Book Title: Pravachan Saroddhar Purvarddh
Author(s): Nemichandrasuri
Publisher: Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600107/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAAAAAL AAAAAAAAA zreSThi- devacandra- lAlabhAI - jainapustakoddhAre - granthAGkaH - 58. svaparasamayajJAnanidhizrIsiddhasena sUrizekhararacitavRttyalaGkRtaH avadhRtasiddhAntahRdayazrImannemicandrasUripravara nirmitaH zrIpravacanasAroddhAraH (pUrvabhAgaH) mudraNakArikA-zreSThi-devacandra- lAlabhAI - jainapustakoddhArasaMsthA | prasiddhikAraka : - jIvanacandra sAkaracandraH asyAH kAryavAhakaH idaM pustakaM mohamayyAM jIvanacaMda sAkaracaMda jhaherI ityanena nirNayasAgarayanraNAlaye kolabhAvIthyAM 23 tame rAmacaMdra yesU zeDagedvArA mudrayitvA vIrasaMvat 2448. krAISTa 1922. prati 1000 ] vikramasaMvat 1978. paNyaM rUpyakatrayam . [Rs. 3-0-0 ANNANNYNYNNNNNANN Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8300 zreSThI devacaMda lAlabhAI jahaverI. janma 1909 vaikramAbde niryANam 1962 kramAnde kArtikazuklaikAdazyAM, sUryapUre pauSakRSNa tRtIyAyAm, mukhyAma. The Late Sheth Devchand Lalbhai Javeri. Born 1853 A. D, Surat.. Dled 13th January 1906 A. D. Bembay. 10000-1-21. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA. prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 viSayAnukramaNikA. patrAGka: patrAGka: // 1 // 39 viSayaH 1 caityavaMdanaM 2 guruvaMdanaM 3 pratikramaNaM 4 pratyAkhyAnaM 5 kAyotsargaH 6 gRhivratAticArAH 7 bharatairavatajinanAmAni 8 AdigaNadharanAmAni 9 pravartinInAmAni 10 viMzatiH sthAnakAni PI 11 jinajananIjanakAnAM nAmAni 84 viSayaH 12 ,, gatiH 13 jinAnAmutkRSTetarasaMkhyA 14 ,, janmasaMkhyA 15 ,, gaNadharasaMkhyA 16, munisaMkhyA 17 ,, sAdhvIsaMkhyA 18,, vaikriyasaMkhyA 19 ,, vAdisaMkhyA 20 ,, avadhisaMkhyA 21 ,, kevalisaMkhyA 22,, manaHparyavisaMkhyA viSayaH ,, caturdazapUrvisaMkhyA 24 ,, zrAvakasaMkhyA , vikAsaMkhyA jinAnAM yakSAH ,, yakSiNyaH ,, tanumAna ,, lAMchanAni , varNaH , vrataparivAraH ,, sarvAyuH 33 ,, zivaparivAraH Jain Educatioi tiona For Private Personal Use Only A w .jainelibrary.org Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education 34 " viSayaH 35, 36, 37, 38 39 40, 41," 42 " 43, 44," nirvANasthAnaM AntarANi antare tIrthacchedaH AzAtanAH 10 84 33 prAtihAryANi atizayAH doSApagamAH catuSkam dIkSAtapaH jJAnatapa nirvANatapa: 45 " 46 bhAvijinajIvAH patrAGkaH 97 98 100 104 104 106 107 109 110 110 110 110 111 viSayaH 47 UrddhAdisiddhasaMkhyA 48 ekasamayasiddhasaMkhyA 49 siddhabhedAH 50 siddhAvagAhanAH 51 gRhiliMgAdisiddhasaMkhyA 52 dvAtriMzadAdisiddhAH 53 rUyAdisiddhasaMkhyA 54 siddhasaMsthAnam 55 siddhAnAmavasthitiH 56 siddhAnAmutkRSTAvAgahanA 57 1 madhyamAva 0 58 " jaghanyAva 0 59 zAzvatapratimAnAmAni patrAGkaH 112 112 112 113 113 114 114 115 116 116 197 117 117 viSayaH 60 jinakalpinAmupakaraNAni 61 sthavirakalpinAM 62 AryikANAM 23 63 ekasthAnajina kalpisaMkhyA 64 AcAryaguNAH 65 vinayabhedAH 66 caraNasaptatiH ,, 67 karaNasaptatiH 68 cAraNagamanazakti: 69 parihAravizuddhiH 70 yathAlandikasvarUpaM 71 niryAmakasaMkhyA 72 bhAvanAH zubhAH patrAGkaH 117 118 124 125 128 132 132 137 168 169 172 175 177 jainelibrary.org Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 patrAGka: patrAGkaH 179 viSayAnukramaNikA. prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 tA 283 viSayaH 73 ,, azubhAH 74 mahAvratasaMkhyA 75 kRtikarmasaMkhyA 76 kSetre cAritrasaMkhyA 77 sthitakalpaH 78 asthitakalpaH 79 caityAnAM paMcakaM 80 pustakAnAM , 81 daNDakAnAM , 82 tRNAnAM patrAGka: 190 190 191 192 196 184 184 viSayaH 83 cameNoM , 84 dUSyANAM 85 avagrahAgAM , 86 pariSahAH 87 maNDalyaH 88 dazasthAnavicchedaH 89 kSapakazreNiH 90 upazamazreNiH 91 sthaNDilabhedAH 92 pUrvANAM nAmapadasaMkhye 2-25522-245* viSayaH 93 nirgranthAnAM paMcakaM 94 zramaNAnAM 95 prAsaiSaNAnAM , 96 piNDapAnaiSaNAH 97 bhikSAvIthayaH 98 prAyazcittAni 99 oghasAmAcArI 100 padavibhAgasAmAcArI 101 dazadhAsAmAcArI 102 bhavanirgranthatvasaMkhyA 103 vihArasvarUpam 6 mS WW 184 185 216 196 217 220 187 188 220 200 / 221 0 189 190 204 209 22 // 2 // 61-5 Jain Education For Private & Personel Use Only 45 Aarjainelibrary.org Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education zreSThidevacandralAlabhAi-jainapustakoddhAre grnthaangkH|| zrIjinAya namaH // zrImannemicandrasUripravaranirmitaH pravacanasAroddhAraH / zrImaddeva bhadrAntiSacchrImatsiddha senasUri sUtritatattvajJAnavikAzinITIkAyuktaH prArabhyate / sannaddhairapi yattamobhirakhilairna spRzyate kutraciccaJcatkAlakalAbhirapyanukalaM yannIyate na kSayam / tejobhiH sphuritaiH parairapi haThAdAkramyate yanna tajjainaM sarvajagatprakAzanapaTu jyotiH paraM mandatu // 1 // yo dhyAnena nimUlakASamakaSad dveSAdividveSiNo yatrailokyavilokanaikara sikaM jyotiH kimapyAtanot / yaH sadbhUtamazeSamarthamavadat durvAdivitrAsakRddevArcyaH zivatAtirastu sa vibhuH zrIvardhamAnaH satAm // 2 // svagurUNAmAdezaM cintAmaNisodaraM samAsAdya / zreyaskRte karomi pravacanasArasya vRttimimAm // 3 // 15549-6 Lainelibrary.org Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 GROHS iha hi ziSTAH kacidabhISTe zAstraprakaraNAdivastuni pravartamAnAH zreyaskAmyayA viziSTAbhISTadevatAnamaskArapuraskAreNaiva pravartante, sa ca maGgalAyadyapi kAyamanobhyAmapi kriyamANo nikhilavilasadvighnavinAzakatvena prAripsitazAstraprakaraNAdiparisamAptaye sampanIpadyate tathApi zAstrAdau bhidheyAdi zrotAraH sarve'pi zAstrAdizravaNarasikAntaHkaraNAH sakalavighnasaGghAtavighAtanimittamavazyamabhimatadevatAstavAmidhAnapUrvameva pravartantAmiti zrotRNAmabhISTadevatAstavaviSayamanISonmeSaparigrahArthamAdAviSTadevatAstavo'bhidheyaH, tathA yatkimapi zAstraM prakaraNAdi vA kartumiSyate tatrAvazyamAdau prekSAvatAM pravRttyarthamabhidheyamamidhAtavyaM itarathA kimatra zAstre prakaraNAdau vA'bhidheyamiti saMzayAnA na tatra te pravarteran , vadeyuzca * yathA-nA''rabdhavyamidaM zAstraM prakaraNAdi vA abhidheyazUnyatvAt kAkadantaparIkSAvaditi, yadAhuH-"zrutvA'bhidheyaM zAstrAdau, puruSArthopakArakam / zravaNAdau pravartante, tajijJAsAdinoditAH // 1 // nA'zrutvA viparItaM vA, zrutvA''locitakAriNaH / kAkadantaparIkSAdau, pravartante kadAcana // 2 // " ityAdi, tathA abhihite'pyabhidheye na prayojanazravaNamantareNa sahRdayAstadAdriyante, prekSAvattAkSatiprasaGgAt , yadAhuH| "prayojanamanuddizya, na mando'pi pravartate / evameva pravRttizceJcaitanyenAsya kiM bhavet ? // 1 // " abhidadhyuzca te yathA-nA''rambhaNIyamidaM ||zAstraM prayojanazUnyatvAtkaNTakazAkhAmardanavaditi, tataH zAstraprakaraNAdiprArambhaprayAsaniSphalatAzaGkAzaGkasamuddharaNAya zAstraprakaraNAdI prayoja namapi vaktavyaM, tathA prayojane darzite'pi na paramparayA sarvajJamUlatA'vagatimantareNa vividhAtIndriyArthasArthapratipAdake zAkhAdI sudhiyaH pravRttimAtanvIran , pratipAdayeyuzca te yathA-nArambhaNIyamidaM zAstrAdi sambandhavandhyatvAt khecchAviracitazAstravaditi, tatasteSAM zAstrapra-11 // 1 // karaNAdipravRttau viziSTAdaranimittaM paramparayA'hanmUlatAkhyApanArthamAdau guruparvakramalakSaNaH sambandho'pi vaktavya ityAdi paribhAvya prakSAvatAM pravRttyarthaM pUrvaprayuktaprayogANAM cAsiddhatAdidoSodbhAvanArthamimAmAdigAthAmAha Jain Education a l For Private & Personel Use Only A njainelibrary.org Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - PER namiUNa jugAijiNaM vocchaM bhavvANa jANaNanimittaM / pavayaNasAruddhAraM gurUvaesA samAseNaM // 1 // atra ca narinRtyamAnamAnasavRttayaH saugatAH saGgirante-nanvidaM bhavatAM gehenarditamiva pratibhAsate, yataH sarvamevedaM bhavadbhiH kathyamAnaM zobhate yadi zabdArthayoH kazcitsambandho bhavet , na cAsau vicAryamANazcArimANamaJcati, dvividho hi sambandhaH-tAdAtmyalakSaNastadutpattilakSaXNazca, tatra na tAvacchabdArthayostAdAtmyalakSaNaH sambandhaH, sa hi ya evArthaH sa eva zabdo ya eva zabdaH sa evArtha ityevaM bhavet , evaM ca3 18 modakAdizabdoccAraNe modakAdinA mukhapUraNaM bhavet kSurikAdizabdoccAraNe ca vadanapATanAdikaM sampadyeta, tatastAvadasau zabdArthayona ghaTA maTATyate, na tadutpattilakSaNo'pi sambandhaH kSodaM kSamate, tathAhi-kiM zabdAdartha utpadyate ? arthAdvA zabda iti ?, tatra na tAvacchabdAdartha | utpadyate, ghaTAdayo hi mRdAdibhya evotpadyamAnA vIkSyante, na zabdAditi, yadi tu zabdAdapi ghaTAdayo bhAvA bhaveyustadA na mRdAdiparizIlanaklezamanubhaveyuH kumbhakArAdayaH, nApyarthAcchabdotpattiH, tAlvoSThapuTadantAdibhyaH puruSaprayatnasahitebhya eva zabdotpattidarzanAt , tataH zabdArthayostAdAtmyatadutpattilakSaNasambandhadvayAbhAvenA''divAkyamabhidheyAdisUcakaM nirarthakameveti, tatra brUmaH-anabhyupagatopAlambhena kaNThazoSaklezamanubhavadbhirbhavadbhirevamAtmA nirarthakameva kadarthitaH, na khalvasmAmiH zabdArthayostAdAtmyatadutpattilakSaNaH sambandha iSyate, kintu sarvasahRdayasammato vAcyavAcakabhAvalakSaNa eva, tatra ca na kiJcidvirudhyate, yadi ca zabdasya prAmANyaM nAbhyupagamyate tadA zabdaprAmANyamU-Ta lAnAmakhilavyavahArANAmucchedaH syAt , uktaM hi-"laukikavyavahAro'pi, na yasminnavatiSThate / tatra sAdhutvavijJAna, vyAmohopanibandhanam // 1 // " iti, atra ca bahu vaktavyaM tattu nocyate granthagauravabhayAditi / tatra 'namiUNa' natvA 'yugAdijina' yugaM-etadavasarpiNIrUpaH / kAlavizeSastatra AdIyata ityAdiH-prathamaH sa cAsau jinazca-rAgadveSAdidurjayArAtijetA taM RSabhadevasvAminamityarthaH, bhavati hi prauDha E GRESAS PESCATOR Jain Education For Private Personel Use Only linelibrary.org Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 | maGgalAbhidheyAdi. // 2 // vizeSaNAdanukte'pi vizeSye pratipattiH, yathA-dhyAnaikatAnamanaso vigatapracArAH, pazyanti yaM kamapi nirmalamadvitIyam" ityatra dhyA naikatAnamanaso vigatapracArA iti prauDhavizeSaNasAmAdyogina iti vizeSyasyAnuktasyApi pratipattistathA'trApi nAbheyadevasyeti, 'vocchaM' 4 vakSye 'bhavyAnAM' nirmalanijaguNanikaramAhAtmyena siddhigamanayogyAnAM prANinAM jJAnanimittaM pravacanasya-dvAdazAjhyAdizAsanasya sAro ddhAra-pradhAnakatipayapadArthoddhAraM 'gurUpadezAd' gurukathanAt 'samAsena' saMkSepeNeti gAthApadArthaH / tatra 'namiUNa jugAijiNaM' ityanena | yugAdidevasya namaskArakaraNena vivakSitazAstrAdau sakalakalyANamUlaM bhAvamaGgalaM 'vakSye pravacanasAroddhAra'mityanenAbhidheyaM bhavyAnAM jJAnanimitta'mityanena prayojanaM ca pratyapAdi, tacca dvedhA-prakaraNakartuH zrotuzca, ekaikamapi dvividhaM-anantaraM paramparaM ca, tatra prakaraNakarturanantaraM prayojanaM pravacanasArabhUtakatipayapadArthAn pratipAdayataH sattvAnugrahaH, paramparaM tu paramapadAvAptiH, bhavyasattvAnugrahapravRtto hi nirakkarasukhanikaraprAjyasAmrAjyanisargaramaNIyaramaNIvargavaibhavodbhAsitasvargaprAptyAdiparamparayA paramapadamavazyamavApnotyeva, yata uktam-"sarvajJoktopadezena, yaH sattvAnAmanugraham / karoti duHkhataptAnAM, sa prApnotyacirAcchivam // 1 // " zrotRNAM punaranantaraprayojanaM yathAvatpravacanasArabhUtakatipayapadArthaparijJAnaM, paramparaprayojanaM tu teSAmapi paramapadaprAptireva, tathAhi-te yathAvadvijJAtapravacanasArabhUtakatipayapadArthAH prakRtyasArAtsaMsArAdvirajyante tataH paramapadAvAptaye niHsapanaM prayatnamAcaranti tato nikhilazreyaskArakaM niHzreyasamAsAdayanti, yata uktam-"samyagbhAvaparijJAnAdviraktA bhavato janAH / kriyA''saktA hyavinena, gacchanti paramAM gatim // 1 // " iti, sambandhastu dvidhA-upAyopeyalakSaNo guruparvakramalakSaNazca, tatra prathamastarkAnusAriNaH prati, sa cAya-vacanarUpApanna zAstramidamupAyaH, upeyaM samyagetacchAstrArthaparijJAnaM muktipadaM vA, tasyApyataH pAramparyeNa prApteH, zraddhAnusAriNastu prati guruparvakramalakSaNasambandhaH, tatkramazcArya-prathamaM hi ghanAghanadhanapaTala ivAti // 2 // Jan Education For Private Personal use only Emelibrary.org Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasAriNi paTutaroz2ambhamANakharakiraNanikaraprakAzasaGkAzakamanIyakevalAlokanyakAriNi ghanaghAtikarmanicaye pracaNDaprabhaJjanaprasAriNevAdhyAmalazubhadhyAnena pralayamApAdite niHzeSayathAvasthitajIvAjIvAdipadArthasAvibhAsini niHsapane samutpanne kevalajJAnAloke nAkrinagaragurutaravizuddhasamRddhisambhAratiraskArakAriNyAmapApAyAM nagaryA-sakalalokalocanAmandAmandotsavakArinirupamaprAkAratrayodbhAsitasamavasaraNamadhyabhAgavyavasthApitavicitraratnakhaNDakhacitasiMhAsanopaviSTena viziSTamahAprAtihAryAdiparamArhantyasamRddhimahimnA bhagavatA zrImanmahAvIreNa surAsurakinnaranarezvaranikaraparikaritAyAM pariSadi pravacanasArabhUtAH sarve'pi padArthA arthato niveditAH tadanu pravacanAdhipatinA sudharmasvAminA ta eva sUtrato racitAH 'atthaM bhAsai arahA suttaM gaMthaMti gaNaharA niuNaM' ityArSavacanAt tadanu jambUsvAmiprabhavazayyambhavakAyazobhadrasambhUtavijayabhadrabAhusthUlabhadramahAgirisuhastiumAsvAtizyAmAryaprabhRtibhiH sUribhiHsvakIyasvakIyasUtreSu vistRtatamavistR tataravistRteSUpanibadhyamAnA bhavyajanebhyazca prakAzyamAnA etAvatI bhUmikA yAvadAnItAH, tatastebhyo'pi sUtrebhya aidaMyugInamandamedhasAmava| bodhAya saGkSipyAsmin prakaraNe 'anyopakArakaraNaM dharmAya mahIyase ca bhavatI'yadhigataparamArthAnAmavivAdo vAdinAmatreti paropakArarasikAntaHkaraNaprAkAlikazrutadharAbhihitazrutamanusmaratA mayA samudbhiyante ityevaM paramparayA sarvavinmUlamidaM prakaraNamarthamAzritya na punamayA nUtanaM kiJcidatra sUtryate ityavadAtabuddhInAM bhavyAnAmidamupAdeyaM bhavatIti // idAnI pravacanasArabhUtA ye vivakSitA padArthAsteSAM SaTsaptatyadhikadvizatIsaGkhyAni dvArANi (276) gAthAcatuHSaSTyA sukhAvabodhArthamupadizannAha ciivaMdaNa vaMdaNayaM paDikamaiNaM pcckhaaNnnmussggo| cauvIsasamahiyasayaM gihipaDikamAiyArANaM // 2 // bharahaMmi bhUyasaMpaibhavissatitthaMkarANa naamaaii| eravayaMmivi tAI jiNANa saMpaibhavissANaM // 3 // Jain Education For Private Personel Use Only Mw.jainelibrary.org Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276dvAranirdezaH prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 CMOSCOCCASCARSCROSCOR usahAijiNiMdANaM AimagaNaha~rapavittiNInAmA / arihaMta'jjaNaThINA jiNajaNaNIjaNayanAma geI // 4 // ukiTThajahaNNehiM saMkhA viharaMtatitthanAhANaM / jammasamae'vi saMkhA ukvijahaNiyA tesiM // 5 // jiNagaNahara muNi samaNI veuviya vaui ahi kevaliNo / marNanANi caudasapubdhi seMDa saDDINa saMkhA u // 6 // jiNajakhA devIo ta[mANaM laMchaNANi vannA ya / vayaparivAro savvAyaM ca sivagamaNaparivAro // 7 // nivvANagamaiNaThANaM jiNaMtarauI ca titthvuccheo| dasaiM culasI vA A~sAyaNAu taha pauDiherAI // 8 // cautIsAisa~yANaM dosA aTThArasArihacaiukkaM / nikmaNe naoNNami ya nivvANami ya jiNANe tavo // 9 // bhAvijiNesarajIvA saMkhA uDDAhatiriyasiddhANaM / taha ekkasamayasiddhANa te ya pannaresabheehiM // 10 // avagAhaNAya siddhA ukkiTThajahannamajjhiAe ya / gihiliMgaannaliMgassaliMgasiddhANa saMkhA u // 11 // battIsAI sijhaMti avirayaM jAva aTTahIyasayaM / aTThasamaehiM ekkakkUNaM jAvekasamayaMtaM // 12 // thIvee puMvee napuMsae sijhamANaparisaMkhA / siddhANaM saMThANaM avaThiThoNaM ca siddhANaM // 13 // avagAhaNA ya tesiM ukkosoM majjhimoM jahannoM ya / nAmAi cauNhaMpi hu sAsayajiNAhapaDimANaM // 14 // uvagaraNANaM saMkhA jirNANa thavirANa sAhaNINaM ca / jiNakappiyANa saMkhA ukkiTThA egavasahIe TESOURCES OSASCORSOAS Jain Education Konal For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 15 // chattIsaM sUriguNA viNao bAvannabheyapeDibhinno / caraNaM karaNaM jNghaavijaacaarnngmnnsttii||16|| parihAravisuddhi ahIlaMdA nijAmaiyANa aDayAlA / paNavIsa bhAvaNAo suhAu asuhAu~ paNavIsaM // 17 // saMkhA mahatvayANaM kiikammANa ya diNe tahA khitte / cArittANaM saMkhA Thiyakappo aThiyappo ya // 18 // ceiye putthaya daMDaya tarNa camma dusAIM paMca patteyaM / paMca avagahabheyA parIsahA maMDalI satta // 19 // dasaThANavavaccheo khaivagasseDhI ya uNvsmsseddhii| thaMDillANa sahasso ahio caiusahiyavIsAe // 20 // puvvANaM nAmAiM payasaMkhAsaMjuyAI caMudasavi / niggaMthA saimaNAvi ya patteyaM paMca paMceva // 21 // gAsesANa paNagaM piMDe pANe ya esaiMNA satta / bhikkhAriyA vIhINamaTTagaM pAyachittANaM // 22 // somAyArI ohaMmi payavibhAgaMmi taha ya dasahA u (ckkvaalNmi)| niggaMdhattaM jIvassa paMcavArAo bhavavAse // 23 // sAhuvihArasarUvaM appaDibaddho ya so viheyadhyo / jAyAjAyakappo pariThavaNucArakaraNadisA // 24 // aTThArasa purisesuM vIsaM itthIsu dasa 'napuMsesuM / pavAvaNAaNarihA taha viyalaMgassarUvA ya // 25 // mulaM jahakappaM vatthaM sejAyarassa piMDo ya / jattiya sutte samma jaha niggaMthAvi cau~gaiyA // 26 // khitte magge kA~le tahA pamANe aIyamakkappaM / duhesuhasejacaukkaM terasa kiriyANa 16CHOREOGRESCROCOMORRORSCORE Jain Education For Private Personel Use Only M ainelibrary.org Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 118 11 Jain Education ThINAI // 27 // egaMmi bahubhavesu ya AgarisA caMDavvihe'vi somaie / sIliMgANa'TThArasa saharasa naeNyasattagaM ceva // 28 // vatthaggahaNavihANaM varvahArA paMca taha ahAjAyaM / nisijAgaraNaMmi vihI AloyaNadAyayannesA // 29 // gurupamuhANaM kIrai suddhasuddhehi~ jattiyaM kAlaM / uvahIghoyaNakAlo bhobhAyA sahisuddhI // 30 // saMlehaNA dubAlasa barise vasaheNa vasahisaMgaihaNaM / usiNassa pha~suyassavi jalassa sacittayA kAlo // 31 // tiriitthIo tiriyANa mANavIo narANa devIo / devANa jaguNAo jattiyametteNa ahiyAo || 32 || acchereyANa dasagaM cast Her aNasolasagaM / masANa paMca bheyA bheyA varisINa paMcaiva // 33 // losiruvaM nnAo tinniro va deMsa va paeNnarasa vA / taha sattasaTThilakkhaNabheavisuddhaM ca sammataM // 34 // egaviha duviha tivihaM cauhA paMcaviha dasavihaM sammaM / davvAikAragAIuvasamabheehiM vA samma // 35 // kulakoDINaM saMkhA jIvANaM joNilakkha culasII / tekkAlAIvittatthavivaraNa saMpaDimAu || 36 || nANamabIyattaM khettAIyANa te acittattaM / dhannAI caDavIsaM maraNaM saiMttarasabheyaM ca // 37 // palioma ayara'rvasappiNINa ussappiNINavi saMruvaM / davve khette kAle bhAve polaparAvo // 38 // pannarasa kaeNmmabhUmI akammabhUmIu tIsa aTTha maiyA / donni sayA teyAlA bhaiyA paNAivAyassa // 39 // pariNAmANaM aTThottarasayaM baMbhamasabheyaM / kAmANa caivvIsA 276 dvAra nirdezaH // 4 // Finelibrary.org Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa pANA dasa ya kaippadumA // 40 // naraiyA neraiyANaM AvAsA veyaNA''utaeNmANaM / uppattinAsaviraho lesA~'vahi paramahammA ya // 41 // narayuvvANaM laddhisaMbhavo tesu jesi uvvaao| saMkhA upajatANa taha ya udhvaTTamANANaM // 42 // kAyaThiI bhavaThiio egidiyavigalasannijIvANaM / ta]mANamesi iMdiyasarUvavisayA ya lesIo // 43 // aiyANaM jattha gaI jatto ThANehi AgaI esiM / uppattimaraNaviraho jAyaMtamaraMtasaMkhA ya // 44 // bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANavAsidevANaM / ThiI bhaivaNa dehamANaM lesA~o ohinANaM ca // 45 // uppattIe tahuvAya viraho imANa saMkhoM ya / jammi ya eyANa gaI jatto vA augaI esiM // 46 // viraho siddhiMgaiIe jIvANAhAragahaNaUsA~sA / tinni sayA tesahA pasiMDINa'Tu ya paimAyA // 47 // bhairahAhivA halaharA hariNo paDivAsudevarAyANo / rayaNAi uddasa navanihIo taha jiivsNkhaao||48|| kammAI aTTa tesiM uttarapayaDINa aTThavannasayaM / baMdhodayANudIraNasattANa ya kiMpi hu saruvaM // 49 // kammahii sA~bAhA bAyAlIsA u punnnnpaiyddiio| bAsIya pavipayaDIo bhAvachakaM sapaDibheyaM // 50 // jIvANa ajIvANa ya guNANa taha maiggaNANa patteyaM / caudasagaM ucaogA bArasa jogA ya paNNarasa // 51 // paralogagaI guNaThANaema taha tANa kolaparimANaM / narayatirinarasurANaM ukosaviuvaNAkAlo // 52 // satteva samugghAyA chappajjattIo'NahArayA curo| sattabhaiyadyA Jain Education For Private & Personel Use Only Wainelibrary.org Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 dvAranirdezaH prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 NAI chanbhAsA appstthaao||53|| bhaMgA gihivayANaM aTThArasa pAvaThANagAiMpi / muNiguNa sattAvIsA igavIsA sAvayaguNANaM // 54 // tericchINukkiTThA gaibhaThiI taha ya sA maiMNussINaM / gabbhassa ya kAyaThiI gabhaTThiyajIva aahaaro||55|| riuruhirasukkajoe jattiyakAleNa gaMbhasaMbhUI / jattiyaputtA gambhe jattiya piyaro ya puttassa // 56 // mahilA gambhaajogA jettiyakA. lenn'biiyo'puriso| sukkAINa sarIrahiyANa savvANa parimANaM // 57 // sammattAINuttamaguNANa lAhaMtaraM jamukkosaM / na lahaMti mANusattaM sattA je'NaMtaruvahAM // 58 // puvvaMgaparImANaM mANaM puvassa lavaNasihamANaM / ussehaAyaaMgulapamANaaMgulapamANAI // 59 // tamakAyasarUvamaNaMtachakkagaM agaM nimittANaM / mANummANapamANaM aTThArasa bhkkhbhojoii||60||chtttthaannvuddddihaannii avahari jAi neva tIraMti / aMtaradIvA jIvAjIvANaM appabahuyaM ca // 61 // saMkhA nissesajugappahANasUrINa vIrajirNatitthe / osappiNiantimajiNatitthaaviccheyamANaM ca // 2 // devANaM paviyAro sarUvamaTThaNha kaNharAINaM / sajjhAyassa karaNaM naMdIsaradIvaThiibhaNaNaM // 63 // leMdrIo tave pAyAlakalasa AhAragasarUvaM ca / desA aNAyariyA oNriyA ya siddhegatIsaguNA // 64 // testttthiidaargaahaao|| samayasamuddhariyANaM Asatthasamattimasi dArANaM / nAmuktittaNapuvvA tavvisayaviyAraNA neyA // 65 // Jain Educatio n For Private Personel Use Only Ww.jainelibrary.org Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education tatra sakalakalyANamUlatvAtprathamaM caityavandanadvAraM, cittasya bhAvAH karmANi vA "varNadRDhAdibhyaH Syaceti ( pA0 5 / 1 / 123 ) yi caityAni - jinapratimAH, tA hi candrakAntasUryakAntamarakataratnamuktAzailAdidalanirmitA api cittasya bhAvena karmaNA vA sAkSAttIrthakarabuddhiM janayantIti caityAnyabhidhIyante teSAM vandanaM-stavanaM kAyavAGmanaH praNidhAnaM caityavandanaM tadatra vidhibhaNanena vaktavyaM, atra ca prAkRtalakSaNAtprathamaikavacanasya serluk 1, 'vaMdaNaya' miti tadanu vandanakadvAraM vandyante pUjyA guravo'neneti vandanaM tadeva vandanakaM, svArthe kan 2, 'paDikkamaNaM' tadanu pratikramaNamiti dvAraM, pratizabdo'yamupasargaH pratIpe prAtikUlye vA'rthe vartate, 'kramu pAdavikSepe' ityasya bhAvalyuDantasya pratIpaM pratikUlaM vA kramaNaM pratikramaNamiti 3, 'paccakkhANa' miti pratyAkhyAnamiti dvAraM, tatra prati - svecchApravRttipratikUlatayA A-maryAdayA vivakSitakAlAdimAnayA khyAnaM - prakathanaM pratyAkhyAnaM mUlaguNottaraguNarUpamityarthaH 4, 'ussaggo'tti utsargaH, tatra yathA bhAmetyukte satyabhAmeti gamyate tathA'trApyekadezena samudAyAvagamAtkAyotsarga iti draSTavyaM tatra cotsarjanamutsargaH kAyasya utsargaH kAyotsargaH ucchAsA| dyAkArasthAnamaunadhyAnakriyAvyatirekeNa kriyAntarakaraNamadhikRtya parityAga ityartha: 5, 'cauvIsasama hiyasaya' miti caturviMzatyadhikaM zataM | gRhasthapratikramaNAticArANAM bhaNanIyamiti dvAraM 6, evaM prathamagAthAyAM SaT dvArANIti // 2 // bhArate kSetre bhUtasampratibhaviSyat tIrthakarANAM nAmAni airavate'pi kSetre tAni nAmAni jinAnAM sampratibhaviSyatAM - vArtamAnikabhAvinAM na punaratItAnAmityarthaH, bhaNitavyAnIti kriyAdhyAhAraH 7, iti dvitIyagAthAyAM saptamaM dvAraM ||3|| RSabhAdijinendrANAM caturviMzatisaGkhyAnAmapi 'Aima'tti Adau bhavA AdimAH 'pazcAdAdyantAgrAdimaH' (pA0 4-3-23 vArttike 'agrAdipazcADDimaca' 'antAcce' ti) iti sUtreNa imapratyaye Terlope ca Adima iti rUpaM, tata AdimAca te gaNadharAzca AdimagaNadharAsteSAM nAmAni agrataH sthitasya nAmazabdasyehApi sambandhAdvaktavyAni 8, tathA''di jainelibrary.org Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 6 // Jain Education mapravartinInAmAni vaktavyAni 9, tathA arhattvArjane - tIrthakarapadopArjane yAni sthAnAni - kAraNAni tAni ca vaktavyAni, ThANA iti prAkRtazailyA puMsA nirdezaH 10, tathA jinAnAM jananyo - mAtaro janakAca - pitarasteSAM nAmAni vaktavyAni 11, tathA teSAmeva guNazeSANAM kasyAM gatau gamanamiti gatirvaktavyA 12, iti tRtIyagAthAyAmaSTamAdIni dvAdazAntAni paJca dvArANi bhaNitAni // 4 // utkRSTajaghanyAbhyAM padAbhyAmiti gamyaM viharattIrthanAthAnAM saGkhyA bhaNanIyA, kiyanta utkRSTato viharamANAstIrthanAthA ekakAlaM labhyante ? jaghanyatazca kiyantaH ? 13, tathA 'jammasamaya'tti janmasamaye'pi saGkhyA utkRSTajaghanyakA utkRSTajaghanyabhavA teSAM - tIrthanAthAnAM [saGkhyA ] bhaNanIyA, ekakAlamutkRSTataH kiyantaH karmabhUmiSu te jAyante kiyantazca jaghanyataH 14, iti caturthagAthAyAM trayodazacaturdazasvarUpaM dvAradvayamabhihitam // 5 // atra jinazabdAt prAkRtazailyA SaSThIbahuvacanaM luptaM, tato jinAnAM sambandhino gaNadharAca munayazca zramaNyazca vaikurvikAJca vAdinazca avadhayazca kevalinazceti dvandvasamAhAre gaNadhara munizramaNI vaikurvika vAdyavadhikevali (nasta ) tasyeti, tatazca gAthAparyantavarti 'saMkhAu' itizabdasambandhAjjinAnAM - RSabhAdInAM pratyekaM ye gaNadharAsteSAM saGkhyA bhaNanIyA 15, tathA teSAmeva ye munayaH - sAdhavasteSAM saGkhyA 16, tathA teSAmeva yAH zramaNyo - tratinyastAsAM saGkhyA 17, tathA 'vikurva vikriyAyA' miti dhAtugaNe dhAtuH vikurvaNamiti 'halace 'ti ( pA0 3 -3 - 121 ) ghaJi ca vikurvastena caranti 'tena caratI 'ti (pA0 4-4-8 carati ) Thaki 'Thasyeka' ( pA0 7-3-50 ) iti ikAdeze ca vaikurvikAsteSAM saGkhyA 18, tathA vAdinAM devAsurairapyajeyAnAM saGkhyA 19, tathA avadhyavadhimatorabhedAdavadhInAMavadhijJAnavatAM saGkhyA 20, tathA kevalinAM saGkhyA 21, tathA manojJAninAM - manaH paryavajJAninAM saGkhyA 22, tathA caturdazapUrviNAM - caturdazapUrvadharANAM saGkhyA 23, tathA zrAddhAnAM zrAvakANAM 24, tathA zrAddhikAnAM -zrAvikANAM saGkhyA vaktavyA 25, iti paJcamagAthAyAM paJcadazA 276 dvAranirdezaH // 6 // Sanelibrary.org Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra sA. 2 Jain Education dIni paJcaviMzatitamAntAnyekAdaza dvArANyabhihitAni || 6 || jinAnAM yakSAstathA devyaH - zAsanadevatAH tathA tanumAnaM - zarIrapramANaM 26-27-28, tathA lAJchanAni - cihnAni 29, tathA varNA- raktAdayaH 30, tathA vratasya parivAraH kaH kiyatA parivAreNa saha vratamaprahIditi 31, tathA sarvAyuSkaM 32, caH samuccaye tathA zivagamanaparivAro - mokSagamanasamaye kaH kiyatA parivAreNa tatra gata iti vAcyaM 33, evaM SaSThagAthAyAM SaDizatitamAdIni trayastriMzattamAntAnyaSTau dvArANyabhihitAni // 7 // jinAnAM nirvANagamane yatsthAnaM tadabhidheyaM 34, tathA jinAntarANi - eka smAjjinAdaparo jinaH kiyatA kAlavyavadhAnena siddha ityevaMrUpANi 35 caH samuccaye, tathA tIrthavyava|cchedaH - caturvarNazramaNa saGghasya vyavacchedaH kadA kutra kathaM jAta iti bhaNanIyaM 36, tathA daza caturazItirvA jJAnadarzanAdInAmAyaM - lAbhaM zAtayantItyAzAtanA vAcyAH 37-38, tathA prAtihAryANi - pratihArakarmANi tIrthakRtAmabhidheyAni 39, iti saptamagAthAyAM catustriMzattamAdIni ekonacatvAriMzattamAntAni SaT dvArANi sUtritAni // 8 // catustriMzadatizayAnAmarddato vAcyA 40 tathA doSA aSTAdaza Arhantyapratipanthino bhaNanIyAH 41, tathA'IccatuSkaM - nAmArhadAdibhedenAmidheyaM 42, tathA niSkramaNe - dIkSAyAM 43 tathA jJAnekevalAlokotpattau 44 tathA nirvANe ca-mokSagamanasamaye jinAnAM tapAMsi vAcyAni 45, ityaSTamagAthAyAM catvAriMzattamAdIni paJcacatvA| riMzattamAntAni SaT dvArANi sUtritAni // 9 // bhAvinAM - agretanotsarpiNyAM bhaviSyatAM jinezvarANAM jIvA vaktavyAH 46, tathA saGkhyA UrddhAdhastiryaglokasiddhAnAM kiyanta UrdUloke kiyanto'dholoke kiyantazca tiryagloke ekasamaye siddhyantIti pratipAdyaM 47, tathA ekasmin samaye siddhAnAM saGkhyA abhidheyA ekasmin samaye kiyantaH siddhyantItyarthaH 48, tathA te siddhAH paJcadazabhirbhedaiH pratipAdyA 49 iti navamagAthAyAM SaTcatvAriMzadAdInyekonapaJcAzattamAntAni catvAri dvArANyuktAni // 10 // avagAhante jIvA yasyAmityau tional *4*9 21961-67 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273dvAranirdezaH prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 NAdike'napratyaye'vagAhanA-tanustasyAmutkRSTAyAmekasamayena kiyantaH siddhyanti ? jaghanyAyAM tasyAM kiyantaH ? mabhyamAyAM ca kiyanta | | ityabhidheyaM 50 caH samuccaye, tathA gRhiliGge-gRhasthaliGge anyaliGge-jaTAdharAdyanyatIrthikaliGge skhaliGge ca-rajoharaNAdiliGge ekasamayena siddhyatAM saGkhyA bhaNanIyA 51 iti dazamagAthAyAM paJcAzattamaikapaJcAzattame dve dvAre amihite // 11 // dvAtriMzadAdayaH AdizabdAdaSTacatvAriMzatSaSTidvisaptaticaturazIviSaNNavatiyuttarazatASTottarazatAni gRhyante, tatazcaikadvyAdayo dvAtriMzadAdyantAH siddhyanti nirantaraM yAvadaSTabhiradhikaM zataM aSTamiH samayairekaikonairyAvadekasamayAntaM, ayamarthaH-ekasmin samaye eko dvau vA yAvad dvAtriMzatsidhyanti evaM dvitIyAdiSvapi samayeSu aSTamAnteSu tato'vazyamantaraM, tathA pUrvavat trayastriMzadAdaya ekekAdayo vA sapta samayAn yAvanirantaraM siddhyanti tato'vazyamantaramityAdi svarUpaM bhaNanIyaM 52 ityekAdazagAthAyAM dvipaJcAzamekaM dvAraM // 12 // zrIvede puvede napuMsakavede ca siddhyatAM saGkhyA vAcyA 53, tathA siddhAnAM saMsthAnaM 54, tathA avasthitisthAnaM ca siddhAnAM kathanIyaM 55, ityasyAM dvAdazagAthAyAM tripaJcAzaccatuSpaJcAzatpaJcapaJcAzadUpANi trINi dvArANi // 13 // avagAhanA-tanuH caH samuccaye teSA-siddhAnAmutkRSTA 156 tathA madhyamA 57 tathA jaghanyA vAcyA 58, tathA nAmAni-abhidhAnAni catasRNAmapi huzabdaH prAkaTye zAzvatajinanAthaprahAtimAnAM 59 iti trayodazagAthAyAM paTpazcAzAdIni ekonaSaSTyAntAni catvAri dvArANi // 14 // upakaraNAnAM saGkhyA jinAnA-jinakaVAlpikAnAM 60 tathA sthavirANAM-AcchavAsivatinAM 61 tathA sAdhvInAM ca vAcyA 62, caH samuccaye, tathA jinakalpikAnAM saGyotkRSTA ekasyAM vasatau vAcyA 63 iti caturdazagAthAyAM SaSTitamAdIni triSaSTyantAni catvAri dvArANi // 15 // SaTtriMzat sUrINAM-AcAyANA guNA vaktavyAH 64, tathA vinayo dvipaJcAzadbhedapratibhinno vAcyaH 65, tathA caraNaM saptatibhedaM vAcyaM 66, tathA karaNaM saptatibheda Jain Education Celona For Private & Personel Use Only FMw.jainelibrary.org Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A CANCCC vAcyaM 67, tathA javAcAraNAnAM vidyAcAraNAnAM ca gamanazaktiramiyA 68 iti paJcadazagAthAyAM catuHSaSTyAdIni aSTaSaSTyantAni paJca dvArANi // 16 // parihAravizuddhikAnAM parihAravizuddhitapaso vA svarUpaM bhaNanIyaM 69, tathA 'ahAlaMda'tti yathAlandakalpakAriNo vAcyAH 70, tathA pratipannAnazanasya sAdhoyeM niryAmakA-ArAdhanAkArakAsteSAmaSTacatvAriMzadbhaNanIyA 71, tathA paJcaviMzatirbhAvanAH zubhAH 72 tathA azubhAH paJcaviMzatirvAcyAH 73 iti SoDazagAthAyAmakonasaptatitamAdIni trisaptatyantAni paJca dvArANi // 17 // | saGkhyA mahAvatAnA-prANAtipAtaviramaNAdInAM 74, tathA kRtikarmaNAM-vandanakAnAM dinamadhye saGkhyA 75, caH samuccaye, tathA kSetrebharatAdau cAritrANAM-sAmAyikAdInAM saGkhyA 76, tathA sthitakalpaH 77 tathA'sthitakalpo vAcyaH 78, caH samuccaye, iti saptadazagAthAyAM catuHsaptatyAdIni aSTasaptatyantAni paJca dvArANyabhihitAni // 18 // caiyAni-pratimArUpANi 79 tathA pustakAni 80 tathA daNDakAH 81 tRNAni 82 tathA carmANi 83 tathA dUSyANi-vastrANi 84 etAni paJca paJca pratyekaM vaktavyAni tathA | paJcAvagrahabhedAH 85, tathA pari-sarvataH sahyante mokSArthibhiriti parISahAH 86, tathA maNDalyaH sapta vAcyAH 87 ityaSTAdazagAthA yAmekonAzItyAdIni saptAzItyantAni nava dvArANi bhaNitAni // 19 // dazAnAM sthAnAnAM vyavacchedaH 88, tathA kSapakazreNiH 89, 8 tathopazamazreNiH 90, tathA sthaNDilAnAM-sAdhuyogyabhUvizeSANAM sahasro'dhikazcatuHsahitaviMzatyA caturvizatyadhikasahasra ityarthaH 91 ityetAkonaviMzatitamagAthAyAM aSTAzItyAdIni ekanavatyantAni catvAri dvArANi // 20 // pUrvANAM nAmAni padasaGkhyayA saMyutAni-yuktAni catu zApi kathanIyAni 92, tathA nirgranthAH-sAdhavaH 93 tathA zramaNA-bhikSukAH 94 pratyekaM paJca paJcaiva vaktavyA, iti viMzatitamagAthAyAM 4 dvinavatitrinavaticaturnavatidvArANi trINi // 21 // grAsaiSaNAnAM paJcakaM 95, tathA piNDe pAne ca eSagAH sapta 96, tathA bhikSAcaryA Jain Education in For Private & Personel Use Only Jainelibrary.org Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +- 6 276 dvAranirdezaH prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 CART--54-5 viSaye vIthInAM-mArgANAmaSTakaM 97, tathA prAyazcittAni vAcyAni 98 itye kaviMzatitamagAthAyAM paJcanavatyAdIni aSTanavatyantAni catvAri dvArANi // 22 // samAcArI oghe-sAmAnye 99 tathA padavibhAge-chedagranthoktasvarUpe 100 tathA dazavidhacakravAle-pratidinakaraNIyasamAcAre saMkhyA vAcyA 101, tathA nirmanthatvaM-sAdhuvizeSatvaM paJcavArAn bhavavAse-saMsArAvasthAne 102 iti dvAviMzatitamagAthAyAM navanavatyAdIni vyadhikazatatamAntAni catvAri dvArANi // 23 // sAdhUnAM vihArasvarUpaM 103, tathA apratibaddhazca sa vihAro vidhAtavyaH 104, tathA jAta kalpo'jAtakarUpazca vaktavyaH, jAtAH-gItArthA bhaNyante ajAtAzca-agItArthAH 105, tathA pariSThApanoccArakaraNayodik 106 iti trayoviMzatitamagAthAyAM vyadhikazatatamAdIni SaDuttarazatatamAntAni dvArANi catvAri // 24 // aSTAdaza puruSeSu 107 tathA viMzatiH strISu 108 tathA daza napuMsakeSu pravrAjanAnarhAH 109, tathA vikalAGgasvarUpAzca 110 iti caturviMzatitamagAthAyAM sapto. ttarazatatamAdIni dazottarazatatamAntAni dvArANi catvAri // 25 // yat mUlyaM yasya tat yanmUlyaM yatInAM-munInAM kalpyaM-kalpanIyaM vastraM 111, tathA zayyAtarasya piNDazca kalpyo'kalpyo veti 112, tathA yAvati sUtre sati samyaktvamavazyambhAvi 113, tathA nirgranthA | api caturgatikA bhavanti, catasro narakAdayo gatayo yeSAM te caturgatikAH 114 iti paJcaviMzatitamagAthAyAmekAdazottarazatatamAdIni caturdazottarazatatamAntAni catvAri dvArANi // 26 // kSetre tathA mArge tathA kAle tathA pramANe cAtItaM-bhaNitapramANAt kSetrAderatikrAntaM akalpyaM yat tadbhaNanIyaM 115-116-117-118, tathA duHkhazayyAcatuSkaM 119, tathA sukhazayyAcatuSkaM 120, tathA trayodaza kriyAsthAnAni 121 iti SaDiMzatitamagAthAyAM paJcadazottarazatatamAdIni ekaviMzatyuttarazatatamAntAni sapta dvArANi // 27 // ekasmin bhave bahuSu ca bhaveSu AkarSA-virUpAdhyavasAyavizeSAzcaturvidhe'pi sAmAyike zrutasAmAyika-samyaktvasAmAyika-dezavirati0 // 8 // Jan Education For Private Personal use only aainelibrary.org Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavirati0lakSaNe kiyanto bhavanti ? 122, tathA zIlasyAGgabhUtAH-kAraNabhUtA ye padArthAsteSAmaSTAdazasahasrA vAcyAH 123, tathA nayAnA-naigamAdInAM saptakaM ca 124 iti saptaviMzatitamagAthAyAM dvAviMzatyuttaratrayoviMzatyuttaracaturvizatyuttarazatatamAni trINi dvArANi // 28 // vastragrahaNasya vidhAnaM 125, tathA vyavahArA-AgamAdayaH paJca 126, tathA yathAjAtaM-colapaTTakAdi 127, tathA nizi jAgaraNe vidhiH 128, tathA AlocanAdAyakasya guroranveSA-anveSaNA 129 ityaSTAviMzatitamagAthAyAM paJcaviMzatyuttarazatatamAdIni ekonatriMzaduttarazatatamAntAni paJca dvArANi // 29 // gurupramukhANAM kriyate'zuddhaiH zuddhaizca vastubhiryAvantaM kAlaM pratijAgaraNamiti zeSaH 130, tathA upadherdhAvanakAla:-prakSAlanaprastAvaH 131, tathA bhojanasya bhAgAH 132, tathA vasatizuddhiH 133 ityekonatriMzattamagAthAyAM triMzaduttarazatatamAdIni trayastriMzaduttarazatatamAntAni catvAri dvArANi // 30 // saMlekhanA-zarIrazoSaNA dvAdaza varSANi 134, tathA vRSabheNa-balI| vardaina kalpitena vasatesrahaNaM 135, tathoSNasya prAsukasyApi jalasya sacittatAkAla: 136, uSNaM-prAsukamapi jalaM jAtaM kiyatA kAlena punaH sacittaM bhavatItyarthaH, iti triMzattamagAthAyAM catustriMzaduttarapaJcatriMzaduttarapatriMzaduttarazatatamAni trINi dvArANi // 31 // iha SaSThayAH paJcamyarthatvAt tirabhyo tirazcAM mAnavyo mAnavAnAM devyo devAnAM yadguNAH, yo guNo-guNakAro yAsAM tAH tathA, yAvatA guNaprakAreNa tiryakpuruSAdibhyo'dhikAstiracyAdaya ityarthaH, yAvanmAtreNAdhikAzca sarvAH striyo guNakArAdapyuddharitAH 137 ityekatriMzattamagA- thAyAM saptatriMzaduttarazatatamamekaM dvAram // 32 // AzcaryANAM dazakaM 138, tathA catasro bhASAH 139, tathA vacanAnAM SoDazakaM 140, tathA mAsAnAM paJca bhedAH 141, tathA bhedAH-prakArA varSANAM paJcaiva 142 iti dvAtriMzattamagAthAyAmaSTatriMzaduttarazatatamAdIni dvicatvAriMzaduttarazatatamAntAni paJca dvArANi / / 33 / / lokasvarUpaM 143, tathA saMjJAstisraH 144 tathA catasro vA 145 tathA daza vA For Private Personel Use Only Sr.jainelibrary.org. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 +SARACTEGORK 146 paJcadaza vA 147, tathA saptapaSTilakSaNabhedavizuddhaM ca samyaktvam 148 iti trayastriMzattamagAthAyAM tricatvAriMzaduttarazatatamA 276 dvAdIni aSTacatvAriMzaduttarazatatamAntAni SaD dvArANi // 34 // ekavidhamanasthitasamyaktvazabdasambandhAtsamyaktvaM, prAkRtazailyA prathamaika- ranirdezaH vacanamatrAgratanapadeSu ca luptaM draSTavyaM, tathA dvividhaM trividhaM caturdhA paJcavidhaM dazavidhaM dravyAdikArakAdiupazamabhedairvA samyaktvaM vAcyaM 149, iti catustriMzattamagAthAyAmekonapaJcAzaduttarazatatamamekaM dvAram // 35 // kulakoTInAM saGkhyA jIvAnAM sambandhinI bhaNanIyA |150, tathA jIvAnAmeva sambandhinI yonilakSacaturazItiH 151, tathA "traikAlyaM dravyaSaTu"mityAdivRttasya yo'rthastasya vivaraNa 152,dU tathA zrAddhAnAM-zrAvakANAM pratimA 153 iti paJcatriMzattamagAthAyAM paJcAzaduttarazatatamAdIni tripaJcAzaduttarazatatamAntAni catvAri hai || dvArANi // 36 // dhAnyAnAmabIjatvaM 154, tathA kSetrAtItAnAmacittatvaM 155, tathA dhAnyAnAM caturvizatirnAmataH kathyA 156, tathA |maraNaM saptadazabhedaM 157, caH samuccaye, iti SaTtriMzattamagAthAyAM catuSpaJcAzaduttarazatatamAdIni saptapaJcAzaduttarazatatamAntAni catvAri 8 dvArANi // 37||plyopmsy 158 tathA na tarItuM zakyata ityataraH-sAgaraH ekadezena samudAyAvagamAt sAgaropamaM tasya 159 tathA avasarpiNyAH svarUpaM 160 tathA utsarpiNyAH svarUpaM 161 tathA dravye kSetre kAle bhAve ca pudgalaparAvartI bhaNanIyaH 162 iti saptatriMzattamagAthAyAmaSTapaJcAzaduttarazatatamAdIni dviSaSTyuttarazatatamAntAni paJca dvArANi // 38 // paJcadaza karmabhUmayo yatra tIrthakarAdaya utpadyante 163, tathA akarmabhUmayastriMzad yatra dharmAdikaM na kiJcid jJAyate 164, tathA aSTau madAH 165, tathA dve zate tricatvAriMzadadhike bhedAH prANAtipAtasya 166 ityaSTatriMzattamagAthAyAM triSaSTyuttarazatatamAdIni SaTSaSTyuttarazatatamAntAni catvAri dvArANi // 39 // tA // 9 // pariNAmAnAm-adhyavasAyavizeSANAmaSTottarazataM 167, tathA brahmacaryamaSTAdazabhedaM 168, tathA kAmAnAM caturvizatiH 169, tathA daza || JainEducation For Private Personel Use Only Ww.jainelibrary.org Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECE N prANAH 170, tathA daza ca kalpadrumAH 171 ityekonacatvAriMzattamagAthAyAM saptaSaSTyuttarazatatamAdIni ekasaptatyuttarazatatamAntAni paJca dvArANi // 140 // narakAstathA nArakANAmAvAsAH 172-173, tathA vedanA nArakANAM 174, tathA teSAmevAyuH 175, tathA teSAmeva tanumAnaM 176, tathA teSAmevotpattinAzayovirahaH 177, tathA teSAmeva lezyAH 178, tathA teSAmevAvadhiH 179, tathA paramAdhAH -18 pAramAdhArmikAH 180, caH samuccaye, iti catvAriMzattamagAthAyAM dvisaptatyuttarazatatamAdIni azItyuttarazatatamAntAni nava dvArANi // 41 // narakAduddhRtAnAM labdheH-tIrthakaratvAdeH sambhavaH 181, tathA teSu narakeSu yeSAM jIvAnAmupapAta:-utpAdaH 182, tathA saGkhyotpadyamAnA-12 nAmekasmin samaye narakeSu 183, tathA saiva narakebhya udvartamAnAmekasmin samaye 184, iyekacatvAriMzattamagAthAyAmekAzItyuttaraza-18 tatamAdIni caturazItyuttarazatatamAntAni catvAri dvArANi // 42 // kAyasthitiH tathA bhavasthitirekendriyANAM-pRthivyaptejovAyuvanaspatInAM 'vigala'tti 'ekadeze samudAyopacArAt' vikalendriyANAM-dvitricaturindriyANAM saMjJinAmasajJinAM ca jIvAnAM 185-186, tathaiteSAmeva tanupramANaM-zarIrapramANaM 187, tathA 'iMdiyasarUvavisaya'tti indriyANAM svarUpaM-AkAravizeSAdilakSaNaM viSayAzca teSAmeva vAcyAH, atra ca samAhAraikatve'pi prAkRtatvAtpuMsA nirdezaH 188, tathA lezyAzcaiteSAm 189, iti dvicatvAriMzattamagAthAyAM paJcAzItyuttarazatatamAdIni ekonanavatyuttarazatatamAntAni paJca dvArANi // 43 // eteSAmekendriyavikalendriyasaMjJijIvAnAM yatra sthAne gatiH 190, tathA yebhyaH sthAnebhya AgatireteSAM 191, tathA eteSAmevotpattimaraNayorvirahaH-antaramekasminnutpanne mRte vA sati bhUyaH kiyatA kAlenAnya utpadyate mriyate vetyevaMlakSaNaM 192, tathaiteSAmekasamayena jAyamAnAnAM mriyamANAnAM ca saGkhyA 193 caH samuccaye, iti tricatvAriMzattamagAthAyAM navatyuttarazatatamAdIni trinavatyuttarazatatamAntAni catvAri dvArANi // 44 // bhavanapativyantarajyotiSikavimAnavAsi CREARRECORRECACACAREAX Jain Education For Private & Personel Use Only ainelibrary.org Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJA 276 dvAranirdezaH navi0 // 10 // devAnAM sthitiH 194, tathA bhavanAni 195, tathA dehapramANaM 196, tathA lezyA 197, tathA'vadhijJAnaM 198, caH samuccaye, iti | catuzcatvAriMzattamagAthAyAM caturnavatyuttarazatatamAdIni aSTanavatyuttarazatatamAntAni paJca dvArANi // 45 // eteSAM bhavanapatyAdInAmutpadyamAnAnAM virahaH 199, tathodvartamAnAnAM virahaH 200, tathA eteSAmekasamathena utpadyamAnAnAM udvartamAnAnAM ca saGkhyA 201, tathaiteSAmuddhRtAnAM yasmin sthAne gatiH 202, tathA yataH sthAnAdAgatireteSAm 203 iti paJcacatvAriMzattamagAthAyAM navanavatyuttarazatatamAdIni | vyuttaradvizatatamAntAni paJca dvArANi // 46 // virahaH-antaraM siddhigateH 204, tathA jIvAnAmAhArapraNocchAsAH 205, tathA trINi zatAni triSaSTAni pAkhaNDinAM 206, tathA'STau pramAdAH 207, iti SaTcatvAriMzattamagAthAyAM caturuttaradvizatatamAdIni saptottaradvizatatamAntAni catvAri dvArANi // 47 / bharatakSetrasyAdhipAH 208, tathA haladharA-baladevAH 209, tathA harayo-vAsudevAH 210, tathA prativAsudevAH 211, tathA ratnAni caturdaza 212, tathA nava nidhayaH 213, tathA jIvAnAM saGkhyA 214, iti saptacatvAriMzattamagAthAyAmaSTottaradvizatatamAdIni caturdazottaradvizatatamAntAni sapta dvArANi // 48 // karmANyaSTau 215, tathA teSAM karmaNAmuttaraprakRtInAmaSTapaJcAzaduttaraM zataM 216, tathA karmaNAM bandhodayayorudIraNAsattayozca kimapi svarUpam 217 ityaSTacatvAriMzattamagAthAyAM paJcadazottaraSoDazottarasaptadazottaradvizatatamAdIni trINi dvArANi // 49 // karmaNAM sthitiH sAbAdhA-abAdhA-anudayakAlaH saha abAdhayA sAbAdhA 218, tathA dvicatvAriMzatpuNyaprakRtayaH 219, tathA vyazItiH pApaprakRtayaH 220, tathA bhAvaSaTuM sapratibhedam 221 ityekonapaJcAzattamagAthAyAmaSTAdazottaradvizatatamAdIni ekaviMzatyuttaradvizatatamAntAni catvAri dvArANi / / 50 // jIvAnAM tathA ajIvAnAM tathA guNAnAM-guNasthAnAnAM tathA mArgaNAsthAnAnAM pratyekaM caturdazakaM 222-223-224-225, tathA upayogA dvAdaza 226, tathA yogAzca // 10 // Jain Education Mainelibrary.org Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * *** * paJcadaza vAcyAH 227 iti paJcAzattamagAthAyAM dvAviMzatyuttaradvizatatamAdIni saptaviMzatyuttaradvizatatamAntAni SaT dvArANi // 51 // paraloke gatirguNasthAnakeSu mithyAtvAdiSu satsu 228, tathA teSAM-guNasthAnakAnAM kAlaparimANaM 229, tathA nArakatiryagnarasurANAmu-jalA skRSTo vikurvaNAkAla: 230 ityekapaJcAzattamagAthAyAmaSTAviMzatyuttaraikonatriMzaduttaratriMzaduttaradvizatatamAni trINi dvArANi // 52 // sapta samudghAtAH 231, tathA SaT paryAprayaH 232, tathA'nAhArakAzcatvAraH 233, tathA sapta bhayasthAnAni 234, tathA SaT bhASA aprasazastAH 235, iti dvipaJcAzattamagAthAyAmekatriMzaduttaradvizatatamAdIni paJcatriMzaduttaradvizatatamAntAni paJca dvArANi // 53 // bhaGgA bhedA gRhivratAnAM 236, tathA aSTAdaza pApasthAnAnyapi 237, tathA muniguNAnAM saptaviMzatiH 238, tathA ekaviMzatiH zrAvakaguNAnAM 239 iti tripaJcAzamagAthAyAM SaTtriMzaduttaradvizatatamAdIni ekonacatvAriMzaduttaradvizatatamAntAni catvAri dvArANi // 54 // tira-2 zvInAmutkRSTA garbhasthitiH 240, tathA mAnuSINAmutkRSTA garbhasthitiH 241, tathA garbhasya ca kAyasthitiH-kAyasyAvasthAnaM 242, tathA || garbhasthitajIvasyAhAraH 243, iti catuSpaJcAzattamagAthAyAM catvAriMzaduttaradvizatatamAdIni tricatvAriMzaduttaradvizatatamAntAni catvAri * dvArANi // 55 // strIsambandhi yahatusamaye rudhiraM puruSasambandhi ca zukraM tayoryoge-mIlane sati yAvatA kAlena garbhasambhUtistadvAcyaM |244, tathA yAvantazca putrA garne 245, tathA yAvantaH pitarazca ekasya putrasyotpAdane iti zeSaH 246 evaM paJcapaJcAzattamagAthAyAM catuzcatvAriMzatpazcacatvAriMzatSaTcatvAriMzaduttaradvizatatamAni trINi dvArANi / / 56 // mahilA garbhasyAyogyA yAvatA kAlena bhavati, abIjazca-avIryazca puruSo yAvatA kAlena sampadyate, tathA zukrarudhiraujaHpRSThakaraNDakapAMzulikAdInAM sarveSAmapi zarIrasthitAnAM parimANaM vaktavyaM 247-248, iti SaTpaJcAzattamagAthAyAM saptacatvAriMzaduttarASTacatvAriMzaduttaradvizatatame dve dvAre // 57 // samyaktvacAritrA - -- Jain Educator For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 11 // dInAmuttamaguNAnAmekadA prAptAnAM paripatitAnAM satAM punarlAbhe'ntaraM kiyadutkRSTaM bhavati ? tathA na labhante mAnupatvaM sattvA - jIvA ye'nanta- 1 muddhRtAH 249 - 250 iti saptapaJcAzattamagAthAyAme konapaJcAzaduttarapaJcAzaduttaradvizatatame dve dvAre // 58 // pUrvAMgasya - saGkhyAvizeSasya parimANaM 251, tathA pUrvasya parimANaM 252, tathA lavaNasya - ekadezena samudAyAvagamAlavaNa samudrasya sambandhinI yA zikhA madhye UrddhA vartate tasyA mAnaM 253, tathA utsedhAGgulA''tmAGgulapramANAGgulAnAM pramANAni 254, ityaSTapaJcAzattamagAthAyAmekapaJcAzaduttaradvizatatamAhai dIni catuSpaJcAzaduttaradvizatatamAntAni catvAri dvArANi // 59 // tamaskAyasya svarUpaM 255, tathA'nantAnAM SaGkaM 256, tathA'STakaM nimittAnAM 257 tathA mAnaM conmAnaM ca pramANaM ca vAcyaM 258, tathA'STAdaza bhakSyabhojyAni, bhakSyanta iti bhakSyANi - guDadhAnAdIni bhujyanta iti bhojyAni - zAlyodanAdIni 259 ityekonaSaSTitamagAthAyAM paJcapaJcAzaduttaradvizatatamAdIni ekonaSaSTyuttaradvizatatamAntAni pazca dvArANi // 60 // paTsthAneSu vRddhihanizca vastUnAM vidheyA 260, tathA'pahartu - anyatra dezAntare netuM devAdibhiryAni na zakyante 261, tathA antaradvIpA vaktavyAH 262, tathA jIvAjIvAnAmalpabahutvaM 263 caH samuccaye, iti SaSTitamagAthAyAM SaSTyuttaradvizatatamAdIni triSaTyuttaradvizatatamAntAni catvAri dvArANi // 61 // saGkhyA yugapradhAnasUrINAM zrIvIrajinasya tIrthe, tathA utsarpiNyAmantimajina sambandhitIrthasyAvicchedamAnaM 264-265 caH samuccaye, ityekaSaSTitamagAthAyAM catuHSaSTipaJcaSaSTyuttaradvizatatame dve dvAre // 62 // | devAnAM pravicAra:- abrahmasevA 266, tathA svarUpamaSTAnAM kRSNarAjInAM bhaNanIyaM 267, tathA svAdhyAyasyAkaraNaM kadeti zeSaH 268, tathA nandIzvarAbhidhAnasyASTamadvIpasya sambandhinyAH sthiterbhaNanaM 269, iti dvASaSTitamagAthAyAM SaTSaSTyuttaradvizatatamAdInyekonasaptapyuttaradvizatatamAntAni catvAri dvArANi / / 63 / / labdhayaH- AmarSauSadhyAdayaH 270, tathA tapAMsi - indriyajayAdIni, puMsA nirdezaH prAkRtatvena prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 Jain Education ional 276 dvAranirdezaH // 11 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Octor-OCESSAG 271, tathA pAtAlakalazAH samudramadhyavartinaH 272 tathA AhArakazarIrasvarUpaM ca 273, tathA dezA anAryAH 274, tathA ta evA''ryAH 275, tathA siddhAnAmekatriMzadguNAH 276, iti triSaSTitamagAthAyAM saptatyuttaradvizatatamAdIni SaTsaptatyuttaradvizatatamAntAni sapta dvArANi // 64 // samayAt-siddhAntAtsamuddhRtAnAmAzAstrasamApti-zAstrasamAptiM yAvadeSAM dvArANAM nAmotkIrtanapUrvA etahAraviSayA vicAraNAvivaraNarUpA jJeyeti // 65 // tatra 'ciivaMdaNa'tti prathamadvAra vivarItumAha solasa puNa AgArA dosA egUNavIsa ussagge / chacciya nimitta huMti ya paMceva ya heyavo bhaNiyA // 1 // ahigArA puNa bArasa daMDA paMceva hoMti nAyavvA / tinneva vaMdaNijA thuio puNa hoti cattAri // 2 // tinninisIhIemAi tIsa taha saMpayAoM sttnnuu| ciyavaMdaNaMmi neyaM satta UsayaM tu ThANANaM // 3 // agaNIo chidija va bohIkhohAidIhaDako vA / iya evamAiehiM abbhaggo hoja ussaggo // 4 // ] tinni nisIhiya tinni ya payohiNA tinni ceva ya pnnaamaa| tivihA ghyA ya tahA avatthatiyabhAvaNaM ceva // 66 // tidisinirikkhaNaviraI tivihaM bhUmIpamajaNaM ceva / vannAitiyaM muddAMtiyaM ca tivihaM ca paNihANaM // 67 // iya dahatiyasaMjuttaM baMdaNayaM jo jiNANa tikAlaM / kuNai naro uvautto so pAvai nijaraM viulaM // 68 // gharajiNaharajiNapUyAvAvAracAyao nisIhitigaM / pupphakkhayatthuIhiM tivihA pUyA muNeyavvA // 69 // hoi chau(1) avyAkhyAtA ananumatAH sopayogAzva gAthA etAH likhiteSvAdazeSvadRSTA api mudrite dRSTA ityatra nyastAH. CRENCESCROSAGECONOCOCTOGROCEX AR-SAC- Jain Education For Private Personal Use Only Frjainelibrary.org Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre 1 caityavandanadvAre daza trikANi tattvajJA. navi0 matthakevailisidbhattehiM jiNe avasthatigaM / vaNNatvA''laMbaNao vaNNAitiyaM viyANijjA // 7 // jiNamuddA jogamuddA muttAsuttI u tinni muddAo / kAyamaNovayaNanirohaNaM ca tivihaM ca paNihANaM // 71 // paMcaMgo paNivAo thayapADho hoi jogamuddAe / vaMdaNa jiNamuddAe paNihANaM muttasuttIe // 72 // do jANU dunni karA paMcamagaM hoi uttamaMgaM tu / saMmaM saMpaNivAo neo pNcNgpnnivaao||73|| anno'nnaMtaraaMguli kosAgArehiMdohiM hatthehiM / pehovarikupparasaMThiehiM taha jogamuddatti // 74 // cattAri aMgulAI purao UNAI jattha pacchimao / pAyANaM ussagge esA puNa hoi jiNamuddA // 75 // muttAsuttImuddA samA jahiM dovi ganbhiyA htthaa| te puNa nilADa dese laggA aNNe alaggatti // 76 // 'tininisIhI'tyAdi gAthAtrayaM, atraitadgAthAdvayapratipAditAni daza ca tAni trikANi ca taiH saMyuktaM, 'tiyadahasaMjutta'miti pAThe| trikANAM dazakaM tena saMyuktamiti vyAkhyeyaM, vandanakaM yaH kazcidbhavyo jinAnAM-tIrthakRtAM trikAlaM-trisandhyaM karoti upayukta:-sopayogaH san sa prApnoti sarvakarmakSayakarI mokSalakSmIvidhAyinI ca nirjarAM vipulAmiti, kutrApi 'so pAvai sAsayaM ThANaM' iti pAThaH, tatrApi zAzvataM sthAna-mokSamityarthaH, iti gAthAtrayasamudAyArthaH, vistarArthastu pratipadamAsAM kathayiSyate / atra ca caityavandanaM kIdRzena vidhinA vidheyamiti vidhisvarUpameva nirUpayiSyate na punazcaityavandanasUtravyAkhyA kariSyate'tivistarabhayAt, sA ca lalitavistarAdibhyo buddhimadbhirboddhavyA, evamanyatrApi vandanakasUtrAdau prAyeNa yathAsthAnaM vijJeyaM / tatra caityAni vanditukAmaH kazcinmahardhiko rAjAdirbhavet sAmAnyavi // 12 // Jain Education na For Private & Personel Use Only A mjainelibrary.org Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. sA. 3 Jain Educat bhavo vA, tatra yadi rAjAdistadA 'savvAe iDDIe savvAe dittIe savvAe juIe savvavaleNaM savvaporiseNaM' [ sarvayA RddhyA sarvayA dIyA sarvayA yuktayA sarvabalena sarvapauruSeNa ] ityAdivacanAt zAsanaprabhAvanAnimittaM mahaddharjyA caityAdiSu yAti, atha sA - mAnyavibhavastadauddhatyAdiparihAreNa lokopahAsaM pariharan vrajatIti / tatra caityapraveze'yaM vidhiH - puSpatAmbUlAdisacittadravyANAM parihAreNa | kaTakakuNDalakeyUrahArAdyucitAcittadravyANAmaparihAreNa ekavastraparidhAnaH ekena coparitanavastreNa kRtottarAsaGgaH, etacca puruSaM prati draSTavyaM strI tu savizeSaM prAvRttAGgI vinayAvanatatanulateti, jinapratimAdarzane zirasya zJjalikaraNena manasa ekAgratAkaraNena ceti paJcavidhAbhigamanena naiSedhikIpUrvakaM pravizati, yaduktaM bhagavatyAM - " sacittANaM davvANaM