, kAraNa ke eNe pAchalA bhavamAM ekavAra eka huM sane tenA sagAMsa MbaMdhIthI 16 divasa vikhuTA rAkhyA hatA. A kathAmAM punarjanmanA siddhAntane paNa mahattvanuM sthAna ApyuM che. rAjakumArI zrIcaMdrA ekavAra kabutaranI joDane caratI joi bebhAna thaI paDe che. pUrva janmamAM peAte paNa kazrutarI hatI ane peAtAnA kabutara sAthe bahu sukhamAM divasa gALatI; te vAtanu ene smaraNa thaI Ave che. enAM mAbApa zrIcaMdrA pAsethI tenA pUjanmanI kathAnAM smaraNeA sAMbhaLI le che, ane te pramANe eka citrakAra pAse te cItarAve che. pachI e sA citrA cATAmAM mUkAve che. jethI tenA pUrvabhavanA svAmIne zeAdhI zakAya ane zrIcandrAne tenI sAthe paraNAvI zakAya. nadAdhya e citrA jue che, ane peAtAne paNa pAchaaA bhava sAMbharI Ave che ane te suMdara rAjyakanyA sAthe te lagna kare che. digaMbarAnuM eka khIjuM prakhyAta kAvya mavisattajJA che, ghaNu karIne dazamA saikAmAM thai gayelA diga Mbara vepArI nAme dhanavAne e raceluM che. emAM 22 dhattA che ane apabhraMza bhASAmAM kSAkAnumadha racanAe racyuM che. e bhASAmAM kevuM gambhIra lakhI zakAya, enA A kAvya namunA che.42 emAnu vastu sakSepamAM A pramANe che:-gaMrAta rAjyanA vepArI visatta pravAsa karatA karatA suvaNu - dvIpamAM AvI pahoMce che, tyAMthI jatAM mArgamAM, enA oramAna Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 126-) bhAI vaghuttanA kapaTathI eka beTa upara te ekalavAye thaI paDe che. vicitra saMjogone baLe tyAM ene suMdara rAjakumArI maLI Ave che, tenI sAthe e lagna kare che. tyArapachI e daMpatI bAra varSa sudhI tyAM sukhamAM rahe che. evAmAM vadhuyattanAM vahANa e beTa upara AvI caDhe che. bhAIo ekameka sAthe samajI jAya che ne vadhuyatta bhavisattane ghera AvavA samajAve che. upaDavAnI badhI taiyArI thaI rahI che, tyAM te ApaNA nAyakane yAda Ave che ke beTa upara eka ratna rahI gayuM. pharI pAchI vahANamAMthI e beTa upara e ratna levA jAya che, eve same pele kapaTI bhAI vahANanuM laMgara upaDAvI le che ane bhAIne mUkI cAlate thAya che. ghera jaIne vadhuyatta pitAnI bhAbhIne paraNavA pajave che ne lagnanI taiyArIo kare che. keI devanI kRpAthI bhavisara vimAnamAM besIne pitAnA nagaramAM AvI jAya che. pitAnA bhAInA kArastAnanI sai kathAo rAjAne kahI saMbhaLAve che, pitAnI strIne pAchI meLave che, tyArapachI rAjakanyA sAthe paraNe che ne vaLI gAdIvArasa paNa bane che. kapaTacArI vadhuyatta tyAMthI nAsIne nAnA rAjA pAse jAya che. e rAjA kurajaMgalanA rAjAne kaheNa mokale che ke "tamAre parAjaya svIkAra ane bhavisattanI baMne strIo mane seMpI devI." A apamAnabharyA kaheNanA uttaramAM kurUjaMgalane rAjA yuddhanuM kaheNa kahAvI mokale che. bhayaMkara yuddha thAya che ane temAM piyanAne rAjA parAbhava pAme che. tyArapachI bhavisatta lAMbAkALa sudhI baMne strIo sAthe sukhAnaMdamAM rahe che, aMte tene eka sAdhu maLe che te ene ene pAchalA bhavanI kathA kahe che, te uparathI ene vairAgya upaje che, sAdhu thAya che ane aneka avatAra pachI mekSa pAme che. saMkSepamAM upara jaNAvelI kathAomAM, lokapriya punarjanmanuM mahatva dekhADavAne mATe bIjI kathAonI paNa guMthaNI karI che. zvetAMbaromAM gadyamAM temaja padyamAM lakhAyelI kathAo aneka che. ahIM mAtra pattinI tAvatI viSe ja kaMi ullekha karIza. I. sa. 1 lA saikAmAM racAyelI, paNa tyArapachI Azare hajAra varSe enuM Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) tonA nAme navuM saMskaraNa thayuM, teja ApaNI pAse te che. I. leMdhamAne ene Dienonne nAme jarmana bhASAmAM anuvAda karyo? che. tyArapachI bIjI prakhyAta kathA haribhadranI samarUjI che, emAM vacce gAthAo mUkelI che. ene jarmana anuvAda kiphela taraphathI thavAnI AzA che. A kathAmAM zatrubhAvavALA e mANasanI nava bhavanI kathA varNavI che. keI bhave pitA-putrarUpe avatare che, kaI bhave pati-patnI rUpe ane kaI bhave bIje ke saMbaMdhe e janme che. duSTa dareka bhavamAM ziSTanI pAchaLa paDe che ane tene mArI paNa nAkhe che. chevaTe ziSTa mekSa pAme che. tyArapachI vaLI eka viziSTa prakAranI paNa jemakathAo che, alaMkAra rUpe upamAo dvArA jainadharmanuM jJAna ApavAnA hetuo evI kathAo lakhI che. prathama te dhArmika sAhityamAM evA prayatna thayelA, paNa pachI te sarva prakAranA sAhityamAM evI kathAo lakhAI che. bhavya zailImAM lakhAyelI evI kathA zirSie 35mitimavaprapaMcIyA nAme lakhI che ( 906 mAM e kathA pUrI thaI ). emAM upamAovaDe mAnavajIvananuM varNana kareluM che, judA judA mANaso dvArA judA judA guNadoSanuM varNana kareluM che ane e badhAnA ekIkaraNa dvArA, jaina sAdhunI bhAvanAne anukULa mAnavajIvananuM citra khaDuM karyuM che. sAhityanI daSTie cAkebI ene Bunyan Pilgrim's progress vargamAM mUke che. dhArmikavRttivALA mANasamAM e kathA hajIye priya che.45 vAnI paddhatie paNa kaLAnI daSTie jainoe kathAo racI che, paNa evA granthamAM bhASA tarapha vizeSa dhyAna apAyuM che. sAhityakAronI vyAkhyA pramANe ene kAvya kahI zakAya, pachI game te e gadyamAM hoya ke game te padyamAM hoya ke game te benuM mizraNa hoya. somevane yazastittara ane dhanapatine tirumaMtrI (50 nA arasAmAM racAyelA te) ane A prakAranA grantha che. atyAra sudhI ApaNe je kathAsAhitya viSe vAta karI, temAM enuM vastu e mahatvanuM bindu che. gadyamAM ja racAyelI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 128 ) kathA viSe nahi, paNa padyamAM ne kAvyarUpe racAyelI kathA viSe pazu A vAta samajavAnI che. aneka kathAonI racanAmAM kAvyasvarUpa ati sundara hoya che, teA paNa vAcaka jyAre e kathA vAMcavA bese che, tyAre kathAnA tAra evA guMcavAyelA hAya che ke temAM yuropiyana vAcakane tA rasa paDe ja nahi. tyArapachI jaina sAhityamAM evAM aneka kathAkAvyeA che, jenu vastu ekevAre gupta rahe che. enI eka eka gAthAmAM AkhA bhAva bharAi rahelA hAya che; eka eka gAthAmAM AdhyAtmika ane alaukika bhAva bharAi rahelA hAya che.46 AvI kathAomAM kAvyakaLAnuM AtizaSya hAya che. A krIDA eTalI sImAe pahoMcI che ke e jaina kavioe dAoiAsanA maiSapUtane AdarzomAM rAkhI samasyApUraLanI kaLA sAthe khela karyAM che. emAMnI ekIekI gAthAmAM meghadUtanA zlAka sAthe sakhanya rAkhIne ariSTanemithI pArzvanAtha sudhIne itihAsa lakhyA che ne ekIbekI gAthA temAM umerI che. ethI ce vadhAre AzcaryaMjanaka kaLA tA digambara zrutAtie (1125 nA arasAmAM ) peAtAnA rASavAhavISamAM dekhADI cheH emAM te dareke dareka zlAkamAM be be a nIkaLI zake che ane e rIte emAMthI rAmAyaNa ane mahAbhArata sAthe sAtheja vAMcI zakAya che. 47 rasakAvyeAmAM ( Syries ) paNa jainoe sArI nAmanA kADhI che. prAkRtamAM ekeka gAthAmAM evAM e kAvyeA prasiddha che, te ekeka kavie racelAM che, athavA ApaNe je svarUpe hAla joIe chIe te svarUpe enA saMgraha thayelA che. A ane kAvyeAnA kartA viSe nirNaya karavA bahu kaThaNu che, kAraNa ke emAMnA ekemAM jaina-viziSTatAnAM kazAM cihna najare AvatAM nathI. lAkabhAvanAne anusarIne racAyelI sattasarpha te hAla zAtavAhana athavA rAlivAhananI gaNAya che, e dakhkhaNunA AzraRRtyakuLanA rAjA hatA, ane jaino ane peAtAnA dharmanA mAne che. (pR. 45 jozA). e kAvyamAM matta zRMgArarasanI gAthAo che. evu kahevAya che ke vANInI devI sarasvatIe ekavAra zAtavAhananA mahelamAM doDha divasa vAsa karyAM, te samayamAM TembhArathI mAMDIne hAthInA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 129) mAvata sudhI- samasta senAe prAkRtamAM gAthAo racI kADhI ane rAjAe emAMthI 700 sarvottama gAthAo vaNuM kADhI ne tene saMgraha karyo. emAMnI theka gAthAone artha nIce ApuM chuM.' rAtrinA lalATabhUSaNa candra! AkAzanA ziraratna tuM rAtrie prakAze che, mArA priyatamane je kare tuM spaze che, te ja kare mAre sparza kara. tuM Avaze" e AzAe mArI ardhI rAta emane ema cAlI gaI, chatAM ye tuM AvyuM nahIM ane bAkInI ghadhao duHkhanA varSo jeTalI lAMbI thaI. name mAre nAtha mane mUkIne savAre cA jaze ema leka mane kahe che, tyAre lAMbI thA, are lAMbI thA, madhura rAtri! jethI savAra thAya ja nahi. - enuM suMdara svarUpa AMkha sAme tare che, enuM cumbana hajI ye hoTha upara baLe che, | mArA haiyAmAM enuM haiyuM che, kAnamAM hajIye ene zabda che, prArabdha amane vikhuTAM karI zake ? emAMnI ghaNIkharI gAthAo zRMgArarase ladabada che, chatAM ye AkhA saMgrahamAM e ja dhvani guMje che ema nathI; keTalAkamAM brAhmaNadevatAnI stuti che, te keTalAkamAM sarva sAmAnya subhASita che. juo - - AzAnI pIMchIvaDe hadayapeTa upara bhAvi citre mana cItare che, paNa hasatA bALakanI peThe prArabdha haLave hAthe e sai. bhUMsI nAkhe che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 130 ) evu' hasa, je tane koi hasI kADhe nahIM; evu` khela je zrotAnA kAnane mIThuM lAge. evu jIva, je jIvanamAM kIti maLe evuM mara, je phrI avataravuM nA paDe. ApaNe bIjA je gAthAsaMgraha viSe kahevAnuM che, te zvetAmbara gacavakramanA (samayanirNaya hajI thayA nathI, paNa 1334 nI tA pUrve) lagAva che. emAM mAtra kAma viSenI ja gAthAo nathI, paNa jIvananI traNe kAmanA-dharmAM, artha, kAma-viSenI che, eTale hAlanA saMgraha karatAM vadhAre vizALa che. emAMnu vastu anekamukha che. ApaNI sAme saMskRtinA itihAsamAM A suMdara namunA che; bhAratavAsIonA naitika jIvana viSe tathA ziSTajana viSe emanI bhAvanA kevI che ? bhraSTatAne e kevA dhikkAre che ? e ApaNe A saMgrahathI jANI zakIe chIe. sAcI mitratAnA ane zuddha jIvananA khyAla kavi Ape che, daDhatAne ane vIra nizcalatAne jaza Ape che; kAzakta purUSane viSe bhavya gAthAo Ape che, paNa bAhya pariNAmo prArabdhane AdhIna che ane tethI mAnavajIvananI je bIjI kAmanA atha-tenI siddhi prApta karavI joIe. ninatAnAM du:kha hRdayadrAvaka bhAve vaLyAM che; keTalIka gAthAmAM svAmInuM varNana che, keTalIkamAM sevakanuM che; paNa je peAtAnA svAmInuM rakSaNa karatAM vIra sainikanI peThe, yuddhamAM paDe che ene mATe suMdara gAthAo che. vajAlanA OM bhAga kAma viSe rAkAya che. snehanI mRdu bhAvanAthI mAMDIne te mehanA matta Avega sudhInI aneka gAthAo che, praNayIjananI virahavedanA ane temanI jalpanA viSe paNa che. phulamaMjarImAMthI madhu cUsatA bhramara viSe, peAtAnA vRndamAMthI vikhuTA paDI jai keda paDelA hAthI viSe, rAjahaMsa ke vruti (jIi) viSe suMdara citrA khaDAM kare che; e sAmAM purUSanA strI uparanA snehanI bhAvanAo che. zRMgAra viSayamAM yuropavAsInI karatAM bhAratavAsInI bhAvanA vadhAre nirdabha ane khullI che, ApaNane kampArI vaTe eTalI sImA sudhI snehajIvananA niyama Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 131) virUddhanI gAthAothI bhAratavAsIne kazuM Azcarya thatuM nathI. A saMgrahamAM vyabhicAra saMbaMdhI gAthAonI paNa svAbhAvika rIte ja beTa nathI, govALa temaja kRSNanI suMdara lIlAnuM citra kavie suMdara bhAve cItaryuM che ane A vajjA lagnamAM Rtuo viSe paNa varNana che.49 mAnavajIvananAM vividha da, prakRtinuM saindarya ane evA aneka viSayo upara kaLApUrNa kAvyo saMskRtamAM arvAcIna bhASA emAM lakhanAra aneka jaina kavio thaI gayA che. A prakAranA saMgraha kAna bhASAmAM aneka che, Azcaryajanaka te e che ke A prakAranA sAhityamAM strIoe paNa bhAga lIdhe che, zAnti (1100 nA arasAmAM) nAmanI sAdhvIe vividha viSaye upara gAthAo racavAmAM pitAnI kuzaLatA prakaTa karI che. buddhiviSayaka kAvyamAM paNa jaina kavionI kRtio bIjA dharmanA kavio karatAM aneka rIte bhinna nathI. Azcaryajanaka te e che je AvA prakAranAM aneka kAvyuM, jeno kahe che ke jaina kavioe lakhyAM che, bIjA dharmavALA tenA te ja kA pitAnA dharmavALAe lakhyAM kahe che. tiruvalluvara nAme vaNakaranA sura nAme kAvyane mATe AvI ja tANItANa che. pUrve ema mAnavAmAM AvatuM ke e kavi 8 mA saikAmAM thaI gaye. hAla ema mAnavAmAM Ave che ke ghaNuM karIne e 1 lA ke 2 jA saikAmAM thaI gayeluM. kuTelamAM 2660 TuMkI gAthAo che ane te dharma artha ne kAma e traNe jIvanakAmanAo upara che. amuka eka dharmanA vizeSa siddhAnta viSe kazo ullekha nathI, tethI spaSTa che ke vaiSNava, zaiva ane baddha temaja jaina dharmanA anayAyI sarakhI rIte dAvo kare che ke e grantha amArA siddhAnta viSe lakhAve che. bI. zeSagiri zAstrIAra ane ema. esa. rAmasvAmI mAne che ke kurTalamAMnI keTalIka gAthAo evI che je e granthane kartA keI jaina he joIe. ane e (jeno ene pAcArya kahe che ) kuMdakuMdanA samyamAM have joIe, paNa e vAtane bahu thaDe saMbhava che.deg . Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (132) e prakhyAta subhASita saMgrahane jarmana anuvAda ApaNe prakhyAta anuvAdaka phaIka padyamAM karelo che, emAMthI 6 subhASitanA gujarAtI anuvAda nIce ApuM chuM. ' je nArI devene kaMI Ahuti ApatI nathI, mAtra pitAnA svAmIne anurakta rahe che, tene deve evuM varadAna Ape che ke je e "varasa' kahe te varasAda varase jene pitAnI patnI anurakta nathI te, siMha jema vinAsaMkece zatruomAM pharI zake tema pharI zake nahi. jenA tarapha bALaka pitAne hAtha lAMbo karaze, te keLiye tane amRta je mIThe lAgaze. jene vAMsaLIne sura madhura lAge che, teNe pitAnAM bALakanI tetI vANI sAMbhaLI nathI. mAtAne pitAnA putranI kIrtinA zabda kAne paDe che, tyAre ene janma Ape hatuM, tyAranA karatAM ye vadhAre AnaMda thAya che. - jenAmAM sneha nathI, tene badhuM pitAne mATe lAge che, jenAmAM sneha che te pitAnuM zarIra paNa bIjAnuM jANe che. - tirUvalluvaranI bahene nIti upara evI ja gAthAo racI che. e bIje subhASita saMgraha nAdiyara che, para enI utpatti viSe AvI kathA che-ekavAra duSkALane dukhe 8000 jaina sAdhuo pitAne dezathI nIkaLI gayA ane madurAnA pAThya rAjAnA darabAramAM gayA. rAjAe emane satkAra karIne rAkhyA. jyAre duSkALa cAlyA gaye, tyAre sAdhuoe pAchA ghera javAnI taiyArI karI; paNa jene lIdhe pitAne darabAra bhI uThyo hate evA e paradezIne rAjA javA dete nahote. sAdhuone jyAre bIje kazeya upAya rahyo nahi, tyAre rAtanA nIkaLI cAlyA. jatAM jatAM dareka sAdhue pite besate hato te jagA upara ekeka zleka mUkI dIdho. je tAlapatra upara e kaleka lakhAyA hatA, e se Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (133 ) tAlapatrane vahetI nadImAM nAkhI devAnI rAjAe AjJA karI. badhAMnA Azcarya vacce 400 tAlapatre pANI upara taratAM rahyAM ne nadIne kAMThe AvyAM. e badhAMne ekaThAM karyA ane e saMgrahane nAladiyAranuM nAma ApyuM. thoDAMka bIjAM tAlapatra bIje kAMThe paNa tarI gayAM ane tenA bIjA saMgraha paNa thayA che. digambara sAdhu matatie (94 mAM) lakhelA sumASita sAda jevAM kAvyamAM jainadharmanA upadezanI spaSTa chApa tarI nIkaLe che. amitagatie A granthamAM mehavilAsanI anityatAnuM varNana karyuM che, jarA ane maraNa viSe khyAla Ave che, kAma, krodha, lebha ane meha virUddha vivecana karyuM che, mAMsa, madirA ane madya saMbaMdhe, jugAra viSe ane vezyAgamana sambandha nivAraNa karyuM che ane jaina dharmanA vidhio pALavAne upadeza Ape che. bhaitika vilAse ekeeka varNavyA che ane tenI nirarthakatA viSe nirUpaNa karyuM che. pavitra sAdhune ghaTe ema strIsaMbaMdhI emaNe ke baLavAna niSedha karyo che tene A nIce namune che - je vivekazUnya purUSa bhraSTatAsvarUpa, jIvajantue bharelA, (manuSyadehanA) traNa pravAhI padArthonA banelA, ekaMdare ghaNA ja bhraSTa evA cama, mAMsa, asthi, majajA, lehI, meda tathA jatuthI banelA, ane maLa, mUtra, rUdhira ane AMsu Adi nava azuddhi padArthonAM dvAravALA nArIdehathI Ananda pAme che te narakamAM jantu thaIne avatare che." " sarve duHkhanA bhaMDAra, ajJAnanA sthAna, svargapuranA AgaLA, narakadhAmanA mArga, lajajAnA mULa, avivekanA dhAma, pavitratArUpa vananA kuThAra, jJAnakamaLanA hima, pApavRkSanA mULa ane nAgaviSanI maMtrabhUmi rUpa nArIne karyo jJAnIjana seve?" 53 duHkhajvALAthI baLatA samudramAM je athaDAyA kare che temanI azAnti tathA duHkha eka bAjue ane jeNe savicAra sevyA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (134 ) che tathA pitAnA dhanane tyAga karyo che evA AtmAnI zAnti bIjI bAjue, e be vacce bahu vidhabhAva che. grISmaRtunA sUryanA tApathI akaLAyA vinA mAtra nizcayarUpa chatrI laIne e caDhe che ziyALAnI rAtrinI ThaMdhathI kamyA vinA, vAdaLAMnI garjanAne ke vananAM tephAnane gaNakAryA vinA, dhyAnanimagna thaIne e himaparvatane zikhare pahece che. paNa jena kAvyane vizALa pradeza te tetrakAbene che. eka, aneka ke sarve tIrthakarenAM puSkaLa te maLI Ave che. te uparAMta vaLI denAM ane pavitra purUSanAM tetra paNa maLI Ave che. vaLI bIjI dizAe bIjI daSTie lakhAyelI kavitAo paNa che, emAMnI ghaNIka maMtrasiddhinI paNa che. lagabhaga sarve meTA lekhake e prakAranAM stotra lakhyAM che. emAMnuM eka prakhyAta tetra te mAnatuMgAnuM manamora che. emanA samayane nirNaya thaye nathI, paNa tetra uparathI dhArI levAya ke rAjA bhejanA samayamAM e thaI gayelA, ane mayura tathA thApA e be (7 mA saikAmAM) brAhmaNa kavionI spardhAmAM emaNe pitAnuM tetra lakheluM. kahevAya che ke mayurane keDha thayelA, aneka auSadha vyartha gayAM tyAre eNe sUryarata lakhIne sUryadevane prasanna karyA ane sUrye emanA kaDha maTADyA, caMdranI zaktinI parIkSA karavAne bANa pitAnA ekeka aMgane chedatA gayA ane dIrAtane ekeka zleka racatA gayA, e zatakanA sarve zloka evA prabhAvazALI hatA ke emanAM cheTAyelAM se aMga pAchAM ugyAM. jaina sAdhuo paNa evA camatkAra karI zake che evuM dekhA ApavAne mAnatuMge pitAne sAMkaLathI baMdhAvyA. pachI e bhaktAmara stotrane ekeke zleka belatA gayA tema tema zlekanA dhvanithI ka2 (4) sAMkaLonA baMdha ekeeke tUTatA gayA, ane anne chuTA thayA. e tetranA TIkAkAro jaNAve che ke bhaktAmara stotranA judA judA glaeNkenI zakti tyArapachI paNa evI rIte prakaTI nIkaLelI che. pahelA tIrthakara rASabhadeva viSe saMskRta bhASAmAM vasantati Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 135) lakA kalekamAM e tatra racAyeluM che. mArA pitAnI nakalamAMthI thoDAka leka nIce utAruM chuM. 1 denA zira upara prakAzatA cUDAmaNi karatAM ye vadhAre prakAzIta jinanA caraNane bhakitabhAve sevuM chuM, te caraNa sarvatra prakAza Ape che. e pAparAtrine nAza kare che ane ApaNuM juganA AdimAM e bhavasAgaranA mAnavInA ekamAtra zaraNasvarUpa thayA che. 2 Adijinane namaskAra, emanI kIrtinAM gAna traNa bhuvanamAM raNake che, AgaLa ne AgaLa cAlyAM jAya che, vimAnavAsIenA mukhamAMnAM-adhidevenA mukhamAMnAM gAna bIjA sA gAnA ane zabdanA karatAM vadhAre prakAze che. 3 tuM, jenuM Asana pUjavAne sa vimAnavAsI AkAMkSA rAkhe che. mAruM hRdaya paNa eTaluM badhuM talape che, prabhu! huM daDha nizcaya karuM chuM tArI stuti karavA, tArI kIti gAvA, tane prArthanAe gherI levA, jema bALaka jaLAdazamAMthI candrachAyAne levA talape tema talape che. 11 he tIrthakara! dhyAnanimagna thaIne nizcalAve che tene nihALe che, tenI AMkha pachIthI bIjA kazAne jovAnI AkAMkSA rAkhatI nathI. jeNe eka ja vAra kSIrasAgaramAMthI candrasama prakAzane rasa pIdho che, te samudranA khArA jaLane pIvAnI kema AkAMkSA rAkhe? 22 asaMkhya mAtAoe asaMkhya putrane janma ApyA che, paNa tArA jevA prakAzamAna putrane te keIe janma Apyo nathI. AkAzamAM sthaLe sthaLe tArAonAM biMba sundara prakAzavaDe prakAze che, paNa pUrvamAM te zuddha prakAzavALe mAtra sUrya ja uge che. 40 gaMbhIra saMsArasAgaramAM jyAM vaDavAnaLa prajaLe che, magara jyAM rahe che, maccha jyAM rahe che, tyAM tArA upadezane mAnanAra nirbhayatAe pitAnAM vahANa haMkAre che, temanA mArgamAMthI pracaNDa mejAnA parvata paNa khasI jAya che. 42 je mAnavInuM mAthuM ane tenAM aMga sAMkaLethI baMdhAyAM hoya, je enA paga hajAre baMdhathI baMdhAI gayA hoya, te ya enI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) sAMkaLo ne enAM baMdha sai chuTI paDe, je mAtra e tArA pavitra nAmane mahAmaMtra vicAre te nATaka, - bhAratavAsIomAM nATyakaLo bahu sundara rIte khIlI che, kAraNa ke enI racanAmAM vIra kAvya (Epic ) ane (Lyric) rasakAvya) e baMne prakAranAM kAnuM sArI rIte saMyegIkaraNa thaI zake che. jaina kavioe paNa A pradezamAM pitAnI zakti ajamAvI che. 54 vastu tarIke emaNe meTe bhAge dhArmika kathAo lIdhI che; rAmacandranI kathA laIne hemacandranA ziSya rAma raghuvijJAna ane tamane vaLI aiticApA nATaka lakhyAM, jIvakanI kathA (pR. 123 ) laIne vinTe navadharanAra lakhyuM. aitihAsika vastu upara paNa nATaka lakhAyAM che. vetA mbara balide pitAnA hRmIramamana nATakamAM dhoLakAnA caulukya zajA vIrane musalamAna hamIra nAme mInArane hAMkI kAtyAnuM vastu lIdhuM che. pachIthI gAdIe beThelA sulatAna marIna phullumirAne (gratamasana ) enI pUrvenA rAjAe arabI mara-rAjA - zikAramAM nipuNa-e IlkAba Ape hatuM ane e mirazikAra zabda pheravIne ApaNA kavIe mIlacchIkAra banAvyuM che. mogarAnA nAme AlaMkArika nATaka yaza pAse 12 mA sikAne aMte lakhyuM. pradeza ane aNahilavADa che ane mahAna hemacaMdra rAjA kumArapALane jainadharmamAM lIdhe e enuM vastu che. rAjAe moha upara vijaya kema meLavyo e emAM upamAo dvArA samajAvyuM che. rAjA vivekacandranI kanyA kRpAsundarI sAthe rAjA kumArapALa lagna kare che. vivekacandrane tenA manavRtti nAme mahelamAMthI meharAjI hAMkI kADhe che, paNa mehanA parAjaya pachI te pAcho Ave che. sTena kone Sten Kanow vividha lekhakenAM bIjAM AvAM AlaMkArika nATakanAM nAma Ape che. emAMnuM eka te Adhunika Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 137 ) paMDita padmAne 1897mAM maisuramAM tIthakara rAntinAyanI pratimAnI sthApanA karI te prasaMge racyuM hatu. sAmayika sAhitya. adhA dezeAmAM temaja bhAratavamAM avAcIna kALamAM chApakhAnAM AvyA pachI ane avarajavaranAM sAdhana thayA pachI sAmayika sAhitya. khuba vadhI paDyu che, e vAta kharI; paraMtu pUrve paNa amuka vistAramAM lakhAtuM, temAMnu bahu thAtuMja Aja sudhI utarI AvyuM che, kAraNake je sAhitya samayane mATe lakhAyeluM, tenI gheADIja nakaleA thayelI, tethI e sAhitya thADA ja samayamAM bhUlI javAyeluM; nakalA nahi thayelI eTalA mATe ke evA sAhityamAM leAkane bahu rasa paDelA nahi tethI ene mATe--tene sAcavI rAkhavA mATe tenI nakala karI levAnI kAie paravA karelI nahi. cheka vartImAna kALa pUrvenA kALanuM vijJapti sAhitya hajI kaMIka aMze sacavAi rahela' che. paryuSaNa--saptAhane chele divase jaino peAtAnA dharmAcAryane patrA lakhe che. e paNa jANItuM che ke panA A chellA divasa sudhI koI paNa jAtanA kalaha mAMDavALa karyAM vinA, tathA kAi paNa jAtanAM pApa prAyazcita karyAM vinA rahevA detA nathI. eTalA mATe jenI sAthe kalaha thaye hAya tevA paragAmI mANasa upara, mAMDavALa karavAne kAgaLa lakhe che, ane peAtAnAM pApanI kSamA pAmavA mATe peAtAnA gurUne lakhe che. pUrvakALe gurU upara mokalavAnI AvI vijJaptimAM chellA samayamAM banelA banAvanI vigatavAra noMdha lakhAtI. kAI phAI vAra teA jANe sAhityanA nAnA sa MskRta grantha heAya evI rIte lakhAtI. kALidAsanA meghadUtane AdarzomAM rAkhIne lakhAyelA phanDubUta ane cetosUta te AvA prakAranI vijJapti ja che. sAdhuAnI. vijJaptie kAi kAi vAra mukha lAMkho thatI, ane evI eka vijJaptinA vITA 20 vAra lAMbA che, temAM vacce vacce sundara 1 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra citaratA ane keI keImAM te majIda, gArUddha, madya vagere, viSaya sAthe kaze ya sambandha nahi rAkhanArI vastuonAM citre citaratA. (ane Aje paNa bhAratavarSanAM pustakamAM emaja thAya che.) vijJaptie itihAsanA saMzodhanamAM pramANabhUta lekhe che ne tethI thoDA vakhatathI bhAvanagaranI jena-pratimAnanda samA emane saMgraha karIne tihAsamAnAmAM prakaTa kare che. cheka uttaramAM himAlayanI taLeTImAM AvelA paMjAbanA nagara krAMne pravAsa paMdaramAM saikAmAM eka sAdhue karele tenuM varNana eka vijJaptimAM che." vartamAna kALe jena sAhitya mahattvanuM prasiddha thAya che, ane te eTaluM badhuM prasiddha thAya che ke te e badhAne AMkha taLe laI zakAya paNa nahi. pitAnuM hita sAcavanAra aneka sAptAhiko ane mAsika e leka kADhe che. emAMnAM sauthI vadhAre mahattvanAM nAma ahIM ApuM digambaranA aneka patra cheH suratathI prasiddha thatuM mAsika "diga ara jena', temAM aneka bhASAnA lekhe heAya che, "hindI jena gejheTa" "jaina mitra," strIone mATe " jena nArI hitakArI" vetAmbarenuM hita sAcavanAruM patra jaina zvetAmbara konpharansa taraphathI mukhyatve karIne gujarAtImAM "zrI jaina zvetAmbara kaeNnpharansa heralDa" prasiddha thAya che. emanAM bIjAM patre kAzImAM prasiddha thatuM "jaina zAsana" ane bhAvanagaramAM prasiddha thatAM "jaina dharma prakAza " ane "AtmAnaMda prakAza" che. sthAnakavAsIo kenpharansa prakAza" ane mAsika "jena hiteccha" prakaTa kare che. sArA mAM jena seMTrala lAIbrerI che, te badhI dizAmAM kAma karI rahI che, te kalakattAmAM hindI bhASAmAM "jaina siddhAnta bhAskara" nAmanuM mAsika pragaTa kare che. dhI ola iMDiyA jaina esesIezana madrAsamAM jaina gejheTa' nAmanuM mAsika aMgrejImAM prakaTa kare che. A sAptAhika ane mAsika patra uparAMta AkhuM varSa ropAnI, heMDabIla, lekhe vagere sAmayika sAhitya bhAratavarSanA dareka pradezamAM khUba kADhaye ja jAya che, temAM sAmAyika prazno viSe carcA thAya che, ane jainadraSTi spaSTa karavAnA prayatna thAya che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (138) 3 lekhe. jaina lakhANamAM zilAlekhanuM ane tAmralekhanuM viziSTa sthAna che, kAraNa ke lakhAyelA sAhityanI peThe e paNa bhUtakALanI ghaTanAonA sAkSIrUpa che. saMskRtamAM, prAkRtamAM ane vividha Arya temaja drAviDiyana bhASAomAM lakhAyelA e lekhe aitihAsika ke kAlpanika purUSanuM ke ghaTanAonuM varNana Ape che, sAdI ke kaLAmaya zailIe kathAo ke ItihAsa kahe che. e lekhenuM vastu keTalIkavAra evuM vividha hoya che ke temAM jANe ke vIra kAvya ke prazasta nATaka AkhuM ne AkhuM kerI kADhyuM lAge! evA lekhe ghaNuM karIne mandiramAM ke samAdhiomAM chatrIemAM mUkelA hoya che. e lekhemAM pachInA jamAnAone jANavA mATe dAnanI miti, zraddhALu dAtAnAM nAma, emanA vaMza ane kArya lakhelAM hoya che. keTalAka lekhamAM gujarI gayelA rAjAonAM, mahAjanenAM, pratiSThita strIonAM, sAdhuonAM, AcAryonAM, sAdhvIonAM, nitya athavA naimittika prasaMgenAM smaraNa katarelAM hoya che, eTalA mATe ke e mahattvanAM hovAthI pachInA jamAnAone upayegI thaI paDe. . - ApaNane je lekha Aje maLI AvyA che te vividha svarUpe che, keTalAka TuMkA ne muddAsara hoya che, keTalAkamAM bhASA uMcI ane sundara hoya che tathA kAvyazAstramAM ApelA badhA alaMkAree alaMkRta heAya che. ghaNAkharA jenalekhe , svasti zrI Adi svastivAcaka zabdathI sarasvatInI athavA eka, aneka ke sarve tIrthakarenI stutithI AraMbhAyelA hoya che. pachI anta paNa tevI ja rIte ke "samasta jagatanuM kalyANa thAo !" evA bhAvanAM prArthanAvAkathI karavAmAM Ave che. vaLI keTalAkanA anta, je nindAne pAtra hoya tene athavA jeNe maMdirane arpAyelI bhUmi dabAvI dIdhI hoya tene zApa paNa ApelA che, AvA eka lekhamAM "60000 varSa sudhI e jantu thaIne avatara! e zApa evAM karma karanArane Apele che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) aneka lekhamAM prati hoya che ane temAM nAmAMkita naranArIonAM atizaya yazogAna gAyAM hoya che. A prazastio meTe bhAge sundara prAsAdika bhASAe lakhelI hoya che ane varNanamAM tathA upamAomAM barAbara prAcca dezI hoya che. keI rAjAne viSe lakhavuM haze te "kulacuDAmaNi, sarasvatIkaNakuMDala, jena dharmasAgara taraMgakara candra, kavikAmadudhA, ripu-agni" vagere zabdothI zaNagAraze; rANIne viSe lakhavuM haze te " lakSamI samANI dhanadAtrI, rUparUpane ratnabhaMDAra, kAmadevanI vijayapatAkA, sapatnIone bhayaMkara hAthaNa jevI " vagere zabdathI zaNagAraze, sAdhunA viSe lakhavuM haze te emanA caraNakamaLanI khuda deve pUjA kare che, pitAnI pavitratAthI jagatane pavitra tIrthadhAma banAve che, emanI vANI kAnane gepucchanA vIMjhaNa jevI suMvALI lAge che, emanI gaganagAmI kIti caMdrakaraNamAM bhaLI jAya che." evI rIte zaNagAraze. keTalIka prazastiomAM pavitra zrAvaka ke sAdhuonA avasAna saMbaMdhenI, keTalIkamAM vaLI upavAsa karIne mRtyu pAmelAnA avasAna saMbaMdhenI mRtyukathAo hoya che. paNa aneka prazAstiomAM bhASAnAM alaMkArane bahiSkAra karelo hoya che ane amuka sAdhu ke amuka sAdhvI A dharAdhAma chene svargavAsI thayAM che eTalI sAdI hakIkata ApIne ja santoSa vaLe che. evA mRtyulekhamAM saMsAranI anityatA viSenI sarvasAmAnya bhAvanA upara bhAra rAkhIne kAvyaracanA karavAmAM AvelI hoya che, tyAre tenI bhavya saraLatA ati sundara hoya che. zravaNabelagelAmAM sAdhu nandIsenanI samAdhi upara je mRtyulekha che te Ane viSe sArUM udAharaNa che. "iMdradhanuSanI peThe, vijaLInI peThe ane dhumasanA vAdaLAnI peThe saundaryanI ane dhananI temaja mehanI ane zaktinI prApti taralatAvALI che, kene e sthira che ? mATe zreSThatA IcchanArejagatane vaLagI na rahevuM." ema sAdhuone kahetA naMdIsena zreSTha karmaphaLa svargalokane prApta thayA. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) adhyAya 4. siddhAnta. pUrvakathana. jainonA vizALa sAhityane vAMcavAthI ApaNe jANyuM che te uparathI te ema samajAya che ke e dharma bIjA badhA dharmothI eka vAte jude cheH dekhItI rIte eNe kazeya mahatvane vikAsa nathI karyo. brAhmaNa dharmamAM vedane ane upaniSadane, kaliyuganA pravaryAthI purANane, ane taMtrane prabhAve anya zAstrone pitAnuM kalevara kevaLa pheravI nAkhavuM paDyuM che, bauddha dharmamAM navAM sUtre janma pAmyAM, zA mAne siddhAnta prakaTa thaye ane te dvArA niiiA mAM guMthAyele buddhane upadeza vistAra ane paripUrNatA pAme; prAcIna khristi dharmamAM lakhAyelA prabhuzabdano arthamAM devAlayanA sampradAyane baLe ane teNe ApelA jIvanapraNAlInA niyamane baLe ziSyanI anukULatAne anusarI pheraphAra thatA gayA, paNa jene dharmanA siddhAnta sarvakALe ekanA eka ja rahyA che. e dharmanA nirNita thayelA je siddhAnta Aje joIe chIe te mukhyatve karIne te ati prAcIna granthAmAM paNa joIe chIe. AvI sthiti kema che enuM kAraNa ApavuM e e dharmanA saMzodhanamAM macelA paMDitene paNa kaThaNa thaI paDe che. jeno pate te e sthitine viSe svAbhAvika rIte ema mAne che ke amArA dharmanA siddhAnta sanAtana che, ane tethI kALanA parivartana sAme TakI rahyA che, vaLI je nirNita svarUpe amane maLyA hatA teve ja svarUpe ame emane zuddhabhAve sAcavI rAkhyA che; AthI ja emAM kaze pheraphAra thaye nathI. e zaMkAne uttara Apa e ApaNe mATe te kaThaNa ja che. eTaluM mAtra kahI zakIe ke je kALe e dharmanA siddhAntanuM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 142 ) sa'gaThana thayu' ane emanA vikAsa thayA te kALanA granthA ApaNI pAse che nahi, ane prAcInamAM prAcIna je granthA ApaNI pAse che, temAM tA siddhAnta nirNita thai gayelA che. zvetAmbara ane digambara e ane sampradAyA dharmanA mahattvanA siddhAntAmAM kevaLa ekamata ja che, te uparathI paNa eTaluM teA mAnavuM paDe che ja ke i. sananI zarUAtamAM e be sampradAya judA paDavA te pUrvathI ja dharmInuM Adhunika svarUpa ghaDAi gayelu. hAvuM joIe. paNa tyArapachI AgaLa jaIne yAkASI kahe che ke bhadrabAhunA (i. pU. 300 nA arasAmAM) samaya pachI bahu pheraphAra thayA nathI, kAraNa ke zvetAmbarA jaNAve che te pramANe emaNe ghaNA grantha racyA che ane digambarA paNa emanA upara atyanta pUjyabhAva rAkhe che. mahAvIranA siddhAntAmAM bhADue keve prakAre keTale a Mze vikAsa karyAM e kahevAnuM ApaNI pAse sAdhana nathI, ane tethI ema paNa vakhate kahI zakAya ke e dharmAMnA siddhAntAmAM mULatattva bhadrabAhue je svarUpe mUkayAM che, te te ja svarUpe mahAvIrathI utarI AvyAM hatAM. tyAre e dharmanA siddhAntAmAM pheraphAra dekhItA kaI thayA che ema mAnavAnuM kai khAsa kAraNa nathI ane tethI, amArA dhama TheTha mahAvIrathI te ja svarUpe cAlyA Ave che evI je temanI mAnyatA te mAnyatA sAcI paNa hAya. vaLI ema paNa kahevAya che ke mahAvIre pAta e dharmI kADhayA nathI, paNa emanI pUrve 250 varSa upara thai gayelA pArzvanAthanA dharmAM emaNe svIkArelA ane temAM samayane anukULa pirava`na karelAM. A viSe ApaNI pAse jo ke kazu pramANu nathI, te paNa saMbhava che ke vAta sAcI hoya. vaLI te dharmAMnA siddhAntanI ghaTanA paNa A vAtanI sAkSI pUre che, kAraNu ke jIvane pudgalanA aNurUpe ka baMdhAya che e je emanA dharmAnuM mULatattva. enA prAcIna svarUpa uparathI paNa mAnI zakAya che ke e dharmAM i. pU. 8 mA 9 mA saikAmAM paNa haze. ApaNe tyAre eTaluM svIkArI laIe ke e dhame peAtAnuM spaSTa svarUpa pAchaLathI dhAraNa karyuM, tA ya enAM bIja I. sa. 800 nA + Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (143) arasAmAM naMkhAyAM hatAM, pachI eNe I. sa. nI zarUAtanA arasAmAM spaSTa rIte AjanuM svarUpa dhAraNa karyuM ane tyArapachI Aja sudhInAM lagabhaga 2000 varSanA gALAmAM aneka viSayaparatve vadhAre spaSTa svarUpamAM e AvyuM, vaLI navesarathI ghaDAye, paNa emAM kaze gaMbhIra pheraphAra thayo nathI. A vicitra sthitinuM kAraNa siddhAntanI khuda racanAmAM zodhI zakAya. e viSe yAkebI Ama lakhe che -" prAcIna siddhAntanI nizcaLatAnA kAraNa viSe mArA mAnyAmAM ema Ave che ke e siddhAntanA bhAva ane bhASAne pachInA kALanA tattvazAstranA bhAva ane bhASA sAthe meLa nahi hoya ane tethI pUrva siddhAnta upara uttara siddhAntanI kazI asara thayelI nahi. amuka pramANamAM e siddhAnto daDha thaI gayA ane paraMparAe e ja rUpe daDhabhAve utaratA cAlyA. jainonI tattvavidyA mRtabhASA jevI che. e zIkhAya ne vaparAya, paNa ene vikAsa karI zakAya nahIM. " jaina dharmanA A nizcaLa bhAvane kAraNe tenAmAM bIje eka guNa AvyuM cheH badhA mukhya siddhAntamAM tame enI evI sapUrNa chabI AMkI zake ke je chabI sarva rIte prAcIna temaja arvAcIna jainadharmane maLatI Ave, ane vividha dezanA, kALanA ne viSayanA lekhake kaMIka jude svarUpe lakhe chatAM ce e chabInI yathArthatAmAM kazeya phera paDe nahi. A granthamAM jainadharmanA siddhAntanA je je pradezanI rUparekhA AMkavAno prayatna karyo che te te pradezanI mAhitI mATe hAlanA paMDitenAM pustakamAMthI avataraNe lIdhAM che. vaLI "vetAmbaranA temaja digambaranA prAcIna temaja arvAcIna granthanI paNa sahAyatA lIdhI che. paNa zvetAmbaranAM sAdhane vadhAre pramANamAM pAmI zaka chuM, eTale svAbhAvika pariNAme ja A granthamAM "vetAmbara sampradAya mukhya sthAna pAmyA che, jyAM jyAM digakhara sampradAya viSe huM jANatA hatA, tyAM tyAM ene paNa sAthe sAthe sthAna ApyuM che. . . . . Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI rUparekhAne mATe mukhyatve karIne umAsvAtinuM tavAthadhigamasUtra ane yAkebIne ene anuvAda e be mane bahu upayogI thaI paDyAM che. A anuvAdane AdhAre paribhASAne upaga, banyuM tyAM sudhI karyo che. "tattvajJAna ane "nIti' viSenAM je prakaraNe A adhyAyamAM lakhyAM che te Die Lehre vom Karman in der Philosophic der Jainas (jaina tatvajJAnamAM kamane siddhAnta ) e nAme 1915 mAM meM lakhelA nibandhane AdhAre lakhyAM che, tyArapachI te e nibaMdhanAM keTalAMka prakaraNamAM kaMIka sudhAre vadhAre karIne pharI chapAvyA che A granthamAM je rUparekhA ApI che temAMnI keTalIkanI vigatavAra hakIkate e nibandhamAMthI maLI Avaze. "vizvajJAna viSenuM je prakaraNa che te kaMIka aMze Die Kosmographie der Inder (bhAratavAsIonI vizvavidyA) e nAme kIle lakhelA granthane AdhAre lakhyuM che, kaMIka aMze navI hakIkate paNa mUkI che. ItihAsa ane jIvanacarita' viSenuM prakaraNa te navuM ja che, kAraNa ke enuM pUruM saMzodhana keIe hajI karyuM nathI; ene mATe mukhya AdhAra vinayavijayanA "lekaprakAza" ane hemacandranA triSaSTizalAkApurUSacarita" upara rAkhe che, temaja vaLI jyAM jyAM bIjA granthonA AdhAra lIdhA che, tyAM tyAM te granthanAM nAma naMdhyAM che. << jJAnatatva. A jJAnasAdhana. jenonA mAnavA pramANe tatvajJAnane ekamAtra hetu e ja che ke A jagatamAM ApaNuM pitAnuM sAcuM sthAna kyAM che? enuM jJAna ApaNe pAmIe ane te dvArA jethI ApaNuM hita thAya ema hoya tene prApta karavAnI ane ahita thAya ema hoya tene tyAga karavAnI sthitimAM AvIe. A jJAna prApta karavAne mATe ApaNane sahAyatA ApanAra sAdhanane nANI jevuM ghaTe. AvuM jJAna pratyakSa ane parAkSa e be prakAre pAmI zakAya. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 145) jJAna pAMca indriyeAdvArA athavA te enI sahAyatA vinA paNa antarAtmAne prApta thayelI zaktidvArA prApta karI zakAya che. pahelA prakAranu jJAna meLavavAnu` sAdhana jaganA saiA jIvane maLelu hAya che, bIjA prakAranA jJAnanuM sAdhana amuka devAne ke sAdhuAne ja maLelu hAya che ane siddhone, jemaNe prakRti upara vijaya meLavyeA hAya che temane sarvotkRSTa jJAna maLelu hAya che. paDekSa jJAna ( 1 ) smRti, smaraNa, ( 2 ) pratyamijJAna-pharI maraNamAM lAvavu te, (rU ) zranumAna-pa cavAkyanI sahAyatAe karIne Ama samajavuM te parvata upara agni che kAraNake tyAMthI dhumADo nIkaLe che, rasADAnI peThe, jyAMthI dhumADA nIkaLe tyAM agni hoya; parvata uparathI paNa dhumADA nIkaLe che mATe tyAM agni che. ( 4 ) zrama-pavitra purUSAnA temaja zAstronA zabda. jemanA AtmA prAkRtika AvaraNathI kevaLa mukta che ane bahAranA sAdhananI sahAyatA vinA ja sarvAne pratyakSa jANI zake che, te kevalI kahevAya che; badhI vastuonuM sampUrNa ane sAcu jJAna tA mAtra kevalIne ja hAi zake che. bIjA badhA jIvAnI jJAnendriyA ane tethI maLatu jJAna, e sAtheADe aMze paNa skhalanAvALu' hAya che, eTale emane sajJa je jJAna Ape teja sAcuM jJAna prApta karavAnuM. ApaNA A jugamAM tA evA kei sarvajJa thayA nathI, eTale jagatanA ne jIvanA keyaDAnA ukela jANavAne mATe pAchalA jugamAM thai gayelA sarvajJanA zabdo zodhavA joie. emanA zabdo jainazAstromAM che ane e zAstromAM jaganA sA prazno upara ApelA abhiprAya atyaMta pramANabhUta manAya che. A zAsrone Agama kahe che; A sRSTine sara che, pASe che, ne naSTa kare che evA kAi deva ke mANase A zAstra racyAM nathI, paNa jemaNe A pRthvI upara AvIne peAtAnA jJAnadvArA peAtAnA AtmAne AvaranArA ajJAna-AvaraNune chedI nAkhyu che evA pirapU gurUoe ApelAM che. 19 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) e dharmagrantha jJAnanA pramANabhUta sAdhanarUpa gaNAya che. kAraNa ke tenA racanAra AdhyAtmika daSTie paripUrNa hatA ane emAM lakhelI hakIkate sAcI ja che evI sAbItI harakoI jIvane maLI zake tema che kAraNa ke AdhyAtmika vikAsathI evuM ja paripUrNa pada prApta karI zakAya che. pUrva juganA sarvAe ApelA jJAnamAMthI amArA siddhAnta janma pAmyA che ema jaino mAne che, tethI emanA tattvajJAnane eka bIjI viziSTatA prApta thaI che. emanA zAstragranthomAM lakhAceluM ekeeka vAkaya AthI zuddha satya ja manAya che, enI sAme zaMkA thaI zake ja nahi evuM manAtuM AvyuM che. je tatvajJAna upara ApaNe carcA karavAnI che te sarvajJa gurUonAM cAlatAM AvelAM vacanene ekaThA karavA, spaSTa karavA ke jarUra paDe tyAM AkhAM karavA puratI ja karavAnI che. jaina tatvajJAnanA A matane kAraNe e te mAnavuM ja paDe ke sarvajJa purU thaI gayA che, ane emanA A mata upara brAhmaNa paMDitee pracaMDa prahAra karyA che. eTalI ja pracaMDatAe jenoe pitAnA e matanuM rakSaNa karavAnA ane tene daDha karavAnA prayatna karyA che. jIva pitAne paNa jANe, e siddhAnta uparathI emaNe e siddhAnta paNa sAbIta karavAne prayatna karyo ke bhautika AvaraNa, vikAra vigere vidane dUra thaI jAya ke tarata ja sarvane jANavAnI A zakita prApta thAya che. kAraNa ke agnine bALavAnuM kazuM ya nA hoya te e zene bALe ? bujhAI ja jAya. tava zAstra ane nyAya zAstra. badhI jAtionA tatvazAstranI peThe bhAratavAsIonA tatvazAstramAM paNa vastusthitinA mULamAM ekamekathI virodhI be tatve rahelAM che. eka pakSa kahe che ke padArtha ja sAcuM tatva che, enA upara je pheraphAra thatA jaNAya che te mAtra asatya dekhAva che, kAraNake ghATane padArtha sAthe te levA devA ja nathI. sAme pakSa kahe Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 147 ) che: vastumAM je guNu joie chIe te guNu ja satya che; e guNanA mULamAM hAi zake evA acaLa padAtha tA kAi che ja nahi, kAraNuke jagatamAM acaLa kazuM' nathI, sau calita ane tethI nAzavaMta che. A bemAMnA pahelA mata ( jene ApaNe parmanandnA mata sAthe sarakhAvI zakAya te ) upaniSadnA ane ene AdhAre racAelA prAcIna matanA brAhmaNuM tattvajJAnanA, eTale ke vedAntAnA che. prakhyAta cAndrAya niSamAM 6, 1, 3, mAM zrAi peAtAnA putra zvetaotu ne nIcenA zabdothI e vAta ekevAra spaSTa karI nAkhe cheH yathA somyaikena mRtpiNDena sarvaM mRNmayaM vijJAtaM, svAdvAcA''imbhaNaM vikAro vAyadheyaM mRttiketyeva satyam // hai saumya, mATInA eka pi'DathI mATInA banelA sarve padAne jANI levAya che; judAM judAM nAma te mAtra vANInA vikAsa che, khAkI mATI eja sAcI vastu che. e matathI kharAkhara virUddha mata yuddhanA che (jene kaMika sakAcathI HeraklitnA mata sAthe sarakhAvI zakAya). emane mate mULamAM teA kazAnIvrutti nathI. saunI mAtra mavati che. vastu nathI. paNa mAtra mULatattvA ja che, te mAtra eka kALe ekatra thAya che. A matanuM spaSTa citra sammutta niSThAya 5, 10 mAM mukelA bhikakhuNI girA ane mArI vaccenA saMvAdamAM AvyuM che. e pavitra sAdhvIne bhulAvIne bhaya pamADavA mATe mAra ene puche che ke prANInu mULa zuM ane e kayAM jaze ? bhikSuNI melyAMH tr vastu tuM zene kahe che ? mAra, tuM eka bhramaNamAM bhamAyA che ! e te mAtra ghATanA samUha che, bAkI vastu te cheja nahi. kAraNa ke amuka bhAga ekaThA thaine eka thayA tyAre e gADu kahevAyu, temaja prakRtinA pAMca skadha maLIne zarIravALuM jIvatu putaLu thayu tenA lAka prANI zabdathI vyavahAra kare che. jaina mata vedAnta ane bauddha e e dazanAnI vaccenA mA levA prayatna kare che, ane mata amuka aMze sAcA che, paNa e Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 148 ) anee pAtAnA mata ati dUra sudhI tANI gayA che ema jainamata mAne che. tethI eNe e manenI vaccenA nejAntavAva prasiddha karyAM. e mate padArtha mAtra kaiMka aMze nitya che, ka Mika aMze anitya che ema svIkAyuM. ghara je tattvanuM aneluM che te tattvo nitya che; enA rUparaMga vagere khIjA guNA te ubhA thAya che, vaLI cAlyA jAya che. A daSTie jotAM, padArtha sAmAnya rIte je sva rUpe dekhAya che. tethI virUddhanI ja paristhitimAM hAya che ane tethI je kaMi che tenA uparanAM sau mAhyarUpa te svAbhAvika rIte ja nirapekSa nahi paNa sApekSa che mATe enuM astitva amuka apekSAe ane amuka sImAmAM che. .. je je daSTibinduthI padArthane joi zakAya e daSTibindu aneka che. jaino enA 7 bhAga pADe che ne te darekane naya kahe che. vastunA amuka agrAnA svIkAra karIe, paNa khAkInAnA niSedha na karIe tyAre e vastu saMba Mdhe je judA judA abhiprAya ApIe te naya kahevAya. pahelA 4 naya rUpa saMbaMdhe che, khIjA 3 zabda saba Mdhe che. vaizamanvaya e sAmAnya ane vizeSa guNamAM bheda karyA vinAnI dravyanI sthiti jue che. kerImAM enA vizeSa dharma te che ja, pazu sAthe phaLa mAtranA sAmAnya guNa paNa che; ane e STie kerIne jue che. 2 saMpraya mAtra sAmAnya guNu AreApIne ja dravyane jIe che, paNa vizeSa guNunA niSedha nathI karatA. 3 vaddAranaya mAtra vizeSa guNu ArepIne ja dravyane jIe che, paNa sAmAnya guNunA niSedha nathI karatA. 4 RtupUtranaya padArthInI atIta ke anAgata sthitinA vicAra karyA vinA vartamAnamAM che tevA ja jue che. 5 zabdana2 padArthanAM aneka paryAyanAmAnA dhAtvanI paravA karyA vinA eka ja artha enA vyavahAra kare che ( jIva, Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 148). AtmA, prANa evA dhAtvartha judA judA thAya che, chatAM ye e badhAne eka sAmAnya arthe vyavahAra kare che). da samamitanaya dhAtvane anukULa rahI paryAya zabdane jude jude vyavahAra kare che. 7 yaMmUtanA amuka prasaMge padArthanuM ja nAma che te tenI kiyAne anukULa che ke kema te jue che. jemake zakti e zabdanA dhAtu uparathI zaka (IMdra) e nAma paDyuM che. - - AmAMnA game te kaI nayane durvyavahAra karyAthI mithyA siddhAnta upara utarI paDAya. jenone mate, ema A 7 nayamonA eka eka nayanI eka ja dizA pakaDyAne pariNAme, judAM judAM mithyA darzanaH janma pAmyA che paNa jainadharma te sAte ya nayane zaddha rIte ekameka sAthe samanvaya karIne te dvArA satya zeAdhI lIdhuM ne eka dizAethI jenAranI peThe mithyAmAMthI bacI zakayA. vastune judI judI daSTithI jevI ane te uparathI judA judA nirNaya upara AvavuM, e praNAlIne cAdAra kahe che. e nyAyapraNAlI khAsa jainonI che ane e loka ene eTaluM uMcuM sthAna Ape che ke ene e pitAnA dharmanI mukhya ane sarvotkRSTa praNAlI mAne che. sthAvAdanI pachI 7 bhaMgI Ave che, te nIce pramANe che. 1 rAta-kaMIka che, jemake eka daSTie ghaDe che. 2 yAjasta--kaMIka nathI, jemake bIjI eka daSTie ghaDe nathI. 3 rAvata nAsta--kaMika che ane nathI, ema trIjI daSTie. 4 vAraMvaSyae kahI zakAya evuM nathI ethI daSTie. 5 cArita rAvajIgna-che paNa kahI zakAya evuM nathI; pAMcamI daSTie. ka 1 lA nayanI ekaja dizA pakaDayAne pariNAme cAya vaizeSi, 2 jA nayane pariNAme verAnta, 3 jA nayane pariNAme jaDavAda ane 4 thA nayane pariNAme taudha darzanane janma thaye. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (150 ) 6 yAtrAditta jAgya-nathI, ne kahI zakAya evuM nathI; chaThThI daSTie. 7 sAta nAsti rAva che, nathI, ne kahI zakAya evuM nathI, sAtamI daSTie. uparanAM badhAM sUtrane Arabhe cAlU zabda mUkele che, ene artha "ema heya " e che ane nirNayane saMbhava dekhADe che. jeno vaLI jayaMti zabdane upaga "kaMIka aMze "evA arthamAM kare che. eka ja kALe ekamekathI virUddha jatA nirNaye sAcA hoI zake, paNa amuka mukhya nirNaya svIkAravAne che ema jaNAvavuM e syAdvAdanuM kAma che. jemake prathama daSTie eka mANasa pitA ane putra che e nirNaya thAya, pachI vadhAre uMDA utaratAM e amukane pitA che ane amukane putra che e nirNaya thAya. syAdvAdanA pragathI jeno evuM siddha karavAne prayatna kare che ke kaI paNa vidhyAtmaka ke niSedhAtmaka nirNaya ekevAre cheva Tane na hoya, paNa mAtra amuka sImabaddha daSTie ja sAce heya, kAraNa ke tene eka sAthe eka saMbaMdha hoya ane bIjA sAthe bIjo hoya. 6 satya ane tenuM jJAna. jainamate, tattvajJAnanAM sarve darzanemAM satyanuM bIja hoya che; pitAne je satya lAge te viSe eka pakSapAtI ane niraMkuza paddhati ane praNAlIe vicAra karavAthI ane temAM sarva prakAranAM asatya bheLavI dIdhAthI saMpUrNa jJAna e pAmI zakatAM nathI. paNa e mAne che ke sAcuM jJAna jaina dharmamAM che, kAraNa ke 1 jainadharma sarvajJa gurUo dvArA janma pAmyo che. 2 zAstrArthamAM kadI parAjaya pAmyuM nathI, kAraNa ke e aparAjeya che. ( 3 jJAnanA keI paNa prakAranA pramANuvaDe pachI te pratyakSa hoya ke pakSa hoya ke anumAna hoya ke game te hoya, paNa te vaDe jaina dharmamAM kazeya pheraphAra karI zakAya nahi. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) 4 jaina dha dareka padAne tenA sAcA svabhAvamAM eLakhe che. 5 devAthI te vanaspati sudhInA sau jIvamAM ane ajIvamAM naitika bhAvanA prere che ne sAnuM hita kare che. 6 jaina dharma eTalA baLavAna che ke sa asatyAnA nAza karI zake. A enA guNane lIdhe jaina dharma ekalAmAM ja e zakita che ke jagatanA ane jIvananA kayaDA santASajanaka rIte ukelI zake ane bhUlelA jIvane enA lakhaceArAzInA pherAmAMthI mekSa apAvI zake. e uttama jJAnanuM zraddhApUrvaka adhyayana karavAthI ane amuka dhArmika vidhionuM hRDhatApUrvaka pAlana karavAthI te triratna pAmI zakAya che, saMsAramAM utpanna thayelAM ratnAmAM e sarvottama che; sabhyajJAna, samyagdarzana, samyak cAritra, paDitA jaina dharmanA pracAra karavA je praNAlIe upadeza Ape che te prasa Mge prasage judI judI hoya che. paMDitAnI zakita upara teA tenA ghaNA AdhAra che. temaja zrotA vaktA baMnenI sthiti upara paNa AdhAra che. sAdhu jyAre nagaranI zerIomAM ke upAzrayamAM, bahu tattvajJAna nahi pAmelA evA zrAvakAne upadeza Ape che tyAre laiAkika praNAlIe khAle che ane ane tyAM sudhI kathAethI ane vArtAothI peAtAnA upadezabhAva samajAvavAnA prayatna kare che; paNa jyAre nyAya ane tarkanI zAkhAomAM pravINa e sAdhune bhAratapriya zAsrA mAM jainadharmInuM sAcuM svarUpa prakaTa karavA ke peAtAnuM tattvadarzana sthApita karavA ane sAmAnA dana virUddha peAtAnA khacAva karavA javAnu hAya che, tyAre zAstranAM potAnA sA Ayudha sajIne jAya che. A saMvAdapraNAlIne anusarIne jainadharmAMnuM jJAna pracAravA sAhitya paNa ghaNuM lakhAyuM che ane te paNa aneka prakAre prasiddha thAya che. leAkapriya cApAniyAMthI mAMDIne te gaMbhIra granthA sudhAM prasiddha thAya che. e pustaka kadamAM ane pratipAdana karavAnA. viSayamAM aneka rIte bhinna hAvA chatAM emAMnA je pustakA samagra jainadhanI carcA kare che te tA eka ja praNA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 152 ) lIe kare che. prAraMbhamAM mULatattvanI vAtA kare che, pachI enA bhAgavibhAga pADI de che. pachI samajAvavAne mATe prasaMgane anumULa thADe ke vadhAre aze saMbaMdha rAkhanArI kai vastunu TAnta Ape che. eTalu' samajAvIne vaLI pAchA viSayanI ekeeka zAkhAmAM AgaLa lai jAya che ane amuka vyavasthita dRSTibindue laIne viSayane kharAkhara samajAve che. evAM cAra daSTibindu A pramANe che. nAma, sthApanA, dravya ane mAva, jIvane e dRSTibindue Ama joi zakAya. nAmagIva eTale jenu nAma jIva paDyu hoya te. sthApanAnAya eTale jIvarUpe je citrAyA che te, AnanIva eTale jIva pAte je che te tenA uparanA khIjA guNeAne bAda karatAM zuddha svarUpe rahe te, ane mAvAya eTale je te kALe je te svarUpe jIva che te. vaLI sRSTinA bIjA 6 bindu che. bhAvanA, saMbaMdha, utpattikAraNa, deza, kALa ne vibhAga. yAkobI A sa baMdhamAM kahe che ke-A joine prAcIna (Quis, Quid, nhi (Quibus auxi luis, cur, Quomodo, Quando yAda Ave che. jemake (e STibiMduAe ) Ama pUchI zakAya. " sAcA dharma kA ? kayAM jAya che ? kayAMthI Ave che? kayA dezanA che? kevaDA moTA che ? kayI jAtinA che ? '" vaLI pAchAM A 8 Hikha duA paNa e sAne badale mUkAya che. jo ke A 8 kAI paNa prakAre pAchalAmAM samAi tA jAya che; astitva, saMkhyA, sthAna, mahatva, AyuSa, vibhAga, sthiti, mahatva ke laghutva. jaina dana samajAvavAne je praNAlI svIkAravAmAM AvelI che te bhAratavarSInA vAcakane teA anukULa lAgaze, paNa bhAratanI vicArapraNAlIe nahi TevAyelA yurepiyanane te bahu ja bhAre paDe che. jainadharmInA Aje aneka granthA che te sAnA sArAMza ApavAne A granthamAM prayatna karyAM che, paNa tema karatAM bhAratapraNAlInA dAsabhAve svIkAra nathI karI lIdheA, yurApIana vAcakane upacAgI thai paDe tevA svarUpamAM ane mUkavAnA prayatna karyo che. jaina darzananI sAthe saMbaMdha rAkhatA siddhAntAne anukrame mUkavA ane temane samajAvavA. pachI tenA vibhAga dekhADavA ane pachI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (153) e badhAMne saMbaMdhamAM gaMThavavA, AthI zuSkatA kaMIka ochI thaze. kAraNake ahIM mAtra jaina dharmanA siddhAntanAM svarUpa ja nathI ApyAM, paNa e siddhAntane AtmA ja mukhyatve oLakhAvavAne prayatna karyo che, saMsAranAM ane svarganAM svarUpa ALekhavA, tenA bhAgavibhAga pADavA ane tene saMbaMdha dekhADavA je dharmapraNAlIe prayatna karyA che e dharmapraNAlIne oLakhAvavAmATe prayatna karyo che. tatvajJAna, dharmatatva, jaina dharmanA siddhAnta pramANe padArtha mAtrane temAM samAveza thaI jAya che; 1 jhava, 2 lava, rU kADhava, 4 vadhu ja saMvara 6 nirA ane mokSa. A anukrame tenI gaNanA digambare kare chevetAmbara 9 tatve mAne che te puSyane tathA pApane 3 je tathA 4the sthAne mUke che. digambare A be tane viziSTa ta mAnatA nathI, paNa mAne che ke pachInAM tattvamAM emane samAveza thaI jAya che. jaina tatvajJAnanuM svarUpa ALekhavAne je prayatna ahIM karavAmAM AvyuM che temAM A nava tattvanuM svarUpa paNa ALekhAze. paNa najara nAkhI javAne hetue ane dareka tattvanuM jhAMkhuM darzana karI levAne hetue ahIM enA viSe kaMIka saMkSepamAM joI laIe. sAthe sAthe ghaNAkharA jena granthanAM svarUpa ane viSaya upara paNa najara nAMkhI levAze. jagatamAM nitya athavA avinAzI to be prakAranA che. 1 nava anaMta che, cetana che, ane ene savedana che; 2 emAM AkAza, dharma, adharma (gati ane sthitinA sAdhana), kALa ane , pudagala e pAMcane samAveza thAya che.-- Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (158). pudagalanA kAryane pariNAme jIva pitAnI svAbhAvika pUrNatA kheI bese che ane navA tathA potAnA zuddha svabhAvathI judA prakAranA bhAvane pAme che; vividha kAraNene pratApe e AsavamAM taNuya che ane baMdhamAM paDe che. pudgalanA kAryane lIdhe je prArabdha ane punarjanma baMdhAya che tene amuka zubha kAryothI rokI zakAya che; navAM kamabaMdhana na bAMdhavA tene saMvara kahe che ane junAne nAza kare ene nirjarA kahe che. jIva jyAre sarva karmabaMdhanathI mukta thAya che tyAre bhautika sarva prayAsane je aMtima hetu-makSa te pamAya che. dravya. dravya e nitya padArtho che, enAmAM amuka avikArI guNe che, enA vividha prakAranA paryAya vikAsa pAme che. dravyanA be prakAra che. 1 gIva ane 2 pragavi. jIva anAdi, ananta, jJAtA, kartA ane bhaktA che, anaMta che. jIva ekamekathI pRthapha che, svataMtra che, paNa bIjA jInI ane dravyanI sAthe saMbaMdhamAM che. prakRtithI pratyeka jIva paripUrNa jJAnavALe, paripUrNa dharmavALo, paripUrNa nItivALe che. enI zakti aparimita che, e sadA zuddha che, azarIra che, enI gati uddha uparanI dizAe sIdhI che. jIvanA A svAbhAvika guNe, bIjI badhI upAdhiothI e mukta hoya che tyAre ja prakaTa thAya che, paNa e anaMta chamAMthI mAtra thoDA ja Ama upAdhimukta thayelA hoya che. ghaNAkharA jIva te pitAnA svAbhAvika guNene vikAsa karI zakatA nathI, kAraNake e sau bIjA ane judA eka tatvanI upAdhie gherA celA hoya che. A tattva te ajIva che.. ajIva, jIva uparAMta bIjAM pAMca dravya che ane te paNa jIvanI peThe Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 155) nitya ane avinAzI che, emAM cetana nathI eTale ja mAtra phera jIva ane emanI vacce che. A dravya te AkAza, dharma, adharma, kALa ane pugala che. 1 AkAza. AkAzamAM siA padArthonI sthiti che, paNa bIjA keI padArthamAM AkAzanI sthiti nathI. saine sthAna ApavuM e ene khAsa guNa che. bIjAM badhAM dravya ane AkAza vacce bheda e che ke e lekamAM ja nahi, paNa lokanI ye pAra, zratomAM paNa pravarte che. lokAkAzanA asaMkhya kazo che. 2 dharma, 3 adharma. dharma ane adharma baMne eka prakAre Ithara (Either) che. e gatinA ane sthitinA sahAyaka che. ene artha e che ke gatine ke sthitine e pratyakSa sahAya ApatA nathI, paNa emanA vinA gati ke sthiti heI zakatI nathI. dharmane pANInI sAthe sarakhAvI zakAya, ane te pANI mAchalIne taravAnI sahAyatA Ape che, adharmane pRthvI sAthe sarakhAvI zakAya, enI sahAyatAthI ja pravAsI ArAma laI zake che. e be ta samasta lokAkAzamAM che ane temAM asaMkhya pradeza che. dharma ane adhama e be dravyane svIkAra te jainadharmanI viziSTatA che. A be zabdone je artha jainadarzanamAM thAya che. te saMskRta bhASAmAM nathI thatuM ane tethI zarUAtanA je sazedhakee jainadarzana viSe abhyAsa karavA mAMDyo; te ene A viziSTa artha samajyA nahIM, tethI ene mULa artha karavA lAgyA ne bhUlamAM paDyA. ene sAce artha prathama eca. eca. vilsane dekhADyo ane tyArapachI jainoe A be tattva zA kAraNathI mAnyAM che tenuM kAraNa yAkebIe dekhADyuM. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 156 ) - 4 kALa.. bIjA dravyamAM pheraphAra kare e kAma kALanuM che. e navAne junuM ane junAne navuM kare che. kuMbhAra pitAnA cAka upara mATIne piMDa mUke che, tene banAvo nathI, chatAM pitAnI hAjarIthI tene gati Ape che, tevI ja rIte kALa paNa pitAnI hayAtithI bIjI vastuomAM pheraphAra thaI zake ene mATenI jogavAI Ape che. tattvajJAnanA gaMbhIra vicAra pramANe te kALa anAdi, ananta, arachedya, akhaMDa pravAha che; paNa ene samajI zakAya eTalA mATe emAM asaMkhya samaya mAnyA che. emAMne eka samaya vartamAnakALane ane bAkInA game te bhUtakALanA ke game te bhaviSyakALanA che. bIjAM badhAM dravyanI peThe kALamAM pradeza hete nathI tethI keTalAka jainadarzanI ene dravyanI gaNanAmAM letA nathI. bIjA ene dravya mAne che ane kahe che ke enA asaMkhya para mANu ekameka upara goThavAI jAya che ane ekameka sAthe maLI gayA vinA ekameka sAthe AkAzamAM rahI zake che. game tema paNa e pratiya nathI, kAraNake jIva ane bIjA cAra ajIva tanI peThe enAmAM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta pradeza nathI. jenonI kALagaNanA viziSTa prakAranI che. nAnAmAM nAne kALa vibhAga te samaya. paramANu potAnI AsapAsa eka pradakSiNuM karI rahe eTalA kALane samaya kahe che, asaMkhya samaya maLIne eka chAtta thAya che, 16777216 AvalikA maLIne eka mudda, 30 muhUrta maLIne eka sopAtra, 15 ahorAtra maLIne eka patta, 2 pakSa maLIne eka mAsa, 2 mAsa maLIne eka Rtu, 3 Rtu maLIne eka jhana, 2 ayana maLIne eka saMvatsara, 8400000 saMvatsara maLIne eka pUrvA, 8400000 pUrvA maLIne eka pUrva, (705600000000002 saMvatsara) thAya che. ane ema kALagaNanA meTI ne meTI thatI jAya che ne chevaTe 194 AMkaDA jevaDI meTI thAya che. tyArapachI kALagaNanA cakkasa AMkaDe nahi, paNa mAtra upamAo karavAmAM Ave che. eka jojana pahe, eka jojana lAMbe Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 157 ) ane eka jojana uDA kuvA eka aThavADIA sudhImAM uge evaDA vALanA kakaTAthI bharyAM hAya, temAMthI eka eka kakaDAne se se varSe kADhatAM AkhA kuvA khAlI thatAM jeTalA kALa lAge eTalA kALane vAva zraddhA palyopama kahe che. sUkSma ahvApalyApama tethI asaMkhyaguNA varSonuM thAya che. tevA 10 keTikeTa (1000000000000000) paceApama maLIne eka sALopama, 10 keTikoTi sAgaropama maLIne eka utsarpiNo athavA eTalA ja sAgaropamanI vasarpiI thAya che. AvI anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI anukrame eka pachI eka AvIne pu vaparAvartta thAya che. 5 pudgala. sakhya, asaMkhya athavA anaMta sUkSma, alakSya ane acchedya paramANu maLIne pudgala skadha bane che. khIjA' badhAM drabyA nirAkAra hAya che. pratyeka paramANumAM amuka eka gaMdha, amuka eka rasa, amuka eka vaNu ane amuka e sparzvaguNu hAya che. paramANunA gaMdha sArA ke khoTA ema be prakAranA hoya che; rasa khATA, kaSAyelA, tikta, kaTu ane mIThA ( khArA e mIThAnA eka prakAra ja manAya che. ) vaNu kALA, lIlA, rAtA, pILe ane sapheda; spa bhAre, halakA, narama, kaThaNa, ThaMDA, garama, lIlA ke sukA hoya che. paramANu eka AkAzapradezane rAke che, paNa aneka sAthe maLIne jyAre e ska MdharUpe baMdhAya che, tyAre saMkhyAta ke asaMkhyAta pradeza paNa rAke che. sthUlarUpa dhAraNa karelA pudgala skadha abhedya paNa hAya che, tethI anaMta paramANuonA skaMdha paNa eka AkAzapradezamAM samAi jAya che. paramANuonA cegathI sUkSma ke sthUla prakAranA skaMdha ane che. ghaTanAne anusAra skaMdhanA cha prakAra cheH-- 1 sUkSma sUma, ane tethI adRzya, jemake-paramANu. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (158 ) 2 sUma, ane tethI e paNa adazya, jemake-karmankaMdha. 3 sUmacUra, je badhA bhaktika dravyone gaMdha, rasa, zabda ke sparza pAmI zakAya, chatAM e adazya hoya te. 4 cUrasUma, jemake-sUryaprakAza, andhakAra, chAyA ane je dravyane joI zakAya, paNa sparzI zakAya nahi te. 5 dhUNa, jemake-ghI, pANI, tela jevAM pravAhI dravyo, jene ekavAra judAM pADyA pachI paNa potAnI meLe ekaThAM thaI zake. 6 zUnadhUta, jemake-patthara, dhAtu jevAM dravya, je taTasthanI sahAyatA vinA pharI maLI zakatA nathI. skaMdhane amuka prakAranA AkAra hoya che, e AkAra keTalAka evA hoya che ke jene spaSTatAe varNavI zakAya (jemakegALa, trikeNu, cerasa), athavA te keTalAka evA hoya che ke jene spaSTatAe varNavI zakAya nahi (jemake-vAdaLAMne AkAra ). dhanI aneka prakAranI viziSTa sthitio kahI che. jemakeuSNa prakAzakiraNa (je sUryamAMthI nIkaLe che) ane zItaLa prakAzakiraNa (je candramAMthI, ratnamAMthI, agnikITamAMthI nIkaLe che), andhakAra, chAyA ane zabda. andhakAra e mAtra prakAzane abhAva nathI, paNa pugaLaskaMdhamaya manAya che.11 padArthanI chAyA ane tenuM (darpaNa, pANI vageremAM) pratibiMba paNa pigalika che ane te sUkSma skaMdhanAM banelAM padArthamAMthI nIkaLe che. bhAratanAM bIjAM tattvadarzana zabdane AkAzane guNa mAne che, jaino tema nahi mAnatAM ene sUkSma pudagala skaMdha mAne che. paramANunA skaMdha ekameka sAthe ghasAyAthI e utpanna thAya che. zabdanA be prakAra pADyA che. bhASArUpe vyakta karI zakAya che te zabda ane ema vyakta karI zakAtuM nathI te zabda. pahelA prakAranA vaLI be bheda cheH akSaravaDe spaSTa karI zakAya che te zabda ane ema nathI spaSTa karI zakAte te zabda. A chevaTanA prakArane zabda kIndriya, trIndriya ane caturindriya jIne temaja kevalIne hoya che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (159) bhASArUpe belI nathI zakate te zabda mANasa vAdyonI (enA 4 prakAra pADyA che) sahAyatAe kare che, athavA bIjI rIte (jemakevAdaLAMnI garjanA) thAya che.? bIjAM ajIva dravyathI judA ja prakAranI khAsa viziSTatA pugalamAM rahelI che. e jIvanI sAthe saMye jAya che ane ema karIne tenA svarUpamAM pheraphAra karI zake che. jIva sAthe sajAyela pudagala skaMdha karma svarUpe prakaTa thAya che. jainadharmanA e mahatvanA siddhAnta viSe vigatavAra carcA nIce karelI che. " karma. badhA bhAratavAsIonI peThe jainone paNa karmanA-pApapuNyanA phaLane ApanAra karmanA siddhAnta upara zraddhA che. eka subhASita che ke prArabdhabhUmimAM sArAM athavA narasAM bIja je vAve che, te paripakava thatAM pAchAM sArA narasAM phaLa lAve che.13 mANase vAvyuM tevuM laNavuM paDe, e siddhAnta bIjA dharmone ajANyo nathI, paNa bhAratavarSamAM e siddhAnta sAthe punarjanmanI saMkalanA bahu prAcIna kALathI thaI che. pratyeka AcAra, pratyeka uccAra, pratyeka vicAra tenA kartAnA saMcita svarUpa upara asara kare che. puNyapApanAM phaLa mANasathI vartamAna jIvanamAM pUrepUrAM bheLavI levAtAM nathI, tethI te phaLa mRtyunI pelI pAra sudhI paNa pahoMce che. tethI navA bhavanuM kAraNa bane che ane amuka nimAM amuka kALa mATe te jIve avataravuM paDe che. dareka janmanAM karelAM karma pUrAM thavAM joIe, ane tethI A bhavamAM pUrAM na bhegavAya te navA janmamAM bhegavavAM joIe, mATe mRtyu pachI nave svarUpe janma le paDe che; paNa dareka bhava AgalA bhAvanA karmanuM pariNAma che. tethI Agale bhava thaI gaye he joIe. ethI evuM pratipAdita thAya che ke pratyeka bhava te anAdi ane (te ja nyAye ) ananta bhavamALAnI AgalA ane pAchalA bhava vaccenI kahe che. A siddhAntane svIkAra karavAthI sarve jIvonI zArIrika ane Atmika Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) dazAomAM rahelI vicitra vividhatAo, temanA jIvanasaMbaMdha ane temanAM saMcita e se temanAM pUrvabhavamAM karelAM karmane AdhAre che, ema bhAratavAsIo mAnI zake che ane vaLI e ja zraddhAne baLe nItimaya jIvana gALavAne hetu ene spaSTa samajAya che tathA karmane tyAga karavAnI ane ema karIne punarjanmanA bhavasAgaramAMthI mukta thavAnI icchA karI zake che. bhAratavAsIonAM judAM judAM tattvadarzanamAM karmano siddhAnta viSe judA judA mata che. ghaNAkharA hiMduone mate kama e alokika adaSTa zakti che, eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jAya che tyAre A zakita AtmAne vaLagelA sUkSma deharUpe avikArI sAtvika paDarUpe jAya che, paNa sarva prAkRtika tothI aspaSTa rahelA AtmAne e ceTatI nathI. jaino kamane saMpUrNa svataMtra tatva mAne che. emane mate e puAta che ane jIvamAM jaDAyelA sUkSma pudgalanuM spaSTa thayeluM pariNAma che. jema ke mANasa auSadhanI geLI le, tyAre te gaLI enA peTamAM jaIne vikAra kare, tema A sUkSma kama-pudgala paNa jIvane lAgIne aneka prakAranA vikAra kare che. jIva ane kamane saMbaMdha anAdi ane vastusthitine svAbhAvika niyame ananta che. jIva keIpaNa kArya karavA mAMDe ke turata ja teja AkAzapradezamAM rahelA karmaparamANu ene vaLage che ane tela celelA zarIrane dhULanA rajakaNa caeNTe ema e jIvane coMTI jAya che. dUdhamAM jema pANI ane dhAtumAM jema agni maLI jAya che, ema jIvamAM A tatva maLI jAya che. ethI jIvamAM ekasAthe vikAra thaI jAya che, enuM jJAna tathA zakti parimita thaI jAya che, enAmAM bhraSTa vRttio jAgrata thAya che ane enA zuddha svabhAvathI kevaLa judA prakAranA guNa enAmAM dekhAya che. pudgala AtmAne vaLagIne temAM je vikAra kare che tenI uo ne vistRta vigate jainadarzana Ape che. badhA viSayane vyavasthAmAM goThavavAnI ane temanuM vargIkaraNa karavAnI AturatAne Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) kAraNe karmAMnA viSayamAM paNa jainadarzana khuba uMDAM utaryAM che. emane mate karmInI 8 mUttaprakRti ane temAM ce vaLI 148 3ttaprakRti che. A viSaya eTalA mahattvanA che ke e badhI prakRtine ahIM kramavAra gaNAvI javI joize. emAMnI ghaNI hakIkatA viSe vigatavAra vana pachIthI Avaze, eTale ahIM bahu ApavAnI jarUra nathI; ahIM te hukAmAM gaNAvI jaine ja santoSa pakaDIza ane ceAgya sthaLe vadhAre vigata ApatA jaIza. vaLI rmapranthomAM uttapraotinA je krama Apele che te saraLatAne khAtara zithila karIne upara uparathI enAM mAtra nAma me' gaNAvI nAkhyAM che. karmInI mULaprakRti nIce pramANe 8 cheH-- 1 jJAnAvaraNadharma, jJAnane AvaraNa denArAM rUdhanArAM ka 2 vazanAvarama, darzanane AvaraNa denArAM rUdhanArAM karma. 3 venIyarma, sukhadu:khanA anubhava karAvanAra ka. 4 monIcarma, zraddhAnA ne cAritranA nAza karanArAM karma. 5 zrAyuddharma, AyuSyanuM pramANa ApanArAM karmo, 6 nAmarma, jIvane judI judI ceAni vigere ApanAra ka. 7 gotrarma, uMcA nIcA geAtramAM janma ApanAra ka. 8 antarAyarma, dAna, lAbha ane bhAgeApabhAga tathA vIya sAme antarAya mUkanAra karmI. A AThe prakAranAM karmone upamA ApIne Ama samajAvI zakAyaH----1 lA prakAranAM ka, cakSunI dRSTine rUdhanArA vastra jevAM che, 2jA prakAranAM, rAjAnAM darzanane rokanArA dvArapALa jevAM che, 3 jA prakAranAM, madha cApaDelI talavAranu tIkSNa pAnuM mANasa mAMmAM ghAle tyAre maLatA sukha ne duHkha jevAM che, 4 thA prakAranAM, mANuse pAte gALelA dArU jyAre e pIe tyAre tene sArUM narasuM pArakhavAnuM bhAna bhUlAve enA jevAM che, 5 mA prakAranAM, mANasane IcchA Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) pramANe jatAM rokI rAkhanArI sAMkaLa jevAM che, 6 ThThA prakAranAM, pitAnI sAmenA citramAMnA mANasane jude jude raMge cItaranAra citrakAra jevAM che, 7 mA prakAranAM, sArA narasA ghaDA ghaDanAra kuMbhAranA jevAM che, 8 mA prakAranAM, bhaMDAramAMthI dhana vAparatAM aTakAvanAra dhanarakSaka jevAM che. 14 have A 8 prakAranAM karma viSe saMkSepamAM varNana ApuM, ane vaLI emanA bheda ( uttaraprakRti ) paNa ApuM. 1 jJAnavaraNakama-jIvane pitAnA zuddha svarUpamAM je jJAna hoya e jJAna upara AvaraNa mUke che, eTale ke padArthanA sAcA svarUpanuM jJAna pAmatAM ene aTakAve che. jJAnanA pAMca bheda che. tene anusaratA pAMca bheda A karmamAM paNa che. 2 darzanAvaraNakarma-jIvane pitAnA zuddha svarUpamAM jovAnI je zakti hoya enA upara AvaraNa mUke che. eTale ke padArthane enA sAcA svarUpamAM, vibhAge ke samaste, jotAM ene aTakAve che darzananA cAra bheda che. tene anusaratA cAra bheda darzanAvaraNakarmanA paNa che. keTalAka mAnasika karma evo che ke jemAM Indriye niSkama rahe che ane tethI te karma jANuM zakAtAM nathI. evAM karmanA pAMca bheda che. nidrA kama laghu tannAnAM, nidrAnidrA karma gADha tannAnAM, prItI karma gADha nidrAnAM, pratAnI karma pragADha nidrAnAM, cAddha karma nidrAmAM bhAva vinA thatAM karma. 3 vedanIyakarma-jIvane pitAnA zudhdha svarUpamAM je AnaMda heya enA upara AvaraNa mUke che. e karma jIvane sAMsArika sukhamAM ( mAtA ) ane duHkhamAM (asAtA ) nAkhe che, eTale enA be bheda che. 4 mehanIyakarma-jIvane pitAnA sAcA jJAnathI (zraddhAthI) ane sAcA cAritrathI dUra rAkhe che. enA be varga che ane ekaMdare 28 bheda che. darzanamonaya karma dhArmika jJAna upara AvaraNa mUke che. mithyA, mizra ke samyapha rUpe e AvaraNa mUkAya che, ene anusarIne Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (163) enA traNa bheda che. rAtri monaya karma jIvane dhArmika vidhio cAlatAM reke che. temAM 16 vaSayanA, 6 noSAyanA ane 3 vedanA maLI 25 bheda che, kaSAyanA 4 bheda che. godha, mAna, mAyA ane soma. e pratyekanA vaLI cAra cAra prakAra che, tethI ekaMdare 16 prakAranA kaSAya che. nekaSAya te kaSAyanA sahacArI cha prakAre che. te ratha, ti, sAti, zAka, maca ane guguNA che. traNa jAtine anusaratA vedanA 3 bheda che (strI veda, purUSa veda ne napuMsaka veda). 5 AyuSkarma seva, manuSya, tiryA re nA jIvananI amuka maryAdA jIvane bAMdhI Ape che ane tethI A karmanA cAra bheda che. eTaluM dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke AyuSkarma jIvanakALanAM varSanI nahi, paNa jIvanakSetranA vistAranI maryAdA bAMdhe che. jemaketaLAvamAM taravA pesatAM ene taratAM keTalo samaya lAgaze tene nahi, paNa emAM keTaluM taravAnuM che tene najaramAM rAkhIe, tema jIvana jIvatAM keTalAM varSa jIvavAnuM che ene nahi, paNa hajI keTaluM jIvana jIvavAnuM che tene nirNaya A karma kare che. 6 nAmakarma-jIvane judI judI yonimAM jude jude prakAre janma Ape che. enA 3 bheda che. 1-4 jatinAma kama deva, manuSya, tiryaMca ke nArakI cenimAM janma Ape che. 5-8 nupUrvI nAmakarmathI eka bhava pUro thatAM, jIva tyAMthI pitAnA navA bhavane sthAne pahoMce che ne tyAM deva, manuSya, tiryaMca ke nArakI yonimAM janma pAme che. 15 9-13 gati nAmakarmathI chava 1, 2, 3, 4, ke 5 iMdriyavALI enimAM janma pAme che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 164) 14-18 saranAmakarmathI cauhArava, jhA, zAdAra, tainA ke zarmA e pAMca prakAranAM zarIramAMthI eka ke anekane dhAraNa kare che. 19-23 vapana nAmakarmathI pAchalA bhavanA kArmaNa zarIra sAthe navA bhavanA zarIra sAtheno saMbaMdha joDAIne nirantara akhaMDa jaLavAya che. zarIranA pAMca prakArane anusarIne A karmanA paNa pAMca prakAra che. 24-28 saMghatana nAmakarmathI pAMca prakAranAM zarIra saMbaMdhI pugaLane saMbaMdha thAya che. 2-31 nAmakamathI dArika, vaikiya ke AhAraka zarIranAM hAtha, paga, gaLuM, chAtI, peTa, mAthuM vagere aMga tathA AMgaLIo vagere upAMga bane che (bIjA zarIrane aMga hotAM nathI). 3ra-37 saMsthAnA nAmakarmathI zarIranAM cha prakAranA saMsthAna baMdhAya che 38-43 saMdRnana nAmakarmathI zarIranAM cha prakAranA baMdhAraNa baMdhAya che 44-48 varNa nAmakathI 5 prakAranA varNa baMdhAya che 49-10 zapa nAmakarmathI 2 prakAranA gaMdha baMdhAya che 51-55 rasa nAmakarmathI 5 prakAranA rasa baMdhAya che 56-63 arza nAmakarmathI 8 prakAranA sparza baMdhAya che 64-65 vidyAyoti nAmakarmathI hAthI ke haMsa jevI zubha athavA uMTa ke gadheDA jevI azubha cAlavAnI gati maLe che. 66 traNa nAmakarmathI IcchA pramANe halAvI calAvI zakAya evAM zarIra pamAya che. 67 rAvara nAmakarmathI pRthvI, pANI, agni, vAyu ne vRkSa rUpa sthAvara zarIra pamAya che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (165) 68 pAnAmakamathI sthUla zarIra pamAya che. 69 ma nAmakarmathI sUkSma ane ApaNI indriyane agacara zarIra pamAya che. 70 paryApta nAmakarmathI piSaNanI, zarIranI, indriyanI, zvAsazvAsanI, bhASAnI tathA vicAranI zaktione paripUrNa vikAsa thAya che. 71 zraparyApta nAmakamathI upara jaNAvelI zaktione vikAsa apUrNa rahe che. chara pratye nAmakarmathI amuka viziSTa juduM juduM zarIra baMdhAya che. 73 sAdhAraNa nAmakarmathI pitAnA varganAM ghaNuM jIvonuM bheLuM eka sAdhAraNa zarIra baMdhAya che. 74 sthira nAmakarmathI dAMta, hADakAM vagere sthira aMga baMdhAya che. 75 sthira nAmakarmathI kAna, vagere hAlatAM aMga baMdhAya che. 76 rAma nAmakarmathI zarIrane nAbhi uparane bhAga baMdhAya che ne tethI tene mAthAvaDe sparza karIe te AnaMda thAya che. 77 azuma nAmakarmathI zarIrane nAbhi nIcene bhAga baMdhAya che, e azubha che tethI keIne pagavaDe sparza thAya te mAThuM lAge che. 78 sumarA nAmakarmathI jeNe kaze upakAra na karyo hoya tenA upara paNa premabhAva upaje che. 79 TurmA nAmakarmathI premabhAvane abhAva thAya che. 80 susvara nAmakarmathI mRdu svara baMdhAya che. 81 susvara nAmakarmathI kaThera svara baMdhAya che. 82 zahera nAmakarmathI prabodhaka thavAya che ne tethI tenI vANune bIjA svIkAra kare che. 83 grAhera nAmakarmathI prabaMdhaka thavAtuM nathI. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) 84 cA:jIni nAmakarmothI mAna ane kIrtti maLe che. 85 cara:jAti nAmaka thI apamAna ane apakItti maLe che. 86 pApAta nAmaka thI khIjAne nAza ke tenA upara vijaya karavAnI zakti maLe che. 87 35thAta nAmaka thI peAtAnA zarIranAM aMgeA ja du:kha upajAve evAM bane che. ( game te zarIramAM sArI rIte gAThavAyAM na hAya tethI ke game te kasturI mRganI nAbhi jevAM maLyAM hAya tethI tene zikAra thAya che, tene duHkha upaje che ). 88 nirmANa nAmakarmathI zarIra sughaTa baMdhAya che, eTale ke adhAM aMga vyavasthita khaMdhAya che. 89 3Ala nAmaka thI sukhapUrvaka zvAseAcchavAsa levAnI zakti Ave che. 90 Atava nAmaka thI anuSTu zarIramAMthI uSNu prakAza nIkaLe che. 91 kayota . nAmakarmathI devAnAM temaja sAdhuenAM, temaja vaLI candra, tArA, ratna, agnikITa AdinAM zarIramAMthI zIta prakAza nIkaLe che. 92 brazulaghu nAmakarmAthI zarIra nahi halakuM temaja nahi bhAre evu bane che, eTale ke khUba bhAre nahIM temaja bilakula bhAra vinAnuM nahIM evu bane che. 93 tathara nAmakamAMthI jainadharmAMnA tIMkaranuM sthAna prApta thAya che. 7 mA potrakamathI uMcA nIcA gAtramAM janma maLe che; zAtramethI uMcA gAtramAM ane nIceotrarmathI nIcA geAtramAM janma maLe che. 8 mA antarAyakama pAMca prakAre jIvanI zakti sAme antarAya mUke che, te nIce pramANe-- Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) 1 tAna antarAyakarma dAna detAM aTakAve che. mANasa dAnanuM mahattva jANe che, tenI pAse dAna devAnuM, kaMI che paNa kharuM, dAna devA egya vyakti paNa sAme che; paNa A karmane kAraNe e dAna daI zakatA nathI. 2 nAma antarAyakama dAna letAM aTakAve che, dAna denAra vyakti che, dAna mAgavAthI tene dayA paNa Ave che, dAna devA jevuM kaMIka tenI pAse che, paNa A karmane kAraNe e dAna maLI zakatuM nathI. 3 mo antarAyakama bhajana jaLa vagere je dravyane eka ja vAra bhegavI zakAya emanA bhAga sAme antarAya mUke che. 4 31mo antarAyakarma ghara, vastra, strI vagere je dravyane vAraMvAra bhegavI zakAya emanA bhaMga sAme antarAya mUke che. pa vIrca antarAyakarma zarIrAdikanI zakti sAme antarAya mUke che. e kamanI sattAthI mANasa game te baLavAna hoya te paNa ghAsanuM taraNuM halAvI zakatuM nathI. upara badhAM maLIne 148 prakAranAM karma batAvI gayA tenA jainoe vividha daSTie vividha prakAranA varga pADyA che. sauthI mahatvanA pAtikarma ane grAtikama evA be varga che. jIvanA svAbhAvika guNane je nAza kare che ane tethI enA jJAna tathA darzana vigerenI sAme AvaraNa mUke che, ane zAntino nAza kare che evAM je karma (1 thI 4) te ghAtakarma gaNAya che; ane AtmAnA svAbhAvika guNene nAza nathI karatAM, paNa enAmAM asvAbhAvika guNe utpanna kare che evAM je karma (5 thI 8) te aghAtikarma gaNAya che. pratyeka kArya karatAM jIva potAnA AtmapradezamAM sUkSama pudgala paramANuone AkarSe che, e paramANuo karmasvarUpe baMdhAya che ane te karmanI sAthe jIva saMbaMdhAya che. ApaNe je AhAra khAIe chIe, te rUpAntara pAmIne lehI vagere zarIranA Itara padArthonuM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpa le che, tevI ja rIte A karma paNa ATha bhAgamAM vaheMcAI jAya che. e mukhya 8 bhAgamAM gayA pachI vaLI pAchAM tenA vibhAgamAM jAya che. ema vividha karma prakAramAM vaheMcAyela karmasamUha vividha prakAranuM che. jeno enuM ati sUkSama varNana kare che, paNa eTaluM badhuM sUkSma varNana karavuM ApaNe vistAra bhayathI pAlave ema nathI, chatAM ye tevA karma banelA paramANuoe jIvamAM keTalA pradeza kyA che, e prazna mahattvanuM che. e saMbaMdhe namata e che ke karma prakAranI saMkhyA jema nAnI, karmasaMbaMdhI jIvane vikAsa jema uMce, tema karyaprakArane mATenA pradezanI saMkhyA meTI. cheka thaDA vikAsavALA ekendriya jIva karatAM pUrNa vikAsa pAmelA ane vicAra karanArA jIvamAM vadhAre karma paramANu hoya che. have (sAdhu jevAnA jIvanA prasaMgamAM hoya che tema) A mATe paramANusamUha cheka ochA karmaprakAramAM vaheMcAI gayelo hoya che ( kAraNa ke evA purUSane ghaNAMkharAM karma pachI bahu baMdhana karatA nathI), tethI jANe amuka paramANuo ethI vadhAre vadhAre karmaprakAramAM vaheMcAtA hoya tevI rIte svAbhAvika rIte ja A karmaprakAra vadhAre pradezane reke che. AthI jaNAI Ave che ke jIvanI sAthe saMjAnArA ane karma prakAramAM vaheMcAI janArA paramANuone samUha jIvanA guNa upara tene sarvathA nAza kare tevI asara karatA nathI. uparanA varNanane anukULa bIjI eka vAta e che ke auSadhanI gaLInI asara jema lAMbA TuMkA samaya sudhI pahoMce che, tema karmanI asara paNa vividha pramANamAM lAMbA TuMkA samaya sudhI pahoMce che. karmagranthane mate A 148 karmomAMnA pratyekanI sthiti lAMbAmAM lAMbI (mithyAtva jevAM kamane mATe) 70 keTikeTi sAgarepamanI ane TuMkAmAM TuMkI aMtamuhUrtanI che. eka goLI gaLI hoya che, bIjI ethI ye vadhAre gaLI hoya che. e ja pramANe karmaphaLa paNa sthiti pramANe ochI vadhAre asara kare che. karmaphaLane A rasa athavA anumAna jIvamAM rahelA kaSAyanI asaranA pramANamAM hoya che, kaSAyanA 4 prakArane anusaratA karmaphaLanA rasanA paNa 4 prakAra che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 169) jIva jema pApI, tema tenAM karmInI sthiti lAMkhI, tenAM azubha karmaphaLanA rasa maLavAna tathA zubha karmaphaLanA rasa ni`La; zuddhi jema vadhAre tema kranI sthiti tathA azubha kamaLanA rasa AchA ane zubha kamaphaLanA rasa vadhAre. karmaphaLa saMba Mdhe vicAra karatAM hinduo kane traNa vibhAgamAM mUke che: 1 yimA eTale vartamAnamAM je tAjA karmI dareka paLe navAM navAM karavAmAM Ave che ane cAlatA samUhamAM umerAya che te. AthI pApapuNyanA saMgrahamAM dareka paLe umeza thayA kare che te. 2 prAcya eTale je karmAe peAtAnAM phaLa ApavAM zarU karI dIdhAM che ane jIvanA nazIkharUpa prakaTa thAya che te. 3 saMcita eTale je karmo pUrvAnAM kAryAMthI gAThavAI gayAM che ne pAchaLathI prasaMga maLatAM peAtAnA vikAsa kare che te.17 A traNa prakAra jainoe paNa svIkAryA che, mAtra emanAM nAma pheravIne anukrame emaNe 1 vanya 2 3ca ane 3 sattA e pramANe rAkhyAM che. amuka prakAranA kasvarUpe paramANunA sambandhamAM jIvanu Avavu te madha, tethI e nArakIka khadha bAMdhe che ema kAIne viSe kahyuM hAya tA samajavu` ke e pAtAnAM kathI evA prakAranA paramANuonA baMdha bAMdhe che ke jethI pariNAme-ante tene narakamAM avatAra levA paDaze. karmanA phaLanu je te samaye prakaTa thavuM te udaya. nArakIkabaMdhanA udaya thayA che, eTale je jIve e kabaMdha mAMdhyA che te narakamAM avataryA che ne tyAMnI pIDA anubhave che. kama thayAM tyAMthI bhAgavAvAnAM zarU thAya athavA khIjI rIte kSaya pAme tyAM sudhI sadharAyelAM kama te sattA kahevAya. 22 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (170) nArakImAM maMdhAyAM hAya paNa te bhegavAvA mAMDyAM nA hAya tyAM sudhI e sattArUpe rahe che. 6 kAM 4 aMdhAya che ? kayAM karmo tarata ja bhAgavAvAM zarU thAya che? ane kayAM kama sAthe sAthe ja saMgharAi sattAsvarUpa pAme che ? enuM vigatavAra vivaraNa karma grantheAmAM Ave che. A badhA Atmika aMkazAstra ' mAM ( eka prakhyAta jaina lekhake A nAma Apyu che) De utaravAnu cheADI 4uM chuM ane jene jainonA karmAsiddhAnta viSe vadhAre mAhitI meLavavI hAya teNe mArA e viSenA granthamAM jovuM, tyAM meM vistArathI e hakIkatA ApI che. amuka paristhitimAM evuM paNa bane ke amuka ka vahelAM pakavatA ( uddIrA ) pAme ne tyAre sAdhAraNa rIte phaLavAM joie tenA karatAM paNa vahelAM phaLe. khIjA keTalAMka karmonI sthitimAM ghaTADA ( ApavartanA ) thAya che ane keTalAkamAM vadhArA ( udUrtanA ) thAya che. keTalAkanA rasa athavA anubhAga badalAya che, eTale ke amuka paristhitimAM eka uttara prakRtine badale bIjI prakRtinAM phaLa bhAgavavAnAM thAya che, pachI e bIjI prakRtinAM ka aMdhAyAM hAya ke na paNa dhAyAM hoya. kanA Ama badalAvAne saMkSma kahe che, paNa chatAM ce A prakAranA saMkrama uttara prakRtinAM karmomAM ja thAya che, mULaprakRtinAM ka`mAM teA nahi ja, ane vaLI uttara prakRtinAM ya badhAM karmImAM nahi ka kha dhanavALA jIva. dehI jIvanuM zArIrika jIvana. zarIra ane indriyeA. jIvanA navA pudgala sAthenA saMbaMdha prakaTa thAya che ke tarata jIva navA paulika deha dhAraNa kare che ane tene Atmapradeza vaDe bharI kADhe che, kAraNa ke te temAM vistAra pAme che. Ama eka bhavamAM hAthInA ne khIjA bhavamAM kIDInA dehane sarakhI rIte bharI kADhe che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (171 ) jenonA siddhAnta pramANe zarIra cheH 1 grAri zarIra, sthUla pudgalanuM bhautika zarIra, manuSya ne ane tiryaMcane A zarIra hoya che. 2 vaici zarIra, sUkSma pudgalanuM pheravI zakAya evuM zarIra. dehI jIvanI IcchA pramANe A zarIrane AkAra ane kada pheravI zakAya. dene, narakavAsIone ane amuka tiryaMcane A zarIra svabhAvathI ja maLeluM hoya che, manuSyane paNa uMcI zreNie jatAM maLI zake che. 3 grA zarIra, sthAnAntara karI zake evuM zarIra. sArA ane zuddha dravyanuM A zarIra baneluM hoya che, ane ene sthUla ke sUkSma kazAne antarAya naDatuM nathI. mahaMta sAdhune jyAre jagatane kaI bIje sthaLe keI AcArya ( kevaLI ) sAthe dharmanA kaI vikaTa prazna saMbaMdhe vicAraNA karavAnI hoya che, tyAre te A zarIra dhAraNa kare che ne tyAre enuM dArika zarIra tyAM ja paDI rahe che. 4 tenala zarIra, A zarIra uSNupugaLanuM baneluM hoya che ane je AhAra khAdho hoya tenI pAcanakriyA e zarIra kare che. sAdhunuM e zarIra itara prANI tathA padArthane bALI zake che. 5 phArmA zarIra, karmaparamANuonuM A zarIra baneluM che. emAM dareka paLe pheraphAra thAya che, kAraNa ke jIvane navAM navAM karmabaMdhana baMdhAyAM jAya che ane junAM gavAtAM jAya che. A pAMca zarIramAMnuM pratyeka te enA pachInA karatAM skUla hoya che, pachI pachInAmAM pahelAnA karatAM vadhAre paugalika paramANu hoya che. jIva saMsAramAM paribhramaNa kare che, ane jyAre junA bhavamAMthI navA bhavamAM jAya che, tyAre tenI sAthe sadA be zarIra hoya che. tejasa zarIra ane kAzmaNa zarIra. A baMne zarIrane sukhaduHkha kaMI lAgatuM nathI ane temane kaMI avayava hotA nathI ane kaze antarAya naDatuM nathI, ane tenI sAme Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (172) game te kaMI hoya tenI pAra cAlyAM jAya che, eTale AkhA jagatamAM pharI vaLe che ane mAtra tenI sImAe jaIne ja aTakI paDe che. eka bhavamAM A be zarIra uparAMta eka ja kALe bIjAM be zarIra paNa hoya che, paNa vaikriya ane AhAraka zarIra ekaThAM thatAM nathI ane AhAraka zarIra te dArika zarIranI sAthe ja rahe che. pAMca zarIremAMnuM mAtra audArika zarIra ja sAmAnya manuSyanI AMkhe joI zakAya che ane badhAM dravyanI peThe ene rasa, gaMdha, varNa ane sparza hoya che. dareka jIvane bhinna bhinna prakAranAM audArika zarIra hoya che. keTalAka jIvane pitapotAnuM juduM juduM zarIra hoya che, keTalAka jIvane aneka vacce eka sAmAnya zarIra hoya che; AvuM sAmAnya zarIra amuka vanaspatine hoya che. (jemake kaMdamULa, lasaNa, DuMgaLI vagerene ) ghaNA nAM dArika zarIra evAM sUkSma hoya che ke jyAre e moTA samUhamAM bhaLe tyAre ja pratyakSa thAya che. aneka tiryane (ochA vikAsavALAne ane vanaspatine) evA prakAranAM zarIra hoya che. keTalAka jIvanAM zarIra temanI IcchA pramANe hAlI cAlI zake che; bIjAnAM (jenI indriyane e che vikAsa thayela hoya tevAnAM) zarIra potAnI meLe hAlI cAlI zakatAM nathI, paNa ghaNuM karIne bIjAne, bahAranAne baLe eka sthAnethI bIje sthAne jaI zake che. te sthAvara kahevAya che. zarIranA ghATane anusarIne jIvanuM zarIra surUpa ke virUpa haI zake che. jene A ghATanA (saMrathAnanA) surUpathI mAMDIne virUpa sudhInA cha prakAranA bheda kahe che. surUpanI bhAvanA samajavAne mATe manuSyanA zarIrane dhAravAmAM Ave che, ane pachI bIjI hakIkata Ama samajAvavAmAM Ave che. manuSe potAnI sAme AsanamAM beThelA-eTale ke palAMThIvALIne beThelA ane pitAnA hAtha nAbhie mUkelA-manuSyane kalapa. pachI be DhIMcaNane sAMdhanArI, DAbA khabhAthI jamaNuM DhIMcaNane sAMdhanArI ane tevI ja rIte jamaNA khabhAthI DAbA DhIMcaNane sAMdhanArI ane pachI kapALathI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 173 ) hAtha sudhInI ema cAra rekhAe kalpavI. jo A cAreya rekhA ekameka sAthe sarakhI thAya tA enA ghATa surekha-surUpa gaNAya; nahi te khAkInA pAMca prakAramAMthI kAi eka prakAranuM gaNAya. e cha saMsthAna nIce pramANe cheH 1 samacaturaNa saMsthAnaH zarIra kharAkhara surekha hAya. 2 nyatra dhamiM'tta saMsthAnaH zarIranA uparanA bhAga surekha hAya, nIcenA na hAya; tethI e zarIrane nyagrodhavRkSa sAthe sarakhAvI zakAya, uparanu` mADhuM ne surUpa, nIcenuM nAnuM ane varavu'( virUpa ). 3 sAri saMsthAnaH nAbhi nIcenuM zarIra surekha hAya, uparanu na hAya. 4 rughna saMsthAnaH zarIra kubaDuM hAya, eTale ke hAtha, paga, mAthuM ne garadana surekha hAya, paNa chAtI ne peTa na hAya. 5 vAmana saMsthAnaH zarIra vAmaNuM hAya, eTale ke chAtI ne peTa surekha hoya, paNa hAtha paga vagere na hAya. 6 dukhta saMsthAnaH Akhu` zarIra virUpa hAya. A cha prakAranAM zarIra sau jIvAne hAya che; chatAM ce devane mAtra pahelA prakAranu ane nArakIne tathA samU-na dvArA utpanna thaelA jIvAne mAtra chaThThA prakAranuM saMsthAna hoya che; tiya cAne ane manuScAne (tethI sAdhuone paNuM ) cha ce prakAranAM sasthAna hAya che. e paNa mahattvanI vAta che ke uMcA vikAsa pAmelA avacavavALA jIvAne AdArika zarIramAM hADakAM dRDha sambandhe joDAcelA hAya che. evA saMbadha ( saMnana) 6 prakAranA cheH 1 vagraRSamanArApasaMdanana e sAthI uttama prakAranA sAMdhe che. be hADakAMne amuka rIte ekameka sAthe joDelAM hAya che, te Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (174) benI pAra ray (khIla) hoya che ane e badhAnI upara baMdha bAMdhI lIdhelo hoya che. 2 zramanAra varSanA A sAMdhA uparanA jeTale majabUta nathI, kAraNa ke emAM vA nathI. 3 nArAyaNaMdanana A sAMdhe vaLI uparanA karatAM ye nabaLe che, kAraNa ke emAM te baMdha paNa nathI. ' 4 ardhanArAjalaMnana A sAMdhe eka bAjuethI uparanA je che, paNa bIjI bAjuethI hADakAMne ekameka sAthe mAtra dabAvIne temAM khIle mAre hoya che. 5 nivAsaMdRnana A sAMdhe enAthI e nabaLe che, kAraNa ke temAM te hADakAMne ekameka sAthe dabAvIne temAM khIle mAre hoya che. 6 sevArta-(athavA 98) saMnana A sAMdhe te cheka nabaLe che, kAraNa ke temAM te hADakAMnI dhAre ja mAtra ekameka sAthe aDelI che. A saMhanAnanuM mahatva jainadarzanamAM bhAre che. pahelAMnA 4 saMhanana heya te ja dhyAna dhyAna ane ekAgratA sAdhI zake che; mAtra paheluM saMhanana hoya te ja zreSTha prakAranI ekAgratA sAdhI zakAya che ne tyAre ja ekSaprApti thAya che. dmANa - sauthI prAcIna upaniSadomAM prANa zabdane je artha levAyo hato, te ja artha ahIM levAya che. eTale ke zvAsa, vAcA, daSTi, zruti ane buddhi e pAMca mAnAsaka-zArIrika jIvananI pAMca Indriya. pAchaLathI ene artha mAtra zvAsa evo thavA lAge, eTale ke enA mukhya artha ane tenA prakArane mATe e zabda vaparAvA lAge. (A noTa samajAtI nathI.) Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 175 ) saMsAramAM janmatA jIvane keTalIka zArIrika indricA hAya che. ene trA kahe che. ekadare 10 prakAranA prANa che.18 1 Ayu ( jue pR. 163 ). 