viusaraNayAe acittANaM davvANaM avisaraNyAe egallasADaeNaM uttarAsaGgeNaM cakkhuphAse aMjalippaiggaNaM maNaso egattIkaraNeNaM'ti, [sacittAnAM dravyANAM vyutsarjanena acittAnAM dravyANAmavyutsajainena ekazATakenottarAsaGgakaraNena cakSuHsparze'JjalipragraheNa manasa ekatvIkaraNena ] kacit 'acittANaM davvANaM viusaraNayAe' iti pAThaH, atra acittAnAM dravyANAM chatrAdInAM vyavasaraNena vyutsarjanena parihAreNetyarthaH, yastu rAjAdicaityaM pravizati sa tatkAlaM rAja| cihnAni mukuTacAmarAdIni pariharati, tathA ca siddhAntaH - " avahaTu rAyakakuhAI paMca vararAyakakuharUvAI / khaggaM chattoMpANaha mauDaM taha cAmarAo ya // 1 // " [ tyaktvA rAjacihnAni pathya vararAjacihnarUpANi / khaGgaH chatraM upAnahau mukuTaH tathA cAmarAMzca // 1 // ] ityAdi, 'avahaTu'tti muktvA rAjakakudAni - rAjacihnAnItyarthaH / caityagRhe ca pravizan naiSedhikItrayaM karoti - jinagRhasya dvArabhAge madhyapradeze garbhagRhadeze ca tatra prathamA gRhAdiviSaye kAyakAryANAM vyApArANAM niSedhena nirvRttA naiSedhikI, dvitIyA tadviSaya eva vacanavyApAra vidheyAnAM kAryANAM niSedhena nirvRttA, tRtIyA tu gRhAdiviSaya eva manasA cintanIyAnAM kAryANAM niSedhena ational Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tatvajJAnavi0 // 13 // Jain Education nirvRtteti sampradAyaH, sUtrakAreNa tu naiSedhikItritayaM vivRNvatA - 'gharajiNaharajiNapUyAvAvArazcAyao nisIhatagaM' ityuktaM, tantrA| pyayamarthaH prathamanaiSedhikyAM gRhAdigatasakalasAvadyavyApAraparamparApratiSedhaH pratipAditaH, dvitIyanaiSedhikyAM jinagRhaviSayapASANAdighaTA| panaprabhRtisarvasAvadyavyApArapUra: pratyaSedhi, tRtIyanaiSedhikyAM tu puSpaphalapAnIyapradIpapramukhapadArthasArthasamAnayanAdirUpo jinapUjAviSayo'pi | sAvadyavyApAra caityavandanAvasare pratyaSedhyata, jinapUjAM kRtvA tRtIyA naiSedhikI vidhIyata iti bhAvaH / tathA sarvatrikANi sUtrakAreNa na vivRtAni, kiMtu viSamatarANi kAnicideva asmAbhizcAvivRtAnAmapi saMkSepeNa svarUpaM nirUpyate 1 yathA tisraH pradakSiNA jJAnAditrayArAdhanAya jinapratimAderdakSiNabhAgAdArabhya sRSTikrameNaiva kartavyAH, sarva hi prAyeNotkRSTaM vastu kalyANakAmairdakSiNabhAga eva vidheyamiti 2, tadnantaraM pratimAdisammukhaM bhaktyatizayakhyApanAya zirasA bhUmipIThasparzanarUpAstrayaH praNAmA vidheyAH 3, 'tivihA pUya'tti sUtrakRdvivRNoti - 'puSphakkhayatthuI hiM tivihA pUyA muNeyaccA' iti, puSpairvicitraiH sugandhibhiH akSataiH - zAlitaNDulAdibhiH stutibhizca -lokotarasadbhUtatIrthakRdguNavarNanaparAbhiH saMvegajanikAbhistrividhA pUjA jJAtavyeti / atra ca gAthAyAM puSpAdInyupalakSaNabhUtAnyeva zrIbhagavataH pUjAvidhau pratipAditAni, tato niHsapatnaratnasuvarNamuktAbharaNAdibhiralaGkaraNaM vicitrapavitravastrAdibhiH paridhApanaM puratazca siddhArthakazAhita| NDulAdibhiraSTumAGgalikAlekhanaM tathA pravarabalijalamaGgaladIpadadhighRtaprabhRtipadArthaDhaukanaM bhagavatazca bhAlatale gorocanAmRgamadAdibhistikakaraNaM tata ArAtrikAdyuttAraNaM, yadAhuH pUrvagaNabhRtaH -- "gaMdhavaradhUyasavvosahIhiM udgAiehiM cittehiM / surahivilevaNavarakusumadAnabalidIvaNehiM ca // 1 // siddhatthayadahi akkhayagoroyaNamAiehiM jahalAbhaM / kaMcaNamuttiyarayaNAidAmaehiM ca vivihehiM // 2 // pavarehi sAhaNehiM pAyaM bhAvo'vi jAyae pavaro / na ya anno uvaogo eesi sayA ya laTThayaro // 3 // " iti [ gandhavaradhUpasarvauSadhibhirudakA tional 1 caityava ndanadvAre daza trikANi // 13 // jainelibrary.org Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dikaizcitraiH / surabhivilepanavarakusumadAmabalidIpaizca // 1 // siddhArthakadadhyakSatagorocanAdibhiryathAlAbhaM / kAJcanamauktikaratnAdidAma|4|| bhizca vividhaiH // 2 // pravaraiH sAdhanaiH prAyo bhAvo'pi jAyate pravaraH / na cAnya upayoga eteSAM sakAzAJca laSTataraH // 3 // ] evaM bhagavantaM ! pUjayitvA airyApathikIpratikramaNapUrvakaM zakrastavAdidaNDakaizcaityavandanaM vidhAya stotrairuttamairuttamakaviviracitairbhagavato guNotkIrtanaM kuryAt , stotrANAM cottamatvamevamabhihitaM, yathA-"piNDakriyAguNagatairgambhI vidhavarNasaMyuktaiH / AzayavizuddhijanakaiH saMvegaparAyaNaiH puNyaiH // 1 // |pApanivedanagauMH praNidhAnapurassarairvicitrArthaiH / askhalitAdiguNayutaiH stotraizca mahAmatiprathitaiH // 2 // " iti, yathA-nAnandodaka lezalampaTapuTaM snigdhe'pi bandhau jane, na krodhAruNimAspadaM kRtabahulleze'pi zatrau kacit / dhyAnAvezavilokitAkhilajagalakSmI kriyA|zciraM, cakSuryugmamayugmabANajayinaH zrIvardhamAnaprabhoH // 1 // kRtvA hATakakoTimirjagadasadAridryamudrAkathaM, hatvA garbhazayAnapi sphuTamarInmohAdivaMzodbhavAn / taptvA duSkaramaspRheNa manasA kaivalyahetuM tapasnedhA vIrayazo dadhadvijayatAM vIrastrilokIguruH // 2 // yathA vA-saMsAra|mAravapathe patitena nAtha !, sImantinImarumarIcivimohitena / dRSTaH kRpArasanidhistvamataH kuruSva, tRSNApanodavazato jina ! nirvRtiM me | // 3 // " ityAdisvarUpaiH stotrairguNotkIrtanarUpA pUjA zrIbhagavato vidheyA, na punarjIDAmaGgalAtaGkadAyibhirevaMvidhairyathA-"uttiSThanyA ratAnte bharamuragapatau pANinaikena kRtvA, dhRtvA cAnyena vAso vigalitakabarIbhAramaMzaM vahantyAH / bhUyastatkAlakAntidviguNitasurataprItinA zauriNA vaH, zayyAmAliGgaya nItaM vapuralasalasadvAhu lakSmyAH punAtu // 1 // tathA-zAntyai vo'stu kapAladAma jagatAM patyuryadIyAM lipi, vApi kApi gaNAH paThanti padazo nAtiprasiddhAkSarAm / vizvaM srakSyati vakSyati kSitimapAmIziSyate ziSyate, nAgai rAgiSu raMsyate'tsyati 4 jagannirvekSyati dyAmiti // 2 // " upalakSaNatvAcca trividhapUjAyA aSTaprakArA'pi sakalajanAnandadAyinI arhatAM pUjA vijJeyeti, yaduktam BAMCNARANASI Jain Education a l For Private & Personel Use Only TWMainelibrary.org Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kANi prava0 sA-18"varagaMghadhUpacokkhakkhaehiM kusumehiM pavaradIvahiM / nevez2aphalajalehi ya jiNapUA aTTahA hoi // 1 // " [varagandhadhUpacokSAkSataiH kusumaiH | 1 caityavaroddhAre pravaradIpaiH / naivedyaphalajalaizca jinapUjA'STadhA bhavati // 1 // ] 4 iti / 'avatthatiyabhAvaNaM ceva'tti vyAcaSTe-'hoI'tyAdi, jine | ndanadvAre tattvajJA- chadmasthakevalisiddhatvalakSaNamavasthAtritayaM yathAsvarUpaM bhAvanIyamiti bhAvaH, tatra chadmasthAvasthaivaM bhagavato bhAvanIyA, yathA-'visphU- daza trinavi0 janmadavArivAraNaghaTa rajatturaGgodbhaTa, harSollAsivilAsinIvyatikaraM niHsImasampadaram / rAjyaM prAjyasukhaM vimucya bhagavAniHsaGgatA yo'grahIddhanyaireSa janairacintyamahimA vizvaprabhurvIkSyate // 1 // dharmadhyAnanibaddhabuddhirasuhRdbhakteSvaminnAzayo, jaapdjnyaanctussttystRnnmnnisv||14||oplaadau sahaka / niHsaGga viharannidAnarahitaM kurvan vicitraM tapaH, satpuNyairavalokyate trijagatInAthaH prazAntAkRtiH // 2 // ' ityAdi, || hai kaivalyAvasthA punarevaM bhAvanIyA, yathA-'rAgAdyutkaTazatrusaMhRtikaraM yadvikramakrIDitaM, lokAlokavilokanaikarasikaM yad jJAnavisphUrjitam / mUlonmUlitavizvasaMzayazataM yadbhAratIvalgitaM, dhanyaireva janairjagatrayaguruH so'yaM samAlokyate // 1 // aho vihitasaMmadA tribhuvane vibhU4|| tirvibhoraho kRtamahotsavA trijagatIdRzAmAkRtiH / aho vacanacAturI muSitakalmaSA dehinAmaho vazitaviSTapaM suguNaveSTitaM caSTitam // 2 // siddhAvasthA'pyevaM trijagatIpaterbhAvanIyA, yathA-'yasya jJAnamanantamapratihitaM jJeyasthitau darzanaM, doSatyaktamanantamuttamatamo'nantaH sukhAnAM cayaH / vIryasyAnupamaH sa ko'pi mahimA'nantastrilokAdbhutaH, siddhatve prathitaH prabhuH sa bhagavAn dhanyaiH sadA dhyAyate // 1 // 5 / tathA 5 tridignirIkSaNaviratiH yasyAM dizi tIrthakRtpratimA tatsammukhameva nirIkSaNaM vidheyaM na punaranyadiktrayasammukhaM, caityavandanasyAnAdaratAdidoSaprasaGgAt 6, tathA caityavandanaM kartukAmena sattvAdirakSaNanimittaM samyak cakSuSA nirIkSya nijacaraNanikSepabhUmeH pramArjanaM trivAraM // 14 // vidheyaM, tacca gRhiNA vastrAJcalena yatinA tu rajoharaNeneti / 'vannAitiya miti vivRNoti-'vannatthAlaMbaNao vannAitiyaM viyANejatti OMOMOMOMOM Jain Education i n For Private & Personel Use Only 1ashainelibrary.org Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNA-akArakakArAdayaH arthaH-zabdAbhidheyaM AlambanaM-pratimAdirUpaM etasmiMtritaye'pyupayuktena bhavitavyaM, tatrAlambanaM yathA-'aSTAmiH prAtihAryaiH kRtasakalajagadvismayaH kAntakAntiH, siJcan pIyUSapUrairiva sadasi janaM smeradRSTiprapAtaiH / niHzeSazrInidAnaM nikhilanarasuraiH sevyamAnaH pramodAdahannAlambanIyaH sphuradurumahimA vandamAnena devaH // 1 // 8 ityAdi / 'muddAtirga' ceti vyAcaSTe-jinamudrA yogamudrA muktAzuktimudrA ceti mudrAtrayaM jJAtavyaM 9 / 'tivihaM ca paNihANaM' iti vivRNoti-'kAyamaNovayaNanirohaNaM ca tivihaM ca paNihANaM' iti kAyamanovacanAnAmakuzalarUpANAM nirodhana-niyantraNaM zubhAnAM ca teSAM karaNamiti, tatra kArya susaMvRtaM kRtvA vihitakarakuzezayakozo manasi tamevAcintyacintAmaNicArucaritaM vaMdyamAnamahantaM nivezya nijamadhurimAdharIkRtamadhumAdhuryayA vAcaivaM praNidhAnamAdhatte, yathA| 'jaya trijagatIpate zaraNa ! dehinAM zrIjinaprasAdvazatastava sphuratu me vivekaH paraH / bhavedbhavavirAgitA bhavatu saMyame nirvRtiH, parArthakaraNo. dyamaH saha guNArjanairjAyatAm // 1 // ityAdi 10 / tatra mudrAtrayamadhye yasyA yatra vyApArastAM tatra darzayati-paMcaMge'tyAdi pazcAGgAni-avayavA vivakSitavyApAravanti yatra sa paJcAGgaH praNipAta:-praNipAtadaNDakapAThasyAdAvavasAne ca praNAmo bhavati kartavya iti zeSaH, yadyapIha paJcAGgaH praNipAta ityuktaM tathApi paJcAGgamudrayA praNipAta iti draSTavyaM, mudrANAmevAdhikRtatvAt , yuktaM ca paJcAGgyA api mudrAtvamaGgavinyAsavizeSarUpatvAdyogamudrAvaditi / tathA stavapAThaH zakrastavAdirUpo bhavati yogamudrayA, vandanaM-caityavandanaM 'arahaMtaceiyANaM' ityA-| dikaM jinamudrayA, anusvArazcAtra lupto draSTavyaH, iyaM ca pAdAzritA yogamudrA hastAzritetyubhayorapi caityavandane vyApAraH, praNidhAnaM 'jaya vIyarAye'tyAdikaM muktAzuktimudrayeti / atha paJcAGgapraNipAtalakSaNanirUpaNApUrvakaM etAsAmeva mudrANAM lakSaNaM darzayati-'do jANU'ityAdi, tatra paJcamirajaiH samyak-samIcInatayA prakarSeNa nipatanaM-saMpraNipAto jJeyaH paJcAGgapraNipAtaH, tatra kAni paJcAGgAnIti darzayati-dve jAnunI dvau Jain Educati o nal For Private Personel Use Only Www.jainelibrary.org Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 15 // karau paJcamakaM bhavatyuttamAGgaM ca, tuzabdaH samuccayArthacazabdArthaH, tathA yogamudrA anyo'nyAntarapraviSTAbhiraGgulIbhiH kRtvA padmakozAkArAbhyAM | dvAbhyAM hastAbhyAmudaroparisaMsthApitakUrparAbhyAM bhavatIti, eSA punarbhavati jinamudrA yatra pAdayorutsarge'ntaraM bhavati catvAryaGgulAni purata:agrabhAge nyUnAni ca tAni pazcimabhAge iti, muktAzuktimudrA bhavati yatra samau militau dvAvapi garbhitau - ubhayato'pi sollAsau na punacippaTau hastau bhavataH, tau punarlalATadeze lagnau kAryAvityeke sUrayaH pratipAdayanti, anye punastatrAlagnAveva vadanti, netramadhyabhAgavartyA - kAzagatAvityarthaH // 76 // punarvidhivizeSamAha - dAhiNavAmaMgaThio naranArigaNo'bhivaMda deve / ukki sahihatthuggahe jahantreNa karanavage // 77 // anavaTTaya aTThAvIsa solasa ya vIsa vIsAmA / maMgalairiyAvahiyA sakkatthayapamuhadaMDesu // 78 // paMcaparameTThimaMte pae para satta saMpayA kamaso / pajjantasattarakkharaparimANA aTThamI bhaNiA // 79 // iccha 1 gama 2 pANa 3 osA 4 je me 5 egiMdi 6 abhihayA 7 tassa 8 / iriyAvissAmesuM paDhamapayA huMti daTThavvA // 80 // arihaM 1 Aiga 2 puriso 3 logo' 4 bhaya 5 dhamma 6 appa 7 jiNa 8 savvA 9 / sakkatthayasaMpayANaM paDhamulliMgaNapayA neyA // 81 // arihaM 1 vaMdana 2 saddhA 3 aNNatthU 4 huma 5 eva 6 jA 7 tAva 8 / arihaMtaceiyathae vissAmANaM payA paDhamA // 82 // ahAvIsA solasa vIsA ya jahakkameNa niddiTThA | nAmajiNaDhavaNAisu vIsAmA pAyamANeNaM // 83 // 'dAhiNa'tti pratimAyA dakSiNabhAge sthitaH puruSaprAdhAnyAnnaragaNo'bhivandate devAn nArIgaNazca vAmapArzve sthitaH, tathApyutkRSTataH SaSTiha Jain Education rational 1 caityatrandanadvAre sampadaH // 15 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stapramite'vagrahe-dezavizeSe sthitaH san vandate jaghanyatastu karanavake-navahastapramite deze, ucchAsaniHzvAsAdijanitA''zAtanAparihArAyeti || // 77 // idAnIM paJcamaGgalairyApathikIzakastavAdInAM sampatpramANalakSaNaM vidhivizeSamAha-'ahe'tyAdi paJcamaGgale-namaskAre'STau sampadaH, airyApathikyAmaSTau, zakrastave nava, 'arihaMtaceiyANaM' ityAdidaNDake'STau, 'logassujoyagare' ityasmin daNDake'STAviMzatiH, 'pukkharavaradIvaDDe' ityatra SoDaza, 'siddhANaM buddhANaM' ityasmiMzca daNDake viMzatiH sampadaH, asyA eva paryAyamAha-vIsAmA' iti vizrAmyate-viramyate egviti vizrAmAH-sampado vizramaNasthAnAnItiyAvat // 78 // tatra 'paJcaparameSThI'tyAdi, paJcaparameSThimatre pade pade-vivakSitAbhidheyayukte 'namo arahaMtANaM' ityAdike, na punaH suptiGyukte, sapta sampadaH kramazo vijJeyAH, aSTamI punaH paryante saptadazAkSarapramANA 'maMgalANaM || |ca savvesi paDhamaM havai maMgalaM' itisvarUpA bhaNitA gaNadharAdibhiH, anye tu paryantavartinIstisraH sampada evaM manyante, yathA eso paMca namukkAro savvapAvappaNAsaNo' iti SoDazAkSarapramANA SaSThI sampat , 'maMgalANaM ca savvesiM' ityaSTAkSaraghaTitA saptamI | sampat , 'paDhama havai maMgalaM' iti navAkSaraniSpannA aSTamI sampat, yaduktaM-"aMtimacUlAi tiyaM solasaanavakkharajuyaM ceva / jo paDhai bhattijutto sopAvai sAsayaM tthaannN||79||" [antyacUlikAyAM trikaM SoDazASTanavAkSarayutaM caiva / yaH paThati bhaktiyuktaH sa prApnoti zAzvataM sthAnaM // 1 // ] iti, evamairyApathikyAdiSvapi sampadviSaye yathAyathaM matAntarANi matimadbhirmantavyAnIti / atra ca yadyapi 'havai hoi' ityanayoratha prati na kazcidvizeSaH 'hoi maMgalaM' iti ca pAThe zloko nAdhikAkSaro bhavati tathApi 'havaI' ityeva paThitavyaM, yato namaskA ravalayakAdigrantheSu sarvamazraratnAnAmutpattyAkarasya prathamasya kalpitapadArthakaraNaikakalpadrumasya viSaviSadharazAkinIDAkinIyAkinyAdinigrahaniranavagrahasvabhAvasya sakalajagadvazIkaraNAkRSTyAdyavyabhicAriprauDhaprabhAvasya caturdazapUrvANAM sArabhUtasya paJcaparameSThinamaskArasya vyAkhyAyAM prastutAyAM *SCHICHISPAS Jain Education For Private & Personel Use Only N inelibrary.org Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 16 // Jain Education Int tathAvidhaprayojanoddezena yatrapadmAdiviracanAyAM prakRtAyAM yadA dvAtriMzadalaM padmamAlikhyate pratidalaM ca lokasambandhyekaikamakSaraM nivezyate tadA nAbhau trayastriMzattamamakSaramavazyaM nivezyaM anyathA nAbhibhAgaH zUnya eva syAt, mAtrayApi ca hIne yapadmAdau nivezyamAne mahAma tatsAdhyaviziSTAbhISTaparipUrNaphalAnavApteriti 'havai' ityayameva pATho yuktaH, tathA caitatsaMvAdipUrvAcAryakRtaprakaraNavacanaM - " aTTasahi akkharaparimANu, jiNasAsaNi navakAra pahANU / aMtimacUlA tinni pasiddhA, solasaaTThanavakkharariddhA // 1 // " [ aSTaSaSTyakSarapramANo jinazAsane namaskAraH pradhAnaH / antyAstisrazcUlAH prasiddhAH SoDazASTanavAkSarasamRddhAH // 1 // ] ityAdi, tato nAtrAbhimAnanartanaM kenApi kRtamiti vimarzanIyaM nirmatsarairiti / tathA prathamapadeSu jJAteSu yasyAM sampadi yAvanti padAni bhavanti tasyAM tAvanti sukhenaiva jJAyanta ityata | airyApathikIsampadAmaSTAnAmapi prathamapadAni darzayati -- 'icche' tyAdi, asyA gAthAyA artho likhyate, yathA- 'bhImo bhImasena' iti nyAyena IryAyA- IryApathikyA vizrAmeSu - saMpatsu etAni icchagamAdIni prathamapadAni draSTavyAni atra ca prAkRtatvAtpuMsA nirdezaH, evaM ca 'icchAmi paDikkamiDaM' ityAdyekA sampat, dvitIyA 'gamaNAgamaNe' iti, tRtIyA 'pANakamaNe' ityAdi, caturthI 'osAuttiMga' ityAdi, paJcamI 'je me jIvA virAhiyA' iti, SaSThI 'egiMdiyA' ityAdi, saptamI 'abhihayA' ityAdi, aSTamI 'tassa uttarIkaraNeNaM' ityAdi 'ThAmi kAussagaM' iti paryantaM // 80 // idAnIM zakrastavasampadAmAdipadAni darzyante - 'ariha' mityAdi, | atra ca nava sampado bhavanti, tatra prathamapadaM kartRkriyApratipAdakameva na tat sampadagrahaNena gRhyate, tato'rihamityanena padadvayaM sUcitaM, | anena stotavyasampatprathamA pratipAditA, yato'rhatAM bhagavatAM ca stotavyatvamucitaM, 'Aige'tyanenAkSaratra yeNA''dyapadasUcitapadatrayaniSpannA dvitIyA sampadbhaNitA, eSA ca stotavyasampada eva pradhAnasAdhAraNAsAdhAraNaguNarUpA hetusampaditi, yata AdikaraNazIlA eva tIrthaka 1 caityavandanadvAre sampadaH // 16 // helibrary.org Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education ratvena svayaMsambodhatazcaite bhavanti, 'puriso' ityanena gAthAvayavena sUcitAdyapadA catuSpadaniSpannA tRtIyA sampadbhaNitA, eSA ca stotavyasampada evAsAdhAraNaguNarUpA hetusampatkathitA, puruSottamAnAmeva siMhapuNDarIkagandhahastidharmabhAktvena stotavyatopapatteH, 'logo' | ityanena gAthAkSaradvayena prakaTitAdyapadA paJcapadanirmitA caturthI sampadabhihitA, eSA ca stotavyasampada eva sAmAnyena sarvajanopakAritvalakSaNenopayogasampat, lokottamatvalokanAthatvaloka hitatva lokapradIpatva lokapradyotakaratvAnAM parArthatvAditi, 'abhaya' ityanena tu gAthAvayavenAmivyaktAdipadA paJcA''lApaka parimANA paJcamI sampadvijJeyA, eSA cAsyA evopayogasampado hetusampad jJAtavyA, abhayadAnazcakSurdAnamArgadAnazaraNadAnabodhidAnaiH parArthasiddheriti / 'dhamma'tti gAthAvayavena jJApitAdyapadA paJcapadaghaTitA SaSThI sampanniveditA, eSA ca stotavyasampada eva vizeSeNopayogasampadboddhavyA, dharmadatvadharmadezakatvadharma nAyakatvadharmasArathitvadharmavaracAturantacakravartitvebhya eva tasyAH stotavyasaMpado vizeSeNopayogAt, 'appa'ttigAthAkSaradvayena nirUpitAdyapadA AlApakadvayaniSpannA saptamI sampadabhihitA, eSA ca stotavyasampada eva sakAraNA svarUpasampad, apratihatavarajJAnadarzanadharA vyAvRttacchadmAnazca yato'rhanto bhagavantazca bhavantIti, 'jiNa 'tti gAthAlavena prAduSkRtAdyapadA AlApakacatuSTayanirmitA'STamI sampanniveditA, iyaM cAtmatulya paraphalakartRtvasampatpratipAditA, jinajApakatvatIrNatArakatvabuddhabodhakatvamuktamocakatvAnAmevaMvidhasvarUpatvAditi, 'savva 'tti gAthAkSaradvayena saMsUcitAdyapadA AlApakatrayanirmitA 'jiyama - yANaM' iti paryantA navamI sampad, iyaM ca pradhAnaguNAparikSayapradhAnaphalaprAtyA abhayasampadabhihitA, iyaM cAtmatulyaparaphalakarttRsarvajJa sarvadarzinAmeva zivAcalAdisthAnaprAptau jitabhayatvopapatteriti / etAzca sampado'nantadharmAdhyAsite vastuni mukhye sati mukhyavRttyA sa - mbhavantyeva, na cAnantadharmAtmakatvaM vastuno'nupapannamiti vAcyaM tasyAnyatrAsmadgurupraNItapramANaprakAzavAda mahArNava / dimahAtarkaprantheSu Jainelibrary.org Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 1 caityavandanadvAre sampadaH vistareNa sAdhitatvAditi zakrastavasampadAM prathamolliGganapadAni jJeyAni, pulliGganirdezazva prAkRtatvAdaduSTaH, AlApakAzcAtra trystriNshdvijnyaatvyaaH| yA ca 'je aIyA siddhA' iti gAthA sA'pyavazyaM bhaNanIyA, zakrastavAnte pUrvairmahAzrutadharairabhihitatvAt , na punaraupapAtikAdiSu 'namo jiNANaM jiyabhayANaM' iti paryantasya zakrastavastra paThitatvAnneyaM gAthA'smAbhiH svayaM bhaNyata iti kubodhA''prahaprastamAnasainavanavAnalpavikalpakalpanAkuzalairAdhunikairiva kaizcinna paThanIyA, prAktanairazaThairanabhimAnairgItAthaiH sUribhirAhatasya pakSasyAdaraNIyatvAditi // 81 // 'arihaMtaceiyANaM' iti daNDake'STau sampadastAsAmAdyapadanirUpaNArthamAha-arihaM vaMdaNe'tyAdi tatrAImityanena sUcitAdyapadA padadvayaniSpannA prathamA sampat , 'vaMdaNa 'mityanena sUcitAdyapadA padaSaTuniSpannA dvitIyA sampat , 'saddhe'ti gAthAvayavena niveditAdyapadA padasaptakanirmitA tRtIyA sampat , 'annatthU' iti gAthAkSaratrayeNa nirmitAdyapadA padanavakanirmitA caturthI sampat , 'suhamati' gAthAvayavena sUcitAdyapadA padatrayaniSpannA paJcamI sampat , 'eveti gAthAkSaradvayena prakaTIkRtAdyapadA padaSaTakaniSpannA SaSThI sampat , 'je'tigAthAkSareNa sUcitAdyapadA padacatuSTayaniSpannA saptamI sampat , 'tAve tigAthAkSarAbhyAM sUcitAdyapadA padaSaTuniSpannA aSTamI sampaditi arhacaityastave vizrAmANAM prathamAni padAni, AdyAnAM ca padAnAM parijJAne madhyamAni padAni sugamAnyeveti // 82 // idAnIM caturvizatistavadaNDake jJAnastavadaNDake siddhastavadaNDake caikayaiva gAthayA sampatparimANamAha-'aTTAvIse'tyAdi, aSTAviMzatiH SoDaza viMzatizca yathAkrameNa| yathAsaGkhyena nirdiSTA-niveditA nAmajinastavanAdiSu-'logassujjoyagare' ityAdiSu triSu daNDakeSu vizrAmAH pAdamAnena-zlokAdicaturthabhAgasaGkhyayeti // 83 // idAnImasyAM caityavandanAyAM dvAdazAdhikArAstAn yathAyathaM darzayannAha deNNe 'gaM duNNi QgaM paMceva kameNa haMti ahigArA / sakkatthayAisu ihaM thoyavvavisesavisayA u // 17 // Jain Educati o nal For Private Personel Use Only P Mw.jainelibrary.org Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 84 // paDhama namo'tthu 1 je aiyasiddha 2 arahaMtaceiyANaMti 3 / logassa 4 savaloe 5 pukkhara 6 tamatimira 7 siddhANaM 8 // 85 // jo devANavi 9 ujiMta sela 10 cattAri aTTha dasa do y11| veyAvaccagarANa ya 12 ahigArulliMgaNapayAI // 86 // paDhame chaTTe navame dasame ekkArase ya bhAvajiNe / taiyaMmi paMcamaMmi ya ThavaNajiNe sattame nANaM // 87 // aTThamabIyacautthesu siddhadavvA rihaMtanAmajiNe / veyAvaccagarasure saremi bArasamaahigAre // 88 // | 'dunnegamityAdi dvAvadhikArau zakrastave, eko'rhacaityastave, dvau caturviMzatistave, dvau zrutastave, paJcaiva siddhastavadaNDake bhavantyadhikArAH, adhikriyante-samAzrIyante ityadhikArAH-prastAvavizeSAH, tAnAzritya caityavandanaM vidhIyata iti zakrastavAdiSviha stotavyavizeSaviSayA iti // 84 // tatra yathAyathaM tAnyeva darzayati-'paDhama namo'tthu'ityAdi 'namo'tthuNaM' ityArabhya 'jiyabhayANaM' itiparyantena siddhiprAptAnAM bhAvAhatAM sadbhUtaguNotkIrtanarUpaH prathamo'dhikAraH, bhAvArhanto'tra stutA ityarthaH / 'je aIyA siddhA' ityanenopalakSitayA gAthayA dvitIyo'dhikAraH kathitaH, atra ca dravyAhatAM vandanA vidhIyate, dravyabhUtA arhanto dravyAhanto ye'hattvaM-catusliMzadatizayavattvaM prApya siddhA ye ca tatprApsyanti krameNa te'tra vandyante, yataH-'bhUtasya bhAvino vA bhAvasya hi kAraNaM tu ylloke| tad dravyaM tattvajJaiH sacetanAcetanaM proktam // 1 // iti gaNadharairdravyalakSaNamuktaM, na ca vaktavyaM-dravyAhanto'pyahadbhAvApannA eva vandanIyatvenAbhimatAstataH prathamAdhikAreNaiva bhAvArhatA vanditatvAt 'je ya aIyA siddha'tti punaruktamiti, yato vartamAnA bhaviSyantazca jinAH prAptAIdbhAvA eva 18 vandanIyAH na narakAdibhavavartinaH ityasyArthasya khyApanArthamuktatvAdetasya padasyeti, eSa dravyAhadvandano dvitIyo'dhikAraH / tathA yeSAM Jain Education a l For Private Personal Use Only D ainelibrary.org Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA-pala devagRhAdau sthApitAnAM jinabimbAnAM vandanaM kartumArabdhaM tAnyanena 'arahaMtaceiyANaM' itidaNDakena vandyante iti sthApanArhadvandano|1 caityava. roddhAre nAmA'yaM tRtIyo'dhikAraH, 'logassa'tti 'logassujjoyagareM' itidaNDakenAsyAmavasarpiNyAmekakSetranivAsinAM bhavyajanasya bhavabhAvi- ndanadvAre tattvajJA- sakalaklezApahArakatvenAsannavartinAM caturvizaterapi tIrthakRtAM nAmotkIrtanapurassaraM stavaH kriyate iti jinanAmotkIrtano nAma caturthI dvAdazAnavi0 lAdhikAraH, 'savvaloe' itigAthAvayavasUcitaH 'savvaloe arihaMtaceiyANaM' ityAdinorDAdholokamartyalokasthitazAzvatAzAzvatadevagRha dhikArAH | sthApitAnAM zrIjinabimbAnAM vandanaM kriyate iti sarvalokadevagRhajinasthApanAstavo'yaM paJcamo'dhikAraH, tathA 'pukkhara'tti gAthAkSaratrayeNa // 18 // niveditaH 'pukkharavaradIvaDDhe' ityAdiparipUrNagAthAkena puSkaravaradvIpArdhadhAtakIkhaNDajambUdvIpavartinAmarhatA stavaH kriyate iti ardhatRtIyadvIpavartibhAvArhatstavo'yaM SaSTho'dhikAraH, nanu zrutastavAdhikAra, evedAnI prastutaH tatkathamaprastutastIrthakRtAM stavaH kriyate ? iti, satyametat , tathApi zrutasya kAraNaM bhagavantastIrthakarA eva, taireva pravartitatvAt , 'atthaM bhAsai arihA' ityAgamavacanAt , gaNadharANAmapi | sUtrakartRNAmarthasya tIrthakaraireva kathitatvAditi, anyacca etadeva zrutastave prastute'pi tIrthakarastavakaraNaM jJApayati yatkiJcitkAryajAtaM kriyate zreyo'rthibhistatsarva tIrthakRnnamaskArapurassarameva karaNIyaM, itthameva sarvakalyANaprApteriti, 'tamatimira' itigAthAkSaraiH sUcitAgretanasUtraiH zrutaM stUyata iti zrutastavo'yaM saptamo'dhikAraH, 'siddhANaM' ityanena niveditasakalagAthAkena siddhastutyabhidhAno'STamo'dhikAraH // 85 // 'jo devANavittigAthAkSaraiH sUcitena gAthAdvayena etattIrthasya pravartakatvAdAsannataratayA mahopakArakAritvAdbhagavato mahAvIrasya stavastanamaskAraphalaprakaTanaparo vidhIyata iti vIrastavo nAmAyaM navamo'dhikAraH, 'ujiMtasela'tti anenApi padAvayavena sUcitasakalagAthAkena saa||18|| sakalatrilokItilakAyamAnasya bhagavataH zrIneminAthasya stavo vidhIyate iti zrIneminAthastavo'yaM dazamo'dhikAraH, 'cattAri aTThadasa CASSAX Jain Education For Private & Personel Use Only 21ainelibrary.org Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ do yatti anayA'pi gAthayA caturvizaterapi jinAnAmAzaMsAkaraNapUrva praNidhAnaM kRtamiti ekAdazo'dhikAraH, 'veyAvaccagarANa'ttianenApi sUcita'veyAvaccagarANaM saMtigarANa' ityAdikAyotsargakaraNatadIyastutidAnaparyantena dvAdazo'dhikAraH kathitaH, etAni 'namo|'tthu' ityAdInyadhikArolliGganapadAni jJeyAnIti gAthAdvayatAtparyArthaH // 86 // idAnIM yasminnadhikAre ye jinAdayo vandyante tAn svayameva sUtrakAro darzayati-paDhame chaDe'tyAdi gAthAdvayaM, tatra prathame'dhikAre zakrastavarUpe 'jiyabhayANaM' itiparyante. tathA SaSThe 'pukkharavaradIvaDDe' ityAdirUpe tathA navame'dhikAre 'jo devANavi devo' ityAdirUpe tathA dazame'dhikAre 'ujiMtaselasihare' ityAdirUpe tathaikAdaze'dhikAre 'cattAri aTThadasa' itisvarUpe bhAvajinAn dvitIyagAthAnte 'saremi' itikriyApadakaraNAt smarAmi vandanIya-II tayeti, bhAvajinAzca sakalatrailokyAtizAyinImazokAdi viziSTASTaprAtihAryarUpAmAryajananikaranayananalinAmAM paramotsavAyamAnAmapArasaM||sArapArAvAranimajajanatottAraNatarIkalpAmavikalpakalpadrumacintAratnAdibhyo'pyasamAnamahimAnamunmIlanirmalakevalAlokabalaparikalitalokAlokAmadbhutAM vibhUtimanubhavantastIrthakarAH / tathA 'arihaMtaceiyANaM' ityAdike tRtIye'dhikAre 'savvaloe arahaMtaceiyANaM' ityAdirUpe paJcame ca yathAkramaM sAkSAdvivandiSitadevagRhasthApitapratimArUpAn bhavanapativyantarajyotiSikavaimAnikanandIzvaramandarakulAcalASTApadasammetazailazikharazatruJjayojayantAdisarvalokasthitazAzvatAzAzvatadevagRhasthApitajinendrabimbarUpAMzca jinAn smarAmIti // 87 // tathA 'tamatimirapaDala' ityAdike saptame'dhikAre nikhilakumatatimiranikarApahArakAri jJAnaM smarAmIti, tathA aSTame 'siddhANaM buddhaannN'| | ityAdirUpe dvitIye 'je ya aIyA siddhA' itirUpe caturthe 'logassa ujjoyagare' ityAdirUpe ca yathAsaGghayaM siddhAn dravyajinAn nAmajinAMzca smarAmIti, tathA 'veyAvaccagarANaM karemi kAussaggaM' ityAdirUpe dvAdaze'dhikAre vaiyAvRttyakarasurAn smarAmIti / / 88 // pra.sA. Jain Education For Private & Personel Use Only Virjainelibrary.org Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 19 // nanu jJAtastAvaccArucaityavandanavidhiH, paramevaMvidhavidhivizuddhaM caityavandanamahorAtramadhye sAdhubhiH zrAvakaizca kiyatIrvArA vidhIyata 1 caityavaiti ?, tatrAha |ndanadvAre sAhUNa satta vArA hoi ahorttmjjhyaarNmi| gihiNo puNa ciivaMdaNa tiya paMca ya satta vA vArA | sptvidhaa||89|| paDikkamaNe ceihare bhoyaNasamayaMmi taha ya sNvrnne| paDikkamaNe suryaNa paDibohakAliyaM di caityavasattahA jaiNo // 9 // paDikkamao gihiNovi hu sattavihaM paMcahA u iyarassa / hoi jahaNNeNa ndanaM tathA puNo tIsuvi saMjhAsu iya tivihaM // 91 // navakAreNa jahannA daMDakathuijuyalamajjhimA neyaa| jaghanyAukkosA vihipuvvagasakatthayapaMcanimmAyA // 12 // dibhedaH 'sAhUNa satta vAre'tyAdi, sAdhUnAM sapta vArA ahorAtramadhye bhavati caityavandanaM, gRhiNaH-zrAvakasya punazcaityavandanaM prAkRtatvAlluptaprathamai-17 |kavacanAntametat tisraH paJca sapta vA vArA iti // 89 // tatra sAdhUnAmahorAtramadhye kathaM tatsapta vArA bhavatItyAha-'paDikkamaNe'tyAdi, prAbhAtikapratikramaNaparyante 1 tatazcaityagRhe 2 tadanu bhojanasamaye 3 tathAceti samuccaye bhojanAnantaraM ca saMvaraNe-saMvaraNanimittaM pratyAkhyAnaM hi pUrvameva caityavandane kRte vidhIyate 4, tathA sandhyAyAM pratikramaNaprArambhe 5 tathA vApasamaye 6 tathA nidrAmo|canarUpapratibodhakAlikaM ca 7 saptadhA caityavandanaM bhavati, yaterjAtinirdezAdekavacanaM yatInAmityarthaH // 90 // gRhiNaH kathaM sapta paJca sAtisro vA vArAzcaityavandanamityAha-paDikkamao'tti, dvisandhyaM pratikramato gRhasthasyApi yateriva saptavelaM caityavandanaM bhavati, yaH punaH pratikramaNaM na vidhatte tasya paJcavelaM, jaghanyena tisRSvapi sandhyAsu caityavandanamiti trividham // 91 // nanvetasyAzcaityavandanAyAH kimeka in Education Intematonal For Private Personel Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TAeva prakAraH ? kiM vA jaghanyAdikRtaM prakArAntaramapyasti ?, bADhamastItyAha-navakAreNe'tyAdi, jaghanyamadhyamotkRSTabhedana trividhI tAvaJcaityavandanaM, tatraikena 'namo arihaMtANaM ityAdinA yadivA-'pAyAnemijinaH sa yasya rucibhiH zyAmIkRtAGgasthitAvagre rUpadihakSayA sthitavati prIte surANAM prabho / kAye bhAgavate ca netranikarairvRtradviSo lAJchite, sambhrAntAstridazAGganAH kathamapi jJAtvA stavaM | cakrire // 1 // ityAdirUpeNa stavena jaghanyA caityavandanA, anye punaH praNAmamAtrarUpAM jaghanyAM caityavandanAM vadanti, praNAmastu paJcadhA bhavati, yathA-ekAGgaH ziraso nAme, vyaGgazca karayordvayoH / trayANAM namane vyaGgaH, karayoH zirasastathA // 1 // caturNA karayorjAnvonamane caturaGgakaH / zirasaH karayorjAnvoH, paJcAGgaH paJcamo mtH||2|| iti, madhyamA tu sthApanA'hatastavadaNDakaikastutirUpeNa yugalena bhavati, anye tvevaM vyAkhyAnayanti-daNDakAnAM-zakastavAdInAM paJcakaM tathA stutiyugalamiti-samayabhASayA stuticatuSTayaM tAbhyAM yA vandanA sA madhyamA, sAmprataruDhyA ekavAravandanetyarthaH, utkRSTA tu vidhipUrvakazakastavopalakSitapaJcadaNDakanimitA 'jaya vIyarAya' ityAdipraNidhAnaparyantA caityavandanA bhavatIti, anye punaH zakrastavapaJcakabhaNanenotkRSTacaityavandanA bhavatIti vyAcakSate, evaM ca zakratavapaJcakaM bhavati-utkRSTacaityavandanayA vanditukAmaH sAdhuH zrAvako vA caityagRhAdau gatvA yathocitaM pratilekhitapramArjitasthaNDilabailokyagurau vinivezitanayanamAnasaH saMvegavairAgyabharoz2ambhamANaromAJcakaJcakitagAtraH prAptaprakarSaharSavazavisarpadvASpapUra|pUrNanayananalinaH sudurlabhaM bhagavaJcaraNAravindavandanamiti bahumanyamAnaH susaMvRttAGgopAGgo yogamudrayA jinasammukhaM zakrastavamaskhalitAdiguNopetaM paThati, tadanu aipithikIpratikramaNaM karoti, tataH paJcaviMzatyucchAsamAnaM kAyotsarga kRtvA pArayitvA 'logassujoyagare' ityAdi paripUrNa bhaNitvA jAnunI ca bhUmau nivezya yojitakarakuzezayastathAvidhasukavikRtajinanamaskArabhaNanapUrva zakrastavAdibhiH paJcabhirda Jain Education For Private & Personel Use Only Olainelibrary.org Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 |2 vandana kadvAre mA192 sthA navyAkhyA NDakairjinamabhivandate, caturthastutiparyante punaH zakrastavamabhidhAya dvitIyavelaM tenaiva krameNa vandate, tadanu caturthazakrastavabhaNanAnantaraM stotraM pavitraM bhaNitvA 'jaya vIyarAya' ityAdikaM ca praNidhAnaM kRtvA punaH zakrastavamabhidhatte iti, eSA cotkRSTA caityavandanA airyApathikIpratikramaNapUrvikaiva bhavati, jaghanyamadhyame tu caityavandane airyApathikIpratikramaNamantareNApi bhavata iti // 92 // 'baMdaNaya'ti dvitIyaM dvAramadhanA vyAkhyAyate, tatrAha muhaNaMtayadehI''vassaesu paNavIsa huMti patteyaM / chaTThANA chacca guNA chacceva havaMti guruvaryaNA // 93 // ahigAriNo ya paMca ya iyare pNce| paMca pddiseho| ekko'vaggaha paMcAbhihANe paMceva AhareNA // 94 // AsAyaNa tettIsaM dosau battIsa kAraNAM aha / bANauyasayaM ThANANa baMdaNe hoi nAyavvaM // 95 // __'muhaNaMta' ityAdi gAthAtrayaM, mukhasyAnantakaM-vastraM mukhAnantakaM-mukhavatrikA taJca dehazca-kAyaH AvazyakAni ca vyavanatAdIni teSu pratyekaM paJcaviMzatiH sthAnAni, tathA SaT sthAnAni 'icchA yetyAdIni, tathA SaD guNAH 'viNaovayAre'tyAdikAH, tathA SaDeva bhavanti gurorvacanAni 'chadeNe'tyAdIni, prAkRte liGgamatatramiti sUtre puMsA nirdezaH // 93 // tathA'dhikAriNo yeSAM vandanakaM dIyante 'AyariyauvajjhAe' ityAdayaH paJca, tathA yeSAM na dIyate vandanakaM te'pItare anadhikAriNaH paJcaiva 'pAsattho osanno' ityAdayaH, tathA paJca pratiSedhAH 'vakkhittaparAhutte' ityAdayaH, tathaiko'vagrahaH 'AyappamANametto' ityAdinA bhaNiSyamANasvarUpaH, tathA vandanakasya paJcAbhidhAnAni-'vaMdaNaciikiikamma' ityAdIni paryAyA ityarthaH, tathA paJcaivodAharaNAni 'sIyale khuDae' ityAdIni // 94 // // 20 // JainEducation Intermational For Private sPersonal use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ji tathA''zAtanAsrayastriMzat 'purao pakkhAsanne' ityAdikAH, 'aNADhiyaM ca thaddhaM ca' ityAdayo dvAtriMzadoSAH, 'paDikkamaNe sajjhAe' ityAdInyaSTau kAraNAni, evaM sarveSu mIliteSu dvinavataM zataM 192 sthAnAnAM vandanake bhavati jJAtavyamiti pratidvAragAthAtrayArthaH // 95 // dihipaDilehaNegA nava akkhoDA naveva pakkhoDA / purimillA chacca bhave muhaputtI hoi paNavIsA // 96 // bAisiramuhahiyaye pAema ahRti tinni patteyaM / piTTIi haMti cauro esA puNa deha paNavIsA // 97 // 'diTThI'tyAdi, iha ca mukhAnantakapaJcaviMzatiH kAyapaJcaviMzatizca supratItatvAtsUtrakRtAna vyAkhyAtA, vayaM tu vineyajanAnugrahAya kiJci-I dvitanmahe, tatra mukhAnantakasya-mukhavatrikAyAH paJcaviMzatirevaM-yathA vandanakaM dAtukAmaH kazcidbhavyaH kSamAzramaNadAnapUrva guroranujJA mArgayitvA utkaTikAsanaH san mukhavastrikA prasArya tadarvAgbhAgaM cakSuSA nirIkSeta idamekamAlokanaM, tatastAM parAvartya nirUpya ca trayaH purimAH-14 prasphoTanarUpAH kartavyAH, tadanu tAM parAvartya nirIkSya ca punarapare trayaH purimAH, evamete SaT , tato dakSiNakarAmulyantare vadhUTikadvayaM trayaM || vA kRtvA dvayojacayormadhye prasAritavAmakaratalopari trayastrayaH karapramArjanArUpaprasphoTakAnAM trayeNa trayeNAntaritA AsphoTakAH kartavyAH, atra AsphoTA-akhoDA iti prasiddhA nava, pramArjanArUpAzca prasphoTA:-pakhoDA iti prasiddhA nava, evamete militA mukhAnantakapaJcaviMzatiH // 96 // tathA dehapaJcaviMzatirevaM-yathA dakSiNapANisthitavadhUTakIkRtamukhavatrikayA vAmabAhormadhyadakSiNavAmabhAgAnAM krameNa pramArjanamityekaM trikaM, tato vAmakare tathaiva mukhavatrikAM vidhAya dakSiNabAhorvAmabAhuvatpramArjanamiti dvitIyaM trikaM, tataH samutsArita * For Private & Personel Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre navi0 4 vadhUTikayA karadvayagRhItaprAntayA mukhavastrikayA ziraso madhyadakSiNavAmabhAgAnAM krameNa pramArjanamiti tRtIyaM trikaM, tataH zirovanmukha- 2 vandana vakSasorapi pramArjanamiti caturtha, paJcame trike tadanu dakSiNakarakalitayA mukhapotikayA dakSiNaskandhadezopari kSiptayA pRSThadakSiNabhAgapra-18| kadvAre mu. mArjanaM tato vAmakarasthitayA tayA tathaivaM pRSThavAmabhAgapramArjanaM, tadanu vAmakarasthitayaiva tayA dakSiNakakSAdhastAnnikSiptayA dakSiNapRSThAdha- khavastrikAstanapradezasya pramArjanaM, tato dakSiNakarasthitayA tayA tathaiva vAmapRSThAdhastanapradezapramArjanaM, tadanu dakSiNakarasthitayA vadhUTakIkRtayA mukhapo-IPI dehAvazyatikayA pratyekaM dakSiNavAmapAdayoH krameNa madhyadakSiNavAmapradezapramArjanaM, atra ca paJcabhistrikaiH paJcadaza pRSThapramArjanAcatuSTayaM dakSiNavAma-| kapaJcaviMcaraNapramArjanAtrikadvayaM ceti sarvamIlane dehapramArjanApaJcaviMzatiH, iyaM ca dehapaJcaviMzatiH puruSAnAzritya vijJeyA, strINAM tu gopyAvayava-| zatiH vilokanarakSaNAya hastadvayavadanapAdadvayAnAM pratyekaM tisraH pramArjanA iti paJcadazaiva bhavantIti / / 97 // athA''vazyakapazcaviMzati sUtrakRdeva vivRNoti duorNayaM ahAjAyaM, kikammaM bArasauvayaM / cau~ssiraM tiguttaM ca, dupaMvesaM eganikkhamaNaM // 98 // 'duoNaya'mityAdi, avanamanamavanatamuttamAGgena praNamanamityarthaH dve avanate yatra tad byavanataM, eka yadA prathamameva 'icchAmi khamA-|| samaNo! vandiu~ jAvaNijjAe nisIhiyAe' ityabhidhAya chando'nujJApanAyAvanamati, dvitIyaM punaryadA kRtAvarto niSkrAnta icchAmItyAdisUtramabhidhAya chando'nujJApanAyaivAvanamati, yathAjAtaM yathAjanmetyarthaH, janma ca zramaNatvaM yoniniSkramaNaM cAzritya vijJeyaM, tatra || D // 21 // zirovanmukhavakSasoIyorapi madhyadakSiNavAmabhAgAnAM krameNa pra. adhikaM. 2 dakSiNaskaMdhapradezavat pra. adhikaM. 3 bhAgAnAM pra. adhikaM pra. adhika. Jain Education For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education rajoharaNamukhavastrikAcolapaTTakamAtrayA zramaNo jAto bhAlatalaghaTitakarasampuTastu yonyA nirgataH evambhUta eva ca vandanakaM dadAti | tadavyatirekAdvandanakamapi yathAjAtamabhidhIyate, kRtikarma-vandanakaM dvAdaza AvartAH - sUtrAbhidhAnagarbhA : kAyavyApArA yasmiMstad dvAdazAvarta, iha ca prathamapraviSTasya 'aho 1 kArya 2 kAyasaMphAsaM 3 khamaNijjo bhe kilAmo appakilaMtANaM bahusubheNa bhe divaso vaikato ?, jattA bhe 4 javaNi 5 jjaM ca me 6' iti sUtragarbhA gurucaraNakamalanyastahastaziraH sthApanarUpAH SaT AvartAH bhavanti, niSkramya punaH praviSTasyApyeta eva SaDiti militA dvAdaza 'caussiraM 'ti catvAri zirAMsi - upacArAcchiro'vanamanAni yatra taccatuH ziro vandanakaM, tatra prathamapraviSTasya 'khAmemi khamAsamaNo ! devasiyaM vaikkamaM' iti bhaNataH ziSyasya ekaM ziraH 'ahamavi khAmemi tume' iti vadata AcAryasya dvitIyaM ziraH punarapi niSkramya praviSTasya kSAmaNAkAle evameva zirodvayaM jJeyamiti catuH ziro vandanakaM, anyatra punarevaM | dRzyate - "saMphAsanamaNe egaM khAmaNAnamaNe sIsassa bIyaM, evaM bIyapavesevi donni" iti [ saMsparzanamane ekaM kSAmaNAnamane ziSyasya dvitIyaM, evaM dvitIyapraveze'pi dve ] 'tiguttaM 'tti tisro guptayo yatra tat triguptaM, manasA samyak praNihitaH vAcA'skhalitAnyakSarANyucArayan kAyenA''vartAnavirAdhayan vandanakaM karoti, cazabdo'vadhAraNe, 'dupavesaM'ti dvau pravezau yasmin tad dvipraveza, prathamo gurumanujJApya pravizataH dvitIyaH punarnirgatya pravizata iti, 'eganikkhamaNaM' ti ekaM niSkramaNaM guroravaprahAdAvazyikyA nirgacchato yatra tattathA ityAvazyakapaJcaviMzatiH // 98 // 'chaTTANe'ti dvAramadhunA - IcchA ya aNuNNaveNA abyAbAhaM ca jaitta javaNAM ya / avarAhakhAmaNavi ya chaTThANA huMti vaMda // 99 // lainelibrary.org Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 22 // 'icchA ya aNuNNavaNe'tyAdi, icchA cAnujJApanA avyAbAdhaM ca yAtrA ca yApanA cAparAdhakSAmaNA api ca SaT sthAnAni bhavanti vanda- 2 vandananake iti gAthAsaMskAraH / tatrecchA nAmasthApanadravyakSetrakAlabhAvabhedaiH SaDidhA, tatra nAmasthApane kSuNNe, dravyecchA sacittAdidravyAbhilASo'- kadvAre pa|nupayuktasya vecchAmItyevaM bhaNataH, kSetrecchA magadhAdikSetrAmilASaH, kAlecchA rajanyAdikAlAbhilASaH, yathA-"rayaNImabhisAriAo corA dasthAnadvAraM paradAriyA ya icchaMti / tAlAyarA subhikkhaM bahudhannA kei dubhikkhaM // 1 // " [rajanImabhisArikAH caurAH pAradArikAzcecchanti / tAlAcarAH subhikSaM bahudhAnyAH kecid durbhikSam / / 1 // ] bhAve icchA prazastetarabhedAdvidhA, prazastA jJAnAdyabhilASa: aprazastA kAminyAdyanurAgAmilASaH, atra ca prazastabhAvecchayA'dhikAraH / idAnImanujJApanA, sA'pi nAmAdimiH SaDnedA, tatra nAmasthApane sugame, dravyAnujJApanA | tridhA-laukikI lokottarA kuprAvacanikI ca, tatra laukikI sacittAcittamizrabhedainidhA azvAdyanujJApanA prathamA muktAphalavaiDUryAdyanujJApanA dvitIyA vividhA''bharaNavibhUSitavanitAdyanujJApanA tRtIyA, lokottarA'pi sacittAdibhedainividhA-ziSyAdyanujJA prathamA vastrAdyanujJA * dvitIyA parihitavastrAdiziSyAdyanujJA tRtIyA, evaM kuprAvacanikyapi tredhA'vagantavyA, kSetrAnujJApanA yAvataH kSetrasyAnujJApanaM vidhIyate yasmin kSetre'nujJA vyAkhyAyate kriyate vA, evaM kAlAnujJApanApi, bhAvAnujJApanA AcArAdyanujJApanA, eSA cAtra prAhyA / 'avvAbAha'ti na vidyate vyAbAdhA yatra tavyAbAdhaM vandanaM, sA ca vyAbAdhA dravyato bhAvatazca, dravyataH khaDgAdyabhighAtakRtA, bhAvato mithyAtvAdikRtA, |sA dvirUpA'pi na vidyate yatreti, etacca 'bahusubheNa bhe' ityAdinA kathitaM, 'jatta'tti yAtrA dvividhA-dravyato bhAvatazva, dravyatastApasAdInAM mithyAdRzAM svakriyotsarpaNaM bhAvataH sAdhUnAmiti / 'javaNAya'tti yApanA'pi dvidhA-dravyato bhAvatazca, dravyataH zarkarAdrAkSAdisadauSadhaiH IDHI 22 // kAyasya samAhitatvaM, bhAvatastu indriyanoindriyopazAntatvena zarIrasya samAhitatvaM / kSAmaNA'pi dravyato bhAvatazva, dravyataH kaluSAzayasya. 95%OMOMOMOMOMOM Jain Education i n For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PRESEARNERBAERY ihalokApAyabhIroH bhAvatastu saMvignacittasya saMsArabhIroriti, evaM SaT sthAnAni vandanake bhavaMti // 99 // 'chacca guNa'tti dvAramadhunA, tatra kazcitpRcchati-ko guNo'nena vandanakena dIyamAnena sampadyate yadarthamIdRzaH kezaH kriyate ? tata Aha viNaovayAra mANassa bhaMjaNA pUaNA gurujaNassa / titthayarANa ya oNNA suyadhammorAhaNA kiriyA // 10 // / 'viNao'ityAdi, vinayati-vinAzayati sakalaklezakArakamaSTaprakAramapi karma yaH sa vinayaH sa evopacAraH-ArAdhanAprakAro gurorvinayopacAraH, tathA mAnasya-ahaGkArasya bhajanA-vinAzaH kuto bhavati, jAtyAdimadAdhmAtA hi na manyante devaM na vandante gurUn na zlAghante paraM, vandanake ca dIyamAne evaMvidhAnarthanibandhanamabhimAno nAzito bhavatIti, ata eva gurupUjA'pyevaM bhAvataH kRtA bhavati, tathA sakalakalyANamUlA tIrthakarANAmapyevamAjJA paripAlitA bhavati, yato bhagavadbhivinayamUla eva dharmaH pratyapAdi, tathA zrutadharmArAdhanA ca kRtA bhavati, yato vandanakapUrvameva zrutagrahaNaM kriyate, tathA pAramparyeNa vandanakAdakriyA bhavati, yaso'kriyaH siddha eva bhavati, sa ca pAramparyeNa vandanakalakSaNAdvinayAdeva sampadyate, uktaM ca paramarSibhiH-"tahArUvaM gaM bhaMte ! samaNaM vA mAhaNaM vA vaMdamANassa vA pajuvAsamANassa vaMdanA pajuvAsaNA ya kiMphalA pannattA?, goamA! savaNaphalA, se NaM savaNe kiMphale pannatte?, goamA! nANaphale, se NaM nANe | kiMphale ?, goamA! vinnANaphale, vinANe paJcakkhANaphale, paJcakkhANe saMjamaphale, saMjame aNaNyaphale, aNaNhae tavaphale, tave vodANaphale, vodANe akiriyAphale, akiriyA siddhigaigamaNaphala"tti [tathArUpaM bhadanta ! zramaNaM vA mAhanaM vA vandamAnasya paryupAsInasya vA vandanA |paryupAsanA ca kiMphalA prajJaptA?, gautama ! zravaNaphalA, tat zravaNaM kiMphalaM ?, gautama ! jJAnaphalaM, tat jJAnaM kiMphalaM ?, gautama : Jain Education L o nal No.jainelibrary.org Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 23 // vijJAnaphalaM vijJAnaM pratyAkhyAnaphalaM pratyAkhyAnaM saMyamaphalaM saMyamo'nAzravaphalaH anAzravaH tapaHphalaH tapo vyavadAnaphalaM vyavadAnamakriyAphalaM akriyA siddhigatigamanaphalA ] ityAdi, tatra 'aNaNhae' iti anAzravo navakarmAnAdAnamityarthaH, 'vodANa'tti vyavadAnaMvizuddhiH pUrvakSapaNamityarthaH // 100 // chaccetra havaMti guruvayaNa'tti dvAraM, tatrAha - chaMde 'NujANAMmi tahantiM tubhaMpi vaihae evaM / ahamavi khAmemi tume vayaNAI baMdarahassa // 101 // 'chaMdeNe'tyAdi, iha hi ziSyeNa guroH vandanakaM dAtukAmena 'icchAmi khamAsamaNo ! vaMdiuM jAvaNijjAe nissIhiyAe' ityukte gururyadi vyAkSepabAdhAyuktastadA bhaNati - pratIkSakheti, tacca bAdhAdikAraNaM yadi kathanayogyaM bhavati tadA kathayati anyathA tu neti cUrNikAramataM, vRttikArasya tu mataM trividheneti bhaNati, manasA vacasA kAyena niSiddho'sItyarthaH, tataH ziSyaH saGkSepavandanaM karoti, vyAkSepAdirahitazcedgurustadA vandanakamanujJAtukAmazchandeneti vadati, chandena - abhiprAyeNa mamApyabhipretametadityarthaH, tataH ziSyeNa 'aNujANaha me miugaha' mityukte gururAha - anujAnAmIti anujJAtastvaM, praviza mamAvagrahamityarthaH, tataH ziSyeNa 'nissIhItyAdi divaso vaikkaMto' iti paryante sUtre bhaNite gururAha - tatheti yathA bhavAn bravIti, asmAkaM zubhena divaso vyatikrAnta ityarthaH, tataH ziSyeNa 'jattA bhe' ityukte gururvadati - yuSmAkamapi vartate ? iti mama tAvat saMyamataponiyamAdilakSaNA yAtrA utsarpati, bhavatAmapyutsarpatItyarthaH, tataH punarapi vineyena 'javaNijjaM ca bhe' ityukte gururbhaNati - 'eva' miti indriyanoindriyopazamAdinA prakAreNAbAdhitaM vartate mama zarIramityarthaH, tato bhUyo'pi ziSyeNa 'khAmemi khamAsamaNo! devasiyaM vaikkama' mityukte gururvakti-ahamapi kSamayAmi svAmiti, daivasikaM vyatikramaM 2 vandana kadvAre 6 guNaH 6 guruvacanadvAra* dayaM // 23 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ xt- 4%AAAAAAAA%%ARNE pramAdodbhavamahamapi tvAM kSamayAmItyarthaH, evaM vacanAni-AlApakAH SaT vandanArhasya-vandanakayogyasya bhavantIti // 101 // atha 'ahigAriNo ya paMca utti dvAra, tatrAha Ayariya uvajjhAe pavati dherai taheva raaynniai| eesiM kiikammaM kAyavvaM nijjarahAe // 102 // ___ 'AyariyetyAdi, adhikAriNo-vandanakasya yogyAH paJca-AcArya upAdhyAyaH pravartakaH sthavirastathaiva ratnAdhikaH, eteSAM paJcAnAM kRtikarma-vandanakaM kartavyaM nirjarArtha, tatrA''caryate-sevyate kalyANakAmairityAcArya:-sUtrArthobhayavettA prazastasamastalakSaNalakSitakSetro gAmbhIryasthai-15| yadhairyAdiguNagaNamaNibhUSitazca, upa-samIpe samAgatyAdhIyate-paThyate yasmAdasAvupAdhyAyaH, tathA caitatsvarUpam - "sammattanANasaMjamajutto suttatthatadubhayavihinn / AyariyaThANajogo suttaM vAeuvajjhAo // 1 // " iti / [samyaktvajJAnasaMyamayuktaH sUtrArthatadubhayavidhijJaH / AcAryasthAnayogyaH sUtraM vAcayatyupAdhyAyaH // 1 // ] yathocitaM prazastayogeSu sAdhUna pravartayatIti pravartakaH, yaduktam-'tavasaMjamajogesuM jo jogo tattha taM pavattei / asahaM ca niyattei gaNatattillo pavattIo // 1 // " [tapaHsaMyamayogeSu yo yogyastatra taM prvrtyti|asmrth ca nivarttayati gaNataptiparaH pravartakaH // 1 // ] tathA sIdataH sAdhUna jJAnAdiSu aihikAmuSmikApAyadarzanata: sthirIkarotIti sthaviraH, uktaM ca|"thirakaraNA puNa thero pavattivAvAriesu atthesuN| jo jattha sIyai jaI saMtabalo taM thiraM kuNai // 1||"[sthirkrnnaat punaH sthaviraH pravartakavyApAriteSvartheSu / yo yantra sIdati yatiH vidyamAnabalastaM sthiraM karoti // 1 // ] ratnAdhika:-paryAyajyeSThaH, eteSAM kRtikarma vidheyaM // 102 // atha 'iyare paMceva'tti dvAraM, tatrA''ha pAsattho 1 osanno 2 hoi kusIlo 3 taheva saMsatto 4 / ahachaMdovi a ee avaMdaNijjA JainEducation For Private 3 Personal Use Only jainelibrary.org Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 2 vandanakadvAre 5 adhikAriNaH 5anadhikAriNA dvAradvayaM // 24 // jiNamayaMmi // 103 // so pAsattho duviho sabve dese ya hoi nAyavyo / savvaMmi nANadaMsaNacaraNANaM jo u pAsaMmi // 104 // desami ya pAsattho sejAyara'bhihaDarAyapiNDaM ca / nIyaM ca aggapiNDaM bhuMjai nikAraNe ceva // 105 // osannovi ya duviho sabve dese ya tattha savvami / avabaddhapIDhaphalago ThaviyagabhoI ya nAyavvo // 106 // AvassayasajjhAe pddilehnnbhikkhjhaannbhtthe| AgamaNe niggamaNe ThANe ya nisIyaNatuyaTTe ||107||aavssyaajhyaaiN na karei ahavA vihINamahiyAI / guruvayaNavalA ya tahA bhaNio desAvasannotti // 108 // tiviho hoi kusIlo nANe taha daMsaNe caritte ya / eso avaMdaNijo pannatto vIyarAgehiM // 109 // nANe nANAyAraM jo u virAheha kAlamAIyaM / dasaNa daMsaNayAraM caraNakusIlo imo hoi // 110 // kouya bhaI kamme pasiNApasiNe nimittamAjIvI / kakkaruyAi lakkhaNa uvajIvai vijamaMtAI // 111 // sohaggAinimittaM paresi NhavaNAi kouyaM bhaNiyaM / jariyAibhUidANaM bhUIkamma viNiddiDheM // 112 // suviNagavijAkahiyaM AIkhaNaghaMTiyAikahaNaM vaa| jaM sAsai annarsi pasiNApasiNaM havai eyaM // 113 // tIyAibhAvakahaNaM hoi nimittaM imaM tu AjIvaM / jAikulasippakamme tavagaNa suttAi sattavihaM // 114 // kakakuruyA ya mAyA niyaDIe DaMbhaNaMti jaM bhaNiyaM / thIlakkhaNAi lakkhaNa vijAmaMtAiyA payaDA // 115 // saMsatto u iyANiM so puNa // 24 // Jain Education a l For Private Personel Use Only M ainelibrary.org Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gobhattalaMdae ceva / ucchiTThamaNucchiTuMjaM kiMcicchubbhae savvaM // 116 // emeva ya mUluttaradosA ya guNA ya jattiyA keI / te taMmI(ya) sannihiyA saMsatto bhaNNae tamhA // 117 // so duvigappo bhaNio jiNehi jiyraagdosmohehiN| ego u saMkiliTTho asaMkiliTTho tahA anno // 118 // paMcAsavappasatto jo khalu tihiM gAravehiM paDibaddho / itthigihisaMkiliTTho saMsatto saMkiliTTho u // 119 // pAsatthAIesuM saMviggesuM ca jattha milaI u| tahi tArisao hoI piyadhammo ahava iyaro u // 120 // ussuttamAyaraMto ussuttaM ceva pannavemANo / eso u ahAchaMdo icchAchaMdotti egaTThA // 121 // usmuttamaNuvai8 sacchaMdavigappiyaM aNaNuvAI / paratattipavattI tiMtiNo ya iNamo ahAcchaMdo // 122 // sacchaMdamaivigappiya kiMcI suhasAyavigaipaDi baddho / tihiM gAravehiM majai taM jANAhI ahAchaMdaM // 123 // __'pAsattho'ityAdi pArzvasthaH avasanno bhavati kuzIlastathaiva saMsaktaH yathAchando'pi ca ete avandanIyA jinamate, tatra pArzve-15 | taTe jJAnAdInAM yastiSThati sa pArzvasthaH, athavA mithyAtvAdayo bandhahetavaH pAzA iva pAzAsteSu tiSThatIti pAzasthaH, sa ca dvibhedaHsarvato dezatazca, tatra sarvato yaH kevalaveSadhArI samyagjJAnadarzanacAritrebhyaH pRthak tiSThati, dezataH punaH pArzvasthaH sa yaH kAraNaM tathAvidhamantareNa zayyAtarAbhyAhRtaM nRpatipiNDaM naityikamApiNDaM vA bhute tathA mamaivaitAni kulAnyAbhAvyAni nAnyasyeti yaH kulanizrayA viharati tathA gurvAdInAM yogyAni sthApanAkulAni yaH kAraNamantareNaiva pravizati // 103 // tadevAha-'so pAse'tyAdi-vyAkhyAto'thaH ma.sA.5 Jain Education anal For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava. sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 25 // navaraM pratidinaM tavaitAvanmAnaM dAsyAmi madgRhe nityamAgantavyamiti nimazritasya nityaM gRhRto niyapiNDaH, tatkSaNottINaudanAdisthAlyA 2vandanaavyApAritAyA yA zikhA-uparitanabhAgalakSaNA so'apiNDaH // 104-105 // avasannamAha-'osanno'ityAdi, sAmAcArIviSa- | kadvAre ye'vasIdati-pramAdyati yaH so'vasannaH, so'pi dvividhaH-sarvato dezatazca, tatrAvabaddhapIThaphalakaH sthApanAbhojI ca sarvAvasanno jJAtavyaH raa5paastthaa|| 106 // tatraikakASThaniSpannasaMstArakAlAbhe bahubhirapi vaMzAdikASThakhaNDairdavarakAdibandhAna dattvA varSAsu saMstArakaH kriyate, sa ca pakSasa-11 disvarUpaM ndhyAdiSu bandhAnapanIya pratyupekSaNIya iti jinAjJA, yastvevaM na pratyupekSate so'vabaddhapIThaphalako'bhidhIyate, athavA punaH punaH zayanAdinimittaM nityamAstIrNasaMstAraka eva ekAntAnAstIrNasaMstAraka eva vA ya Aste sa evamabhidhIyate, sthApanAdoSaduSTaprAbhRtikAbhojI ca-paDU sthApitakabhojI / dezAvasannamAha-'Ave'tyAdi, Avazyaka-pratikramaNAdi, svAdhyAyaH-vAcanAdiH AvazyakaM ca khAdhyAyazceti / samAhArastasmina , mukhavastrikAdeH pratyupekSaNAyAM bhikSAyAM-gocaracaryAyAM dhyAne-dharmadhyAnAdilakSaNe bhaktArthe-bhojane bhojanamaNDalyAmitiyAvat Agamane-bahirbhAgAdupAzrayapravezalakSaNe nirgamane-prayojanApekSayA upAzrayAvahirgamanasvarUpe sthAne-kAyotsargAcUrddhAvasthAne nipIdane-upavezane tvagvartane-zayane iti sarvatra saptamInirdezo draSTavyaH // 107 // tatazcaiteSvAvazyakAdiSu viSaye dezAvasano bhavatIti |zeSaH, kadetyAha-'Ave'tyAdi, yadaitAnyAvazyakasvAdhyAyAdIni sthAnAni sarvathA na karotyathavA hInAdhikAni karoti pratiSiddhakAlakaraNAdidoSaduSTAni vA karoti tadA dezAvasanno bhavatItyarthaH, idamatra tAtparya-yaH pratikramaNAdyAvazyakaM na karoti hInAdhikyAdidoSaduSTaM vA karoti svAdhyAyaM na karoti pratiSiddhakAlakaraNAdidoSaduSTaM vA karoti pratyupekSaNamapi na karoti doSaduSTaM vA karoti Alasyavazya: sukhalipsurbhikSAyAM na paryaTati anupayukto vA paryaTati aneSaNIyaM vA gRhNAti, dhyAnaM zubhaM yathA-"ki me kaDaM kiM ca me kiccasesaM, kiM Jain Education a l For Private & Personel Use Only Adjainelibrary.org Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakaNijaM na samAyarAmi" // [ kiM mayA kRtaM kiM ca me kRtyaM zeSaM kiM zakyaM na samAcarAmi ] ityAdilakSaNaM pUrvApararAtrakAle na || dhyAyati azubhaM vA dhyAyati bhaktArthe maNDalyAM na bhute kadAcidvA bhuGkte kAkazRgAlAdibhakSitaM vA karoti maNDalIsambandhisaMyojanAdidoSada duSTaM vA bhuGkte, anye tvAhuH-'anbhattadR'tti abhaktArthagrahaNaM sakalapratyAkhyAnopalakSaNaM, tato'yamarthaH-pratyAkhyAnaM na karoti guruNA || vA bhaNito gurusammukhaM kiMcidaniSTamuktvA karoti Agamane naiSedhikyAdisAmAcArI na karoti nirgamane'pyAvazyakAdisAmAcArI na | karoti kAyotsarga gamanAgamanAdiSu na karoti doSaduSTaM vA karoti niSadanazayanayoH sandaMzakabhUpramArjanAdisAmAcArI na karoti, | 'guruvayaNa'tti sAmAcArIvitathAcaraNAdikaraNeSvAvazyakavelAdau samyagAlocaya prAyazcittaM pratipadyasvetyAdi guruNA bhaNitaH san tadvacanaM prativalati-sammukhIbhUyAniSTaM kiJcijalpati na tu guruvacastathaivAnutiSThati bhaNitaH sa eSa dezAvasannaH, upalakSaNaM cedaM, tataH skhaliteSu | mithyAduSkRtaM na datte gurave vaiyAvRtyaM na karoti saMvaraNAdiSu vandanakaM na datte AdAnanikSepaNAdiSu pratyupekSaNApramArjane na karoti ityAdyanyadapi sAmAcArIvitathAcaraNaM dezapArzvasthatAdikAraNamiti // 108 // atha kuzIlamAha-tiviho hoI'tyAdi, kutsitaM zIlamasyeti || kuzIlaH, sa trividho bhavati-jJAnaviSaye darzanaviSaye cAritraviSaye ca, eSo'vandanIyo-vandanAnahaH prajJapto vItarAgaiH-arhadbhiH // 109 // | tatra jJAnakuzIladarzanakuzIlau lakSaNataH prAha-'nANe' ityAdi, jJAnAcAra-kAle viNae' ityAdikamaSTaprakAra yo virAdhayati-na | samyaganutiSThati sa jJAne-jJAnaviSaye kuzIlo bhavati, darzanAcAraM nissaMkiya nikaMkhiya' ityAdikamaSTaprakAra yo virAdhayati sa darzanedarzanaviSaye kuzIlaH, caraNakuzIlaH punarayaM-vakSyamANalakSaNo bhavati // 110 // tamevAha-kouya bhUI'tyAdi dAragAhA, kautukabhUtikamaNI praznApraznI nimittaM AjIvikA kalkakurukA caH samuccaye lakSaNaM vidyAmazrAdikaM ca ya upajIvati sa caraNakuzIlaH // 111 // etAni an Education For Private Personal Use Only M inelibrary.org Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 26 // |padAni svayameva vyAcaSTe-'sohaggAinimittaM' ityAdi, saubhAgyaM-janamAnyatA'patyAdinimittaM pareSAM-yoSidAdInAM trikacatuSkacatva 2 vandanarAdiSu vividhauSadhImizritajalasnAnamUlikAbandhanAdi yat kriyate tatkautukaM bhaNitaM, yadvA kautukaM nAma Azcaryam , yathA mAyAkArako mukhe kadvAre golakAn prakSipya karNena nAzikayA vA niSkAzayati tathA mukhAdagniM niHsArayatItyAdi tatkurvannasau caraNakuzIlo bhavatIti draSTavyaM, 5pAsatthAevamuttaratrA'pi, jvaritAdInAmabhimatritarakSApradAnaM zayyAdInAM caturdizaM bhUtikarma vinirdiSTam // 112 // 'suviNage'tyAdi, kenApi disvarUpaM svAbhimataM vastu pRSTamapRSTaM vA svapne vidyayA japitayA kathitaM 'AIkhaNa'tti karNapizAcikayA ghaNTikAdibhirvA mazrAbhiSiktAmiH kathita yatkathyate anyeSAM praznApraznaM bhavatyetat // 113 // 'tIyAI'tyAdi, atItavartamAnabhaviSyatkAlatrayavartilAbhAlAbhAdibhAvakathanaM bhavati nimittaM, idaM tu vakSyamANamAjIvyata ityAjIvaM jAtyAdisaptavidhaM, yathA kaJcana bhillamAlAdijAtIyamIzvaraM dRSTvA prAha-ahamapi * bhillamAlAdijAtIyaH, sa caikajAtisambandhAttasya bhikSAdAnAdikA pratipattiM karoti iti jAtyupajIvI, evaM vayaM bhavantazcaikakula-12 zilpakarmatapogaNavartina ityAdivacanaviracanayA kulAdyAjIvI, AhArAdigRddhyaiva tapaHsUtrAbhyAsaprakaTanaM kurvANazca tapaHsUtrAjIvI, tatra kulaM-ugrAdikaM pitRsamutthaM vA zilpa-vijJAnamAcAryazikSAkRtaM karma-svayaMzikSitaM "sAcAryakaM zilpam anAcAryakaM karma"ti vacanAt , tapo'nazanAdikaM, gaNo mallagaNAdiH, 'guNa' iti ca pATho'zuddha iva lakSyate nizIthAdibhirvyabhicArAt, sUtra-kAlikAdi, AdizabdaH khagatAnekabhedasaMsUcakaH // 114 // kalkakurukA punaH kA'bhidhIyata ityAha-'kakkakuruke'ti mAyA, atraiva tAtparyamAha-nikRtyAzAThyena pareSAM dambhanaM-vacana miti yaduktaM bhavati, anye tu kalkakurukAzabdArthamitthamAcakSate-yathA kalko nAma prasUtyAdiSu rogeSu // 26 // kSArapAtanaM bhathavA''tmanaH zarIrasya dezataH sarvato vA lodhrAdibhirudvartanaM, tathA kurukA dezataH sarvato vA zarIrasya prakSAlanamiti Jain Education T onal For Private Personel Use Only XMainelibrary.org Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIlakSaNAdIni AdizabdAt puruSalakSaNAdiparigrahasteSAM kathanaM, yathA-"asthiSvarthAH sukhaM mAMse, tvaci bhogAH striyo'kSiSu / gatau || yAnaM svare cAjJA, sarva sattve pratiSThitam // 1 // " ityAdisAmudrikalakSaNakathanaM, vidyAmantrAdayaH prakaTAH, tatra devyadhiSThAyikA vidyAH devAdhiSThAyakastu mantraH sasAdhanA vA vidyA niHsAdhanastu matra iti, AdizabdAnmUlakarmacUrNAdiparigrahaH, tatra mUlakarma puruSadveSiNyAH satyA apuruSadveSiNIkaraNaM apuruSadveSiNyAH satyAH puruSadveSiNIkaraNaM garbhotpAdanaM garbhapAtanamityAdi, cUrNayogAdayastu prakaTAH, upalakSaNamAtraM caitat , ataH zeSamapi zarIravibhUSAdikaM caraNamAlinyajanakaM kurvANazcaraNakuzIla ityarthaH // 115 // idAnI saMsaktamAha-saMsatto u' ityAdi, guNairdoSaizca saMsajyate-mizrIbhavatIti saMsaktaH, tuzabdo'pyarthaH, tato yathA pArzvasthAvasannakuzIlA vandanakArhA na bhavanti tathA saMsakto'pItyarthaH, sa punaritthaM jJAtavyo yathA gavAdInAM khAdanakalindake ucchiSTamanucchiSTaM vA bhaktakhalakarpAsAdikaM kSiptaM sat sarva prApyate // 116 // 'emeve'tyAdi, evameva-kalindakakSiptabhaktakhalAdivat prANAtipAtanivRttyAdikharUpamUlaguNAH piNDavizuddhyAdikA svarUpottaraguNAzca bahavo doSAzca tadvyatiriktAste sarve'pi tasmin sannihitAH prApyante saMsakto bhaNyate tasmAt // 117 // 'so duvi-|| gappo'ityAdi, saMsakto dvivikalpo bhaNito jinairjitarAgadoSamohaiH ekazca saMkliSTo'saMkliSTastathA anyaH // 118 // tatra saMkliSTamAha'paMcAsavetyAdi, paJcAzravAH-prANAtipAtAdayasteSu pravRtto yaH khalu triSu gauraveSu-RddhigauravAdiSu pratibaddhaH 'itthIgihisaMkiliTTho'tti sIsaMkliSTo gRhisaMkliSTazca, tatra strIpratiSevI strIsaMkliSTaH gRhisambandhinAM dvipadacatuSpadadhanadhAnyAdInAM tu taptikaraNapravRtto gRhisaMkliSTaH, sa saMsaktaH saMkliSTaH // 119 // asaMkliSTamAha-'pAsatthAI' ityAdi, pArzvasthAdiSu militastadrUpatAM bhajate, saMvineSu militaH savi Jain Educator DEional For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 27 // Jain Education mamivAtmAnaM darzayati, tatra tatra tAdRzo bhavatItyarthaH, sa ca priyadharmo'thavA itarastu - apriyadharmo bhavatIti // 120 // idAnIM yathAchandamAha - 'ussutta' mityAdi, sUtrAdUrddhamuttIrNaM paribhraSTamityarthaH utsUtraM tadAcaran - svayaM sevamAnaH utsUtrameva ca yaH parebhyaH prajJApayan vartate eSa yathAchandaH, etasyaiva paryAyamAha - " icchA chaMda" iti ekArtha nAmeti // 121 // atra ca kimidamutsUtramiti pariprabhe satyAha- 'urasutta' mityAdi, utsUtraM yajinAdibhiranupadiSTaM svacchandena - svAbhiprAyeNa vikalpitaM - utprekSitaM ata eva siddhAntAnanupAtisvakIyabuddhiracitatvena jainAgamAnuyAyi na bhavatItyarthaH, yathAchandasyaiva guNAntaramAha -- parataptiSu - gRhasthaprayojaneSu karaNakAraNAnumatibhiH pravRttaH parataptipravRttaH, tathA tiMtiNo nAma yaH svalpe'pi kenacitsAdhunA'parAddhe punaH punaranavarataM jhapannAste eSa yathAcchandaH // 122 // tathA - ' sacchaMde 'tyAdi, svacchandA - AgamanirapekSA yA'sau matistayA vikalpya kiJcidAlambanamadhyayanAdikaM tataH sukhamAsvAdayatIti | sukhAtvAdaH sa cAsau vikRtipratibaddhazca sa tathA apuSTAlambanaM kiMcidvikalpya yaH sukhalipsurvikRtipratibaddho bhavatItyarthaH, tathA tribhi gauravai:- RddhirasasAtalakSaNairyo mAdyati taM jAnIhi yathAchandamiti // 123 // atra ca pArzvasthaM sarvathaivAcAritriNaM kecinmanyante tacca na yuktiyuktaM pratibhAsate sahRdayAnAM yato yadyekAntenaiva pArzvastho'cAritrI bhavet tarhi sarvato dezatazca iti vikalpadvayakalpanamasaGgataM bhavet, cAritrAbhAvasyobhayatrApi tulyatvAt tasmAdeva bhedadvayakalpanAd jJAyate sAticAracAritrasattApi pArzvasthasya, na cedaM svamanISikayocyate, yato nizItha cUrNAvapyevaM dRzyate-- "pAsattho acchai suttaporisiM atthaporisiM ca no karei, daMsaNAiyAresu baTTai cAritte na vaTTai, aiyAre vA na vajjei, evaM sattho acchai pAsa tho"tti [ pArzvasthastiSThati sUtrapaurupIM arthapauruSIM ca na karoti, tional 2 vandana kadvAre 5 pAsatthA disvarUpaM 1| 210 11 w.jainelibrary.org Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanAticAreSu varttate cAritre na vartate aticArAn vA na varjayati evaM svastha stiSThati pArzvasthaH ] anena pranthena sarvathA'sya pArzvasthasya na | |cAritrAbhAvo'vasIyate, kiMtu zabalitacAritrayuktatA'pIti / "paMceva paDisehetti" dvAramadhunA, tatrAha vakkhittaparAhutte pamaitte mA kayAi vNdvijaa| AhAraM va karite nIhoraM vA jai karei // 124 // pasaMte AsaNatthe ya, uvasaMte uvhie| aNunnavittu mehAvI, kiikammaM pauMjae // 125 // AyappamANamitto caudisiM hoha uggaho guruNo) aNaNunnAyassa sayA na kappae tattha pavi seuM // 126 // 'vakkhitte'tyAdi, vyAkSiptaM anekabhavikalokasaGkalAyA sabhAyAM dezanAkaraNAdinA vyayaM 1, parAhUtamiti-kenApi kAraNena parAakhaM l2, pramattaM krodhanindrAdipramAdena mA kadAcidvandeta 3, AhAraM vA kurvANaM 4 nIhAraM uccAraM vA yadi karoti 5 tadA na vandeteti sambandhaH 6 // 124 // iha ca dharmAntarAyAnavadhAraNaprakopAhArAntarAyalajjAvazapurISAnirgamanAdayo doSA yathAsaGkhyena jJAtavyAH, etadvipakSastvatrAnu kto'pi vijJeyaH, yathA-'pasaMte'tyAdi, tatra prazAnto-vyAkSepavirahitaH Asanastho-niSadyAsthitaH upazAntaH-krodhAdipramAdarahitaH upasthitaH -chandenetyAdivacanamuccArayan, zeSaM sugamam // 125 / / atha 'ekkovagaha'tti dvAraM tatrAha-'AyappamANe'tyAdi, AtmapramANamAtraH-sArdhahastatrayapramANazcaturdizaM bhavatyavagraho guroH, ananujJAtasya guruNA na kalpate tanmadhye praveSTuM, tatrAvagrahaNamavagrahaH, sa ca nAmasthApanAdravyakSe-1 trakAlabhAvabhedaiH SaDDidhaH, nAmasthApane sugame, dravyasya muktAphalAderavagrahaNaM dravyAvagrahaH, yo yatkSetramavagRhNAti sa kSetrAvagrahaH sa ca samantataH sakrozaM yojanamekasmin kSetre'vagRhIte satIti, kAlAvagraho yo yaM kAlamavagRhNAti, yathA Rtubaddhe mAsamekaM varSAsu caturo CALESOSSESSMSACANCY Jain Education For Private & Personel Use Only ainelibrary.org Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- mAsAniti, bhAvAvagraho dvedhA-prazasto'prazastazca, prazasto jJAnAdInAmavagrahaH, aprazastazca krodhAdInAM, athavA'vaprahaH paMcadhA-deviMda- 2 vandana roddhAre nArAjagahavaI' [ devendrarAjagRhapati ] ityAdigAthayA vakSyamANasvarUpaH // 126 // atra ca kSetrAvagraheNa prazastabhAvAvapraheNa caadhikaarH| kadvAre tattvajJA- atha 'paMcAbhihANa'tti dvAramAha 45pratiSedhaH navi0 vaMdaNaciIkihakammaM pUyAkammaM ca viNayakaimma ca / vaMdaNayassa imAI havaMti nAmAI paMceva // 127 // avagrahA sIyale 1 khuDDae 2 kaNhe 3, sevae 4 pAlae 5 tahA / paMcee diTuMtA, kiikamme huMti abhidhAnAyavvA // 128 // nanirUpaNaM iha karmazabdaH kriyAvacanaH pratyekaM yojyate, 'vaMdaNe'tyAdi, tatra 'vadi abhivAdanastutyoH' ityasya vandyate-stUyate'nena prazastamanovAkAyadhyApAranikaraNa gururiti vandanaM tadeva karma vandanakarma, tad dvidhA-dravyato bhAvatazca, dravyato mithyAdRSTeranupayuktasamyagdRSTezca, bhAvata upayuktasamyagdRSTeH, tathA ciJ cayane ityasya cayanaM-kuzalakarmaNa upacayakaraNaM citiH saiva karma citikarma, kAraNe kAryopacArAt kuzalakarmopacayakaraNaM rajoharaNAdyupadhisaMhatiH, tadapi dvedhA-dravyato bhAvatazca, dravyatastApasAdi liGgapraNakarma anupayuktasamyagdRSTirajoharaNAdyupadhikriyA ca, bhAvatastu upayuktasamyagdRSTirajoharaNAdikarma, tathA karaNaM kRtiH-avanAmAdikriyA saiva karma kRtikarma, tacca dvedhA-dravyato bhAvatazca, dravyato nihnavAdInAmavanAmAdikaraNamanupayuktasamyagdRSTInAM vA, bhAvata upayuktasamyagdRSTInAM, tathA pUjanaM pUjA-prazastamanovAkkAyaceSTA saiva karma pUjAkarma, tadapi dvedhA-dravyato bhAvatazca, dravyato nihavAdInAmanupayuktasamyagdRzAM vA bhAvata upayuktasamyagdRSTInAM, tathA // 28 // | vinayanaM vinayaH, vinIyate vinAzyate vASTaprakAra karmAneneti vinayaH sa eva karma vinayakarma, tadapi dvedhA-dravyato bhAvatazca, dravyato OMOMOMOMOMOM Jan Education For Private Personal use only ainelibrary.org Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * HANI nihnavAdInAmanupayuktasamyagdRSTInAM vA, bhAvata upayuktasamyagdRSTInAmiti / vandanakasya imAni bhavanti paJcaiva nAmAnIti // 127 // 'paMceva AharaNa'tti dvAraM-'sIyale' yAdi / zItalako nRpatiH parityaktarAjyasamRddhirgRhItasarvajJadIkSo'kSuNNena tadIyaguNagaNena pramoda-1 *mAnamAnasainijagurubhirvizrANitazramaNAnandadAyisUripado dravyabhAvabhedabhinne vandanake udAharaNaM, tathA dravyabhAvasvarUpe citikarmaNi sthavire-II nijagurubhirgurupadasthApitakSullaka udAharaNaM, tathA tathAbhUta eva kRtikarmaNi praNamadanekamahApracaNDamaNDalezvaramaNDalImaulimaNDanamukuTakoTiniviSTaviziSTamANikyamAlAtalasamucchaladanavaratasphuradaruNakiraNapujapicaritacaraNakamalaH zAlApativIrakakalitaH kRSNo dRSTAntaH, tathA pUjAkarmaNi dravyabhAvabhedabhinne sevakaddhayamudAharaNaM, tathA vinayakarmaNi dvividha eva pAlakazAmbAvudAharaNaM, paJcaite dRSTAntAH kRtikarmaNi| sAmAnyato vandanake bhavanti jnyaatnnyaaH|| 128 // udAharaNAni caitAni saGkepataH kadhyante, tatra bhAvataH zItalakodAharaNaM yathA__avanIvanitAbhAlatilake zrIpure pure / pratApAkrAntadikcakraH, kSamApAla: zItalo'jani // 1 // srvjnyshaasnkssiirniirdhau| | sadgatistutaH / zuddhapakSadvayo rAhaMsaH krIDati yaH sadA // 2 // tasyAbhUginI bhAgyasaubhAgyaikaniketanam / saddharmakarmanirmANapara zRGgAramaJjarI // 3 // sA ca vikramasiMhasya, rAjJI jAtA jagatpateH / sallakSaNaM kramAtputracatuSTayamajIjanat // 4 // zItalazca , mahI-| pAlazvAruvairAgyarajitaH / zrIdharmaghoSasUrINAmantike vratamagrahIt // 5 // taM ca vijJAtasiddhAntatattvaM gItArthazekharam / guruvastadguNaistuSTAH, svapade'tha nyavIvizana // 6 // anyedhunijaputrANAM, kalAkauzalazAlinAm / zRGgAramaJjarI rAjJI, rahasyevamavocata // 7 // | vatsA ! yauSmAka evaikaH, zlAghyo jagati mAtulaH / yena sAmrAjyamutsRjya, jagRhe vratamuttamam // 8 // yazca niHzeSazAstrAndhipAradRzvA | munIzvaraH / nissaGga viharannityaM, prabodhayati dehinaH // 9 // pacelimaM yathA'Ahi, saMsArasyAmunA phalam / tathA vatsAstadAdAtuM, bhava Jain Education For Private & Personel Use Only Owainelibrary.org | Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 vandana kadvAre pravAsAroddhAre tattvajJAnavi0 udAharaNa dvAre bhAva zItalako dRSTAMtaH tAmapi yujyate // 10 // yahI kATizo viSayAH prAptAH, saMpadazca sahasrazaH / rAjyaM ca zatazo jIvaina ca dharmaH kadAcana // 11 // itthaM mAturvacaH zrutvA, saMvinA anakaM nijam / te'nujJApyAItI dIkSA, jagRhuH sthavirAntike // 12 // sajAtAte ca gItArthA, vandituM nijamAtulam / avantyAM ca gatAH sAyaM, tadbAhyAyAmavasthitAH // 13 // atha gantA purImadhye, zrAvakaH ko'pi tadgirA / zrIzItalamunIndrAya, tatsvarUpaM nyavedayat // 14 // itazca-zubhenAdhyavasAyena, tena tena mahAtmanAm / teSAM nizi samutpannaM, caturNAmapi kevalam // 15 // tatazca kRtakRtyatvAdyAvattatraiva te sthitAH / prabhAte nAgamaMstAvadutkaH zrIzItalo'jani // 16 // yAmAdUrdhva svayaM teSAmantike'sau gate ttH| anAdaraparAMstAMzca, vIkSya saMsthApya daNDakam // 17 // airyApathIM pratikramya, samAlocyaivamabhyadhAt / kuto'haM bhavato vande, te'pyUcurale | yato matam ? // 18 // aho duSTA amI zaikSA, nirlajjA ityavetya sH| krodhAdhmAto dadau teSAM, caturNAmapi vandanam // 19 // kaSAya-15 kaNDakArUDhaM, tamUcuste tvayA purA / dravyato vandanaM dattamidAnI dehi bhAvataH // 20 // kimetadapi jAnanti, bhavanta iti so'navIt / te'pi taM pratyavocanta, jAnImo nitarAmidam // 21 // AcAryaH kathamityAha, te'pyAhunitaH sa ca / bravIti kIdRzAt te ca, bruvantyapratipAtitaH // 22 // pApenAzAtitA ete, mayA kevalino hahA / itthaM nindannivRtto'sau, kaNDakasthAnatastataH // 23 // kramAhAteSu caturthAya, dadatastasya bandanam / kevalajJAnamutpannamapUrvakaraNAdinA // 24 // dravyato vandanaM pUrva, kssaayopetcetsH| jajJe pazcAca tat tasya, zAntasvAntasya bhAvataH // 25 // idAnIM citikarmaNi tAdRzameva kSullakodAharaNamucyate___ tathAhi-cche garIyasi kApi, gunnsundrsuuribhiH| divaM yiyAsubhirvRddhaiH, zubhalakSaNalakSitaH // 1 // svapade kSullakaH ko'pi, sthApitaH saGghasammataH / tasya ca vatinaH sarve, kurvantyAjJAmaharnizam // 2 // (yugmam) gItArthasthavirAbhyarNe, nAnApanthAn ptthtysau| // 29 // Jain Educat onal For Private & Personel Use Only X jainelibrary.org JIO Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyadA mohanIyena, mohito munimaNDale // 3 // bhikSAkRte gate sAdhumekamAdAya satvaram / zarIracintAvyAjena, vrataM moktumanA bahiH // 4 // gatastirohite vRkSaiH, sAdhAvuddhAvitastataH / ekasmin vanakhaNDe ca, phalapuSpAkuladrume // 5 // vizrAnto'sau zamIvRkSaM, nIrasaM da baddhapIThakam / pathikaiH pUjyamAnaM ca, grilokyeti vyacintayat // 6 // caturbhiH kalApakaM / aryate yadasau lokairbakulAdiSu satsvapi / cirantanaiH kRtasyAsya, tatpIThasya vijA bhitam // 7 // tannIrasaH zamIvRkSo, yAdRzastAdRzo'smyaham / gItArtheSu kulIneSu, satsvapyanyeSu sAdhuSu // 8 // yanniHzeSajanebhyoga labhe pUjAmanekadhA / sarva gurvAsanAdInAM, tanmAhAtmyaM vijRmbhate // 9 // tatastAruNyamattena, mayedaM dhig vidhisitam / vicintyeti nivRtto'sau, nijAM vasatimAgataH // 10 // bahirgatAnAmasmAkamAkasmikamajAyata / zUlaM velA tato lagnA, sAdhvAdInityuvAca sH||6|| prazamAmRtamanno'sau, gItArthebhyo rahasyadaH / samyak sakalamAlocya, prAyazcitvaM prapannavAn // 12 // dravyatazcitikarmAbhUt , purA rAga jycetsH| prazAntasya punastasya, bhAvatastadajAyata // 13 // idAnIM kRtikarmaNi kRSNodAharaNaM ___ yathA-surASTramaNDale zrI dvAramatyAmabhUtpuri / niHsImavikramAvAso, vAsudevo mahIpatiH // 1 // tasya zAlApatirbhakto, vIrako nAma sevakaH / vAsadevamanAlokya, yo na bhuGkte kadAcana // 2 // vAsudevo na varSAsu, kurute rAjapATikAm / bahavo hi vipadyante, jIvAstasyAM tadA mila // 3 // antarantaHpuraM kintu, kRSNaH krIDati saMtatam / aprApnuvan pravezaM ca, dvAHsthato dvAri vIrakaH || // 4 // gomayAlepikAM kRtvA / pappairabhyarcya cAtrajat / nityaM nAbhuGkana zmazrunakhazuddhiM vyadhApayat // 5 // nivRttAsvatha varSAsu, vidhAtuM rAjapATikAm / nirgacchantaM nRpAH sarve, zrIkAntamupatasthire // 6 // mudite vIrake'thaitya, praNate vetriNaM hariH / papraccha kimayaM jajJe, |kRzo vicchAyaviprahaH // 4 // devapAdeSvadRSTeSu, nAkArSIdbhojanAdikam / tenAyamIdRzo jAta, iti vetrI vyajijJapat // 8 // tuSTaH 8| in Educati onal M ainelibrary.org Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 haraNaM OM454 prasAdAta kaSNo'tha, samabhAviSTa vIrakam / avAritapravezaM ca, taM sarvatrApyacIkarat // 9 // itazca-kRSNo'pi kila niHzeSAH, vivAhasamaye 2 vandananijAta praNantamAgatAH pAvAniti pRcchati putrikaaH||10|| svAminyaH kimu dAsyo cA, vatsA ! yUyaM bhaviSyatha / tAzca kaTAre prAharbhaviSyAmaH, svAminyastvatprasAdataH // 11 // kRSNo'pyuvAca yadyevaM, vatsAnAM sammataM tadA / sannidhau neminAthasya gRhIta 5udAharaNa vratamattamama // 12 // samastAstAstatastena, kRtaniSkramaNotsavAH / (pranthAnaM 1000) pravrajyA pratyapadyanta, zrImannemijinAntike ||13||aadvaare kRtianyevarekayA rAjyA, zikSitaH nijaputrikA / ahaM dAsI bhaviSyAmItyevaM vAcyastvayA pitA // 14 // tato vihitazRGgArA, jananyA karmaNi kRpreSitA satI / pRSTA kRSNena pusA , dadau zikSitamuttaram // 15 // saMsAre mA bhramantvanyA, apyasAdhiva me sutAH / zikSaye kathametA SNodAtata, kRSNa evaM vyacintayat 16 // labdhopAyazca papraccha, vIrakaM sa rahasyadaH / are pUrvaM tvayA kizcit , karma nirmitamadbhutam / / MIn 17 // purato nijanAthasya, nanirmitihetave / amandAnandasandohaH, so'pyevamavadattataH // 18 // zarIracintAM kurvANo, badarI zikharasthitam / saraTaM leSTunA''hAya, bhUmau pAtitavAnaham // 19 // cakrotkhAtaM vahannIraM, varSAsu zakaTAdhvanA / dhAritaM vAmapAdena, pratilAzrotazca tadvatam // 20 // pAyanIpaTikAmadhye, praviSTo makSikAgaNaH / kurvan gumagumArAvaM, karAbhyAmasmi ruddhavAn // 21 // harinupa sahasrANAmapareyuH sadasyadaH / abravIDIrakasyAsya, zRNutAnvayakarmaNI // 22 // yena raktasphaTo nAgo, nivasan badarIvane / pAtito bhitizastreNa, kSatriyaH saipa vemavAn // 23 // yena cakrorakSatA gaGgA, vahantI kaluSodakam / dhAritA vAmapAdena, kSatriyaH saipa vemavAn // 24 // yena ghoSavatI senA, vasantI kalazIpure / dhAritA vAmahastena, kSatriyaH saiSa vemavAn // 25 // nirvyAjakSatriyo'pyeSa, jAta |3|| // 30 // uttarakarmaNA / tantuvAyastadetasya, dAsyAmi tanayAM nijAm // 26 // tenAtha vIrako'bhANi, dadAmi tava putrikAm / so'pyanicchannayogya 54OMOMOMOMOM Jain Education na For Private Personel Use Only Mainelibrary.org Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-%25A 5 % tvAd, bhRkuTyA vinivAritaH // 27 // vivAhya vIrakeNAsau, gRhe nItA prtisstthti| palyake svAmiputrIti, bhaktiM cAsyAH karotyasau 4 // 28 // rAjJA'tha vIrakaH pRSTaH, karoti vacanaM tava / mama putrIti so'pyAha, svAminyA asmi kiGkaraH / / 29 / / avocadvIrakaM viSNu yadi kArayase na hi / sarva svakarma tanmUrti, pAtayiSyAmyahaM tava // 30 // jJAtvA viSNoramiprAyaM, vIrako'pi gRhaM gataH / tAM niSThura midaM prAhottiSTha pAyanikAM kuru ||31||saa ruSTA kolikAtmAnaM, na jAnAsItyajalpata / tena rajjvA''hatA kRSNaM, rudatI sudatI yayau // 32 // |pAdau praNamya kRSNasya, sA jagAda sagadgadam / tenAhamAhatA tAta !, kolikena durAtmanA // 33 // avAdItkezavo vatse !, tena tvaM bhaNitA mayA / svAminI bhava dAsatvaM, tvaM punaryAcase nanu // 34 // sA'tha vyajijJapattAta !, nAsya gehe vasAmyaham / svAminyeva bhaviSyAmi, samprati tvatprasAdataH // 35 / / vIrakaM samanujJApya, tataH zrInemisannidhau / tAM pravrajyAM prabandhena, pAyAmAsa kezavaH // 36 // vihRtyAnyatra saMprApte, zrIraivatakamanyadA / zrInemau saparivAro, vandanAya yayau hariH // 37 // aSTAdaza sahasrANi, yatInnAnAguNottarAn / sAnandaM vandate viSNuAdazAvartavandanaiH // 38 // parizrAntA nRpAstasthurikastu tathaiva hi / yatIMstadanuvRttyaiva, vandate viSNunA saha // 39 // praskhedakchinnagAtrazca, zrInemi pRSTavAn hriH| 'tribhiH SaSTizatairnAtha !, nAhamevaM zramaM gataH // 40 // avocadbhagavAne, kRSNa ! bhaktyA'nayA tvayA / samyaktvaM kSAyika prAptaM, tIrthakRtkarma cArjitam // 41 // saptamapRthvIyogyaM yattvayA''yuHkarma nirmitam / / AnItaM tattRtIyAyAM, vandanaM dadatA tvayA // 42 // tatra kRSNasya bhAvataH kRtikarma, vIrakasya tu tadanuvRttyA dravyata iti / idAnIM sevakodAharaNaM, tathAhi-ekasya bhUmipAlasya, sevako dvau babhUvatuH / AsannaprAmayoH sImAvivAdazca tayorabhUt // 1 // 1 nAtha ! nesthamahaM zrAntaH savaSTitrizataiyudhaiH / pra0 %7-04-04-4. bhra.sA.6 Jain Educati o nal For Private & Personel Use Only CG ww.jainelibrary.org Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 31 // Jain Education vivAdamapanetuM ca gacchadbhayAM nRpasannidhau / tAbhyAM sammukhamAgacchan, munirmArge vyalokyata || 2 || sAdhudarzanataH siddhirdhruvetyeko'vada| tayoH / bhaktyA pradakSiNIkRtya, praNipatya ca taM yayau // 3 // udghATakaM dvitIyo'pi tadIyaM vidadhattataH / taM tathaiva namaskRtya, tadevodIrya cAvrajat || 4 || vivAde kathite tAbhyAM madhyAdyaH praNato yayau / mahIbhujA jayo datto'parasya tu parAjayaH // 5 // atra ca prathamasya bhAvataH pUjAkarma, dvitIyasya ca dravyata iti / idAnIM vinayakarmaNi pAlakodAharaNaM, tathAhi -- dvAravatyAmabhUtpuryA, vAsudevo mahIpatiH / tasya pAlakazAmbAdyA, babhUvurva| havaH sutAH // 1 // anyedyurAgate tatra, zrImannemijinezvare / vAsudevo jagAdetthaM kumArAnnikhilAnapi // 2 // yaH kalye vanta pUrva, svAminaH pAdapaGkajam / yadyAcate sa tattasmai dadAmyakhilamapyaham // 3 // tatazca - svamandirasthitenaiva, zAmbena zayanIyataH / prAtarutthAya sadbhaktyA, nemiprabhuravandyata || 4 || duSTabuddhirabhavyazca, rAjyalobhena satvaram / pAlako'pyazvaratnena, gatvA prabhUnavandata // 5 // | kRSNo'pi tatra gatvA'tha, prabhuM natvA ca pRSTavAn / zAmbapAlakayoH kena, yUyamadya natAH purA ? // 6 // tataH prabhurapi prAha, kRSNa ! zAmbena bhAvataH / vayaM namaskRtA: pUrva, dravyataH pAlakena tu // // kezavo'pi prasAdena, vAjiratnaM vitIrNavAn / sphuradruNakadambAya, zAmbAya vizadAtmane // 8 // atra ca pAlakasya dravyato vinayakarma zAmbasya tu bhAvata iti / atha 'AsAyaNa tettIsa 'tti dvAraM, tatrAha onal purao pakkhAsanne gaMtAciTThaNanisIyaNAyaNe / AloyaiNa'paDisuNaNe pugvAlavaNe ya Alae // 129 // taha uvaidaMsa niyaMtarNaM khaddhA~ arpaNe tahA apaDisurNaNe / khadvaittiya tatthagae~ kiM tuma tajjAyeM nomaNe // 130 // no sarasi kahaM chittoM parisaM bhittA aNuTTiyaha kahe / saMthArapAyacaNa 2 vandana. kadvAre 33 AzAnA // 31 // wininelibrary.org Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciTThIcasamAsaiNe yAvi // 131 // purao aggapaese pakkhe pAsaMmi paccha Asanne / gamaNeNa tinni ThANaNa tinni tiNNi ya nisIyaNae // 132 // viNayambhaMsAigadUsaNAu AsAyaNAo nava eyaa| sehassa viyAragame rAyaNiyapuvvamAyamaNe // 133 // puvvaM gamaNAgamaNAloe sehassa Agayassa to| rAo suttesu jAgarassa gurubhaNiyapaDisuNaNA // 134 // AlavaNAe arihaM puvaM sehassa AlaveMtassa / rAyaNiyAo esA terasamA''sAyaNA hoi // 135 // asaNAIyaM labUM puci sehe tao ya rAyaNie / Aloe caudasamI evaM uvadaMsaNe navaraM // 136 // evaM nimaMtaNe'vi ya lar3e rayaNAhigeNa taha saddhiM / asaNAi apucchAe khaddhaMti bahuM dalaMtassa // 137 // saMgahagAhAe jo na khaddhasaddo nirUvio vIsuM / taM khaddhAiyaNapae khaddhatti vibhaja joenjA // 138 // evaM khaddhAiyaNe khaddhaM bahuyaMti ayaNamasaNaMti / AIsahA DAyaM hoi puNo pattasAgaMtaM // 139 // vannAijuyaM usa rasiyaM puNa dADimaMbagAiyaM / maNaIhU~ tu maNuNNaM mannai maNasA maNAmaM taM // 140 // niddhaM nehavagADhaM rukkhaM puNa nehavajiyaM jANa / evaM appaDisuNaNe navarimiNaM divasavisayaMmi // 141 // khaddhaMti bahu bhayaMte kharakakkasagurusareNa rAyaNiyaM / AsAyaNA u sehe tattha gae hoimA ca'NNA // 142 // seho guruNA bhaNio tattha gao suNai dei ullAvaM / evaM kiMti ca bhaNaI na matthaeNaM tu vaMdAmi // 143 // evaM tumati bhaNaI ko'si tumaM majjha coyaNAe u?| evaM tajjAeNaM paDi Jain Education For Private & Personel Use Only Soutinelibrary.org Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 32 // Jain Education In bhaNaNA''sAyaNA sehe // 144 // ajjo ! kiM na gilANaM paDijaggasi paDibhaNAi kiM na tumaM ? | rAyaNi ya kahate kahaM ca evaM asumaNante // 145 // evaM no sarasi tumaM eso attho na hoi evaMti / evaM kahamacchidiya sayameva kaheumArabhai // 146 // taha parisaM ciya dii taha kiMcI bhAi jaha na sA milai / tAe aNuTTiyAe gurubhaNia savittharaM bhaNai // 147 // sejjaM saMthAraM vA guruNa saMghahiUNa pAehiM / khAmei na jo seho esA AsAyaNA tassa // 148 // gurusejjasaMdhAragaciTThaNanisiyaNatuyahaNe'ha'varA / guruuccasamAsaNaciNAikaraNeNa do carimA // 149 // 'purao' ityAdigAthAtrayaM 129 - 130 - 131 etaddvAthAvyAkhyAgAthAca 'purao aggapaese' ityAdikAH 'karaNeNa do carimA' | ityantA aSTAdaza vyAkhyAyante tatra guroH purataH - agrataH kAraNamantareNa gantA - gamanaM karoti ziSyo vinayabhaGgAdihetutvAdAzAtanA | mArgadarzanAdike tu kAraNe na doSaH 1, guroH pArzvAbhyAmapi gamane AzAtanA 2, pRSThato'pyAsannagamane AzAtanA niHzvAsakSutzleSmapAtAdidoSaprasaGgAt, tatazca yAvatA bhUbhAgenaM gacchata AzAtanA na bhavati tAvatA gantavyamiti 3, evaM purataH pArzvataH pRSThatazca sthAne - UrddharUpe ziSyasyA''zAtanAtrayaM 3, purataH pArzvataH pRSThatazca niSadane AzAtanAtrayaM 3, kAraNe tu tathAvidhe'trApi na doSaH, evaM nava 9, atra ca gantA | AzAtaneti tulyAdhikaraNatvaM na ghaTate tasmAluptamatvarthIyamidaM padaM vidheyaM tato gantA AzAtanAvAn bhavatItyarthaH evamanyatrApi svabuddhyA padAkSaraghaTanA vidheyA sUcAparatvAtsUtrasyeti, 'AyamaNe'tti AcAryeNa sahoccArabhUmiM gatasyA''cAryAtprathamamevAcamanaM kurvannAzAtanAvAn 1 sArdhahastatrayapramANena pra. bha. 2 vandanakadvAre 33 AzAtanAH // 32 // inelibrary.org Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghavo vandanakaM dadati, laghunA'pi prAghUrNakena samAgatena vandanakaM jyeSThasya dAtavyaM, atra cAya vidhiH-saMbhoiyannasaMbhoiyA ya duvihAra dahavaMti pAhuNayA / saMbhoe AyariyaM ApucchittA u baMdaMti // 1 // iyare puNa AyariyaM vaMdittA saMdisAviuM taha ya / pacchA vaMdei jii| gayamoho ahva vaMdAve // 2 // iti / [ sAMbhogikA anyasAMbhogikAzca dvividhA bhavanti prAghUrNakAH / sAMbhogikeSu AcAryamApRcchayaiva vandate // 1 // itare punarAcArya vanditvA saMdizya tathA ca pazcAd vandate yatIn gatamohaH athavA vandayet // 2 // ] 5, tathA''locanAyAM-aparAdhe sati vihAragamane ca dIyamAnAyAM vandanakaM bhavati, vandanakaM dattvA gurUNAmAlocanA dIyate ityarthaH 6, tathA bahubhirAkArairgRhItasyaikAzanAdipratyAkhyAnasya bhojanAnantaramAkArasaGkepaNasvarUpaM saMvaraNaM athavA kRtanamaskArasahitAdipratyAkhyAnasyApi punarajIrNA| dikAraNato'bhaktArtha gRhRtaH saMvaraNaM tasminnapi vandanakaM dattvA yat kriyate iti 7, tathA uttamArthe-anazanasaMllekhanAyAM vandanakaM bhavatIti evaM niyatAniyatasthAnAni vandanakAni sAmAnyena darzitAni // 174 // iti vandanakadvAraM 'paDikkamaNaM'ti tRtIyadvAramadhunA | tatra 'pratikramaNa'miti pratItyayamupasargaH pratIpe prAtikUlye ca vartate 'kramu pAdavikSepe' ityasya bhAve lyuTpratyayAntasya pratIpaM pratikUlaM vA kramaNaM pratikramaNaM, tato'yamarthaH-zubhayogebhyo'zubhayogAntaraM krAntasya zubheSveva yogeSu kramaNAtpratIpaM kramaNaM, yadAha-"svasthAnAdyatparaM sthAnaM, pramAdasya vazAgataH / tatraiva kramaNaM bhUyaH, pratikramaNamucyate // 1 // " pratikUlaM vA gamanaM pratikramaNaM, yadAhuH-"kSAyopazamikA dAvAdaudayikavazaM gataH / tatrApi ca sa evArthaH, pratikUlagamAt smRtaH // 1 // " vIpsArthe vA pratizabdaH prati prati kramaNaM pratikramaNaM, uktaM 4ca-"prati prati pravartanaM vA zubheSu yogeSu mokSaphaladeSu / niHzalyasya yateryattadvA jJeyaM pratikramaNam // 1 // " taccAtItAnAgatavartamAnakAla trayaviSayaM, nanu atItakAlaviSayameva pratikramaNaM yuktaM, yata uktam-'aIyaM paDikamAmi paDupannaM saMvaremi aNAgayaM paJcakkhAmI"ti JainEducation anw.jainelibrary.org Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praSa0 sA roddhAre tatvajJA navi0 // 39 // Jain Educatio [ atItaM pratikrAmyAmi pratyutpannaM saMvRNomi anAgataM pratyAkhyAmi ] tatkathaM trikAlaviSayatA pratipAdyate ?, tatrocyate, atra pratikramaNa| zabdo'zubhayoganivRttimAtrArthaH, yaduktam - "micchattapaDikkamaNaM taddeva assaMjame ya paDikamaNaM / kasAyANa paDikamaNaM jogANa ya appasasthANaM // 1 // [ midhyAtvapratikramaNaM tathaivAsaMyamasya pratikramaNaM / kaSAyANAM pratikramaNaM yogAnAM cAprazastAnAm // 1 // ] tatazca nindA - dvAreNAzubhayoganivRttirUpamatItaviSayaM pratikramaNaM pratyutpannaviSayamapi saMvaradvAreNAzubhayogAnAmanAgatamapi pratyAkhyAnadvAreNeti na kazcidoSa:, tacca daivasikAdibhedAtpaJcavidhaM bhavati, divasasyAnte daivasikaM rAtrerante rAtrikaM pakSasyAnte pAkSikaM caturNAM mAsAnAmante cAturmAsikaM saMvatsarasyAnte sAMvatsarikaM, vyutpattistu divase bhavamitIkaNi daivasikamityAdi, tatpunarapi dvidhA dhruvamadhuvaM ca tatra dhruvaM bharatairAvateSu prathamacaramatIrthakaratIrtheSu aparAdho bhavatu mA vA ubhayakAlaM pratikramaNaM, adhruvaM punarmadhyamatIrthakaratIrtheSu mahAvideheSu ca teSAM hi kAraNajAta eva samutpanne pratikramaNaM, nAnyathA, yadAhuH - 'sapaDikamaNo dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / manjhimagANa jiNANaM kAraNajAe paDikamaNaM // 1 // [ sapratikramaNo dharmaH pUrvasya ca pazcimasya ca jinasya / madhyagAnAM jinAnAM kAraNajAte pratikramaNaM // 1 // ] pratikramaNavidhizcAyaM - "paJca vihAyAravisuddhiheumiha sAhu sAvago vA'vi / paDikamaNaM saha guruNA guruvirahe kuNai ekkovi // 1 // " [ paJcavidhAcAravizuddhihetoriha sAdhuH zrAvako vA'pi / pratikramaNaM saha guruNA guruvirahe karotyeko'pi // 1 // ] tatrAha -- daiva sikapratikramaNavidhiH civaMdaNa ussaggo pottiyapaDileha baMdaNAloe / suttaM vaMdaNa khAmaNa vaMdaNaya caritaussaggo National 3 pratikramaNadvAre daivasika pratikramaNavidhiH // 39 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 175 ||dsnnnaannussggo suyadevayakhettadevayANaM ca / puttiyavaMdaNa thuitiya sakkathaya thosa de. vasiyaM // 176 // 'ciivaMdaNe'tyAdi, trasasthAvarajanturahite prekSitapramArjite sthaNDile IryApathikI pratikramya prathamaM caityavandanaM vidheyaM, tadanu AcAryA-3 dInAM kSamAzramaNAni dattvA bhUminihitazirAH sakaladevasikAticArANAM mithyAduSkRtaM dattvA sAmAyikapUrvaka 'icchAmi ThAi kAussaggaM' ityAdisUtraM bhaNitvA devasikAticAracintanArtha kAyotsarga karoti, kAyotsarge ca bahuvyApArAH sAdhavo yAvadekaguNAn devasikAticArAMzcintayanti tAvadalpahiNDanako gururdviguNaM cintayati, tato guruNotsArite kAyotsarge sAdhava utsArayanti, tataH pArayitvA 'logassujjoyagare' ityAdi bhaNitvA upavizya 'pottiyapaDileha'tti potikAyA-mukhapottikAyAH pratilekha:-pratilekhanaM, prathamaikavacanasya prAkRtatvAllopo yathAyathaM draSTavyaH, tadanu 'vaMdaNa'tti vandanakaM dAtavyaM, 'Aloe'tti tata AlocanaM kArya, kAyotsargacintitAti-|| cArAMzca guroH kathayati, tadanUpavizya 'suttati sAmAyikAdisUtraM bhaNati sAdhuH svakIyaM, zrAvakastu svakIyaM, yAvad 'vaMdAmi jiNe cauvIsaM' iti, 'vaMdaNa'tti tadanu vandanakaM dadAti, 'khAmaNa'tti tadanu kSAmaNakaM kurute gurvAdInAM, tatra cAyaM vidhiH-gurumAdiM kRtvA || jyeSThAnukrameNa sarvAn kSAmayati, AcIrNa tu yadi paJcakAdirgaNo bhavati tadA tritayaM kSamayati, atha paJcakamadhye tadA jyeSThamevaikamiti, evaM prAbhAtikapratikramaNAdiSvapi, tadanu 'vaMdaNaya'tti vandanakaM dadAti, caH samuccaye, idaM ca vandanakamalliyAvaNavaMdaNayamityucyate, AcAryAdInAmAzrayaNAyetyarthaH 'carittaussaggo'tti tadanu cAritravizuddhyartha kAyotsargaH kAryaH, tatrodyotakaradvayaM cintanIyam // 175 // |'dasaNe'tyAdi, tato darzanazuddhinimittamutsargaH, tatraikodyotakaracintanaM, tadnu jJAnazuddhinimittamutsargaH, tatrApyekodyotakaracintanaM 46 Jain Education For Private & Personel Use Only P njainelibrary.org Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 3 pratika maNadvAre prAbhAtika pratikramaNavidhiH // 40 // MI'suyadevayakhettadevayANaM ca'tti tadanu zrutasamRddhinimittaM zrutadevatAyAH kAyotsargamekanamaskAracintanaM ca kRtvA tadIyAM stuti dadAti mAanyena dIyamAnAM zRNoti vA, tataH sarvavighnanirdalanani mittaM kSetradevatAyAH kAyotsargaH kAryaH ekanamaskAracintanaM kRtvA tadIyAM stuti lAdadAti pareNa dIyamAnAM vA zRNoti caH samucaye, tadanu namaskAramabhidhAyopavizya 'puttiya'tti mukhapottikAyAH pratyupekSaNaM, tadanu 'vaMdaNa'tti maGgalAdinimittaM vandanakaM deyaM, tadanu 'icchAmo aNusaDiM' iti bhaNitvA upavizya gurubhirekasyAM stutau bhaNitAyAM 'thuitiya'tti pravardhamAnaM stutitrayaM pravardhamAnasvareNa bhaNanIyaM, tadanu 'sakkathayaMti zakrastavo bhaNanIyaH 'thottaMti tadnu stotraM bhaNanIyaM, tadanu divasAticAravizuddhaye kAyotsargaH karaNIyaH logasyodyotakaracatuSTayaM ca cintanIyaM, idaM ca gAthAyAmabhaNitamapi vijJeyaM, 'devasiya'ti idaM sandhyAyAM daivasikaM pratikramaNaM vijJeyam // 176 // atha prAbhAtikapratikramaNamabhidhIyate, tatrAha micchAdukkaDa paNivAyadaMDayaM kAusaggatiyakaraNaM / puttiya vaMdaNa Aloya sutta baMdaNaya khAmaNayaM // 177 // vaMdaNayaM gAhAtiyapADho chammAsiyassa ussggo| puttiya vaMdaNa niyamo thuitiya ciivaMdaNA rAo // 178 // NavaraM paDhamo caraNe daMsaNasuddhIya bIya ussaggo / suanANassa taIo navaraM ciMtei tattha imaM // 179 // taie nisAiyAraM ciMtai carimaMmi kiM tavaM kAhaM / cha mmAsA egadiNAi hANi jA porisi namo vA // 18 // 'micchAdukkaDa paNivAyetyAdi, tatra bhUmitalanivezitaziraHkamalaH sakalanizAticArANAM mithyAduSkRtaM dattvA praNipAtadaNDakazakrastavamabhidhAyotthAya sAmAyikAdisUtraM bhaNitvA cAritrazuddhinimittaM kAyotsarga karoti ekodyotakaracintanaM, kutvA pArayitvA ca HAA%94A4%97 // 40 // JainEducation Aininelibrary.org Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradarzanazuddhinimittaM 'logassujoyagara' bhaNitvA punaH kAyotsarga karoti, tatrApyekamudyotakaraM cintayati, pArayitvA jJAnavizuddhinimittaM / 'pukkharavari'tti bhaNitvA punaH kAyotsarga vidhatte, tatra ca nizAticArAMzcintayati iti kAyotsargatritayakaraNaM pArayitvA siddhAdistutilA paThitvA upavizya 'puttiyatti mukhapotikA pratyupekSya vandanakamAlocanaM ca kRtvA upavizya namaskArapUrva sAmAyikAdisUtra 'vaMdAmi jiNe sAcauvvIsaM' iti paryantaM bhaNitvA vandanakaM dadAti, tadanu kSAmaNaM kurute // 177 // 'vaMdaNaya'mityAdi, punarvandanaM 'Ayariya uvajjhiAe' ityAdigAthAtrikasya pAThaH, tadanu pUrvavatsAmAyikAdisUtraM bhaNitvA pANmAsikatapasazcintanAya kAyotsargaH, tatra ca-'yena saMya mayogAnA, hAniH kA'pi na jAyate / tattapaH pratipadye'hamiti bhAvitamAnasaH // 1 // zrImahAvIratIrthe'sminnapavAsatapaH kila / SaNmA| sAn yAvadAdiSTamutkRSTaM gaNadhAribhiH // 2 // tato jIva ! zakto'si tvaM saMyamayogAnAbAdhayA pANmAsikaM tapaH kartum ? iti vicintya na zaknomIti paribhAvayati, ekadinahInAn SaNmAsAn zaknoSi kartuM ?, ekonaviMzaddinAni paJcamAsAMzcetyarthaH, na zaknomIti pUrvavat, punAdidinahInAna yAvadekonatriMzadinahInAn SaNmAsAniti, evaM paJca mAsAn caturastrIna dvau caikAdidinahInAMzca cintayet , ekaM ca sAmAsamekA didinahInaM yAvat trayodazadinahInaM, tatazcatutriMzad dvAtriMzAdikaM dvikadvikahAnyA cintayet yAvaccaturtha, tadanu AcAmlanirvi-18 lakRtikapUrvArddhaekAzanAdinamaskArasahitAntaM yAvatkartuM zaknoti tanmanasi kRtvA kAyotsarga pArayati, caturviMzatistavaM ca bhaNitvA upa vizya 'puttiya'tti mukhapotiko pratyupekSate, 'vaMdaNa'tti tato vandanakaM datte, 'niyamotti tato niyama:-pratyAkhyAnaM, 'thuitiya'tti tataH stutitritayaM pravardhamAnAkSaraM gRhagodhikAdisattvotthApanaparihArAyAlpasvareNa bhaNati, 'ciivaMdaNa'ti tatazcaityavandanaM vidhatte 'rAo'tti | rAtripratikramaNe / / 178 ||-nvr'mityaadi navaraM kevalaM prathama utsargaH 'caraNe'ti cAritrazuddhinimittaM, darzanazuddhinimittaM ca dvitIya SUCCESS Jain Education Monal For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 41 // Jain Education utsarga ekaikodyotakaracintanaM zrutajJAnasya zuddhikRte tRtIyaH, navaraM kevalaM tatredaM - vakSyamANaM cintayati tadevAhaM // 179 // ' saie nise'tyAdi, tRtIye utsarge nizAticAraM cintayati, carime kAyotsarge kiM tapaH kariSyAmIti ?, SaNmAsAn ekadinAdihAnyA yAvatpauruSa 'namove 'ti namaskArasahitaM vA yAvaccintayediti / 180 / / nanu daivasikapratikramaNe prathamotsarge'ticArAzcintyante dvitIyAdikAyotsargeSu ca cAritrAdizuddhayaH kriyante, prAbhAtikapratikramaNe ca kimiti vaiparItyenotsargakaraNamiti, atrocyate, prAbhAtika pratikramaNe prathamakAyotsarge prabuddho'pyadyApi nidrAghUrNamAnalocanaH kivi| dAlasyavazyazarIraH samyagnizAticArAnazeSAnapi smaranna paTUyate, nidrAghUrNitatvena ca parasparaM yatInAM saMghaTTanAddoSo bhavati, utsargAnantaraM ca kRtikarmAdikaM kriyamANaM nAskhalitaM sampadyate, cAritradarzanazuddhividhAyinoH kAyotsargayoH kRtayornidrAmudrAyAM ca locanayo| rapagatAyAmAlasye ca zarIrAdapagate saJjAtapATavaH sukhenaiva sarvAnnizAticArAn jJAnazuddhihetutRtIyotsarge smarati sAMdhUnAM parasparaghaTTanAM | rakSati kRtikarmAdikaM cAskhalitaM yathAsthitamanalasaH karotIti prathamataH prAbhAtikapratikramaNe cAritrazuddhyAdikAyotsargaH paJcAdaticArakAyotsarga iti / yadAhuH samayavAdinaH " niddAmatto na sarai aiyAre kAyaghaTTaNannonne / kiiakaraNadosA vA gosAI tinni ussagA" // 1 // [ nidrAvAn na smarati atIcArAn anyo'nyaM / kAyaghaTTanA kRtyakaraNadoSA vA tataH prabhAte Adau traya utsargAH // 1 // ] iti prAbhAtika pratikramaNavidhiH // idAnIM pAkSikapratikramaNa vidhimAha - muhapattIvaMdaNayaM saMbuddhAkhAmaNaM tahAloe / vaMdaNa patteyaM khAmaNANi vaMdaNayasuttaM ca // 189 // sutaM anbhuTThANaM ussaggo puttivaMdaNaM taha ya / pajaMte khAmaNayaM esa vihI pakkhipaDikkamaNe // 182 // tional c 3 pratikramaNadvAre pAkSikAdi vidhiH // 41 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SM-ACHAR 'muhaputtIvaMdaNayetyAdi, tatra caturdazIparvaNi devasikaM pratikramaNaM 'tiviheNa paDikaMto vaMdAmi jiNe cauvIsaM' ityetadantaM vibhASa | 'devasiyaM Aloiya paDikaMtaM icchAkAreNa saMdisaha bhagavana pakkhiyamuhapattI paDile huM ?' guruNA 'paDileha'tti bhaNite kSamAzramaNaM dattvA mukhapottikA pratyupekSate, tadnu vandanakaM dadAti, tataH sambuddhAnAM-gItArthAnAM paJcAnAM kSAmaNakaM vidhatte, tatheti samuccaye, tata AlocanaM kurvanti, tatra ca guruzcaturtha datte, cAturmAsikasaMvatsarayozca SaSThASTame, tataH punarvandanaka, tataH pratyekaM yatInAM kSAmaNAni kurvanti, tataH punarvandanakaM, tataH pAkSikasUtraM trizataM gurorAdezAdUrdhvasthito bhaNatyekaH, zeSAzcordhvasthitA eva vikathAdirahitAH zRNvanti, yadi ca bAlavRddhAdayo vA tAvatI velAmUrdhvasthitA na zaknuvanti sthAtuM, tadA kSamAzramaNaM dattvA gurUnanujJApyopavizya nidrAdirahitAH pravardhamAnazubhabhAvAH zRNvanti // 181 // sUtrasamAptau punarupavizya 'suttati pratikramaNasUtraM bhaNanti tato'bhyutthAnaM kRtvA sAmAyikAdisUtraM ca bhaNitvA dvAdazodyotakaracintanamutsarga karoti, pArayitvA ca 'potti'tti mukhapotikApratyupekSaNaM, tato vandanakaM, / tathA ceti samuccaye, 'pajaMte'tti vandanakaparyante kSAmaNakapaJcakaM kurvantIti pAkSikapratikramaNavidhiH // 182 // cAturmAsike vArSike'pi ca pratikramaNe'yameva vidhiH, kevalamatra sapta sambuddhakSAmaNAni kriyante, mahati ca cAturmAsike kAyotsarge viMzatirudyotakarAzcintyante, vArSike ca catvAriMzadeko namaskArazceti, tadnu pUrvapratikrAntadevasikAccheSaM pratikramaNaM kurvanti, pAkSikAdiSu triSu | zrutadevatAkAyotsargasthAne bhuvanadevatAkAyotsargaH kriyate nanu devasikapratikramaNAdiSu kiyantazcaturviMzatistavAzcintyante ? tatrAha cattAri do duvAlasa vIsa cattA ya hu~ti ujjoyaa|desiyN rAiya pakkhiya cAumbhAse ya vairise ya // 183 // paNavIsa 25 addhaterasa 123 saloga pannattarI 75 ya boddhavvA / sayamegaM paNavIsaM 125 ye ACCORAGRAMMES Jain Educatan Rampainelibrary.org Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 pratikra. maNadvAre devasikA navi0 diSu kAyotsargAH prava0 sA bAvaNNA ya 252 varisaMmi // 184 // saya sayaM gosaddhaM tinneva sayA havaMti pakkhami / paMca ya roddhAre cAMummAse varise atttthottrshssaa||185|| devarsiyacAumAsiyasaMvaccharieMsu pddikkmnnmjhe| tattvajJA. -- muNiNo khAmijaMti tinni tahA paMca satta kamA // 186 // | 'cattArI'tyAdi catvAro dvau dvAdaza viMzatizcatvAriMzat caH samuccaye bhavantyudyotA-lokasyodyotakarA devasike rAtrike pAkSike cAtu &ArmAsike vArSike ca pratikramaNe yathAsaGkhyena cintyante 'caMdesu nimmalayarA' ityetadantA iti // 183 // nanu jJAtamidaM devsikaadiprtikr||42|| maNakAyotsargeSvetAvanta evaitadantAzcintyaMta iti, parameSu caturAdiSu 'caMdesu nimmalayarA' ityanteSu lokasyodyotakareSu cintyamAneSu kutra kiyantaH zlokA bhavantItyAha-paNavIsa' ityAdi, devasikapratikramaNe lokasyodyotakaracatuSTaye cintyamAne paJcaviMzatiH zlokA bhavanti, vidvadbhASayA gAthAdayo'pi zlokA bhaNyante, tatraikasminnudyotakare SaT zlokAH, te ca caturguNAzcaturviMzatiH, ekazca pAdazcaturguNa ekaH zloka iti militAH paJcaviMzatiH zlokAH prAbhAtikapratikramaNe udyotakaradvaye tathaiva cintyamAne dvAdaza zlokAH zlokArdha ca, SaT dviguNA dvAdaza pAdazca dviguNastadardha bhavantyataH ardhatrayodazeti, 'siloga pannattarI yatti zlokAnAM paJcasaptatiH pAkSikapratikramaNodyoteSu dvAdazasu tathaiva cintyamAneSu, yato dvAdaza SaDguNA dvisaptatiH, pAdazva dvAdazaguNitaH zlokatrayaM, militAzca paJcasaptatirboddhavyA / 'sayamegaM pannavIsaM'ti cAturmAsikapratikramaNe viMzatyudyotakareSu paJcaviMzaM zlokazataM bhavati, yato viMzatiH SanirguNitA viMzaM zataM, pAda|viMzatau ca paJca zlokAH, militAH paJcaviMzaM zatamiti, 'be bAvannA ya varisaMmi'tti dve zate dvipaJcAzadadhike zlokAnAM vArSikapratikramaNakAyotsarge catvAriMzadudyotakarANAmaSTocchvAsanamaskArasya ca cintanena bhavata, catvAriMzataH SaDbhirguNane pAdacatvAriMzati // 42 // Jain Education a l For Private & Personel Use Only Mainelibrary.org Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAKSARESHERSX ca zlokadazakarUpAyAM kSiptAyAM sArdhe dve zate, tato bhavato namaskArassa cASTaucchAsasya cintane dvau zloko, militAzca dve zate dvipaJcAzadadhike bhavata iti // 184 // nanu kasmin kAyotsarge kiyantaH pAdA bhavantItyAha-'sAyasaya'mityAdi, 'sAye' tyatrAnusvAralopaH prAkRtatvAtkRtaH, tataH sAyaM-sandhyAyAM pratikramaNe zataM pAdAnAM, tatra zlokasya catuSpAdarUpatvAt paJcaviMzatizlokAnAM caturbhirguNane zataM pAdAnAM bhavati, 'goseti prAbhAtikodyotakaradvaye'rdha zatasya bhavati, pAdAnAM paJcAzadityarthaH, 'tinnevara saya'ttipAkSikapratikramaNakAyotsarge dvAdazodyotakarANAM zatatrayaM pAdAnAM bhavati, dvAdazAnAM paJcaviMzatyA guNane zatatrayasambhavAditi, 'paMca ya cAummAse'tti cAturmAsikapratikramaNodyotakaraviMzatau cintyamAnAyAM paJca zatAni pAdAnAM bhavanti, vizateH paJcaviMzatyA guNane paJcazatasambhavAditi, 'varise'tti vArpikapratikramaNotsargodyotakaracatvAriMzato namaskArasya ca cintane aSTottarasahasraM pAdAnAM bhavati, catvArizataH paJcaviMzatyA guNane sahasrasambhavAt , namaskArasya cASTapAdarUpatvAJceti, padazabdena cAtra pAda eva jJAtavyaH, prAkRtatvena hrasvakaraNAt , yadvA pAdasyaivAyaM pazabdaH paryAyo jJeya iti / / 185 // nanu kutra pratikramaNe kiyanti kSamaNakAni bhavantItyAha-'devasiyetyAdi, iha devasikagrahaNena rAtrikapAkSikayorapi grahaNaM, tulyavaktavyatvAt , tato devasikarAtrikapAkSikepu cAturmAsike sAMvatsarike ca parvaNi &aa pratikramaNamadhye' pratikramaNe kriyamANe 'munayaH' sAdhavaH kSamyante, tatra trayaH paJca sapta ca 'kramAt' yathAsaGkhyenetyarthaH, ayamabhiprAya: devasikarAtrikayostrayaH sAdhavaH kSAmyante, pAkSike'pi trayaH, yaduktamAvazyakacUrNau pAkSikapratikramaNaprastAve-evaM jahaneNaM tinni, ukoseNaM sabvevitti [ evaM jaghanyena trayaH utkRSTataH sarve'pi ] cAturmAsike paJca sAMvatsarike ca sapteti, vRddhasAmAcArI tu daivasikarAtrikayostrayaH pAkSike paca cAturmAsikasAMvatsarikayostu sapta, yaduktaM pAkSikavRttau sambuddhakSamaNaprastAve-'evaM jahanneNaM tinni vA pra. sA.8 Jan Education For Private Personal use only ww.jainelibrary.org Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 43 // Jain Education paJca vA cAummAsie saMvaccharie ya satta ukkoseNaM tisuvi ThANesu savve khAmijjatitti' [ evaM jaghanyena trayo vA pathya vA cAturmAsike sAMvatsarike ca sapta utkarSeNa triSvapi sthAneSu sarve kSAmyante ] // 186 // iti tRtIyaM pratikramaNadvAraM / caturthaM pratyAkhyAnadvAramidAnIM tatra ca pratIti - aviratisvarUpaprabhRtipratikUlatayA AmaryAdayA AkArakaraNasvarUpayA AkhyAnaM-kathanaM pratyAkhyAnaM, tad dvedhA - mUlaguNarUpamuttaraguNarUpaM ca mUlaguNA yatInAM paJca mahAvratAni zrAvakANAmanuvratAni, uttaraguNAstu yatInAM pi|NDavizuddhyAdaya: zrAvakANAM tu guNatratazikSAtratAni, mUlaguNAnAM hi pratyAkhyAnatvaM hiMsAdinivRttirUpatvAt, uttaraguNAnAM tu piNDavizuddhyAdInAM digvatAdInAM ca pratipakSanivRttirUpatvAt, tatra ca svayaM pratyAkhyAnakAle vinayapurassaraM samyagupayuktaH zrIguruvacanamanUccaran pratyAkhyAnaM kurute tatra ca pratyAkhyAne caturbhaGgI, yathA--svayaM pratyAkhyAnasvarUpaM jAnan jJasyaiva guroH pArzve karotIti prathamo bhaGgaH, gurorjhasya svayamajAnan karotIti dvitIyaH, ziSyasya jJatve gurorajJatve tRtIyaH, gurorajJatve ziSyasya cAjJatve caturthaH, na cedaM svamanISikayaivocyate, siddhAnte'bhihitatvAt yadAha - " jANago jANagasagAse ajANago jANagasagAse jANago ajANagasagAse ajANago ajANagasagA se " [jJo isakAze ajJo jJasakAze jJo'jJasakAze ajJo'jJasakAze // ityAdi, tatra prathamo bhaGgaH zuddhaH, dvayorapi jJAyakatvAt, dvitIyo'pi zuddho yadA gururjAnAnaH svayamajAnAnaM ziSyaM saGkSepato bodhayitvA pratyAkhyAnaM kArayati anyathA tvazuddha eva, tRtIyo'pyazuddhaH, parameSo'pi tathAvidhaguroraprAptau gurorbahumAnAt guroH sambandhinaM pitRpitRvyamAtRmAtulakabhrAtRziSyAdikamajJamapi sAkSiNaM kRtvA yadA 1 // 43 // pratyAkhyAti tadA zuddhaH, caturthazvAzuddha eveti, tatrottaraguNapratyAkhyAnaM pratidinopayogitvena tAvad bhaNyate tacca dazadhA tadAha bhAvi aIyaM koDI sahiyaM ca niyaMTiyaM ca sAgAraM / vigayAgAraM parimANaivaM nizvasesamaTTamayaM nal 4 pratyAkhyAnadvAre dazavidhapratyAkhyAnAni jainelibrary.org Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ** // 187 // sAkeyaM ca tahaddhA pacakkhANaM ca dasamayaM / saMkeyaM ahA hoi, addhAyaM dasahA bhave // 188 // hohI pajjosavaNA tattha ya na tavo haveja kAuM me / gurugaNagilANasikkhagatavassikajAulatteNa // 189 // ia ciMtia puvvaM jo kuNai tavaM taM aNAgayaM biti / tamaIkaMtaM teNeva heuNA tavai jaM uddhaM // 190 // gose anbhattaha~ jo kAuM taM kuNai bIyagose'vi / iya koDIdugamilaNe koDIsahiyaM tu nAmeNaM // 191 // haTeNa gilANeNa va amugatavo amugadiNami niyameNaM / kAyavvotti niyaMTiyapaccakkhANaM jiNA biMti // 192 // caudasapuvisu jiNakapiesu paDhamaMmi ceva saMghayaNe / eyaM vocchinnaM ciya therAvi tayA karesI ya // 193 // mahatarayAgArAIAgArehiM juyaM tu sAMgAraM / AgAravirahiyaM puNa bhaNiyamaNAgAranAmeti // 194 // kiMtu aNAbhogo iha sahasAgAro a dunni bhnniavvaa| jeNa tiNAi khivijA muhami nivaDija vA kahavi // 195 // iya kayaAgAradugaMpi sesaAgArarahiamaNAgAraM / dubhikkhavittikaMtAragADharogAie kujA // 196 // dattIhi va kavalehiva gharehiM bhikkhAhiM ahava dabvehiM / jo bhattaparicAyaM karei parimANakaeNDameyaM // 197 // savaM asaNaM savvaM ca pANagaM khAimaMpi savvaMpi / vosiraha sAimaMpi hu savvaM jaM niravasesaM taM // 198 // keyaM gihaMti saha teNa je u tesimimaM tu sAkeyaM / ahavA keyaM CHASSESSORIAS Jain Education a l For Private Personel Use Only M ainelibrary.org Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 44 // Jain Education ciMdhaM sakeyamevAhu soke // 199 // aMguTThI gaMThI muTThI dheraseyussAsacivugajoIkhe / paJcakkhA - vicAle ki miNamabhiggahesuvi ya // 200 // 'bhAvi aIyami'tyAdi bhAvi - anAgataM atItaM - pUrvakAlakaraNIyaM koTisahitaM caH samuccaye niyantritaM caH pUrvavat sAkAraM -sahAkAraidvartate anAkAraM vigatA''kAramAkArarahitaM parimANavat niravazeSamaSTamakam / / 187 || 'sAkeya 'mityAdi