23-4 maneAbaLa, vAgmaLa ane kAyamaLa. mananuM, vAcAnuM ane zarIranuM e traNa prakAranAM maLa. 5 ucchvAsaniyAsa ( AnapAna ). 6-10 AMkha, nAka, kAna, jIbha ane cAmaDI-e pAMca jJAnendriyAnAM dvAra. sauthI vadhAre vikAsa pAmelA zarIrane e dazeya prANa hAya che, echA vikAsa pAmelAne AchA prANa hAya che, paNa chatAM ce kramamAM krama Ayu, kAyakhaLa, ucchvAsanizvAsa ne cAmaDI e cAra teA kAipaNa jIvane hAya che ja. zarIrane vadhAre ke ochAM iMdriyadvAra hAya te uparathI evA zarIravALA jIvanuM vargIkaraNa karavAmAM Avela che. 1, 2, 3, 4, 5 iMdricAvALA jIvanA te prakAre vaga pADavAmAM AvyA che ane vaLI pAMca indriyavALA jIvamAM vicAra karI zakanArA ane nahi karI zakanArA evA be bhAga pADavAmAM AvyA che. 1 indriyavALAM te ekendriyaH pRthvIkAya, jalakAya, agnikAya, vAyukAya ane vanaspatikAya. vaLI enA be bheda cheH sUttama te cacakSue joi zakAya nahi, cAra te joi zakAya. cAmaDI ne jIbha e r indriyavALAM te dvIndrIyaH kITa, zaMkha, jaLeA vagere; cAmaDI, jIbha ne nAka e 3 indriyavALAM te trIndriyaH jI, kIDI, karALIcA Adi; cAmaDI, jIla, nAka ne AMkha e 4 indriyavALAM te caturindriyaH bhamarI, mAkhI vagere. paMcendriya jIvanA vaLI be prakAra che: vicAra karI zakanAra saMjJI ane vicAra nahi karI zakanAra zravaMzI. sa'mInI aMdara mana haiAya che, ane tethI karIne paTTAnI bhUta, vamAna ane bhaviSya viSenI Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 176 ) sthitinA te vicAra karI zake che. jenI aMdara mana nathI hAtu, te mAtra preraNAmaLe ja prerAya che. asa'nI ne saMsI ane prakAranA tiya ca pace driyamAM bakarUM, gheTu, hAthI, siMhuM, vAgha vagere mana vinAnA ne manavALA tiya canA samAveza thAya che. mAtra sImAM manuSya, deva ane narakavAsInA tathA manavALA tihu~ca 5'cedriyanA samAveza thAya che. A badhA prakAranA jIvAnA paripUrNa vikAsa ( paryApta) thAya. athavA apUrNa vikAsa ( zravAsa ) thAya. aparyApta jIvAnAM zarIranI indriyAnA ke tenI zakitaonA pUrA vikAsa thatA nathI. jAtiveda. jIvanA jAtijIvana sabaMdhanA jainamata jovA jevA che. emane mate jAti traNa che ane tene anusarIne jAtiveda paNa traNa prakAranA che. purUSavera, strIvera ane napuMsache; jene kAI jAtiliMga nA hAya te A chellA vedamAM Ave. kapha jema khAtuM khAvAnI icchAne prere che (Ayurvedane mate), tevI rIte purUSaveda purUSamAM srIsabhAganI AvazyakatAne prere che. e vedane ghAsanA agni sAthe sarakhAvye che; ghAsa maLe che tyAre agni ekadama saLage che ne pachI tarata ja olavAI jAya che. tevI ja rIte purUSamAM prathama te atizaya kAma hoya che, paNu tRpta thatAM samAI jAya che.19 pitta jema gaLyuM khAvAnI icchAne prere che, tevI rIte veda purUSasa bhAganI icchAne prere che. e vedane ukaraDAnA agni sAthe sarakhAvyeA che; ukaraDAmAM devatA DhaMkAyelA hAya che, tyAM sudhI e prakAzatA nathI, paNa ene khUba ukeravAthI agni khUba saLage che. tevI ja rIte strImAM prathama tA kAma atizaya hAtA nathI, paNa sabhAga thatAM khUba jAgrata thAya che. trIjA vedamAM strI-purUSanA kazA bheda hAtA nathI ane te atizaya tIvra che. ethI karIne kapha ane pittanuM mizraNa khAMDa Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 177 ) meLaveluM dahIM ( zrIkhaMDa ) khAvAnI icchAne prere che, evu kAya A vedanu' che. ene kAi nagaranA agni sAthe sarakhAvI zakAya. e agni saLagye ja jAya che, AlavAtA nathI ne je maLe te sAne bhasma karI nAkhe che. A trIjo veda sa` prakAranA jIvAmAM hAya che, paNa devAmAM hAtA nathI; purUSa ane strI pacendriya jIvamAM hAya che, paNa nArakIomAM ne samUnadvArA utpanna thayelA jIvAmAM hAtAM nathI. janma ane maraNu. jIvanA janma traNa prakAre thAya che: 1 garma dvArAH pakSI, sApa vageremAM IMDAMmAMthI janma thAya che; mANasa, gAya vageremAM jarAyu ( era ) sAthe bALakanA janma thAya che; ane hAthI vageremAM jarAyu vinA bALakanA janma thAya che te pAtaja kahevAya che. 2 3papAta dvArA: devA ane narakavAsIe, emane kamaLe jyAM janmavAnu hoya che tyAM emane ema bhavamAM Ave che; tevI ja rIte bIjA jIvAnI peThe maraNa paNu pAmatA nathI, paNa emane ema emanA bhava samApta thAya che. 3 saMmUrcchanaH kapha, leAhI, maLa AdimAMthI utpanna thatA jIvA. garbhathI ke upapAtathI je jIvA utpanna thatA nathI te badhA A prakAranA che. hemacandra (zramidhAvintAmaNi, zlAka 1355 thI ) lakhe che ema pravAhI padArthonI khaTAzamAMthI amuka jIvA, bhInA padArthA garama thatAM emAMthI, kAdavamAMthI mAchalAM vigere ane pRthvImAMthI khajana ( deDakAM vigere ) pedA thAya che. jaino mAne che ke puSa ane strInA dareka sabhAgathI utpanna thatA ane pachI tarata ja maraNu pAmatA manuScA paNa A vamAM Ave che.20 jIva 23 karmone anusarIne jIvanasImA sudhI jIvyA pachI ante maraNa pAme che. manuSya ane tiyaiMca amuka kAraNe Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 178). (upakrame) maraNa pAme che; deve ane narakavAsIo AvA keIpaNuM upakrama vinA akasmAt maraNa pAme che. maraNa pAmatAM jIva e bhavanAM pAca zarIramAMthI tejasa ane kAzmaNa sivAyanAM bIjAM zarIrane tyAga kare che, ane AnupUrvI nAmakarmane baLe (pR. 163) navA bhavamAM jyAM ene janmavAnuM hoya che tyAM e jAya che. maraNa ane janma vaccenA kALane vidyuta kahe che ne te mAtra thI ja paLone (1-2-3-4 samayane) hoya che. bhavamAM hovA chatAM amuka saMjogomAM jIva pitAnA audArika zarIrane tyAga karI zake, e zarIra bahAra amuka vyApAra karI zake ane pAchA e zarIramAM pravezI zake. AvA zarIratyAgane samupAta kahe che ane je jIvamAM uMcA prakAranI zakti hoya che teja ema karI zake che. ekaMdare sAta prakAranA samudraghAta kahA che. AhAraka samuddaghAta viSe te AgaLa (pRSTa 171) kahevAI gayuM che. bAkInAmAMthI taijasa-samudyAta viSe kaMIka kahevA jevuM che, e samuddaghAta taijasa zarIradvArA thaI zake che. enA zubha ane azubha evA be prakAra che. koI vinamAMthI mukta thavAne mATe jJAnI zubhane upayoga kare che. tevAre tenA jamaNe khabhAmAMthI eka veta biMba nIkaLe che, te vidanane TALe che ne pAchuM jJAnInA zarIramAM praveze che. nagamatA manuSyanuM ke viSayanuM nivAraNa karavAne mATe kodhI sAdhu azubhane upayoga kare che, tevAre enA DAbA khabhAmAMthI eka rakta biMba nIkaLe che, te vidhI purUbane ke viSayane bALI bhasma karI nAkhe che. upara kahyA te samudaghAtane upayoga saMsAramAM vicaratA jIva kare che, paNa ekSaprAptinI sAdhanAne sArU karmakSaya karavAne hetue pitAnAM kamane barAbara vyavasthita karavAne mATe, 13 me guNasthAne pahoMcelA sarvajJa vAti samuddaghAtane upaga kare che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (179) AdhyAtmika dehI jIvanuM mAnasika jIvana. vIrya svabhAvathI ja jIvamAM vIrya arthAt aparimita zakti rahelI che. paNa sarva karma pudgalathI jIva mukta thAya che, tyAre ja e vIrya pUrNa vikAsa pAme che. jyAM sudhI ema nathI thatuM, tyAMsudhI vIrya aneka rIte parimita rahe che. e emanuM ema prakaTa nathI thatuM, paNa dravya sAthe sajAyeluM rahe che, prakaTa thavAne kaI Indriyane AdhAra levuM paDe che, kArya karavAne mATe mana, vAcA ke karmane AdhAra levuM paDe che. dravyanI sAthe sajAyelA vIryanA A svarUpane yoga kahe che. jIvanI aMdaranA paramANuonA AjolanathI ega bane che. mana ke vAcAnI IdriAne tathA kAyane mATe je dravyenI AvazyakatA che, te dravya gadvArA aMdara AkarSAya che, A avayavene palaTAvI nAkhe che ane tyArapachI nIkaLI jAya che. jIvanA vega dravya sAthe jAyA jAya che, tethI navA karmanuM kAraNa bane che. jIvanA yoga traNa prakAranA cheH te mana, vAcA ke kAyadvArA prakaTa thAya che ane tethI e traNa prakAranuM kahevAya che. mane cora nA cAra prakAra che. jyAre kaMIka satya viSayane vicAra hiya tyAre satya, asatya viSayane vicAra hoya tyAre satya kahevAya che. satye ya hAya temaja asatya ca hoya ene satyAsatya kahe che, jemake azokavana, jemAM azoka uparAMta bIjAM paNa vRkSa hAya. satye ya na hoya emaja asatya ca na hoya, satyAsatyanA pradeza bahArane hoya ene atyAmRSA. kahe che jemake, "devadatta mane gAya Ape" te ThIka, e vicAra. vALanA tevI ja rIte bolavArUpe cAra prakAra che. (dhyAna, dhAraNA, samAdhi vagere vicArane amuka saMyamamAM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 180) lAvavAne arthe hiMdutattvadarzanamAM vayarAye che evA arthamAM vega zabda ahIM vaparAye nathI.) cAnA 7 prakAra che. audArika, vaikiya, AhAraka ne kArmaNa-e cAra zarIra ekalAM, ke bIjA keI ekanI sAthe mane LIne kriyA kare, tene anusarIne A prakAra paDelA che, tejasa zarIrane svataMtra roga gaNAtuM nathI, kAraNa ke e zarIra kArpaNa zarIra sAthe sadA sajAyeluM ja rahe che. nIcenA mAM virya ati parimita sthitimAM hoya che, jema jema iMdriye vadhe che, tema tema te vadhatuM jAya che. jenA krama pramANe veganA kamane paNa vikAsa hoya che, eka indriyavALA avikasita sUkSama jIvane mAtra audArika zarIrane ja yoga hoya che, tyAre vicAra karI zake evA manuSya paMcendriya jIvane pUrA 15 ga hoI zake che. azubha prakAranAM karmabaMdhanane aTakAvavA mATe maneyega, vAga ane kAyogane vyavasthita karavA paDe che. satata Atma saMyama dvArA mekSapada prApta karavAne mATe prathama sthUla ane pachI sUkSma maga vAyega ane kAyayegane zekavA paDe che ane ethI sAdhaka zrI phevarI thAya che. ane tyArathI Indri sAthenA keI paNa sambandha vinAnuM, pudgalathI kevaLa mukta, ananta virya sadAne mATe prApta kare che. jJAnazakti pugalanI saMcita sattAthI jIva jyAre kevaLa mukta thAya che tyAre vartamAna bhUta ne bhaviSyanuM saM jANavAnI enAmAM zakita Ave che. je enA upara karmanI sattA jAmelI hoya che, te tenuM A aparimita jJAna rUMdhAI rahe che. gADhuM meghAvaraNa jema sUryaprakAzane DhAMkI rAkhe che. ema pudgala jIvanI sarvajJatAne DhAMkI rAkhe che. paNa jema sUrya DhaMkAyA chatAM ya tene kaMIka prakAza meghAvaraNamAM thaIne Ave che, tema pudagalanI pratikULa sattA hovA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 181 ) chatAMya ya jIvamAM enI jJAnazakitanA kaiMka avazeSa sacavAi rahe che; kAraNa ke eTale avazeSa paNa jo e gumAvI de te enu jIva-svarUpa nAza pAme. jJAnanA A avazeSa judA judA jIvAmAM judA judA pramANumAM hAya che, keTalAka jIvAmAM atizaya hAya che, eTale anupasthita vailika padArthAne temaja bIjAnA vicArAne te pArASTithI AtmAvaDe jANI zake che; paNa ghaNAkharAne e avazeSa cheka najIvA ja hoya che, ane tethI e carmendriyA zivAya AtmadvArA jANI zakatA nathI. pattAne e prakAre jANI zakAya; game te enI rUparekhA, enA sAmAnya bAhya svarUpa dvArA jANI zakAya, evA jANavAne varzana kahe che; athavA tA enA vizeSa guNu dvArA jANI zakAya che tyAre evA jANavAne jJAna kahe che. Ama darzana te anArrUpayoya che, jJAna te sAkAra---coya che. saMsAramAM vicaratA jIvAmAM ekakALe darzana ane jJAnanA upayoga hAya nahi, paNa jJAnanI pUrve darzona heAya che. muta jIvAmAM ane sarvajJAmAM e ane sAthe hAI zake che. darzana 4 prakAranAM hAya che. 1 caturkzana: A dana mAtra cakSuvaDe ja jene cakSu hAya che tene ja A dana thAya che. thAya che, tethI 2 avarzanaH A darzana AkInI cAra indriyeA dvArA athavA manadvArA thAya che. A be prakAramAMthI game te prakAre badhA jIvAne darzana thAya che. 3 zrarvASarzanaH indriyeAnI sahAyatA vinA paulika padA[nu' darzona. zArIrika indriyAnA AdhAra vinA Adarzona pamAya * jainadhama mAM phona zabdanA be artha thAya che. dRSTi, mata, tAtvika sampradAya evA eka a thAya che ane tethI samparzanano ( pR. 22 thI sarakhAvaze| ) artha sAcI dRSTi, satya jJAna evA thAya che. bIjo atha ahIM batAvyA che te che ane khAsa renAnA e pAribhASika zabda che. -- Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (18) che. devene ane naravAsIone A darzana janmathI maLeluM hoya che, paNa vikAsa pAmelA temaja vivekazIla manuSya ane tiryacene uMcA AdhyAtmika vikAsane pariNAme maLe che. 4 vatanaH te aparimita, pratyakSa ane parama (kevalInuM) darzana. dazanane AvaraNa denAra karmane saMpUrNa kSaya thAya tyAre ja A darzana prApta thAya che. jJAnanA pAMca prakAra che. 1 matijJAna, pAMca IndriyothI ane manathI meLaveluM hoya che. enA cAra krama cheH 4. jhava-pahelI daSTi paDavI te. "jouM chuM ke kaMIka che." . phuddA-jANavAnI IcchAH " A manuSya che ke jhADanuM ThaMDuM che? tene nirNaya karIza. " - ja. vaya-nirNayaH "mAre nirNaya che ke e vRkSa che, kAra- . yuke vinA hAlya e ubhuM che, ene zAkhA che, vagere." gha. paU-" pUrve dekhelA vRkSanA smaraNa sAthe A vRkSane samAnatA che, tethI enA viSenuM sAcuM jJAna mane thayuM che." 2 zrutajJAna zAstra sAMbhaLyAthI ke vAMcyAthI maLeluM hoya te. 3 aSAna, IndrionI sahAyatA vinA padagalika padArtho viSenuM maLeluM jJAna. devane tathA narakavAsIone A jJAna janmathI maLeluM hoya che, paNa ( e ja prakAranA darzana peThe ) uMcA prakAranA vikAsathI bIjAone paNa prApta thAya che. 4 mana:paryAvasAna indriyadvAranI sahAyatA vinA bIjAnA vicAre jANI levA te. uMcA prakArane vikAsa pAmelA manuSyone A jJAna prApta thAya che. 5 varasAra aparimita, pratyakSa ane parama jJAna. e mAtra paripUrNa purUSane ja prApta thAya che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (183). manuSyamAM je samyagdaSTi hoya che, temane ja chellA be prakAranAM jJAna prApta thAya che. bAkInAM traNa prakAranAM jJAna tevI daSTi vinAnAne paNa prApta thAya che. che-nathInuM cheTuM jJAna vivekazUnya ane game tevuM hoya che. tethI samyagdarzana vinAnuM jJAna te sAcuM nathI ane tethI ene zAna kahe che. uparanAM 5 prakAranAM jJAna tathA A 3 prakAranAM prAna (mati-ajJAna, zruta-jJAna tathA jhavadhi-jJAna athavA te, vivAna ) maLIne 8 prakAranAM jJAna thAya che. e rIte jyAM sudhI samyagdarzana prApta thAya nahi, tyAMsudhI sarva jI ajJAna hoya che. samyagdarzana prApta thatAnI sAthe ja jJAna prApta thAya che. jene kharI peTI daSTi hoya che, tenAmAM kaIka jJAna paNa hoya che, kaMIka ajJAna paNa hoya che. saMsArI chane 4 mAMnA pahelA 3 prakAranAM darzana ane 8 mAMnA pahelA cAra prakAranAM jJAna prApta thAya che. kevalIne mAtra kevaladarzana ane kevalajJAna ja prApta thAya che, ane ema jaNAya che ke e darzanamAM ane jJAnamAM jANe bIjA badhAM samAI jatAM hoya, gAmanI aMdara tenI jamIna paNa samAI jAya che tema. athavA ema paNa hoya ke e darzananA ane jJAnanA udayathI bIjAM badhAM adazya thaI jatAM hoya. sUryanA udayathI candra, graha, nakSatra, tArA vagere adazya thaI jAya che tema. samyagdarzana. jaina dharmanA parama satya viSenuM niHsaMzaya jJAna te samyadarzana, sarvajJa tIrthaMkaranAM, dharmazAstronAM vacane upara ane e vacane viSe vyAkhyAna ApanAra gurunA zabda upara AsthA rAkhavAthI e dazana prApta thAya che. e darzana jIvane svabhAvasiddha che. darzanamehanIya karmane baLe e darzana theDe ke ghaNe aMze lupta rahe che, thaDe ke ghaNe aMze e karmanuM baLa ochuM thAya che, tema tema thaDe ke ghaNe aMze e darzana prApta thatuM jAya che, e karmane kevaLa kSaya thAya che tyAre saMpUrNa rUpe prApta thAya che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 184) - sapUrNa mithyAdarzanathI te saMpUrNa samyagdarzana sudhInA ekaMdare 6 prakAra che. 1 mithyAtva-mithyAdarzana. enA vaLI 5 prakAra che. 4. mahila, amuka mithyA siddhAntanA mAnI lIdhelA satyamAMthI prApta thayeluM, sa. anAmipradi, amuka mithyA siddhAntane svIkAryA vinA udAsInatAthI prApta thayeluM, . Aminizi, amuka mithyA siddhAnta pratinA durAgrahI mamatathI thayeluM, i. saci, saMzayathI prApta thayeluM ane 3. anAmona. aspaSTa daSTithI eTale ke satyane zedhavAnI azaktithI thayelu. 2 lAvAna sacava-samyagdarzanane svAda. A samyagdazananuM bhAna theka ja paLa thAya che, vaLI tarata ja jatuM rahe che. e nAmano artha AvI rIte spaSTa karI zakAya; pite kadI khIra khAdhI che ke nahi evuM nahi jANanAra manuSya kSIrane svAda cAkhe che ke tarata ja ulaTI thAya che. tevI ja rIte jenI mati mithyAdarzana prati vaLelI che te samyagdarzanane svAda cAkhe che ke tarata ja te cAlyuM jAya che. 3 samithyAtvamizrajJAna-satya asatyane vinAviveke satya mAnI levuM te. enA prabhAvathI satya-asatya vacce jIva lAM khAya che; jainadharma pratye udAsIna rahe che, tenA pratye tene nathI pakSapAta ke nathI tiraskAra. 4 rApazami-athavA vela-sacAra-eka prakAranuM samyagadarzana. samyagdarzana taraphanuM A eka pagathIuM che ane vaLI eka prakAranuM mithyAtva (pradezaudaye) che ke jemAMthI aMdara raheluM sa viSa dUra karavAmAM AvyuM hoya che. jema dUdha pANI bheLavelA dUdhane ukALI temAMnuM Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 185 ) badhuM pANI mALI nAkhIe, eTale te dUdha zuddha thAya che tema samakita AvaraNa denAra karmI dUra thatAM samyagdarzana prApta thAya che. 5zropamitra samyavA--samaktine AvaraNu denAra karmane dukhAvavAthI prApta thayela. samyagdarzana. bezaka karmIne dakhAvavAthI kaiMka dUra thavAnA saMbhava che; paNa tenA kSaya nathI thayA, tethI A darzanane pAle pagathIe paDavAnA sa`bhava che. 6 jJAcitra samyava~--samaktine AvaraNa denAra karmonA samULA kSaya thaye prApta thatuM sampUrNa samyagdarzana. samyakcAritra. cAritramAhanIya karmonI sattAmAMthI jIva mukta thAya che, tyAre tene parama zuddha cAritra prApta thAya che. jyAMsudhI Ama nathI anatuM tyAMsudhI kaSAyanI, nAkaSAyanI ane jAtivedmanI sattAthI cAritranA nAza thAya che. 1 ca nA 4 bheda che:-1 joSa, r mAna, rU maLyA 4 homa, e dareka bhedanA rasa tathA sthitine anusarIne cAra cAra prakAra cheH 1 anantAnubaMdhI, A kaSAyathI mithyAtve baMdhAI rahe ne AjIvana Take. te samaktinA ne cAritranA nAza kare che. 2 RpratyAkhyAna vara, tyAgane aTakAve. pratyekanA ( eTale aMzanA ) tyAga aTakAve nahi ane samaktine prApta karavA de. e eka varSa sudhI Take. 3 pratyAhyAnAvarA, tyAgane kAMika aTakAve. sampUrNa Atmasacama AcaravA Dhe nahi, paNa samakti ane dezavirati pAmavA de. enI sattA 4 mAsa cAle che. 4 saMpvalana, sampUrNa AtmasaMyama (savirati) AcaravA de, 24 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 186) paNa sapUrNa (yathApyAta) cAritranI prApti pAmavA de nahi. enI sattA (15) divasa cAle che. - kaSAyanA rasa ke anubhAganA bheda upamA ApIne samajAvyA che. keyanA cAra bheda-patthara, bhaiya, dhULa ane pANI upara derelI rekhAo sAthe sarakhAvyA che. patthara upara dorelI rekhA bahu prayAse bhuMsAya ane tyArapachInA padArtha upara dorelI rekhAo anukrame che e che prayAse bhuMsAya. tevI ja rIte AjIvana TakanArA krodhanI sattA ati tIvra hoya che ane nivAravAmAM kaThaNa hoya che, tyArapachInA prakAranA kodhanI sattA anukrame mRdu thatI jAya che ne nivAravAmAM saraLa thatI jAya che. mAnanA cAra prakAra -pattharanA staMbha, hADakA, lAkaDA ane netaranI latA sAthe sarakhAvyA che ane enI tIvratA paNa anukame sarakhAvI che. mAyAnA cAra prakAra vAMsanA mULa, gheTAnA zIMgaDA, gomUtra ane lAkaDAnI pAtaLI cIpa sAthe sarakhAvyA che; e darekanI vakatA dUra karavI anukrame saraLa thatI jAya che. temanA cAra prakAra jaMburaMga (kIramaja), gherA ane AchA khaMjananA raMga ane pILA raMga sAthe sarakhAvyA che. A badhA raMga vastra upara caDe; paNa jaMburaMga caDyA pachI bhAgye ja utare, ghere ane A che bIje raMga vadhAre che ame utare, pILA raMgane utAratAM bahu zrama na lAge. - 2 nakAcanA 6 prakAra che ne te dareka jIvane zuddha cAritra AcaratAM kaMIka antarAya kare che. 1 grAca hasavuM ne vilAsa uDAvavuM te; 2 -satteSa (AnaMda) keI manuSya ke padArtha pratye mamatA ane tethI utpanna thate pakSapAta; 3 prati-asatteSa (aphasosa) ke manuSya ke padArtha pratye vidhabhAva ane tethI utpanna thatA tiraskAra, 4 zava, 5 mI ane 6 suzuptA. 3 nAtivedanA traNa prakAra viSe 176 mA pRSTa upara lakhyuM ja che. jIvana samakita ne cAritranA traNa mukhya bheda che. * 1 zravirati-AtmasaMyamane kevaLa abhAva. tenI 5 IndriAnA temaja mananA viSa tarapha temaja ekendriyavALA 4 prakAranA Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (187) jAnI, vanaspatinI ane trasa jIvenI kula cha prakAranI hiMsA tarapha vRtti vaLe che, ane e rIte enA 12 prakAra thAya che. 2 phevati-AMzika AtmasaMyama. mukhyatve karIne traNa chanI hiMsAthI dUra rahevAnI vRtti thAya che. kaSAyanA cAre prakAramAMthI be prakArano tyAga kare che. 3 sarvaviti-AtmasaMyama. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya zAnta thaI jAya che tyAre ja A prApta thaI zake che. enA judA judA prakAra mATe pR. 185-86 upara lakhyuM che. - jIvanA adhyavasAyane anusarIne-temaja tene baMdhanamAM nAMkhatAM karmane anusarIne vezyAvALA jIvanA cha prakAra mAnavAmAM AvyA che. temane pahelA prakArane jIva sauthI pApI che ne tyArapachInA eka eka prakArane oche e che pApI che, cheka chellA prakArane jIva sauthI sAre che. jIvanA AvA bheda IndriyathI te agocara che, chatAM varNa, rasa, gaMdha ne sparzathI-eTale ke ApaNane spaSTa rIte jANI zakAya ema emane bheda pADyo che. A prakArane cha terA kahe che varNanA nAma uparathI A vezyAnAM nAma rAkhavAmAM AvyAM che ane je te prakAranA jIvane je te prakAranI lezyAne raMga ApavAnI kalpanA cheH 1 -kALa, 2 naM-gaLIne, 3 potabhure, 4 tena-agnivarNa, 5 vIta-pILe ane 6 zu-sapheda. pratyeka vezyAnA jIvane be prakAre upamA ApavAmAM AvI che. cha manuSya jaMbUvRkSa jue che, enA upara puSkaLa phaLa che. badhAne phaLa khAvAnuM mana thAya che, chatAM upara caDatAM bhaya lAge che. tyAre e jAMbu kema pAmI zakAya? enA upAya sau batAve che. 1 le kahe che ke jhADane jaDamULathI badI pADavuM. 2 je kahe che ke meTI DALa kApI nAkhavI joIe. 3 je kahe che ke nAnI Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DAMkhaLIo teDI pADavI joIe. 4 the kahe che ke phaLanA gucchA tava pADavA joIe. 5 me kahe che ke mAtra jAMbu ja te pADavA joIe. tyAre chaThTho kahe che ke bheMce paDelAM ja jAbu vaNuM levAM ne khAvAM joIe. 1 lo jIva kRSNa, 2 je nIla, 3 jo kApata, 4 tejasa, pa ma pa ane 6 Dho zukla lephsAvALo che. vaLI paNa bIjI upamA cAra sAthenI ApIne A vAta samajAvI che. cha cora ke gAma upara tuTI paDavA dhAre che. 1 le cAra badhA jIvane, 2 je mAtra manuSyane, 3 jo mAtra purUSane, 4 the mAtra hathiyAravALAne, 5 me mAtra laDanArAne mArI nAkhavAnuM kahe che. 6 ke mAtra dhanamAla levAnI vAta kahe che paNa keIne mAravA nahi ema kahe che. devendrasUrinA karmagranthamAM (TIkA pU. 93) judI judI vezyAvALAnuM AvuM varNana che. "zatrubhAvavALA, dayAhIna, kUra, mUrkha, Na, suMDha jIbhavALA ane bIjAne duHkha devAnI vRttivALA manuSyane kRSNa lezyA hoya che; kapaTAcArI, daMbhAcArI, caMcaLa mananA, ADambaravALA laMpaTa manuSyane nIla lezyA hoya che; vivekahIna, kAryakaratAM bhuMDAne vicAra nahi karanArA ane krodhI manuSyane kApata lezyA hoya che; vivekI, navAM karmabaMdhanane nahi karanArA, dAtA, mAnapAtra, dharmabhAvanAvALA manuSyane tejasa lezyA hoya che, dayAbhAvavALA, dAtA, cAritryavAna, ane samajadAra manuSyane pIta lezyA hoya che; pavitra, sadAcArI, kaSAya vinAnA ane samadarzI manuSyane zukla lezyA hoya che." upara kahelA badhA guNe mukhya che, dareka vezyAnA bIjA aneka bheda e guNanI tIvratA maMdatAne anusarIne thAya che. vaLI De ke pure aMze jema jema AtmasaMyama sadhAtuM jAya tema tema jIvane vikAsa thatuM jAya che, ane tene anusaratA dareka lazyAmAM pheraphAra thatA jAya che. vaLI upara jaNAvelA guNene ullekha karyA vinA paNa dareka lezyA jIvanI manodazA dekhADe che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 189 ) chevaTe e paNa jaNAvavAnI AvazyakatA che ke maraNa samaye jIva je legyAmAM hoya teja le zyAmAM nave bhave nArakI ne devatAmAM janma prasaMge hoya che; pachIthI legyA pharI paNa jAya che. jemanA kaSAya ane vega TaLI gayA che evA sAdhuone tathA siddhone vezyA hotI nathI. jIvanA mara. je samasta jIvanA sambandhamAM vikAsa pAme che tene jenadarzana bhAva kahe che. bhAvanA pAMca prakAra che. 1 parimika bhAva. karmathI kaMI pheraphAra thaI zaktA nathI e jIvasvabhAva te A bhAva ane tethI pariNAmika svabhAva, mekSabhAva, akSabhAva. (jIvatva, bhavyatva, abhavyatva) 2 zauca bhAva. pracalita karmaphaLa upara A bhAva AdhAra rAkhe che. ajJAna, mithyAtva, kaSAya, vezyA vagere karmaphaLane anusaratA je guNa chavAmAM AvelA che te sone A bhAva che. 3 sauravi bhAva. A bhAvamAM karmanI chApa kaMIka uM beThelI hoya che. mehanIya karmo ane tethI karIne kaSAyanI chApa evI paDelI hoya che ke te dekhAya te nahi, paNa hoya te kharI. te vAre jIvamAM rahelA darzanane ane cAritrane bhAva te A bhAva che. 4 saciva bhAva. karmakSayanA saMbaMdhane bhAva. emAM samyagdarzana, samyaphacAritra, sarvajJatA, sarvazakti, ekaMdare karmane kevaLa kSaya thAya ne jIvanI je sthiti thAya te bhAva. pakSovarAmi athavA mitra bhAva. kama kaMIka aMze kSaya pAmyAM che, kaMIka aMze phaLa Ape jAya che, te samayane A bhAva che. A bhAvanA peTAbhAganA nAmamAM 3 jA ne 4 thA bhAvanA nAmanuM mizraNa che, te uparathI ema samajavAnuM nathI ke A bhAva te e be bhAvenuM mizraNa che; paNa A bhAvamAM samyagdarzananA ane Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (190 ) samyaphacAritranA utaratA prakAra che ane thoDAMka karma jJAna, darzana ne zakitane rokanArA kaMIka aMze kArya karatAM baMdha paDyAM che. A pAMca bhAvanA kaMIka vyavasthASTie vaLI 53 prakAra pADyA che. e badhA bhAvamAMthI ochA ke vadhAre jIvamAM eke samaye hoya. A pAMca bhAvane sidhAnta sthApavAne hetu e che ke jIvane svabhAvasiddha bhAva karyo che, karmaphaLane kAraNe kayA bhAva thAya che ane e phaLa na thavAne kAraNe kyA bhAva thAya che te jaNAvI zakAya. nIti. nItinuM dhArmika kAraNa, dukhanuM varNana ane mAnI zakayatA - " avAraH saMsAH saMsArane AvuM vizeNu ApIne jenasidhdhA nta dehadhArInA bhavanI asAratA sAbita karavAno prayatna kare che. tene mate badhA jIva, game te narakalekamAM, ke tiryaMca athavA manuSyalokamAM athavA devalokamAM hoya, te paNa te badhA jIva duHkhamAM paDyA che, kadApi tRpta na thAya evI vAsanAe pIDAya che ane vedanAnA tathA mRtyunA bheLa bane che, aneka upadezamAM ane granthamAM, kathAomAM ane kAvyamAM paMDite vAraMvAra AnuM A satya jaNAvye jAya che ane zrAvakanA mana upara enI e vAta pharI pharIne tIvra bhAve ThasAvatA kaMTALatA nathI. hemacaMdra pitAnA "triSaSTizalAkApuruSacaritra" mAM vyavasthita rIte zeThavIne tIrthakara padmaprabhu pAse eka upadezamAM lAvarAve che ke nIcatamathI uccatama sudhInA se jIva duHkhamAM paDyA che." pitAnA pApanuM phaLa bhegavavAne uSNa ane zIta narakamAM A jIva bhayaMkara duHkha bhegave che. bhayaMkara asure emanAM zarIra vahere che ane bhayaMkara hathiyArothI temane vedanA Ape che, tAvaDAmAM taLe che ane emanI AMkhe seva nAkhe che. temanA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) zarIra upara ceLa thayAthI asahya vedanA thAya che, tarasa lAge che tyAre te chIpAvavA narakanI vaitaraNI nadImAM bArIA mAre che, paNa tyAM te jaLane badale sIsAne caLakato dhIkIkate rasa hoya che. vanamAM kaI vRkSa nIce chAyA levA phAMphAM mAre che, tyAre te vRkSanA pAna tIkSaNa talavArarUpa banI emanA upara paDe che ane emanA hajAre TukaDA karI nAkhe che. vaLI narakavAsIo pitAnA krodhanA ne khedanA banyA pitAnI vedanAne ane pitAnA duHkhane ane pApane pariNAme pitAnI cintAmAM je vadhAre karI mUke che ene ko pAra Ave ema nathI. paNa vaLI A duHkha ethI ce bhayaMkara te eTalA mATe che ke e zarIrane akALe anta nathI AvatuM; kapAyelA aMga pharI pharIne uge che ne duHkha khamavAne AkhAM thAya che, kAraNake jIva pitAnA karmanA phaLa bhegavI rahe tyAM sudhI enA zarIrane nAza thatuM nathI ane karmanI zakita nAza pAme-eTale utkRSTa 33 sAgaropama vIte-tyAre ja e zarIra nAza pAme che. narakavAsIonAM duHkhanI tulanAmAM tiryaMcAnAM duHkha narama che, ane chatAMe bhayaMkara te che ja. ekendriya jIva rakSaNa vinA kacarAI mare che. pRthvIkAya jIvane ghoDA hAthI pIlI nAkhe che, haLa cIrI nAkhe che, jaLapravAha kheMcI jAya che; jaLakAya jIvane sUrya bALI nAkhe che, ThaMthI TharI jAya che, tRSAtura pI jAya che; agnikAya jIvane pANI ThaMDA karI nAkhe che. vAyukAya jIvane vividha dizAethI uThatAM tophAnethI jamavuM paDe che, AkAzamAM vastuenA vyApArathI ne vIMjhaNAnA vIMjhAvAthI emanA zarIra nAza pAme che. vanaspatikAya jIvane sUrya bALI nAkhe che, pANI bhIMjavI nAkhe che, vAyu sukavI nAkhe che, bIjA che tene ghase che, jaDa mULathI chedI nAkhe che ne naSTa karI nAkhe che. 2, 3, 4, 5 IndriyavALAM tiryane aneka prakAranAM duHkha khamavAM paDe che. te jantane loka cape che ne pIle che, juAne ane juone mArI nAkhe che, madhamAkhene madhanA lebhI mAre che, mAchalAne loka pakaDe che ne tAvaDAmAM taLe che, pakSIone paNa eja prakAre mArI nAkhe che, pRthvI uparanA tiryaMca chamAM nabaLA hoya tene jabarA khAI Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) jAya che ane ghaNAnI pAse manuSya bhAra uMcakAve che, temane cAbuke mAre che ne Are bese che. tiryaMca karatAM manuSya vadhAre bhAgyazALI che, kAraNake navA karmabaMdhathI dUra rahevAnuM ane mukti pAmavAnuM enAthI banI zake tema che. pAchalA bhavanAM puNyakarmathI mahAmuzkelImAM maLelA mAnavajanmane A amUlya lAbha keTalA cheDA jIva uThAve che ! sArAM karma karavAne badale dhanaprApti mATenA lebhamAM ane indriyanA vilAsanI lAlasAmAM paDe che, tuccha ane nirarthaka karma kare che, ghaNAkharA manuSya bAlyAvasthAmAM viSTA khotaratA zakara jevA, yuvAvasthAmAM kAme karIne gadheDA jevA ane vRddhAvasthAmAM gharaDA baLadIo jevA hoya che. daridratA, dAsatva, roga, jarA ane mRtyuthI AryanAM ane anAryanAM jIvana khArAM thaI jAya che; mAtAnA garbhamAM praveze che ane mahAprayatna enA sAMkaDA dvAramAMthI nIkaLIne jIvana zarU kare che tyArathI ja duHkha pAmavA mAMDe che. ' devene paNa duHkha paDe che. deve bhautika dukhethI mukata che ane AnaMdamAM tathA vikAsamAM potAnA divase gALe che e vAta sAcI, paNa chatAM ye e sarvathA sukhI nathI. nIcenA vargane deve uparanA varganA devenuM sukha ane vilAsa jue tyAre e IrSyAe baLe che ane pitAne evA prakAranuM sukha ane vilAsa nathI e prakAre vicAra kare che. pRthvIlekamAM na avatAra levAne mATe svarga have choDavuM paDaze evA cihna thatAM mAtRgarbhamAM praveza karavAne emane bhaya lAge che ane bhaviSyamAM zuM thaze e temane mAlama nahi hevAthI emane evI cintA thAya che ke je sukha emaNe bhegavyAM hoya te paNa kaDavAM thaI jAya che. Ama AkhuM jIvana duHkhamaya che, ane bhADAnA eka gharamAMthI nIkaLIne bIjAmAM javAnuM thAya ema eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM anAdi kALathI rakhaDanAra anaMta jIvomAMnA darekane mATe eTaluM te nakakI che ke ekaMdare tenuM duHkha vadhAre che ane sukha ochuM che. jo ke saMsAramAM duHkhane Dhagale merU parvata Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (193) jevaDe maTe che, sukha rAInA dANA jeTaluM DuM che. jo ke sukha trAjavAnI dAMDI jevuM anizcala che ane vIjaLI jevuM kSaNika che. chatAM ye dareka jIva jIvanasUtrane pUrA bhAvathI vaLagI rahe che ne thoDAka sukhanA mehe janma, jarA, rega ane mRtyunI ghaTamALAne utpanna karanAra bhayane bhUlI jAya che. tyAre dareka jIvane kuvAmAM rahelA manuSyanI (madhubiMdunA daSTAMtanI) upamA ApI zakAya. kathA evI che ke-eka mANasanI pAchaLa vanamAM eka bhayaMkara hAthI paDyo, mANasa bIkane mAryo vaDanA jhADa pAse gayo, paNa tenI upara caDI nahi zakavAthI, pAse eka june kuve hato temAM kudako mAryo. kuvAnI bhItimAM ghAsa ne choDa ugyA hatA, temAMnA eka cheDanA thIAne pelA mANase paDatAM paDatAM pakaDI lIdhuM. hAthIe AvIne ene pakaDavA cUMDha laMbAvI, sUDha enA mAthAne aDI, paNa hAthIthI mANasane pakaDI zakAya nahi. have pelA mANasanI najara nIce kuvAmAM paDI, te kuvAne taLIe eka bhayaMkara ajagara tene gaLI javA talapI rahyo hato. bIjA cAra nAnA nAga phaNa mAMDIne tenI sAme paMphavADA mArI rahyA hatA. aMdara paDI na javAya eTalA mATe pelo mANasa cheDanA thaDaA upara kaMika caDI gaye. tyArapachI enI najara upara gaI te tyAM eka sapheda ane bIje kALe ema be uMdara pitAnA tINa dAMtathI pilA choDanA thaDaAne kAtarI rahyA che ane hAthI pUrA jorathI vaDanA jhADane halAvI rahyo che. hAthInA prahArane pariNAme e jhADanI eka DALamAMthI aneka madhamAkhIo nIkaLI ane kuvAmAMnA pelA mANasane caTakA mAravA lAgI. Ama cAre bAjuethI e dukhe gherAI rahyo che, tevAmAM ekAeka e abhAgIyAe jhADamAMthI madha TapakatuM joyuM e bindu enA kapALa upara pIne tyAMthI dhIre dhIre nIgaLIne tenA meMmAM gayuM. utsukatAe eNe e bindu cATI lIdhuM, ene svAda eNe cAkhe ne enA gaLapaNamAM sAme AvI ubhelA sA bhaya e kSaNavAra bhUlI gaye. 25 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA daSTAntamAM kuvAmAMne mANasa te jIva che, vana te saMsAra che, jhADa te jIvana che, ke te mAnava-avatAra che, enI pAchaLa paDelo hAthI te maraNa che, ajagara te naraka che, cAra nAga te cAra prakAranA kaSAya che, be uMdara te zukala ane kRSNa evA mAsanA be pakSa che, madhamAkhIo te rega che; paNa madhanuM biMdu te saMsAramAM phasAvanAra sukha che. kuvAmAMnA mANasanI peThe jIva nAzavanta sukhanA vicAramAM pite kharI rIte je bhayaMkara sthitimAM che te bhUlI jAya che. paNa jyAre ene sAcuM bhAna Ave che tyAre e badhAM duHkhamAMthI chuTA thavA cAhe che. badhI vedanAomAMthI nIkaLavAnuM-mekSa prApta karavAnuM Icche che. - jagatamAMnA thoDA ja jIva mekSa prApta karavAnI vRttivALA hoya che, kAraNake saMpUrNa dAsInyamAMthI bahAra nIkaLI zakAya e vikAsa bahu thoDAne ja prApta thAya che ane temAMthI ke thoDA mekSaprApti sudhI jaI zake che. atisUkSama nigadanA jIvethI vizva paripUrNa che. temanAmAM eka prakAranuM udAsIna (anAbhega) mithyAtva che, tethI temanI vRtti zubha pratinI cenathI, azubha pratinI nathI. temanI udAsIna sthitimAMthI kaI rIte bahAra nIkaLe, tyAre temanuM mithyAtva keI amuka svarUpa dhAraNa kare che. AthI karIne temanA AdhyAtmika vikAsa mATe anukULatA thAya che. e vikAsa emane anne mokSa apAvI zake khare, paNa apAve ja che ema kaMi sadA banatuM nathI. kAraNa ke sarva jImAM ramavya (mokSane mATe ayogya) jIne eka varga che; A varganA jIva mithyAtvamAMthI kadI chuTI zaktA nathI ane mokSa prAptine mATe kaze ya prayatna karatA nathI. je jInuM madhyatva (mekSa mATenI yogyatA) prArabdhathI ja nirmAyu che te jainadharmanuM satya samajI zake che, te navAnavA bhavathI kaMTALI jAya che, saMyama ane tapasyA Acare che ane chevaTe mekSa pAme che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (195) karmanAM mULa kAraNa saMsAramAMthI bahAra nIkaLavuM hoya te navAM karmabaMdhananA mULa kAraNa jANI levA joIe ane e mULa kAraNene nAza karavuM joIe ' karma baMdhananAM mULa kAraNa nIce pramANe che - (1) mithyAtva, (2) virati, (3) kAca ane (4) cAra. A dareka kAraNanA vaLI aneka prakAra che e dareka amuka amuka prakAranAM karmabaMdhana khaDAM kare che. have e karmabaMdhananAM kAraNa jyAM sudhI upasthita hoya, tyAM sudhI te te prakAranAM karma baMdhana svAbhAvika rIte ja rahe che, ane e kAraNa jyAM dUra thayAM ke e bandhana paNa dUra thAya che. e baMdhananAM kAraNa vyatikrame nahi, paNa anukrame ja dUra thAya che. A rIte vicAratAM mithyAtvathI mAMne te mekSa sudhInA mArganAM 14 pagathI (gujarAta) che. ene viveka e che ke nIcenA pagathIA karatAM tenI pAsenuM ucuM pagathIuM eTalA mATe uMcuM che ke ucenAmAM karmabaMdhananuM eka kAraNa sarva aMze ke kaMIka aMze ochuM thAya che ke tene ja anukULa karmabaMdhana paNa ochuM thAya che. kaSAya sudhInAM badhAM baMdhakAraNa dUra thAya che, eTale jIva mAtra sukhasaMvedana (sAtavedanI) karma ja bAMdhe che ane tene ceganI ja sAthe saMbaMdha che. tethI vega jAya eTale pachI kaI prakAranAM karmabaMdhana rahe nahi ane mekSaprApti thAya. ghaNAeka pAMcamuM kAraNa pramaH Ape che, paNa keTalAka ene aviratine bheda ja mAne che. tIrthakara nAmakarma, AhAraka zarIra ane AhAraka aMgopAMga-nAmakarma e traNa karmane uparanAM koI kAraNu utpanna karI zakatAM nathI; e karmabaMdhana mAtra bhAgyazALI chane ja hoya che; tIrthakara nAmakarma samyajJAna dvArA baMdhAya che ane AhArakatika viratithI baMdhAya che. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) mekSano mArga. jJAnane ane cAritrane nAza karanAra karmane eTale mehanIya karmane kSaya thaye jIvane AdhyAtmika vikAsa thAya che. have ekAda prakAranA evA mehanIya karmathI navuM karma baMdhana thAya che ane tenI amuka kALa sudhInI sthiti hoya che, tethI mAtra zuddha mane vRttithI ja navA mehanIya karmanuM baMdhana thatuM aTatuM nathI, e aTakAvavAne mATe te jIve traNa rItey ( ra ) grahaNa karavuM paDe che. e badhAthI muhUta mAtramAM pariNAme karmane kSaya thavA mAMDe che. saMjJAvALA, paryApta vikAsavALA, mane lAgU ane kAyogavALA, samyajJAnavALA ane eka sArI lezyAvALA paMcendriya jIvathI ja A pramANe karmakSaya karavAnuM banI zake che. 1 lA cayAgavRrivAra ne pariNAme karmanA rasane ne sthitine ghAta thAya che. ene vAraMvAra sAdhavAmAM Ave chatAM ye enI pAchaLa bIjAM be karaNanI sAdhanA heya teja sAthe pahoMcI zakAya che. * 2 jA apUrvArA ne pariNAme tevI ja rIte jIvanI zuddhi sAya che. enI sAdhanAthI samakitane ane cAritrane nAza karanArI hRdayanI granthi je ApaNA antaramAM che te chuTI jAya che ane tethI AdhyAtmika mArganA dvAra khullAM thAya che. 3 jA nivRttivaraNa ne pariNAme vaLI kamane rasa ne sthiti ochAM thAya che, chatAM ye mithyAtva saMbaMdhanA karmatatvane Deka bhAga traNa aMzamAM vaheMcAI jAya che. eka mithyAtvane azuddha aMza, eka samyamithyAtvane ardhazuddha aMza ane eka ropaji mAvane samakitane zuddha-aMza tyArapachI thoDe vakhate AmAMne eka aMza phaLe che ane te vaDe jIvanuM AgaLanuM prArabdha nirmAya che, tethI game te mithyAtva pAchuM Ave che ane tethI AkhuM karaNa nirarthaka jAya che ke game te mizrabhAvanuM athavA samyakatvanuM svarUpa prApta thAya che. eTale A jIva samakita pAmI gayA kahevAya che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) tevI ja rIte e traNa karaNathI Ajanma kaSAyanAM kama paNa dUra thAya che, jeNe kSayapazAmika samiti prApta karyuM che, te 7 mA eTale apramatta saMyata guNasthAna sudhI jaI pahoMce che, tyAM e pramAda baMdhanathI mukata thaIne virati sAdhI zake che. ene je AgaLa javuM hoya te bemAMthI eka zreNie eNe caDavuM joIe, eTalA mATe ke tyArapachI kama phaLe nahi. e be zreNi te A che - rAma ane jJA . upazama eTale zAnti pAmavI te. je karmane upazama Acare che, tenAmAM evI zakita Ave ke karma pitAnAM phaLa ApI zakatAM nathI; enAM sattA kama dabAya che, tethI enAM phaLa prakaTa na thAya; paNa e jaDamULathI nAza pAmatAM nathI, tethI te guptabhAve rahe che ne prasaMga Avye pAchAM prakaTa thAya che. je amuka krame vyavasthita rIte karma dAbavAne prayatna thAya te upazama zreNithI mehanIya karmane saMpUrNa rIte dAbI zakAya. A zreNie caDanAra jIva 4 thI 7 mA guNasthAnaka sudhI caDela hoya ne tyArapachI eke eke 11 mA sudhI cI zake, ane upazAta meha thAya. A sthitimAM jIva mAtra cheDe ja kALa Take che, vakhate 1 ja samaya sudhI. A kALa pUre thAya ke tarata e guNasthAnethI enuM patana thAya che. e patana be kAraNe thAya che. game te e vyakitanuM maraNa thavAthI enA e bhavane anta Ave che, athavA te A upazAnta sthitine joIne samaya pUro thaI jAya che. je pahele prasaMga bane te e vyakita A guNasthAnamAM maraNa pAme ane e jIva anuttarapura rUpe janma pAme, paNa 11 me guNasthAnethI thAmAM paDe. je bIjo prasaMga bane eTale ke jeIte samaya pUre thaI jAya te e sAtamAM guNasthAne utarI paDe athavA amuka sthitimAM ethIye nIce utarI paDe. upazama zreNi ekaMdare eka aMtamuhUrta Take che, eka bhavamAM e zreSTha zreNie be vAra caDhI zakAya. jo evuM thAya te e janmamAM nirvANa pAmI zakAya nahi je A zreNie ekaja vAra Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caDavAnuM thAya te e patana pachI e vyakita kSapaNi pAmI zake ne nirvANa pAmI zake. kSapakazreNi karmanA kSayane mATenI zreNi che. ATha varSanI uparanI umarane, zreSTha saMhananavALA, 4 thA thI 7 mA guNasthAnamAM hoya te manuSya A- zreNie cI zake che. vividha prakAranAM sattA karmano e samULatAe nAza karI zake che. anta e to vevanI sarvajJathAya che, tyArapachI e zeDo kALa pRthvI upara vicare che ne tyArapachI nirvANa pAme che. 14. guNasthAna karmanI saMpUrNa baMdhanavALI sthitithI mAMDIne te tenAthI sapUrNa mukti sudhInI 14 zreNi che, tene guNasthAna kahe che. e zreNione nyAyapraNAlIe goThavelI che, eTale ke dareka zreNimAM jIve keTale kALa rahevAnuM che te daSTie nahi, paNa nIcenI pAdazAthI uparanI pavitra dazAmAM javAnuM che te daSTie goThavelI che. kAraNake amuka zreNie caDyA pachI jIve pAchuM tyAMthI utaravuM paNa paDe ane tyAMsudhI karele vikAsa sarva ke kaIka aMze pAchA pharI kare paDe. je nIcenI vAta dhyAnamAM lezuM te uparanI vAta samajAze, keTalAMka guNasthAnamAM jIvanI sthiti thoDIka paLe sudhI ja rahe che, ane tethI evuM paNa banI zake che ke savAramAM jIva amuka guNasthAne caDe che, bapore tyAMthI pAcho paDe che ne vaLI sAMje pAcho te ne te guNasthAne vaLI caDe che. Ama pAchuM paDavAnuM thAya che e vAta dhyAnamAM na laIe, tepaNu cadeya guNasthAna barAbara anukrame cI zakAvA azakaya che. kAraNake 1lA uparathI bIjAja upara sIdhuM javAnuM khAsa kAraNa nathI. temaja 12 mAthI 14mA sudhInI pahelAM 11 mAthI upara javAtuM nathI, tyAMthI te pAchA paDavuM ja paDe che. anukrame eke eka guNasthAna upara caDavAnI vividha zakayatA viSe gayA prakaraNamAM jaNAvyuM che. dareka guNasthAna anukrame nIce ApuM chuM ne sAthe sAthe tenI vizeSatA paNa ApuM chuM. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 199 ) 1 mithyAdaSTinuLasthAna. A guNasthAna upara mithyADhaSTivALA jIva hAya che. meAkSa pAmavAnI azaktivALA ghaNA jIva A guNusthAnanI upara caDatA nathI; 1 thI 5 indriyeAvALA temaja paryAptinA vikAsavALA, paNa saMjJA vinAnA tiyaMca jIvA paNa jyAMsudhI e vargomAM emanA bhava hAya che tyAMsudhI A guNasthAnanI upara caDatA nathI. khIjA jIva ahIMthI upara caDe che ane temAMnA keTalAka te khArAkhAra 4the guNasthAne caDI jAya che, paNa vaLI tyAMthI pAchA paDI jAya che ane ahIM ochAmAM edhu eka muhUrtanA kaika aMza ane vadhAremAM vadhAre a pudgalaparAvathI kaMika ochuM rahe che. ahIMthI parabhAryA bIje trIje guNasthAne caDAtu nathI. 2 sAravAranasa dinurAsthAna. A sthAna upara samyagdarzananA ravAda' AvelA hoya che. (pR. 184) ahIM ochAmAM AA 1 samaya ane vadhAremAM vadhAre 6 AvalikA jeTaleA vakhata rahe che ane je jIvAe Apazamikasamyakatva (pR. 185) eka muhUrtanA aMza sudhI prApta karyu. che te A guNasthAne Ave che, ane AjIvana kaSAyanA udacavALuM A guNasthAna hAvAthI ahIMthI nIce paDe che. e pramANe je sthAna upara ( ceAthA upara) mithyAtva nAza pAme che ane je sthAna upara (pelA upara) mithyAtvanuM sa'pUrNa baLa heAya che e be vaccenI A sthiti che; te TuMkA kALanI hAya che; e sthitikALa pUrA thatAM jIva pAche 1 lA guNasthAna upara AvI paDe che. pa iMdriyovALA sa'jJI jIvA je sa prakAranI paryApti sa MbaMdhI vikAsa pAmelA hAya che te A guNasthAne AvI zake che. 3 sabhyamithyAdaSTinuyAsthAna, mizrabhAvanuM guNasthAna. badhA prakAranA vikasita saMjJI jIva A guNasthAna upara AvI zake che, ane enA upara eka murtInA aMza jeTalA (aMtarmuhUtta) kALa sudhI rahe che. e kALa pUrA thatAM samyak ke mithyA jJAnane anusaratI jIvanI dazA thAya che. je jIvA 4 thai guNasthAnethI paDe che, temAMthI koI jIva A guNasthAne paNa Ave che. 4 aviratasamyadRSTinusthAna. pratyeka prakAranA sajJI paMcendriya Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 200 ) je jIva A guNasthAne Ave che temane samakita ( pR. 184 upara ApelA 4, 5, 6 mAMnA eka prakAranuM) prApta thAya che. emAMthI eka zreNie ( pR. 197 ) kane dabANa athavA kSaya paddhatisara ahIMthI thavA mAMDe che. A guNasthAna upara sthiti TuMkAmAM TukI eka munA aMzathI lAMkhAmAM lAMkhI 33 sAgaropama sudhInI ane ethI ce lAMbA kALa sudhInI (devA ne manuSyA ekathI vadhAre vAra A guNasthAne AvI zake che, mATe temane sArU ) hAya che. 5 dezaviratalamya tripurAsthAna. ahIM samakita ane AMzika virati ( rR. 187 ) prApta thAya che. ahIM devA tathA narakavAsIo AvI zakatA nathI, paNa paryApta vikAsavALA sannI tiya cA ane manuSyA AvI zake che ane temanI ahIM sthiti lAMkhAmAM lAMkhI eka pUrva kATithI kaMika ochI ane TuMkAmAM TuMkI eka muhUrtanA aMza sudhInI hoya che. 6 pramattasaMyatanuLasthAna. A ane pachInAM guNasthAnAe mAtra manuSyA ja caDI zake che. ahIM sampUrNa virati prApta thAya che, parantu nidrA vagerenA tathA sajvalana kaSAyanA udayavaDe utpanna thayelA pramAdathI enA nAza thAya che. A guNusthAnathI mana:paryocajJAna udaya pAmI zake che. A guNasthAna uparanI sthiti TuMkAmAM TuMkI 1 samayanI ne lAMbAmAM lAMbI eka aMtarmuhU sudhInA kALanI che. je kei eka samaya pachI maraNa pAme te avirata thAya, eka muhUrta pUrA thatAmAM maraNu pAme te paNa avirata thAya. jo e muhUrtamAM kazA ca akasmAt nA thAya tA jIva 7 me guNusthAne jAya. tyAM muhUnA aza jeTaleA kALa rahIne pAche A chaThThA guNasthAna upara Ave, ane tyArapachI pharI krama zarU thAya. A 6 / ane 7 mA guNasthAna vaccenI avarajavara lAMkhAmAM lAMkhI eka pU - koTithI kaMika AchA kALa sudhI Take. je sAdhuo kaI zreNie * murttanA aMzanI vAta jyAM kahI hrAya tyAM badhe nAnu meATuM paNa aMta tta samajavu. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) caDyA nathI temanA sambandhamAM Ama bane che; je caDyA che athavA pAra nIkaLI gayA che temane AvI avarajavara nathI, Aja guNasthAnavALA AhAraka zarIra karI zake che e enI vizeSatA che . 7 apramatta saMtapujasthAna: A guNasthAna upara pramAda vinAnI saMpUrNa virati prApta thAya che. enI sthiti 1 samayathI 1 aMtamuhUrta sudhInI hoya che. nIcenAM guNasthAne uparanA jIvanI peThe ahiMnA chone game te nahi, paNa traNa zubhamAMnI eka vezyA hoya che. 8 pUrvaguNasthAna have pachInAM guNasthAnenI peThe ahIM paNa, je jIva ekAda zreNi upara caDavAne hoya che, te ja AvI zake che. ahIM mAtra zukala lezyA ja rahe che. ahIM apUrvakaraNa nAmanA karaNane praveza thAya che, dhyAnanimagna gIne tethI utpanna thayelA vicAre apUrva Ananda Ape che. upazama zreNivALA chavanI sthiti A guNasthAna upara TuMkAmAM TuMkI 1 samaya ane lAMbAmAM lAMbI 1 aMtarmuhUrta sudhInA kALanI che. kSapakazreNinA jIvanI aMtarmuhUrtanA kALanI ja che. 9 nivRttivAdrAsaMciguNasthAna upazama athavA kSapaka zreNi uparane jIva ahIM anivRttikaraNa nAmanA karaNane pUrNa kare che. ahIM upazama zreNivALA jIvanI sthiti TuMkAmAM TuMkI 1 samaya ane lAMbAmAM lAMbI 1 aMtarmuhUrta kALanI hoya che, kSapaka zreNivALAnI aMtamuhUrta kALanI ja hoya che. A guNasthAnanI vizeSatA e che ke ahIM 9 nekaSAya ane 3 saMjvalana kaSAyane nAza thAya che, 1 saMjavalana lebha rahe che. 10 sUra-saMvarAyapusthAna: A guNasthAna upara lAbhanuM saMbhava lana svarUpa mAtra alpAMze raheluM hoya che tene paNa nAza thAya che. upazamaka jIvanI sthiti ahIM 1 samayathI 1 aMtamuhUrta sudhInI, ane kSayanI eka aMtamuhUrta kALanI heya che. 11 3SAntAcavItarAguasthAnaH upazama zreNi uparanA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) chavane mATe A uMcAmAM uMcuM guNasthAna che. ahIM badhA kaSAya zamI gayelA hoya che. ahIMnI sthiti TuMkAmAM TuMkI 1 samayanI ane lAMbAmAM lAMbI 1 aMtamuhUrtanI che. tyArapachI upazama zreNine jIva pAcho paDe che ne nIcenA keI paNa guNasthAne jAya che. ( 12 sIpAvata"chApujIyAnaH kSepaka keNie cIje jIe sarva prakAranA kaSAyane kSaya karyo che te ja A ane tenI uparanAM guNasthAne cI zake che. dazamA guNasthAnanA chellA samayamAM chevaTe bAkI rahele lebha kSaya pAme che, tyAre kSapaka (11 mA guNasthAnane kudI jaIne) A guNasthAnamAM Ave che ane eka aMtamuhUrtakALa rahe che. ahIM paNa ene keTalAMka karmanAM baMdhana hoya che. tethI A guNasthAnanI sthitinA chellA samayamAM tenA jJAnane, darzanane ane baLane AvaraNa denArA karmane kSaya thAya che. 13 sajIvIpujIyAna: A guNasthAne caDanAra pavitra jIva kevalI-sarvajJa-bane che. je eNe pUrvabhavamAM tIrthakara nAma karma bAMdhyuM hoya te enAM phaLa ene ahIM maLe che, tyAre e tIrthakara jaina dharmanA uddhAraka thAya che. sayAgI kevalI sarva jANe che, sarva jue che, sarva karI zake che, chatAM ye ene amuka paudgalika vega hoya che ane pUrvabhavamAM karelAM karma ene phaLa Ape jAya che, paNa AyuSkarmane kSaya thatAM ja e sI karmane kSaya thAya che. tene anusarIne sArI sthiti TuMkAmAM TuMkI 1 aMtarmuhUrtAnI ne lAMbAmAM lAMbI 1 pUrvakeTithI kaMIka ochA kALanI hoya che. nirmANa thayela kALa pUro thatAM ja te cagI uMDI samAdhimAM utarI paDe che ane skUla tathA sUkSma prakAranA manevAn ane kAya-gane zAnta karI de che. 14 yojavatIcAraH mAtra eka aMtamuhUrta kALanI sthitivALA A guNasthAnamAM kevalIne kaze pega paNa hotuM nathI, kazI lezyA ca hetI nathI. vaLI e zailerI sthitimAM Ave che ne 5 hasava akSarenuM (a, la, 3, 4, 2) uccAraNa kare teTalA kALa sudhI e sthiti Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 203) Take che. te samAdhimAM utare che ne chevaTe rahyAM sAAM kamane paNa kSaya kare che. tyAre e sarva pigalika saMbaMdhathI mukta thAya che- nirvANa pAme che. dharmAcAra puNya ane pApa. agAunA adhyAyamAM jaNAvyuM tema kamane siddhAnta e jaina dharmanI bhAvanAone mULa pAye che tevI ja rIte e dharmanA dharmAcAramAM paNa enuM eTaluM ja mahatva che. karmatatvane nAza karavAnA temaja anukULa saMjogathI azubha tatva sAthenA sambandhane zamAvI zakAya ke prakaTa karI zakAya tene vidhi vAraMvAra ApavAmAM Ave che. nadI dvArA jaLa jema samudramAM praveze che tema mane-vAgU-ane kAya-gadvArA karma jIvamAM praveze che. zubhayoga e puNyane Azrava che, azubhaga e pApane Azrava che. AzavanA 42 prakAra che, emAMnA vadhAre mahatvanA 17 A pramANe che. 5 iMdri, 4 kaSAya, 3 cega ne 5 atrata. e uparAMta bIjAM 25 prakAra (kriyArUpa) che.23 emAMnA keTalAMka kAryothI chava judA judA karmabaMdhanamAM Ave che te nIce pramANe che - " jJAna ane darzana pratye temaja jJAnIo ane jJAnepakaraNa pratye virodhabhAva, temanI avagaNanA, avarodha ane nAza, gurUnI ane temanI AjJAonI avagaNanA, granthanI AzAtanA ane keInA cakSuonuM kSedha nAkhavuM-AvAM AvAM kAryothI jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNa karma baMdhAya che. bhAvazAca, devapUjA, gurUpUjA, namratA, dayA, vratarakSA, zuddhAcAra, kaSAyamardana, dAna, jJAnazraddhA-AthI zAtAdanIkarma baMdhAya che, ethI virUddha vartanathI AzAvedanI karma baMdhAya che. asatya dhamane pracAra kare ane satya dharmane avarodha Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 204) kare; vitarAgane, zrutane, pratimAne, saMghane ane dharmane avarNa vAda bela, dharmadravyanuM apaharaNa karavuM-AthI darzana mehanIya karma baMdhAya che. kaSAyanA udayathI kaSAya cAritra mehanIya ane nekaSAyanA udayathI nekaSAya cAritramehanIya karma baMdhAya che. parimita kAmavilAsa, saraLa svabhAva ane AcAra-AthI purUSadarUpa, IrSyA, nIca mane vRtti, mRSAvAda, atikuTilatA-AthI strIvedarUpa, atyanta viSayavAsanA, purUSa ane strI sAthe kAma sevavAnI pracalDa abhilASA-AthI napuMsakavedarUpa cAritra mehanIya karma baMdhAya che. chanI hiMsA ane vadha, atyaMta parigraha ane AjIvana (anaMtAnubaMdhI) kaSAya-AthI jIva narakamAM janme che ane tene anusaratuM AyuSa bAMdhe che. pravaMcanA, gUDha hRdayatA, mithyAtvanuM anusaraNa, avirati, ane pApanuM prAyazcita na karavuM-AthI jIvane tiryaMca yonimAM janma maLe che, (tiryaMca gatinuM Ayu bAMdhe che ) madutA, abhyAraMbha, alpaparigraha, bIjA jIva pratye alpahiMsA-AthI jIvane manuSyanimAM janma maLe che, (manuSya gatinu Ayu bAMdhe che) samyajJAna, samyagradarzana, dezasaMyama, alpakaSAya, daMbha, akAmanirjarA, bhUkhatarasathI vinAhetue maravuM, zIlapAlana, dukhasahana, parvata uparathI paDavuM, agni ke jaLathI maravuM-AthI jIvane amuka AyuSa sudhI devalekamAM janma maLe che. (deva gatinuM Ayu bAMdhe che) zuci, mRdutA, alabha ane pavitratA e zubhanAmakarmanA Azrava che, ethI virUddhanA te azubhanAmakarmanA Azrava che. paranA guNenI gaNanA, gurU ane AcArya pratye mAna ane namratA, paThana pAThananI vRtti e uccatrakarmanA baMdhahetuo che, ethI virUddhanA te nIcagetrakarmanA che. vitarAganI pUjAmAM, annamAM, jaLamAM, vAsamAM, vastramAM aMtarAya karavAthI, maMtranI sahAyatAe bIjAne bezuddha karI devAthI antayakamanuM baMdhana thAya che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R ( 5) jene kamanA be bhAga pADe che, zubha karmane puNya kahe che, azubhane pApa kahe che. ekaMdare zubha karmanA 42 prakAra che ane azubhanA 82 prakAra che.* - pApa ane puNyazALI chanA bheda batAvavAne mATe jenoe baMne prakAranuM vargIkaraNa karyuM che. te rIte puNyabaMdhanA 9 ane pApabaMdhanA 18 prakAra kahyA che. anna, jaLa, vastra,zayyA ane AzrayanuM supAtrane dAna, mana, vAcA ane kAyAmAM satkarma ane namanavRtti e puNyanA prakAra kahyA che. - hiMsA, asatya, corya, zIlahInatA, atyanta parigraha, krodha, mAna, mAyA, lebha, rAga, dveSa, kalahapriyatA, kalaMkadAna, cAI, rati arati, niMdA, mAyAmRSAvAda ane mithyAtva e pApanA 18 prakAra kahyA che. dharmavidhi. .. gRhasthadharma jenAmAM zuddha dharmabuddhi, devabuddhi ane gurUbuddhi hoya che ane dharmazaMkA, bIjAM laukika ane paralokika jJAna ane dharmanI vAsanA (AkAMkSA), jainadharmanA jJAna viSe anizcita manebhAva, dharmameha ane nAstikatA eTalAM pAMca azubha vAnAM jenAmAM hatAM nathI, evA gRhastha nIcenAM 5 putrata pALavA ghaTe. 1 : kaI jIvanI hiMsA ke hatyA jANI joIne karavI nahi. A AjJA te kaMI manuSyanI hiMsA ke hatyA virUddha ja nahi, paNa tiryaMcanI virUddha paNa che, ane kaI paNa prANIne vadha AhArane mATe ke yajJane mATe paNa thAya nahi. vaLI vanaspatikAya jevA sthAvara jIvanI paNa banatA sudhI hiMsA karavI nahi. A AjJA pALavA mATe khAvApIvAnA padArthonI saMkhyA upara paNa aMkuza mUkAye che ane amuka vyApAra karavA niSiddha manAya che. (nIce joze bIjuM guNavata) - 2 : sAcuM bolavuM, arthAt juThuM na bolavuM. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) 3 bora cAravuM nahi, arthAta je nathI devAyuM (adatta)tenalevuM. - 4 mArca pALavuM. 5 pradAna: dhana upArjana karyuM javAnI AkAMkSA na rAkhavI; pitAnI IcchAe amuka sImA bAMdhI tyAM sudhI upArjana karelA dhanamAM santoSa mAna, e sImAne oLaMgI vadhAre dhana prApta karavAnI AkAMkSA na rAkhavI. upara jaNAvelAM aNuvratane pALavAmAM nIcenAM 3 gupkata puSTi Ape che. . 1 phivataH dareka dizAmAM amuka ja pradeza sudhI (jemake utta ramAM himAlaya sudhI) javAnuM gRhastha vrata levuM joIe. 2 34mAM mitratA upagane mATenI vastuonI amuka saMkhyA nakkI karavI, tethI vadhAre vastuo vAparavI nahi. jemAM jIvahiMsA thatI hoya tevA AhArane upaga nahi kara, ane tevA vyApAra nahi karavA. e AzAne A batamAM samAveza thaI 3 anavaMtacAlataH keInuM azubha tAkavuM ke bIjAne hiMsAmAM utAravA, hiMsA thaI zake evAM Ayudhane ke dravyane saMbaMdha rAkhave ke ene vepAra kara, pramAda rAkhave-evAM evAM sarve pApakAryothI dUra rahevuM tyArapachI bIjAM 4 ziNAta Ave che. 1 sAmaveda gatiH gRhastha pratidina eka ke vadhAre muhUrta sudhI rAgadveSarahita zAntimAM besI dhyAna dharavuM. savAre, bapore ane sAMje A vrata paLAya che. pherAvAzi prata: amuka samaya sudhI amuka sImA (dhara, gAma vagere) chene bahAra javuM nahi, temaja amuka vastuo, amuka AhAra vagerene upabhega kare nahi. 3 upa pratA amuka divase (ghaNuM karIne cAndramAsamAM cAra vAra) 24 kalAka sudhI upavAsa kare ane sAdhujIvana jIvavuM. . Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 100) 4 atithivimA prata: atithione eTale khAsa karIne sAdhuene, jenI temane AvazyakatA hoya ane je temane ApavAmAM dharma hoya, tenuM dAna ApavuM. A uparAMta bIje paNa eka niyama aneka dharmapriya leka le che. upavAsa karIne mRtyu pAmavA mATe sarva prakAranA AhArane tyAga vecchAe teo kare che. jemane anta pAse Avela hoya che evA vRdhdha zrAvake ghaNuM karIne A niyama le che, vaLI paralokamAM kalyANa pAmavAnI IcchAe A prakArane sarvotkRSTa tyAga, zarIre ati svastha evA leka paNa Acare che. A saMleSaNa kahevAya che. AdhyAtmika unnatine mATe ATalAM vratathI ye gRhasthane santoSa nathI thatuM, paNa vaLI sAdhu jIvananI samIpa laI janArI nIcenI 11 timAM pALe che. 1 rana tIrthakara, gurU ane jaina dharma upara pUrNa zraddhA. 2 vrata 12 vratanuM barAbara pAlana. 3 sAme pratidina trikALa dhyAna. 4 vaSoSavAla: amAse ane pUname ane cAndramAsanA dareka pakSane 8me tathA 14 me divase upavAsa sAthe pisaha. 5 co. rAtre paiSadha karIne kAryotsargamAM ja sthita rahevuM te. 6 trahma pitAnI strI sAthenA paNa maithunane tyAga. 7 cittatvA: AhArane mATe jIvanI-eTale pazuprANInI ja nahi, paNa tAjI vanaspatinI paNa-hiMsAne tyAga. 8 AmacALa: jene pariNAme jIvahiMsA thAya (jemake ghara bAMdhavuM vagere) evAM sarve kAryone tyAga. 9 vezcacA1 sevakajanethI levAtI sevAne tyAga. - 10 anumatiSThityAnA pitAne mATe taiyAra thayelA AhAra dine tyAga, bIjAe emane ema ApelAne ke vadhelAne svIkAra. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 11 zramajImUta sAdhubhAvane svIkAra ane nirvine dhyAna dharI zakAya eTalA mATe kaI mandiramAM ke ekAntamAM vAsa. AgaLa jaNAvelAM vratane paripUrNatAe pahoMcADavAne mATe gRhastha A pratimAonI sI upara pagathIe pagathIe caDe. chevaTanuM pagathIuM te sAdhu thavA jevuM ja che, mAtra emAM dIkSA levAnuM ja bAkI rahe che. jemaNe ane tyAga karyo hoya emane ja digambare te pUrA sAdhu mAne che, ane chellI pratimA pALe che evA purUSane khAsa mahatva Ape che; tAmbare te emane sAdhu jevA ja mAne che. sAdhudharma, gRhastha pALavAnA vrata sAdhuoe paNa pALavAnA che, paNa te atitIvrabhAve pALavAnA che, ane teTalA mATe gRhasthanA vratane aNuvrata kahyA che, ane sAdhunA vratane mAtra kahyA che. te nIce pramANe che: 1 rphilA koI jIvanI hiMsA ke hatyA ajANye paNa na thAya, ene mATe sAdhue atyanta prayatna kare. 2 acAnaka sAdhue pitAnA zabdezabda evI rIte tenI teLIne belavA ke ajANyuM ke mazkarImAM paNa juThuM belI javAya nahi. 3 mato je nathI devAyuM e te sAdhuthI levAya ja nahi, eTaluM ja nahi paNa je ene dharavAmAM Ave te levAnI paNa eNe anujJA gurU vigerenI levI joIe. 4 gara: sAdhue sapUrNa maithunatyAga karave ja joIe, eTaluM ja nahi paNa jAtivedanA padArtho saMbaMdhe vicArane ne uccArane paNa tyAga karavo joIe ane evA keInA saMbaMdhamAM AvavAnuM thAya evA mArgane tyAga karavo joIe. 5 zAha sAdhue badhI milkatane tyAga kare ane saMsAra saMbaMdhamAM sau manuSya ne dravyane tyAga kara joIe. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (.104) A dareknI pAchaLa bIjI pAMca pAMca bhAvanA che. te bhAvavAthI A pALavAM sahelAM thAya che pa karmanA taMtranAM sAdhana. tItha kareAe matAvele meAkSamArge javAne mATe jIve kanI azubha sattAthI chuTavuM joie. sAdhujIvanamAM amuka dharmAjJAe nA pAlanathI e hetu sAdhI zakAya. AthI kanA Asava ( pR. 203) aTake che ane pariNAme tenA saMvara thAya che eTale jIvamAM navAM karmonA praveza thai zakatA nathI. karmInA savanA bhedo nIce pramANe cheH 1 tti 3 arthAt mana, vacana ane kAyAnA vyavahAra upara aMkuza. 2 samiti: 5-iryAmAM ( javA AvavAmAM ), bhASAmAM, dAnagraha NumAM, dAnanikSepamAM ( vastu mUkavA uThAvavAmAM ) ane parikSApanikAmAM ( maLamUtranA tyAgamAM ) sAvadhAna rahevuM. A kriyAomAM sthAnane vizeSa mahattva ApavAmAM Avyu' che, kAraNa ke e vyavahAra karatAM pahelAM sthAna tapAsI lIdhuM na hAya ane tyAM jIva nathI evI khAtrI karI lIdhI na hoya tA (bhASA ane dAnagrahaNamAM) vratano bhaMga thAya athavA teA ( javA AvavAmAM, vastu mUkavA upADavAmAM ane maLamUtranA tyAgamAM ) jIvahatyA thAya. 3 sAdhue 10 prakAranA dharma pALavA joieH bIjAonA prayAjana tarapha dRSTi ( kSamA ), sarvAM pratyenA vyavahAramAM mAva, vicArazuddhi ( Arjava ) dUdhAbhAvathI dUra rahevu' te, lAbhatyAga, satyaniSThA, bhAvazAca, tapasyA ( mukhyatve upavAsa ), saMsAranA sa bhAganA tyAga, aparigraha ane brahmaca. 27 4 nIcenI 12 anukSettA upara DhaSTi rAkhavI. . Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vse kSaNabhara che, te kAnamAM sapaDAyelA vAdaLanI peThe zarIra naSTa pAme che, svamanI peThe lakSmI cAlI jAya che. . pata deva sudhInA se jIvane nirAdhAra (azaraNa) dazAmAM mRtyamukhe javAnuM che. ja sasAra bhADAnA ghara jevuM che, temAM javA AvavAnI ghaTamALa nirantara cAle che. ja pitAnA karmane mATe jIve pote ja badhe javAba devAne che. * zarIrathI ane badhA pAgalika padArthothI chava bhinna che. ja zarIra rasa, rudhira, mAMsa, meda, asthi, ane vIryanuM baneluM che, temAM aneka prakAranA maLa bharelA che ne te pitA potAne dvAre thaIne nIkaLe che, AthI azuddha che. ja pUrvanAM karma baLe jIvamAM karma vahyA ja Ave che. = anukULa AcArathI (saMvarathI) karmane Asava aTake che 4 agnimAM tapAveluM sonuM jema zuddha thAya che tema tapasyAthI karmane kSaya thAya che ane jIva zuddha thAya che. na jagata nitya ane zAzvata che. 2 sAnaprakAza sAthI meMvuM ane virala dhana che ane jagatamAM te prApta karavuM kaThaNa che. 4 sarva jinavare dvArA dhamane sArI rIte jANI zakAya che. dharma e ja amitrane mitra che, ane narakathI ane punajanmathI bacAvanAra che. ' 5 pratyakSa dukha denArA ne dhamapathathI caLAvanArA parisara sAdhue gharya rAkhIne sahevA joie. parissaha rara che ne te nIce paNa che: 1 , 2 /, 3 , 4 5, 5 ee (je Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1 ) dhyAnamAM laga paDAve), 6 nagnatA athavA phATyAM tumAM 1, 7 ti, 8 zrI, huM carcA, 10 naiSi, 11 zayyA, 12 dharma virUddhanA AdorA, 13 14, 14 pUrve dhanADhya hatA te sAdhu thayA pachI cAMSA ( bhikSA ) karavA jAya te, 15 ane tyAre annAma kazuM maLe nahi te, 16 roga, 17 ughADA sAdhu ghAsa upara bese ke sue tyAre ghAsa khuMce te tRsparza, 18 mala-sAdhue jalamAM snAna ke vasudhAvana nA karavuM, paNa jeTaluM jaLa ApavAmAM Ave teTalAthI ja calAvavuM, 19 satkAra viSe udAsIna rahevuM, 20 prajJA nA ga na karavA, 21 peAtAnA ajJAna viSe bhAna ane 22 dharmAMmAM zaMkA na rAkhavI te sabhya parisahu, huM cAritranA 5 bheda nIce pramANe cheH-- sAmAyiH sarva azubhanA tyAga ane dhyAnanA svIkAra. A TopaspAna: pAchalA badhA doSonA pazcAttApa, peAtAnA gurU pAse tenA svIkAra ane gurUe ApelA nidhie prAyazcitta. 1 parivAranizuddhiH sarvAM jIvAtu du:khajanaka prayatne rakSaNa, sAdhujananI sevA ane vizeSa prakAranI tapazcaryA karIne jIvanI vizuddhi karavI te. 4 sUmasaparAya sau sAMsArika bhAvAnA tIvratAe tyAga eTale sudhI ke leAbha kaSAya mAtra sUkSma svarUpe ja raheH - thAkyAtaH dhArmika bhAvanAnuM zreSTha pada. ahIM sA sAMsArika bhAvAnA sarvAze tyAga ane sarve tratAnu sarvAze ane niravazeSa pAlana thAya che. nirdeza nAM sAdhana. mAkSa arthAt so kra`tattvathI jIvanI sampUrNu zuddhi karavAne mATe nirvANanI AkAMkSA rAkhanAre peAtAnA AcArathI navAM karmanA Asanane aTakAvavA joIe, eTaluM ja nahi paNa junAM karmonA kSaya paNa karavA joIe. pAchalAM meM badhanane Ama Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( zit) jJAnapUrNAMka kSaya karavA ane sAmanirjarA kahe che. jainonA A ati mahattvanA siddhAntane kaika samajavAnI jarUra che. tethI ka kSaya saadhe ApaNe kaika vivecana karIe. jema khIjamAMthI ekavAra phaLa thAya che, tema kanA eka vAra vivAda thAya che. jema phaLa khavAyA pachI rahetuM nathI, tema kanAM phaLa bhAgavAI rahyA pachI krama rahetAM nathI. navAM kramanA Asavane jIvamAM praveza karatA je manuSya baMdha karI de, te vakhata jatAM ante svAbhAvika rIte ja evI sthitimAM AvI jAya ke enAM pUrvanAM sarve karmAMnA kSaya thaI jAya ne tyAre tenA jIva sarve karmAMthI mukta thaI jAya. paNa AvI sthiti vAstavika rIte AvatI nathI, kAraNa ke mANase peAtAnA asaMkhya pUrvabhavamAM eTalAM athAM kama peAtAnA jIvamAM ANyAM che ane navAM khAMdhe che ke e saune lAgavI chuTatAM bahu lAMkhA kALa lAge che ane vaLI temAM ya keTalAMka karmanI sattA te atizaya lAMmAM kALa sudhI paheAMce che. tyAre tA bIjI kai rIte e karmonA satvara kSaya karI huM nAkhavA joie. kerIne jema kRtrima sAdhanane upAye vahelI pakavI zakAya che, tema kaMnA sambandhamAM paNa amuka rIte evI prakriyA thai zake che ke te thADA ja samayamAM pAkI jAya ne pachI kSaya pAmI jAya. je vidhie pALavAthI kramanA savara sadhAya che te uparAMta je upAyAthI kaneA satvara kSaya karI zakAya che ene tapa kahe che. bhAratane sarva sAmAnya mate tapa kanAM bIjane bALI nAkhe che; Ama tapathI ane dhyAnathI pariNAme karmonA kSaya thAya che. paNa A kakSayathI kharekhara meAkSa maLe ja, eTalA mATe e tapa sAcI dizAe Acaravu joie. kAraNa ke cAlatatra nAme tapanA khIjo eka prakAra che, te daMbhI athavA vipathagAmI manuSyA Acare che. uMcethI paDatu mUkIne ke jaLamAM DukhIne svIkArelu dhArmika AtmamRtyu e bhraSTa prakAranu mAlatapa che. tenI jema bhraSTa prakAranA dhyAnathI ( jene viSe rR. 214 upara lakhAze ) paNa punya adha thAya che, paraMtu te mAtra zubha karraphaLa ja che ane tene pariNAme devalAkamAM punama pamAya che.16 * Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) tapa be prakAranuM che. 1 jAti ane 2 cinAra tava bAhyatapanA nIce jaNAvyA pramANe 6 prakAra che. 1 anaranaH kevaLa upavAsa. 2 amaurca: sapUrNa bhojanane badale tene kaMIka aMza le te. (unedarI rahevuM te) 3 vRtti: A tapamAM evI pratijJA hoya che ke AhAranA padArtho amuka saMkhyAmAM laIza, athavA amuka sthAnethI bhikSA laIza, athavA amuka samaye ja AhAra laIza, athavA amuka sthitimAM ja laIza vagere. 4 parityAga: dUdha, ghI vagere svAdiSTa lAgatA padArthone tyAga. 5 saMsInatA Indriyane vyApAra thaI zake evA sarva sthAnathI dUra rahevuM te, khAsa karIne pitAnA sthAnakanI pAse virUddha jAtivedanuM mANasa na hoya tenI kALajI rAkhavI. da jayA zItamAM temaja uSNamAM dhyAna dharavA besavuM, avayavone upaga baMdha kare, zarIre kaI karaDatAM valuravuM nahi, amuka jagAethI khasavuM nahi, vagere aneka prakAre kAyAne kaleza Apa te. uparanI hakIkatathI jaNAze ke vividha prakAranA parisarane bIje prakAre goThavIne tenA bAhyatapanA prakAra banAvyA che. jaina sAdhu sarva prakAranA kaleza ne duHkha svIkArI le che, ne tenI sAme thatA nathI. brAhmaNa sampradAyanA sAdhu prAyazcita karavA mATe, khIlAnI pathArI upara bese che ane evI kRtrima rIte potAnA kalezasahanamAM umero kare che, jene sAdhu evI praNAlI svIkAratA nathI. abhyantara tapanA paNa nIce jaNAvyA pramANe 6 prakAra che. - 1 DAyAzcita: gurUnI athavA sAdhunI samakSa pApa svIkAra karI te batAve te prAyazcita karavuM. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 (17) - 2 ni: pitAnAthI uMcA dharmanetAone mAna ApavuM te. 3 vaicArika gurUnI, AcAryanI, sAdhunI, saMghanI, zrAvakanI, regI sAdhu vagerenI sevA suzruSA karavI te. - 4 svAdhyAyaH adhyayana, (vAcanA, pRcchanA, parAvartAnA, anuprekSA ne dharmakathA). " 5 tA zarIra, tenAM duHkhe ane bahAranAM badhAM parIkSaNe saMbaMdhe udAsIna rahevuM te. jIvane je padArtho sAthe kaze saMbaMdha nathI te so padArtho saMbaMdhe Ama udAsIna rahevAthI abhyAse karIne se dehika viSa pratye udAsIna rahetA AvaDe che ne pariNAme anazana-mRtyu sudhI paNa jaI zakAya che. 6 : eka muhurta kALa sudhI amuka vicAramAM cittane kendribhUta karavuM te. dhyAna karavAne lAMbAmAM lAMbe sthitikALa eka sArtAne batAvelo che. jenA zarIramAM (pR. 174 upara batAvelAM) cAra sarvottama sahana na hoya teja dhyAna karI zake. dhyAnanA ekaMdare 4 prakAra che. emAMnA ke be ja kalyANa karI zake che. - (1) pArtiAH kaI aniSTa AvI paDyuM hoya, tene upara citta lAgyAthI A duHkhamaya dhyAna saMbhave che. enA vaLI 4 prakAra che. -- ja vicorA ISTane viga thayuM hoya tenA pratyenuM dhyAna ja panAhaM aniSTa AvI paDyuM hoya tenA pratyenuM dhyAna. ja ninA rAga pratyenuM dhyAna. 6 nilAnA have pachInA bhAvamAM kaMI ISTa maLe te ThIka e pratyenuM dhyAna. (kaI tapasvI vicAre je mArA tapane phaLe AvatA bhavamAM cakravatI thAuM ane sundarIo sAthe vilAsa karuM, Ama karAtAM nihAna vize jena sAhityamAM aneka ullekha che. . Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( rAjaya) - A prakAranA dhyAnavALA chava pahele thI 6ThThA guNasthAna sudhI heAya che. (2) kAnA jIvahiMsA, asatya, teya ane dhanasaMhae cAra sAMsArika azubha dhyeya saMbaMdhI dhyAna dharavuM te. A prakAranA dhyAnavALA jIva pAMcamA guNasthAna sudhI hoya che. uparanAM be azubha dhyAna che, nIcenAM be zubha che. (3) tharmadhyAna: dhama saMbaMdhI dhyAna dharavuM te. enA 4 prakAra che. i gAviya dharmanA siddhAnta (AjJA) saMbaMdhI dhyAna dharavuM. aparyAvaraH jIvane ene zuddha svabhAva vikAsa pAmatAM kaMi viddha na AvI paDe te saMbaMdhI dhyAna dharavuM. ja vijaya jIvane phaLatAM karmaphaLa saMbaMdhI dhyAna dharavuM. ja saMpanavijayaH vizvanI racanA ane temAMnI vasati saMbaMdhI dhyAna dharavuM te. A prakAranA dhyAnavALA jIva 7 methI 12 mA guNasthAna sudhI hoya che. (4) zuSkAra: zuddhadhyAna. enA cAra prakAra che. # pRvita jagatyavAhamAM rUpAntara thanArA (thavuM ane javuM vagere) padArtho ane cetana vagerenA dvabhAva saMbaMdhI dhyAna dharavuM te. tvarita aneka prakAranI ghaTamALamAM pharatA chavanA zuddha svabhAva saMbaMdhI dhyAna dharavuM te. . ja duniyAtipatiH traNe prakAranA roganA zamana saMbaMdhI dhyAna dharavuM te.. 4 35rAcine sarva karmothI mukata thavA mATe dhyAna Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A zula dhyAnanAM cAra pagathI ekamekane anusare che. pahelA dhyAnavALe jIva 8 mAthI 11 mA sudhI, bIjAvALe 12 mAmAM, 3 jA vALa 13mAmAM ane 4 thA vALe cadamAmAM mekSanI cheka samIpanA guNasthAnamAM hoya che. - mekSa. jyAre chellA guNasthAnamAM (pR. 203) badhAM karmane kSaya thAya che, tyAre e mukata jIva lekane agrabhAge carI jAya che. Aja sudhI karmarUpa pudgalata potAnA bhArathI jIvanI urdhvagatine retAM hatAM, athavA tene ADe mAge kheMcI jatAM hatAM, have te pudagalatane bhAra rahyo nathI, tethI jIvanI pitAnI svAbhAvika urdhvagatine (pR. 155) vikAsa thaye che ne tethI jIva UMce caDhI jAya che. tuMbaDuM uparanA malathI mukata thAya che, tyAre DubIne bhece besatuM nathI. paNa pANInI sapATI upara tare che tevI rIte mukta jIva eka samayamAM lekane agrabhAge cI jAya che ane tyAM aTakI jAya che, kAraNa ke loka upara AvelA alokamAM enAthI javAya ema nathI, sababa ke alokamAM gamana karavAnI sahAyatA denArUM dharmAstikAya dravya che nahi (pR. 155). saMsAracakrathI mukata thaI mukatajIva ratrAmAM pRthvIne agrabhAge zAzvatakALa rahe che, tyAre e bhAre nathI, halake nathI, enuM dazya svarUpa nathI, ene zarIra nathI, paNa pAchalA bhavamAM enA jeTalA vistAra hatuM, tene aMtasamaye thayela te vistAra che. karmoe jIvamAM je vyakitabheda pADyA hatA te so bheda A sivomAM kahevAya che, paNa temanAmAM anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMta vIrya ane anaMta sukha e cAra. anaMta bhAve ja che. : 'mokSanI paristhitine anusaratA bheda pUrvabhavane anulakSIne sihomAM kahevAya che, te sivAya te sau ekasarakhA che. evA bheda 15 che ane chatAMye e bheda tIvra nathI. 1 sAna zivaH gAya para je vIra hatA te.. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) 2 atIrthaMkara siddharAje tIrthakara hatA nahi te.(sAmAnya kevaLI) 3 tIrtha siddha jainadharmanI sthApanA thayA pachI je mekSa pAmyA hoya te. 4 tIrtha siddhaH jainadharmanI sthApanAnI pUrve je mekSa pAmyA hoya te (jemake, 1 lA tIrthakara rASabhadevanA mAtA madevI, tIrthakare tIrtha sthApyA pUrve mekSa pAmyA hatA). 5 iiaa siddhaH upara jaNAvelAM marUdevInI peThe, sAdhu thayA vinA ja, je jIva gRhasthAvasthAmAM ja mekSa pAmyA hoya te. 6 anyartiA siddhaH jainadharmane (dravyathI) svIkAra karyA vinA ja je jIva mekSa pAmyA hoya te. 7 zani siddha je jaina sAdhuo mikSa pAmyA hoya te. 8 puruSarjiA siddhara mekSa pAmatA pUrve je purUSa hatA te. 9 strIliMga siddha mokSa pAmatA pUrve je strI hatI te. 10 napuMsArtiA siddha mekSa pAmatA pUrve je (kRta) napuMsaka hatA te. 11 yuddhoSita siddhaH pitAnA gurUe ApelA jJAnavaDe je mekSa pAmyA hoya te. 12 pratyevRddha siddhaH kaI vastu joIne bhUtakALanA amuka anubhavane baLe je mekSa pAmyA hoya te. 13 vuddha siddhaH pitAnI meLe ja bedha pAmIne je mekSa pAmyA hoya te. 14 siddhaH ekalA je mekSa pAmyA hoya te. 15 ane siddhaH bIjA anekanI sAthe mekSa pAmyA hoya te. mekSaviSe lakhatAMttarAdhyayana sUtranA 36mA adhyayanamAM jaNAve che ke-eka ja samaye 10 napuMsaka, 20 strIo, 108 purUSe, 4 zrAvaka-gRhastha, 10 ajeno, 108 jaina sAdhue, 2 meTA, 4 nAnA ane 108 madhyama zarIra parimANunAM manuSya ekSa 28 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) pAme che. eka ja kALe 4 manuSyA uMce, 2 samudramAM, 4 jaLamAM, 20 dharAtaLa ( adheAgrAmamAM ) nIce ane 108 dharAtaLa upara utkRSTA mAkSa pAme che. upara jaNAvyeA te mata zvetAmbara sampradAyanA che; digambara mata pramANe te purUSa ja mekSa pAmI zake, khIjI koi jAtithI meAkSa pAmI zakAya nahi. manuSya bhavamAMthI ja meAkSa pAmI zakAya e tA ane sampradAyanuM sAmAnya mantavya che; deva ane trIjA jIva anya bhAratasampradAyane mate zAzvata sukha bhAgave che; jaina mata e siddhAntane nathI mAnatA. e te mAne che ke jyAre sarvocca AdhyAtmika vikAsa paripAka pAme che, tyAre ja sarve bhautika bhAvAmAMthI sampUrNa rIte mukata thai zakAya che. eTalA mATe devAe phrI eka vAra manuSyabhavamAM avataravuM paDe che. vizvajJAna izvaranA jagakartRtva virUddha pramANu jainamata pramANe jagat nitya ane avinAzI zAzvata che. te mAtra peAtAnA niyama pramANe varte che ane peAtAnA aMzAmAM pariNAmamAM hAvA chatAM paNa pAte samastamAM te apariNAmI ja rahe che. kAI Izvare ene sarajyuM nathI, ene pALatA nathI ane sahAratA nathI. khIjA ghaNA kharA dharma avinAzI, sazakitamAn IzvaranA astitvane mAne che, ke je izvara sarvone astitvamAM lAve che, niyamamAM calAve che ane icchAmAM Ave tyAre enA sahAra kare che. paNa jaino e vAtanI nA pADe che. evA kartA hartAne mAnavA e emane nimULa ane vatAvyAghAta rUpa lAge che ane vaLI buddhi ane nItinI dRSTie paNa e vAta mAnavAnI teo nA pADe che. bhAratamAM ane khIjA dezeAmAM izvaranA astitva viSe aneka bhinna bhinna mata che, ane saiAnI virUddha jaina dharmanA mata che. prathama tA Izvara ane jagat sAthenA tenA saMbaMdha viSenA mata hiMduomAM khuba vikAsa pAmele che, jeTalI rIte vicAra ne tarka Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 219) karI zakAya teTalI rIte e matanA thayA che. jIva, Izvara ane prakRtinA spaSTa bheTavALA sAdA ekezvaravAdathI mAMDIne te jagat te mAtra dekhAva che, bAkI sAcI rIte te eka mAtra Izvara ja che evA sapUrNa mAyAvAda sudhIne emAM vikAsa thayele che. ema IzvarabhAvanAnA mukhyatve traNa vAda che. 1 le vAdaH Izvara saMpUrNa, sarvajJa, sarvazaktimAna, sarvavyApaka ane pavitra che; potAnAthI kevaLa bhinna jagatane race che ane saMhAre che ane temAM jIvana ane prakRtine niyamita rAkhe che. A vAda khristI ane musalamAna IzvaravAdanI nikaTane che ane nyAya tathA vaizeSika darzanane tathA vividha vaiSNava ane zaiva saMpradAyane khAsa che. 2 je vAda: jagatanA sarjana samaye jIva ane prakRti ane IzvarathI judAM paDyAM ane tenA upara Izvare rAjya karavA mAMDayuM; paNa mULe te e IzvaramAMthI nIkaLelAM; Izvara bahurUpa thaIne emane prakaTAve che ane pachI pAche emane pitAmAM saMkelI le che. A vAda te vaiSNava ane zaiva sampradAne viziSTAdvaita vAda che. 3 je vAdaH A vAdamAM Izvara-rahmateja mAtra sAcuM tattva advaita che. jagatanAM je anekavidha dazya che, e te mAtra mAyA che ane advaita ajJAna lAgavAthI te utpanna thaI che; sAcI rIte te pratyeka jIva IzvarathI abhinna che ane bheda jaNAya che te to mAyAvI AbhAsa mAtra che ne tethI svapna jevA mithyA che. advaita vedAntane A mAyAvAda zaMkare khAsa pratipAdita karela che, chatAM vaiSNava, zaiva, zAkta ane bIjA aneka hiMdu saMpradAya ene mAne che. jaina darzana A sarve darzanenI virUddha paDe che, ane spaSTa bhAve temanuM khaMDana kare che. enA keTalAka mukhya tarka A nIce ApyA che. 7 ghaDe jema kArya che, tema jagata paNa kArya che te uparathI svIkArI levAya ke tene kaI kartA have joIe; ane tevI ja rIte jagatamAMnA kAryane jema kAraNa hoya che, tema jagatarUpI Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) kAryane paNa kAraNa hevuM joIe. jagatane bhautika kAryanI sAthe sarakhAvavAnA pramANamAM ema kahevAmAM Ave ke dareka kAryanI peThe emAM vikAra thAya che. je A pramANane svIkArIe te te Izvara paNa kArya kare. kAraNake sarjana, saMhAra Adi eNe karelAM kAryothI enAmAM paNa amuka vikAra saMbhave. tyAre to pAchuM IzvaranuM paNa kAraNa zodhavuM paDe, ne tyAre anavasthA deSa Ave. jagatane mATe kAraNa hovuM joIe ema svIkArIe, te paNa e kAraNa keI sajJAna hovuM joIe ema mAnavAne kAMI kAraNa nathI. chatAM ce ema mAnIe ane tenA pramANamAM kuMbhAra ane kuMbhanuM daSTAnta raju karIe, te paNa tene mATe saMpUrNa tattvanI kaMI jarUra nathI; kAraNake jagamAM kAryane kartA kayAMya sarva rIte saMpUrNa heto nathI. vaLI e paNa svIkAravuM paDe ke Izvarane zarIra hovuM joIe, kAraNa ke vastunA racanArane, tenI yojanAne ane IcchAne kAryarUpamAM mUkavA mATe ne bhautika svarUpamAM ANavA mATe, tenA AtmAne ane IcchAne dhAraNa karanArUM zarIra hovuM joIe; te vinA vastu banI kadI keIe jagamAM jANuM nathI. tyAre jagatane kartA che ema svIkArIe eTale e kartAe amuka prakAranuM prAkRtika zarIra che ema mAnavuM paDe. paNa je prakRtinuM baneluM che, te vikArI hoya che ane tethI azAnta hoya che, tyAre te izvara avikArI ye na Tharyo. ne zAnta paNa na Tharyo. je ema kahe ke Izvare zarIranI sahAyatA vinA, mAtra potAnI sattAthI ja amuka prakAre jagata racyuM che, te te jagamAMthI koi daSTAnta laIne e vAta tame siddha karI zakaze nahi, kAraNake kuMbhAre zarIranI ane IdriyanI sahAyatA vinA kuMbhane ghaDyo che evuM Aja sudhI jagamAM keIe jANyuM nathI. bIje paNa eka prazna che. Izvare jagat zemAMthI ramyuM ? je zunyamAMthI rasyuM kahe to te nAsti mUrta kuta: zAlA e nyAyanI jevuM bele che. je jagat zUnyamAMthI potAnI meLe ekAeka racAyuM ne zUnyamAM laya pAmI javAnuM che, ema kaho te Izvara pite paNa tevI ja rIte zUnyamAMthI racAya ne pachI vaLI zanyamAM laya Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra1 ) pAmI jAya. je sat ane asat e virUddha bhAva hoya te te ekamAMthI bIjuM uddabhave nahi; je virUddha na hoya te puNya ane pApa, satya ane asatya paNa saMbhave nahi; tyAre te badhAM tattvajJAna paNa mithyA che ema kare ane ApaNe vivAda paNa patI jAya. je ema kaho ke prakRti ane jIva nitya ta che ane emanAmAM amuka guNa svabhAvathI ja che, izvaranI sarjanakiyA te mAtra eTalI ja ke jagatanI vyavasthAmAM potAnAmAMthI prakaTa thaelI prakRti ane jIvane niyamamAM rAkhavA ane tenA upara dekharekha rAkhavI; enA uttaramAM te ema kahI zakAya ke jagatane cAlavAmAM IzvaranI sahAyatAnI jarUra zI ? prakRtimAM ane jIvamAM je aMtahita zakti rahelI che, tethI samasta jagatuM cAlyuM jAya che. e vAda uThAvavAmAM Ave ke jIva kevaLa parAdhIna che ane tethI pitAnAM kArya karavAne IzvaranI sahAyatAnI ene apekSA che; tyAre ema paNa prazna thAya ke Izvarane chevaTane svAdhIna kAryakartA zI rIte mAnI zakAya. eja nyAye kahI zakAya ke ene paNa pitAnAM kArya karavAne kaI enI pAchaLa ane upara rahelA ucca prabhunI sahAyatAnI apekSA che, ane evI dalIla anavasthA sudhI pahoMce. ema mAnIe ke jagatamAM Izvara ja ekamAtra svataMtra kartA che, te ema paNa mAnavuM paDe ke jagatamAM je badhAM azubha nisaMzaya che ja, tene kartA paNa te ja che ane jo ema ja hoya te Izvara zubha nathI. Izvara je pite zubha heya ane chatAM ce je azubhane pravartAvA dete hoya to e sarvazaktimAna nathI. paNa kahe ke Izvare jIva sarajyA che te e prazna ubhe thAya che ke pApa karyA pachI jIvane Izvara sajA kare che, tyAre jIvane eNe zubha ja kema na saraLe ? paNa vaLI kahe ke Izvara te jIvane jagamAM mAtra prakaTAve che, enA upara rAjya kare che ne jIva zubha ke azubha karma kare che te upara najara rAkhe che, Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ( rarara ) tyAre te e sarvajJa ne Tha, kAraNa ke e sarvajJa heta te eNe pahelethI jANI lIdhuM hota. je (madhya ane bIjA prArabdhavAdIonA mata pramANe) ema mAnIe ke Izvara sarva kartA che, paNa pitAnAM kAryanAM phaLa bhagavate nathI ane je enI IcchAne AdhIna rahI enAM kArya kare che tene zubha athavA azubha phaLa Ape che, tyAre enA virUddhamAM te ema kahI zakAya ke karma kare che Izvara, paNa tenAM phaLa bhegavAve che pitAne AdhIna ane pitAnI IcchA pramANe kArya karanAra bIjA jIva pAse. jeNe mAtra vacce sAdhanarUpa kArya karyuM evA bIjA jIvane potAnI IcchA pramANe karelA kAryane mATe narakamAM nAkhavA ane tyAM bhayaMkara dukha veThAvavAM, e nyAyI ane zubha prabhune jarAya ghaTatuM nathI. je Izvare jagata racyuM hoya te prazna thAya che ke kaye hetue racyuM? jo ema kahe ke pitAnA santoSane kAraNe racyuM te ema Thare ke jagatanI racanA pUrve e asaMtuSTa hatuM ane tethI ene sukhI ane saMpUrNa kahI zakAya nahi. je ema kahe ke ene IcchA thaI AvI ne tethI jagata racyuM, te emAM avicaLa niyama kyAMthI pravatye e samajI zakAya evuM nathI. je ema kahe ke pUrva jagatamAM karelAM puNya pApanAM phaLa jIvane ApavA mATe ene jagat racavuM paDyuM, te te ema kahevuM paDe ke e sarvazaktimAna nathI. je ema kahe ke snehe prerAIne arthAt nitya amukta jIvo upara dayA karIne temane mokSa maLe eTalA mATe racyuM, te e samajI zakAtuM nathI ke ATalA thaDA ja jIva kema mekSa pAme che ane Izvare saMsAranuM A samasta duHkha ja zA mATe khaDuM karyuM? kAraNake e pitAnI sarvazaktimattAthI pitAne dhAreluM hatu keI bIjI rIte paNa pAra pALe te zakta. vaLI je ema kahe ke amuka pitAnA kRpApAtra jIvane sukha ApavAne ane ghaNupAtra jIvane duHkha ApavAne racyuM, te ema Thare ke te pakSapAtI che ne enAmAM nyAyabuddhi nathI. je ema kahe ke sarjana, pAlana ane nAzana e te IzvaranI mAtra krIDA Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) che ane pitAnA AnaMdane mATe kazA hetu vinA ja jagatane race che, te e nirdaya Izvara Tharyo, kAraNake ethI ananta che duHkha pAme che. IzvaramAM je vividha guNa ApavAmAM Ave che te paNa tarka AgaLa TakI zake evA nathI. je Izvara sarvavyApaka hoya te te narakamAM ane bIjA paNa duHkhada sthAnamAM hovuM joIe. je e sarvajJa hoya to eNe pApI jIne ane khAsa karIne enA astitvanI nA pADanArane-ane tethI jainane paNa sarajyA na hota. sAdhAraNa jJAnasAdhane, pramANe ane anumAnethI te IzvaranuM astitva siddha thaI zakatuM nathI, tema prakaTIkaraNa camatkArathI paNa enuM astitva siddha thaI zake ema nathI. prakaTIkaraNa camatkAre game te teNe ke game te bIjA keIe karyA che. je eNe karyA che te ethI enI sarvajJatA siddha thAya che; paNa tyAre enI zreSThatAne ethI jhAMkhapa lAge che, kAraNake pitAnI zreSThatA prakaTa karavAmAM zreSThatA rahelI nathI. vaLI eNe kaI zAstragrantha paNa racyA na hovA joIe. zAstragranthamAM khAsa karIne zabdaccAraNa hoya che, ane zabdaccAraNa te mukhanI aMdaranA bhAgane vyApAra che. ane zarIra hoya te ja e vyApAra saMbhave che. Izvarane zarIra hoya e vAdanuM khaMDana AgaLa (pR. 221) karI gayA chIe. paNa prakaTIkaraNa camatkAre je bIjA keIe karyA che ema kaho to e prazna thAya ke, te sarvajJa che ke nahi? je kahe ke sarvajJa che te jene pUrve eka kahyo che te have be thayA; ane je enI sarvajJatAnAM pramANa Apo te anavasthAne deSa Avaze. paNa je kahe ke e sarvajJa nathI, tyAre te pachI enA zabda upara keNa zraddhA rAkhaze?" ra0 - prakRti ane jIva IzvaramAMthI pariNamyA che, amuka pramANa mAM e izvaranuM pariNAma che e vAda te zuddha dvaitavAdanA jeTale paNa Take ema nathI. atyAra sudhI ApaNe tarka karI gayA te A vAdane paNa lAgu thAya che, eTaluM ja nahi paNa Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ra ) vaLI ahIM na prazna thAya che ke saMpUrNa, sakaLasadguNasaMpanna izvara A aneka rIte apUrNa jagatanA rUpamAM pariNamI zake ja zI rIte ? cetanarUpa izvara acetana prakRti banI ja zake zI rIte? e vAta saMpUrNa rIte agamya rahevAnI. Izvara advaita eka che ane badhI anekatA te mAtra mAyA che e je zAMkaramata, te paNa TakI zake evuM nathI. mAyAvAda vidhabhAvathI bhareluM che. enAM kAryothI ApaNe svIkAravuM joIe ke mAyA che ja, ema kahe te IzvarathI svataMtra ane bIje e kaI sat padArtha Tharyo, tyAre te izvara ekamAtra advaita sat padArtha rahyo nahIM. paNa zaMkaranA anuyAyIo kahe che tema mAyAne asat padArtha mAne te te kazuM kArya karI zake nahi. asat te mAtra AkAzakusuma ke evI asat vastuo ja nIpajAvI zake. mAyA asat hovA chatAM ye kaMIka nIpajAvI zake ema kaho te e vAta vadhyA nArIne mAtA kahevA jevI Thare che. izvara ane mAyAno ekameka sAthe saMbaMdha bIjI kaI rIte cejI zakAya? mAyA te Izvarane aMza che ke enAthI bhinna che? ane tenI sAthe joDAIne jagata race che? mAyA je Izvarane aMza che ema kahe te ajJAna, azuddhi vagere mAyAnA badhA guNe IzvaramAM ApavA paDe. paNa je mAyA IzvarathI bhinna che. ane tenI sAthe joDAya che ema kahe te ema joDAvAne AdhAra ane kAraNa kayuM? izvaranI IcchAe ke enI IcchA virUddha ema banyuM? je IzvaranI IcchAe ema banyuM kahe te Izvare aMdha mehanI sattAthI ema karyuM Thare ane tethI vizuddha ane mehamukata na rahyo. paNa IzvaranI IcchA virUddha ema banyuM ema kahe te e sarvazakitamAna rahyo nahIM. e vAdane game ema pherave, paNa tene khulAse santoSajanaka maLavAne ja nahi, tene virodha tuTavAno nahi. badhA sampradAyavALA IzvaravAdIo potAnA mantavyane AdhAra pitAnA dharmagrantha upara rAkhe che ane e dharmagrantha Izvara taraphathI maLyA che ema kahe che. paNa A dharmagrantha ghaNuM viSayomAM Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) ekamekathI virUddha che. tyAre emAMthI sAro karyo ne jUTho karyo? Ane nirNaya ghaNuM mahatvanuM che. je Izvara sarvane aSTA hoya te te eNe badhA dharmagrantha paNa racyA hovA joIe, kAraNa ke je eNe badhuM racyuM na hoya te enI racanA sivAyanI paNa keTalIka vastuo hovI joIe, paNa je badhuM eNe ja racyuM hoya te jUThA dharmagrantha paNa eNe ja racyA hovA joIe, paNa je sAce temaja jUThe mArga batAve tene sarvazreSTha pramANarUpa ane sarvajJAnanA mULarUpa mahAgurU kema mAnI zakAya? bAhya jagatamAM niyama ane vyavasthA tathA Antara jagatamAM nIti pravarte che, eTalA uparathI sarva ghaTanAne ghaDanAra ane puNyapApanAM phaLa ApanAra keI sarvazreSTha Izvara che ema mAnavAnuM kaMI kAraNa nathI. e rIte te prakRti jaganA ane jIvajaganA kAraNarUpa aneka Izvara paNa mAnI zakAya. aneka Izvara ekasAthe sAce raste kArya karI zake nahi, e vAMdhe cAlI zake nahi; kAraNake ApaNe joIe chIe ke aneka kIo ekasAthe maLIne amuka cejanAe barAbara vyavasthA pUrvaka kAma karI zake che, te manuSya karatAM paNa vadhAre vikAsa pAmelA de evI rIte kema na karI zake ? jagatanI vyavasthA calAvavAne mATe eka ke aneka nitya IzvaranA astitvanI jarUra ja kaI rIte nathI. jIvanA vividha prakAra, temanI vividha avasthA ane samasta vizvamAM pravartatI suvyavasthA samajavAne karmane avicaLa niyama ja pUratuM che. karmaphaLanA nitya niyamane te izvaravAdIo paNa svIkAre che ane kahe che ke Izvara e niyamane anukULa ja kArya kare che. je Izvara pite paNa e nitya niyamane pheravI zakatA nathI ane jayAre e niyama nirvidane pravarte che, tyAre te IzvaranA astitva vinA paNa sau sArI rIte cAlI zake che ema mAnavuM paDe. ane jyAre evuM ja che, tyAre IzvaranA astitvane vacce lAvavAnI jarUra ja zI ? 29 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe joI zakIe chIe ke jagadIzvaranA mata virUddha jaino ati tIkSNa AyudhathI yuddha calAve che, Izvaramukata nirIzvara jagatanI bhUmikA upara ja e sarvAze ubhA rahe che. A emanA matane kAraNe bezaka teone nirIzvaravAdI kahI zakAya. paNa pazcimamAM jene sAmAnya rIte ApaNe nirIzvaravAdI kahIe chIe, te prakAranA nirIzvaravAdI jainone na kahI zakAya. bhAratanI tulanAe yuropamAM dharmamatenI vividhatA bahu ochI che, ne tethI pariNAma e AvyuM che ke dareka dharmamAM Izvarane svIkAra e Avazyaka lakSaNa che, ne tethI dareka prakAranA nirIzvaravAdIne dharmahIna manuSya mAnI levAmAM Ave che, eTale nirIzvaratA ane dharmahInatA e be bhAva ghaNA lokane hisAbe paryAya bhAva che. bhAratavarSamAM ethI judA ja prakAranI vastusthiti che. eka athavA aneka jagadIzvarane mAnavA ja joIe e kaI dharmanuM Avazyaka lakSaNa kadI manAyuM ja nathI. puNya pApanA, tenA phaLanA, punarjanmanA ane mekSanA dhArmika siddhAnta mAnatA hoya, dhAmika AcAra AcaratA heya, kiyA kAThu karatA hoya ane evI rIte dharmanAM sarva lakSaNa saMgharatA hAya, chatAM paNa IzvaranA astitvane asvIkAra karatA hoya evA te aneka sampradAya bhAratavarSamAM prAcIna kALathI pravartatA ApaNe joIe chIe, baddhadhamIne temaja hindu dharmanA mImAMsA ane sAMkhya darzanane paNa A rIte nirIzvaravAdI kahI zakAya. tevI ja rIte jaina mata paNa dhArmika pradezane nirIzvaravAda che. e sampradAya Izvaramukta hovA chatAM nityazuddha pAralaukika chevenI (siddhonI) pUjA e dhamamAM thAya che. e ApaNe kriyAkAMDanA adhyAyamAM je zuM; tyAre ApaNe e paNa jeluM ke sRSTine sRjanAra ane pALanAra Izvarane asvIkAra karatAM chatAM jeno pitAne nirIzvaravAdI kahetA nathI ane e vAta temane hisAbe sAcI paNa che. vizvane AkAra ane tenuM pramANa, vizvane AkAra nizcita ane aparivartanIya che, enuM pramANa mAnava zarIrane maLatuM paNa atizaya vizALa che. enA Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 227 ) pramANunuM mApa ratnuMthI karavAmAM Ave che; je deva eka palakamAM 2057152 ceAjana kApe che e rIte ekesapATe 6 mAsamAM e jeTaluM jAya ane rantu kahe che, ema kAlabrUka jaNAve che. digambara mate vizva 14 rannu uMcuM che ane uttara-dakSiNa cha rajA paheALuM che, pUrva-pazcimanI paheALAi letAM vizva sAthI nIcene sthAne 7 rajju paheALuM che, pachI dhIre dhIre e sAMkaDu thatu jAya che ane cha rajjuuMce jatAM, eTale ke madhyabhAge, mAtra eka rajju paheALu rahe che. ahIMthI pAchu dhIre dhIre e paheALuM thatu jAya che, ane bAkInA ardhA bhAganA madhyamAM eTale ke ( brahmalAkane aMtabhAge ) pAMca rajju thAya che; vaLI ahIMthI pAchu dhIre dhIre e sAMkaDuM thatu jAya che ane zikharabhAge pAchuM 1 rajA rahe che. enI upara, vizvazikharanA uparanA bhAgamAM mukataleAkanu dhAma-siddhazilA che te 45 lAkha ceAjana lAMkhI paheALI (gALa) ane madhyamAM 8 ceAjana jADI che. vizvanuM ekaMdara ghanaphaLa 343 ghanarA che. zvetAmbaranA mata dvigambaranA matathI kaika bhinna che. emane mate uttara-dakSiNanI paheALAi uparathI nIce sudhI eka sarakhI nathI ane pUrva-pazcima paheALAi dhIredhIre vadhatI ghaTatI nathI, paNa ane prakAranI paheALAi pagathIe pagathIe vadhe che ne ghaTe che. emane hisAbe paNa vizvanuM eka Mdara ghanaphaLa 343 rajaju che. vizvanA nIcenA a bhAgamAM adhelAka che ane temAM naraka AvelAM che; vacce madhyaleAka che ane temAM manuSyA ne tiryaMcA vase che; tenI upara ulAka che ane temAM eka upara khInne ema devalAkanA mALa upara mALa AvelA che ane ante zikhara upara siddhaleAkanuM dhAma che. adhelAkamAM sAte pRthvInI AjubAju traNa prakAranAM AvaraNa AvI rahelAM che temAM eka sthUla jaLanuM, khIjuM sthUla vAyunuM ane trIjI sUkSma vAyunu che. enI pelI pAra azvo eTale ke kevaLa AkAza che. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) vizvane AkAra aneka spamAo vaDe samajAvavAmAM Ave che. prathama te jANe ardhA mRdaMga upara bIjuM AkhuM mRdaMga geThavyuM hoya e ene AkAra kahyo che, paNa e mRdaMgane geLa nahi, paNa corasa ka5vuM. vaLI eka bIjA upara goThavelA kavaca ke vaNakaranA kAMThalA sAthe paNa ene sarakhAvyuM che. paNa vizvanA AkAranI saphaLa sarakhAmaNI te surekha bAMdhAnA, badhA avayava sIdhA rAkhIne paga pahoLA karIne kaDe hAtha daIne ubhelA purUSanA AkAra sAthe karI che. tenA sAthI nIcenA bhAgamAM adholaka, kaTidezamAM madhyaka ane uparanA bhAgamAM udgaloka AvelA kapyA che. - vizva leka samasta vizva jIvalekathI bhareluM che; vALapUra paNa jagyA enA vinAnI khAlI nathI. vividha prakAranA ne vividha varganA jIva sarakhA pramANamAM sarvatra AvelA nathI, paNa amuka prakAre vaheMcAyelA che. prathama te nira eTale ke atyanta sUkSama, ApaNI Indriene agocara ane jene mAtra zarIra ja che evA sthAvara che che. nigadanA be varga cheH 1 nitya nigoda, eTale ke emAMnA jIve A nIcatama vargamAMthI kadI bahAra nIkaLavAnA nathI; ane 2 rUtara nigoda, eTale ke emAMnA cha uMcA vargamAM jaI zake, paNa temanAM karmathI pAchA A vargamAM AvI paNa paDe.29 trasa jIva vizvanA amuka bhAgamAM eTale ke trasanAmAM rahelA che. A trasanA vizvanI ArapAra uparathI nIce sudhI AvelI che. te 14 rajaju uMcI, 1 rajaju paheLI ne 1 rajaju lAMbI che. rasanAmAM je jIva AvelA che tenA nIce pramANe varga che. sthAvara jIva ane tiryaMca sarvatra heya che; manuSya mAtra madhyakamAM vase che ane temAM paNa mAtra 2 dvIpamAM ja vase che. nArakI jI adhelakamAM AvelA (7) narakamAM vase che; deve urdhvalokamAM, madhyakamAM ane adhelekanA uparanA bhAgamAM vase che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (229) vizvanA ekaMdara jIvanAM 14 nIvasthAna eTale varga che. IndrionI saMkhyA ane bIjAM lakSaNone (pR. 175 ) AdhAre A sthAna pADyAM che. e sthAna A pramANe cheH-1 sUkSama ekendriya, 2 sthUla ekendriya, 3 zrIndriya, 4 trIndriya, pa caturindriya, 6 aNI paMcendriya ane 7 saMjJI paMcendriya; A vargamAM tiryaMcA, manuSya, nArakIo ane deve AvI jAya che. A pratyeka vargamAM paryApta ane aparyApta vikAsavALA jIva hoya che ane tethI e pratyekanAM be be sthAna paDe che, eTale ekaMdare 7xra=14 jIva sthAna thAya che. bhAratavarSanA bIjA dharmonI peThe jainadharma paNa mAne che ke jIvanI 84 lAkha peni che ane temAM jIve avataravuM paDe che. temAMthI nitya (sUma) nigadanI, anitya (bAdara) nigadanI, pRthvIkAyanI, jalakAyanI, agnikAyanI ane vAyukAyanI e darekanI 7-7 lAkha, pratyeka vanaspatikAyanI 10 lAkha, kIndriyanI, trIndriyanI ane caturindriyanI e darekanI 2-2 lAkha, paMcendriya tiryaMconI, nArakIonI ane devenI e darekanI 4-4 lAkha; ane manuSyanI 14 lAkha yoni che. pratyeka jIvamAM kyA kyA guNa hoya che, ane kayA kyA prakAranuM darzana, vega, lezyA, jJAna, cAritra hoya che, kayA guNasthAna sudhI cI zake che, kyAM karmanA baMdha, udaya ane sattA ene che, e viSenuM vigatavAra varNana jaina darzana Ape che. AmAMnuM keTaluMka have pachI kahIzuM, bIjuM keTaluMka Die Lehre vom Karma nAmanA mArA granthamAM pR. 63-74 upara maLI Avaze. ahIM te, jIva vividha nimAM anukrame jaI zake e dekhADavAne vividha vargonA jIvanI punarjanma pAmavAnI cegyatAnuM mAtra saMkSiptamAM varNana karazuM. ekendriya, zrIndriya, trIndriya ane caturindriya mAtra tiryaMca ane manuSyanimAM punarjanma pAmI zake, agni ane vAyukAya mAtra tiryacanimAM paMcendriya tiryaMca sarve enimAM, nArakI Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (30) mAtra paryApta vikAsavALAM paMcendriya tiryaMca ane manuSya nimAM; deve manuSya ane paryApta vikAsavALAM sthUla pRthvIkAya, jalakAya, vanaspatikAya ne paMcendriya tiryacanimAM ane manuSya keIpaNa nimAM punarjanma pAmI zake. badhA prakAranA chamAMthI mAtra manuSya ja mekSa pAmI zake. vizva varNana. | madhyaleka. . pRthvInI geLa sapATI upara Avela tiryagleka athavA madhyaleka enA nAmanA artha pramANe vizvanI madhye Avela che ne enA upara ApaNe vasIe chIe. e 1 rajaju lAMbe 1 raju paheLe che. enI nIce 900 ejana pachI aleka che, emAM naraka AvelAM che ane enI upara 900 jana sudhImAM tizcaka ne tyAra pachI urdhvalika che.33 | madhyalakane madhyabindue mera parvata che. enI AsapAsa gaMgUDhIpa nAme dvIpa Ave che, e dvIpane vyAsa 1 lAkha jana che. jaMbudvIpanI AsapAsa tava nAme vartulAkAra samudra Avela che ne ene vyAsa 2 lAkha jana che. lavAdanI AsapAsa pAtAla nAme vartulAkAra khaMDa Avelo che ne ene vyAsa 4 lAkha ejanane che. dhAtakIkhaMDanI AsapAsa vartulAkAra kAloda samudra ATha lAkha ejanane ane enI AsapAsa vartulAkAra puSkaravAra dvIpa Ave che ane e paraMparAe aneka samudra ane aneka dvIpa Ave che. ane svayaMmaranA nAme samudra Ave che ne te samasta madhyalakane gherI vaLe che. pahelA 8 dvipanAM ane samudranAM nAma A pramANe che - 1 jambUdvIpa lavaNodda 2 dhAtakIkhaNDa kAloda 3 puSkaravaradvIpa puSkaroda 4 vAruNIvaradvIpa vAruNyoda Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghRtoda icavaroda (ra31 ) 5 kSIravaradvIpa kSIroda 6 ghRtavaradvIpa 7 inuvaradvIpa 8 nandIzvaradvIpa nandIzvaroda prathamanA traNa dviIpanA nAma te dvIpa upara AvelA khAsa vRkSathI ane bIjA nAma amuka viziSTatA uparathI paDelAM che. samudronAM pANI je pravAhIne maLatAM AvatAM hoya te uparathI athavA te bIjI je kaMI viziSTatA hoya te uparathI emanAM nAma paDelAM che. e dviIpamAM jambudvIpa siAthI vadhAre mahattvane che, kAraNa ke eka te samasta vizvane madhyabindue e Ave che ane vaLI bhAratavAsIo ane ApaNe samasta pRthvI temAM AvelI mAnavAmAM Ave che. jenoe e dvIpanuM savistara varNana ApyuM che. jambudvIpanI cAre bAjue 8 jana uMcI, 12 jana jAva vAnI bhIMta (jagatI) AvI rahelI che. enI upara bahu uMcI, bahumUlya ratnonI banelI padmapaTTAlikA AvelI che ane temAM aneka bhavya vana ane sarovara AvelAM che. uparanI vedikAnI cAre bAjue meTI, senAnI ane ratnanI banelI jALI AvelI che. e bhIMta urphe jagatIne cAra bhavyadvAra che ane cAra deva enuM rakSaNa kare che. jambudvIpamAM TheTha pUrvathI TheTha pazcima sudhInI pahoLAImAM 6 pracarDa parvate ADA paDyA che ane tethI viSama vistAranA 7 khaMDa (varSa athavA kSetra ) paDe che. dakSiNathI uttarane anukrame e kSetranA ane temanI vacamAMnA parvatanAM nAma nIce ApyAM che. parvata. 1 bharata-kSetra 1 himavAna-parvata 2 haimavata-kSetra 2 mahAhimavAn-parvata 3 hari-kSetra 3 niSadha-parvata 4 videha kSetra che nIta-parvata Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (ra ) 5 ramyaka-kSetra 5 rukmI -parvata 6 hairaNyavata-kSetra 6 zivara-jarvata 7 airavata-kSetra parvatanI uMcAI ane pahelAI tathA kSetronI pahoLAI dakSiNathI uttara tarapha vacalA kSetra sudhI dviguNapramANamAM (Geometrical progress) vadhatI jAya che, pachI vaLI tyAMthI te ja pramANamAM ghaTatI jAya che. parvate senA rUpA ne nIlamaNinA che, emane aneka zikhara che ane te badhAM ghummaTadAra ghATanAM che, e dareka parvatanA pUrva zikhara upara ekekuM ratnajaDita siddhAyatana che, dareka parvatanI madhye ekekuM meTuM sarovara che; sarevaranuM taLiyuM vajanuM, kAMThe rUpAne ane evArA senAnA che. savAranI aMdara aneka nAnA prakAranA padma che ane tenI vacce vacce eka pracaMDa kamaLa hoya che ane te ratnamaNinuM che. te padyo upara vividha prakAranA devadevIone vAsa che, sarevaramAM jaLa, paMkhI ane mAchalAM rahe che. 6 parvatemAMthI ekaMdare maLIne 14 meTI nadIo nIkaLe che ane tyAMthI pAsenA kSetramAM vahIne lavaNada samudrane maLe che. jambudvIpane sAthI dakSiNane varSa bharatavarSa che. enI uttare himAvAna parvata ane bIjI so dizAe lavaNeda samudra Avela che. emAM ApaNe rahIe chIe. himavAnane samAntare (bharatanI madhyamAM) vaitADhya ( athavA vijhArtha ) parvata Avela che ane e parvatathI bhAratavarSanA uttara ane dakSiNa evA be vibhAga thAya che; te dareka vibhAga 238 jojana pahoLo che. himavAnamAMthI nikaLIne mAlivuM nadI pazcima dizAmAM ane mArA nadI pUrvamAM vahe che. e be nadIo dareka vibhAganA traNa traNa khaMDa kare che ane ema bharatavarSanA ekaMdare 6 khaMDa thAya che. bhAratavarSanA uttara vibhAganA traNe khaMDamAM ane dakSiNa vibhAganA pUrva tathA pazcima khaMDamAM rahe che, dakSiNa vibhAganA madhyakhaMDamAM, eTale ke Arya Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) khaMDamAM Aryo rahe che. prAcIna kALe cAra varNavALA bhAratavAsI A kahevAtA. AryakhaMDanuM mukhya nagara copyA hatuM ane e. enI madhye hatuM. paNa Adhunika jaino te ema mAne che ke ApaNe samagra pRthvI, eTale ke eziyA, yurepa, AphrikA, amerikA ane oNsTreliyA e saune samAveza AryakhaMDamAM thaI jAya che. bhAratavarSa karmabhUmi che, eTale ke jIvavAne mATe manuSya tyAM karma (asi, mathI, kRSi) karavAM joIe, ane badhA prakAranAM karma tyAM baMdhAI zake. emAM 6 yugacaka (ArA) pravarte che; e viSe jagatanA ItihAsanuM varNana AgaLa karIzuM, tyAM vadhAre vistArathI kahIzuM. himavAnuM parvatanI uttare haimavatavarSa AveluM che ane te bhAratavarSa karatAM cAra gaNuM pahoLuM che. enI vacamAM zabdApati parvata Avela che. zahitA ane ditAMzA nAme be nadIo anukrame pUrvamAM ane pazcimamAM cAlI lavAda samudrane maLe che. haimavatavarSa bhegabhUmi che, eTale ke manuSya tyAM mAtra bega bhegave che. ane addabhuta kalpamanAM phaLa khAIne rahe che, kAraNake tyAM mAtra suSamaduSamA yuga pravarte che. haimavatavarSane mahAhimavAnuM parvata tenI utare AvelA harivarSathI juduM pADe che. harivarSa haimavatathI cAra gaNuM paheluM che. evI vacamAM viTAti parvata Avelo che. rijAtA ne risarItA e be nadIo anukrame pUrvamAM ane pazcimamAM vahe che. ahIMne jIvana. haimavatanA karatAM paNa sAre che, kAraNa ke ahIM sadA suSamA yuga pravarte che. - harivarSane niSadha parvata tenI utare AvelA videha varSathI juduM pADe che. videha varSa sA varSamAM meTuM che. enI vacamAM eka ( mA ) parvata Avela che, e sarva aMze jambudvIpanuM madhya bindu athavA nAbhibindu che. e parvatane eka upara bIjI ema cAre kera pharatI traNa kaMdarA che ne tenI upara ghummaTadAra zikhara (cUlikA) che. pahelI kaMdarA pattharanI, bIjI rUpAnI ane rapha Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TikanI tathA trIjI sonAnI che. zikhara upara je calikA che te nIlamaNinI che ane ghummaTadAra che. parvatanI taLeTImAM mArA nAmanuM upavana, pahelI kaMdarA upara nandana nAmanuM, bIjI kaMdarA upara samajaNa nAmanuM ane zikhara upara paDa nAmanuM upavana che; e badhAmAM pAsavare, bhavane ane siddhAyatane zebhI rahyAM che ane temAM vyantarade rahe che. zikharapradezanI cUlikA upara paNa eka siddhAcatana che. merU parvatanI taLeTImAM thaIne tA ane zaratorA nAme be moTI nadIo vahe che. te niSadha ne nIlavaMta parvatamAMthI nIkaLelI che. merU parvatamAMnI cAre tarapha 4 gajadaMtAkRti parvata che. 1 rUpAne banele haimanA parvata Agneya dizAe che.. 2 senAne banele vidyuma parvata naitya dizAe che. 3 senAne banele pAvana parvata vAyavya dizAe che. 4 nIlamaNine banele mAvAna parvata izAna dizAe che. merU parvatanI dakSiNamAM saumanasa ane vidyumrabhanI vacce devakara ane uttaramAM gandhamAdana ane mAlyavAnanI vacce uttarakurU e be kSetre AvelA che. A be kSetra samasta jambudvIpamAM sauthI vadhAre bhAgyazALI che, kAraNa ke tyAM suSamasuSamA yuga sadA pravarte che. devakuranA pazcimanA ardha bhAganI madhye zAlmalInAmanuM eka meTuM vRkSa che, uttarakuranA pUrvanA ardha bhAganI madhye ja nAmanuM eka moTuM vRkSa che, e benI cAre bAjue bIjA aneka nAnAM vRkSa, saravara ane siddhAyatana AvI rahelAM che. meranI pUrvamAM pUrva videha ane pazcimamAM apara videha Avela che. e darekamAM 16-16 vijaya che. te vijayamAM aneka pradeze che ane temAM puSkaLa parvata, nadIo ne zahera AvelAM che; jenoe e badhAnA nAma vigatavAra ApelAM che. baMne videhamAM sAmAnya bhAva jeTale aMze e karmabhUmi che eTale aze manuSyaloka pramANe ja che. tyAM duzamasuSama yuga pravarte che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 21 ) videhane nIla paryaMta tenI uttare AvelA ramyaka varSathI juduM pADe che. e kSetra rivanI jevI ja sthitinu che, enA madhyapata nApati che. enI mukhya nadIo narAntA ane nIdAnta' che. ramyakavane rUkamI paryaMta tenI uttare AvelA haraNyavata vathI juduM pADe che. e kSetra haimavatanI jevI ja sthitinuM che, enA madhyaparyaMta mAthyavAn ane enI mukhya nadIo jUnA ane cakUlA che. heraNyavata vane zikharI paryaMta tenI ane samasta ja khUddIpanI uttare AvelA aravata varSathI juduM pADe che. e kSetra bharatavanI jevI ja sthitinuM che, enA madhyapa`ta vigayArSa che. ane enI mukhya nadIe rA ane hAnA che. kevaLa vartuLa AkAranA jammuddIpanI cAre bAjue lavaNAda AvI rahyo che. enI madhye pIpanA jevAM cAra pracaNDa rAvaNA AvI rahelA che ane enI cAre AjIe mIjA aneka nAnA pAtALakaLaze| AvI rahelAM che. te pAtALakaLazAmAM devanAM dhAma che. tenA pANImAM hajAra byatara jAtinA deva che. samudramAM AvelA patra tA upara e devA peAtAnI devAMganAo sAthe vase che. lavaNeAdamAM aneka dvIpA che; lavaNAdanA adhiSThAtA deva susmita nA priya dvIpa cautama nAmanA che. tathA jakhUdbIpanA e candranA be dvIpa ane e sUnA e dvIpa che. himavAn ne zikharIpa tanI kula ATha dADhA upara vetAmbara kahe che ke 56, digambara kahe che ke 48 antaradvIpa che. emanA upara yugalika manuSya rahe che. tiryaMcanA paNu yugaLa hAya che. tyAM duHkhamasuSamA yuga pravarte che. lavaNAda samudranI pelI pAra dhAtakIkhaMDa AvelA che, enuM vana ja dvIpanA jevuM ja ApeluM che. enI pelI pAra kAleAda samudra che, tenu pANI kALu' ne svAdiSTa che, enuM varNana lavaNAdanA jevu' Apelu che. phera mAtra vistAramAM che ane te eka ekathI bevaDA che. dhAtakIkha DamAM 12 5tA, 14 varSa ( 2 bharata, 2 airavata vagere) che. kAleAdanI cAre bAjue puSkaradvIpa AvelA che. e dvIpane Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 236 ) madhya bhAge cAre bAjue manuSotara parvata moTA vartuLanA je AvI rahela che. kALAda taraphanA ardhA khaMDane atyAra sudhInuM keTaluMka varNana baMdhabesatuM Ave che. ahIM paNa 12 parvata ane 14 varSa che. mAnuSettaranI pelI pAra manuSyanI vastI nathI, mAtra tirthanI vastI che. tyAMnA sUrya, caMdra, graha, nakSatra ne tArA khasatA nathI, potAne sthAne sthira ja rahe che. mAnuSettaranI pelI pAra kALa pravartate nathI, gADha zAnti pravarte che. bIjI eka viziSTatA e che ke kAleda pachInA samudramAM jaLajantu bahu hetAM nathI. madhyakanI sImAne atte AvelA svayaMbhUramaNa samudramAM pAchA vadhAre jaLajatu dekhA de che. adholoka madhyalokanA dharAtalanI nIce ekamekanI nIce 7 antardeza (naraka) AvelA che, temAMnA sauthI uparanA narakanA keTalAka bhAgamAM dene vAsa che, nIcenA bhAgamAM mAtra naraka ja che, temAM jIva pitAnAM pApanuM prAyazcitta bhayaMkara duHkha bheLavIne kare che. sauthI uparanuM pAtALa pattamA nAmanuM che, emAM ekamekathI upara evA traNa vibhAga ( kAMDa ) che; 1 samAja, 2 vaMvamAna, 2 abaduttamAja (kApa dura ). uparanA bemAM avanavAsI ane zyantara varganA deva rahe che. deva viSenuM vadhAre varNana urvakanA varNanamAM Avaze. trIjA bhAgamAM ane tenI nIcenAM badhA pAtALamAM pitAnAM pApanAM phaLa bhegavatA pApI jI rahe che. dareka pAtALamAM aneka mALa (pratara) hoya che. saithI uparanAmAM sauthI vadhAre che ane jema nIce, tema tema temAM ochA mALa (pratara) che. dareka prataranI vaccovacca ekeka narakAvAsa che ane tyAMthI cAre dizAmAM bIjA aneka narakAvAsa che, A narakAvAsanI vacce khAlI paDatI jagAmAM vaLI bIjA nacchAvAsa che. nIce utaratAM narakAvAsanI saMkhyA paNa ochI thatI jAya che. ' e sAte pAtALa (naraka) nAM nAma, ane tenA mALa (pratara) nI ane temAMnAM nasTAvAsanI saMkhyA nIce ApelI che. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m w m sh my (20) 1 nAnA pAtALamAM 13 mALa ane temAM 3000000 narakAvAsa che. 2 rAThamAM , 11 , , 2500000 , , 3 vAsumA , 9 , , 1500000 >> >> 4 paMkaprabhA 1000000 5 dhUmamAM cha 5 >> 300000 che ? 6 tamAma , 3 , , 95 * * 7 mAtamamAM , 1 che ) 5 ja che kula 49mALa (prata2) ane temAM 8400000 narakAvAsa che. nATaka (narakavAsIo) madhyalekanA jIvanI peThe strInA garbhamAM avataratA nathI, paNa alaikika rIte upapAtadvArA (pR. 177) avatare che, eTale ke ekAeka bhIMtanA chidramAM utpanna thAya che ne tyAMthI nIce paDe che. eka muhUrtamAM e paryApta vikAsa pAme che. sarva sAmAnya jIvane tejasa ane kAmaNa zarIra hoya che te be zarIra te A jIvane paNa hoya che, paNa te uparAMta bahu bhayaMkara sva rUpanuM vaikriya zarIra paNa ene hoya che (pR. 171), saMsthAne e heMDasaMsthAnavALA che (pR. 173) ne jAtivede napuMsaka che (pR. 176). temane pahelA traNa prakAranAM darzana ane jJAna hoya che (pR. 181),eTale ene avadhijJAna ke virbhAgajJAna hoya che kharuM, paNa AthI emanuM duHkha vadhe che. mAtra emanAmAMnA keTalAkane mithyAtva ane keTalAkane (pR. 184 upara jaNAvelAM) 2 jAthI 5 sudhInAM samyakatva hoya che; ene virati hoI zaktI nathI ane tethI cethA guNasthAnathI upara caDI zakatA nathI. jene mithyAtva hoya che te bIjAnuM duHkha zI rIte vadhe eja vicAryA kare che ane ethI pite atyanta duHkhI thAya che; jene samyakatva hoya che te evuM te vicAratA nathI, paNa pitAnAM pUrvabhavanAM pApa saMbhArIne dukhI thAya che. naraka jema nIcenuM, tema tyAMnA vasanArA vadhAre pApI, ane temane sahevAnAM duHkha vadhAre bhayaMkara. pahelA 4 narakanA narakA-. vAsa uSNa che, 5 mAnAM kaMIka uSNa kaMIka zIta, sauthI nIcenAM Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (s) AAkInA emAM zIta ja che. pahelAM e narakanA jIvAnI lephyA kApAta, 3 jA mAM kApAta athavA nIla, 4 thA mAM nIla, 5 mAmAM nIla athavA kRSNa ane 6 ThThA tathA 7 mAmAM kRSNa hoya che (pR. 187). nArakAtuM zarIraparimANu pratyeka prataramAM bahu vividha mApanu` hoya che; ratnaprabhAnA sAthI uparanA mALanA nArakI jIvAnuM 3 hastanuM jadhanya hAya che. nIce jatAM dareka mALamAM mApa vadhatu jAya che. ante mahAtamaHprabhAnu 500 dhanuSyanuM mApa thAya che. Ayu paNa nIce jatA mALamAM vadhAre thatu jAya cheH ratnaprabhAnA sauthI uparanA mALanAnu TukAmAM TuMkuM 10000 vaSaeNnu ne lAMkhAmAM lAMbu 90000 varSanuM hAya che; mahAtamaHprabhAvALAnuM TuMkAmAM TuMkuM 22 sAgaropama ne lAMmAmAM lAMkhuM 33 sAgaropamanuM hoya che. narakamAMnAM du:khanuM' bahu bhayaMkara varNana karelu che. tyAM rahevu ahu bhayaMkara che. muDadAMmAMthI vAsa nIkaLe evI vAsa tyAM satra IMTe che; vAyu tIkSNa che ne zarIre caTakA bhare che. aMdhakAra satra pravarte che. latA ane bhoMya upara bIbhatsa vidyAnA lepa karelA hAya che; ethI badhe evu cIkaNu thai gayeluM hoya che ke nArA jarA AghApAchA jAya ke khasI paDe che, ekameka upara athaDAI paDe che, ne tethI temanAM du:khamAM vadhAre thAya che. pIDitAnA A nAdathI naraka sA gAjI uThe che. uSNatAthI, zaityathI, tAvathI ane zarIranI ceLathI nArakA nira-tara duHkhI thAya che, ane te kAirIte dUra karI zakAya ema nathI. vaLI e du:khAmAM nArako pAte jANI joIne vadhAreA kare che, kAraNake teo ekamekanA dveSa kare che ane peAtAnAM vaikriya zarIranI sahAyatAe vividha prakAranAM svarUpa dhAraNa kare che, ekamekanI upara paDe che ane bhayaMkara svarUpa dhAraNa kare che. uparanAM traNa pAtALamAMnA nArakA upara asurA (paramAdhAmI) vividha prakAranA atyAcAra Acare che. amuka prakAranAM pApanAM amukaprakAranAM prAyazcitta hAya che; vyabhicArIe dhIgadhIgatI dhAtunA strInA putaLAne Ali'gana devuM paDe che. mAMsAhArIe peAtAnA zarIramAMthI mAMsa tADIne khAvuM paDe che. dArUIAe ukaLatuM sIsu pIvu paDe che. khIjA pApIone Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (239). kApe che, pIle che, zeke che, sAre che, phaDe che, mecakane ne mu6 garane mAra mAre che, pANImAM DubADe che, tAvaDAmAM taLe che, ene zarIre jatu vaLagADe che, hiMsaka jatuo pAse enA zarIrane khavarAve che athavA bIjA aneka prakAre temane aneka prakAranAM bhayaMkara duHkha de che. nArakene je ghA vAge che tethI game eTaluM duHkha thatuM hoya teya ethI enuM maraNa thatuM nathI. ghA purAya che, ane cIrAyeluMhajAra TukaDA thaI gayeluM zarIra pAchuM AkhuM thAya che, te vaLI navesarathI duHkha bhogavavA mAMDe che. nArakanA pApanAM jeTalAM phaLa tenA bhAgyamAM lakhAyelAM hoya che e se jyAre e bhegavI rahe che tyAre ja enuM maraNa thAya che. te kaI paNa dekhItA kAraNa vinA enuM maraNa thAya che. jIva jevAre enuM zarIra cheDe che tyAre tiryaMca athavA manuSya-nimAM punarjanma le che, kAraNa ke jenone mate naraka te prAyazcittasthAna che, temAM prAyazcitta karavA sudhI ja pApIe rahevAnuM hoya che, sadA kALa nahi. keTalAkane mata e che ke chevaTanuM pAtALa mahAtama prabhA e vizvane nIcene cheDe che, bIjAne mata e che ke enI nIce paNa taLIA vinAnuM sthAna che ane tyAM nigoda ane bIjA nIcA prakAranA kaMI paNa saMjJA vinAnA jI rahe che." A sthiti AvavAnuM kAraNe keTalAka jenone mate evuM che ke je jIva pitapatAne pApe nigedamAM athavA bIjA sUkSama ekedriyamAM evA prakAre janma pAmyA che, tene tyAM rahevAnuM maLe che.35 urviloka devane sUkSama vaikiya zarIra hoya che ane tethI bhautika bhAvanAe te bahu sukha bhegavI zake che. te garbhadvArA janmatA nathI, paNa upapAtadrArA avatare che ( pR. 17 ), ane te karmane anusarIne hoya che. devanuM jIvana vilAsamAM ja vyatIta thAya che, te nRtya ane kIDA karyA kare che ane pitAnAM bhAvamAM snehIjanenI sAthe aneka Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakArane AnaMda le che. emane pahelA traNa prakAranAM darzana ane jJAna hoya che ane tethI badhA chane avadhijJAna ke virbhAgajJAna hoya che. emanAmAM mithyAtva hoya che athavA pahelA traNa prakAranAM samya tva hoya che. emanuM cAritra sAruM hoya ke na hoya. emane bhejananI IcchA thatAM ja te paritRpta thAya che, tethI virati emane saMbhavatI nathI; tethI e cethA guNasthAnathI upara caDI zakatA nathI. emanAM karmaphaLa bhegavAI rahe tyAre emane jIva, keIpaNa dekhItA kAraNa vinA devazarIrane tyAga kare che ane madhyalokamAM tiryam athavA manuSya-nimAM punarjanma le che. denA mukhya cAra varga nIce pramANe che: 1 mavanavAsI pAtALanA saithI uparanA pradezamAM bhavanamAM rahe che. 2 attara A dharatI nIcenA pAtALamAM ane pAtALa tathA madhyalekanI vacamAMnA sthAnamAM rahe che. 3 timadhyaloka ane urvalakanI vacamAMnA sthAnamAM rahe che. 4 vaimAnika urdhakamAMnAM vimAnamAM rahe che. A cAra vargamAM vaLI aneka upavarga che ane temAM meM pAchA bIjA upavarga che. A upavargomAMye pAchA aneka bheda hoya che, kAraNa ke deve ghaNuM karIne so sarakhA hotA nathI, paNa pratyeka bhinnabhinna padavInA heAya che. evI padavIonI saMkhyA paNa aneka hoya che. bhavanavAsIomAM ane keTalAka vaimAnikamAM evI padavIe hoya che. te anukrame nIce pramANe che. 1 . rAjA 6 rokIdAra. 2 sAmAni, rAjakumAra 7 zani coddhA 3 sAhiza zajapurUSa 8 kazI nAgarika 4 pariSaca ucca sevaka 9 mo sAmAnya sevaka 5 mirara iMdranA zarIra rakSaka 10 Dhisivapa nIca jAtinA. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2 ) vyantamAM ane jatiSkamAM uparamAMthI 3 jI ane 6 ThThI padavI hatI nathI. vaimAnikenA sauthI zreSTha vargamAM bIjA vadhAre paNa upavarga che. judA judA varga upavarganA deve temanA dekhAvamAM, zarIra- * parimANamAM ane vastrAdikamAM ekamekathI judA hoya che. devanuM AyuSya TUMkAmAM TuMkuM 10000 varSanuM, lAMbAmAM lAMbu 33 sAgarepamanuM hoya che. pahelA traNa varganA devanI vezyA kRSNa, nIla, kApata ke taijasa hoya che, bAkInAnI taijasa, padya ke zukla hoya che. bhavanavAsIo ratnaprabhAnA (pR. 240) uparanA bhAgamAM khAsa karIne madhyalekanI nIcenA bhAgamAM sundara bhavanamAM rahe che. teo dekhAve kumAra jevA hoya che, tethI ja temanA varganA nAmanA bIjA padamAM kumAra zabda Ave che. e varga nIce pramANe che - 1 ca mAra 2 nAgumAra 3 supa (garUDa) kumAra 4 vAyusumAra 5 pazumAra 6 sadhiyumara 7 vija (dizA) supara 8 vighusmAra 9 svanita (meghagarjanA) kumAra 10 zanizumAra. dareka varga upara be be indra hoya che, temane eka uttaramAM ane bIje dakSiNamAM rahe che. pratyeka indrane aneka IdrANIo ne aneka urSedrANuo hoya che. temanI pAse 7 mA vargamAMnI 7 senApativALI 7 sena hAjara rahe che. senAnA 7 varga te A pramANe che-padAti, azva, hastI ratha, mahISa, vAdya ane nartake. ahIM kRSNa, nIla, kApata ane tejasa lezyA hoya che. vyaMtara bhavanapatinI uparanA bhAgamAM aneka nagaramAM rahenArA che, temanA judA judA 8 varga nIce pramANe che de Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) 1 bhUta -2 pizAca yakSa 4 rAkSasa 5 kiMbhara kiMpuruSa . 7 mahoraga 8 gandharva ratnaprabhA pAtALanA uparanA 1000 pejanamAM AvelA nagaramAM, madhyama ane adholekanI vaccenA bhAgamAM vyantare vase che. tenA dareka varganI upara be be Indra hoya che, dareka Indrane 7-7 senA hoya che. kRSNa, nIla, kApata athavA tejasa lezyA hoya che. je tiSkane ekalI telesyA hoya che. jyotiSka te gaganamaMDaLanA adhivAsI che. jambudvIpa, dhAtakIkhaMDa ane huM puSkaradvIpanI upara 790 thI 900 ejana uce barAbara merU parvatanI cAre bAjue rahe che. aneka prakAranA vimAnemAM besIne teo satvara vege phare che. jyotiSkanA 5 prakAra chesUrya, candra, graha, nakSatra ne tArA. eka sUrya ne 1 candrane parivAra 88 graha, 28 nakSatra ane 6697500000000000000 tArA hoya che. jenone viziSTa mata che ke aneka dvIpasamudramAM thaIne asaMkhya sUrya, asaMkhya candra ane asaMkhya graha, nakSatra tathA tArA che, jambudvIpane 2 sUrya, lavaNadane 4, dhAtakIkhaMDane 12, kAledane 42, 3 puSkaradvIpane 72-e rIte manuSyalakamAM sau maLIne 132 sUrya che. 132 candra che. graha, nakSatra ane tArA paNa te ja pramANamAM che. te cara che ane tenI pachInA badhA sthira che. jene upara pramANe mAne che, kAraNa ke teo madhyakaviSenA pitAnA bhUgALadarzanane vaLagI rahe che ane tethI e viSayanAM badhAM bhAratadarzanathI jeno judo mata dharAve che. teo mAne che ke "eka ahorAtranAM 30 muhUrtamAM sUrya-ane te ja rIte sA jyotiSka merU parvatanI AsapAsanuM mAtra adhuM ja vartuLa pharI zake che, tethI bharata-varSamAM rAta jyAre pUrI thAya, tyAre je sUrya Agale divase prakA hatuM te merU parvatanI vAyavya dizAe AvI zake. te samaye bharatavarSanI pUrvamAM je sUrya uge che, te Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (243 ) tethrI AgalI saMdhyAe Athame sUrya na hoI zake, paNa tenAthI judo bIje ja sUrya hoI zake. e be sUrya vaccene bheda Akhe karI zakAtuM nathI. trIje divase savAre pAche pahelA divasane sUrya te daramiyAna merUnI Aneya dizAe AvI pahoMcIne uge che ane e vyavasthA nirantara cAlI jAya che. e ja kAraNe jene jabUdvIpamAM be candra, be sUrya ane e pramANe badhuM bevaDuM mAne che. paNa bhAratavarSamAM te ekekALe emAMnuM ekeka ja dekhAya che, ane baMne ekamekanI sAthe dekhAvamAM sarakhAM che, tethI dekhAvamAM kaze bheda paDatuM nathI." 36 jambudvIpa upara jeTalA tiSka che tethI bIjA dviIpa ane samudro upara svAbhAvika rIte ja vadhAre hoya che. kAraNa ke te merUthI bahu dUra AvelA che ane sUrya caMdra vadhAre hovAthI tene parivAra paNa vadhAre hoya che. puSkaradvIpamAM vacce vacce je mAnuSettara parvata Ave che te e dviIpanA be sarakhA bhAga kare che. merUthI e parvata sudhInA 2 khaMDamAM manuSya vase che, e parvatanI pelI pAra jatiSka khasatA nathI, paNa pitAne sthAne sadA sthira rahe che. tyAM sUryane caMdra ekamekathI 100000 pejana dUra che, ane temanAM aneka vartuLa banelAM che. merU parvatanI upara asaMkhya yojana pachI zarU thatA ane mALa upara mALamAM beThavAyelA udghalekamAM rahelA vimAnamAM vaimAnike vase che. ekeka vimAnamAM (nIcethI uparane anukrame) keTakeTalA mALa AvelA che tenI hakIkata nIce ApuM chuM. 1 thI cethA pradezamAM be be vimAna che; eka uttaramAM, eka dakSiNamAM ne navamAthI bAramA pAchaLanA keSTakamAM tene mATe u ane 6 akSare mUkyA che. vetAmbara ane digambara matamAM je bheda che te paNa e koSTakamAM sAthe sAthe batAvyuM che. - -- Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 244) ka mALasaMkhyA || modharma dizA| zvetAmbara..... - mALasaMkhyA | digambara saudharma izAna izAna da. sanatkumAra sanatkumAra mAhendra mAhendra madhya brahmaloka brahma brahmottara lAntaka kApiSTha zukra zukra mahAzukra zatAra " | sahasrAra aAnata 4A prAnata prAnata prAraNata pAraNa acyuta dhAraNa acyuta 4. adho.) madhya. urdhva. veyaka 9 anudiza / 5 anuttara 5 anuttara uparanA kaSTathI joI zakAze ke anudiza mAtra digambare ja mAne che. uparanA kama uparAMta nava jAtinA jovanti deve che, te brahma Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 245 ) lekanI AsapAsa vase che. digambarane mate emanA 24 varga cheH sArasvata, Aditya, bahni, aruNa, gardatoya, tuSita, avyAbAdha sane ariSTa ane e vargonI vacce AvatA bIjA 16 varga-kula 24 e mehamukta hoya che ane tethI emane phevarSi kahe che; tIrthakare jyAre dIkSA levAnA hoya che tyAre teo temanI pAse Ave che, anta manuSya janma dhAraNa kare che ane mokSa pAme che. 1 thI 8 sudhInA pradezane kahe che ane tyAMnA vasanArane ja kahe che, tethI uparanA pradezane jArI kahe che ane tyAMnA vasanAra paNa te ja nAme oLakhAya che. vaimAnikanAM nAma emanAM sthAna uparathI paDelAM che. e sthAna ratnamaNinAM bAMdhelAM ne bhavya che, ekekA nagara jevaDAM meTAM che. narakanI peThe enA paNa ekameka upara goThavAyelA mALa che, ekeka mALamAM vacce madhyavimAna hoya che, tyAMthI cAre dizAmAM vimAnenI cAra zreNio hoya che, ane e zreNionI vacce vaLI bIjA chuTAM vimAna hoya che. devalokamAM rahenAra deve dekhAve ati sundara hoya che, prakAzita kumAra jevA hoya che, emane chAyA hotI nathI, e AMkhane palakAre mAratA nathI, emanA vALa ne nakha vadhatA nathI. emane sadA indriyasukha maLye jAya che; sundara zabda, gaMdha, rasa ne varNa nirattara badalAyA jAya che, ane AMkhe sadA bhavyabhAve mIMcAyA vinAnI rahe che. tyAM sadA sukhI sthiti pravarte che, rAta-divasane bheda nathI ane maNimANikyanA prakAzathI so prakAzI rahe che. | svarga jema uMnuM, tema tyAM rahenAra devanuM Ayu, avadhijJAna, baLa ane ene AnaMda vadhAre, paNa tenA zarIranuM parimANa, Atmavedana (bhAna-Consciousness), kamaMdhana ( Possessions) e chuM; vaLI tene pharavAne pradeza vizvamAM e che (uparanAM svargamAMnA devane pravAsameha e che heAya che). pahelA pradezamAM vezyA taijasa, bIjA ane trIjAmAM paDyuM ane bAkInAmAM zukla hoya che. judA judA pradezamAMnA devane nArIsukha Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 246 ) jude jude prakAre bhAgavavAnu hAya che. pahelA pradezamAM nIcA prakAranA devAnI peThe zArIrika sabhAga hoya che, bIjA pradezamAMnA DhavA pAtAnI nArIone AliMgana ane cumbana daIne tathA temane lADa laDAvIne paMpALIne santASa pAme che, ane peAtAnI kAmavAsanA tRpta kare che. trIjA ne ceAthA pradezamAMnA deva pAtAnI devIonA saundaryAne joine, pAMcamA ane chaThThAmAMnA deva temanA miSTa sura sAMbhaLIne ane sAtamA tathA AThamAnA deva temanI sundaratA manamAM vicArIne Ananda pAme che. Ama pradeza jema uMcA, tema tyAMnA devattu kAmajIvananuM svarUpa sUkSma, sauthI uparanA--9 mAthI 11 mA sudhInAM-kalpAtIta pradezamAMnA devAne kazI kAmavAsanA hAtI nathI. tyAM strIo paNa hAtI nathI. * kApapanna ( 1-8 ) devAnA daza iMdra che. 1, 2 pradezamAM e e Indra hAya che, eka uttaranA devA upara ane khIjo dakSiNanA devA upara rAjya kare che; 3jA thI 6 ThThA sudhInA pradezamAM eka ja indra hAya che. 7-8 mAM e be vacce eka iMdra hAya che. kalpAtItanA ( 9-11 ) devanA kAi iMdra ja nathI hAtA. tyAM sA devA ekamekanI sarakhA haiAya che ne tethI sA amintra ( huM indra ema ) kahevAya che. vaimAnika devAnA vividha vanA indro viSe jainoe vistANu kathAo lakhI che. e kathAomAM sAdhanA indrane za kahyo che, khIjA indronAM nAma pAtAtAnA kalpane anukULa che. jagamAM mahattvanA je je prasa MgA ane che, te sAmAM ane khAsa karIne tIrthakarAnA itihAsamAM za mahattvanA bhAga bhajave che. dakSiNa vibhAgamAM jyAre kAi tI karanA janma thAya che tyAre enuM Asana DAle che. peAtAnA avadhijJAnane maLe ema thavAnu kAraNa e jANI le che, pachI peAtAnA rizaivamaiSIne sudhama`DapamAMnA subheSa nAmanA eka ceAjana parighanA ghaMTane vagADavAnI AjJA kare che. e pracaMDa ghaTanI traNa garjanAo kare che, tyAre sudharma svarganAM bIjA bhavanamAMnA 3199999 ghaTa paNa vAgavA mAMDe che. sau deva sAvadhAna thAya che, zA prasaMga anyA che? te zakra pAsethI sAMbhaLI le Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 240 ) che ane game teA tIrthaMkara uparanA snehanA ke bhaktinA kAraNe, game te jijJAsAne kAraNe ke kAM tA zakanI AjJAne kAraNe sau ekaThA thaI jAya che. pachI zakra peAtAnA anucarava sAthe vimAnamAM caDe che, madhyalAkamAMnA naMdnIzvaradvIpamAM AvelA ratikara parvata upara utare che ane tyAMthI tIkarane ghare emanI bhakti karavA jAya che. tyAMthI tIrthaMkarane merUpa ta upara janmAbhiSeka karavA lai jAya che. evI ja rIte bIjA kalpanA indro madhyaleAkamAM Ave che, emanI bhakti kare che ne pachI pAchA peAtAnAM bhavanamAM jAya che. zakra ane khIjA Indro paNa tIrthaMkara dIkSA le che, kevaLajJAna prApta kare che ne nirvANa pAme che tyAre paNa eja pramANe kare che. badhAM kalpApapanna svargamAM ka`ne pariNAme, khAsa karIne (zuddha ke khAla) tapane pariNAme mithyAttva ane samyaktvavALA devA hoya che; gaiveyaka svargamAM paNa e pramANe thAya che, ane alabhya (pR. 194) jIvAe paNa pRthvI upara samyak cAritra Acayu` hoya te te paNa tyAMsudhI upaje che. uparanAM svamAM te mAtra samyakatva ja pravarte che. pahelA e svargAnA deva pachInA bhavamAM paryApta bhUmikAya, akAca ke vanaspatikAya, paMcendriya tiryaMg ke manuSya-ceAnimAM avatarAya evAM kama khAMdhe che, 3jAthI 8mA svarganA deva paMcendriya tiga ke manuSya-ceAnimAM avatarAya evAM ane tyArapachInAM svanA deva mAtra manuSyayeAnimAM avatarAya evAM kama khAMdhe che. vinaya, vainayanta, nayanta, zravarAbita ane sarvAsiddha e pAMca anuttara svargamAM badhA devAne samyajJAna hAya che ane te sAceAthA guNasthAna upara hAya che. pahelAM cAramAMnA dhruvane hajI be vAra avataravuM paDaze, pAMcamAne hajI ekavAra janmavuM paDaze, ne pachI temane meAkSa prApta thaze. sidhdhAnu' dhAma. sarvAsiddha svanI upara 12 ceAjane phAtrA mAra pRthvI che. * traiveyaka svarganuM e nAma eTalA mATe paDeluM che ke e sthAna leAkapurUSanA grIvA ( garadana ) rUpa che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ughADelI chatrInA ghATanI che ne vacce 8 jana jAdha che. e metI ke dUdha karatAM vadhAre sapheda, suvarNa karatAM vadhAre prakAzita ane sphaTika karatAM vadhAre zuddha che. alekathI e zilA eka je jana nIce che. A ejananA sauthI uparanA bhAgamAM siddha zAzvata kALa sudhI vase che ane tyAM saMsArabaMdhathI mukta thaI e muktinuM ananta, anupama, avinazvara sukha bhegave che. ItihAsa ane santacarita. * bhUmikA. saNiI ane yuga (Ara) jagata nitya che ane ekaMdare sthAyI che. vizvanA moTA bhAgamAM nAnA nAnA pheraphAra thatA chatAM sarva sAdhAraNa sthiti kAyama pravarte che. manuSyalekanA keTalAka bhAgamAM niyamita rIte nirantara caDhatA utaratA juga pravarte che ane temAM dezanAM havApANu ne vanaspati, zarIra parimANa, Ayu ane lekanI prakRtimAM sAre narase pheraphAra thayA kare che. jaino mAne che ke anAdi kALathI anaMta kALa sudhI ekamekanI pachI AvatA kALanA be bhAga pratye jAya che. eka caDhate te rUgiI ane bIje utarate te varSaf. utsarpiNInA Arambha sthiti manuSyajagatamAM azubhatama hoya che, paNa dhIre dhIre zubha thatI jAya che ane atte bane teTalI zubha sthiti thAya che ane tyArapachI avasarpiNI bese che. banI zake eTalI zubha sthitie te zarU thAya che. paNa dhIre dhIre azubha thatI jAya che ane anta banI zake eTalI azubha sthiti thAya che. ekekI sarpiNuM 10-10 koTAkeTi sAgarepama sudhI pravarte che. che. pratyeka sarpiNInA 6 yuga hoya che, ane enI sthiti nizcita kALanI heAya che. emAM je prakAranI guNasthiti pravarte che, Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ velAM che. A guNa te uparathI emanAM nAma paDelAM che. sugane kA kahe che, azubhane kuNA kahe che. bIjA cAra yuganA nAma temanA guNa pramANe e be zabdanA samAsathI banAvelAM che. e badhAMnI hadIkata nIce ApelI che. avasarpiNa. 1 sumapuSanA zubhatama yuga che ane 4 kaTikaTi sAgarepama sudhI pravarte che. 2 suSamAM zubha... ...... . ... 3 ) 3 suSamanA zubhAzubha yuga che ane 2 kaTikaTi sAgarepama sudhI pravarte che. 4 suSamagSama azubhAzubha, 1 TikaTi sAgarepamamAM 42000 varSa ochAM eTaluM pravarte che. 5 phuDA azubha yuga .21000 varSa sudhI pravarte che. 6 subhASamAM azubhatama yuga................... ....... utsarpiNI. 1 phumatuSamA azubhatama yuga che ane 21000 varSa sudhI pravarte che. A 2 phukAmA azubha che , 3 suSamagvamA azubhazubha yuga che ane 1 koTikaTi sAgare pamamAM 42000 varSa ochAM eTaluM pravarte che. 4 pujanAnupamA zubhAzubha yuga che ane 2 kaTikeTi sAgarepama sudhI pravarte che. ( 5 suSamA zubha 3 - 6 imAma zubhatamay us! Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ) - avasarpiNI ane utsarpiNI ekavAranA parikramaNe eka #Aiva thAya che. sarpiNInA 6 yugamAMnA pratyekane jhAra kahe che. kALacaka vinAAdie, vinA anta ekane eka ja rIte nirantara pharyA jAya che, avasarpiNI pachI utsarpiNI ane utsarpiNI pachI avasarpiNuM AvyuM ja jAya che. manuSyalokane itihAsa te e kALacakranA parikramaNane ItihAsa che. pRthvI upara vividha AramAM zuM banyuM ane te pUrve zuM banyuM hatuM enuM varNana jaina dArzanike Ape che, vaLI have kALacakra pharaze tyAre zuM banaze, ApaNe vartamAnamAM duSamAmAM chIe e AramAM hajIye zuM azubha banavAnuM che, tyArapachInAmAM zuM azubhatama banavAnuM che ane pharI pravartatI utsapi NamAM dhIre dhIre zuM zubha banatuM javAnuM che e sa hakIkate pitAnA sarvajJa gurUnI sahAyatAe varNave che. jaina granthamAM bIjA Ara viSe saMkSipta ja varNana che, kAraNa ke temAM manuSyanI sarva sAmAnya sthiti hoya che, paNa suSamaduSamA ne duSamasuSamA e be AranuM varNana savistara che. A be AramAM niyamita rIte 63 zalAkA purUSa thAya che ane jenonA jagaditihAsamAM e madhyabindue che. 24 tIrtha, 12 vanava, ane 27 vIra ( 9 paTela, 9 vAva ane 9 prativAdeva ) e rIte 63 zalAkA purUSa che. pratyeka suSamaduSamAmAM ekeka tIrthakara ane ekeka cakavatI thAya che; bIjA badhA tIrthakara, cakavartI ane vIra duSamasuSamAmAM thAya che ane baMne sarpiNamAM ema baMne che * AgaLa jaNAvI gayA chIe ke A kALacakranuM parikramaNa madhyalekanA bharata ne airavata kSetramAM ja pravarte che. bIjA kSetramAM te amuka Ara sthAyIbhAve pravarte che. baMne kurumAM nirantara suSamasuSamA, harivAsamAM ane ramakavAsamAM suSamA, haimavatamAM ane hairaNyavatamAM suSamaduHSamA, videhamAM ane aMtarIpamAM duSamasuSamAM pravarte che. 39 ra bIjA vaLI keTalAka purUSane zalAkA tarIke gaNAvyA che, te rIte te emanI saMkhyA ethI ye vadhI jAya. evA vadhArenA zalAkApurUSo A pramANe Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2 ) .. A pAMceya varganA zalAkA purUSanAM jIvanacarita ekamekanAnI sAthe meTe bhAge maLatAM Ave che. emanA guNa ekasarakhA che. ne jIvananA mahatvanA prasaMge paNa ekamekanI sAthe ekasarakhA hoya che. tyAre jainonA jagaditihAsamAM praveza karIe te pUrve A zalAkA purUSanA ItihAsanI sthiti saMkSepamAM joI jaIe. 63 zalAkApurUSa. 24 tIrthakara. tIrthakare e jainonA payagambare che. e dhArmika mULatatve prakaTa kare che ane potAnA upadeza ane AcAra dvArA potAnA anuyAyIone mekSa apAve che. tIrthakara (tIrthakara ) zabdane artha yUrepamAM e levAya che ke "tAraka, mArgadarzaka' eTale saMsAra sAgaramAM je mAge thaIne bhaktajana nirbhayatAe jaI zake ane badhAM duHkhane DubAvIne nirvANa pAmI zake e mArga dekhADanAra athavA kADhI ApanAra. paNa jeno e zabdane e artha le che ke sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e cAra jainatIrthane astimAM lAvanAra purUSa. tIrthakara zabdane badale bIjA paNa keTalAka zabda vaparAya che. e nina eTele jItanAra kahevAya che, kAraNa ke saMsAra pratyenA rAgadveSane jItIne mukta thayA che tharvata eTale pUjA egya kahevAya che, kAraNa ke emanA che - nAra, 11 . ame e viSe ahIM kazuM vadhAre lakhIzuM nahi, kAraNa ke emanuM mahattva 63 zalAkApurUSa karatAM bahu ochuM che ne jene granthamAM paNa emanuM varNana bahu ochuM che.40 tIrthakaronA 24 pitA temaja 7 ( 14 ) kulakara paNa zalAkApurUSa jevAM gaNAya che; emane viSe yogya sthAne saMkSepamAM varNana Avaze. . . ' ka jina zabda tIrthakarane mATe ja vaparAya che ema nathI. jene kevaLajJAnanI prApti thAya che evA sau mukta thanAra purUSone mATe paNa vaparAya che jemake zravaNabelagolAnA lekhamAM bAhubaline jina zabda ja oLakhAvyA che ne gandharva paNa jina kahevAya che, sAmAnya jinathI judA pADavAne tIrthakarane jinezvara kahe che, Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( reyara) jIvananA ( garbha, janma, dakSA, rAnaprApti ane nirvANa ) pAMca mahAprasagee Ina ane ke emanI pUjA kare che. ' chava jyAre pitAnAM sakamathI tIrthakara thavAne gya thAya che ane tIrthakara nAmakarma (pR. 166) bAMdhe che tyAre tIrthakara padane prApta kare che. tIrthakara nAmakarma baMdhAvAne mATe mukhyatve karIne nIcenAM kartavyo joIe che. "jJAnanI paripUrNatA, bhavyatAprApti, vratanuM saMpUrNa paripAlana, saMsAraduHkhane nAza, yathAzakti dAna, tapa, saMghanI ane sAdhuonI sevA; ahaMta, gurU, jJAnI ane dharma pratye sneha, AvazyakanuM pAlana, dharmamArga pratye mAnavRtti temaja satyadharmanA jJAtAo pratye pUjyabhAva." 41 pratyeka tIrthakara jagatmakAzaka thAya te pUrve emaNe vividha nimAM aneka bhava levA paDe, ane tyArapachI chevaTe e pada prApta kare. A vividha pUrvabhavanA ItihAsa varNavavAmAM jaina granthAe khUba rasa lIdhe che. jIva jyAre tIrthaMkara pada prApta karavAne heya tyAre te pUrve devalokamAM avatare, tyAM bahu lAMbA kALa sudhI svargIya vilAsa bhegave, pachI pRthvI upara suvarNamaya motI jaDyA mahelamAM rANIne peTe avatare. badhA tIrthakara jagatamAM rAjavaMzamAM avatare che. A sarSiNanA 2 tIrthakara (20 mA ne 22 mA) harivaMzamAM avataryA hatA, bIjA badhA IkSavAkuvaMzamAM avataryA hatA. tIrthakaranA janma pUrve mAtA 14 (16) svapna jue che. e svapna A pramANe che. 1 megha jevI garjanA karanAre sapheda hAthI, * pA ane mahAvIra e be sauthI prakhyAta tIrthakaranA pUrvabhavate itihAsa yathAyogya sthAne ApIzuM. bIjA tIrthakarenA itihAsa paNa teja prayA nA che. ja zvetAmbarA 14 svapna mAne che, digambara 16 mAne che. A varNanamAM digambarane mata jotAmbarathI jyAM judo paDe che, tyAM kausamAM batAvelo che. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (143) 2 sapheda vRSabha, 3 sapheda siMha, 4 himavAn uparanAM padma upara virAjatI sundara zrIdevI, 5 sugandhita puSpAnI eka (e) mALA, 6 zveta prakAzavALA candra, 7 rakta prakAzavALA sU, 8 mayUrapicchathI zeAlatA, suvaNuMdaNDavALA dhvaja ( e matsya ), 9 zuddhajaLe bharyo eka (e) suvarNa kaLaza, 10 huM se, matsya ane bIjA jaLacare suzAbhita padma sarovara, 11 zubharyA taraMgAvALA samudra, ( 12 maNiratnamaya Asana, ) 12 (13) gandha vAdya vagADe che jenA upara evu' vimAna, ( 14 asura bhavana, ) 13 ( 15 ) merUpa ta jeTalA uMcA ratnarAzi, 14 (16) zveta zikhAvALA agni. rANIe svapnamAM je joyu hAya che te turata ja peAtAnA svAmIne kahe che. svAmI svapnanuM mAhAtmya turata samajI jAya che. zubha svapnAnu phaLa bIjA svapnAthI nAza na pAme eTalA mATe rANI bAkInI rAtri dhama saMbaMdhI vicAraNAmAM jAgatI rahe che. bIje divase savAramAM khelAvelA svapnAMThA 30 mahA svapnAmAMthI kayA svapnA Ave te tIrthaMkaranA janma thAya e viSe vivecana kare che ane tI karapada prApta karanAra putrane janma rANIne peTe thaze evI bhaviSyavANI bhAkhe che. rANInA garbhakALamAM kazA akasmAt naDatA nathI, mAtAnA garbhamAM pazu tI kara Anada kare che, e kALamAM je prasaMgA ane che ( garbhiNIne je dAda thAya che) te uparathI navA janmanAra khALakanuM nAma pADavAnuM vaDIleAne sUcita thAya che. 9 mAsa pUrA thayA pachI kaMIka samaye zubha grahanakSatramAM rAjakumAra avatare che. e prasa Mge samasta vizvamAM prakAza thAya che. devA peAtAne AsanethI khasI paDe che ne e bALakanI pUjAbhakti karavAne doDI Ave che. prathama dizAkumArikAo ( devIo ) Ave che. te enA guNu kIrtana kare che, vAyu sugandhita karI mUke che ane aneka rIte bALakanI pUjA kare che; keTalIka mAtAne ane putrane zayyAmAM suvADe che, khIjI nALa vadhere che, ane maNimaya khADAmAM padharAve che, tenA upara mATI nAkhI puSpa Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAve che, vaLI dro merU parvata para laI jaI tIrthakarane navarAve che, prabhAte rAjA meTo mahotsava kare che, temAM prajAjana bhAga le che; rAjA moTA dAna de che ane kedIone cha de che. deve ane manuSya ja nahi, paNa jIva mAtra jinajanmathI Ananda pAme che, eTale sudhI ke nArakI jIvene paNa eka kSaNa sudhI zAtA thAya che ane temanA duHkha kaMIka ochA thAya che. pachI rAjakumAra mATe thAya che ne tenA padane zebhe evI rIte enuM lAlana pAlana thAya che. dhavarAvavAne, navarAvavAne, zIkhavavAne, ramADavAne, teDavAne ema pAMca prakAre ucheravAne mATe pAMca dAsIo rAkhavAmAM Ave che. kumAra jyAre bhUkhyA thAya che, tyAre Indra enA aMguThAmAM mUkeluM amRta cUse che, stanapAna karatuM nathI. kumAra jema jema meTa thatuM jAya che tema tema e sundara ne jJAnI thato jAya che, potAnI asAdhAraNa zaktinAM pramANa addabhuta Azcaryo vaDe bALapaNathI ja Apate jAya che. ene badhI kaLAonuM ane jJAnanuM zikSaNa ApavAmAM Ave che; kumAra dhIredhIre yuvAna thAya che ane sArI rIte badhA vilAsa bhagave che. atte khuba ThAThamAThathI sundara rAjakumArI sAthe lagna kare che ne putrane pitA bane che. keTalAka tIrthakare pitAnA pitAnA saMsAratyAga pachI rAjya paNa kare che. game eTalo bhapake, game eTalI sattA juvAna rAjakumArane bhaitika vilAsanI nirarthakatA ane bhautika gaDamathalanI anarthakatA viSe chetarI zakatI nathI. saMsAra tajavAnI ene dhIredhIre IcchA thAya che. amuka asAdhAraNa prasaMgane kAraNe (pArzvanAthane potAnA pUrvatIrthakaranI pratimA dekhAI hatI te kAraNe) e IcchA niNayAtmaka thAya che. lekAMtika deve emanI e IcchAne daDha kare che ane emane bhAvI jagatAraka mAnI emanI stuti kare che. eka varSa sudhI pitAnA dhanabhaMDAramAMthI moTAM moTAM dAna kare che. pachI jyAre dIkSAnuM mahAparva Ave che tyAre zaka ane bIjA deve e mahatsavane anukULa emane zaNagAre che ane sundara zibikAmAM Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (255 ) besADIne lekanA mahAna vacce emane vanamAM laI jAya che. ahIM e potAnA se AbhUSaNa utArI de che ane paMcamRSTi loca kare che eTale ke pAMca muThIthI potAnA keza utArI kADhe che. Indra e keza eka pAtramAM ekaThA karI le che ane tene kSIrasamudramAM padharAve che. samyapha cAritrane hetue tIrthakara have pitAnA zarIranI avagaNanA kare che, potAnA divase dhyAnamAM gALe che; upavAsa kare che ane bIje tapa Acare che. kayAMya lAMbA samaya TharIne rahetA nathI, sthAnasthAnAntare parikramaNa--vihAra karyA kare che. emanA jIvananI vizuddhi 21 prakAre pramANita thAya cheH jema tAMbAnA vAsaNa (ke kamaLapatra) upara jaLa rahetuM nathI, jema chIpalIne meza ceTatI nathI tema tIrthakarane azubhakarma ceTatAM nathI; jIvanI peThe emanI gati akhkhalita hoya che; AkAzanI peThe nirAzraya hoya che. vAyunI peThe e apratibaddha hoya che; "zarad trAtunA jaLanI (ke candranI) peThe emanuM hRdaya svaccha hoya che; kamaLapatranI peThe kazAthI e malina thatA nathI; kAcabo jema pitAnA aMgene, tema e pitAnI indriyone gepavI rAkhe che DAnA zIMgaDAnI peThe e ekalA vicare che; "pakSInI peThe mukta hoya che, 1degbhAru pakSInI peThe pramAdarahita hoya che, hAthInI jevA parAkramI hoya che; 'vRSabhanA jevA pracaMDa hoya che, 13siMhanA jevA aparAjita hoya che; 14mandara parvatanA jevA avicaLa hoya che, upasamudranA jevA gaMbhIra hoya che, candranA jevA samya-zAnta hoya che, sUryanA jevA pracaNDa tejavALA hoya che; suvarNa jevA zuddha hoya che; pRthvInA jevA sahiSNu hoya che, ane agninI peThe prakAza ApanArA hoya che.' jagat ane enA sukha pratye udAsIna rahIne pitAnAM sarva karmamAMthI mukta thavAne tyArapachI tIrthaMkara prayAsa kare che; temane janmathI traNa prakAranAM jJAna te maLelAM hoya che ja, paNa have cethuM jJAna-mana:paryAya jJAna-bIjAnA vicAre jANI levAnuM jJAnaprApta kare che. anta kevalajJAna prApta kare che ne tyAre e kevalI Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( rama) thAya che. pachI deve emanI pUjA karavA de Ave che ane prathama emane e dharmane upadeza Ape che. tyArapachI sarva jIne dharmane upadeza ApavA e nIkaLe che. (vacare che.) tIrthakara sAdhAraNa rIte bhavya samavasarajImAM (sabhA maMDapamAM) besIne upadeza Ape che. e samavasaraNa deva mahAsamArambha emane mATe khAsa vika che. e hetue vAyukumAra eka jana dharAtaLa svaccha kare che, meghakumAra enA upara sArI rIte chaMTakAva kare che, vyantare enA upara kula ane maNi vere che. pachI de enA upara maMDapa bAMdhe che, e maMDapa geLa ke carasa hoya che. emAM traNa bhIta bAMdhelI hoya che. pahelI eTale sauthI andaranI vimAnike ratnamaNie bAMdhe che, bIjI eTale vacalI jatiSka suvaNe bAMdhe che ane trIjI eTale sauthI bahAranI bhavanapatio rUpe bAMdhe che. dareka bhIMtane metIe zaNagArelAM cAra cAra dvAra hoya che. vyaktie bAMdhelI madhyamaNipITha upara eka caityavakSa hoya che ane tenI nIce vyAsapITha hoya che, te ratnanI hoya che. AnA upara cAra bAjue cAra siMhAsana goThavelAM hoya che. dareka upara traNa chatra dharelAM hoya che, temanI cAre bAjue be be yakSa cAmara laIne ubhA rahelA hoya che ane temanI sAme suvarNapadA upara sphaTikamaya dharmacaka AvI raheluM hoya che. pachI pUrva dizAethI tIrthakara samavasaraNamAM praveza kare che ane pUrvAbhimUkhe pUrvANInA siMhAsane birAje che. bIjAM traNa siMhAsane upara te ja samaye tIrthakaranI pratimati dekhAya che ane tethI e badhI dizA tarapha eka ja samaye nihALatA jaNAya che. cAre bAjue niyata karele sthAne samavasaraNamAM leka beThA ke ubhA hoya cheH bhavanapatienI, vyantarenI, jyotiSkanI ane vaimAnikenI strIo tathA sAdhvIo ubhI hoya che, e cAra prakAranA deva, sAdhuo, zrAvaka ane zrAvikAo beThAM hoya che. e bAra prakAranAM sabhAjanene pachI tIrthakara upadeza Ape che. madhyasabhAmAM (bIjA gaDhamAM) tiryaMca ubhA hoya che ane bAhAsabhAmAM (trIjA gaDhamAM) anuca (pAzva) ne vAhane hoya che. cAra prakAranA deva dvAra upara ceka kare che.43 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (257) dharmane pracAra karavAne tIrthakara vihAra kare che. jyAM jyAM e vicare che, tyAM tyAM sau leka emanI samIpa, emane badhA sAMbhaLavA deDI Ave che, kAraNa ke e lekanI bhASA game te hoya, paNa tIrthakaranA zabda badhA samajI zake che. pachInI kalpanA pramANe tIrthakara lekika prakAranI nahi, paNa alaikika prakAranI bhASAo-graNI bhASAe bele che. e potAnA vicAra amuka prakAre gupta mArge prere che ane emanA zrotA upara enI barAbara asara thAya che; eka gaNadhara pachI e vicArane lekabhASAmAM bole che ane pachIthI e sau e lokabhASAmAM utArI levAya che. | tIrthakarenA upadezane pariNAme hajAre leka temane mata svIkAre che. asaMkhya purUSa ane strIo zrAvaka ane zrAvikA thaIne temanA dharmane pALe che; ane aneka loka gRha tajI nigrahI thAya che eTale ke pitAnA jIvanamAM dhArmika AcAra AcaravA sAdhu ane sAdhvI thAya che. pratyeka tIrthakarane 34 atizaya hoya che. jainadarzanamAM AnuM vigatavAra varNana ApeluM che.* 4 atizaya janmathI hoya che -1 emane deha abhUta svarUpavAnuM ane adbhuta sugandhavAnuM hoya che, vyAdhi, prasveda ane maLathI rahita hoya che. 2 emane zvAsa kamaLanA je sugandhavAnuM hoya che. 3 emanuM rUdhira gAyanA tAjA dUdha jevuM veta hoya che, mAMsamAM mAMsane durgadha nathI hota. 4 emanI AhAra ane maLa-kriyA carmacakSuthI joI zakAtI nathI. 1 ka A mata kvetAmbara che. digambare mAne che ke kevalI AhAra ja karatA nathI, kAraNa ke je kare te emane sudhA hovI joIe paNa sudhA kadI tRpta thaI zakatI nathI ane tethI navIna karmanuM kAraNa bane che. zvetAmbare kahe che ke zarIra rAkhavAne ja e AhAra kare che ne bIjA prANuothI te judA prakAra hoya che." --- Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (258) 11 atizaya ghAtikane kSaya thaye prApta thAya che-samavasaraNanI bhUmi eka ja ejananA vistAranI hoya che, chatAM temAM keTikeTi deva, manuSya ane tiryaMca (emanI zakitathI) samAI zake che. 2 emanI vANuM eka jana sudhI saMbhaLAya che ane deva, manuSya ane tiryaMca svabhASAmAM samaje che. 3 emanA mastakanI AsapAsa sUryakAnti samAna mAmadata prakAzI rahe che, 4 emanI AsapAsa 25 jana sudhI ke rega, pa vairabhAva, 6 tIDa vagere jatu, 7 regetpatti, 8 ativRSTi, 9 anAvRSTi, 10 duSkALa pravartate nathI ane 11 parAyA ke pitAnA rAjya taraphathI kaze upadrava thatuM nathI. 19 atizaya devajanita hoya che -1 tIrthakaranI sAthe AkAzamAM dharmacaka, 2 be cAmara, 3 pAdapITha sameta siMhAsana, 4 traNa chatra ane 5 ratnamaya dhvaja cAle che, 6 deva suvarNakamaLo racIne emanA paga nIce mUke che, 7 samavasaraNanA traNa gaDha kare che, 8 cAre dizAmAM emanI mUrti dekhAya che, 9 emanI upara azokavRkSa hoya che, 10 kAMTA adhamukha thaI jAya che, jethI keIne vAge nahi. 11 vRkSe emane praNAma kare che, (name che) 12 AkAzamAM devadabhI vAge che, 13 emanI AsapAsa zItaLa vAyu vAya che, 14 pakSIgaNa (zubha zakunane mATe) temanAthI jamaNa uDe che, 15 gaMdakanI vRSTi thAya che, 16 paMcaraMgI puSpanI vRSTi thAya che, 17 emanA keza ane nakha vadhatA nathI, 18 cAre nikAyanA maLI eka kaTi deva temanI sevAmAM rahe che, 19 emanI AsapAsa sadA vasantaRtu vate che. tIrthakaranA vacananA 35 atizaya nIce pramANe che - saMkrAvitya zuddhi 2 grAhya uccatA, 3 grAkhyatva, bhavyatA, 4 evAmI poSava, meghagarjanA je zabda, 5 gatinA vidyArthinI sAme zabda thAya te, 6 rAtre spaSTatA, 7 3patarA rAganI - azokavRkSa, puSpavRSTi, devadUdabhI, cAmara, siMhAsana, chatra, dhvaja, suvarNakamaLa-e sadA tIrthaMkaranI sAthe rahe che. te 8 tihArya kahevAya che.46 kaI jagyAe AmAM nAmAMtara jaNAya che. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (259) samatA, 8 mArthatA arthanI gaMbhIratA, 9 zrAva7 avirUdha, 10 ziSTatva zreSThatA, 11 saMzayAmA saMzayane abhAva, 12 nirAtAco mata pratiSedhane abhAva, 13 hRAtA hRdayamAM utarI jAya evI kSamatA, 14 mitha:sAMttatA nyAyapurasaratA, 15 batAvaucitya dezakALayukta, 16 tatvaniSTatA, tattvayukta 17 prayatatva sambandhane vistAraasambandhane tyAga, 18 aThThAvAninjA pitAnI zlAghAne ane bIjAnI nindAne abhAva, 19 grAmibAstra pratipAdya viSayanI bhUmikA, 20 gratiniyamadhurata, neha ane madhuratA sahita, 21 prazacaMtA pratipAdya viSayanI lAghA, 22 zramatA pArakA marma ughADAM na pADavAM te, 23 maurya, udAra guNayukta 24 dharmaItivadvatA dharma ane arthane saMga, 25 grAcArcathatA vyAkaraNanI zuddhi, 26 vipramAviyuntA bhrama vagerene abhAva, 27 triva kutUhala, 28 amutatva, anupama 29, anAsavitaqtA ativilaMbane abhAva, 30 grenejagativica varNananI vividhatA, 31 jhApAvizeSatA AropaNanI vizeSatA, 32 satyapradhAnatA vacanabaLa, 33 vaTavavivivazatA varNAdine viveka, 34 byuchitti akhaMDa vAkyapravAha ane 35 anvesvi zrama rahitatA. | tIrthakara nIcenA 18 deSathI mukta hoya che-1 dAna-antarAya, 2 lAbha-antarAya, 3 bhega-antarAya, 4 upaga-antarAya; 5 vIrya-antarAya, (pR. 167), 6 hAsya, 7 rati, 8 arati, 9 jugupsA, 10 bhaya, 11 kAmAbhilASa, 12 zeka, 13 mithyAtva, 14 ajJAna, 15 nidrA, 16 avirati, 17 rAga ane 18 zreSa. tIrthakaramAM 4 anantatA hoya che-ananta darzana, anantajJAna, anantabaLa ane anantasukha. pratyeka tIrthakaranI sevAmAM eka yakSa ane yakSiNI rahe che. te prabhunI upara atyaMta rAgI thayelA hoya che.. - tIrthakara aneka dharmabhAvanA ane utkRSTa cAritra Acare che ane temanA kamane sarvathA kSaya thAya che tyAre e nirvANa pAmavAne cagya thAya che; pachI AhArapAna tajI de che, sarva karmanA kSaya pachI Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (260.) dehanuM paugalika AvaraNa tajI de che ane anta lekane zikhara pradeze cI jAya che. nirvANa pAmelA tIrthakaranA mRtadehane indra kSIrasAgaranA jaLathI snAna karAve che, tene aMgarAgavaDe vilepana kare che, deve candanAdi kASTanI citA gelve che, agnikumAra temAM agni prajavalita kare che, pachI citAne sthAne deve maNimaya stUpa race che. - badhA tIrthakaronuM jIvana cheDe ghaNe aMze A rIte vyatIta thAya che, temanAM jIvanacarita eka ja prakAre AlekhAyAM che. aneka jainagranthamAM te mukhya mukhya vigate ja ApelI che. sAmAnya rIte pratyeka tIrthakara mATe A pramANenI hakIkata ApelI hoya che-pUrvabhavene ItihAsa, kayA svargamAMthI cyavane avataryA che, temanA mAtApitAnA nAma ane janmasthAnanuM nAma, temanI janmakuMDaLI, dIkSA lIdhI te ane kevalajJAna pAmyA te sthAnanAM nAma, je vRkSa nIce kevalajJAna pAmyA te vRkSanuM nAma, nirvANa pAmyA te sthAnanuM nAma, temanAM cihna, zarIrane raMga ane parimANa, emanA gaNadharanI, sAdhunI, sAdhvInI, zrAvakanI, zrAvikAnI saMkhyA ne emanAM mukhyanA nAma, emanI sevA karanAra yakSa ane yakSiNanAM nAma, emanI pahelAMnA tIrthakara nirvANa pAmyA tyArathI emanA janmasudhIne athavA nirvANa sudhIne kALa, ane dareka sthitimAM keTale kALa rahyA ne kayAre nirvANa pAmyA te hakIkata. 12. cakravata. cakravartI te bhAratavarSamAM avataranArA ane tenA cha khaMDanA rAjA hoya che. tIrthakarenI peThe emanuM jIvana paNa lagabhaga eka ja prakAranuM hoya che. pUrvabhavamAM karelAM puNyakarmane phaLe athavA nidAna eTale pUrvabhavamAM karelA niyANuthI jIva cakravata thAya che. e IkvAku vigere rAjakuLamAM avatare che, pitAnA pratApane ne rAjyane vistAra vadhAre che, badhI kaLAomAM ne jJAnamAM pravINa thAya che. cakravartI sundara ane baLavAna vIra ane vivekI hoya che, enAmAM AtmA ane zarIra sambandha 36 atizaya hoya che. badhA zatruone yuddhamAM parAjaya Ape Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (261 ) che, bharatakhaMDanI upara vijaya prApta kare che, tyAre deve AvIne e nI sevA kare che, stuti kare che ane meTI dhAmadhumathI cakravartIpadane abhiSeka kare che. e dIrghakALa sudhI pratApazALI rAjya kare che, pRthvI upara prApta thatI aneka strIone ane nidhiene upabhoga kare . keTalAka cakravartI dIkSA le che ane tIrthakara paNa thAya che (A avasarpiNImAM 16 mA, 17 mA ane 18 mA tIrthakara cakravata thayA che) prAte nirvANa pAme che, keTalAka pitAnA maraNa pachI svarge jAya che, vaLI keTalAka pitAnAM pApakarmane phaLe narake paNa jAya che. cakavartIonI vizeSatA emanI zakitamAM, baLamAM ane bhaitika jIvananI emanI paristhitimAM nahi, paNa je abhUta (14) ratana ane amUlya (9) nidhi emanI pAse hoya che temAM che. 14 ratna te be prakAranA jIva hoya che ane te cakvartInI sevA kare che. emAMnAM sAta ekendriya ratna hoya che ane sAta paMcendriya ratna hoya che, nIcenAM 7 ratna ekendriya che- 1 2 yuddha samaye cakavartI A maNimaya cakrane zatru upara pheke che. avyartha zakitae zatrunuM zira uDAvI dIdhA pachI pheMkanAranA hAthamAM pAchuM e cakra AvIne ubhuM rahe che ke amuka kAraNathI zatrunuM zira surata na uDAvI zake te, cakalInI pAchaLa bAja paDe ema, enI pAchaLa paDe che ane ene nAza kare tyAre ja virame che. 2 : pRthvI upara ne pAtALa sudhI jaI zake che ane enA sparzathI duHkha dUra thAya che. ne kAmanA saphaLa thAya che. guphAnA dvAra te ughADe che. 3 : pratispardhvane nAza kare che. - 4 jI e cakravartInA pratApanuM mAtra cinha nathI, paNa daSTimAtrathI zatrune stabdha karI de che. tApa, varasAda, pavanathI e rakSaNa kare che, grISmakALamAM zIta ane zItaLakALamAM uSNa chAyA Ape che. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 varSa e cAmaDuM adabhuta che; chedAtuM nathI ke kapAtu nathI. nadImAM ane samudramAM enA upara besIne tarI javAya che ane vaLI enA upara savAre vAveluM anAja sAMje pAkI taiyAra thAya che. ' du : A maNine prakAza nitya rahyA kare che. e vijaya apAve che, roga TALe che ne akAramAM sUrya je prakAza kare che. 7 nI prakAzakiraNanA samUha jevuM che. andhArA pradezamAM javuM hoya tyAre bhItapara maMDaLa ALekhIne prakAza karavAmAM, viSa utAravAmAM ane evA pragamAM A ratna cakavartIne kAma lAge che. nIcenAM 7 ratna paMcendriya che - 1 senApatiH cakravartIne vizvAsapAtra ane saraLa sevaka che, pramAdarahita ane dUradazI che, yavananI tathA svecchanI bhASAo lakhI jANe che tathA belI jANe che, rAjyakaLA ne jIvanakaLAmAM catura che, baLavAna yuddho che, vyuharacanAmAM kuzaLa hoya che. - 2 apatirasoDAnI, bIjA khaMDanI, vastronI, annabhaMDAra vagerenI vyavasthA rAkhe che. ' 3 vAvI: ghara, mahela ane nagara bAMdhanAra kuzaLa kArIgara che. - 4 kutiH dhArmika kriyAo karAve che, jAdumaMtra karI jANe che, kuzaLa kavi paNa che. 5 : atula baLavALe hAthI che. 6 H sarve zubha lakSaNovALe sundara gheDe che. 7 strIH sundara che, sadA yuvatI rahe che, sparza kare grISma kALamAM zIta ane zItakALamAM uSNa che; enI daSTimAtrathI enA svAmImAM saMbheganI navI zakita Ave che, enA sparzamAtrathI rega dUra thaI jAya che. nava nidhi pratyeka cakavartI pAse hoya che. keTalAkane mate Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 263 ) 9 vividha vidyAonA grantha che ne keTalAkane mate e 9 maMjuSA che, temAM e 9 prakAranAM niSi mUkelAM hAya, che, ane tenA upayAga tenA granthamAM batAvele che. e 9 nidhinAM nAma A pramANe cheH-1 naisarva-ghara, 2 vAstu cAkhA ane khIjA. anna, 3 citta AbhUSaNa, 4 sarvaratna 14 ratna, 5 mahApadya anya ratnA, 6 jAta yAtividyAnA kALa niya, 7 mahAjAtta dhAtunI ne ratnanI khANA, 8 mAva astra zastra ne yuddhakaLA, ane 9 la kAvyakaLA, nATaya kaLA ne vAdyakaLA. ( A jUdI judI vastunA ApanAra, batAvanAra, samajAvanAra athavA pUrI pADanAra hoya che. ) 9 baladeva, 9 vAsudeva bhane 9 prativAsudeva baLadeva, vAsudeva ane prativAsudeva e traNa vIra che; ekaja kALe e janme che ne pratyeka sarpiNImAM pratyeka jAtinA vIra nava nava thAya che. khaLadeva ane vAsudeva eramAna bhAi-eka ja rAjAnA judI judI rANIethI thayelA putrA haiAya che. prativAsudeva emanA pratispatnI hAya che. baladevanA ( emane vattamatra paNa kahe che. ) zarIranA raMga zveta zuddha hAya che. e sadA nIla raMganA vastra dhAraNa kare che ane emanI patAkAmAM tAlavRkSanuM cihna haiAya che. emanAM 4 Ayudha cheH 1 dhanuSa, 2 gadA, 3 muzala ane 4 haLa; digambarane mate 1 ratnamALa, 2 gadA, 3 muzala ane 4 haLa. emanA janma thavAnA hoya che tyAre emanI mAtA cAra svagna jue che. vAsudeva ( emane nArAyaNa ke viSNu paNa kahe che) baLadevanA nAnA bhAi hAya che, paNa kathAomAM ghaNuM karIne emanuM mahattva maLadevathI vadhAre che, kAraNa ke e khaLadeva karatAM khamaNeA khaLavAna cendro che, baLadeva namra prakRtinA che. vAsudevanA janma thavAnA hoya che tyAre emanI mAtA sAta (pAMca) svapna jue che, ethI paNa emanuM mahattva pratipAdita thAya che. emanAM zarIranA raMga kRSNa hAya che, emanAM vasa pILAM raMganA DAya che. emanI chAtI upara zrIvatsanuM cihna hAya che, emane zveta chatra ane cAmara hoya che ane dhvajamAM Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 264) garUDanu cinha hAya che. emanAM 7 Ayudha cheH 1 paMcajanya zaMkha. e zaMkhane eja vagADI zake, 2 sudarzana cakra, 3 komeAkI gadA, 4 sArUM dhanuSa, 5 nandaka khaDaga, 6 vasantakusumanI vanamAlA ane 7 kAntubhamaNi. digambarane mate 1 dhanuSa, 2 za Mkha, 3 cakra, 4 khaDga, 5 daMDa, + zakti ane 7 gadA. prativAsudeva baLavAna paNa duSTa rAjA che. emane janma thavAnA hAya che tyAre emanI mAtA ekathI cAra sudhI svapna jue che. maLadeva ane vAsudeva bhAipaNe ja avatare che ane ekameka upara atyaMta sneha rAkhe che, e banene prativAsudeva sAthe verabhAva hAya che. prativAsudeva bharatavanA moTA bhAga jItI le che ane a cakravatI banIne peAtAne tAbe thavAnu vAsudevane kahevarAve che. AthI athavA evIja mIjI keAi mAMgaNIthI vAsudeva kodhe bharAya che, tenI sAthe yuddha mAMDe che ane ante tene mArI nAkhe che. prativAsudeva peAtAnA pApakarmInuM phaLa bhogavavA narakamAM paDe che. tyArapachI vAsudeva a--cakavI banIne dIgha kALa sudhI sukhe rAjya kare che ane peAtAnI ghaNI strIo sAthe badhA bhautika vilAsa bhAgave che. ante te paNa maraNa pAme che ane yuddhAdikamAM emaNe je pApakarmonAM baMdhana khadhelA hAya che tene pariNAme e narakamAM paDe cheH emanA pavitra bhAi maladeva, vAsudevanA mRtyu pachI eTale kheda kare che ke temane tyArapachI saMsAramAM kaze| AnaMda lAgatA nathI, tethI te dIkSA le che ne aMte nirvANa pAme che ke svage` jAya che. * bharatavarSanA ane enA zalAkApurUSAnA itihAsa. pUrva kathana. kALacakra samasta manuSya jagatamAM pravarte che. jyAre suSamadu:SamA ane duHkhamasuSamA pravarte che tyAre 63 zalAkApurUSa janme che, tethI A aitihAsika mahApurUSonI zreNi jagatanA vividha pradezAmAM saMbhave che. jammudvIpanA, dhAtakIkha'DanAM ane puSkaradvIpanA kula 2r dvIpanA 5 bharatanAM, 5 airavatanA49 ane 5 mahAvidehanA Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (265) tIrthakara vagerenI yAdI jaina grantha Ape che; e sarvenA nAma Ape che, eTaluM ja nahi paNa gaI avasarpiNamAM ke utsapiNuMmAM je je thaI gayA ane AvatImAM je thavAnA che te saunAM paNa nAma Ape che. vividha kSetramAM eka ja kALe thatA zalAka purUSenI saMkhyA vize kalpanAo karavAmAM AvI che. e vAta mahattvanI che ke eka ja kALe manuSya lekanA 2 dvIpamAM vadhAremAM vadhAre 170; ochAmAM ochA 20 tIrthakara thAya che. vadhAremAM vadhAre A pramANe che-jabUdvIpamAMnA 1, dhAtakIkhaMDamAMnA 2, ane manuSyavatI ! puSkarakhaMDamAMnA 2-e rIte 5 bharatavarSa mAM ekeka, eTale ekandare 5; bharatavarSanI peThenA 5 eravatamAM ekeka, eTale ekandare 5; tevIja rItanA 5 videhanA batrIza batrIza vanaya (prAnta) eTale ekaMdare 325=160 vijayamAM ekeka, eTale 160; ekandare pa+5+160-170 ochAmAM ochA A pramANe chejambudvIpamAM 1, dhAtakakhaMDamAM 2 ane puSkaradvIpamAM 2 maLIne pa mahAvidehamAM cAra cAra eTale ekandare 20, eja pramANe jaghanya ne utkaTe zalAkApurUSa janme che. eka ja samayanA zalAkApurUSe ekamekane jANe che, evuM varNana jJAtAdharmayAmAM ApeluM che, ane emAM ApelA varNana pramANe jambudvIpanA vAsudeva kRSNa ane dhAtakIkhaMDanA vAsudeva zAMti ekamekanA zaMkha lavaNasamudra pAra sAMbhaLe che. jaina granthamAM bharatavarSanA ja ne vartamAna avasarpiNInA ja zalAkApurUSanuM vigatavAra varNana che. bhAratavarSanA itihAsa viSe bahu vistArathI lakhAyuM che, jenoe jaganA ItihAsa viSe bahu ochuM lakhyuM che. ghaNuM kharA tIrthakaronAM temaja bIjA zalAkApurUSanAM jIvanacarita moTe bhAge eka ja prakAranAM hoya che. pR. 253 thI varNavyuM che te ja prakAre e saiA jIvanacarita ghaNe bhAge eka ja sarakhAM hoya che, te vAraMvAra enA eja rUpamAM varNavavAmAM Ave che, ane darekamAM kaMI vizeSatA hoya te te jaNAvavAmAM Ave che. - jenone pitAne paNa amuka amuka purUSanAM jIvanacarita bIjAnA 34. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (266) karatAM vadhAre varNavavAmAM rasa paDyo che. jemake hemacandranA trizaSTizalAkApurUSacaritanI zrI bhAvanagara jainadhama prasAraka sabhA taraphathI sukhaImAM prakaTa thayelI pratamAM 1 lA tIkara ane 1 lA cakravartInA vana viSe ekadare 360 pRSTha che, tyAre 4 thA tIrthaMkaranA viSe 12, ane 3jA cakravartInA varNana viSe 5 pRSTha che; 8 mA khaLadeva, vAsudeva ane prativAsudevanA carita viSe ekandare 162 pRSTha bharyA che, tyAre 7 mA khaLadeva, vAsudeva ane prativAsudeva viSe ekandare mAtra 3 pRSThomAM patAvI dIdhu che. ekeka zalAkApurUSa pAchaLa eTalu vistArathI lakheluM maLI Ave che, ane temAM ekanA eka vibhAganAM eTalAM punarAvartana che, eTalAM prakSepa che ke tenA vistArapUrvaka vanane vAMcI javAmAM bahu vadhAre rasa paDe ema nathI. para bharatavarSanA vartamAna avasarpiNInA cha Ara, tenA 24 tIrthaMkara, 12 cakravartI 9 baLadeva, 9 vAsudeva, 9 prativAsudeva. mAtra curgAlaka ja hoya che. 3 suSama-:SamA. --AkhA ArAmAM yugalika hoya che, prAMte eka tIrthaMkara ne eka cakravattI thAya che. baladeva. vAsudeva. prativAsudeva. 1 suSamayamA 2 suSamA tIrthaMkara. cakravatI. RSabha 1 bharata (AdinAtha) 4 duHSamasuSamA 2 ajitanAtha ra sagara 32 saMbhava 4 abhinandana 5 sumati 6| padmaprabha 7. supArzva Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candraprabha 8 9 suvidhi 10| zItala 11 zreyAMsa 12 vAsupUjya 13 vimala (14) ananta 15 dhama . 16 zAnti 17 kanyu 18 ara 19 malli 20 munisuvrata ra1 nima rara ariSTanemi ra3 pA ra4 mahAvIra 3 madhavA 4| sanatkamAra 5 (zAnti) 6 (kandhu) 7 (ara) 8 | subhrama 9 mahApadma 10 hariSeNu 11 jayasena 2) bhadatta (267) 1 acala |1| tripRSTa 1 azrugrIva 2 | vijaya 2| driSTa ra tAraka 3 bhadra 3| svayaMbhU 3 meraka 42 purUSottama 4 madhu 4 suprabha 5 sukzana |5| purUSasiMha 5 nizumbha }| Anand 6 purUSapuMDarika 6 | li 7 nandana jI datta 7 prahlAda 8 padma(rAma) |8| lakSmaNa 9 balarAma | 9 | kRSNa 8 | rAvaNa 9| jarAsaMdha Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 268 ) 5 du:SamAM. huM du:SamaduSamA. A avasarpiNImAM anukrame kayA kayA zalAkApuruSa thaI gayA ane kANu kANu emanA samakAlina hatA, tenI vigata uparanu kASTaka joyAthI samajI zakAze. 16 mAthI 18 mA sudhInA 3 tIrthaMkaronA nAma pAchAM temanA samakAlina 5-6-7 cakravatIAmAM paNa jovAmAM Ave che, kAraNa ke te tIthaMkarA cakravatI paNa hatA, AthI karIne avasarpiNImAM 63 ne badale 60 zalAkA purUSa thayA che. je svarUpe koSTaka ApeluM che. te zvetAmbara matanu' che, digambara matamAM thADAka le che. emane mate 1 leA maLadeva vijaya ane ra jo acala che; 4 thA thI sAtamA prativAsudeva emane sAdhAraNa mate A anukrame cheH-nizumla, madhukeTala, khali anepraharaNa,pa3 paNa bIje mate A anukrame che-madhusudana, madhukaiTabha, nizumbha ane balIndra.54 evA prakAranA nAnA nAnA badhA bheda havethI huM dekhADavAnA nathI; huM je hakIkata ApuM chuM te mukhyatve karIne zvetAmbara matanI che ane jyAM mahattvanA viSayamAM digambaranA matabheda che te ja dekhADuM chuM. vartamAna avasarpiNInA cha ArA ane zalAkApurUSa. 1 suSamasuSamA. ati zreSTha Ara suSamasuSamAmAM pRthvI sundara vRkSAe ane vanaspatie bharelI hatI, paMcara'gI ratnA ne AbhUSaNe prakAzatI hatI. vAyu mRlyavAna gaMdhadravyeAe paripUrNa hatA ane satra sukha ane Ananda pravartatA hatA. manuSyA kharapha jevA zveta hatA, emanu svarUpa bhavya hatu. ane saundaryAMnAM 32 lakSaNAvALA hatA. emanAmAM rega ke azAntinuM nAma nahAtuM, nahAtA rAjA ke nahAtI nAta jAta, badhA samAnabhAve vasatA ane santASI temaja sukhI hatA. krIDAmAM Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ra62 ) ne vilAsamAM e pitAnA divasa gALatA, vepAra rojagAra karatA nahetA, kAraNa ke emane se anAyAse maLI rahetuM. emane jyAre kazAnI icchA thAya tyAre 10 mAMnA keIeka kalpadruma nIce jAya ne tyAM emane joItuM maLI rahe. te vAre pRthvIne je 10 dura zebhA detA hatA te A pramANe che -1 mA madya vigere pIvAnuM ApatuM, 2 HIT bhAjane ApatuM, 3 suryA sundara vAdya vAgatuM, 4 raziyA potAnA prakAzathI andhakArane dUra karatuM, 5 katirA (cotiSi7 ) sUrya, caMdra, vidyuta ke agni peThe prakAzatuM, 6 citrAku abhuta mALA ApatuM, 7 tripalI svAdiSTa phaLa ApatuM, 8 mA ratnanA AbhUSaNa ApatuM, 9 jAra gharabAra ApatuM ane 10 jhanana vastra ApatuM." manuSya te vAre mAtra phaLa khAIne jIvatA ane te paNa traNa traNa divase thoDAM thoDAM khAtAM. e AranA ArambhamAM manuSanuM Ayu 3 palyopamanuM hatuM, pachI dhIredhIre TuMkuM thatuM cAlyuM. suSamasuSamAnA ArambhamAM manuSyanuM zarIraparimANa 3 gAunuM hatuM. bALake 49 divasomAM evaDA moTAM thatAM ke pachI temane mAbApanI saMbhALanI jarUrIyAta rahetI nahiM, temane vikAza atizaya satvara thate pahelA aThavADiyAmAM e aMguThe dhAvatA, bIjA aThavADiyAmAM dharatI upara ghuMTaNI mAMDatA, trIjA aThavADiyAmAM besavA mAMDatA, cothA aThavADiyAmAM ubhA thatA, pAMcamA aThavADiyAmAM hIMDavA mAMDatA, chaThThA aThavADiyAmAM badhuM zIkhI letA ane sAtamAM aThavADiyAmAM kAma vilAsa bhogavavAne cagya thatA. badhAM bALaka yugala avataratA ane temAM eka chokaro ane eka chokarI evI rIte avataratA. A bane sadA jIvana sahacaryAmAM jAtA, mAbApa pitAnuM jIvana pUruM kare te pahelAM thoDe ja kALe (chamAse) A bALake avataratA, tethI pRthvI upara vasati bahu vadhI jatI nahi. bALaka meTA thatA ke turata ja pitA tANathI ne mAtA chIMkathI maraNa pAmatA. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 270 ) te vAre manuSya maratA tyAre temanA zabane agnidAha detA nahi, kAraNa ke agninA upayega te jANatA nahi. e zakhane vanamAM mUkI detA ane pakSIe temane upADI jai samudramAM ke gaMgAmAM nAkhI AvatA. marelAnA jIva ulAkamAM devapaNe navA bhava letA. A suSamasuSamA Ara 4 keTikiTa sAgaropamanA cAlyA gayA. 2 suSamA. suSamAmAM badhI sthiti suSamasuSamAnA jevI hatI paNa sukha ane AnaMda kaMIka echAM thatAM cAlyAM. ArambhamAM manuSya 2 gAu uMcAM hatAM ane vadhAremAM vadhAre 2 palyApama jIvatA kalpadrumanAM phaLa e e e divase khAtA. bALakane moTA thatA 64 divasa lAgatA. suSamA Ara 3 kaTArkaTi sAgaropamanA cAlyA gayA, paLe paLe emAM pratApa AchA thatA jatA hatA. 3 suSamaSamA. suSamaduHSamAM Ara zubha-azubha hatA ane 2 kaTikeTi sAgarApamanA hatA. ene Arambhe manuSyA 1 gAu uMcA hatA ane eka palyApama jIvatA. kalpadrumanAM phaLa rAjarAja khAtA ane khALakI 79 divasamAM moTA thatA. ArambhamAM marelAnA jIva pahelA e AranI peThe daivayeAnimAM avataratA, paNa tene ate te cAre gatimAM punaHva levA lAgyA. kalpadruma sukAvA lAgyA ne pahelAMnI peThe sundara phaLa ApatA echA thavA lAgyA. manuSyeAnA sadguNa paNa ghaTavA lAgyA ne leAbhamAM tathA duHkhamAM paDavA lAgyA. mAnasigna maneAvRti bagaDavA lAgI ane tethI kAyadAnI jarUra paDavA lAgI. jyAre palyApamanA AThamA bhAga bAkI rahyA tyAre anukrame 7 kulakara thayA ane temaNe mAnavajIvanane mATe niyama mAMdhyA. e kulakaranAM nAma A pramANe che: vimalavAna, vajraSnAna, cAvI, zramicandra, trasenagita, mahena ane nAmi. digambarA 14 kulakara mAne che ane temane mannu paNa kahe Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 271 ) che, ane te pratyekanA samayamAM dhIre dhIre sthiti kema bagaDatI gaI tenu vigatavAra varNana nIce pramANe Ape che: 1 lA kulakara pratikrutinA samayamAM cetiraMga kalpadrumanA prakAza eTaleA badhA ghaTI gaye ke prathama ja vAra sUcandrane manuSya joi zakyA; tyAMsudhI e kalpadrumanA ja prakAza evA hatA ke manuSya ene joi zakatA nahi. 2 jA manu sumatinA samayamAM tArA dekhAvA lAgyA. 3 jA manu nemaMranA samayamAM manuSyane tiryaMca pajavavA lAgyA, manue temane dUra rahevAnI AjJA karI. 4 thA manu kSandhanA samayamAM tiryaMca vadhAre hiMsaka banavA lAgyA ane tethI manuSya pattharathI ane lAkaDIthI peAtAnuM rakSaNa karavA lAgyA. pachInA kulakarAnA samayamAM kalpadrumanAM vRkSa eTalAM ochAM thaI gayAM ke manuSye tene mATe laDhavA lAgyA. 5 mA manu saumaMre temanA upabhAgane mATe temane jamInanI pATIe pADI ApI ane 6 ThThI manu sImaMdhare e pATIenI sImA nakkI karI ApavA mANu rAkhyA. 7 mA manu vimatrAvane hAthI, gheADA upara besavAnuM zIkhavADayuM. 8 mA manu catuSmAnA samayamAM joDakAM mALaka janmyA pachI paNa mAbApa lAMbeA kALa jIvavA lAgyA. 9 mA manu carAvAn nA, 10 mA amacandranA ane 11 mA candrAmanA samayamAM mAmApa pAtAnA bALaka sAthe jIve e sthiti kAyamanI thaI paDI, ane e asAdhAraNu sthiti viSe kulakarae manuSyane samajAvavA paDyA. 12mA kulakara mahlevanA samayamAM nadI ne pa`tA racAyA. e kulakare manuSyane paryaMta upara caDhatAM ane nadI pAra utaravA vahANu mAMdhatAM zIkhavyu, 13 mA manu prasenagitanA samayamAM manuSya prathama vAra Ara sAthe avataravA lAgyA ane e Ara utAravAnuM manuSyane manue zIkhavyuM. 14 mA manunuM nAma nAma e kAraNe ke tenA samayamAM bALaka nALa sAthe avataravA lAgyA, ane e nALa vadheravAnu manuSyane e manue zIkhavyuM. enA ja samayamAM prathama varasAda varasavA lAgyA ane vRkSa tathA velA potAnI meLe ugavA lAgyA. have kalpadrumanA phaLathI manuSyanA udaranirvAha thaI zake Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra72 ) evuM rahyuM nahotuM, tethI e manue manuSyane te mATenAM bIjA sAdhane batAvyAM.56 nAbhine emanA rANI mahI ne peTe putra RSama (rUSama) thayA. rASabha 1 lA tIrthakara thayA, emanA janmapUrve emanI mAtAne prakhyAta (14) svapna AvyAM hatAM, paNa anukama virUddha 1 lA svapramAM vRSabha athavA traSabha dekhAye hate; e uparathI putra janme tyAre enuM nAma kaSabha athavA vRSabha pADyuM. rASabha pitAnI janmabhUmi ayodhyA athavA vinatA mAM ucharyo, DAja samayamAM sundara yuvaka thayA ne pachI be strIo paraNyA. lagnakriyA meTA ThAThamAThathI karI hatI ne temAM deve paNa AvyA hatA. digambara mate emanI be rANIonAM nAma carasvatI ane junA hatAM ane kahyuM ane mAruM nAme be purUSanI e be hene hatI. zvetAmbara mate RSabhanI strI enAM nAma sumAtA ane punA hatAM. sumaMgalA te 2SabhanI sAthe janmelI hatI, ane sunandAne jeDakAne purUSa tADaphaLanA paDayAthI marI gayo ( A avasarpiNImAM A paheluM ja apamRtyu hatuM, ane tethI te tene svAmI thaI zakya nahi, tethI aSabhanI sAthe enuM lagna thayuM. sumaMgalAthI jhASabhane mahatta nAme putra ane rAhya nAme putrI tathA 49 yugala putrapaNe avataryA, sunandAthI vAkuvAti nAme putra ane surI nAme putrI avataryA. ema maLIne ekandare 100 putra ane 2 putrI thayA. jagatamAM te samaye navIja utpanna thaelI phag (zerI), zakranA kahyAthI emaNe khAdhI, tethI emanA vaMzajo vA kahevAyA. 2Sabha 2000000 pUrva varSanA thayA tyAre nAbhinI sUcanAthI ke temane rAjA banAvyA, pRthvI upara e prathama ja rAjA thayA. emaNe bahu lAMbe vakhata rAjya karyuM ane nItine pAye ra. emaNe bharatane sundarI sAthe ane bAhubaline brAddhi sAthe paraNAvyA ane e rIte joDakAnA bhAI bahena paraNatAM evI je rUDhi tyAM sudhI paraMparA cAlatI AvatI hatI te emaNe te. temaja emaNe lagnanI ane gRhajIvananI sthApanA karI. pariNAme 4 aneka sthAne temane paraNAvyA nathI ema hakIkta maLe che. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WHAT ( 273) manuSyamAM viSamatA AvI, nAtajAta ubhI thaI temaja dhanasampatti AvI, vaLI dhanasampattine mATe lebha AvyuM ane baLa tathA hakkanI AvazyakatA ubhI thaI. kalpadruma have ekasAthe niSphaLa thavA lAgyA ane manuSyane udaranirvAha arthe kalaha kare paDyo, jethI emaNe potAnI prajAne kuMbhAranuM, darajInuM, nApitanuM, citrakAranuM ane vaNakaranuM e pAMca kAma (zilpa) zIkhavyAM. e pAMca kAmanI Aja sudhI jarUra nahotI, kAraNa ke kalpadruma nIce javAthI jIvananI AvazyakatAo maLI rahetI ane pAchalA zubha ArAmAM manuSyane vALa ane nakha vadhatA nahi. vaLI emaNe emane khetI, vepAra ane rAMdhavAnI kaLA zIkhavI. manuSya joyuM ke sUkAM lAkaDAM ghasya saLagI uThe che, tevI rIte agni utpanna thavAthI rAMdhavAnI kaLAnI zarUAta thaI. emaNe brAhmIne 18 lipi zIkhavI ne sundarIne gaNita zIkhavyuM, purUSane ekandare 72 ane strIone 64 kaLA zIkhavI. rASabhe 6300000 pUrva sudhI prabhAvazALI rAjya calAvyuM ane saMsAramAM sai joI lIdhuM eTale emaNe dIkSA levAne saMkalapa karyo. emaNe potAnA putrane rAjyanA bhAga vaheMcI ApyA. puSkaLa dAna karyuM ane vinItA pAsenA siddhArtha nAme upavanamAM jaIne dIkSA lIdhI. A avasapizunA e prathama bhikSuka (sAdhu) hatA. tyArapachI hajAra varSa sudhI cAritra pAnyA pachI ramatA nagaranI pAsenA upavanamAM kevaLajJAna pAmyA. AthI A avasarpi mAM prathama eja tIrthakaranuM pada pAmyA ne tethI e zaheinAtha paNa kahevANA. teo upadezane mATe vihAra karavA lAgyA ne hajAro leone satyadharmamAM ANyA. Ama hajAra varSe uNA ekalAkha pUrva sudhI dharmopadeza karyA pachI e 8400000 pUrvanA thayA tyAre 10000 sAdhuone laIne aSTApada(rAsa) parvatane zikhare caDhyA. cha divasanA upavAsa pachI samparca AsanamAM nirvANa pAmyA. temanA mRtadehane dee mahA ThAThamAThathI agnisaMskAra karyo ane e rIte agnisaMskAranI praNAlI dAkhela karI. 35 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (274) kaSabhanA putra bharata e bharatavarSanA 1 lA cakravata hatA ane emane nAme e varSanuM nAma bharatavarSa paDyuM. teo divijaya karavA nIkaLyA tyAre emaNe abhuta kAryo karyA. emanA rAjyanI uttara sImAe je yavana loka vasatA hatA temanI sAthe maLI jaIne meghakumAranA dee bharatanI senA upara sAta divasa sudhI akhaMDa varasAda varasAvyA, tyAre bhArate carmaratnapara badhI senAne caDAvI dIdhI ane tenI upara chatraratna dharyuM eTale ardha gaLAkAra peTImAM rakSaNa pAme ema e senA rakSaNa pAmI ane tene kazI hAni thaI zakI nahi. vaLI pR. 262 upara jaNAvyuM che te pramANe carmaratna upara anAja vAvI tarata ugADIne senAnuM poSaNa karyuM. ema samasta bharatavarSa upara divijaya karyo. pachI e pitAnI rAjadhAnImAM pAchA AvyA. have emaNe pitAnA 98 bhAIone tAbe thavAnI AjJA karI. rASabhe e saune juduM juduM rAjya ApyuM hatuM, tethI bharatanI AjJA mAnavI ke nahi? te saMbaMdhe teo kaMI nirNaya upara AvI zakayA nahi tethI pitAnA pitA pAse gayA. temane emaNe prazna karyo je bharata amArA rAjya laI zake ke kema ? ane amAre tenI sAthe yuddha karavuM ke tAbe thavuM ? tyAre rASabhe temane dharmopadeza karyo. emanI vANI sAMbhaLIne saMsArasukhanI asAratA e samajI gayA ane sAe dIkSA lIdhI. AthI bharata temanA rAjyanA paNa adhikArI thayA. have emane bhAI bAhubali ekale ja e rahyo che emanI svAdhInatA svIkAratA nahotA. tethI bharate dUta mokalI pitAnI svAdhInatA svIkAravAnuM emane kahAvI mokalyuM, paNa bAhu balIe te talavArathI pitAnA hakkanuM rakSaNa karavAne nizcaya karyo hatuM. jyAre baMne bhAInI senAo sAmasAme AvIne ubhI rahI, tyAre bAhubalie kahAvI kahyuM ke ApaNe be rAjAe ja jAte yuddha karIne nIkAla ANa. daSTiyuddhamAM, vAgyuddhamAM, daMDayuddhamAM ane muSTiyuddhamAM bAhubalie bharatane harAvyA. bharatanuM caka paNa bAhubaline kazI hAni karI zakayuM nahi. Ama bAhubali vijayI thayA, eTalAmAM ekAeka pitAnA bhAIonI peThe dIkSA levAnI Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra75) emane IcchA thaI AvI. tethI emaNe potAnuM rAjya potAnA bhAIne seMpI dIdhuM ane ekaja sthAne eka varSa sudhI acaLa bhAve ubhA rahI tapa karavA lAgyA. enA upara velA vIMTAI vanyA, kIDIo ubharAvA lAgI ane sApa paNa vIMTAI vaLyA. AvA pracaMDa tapathI bAhubaline eka varSe kevaLajJAna prApta thayuM. bharate pitAnuM rAjya bahu DahApaNathI bhegavyuM. emanA rAjyanuM mahatvanuM kArya te e hatuM ke te vAre AryavetranI racanA thaI. e vedamAM tIrthakarenI pUjA viSe, samyajJAna viSe ane samyapha cAritra viSe varNana che.pa9 enA abhyAsathI vidvAna purUSa AgaLa AvyA ane te brAhmaNa kahevAyA. e dvIja paNa kahevAyA, kAraNa ke e jyAre upavita dhAraNa karatA tyAre bIjo janma pAmyA ema manAtuM. bharate aSTApada parvata upara temaja zatruMjaya upara kASabhanuM devAlaya baMdhAvyuM. emanA pitA nirvANa pAmyA tenI sAthe ja temanAM 99 bhAI ne 8 putre paNa nirvANa pAmI gayA; saMsAramAM e ekalavAyA thaI gayA ne tethI saMsAra uparathI tenuM mana uThI gayuM. eka samaye pUrA ThAThathI zaNagAra sajIne pitAnA siMhAsana upara beThA hatA, tevAmAM AMgaLI uparanI vIMTI nIkaLI paDI. vIMTI vinAnuM zarIra emane varavuM (echI zobhAvALuM ) dekhAyuM, zarIranI tucchatA ane asAratA samajI gayA, zarIra ane jIva vaccenI bhinnatA pAmI gayA. AthI emaNe rAjya karyuM ane dharmadhyAna karavA lAgyA. emane keIe dIkSA ApelI nahi, paNa teo zaladhyAnavaDe pitAnA sarve karmo khapAvI kevaLajJAna pAmyA eTale IndranI sUcanAthI emaNe pite ja paMcamuSTi leca karyo ane Indra emane sAdhune veza Ape. teo 8400000 pUrva varSanI ummare aSTApada parvata upara nirvANa pAmyA. bharatane putra mari nAme hatuM te sAdhu thaI gayA hatA. tenA pitAmahe bharatane kahyuM ke "marIci A cAvIzImAM chellA tIrthakara mahAvIrarUpe janmaze." A vacana bhArata pAsethI sAMbhaLIne marIcine abhi Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 276) mAna thayuM ane tethI nIrgotra kama (pR. 166) bAMdhyuM. AthI emane chele bhave brAhmaNamAtAne peTe janma le paDyo. marIcine jaina sAdhunAM vrata pALavAM kaThaNa paDyAM, mana, vacana ane kAyA uparane saMyama pALa kaThaNa paryA; tethI emaNe tridaMDa dhAraNa karI upadeza devA mAMDyo ke je tridaMDa dhAraNa kare te mekSa pAme. ghaNAe emano bAdha svIkAryo, e bedhane temanA ziSya vistAryo. atyAre paNa e sampradAya brAhmaNadharmamAM che ane tenA anuyAyIo tridaMDa dhAraNa kare che. kaSabha nirvANa pAmyA pachI 3 varSa ane 8 mAse, be keTikeTi sAgarepama pUrA thaye, suSama-duHSamAM Apane anta Ave. 4 duSamasuSamA duSamasuSamA aramAM kalpadruma rahyAM nahetAM, manuSya tevAre rejarAja khAtAM ne pitAne hAthe mahenata majurI karIne temane jIvananirvAha kare paDate. badhI vastusthiti bagaDatI cAlI hatI. ArambhamAM zarIranuM parimANa 500 dhanuSanuM hatuM ane Ayu 1 koDa pUrvavarSanuM hatuM. manuSyamAM duHkhanuM ane roganuM pramANa vadhe jatuM hatuM, ane mithyAtva paNa vadhye jatuM hatuM. A ara 1 keTikeTi sAgarepamamAM 42000 varSa che te te cAle, ane temAM bAkInA badhA zalAkApurU thayA. A arane lagabhaga aradhe bhAga cAlyA gayA pachI eTale rASabhanA nirvANa pachI 72 lAkha pUrve uNuM 50 lAkha keTi sAgarepama gayA tyAre 2 jA tIrthaMkara praSita kezaladezamAM dhyAnA rAjA gitazatru ane tenI rANI vinAne tyAM putrarUpe avataryA. e ajitanAtha kahevANA. kAraNake teo kaSAyathI ajita rahyA athavA te temanI mAtAe jyAre emane garbhamAM dhAraNa karyA, tyAre emanA pitAthI ramatamAM e ajita rahyA. rAjakumAra uchare ema e ucharyA, emanA pitAe jyAre dIkSA lIdhI, tyAre rAjapATe beThA, pachI dIkSA lIdhI, kevalajJAna prApta karyuM, lekane Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra77) dharmopadeza dIdho ane 7200000 pUrvanI ummare metazikhara upara RSabhanA vivaNathI 50 lAkha kroDa sAgarepame nirvANa pAmyA. ajitanAthanA pitA jitazatrunA bhAI sumitravinayana ane tenI strI gomatInA putra sAra te 2 ja cakravartI thayA? ajita jyAre sAdhu thayA, tyAre emane rAjA banAvyA, emaNe rAjya evA prabhAvathI calAvyuM ke samasta bharata emanA adhikAra nIce Avyo. e cakravartIpade abhiSikta thayA. sagarane 60000 putra hatA. ekavAra meTI senA sAthe e sau dezamAM pharavA nIkaLyA, ane aSTApada parvata upara bharate je maNimANijyamaya devAlaya baMdhAvyuM hatuM tyAM gayA. sauthI moTA bhAI naMdue devAlayane dhanabhaMDAra je, ene bhaya lAge ke manuSyanI nItibhAvanA bagaDatI jAya che tethI bhraSTaleka vakhate e dhanabhaMDAra lUMTI leze. tethI tenA temaja cityanA rakSaNane arthe tenI pharatI eka uMgha khAI karavAne potAnA bhAIo sAthe eNe nizcaya karyo. daMDaratnanI sahAyatAe pRthvIne ghaNuM uMDANa sudhI khAdI. tethI pRthvInI nIce vasatA nAgakumAradevenAM dhAma bhedAyAM. nAgarAja jahu upara krodhe bharAye, paNa enA bhAIoe pitAne zubha hetu tene samajAvyuM tyAre teNe temane kSamA ApI, paNa pAchI jahue e khAI gaMgAjaLathI bharI kADhI ane ema karIne nAgakane vizeSa dukha dIdhuM, tethI nAgarAja vaLI kodhe bharAye ne eNe pitAnI senAne mekalI. e senAe pitAnI viSaDhaSTithI e 60000 bhAIone bALIne bhasma karI nAkhyA. bhaya pAmatA sagaranA mANase temanI pAse pAchA AvyA paNa A bhayaMkara samAcAra kevI rIte devA e viSe vicAra karavA lAgyA. mArgamAM eka brAhmaNa temane maLela hatuM. eNe e kAma karavAnuM potAne mAthe lIdhuM. eka marelo cheka laIne e rAjA pAse gaye ane ene jIvate karavAnI sagarane prArthanA karI. sagare e viSe eka vaidyane abhiprAya pUchayo. veve kahyuM ke "je gharamAM kaI mRtyu thayuM na hoya te gharamAMnI bhasma maLe te kaMIka banI zake, paNa evI bhasma lAvavAnuM banI zake ema nahotuM, tethI mRtyu Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (ra78) anivArya che. e vAta saMgare brAhmaNane samajAvI. tyAre tenA 60000 putronA mRtyunI vAta ene brAhmaNe kahI. sagara e samAcAra sAMbhaLIne siMhAsana upara mUccha khAIne paDyo, DIvAre ene bhAna AvyuM ne pachI emaNe sonI atyeSTi kiyA karAvI. bIje divase emaNe potAnA pitra mazarathane aSTApada meka. gaMgAnadI AjubAjunA pradezane bALI devAnI taiyArImAM hatI. tene daMDaratnanI sahAyatAe teNe vaheNamAM nAkhI. e vaheNamAM hajIye e nadI vahe che ane samudrane maLe che. jahue e nadI khaNI kADhI, mATe ene kAnhavI kahe che, bhagIrathe ene vahevarAvI. mATe ene mArathI paNa kahe che, ane sagaranI AjJAe samudra ene svIkArI mATe samudrane sAgara kahe che. bhagIrathe pitAnuM kArya samApta karyuM, eTale sagare ene pitAnI pachI gAdIe besADyo, pite saMsAratyAga karyo ane ajitanAthanI sAthe nirvANa prApti karI. . sanma 3 jA tIrthakara te zrAvastInA rAjA nitAra ane tenI rANI senAnA putra hatA. emane janma thatAM saMsAramAM atizaya sukALane saMbhava thaye, mATe emanuM nAma saMbhava paDyuM. bhautika sukhe khUba bhegavyA pachI e sAdhu thayA, dharmopadeza karyo ane pachI sametazikhara upara 6000000 pUrvanI ummare ajitanAtha pachI 30 lAkha koTi sAgarepame nirvANaprApti karI. minandana 4 thA tIrthakara ayodhyAnA rAjA saMvara ane rANuM siddhArthanA putrarUpe avataryA hatA. jagatamAM dee ane manujoe emane abhinaMdana ApyuM tenA smaraNamAM emanuM nAma abhinandana paDyuM. sametazikhara upara 5000000 pUrvanI ummare, sambhavanAthanA nirvANa pachI 10 lAkha meTi sAgarepame e nirvANa pAmyA. sumati 5 mA tIrthaMkara paNa adhyAmAM (sAta mAM) jamyA hatA. emanA pitA rAjA megha ane mAtA rANI mAtA hatAM. jyAre e garbhamAM hatA, tyAre emanA mAtAe eka prasaMge adu Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (299 ) bhuta sumati dekhADelI te uparathI emanu' nAma sumati paDyuM. te prasaMga Ama cheH-eka mANasa peAtAnI pAchaLa be strI ane eka putra mUkIne mRtyu pAmyuM. ' e chekarA mArA che'* evA dAvA dareka strI karavA lAgI ne peAtAnI phariyAda rAjA pAse laI gaI. rAjA A kaThaNa praznanA nirNaya karI zakayeA nahi, tethI peAtAnI rANInI salAha pUchI. rANIe bIjI badhI sampattinI peThe e cheAkarAnA paNu e bhAga karI dareka bhAga dareka strIne ApavAnI sUcanA karI. potAnA dIkarA mAryA jAya, e na sahevAyAthI sampatti ane chekarA badhuM ca jatu karavAnI sAcI mAtAe IcchA dekhADI. jUThI mAtA zAnta ubhI rahI. AthI sAcI mAtA parakhAI gaI. kara sumatie paNa tIrthaMkarane ceAgya jIvana gALyu. ane ante sametazikhara upara 4000000 pUrvAnI ummare, abhinandananA nirvANa pachI 9 lAkha koTi sAgarApame e nirvANa pAmyA. patrama 6ThThA tI kara kauzAmbI nA(muddoza nA) rAjA dhar (zrIdhara ) ane tenI rANI cusImAne tyAM avataryA hatA. jyAre e garbhamAM rahyA hatA, tyAre emanA mAtAne padmazayyA upara suvAnI icchA thai, tethI temanuM nAma padmaprabha paDyuM'. emaNe tI karayeAgya jIvana gALyuM ane sametazikhara upara 3000000 pUrvanI ummare, sumatinAthanA nirvANa pachI 90000 kADhi sAgarApame e nirvANu pAmyA. supArzva 7 mA tIkara kAzInA rAjA pratiSTha ane tenI rANI pRthivIne tyAM avataryA hatA. jyAre e gamAM hatA tyAre emanA mAtAne supArzva (sArUM pAsa) hatuM tethI emanuM nAma supArzva paDyuM. emanAM mAtAe svapnamAM peAtAne nAgazayyAmAM sutelAM joyA hatA ane janmavakhate tItha karanI cAre bAjue nAga hatA, tethI emanA chatramAM nAganuM cihna heAya che. sametazikhara upara 2000000 pUrvanI ummare, padmaprabhanA nirvANa pachI 9000 kaTi sAgaropame e nirvANa pAmyA. patrama 8 mA tIrthaMkara janmapurInA rAjA mAsena ane tenI Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (280 ) rANuM rAmajIne tyAM avataryA hatA. emanI leNyA candraprabhA jevI zukla hatI tethI athavA te temanI mAtAne sArI AzA hatI tyAre emane candra pIvAne dehada thaye hatuM, tethI emanuM nAma candraprabha paDyuM. e dehada evI rIte pUrA karavAmAM Avela ke cAMdInA vATakAmAM pANI bharI temAM candraprabhA pADIne te emane pAyuM. kevalajJAna prApta karIne sametazikhara upara 1000000 pUrvanI ummare, supArzva pachI 900 keTi sAgarepame e nirvANa pAmyA. ' suvidhi athavA puSparA 9mA tIrthaMkara zAntInA rAjA dIva ane tenI rANuM rAmAne tyAM avataryA hatA. garbhiNa rAmAe aneka dhArmika suvidhi karelA, tethI tenuM nAma suvidhi paDyuM. temanA dAMta puSpa jevA hatA, tethI emanuM bIjuM nAma puSpadanta paDayuM. sametazikhara upara 200000 pUrvanI ummare candraprabhanI pachI 90 keTi sAgaropame e nirvANa pAmyA. mithyAtva te pravartatuM hatuM te chatAM ye RSabhanA samayathI jainadharma prasarata cAlatuM hatuM, paNa te suvidhinA nirvANa pachI ane zItaLa tIrthakaranA janma agAu saMkocAta cAle. ema sAtavAra (sAta prabhunA AMtarAmAM) thayuM. pAchA pharI zAntinAthanA samayamAM ene uddhAra thaye. tyArapachI vicacheda na thayuM. 9 mA ane.10 mA tIrthakaranI vaccenA kALamAM DuM palyopama sudhI tIrthavyavaccheda (jainadharmane lepa) rahyo. zItara 10 mA tIrthakara manipuramAM (vApurImAM) jamyA hatA. emanAM mAtA naMdA jyAre garbhiNI hatAM, tyAre pitAnA svAmI rathane uSNa tAva pitAnA zItala sparzathI maTADyo hate tethI emanuM nAma zItala paDayuM. sametazikhara upara 100000 pUrvanI ummare, suvidhi pachI 9 keTi sAgarepame e nirvANa pAmyA. emanA ane emanA pUrvanA tIrthakaranI vaccenA kALamAM DuM palyopama sudhI tIrthavyavachaMda rahyo. evAM 11 mA tIrthakara siMhapuramAM janmyA hatA. temanA pitAnuM nAma viSNu hatuM. temanAM mAtAnuM nAma viSNugrI hatuM. jyAre Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (191 ) garbhiNI hatAM tyAre ganA zubha prabhAvane pratApe asuranI chAyAvALI zayyAmAM besavA zaktimAna thayA hatA. janma pUrve paNu emaNe ene zreyAMsa karI khatAbyA hatA tethI emanu nAma zreyAMsa pADyuM. sametazikhara upara 8400000 vaSa~nI ummare zItalanAtha pachI 100 sAgaropama ane 6626000 varSa uNA eka kATi sAgaropama gayA tyAre e nirvANa pAmyA. zreyAMsanA samayamAM potanapuramAM ripunnatizatru nAme rAjA hatA. enI rANI mA jyAre garbhAvatI hatI tyAre ekavAra eNe cAra prakhyAta svapna joyA ane gheADA ja samayamAM eka putrane janma ApyA. e zravata 1 lA khaladeva hatA. tyArapachI rANIne eka putrI avatarI tenu nAma mULAvI pADyu. yuvatI thatAM e kanyA evI sundara thai ke tenA pitA tenA upara mAha pAmyA ane tenI sAthe lagna karavAne eNe nizcaya karyAM. dhArelA laviSe laukika sammati meLavavAne mATe eNe meTI sabhA khelAvI ane temAM prazna karyAM je "mArI bhUmimAMthI ratna jaDe teA te kAnu...?" sAe uttara ApyA je " Apa pRthvInA svAmI che ane tethI sarvAnA svAmI che. " eNe pharIvAra ene e prazna karyAM ne pharI vAra enA e uttara maLyA, tethI eNe gAMdha lagnanI praNAlIe mRgAvatInI sAthe peAtAnI prajAne Azcaryacakita karIne lagna karyuM. ane tethI prajApati kahevAyeA. bhadrAne AthI peAtAnA svAmI upara eTaleA krodha caDyo ke peAtAnA putra acalane laIne te dakSiNa dezamAM cAlI gaI. acale mahezvarI nAme nagarI vasAvI ne mAtAne tyAM rAkhI. pachI pAte pAtanapura pAchA AvyA. '' ripupratizatrune tyAM mRgAvatIne peTe putra avataryAM. te putra garbhamAM hatA tyAre mAtAe 7 svapna joyA ne tethI vAsudevanA * prajApati zabdanA be artha che. prajAnA pati eTale rAjA, ane prajA eTale sRSTine pati eTale brahmA. hindukathA pramANe brahmAe potAnI putrI sarasvatI sAthe lagna karyuM hatuM. 36 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (282) janmanI sUcanA thaI. janma pachI putranuM nAma tripRSTha pADyuM. marIcine jIva A tripRSa rUpe avataryo hato ane chevaTe 24 mA tIrthaMkara mahAvIra rUpe avataraze. pitAnA mAbApane ekameka sAthe aNabanAva hovA chatAM acala ane tripRSTha vacce sAre badhubhAva hatA ane ekameka pratye sArI rIte anurakata hatA. * te samaye ratnapuramAM rAjA prajIva ( rUcIva ) hatuM te 1 le prativAsudeva ha. pratAnA rAjA yUjhIva ane tenI rANI nItAMganAne e putra hate. pRthvInA moTA bhAgane pitAnI sattA nIce ApyA pachI eka vAra eNe nimittajJane prazna karyo che mane kaI chatI ke mArI zakaze khare?" nimitta uttara Ape ke "je purUSa tArA dUta carAnuM apamAna karaze ne tArA siMhane mArI nAMkhaze te purUSane hAthe tArUM mRtyu thaze." A uttara sAMbhaLIne azvagrIvane atizaya glAni thaI, te rAta divasa vicAravA lAgyuM ke e bhayaMkara bhAvine kevI rIte dUra karavuM. tyArapachI theDe kALe eNe dUta caMDavegane prajApatinA darabAramAM meka. tyAM tripRSTha e dUtanuM apamAna karyuM, ne tyArapachI azvagrIvanA siMhane paNa vadha karyo. AthI azvagrIvane tripRSTha upara bhayaMkara kodha caDyo. e kodha vadhavAnuM evAmAM bIjuM kAraNa banyuM. vidyAdharonA rAjA nagarIne ravacaMgamAM nAme kanyA hatI, tenI sAthe lagna karavAnI azvagrIvane AkAMkSA hatI, paNa tenI sAthe tripRcche lagna karyuM. lagna thaI gayA pachI paNa azvagrIve jvalanajaTI pAse dUta mekalIne kahevarAvyuM ke "tArI kanyA mAre tyAM mekalI de." AmAM nirAza thaye teNe tripRSTha sAthe yuddha AraMkyuM. lAMbA yuddha pachI e parAjaya pAme, marAye ne narake gaye. A vijayathI tripRSThane azvagrIvanuM bharatakhaMDanI arthI pRthvInuM rAjaya maLyuM. e patanapura pAchA AvyA ne tyAM ardhacakravartI rUpe emane abhiSeka thaye. rAjyanA ane pitAnI 32000 rANaenA vilAsamAM e nimagna thaI gayA. emanI AsapAsa sadaiva Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (283 ) gavaiyA gAna karatA ane e gAnathI vAsudeva Ananda pAmatA. zayyApAlane emaNe AjJA karI hatI ke ' huM uMdhI jAuM eTale gavaiyAne rajA dai devI. ' ekvAra gAnathI mugdha thai jaine zayyApAle gavaiyAne rajA ApI nahi ane peAte ja tenA Ananda levA lAgyA. tripRSTha jyAre jAgyA tyAre peAtAnI AjJAnA bhaMga thayelA joine emane evA tA krodha caDhyo ke zayyApAlanA kAnamAM sIsAnA ne tAMbAnA dhIgayIgata rasa reDAvI dvIdheA. A bhayakara sajAthI zayyApAla maraNa pAmyA. eka Mdare karelAM badhAM pApane phLe tripRSThanuM maraNa thatAM temane narakamAM punaHva maLyA. peAtAnA bhAInA mRtyuthI acalane eTalA kheda thayA ke e sAdhu thai gayA ne ante nirvANa pAmyA. 11 mA ne 12 mA tIthaMkaranI vaccenA kALamAM OM pahyA5ma sudhI tI vyavaccheda cAlyA. vAsupUnya 12 mA tIkara sambAnagarImAM rAjA vattupUnya ane tenI rANI gayA ne tyAM putrarUpe avataryAM hatA. temanA pitAnA nAma uparathI emanuM nAma vAsupUjya paDayu. khIjo abhiprAya evA che ke vasu (devA)nA e pUjaya hAvAthI paNa e vAsupUjya kahevAyA. peAtAnA janmasthAna caMpAnagarImAM 7200000 varSoMnI ummare, zreyAMsa pachI 54 sAgaropame e nirvANa pAmyA.63 vAsupUjyanA samayamAM dvArakAnA rAjA trahmA ane tenI rANI sumaddAne ghera vinaya avataryAM te 2 jA baLadeva hatA. e rAjAne khIjI rANI mA ne peTe dvidhRSTha avataryA te 2 jA vAsudeva hatA, vinayapuranA rAjA zrIdharane tenI rANI zrImatIne peTe tAra avataryAM te ra jo prativAsudeva hatA. dvipRSTha' tArakane hairAgye, tenu rAjya lai lIdhuM ne dvArakAmAM rahIne rAjya calAvavA lAgyA. vAsupUjye emane jainadhama mAM ANyA, paNa emanAM pApane phaLe narakamAM jatAM bacI zakayA nahi. vijaye dIkSA lIdhI ne nirvANuprApti karI. vAsupujyanA maraNa pachI OM palyApama sudhI tI vaccheda cAlyA. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (284) vimala 13 mA tI kara dampiyapuranA rAjA RtavarmA ane tenI rANI rayAmAne (diga. suramyAne) tyAM putrarUpe avataryAM hatA. temanI mAtAnI vimalatAne kAraNe emanuM nAma vimala paDayu. khInne mata evA che ke emanA janma pahelAM temanA mAtAe nIcene prasa Mge vimala buddhineA paricaya ApyA hatA. eka purUSa peAtAnI strI sAthe eka mandiramAM uMghI gayA hatA. e mandi 2mAM eka vyantarI rahetI hatI, te pelA purUSa upara mAha pAmI gaI ane tethI teNe tenI strInuM rUpa dhAraNa karyuM. pachI jayAre e jAgyA tyAre peAtAnI kharI strI kaI ne kheATI kaI ? te pArakhI zakayA nahi. AthI enA ukela karAvavA rAjA pAse gayeA. rANIe ene dUra ubhA rAkhyA ane te be strIone te purUSanA sparzI karavA kahyuM. kharI strI sparzI karI zakI nahi, kAraNa ke te bahu krUra hatI. byantarI te dUranI vastunA sparza karavAnI peAtAnI zaktine lIdhe anAyAse ja sparza karI zakI. kharI srI kai che te have parakhAI gayuM ne sAcA niya ApavAmAM AvyA.64 sametazikhara upara 6000000 varSanI ummare vAsupUjya pachI 30 sAgaropame vimala nirvANa pAmyA. vimalanAthanA samayamAM dvArakAnA rAjA 6 anetenI rANI supramAne ghera matra ( vi. dharma ) avataryAM te 3 jA maladeva hatA. e rAjAne bIjI rANI pRthivIne peTe svayaMmU avataryA te 3 jA vAsudeva hatA. vanapuranA rAjA samarajesarIne tenI rANI mundrI ne peTe me avataryAM te 3 jo prativAsudeva hatA. svayabhUe ene mArI nAkhyA. keTalAka vakhata rAjya karyAM pachI svayaMbhU narakamAM gayA ne bhadra sAdhu thai nirvANa pAmyA. 13mA ane 14mA tIthaMkaranI vaccenA kALamAM OM palyApama sudhI tI vyavaccheda cAlyA. ananta 14mA tIrthaMkara aceAdhyAmAM rAjA siMdsana ane tenI rANI suyA ne ( zi. sarvayAne ) tyAM putrarUpe avataryAM hatA. emane ananta(aneka) vastunuM jJAna hatuM ane emanA mAtAe svapnamAM aneka Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (285) ananta' cheDA vinAnI) ratnamALAo joI hatI tethI emanuM nAma ananta paDyuM. tAre kharate jeIbhautika jIvananI anityatAnuM emane bhAna thayuM. tethI emaNe dIkSA lIdhI ane anta sametazikhara upara 3000000 varSanI ummare vimala pachI 9 sAgarepame nirvANa pAmyA. emanA samayamAM dvArakAnA rAjA rAma ane rANu yudarzanane ghera takAya hukama avataryA te 4 thA baladeva hatA. e rAjAne bIjI rANI sItAne peTe kRSNakAya puruSottama avataryA te 4 thA vAsudeva hatA. pRthvapuranA rAjA vistArane tenI rANu guNavattane peTe madhuM avataryo te 4the prativAsudeva ha. madhune harAvIne purUSottama ardhacakravata thayA ne ane narake gayA. suprabha nirvANa pAmyA. 14 mA ane 15 mA tIrthakaranI vaccenA kALamAM DuM papama sudhI tIrthavyacheda cAlya. dharma 15 mA tIrthaMkara ratnapuramAM rAjA mAnuM ane tenI rANI sutratAne tyAM avataryA. jyAre rANI garbhavatI thaI tyAre teNe dharmanA badhA vidhi ati zreSTabhAve pAnyA hatA tethI temanuM nAma dharma pADyuM. saMmetazikhara upara 1000000 varSanI umare anantanAtha pachI 4 sAgarepame e nirvANa pAmyA. emanA samayamAM 5 mA baladeva zudarzana ane pa mA vAsudeva puruSa6 bane azvapuranA rAjA ziva ane tenI rANI vinA tathA azvine tyAM putrapaNe utpanna thayA. Turipurane rAjA nizuMbha te pa ma prativAsudeva thaye. purUSasiMhe nizuMbhane vadha karyo ane ardhacakravartI thayA. pachI maraNa thatAM narake gayA. emanA oramAna bhAI sudarzana nirvANa pAmyA. dharmanAtha pachI 3 jA cakavata maghavA ( mAvAna ) thayA. zrAvastI nagarImAM rAjA samudranI ane tenI rANI mane tyAM emane janma thaye hate. cakravartInAM cauda ratna emane prApta thayAM hatAM. ne tevaTe emaNe bharatavarSanA chae khaMDe upara pitAne adhikAra pravartAvyuM. paNa vRddhAvasthAmAM saMsAranI anityatAnuM emane bhAna thayuM tethI dIkSA lIdhI ne maraNa pAmI devalekamAM janma pAmyA. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (286) emanA pachI 4 thA cakravartI sanaskumAra stinApuranA rAjA zvasena ane tenI rANe savIne tyAM avataryA. sarve kaLA ane vidyAmAM e nipuNa thayA ane pitAnA mitra mahendrarkiMda sAthe meTA thayA. eka samaye vasantaRtune eka sundara divase ceDA ja vakhata upara pitAne bheTa maLelA, paNa pitAne khabara nahi evI rItanI kuTevavALA ghaDA upara besIne kIDA karavA nIkaLyA. ghaDe emane e avaLe raste laI gaye ke e potAnA anucathI vikhuTA paDI gayA ane mAnasa sarovara pAse jaI pahoMcyA. tyArapachI emaNe ghaNAM sAhasa kheDyAM, aneka yuddha karyA, aneka sundarIo sAthe lagna karyA ane aneka vidyAdharane rAjapade abhiSikta thayA. chevaTe mahendrasiMha sAthe emane meLApa thaye, ane enI sAthe pAchA ghera gayA. temanA pitAe dIkSA lIdhA pachI emaNe cakravartI thaI rAjya karyuM. cha khaMDa pRthvInuM rAjya pALyuM ane sukhAmRtamAM snAna karyuM. jyAre e vRddha thayA tyAre brAhmaNanuM rUpa laIne be deva emanuM rUpa jevA emanI pAse AvyA ane emanA prakhyAta zarIrasaundaryanI prazaMsA karavA lAgyA, chatAMye e te sUcavyuM ke "tamAruM zarIra have vyAdhipUrNa thaI gayuM che." A vAtanuM emane pitAne paNa bhAna thayuM, tyAre saMsArathI e virakta thayA ane dIkSA lIdhI. saMsAravilAsamAM je azubha jIvana emaNe gALeluM tene pariNAme pAchaLathI emane aneka rega thayA. jo ke e reganuM nivAraNa e jANatA hatA chatAMye sAdhujIvanamAM e sarve rega emaNe sahana karyA. anta samaye emaNe anazana karyuM ne saMmetazikhara upara 300000 varSanI ummare maraNa thatAM sanakumAra svargamAM punarjanma pAmyA. tyAMthI pAchA e mahAvideha kSetramAM rAjA rUpe avataryA ne dIkSA laI nirvANa pAmyA. 15 mA ane 16 mA tIrthaMkaranI vaccenA kALamAM ? papama sudhI tIrthavyavada cAlyuM. tIrthakare vaccenA kALane A chello tIrthavyavaDha hato ane te ekaMdare 23 paamane hate. zAMtinAtha pachI e tIrthavyavada thaye nahi. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (287) zAnti 5 mA cakravatI ane 16 mA tIrthaMkara hastinApuranA rAjA vizvasena ane temanI rANuM mAne tyAM janmyA hatA. mAtAnA garbhamAM hatA tyAre emaNe prajAnI azAnitane nAza karyo tethI emanuM nAma zAnti paDyuM. rAjadarabAranA ThAThathI e ucharyA ane sundarI yamati sAthe emaNe lagna karyuM. A rANIe ekavAra svamamAM mhoMmAM caka pravezatuM joyuM. zAntie e viSe khulAso karyo ke " pUrva janmamAM ratha nAme mAre bhAI hate, te sarvArthasiddha svargamAM che, te ApaNuM putrarUpe avataraze. te janmamAM huM megharatha hato ane bAjanA zikAramAMthI pArevAne bacAvavAne mATe e bAjane meM mAruM mAMsa ApyuM hatuM. e dharmakArya karyAne phaLe huM A bhave A sthitimAM avataryo chuM. " kALe karIne emane putra thaye ne enuM nAma jApura pADyuM. zAntie samasta pRthvI upara prabhAvazALI rAjya calA vyuM, Arya ane anArya saine potAnA daDa nIce ANyA. potAnA rAjanagaramAM 5 mA cakavartapade emane abhiSeka thaze. 25000 varSa rAjya karI emaNe saMsAra choDyo ane pitAnA putra cakAyudhane gAdIe besADyo. tIrthakara thayA pachI cakrAyudhane pitAnA paTTaziSya (gaNadhara) banAvyA tyAre cakAyudhe potAnA putra javavAne gAdIe besADyo. saMmetazikhara upara 100000 varSa nI ummare dharmanAtha pachI 3 sAgarepamamAM rU papama ochuM eTale kALe zAntinAtha nirvANa pAmyA. nyu 6 ThThA cakravatI ane 17 mA tIrthaMkara paNa hastinApuranA rAjA sura ane tenI rANe zrIdevIne tyAM janmyA hatA. temanI mAtAe garbhAvasthAmAM kuMthujAtine ratnasamUha joyele te uparathI emanuM nAma kuLu pADyuM. digvijaya karyA pachI bhAratavarSanA e cakavartI thayA, tyArapachI emaNe dIkSA laI dharmopadeza karyo ane sametazikhara upara 5000 varSanI umare zAntinAtha pachI huM pAme e nirvANa pAmyA. jhara 7 mA cakravatI ane 18 mA tIrthaMkara paNa hastinApuramAM rAjA sudarzana ane enI rANuM sevIne (mitrane) tyAM jamyA Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (288). hatA. emanI mAtAe svapamAM ratnamaya ara (paiDuM) joyeluM tethI emanuM nAma ara pADyuM. sukhyAta cakravartI rAjya bhegavyA pachI saMmetazikhara upara 84000 varSanI umare, kunthanAtha pachI huM popamamAM 1000 keTi varSa ochAM eTale kALe e nirvANa pAmyA. ' ara tIrthakara hatA te samaye puranA rAjA mAziva (mahAzita) ane tenI rANu vaijJAtIne ghera Ananya avataryA. te 6 ThTha baladeva hatA, ane bIjI rANe mAvatIne peTe puSapurI avataryA te 6 ThThA vAsudeva hatA. rAjA vatti 6 ThTho prativAsudeva hate. purUSapuMDarIkanI rANI baline laI levI hatI, tethI tene vaira thayuM. vAsudeve tene gheryo ne mAryo. tyArapachI lAMbAkALa sudhI purUSapuMDarIke rAjya karyuM ne atte narakamAM gayA. emanA oramAna bhAI Ananda nirvANa pAmyA. . emanA pachI mUma (Amauna) AThamA cakravartI rAjA kRtavarca ane tenI rANuM tArAne tyAM putrapaNe utpanna thayA. emanuM jIvanacarita jainonI parazurAmanI kathAmAM khuba varNavyuM che ne parazurAmanI kathA bIjI kathAomAM khuba Ave che. jenadharma sAce ke zaivadharma sA ? e viSe be demAM vivAda ubho thaye, bemAMthI kenuM kahevuM sAcuM che? ene nirNaya karavA, e be dharmanA anuyAyIenI parIkSA karavA emaNe TharAva karyo. emanI parIkSAmAM jaina muni uttIrNa nivaDyA. pachI namani pAse gayA ane cakalInuM rUpa dhAraNa karIne enI dADhImAM pesI gayA, tyAM rahyA rahyA e vAta karavA lAgyA ke "jamadagni mahApApI che, kAraNa ke ghare putra mUkyA vinA tApasa thayA che." A zabdathI jamadagni evA bheLavAI gayA ke tene bhagna karavAnI IcchA thaI AvI. A uparathI tApasanI mAnasika zithilatA ane jenasAdhunI daDhatAne devene nirNaya thaye. lagna karavAnI IcchAe jamadagni nitazatru rAjA pAse gayA ane tenI 100 kanyAomAMthI ekanI mAgaNI karI. kanyAoe kaMgALa bhikSukane Avate je ne temAMthI 99e te tene tucchakArI kADhyo ne tenI sAthe lagna karavAnI sApha nA pADI. e uparathI Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) krodhe bharAIne te saune zApa dIdhe ne tethI e khudhI thaI gaI semI kanyA pujAe e tuccha vRddhanI sAthe lagna karavAnuM svIkAryuM. jamadagnie enI sAthe lagna karyuM, bIjI kanyAone sAjI karyA pachI reNukAne laIne vanamAM gaye. tyAM nirbaLa zarIre, paNa prabaLa kAmavAsanAo, reNukA sAthe vilAsa bhegavavA lAgyo. reNukAne tuprAptine samaya pAse AvyuM, tyAre jamadagnie eka pAtramAM kaMIka sAmagrI taiyAra karI ApIne te khAI javAnuM reNukAne kahyuM; kAraNa ethI reNukAne brAhmaNaguNasampanna putra thAya. reNukAnI prArthanAthI enI bena mATe Sie bIjuM pAtra taiyAra karI ApyuM. e pAtramAM kSatriyaguNasampanna putra ApavAnI zakti hatI. reNukAnI bena hastinApuranA rAjA anantavIryanI rANI hatI, tene mATe e pAtra eNe taiyAra karAvyuM hatuM. "vanavAsa jIvana gALanAra vanapazu je kaSiputra prApta karavA karatAM baLavAna yuddhapriya putra utpanna kare e sAruM." e vicAra e vakhate reNukAne AvyuM. ethI eNe pAtra badalI nAkhyAM. tyArapachI vakhata jatAM reNukAne peTe rAma avataryo ane enI benane peTe kRtavIya avataryo. rAma sabaLa yuddha thayuM ane eka vidyAdhara pAsethI ene adbhuta parazu maLI, tethI e parazurAma kahevAyo. - ekvAra reNukA pitAnI benane maLavA hastinApura gaI. tyAM e RSipatnI sAthe ene banevI anantavIrya kAmaga bhegavavA lAge, ne tethI ene eka putra sAMpaDyo. reNukA e putrane laIne vanamAM pAchI pitAnA pati pAse gaI, tyAre rAme e baMnene mArI nAkhyAM. enA vadhanuM vera levAne anantavIrya AzramamAM gaye ane rAmanI gerahAjarImAM enA sthAnane samULa nAza karyo. rAme tyArapachI anantavIryane mArI nAkhe. enA pachI enI gAdIe kRtavIrya beThe ne eNe jamadagnine mArI nAkhe, paNa pAche te rAmanI parazune bhegA thaI paDyo. kRtavIryanI vidhavA tArAne sArI AzA hatI, te RSithI bacIne nAzI chuTI vanamAM jatI rahI. 37 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (290 ) teNe 14 prakhyAta svama jeyAM ne tene anusarIne ene je putra thayo te subhUma cakravartI thaye. vidyAdhara mena subhUmane pitAnI kanyA ApI. e vidyAdharanI sahAyatAe subhUma hastinApura gaye ane parazurAmane mArI nAkhe. tyArapachI cha khaMDa bharatavarSa eNe jItI lIdhuM ane parazurAme kSatriyane vadha karyo hate enA veramAM teNe brAhmaNasaMhAra AraMbhyo. atte ene dhAtakIkhaMDanA bhArata upara paNa vijaya meLavavAnI abhilASA thaI. enA sarva maMtrIoe ene vAryo, chatAM ye e abhilASAne mAryo lavaNasamudra oLaMgavAne mATe carmaratna upara besIne cAlyuM. paNa je deve e vAhanane upADatA hatA te thAkI gayA ne temane vizrAma levAnI IcchA thaI AvI, tethI te carmaratnane cheDI dIdhuM, pariNAme subhUma samudramAM DubI gaye ne pitAnA labhane lIdhe narakamAM gaye. tyArapachInA samayamAM kAzInA rAjA praliphTa ane tenI rANI jayantane ghare nandana avataryA te 7 mA baLadeva hatA ane bIjI rANI zIvatI ne peTe rara avataryA te 7 mA vAsudeva hatA. vaitAtya parvata para AvelA vidyAdharanagara Iipura ne rAjA vAra te 7 mAM prativAsudeva hate. ene date gheryo ne mAryo. datte tyArapachI adhI bhAratanuM rAjya karyuM ne narakamAM paDyo. nandana sAdhu thayA ne nirvANa pAmyA. - mallI 19mA tIrthakara mithinA mAM (mathurA mAM) rAjA kumbha ane tenI rANuM rattitA ne ( pramAvatI ne tyAM janmyA hatA. digaarenA mate bIjA badhA tIrthakarenI peThe mallI paNa purUSa hatA, ane bIjA tIrthakaranA jIvananI peThe ja emanuM paNa jIvana vyatIta thayuM hatuM, paNa zvetAMbara mate te strIo paNa nirvANa pAmI zake che ane mallI eka mAtra strI tIrthakara hatA. mallIne janma jagatamAM strIrUpe thaye e virala prasaMga vetAMbara mate A pramANe ba. pUrvajanme te rAjA mArA (vaizrama) hatA. cha mitronI sAthe emaNe dIkSA lIdhI ane sAdhu thayA. bIjA Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 21 ) bhavamAM sai sAthe janmI zake eTalA mATe saue barAbara sarakhA prakAranuM tapa karavuM e e saue TharAva karyo. e TharAvanI virUddha mahAbale gupta rIte pitAnA mitra karatAM vadhAre upavAsa karyA. emaNe tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM. emaNe potAnA mitro virUddha mAyA karI hatI, te pitAnuM kArya karI rahI hatI eTale eNe mahAbalane strI-veda karmanuM baMdhana karAvyuM. ene pariNAme evuM banyuM ke potAnA mitronI sAthe vaijayanta nAmanA svarge gayA pachI pRthvI upara strIrUpe avataryA. rANuM prabhAvatI jyAre garbhavatI thaI tyAre mAlya (kulamALA) upara suvAnuM dehada thayuM ane devee enuM e dehada pUruM karyuM, te uparathI navI janmelI putrInuM nAma mallI pADyuM. malI yuvAvasthAmAM bahu sundara thayA. e mahA baLavAna hatA. pUrvabhavanA cha mitra rAjaputro thaI A bhavamAM janmyA hatA. te se emanA lAvaNyathI ane snehathI tenA para mugdha thayA hatA ane e sae A janmamAM emanI sAthe lagna karavAne saMkalpa karyo hate. paNa emanA pitAe emAMnA keIne svIkAra karyo nahi. AthI e se rAjakumAre krodhe bharAyA, ekaThA thayA ne mithilA sAme yuddhe caDyA. emaNe nagarane ghero ghAlya ane rAjA cheka nirUpAya thaI gaye. mallIe pitAne salAha ApI ke "mArI kanyA tamane ApIza" evuM vacana ApIne e sau rAjAone A mAyAmandiramAM belA. e se e pramANe kahevarAvavAthI e mandiramAM AvyA. tyAM evI vyavasthA karI hatI ke jALIdAra paDadAnI pAchaLa eka Asana upara mallInA jevI eka putaLI dekhAya. chae rAjAoe e putaLI joIne ene mallI mAnI lIdhI. pachI rAjakanyAe AvIne phUle DhAMkeluM tenA mAthAparanuM dvAra ughADayuM, tyAre temAM thaIne e putaLImAMthI atizaya ghaNAjanaka durgandha ucha . che rAjAo pitAne paraNavAne baLAtkAra karaze evuM mallIe bahu divasa pahelAMthI ja pitAnA avadhijJAne karIne jANI lIdhuM hatuM, tethI te samayathI ja e putaLI pitAnI jevI ja karAvIne tyAM mUkAvI hatI ane pelA dvAradvArA temAM rAMdheluM anAja nakhAvatI hatI, tethI evA prakAranI durgadha temAM thaI gaI hatI. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyArapachI AzcaryamUDha thaI gayelA rAjAone te uparathI bhautika saundaryanI anityatA viSe bhAna karAvyuM, pitAnA pAchalA bhavamAM saue sAthe tapa karyuM hatuM te vAtanuM saune smaraNa karAvyuM ne tene dIkSA levAne upadeza Ape. mallInAthe dIkSA lIdhA pachI te saue dIkSA lIdhI ane emanI sAthe sametazikhara upara 55000 varSanI ummare aranAtha pachI 1000 keTi varSe mallInAtha nirvANa pAmyA.9 | munisuvrata 20 mA tIrthakara rAga mAM rAjA sumitra ane tenI rANuM pAvatI ne ghera jamyA hatA. emanA mAtAne jyAre sArI AzA hatI tyAre emaNe jaina dharmanAM badhAM suvrata karyA hatA, ethI emanuM nAma munisuvrata paDyuM. dIkSA lIdhA pachI emaNe kevalajJAna prApta karyuM ane sametazikhara upara 30000 varSanI ummare mallI pachI 5400000 varSe e nirvANa pAmyA. munisuvratanA samayamAM 9 mA cakravatI mAgha thayA. kAzI athavA hastinApuramAM e janmyA hatA. vaghAra emanA pitA ane vArA emanA mAtA hatA. emanA meTA bhAI viSNukumAra hatA. eka utsava prasaMge jvAlAe jainadharmane yAtrA ratha pheravavAnI IcchA karI, enI sekaya navamIe brahmaratha pheravavAnI IcchA karI, pitAne ratha AgaLa levAne baMne rANuoe vAda karyo. rAjAne keIne pakSapAta nahote, tethI baMne varagheDA baMdha karAvyA vinA bIje kaze upAya naheAte. mAtAne thayelA apamAnathI mahApadyane khoTuM lAgyuM ne rAjanagara che vanamAM gayA. tyAM emaNe aneka parAkrama karyA, samasta bharatavarSa jItI lIdho ne anne ghera pAchA AvyA. munisuvratanA ziSya suvratanA upadezathI padhottare ane viSakumAre dIkSA lIdhI; paghora nirvANa pAmyA ne viSNukumAra aneka labdhivALA thayA cakravartIpade abhiSikta thayA pachI mahApadma jaina dharmanA meTA AzrayadAtA thayA ane potAnI mAtAnA mAnanI khAtara mATe yAtrAratha pheravAjo. namuri nAme brAhmaNa emane saciva thaye hate. pUrve e brAhmaNa ujajayinInA rAjA zrIvarmane puhita hite Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) tevAre sutratAcAryanA eka ziSya ene zAArthamAM harAvyuM hatuM. tenA veramAM ene mArI nAkhavAne eNe saMkalpa karyo, paNa eka deve enAM aMga sthira karI dIdhAM tethI e pitAne saMkalpa saphaLa karI zake nahi. A prasaMgathI ujajacinImAM rahevuM ThIka lAgyuM nahi, tethI eNe e nagarane tyAga karyo ane hastinApuramAM jaI rahyo. tyAM eNe mahApadanI kRpA prApta karI ane tethI e rAjAne e saciva bane. ekavAra pADezanA rAjA siMddavane pakaDavAnI mahApadma namucine AjJA karI. teNe tene pakI Aye. upakAravaza thaIne mahApa eka varadAna mAgavAnuM kahyuM, paNa bIje ke samaye e varadAna mAgI laIza, evuM namucie kahyuM. ekavAra sutratAcArya emanA rAjyamAM cAturmAsa gALavA AvyA. bhraSTa namucie e samaye pitAne varadAna ApavAnuM vacana cakravartIe ApeluM te saMbhArI ApyuM ne varadAna mAgI lIdhuM ke mane eka mahAyajJa karavA dyo ne e yajJa cAle eTale kALa rAjya mane seMpI de." mahApadma e pramANe karyuM eTale namucie jaina sAdhuo upara atyAcAra karavA mAMDyA ane temane mRtyune bhaya dekhADyo. sAdhuo cAturmAsamAM vihAra karI zake nahi kAraNa ke tethI aneka jIvahiMsA thavAne bhaya rahe che. A samaye devIbaLavALA viSNukumAramuni dhyAnamagna hatA temane sutratAcAryo lAvyA, kAraNa ke e AvIne namucine namAve te ja teo tyAM rahI zake. namucie prasiddha karyuM hatuM ke-"je bhikSuka traNa pagalAM cAlIne jeTalI pRthvI mApI leze teTalI pRthvI mArA rAjyamAM ene ApIza, paNa e traNa pagalAMe mApelI pRthvIpAra te paga mUkaze te tene jIva laIza." viSakumAre pitAnA vaikriya zarIrane (pR. 171) baLe be pagalAe samasta pRthvIne pUrvathI pazcima sudhI mApI lIdhI ane trIje pagale namucine pRthvI upara suvADI dIdhA. braNa brAhmaNa potAne ghaNAjanaka lAgatA evA jeno virUddha kazuM karI zako nahi. tyArapachI te mahApa paNa ene pitAnA rAjya Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) mAMthI hAMkI kADhyo. pitAnA parAkramathI viSaNukumAramuni samasta jagamAM trivina nAme prasiddha thayA, tyArapachI mahAtapa tapyA ane anne nirvANa pAmyA. mahApa paNa saMsArane tyAga karyo ne nirvANa prApta karyuM tyArapachInA samayamAM 8mA baladeva rAma athavA i ane 8mA vAsudeva samA athavA nArAyaNa thayA. ayodhyAmAM rAjA rathane tyAM enI rANI paritAne peTe rAma ane sumitrAne peTe lakSamaNa janmyA hatA. dazarathane bIjA paNa be putra hatA. cIne peTe maratane ane hukamane peTe zatrune janma thayo hate. mithilAnA rAjA nanavanIjha putrI sItA sAthe rAmanAM lagna thayAM hatAM. rAmane rAjapATa seMpIne sAdhu thavAnI dazarathane IcchA thaI, kaikeyIne ekavAra eNe varadAna ApeluM te atyAre eNe mAgI lIdhuM ke bharatane rAjapATa Ape ne rAmane vanavAsa Ape." bharate je ke pitAne ApeluM rAjapATa svIkAryuM nahi, chatAMye rAma te sItA ne lakSamaNa sAthe vanavAsamAM gayA. e samaye pRthvInA eka khaMDamAM vidyAdhararAjA rAvaNa rAjya karate hatuM te 8me prativAsudeva hate. mAthA jevaDAM nava metInI mALA e sadeva pitAnA kaMThamAM paherate, tethI e dazAnana paNa kahevAta. enA prajAjana rAkSasa kahevAtA, kAraNa ke e mahA rAkSasanA vaMza ja hatA athavA te pitAnA dhvajamAM rAkSasanuM citra rAkhatA. - janakane tyAMthI sItA sAthe lagna karavAmAM rAvaNa niSphaLa - trivikrama-jeNe traNa pagalAM bharyA che te-e nAma viSNunuM paNa che, kAraNa ke eNe vAmanarUpe traNa pagalAmAM rAkSasarAjA balinuM traNa lokanuM rAjya laI lIdhuM hatuM. ( Hinduismus pR. 121 thI sarakhAvaze.) e kathAne jenee A svarUpa ApIne viSNu ane namucinI kathA karI haze? eka kathA pramANe sItA rAvaNa ane mandodarInI putra hatI ne tene janake ucherI hatI. A Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) nevayo hato, tethI e sItAnuM haraNa karI gaye. ene pAchI lAvavAne rAme vidyAdharanI senA ekaThI karI. vidyAre pitAnA naradhvajane kAraNe vAnara nAme oLakhAtA hatA. emanA rAjA nugrIva ane hanumAnanI sahAyatAthI rAme laMkA lIdhI; rAvaNane lakSamaNe mArI nAkhe, rAvaNa narakamAM gaye. tyArapachI pitAne zaraNe AvelA rAvaNanA bhAI vibhISaNane rAme laMkAnuM rAjya seMcuM bane cheDAvelI sItAne tathA pitAnA sAthIone laIne ayodhyA bAvyA. ahIM pitAnI AMkhanI sundara candraprabhA samI sItAne paDakhe rAkhI prabhAvazALI rAjya calAvyuM. pitAnI zakya citralekhAnI prArthanAthI ekavAra sItAe rAvaNanA paganuM citra kADhayuM. AthI rAmane koIe sUcana karyuM ke "sItAe rAvaNanA sahavAsamAM je sukhI ghIo gALelI te hajI e yAda kare che." A ane bIjA nirdoSa prasaMgane AgaLa dharIne nindApriya lokee sItAne mAthe apavAda mUkavA mAMDyA. rAmane ethI bahu duHkha thayuM ane e samaye sItA garbhavatI hatI chatAM ene vanavAsa ApavAnI pharaja pI. sItA vanavAsamAM ekalI rahI ne yAM anaMtava ane madranAdRza nAme be putrane janma Ape. eka jaina paMDite e bene samasta vidyAo ane kaLAo zIkhavI. moTA thatAM e baMne baLavAna vIra thayA ne jagane digvijaya karavA nIkaLyA. atte rAmanI sAme paNa emaNe yuddha mAMDyuM. pitA-putre ekamekane oLakhI lIdhA ne pachI sItAne puSpaka vimAnamAM besADe ayodhyAmAM AvyuM. sItAe agniparIkSAe pitAnI nirdoSatA viSe pitAnI samasta prajAnI khAtrI karI ApI ne pachI sAdhvI thaI. tyArapachI lakSmaNa maraNa pAmyA ne narakamAM gayA. pitAnA bhAIne viyegane duHkhe rAme saMsArane tyAga karyo ane zatruna, sugrIva, vibhISaNa ane bIjAo sAthe dikSA laI pite nirvANa pAmyA.8 nami 21mA tIrthaMkara mithilAmAM rAjA vinA ane tenI rANuM vAne tyAM jamyA. jyAre e garbhamAM hatA, tyAre emanA pitAnA nagarane gheranAra zatruone nagaramAMthI bahAra nIkaLelA lazkaranA Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe karIne namI javu' paDayu hatu. tethI emanuM nAma nima paDayuM. tIrAgya jIvana jIvyA pachI . sametazikhara upara 10000 varSanI ummare munisuvrata pachI 600000 vaSaeN e nirvANa pAmyA. naminA samayamAM AmpiyanA rAjA mArine ghera tenI rANI mene peTe 10mA cakravatI rite janmyA. emaNe samasta bharatava ne peAtAnA adhikAra nIce ANyA, pachI samasta upaleAgane tyAga karyAM, sAdhu thayA ne nirvANa pAmyA. tyArapachI rAjagRhamAM rAjA vinayane ( senane ) ghera tenI rANI vatrAne peTe 11mA cakravartI gayasena thayA. peAtAnA rAjadaDa nIce bharatakhaMDanI pRthvIne ANyA pachI emaNe paNa saMsAranA tyAga karyo ne nirvANa pAmyA. hejAra varSa pachI prakhyAta rivaMzamAM rAjA cavu thayA. tenA putra sUrane zauddi ane dhruvIra nAme be putra thayA. zArinA putra anyavRdhdhiAne 10 putra thayA te zArdU kahevAyA. temAMnA eka raghuTevane valarAma te mA baladeva ane RSNu te mA vAsudeva e e putra thayA. bIjA eka samudravinayane ghera aSTinemi te 22mA tIrthaMkara janmyA. suvIranA putra moTTA thayA, tene prona ane seva e e putra thayA. ugrasenane sa nAme putra ane rAjhImatI nAme kanyA thai, devakane levA nAme kanyA thai ane te kRSNanI mAtA thaI. kRSNa ane ariSTaneminI sagAI saMbaMdhe sAdhAraNu hakIkata ApI. jo ke anya zAstramAM kahelI kathAe ekamekathI virUddha che, 69 chatAM uparanI hakIkatathI kaika spaSTatA thaze. have e enAM caritra viSe AgaLa joie. sUryapuranA rAjA vasudeve (dazamA dazArka) sundara roIi sAthe lagna karyuM" ane tethI ene ghera rAma nAme mA khaladevanA janma thayA. pachIthI eNe devakanI kanyA devakI sAthe lagna karyuM. e lagnaprasa Mge kasanI strI jIvayAe khUba dArU pIne pujyapAda atimuLamuninI mazkarI Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ra97) karI tethI atimukate bhaviSya bhAkhyuM ke "devakIne sAtame putra tArA svAmI kasane vadha karaze." bhayanA mAryA karo vasudeva pAsethI vacana lIdhuM ke "devakInA pahelAM sAta bALaka janmaze ke turata ja tane ApIza." have matipura nagaramAM nAnA nAme zrAvaka ane tenI strI surakSA rahetA hatA, temane deve bhaviSya bhAkhyuM hatuM ke "tamAre marelAM bALaka avataraze." A bhalI strIne dareka veLA devakInI sAthe ja garbha rahetuM hatuM. devakInA bALakane eka deva upADI lAvIne sulasAne Apate ne tenAM marelAM janmelAM bALaka laI jaIne devakIne Apate. devakI e bALake kaMsane saMpatI. te mArI nAkhata. sAtamA garbha vakhate devakIne prakhyAta (7) svama AvyAM ne tethI sUcana thayuM ke vAsudeva avataraze. e vAsudeva kRSNane janma thaye ke tarata ja temane devoe kaMsee mUkelA cekIdArane uMghamAM nAkhI daIne upADI lIdhA ne vALa nandra ane tenI strI ane seMpI dIdhA, zevALanI putrI lAvIne devakIne ApI. devakIe te kaMsane seMpI. kaMse kanyA hovAthI enuM nAka kApI nAkhyuM. kRSNa govALo bhegA lujhamAM ucharyA ne tyAM pitAnA oramAna bhAI (vatta-) rAma sAthe emaNe aneka parAkrama karyA. anne e mathurA gayA, tyAM kaMsane vadha karyo ane tenA pitA ugrasenane--jene kase padabhraSTa karyo hate tene-pharI pAchA gAdIe besADyA. jAnavano rAjA jarAsaMdha 9 mAM prativAsudeva hatuM. tenI bena jIvayazAnA uzkeryAthI jarAsaMdhe, potAnA banevI kaMsanA vadhanuM vera levA, kRSNa sAthe yuddha mAMDayuM. rAmane ane kRSNane eNe gheryA ane temane tathA sau yAdavene mathurA choDavAnI pharaja pADI. tyArapachI kRSNa gujarAtamAM dAra nagarI vasAvI ane tyAM aneka reNuonA sahavAsamAM rAjyanA khUba vaibhava bhegavyA. pachI kaura virUddhanA prakhyAta mahAbhArata yuddhamAM kRSNa pAnDane pakSa lIdhe, ghaNAM yuddha karyA ne chevaTe jarAsandhane gherI ene paNa mAryo. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) have dvArakAmAM eka samaye evuM banyuM ke kRSNanA putra zAne dArU pIne tApasa dvaipAyananuM apamAna karyuM. A uparathI krodhe bharAIne pAyane pracaMDa tapa karyuM ane tene baLe pote agnikumAra deva banIne dvArakAne pracaNDa agnie bALI mUkI. kRSNanI 16000 raNIo ne sarve cAdava baLI gayA. rAma ane kRSNa bacyA hatA te mathurA tarapha cAlyA. nAnA nAme kRSNane nA bhAI hatA; eka samaye jayAre kRSNa eka vRkSa nIce vizrAma letA hatA tyAre te jarAkumAranA bANathI sakhta ghavAI gayA. A ghAthI e mRtyu pAmyA. emane samyajJAna (samakita) hatuM, paNa jIvananA pAchalA kALamAM emaNe dvaipAyana upara dveSabhAva rAkhele, tethI e trIjI narake gayA. emanA bhAI rAme saMsAratyAga karyo ane emaNe 100 varSa tapa karyuM. tethI bIje bhave pAMcamA svargamAM deva thayA. tyAMthI emaNe narakamAM kRSNane duHkha pAmatA jeyA ne emane choDAvavAne saMkalpa karyo. emane pitAnA hAtha vaDe uMcakI levAne prayatna karyo, paNa sUryanI sAme thI ogaLe ema kRSNa eLagI javA ne bhayaMkara duHkha pAmavA lAgyA, tethI emaNe e prayatna pharIne karyo nahi. kRSNanA kAkAnA dIkarA ariSTanemi (nemi) 22 mA tIrthakara hatA. saiArapuranA rAjA samudravijaya emanA pitA hatA ane temanA rANI zivA emanAM mAtA hatA. mAtAe garbhAvasthAmAM riSTa ( ratnanI) nemi (cakadhArA) joI, tethI e ( azubhane dUra karavA mATe A upasarga umerAtAM ) ariSTanemi kahevAyA. bAlyAvasthAthI ja emaNe potAnA atala zarIrabaLanAM lakSaNa dekhADavA mAMDyAM. eka samaye kRSNanA zastrAgAramAM pesI gayA ane tyAM kRSNa sivAya bIjA keIthI na vagADI zakAya e emane zaMkha vagADyo. kRSNa jyAre e sAMbhaLe tyAre emane bhaya lAgyo ke vakhate pitAnA baLathI mAruM rAjya laI leze. AthI, kAmasaMgathI ariSTaneminI zakita kSINa thaI jaze ema mAnIne kRSNa ugrasenanI kanyA rAmatI sAthe ariSTaneminAM lagna gaThavI dIdhAM. ariSTanemie e lagna karavAnuM Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (299). svIkAryuM eTale e mahotsavanI bhAre taiyArIo thaI gaI. bIjA badhA vidhi karyA pachI, vararAjA varaghoDe caDyA. khUba zaNagArelA ratha upara besIne lagnakriyA mATe mAMDave cAlyA. tyAM te mArgamAM bhayaMkara cIse pADatA pazune joyA, lagnanA jamaNane mATe e pazu taiyAra karI rAkhyA hatA. A dekhAvathI emanA hRdayamAM dayAbhAva e prabaLa jAgrata thayo ke tarataja emaNe saMsArano tyAga karyo. saivata ( kAThiyAvADamAM giranAra ) parvata upara cAlatA thayA, tyAM tapa karyuM ne jJAnanI caramasImAe pahoMcyA. kevaLajJAna pAyA) tyArapachI saune dharmane upadeza Ape. pAMDene paNa saMsAratyAganI preraNA karI, tethI te paNa dIkSA laIne nirvANa pAmyA. raivataka parvata upara 1000 varSanI ummare, naminAtha pachI 500000 varSe neminAtha nirvANa pAmyA. emanuM anukaraNa karIne rAjImatIe paNa saMsAratyAga karyo ne sAdhvI thayA. ariSTanemine bhAI nathami paNa sAdhu thaye. sAdhu thatAM pahelAM rAjImatI upara ene bahu meha hatuM, tethI ekAMta maLatAM temanI sAthe lagna karavAnI potAnI IcchA emane jaNAvI, paNa rAmatInA upadezathI ene bhAna AvyuM, eTale : pharIne saMsArane eNe tyAga karyo ane anta nirvANa pAmyA. ariSTaneminA pachI chevaTanA eTale 12 mA cakravatI thayA. AinA rAjA trahmane ghare tenI rANI junIne peTe e avataryA hatA. hajI te e bALaka hatA, tevAmAM rAjA brahma mAMdA paDyA ane maraNa samIpa AvyuM che ema jANIne, pitAnA cAra mitrone potAnA putranI saMpaNI karI. e cAra tenI pADezanA rAjA hatA ane tenI sAthe emano mitra saMbaMdha gADha hato. A cAre rAjAe maLIne temAMnA eka kezalanA rAjA Ine badhe kArabhAra seM, paNa dIghe te e rAjaputranuM rAjya pacAvI pADayuM, eTaluM ja nahi paNa vidhavA rANu sAthe paNa ADe vahevAra bAMdho. amAtya dhanu e dIrthanI bhraSTatA brahmadattanA dhyAna upara ANI ne emaNe pitAnI mAtAne tathA dIghane isAre vAryA. e bee ethI kepIne brahmadattane mArI nAkhavAne Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (700) saMkalpa karyo. emaNe brahmadattane paraNAvyA, navavadhU sAthe emane varaghaDe kADhyo ane e bene eka lAkSAgRhamAM utAryA e lAkSAgRha dIdhe bhraSTa hetue cUlanInI salAhathI AgaLathI baMdhAvI rAkhyuM hatuM ane te rIte bALI mUkavAnuM hatuM. paNa e nIca janA niSphaLa gaI. amAtya dhanu AgaLathI cetI gayuM hatuM ne tethI e lAkSAgRhanI nIcethI bhaiyAne eka mArga taiyAra karAvI Ape hatA. brahmadatta baLatA gharamAMthI e bheMyarAne mArge thaIne chaTakI gayA, veza badalIne dhanunA putra sAthe deza che cAlatA thaI gayA. pachI ghaNuM yuddha karyo ne ghaNI rANIo paraNyA. anta e kAzI AvyA, tyAMnA rAjA nI ane potAnA pitAnA mitronI sahAyatAthI senA ekaThI karI, ne dIrgha sAme yuddha mAMDayuM. emaNe ene gheryo ne mAryo, brahmadatta rAjagAdIe beThA ane bhAratavarSanA chae De jItI laI cakravartI pada pAmyA. brahmadatta ekavAra nATaka jotA hatA, tyAre tyAM pula dekhIne sudharma svargamAMne pitAne pAchalo bhava emane sAMbharI AvyuM. vaLI pAchalA cha bhavamAM sAthe ja rahete e eka sahecara paNa sAMbharI AvyuM. te uparathI emaNe eka lekanuM caraNa racyuM, ane enuM bIjuM caraNa je racI Ape tene meTuM InAma ApavAnuM jAhera karyuM. eka zeThane putra sAdhu thaI gayuM hatuM, eNe e caraNa racI ApyuM. te uparathI brahmadattane khAtarI thaI ke pAchale bhave jyAre te saMmata hatuM tyAre A sAdhu mAre bhAI citra hate. enI sAthe brahmadare pAchalA bhavamAM saMsAratyAga karyo hato ne sAdhu thayA hatA, paNa sarve kaSAyane nAza karI zakyA nahetA. evuM thayuM ke ekavAra cakavatI sanakumAranI paTTarANInA vALano guche emanA paga AgaLa AvI paDyo, tethI bIje bhave cakravartI thaIne evI suMdara rANIne paraNavAnI emane abhilASA thaI. e abhilASA pUrI thaI hatI. pharI janmelA citra emane saMsAratyAga karavA bahu ce samajAvyA, paNa emaNe saMsAratyAga karyo nahi. citra pite sAdhu thayAthI nirvANa pAmyA, paNa bAdate te saMsArasukha bhegavyA karyA. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ) ekavAra eka brAhmaNa brahmadara pAse Ave ane cakravartInI AhAra sAmagrI khAvA mATe mAgI. brahmadare jaNAvyuM ke-cakravatIne AhAra cakavatI ja khAI zake, mATe evo durAgraha na kara." paNuM te mUrkha eTale durAgraha karyo ke tene ane tenA kuTumbane pitAnA thALanI theka sAmagrI ApI. pracaMDa AhAranA prabhAvathI e brAhmaNamAM kAmavAsanA evI prabaLatAe jAgrata thaI ke te tRpta karavAne mA, bena ke bhatrIjI paNa na joI pitAnA pApathI zaramAI jaIne e brAhmaNe, e pApanA mULarUpa cakravartI upara vera levAne saMkalpa karyo ane enI baMne AMkhe phela nAkhavAnuM eka bharavADane bhaLAvyuM, teNe phela nAkhI, brahmadatta e jAyuM ane brAhmaNane tathA enAM sau sagA saMbaMdhIne mArI naMkhAvyAM. vaLI tenI AMkhe kADhIne eka vAsaNamAM mUkavAnI potAnA maMtrIne AjJA karI, jethI e AMkhe phI nAkhavAno lAbha paMte laI zake. maMtrI samajI zakyA ke cakravatI pitAnAM azubha karmanA prabhAvathI Ama kare che ane tethI vAsaNamAM AMkhane badale AMkha jevA kula mUkyAM, paNuM brahmAdare te bAkInA divasa e AMkhe DivAnA bhuMDA saMkalpamAM ja gALyA. anta 70 varSanI ummare maraNa pAmIne 7 mI narake gayA, tyAM emanAM vairavRttinAM pApane mATe emane 33 sAgarepama sudhI prAyazcita karavuM paDaze. jaina vizvatihAsanA atyAra sudhI varNavelA sarve zalAkApuruSanA vRttAnta kevaLa kathAjanita che, paNa ghaNakharA aMzedhakane mate 23 mA tIrthaMkara pArzva etihAsika puruSa hatA. temanI kathAne itihAsa sAthe ghaTAvatAM I. sa. pU. 800 varSa upara e thaI gayelA lAge che. jenone mate neminAthanA nirvANa pachI 83750 varSe e nirvANa pAmyA. emanA ane emanA pachInA tIrthakara mahAvIranA jIvana viSe ApaNe kaMIka kaMIka jANI zakIe chIe. joke e baMnenA ItihAsamAM puSkaLa kathAo vaNAI gaI che, ane temanI keTalIka kathAo te temanA pUrvabhave viSe che. karmanA siddhAnta viSe ApaNane jANavAnuM maLe eTalA mATe emAMnI keTalIka kathAo ApaNe ahIM kahIe. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha nirvANa pAmyA te pUrvenA emanA nava bhavanuM varNana kareluM che. emAMnA pratyeka bhavamAM temanI sAthe temane eka zatru janme ja hatuM ane tenI sAthe temane virodha thayA karate hate. (1) pitananagaramAM pArzvanAthane jIva ekavAra mahamatinAme brAhmaNanA bhAvamAM hatuM, tyAre maTha nAme emane meTo bhAI hatA. sAdhu harizcandranA upadezathI marUbhUti sAdhu jevA thayA, paNa ene bhAI te IndriyasukhamAM lIna thaI gaye. marUbhUtinA sAdhu thayAthI enI strI vayuvAne mAthe saMyama pALavAnuM AvI paDyuM, paNa te te pALI zakI nahi ne kamaThanI sAthe ADe vahevAra rAkhavA lAgI. marUbhUtie A vAta sAMbhaLI tyAre rAjA ravindrane phariyAda karI. rAjAe kamaThane gadheDe besADIne nagaramAM pheravyo ne pachI rAjya bahAra hAMkI kADhyo. kamaTha tyAMthI vanamAM gaye ne tapa karavA lAgyuM. kodhavaza thaIne pite pitAnA bhAInuM bhuMDuM karI nAkhyuM e vicArathI mabhUtine saMtApa thayo ne tethI kamaThanI pAse jaIne teNe kSamA mAgI, paNuM kamaThe te vakhate pattharathI enI kheparI tene mArI nAkhe. (2) marubhUtie pitAnA antakALamAM ArtadhyAna kareluM, tethI e bIje bhave vanamAM hAthIpaNe avataryo. te samaye praviMda rAjA jaina sAdhu thayelA tenA upadezathI hAthIne samyajJAna thayuM. tyArathI e sukAM pAMdaDAM khAvA lAgyuM ne sUrajane tApe tapeluM pANI pIvA lAge. kamaTha te vAre pRthvI upara jherI nAga thaIne avataryo hate ane teNe ghaNuM jIvanI hatyA karI hatI. chevaTe e pavitra hAthIne paNa te Da ne tethI hAthI marI gaye. (3) hAthI sahasAra svargamAM deva thaye, sApa pAMcamI narake gaye. (4) deva ethe bhave tira nagaramAM rAjA ziveja thaye. pitA pAsethI maLelA rAjyane tyAga karIne kiraNaga dIkSA laI tapa karavA lAge. narakamAMthI nIkaLIne kamaTha pAche nAganimAM avatarelo te karI kiraNuvegane Da ne tethI kiraNaga mRtyu pAme. (5) pachI e 12mA kapamAM deva thaye; vanamAM dAvAnaLa saLage, Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 303) temAM sApa baLI gayA ne tamaprabhA nAmanI narakamAM gayA. (6) zubhaMkarA nagarImAM rAjA pravIryane ghera vastranAma nAme kumArarUpe chaThThuM bhave te deva janmyA. pAchaLathI eNe dIkSA lIdhI ane vRttana pa ta upara tapa karavA lAgyA, te vAre bhIla raMganA khANuthI enA jIva gayA. A bhIla te bIjo kAi nahi, paNa bhavAbhavamAM tenI pAchaLa paDelA zatru hatA. (7) vajranAbha tyAMthI madhya caiveyakamAM deva thayA, kuraMgaka chamA narakamAM jaine duHkha bhogavavA lAgyA. (8) caiveyaka svarga mAMthI nIkaLI surapuranA rAjA kulizavAdunI ( vapravAhunI ) rANI murrAnAnA ga`mAM avataryAM. enuM nAma suvarNavAduM paDayuM ne e cakravartI thayA. tIthaMkara nagannAthanA upadezathI eNe saMsAra tanmyA. khUba dhArmika jIvana pALIne eNe tI kara nAmaka bAMdhyuM. chevaTe ane si Mhe phADI nAkhyA. e siMhu te pelA mA narakamAMthI nIkaLelA bhraSTAtmA hatA. (9) tyAMthI suvarNa khADu 10mA prANatakalpamAM deva thayA, siMha 4thA narakamAM paDayo, marubhUtinA jIvane tIMkara nAma kane phaLe chellA bhava thayA. kAzInA rAjA praznasenanI rANI yAmAdevInA garbhAmAM prANutadeva avataryAM. adhArI rAte sagarbhA rANIe peAtAnA paDakhAmAM eka sApane saratA joyA, tethI khaLakanuM nAma pArzva pADavu, mATA thayA tyAre te baLavAna sucAdhana thayA, niMnA rAjA yavanane harAvyeA ne tenI rUpavatI kanyA pramAvatInI sAthe lagna karyuM". ekavAra emaNe peAtAnA mahelanI bArIethI joyu teA maTa nAme tApasanI cAre bAju lAkanuM TALuM vaLyu hatu. e tApasa paMcAgni tapatA hatA. cArakhAnu cAra dhUNI dhakhAvI hatI, vacce pAte beThA hatA ne mAthe sUryanA tApa hatA. e tApasa te bIjo kAi nahi, paNa pUrvabhavanA kamaTha hatA. evAmAM eka sApa eka dhUNInA kASTamAM maLavA lAgyA. tene e tApase zAntacitte baLavA dIdhA. pArzva kumAre tyAM AvI e sApane bacAvI lIdhA ne tApasane enI nirdayatA viSe kahyuM. e sApa tyArapachInA bhavamAM nAgarAja dhA thA ane kramaTha bIje ( 11me ) bhave meghamALI nAme asura thayeA. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 304) eka divasa pAve peAtAnA bAgamAM ariSTaneminu' citra joyu. aMtarTUna jAgrata thayAthI sAdhu thavAnA peAte nizcaya karyAM. emaNe dIkSA lIdhI ane bhikSuka thai vihAra karavA lAgyA. vanamAM meghamAlIe vAyunA ne varasAdanA taphAnathI emane mArI nAkhavAne prayatna karyAM, paNa nAgarAja dharaNe emanI upara potAnI pheNa chatrInI peThe dharI rAkhI. tethI temane kazuM thayu' nahi. dharaNe tyArapachI meghamAlIne samajAvyuM ke 'tAre tIrthaMkaranA dveSa karavA ghaTe nahIM, ulaTA bahu upakAra mAnavA ghaTe, kAraNa ke tArA kamaThanA bhavamAM jIvanI hiM'sA karatAM tane emaNe vAryAM hatA. ' e uparathI meghamAlIne peAtAnA mithyAtvanuM bhAna thayuM ne samyajJAna utpanna thayuM. tyArapachI thADeka kALe pArzva pitRnagara kAzImAM AvyA ne 84 divasanI tapazcaryAne pariNAme kevalajJAna pAmyA. pachI dezamAM pharIne dharmapadeza karavA lAgyA ne ghaNA lAkane jaina karyAM. ante sametazikhara ( emanA nAma uparathI e pArzvanAtha parvata kahevAya che) upara 100 varSanI ummare, neminAtha pachI 83750 varSe nirvANu pAmyA. varSamAna ( mahAvIra ) 24 mA ne vaLI ApaNI avasipaNInA chellA tIrthaMkara pArzvanAthanA nirvANa pachI 178 varSa thayA. jaina granthAmAM emanA paNa pU`bhavanI kathAo che ane evI kathA gheADIghaNI nahi paNa 26 pU`bhavanI che. e tI''karanA pUrvabhava tA asaMkhya che, paNa je bhavathI emane samyakatva prApta thayuM te bhavathI emanI kathA noMdhavAmAM AvI che ne moTA bhava ja gaNatrImAM lIdhA che. e (1) pelA bhavamAM nayasAra nAme grAmaNI hatA, ane pazcima videhamAM janmyA hatA. ekavAra lAkaDAM levA e vanamAM gayA hatA, tyAre emane keTalAka sAdhu maLyA; e rastA bhUlyA hatA ne kSudhAtura tathA tRSAtura thayA hatA. temanA upara nayasArane dayA AvI ne emanI sevAsuzruSA karI, emanI pAsethI e samyaktva pAmyA. zubha karmIne phaLe (2) e sAdhama svargomAM gayA. tyAMthI (3) e 1lA tIthaMkara RSabhanA pAtra marIcirUpe janmyA. tenu vaNu na pU. 275upara Apyu` che. tyArapachIne ceAthebhave te deva thayA ne Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 305 ) pAMcame bhave brAhmaNu thaIne tridI thayA pachI ghaNA bhava bhamyA. chaThThuM bhave brAhmaNa thaIne tridaMDI thayA. sAtame bhave deva thayA. ema 8 me bhave tridaMDI, 9 me deva, 10 me triRRDI, 11 me deva, 12 me trida'DI, 13 me deva, 14.me tridaMDI thayA pachI (15) me bhave brahmadevalAkamAM deva thayA. tyArapachI ghaNA bhava bhamyA. (16) me bhave rAjagRhamAM viSamUrti rAjArUpe avataryAM. eka sAdhupuruSanA upadezathI e sAdhu thayA. ekavAra lAMkhA upavAsa pachI e eka mAge thaIne cAlyA jatA hatA, tevAmAM eka gAyanI sAthe athaDAyAthI pRthvI upara paDI gayA. e joine emanA sagA paNa virAdhI vizAlAnantrI e emanI mazkarI karI. e sAMbhaLIne vizvabhUtine krodha caDyo ne gAyane zIMgaDAMthI pakaDIne AkAzamAM uchALI, peAtAnI vairavRttithI emaNe evuM nidAna (niyANuM=sa'kalpa) karyuM" ke bhavAntare huM mahA parAkramI thAuM. A nidAna phaeNnTu. kAraNa ke tyArapachI (17)me bhave majjAzura svargAmAM gayA. pachI (18) me bhave e 1lA vAsudeva tripRSTha rUpe pRthvI upara avataryA. (pR. 293) emaNe e bhavamAM bahu pApakarmAM karyAM tethI tyArapachIne (19) me bhave e 7 mA narakamAM gayA. tyArapachI (20) bhayaMkara si Mhu thayA ne pachI (21) e 4thA narake gayA. tyAMthI pAchA (22) manuSyabhavamAM AvyA ane tyAM zubhakama karyAM, tene pariNAme (23) e priyamitra cakravartI thayA. e bhavamAM zubhaka karIne (24) mahAzukra sva mAM gayA. pachI (25) rAjakumAra maMna rUpe avatarIne saMsAranA tyAga karyAM ne sAdhu thayA. te bhavamAM bahu tapa karyAM ne tI kara nAmaka bAMdhyuM, pachIne (26) me bhave prANata devalAkamAM deva thayA ne chevaTane (27) me bhave tIrthaMkara mahAvIra thayA. marIcinA bhavamAM aviveke karIne nIcageAtrakama khaMdhAyAthI ( pR. 175 ) A chellA tI kare brAhmaNane ghera avatAra levA joIe. teTalA mATe kuNDakAma nAme nagaramAM brAhmaNukuM Da bhAgamAM johAna gAtranA zrRNamavatta nAme brAhmaNanI levAnandrA nAme strInA garbhamAM e AvyA. devAnandrAe prakhyAta (14) svapna joyAM ane tethI 32 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (306) bhAvI tIrthakaranA janmanuM sUcana thayuM. denA rAjA Indra jJAna vaDe A joyuM, tyAre eNe vicAryuM ke "sarve tIrthakara, cakavatI, baladeva ane vAsudeva bhUtamAM, vartamAnamAM ane bhaviSyamAM sarva kALe ucca kuLane viSe avataryA che, avatare che ane avataraze, tethI karIne bhagavAna mahAvIra brAhmaNakuLamAM avatare e kaI rIte gya thatuM nathI. AthI karIne eNe pitAnI padAtisenAnA nAyaka hariNagamaSIne bolAvI brAhmaNa devAnandAnI kukhamAMthI garbha laIne kSatriyANuM trizatA nI kukhamAM mUkI AvavAnI AjJA karI. e uparathI hariNagamaiSI devAnandA pAse gaye, tene avasthApinI nidrA ApIne tenI kukhamAMthI garbha kADhI lIdho. tyAMthI kSatriya sAtha ne tyAM gaye, tenI strI trizalAne avasthApinI nidrA ApIne tenI kukhamAM mahAvIrane garbha mUkI dIdhe; ane trizalAne putrIrUpa garbha devAnaMdAnI kukhamAM mUkyo. tyAMthI pachI pAche e svarge cAlyo gayo. have devAnandAne garbha laI lIdhe ne te trizalAne Ape e devAnandAnA pUrvabhavanA karmanuM phaLa hatuM, tene viSe kathA evI che ke "devAnandA pUrvabhave trizalAnI jeThANa hatI ne tevAre potAnI derANune ratnane karaMDIe eNe cArI lIdhuM hatuM. te pApanA phaLarUpe A pheraphAra thaye hate." mahAvIrane garbha trizalAnI kukhamAM gayA pachI, trizalAne prakhyAta 14 svapna AvyAM ne 9 mAsa ne 7 divase zubha muhUrta ne zubha lagna bALaka avataryo. mAtA gaNiI hatI tyAre mAtApitAnI kIti ne saMpatti vadhI hatI tethI emanuM nAma vardhamAna pADyuM. rAjakumArane uttama prakAranuM zikSaNa ApavA mAMDyuM. zarIranI ne mananI zaktio e dIpavA lAgyA. hajI te e bALaka hatA evAmAM ilekamane koIeka deva emanI sAthe yuddha karavA AvyuM, tene emaNe parAjaya pamA vyo AthI emanuM nAma mahAvIra paDayuM. vaLI brAhmaNane veza laIne Indra AvyA ane emane keTalAka kaThaNa prazna pUchyA. nizALamAM hajI te e viSa zIkhyA nahotA, chatAMye emaNe e praznanA yathAsthita uttara ApIne saune chaThaka karI nAkhyA. dIkSA levAno nizcaya te cheka Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (307 ) juvAnImAM ja emaNe karyuM hatuM, paNa potAnA javAthI mAtApitAne duHkha thaze ema jANuMne, e jIvatAM hoya tyAMsudhI dIkSA na levAno nirNaya karyo hate. eTalA mATe manuSyapaNAnA dharmAnusAra sukha bhegavyA, lagna paNa karyuM ane eka putrInA pitA paNa thayA. siddhArtha ane enI patnI trizalA tIrthaMkara pArzvanAthanA dharma pALatA hatA, temaNe kuzAgra zayyA upara rahI upavAsa karIne prANatyAga karyo ane amruta kalpa-svargamAM deva thayA. tyArapachI mahAvIrane jagatamAM kazuM baMdhana rahyuM nahi ane tethI dIkSA levAne emaNe nizcaya karyo. prathama te emanA bhAI naMdivardhane rajA ApI nahi tethI be varSa rahyA. pachI mahAvIrane Agraha joIne rajA ApI. mahAvIre eka varSa sudhI puSkaLa dAna dIdhuM. dIkSAne divase emane zibikAmAM besADIne deve kuDapura pAsenA jJAtakhaMDa nAme upavanamAM laI gayA, tyAM emaNe vidhipuraHsara dIkSA lIdhI. tyArapachI tarata ja emane mana paryAyajJAnanI prApti thaI. tyArapachI bAra varSa sudhI vihAra karyo. 1 varSa ane 1 mAsa sudhI emaNe. devaduSya vastra dhAraNa karyuM. pachI tene emaNe tyAga karyo ne digambara thayA. teo mAtra hAthe bhikSA svIkAratA ane mUDha lokoe karelAM aneka parisaha sahetA. varSanA ATha mAsa vihAra karyA karatA. gAmamAM kadI eka rAtathI vadhAre ane nagaramAM pAMca divasathI vadhAre vAsa karatA nahi. mAtra cAturmAsamAM ja eka sthaLe rahetA. mahAvIranuM upara je jIvanacaritra ApyuM che te zvetAmbaranA dharmagranthane anusarIne che. digambare keTalAka mahattvanA prasaMgemAM ethI judA paDe che. emane mata e che ke -mahAvIra trizalAne peTe jamyA, te pahelAM brAhmaNe devAnandAnI kukhamAM gayA ja nahatA ane tethI garbha badalyAnI kathA svAbhAvika rIte ja emanA granthamAM nathI. vaLI emane mate mahAvIra (12mA, 19mA, 22mA ane 23mA tIrthaMkaranI peThe) paraNyA ja nahotA. vaLI 8 varSanI bAlyAvasthAmAM ja emaNe gRhasthacita vrata Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108). svIkAryo ane barAbara pAkyAM, 30me varSe dIkSA levAne emaNe nizcaya karyo. digambara mate te samaye emanAM mAtA jIvatAM hatAM, temaNe emane ghaNuM vAryA, chatAM dIkSA lIdhI. dIkSA letAMnI sAthe emaNe 24 prakAranA parigrahone ane tenI sAthe ja vastrane tyAga karyo. dIkSA lIdhA pachI tarata ja emane mana:paryAya jJAna prApta nahetuM thayuM, paNa pracaDa tapane pariNAme emaNe prApta karyuM. dIkSA pachI eka sthaLe TakIne cha mAsa sudhI emaNe dhyAna dharyuM. tyArapachI tapura nAme nagaramAM e gayA, tyAMnA rAjAe emane puSkaLa satkAra karyo. cha mAsanA upavAsa pachI tyAM emaNe pAraNuM karyuM. ahIMthI emaNe aneka sthAnee vihAra karyo ane pracaMDa tapane pariNAme aSTa prakAranI alaikika zaktio saMpAdana karI. pharatA pharatA atte ujajayinI AvyA. e nagaranI pAsenA upavanamAM e dhyAna dharatA hatA, tyAre amuka rudra ane tenI strI pArvatIe emanA dhyAnamAM bhaMga pADavAnA prayatna karyo, paNa emanuM dhyAna eTaluM gADha hatuM ke emanA e prayatna viphaLa gayA, tethI dra ane pArvatIe emanI stuti ne pUjA karI, ujajayinIthI e kazAmbI gayA. pachI tyAMthI pAchA ekAnta vanamAM gayA, tyAM mana paryAyajJAna prApta karyuM emaNe munivrata dhAraNa karyuM te bAra varSa pALyuM. " dIkSA lIdhA pachIthI mahAvIre potAne kALa kevI rIte vyatIta karyo tenA amuka amuka prasaMge saMbadhe zvetAmbara-digambara vacce game eTale matabheda che, chatAM A vAtamAM te teo baMne ekamata che ke 43 varSanI umare nupAti (vartamAna vara) nadIne kAMThe kRmi rAma nAme sthAnathI Deka cheTe eka khetaramAM AvelA caityanI pAse zAlatanI nIce emane kevalajJAna prApta thayuM. tyArapachI AkhuM jIvana emaNe vihAra karyo, dharmopadeza Ave. pariNAme puruSo temaja strIo emanA aneka ziSya thayA; vaLI magadhane zreNika, aMgane kuNika, videhane ceTaka vagere aneka rAjAo paNa temanA zrAvaka thayA. kalpasUtrane (pR. 110) mate mahAvIre potAnA sAdhu jIvananAM Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (329) kara cAturmAsa A pramANenAM sthAnAe karyA-ripa prAmamAM 1, nAmAM ane kRSNavarmImAM 3, vairAtImAM ane vArikAmAM 12, vaizAlI (rAjagRhI)mAM ane nAstAmAM 14, mithinAmAM 6, miiAmAM 2, prAsaMmimAM 1, utamAmamAM 1, zrAvatimAM 1 ane khAvAmAM 1. pachInI kathAomAM emane vihAra ethIye vistRta, TheTha himAlaya ane prayAga sudhI thayele varNave che. atte 72 varSanI ummare e tIrthakara nirvANa pAmyA. pArzvanAthanA nirvANa pachI 250 varSe pAvApurImAM brAhmamuhUrto uttarAdhyayana sUtranuM pravacana karI rahyA pachI nirvANa pAmyA. e tIrthakaranA nirvANa prasaMganI kathAo bhinna bhinna che. keTalAka kahe che ke rAjA phatavAtanA darabAramAM zAntabhAve ekAntamAM e nirvANa pAmyA, tyAre bIjA kahe che ke mahAsamArambha emaNe pitAnA dehano tyAga karyo. hastipAle meMTe utsava karAvyuM, temAM pADozanA rAjAone netaryA. eka vizALa sarovaranI pAsenA vanamAM eka bhavya samavasaraNa baMdhAvyuM. ne temAM ratnajaDita Asana padharAvyuM. te Asana upara besIne cha divasa sudhI nirantara saMghane dharmopadeza Ape. 7 mA divasanI rAte 4 thA praharamAM samasta zrotAvarga nidrAmAM paDyo. tIrthakare jANyuM ke have mAre javAne samaya thaye che, pite paryaka Asana vALyuM ne pachI nirvANa pAmyA. zrotAvarga jAge tyAre jANyuM ke tIrthakara te sadAne mATe cAlatA thaI gayA che. temaNe mahA ThAThamAThathI emanAM zabane agnisaMskAra karyo. evI paNa kathA che ke nirvANa pAmatAMnI sAthe ja tIrthakaranA zarIrane vALa ane nakha sudhIne bhAga lupta thaI gaye ne tethI A avazeSane ja agnisaMskAra karavAmAM Avyo. jyAre tIrthakara nirvANa pAmyA tyAre AkAzamAM meTe dhUmaketu dekhA, svargamAMthI pRthvI upara utarI AvatA dethI rAtrI prakAza mArI uThI ane pADezanA rAjAoe tIrthakaranA nirvANanA mAnanI khAtara meTI dIpatsavI karI. mahAvIranA nirvANa pachI 3 varSa ne 83 mAse duSamasuSamAno anna Avyo. e Are ekaMdare 1 keTakeTi sAgarApamamAM ka2000 varSa ochAM eTale kALa cAlya. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) duSamA. hAla ApaNe duSamAmAM chIe. e 21000 varSa cAlavAne che ane enuM mukhya lakSaNa te e che ke dareka vastunI sthiti A ArAmAM azubha thatI ja jAya che. jaLa vAyu azuddha thatA jAya che, dezanA meTA vistAramAM anAvRSTi ane ativRSTi thatI jAya che, bhayaMkara duSkALa paDe che, manuSya bahumAM bahu 108 varSa jIve che ane bahumAM bahu 7 hasta uMce (ArAnA prAraMbhamAM) thAya che, AcAravicAra bhraSTa thatA jAya che, pRthvI upara atyAcAra pravarte che eTale ke baLiye nabaLIne khAya che, chaLakapaTa ne pApaprapaMca vadhe che, vyabhicAra ne saMkaratA vadhe che, mAMsAhAra sarvasAmAnya thaI paDe che, lebha ane vera vadhe che. rAjA prajAne pIDe che, yuddha karIne dharatIne rasAtaLa kare che, gAmane ne nagarane zamazAna jevAM karI mUke che. ( dareka 1000 varSe nAme bhraSTa rAjA thAya che, te sAdhujanane pIDe che; dareka 500 varSe kapAzca thAya che.) mithyAtva ane daMbha vacce ja jAya che ane chevaTe samyakatvane lepa thAya che. duSamAnuM azubha baLa dhIre dhIre vadhAre jAmatuM jAya che. chellA tIrthakaranA upadezanI asara havAthI zarUAtanI sthiti bahu kharAba nathI ane Aje ApaNe e ArAnA pahelA saptamAMzamAM chIe, eTale mANasathI na sahevAya evI sthiti hajI thaI nathI; paNa avanati anivArya che, kAraNa ke jagatane dharma-. mAga dekhADanAra keI tIrthakara A aramAM thanAra nathI, temaja lokane prabaLa hAthe vyavasthAmAM rAkhI zake evA cakavatI, baladeva ke vAsudeva paNa thanAra nathI. jemane kevaLajJAna prApta thayuM ane vaLI nirvANa paNa pAmyA evA dhArmika purUSe A aranA mAtra AraMbhamAM ja thayA ane te sai tIrthakaranA ziSya praziSya hatA ane emanA nirvANa pachI paNa jIvatA hatA. | tIrthaMkaranA sauthI moTA ziSya zaitama indrabhUti hatA. e vidvAna brAhmaNa hatA ne temane tIrthakare jainadharmamAM lIdhA hatA. emanI kathA evI che ke e pazuyajJa karatA hatA, tyAre emane Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31 ) samajAvIne jainadharmamAM lIdhA hatA. bIjI kathA evI che ke tIrthakare eka glaeNkane artha karavA eka vRddhajanane Ape, te gautama pAse gaye gatamane nahi AvaDyAthI tene mahAvIranI pAse enA artha mATe javuM paDyuM. tyAM mahAvIre aneka praznanA uttara gatamane ApyA ne temane namAvyA. tIrthakare Apele upadeza je dharmagranthamAM che, temAMnA aneka grantha gemanA racelA che. bIjA aneka ziSya tIrthakaranA jIvanakALamAM kevalajJAna pAmelA ane nirvANa paNa pAmelA, paNa maitama te te tIrthakaranA nirvANa pachI ja kevalI thayelA, kAraNa ke tyAM sudhI prabhupratye emane atizaya sneha ne mAna hatuM ne tethI rAgadveSathI sapUrNa mukta thaI zakyA nahotA; e rAgadveSa hoya tyAM sudhI kevalajJAna prApta thAya paNa nahi. gautama 12 varSa sudhI kevalI rahyA ne 92 varSanI ummare rAjagRhamAM nirvANa pAmyA. - tIrthakaranA bIjA meTA ziSya (pAMcamA gaNadhara) sudharmA hatA, te paNa brAhmaNa hatA. tIrthakaranI pachI paNa e jIvatA hatA. mahAvIranA nirvANa pachI saMghanirvAhane bhAra emaNe lIdhe. 12 varSa pachI e kevalajJAna pAmyA eTale emaNe e bhAra pitAne mAthethI utArI jaMbusvAmIne dIdhe. tyArapachI e 8 varSa jIvyA ane 100 varSanI ummare nirvANa pAmyA. sudharmAnI pachI emanA ziSya bUsvAmIpa gaNadhara thayA. e eka meTA zeThanA putra hatA. zeTha ghaNA kALa sudhI aputra hatA. ekavAra e potAnI strI sAthe sudharmAnI pAse jabUvRkSanA adhiSThAtA viSe kathA sAMbhaLatA hatA, tyAre sudharmAe bhaviSya bhAkhyuM ke tamane eka putra thaze ne enuM nAma jaMbU rAkhaje." bhaviSyavANI kharI paDe; jambu jamyA. te ucharavA ne mAbApane AnaMda ApavA lAgyA. jyAre e meTA thayA tyAre emane vivAha rAjagRhamAM ATha dhanika zeThanI (8) kanyA sAthe karyo, paNa emane te sudharmAnA upadezathI vairAgya thayo hato. tethI dIkSA levA IcchatA hatA ane brahmacaryavrata lIdhuM paNa hatuM. mAbApane ethI bahu duniyukta Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ( 32:) tethI te kanyAo sAthe emaNe lagna karyuM. rAte mahA ThAThamAThathI varaghaDe nIkaLe. paraNIne ghare gayA. have eka rAjaputra nAme prabhava luMTArAne dhadha karatuM hatuM, te meTI lUMTa karavAne manasube rAjagRhamAM AvyuM. prabhavanI pAse eka jAdumaMtra e hatuM ke jene baLe bAraNAM ughaDI jAya ne tALAM truTI jAya. bIje jAdumaMtra e hato ke jene baLe e sane nidrAmAM nAkhe. e maMtrane baLe e jaMbunA gharamAM peThe, paNa sau strIonI vacce ekalA jaMbUne eNe jAgatA joyA. jaMbUe ene kahyuM ke "tArUM jAdubaLa mArA upara kazuM cAlavAnuM nathI, kAraNa ke huM te bhAvasAdhu chuM ne kAle ja savAre dIkSA levAne chuM." vrata na levAnuM ane strIo sAthe saMsArasukha bhegavavAnuM prabhave jaMbUne ghaNuM samajAvyuM, paNa emaNe ene ane cAre bAjuthI jAgI uThelI strIone kuvAmAMnA manuSyanI (madhubiMdunI) ane bIjI kathAo kahI ane saMsArajIvananI asAratA ane anityatA viSe upadeza Ape. e uparathI strIoe dIkSA levAne nizcaya karyo, lUMTAre paNa e nizcaya upara AvyuM, te pitAnA mAbApa pAse gaye ane dIkSA levAne temanI paravAnagI lIdhI. bIje divase jammue sudharmA pAse dIkSA lIdhI, 8 strIoe ane bIjA saMbaMdhIoe (navenA mAtApitAe) paNa dIkSA lIdhI. prabhava paNa pa00 cAra sAthe sAdhu thaye ane jabUne ziSya temaja sahacara banI rahyo. sudharmAne kevalajJAna thayuM, eTale jaMbusvAmI gaNadhara thayA. sudhama nirvANa pAmyA pachI eka varSe e kevalI thayA ane pachI cheke kALe (mahAvIranA nirvANa pachI 64 varSe ) nirvANa pAmyA. tyArapachI keI paramAvadhijJAna pAmyuM nahiM, kaI mana" ya jJAna pAmyuM nahi, kaI kevalajJAna pAmyuM nahi koI nirvANa paNa pAmyuM nahi. kAraNa ke nirvANa pAmatA 1 kevalajJAna pAmavuM ja joIe ane kSapakazreNi upara paNa Iie. tene mATenI je daivIzaktio hevI joIe ca thaI gaI6 mahAvIre pravartAvela jinacAra te chevaTanA kevalI pachI baMdha thAya che e 'mata che. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (313) pitAnA IndriyAtIta jJAnane baLe vizvanA jIvajagatamAM saMpUrNa annadraSTi nAkhI zakanArA puruSe A avasapiNamAM jabUsvAmI pachI thayA nathI. jIvajagatanuM sai jJAna tyArapachI mAtra zAstronA adhyayanathI ja prApta karavuM rahyuM ane teTalA mATe bhUtakALanA kevalIo viSe varNana karatAM zAstronuM adhyayana karavuM rahyuM. paNa samaya jate dhIre dhIre te viSenI kathAone paNa nAza thata gayo ane avasarpiNa jema jema AgaLa vadhe che tema tema tene vadhAre vadhAre nAza thato jAya che. jambusvAmInA taratanA ziSyone bAre aMganuM jJAna hatuM. tyArapachInA keTalAkane 11 aMganuM ane 12 mA aMganA 14mAMthI 10 pUrvanuM jJAna hatuM. tyArapachInA sAdhuone mAtra 11 aMganuM jJAna hatuM. vetAmbara mata e che ke e 11 aMgenuM jJAna te Aja sudhI cAlyuM Ave che, paNa digambara mata e che ke thoDA vakhata pachI e 11 aMganuM paNa jJAna lupta thayuM hatuM. vadhAre ochA jJAnavALA sAdhuo koNa koNa hatA te viSe e be sampradAyamAM bheda che. e vizenI hakIkata nIce ApuM chuM. 7 zvetAmbara mata. . . digambara mata. 12 aMganA jJAnavALA zrutakevalI. prabhava viSNu zayyadbhava naMdimitra cazabhadra aparAjita sabhUtavijaya gavardhana zvetAmbara mata. digambara mata. bhadrabAhuM. sthUlabhadra Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 314 ) 11 aMga ne 10 pUrvanA jJAnavALA dezapUrvI vizAkha prAprila kSatriya jayasena nAgasena siddhA dhRtisena vijaya buddhila ( buddhiliMga ) raMgadeva ( gaNudeva ) dhasena ( sudharmA ) mahAgiri suhasti susthita indrahinna dinna si'Dugiri vA digambarA kahe che ke " dhasena chellA dazapUrvI hatA. temanA pachInA sUrione aMganu jJAna hatu. ane tyArapachI te zAstra dhIre dhIre lupta thatA gayA. eka kathA" evI che ke nakSatra, jayapAla, pANDu, dhruvasena, kaMsa 11 aMga jANutA; subhadra 10 AMga; yazobhadra 9 aMga, bhadrabAhu khIjA 8 aMga; lAhu cha (?) aMga; ahivalyAcArya, mAghanandI, dharasena, puSpadanta, bhUtavalyAcA ( maraNu vIra saMvat 683) 1 aga jANatA. mIjI kathA evI che ke subhadra pachInA badhA sUrie eka ja aMga jANatAE >> AmAMnA ghaNA sUrionA jIvanacarita mAtra kalpanAthI ane lAkakathAethI vaLyA che, ane te viSe vigatavAra hakIkatA paNa ApI che". pAchaLathI lupta thayelA zAstronu jemane jJAna hatuM nahi chatAM saMpradAyamAM agresara bhAga lIdheA hateA evA sUrie paNa aneka thai gayA che, paNa temane viSe A sthaLe kai vivecana karazuM nahi. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (315) duSamAnA AraMbhamAM jainadharmamAM aneka zraddhAzIla ziSya hatA ane pachInA samayamAM paNa aneka navA ziSya thayA hatA, chatAM e Are jema jema AgaLa vadhate cAle che tema tema tenA ziSyonI saMkhyA ghaTatI jAya che ane atte cheka zUnya thaI jaze. rAjA vimalavAhana ane tene maMtrI sumukha chelle caitya baMdhAvaze. jainasaMghanA chellA mANase A thaze-sAdhu duHkhasahasUri, sAdhvI phazuzrI, zrAvaka nAgila ane zrAvikA satyazrI. (digambaramate A pramANe thaze. sAdhu vIraMgaja, sAdhvI sarvazrI, zrAvaka agnila ane zrAvikA phagusenA. e se adhyAmAM thaze, duHSamA ArAnA 3 varSa ane 8 mAsa bAkI raheze tyAre te maraNa pAmaze ne 1lA svargamAM janmaze.) zvetAmbara mata pramANe caturvidha saMgha ne jainadharma pAMcamA ArAnI prAte jyAre lepa pAmaze tyAre jagatamAM mithyAjJAnane pracAra thaze. lagna ane samyaphacAritra vyavahAramAMthI nIkaLI jaze ane agnine ane rAMdhavAnI kaLAne paNa lepa thaze. 6 duHSamaduSamA. azubha duHSama pachI ethIye azubha duHSamaduHSamA Are pravartaze. duSamAnI peThe e paNa 21000 varSa cAlaze. samasta jagat duHkhe bharAI jaze ane lokonA ArtanAda asahya thaze. sUryamAMthI asahya garamI nIkaLaze, candramAMthI asahRA zItaLatA Avaze, tethI divasa bhayaMkara garama ane rAta bhayaMkara ThaMgha lAgaze. mRtyu pamADe te vAyu pRthvI upara vAze ane tethI vaTeLIA thaI bhayaMkara kALI dhULa uDaze ne dizAo pUrI kADhaze. Ara bhamAM manuSya 20 varSa jIvaze, paNa vakhata jatAM e Ayu TuMku thatuM jaze ane e ArAne anta manuSya mAtra 16 varSa jIvaze. AraMbhamAM zarIra5rimANa 2 hasta haze, paNa atte mAtra 1 ja hasta haze. manuSyane jatu pajavaze, ene guphAomAM rahevuM paDaze ane temAMthI mAtra prabhAte ne sadhyAkALe ja bahAra nIkaLAze; kAraNa ke rAtre candranI ThaMgha ane divase sUryanI garamI eTalI Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 316) pracaNDa ne asahya haze ke tyAre enAthI bahAra nIkaLAze nahi. atizrame e mAchalAM ne kAcabA pakaDaze, kAraNa ke e ja enI AhArasAmagrI haze. tAjA mAchalAM pacAvavAM ane kaThaNa lAgaze, tethI thADAka vakhata retImAM DATIne rahevA deze ne pachI kAcAM ja khAze; kAraNa ke tenI pAse agni haze nahi, tethI te peAtAne AhAra rAMdhI zakaze nahi. manuSya maraze tyAre kAM tA narake jaze, kAM tA tiryaMcaiAnimAM janmaze. keTalAkanA mata evA che ke avasarpiNInA pAMcamA ArAne ante mahApralaya thaze. 49 divasa ( sAta jAtanA 7-7 divasa ) sudhI varasAda varasaze, te badhAne nAza karI nAkhaze, tyArapachI pAchI utsarpiNI besaze ne sA sthiti dhIre dhIre zubha thatI jaze. bhAvI utsarpiNI ane temAM thanArA tIrthaMkaro. 1 duSamaduSamA. pAchalI avasarpiNInA chellA ArAnA anta thatAM ja A navI utsarpiNInA pahelA ArAnA AraMbha thAya che. te ara ane A ara vacce e taphAvata che ke have sA sthiti dhIredhIre zubha thatI jAya che ane te pramANe manuSyanuM zarIraparimANu paNa 1 thI 2 hastanuM thAya che ane Ayu 16 thI 20 varSanuM thAya che. e ara 21000 varSanA hAya che, te pUrA thatAM tenI pachInA ara 2 duHkhamA. bese che A duHSamA aranA ArambhamAM anukrame pAMca jAtinA megha dekhAya che, te 7 divasa ne cha rAta varase che. prathama puSkarAva megha verAna pRthvIne amRtathI sIMce che ane tene phaLadrupa banAve che. tyArapachI kSIrameghadUdha jevuM sundara pANI varasAve che. tyAra pachI dhRtamegha jamInane cIkaNI manAve che ane amRtamedha khIjemAMthI vividha prakAranA velA ne vRkSa ugADe che, ante rasamegha badhI vanaspatimAM pAMca prakAranA rasa mUke che, Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (317) kalyANujanaka vRSTine lIdhe pRthvI upara vanaspati khIle che ne bhavya bane che. manuSya guphAmAMthI nIkaLe che, lIlotarIthI Ananda pAme che ne harSaghele thAya che. have mAchalAM ne kAcabA khAvA cheDI de che ane vanaspatine AhAra karavA mAMDe che. kALa vahetAM keIkeIne pUrvabhavanuM maraNa thAya che athavA deva zIkhave che, tethI agnine ne rAMdhavAnI kaLAne upayoga kare che, vastra pahere che, ghara ne gAma bAMdhe che, rAjya sthApe che, nyAyasaMsthAo sthApe che. TUMkamAM azubhAzubha duHSamaduHSamA aramAM je badhAne lepa thaI gayuM hatuM, tene pAchA pharI upayoga karatAM zIkhe che. dinapratidina badhuM zubha thatuM jAya che. manuSyanuM Ayu 20 thI 120 varSa sudhInuM, tenuM zarIraparimANa 2 thI 7 hasta sudhInuM thAya che. 3 duSamasuSamA duSamAnAM 21000 varSa purAM thatAM duHSamasuSamA bese che, temAM manuSyanuM Ayu 1 pUrvakeTi sudhInuM ane zarIra parimANa 500 dhanuSa sudhInuM thAya che. A aramAM 23 tIrthakara, 11 cakravatI, 9 baladeva, 9 vAsudeva ane 9 prativAsudeva janme che. ekaMdare e ara 1 koTAkoTi sAgaropamamAM 4ra000 varSa ocho eTalo kALa cAle che. 4 suSamaduSamA A suSamaduHSamA ara 2 kenTikeTi sAgarepama cAle che ne temAM manuSya pAchAM jeDake avataravA mAMDe che. emanuM Ayu 1 pApama sudhInuM ne zarIraparimANa 1 gAu sudhInuM thAya che. pAchAM pharI ugelAM kalpadrumanAM phaLane upabhega kare che. suSamAdaSamAnA prAraMbhamAM 2 zalAkApurUSa (24mA tIrthakara ane 12mAM cakavartI) janme che. emanA nirvANa pachI yugaliyAomAM kaSAya ghaTe che. jJAna eTaluM sarvasAmAnya thAya che ke pachI gurUnI jarUra rahetI nathI. 5 suSamA suSamAM ara 3 kaTikaTi sAgarepama cAle che. manuSyanuM Ayu Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (318) 2 palyopama sudhInuM ane enuM zarIra parimANa 2 gAunuM thaze. e vilAsamAM ane AnandamAM raheze. 6 suSamabhuSamA AvatI utsapine e chello ara 4 kaTikeTi sAgarepama cAlaze. jagatanI sthiti zubhatama thaze. manuSya 3 popama Avaze ane enuM zarIra parimANa 3 gAunuM thaze. e arane nirNita kALa pUre thaze eTale tenI sAthe utsarpiNI paNa pUrI thaze. tyArapachI pAche avasarpiNIne AraMbha thaze, ane tenI sAthe suSamasuSamAne AraMbha thaze. enA pachI bIjo ara thaze. ema karate karate azubhatama ara Avaze ne tenI sAthe avasarpiNIne paNa anta Avaze. tyArapachI usarpiNI, tyArapachI avasarpiNa ane e pramANe anaMta kALa sudhI cAlyuM jaze. ApaNI vartamAna avasarpiNanI pachI utsarpiNa Avaze. temAM paNa zalAkApurUSa janmaze, temanAM jIvanacaritra paNa ApaNA zalAkA purUSane moTe bhAge (pR. 25ra thI) maLatAM haze. jaina granthamAM e zalAkA purUSanAM nAma ApelAM che, eTaluM ja nahi paNa ApaNI avasarpiNanA kyA purUSe e utsarpiNImAM kayA zalAkA puruSarUpe avataraze e hakIkata paNa ApI che. ahIM te vetAmbaramata ane digambaramate AvatI utsapi NInA tIrthakaronAM ja nAma gaNAvIne sanveSa laIza. (digambara tIrthakarenAM nAma kesamAM mUkIza.1 padmanAbha (mahApagha'), 2 zaradeva (suradeva ), supArzva, 4 svayaMprabha, pa sarvAnubhUti (sarvAtmabhUti) 6 devazruti (devaputra), 7 udaya (kulaputra), 8 peDhAla (uMdaka), 9 piTTila (praSTila), 10 zatakIti (jayakIti), 11 suvrata (munisuvrata), 12 amama (aranAtha), 13 niSkaSAya ( niSpApa), 14 nipulAka (niSkaSAya), 15 nirmama (vipula), 16 citragupta ( nirmala), 17 samAdhi (citragupta), 18 saMvara (samudragupta), 19 yazadhara (svayaMbhara), Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (39). 20 vijaya (anivata), 21 malli (vimala), 22 deva ( vijaya), 23 anaMtavIrya (devapAla), 24 bhadrakRt (anaMtavIrya). baMne sampradAyanA grantha bhAvI utsarpiNIne tIrthakaronAM nAme Ape che, temaja A avasarpiNInA kaNa kaNa purUSa e. utsapiNamAM tIrthakara thavAnA che emanAM nAma paNa Ape che. mahAvIranA samayanA magadhanA rAjA zreNika te padmanAbharUpe avataraze, mahAvIranA kAkA supArzva te devarUpe avataraze. kRSNa, balarAma, devakI, rahiNI ane bIjAM paNa naranArI e utsapiNImAM zalAkApurUSarUpe avataraze. A bAbatamAM paNa bane sampradAyane mata bhinna che. antavivecana no mAne che ke mAnavabuddhi je je vicArI zake te saumAM jainadharma sAthI uttama che ane gaMbhIrajJAnamUlaka che, mATe te nibhrama che. bIjA badhA dharmanAM darzanazAstra enI pAse paNa AvI zake nahi. emAMthI je jaina dharmanAM tattva sAthe ekamata thAya che te mAtra e dharmamAMthI lIdhelI pratiSThAyA rUpe che, je bhinna che te mithyAtvamAMthI upajeluM ajJAna che. tethI bhavya (je nirvANagya che ane jene jeno samyajJAnanA dhAraNa karanAra mAne che) anya dharmanA anuyAyIone mithyAdazI mAne che ne vaLI mAne che ke temanAthI dhArmika janee dUra rahevuM joIe, nahi te emanI nAstikatAne ne pApane sparza thAya. A vAta durAgrahI dhArmikAe bhayaMkara rUpe cItarI che; jemake, nemicandranA pazitamAM e vize Ama lakhyuM che mANasa game eTale pavitra ne DAhyo hoya te paNa te mithyAgurU heya te tene tyAga kara. mastaka upara maNivALA viSayukta nAganI jevA e che." . paNa badhA jenalekhake kaMI evA durAgrahI nathI. aneka lekhake bIjA dharmanAM darzanene nyAyabuddhie tela kare che, ane Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ( 310 ) jyAMthI jaThe tyAMthI grahaNa karavuM. haribhadranA nIcenA lAka e saMbadhe prakhyAta cheH-4 kahe che ke satya pakSapAto na me vIre na vairaH kapilAdiSu / yuktimadvacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH || ( a yathA vicAravA ) " mahAvIrane huM mitra mAnatA nathI, kapilAdine zatru mAnatA nathI; zuddha satya jevA jenA upadezamAM hAya tenA upadeza sAMbhaLavA, tenuM ja anusaraNa karavuM, " atyAra sudhInAM prakaraNAmAM joi gayA te uparathI mAlama paDaze ke jaina dharma ane mAjI upara najara rAkhIne pAtAnA sampradAya cce che. eka bAjuethI e prAcIna ane anukULavAdane pakaDI rahyo che, eTaluM ja nahi paNa te khAjunA dArzanika ne vaijJAnikavAdanA vikAsa karyAM che; jemake e sU` vagere. khIjI khAjuthI pracalitavAdane AgaLa calAvavAnA ane tene sampUrNa karavAnA paNa prayatna karyAM che; jemake rAmakRSNanI kathAo vagere. jema bhUtakALamAM banyuM hatuM tema Aje vartamAnakALamAM ane che. emanA dharma siddhAnto zuddharUpe sacavAyelA rahe ane mATe AjanA jaino bahu Agraha rAkhe che; chatAM vamAna abhiprAyane ekamata thavAya evI rIte emanA matane sampUrNa banAvavA ke vikAsa ApavA yathAzakaya prayatnA kare che. syAdvAda AjanA yurepiyana as if vAdane kharAkhara samAna che, pugalavAda vartamAna paramANuvAda samAna che. vagere viSayA pratipAdita karavA hAlanA jaino prayatna karI rahyA che. jainadharmonI dhArmika ane dAnika mahattA viSe bhAratamAM ane yuropamAM pahelethI ja bhinnabhinna abhiprAya che. jagatamAM amAza dha paripUrNa che. evA jainonA je mata che tenu ( H. warren ) ane peoNlDa ( 0. pertold ) 6 samana kare che; jaina dharmAMthI vadhAre sArA dhama sa MbhavatA nathI, ema peTenDi mAne che, kAraNa ke bhAvanAtmaka, bauddhika ane vyAvahArika-satya Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 321 ) dharmAMnAM e traNa tattvAnu e dharmamAM sAmajasya che. paramapurUSa viSe nIcenI ( Nietrsche ) bhAvanA jevI zreSTha jIvanI bhAvanA e dharmImAM che eTale ke jIvanA paripUrNa vikAsanI sRSTApurUSanA jevI bhAvanA che, e dharmomAM ahiMsAdha` . bahu dUragAmI che ane khIjA dharmAMnA sarve nItiniyamA karatAM enA ahiMsA dharmAMnA AcArathI bahu saphaLa piraNAme Ave che. bIjI khAjIethI jainadharmInA virodha karavAmAM keTalAke bAkI rAkhI nathI. madamattanA ane vAtulanA pralApa sAthe zakare e dhane sarakhAvyA che, kazmIre ene mithyAdhama kahyo che, dayAnande e dhane hAsyAspada banAvyeA che ane enA anuyAyIone bhramita ane mUDha mAnyA che. yuropiyana TIkAkAroe paNa e dharmavirUddha tIvra TIkA karI che. emAMnA eka ATalI sImAe paNa jAya che ke: " izvaranA asvIkAra karavA, manuSyanI pUjA karavI ane jantuene pASavA-je dharmanA A mukhya siddhAnta che tene jIvavAnA kazA paNa adhikAra nathI. 