sAketaM ca kRtasaGketaM navamaM, tathA'ddhApratyAkhyAnaM dazamakamiti / tatra yatsaGketapratyAkhyAnaM tadaSTadhA bhavati, yaccAddhApratyAkhyAnaM taddazadhA bhavediti gAthAsaGkSepArthaH // 188 // idAnIM mUlato'pi sarvANi pratyAkhyAnAni krameNa vyAkhyAyante tatra bhAvipratyAkhyAnasvarUpamidaM - ' hohIpajosavaNe'tyAdi sArddhagAthA, bhaviSyati paryuSaNAdiparva, tatra cASTamAdi tapo'vazyaM samArAdhanIyaM tatra paryuSaNAdau na tapaH aSTamAdyaM bhavet kartuM me-mama, kena hetunetyAha - 'gurugaNe'ti gurUNAM - AcAryANAM gaNasya - gacchasya glAnasya - rogAbhibhUtasya zaikSakasya - nUtanapratrAjitasya tapasvinovikRSTAditapazcaraNakAriNo yatkArya - vizrAmaNAbhaktapAnA''nayanAdilakSaNaM tena yadAkulatvaM tena hetunA // 189 // 'iya ciMtI' tyAdi - iti cintayitvA pUrvameva - paryuSaNAdiparvaNo'rvAgeva yatkriyate tadanAgataM tapa iti 'vinti'tti bruvate 1 / atItaM punaridaM - 'tamaikataM' iti gAthottarArdha, tadatikrAntamatItamityarthaH tenaiva hetunA - gurugaNAdikAryavyAkulatAlakSaNena tapyate tapaH karoti yadUrdhva paryuSaNAdipaNi nivRtte'pItyarthaH 2 // 190 // koTIsa hitamAha - 'gose' tti, prabhAte'bhaktArtha - upavAsaM yaH kRtvA taM -upavAsaM karoti dvitIyaprabhA - te'pi iti koTIdvikamilane pUrvadinakRtopavAsapratyAkhyAnaniSThApanAlakSaNAyA dvitIyadinaprabhAta kriyamANopavAsaprasthApanAlakSaNAyAzca koTemilane tasya koTI sahitamiti nAmnA pratyAkhyAnaM, evamaSTamAdipu ekataH koTidvayaM niSThApanArUpamanyatazca tRtIyopavAsasya prasthApanArUpaM, 4 pratyA khyAnadvAre dazavidha pratyAkhyAnAni // 44 // jainelibrary.org Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio anayormilane koTisahitaM, evamAcAmlanirvikRti kaikAsanakai kasthAneSvapIti 3 // 199 // yadAhurgaNabhRtaH - "paDhavaNao ya divaso pazcakkhANassa niTTavaNao ya / jahiyaM samiti donivi taM bhannai koDisahiyaMti" // 1 // iti [ prasthApakazca divasa : pratyAkhyAnasya niSThApa kazca yatra samito dvAvapi tad bhaNyate koTIsahitamiti // 1 // ] 'haTTheNa' ityAdi hRSTena - nIrogeNa glAnena vA-sarogeNa vA amukaM | tapaH- paSThASTamAdi amukasmin dine 'niyamena' nizcayena mayeti zeSaH 'kAyanvo'tti kartavyaM, prAkRtatvAtpuMsA nirdezaH, niyantritamidaM | pratyAkhyAnaM jinA bruvate 4 // 992 // idaM ca pratyAkhyAnaM na sarvakAlaM kriyate, kiM tarhi ?, niyatakAlameva, tathA cAha - ' caudase'tyAdi, caturdazapUrviSu - caturdazapUrvadharepu jinakalpikeSu prathama eva saMhanane - varSabhanArAcAbhidheye etat - niyantritaM pratyAkhyAnaM vyavacchinnameva, atrA''ha - nanu tasminnapi kAle caturdazapUrvadharAdaya eva kRtavantaH sthaviraistu na kRtamevedamityAha -- 'dherAvi tayA karesIya' sthavirA api tadA - pUrvadharAdikAle akArSuH cazabdAdanye'pyasthavirA: prathamasaMhananina iti // 193 // sAkAramidAnImAha - 'maha - yaretyAdi, A-maryAdayA maryAdAkhyApanArthamityarthaH kriyante - vidhIyante ityAkArAH - anAbhogasahasAkAra mahattarAkArAdayaH, ayaM mahAn ayaM mahAnayamanayoratizayena mahAnmahattaraH, ( atizaye taratamapAviti 1-1 -22 pANi0 ) mahattara evAkAro mahattarAkAraH sa AdiryeSAM te ca te AkArAzca tairyuktaM sAkAramabhidhIyate, ko'rthaH ? - mujikriyA pratyAkhyAnena mayA niSiddhA, paramanyatra mahattarAkArAdibhirhetubhUtaiH etebhyo'nyatretyarthaH, eteSu satsu bhujikriyAmapi kurvato na bhaGga iti yatra bhaktaparityAgaM karoti tat sAkAramiti 5 / anAkAra midAnImAha - 'AkAra' ityAdi, AkAraiH - mahattarAdibhiryadvirahitaM punarbhaNitamanAkAraM nAma tat // 194 // 'kiMtu' ityAdi, kiMca - kevala mihAnAkAre'pi bhanAbhogaH sahasAkAraJca dvAvAkArau bhaNitavyau yena kadAcidanAbhogataH - ajJAnataH sahasA vA rabhasena tRNAdi mukhe kSipe ional w.jainelibrary.org Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18khyAnadvAre prava0 sA-18 nipatedvA kuto'pi kathamapi // 195 // 'iya kaye'tyAdi, iti, kRtAkAradvikamapi zeSairmahattarAkArAdibhirAkAra rahitamanAkAramabhidhIyate, 4 pratyAroddhAre idaM cAnAkAraM kadA vidhIyate ? tatrAha-'dubhikkhe'tyAdi-durbhikSe' megha vRSTyAdyabhAve hiNDamAnairapi bhikSA na labhyate, tata idaM pratyAtattvajJA- khyAnaM kRtvA mriyate, 'vRttikAntAre vA' vartate zarIraM yayA sA vRttiH-bhikSAdikA tadviSaye kAntAramiva kAntAraM tatra, yathA'TavyAM dazavidhanavi0 | mikSA na labhyate tathA siNavallyAdiSu svabhAvAd adAtRdvijAkIrNeSu zAsanadviSTairvA'dhiSThiteSu bhikSAdi nA''sAdyate tadedaM pratyAkhyAnaM tathA vaidyAdyapratividheye gADhatararoge sati gRhyate, AdizabdAtkAntAre kesarikizorAdijanyamAnAyAmApadi kuryAditi 6 // 196 // parimANava-13 nAni // 45 // didAnImAha-'dattIhi vetyAdi, dattibhirvA kavalairvA gRhairvA bhikSAbhirathavA dravyairyo bhaktaparityAgaM karoti parimANakRtametat , tatra kara-16 sthAlAdibhyo'vyavacchinnadhArayA yA patati mikSA sA dattirabhidhIyate, bhikSAvicchede ca dvitIyA dattiH, sikthamAtre'pi pAtre patite bhinnaiva dattiriti, kurkuTANDakapramANo baddho'zanapiNDaH kavalo'bhidhIyate, avikRtena mukhena vA yo grahItuM zakyate tatpramANo vA, tatra dvAtriMza-18|| tkavalAH kila puruSasyAhAraH, strINAmaSTAviMzatiH "battIsaM kira kavalA AhAro kucchipUrao bhnnio| purisassa mahiliyAe aTThAvIsaM muNeyavvA // 1 // " iti vacanAt , tatazca dattibhirekadvivyAdibhiH kavalaizcaikadvivyAdimiryAvadekatriMzat puruSasya striyAzca yAvatsaptaviMzatiH, dAgRhaizcaikadvivyAdibhirbhikSAbhiH saMsRSTAdimirgRhasthena dIyamAnAdibhirekedvyAdibhirdravyaizca pAyasaudanamudgAdibhiryatra zeSA''hAraparityAgastatpa-118 rimANakRtaM pratyAkhyAnamityarthaH / / 197 // idAnIM niravazeSamAha-'savvaM asaNa'mityAdi-'aza bhojane' azyata ityazanamodanaMmaNDakamodakakhajjakAdi pIyata iti pAnaM karmaNi lyuT khajUradrAkSApAnAdi khAdanaM khAdo bhAve ghaJ khAdena nirvRttaM khAdimaM 'bhAvAdima' H45 // (pA04-4-20 vA0) niti imani khAdima-nAlikeraphalAdi guDadhAnAdikaM ca svadanaM svAdastenaiva nirvRttaM tathaivemani svAdima-elAphalakarpUra-18 LOSUR Jain Education T e a For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education I lavaGgapUgIphalaharItakInAgarAdi tatazca sarvamazanaM sarva pAnakaM khAdimaM ca sarvamapyutsRjati - parityajati svAdidamapi sarva yanniravazeSaM tadvijJeya| miti 8 // 198 // sAketa midAnImAha - 'keya 'mityAdi - 'kita nivAse' ityasya dhAtoH kityate-uSyate asminniti dhani keto-gRhamu| cyate saha tena vartante iti sahasya bhAve saketAH - gRhasthAsteSAmidaM 'tasyeda' ( pA04-3-120 ) mityaNi sAketaM pratyAkhyAnaM prAyeNa gRhasthAnAmevedaM bhavatIti, athavA ketaM - cihnamucyate saha ketena - cihnena vartate iti saketaM saketameva prajJAditvAtsvArthe'Ni sAketamAhurmunayaH / 199 / tacaivaM bhavati -- zrAvakaH ko'pi pauruSyAdipratyAkhyAnaM kRtvA kSetrAdau gato gRhe vA tiSThan pUrNe'pi pauruSyAdau pratyAkhyAne yAvadadyApi bhojanasAmagrI na bhavati tAvatkSaNamapi pratyAkhyAnarahito mA bhUvamityaGguSThAdikaM cihnaM karoti yAvadaGguSThaM muSTiM granthi vA na muJcAmi gRhaM vA pravizAmi svedavindavo vA na zuSyanti yAvadetAvanto vA ucchAsA na bhavanti jalAdimaJcikAyAM yAvadete jalabindavo vA na zuSyanti dIpo vA yAvanna nirvAti tAvanna bhuje'hamiti, etadevAha - 'aguMDI' ityAdi aGguSThazca prathizca muSTizca gRhaM ca svedazca ucchrAsaca stibukaca joikkhazveti samAhAro dvandvaH, joikkhazabdazca dezyo dIpe vartate, tadviSaye kriyA sarvatra yathocitA yojanIyA, pratyAkhyAnavicAle kRtyamidaM, 'abhigga hesuvi yatti kenacitpauruSyAdi na kRtaM kintu kevala evAbhigrahaH kriyate yAvad prandhyAdikaM na choTayatItyAdi tatrApIdaM bhavatItyarthaH, tathA sAdhorapIdaM bhavati, yathA'dyApi guravo maNDalyAM nopavizanti anyadvA sAgArikAdikaM kiJcitkAraNamajani tataH pUrNe'pi pratyAkhyAnAvadhau pratyAkhyAnarahito mA sthAmityaGguSThAdIni sAdhurapi karotIti // 200 // idAnImaddhApratyAkhyAnamAha - addhA kAlo tassa ya pamANamaddhaM tu jaM bhave tamiha / aDApaJcakkhANaM dasamaM taM puNa. imaM bhaNiyaM // 209 // navakAraporisIe purimakA sa~gaThANe ya / AyaMbi'bhattaTTe carimeya abhi jainelibrary.org Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 46 // Jain Educatio viMI // 202 // do caiva namokAre AgArA chaca porasIe u / satteva ya purimaDe ekkAsaNagaMmi adveva // 203 // sattegaTThANassa u adveva ya aMbilaMmi AgArA / paMceva abhattaTThe chappANe carima cattAri // 204 // paMca cauro abhiggahi nivviie aTTha nava ya AgArA / appAuraNe paMca u havaMti sesesu cattAri // 205 // navaNIogAhimage addavadahipisiyaghayaguDe ceva / nava AgArA esiM sesadavANaM ca aTTheva // 206 // 'addhA kAlo' ityAdi, addhAzabdena kAlastAvadabhidhIyate, tasya ca kAlasya muhUrtapauruSyAdikaM pramANamapyupacArAt addhanti-addhAM vadantIti zeSaH, tuzabdo'pyathoM bhinnakrame ca sa ca yathAsthAnaM yojita eva, tato'ddhAparimANaparicchinnaM yatpratyAkhyAnaM bhavettadiha addhAbhyAkhyAnaM dazamaM pUrvoktabhAvyatIta pratyAkhyAnAdInAM caramamityarthaH // 201 // tatpunaridaM vakSyamANaM bhaNitaM gaNadharairiti, tadevAha - 'navakAre tyAdi, atra bhImo bhImasenabhImanyAyena namaskArazabdAtparataH sahitazabdo draSTavyaH, tato namaskArazca, ko'rthaH ? - namaskArasahitaM ca pauruSI ca namaskArapauruSyau tasmin, namaskAraviSaye pauruSIviSaye cetyarthaH, pUrvArdha ca ekAsanaM ca ekasthAnaM ceti samAhAre saptamyekavacane pUrvArdhaviSaye ekAsanaviSaye ekasthAnakaviSaye carame - caramaviSaye ca, tathA AcAmlaM ca abhaktArthazca AcAmlAbhaktArthau tatra AcAmlaviSaye upavAsaviSaye, tathA bhavacarame divasacarameveti tathA abhigrahe - abhigrahaviSaye, tathA 'vigai'tti vikRtiviSaye, saptamyekavacanaM luptamatra draSTavyamiti, dazabhedamidamaddhApratyAkhyAnaM || 202 || nanvekAsanAdipratyAkhyAnaM kathamaddhApratyAkhyAnaM ?, na hyatra kAlaniyamaH zrUyate, satyaM, addhApratyAkhyAna pUrvANi prAyeNaikAsanAdIni kriyante ityadvApratyAkhyAnatvena bhaNyante iti pratyAkhyAnaM cApavAdarUpAkArasahitaM kartavyaM, anyathA tu bhaGga eva syAt, 4 pratyA|khyAnadvAre dazamAddhA pratyAkhyA nabhedAH 4 // 46 // jainelibrary.org Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55%25A tataste yAvanto namaskArasahitAdiSu bhavanti tAvata upadarzayannAha-'do ceve'tyAdi gAthAtrayaM, dvAveva namaskAre-namaskArasahite 'AkArauM' vidhIyamAnapratyAkhyAnApavAdarUpI, SaT ca pauruSyAM, tuH punararthaH, saptava ca pUrvArdhe ekAzane'STaiva // 203 / / sapta ekasthAnasya pratyAkhyAnasya, tuH samuccayArthaH, aSTaiva cA''cAmle AkArAH paJcaiva cAbhaktArthe-upavAse, SaT pAnakapratyAkhyAne, carame pratyAkhyAne-divasacaramabhavacaramarUpabhedadvayasvarUpe catvAra AkArAH // 204 // paJca vA catvAro vA abhigrahe-abhigrahapratyAkhyAne, nirvikRtike'STI nava vA AkArAH, 'paMca cauro abhiggahe'tti yaduktaM tatsvayameva vivRNoti-'appAuraNe tyAdi, aprAvaraNe-aprAvaraNAbhiprahe pratyAkhyAne paJcaiva, tuzabda- svAvadhAraNArthatvAdbhavanti zeSeSvabhigrahepu-dezAvakAzikAdiSu daNDakapramArjanAdiSu ca catvAra AkArA iti gAthAtrayAkSarArthaH // 205 // bhAvArthastu nivedyate-namaskArasahite pratyAkhyAne bhaGgaparihArArthamanAbhogasahasAkAralakSaNau dvAvAkArau jJeyau, nanu kAlasyAnucyamAnatvAt saGketapratyAkhyAnamevedaM pratibhAti tatkathamaddhApratyAkhyAnamabhidhIyate ?, satyaM, sahitazabdena muhUrtasya vizeSitatvAdadoSaH, aba muhUrtazabdo|'pyatra na zrUyate tatkathaM tasya vizeSyatvaM ?, na khalu gaganAravinde'satyemandAmodasundaramidamityAdIni vizeSaNAni tasya sahRdayairvidhIyante, atra brUmaH-addhApratyAkhyAnamadhye tAvadasya pAThAt pauruSIpratyAkhyAnasya ca vakSyamANatvAgnizcitaM tadarvAg muhUrta evAvaziSyate tatastasya vizeSyatvaM nAnupapannaM, atha muhUrttadvayAdikamapi kasmAnna labhyate ? yadekameva muhUrta vizeSyata iti, ucyate, alpAkAratvAdasya, pauruSyAM hi paDAkArAH asmiMzca pratyAkhyAne AkAradvayavati svalpa eva kAlo'vaziSyate, sa ca namaskArasahitaH pUrNe'pi kAle namaskArapAThamantareNa pratyAkhyAnasyApUryamANatvAt , satyapi ca namaskArapAThe muhUrtAbhyantare pratyAkhyAnabhaGgAt , tataH siddhametat muhUrttamAnakAlanamaskArasahitaM pratyAkhyAnamiti, atha prathama eva muhUrte iti kuto labhyate ?, ucyate, sUtre 'sUre uggae' iti vacanaprAmANyAt , pauru 5484-%AASAR Jain Education Erional For Private & Personel Use Only Dhaw.jainelibrary.org Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ASICS KOSMOSA 4pratyAkhyAnadvAre dazamAddhA. pratyAkhyAnabhedAH prava0 sA SIpratyAkhyAnavat , sUtraM cedaM-"sUrie uggae namokArasahiyaM paccakkhAi caunvihaMpi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAima roddhAre annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM vosirai" asya ca sUtrasyApretanapauruSyAdisUtrANAM ca vistAravatI vyAkhyA svasthAnAdeva jJAtavyA, tattvajJA paramAkArANAM svarUpaparijJAnAya kiMcidvyAkhyAyate-sUrye udgate sUryodmAdArabhyetyarthaH, 'namaskAreNa paJcaparameSThistavena sahitaM pratyAkhyAti navi0 | 'sarve dhAtavaH karotyarthena vyAptA' iti bhASyakAravacanAnnamaskArasahitaM pratyAkhyAnaM karoti, idaM gurorvacanaM ziSyastu pratyAkhyAmItyetadAha, evaM vyutsRjatItyatrApi vAcyaM, kathaM pratyAkhyAti ?, tatrAha-caturvidhamapi na punarekavidhAdikaM, AhAraM-abhyavahArya vyutsRjatItyuttaraiNa // 47 // saMTaGkaH idaM ca caturvidhAhArasyaiva bhavatIti vRddhasampradAyaH, rAtribhojanapratyAkhyAnavratatIraNakalpatvAdasya, 'azana'mityAdinA''hAracaturvi dhakIrtanaM, atra niyamabhaGgabhayAdAkArAvAha-'annattha'NAbhogeNaM sahasAgAreNaM'ti atra paJcamyarthe tRtIyA, anyatrAnAbhogAt sahasAta kArAcca, etau varjayitvetyarthaH, tatrA'nAbhogaH-atyantavismRtiH, sahasAkAra:-atipravRttiyogAnivarttanaM, 'vyutsRjati' pariharati / tathA pauruSyAM paDAkArAH, tatra caivaM sUtram-"porisiM paccakkhAi uggae sUre caubihaMpi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM annattha4'NAbhogeNaM sahasAgAreNaM pacchannakAleNaM disAmoheNaM sAhuvayaNeNaM sabasamAhivattiyAgAreNaM vosiraI" puruSaH pramANamasyAH |sA pauruSI chAyA tatpramitakAlo'pi pauruSI prahara ityarthaH, tAM pratyAkhyAti, atra ca 'kAlAdhvanoratyaMtasaMyoge' iti (pA0 2-3-5 ) dvitIyA, tataH pauruSI yAvatpratyAkhyAnaM karotItyarthaH, evamanyatrApi, kathaM ?-caturvidhamapyAhAramazanAdikaM vyutsRjatIti, anyatrAnAbhogAdyAkArebhyaH, tatrAnAbhogasahasAkArau pUrvavad, anyatra pracchannakAlAt digmohAt sAdhuvacanAt sarvasamAdhipratyayAkArAcca, pracchannatA ca kAlasya dhanataraghanAghanapaTalena visphuradrajasA gurutaragiriNA vA'ntaritatvAd divAkaro na dRzyate, tatra pauruSI pUrNA jJAtvA bhujAnasyApUrNAyAmapi S // 47 // Jain Education For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ALSARAMESSACROSSAGARMA pauruSyAM na bhaGgaH, jJAtvA tu ardhabhuktenApi tathaiva sthAtavyaM yAvatpauruSI pUrNA bhavati, pUrNAyAM tataH paraM bhoktavyaM, apUrNA pauruSIti 4 / jJAte tu bhujAnasya bhaGga eveti, digmohastu yadA pUrvAmapi pazcimeti jAnAti tadA'pUrNAyAmapi pauruSyAM bhukhAnasya na bhaGgaH, kathamapi mohApagame tu pUrvavadardhabhuktenApi sthAtavyaM anyathA tu bhaGga eveti, tathA sAdhuvacanam-udghATA pauruSI ityAdikaM vibhramakAraNaM tat zrutvA bhuJjAnasya na bhaGgaH, bhukhAnena tu jJAte anyena vA kenApi nivedite pUrvavattathaiva sthAtavyaM, tathA kRtapauruSIpratyAkhyAnasya sahasA sakhAtatIvrazalAdiduHkhatayA samutpannayorAtaraudradhyAnayoH sarvathA nirAsaH sarvasamAdhiH sa eva pratyaya:-kAraNaM sa evAkAra:-pratyAkhyAnApavAdaH sarvasamAdhipratyayAkAraH, pauruSyAmapUrNAyAmapyakasmAt zUlAdivyathAyAM samutpannAyAM tadupazamanAyauSadhapathyAdikaM bhukhAnasya na pratyAkhyAnabhaGga iti bhAvaH, vaidyAdirvA kRtapauruSIpratyAkhyAno'nyasyA''turasya samAdhinimittaM yadA'pUrNAyAmapi pauruSyAM bhuGkte tadA na bhaGgaH, ardhabhukte | tvAturasya samAdhau maraNe votpanne sati tathaiva bhojanatyAgaH, sArdhapauruSIpratyAkhyAnaM pauruSIvadvAcyaM, tasya tadantargatatvAditi, pUrvArdhapratyAkhyAne tvevaM saptA''kArA:-'sUre uggae purimaTuM paccakkhAi caunvihaMpi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM annatthaDaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM pacchannakAleNaM disAmoheNaM sAhuvayaNeNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosirai."asyArthaH| 'pUrvasya purima' iti (si0 he0 prA08-2-135) prAkRtavacanena purimamiti, evamanyatrApi, tataH pUrva ca tat ardha ca pUrvArdha-dinasyA''dyapraharadvayaM pratyAkhyAti-pUrvArdhapratyAkhyAnaM karoti, tatra SaDA''kArAH pUrvavat , 'mahattarAgAre'ti mahattaraM-pratyAkhyAnapAlanavazAllabhyanirja rApekSyA bRhattaranirjarAlAbhahetubhUtaM puruSAntareNa sAdhayitumazakyaM glAnacaityasaGghAdiprayojanaM tadevAkAra:-pratyAkhyAnApavAdo mahattarAkAraH * tasmAdanyatreti yogaH, yaccAtraiva mahattarA''kArasyAbhidhAnaM na namaskArasahitAdau tatra kAlasyAlpatvaM anyatra tu mahattvaM kAraNamiti vRddhA esGSSSSSSSS in Education For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 48 // Jain Education vyAcakSate, apArdhapratyAkhyAnamapi praharatrayalakSaNaM pUrvArdhapratyAkhyAnavadbhaNanIyaM // athaikAzanapratyAkhyAne yathA aSTA''kArAstathA kathyante, tatredaM sUtram - " ekAsaNaM paJcakkhAi tivihaMpi AhAraM asaNaM khAimaM sAimaM annattha'NAbhAgeNaM sahasAgAreNaM sAgAriyAgAreNaM AuMTaNapasAreNaM guruabbhuTThANeNaM pAriTThAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosirai." ekaM sakRt azanaM- bhojanaM ekaM vA AsanaM putAcalanato yatra pratyAkhyAne tadekAzanamekAsanaM vA, prAkRte dvayorapi ekAsaNamiti rUpaM tat pratyAkhyAti ekAsanapratyAkhyAnaM karotItiyAvat, atra dvAvAdyau antyAvAkArau ca pUrvavat, 'sAgAriyAgAraNaM'ti saha AgAreNa-gRheNa vartata iti sAgAraH sa eva sAgArikA - gRhasthaH sa evA''kAraH - pratyAkhyAnApavAdaH sAgArikAkArastasmAdanyatra, gRhastha samakSaM hi sAdhUnAM bhoktuM na kalpate, pravacanAdyupaghAtasambhavAt yata uktaM - "chakkAyadyAvato'vi saMjao dulahaM kuNai vohiM / AhAre nIhAre durguchie piMDagahaNe ya // 1 // " [paTUAyadayAvAnapi saMyato durlabhAM karoti bodhiM / AhAre nIhAre jugupsite piNDagrahaNe ca // 1 // ] tatazca bhuJjAnasya yadi sAgArikaH kazcidAyAti sa ca yadi calastadA kSaNaM pratIkSate sthirastadA svAdhyAyAdivyAghAto mA bhUditi tataH sthAnAdanyatropavizya bhuJjAnasyApi naikAsanabhaGgaH, gRhasthasyApi yena dRSTaM bhojanaM na jIryati tat pramukhaH sAgAriko jJAtavyaH, 'AuMTaNapasAraNeNaM'ti AkuzvanaM-jaGghAdeH saGkocanaM prasAraNaM ca tasyaiva jaGghAderAkucitasya RjUkaraNaM AkuJcane prasAraNe vA'sahiSNutayA kriyamANe kizcidAsanaM calati tato'nyatra pratyAkhyAnaM 'guruabbhuTTANeNaM'ti gurabhyutthAnArhasyAcAryasya prAghUrNakasya vA'bhyutthAnaM tamAzrityAsanatyajanaM gurvabhyutthAnaM tato'nyatra, guruNAmabhyutthAnAddatvAdavazyaM bhuJjAnenApyutthAnaM kartavyamiti na tatra pratyAkhyAnabhaGgaH 'pAriThAvaNiyA| gAreNaM' ti paristhApanaM - sarvathA vyajanaM prayojanamasya pAriSThApanikaM, tadevAkArastasmAdanyatra tatra hi yajyamAne bahudopasambhavAzrIyamANe 4 pratyAkhyAnadvAre namaskA rAdipratyA khyAneSu AkArAH // 48 // ainelibrary.org Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |cAgamikanyAyena guNasambhavAdgurvAjJayA punarbhujAnasyApi na bhaGgaH, 'vosiraI' vyutsRjatyanekAzanamazanAdyAhAraM ca pariharati / tathA ekasthAne - saptA''kArA bhavanti, tasyedaM sUtraM-'ekkAsaNaM egaTThANaM paJcakkhAi' ityAdyekAzanavadAkuJcanaprasAraNA''kAravarja, eka-advitIyaM sthAnaM-aGgavinyAsarUpaM yatra tadekasthAnapratyAkhyAnaM, tad yathA bhojanakAle'GgopAGgaM sthApitaM tasmiMstathAsthita eva bhoktavyaM, mukhasya hastasya cAzakyaparihAratvAccalanamapratiSiddhamiti / athA''cAmle aSTAvAkArAstatra sUtraM-"AyaMbilaM paJcakkhAi annattha'NAbhogeNaM sahasAgAreNaM levAleveNaM gihisaMsaTTeNaM ukkhittavivegeNaM pAridvAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savyasamAhivattiyAgAreNaM vosirai" asyArthaH-AcAmaH-avazrAmaNaM amlaM-caturtho rasaH tAbhyAM nivRttamityaNa, etacca trividhaM upAdhibhedAt , tadyathA-odanaM kulmASAn sakyU~zca tAadhikRtya bhavati, tatpratyAkhyAti, AcAmAmlaM pratyAkhyAnaM karotItyarthaH, AdyAvantyAzcAkArAsnayaH pUrvavat , 'levAleveNaM ti lepo-bhojana bhAjanasya vikRtyA tImanAdinA vA''cAmAmlapratyAkhyAturakalpanIyena liptatA-kharaNTanaM vikRtyAdinA liptapUrvasya bhojanabhAjanasyaiva hastAdinA saMlekhanato'lepo'liptatA, tatazca lepazca alepazca lepAlepaM tasmAdanyatra, bhAjane vikRtyAdyavayavasadbhAve'pi na bhaGga ityarthaH, 'u-11 dikhattavivegeti zuSkaudanAdibhakte patitapUrvasyA''cAmAmlapratyAkhyAnavatAmayogyasyAdravavikRtyAdidravyasya utkSiptasya-uddhRtasya vivekoniHzeSatayA tyAga: utkSiptavivekastasmAdanyatra, bhoktavyadravyasyAbhoktavyadravyasparzenApi na bhaGga ityarthaH, yattutkSeptuM zakyate tasya bhojane | bhaGga eva, 'gihatthasaMsaTTeNaM ti gRhasthasya-bhaktadAyakasya saMbandhi karoTikAdibhAjanaM vikRtyAdidravyeNopaliptaM gRhasthasaMsRSTaM tasmAdanyatra vikRtyAdisaMsRSTabhAjanena hi dIyamAnaM bhaktamakalpanIyadravyamidaM bhavati tad bhukhAnasyApi na bhaGga ityarthaH, yadyakalpyadravyaraso bahu na HjJAyata iti, 'vosiraI' anAcAmAmlaM vyutsRjati / tathA abhaktArthe paJcAkArAH, tatredaM sUtraM-'sUre uggae anbhattaha~ paJcakkhAi cauvvihaMpi 55555.5.-COL pra. sA.9 Jain Education For Private Personel Use Only UlHww.jainelibrary.org Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 pratyAkhyAnadvAre AkAra svarUpaM prava0 sA- AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM annattha'NAbhogeNaM sahasAgAreNaM pAridvAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM bosirai / roddhAre | asyAthe:-'sUre uggae' sUryodmAdArabhya, anena bhojanAnantaraM pratyAkhyAnasya niSedha iti brUte, bhaktena-bhojanenArtha:-prayojanaM bhaktAthaiH na tattvajJA- bhaktArtho'bhaktArthaH athavA na vidyate bhaktArthoM yasmin pratyAkhyAnavizeSe so'bhaktArthaH, upavAsa ityarthaH, AkArAH pUrvavat , navaraM pAriSThApanavi0 | nikAkAre vizeSo-yadi trividhAhArasya pratyAkhyAti tadA pAriSThApanika kalpate, yadi tu caturvidhAhArasya pratyAkhyAti pAnakaM ca nAsti tadA na kalpate pAnake tUddharite kalpata eva, 'vosiraha' bhaktArthamazanAdivastu vyutsRjati / tathA pAnakapratyAkhyAne SaDAkArAH, tatra paarussiipuurvaa||49|| | dheekAsanaekasthAnAcAmAmlAbhaktArthapratyAkhyAneSu utsargatazcaturvidhAhArasya pratyAkhyAnaM uktaM, yadi tu trividhAhArasya pratyAkhyAnaM karoti tadA jApAnamAzritya paDAkArAH, tathA ca sUtraM-"pANassa levADeNa vA alevADeNa vA accheNa vA bahaleNa vA sasittheNa vA asithaiNa| vA vosiraI" ihApyanyatretyanuvRttestRtIyAyAH paJcamyarthatvena vyAkhyAtatvAt 'levADeNa veti lepakRtAdvA-picchalatvena bhAjanAdInAmupalepakArakAt kharjUradrAkSAdipAnakAdanyatra tanmuktvetyarthaH, trividhAhAraM vyatsajatIti sambandhaH, vAzabdo'trAlepakRtapAnakApekSayA'vajenIyatvAvizeSadyotanArthaH, alepakAriNeva vAriNA lepakAriNA'pyupavAsAdena bhaGga iti hRdayaM, evamalepakRtAdvA picchalAt-sovIrAdeH acchAtnirmalAdvA prAsukAdvA varNAntaritAdvA apicchalAt uSNodakAderbahalAda-gaDalAttilataNDulayavadhAvanAdeH sasikthAdvA-bhaktapulAkopatAdavazrAvaNAdeH asikthAda-sikthavarjitAtpAnakASShArAditi / tathA caramo-divasasya bhavasya ca pAzcAtyo bhAgaH tatra kriyamANaM pratyAkhyAnamapi divasacarimaM bhavacarimaM ceti kathyate, tatredaM sUtraM-"divasacarimaM paJcakkhAi caubvihaMpi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM annattha NAbhogeNaM sahasAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraI' evaM bhavacarimamapi, AkArAH pUrvameva vyAkhyAtAH, nanu divasa %-1565 50+ LoCOM Jnin Education For Private Personel Use Only w.jainelibrary.org Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dicarimaM pratyAkhyAnaM niSprayojanaM, ekAsanAdipratyAkhyAnenaiva gatArthatvAditi, naitadevaM, ekAzanAdikaM hyaSTAkAraM etaca caturAkAra ata A-I kArANAM saGkepakaraNAt saphalameveti, ata eva ekAzanAdikaM devasikameva bhavati, rAtribhojanasya vratibhitrividhaM trividhena yAvajjIvaM pratyAkhyAtatvAditi, gRhasthApekSayA punaridaM A AdityodmAd jJeyaM, divasasyAhorAtraparyAyatayA'pi darzanAt yathA paJcabhirdinairvayamatrAgatAH, paJcabhirahorAtrairityarthaH, tatra yairyAvajjIvamapi rAtribhojananiyamazcakre teSAmapIdaM sArthakamevAnuvAdakatvena smArakatvAt , bhavacarimaM tu vyAkAramapi bhavati, yadA jAnAti mahattarasarvasamAdhipratyayarUpAbhyAmAkArAbhyAM na mama prayojanaM tadA'nAbhogasahasAkArau bhavataH, anAbhogata: sahasAkArato vA'GgulyAdermukhe prakSepasambhavAt , ata evedamanAkAramapi bhaNyate, etasyAkAradvayasyApi parihAryatvAditi / tathA paJca catvAro vA'bhiprahapratyAkhyAne, tatra daNDakapramArjanAdirUpe'bhigrahe catvAra AkArA bhavanti, yathA-"annattha'NAbhogeNaM sahasAgAreNaM mahattattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosirai" etadvyAkhyA pUrvavat , yadA tvaprAvaraNAbhigrahaM gRhNAti tadA 'colapaTTAgAreNaM'ti paJcama AkAro bhavati, colapaTTakAkArAdanyatra, sAgArikadarzane colapaTTake gRhyamANe'pi na bhaGga ityarthaH / tathA nirvikRtike aSTau nava vA AkArA bhavanti, yathA-"nidhigaiyaM paccakkhAi annattha'NAbhogeNaM sahasAgAreNaM levAleveNaM gihatthasaMsaTeNaM ukkhittavivegeNaM paDuccamakkhieNaM pAridvAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraI" tatra manaso vikRtihetutvAdvigatihetutvAdvA vikRtayo vigatayo vA nirgatA vikRtayo vigatayo vA yatra tannirvikRtikaM nirvigatikaM vA pratyAkhyAti AkArAH | pUrvavaDhyAkhyeyAH, navaraM 'paDuccamakkhieNati pratItya-sarvathA rUkSaM maNDakAdikamapekSya mrakSitaM-snehitamIpatsaukumAryotpAdanAt mrakSaNakRtaviziSTasvAdutAyAzcAbhAvAt mrakSitamiva yadvartate tatpratItyamrakSitaM mrakSitAbhAsamityarthaH, iha cAyaM vidhiH-yadyaGgulyA ghRtAdi gRhItvA **KAPAGSAS C-NCREAST JainEducation For Private 3 Personal Use Only w.jainelibrary.org Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 pratyAkhyAnadvAre azanAdisvarUpaM prava0 sA- maNDakAdi prakSitaM tadA kalpate nirvikRtikasya dhArayA tu na kalpata iti, vyutsRjati-vikRtIH pariharati, iha ca yAsu vikRtiSu utkSiptaroddhAre |viveka: saMbhavati tAsu navAkArAH, anyAsu dravarUpAsu aSTau, nanu nirvikRtika evAkArA abhihitAH vikRtiparihArapratyAkhyAne tu kuta AtattvajJA- MkArA avagamyante ?, ucyate, nirvikRtikagrahaNe kRte sati vikRtiparimANapratyAkhyAnasyApi saGghaho bhavati, yatastatrApi ta eva tathaivAkArA| navi0 bhavanti, yathA ekAsanakasya pauruSyAH pUrvArdhasya ca sUtre AkArA amidadhire paraM vyAsanakasya sArdhapauruSyA aparAdhasya ca pratyAkhyAnasya sAta eva bhavantIti, pratyAkhyAnaM ca sUtrAnabhihitamapi bhavati, apramAdavRddheH sarvatra sambhavAdityadoSaH / nanu nirvikRtike vikRtiparimANe // 50 // lAvA pratyAkhyAne kASTau ka vA nava AkArA bhavantItyAha-'navaNIo' ityAdi, navanIte-mrakSaNake'vagAhimake ca-pakAne'dravadadhipizita ghRtaguDe caiva, adravagrahaNaM sarvatra sambandhanIyaM, nava AkArAH 'esiM'ti amISAM vikRtivizeSANAM bhavanti, zeSANAM tu dravarUpANAmaSTai-IP vAkArAH, ayamabhiprAyaH-yatrorikSaptaviveko'dravarUpANAM navanItaguDAdInAM kartuM zakyate tatra navAkArAH, dravarUpANAM tu vikRtInAmuddhartumazakyAnAM aSTAvAkArA iti // 206 // idAnImazanapAnAdInAM pratyAkhyeyadravyANAM svarUpamucyate-tatra 'az bhojane' ityasya 'kRtyalyuTo bahulamanyatrApI'(pA0 3-3-113 )ti vacanAdazyate iti karmaNi lyuDantasyAzanamiti bhavati, 'pA pAne' ityasya | pIyata iti tathaiva pAnamiti bhavati, 'khAha bhakSaNe' ityasya khAdanaM khAdastena nirvRttaM 'bhAvAdima' ( pA0 4-4-20) iti vaktavyAdimapi khAdimamiti bhavati 'svad svAda pvada AsvAdane' ityasya svadanaM svAdastena nivRttamiti pUrvavadimapi svAdimamiti bhavati, samayabhASayA tu niruktenaiSAM vyutpattiH kriyate-yathA Azu kSudhAM zamayatItyazanaM, tathA prANAnAM-indriyAdilakSaNAnAM yadupagrahe-upakAre vartate / tatpAnaM, tathA khamityAkAzaM tacca mukhavivarameva tasminmAtIti khAdima, tathA khAdayati rasAdIna guNAn guDAdidravyaM kartRsaMyamaguNAn vA // 50 // in Education For Private Personal Use Only O w .jainelibrary.org Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | yatastataH khAdima, hetutvena tadevA''svAdayatItyarthaH, athavA sAdayati-vinAzayati svakIyaguNAn mAdhuryAdIna khAdyamAnamiti khAdima, lina caitanniruktaM kalpanAmAtraM svakIyamiti kSeyaM, bhramana rautIti bhramaraH hinastIti siMha ityAdInAM niruktazabdAnAM vyAkaraNeSu 'pRSodarA dIni yathopadiSTa miti sUtreSu prasiddhatvAditi, na cedamatra vaktavyamevaMvidhavyutpattau bhedacatuSTayI na yujyate, tathAhi-yathaudanAdikamazyate tathA''ranAlAdikamapi pIyate'zyate iti tathA khajUrAdikamapi khAdyate'zyate iti tathA guDAdikamapi khAdyate, ko'rthaH ? azyata iti, tataH paramArthata ekAthikA evaite zabdA iti bhedakalpanamayuktaM, evaM samayabhaNitaniruktavidhinA'pyekArthatvamevaiSAmiti, atra brUmaH, astyetat paraM bAlatathAvidhajJAnavikalAdInAM sukhAvabodhAya vivakSitadravyANAM sukhaparihArAya ca bhedakalpanA'pi nAyukteti, loke'pi bhakSyatve tulye'pi bhedo dRzyate, tathA ca vaktAro bhavanti-kUrakhaNDamaNDakAnetAn bhojayata, etAn pAnIyaM drAkSApAnIyAdipAnakaM ca pAyayata, etAn | bAlAn guDadhAnAkharjUranAlikerAdikAM sukhAdikAM khAdayata, etAn durlalitAn tAmbUlaM ca paJcasugandhaM khAdayata ityAdi, tathA'trApi bheda-1 kalpanA nyAyavatI / / tatra azanamAha asaNaM oyaNa satthugamuggajagArAi khajagavihI ya / khIrAi sUraNAI maMDagapabhiI ya vinneyaM // 207 // pANaM sovIrajavodagAi cittaM surAiyaM ceva / AukAo savvo kakkaDagajalAiyaM ca tahA // 208 // bhattosaM daMtAI khajUraganAlikeradakkhAI / kakvaDiaMbagaphaNasAi bahuvihaM khAimaM neyaM // 209 // daMtavaNaM taMvolaM cittaM tulasIkuheDagAIyaM / mahupippalisuMThAI aNegahA sAimaM 84545454545555 Jain Education For Private & Personel Use Only T w.jainelibrary.org Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 51 // neyaM // 210 // pANaMmi sarayavigaI khAima pakkannaaMsao bhaNio / sAimi gulamahuvigaI 4 pratyAsesAo satta asaNaMmi // 211 // khyAnadvAre 'asaNa'mityAdi, AdizabdaH svagatAnekabhedasUcakaH sarvatra samvadhyate, tata odanAdi saktvAdi mudgAdi jagAryAdi, jagArIzabdena azanAdi | samayabhASayA rabbA bhaNyate, tathA khAdyakavidhizca khAdyakamaNDikAmodakasukumArikAghRtapUralapanazrIsvargacyutAprabhRtipakkAnnavidhiH, tathA svarUpaM kSIrAdi, AdizabdAdadhighRtatakratImanarasAlAdiparigrahaH, tathA sUraNAdi, AdizabdAdAkAdisakalavanaspativikAravyaJjanaparigrahaH, maNDaka|prabhRti ca, maNDakAH prabhRtiryasya ThoThikAkullarikAcUrIyakaiDarikApramukhavastujAtasya tanmaNDakaprabhRti vijJeyaM-jJAtavyamazanamiti / / 207 / samprati pAnamAha-'pAna'mityAdi, sovIra-kAlikaM yavodakAdi-yavadhAvanamAdizabdAgodhUmaSaSTikAditaNDulakodravadhAvanAdipariprahaH, tathA hai| 'citraM' nAnAprakAraM surAdikaM caiva, AdizabdAtsarakAdiparigrahaH, tathA'pkAyaH 'sarvaH' saraHsaritkUpAdisthAnasambandhI, tathA karkaTakajalAdikaM ca, karkaTakAni-cirbhaTakAni tanmadhyavarti jalaM 2 tadAdiryasya tatkarkaTakajalAdikaM, AdizabdAt khajUradrAkSAdiciJciNikApAnakekSu|rasAdigrahaH, etatsarva pAnaM // 208 // samprati khAdimamAha-bhattosa'mityAdi, bhaktaM ca tadbhojanamoSaM ca-dAhyaM bhaktopaM, rUDhitaH paribhraSTacanakagodhUmAdi, 'dantyAdi' dantebhyo hitaM dantya-gundAdi, AdizabdAccArukulikAkhaNDekSuzarkarAdiparigrahaH, yadvA dantAdi dezavizeSaprasiddhaM guDasaMskRtadantapacanAdi, tathA kharjaranAlikeradrAkSAdiH, AdizabdAdakSoTakabadAmAdiparigrahaH, tathA karkaTikAmrapanasAdi, AdizabdAtkadalyAdiphalapaTalaparigrahaH, bahuvidhaM khAdima jJeyam / / 209 // svAdimamAha-daMtavaNa'mityAdi, dantAH pUyante-pavitrAH | kriyante yena kASThakhaNDena taddantapAvanaM, tAmbUlaM-nAgavallIpatrapUgaphalajAtiphalAdirUpaM, citraM-anekavidhaM, tulasIkuheDakAdi, tulasI-patrikA Jain Education a l D w.jainelibrary.org Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCTOXACIONAL & vizeSaH kuheDakaH-piNDAIkaH, AdizabdAjIrakaharitAdiparigrahaH, madhupippalizuNThyAdi, AdizabdAguDamaricAjamodajIrakaharItakIbibhIta-14 kAmalakIkaTubhANDAdiparigrahaH, anekadhA svAdimaM jJeyam / / 210 // sAmprataM dazAnAM vikRtInAM madhye kA kutrA''hAre'vataratItyAha'pANaMmI'tyAdi, pAnAhAre sarakavikRtiravatarati, 'khAdime khAdimAhAre pakvAnnAMzako guDadhAnAdiSu pakkagundAvayavAdiko bhaNitaH, svAdime | guDamadhurUpAdivikRtiravatarati, zeSAH-kSIradadhighRtatailapakAnnanavanItamAMsarUpAH sapta vikRtayo'zanarUpe AhAre'vatarantIti // 211 // pratyAkhyAnaM ca kRtamapyetaiH sukAraNaiH vizuddhaM bhavatItyAha phAsiyaM pAliyaM ceva, sohiyaM tIriyaM thaa| kittiyamArahiyaM ceva, jaejjA erisammi u // 212 // ucie kAle vihiNA pattaM jaM phAsiyaM tayaM bhaNiyaM / taha pAliyaM ca asaI samma uvaogapaDiyariyaM // 213 // gurudattasesabhoyaNasevaNayAe ya sohiyaM jaann| puNNevi thevakAlAvatthANA lIriyaM hoi // 214 // bhoyaNakAle amugaM paJcakkhAyaMtti bhuMja kittIyaM / ArAhiyaM payArehiM sammameehiM niTThaviyaM // 215 // vayabhaMge gurudoso thevassavi pAlaNA guNakarI u / gurulAghavaM ca neyaM dhammaMmi ao u AgArA // 216 // 'phAsiya'mityAdi, spRSTamityasya sthAne prAkRte phAsiyamiti bhavati, sparzo vA sajAto'syeti itaci sparzitamiti vA, tacca pratyAkhyAnagrahaNakAle vidhinA prAptaM, pAlitaM caiva-punaH punarupayogapratijAgaraNena rakSitaM, zobhitaM-gurvAdipradattazeSabhojanA''sevanena rAjitaM, | tIritaM-pUrNe'pi pratyAkhyAnakAlAvadhau kiJcidadhikakAlAvasthAnena tIraM nItaM, kIrtitaM-bhojanavelAyAmamukaM mayA pratyAkhyAnaM kRtaM tatpUrNamadhunA| Jain Education A jainelibrary.org Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 4 pratyAkhyAnadvAre zuddhapratyAkhyAnakAraNasvarUpaM // 52 // * bhokSye ityuccAraNena zabditaM, ArAdhitaM caiva-ebhireva prakAraiH sampUrNa niSThAM nItaM, yasmAdevambhUtamevaitadarhadAjJApAlanAdapramAdAca mahatkarma kSayakAraNaM tasmAdIdRze pratyAkhyAne yateta-evaMvidha eva yatnaH kartavya iti / / 212 // atha pranthakAraH svayamevaitAni padAni vighRNoti ucie'tyAdi gAthAtrayaM, ucite kAle vidhinA prAptaM yat spRSTaM tadbhaNitaM, idamuktaM bhavati-sAdhuH zrAvako vA pratyAkhyAnasUtrArtha samyagava* budhyamAnaH sUrye'nudgate eva svasAkSitayA caityasthApanAcAryasamakSaM vA svayaM pratipanna vivakSitapratyAkhyAnaH pazcAccAritrapavitragAtrasya guroH samIpe sUtroktavidhinA kRtikarmAdivinayaM vidhAya rAgadveSAdivikathAdirahitaH sarvatropayuktaH prAJjalipuTo laghutarazabdena guruvacanamanUcaran yadA pratyAkhyAnaM pratipadyate tadA spRSTaM bhavatIti, tathA pAlitaM cAsakRnnirantaramupayogena samyag pratijAgaritaM // 213 // gurudattazeSabhojanA''sevanayA ca zobhitaM jAnIhi, pUrNe'pi pratyAkhyAnakAle stokakAlAvasthAnAttIritaM bhavatIti // 214 // bhojanakAle'mukaM pratyAkhyAtamiti | bhaNitvA bhutAnasya kIrtitaM, ArAdhitaM prakAraiH samyagetaiH pUrvoktairniSThAM nItamiti // 215 // pratyAkhyAnaM cApavAdarUpA''kArasahitaM kartavyaM anyathA tu bhaGgaH syAt , sa ca mahate doSAyeti kathayannAha-'vayabhaMge'tyAdi, vratabhaGge-niyamabhaGge guruH-mahAn doSo-dUSaNamazubhakarmabandhAdirUpaM bhagavadAjJAvirAdhanAt , tathA stokasyApi-alpasyApi AstAM mahataH pAlanA-ArAdhanA guNakarI tu-karmanirjarAlakSaNopakArakAriNyeva, vizuddhapariNAmarUpatvAt , tathA guru ca-sAraM laghu ca-asAraM tayorbhAvo gurulAghavaM tacca jJAtavyaM, ketyAha-dharme cAritradharme, tathAhi-upavAse kRte'pi sajAtAsamAdherauSadhAdidAnataH samAdhisampAdane nirjarAguNo gururbhavati itarathA punaralpa iti vimarzanIyaM, ekAntAmahasya prabhUtApakAritvenAzubhatvAt , yata evamata kArAH pratyAkhyAne kriyante iti // 216 // nanu pratyAkhyAne vikRtayo- abhihitAstAH kiyantyo bhavantItyAha -OMOMOMOMOM 5 // 52 // Jain Education For Private & Personel Use Only .jainelibrary.org Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % A 5 % % % duddhaM dehi navaNIyaM dhayaM tahA tellameva guMDa majjaM / mahu maMsaM ceva tahA ogAhimagaM ca vigaIo // 217 // gomahisuTTIpasUNaM elaga khIrANi paMca cattAri / dahimAiyAI jamhA uddINaM tANi no huMti // 218 // cattAri huMti tellA tila ayasi kusuMbha sarisavANaM ca / vigaIo sesANaM DolAINaM na vigaIo // 219 // davaguMDapiMDaguDA do majaM puNa kaTThapiTThanipphanna / macchiyakuttiyabhAmarameyaM ca mahuM tihA hoI // 220 // jalathalakhahayaramaMsaM cammaM vasa soNiyaM tibheyaM ca / Ailla tiNi calacala ogAhimagaM ca vigaIo // 221 // khIradahIviyaDANaM cattAri u aMgulANi saMsarTa / phANiyatillaghayANaM aMgulamegaM tu sNsrtt|| 222 // mahupuggalarasayANaM addhaGgalayaM tu hoi saMsahUM / gulapuragalanavaNIe addAmalayaM tu saMsaha // 223 // vigaiI vigaigayoNi ya aNaMtakAyANi vajarvatthUNi / dasa tIsaM battIsaM bAbIsaM suNaha bannemi // 224 // duddhaM dehi tilai narvaNIya ghaya gurDa mahu~ maMsa maje pakkaM ca / paNaM ca cau~ cau~ cau~ durgatiga tiga durga egapaDibhinnaM // 225 // 'duddha'mityAdi, dugdhaM dadhi navanItaM ghRtaM tathA tailameva guDazca madyaM ceti guDamadyaM madhu mAMsaM caiva tathA'vagAhimakaM ca-avagAhena kRtaM-ghRtatailabolena nirvRttamavagAhimaM tadeva avagAhimakaM ca, etA daza vikRtayo, manaso vikRtihetutvAditi // 217 // idAnImetAsAM yathAsvaM bhedAnAha-'gomahisu'ityAdi, gavAM mahiSINAmuSTrINAM pazUnAM-chAgalikAnAM elakAnAM gaharikANAmityarthaH sambadhIni kSIrANi paca vikRtayaH, na zeSANi mAnuSIkSIrAdIni, elaka ityatra SaSThIbahuvacanaM luptaM draSTavyaM, tathA catvAri-pratyekaM caturbhedAni dayAdIni For Private Personal use only K ww.jainelibrary.org Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 pratyAkhyAnadvAre | vikRtisvarUpaM tattvajJAnavi0 dadhinavanItaghRtAni, Aha-kathaM catvAryeva bhavanti ? paJca kathaM kSIravanna bhavanti ?, tatrAha-yasmAduSTrINAM dugdhe tAni na bhavanti, || saraDhasyaiva bhAvAditi // 218 // 'cattArI'tyAdi, uttaratra sthitasya casyAtra sambandhAttailAni ca catvAri bhavanti vikRtaya iti saNTaGkaH, keSAM sambandhIni ?, tatrAha-tilaatasIkusumbhasarSapANAM, zeSANAM DolAdInAM madhukaphalAdInAM AdizabdAnnAlikeraeraNDaziMzapAdInAM sambandhIni tailAni na vikRtayaH atra ca tellA iti prAkRtatvAtpuMsA nirdezaH / / 219 // 'davetyAdi, guDe dvau bhedau-dravaguDaH piNDaguDazca, tau dvAvapi vikRtI, tathA madye dvau bhedau ekaM kASThaiH-ikSutAlAdiminiSpannaM aparaM piSTaiH-SaSTikAkodravAditaNDulairniSpannaM, to dvAvapi | vikRtI, tathA madhu tribhedaM-makSikAkRtaM kuttikAkRtaM bhramarakRtaM ceti tridhA-triprakAramapi vikRtirbhavati / / 220 // 'jale'tyAdi, mAMsaM | tribhedaM, jalacarANAM-matsyAdInAM sambandhi sthalacarANAM-ajamahiSazUkarazazakahariNAdInAM sambandhi khacarANAM-lAvakacaTikAdInAM sambandhi, || athavA anyathA mAMsatraividhyaM-carma vasA zoNitaM ceti, etacca trividhamapi vikRtirbhavati, avagAhimakaM punaghRtena vA tailena vA bhRtAyAM tApikAyAM calacaletizabdaM kurvANaM sukumArikAdi yadA pacyate tadaiko ghANaH punastenaiva ghRtatailena dvitIya: punastenaiva tRtIyo vikRtirbhavati, | yadi punastenaiva ghRtena tailena vA caturtho ghANaH pacyate tadA'sau vikRtirna bhavati, yogavAhinAM nirvikRtikapratyAkhyAne'pi kalpate, atha tApikA ekenaiva pUpakena khajakena vA sakalA'pi bhRtA tadA tatraiva dvitIyaH pUpakAdiH kSipto na vikRtirbhavati, nirvikRtikAnAmapi kalpata eva saH, paraM yadi samyag jJAyate'yaM caturtho'yaM dvitIyo ghANaH prathamakSiptaghRtAdinA pakva iti, yadA punardvitIyAdighANeSu tApikAyAmaparaM ghRtAdi prakSiptaM caturthAdivo ayaM ghANa iti samyaga na jJAtaM tadA na kalpata eveti // 221 // gRhasthasaMsRSTasyAkArasya vizeSataH || svarUpamabhidhIyate-gRhasthairodanAdirdadhyAdinA svaprayojanAya saMsRSTaH-saMzleSita iti gRhasthasaMsRSTaH, tatrA''ha-'khIradahI'yAdi, kSIradadhi // 53 // Jain Educator For Private Personel Use Only Sellww.jainelibrary.org Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikaTAnAM catvAryaGgulAni saMsRSTaM na vikRtirbhavati, ayamabhiprAyaH-kUraH kSIramizritaH kRtaH, tatra kUrasyopari yadi catvAryakulAni kSIraM caTitaM bhavati tadA na vikRtirbhavati, nirvikRtikAnAM kalpate, yadA tu paJcamAGgulArambho bhavati tadA vikRtireva, na kalpate nirvikRtikAnAmityarthaH, evaM dadhno vikaTasya ca vaktavyaM, tathA phANitena-dravaguDena mizrite kUraThoThikAdau yadyekamaGgulamupari caTitaM bhavati tadA na vikRtiH, evaM tailaghRtayorapi vaktavyam // 222 // 'mahupuggale'tyAdi, madhUni ca pudgalAni-mAMsAni ca teSAM | rasaiH saMsRSTam-aGgulasyAdha saMsRSTaM bhavati, aGgulArdhAtparato vikRtireveti, gulapudgalanavanIte-etadviSaye etaiH saMsRSTamitiyAvat ArdrAma-15 dalakaM tu, tuzabdasyAvadhAraNArthatvAdAAmalakameva na vikRtirbhavati, ArdrAmalakaM tu zaNavRkSasambandhI mukuraH, ayamarthaH-guDamAMsanavanItakhaNDai rAAmalakapramANairbahubhirapi saMsRSTamodanAdikaM na vikRtirbhavati, etadIyenaikenApi sthUlakhaNDena saMsRSTaM vikRtireveti / / 223 // idAnIM pratyAkhyAnaviSayANyeva vizeSavastUni kathayannAha-'vigaItyAdi, vikRtIvikRtigatAni cAnantakAyAni varjanIyavastUni he bhavya-5 janAH ! zRNuta varNayAmyahaM bhavatAmiti, tAni ca kiyajhedAni bhavantIti yathAsaGkhyenAha-daza triMzat dvAtriMzat dvAviMzatiritisaGkhyAni, ko'rthaH ?-vikRtirdazabhedA vikRtigatAni triMzatsaGkhyAni anantakAyAni dvAtriMzat vaya'vastUni dvAviMzatiM varNayAmIti // 224 // atra ca zRNuteti yaduktaM tatrAyamabhiprAya:-zRNvatAmupasthitAnAmeva bhavyAnAM sUribhirdharmaH kathanIyaH, nAnupasthitAnAM, yadavAci-"aNuvaTiyassa dhamma mA hu kahijjAhi suTThavi piyassa / vicchAye hoi muhaM vijjhAyaggiM dhammaMtassa" // 1 // iti [anupasthitAya dharma mA cIkathaH suSTupi priyAya / vicchAyaM bhavati mukhaM vidhyAtamagniM dhamataH // 1 // ] varNayAmItyasyAyamabhiprAyaH-paropakAranirataiH 1 sUribhiH kathyamAna eva jIvAditattve bhavyAnAM vivekaH samullasati, yadAhuH-"succA jANai kallANaM, succA jANai pAvagaM / ubhayapi 5 CREACOCCASSENSAR Jain Education For Private Personal use only w .jainelibrary.org Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava. sAroddhAre tattvajJA navi0 // 54 // jANaI succA, jaM cheyaM taM samAyare // 1 // " iti [zrutvA jAnAti viratiM zrutvA jAnAti pApaM / viratyaviratI api jAnAti zrutvA yat / pratyAzreyaH tatsamAcara // 1 // ] tatra vikRtIstAvadAha-duddhe'tyAdi, dugdhadhitailanavanItaghRtaguDamadhumAMsamadyapakkaM ca, tatra dugdhaM paJcabhedaM khyAnadvAre gomahiSIkarabhIchagalikAgarikAsambandhitvena, dadhi caturbheda-gomahiSIchagalikAgairikAsambandhitvena, uSTrIdugdhena dadhi na bhavatIti, vikRtitailamapi caturbheda-tilaatasIkusumbhasarSapasambandhitvena, navanItamapi caturbheda-gomahiSIchagalikAgarikAdadhisambhavitvena, ghRtamapi catu- gatAni bheda-vAdisambandhitvena, evaM guDo dvibhedaH-dravaguDapiNDaguDabhedena, madhu tribheda-makSikAkuttikAbhramarIjanitatvena, mAMsaM tribhedaM jalacarasthalacarakhacarajIvasambandhitvena, carmavasAzoNitabhedena veti, madyaM dvibheda-kASTapiSTaniSpannatvena, pakamekabhedaM, ghRtena tailena vA bhRtAyAM tApikAyAM calacaletizabdena pacyamAnasya kaNikAderekatvAditi // 225 // vikRtigatAni sAmpratamAha dabahayA vigaigayaM vigaI puNa teNa taM hayaM davvaM / uddharie tattami ya ukkiTThadavaM imaM anne // 226 // aha peyA duddhahI duddhavalehI ya duddhasADI yA paMca ya vigaigayAiM duddhaMmi ya khIrisahiyAI // 227 // aMbilajuyaMmi duddhe duTThI dkkhmiisrluumi|pysaaddii taha taMDulacuNNayasiddhaMmi avalehI // 228 // dahie vigahagayAiM gholavaDA ghola sihariNi krNbo| lavaNakaNadahiyamahiyaM saMgarigAiMmi appaDie // 229 // pakkaghayaM ghayakiTTI pakkosahi uvari tariya sapi ca / ninbhaMjaNavIsaMdaNagAI ghayavigaivigaigayA // 230 // tellamalI tillakuTTI daddhaM tellaM tahosahovariyaM / lakkhAidavvapakkaM tellaM // 54 // tellaMmi paMceva // 231 // aDakahihakkhuraso gulapANIyaM ca sarkarA khNddN| pAyagulaM ca gulavigaI Jain Education hd For Private Personel Use Only T wjainelibrary.org Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 5A5%25% +5+%A4-4- 5 vigaharAyAca paMceva // 232 // egaM egassuvAreM tinnovari bIyagaM ca jaM pakkaM / tuppeNaM teNaM ciya taiyaM gulahANiyApabhiI // 233 // cautthaM jaleNa siddhA lappasiyA paMcamaM tu puuyliyaa| copaDiyatAviyAe paripakkaM tIsa mIliesu // 234 // AvassayacuNNIe paribhaNiyaM ettha vaNiyaM kahiyaM / kahiyavvaM kusalANaM pauMjiyavvaM tu kAraNie / / 235 // 'dabahaye'tyAdi, kalamazAlitandulAdibhiH hatA-bhinnA nirvIryAkRtA satI vikRtiH punaH kSIrAdikA vikRtigatamityucyate tana| kAraNena tandulAdihataM kSIrAdikaM dravyameva bhavati na tu vikRtiH, ata eva nirvikRtikapratyAkhyAnavatAmapi keSAJcit tyaktamapi kimapi tat kalpata eva, tathA pAkabhAjanAt sukumArikAdau uddhRte sati pazcAt uddharitaM yat ghRtAdi tasmin cullImastakasthe'gnisaMyogAttapte prakSiptaM yatkaNikAdi dravyaM tadidamutkRSTadravyameva, ko'rthaH?-vikRtigatameva bhavati, na tu vikRtirityanye vadanti, gItArthAbhiprAyastu | cullImastakAduttArite zItale ca jAte ghRtAdau yadi kaNikAdi prakSipyate tadaiva tathAvidhapAkAbhAvAt vikRtigataM, anyathA tu paripakvatvAdvikRtireveti, iyaM gAthA asmAbhiritthaM tAvadvyAkhyAtA sudhiyA tu yathAbodhamanyathA'pi vyAkhyeyA // 225 / / idAnIM kasyAM vikRtau kAni | kinAmakAni kiyanti vikRtigatAni bhavantItyAha-'aha peyA' ityAdi, atha-anantaraM dugdhe paJcaiva cazabdasyAvadhAraNArthatvAdvikatigatAni bhavanti, vikRtau-kSIrAdau gatAni-sthitAni vikRtigatAni-vikRtyAzritAni, na vikRtirityarthaH, kAni tAnItyAha-peyA-dugdha kAJjikamityarthaH, tathA dugdhATTI dugdhAvalehikA dugdhasATikA ca kSIrasahitA iti-jhareyyA-pAyasena sahitAni pUrvoktAni catvAri, ailpaJcamI ca kSareyItyarthaH, etAni kSIre paJca vikRtigatAnIti // 226 // eteSu svayameva kAnicidvivRNoti-'aMbile'tyAdi, aMbi A5% pra.sA.10 Jain Educati o nal For Private Personal use only Paw.jainelibrary.org Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 gatAni lena yukte dugdhe dugdhATI-kilATiketyarthaH, anye tu balahikAmAhuH, tathA drAkSAmizre dugdhe rAddhe payaHsATI, payo-dugdhaM saTati-gaccha- 4 pratyA tIti vyutpatteH, tathA taNDulacUrNakasiddhe dugdhe avalehikA // 227 // dadhivikRtigatAnyAha-dahie'tyAdi, dani-dadhiviSaye vikR khyAnadvAre tigatAni paJca, gholavaTakAni-gholayuktavaTakAni, tathA gholo-vastragAlitaM dadhi, tathA zikhariNI-karamathitakhaNDayuktadadhiniSpannA,181 vikRti tathA karambako-dadhiyuktakUraniSpannaH, tathA lavaNakaNayuktaM dadhi ca mathitaM rAjikAkhATakamityarthaH, tacca saMgarikAdike'patite'pi ThA vikRtigataM bhavati, saMgarikApuMsphalazakalAdau patite punarbhavatyeva // 228 // ghRtavikRtigatAnyAha-pakkaghaya'mityAdi, auSadhaiH pakaM ghRtaMgA . 225. siddhArthakAdi, tathA ghRtakiTTikA-ghRtamalaM, tathA ghRtapakkauSadhopari tarikArUpaM yatsarpistadapi vikRtigataM, tathA nirbhajana-pakkAnnottIrNa dagdha 235 ghRtamityarthaH, tathA visyandanaM-dadhitarikAkaNikkAniSpannadravyavizeSaH sapAdalakSadezaprasiddhaM, ghRtavikRtigatAnyetAni paJcApIyarthaH // 229 // tailavikRtigatAnyAha-'tilamallI'tyAdi, tailamalikA 1 tathA tilakuTTiH 2 tathA dugdhaM tailaM-nirbhajanamityarthaH, tathA tailapakauSadhoparibhAge yaduddharitaM, tathA lAkSAdidravyapakaM ca tailaM, etAni tailavikRtau paJca vikRtigatAni // 230 // guDavikRtigatA. nyAha-'addhe'tyAdi, ardhakkathitekSurasaH tathA guDapAnIyaM tathA zarkarA tathA khaNDaM tathA pAkaguDo yena khajakAdi lipyate, guDavikRto vikRtigatAni etAni paJcaiva // 231 // pakAne vikRtigatAnyAha-'ega'mityAdi, ekaM vikRtigataM tadyadekasya ghANasyopari pacyate, ko'bhiprAyaH ?