88 paNa sAcA abhiprAya ane khAjue che. jaino mAne che ema e dharmamAM ceAgyatA pramANe paripUrNatA pAmI zake evAM tatva che, tyAre keTalIka khAmIo paNa che; zAnta samatAla magaja vALA aitihAsika lakhaze ke dhArmika anubhavanI gaMbhIratAmAM ane svarUparacanAmAM jainadharmI khIjA dharma karatAM utaratA che, paNa tenA jIvanacaryAnA mata svIkAraze ane e dharmonI cira jIvanazakitathI Azcaya pAmaze, kAraNa ke cheka prAcIna kALathI Aja sudhI e dharmane zraddhALu ane dAnavIra anuyAyIo maLyA jAya che ne tethI jIvavAnA peAtAnA adhikAra eNe sAkhIta karyA che. --- Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya 5 me. saMgha, saMghane pAye, jaina dharma vizvadharma rUpe. jainadharma vizvavyApI che, enA pitAnA mata pramANe e vizvadharma che ane badhA jIvane pitAnI aMdara levA prayatna kare che. manuSya ja nahi, paNa tiryaMce, deve ane narakavAsIo paNa enA siddhAnta svIkAre che. badhA vargane deve e dharma svIkArI zake che ane raiveyaka uparanA deve te e ja dharmanA che. narakavAsIo jena hoI zake e te pR. 239 upara batAvyuM che. 1 thI 4 IndriyavALa paryApta vikAsavALA badhA tiryaMce mithyAtvavALA hoya che, paMcendriya asaMjJIo paNa tevA ja hoya che. emAMnA aparyApta vikAsavALAne thoDoka samaya sAsvAdanasamyakatva (pR. 184) prApta thAya che. paMcendriya saMjJI tiryaMca alpAze ke sarvAze samyakatva prApta karI zake ane tethI kaMIka pramANamAM virati AcarI zake. pRSTha 302 upara eka dharmiSTa hAthInI kathA kahelI che; samyakatva prApta karyuM hatuM evA eka bIjA tiryaMcanI kathA paNuM prakhyAta che ane te deDakAnI kathA che. mahAvIra rAjagRhInA udyAnamAM dharmopadeza detA hatA, tyAre e deDakAne pUrvajanmanuM smaraNa thaI AvyuM ane tethI tIrthakarane namaskAra karavA cAle. pitAnI IcchA pUrI kare te pahelAM eka hAthInA paga taLe e kacarAI gaye, paNa tenI dharmiSThatAne pariNAme bIje bhave deva thaye. Ama tiryaMca suddhAne mATe jainadharmanAM dvAra khullAM che, eTale e te sahaja dhArI zakAya ke jAtivarNanA kazA paNa bheda sivAya kaI paNa manuSyane te dharmamAM svIkAra thAya. Arya anAryane kaze bheda rAkhyA sivAya mahAvIra saine upadeza detA e vAta prasiddha che. ane tethI breIlara kahe che tema "mALI, raMgArA Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3ra3) vagere varNanA lekane e dharmamAM levAnuM Aje paNa asAdhAraNa nathI ane pUrve nahotuM. " hiMdu saMskAra pAmelI jAtiemAM ja jena upadezake jatA ema nahatuM, paNa te uparAMta asaMskRta jAtinA leke mAMthI paNa ziSya banAvatA e vAta mAtra jaina dharmazAstromAMthI ja nahi, paNa jaina itihAsamAMthI paNa pratipAdita thAya che. evI rIte hemacandra jaNAve che ke rAjA sammatie vanavAsI lekamAM jainadharmane pracAra karavAne sAdhuone asaMskRta pradezomAM mekalyA hatA. (pR. 38). jIvana prajananAM sai dravya (bhejana ne upakaraNa) sAdhuone lokapAsethI maLI rahe eTalA mATe sAdhuo vihAramAM nIkaLe te pahelAM rAjA te te pradezamAM pitAnA sAdhu pratinidhione ekalate. A pratinidhio vanavAsI lokone AjJA ApatA ke sAdhunA khapanI amuka AhAra sAmagrI ne dravya sAmagrI, jyAre jyAre amArA dANI Ave tyAre tyAre temane tamAre ApavI. sammati rAjA pachI sAdhuone dANI rUpe ekalate ane e sAdhuone yathAsamaye sAmagrI maLI rahetI. jeno pitAnuM pracArakArya bharatakhaMDamAM AvI vaselA plechamAM karatA e vAta sithiyana sAdhu nAme kAlakAcAryanI kathAthI (pR. 44), temaja samrATa akabarane paNa e dharmamAM lIdhAnI vAta uparathI (pR. 69) jaNAI Ave che. Aje paNa musalamAnone e saMghamAM sthAna maLe che ane e viSe buIlara jaNAve che ke amadAvAdamAM jainoe e eka prasaMga mane varNavI batAvyo hato ane temAM temaNe pitAnA dharmane vijaya mA hatuM.' bharatakhaMDanI sImAbahAranA pradezamAM paNa jaina upadezakee dharmapracAranA prayatna karyA che. cInAyAtrI hyuenasIAge (629645) digambara sAdhuone kiyApizImAM (kapizamAM) dIThelAnA karelA ullekha uparathI, haribhadranA (8 mA saikAmAM) ziSya haMsa ane paramahaMsane tibeTamAM (meTa mAM) joddhoe mArI nAkhyA hatA evI kathA uparathI, temaja kuca viSenI hakIkatanA guInaveDalanA (Gruinweall nA) anuvAdathI e vAta jaNAI Ave che. mahA Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3ra4) vIradharmanA upadezakenI pracAra-AturatAne samudranI paNa bAdhA nI nathI. evI kathAo aneka maLI Ave che ke dUra dUra dvIpanA adhivAsIone paNa jainadharmamAM lIdhA hatA ane digambare jaNAve che ke jayapurathI 1500 kesa dUra, rAmezvaranI pelI bAjue, samudramAM jainabadrI nAme dviIpa che, ane te jaina vidyAnuM mukhya dhAma che mahamada pahelAM jeno arabastAnamAM gayA hatA evI paNa kathA che. prAcIna kALe jaina vepArIo potAnA dharmane sAgarapAra laI gayA haze e paNa saMbhave che, Araba dArzanika abu-la-ala mAArI saMbaMdhe pachIthI jaNAvIzuM. vartamAna kALe paNa jaino yurepamAM pitAnA dharmane pracAra karavAnA prayAsa kare che ane pR. 81 upara jaNAvyuM che tema IgleMDamAM ane amerikAmAM keTalAkane jaino banAvyA paNa che. A uparathI jaNAI Ave che ke hindu dharmanI peThe jaina dharma dezamAM saMkecAI rahe tevuM nathI. teo sarve jAtinA ane sthitinA lekene potAnA siddhAnta zIkhavavA prayatna karI rahyA che. nAtajAta keIpaNa bhedabhAva vinA jainadharmamAM badhA prakAranA jIva pravezI zake. samasta chanA cAra prakAra che. deva, manuSya, tiryaMca ane narakavAsI. e dareka prakAramAM aneka varga che, temAM vaLI aneka upavarga che. manuSyamAM paNa aneka prakAranA varga che. hindudharmanI peThe vartamAna jainadharma manuSyamAM aneka varNa ne temAM pAchI aneka jAti mAne che. uparanA traNa varNane dvija kahe che, kAraNa ke upanayana saMskArathI te varNamAM purUSane bIje janma Avye ema manAya che. brAhmaNa, kSatriya ane vaizya e dvija manAya che. je varNa e upanayana saMskAra pAmI zake nahi ane tethI upavita dhAraNa karI zake nahi te caturtha varNa zuddha ane paMcamavarNa myuccha che. musalamAna, khriti vagere je ke bhAratavarNamAM AvI zakatA nathI temane sveccha kahe che. jainadharma jaNAve che ke vartamAnamAM je varNabheda che te sanA tana nathI. A avasarpiNInA prathamanA zubhatama ArAmAM te siA. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (325) manuSya samAna hatA. aSabhadevanA samayamAM ja prathama varNavibhAga thayA ne tevAre paNa traNa ja varNa hatA. kSatriya te prajAnuM Ayudha vaDe rakSaNa karatA, vaizya te vepAra, khetI ne gopAlana karatA; zadra te aneka prakAranI sevA karatA. zadronA vaLI be prakAra hatA; kArIgara ne bIjA. kArIgara spezya hatA ane bIjA aspRzya hatA. temane bIjAthI dUra vasavuM paDatuM. bharate vaLI e varNavyavarathAne vadhArI. zAone abhyAsa kare ane dharma kriyA karAve e brAhmaNane dhArmika varNa ubhuM karyo.10 aSabhe ane bharate je je manuSyane temanA vividha (vyavahAra) dharma vaheMcI ApyA, temanA vaMzaja tene anukULa nAtemAM Aje che, pachI bhale te jaina dharmamAM hoya ke pachI kALa jate mithyAtvamAM paDyA hoya athavA tIrthaMkaranA dharmamAMthI nIkaLI gayA hoya ke brAhmaNa dharmamAM cAlyA gayA hoya. brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudramAM pachInA kALamAM aneka prakAra paDI gayA ane dareka varNamAMthI niSiddha kAryo karavA mATe temAMnA loka bahiSkAra pAmyAthI vaLI temanI judI judI nAte thaI ane temAMnI aneka te zudra varNanI lekhAI jenonI AjanI varNavyavasthA viSe ema kahevuM joIe ke bahu kALathI vikAsa pAmate pAmate eNe AjanuM svarUpa lIdhuM che, kevI rIte ane kevA saMgabaLee e AjanuM svarUpa dhAraNa karyuM che tene nirNaya hajI thayuM nathI. eTaluM te nakkI che ke prAcIna ItihAsakALamAM sarve jainomAM ekameka-sAthe reTIbeTIne vahevAra hato ane temanA saMghanI tuTIne ATalI badhI jAte nahetI thaI gaI. temanAmAM cAra varNa hatA, paNa mULe te te dhaMdhAne anusarIne hatA, janmane anusarIne nahi. judA judA varNamAM lagna karavAne vyavahAra smRtividheya gaNAto. bIjAvarNanI strI sAthe lagna karanAranA saMtAnane vArasAhaka keve prakAre hoya? teno vidhi bhadrabAhusaMhitAmAM glaeNka 31 thI Ave che. judI judI nAnI uccanIcatA AjanA hinduo je rIte mAne che, tethI judI ja rIte prAcIna kALe jene mAnatA. e dharma sadA Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36 brAhmaNavidhI hatI, tethI samAjamAM kSatriyane prathama pade sthApate ane brAhmaNane kSatriyanI nIce mAnate. mahAvIranA janmaprasaMgamAM AnuM spaSTa pramANe vetAmbara kathAo Ape che. kathA kahe che ke caramatIrthakara prathama te brAhmaNa mAtAne peTe utpanna thayA hatA, paNa pachI temane kSatriyamAtAnI kukhamAM laI javAmAM AvyA; kAraNa ke Indra vicAryuM ke tIrthakare " anta kulane viSe, nIca kulane viSe, daridra kuLane viSe, bhikSuka kuLane viSe, brAhmaNa kuLane viSe kadApi janma le nahi, paNa mAtra ugra kuLane viSe, bhega kuLane viSe rAjakuLane viSe ja le. " Aje te jenomAM aneka jAtio che, eTale ke eka samAna nAme oLakhAte aneka manuSyane eka eka evA aneka samUha che. dareka jAti aneka kALathI pitapotAne amuka dhaMdhe karyuM jAya che, potAnI utpatti amuka manuSyathI ke devathI thayelI mAne che ane te dareka samUhamAMnAM manuSya ekameka sAthe amuka vyavahArathI, pharajathI ne hakathI saMjAyelA che. prAcIna kALanA varNamAM ane AjanI emanI jAtimAM samAnatA bahu thI ja che. je kaMI samAnatA hoya che eTalI ja che ke AjanI jAtine prAcIna amuka kaI vaNamAM mUkavAmAM Ave che ane tenA bhAga tarIke mAnavAmAM Ave che. AjanI nAte bahu dayabhAve baMdhAyelI che, te potAnA nAtIlAonA khAnagI jIvana upara paNa potAnA kAyadAthI adhikAra calAve che ane temanA AhAra vihAra upara paNa jhINI najara rAkhe che. nAtanA niyama pramANe vahIvaTa calAvavA paMcAyata nImAyelI hoya che. niyame teDanArane e paMcAyata sajA kare che ane tyAre aparAdhIe amuka prAyazcitta karavuM paDe che ke teNe potAnI nAta jamADavI paDe che, ke pAMjarApoLamAM amuka rakama ApavI paDe che, ke pachI paMcAyata pharamAve te karavuM paDe che. gaMbhIra prakAranA aparAdhane mATe aparAdhIne nAtabahAra mUke che. akhAdya khAvuM, niSiddha lagna karavuM ke samudrapAra paradezagamana karavuM? e nAtabahAranI sajAne pAtranA aparAdha gaNAya che. nAtabahAra 1 samudrapAra janArane nAtabahAra karavAnuM have baMdha thayuM che, Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3ra7 ) mUkAvAthI nAta sAthene aneka prakArane saMbaMdha tUTe che ane tethI dhaMdhe-rojagAre paNa nAza pAme che. amadAvAdamAM eka vizAzrImALIe potAnI nAtabahAranI eka vidhavA sAthe lagna karyuM hatuM. tenI nAte tene nAtabahAra mUko. te kApaDane vepArI hatuM, kApaDanA mahAjane (temAM zrAvaka ne vaiSNava sa hoya che.) tene vahevAra baMdha karyo. te bicArAnI sthiti evI thaI pI ke tene pitAnI dukAna baMdha karavI paDe ne amadAvAda choDavuM paDayuM. aneka aparAdhe mAphI mAgyAthI ke amuka vacana ApyAthI mApha thAya che. keTalIkavAra nAtanA sakhta vidhinA aparAdhane paNa caturAIthI ne cAlAkIthI vagara sajAe TALI zakAya che. jenonA pUrvajo pUrvakALe samudrapAra vepAra karavA jatA, paNa Aje te hiMduonI peThe jaino paNa paradezagamanane nAtanA niyamavirUddhanuM vartana mAne che. je jainone yurepamAM ke samudrapAranA bIjA dezamAM javuM hoya che, temAMnA keTalAka caturAI ke cAlAkI karIne prathama te zatruMjaya ke keI bIjA yAtrAnA sthaLanuM nAma daIne nIkaLe che, tyAM jaIne tyAMthI bArebAra keI baMdare jAya che ne pachI AgaboTamAM besIne potAne javuM hoya tyAM cAlyA jAya che. paradezamAM rahevuM hoya teTaluM rahIne e jaina pAchA yAtrAsthaLe Ave che. ne tyAMthI ghera jAya che ane e kyAM gayA hatA te te svAbhAvika rIte sau jANe che, chatAM pelA janArA khAtrI Ape che ke ame te yAtrAe gayA hatA. A navayugamAM sudharelA jeno potAnI nAtamAM sakhta rUDhibandhane toDavAnA prayatna karI rahyA che. evA samAcAra maLyA che ke caturtha ane paMcama varNanA so uparAMta mANasoe ekameka vacceno bheda teDavAnI pratijJApatra upara sahIo karI che. e pratijJAo AcAramAM paNa mUkAI che ane laTTa (A. B. Latthe) nAmanA eka paMcame pitAnI bhatrIjI zeramatI bAIne eka caturtha varNanA yuvaka sAthe paraNAvI che.13 sAmAjika sudhArake bhinnabhinna nAte vaccenA bheda tene temanI vacce saMbaMdha karAvavAne mathI rahyA che ane teTalA mATe sahabhojananA prayatna kare che, jATanA Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3ra8) judA judA vibhAganA pue sahabhejana karavA lAgyA che ane ema ughADI rIte nAtanA kAyadAe TharAvelA bhedabhAva upara pula bAMdhI rahyA che. A badhA prayatna game eTalA stutya hoya te paNa sAcI rIte enuM pariNAma hajI bahu AvyuM nathI, kAraNa ke ghaNakharA jaina prAcIna kuLAcArane vaLagI rahe che. eTale jaina hinduo karatAMe pitAnI nAtanA alaga rahevAnA svabhAvane bahu daDhatAthI vaLagI rahe che. 14 hAlanA jeno kaI kaI nAtamAM che e bAbatanI hakIkta dukAmAM nIce ApI jAuM chuM. e uparathI badhI saMpUrNa hakIkata maLI raheze, athavA te e ke kevI rIte pitAne vikAsa kare che tenA sambandhamAM pUrI mAhitI maLI jaze ema mAnavAnuM kAraNa nathI. jena brAhmaNanI saMkhyA te Aje cheka thI che; hajI evA leka dakSiNa bhAratamAM che.15 vasatipatrakamAM keTalAka AvAnI nedha che. vaDodarAmAMnA pADe mULe zrImALI brAhmaNa kahevAya che, te mAravADamAMthI AvelA ane kumArapALanA samayamAM jaina thayelA ema kahevAya che. rAjaputAnAnA bhejaka ane sevaka pitAne brAhmaNa kahe che, paNa brAhmaNe emane brAhmaNa mAnatA nathI, kAraNa ke te jaina devAlayamAM pUjA kare che. vetAmbarenAM devAlayamAM pUjArIe kaMIka aMze brAhmaNa hoya che, paNa te jainazAstranA vidhi pramANe pUjA karavAne nimAyelA hovA chatAM jaina nathI hotA. eka vAta neMdhavA jevI che ke amuka dharmamAM pUjAnuM amuka kArya karavAne nimAyelA mANase te dharmanA hotA nathI evuM bharatakhaMDamAM vAraMvAra jovAmAM Ave che, jemake amRtasaranA zIkhagurUdvAramAM vAdya vagADanArA rabAbI te zIkha nahi paNa musalamAna dharmanA amuka gAyaka varganA hoya che. pazcima kinArA upara keTalAka jaina kaMIka aMze vaMzaparaMparAthI dhArmika kriyA karAve che ne upAdhyAyanI padavI dharAve che, paNa ghaNuM kharuM te brAhmaNa hatA nathI. kSatriya vargamAMthI jainadharmanI utpatti thayelI che, ane Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 329 ) keTalAka kSatriyA Aje paNa jaina che. bukAnane (Buchanan) joyeluM ke 1801 mAM keTalAka rAjA jainadhamAM hatA. ane Aje paNa keTalAka che (jemake sUDA miDiremAM cautaraChautar in Mudabidire ). keTalAka vANiyA kahe che ke mULe ame rajaputa hatA.21 sekaDAvapUrve jema, temaja Aje paNa jainadharmInI vasatinA mATe bhAga vepArI che ane te vANiyA kahevAya che. vANiyAnI aneka nAtA che. emAMnA aneka leAka vepAra karavAne kAje potAnAM gharamAra cheADI bharatakhaMDanA aneka prAntamAM patharAi gayA che. pazcima bhAratanA jaina vANiyAnI mahattvanI nAtA zrImALI, 22 pAravAla 23 ane esavAla che. te agnikula rAjaputanI solaMkI zAkhAmAMthI utarI AvyA gaNAya che ne te rIte ghaNu karIne emanAmAM sithiyana leAhInu mizraNa che.24 zrImALI ane peAravAla eka jAtimAMthI utarI AvyA jaNAya che. emanI nAtanI vAyakA pramANe tee mULe mAravADamAMnA Aje nAza pAmelA zrImAla ke bhInamAla nagaramAMthI AvelA. tyAM devI mahAlakSmI che tene e leAka Aje paNa peAtAnI kuLadevI mAnI pUje che. e devIe temane peAtAnA aMguThAmAMthI ke pulamALAmAMthI utpanna karelA evI daMtakathA che.ra5 esavAlanI utpatti zrImALImAMthI thai che ema nIcenI kathA uparathI jaNAi Ave che. zrImALa rAjA dezaLe moTA dhanavAnAne ja peAtAnA nagaranA killAmAM rahevAnI paravAnagI ApI. ethI asantuSTa thaIne keTalAka lAke dezalanA putra jayacandranI AgevAnI nIce nagaramAMthI ucALA bharyA ane khIje eka sthAne jai rahyA. te sthAnanuM nAma emaNe zveta pADyuM. e leAkeA mATe bhAge rAjaputa hatA ne dharme zaiva hatA. jainasAdhu ratnaprabhasUrie jayacandrane ane tenI prajAne jaina banAvI. A ghaTanA mATe ema kahevAya che ke, te i. sa. 166 nA oNgasTamAM banI. bIjI kathA pramANe zrImALInI ne savALanI utpatti gaNadhara prabhavanA (kathA pramANe nirvANa i. pU. 397 mAM) samayamAM thaI,26 jara Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 330 ) jaina vANiyAnI bIjI eka nAta agaravAla che. kAM te e ujjaina pAsenA agarathI nIkaLyA hAya ke kAM teA rAjA agrasenamAMthI utarI AvyA hAya. e rAjA sirarhimAM rAjya karatA hatA ane enI rAjyadhAnI ( phatehAbAda tahasIlamAM, DIsTrIkaTa hisAra, 5 jAkhamAM ) agraha hatI.ra7 A prakAranI khajI nAta te khaDeravAla ane dheravAla che, vaLI hummaDa che ane temanu mukhya dhAma ( rAjaputAnAmAM ) DuMgarapura pAse sAgavADA che. vaLI A badhI nAtAmAM vIzA ane dazA jevI peTA nAtA che; AvA vibhAga paDavAnAM judAM judAM kAraNa ApavAmAM Ave che. sara eensa ( Sir A. Baines ) jaNAve che ke vIzA karatAM dazAmAM nIcA leAhInA vadhAre TakA che. keTalIka nAtAmAM vaLI AthIye vadhAre peTA nAtA che. gujarAtanA zrImALIemAM vIzA ne dazA uparAMta lADavA nAme khIjI eka peTA nAta che ane e sAthI nIcI nAta manAya che. vIzAzrImAnImAM vaLI cha peTA nAta ne dazAmAM 3 peTA nAta che. vIzA dazA vacce rATI vahevAra che, beTI vahevAra nathI. eka vAta e dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke zrImALI vagere nAtAnA badhA leAka kaMI jaina hAtA nathI. gujarAtanA zrImALIAmAM vIzA badhA jaina che, paNa dazAmAM keTalAka jaina che, keTalAka vaiSNava dazAzrImALI zrAvaka ( jaina) ane dazAzrImALI mezrI ( vaiSNava ) ekamekamAM lagna karI zake, paNa dazAzrImALI zrAvaka ane vIzAzrImALI zrAvaka na karI zake; e vastusthiti evu sAkhIta kare che ke bharatakhaMDamAM dharmo dhana karatAM jJAtima dhana vadhAre mahatva bhAgave che. che. 30 vANiyAnI bIjI nAte A cheH mahArASTramAM cetavAla, haidarAkhA6mAM nevaDa telaMgaNamAM kAzI ne nAgapura sudhI kamejA.31 vepAramAM jaino meTA zeThIA ne zarApha che ane te rIte gujarAtanA vepAramAM emaNe evA mahatvanA bhAga lIdheA che ke bIjA dharmonA vepArIe paNa emane mahAjanamAM agrapada Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 331 ) ApatA. pahelAM eTalA mATe amadAvAdanA vaiSNava vepArIo pAMjarA pALamAM rakama bharatA ane jaina tahevArane divase petAnI dukAno baMdha rAkhatA. paNa pachInA vakhatamAM e rivAja baMdha paDyo che. mahAjananA pAMcamAM zeThIA jainomAMthI cuMTAtA ne vaMzaparaparAgata rahetA e vAta ja sAmIta kare che ke e mahattA jaina vepArIe bhAgavatA; jemake amadAvAdamAM nagarazeThanu prabhAvazALIpada aneka jamAnAe thI jaina bhAgave che. nagarazeThane ghaNI jAtanA adhikAra che, temaja ghaNI jAtanI pharajo paNa che. jemake duSkALa paDe tyAre nagarane mATe eNe prAyazcitta karavAnuM hAya che ne iMdradeva vigerene prasanna karavA mATe nagaranI cAre bAjue dUdha reDatA pradakSiNA karavI paDe che. aneka nagarazeThAe pAtAnAM nagaranI bhAre sevAe majAvI che. 1725 mAM marAThA amadAvAdane luTavA AvyA tyAre zeTha khuzAlacaMda lakSmIcandre nagarane acAvyuM hatuM. tenA upakAramAM badhAM mahAjanAe temane, je badhA mAla nagarane ghIkAMTe tALAya tenI kiMmata upara dokaDA caDhAvavAnI, sattA ApI hatI. dezIrAjAoe emane ane emanA vaMzajone aneka prakAranuM mAna Apyu hatu. ane tethI darabAramAM sArU Asana meLavavAnA, ane chatrI mazAla dharAvavAnA emane adhikAra maLyA hatA. ra jainomAM aneka dhanavAnA che. e leAkeA mAtra vepArI ja che evuM nathI, emAMnA keTalAka nyAyAdhIze ne keTalAka adhikArIe paNa che, je jaino dvija nathI hAtA eTale ke catu athavA paMcama hAya che te paNa vepAra kare che. temAM ghaNuAkharA jaino vepAra eTalA mATe pasaMda kare che ke, ahiMsA dharmane AchAmAM ochA khAdha Ave che. paNa aneka prakAranA jIvanI hiMsA karyAM vinA cAle ja nahi evA paNa dhaMdhA aneka jaina kare che; jemake, khetInA dhaMdhAmAM ajANye paNa aneka jIvahiMsA thAya. muMbai ilAkAnA 3 satArA 4 temaja mijApura jIllAmAM aneka jaina kheDutA che te peAtAne hAthe peAtAnI strIonI sahAyatAthI sa prakAranuM khetInuM kAma kare che. maisura rAjyanA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 332 ) beMgalara ane kaIbatura jIllAmAM sada leka pUrva sainike hatA" te hAla khetI kare che. je jeno bIjA dhaMdhA kare che, temAMnA mukhya A che -maisuramAM gaDiyA vaNakara che, ke vaDodarAmAM bhAvasAra chaTe chApe che,37 amadAvAda ane khAnadeza jIllAmAM zIpI kapaDAM zIve che, khAnadezamAM sonAra senuM ghaDe che,39 vijApura ane haidarAbAdamAM gAra tathA kolApuramAM ane bhepAlamAM kaMsArA tAMbuM vigere ghaDe che, kelApuramAM pUrve vALaMda bebI vagere paNa jaina hatA, paNa hAla emaNe e dharma pALa che dIdhuM che.' uparanI hakIkatathI jaNAze ke jeno Aje aneka dhaMdhA kare che ane brAhmaNathI mAMDIne caturtha varNa sudhInAmAM ane paMcama varNamAM paNa e dharma pALanAra leka che; chatAM paNa e dharmane ekadare jatAM ApaNAM mana upara evI ja chApa paDe ke jeno vepArI che ane bahu saikAthI vepArI hatA. dharmanI temaja lAbhanI daSTie yuddha ane azAnti emane priya nahi, tethI e zAtipriya svabhAvane lIdhe pUrvakALathI jaino nagaramAM vasatA thayelA vepArane lIdhe e khUba dhana kamAyelA ne te dhanazAlitA aneka jamAnAothI emanAmAM cAlI Ave che, tethI samAjamAM emanI AbarU che ane temanAmAM aneka khAmIo che, chatAM e emanI dhanazAlitAne kAraNe Aje paNa rAjyamAM ane samAjamAM e jevI tevI sattA nathI bhegavatA. jemAM vepArIonI saMkhyA bahu moTI te eTalA kAraNe che ke je nAtene dhaMdhe jainadharmane anukULa na hoya te nAtanA loka jaina dharmamAM jaIne te baMdha karavA mAMDe. Ama dharma badalavAthI temanI nAta kaMI badalAI nathI jatI, te leka gaNAya che. te pitAnI mULa nAtanA ja. ene pitAnuM ke pitAnAM bALakanuM lagna karavAnuM hoya, tyAre pitAne mATe ke potAnA chokarAne mATe kanyA ane pitAnI dIkarIne mATe vara potAnI mULa nAtamAMthI ja zodhI le che. hastalikhita grantha vecavAmAM prakhyAta thayelA zeTha bhagavAnadAsa kevaLadAsa nAte bhAvasAra hatA. jaina Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (333) thayA pachI emanA pUrvajoe pitAne jainadharma virUddhane baMdha che dIdhuM hatuM ane vepAra hAthamAM lIdhuM hatuM. paNa emanA kuTumbane vahevAra te dharmAntara karatA pUrve jema hatuM tema karyA pachI paNa kheDAnA bhAvasAra sAthe ja cAle che ane e leka te jaina nahi paNa vaiSNava che. bharatakhaMDamAM nAtavahevAra kevA prakAranA che te uparanI hakIkatathI spaSTa rIte samajaze. jainadharmanA anuyAyIone bIjA dharmanA anuyAyIo sAthe lagnavahevAra rAkhavuM paDe che, kAraNa ke dharmanI daSTie je kuTuo ekamekanI samIpa AvyAM hoya teone lagnavahevAre joDAvAnI paravAnagI, emanI nAtenAM sarva zakitamAna rUDhibaMdhana ApatAM nathI. rAjakAja. jainadharma jyAre pUrasattAmAM AvyuM hatuM, tyAre rAjAmahArAjAoe e dharma svIkAryo hate ane aneka rAjAe e dharmane rAjyadharmanI paMktimAM mUkyuM hatuM; A kAraNane lIdhe jainane rAjakAjamAM paNa bhAga leve paDelo ne tethI te saMbaMdhanA paNa emanA vicAra vikAsa pAmelA. mukhyatve karIne te emanI rAjyanIti brAhmaNa rAjyanItine AdhAre ja jAyelI che. eTalA mATe ahIM te jainanItizAstroe je vizeSa siddhAnta mUkayA haze te ja jaNAvIzuM, jene spaSTa rIte jenanIti kahI zakAya tene Tuka sAra ApIne saMtoSa mAnIza. jeno mAne che ke rAjanIti ane nyAyapraNAlI pahelA tIrthakara rASabhadevanA samayathI ja zarU thayelI (pR. ra72) ane emanA putra bharate ene vyavasthita karelI. jenonuM rAjakIya tatvadarzana rAjAvagaranA rAjyanI hakIkata Ape che, paNa rAjAne pAye tyAMthI ja naMkhAya che. bharatakhaMDane mahAna rAjanItijJa kauTilya ke cANakya che, jeno ene jaina mAne che. eNe pitAnA arthazAstramAM lakhyuM che ke nA sAtha ane tenI sAthe rAjyanA 9 tatvanuM-svAmI, amAtya, suhuta, keSa, rASTra, durga, bala Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 334) caturaMga ( hastI, azva, ratha, padAti) nirUpaNa kare che. rAjAne sattA ApavAmAM Ave che ane tene devane aMza mAnavAmAM Ave che, tethI teNe dezanA ne prajAnA sukhaduHkhane mATe javAbahAra rahevAnuM che. je eNe pitAno e uMce dharma sArI rIte bajAva hoya te teNe pAMca karma pratidina karavAM joIe. hema caMdra ene paMcayajJa kahe che ne tenuM varNana eka lekamAM A pramANe kare che -teNe aparAdhIne sajA karavI. sAdhu purUSane mAna ApavuM, keSane vadhAra, niHpakSapAta nyAyAdhIza thavuM ane rASTranuM rakSaNa karavuM. jeNe A bhAvanAo pramANe cAlavuM che, te rAjAe badhI rIte saddaguNa thavuM joIe; tenAthI krUra thavAya nahi, lebhI thavAya nahi, atizaya IndriyavilAsathI ne chuta, mRgayA vagere niSiddhAcArathI dUra rahevuM ghaTe. rAjAe rAjyamAM vyavasthA rAkhavI hoya ane virUddha vartana nAra aMdaranA ane bahAranA zatrune dAbavA hoya te jAte game teTalA jainadharmanA AcAra pALate heya to paNa teNe sAcI rAjanItine anusaravuM joIe. samadeva spaSTa zabdomAM nIce pramANe kahe che - A jagatane vyavahAra AcaravAnuM sarvottama sAdhana lekAyata che, kAraNa ke je rAjAe lokAyatanuM jJAna prApta karyuM che te rAjyanA kAMTAne ( aMdaranA ane bahAranA zatrune) ukheDI nAkhavAnI kALajI rAkhe che. jenA mAM mAtra dayA ja bharI che, te pitAnA hAthamAM ekavAra AvelI sampattinuM rakSaNa karI zako nathI. duSTAtmAo upara dayA rAkhavI e sAdhune zobhe, rAjAne nahi. je mANasa krodha temaja kSamA dekhAI zakatuM nathI tene dhikkAra che! je zatru sAme zairya dAkhavI zakatuM nathI, te jIvate chate muA samAna che." je rAjAe A bhAvanAne anusaravuM che, teNe niraMkuza zaktie cAlyA javuM ane rAjyanA hitane prasaMge ekavAre nirdoSa nahi evAM sAdhana paNa vAparatAM pAchuM vALI na jevuM. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (335 ) pitAnAM pADozI rAja sAthe jarUra paDye rAjyanItinI 6 paddhati ene vivekathI upayoga karo. e 6 paddhati A che-saMdhi, vigraha, yuddha caDhavAnI taiyArI, taTasthatA, dvidhAbhAva, zAnti athavA saMcaya. baLAtmaka sAdhanane upayoga karavAno prasaMga Ave tyAre ane jaina dharmanA prasiddha siddhAnta "ahiMsA"nI virUddha hoya tyAre mAtra eTalI ja sarata rAkhavI ke zatrune dabAvavAnAM bIjAM sai sAdhana niSphaLa jAya tyArapachI ja, jarUrane prasaMge e baLAtmaka sAdhanane upaga kara. je vigrahane aTakAvI na zakAya te kamamAM kama eTalI sarata te rAkhavI ja ke jema bane tema mANasanI hatyA ochI thAya ane anucita krUratA na vaparAya. rASTranI aMdaranI rAjanItimAM paNa rAjAe kuzaLatAthI kAma karavuM ane e rAjanItimAM sarva prakAranAM sAdhanane upa ga karaze. rAjyanA badhA zatruone vaza karavA, je sIdhI rIte vaza na thAya tene chaLathI ke baLathI vaza karavA. bharatakhaMDamAM rAjAne aMdaranA zatru paNa aneka hoya che. enA antaHpuramAM paNa enuM jIvana salAmata nathI, enAM sagAMsaMbaMdhI ke vArasa paNa ene mArI nAkhavAnA prayatna kare che. bahu prAcIna kALathI bharatakhaMDanI rAjanItimAM guptacara mahattvanuM aMga manAya che, rAjA ene potAnI prajAnA bheda jANavA je che ne tenA rAjya sAmenA sai prapaMcanA bheda e rAjAne kahI de che. rAjyanI vyavasthA karavAmAM rAjAne tenA amAtya, senApati ane anya adhikArI varga sahAyatA Ape che. emane nImavAne mATe bahu dIrdhadaSTi vAparavAnI jarUra che. potAnA rAjAnA hitane dharma AcarI zake eTalA mATe rAjasevakamAM je guNenI AvazyakatA che, te guNe barAbara enAmAM hovA joIe. bharatakhaMDanA adhikArIomAMthI eka deSa kadApi dUra nathI thatuM, e emane daDhatAe vaLagI rahe che. kATalya ene viSe Ama kahe che - jIbha upara mukeluM madha athavA viSa na cAkhavuM te banI zake nahi, emaja rAjAnA keSamAMnA suvarNamAMthI kAMIka ne kaMIka Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na cAkhavuM e keSAdhyakSathI banI zake nahi. pANImAMnI mAchalI jANI zake nahi ke huM pANI pIuM chuM, ema rAjAne e adhikArI jANI zake nahi ke huM suvarNa lauM chuM."39 rAjA cuMTAIne ke talavArathI jItIne rAjya pAme che. bhAratakhaMDanA ItihAsamAM evA paNa aneka prasaMga che ke jyAre baLavAna amAtya nirbaLa rAjAne DhAMkI de che ane pote ja badhuM rAjya calAve che. anta pite ja rAjamukuTa paherI le che ke pitAnA vArasane rAjyAsane besADI de che. mRtyu pAmelA aputra rAjAnI pAchaLa gAdIe besADavAne amuka keI purUSane pasaMda karavAnI viziSTa praNAlI jenakathAomAM nIce pramANe varNavI che-48 hastI, azva, abhiSeka karavAne kaLaza, cAmara ane chatra, e pAMca rAjacihna (divya) kahevAya che. temane nagaramAM ane temanI AsapAsa pheravavAmAM Ave che. mRtyu pAmelA rAjAnI pAchaLa jenA nasIbamAM gAdIe besavAnuM lakhyuM hoya e purUSa maLI Ave tyAre hasti zabda kare che, azva khAMkhAre che, kaLaza tenA mastaka upara abhiSeka kare che, cAmara tene vAyu nAkhe che ane chatra enA upara dharAya che. AjubAjunA leka jANuM jAya che ke paMcadigye e purUSane rAjA tarIke pasaMda karyo che, tethI ene vadhAvI le che ne gAdIe besADe che. rAjanItinI peThe nyAyapraNAlI paNa mukhya aMzemAM jenonI ane hiMduonI eka sarakhI che. manue pitAnI smRtimAM dAvAnAM nIce pramANenAM 18 kAraNa ApelAM che. 1 karaja ApavuM nahi te, 2 thApaNa oLavavI, 3 pArakI vastune vecI devI, 4 bhAgamAM vepAra kare, 5 ApeluM dAna pAchuM levuM, 6 karAvela pagAra na Apa, 7 karele TharAva teDa, 8 vecelI ke rAkhelI vastu devI nahi ke levI nahi, 9 svAmI ane sevaka vaccene vAMdhe, 10 sImA saMbaMdhe vivAda, 11 mArAmArI ne gALAgALI, 12 corI, 13 jorajulama, 14 vyabhicAra, 15 strIpuruSa vaccenA vivAha, 16 vArasAnA vibhAga, 17 cUta ane 18 pazupakSI Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37) vacce laDAI karAvI tenA upara hoDa bakavI. jene paNa brAhmaNanA A dAvAne potAnI nyAyapraNAlImAM svIkAre che ane tenA cukAdA paNa te ja pramANe Ape che.49 brAhmaNa ane jaina dharmanA siddhAntomAM bheda che. tene anusarIne temanA keTalAka saMsAravahevAranA rIta-rIvAjomAM paNa phera che. jemake hiMduo dattaka levAno rivAjane jeTaluM mahattva Ape che eTaluM mahatva jeno nathI ApatA, kAraNa ke hiMduonI peThe e ema nathI mAnatA ke zrAddha karanAra putra vinA narakamAMthI saddagati thaze nahi. vaLI e be jAtimAM vArasanA haka saMbaMdhe paNa bhedabhAva che. ghaNAkharA hindu dharmazAstro karatAM bhadrabAhu saMhitA jevI smRtio vidhavAne vadhAre haka Ape che ane tethI jaina siddhAnta pramANe aputra vidhavA pitAnA pati taraphathI prApta thayelI mita upara svAmItva bhegavI zake che. temaja pitAnA mRtapatinI, tenA vArasonI ke bIjAonI paravAnagI vinA dattaka paNa laI zake che. Aje paNa A nirNaya nyAyamaMdiramAM mahattvanuM che. emanI smRtione A nirNaya nyAyamaMdiree dhyAnamAM levuM joIe ane hindudharmanA anuyAyIthI jainadharmanA anuyAyIne A bAbatamAM jude kAyade lAgu pADave joIe ema jaina pakSakArenI takarAra che." kAyadAnuM ullaMghana karanArane rAjAe athavA enA adhikArIee daMDa deve joIe. 1 lA tIrthakara kaSabhanA samayanI pUrve thaI gayelA kulakarenA samayathI daMDa devAte Ave che. A avasarpiNInA trIjA ArAne aMte yugamAM dhIredhIre vivAda vadhato cAlyuM tethI temane daMDa devAnI ne zAnti prasAravAnI kulakarene jarUra jaNANuM. 1 lA kulakara vimalavAhane IT kahevArUpa daMDanI ejanA che. A daMDa kaMika mRdu hatuM, chatAM ye e daMDa yugalene zaramIndA banAvavAnuM ane temane sIdhe raste calAvavAne basa hatA. bIjA kulakaranA samayamAM paNa hAkAradaNDathI kAja saratuM. vadhAre daMDa devAnI trIjA kulakarane 43 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ( 338) jarUra jaNAIne emaNe hAkAra uparAMta nAjAra daMDanI yojanA che, tyArapachI cethA kulakaranA samayamAM te pramANe kahevAthI cAlyuM. pamAthI 7 mA sudhInA kulakaree be uparAMta trIjI dhikkAra daMDanI cejanA karI, te vaLI mAkArathI ye vadhAre kaThora hatI. ( digambarane mate pahelA 5 kulakare hAkAra daMDa detA, pachInA 5 mAkAra daMDa detA ane chevaTanA 4 dhikkAra daMDa detA.51) vadhatI jatI duSTatAne aTakAvavA ethI bIjA vadhAre kaThera cAra prakAranA daMDa devAnI rAjA bharatane jarUra pI. e cAra prakAranA daMDa A hatAH (1) Thapake, upAla, (2) amuka jAhera sthaLe aparAdhIne bAMdhI rAkho, (3) keda ane (4) eka ke vadhAre aMganuM chedana. mAla milakata japta karavAne 8 me daMDa pAchaLathI pAcho umerAye. daMDa devAnA vidhi dharmanA siddhAntane anusarIne yojavAmAM AvelA che ane tethI emanA smatikAe sAmAjika aparAdhAnA daMDanuM vidhAna ApatAM dharmazAstro upara daSTi rAkhI che. hemacandranI rAtrIti mAM eTalA mATe eka khAsa adhyAya mUkavAmAM AvyuM che ne temAM prAyazcitta viSe vivecana karavAmAM AvyuM che. azuddha jAtio sAthe bhojana levA mATe ane evA bIja aparAdhe karavA mATe temAM judA judA prAyazcittanA vidhAna ApavAmAM AvelAM che. je manuSyoe AvI rIte prAyazcitta karavAnAM hoya che temaNe jinenI pUjA, tIrthasnAna, upavAsa, yAtrA, jJAtijana, dAna, evuM kaMIka karavuM paDe che. ema na karanArane nAtabahAra mUkavAmAM Ave che. dhArmika ane sAMsArika saMghanuM baMdhAraNa pratyeka tIrthakare saMghanI cejanA jelI. saMghamAM cAra tIrtha hoya che. 1 sAdhu, 2 sAdhvI, 3 zrAvaka, 4 zrAvikA. saMghanuM dhAmika zAsana sAdhuonA hAthamAM hoya che, ane emanI maryAdA nIce bIjA se tIrtha cAle che. sAdhuone ane sAthvIne Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (339) jIvananirvAha dhArmika zrAvakanA dAnane AdhAre cAle che ane tethI teo zrAvakane teTale aMze AdhIna che. jainadharmamAM sAdhusaMdha ane zrAvakasaMgha vacce bahu nikaTane saMbaMdha che. mahAvIre saMghanI je sudaDha yejanA bAMdhelI, tethI te kALathI ja zrAvakasaMgha sAdhusaMgha upara kaMIka aMze sattA bhagavate Ave che ane tethI sattA meLavavAnA ke kaI sAMsArika bAbatamAM mAthAM mAravAnA prayatnathI sAdhune dUra rahevuM paDe che, temaja sAdhujIvana upara saMyama rAkhIne temaNe pitAnI uccatA jALavI rAkhavI paDe che. rAjaputAnA ane . gujarAtanA sAdhusaMghamAM dhIre dhIre zrAvakane evI sattA maLI gaI che ke teo sAdhuonI dIkSA, zikSA ne cAritra upara paNa kaMIka sattA bhogave che. jI. buIlara jainonA A prakAranA saMghabaMdhanane A viSayamAM skoTiza kI carcanI sAthe sarakhAve che." aneka sthaLe te sAdhuonA cAritra upara zrAvake khuba aMkuza rAkhI zake che, ema A navA kALanI aneka ghaTanAo uparathI jaNAI Ave che. 1913 nA arasAmAM sAdhu jinasena AvyA hatA ne te tyAMnA zrAvake pAsethI bhikSA laIne pitAne udara nirvAha karatA hatA. keTalAka jainoe e sAdhunA pUrvajIvana viSe tapAsa calAvI ane temane mAlama paDyuM ke e kharI rIte sAcA sAdhu nahotA, paNa jematema nirvAha calAvI zakAya eTalA mATe eNe sAdhune svAMga dhAraNa karI lIdho hate. e mithyAmuni sAme zrAvakee pagalAM bharavA vicAra karyo, paNa te muni jhaTapaTa nAsI gaye ne sajAmAMthI bacI gayo. mIsIsa sTivansana (mrs. Stivenson) jaNAve che ke pAlItANAmAM eka sAdhu senAnI kemavALAM cazamA paherata. sAdhuo keIpaNa prakAranI dhAtu potAnI pAse rAkhI zake nahi tethI zrAvakee e cazamA joyA, tyAre emaNe jAhera karyuM ke saMghanuM zAsana teDavAne kAraNe ene sAce sAdhu mAnI zakAya nahi. tevI ja rIte tapAgacchane eka sAdhu page vihAra karavAne badale AgagALamAM musApharI karatuM hatuM, tethI je zrAvake enA saMbaMdhamAM AvatA te ene sAdhu lekhatA nahi. rAjakeTamAM eka sthAnakavAsI Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) sAdhue pitAnA gurune bacakuM bharyuM hatuM, tethI turata ja ene saMgha bahAra karyo. pachI zrAvakee eka darajIne belA, te sAdhune mATe gRhasthagya kapaDAM zIvaDAvyAM, te paheravAnI ene AjJA karI, tyAMthI 44 mAIla dUra AvelA thAna nAme relave sTezananI TikITa kaDhAvI ApI ne tene gAue besADI dIdhA. e sAdhue potAnA pApane mATe ghaNuM ce pastA karyo, paNa rAjakeTamAM te ene kSamA na ja maLI, eNe te nagara cheDavuM ja paDyuM. zrAvakenI sattA sAdhAraNa sAdhu upara ja cAle che ema nathI, saMghanA uparI zrIpUjya upara paNa cAle che. evuM paNa jaNAI AvyuM che ke agya purUnI gAdIe besADavA vidhipuraHsara cuMTaNI thaI gaI hoya te chatAM ye temane gAdIe besatA zrAvakoe aTakAvyA che. zrIpU sAthe saMghane aNabanAva thayuM hoya ane te kAraNe temane saMghabahAra karyA hoya evA prasaMge paNa paTTAvalImAMthI maLI Ave che. zrAvakanI AvA prakAranI sattA temanA pitAnA ja saMghamAM sAdhAraNa rIte cAle che; kharatare kharatara saMghanI, tapAgacchavALA tapA sAdhuonI cintA rAkhe che; ane evI rIte AkhA jaina saMghamAM cAle che. 6 sAdhuonA cAritra upara zrAvakene ATale aMkuza hevA chatAM ye te tIvra nathI ane sadA saphaLa nathI. zrAvakanA AdAsinyane ane ajJAnane kAraNe yatio sAdhuvrata bahu ochAM ke nahi jevAM ja pALe che, ane temanAmAM pUre sAMsArika bhAva AvI jAya che. zuddha hRdayanA mANasonI IcchA pitAnA dharmane saMskArI rAkhavAnI ghaNI ye che, chatAM AthI temane deSa jaDamULathI nathI jate. dharmajJa sAdhuonI sattA zrAvakenA dhArmika jIvana upara ghaNuM cAlatI ane hajI ye ghaNuM cAle che. vizALa janasamAjanA ane sArA dhanavAnenAM jIvana upara asara karI hoya ane e jIvanane jainadharmanI bhAvanAne anusaratAM banAvyAM hoya evAM aneka hitaiSI sAdhuonA nAma ApaNane itihAsamAMthI Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) maLI Ave che. samasta jaina samAja upara bhAre dhArmika asara karatA hoya evA sAdhuo Aje ya che. teo duHkhane ne saMkaTane prasaMge zrAvakenI sAthe ubhA rahe che, emane dhArmika badha Ape che, ane bIjA dharmonI sAme zAstrArtha karavAnAM sAdhane ApI pitAnA dharmanuM rakSaNa kare che ane evI rIte cAre bAjuethI bIjA sayyadAnI vacce AvelA jainadharmane sAcavI rAkhe che. hamaNuM ja svargavAsI thayelA vijayadharmasUri jevA suvikhyAta sAdhuone badhA sampradAyanA jaino bahu mAna Ape che, e ja spaSTa rIte dekhAI Ape che ke prabaLa vyakti keTalI bhAre asara karI zake che. bIjI bAjuethI pitAnI dharmAnjatAthI ane saMghanI sAthe zatrubhAve ne saMkucita vRttie vartI rAja reja kalaha karavAthI halakI vRttinA sAdhuo kharAba asara kare che, evI dIrghadarza jenonI phariyAda paNa che. teo kahe che ke AgaLa vadhatA vicAromAM temanI atizaya dharmAnjatA mArgamAM bAdhA nAkhe che ne jenadharmanI avanati ANe che. zrAvaka saMgha, 205mAM pRSTha upara jaNAvelA aNuvrata dhArmika zrAvake levAM paDe che. tenI asara tenA jIvananA samasta AcAra upara thAya che. jemAM jIvanI hiMsA karavI paDI hoya e AhAra e pachI laI zake nahi; keIpaNa prakAranuM mAMsa ke madha e khAI zake nahi; temaja kehaLuM, baTATA, DuMgaLI, lasaNa, gAjara, mULA vagere zAka khAI zake nahi, kAraNa ke emAM bahu jantu hoya che. mAtra pAkAM phaLa ja khAI zake. madirApAnane khAsa niSedha che. pIvAnA pANIne vAparatA pahelAM gaLavuM joIe ne ukALavuM joIe. sUryAsta thatA pahelAM khAI levuM joIe, kAraNa ke aMdhAre ajANatAM nAnA jantu khAvAmAM AvI jAya. dhaMdhe pasaMda karavAmAM paNa zrAvake dharmanI AjJAne anusaravuM joIe ane je dhaMdhAmAM jIvahiMsAne saMbhava che tevA aneka dhaMdhAne ene pratibandha che. emAMnA keTalAka dhaMdhA nIce pramANe che. yuddhane, Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (342) zikArane, mAchIne khetIne, hathiyAra banAvavAne ne vecavAne, hAthIdAMtane, jemAM hADakAM ne vALa vaparAyA hoya evI vastu ene, kuvA-vAva khedAvavAne, mane ne mazInane, pazune ne gulAmane vagere. e niSedha kadApi barAbara pALavAmAM AvyA nathI, kAraNa ke ItihAsamAM ApaNe aneka jaina senApatio jANIe chIe ane Aje paNa aneka kheDuta che. paNa chatAMye sAmAnya rIte potAnA dharmanI AjJA anusAra ghaNu kharA jene vepAra kare che ane temAM ghaNuM kharUM metIne, kApaDane, dANAne ne khAsa karIne zarANIne vepAra kare che. zrAvakenAM dAnathI sAdhuone ane dhArmika saMsthAone nirvAha cAle che. ane e saMsthAo te dAnane pAtra paNa hoya che. dhanika jenenI dAnavRtti ane samarpaNavRtti aneka rIte dekhAI Ave che. aneka dharmasevakenuM emanA sAdhujIvanamAM e piSaNa kare che, eTaluM ja nahi paNa devAla ane upAzraya baMdhAve che. aneka vepArIo kIti lAbhane kAraNe paNa puSkaLa dravya kharce che, ane e manuSyaprakRtine anusaratuM che; paNa bhautika vAsanAne hetuo dAna karatAM jainAcAryoe emane vAryA che, te mAnavijayajInA karelA dharmasaMgrahamAMnAM kathana uparathI jaNAI Ave che. emAM jaNAvyuM che ke "navAM devAlaya baMdhAvavAthI jeTaluM puNya thAya che tenA karatAM junA uddhAra karavAthI AThagaNuM puNya thAya che, kAraNa ke navAM baMdhAvanAranuM kAma jaladI bahAra dekhAI Ave che, uddhAra karAvanAranuM kAma junAmAM samAI jAya che ne tethI teTaluM bahAra dekhAI AvatuM nathI. hajIce paNa aneka devAlaye dharmane pise navAM baMdhAya che, navA vicAranA jeno mAne che ke dAnadharmane A bhUlabharele khyAla che. kAraNa ke pachIthI aneka vakhata evI sthiti AvI paDe che ke te devAlayanI marAmata karavAnA ke temAM pUjA karavAmAM paNa sAdhana rahetAM nathI, ane navA devAlaye baMdhAvavAnI kaMi eTalI badhI jarUra nathI. chatAMye jena gejheTa jaNAve che ke "ArA jevAM sthAne pUjA karavA AvatA jainonI saMkhyA karatAM devapratimAonI saMkhyA vadhAre che." Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 313 ) dareka jamAnAmAM mATI mATI rakama ApanAra dAnavIra thaI gayA che ane temaNe saghanA upayegane mATe mATI mATI rakama ApI che. jainadharmanI vizvavyApaka bhAvanAne anusarI zrAvakAnuM dAna, manuSyasamAjamAM ja aTakI paDatuM nathI, paNa pazu-paMkhI sudhI pahoMce che. pardinee kasAivADe jatAM amuka prANIone zrAvakA kharIdI le che ne chuTAM mUkI de che. vaLI prANIonI rakSA karavAnA hetue jainoe pAMjarApALa nAme viziSTa prakAranI sasthAo sthApI che. pAMjarApeALAmAM aneka prakAranAM prANIone rAkhavAmAM Ave che. 1875 nI zarUAtamAM amadAvAdanI pAMjarApeALamAM 265 gAya khaLada, 130 bheze, 5 AMdhaLAM pADAM, 894 gheTAM, 20 gheADA, 7 khilADIo, 2 vAMdarA, 274 kukaDA, 290 mataka, 2000 kabutara, 50 peApaTa, 25 cakalIo, 5 samaLIe ane 33 khIjA 5khI hatAM. keTalAka prANI emanA mAleka pAMjarApeALamAM mUkI jAya che ne keTalAMkane kharIdI lAve che. e kharIdI lAvanAra mATe bhAge prajAjana heAya che, te temane katala thatAM khacAvavAnu puNyakArya kare che. pAMjarApALanA adhikArI paNa vAraMvAra pazuenAM cATAmAM jAya che ane pazuone maratAM bacAvavAne joitAM auSadha Ape che. pazuone mATe bhAge leAka ghera pALe che ane temane caravAne mATe gaucara alaga rAkhelAM heAya che. pAMjarApeALamAM janmelAM prANIne ghaNuM karIne vecatA nathI, paNa sArA mANasane ghera mAkale che. je prANI pAMjarApeALamAM marI jAya che te prANInAM zakha ghaNe bhAge DheDhane ApI de che agara vece che. DheDha tene lai jAya che, tenuM cAmaDuM utArI le che ne pachI tene dATI de che. - theADIka nAnI sivAyanI ghaNI kharI pAMjarApeALA jIvAta khAnA paNa rAkhe che. amadAvAda vigeremAM e jIvAtakhAnAnA eka mANusa, varasAdamAM jyAre kacarAnA DhagalAnI gaMdakI vadhI jAya che tyAre pALAmAM eka kALA laIne phare che ane A kothaLAmAM jIvajaMtu ekaThA kare che. e jIvajantune mATe Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) rAkhelA jIvAtakhAnAmAM emane khAvAne mATe anAja vagere nAkha vAmAM Ave che. dareka varSane anta jIvAtakhAnAne mATe navI navI jagA pasaMda karavAmAM Ave che ane junA jIvAtakhAnAne 10-12 varSa baMdha karI rAkhe che. ema mAnavAmAM Ave che ke eTalA kALamAM aMdaranA jIvajaMtu siA marI paravAre che, tyArapachI ene khAlI kare che ane aMdaranA kacarAne khAtara khAte vecI nAkhe che. sAdhu ane sAdhvI. saMsAranA bhAtika prayAsone asAra mAnIne jemaNe tapa karavA ane dhArmika dhyAna dharavA dIkSA lIdhI hoya te sAdhu ane sAdhvI kahevAya che. sAdhuvratanI bhAvanA pramANe gRhastha pALavAnAM pAMca aNuvrata te emaNe tIvrabhAve pALavAM joIe eTaluM ja nahi paNa kamane kSaya karavAne mATe ane tenAM navAM baMdhanamAMthI bacavAne mATe 208mA pRSTa upara jaNAvelAM mahAvrata paNa pALavAM joIe. Aje vetAmbara ane digambara sampradAyanA sAdhusaMghe nokhA paDI gayA che, tethI e bane viSe ApaNe nekhuM nAkhuM varNana karIzuM. pahelAM "vetAmbara sAdhusaMghane laIzuM; kAraNa ke Aje ( sthAnakavAsIo sahita) e sampradAya bahu meTe che ane vaLI enA viSe varNana karavAnAM sAhitya puSkaLa ane vizvAsagya maLI Ave che. zvetAmbarenA sarvamAnya siddhAnta pramANe je mANasanI mane vRtti dhArmika hoya, jenI pitAnI IcchA hoya ane jenAM mAbApa, sagAMsaMbaMdhI ke vIla sammati ApatAM hoya te ja mANasa dIkSA laI zake; enAmAM dhArmika gyatA hevI joIe ane sAdhuyogya AcAra AcaravAnI zArIrika ane mAnasika zakti hevI joIe. nIcenA 18 prakAranA purUSathI dIkSA laI zakAya nahi. 1 ATha varSathI nAnuM bALaka, 2 vRddha ( svecchAthI upavAsa karIne e saMsAramAMthI mukata thaI zake), 3 kalIba, 4 napuMsaka, 5 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (345) pAMgaLa, 6 bhikSA vagere mAgIne je khAI zake nahi e. regI, 7 cora, 8 rAjAthI athavA nyAyAdhIzathI daMDAyele, 9 AtmanirbaLa, 10 AMdhaLA, 11 dhanathI kharIdAyele dAsa, 12 kaSAyathI ane IndriyavilAsathI durbaLa banI gayele, 13 tIrthakarenA nAma paNa yAda rAkhI zake nahi e nibuddhi, 14 vANu, 15 (vezyAne, nindAyelA dhaMdhAvALAne vagere) nIca kuLamAM utpanna thayela athavA (brahmaghAtI vagere) nIca karma karanAra, 16 jeNe amuka kAma mAthe lIdhAM che ne jenI dIkSAthI e kAma aTakI paDe te, 17 vastra ane AhAra mATe je bIjA upara AdhAra rAkhato hoya te ane 18 jene dIkSA levA mATe tenA mAbApanI ke vAlInI ke vaDilanI sammati na hoya te." deg 20 prakAranI strIothI dIkSA laI zakAya nahi. upara je 18 prakAranA purUSothI dikSA laI zakAya nahi evuM jaNAvyuM che, tevI ja 18 prakAranI strIothI dIkSA laI zakAya nahi, te uparAMta 19 garbhavatI temaja 20 dhAvaNuM bALakavALI strIthI paNa dIkSA laI zakAya nahi. e paNa khAsa beMdhI rAkhavA jevuM che ke amuka prakAranA apaMga mANasathI dIkSA laI zakAya nahi, eTale ke jenA hAtha paga ke bIjA aMga kapAI gayA hoya tenAthI athavA khuMdhA vAmaNA vagere janmanI kheDavALAthI dIkSA laI zakAya nahi. sAdhusaMghamAM sArA ja mANaso AvI zake eTalA mATe A niyama karyA che. paNa je dIkSA lIdhA pachI keIne hAtha paga jAya te tenAthI AcArya thaI zakAya nahi. kANAne sAdhusaMghamAM pravezavAnI paravAnagI che, paNa tenAthI uMcuM pada pAmI zakAya nahi ? - sAdhue sa dhasampattine tyAga karavo paDe. paNa zvetAmbara sampradAyamAMnA sAdhu be prakAranAM vastra rAkhI zake che. paheravAnuM ne oDhavAnuM. sAdhAraNa sAdhu veta ane savegI pILAza paDatAM vastra rAkhe. vaLI pitAnA haMmezanA upayogane mATe lAkaDAnAM Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (346) (dhAtunA nahi) jaLapAtra ane AhArapAtra, jaLapItA pUrve ene gALavAne mATe vastragaNI, vAyunA jatunI hiMsA thAya nahi eTalA mATe meDhe bAMdhavAnI mukhapaTTI (sthAnakavAsI sAdhu A mukhapaTTI kAyamanI meDhe rAkhe che), besatAM jatunI hiMsA thAya nahi tethI besatAM pUrve te sthAna vALIne svaccha karavA mATe eka rajoharaNa ane eka daMDa, eTalI vastuo sAdhu rAkhI zake. mUrtipUjaka te uparAMta pAMca akSa ( sthApanAcArya)ne caMdananI nAnI lAkIo (ThavaNa), eka pustaka ke evI kaI vastu pitAnA gurUnA smaraNacihnarUpe rAkhe che. mAthuM DhAMkavuM nahi joIe; vALa te cuMTIja kADhavA joIe, paNa AjakAla te e duHkhajanaka vidhine badale kAtarane upayoga paNa karavAmAM Ave che. sAdhue sarva prakAranA vilAsane tyAga kara joIe. teNe na te nahAvuM ke na te dAtaNa karavuM. teNe khullI jamIna upara ke bIjI koI kaThaNa pathArI upara suvuM. teNe devatA saLagAve nahi ane rasoI rAMdhavI nahi. eNe jaina gRhasthane tyAMthI bhikSA mAgI lAvIne khAvuM; jainetarane tyAM bhikSA mATe javuM nahi. bhikSA mAgavA divasanA eka ja vAra javuM ane temAM paNa amuka niyama pALavAnA che. te pramANe je gharanAM bAraNAM ughADAM hoya teja ghare javuM, gRhasthane ghera je anna vadhyuM hoya ane jene upaga e karanAra na hoya te ja anna levuM-vaheravuM. sAdhubhikSAne ja mATe raMdhAyuM hoya te anna levuM nahi. bhikSAmAM bhAta, roTalI, khIra, mIThAI temaja ukALeluM pANuM levAya che. sAdhAraNa rIte pratyeka sAdhu pitAne mATe bhikSA mAgavA jatA nathI, paNa eka jAya che te bIjA sAdhuone mATe paNa bhikSA laI Ave che. kAraNa ke te rIte karavAthI bIjA pitAnA abhyAsamAM ke tapamAM akhalita dhyAna daI zake che. maLelI bhikSA upAzrayamAM lAve che ne tyAM sai vaheMcI khAya che. anna sivAyanuM dAna amuka sImAmAM ja svIkArI zakAya; paDuM, rajoharaNa ke evI ja keI sAdhujIvanamAM upayogI vastu svIkArI zakAya paNa te upAzrayamAM ANune pitAnA gurUne caraNe Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (347 ) mUkavI joIe. pachI gurU te vastu je je sAdhune Ape te te tene rAkhe. mahAvIranA tIvra niyama pramANe te sAdhue eka gAmamAM eka ja divasa ane eka nagaramAM pAMca ja divasa rahevuM joIe. pachInA samayamAM A AjJAne jarA zithila karI ane eka gAmamAM vadhAremAM vadhAre eka saptAha sudhI ne eka nagaramAM eka mAsa sudhI rahI zakAya evuM TharAvyuM. keTalAka grantha te be mAsanI paNa paravAnagI Ape che. varasAdanI-RtumAM cAturmAsamAM te sarva sAdhue vihAra aTakAvI de ne eka sthAne cAra mAsa rahI javuM jethI jIvahiMsA thAya nahi. keve sthAne rAta gALavI joIe, e viSe paNa aneka vidhi che. vetAmbara sAdhune ane sAdhvIne lagatA A prakAranA vidhi prAcIna kalpasUtramAM ApelA che, tenuM zubrige kareluM bhASAntara nIce ApuM chuM - je gharamAM DAMgaranA, maganA, aDadanA, talanA, kaThoLanA, ghauMnA ke javanA dANuM Amatema verAyA heya ke ekaThA thaI gayA hoya te gharamAM sAdhue ke sAdhvIe raste jatAM paNa rahevuM nahi. dANa verAyA na hoya ke ekaThA thaI gayAM na hoya, paNa kaThAramAM bharyA hoya ke tenA DhagalA mAryA hoya te bhIMta bAMdhIne AMtarI lIdhA hAya, rAkhathI 2penyA hoya ke chANathI thepI lIdhA hoya, evuM jyAM dekhAya tyAM sAdhu ke sAdhvI unALe ke ziyALe rahI zake. jyAM cekhAnA leTanAM ke koI jAtanA phaLanA loTanAM mATalAM mUkayAM hoya, ThaMDA ke garama tAjAM pANInAM mATalAM mUkyAM hoya, AkhI rAta dI ke devatA saLagate hoya te gharamAM sAdhue ke sAdhvIe raste jatAM paNa rahevuM nahi. gharamAM najara karatAM jyAM AvuM na dekhAya te gharamAM eka ke be rAta rahI zakAya. paNa tethI vadhAre nahi. je vadhAre rahe te pitAnA deSane anusaratuM prAyazcitta kare. 462 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 348 ) zrAvakAe mAMdhelA upAzrayamAM sAdhu sAdhvIe rahevu e vadhAre zreyaskara manAya che, kAraNa ke e upAzraya saMghanA upayAgane mATe tathA sAdhu sAdhvIne utaravA mATe ja hAya che. sAdhu sAdhvInA jIvanamAM pALavAnA niyame paNa vigatavAra vidhi-niSedha rUpe batAvelA che. azuddhatAnuM ane sAMsArika bhAvAnu nivAraNu karavAne tathA dIkSita jIvanane cAgya abhyAsanI ane tapanI anukULatA karavAne hetue e niyamo ghaDelA che. sAdhvIo mATenA niyame sAdhu mATenA niyama karatAM kAMika vadhAre AkarA che, kAraNa ke emanuM patana thavAnA vadhAre saMbhava che. vidhi-niSedha game eTalA khatAvyA paNa kALa jatAM sAdhusaMghanI avanati thayA vinA rahI nathI. ghaNA vidhi-niSedhA mAtra bahArathI ja paLAya che ane prAcIna vyavasthA dhIre dhIre avyavasthita thatI jAya che. piraNAma e AvyuM che ke aneka mANasA sAdhunAM kapaDAM paherI phare che, paNa temAMthI thoDA ja sAdhunAmane zAle evA AcAra pALe che. cANAe (kauTilye) je zlAkaka lakhyA che (ane jenA upayoga jaino paNa vAravAra kare che) te A viSayamAM sAcA paDe che. te klAka nIce pramANe che : - zaile zaile na mANikyaM, mauktikaM na gaje gaje 1 sAdhavo na hi sarvatra, candanaM na vane vane // hAla lAka| dIkSA le che tenAM kAraNe| jotAM evI sthiti jaNAi Ave che ke dIkSAne mATe je cAgyatAnI jarUra che te ghaNAmAM hAtI nathI. jemane saMsAranA meAha utarI gayA haiAya ne muktinI sAdhanA sAdhavI hAya tevAoe ja sAdhu thavu joie. paNa Aje te svAbhAvika rIte evI sthiti thai paDI che ke jemane evA zuddha hetu hAtA nathI tevA paNa sAdhu thAya che. sAdhu thaye uttaranirvAha anAyAse thai zake che, vinAcintAe ane vinAzrame ucca pada prApta thai zake che ane sArI rIte rahI zakAya che ema mAnanAra paNa sAdhu thaI jAya che, vaLI Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (349 ) badhA leke svecchAe ja sAdhu thAya che tema pitAnA AtmAnuM kalyANa karavAnI IcchAe ja sAdhu thAya che evuM paNa kaMI nathI, tethI sAdhAraNa rIte saMkhyA vadhAravAne mATe dhanADhya zrAvake kumaLI umaranA bALakane temanAM mAbApa pAsethI kharIdI le che ane temane zikSaNa ApavAne kAje yatione sepe che. brAhmaNa vidhavAo pAsethI temanA anAtha bALakane kharIdavA ThIka paDe che, kAraNa ke svAbhAvika rIte ja e bALake anukULa hoya che ane dezanI saMskArI nAtanA e bALake hevAthI emane dharmanuM zikSaNa ApavuM saheluM paDe che. duSkALanA varSamAM nidhana vANiyA brAhmaNonA bALako kharIdI lIdhAnA dAkhalA paNa vAraMvAra maLI Ave che. khuda yatio paNa rakhaDatA bALakane potAnI pAse rAkhe athavA potAne anukULa zrAvake pAsethI temanA bALakane mAgI le ne temane potAnA ziSya banAve evA dAkhalA paNa maLI Ave che.64) sAdhu thavAnI jemane antaranI prabaLa preraNuM thaI nathI tevA mANasane dIkSA apAya to teo barAbara vrata pALe evI AzA rAkhavI akAraNa che; Ama saMgha vadhAravAne hetue bALakone dIkSA ApavAmAM Ave te prAcIna sAdhubhAvanAnI avanati thAya emAM kazuM Azcarya nathI. AvA prakAranA pravetAmbara sAdhuo mATe bhAge gorajI kahevAya che ( yati paNa kahevAya che ). e leka sAdhuvrata evI zithilatAthI pALe che ke aneka jaina temane sAcA sAdhu mAnatA nathI; halakI varNanA ane anAtha bALakane temanI bAlyAvasthAmAM kharIdI le che ane temane sAdhu banAve che, temAM nA ghaNe aMze A yatio hoya che, pariNAme saMghamAM temanuM bahumAna jaLavAtuM nathI, tenuM bIjuM kAraNa e paNa che ke emanAmAM bahu saMskAra paNa hatA nathI ane tethI temane bahu zAstrajJAna paNa hotuM nathI. dharmanA vidhi pALavAmAM baha zithila rahe che ne mAtra bAhyAcAra pALe che. e nirantara vihAra karatA nathI, paNa eka ja sthAne paDyA rahe che, svAdiSTa bhejana jame che, pathArImAM sue che ane prasaMgopAta brahmacaryabhaMgane paNa Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (350) deSa kare che. banI zake eTalAM bahAnAM kADhIne dravya svIkAratAM ane sAthe pheravatAM paNa sakecAtA nathI ane vaLI e bacAva karatAM zaramAtA nathI ke "mahAvIre dhAtunA sikkA rAkhavAne niSedha karyo che, beMkanI noTa rAkhavAno niSedha karyo ja nathI." emanA AcAryo meTI meTI saMsthAonI vyavasthA calAve che ane pitAnI pAchaLa e vyavasthA AvA ziSyone sepe che. emane ethI je moTAM sAdhana maLI jAya che tene kAraNe teo ezvaryane ne nokarene mATe bhapako mAre che. vaLI A geraio pAse jAduvidyA hoya che ema mAnavAthI aneka zrAvako temanAthI Dare che ane teonA AcAra vicAra sAdhugya nahi hovA chatAM meM temane dAna Ape che. sAdhuonA:sAMsArika bhAvane dUra karavA ghaNuM sudhArake paNa utpanna thayA che, teoe saMghane pAche zuddha karavAnA prayatna karyA che. 17 mA saikAmAM zrImAnuM yazevijaye A dizAmAM je prayatna karelA, temane saMrakSaka vicAranA zvetAmbaree sArI peThe mahattva ApeluM. emanA navA saMpradAyanA sAdhuo azuddha yatiothI judA dekhAvAne mATe, pote tane badale kezarI A vastra pahere che, ne te sAdhu saMvegI kahevAya che. e sAdhue potAnA zuddha AcAravicArathI sArUM mAna pAme che; yAkebI mAne che ke temanI saMkhyA 250 nA AzarAnI che. sthAnakavAsIo paNa prAcIna saMghanI arvAcInamAM avanata thaI gayelI sthitinI sAme tene sudhAravAne uThelA tethI temanA AcAravicAra paNa zuddha manAya che ne teo zAstranI AjJA barAbara pALe che ema manAya che. vetAmbara ane sthAnakavAsI sampradAyanI sAdhvIo paNa sAdhunA jevA ja raMganAM vastra pahere che. khabhe nAkhavAnuM vastra mAthA upara nAkhe che, jethI daSTi DhaMkAya. emane paNa sAdhunA jevAM ja vrata pALavAnAM hoya che; emanI ja peThe sAdhvIone paNa mAthAnA vALa cuMTI ke kAtarI nAMkhavAnA hoya che. sAdhvIo babbe ke traNa traNa sAthe phare che ne upAzrayamAM rahe che, e upA Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1) zrayanI vyavasthA paNa sAdhvInA hAthamAM hoya che. zrAvikAone dhArmika upadeza Ape e emane mukhya dharma che. bauddhavagere bIjA dharmonI sAdhvIo karatAM jainadharmanI sAdhvIo nItio uMcI manAya che ne tethI e vadhAre mAna pAme che. digambarane saMgha bIjI ja rIte jAyela che. temanA sAdhue nagna rahevAnuM che, kAraNa ke te kazuM dravya ne tethI vastra paNa rAkhI zake nahi. paNa A AcAra vartamAna kALe pALa e mahA kaThaNa thaI paDyo che. tethI Aje te nagna rahetA hoya evA sAdhu ati virala che. teo vasatimAM nahi paNa vanamAM rahe che ane pitAnA dharmadhyAnamAM ja lIna rahe che. A prakAre nagna rahetI sAdhvIo te che ja nahiM, kAraNa ke emane nagna rahevuM pAlave ema nathI. ekAntamAM rahevAne ne nagna rahevAne rivAja digambara sampradAyamAM prAcIna kALathI paNa tIvrabhAve paLAte hoya ema jaNAtuM nathI. RSabhe bhaviSya bhAkheluM ke munio vanamAM raheze nahi ne saMgha bAMdhIne raheze e paNa samaya AvI pahoMcaze. ema jinasena (navamA saikAmAM) pitAnA AdipurANamAM lakhe che, ane . guNabhadra, sAdhuo viSe potAnA AtmAnuzAsana" mAM lakhe che ke "jema vanapazuo rAtre gAmamAM pesI jAya che tema e sAdhuo duSTa kaLikALamAM janavAsanI samIpamAM raheze."68 pachI 13 mA saikAmAM AzAdhara catyavAsI digambara sAdhuo viSe kahe che ke "e sAduo hajI te ahaMtanI peThe nagna rahe che, paNa vata barAbara pALatA nathI, kAraNa ke teo sthAnaka bAMdhIne rahe che". musalamAna rAjyakALamAM nagna rahevuM e sAdhuone bahu kaThaNa thaI paDyuM. kAraNa ke musalamAne e digambara sAdhu upara atyAcAra karavA mAMDyA. ghaNuM karIne 13 mA sikAmAM thaI gayelA vasantakItie jaNAvyuM ke "sAdhuo jyAM sudhI lekamAM vicare tyAM sudhI emaNe eka kapaDuM vIMTavuM." A matanA sAdhuone vizvapanthI kahe che ane Aje te sampradAya paNa digambaramAM che. e sAdhuo bhaTTArakanA Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 752) netRtva nIce maThamAM rahe che. che. buIlara jaNAve che ke bhaTTArake pitAne AhAra letI veLAe pitAnAM vastrane vegaLAM mUke che ane saMpUrNa rIte nagna bese che, te prasaMge ekAda ziSya ghaMTa vagADe che tyAre sau parAyA mANaso cAlatA thAya che. vizvapanthIonA AcAravirUddha prAcIna tIvra sampradAyanA sAdhuoe vAMdho uThAvyuM. e sAdhuo "terApanthI " sampradAyanA kahevAya che ane e sampradAyane paMDita banArasIdAse sthA manAya che. e pantha vizvapanthIne zuddha mAnatuM nathI. bhaTTArakanI sattAne svIkAratA nathI ane vanamAM vasatA munione ja sAcA sAdhu mAne che. digambara sampradAyamAM nagna sAdhu sivAyanA bIjA sAdhuo paNa hoya che, ane te kapaDAM pahere che. paNa A pUrA sAdhu nahi, paraMtu 11 mI pratimAo ( pR. 207 ) caDelA zrAvaka gaNAya che. emanA be vibhAga che. mulaka ane ezcaka ( elaka) kSullaka eka laMgoTI ane traNeka hAtha lAMbuM ne eka hAtha paheluM vastra rAkhe che. elUka eka mAtra laMgoTI sivAya bIjuM kazuM rAkhatA nathI. baMne sAdhuo te uparAMta eka bhikSApAtra, rajoharaNane badale moranAM pIchAMnI nAnI sAvaraNuM rAkhe che; te sivAya bIjuM kazuM rAkhatA nathI. teo vanamAM ke maThamAM rahe che. kSullaka ane eDyuka divasamAM eka ja vAra AhAra laI zake ne tethI pahele pahere ( ghaNuM karIne savAranA 10 ne 11 vAgyAnI vacce) bhikSA mATe nIkaLI zake. uparanA traNa varNamAMnA kSullake eka ja gherathI maLeluM bhikSAnna khAIne calAvavuM joIe; zudra eka pachI eka ema pAMca ghera bhikSA mAgavI, paNa eka gherathI khAvA jeTaluM anna maLI rahe ke pachI tyAMthI vaheravuM baMdha karI devuM joIe; pachI eka sthAne e besI jAya ane jyAM ene pUratuM anna maLI rahyuM hoya tyAM e khAI le. eDvaka sAdhuo paNa kare che te ja rIte, khAya che eka ja vAra, paNa eka ja calethI maLeluM khAya che. - 7 athavA ethI vadhAre pratimAo caDele ane tethI avazya Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (353) brahmacaryavrata pALate zrAvaka digambarezamAM purohitanuM kArya karI zake che. te rAtAM vastra pahere che ne svAmI kahevAya che. paNa te gRhasthanAM gharamAM ke devAlayamAM purohite karAvavAnI kriyAo karAvI zakato nathI. dakSiNa bhAratamAM digambaranI sthiti judA prakAranI che. nIce jaNAvelI hakIkata sAcI hoya te tyAM purohi nuM rathAna vaMzaparaMparAthI utare che ane temAM sAdhuo paNa hoya che. krAnsisa (W. Francis) te saMbaMdhe Gazetteer of the south arcot mAM A pramANe hakIkata Ape che: "tyAM pure hitenA vargo kahelA che. AmAMne sauthI maTe "acakane (vADayAra) varga che. e leka devAlayamAM kriyA kare che. zrAvaka arcaka thaI zake nahi, kAraNa ke arjakanI judI nAta hoya che. zrAvake arzakonI sAthe reTIvahevAra rAkhe che, paNa beTIvahevAra rAkhatA nathI, tethI pitAnA putrone mATe kanyA meLavatAM arcane bahu muzkelI paDe che ne kaI kaI vAra te 200-300 rUpiyA devA paDe che. arcaka pitAnAthI cheka pAsenA uMcA varganA purohitavargamAM cI zake ne tyAre "annama " ke "anuvati (anuvirati)" eTale eka prakAranA tyAgI thaI zake. e prakAranA tyAgI paNa lagna karI zake paNa pitAnA AcAramAM ene amuka vidhi pALavA paDe. A annama A traNamAMnA sAthI upalA vargamAM jaI zake ane ni vaNI athavA muni thaI zake eTale saMsAratyAgI sAdhunuM jIvana jIvI zake. e sAdhuo potAnA vALa kAtarI nAkhe che ane rAtAM vastra pahere che. teo pittaLanuM pAtra ane meranAM pIMchAnI sAvaraNa rAkhe che, ane jyAM besavAnA hoya tyAM ke jIvanI hiMsA thAya nahi eTalA mATe, besatA pahelAM e sAvaraNIthI vALI nAkhe che. namaskAra karIne badhA zrAvake emane vandana kare che; saMgha taraphathI emane nirvAha thAya che... ... ...jenomAM agresara "mahAdhipati" hoya che te meTAM meTAM jaina gAma upara sattA bhegave che ne temane vahIvaTa calAve che. mahAdhipatine 5 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (354) - zibikAmAM besADe che, ziSya emane ucakI laI jAya che, cAre bAjue ziSyamaMDaLI vIMTAI vaLe che, saMghanI bhojanazALAne daravAje e mahAdhipati utare che, tyAM nAtanA jhagaDAnA cukAdA Ape che ane jene vAMka mAlama paDe che tene sajA kare che athavA te nAtabahAra kare che. A uparathI jaNAI Ave che ke e leka potAnA ziSyo upara je sattA bhegave che te atizaya bhAre che ane bIjA aneka hindagurUonI nabaLI paDatI sattAnA mukAbalAmAM atizaya tIvra che." A prakAranA mahAdhipati jude jude sthaLe hoya che. karakAlanA maThanA mahAdhipati I. sa. 1907 mAM nitIrti mA vAvArya vanicasvAminAtu hatA. e rAtuM sonerI vastra pahere che, rAtI senerI pAghaDI pahere che ane meranAM pIchAMne senerI hAthAne raNe rAkhe che. AgaLa jaNAvyuM che ema digambaramAM paNa sAdhvIo hoya che paNa te nagna rahetI nathI. A AryAo ( hindIH ajiMkA, dakSiNa bhAratamAM atyaMgaNe kahevAya che) yuvatio ke vidhavAo ke jemane pitAnA patie chAMva hoya evI strIo hoya che. teo 11 mI pratimAe caDelI zrAvikAo hoya che, pitAnA vALa pite cuMTI nAkhe che, rAtI "sA' pahere che ne mArapIMchAne rajeNe jhAle che. sampradAyo. prAcIna kALanA viccheda jainadharma e eka samasta dharmasaMgha nathI, paNa tenAM aneka sampradAya che. e dharmamAM viccheda bahu prAcIna kALathI ja paDavA mAMDelA. zvetAmbaramAM ja 8 judA vicAravALA (niva8) thayelA che ane te paNa prAcIna kALamAM thayA che. emAMnA be te khuda mahAvIranA jIvanakALanA che, emanA mata sAme prathama virodha karanAra te emane ja jamAI hate. eNe tIrthaMkaranI sAme e mata ubho karyo Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (355) ke karma pUruM thatAM pahelAM ja tenuM phaLa maLavuM zarU thAya che e barAbara nathI. eNe pitAnI bhUla sudhArI nahi ne tethI mArIne mokSa pAme nahi. bIje viccheda sAdhu tiSyagurUM pADyo. zarIranA badhA paramAomAM AtmA vyApaka che evA mahAvIranA mata sAme eNe vAMdho uThAvyuM. paNa eka pavitra zrAvake Akhare enI bhUla bhAgI ane ene pAchuM vALe. mahAvIranA nirvANa pachI 214 varSe ASADhAcAya nA ziSyae eka abhedabhAva kADhyo ane temaNe pracAryuM ke sAdhumAM ne devamAM kaze bhedabhAva mAnI zakAya nahi. A matanI utpatti eka viziSTa prakArane kAraNe thaI che. eka rAte ASADhAcArya akasmAta maraNa pAmyA ne te vAta keIe jANuM nahi. bIje bhave e deva thayA. te tarata ja pitAnA pAchalA bhavanA dehamAM pravezyA. zivee bhUla khAdhI ane jANe pitAnA eja gurU sanmukha che ema mAnI emanI haMmeza pramANe sevA karavA lAgyA. paNa deva thayelA e gurUe e zarIrane pharI tyajI dIdhuM eTale potAnI bhUla samajAI, tyAre ziSyae prakaTa karyuM ke amuka sAdhu pite tapa karyA kare che athavA te deva thayo che e keIthI jANI zakAya nahi. A lekee kaI rIte pitAne durAgraha choDyo nahi, tethI emane saMghabahAra karyA. atte rAjA balabhadre temane pharI sAcA dharmamAM pAchA ANyA. tyArapachI 6 varSe azvamitre e vAda ubhe karyo ke ekavAra sarva jIvane anta Avaze. evA e mithyAvAdane kAraNe ene saMgha bahAra karyo, paNa pachI eka dANIe enI bhUla bhAgI ne azvamitra kSamA pAme. tyAra pachI 8 varSe gaMge e mithyAvAda ubho karyo ke garama ane zItaLa evA ekamekathI virUddha bhAvane upayoga ekane eka samaye hoI zake. gaMgane eTalA mATe saMgha bahAra karyo. paNa pachIthI ene potAnI bhUla mAlama paddha ne eNe prAyazcitta karyuM. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (356) e badhA vicchede te nAnA nAnA praznomAM ubhA thayelA ane temanA utpAdake pAchA samyagadharmamAM pAchA vaLatAM e vichedene anna Avata. paNa mahAvIranA nirvANa pachI 544 varSe je 6 ThTho sampradAya nikaLyo te vadhAre mahatvane hate. sAdhu rehagupta evA matane pracAra karyo ke jIva ane ajIvanI vacce najIva nAme dravyane eka trIje varga che. brAhmaNadharmanuM vizeSika darzana A trirAzI--vAdamAMthI utpanna thayuM che ema jaino mAne che. tyArapachI 40 varSe gaSTamAhile evA matane pracAra karyo ke jIvane karmayuddagalanuM baMdhana nathI, paNa mAtra sparza che. kAraNa ke baMdhana hoya te temAMthI jIva mukta thaI zake nahi ane tene mukti paNa saMbhave nahi. vaLI eNe evA paNa matane pracAra karyo ke manuSya sImAbadhdha kALa paryata tyAganuM vrata levuM nahi, paNa asIma kALa paryatanuM levuM joIe. saMghe enA matane svIkAra kaye nahi ne ene saMghabahAra karyo. 8 me viccheda e che ke jeNe karIne Aje paNa saMghamAM be sampradAya cAle che. digambara sampradAyanI utpatti viSe tAmbara graMthamAM kathA A pramANe che-rathavIrapuramAM zivabhUti nAme eka kSatriya hato. tyAMnA rAjAne mATe eNe aneka yuddha jItyA ane tethI rAjAe ene khuba sanmAna ApyuM. AthI e mAnamatta thaIne eNe daDAdeDa karI mUkI ane madhyarAte ke ethI ye meDe ghera gaye. tenI duHkhI strI meDI rAta sudhI enI vATa jotI besI rahI hatI, teNe pitAnI sAsune phariyAda karI. e paNa jAgatI besI rahI ne zivabhUti meDethI ghera AvyA tyAre ene dhamakAvya ne bAraNuM ughADyAM nahi. temaja jyAM bAraNuM ughADA hoya tyAM javA kahyuM. rAtavAse karavAne mATe tyAre e cAlate thaye ne atte je gharanAM bAraNAM ughADAM hatAM temAM paThe. te te maTha hatuM tethI te sAdhu thaI gayo. rAjAne jyAre A vAtanI khabara paDI tyAre teNe tene mUlyavAna vastra mokalyuM. maThAdhIzoe e vastra pAchuM mekalavAnI ene AjJA karI, chatAM ce zivabhUtie pAchuM Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 357 ) mAkalyuM nahIM, tyAre maThAdhIze e vastrane cIrI nAkhyu' ne tenAM Asana banAvyAM. AthI zivabhUti khUba krodhe bharAye ne jAhera karyuM ke mahAvIranI peThe have huM paNa vajra nahi paher ema kahIne eNe badhAM vasronA tyAga karyAM. tenI bahena uttarAe paNa enu anukaraNa karyuM. AthI nagaranI vezyAone mAThuM lAgyuM, kAraNa ke ethI peAtAnA dhaMdhAne nukazAna thaze ema temaNe mAnyuM. strIoe nagna na rahevuM evA mata zivabhUtie pracAryo ne jAhera karyuM ke strIo nirvANa pAmI zake nahi. Ama mahAvIranA nirvANa pachI 69 varSe coTi mithyAvAdanI utpatti thaI ne temAMthI digambara sampradAya nIkaLyeA.74 e mata utpanna thayAnI vetAmbarA uparanI kathA je kahe che tethI kevaLa ja khIjI rItanI kathA digambare e viSe kahe che. magadhamAM duSkALa paDyAnA itihAsa ( pR. 40 ) AgaLa ApyA che, tenI ce virUddhanI e kathA che. emanI kathA pramANe masura gayelA nahi paNu bihAramAM rahelA sAdhuoe mahAvIranI AjJAvirUddha AcAra AcaravA mAMDyA ane zAstravidhi virUddhanA AcAra emaNe koi rIte tyA nahi. sthUlabhadre temane pAchA vALavA prayatna karavA mAMDyA tyAre emanA emaNe ghAta karyAM. e vikhuTA paDelA sAdhuoe peAtAnA alaga sampradAya sthApyA ne e dhaMpattiA ( ghaNu' karIneH ardhA vastravALA ) kahevAyA. A sampradAyanA sAdhuoe ujjayinInA rAjA candra kIrtinI kanyA candralekhAne bhaNAvI hatI. e kanyAnAM lagna vallabhIpuranA rAjA leAkapAla sAthe thayAM, tyAre eNe ardhapAlika sAdhuone peAtAne nave ghera nAtaryAM. eno pati e sAdhuone satkAra devA sAme gayA. e " na te nagna, na te vastravALA sAdhuone AvatA joIne rAjA hatAza thayeA. tethI rANIe sAdhuone vastra mAkalI dIdhAM ane tyAre rAjAe emane teDI ANIne satkAra ApyA. tyArathI ardhapAlikAe vastra dhAraNa karavA mAMDyA te pachI vetAmbara kahevAyA. "" Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 358 ) e e sampradAya utpanna thavAnI khanne kathAo amuka hetue racAyelI che. khanne sampradAya peAtAne satyadharmonA anuyAyI mAne che ne sAmAne mithyAdhanA anuyAyI mAne che; banne sampradAya vidhI sampradAyanuM mULa najIvA sAMsArika prasaMgamAM Ape che. paNa e e sampradAya ubhA thayAnA sAcA itihAsa 40 mA pRSTha upara ApyA che; ane saMpradAyanA siddhAntAmAM ze| ze bheda che tenuM paNa TuMkuM varNana tyAM ApyuM che. pachInA kALanA sampradAya. zvetAmbara ane digambara e e mATA sapraDhAyAmAM vaLI aneka gaNu, gaccha ane sadha che. e badhA zAthI utpanna thayA ane temanA siddhAntAmAM zA zA bheda che te ahIM varNavavuM niraka che. sasAmAnya AcArathI ne vicArathI bhinna thatAM gurue peAtAnA sampradAya judo karI bese che; vaLI eka sthAnanA amuka sAdhunA ke AcAryanA anuyAyIonu maDaLa ekatra thAya che ane te khIjAonI sAme peAtAnuM alaga maMDaLa sthApI ese che. cheka prAcInakALe bhadrabAhunA racelA kalpasUtramAM paNa evI rIte judA paDelA aneka gaNunAM, kulanA ane zAkhAnAM nAma ApelAM che. tevI ja rIte mathurAmAMthI maLI AvelA lekhAmAM paNa evA gaNunAM, kulanAM ane zAkhAnAM nAma ApelAM che ane tethI kalpasUtranA ullekhane puSTi maLe che. lekhA ane granthA uparathI jaNAi Ave che ke A prakAranI vastusthiti tyArathI te TheTha Aja sudhI cAlatI Ave che. zilAlekhA ane khIjAM evAM sAhitya uparathI svaccha vigata ekaThI karI zakAi che te uparathI AvA aneka sampradAyAnI hakIkata maLI Ave che; paNa chatAM ce e sampradAyAnAM nAmanuM patraka mADhu karavA chatAM jainadharmImAM je sampradAya hatA ne Aje che, e badhAnAM nAma AvI zake nahi. kAraNa ke emAMnA keTalAka tA evA najIvA che ke temanAM nAma Aje Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (358) rahyAM nathI. jeno pite ja mAne che5 ke amArA sampradAyonI saMkhyA cokkasa nathI. vetAmbarenA saMbaMdhamAM ema kahevAya che ke emanAmAM 84 gaccha che, te uparathI ema mAnavAnuM nathI ke emanAmAM barAbara 84 ja gaccha che, aneka gaccha che eTaluM ja mAnI levAnuM che. (bharatakhaMDamAM 84 nI saMkhyA hamezAM aneka arthavAcaka che.) gacchanAM Aje je nAma gaNAvavAmAM Ave che temAM aneka matabheda che ane aneka patrakamAM prakhyAta gAnAM paNa nAma hatAM nathI te uparathI ja nahi, paNa e badhA gaccha udyotanasUrinA samayanA (I. sa. 937) manAya che, e uparathI ja jaNAI Avaze ke 84 nI saMkhyA sAcI hoI zake nahi; svAbhAvika rIte ja tyArapachI paNa aneka navA gaccha utpanna thayA che, ane tethI nAhara ( Nahar) ane ghaSe ( Ghosh) pitAnAM patrakamAM se uparanAM gacchanA nAma gaNAvyAM che.* Aje je gacha che tenI saMkhyA bahu nathI. mUrtipUjaka zvetAmbarenA gaccha A pramANe che-papA, kharatara, pAyacanda ane aMcala. emanAmAM sudhAraka (saMvegI) ane saMrakSaka yati tyAgI. ( sAdhu ane yati) hoya che, pahelAnA karatAM bIjAnI saMkhyA bahu meTI hoya che. yatio seMkaDAbaMdha hoya che, sAdhuo mAtra thoDA ja hoya che. (hAla te yationI saMkhyA ghaTI gayelI che.) amadAvAdathI paMnyAsa gulAbavijaye ApelI hakIkata uparathI yAkebIe gacchanuM saMgaThana nIce pramANe varNavyuM che...7 samasta gacchanA uparI bhaTTAraka kahevAya che (16 mA sikAnA antathI e zrIpUjya kahevAya che). sAdhuoe cAturmAsa kayAM karavuM ene nirNaya e kare che, saMgha bahAra paNa e ja karI zake che. gacchamAM bIjA paNa yatimaMDaLa hoya che ane te darekanA uparI AcArya hoya che. AcAryanI nIce upAdhyAya (vAcaka, pAThaka) hoya che te zAstranI kathA kare che; upAdhyAyanI nIce pacAsa hoya che te yatioe karavAnI kriyA upara najara rAkhe che. paMnyAsathI nIce gaNi hoya che, temaNe bhagavatI sudhIne Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (360 ) abhyAsa karele hoya che ane te bIjA munio upara najara rAkhe che. uparanA badhA muni kahevAya che. temAMthI jemaNe mahAnizItha sudhIno abhyAsa karelo hoya che te zrAvakane vrata ApI zake che." eka gacchamAM dAkhala thayele sAdhu amuka vastusthitimAM bIjA gacchamAM jaI zake ane te prasaMge te amuka maMtra bhaNe, ene bhAva e hoya che ke junA gacchamAMthI navA gacchamAM AvuM chuM temAM mAre kaze svArtha sAdhavAne nathI.* badhA prasiddha gacchanuM ane saMghanuM varNana A granthamAM ApavuM ucita jaNAtulka nathI. je mahattvanA gacchonI hakIkata vigatavAra maLI zakI che tevA DAnuM varNana ahIM te karIza. temanuM paNa vistArathI varNana karavA jevuM sAhitya bahu thoDuM ja che. je hakIkata maLI che te bahu thI che ane vaLI te prasaMge pAtta aspaSTa che, e hakIkatanA satyAsatya viSe jemaNe mane e ApI che temanA upara ja mAre AdhAra rAkha paDyo che. zvetAmbara, mUti pUjaka. 1 3peza gacchanI utpatti pArzvanAtha sAthe saMbaMdha dharAve che. emanA eka anuyAyI kezI saMghanA netA hatA, te mahAvIra prabhune maLI gayA hatA. (pR. 38) osavALa e gacchanA zrAvaka che. 2 haratara gacchanI utpatti eka kathA pramANe udyotanasUri (I. sa. 937 sudhI) pachI thaI che. e gacchanA pahelA netA tyAre vardhamAnasUri (1031 sudhI) hatA. emaNe potAnA ziSya jinezvarane 1222 mAM AcArya nImyA hatA, emanA uparathI e gacchanuM nAma kharatara (vadhAre kaThaNa) gaccha paDyuM; kAraNa ke gujarAtamAM aNahilavADanA rAjA durlabhanA darabAramAM cityavAsIenA AcArya sUrAcAryane emaNe parAjita karyA (1923), emadhuM sukhyAta nAma tyAre gaccha sAthe joDAyuM. bIjI kathA Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (361) - pramANe e gacchanA utpAdaka jinadattasUri (I. sa. 1147) hatA. A gacchanA anuyAyIo meTe bhAge rAjaputAnAmAM ane baMgALAmAM che, muMbaI ilAkAmAM enA zrAvake thoDA ja che. 50-75 sAdhu ane 300 lagabhaga sAdhvIo che. yatio aneka che. A gacchamAM zrIpUjya upara zrAvake bahu pUjyabhAva rAkhe che. 3 tapa gacchanI utpatti udyotanasUri (I. sa. 77 sudhI) pachI thaI che. udyotane potAnA ziSya sarvadevane vaTavRkSa nIce sUripada ApeluM, tethI prathama te A gaccha vaTagaccha kahevAya. e gacchamAM jagazcandra nAme eka anuyAyI (avasAna I. sa. 1228) thaI gayA. eka rAjAe emane prAcIna bhAvanA pramANe tapa karatA joyA ane teNe temaNe tapA birUda ApyuM, tyArathI e gacchanuM nAma tapAgaccha paDayuM. tapAgaccha Aje zvetAmbara saMpradAyamAM siothI vadhAre mahatvanuM che. enA anuyAyIo muMbaI ilAkAmAM, paMjAbamAM, rAjaputAnAmAM ne madrAsamAM che, emAM 400 sAdhu ne 1200 sAdhvI che, te 13 AcAryo nIce che. yationI saMkhyA ati ghaNI che ne te zrIpU nIce che. zrIpUjyanI 12 gAdIe gaNAya che. sAthI maTA zrI pUjya jayapura rAjyamAM rahe che. 4 pArzvajha (zabda) gaccha e tapAgacchanI zAkhA che. tapAgacchanA AcArya pArdhacandra (1480 mAM hamIrapuramAM janma, 1555 avasAna) 1515 mAM e gacchamAMthI chuTA paDyA. kAraNa ke emaNe karmaviSe nave sidhdhAnta khaDe karyo ane niyuktio, bhAge, carthIo, ane chedagranthane pramANabhUta grantha mAnyA nahiM. Aje paNa e gacchanA anuyAyIo amadAvAda jIllAmAM che. temanA 8-10 sAdhuo ne 20-25 sAdhvIo haze, paNa yatio aneka che ane temanA zrIpUjyanI gAdI bikAneramAM che. 5 miyA ga7 1102 mAM candrapratye sthApe, kAraNa ke pracalita matathI kriyAkASThamAM temane mata jude paDyo ane emaNe mahAnizItha sUtranI gaNanA zAstragranthamAM karavAnI nA pADI. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) hemacandranI sUcanAthI rAjA kumArapAle pitAnA rAjyamAMthI e gacchanA anuyAyIone hAMkI kADhyA, paNa e enA maraNa pachI sumatisiMha nAmane pArNamayaka aNahilavADa Avyo ne teNe e gacchane navuM jIvana ApyuM. tyAre e gaccha sArdha (deDha) athavA sAdhu nIca kahevAya (I. sa. 1180 ). emAMthI keI gacchanA anuyAyIo Aje hoya ema jaNAtuM nathI. 6 iMvata gaccha (vidhipakSane nAme paNa oLakhAte gaccha) pitAnI guruparaMparA TheTha udyatana sudhI laI jAya che. e gacchanA sthApanAra upAdhyAya narasiMha hatA, pachIthI e Arya rakSitasUrine nAme oLakhAtA (1157). evI kathA che ke A upAdhyAya prathama rNimayaka hatA. A gacchanI sthApanAmAM anya zrAvikA naTIe mahattvane bhAga lIdhela manAya che. A gacchamAM mukhapaTTIne badale aMcalane (vastranA cheDAne) upayoga karavAmAM Ave che te uparathI enuM nAma aMcalagaccha paDayuM. e gacchamAM Aje 10-15 sAdhu ane 30-40 sAdhvIo che. sAdhuomAM Aje kaI AcArya nathI, paNa yatirAmAM zrI pUjya che. aMcala gacchamAM zrIpUjyane bahu mAna che. 7 grAmi gacchanA utpAdaka (110) zIlaguNa ane devabhadra hatA. prathama teo miyika ane pachI aMcalika thayA hatA. teo kSetradevatAnI pUjA karatA hatA. A gacchamAMthI 1507 mAM kaTuke zarTa nAmanI zAkhA kADhI. e zAkhAne mukhya paNa kahetA, kAraNake e zAkhAmAM mAtra zrAvake ja hatA. mUrtivirodhaka. 1 nuH (aaNaa ) ga7 1451 mAM bheMkAzAe sthApele, e mUrtipUjAne virodhI hate. ( vadhArenI hakIkata mATe pa. 71 jeze.) 2 rezara e lumpAkamAMthI nikaLelI zAkhA che. emanA viziSTa prakAranA vezathI emanuM e nAma paDeluM che. sirohI Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (363 ) rAjayanA bhAnakanAmanA puruSe 1467 mAM (ke 1476 mAM) e zAkhA sthApelI. 1511 mAM vaLI temAMthI hA nAme zAkhA nIkaLI; junI zAkhAne nArApura vezadhara, navIne gujarAtI vezadhara kahe che. 3 vacce nAme vezadharanI zAkhA 1513 mAM nIne sthApI. 4 sthAnethANI (devAlayamAM nahi, paNa sthAnakamAM vasanAra) athavA vistAranI sthApanA varanA putra te dharmasudhAraNAne mATe lakA paMthamAMthI chuTA paDIne I. sa. 1653 mAM karI. lekee mazkarImAM e patthanAne suMdiyA kahyA ( vadhArenI hakIkata mATe pR. 72 jaze.) 5 terApInI sthApanA mAravADanA milane 1761 mAM karI. A pattha mUrtipUjAne sakhta virodha kare che. e patthane mULa puSTi ApanAranI saMkhyA (terA 13) uparathI enuM nAma paDyuM che. yAkebI ene viSe lakhe che ke-81 zAstragranthamAM AcAra je prakAre rAkhavAne lakhe che, barAbara te ja pramANe rAkhavAne Agraha A paMtha kare che ane te AcArane zabdazaH pALavA Agraha kare che. evI paNa mane hakIkata maLelI ke vihAra karatAM yatio maraNa pAmelA. kAraNa ke pANInI khoTa nahotI, paNa zAstramAM lakhyA pramANenI yegyatAvALuM pANI temane pIvA nA maLyuM. maravA paDelA jIvane bacAva ene terApanthI pitAne dharma nathI mAnatA, temaja ene puNyakArya paNa nathI mAnatA, kAraNake jIvane potAnAM kama bhegavavA devAM joIe evuM e paMtha mAne che; A vAta khAsa noMdhavA jevI che. A paMtha viSe cheka ochuM ApaNe jANIe chIe, chatAM sauthI vadhAre neMdhavA jevI vAta to e che ke e paMthamAM eke vAre sakhta niyamanavALo sAdhusaMgha che. jesyuTenA adhipatinI jevI sattAvALA A sAdhu saMghanA adhipati pUjyajI mahArAja cheH sarve sAdhuoe vinAzaMkAe emanI AjJA pALavI paDe che ane pratidina temane vidhipura sara 35ra pUSTa upara tarAne artha tAro karyo che, ahIM 13 kare che. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAna ApavuM paDe che. A paMthamAM 70 sAdhu ane ethI bamaNuM sAdhvIo che; kAraNake vidhavAo kaThaNa vadhavya pALavA karatAM sAdhvIpada dhAraNa karavAnuM vadhAre pasaMda kare che. A patthane pracAra pazcima bhAratamAM vadhAre che, chatAM terApaMthI zrAvake kalakattA sudhInAM moTAM nagaromAM che. digambare. moTA saMgha, digambarenA mata pramANe saMvata 26 mAM mUna saMpane prakhyAta AcArya zravRttie (emane guNiguNa athavA vizAla paNa kahe che) A cAra bhedanAM 4 kAraNe e ja saMgha vaheMcI nAMkhe ane e 4 saMghanA netA emanA 4 ziSya thayA. e 4 saMgha nIce pramANe cheH 1 nI saMghanA netA ananyA hatA. cAturmAsamAM e nIvRkSa nIce dhyAna dharatA, e uparathI saMghanuM nAma evuM paDyuM. 2 sena saMghanA netA jinasena hatA. 3 siMdu saMghanA netA siMda hatA. cAturmAsa e siMhanI guphAmAM gALatA ema kahevAya che. * 4 Teva saMghanA netA seva hatA. devadattA nAmanI nartakInA gAmamAM e rahetA hatA. - AmAMnA pratyeka saMghanI aMdara pAchA bIjA aneka saMgha hatA. e saMghanA netA sAdhu uparathI e saMghanAM nAma paDelAM che. e saMghanAM nAma A pramANe cheH-1-nandI, candra, kIti, bhUSaNa; 2:-sena, rAja, vIra, bhadra; 3-siMha, kulsa, Azrava, sAgara; 49-deva, datta, nAga, tuMga. A sAdhuo meranAM pIMchAne jeNe rAkhe che ane "dharmavRddhi " bolI namaskAra kare che. A mULa saMghanI zAkhAo pitAne ja satyadharmanI mAne Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) che. dhArmika AcAranA temanI sAthenA matabhedathI bIjA saMgha utpanna thayA temane mULasaMgha mithyAdhama mAne che. e navA saMghamAMthI nIkaLelA mahattvanA saMgha nIce pramANenA che-82 1 dAveda saMgha (ene mitta saMgha paNa kahe che) pUjyapAdanA ziSya vajanandIe vi. saM. para6 mAM (I. sa. 583 mAM?) madurAmAM sthAye hate. amuka phaLa khAI zakAya ke nahi? e prazna upara vivAda thavAne lIdhe A viccheda paDe; A saMghanA anuyAyIo zItaLa jaLe snAna kare che ne vepAra kare che ema kahevAya che. 2 cAnIya saMgha (ene paNa saMgha paNa kahe che) tAmbara sAdhu zrIkalaze vi. saM. 705 mAM (?) kalyANa nagaramAM sthAe hate. "dharmalAbha" belI tenA sAdhuo namaskAra kare che, strIo nirvANa pAmI zake ane kevalI AhAra laI zake ema teo mAne che, tethI A viSayomAM teo "vetAmbare sAthe ekamata che. 3 B saMgha e vinayasenanA ziSya kumArasene vi. saM. 753 mAM (3) nandItara nAme gAmamAM sthAye hatuM evI eka kathA che. bIjI kathA evI che ke leha pahelAe vIra saM. 515 mAM sthApyA hatA ane tenI sthApanAnI hakIkata A pramANe ApI che-AgrehA pAsenA hisAramAM leha maraNazayyAe paDyA ne bebhAna thayA. have e maraNa pAmaze ema dhArIne zrAvake e emane saMlekhanA vrata levarAvyuM. dhAryA virUddha loha te sAjA thayA. e jyAre vaheravA nIkaLyA tyAre emaNe saMlekhanA vrata lIdheluM hovAthI zrAvakoe bhikSAne niSedha karyo. AthI leha agrehA gayA ane tyAM pitAnA upadezathI rAjA divAkarane ane 125000 agravAlane jaina karyA. AmaNe emane AcArya banAvyA ne nirvAha sAdhana ja ApyAM. pUjA karavAnI pratimA emaNe kASTanI rAkhI, tethI saMghanuM nAma kASThasaMdha paDyuM. sAdhu e "dharmavRddhi" belI namaskAra kare che ne gAyanA vALane rajeNe rAkhe che. - - Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3% ) 4 mAthura saMgha rAmasene vi. saM. 953 mAM (2) mathurAmAM sthA. sAdhuo "dharmavRddhi" belI namaskAra kare che ne rajeNe rAkhatA nathI. A saMghamAMthI Aje te mAtra kASTa saMgha pravartate jaNAya che. vartamAna saMgha. Aje digambaramAM aneka saMgha che, AcAranA ane vicAranA cheka najIvA kAraNane lIdhe A saMgha ekamekathI judA paDelA che. Aje digambaramAM mahatvanA je be pattha che te vizvapanthI ane terApanthI che. vizvapanthI Aje ghaNuMkharUM vizapanthIne ( bisapanthIne) nAme oLakhAya che. emanI utpatti viSenuM varNana 74 mA pRSTa upara AveluM che. e be pantha vacce mukhya bheda nIce pramANe che-vizApanthIo bhaTTArakane (pR. 35ra) pitAnA AcArya mAne che, pitAnAM devAlayamAM kSetrapAlanI ane bhairava vagere devenI pratimAo rAkhe che, pratimAne kezaranuM arcana kare che, puSpathI zaNagAre che, naivedya dharAve che, rAtre bheTa dharAve che tathA Arati utAre che. terApanthI bhaTTArakane mAnatA nathI. devAlayamAM kSetrapAlanI pratimAo rAkhatA nathI, pratimAne puSpathI zaNagAre che ane naivedya dharAvatA nathI, kezaranuM arcana karatA nathI, rAtre bheTa dharAvatA nathI ane Arati utAratA nathI, paNa mAtra ArAtrikane pATha bhaNI jAya che.83 je. ela. jenI jaNAve che ke vizApanthI beThI pratimA pUje che, terApaMthI ubhI pratimA pUje che; terApaMthI mALA pherave che tyAre beThA rahe che ne dhIre dhIre japamaMtra bhaTTe jAya che. A uparanI hakIkatathI jaNAI Avaze ke terApanthI sudhAraka panthanA che; teo aneka kriyAkASThanI virUddha che, kAraNa ke emanA mAnavA pramANe sAcA jainadharmanI e kriyAo nathI: vetAmbaranA sthAnakavAsI terApaMthIone A terApaMthIo sAthe kazI levAdevA nathI. vizApanthI ane terApanthI vaccene virodha evaDe bheTe che ke eka patthanA anuyAyIo bIja panA devAlayamAM jatA nathI. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) vizApanthIo mAravADamAM ne gujarAtamAM aneka che, te pa. thIo mAravADa, saMyukata ane madhya prAntamAM vadhAre che. Aje digambaramAM bIjA paNa saMgha che--tArAjI athavA samaiyApathI saMgha tAraNusvAmIe (I. sa. 1448-1515 mAM) sthApe. e paMtha mUrtipUjAne virodha kare che, paNa pitAnA saMsthApakanA 14 granthanI, temane vedI upara padharAvIne pUjA kare che. tyArapachI gumAnapathI te gumAnarAme ( 18 mA saikAne aMte ) sthA ane totApathI viSe vigatavAra mAhitI maLI zakatI nathI. chaThTho adhyAya karmakADa. sAmAnya bhAga, jaina pUjA vidhi ane hetu. jagatane sRSTA ane niyantA saguNa Izvara che ema jeno mAnatA nathI; tIrthakare nirvANa pAmyA che, tethI manuSya svarUpa te dhAraNa kare ema mAnatA nathI, teo asaMkhyAta dene svargamAM rAjya karatA mAne che, paNa temanuM Ayu ane baLa parimita che ema mAne che. chatAM e emanA dharmamAM vidhipuraHsara pUjA che, aneka kriyAo thAya che, bhavya devAla che. yuropiyana dharmapraNAlImAM jene vizvAsa che, tene A badhAmAM virodha dekhAze, paNa je AdhyAtmika draSTie jaino pUjA vagere kriyAkAMDa kare che te daSTi viSe vicAra karIe te e viradhabhAva TaLe tema che. AtmAne AvaraNa detI azuddhi, karma ane kaSAyarUpa TaLe, temAMthI AtmA mukata thAya ane te rIte zuddha, svaccha, niSkalaMka, pavitra sthiti prApta karI zakAya evuM karavuM te dharmamAtrane hetu che. A hetu siddha karavAne tIrthakaree pitAnA anuyAyIone mATe vidhi, vrata, tapa, parva ane kriyAnI cejanA karI che. bezaka emAMnI aneka bAbate amukane ja lAgu paDe che, amukane ja mATe jAyelI hoya che ane amuka ja pALe che. dhArmika Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (368) - - vidhio pALavAmAM manuSyanI nirbaLatA ane dAsIyane kAraNe mukelIo ubhI thAya che, paNa te manuSya amuka saMghanI vyakita hoya te te ja kAraNe te muzkelI TaLI jAya che. mAnasazAstranA A niyamane anubhave jainoe, bIjAnA anuyAyIonI peThe, pitAnA vidhi sarvasAmAnya, vyavasthita banAvyA che ane temane pALavA mATe amuka svarUpa ejyA che. nirbaLa zakitaovALe bhakata pitAnA ISTadevanuM anukaraNa kare, tene anurUpa thavAnI IcchAe tene Adarza mAnI sAdhanA sAdhe, gurU mAnI pUjA kare, ane tenA premamAM pitAnA hRdayanuM samarpaNa kare evA ISTadevanA aSTAntathI e bhakatanA hRdayamAM jevI zraddhA prerAya, evI zraddhA bIjA kazAthI prerAya nahi e anubhavasiddha che. jenone e aprApta paNa suprAya Adarza saMsAratyAgI che, jeNe rAgadveSane jItyA che, jeNe mAyAne jItI che ane tethI je kevaLI thayA che evA paripUrNa te emane Adarza che. je manuSya samasta karmane saMpUrNa kSaya karyo che ne je nirvANa pAmyA che ane tethI jene sau pUje che e ja mAtra sAcA deva che. kAraNake pachI temane jIvanA niyama lAgu paDatA nathI. je kevalI che, tenI kIrti jagatamAM prasarI rahI che, kAraNa ke te kaSAyathI ne pApathI mukata thayA che. jIvamAtrane je dharmajJAna Ape che, tenI ja devarUpe ne zreSTha gururUpe stuti thAya che. AvA jinanI ane dharmopadezakanI khuda deve paNa pUjA kare che, ane e ekalA ja manuSyanA saMsAratyAgI Adarza thavAne ane tene nirvANanA mArgadarzaka thavAne pAtra che. je bhakata evA Adarzane nitya daSTi samIpa rAkhe che, tene ananta saddaguNamAM ane mahimAmAM sadA lIna rahe che, te ethI prerAya che, uce caDe che, dhIredhIre paNa nizcaya potAnA aDadanI samIpa jAya che, tenA jevuM thatuM jAya che ane anta tenA je thavAnI AzA rAkhI zake che. sundara strInA daSTipAtathI nehanI lAgaNI jAge, mitrane jevAthI mitratAnI lAgaNI jAge, Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 39 ) tevI rIte ja jina viSe vicAra karyAMthI athavA temanI smRttimAM ekAgra citta thavAthI pavitratAnI lAgaNI jAge ane tethI antara zuddha thAya. sphaTika jema peAtAnA saMbaMdhamAM AvatI vastumAM peAtAnA raMga prasAre, tema arhat sAthenA nirantara saMbaMdha bhaktanA hRdayamAM tenA guNa vikasAve. tyAre jainadhanI bhAvanA pramANe tIrthaMkaronI pUjA bhautika nahi paNa AdhyAtmika che. tIrthaMkarA pAte tA kAMi prAnA IcchatA nathI, kAraNake e te jagatthI para che; bhaktane evI prArthInAthI tIrthaMkara kaMI kRpAdAna karatA nathI, kAraNa ke e peAtAnI sampUrNatAne kAraNe jagatanA vyavahAra upara kazI STi rAkhatA nathI; tethI karIne jinapUjA zuddhine ne pavitratAne icchanArI che, kAraNa ke evI pUjA je kare che te zuddha ne pavitra thAya che. amuka prakAranA dhyAnathI dhyAnInA svarUpamAM ante eTaleA phera paDI jAya che ke te enA jevA thatA jAya che ne ante tevA thAya che, evI je bhAvanA A siddhAntanA mULamAM che te kevaLa bhAratabhAvanA che. je kITa bhramarane nirantara jue che, tene sambandha ja vicAra kare che te ante bhramara thAya che. A kITanI upamA veDhAntamAM khuba ja vaparAya che te ApaNA A prasaMgamAM paNa te ja bhAvanA che. paNu jainapUjAnA mULamAM rahelI A sundara bhAvanA kaMI sarve jaino tenA zuddha bhAvamAM pALatA nathI. sAdhAraNa mAsa tIrthaMkaranI pUjA karyo ne antazuddhi mATe prArthInA kace santASa nathI mAnatA. e viSaya upara khelatAM e tA kaheze ke pUjA karavI e te mAtra zarUAtanI kriyA che. te bhaktajane karavI ja joie. saMsAratyAgI pavitra tIrthaMkara jANe rAjA hAya ema emane viSe e khele che, e peAtAnuM hRdaya emane ape che, peAtAnAM duHkha jaNAve che ane jIvananI nAnI mATI vipattimAM enI dayAmaya sahAyatAnI icchA rAkhe che. AthI karIne 47 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (370 ) laikika jainadharmamAM ahaMtunI thatI pUjAne hindu devapUjAnA svarUpa vAraMvAra ApavAmAM AvyAM che, zraddhALu bhakate tIrthakarane pUla caDhAve che ne bIjA vidhi kare che ane tene anukULa phaLanI apekSA rAkhe che, paNa samyajJAnI jaine AvA prakAranI pUjAne - mithyAjJAnanuM pariNAma mAne che ane tenI sAme vivAda uThAve che. jagatanA vividha vibhAgamAM je je tIrthakare thaI gayA che, thAya che ne thaze temanI pUjA thAya che. paNa je 24 tIrthakare A avasarpiNImAM bhAratavarSamAM thayA che temane te pUjAmAM agrasthAna ApavAmAM Ave che. temAM ye vaLI 1lA AdinAthanI (2SabhanI), 16 mA zAntinAthanI, temaja chevaTanA traNa neminAthanI, pArzvanAthanI ane mahAvIranI pUjA vadhAre thAya che. jagatanA itara kSetramAM thayelA je tIrthakaronI pUjA thAya che temAM vartamAnakALe mahAvidehamAM pravartatA tIrthakara samanvaranI pUjA sarvathI vadhAre thAya che. pAMca parameSThimAM tIrthakare agrasthAne che. emanA pachInA parameSThi anukrame A pramANe che -2 siddha athavA paripUrNa, 3 AcArya, 4 upAdhyAya ane 5 muni. jenonI pUjAmAM Amane paNa egya sthAna che; jeke bhUtakALamAM thaI gayelA mahAtmA purUSenI tulanAmAM emanI pUjAne bahu mahatva maLatuM nathI. e thaI gayelA purUmAM mukhya A gaNAya che -SabhanA putra bAhubali athavA gammaTa, jene viSe 274 mA pRSTa upara lakhavAmAM AvyuM che; tyArapachI tIrthakaranA ziSya eTale gaNadhara, mukhyatve karIne gAtama; te pachI tyArapachInA kALamAM thaI gayelA pavitra purUSanI paNa temanI pavitratAne kAraNe pUjA thAya che, tIrthakaronI mAtAo ane bIjI strIo je (vetAmbaramata) nirvANa pAmI che, te paNa A pUjyavargamAM mUkAya che. A badhI vyaktio, jenI pUjA jainadharmamAM karavAnI kahI che, te badhA pavitra jIva che ane te sai sAMsArika jIvanathI para thayelA che. A uparAMta jaino vaLI bIjA apArthiva Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (371 ) jInI paNa pUjA kare che, paNa temane upara jaNAvelA pArthiva chanA jeTaluM pUjAmAM mahattva maLeluM nathI, te uparathI jaNAya che ke pArthiva jIvanane e dharmamAM uMcuM sthAna apAyuM che. e vargamAM sauthI agrasthAne, je yakSa ane zAsanadevatA tIrthakaranAM sahacara hatAM, tIrthakare jyAre pRthvI upara vicaratA hatA, tyAre temanI sevA karatA hatA, e sA sahacaranI pUjA thAya che. vartamAna avasarpiNanA ra4 tIrthakarenA yakSanAM ane zAsanadevatAnAM nAmamAM zvetAmbara ane digambara-mate kaIka phera che. nIce je koSTaka ApeluM che temAM prathama je AMkaDA mUkyA che te anukame tIrthaMkara samajavAnA che ne temanI sAme baMnene mate yakSa nAM ane zAsanadevatAnAM nAma ApyA che. tIrthakara yakSa zAsanadevatA zvetAmbara digambara vetAmbara digambara cakezvarI mahAyakSa ajitabalA .| zahiNI trimukha duritArI prApti yakSezvara kAlikA vajazRMkhalA tumbarU mahAkAlI purUSadattA kusuma ayyatA(sthAmA) mane vegA. mAtaMga | vanandi zAntA kAlI vijaya cAma bhRkuTI (jvALA) jvAlAmAlinI ajita sutArakA ajitA azekA mAnavI manuja athavA Izvara | zrIvatsA (mAnavI) gaurI (sura) kumAra caNDA gAndhArI SaNamukha vijayA (viditA) vaireTI pAtAla aMkuzA anantamatI gomukha, 0 + 8 8 brahma 6 2 4 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 372) kinnara -- | pannagA (prajJapti) mAnasI garUDa | kimburUSa | nivaNI mahAmAnasI gandharva balA (ayyatA). vijayA yakSendra kendra | dhAriNI ajitA. kubera dharaNapriyA (verocyA) aparAjitA varUNa naradattA (aSNuptA) | bahurUpiNuM bhRkuTi gAdhArI cAmuDI gAmedha | sarvAha | ambikA kuSmAnDinI pArzvayakSa padmAvatI 24 | mAtaMga sihAyikA je te tIrthakaranA yakSane ane temanI zAsanadevatAne aneka samaya jenI tenI sAthe padharAvavAmAM Ave che. emAMnAM ghaNAMnAM nAma brAhmaNa dharmanI bhAvanAnA devane anusaratAM che ane vaLI keTalAMkanAM to nAma (brahmA, kumAra, kubera, varUNa, kAlI, gArI) paNa eka ja che. khAsa jainonI vidyAdevIo 16 che. hemacanTe ApelAM zvetAmbara mate e 16 vidyAdevIonAM nAma nIce pramANe 1 rahiNa, 2 prajJapti, 3 vajAzRMkhalA, 4 kulizAMkuzA, 5 cakezvarI, 6 naradattA, 7 kAlI, 8 mahAkAlI, 9 gaiArI, 10 gAndhArI, 11 sarvastramahAvAlA, 12 mAnavI, 13 vaireTyA, 14 acchA, 15 mAnasI, 16 mahAmAnasikA. AmAMnI keTalIka devIonAM nAma ane zAsanadevInAM nAma, khAsa karIne digambare sAthe ekasarakhA che. jeno Indrone arthAta vividha svargomAMnA denA rAjAone zreSTha gaNe che. vetAmbaramate Indro 64 che, digambaramate 100 che, paNa 246 me pRddhe vizvavarNanamAM emanuM je varNana Ave che, te hisAbe IndronI A saMkhyA maLatI AvatI nathI. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (373), AjanA jene te hindudharmanA aneka devenI pUjA kare che. kriyAkASThanAM keTalAMka pustaka uparathI tAravI kADhIne evA keTalAka mahattvanA devanAM nAma nIce ApuM chuM - vardhamAnasUrinA jAni nAme granthamAM (pR. 34. upara) nIcenA dikpAla athavA digadhIzanAM nAma gaNuvyAM che. Indra, agni, yama, niti , varUNa, vAyu, kubera, IzAna, nAga, brahma. sukhalAlajInA vaMra pratimAmAM (pR. 292 upara) ApelA eka maMtramAM 8 lokapAlanAM nAma ApelAM che. sema, yama, varUNa, kubera, Indra, Aditya, skanda, vinAyaka (gaNeza). prArA niramAM (pR. 243 upara) vividha nakSatranA vividha adhiSThAtA devanAM nAma ApelAM che; upara gaNAvyAM te uparAMta paNa bIjAM keTalAMka A nAma maLI Ave che-pRhaspati, pitRo, ni, aryamA, vizvakarmA, mitra, jala, vizvade, viSNu, vasuo, ajapATa, ahiMbunya, puSA. tyArapachI vaLI 9 grahanAM nAma paNa maLI Ave che-sUrya, candra, maMgala, budha, gurU, zukra, zani, rAhu ane ketu. tyArapachI rAzi ane nakSatranA deva ane anne kSetrapAla, dezadevatA, nagaradevatA, grAmadevatA Ave che. devIomAM sauthI prasiddha A da che-zrI, hI, buddhi, dhRti, kIti ane lakSamI. A devIe "vetAmbarenI kathA pramANe jabUdvIpanA 6 mahAparvata uparanA 6 dronI aMdara kamaLa upara rahe che tyArapachI vidyAnI adhiSThAtrI sarasvatI ane te uparAMta aneka mAtRdevIo che. jJAti ane kuLanI paNa jJAtidevIe ne kuLadevIo hoya che. vizA osavALanI kuLadevI esiyAdevI che, ne tenI pratimA amadAvAdamAM haThIsiMganA devAlayamAM pravezadvAre jamaNuM bAjue ubhI che. chevaTe nAga ItyAdi pavitra prANIo, tIrthakoe jene pavitra mAnyAM che evAM pavitra vRkSo, pavitra sthAne ane pavitra cina pUjApAtra manAya che; devAlaya, mUttio ane grantho paNa pUjAne pAtra manAya che. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (374) jainapUjAmAM je hindude sthAna pAmyA che temAM mukhya A che-gaNeza, skanda, sarasvatI, mAtRo (devIo) temaja bhairava ane hanumAna. A devoe vartamAna jainapUjAmAM evuM mahatvanuM sthAna lIdhuM che ke tIrthakarene paNa pAchA rAkhI dIdhA che. "Jaina Hostel Magazine " [V (1923) naM. 2, pR. 60 upara dillInA campatarAya jaina (Aje te e jaina dharmanA AgrahI haiddhA che) viSe lakhyuM che ke--"je ke campatarAya janma jaina che, chatAM bIjA anekanI peThe, jainadharmamAM 24 deva che e uparAMta jainadharma viSe bIjuM kazuM ya jANatA nahotA. emane kuLadharma te jainadharma ja hato; paNa emanA kuTumbanA vIla te mukhyatve karIne hanumAnanI ja pUjA karatA ane e devane maMdire nitya jatA; bAkI jainamaMdire te varSamAM traNa ja vAra, ghaNuM karIne vAratahevAre ja jatA." evI ja hakIkate vasatipatrakamAM ane sTIkaTa-gaeNjheTiyaremAM judA judA prAntanI paristhiti viSe ApelI che. ekaMdare jainadharmamAM hindudharmane pUjAbhAva puSkaLa dAkhala thaI gayuM che, paNa tenI sAme hAla zraddhALu jaino AgrahathI viredha kare che. vividha prakAranA devenI pUjAnuM mULa A hindubhAvamAM hoya ke nahi, paNa tIrthakaranI pUjA karatAM A spaSTa rIte judA prakAranI che, kAraNa ke A pUjA vividha prakAranI sAMsArika IcchAnI prAptine mATe karavAmAM Ave che ane tethI karIne pUjAnI jainabhAvanAne anurUpa nathI. jainadharmanI zuddha daSTie evI pUjAnuM mahattva kazuM nathI, khAsa karIne te eTalA mATe ke A devo bhUtakALamAM nirvANa pAmelA jIva nathI, paNa jemaNe mahAna chatAM ye parimita padavI, dIrgha chatAMye parimita kALa sudhI bhegavI hoya evA e jIva che. e devanI pUjA hinduo je rIte ane vidhie kare che temAM ne jaina rItamAM tathA vidhimAM bahu phera nathI, tethI karIne e rItanuM ne vidhinuM varNana A granthamAM ApavuM nirarthaka che, khAsa karIne te eTalA mATe ke e vidhipurasara nathI ema Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) kahIne aneka jeno ene virodha kare che, tyAre ahIM te mukhyatve tIrthakarenI pUjA viSe varNana karIne ja santoSa dharIzuM. sarve jIvanI peThe tIrthakarane paNa nAma, sthApanA, dravya, bhAva e cAra daSTie (pR. 15ra) joI zakAya. je nAme oLakhAya che te rAmatIrthakara, je rUpe oLakhAya che te sthApanA tIrthakara, bIjI paristhitine bAda karatAM je zuddha svarUpe thavAnA che te dravyatIrthakara, pitAnA kALanI paristhitimAM zuddharUpe je varte che te bhAvatIrthakara. e cAra daSTibindune anurUpa tIrthaMkaranI pUjAnA paNa cAra prakAra che. tIrthaMkaranA nAmane jApa karavAthI ke tenuM zravaNa karavAthI emanuM svarUpa bhaktanI antardaSTi samIpa prakaTa thAya che ane tethI tenA hRdayamAM zraddhA-pavitratA ItyAdi bhAva prakaTe che. pratimApUjanathI tIrthakara Indriyagocara thAya che ane tethI pavitratAnI bhAvanA bhautika hRdayanI samIpa Ave che. dravyanI daSTie pUjA karavAthI, jIva Aje game te sthitimAM hoya te paNa te je tIrthakara thavAne sarajAyelA hoya che ane tIrthakara thAya che. rAjaputra rAjA thavAnA vicAra karate rahe che te chevaTe rAjA thAya che enA jevI A vAta che. tIrthakara jyAre pRthvI upara kevaLIpaNe hatA, tyAre temanA samayanAM mANasa temanI je prakAre pUjA karatA tenI pUjA te bhAvapUjA. paNa vAstavika rIte te jeno Aje aneka prakAre pUjA kare che. pUjAne sarvasAmAnya prakAra te bhAvapUjA che, eTale ke tIrthakaranuM dhyAna dharavuM ane emanI stuti karavI. A ja prakAranI pUjA sAdhuo kare che ane aneka sampradAye ene ja sAcI pUjA mAne che; paNa mUrtipUjaka vetAmbare ane digambare je vidhie pUjA kare che enA be prakAra che -aMgapUjAmAM jalapUjA, candanapUjA, pukhapUjA ane agrapUjAmAM phalapUjA, akSatapUjA, nevedyapUjA, dIpapUjA, dhUpapUjA. pUjAnA A uparAMta bIjA paNa prakAra che, paNa tenuM varNana pachIthI karIzuM. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (76) jaina grantha kahe che ke tIrthakaronI mahattvanI ane zreSTha pUjA te e che ke jinee ApelA vidhine barAbara AcaravA; jeo e pramANe Acare temanAM ja karma sArAM thavAnI ke kSINa thavAnI AzA rahe. ApaNe AgaLa joI zakIzuM ke naitika bhAvanAnI ane amuka dhArmika vidhionA paripAlananI AvazyakatA, e be vicArene dhvani jainapUjAmAM prabaLa che ane temAM amuka kriyAone mahattva maLyuM che, eTaluM ja nahi paNa prAyazcitta, vrata, tapa vagere paNa dharmanA pradezamAM mUkAyAM che. bhaktinAM svarUpa. vaM prArthanA. teMtra-maMtra, khristi ane bIjA dharmomAM prArthanA karavAmAM Ave che ane bhaktibhAvanuM meTe bhAge e ja svarUpa che. emAM bhakata upAsyadevanI sAthe mAnasika vANIe vAta kare che, enI stuti kare che, pitAne prema ane bhakti prakaTa kare che, pitAnAM duHkha vidita kare che, temAMthI rakSaNa ane mukti pAmavAnI AzA darzAve che athavA vividha prakAranI AzAo pUravAnI kRpA Icche che. sAcA jainanI A prakAranI prArthanA heI zake nahi; tIrthaMkara jaganniyAmaka izvara che ema jaina mAnatA nathI, tethI potAnA jIvanamAM ane saMsAramAM lAbha thAya evI prArthanA e tIrthakarane kare nahi. sAcI vAta te e che ke jenadharmamAM prArthanAne sthAna ja nathI. jenA bhakta te vizuddha prakAze prakAzatA ahaMnI gAnathI ane maMtrathI stuti karaze, vyAkhyAna karaze ne tethI ja santoSa leze. laukika jainadharmamAM Aje e pramANe nathI rahyuM e te ApaNe kahI ja gayA chIe. bhakta gAnathI ane maMtrathI tIrthakarAdinI stuti kare che. bhaktajana emanI je stuti kare che, tenuM prAkRta bhASAmAM ati Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (07). saMkSipta sUtra che ne tene pachAtra kahe che. jene divasamAM aneka vAra e maMtrano jApa jape che. e maMtra A pramANe che namo arihantANaM, namo siddhANaM, namo AyariyANaM / namo uvajjhAyANaM, namo loe savvasAhUNaM // (atene namaskAra, siddhAne namaskAra, AcAryone namaskAra, upAdhyAyane namaskAra, jagatanA sA sAdhuone namaskAra.) jainadharmanA pAMca parameSThI eTale agrapurUSanI stutinA A sUtramAM 35 akSara che, paNa e sUtrane vaLI 16, 6, 5, 4, 2 athavA 1 eka akSaramAM, ema vividha rIte TuMkAvI zakAya. jemake - zrAnti siddha rA()riyA uvAcA sAdU 16 akSara. rinta siddha sAdhu athavA Aditta. si. sA. athavA 2 namo rdvA= 6 akSara. jha li zrA 3 sA =5 akSara. rahRta athavA 2. li. sadU-4 akSara. siddha athavA ka. sA. athavA 34 do-2 akSara. =1 akSara. bharatakhaMDanA si sampradAyanI gupta vidyAomAM A chelle maMtra- ahu mahatvanuM gaNAya che. +9+3+ e pAMca akSarane e maMtra banelo che. ema jaino mAne che. pahelo jha ane, bIjo >> azarIrI (siddha), zA AcAryane, upAdhyAyane ane ma munine (sAdhune) prathama akSara che. sau maMtromAM parameSThImaMtra vadhAre mahattvane ane zubhakara che, e maMtranI pachI eka loka bolavAmAM Ave che, te paNa enuM mahattva sUcave che. e zlokano artha Ama cheH "A pAMcanI stuti karanAre A maMtra sai pApane nAza kare che sarve stutimatrAmAM e agrasthAne che. te nIce pramANe - Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eso paMcanamukkAro, savvapAvappaNAsaNo, maMgalANaM ca savvesiM, par3hamaM havai maMgalaM // parameSTI maMtra jaina dharmanA pAMceya gaNanA agrapurUSane mATe sAmAnya che; emAMnA ekeka gaNune mATe athavA e gaNanA amuka purUSane mATe bIjAM bhajane ane mAtra che. vartamAna avasarpiNanA 24 tIrthakaranI stutio padyamAM ane gadyamAM aneka che. eka zarkastavanA Adi zabda namohyu che, tethI te stavanuM nAma paNa te ja pI gayuM che. e stava bahu prakhyAta che ane aneka kriyAomAM tene upayoga thAya che. e stavamAM ahaMnI aneka nAme, tIrthakara svarUpe, jina svarUpe, buddha svarUpe stuti karI che ane aMlakArethI enI bhASA sundara banAvI che, jemake-"manuSyomAM siMha, zreSTha manuSyamAM padma, zreSTha manuSyamAM hAthI, zAstranI dizAonA cakavartI " ityAdi. so zabdathI zarU thatuM ane prAkRta mAM racAyelA eka tetramAM tIrthakarane jagaTyakAza kahyA che ane tyArapachI anukrame emanAM 24 nAma gaNAvyAM che. pachInA kALanA kavioe saMskRtamAM ane Adhunika bhASAomAM ekeka ke aneka zloke racIne 24 tIrthakaranAM stavana gAyAM che. tevIja rIte siddho, AcAryo, upAdhyAya, sAdhuoe bIjA parameSThIo temaja zrutadevatA, kSetradevatA, yakSe AdinAM paNa tetre racAyAM che, jo ke tIrthakarenA jeTalAM te nahi ja. vaLI tIrthasthAnanAM paNa stavana gavAyAM che. prakhyAta vija sUtramAM badhAM tIrthonI ane adhalekamAMnI, madhyalekamAMnI ane urdhalekamanI sarve pratimAonI stuti karI che. bAvati sAruM sUtramAM adhe, madhya ane urvalekamAMnAM badhAM caityenI stuti karI che. khuda jainavidyA viSe maMtra ane sUtre che. eka bahu prakhyAta lekamAM kahyuM che ke - zubha AzIrvAda denArI, jJAnanuM mULa ane jenI huM pUjA karuM chuM. te zuddha dharmane ApanArI jenavidyAne vijaya ho. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (379) - anta samasta jagatane AzIrvAda ApanAra leka paNa che ne te nIce pramANe che - jagatanuM zubha he, sarvazreSThanI sarvajana ArAdhanA kare, sau duritane, so hInatAne nAza he, zAti che. 11 aihika ane Amuzcika hita thAya, ahitane nAza thAya eTalA mATe aneka gadyamatre aneka granthamAM ApelA che. - atyArasudhI ApelA mAnA zabdo saMskRta, prAkRta ke bIjI bhASAmAMnA che ane tenA artha samajI zakAya evA che; paNa eka athavA vadhAre akSaranA bIjA keTalAka evA maMtra che ke bhASAmAM jene kaze artha hoI zake nahiM, paNa temAM amuka dhArmika bhAva rahelo che ema mAnavAmAM Ave che. AvA gUDha maMtramAM sauthI agrasthAne che che, te viSe AgaLa kahI gayA chIe ane tenuM spaSTIkaraNa paNa karyuM che. evA ja prakAranA bIjA gUDha maMtromAMnA keTalAka A che; DrAma, TrIma, 5, , , , , , , rauma, : vo, AvA aneka maMtra kiyAkAmAM anekavAra vaparAya che; e mAtra belAya che ema nathI, lakhAya che paNa kharA. zAntikaraNamAM nIcenA manca bolavAmAM Ave che ane zarIranA aMge upara lakhavAmAM Ave che. mAthA upara zrIma kapALa upara mUma, bhUkuTi upara sTrIm, AMkho upara hrIm, nAka upara , kAna upara hUma, garadana upara dUmi, chAtI upara hUma, hAtha upara rAma, peTa upara m, nAbhi upara gulaeNndriya upara hUma, jAMgha upara H ane paga upara mU ra dhyAna. - dareka jene nitya dhyAna dharavuM joIe. sAmAnya rIte prAtaHkALe eka muhUrtakALa paryanta AvuM dhyAna dharavAnuM che. chatAM ce aneka jaNa zraddhApUrvaka be ke traNa muhUrta paryanta dhare che, athavA te madhyAhe ke sAyaMkALe dhare che. bhautika mehamAMthI Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) ne duHkhamAMthI jIvane mukta karavA ane ene zAnta ane zuddha banAvavA e A kriyAnA hetu che. A kriyAnuM pAribhASika nAma sAmAyika che. te ekAntamAM ghera, upAzrayamAM ke mandiramAM paNa karI zakAya. ekalA, izAna dizAmAM ke peAtAnA gurU athavA jinapratimA prati mukha rAkhIne karI zakAya. A dhyAnane badale kAi dha granthanuM vAcana ke kAi dharmAMpadezanuM zravaNa paNa karI zakAya. zrAvakA sAdhAraNa rIte nitya thoDA ja samaya Avu dhyAna dhare che, paNa jeNe peAtAnA AdhyAtmika vikAsa karavA dhA che ane ema karIne ante punarjanmamAMthI mukta thavAnI icchA rAkhI che, te te vyavasthApUrvaka lAMkhA kALa paryanta dhyAna dhare che. dhyAnane saphaLa karavuM hAya tA dhyAnIe sau bhautika pratye samadarzI thavu joIe ne vicAre zuddha thavu joIe; eNe jIvamAtra pratye maitrI rAkhavI joIe ne enu zubha Icchavu joIe. sarve dIna-du:khI pratye karUNA rAkhavI joIe, tIrthaMkaronA guNu viSe ane je kaMI zubha te sakaLa pratye pramAda rAkhavA joie ane peAtAnA zatruo pratye paNa sampUrNa mAdhyastha rAkhavu joie.13 dhyAnanA judA judA je prakAra jainazAstromAM ApelA che te pR. 214 upara vaNu gyA che. e granthAmAM dhyAnanAM judAM judAM svarUpe ApavAmAM AvelAM che. tenuM varNana have ahIM karIzuM. dhyAnanAM anukrame nIce pramANe svarUpa cheH--14 1 piSastha dhyAnaH paMcabhUtanI vividha mUtionu anukrame dhyAna dharIne dhyAnI uccajJAna prApta karavA prayatna kare che. enI pAMca dhAraNAo nIce pramANe che: pArthivI dhAraNA: dhyAnI pRthivIne zAnta sthira kSIrasamudra rUpe kalpI le che. ane madhyasthAne jammUdrIpa jevaDu` sahasradala suvapadma ka2e che. e padmamAM suvarNa pa ta (merU) jevuM khIja che ane tenA madhyasthAne zaradvAtrinA candra jevu prakAzatu bhavya rAkhyA Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (381) sana che. e Asana upara dhyAnI pitAne sapUrNa zAntabhAve ne zuddhabhAve rAgadveSathI para thaIne karmane kSaya karavAne ughukta thaIne beThele kape che. na AvI dhAraNA tyArapachI dhyAnI pitAnI nAbhimAMthI nIkaLelA prakAzita SaDazadala kamalane pitAnI sAme jue che. e se dala upara devanAgarI varNanA cAMda svara (a A I u U A R lU lU e e e ) ane aM tathA a che, bIjamAM mahAmantra a che. A maMtranA 2 mAMthI prathama dhUmra, pachI agnikaNa ne atte prajvalita agni prakaTa thAya che. enI zikhA dhIre dhIre vadhe che ane te 8 kamarUpI ATha dalavALA madhyamAM AvelA kamalane bALe che. pachI svastika che jene zikharadeze evA trikeNu AkAranI zikhA dhyAnI kahyuM che. suvarNasama prakAzatI A nirdhama zikhA narakAgni peThe na bUjhAya tevI che ane te zarIranI bahAra che, vAyu ane zarIranI dizAe prere che, tethI e zikhA zarIrane bahArathI bALe che ane kamala uparane agni tene andarathI bALe che. anta zarIra ne kamala agnithI baLI jAya che ne pAchaLa bharama ja rahe che. ja mAhitI dhAraNAH dhyAnI kape che ke baLyA pachI pI rahelI bhasmane mahAvAyu AvIne uDAva mele che. gha nI dhAraNA tyArapachI dhyAnI kape che ke garjanA ne vidyuta sameta megha Ave che ne samasta vizvane DubADI de eTaluM jaLa varSe che; e jaLathI pitAne samasta maLa dhovAI jAya che. 4 vatI dhAraNaH atte dhyAnI pitAne taitika zarIranA 7 tattvathI mukta evA zuddha AtmArUpe jue che. AdhyAtmika sampa rNatA prApta karIne candra jevA prakAzamAna svarUpe pite siMhAsana upara bese che ne deve tathA daitye tenA bhavyarUpane namaskAra kare che. 2 pa thAnamAM amuka pavitra mAnuM dhyAna dharavAnuM hoya che (manna mATe je pRSTha 377) Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (482 ) 3 hI dhyAnamAM sAme tIrthakarane ka5vAnA che. jANe e sarva prakAranI siddhiothI zobhI rahyA che, Asana upara birAjyA che, yakSe cAmara kare che ane devene ne manuSyone e upadeza ApI rahyA che evI rIte emane kalpIne dhyAna dharavAnuM che. 4 satata dhyAnamAM AtmAnuM satya svarUpa prakaTa thAya che, rUpAtItane sarva rIte yakSanA je zuddha bhAva pratIta thAya che. ja kAryotsarga ane prANAyAma. dhyAna dharatI veLAe jene pitAnA zarIrane amuka sthitimAM rAkhavAnuM hoya che. Ama karavAne hetu spaSTa che, zarIrane amuka svastha sthitimAM rAkhavAthI dhyAnInA keI vicAra zarIra pratye AkarSAya nahi ane tethI karIne jIva kevaLa AdhyAtmika vicAramAM prerAya. dhyAna samaye zarIrane amuka prakAre rAkhavAnI sthitine kAyetsarga (kAya-zarIra, utsarga-tyAga) kahe che, kAraNake emAM saitika zarIramAMthI AdhyAtmika zarIra kheMcI levAnuM hoya che. sAdhAraNa rIte emAM dhyAnI palAMThI vALIne bese che ane chuTA laTakatA hAtha meLAmAM mUke che. te samaye dhyAnI maMtra bhaNe che ne e maMtrane artha evo che ke "jIva zuddha thAya eTalA mATe zarIranI samasta kriyAo baMdha thAo." kAtsargamAM dhyAnI beThe hoya tyAre eNe samasta IcchAdhIna zarIravyApAra baMdha karavAne che; je vyApAra IcchAdhIna nathI ne zarIrane Avazyaka (jemake zvAsozvAsa) che athavA jenA upara dhyAnIne adhikAra nathI. (jemake nimeSa, khAMsI Adi) tenAthI kAryotsargane bhaMga thatuM gaNAtuM nathI. besavAnuM je sAdhAraNa Asana te uparAMta bIjA AsanemAM paNa jIvane dhyAnamagna karI zakAya. dhyAnI ubhuM rahIne paNa dhyAna dharI zake, te prasaMge hAtha barAbara AkAza tarapha sIdhA rAkhavAnA, ghuMTI ekameka sAthe bhIDavAnI, paganI cAra AMgaLIo ekamekathI chuTI rAkhavAnI ane aMguThA sIdhA rAkhavAnA che. A be mukhya Asane uparAMta bIjA aneka Asane che, paNa te e benA Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (43) prakAra mAtra che." hAtha kaye prakAre rAkhavAnA te vAta bahu mahatvanI che; pUjAmAM mudrA bahu agatyanI gaNAya che ane kaye prasaMge kaI mudrAne upayoga karavAnuM che tenuM vivaraNa ane vividha prakAranI aneka mudrAo viSe karmakAMDa viSenA granthomAM lakhyuM che. - sAmAyikanA AbhamAM hAthanA je vyApAra karavAnA che tene Avartana kahe che, DAbe kAnethI jamaNA sudhI mAM sAme hAtha ardhavartuLamAM pheravavAnA che ane ene artha tIrthakarene athavA gurUone namaskAra che. tevIja rIte pUjA samaye bIjA paNa aneka zarIravyApAra karavAnA che. namaskAra, praNAma ane evA sarva vyApAra amuka niyama pramANe barAbara karavAnA che. zarIranI e samasta kriyAomAM anne prANAyAma paNa Ave che. hindu yegIonA jevI ja A kriyAo jenoe paNa che kADhI che. hemacaMdrane mate prANa-vAyu pAMca prakAranA che ane te zarIranAM vividha aMge mAM sthita thayelA che. "tAlapradezamAM, hRdayamAM, nAbhimAM ane aMguThAnA cheDAmAM prANa che; garadanamAM, pIThamAM, pUThamAM ane pAnImAM apAna che; hRdayanA ane nAbhinA saMhananamAM samAna che; mastaka ane hRdayanI vacce udAna che; samasta cAmaDImAM vyAna che." prANane vyavasthita karavAthI zarIranuM nAmaMDaLa zuddha thAya che, ane zarIra upara jIvane saMpUrNa adhikAra pravarte che. purUSane zarIranI A je sA kriyAo karavAnuM vidhAna che, emAMnI keTalIka kriyAo, khAsa karIne amuka Asana karavAne strIone, khAsa karIne sAdhvIone niSedha che e khAsa lakSyamAM rAkhavAnuM che, kAraNa ke tethI keTalAka IndriyavyApAra uttejita thAya che. pratikamaNa ane prAyazcitta. - jANyuM ke ajANye paNa je pApa thayAM hoya tene pazcAttApa kara e jainonI kriyAvidhimAM bahu mahattvanuM che. ema Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4) pazcAttApa karavAnI je si kriyAo che tene pratikramaNa kahe che ane e sambandhanA je sUtro tene paNa pratikramaNa kahe che, e uparathI ja jaNAI Avaze ke emAM pazcAttApane keTaluM mahatva ApeluM che. pratikramaNanAM aneka svarUpa che. e pratikramaNamAM vividha kSetre bolavAnA hoya che ne temAM bhakta kayAM kayAM pApa karyA che, te belI jAya che ne tene mATe pazcAttApa kare che. nityanA sAmAyika prasaMge bhakata bele che-"pUrve karelAM pApathI pAchA vaLuM chuM, tenI dhRNA karuM chuM, tene mATe pazcAttApa karuM chuM, temAMthI mukata thAuM chuM." sarvasAmAnya upayogamAM Avate eka maMtra sAtanAvala zabdathI zarU thAya che, temAM 8400000 jene temanA varga pramANe ( eTale ke 70000% pRthvIkAya, 700000 jaLakAya, vagere, joze pR. 231) gaNAvyA che; pachI pratikramaNa karanAra bele che ke "meM mane vacane ke kAyAe emAMnA keI jIvanI hiMsA karI hoya, athavA bIjA pAse karAvI hoya athavA bIjAe karelI tyAre sAMkhI rahyo houM te pazcAttApa karUM chuM" ahiMsA dharmanI sAme karelA pApanI kSamA mAgavAne A vidhi ghaNuM karIne sarvasAmAnya che, kAraNa ke sAdhuoe khAsa pALavA je A dharma che. game eTalI saMbhALa rAkhIne mArge cAlavAmAM Ave te ya cAlatAM cAlatAM keTalA trasa athavA sthAvara jIvanI hiMsA ke hatyA thaI haze te keIthI kahI zakAya nahi. zvetAmbare bIjA eka maMtrane bahu upayoga kare che, temAM pApanAM aDhAra mULa (aDhAra vAsthAna ) jaNAvyAM che ane temAM ANuvratanA (pR. 205) bhaMga viSe tathA kaSAya viSe jaNAveluM che ane temAM anta pApane pazcAttApa Ave che." A sAdhAraNa pratikramaNa uparAMta jenomAM bIjuM eka pratikramaNa che tene AlocanA kahe che, emAM amuka pApa svIkAravAnAM hoya che. zrAvaka potAnA gurU athavA bIjA keI sAdhu samakSa te svIkAre che, sAdhu pitAnA AcArya samakSa svIkAre che, siA pitapitAnI pavitratA pramANe pitAnAM pApa vatte oche aMze svIkAre Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 385 ) che. sAdhue ane sAdhvIe svAbhAvika rIte ja zrAvako karatAM vadhAre svIkAre che. keTalAka zrAvake rAja, keTalAka pakhavADiye ekavAra, keTalAka cAra mahine ekavAra ne keTalAka varSImAM ekavAra svIkAre che. dareka jaine kamamAM krama varSIne chelle divase evu AleAcana karavAnuM hAya che; chatAM ce banI zake teTalI vAra karavuM sArU' gaNAya che, kAraNa ke tethI karmonA bharAvA thatA aTake che. thayelAM pApanA nivAraNane mATe gurU pApa karanArane amuka prAyazcitta Ape che. vizeSa prakAranuM tapa ke bIjI evI dhArmika kriyA kace prAyazcitta karyuM" gaNAya che. sAdhuoe prAyazcitta karavu khAsa agatyanuM manAya che. nAnAmAM nAnA pApane mATe tene ceAgya prAyazcittanA barAbara vidhi ApelA che. rahevAmAM ke vastra paheravAmAM svacchatA zAstravidhi pramANe sAcavI na heAya, matra eTala vAmAM bhUla karI hoya, AhAramAM ke adhyayanamAM bhUla karI hAya te tene amuka prAyazcitta ke amuka kriyA karavI paDe che athavA amuka upavAsa karavA paDe che. gaMbhIra prakAranA pApane mATe gaMbhIra prakAranuM prAyazcitta karavAnuM hAya che. sAdhune amuka kALa sudhI pannumbuta karavAmAM Ave che, tene karavAmAM Avatu vandana baMdha thAya che ane teNe mauna dhAraNa karavuM paDe che. kAi kAI prasaMge tene thADA kALa saMghabahAra paNa thavuM paDe che, sAdhu karatAM sAdhvIne ane sAmAnya sAdhu karatAM AcAne bhAre prAyazcitta karavAnuM hAya che.ra1 me. pratyAkhyAna ane tapa. nitya sAmAyika samaye jaine Ama khelavAnu cheH " ninjI karmInuM pratyAkhyAna karU chu, jyAM sudhI mArU A vrata cAle che tyAM sudhI mane, vacane ne kAyAe dvividha pratyAkhyAna AcarIza. ninvaka karIza nahi athavA khIjA pAse karAvIza nahi. " sAmAyikane anne anna, pANI, phaLa ke sepArI vagere mukhavAsa e catuprakAranA tyAga karavAnuM paNa vrata kAi kAI vAra zrAvaka sa Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ) le che, A prakAranuM pratyAkhyAna eka athavA aneka kalAka sudhInuM ke eka athavA aneka divasa sudhInuM paNa hoya che. zrAvake amuka prakAranA dhaMdhA nahi karavA, ane vrata lIdhuM heya tyAre amuka vastuone upaga nahi kara vagere viSayenuM spaSTIkaraNa jainonA dhArmika siddhAntomAM kareluM che. evA prakAranAM vratane saMbaMdha karmakADa sAthe paNa joDI rAkhe che ane parvadinene prasaMge e vrata khAsa pALavAnAM hoya che. jenoe tapane khAsa mahatva ApeluM che, jIvananI zuddhine mATe ane karmanA kSayane mATe tapanI bhAre AvazyakatA che ema jeno prAcIna kALathI mAnatA AvyA che. baddho tapane eTaluM badhuM mahatva nathI ApatA. e paNa jeno ane baiddho vacce moTe bheda che. tapamAM mukhya vidhi upavAsane che. upavAsanA vidhine saMpUrNa vyavasthAe cha kADhyo che. pitAne bahu pasanda hoya evAM svAdiSTa bhajananA amuka padArtho tyAga karavA, tyAMthI te dhIre dhIre samasta AhArane tyAga kare; amuka kALa sudhI samasta AhArane tyAga kare tyAMthI te dhIre dhIre sadAne mATe tyAga kare ne aMte mRtyu pAmavuM. tyAM sudhInA upavAsanA vividha prakAranuM kramavAra varNana karmagranthamAM vigate ApyuM che ne keSTake pAdhi pAne e vigata samajAvI che. ghATakeparamAM 47 varSanI ummaranA sAdhu sundaralAlajIe I. sa. 1923 mAM 81 divasanA upavAsa karyA hatA ane tenA AgalA varSamAM anukrame 61 ane 44 divasanA upavAsa karyA hatA.22 e ja batAvI Ape che ke jenomAM upavAsa karavAnI zakti keTalI che. zrI. coga. mokSa meLavavAne hetue pugalamAMthI chavane mukta karavA mATe zarIranI ane mananI vividha prakAranI vyavasthita sAdhanAo sAdhavI ene ega kahe che. hinduo ane baddhonI peThe jenoe paNa vegane asAdhAraNa mahattva ApyuM che. sarve dhArmika kriyA Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37) AmAM, sarve vRkSomAM kalpavRkSa ane sa` maNiemAM cintAmaNinI jema e zreSTha manAya che. jaina ceAga ghaNe aMze brAhmaNa cAgane anusare che; vetAmbarAnA cegazAstranA zreSTha AcArca haribhadra vAra vAra pata'jalinAM pramANa TAMke che ane spaSTa rIte emane anusare che. ceAgazAstramAM jainonI vizeSatA eTalI che ke baMdhanA kAraNu (pR. 195), jIvabhAva (pR. 189) ane gurusthAna (pR. 198) e traNa viSayAmAM jainoe peAtAnA judo ja vikAsa karelA che. eTale e traNa viSayAne anukULa vizeSatA emaNe peAtAnA cegazAstramAM guMthI che. hinduonA cAga viSe Der Hinduismus nAmanA mArA granthamAM pRSTa 289-300 upara vigatavAra varNana karela che; emAMnA ghaNuMAkharA bhAga jainayAgane paNa lAgu paDe che, tethI jene e sambaMdhe vizeSa hakIkata joitI hAya te e granthamAM jIe. ahIM tA jaina siddhAntAnI vizeSatA sambandha ja lakhIza. azubha ane zubha evAM be prakAranAM dhyAna haiAya che, ema AgaLa (pR. 214) kahela che tene ja anusaratA be prakAra yAganA che. eka te azubha arthAt saMsAranI tarapha dRSTi rAkhe che, kaSAyathI gherAya che ane kabandhanathI baMdhAya che; khIne nirvANu tarapha dRSTi rAkhe che, badhA vyApAranA tyAga kare che. ane ka`kSaya karavA prerAya che. A bIjo teja sAcA yAga che ne temAM ataSTi, cintana, dhyAna, audAsInya, kanigraha vagere viSayAmAM cegI citta rAkhe che. yAganA ATha aMga cheH 1 cama--ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane parigrahatyAga; ra niyama-bhAva pavitratA, santASa, tapa, adhyayana, deva pratye mAnabhAva; 3 lana (kAyAtsa pR. 382); 4 prANAyAma ( pR. 383 ); 5 pratyAhAra-mAhya padArtho uparathI indriyanA nigraha karavA te; 6 dhArA--amuka eka sAdhya bindu upara vicArane kendrIbhUta karavA te; 7 dhyAna cittanI ekAgratA ane 8 samAdhi-antaramAM nimagna thavuM te. sAmAnya saMskArarahita manuSyanA jJAnane proTi kahI che, te jJAnanI vRddhinAM 8 pagathIAM che ne tethI 8 prakAranI STi mhI che. ceAganAM upara je 8 aMga gaNAvyAM temAMnuM eka eka Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (388) A ATha prakAranI daSTimAMnI eka eka upara AvIne pUrNa thAya che. daSTinAM e ATha pagathI AmAM sauthI nIcenuM mitrA che, ganA bIjanI vRddhi thaye e daSTi prApta thAya che; ghAsamAMthI saLagatA agni jevA manda prakAzane maLatuM jJAna e dazAmAM hoya che. tyArapachI (2) tA. emAM AtmA upara ghaNo adhikAra prApta thAya che, chANAmAM saLagatA agninA prakAzane maLatuM jJAna hoya che. (3) vatAM Asane besIne prApta karelA sapUrNa anubhavathI te prApta thAya che. temAM lAkaDAmAM saLagatA agninA prakAzane maLatuM jJAna thAya che. (4) nA saMpUrNa prANAyAmathI prApta thAya che ane mazAlanA prakAzane maLatuM jJAna thAya che. pahelAM A cAra pagathIe caDhelA bhegInuM paNa patana25 thAya, kAraNa ke tyAM sa pArthivemAMthI ene jIva bahu De ja aMze mukta thayo hoya che ane tethI e pagathIe caDhyAnuM zubha pariNAma cirasthAyI nathI rahetuM. uparanAM 4 pagathI upara ema banatuM nathI. e pagathI upara saMpUrNa pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi sAdhI zakAya che ane tethI jJAnanI avirata vRddhi thAya che. (5) thirA mAM jJAna ratnaprakAza jevuM, (6) jAntA mAM tArAnA prakAza jevuM, (7) mA mAM sUryaprakAza jevuM ane (8) parA mAM candraprabhA jevuM zItala jJAna thAya che. nAma pramANe ja chevaTanA jJAnavALI-parAdaSTi-sarvazreSTha che; tyAM AtmAnA jJAna, darzana, cAritra ane vIrya upara AvaraNa denArAM karmane kSaya thAya che, kevalajJAna prApta thAya che ane prAMte nirvANa pamAya che. ganI sAdhanAthI alaikika zaktio paNa prApta thAya che, yegI pitAnA AtmAne zuddha kare che, eTaluM ja nahi paNa vividha prakAranI adhika zaktio prApta karI zake che; jemake ene jIva pitAnA zarIranA baMdhanamAMthI mukta thaI zake che ane bIjAnA zarIramAM pravezI zake che. prakhyAta digambara AcArya kunda kunda viSe eka sthaLe lakhyuM che ke potAnA jIvane ke zarIrane pugala sAthe kaze sambandha nathI te dekhADI ApavA mATe te kazA paNa AdhAra vinA dharatIthI addhara cAra AMgaLa uce cAlI zakatA. paNa jJAnI Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) purUSa AmAMnI keI paNa zaktine praga svecchAe karatA natha; ene hetu te jIvane pugalamAMthI saMpUrNa rIte mukta karavAne, karmane kSaya karavAne ne nirvANa pAmavAne hoya che. guspada, jenenA jIvanuM kalyANa thAya evA prayatna sAdhuo ane sAdhvIo sadA kare che ane temAM ya svabhAvika rIte khAsakarIne sAdhue temane upadeza Ape che, vivecanathI ane sundara daSTAtethI dharmagrantha samajAve che, temanI pAse pratikramaNa ane prAyazcitta karAve che ane ema aneka rIte sAdhuo saMghane lekanuM naitika ane dhArmika jIvana unnata karavA prayatna kare che. sAdhu hoya ke zrAvaka, purUSa hoya ke strI, se potAnA gurU pAsethI je zikSaNa pAme che tene mATe temane pAra vinAne upakAra mAne che. jaina rAjAoe eTalA mATe potAnA gurU pratye atizaya mAnavRtti rAkhI hoya ane temane satkAra karyo hoya evAM daSTAnta ItihAsamAM aneka che. dhArmikapade sthapAyelA gurUnI sevA ne satkAra karanAra zrAvakanuM aihika ane Amurmika jagatamAM kalyANa thayuM hoya evI aneka kathAo che. gurUne vandana karavuM e pratyeka zrAvakane viziSTa dharma manAya che ane tenuM varNana anekavidha karavAmAM AvyuM che. zrAvake gurUnuM navadhA vandana karavAnuM cheH 1 temane page lAgavuM, 2 uMcuM Asana ApavuM, 3 temanA paga devA ane je jaLathI paga dhoyA hoya te jaLane kapALe sparza kara, 4 temanI stuti karavI, 5 temanA tapa (cAritra)nI saphaLatA IcchavI, 6. temanA pratye manathI, 7 vANIthI ne 8 karmathI zuddha rahevuM ane 9 temane cagya AhAra Apa.27 zrAvake nitya je khaTakarma karavAnA che temAM gurUne vandana karavAnuM paNa che ane tene saMbaMdha sAmAyika sAthe paNa che. AvartananA je vividha prakAranA vidhi, tene ullekha 383 mA pRSTha upara karyo che. mUrtipUjAnA virodhI sampradAmAM gurUvandanane khAsa mahatva Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) ApeluM che, kAraNa ke mUrtipUjaka sampradAya tIrthakaranI pratimAnI pUjA kare che tene badale pelA sampradAmAM gurUvaMdana tarapha daSTi rAkhelI che. chatAMye DhaMDhiyA viSe vasatipatrakamAM ane gejheTiyaremAM lakhAya che ke "teo pitAnA gurUne pUje che" tyAre temane sAcI ja rIte mAThuM lAge che, kAraNake ghaNA hindu sammudAyamAM (jemake vallabhAcAryanAmAM) ziSya potAnA gurUone devarUpa mAnIne jevI bheTa dharAve che tevI e jene dharAvatA nathI. sAdhue zrAvakanuM AdhyAtmika je hita sAdhe che te vyaktigata ane saMghagata hoya che. pratyeka vyaktinuM, tenuM pitAnuM ane samasta saMghanuM sAmAnya bhAve hita kare che. vyakitagata hita viSe te anekavAra kahyuM che tethI ahIM te saMghagata viSe kaMIka kahIzuM ane gurU saMdhamAM kevI rIte kathA ( vyAkhyAna) kare che te viSe ApaNe ahIM joIzuM. amadAvAdamAM zeTha maganabhAI haThIsiMganA kuTumbe vetAmbara sampradAyanA tapAgacchane upAzraya baMdhAveluM che, temAM 1874mAM thayelA vyAkhyAnanuM bahu sughaTa varNana georga buIlare kareluM che.29 temane upayogI bhAga ahIM tenAja zabdamAM ApuM chuM. "ame aMdara gayA tyAre jagyA te lagabhaga adha bharAI gaI hatI, keTalAka purUSe ubhA hatA, keTalAka upadezakanA AsananI cheka samIpa sudhI beThA hatA. strIo pAchalA bhAgamAM saMkecAIne beThI hatI. lAkaDAnA kaTherA pAchaLa be sAdhuo ubhelA hatA. temAMnA eka AcArya hatA, temane te huM pUrvethI ja oLakhatuM hatuM ane bIjA navadIkSita sAdhu hatA. baMnene vinayathI namana karyuM. vaMdu kahIne meM emane zrAvakagya namaskAra karyA, emaNe inAma ( dharmane lAbha thAo ) kahI ucita uttara Ape. bIjA je tyAM hatA, temaNe mArA upara bahu dhyAna ApyuM nahi. mArA sAthIe uMcA Asana-maMca (Platform ) uparanI gAdI samIpa ja laI jaIne mane besADyo ane mane meTethI kahyuM ke "AcArya kaMI bhUla kare te tame te sudharAvaje." Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1 ) tyArapachI AcArya maMca upara palAMThI vALIne beThA ane mArA mAnanI khAtara tIrthakara vardhamAnanA caritamAMthI amuka prasaMge viSe vyAkhyAna karavAnuM kahevA lAgyA, paNa meM emane prArthanA karI ke gaIkAle vyAkhyAna jyAMthI adhurUM rahyuM che tyAMthI ja Aja zarU kare. emaNe turasta ja e vAta svIkArI ane sUtrakRtAganA prathama bhAganA bIjA adhyAyathI vyAkhyAna karavA mAMDayuM. zu (ThavaNa) nAme pAlIza kareluM lAkaDAnuM eka nAnuM Asana pitAnI sAme emaNe rAkhyuM hatuM. tenA upara eka hastalikhita grantha hatuM temAMthI e vAMcatA hatA. je pAnAmAMthI e vAMcatA hatA, te emaNe potAnA hAthamAM jhAlyuM hatuM. prathama te emaNe granthamAMnI theka gAthA-leka gAyA, e kaleka prAcIna lokabhASAmAM-prAkRta bhASAmAM hatA ane vaitAlika chaMdamAM hatA. e zleka emaNe ucita saMgItamAM gAyA. tyArapachI ene TA bolyA eTale ke gujarAtI bhASAntara karyuM. pachI anta zabdArtha ane dhAtvartha kahyA, dhArmika bhAva kahyo. enA upara TIkA karI, vivaraNa karyuM ane dharmakathAomAMthI daSTAnto ApyAM. samajAvavAne mATe ati sUkSmabhede vivecana karatA hatA. bahu vistArathI vivecana karyA chatAM ye ekAda kalAkamAM emaNe e granthamAMnA daza leka pUrA karyA. emaNe je vyAkhyAna karyuM tenI asara bahu sundara hatI. e AcArya sundara bAMdhAnA hatA, trIzeka varSanI ummaranA hatA, sukhakAnti buddhizALI ane nehabharI hatI, vALa TuMkA kAtarelA ane vastra zveta hatAM, eka vastra jamaNA hAtha upara chuTuM paDayuM hatuM. temane zabdabhAva, mukhabhAva ane abhinaya aneka yuropiyana upadezake paNa anusaravA jevA hatA. A badhA bAhAbhAva, jene jenasAdhuo bahu mahatvanA mAne che te, suparimiti, bhavya ane sundara hatA. zeThanA saMketathI jyAre emaNe samApti karI, tyAre emanI sAthenA sAdhue turata ja hoM upara mukhapaTTI bAMdhI, zvAsavarDa kaI jIvanI hiMsA thAya nahi eTalA mATe jaina sAdhuoe Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (395 ) e bAMdhavAnI hoya che. tyArapachI emaNe bhakatAmara stotra belavA mAMDyuM .devapUjAne anne hamezA A bhavya saMskRta kAvya gavAya che. e gAvAmAM bhakitabhAva karatAM zuSkabhAva vadhAre hoya che. jyAM jyAM meM e sAMbhaLeluM, tyAM tyAM meM joyeluM ke tenA bhAva tarapha ochuM ja dhyAna apAya che. A prasaMge paNa e pUruM thatAM pahelAM te badhA ubhA thavA ne vAte karavA lAgyA. meM te AcArya sAthe temanA vyAkhyAna saMbadhe thaDA tuTyA puTyA gujarAtI zabdamAM vAta karI ne pachI saMskRta bhASAmAM emaNe kahelA zabdArtha ane dhAtvartha viSe thI carcA karI. e badhuM emaNe snehathI sAMbhaLyuM ne uThatAM uThatAM "vahelA Avaje" kahI vidAya thayA. - "jainanA bhakita saMmelanamAM ane yuropiyana lekanA bhakita saMmelanamAM bahu samAnatA che, paNa eka vAtamAM spaSTa bheda che. bhAratavAsIo potAnA svadharma ke anyadharma pratye je badhubhAva rAkhe che te badhubhAva AvAM samelanamAM paNa najare paDe che, yurepiyunanA manamAM devapUjAne samaye atyanta devabhAva hoya che, paraMtu pariNAme bhAratavAsI devanI samIpa AvI zake che, yuropiyana devathI dUra rahe che. e prakAranI vizeSatA zeTha maganabhAIvALA samelanamAM paNa mane e rIta pratyakSa thaI ke AcArya bhUla kare te te paNa sudharAvavAnI mane paravAnagI ApI. devapUjA samaye dhArmika viSayomAM hAtha nAkhavAnI paradharmIone paravAnagI ApavI, e vicArane paNa yuropiyana te tiraskAra kare ane vaLI nAnapaNamAM jene tenAM mAbApa pAsethI kharIdI lIdheluM, tyArapachI bhaNavela, prathama sAdhu ane pachI AcArya banAve, evA pratye paNa bharatakhaMDanA je dhanika vyApArIonI nasamAM ucca kuLanuM ne kaI kaI vAra te rAjakuLanuM paNa lehI vahe che. teo je bhaktibhAva rAkhe che teTale bhakitabhAva nahi rAkhanAra paradhamane evI paravAnagI maLe te keTaluM bhavya !" Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 393 ) pratimA pUjA pavitra cihna. bAhya cihno dvArA dhArmika bhAvanAone indriyagocara karavAnu` bhAratavAsIone game che. zaivA peAtAnA kapALa upara tiya kSu DU eTale bhasmanI traNa ADI rekhAo kare che, vaiSNavA udhvapuMDU zveta mRttikAnI U nA AkAranI rekhAo kare che ane tenI vacce eka kALI rekhA kare che, tevI ja rIte jainA paNa peAtAnA kapALamAM potAnA dharmanuM cihna kare che, te kapALamAM e bhRkuTinI vacce kezarane cAMllA kare che ane te hRdayanA AkAranA che ema gaNAya che. ema ethI cihnane dhAraNa karanAra ' hRdayadharma " vALA che ema pArakhI zakAya che. . pUjA samaye upayogamAM levAtu. khIjuM eka mahattvanu cihna che. ene yajJopavita ke janAI kahe che. janeAine traNa sUtra hAya che, je sattva, rajas ane tamas e traNa guNa sUcave che. ema. brAhmaNA mAne che; jenA mAne che ke e traNa sUtra ratnatraya ( jJAna, darzana, cAritra ) ne sUcave che, athavA tA bhUta, vamAna ane bhaviSyanA tI karAne sUcave che. jainA nitya kamamAM krama pAMca mALA ( navakAravALI ) pherave che, e mALAne 108 maNakA hoya che, te paMcaparameSThInA 108 guNu ( arjunA 12, siddhanA 8, AcAnA 36, upAdhyAyanA 25 ane sAdhunA 27 ) ne sUcave che. bIjA dharmAMnA anuyAyIonI peThe jenA paNa dhArmika satyAnAM AdhyAtmika sa MketeA samajavAne mATe khIjA cihnonA ane AkRtionA upayAga kare che. e sAmAM svastikanuM cihna sAthI mahattvanuM manAya che. aneka dharmomAM svastike sthAna prApta karyu che. jenAnA svastika nIce pramANe cheH 50 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) (: AkRti # te jIvanI cAra prakAranI sthiti (gati) sUcave cheH 1 uparanI bAjunI rekhA devani, 2 nIcenI bAjunI nArakIya yoni, 3 DAbI bAjunI rekhA tiryagRni ane 4 jamaNI bAjunI rekhA manuSyani sUcave che. AkRti rava nAM traNa bindu ratnatrayane DAbI bAjunuM samyajJAnane, vacaluM samyagdarzanane ane jamaNI bAjunuM samyaphacAritrane sUcave che. AkRti ja vALe madhye bindu sahita ardhacandrAkAra nirvANune (siddhazilAne) sUcave che. jene A AkRtione pUjAmAM paNa upayoga kare che ane jyAre devAlayamAM jAya che tyAre pratimA sanmukha dharavAne puSkaLa akSata laI jAya che ane te vaDe uparokata AkRti jevA svastika race che. svastikanI sAthe saMbaMdha rAkhatuM bIjuM eka cihna te nandAvata che. temAM naMda eTale nava Ava hoya che. tIrthakaranI chAtI uparanA kezamAM sUcavAtuM cihna te zrIvatsa che. nIcenA AkAramAM dekhADavA pramANe zrIvatsa-svastika hoya che. | svastika, nandAvata ane zrIvatsa e aSTamaMgalamAM gaNAya * che ane te pratimAnimaNazA stramAM mahattvanAM che. bAkInAM pAMca maMgaLa nIce pramANe che. 1 vardhamAna, 2 bhadrAsana, 3 kalaza, darpaNa ane 5masyayuma. 1 + 1 - | + ! Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) aSTamaMgala mandiremAM ane saraghasanA vAvaTA upara bahu cItarelAM hoya che. uparanI AkRti jaina dharmanA siddhacakanI che ne te pratyeka jaina devAlayamAM hoya che. aSTadala padyanA je ene ghATa che. madhyenuM caka ane ATha daLa te paMca parameSTI ane cAra saddaguNanuM sUcana kare che. (1) madhye arhat che, sauthI (2) uparanA dalamAM siddha, jamaNI bAjue madhyamAM (3) AcArya, sauthI nIcenAmAM (4) upAdhyAya, DAbI bAjue madhyamAM (5) sAdhu che, bIjA cAra dilamAM (6) kana, (7) jJAna, (8) cAritra ane (9) tapa che. siddhacaka trAMbAnA ke rUpAnA patarA upara katarela hoya che ane enuM eTaluM mahattva manAya che ke varSamAM be vAra (caitra ne Aso mAsamAM) enuM parva pALavAmAM Ave che. te AMbelanI oLI kahevAya che. vaLI maMdiromAM pavitra mAnAM paNa citra cItaravAmAM Ave che. 6 akSara A pramANe cItaravAmAM Ave che. kALA pattharamAM uparathI nIce jatI aNIvALI jADI rekhA DAbI bAjue vAMkI vaLe che, tenI DAbI bAjue be samAntara ADI rekhAo dore che, temAMthI uparanI rAtI hoya che ne te TheTha kALI pATa sudhI jAya che ane tenI sAthe kATakhuNe kare che, tenI nIcenI pILA raMganI hoya che ane te kALI rekhAne kATakhuNe maLe che. A cihanI upara eka ardhacandrAkAra rekhA ne tenI upara kALuM gALa bindu hoya che. e bindu, ardhacandrAkAra rekhA ane nIcenI AkRtinI traNa Ava rekhAo upara (kula 5 ) tIrthakaronI beThI pratimAo cItarelI hoya che. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) ho paNa dhArmika maMtrAkSara che ane enuM cihna aneka ubhI A raMgIta rekhAothI cItare che ane tene amuka AkAra (zI) ApavAmAM Ave che. e AkRti upara zveta ardhacandra ane tenA upara zyAma bindu hoya che, e AkRtinA pratyeka bhAgamAM tIrthakaranI pratimAo cItarelI hoya che. ane te ghaNuM karIne A pramANe -zyAma bindumAM be zyAma tIrthakare munisuvratanI ane ariSTaneminI, zveta ardhacandramAM be zveta tIrthakare candraprabhunI ane puSpadantanI, uparanI A rAtI rekhAmAM be raktavarNa tIrthakare padmaprabhunI ane vAsupUjyanI, ubhI nIla rekhAmAM be nIlavarNa tIrthakare mallInAthanI ane pArzvanAthanI. AkRtinI bIjI pata rekhAomAM bAkInA bIjA 16 tIrthakaranI pratimA hoya che, kAraNa ke te sainA deha suvarNa varNanA hatA ema manAya che. kula 24 mUttio hoya che. - bharatakhaMDanA bIjA dharmomAM buddhanAM athavA viSaNunAM pAdacinha jema pavitra manAya che tema jainadharmamAM paNa tIrthakaronAM ane bIjA sAdhupuruSanAM pAdacinha (pagalAM) pavitra manAya che. | durgA ane hairava jevAM devadevIonuM sUcana karatAM vividha prakA ranAM gUDha cinha senAnAM, rUpAnAM ke trAMbAnAM patarAM upara, (Arasa) paththara upara, ke lAkaDAnAM pATI upara karavAmAM Ave che. A badhAM vividha prakAranAM cinha viSe ApaNe vAta karI, tenI cheDe ke ghaNe aMze pUjA paNa thAya che. devanI pratimAo (jene viSe ApaNe have pachInA prakaraNamAM varNana karIzuM)nI peThe kaMIka aMze emane paNa pUjya gaNavAmAM Ave che, joke pratimAo jeTaluM emanuM mahattva nathI. devapuruSane ane uMcI bhAvanAone ja mATe AvAM cihe jaino AMke che ema nathI, bhautika puruSane mATe paNa amuka cinha kape che. gatagurunI pUjA karavAne temane sthAne koI grantha (pustaka) rAkhe che ane havetAmbara sampradAyanA sAdhuo potAnA gurunA sUcanane arthe amuka cihe rAkhe che. tapAgacchanA anuyAyIo pa kIo (akSa), kharatara gacchanA anuyAyIo 5 candanakANa potAnI pAse Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 37.) rAkhe che. A sthApanAcAya AcArya, upAdhyAya, pravarttaka, sthavira ane ratnAdhika e pAMcanu athavA pAMca sadguNAnuM sUcana kare che: te dana, jJAna, cAritra, tapa ane vI. pratimA. atyAra sudhI ApaNe vividha prakAranI je pUjA viSe kahyuM te, joke saiAne sarakhI rIte nahi, paNa kaIne kaI aMze sA jainone lAgu paDe che. paNa tIrthaMkaronI sthita pratimAenI pUjA sambandha judA judA sampradAyAmAM judA judA mata che. aneka zvetAmbarA ane digambaraza mUrtipUjAnA sampUrNa pakSamAM che; tyAre sthAnakavAsIe sampUrNa rIte enA virodhI che. dhruvAntara binduo upara ubhelA A e pakSeAnI vacce khIjAM keTalAka sampradAya paNa che. mUrtipUjAnu vidhAna tIrthaMkarAe Apelu ke nahiM e prazna upara jainomAM khUba vivAda che ane e sambandha khUba sAhitya paNa lakhAyuM che. tyAre mUrtio ane emanI pUjA viSenA viSaya vicAratA pUrve mUrtipUjAnA vidhi ane niSedha viSe ka'ika belIzuM. mUrtipUjAne mAnanAra daherAvAsI ( pAtAnI dharmakriyA daherAmAM karanAra ) kahe che ke mUrtipUjA te parApUrvathI cAlatI Ave che. emanA mata pramANe te khuda pahelA cakravartI bharate ja aSTApada upara suvarNa ane ratnajaDita devAlaya baMdhAvyu hatu ane temAM 24 jinapratimA padharAvI hatI.4 sarve samayanA dhArmika puruSoe emanA dRSTAntanuM anukaraNa karyuM che. mahAvIre pratimA pUjAnu vidhAna ApyuM che, enA pramANa dharmagranthAmAMthI aneka kADhI ApavAmAM Ave che. khAdya padArthanI pUjAnu vidhAna eTalA mATe karavAmAM AvyuM che ke sa MsArajIvanamAMthI ane tenA meAhathI temaja cintAethI jIva vItarAga (rAgivanAnA) thAya che ane dhArmika vRttie saMsArathI mekSa tarapha AkarSe che; jema dha kathAo sAMbhaLavAthI bhaktajananuM dhyAna saMkelAya che ane dha tarapha vaLe che, tema tIrthaMkaronI mUrtinAM darzanathI enA vicAra ane hRdaya zuddha thAya che ane unnata thAya che. jinapratimAonAM Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) darzanathI jJAna pAmyA hatA evA ghaNA ye bhakatajananI kathAo che. ziMgaDAM ane paMchI vinAnA baLadiyA ja tyAre AvA pavitra sAdhananA upagane niSedha kare. mUrtipUjAnA virodhIo -sthAnakavAsIo (teo pitAnAM upAzrayamAM ja bhakita kare che, devAlamAM nahi) tene virodha kare che teo kahe che ke "mRtipUjAnuM vidhAna tIrthakaroe ApyuM ja nathI." mahAnizItha sUtra jevA je granthamAM mUrtipUjA viSe mahatvanA vidhi ApelA che te granthone teo pramANabhUta mAnatA nathI ane bIjA granthamAM mUrtipUjA viSe je je ullekha ApyA che te te sau prakSepa che eTale pAchaLathI umerAyA che ema kahe che. vaLI "saMsAramAM vilAsa bhegavanAra devenA jevI saMsAratyAgI jinenI pUjA karavI te anucita che, mUrtipUjA jainadharmanI bhAvanAthI viruddha che; kaSAyamAMthI ane karmamAMthI jIvane mukta kare e bhakitane hetu che, jIvanamAM potAnAM ja kAryathI A banI zake, saMsAratyAgI tIrthakaronI nijIva pratimAne puSpa ane phaLa dharALyuM nahi. saMsAramAMthI citta saMkelI levAnuM mandiranI bhapakAdAra kiyAothI banI zake nahi, ethI te ulaTI saMsAranAM baMdhananI sAMkaLo sajaDa thAya. pUjArI ghaMTAnAda, vAdya ane nRtyathI tIrthaMkaranI zAnta pratimAne tenI zAntimAMthI jagADe, tyAre te dvArA zAnti pAmavAnuM banI zake nahi. tethI prAcIna satya tarIke jaina dharmamAM mRtipUjAne sthAna ja nathI; satyadharmane ethI nAza che ane mULatatvanI avanati che ane ajJAna bhakatane bhege sAMsArika lAbha uThAvavAnA hetue svAthI purehitenI e pejanA che." ema kahe che. A vivAdagrasta viSaya ApaNe javA daIzuM ane mUtipUjAnI yogyatA ane agyatA viSenI carcA che daIne dhAmika jIvana viSe joIzuM. kAraNa ke A prakAranA vivAdagrasta viSayethI, saunuM samAdhAna thAya e nirNaya ApI zakAya nahi, kemake mANase mANase dhArmika bhAvanAo ne AvazyakatAo bhinna bhinna hoya che. khristi pAdarIo ane khAsa karIne preTe Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 399) sTaSTa pAdarIo, mUttipUjAnA vAstavika ma samajyA vinA ja bharatakhaMDanI mUrti pUjA viSe peAtAne Anaya ApI de che. mUrtipujAnI upara vaLagI rahelA kacarA tarapha ja e TIkAkAro draSTi rAkhe che, paNa tenA andaranA ganI sAme tA jotA ja nathI. premAnanda bhAratIpa Adi upadezakoe yuropamAM sAcI rIte ja batAvI ApyuM che ke 'dhyAnamAM AvI pratimAo sahAyabhUta thAya che' ane pachI pUchyuM che ke je mUrtipUjAne tiraskAre che ane chatAM ce peAtAnA jAtIya dhvaja dvArA peAtAnA rAjAnI ane priyajananI chabIdvArA priyajananI eka prakAranI pUjA kare che emanAM gAMDapaNune zu kahevu' ? jinabimbanI pUjA ati prAcIna jainadharmImAM hatI ke nahi te vaLI trIjo ja prazna che. purAtattvanI dRSTie paNa A praznanA nirNaya spaSTa rIte AvI zake ema nathI. Aje tIrthaMkaranI je mUrtio che, temAMthI prAcInamAM prAcIna IsvIsananI pUrvenI bhAgye ja koI haze. te pUrvenA eTale ghaNuM karIne I. sa. pU. 155 nA gaNAtA rAjA khAravelanA kaTakanI pAsenA hAthIguphAmAMnA zilAlekha maLI Avye che, temAM evuM lakheluM jaNAya che ke agrajinanI ( RSabhanI ) pratimAne rAjA nanda cArI gayelA. te e rAjA khAravele pAchI ANIne padharAvelI. e uparathI ema lekhAya ke na dhruvaMzanA samayamAM ( I.sa. pU. 371 thI ) paNa tIrthaMkaranI pratimAe hatI; vaLI kAI phAI tA naMdarAjAne ethI ce eka saikA vahelA thayelA mAne che,36 e uparathI ema phalita thAya ke jinapratimAenI pUjA i. sa. pU. 5 mA saikAnI ce pahelAM thatI hatI. paNa A vAta nizcita kahI zakAya nahi, kAraNa ke e zilAlekhanA samaya hejI anizcita che. je granthA tIrthaMkaranA samayamAM athavA ati prAcIna saMdhanA kALamAM lakhAyA hoya te granthA, mahAvIranA samayamAM mUrti pUjA hatI ke kema tenI pramANabhUta sAkha pUrI zake. paNa mahAvIranA samayanA athavA emanI pUrvenA purUSo smRti pUjA karatA hatA evAM vaNunA je granthAmAM che te mahu pachInA kALanA che ne tenI Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 400) racanAne samaye te mUrtipUjA sAmAnya rIte pracalita hatI, eTale e uparathI ema kaMI siddha thaI zake nahi ke mUrtipUjA jaina dharmanA ati prAcIna kALamAM hatI. zAstragranthamAM paNa ethI vadhAre maLI zakatuM nathI. vetAmbaranA je dharmagrantho atyAre maLI Ave che e te emanI kathA pramANe vIra saMvata 980 pachI lakhAyela che. tIrthakara pachI Azare eka hajAra varSe e racAyelA (lakhAyelA) ne e hajAra varSamAM te aneka pheraphAra thavAne kAraNe maLelAM che. vaLI e paNa navAI jevuM che ke je sthaLe mUrtipUjA viSenA ullekhanI tame AzA rAkhI zake e sthaLe paNa e viSe kaMI ullekha nathI, je ke kaI kaIdevAlayomAM ne devamUtio upara evA ullekha che. keTaleka sthaLe tIrthakaranI pUjA viSe ullekha che, paNa temanI pUjAmAM je je kriyAo karavAnI te viSe kazA ullekha nathI. zAstromAM je je sthaLoe mA ane vizva viSenA ullekha che tenuM saMzodhana karavAthI temAM aitihAsika kamabheda jaNAI Ave che. paNa jyAMsudhI A vAtane nIkAla thaI zake nahi tyAMsudhI mUrtipUjAnI prAcInatAnA praznano saMtoSajanaka khulAso thaI zake nahi. mUrtinirmANa zilpanA ItihAsamAM jenoe ze bhAga bhajavyuM che e prazna bharatakhaMDanI kaLAnA saMzodhanamAM mahatvane ane tethI sarva sAmAnya che. mUrtipUjaka jaina mAne che ke mUrtipUjA sauthI prathama jainoe ja sthApelI ane bIjA dharmasampradAne emaNe ja zIkhavelI. mUrtivirodhaka hindu sudhArake e ja mata Ape che ane e te ema karIne jeno upara nAstikatAne ne dharmAbhAvane Arepa kare che. paNa tyAre sthAnakavAsIo ema kahe che ke hinduonI mUrtipUjAmAMthI jaino mUrti pUjatA thayA. ghaNAkharA yuropiyana saMzodhakenuM paNa ema mAnavuM che ke tIrthakaronI mUrtinuM nirmANa ane pUjA prAcIna sAdhusaMghamAM nahatI, ane zrAvakenI AvazyaktAne kAraNe ja bIjA dharmasaMghane anusarIne khristisananA AraMbha pUrve utpanna thaI. bharatakhaMDanA kalAvidhAnamAM jainoe mahattvane bhAga bhajavyuM che e vAta sAcI Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41) paNa bartholDa lAuphara (Bertold Loafer) jaNAve che ema emaNe agresara bhAga bhajavyuM che ke kema tenAM hajI pramANe maLavAM bAkI che. jinapratimAo meTe bhAge pattharanI (Arasa-marmaranI) athavA dhAtunI banAvelI hoya che. vaLI kaI kaIvAra paMca dhAtunI hoya ane temAM rUpAne bhAga vadhAre hoya che. tIrtha karane padmAsanamAM eTale ke palAMThI vALelA pavitra AsanamAM besADelA hoya che, dareka paganA aMguThA sthira hoya che, paganAM taLI catA vALelAM ane bIjA paganA DhIMcaNanI aMdara dabAvelAM hoya che. hAtha meLAmAM mUkelA hoya che ane DAbA upara jamaNe rAkhela hoya che. digambaranI mUtti ubhI paNa hoya che ane dhyAnamagna hoya che. digambaranI mUtio nagna hoya che, vetAmbaranI mUrtione suvarNanA ne rananA alaMkAra hoya che. digambaronA jina pitAnI AMkha nIcI rAkhe che, "vetAmbaranA jinanI AMkha khullI hoya che ane kAca athavA maNinI banAvelI hoya che. | tIrthakaranI pratimAnuM nirmANa karavAmAM emanA zarIranA ane tene anusarIne tenA pratyeka aMganA parimANa viSe sUma vidhi ApelA che ane pratimAnuM nirmANa karanAra kArIgare e vidhi pUrepUrA pALavAnA che. pratimAne ke dekhAva Ave joIe te viSenuM vigatavAra varNana zAstragranthamAM ApeluM che. papAtika sUtramAM mahAvIranI pratimAnuM vigatavAra varNana che, ane temAM kArIgarane joItI aneka sUcanAo ApelI che. temAMthI cheDe mahatvane bhAga atre utArUM chuMH "jinanI roTalI una jevI narama, kALI, zuM chaLAMvALI, mAthA upara chatra jevI hoya; kAna lAMbA, surekha ane beThelA, gAla bharAvadAra; nAka garuDanI cAMca jevuM lAMbu hoya; hoTha ekameka upara lAgelA hoya; chAtI upara zrIvatsa cinha hoya; pachavADenI kareDa dekhAya nahi. nAbhi uThe beThelI ane jamaNI bAjuthI namatA pANInA vamaLa jevI hoya; 51 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 402) hAtha upara A pramANenAM zubha cinha hoya, sUrya, candra, zaMkha ane svastika; jAnu hAthInI sUMDha jevI bharAvadAra hoya; pagamAM taLIA paddha jevo mRdu hAya." - se tIrthakarane ghATa ekasarakhe hoya che, temAMnA ghaNAkharA temanA zarIravaNuthI ane temanI pratimA nIce mUkelAM temanAM cinhathI parakhAI Ave che. supArzvanA ane pArzvanA mAthAnA mukuTanI cAre bAju nAgaphaNA hoya che te jotAM ja e tIrthakare oLakhAI Ave che. tIrthakaranI pratimAomAM parimANa anekavidha heAya che. gharamAM pUjavAnI nAnI pratimAothI mAMDIne te TheTha devAlayamAM pUjavAnI meTI ane vaLI khaDakamAM kotarI kADhelI athavA chUTI prakASTha pratimAo sudhInAM tenAM parimANa che. kArIgara pratimA taiyAra kare che. tyAre e pUjA gya thaI zake eTalA mATe tenI sthApanAnA amuka dhArmika vidhi karavA paDe che. keI zubha muhUrta khAsa karIne rAte, guru pratimA sAme amuka matro bhaNe che, eka rayapAtramAM ghI, madha, sAkara ane leTanuM mizraNa rAkheluM hoya che temAM eka suvarNa zalAkA baLIne te mUrtine sparza kare che ane te vaDe cakSuo khole che. pachI pratimAnA jamaNuM kAnamAM eka maMtra sAtavAra bhaNe che ane hAtha vaDe tene anekavAra sparza karela che. pratimAnI devAlayamAM sthApanA karavAne prasaMge amuka kriyAo karavAmAM Ave che tenuM varNana have pachI karavAmAM Avaze. keTalIka pratimAo khAsa pavitra manAya che, kAraNa ke tenI utpatti alaikika rIte thayelI manAya che. te svayaMbhU manAya che athavA te deve taiyAra karelI ne keI camatkArathI maLI AvelI kahevAya che. stabhanakamAM (khaMbhAtamAM) pArzvanAthanI evI eka pratimA pUjAya che, te A pramANe maLI AvelI kahevAya che. pavitra sAdhu abhayadevasUri (I. sa. 11 mA saikAmAM) gujarAtamAM jAtrAe AvelA tyAre mAMdA paDyA. rAtamAM jainazAsananI devIe temane daza na dIdhAM ane seDhikA nadIne kAMThe stambhanaka sthAne javAnI emane AjJA karI, tyAM palAza vRkSanA Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 403 ) vanamAM pArzvanAthanI pratimA jaDaze ane pachI tenAthI tamArA rAga dUra thaze ema paNa jaNAvyuM. aneka yAtrIjana sAthe bahu prayAse e stambhanaka gayA, paNa pratimA maLI nahi. ante leAkeAe joyu ke eka gAya amuka sthaLe dha sicyA ja kare che. sAdhu te sthAne gayA ane tyAM AMkhanA palakArAmAM emaNe gaya tikruzrA nAme 30 gAthAonu sneAtra racyuM. AgaLa racelI e gAthA khelatAM khelatAM te eka devIe temane aTakAvI dIdhA, kAraNa ke eTalAthI ja emane devo upara bahu sattA prApta thai gaI hatI. e stAtranA paThanathI, kaI sekaDA varSoMthI tyAM ghaTAi rahelI pArzvanAthanI pratimA pRthvImAMthI dhIredhIre nIkaLI AvI. dhAmika janAe enA upara devAlaya mandhAvyuM ne abhayadeve enI sthApanA karI.4 tIrthaMkaranI pratimA viSe AvI kathAe te aneka che. je tIrthaMkaranu devAlaya hAya che, te tIrthaMkaranI-arthAt mUlanAyakanI-mukhya pratimA uparAMta khIjA jinAnI paNa nAnI moTI pratimAe aneka hAya che. vaLI tIrthaMkaranI pAsenAM sammansIjananI, jemake emanI mAtAnI, pratimA paNa aneka sthaLe pUjAya che. prathama tIrthaMkara RSabhanA putra gAmmaTanI athavA bAhubalinI pR. 272 ) pUjA digambare kare che. pAzrcama bhAratamAM aneka sthAne gAmmaTanI je prakANDa pratimAo che, te uparathI pratimAvidhAnanI adbhuta jainakalAnuM sArU bhAna thAya che.4 e pratimAo prakANDa che, chUTI ubhelI che ane dUrathI jotAM jANe e samasta pradeza upara rAjya karatI hAya evI lAge che. AmAMnI sAthI meTI zravaNa elageAlAmAM ( maisuramAM ) jamInathI 400 phITa uMcA eka khaDaka upara che. te pratimA 56 prITa uMcI che ne pIDha AgaLa 13 fITa paheAnI che. prakANDa zIlAkha DamAMthI kAtarI kADhelI che. gAmmaTa jANe eka varSa lAMbA dhyAnamAM lIna haiAya evA dekhADyA che; kevaLa nagna che, mukha uttara tarapha che, khIlelA padmanA ghATanA Asana upara sIdhA ubhA che. temanA mAthA upara be moTA valmika ( rAphaDA ) che ne temAMthI sApa nIkaLatAM dekhADyA che, temanA hAthapaga upara velA vIMTAI vaLyA Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (404) che. eka kathAmAM lakhyuM che ke e pratimA bhAratanI karAvelI athavA sAthI prAcIna che ane rAvaNe paNa tenI pUjA karelI. gaMgavaMzanA rAjA rAjamallanA maMtrI cAmuDarAyane eka parvatamAM TAI rahelI ane bahukALathI bhUlI javAyelI A pratimA viSe eka vepArIe vAta karI. te uparathI maMtrI pitAnI mAtA ane bIjA yAtrIjana sahita vidhyagirinA A vibhAganI jAtrAe nIkaLe. cAmuDarAye suvarNabANavaDe e parvatane cIrI nAkhe, tyAre temAMthI gammaTanI pratimA dekhAI. maMtrIe e pratimAne upaDAvI, kArIgara pAse tene svaccha karAvI, ane pachI tenI sthApanA karAvI pUjA karI. bIjI kathAmAM lakhyuM che ke pitanapuramAM bharate karAvelI pratimAnuM Adarza laIne cAmuMDarAye pite ja e pratimA karAvI hatI. je zilpIe e taiyAra karI tenuM nAma ghaNuM karIne ariSTanemi (arinemi) hatuM, tenI sthApanA I. sa. 980 nA arasAmAM thaI. kArakalamAM (dakSiNa kAnaDA, madrAsa) I. sa. 1432 mAM kArakalanA rAjA vIrapAmhace gammaTTanI evI ja pratimA karAvI ne tyArapachI vaLI evI bIjI pratimA nuramAM (athavA cenaramAM-dakSiNa kAnaDA, madrAsa) I. sa. 1604mAM cAmuDarAyanA ghaNuM karIne vaMzaja timmarAje karAvI. kArakalavALI pratimA 41 phITathI kaMika ucI ane naravALI 37 phITa uMcI che. baMne zravaNa belagelAnI pratimAne barAbara maLatI che, paNa venuravALInA gAlamAM kaMIka rekhAo hovAthI kaMIka vikRta hAsya kuTI Ave che e tenA saindaryamAM vikRti che. gammaTanI bIjI eka pratimA maisura nagaranI dakSiNe 15 mAIla uparanA eka khaDaka upara che, paNa te mAtra 20 phITa uMcI che.42 sendiryanI yuropIyana bhAvanAnI ane vidhAnanI draSTine anuphaLa A pratimAo nathI e vAta sAcI, paNa sarve yuropIyana pravAsIo eTaluM te ekamate uccAre che ke e asAdhAraNa bhavya che. zravaNa belagolAnI pratimA viSe phargyusana lakhe che ke "IjIpta. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (475 ) bahAra bIje kayAMya AthI moTI ane addabhuta pratimAo che nahiM, ane IjIptamAM paNa je jI AvI che emAMnI keI AthI uMcI nathI." Aje paNa e pratimAne sAcI rIte jagatanA AzcaryomAM mUkI zakAya. kathAomAM jemane sambandha tIrthakarenI sAthe gavAye che temanI pratimAo uparAMta bIjA paNa vividha prakAranA devenI jainadharma sAthe najIve ja sambandha dharAvatA hoya athavA na paNa dharAvatA hoya evA paNa devanI-pratimAonI paNa pUjA thAya che ane evA devAmAM yakSa, kSetrapAla, Indra, dikSAla, gaNeza, hanumAna, graha ane tArA tathA Itara AkAzadeva hoya che. svargavAsI guruonI ane AcAryonI pratimAo paNa karavAmAM Ave che ne temanI vidhipuraHsara pUjA thAya che. vaLI janasamUhanAM paNa citra kotaravAmAM Ave che ane temAM aneka tIrthakaranI pratimAo sAthesAthe ketaravAmAM Ave che, athavA ekAda tIrthakara ane temanI AjubAju vAdake ane cAmarakArene samUha evI rItanAM paNa citra kotaravAmAM Ave che. zilpa uparAMta citrathI tIrthakarona ne devenI pratimAo karavAmAM Ave che ane te vividha prakAranI hoya che. AyAgapaTa nAme eka prakArane chabIone e paTa mathurAmAMthI maLI AvyuM che. lAMbe athavA cerasa pattharane paTa hoya che. tenA upara ekAda jinanuM, ke dharmacaka Adi kaI dhArmika cihnanuM citra hoya che athavA ekAda stUpanuM ane tenI AsapAsa zubhacinha ane pUjA karatA deve athavA manuSyanuM citra hoya che.43 vaLI devAlane ane gharane temaja granthane paNa AvAM citrethI zobhAvavAmAM Ave che. bhIMta uparanAM sethI prAcIna citra risAnI guphAomAM che. je-dubruIlane (Gouveau-Dubrevil) dakSiNa bhAratamAM padukAI pAse sittanavasalamAM I. sa. 7 mA saikAmAM jaina-Dedaka (freseo) catra maLI AvelAM che sauthI prAcIna granthacitra pATaNamAM maLI AvelA 1237 nA varSanA Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 406 ) kalpasUtranA granthamAM che.46 jaina sUkSma citrAnI ( miniature ) saundaryAMnI huiTemAne ane Ananda ke. kumArasvAmIe prazasA karI che. tIrthaMkaracarita Adi jaina citrAmAM dhArmika kalAvidhAnanI barAbara chApa uThI AvelI DAya che, emAM dharmAtmAnI pratimAne paiArANika ghaTanAonAM citrA hAya che; ajanTAnA maDAdaka citramAM ke rAjaputa kalAsampradAyanA citrAmAM sAMsArika ghaTanAe cItarelI hAya che tevI A saMsAraviratinAM citramAM nathI hotI. dhArmika itihAsanA prasaMgeA cItaravAnu pavitra vidhAna kazA paNa parivartIna sivAya ene eja svarUpe rAkhavAmAM AvyuM che ane daDha mudrAnI peThe jamAnAethI AjasudhI jALavI rAkhavAmAM Avyu` che. itihAsa citrAnA vidhAnanA niyamanAM andhana kathAcitrAne nathI tethI kalAdharoe puSkaLa chUTa lIdhI che. zAlibhadranA jIvananAM, mAgalacitrasa MpradAyanI bhAvanAe cItarAyelAM citrA sAkhita ii Ape che ke nityajIvananA parivartanazIla prasaMge cItaravAmAM pazu jainA kuzaLa hatA. musalamAna kALa pUrve cItarAyelAM kalpa sUtranAM sUkSma citra ane phArasI AdarzonI bhAvanAe cItarAcelAM zAlibhadra cAratanAM citrA vacce bhaMga, vastra, raMga ane bIjI aneka vastuomAM je bheda che te kalAnA itihAsamAM bahu mahatvanA che. jainadharmIne sampradAye sampradAye tIrthaMkaronI pUjAnA vidhi nAkhAneAkhA ane anekavidha che. temAM mukhyatve karIne te praNAma karavAnA ane zarIrane amuka prakAre vALavAnA ane pratimAnI AsapAsa pradakSiNA pharavAnA tathA sAthe sAthe ja amuka ma`trA ane stotra bhaNatA javAnA vidhi mahatvanA che. vaLI pUjA prasage aneka bheTA dhavAmAM Ave che. pUjA avidha che, e ATha vidhinI pUjA kharAkhara karavAmAM Ave che ja athavA amuka ja anukrame karavAmAM Ave che evuM kaMi nathI. e ATha prakAra A pramANe cheH-- 1 jaLapUjA-jaLathI siMcana karavuM ane pratimAne snAna karAvavu, 2 candranapUjA--cantanathI arcA karavI, 3 puSpapUjA-kula caDhAvavAM ne tenA hAra paherAvavA, 4 dhUpapUjA-dhUpa karavA, 5 dIpapUjA Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (407) Ati karavI, 6 akSatapUjA-akSata caDhAvavA, 7 nevedya pUjAmIThAI vagerene thALa dharAva, 8 phaLapUjA-keLAM, zrIphaLa, nAraMgI, badAma vagere phaLa caDhAvavAM. pUjAnA A mukhya vidhi uparAMta, pratimAnA mAnamAM vajA caDhAvavI, tenI sAme vAgha sAthe nRtya karavuM vagere bIjA vidhi paNa che.. * dhArmika sthAne jenonAM dhArmika sthAne temanI bhAvanA anusAra vividha prakAranAM hoya che. sAdhuone ane sAdhvIone dhArmika jIvana gALavAnAM hoya che ne tethI temane mATe badhA sayyadAmAM upAzraya hoya che. upAzraya e dharmasaMghanuM mukhya sthAna che. upAzrayane nibhAva zrAvake kare che. tyAM teo potAnI sabhAo bhare che, sAdhuo khAsakarIne sAdhvIo tyAM ja rahe che. upAzrayamAM ghaNuM karIne be mALa hoya che. e laMbacorasa hoya che, lAkaDAnA ne IMTonA bAMdhelA hoya che, enAM chAparAM upara naLIo hoya che, e dezanA gRhasthalekanA rahevAnA gharamAM ne upAzrayamAM ekaMdare kaI khAsa taphAvata nathI. mukhya khaMDa eTale ke vyAkhyAnazALa ghaNuM karIne pahele mALe hoya che ane temAM zetaraMjI pAtharelI hoya che. geo buIlare AvI eka vyAkhyAnazALA joyelI, tenuM varNana A pramANe kare che-"e trIzeka phITa lAMbI ne ghaNuM karIne paMdareka phITa pahoLI haze. enI chata bahu uMcI nahotI ane te kotarakAma vALA thaDA thAMbhalAne AdhAre hatI. bhIte cUne dhoLelI hatI, bArIemAM yuropiyana paddhatinI kAcanI takhtIo hatI. jamIna upara nALIeranI ceTalInI (kAthInI) caTAI pAtharI hatI. cheka bAraNA pAse khaseDI zakAya evA lAkaDAnA kaTherAthI eka khaMDa jude pADavAmAM AvyuM hatuM, e kaTherAne eka daravAjo hate. ema judA pADelA e khaMDamAM eka maMca (pATa) hite, e lAkaDAne kaMika lAMbe pahoLa tathA jamInathI traNeka phITa uMce hatuM. A maMcanI upara AcArya, upadezaka ane gurU temaja tene sahAyatA ApanAra sAdhu athavA ziSya bese che. 49 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 108 ) daravAjA upara temaja dAkhaNIo upara teA kAtarakAma DAya che, khAkI upAzrayamAM pratimAne jevI alaMkAra zAlA hAya chaeN, tevu kazu hAtu nathI. prAcIna kalpasUtramAM lakhyuM che ke cItarelI bhIMtAvALA makAnamAM sAdhu-sAdhvIoe rahevu nahi ane e ja vidhi Aje paNa upAzrayamAM paLAya che. upAzrayamAM sAdhu athavA sAdhvI pAtAnA anuyAyIone upadeza Ape che, temanAM pratikramaNa svIkAre che (karAve che) ane temane dhArmika zikSaNa Ape che. paNa tyAM koI prakAranI pUjA karavAmAM AvatI nathI. pUjA karavAne mATe tA judA ja prakAranAM moTAM bhavya jinamadirA karelAM DAya che. jainomAM paNa sthApatyakaLA bhAratanI kaLA sAthe samAnabhAve ja vikAsa pAmI hatI. e dharmImAM paNa smArakacinho rAkhavAnI bhAvanA tIrthaMkara pachI theADA ja kALamAM jAgrata thaI hatI, paNa chatAM ce IsvIsananI pUrvenA pahelA saikAnAM paNa evAM kAi smAraka Aje maLI AvatAM nathI. enuM kAraNa e che ke prAcIna kALe khIjA bhAratavAsIonI peThe jaino paNa lAkaDAMnAM makAna bAMdhatA hatA. te makAna havApANInA sapATA sAme bahu TakI zake nahi ane tethI ja prAcInakALanAM kAI makAna Aja sudhI TakI zakayAM nathI. yurepiyana saMzodhakonA A mata sAme jainA jarUra vAMdhA uThAve che ane kathAemAMthI pramANa Ape che ke amArAmAM ati prAcIna kALathI pattharanAM devAlayeA ne mahela baMdhAtA AvyA che. paNa bhAratanA prAcIna itihAsa jotAM yurepiyana mata sAthe lAge che eTaluM ja nahi, paNa pAchaLanA kALanI eka prakAranI sthApatya praNAlIthI e matane anumeAdana maLe cheH mandirAnI kamAnAne ne ghummaTane TekavanArA pattharanA thAMbhalA upara temaja e mandirAnI aMdaranA bhAganA Arasa upara ati sundara ane sUkSma kAtarakAma kareluM hoya che te spaSTa rIte lAkaDakAmane anusaratu che ne pAchaLathI enuM anukaraNa patthara upara karavAmAM Avelu che. jainonuM sthApatya aneka prakAre vikAsa pAmyuM che. emAMnA Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (409) eka prakAra stUpa che ane te jenasthApatyanA ArambhakALamAM ja vikAsa pAmyuM hatuM. mahApurUSanA keI avazeSane sAcavI rAkhavAne ke dhArmika ItihAsanA amuka prasaMgane smaraNamAM rAkhavAne hetue stUpa bAMdhavAmAM AvatA, e vAta prasiddha che. stUpa ardhagulInA AkArane hoya che, cerasa pAyA upara caNele hoya che ane zikharapradezamAM chatrane (rAjacinha) ghATa hoya che. enI aMdara cAre bAjue pharavAne mArga hoya che. e siAnI cAre bAjue kaThere hoya che ne tene cAra dizAe cAra daravAjA hoya che. stUpa khAsa karIne baddho bAMdhatA ne tenI aMdara nirvANa pAmelA mahAtmAonA avazeSa rAkhatA, AthI karIne pahelAM ema mAnavAmAM AvatuM ke badhA stUpa vinA apavAde bauddhonA ja che; paNa tyArapachI e. phararane (a. Fibrer) mathurA pAse eka jainastUpa ja AvyuM ne rAmanagaramAM bIjo eka maLI AvyuM, tyArathI khAtarI thaI ke jaino paNa stUpa bAMdhatA. jo ke teo avazeSa rAkhatA nahetA vaLI vetAmbara granthamAM stUpa viSe ullekha che ema leImAne paNa batAvI ApyuM che. jI. breIlara mAne che ke caitya zabda prathama mandiranA bhAvane sUcavatuM nahotuM, paNa svargavAsI gurunA smaraNane arthe bAMdhelA smArakacinhanA bhAvane sUcavate hate. keTalAMka aiviSe dharmagranthamAM varNana Ave che temAM lakhyuM che ke emanI upara chatra che; ane chatra te stUpa upara hoya che. bIjuM kaI devAlaya upara hetuM nathI. mathurAmAM patthara uparanuM eka citra maLI AvyuM che, temAM stUpa ane tenI pUjA karatA kinnara ane garuDa athavA supaNa deve cItaryA che. pachInAM kALamAM zrIpUjyanAM athavA te bIjA koI prakhyAta sAdhunAM samAraka svapane badale bIje prakAre 2khAvA mAMDyA. rAjaputAnAmAM e prakAranA smArakane chatrI kahe che ne e rAjaputa rAjAnA smaraNamAM baMdhAvAtI chatrInA (riktasamAdhi) ghATanI hoya che. pAlItANAnA eka lekhamAM lakhyuM che ke prakhyAta hIravijaya (pR. 68) upavAsa (anazana) karI svargavAsI thayA, tyArapachI emanI pAdukA AdIzvaranA devAlayanI Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (820) pAsenA eka mandiramAM padharAvI, zravaNa khela gAlamAM dvigambarAnAM aneka smAraka maLI Ave che. jainonAM devAlayeAmAM sauthI prAcIna ane prakANDa tA guphAmandirA che. devasthAna banAvavAne temaja sAdhuone vasavAnAM sthAna anAvavAne khaDakA kArI kADhavAnI kaLA i. sa. 3 jA saikAthI zarU thaI hAya ema jaNAya che. vakhate paradezI Ada uparathI e utpanna thaI hAya. kai vicArI cai zakAya nahi eTalA prAcIna kALathI ijIptamAM e kaLA hatI ne 6ThThA saikAmAM IrAna gaI. nakSa -I-rUstamanA khaDakAmAM darAyasanuM ane tenA vaMzajonAM smArakA kAtarI kADhyAM che. mahArAjA azoke peAtAnA rAjyakALanA 12 mA ane 19 mA varSomAM kharAkharanA khaDakamAM ( bihAramAM gayAnI uttare 16 mAila upara) guphAo karAvI hatI, tyArathI hajAra varSa karatAM ce lAMbA kALa sudhI bharatakhaMDanA nAnA pradezomAM kalAnI dRSTie guphAo kAtarAtI hatI. hinduonI ne aiddhonI spardhAmAM jainoe paNa. dhAmika hetue guphAo kAtarAvI che. erissAmAM AvelA udayagirimAM (I. sa. pU. 150?) vijApura jIllAmAM AvelA bAdAmImAM ( i. sa. 650 ne sumAre ) ane haidarAbAda rAjyanA AraMgAbAda javAmAM AvelA ileArAmAM ( 9-10 mA saikAmAM ) AvelI jainaguphAo sauthI prakhyAta che. e guphAomAM nAnA moTA aneka khaDA che ne cAka che. tenI bhAtAne citrAthI sajAvI che, emAM vividha prakAranA sundara stambhA ane tIrthaMkarAnI ane devAnI aneka pratimAo che. IleArAnA 5 jaina guphAmandirAmAMthI ekamAM IMdrasabhA che. temAM bIjI aneka pratimAo uparAMta mahAvIranI sundara pratimA paNa che. esarImAM IndranI pratimA che; e guphAmAM bhAratanI aneka pratimAone Adarze pratimA keAtarI che. paNa guphAmandirA karatAM ce vadhAre sundara tA sapATa pradeza upara jainonAM tIrthaMkaramandirA che. meTA devAlayamAM ghaNuM karIne AgaLa khullA maMDapa, tyArapachI sabhAmaMDapa ne tyArapachI ga`gRha DAya che ne e garbhagRhamAM mUlanAyakanI pratimA haiAya che; cAre Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (411 ) bAjue gekha ne bhecara hoya che ne temAM tIrthakaranI pratimA hoya che ane e sA upara mandirane ghummaTa Avele heAya che. mandiranI sAme ceka hoya che ne te ghaNuM karIne khaDe hAya che ane e samasta pavitra pradezanI cAre bAju jAtrALuone utaravAnI dharmazALA hoya che. uttara ane dakSiNa bhAratanAM ( tyAM bastI kahe che) jenamandire kaLAmAM ne raulImAM game teTalAM judAM haze teya eka ja prakAre bAMdhelAM paNa hoya che." uttaramAM temaja dakSiNamAM caturmukha devAlaya bAMdhavAnuM valaNa vadhAre che. e devAlayane cAra dvAra hoya che ne temAMnA dareka dvAre thaIne eka athavA aneka tIrthaMkara pratimA samIpa jaI zakAya che." dakSiNamAM vaLI devAlayo eka judA ja prakArane ghATe baMdhAya che. dakSiNa kAnaDAmAM mUhUbidrinI (mUdambire) keTalIka bastIone eka upara eka ema be ke traNa paDALa hoya che ne tethI te nepALanAM devAlaya athavA cInanA buraja jevI dekhAya che, kASThasthApatyanI kArIgarI A bastIomAM kaMIka dIsI Ave che. bIjA eka prakAranAM dhArmika makAna te dakSiNamAM ja daSTigocara thAya che. ene bedA kahe che. zravaNabelagelAmAM ane bIjA sthaLoe gammaTanI pratimAonI cAre bAju AvAM makAna che, e makAna uparathI ane bAjuethI khullAM hoya che. - aneka jaina devAlayanI AgaLa eka prakAraDa staMbha ubhe karela hoya che, ene mAnastambha kahe che. ene cAre bAjuethI zaNagArelA hoya che. mAnastaMbha ane mandiranI vacce kaI kaI vAra vajAstambha paNa hoya che. e stambha lAkaDAne hoya che ne ene tAMbAne patare mahele hoya che. ' zrAvaka dhanAlyonA dAnathI ja sarve mandira baMdhAyAM che. Aje paNa evA dAnavaDe kiMmatI mAlamazAlAthI bhavya mandira baMdhAya che; aneka zrAvake ArasapahANanAM mandire baMdhAve che. vaLI evAM mandira aneka baMdhAya che ne nAnA nAnA saMghe paNa pitAnAM AgavAM maMdira baMdhAve che. mahAvIranA anuyAyIo jyAM hoya Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evAM sAM moTAM nagaramAM eka ke vadhAre mandira hoya che. ane keTalIka vAra te jarUra karatAM paNa vadhAre hoya che, eTaluM ja nahi paNa keTaleka sthaLe te puSkaLa mandira, eka ekane ane rahelA hoya che. madhyaprAntomAMnA chatrapura rAjyamAM khajUrAho nAme sthAne, rAjaputAnAmAM Abu upara, kAThiyAvADamAM zatruMjaya ane giranAra upara AvA prakoranAM prakhyAta mandira che. A mandiranagarane jeyAthI pravAsInA mana upara bahu bhavya chApa paDe che. jyAre e mandire mandire phare che ane gokhe gekhe tIrthakarenAM biMbane gADha zAntimAM praphullavadane jue che tyAre jANe pote ke jAdugamAM hoya ema ene lAge che. jainamandiranA andaranA bhAgamAM paNa evI ja chApa paDe che. dhULakaTa bharce jhAMkhe divase tApamAMthI ArasanA banAvelA maMdiranI zItaLa chAyAmAM je jAya che tenA mana upara tyAM birAjatA vItarAga jinanI gADha zAntithI kaMI ajaba chApa paDe che. mandiranA starNonI ne kamAnAnI sundaratAthI ane surekhatAthI temaja maMDapanI zuddhatAthI paNa evI ja chApa paDe che. bezaka badhAMya mandira kaMI kaLAnI daSTie sarakhAM sundara hetA nathI, vartamAnakALamAM kaLAnI daSTizUnyatAthI ane zaNagAranA DhagalA karI nAkhavAthI temAMthI pUjyabhAvanAnI lAgaNI naSTa thAya che, ane evAM kalAhIna makAne te Aje jainetara lokomAM paNa puSkaLa thAya che. maMdiramAM mukhya pratimA mULanAyakanI eTale amuka jinanI hoya che ane mandiranA e adhiSThAtA deva che, temaja bIjA tIrthakarenI ane temane pUjanArA yakSenI ne devenI paNa pratimAo hoya che. vaLI aneka mandiremAM (bezaka sA jaina sampradAyanAM mandiremAM te nahi ja) hanumAna, bhairava, mAtA Adi hindudharmanI devadevIonI pratimAo paNa hoya che. dhArmika upagane mATe keTalIka vastuo goThavelI hoya che, temAM mukhyatve karIne bhaMDAra, lAkaDAnI peTI, tIrapAI, ghaMTa, dhUpadAnI temaja vividha prakAranAM vAsaNuM hoya che. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) pUjArI maMdiramAM pratimAnI pUjA kare che, tene saMgha taraphathI pagAra temaja bheTamAMthI kaMIka bhAga maLe che. e pUjArI brAhmaNa athavA bIjI kaI nAtane eTale ke vANiye, mALI, kaNabI, bAreTa ke bIjo koI hoya che. digambare to jainane ja. pUjArI rAkhe che, paNa vetAmbare tIrthakarane mAnato na hoya evAne paNa tIrthaMkaranI pUjA karavA rAkhe che, te kaI paNa nAtane hindu hoya, paNa mAMsAhArI ane madyapI te na ja ho joIe. vaLI amuka amuka kiyA te dhArmika zrAvake pote paNa kare che ane ema karavAmAM puNya thatuM mAne che. amuka amuka kriyA karavAne hakka levA mATe amuka paisA ApavA paDe che. meTAM maMdiramAM te aneka zrAvake e puNyakArya karavAnI IcchA rAkhe che ane ekameka sAthe eTalA mATe evI spardhA kare che ke pelI ke bIjI pUjA karavAnA haka mATe pUjArI rItasaranI hararAjI kare che. A hararAjImAM sAmAnya rIte amuka zera ghIthI e haka kharIdAya che; vAstavika rIte te e dhI ApavAmAM AvatuM ja nathI, paNa enI kiMmatanA rUpiyA ApavAmAM Ave che. e kiMmata ApatAM ghIne je Ajane bhAva che te gaNavAmAM AvatuM nathI, paNa ghaNuM karIne bahu varSo pUrve ke amuka varSe je kaI bhAva hatuM te ne te ja AjasudhI gaNavAmAM Ave che. je mANasa sarvathA zuddha heya te ja pUjAmAM bhAga laI zake. eTalA mATe pUjA karanAra, pUjA karavA pese te pahelAM, nahAya che ane amuka vastra pahere che. e vastra moTe bhAge mandiranA AgalA khaMDamAM rAkhavAmAM Ave che. vastramAM mukhyatve karIne chetI ne uttarAsana hoya che, tyArapachI pUjAnA upayogamAM levAtAM keTalAMka vAsaNa hoya che ane vaLI mukhapaTTI, Asana ne nAne caravaLa hoya che. devapUjAne samaye ghaNuM karIne joI paNa paheravAmAM Ave che. maMdiramAM je vastuo ANavAmAM AvelI hoya te pachI saMsArakAryamAM vAparI zakAya nahi; tethI pUjA karanAra e sau vastuone potAnA gajavAmAM mUkI rAkhe che. dhArmika Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) kriyA karatA pahelAM bIjI keTalIka taiyArIo karavI ghaTe che. teTalA mATe pUjA karanAra pitAne kapALe ane kAne kezaranAM amuka cinha kare che temaja hAtha upara, chAtInI vacamAM ne kaMTha upara rekhAo tANe che. devanI pUjA sAdhAraNa rIte divasamAM traNa vAra thAya che. pUjA pAchaLa pR. 406 upara jaNAvyA pramANe aSTadhA hoya che. pratimAnI jalapUjA te divasamAM eka ja vAra thAya che, bAkInI bIjI badhI pUjAo vArevAre thAya che. zuddha purUSa ane jemaNe snAna karyuM hoya ane vidhisara svaccha vastra paheryA hoya te ja prathamanI traNa pUjA-jalapUjA, candanapUjA ane puSpapUjA-karI zake, kAraNake emAM pratimAne sparza kare paDe che. bAkInI badhI pUjAe mandiramane kaI paNa mANasa, strIo suddhAM, kaMI paNa khAsa taiyArI vagara karI zake che. amuka vAra tahevAre ghaNAM madiramAM abhinaya paNa karavAmAM Ave che. te vAre daza bAra bALaka vividha vAgha sAthe gAya che ne nRtya kare che. e bALake abhinayane anukULa nATyavastra pahere che ane zarUAtamAM sai sAthe nRtya kare che, tyArapachI bebe maLIne nRtya kare che ne bIjA bALakoe potAnA hAtha uMcA karIne banAvelA daravAjAmAM thaIne nIkaLI jAya che. dareka aMkane ane tIrthakaranI pratimAo sAme ubhA rahIne tetra gAya che ne namana kare che. e vAta jANavA jevI che ke (kamamAM kama vetA mbara panthamAM ) strIo ane vidhavAo paNa pUjAmAM bhAga laI zake che. maMtra taMtra. hinduonI ane bIjA dharmanA anuyAyIonI peThe jeno paNa, vyakitanA temaja samaSTinA nazIba upara zubha ke azubha asara karanAra amAnuSika sane mAne che. A sarvemAM amuka sImAbaddha ja zakitao hoya che ane teo pite paNa zAzvata jagatacakrane niyame temaja karmane ane punarjanmane niyame paNa Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5) baMdhAyelAM hoya che, paNa pUrvajanmanAM karyA kamane phaLe emane evI sthiti prApta thayelI hoya che ke manuSyanA nazIba upara zubha ke azubha asara karI zake. jagatanA bandhanamAMthI mukta thayelA jIne te svAbhAvika rIte ja e kazuMya na karI zake, paNa bIjA badhAne amuka sImAmAM sukha ane duHkha ApI zake ane tethI e sau temane tRpta karavAne ane temanI kRpA prApta karavAne prayatna kare che. badhI prajAomAM pUjA ane maMtra taMtra ekamekanI sAthe ja cAlyAM Ave che. e be vacce spaSTa bheda jainomAM paNa nathI. kAraNake tIrthakarenI pUjA uparAMta emaNe hiMduonAM aneka deva devIenI paNa pUjA svIkArI che ane A pUjAmAM maMtrataMtranuM paribaLa vadhAre che. AthI jaina jyAre gaNezanI ke mAtAnI pUjA kare che, tyAre e pUjA pite zuddha thavAne nahi, paNa tenI kRpA prApta karavAne ane aihika ke AmuSmika sAMsArika lAbha pAmavAne kare che. e devanI pUjAne sAmAnya vidhi te ApaNe pAchaLa varNavI gayA chIe eTale have te A prakAranI pUjAnA khAsa vidhi viSe ja varNana karIzuM. A prakAranI pUjAnA deve te nIca prakAranAM sa hoya che. manuSyanA bhaitika jIvana upara asara karanAra sauthI prathama te AkAzanAM tattva che ane temAM khAsa karIne 9 graha ( narI AMkhe dekhAtA pAMca uparAMta sUrya, candra, rAhu ne ketu), 12 rAzI ne 28 nakSatra che. mANasane janmasamaye AkAzamAM e je sthAne hoya che, te navA janmelA bALakanA nazIba upara puSkaLa asara kare che. te uparAMta rAzInuM sthAna vadhAre mahattvanuM gaNAya che, kAraNake upanayana, vivAha, dIkSA vagere sarve mahattvanA saMskAramAM zubhamuhUrta pasaMda karavAmAM Ave che. jainonuM gaNita temaja phalita jotiSa meTe bhAge hinduone maLatuM Ave che, paNa amuka amuka mahatvanA viSayamAM juduM paNa paDe che. (pR. 24ra sarakhAvaze) badhA bhAratavAsIonI peThe jaino paNa mAne che ke karmanA niyama virUdra grahanuM kazuMya paribaLa cAlI zake nahi; karma ane graha Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekamekanI sAthe gADha sahacAra rAkhe che ane jyotiSa te mAtra eTaluM ja karI zake ke tethI amuka mANasanAM karmaphaLa grahadvArA jANI zakAya. A matane svIkAra karIne je dareka tIrthakaranA jIvananA pAMca mahAprasaMge (kalyANake)nI sAthe paNa amuka nakSatrane saMbaMdha De che ne mAne che ke tyAre candra te prasaMge te nakSatramAM hatA. vaLI jaina tiSIo dareka tIrthakarano ekeka graha sAthe paNa saMbaMdha je che-6 ThThA tIrthakara sAthe sUryane 8 mA sAthe candrane; 12 mAM sAthe maMgaLane; 13 mA, 14 mA, 15 mA, 16 mA, 17 mA, 18 mA, 21 mA ane 24 mA sAthe budhane 1 lA, 2 jA, 3 jA, 4 thA, 5 mA, 7 mA, 10 mA ane 11 mA sAthe bRhaspatine 9 mA sAthe zukane; 20 mA sAthe zanine 22 mA sAthe rAhune ane 19 mA ane 23 mA sAthe ketune saMbaMdha joDe che. maMtre bhaNIne ane bheTa dharAvIne grahonI pUjA karavAmAM Ave che, temanAthI thatI asarane amuka zAnti pAThathI ne tevI kiyAethI naSTa karavAmAM Ave che. jainadharmanA granthomAM grahonI zakti viSe sAmAnya rIte svIkAra karavAmAM Ave che ane tethI temane dhArmika kriyAomAM paNa sthAna maLeluM che, paNa bhUtapretanI sattA viSenI mAnyatA te mAtra lokika che ane buddhizALI jaino ene mAnatA nathI. mANasanAM duHkha bhUta vadhArI zake evI mAnyatA sAmAnya rIte sarvatra, strIomAM ne abhaNamAM te khAsa ghara karI rahI che. jakhanI (yakSiNI) eTale ke marI gayelI strI bALakone khAsa naDe. jyAre keI bALaka mAMduM paDe, tyAre loka kahe che ke enI marI gayelI oramAna mA ene naDe che ane gharanI pratimAosAthe e mAnI paNa dhAtunI pratimA rAkhIne tenI pUjA karavAnuM sUcave che. je bALaka sAjuM thAya te mAnelI mAnatA pUrI karavAmAM Ave che; mUrtinI AgaLa sevAsaNa (saubhAgyavatI strI) ne netaravAmAM Ave che, temane jamADavAmAM Ave che ne kaMIka bheTa ApavAmAM Ave che. bALaka meTuM thatuM jAya tema tema vividha prakAra Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 417 ) nAM bhUta tene aneka prakAranA duHkhamAM ne maMdavADamAM nAMkhe che ema manAya che. temane zAnta karavAne bhuvAne melAve che, bhuvA maMtarajaMtara bhaNe che, mAMdAne zarIre rAkha lagAve che, tene mAdaLiyAM madhe che ane ema aneka rIte bhUtane jhaDI kADhavAnA prayatna kare che. vaLI bhUtane vaLagADa dUra karavAne mATe amuka divase tene bAkaLA mUke che, athavA je vRkSamAM e rahetu manAya che tenI cAre khAjI pANInI dhAra karavAmAM Ave che athavA teA khIjI rIte e bhUtane prasanna karavAnA prayatna thAya che. vaLI bIjA dharmanA anuyAyIonI peThe jaino paNa bhuMDI najarane mAne che. keTalAka mANaseAne evI bhuMDI najara saheje lAge che; aneka kAraNe lAge che; jemake mAtAnA zarIra sAthe saMbaMdha rAkhatA bALakane nALa vadheratAM temAMthI nikaLatu leAhI jenI najare paDe che tenI paNa najara lAge che.18 jee khAsa karIne rUpALA hAya che, ke DAhyA hoya che ke bIjI rIte sukhI hoya che tevA viziSTa mANasAne paNa najara lAgatI manAya che. kALA raganA upayAgathI evI najarane vALI devAya che; teTalA mATe vAra tahevAre sundara vastra paheryAM' hAya tevI strInA vastrane kALA dvArA khAMdhe che athavA rUpALA bALakane gAle mezanA cAMllA kare che. eve ja hetue varakanyAnA sukhanI mIThAzamAM kaMIka khaTAzanA pAsa devAne mATe lagna prasa Mge varanI pAghaDImAM ke kanyAnA vasramAM lIMbu khAMdhavAnA rivAja che. khALakane tAva Ave che tyAre tene najara lAgI che ema leAka kahe che; ene sAjo karavAne mATe eka vADakAmAM rAkha, mIThuM, dANA, rAI ane evA bIjA padArtho mUke che ne pachI te vADakA mAMDhAnI pathArI nIce-mUke che. jyAre mAMde sAnta thAya che tyAre te vADakAnI cIjo cakale DhALI Ave che. ahIM varNavelA jAduprayAgA ane rivAjo uparAMta bIjA paNa aneka vaheme jaino mAne che, paNa te badhA ahIM varNavavAtuM praceAjana nathI. vaLI bharatakhaMDamAM jaino aneka rIte melI 13 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 418) vidyAnA jANanAra manAya che. jemsa ToDa (James tod) emane vediyavAna athavA rAjasthAnane manI (magi) " kahe che. te temane viSe varNana kare che ke teo jAduvidyAmAM bahu paDyA che e Apa vAraMvAra leka mUke che.59 teja Aropa dakSiNa bhAratamAM jaino upara mukavAmAM Ave che ema madurAsthalapurANa nAme madurAnA mandirane itihAsagrantha vAMcavAthI jaNAze. jAduvidyA sAthe bIjI paNa evI keTalIka vidyAne gADha saMbaMdha che. emAM sauthI mahattvanI vidyA zakuna jevAnI-phalita jyotiSa che. phalita jyotiSa uparAMta paNa zakuna jevAnA ghaNA upAyo mAnavAmAM Ave che. zakuna apazakuna aneka rIte jANI zakAya che. mANasa jyAre pravAse nIkaLe che, tyAre amuka vastuo ke prANIo tene sAme maLyAnAM varNana jaina kathAomAM vAraMvAra Ave che. e badhAMthI zubha ke azubha thaze evuM sUcana thAya che, keTalAMka svama paNa maMgaLasUcaka hoya che. svama thavAnAM 9 kAraNa gaNAya cheH (1) svama pAmanAra manuSyanI cintA, (2) maMdavADa, (3) anubhava, ne (4) svabhAva hoya te pramANe tene svama Ave; (5) teNe kaMI sAMbhaLyuM hoya, ke (6) joyuM hoya ke (7) puNya athavA (8) pApa karyuM hoya te te pramANe paNa svama Ave; temaja (9) keIkeIdeve ke uMcA prakAranA keI satve tene svama mekahyuM (ApyuM) hoya. pahelAM 6 prakAranAM svamane kaMI artha nathI, bAkInA traNa prakAranAM svapra zubha-ke azubha-sUcaka gaNAya che. mahattvanAM svama 72 prakAranAM hoya che. temAMnAM 30 te mahAsvama gaNAya che ne te kaI mahApuruSanA janmanuM sUcana kare che. tIrthakaranA janmanuM sUcana karanArAM 14 ( digambara 16 ) svama viSe pRSTha 252 upara lakhyuM che. bIjA zalAkA puruSanA ke rAjAnA ke mahAtmAnA janma viSe paNa AmAMnA amuka svo sUcana kare che. AvAM maMgaLasUcaka sva uparAMta amaMgaLa sUcaka sva paNa hoya che. rAjA candragupta AvAM amaMgaLa sUcaka svamo joyelAM ane magadhamAM 12 varSane duSkALa paDavAne hatuM, te vAe sUcavyuM Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) hatuM, temaja bharate 16 svama jeyAM hatAM ane brAhmaNa jAtine vinAza thavAne have e te svaproe sUcavyuM hatuM ema manAya che.* vizeSa bhAga. zrAvaka dharma, nitya karma, prabhAtathI sadhyA sudhI dhArmika zrAvake aneka karma karavAnAM hoya che. prabhAtamAM brAhma muhUrtI (cAra ghI rAtri hoya tyAre) uThe, parameSThI maMtra bole ane pavitra vicAra kare. pachI ene cha Avazyaka karavAnAM hoya che. te nIce pramANe che: 1 sAmAHi badhAM ariSTomAMthI mukata rahevAne mATe vicArane antarmukha karIne samabhAvamAM rahevuM ane amuka pratijJAo levI. 2 caturvirAti binastutiH 24 tIrthakaranI stuti. 3 vana gurUbhakti. 4 pratimay: pApane pazcAttApa (pR. 383). 5 amuka AsanamAM (pR. 382) besavuM jethI jIva bhautika baMdhanamAMthI mukta thAya. 6 pracAsyana: amuka khAdya padArtha tajavA viSenI pratijJA levI (pR. 385) * Avazyaka game te ghera ke game te upAzrayamAM karI zakAya ane te prAtaHkALe ane sAyaMkALe karavAnAM che, te uparAMta sAmAyika game eTalI vAra karI zakAya. upAzrayamAM jaIne dharmakathA paNa sAMbhaLavI joIe. sthAnakavAsI pitAnI sarva kiyA upAzrayamAM kare che te spaSTa che, paNa mUrtipUjake te uparAMta, divasamAM kamamAM kama eka vAra maMdire pUjA karavA mATe javAnuM hoya che. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) zrAvake aMdhAruM thatA pahelAM khAI levuM joIe. ati dhaniSTa te divasamAM eka ja vAra khAya che ane khAtA pahelAM sAdhune ke bhukhyAne khAvAnuM ApavuM joIe. * zrAvaka rAte suvA jAya che, tyAre pharI dhAmika maMtra bhaNe che ane pavitra vicAromAM lIna thAya che, jene pariNAme ene zubha svama Ave. hindudharmanI asarathI ghaNA digambara jeno vaidika hemAgnine paNa mAne che; AdipurANa 347-348 ne mate prabhAta-madhyAnhasAyaMkALe ema traNa vAra trASabhanAM anyeSTi saMskAranAM samaraNamAM agni kara joIe. vaimittika karma miNa zrAvakenuM janmathI te maraNa paryatanuM samasta jIvana dhArmika karmakriyAothI paripUrNa hoya che. AmAMnI ghaNuM karma kriyA temane ane hinduone sAmAnya che ane keTaleka aMze hinduonA dharmamAMthI ja emaNe lIdhelI hoya ema jaNAya che. keTalIka vizeSa kriyAo judA judA sampradAyamAM ne judA judA dezamAM judI judI rIte thAya che. e pUrva kALe paNa eka sarakhI thatI nahatI. Aje vetAmbaremAM je kiyAo thAya che tenI uMdha vigatemAM ane bhedamAM utaryA vinA ja temAM je mahattvanI che tenuM saMkSipta diggadarzana karI javAne ahIM prayatna karIzuM. kaMpa manuSyajIvanane lagatA je saMskAra karavAnA hoya che temAMnA keTalAka te tenA janma pahelAM karavAnA che. jyAre mAtA garbhavatI thAya che ne tene garbha pAMca mAsane thAya che, tyAre brAhmaNane belAve che ne padhAna saMskAra karAve che. te prasaMge garbhiNIne tenA patinI DAbI bAjue besADe che, tenA vastrane cheDe tenA patinA vastranI sAthe bAMdhe che tenA upara pavitra jaLa chAMTe che ane zAntidevInuM stotra ane bIjA pavitra maMtra bhaNIne AzIrvAda Ape che. asurethI, vanapazuothI ane badhA prakAranA bhayathI mAtA tathA Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41) garbhanuM bALaka rakSaNa pAme ane temane sukhaprApti thAya eTalA mATe temane devI baLa maLe e e stotra ane maMtrapAThane hetu che. garbha AThamA mAsamAM hoya tyAre puMsavana saMskAra karavAmAM Ave che. putra avatare evI IcchAe A saMskAra karavAmAM Ave che. A saMskAra prasaMge, putrajanmane zubha eve kaI divase rAtamAM pAchale pahere tArAvALA gagana nIce navAM vastra paherelI garbhiNune besADe che ne gurU tenA upara pavitra jaLane abhiSeka kare che; ajavALuM thaye A saMskAra thAya che. te prasaMge je maMtra bhaNavAmAM Ave che te vaDe, garbhamAM pravezelA jIvane tene saraLatAe janma thAya evA AzIrvAda ApavAmAM Ave che ane e jIva mAbApanuM sukha temaja kuTumbanI AbarU vadhAre evI AzA pradarzita karavAmAM Ave che. pachI tarata garbhiNI piyera jAya che ane prasavanI vATa jue che. bALaka janme che eTale tene nALa vadheravAmAM Ave che ane mAtA tathA bALaka baMnene navaDAve che. jozI navIna jagatmavAsInA janmAkSara lakhI le che. guru AvIne candananA ane bIlInA lAkaDAne bALe che, tenI bhasma kare che. e bhasmane rAImIThAmAM meLavI tenI piTalI bAMdhe che. te poTalI upara sAta vAra aMbikAmaMtra bhaNe che ane bALakanuM rakSaNa karavA e maMtrathI e devInI prArthanA kare che. pachI e poTalImAM loDhAne kakaDe, rAtuM caMdana vagere umere che, kALe dere bAMdhIne e poTalI pachI gharanI keI AdheDa strI bALakane hAthe bAMdhe che. janma pachI trIje divase gRhastha guru Ave che. te sUryapratimAnI pUjA kare che ne tyArapachI sundara rIte vibhUSita mAtAne ane bALakane sUrya sAme laI jAya che, mAtA te prasaMge bALakane hAtha upara mUkIne laI jAya che. guru e baMnene sahasakiraNa dinakaranAM darzana karAve che ane te prasaMge te baMne sukhI thAya evA maMtra bhaNe che. saMdhyAkALe sudhAkara tArA pati cUndranAM paNa e ja rIte darzana karAve che ane tenI pUjA karAve che. A saMskArane sUrya darzana kahe che. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) te ja divase rAzana saMskAra karavAmAM Ave che. mAtA stanamAMthI bALakane dUdha pIvarAve e viSayane vidhi guru karAve che ane bALaka nigI tathA dIrdhAyu rahe ema maMtrathI AzIrvAda Ape che. janma pachI 6 ThThI rAtre guru sUtikA gRhamAM paNa saMskAra karAve che. e saMskAramAM brahmANI, mAhezvarI, kaumArI, vaiSNavI, vArAhI, IndrANI, cAmuNDA ane tripurA e ATha mAtAonI-rakSaNadevI onI-pUjA karavAmAM Ave che. maMtravaDe temane AmaMtraNa devAmAM Ave che, tyAM padhAravAnI prArthanA karavAmAM Ave che ane pachI emanI sugandha,puSpa, dhUpa-dIpa-akSata-ane naivedya pUjA karavAmAM Ave che,bALarakSaNanI mAtA SaSThInI paNa eja rIte pachI pUjA thAya che. rAte bALakanI mAtA sAthe keTalIka sovAsaNa strIo jAgaraNa kare che. bIje divase savAre "mAtAjI! Ava! atu!" ema kahI guru ekeeke se mAtAone vidAya kare che, pachI maMtrelA jaLathI bALaka upara sAMcana kare che ane AzIrvAdamaMtra bhaNe che. prasavane kAraNe mAtA azuddha thaI gaNAya che. e azuddhi amuka divasa pachI TaLe che ane judI judI nAtemAM e divasenI saMkhyA paNa judI judI hoya che. brAhmaNe 10 divasa pALe che, kSatriya 12, vaizya 16 divasa ane zudra eka mAsa pALe che. e kALa pUre thaye bALaka, mAtA temaja kuTumbIjane snAna kare che ane guru temane zuddha kare che. A saMskArane zurA saMskAra kahe che. uparanA saMskArane ja divase athavA be traNa divasa pachI vAmajarA saMskAra karavAmAM Ave che. kuTumbanAM sai manuSya ekaThAM thAya che, guru Ave che ne sAthe jozI paNa Ave che; pachI kAgaLanAM bhuMgaLAmAMnA janmAkSara jozI ukele che. 12 senAnA,-12 rUpAnA12 trAMbAnA sikkA, 12 phaLa, 12 zrIphaLa ne 12 bIjAM phaLa vaDe sagAM saMbaMdhIo lagnanA ane bIjAM 12 nakSatranI pUjA kare che. tevI ja rIte e sarve nava nava vastuo vaDe nava grahanI pUjA kare che. pachI kuTumbIoe te bALakanuM nakkI kareluM nAma guru eka pheInA kAnamAM kahe che. tyArapachI sau jinamandiramAM jAya che, Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (423) tyAM mAtA ane bALaka tIrthaMkaranI pUjA kare che ane tyArapachI jinanI samakSa phaI bALakanuM nAma prasiddha kare che. tyArapachI bIjI paNa keTalIka kriyAo karavAnI hoya che. gharanI andaranI jinapratimA sAme paNa keTalIka kriyAo karavAnI hoya che. A pramANene vigatavAra ne saMpUrNa nAmakaraNa saMskAra te prathamaputrane prasaMge ja karavAmAM Ave che; bIjA putrane prasaMge e saMskAra sAdI rIte karI nAMkhavAmAM Ave che ne putrIonAM nAma te vinAsaMskAre ja mAtA pArva de che. je nAme kathAomAM ne dharmagranthamAM Ave che tevAM nAme pADavAM e sAruM gaNAya che; jema ke nAkhavadAsa (ASabhadAsaRSabha dAsa), ajitaprasAda (ajitanI kRpA pAmele) vagere. hinduonI peThe jaino paNa keTalIka vAra sAdAM nAma pADe che; jemake gheDu (marAThI, patthara), kalAppA ( kAna, vana) vagere. keTalIka vAra kuDA asurone rIjhavavA mATe paNa AvAM nAma pADavAmAM Ave che, jethI pachI evAM nAmavALAne e naDe nahi. putra hoya te tene chaThTha mAse, putrI hoya te tene pAMcame mAse prAzana saMskAra karAvavAmAM Ave che. gurU keTalIka kriyAo karAve che, tyArapachI mAtA kuLadevIne dharAvela kherAka bALakanA meMmAM mUke che. bALaka jyAre 3, 5 ke 7 varSane thAya che, tyAre gurU tene vadha saMskAra karAve che. A saMskAramAM mAtAonI vidhipurasara pUjA karavAmAM Ave che ane te samaye bhaNAtA matromAM jaNAvyA pramANe bALakane jainadharmamAM levAnI kriyArUpa tenA kAna vidhavAmAM Ave che. tyArapachI game te samaye gudA saMskAra karavAmAM Ave che. gurU mAtAonI pUjA kare che, pachI vALaMda bALakanuM mAthuM muMDe nAkhe che; uparanA traNa varNana chekarAne mAthe vaccovaca eTalI rahevA de che. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (424 ) janma ne lagna vaccene sauthI mahatvane saMskAra upanayana saMskAra che, bALakane guru pAse mokalavAne e saMskAra che. uparanA traNa varNanA kumArene ja A saMskAra karavAmAM Ave che. brAhmaNane garbhAdhAna pachI 8 me varSe, kSatriyane 10 me ane vaizyane 12 me varSe A saMskAra karavAmAM Ave che. zudrane A saMskAra karavAmAM AvatuM nathI. bALakane upavita paherAvavuM e A saMskAramAM mahatvanuM aMga che. A saMskAranI dhArmika kriyAo zarU thAya te pahelAM bALakane snAna karAve che, pachI tene zarIre tailamardana karAve che. saMskAra karavAne divase bALakanA vALa utArI de che. ghara AgaLa vedI racIne tenI upara jinapratimA padharAve che. maMtra bhaNuM vedInI pradakSiNA karyA pachI bALakanI pAse amuka kriyA karAve che. tyArapachI te bALaka gurUne page lAge che ne kahe che ke "gurUdeva ! huM varNavinAne, samyapha cAritra vinAne, maMtra vinAne, jJAna vinAne, dharma vinAne, zuddhi vinAne, brA vinAne chuM; deve, kaSio, pitRo ane atithio eTale ke sAdhuo pratinA mArA dharma mane zIkhavo." amuka maMtra bhaNatAM bhaNatAM gurU tene muMjanuM ne sAthe bIju upavita dhAraNa karAve che. te bIjuM upavIta brAhmaNane sonAnuM ane kSatriyane tathA vaizyane kapAsa ( sutara ) nuM hoya che. tyArapachI tenA kAnamAM traNa vAra paMcaparameSTI maMtra bhaNe che ane pachI tene brahmacArI banAvavAnI kriyA kare che. e kiyAmAM tene valkala paherAve che ane hAthamAM palAzakASTane daMDa Ape che. pachI gurU ene pote dhAraNa karavAnA dharma ane vrata zIkhave che. ane eNe bhikSA mAgavA javAnuM hoya che, keTalAka jainone ghera e bhikSA mAgavA jAya che ne tyAMthI bhikSA prApta kare che. brahmacArIe vidyAbhyAsa karavAne amuka kALa sudhI gurUpAse rahevAnuM hoya che. vadhAremAM vadhAre brAhmaNe 8mAthI 16mA varSa sudhI, kSatriye 10mAthI 16mA varSa sudhI ane vaizya 12mAthI 16mA varSa sudhI rahevuM joIe. paNa Aje eTale lAMbA samaya sAmAnya rIte vidyAbhyAsamAM gaLAtuM nathI, Aje Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) tA thADAka athavA te eka ja divasa brahmacArI gurU pAse rahe che. brahmacaryAzrama samApta karavAne mATe vratavisarja saMskAra karavAmAM Ave che. e saMskAramAM brahmacArI valkalanA, IMDanA ane upanitanA tyAga kare che. gurUnA Adeza sAMbhaLe che ne zurU ane AzIrvAda Ape che. tyArapachI gAdAnanI kriyA karavAmAM Ave che, e kriyAmAM brahmacArI gurUne sundara zaNagArelI gAyanuM dAna kare che athavA khIjI dakSiNA Ape che. pachI sAdhuone vastro, AhAra sAmagrI, pAtrA athavA evI vastuonuM dAna kare che. upanayanane ane upavitane sthAne zUdrone bIjI eka kriyA rAvavAmAM Ave che, tene uttarIyaka nyAsa kahe che. e kriyAmAM evAja matrA bhaNe che, tene evuM ja zikSaNa Ape che ane te eja prakAre dAna kare che. teramA saMskAra ghyayana saMskAra che. temAM amuka vidhie karavAnA che. maMdiramAM athavA kannummavRkSa nIce brahmacArI gurUnI DAbI bAjue kuzAsana upara bese che. enA jamaNA kAnamAM gurU traNavAra sArasvata maMtra bhaNe che, pachI moTA samArambha sAthe ene upAdhyAya pAse mUkI Ave che. brahmacArI brAhmaNa hoya te upAdhyAya ene Ayurveda, 6 aga, smRtio ane purANu zIkhave che; kSatriya hAya tA ane Ayurveda, dhanurveda, rAjanIti ane AjIvikAzAsra6 zIkhave che; vaizya hAya tA ene smRti ane AjIvikAzAstra zIkhave che ane trIjI nAtanAne tene upayAgI vidyA zIkhave che. gRhasthasa dhamAM sauthI mahattvanA sa MskAra te 14 mA vivAda7 saMskAra che. eka jAtanAM paNa bhinna geAtranAM be jaNu vacce vivAha thaI zake. bALakA hajI teA kumaLI umaranAM hAya, te samayathI mAmApa temanA lagna mATe kAi sArA kuTumbanI zodhamAM rahe che. jo phrAi ceAgya kuTuMba maLI jAya teA temanI sAthe vAtacIta kare che ane anne pAtrAnA janmAkSara meLave che ane maLatA Ave che ke kema 54 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46): tenI tapAsa kare che. je A badhAnuM pariNAma sajoSajanaka Ave te vidhipuraHsara vAgdAna thAya che ane bheTe apAya che. vAgdAna ane vivAha vacce bahu varSo vItI jAya che ane vara jyAre 15 varSa ane kanyA 12 varSanI ke tethI e meTI thAya che tyAre vivAha thAya che. joSI pAse lagnanuM zubha muhUrta kaDhAve che ane zubha rAzInuM muhUrta marce lagnakriyA karavAmAM Ave che. pachI baMne pakSanA vaDIle gharamAM mAtAnI, SaSThInI, gaNezanI, kandapanI ane kulakaranI (pR. 270) pUjA kare che. lagnane pUrvane divase varakanyAne snAna karAve che, tela (pIThI) caLe che ane bIjI zubha kriyAo kare che. lagnane divase varane sundara rIte zaNagAre che, ghoDA ke hAthI upara besADe che ane kanyAne ghera laI jAya che. varagheDAmAM sAthe sagAMsambandhIo hoya che, strIo maMgaLa gIta gAya che. varaghoDAne mekhare brAhmaNa cAle che teo grahonI kuDI asara zamAvavAne mATe (grahazAnti) maMtra bhaNe che, aneka prakAranI kriyAo karAvyA pachI varakanyAne sAthe sAthe besADe che ane temanA hAtha kezara-regyA nADAthI ekaThA bAMdhe che ane tyAre hastabaMdhanamaMtra bhaNatAM bhaNatAM e be sadA eka rahe " e AzIrvAda Ape che. - kanyAnA pitAnA ghara sAme cekamAM lAkaDAno catuSkoNa maMDapa bAMdhela hoya che ne tenI aMdara corI karelI hoya che. e corInA madhyamAM agni prakaTAve che. te agninI cAre bAjue varakanyAne pherA pherave che ne te prasaMge paNa aneka kriyAo karAve che. tyArapachI vara kanyAne hAtha grahe che ane tyAre pAchA maMtre chelavAmAM Ave che. AvI rIte lagnanI kriyA samApta thayA pachI dakSiNa apAya che. tyArapachI gurU varakanyAne mAtRsthApanAvALA khaMDamAM laI jAya che, tyAM vaLI keTalIka kriyAo thAya che ne bheTo ane pAya che. vaLI pAchAM varakanyA maMDapamAM Ave che, tyAM pAchI vaLI keTalIka kiyAo thAya che. tyArapachI e bane zayanagRhamAM jAya che, tyAM e bee prathama rAtri sAthe gALavAnI hoya che. e gRhamAM navIna dampatI anaMgadevanI pUjA kare che, ekaThA besI dUdha ne Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 427 ) ceAkhA ( khIra ) khAya che ne tisukha bheAgave che. tyArapachI bIje divase paNa keTalIka kriyAo kare che ne dAna kare che. lagnanI sAthe jamaNu joDAyelAM ja hAya che. lagnane aMge je blu karavu paDe che tene kha bahu bhAre thAya che; ane te mATe bhAge varanA pitAne mAthe paDe che. e kAraNe varanA pitA evA vyavahAra rAkhe che ke jethI ghaNAkharA kharce enA saMbaMdhIo pUrA karI de. lagnakriyA prasa Mge je dhArmika vidhi karavAnA hoya che te ati ghaNA che; tethI ahIM je ApyA che te teA khuba mahattvanA ne te paNa saMkSepamAM ApyA che. aneka laukika vyavahAra tA prAntaprAnte bahu judA paDe che ane evA aneka jaina vyavahAra upara hinduvyavahArAnI UMDI chApa paDelI che; hinduonA lagna vyavahAra paNa mATe bhAge upara atAvyA che tevA che ane tethI jaina vyavahAro temanA dharmagranthAthI bahuja judA paDatA che. je leAkeAe AvA lagnavidhi peAtAnI AMkhe nihALyA che. temaNe e saMbaMdhe je vana ApyAM che te tapAsatAM te vaLI evA aneka vidhi maLI Avaze ke jenuM vana upara nahi AvyuM haze. 6. manuSya jyAre amuka vrata pALe che tyAre ja tenuM jIvana sukhI thAya che ane ihaleAkamAM temaja paraleAkamAM saphaLa thAya che. A vrata levAnA saMskAra te 15 mA saMskAra che ane te sauthI mahuttvanA manAya che. atyArasudhI je sau saMskAra kahyA tenAthI A saMskAra be vAte judA paDe che. eka te bIjA so saskArAmAM gRhasthaguru eTale ke jainabrAhmaNu athavA kSulraka kriyA karAve che. tyAre A vratapraddaLa saMskAramAM mAtra sAdhu-ninya guru cati sa kriyA karAve che; ane khIju` bIjA sA saskAromAM je zlAke ne mA vaparAya che te saMskRtamAM hAya che, tyAre A saMskAramAM sa vanAM naranArI samajI zake evI rItanA prAkRta lAkA ne matrA vaparAya che. zrAvake je vrata ne pratimA grahaNa karavAnAM che te pAchaLa pR. 205 upara varNavyAM che. e saMskAramAM je kriyAo karavAnI hAya che te kharAkhara vyavasthita rIte karavI paDe che. zrAvaka sAdhu pAse jAya che ne amuka vrata amuka vistAramAM amuka kALa sukhI Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (428 ) mAre grahaNa karavuM che evI pitAnI IcchA pragaTa kare che, tyAra pachI e tIrthakare, zrutadevatA AdinI pUjA kare che, temane bheTa dharAve che ne temanI pradakSiNuM kare che. tyArapachI e sAdhu pAsethI jJAna sAMbhaLe che ane pachI amuka kALa ( divasa, saptAha mAsa, varSa ke kaI kaI vAra jIvana) paryanta amuka vastuone tyAga karavAnuM ke amuka sImA sudhI ja pravAsa karavAnuM athavA dhana rAkhavAnuM ke evuM keI vrata vidhipurasara svIkAre che. jeNe e prakAranuM vratagrahaNa karyuM hoya teNe nitya aneka rIte e AcaravuM joIe ne tenuM ullaMghana thatAM pratikramaNa karavuM joIe. dhArmika jainane mATe jyAre te dahanakriyAne che. jyAre kaI maravA paDe che tyAre tenAM sagAMsambandhI ene dhAmika AzvAsana Ape che ane enA gurune bolAvI ANe che; gurU tene dhArmika AzvAsana Ape che, pote mantro bole che ne maranAranI pAse lAve che. maraNa samIpa AvatAM kaI paNa prakArane ghana ke pravAhI AhAra nahi levAnuM ane badhA prakAranI bhautika vAsanAo tyajavAnuM e vrata le che. pachI dharmane mATe, dharmasevakane mATe, anAthane mATe dAnamAM rakama kADhe che ne aMte paMcaparameSThImAM citta rAkhatA maraNa pAme che. pachI enA zabane jamIna upara suvADe che, ene navaDAve che, sugandhita padArthone lepa kare che ne navAM vastra paherAve che. pachI ene ThoTha upara suvADe che ne nikaTanA cAra sambandhI ene smazAnabhUmimAM laI jAya che. keI jIvanI hiMsA thAya nahi eTalA mATe patthara upara kASThanI citA goThave che ne tenA upara zabane suvADe che. gherathI ANelA agnivaDe e citAne cetAve che. zaba jyAre baLIne rAkha thaI jAya che, tyAre sa dAdu pAchA ghera Ave che. trIje divase samIpanA sambandhIe e rAkha nadImAM nAkhI Ave che ane kulane (hADakAMne) amuka sthaLe dATe che. (enA upara pachIthI zaMku AkAranuM smAraka race che ane tenA upara pattharane kalaza mUke che. ) pachI bIjA badhA sambandhIo mandiramAM jAya che ne tyAM jinapratimAnI pUjA kare Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) che. tyArapachI upAzrayamAM jAya che, tyAM sAdhu temane saitika jIvananI anityatA viSe upadeza Ape che. maraNane kAraNe sambandhIjana 10 divasa sudhI sUtaka pALe che. hinduomAM zrAddha karavAne je AcAra che, tevA AcArane sAcA jaina mAnatA nathI. maranAranI pAchaLa je vidhavA hoya che te te pitAne cuDo bhAge che, zaNagAra utAre che, kapALa upara pachI saubhAgyacinha karatI nathI, kSetika vilAsa bhegavatI nathI, jIvana prAyazcittamAM gALe che ne kadApi punarlagna karatI nathI. atyArasudhI je saMskAra varNavyA te mukhyatve karIne mUrtipUjaka "vetAmbare Aje je rIte Acare che te rItanAM che ane temAM paNa sthAnabhede ne sampradAyabhede aneka prakAranA taphAvata che. sthAnakavAsIonA saMskAramAM ghaNuM taphAvata che ane mukhya taphAvata te e che ke teo jinapratimAno upayoga karatA nathI. digambare paNa evA saMskAra kare che. dhArmika jene maraNa sudhImAM je 20 saMskAra karavA joIe tenuM varNana AdipurANamAM (adhyAya 38) ApyuM che. prathama saMskAra karmadhAra che, ane te strI vaivAhika jIvana zarU kare te pUrve karavAnuM hoya che. strI garbhavatI thAya tyAre garbhanA 3 jA, 5 mA, 7 mA ane 9 mA mAsamAM anukrame prIti, kuti, dhRti ane moTuM saMskAra karavAmAM Ave che ane ene hetu garbhanuM sArI rIte vardhana thAya e che. janmaprasaMge boddhava saMskAra karavAmAM Ave che. tyArapachI 12 divase nAmajarA saMskAra karavAmAM Ave che; traNa cAra mAse vadina saMskAra thAya che ne tyAre mAtA tathA bALaka prathamavAra bahAra nIkaLe che. tyArapachI nirA saMskAra karIne bALakane pAraNAmAM jhukAve che. sAtame ke AThame mAse prAzana saMskArathI bALakane prathamavAra anna ApavAmAM Ave che. tyArapachI eka varSe sambandhIjanenA AmaMtraNane suSTi saMskAra karavAmAM Ave che. tyArapachI prathama ja vAra putranA vALa utAravAmAM Ave che. pAMcame varSe nirviksAna saMda Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne tene ghera AgaLa ja akSara zIkhavavA mAMDe che. 8 me varSe athavA tyArapachI 3panayana saMskAra karavAmAM Ave che, tyAre kumAra upavita dhAraNa karIne gurUne tyAM jAya che ane tyAM brahmacarya pALavAnuM, uMcI zamyAe nahi suvAnuM ane evAM bIja vrata le che. adhyayanakALa pUre thaye (12 mAthI te 16 mAM varSa sudhI) e vratamAMthI e (vratAvartana) mukta thAya che ane tyArapachI lagna karI zake che. te uparAMta bIjA paNa saMskAra che. varNamAM saMsthiti prApta karavA mATe vatAma, kuLamAMnuM samyaka cAritra AcaravAnuM vrata letAM kuttAryA ane sAdhAraNa rIte sarvamAnya gRhasthasthitimAM pravezavA mATe iicatA saMskAra karavAmAM Ave che. kuTumbanA amuka prasaMgoe paNa amuka kriyAo karavAmAM Ave che. jyAre ke purUSa athavA vidhavA keIne dattaka le che, tyAre prathama te dattaka thanAranA mAbApanI anumati levAya che, tenAM khatapatra thAya che, tenA upara tenAM sagAMsambandhInuM sAkSya levAya che ne pachI rAjAnA darabAramAM e khatapatra upara sahI sikkA karAvAya che. Ama kAyadesara badhI vyavasthA thaI gayA pachI enA sabadhe dhArmika vidhi karavAmAM Ave che. sagAMsakhadhI naranArIone netaravAmAM Ave che, jamADavAmAM Ave che ane vAghathI tathA nRtyathI Ananda ApavAmAM Ave che. tyArapachI e sau mandiramAM jAya che, tyAM vividha prakAranI kriyAo kare che ne bheTa dharAve che. tyArapachI jamaNa ApavAmAM Ave che ne tyAre janma samayanI kriyA karavAmAM Ave che. dattakane pitA tyArapachI pAghaDI, nALiyera ane pisA lAve che. A vastuo levAI devAI rahe eTale dattavidhAnanI kiyA saMpUrNa thaI rahI gaNAya che ane dattakaputra hoya te pitAne sAro putra hoya tema adhikAra bhegavavAne gya thAya che. 9 keIne uMcA adhikAra upara sthApavAmAM Ave tyAre paNa amuka kriyAo karavAmAM Ave che. rAjAne abhiSeka karavAne ke maMtrI, senApati, viSayAdhikArI ( ilAkAne uparI ), vibhAgadhikArI ( jIllAne uparI ), mahattara (gAmane mukhI) vagere Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (431 ) adhikArIonI nimaNuka karavAne prasaMge je kriyAo karavAnI che tenuM varNana anyagranthamAM savistara ApeluM che." sAdhudharma nitya karma sAdhu pAchalI rAte brAhmamuhUrto jAge che eTale paMcaparameSTI maMtra bhaNe che ane pathArImAMthI uThe che. pachI bahAra nIkaLIne malamUtrane tyAga karI Ave che. pachI pAchA AvIne dhyAna dhare che ane ajANatA rAtre je nAnA jIvanI hiMsA thaI hoya te ane evAM bIjAM pApa viSe vicAra kare che. jyAre e pratikramaNa karIne zuddha thAya che, tyAre te paDilehaNa kare che ne pitAnA zarIra, pathArI ne beThaka upara jatu hoya te vaNI kADhe che ne temane keI salAmata sthAne mUkI Ave che. pachI e adhyayana kare che, karAve che ke keI granthanI navI pratio kare che. pachI e jinamandire jAya che ane tyAM tIrthakaranI bhAvapUjA kare che. tyAre pratimAne vandana kare che, tenI pradakSiNA phare che, ma bhaNe che ne dhyAna dhare che. sAdhu mandiramAM pR. 406 upara jaNAvelI sarvavidha pUjA karatA nathI. temaja zrAvakanI peThe mandiramAM e vizeSa prakAranAM vastra paNa paheratA nathI, enI pUjA aneka aMze AdhyAtmika ane antarmukha hoya che. tyAMthI pAchA e upAzraye Ave che ne tyAM dhyAna dhare che. 10 vAgyA pachI anna ane jaLa vahoravA sAdhu bahAra nIkaLe che. bhikSA mAgIne pAchA AvyA pachI mArgamAM cAlyAthI je jIvahiMsA thaI hoya tenAM pApane mATe IriyAvahI paDikrame che. tyArapachI maMtra bhaNIne bhikSAnna khAI le che. tyArapachI pAtrone dhoIne svaccha kare che. thaDe kALa ArAma laIne adhyayana kare che ke karAve che. traNa vAgye pharI paDilehaNa kare che. kA vAgye pharI vaheravA nIkaLe che, pAchA AvIne IriyAvahI paDikakame che, maMtra bhaNane khAI le che. temaNe sUryAsta pahelAM ja khAI levuM joIe. andhArAmAM kazuM ya khavAya nahi, pANI paNa pIvAya nahi. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (432) upAzrayamAM dI bALI zakAya nahi. sAdhu rAtre pratikramaNa karIne pachI dhama dhyAna kare che, tyArapachI parameSTImaMtra ane bIjA maMtra bhaNe che ne pachI (maDAmAM meDuM 9 vAge) suI jAya che. pahelI rAte dhArmika pATha bhaNe che, pachI nidrA le che ne pAchalI rAte dhyAna dhare che. ahIM ApelI dinacaryA1 mUrtipUjaka zvetAmbara sAdhunI che. tAmbara sAdhvIonI ane itara sampradAyanA sAdhuonI dinacaryAmAM kaMIka kaMIka taphAvata hoya che. naimittika karma gRhasthajIvananI peThe sAdhujIvanamAM paNa aneka prakAranAM karma ane saMskAra karavAnA hoya che ne temAM sauthI pahelAM dIkSAne ane chelle maraNa pUrvathI maraNa pachI sudhIno che. judA judA sampradAye ane ga jude jude prakAre A kriyAo kare che. ane tenI vigatemAM eTale badho taphAvata che ke vistAra thI e badhAnuM varNana karavuM ahIM pAlave nahi. tethI enuM ahIM saMkSepamAM ja varNana karIza ane prathama vetAmbara sAdhujIvananA kriyAvidhi varNavIza. zrAvakane sAdhu saMghamAM praveza kare che te tenA vidhi aneka che ane te pRSTa 344 upara jaNAvyA che. paNa sAmAnya mArga te e che ke tene keI sAdhunA upadezathI dIkSA levAnI IcchA thAya che ane pachI saMsArano tyAga karavAnA nizcaya upara Ave che. ema karavAnI jenI IcchA hoya che te kaI sAdhu pAse AvIne pitAne dIkSApAtra karavAnI prArthanA kare che. je e egya hoya che te sAdhu ane ziSyarUpe svIkAre che. ziSya dhIre dhIre viratimAM sapUrNa thAya ane parIkSAmAM daDha jaNAya, te pachI atte ene dIkSA ApI sAdhu banAve che. utkaTa virAgI ne pazcAttApa karanArane dIkSA levAne vaLI ne e ja mArga che-ene saMsArane tyAga karavAnI ekavAra IcchA thaI eTale keInI sahAyatA vinA pite paNa adhyayana kare Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (433) bhautakanI anityatA viSenuM jJAna pAme ane keI paNa manuSyanI sahAyatA vinA sAdhu thAya. A prakAra tIrthakarenA prasaMgamAM bane che, jeno emane svayaMvu kahe che. paNa Aje te, pRSTha 349 upara lakhyuM che ema, nAnA bALakane dIkSA ApavAmAM Ave che. kumaLI vayanA bALakone sAdhu banAvavAne mATe adhyacana karAvavAmAM Ave che, jemAM adhyayana karI rahe che temane dIkSA apAya che, bIjAne choDI devAmAM Ave che. A badhAne mATe svAbhAvika rIte ja judI judI vyavasthA karavI paDe che. vardhamAnasUrinA zrAvAhinaramAM lakhyuM che ke dIkSA levAnI icchA hoya ane tene pitAnAM mAbApanI, strInI, putranI athavA valanI sammati hoya, te prathama te brahmacArI thAya. keTalIka kriyAo karyA pachI gurU tene brahmacArInA dharma samajAve. e kriyAmAM keTalAka sUtre ane maMtra bhaNavAnA hoya che, tathA vrata ane cAritradharma svIkAravAnA hoya che. A sthitimAM brahmacArI eka samayathI mAMDIne te 3 varSa sudhI rahe, hajIye te muMDAvelA mAthA upara ceTalI rAkhe ane upavita paNa rAkhe. kSullaka thavAne je e yogya nivaDe te e rahe, nahi te gRhasthAzramamAM pAchA jAya. sAdhu thavAnA mArgane bIje pagathIe kSullaka thavAnuM che. amuka vidhie dIkSA ApIne brahmacArIne kSullaka banAvavAmAM Ave che. A prasaMge paNa keTalAka maMtra ane sUtro bhaNavAnAM hoya che ne pachI te pAMca mahAvratanuM grahaNa kare che. kSullakapadamAM rahyA pachI traNa varSe sAdhu thavAya. A kALamAM eNe sAmAyika cAri trane saMpUrNa AcaravuM joIe, dharmazAstrane abhyAsa kare joIe ane aneka parIkSAmAMthI uttIrNa thavuM joIe. ema thAya te jANavuM je e dIkSA levA gya thaye che; je parIkSaNomAM uttIrNa thAya nahi, te gRhasthAzramamAM pAcho jAya. - sAdhu banAvavAne je dIkSA ApavAmAM Ave che temAM sauthI Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 434 ) prathama kriyA tA pravrajyA che. emAM aneka prakAranI nAnI nAnI kriyAo hAya che. AcArya vijayadhasUrie (A AcAya 10mI DIsembara, 1923 ne rAja mALavAmAM AvelA zIvapurI gAmamAM svargavAsI thayA che) sAdhu himAMzuvijayane dIkSA ApelI tenuM varNana lakhyu che, temAMthI savistara vigata maLI Avaze. emAM jaNAvyA pramANe e kriyA 27 divase samApta thAya che ne tyArapachIye e navIna sAdhue eka saptAha sudhI amuka vrata pALavAnAM hAya che. sAdhunI dIkSAne mATe lagnane jeTale ja samArambhe zubha muhUtta kADhavAmAM Ave che; A samasta kriyAmAM je moTA kha karavAnA te, jo sthiti sArI hAya teA dIkSA lenAra ke tenAM sagAM sambandhI AvIne kare che, nahi te zrAvakA phALA karIne e kha kare che. sArAM kapaDAM paherelAM zrAvakazrAvikAo dIkSA lenArane tene pitRgRhethI zimikAmAM ke gheADA upara besADIne vAjate gAjate dIkSAkriyA thavAnI hAya te sthAne lai jAya che. tyAM AcAya, upAdhyAya ane bIjA sAdhue vATa jotA beThA hAya che. nagara bahAra koi pavitra vRkSa nIce ke gurUnA sthAnakanA cAkamAM e kriyA thAya che. tyAM maMDapa bAMdhelA hoya che ane temAM vedI ( nadI ) racelI hAya che. puSkaLa sAdhusAdhvInI ane zrAvakazrAvikAnI samakSa tyAM jinapratimAnI pUjA ne pachI pradakSiNA karavAmAM Ave che. gAvAmAM Ave che ne matrA bhaNavAmAM Ave che. tyArapachI dIkSA lenAra peAtAnAM vastronA, AbhUSaNAnA ane ( jo hAya te) upa vitanA tyAga kare che ane sAdhunAM vastra pahere che. tyArapachI peAte peAtAnA vALa ukheDI nAMkhe che athavA tA gurU ke khIjA kAI pAse A du:khajanaka kriyA karAve che. tyArapachI maMtrA ane sUtra bhaNIne sAmAyika cAritra pALavAnuM vrata le che ane navuM nAma dhAraNa kare che. ( sthAnakavAsI sAdhuonA nAma mATe bhAge temanAM pUrvAvasthAnA nAmane maLatA haiAya che. ) tyArapachI mAthA upara vAsakSepa karavAmAM Ave che. pachI samavasaraNanI pradakSiNA karIne e navIna sAdhu gurUne ane bIjA sAdhune namana kare che tathA sAdhvIe ane zrAvakazrAvikA e navIna sAdhune namana kare che. sta Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) terApaMthIonA sAdhuomAM sAdhuo ane sAdhvI thavAnI dIkSAkriyA kaMIka judI rIte thAya che. lADanuM ( Ladnun ) mAM evI eka kiyA thayelI te saMbaMdhe harmana yAkebIe mane Ama lakheluM. "dIkSA lenArAM be jaNa daMpatI hatAM, teo brahmacArI ke brahmacAriNI nahAtAM, temaja kSullaka ke bulikA paNa nahotAM. eka dharmazALAnI sAmenA medAnamAM A kiyA thaI hatI, zeDAMka pagathIAM caDhIne dharmazALAne daravAje javAnuM hatuM ane te daravAje jamInathI mAthApura uMce hate. pagathInI bane bAjue oTalA hatA. jamaNI bAjune oTale AcArya ane yatio beThA hatA, DAbI bAjune eTale sAdhvIo beThI hatI, tyAM dIkSA lenAra daMpatIne sArAM vastra paherAvIne ANyAM. patnI sAdhvIonI pAse ubhI, pati AcAryanI sAme jamIna upara ubhe. sthAna evuM hatuM ke pradakSiNa thAya nahi. dIkSA lenAra purUSane mATe bhAI enI pAchaLa ubhe hatuM, teNe eka kAgaLa AcAryane Ape, temAM kuTumbanI dIkSAviSe sammati lakhI hatI. AjubAjunA janamaMDaLamAM kaMI zAnti thaI eTale AcArya spaSTa svare eka lAMbu sUtra belyA. pachI sAdhue mastaka namAvyuM, mAthA upara mAtra eTalI hatI, te AcAryo pAMca bhAge ukhe nAkhI, te prasaMge thanAra sAdhunA mukha upara kaMI paNa vikRti jaNAI nahi. tyArapachI e sAdhue bIjA sAdhuone namana karyuM ane emanI hAramAM sauthI chello beThe; sAdhvIne bIjI sAdhvIo pAse besADI. sAdhune dIkSA ApI te pUrve sAdhvIe te AcAryanI sUcanAthI emane mAtra gheDakavAra namana karavAnAM hatAM." e kriyA samApta thayA pachI sAdhAraNa rIte theDeka upadeza ApavAmAM Ave che ane tyArapachI cheka bIjI kriyAo karavAmAM Ave che, e mukhya kiyA te cAreka kalAkamAM patI jAya che, paNa pachI bIjI vividha prakAranI kriyAo karavAmAM A divasa cAlyA jAya che. - dIkSAkiyA thayA pachI sAdhue AdhyAtmika kriyAo karavAnI Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (436 ) hAya che; te dvArA te chedyApasthApana nAme cAritranA bIjA pada upara Ave che. tapa, kaSAyazuddhi ane bhautika vAsanAmAMthI mukita dvArA e cAritranAM bAkInAM bIjA traNa pada ( pR. 211 ) upara caDhe che. ATalA mATe gurU je batAve te dhama sAdhue pALavAnA hoya che. te uparAMta bIjA paNa aneka vidhi pALavAnA che. e dhanu ane vidhinu ulllaghana thatAM teNe pratikramaNa ane prAyazcitta karavu joIe ane e pramANe eNe aneka AdhyAtmika kriyA karavAnI hAya che. sAdhune jyAre vAcakane, upAdhyAyane ke AcAya ne pade levAmAM Ave che tyAre paNa saMghanI aMdara aneka taiyArIo thAya che. teve prasa Mge samavasaraNanI pradakSiNA thAya che, OAtrA ane matrA bhaNAya che, vAsAnA thAya che ne te uparAMta aneka kriyAo thAya che. AcAya anAvavAnI kriyA viziSTa prakAre mahattvanI che. te prasa Mge thanAra AcAya ne paherAvavAnAM vastrane rAtre amuka kriyAthI zuddha karavAmAM Ave che; tyAM pachI e Asana mUkAya che, temAMnA eka upara gurU ese che ne bIjA upara akSasamUha (sthApanAcA) mUkAya che. keTalIka kriyA thayA pachI ane keTalAka maMtrA tathA statrA kheAlAcA pachI gurU AcArya thanAra sAdhunA kAnamAM traNavAra sUrimaMtra bhaNe che ane tenA hAthamAM akSasamUha mUke che. tyArapachI enu` navuM nAma pADe che. ( A navuM nAma te ghaNuM karIne tenA sAdhunAmane ulaTAvIne pADavAmAM Ave che ne tyArapachI tene sUri pada lagADavAmAM Ave che; jemake indravijayanu navu nAma vijayaindrasUri ) tyArapachI e navA AcAya emAMnA eka Asana upara bese che, ane gurU tathA khIjAM adhAM sA emane namaskAra kare che tathA " saMsArapa tanA vajA samAna. " jainadharmInA upadezakarUpe emane viSe keTalAka zlAka kheAlAya che. tyArapachI upadeza apAya che ne bIjA dhArmika vidhi thaye te kriyA samApta thAya che. zrAvake te prasaMge mahAtsava kare che te daza divasa sudhI cAle che. sAdhu svecchAe upavAsa karIne mRtyune AmaMtraNa Ape che, Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (437) sa te kriyAne lekhanA kahe che. 12 varSa sudhI pracaMDa tapa AcaryA pachI salekhanAne mATe e sAdhu paryaMta upara jAya che, tyAM eka vRkSa nIce bese che ane annajaLane abhAve mRtyu pamAya tyAM sudhI kAI aMgane halAvatA paNa nathI. A prakAre salekhanAnI kriyA hAlamAM bhAgye ja karavAmAM Ave che. ghaNAkharA sAdhue te ( ane vaLI zrAvakA paNa) maraNapathArIe hAya che tyAre hAjara rahelA AcAryAMnI, gurUnI ke sAdhunI samakSa sarva prakAre annajaLa tajavAnI pratijJA le che. maranAra pAtAnuM mhAM uttara dizAmAM pheravIne kuzAsana upara palAMThI vALIne bese che, pAse ANelI jinapratimAnI pUjA kare che ane stotrA tathA maMtrAvaDe tIrthaMkarAnI tathA devIonI stuti kare che, tyArapachI enu je koie kaMi azubha karyu hAya te sAne kSamA Ape che ne tevI ja rIte eNe je kAinuM kaMi azubha karyuM... hAya te saiAnI kSamA yAce che. tyArapachI paMcamahAvratanuM pharI grahaNa kare che ane sa` prakAra annajaLanA tyAga karavAnI pratijJA kare che. tyArapachI sa lekhanAtrata lenAra sAdhujana maMtrA ane zAstrapATha sAMbhaLatA sAMbhaLatA svage jAya che. vamAna azubhatama ArAmAM ApaNA bhUkhaMDamAM nirvANu pAmavuM te azakaya che, paNa have te bIje ke trIje bhave nirvANa pAmaze ema manAya che. AvI rIte samAdhimAM jeNe mRtyune svIkAryuM che, tene jaino bahu uMcI kakSAe mUke che mane tI yAtrA karyuM jema ka kSaya thAya tema enA karUNANu sAnnidhyathI paNa kaOkSaya thAya che ema mAnIne dhArmika janA enI pAse jAya che. jyAre sAdhu maraNa pAme che tyAre zrAvakA thADeghaNe ADasmare dahanakriyA kare che. sAdhuo tathA dhArmika zrAvakA upavAsa kare che ne bhAtika jIvananI anityatA viSe kathA sAMbhaLe che. sAdhvInI dIkSAne tathA maraNane prasa Mge temaja tene pravRtinI, mahattarA vagere pade levAne prasaMge je kriyA thAya che te upara batAvelI sAdhune karavAnI kriyAne maLatI hAya che. dvigambarAnA sAdhusaMghanI racanA kaIka judA prakAranI che ne Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 478:)tethI temane mATenI kriyAo paNa kaMIka judA prakAranI che. zrAvaka sAdhu thAya ne pachI anukrame uMce pade caDhate jAya te sai prasaMge amuka amuka kriyAo karavAnI hoya che. dhArmika jene kaye anukame kaI kriyA karavAnI che tenuM varNana Adi purANamAM (a. 38) A pramANe ApeluM cheH-prathama te zrAvake prazAnti pAmavI joIe, IndriyavilAsa tyajavA joIe ane dhArmika abhyAsamAM citta lagADavuM joIe. tyArapachI pitAnI sampatti dharmakAryane mATe. pitAnA jayeSTha putrane mATe ane Itara bALakone mATe vaheMcI nAkhavI ne pachI gharano tyAga karo. tyArapachI ene kSullaka banA vavAnI kriyA thAya, e padamAM paNa eNe aneka vidhi AcaravAnA che; AgaLa jatAM eNe vastrane paNa tyAga karIne vinamratA pAmavAnI che. upavAsa, tapa, ane adhyayana karIne e gurU thAya. ethIye jyAre e uparane pade jAya tyAre caturvidha saMghane gaNadhara thAya. paNa A gaNadharanuM pada e potAnA anta paryanta dhAraNa karI rahetuM nathI, tapamAM ke dhyAnamAM macyA rahevAne mATe e pada pitAnA ziSyane oNpI sarva kAryabhArathI mukta thAya che. pachI annatyAga karIne samAdhimAM saMlekhanA mRtyu svIkAre che ane bIje bhave svargalekamAM avataravAnuM sAdhana ema sAdhI le che. mandirapUjA, nityakarma jenamadiramAM karavAnA vidhio aneka prakAranA che. manTiramAM je pUjAvidhi thAya che tenuM varNana karatAM te A grantha bharAya. tethI ahIM te gujarAtanA jinamandiramAM prabhAte, madhyA ane saMdhyAkALe je vidhio karavAno rivAja che, temAMnA mukhya mukhyanuM saMkSipta ja varNana karI jaIza. je. baje se (i. Burgess) IMDiyana eNpTikari 13 mAM (1884) pRSTha 191 thI je varNana ApyuM che tene AdhAre nIcenuM varNana ApuM chuM. ' prabhAte 6 vAgye devapUjAne lagatI kriyA zarU thAya che. pUjArI Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (49) prathama te snAna kare che, athavA he, hAtha ne paga e zarIranAM pAMca aMgane te dhue ja che. tyArapachI e maMdirane ughADe che. pavitra garbhagRhamAM praveza karavAne samaye zikSi zabda bele che, e zabdane bhAva e che ke huM saMsAramAMthI nisaruM chuM tathA sarva saMsArikatAne tyAga karUM chuM. pachI e mandirane ne pratimAne zuddha kare che. tIrthakaranI pratimAne jamaNe pAse dI hoya che ne DAbI bAjue dhUpadAnI hoya che te e saLagAve che. tyArapachI tIrthakaranAM nava aMga (aMguSTha, kurdhara (jAnu), karanthI, skanda, zikhA, lalATa, kaTha, vakSa ane nAbhi) upara pUjArI vAsacUrNanI rekhAo kare che ane candana, kapura, kasturI, ambara ane kezaranA banAvelA sugandhita pravAhIne kSepa kare che. | mandiranI aMdaranA khaMDamAM nAnuM eka meja hoya che, tenA upara akSatane svastika racelo hoya che. e svastika upara phaLa ane ardhacandra upara naivedya caDhAvavAmAM Ave che. tyArapachI pUjArI ( brAhmaNa jema upavita pahere che tevI rIte nAkhelA) potAnA uttarAsanane pAlava pitAne be hAthe pakaDe che. te vaDe jamInane sApha kare che ne eka maMtra (khamAsamaNa) bele che. te vakhate be kurpara, be hatheLI ane kapALa jamInane aDIne paMcAMga praNAma kare che. tyArapachI pratimAnI traNavAra praDhakSiNa karI tenI sAme gamudrAsana vALIne bese che. tyArapachI caityavandana nAme prArthanA belI zakAya eTalA mATe eka maMtra bhaNe che ne santAne nAme dRSTha zabdathI anumati meLave che. tyArapachI tIrthakara (zAntinAtha vigere) AzIrvAda Ape eTalA mATe maMtra bhaNe che. tyA25chI vidhipuraHsara zarIranAM aMga vALIne bIjA paNa keTalAka maMtra bhaNe che ne tetro gAya che, devapUjAne anta jayaghaTTA vagADe che ane zrAvasarI ( saMsAramAM pravezuM chuM ) kahIne mandiramAMthI pUjArI cAlate thAya che. devapUjA bIjIvAra savAramAM dazeka vAgye (bIje pahere) zarU thAya che. prathama te pUjArI snAna kare che. e prasaMge te pUrva tarapha mukha karIne 10 jANi eTale ke be karNa, be kaIgranthI, be Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48 ) kurdhara, be kakSA, kaTha ane kaTi ema ja thI zarU thatAM 10 aMgane dhue che ane zuddha zveta vastrathI e sau aMga luMchI nAkhe che. pachI maMdira pAsenA kuMDamAM jAya che ne tyAM potAnA paga dhue che. kAthA upara paga luMchI nAkhe che ne tyArapachI nisahI zabda bolIne mandiramAM jAya che. potAnA uttarAsanane ATha paDuM vALe che ne pratimAne pitAne zvAsavAyu lAge nahi eTalA mATe ema ghI karelA uttarAsanane moMe bAMdhe che. | mandiramAM jaIne jenA upara kezara vaTAya che e patthara (erazIA) pAse jAya che, tyAM navuM kezara vagere vATe che ne eka pAtramAM bhare che ane tyArapachI garbhagRhamAM pese che. tyAM gaI pUjAne prasaMge caDhAvelAM pula utArI le che ne tIrthakaranI pratimA upara pula dhUla vagere kaMI eTayuM hoya te mayurapIcchathI sApha karI nAMkhe che. pachI eka vastrane pANImAM baLe che, pratimA uparane candanalepa dUra karavAne te bhInuM vastra tenA upara pherave che. koI sthaLe e lepa daDha cuMTI gayuM hoya te uzIratRNanA mULanI banAvelI vALAkuMcIthI ene ukheDI nAkhe che. evI rIte pratimAne svaccha karyA pachI dUdha, dahIM, ghI, pANI ane sAkara e pAMca dravyanuM paMcAmRta taiyAra kare che. e paMcAmRtane kalaza nAme pAtramAM bhare che. e pAtra naLIvALI cAdAnI jevuM hoya che. paMcAmRtathI pratimAne snAna karAve che. tyArapachI bIjA kalazamAM ANelA svaccha jaLathI snAna karAve che. e vakhate pUjArI saMskRta zleka bhaNe che. tyArapachI traNa judAM aMgauhana le che ne dareka vaDe eka vAra ema traNa vAra pratimAne luhI nAkhe che. tyArapachI pratimAnA Asanane dhoI nAkhe che. hAtha dhoyA pachI pratimAnAM navA aMga upara dhIre hAthe candanane lepa kare che. tyArapachI puSpapUjA kare che. sAthe ANelI chAbamAMthI pUjArI pUla le che ne pratimA upara caDhAve che, tathA kaMTha upara pulamALA caDhAve che. pachI maMtra bhaNate bhaNata dhUpapUjA ne dIpapUjA kare che. pratimAne cAmara kare che. tyArapachI pAsenA khaMDamAM jaIne Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41) meja upara svastika race che ne tenA upara akSata, phaLa tathA naivedya caDAve che. tyArapachI tetre gAya che ane maMgalaghaMTa vagAvane pUjA samApta kare che. tyArapachI AvarUhi zabda bolIne pUjArI mandiramAMthI cAlate thAya che. saMdhyAkALanI pUjA sAdI hoya che. e pUjA 5 ane 6 vAgyAnI vacce thAya che. nisihI zabda belIne pUjArI mandiramAM jAya che ane dIvA kare che tathA dhUpapUjA kare che. pachI pAMca dIveToe dIvA karIne Arati utAre che. tyArapachI pratimAnI sAme maMgaLadIpathI dIpapUjA kare che. te samaye nagArAM ghaMTa vagere vAge che. maMtra bhaNyA pachI pUjArI jayaghaMTA vagADe che ane Avasyahi zabda bolIne mandiramAMthI nIkaLe che. jainamadiramAM je vidhie pUjA thAya che tenuM AchuM citra upara ApyuM che. sampradAye sampradAye emAM kaMIka kaMIka taphAvata che. pratimA AgaLa dIvA karavAne ane andhArUM thayA pachI dhUpadIpa pUjA karavAne rivAja "vetAmbaramAM ja che; dIgambare rAtre te pUjA karatA nathI, paNa chatAMye zAstragrantha vAMcavAne mATe mandiramAM dIvA te kare che. nimittika karma pratimAnI sthApanA ne pratiSThA karavAne prasaMge aneka kriyAo karavAnI hoya che. ane sampradAyanI ane temanI zAkhAonI e kriyAomAM taphAvata che. vaLI judI judI pratimAnI paNa sthApanAnI ne pratiSThAnI kriyAmAM paNa taphAvata hoya che. kAraNa ke zAsanadevatAnI, devenI ne grahonI pratimAnA saMbaMdhamAM je kriyAo karavAnI hoya che tenAthI judI judI tarehanI kriyAo tIrthakaranI pratimAnA sambandhamAM karavAnI hoya che. temaja vaLI eka ne eka devanI judA prakAranI ne judA upaganI judI judI pratimAo saMbaMdhe paNa judI judI kriyAo karavAnI hoya cheH dhArmika zrAvakanA gharamAM pUjA karavAne mATe rAkhelI pratimA 56 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdhe je kriyA karavAnI hoya che, tenAthI judI tarehanI kriyA mukhya maMdiramAMnI pratimA saMbaMdha hoya che. vaLI mandiramAMnI je pratimA evaDI moTI hoya che ke tene khaseDI zakAya nahi tene saMbaMdhe je kriyA karavAnI hoya che tenAthI judI tarehanI kriyA tyAMnI ja je pratimA evaDI nAnI hoya che ke jene khaseDI zakAya tene saMbaMdha hoya che. jainonA kiyAgranthAmAM A badhI kriyAo viSe bahu vigatavAra varNana ApeluM che; temAMnI mahatvanI ja hakIkate nIce ApI zakAI che. jinapratimAnI pratiSThA mATe puSkaLa Ayojana karavuM paDe che. prathama te sAruM sthAna nakkI karavuM joIe, tyAM vistRta jamIna sApha karavI joIe. AjubAju paDelAM hADakAM, maLa, vALa, nakha, dAMta vagere malina padArtho kADhI nAMkhavA joIe. tyArapachI kriyA karavAnuM zubha muhUrta zodhI kADhavuM joIe. badhA graha anukULa hAya evuM zubha muhUrta nIkaLI na zakatuM hoya. te pachI naDatA grahanI zAnti mATe kriyA karavI joIe. tyArapachI AjubAjunA pradezamAM vasatA sarve sAdhuone ane zrAvakane A pratiSThAmahotsavanA samAcAra ApavA joIe ne temane padhAravA AmaMtraNa ApavAM joIe. pratiSThA karatA pUrve pratimAne zuddha karavI joIe, ane pachI jyAM sthApanA karavAnI hoya tyAM lAvavI joIe tyArapachI sthApanAne prasaMge jarUranA kaLaza, thALIo, pANI, vanaspati ItyAdine mandira AgaLa ANavuM joIe. ( e sI ANatI vakhate nRtya ane gAnatAna thAya che.) mandiramAM vedI racavAmAM AvelI hoya che ane mUti jyAM rAkhelI hoya te gharamAM paNa AzIrvAdajanaka kriyAo thAya che. pratiSThAnI kriyA pUrve prathama te dikapAlanI sthApanA karavAmAM Ave che ane temanI pUjA thAya che. tyArapachI mUlanAyakanI pratimAnI cAre dizAe mUlyavAna dhAtunA cAra kalaza mUke che, ane sundara zaNagArelI cAra kanyAo pratimAne snAna karAvIne hajAra vanaspatio coLIne taiyAra karelo lepa kare che. Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 443). keI AcArya, sAdhu, pAThaka, jaina brAhmaNa ke kSullaka pratimApratiSThAnI kriyA karAve che, paNa e badhA eka sarakhI ja kriyA karAvatA nathI. e kriyA karAvanArane pratiSThAgurU kahe che; tenI pAse cAra snAtrakAra ubhA rahe che. pratiSThAnI kriyAnI zarUAtamAM ja bhUtabali devAya che, te vAre baLibAkula ne phala vagere padArthomAMthI banAvelI AhArasAmagrI cAra dizAoe paNa mUkavAmAM Ave che; ane bhUta, preta, pizAca, gandharva, yakSa, rAkSasa, kinnara, vetAla Adi sarve prakAranAM sane e AhArasAmagrI laI javAnuM maMtra bolIne AmaMtraNa karavAmAM Ave che. pachI maMtra ane sUtre bhaNune zAsanadevatAnI ane bIjA devanI pUjA kare che. pachI judA judA padArthonA mizraNavALA jaLathI sthApavAnI pratimAne snAna karAve che, pavitra banAvelA candanathI lepa kare che, puSpahArathI zaNagAre che ane tenAM pratyeka aMgane spazI pavitra banAve che. pachI vividha maMtrothI tenI vividha prakAre pUjA kare che ATha divasane A mahotsava karavAmAM Ave che. pratiSThA karAvanAra zrAvaka pitAne kharce se atithione satkAra kare che. pratimApratiSThAne prasaMge je Atithya ane ADambara kare paDe che, temAM evaDo maTe kharca thaI jAya che ke Aje te e badhuM karI zake evA leka thoDA ja che ne tethI gayA kALamAM thatuM hatuM tevI rIte pUrI vidhio pratiSThAnI kriyAo ane tene anukULa badhe ADambara Aje bhAgye ja kaI kare che. - jinabiMbanI pratiSThAne prasaMge jevI kriyAo karavAmAM Ave che tevI ja vividha devatAonI pratimA, yantra (gUDha cihevALA paTa ), pavitra dhvaja AdinI pratiSThAne prasaMge paNa kriyAo karavAmAM Ave che. mandiranI pratiSThAne prasaMge paNa evI ja kriyAo karavAmAM Ave che. digambaramAM pratimAnI pratiSThA vakhatevakhata pharI pharIne karavAmAM Ave che. ane te pramANe zravaNa belagolAnI gammaTanI prakhyAta pratimAne amuka varSo pachI pharIne paMcAmRta ( dUdha, Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dahIM, ghI, madha ane pANI ) vaDe snAna karAve che, lepa kare che ane enI puSpapUjA, phalapUjA vagere aneka prakAre pUjA kare che. eve prakAre I. sa. 1925 mAM chelle utsava karavAmAM Ave hate; e pracaMDa pratimAnA zikhApradeza sudhI caDhavAne mATe pracaMDa Ayojana racavAmAM AvyAM hatAM. pavitra pravAhI padArthovaDe pratimAne snAna karAvavA mATe aneka zrAvako Atura banI gayA hatA, ane ema snAna karAvavAno adhikAra lIlAma karIne moTI rakama ApavAmAM AvyuM hatuM. amuka viziSTa prasaMgoe dhArmika hetue vividha prakAranA dhvaja digambare caDAve che. AdipurANamAM 10 prakAranA dhvaja kahyA che; cAra dizAmAM e dazeya prakAranA 108-108 eTale ekandare 4320 dhvaja rASabhane nAme caDAve che. evA prakAranA variSnA caDAvavAne rivAja Aje paNa che. | tIrthakaranI pratimAnI bhakti karavAne eka bIje paNa prakAra che ne te rathayAtrAne che. evI rathayAtrA kAmamAM kama varSamAM ekavAra te nIkaLe che ja. paNa pUrve rathayAtrAnuM jeTaluM mahatva manAtuM eTaluM Aje nathI manAtuM; kAraNa ke pUrve mahApratApI rAjAo jainadharma pALatA ane teo prakADa rathayAtrA kADhatA ane tene lIdhe cakravata mahApa (pR. 22), sammatie ane kumArapAle kADhelI rathayAtrAnAM yazagAna jainonAM granthamAM che. A mahatsavane prasaMge tIrthaMkaranI pratimAne snAna tathA arcana karIne khuba zaNagArelA prakAraDa rathamAM padharAve che ane lokanI medanI sAthe e rathane nagaramAM pherave che. e rathane hAthI ke ghaDA joDelA hoya che. pa. jainonuM sauthI pavitra parva paryuSA che. cAturmAsanA eka mAsa ne vaza divasa vItyA pachI, sAdhuone ne zrAvakane pitAnAM dhArmika vrata pALavAne divasa ( saMvatsarI ) Ave che tenI agAu sAta divasathI e parva zarU thAya che. evI mahAvIranI AjJAne lIdhe ene paryuSaNa kahe che. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) zvetAmbare Aje sAmAnya rIte e parva zrAvaNa vadi bArazathI zarU kare che ane bhAdaravA zudi 4the samApta kare che. diga mbaramAM e parva 15 divasa cAle che ane bhAdaravA zudi pAMcamathI vadi pAMcama sudhInuM gaNAya che, bhAdaravA zudi 4 pachInA 70 divasanA (kArtika zudi 14 sudhInA) kALane pavitra manAya che.99 parvanI zarUAta upavAsathI thAya che. AkhA ATheya divasane upavAsa kare e zvetAmbara vidhi che, paNa A vidhi zabdazaH paLA nathI, kemake aneka loka Aje te ekAntara divase upavAsa kare che, chelle divase badhe pUre (vihAra) upavAsa kare che. e divase vaLI pauSadhavata (pR. 206) rAkhavAmAM dharma manAya che, ane tyAre zrAvaka sAdhujIvana pALe che. piSadhavrata pALanAra zrAvaka upAzrayamAM ke ekAntamAM vIzeya kalAka rahIne dhyAna dhare che ke adhyayana kare che. A pavitra saptAhamAM badhuM saMsArI kAma baMdha rahe che ne se leka upAzrayamAM jAya che, tyAM upadeza apAya che ne vyAkhyAna vaMcAya che. *vetAmbaremAM khAsa karIne kalapasUtra vaMcAya che. parvane pAMcame divase mahAvIranA janmatsavane varagheDe nIkaLe che. (mahAvIrane janma sAcI rIte te caitra zudi 13 ne reja thayele manAya che.) paryuSaNane chelle divasa saMvatsarI che ne te jenonA dhArmika varSane chelle divasa paNa che. te divasa pratikramaNa karavAne che ane navA varSamAM kaMI navAM pApa na thAya evI enI bhAvanA che. gata AkhA varSamAM jenI jenI sAthe kalaha thaye hoya te te sonI e divase kSamA yAcI levI joIe, ema se jaina dharma manAya che. dUra dezAvaramAM vasanAranI kSamA mukhe mAgavI azakaya hovAthI vijJapti lakhIne jaino pitAne dharma sAcave che ane jANye ajANye je kaMI emane mAThuM lAge evuM thayuM hoya tenI kSamA e vijJaptimAM yAce che (pR. 137) paryuSaNa pachI sauthI vadhAre mahatvanuM jenaparva siddhacakrapUjA che. A pUjA varSamAM be vAra-catramAM ane AsomAM thAya che ne sAtamathI pUnama sudhI 9 divasa cAle che. e vakhate mandiramAM siddhacakranI pUjA vidhipurasara thAya che. emAMne keI eka divase Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varaDe caDAvI siddhacakrane taLAva upara laI jAya che ane tyAM ene snAna karAve che te jaLayAtrA kahevAya che. A parvamAM aneka prakAre AyaMbila karavAnA hoya che.8 digambaranuM bIjuM parva A pramANe che-jeTha zudi pAMcame mRtapaMcamI Ave che; kuMdakuMde e divase jainazAstragrantha lakhavAne Arambha karyo hate tenA smaraNamAM digambare A parva pALe che.* kArika zudi pAMcame jJAnapaMcamI Ave che, te divase vetAmbare dharmagranthanI pUjA kare che ane dhULa tathA jatuthI temane svaccha kare che, mAgazara suda agiyAraze mana ekAdazI Ave che, te divase dhyAna dharavAnuM ane manavrata pALavAnuM hoya che. ghaNAM jinacarita mAM e divasane ullekha che. cAturmAsano AraMbha aSADha zudi 14 thI thAya che ane tene anta kArtaka zudi puname Ave che. badhI punamee (hAlamAM daze) upavAsa karavAmAM Ave che ane dharmaparAyaNa jaina te dareka mAsamAM pAMca divase upavAsa kare che.80 AdinAthanA, pArzvanAthanA ane bIjA tIrthakaronA caritramAMnA prasaMganA (kalyANakanA) smaraNane arthe aneka divase pALavAmAM Ave che, ane te te prasaMga anusAra tene ujavavAmAM Ave che. hinduonI sAthe je pa jeno pALe che, temAM sauthI moTuM dIvALInuM parva che, te kAttika ( Azvina) mAsanI amAvAsyAne reja Ave che, dIvALInA divasemAM hinduo lakSmInI pUjAne hetue ghara ne zerI dIvAthI zaNagAre che. mahAvIranA nirvANanA maraNamAM jeno e parva pALe che. e nirvANa pAmyA te rAtre emanA dharmanA aneka rAjAe dIpotsava karele kahevAya che.? mandiramAM te divase naivedyamAM lADu dharAvavAmAM Ave che ane pAvApurInI jAtrA khAsa phaLadAyI mAnavAmAM Ave che, paNa hindu AcAra-vicArane prabhAve Aje te ghaNAkharA jaina tIrthakaranA nirvANanA smaraNamAM rame parva pALe che, tenA karatAM vadhAre te saubhAgya ane dhananI pUjAne arthe pALe che. dIvALIne divase ne besatA varSane divase amuka vidhi karavAmAM Ave che. divALIne divase strIo lakSmIpUjAmAM pitAnAM ghareNAne pUje che ane bIje divase Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 47 ) bhUtapretathI rakSaNa pamAya eTalA mATe cakale naivedya mUke che; te ja divase vaLI hisAbI ceApaDAnI pUjA thAya che. e hetue brAhmaNu temAM zrI zabda lakhe che ane tenA upara nANuM ne nAgaravelanu pAna mUkavAmAM Ave che ane tyArapachI e cApaDAnI Arati utAravAmAM Ave che. chevaTe enA upara gulAla chAMTavAmAM Ave che. tyArapachI brAhmaNa ane jaina prasAdI le che. keTalAka kalAka sudhI e cApaDA ughADo paDyo rahe che; andha karatI vakhate lakSa lAbha, lakSa lAbha, ' evA zabda khelavAmAM Ave che. ' hinduonAM bIjA paNa pa`jainoe jude jude rUpe svIkArI lIdhAM che. bhAdaravA zuda ceAthe gaNezacaturthI Ave che, te RddhisiddhinA deva gajAnanane janmadivasa che, jainoe mahAvIranA mukhya ziSya gautama gaNadharane nAme te caDAvyA che; AAAmAM navarAtrinA nava divasa bharatane nAme caDAvyA che. 2 peAtAnA dharmane kazAya AdhAra na heAya evAM paNa keTalAMka hindupo jaino pALe che; jevAM ke vasantamAM AvatI hALI, temaja vaLI zItaLAsasamI vigere. tI ane yAtrA, koi pavitra manAte sthaLe tIrthaMkaranuM dhyAna, temanI pratimAnI pUjA ane parvane dine utsava karavAmAM Ave te ihaleAkamAM temaja paraleAkamAM vizeSa puNya maLe che, bhAratavarSanI pUNyabhUmimAM aneka pavitra sthaLa che, tyAM yAtrA karavAthI puNya thAya ne pApanA kSaya thAya evI dRDha bhAvanA samasta bhAratadharmIonI che ne jainonI paNa evI sampUrNa mAnyatA che. je sthaLe yAtrALu yAtrA karavA jAya tene hindu tIrtha kahe che. tInA zabdA pravezadvAra, navArAyamArga, prAtI, nathavatA, savapanattAzaya, jJAnasthAna87 thAya che. snAnasthAna e a laIne hinduoe emAM "pavitra sthAna, yAtrAsthAna " evA bhAva mUkayA che, kAraNa ke temanAM mukhya mandiA nadIne ke sarAvarane kinAre hatAM ane tenAM jaLamAM pApanAzaka zAkta manAtI hatI. te uparathI prAcIna kALe paNu Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (48) tIthane bhAva bIjA je mandiremAM snAnasthAnane bhAva nahote te mandirane paNa ArapA; tyArathI tIrtha eTale bhavasAgara pAra pAmavAne mArga khulle karI ApanAra sthAna ema manAyuM. jenomAM tIrtha zabdane artha khAsa karIne A ja manAya che, kAraNa ke emanAM tIrtha koI snAnasthAna che ja nahi. pavitra nadIomAM pApanAzaka zakita che ema hinduo mAne che, paNa sAcA jenI mAnatA nathI. hinduonA A mantavyane teo unmAda mAne che ane satI thavAnA rivAjane tathA pavitra parvata uparathI paDatuM mUkavAnA rivAjane athavA evA ja bIjA je rivAjane hinduo dhAmika draSTie bahu uMcA mAne che, temanI ja samAna kakSAe nadI jaLamAM pApanAzaka zakti che evA mantavyane paNa jene mUke che. | tIrthakara jyAM janma, dIkSA, jJAna ke nirvANa pAmyA hoya athavA te jyAM lAMbo samaya rahyA hoya e sthAnane jaina tIrthasthAna mAne che. bIjA santo jyAM rahyA hoya ke nirvANa pAmyA hAya athavA jyAM bIjA ke prakhyAta pUjya padArtha hoya te sthAnane paNa tIrtha mAne che. jenonAM tIrthanI saMkhyA khUba che; enuM saMpUrNa patraka ApI zakAya ema nathI, kAraNa ke saikAo jatAM jainadharmanI avanatine pariNAme aneka prAcIna prakhyAta tIrtha. Aje visAre pI gayAM che, temaja badhAM tIrthane badhA sampradAya sarakhI rIte mAnatA nathI. keTalAka sudhAraka saMgha pavitra sthaLanI zakti mAnavA nA pADe che. te uparAMta vaLI jainadharma upara hindudharmanI chAyA Aje prabaLabhAve paDI rahI che ane tene pariNAme aneka jeno Aje hinduonAM tIrthasthAnee jAtrA karavA jatA thayA che, pachI e tIrthasthAne sAthe jainadharmane kaze ya saMbaMdha na hoya ke nAmane ja mAtra heya. paMDita sukhalAle lakhelA ane zvetAmbaromAM khUba vaparAtA vicalinA nAme granthamAM 28 mA pRSa upara " vartamAnakALanAM Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (449) keTalAMka tIrtha A pramANe gaNAvyAM che -zatrujya, giranAra, tAraMgA, zaMkhezvara, kuMbhAriyA, Abu, rANakapura, kesariyALa, bAmanavADA, mAMDavagaDha, antarIkSa, makSI, hastinApura, alhAbAda, banArasa, adhyA, sametazikhara, rAjagRha, kAkaMdI, kSatriyakuMDa, pAvApurI, campApurI. ane e ja granthamAM bIjA sthaLoe bIjA keTalAMka tIrthonAM nAma Ave che te A pramANe cheH satyapurI, bhRgukaccha (bharUca), muharI (pR. 25), aSTApada, virakrANA, jIrAvalA (pR. 172), gajapada, vaibhAragiri, senAgiri, citrakUTa (pR. 249). paNa A patraka AvyuM che te uttara bhAratanA vetAmbare je tIrthonI jAtrA kare che tenuM ja che; zravaNa belagolA, padmAvatI, maisura (nagara) pAse gemsaTagiri ane bIjA aneka digambara tIrtho dakSiNa bhAratamAM paNa che. jaina tIrtho eTalAM badhAM che ke te badhAMnuM eke eke ahIM varNana ApyuM pAlave nahi. Hellige Slatten der Hindus, Jains and Buddhisten Hall HIRI granthamAM aneka jainatIrthanuM varNana ApyuM che, tethI ahIM te thoDAMka mahattvanAM tIrthanuM saMkSipta varNana ApIne ja santoSa pAmIza. jenonAM ghaNuMkharAM prakhyAta mandira parvata upara che. 1 lA tIrthakara rASabhadeva himAlayamAM AvelA aSTApada (kailAsa) upara nirvANa pAmelA manAya che. emanA pachInA (vAsupUjya, ariSTanemi ane mahAvIra sivAyanA) bIjA badhA (20) sametazikhara upara nirvANa pAmyA hatA. A parvata Aje 23 mA tIrthaMkara pAzvanAthanA nAma uparathI "pArasanAtha parvatane nAme oLakhAya che. e parvata bihAra pradezamAM hajhArIbAga jillAmAM Ave che. enA zikharane zobhAvI rahelAM aneka mandiomAM darzana karavA daravarSe hajAre zvetAmbara ane digambara jaina trALuo e parvata upara caDe che. 22 mA tIrthaMkara ariSTanemi kAThiyAvADamAM AvelA giranAra (raivataka) parvata upara nirvANa pAmelA che. e ja pradezamAM pAlitANa nagaranI pAse zatruMjaya nAme parvata che, tenA upara ghaNA uparanA pRSTake sukhalAlajIvALA hiMdI-paMcapratikamaNanAM che. 57 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 450) santa nirvANa pAmelA gaNAya che. meM tIrthomAM A vizeSa pavitra che ema aneka jaino mAne che. "zatruMjayane sparzamAtrathI mahApApI paNuM svarga pAme che, puNyazALI leke zeDA ja vakhatamAM mekSa pAme che. zatruMjaya tarapha jatAM ekeka pagale sahastrakaTI bhavamAM bAMdhelA pApathI mAnavI mukta thAya che." giranAra ane zatruMjaya enAM sundara mandirane mATe paNa prakhyAta che, paNa te kAraNe te emanA karatAM ya vadhAre prakhyAta rAjaputAnAmAM Avela pavitra Abugiri che. e parvata upara delavADA nAme sthaLe sauthI sundara mandire che ane e prakANDa bhavya mandire sapheda ArasapahANanAM bAMdhelAM che. zeTha vimalazAe 11 mA saikAmAM ane vastupAla tejapAla nAme be bhAIoe 13 mA saikAmAM e mandire bAMdhelAM che. tyArapachI bIjA tIrthakare jyAM nirvANa pAmyA hoya te tIrthasthAne paNa mahattvanAM che. 12 mA tIrthaMkara vAsupUjya bihAramAM AvelI campApurImAM (vartamAna bhAgalapuramAM) nirvANa pAmyA hatA. te ja pradezamAM AvelI pAvApurImAM mahAvIra nirvANa pAmyA hatA ane tyAM Aje paNa emanI temaja emanA ziSya gatamanI ane saMdharmanI pAdukAo che. vaLI teja pradezamAM AvelA rAjagRhamAM mahAvIranA temaja 20 mA tIrthakara munisuvratanA jIvananI aneka ghaTanAo banelI, tenA smaraNamAM aneka jAtrALu jAtrA karavA tyAM jAya che. banArasa, ayodhyA, (dilhInI IzAne pa6 mAIla upara AveluM ) hastinApura ane kSatriyakuMDa vagere je nagaramAM tIrthakare janma pAmelA tyAM paNa zraddhALu jAtrA karavA jAya che. je sthaLe tIrthakarenI ane santanI asAdhAraNa ane tethI Azcaryajanaka pratimAo heAya che te sthaLe paNa jAtrA javA mATe prakhyAta thayA che. AmAMnAM keTalAMkanuM varNana te pR. 403 upara karyuM ja che. - jyAre keIne jAtrAe nIkaLavAnI IcchA thAya che, tyAre nIkaLatA pahelAM upavAsa, dhyAna vagere karIne e dhArmika kArya mATe gya thavAnI taiyArI kare che. khuda jAtrAe jatI vakhate mArgamAM paNa eNe amuka niyama (cha rI) pALavAnA heya che; enAthI divasamAM eka ja vAra khavAya, sacittane tyAga kara paDe, bhoMya upara ja Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 451 ) suvAya, eNe brahmacarya pALavuM ja joIe, be TaMka pratikramaNa karavuM joIe, page ja cAlIne jAtrA karavI joIe. jo AmAMnA keI niyamanuM kaMI aMze ullaMghana thAya te teTale aMze jAtrAthI tene maLanArUM phaLa ochuM maLe, jemake je kaI vAhanamAM besIne jAtrA kare, tene page cAlIne jAtrA spaMthI je phaLa maLavAnuM hatuM tenAthI adhuM ja maLe. tIrthasthAne pahoMcyA pachI jAtrALu dhArmika vidhi AcaravA mAMDe che, mandire mandire tIrthakaranI pUjA kare che ne puSkaLa dAna kare che, amuka puNya maLe mATe amuka kriyA karavAne rivAja aneka sthaLe hoya che, jemake zatruMjaya upara caDhavAnAM je hajAre pagathI che tenA upara 99 vAra caDha-utara (yAtrA) kare ane amuka prakAre amuka mandinI (9) pradakSiNA kare tene amuka puNya thAya. je A pramANe vidhisara karavuM hoya te traNa mAsa uparAMta lAge, jAtrALu chevaTanA divasemAM kazuM khAte pIte nathI (upavAsa kare che). chevaTe jyAre vidhi pUre karIne mukhya mandire e Ave che, tyAre gurU tIrthakaranI rUpAnI pratimAne cokamAM eka maMDapamAM padharAve che. jAtrALu e pratimAnI aSTavidha pUjA agIAra vAra kare che te vakhate gurU ma bhaNe che, tIrthamALa paherAve che. chokarAo dhArmika nRtya kare che. A badhA vidhi karatAM puSkaLa kharca thaI jAya che ne tenuM puNya paNa moTuM maLe che.* keInI sthiti evI hoya ke jAte jAtrA na karI zake. teve prasaMge bIjA je kaI jAtrAe jatA hoya temane mArgamAM joItI sAmagrI pUrI pADIne ke utAra ApIne ke bIjI rIte temanI jAtrAne sahAyatA Ape te tene paNa jAtrAnuM phaLa maLe. vaLI je kaI pate jAtrA kare ane pitAne kharce bIjAne jAtrAe laI jAya tene te jarUra phaLa maLe e svAbhAvika che. evI tIrthayAtrA mATe moTA moTA saMgha kADhanArA jaina rAjAonI ne maMtrIonI kathAo jaina granthamAM aneka che. je vastupAle e saMgha kADhele, temAM kamamAM kama 4500 ratha, 700 zibikA, 700 gADAM, 1800 uMTa, 2900 sevaka, 3300 bhATa, 450 jaina gAyaka, 12100 zvetAmbara ane 1100 digambara zrAvake hatA.* Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya 7 samApti dharmanA itihAsamAM jainadharmanuM sthAna mAnavajAti je je dharma pALatI AvI che te siA dharmonuM, temanA kalevarane anusarIne, vargIkaraNa karavAnA prayatna aneka vAra aneka dizAethI thayA che. A daSTie jainadharmane paNa keI amuka vargamAM mUkavAne kaI prayatna kare te ene nirIzvaravAdI, manuSyapUjaka, AdhyAtmika, naitika, saMsAratyAgI, udAsIna, nirvANadharma mAne. jemAM yuropiyana dharmonAM svarUpamAM zraddhA rAkhI rahyA che, temane te "nirIzvaravAdI dharma e zabda ja vadate vyAghAta svarUpa lAgaze, paNa te bhUla che. kAraNa ke "dharma" e 2luerl Hur 249 Hi ( religin vinculs pietatis obslrictides et religate sumus-Lactamitus, Institut III 28) deva ane manuSya vaccene sambandha haze ke nahi-paNa Aje te e zabdamAM e ja bhAva samAyela che ke dharmamAM IzvaranI bhAvanAnI khAsa jarUra ja che evuM kAMI nathI, nahi te baddhadharma, cInane sudhare dharma vagere aneka saMsthAo sAmAnyataH dharma kahevAya che temane te pradezamAMthI nIkaLI ja javuM paDe. yuropiyana dharma jJAnanI bhAvanAe jenadharma bezaka nirIzvaravAdI che, kAraNa ke te anekezvaravAdI nathI, ekezvaravAdI nathI, vaitavAdI nathI, advaitavAdI nathI, viziSTAdvaitavAdI nathI. Arthara zopanahAuare pitAnA dharma matamAM je bhAvanA pradazita karI che e ja bhAvanA A nirIzvara dharmamAM che. jeno pite paNa jyAre pitAnA dharmane nirIzvaravAdI kahe che, tyAre pitAne mata sAbIta karavA potAnAM pramANa Ape che. kAraNa ke Izvara saMbaMdhIne prazna bhAratavarSamAM yurepathI judI ja daSTie levAya che ne e daSTie te jIvanA AdhyAtmika svabhAvanuM ke (baddho mAne che tema) jIvanA mekSa pachI enA AdhyAtmika svabhAvanuM ke pAralaukika daivI gati pAmelA-nirvANa Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5) pAmelA jIvanA AdhyAtmika svabhAvanuM astitva je svIkAre nahi te nAstika gaNAya. A daSTie jotAM jainadharma khare ja nirIzvaravAdI nathI; jeno pitAne amuka apekSAe IzvaravAdI paNa mAne che ne tema mAnavAne temane dA sAce che, kAraNa ke jIvanA ( jo ke nirvANa pAmatAM ja prakaTa thavAnA ) pavitra ane zuddha svabhAvane teo mAne che ane tIrthakare jevA nirvANa pAmelA purUSane pitAnA netA ane devarUpe pUje che. jainadharma ane bhAratanA itaradharma. itihAsanI temaja kalevaranI daSTie jenadharmamAM bhAratadharmanAM sai lAkSaNika aMga che. hindu ane baddhadharmanI peThe te paNa karmanA, punarjanmanA ane muktinA siddhAntane pitAnA dharmanA mukhya bindusvarUpa mAne che; naraka-svarga ane marya- leka viSenAM varNana, jagatanA itihAsamAM pravartatA kALanI gaNanA ane dharmanA saMsthApakonA yathAniyame janma viSenI hakIkata paNa jaina dharmamAM pelA be dharmane maLatI che. e dharmamAM sAmAjika temaja dhArmika jIvananAM svarUpa paNa te be dharmanAM jevAM che. A vAte cheka svAbhAvika che, kAraNa ke hiMdu, baddha ane jaina e traNeya dharma eka ja mULamAMthI nIkaLyA che, sakAo sudhI sAthe ja khIlyA che ane emaNe ekameka upara tIvra chApa pADI che. jaina ane hindudharma. jainadharma ane hindudharma vacce sAmya te puSkaLa ja che. sAmAjika ane dhArmika jIvanamAM (ane hinduomAM e te mukhya vAta che) Aje jaina hinduthI thoDe ja aMze jude che. sthiti evI che ke jeno ane hinduo jANe judA judA sampradAyanA hoya tema tene anusarIne baMnenA rItarivAjomAM keTalAka taphAvata che, e be vacce ethI vadhAre bheda nathI ane e sivAya te temane jIvanakrama vyavahArathI sakhe ja ghaDAI gayela che. che. bulare te viSe kahyuM che ke jIvanacaryA viSenA jenavidhio Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTe bhAge manusmRtie ApelA vidhione maLatA che, e lakhe che ke -"jainoe aneka vidhio brAhmaNa samRtiomAMthI lIdhA che. je brAhmaNa ApatkALe vaizyajIvana pALatuM hoya tene mATe brAhmaNa smRtimAM je vyavasAya niSiddha gaNyA che, te ja vyavasAya zrAvakane mATe paNa niSiddha gaNAyAM che. 2 " ane tyArapachI te lekhaka manusmRti ane jaina dharmanA grantha vacce bIjI keTalIka samAnatA batAve che. madyamAMsane upayoga nahi karanArA hiMduomAM jevA sAmAjika ane dhArmika rItarivAje che tevA ja jenomAM paNa che. judA eTale aMze paDe che ke ahiMsAnA siddhAntane jene bahu tIvrabhAve pALe che ne tethI aMdhAruM thayA pachI vALu karatA nathI vagere. dhArmika daSTie joIe te e bemAM mahattvane phera e che ke pavitra nadImAM snAna karyAnuM mAhAsya jeno mAnatA nathI, hinduo pitAnA sAdhu (saMnyAsI)ne dATe che ema jeno dATatA nathI paNa bALe che, teo pazuyajJa karatA nathI, teomAM satI thavAne rivAja nahotuM. A badhA sAmAjika ane dhArmika taphAvata pramANamAM najIvA che ane e dharmamAM keTalIka vastuo evI che ke junAmAM junA vicAranA hindune paNa temanA pavitratAnA vicAronI ADe AvatI nathI. eTalA mATe Aje hinduo jenone mATe bhAge bIjA dharmanA anuyAyI gaNatA nathI, paNa hindudharmanA ja anuyAyI mAne che. pu. 330 upara jaNAvyuM ja che ke ghaNuM ye jagyAe vaiSNave ane hinduo eka ja nAtanA hoya che. jene paNa hinduone bIjA dharmanA mAnatA nathI, ghaNuM ye jeno vasatipatrakamAM pitAne hindu jaNAve (lakhAve) che, hindu devanI pUjA kare che, hindu parva pALe che (pR. 445) ane pitAnAM mandiromAM hindu brAhmaNe pAse pUjA karAve che. (pR. 328). sAmAnya hindu dharma tarapha jainonuM prayANa chellA saikAmAM eTale sudhI thayuM che ke jo ema ne ema ja cAlyuM jaze te jainadharma hindudharmamAM purepure gaLI jaze e saMbhava che. saMskArI jaino A bhaya samajI gayA che, tethI hindu ane jainomAM je taphAvata (jemake, vArasAnA niyama) che tene te vaLagI rahyA che, ane jainomAM je vizeSatA che tene pakaDI rAkhavAno Agraha rAkhe che. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (455) hindu ane jaina dharmanA siddhAnta vacce bahu phera che. jeno vedane mAnatA nathI, smRtigranthane ane brAhmaNonA Itara pramANabhUta granthane pramANabhUta mAnatA nathI, paNa jainadharma ane hindu dharma vacce mahattvane bheda te e che ke jainasaMghane saMgaThita rAkhI zake evA amuka spaSTa dhAmika sarve ane praNAlikAo jainadharmamAM che; hindudharmamAM enA sarve anuyAyIone eka baMdhane bAMdhI rAkhe evAM kazAM sarvamAnya dharmata nathI, ane vaLI e dharmamAM parasparavidhI aneka siddhAnta che ane te sarve pite sAcA havAne dAvo kare che. siddhAntanI A vividhatA eTalI te vicitra che ke hinduonA siddhAnta viSe, khAsa karIne saMskArI jana jene viSe carcA karI zake evA siddhAnta viSe, svAbhAvika rIte abhiprAya ApatAM saMkeca thAya. emAMnA keTalAMka siddhAtonI rUparekhA deravAno prayatna meM mArA Hinduismus nAmanA granthamAM karyo che, te siddhAntanI tulanA jainasiddhAnta sAthe karIe te A bheda spaSTa tarI AvazeH ghaNAkharA hinduo suSTA ane niyantA Izvarane mAne che, jene mAnatA nathI; hinduo juga juge jagatanI sRSTi ane pralaya mAne che, jene anAdi ananta mAne che; hinduo mAne che ke zuddha sanAtana dharma devoe (IzvaranI preraNAthI brahmAe maryalekamAM) prakaTa karyo, jeno mAne che ke mahApuruSoe-tIrthakaree pate prakaTa karyo ne prasAryo; hinduo mAne che ke deva mokSa pAmI zake, jene mAne che ke ema thaI zake nahi, e to mAtra mAnavIne ja adhikAra che ane tethI temane mokSa pAmavAnI IcchA thAya te emaNe pRthvI upara manuSyapaNe avatAra levuM joIe ne tapa karavuM joIe; hinduo karmane aSTa sattA mAne che, jeno ene pudgalanAM sUkSma tattva mAne che ne te jIvane vaLage che ema mAne che; hinduo mAne che ke bhaktajana IzvaranI bhakti kare tene pariNAme tenI kRpAthI sukha maLe che, jaino mAne che ke pitAnAM ja karelAM satata karmathI sukhaduHkha maLe che, ghaNAkharA hinduo mAne che ke nirvANa badhA ya pAmI zake, jene bhavya ane abhavya vacce bheda kare che pR 194); ghaNAkharA Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) hinduo mAne che ke mekSa thatAM jIva izvaranA svamAM anADhi kALa sudhI rahe che athavA paramAtmAmAM bhaLI jAya che, jaino mAne che ke lAkane zikharapradeze kevaLI (siddha) akSubdha niSkriya zAntimAM rahe che; ante khAsa karIne jainadharmImAM evAM aneka tattvA che ke je hindu AdhyAtmika praNAlimAM nathI. ( jemake dhama ane adharmatattvA, laizyA, guNasthAna vagere ), e dhanA jJAnatattvamAM ane nyAya zAstramAM svataMtra ( syAdvAda jevAM ) tattva che ane emAM enI peAtAnI AgalI paribhASAnA upayAga karelA che. jainonI AdhyAtmika siddhAntanI tUlanA hinduonA cha danA sAthe ahIM karavI nirarthIka che; ahIM tA eTalu ja jaNAvavuM khasa thaze ke nyAya ne vaizeSika praNAlinI cheka samIpa jainadhama che, kAraNake anemAM paramANuvAda temaja jIvanA kartRtva viSenA mantavya mAnyAM che. jainadhama mAM ane sAMkhyamAM nirIzvaravAda samAnabhAve che, vaLI anemAM jIvanI vyaktipaNe sampUrNa svataMtratA ane mukti mAnI che, emAM paNa amuka aMze samAna bhAva che. A sivAya brAhmaNa danA ane jainadana vacce samAna bahu thoDA che. ze jainadana brAhmaNudanathI bhinna ane svataMtra hAvA chatAM, kALa vahete eNe brAhmaNadanamAMthI ghaNu svIkAryuM" cheH cegamAMthI ane taMtramAMthI ( pR. 379 ) lIdhuM che, vedAMtamAMthI levAnA ne tIrthaMkarAmAM hinduonI devabhAvanA AreApavAnA prayatna karyAM che. hinduonI ane jainonI vizvavidyA vacce paNa nikaTanA sabadha dekhAya che; ane vaLI epha. e. zrADara kahe che ema e tA nakkI ja che ke jainonAM svargAnAM nAma te kaMIka aMze brAhma UAnAM ane khAsa karIne vaiSNavAnAM svargAnAM ( brahmalA sahasrAra Adi) nAma sAthe maLatA che. jaina santaritAnI kathAo upara paNa brAhmaNa kathAonI spaSTa chApa paDelI che. sagaranI, parazurAmanI, mahAbhAratanAM ane rAmAyaNanAM pAtrAnI ane bIjA anekanI kathA jainoe Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) lIdhI che ane temane potAnI bhAvanAe ghI che. A vAta. teo to svAbhAvika rIte ja svIkAratA nathI, paNa emaNe e kathAone je svarUpe ghaDI kADhI che, te svarUpa uparathI ja samajAI Ave che ke temanI kathAo banAvaTI che ne sAcI temaja pramANabhUta kathAo brAhmaNanI che. ( A graMthakartAnI mAnyatA mAtra che). vaLI je vividha siddhAnta, mantavya, upadeze ane rivAje Aje jeno pitAnA mAnI rahyA che, temAMnA aneka hiMduonI sAthe ekasarakhA che. A badhA uparathI jeno e dA kare che ke amAre dharma prAcIna che, ne temAMthI ja hindu dharma nIkaLe che. A dave karavAnA prAcIna pUrA teo Ape che ne kahe che ke prAcIna itihAsamAM ema lakhyuM che ke bharate prakaTa karelA satyavedanI bhAvanA bhUlyuM eTale manuSya 'mithyAtvamAM paDyo ane pazuyajJa karate thayo. A dave Aje paNa jena dArzanike kare che ane campatarAya jena lakhe che ke " hindu dharma mULathI ja jainadharmanI zAkhA hatI. " AvA dAvAne ItihAsane kazeya AdhAra nathI, e dAve jeno sivAya bIjuM kaI mAnatuM nathI, paNa e vAta cheka kADhI nAkhavA jevI nathI. kAraNake jainadharme hindu dharma upara bezaka aneka viSayamAM chApa pADI che. hinduonA atiprAcIna dhasaMgranthamAM-upaniSadamAM, rAmAyaNa, mahAbhAratamAM ane bIjA granthamAM jaina bhAvanAnAM cihna hoya e kevaLa saMbhavita che; paNa e viSayamAM saMzodhana hajI eTaluM ochuM thayuM che ke spaSTatAe kahyuM kahI zakAya ema nathI. maMDuka upaniSadu ane jaina dharma vacce nikaTane saMbaMdha che ema che. harTala je kahe che te mAnavAne pUrata AdhAra hajI ma hoya ema mane lAgatuM nathI. harTala batAve che te brahmaloka ane mukti vizenI jenonI bhAvanA upaniSadanI bhAvanAthI judA prakAranI che ane e ene sarAvI zakAya ema nathI. e be vaccenI samAnatA te mAtra Termini Technici che. bezaka hindu sampradAye upara jenadharmanI chApa te che ja. pazu 58 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (458) yajJanI virUddha ahiMsAnI bhAvanA tIvrabhAve je ubhI thaI ane khAsa karIne vaiSNavadharmamAM annAhAranI bhAvanAe je jaDa ghAlI te ddhadharmanI ane jainadharmanI bhAvanAne ja pariNAme kahI zakAya. vaiSNavadharma upara jainadharme bIjI paNa ghaNI rIte asara karI che. jina viSNune avatAra manAya che, viSNue gaSabharUpe AhaMtu zAstra prakaTa karyuM ema padvataMtra: 1,144thI lakhyuM che. bhAgavata purANa 5, 3 thI ane 11, 2 mAM temaja vaiNanA bIjA dharmagranthamAM tevI ja rIte RSabhane viSaNunA avatAra mAnyA che. temAM kASabhanA carita viSe je kathA ApI che, te jaina kathA sAthe thaDe ja aMze maLatI Ave che, paNa bASabhanI kathA vaiSNavadharmanA granthamAM Ave e ja hakIkata mahatvanI gaNAya.10 vaiSNanAM dArza nika sampradAyamAM khAsa karIne madhvanA (I. sa. 119-1278) brahmA sampradAyamAM jaina dharmanI chAyA spaSTa dekhAya che, A hakIkata turata ja sAbIta thaI zake tema che ke dakSiNa kAnaDAmAM madhya rahe ne aneka saikAthI jainadharma tyAM mukhyadharma hate, mATe te dharmanI chApa madhvanA sampradAya upara che. "viSNudharmanuM makva darzana ( Madhvas Philosophic des Vishnu Glanbens ) " Hall mArA granthamAM pRSTha 27, 31 upara meM jaNAvyuM che ke prArabdha vAda, zreNio vagere madhyanA siddhAnta te jainadharmane AdhAre ghaDAyA hoya emAM kazuM asaMbhavita nathI. zaiva sampradAya upara paNa jainadharmanI chApa parva che. jI. yu. pipa anumAna kare che ke jIvanA zuddha svarUpane AvaraNa denAra traNa pAzane athavA malane zaiva siddhAnta jainasiddhAntane AdhAre hoya. e saMzodhaka jyAre pitAnA anumAnanI vigatemAM utare che tyAre tenAmAM jainadharma viSenuM uMDuM ne sAcuM jJAna nathI ema jaNAI Ave che, chatAMye Anava-karma-ane mAyA-malane siddhAnta jainonA karmasiddhAntane AdhAre prakaTa thaye heya e vAtane avagaNuM zakAya evI nathI; chatAM ene viSe kaMIka spaSTa nirNaya upara AvavAne mATe vadhAre saMzodhananI apekSA che, liMgAyatenA dharma-karma upara paNa jenadhama nI asara hovAno saMbhava che, paraMtu Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 459 ) e sampradAya viSe paNa zAstrIya sa MzAdhana thAya tyArapachI ja kaMIka spaSTatAe kahI zakAya. rAjaputAnAmAM alakhagIranA sampradAca che; te sampradAyanA saMsthApaka lAlagIra hatA; sara jI. grISmasana kahe che ke te sampradAyamAM ane jainadharmImAM ghaNIka vAtA samAna che.13 tenA sa MzodhananI paNa jarUra che. vartamAnakALamAM paNa jainoe hinduonA AdhyAtmika jIvana upara chApa pADI cheH je, ena. phhAra ( J. N. Furguhar ) jaNAve che14 ke A samAjanA saMsthApaka yAnaMda sarasvatInA ( 1824-1883) janma sthAna TaMkAriyAmAM ( kAThiyAvADa ) sthAnakavAsIonuM parikhaLa hatu ane ghaNuM karIne e sampradAyanI asarathI ja dayAnaMda mUrtipUjAnA ucchedavAne prerAyA hatA; bhArataprajAnA netA mehanadAsa karamacaMda gAMdhIe ahiMsAtmaka satyAgrahanA siddhAnta prakaTa karyA temAM paNa jainabhAvanAnI asara spaSTa che. gAMdhI jo ke janma vaiSNava che, paNa pAtAnI yuvAvasthAmAM jainadharmAMnI gaMbhIra chAyAmAM AvyA hatA. abhyAsa karavAne e iMgleMs jatA hatA, tyAre jatA pUrve jainasAdhu ecarajIne hAthe peAtAnAM mAtAnI samakSa mAMsa-madirA ane nArInA sparza nahi karavAnI emaNe pratijJA lIdhI hatI.15 jainadharma ane bAdha yureApamAM jainadharma viSe prathama jANa thaI tyArathI, te dhama ane dharma vacce kai aitihAsika sambandha che ke nahi ? e praznane jainadhama nA abhyAsa karanArA sarve sa MzAdhakAne muMjhavI mUkayA hatA. jaina! pAte mAne che ke eka patita jainasAdhue bauddhadhanI sthApanA karI hatI. eka kathA pramANe pArzvanAthanA eka anucAyI sAdhu buddhakIrti sarayU nadIne tae tapa karatA hatA; e jyAM beThA hatA tyAM eka marelI mAchalI taNAi AvatI eNe joI. e uparathI ene vicAra Avye ke e mAchalImAM jIva nathI tethI ene khAvAmAM doSa nathI ane khAI gace. A AcArathI vicchedanu kAraNa ubhuM thayuM ne temAMthI auddhadharmanI sthApanA thai. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (460 ) bIjI kathA pramANe pArzvanAthanA bIjA eka anuyAyI sAdhu mad galAyane, mahAvIra uparanA dveSabhAvane kAraNe, dharmanI sthApanA karI ane zuddhadananA putra baddhane Izvara kahyo ke baddhadharma jainadharmamAMthI utpanna thaye che ema prathama te yuropiyana paMDita ( kalabuka, prinsepa, sTivansana, e. Temasa ) paNa mAnatA. mahAvIranA mukhya ziSyanuM nAma gotama hatuM ane tethI ene ja gautamabuddha mAnI laIne e paMDite pitAnA evA anumAna upara AvyA hatA. bIjI bAjuethI baiThe jainene pAkhaMgha kahe che ane baddha granthamAMthI corI karIne jenoe pitAne dharma sthAge che e Arepa kare che. gayA saikAnA aneka yupiyana saMzodhakone paNa e mata hato ke jainadharma jaiddhadharmane sampradAya che. "baddhadharma avanati pAmavA lAge, te samaye temAMthI jainadharmanI utpatti thaI8 " ema visana ane benkI jevA bhAratasaMzodhaka mAnatA, tyAre vaLI ki. lAsana jevA ene I. sa. 1-2 saikAmAM athavA e. vebara jevA baiddhadharmanAM zarUAtanAM saikAmAM utpanna thayela mAnatA. eka dharmamAMthI bIje dharma nIkaLe evuM sAbIta karavAnA e badhA je prayatna hatA. tenI bhUla chevaTe eNca. yAkebIe bhAMgIne spaSTa rIte sAbIta karI ApyuM ke e be dharmamAM je samAna aMze che, te uparathI ema sAbIta thaI zakatuM nathI ke eka dharmamAMthI bIje dharma nIkaLe che. jainadharmamAM ane baiddhadharmamAM aneka samAna aMze che e vAta sAcI che ane brAhmaNa lekhake e e be dharmane ekaThA guMcavI nAkhyA che, te uparathI paNa e vAta spaSTa rIte sAbIta thAya che. e be dharmanA keTalAka aMze te kevaLa sarakhA ja che, banne vedanI satAne anAdara kare che ane brAhmaNanA gurupada tathA yajJa sAme vAMdho uThAve che. baMne sarvazreSTha saguNa Izvarane asvIkAra kare che, baMnee te samayane anukULa santapuruSane svIkAryA, ane bAhya svarUpe maLatAM Ave evAM (maMdire, sta, caitye) Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) sthAnamAM maLatA Ave evA pUjAvidhi svIkAryA. baMnee pitAnA dharmasthApakane eka ja prakAranAM (ahaMta, buddha, jina) nAma ApyAM, eka ja prakAranAM sandarya temane ApyAM ane eka ja prakAranAM cihathI temane alaMkRta karyA, A badhI vastusthitithI hyuenasyAMga paNa Azcarya pAmelo. baMne amuka cakravartIene svIkAre che ne temanAM sarakhA ja prakAranAM guNonuM AropaNa kare che. vaLI baMne ahiMsAnA siddhAntane tIvra banAve che ane naitika AjJAo paNa sararUpe Ape che; baMnenA saMghamAM sAdhu ane sAdhvI mahatvanAM aMga manAya che. vaLI vadhAre samAnatAsUcaka te e vAta che ke baMne dharmanA saMsthApaka-mahAvIra ane buddha-samakAlina hatA, baMnee eka ja pradezamAM-bihAramAM upadeza zarU karyo hato, e baMnenA jIvanacaritamAM eka ne eka sthAnane ane mANasane ulekha Ave che, e be purUSanAM saMbaMdhamAM je je manuSe AvelA, temanAM nAma paNa eka ja prakAranAM che, kAraNa ke magadhanA kSatrimAM te kALe teja prakAre nAma pADavAmAM AvatAM (mahAvIranA pitAnuM nAma siddhArtha hatuM ane teja nAma buddhanuM temanI kumArAvasthAmAM hatuM; mahAvIranI patnInuM nAma yazodA hatuM, buddhanI patnInuM nAma yazodharA hatuM.) A badhAM sthaLanI ne samayanI, keTalAka siddhAntanI, sAmAjika baMdhAraNanI ane bIjI keTalIka bAhya samAnatAo uparathI bhUlA khAvAne nathI, e bemAM mailika bheda che te vicAravA joIe. e benA dhArmika graMthe judA che, itihAsa jude che, kathAo judI che, eTaluM ja nahi, paNa dhArmika siddhAMte paNa jaDamULathI kevaLa judA che. brAhmaNadharmanI peThe jainadharma paNa zAzvata alaitika jIvanuM astitva mAne che ane mAne che ke jyAM sudhI e yugalanA baMdhanamAM hoya che tyAM sudhI saMsAramAM rakhaDe che. baMne mukhya siddhAMta te e che ke kaI pramu-kaI jIva che ja nahi. jene AtmA, ahama athavA jIva rUpe jANIe chIe e kaI zAzvata padArtha nathI, paNa kSaNika dharmone santAna che, eka kSaNe utpanna thanArI ne bIjI kSaNe nAza pAmanArI vividha Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) padArthonI sAMkaLa ja che, e padArthonI pratimAthI utpanna thayelu rUpa che. ahamanA nAstitvanA A siddhAntauddhadharmImAM sadA mahattvanA manAyeA che,21 ane svAbhAvika rIte ja jainadharmImAM manAtA jIvatattvanI kevaLa virUddhanA che. jJAnanA, nItinA, karmAMnA ane khAsa karIne nirvANanA siddhAntamAM temaja bIjA aneka mahattvanA siddhAntAmAM e e dharmamAM ghaNA krUra che. jaino mAne che ke jIvane je pudgala tattvA gherI rahyAM che tene viratidvArA te dUra kare ane temAMthI nIkaLI peAtAnuM zuddha svarUpa prApta kare tyAre te nirvANu pAme. pachI te lokane zikharapradeze caDe ane pavitra vyaktigata, saalaiAkika zaktio prApta karIne zuddha svarUpe zAzvata kALa sudhI tyAM rahe. ethI virUddha auddho mAne che ke ahamanA kalezajanaka kSaNusthAyI nAzavanta tattvanuM jJAna thAya eTale skansane phrI baMdhanamAM AvavuM paDatuM nathI ane dharmAMzAntinI sthiti prApta kare che, tyAM sudhI kramanI sattAe skandha maraNu pachI nava navA adha namAM janma lIdhA kare che. e e dharmanA siddhAntAmAM mATe bheda pApanA niya saMbaMdhe che. bahAranA jIvanI hiMsA thAya eTale jainA pApa thayu mAne che ane tethI ajANye thayelI hiMsAne paNa pApa mAne che. mananI vRtti upara pApanA AdhAra che ema moDho mAne che eTale jANIjoIne karelI hiM`sAne ja pApa mAne che. e e dhanI Aje je sthiti thai che tenu kAraNa paNu e che ke temanI samAjaracanAmAM paNa moTA bheda che. khodrAe je saMgha mAM temAM sAdhu ane sAdhvI e ene ja sthAna ApyuM; gRhasthAne sa MghabahAra rAkhyA. sAdhuone ane sAdhvIne peAtAnA jIvananirvAha mATe gRhasthA upara badhe| AdhAra rAkhavA paDatA, tANu sAdhuonA cAritra upara gRhasthAnA kaze aMkuza nAtA ane temanA dhArmika jIvanamAM paNa gRhasthAnA saMbaMdha pramANamAM bahu zithila hatA. jainonA sagha mULathI ja catuniSa hatA, kAraNake temAM sAdhu ane sAdhvI uparAMta zrAvaka ane zrAvi Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAne svIkAra thaye hate. saMghanA mahattvanA aMgarUpe zrAvake temAM sAro bhAga le che ane sAdhunA cAritra upara aMkuza rAkhe che (pR. 240) ane bIjA evA mahattvanA adhikAra bhegave che. sAdhu ane gRhastha vaccenA judA saMbaMdhane lIdhe baMne dharmamAM judAM pariNAma AvyAM che. baddhadharmamAM saMgha ane gRhastha vacce saMbaMdha ati zithila hevAthI pariNAma bahu mAThuM AvyuM. bauddha sAdhusaMgha vikAra pAmate gaye, brAhmaNadharmanA pracaMDa virodha sAme e saMdhane TakavuM kaThaNa thaI paDyuM ane dharmAnya musalamAnonA dUra atyAcArathI ene nAza thaye, eTale tenI sAthe ja bauddhadharma paNa bharatakhaMDamAMthI adazya thaI gaye ane te dharmanA anuyAyIo hindu thaI gayA, kAraNake temane bauddhasaMgha sAthe kaze gaMbhIra saMbaMdha nahoto. ethI virUddha jainadharma pitAnI samAjaracanAne paribaLe Aja sudhI e dezamAM TakI rahyo che. ene ya juga juge taDake chAMyaDo je paDyo che, paNa chatAM e ene sAdhusaMgha bauddhadharmanA sAdhusaMghanI peThe avadazAmAM nathI AvI paDyo ane hindudharmanI spardhA ane musalamAna dharmanA atyAcAra sAme paNa zrAvakenA anurAgane lIdhe e dharma Aje paNa TakI rahyo che. upara batAvyuM tema jaina ane bauddhadharma ekamekathI game eTalA svataMtra ane alaga hoya, paNa e be eTale lAMbe kALa eTalA badhA pradezamAM khIlyA che ke temanI asara ekameka upara thayA vinA na ja rahe e te vagara kahyuM samajAya evI vAta che. pitapatAnI viziSTatAo ane ekameka sAthe virodhatAo hovA chatAM eka dhameM bIjA pAsethI keTalAMka bAhya svarUpe-khAsakarIne mUtividhAyaka ane sAmAjIka bhAva-lIdhA che. ekameka upara je prabhAva pADyo che tene vize hajI vizvAsajanaka saMzodhana thayuM nathI e khedane viSaya che; bezaka e prakAranuM saMzodhana dhArIe eTaluM saheluM paNa nathI, kAraNake amuka vAta eka dharmo bIjA dharmamAMthI lIdhI che ke e baMne vedavidhI dharmoe te vAta banene samAna hindudharmamAMthI lIdhI che ene nirNaya kara e sahelI vAta nathI. bezaka kaI kaI prasaMga evA che Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) kharA ke jemAM, A vAta eka dharma khIjA dhama mAMthI lIdhI, ema kahI zakAya; jemake yAkokhI jaNAve che' tema, vicAra upara mAThI asara karanAra, bAhya jagatanA prabhAva jene bauddho Asrava kahe che, e bhAva jainadharmInA Asrava-bhAvamAMthI prakaTa thaye hAvA joie, kAraNake jIva upara kapudgala asara kare che evI bhAvanA mAtra jaina darzanamAM ja che. bIjI bAjue haribhadrasUrinA yogavintumAM tIrthaMkarAne edhisattva kahyA che te bhAva jainoe bauddho pAsethI lIdhA che ema nivivAda kahI zakAya. jaina dharma ane Acaitara dharmo. videzI dharmanA je anuyAyIo bharatakhaMDamAM AvI vasyA che ane jemaNe e dezamAM peAtAnA dharmane mATe sthAna karyuM" che, temanI sAthe jaino peAtAnA vepArane lIdhe saMbaMdhamAM teA AvyA che paNa e saMbadha bhASAnI ne saMskRtinI draSTie thADA ne dharmAMnI dRSTie tA nahi jevA ja che. AzreSTha vekhare grIka ane bhAratakhAsa karIne jaina-kathAomAM rahelI samAnatAe zeAdhavA prayatna karyAM che ane e evA anumAna upara AvyA che ke " e samAnatAe gauNa che, ItihAsakALanI che, DAmaranI athavA teA pazci manI kathAomAM e tarI Ave che ane tethI te khIje kyAMkathI levAi ne svIkArAI hAya." paNa jyAre A saMzodhaka ahalyA- ekileyusanI 5 carcA karIne tene peAtAnA mantavyanA AdhAramAM TAMke che, tyAre te e vAta upara vizvAsa besatA nathI. jainadhama upara pArasIdhame asara karI hAya e sa'vita che. tejasa samuddhAtamAM sAdhunA khabhAmAMthI jiMtra nIkaLe che ( pR. 171), e mantavya sAhakanI (Sohak) * irAnI kathAmAMthI levAyu DAya ema eNca. yAkeAkhI kahe che te vAta vicAravA jevI che. jainadharma upara pArasIdhanI zI asara thai che te viSe hajI kaMi sa Mzodhana thayuM nathI; paNa evI asara sabhave che ema eka pArasI ja mane kahetA hatA. jainadharma mAnI ( Mani ) dharma upara ka MI asara karI che ke Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi te paNa vicAravA je prazna che. traNa gupti, argata kAya, vacana ane mananA vyavahAra uparanA aMkuzane (pR. 29 ), mAnI dharmamAMnI hAtha, hoM ane mana uparanI mudrA (Signacula) sAthe Dablyu baeNge ( W. Bang) sarakhAvIra che, ane mAnInA anuyAyIonI peThe jaino paNa dakSiNane aMdhakArane pradeza mAne che, evI e be dharmomAM samAnatA che ema jaNAvyuM che. e baMne prasaMgemAM jaina bhAvanAnI chAyA nahi paNa bhArata bhAvanAnI chAyA hoya kAraNe ke uparanA baMne prasaMgamAM sAmAnya rIte bhArata bhAvanA ja che. Electi ane ofuditores (sAMbhaLanAra) arthAta "sAdhu ane "zrAvaka ( sAMbhaLanAra)" vacce je sarakhAmaNI e. jI. phaeNna chenAke (von Wesendonk) karI che29 te vicAravA jevI che, paNa evI bIjI vadhAre samAnatAo kADhI zakAya tyAre ja ema kahI zakAya ke mAnInA dharma upara jenadharmanI asara thaI che. kaMI saikAo sudhI musalamAna dharma jainadharma sAthe bhegolika saMbaMdhamAM ne te rIte nikaTanA saMbaMdhamAM AvyuM che ne teNe jainadharma upara saMskRtinI daSTie gaMbhIra chApa pADI che. ekaMdare bhAratavAsIonI-khAsa karIne pazcimanA ane uttaranA bhAratavAsIonI tevI ja rIte jainonI bhASAmAM phArasI-ArabI zabda khuba peThA che ne have tyAM hakkadAra thaI paDyA che, paNa musalamAnanI sAthI vizeSa asara te jenonI sthApatya-ane citrakaLA upara thaI che ane temAM musalamAna Adarza pramANe jenonI e kaLAne kaMIka juduM svarUpa maLyuM che, bezaka jainakaLAne ethI hAni paNa thaI che. jaina sthApatyakaLAnI asara musalamAna sthApatyakaLA upara paNa thaI che, paNa emAM te sAcI rIte musalamAna kaLAe kaMi khAsa vikAsa nathI karyo, mAtra nakala ja karI che, kAraNa ke musalamAnethI tuTelAM jaina devAlanA avaziSTa bhAga majIde bAMdhI vAmAM vAparyA che, athavA te jaina devAlayamAM cheDeka pheraphAra . karIne ja tenI majIde bAMdhI dIdhI che. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArmika pradezamAM musalamAna jainadharma upara kaMIka mahatvanI asara karI che. mUrtipUjAnI virUddha laMkAzAe je virodha jagAvyuM ane tevI ja rIte mUrtipUjAne virodha karanAra keTalAka sampradAya vaiSNavadharmamAM paNa jAgyA e musalamAnadharmanI parokSa chAyA ja hatI. bIjI bAjuethI hindI musalamAna upara jainadharmanI asara paNa jaNAI Ave che, kAraNa ke hindI musalamAne e-khAsa karIne bhAratanA AryadharmomAMthI thaI gayelA musalamAnee--e AryadharmenA ghaNu siddhAntane ne rItarivAjone svIkArI lIdhA che. A aitihAsika viSayanuM saMzodhana musalamAnadharmanA saMzodhakane bahu rasika thaI paDe evuM che. jainadharmanI asara musalamAnadharma upara ethIe meTA vistRta pradeza upara paDI hoya ema lAge che. A. Further. V. Kremer eka nAnA nibaMdhamAM lakhe che ke ArabI kavi ane philasupha abu-1-alA ( Alu-l-la, 973-1058 ), je numAnamAM ( Numan ) AvelA potAnA pitRnagara mArAmAM ( Marut ) sAmAnya rIte abu--alA ala-mArInA ( al. Maari ) nAmathI oLakhAte, teNe jenA prabhAvane baLe pitAnA naitika siddhAnta ghI kADhayA che. A mANasanA AcAra vicAra kevaLa a-musalamAna hatA ane tenuM varNana kemara A pramANe kare che-"abu-lU-alA kevaLa annAhAra ja karate; ane vaLI dUdha paNa naheAte khAte, kAraNa ke baccAMnA bhAganuM dUdha mAtAnA stanamAMthI kheMcI levuM ane e pApa mAnate; vaLI banI zakatuM tyAM sudhI te AhAra vinA ja e calAvate. madhane paNa eNe tyAga karyo hato, kAraNa ke je madhamAkhIoe eTalI khaMtathI je madhane saMgraha karyo che, temanI pAsethI te madha luMTI levuM e anyAya che ema e mAnate. te ja kAraNe e IMDA paNa khAte nahi. AhAramAM ne vasamAM e saMnyAsI je ja rahetuM. mArAM vastra sutaranAM che, te lIlAM ke pILAM ke rAtAM nathI ane bIjA siA mANase jene tyAga kare e mAre AhAra che. page mAtra lAkaDAnI pAvaDIo ja paherate, kAraNa ke pazune mAravuM ne tenuM Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) cAmaDuM vAparavuM e pApa che, tethI cAmaDAnA joDA paheravA sArA nathI ema mAnate. bIje eka sthaLe, nagna rahevAnI e prazaMsA kare che ane kahe che ke " grISma e ja tAre mATe saMpUrNa vastra che. "bhIkhArIne dirama (Dirhem) deve tenA karatAM mAkhIne jIvana devuM sAruM che.' ema e kahete, te ja dekhADI Ape che ke ahiMsA dharmane keve tIvrabhAve e mAnate." nagnatA, jIvarakSaNa, annAhAra ane vaLI madhane tyAga vagere viSa uparano ene je pakSapAta te dekhADI Ape che ke enA vicAra upara jainadharmanI, khAsa karIne digambara sampradAyanI asara hatI. abu-la-alA pitAnA jIvanane mATe bhAga bagadAdamAM rahelo, e nagara vepAranuM kendra hatuM, jaina vepArIo tyAM gayA hoya, temanI sAthe kavine saMbaMdha baMdhAyo hoya e badhI vAte saMbhavita che. enAM lakhANe uparathI jaNAI Ave che ke ene aneka bhArata dharmamantanuM jJAna hatuM. bhAratanA sAdhuo nakha utAratA nathI e vAtane eNe ullekha karyo che. zabadAhanI paddhatinI e prazaMsA kare che ne lakhe che ke "juo, bhAratavAsI pitAnAM zabane kevAM bALe che; badhI upAdhio karatAM e sAruM che, mane je bALe te rIte chetarI khAtAM tarasathI ( yena ) ane vaLI durvyavahArathI ane apavitratAthI bacI jAuM. zabanI upara kapura vagere je sugaMdhita padArtho nAkhe che, te sau karatAM agni sAre che." bhAratanA sAdhue citAnI agnijavALAmAM paDatuM mUkatA e vAtathI abu-tra- alA bahu vismaya pAmele. mRtyu pAmavAnA A mArgane jaino bezaka dhamahIna "pramatta ta5" mAne che, paNa bIjI rIte eTale ke upavAsa karI mRtyu pAmavAnI praNAlIne prazasta gaNe che. banI zake te AhArane kevaLa tyAga kare evA abu-luM-alAnA vacana uparathI evA paNa anumAna upara AvI zakAya ke ene "saMlekhanA viSe ( pR. 436 ) paNa jJAna hatuM, paNa e vrata e pite pALI zake e ene AtmA sabaLa nahote. A badhA uparathI ema lAge che ke abu-lUalA jainonA saMbaMdhamAM AvyuM hatuM ane temanA keTalAka dhAmika Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (468 ) siddhAntA eNe svIkAryAM hatA. enI kavitAmAM AvatA dAnika vicArA uparathI ema lAge che ke ene jainadhama viSe bahu uMDuM' jJAna nahAtu', kAraNake e kavitAe uparathI jaNAI Ave che ke e punarjanmane mAnatA nahi. yAhudIdhama ane khristidharma upara jainadharmanI asara keTale aMze paDI che, tenA tAla bahu saMbhALathI karavAnA che. sAleAmane ApelA nyAyanA jevA nyAya (pR. 279) ane traNa vepArIonu ra dRSTAnta, mahAvIrane jema khAra mukhya (11) ziSyA hatA tema krAisTane paNa mAra ziSyA hatA ane temAMthI ekeka ( yuDAsa, gezAla ) gurudrohI hatA, AvA AvA samAna zemAM kazuM mahattva nathI. bhAratavamAM javAnA samudramA ughaDyo te pahelAM bahu jamAnAthI jaino khristionA saMbaMdhamAM AvyA hatA. pAccugIjha bhAratamAM AvyA te pUrve bahu saikAthI dakSiNa bhAratamAM khristi saMdha hatA e vAta jANItI che. chevaTanA keTalAka dazakAthI tA khristiyanI chApa jainadharmI upara paDelI spaSTa che. vartamAnamAM jaino khristidhamAM dharmIpracAranI vaparAtI praNAlIAnA upayega karI rahyA cheH TrekTa kADhe che, dharmonI piraSado bhare che, tIrthaMsthAnenI vyavasthA kare che, yuvakasa ghA sthApe che ane evI ghaNI praNAlIonA upayAga kare che. vaLI navA jamAnAmAM te peAtAnA dharmanA hitane hetue bAibalanA paNa upacega kare che. se'TonanA prakaTIkaraNanA 4thA adhyAyamAM 24 tIrthaMkara samadhenA sama khAlatAM ra capatarAya jaina kahe che ke " khIjA sau dharmAM maLI zake ane ekameka sAthe joga pAmI zake evI bhUmikA mAtra tIrthakarInA ja dha race che. ( The creed of the Tirthankars furnishes the only platform where all other creeds may meet and be reconciled to one-another. )33 uparanI vigatAthI jANI zakAze ke IrAnI, musalamAna ane khristimAM sAthe jainadharmonA saMbaMdha cheka najIvA che. ahIM je vigata ApI che temAMnI vaLI aneka tA anizcita Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, paNa bhaviSyamAM kaI saMzAdhaka e saMbaMdhane pramANabhUta ane nizcita karI zakaze, tyAre ene jaNAI Avaze ke evA saMbaMdhanI viziSTatAo dharmanI daSTie bahu mahatvanI nathI. kAraNa ke jainadharmanI utpatti kevaLa bhAratanI vicArapraNalImAMthI ja thaI che, ane hindudharmanI tathA buddhadharmanI peThe jainadharmanI paNa janmabhUmikA pazcimanA temaja atipUrvanA dharmonI janmabhUmikA karatAM bahu jude ja prakAre racAyelI che. bhArata dharmapraNAlInI kathAo tathA aitihAsika bhAvanAo pazcimanA dharmonI kathAo ne bhAvanAo karatAM cheka judI ja che, eTaluM ja nahi paNa e dharmanA khuda siddhAnto paNa judA ja prakAranI AdhyAtmika bhAvanAo raju kare che. enI traNa vastuo te spaSTa rIte Ave che - | bhAratanA sai AryadharmIo-pachI game te e hindu hoya, bauddha hoya ke jena hoya te paNa saMsAranA A jIvanamAM duHkha ja jue che. ene mana A vastusthiti evI che ke temAM kazuM kazAdvArA paNa pheraphAra karI zake nahi. kazAthI e duHkha TALI zakAya nahi, svargamAM sukhanuM ane vilAsanuM rAjya che, tyAM javAthI ye duHkha TaLI zake nahi, khuda anitya ne paNa duHkha vaLageluM che ja. samasta jIvana duHkha bharyuM che, kAraNa ke temAM Ananda nathI, zAnti nathI; ene karma karavAM paDe che ne karmanAM phaLa bhogavavAM paDe che. pazcimavAsInI bhAvanA ethI viruddha che; e bhautika jIvanamAM duHkha nathI jete ema nathI, paNa emAM sukhanuM mULa paNa jue che. A bhAvanA grIkenI, pArasIonI, musala. mAnI ane AdhunikenI ja che ema nathI, paNa madhya juganA khristionI paNa hatI. ene mana saMsAra e duHkhanI khINa che, paNa e sthiti TuMkA vakhatanI ja che, kAraNa ke kALane anta mAnavaputra svargamAM pitAnI kIrtimAM prakaTa thaze ane tenA dehanuM punarUtthAna thaze. tyAre vaLI navI pRthvI utpanna thaze ane te nyAyaparAyaNanI ane pavitrenI zAzvata AvAsabhUmi banaze. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) bhAratavAsI anantane mAne che. e mAne che ke jagata zAzvatakALathI zAzvatakALa sudhI rahe che. e mAne che ke kAM te (jeno mAne che tema) e sarajAtuM ya nathI ne nAze ya pAmatuM nathI, athavA kAM te (hinduo mAne che tema) e sarajAya che ne nAza pAme che e vAta kharI, paNa te mAtra eka ja vAra nahi, paNa juga juge ema ne ema thayA kare che. vaLI teo mAne che ke mukitane mATe jyAre gyatA prApta thAya tyAre te maLe che; kALane amuka samaye ja maLe che evuM kaMI nathI. ' pArasIo temaja musalamAne mAne che ke jagatanuM nATaka eka ja vAra bhajavAya che. khristio mAne che ke jagat amuka samaya sudhI ja cAle che ane zUnyamAMthI tathA manuSyapatanathI zarU thAya che, krAIsTanA AtmasamarpaNathI dizA badalAya che ane chevaTe nyAya tathA krAIsTanuM zAzvata rAjya AvI sane anta Ave che. Adhunika vikAsane ane varjanane mAne che ane temAM paNa eNDavarDa hArTamAna (Edward v. Hartmann) jevA nirAzAvAdI mAne che ke jagatapravAha te kaI acetana devanI vRttione itihAsa che ane e deva prayAsa karate karate azubhamAMthI zubha tarapha jate jAya che. vyakitatvane nAza kare emAM ja kalyANa che ema bhAratavAsI mAne che. jaina mAne che ke jIvane pilgalika AvaraNamAMthI mukata karavAthI te zuddha thAya che, ne tyAre tenI vyakitagata viziSTatA kazI rahetI nathI; sa tIrthaMkare ekameka sarakhA ja che, mAtra temanI pAdukA uparanAM cihnothI ja, amuka pratimA kyA tIrthaMkaranI che te jANI zakAya. dhArmika hindu mAne che ke IzvaranI kRpAthI mukita maLe, tyAre IzvaranA nirAnurAga pratibimba rUpe banI rahevAya, vedAntI brahmane jANe che tyAre te emAM bhaLI jAya che, buddhanA ahama-bhAvanuM mithyAjJAna tenA nirvANumAM TaLI jAya che. pazcimanI bhAvanA ethI virUddha che. e pitAnA vyakitatvane nAza thavA detI nathI, paNa game te A jIvanamAM, game te uccatara Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (471) jIvanamAM ene paripUrNa banAve che, azubha vAvIne zubha laNavAne prayatna kare che. pRthvInA bALakanuM zreSTha sukha vyakitatvamAM che. pazcimanI ane pUrvanI vicArazreNi vacce mukhya bheda kayA che te uparanI hakIkatethI jaNAI Avaze. e benI vaccenA bheda upara raste baMdhAya, e be vaccene sAmAnya pradeza zodhI zakAya, e benI tulanA karI zakAya evA prayatna thayA che, paNa ethI ema mAnI levAya nahi ke e be vacce je khADe che te pUrI zakAya. baMnemAM mAnavajAtinA sAcA anubhava che, baMne kALanI AvazyakatAne anusarI vikAsa pAmyA che ane temanAmAM jIvanazakita haze tyAM sudhI jIvatA raheze. pazcimanA temaja bhAratanA baMne tattvadazane hajAra varSa jIvIne pitAnA astitvane adhikAra sAbIta karI Ape che. tethI A darzana uMcuM ke peluM uMcuM e viSe vivAda kare nirarthaka che, paNa te bemAM amuka bheda che, e jANavuM Avazyaka che, kAraNa ke e banenI viziSTatA je jANe, te ja e benA jIvananI bhAvanAonI saMpUrNatA ane apUrNatA nizcitabhAve samajI zake. sa mA ta. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ noMdho saMkSepa ERE=Encyclopaedia of Religions and Ethics, ed. by J. Hastings. GSAI=Gioonale della Societa Asiatica Italiana. Ind. Antq.=Indian antiquary. J=Jainism. JRAS=Journal of the Royal Asiatic Society. JBORS=Journal of the Bikar Orissa Research Society. RAS=Royal Asiatic Society. SBE-Saered Books of the East. Tattw=draleilla 79. WZKM=Wiener Zeitschrift jur the Kunde des Morgenlandes. ZDMG=Zeitschrift der Deutochen Morgenlandis chen Gescllschaft. 248414 9-aal. 9 ( Y=. 98 ) Chr. Lassen " Indische Aetertumsku. nde " ( Leipzig 1861 ) IV, y, vyle. 2 ( Y=. 98 ) Major C. Mackenzie, Dr. F. Buchanan 24. H. T. Colebrooke : "Asiatic Researches " IX ( Calcutta 1809 ), J. Delamaine, F. Buchanan Hamil. ton, H. T. Colebrooke ; "Transactions of the R. A. S." I ( London 1827 ) 247 Lient, Col. William miles : dor ypas Hi III, 4. 334--$14143a zal " Migopl. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laneous Essay" (London 11887, 1878) ane tenA " Essays on the Religion and Philosophy of the Hindus" (Leipzig 1858) emAM chapAyA che. 3 (pR. 14). H. H Wilson : " Asiatic Researches" XVI, XVII ( kalakattA 1828, 1832 ); teja lekhakanA "Sketch of the Religions sects of the Hindus" (laMDana 1862) emAM pharI chapAyA che. 4 (pR. 15 ). vebaranA ane tenA anuyAyIonA jaina-saMzodhana Hey a 772412. E. Windioch: Geschichte der SanskritPhilologie und Indischen Altertumskunde" ( Strassburg 1917) pR. 346 thI. adhyAya -itihAsa 1 (pR. 19) "Alberunis India" Ed. Sachaw ne. aMgrejI anuvAda (laMDana 1888) II pR. 10. 2. (pR. 23) pArzvanI pUrvenA tIrthakaronA-rUSabhanA, ariSTanemi vagerenA-itihAsane nirNaya karavA Adhunika jaina lekhake mathe che ane veda vagere prAcIna sAhitya granthamAM tIrthakaronAM nAma che ema batAvavAnuM sAhasa kare che, jemake baraDIAda " History. of Jainism" pR. 15; Seeker : " Notes on the Sthanakwasi Jains" . 96; nyAyavijayanA "adhyAtmatattvAvaloka" upara mahetAne upaghAta, pR. IV: " Mithya Khandan containing the Origin of Jainism " (Ludhiana 1914) e pustakamAM zrI premacaMda (pAchaluM nAma, nAnakacaMda) jainadaSTie A viSayane vigatavAra carce che-munAtarazanA evo ulalekha Rgvada 10 : 136 : 2 mAM joIne A. Weber ne paNa lAgyuM ke e ullekha digambara jaine viSe che (ene nibaMdha maur indischen Religious-geschickte," Drische Revue 1899. khAsa AvRttinA pR. 21 upara). (pR. 23) bimala caraNa haie "Historical Gleanings" (kalakattA 1922) emAM ApelA chevaTanA ekIkaraNamAM pR. 76 thI sarakhAvazo. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r (4.2) R Hoernle : " Proceedings of the Asiatic Society of Bengal" 1898, pR. 39 thI. 5 (pR 28) H. Jacobi: "Die Entwicklung der Gottesidee by den Indern " ( Bonnund Leipzig, 1923) u. 24; Th. Stcherbatoky : " The Central Conception of Buddhism" (London, 1928 ) pR. 7ra. 6 (pR. 29). Jacobi teja graMtha pU. 68; Stcherbatoky teja graMtha pR. 73; Sten Konow ne e ja mata in Chantepie de la Saussaye, " Lehrbuch de Religionsgeschichte " *(Tibingen, 1924) II pR. 19. 7 (pR. 29) Stcherbatoky teja graMtha, pR. 68. 8 (pR. 35) bhadrabAhunA kalpasUtramAM ApelI hakIkata, pArzvanAthanA ziSyo saMbaMdhane jInacaritamAne huM 160 te bIjA pramAM ApelI hakIkato sAthe sammata thatuM nathI; sarakhAvaze M. Bloomfield: Life and stories of Parshwanath pR. 18, 144; Hoernle, Ind. Antiq. XIX (1440) pR. 233 thI 250 varSane mATe pAMca dharma saMsthApaka bahu ochA che! 9 (pR. 37). zvetAmbarane mate i. sa. pU. para7 mAM mahAvIra nirvANa pAmelA ane tevI ja rIte ghaNAkharA digambarane mate paNa (sarakhAvazeH nemicandrane "trilokasAra", loka 850; vaLI pro. yAkebInA jaNAvyA pramANe kAmatAprasAda jainano "bhagavAna mahAvIra," pR. 211), bIjA digambare ethI ye AgaLa 60 varSe mAne che ( ja. lA. jainIH " Outlines of Jainism " y. XXVII ).--241241 4948 mATe sarakhAvaze vAkebInI "kalpasUtra'nI ane pariziSTaparvaNa"nI AvRttinI 312d10dl, G. Bubler, Denkschr. d. Wierer akademic 30, pR. 248; J. Carpentier, Ind. Antig. 48, pR. 118 thI, A. F. R, Hoernle ERE I pR. 261 (mahAvIranuM nirvANa varSa I. sa. pU. 484 mAne che), temaja V. A. Smith : "Early History of India" 4 thI AvRtti (okasapharDa 1924) pR. 49 JRAS 1917, pR. 122 thI prasiddha thaelA veMkaTezvaranA mata pramANe mahAvIra Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I. sa. pU. 437 mAM nirvANa pAmelA ane pATakanA niA te pA nAthanA anuyAyI hatA, paNa mata saMbhavita nathI. sarakhAvaze Sir Charles Eliot "Hinduism and Buddhism " ( London 1921) 1 pR. 105.--mruddhanA nirvANu varSa viSenA matAnA ekIkaraNa viSe jozeA M. Winternitz Geschichte der Indischen Litteratur .. II pR 2, 363 ane V. A. Smith pU. 49 thI 10 (pR. 39 ) Ernst Leumann "Buddha and Mahavir'' Zeitschrift fur Buddhismus IV pR. 130 thI. 11 (pR 42 ) uttarAdhyayana sUtra, adhyAya 23. 12 (pR. 42) sarakhAvazeA khi. caM. lAnI chellI AvRttiH "Historical Gleanings" (kalakattA, 1922) pR. 26 thI. 13 (pR. 42 ) A. F. R, Hoernlee ERE pR. 259 upara AjIvikAnA siddhAntatuM ane itihAsanuM vigatavAra varNana ApyuM che. 14 (pR. 46) sarakhAvazeA H. Jacobi, ZDMG 35 (1881) pR. 667. 15 (pR. 46) A viSe jozeA L. Rice, Ind Antiq 3 (1874) pR. 15 thI; H. Jacoby, ZDMG 38 (1884) pR. 9 thI; J. F. Fleet Ind. Antiq 21 (1892) pR. 15thI; FleetnI peThe V. A. Smith paNa candragupte dIkSA lIdhA ne sAdhu thayAnI vAta kAlpanika gaNI kADhI hatI, paNa peAtAnA Early History of India " nI ceAthI AvRttimAM (1924) e vAtane aitihAsika mAnI che. 66 23 16 (p 47) cANakaya viSenI kathAo hemacandranA " pariziSTaparvANu '" 8 mAM che ( janamAM Joh. Herlet: "Ausgewuhle Eryahlungen aus Hem, Per. '' Leipzig 1908, pR. 186thI. 17 ( pR. 48 ) vaLI sarakhAJazeA E. Thomas: " The early Faith of Asoka " JAS 9 (1877) pR. 155thI. 18 (pR. 48) Buhler nA Beitrage Zur Erklarung der Asoka-Inschriften" (Leipzig) pR. 278 ne anusarIne, theADAka pheraphAra sAthenA anuvAda. 19 (pR. 49) Beal Si-yu-ki, Buddhist Records of the Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Western World" (2 jI AvRtti, laMDana, 1906 ) II 66, 158 169, 195 20 (pR. 50) chevaTamAM Ara. DI. benarajI ane ke. pI. jayasvAle khAravela saMbaMdhI vivecana karyuM che (UBORS III DIse. 1917 pR. 425 thI ) V. A. Smith "Early History of India" 4 thI AvRtti (laMDana 1924) pR. 44 jeze. hyuenasyAMga viSe joze Beal ne teja granthamAM pR. 208. 21 (pR. 51) khAsa karIne sarakhAvaze H. Jacobi ZDMG 38 (1884) pR. 1thI; 40 (1886) pR. 92 thI. baMne sampradAyanA siddhAnta ne kriyAvidhi vaccenA 22 bheda viSenI hakIkata W. Miles eNe As. Researches III pR. 368thI ApyA che, 84 bheda viSenI "Jain Gazette" X naM. 6-9mAM ApyA che ne te XX pR. 93 thI pharI chapAyA che. 22 (pR. 24) Buller WZKM 1 pR. 165: 2 pR. 141; . 233; 4 pR. 169,313; 5 pR. 59, 175; 10 pR. 171. 23 (pR. 24) jaze H. Jacobi, ZDMG 34 (1880) pR. 247; E, Leumann; ZDMG 37 (1883) pR; 493. 24 (pR. 55) jinaprabhasUrinA " kalpapradIpa" mAM ( 14muM saikuM) zAlivAhanano itihAsa Apo che; jeze V. N. Mandlik, J, Bombay Branch RAS 10 (1873) 5. 131thI temaja Bombay Gazetteer [ 2 pR. 169 thI, zAlivAhane vikramane harAvyo hate e kathA kevaLa ItihAsa virUddhanI che, ema bIjAM varNathI sAbita thAya che ane te pramANe te vikramane vaMza 135 varSa cAlyo hovo joIe. jene nizcaya bhAve mAne che ke vikrama jaina hato ane enuM nAma sadhyAvaMdana pahelAMnA saMkalpamAM rAjA zreNikanA nAma peThe ja Ave che. vikrama saMbaMdhe sarakhAvaze harita kRSNadeva, Zeiticki jur Indologie I pR. 250 (1922) Ara. rAmazAstrI JRAS 1925 pR. 81 25 (pR. pada) K. B. Pathak Ind. Antiq 1918 pR. 18, vaLI joze H. B. Bhide, Ind. antiq 1919, pR. 123. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 26 (pR. 58) 13 mA ke 14mA saikAmAM lakhAelA " bappabhadisUri caritra" mAMthI "Ama" nI kathA utpanna thaI che; emAM aitihAsika bIja keTaluM che te prazna che. zaMkara pA. paMDitanI "gauDavahe" nI AvRtti al (Bombay Sanskrit Series No. 34) Se alla 4. CXXXV thI jue. 27 (pR. 58) merUtaMgane "prabaMdhaciMtAmaNi" ( Tawney ne anuvAda pU. 63) 28 (pR. 60) upara ja graMtha pR. 19. 29 (pR. 60) Bombay Gezetteer I. pR. 169. 30 (4. $0) G. Buhler Uber das Leben des Jain monches Hemchandra Denkschripten der K. Akademic der Wissenschaften, Wien 1889. 31 (pR. 3) uparanA granthamAM pa. 45 thI kumArapALa viSe vaLI juo Some Distinguished Jains by Tank ( 299 241961 24141 1918) 5 1 thI. 32 ( 64) somadeve pitAnA kAvya nAme "kIrtikaumudI" mAM vastupAlanAM kAryo varNavyAM che. August Haack eNe ene jarmana anuvAda Die Lotosblume des Rubmes e khoTe nAme karyo che. (Ratibor, 1892.) ughAtamAM vastupAlanA samagra jIvana viSe vigatavAra hakIkata ApI che. sarakhA vaLI U. S.Tank: "Some distinguished Jains" pR 4thI. 33 (5 66) pachInI hakIkate mATe sarakhA B. Lewis Rice: "Mysore and Coorg" (laMDana 1909) 34 (pa. 70) bidideva 1096 mAM vaiSNava thayo hoya, kAraNa ke te hajI te gAdIe beThe nahete, mAtra ekAda viSayane (prAntano) adhikArI gal. " Vaishnavism Shaivism Etc. " (Strassburg 9413) pR. 5ra upara sa. ge. bhAgDArakara jaNAve che ke "bidi te viSNu zabdanuM apabhraSTa rUpa che tethI e rAjAne pahelethI "viSNudeva paNa kahetA. 35 ( 5 70 ) E. P Rice: " History of Kanarese Literature " 2jI AvRtti (kalakattA 1921) 5 22. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 (pR. 71) ema. esa. rAmasvAmI AyaMgaraH " South Indian Jainism pR. 32. 37 (pR. 71) upara graMtha pR. 37 thI. 31 (4. 199) Sir Walter Elliot: Coins of Souther India ( London 1886 ) pR. 38, 40, 126. 39 (pR. 71 ) Coldwell: "Comparative Grammar of the Dravidian or South Indian Family of Languages" 3 jI AvRtti ( laMDana 1913 ) 5. 184 40 (pR. 72 ) Rice: "Kanarese Literature" pR. 26. 41 (pR. 72 ) Ind. Antiq 2 (1873) pR. 25; Rice Epigraph. Carnatica II pR. 47. 4ra (pR. 74) kumArila ane jene viSe joze K. B. Pathak, Transact. J. Int. Orient. Congress London 1893 I u. 186 thI; brahmasUtra 2 upara zaMkara 2, 33-36. 43 (pR. 74) Ind Antiq 1911 pR. 215. 44 (pR. 75) Elliot; " Coins of South India" pR. 126; V. A. SmithH " Early History of India" pR. 475, ane tyAM ja bIjuM sAhitya; vaLI joze Ind. Antiq. 22 pR. 63- jaina ane zo vacce jAdubaLe laDhAelAM yuddhonuM varNana "madurAsthala purANa" mAM che, e viSenuM pRthakkaraNa William Tagor nA "Oriental Historical Manuscripts" ( madrAsa 1835 ) enA 1 lA bhAgamAM, khAsa karIne, 70 thI, 76 thI, 111 thI jozo. 45 (pR. 75 ) liMgAyata viSe sarakhAvaze. V. Glasenapp: "Hinduismus" pR. 393 thI ane Missional Wurthim "Magazin fur die neueste Geschichte der evengelischen mission sund Bibel-Gesellschaften" 9243 ( Basel ), y el bhAga pR. 86 thI; jainenA basavaThArA dharmAntara viSe teja sthaLe pR. 117 upara je. 46 (pR. 76) Bombay Gazetteer I 2 (1896) pR.482 thI. Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 (pR.76) Rices "Mysore and Coorg" pR. ra. 48 (pR. 76 ) rAmAnujanA kai samakAlina puruSe lakhelA emanA caritamAM 97 mA zlokamAM AzvapUrNanA "yati rAjavaibhava"ne kahyuM cheH niSTikaeNri naiva A granthanI esa. kRSNasvAmI AyaMgaranI AvRtti ane tenA anuvAda viSe jaze Ind. Antiq 38 (1909) pR. 129 thI-eja lekhake lakhelA ane madrAsamAM jI. e. nATezane prasiddha karelA "Sir Ramanujacharya, A sketch of His Life and Times'' mAM lakhyuM che ke A Constanline of Vaishnavism nA bIjA dhArmika prazno saMbaMdhanA AcAra vicAre joIe chIe, tyAre temane ApelI kUratA mAnI zakAtI nathI ane tethI tene kalpanAmAtra gaNa kADhavI joIe. 49 (pR. 77 ) Rice, Ind. Antiq. 41 (1912) pR. 23; Rice: " Mysore and Coorg" pR. 112, 207. 50 (pR. 77) sarakhAvaze. v. Glasenapp: "Madhvas Philosophic des Vishnu-Glaubens " ( Bonn und Leipzig 1923). 51 (pR. 77 ) Sir G. Grierson ERE 2, pR. 545 (harizrendranA "vaiSNava sarvasva" ne anusarI ). para (pR. 79 ) Sir T. W. Arnold: "The Preaching of Islam" 2 jI AvRtti, laMDana 1913, pR. 271. 57 (pR. 79) u. de. bareDIAH "History and Literature of Jainism" pR. 75. 54 ( pR. 80 ) V. A. SmithH " Jain Teachers of Akbar" R. G. Bhandarker Commemoration Volume. (pUnA 1917) 5. 265 thI; P. . Nahar ane K. C. Ghosh emanuM mULa lekhanuM puruM bhASAMtara "Epitome of J." mAM pariziSTa pR. WI-XXX upara che; vaLI Guerot: " Epigraphic Jaina." pR. 21 ane naM. 82, 684, 692 jozo. 55 (pR. 8* ) Rice, Epigr. Carnatica VIII Nagar No. 46. . . Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. 56 (pR:82) James Tod: " Annals and Antiquities of Rajasthan ( London 1829 ) I pru. 519 thI, 553 thI 'mevADanA uddhAraka'jainapradhAna bhAmAzAnA itihAsa U. S. TanknA * Some distinguished Jains " mAM pR. 45 upara TuMkAmAM ApyA che. teja lekhake vaLI, je aneka jainAe rAjaputa rAjAonI sevA karelI tenI vigatavAra hakIkata ApI che. 57 (pR. 82 ) Ind. Antiq. 1917 pR. 276. 58 (pR. 82 ) Seeker: * Notes on the Sthankwasi Jains ( 1911 ). "" '' \____|rd 59 (pR. 85) M. D. Desai : < Shrimad Yashovijayaji, a Life of a Great Jain Scholar " Bombay ( varSa vinA) 60 ( pR. 86 ) A hakIkatA mane rA. cheATalAla jaina ane kalakattAnI " zrI sammettazikhara campApurAdi digambara jaina tIrthakSetra kamiTI" sAthenA patravyavahArathI maLelI ne te mATe te anene AbhAra mAnu chuM. 61 (pR. 87) 1881 nA vasatipatraka pramANe 1221896 jainA hatA. 1881-1891 nA dazakAmAM je vadhArA che te ( AgalA vasatipatrakamAM bhUla nA hAya temAM ) te vAre zarU thaelA jainadharmapracArane kAraNe hAvA joie. jainadharmanA pracAra mATe navesarathI prayatno thatA hAvA chatAM ane temanAmAM saMgaThana thatuM hAvA chatAM jeneAnI vasati tyAra pachI dhaTatI ja jAya che e khedajanaka che. 62 ( pR. 89 ) vijayadhama sUrinu` jIvanacarita bahu rIte yurepiyana bhASAomAM lakhAeluM che; jemake, A. Guerinot emaNe Journ. Asiatique 18 mAM pR. 379 thI; . P. Tessitory: Vijaya Dharma Suri, a Jaina Acharya of the Present Day ( sthaLa ane vavinA; ) A. J Sunavala: Vijaya Dharma Suri ( Cambridge ); "Modern Review ( kalakattA 1923) pustaka 23, pR. 465 thI H. S. Bhattacharya. ,, 99 63 ( pR. 89 ) pachI AvatI hakIkatA mATe " Archiv fir Religionswissenschaft " XIII ( 1910) pR. 615 thI, XVIII ( 1915) pR. 273 thI ane J. N. Farquhar ; * Modern Re Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ligious movement in India " ( New York 9294). 324 thI sarakhAvazo. 64 (pR. 93) gAMdhI viSe "Speeches and Writings of Virchand P. Gandhi. Vol. I. The Jain Philosophy. Collected and Edited by Bhagu F. Karbhari " (muMbaI 1911) pR. IV thI emanI jIvanarekhA sarakhAvaze. zikAgomAM bharAwell Parliament of Religions ran niat: " The ChicagoPrashnottar or Questions and Answers on Jainism for the Parliament of Religions held at Chicago U. S. A. in 1893 by late Mahamuni Shrimad Vijyanandsuri, Translated and published by Shri Atmanand Jain Pustak Pracharak Mandal, Agra 1918". 65 (pR. 94) H. Warren nA jaNAvyA pramANe pAchaLathI Robert Wightman 24a J. H. Dunn B32141 odl. adhyAya 3 grantho, 1 (pR. 96) "Scienta" bhAga XIV varSa 7 (1913) pR. 202 H. Jacobi : " Was it Sanskrit ?" 2 (pR. 96 ) Journ. of the American Oriental Society Nr. XXXII pR. 419. 3 (4. 6%) Wackeenagel: " Altindische Grammatik" Iu. XIX. 4 (pR. 97) banArasIdAsa jainaH "Ardha-Magadhi Reader" (lAhera 1923) pR. XI 5 (pR. 98) R. Pischel: "Grammatik der PrakritSprachen (Strassburg 1900) pR. 19 thI. 6 (pR. 98) H. Jacobi: "Bhavisatta Kaha" (Abh. Kgl-Bayer. Akademic Phil. Klasse, XXIX, 4 munchen 1918) p. 86. Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 (pR. 102 ) H. Jacobi, Archive fir Riligionewissenschaft XVIII (1915) pR. 275. - 8 (pR. 104) Weber: * Indische Studien" 16, pR. 215 thI. - 9 (pR. 15) "Report 1888/84" pR. 129 upara rA.go. bhADArakare jaNAvyA pramANe vallabhIne saMdha mathurAnAnI pachI bharAele; tArIkho tyAre pheravavAnI rahI. - 10 (pR. 105) tyAM ja bhASkArakara "Jaina Law" pR. 3 upara ja. lA. jainIe ApelI eka digambara kathA pramANe vi. saM. 49 mAM (i. 5. 8 mAM) grantha saMgrahAyA heya. 11 (pR 107) Weber "Indische Studien" 16 pR. 349. 12 (pR. 111 ) ahIM sarakhAvaze Leumann ZDMG 46 pR. 581 thI; " Archives d'Etudes Orientales" Vol 18 nI Charpentier nI AvRttinI bhUmikA 1/2; Schubring, Orienlalist-ische" Literatur Zitung 1924 sapTe. pR. 483 thI. 13 (pR. 112) Nahar and Ghosh "Epitome of J." nA pariziSTa pR. XXXVIII upara 36 jaina-upaniSadunuM patraka Ape che.-ghaNuM dharmagranthanAM prAkRta nAmanAM saMskRta rUpa anizcita che. vaLI e dharmagranthanA kramamAM paNa phera cheH ghaNA vetAmbare aMga, upAMga, mUlasUtra, chedasUtra, prakIrNa ane pachI be sUtra e krame e granthane mUke cheH sthAnakavAsIo A krame mUke cheH 11 aMga, 12 upAMga, 4 mUlasUtra (uttarAdhyayana, dazavaikAlika, anugadvAra, na%i), 4 dasUtra (1, 3, 4, 5) ane Avazyaka sUtra svataMtra rUpe. 14 (pR. 113) H. Jacobi "The Kalpsutra of Bhadrabahu" pR. 12 uparanuM patraka joze. 15 (pR. 114) Weber: "Indishe Studien" 16 pR. 344354; V. Glasenapp : "Die Lehre Von Kalman" pR. 9 thI. 16 (pR. 114) Weber "Indische Studien" 16 5 219, Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 12 17 (pR. 115 ) "Jaina Sutras" (SBE) | pR. XXXIX. ( ? - 18 (pR. 116 ) sarakhAvaze sakalakIrtine "tatvArthasAradIpaka" 1 le adhyAya ( jaze rA. ge. bhAgDArakaraH "Report of the Search for Sankrit Mis. 1883/84 " pR..106 thI 393 thI); micandrane gammatasAra," chavakASTha, pR. 348 thI (Jaina Gazette 1905 pR. 133 thI ane ja. lA. jenIH Outlines of J." pR. 135). - 19 (pR. 119) J. N. Farquahar: "Outlines of Religious Literature of India " pR. 219. . 20. (pR. 121) ZDMG 60 (pR. 196) pR. 287 thI; digambare umAsvAtine umAsvAmi kahe che ane temane kuMdakuMdanA ziSya mAne che. emane mate emane samaya* vIra saM. 714-798 ne hate. tattvAdhigama sUtranA pATha viSe zvetAmbara digambaramAM aneka sthaLe matabheda che. (je. lA. jainInA bhASAntaranI bhUmikA joze.) * 21 (pR 121) Peter Peterson: "Report of Ope rations in search of Sanskrit Mss. in the Bombay Circle Bombay 1887, pR. 67. - rara (pR. 122) "samarAIccakahA" nI yAkebInI AvRttimAM tenA upadhAta. * . . . . * 23 (pR 125) mAdhavanA "sarvadarzanasaMgraha" mAMnuM (pUnAnI AvRttinA pR. 119 uparanuM) avataraNa; Paul Deussen nuM bhASAntara 'Allg. Geschiete der Philosopic" I 3 pR. 39. 24 (pR. 126) WZKM 2 (1888) pR. 24. 25 (pR. 126) suzila kumAra de: "Studies in History of Sanskrit Poetics" (laMDana 1923) bhAga 1, pR. 123, 17, 12, 25, 208, 10, 283, 27. . 26 (pR. 126) P. C. Nahar: "A Note on the Taina--Classical Literature " . (Second Oriental Conference, Calcutta 1922) pR. 9 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racha (pR. 126) R. Simon : "Zeitochr. Indologie 2 (1923) pR. 160. 28: (pR. 126) bI. zeSAgiri rAva: "Andhra Karnata 'J." pR. 98. 29 (pR. 127) A granthamAMthI temaja indrabhUtinA " jIna saMhitA" mAMthI, semasenanA "travarNacAra" mAMthI ane jinasenanA "AdipurANa" mAMthI maLI AvatAM vArasAI hakkanAM vAkayonAM avataraNa, dillImAM prakaTa thaelA "Jaina Law" nAme saMgrahamAM ApyAM che. 30 (pR. 127) amadAvAdavALI 1906 nI AvRttinuM pR. 151, 174 jue. 31 (pR. 127) A prakAranA aneka granthanAM nAma W. Kirfel "Kosmograpic der Inder" mAM pR. 208 upara Ape che. - 32 (pR. 127) jena jyotirvivA viSe sarakhAvaze E. Leumann: "Beziehungen der Jaina Literatur zu Anderen Literaturkreisen Indiens " III ( Acts du VIe Congres. des Orientalistes III, 2, p. 469-564, Leiden 1885 ). - 33 (pR. 127) mahAvIrAcAryanA "gaNitasArasaMgraha"nI ema. raMgAcAryanI madrAsanI (1912 nI) AvRtti ane tenuM bhASAntara. jaina gaNita viSe vaLI sarakhAvaze ja. lA. jainInI " Jaina Gem Dictionary" nA pRSTha 140 thI ApeluM "Brief Statement of 21 kinds of numbers." 34 (pR. 127) paramANukhaMDa-zastrizikA, pudagala-zaM, nigoDazaM, (zrI AtmAnanda-grantharatnamAlAmAM prakaTa thaeluM 13 muM pustaka). 35 (pR. 127) GuerinotH " La doctrine des etres Vivants dans la religion Jaina " ( Rev. de L'historie des Religions, 47, Paris, 1903). 35 ( 4. 922 Rice :.- History of Kanarese Literature" pR. 37, 45. pUjyapAdanuM nAma Aje paNa jemAM prakhyAta che; ane je vaidyo emane anusare che ane emanI vidhie auSadha kare che, temanI sevA prakAranI jAherAto jaina pAmAM heya che: Jaina Ga Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zette XX naM. 1 mAM evI eka jAherAta A pramANe cheH "dareka auSadha zrI pUjyapAda svAmIe batAvelA vidhi pramANe barAbara banAvavAmAM Ave che. amArAM auSadha evAM zuddha ke gRhastha ane sAdhu baMne vAparI zake " 37 (pR. 128) "AdipurANa" pR. 16, 162 thI zilpazAstra upara ApelI hakIkatane saMkSepa. 38 (pR. 130 ) G. Bihler: " Leben Hemachandras" pR. 5. 39 (pR. 133) Jon. Hertel: " Das Panchatantra" (Leipzig 1914 ) p. VII . 40. (pR. 133) H. Jacobi: * Erzahlungen in Maharashtri" p. XIX. 41 (pR. 135) "trizaSTilakSaNamahApurANa" nA adhyAya 75, 963 PN; E. Hurtzsch g 24 gio: "Quarterly Journal of the Mythic Society" XII, pR. 317-438. Dara (pR. 177 ) H. Jacobi nI prastAvanA sAthenI AvRtti, Abh. Bay, Akademic, Philos. Kl. XXIX, 4 ( Munchen 1918). 43 (pR. 138) Leumann nuM "Nonne" prathama " Zei. tschr, fur Buddhisms " III u. 963 (Munchen 1921 ) ane pachI svataMtra pustaka rUpe prakaTa thayuM. 44 (pR. 178) Georg Miller Verlag, Minchen taraphathI 1913 mAM A vAta jAhera thaI che. 45 (pR. 139 ) Jain Gazette X (1914) pR. 146. W. Kirfel oor Hd 64141-42. ( Leipzig 1924 ). 46 (pR. 139) "Indische Liebeslyrik in bersetyungen Von Fr. Ruckert" ( Minchen 1921 ) Hall 2477 2412bazi " Geist und Wesen der indischen Kunstdichtung" nAM lakSaNa jeze. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 (pR. 140) A prakAranA bIjA graMtha viSe juo Rice: "Epigr. Carnatica" II pR. 54 nI dha X4 ( 4.980 ) Aehdly f. d. kunde des Morgenlandes V naM. 3 mAM Albrecht Weber nI AvRtti ane te ja patramAM VII naM. 4 mAM (Leipzig 1876 temaja 1881mAM) tenuM sudhAreluM svarUpa. bhASAntaravALI gAthA bane AvRttimAM A anukrame che : (1) I, II 16; (2) II 385; (3) I, II 46; (4) [ 135, II 132; (5) II 658; (6) II 818. hAlanI bIjI gAthAo kavitA svape pharIthI 0. V. Glaseapp emaNe " Indische Gedichte aus vier Jahrtausenden " Hi ( Berlin 1925 ) 4. 49-14 upara ApI che. 49 (pR. 14ra ) Julius Laber: " Uber das Vajalaggam des Jayavallabha'" ( Leipzig 1913 ). 50 (pR. 143) "South Indian J." pR. 41 thI. 51 (pR. 143) "Weihnachtsbaum fir Arme Kinder. 6. Christbescherung, Von Frudrich Hofmann " mAM F. Rickart emaNe prakaTa karyuM (Hildburghausen 1847 pR. 153). juduM chapAyuM L. Hirschberg nA " Rickert-Nachlese" mAM (Weimer 1911 ) II pR. 346 thI. para (pR. 144) "Naladiyar with Introd, Transl. and Notes by G. U. Pope" (Oxford 1893 ). 53 (pR. 145) Richard Schmidt nuM saMskRta tathA jarmana ZDMG 69 ane 61 mAM ( 1905, 1907) gAthA 6, 20, 24. 54 (pR. 147) pachInAne mATe sarakhA 'E. HultzschH " Neue Sanskritdramen " ( Nachr-der K. Ges. d. Wiss. zu Gottingen Phil. KI 1921 ) pR. 36 thI. - 55 (pR. 148 ) Sten Konow: "Das indische Dra- . ma" (Berlin 1920) pR. 95 thI. pada (pR. 149) Ind. Antig. 1917 pR. 276. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya 4-siddhAnta 1 (pR. 154) ZDMG 38 (1884) pR. 18. - 2 (pR. 155) W. Schubring emaNe ZDMG 75 (1921) pR. 254 thI vizvavarNananA keTalAka viSayamAMnA matabheda viSe carcA karI che. 3 (pR. 156) sidhAntano pratyeka prazna carcatAM tenA mULa AdhArabhUta granthanAM nAma meM tyAM ja ApyAM che, tethI ahIM te kaI navA sAhitya granthanuM nAma ApavAnuM haze te ApIza. 4 (pR. 156) "pratyakSa" nA artha saMbaMdhe jena dArzanikamAM matabheda che. sthAnAMgasUtra ane umAsvAti (tasvAthadhagamasUtra 1: 11thI) jevA aneka, mAtra AtmAthI ja thaelA ( avadhi, mana 5ryAya, kevaLa ) jJAnane pratyakSa mAne che ane mana tathA indriyothI prApta thaelA jJAnane pakSa mAne che. pachIthI thaelAsiddhasena divAkara mANikya naMdi, devasUri Adi-dArzanike bhAratavarSanA bIjA ghaNAkharA saMpradAyonA dArzanikenI sAthe ekamata thAya che ne kahe che ke Indriyagata jJAna te pratyakSa ja che. (222412211 S. C. Vidyabhusana : " History of the Mediaeval School of Indian Logic," khAsa karIne pR. 9, 28, 38.) 5 (pR. 157) takathI ane anumAnathI prApta thatA jJAna vacce keTalAka bheda mAne che. tarkanuM udAharaNa A vAkya che; " jyAM agni hoya che, tyAMthI dhumADo nikaLe che. paNa jyAre agni hete nathI, tyAre nikaLatA nathI." anumAnanuM udAharaNa A vAkaya che: "ahIM agni che, kAraNa ke ahIM dhumADo che." 6 (pR. 162) AmAMnA keTalAka viSayo viSe jeze satIzacandra Calcune: " History of the mediaeval School of Lo gic" (kalakattA 1909) ane " A History of Indian Lba gic" ( 348TL 1622 ); S. N. Dasgupta : " History of Indian Philosophy" (Cambridge 1922 ) I pR. 173 thI; esa. rAdhAkRSNa : " Indian Philosophy" (London & New York 9630 ) Iu. 302; Nahar and Ghosh : " Epitome of J." pR. 10thI; "tatvAthadhagamasatra" viSe vAkebI | pR. 35. Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 7 (pa. 15ra) "tatvArthadhigamasUtra" viSe yAkebI 1 pR. 7. 8 (pR. 156)........ . ...... II pR. 17. 9 (pR. 156) " dravyasaMgraha" pR. 22. 10 (pR. 156 ) vadhAre mATe juo "tatvArthIdhigamasUtra" viSe yAkebI IV pR. 15; Kirtel : " Kosmo-Graphic pR. 337 thI; Jaini: "Outlines" pR. 15; "Gem Dictionary" pR. 153. 11 (pR. 158) A siddhAnta viSe bhAratanA dArzanikomAM ghaNuM vivAda uThelA che. vaizeSika sampradAyane A siddhAnta sAme pracaMDa virodha S; E. Hultzsch: " Annambhattas Tarksangraha" ( Abh. Gottinger Ges. d. Wiss; 1907) pR. 8. 12 (pR. 159) " dravyasaMgraha" 16 ane TIkA. . 13 (pR. 159) "vetAlapaMcaviMzati" AvRtti Uhle (1881) XI, 2. 14 (pR. 162) "gammatasAra" karmakASTha, loka 21. 15 (pR. 163) Ane artha e che ke je jIva naraka AnapUrva-nAma-karmanA baMdhanamAM che, te pitAne anyabhava pUre karIne naraka AnupUva karmane baLe tyAMthI nIkaLIne narakanA bhavane sthaLe jAya che, ane vigrahagati'nA eTale eka bhavethI bIje bhave jatA sudhInA kALamAM narakabhavanuM rUpa dhAraNa karI rAkhe che. 16 (pR. 165) digambare mAne che ke sthira nAmakarmathI rasa, asRja (dhira ), mAMsa, meda, asthi, majjA ane zukra e zarIranI sAta dhAtuo tathA vAta, pitta, kapha, nADI, piMDa, tapha ane pAcaka agni e sAta upadhAtuonuM rUpAntara thAya che ( narajAtinA prasaMgamAM ). asthira nAmakarmathI ulaTI asara thAya che (nArIjAtinA prasaMgamAM) tattvArthAdhigamasUtra viSe ja. lA. jenI VIII pR. 11. 17 (pR. 169 ) V. Glasenapp: " Hinduismus" pR. 240. 18 (pR. 175 ) gammatasAra" chavakASTha, . 130. 19 (pR. 176) puruSanI bhegalAlasAnAM cha pagathI gaNAvyAM ig: W. Schubring : " Mahanishitha Sutta " y. ff. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 (pR. 177) vI. sa. gAMdhIH " Karna Philosophy" praH 45; W. Schubring uparanA teja graMthamAM pR. 70, 73. 21 (pR. 178 ) dravyasaMgraha 10, TIkA. 22 (pR. 193) "Es ging ein manm durchs syrerland, fuhrt ein Kanrel am Halfterband (Filului qua eka mANasa jatuM hatuM, gaLe baMdha bAMdhIne eka uMTane derate hata)" e kavitAvALI Rickert nI kathAmAM A jainakathAne bhAva che. haribhadraH "samarAIzcakahA," yAkebInI AvRtti, pR. 110 thI; pradyumnaH "samarAditya saMkSepa," yAkebInA AvRtti I[ 320 thI, pR. 58 ( Hertel nuM jarmana pR. 225); hemaca-dra: "pariziSTaparva" II 191 (Joh. Hertel nuM jarmanaH " Ausgewahlte Ecahlungen Aug Hem's Pari. Leipzig 1908 pR. 64 thI); amitagati : "dharmaparIkSA" II, 5-21 (N. Mirsnow ne vastusAra : "Die Dhar, des Amit." pR. 39 ). samasta jagatamAM cAlatI A kathAnAM Galau 29301 Can RL E. Kuhn: " Der Mann in Brunnen" (Bohtlingk, Stuttgart 1888, pR. 68-76); vaLI dil Chauvin : " Biblisgraphic des owrages arabes" II, pR. 85, naM 113; 17; III, pR. 100. 23 (pR. 203) tattvArthAdhigamasUtra IV, 5 upara ja. lA. jainIe A Azrava gaNAvyA che; StevensonH " Heart of J." pR. 141, 305; Nahar and GhoshH "Epitome of J." pR. 572 thI. 24 (pR. 205 ) V. GlasenappH " Lehre Wom Karman" 5, 35; Stevenson uparanA ja graMthamAM pR. 113 thI, 132 thI, 201 thI; Nahar and Ghosh uparanA ja graMthamAM pR. 493 thI, pa14 thI. 25 (209) A 25 bhAvanA "AcArAMgasUtra" (II, 15) mAM vadhI che (Jacobi : " Jaina Sutras" | pR. 202 thI). 26 (pR. 212 anicchAe sahelAM duHkhanuM temaja icachApUrvaka karelAM pApanuM phaLa paralokamAM maLe che, jeze "aupapAtika sUtra" huThTha 69, 70; J. J. Meyer : " Indian Tales" pR. 9. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 27 (pR. 219) sRSTA che ke nahi te praznanI vigatavAra carcA jinasenanA "AdipurANa" 4:16 thI Ave che; haribhadranA "Sadarzanasamuccaya" guNaratnanI TIkA, 45 thI; mahiSaNanI "syAdAmaMjarI" (Chowkhamba-Series nI AvRtti pR. 23 thI ), H. Jacobi " Die Entwicklung der Gottesidee by den Indern". mAM enuM jarmana bhASAntara pR. 102 thI, vaLI jeze F. 0. Schrader : " Uber den stand der Indischen Philosophic zur Leit Mahavirs and Buddhas" pR. 62 thI; S. N. Dasgupta : " History of Indian Philosophy " I, 203 eft; H. Jacobi: "Atheism ( Jain )" ERE 2, pR. 186 thI; Rikhab Dass Jaini : "An Insight into Jainism" pR 19 thI. - 28 (pR. 223) mahiSaNaH "yAdAmaMjarI" VI 68 thI (yAkebInA bhASAntaramAM pR. 209 thI). 29 (pR. 228) "gammatasAra" chavakASTha 197. 30 (pR. 228) nemicandraH "trilokasAra" 1: 143; jeze kesarIcaMda bhaMDArInI "Ardha Magadhi Dictionary" | pR. 410. 31 (pR. 229) jeza " Hinduismus" pR. 229; Schomerus : " Caiva-Siddhanta " 4. 2234N; F. S. Growse : " The Ramayan of Tulsi Das, translated " ( 6th edition, Allahabad 1922 ) pR. 8 nIce nedha. 32 pR. 229) ja. lA. jainAH " Jaina Gem Dictionary" pR. 157-keTalAka zarUAtamAM ja nigadanA A be prakAre bheda pADatA nathI, paNa mAne che ke "samAna dehanI vanaspati " 1400000 heya che ne te "vizeSa prakAranA dehanI vanaspati" thI bhinna che - 33 (pR. 230) vizvanuM ahIM je varNana utAryuM che, te mukhya ane mahattvanA matene sAra che; emAM vistAra karyo nathI, temaja vividha sampradAyonA siddhAntanI te saMbaMdhanI vizeSatAo tema matabhinnatAe ApI nathI, kAraNake jaina vizvavarNananuM vistRta varNana W. Kirtel : "Die Kosmsgraphic der Inder" pR. 208-331 upara ApeluM Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. vaLI A granthanuM avalAkana karatAM W. Sehubring emaNe aneka hakIkatA ApI che ( ZDMG 75 [ 1923 ] pR. 250-275 ), te uparAMta umAsvAti : " tattvArthAdhigama sUtra " 3-4, nemicandranA saMgraha upara brahmadevanI TIkA 35 ( mULagrantha pR. 47 62), ,, dravya 99 34 ( pR. 239 ) ( pR. 48 ). "" '" dravyasaMgraha " upara brahmadevanI TIkA 35 99 k 35 (pR. 239 ) Stevenson : " Heart of J. pR. 271. 36 (pR. 243) G. Thibaut : Astronomie, Astrologic and Mathematik im "Grundriss der IndeArischen Philologic u, Altertumskunde '' III, 9 ( Stra ssburg 1899) pR 21. "" 37 (pR. 248 ) hemacandra : " triSaSTizalAkApuruSa carita 211; amRtacaMdra: tattvA sAra 2: 167. rr 99 38 (pR. 250 ) kAlacakra viSe jozeA F. O. Schrader : Uber den Stand der Indischen Philosophic zur Zeit Mahavirs and Buddhas pR. 58 thI. 29 "9 Y: 3: 39 (pR. 250 ) tattvArthAdhigama 4: 15 upara TIkA. A hakIkata jaitAne bahu mahattvanI che. bhAratamAM duHSamA-ArA cAle che ne e ArAmAM kAi nirvANu pAmI zake nahi; paNa videha jevA kSetramAM pAmI zakAya. je jaina nirvANu pAmavAnA hAya te Avate bhave videhamAM janma pAme te tyAMthI nirvANa pAme. 40 ( pR. 251 ) " Outlines of Jainism '' AnuM patraka ApyuM che. 66 pR. 127 upara "9 41 ( pR. 252 ) " tattvArthAMdhigama sUtra 6H 23 ( yAkeAkhI ). 42 ( pR. 255 ) bhadrabAhu : kalpasUtra " meM 118. 66 43 ( pR. 256 ) de. rA. bhANDArakara : " Jaina Iconography " Ind. Antiq. 40 (1911) pR. 125 thI, 153 thI samavasaraNa viSe vigatavAra hakIkata Ape che. 44 ( pR. 257) hemacandra : 99 abhidhAnacintAmaNi " 57 thI, Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Otto Bahtlingk ane Charles Rieu ne anusarIne (thoDA pheraphAra sAthe) bhASAntara. vaLI jeze "lokaprakAza" 30, 984 thI, "pravacanasAroddhAra " 1, sUtra 50. 5 (pR. 257) joze H. Jacobi ZDMG 38 (1884) pR. 13, 46 (pR. 258) "pravacanasArahAra" 1H 40. 47 (pR. 260) A atizaya lokaprakAza 31H 23 thI gaNAvyA che. 48 (pR. 261) hemacandra: "triSaSTizalAkApuruSacarita 7: 13 11H thI. 49 (pR. 24) "pravacanasArahAra" 1: ra98 thI. 50 (pR. 265) hemacandra "abhidhAna-cintAmaNi" 50 thI gaI utsarpiNanA bhAratavarSanA 24 tIrthakarenAM nAma A pramANe che :kevalajJAnI, nirvANa, sAgara, mahAyaza, vimala, sarvAnubhUti, zrIdhara, zrIdatta, dAmodara, suteja, svAmI, zivAzI (athavA munisuvrata), sumati, zivagati, astAga (abAdha), mIzvara, anila, yazadhara, kRtArtha, dharmezvara (ji. nezvara), zuddhamati, zivakara, candana, sammati. 51 (pR. 265) E. Leumann "Actes du 6 seme Congres des Orientalistes" III pR. 548 (Leiden 1885). para (pR. 266) "63 lakSaNamahApurANa" mAMnA varNananI viviEld! am agail Glasenapp in der Jacobi Festschrift. 53 (pR. 268) nemicandraH "trilokasAra" 828; vaLI ja. lA. jainIH "Outlines" pR. 126. 54 (pR. 268) guNabhadraH "uttarapurANa" 55 (pR. 269) digambara judAM kalpadruma mAne che. tenAM nAmA ane tenAthI maLatAM phaLanAM nAma nIce ApuM chuM :-1 maghAMgaH magha, 2 turyAga: vAdya, 3 vibhUSAMga : AbhUSaNa, 4 sugaMga: mALA, 5 jyotiraMgaH prakAza (A prakAza niraMtara pravarte che, tethI divasa rAtrine bheda rahe te nathI), 6. dIpAMgaH ethI paNa prakAza, 7 gRhAMgaH ghara, 8 bhejanAMga: bhejana, 8 pAtrAMgaH vAsaNa, 10 vastrAMga : vastra. (AdipurANa 39 39) Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 56 (pR. 272 ) je- "AdipurANa" adhyAya 3-kulakara, RSabha, bharata ane tenA pachInA puruSonI alaga hakIkate A Webdr: " Uber das Satrunjaya-Mahatmya " ( Leipzig ) 4. 28 thI maLI Avaze. pa7 (pR. 272) RSabhanA pUrvabhavo L. Sauli e apUrNa nibaMdha " Analisi dell'Adicvaracaritra di Hemcandra " Hi (Studi Italiani di Filologia Indo-Iranica, 9606) gaNAvyA che; vaLI AdipurANane anusaratI TuMkI gaNanA mATe jeze H. H. Wilson : " Descriptive Catalogue of the Orienal Mss. collected by the late Collin Mackenzie (2 mg AvRtti, kalakattA 1828) pR. 176 thI. 58 (pR. ra75) "kathAkASa" mAM bAhubalinI kathA varNavI che. (0. H. Tawney nuM bhASAntara pR. 192 thI). 59 (pR. ra75) jeze "AcAradinakara" pR. 8/1 cAra Arya vedanAM nAma A pramANe cheH saMskAradarzana, saMsthAnaparAmarzana, tattvAvabedha, vidyAprabodha. dhArmika kriyAomAM Aje vaparAtA saMskRta zloka jaina vedamAMthI lIdhelA che. 60 (pR. 276 ) brAhmaNa varNanI utpattinI kathA meM " Jacobi Festchrit" mAM ApI che. 61 (pR. 277) "uttarAdhyayana sUtra" uparanI devendra gaNinI TIkAmAM sagaranI kathA vigatavAra ApI che. Richard Fick emaNe enuM mULa tathA enuM bhASAntara potAnA nibaMdha nAme " Eine Jainistische Bearbeitung der Sagar-Sage" mAM ApyuM che. sagara kathAnuM sAmAnya brAhmaNa svarUpa Glasenapp nA " Hinduisinus" pR. 94 thI ApeluM che. 62 (pR. 279) hemacandra (triSaSTizalAkApuruSa carita" 3: 3) rANu pAse, ahiMsAvratane anusarata uttara apAvyo che; rANIe kahyuM ke tIrthakarane janma thAya tyAM sudhI thobhI jAo, e tamane nyAya Apaze. AthI jUThI mAtA rAjI thai, paNa sAcI mAtA to AMsu pADavA lAgI ne turataja nyAya mAgavA lAgI.A AkhI kathA solomane ApelA Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 99 nyAyanI kathA jevI ja che. ( 1 rAjA 3: 16-28). A sabaMdhe joze Hertel * Geist des Ostens I (1913) pR. 192; L P. Tessitory, Ind. Antiq. 1913 pR. 148 thI; A kA kayAMthI levAI haze te saMbaMdhanuM khIjuM sAhitya beze R. Garbe : Indian und das Christentum '' ( Zibingen 1914 ) pR. 25 thI. 66 63 (pR. 283) vAsupUjya, emanA samayanA baLadeva, vAsudeva ane prativAsudeva emanAM jIvanacarita tathA emanA viSenI kathAe vamAnasUrinA vAsupUjya caritra " te ( Azare i. sa. 1243 ) anusarIne A, Ballani potAnA " Rivista degli Orientali " I mAM pR 41 thI, 169 thI, 439 thI; II pR. 39, 239 thI (Rom 1907/08) Ape che. 64 (pR. 284) Mrs. Stevenson : Heart of J'' pR. r 54 upara kathAo Ape che. 65 (pR. 285) ananta ane emanA samayanA 4thA traNa zalAkApuruSanAM carita cAmuNDarAya purANu " te anusarI H. H. Wilson Descriptive Catalogue of the mss collected by Col. Mackenzie'' 179 upara Ape che. 66 39 66 (pR. 286) aneka prasaMgeAnA varNanathI zaNagArelI sanatkumAranI kathA jainene atipriya che. uttarAdhyayana sUtra uparanI devendra gaNitI prAkRta TIkAmAM e kathA Ave che ( aMgrejI bhASAntara J. J. Meyer nA " Indian Tales " mAM, phreMca bhASAntara G. de Blony nA Revue de L'historie des Religions " 31 mAM [ pArIsa 1895 ], pR. 29-41 ); haribhadranA " neminAtha carita " mAM paNa apabhraMzamAM e kathA Ave che ( yAkeAkhInuM jamana bhASAntara H Abhdlg. der Bayerischen Akademic der Wiss '' Phil Kl. XXXI 2, Minchen 1921 ). tr . 67 ( pR. 292 ) joze Hittemann : " Die jnata-Erzihlungen im 6. Anga des Kanons der jinisten " ( Digsertation Strassburg 1907 ) pra9 thI. 68 (pR. 295 ) jaina rAma kathA aneka rIte judI paDe che. vaLI jaina brAhmaNa kathAthI aneka prasa MgAmAM thAnAM paNa judAM judAM saMskaraNu Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 99 ekamekathI aneka rIte judAM paDe che. evA prasagA mATe joze N. Mironow : "Die Dharmapariksha des Amitgati pR. 28, 49 thI; rAjendralAla mitra : * Notices of Sanskrit Msg " } (1882), pR. 70 thI ( puNyacandroya purANu ); William Stutterheim: " Rama Legenden und Rama-Reliefs in Indonesian ( Miinchen 1945 ) pR. 93; D. C. Sen : " The Bengali Ramayans " pR. 35 a, 206. "" .. 66 69 ( pR. 296 ) A sabaMdhe joze| A. Webcr: Uber das Satrunjaya Mahatmya pR. 35 thI ane aMgrejI bhASAntara, Ind. Antiq. 30 (1901) pR. 239 thI; " antagaDa-dasAe" ( L. D. Barnett nuM bhASAntara, laMDana 1907, pR. 13-15, 67- 82 ); uttarAdhyayana sUtra 22 (H. Jacobi nuM bhASAntara, SBE 45, pR. 112 thI ); vaLI dvAravatInA DubyA viSe ane kRSNanA maraNu viSe joze uttarAdhyayana sUtra uparanI devendranI TIkA ( H. Jacobi nuM bhASAntara, ZDMG 42 [1889 ], pR. 493-529 ), temaja ariSTaneminI kathA viSe te ja sthAne ( Jarl Charpentier tu jarmana bhASAntara, ZDMG 64 [ 1910 ], pR. 408-429 ). 66 70 (pR. 299 ) uttarAdhyayana sUtra uparanI devendranI TIkAne anusarI P. E. Pavolini e brahmadattanI kathAnu iTAliyamAM bhASAntara karyuM cheH G. S. A. I, 6 (1892) pR. 111. 148; J. J. Meyer "Hindu Tales mAM aMgrejI bhASAntara karyu che; hemacandranA * yeAgazAstra " uparanI TIkA viSe P. E. Povolini e G. S. A. I. 7 ( 1873), pR. 339-342 upara vivecana karyuM che. "" "" sva 71 (pR. 300) citra ane sadbhUta e bhAienI kathA brAhmaNa ( harivaMza 1. 18-24), mudde ( jAtaka na, 498 ) ane aneka jaina ( Avazyaka niyukti 9, uttarAdhyayana sUtra uparanI devendranI TIkA ) rUpamAM che. joze E, Leumann, WZKM 4, pR. 111, 146; } pR. 1-46 ( Wien 1891-92 ).jozA vaLI uttarAdhyayana sUtra 23 (H. Jacobi nuM aMgrejI bhASAntara, SBE 45, pR. 56 thI; Ed v. Lehmann nuM jana bhASAntara H "Textbuch zur Religionsgeschichte " [ Leipzig 1912 ] pR. 207 thI. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 (pR. 302) prathama Major Delamaine emaNe pArSakathA " Transactions of the RAS" I mAM (1827), pR. 428 thI prasiddha karI. uttarAdhyayana sUtra uparanI devendranI TIkAmAMnI kathA Jarl Charpentier emaNe bhASAntara karyuM ZDMG 69 (1915), pR. 321-359. bhAvadevasUrinA "pArzvanAtha carita" ne anusarI pArzvakathAnuM pRthakkaraNa Maurice Bloomfield emaNe pitAnA pustaka " The Life and Stories of the Jaina Savior Parsvanath " Hi (Baltimore 1919) ApyuM che. 73 (pR. 309) jenee mahAvIranuM jIvana khUba vistArathI lakhyuM che. joze bhadrabAhunuM "kalpasUtra" (yAkebInuM bhASAntara, SBE 22, pR. 217 thI), mANekacaMda jainInuM " Life of Mahavir" (alAhAbAda 1908). 74 (pR. 31) kalika viSe joze H B. Bhide, Ind. Antiq. 48 (1919) pR. 123 thI. 75 (pR. 311) jaMbUvAmI viSenI kathAo hemacandranA "pari- - ziSTaparva" adhyAya 2 thI Ave che; yAkebInuM pRthakkaraNa enA nibaMdhamAM pR. 20 thI; jarmana bhASAntara J. Hertel: " Auswahke Eryahlungen aus Hemchandras Parishistaparvan" pR. 44 thI. 76 (pR. 312) je noMdha 39 (pR. 486). 77 (pR. 313 ) judA judA granthamAM kaMIka kaMIka phera hoya che (jemake raMgadevane badale gaMgadeva). bhADArakara,riporTa 188384 pramANe 10 pUva jANanArA yugapradhAnanAM nAma Ama che: mahAgiri, suhastI, guNasundara, zyAma, skaMdila, revatImitra, dharma, bhadragupta, gupta ane vajasvAmI. 78 (5 314) kAjhArakara, te ja prakhya pR. 125 vok ( . 318) "Guerinot : Epigraphic Jaina " 4. 36, jinasenaH "AdipurANa" 2 H 141 thI. 8" (pR. 314) e prakAranI aneka kathAo dharmaghoSanA "RSimaMDala prakaraNa" nA bhADArakaranA pRthakkaraNamAM ( riporTa 1883-84, pR. Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 thI), hemacandranA pariziSTaparva" nA yAkebInA pRthakkaraNamAM temaja bIje sthaLe maLI Avaze 81 (pR. 315) bhAvi utasarpiNanI vividha ghaTanAo banavAnA samaya vividha granthamAM vividha ApyA che. keTalAkane mate kalyANujanaka vRSTi duHSamaduHSamA ArAnA aMtamAM varase che. kulakare duSamAmAM avatare che, ItyAdi (jeza uttarapurANa 76 : 454 thI). 82 (pR. 318) hemacandrane "abhidhAnacintAmaNi" pa3-86; lokaprakAza" 34 : ra97 thI; "pravacanasAroddhAra" 1 sUtra 457 thI, uttarapurANa" 769 477 thI. pR. 319 ) "prakaraNaratnAkara" bhAga 2 naM. 61, 2, 18, e ja granthamAM e ja prakAranA bIjA loka. 84 (pR. 320 ) haribhadra : "lokatatvanirNaya " 1 : 38 ( Sauli, GSAI 18 [ 1905] pR. 278). 85 (pR 320) Herbert Warren: Jainism in Western Garb, as a solution to life's great problems " ( Madras 1912). 86 (pR. 3ra) 0. Pertold: "The Place and Importance of Jainism in the Comparative Science of Religions" (Bhavnagar, 0. J.), khAsa karIne pR. 4 thI. 87 (pR. 321) "brahmasUtra" 2H 2H 33 upara zaMkarAcAryanI TIkA; kabIra, bIjaka, ramaninI 30 (ahamadazAhanI AvRtti, kAnapura 1911 ) dayAnanda sarasvatI, khAsa karIne " satyArthaprakAza" nA 12 mA samullAsamAM. " ( 4 322) E. Washburn Hopkins : " The Reo ligions of India" (Bosten and London 1885) pR. 296. adhyAya pasaMdha, - 1 (pR. 322) samantabhadraH "ratnakaraMDa-zrAvakAcAra " 120. 2 ( Y=. 322 ) Georg Buhler : " Uber die indische Sekte der Jaina " pR. 36. - Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 (pR. 323) hemacandra: "pariziSTaparva" 09-12. 4 (pR. 323) Butler te ja granthamAM pR. 36. jainadharma svIkArelo evA eka pAdarI viSe yAkebIne khabara hatI. 5 (pR. 323) Samuel Beal: "Si-yu-ki. Buddhist Records of the Western World" (laMDana 1906) 1, pR. 55. 6 (pR. 323) Pulle GSAI 1 (1987), pR. 55. - 7 (pR. 323) A. Grinwedel: " Alt-Kutocha." (barlina 19ra9 ) 1: 10, 12. 8 (pR. 324) G. Bahler, Ind Antiq. 7 (1878) pR. 28. ( . 328) F. Buchanan : " Particulars of the Jainas," Asiatic Researches IX (187), pR. 208. 10 (pR. 325) "AdipurANa" 16H 183 thI; 38: 3 thI. "Jacobi-Festschrift"mAMnA mArA nibandhamAM vigatavAra. 11 (pR. 326) bhadrabAhuH "kalpasUtra," jinacarita 17. 12 (pR. 326) Bombay Gazetteer 4, pR. 16.. 13 (pR. 327) Jaina Gazette X naM. 4 (eprila 1904). 14 (pR. 328) Imperial Gezetteer of India (1907) 1, pR. 416. 15 (pR. 328) ja. lA. jainI : "Jaina Law" pR. 77. 16 (pR. 328) Census of India. 1911, XXI maisura pR. 177. 17 (pR. 328) Bombay Gazetteer 9, pR. 56. 18 (pR. 328) A viSe sauthI prathama Dr. Buchanan-Hamilton emaNe Transactions of the RAS (1824 ) pR. para4, 537 upara neMdha karI. 19 (pR. 328) Bombay Gazetteer 23, pR. 28*; kaMika aMze caturthamAMthI ane paMcamamAMthI paNa upAdhyAya levAmAM Ave che (te ja granthamAM pA. 24, pR. 135). : Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2* (pR. 229) Census 1901, XIX pR. 66. 21 (pR. 329) J. Tod: " Annals of Rajasthan " (1832) 2 H 186. 22 (pR. 329) J. N. Bhattacharya: "Hindu Castes and Sects" ( kalakattA 1896) 5. 207 mAM "zrImALa" ane osavALamAM samAtI " zrI zrImALa" ane "zrImALI" e nAtAmAM bheda mAnyo che. e granthane mate zrImALInI nAta judI ja che, ane AgaLa jaNAvelI be nAte sAthe e nAta kanyAvahevAra nathI rAkhatI. 23 (pR. 329) H. Jacobi mane lakhe che ke: "paravAla athavA prAgvATa kai vepArIjAtamAM nathI ja utarI AvyA. " haribhadranA "zAntikumAra caritama" yAkebInI AvRttimAM ( Munchen 1921) tenI bhUmikA pR XthI ane tyAM ApeluM Epigr. Indica IX pR. 151 uparanA Kielhorn nA nibaMdhanuM avataraNa jeze." 24 (pR 329) J. Tod: Western India" 5. 465 Sir A. Baines : " Indian Ethnography" ( Strassburg 1921) pR. 33, ra5 (pa. 329) "Bombay Gazetteer" 0, 1, pR. 7. raka (pR. 329) u. da. bareDIA : " History and Literature of Jainism " pR. 50. 27 (pR. 330) J. N. Bhattacharya: " Hindu Castes and Sects" pR. 205. 28 (pR 330) " Bombay Gazetteer", 1 .97 joze. 28 (pR. 330) Sir A. Baines e ja granthamAM pR. 34. 30 (pR. 330 ) " Bombay Gazetteer 9, 1, pR. 73. 31 (pR 330) Syed Siraj ul Hassan: "Castes and Tribes of H. . Hthe Nizam's Dominion" 1 pR. 250. - 32 (pR. 331 ) " Bombay Gazetteer" 4 pR. 113. 33 (pR. 331) tyAM ja 19 pR. 58 thI. 34 (pR. 331 ) tyAM ja 23 pR. 8 thI. Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 (pR. 372 ) Census 1911, XXX pR. 59. 36 (pR. 32) tyAM ja pR. 177. 37 (pR. 372 ) "Bombay Gazetteer 7 pR. 67. 38 (5. 33ra) tyAM ja 17 pR. 99; 12, pR. 71. 38 (pR. 332 ) tyAM ja 12, pR. 71. 40 (pR. 332 ) tyAM ja 23 pR. 280 thI 24, 135; saiyada sirAja ula hasana : te ja rathamAM pR. 263. 41 (pR. 332) "Bombay Gazetteer" 24 pR. 13. 42 (pR. 373) G. Bihler, WZKM 4 (1890) pR. 324. 43 (pR. 333) saMgA kyama rati prakRtivaH | ("arthazAstra" pR. 325). 44 (pR. 34) hemacandraH "ahaMnIti" 1H 44 (pR. 9). 5 (pR. 334) somadevaH "nItivAkapAmRta" (muMbaI 1887) 4. 18. M. Winternity : " Gesch, der ind. Litterature" , pa. parala pramANe. x( . 334) B. L. Rice : " Incriptions of Shravan Belgola" (Epigr. Carnatica, Vol. II . 984 Hi [ Bangalore] lekha 57 mAM yuddha samayanA, 388 prakAranA vyuha batAve che te upasthI jaNAya che ke jenee yuddhakaLA viSe paNa carcA karI che. 47 (pR. 336 ) kauTilya: " arthazAstra" pR. 69 thI; Winternitz : "Gesch. der ind. Litterature" III pR. 512. 48 (pR. 336 ) Joh. Hertel: "Das Panchatantra" (Leipzig 1914) pR. 374; " Indische marchenromane" 1 pR 76 rAjA nanda (pR. 34) A prakAre rAjya prApta karyuM kahevAya che (bhADArakara, Report. 1883-85, pR. 132). 49 (5 337) jaina adhikAra saMbaMdhe TuMkI nedha padyarAja paMDita uldlal 21" A Treatise on Jain Law and Usages" Hi muMbaI 1886, karNATaka presa ane ja. lA. jenI Jaina Laws : Bhadrababus Samhita" mAM ( Arrah 1916) Ape che. Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 (pR. 337 ) ja lA. sainIH "Jaina Laws" mAM aneka udAharaNa. 51 (pR. 38) nemicaMdra "trilekasAra" 788. para (pR. 379 ) G. Bahler, Deutsche Revue XIX (1894), 4, pR. 228. ' 53 (pR. 379) Jaina Gazette IX 11 (naveMbara 1913), pR. 8. 54 (pR. 339) StevensonH "Heart of J." pR. 226 thI 55 (pR. 24) tyAM ja pR. 211 noMdha 2 - 56 (pR. 340) G. Buhler, WZRM 4 ( 1890) pR. 326. 57 (pR. 342) "dharmasaMgraha" 1 pR. 252. tethI sammatie 89000 mandirane jIrNoddhAra karAvyo have joIe ane 36000 ja navAM baMdhAvyAM hovAM joIe; kumArapAle ane vastupAle paNa temaja kareluM. 58 (pR. 342 ) Jaina Gazette X (1914), naM. 4, pR.153. 59 (pR. 344) Bombay Gazetteer 1, pR. 114 thI. * (pR. 345) "AcAra dinakara" pR. 74 thI. 61 (pR. 345) tyAM ja che. 62 (pR 347) W. Schubring: "Das Kalpasutra" pR. 50 63 (pR. 348) 0. Bohtlingk: " Indische Sprache" (2 jI AvRtti 1873) naM. 6para3; vidyAvijayanA "Adarza sAdhu "mAM (zrI vijayadharmasUri jIvanavRtta, bhAvanagara 1958) AdarzarUpe TAMkayAM che. 64 (pR. 349) G. Bihler: "Leben Hemchandras" pR. 9, sarakhAvaze pR. 59. 65 (pR 350) Jacobi, Archive far Religionswissent chapt XVIII (1915) pR. 27. ethI bahu ja judI paDatI saMkhyA mane jaine jaNAvI che. 66 (pR. 351) nagna rahetA digambara sAdhuonAM nAma meLavavA eka hindI vartamAnapatre, mArI sUcanAthI prayatna karyo che. eka patramAM mane tevA nagna sAdhuonAM nAma A pramANe ApyAM che -zAntisAgara, AdisAgara 1, AdisAgara 2 (belagAma, muMbaI), candrasAgara (jhAlarApaTaNa) ityAdi. Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 (pR. 351) "AdipurANa" 41; sarakhAvaze Jacobi Festschript Hi V. Glasenapp. 68 (pR. 35 ) kalakattAnA cheTelAla jainanA eka patrane anusAra, 69 (pR. 35ra ) G. Buhler, Ind Antiq. 7 (1878 ) pR. 28. A vAta sAcI hovAnI digambaree mane nA pADI che, paNa saiyada sirAja ula hasanaH " The Castes and Tribes of H. E. H. the Nizam's Dominions" 1 pR. 259 upara (muMbaI 1920) AvA ja prakAranI hakIkata maLI Ave che. 70 (pR. 353) caMpatarAya jenaH "The Householders Dharma" pR. 69 thI. 71 (pR. 353) E. Thurston: "Castes and Tribes of Southern India (Madras 1909) 2 pR. 43ra thI ane 430. ra (pR. 354 ) teja granthamAM pR. 424. Sir Charles Eliot 1901 mAM zravaNabelagolAnA AryAvarasvAmIne maLelA, temaNe paNa jAMbuDIA raMganAM vastra paherelAM (Eliot : "Hinduism and Buddhism," laMDana 1921, 1 pR. 117, noMdha). teTalA mATe Aje digambarene raktAara paNa kahe che. 73 (pR. 354) E. Leumann : "Die alten Berichte von den Schismen der Jaina." Ind. Studien 10 (1885) pR. 91 thI. 74 (pR. 357) "uttarAdhyayana sUtra" upara devendranI vRtti pramANe (yAkebInuM bhASAntara ZDMG 38 [ 1884] pR. 1 thI ); jazo Weber : " Kupaksha-Kaushikaditya des Dharmasagar." Sitzungber, der Berliner Akademic 1882, pR. 96. 5 (pR. 359) Schriptliche mitteilung von Vijaya Indra Suri. 6 (pR. 359) "Epitome of J." pR. 669 thI. 77 (pR. 359) H. Jacobi: " Archive fur Religionwissenschrift" XVIII (1915) 5. 270. 78 (pR. 6) W. Schubring: "Das Mahanisin- Sure" 5. 82. Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 (pR. 360) Miles "Transact. of the RAS" III pR. 358 thI (ane temAM ja II 414 thI Delamaire paNa) aneka vAto ane peTAvAte gaNave che. 80 (pR. 360) je sAhitya maLyAM che te A pramANe che: dharma sAgarane "Sonne fur die Eulen der Irrlehren (mithyAjJAna-ulUka -dinakara ?) nAme vetAmbara kalame 1573 mAM lakhAyela grantha ( Weber, Sitzungsber, der Berliner Akademic 1882, pR. 796). A granthamAM 10 nAta saMbaMdhe vAta che; dharmasAgaranA samayamAM je nAtenuM kazuM mahattva nahi haze, tenuM emAM varNana nathI; e samaya pachInA kALamAM je utpanna thaI haze tenuM varNana to svAbhAvika rIte ja nA hoya. e ja rItane bIjo grantha devasenane "darzanasAra" che, e vikrama pachI 990 mAM (i. sa. 1947 mAM?) lakhAye haze. haribhadranA "paDradarzana samuccaya" uparanI guNaratnanI TIkAmAM paNa A saMbaMdhe kaMika hakIkata che. A granthamAM sAlo ApI nathI te kaMika aMze ane anizcita bhAve Census of India nA riperTomAMthI ane gejheTIaramAMthI, Nahar and Ghosh nI neMdhAmAMthI temaja AcArya vijayaIndra temaja rA. choTelAla jena sAthenA patravyavahAramAMthI meLavI lIdhI che ne te mATe temane AbhAra mAnuM chuM. ( 81 (pR. 363) " Archiv Pir Religionwissens chapt" XVIII (1915) pR. 272. vaLI jeze "Census of India" 1921 Vol I mAM pariziSTa 4. 82 (pR. 365) devasenaH " darzana sAra" ane haribhakanA "vaphadarzana samuccaya" upara guNaratnanI TIkA? 4 Arambha. 83 (pR. 366) vijayendra sAthenA patravyavahArane anusarI. 84 ( 36 ) ja. lA. jainI, Ind. Antig. 33 (1904) pR. 30 thI. adhyAya 6-karmakADa 1 ( 368) "yogazAstra" mAMthI avataraNa ( nyAyavijayanA nadarzane" mAMthI [ "dharmanIti graMthAvaLI" pustaka 1 amadAvAda 12] 5 48), Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 (pR. 769) zaMkara: "apakSAnubhUti" 140, "Atmabodha" 49. 3 ( Y=. 369 ) J. G. Buhler : "On the Indian Sect of the Jainas," Jas. Burgess nI aMgrejI AvRtti (laMDana 1903) pariziSTa pR. 66 thI. zvetAmbara nAma hemacandranA "abhidhAna cintAmaNi" (yazovijaya granthamALA) 1: 44 pramANe ApelAM che. 4 (pR. 372) hemacandra, teja granthamAM 2: 153 thI. 5 (pR. 372) "AcAradinakara" pR. 223/ra. .. 6 (pR. 372) " dravyasaMgraha" nA aMgrejI bhASAntarane trIje pRSTha chapAyelA prakhyAta loka pramANe A saMkhyA nIce pramANe cheH 40 indro bhavanavAsInA, 3ra vyantaranA, 24 kalpavaimAnikanA, 2 jyotiSkanA, (eTale ke sUryacandranA), 1 manuSyane ne 1 tiyane. 7 (pR. 373) "AdipurANu" 38; 226, umAsvAmI : "tatvArthadhigama sUtra" 3: 19. 8 (pR. 373) Burgess, Ind. Antiq. 13 (1884) pU. ra76. 9 (pR. 375) jaze nemicandra : "SaSTizataka" 82 ("prakaraNa ratnAkara " bhAga 2 jAmAM), jyAM gaNezanI pUjA viSe kahyuM che. 10 (pR. 378) "paMcapratikramaNa" pR. 295. . 11 (pR 379) tyAMja; AcAradinakara pU. rapa/1. 12 (pR. 379) AcAradinakara pU. ra28/1. 13 (pR. 380) hemacandraH yogazAstra 4: 117 thI. 14 (pR. 380 ) zubhacandraH "jJAnArNava" (mULa ane bhASAntara) ghaSaNanI "dravyasaMgraha" nI AvRttinA pariziSTamAM pR. LIX thI; sara khA hemacandra: "yogazAstra" 7-12, bhAgDArakaraH "Reports" 1883-84 pR. 11-112 ). 15 (pR. 383) hemacandranA "yogazAstra" : 123 thI aneka Asana batAvyAM che. (E. WindischnuM bhASAntara, ZDMG 28 [ 1874] pR. 57. 16 (pR. 80) " AcAradinakara" pR. 5. Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 (pR. 383) hemacandraH "abhidhAna cintAmaNi" (Bahtingk and RiewsnuM bhASAntara, zloka 1107 thI). 18 (pR. 384) Schubring: "Das Kalpasutra : rarathI. 19 (pR. 384) "paMcapratikramaNa" pR. 18. - 20 (pR. 385) te ja prakhya pR. 80. . 21 (pR. 385) Schubring: "Das Mahanistha Sutra" pR. 84. 22 (pR. 386) Jaina Gazette XX (jAnyuArI 1924) pR. 24. 23 (pR. 387) haribhadraH "gabindu" 37 24 (pR. 387) daSTi eTale zuaDhayA saMta va poNo : samajavAnI che. 25 (pR. 388) haribhakaH "gadaSTi samuccaya" 19 ra6 (pR. 388) Rice: "Epigr. Carnatica" 2 pa. 39, 162. 27 (pR. 389) samantabhadra: "ratnakaraNya-zrAvakAcAra" 113. 28 (pR. 390 ) Imperial Gazetteer (Oxford 1907) 1 pR. 47. ra9 (5. 390) Deutsche tevue XIX (1894) 4 5. ra99 thI. 30 (pR. 395) " papAtika sUtra "66 10, 49; hemacandraH abhidhAna citAmaNi" pR. 191. 31 (pR. 395) vI. rA. gAMdhIH "Jain Philosophy" 5. 88 thI. kara (pR. 35) J. Burgess, Ind. Antiq. 32 (1903) 5. 464. 23 (pR. 396) " dharmasaMgraha" 1 pR. 21deg. 34 (5 397) R. Fick: "Eine Jainistische Bearbritung der Sagas--Sage" pu. 13. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 (pR. 399) emanA viSe joze v. Glasenapp: "Der Hindusmus" pR. 44. - 36 (pR. 399) jayasvAla JBORS III, pR. 465; vaLI sarakhA ema. je. mahetAnI "adhyAtmatattvAloka" nI bhUmikA pR. XV thI. 37 (pR. 41 ) B. Laufer : Documente der indischen Kunot, I: Citralaksana" (Leipzig 1913) pR. 8 thI. 38 (pR. 401) " papAtika sUtra "6 16. (A pramANa Dr. W. Hittemann pAsenA eka hastalikhita granthamAMthI lIdhuM che.) 39 (pR. 402) A kriyAo vigatavAra "AcAradinakara" adhyAya 33 mAM varNavI che. 40 (pR. 403) P. Peterson : "3 Report" (1887) pR. 25. 41 (pR. 407) Rice nA "Epigr. Carnatice" II pR. 153 upara lekha naM. 85 mAM zravaNabelagelAvALA gemmaTanuM bahu sundara varNana ApyuM che. - 42 (pa. 404) Jaina Gazette XX pR. 30 (jAnyuArI 1924) 43 (pR. 405) " Tranoact. of the IXth Congress of Orientalists" (1893) mAM G. Butler pR. 219. 44 (pR. 405) A. K. Coomarswamy : " Jaina Paintings and Manuscripts" pR kara. 45 (pR. 405) Jouveau-Dabreul: "The Pallava Printing," Pudukottai 9620. 46 (pR. 406 ) Nahar and Gosha : "Epitome of J." pR. 696, 707 (temAM ja vaLI citro ). yo ( 4. Yos ) W. Hijttemann : " Miniaturen Sum Jinacarita," Bassler Archiv 9613. 48 (pR. 406) A. K. Coomarswamy: "Notes on Jaina Art" ( Journal of Indian Art, No. 127, London 1914 ); "Catalogue of Indian Collections in the Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Museum of Fine Arts, " Boston, Part IV: Jain Paintings and Manuscripts " ( Boston 1924 ). 49 ( pR. 407 ) Deutsche Revue XIX (1894 ), pR. 229 thI. 50 ( pu. 408 ) thADA ja vakhata upara paMjAbamAM ane siMdhamAM prAcIna imAratAnA avazeSa jaDI AvyA che te te hajArA varSanA prAcIna che. spaSTa rIte ja te khIjI kAI saMskRtinA che ne tethI A lakhatI veLA tenA upara dhyAna rAkhyuM nathI. 29 51 ( pR. 409 ) rAjapraznIya upAGga "mAM, jozeA E, Leumann : "Transact of the VIth Intern. Orientalist Congress Part III, Sect. II, pR. 498. para (pR. 409 ) G. Buhler WZKM 4 (1890) pR. 327 thI. 53 (pR. 409) G. Buhler WZRM 5 (1891) pR. 179. 54 ( pR. 410 ) Sir J. H. Marshall : & Comparative History of India . 1 pR. 34. 55 (pR. 411 ) E, Hulhysch : Epigraphy " Madras 1900-1901, 56 (pR. 414) Bombay Gazetteer. 9, 1, pR. 112. 57 (pR. 414 ) Census 1901, XVIII Baroda, pR. 150, 58 (pR. 417) Bombay Gazetteer 24 pR. 139. 59 (pR. 418 ) J. Tod: Annals and Antiquities of Rajsthan ' ( laDana 1832 ) 1, pR. 518. 60 (pR. 418 ) sarakhAvazeA nAMdha 44 ( pR. 477 ). re "" * "" 61 ( pR. 418 ) jJAnasAgara : " Indische Marchenromane >> "Annual Report on ranacUDa ( Joh. Hertel : 1, pR. 117). 103 thI; vaLI tyAMja saMkSepamAM 62 (pR. 418 ) te ja sthaLe pR. svapnavidyA ApelI che. 2 pR. 4. 63 ( pR. 419 ) jozeA Rice : " Epigr. Carnatica 64 ( pR. 419 ) " AdipurANa " 41; jozA " Jacobi Fests "" Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 chrift mAM. v. Glasenapp. maMtrataMtra viSe vadhAre jozA v. Glasenapp nA " Hinduismus " mAM and auberai ( vahema ane jAdu ) " viSenuM prakaraNuM, tyAM je kahyuM che te jainene paNa lAgu paDe che. hakIkta mATe Aberglaube pR. 369-377; k 65 (pR. 420) A pachInu vaNuna mukhyatve vadhu mAnasUrinA " AcAra nikara " te AdhAre karyuM che. 66 ( pR. 425) "AcAra dinakara" pR. 1 uparanI-TIkAmAM AjIvikAzAstrane snehanuM, vyavahAranuM te nItinu zAstra kahyuM che. "" 67 ( pR. 425 ) padmarAja paMDita : "A Treatise on Jaina Law and Usages pR. 9 pramANe jenAe ( hinduonI peThe ) cha prakAranA vivAha mAnyA che. pitA potAnI kanyA varane sAMpe te brahmavivAha; kanyApakSanI sammati vinA te vidha vinA rAjA kAi kanyA sAthe lagna kare te gAndhavivAha; rAjakanyA jAte vara pasaMda kare te svayaMvara rAjA jitelA zatruonI kAi kanyA lai le te tenI sAthe lagna kare te rAkSasavivAha; kanyApakSane amuka dravya ApIne vara lagna kare te asuravivAha; ( A vivAha mAtra kSatriyane ja vidheya che ); rAjA potAnA ke pArakA kuLamAMthI kAi kanyAne baLAtkAre harI lAve te tenI sAthe lagna kare te paizAcavavAha, pahelA prakAranA vivAha te ja AvivAha che, kAraNa ke temAM pitA potAnI kanyA agni samakSa lAvIne vidhipura:sara varane soMpe che. e ja granthane mate, strI jo dhAjanaka, vadhyA, durAcArI, kalahapriya, dhahIna athavA vyAdhigrasta hoya teA puruSa pharIvAra lagna karI zake, paNa A kAraNeA nathI hAtAM, tAya puruSo pharI lagna kare che. 66 "" 68 ( pR. 427 ) prAcInakALanA varagheADAnuM varNana haribhadranI samarAIcUkahA mAM, dhanapAlanI dha visattakahA " mAM ane tevAM ja khIjAM kAvyAmAM Apelu che. hAlanA varagheADAnA varNana viSe joze 66 Bombay Gazetteer 9, 1, pR. 101; 15, 1, pR. 234; 24 pR. 141; Stevenson: Heart of J. pR. 195 thI; J. Burgess, Ind. Antiq 13 (1884) 280; saiyada sirAja ula hasana : " Castes and Tribes of H. E. H. the Nizam's Dominions 1, pR. 26 thI. . Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 (pR. 470) bhadrabAhu saMhitA, "dAyabhAga" 40 thI (ja. lA. jenI: "Jaina Law " pR. 40 thI). - 70 (pR. 431 ) guru hAthI, ghaDe, AkhalA vagerene paNa saMskAra Ape che ("AcAra dinakara" pR. 33). - 71 (pR. 43ra) "AcAryadinakara" pR. 17; Stevenson "Heart of J " pR. rara8 jaze; " uttarAdhyayana sUtra" ra6. 72 (pR. 437) joze vaLI " Bombay Gazetteer" 9, 1, 5. 110 thI. StevensonH " Notes" pR. 86 thI; " Heart of J." pR. 250 thI. 73 (pR. 441) ja. lA. jainI, Ind. Antiq. 33 (1904) 5332. 74 (pR. 444) "AdipurANa" 22 : 219 thI; pAThaka, Ind. Antiq. 14 (1885) pR. 104 thI. 75 (pR. 444) ratnazekharaH zrAddhavidhi" pR. 17 thI. 76 (pR. 444) " kalpasatra, " SBE 22, pR. ra96. 77 (pR. 445 ) A pALavAne mATe judA judA sampradAyomAM matabheda che. keTalAka bhAdaravA zudi pAMcamane divase, keTalAka cothane divase pALe che. cothane roja pALavAno rivAja TheTha kAlikAcAryanA (pR. 24) samayathI cAlatA Ave che. pAMcamane divase rAjAe vidhi pramANe bIjI vyavasthA karavAnI hoya che ne te utsavamAM bhAga laI zake evI e AcAryanI IcchA hatI tethI emaNe ethane ja pALo zarU karyo. 78 (pR. 448 ) A hakIkata Nahar: "Epitome of J. " pR. 673 thI lIdhelI che. 79 (pR. 446 ) A kathA Jaina Gazette XX (1924 pR. 104 upara ApelI che. 80 (pR. 446 ) parvo viSenI vadhAre hakIkata viSe jeza Ind. Antiq. 13 ( 1884 ) pR. 196. 81 (pR. 446) "kalpasUtra" jinacarita 128 (SBE 22. pR266). 82 (pR. 447 ) Bombay Gazetter 22 pR. 118 87 ( pR. 447 ) O. Bohtlingk : " Sanskrit-Worterbuch in Kurzerer Fassung" Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ( pR. 448 ) samantabhadraH amitagatiH " dhama parIkSA "" * ratnakaraNa zrAvakAcAra ' 17: 34 thI. 99 85 ( pR. 449 ) jinaprabhasUrinA " tIrthaMkalpa " mAM aneka tIrthonI hakIkata ApI che; e graMtha " Bibliotheca Indice " mAM (kalakattA) 1923 thI chapAvA zarU thayeA hatA. .. "9 86 ( pR. 450 ) " Atmapradha pU. 7. 99 99 87 ( pR. ( 450 ) P. C. Nahar: Tirth Pawapuri. Extracts from Visitors' Remerk Book," Pawapuri 1925. 88 ( pR. 451 ) Stevenson : ' Heart of J, " pR. 254. 89 ( pR. 451 ) vikramAditya viSenI hakIkata zrAddhavidhi " pR. 165 upara joze. rr "" 22; jozA 66 90 ( pR. 451 ) seAmezvaranI kIrtikaumudghi " nI bhUmikAmAM kAthavaTe, pR. XVI. adhyAya --samApti. 1 ( pR. 453 ) sarakhAvaze| pR. 375 uparanA zlAka ane haribhadranA SaDUdana samuccaya " mAM 45 thI. 2 (pR. 454 ) G. Buhler : < Uber the indische Selte der Jaina pR. 38. "9 3 ( pR. 454 ) paMDita khALacaMdra zAstrInA abhiprAya joze| Census 1911 XXII Rajputana pR. 103, enuM bhASAntara v. Glasenapp * Hinduismus mAM rR. 19 thI. " nA 4 ( pR. 457 ) Mironow : " Die Dharmapariksha des Amitgiri, khAsa karIne rR. 40 thI ', " uttara 5 ( pR. 457 ) tI kara munisuvratanA samayamAM pazuyajJanI utpatti thayelI ema paMDita paryaMta mAne che, ja. Glasenapp emaNe purANu te ( 17:212 thI ) AdhAre te viSe Jabobi Festochrift mAM eka lekha lakhIne tenu varSoMna karyuM che, "9 6 (5. 457) campatarAya jainaH 'f The Prectical Path pR. 230, 7 ( pR. 457 ) Joh, Hertel : Mundaka Upanishad. Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Kritische Ausgabe (Leipzig 1924) pR. 65 thI upaniSadamAM AvelI kathAone jenee pitAnI dRSTie upayoga karI lIdhuM che ema Charlotte Krause e prakaTa karelI "Nasaketari Katha; an old Rajasthani Tale " Hi ( Asia Major I, Leipzig 1924) jaNAveluM che. 8 (pR. 58 ) " ahibubdha saMhitA" M. D. (IRamanuj6charya nI AvRtti, aDiyAra 1916) 33,18. 9 (pR. 458 ), . 0. Schrader : Introduction to the Panchatantra ( aDiyAra 1916 ) pR. 113. 10 pR. 458 ) L. de Millone': " Etude sur le my the de Vrishabha " ( Annalesde musee Guimet vol X pR. 413 thI, Paris 1887 ). 11 (pR. 458 ) G. D. Pope : The "Tiruvacagan" ( Oxford 9600) 4. LXXXVI. 12 ( pR. 458 ) J. N. Farguhar: "Religious Literature of India " pR. 259. 13 (pR. 459 ) FRE 1 pU. ra76. 14 (pR. 459 ) J. N. Farguhar : " Modern Religious movements in India" (New York 1915) 5. 104. 15 (pR. 59 ) gAMdhIjInuM nAma jainemAM ajANyuM nathI ( joze 5. ), chatAM ye meM. ka. gAMdhI jaina nahi, paNa hindu che ane vaLI vaiSNava che. pitAnA dharmasvIkAramAM "( Young India" October raka, 1921 ) te pote ja ema spaSTa rIte jaNAve che ane tenuM avataraNa U. S. Tank: Some distinguished Jains Hi (2 ay 241eft 1918 5. 74 ) A pramANe che: " By birth I am a Vaishnavite... I have derived much religious benefit from Jain religious works as I have from scriptures of the othergreat faiths of the World. I owe much to the living company of the deceased plilosopher Raichand Kavi who was a Jain by birth. " Remain Rolland Mahatma Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Gandhi" ane evAM ja bIjAM pustakomAM gAMdhIjIne jenadharmanA anu-yAyI mAnyA che. 16 (pR. 46 0 ) Mironow : " Die Dharmprakasha des Amitgiri " pR 47. 17 (pR. 46 ) BealH " Si-yu-ki " 1 5. 143. 18 (pR. 460 ) Erich and Gruber : " Allg. Encychopadie de wissenschapten and kunste" (Leipzig 2680) I[, 17. pR. 206 upara "Jh. Benfey: "Indian" 19 (pR. 46 0 ) Sir charles Eliot: " Hinduism and Buddhism" (laMDana 1921 ) 1 pR. 119 upara pAlItANunAM jaina mandira ane barmIjha bauddha maMdiranI samAnatA batAvI che. 20 ( 5 461 ) Beal: " Si-yu-ki " 1 pR. 145. 21 (pR 42 ) jazo v. Glasenapp: " Hinduisms " pR. 30 nI naMdhamAM avataraNa. 22 (pR. 463 ) L. de la vallie Poussin: "The way to nirvana " ( Cambridge 9690) 4. fu; A. B keith : " Buddhist Philosophy " ( Oxford 1923 ) pR. 203 23 ( pR. 463 ) A. F. R. Hoernle: " Annual address 1898 " Proceedings of the Asiatic Society of Bengal 1898 pR. 45 ). 24 (pR. 464 ) ERE 7 mU. 472. 25 (pR. 464) Sitzungberichte der Berliner Akademic, 10 navembara 1887. 26 (pR. 46 4 ) Gra Schook: " Heldensagen von Firdausi " ( 2 jI AvRtti, balina 1865 ), bhUmikA pU. 61. ra7 ( pR. 465 ) W. Bang: " Manicharische Laten Beichtspiegel " Musion XXXVI y. 239 Lauvain 9623. 28 ( pR. 465 ) B. G. von Wesendank: " Uver georgisches Heidentum" in " Couasica," Fase, 4 ( Leipzig 1924), pR. 39 thI. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra9 ( 5 67) Frhr v. Kremer: " Uber die Philcsophischen Gedichte des Abul ala maurry," Sitzuugberichte der Wiener A Kademic CXVII bhAga 6 (1889). 30 (pR. 467) amitagatiH " subhASitadeha " rara. 31 ( pR. 468 ) " uttarAdhyayana sUtra" 7: 14 thI-maithya 25 14 ane lyuka 19:11; joze H. Jacobi, SBE 45 pR. XLII. 32 (pR. 468) campatarAya jena: "Confluence of opposites pR. 375. 33 (pR. 468 ) yuropanA sAhitya upara vartamAnakALamAM bauddhadharmo je asara karI che te jainadharmo hajI sudhI nathI karI. jainadharma viSe khyAla ApanArUM prathama ane ekamAtra pustakano Ludwig Fahrenkrag nuM " Dschain Mahawir " (" Gott im Wandel der Leiten nuM 4 thuM pustaka ) ja mArA jANyAmAM te AvyuM che. khAsa sUcanA-A neTanA prathamanA be phAmamAM pUchAMka lakhelA meTaranA chapAyA che, te sudhAravA rahI gayA che tethI ghaNe bhAge mUkelA pRchAMkamAM bAra eAchA karIne A bukamAM jovAthI te te noTanuM sthAna maLI zakavA saMbhava che. vaLI neTanA AMkaDA paNa keTalAka mukAyela nathI. praphamAM rahI gayA che tenA pRchAMka anumAnIka lakhyA che. te saheja AgaLa pAchaLa jevAthI noTanuM sthAna maLI Avaze. Page #532 -------------------------------------------------------------------------- _