-prakSiptaghRtAdike tApake ekenaiva pUpakena sakale pUrite dvitIyapUpakAdistatra kSipto vikRtigatameva bhavati, yadavAci // 55 // "jeNegeNaM tavao pUrijai pUyageNa tbbiio| akhaviyaneho paccai jai so naya hoi tavigaI // 1 // " [ yenakena tApikA pUryate pUpena tatrAkSipte snehe dvitIyaH pacyate yadi sa na bhavati tadvikRtiH // 1 // ] dvitIyaM vikRtigataM, trayANAM ghANAnAmupari Jain Education T row.jainelibrary.org Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aprakSiptAparaghRtaM yattenaiva 'tuppeNa'tti ghRtena pakkaM tRtIyaM guDadhAnikAprabhRti // 232 // tathA "cauttha "mityAdi, caturtha samutsArite sukumAri kaudA pazcAduddharitaghRtAdikharaNTitAyAM tApikAyAM jalena siddhA lapanazrIH, paJcamaM punaH snehadigdhatApikAyAM paripakA pUpikA, evaM ca Sar3a| vikRtisambandhIni paJca paJca vikRtigatAni militAni triMzadbhavantIti // 233 // iha ca vikRtigatAnAM svarUpaM nA''cAryeNa svama - | nISikayA'bhiddhe, kintu siddhAntAbhihitameva yadAha - 'AvassayetyAdi, AvazyakacUrNau paribhaNitaM 'atra' granthe 'varNitaM ' sAmAnyadvAreNa 'kathitaM ' vizeSadvAreNAsmAbhiH, etacca kathayitavyaM 'kuzalAnAM' buddhimatAM prayoktavyaM ca kAraNike-kAraNikaviSaye // 234 // | ayamabhiprAyaH yadyapi kSaireyIpramukhANi sAkSAdvikRtayo na bhavanti, kintu vikRtigatAnyeva, nirvikRtikAnAmapi kalpante, tathApi utkRSTAni etAni dravyANi bhakSyamANAnyavazyaM manovikAramAnayanti zAntAnAmapi na ca kRtanirvikRtikAnAmeteSu bhakSyamANeSu utkRSTA nirjarAH sampadyante, tasmAdetAni na gRhyante iti, yastu vividhatapaH karaNakSAmakukSiranuSThAnaM svAdhyAyAdhyayanAdikaM kartuM na zaknoti sa vikRtigatAnyutkRSTAnyapi dravyANi bhuGkte na kazcidoSaH karmanirjarA'pi tasya mahatI bhavati yadAhu: - "navaraM iha paribhogo | nivviiyApi kAraNAvekkho / ukkosagadavvANaM na u aviseseNa vinneo // 1 // AvannanivvigaIyassa asahuNo jujjae parIbhogo / iMdiyajayabuddhIe vigaIcAyammi no jutto // 2 // jo puNa vigaIcAyaM kAUNaM khAi niddhamahurAI / ukkosagadavvAI tucchaphalo tarasa so neo || 3 || dIsanti ya ke ihaM paJcakakhAeva maMdadhammANo / kAraNiyaM paDisevaM akAraNeNAvi kuNamANA // 4 // tilamoyagatilavahiM varisolaganAlikerakhaMDAI / aibahalagholakhIriM ghayapappuyavaMjaNAI ca // 5 // ghayabuDamaMDagAI dahiduddhakaraMbapeyamAIyaM / kuhuricUrimapamuhaM akAraNe kei bhuMjaMti // 6 // na ya taMpi iha pamANaM jahuttakArINa AgamannUNaM / jarajammamaraNabhIsaNabhavanna Jain Educational Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 4 pratyAkhyAnadvAre vikRtigatAni gA.225235 SHREERS vubbiggacittANaM // 7 // mottuM jiNANamANaM jiyANa bahuduhadavamgitaviyANaM / na hu anno paDiyAro koi ihaM bhavavaNe jeNa / / 8 // vigaI pariNaidhammo moho jamudijae udinne ya / suhRvi cittajayaparo kahaM akaje na vaTTihii ? // 9 // dAvAnalamajjhagao ko taduvasamaTTayAe~ jalamAI / saMtevi na sevijA mohAnaladIvie uvamA // 10 // vigaI vigaIbhIo vigaigayaM jo ya bhuMjae sAhU / vigaI vigaisahAvA vigaI vigaI balA nei // 111 // " ityAdi [navaramiha paribhogo nirvikRtikAnAmapi kAraNApekSaH / utkRSTadravyANAM na tvavizeSeNa vijJeyaH // 1 // Apanna (saMtata)nirvikRtikasyAkSamasya yujyate parIbhogaH / indriyasya jayabuddhyA vikRtityAge na yuktaH // 2 // yaH punarvikRtityAgaM kRtvA khAdati snigdhamadhurANi / utkRSTadravyANi tucchaphalastasva sa jJeyaH // 3 // dRzyante ca kecidiha pratyAkhyAyApi mandadharmANaH / kAraNikI pratiSevAM akAraNe'pi kurvANAH // 4 // tilamodakatilavatyau~ varSolakanAlikerakhaNDAdIni / |atibahalagholaM kSaireyI ghRtapraplutavyaJjanAni ca // 5 // ghRtabuDDamaNDakAdIn dadhidugdhakarambapeyAdi kulluricUrimapramukhaM akAraNe kecit bhuJjanti // 6 // na ca tadapIha pramANaM yathoktakAriNAmAgamajJAnAM / jarAjanmamaraNabhISaNabhavArNavodvignacittAnAM // 7 // mukttvA jinAnAmAjJAM jIvAnAM bahu duHkhadavAgnitaptAnAM / naivAnyaH pratIkAraH kazcidiha bhavavane yena // 8 // vikRtiH pariNatidharmA vikAro| yasmAdudIryate udIrNe ca mohe suSThapi cittajayaparaH kathamakArye na varteta ? // 9 // dAvAnalamadhyagataH kastadupazamanArtha jalAdIni santyapi na gRhNIyAt mohAnaladIpte eSopamA // 10 // vimatibhIto yastu sAdhuH vikRti vikRtigataM ca bhuGkte taM vikArasvabhAvAt vikRtibalAttu vigatiM nayati // 11 // ] sugamAzcaitAH, navaramantyagAthA kiJcidviSamatvAdvitanyate-vigateH-narakAdikAyA yo bhIta:-trastaH | sAdhurvikRti kSIrAdikAM cazabdasyAnuktasyApi darzanAdvikRtigataM ca-kSIrAnAdikaM yo bhuGkte sa durgatiM yAtIti zeSaH, kasmAdityAha-vika // 56 // Jan Education Internal For Private Personale Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tirbalAjjIvamanicchantamapi vigati-narakAdikAM nayatIti, etadapi kuta ityAha-vikRtiryato vikRtisvabhAvA-manovikArakArikha| rUpeti // adhunA anantakAyikAnyAha savvA ha kaMdajAI sUraNakaMdo ya vajakaMdo ya / allahaliddA ya tahA aI taha allakacUro // 236 // sattAvarI viraoNlI kumAri taha thoharI galoI yo lhasaNaM vaMsagarillA gajarataha loNao loddho"|| // 237 // girikanni kisalapattA khariMsuyA thega allamutthA ya / taha loNarukkhachallI khelluDo amaryavallI ya // 238 // mUlA taha bhUmiruhI virUha taha Dhakkavatthulo paDhamo / sUyaravaeNllo ya tahA pallaMko komalaMbiliyA // 239 // AlU taha piMDaulU havaMti ee aNaMtanAmehiM / aNNamaNataM neyaM lakkhaNajuttIi samayAo // 240 // ghosADakarIraMkuratiMduyaaikomalaMbagAINi / varuNavaDaniMbagAINa aMkurAI aNaMtAI // 241 // gUDhasirasaMdhipavvaM samabhaMgamahIrugaM ca chinnaruhaM / sAhA. raNaM sarIraM tavivarIyaM ca patteyaM // 242 // cakkaM va bhajamANassa jassa gaMThI haveja cunnghnno| taM puDhavisarisabheyaM aNaMtajIvaM viyANAhi // 243 // gUDhasirAgaM pattaM sacchIraM jaM ca hoi nicchIraM / jaMpiya payAvasaMdhi aNaMtajIvaM viyANAhi // 244 // 'savvA hu'ityAdigAthApaJcakam , huzabdo'vadhAraNe tataH sarvaiva kandajAtiranantakAyikA iti sambandhaH, kando nAma bhUmadhyago vRkSAvayavaH, te cAtra kandA azuSkA evaM prAhyAH, zuSkANAM tu nirjIvatvAdanantakAyikatvaM na sabhavati, tAneva kAMzcitkandAn vyApri Jain Educat i onal For Private Personal Use Only KI Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 57 // COCKS AAAAAA%*%* yamANatvAnnAmata Aha-sUraNakandaH-arzonnaH kandavizeSaH 1 vanakando'pi kandavizeSa eva 2 ArdrA-azuSkA haridrA pratItaiva 3 4 pratyAAIka-zRGgaberaM 4 ArdrakacUrakaH-tiktadravyavizeSaH pratIta eva 5 // 236 // satAvarIvirAlike vallIbhedau 6-7 kumArI-mAMsalapraNA-15khyAnadvAre lAkArapatrA pratItaiva 8, thoharI-snuhItaruH 9 gaDUcI-vallIvizeSaH pratIta eva 10 lhasUna- kandavizeSaH 11 vaMsakarillAni-komalA-| anantakAbhinavavaMzAvayavavizeSAH prasiddhA eva 12 garjarakANi-sarvajanaviditAnyeva 13 lavaNako-vanaspativizeSaH yena dagdhena sarjikA niSpa yikAni dyate 14 loDhaka:-padminIkandaH 15 // 237 // girikarNikA-vallIvizeSaH 16 kisalayarUpANi patrANi-prauDhapatrAdurvAk bIja- gA.236syocchUnAvasthAlakSaNAni sarvANyapyanantakAyikAni na tu kAnicideva 17 khariMsukA:-kandabhedAH 18 thego'pi kandavizeSa eva 19 244 ArdrA mustA pratItA 20 lavaNanAno vRkSasya challi:-tvak tvageva na tvanye'vayavAH 21 khallUDakAH kandabhedAH 22 amRtavallI-vallIvizeSa: 23 // 238 mUlako-lokapratItaH 24 bhUmiruhANi-chatrAkArANi varSAkAlabhAvIni bhUmisphoTakAnItilokaprasiddhAni 25 // virUDhAni-aGkuritAni dvidaladhAnyAni 26 DhakkavAstula:-zAkavizeSaH sa ca prathamaH-prathamodgata evAnantakAyiko bhavati na punazchinnaprarUDhaH 27 zUkarasajJito vallaH zUkaravallaH sa evAnantakAyiko na tu dhAnyavallaH 28 pasyaGkaH zAkabhedaH 29 komalA''mlikAabaddhAsthikA ciJciNikA // 239 // Aluka 31 piNDAluko 32 kandabhadau, ete pUrvoktAH padArthA dvAtriMzatsaGkhyA anantanAmabhi:| anantakAyikasajJitA AryadezaprasiddhA bhavantItyarthaH, na caitAnyevAnantakAyikAni, kintu ?, anyAnyapi, tathA ceha anyadapi pUrvoktA // 57 // | tiriktamanantaM-anantakAyikaM jJeyaM lakSaNayuktyA-vakSyamANatadgatalakSaNavicAraNayA 'samayAta siddhAMtAt // 240 // tAnyeva kAnicidAha-'ghosADe'tyAdi, ghoSAtakIkarIrayoraGkarAH tathA atikomalAni-abaddhAsthikAni tindukAmraphalAdIni, tathA varuNavaTanimbA Jan Education For Private Personal Use Only dainelibrary.org Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dInAM tarUNAmaGkurA anantakAyikAH // 241 // anaMtakAyaparijJAnArtha lakSaNayuktimAha-'gUDhasire'tyAdi, gRDhAni-prakaTavRttyA ajJAyamAnAni sirA:-sandhayaH parvANi ca yasya patrakANDanAlazAkhAdestattathA, tathA yasya bhajyamAnasya-zAkhAdekhoTyamAnasya patrAdeH |samaH-adanturo bhaGgaH-chedo bhavati tatsamabhaGga, tathA chidyamAnasyaiva na vidyante hIrakAH-tantulakSaNA madhye yasya tadahIrakaM, tathA chittvA | gRhAdAvAnItaM zuSkatAdyavasthAprAptamapi jalAdisAmagrI prApya gaDUcyAdivat punarapi yatprarohati tacchinnaruha, tadetairlakSaNaiH sAdhAraNaM | zarIraM jJeyaM, anantakAyikamityarthaH / etallakSaNavyatiriktaM ca pratyekazarIramiti // 242 // punaranantakAyikasya lakSaNAntaramAha-'cakaM ve'tyAdi, cakramiva-adanturatayA kumbhakAracakrAkAramekAntena samaM bhaGgasthAnaM yasya bhajyamAnasya mUlaskandhatvazAkhApatrapuSpAdeH bhavati |taM mUlAdikamanantajIvaM vijAnIhIti sambandhaH. tathA pranthiH-parva sAmAnyato bhaGgasthAnaM vA sa yasya cUrNaghano bhavati, ko'rthaH - | yasya bhajyamAnasya grantheH zubhro ghanazca! uTTIyamAno dRzyate sa vanaspatiranantajIvAnAM sAdhAraNamekaM zarIramityarthaH, kathaM puna4. rasau samaM bhajyata ityatra dRSTAntamAha-pRthvIsadRzabheda, atra pRthvI-kedArAdyuparivartinI zuSkakoppaTikA zlakSNakhaTikAnirmitavartikA | davA gRhyate, yathA tasyA bhajyamAnAyAH samaH-adanturo bhedo bhavati evaM vanaspatirapi cakrAkAraM samaM yo bhajyata iti bhAvaH // 24 // punarlakSaNAntaramanantakAyikasyAha-'gUDhasire'yAdi, yatpatraM sakSIraM niHkSIraM vA gUDhasirAkaM-alakSyamANasirAvizeSaM bhavati, yadapi ca 'pratApasandhi' prakRSTastApaH-uSmA yeSu evaMvidhAH sandhayo yasya tatpratApasandhi 'paNaTThasaMdhi'tti pAThe tu praNaSTasandhi-sarvathA'nupalakSya-14 mANapatrArdhadvayasandhi yat anantajIvaM tadvijAnIhauti // 244 // idAnIM varjanIyavastUnyAha paMcumbari cauvigaI hima visa karage ya savvamaTTI ya / rayaNIbhoyaNaga ciya bahabIya Jain Educatiu For Private & Personel Use Only (Alww.jainelibrary.org Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. roddhAre tattvajJAnavi0 // 58 // 664564-64-%sarakArakA aNaMtasaMdhANaM // 245 // gholavaDA vAyaMgaNe amuNianAmANi phullaphalayANi / tucchaphalaM cali 4 pratyAyarasaM vajaha bajANi bAvIsaM // 246 // khyAnadvAre 'paMcuMbarI'tyAdi, paJcAnAmudumbarANAM samAhAraH paJcodumbarI-vaTapippalyodumbaraplakSakAkodumbarIphalarUpA samayaprasiddhA, sA mana abhakSyANi kAkArasUkSmabahujIvabhRtatvAdvarjanIyA, tathA catasro vikRtayo-madyamAMsamadhunavanItarUpA vAH, sadya eva tatra tadvarNAnekajIvasammU 22 gA. chainAt, tathA himaM zuddhAsaGkhyApkAyarUpatvAt , tathA viSaM manopahatavIryamapi udarAntarvatigaNDolakAdijIvavidhAtahetutvAt maraNa 245samaye mahAmohotpAdakatvAcca, tathA karakA apyasaGkhyAkA yikatvAt , tathA sarvApi mRttikA dardurAdipaJcendriyaprANyutpattinimittatvAt , 246 sarvagrahaNaM khaTikAditadbhedaparigrahArtha, tadbhakSaNasyApi AmAzrayAdidoSajanakatvAt , tathA rajanIbhojanaM bahuvidhajIvasampAtasambhavena ihalaukikapAralaukikadoSaduSTatvAt , tathA bahubIjaM-pampoTakAdi pratibIjaM jIvopamardasambhavAt , tathA anantAni-anantakAyikAni anantajantusantAnanirghAtananimittatvAt , tathA sandhAnaM-astyAnakaM bilvakAdInAM jIvasaMsaktihetutvAt // 245 // tathA 'gholavaDe'tyAdi, gholavaTakAni upalakSaNatvAdAmagorasasampRktadvidalAni ca kevaligamyasUkSmajIvasaMsaktisambhavAt , tathA vRntAkAni nidrAbAhulyamadanoddIpanAdidoSaduSTatvAt , tathA svayaM pareNa vA yeSAM nAma na jJAyate tAnyajJAtanAmAni puSpANi phalAni, ajJAnato niSiddhaphalapravRttau vratabhaGgasambhavAt , viSaphaleSu pravRttI jIvitavinAzAt , tathA tuccham-asAraM phalaM-madhUkabilvAdeH upalakSaNatvAcca puSpamaraNizigrumadhukAdeH patraM prAvRSi taNDulikAdeH bahujIvasammizratvAt , yadvA tucchaphalam-ardhaniSpannakomalacavaLakazimbAdikaM, tadbhakSaNe hi tathAvidhA tRptirapi nopajAyate, doSAzca bahavaH sambhavanti, tathA calitarasaM-kuthitAnnaM, upalakSaNatvAt puSpitaudanAdi, dinadvayA-11 .0CRc Jain Educatio n al For Private 8 Personal Use Only O w .jainelibrary.org Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tItaM ca dadhi varjanIyaM, jIvasaMsakkyA prANAtipAtAdilakSaNadoSasaMbhavAt, etAni dvAviMzatisaGkhyAni varjanIyAni vastUni kRpAparI-1 tacetasaH santo he bhavyajanA ! varjayata-pariharateti // 246 // idAnIM 'ussaggo'tti paJcamaM dvAramAha ghoDaga layAM ya khambhe kur3e mAle ya sabairi vahaniyale / laMbuttara tharNa uDDI saMjaya khaliNe ya vAyasa kaviDhe 14 // 247 // sIsokaMpiye maI aMgulibhamuMhA ya vAruNI pehI / ee kAussagge havaMti dosA iguNavIsaM // 248 // Asovva visamapAyaM AuMTAvittu ThAi ussagge / kaMpai kAussagge layavva kharapavaNesaMgaNaM // 249 // khaMbhe vA kur3e vA avaThaMbhiya kuNai kAusaggaM tu / mAle ya uttamaMgaM avaThaMbhiya kuNai ussaggaM // 250 // sabarI vasaNavirahiyA karehi sAgAriaMjaha tthei| ThaiUNa gujjhadesaM karehi ia kuNai ussaggaM // 251 // avaNAmiuttamaMgo kAussaggaM jahA kulavahuvva / niyaliyaA viva caraNe vitthAriya ahava melaviuM // 252 // kAUNa colaparTa avihIe nAhimaMDalassuvari / hehA ya jANumettaM ciTThai laMbuttarussaggaM // 253 // pacchAiUNa ya thaNe colagapaTTeNa ThAi ussaggaM / dasAirakkhaNahA ahavA'NAbhogadoseNaM // 254 // melittu paNhiyAo calaNe vitthAriUNa baahiro| kAussaggaM eso bAhirauDI muNeyavvo // 255 // aMguDhe melaviu vitthAriya paNhiAu bAhiti / kAussaggaM eso bhaNio abhitaruddhitti // // 256 // kappaM vA pahuM vA pAuNi saMjaivva ussaggaM / ThAi ya khaliNaM va jahA rayaharaNaM aggao Jain Educa t ion For Private & Personel Use Only W ww.jainelibrary.org Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJA navi0 // 59 // SASARAM kouM // 257 // bhAmei taha ya dihi calacitto vAyasodhva ussagge / chappaiyANa bhaeNaM kuNai 5 kAyoya paDhe kaviThaM vai // 258 // sIsaM pakaMpamANo jakkhAiTovva kuNai ussaggaM / mUuvva hUhuyaMto tsargadvAre taheva chijNtaaiisu||259|| aMgulibhamuhAo'vi a cAliMto kuNai taha ya ussaggaM / AlA- doSAH 19 vagagaNaNaTuM saMThavaNatthaM ca jogANaM // 260 // kAussaggaMmi Thio surA jahA buDabuDei gA.247avvattaM / aNupehaMto taha vAnarovva cAlei oTTapuDe // 261 // ee kAussaggaM kuNamANeNa 262 vibuheNa dosA u / sammaM parihariyavvA jiNapaDisiddhattikAUNaM // 262 // 'ghoDage'tyAdi gAthAdvayaM, tatraite kAyotsarge bhavaMti doSA ekonaviMzatiriti saNTaGkaH, kAyasya-zarIrasya sthAnamaunadhyAnakriyAvyati-15 rekeNAnyatrocchusitAdibhyaH kriyAMtarAdhyAsamAzritya ya utsargaH-tyAgo 'namo'rihaMtANa'miti vacanAt pUrva sa kAyotsargaH, sa ca A dvedhA-ceSTAyAmabhibhave ca, ceSTAyAM-AmanAgamanAdau airyApathikthAdipratikramaNabhAvI, abhibhave ca surAdividhIyamAnopasargajayArtha, | yaduktam-"so ussaggo duviho ceTTAi abhibhave ya naayvvo| mikkhAyariAi paDhamo uvasaggabhijujaNe bIo // 1 // " ti[sa utsargo prAdvividhaH ceSTAyAmamibhave ca jJAtavyaH bhikSAcaryAdiSu prathamaH upasargAbhiyojane dvitIyaH // 1 // ] sa ca doSarahito vidhIyamAno | | nirjarAheturbhavati, doSAzcaite-ghoTakalatAstambhakuvyamAlazabarIvadhUnigaDalambottarastanorddhikAsaMyatIkhalInavAyasakapitthazIpotkampitamUkaaGgAlIbhRkuTivAruNIprekSA ityekonviNshtiH||247-248|| idAnIM nAmato'bhihitAnetAn svayameva vivRNoti-'Asa ityAdi, // 59 // AkuJcitaikapAdasya ghoTakasyeva sthAnaM ghoTakadoSaH 1 kampate kAyotsarge lateva kharapavanasaGgeneti latAdoSaH 2 // 249 // 'khaMbhe Jain Education in Mainelibrary.org Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education ityAdi, stambhe vA kuDye vA avaSTabhya sthAnaM stambhakuDyadoSaH 3 tathA mAle - uparitanabhAge uttamAGgamavaSTabhya karotyutsargamiti mAladoSaH 4 // 250 // 'sabarI' tyAdi, zabarI - pulindikA vasanavirahitA karAbhyAM sAgArikaM guhyaM yathA sthagayati evaM sthagayitvA guhyadezaM karAbhyAM karotyu sargamiti zabarIdoSaH 5 / / 251 // 'avaNe'tyAdi, avanAmitottamAGgaH kulavadhUriva tiSThan karotyutsargamiti vadhUdoSa: 6 nigaDaniyantrita iva caraNau vistAryAthavA mIlayitvA karotyutsargamiti nigaDadoSa: 7 // 252 // 'kAUNe' tyAdi, kRtvA colapaTTamavidhinA nAbhimaNDalasyopari adhastAcca jAnumAtraM tiSThati kAyotsarge iti lambottaradoSaH 8 / / 253 // 'pacchAI'tyAdi, avacchAya - sthagayitvA stanau colapaTTena daMzAdInAM rakSaNArthaM athavA anAbhogadoSeNa - ajJAnadoSeNa karotyutsargamiti stanadoSaH 9 // 254 // UrzvikAdoSo dvidhA - bAhyavikAdoSo'bhyantarorzvikAdoSaJca tatra dvAvapi krameNa Aha - - 'melittu' ityAdi, mIlayitvA pANa caraNAvagrabhAge vistArya bAhyato - bahirmukhaM tiSThatyutsarge eSa bahiH zakaTorzvikAdoSo jJAtavyaH // 255 // tathA 'aMguTTe' tyAdi, aGguSThau dvAvapi melayitvA vistArya pASrNI tu bAhyatastiSThatyutsarge eSa bhaNito'bhyantarazakaTovikAdoSaH 10 // 256 // 'kappamityAdi, kalpaM vA-paTTI paTTe vA - colapaTTe saMyatIva skandhadezayorupari prAvRtya tiSThatyutsarge iti saMyatIdoSa : 11, khalInamiva - kavikamitra rajoharaNamagrataH kRtvA tiSThatyutsarge iti khalInadoSaH 12, vA'tra samuccaye, anye khalInArttavAjivadUrdhvAdha:ziraH kampanaM khalInadoSamAhuH || 257 // tathA 'bhAI'tyAdi, dRSTiM bhramayati calacitto vAyasa iva itastato nayanagolakabhramaNaM dignirIkSaNaM vA kurute utsarge iti vAyasadoSaH 13, SaTpadikAbhayena kapitthavad vRttAkAratvena saMvRtya jaGghAdi madhye kRtvA tiSThatyutsarge iti kapitthadoSaH 14 evameva muSTiM badhdhvA sthAnamityanye // 258 // 'sIsamityAdi, bhUtAviSTasyeva zIrSa kampa w.jainelibrary.org Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 kAyotsargadvAre doSAH 19 gA.247262 prava0 sA- yataH kAyotsargakaraNaM zIrSotkampitadoSaH 15 tathA kAyotsarge chidyamAneSu kenacid gRhasthAdinA kAyotsargavyavasthitapratyAsanna- roddhAre pradezavartiSu haritAdiSu taM nivAraNArtha mUka iva hu~humityavyaktaM zabdaM kurvastiSThatyutsarge iti mUkadoSaH 16 // 259 // tattvajJA- 'aMgulI'tyAdi, tathA''lApakagaNanArthamaGgulIzvAlayan tathA yogAnAM saMsthApanArtha vyApArAntaranirUpaNArtha dhruvau cAlayan bhrasaMjJAM | navi0 |kurvan cakArAdevameva vA bhrUnRttaM kurvantrutsarge tiSThati iti aGgulikAbhradoSaH 17 // 260 // tathA 'kAussaggaMmI'tyAdi, kAyo-15 tsargasthito niSpadyamAnasureva buDabuDAzabda-avyaktA''rAvaM karotIti, vAruNImattasyeva ghUrNamAnasya sthAnaM vAruNIdoSa ityanye 18, // 6 // | anuprekSamANo-namaskArAdikaM cintayannutsargasthito vAnara iva cAlayatyoSTapuTAviti prekSAdoSaH 19 ityekonaviMzatiH // 261 // anye vekaviMzatiM manyante, tatra stambhakuDyadoSeNa stambhadoSaH kuDyadoSazceti (granthAnam 2000) dvau vivakSitI, tathA'GgulibhrUdoSeNApi aGgulidoSo bhradoSazcetyevamekaviMzatiH, eke cAnyAnapi kAyotsargadoSAnAhuH, yathA-'niSThIvanaM vapuHsparzaH, prapaJcabahulA sthitiH / sUtroditavidheyUno, vayo'pekSAvivarjanam // 1 // kAlApekSAvyatikrAntiAkSepAsaktacittatA / lobhAkulitacittatvaM, pApakAryodyamaH paraH // 2 // kRtyAkRtyavimUDhatvaM, paTTakAdyuparisthitiH' / iti // idAnImetAnupasaMharannAha-ee'ityAdi, ete-pUrvabha|NitA doSAH kAyotsagai kurvatA vibudhena samyak parihartavyAH, jinaiH-tIrthakaraiH pratiSiddhA-nivAritA ivikRtvA, jinAjJAkaraNaM sahi sarvatra zreyaskaramiti // 262 / / ayaM ca kAyotsarga etaiyotiHsparzAdibhiH kAraNaizcalane'pi na bhajyate, tathAhi-'agaNio | chiMdija va bohIkhobhAi dIhaDako vA / AgArehi abhaggo ussago evamAIhiM // 1 // yadA' vidyuto vA jyotiH spRzati tadA prAvaraNAyopadhigrahaNe'pi na bhaGgaH, nanu namaskAramevAmidhAya kimiti tadgrahaNaM na karoti ?, ucyate, nAtra namaskAreNa pAraName // 6 // JainEducation For Private Personal Use Only SIMw.jainelibrary.org Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. sA. 11 Jain Education vAviziSTaM kAyotsargamAnaM kriyate kintu yo yatparimANa: kAyotsarga uktastAvantaM kAlaM pratIkSya tata Urdhva namaskAramabhaNitvA pArayato bhaGgaH, aparisamAptau ca paThato'pi bhaGga eva, tasmAt yo yatparimANaH kAyotsargastasmin pUrNa eva 'namo arahaMtANa' miti vaktavyaM, tathA mArjAramUSakAdeH purogamane'prataH sarato'pi na bhaGgaH, tathA rAjasambhrame caurasaMbhrame vA'sthAne'pi namaskAramuccArayato va bhaGgaH, tathA sarpadaSTe Atmani pare vA sAdhyAdau sahasA uccArayato na bhaGga iti // idAnIM 'caDavIsasamahiyasayaM gihipaDikamaNAiyArANa' miti SaSThaM dvAraM vivRNvannAha-- paNa saMleheNa pannarasa kaeNmma nANAi aTTha patteyaM / bArasa tava viriyatiMgaM paNa samma vayAI patteyaM // 263 // ihaparaloyAsaMsappaoga maraNaM ca jIvioNsaMsA | kAme bhoge va tehA maraNaMte paMca aiArA / / 264 // 'paNe 'tyAdi, paJca saMlekhanAyAM atIcArA iti sarvatra yojyaM, paMcadaza 'kammati karmAdAnAni jJAnAdiSu - jJAnadarzanacAritreSu aSTau pratyeka mityaSTakatrayasya mIlane caturviMzatiH bhavaMti viMzatikSipteSu jAtAzcatvAriMzat 44 dvAdaza tapasi - tapoviSaye, luptasaptamIyamidaM draSTavyaM catuzcatvAriMzatmadhye dvAdazasu kSipteSu paTpaJcAzajjAtAni vIryatrike - manovacanakAyavIryalakSaNe, atra saptamyarthe prathanA, vIryatrike kSipte ekonaSaSTiH jAtAH tathA samyaktve paJcAtIcArAH, tathA vratAni - aNuvratAdIni dvAdaza teSu pratyekaM paJca paJcAtIcArA iti vrateSu SaSTiH, ete ca sarve militAzcaturviMzatyadhikaM zataM // 263 // idAnIM krameNaiva sarvAnetAn svayameva vyAcaSTe - 'ihaparaloe'tyAdi, AzaMsanamAzaMsA-abhilASaH tasyAH prayogo-vyApAraNaM karaNamAzaMsAprayogaH, AzaMmaiva vA prayogo-vyApAra AzaMsAprayogaH, tatra iha-asmin prajJApakama Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6RC prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 61 // nuSyApekSayA mAnuSatvaparyAye yo vartate lokaH-prANivargaH sa ihalokaH tadvyatiriktastu paralokaH, tatrehalokaM prati AzaMsAprayogo yathA- 6 gRhyatianenA''rAdhanAdikaSTena mRtaH sannunmattadvipaghaToTataralataratuMgaturaGgarAjIvirAjamAnasundaramandurAzatakAntaH kAJcananissapatnaratnodaNDamaNi- | cArA khaNDapramukhamahAsamRddhisambhAravinirjitavaizramaNakozaH kSitipatirvizuddhabuddhiramAtyo vA jyeSThaH zreSThI vA janmAntare ahaM bhaveyamityevaM narapa- | 1815 saMlekhatyAdisamRddhiprArthanA 1 tathA paralokAzaMsAprayogaH-kamanIyakAminInayananalinanipIyamAnalasallAvaNyapuNyapIyUSaH surapatirahaM syAM devo nAyAM vA ityAdiprArthanA 2 tathA maraNaM pratyAzaMsAprayogaH tathAvidhaprAntakSetrapratipannAnazano lokaiH kriyamANaprabhAvanAkAripUjAdyabhAve gADha- gA. 263. tararogapIDAyAM vA yadyahaM jhaTityeva mriye tadA bhavyaM bhavediti prArthanA 3 tathA jIvitaM-prANadhAraNaM tadAzaMsAyAH-tadabhilASasya prayogo, 264 | yathA-bahukAlamahaM jIveyamiti, ayaM hi kRtAnazanaH kazcit karpUrazrIcandanavastramAlyadhavalarAsakAdiviziSTapUjAdarzanAd bahuparivArAvalokanAnnirantarAgacchadatucchajananikaraNa dhanyo'yaM puNyavAnityAdi kriyamANazlAghAzravaNAt savAdidhArmikajanopabRMhaNAccaivaM manyate, yathApratipannAnazanasyApi cirataraM jIvitameva me zreyaH yata evaMvidhA maduddezena zAsanaprabhAvanA vibhUtizca vartata iti 4 tathA kAmau-zabdarUpe bhogA:-gandharasasparzAsteSAmAzaMsA, yadyanena kaSTArAdhanAvidhinA mama janmAntare viziSTAH kAmabhogAH sampadyante tadA bhavyaM bhavatItyAdivikalparUpA, ete maraNAnte paJcAtIcArAH 5, etaiH samayavidhikRtA'pyArAdhanA dRSyata iti na kartavyA evaMvidhA AzaMsAH, yata uktam | - AzaMsayA vinirmukto'nuSThAnaM sarvamAcaret / mokSe bhave ca sarvatra, niHspRho munisattamaH // 1 // " 'pannarasa kamma'tti vyAkhyAyate, tatrAha bhADI phoDI sADI vaNaaMgArassarUvakammAI / vANijANi avisalakkhadaMtarasakesavisayANi bhaa||61|| Jain Educatio n al T w .jainelibrary.org Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 6 . - 9-%er- // 265 // davadANa jaMtavAhaNa nillaMchaNa asahaposasahiyANi / sajalAsayasosANi akammA havaMti pannarasa // 266 // 'bhADI'tyAdi gAthAdvayam , tatra bhATakakarma yat svakIyagavyAdinA parakIyabhANDaM bhATakena vahati anyeSAM vA balIvardazakaTAdIn || bhATakenaivArpayati, yadAhuH-"niyaeNuvagaraNeNaM parakIyaM bhADaeNa jo vahai / taM bhADakammamahavA basahAisamappaNe'nnesiM // 1 // " iti aa nijakenopakaraNena parakIya bhATakena yo vahati / tat bhATakakarma athavA vRSabhAdisamarpaNe'nyeSAM // 1 // ] 1 // 'phoDitti sphoTa nakarma-vApIkUpataDAgAdikhananaM yadvA halakuddAlAdinA bhUmidAraNaM pASANAdighaTTanaM vA, yavAdidhAnyAnA saktvAdikaraNena vikrayo vA, yaduktaM-"javacaNayAgohumamuggamAsakaraDippabhiidhannANaM / sattuyadAlikaNikkAtaMDulakaraNAI phoDaNayaM // 1 // ahavA phoDIkammaM sIreNaM bhUmiphoDaNaM jaM tu / uNDattaNayaM ca tahA tahA ya silakuTTayattaM ce // 2 ||ti" [yavacaNakagodhUmamudgamASakaradiprabhRtidhAnyAnA saktukadA|likaNikAtandulakaraNAni sphoTanakarma // 1 // athavA sphoTanakarma halena bhUmisphoTanaM yattu / sUDanaM ca tathA tathA ca zailakuTTakatvaM ca daa||2||] 2 // 'sADI'ti zakaTakarma, zakaTAnAM tadaGgAnAM ca cakroAdInAM svayaM pareNa vA vRttinimittaM niSpAdanaM vikrayo vAhanaM vA, yadAhuH-"zakaTAnAM tadaGgAnAM, ghaTanaM kheTanaM tathA / vikrayazceti zakaTajIvikA parikIrtitA // 1 // " 3 // 'vaNa'tti vanakarma yat chinnAnAmacchinnAnAM ca tarukhaNDAnAM patrANAM puSpANAM phalAnAM ca vikrayaNaM vRttikRte tadvanakarma, yaJcAtra sphoTakarmatvenoktaM mugAdikaNAnAM da gharaTTAdinA dvaidhIkaraNaM dAlyAdirUpaM godhUmAdInAM ca gharadRzilAputrakAdinA cUrNIkaraNaM piSTakAdirUpaM tadapi vanakarmeti kecinmanyante, yadAhuH "chinnAcchinnavanapatraprasUnaphalavikrayAt / kaNAnAM dalanotpeSAt , vRttizca vanajIvikA // 1 // " 4 // 'aMgAra'tti aGgArakarma-yadaGgAraka 3- -3- Jain Educat i onal For Private Personel Use Only SC Kiww.jainelibrary.org Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 62 // Jain Education raNapUrvakaM tadvikrayaH, etaccopalakSaNaM anyadapi yadagnisamArambhapUrvaka miSThakAbhAMDAdipAka bhrASTrAdikaraNena jIvanaM tadvyaGgArakarma, yadAhu:--- "aGgAravikkayaM idRyANaM kuMbhAralohagArANaM / sunnArabhADabhuMjAiyANa kammaM tabhiMgAlaM / / 1 / / " [ aGgAravikraya iSTakAnAM kumbhakAralohakArANAM / suvarNakAra bhrASTrabhuJjakAdInAM karma tadaGgArakarma // 1 // ] 5 // atIcAratA caiteSAM kRtatatpratyAkhyAnasya anAbhogAdinA atraiva pravRtteH evamanyatrApIti, etatsvarUpANi karmANi paJca, tathA vANijyAni - krayavikrayasvarUpANi, caH samuccaye, viSalAkSAdantarasakezaviSayANi, tatra viSavANijyaM viSaM- zRGgikAdi taccopalakSaNamanyeSAM jIvaghAtahetUnAmupaviSANAmastrAdInAM ca teSAM vikrayaH, yadAhu:-- " visavANijjaM bhannai visalohappANaNaNavikkiNaNaM / dhaNuhasarakhaggachuriAparasuyakuddAliyAINaM // 1 // [ viSavANijyaM bhaNyate viSalohaprANaghAtakavikrayaNaM dhanuH zarakhaDga kSurikAparza kuddAlikAdInAM // 1 // ] 6 // tathA lAkSAvANijyaM bahujIvajAlakasthAnalAkSAdi vikrayaH, yadavAci - " lakkhAdhAyaiguliyAmaNasilaAilava jalevANaM / vikkiNaNaM lakkhavaNijjaM tuyarIsakUDamAINaM // 1 // [ lAkSAghAtakIgulikAmanaHzilaharita lavajralepAnAM / vikrayaNaM lAkSAvANijyaM tUrIkUTAdInAM // 1 // ] 7 // tathA dantavANijyaM yatra prathamata eva pulindrAdInAM hastidantazaGkhapUtizacarmakezAdInAmAnayananimittaM mUlyaM dadAti Akare vA gatvA svayaM krINAti tataste vanAdau gatvA hastyAdIn tadartha nanti tadvikrayapUrva yadAjIvanaM taddantavANijyaM, yadavocan - "nahadaMta camara khallA merikabaDDA ya sippisaMkhA ya / katthUriyapUisamAiyaM ca iha daMtavANijjaM // 1 // " [ nakhadantacAmarakhallA bherIkapardakAH zuktizaGkhAzca / kastUrikApUrtizAdikaM ceha dantavANijyaM // 1 // ] anAkare tu dantAdergrahaNe vikrayaNe ca na doSaH 8 / / tathA rasavANijyaM madyAdivikrayaH, yadabhyadhAyi - "mahumajjamaMsamakkhaNa caunha vigaINa jamiha vikkiNaNaM / rasavANijjaM taha duddhatilaghayadahiapabhiINaM || 1 ||" [ madhumadyamAMsamrakSaNAnAM catasRNAM vikRtInAM yadiha vikrayaNaM / rasavA `, 6 gRhyati cArAH 15 karmA dAnAni gA. 265266 // 62 // w.jainelibrary.org Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NijyaM tathA dugdhatailaghRtadadhiprabhRtInAM // 1 // ] 9 // tathA kezavANijyaM yatra dAsIdAsahastyazvagavoSTramahiSavAleyAdijIvAn gRhItvA tatrAnyatra javA vikrINIte jIvikAnimittaM tat kezavANijyaM, yadAhuH-"maNuyANaM tiriyANaM vikkiNaNaM ittha annadese vA / kesavaNijjaM bhannai go-| gaddahaassamAINaM // 1 // " [manujAnAM tirazcAM vikrayaNamatrAnyadeze vA kezavANijyaM bhaNyate gogardabhAzvAdInAM // 1 // ] 10 // sajIvAnAM vikraye kezavANijyaM, ajIvAnAM tu jIvAGgAnAM vikraye dantavANijyamiti vivekaH // 264 // tathA davadAnaM yatravAhanaM nirlAnTanaM asatIpoSaH, etaiH sahitAni, saha jalAzayazoSeNa vartante sajalAzayazoSANi, caH samuccaye, karmANi bhavanti paJcadaza, tatra 'devadAna' dava-| | sya-davAgnestRNAdidahananimittaM dAnaM-vitaraNaM davadAnaM, tacca dvidhA bhavati-vyasanAta-phalanirapekSapravRttirUpAt , yathA vanecarA evameva tRNA-| dAvaniM jvAlayanti puNyabuddhyA vA-yathA madIyamaraNasamaye iyanto mama zreyo'rtha dharmadIpotsavAH karaNIyA iti, athavA jIrNatRNadAhe| sati navatRNAGkurodbhedAgAvazcarantIti, kSetre vA zasyasampattinimittamagniM jvAlayantIti, yaduktaM-"vaNadavadANamaraNNe davaggidANaM tu| jIvavahajaNayaM / ' [araNye vanadavadAnaM davAgnidAnaM jIvavadhajanakaM ] // 11 // 'yantravAhana miti tilekSusarSapairaNDaphalAdipIlananimittaM tattadyatrANAM-ghANakAdInAM araghaTTAdijalayatrANAM ca vAhanaM--vyApAraNaM zilodUkhalamuzalAdInAM vikrayaNaM vA yatravAhanaM, yantrapIlanakarmetyarthaH, uktaM ca-"silaukkhalamusalagharaTTakaMkayAINa jamiha vikkiNaNaM / ucchuttilapIlaNaM vA taM biMtI jaMtapIlaNayaM // 1 // " [zilodUkhalamuzalagharaTTakaMkaTAdInAM yadiha vikrayaNaM / ikSutilapIDanaM vA tat bruvate yatrapIDanakarma // 1 // ] etacca pIlanIyatilAdikSodAttadgatajI. vavadhAca sadoSa, yato laukikA api bhASante-"dazasUnAsamazcakrI, dazacakrisamo dhvajaH / dazadhvajasamA vezyA, dazavezyAsamo nRpaH & // 1 // " 12 iti / 'nilAJchana miti nitarAM lAJchanaM-aGgAvayavacchedastena karma-jIvikA nirlAnchanakarma, tatra gomahiSoSTrAdInAM nAsA Jain Education (141 For Private & Personel Use Only Dnaw.jainelibrary.org Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 6 gRhyati cArA 24 jJAnAdInAM gA.267 269 -SCREERCIA vedho gavAzvAdInAmaGkanaM teSAmeva vardhitakIkaraNaM karabhANAM pRSThagAlanaM gavAM ca karNakambalacchedanAdikamiti, yadAhuH-"nAsAvadho'Gkana muSkacchedanaM pRSTagAlanam / karNakambalavicchedo, nirlAJchanamudIritam // 1 // " 13 iti // 'asatIpoSa' iti asatyo-duHzIlAstAsAM| dAsIsArikAdInAM poSaNaM poSo'satIpoSaH, tatra liGgamatanaM tena zukazvAdInAmapi puMsAM poSaNamasatIpoSaH, yadavAci-"majjAramoramaka- DakukkuDasAlahIakukkurAINaM / duhitthinapuMsAINa posaNaM asaiposaNayaM // 1 // " iti [mArjAramayUramarkaTakurkuTazukakurkurAdInAM / duSTastrInapuMsakAdInAM poSaNamasatIpoSaNaM // 1 // ] eSAM ca poSaNaM pApahetureveti 14 // tathA 'jalAzayazoSo' jalAzayAnAM-saraHprabhRtInAM zoSaNamiti, taduktaM-"saradahatalAyasoso bahujalayarajIvakhayagArI" [sarodrataTAkazoSo bahujalacarajIvakSayakArI] 15 // etAni |ca paJcadazApi karmAdAnAni pratiSiddhaSaDvidhajIvavadhAdimahAsAvadyahetutvAdvarjanIyAni, upalakSaNaM caitadvahusAvadyAnAM karmaNAmevaJjAtIyAnAM na punaH parigaNanamidamiti // 266 / / 'nANAiaTTatti jJAnadarzanacAritrANAM pratyekamaSTAvatIcArA-mAlinyalakSaNAH, te ca pratipakSe |AcAralakSaNe jJAte sati sujJAnA bhavanti ityatastAvad jJAnAcArAn Aha kAle viNae bahumANovahANe tahA aniNhavaNe / vaMjaNa attha tabhae aTTaviho nANamAyAro // 267 // nissaMkiya nikaMkhiya nivitigicchA amrdittttiiy| uvaha thirIkaraNe vacchalla pIvaNe atttth|| 268 // paNihANajogajutto paMcahiM samiIhiM tIhiM guttIhiM / caraNAyAro vivarIya yAI tiNhaMpi aiyArA // 269 // 'kAle'tyAdi, kAle-kAlaviSaye jJAnAcAro bhavatIti sarvatra sambandhaH, tatra yo yasyAGgapraviSTAdeH zrutasya kAla uktastasya tasminneva // 63 // Jain Education VIRLional For Private & Personel Use Only & w.jainelibrary.org Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education svAdhyAya: kAryo nAnyadA pratyavAyasambhavAt dRzyate ca loke'pi kRSyAdeH kAlakaraNe phalaM viparyaye tu viparyaya iti yata uktam - "kAlaMmi kIramANaM kisikammaM bahuphalaM jahA hoi / iya savvAviya kiriyA niyaniyakAlaMmi vinneyA // 1 // [ kAle kriyamANaM kRSikarma bahuphalaM yathA bhavati / evaM sarvA'pi ca kriyA nijanijakAle vijJeyA // 1 // ] iti 1 / tathA 'viNae 'ti vinaye - vinayaviSaye jJAnasya jJAninAM jJAnasAdhanAnAM ca - pustakAdInAmupacArarUpaH, yato vinayena - AsanadAnA''dezakaraNAdinA paThanIyaM na punaravinayena - AsanadAnAdyakaraNena 2 / tathA 'bahumANe 'ti bahumAna:- prItistadviSaye, yato bahumAnenaiva - AntaracittapramodalakSaNena paThanAdi vidheyaM na punarbahumAnAbhAveneti 3 tathA 'uvahANe'tti upa-samIpe dhIyate - dhriyate sUtrAdikaM yena tapasA tadupadhAnaM tapovizeSaH tadviSaye, yato yadyasya sUtrasya adhyayanoddezakAdestapa uktaM tattapaH kRtvaiva tasya pAThAdi vidheyaM nAnyatheti 4 / tathA ' ( tahA ) aniNhavaNe 'ti tathAzabdaH samuccaye, nihnavanamapalapanaM na nihavanamanihnavanaM tadviSaye, yato'nihnavenaiva pAThAdi sUtrAdervidheyaM na punarmAnAdivazataH Atmano lAghavAdyAzaGkayA zrutagurUNAM zrutasya vA'palApeneti 5 / tathA 'vajaNa atthatadubhaye' iti vyaJjanAni - kakArAdIni artha:- abhidheyaM tadubhayaM ca-vyaJjanArthayorubhayaM tataH samAhAradvandvaH ko'rthaH ? - vyaJjanaviSaye'rthaviSaye tadubhayaviSaye ca jJAnAcAratrayaM bhavati, etattrayAnanyathAkaraNena samyagupayogena ca yataH sUtrAdi paThanIyaM nAnyathA 6-7-8, atra vyaJjanagrahaNamupalakSaNaM svarA api draSTavyAH / evamaSTavidhaH - aSTaprakAro jJAnasya - zrutajJAnasyAcAro - jJAnArAdhanatatparANAM vyavahAra iti // 267 // atha darzanAcArabhedAnAha - ' nissaMkiyetyAdi, zaGkitaM zaGkA - sandehastasyAbhAvo niHzaGkitaM darzanasya - samyaktvasyAcAraH 1 / ityevamanyatrApi, tathA kAGkSitaM kAGkSA - anyAnyadarzanagrahaH tadabhAvo niSkAGkSitaM 2 / tathA vicikitsA - mativibhramaH yuktatyAgamopapanne'pyarthe phalaM prati sammohaH tadabhAvo nirvicikitsaM yadvA vidvajjugupsA - malamalinA ete ityAdi - jainelibrary.org Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 4 // sAdhujugupsA tadabhAvo nirvidvajugupsa, tata eteSAM dvandvaH, puMlliGganirdezazca prAkRtatvAt 3 / tathA amUDhA-tapovidyAtizayAdikutIrthika- gRhyatididarzane'pyamohA-svabhAvAdavicalitA sA ca sA dRSTizca-samyagdarzanaM amUDhadRSTiH, athavA nirgatAH zaGkitAdibhyo ye te niHzaGkitani- cArAH kAGkhitanirvicikitsA jIvAH, amUDhA dRSTirasyetyevamamUDhadRSTizca jIva eva, tata ete dharmadharmiNorabhedopacArAdarzanAcArabhedA bhavantIti 4 12 tapasaH tathA upabRhaNaM upabRMhA-samAnadhArmikANAM kSapaNAvaiyAvRttyAdisadguNaprazaMsanena tattadguNavRddhikaraNaM 5 / tathA sthirIkaraNaM tu dharmAdviSIdatA 3 vIryasya tatraiva cATuvacanacAturyAdavasthApana, upabaMhA ca sthirIkaraNaM ca upabRMhAsthirIkaraNe 6 / tathA vAtsalyaM ca prabhAvanA ca vAtsalyaprabhAvane, gA.270tatra vAtsalyaM-samAnadevagurudharmANAM bhojananivasanadAnopakArAdibhiH sammAnanaM 7 / prabhAvanA-dharmakathAprativAdinirjayaduSkaratapazcaraNakara- 272 NAdibhirjinapravacanaprakAzanaM, yadyapi ca pravacanaM zAzvatatvAt tIrthakarabhASitatvAdvA surAsuranamaskRtatvAdvA svayameva dIpyate tathApi darzana zuddhimAtmano'bhIpsuryo yena guNenAdhikaH sa tena tatpravacanaM prabhAvayati, yathA bhagavadAryavajrasvAmiprabhRtika iti 8 // 268 // eteKI'STau darzanAcArAH, sAmprataM cAritrAcArAnAha-'paNihANajoge'tyAdi, praNidhAnaM-cetaHsvAsthyaM tatpradhAnA yogA-vyApArAH praNi dhAnayogAH tairyukta:-samanvito yaH sAdhuH paJcabhiH samitibhistisRbhirguptibhiH kRtvA, athavA 'supAM supo bhavantIti vacanAt saptamyarthe * tRtIyA, tataH paJcasu samitiSu tisRSu guptiSu viSaye-etA Azritya praNidhAnayogayukto yaH sa eSa caraNAcAraH, AcArAcAravatoH kathacidabhedAditi, jJeya iti zeSaH, eteSAM trayANAmapi jJAnAcArAdInAM viparyastatAyAM-akAlAvinayAdau zaGkitatvAdo apraNidhAnarUpAyAM ca |satyAmatIcArA:-cittamAlinyalakSaNA iti / / 269 // 'bArasa tavatti vyAkhyAtumAha // 64 // aNasaNamUNoariA vittIsaMkhevaNaM rasaJcAo / kAyakileso saMlINayA ya bajjho tavo hoi - Jain Education / For Private Personel Use Only MMw.jainelibrary.org Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 270 // pAyacchittaM virNao vaiyAvacaM taheva saijjhAo / jhANaM uggova ya abhitarao tavo hoi // 279 // sammamakaraNe vArasa tavAiyArA tigaM tu viriassa / maNavayakAyA pAvapautA viriyati aiyArA // 272 // 'aNasaNe'tyAdi gAthAdvayaM, tatra azyata iti azanaM na azanaM anazanamAhAratyAga ityarthaH tatpunardvidhA - itvaraM yAvatkathikaM ca, tatretvaraM - parimitakAlaM, tatpunaH zrImahAvIratIrthe namaskArasahitAdi SaNmAsAntaM zrInAme yatIrthe saMvatsaraparyantaM, madhyamatIrthakaratIrthe tvaSTa mAsAn yAvat yAvatkathikaM punarAjanmabhAvi, tatpunazceSTAbhedopAdhivizeSatastridhA yathA pAdapopagamanaM iGgitamaraNaM bhaktaparijJA ceti, eteSAM trayANAmapi svarUpaM saptapaJcAzadadhikazatatamadvArAdava seyamiti 1 / 'UNoariya'tti UnamudaraM UnodaraM tasya karaNaM bhAve vuni UNodarikA, vyutpattireveyaM, asya pravRttistUnatAmAtre, sA dvidhA- dravyato bhAvatazca dravyata upakaraNabhaktapAnavipayA, tatra upakaraNaviSayonodarikA jinakalpikAdInAM tadabhyAsaparAyaNAnAM vA'vaboddhavyA, na punaranyeSAM teSAmupadhyabhAve samaprasaMyamapAlanA'bhAvAt, athavA' | nyeSAmapyatiriktopakaraNAgrahaNato bhavatyevonodaratA, yata uktam - "jaM vaTTai uvagAre uvagaraNaM taM ca hoi uvagaraNaM / airittaM ahigaraNaM ajao ajaya pariharaMto // 1 // " [ upakaraNaM yadvarttate upakAre tadeva bhavatyupakaraNaM / atiriktamadhikaraNaM ayato'yataM bhuJjan // 1 // ] iti, 'pariharatotti AsevamAnaH 'parihAro paribhogoM' iti vacanAt, tato'yatazca yatparibhuJjAno bhavatItyarthaH, bhaktapAnonodarikA puna| rAtmIyAhAramAnaparityAgato vijJeyA, AhAramAnaM ca- 'battIsaM kira kavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisassa mahiliAe aTThA| vIsaM bhave kavalA // 1 // kavalassa ya parimANaM kukkuDiaMDagapamANamittaM tu / jaM vA avigiyavayaNo vayaNammi chubhijja vIsaMto || 2 || " Jain Educational Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BACOCALC prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 6 gRhyati cArAH 12 tapasaH 3 vIryasya gA.270272 SEARCRA ityAdi [ dvAtriMzat kila kavalA AhAraH kukSipUrako bhaNitaH / puruSasya mahelAyA aSTAviMzatiH kavalA bhaveyuH // 1 // kavalasya ca pramANaM kurkuTyaNDakapramANamAtrameva yadvA avikRtavadano vadane kSipedvizvastaH // 2 // ] sA ca alpAhArAdibhedataH paJcavidhA bhavati, yadAhuH-'appAhAra 1 avaDA 2 dubhAga 3 pattA 4 taheva kiMcUNA 5 / aTTha duvAlasa solasa cauvIsa tahakatIsA ya // 1 // " ayamatra bhAvArthaH-alpAhAronodarikA nAma ekakavalAdArabhya yAvadaSTau kavalA iti, atra caikakavalamAnA jaghanyA aSTakavalamAnA punarutkRSTA vyAdikavalamAnabhedA madhyamA, evaM navabhyaH kavalebhya Arabhya yAvad dvAdaza kavalAstAvadapAGkhanodarikA,atrApi navakavalA jaghanyA dvAdazakavalotkRSTA zeSA tu madhyamA, evaM trayodazabhya Arabhya yAvat SoDaza kavalAH tAvahibhAgonodarikA, jaghanyAdibhedatrayabhAvanA pUrvavat, evaM saptadazabhya Arabhya yAvat caturvizatiH kavalAstAvat prAptonodarikA, jaghanyAditrayabhAvanA atrApi pUrvavat , evaM paJcaviMzaterArabhya yAvadekatriMzatka|valAstAvat kizcidUnodarikA, jaghanyAdibhedatrayaM pUrvavadbhAvanIyaM, evamanenAnusAreNa pAne'pi bhaNanIyA, tathA strINAmapyevaM puruSAnusAreNa | draSTavyA, bhAvata UnodarikA krodhAdiparityAgaH, yata uktam-"kohAINamaNudiNaM cAo jiNavayaNabhAvaNAo ya / bhAveNoNodariA pannattA vIyarAehiM // 1 // [krodhAdInAmanudinaM tyAgo jinavacanabhAvanAzca bhAvenonodarikA prajJaptA vItarAgaiH // 1 // ] 2 / 'vittIsaMkhevaNaM'ti vartate anayeti vRttiH-bhakSyaM tasyAH saGkepaNaM-saGkocaH tacca gocarAbhigraharUpaM, te ca gocaraviSayA abhiprahA anekarUpAH, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, tatra dravyato mayA adya bhikSAyAM gatena lepakAryAdyeva kuntAgrAdisaMsthitamaNDakAdi vA grAhyamityAdayaH, kSetrata ekadvi tryAdigRhasvagrAmaparagrAmapeTArdhapeTAdilabdhaM dAyakena dehalIjasyorantarvidhAya vA dattaM gRhISyAmItyAdayaH, kAlataH pUrvAhlAdau sakalabhikSAcara8 nivartanAvasare vA paryaTitavyamityAdayaH, bhAvato hasanagAnarodanAdikriyApravRtto baddho vA yadi pratilAbhayiSyati tato'hamAdAsye na tvanya U SLCAUSESCORECAST // 65 // JainEducationkelional For Private sPersonal use Only Brow.jainelibrary.org Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * thetyevamAdayaH, uktaM ca-"levaDamalevaDaM vA amugaM davvaM ca anja ghecchAmi / amugeNa va daveNaM aha davvAbhiggaho nAma // 1 // 'amuge Nati caTukkakaroTikAdinA, aTTha u goyarabhUmI eluyavikkhaMbhamittagahaNaM ca / saggAmaparaggAmo evaia gharA u khettaMmi // 2 // ujjugagaMtuM paJcAgaI ya gomuttiA payaMgavihI / peDA ya addhapeDA abhitaravAhisaMbukkA // 3 // kAle abhiggaho puNa AI majjhe taheva avasANe / appatte saikAle AI biti majjhi taiyaMte // 4 // " [lepakRdalepakRdvA'mukaM vA dravyamadya grahISyAmi / amukena vA dravyeNaiSa dravyA bhigraho nAma // 1 // aSTaiva gocarabhUmayaH dehalIviSkambhamAtragrahaNaM ca / svanAme paragrAme iyanti gRhANi tu kSetre // 2 // Rju gatvAhA pratyAgatizca gomUtrikA pataGgavIthiH peTA ardhapeTA abhyantarazaMbUkA bAhyazambUkA // 3 // kAle'bhigrahaH punarAdau madhye tathaivAvasAne / aprApte smRtikAle AdyaH dvitIyo madhye tRtIyo'ntye // 4 // ] pratItabhikSAvelAyA Adau madhye'vasAne ca kAlaviSayo'bhigrahaH, tathA cAha|"aprApte sati bhikSAkAle aTata Adi:-prathamaH, madhye-bhikSAkAla evATato dvitIyaH, ante-bhikSAkAlAvasAne'TatastRtIyo'bhigrahaH" di|ntagapaDicchagANaM veja suhumaMpi mA hu aciyattaM / ii appatte aie pavattaNaM mA u majjhami // 1 // ukkhittamAicaragA bhAvajuyA khalu abhiggahA huti / gAyaMto va ruyanto jaM dei nisannamAi vA // 2 // " [ dadatpratIcchakayoH sUkSmA'pyaprItirmA bhUditi aprApte'tIte vA pravarttanaM-puraHpazcAtkarmAdi mA bhUditi madhye // 1 // utkSiptAdicarakAH khalvabhigrahA bhavanti gAyana vA rudana vA yaddadAti niSaNNAdi vA // 2 // ] 'ukkhittamAicaragatti utkSiptAdicarAH, utkSipte bhAjanAt piNDe carati-gacchati yaH sa utkSiptacaraH, evaM nikSipte bhAjanAdAviti bhAvanIyaM, "osakkaNa ahisakkaNa paraMmuhAlaMkietaro vAvi / bhAvaMtareNa ya juo aha bhAvAbhiggaho nAma // 1 // ME avaSvaSkaNamabhiSvakarNa parAGmukho'laMkRta itaro vApi / bhAvAntareNa vA yukta eSa bhAvAbhigraho nAma // 1 // ] 3 / 'rasaccAo'tti Jain Education in For Private & Personel Use Only 21ainelibrary.org Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 66 // Jain Education rasAnAM - matublopAdviziSTarasavatAM vikArahetUnAM dugdhAdInAM tyAgo - varjanaM rasatyAgaH 4 / 'kAyakileso 'tti kAyasya - zarIrasya keza:| zAstrAvirodhena bAdhanaM kAyaklezaH, sa ca vIrAsanAdyAsanakaraNena apratikarmazarIratva kezolluzcanAdinA ca vicitra:, yadavAci - "vIrA| saNakkuDugAsaNAI loyAio ya vinneo / kAyakileso saMsAravAsa nivveya he utti // 1 // vIrAsaNAisu guNA kAyaniroho dayA ya | jIvesu / para logamaI ya tahA bahumANo ceva annesiM || 2 || nissaMgayA a pacchApurakammavivajjaNaM ca loyaguNA / dukkhasahattaM naragAi| bhAvaNAe ya nivveo || 3 ||" [ vIrAsanotkaTukAsanAdi locAdikazca vijJeyaH / kAyaklezaH saMsAravAsanirvedaheturiti // 1 // vIrAsanAdiSu guNAH kAyanirodho dayA ca jIveSu / paralokamatizca tathA bahumAnacaivAnyeSAM // 2 // niHsaMgatA ca pazcAtpuraH karmavivarjanaM ca locaguNAH / duHkhasahatvaM nArakabhAvanayA ca nirvedaH || 3 ||] 5 | 'saMlINayA ya'tti saMlInatA - guptatA, sA cendriyakaSAyayogavi - yA viviktazayanAsanatA ceti caturdhA, yaduktam -- "iMdiya kasAyajoe paDucca saMlINayA muNeyavvA / taha ya vivittA cariyA pannattA vIyarAehiM // 1 // [ iMdriyakapAyayogAn pratItya saMlInatA jJAtavyA / tathA viviktA caryA prajJaptA vItarAgaiH // 1 // ] tatra zravaNendriyeNa zabdeSu madhurAdibhedeSu rAgadveSAkaraNaM zravaNendriyasaMlInatA, yadAhuH - "saddesu ya bhaddayapAvaesa soyavisyamuvagaesu / tuTTheNa va rudveNa va samaNeNa sayA na hoyavvaM // 1 // " [ zabdeSu bhadrakapApakeSu zrotraviSayamupagateSu / zramaNena sadA tuSTena ruSTena vA na bhavitavyaM // 1 // ] evaM ca kSurAdIndriyeSvapi bhAvanIyaM yathA - "rUvesu ya bhaddayapAvaesu cakkhuvisayamuvagaesu / tudveNa va rudveNa va samaNeNa sayA na hoyavvaM // 1||" [ rUpeSu ca bhadrakapApakeSu cakSurviSaya0 ] ityAdyabhilApeneti, kaSAyasaMlInatA ca kaSAyANAmanudIrNAnAmudaya nirodhena udIrNAnAM ca niSphalIkaraNena vijJeyA, yadbhyadhAyi - "udayaraseva niseho udayappattANa vA'phalIkaraNaM / jaM ittha kasAyANaM kasAya saMlIgayA esA // 1 // " 6 gRhyati cArAH 12 tapasaH 3. vIryasya gA. 270272 // 66 // w.jainelibrary.org Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5654545455ARELICIES I udayasyaiva nirodhaH prAptodayAnAM vA'phalIkaraNaM / yatra kaSAyANAM kaSAyasaMlInataiSA // 1 // ] yogasaMlInatA punarmanovAkAyalakSaNayogAnAmakuzalAnAM nirodhaH kuzalAnAmudIraNaM ca, yadavocan-"apasatthANa niroho jogANamudIraNaM ca kusalANaM / kajaMmi ya vihigamaNaM joge saMlINayA bhaNiyA // 1 // " [aprazastAnAM yogAnAM nirodhaH kuzalAnAM codIraNaM kArye ca vidhigamanaM yoge salInatA bhaNitA // 1 // ] viviktazayanAsanatArUpA punaH saMlInatA ArAmAdiSu strIpazupaNDakAdirahiteSu yadavasthAnaM, yadAhumaharSayaH- ArAmujjANA-1 isu thIpasupaMDagavivajie ThANaM / phalagAINa ya gahaNaM taha bhaNiyaM esaNijjANaM // 1 // " [ArAmodyAnAdiSu strIpazupaNDakavivarjite sthAnaM / tathA eSaNIyAnAM phalakAdInAM grahaNaM bhaNitaM // 1 // ] 6 // caH samuccaye, 'bajjho tavo hoi'tti etadanazanAdikaM bAhyaM tapo bhavati, bAhyatvaM cAsya bAhyadravyAdyapekSatvAt , prAyo bahiH zarIrasya tApakatvAt laukikairapi tapastayA jJAyamAnatvAt kutIrthikairapi svAbhiprAye-|| NAsevyamAnatvAJceti // 270 // 'pAyacchitta'mityAdi, iha cittaM-jIvo bhaNyate, tataH prAyo-bAhulyena cittaM-jIvaM vizodhayati-mUlo-|| ttaraguNaviSayAtIcArajanitakarmamalamalinaM nirmalaM karotIti prAyazcittaM, tat punarAlocanAdikaM dazadhA, yadAhuH-"AloyaNa paDikkamaNe || mIsa vivege tahA viussagge / tava cheya mUla aNavaTThayA ya pAraMcie ceva" // 1 // iti [AlocanA pratikramaNaM mizra vivekstthotsrgH| tapazchedo mUlamanavasthApyaM pArAzcikaM caiva // 1 // ] 7 // etatsvarUpaM cASTAnavatidvAre gyakSeNa vakSyate, "viNae'tti vinIyate-kSipyate | aSTaprakAraM karmAneneti vinayaH, sa ca jJAnadarzanAdibhedAt saptadhA, yadAhuH-nANe dasaNacaraNe maNavayakAovayArio viNao / nANe |paMcapayAro mainANAINa saddahaNaM // 1 // bhattI taha bahumANo taddidvatthANa sammabhAvaNayA / vihigahaNababhAso'vi ya eso viNao jiNAbhihio // 2 // " [jJAne darzane cAritre manasi vAci kAye aupacAriko vinayaH / jJAne paJcaprakAro-matijJAnAdInAM zraddhAnaM // 1 // ma.sA.12 Jain Educaton IMonal For Private & Personel Use Only HOvw.jainelibrary.org Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 gRhyaticAradvAre tapo'ticArAH12 // 67 // -COCACANCSCRACCCCCCC bhaktistathA bahumAnaH taddaSTArthAnAM samyaktvabhAvanA vidhigrahaNamabhyAso'pi caiSa vinayo jinAmihitaH // 2 // ] zuzraSaNAdikazca darzanavinayaH, yadAhu:-"sussUsaNA aNAsAyaNA ya viNao u daMsaNe duviho / dasaNaguNAhiesuM kijai sussUsaNAviNao // 1 // sakArabhuTThANaM saMmANAsaNaabhiggaho taha ya / AsaNaaNuppayANaM kiikammaM aMjaligaho ya // 2 // iMtassa'NugacchaNayA Thiassa taha pajuvAsaNA bhaNiyA / gacchaMtANuvvayaNaM eso sussUsaNAviNao // 3 // " [zuzrUSaNA anAzAtanA ca vinayastu darzane dvividhaH darzanaguNAdhikeSu kriyate shushruussnnaavinyH|| 1 // satkAro'bhyutthAnaM sanmAnamAsanAbhigrahazca tathA / AsanAnupradAnaM kRtikAjaligrahazca // 2 // AyAto'nugamanaM sthitasya tathA paryupAsanaM bhaNitaM / brajato'nuvrajanameSa zuzrUSaNAvinayaH // 3 // ] satkAraH-stavanavandanAdi abhyutthAna-vinayAhasya darzanAdevAsanatyajanaM sanmAno-vastrapAtrAdibhiH pUjanaM AsanAbhigrahaH punastiSThata eva gurorAdareNAsanAnayanapUrvakamatropavizateti bhaNanaM AsanAnupradAnaM-sthAnAtsthAnAntare Asanasya saJcAraNaM kRtikarma-vandanakaM aJaligraha:-aJjalikaraNaM, zeSa prakaTaM, anAzAtanAvinayaH punaH paJcadazavidhaH, tasya cedaM svarUpam-"titthayara dhamma Ayaria vAyage thera kula gaNe saMghe / saMbhoia kiriyAe hAmainANAINa ya taheba" // 1 // [tIrthakare dharme AcArye vAcake sthavire kule gaNe saMghe sAMbhogike kriyAvati matijJAnAdInAM ca tathaiva // 1 // sAmbhogikA:-ekasAmAcArikAH kriyA-AstikatA "kAyavvA puNa bhattI bahumANo taha ya vannavAo ya / arahatamAjhyANaM kevalanANAvasANANaM" // 1 // [karttavyA punarbhaktirbahumAnastathA varNavAdazca ahaMdAdInAM kevalajJAnAvasAnAnAM // 1 // ] bhaktiH-bAhyA pratipattiH bahumAna:-AntaraH prItivizeSaH varNavAdo-guNagrahaNaM, cAritravinayaH punaH "sAmAiyAicaraNassa sadahANaM taheva kAyeNaM / saMphAsaNaM parU-1 vaNamaha purao savvasattANaM // 1 // " tathA "maNavayakAiyaviNao AyariyAINa savvakAlammi / akusalamaNAiroho kusalANamudIraNaM | // 7 // For Private Personal Use Only in Educator jainelibrary.org Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ X-ROSS ACC taha y||2||"saamaayikaadicaaritraannaaN zraddhAnaM tathaiva kAyena saMsparzanaM atha ca sarvasattvAnAM purataH prarUpaNaM // 1 // manovAkAyavinaya 51 AcAryAdInAM sarvakAle akuzalamanaAdirodhaH kuzalAnAM tathodIraNaM ca // 2 // ] tathA upacAreNa-sukhakArikriyAvizeSeNa nivRtta aupacArikaH sa cAsau vinayazca aupacArikavinayaH, sa ca saptadhA-"abbhAsa'cchaNaM chaMdANuvattaNaM kayapaDikiI taha ya / kArianimittakaraNaM dukkhattagavesaNaM taha ya // 1 // taha desakAlajANaNa samvatthesu taha ya aNumaI bhaNiyA / uvayArio u viNao eso bhaNio samAseNaM // 2 // " [abhyAsasthAnaM chando'nuvarttanaM kRtapratikRtistathA ca / kAritanimittakaraNaM duHkhArttagaveSaNaM ca tathA // 1 // tathA dezakAlajJAnaM tathA sarvArtheSvanumatirbhaNitA / aupacArikastu vinaya eSa bhaNitaH samAsena // 2 // ] tatra 'abbhAsa'cchaNaM'ti sUtrAdyarthinA nityamevAcAryasyAbhyAse-pratyAsanne sthAtavyaM, tathA chanda:-abhiprAyo gurUNAmanuvartanIyaH, tathA kRtapratikRtiH-kRte bhaktAdinA | upacAre prasannA guravaH pratikRti-pratyupakAraM sUtrArthAdidAnato me kariSyanti, na nAmekaiva nirjareti bhaktAdidAne guroryatitavyaM, tathA| kAryanimittakAraNaM, kArya-zrutaprApaNAdikaM nimittaM-hetuM kRtvA zrutaM prApito'hamaneneti hatorityarthaH vizeSeNa tasya vinaye vartitavyaM, tadanuSThAnaM ca kartavyaM, yadvA kAritena-samyaksUtrArthamadhyApitena punastannimittaM karaNaM-vinayasya vidhAnaM kAritanimittakAraNaM, guruNA samyaka sUtrAdikaM pAThitena vineyena vizeSato vinaye vartitavyaM taduktArthAnuSThAnaM ca karttavyamiti bhAvaH, tathA duHkhArttasya-duHkhapIDitasya gaveSaNaM| -auSadhAdinA pratijAgaraNaM duHkhArttagaveSaNaM, pIDitasyopakArakaraNamityarthaH, tathA dezakAlajJAnamavasarajJatetyarthaH, tathA sarvArtheSu guruviSa yeSvanumati:-AnukUlyaM, athavA dvipaJcAzadbhedo vinayaH, sa ca paJcaSaSTidvAre vakSyate 8 // 'veyAvacca'miti vyApiparti smeti vyApUtaH jAtasya bhAvo vaiyAvRttyaM, dharmasAdhanArthamannAdidAnamityarthaH, yadAhuH-"veyAvaccaM vAvaDabhAvo iha dhammasAhaNanimittaM / annAiyANa vihiNA | Jain Education Intel WEnelibrary.org Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 68 // Jain Education, saMpAyaNamesa bhAvattho" // 1 // [ vaiyAvRttyaM vyAvRtabhAva iha dharmasAdhananimittaM annAdInAM vidhinA saMpAdanameSa bhAvArtha: ||1|| ] 9 // ' taheva | sajjhAo'tti suSThu A-maryAdayA kAlavelAparihAreNa pauruSyapekSayA vA adhyAyaH - adhyayanaM svAdhyAyaH, sa ca paJcadhA - vAcanApRcchanAparAvartanAnuprekSAdharmakathAbhedAt, tatra vAcanA- ziSyAdhyApanaM gRhItavAcanenApi saMzayotpattau punaH pRSTavyamiti pUrvAdhItasya sUtrAdeH zaGkitAdau praznaH pRcchanA, pRcchanAvizodhitasya sUtrasya mA bhUdvismaraNamiti parAvartanA, sUtrasya ghoSAdivizuddhaM gaNanamityarthaH, sUtravadarthe'pi sambhavati vismaraNamato'nuprekSaNaM, granthArthasya manasA'bhyAso'nuprekSA cintaniketyarthaH evamabhyastazrutena dharmakathA kartavyeti, dharmasya - zrutarUpasya kathA - vyAkhyA dharmakatheti 10 // 'jhANa' miti dhyAyate - cintyate vastvaneneti dhyAtirvA dhyAnaM - antarmuhUrtamAtrakAlamekAgracittAdhyavasAnaM, yadAhuH - " aMtomuhuttamettaM cittAvatthAName gavatthumi / cha matthANaM jhANaM joganiroho jiNANaM tu" // 1 // [ antarmuhUrtamAtraM cittasyaikavastuni avasthAnaM chadmasthAnAM dhyAnaM jinAnAM tu yoganirodhaH // 1 // ] taccaturdhA - ArttaraudradharmyazukrabhedAt, tatra RtaM duHkhaM tasya | nimittaM tatra vA bhavaM Rte vA - pIDite prANini bhavamArtta, tacAmanojJAnAM zabdarUparasasparzagandhalakSaNAnAM viSayANAM tadAzrayabhUtavAyasA| divastUnAM vA samupanatAnAM viprayogapraNidhAnaM bhAvinAM vA'samprayogacintanam 1 evaM zUlazirorogAdivedanAyA api viprayogAsaMprayogaprArthanaM 2 iSTazabdAdiviSayANAM sAtave danAyAJcAviprayogasamprayogaprArthanaM 3 devendracakravartitvAdiprArthanaM ca 4 zokAkrandanasvadehatADanavi| lapanAdilakSaNalakSyaM tiryaggatigamanakAraNaM vijJeyaM 1, tathA rodayatyaparAniti rudra:- prANivadhAdipariNata - Atmaiva tasyedaM karma raudraM, tadapi sattveSu vadhavedhabandhanadahanAGkanamAraNAdipraNidhAnaM 1 paizUnyAsabhyAsadbhUtaghAtAdivacanacintanaM 2 tIvrakopalo bhAkulaM bhUtopaghAtaparAyaNaM paralokApAyanirapekSaM paradravyaharaNapraNidhAnaM 3 sarvAbhizaGkanaparamparopaghAtaparAyaNazabdAdi viSayasAdhakadravyasaMrakSaNapraNidhAnaM ca 4 utsa nal 6 gRhyaticAradvAre tapo'ti cArAH 12 // 68 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9454545555555 mAnavadhAdiliGgagamyaM narakagatigamanakAraNamavaseyaM 2 / tathA dharma:-kSamAdidazalakSaNaH tasmAdanapetaM dharmya, tacca sarvajJA''jJAnucintanaM 1 rAga dveSakaSAyendriyavazajantUnAmapAyavicintanaM 2 jJAnAvaraNAdizubhAzubhakarmavipAkasaMsmaraNaM 3 kSitivalayadvIpasamudraprabhRtivastusaMsthAnAdidharmAlocanAtmakaM 4, jinapraNItabhAvazraddhAnAdicihnagamyaM devagatyAdiphalasAdhakaM jJAtavyaM 3 / tathA zodhayatyaSTaprakAra karmamalaM zucaM vA-zoka kumayatiapanayatIti niruktavidhinA zuklaM, etadapi pUrvagatazrutAnusArinAnAnayamataikadravyotpattisthitibhaGgAdiparyAyAnusmaraNAdisvarUpaM 4 avadhA|| sammohAdiliGgagamyaM mokSAdiphalaprasAdhakaM vijJeyaM 4 / atra ca dharmazukle eva tapasI nirjarArthatvAt , nAtaraudre bandhahetutvAditi 11 / 'ussaggo'viya'tti utsarjanIyasya parityAga utsargaH, sa dvividhaH-bAhyo'bhyantarazca, tatra bAhyo dvAdazAdibhedasyopadheratiriktasyAneSaNIyasya saMsaktasyAnnapAnAdervA tyAgaH, AbhyantaraH kaSAyANAM mRtyukAle zarIrasya ca tyAgaH, nanu utsargaH prAyazcittamadhya evoktastat kiM punaratra bhaNanena ?, satyaM, so'tIcAravizuddhyarthamuktaH ayaM tu sAmAnyena nirjarArthamukta ityapaunaruttyaM 12 / "abhitaro tavo hoi'tti idaM prAyazcittAdi vyutsargAntamanuSThAnaM laukikairanamilakSyatvAt tatrAntarIyaizca bhAvato'nAsevyamAnatvAt mokSAvAptAvantaraGgatvAdabhyantarasya karmaNastApakatvAbhyantarairevAntarmukhairbhagavadbhirjAyamAnatvAcAbhyantaraM tapo bhavatIti, eteSAM ca kathaM atIcAraH saMbhavatIti Aha-'sammetyAdi, eteSAmanazanAdInAM dvAdazAnAM tapobhedAnAM samyagakaraNe-viparItatayA nyUnAdhikyena vA'yathAvasthitAnuSThAnarUpe atIcArA api 1 dazadhA prAyazcittavarNane utsargazabdena ceSTAbhibhavabhedena dvividhaH kAyotsargoM varNito maunadhyAnAdikriyAvyatiriktakriyAtyAgamadhikRtya, ayaM tu zarIropAdhigaNAdivastUnyAzrityeti spaSTo medo vA, atiriktopadhestyAgo vyAvamaudarya aneSaNIyatyAgo vivekaH kaSAyatyAgaH kaSAyasaMlInatA, apazcimArAdhanAyai vA gaNAdityAgo'yaM / JainEducation For Private Personal use only RPw.jainelibrary.org Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 AMROSAROKA |6 gRhyati cAradvAre samyaktvAticArAH5 // 69 // dvAdaza bhavantIti, atha vIryatrikAtIcArAnAha-'tigaM tu viriassa'tti vIryasya trikaM punarmanovAkAyAH sUcakatvAtsUtrasya manovAkAyavyApArAH te ca pApaprayuktAH-pApaviSaye pravRttAH santo vIryatrikAtIcArA bhavantIti // 'paNa samma'tti vyAkhyAyate saMkA kaMkhA ya tahA vitigicchA anntitthiypsNsaa|prtithiovsevnnmiyaaraa paMca sammatte // 273 // __ 'saMke'yAdi, zaGkA kAGkhA tathA vicikitsA anyatIrthikaprazaMsA paratIrthikopasevanaM ca atIcArAH paJca samyaktve bhavantIti / tatra zaGkA-bhagavadarhatpraNIteSu padArtheSu dharmAstikAyAdiSvatyantagahaneSu matidaurbalyAt samyaganavadhAryamANeSu saMzayaH-kimevaM syAnnaivamiti, yadAhuH"saMsayakaraNaM saGke"ti, sA ca zaGkA dvividhA-dezazaGkA sarvazaGkA ca, dezazaGkA dezaviSayA jIvAdyanyatamapadArthaikadezagocaretyarthaH, yathA'sti jIvaH kevalaM sarvagato'sarvagato vA ? sapradezo'pradezo veti, sarvazaGkA sarvaviSayA yathA'sti dharmo nAsti veti, iyaM ca dvidhA'pi zaGkA bhagavadarhatpraNItapravacane'pratyayarUpA samyaktvaM dUSayatItyatIcAraH, kevalA''gamagamyA api hi padArthA asmadAdipramANaparIkSAnirapekSA AptapraNetRkatvAnna sandegdhuM yogyAH, yatrApi matidaurbalyAdibhirmohavazAt kacana saMzayo bhavati tatrApyapratihateyamargalA, yathA-katthai maidubballeNa tavihAyariyavirahao vAvi / neyagahaNattaNeNa ya nANAvaraNodayeNaM ca // 1 // heUdAharaNAsaMbhave ya sai suTu jaM na bujhejaa| savvannumayamavitahaM tahAvi taM ciMtae maimaM // 2 // aNuvakayaparANuggahaparAyaNA jaM jiNA jugappavarA / jiarAgadosamohA ya nannahAvAiNo teNaM // 3 // [kutrApi matidaurbalyena tadvidhAcAryavirahato vApi / jJeyagahanatvena ca jJAnAvaraNodayena ca // 1 // hetUdAharaNAsaMbhave ca sati kA suSTu yanna budhyeta / sarvajJamatamavitathaM tathApi tacintayet matimAn // 2 // anupakRtaparAnugrahaparAyaNA yat jinA yugapravarAH jitarAgaC dveSamohAzca nAnyathAvAdinastena // 3 // ] yathA vA-"sUtroktasyaikasyApyarocanAdakSarasya bhavati naraH / mithyAdRSTiH sUtraM hi naH pramANaM ROSCOACK // 89 Jain Education I d ea For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAbhihitam // 1 // ekasminnapyarthe saMdigdhe pratyayo'rhati hi naSTaH / mithyA ca darzanaM tat sa cAdiheturbhavagatInAm // 2 // " ityarthaH 1, kAGkSA-anyAnyadarzanagrahaH, sApi sarvaviSayA dezaviSayA ca,tatra sarvaviSayA sarvapAkhaNDidharmAkAGkArUpA, yathA parivrAjakabhautikabrAhmaNAdayo'pi viSayasukhajuSo'pi paralokasukhena yujyanta iti sAdhIyAneva tadIyo'pi dharmaH, dezakAGkSA tvekAdidarzanaviSayA, yathA sugatena bhagavatA bhikSuNAmaklezakArI dharma upadiSTaH snAnAnnapAnAcchAdanazayanAdiSu sukhAnubhavadvAreNa, yadAha-"mRdvI zayyA prAtarutthAya peyA, bhaktaM madhye pAnakaM cAparAhe / drAkSA khaNDaM zarkarA cArdharAtre, mokSazcAnte zAkyasiMhena dRssttH||1||" iti, etadapi ghaTamAnakameva, evaM ca kAGgApi paramArthato bhagavatpraNItAgamAnAzvAsarUpA samyaktvaM dUSayatItyatIcAraH 2, vicikitsA-phalaM prati sandehaH, sa ca satyapi pramANayuktyAgamopapanne sarvajJadharme'sya duSkaratarasya mahatastapaHklezasya mayA vidhIyamAnasya sikatAkaNakavalanavanirAsvAdasyAyatyAM phalasampat | kAcidbhaviSyati uta klezamAtramevedaM nirjarAphalavikalamiti, dvidhA'pi hi kriyA vIkSyante saphalA aphalAzca kRSIvalAdInAM ata iyamapi | kriyA tathA sambhAvyate, na tvevaM cintayati, yathA-"pujvapurisA * jahodiyamaggacarA ghaDai tesi phalajogo / amhesu ya dhiisaMghayaNa-13 virahao na tahamesi phalaM // 1 // " [pUrvapuruSA yathoditamArgacarAH ghaTate teSAM phalayogaH asmAsu ca dhRtisaMhananavirahato na tathaiSAM phalaM // 1 // ] iti, eSA'pi vicikitsA kriyamANA bhagavadvacanAnAzvAsarUpatvena samyaktvasya dUSakatvAdatIcAraH, na ceyaM zaGkAto na bhidyate | 4 iti vAcyaM, yataH zaGkA sakalAsakalapadArthabhAktvena dravyaguNaviSayA iyaM tu kriyAphalaviSayeti bhedaH, bhaktu vA evaM zaGkA, vicikitsA 8 vanyathA eva vyAkhyAyate-vicikitsA-nindA, sA ca sadAcArasAdhuviSayA, yathA'snAnena prasvedajalaklinnamalatvAd durgandhivapuSa ete | mahAnubhAvAH, ko doSaH syAd yadi prAsukajalenAGgaprakSAlanaM kurinniti, evaMrUpA'pi vicikitsA vidhIyamAnA bhagavaddharmAnAzvAsarUpatvAtra Jan Education IRonal Nejainelibrary.org Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roddhAre prava0 sA- samyaktvaM dUSayatItyatIcAraH, tathA 'anyatIrthikaprazaMsA' anyatIrthikAH-saugatabhautikAdayaH teSAM prazaMsA-aho eteSAM rAjapUjyatvamaho| gRhyati eteSAM sarvajanamAnyatvamaho'dUSyavaiduSyAdiguNasamRddhiH evamAdi, teSAM prazaMsA pratAyamAnA'cintyacintAmaNikalpaM samyaktvaM dUSayatItyatI- cAradvAre tattvajJA- cAraH, tathA 'paratIrthikopasevanaM' paratIrthikaiH saha ekatra saMvAsAt parasparAlApAdijanitaH paricayaH, tadapi samyaktvaM dUSayatItyatI-|| aNuvratAnavi0 cAraH, yata ekatravAse tatprakriyAdarzanazravaNAbhyAM dRDhasamyaktvasyApi samyaktvahAsaH sambhAvyate kimuta mandabuddhernavadharmasyeti, nanu darza- ticArAH nAcAraM pratipAdayatA tadvipakSatayA darzanasyASTAvatIcArAH pratipAditAH tatastatrApi zaGkAkAGkSAvicikitsAH atrApi ceti kathaM na paunru||70|| bhaktyaM ?, tatra brUmaH-pUrva niHzaGkitatvAdyabhAvamAtramatIcAratayA pratyapAdi iha tu jIvAdi viSayazaGkAdisadbhAva iti na kazciddoSaH, iha cA&AtIcAro vyavahAranayamatAzrayaNena satyeva samyaktve rukhalanAmAtraM, nizcayanayamate tu samyaktvAbhAva eva, tathA coktam-"ekasminnapyarthe" ityAdi / atha 'vayAIti vitanyate, tatrAha paDhamavaye aiArA naratiriANa'nnapANavoccheo / baMdho vaho ya aibhArarovaNaM taha chviccheo|| 274 // sahasA kalaMkaNaM 1 rahasadUsaNaM 2 dAramaMtabheyaM ca 3 / taha kUDalehakaraNaM 4 musovaeso 5 muse dosA // 275 // corANIya 1 corapayogajaM 2 kUDamANatulakaraNaM 3 / riurajavyavahAro 4 sarisarjuI 5 taiyavayadosA // 276 // bhuMjaha itarapariggaha 1 mapariggahiyaM thiyaM 2 // 70 // cutthve|kaame tivvahilAso 3 aNaMgakIlA4 prvivaaho5||277|| joei khettavatthUNi 1 ruppa Jan Education For Private Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaNayAi dei synnaannN2| dhaNadhanAi paraghare baMdhai jA niyamapajjaMto3 // 278 // dupayAi~ cauppayAI ganbhaM gAhei 4 kuppasaMkhaM ca / appadhaNaM bahumollaM 5 karei paMcamavae dosA // 279 // 'paDhamavaye'yAdi, prathamavrate-prANAtipAtaviramaNalakSaNe naratirazcAmannapAnavyavacchedaH tathA bandhastathA vadhastathA'tibhArAropaNaM tathA| chavicchedaH, ete paJcAtIcArA-mAlinyarUpA bhavanti, tatrAnnapAnavyavacchedo-bhojanapAnayoniSedho dvipadacatuSpadAnAM kriyamANo'tIcAraH 4 prathamatratasya, nanu yadyevaM varAdirogAkrAntAnAM putrAdInAM laGghanAdividhApane gRhItahiMsAviramaNavratasyAtIcAro bhaviSyati, tadyuktaM, | sopaskArANi hi sUtrANi bhavanti tataH krodhAdivazata iti sUtre adhyAhartavyaM, tataH krodhAdidUSitamanA yadyannAdiniSedhaM karoti tadA'tIcAraH, yadA tu hitabuddhyA rogAdyabhibhUtAnAM putrAdInAmannAdiniSedhaM karoti tadA nAtIcAra iti, evamanyatrApi krodhAdivazata iti draSTavyaM, na caitadanArSa, yato'nyatrAbhyadhAyi-"baMdhavahachaviccheyaM aibhAra bhattapANavoccheyaM / kohAidUsiyamaNo gomaNuyAINa no kuNai | M // 1 // " [bandhavadhacchavicchedamatibhAra bhaktapAnavyavacchedaM krodhAdidUSitamanAH gomanujAdInAM na karoti // 1 // ] ityAdi, kiM ba hunA?, yadrogAdyabhibhUtAnAM yaccApaThanAdiparANAM putrAdInAM yacca zAntikRte upavAsAdikAraNaM tannAtIcAra ityarthaH, tathA bandho-rajjvA dinA gomanuSyAdInAM niyantraNaM svaputrAdInAmapi vinayagrAhaNArtha kriyate tataH krodhAdivazata ityatrApi sambandhanIyaM, ataH prabalakaSAyoHdayAd yo bandhaH so'tIcAra iti, tathA vadho-lakuTAdinA hananaM, kaSAyAdeva vadha ityanye, tathA 'atibhArAropaNaM' atimAtrasya-voDhumazakyasya bhArasyAropaNaM-gokarabharAsabhamanuSyAdInAM skandhe pRSThe zirasi vA vahanAyAdhiropaNaM, ihApi krodhAllobhAvA yaddhikabhArAropaNaM so'tIcAra iti, tathA 'chavicchedaH' chaviH-tvak tadyogAccharIramapi vA chaviH tasyAzchedo-dvaidhIkaraNaM, sa ca pAvalmikopahatasya putrAderapi kriyate, Jain Education For Private Personal Use Only POMainelibrary.org Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SIELOS *S* ticArAH prava0 sA- tataH krodhAdivazata ityatrApi dRzya, atra cAvazyakacUAdibhaNito vidhirayaM-bandho dvipadAnAM catuSpadAnAM vA syAt , so'pi sArthako-156 gRhyatiroddhAre dA'narthako vA syAt , tatrAnarthakastAvadvidhAtuM na yujyate, sArthakaH punarayaM dvividhaH-sApekSo nirapekSazca, tatra sApekSo yo dAmagranthinA zi-16 |cAradvAre tattvajJA- thilena yazca pradIpanAdiSu mocayituM chettuM vA zakyate, nirapekSaH punaryannizcalamatyarthaM ca baddhyate, evaM tAvaJcatuSpadAnAM bandhaH, dvipadAnAmapi aNuvratAnavi0 dAsadAsIcaurapAThAdipramattaputrAdInAM yadi bandhastadA savikramaNA eva te bandhanIyA rakSaNIyAzca yathA jvalanabhayAdiSu na vinazyanti, tathA dvipadacatuSpadAH zrAvakeNa ta eva saGgrahitavyA ye abaddhA evAsata iti, tathA chavicchedo'pi tathaiva, navaraM nirapekSo hastapAdakarNanAsikAdi yanirdayaM chinatti, sApekSaH punaryadgaNDaM vA'rurvA chiMdyAdvA dahedveti, tathA'dhikabhAro'pi nAropayitavyaH, prathamameva hi yA dvipadA| divAhanena jIvikA sA zrAvakeNa moktavyA, athAsAvanyA na bhavet tadA dvipado yaM bhAraM svayamutkSipatyavatArayati ca etAvAn vAhyate, catuSpadasya tu yathocitabhAraH kiMcidUnaH kriyate, halazakaTAdiSu punarucitavelAyAmasau mucyata iti, tathA vadho'pi prahArarUpastathaiva, navaraM | nirapekSaprahAro nirdayatADanA, sApekSaH punarevaM-yathA zrAvakeNAdita eva bhItaparSadA bhavitavyaM, yadi punaH ko'pi na karoti vinayaM tadA taM| marmANi muktvA latayA davarakeNa vA sakRd dvirvA tADayediti, tathA annapAnAdiniSedhaH kasyApi na karaNIyaH, tIkSNabubhukSo hyevaM mriyetApi, liataH svabhojanavelAyAM jvaritAdIn vimucya niyamata evAnyAn vidhRtAn bhojayitvA svayaM bhuJjIta, annAdinirodho'pi sArthakAnarthakAdibhedo baMdhavad draSTavyaH, navaraM sApekSo rogacikitsArtha syAt , aparAdhakAriNaM ca vAcaiva vaded-adya te bhojanAdi na dAsyata iti, zAntini| mittaM copavAsAdi kArayet , kiMbahunA ?, mUlaguNasyAhiMsAlakSaNasyAtIcArA yathA na bhavanti tathA yatitavyaM / nanu hiMsaiva zrAvakeNa pratyAkhyAtA tato bandhAdikaraNe'pi na kazcid doSaH, hiMsAviraterakhaNDitatvAt , atha bandhAdayo'pi pratyAkhyAtAstadA tatkaraNe vratabhaGga **R FACHECCANCLOCALSCRECORG // 71 // Jain Education EX For Private Personal Use Only ainelibrary.org Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eva bhavet , virateH khaNDanAt , aparaM ca-bandhAdInAM pratyAkhyeyatve vivakSitavrateyattA vizIryate prativratamatIcAravatAnAmAdhikyAditi, evaM ca na bandhAdInAmatIcArateti brUmaH, satyaM, hiMsaiva pratyAkhyAtA na bandhAdayaH, kevalaM tatpratyAkhyAne'rthataste'pi pratyAkhyAtA draSTavyAH, hiMsopAyatvAtteSAM, na ca bandhAdikaraNe'pi ca vratabhaGgaH kitvatIcAra eva, kathaM ?, iha dvividhaM vrataM-aMtarvRttyA bahirvRttyA ca, tatra mArayAmIti vikalpAbhAvena yadA kopAdyAvezAt paraprANaprahANamavigaNayan vandhAdau pravartate na ca paro vipadyate tadA nirdayatAviratyanapekSapravRttatvenA''ntaravRttyA vratasya bhaGgo hiMsAyA abhAvAJca bahirvRttyA pAlanamiti, dezasya bhajanAt dezasya ca pAlanAdatIcAravyapadezaH pravartate, yadAhuH-"na mArayAmIti kRtavratasya, vinaiva mRtyuM ka ihAticAraH / nigadyate yaH kupito vadhAdIna , karotyasau syAnniyame'napekSaH // 1 // mRtyorabhAvAnniyamo'sti tasya, kopAiyAhInatayA tu bhagnaH / dezasya bhaGgAdanupAlanAca, pUjyA atIcAramudAharanti // 2 // " yacoktaM 'vrateyattA vizIryate' iti, tadayuktaM, vizuddhAhiMsAsadbhAve hi bandhAdInAmabhAva eva, tataH sthitametad-bandhAdayo'tIcArA eva, bandhA| diprahaNasyopalakSaNatvAnmatantraprayogAdayo'nye'pyatIcAratayA vijJeyA iti // dvitIyavratAtIcArAnAha-'sahase'tyAdi, sahasA-anAlocya kalaGkanaM-kalaGkasya karaNamabhyAkhyAnamasaddoSasyAropaNamitiyAvat caurastvaM pAradArikastvamityAdi prathamo'tIcAraH, nanu sahasA kalaGkanamasadoSAbhidhAnarUpatvena pratyAkhyAtatvAdbhaGga eva na tvatIcAra iti, satyaM, kintu yadA paropaghAtakamanAbhogAdinA'bhidhatte tadA sakezAbhAvena vratasAkSepatvAnna bhaGgaH paropaghAtahetutvAcca bhaGga iti bhaGgAbhaGgarUpo'tIcAraH, yadA tu tIbrasaGkezAdabhyAkhyAti tadA bhaGga eva vratanirapekSatvAditi, tathA rahaH-ekAntastatra bhavaM rahasya-rAjAdikAryasambaddhaM yadanyasmai na kathyate tasya dUSaNaM-anadhikRtenaivAkAreGgitAdibhitviA anyasmai prakAzanaM rahasyadUSaNaM, yathA rahasi mantrayamANAn kAMzcidavalokya gRhItamRSAvrataH kazcidvadati-ete hi rAjApakArAdi COCR-ACEARNA- 4- CAMPA 5 en Education For Private 3 Personal Use Only Pjainelibrary.org Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 72 // kArakamidamidaM ca mantrayante, yadvA rahasyadUSaNaM-paizUnyaM, yathA dvayoH prIto satyAmekasyAkArAdinopalabhyAbhiprAyamitarasya tathA kathayati gRhyatiyathA prItistayoH praNazyati iti dvitIyo'tIcAraH, tathA dArANAM-kalatrANAmupalakSaNatvAnmitrAdInAM ca mano-mantraNaM tasya bhedaH-prakAzanaM cAradvAre dAramatrabhedaH, asya cAnuvAdarUpatvena satyatvAdyadyapi nAtIcAratvaM ghaTate tathApi vizrabdhabhASitArthaprakaTanajanitalajAditaH kalatramitrAde- aNuvratAmaraNAdisambhavena paramArthato'syAsatyatvAtkathaJcidbhaGgarUpatvenAtIcArataiva, rahasyadUSaNe hi rahasyamAkArAdinA vijJAyAnadhikRta eva prakAza-13 ticArAH yati iha tu mayitaiva svayaM manaM bhinattItyanayorbhedaH, iti tRtIyo'tIcAraH, tathA kUTasya-asadbhUtasya lekho-lekhanaM kUTalekhastasya karaNaM, etacca yadyapi kAyenAsatyAM vAcaM na vadAmItyasya na vAdayAmItyasya vA vratasya bhaGga eva tathApi sahasAkArAnAbhogAdinA'tikramA-| dinA vA'tIcAraH, athavA satyamityasatyabhaNanaM mayA pratyAkhyAtaM idaM tu lekhanamiti bhAvanayA vratasavyapekSasyAtIcAra eveti caturtho'tIcAraH, mRSA-alIkaM tasyopadezo mRSopadezaH, idaM ca evaM ca evaM ca brUhi tvaM evaM ca evaM ca abhidadhyAH kulagRheSvi'tyAdikamasa-II tyAbhidhAnazikSApradAnamityarthaH, iha vratasaMrakSaNabuddhyA paravRttAntakathanadvAreNa mRSopadezaM yacchataH paJcamo'tIMcAraH, vratasavyapekSatvena mRSAvAde parapravartanena ca bhagnAbhagnarUpatvAdasya upalakSaNatvAnnikRtipradhAnazAstrAdhyApanamapyatIcAraH, iti mRSAdoSAH-dvitIyavratAtIcArAH // 275 // atha tRtIyavratAtIcArAnAha-'corANI'tyAdi, caurairAnItaM-AhRtaM caurAnItaM kanakavasanAdi, atra ca sUtre AdAnapadAdhyAhArAttasyAdAnaM-mUlyena mudhikayA vA grahaNaM, caurAnItaM hi kANakrayeNa mudhikayA vA pracchannaM gRhNan caura eva bhavati, tatazca caurya-13 karaNAd vratabhaGgaH, vANijyameva mayA vidhIyate na sAkSAcauriketyadhyavasAyena vratasApekSatvAcca na bhaGga iti bhaGgAbhaGgarUpaH prthmo'tii-AUM||72|| cAraH, tathA caurANAM prayojanaM-vyApAraNaM cauraprayogaH-harata yUyamiti haraNakriyAyAM preraNA, athavA caurANAM prayogAH-upakaraNAni kuzi Jain EducationM o nal For Private Personal Use Only M jainelibrary.org Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkartarikAghargharikAdIni teSAmarpaNaM vikrayaNaM vA upacArAJcauraprayogaH tato jAtazcauraprayogajo'tIcAraH, prAkRtatvAcca napuMsakatvaM, atra yadyapi caurya na karomi na kArayAmItyevaMpratipannasya vratasya cauraprayogo vratabhaGga eva tathApi krimadhunA yUyaM nirvyApArAstiSThaya ? yadi bhavatAM bhojanAdikaM nAsti tadA'haM taddadAmi bhavadAnItamoSasya vA yadi vikrAyako na vidyate tadA'haM taM vikreSye ityevaMvidhavacanaizcaurAna vyApArayataH svayaM ca cauryavyApAraM pariharato vratasApekSasyAsAvatIcAra iti dvitIyaH 2, tathA mIyate'neneti mAnaM-kuDavapalahastAdi tulA tu prasiddhaiva mAnaM ca tulA ca mAnatule kUTe ca te mAnatule ca kUTamAnatule tayoH karaNaM-hInena mAnena dadAti adhikena mAnena ca rahAti evaM tulayA'pIti tRtIyaH 3, tathA ripo:-dviSaH sambandhini rAjye-niyamite bhUmibhAge kaTake vA vyavahAro-vyavasthAtikramaNa vyavaharaNaM, iha ca yadyapi svasvAminA'nanujJAtasya parakaTakAdipravezasya "sAmijIvAdattaM titthayareNaM taheva ya gurUhiM / eyassa u jA'viraI adinnadANe sarUvaM taM // 1 // " [svAmyadattaM jIvAdattaM tIrthakareNa tathaiva gurubhiradattaM / etasmAd yA'viratiH ada-|| ttAdAnasyaitat svarUpaM / / 1 // ] ityadattAdAnalakSaNayogena viruddharAjyavyavahArakAriNAM ca cauryadaNDayogenAdattAdAnavatabhaGga eva tathApi vidveSinRpatibhUmau mayA vANijyameva kriyate na cauryamiti bhAvanayA vratasApekSatvAloke ca cauro'yamiti vyapadezAbhAvAdatIcArateti caturthaH 4, tathA sadRzayutiH-sadRzAnAM vastUnAM yutiH-mizrIkaraNaM yathA trIhiSu palajikAn ghRte vasAdi taile mUtrAdi sika-|| vAdi acchadhavalapaNDikAyAM jAtyasuvargarUpyayoyuktisuvarNarUpye mizrayitvA vyavaharatIti paJcamaH, atra ca kUTamAnatulAdivyavahAraH sadRzayutizca paravyaMsanena paradhanagrahaNarUpatvAdbhaGga eva kevalaM khAtrakhananAdikameva caurya pratiSiddhaM mayA vaNikkalaiva kRteti bhAvanayA vratarakSaNodatavAdatIcAratA 5, iti tRtIyavrate'tIcArAH // 276 // idAnI caturthavratAtIcArAnAha-'bhuMjaItyAdi, itva Jain Education a l For Private Personal Use Only jainelibrary.org Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gR hyaticAradvAre aNuvratA|ticArAH DI prava0 sA- ramalpamucyate, tataH itvaraM-alpaM parigraho yasyAH sA itvaraparigrahA, itvarakAlaM parigraho yasyAH sA tathA, kAlazabdalopo'tra roddhAre dRzyaH, athavA itvarI-pratipuruSamayanazIlA vezyetyarthaH parigRhyata iti parigrahA-kaJcitkAlaM bhATIpradAnAdinA saMgRhItA itvarI| tattvajJA- cAsau pariprahA ca sA tathA, puMvadbhAvazcAtra kAryaH, tAM yadbhuGkte-sevate gRhItacaturthavrataH so'tIcAraH, iyamatra bhAvanA-bhATIpradA-| navi0 / nAditvarakAlaM svIkAreNa svakalatrIkRtasya vezyAM sevamAnasya svamatikalpanayA khadAratvena vratasApekSacittatvAnna bhaGgaH alpakAlaM parigrahAca vastuto'nyakalatratvAdbhaGga iti bhaGgAbhaGgarUpatvAditvaraparigrahAM sevamAnasya prathamo'tIcAraH 1, tathA aprigRhiitaa-agRhiitaanystkbhaatti||73|| dAvezyA proSitabhartRkA svairiNI kulAGganA vA'nAthA tAM 'thiya'ti striyaM sthitAM vA, evaMvidhAM satI yo bhute so'tI cAra iti saNTaGkaH, ayaM cAnAbhogAdinA atikramAdinA vA atIcAraH 2, etau ca dvAvapyatIcArau svadArasantoSiNa eva na tu paradAravarjakasya itvaraparigrahAyA vezyAtvena aparigRhItAyAstvanAthatayaiva paradAratvAbhAvAt zeSAstvatIcArA dvayorapIti haribhadrasUrimataM, etadeva ca sUtrAnupAti, yadAha-"sadArasaMtosassa ime paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavva"tti, anye tvAhuH-itvaraparigrahAsevanaM svadArasantoSiNo'tI* cAro yathA pUrva vyAkhyAtastathaiva, aparigrahAsevanaM tu paradAravarjino'tIcAraH, aparigrahA hi vezyA, yadA ca tAM gRhItAnyasatkabhATi kAmabhigacchati tadA paradAragamanadoSasambhavAt kathaJcitparadAratvAcca bhaGgatvena vezyAtvAJcAbhaGgatvena bhaGgAbhaGgarUpo'tIcAraH iti dvitIyaH, pare punaranyathA prAhuryathA-"paradAravajiNo paMca hoti tinni u sadArasaMtuTTe / itthIe tinni paMca va bhaGgavigappehiM aiyArA // 1 // | iyamatra bhAvanA-itvarakAlaM yA pareNa bhATyAdinA parigRhItA vezyA tAM gacchataH paradAravarjiNo bhaGgaH, kathaMcitparadAratvAttasyAH, loke tu paradAratvArUDherna bhaGga iti bhaGgAbhaGgarUpo'tIcAraH, aparigRhItAyAmanAthakulAGganAyAM yadgamanaM paradAravarjinaH so'pyatIcAraH tatkalpa SUNDA // 73 // Jain Education in For Private 8 Personal use only Jainelibrary.org Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -00-34 54- nayA parasya bharturabhAvenAparadAratvAdabhaGgaH loke ca paradAratayA rUDherbhaGga iti pUrvavadatIcAraH, zeSAstu trayo'tIcArA dvayorapi bhaveyuH, triyAstu svapuruSasantoSaparapuruSavarjanayona bhedaH, svapuruSavyatirekeNAnyeSAM parapuruSatvAt , anyavivAhanAdayastu trayaH svadArasantoSiNa iva svapuruSaviSayAH syuriti, paJca vA, kathaM ?, AdyastAvadyadA svakIyapatirvArakadine sapalyA parigRhIto bhavati tadA sapatnIvArakaM vilupya | paribhujAnAyA atIcAraH dvitIyastu atikramAdinA parapuruSamabhisarantyA atIcAraH, brahmacAriNyA vA svapatimatikramAdinA abhisarantyA * atIcAraH, zeSAstrayaH striyAH pUrvavaditi / tathA kAme-madane tIvo-gADho'bhilASa:-parityaktAnyasakalavyApArasya tadekAdhyavasAyatA, rama NImukhakamalakakSopasthAntareSvavitRptatayA prakSipya prajananaM mahatIM velAM yAvannizcalo mRta ivAste caTaka iva caTakAyAM muhurmuhuH kAminyAmArohatIti tRtIyaH 3, tathA anaGgaH-kAmaH, sa ca puMsaH strIpuMnapuMsakasevanecchA hastakarmAdIcchA vA vedodayAt tathA striyo'pi puruSanapuMsakastrIsevanecchA hastakarmAdIcchA vA napuMsakasyApi napuMsakapuruSastrIsevanecchA hastakarmAdIcchA vA tena tasmin vA krIDA-ramaNamanaGgakrIDA svaliGgena kRtakRtyo'pi yoSitAmavAcyadezaM bhUyo bhUyaH kuSNAti kezAkarSaNaprahAradAnadantanakhakadarthanAdiprakAraizca mohanIyakarmAvezAttathA krIDati yathA prabalo rAgaH samujjambhate, athavA aGga-dehAvayavo maithunApekSayA yonirmehanaM vA tadvyatiriktAnyanaGgAni-kucakakSo. ruvadanAdIni teSu krIDA, iha ca zrAvako'tyantapApabhIrutayA brahmacarya cikIrSurapi yadA vedodayAsahiSNutayA tatkartuM na zaknoti tadA yApanAmAtrArtha khadArasantoSAdi pratipadyate, maithunamAtreNaiva ca yApanAyAM sambhavantyAM kAmatIvrAbhilASAnaGgakrIDe arthataH pratiSiddhe, tatsevane ca na kazcid guNaH pratyuta rAjayakSmAdayo doSA eva bhavanti, evaM pratiSiddhAcaraNAdbhaGgaH nijaniyamAbAdhanAcAbhaGga ityetAvatIcArau, anye tvanyathA'tIcAradvayamapi bhAvayanti-sa hi svadArasaMtoSI nidhuvanameva mayA pratyAkhyAtamiti khakalpanayA vezyAdau tatpariharati, nA - - -- --- Jain Education r onal For Private & Personel Use Only jainelibrary.org - Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 11 68 11 Jain Education liGganAdi paradAvarjino'pi paradAreSu nidhuvanaM pariharanti nAliGganAdIti kathaJcid vratasApekSatvAdatIcArAviti 4 tathA pareSAM - - nyeSAM svasvApatyavyatiriktAnAM vivAho - vivAhakaraNaM kanyAphala lipsayA snehasaMbandhAdinA vA pariNayanavidhAnaM, idaM ca svakalatra santopavatA svakalatrAt paradAravarjakena tu svakalanavezyAbhyAmanyatra manovAkkAyaimaithunaM na kArya na ca kAraNIyamiti yadA pratipannaM vrataM bhavati tadA paravivAhakaraNaM maithunakAraNamarthataH pratiSiddhameva bhavati, maithunatratakArI ca manyate mayA vivAha evAyaM vidhIyate na maithunaM kAryate iti vratasApekSatvAdatIcAraH, kanyAphalalipsA ca samyagdRSTeravyutpannAvasthAyAM sambhavati, midhyAdRSTezva bhadrakAvasthAyAmanuprahArthaM vratadAne sA sambhavati, nanu paravivAhavat svApatyavivAhane'pi samAna evAyaM doSaH, satyametat paraM yadi svakanyAdInAM vivAho na kAryate tadA svacchandacAritvaM bhavet tataH zAsanopaghAtaH syAt, vihite tu vivAhe patyAdiniyantritatvena na tathA bhavatIti, pare'pyAhuH - " pitA rakSati kaumAre, bhartA rakSati yauvane / putrAzca sthAvire bhAve, na strI svAtatryamarhati // 1 // " yastu yAdavaziromaNeH kRSNasya ceTakamahArAjasya ca nijApatyeSvapi vivAha niyamaH zrUyate sa cintakAntarasadbhAve sati draSTavya iti 5, madhye sthitasya 'cautthavae' iti padayAtrApi sambandhAccaturthatrate ete paJcAtIcArAH // 277 // atha paJcamatratAtIcArAnAha - ' joeI'tyAdigAthAdvayaM dhanadhAnyAdivasturUpanava | vidhaparigrahaparimANasvarUpe pazcamatrate'tIcArA vijJeyAH, yathA 'joeI'tyAdi, yojayati-kSetravAstUni ekatra mIlayatIti, tatra kSetraMdhAnyotpattibhUmiH, tat trividhaM-setuketUbhayabhedAt, tatra setukSetraM yadaraghaTTAdijalena sidhyate, ketukSetramAkAzodakaniSpAdyazastraM, ubhayakSetraM tUbhayajalaniSpAdyazasyaM, vAstu- gRhahaTTAdi grAmanagarAdi ca tatra gRhaM trividhaM - khAtaM - bhUmigRhAdi ucchritaM - prAsAdAdi khAtocchritaM - bhUmi gRhasyopari gRhAdisannivezaH kSetrANi ca vAstUni ca kSetravAstUni tAnyekatra yojayati, gRhItaparigrahatratena hi kenacidekaM kSetraM parigRhItaM, tasya 6 gRhyaticAradvAre aNuvratAticArAH 5-5 // 74 // w.jainelibrary.org Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education kenApi svakIyaM kSetraM tatkSetrapratyAsannameva dIyate, tato'sau svakIyaniyamabhaGgabhayena tatparadattaM kSetraM svakIyakSetreNa saha yojayati yathaikameva dvAbhyAmapi tAbhyAM kSetraM bhavati evaM gRhAdikamapi paradattaM vRttibhittyAdyapanayanena svakIyagRhAdinai kIkarotItyatIcAraH prathamaH 1, tathA rUpyakanakAdisaGkhyAtratakAle caturmAsAdikAlAvadhinA yatparimANaM gRhItaM tAvato'dhikaM jAtaM vyavahArAdinA tato yathA me niyamabhaGgo na bhavati na. cedamanyatra kutrApi yAti niyamAvadhau ca samApte ahameva prahISyAmyetaditibuddhyA svajanebhyo dadat vratasApekSatvAdaticarati vratamiti dvitIyaH 2, tathA dhanadhAnyAdi paragRhe badhnAti - svIkRtya muJcati yAvannijaniyamaparyantaH, tatra dhanaM-gaNimadharimameyaparIkSya (paricchedya) lakSaNaM, yadAhu:-- "gaNimaM jAIphalaphophalAi dharimaM tu kuMkumaguDAI / meyaM coppaDaloNAi rayaNavatthAi paricchejjaM // 1 // " dhAnyaM saptadazavidhaM, yadAhu:-- " zrIhiryavo masUro godhUmo mudgamASatilacaNakAH / aNavaH priyaGgukodravamakuSThakAH zAlirADhakyaH // 1 // kiva kalAyakulatthau saNasaptadazAni dhAnyAni // " iti, dhanaM ca dhAnyaM ca dhanadhAnye te AdI yasya taddhanadhAnyAdi, tatra kRtadhanadhAnyAdiparimANaH ko'pi pUrvalabhyamanyadvA dhanAdikaM kasyApi pArzvAllabhyamAnamidAnImeva yadi svagRha evaitatsamAnayAmi tadA niyamabhaGgo me bhavati ametane tu vikrItAdau sati pUrNe vA niyamAvadhau svagRhe samAneSyAmItibuddhyA vacananiyantraNAtmakena mUDhakAdibandharUpeNa vA satyankAradAnAdikharUpeNa vA bandhanena svIkRtya yadA tadIyagRha eva tadvyavasthApayati tadA tRtIyo'tIcAraH 3 // 278 // tathA 'dupaye'tyAdi, dve par3he yeSAM tAni dvipadAni - kalatrAvaruddhadAsIdAsakarmakarapadAtyAdIni haMsamayUrakukkuTazukasArikAcakorapArApataprabhRtIni ca catvAri padAni yeSAM tAni catuSpadAni - gomahiSameSAvikakarabharAsabhaturagahastyAdIni tAni yadgarbhaM grAhayati so'tIcAra iti sambandhaH, yathA kila kenApi saMvatsarAdyavadhinA dvipadacatuSpadAnAM parimANaM kRtaM teSAM ca vivakSita saMvatsarAdyavadhimadhya eva prasave'dhikadvipadAdibhAvAd vratabhaGgaH syAditi ta jainelibrary.org Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 / / 75 / / Jain Education dvayAtkiyatyapi kAle gate garbha grAhayato garbhasthadvipadAdibhAvena bahizca tadabhAvena kathaJcid vratabhaGgAbhaGgarUpo'tIcAra iti caturthaH 4, tathA kupyasya- rUpyasuvarNavyatiriktasya kAMsyalohatAmratrapusIsakavaMzavikArakaTamazcikAmadhcakamanthAnakatUlikArathazakaTahalamRdbhANDaprabhRtikasya gRhopakaraNakalApasya saGkhyA- parigaNanaM tAmalpadhanAM bahudhanAM karoti ko'rthaH ? -sthAlAdInAM kathaJcidadhikatve pratipannaniyamasya jAte satyalpamUlyaM sthAlAdyapareNotkalitena sthAlAdinA melayitvA bahumUlyaM karoti yathA niyamo na bhajyata iti paryAyAntarakaraNena sApUraNAtsvAbhAvikasaGkhyAbAdhanAJca paJcamo'tIcAraH 5, ete paJcamatrate doSA - atIcArA iti / / 279 / / uktA aNuvratAnAM pratyekaM paJca paJcAtIcArAH atha guNatratAtIcArANAmavasaraH, tatrApi prathamaguNatratasya digviratilakSaNasyAtIcArAnAha tiriyaM aho ya uhuM disivayasaMkhAaikkame tinni / disivayadosA taha saivimharaNaM vittabuDDI ya // 280 // appakkaM duppakkaM saccittaM taha sacittapaDibaddhaM / tucchosahibhakkhaNayaM dosA uvabhogaparibhoge // 289 // kukkuiyaM mohariyaM bhoguvabhogAirega kaMdappA / juttAhigaraNamee aiyArANatthadaMDava // 282 // 'tiriya 'mityAdi, tiryagadhazca caH samuccaye bhinnakramaH Urdhva cetyevaM yojyaH, digvratasya saGkhyAtikrame trayo digvate doSAH - atIcArAH tathA smRtivismaraNaM caturthaH, kSetravRddhizca paJcamaH, tatra tiryakpUrvAdidikSu adhaH - adhogrAmabhUmigRhakUpAdiSu Urdhva - parvatataruzikharAdiSu yo'sau niyamitaH pradezastasya vyatikramaH 3 ete trayo'tIcArAH, ete cAnAbhogAtikramavyatikramAdibhirevAtIcArA bhavanti, anyathApravRttau tu bhaGga eva, atikramAdInAM ca svarUpaM - "AhAkammanimaMtaNa paDisuNamANe aikkamo hoi / payabheyAi vaikama gahie taieyaro nal 6 dvAre guNatratAtIcArAH gA. 280 282 // 75 // v.jainelibrary.org Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education gilira // 1 // " [ AdhAkarmaNo nimantraNe pratizrUyamANe'tikramo bhavati / padabhedAdau vyatikramo gRhIte tRtIya itaro gilite // 1 // ] itigAthAnusAreNa sarvatra jJeyaM, atra 'taio'tti atIcAraH 'iyaro'ti anAcAraH atra ca caityasAdhuvandanAdyarthaM niyamitordhvAdidikpramANamatikramya sUkSmekSikayA sAdhoriva upayuktasya parato'pi gacchato na bhaGgaH, tathA smRteryojanazatAdirUpa dikparimANa viSayAyA ativyAkulatvapramAditvabuddhyapATavAdinA vismaraNaM, tathAhi - kenacitpUrvasyAM dizi yojanazatarUpaM parimANaM kRtamAsIt gamanakAle ca | spaSTarUpatayA na smarati - kiM zataM parimANaM kRtamuta paJcAzat ?, tasyaivaM paJcAzatamatikramato'tIcAraH sApekSatvAt zatamatikrAmatazca bhaGgo nirapekSatvAt, tataH smaraNIyameva gRhItaM vrataM, smRtimUlaM hi sarvamanuSThAnamiti caturtho'tIcAraH 4, ayaM tu sarvatrateSu draSTavyaH, tathA kSetrasya - pUrvAdidezasya digtrataviSayasya hrasvasya sato vRddhiH - vardhanaM pazcimAdikSetrAntaraparimANaprakSepeNa dIrghIkaraNaM kSetravRddhiriti paJcamo - saIcAraH, tathAhi -- kenApi pUrvAparadizoH pratyekaM yojanazataM gamanaparimANaM vidadhe sa cotpannatathAvidhaprayojana ekasyAM dizi navati yojanAni vyavasthApyAnyasyAM dazottaraM yojanazataM karoti dvAbhyAmapi prakArAbhyAM yojanazatadvayarUpasya parimANasyAvyAhatatvAdityevamekatra kSetraM vardhayato vratasApekSatvAdatIcAra iti yadi cAnAbhogAt kSetraparimANamatikrAnto bhavati tadA nivartitavyaM jJAte vA na gantavyaM, anyo vA na visarjanIyaH, athAjJAnatayA gato bhavettadA yattena labdhaM svayaM vA vismRtito gatena labdhaM tatparihartavyaM 5 // 280 // atha dvitIyaguNatratAtIcArAnAha - 'apakka' mityAdi, iha hi zrAvaNa bhojanataH kila prAyo niravayAhAreNaiva bhAvyaM, atastadapekSayA yathAsambhavamamI atIcArA dRzyAH, tatra aparka-adhyAdinA yadasaMskRtaM zAligodhUmauSadhyAdi tadanAbhogAtikramAdinA bhuJjAnasya prathamostIcAra: ?, nanvapakauSadhayo yadi sacetanAstadA sacittamiti tRtIyapadenaivoktArthatvAdasyopAdAnamasaGgataM, athAcetanAstadA koDatIcAro ?, tional Www.jainelibrary.org Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roddhAre tattvajJAnavi0 &aa niravadyatvAttadbhakSaNasyeti, satyaM, kintu tRtIyacaturthAvatIcArau sacittakandaphalAdiviSayau prathamadvitIyau tu zAlyAdyauSadhiviSayAviti viSa-IIdvAre | yakRto bhedaH, ata evAvazyakasUtre 'apauliosahibhakkhaNayA' ityAdyuktaM, athavA kaNikkAderapakatayA sambhavatsacittAvayavasya piSTatvAdi- guNatratAnA'cetanamidamiti buddhyA bhakSaNaM vratasApekSatvAdatIcAraH, tathA duSpakaM-mandapakaM taccArdhasvinnapRthukataNDulayavagodhUmasthUlamaNDakakakaTuka- tIcArA phalAdi aihikapratyavAyakAri yAvatA cAMzena sacetanaM tAvatA paralokamapyupahanti, pRthukAderduSpakatayA sambhavatsacetanAvayavatvAt pakatvena gA.280cAcetanamiti buddhyA bhukhAnasyAtIcAra iti dvitIyaH 2, tathA saha cittena-cetanayA vartate yattatsacittaM-AhAravastu kandamUlaphalAdi 282 pRthvIkAyAdi vA, iha ca nivRttiviSayIkRtapravRttau bhaGgasadbhAve'pyatIcArabhaNanaM vratasApekSasyAnAbhogAtikramAdinA pravRttau satyAM draSTavyaM, yadvA'rdhakuTTitaciJciNIpatrAdi apariNatoSNodakaM vA upabhukhAnasyAyamatIcAro draSTavya iti tRtIyaH 3, tathA sacittena pratibaddhaM-sambaddhaM sacetanavRkSAdisambaddha gundAdi pakkaphalAdi vA sacittAntarbIjaM khajUrAmrAdi, tadAhAro hi sacittAhAravarjakasyAnAbhogAdinA sAvadyAhArapravRttirUpatvAdatIcArazcaturthaH, athavA bIjaM tyakSyAmi tasyaiva sacetanatvAt kaTAhaM tu bhakSayiSyAmi tasyAcetanatvAditi buddhyA pakkaM khajUMrAdiphalaM mukhe prakSipataH sacittavarjakasya sacittapratibaddhaM bhakSayato'tIcAraH4, tathA tucchA:-asArA auSadhayaH-aniSpannakomalamugAdiphalIrUpAH tAsAM bhakSaNaM paJcamo'tIcAraH5, nanu tucchauSadhayo'pakkA duSpakkAH samyakpakkA vA syuH?, yadyAdyau pakSau tadA prathamadvitIyAtIcArAbhyAmevAsyoktatvAtpaunaruktyaprasaGgaH, atha samyakpakAstadA niravadyatvAdeva tadbhakSaNasya kA'tIcArateti ?, satyaM, kintu yathA'pakkaduSpakayoH sacittasacittapratibaddhayozca sacittatve samAne'pyauSadhyanauSadhikRto vizeSaH tathA'trApi sacetanatvauSadhitvAbhyAM samAnatve'pyatucchatva- // 76 // tucchatvakRto vizeSo'vagantavyaH, tatra ca komalamugAdiphalIviziSTatRptyakArakatvena tucchAH sacetanA eva (vA) anAbhogAtikramAdinA bhuJjAa l For Private & Personalise Only Jain Education jainelibrary.org Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio nasya tucchauSadhibhakSaNamatIcAraH, athavA'tyantAvadya bhIrutayA'cittAhAratA 'bhyupagatA, tatra ca yattRptikArakaM tadacetanIkRtyApi bhakSayatu sacittasyaiva varjanIyatvAbhyupagamAt, yatpunastRpti sampAdanAsamarthA apyauSadhIlaulyenAcetanIkRtya bhuGkte tattucchauSadhibhakSaNamatIcAraH, tatra bhAvato viratervirAdhitatvAd dravyatastu pAlitatvAditi, evaM rajanIbhojanamAMsAdinivRttivrateSvanAbhogAtikramAdibhiratIcArA bhAvanIyAH, ete paJca doSA-atIcArA upabhogaparibhogatrate iti, tattvArthe tu sacittaH sacittasambaddhaH sammizro'bhiSavo duSpakAhArazvetyevaM paJcA tIcArAH pratipAditAH, tatra sacittasacittasambaddha duSpakAhArAstrayaH pUrvavat, saMmizrastu sacittena mizraH - zabala AhAraH, yathA ArdrakadADimabIjakaravandakAdimizraH pUraNAdistilamizro yavadhAnAdirvA, ayamapyanAbhogAtikramAdinA'tIcAraH, yadvA sambhavatsa cittAvayavasyA - | pakkakaNikkAdeH piSTatvAdinA acetanamitibuddhyA AhAraH sammizrAhAraH, vratasApekSatvAdRtIcAraH, abhiSavaH punaranekadravyasandhAnaniSpannaH surAsauvIrakAdirmAsaprakArakhaNDAdirvA surAmadhvAdyabhispandivRkSadravyopayogo vA ayamapi sAvadyAhAravarjakasyAnAbhogA vikramAdinA'tIcAra iti // 281 // athAnarthadaNDaviratilakSaNasya tRtIyaguNatra tasyAtIcArAnAha - 'kukkuI 'tyAdi, kuditi kutsAyAM nipAtaH, nipA| tAnAmAnantyAt kutsitaM kubhvati bhrU nayanoSThanAsAkaracaraNavadnavikAraiH saGkucatIti kutkucastasya bhAvaH kautkucyaM - anekaprakAraM bhANDAnA - miva vikriyAkaraNaM, athavA kutsitaH kucaH kutkucaH - saGkocAdikriyAvAn tasya bhAvaH kautUkucyaM, atra ca yena paro hasati svasya ca lAghavaM | sampadyate na tAdRzaM vaktuM ceSTituM vA kalpate, pramAdAttathAcaraNe cAtIcAra iti prathamaH 1, tathA mukhamasyAstIti mukhara:- anAlocitabhASI vAcATastasya bhAvaH karma vA maukharya-dhArthaprAyamasabhyAsambaddhabahupralApitvaM, atIcAratvaM cAsya pApopadezasambhavAditi dvitIyaH 2, tathA bhogaH - sakRdbhogya AhAramAlyAdiH upabhogaH - punaHpunarbhogya AcchAdanavanitAdiH tayoratireka:- AdhikyaM, iha ca snAnapAnabhojana kuGku ational Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 77 // Jain Education I 6 dvAre zikSAtratA 286 macandanakastUrikAvastrAbharaNAdInAmatiriktAnAmArambho'narthadaNDaH, atrAyaM sampradAyaH - atiriktAni bahUni tailAmalakAdIni yadi gRhAti tadA talaulyena bahavaH snAtuM taDAgAdau vrajanti, tataH pUtarakApkAyAdivadho'dhikaH syAt, na caivaM kalpate, tataH ko vidhi: ?, tatra snAne tAvat gRha eva snAtavyaM, tadabhAve tu tailAmalakairgRhe eva ziro gharSayitvA tAni sarvANi sATayitvA taDAgAdInAM taTe niviSTo'JjalibhiH tIcArAH snAti, puSpAdidhvapi yeSu saMsaktiH sambhavati tAni pariharati, evaM sarvatra vAcyaM iti tRtIyaH 3, tathA kandarpaH - kAmastaddhetustatpradhAno vA 4 gA. 283vacanaprayogo'pi kandarpaH, zrAvakeNa hi tAdRzaM na vaktavyaM yena svasya parasya vA mohodreko bhavatIti caturthaH 4, tathA'dhikriyate durgatAvAtmA | anenetyadhikaraNaM - udUkhalagharaTTAdi saMyuktaM udUkhalena muzalaM halena phAlaM zakaTena yugaM dhanuSA zarA ityAdi evamekamadhikaraNamadhikaraNAntareNa yuktaM saMyutaM yuktAdhikaraNaM, iha ca zrAvakeNa saMyuktamadhikaraNaM na dhAraNIyaM, tathA ca sati hiMsakaH kazcitsaMyuktamadhikaraNamAdadIta, | viyuktAdhikaraNatAyAM tu sukhenaiva paraH pratiSeddhuM zakyate, iha ca niSiddhasyAnarthadaNDasya apadhyAnAcaritapramAdAcarita hiMsrapradAnapApakarmopa| dezabhedatvena caturvidhatvAttadviratizcaturdhA, tatra apadhyAnAcaritaviratau kautkucyAdipaJcakasyAnA bhogAdinA'nucintanamatIcAraH, AkuTTayA punaH pravRttau bhaGga eva, pramAdAcaritaviratau tu kautkucyakandarpabhogopabhogAtirekANAM trayANAmapi karaNamatIcAraH, yuktAdhikaraNaM tu hiMsrapradAnavirate:, maukharyaM tu pApakarmopadezavirateH iti 5 ete'tIcArA anarthadaNDavate // 282 // uktA guNatratAtIcArAH, atha zikSAvratAtIcArAvasaraH, tatrApi sAmAyikasya tAvadatIcArAnAha kAya 1 maNo 2 vayaNANaM 3 duppaNihANaM saIakaraNaM ca 4 / aNavadviyakaraNaM ciya sAmaie paMca ayArA / / 283 / / ANayaNaM 1 pesavaNaM 2 saddaNuvAo ya 3 rUvaaNuvAo 4 / bahipoggalapa // 77 // Jainelibrary.org Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kkhevo 5 dosA desAvagAsassa // 284 // appaDilehiya appamajjiyaM ca senjAiha thaMDilANi 4 thaa| saMmaM ca aNaNupAlaNa5maiyArA posahe paMca // 285 // saccitte nikkhivaNaM 1 sacittapihaNaM ca 2 annavavaeso 3 / maccharaiyaM ca 4 kAlAIyaM 5 dosA'tihivibhAe // 286 // 'kAyetyAdi, praNahitiH praNidhAnaM duSTaM ca tatpraNidhAnaM ca duSpraNidhAna-kAyamanovacanAnAM sAvadye pravartanaM, tatra zarIrAvayavAnAM pANipAdAdInAmanibhRtatAvasthApanaM kAyaduSpraNidhAnaM krodhalobhadrohAbhimAneAdibhiH kAryavyAsaGgaH sambhramazca manoduSpraNidhAnaM varNasaMskArAbhA-5 vo'rthAnavagamazcApalaM ca vAgduSpraNidhAnamiti trayo'tIcArAH3, yaduktaM-"anirikkhiyApamajjiya thaMDille ThANamAi sevaMto / hiMsA-5 bhAve'vi na so kaDasAmaio pamAyAo // 1 // sAmAiyaM tu kAuM gharaciMtaM jo ya ciMtae sdd'o| aTTavasaTTovagao niratthayaM tassa sAmaiyaM // 2 // kaDasAmaio puci buddhIe pehiUNa bhAsejjA / sai niravajaM vayaNaM annaha sAmAiyaM na bhave // 3 // " [anirIkSyApramRjya stha-181 |NDile sthAnAdi sevamAnaH / hiMsA'bhAve'pi na sa kRtasAmAyikaH pramAdAt // 1 // sAmAyikaM tu kRtvA gRhacintAM yastu cintayati |zrAddhaH / aarttvshaatttopgto nirarthakaM tasya sAmAyikaM // 2 // kRtasAmAyikaH pUrva buddhyA prekSya bhASeta sadA niravayaM vacanaM anyathA sAmAyikaM na bhavet // 3 // ] tathA smRteH sAmAyikaviSayAyA akaraNaM, ko'rthaH ?-sAmAyikaM mayA kartavyaM na kartavyamiti vA sAmAyika mayA kRtaM na kRtamiti vA prabalapramAdAdyadA na smarati tadA'tIcAraH, smRtimUlatvAnmokSasAdhanAnuSThAnasya, yadabhyadhAyi-"na sarai pamAyajutto jo sAmaiyaM kayA u kAyavvaM / kayamakayaM vA tassa hu kayaMpi vihalaM tayaM neyaM // 1 // " [na smarati pramAdayukto yaH sAmAyikaM kadA tu karttavyaM / kRtamakRtaM vA tasya kRtamapi niSphalameva takat // 1 // ] iti caturthaH 4, tathA'navasthitasya karaNaM pratiniyatavelAyAM Jan Educh H. ar For Private Personal use only T ww.jainelibrary.org Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 11 12 11 Jain Education 6 dvAre zikSAtratA gA. 283 286 sAmAyikasyAkaraNaM yathAkathaJcidvA karaNaM karaNAnantarameva pAraNaM ca yaduktaM "kAUNa takkhaNaM ciya pArei karei vA jahicchAe / aNavadviyasAmaiyaM aNAyarAo na taM suddhaM // 1 // " [ kRtvA tatkSaNameva pArayet karoti vA yadRcchayA / anavasthitaM sAmAyikaM anAdarAt tat na zuddhaM // 1 // ] iti paJcamaH 5, iha cAdyatrayasyAnAbhogAdibhirevAtIcAratvaM, anyathA tu bhaGga eva, itaradvayasya tu pramAdabahulatayeti ete sA - 4) tIcArAH mAyikavrate paJcAtIcArAH // 283 // idAnIM dezAvakA zikavatAtIcArAnAha - 'ANayetyAdi, digvratavizeSa eva dezAvakAzikatrataM, |iyAMstu vizeSa:- dignataM yAvajjIvaM saMvatsaraM cAturmAsIM vA yAvat dezAvakAzikaM tu divasa praharamuhUrtAdiparimANaM, tasya ca pazcAtIcArAH, tatra 'ANayaNa' mityAdi, AnayanaM vivakSitakSetrAdvahiH sthitasya sacetanAdidravyasya vivakSite kSetre prApaNaM preSyeNeti draSTavyaM svayaM gamane hi mama vratabhaGgaH syAditibuddhyA preSyeNa yaddA AnAyayati sacetanAdidravyaM tadA'tIcAra iti prathamaH 1, tathA preSaNaM-preSyasya vivakSitakSetrAdvahiH prayojanAya vyApAraNaM, svayaM gamane hi mama vratabhaGgo bhavati tataH sa mA bhUditibuddhyA svaniyamitadezAtparato'nyaM vyApArayati | prayojanakaraNAyeti, dezAvakA zikavataM hi mA bhUgamanAgamanAdivyApArajanita: prANyupamarda ityabhiprAyeNa gRhyate sa tu svayaM kRto'nyena (vA kArita iti na kazcitphale vizeSaH, pratyuta svayaM gamane IryApathavizuddherguNaH parasya preSyasya punaranipuNatvAdIryAsamityabhAve doSa iti dvitIyaH 2, tathA zabdasyAnupAtaH zabdAnupAtaH, svagRha vRttiprAkArAdivyavacchinna bhUpradezakRtAbhigrahaH samutpanne prayojane vratabhaGgabhayena svayamagamanAd vRttiprAkArAdipratyAsannIbhUya kAzitAdizabdaM karoti AkAraNIyAnAM karNe'nupAtayati te ca tacchabdazravaNAttatsamIpamAgacchantIti 3, tathA rUpaM - svazarIrasambandhi utpanna prayojanaH zabdamanuccArayannAhvAnIyAnAM dRSTAvanupAtayati taddarzanAcca te tatsamIpamAgacchantIti rUpAnupAto'yaM 4, ayamatra paramArthaH - vivakSitakSetrAdvahiH sthitaM kazcana naraM vratabhaGgabhayAdAhAtumazaknuvan yadA svakIyazabdazrAvaNarUpadarzanavyA 1106 11 jainelibrary.org Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -% jena tamAkArayati tadA vratasApekSatvAt zabdAnupAtarUpAnupAtAvatIcArAviti tRtIyacaturthoM, tathA bahirvivakSitakSetrAtyudgalasya-leSThukASThazakalAdeH prakSepaNaM prakSepaH, viziSTadezAbhigrahe hi sati kAryArthI parato gamananiSedhAdyadA leSTvAdIn pareSAM bodhanAya kSipati tadA leSTvAdipAtasamanantarameva te tatsamIpamanudhAvanti, tatazca tAn vyApArayataH svayamanupamaIkasyApyatIcAro bhavatIti paJcamaH 5, iha cAdyadvayamavyu tpannabuddhitvena sahasAkArAdinA vA antyatrayaM tu mAyAvitayA atIcAratAM yAtIti, ete doSA-atIcArA dezAvakAzikavratasya, atrAhuladdhAH -digbatasaGkepakaraNaM zeSatratasaGkepakaraNasyApyupalakSaNaM draSTavyaM teSAmapi saGkepasyAvazyaMkartavyatvAt prativrataM ca saGkepakaraNasya bhinnatra| tatve dvAdaza vratAnIti saGkhyAvirodhaH syAditi, tatra kecidAcakSate-digvatasaGkepa eva dezAvakAzikataM, tadatIcArANAM digvratAnusAritayaivopalambhAt , atrocyate, yathopalakSaNatayA zeSavratasaGkepakaraNamapi dezAvakAzikamucyate tathopalakSaNatayaiva tadatIcArA api tadanusAriNo draSTavyAH, athavA prANAtipAtAdivatAntarasaGgepakaraNeSu vadhabandhAdaya evAtIcArAH, digvatasaGkepakaraNe tu saGkSiptatvAt kSetrasya preSyaprayogAdayo'pyatIcArAH syuriti bhedena darzitAH, na ca sarveSvapi vratabhedeSu vizeSato'tIcArA darzanIyAH, rAtribhojanAdivratabhedeSu teSAmada-t |rzitatvAditi // 284 // atha pauSadhavratAtIcArAnAha-'appaDile'yAdi, apratyupekSitApramArjitAbhyAM duSpratyupekSitaduSpramArjitayo rapi grahaNaM, natraH kutsArthasyApi darzanAt , yathA kutsito brAhmaNo'brAhmaNaH, tato'pratyupekSitaduSpratyupekSitaM zayyAsaMstArakAdIti prathamo-2 |'tIcAraH, apramArjitaduSpramArjitaM zayyAsaMstArakAdIti dvitIyaH, apratyupekSitaduSpratyupekSitamuccAraprazravaNAdisthaNDilamiti tRtIyaH, apra mArjitaduSpramArjitamuccAraprazravaNAdisthaNDilamiti caturthaH, tatra apratyupekSitaM-cakSuSA'nirIkSitaM duSpratyupekSita-vibhrAntacetasA nirIkSitaM pra.sA.14 apramArjitaM-rajoharaNavasvAJcalAdinA na vizodhitaM duSpramArjitaM-avidhinA'nupayuktatayA ca rajoharaNAdinA vizodhitaM, iha ca sAmA EROct-01-10% JainEducational Mr.jainelibrary.org Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roddhAre prava0 sA-18|cArI-gRhItapauSadho nApratyupekSitAM zayyAmArohati saMstArakaM vA pauSadhazAlA vA sevate darbhavastraM vA zuddhavastraM vA bhUmau saMstRNAti, kA- 6dvAre |yikAbhUmezvAgataH punarapi saMstArakaM pratyupekSate, anyathA'tIcAraH syAt, evaM pIThAdiSvapi vAcyaM 4 tathA pauSadhavratasya samyag-yathAgama tattvajJA- niSpakampena cetasA ananupAlanaM-anAsevanaM, tathAhi-AhArAdiviSaye caturvidhe pauSadhe pratipanne sati bubhukSAtRSApIDitaH sanne cinta- tIcArAH navi0 yati-prAtaridamidaM zAlyodanaghRtapUrapurassaramAhArajAtaM pAcayiSyAmi drAkSApAnakAdIni ca pAnakAni kArayiSyAmi, tathA zarIrasa- lagA. 283 tkArapauSadhaklezitazcintayati-prabhAte nAnakuGkumAdivilepanaM bhavyarItyA kariSyAmIti, tathA brahmacaryapauSadhe cintayati pUrvakrIDitAni md||79|| noddIpakAni ca vacanaceSTAdIni karotIti, tathA avyApArapauSadhe'pIdaM me karaNIya vyavaharaNIyaM cAsti idaM labhyamidaM ca deyamityAdi |cintayannaticarati vratamiti paJcamaH 5 ete atIcArAH paJca pauSadhavrate // 285 // idAnImatithisaMvibhAgavatAtIcArAnAha-'sa-1 citte'yAdi, sacitte-sacetane pRthivIjalakumbhopacullIdhAnyAdau nikSepaNaM nikSepaH-sAdhudeyabhaktAdeH sthApanamadeyabuddhyA, asau hi tucchabuddhirjAnAti yat mayA gRhItaniyamena sAdhUnAmavazyaM deyaM na caite munayaH sacitte nikSiptaM gRhISyanti mayA dIyamAnamapi tato mayA nijaniyamo'pyArAdhito bhaviSyati vastvapyazanAdikaM rakSitaM bhaviSyatItyevaM kurvato'tIcAraH prathamaH 1 tathA sacittena-sUraNakandapatrapuSpaphalAdinA tathAvidhayaiva buddhyA pidhAnaM-AcchAdanaM deyasya vastuna iti dvitIyaH 2 caH samuccaye, tathA anyasya-parasya vyapadezo'nyavyapadezaH, idaM hi |zarkerAguDakhaNDaghRtapUrAdikaM yajJadattasambandhIti tinaH zrAvayan DhaukayatyadeyabuddhyA, na ca vatinaH svAminA'nanujJAtaM gRhantIti niya-18 Xmo'pi tena na bhagnaH zarkarAdikaM ca rakSitamiti tRtIyo'tIcAraH3 tathA matsaraH-kopaH sa vidyate yasyeti matsarikastasya bhAvo matsa-1|| 79 // rikatA tayA dadadaticarati vrataM, ko'bhiprAyaH ?-mArgitaH san kupyati sadapi vastu na dadAtIti, athavA'nena tAvad dramakeNa mArgitena FACAAAAAAAG M Join Educatio ainelibrary.org For Private Personal Use Only n al Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio dattaM munibhyaH kimahaM tato'pi nikRSTaH ? iti mAtsaryAt-paraguNAsahanalakSaNAddadato'tIcArazcaturthaH 4 tathA kAlasya - sAdhUnAmucitamikSA| samayasyAtItamatikramaH - aditsayA'nAgatabhojanapazcAdbhojanadvAreNollaGghanaM kAlAtItaM, ayaM bhAvaH ucito yo bhikSAkAlaH sAdhUnAM taM laGghayitvA prathamaM vA bhuJjAnasya gRhItAtithisaMvibhAganiyamasyAtIcAraH paJcamaH 5 ete doSA atithivibhAge - atithisaMvibhAge vrate iti // 286 // samprati 'bharahaMma bhUyasaMpaibhavissatitthaMkarANa nAmAI / eravayaMmivi tAI saMpaijiNabhAvinAmAI ti saptamaM dvAraM vivarItumAhabharatI saMpai bhAvijiNe vaMdimo cauvvIsaM / eravayaMmivi saMpaibhAvijiNe nAmao vaMde // 287 // kevalanANI 1 nivvANI 2 sAyaro 3 jiNamahAyaso 4 vimalo 5 / savvANubhUi (nAhasuteyA ) 6 sirihara 7 datto 8 dAmoyara 9 suteo 10 // 288 // sAmijiNo ya 11 sivAsI 12 sumaI 13 sivagai 14 jiNo ya atthAho 15 (abAho) / nAhanamIsara 16 anilo 17 jasoharo 18 jiNakayagghoya 19 // 289 // dhammIsara 20 suddhamaI 21 sivakarajiNa 22 saMdaNo ya 23 saMpa ya 24 / tIussappiNibharahe jiNesare nAmao vaMde // 290 // usa 1 ajiyaM 2 saMbhava 3 ma bhinaMdaNa 4 sumai 5 paumappaha 6 supAsaM 7 | caMdappaha 8 suvihi 9 sIala 10 sejaMsaM 19 vAsupujjaM ca 12 // 291 // vimala 13 mataM 14 dhammaM 15 saMtiM 16 kuMthuM 17 araM ca 18 malli ca 19 / muNisuvvaya 20 nami 21 nemI 22 pAsaM 23 vIraM 24 ca paNamAmi // 292 // jiNapaumanAha 1 sirisuradeva 2 supAsa 3 sirisayaMpabhayaM 4 / savvANubhUi 5 devasya 6 udaya 7 pe ational Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navi0 prava0 sADhAla 8 mabhivaMde // 293 // poTila 9 sayakittijiNaM 10 muNisuvvaya 11 amama 12 nikka 7 dvAre roddhAre sAyaM ca 13 / jiNanippulAya 14 sirinimamattaM 15 jiNacittaguttaM 16 ca // 294 // paNamAmi | bharatarAva. tattvajJAsamAhijiNaM 17 saMvaraya 18 jasoharaM 19 vijaya 20 malliM 21 / devajiNa 22 'NaMtaviriyaM 23 tatrikAlabhaddajiNaM 24 bhAvibharahaMmi // 295 // jinanA___ 'bharahe'tyAdi, bharate-bhArate kSetre'tItAna samprati-vartamAnAn bhAvino-bhaviSyatazca jinAn vandAmahe caturvizati, airavate-airavatakSetre'pi mAni samprativartino bhAvinazca nAmato, nAmAni gRhItvetyarthaH, idaM ca vizeSaNaM bhAratajineSvapi sambandhanIyaM, airavate'tItajinanAmAni na jJAyante |gA.287tato vArtamAnikabhaviSyajinavandanamevoddiSTaM, vande-abhivAdaye staumi cetyarthaH // 287 // tAnyeva nAmAni bhAratAtItajinAnAmAha 'kevalI'tyAdi, kevalajJAnI 1 nirvANI 2 sAgaro jino 3 mahAyazAH 4 vimalo 5 nAthasutejAH anye sarvAnubhUtimAhuH 6 zrIdharo 47 dattaH 8 dAmodaraH 9 sutejA 10 iti prathamagAthAyAM daza // 288 // svAmijinaH 11, caH samuccaye, zivAzI anye munisuvrata-13 mAhuH 12 sumatiH 13 zivagatirjina 14 zvAbAdhaH anye'stAgamAhuH 15, nAthanemIzvaro 16 'nilo 17 yazodharo 18 jinakRtArghazca 19 iti gAthAyAmasyAM nava jinAH // 289 // dharmIzvaraH kecinjinezvaramAhuH, 20 zuddhamatiH 21 zivakarajinaH 22 syandunazca 23 sampratijinazca 24 atItotsarpiNyAM bhArate jinezvarAnetAnAmato vande'hamiti tRtIyagAthAyAM paJca jinAH // 290 // bhAratavartamAnajinAnAmata Aha-'usabheityAdi, RSabhamajitaM sambhavamaminandanaM sumatiM padmaprabha supArzva candraprabhaM suvidhi zItalaM |zreyAMsaM vAsupUjyaM ca // 291 // vimalamanantaM dharma zAnti kuthu araM ca malliM ca munisuvrataM nami 'nemI'tti padaikadeze padasamudAyopacArAd Jan Education a l For Private Personal use only Twainelibrary.org Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM * * * * ariSTanemi evaM pArzvanAthaM mahAvIraM ca praNamAmi // 292 // bhaviSyadbhAratajinAnnAmata Aha-'jigapaume'tyAdi, jinaM padmanAbhaM zrIsuradevaM zrIsupArzva zrIsvayaMprabhaM sarvAnubhUti devazrutaM udayaM peDhAlaM amivande iti prathamagAthAyAmaSTau jinAH // 293 // 'poTTile'tyAdi, poTTilaM zatakIrtijinaM munisuvrataM amamaM niSkaSAyaM, caH samuccaye, jinaM niSpulAkaM zrInirmamatvaM jinaM citraguptaM ceti dvitIyagAthAyAmaSTau, abhivande ityatrApi yojyaM / / 294 / / 'paNamAmI'tyAdi, praNamAmi samAdhijinaM saMvarakaM yazodharaM vijayaM malliM devajinaM anantavIrya bhadrajinaM, anye bhadrakRtamAhuH, iti bhAvino bhArate jinAH // 295 // samavAyAne tvevaM nAmAni dRzyante, yathA-'mahApaume 1 surAdeve 2 supAse 3 ya sayaMpabhe 4 / savvANubhUI 5 arahA, devagutte 6 ya hokkhai // 1 // udae peDhAlaputte 8 ya, poTTile 9 sayae 10 iya / muNisuvvae 11 ya arahA, savvabhAvaviU 12 jiNe // 2 // amame 13 nikasAe 14 ya, nippulAe 15 ya ni mmame 16 / cittagutte 17 samAhI 18 ya, AgamasseNa hokkhai // 3 // saMvare 19 aniyaTTI 20 ya, vivAe 21 vimale 22 Wya / devovavAe 23 arihA, aNaMtavijae 24 iya ||4||'aagmssenn hokkhai'tti AgamiSyatA kAlena bhaviSyatItyarthaH, evamagre'pi nAmaviSaye yatra kvacitsamavAyAMgAdibhirvisaMvAdo dRzyate tatra matAntaramavaseyamiti 287-295||airvtvaartmaanikjinendraannaamt Aha bAlacaMdaM 1 sirisicayaM 2 aggiseNaM 3 ca naMdiseNaM 4 ca / siridattaM 5 ca vayadharaM 6 somacaMda 7 jiNadIhaseNaM ca 8 // 296 // vaMde sayAu 9 saccai 10 juttisseNaM 11 jiNaM ca seyaMsaM 12 / sIhaseNaM 13 sayaMjala 14 uvasaMtaM 15 devaseNaM 16 ca // 297 // mahaviriya 17 pAsa 18 marudeva 19 siriharaM 20 sAmikuTTa 21 mabhivaMde / aggiseNaM 22 jiNamaggadattaM 23 sirivAriseNaM 24 *** * Jain Educat on For Private & Personel Use Only MMww.jainelibrary.org * Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 81 // Jain Educatio ca // 298 // iya saMpaijiNanAhA eravae kittiyA saNAmehiM / ahuNA bhAvijigiMde niyaNAmehiM pakimi // 299 // siddhatthaM 1 punnaghosaM 2 jamaghosaM 3 sAyaraM 4 sumaMgalayaM 5 / savvahasiddha 6 nivvANasAmiM 7 vaMdAmi dhammadhayaM 8 // 300 // taha siddhaseNa 9 mahaseNa nAha 10 ravimitta 11 savvaseNajiNe 12 / siricaMdaM 13 daDhake 14 mahiMdarya 15 dIhapAsaM 16 ca // 301 // suvvaya 17 supAsanAhaM 18 sukosalaM 19 jiNavaraM anaMtatthaM 20 / vimalaM 21 uttara 22 mahariddhi 23 devayAnaMdayaM 24 vaMde // 302 // nicchINNabhavasamudde vIsAhiyasayajiNe susamiddhe / siricaMdamuNivainae sAsaya suhadAyae namaha // 303 // 'bAle 'tyAdi gAthAcatuSka, bAlacandraM zrIsicayaM abhiSeNaM ca nandiSeNaM ca zrIdattaM ca vratadharaM somacandraM jinadIrghasenaM ceti prathamagAthAyAmaSTau vande iti kriyA, zatAyuSaM satyakiM ca yuktisenaM jinaM ca zreyAMsaM siMhasenaM svayaMjalaM upazAntaM devasenaM ceti dvitIyagAthAyAmaSTau, mahAvIrya pArzva marudevaM zrIdharaM svAmikoSThamabhivande iti kriyA, agnisenaM jinamapradattaM mArgadattaM vA zrIvAriSeNaM ceti tRtIyagAthAyAmaSTau, ityevamairavate sAmpratikajinanAthAH kIrtitAH svanAmabhiH adhunA bhAvino jinendrAnairavate nijanAmabhiH prakIrtayAmi / tAnyevAha'siddhatthe' tyAdi gAthAtrayaM, siddhArtha puNyaghoSaM pUrNaghoSaM vA yamaghoSaM sAgaraM sumaGgalaM sarvArthasiddhaM nirvANasvAminaM vande dharmadhvajamiti prathamagAthAyAmaSTau jinA:, tathA siddhasenaM mahAsenanAthaM ravimitraM satyasenajinaM zrIcandraM dRDhaketuM mahendraM dIrghapArzva ca iti dvitIyagAthA - yAmaSTau jinA: subrataM supArzvanAthaM sukozalaM jinavaramanantArthaM vimalaM uttaraM maharddhi devatAnandakaM vande iti tRtIyagAthAyAM jinASTakaM // atha tional 7 dvAre bharatairAvatatrikAlajinanA mAni gA. 287 303 // 81 // w.jainelibrary.org Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvoktAnAM tIrthakRtAM sarvasaGkhyAmAha-nistIrNabhavasamudrAna viMzatyadhikazatasaGkhyajinAn sukhasamRddhAn zrIcandramunipatinatAn zAzvatasukhadAyakAnnamata bhavyalokA yUyamiti, atra ca caturviMzatiH paJcabhirguNitA viMzatyuttaraM zataM bhavatIti 296-303 // idAnIM 'usabhAijiNiMdANaM AimagaNahara'tyaSTamaM dvAraM vivarItumAha siriusabhaseNa 1 pahu sIhaseNa 2 cAru 3 vajanAhakkhA 4. camaro 5 pajjoya 6 viyambha 7 di. paNapahavo 8 varAho 9ya // 304 // pahunaMda 10 kotthuhAvi 11 ya subhoma 12 maMdara 13 jasA 14 ariThTho 15 ya / cakkAuha 16 saMvA 17 kuMbha 18 bhisaya 19 mallI 20 ya suMbho 21 ya // 305 // varadatta 22 ajadinnA 23 tahiMdabhUI 24 gaNaharA paDhamA / sissA risahAINaM haraMtu pAvAI paNayANaM // 306 // 'sirI'tyAdi gAthAtrayaM, zrIRSabhasenaprabhusiMhasenacAruvajranAbhAkhyAH camaraH pradyotavidarbhadattaprabhavaH varAhazca prabhunandakaustubhAvapi subhaumamandarayazasaH ariSThazca cakrAyudhazambau kumbhaH bhiSajo mallizca sumbhazca varadatta AryadattaH tathA indrabhUtizca, ete prathamagaNadharAH ziSyA vRSabhAdInAM jinAnAM harantu duritAni praNatAnAm 304-306 // idAnIM 'pavittiNi'tti navamaM dvAramAha baMbhI 1 phaggu 2 sAmA 3 ajiyA 4 taha kAsavI 5 raI 6 somA 7 / sumaNA 8 vAruNi 9sujasA 10 dhAriNI 11 dhariNI 12 dharA 13 paumA 14 // 307 // ajA sivA 15 suhA 16 dAmaNI 17 ya rakkhI 18 ya baMdhumainAmA 19 / pupphavaI 20 anilA 21 jakkhadinna 22 taha *ESCAECRECCCCORNESCAR Jain Education For Private & Personal use only A AL w .jainelibrary.org Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 82 // pupphacUlA 23 ya // 308 // caMdaNa 24 sahiyA u pavattiNIoM cauvIsajiNavariMdANaM / duriyAI haraMtu sayA sattANaM bhattijuttANaM // 309 // 'baMbhI'tyAdi gAthAtrayaM, tatra brAhmI phalguH zyAmA ajitA tathA kAzyapI ratiH somA sumanA vAruNI suyazA dhAriNI dhariNI dharA padmA iti prathamagAthAyAM caturdaza pravartinInAmAni / AryA zivA zubhA dAminI ca rakSI ca bandhumatInAmA puSpavatI anilA yakSadattA tathA puSpacUlA, caH samuccaye sarvatra candanAsahitA tu etAH pravartinyazcaturvizaterjinendrANAM duritAni harantu sadA sattvAnAM bhaktiyuktAnAM 307-309 / / idAnIM 'arihaMtajaNaThANa'tti dazamaM dvAra vivarItumAha arihaMta 1 siddha 2 pavayaNa 3 guru 4 thera 5 bahussue 6 tavassI 7 ya / vacchallayA ya esiM abhikkhanANovaogo 8 ya // 310 ||dsnn 9 viNae 10 Avassae ya 11 sIlavvae 12-13 niraiyAro / khaNalava 14 tava 15 ciyAe 16 veyAvacce samAhI 17 ya // 311 // appubvanANa gahaNe 18 suyabhattI 19 pakyaNe pabhAvaNayA 20 // eehiM kAraNehiM tityarattaM lahai jIvo // 312 // 'arihaMte'tyAdi gAthAdazakaM, atra prathamagAthAyAM aSTau kAraNAnyuktAni, dvitIyagAthAyAM nava tRtIyagAAthayAM trINi, tatra prathamagAthAvyAkhyA-azokAdyaSTamahAprAtihAryAdirUpAM pUjAmarhantItyarhanta:-tIrthakarAH 1 apagatasakalakarmAzAH paramasukhina ekAntakRtakRtyAH siddhAH 2 pravacanaM-dvAdazAGgaM tadupayogAnanyatvAtsaGgho vA pravacanaM 3 gRNanti yathAvasthitaM zAstrArthamiti guravo-dharmopadezAdidAtAraH 4 sthavirA jAtizrutaparyAyabhedaminnAH, tatra jAtisthavirAH SaSTivarSapramANAH zrutasthavirAH samavAyAGgadhAriNaH paryAyasthavirA viMzativarSavrataparyAyAH 5 bahu dvArayoH jinagaNadharapravatinyaH 10 dvAre 20 sthAnakAni gA. 304 // 82 // Jain Education For Private Personal Use Only Ki Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -prabhUtaM zrutaM yeSAM te bahuzrutAH, taJca bahuzrutatvamApekSikaM pratipattavyaM, zrutaM ca tridhA-sUtrato'rthata ubhayatazca, tatra sUtradharebhyo'rthadharAH pradhAnAH tebhyo'pyubhayadharAH pradhAnA iti 6 vicitramanazanAdibhedabhinnaM tapo vidyate yeSAM te tapakhinaH-sAmAnyasAdhavaH 7 arhantazca siddhAzca pravacanaM ca guravazca sthavirAzca bahuzrutAzca tapakhinazca arha siddhapravacanagurusthavirabahuzrutatapakhinaH, sUtre ca 'bahussue' ityatra ekAraH prAkRtatvAdalAkSaNikaH, tepu, 'esiM'ti prAkRtatvAtsaptamyarthe SaSThI, tata eteSu saptasu sthAneSu vatsalabhAvo vatsalatA-anurAgaH yathAvasthitaguNo kIrtanaM tadanurUpopacAralakSaNA tIrthakaranAmakarmabandhakAraNamiti zeSaH, tathA abhIkSNaM-anavarataM jJAnopayogo-jJAne vyApriyamANatA, ida| maSTamaM kAraNaM 8 / atha dvitIyagAthAvyAkhyA-darzana-samyaktvaM vinayo-jJAnAdivinayaH, sa ca prAgevokto vakSyamANo vA, darzanaM ca vinayazca |darzanavinayaM samAhAradvandvaH tasmin 9-10 Avazyaka-avazyakartavyaM pratikramaNAdi tasmin 11 zIlAni ca vratAni ca zIlavataM, atrApi samAhAradvandvaH tasmin , tantra zIlAni-uttaraguNAHbratAni-mUlaguNAH teSu niratIcAraH san tIrthakaranAmakarma banAtIti kriyAyogaH, 12-13 etAvatA paJca kAraNAnyuktAni, tathA kSaNalave tapasi tyAge vaiyAvRttye ca samAdhistIrthakaranAmakarmabandhakAraNaM, tatra kSaNalavagrahaNamazeSakAlavizepopalakSaNaM, kSaNalavAdiSu kAlavizeSeSu nirantara saMvegabhAvanAto dhyAnAsevanatazca samAdhiH kSaNalavasamAdhiH 14 tathA tapasi-bAhyAbhyantarabhedabhinne yathAzakti nirantaraM pravRttistapaHsamAdhiH 15 tyAgo dvidhA-dravyatyAgo bhAvatyAgazca, dravyatyAgo nAma AhAropadhizayyAdInAmaprAyogyANAM parityAgaH prAyogyANAM ca yatijanebhyo dAnaM, bhAvatyAgaH krodhAdInAM viveko jJAnAdInAM ca yatijanebhyo vitaraNaM, etasmin dvividhe'pi tyAge sUtrAnatikrameNa yathAzakti nirantaraM pravRttistyAgasamAdhiH 16 vaiyAvRttyaM dazavidha, tadyathA-AcAryavaiyAvRttyaM 1 upAdhyAya vaiyAvRttyaM 2 sthaviravaiyAvRttyaM 3 tapasvivaiyAvRttyaM 4 glAnavaiyAvRttyaM 5 zaikSakavaiyAvRttyaM 6 sAdharmikavaiyAvRttyaM 7 kulavaiyAvRttya 8 gaNa 4-4-vAsana lainEducation For Private Personal use only jainelibrary.org Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARC prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 AAAAAACASSES vaiyAvRttyaM 9 saGghavaiyAvRttyaM 10 ceti, ekaikaM trayodazavidhaM, tadyathA-bhaktadAnaM 1 pAnadAnaM 2 AsanapradAnaM 3 upakaraNapratyupekSA 4 18110 dvAre pAdapramArjanaM 5 vastrapradAnaM 6 bheSajapradAnaM 7 adhvani sAhAyyaM 8 duSTastenAdibhyo rakSaNaM 9 vasatau pravizatAM daNDakagrahaNaM 10 kAyi- 20 sthAkAmAtrakasamarpaNaM 11 saMjJAmAtrakasamarpaNaM 12 zleSmamAtrakasamarpaNaM 13 ceti, eteSu vaiyAvRttyabhedeSu yathAzakti nirantaraM pravRttivaiyAvRttya- nakAni samAdhiH, 17 atha tRtIyagAthAvyAkhyA-apUrvasya jJAnasya nirantaraM grahaNamapUrvajJAnagrahaNaM aSTAdazaM tIrthakaranAmakarmabandhakAraNaM, 18 ekona-8 gA.304viMzatitamaM zrutabhaktiH-zrutaviSayaM bahumAnaM 19 viMzatitamaM pravacanaprabhAvanA yathAzakti pravacanArthopadezadAnAdirUpA, ebhiranantaroktaiH | 319 kAraNaistIrthakaratvaM labhate jIvaH 310-312 // etAni ca kAnicitsUtrakAra eva svayaM vyAcaSTe saMgho pavayaNamitthaM guruNo dhammovaesayAIyA / suttatthobhayadhArI yahussuyA hoMti vikkhAyA // 313 // jAIsuyapariyAe paDuca thero tihA jahakameNaM / saTThIvariso samavAyadhArao vIsavarisoya // 314 // bhattI pUyA vannappayaDaNa vajaNamavannavAyassa / AsAyaNaparihAro arihaMtAINa vacchallaM // 315 // nANuvaogo'bhikkhaM dasaNasuddhI ya viNayasuddhI ya / AvassayajoesuM sIlavaesu niraiyAro // 316 // saMvegamAvaNA jhANasevaNaM khaNalavAikAlesu / tavakaraNaM jaijaNasaMvibhAgakaraNe jhsmaahii|| 317 // veyAvaccaM dasahA gurumAINaM samAhijaNaNaM ca / kiriyAdAreNa tahA apuvvanANassa gahaNaM tu|| 318 // AgamabahamANo ciya titthassa pabhAvaNaM jhaasttii| // 83 // eehiM kAraNehiM titthayarattaM samajiNai // 319 // Jain Education For Private Personel Use Only R ainelibrary.org Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMgho' ityAdigAthAsaptakaM vyAkhyAtArtha caitat , navaraM sthavirabahuzrutayorgAthAnulomyAdvyatikramanirdezaH, tathA tRtIyagAthAyAM bhakti:Antaro bahumAnavizeSaH pUjA-yathaucityena puSpaphalAhAravastrAdibhirupacAraH varNasya-zlAghAyAH prakaTanaM-prakAzanaM varjanaM-pariharaNamavarNavA-5 |dasya-azlAghAyAH AzAtanAyA-vakSyamANAyAH parihAro-varjanaM etadarhadAdInAM saptAnAM vAtsalyaM-vatsalatA / tathA SaSThagAthAyAM vaiyAvRttyaM | -bhaktadAnAdikriyAdvAreNa gurvAdInAM samAdhijananaM tat punardazadhA pUrvoktaprakAreNa, yadvA zIlavatAbhyAmekameva kAraNaM kRtvA samAdhiriti vibhinnameva tIrthakaragotrabandhasthAnaM vivakSyate, tato vaiyAvRttyaM dazadhA gurvAdInAM tathA teSAmeva kriyAdvAreNa samAdhijananaM-kAryakaraNadvAreNa svasthatApAdanamiti / tathA RSabhanAthena vardhamAnasvAminA ca pUrvabhave etAnyanantaroktAni sarvANyapi sthAnAnyAsevitAni, madhyameSu punarajitasvAmiprabhRtiSu dvAviMzatitIrthakareSu kenApyekaM kenApi dve kenApi trINi yAvat kenApi sarvANyapi sthAnAni spRSTAnIti / etacca tIrthakaranAmakarmamanuSyagatAveva vartamAnaH puruSaH strI napuMsako vA tIrthakarabhavAt pRSThatastRtIyabhavaM prApya baddhamArabhate / Aha-tIrthakaranAmakarmaNo jaghanyata utkarSatazca bandhasthitirantaHsAgaropamakoTAkoTIpramANA tataH kathamuktaM tIrthakarabhavAtprAk tRtIyabhave baddhyata iti, naiSa doSaH, dvividho hi bandho-nikAcanArUpo'nikAcanArUpazca, tatra anikAcanArUpastRtIyabhavAtprAktarAmapi bhavati, jaghanyato'pyantaHsAgaropamakoTAkoTIpramANatvAt , nikAcanArUpastu tIrthakarabhavAtprAktRtIyabhava eva "taJca kahaM beijjai ? agilAe dhammadesaNAIhiM / bajjhai taM tu bhaya| vao taiyabhavosakkaittANaM // 1 // [ tacca kathaM vedyate? aglAnyA dharmadezanAdibhiH badhyate tattu bhagavatastRtIyabhavamavaSvakya // 1 // ]-1 ti vacanaprAmANyAt , tatra nikAcitamavandhyaphalaM, itarattu ubhayathApi, nikAcanArUpazca bandhastRtIyabhavAdArabhya tAvatpravartate yAvatIrthakarabhave apUrvakaraNasya saGkhyeyA bhAgAH, tata Urddha vyavacchedaH, kevalajJAnotpattau ca aSTamahAprAtihAryAdirUpe surendrakRte pUjopacAre Jain Educati R o lA nal For Private Personal Use Only S ww.jainelibrary.org Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 11dvAre jinajanakajananI. nAmAni gA. 320. 324 // 84 // sati sadevamanujAsurAyAM pariSadi glAniparihAreNa dharmadezanayA-zrutacAritrarUpadharmaprarUpaNalakSaNayA caturviMzatA dehasaugandhyAdibhiratizayaiH pacatriMzatA buddhavacanAtizeSaizca tadvadyata iti 313-319 // atha 'jiNajaNaNIjaNayanAma'tyekAdazaM dvAramAha marudevI 1 vijaya 2 seNA 3 siddhatthA 4 maMgalA 5 susImA 6 ya / puhavI 7 lakkhaNa 8 rAmA 9 naMdA 10 viNhU 11 jayA 12 sAmA 13 // 320 // sujasA 14 suvvaya 15 airA 16 sirI 17 devI 18 pabhAvaI ya 19 / paumAvaI 120 vappA 21 siva 22 vammA 23 tisalA 24 iya // 321 // nAbhI 1 jiyasattU yA 2, jiyAri 3 saMvare 4 iya / mehe 5 dhare 6 paiDhe 7 ya, mahaseNe ya khattie 8 // 322 // suggIve 9 daDharahe 10viNha 11, vasupuje 12 ya khattie / kayavammA 13 sIhaseNe 14 ya, bhANU 15 vissaseNe iya 16 // 323 / / sUre 17 sudaMsaNe 18 kuMbhe 19, sumitta 20 vijae 21 samuddavijae 22 ya / rAyA ya assaseNe 23 siddhatthe 24 'viya khattie // 324 // 'marudevI'tyAdigAthApaJcakaM, bhagavata RSabhakhAmino mAtA marudevI, ajitasvAmino vijayA, sambhavanAthasya senA, abhinandanasya siddhArthA, sumatinAthasya maGgalA, padmaprabhasya susImA, supArzvasya pRthivI, candraprabhasya lakSaNA, suvidhisvAmino rAmA, zItalasya nandA, |zreyAMsasya viSNuH, vAsupUjyasya jayA, vimalasya zyAmA, anantajinasya suyazAH, dharmanAthasya suvratA, zAntinAthasya acirA, kunthunAthasya zrIH, arasvAmino devI, mallijinasya prabhAvatI, munisuvratasya padmAvatI, naminAthasya vaprA, ariSTanemeH zivA, pArzvanAthasya vAmA, // 84 // JainEducal For Private Personal use only Tiw.jainelibrary.org Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SARASHRSSSSSS vardhamAnasvAminastrizalA // tathA AditIrthakRta RSabhasvAminaH pitA nAmiH, ajitajinasya jitazatruH, sambhavasvAmino jitAriH, aminandanasya saMvaraH, sumatinAthasya meghaH, padmaprabhasya dharaH, supArzvasya pratiSThaH, candraprabhasya mahAsenaH kSatriyo rAjA, suvidhisvAminaH suprIvaH, zItalasya dRDharathaH, zreyAMsasya viSNuH, vAsupUjyasya vasupUjyaH kSatriyaH, vimalasya kRtavarmA, anantajinasya siMhasenaH, dharmanAthasya bhAnuH, zAMtinAthasya vizvasenaH, kunthunAthasya zUraH, arasvAminaH sudarzanaH, mallijinasya kumbhaH, munisuvratasya sumitraH, naminAthasya vijayaH, ariSThanemeH samudravijayaH, pArzvanAthasya rAjA azvasenaH, vardhavAnasvAminazca siddhArthaH kSatriya iti // idAnIM 'jiNajaNaNIjaNayagaItti dvAdazaM dvAramAha aTThaNhaM jaNaNIo titthayarANaM tu huMti siddhAo / aTTha ya saNaMkumAre mAhide aTTa boddhavvA // 325 // nAgesuM usahapiyA sesANaM satta huMti IsANe / aTTa ya saNaMkumAre mAhiMde aTTa bo ddhavvA // 326 // 'aDhaNha'mityAdi gAthAdvayaM, aSTAnAM tIrthakRtAmRSabhAdInAM candraprabhAntAnAM jananyo-mAtaro bhavanti siddhAH, tadnu suvidhyAdInAM zAntinAtharpayantAnAmaSTau jananyaH sanatkumAre-tRtIyadevaloke gatAH, tathA kunthuprabhRtInAM zrImahAvIrAntAnAmaSTau jananyo mAhendre-caturthadevaloke gatA boddhavyA iti // tathA nAgeSu-nAgakumAreSu bhavanapatidvitIyanikAyavartiSu sureSu zrIRSabhanAthapitA--nAminAmA gata iti zeSaH, tathA zeSANAmajitanAthaprabhRtInAM candraprabhAntAnAM sapta pitaro bhavanti gatA IzAne-dvitIyadevaloke, saiddhAntikAstu zrIajitasvAmipiturjivazatrormuktigamanamAcakSate, anuyogadvArAdau tathaiva bhaNanAt, zrIhemasUriH-"rAjA bAhubaliH sUryayazAH somayazA pra.sA.15 ( Jain Education For Private & Personel Use Only wainelibrary.org Nil Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 85 // Jain Education api / anye'pyanekazaH ke'pi zivaM ke'pi divaM yayuH // 1 // jitazatruH zivaM prApa, sumitrastridivaM gataH" / iti yogazAstre triSaSTicarite'pi ca, tathA suvidhiprabhRtInAM zAntinAthAntAnAmaSTau ca pitaraH sanatkumAre-tRtIyadevaloke, tathA kunthupramukhANAM zrImahAvIrAntAnAmaSTau pitaro mAhendre - caturthadevaloke gatA boddhavyAH / idAnIM 'ukkijahannehiM saMkhA viharaMta titthanAhANaM / ' iti trayodazaM dvAraM gAthApUrvArdhena tathA 'jammasamaevi saMkhA ukkiTThajahanniyA tesiM / ' iti caturdazaM ca dvAraM gAthottarArdhena vivRNoti -- sattarisayamukkosaM jahanna vIsA ya dasa ya viharaMti / jammaM par3a ukkosaM vIsaM dasa huMti uja hannA / / 327 / / 'sattarI' tyAdi, saptatyadhikaM zatamutkRSTata ekakAlaM tIrthakRtAM samayakSetre viharati, paJcasu bharateSvekaikasya bhAvAdairavateSvapi paJcasu tAvatAM bhAvAt paJcasu ca mahAvideheSu pratyekaM dvAtriMzatA vijayaiH kaliteSu tIrthakRtAM SaSTyadhikazatasya sadbhAvAdetatsaGkhyAyAH sambhava iti / tathA jaghanyato viMzatistIrthakRta ekakAlaM viharamANAH prApyante, tathAhi - jambUdvIpasya pUrvavidehe zItAmahAnadyA dvibhAgIkRte dakSiNottaradigvibhAgenaikaikasya sadbhAvAt dvau, aparavidehe'pi zItodayA mahAnadyA dvibhAgIkRte tathaiva dvau jinendro, militAzcatvAraH, evamaparadvIpadvayasamba ndhimahAvideha catuSTaye'pi catvAraJcatvAra iti paJca catuSkA viMzatiH, bharatairAvatayostu ekAntasuSamAdAvabhAva eva, anye tu sUrayo dazaiva jaghanyato viharantIti manyante, paJcAnAM mahAvidehAnAM pUrvAparavidehayoH pratyekamekaikasya viharataH sadbhAvena dazAnAmeva tIrthakRtAM prApya - mANatvAt, tathA janma prati-janmAzrityotkRSTata ekakAlaM viharamANajina (nA) viMzatistIrthakRto bhavanti, yataH sarveSAmapi tIrthakRtAmardharAtrasamaya eva janma, tato mahAvideheSu tIrthakRjjanmasamaye bharatairAvatakSetreSu divasasadbhAvena tIrthakRdutpattyabhAvAdetAvanta eva prApyante, nanu 12 jinajananIja - nakagatiH gA. 325 26 13 utkR |STetarajinAH gA. 327 / / 85 / / w.jainelibrary.org Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ACC SACHCREA mahAvidehakSetravartiSu vijayeSu caturyo'dhikAnAmapi tIrthakRtAmutpatteH sambhavAt kathamutkRSTapade viMzatireveti ?, ucyate, iha hi merau PApaNDakavane cUlikAyAzcatasRSu pUrvAdiSu dikSu pratyekaM caturyojanapramANabAhalyAH paJcayojanazatapramANAyAmA madhyabhAge'rdhatRtIyayojanaza tapramANaviSkambhA ardhacandrasaMsthAnasaMsthitAH sarvazvetasuvarNamayyazcatasro'bhiSekazilAH, tatra cUlikAyAH pUrvadigbhAvinyAM pANDukambalazilAyAM ve tIrthakarAbhiSekasiMhAsane, tadyathA-ekamuttarata ekaM dakSiNataH, tatra ye zItAyA mahAnadyA uttarataH kacchAdiSu vijayeSu tIrthakarA upajAyante te uttarAhe siMhAsane surendrairabhiSicyante, ye punaH zItAyA mahAnadyA dakSiNato maGgalAvatIpramukheSu vijayeSu / utpadyante te dAkSiNAtye siMhAsane surendrairabhiSicyante, tathA cUlikAyAH pazcimadigbhAvinyAM raktakambalazilAyAM dve siMhAsane, tadyathA-ekamuttarataH ekaM dakSiNataH, tatra zItodAyA mahAnadyA uttarato gandhilAvatIpramukheSu vijayeSu ye tIrthakarA utpadyante te uttarAhe siMhAsane surendrarabhiSicyante, ye punaH zItodAyA mahAnadyA dakSiNataH padmAdiSu vijayeSu tIrthaGkarA utpadyante te dakSiNAtye se siMhAsane surendrairabhiSicyante, tathA cUlikAyA dakSiNadigbhAvinyAmatipANDukambalazilAyAM ye bharatakSetrasamudbhavAstIrthakarAste'bhiSicyante, uttaradigbhAvinyAM tvatiraktakambalazilAyAmaravatakSetrasamudbhavAstIrthakarAste'bhiSicyante, siMhAsanAni ca sarvaratnamayAni sarvANyapi pratyekaM paJcadhanuHzatAyAmaviSkambhAnyardhatRtIyadhanuHzatabAhalyAnIti, tataH samadhikAbhiSekasiMhAsanAbhAvAdeva videheSu caturyo'dhikAnAM tIrthaka-IIX tAmekakAlamutpattyabhAva iti, jaghanyataH punardazaiva ekakAlamutpadyante, paJcasu bharateSu paJcasu cairavateSu pratyekamekaikasya sadbhAvAt , bharatairavateSu hi jinajanmasamaye mahAvideheSu dinasadbhAvAnnAdhikAnAmutpattiriti 14 // idAnIM 'jiNagaNahara'tti paJcadazamaM dvAramAha culasIi 1 paMcanavaI 2 viuttaraM 3 solasottaraM 4 ca sayaM 5 / sattuttara 6 paNanauI 7 teNauI O K RNSEX Jain Educatie Drunational For Private & Personal use only w w.jainelibrary.org Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. roddhAre tattvajJAnavi0 15 dvAre gaNadharamAnaM gA. 328-30 16 munimAnaM gA. 331-34 8 ahasII ya 9 // 328 // ekAsII 10 chAvattarI 11 ya chAvahi 12 sattavannA 13 ya / pannA 14 teyAlIsA 15 chattIsA 16 ceva paNatIsA 17 // 329 // tettIsa 18 aTThavIsA 19 aTThArasa 20 ceva taha ya sattarasa 21 / ekkArasa 22 dasa 23 ekkAraseva 24 iya gaNaharapamANaM // 330 // 'calasI ityAdi gAthAtrayaM, bhagavata AditIrthakarasya caturazItirgaNadharAH, ajitasvAminaH paJcanavatiH, zambhavanAthasya vyuttaraM zataM, abhinandanasya SoDazottaraM zataM, sumatinAthasya paripUrNa zataM, padmaprabhasya saptAdhikaM zataM, supArzvasya paJcanavatiH, candraprabhasya trinavatiH, suvidhisvAmino'STAzItiH, zItalanAthasya ekAzItiH, zreyAMsasya SaTsaptatiH, vAsupUjyasya SaTSaSTiH, vimalasya saptapaJcAzat, ananta- jitaH paJcAzat , dharmasya tricatvAriMzat , zAntinAthasya SaTtriMzat , kunthunAthasya paJcatriMzat , arajinasya trayastriMzat , mallisvAmino- |'STAviMzatiH, munisuvratasyASTAdaza, naminAthasya saptadaza, ariSThanemerekAdaza neminAthasyASTAdazeti kecinmanyante, pArzvanAthasya daza, vardhamAnasvAminazcaikAdazaiveti, etat RSabhAdInAM caturvizatestIrthakRtAM yathAkramaM gaNadharANAM-mUlasUtrakartRNAM pramANa 15 // idAnIM 'muNi'tti SoDazaM dvAramAha culasIi sahassA 1 egalakkha 2 do 3 tinni 4 tinni lakkhA ya / vIsahiyA 5 tIsahiyA 6 tinni ya 7 aDDAiya 8du9 ekaM 10 // 331 // caurAsIi sahassA 11 visattarI 12 aTTasahi 13 chAvaTThI 14 / causaTThI 15 bAsaTThI 16 saTThI 17 pannAsa 18 cAlIsA 19 // 332||tiisaa 20 vIsA 21 aTThAraseva 22 solasa 23 ya cauddasa sahassA 24 / eyaM sAhupamANaM cauvIsAe // 86 // in Educat i onal For Private Personel Use Only haw.jainelibrary.org Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio jiNavarANaM // 333 // aTThAvIsaM lakkhA aDayAlIsaM taha sahassAiM / savvesiMpi jiNANaM jaINa mANaM viNihiM // 334 // 'culasII 'tyAdi gAthAtrayaM, caturazItisahasrA munInAmAdyajinasya 1, ekaM lakSaM munInAmajitajinasya 2, evaM munitIrthakRto: sarvatra sambandhaH karaNIyaH, dve lakSe 3, tisro lakSAH 4, tisro lakSA viMzatyadhikAH 5, tisro lakSAtriMzadadhikAH 6, tisro lakSAH 7, dve sArdhe lakSe 8, dve lakSe 9, ekaM lakSaM 10, caturazItisahasrAH 11, dvisaptatisahasrAH 12, aSTaSaSTisahasrAH 13, SaTSaSTisahasrAH 14, catuHSaSTisahasrAH 15, dviSaSTisahasrAH 16, SaSTisahasrAH 17, paJcAzatsahasrAH 18, catvAriMzatsahasrAH 19, triMzatsahasrAH 20, viMzatisahasrAH 21, aSTAdazasahasrAH 22, SoDazasahasrAH 23, caturdazasahasrAH 24, etatsAdhupramANaM krameNa caturviMzaterjinavarANAM // eteSAM sarvasaGkhyAmIlane yadbhavati tadAha - 'aTThAvIsa 'mityAdi, aSTAviMzatirlakSANi aSTacatvAriMzacca tathA sahasrANi sarveSAmapi jinAnAM sambandhinAM yatInAM mAnaM parimANaM vinirdiSTaM vinizcitaM etacca ye zrIjinendrairnijakarakamalena dIkSitAsteSAmevaikatra piNDitAnAM parimANaM, na punargaNadharAdibhirapi ye dIkSitAsteSAmatitrahutvAditi 16 // idAnIM 'samaNI'ti saptadazaM dvAramAha tional tinniya 1 tinniya 2 tinni ya 3 cha 4 paMca 5 cauro 6 cau 7 tige 8 kke 9 kkA 10 / lakkhA usa motuM taduvari sahassANimA saMkhA // 335 // tIsA 2 chattIsA 3 tIsa 4 tIsa 5 vIsA 6 ya tIsa 7 asII 8 ya / vIsA 9 dasamajiziMde lakkhovari ajjiyA chakkaM // 336 // lakkho tinni sahassA 11 lakkho 12 lakkho ya aTThasaya ahio 13 / bAsaTThI 14 puNa bAsaTThI 15 ww.jainelibrary.org Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 87 // Jain Education sahasA ahiyA causaehiM // 337 // chasayAhiya igasaTThI 16 saTThI chasayAI 17 saTThI 18 paNapannA 19 / panne 20 gacatta 21 cattA 22 aDatisa 23 chattIsa sahasA ya 24 // 338 // coyAlIsaM lakkhA chAyAlasahassa causayasamaggA / ajjAchakkaM eso ajANaM saMgaho sacvo // 339 // 'tinni' ityAdi gAthApaJcakaM, trINi 1 trINi 2 trINi 3 SaT 4 pazca 5 catvAri 6 catvAri 7 trINi 8 ekaM 9 ekaM 10 lakSANyetAni, tatra RSabhajinasya trINyevAryikAlakSANi tato vRSabhaM - AdijinaM muktatvA tadupari - pUrvoddiSTalakSANAmupari krameNa yAvanta: sahasrAvadanti tAvata Aha-- 'tIse' tyAdi, triMzat sahasrA iti sarvatra yojyam 2, paTtriMzat 3 triMzat 4 triMzat 5 viMzatiH 6 triMzat 7 azItizca 8 viMzatiH 9 dazamajinendrasya - zItalasya ekalakSopari AryikASaTkamiti, ayaM bhAvArtha:-zrIRSabhadevasya AryikAlakSatrayaM jAtaM, ajitajinasyAryikAlakSatrayaM triMzatsahasrairadhikaM, sambhavajinasyAryikAlakSatrayaM SaTtriMzatsahasrairadhikaM, abhinandanasya sAdhvIlakSapaTkaM triMzatsahasrairadhikaM, sumatijinasyAryikAlakSapaJcakaM triMzatsahasrairadhikaM, padmaprabhasyAryikAlakSacatuSTayaM viMzatisahasrairadhikaM, supArzvajinasyAryikAlakSacatuSTayaM triMzatsahasrairadhikaM, candraprabhajinasya sAdhvIlakSatrayaM azItisahasrairadhikaM, suvidhijinasyAryikAlakSamekaM viMzatisahasrairadhikaM, dazamajinasya zrIzItalasya AryikANAmekaM lakSamAryikASaTkaM ceti, idAnIM zreyAMsAdijinasAdhvImAnamAha - zreyAMsa jinasya sAdhvInAmekaM lakSaM sahasratrayAdhikaM, zrIvAsupUjyasya sAdhvInAmekaM lakSaM, zrIvimalajinasyAryikAlakSaM zatASTAdhikaM, zrIanantajinasya dviSaSTisaha - 17 dvAre sAdhvImAnaM gA. 335 39 trANyAryikANAM zrIdharmajinasya punarAryikANAM dviSaSTisahasrANi caturbhiH zatairadhikAni, zrIzAntijinasyArthikANAmekaSaSTisahasrANi 4 // 87 // | padbhiH zatairadhikAni, zrI kunthunAthasyAryikANAM paSTisahasrANi SaGgiH zatairadhikAni, zrIaranAthasyAryikANAM SaSTisahasrANi, zrImallijina w.jalnelibrary.org Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAryikANAM paJcapaJcAzatsahasrANi, zrImunisuvratasyAryikANAM paJcAzatsahasrANi, zrInamerAryikANAM ekacatvAriMzatsahasrANi, zrInemerAryikANAM catvAriMzatsahasrANi, zrIpArzvajinasyAryikANAmaSTAtriMzatsahasrANi, zrImahAvIrajinasyAryikANAM SaTtriMzatsahasrANi, caH samuccaye, prAguktAryikANAM sarvasaGkhyAmIlane yadbhavati tadAha-catuzcatvAriMzallakSAH SaTcatvAriMzatsahasraizcatuHzatAdhikaiH samagrAH-pUrNA AryASaTkaM ca, eSa AryikANAM saGgrahaH sarva iti 17 / / 'veubbiya'tti aSTAdazaM dvAramAha veubviyaladdhINaM vIsasahassA sayacchaganbhahiyA 1 vIsasahassA causaya 2 iguNIsasahassa adusayA 3 // 340 // aguNIsasahassa 4 aTThAra causayA 5 solasahassa aTThasayaM 6 / satisaya panarasa 7 caudasa 8 terasa 9 bArasa sahasa dasame 10 // 341 // ekArasa 11 dasa 12 nava 13 aTTha 14 satta 15 chasahasa 16 egavannasayA 17 / sattasahassa satisayA 18 donni sahassA nava sayAI 19 // 342 // dunni sahassA 20 paMcasaya sahassa 21 pannarasasayAI nemimi 22 / ekkArasa saya pAse 23 sayAI satteva vIrajiNe 24 // 343 // 'veubviye'tyAdi gAthAcatuSka, vaikriyalabdhimatAM-nAnAvidhavaikriyarUpakaraNazaktAnAM munInAmAdyajinendrasya viMzatiH sahasrANi SaTa* zatAbhyadhikAni, zrIajitajinasya viMzatisahasrAH sacatuHzatAH-zatacatuSTayAdhikAH, zrIsambhavajinasya ekonaviMzatisahasrAH zatASTakA dhikAH, zrIabhinandanasya ekonaviMzatiH sahasrANi, zrIsumatijinasya catuHzatAdhikA aSTAdaza sahasrAH, zrIpadmaprabhasya SoDaza sahasrANi Jain Educati o nal Hell For Private & Personel Use Only (Akww.jainelibrary.org Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM4% roddhAre tattvajJAnavi0 18 dvAre kriyamAnaM gA. 340. A8 19dvAre vAdimAnaM gA.344 aSTottarazatAdhikAni, zrIsupArzvajinasya zatatrayAdhikAH paJcadaza sahasrAH, zrIcandraprabhasya caturdazasahasrAH, zrIsuvidhestrayodazasahasrAH, zrIzItalasya dvAdazasahasrAH, zrIzreyAMsasya ekAdaza sahasrAH, zrIvAsupUjyasya daza sahasrANi, zrIvimalajinasya nava sahasrANi, zrIanantaji- nasya aSTau sahasrANi, zrIdharmajinasya saptasahasrANi, zrIzAntinAthasya SaTsahasrANi, zrIkunthujinasya ekapaJcAzat zatAni-paJca sahasrA- &NyekazatAdhikAnItyarthaH, zrIarajinasya saptasahasrANi tribhiH zatairadhikAni, zrImallijinasya dvau sahasrau navazatAdhikau, zrImunisuvratasya dvau sahasrau, zrInamijinasya paJca sahasrAH, zrInemijinasya paJcadaza zatAni, zrIpArzvajinasyaikAdaza zatAni, zrIvIrajinasya ca zatAni saptaiveti | |18 // idAnIM 'vAi'tti ekonaviMzaM dvAraM vivarISurAha saDDhacchasayA duvAlasa sahassa 1 vArasa ya causayabhahiyA 2 / bAre 3 kArasasahasA 4 dasasahasA chasayapannAsA 5 // 344 // channauI 6 culasII 7 chahattarI 8 sahi 9 aTThavannA ya 10 / pannAsAi sayANaM 11 sayasIyAlA'hava bayAlA 12 // 345 // chattIsA 13 battIsA 14 aTThAvIsA 15 sayANa cauvvIsA 16 / bisahassa 17 solasasayA 18 cauddasa 19 bArasa 20 dasasayAI 21 // 346 // aTThasayA 22 chacca sayA 23 cattAri sayAI 24 huMti vIrammi / vAimuNINa pamANaM cauvIsAe jiNavarANaM // 347 // 'saDe'yAdi gAthAcatuSkaM, prathamajinasya vAdiyatInAM dvAdazasahasrAH sArdhaSaTzatAH, paJcAzadadhikaiH SadbhiH zatairadhikA ityarthaH, zrIa % Jain Educator 19 For Private Personel Use Only Una Www.jainelibrary.org Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BARSHA 9545 jitajinasya dvAdazasahasrAzcatuHzatAdhikAH zrIsambhavasya dvAdazasahasrAH zrIabhinandanasya ekAdazasahasrAH zrIsumatijinasya dazasahasrAH paJcAzadadhikaSaTzatAdhikAH, 'channauI' ityAdigAthAyAmuttarArdhavati zatAnAmiti padaM sarvatra sambadhyate, tataH zrIpadmaprabhasya vAdinAM SaNNavatizatAnA, ko'rthaH ?-navasahasrAH SaTzatairadhikA iti, zrIsupArzvajinasya caturazItiH zatAnA, caturbhiH zatairadhikAni aSTau sahasrANItyarthaH, candraprabhasya SaTsaptatiH zatAnA, SaDbhiH zatairadhikAni sapta sahasrANItyarthaH zrIsuvidherjinasya SaSTiH zatAnAM, SaT sahasrANItyarthaH, zrIzItalajinasya aSTapaJcAzacchatAnA, paJca sahasrA aSTazatAdhikA ityarthaH, zrIzreyAMsasya paJcAzat zatAnAM, paJca sahasrANItyarthaH, zrIvAsupUjyasya saptacatvAriMzacchatAni, catvAraH sahasrAH saptazatAdhikA ityarthaH, 'ahavA bAyAla'tti athavA matAntareNa zrIvAsupUjyasya dvicatvAriMzaccha tAni, catvAraH sahasrAH zatadvayAdhikA ityarthaH, zrIvimalajinasya dvAtriMzacchatAni, trINi sahasrANi zatadvayAdhikAnItyarthaH, zrIanantajilA nasya dvAtriMzacchatAni, zrIdharmajinasya aSTAviMzatizatAni, sahasradvayamaSTazatAdhikamityarthaH, zrIzAntinAthasya zatAnAM caturviMzatiH, dve sahasre || || zatacatuSTayAdhike ityarthaH, zrIkunthujinasya dve sahasre, zrIaranAthasya SoDaza zatAni, SaTzatAdhikaM sahasramityarthaH, zrImallijinasya caturdazazatAni, zatacatuSTayAdhikaM sahasramityarthaH, zrImunisuvratasya dvAdaza zatAni, sahasramekaM zatadvayAdhikamityarthaH, zrInamijinasya daza zatAni sahasamityarthaH, zrInemijinasya aSTau zatAni, zrIpArzvajinasya SaT zatAni, zrIvIrajinasya catvAri zatAni bhavanti iti vAdimunInAM-vAda-I samareSu surAsurairapyajeyAnAM yatInAM pramANaM krameNa caturvizaterjinavarANAmiti // 19 // idAnIM 'avahi'tti viMzatitamaM dvAramAha ohinANimuNINaM nauI 1 caunavai 2 chaNNavaisayANi 3 / ahAnavaisayAI 4 ekkArasa 5 dasa 6 navasahassA 7 // 348 // asII 8 culasI 9bahattarI 10 saTThI 11 cauppaNa 12 aTThaca Jain EducatioleFonal For Private Personel Use Only Diw.jainelibrary.org Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA-18 sAlA 13 / teyAlA 14 chattIsA 15 tIsA 16 paNavIsa 17 chabbIsA 18 // 349 // bAvIsA 18|20 dvAre roddhAre 19 aTThArasa 20 solasa 21 panarasa 22 caudasa sayANi 23 / terasa 24 sAhUNa sayAI ohi ta avadhimAnaM tattvajJA- nANINa vIrassa // 350 // | gA. 348. navi0 'ohI'tyAdigAthAtrayaM, tatrAdijinasya avadhijJAnimunInAM navatizatAni, nava sahasrANItyarthaH, zrIajitajinasya caturnavatizatAni, nava sahasrAzcaturbhiH zatairadhikA ityarthaH, zrIsaMbhavajinasya SaNNavatizatAni, navasahasrAH SaDbhiH zatairadhikA ityarthaH, zrIabhinandanasya aSTAnavatizatAni, navasahasrA aSTazatairadhikA ityarthaH, zrIsumatijinasya ekAdaza sahasrANi zrIpadmaprabhasya daza sahasrANi zrIsupArzvasya nava sahasrAH, atra 'bAvIse'tyAditRtIyagAthAyAM dvitIyapAdavarti 'sayANi tti (granthAna 3000) padamazItyAdipadeSu yojyate, tataH zrIcandraprabhasya azItizatAni, aSTau sahasrA ityarthaH, zrIsuvidhijinasya caturazItizatAni, aSTau sahasrAzcaturbhiH zatairadhikA ityarthaH, zrIzItalajinasya dvisaptatizatAni, saptasahasrAH zatadvayAdhikA ityarthaH, zrIzreyAMsajinasya SaSTizatAni, sahasraSaTkamityarthaH, zrIvAsupUjyasya catuSpaJcAzacchatAni, paJca sahasrAzcatuHzatAdhikA ityarthaH, zrIvimalajinasya aSTacatvAriMzacchatAni, catvAraH sahasrA aSTazatAdhikA ityarthaH, zrIanantajinasya tricatvAriMzacchatAni, catvAraH sahasrAH zatatrayeNAdhikA ityarthaH, zrIdharmajinasya SaTtriMzacchatAni, sahasratrayaM SaDbhiH zataira|dhikamityarthaH, zrIzAntinAthasya triMzacchatAni, trayaH sahasA ityarthaH, zrIkunthunAthasya paJcaviMzatizatAni, sahasradvayaM paJcazatAdhikamityarthaH, |zrIaranAthasya SaDaviMzatizatAni, dvau sahasrau SaTzatAdhikAvityarthaH, zrImallijinasya dvAviMzatizatAni, sahasradvayaM dvizatAdhikamityarthaH, zrI| munisuvratasya aSTAdazazatAni, sahasramekamaSTazatAdhikamityarthaH, zrInamijinasya SoDazazatAni, sahasramekaM SaTzatAdhikamityarthaH, zrInemi Jain Education For Private Personal Use Only S a inelibrary.org Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasya paJcadazazatAni, ekaH sahasraH zatapaJcakAdhika ityarthaH, zrIpArzvajinasya caturdazazatAni, sahasramekaM zatacatuSTayAdhikamityarthaH, zrImahAvIrajinasya ca trayodaza zatAni, sahasramekaM zatatrayAdhikamityarthaH 20 // 'kevali'tti dvAramekaviMzatitamamidAnImAha vIsasahassA usahe 1 vIsaM bAvIsa ahava ajiyassa 2 / pannarasa 3 caudasa 4 terasa 5 bArasa 6 ekkArasa 7 daseva 8 // 351 // aTThama 9 satteva ya 10 chassaDA 11 chacca 12 paMca saDDA ya 13 / paMceva 14 addhapaMcama 15 causahassA tinni ya sayA ya 16 // 352 // battIsasayA ahavA bAvIsa sayA va huMti kuMthussa 17 / aTThAvIsaM 18 bAvIsa 19 tahaya aTThArasa sayAI 20 // 35 // solasa 21 panarasa 22 dasasaya 23 satteva sayA havaMti vIrassa 24 / eyaM kevalimANaM maNapaja vimANamihi tu // 354 // 'vIse'tyAdigAthAcatuSkaM, kevalinAM viMzatisahasrA RSabhe-vRSabhajinasya, viMzatisahasrA ajitajinasya, athavA matAntareNa dvAviMzatisahasrA ajitanAthasya, zrIsambhavasya paJcadazasahasrAH, zrIabhinandanasya caturdazasahasrAH zrIsumatinAthasya trayodazasahasrAH zrIpadmaprabhasya dvAdazasahasrAH zrIsupArzvasya ekAdazasahasrAH zrIcandraprabhasya dazaiva sahasrAH zrIsuvidhijinasya ardhASTamAH sahasrAH, saptasahasrAH paJcazatAdhikA ityarthaH, zrIzItalajinasya saptasahasrAH zrIzreyAMsasya SaT sahasrAH sArdhAH, sapaJcazatA ityarthaH, zrIvAsupUjyasya SaT sahasrAH zrIvimalajinasya paJca sahasrAH sArdhAH-sapaJcazatA ityarthaH, zrIanantajinasya paJcaiva sahasrAH, zrIdharmajinasya ardhapaJcamAH sahasrAH, catvAraH sahasrAH sapaJcazatA ityarthaH, zrIzAntinAthasya catvAraH sahasrAH (trINi ca zatAni) zatatrayAdhikAH ityarthaH, zrIkunthujinasya dvAtriMzacchatAni, .99 Jain Educ tional a MOH Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 90 // Jain Education sahasratrayaM zatadvayAdhikamityarthaH, athavA matAntareNa dvAviMzatizatAni sahasradvayaM zatadvayAdhikamityarthaH zrIarajinasya aSTAviMzatizatAni, sahasradvayaM zatASTakAdhikamityarthaH, zrImallijinasya dvAviMzatizatAni sahasradvayaM zatadvayAdhikamityarthaH, zrImunisuvratasya aSTAdazazatAni, sahasramekamaSTazatAdhikamityarthaH, zrInamijinasya SoDazazatAni sahasramekaM paGgiH zatairadhikamityarthaH, zrInemijinasya paJcadazazatAni sahasramekaM paJcazatAdhikamityarthaH, zrIpArzvajinasya dazazatAni sahasramityarthaH, zrIvIrajinasya ca sapta zatAni, etat pUrvoktaM yathAkramaM sarvatIrthakRtAM | kevalimAnaM, manaHparyavajJAniparimANamidAnIM brUma iti zeSaH // 21 // tadevedAnIM 'maNapajjavanANi 'tti dvAviMzatitamadvAreNAha-- bArasasahassa tinhaM saya saDDA satta 1 paMca ya 2 diva 3 / egadasa saGghassaya 4 dasasahasA casayA sahA 5 || 355 || dasasahasA tiNi sayA 6 nava divasayA ya 7 aTTha sahasA ya 8 / paMcasaya sattasahasA 9 suvihijiNe sIyale 10 ceva // 357 // chasahassa dopahamitto 11-12 paMca sahassAiM paMca ya sayAI 13 / paMca sahassA cauro 14 sahassa sayapaMcaanbhahiyA 15 // 357 // uro sahassa tinniya 16 tiNNeva sayA havaMti cAlIsA 17 / sahasadurga paMcasayA igavannA arajiniMdassa 18 // 358 // sattarasasayA sapannA 19 paMcadasasayA ya 20 bArasaya saDDhA 21 / sahaso 22 saya addhaTThama 23 paMceva sayA u vIrassa 24 // 359 // 'bArase' tyAdigAthApaJcakaM, trayANAmRSabhAjitasambhavanAnAM tIrthakRtAM dvAdaza dvAdaza manaH paryavajJAninAM sahasrAH, paramAdijinasya sArdha - saptazatAdhikAH, ajitajinasya paJcazatAdhikAH, sambhavajinasya sArdhazatAdhikAH, tathA zrIabhinandanasya manaH paryavajJAninAmekAdazasahasrAH 21 dvAre kevalimAnaM gA. 351 54 22 dvAre manojJAni. gA. 355 59 // 90 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhaSaTzatAdhikAH zrIsumaterdazasahasrAH sArdhacatuHzatAdhikAH, zrIpadmaprabhasya dazasahasrAH zatatrayAdhikAH, zrIsupArzvasya navasahasrAH sArdhe-|| kazatAdhikAH, zrIcandraprabhasya aSTau sahasrAH, zrIsuvidhijinasya saptasahasrAH paJcazatAdhikAH, zItalasyApyetAvanta eva, zreyAMsajinasya zrIvAsupUjyajinasya ca SaT SaT sahasrAH, 'itto'tti ito'nantaraM vimalajinasya paJcasahasrANi paJcazatAdhikAni, anantajinasya paJcasahasrAH, zrIdharmasya catvAraH sahasrAH paJcazatAdhikAH, zrIzAntijinasya catvAraH sahasrAH, zrIkunthostrayaH sahasrAzcatvAriMzadadhikazatatrayAdhikAH, zrIarajinasya sahasradvikamekapaJcAzadadhikapaJcazatAbhyadhika, zrImalleH saptadazazatAni paJcAzadadhikAni, zrImunisuvratasya paJcadazazatAni, zrI-| namijinasya dvAdaza zatAni SaSTyadhikAni, zrInemerekaH sahasraH zrIpArzvajinasya zatAnyardhASTamAni, sArdhAni sapta zatAnItyarthaH, zrIvIrajinasya | paJcaiva zatAnIti // 22 // idAnIM 'cauddasapunviti trayoviMzatitamaM dvAramAha cauddasapubvi sahassA cauro aTThamANi ya sayANi 1 / vIsahiya sattatIsA 2 igavIsa sayA ya pannAsA 3 // 360 // panarasa 4 cauvIsa sayA 5 tevIsa sayA 6 ya vIsasaya tIsA 7 / do sahasa 8 panarasa sayA 9 sayacaudasa 10 terasa sayAI 11 // 361 // saya bArasa 12 ekkArasa 13 dasa 14 nava 15 aheva 16 chacca saya sayarA 17 / dasahiya chacceva sayA 18 chacca sayA aTThasahihiyA 19 // 362 // saya paMca 20 addhapaMcama 21 cauro 22 achuTTa 23 tinni ya sayAI 24 / usahAijiNiMdANaM caudasapuvINa parimANaM // 363 // 'cau'ityAdi gAthAzcatasraH, tatrAdijinasya caturdazapUrviNAM catvAraH sahasrA ardhASTamAni ca zatAni, paJcAzadadhikAni sapta zatAnItyarthaH, pra.sA.16 Jain Education ERP For Private & Personel Use Only KIMaw.jainelibrary.org Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 91 // Jain Education zrIajitajinasya viMzatyadhikasaptatriMzacchatAni, zrIsambhavajinasya ekaviMzatiH zatAni paJcAzadadhikAni // 360 // zrIabhinandanasya paJcadaza zatAni, zrIsumatezcaturviMzatiH zatAni, zrIpadmaprabhasya trayoviMzatiH zatAni zrIsupArzvasya viMzatiH zatAni triMzadadhikAni, zrIcandraprabhasya dvau sahasrau, zrIsuvidheH paJcadaza zatAni, zrIzItalasya zatAni caturdaza, zrIzreyAMsasya trayodaza zatAni // 361 || zrIvAsupUjyasya dvAdaza zatAni, | zrIvimalajinasya ekAdaza zatAni, zrIanantajinasya daza zatAni, zrIdharmasya nava zatAni, zrIzAnteraSTau zatAni, zrIkunthoH paT zatAni saptatyadhikAni zrIarajinasya dazAdhikAni SaDeva zatAni, zrImallijinasya SaT zatAni aSTaSaSTyadhikAni // 362 // zrImunisuvratasya zatAni paJca, zrInamezcatvAri zatAni paJcAzadadhikAni, zrInemezcatvAri zatAni, zrIpArzvajinasya trINi zatAni paJcAzadadhikAni, zrIvIrajinasya ca trINi zatAni, idaM pUrvoktamRSabhAdijinendrANAM krameNa caturdazapUrviparimANam // 363 // 23 // idAnIM 'saGgha' tti caturviMzatitamaM dvAramAhapaDhamassa tinni lakkhA paMca sahassA dulakkha jA saMtI / lakkhovari aDanauI 2 teNauI 3 aisII ya 4 // 364 // egasII 5 chAvattari 6 sattAvaNNA 7 ya taha ya pannAsA 8 / guNatIsa 9 navAsI 10 a guNAsI 11 panarasa 12 adveva 13 // 365 // chacciya sahassa 14 cauro sahassa 15 nauI sahassa saMtissa 16 / tatto ego lakkho uvariM guNasIya 17 culasI 18 ya // 366 // teyAsI 19 bAvantari 20 sattari 21 iguhattarI 22 ya causaTThI 23 / eguNasaTThi sahassA 24 sAvagamANaM jiNavarANaM // 337 // 'paDhame 'tyAdigAthAcatuSTayaM, tatra prathamajinasya zrAvakANAM tisro lakSAH paJcasahasrAdhikAH, zrI ajitAdijinAnAM yAvat zAntijina 23 catudezapUrvi 0 gA. 360 363 24 zrA ddha0 gA. 364-67 // 91 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio stAvalakSadvayaM zrAddhAnAM dvilakSopari ca yadadhikaM bhavati tannivedyate tatra tRtIyagAthAvarti 'sahassa' tipadasya sarvatrAbhisambandhAt aSTanavatiH sahasrA ajitajinasya, lakSadvayamaSTanavatisahasrAdhikamityarthaH, trinavatiH zrIsambhavasya, lakSadvayaM trinavatisahasrAdhikamityarthaH, aSTAzItizca zrIabhinandanasya, lakSadvayamaSTAzItisahasrAdhikamityarthaH || 364 || ekAzItiH zrIsumateH, lakSadvayamekAzItisahasrAdhikamityarthaH, SaTsaptatiH zrIpadmaprabhasya, lakSadvayaM SaTsaptatisahasrAdhikamityarthaH, saptapaJcAzaca zrIsupArzvasya, lakSadvayaM saptapaJcAzatsahasrAdhikamityarthaH, tathA paJcAzacandraprabhasya, lakSadvayaM paJcAzatsahasrAdhikamityarthaH, ekonatriMzat zrIsuvidheH, lakSadvayamekonatriMzatsahasrAdhikamityarthaH, navAzItiH zrIzItalasya, | lakSadvayaM navAzItisahasrAdhikamityarthaH, ekonAzItiH zrIzreyAMsasya, lakSadvayaM ekonAzItisahasrAdhikamityarthaH, paJcadaza zrIvAsupUjyasya, la| kSadvayaM paJcadazasahasrAdhikamityarthaH, aSThaiva zrIvimalajinasya, lakSadvayaM aSTasahasrAdhikamityarthaH // 365 // SaT sahasrAH zrI anantajinasya, lakSadvayaM SaTsahasrAdhikamityarthaH, catvAraH sahasrAH zrIdharmajinasya, lakSadvayaM caturbhiH sahasrairadhikamityarthaH, navatisahasrAH zrIzAnteH, lakSadvayaM navati - sahasrAdhikamityarthaH, tataH - zrI zAntinAthAdanantaraM kunthuprabhRtInAM tIrthakRtAM mahAvIraparyantAnAmekaM lakSaM zrAddhAnAM lakSopari ca yatsaGkhyAsthAnaM | taducyate--yathA ekonAzItiH zrIkunthoH, lakSamekamekonAzItisahasrAdhikamityarthaH, caturazItiH zrIarajinasya, lakSamekaM caturazItisaha| srAdhikamityarthaH || 366 || tryazItiH zrImalleH, lakSamekaM tryazItisahasrAdhikamityarthaH, dvisaptatiH zrImunisuvratasya, lakSamekaM dvisaptatisahasrAdhikamityarthaH, saptatirnameH, lakSamekaM saptatisahasrAdhikamityarthaH, ekonasaptatiH zrInemeH, lakSamekamekonasaptatisahasrAdhikamityarthaH, catuHSaSTiH zrIpArzvasya, lakSamekaM catuHSaSTisahasrAdhikamityarthaH, ekonaSaSTisahasrAH zrIvIrajinasya, lakSamekamekonaSaSTisahasrAdhikamityarthaH || 367 || iti jinavarendracaturviMzateH sambandhinAM zrAvakANAM mAnaM krameNa jJAtavyam // 24 // idAnIM 'saGghINaM' ti paJcaviMzatitamaM dvAraM nirdidikSurAha - ational Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 25 zrAdhI0 gA. 368-72 // 92 // OMOMOMOMOMOMOMOM paDhamassa paMca lakkhA caupanna sahassa1tayaNu paNa lkkhaa| paNayAlIsasahassA 2 chalakkha chattIsa sahasA y3|| 368 // sattAvIsasahassAhiyalakkhA paMca 4 paMca lakkhA ya / solasasahassaahiyA 5 paNalakkhA paMca u sahassA 6 // 369 // uvariM cauro lakkhA dhammo jA uvari sahasa teNauI 7 / iganauI 8 igahatari 9 aDavanna 10 'DayAla 11 chattIsA 12 // 370 // cauvIsA 13 caudasa 14 teraseva 15 tatto tilakkha jA vIro / taduvari tinavai 16 igAsI 17 bisattarI 18 sayari 19 pannAsA 20 // 371 // aDayAlA 21 chattIsA 22 igucatta 23 'TThAra seva ya sahassA 24 / sahINa mANameyaM cauvIsAe jiNavarANaM // 372 // 'paDhamasse'tyAdigAthApazcakaM, tatra prathamasya-Adijinasya zrAvikANAM paJca lakSANi catuSpaJcAzatsahasrAdhikAni, tadanu-prathamatIrthakarAnantaramajitasya zrAvikANAM paJca lakSANi paJcacatvAriMzatsahasrAdhikAni // 368|| zrIsambhavasya SaT lakSANi SaTtriMzatsahasrAzca, abhinandanasya saptaviMzatisahasrAdhikA lakSAH paJca, sumatijinasya lakSAH paJca SoDazasahasrAdhikAH, zrIpadmaprabhasya lakSAH paJca paJcasahasrAdhikAH // 369 // ita upari-padmaprabhAdArabhya dharmajinaM yAvat zrAvikANAM catasro lakSAH pratyekamupari ca trinavatyAdayaH sahasrAH, ko'rthaH ?-supArzvasya zrAvikANAM lakSacatuSTayaM trinavatisahasrAdhikaM, candraprabhasya lakSacatuSTayamekanavatisahasrAdhikaM, suvidherlakSacatuSTayamekasaptatisahasrAdhikaM, zItalasya lakSacatuSTayamaSTapaJcAzatsahasrAdhikaM, zreyAMsasya lakSacatuSTayaM aSTacatvAriMzatsahasrAdhikaM, vAsupUjyasya lakSacatuSTayaM SaTtriMzatsahasrAdhikaM // 37 // vimalasya lakSacatuSTayaM caturviMzatisahasrAdhikaM, anantasya lakSacatuSTayaM caturdazasahasrAdhikaM, dharmasya lakSacatuSTayaM trayodazasahasrAdhikaM, tataH En For Private Personel Use Only HIw.jainelibrary.org Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educat zrIzAntinAthAdArabhya pratyekaM lakSatrayaM zrAvikANAM yAvanmahAvIraM, tadupari ca - trilakSopari ca trinavatyAdayaH sahasrAH, tatra zrIzAnterlakSatrayaM trinavatisahasrAdhikaM kunthorlakSatrayamekAzItisahasrAdhikaM, arajinasya lakSatrayaM dvisaptatisahasrAdhikaM, mallerlakSatrayaM saptatisahasrAdhikaM, munisuvratasya lakSatrayaM paJcAzatsahasrAdhikaM // 371 || zrInamerlakSatrayamaSTacatvAriMzatsahasrAdhikaM, zrInemerlakSatrayaM SaTtriMzatsahasrAdhikaM, zrIpArzvasya lakSatrayamekonacatvAriMzatsahasrAdhikaM, vIrajinasya ca lakSatrayamaSTAdazasahasrairadhikaM zrAvikANAM mAnametaccaturviMzaterjinavarANAmiti // 372 // // 25 // idAnIM 'jijakkha'tti SaDviMzatitamaM dvAraM vivarItumAha jakkhA gomuha 1 mahajakkha 2 timuha 3 Isara 4 tuMburu 5 kusumo 6 / mAyaMgo 7 vijayA 8 jiya 9 baMbho 10 maNuo 11 ya surakumaro 12 // 373 // chammuha 13 payAla 14 kinnara 15 garuDo 16 gaMdhava 17 taha ya jakkhido 18 / kUbara 19 varuNo 20 bhiuDI 21 gomeho 22 vAmaNa 23 mayaMko 24 // 374 // 'jakkho' ityAdigAthAdvayaM, yakSA bhaktidakSAstIrthakRtAmime, yathA prathamajinasya gomukho yakSaH suvarNavarNo gajavAhanazcaturbhujo varadAkSamAlikAyuktadakSiNapANidvayo mAtuliGgapAzakAnvitavAmapANidvayazca 1 ajitanAthasya mahAyakSAbhidho yakSazcaturmukhaH zyAmavarNaH karIndravAhano'STapANirvaradamudgarAkSasUtrapAzakAnvitadakSiNapANicatuSTayo bIjapUrakAbhayAGkuzazaktiyuktavAmapANicatuSkazca 2 zrIsambhavajinasya trimukho nAma yakSastrivadanastrinetraH zyAmavarNo mayUravAhanaH SaDbhujo nakulagadAbhayayuktadakSiNakarakamalatrayo mAtuliGganAgAkSasUtrayuktavAmapANipadmatrayazca 3 zrIabhinandanasya Izvaro yakSaH zyAmakAntirgajavAhanazcaturbhujo mAtuliGgAkSasUtrayuktadakSiNakarakamaladvayo nakulAGkuzAnvitavAma Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 + prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 74 // 13 // REERSAARCASSMENT pANidvayazca 4 zrIsumatestumbururyakSaH zvetavarNo garuDavAhanazcaturbhujo varadazaktiyuktadakSiNapANidvayo gadAnAgapAzayuktavAmapANidvayazca 5 26 yakSAH |zrIpadmaprabhasya kusumo yakSo nIlavarNa: kuraGgavAhanazcaturbhujaH phalAbhayayuktadakSiNapANidvayo nakulAkSasUtrayuktavAmapANidvayazca 6 zrIsupArzvasya gA. 373mAtaGgo yakSo nIlavarNo gajavAhanazcaturbhujo bilvapAzayuktadakSiNapANidvayo nakulAGkuzayuktavAmapANidvayazca 7 zrIcandraprabhasya vijayo yakSo haritavarNastrilocano haMsavAhano dvibhujaH kRtadakSiNahastacakro vAmahastadhRtamudrazca 8 zrIsuvidhijinasyAjito yakSaH zvetavarNaH kUrmavAhanazcaturbhujo mAtuliGgAkSasUtrayuktadakSiNapANidvayo nakulakuntakalitavAmapANidvayazca 9 zrIzItalasya brahmA yakSazcaturmukhastrinetraH sitavarNaH padmA-18 sano'STabhujo mAtuliGgamudgarapAzakAbhayayuktadakSiNapANicatuSTayo nakulagadAGkuzAkSasUtrayuktavAmapANicatuSTayazca 10 zrIzreyAMsasya manujo |yakSo matAntareNezvaro dhavalavarNastrinetro vRSabhavAhanazcaturbhujo mAtuliGgagadAyuktadakSiNapANidvayo nakulAkSasUtrayuktavAmapANidvayazca 11 zrIvAsupUjyasya surakumAro yakSaH zvetavarNo haMsavAhanazcaturbhujo bIjapUrakavINAnvitadakSiNapANidvayo nakulakadhanuryuktavAmapANidvayazca 12 // 373 // |zrIvimalasya SaNmukho yakSaH zvetavarNaH zikhivAhano dvAdazabhujaH phalacakrabANakhaDgapAzakAkSasUtrayuktadakSiNapANiSaTko nakulacakradhanuHphalakAGkuzAbhayayuktavAmapANiSaTkazca 13 zrIanantasya pAtAlo yakSatrimukho raktavarNo makaravAhano SaDbhujaH padmakhaDgapAzayuktadakSiNapANitrayo nakulaphalakAkSasUtrayuktavAmapANitrayazca 14 zrIdharmasya kinnaro yakSatrimukho raktavarNaH kUrmavAhanaH SaDbhujo bIjapUrakagadAbhayayuktadakSiNapA-18 Nitrayo nakulapadmAkSamAlAyuktavAmapANitrayazca 15 zrIzAntinAthasya garuDo yakSo varAhavAhanaH kroDavadanaH zyAmarucizcaturbhujo bIjapUrakapadmAnvitadakSiNakaradvayo nakulAkSasUtrayuktavAmapANidvayazca 16 zrIkunthorgandharvayakSaH zyAmavarNo haMsavAhanazcaturbhujo varadapAzakAnvitadkSiNapANidvayo mAtuliGgAGkazAdhiSThitavAmakaradvayazca 17 zrIarajinasya yakSendro yakSaH SaNmukhatrinetraH zyAmavarNaH zaGkhavAhano dvAdazabhujo SCRECS // 93 // 29-2 Jain Education For Private & Personel Use Only MMww.jainelibrary.org Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjapUrakabANakhaDga mudgarapAzakAbhayayuktadakSiNakaraSaTko nakuladhanuHphalakazUlAkuzAkSasUtrayuktavAmapANiSaTkazca 18 zrImallijinasya kUbaro | yakSazcaturmukha indrAyudhavarNo gajavAhano'STabhujo varadaparazuzUlAbhayayuktadakSiNapANicatuSTayo bIjapUrakazaktimudrAkSasUtrayutavAmapANicatuSTayazca anye kUbarasthAne kuberamAhuH 19 zrImunisuvratasya varuNo yakSazcaturmukhatrinetro'sitavarNo vRSabhavAhano jaTAmukuTabhUSito'STabhujo bIjapUra| kagadAbANazaktiyuktadakSiNakarakamalacatuSko nakulapadmadhanuHparazuyutavAmapANicatuSTayazca 20 zrInamijinasya bhRkuTiyakSazcaturmukhastrinetraH suvarNavarNo vRSabhavAhano'STabhujo bIjapUrakazaktimudrAbhayayuktadakSiNakaracatuSTayo nakulaparazuvajrAkSasUtrayuktavAmakaracatuSTayazca 21 zrInemijinasya gomedho yakSatrimukhaH zyAmakAntiH puruSavAhanaH SaDbhujo mAtuliMgaparazucakrAnvitadakSiNakaratrayo nakulazUlazaktiyuktavAmapANitrayazca 22 zrIpArzvajinasya vAmano yakSo matAntareNa pArzvanAmA yakSo gajamukha uragaphaNamaNDitazirAH zyAmavarNaH kUrmavAhanazcaturbhujo bIjapUrakoragayuktadakSiNapANidvayo nakulabhujagayuktavAmapANiyugazca 23 zrIvIrajinasya mAtaGgo yakSaH zyAmavarNo gajavAhano dvibhujo nakulayuktadakSiNabhujo vAmakaradhRtabIjapUrakazceti 24 / / 374 // 26 // idAnIM 'jiNadevIo'tti saptaviMzatitamaM dvAramAha devIo cakkesarI 1 ajiyA 2 duriyAri 3 kAli 4 mahakAlI5 / acuya 6 saMtA 7 jAlA 8 sutArayA 9 'soya 10 sirivacchA 11 // 375 // pavara 12 vijayaM 13 kusA 14 paNNattI 15 nivvANi 16 acuyA 17 dharaNI 18 / vairoha 19 'chutta 20 gaMdhAri 21 aMba 22 paumAvaI 23 siddhA 24 // 376 // 'devI'tyAdi gAthAdvayaM, tatrAdyajinasya cakrezvarI devI, matAntareNApraticakrA, suvarNavarNA garuDavAhanA aSTakarA varadabANacakrapAzayukta Jain Education For Private & Personel Use Only Karw.jainelibrary.org Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA yakSiNyaH navi0 // 94 // 5 %A5%- dakSiNapANicatuSTayA, dhanurvajracakrAGkuzayuktavAmapANicatuSTayA ceti 1, zrIajitajinasyAjitA'jitabalA vA devI gauravarNA lohAsanAdhirUDhA 27 jinacaturbhujA varadapAzakAdhiSThitadakSiNakaradvayA bIjapUrakAGkuzAlaGkRtavAmapANidvayA ca 2, zrIsambhavasya duritAridevI gauravarNA meSavAhanA caturbhujA varadAkSasUtrabhUSitadakSiNabhujadvayA phalAbhayAnvitavAmakaradvayA ca 3, zrIabhinandanasya kAlInAmA devI zyAmakAntiH padmAsanA gA. 375caturbhujA varadapAzAdhiSThitadakSiNakaradvayA nAgAGkuzAlaGkRtavAmapANidvayA ca 4, zrIsumatemahAkAlI devI suvarNavarNA padmAsanA caturbhujA II 76 varadapAzAdhiSThitadakSiNakaradvayA mAtuliGgAMkuzayuktavAmapANidvayA ceti 5, zrIpadmaprabhasyAcyutA matAntareNa zyAmA devI zyAmavarNA naravAhanA caturbhujA varadabANAnvitadakSiNakaradvayA kArmukAbhayayutavAmapANidvayA ca 6, zrIsupArzvasya zAntA devI suvarNavarNA gajavAhanA caturbhujA varadAkSasUtrayuktadakSiNakaradvayA zUlAbhayayuktavAmahastadvayA ca 7, zrIcandraprabhasya jvAlA matAntareNa bhRkuTirdevI pItavarNA varAlakAkhyajIvavizeSavAhanA caturbhujA khaDgamudrabhUSitadakSiNakaradvayA phalakaparazuyutavAmapANidvayA ca 8, zrIsuvidheH sutArA devI gauravarNA vRSabhavAhanA caturbhujA varadAkSasUtrayuktadakSiNakaradvayA kalazAGkuzAJcitavAmapANidvayA ca 9, zrIzItalasya azokA devI nIlavarNA padmAsanA caturbhujA varadapAzayuktadakSiNapANidvayA phalakAzayuktavAmapANidvayA ca 10, zrIzreyAMsasya zrIvatsA devI matAntareNa mAnavI gauravarNA siMhavA-| hanA caturbhujA varadapAzayuktadakSiNakaradvayA kalazAGkuzayuktavAmakaradvayA ca 11 // 375 // zrIvAsupUjyasya pravarA devI matAntareNa caNDA devI zyAmavarNA turagavAhanA caturbhujA varadazaktiyuktadakSiNakarayugA puSpagadAyutavAmakaradvayA ca 12, zrIvimalasya vijayA matAntareNa viditA devI haritAlavarNA padmAsanA caturbhujA bANapAzayuktadakSiNakaradvayA dhanurnAgayutavAmapANidvayA ca 13, zrIanantajinasya aGkuzA devI gauravarNA // 94 // padmAsanA caturbhujA khaDgapAzayuktadakSiNapANidvayA phalakAGkuzayuktavAmakaradvayA ca 14, zrIdharmasya pannagA devI matAntareNa kandarpA gauravarNA Jain Education H a l For Private & Personal use only W ww.jainelibrary.org Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educat matsyavAhanA caturbhujA utpalAGkuzayukta dakSiNapANidvayA padmAbhayayutavAmapANidvayA ca 15, zrI zAntinAthasya nirvANIdevI kanakaruciH padmAsanA caturbhujA pustakotpalayuktadakSiNapANidvayA kamaNDalukamalakalitavAmakaradvayA ca 16, zrI kunthoracyutA devI matAntareNa balAbhidhAnA kanakacchavirmayUravAhanA caturbhujA vIjapUrakazUlAnvitadakSiNapANidvayA muSuNDhipadyAnvitavAmapANidvayA ca 17, zrIarajinasya dhAraNI devI nIlavarNA padmAsanA caturbhujA mAtuliGgotpalayuktadakSiNapANidvayA padmAkSasUtrAnvitavAmapANidvayA ca 18, zrImallijinasya vairoTyA devI kRSNavarNA padmAsanA caturbhujA varadAkSasUtrayuktadakSiNapANidvayA bIjapUrakazaktiyuktavAmapANidvayA ceti 19, zrImunisuvratasya acchuptA devI matAntareNa naradattA kanakarucirbhadrAsanArUDhA caturbhujA varadAkSasUtrayuktadakSiNabhujadvayA bIjapUrakazUlayuktavAmakaradvayA ca 20, zrInamijinasya gAndhArI devI zvetavarNA haMsavAhanA caturbhujA varadakhaGgayuktadakSiNakaradvayA bIjapUrakakuntakalitavAmakaradvayA ca 21, zrInemijinasya ambA devI kanakakAntiruci: siMhavAhanA caturbhujA AmralumbipAzayuktadakSiNakaradvayA putrAGkuzAsaktavAmakaradvayA ca 22, zrIpArzvajinasya padmAvatI devI kanakavarNA kurkuTasarpavAhanA caturbhujA padmapAzAnvitadakSiNakaradvayA phalAGkuzAdhiSThitavAmakaradvayA ca 23, zrIvIrajinasya siddhAyikA devI haritavarNA siMhavAhanA caturbhujA pustakAbhayayuktadakSiNakaradvayA bIjapUrakavINAbhirAmavAmakaradvayA ceti 24 / atra ca sUtrakAreNa yakSANAM devInAM ca kevalAni nAmAnyevAmihitAni na punarnayanavadnavarNAdisvarUpaM nirUpitaM, asmAbhistu ziSyahitAya nirvANakalikAdizAstrAnusAreNa kiMcittadIyamukhavarNapraharaNAdisvarUpaM nirUpitamiti // 376 // 27 // idAnIM ' tanumANaM 'ti aSTAviMzatitamaM dvAramAha paMcadhaNUsaya paDhamo kameNa paNNAsahINa jA suvihI 100 / dasahINa jA aNaMto 50 paMcUNA jAva national Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 28 jinatanumAnaM gA.377 SUCCESGRRORNARROCESSIOSAR jiNanemI 10 // 377 // nava hatthapamANo pAsasAmio satta hattha jiNavIro / ussehaaMguleNaM sarIramANaM jiNavarANaM // 378 // 'paMce'tyAdi gAthAdvayaM, tatra prathamo jina:-RSabhasvAmI paJcadhanuHzataH-paJca dhanuSAM zatAni arthAdehapramANaM yasya sa tathA paJcadhanu:zatapramANa ityarthaH, tato'jitAdayaH 'krameNa' paripATyA paJcAzatA dhanuSAM hInA yAvatsuvidhijinaH, ko'rthaH ? paJcabhyo dhanuHzatebhyaH paJcAzatpaJcAzatpAtyante, tato'jitajinasya catvAri dhanuHzatAni paJcAzaddhanuradhikAni dehamAnaM, evaM sambhavasvAminazcatvAri dhanuHzatAni, abhinandanasya paJcAzadadhikAni trINi dhanuHzatAni, sumatinAthasya trINi dhanuHzatAni, padmaprabhasya paJcAzadadhike dve dhanuHzate, supArzvasya dve dhanuHzate, candraprabhasya sArdha dhanuHzataM, suvidhisvAminaH paripUrNa dhanuHzataM, 'dasahINa jA aNaMto'tti suvidheranantaraM yAvadanantaji. nastAvattIrthakRtastanumAnaviSaye krameNa dazabhirdazamirdhanurmihIMnA vaktavyAH, tato'yamarthaH-suvidhijinatanumAnAddhanuHzatalakSaNAddazasvapanIteSu zItalasya navatirdhanUMSi dehamAnaM, evaM zreyAMsasya azItirdhaSi, vAsupUjyasya saptatiH, vimalasya SaSTiH, anantajinasya paJcAzaddhanUMSi, 'paMcUNA jAva jiNanemi'tti anantajinAdanantaraM tIrthakRtaH krameNa paJcabhiH paJcabhinyUnAstAvadvaktavyA yAvannemijinaH, tatazcAyamarthaH-ananta-15 jinadehamAnAtpaJcAzaddhanuHsvarUpAt paJcasUddhRteSu dharmajinasya paJcacatvAriMzaddhanUMSi dehamAnaM, evaM zAntinAthasya catvAriMzaddhaSi, kunthunAthasya paJcatriMzaddhanUMSi, aravAminastriMzat , mallijinasya paJcaviMzatiH, munisuvratasya viMzatiH, naminAthasya paJcadaza, ariSTanemerdaza dhanUMSi, navahastapramANaH pArzvasvAmI, saptahastapramANazca vIrajinaH, ityevamutsedhAGgulena-'paramANU rahareNu tasareNu' ityAdikramaniSpannena zarIramAnamidaM jinavarANAM vijJeyamiti // 377-378 / / 28 / / sAmprataM 'laMchaNANi'tti ekonatriMzattamaM dvAramAha // 95 // Jain Education a l For Private Personel Use Only GMw.jainelibrary.org IXI Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educa vasaha 1 gaya 2 turaya 3 vAnara 4 kUMcU 5 kamalaM ca 6 satthio 7 caMdo 8 / mayara 9 sirivaccha 10 gaMDaya 11 mahisa 12 varAho 13 ya seNo 14 ya // 379 // vajjaM 15 hariNo 16 chagalo 17 naMdAvato 18 ya kalasa 19 kummo 20 ya / nIluppala 21 saMkha 22 phaNI 23 sIho 24 ya jiNA cindhAI // 380 // 'vasahe 'tyAdi gAthAdvayaM vRSabho gajasturago markaTaH krauMca: kamalaM ca svastikazcandro makaraH zrIvatso gaNDako mahiSo varAhazca zyenazca vajraM hariNazchagalo naMdAvartazca kalazaH kUrmazca nIlotpalaM zaGkhaH phaNI siMhazca jinAnAM nAbheyAdInAM cihnAni - lAJchanAni krameNa jJAtavyAnIti / / 379 - 380 // 29 // idAnIM triMzattamaM 'vannA' iti dvAramAha national paumAbhavAsupUjjA rattA sasipupphadaMta sasigorA / suvvayanemI kAlA pAso mallI pigaMgAbhA // 389 // varataviyakaNayagorA solasa titthaMkarA muNeyavvA / eso vannavibhAgo cavIsAe jijiMdANaM // 382 // 'parametyAdi gAthAdvayaM padmaprabhavAsupUjyau japApuSpavadraktau, zazipuSpadantau - candraprabhasuvidhI zazigaurau - candracArurucI, suvrataneminau indranIlamaNivatkAlau, pArzvamallijinau priyaGvAbhau, priyaGguH - phalinItarustadAbhau nIlAvityarthaH // 381 // varaM - akRtrimaM tApitaM yatkanakaM tadvadvaurAH zeSAH SoDaza tIrthaGkarA jJAtavyAH, eSa varNavibhAgazcaturviMzatestIrthakarANAmiti // 382 // 30 // idAnIM 'vayaparivAro' tti ekatriMzattamaM dvAramAha Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 16 // ego bhagavaM vIro pAso mallI ya tihi tihi sarahiM / bhagavaMpi vAsupujjo chahiM purisasarahiM ||29 laaNchnikkhNto|| 383 // uggANaM bhogANaM rAyaNNANaM ca khattiyANaM ca / cauhiM sahassehiM usaho | nAni sesA u 19 sahassaparivArA // 384 // 30 varNaH __ 'ego' ityAdi gAthAdvayaM, tatra eko bhagavAna vIro-vardhamAnasvAmI prabajitaH, na kenApi saha tena vrataM gRhItamityarthaH, pArzvanAtho 31 vratabhagavAMzca mallitribhitribhiH zataiH saha vratamagrahIt , atra ca mallikhAmI strINAM puruSANAM ca pratyekaM trimistrimiH zataiH saha prabajitaH, tato | parivAraH militAni SaT zatAni bhavanti, yattu sUtre tribhiH zatairityuktaM tatra kevalAH striyaH puruSA vA gRhItAH, dvitIyaH punaH pakSaH sannapi na 32 sAvivakSita iti sampradAyaH, sthAnAGgaTIkAyAmapyuktaM-"mallijinaH strIzatairapi trimi"riti, bhagavAnapi vAsupUjyaH SadbhiH puruSazataiH saha yuH gA. niSkrAntaH-saMsArakAntArAnnirgataH pravajita itiyAvat // 383 // upANAM-ArakSakasthAnIyAnAM bhogAnAM-guruprAyANAM rAjanyAnAM-mitraprAyANAM kSatriyANAM-sAmantAdInAM sarvasaGkhyayA caturbhiH sahasraiH saha RSabhaH-prathamo jino niSkrAnto vrataM jagrAhetyarthaH zeSAstu-vIrapArzva- 387 mallivAsupUjyanAbheyavyatiriktA jinA ajitAdaya ekonaviMzatiH sahasraparivArA:-ekapuruSasahasrasahitAH prAbrAjiSuriti // 384 // 31 // idAnIM 'savvAuya'nti dvAtriMzattamaM dvAramAha caurAsIi 1 bisattari 2 saTThI 3 pannAsa 4 meva lkkhaaii| cattA 5 tIsA 6 vIsA 7 dasa 8 do 9 ega 10 ca puvvANaM // 385 // caurAsI 11 bAvattarI 12 ya saTThI 13 ya hoi vAsANaM / // 96 // tIsA 14 ya dasa 15 ya egaM 16 evaM ee sayasahassA // 386 // paMcANaui sahassA 17 cau * * Jan Education For Private Personal use only W ww.jainelibrary.org Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .pra. sA. 17 sII 18 ya paMcavannA 19 ya / tIsA 20 ya dasa 21 ya evaM 22 sayaM 23 ca bAvantarI 24 ceva // 387 // 'cau' ityAdi gAthAtrayaM, tatra prathamajinasya sarvAyuzcaturazItiH pUrvANAM lakSANi, zrI ajitasya dvisaptatiH pUrvalakSAH, zrIsambhavasya SaSTiH pUrvalakSAH zrIabhinandanasya paJcAzatpUrvalakSAH, zrI sumatezcatvAriMzatpUrvalakSAH, zrIpradmaprabhasya triMzatpUrvalakSAH, zrIsupArzvasya viMzatiH pUrvalakSAH, zrIcandraprabhasya daza pUrvalakSAH, zrIsuvidhedve pUrvalakSe, zrIzItalasya ekaM pUrvalakSaM // 385 // tathA zreyAMsasya caturazItirvarSANAM zatasahasrANi lakSANItyarthaH, zrIvAsupUjyasya dvisaptatirvarSalakSAH, zrIvimalasya SaSTivarSalakSAH, zrIanantasya triMzadvarSalakSAH, zrIdharmasya daza varSalakSAH, zrIzAnterekaM varSalakSaM // 386 / / tathA zrI kunthoH paJcanavatirvarSasahasrAH sarvAyuH zrIarajinasya caturazItirvarSasahasrAH, zrImalleH paJcapaJcAzadvarSasahasrAH, zrIsuvratasya triMzadvarSasahasrAH, zrInamerdaza varSasahasrANi zrInemerekaM varSasahasraM, zrIpArzvanAthasya ekaM varSazataM, zrIvIrajinasya ca dvisapta tireva varSANIti // 387 // 32 // idAnIM 'sivagamaNaparivAro'tti trayastriMzattamaM dvAramAha ego bhagavaM vIro tettIsAeN saha nivbuo pAso / chattIsehiM paMcahi saehiM nemI usiddhigao // 388 // paMcahiM samaNasaehiM mallI saMtI u navasaehiM tu / aTThasaeNaM dhammo saehiM chahiM vAsupujjajiNo // 389 // sattasahassANaMtaijiNassa vimalassa chassahassAiM / paMca sayAI supAse paumAbhe tiNi aTThasayA // 390 // dasahiM sahassehiM usaho sesA u mahassaparivuDA siddhA / titthayarA uduvAlasa pariniTThiyaaTTakammabharA // 391 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 97 // Jain Education In 'go' ityAdi gAthAtrayaM tatra eka:- ekAkI san bhagavAn zrIvIro 'nirvRtto' nirvANaM yayau trayastriMzatA sAdhubhiH saha nirvRttaH pArzvajinaH, SaTUtriMzadadhikaiH pathyamiH zataiH saha nemijinaH siddhiM gataH // 388 // paJcabhiH zramaNazataiH saha mallijinaH, zAntijinastu navabhiH zramaNazataiH samaM aSTottarazatena saha dharmajinaH, zataiH SaDtiH sArdhaM vAsupUjyajinaH siddhiM gataH // 389 // tathA'nantajijjinasya nirvANaM gacchataH sapta sahasrANi parivAraH, vimalanAthasya SaT sahasrANi paJca zatAni ca 'supArzve' supArzvasya, 'padmAbhe' padmaprabhasya trINyaSTottarANi zatAni anye tryuttarANyaSTau zatAnIti vyAkhyAnayanti Avazyaka Tippana ke tu padmaprabhatIrthakRdviSaye " trINyaSTotarazatAni sAdhUnAM nirvRttAnItyavagantavyaM, triguNamaSTottaraM zatamityarthaH, trINi zatAni caturviMzatyadhikAnItiyAvat" iti vyAkhyAtaM, tattvaM punaH kevalino vidanti // 390 // tathA dazabhiH sahasrai RSabhaH - prathamo jinaH paramAnandazriyamAzileSa, zeSAH punarajitasa|mbhavAbhinandanasumacandraprabhasuvidhizItalazreyAMsakunthunAthArajina munisuvratanamilakSaNA dvAdaza tIrthakRtaH pratyekamekasahasraparivRtAH pariniSThitASTakarmabharAH tisantaH siddhA iti // 399 // 33 // idAnIM 'nivvANagamaNaThANaM 'ti catustriMzattamaM dvAramAha aTThAvayacaMpujjita pAvAsammeyaselasiharesu / usabhavasupujjanemI vIro sesA ya siddhigayA // 392 // 'aTThetyAdi, aSTApade campAyAM ujjayante apApAyAM puri sammetazailazikhare ca yathAsaGkhyena RSabho vAsupUjyo nemirjino vIraH zeSajinAzca siddhiM gatAH, aSTApadaparvate zrI RSabhasvAmI siddhimagamat, campAyAM nagaryAM vAsupUjyaH, ujjayantagirau neminAthaH, apApAyAM nagaryA zrImahAvIraH zeSAstu uktavyatiriktA ajitAdayo viMzatistIrthakRtaH sammetazailazikhare iti // 392 // samprati 'jiNaMtarAI 'ti paJcatriMzaM dvAramAha 33 zi vagamana parivAraH 34 nirvA Nagamana sthAnaM gA. 388-92 // 97 // w.jainelibrary.org Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -ONESTOCOCCESSACRECOGESCORK etto jiNaMtarAiM vocchaM kila usabhasAmiNo ajio / paNNAsakoDilakkhehi sAyarANaM smuppnnnno|| 393 // tIsAe saMbhavajiNo dasahi u abhinaMdaNo jinnvriNdo| navahi u sumaijijiMdo uppaNNo koDilakkhehiM // 394 // nauIi sahassehiM koDINaM voliyANa paumAbho / navahi sahassehiM tao supAsanAmo samuppaNNo // 395 // koDisaehiM navahi ujAo caMdappaho jaNANaMdo / nauIe koDIhiM suvihijiNo desio samae // 396 // sIyalajiNo mahappA tatto koDIhi navahiM niviTTho / koDIe seyaMso UNAi imeNa kAleNa // 397 // sAgarasaeNa egeNa taha ya chAvahivarisalakkhehiM / chavvIsAi sahassehiM tao puro aMtarasutti // 398 // caupaNNA ayarehiM vasupujjajiNo jaguttamo jaao| vimalo vimalaguNoho tIsahi ayarehi rayarahio // 399 // navahiM ayarehi 'NaMto cauhi u dhammo u dhammadhuradhavalo / tihi UNehiM saMtI tihi caubhAgehiM paliyassa // 40 // bhAgehi dohiM kuMthU paliyassa aro u egabhAgeNaM / koDisahassoNeNaM vAsANa jiNesaro bhaNio // 401 // mallI tisallarahio jAo vAsANa koDisahaseNa / caupaNNavAsalakkhohiM suvvao subbao siddho // 402 // jAo chahi naminAho paMcahi lakkhahiM jiNavaro nemI / pAso aTThamasaya samahiyatesIisahasehiM // 403 // aDDAijasaehiM Jain Education indi For Private Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. roddhAre tattvajJAnavi0 1196 11 Jain Education ehiM vIro jiNesaro jAo / dUsamaaidUsamANaM donhaMpi ducattasahasehiM // 404 // pujjai koDAkoDI sahajiNAo imeNa kAleNa / bhaNiyaM aMtaradAraM eyaM samayAnusAreNaM // 405 // 'etto' ityAdi gAthAtrayodazakaM, 'ito' jinanirvANasthAnAnantaraM jinAntarANi - jinAnAmantarAlAnyahaM vakSye kathayiSyAmi, kiletyAptopadeze, atra ca 'lakkhehiM' ityAdipadeSu saptamyarthe tRtIyA, tata RSabhasvAminaH sakAzAdajito jinaH paJcAzatkoTilakSeSu sAgaropamANAM gateSu samutpannaH siddhatveneti zeSaH, yadvA'nekArthatvAddhAtUnAM samutpannaH siddha ityarthaH, na tu samutpanno jAta iti, iha hi 'usahasAmiNo' ityAdipadeSu avadhau paJcamI, avadhizca dvidhA - abhividhirmaryAdA ca tatra yadyabhividhau paJcamItikRtvA samutpanno-jAta iti vyAkhyAyeta tadA RSabhasvAmyAdijanmakAlAdyathoktamajitAdijanmakAlamAnaM syAt, tatazca RSabhasvAminaH sarvAyuH kAlamAnenAdhikeSu | duSSamasuSamArakasya ekonanavatipakSeSu avaziSyamANeSu zrImahAvIrasvAminaH siddhiH prasajyeta, Agame tu anyUnAdhikeSu ekonanavatipakSeSvavazeSeSu zrImahAvIrasiddhiruktetyAgamavirodhaprasaGgena nAtrAbhividhau paJcamI, kintu maryAdAyAmeva, tatrApi yadi samutpanno jAta iti vyAkhyAyeta tadA RSabhasvAmyAdi nirvANakAlAdyathoktamajitAdijanmakAlamAnaM syAt, tatazca yathoktajinAntarANAM kAlamAnaireva caturthArakaH paripUrNaH, zrImadajitAdijinatrayoviMzateH sarvAyuH kAlamAnaM tu jinAntarakAlAsagRhItatvAttadadhikamApadyata ityato'pretanotsarpiNyAM zrImanmahAvIrasiddhiH prasajyeta, na caitadiSTaM, tasmAdRSabhasvAmyAdi nirvANAdyathoktakAlena ajitAdayaH samutpannAH - siddhA ityevaM vyAkhyAtavyaM, nAnyatheti // 393 // tathA 'tIsAe saMbhavajiNo' tti zrIajitajinanirvANAt triMzatsAgaropamakoTilakSeSu gateSu zrIsambhavajinaH samutpannaH siddha ityarthaH sambhavAnantaraM ca dazasu sAgaropamakoTilakSeSu gateSu abhinaMdanajinaH samutpanno nirvRtta ityarthaH, tadanantaraM navasu sAgarakoTilakSeSu 35 jinAntarANi gA. 393 405 // 98 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSSISAIROMOMOMOM gateSu sunatijinendraH samutpanno-mukto jaatH||394|| tadanantaraM navatisahasreSu sAgaropamakoTInAM vyapagateSu padmaprabhaH samutpannaH zivazriyamavA-18 padityarthaH, tadanantaraM navasu sAgarakoTInAM sahasreSu gateSu zrIsupArzvanAmA jinaH samutpanno nirvANamagacchadityarthaH // 395 // supArthAnantaraM ca sAgaropamakoTizateSu navasu gateSu jAtaH siddhatvena candraprabho 'janAnando' janAnandakArI, tadanantaraM navatau sAgaropamakoTISu gatAsu suvidhijino 'dezitaH' kathitaH siddhatvena 'samaye siddhaante||396|| suvidheranantaraM ca zItalajino mahAtmA sAgaropamakoTiSu navasu gatAsu 'nirdiSTaH' kathito muktatveneti, tadanantaramanena kAlena sAgaropamaikazataSaTSaSTivarSalakSaSaDviMzativarSasahasrarUpeNa UnAyAM sAgaropamakoTyAM gatAyAM zreyAMsaH siddhatvena jAtaH, 'tao puro aMtaresutti tataH-tasmAt zrIzreyAMsajinAt puraH-agrato'nantaramityarthaH 'iti' vakSyamANa prakAreNa bhaNiSyamANeSu antareSu vyatikrAnteSu vakSyamANA vAsupUjyAdayo jinAH siddhA iti // 397-8 / / etadevAha-'cauppannA ayarehiM' ityAdi, zreyAMsAdanantaraM catuSpaJcAzatsu atareSu gateSu vAsupUjyo jino jagaduttamo jAtaH siddhatveneti, tadanantaraM vimalajino vimalaguNaughastriMzatyatareSu gateSu rajorahitaH-karmanirmukto jAtaH siddha ityarthaH // 399 / / tadanantaraM navasvatareSu gateSu ananto jino jAto-nivRtta iti, tadanantaraM cartuSvatareSu gateSu dharmastu-dharmanAmA jino dharmadhurAdhavalo mokSaM jagAmeti, tadanantaraM triSvatareSu caturbhAgIkRtasya 'palyasya' palyo|pamasya tribhirbhAgainyUneSu gateSu zrIzAntinAthaH zivazriyamazizriyat, tadanantaraM caturbhAgIkRtasya palyopamasya ye pUrva trayo bhAgA uddharitAstanmadhyAdbhAgadvitaye gate kunthujino nivRttaH, tadanantaraM ekasmin palyopamacaturbhAge varSakoTisahasranyUne gate zrIaro jinezvaro bhaNitaH siddhatveneti // 400-1 // tadanantaraM mallijinastrizalyarahito-mAyAnidAnamithyAdarzanalakSaNazalyatrayarahito varSANAM koTisahasra gate jAtaH siddhatveneti, tadanantaraM catuSpaJcAzadvarSalakSeSu gateSu suvrataH-zobhanavataH subrto||402|| jinaH siddhaH, tadanantaraM SaTsu varSalakSeSu gateSu naminAthaH Jain Education Inter For Private & Personel Use Only Mainelibrary.org Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. siddhaH, tadanantaraM paJcasu varSalakSeSu gateSu jinavaro nemiH siddhaH, tadanantaraM pArzvajino'rdhASTamazataiH-sArdhasaptazataiH samadhikeSu vyazItiva- 35 jinA roddhAre rSasahasreSu gateSu siddhipadaM prapede // 40 // tadanantaraM sArdhavarSazatadvaye gate sati vIro jinezvaro jAtaH siddhatveneti // 404 // atra ca ntarANi tattvajJA-IC ekonanavatipakSairaparipUrNaizcaturthArake zrIAdinAthaH zrImahAvIrazca ekonanavatipakSairaparipUrNe caturthArake siddhaH, evaM ca caturthArakakAlamAnaH gA. 393navi0 sarvajinAntarakAlaH saMvRttaH, caturthArakazca dvicatvAriMzadvarSasahasranyUnasAgaropamakoTAkoTipramANaH, tato dvicatvAriMzadvarSasahasrasahitena 405 jinAntarakAlamAnena sAgaropamakoTAkoTeH paripUraNAyAha-dUsame'yAdi, duSSamAtiduSSamayoH-paJcamaSaSThArakayordvayorapi smbndhimi||19|| dvicatvAriMzadvarSasahasraiH sahitena zrIvRSabhajinAdinirvANAdanena-pUrvabhaNitena jinAntarakAlamAnena pUryate-sampUrNA bhavati koTAkoTirekA sAgaropamANAmiti bhaNitamantaradvArametat samayAnusAreNa-siddhAntAnusAreNa // 405 // eSA ca sAgaropamakoTAkoTirevaM pUryate-yathA paJcAzasAgaropamakoTilakSAstAvadAdyajinAjitAntareNa triMzatkoTilakSAH sambhavasya daza sAgaropamakoTilakSAH abhinandanasya nava sAgaro-||8| pamakoTilakSAH sumatijinasya evaM paJcAzat triMzat daza nava ca mIlitA navanavatikoTilakSAH sajAtAH, tataH sAgaropamakoTInAM navatiH sahasrAH padmaprabhasya nava koTisahasrAH supArzvasya, evaM navanavatikoTisahasrAH jAtAH, ekakoTIsahasro'vaziSyate, tanmadhyAnnava koTizatAni candraprabhasya, tataH zeSaikakoTizatamadhyAnnavatiH sAgaropamakoTyaH suvidhijinasya, tadanu nava koTyaH zItalasya, ekA koTi: zreyAMsasyeti militaM koTizataM, taba candraprabhasambandhiSu navasu koTizateSu mIlyate, tato jAtaM koTisahasraM, etacca pUrvadazitanavanavatisA|garopamakoTisahasreSu prakSipyate, jAtamekaM sAgaropamakoTilakSaM, tadapi navanavatisAgaropamakoTilakSeSu prakSipyate, tato jAtA sAgaropamako // 99 // TAkoTireketi, yA ca zreyAMsasya sAgaropamakoTirekA abhidadhe sA na paripUrNA grAhyA, kintu sAgaropamazatenaikonaSaTSaSTivarSalakSaiH SaD Join Education a l IDII For Private Personal use only milainelibrary.org Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativarSasahasraizca nyUnA grAhyA, eSA caikasAgaropamazatAdikakAla ekakoTerutsArita evaM pUryate, yathA catuSpaJcAzatsAgaropamANi tAva- | dvAsupUjyasya, triMzat vimalasya, nava anantasya, catvAri dharmasya, evaM saptanavatisAgaropamANi jAtAni, tadanu zAntinAthasya trINi sAgaropamANi, paraM na tAni sampUrNAni, kintu caturbhAgIkRtasya palyopamasya sambandhibhitribhirbhAgainyUnAni, tadanu dvau bhAgau caturbhAgIkRtasya palyopamasya sambandhinau kunthunAthasya, eko bhAgaH palyasambandhI zrIarajinasya, so'pi caiko bhAgo na paripUrNaH, kintu varSANAM koTisahasreNaikena nyUnaH, sa ca koTisahasro mallijinasya, evaM ca zreyAMsasya sAgaropamakoTeryadapakRSTaM sAgaropamazatamAsIttadidaM paripUrNamabhUt , idAnIM SaTSaSTivalakSAH SaDviMzativarSasahasrAzca pratipAdyante-tatra catuSpaJcAzallakSAH suvratasya SaT lakSA namijinasya paJca lakSA nemijinasya militAH paJcaSaSTivarSalakSAH, ardhASTamazatasamadhikavyazItisahasrAH pArzvajinasya, sArdhe dve zate zrIvIrajinasya, evaM zrIpArzvavIrayorantaramAna| mIlanena caturazItisahasrA jAtAH, zeSAzca ekaviMzativarSasahasrapramitA duSSamAsambandhina ekaviMzativarSasahasrapramitA atiduSSamAsambandhino dvicatvAriMzatsahasrAstemyaH SoDaza sahasrAH pazcAdbhaNitacaturazItisahasreSu kSipyaMte, tataH samajani lakSaM, tacca pUrvoktapaJcaSaSTivarSalakSeSu kSiptamiti jAtAH SaTSaSTivarSalakSAH SaDviMzatiH sahasrAzca, tataH zreyAMsajinakoTau nyUnAyAM sAgarazataM SaTSaSTilakSAH SaDviMzativarSasahasrAzca kSiptA iti paripUrNA koTiH, evaM ca jAtA ekA sAgaropamakoTAkoTiriti // samprati prakArAntareNa sarvatIrthakRJcakravartivAsudevAnAmantarANi yasya tIrthakRtaH kAle antare vA yazcakravartI vAsudevo vA babhUvetyevaMrUpANi vapuHpramANaM sarvAyuzca vineyavyutpattyarthamAha battIsaM gharayAI kAuM tiriyAayAhi rehAhiM / uDDAayAhiM kAuM paMca gharAiM tao paDhame // 406 // pannarasa jiNa niraMtara sunnadugaM tijiNa sunnatiyagaM ca / do jiNa sunna jiNiMdo sunna jiNo sunna Jain Educati onal For Private & Personel Use Only H Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 100 // Jain Education Int dona jaNA // 407 // biIyapaMtiThavaNA - do cakki sunna terasa paNa cakkI suNNa cakki do suNNA / cakkI sunna ducakkI suNNaM cakkI dusuNNaM ca // 408 // taIyapaMtiThavaNA-dasa suNNa paMca kesava paNajhaNa kesI ya / do suNNa kesavo'vi ya suNNadugaM kesava tisuNNaM // 409 // cautthapaMtiThavaNA-usahabharahANa dohavi uccattaM paMcadhaNusa huMti / ajiyasagarANa dohavi uccattaM cAri addhaM ca // 410 // pannAsaM pannAsaM dhaNuparihANI jiNANa teNa paraM / tA jAva pupphadaMto ageyamegaM bhave ucca // 411 // nauD dhaNU sIyalassa sejaMsativiDumAiNaM purao / jA dhammapurisasIho uccattaM tesimaM hoi // 412 // kamaso asIha sattari saTTI paNNAsa taha ya paNayAlA / ehati dhaNuyA bAyAladdhaM ca maghavassa // 413 || igayAlaM dhaNu saddhaM ca saNakumArassa cakkavahissa / saMtissa ya cattAlA kuMthujiniMdassa paNatIsA // 414 // tIsa ghaNUNi arassa uigutI saM purisapuMDarIyassa / aTThAvIsa subhUme chavvIsa dhaNUNi dattassa // 415 // mallis ya paNuvIsA vIsaM ca dhaNi suvvae paume / nArAyaNassa solasa panarasa naminAhahariseNe // 416 // vArasa jayanAmassa ya nemIkaNhANa dasaghaNuccattaM / sattadhaNu baMbhadatto nava rayaNIo ya pAsassa // 417 // vIrassa satta rayaNI uccattaM bhaNiyamAuaM ahuNA / paMcamagharayanivihaM kameNa savvesi vocchAmi // 418 // usahabharahANa doNhavi culasII punvasayasahassAI / ajiyasAgarANa donhavi bAva 36 triSaSTizalAkAntarAdi gA. 406 429 // 100 // jainelibrary.org Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HARE ttari sayasahassAI / / 419 // purao jahakkameNaM sahI paNNAsa catta tIsA ya / vIsA dasa do ceva ya lakkhego ceva puvANaM // 420 // sejaMsativiTTaNaM culasII vAsasayasahassAiM / purao jiNakesINaM dhammo tA jAva tullamiNaM // 421 // kamaso bAvattari sahi tIsa dasa ceva sayasahassAI / maghavassa cakiNo puNa paMceva ya vAsalakkhAiM // 422 // tinni ya saNaMkumAre saMtissa ya vAsalakkhamegaM tu / paMcANaui sahassA kuMthussavi AuyaM bhaNiyaM // 423 // culasIi sahassAI tu AuyaM hoi arajiNiMdassa / paNasahisahassAI AU siripuMDarIyassa // 424 // sahisahassa subhUme chappanna sahassa huMti dattassa / paNapaNNasahassAI mallissavi AuyaM bhaNiyaM // 42 // suvvayamahapaumANaM tIsa sahassAiM AuyaM bhaNiyaM / vArasa vAsasahassA AU nArAyaNassa bhave // 426 // dasa vAsasahassAI namihariseNANa huMti duNhaMpi / tiNNeva sahassAI AU jayanAmacakkissa // 427 // vAsasahassA AU nemIkaNhANa hoi doNhapi / satta ya vAsasayAiM cakkIsarabaMbhadattassa // 428 // vAsasayaM pAsassa ya vAsA bAvattariM ca vIrassa / iya battIsa gharAI samayavihANeNa bhaNiyAI // 429 // 'battIsa mityAdi gAthAzcaturvizatiH, iha prajJApakenAlekhopadarzanArtha paTTikA sammukhamAyatA sthApyate na tiryak , tatra tiryagAyatAbhikhayaviMzatA rekhAbhitriMzataM gRhakANi kRtvA U yatAbhiH patiH rekhAbhiH paJca gRhakANi kriyante, kRtvA ca tatastatra paJcagRhakamadhye in Eduar For Private 3 Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 36 triSaSTizalAkAntarAdi gA.406429 // 10 // prathame gRhake tiryagapekSayA dvAtriMzadgRhakAtmake paJcadazasvavAntaragRhakeSu krameNa paJcadaza jinA-RSabhAdyA dharmanAthaparyantA nirantarAH sthApyante, tato gRhakadvaye zUnyadvikaM, tato gRhakatraye zAntikunthuarajinAH krameNa sthApyante, tato gRhakatraye zUnyatrikaM, tato gRhakadvaye krameNa mallimunisuvratau sthApyete, tata ekasmin gRhake zUnyaM, tata ekasmin gRhake namijinaH sthApyaH, tataH parasmin gRhake zUnyaM, tataH parasmin gRhake nemijinaH, tataH parasmin zUnyaM, tataH parasmin gRhakadvaye krameNa pArzvajino vIrajinazceti prathamapatisthApanA / atha | dvitIyapatisthApanA daryate-tatra ca prathamagRhakadvaye krameNa bharataH sagarazcakravartI sthApyete, tatastrayodazagRhakeSu krameNa zUnyAni trayodaza, tataH krameNa paJcasu gRhakeSu paJca cakravartino maghavatsanatkumArazAntikunthuaranAmAnaH sthApyAH, tataH zUnyaM, tadanetanagRhe subhUmazcakravartI, tato gRhakadvaye krameNa dve zUnye, tadatanagRhe mahApadmazcakravartI, tadanetanagRhe zUnyaM, tadanetanagRhakadvaye krameNa hariSeNajayanAmAnau cakravartinI, tataH parasmin gRhe zUnyaM, tataH parasmin gRhake cakrI brahmadattaH, tataH parayorgRhakayoH krameNa dve zUnye, iti dvitIyapajisthApanA / idAnIM tRtIyapalisthApanA-dazasu gRhakeSu krameNa daza zUnyAni, tataH paJcasu gRhakeSu krameNa paJca kezavA-vAsudevAstripRSThadvipRSThasvayambhUpuruSottamapuruSasiMhAbhidhAnAH, tato gRhakeSu paJcasu krameNa paJca zUnyAni, sUtre tu 'paNasunna'miti paJcAnAM zUnyAnAM samAhAraH paJcazUnyamiti | samAhAravivakSayA ekavacanaM, tataH parasmin gRhe kezavo-vAsudevaH puruSapuNDarIkAbhidhAnaH, tataH parasmin gRhe zUnyaM, tataH parasmin gRhe | | kezI-dattAbhidhAnaH, tataH parasmin gRhakadvaye krameNa zUnyadvayaM, tataH parasmin gRhe kezavo nArAyaNanAmA, tataH parasmin gRhakadvaye krameNa zUnyadvayaM, tataH parasmin gRhe kezavaH-kRSNAbhidhAnaH, tataH parasmin gRhakatraye krameNa zUnyatrayamiti tRtIyapalisthApanA / idAnIM caturthapatisthApanA-tatra prathamagRhake vRSabhajinabharatacakriNordvayorapyuccatvaM kAyasya paJca dhanuHzatAni, dvitIyagRhake ajitajinasagaracakriNoddha 2 // JainEducationi For Private Personel Use Only Tw.jainelibrary.org Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education yorapyuJcatvaM catvAri dhanuHzatAni sAdhani, tataH paraM sambhavAdInAM jinAnAM paJcAzatpaJcAzaddhanuHparihaNistAvadyAvatpuSpadantaH - suvidhijino dhanuH zatamekaM bhaveduJcaH, ayamarthaH - tRtIyagRha ke sambhavajinasya catvAri dhanuHzatAni dehamAnaM, caturthagRhake abhinandanasya trINi dhanuHzatAni sAdhani, paJcamagRha ke sumatijinasya trINi dhanuH zatAni SaSThagRhe padmaprabhasya dve dhanuHzate sArdhe, saptamagRhe supArzvasya dve dhanuHzate, aSTamagRhe candraprabhasya dhanuHzataM sArdhaM, navamagRhake dhanuH zatamekaM suvidheriti, tato dazamagraha ke zItalasya navatirdhanUMSi, purata:-anantaraM zreyAMsa tripRSThAdInAM yAvaddharmajinapuruSasiMhau tAvatteSAmuccatvamidaM dhanurazItyAdikaM kramazo bhavati, ayamartha: - ekAdaze gRhake zreyAMsa| jinatripRSThavAsudevayorazItirdhanUMSi, tato dvAdazake gRha ke vAsupUjya jinadvipRSThavAsudevayoH saptatirdhanUMSi, tatastrayodazagRhe vimalajinasvayambhUvAsudevayoH SaSTirdhanUMSi, tatazcaturdazagRhake anantajinapuruSottamavAsudevayoH paJcAzaddhanUMSi, tataH paJcadazagRhake dharmajinapurupasiMhavAsudevayoH paJcacatvAriMzaddhanUMSIti, tathA poDazakagRhe maghavatazcakavartino dvicatvAriMzaddhanUMSi tadardhaM ca, hastadvayamityarthaH saptadazagRhake ekacatvAriMzaddhanUMSi tadardhaM ca sanatkumAracakravartinaH, aSTAdaze gRhe zAntijinasya paripUrNAni catvAriMzaddhanUMSi ekonaviMze gRhake kunthujinendrasya paJcatriMzaddhanUMSi, viMzatitame gRhake triMzaddhanUMSi arajinasya, tata ekaviMzatitame gRhake puruSapuNDarIkasya vAsudevasya ekonatriMzaddhanUMSi, dvAviMzatitamagRhe subhUmacakravartino'STAviMzatirdhanUMSi, trayoviMzatitamagRhake dattasya vAsudevasya SaDviMzatirdhanUMSi, caturviMze gRhe mahila | jinasya paJcaviMzatirdhanUMSi, paJcaviMzatitame gRhake suvratajinamahApadmacakravartinoviMzatirdhanUMSi, SaDviMzatitame gRhake nArAyaNavAsudevasya SoDaza dhanUMSi, saptaviMzatitame gRhe naminAthahariSeNacakriNoH paJcadaza dhanUMSi, aSTAviMzatitame gRhe jayacakravartino dvAdaza dhanUMSi, ekonatriMzattame gRhe nemijinakRSNAbhidhAnavAsudevayordaza dhanUMSi uccatvaM, triMzattame gRhe brahmadattacakriNaH sapta dhanUMSi ekatriMze gRhake pArzvajinasya w.jainelibrary.org Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 102 // Jain Education nava ratnayo hastAH, dvAtriMzattama gRha ke zrIvIrajinasya sapta hastAstanumAnaM // evamuJcatvaM caturthapaGko sarveSAM prathamajinAdInAM bhaNitaM idAnIM paJcama paGkigRhakaniviSTaM sarveSAM jinAdInAM krameNAyuSkaM vakSyAmi, tadevAha - 'usahabharahANaM' ityAdi, vRSabhajinabharata cakriNordvayorapi prathamagRhake caturazItiH pUrvANAM zatasahasrANi - lakSANi AyuH, dvitIyagRha ke ajitajinasagaracakriNordvayorapi dvisaptatiH pUrvalakSANi, itaH purato yathAkramaM sambhavAdijinAnAM paripATyA SaSTiH paJcAzaJcatvAriMzat triMzat viMzatirdaza dve ekaM lakSaM pUrvANAmiti, ayamarthaH --- tRtIye gRhake sambhavasya SaSTiH pUrvalakSAH sarvAyuH, caturthagRhake abhinandanasya paJcAzatpUrvalakSAH, paJcamagRhe sumatijinasya catvAriMzatpUrvalakSAH, SaSThagRhe padmaprabhasya triMzatpUrvalakSAH, saptamagRhe supArzvasya viMzatiH pUrvalakSAH, aSTamagRhe candraprabhasya daza pUrvalakSAH, navamagRhe suvidhedve pUrvalakSe, | dazamagRhe zItalasya ekaM pUrvalakSamiti, tathA ekAdaze gRhe zreyAMsajinatripRSThavAsudevayozcaturazItirvarSalakSAH, purataH - anantaraM jinakezInAM - tIrthakRdvAsudevAnAM yAvaddharmapuruSasiMhau tAvatparasparaM tulyamidamAyuH, tadeva darzayati -- 'kamaso' ityAdi, kramazaH - paripATyA dvisaptatiH SaSTitriMzat dazaiva zatasahasrANi - varSalakSANi, ayamartha:- dvAdaze gRhe vAsupUjyadvipRSThavAsudevayo dvisaptatirvarSa lakSAH, trayodaze gRhe vimalajinasvayambhUvAsudevayoH SaSTirvarSalakSAH, caturdaze gRhe anantajinapuruSottamavAsudeva yostriMzadvarSalakSAH, paJcadaze gRhe dharmajinapuruSasiMhavAsu| devayordaza varSalakSA iti, tathA SoDaze gRhake maghavatazcakriNaH paJca varSalakSAH, saptadaze gRhake sanatkumAracakravartinastrINi varSalakSANi, aaSTAdaze gRhe zAntijinacakravartino varSalakSamekaM, ekonaviMzatitamagRhe kunthorjinacakriNaH paJcanavatirvarSasahasrAH sarvAyurbhaNitaM, viMzatitamagRhe arajinasya cakriNazcaturazItivarSasahasrANyAyurbhavati, ekaviMzatitame gRhe paJcaSaSTivarSasahasrANyAyuH puruSapuNDarIkavAsudevasya dvAviMzatitamagRhe SaSTirvarSasahasrAH subhUmacakriNaH, trayoviMze gRhe SaTpaJcAzadvarSasahasrA bhavanti dattasya vAsudevasya caturviMzatitame gRhe paJcapa 36 triSaSTizalAkAntarAdi gA. 406429 // 102 // wjainelibrary.org Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. sA. 18 zvAzadvarSasahasrANi mallijinasyApyAyurbhaNitaM paJcaviMzatitamagRhe munisuvratajinamahApadmacatriNotriMzadvarSasahasrANyAyurbhaNitaM, SaDviMzatitamagRhe dvAdaza varSasahasrANyAyurnArAyaNavAsudevasya bhavet, saptaviMzatitamagRhe daza varSasahasrANi namijinahariSeNacakriNordvayorapi bhavantIti, aSTAviMzatitamagRhe trINi varSasahasrANyAyurjayanAnnaJcakriNaH, ekonatriMzattamagRhe ekaM varSasahasramAyurnemijinakRSNavAsudevayordvayorapi bhavati, triMzattamagRhe sapta varSazatAni cakrezvarabrahmadattasya, ekatriMzattamagRhe varSazataM pArzvajinasya, dvAtriMzattamagRhe ca varSANi dvisaptatirvIrajinasya sarvAyuriti dvAtriMzad gRhakANi samayavidhAnena bhaNitAni / 35 sthApanA ceyaM jinAH cakriNaH vAsudevAH tanumAnaM AyurmAnaM | jinAH cakriNaH vAsudevAH tanumAnaM 500 dha. 84 lakSapU- 12 1 1 0 0 rvANi 13 0 14 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 450 dha. 72," 400 gha. 60 " 350 gha. 50,1 300 dha. 40 " 250 dha. 30 200 gha 20 150, 100, 90, 29 " 80, 84 varSala0 17 18 0 3 7 0 3 4 5 0 O 0 0 0 0 7 varSANi AyurmAnaM | jinAH cakriNaH vAsudevaH tanumAnaM AyurmAnaM 70 gha. 72 vaSela0 0 26dha. 56000 60 " 60 53 50 30 45 .. 10 35 33 42 // " 49 // " 0 40 35 30 29 28 55 5 3 1 33 33 " 95000 varSANi 0 23 24 35 29 22 29 84000 65000 60000 " |19 20 0 777 21 9 0 10 0 0 8 0 0 25 55000 ,, 30000,, 12000 " 10000.. 3000 1 1000, 700, 100 1 72, 20 16 12 10 35 33 7 33 9 hastAH 13 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- idAnIM 'titthavoccheo'tti SaTtriMzattamaM dvAramAha 36 dvAre roddhAre purimaMtimaaTuMtaresu titthassa natthi voccheo| majjhillaesu sattasu ettiyakAlaM tu vuccheo tIrthavitattvajJA // 430 // caubhAgaM caubhAgo tinni ya caubhAga pliycubhaago| tiNNeSa ya caubhAgA cauttha- cchedakAla: navi0 bhAgo ya cubhaago||431|| tgaa.430||103|| "purI'tyAdi gAthAdvayaM, iha hi caturvizatestIrthakRtAM trayoviMzatirevAntarANi bhavanti, yathA catasRNAmaGgulInAM trINyevAntarANi, tatra 431 tApUrveSu zrIRSabhAdInAM suvidhiparyantAnAM navAnAM tIrthakRtAM sambandhiSu aSTasu antimeSu ca-zAntinAthAdInAM mahAvIrAntAnAM navAnAM jinAnAM sambandhiSu aSTavantareSu 'tIrthasya' caturvarNasya zramaNasaGghasya nAsti vyavacchedaH, 'majjhilaesutti madhyavartiSu punaH suvidhiprabhRtInAM 18 zAntinAthaparyantAnAM tIrthakRtAmantareSu saptasu etAvanmAnaM vakSyamANaM kAlaM yAvattIrthasya vyavacchedaH / tadevAha-'caubhAgaM' ityAdi, suvidhizItalayorantare palyopamasya caturbhAgIkRtasya ekazcaturbhAgastAvatkAlaM tIrthavyavacchedaH, arhaddharmavArtA'pi tatra naSTetyarthaH, tathA zItalazreyAMsayorantare palyopamasya caturbhAgIkRtasya caturbhAgastIrthavyavacchedaH, tathA zreyAMsavAsupUjyayorantare palyopamasambandhinasrayazcatupUrbhAgAstIrthavyavacchedaH, tathA zrIvAsupUjyavimalajinayorantare palyopamasya caturbhAgastIrthavyavacchedaH, tathA vimalAnantajinayorantare palyo-12 pamasambandhinatrayazcaturbhAgAstIrthavyavacchedaH, tathA'nantadharmayorantarA palyopamasya caturbhAgastIrthavyavacchedaH, tathA dharmazAntinAthayorantare palyopamacaturbhAgastIrthavyavaccheda iti, sarvAgreNa bhAgamIlane trINi palyopamAni ekacaturbhAgahInAni jAtAni iti SaTtriMzattamaM dvAraM / // 103 // // 36 // idAnIM 'dasa AsAyaNa'tti saptatriMzattamaM dvAramAha BISASARAIS Jain Educationa l Jijainelibrary.org Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAREERRARE taMbola 1pANa 2 bhoyaNa 3 pANaha 4 thIbhoga 5 suyaNa 6 nivaNe 7 / muttu 8cAraM 9 jUyaM 10 baje jinnmNdirssNto|| 432 // tAmbUlapAnabhojanopAnatstrIbhogasvapananiSThIvanAni mUtraM-prazravaNaM uccAra-purISa dyUtam-andhakAdi varjayet tIrthakRdAzAtanAhetutvAjinamandirasyAntarvivekI jana iti // 37 // 'AsAyaNA u culasI' iti aSTAtriMzattamaM dvAramAha khelaM 1 keli 2 kaliM 3 kalA 4 kulalayaM 5 taMbola 6 muggAlayaM 7, gAlI 8 kaMguliyA 9sarIradhuvaNaM 10 kese 11 nahe 12 lohiyaM 13 / bhattosaM 14 taya 15 pitta 16 vaMta 17 dasaNe 18 vissAmaNaM 19 dAmaNaM 20, daMta 21 tthI 22 naha 23 gaMDa 24 nAsiya 25 siro 26 sota 27cchavINaM malaM 28 // 433 // maMtu 29 mmIlaNa 30 lekkhayaM 31 vibhajaNaM 32 bhaMDAra 33 duTTAsaNaM 34 chANI 35 kappaDa 36 dAli 37 pappaDa 38 vaDI 39 vissAraNaM nAsaNaM 40 / akaMdaM 41 vikahaM 42 saracchaghaDaNaM 43 tericchasaMThAvaNaM 44, aggIsevaNa 45 raMdhaNaM 46 parikhaNaM 47 nissIhiyAbhaMjaNaM 48 // 434 // chatto 49 vANaha 50 sattha 51 cAmara 52 maNo'Negasa 53 manbhaMgaNaM, 54 sacittANamacAya 55 cAyaNajie 56 diTThIa no aMjalI 57|saaddeguttrsNgbhNg 58 mauDaM 59 mauliM 60 siroseharaM 61 huDA 62 jiMDahagir3iyAiramaNaM 63 johAra 64 bhaMDakiyaM 65 // 435 // rekAraM 66 dharaNaM 67 raNaM 68 vivaraNaM vAlANa 69 palhatthiyaM 70, pAo 71 pAyapa Jain Education For Private & Personel Use Only ali.jainelibrary.org Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 104 // sAraNaM 72 puDapuDI 73 pakaM 74 rao 75 mehuNaM 76 / jUyA 77 jemaNa 78 jujjha 79 vija 80 37 dvAre vaNija 81 sejaM 82 jalaM 83 majaNaM 84 emAIyamavajakajjamujuo baje jinniNdaale||436 // mA AzAta'khelaGkeli'mityAdiAdUlavRttacatuSTayamidaM ca yathAviditaM vyAkhyAyate-tatra jinabhavane idamidaM ca kurvannAzAtanAM karotIti tAtpa-18 nAnAM daryArthaH, Aya-lAbhaM jJAnAdInAM niHzeSakalyANasampallatAvitAnAvikalabIjAnAM zAtayaMti-vinAzayaMtItyAzAtanAH, tatra khelaM-mukhazleSmANaM zakaM gA. jinamandire tyajati, tathA keliM-krIDAM karoti, tathA kaliM-vAkalahaM vidhatte, tathA kalAM-dhanurvedAdikAM khalUrikAyAmiva tatra zikSate, / 432 * tathA kulalayaM-gaNDUSaM vidhatte, tathA tAmbUlaM tatra carvayati, tathA tAmbUlasambandhinamudgAlamAvilaM tatra muJcati, tathA gAlI:-jakAramakArA- 38 dvAre dikAstatra dadAti, tathA kaGgulikA-ladhvI mahatIM ca nIti vidhatte, tathA zarIrasya dhAvanaM-prakSAlanaM kurute, tathA kezAn mastakAdibhya- caturazIjAstatrottArayati, tathA nakhAn hastapAdasambandhinaH kirati, tathA lohitaM zarIrAnnirgataM tatra visRjati, tathA bhaktoSaM-sukhAdikAM tatra khA- tiH gA. dati, tathA tvacaM vraNAdisambandhinI pAtayati, tathA pittaM-dhAtuvizeSamauSadhAdinA tatra pAtayati, tathA vAntaM-vamanaM karoti, tathA daza- 433-15 nAna-dantAn kSipati tatsaMskAra vA kurute, tathA vizrAmaNAM-aGge saMbAdhanaM kArayati, tathA dAmanaM-bandhanamajAditirazcAM vidhatte, tathA dantAkSinakhagaNDanAzikAziraHzrotracchavInAM sambandhinaM malaM jinagRhe tyajati, tatra chaviH-zarIraM, zeSAzca tavayavA iti prathamavRttaM // 1 // tathA matraM-bhUtAdinigrahalakSaNaM rAjAdikAryaparyAlocanarUpaM vA kurute, tathA mIlanaM-kApi svakIyavivAhAdikRtyanirNayAya vRddhapuruSANAM tatropavezanaM, tathA lekhyaka-vyavahArAdisambandhi tatra kurute, tathA vibhajanaM-vibhAgaM dAyAdAdInAM tatra vidhatte, tathA bhANDAgAraM nija // 104 // dravyAdervidhatte, tathA duSTAsana-pAdoparipAdasthApanAdikamanaucityopavezanaM kurute, tathA chANI-gomayapiNDaH, kapaTa-vastraM, dAliH-mudgAdidvi-| Jain Education For Private Personel Use Only DILww.jainelibrary.org Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio dalarUpA, parpaTavaTike prasiddhe, tata eteSAM visAraNaM - udvApanakRte vistAraNaM, tathA nAzanaM nRpadAyAdAdibhayena caityasya garbhagRhAdiSvantardhAnaM, tathA AkrandaM ruditavizeSaM putrakalatrAdiviyoge tatra vidhatte tathA vikathAM vividhAM kathAM ramaNIyaramaNyAdisambandhinIM kurute, tathA zarANAM vANAnAmIkSUNAM ca ghaTanaM, 'saraccheti' pAThe tu zarANAM astrANAM ca dhanuH zarAdInAM ghaTanaM, tathA tirazcAM azvagavAdInAM saMsthApanaM, tathA agnisevanaM zItAdau sati tathA randhanaM pacanamannAdInAM tathA parIkSaNaM drammAdInAM tathA naiSedhikIbhaJjanaM avazyameva hi caityAdau pravizadbhiH sAmAcArIca ture naiSedhikI karaNIyA, tatastasyA akaraNaM -bhajanamAzAtaneti dvitIyavRttArthaH // 2 // tathA chatrasya tathA upAnahostathA zastrANAM - khaGgAdInAM tathA cAmarayozca devagRhAdvahiramocanaM madhye vA dhAraNaM, tathA manaso'nekAntatA - anaikAgryaM nAnAvikalpakalpanamityarthaH, tathA abhyaJjanaM tailAdinA, tathA saJcittAnAM - puSpatAmbUlapatrAdInAmatyAgo bahiramocanaM, tathA tyAga:-pariharaNaM 'ajie' iti ajIvAnAM hAramudrikAdInAM, bahistanmocane hi aho mikSAcarANAmayaM dharma ityavarNavAdo duSTalokairvidhIyate, tathA sarvajJapratimAnAM dRSTau dRggocaratAyAM no-naivA alikaraNaM -aJjaliviracanaM, tathA ekazATakena - ekoparitanavastreNa uttarAsaGgabhaGga- uttarAsaGgasyAkaraNaM, tathA mukuTaM - kirITaM mastake dharati tathA mauliM- ziroveSTanavizeSarUpAM karoti, tathA ziraH zekharaM kusumAdimayaM vidhatte, tathA huDDAMpArApatanAlikerAdisambandhinIM vidhatte, tathA 'jiMDuha'tti kanduka: geDDikA - tatkSepaNI vakrayaSTikA tAbhyAM AdizabdAdgolikAkapardikAmizra ramaNaM - krIDanaM, tathA jyotkArakaraNaM pitrAdInAM tathA bhANDAnAM - viTAnAM kriyA-kakSAvAdanAdikA, iti tRtIyavRttArthaH // 3 // tathA rekAraM tiraskAraprakAzakaM re re rudradattetyAdi vakti, tathA dharaNakaM- rodhanamapakAriNAmadhamarNAdInAM ca, tathA raNaM-saMgrAmakaraNaM, tathA vivaraNaM vAlAnAM - kezAnAM vijaTIkaraNaM, tathA paryastikAkaraNaM tathA pAdukA - kASThAdimayaM caraNarakSaNopakaraNaM, tathA pAdayoH prasAraNaM tional w Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- TEASTa roddhAre tattvajJAnavi0 svairaM nirAkulatAyAM, tathA puTapuTikAdApana, tathA paDhUM-kardamaM karoti nijadehAvayavaprakSAlanAdinA, tathA rajo-dhUlI tAM tatra pAdAdilagnAM38dvAre zATayati, tathA maithunaM-mithunasya karma, tathA yUkA mastakAdibhyaH kSipati vIkSayati vA, tathA jemanaM-bhojanaM, tathA guhyaM-liGgaM tasyAsaM caitye yatyavRttasya karaNaM, 'jujhaMmI ti tu pAThe yuddhaM dRgmuSTibAhuyuddhAdi, tathA 'vija'tti vaidyakaM, tathA vANijyaM krayavikrayalakSaNaM, tathA zayyAM |vasthAnakRtvA tatra svapiti, tathA jalaM-payaH tatpAnAdyartha tatra muJcati pibati vA, tathA majanaM-snAnaM tatra karoti, evamAdikamavayaM-sadoSaM | kAla:gA. kArya RjukaH-prAjalacetA udyato vA varjayejinendrAlaye-jinamandire, 'evamAdika mityanenedamAha-na kevalametAvatya evAzAtanAH, 437-39 kintvanyadapi yadanucitaM hasanavalAnAdikaM jinAlaye tadapyAzAtanAsvarUpaM jJeyaM // nanvevaM 'taMbolapANe'tyAdigAthayaivAzAtanAdazakasya pratipA-18 ditatvAccheSAzAtanAnAM caitaddazakopalakSitatvenaiva jJAsyamAnatvAdayuktamidaM dvArAntaramiti cet , na, sAmAnyAmidhAne'pi bAlAdibodhanArtha / | viminnaM vizeSAmidhAnaM kriyata eva, yathA brAhmaNAH samAgatAH vaziSTo'pi samAgata iti sarvamanavadyaM // nanvetA AzAtanA jinAlaye | kriyamANA gRhiNAM kaJcana doSamAvahanti ? utaivameva na karaNIyAH ?, tatra brUmaH-na kevalaM gRhiNAM sarvasAvadyakaraNodyatAnAM bhavabhramaNA| dikaM doSamAvahanti, kintu niravadyAcAraratAnAM munInAmapi doSamAvahantItyAha AsAyaNA u bhavabhamaNakAraNaM iya vibhAvi jANo / malamaliNatti na jiNamaMdiraMmi nivasaMti iya smo||437|| dunbhigaMdhamalassAvi, taNurappesa nnhaanniyaa| duhA vAyavaho vAvi, teNaM // 105 // ThaMti na cehae // 438 // tinni vA kaDaI jAva, thuio ttisiloiyA / tAva tattha aNunnArya, kAraNeNa pareNa u // 439 // JainEducation inta TIMjainelibrary.org Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RESE SAUSIOSXXH 'AsAyaNe'tyAdigAthAtraya, etAH parisphuradvividhaduHkhaparamparAprabhavabhavabhramaNakAraNamiti vibhAvya-paribhAvya yatayo'snAnakAritvena malamalinadehatvAnna jainamandire nivasantIti samaya:-siddhAntaH // tameva samayaM vyavahArabhASyoktaM darzayati-eSA tanuH nApitApi durabhigandhamalapraskhedasrAviNI, tathA dvidhA vAyupathaH-adhovAyunirgama ucchavAsaniHzvAsanirgamazca yadvA dvidhA mukhena apAnena ca vAyuvaho vApi-vAtavahanaM ca, tena kAraNena na tiSThanti yatayazcaitye-jinamandire / yadyevaM timizcaityeSvAzAtanAbhIrubhiH kadAcidapi na gantavyaM, tatrAha-tisraH stutayaH kAyotsargAnantaraM yA dIyante tA yAvatkarSati-bhaNatItyarthaH, kiMviziSTAH ? tatrAha-trizlokikA:-trayaH zlokAHchandovizeSarUpA adhikA na yAsu tAH tathA, 'siddhANaM buddhANaM' ityekaH zlokaH 'jo devANavi' iti dvitIyaH 'ekovi namukkAroM' iti tRtIya iti, agretanagAthAdvayaM stutizca caturthI gItArthAcaraNenaiva kriyate, gItArthAcaraNaM tu mUlagaNadharabhaNitamiva sarva vidheyameva sarvairapi mumukSubhi5 riti, tAvatkAlameva tatra jinamandire'nujJAtamavasthAnaM yatInAM, kAraNena punardharmazravaNAdyarthamupasthitabhavikajanopakArAdinA parato'pi-caityadi vandanAyA agrato'pi yatInAmavasthAnamanujJAtaM, zeSakAle tu sAdhUnAM jinAzAtanAdibhayAnnAnujJAtamavasthAnaM tIrthakaragaNadharAdimiH, tato vra| timirapyevamAzAtanAH pariDiyante, gRhasthaistu sutarAM pariharaNIyA iti / iyaM ca tIrthakRtAmAjJA, AjJAbhaGgazca mahate'narthAya sampadyate, yadAhuH-ANAicciya caraNaM' (AjJayaiva cAritra) ityAdi // 38 // sAmprataM 'aTTha mahApADiherAIti ekonacatvAriMzattamaM dvAramAha kaMkilli 1 kusumavuTThI 2 devajjhuNi 3 cAmarA 4''saNAI 5 ca / bhAvalaya 6 bheri 7 chattaM 8 ja yaMti jiNapADiherAI // 440 // tatra pratihArA iva pratihArA:-surapatiniyuktA devAsteSAM karmANi-kRtyAni prAtihAryANi, 'varNadRDhAdibhyaH Syazceti karmaNi pyatra Jain Education in KI For Private Personal Use Only Sellainelibrary.org Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA 'roddhAre tattvajJAnavi0 // 106 // Jain Educatio tAnyaSTau tadyathA - ullasaddbahalapATalapallavajAlasarvakAlavikasadsamAnakusumasamUhaviniH saradaviralaparamaparimalodgArabharasamAkRSyamANabhramadbhamaranikurambaraNaraNArAvazizirIkRtapraNamadbhavyajananikarazravaNavivaro'timanoramAkArazAlivizAlazAlaH kaGkellitaruH - azokatarurjinasyopari devairvidhIyate 1 tathA jalajasthalajavikurvaNAviracitAnAM paJcavarNAnAM vikakharANAmadhaH kRtavRntAnAmuparimukhANAM kusumAnAM puruSajAnudvayasaM vRSTiH kri ( pranthAnaM 4000 ) yate 2 tathA sarasatarasudhArasasahodaraH sarabhasavividhadezApahRtamuktAparavyApAraprasAritavadanaiH kuraGgakulairAkulAkulairutkarNairAkarNyamAnaH sakalajanAnandapramodadAyI divyo dhvanirvitanyate 3, tathA kamanIyakadalIkANDaprakANDatantumaNDalIruciramarIcicikuranikurambaDambaritAtijAtyavicitra pavitraniHsapatnaratnavisaraviniHsaratkiraNanikurambajAlena dizi dizi saMsUtryamANendracApakAntakAJcanamayoddaNDadaNDaramaNIyA cArucAmarazrIrvistAryate 4, tathA atibhAsvarasaTApATalabandhuraskandhabandhavikaTaprakaTadaMSTrAkarAla sajIvAyamAnasiMharUpAlaGkRtamanekaprakANDaratnakhaNDaviniryadvaryakiraNAvali vilupyamAnavilasattamaskANDaDambaraM siMhAsanaM cArutaraM viracyate 5, tathA zara| tkAlavilasadakhaNDa mayUkhamaNDalapracaNDacaNDamarIcimaNDalamiva durAlokaM tIrthakarakAyataH prkRtibhaasvraattdiiynirupmruupaacch| dukamatucchaM prabhApaTalaM sapiNDya jinazirasaH paJcAdbhAge maNDalAyamAnaM bhAmaNDalamAtanyate 6, tathA tArataravisphArabhAGkArabharitabhuvanodaravivarA bhe|rayo - mahADhakkAH kriyante 7, tathA bhUrbhuvaH svastrayaikasAmrAjyasaMsUcakaM zaradindukundakumudAvadAtaM pralambamAnamuktAphalapaTalAvacUlamAlAmanoramaM chatratrayamatipavitramAsUtrayate 8 ityaSTau prAtihAryANi jinezvarANAM jayantIti // tatra kaGkeliH zrImahAvIrasya dvAtriMzaddhanurucchritaH, | zeSANAM tu RSabhasvAmyAdInAM pArzvanAthaparyantAnAM trayoviMzaterapi tIrthakRtAM nijanijazarIramAnAd dvAdazaguNaH, yaduktam - "usabhassa | tinni gAuya battIsa dhaNUNi vaddhamANassa / sesajiNANamasoo sarIrao bArasaguNo u // 1 // " [ RSabhasya trINi gavyUtAni dvAtriMza 6*%* 39 dvAre prAtihA - ryASTakaM gA. 440 // 106 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ddhanUMSi vardhamAnasya / jinAnAM zeSANAmazokaH zarIrAd dvAdazaguNaH // 1 // ] iti / nanu mahAvIrasyApi kApi nijazarIrAd dvAdazagu4ANo'zokapAdapaH pratipAdyate, yaduktamAvazyakacUrNI zrImahAvIrasamavasaraNaprastAve-"asogavarapAyavaM jiNauccattAo bArasaguNaM sako viuvvaItti [azokavarapAdapaM jinoccatvAd dvAdazaguNaM zakro vikurvati] tatkathamidamupapadyate ? iti, atrocyate-kevalamasyaivAzokatarostatra mAnamuktaM, iha tu sAlavRkSasahitasya, tato'trApi kevalo dvAdazaguNa eva, sa tu saptahastamAnazrImahAvIrazarIrAd dvAdazaguNIkRtaH sannekavizatirdhanUMSi bhavati, sAlavRkSo'pyekAdazadhanuHpramANaH, tato militAni dvAtriMzaddhanUMSi yujyante iti sampradAyaH, samavAyAGge'pyuktaM-13 'battIsaM dhaNuyAI ceiyarukkho u vaddhamANassa / niccougo asogo ucchanno sAlarukkheNaM // 1 // " taTTIkA ca 'niccougo'tti nityaMsarvadA Rtureva-puSpAdikAlo yasya sa nityartukaH, 'asogo'tti azokAbhidhAno yaH samavasaraNabhUmimadhye bhavati, 'ucchanno sAlarukkheNaM'ti avacchannaH sAlavRkSeNeti" ata eva vacanAdazokasyopari sAlavRkSo'pi kathaJcidastItyavasIyata iti, tathA AyojanabhUmikusumavarSaviSaye kRpArTIkRtacetasaH kecana prerayanti-nanu vikacakAntakusumapracayanicitAyAM samavasaraNabhuvi jIvadayArasikAntaHkaraNAnAM zramaNAnAM kathamavasthAnagamanAdikaM kartuM yujyate ?, jIvavighAtahetutvAditi, tatra keciduttarayanti-tAni kusumAni sacittAnyeva na bhavanti, vikurvaNayaiva devaisteSAM vihitatvAditi, etaccAyuktaM, yato na tatra vikurvitAnyeva puSpANi bhavanti, jalajasthalajAnAmapi kusumAnAM sambhavAt , na caitadanArSa-"biMTaTThAI surabhiM jalathalayaM divvakusumanIhAriM / payariMti samaMteNaM dasaddhavaNaM kusumavuhi // 1 // " [vRttasthAyinI surabhi jalasthalajAnAM divyakusumagandhanirjhariNI dazArdhavarNA kusumavRSTiM samantato vikiranti ||1||]ti siddhAntavacanAd, evaM zrutvA'pare sahRdayaMmanyA uttarayanti-yatra vratinastiSThanti na tatra deze devAH puSpANi kirantIti, etadapyuttarAbhAsaM, na khalu tapodhanaiH ARE Jain Education For Private & Personel Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 107 // Jain Education kASTIbhUtAvasthAmAlambya tatraiva deze'vazyaM sthAtavyaM, prayojane gamanAgamanAderapi tatra sambhavAditi, tasmAnnikhilagItArthasammatamidamuttaramatra dIyate - yathaikayojanamAtrAyAM samavasaraNadharaNAvaparimitasurAsurAdilokasaMmarde'pi na parasparamAbAdhA kAcit tathA teSAmAjAnupramANakSiptAnAmamandamakarandasampatsampAditAnandamandAramacakundakundakumudakamaladalamukulamAlatIvikacavica kilapramukha kusumasamUhAnAmapyupari saccariSNau sthASNau ca muninikare vividhajananicaye ca na kAcidAbAdhA pratyuta sudhArasasicyamAnAnAmiva bahutarasamullAsasteSAmApanipadyate, aci - | ntanIyanirupamatIrthakaraprabhAvojjRmbhamANaprasAdAdeveti / tathA divyadhvaniviSaye pUrvapakSacaJcavaH kecidAcakSate - nanu sakalajanAhAdadAyI jA| tyazarkarAdrAkSAdirasamizritaparikathitasnigdhadugdharasasahodarastIrthakarasyaiva dhvanirasau kathaM pratihArakRtatvamasya yujyate ?, yuktamidamuditamudAramatimiH, tIrthakRtAM vANI hi paramamadhurimamanoramapadArthasArthAtizAyizabdazAlinI svabhAvata eva paraM yadA mAlavakaizikyAdigrAmarAgairbhavyajanopakArAya dezanAM bhagavAn vidhatte tadA devairubhayapArzvavartibhiratimanoharaveNuvINAdikalakaNitakaraNena sa eva tIrthakarazabdaH kalataraH kriyate, yathA madhuragAnapravRttataruNataragAyanIjanagItaravo 'navamavaiNikavaiNavikA divINAveNvAdiravairityetAvatA'Mzena pratihAradevakRtatvamasya na viruddhyate iti sarva samaJjasam 39 / idAnIM 'cauttIsAtisayANaM' ti catvAriMzattamaM dvAramAha royaseyarahio deho 1 dhavalAI masaruhirAI 2 / AhArAnIhArA ahissA 3 surahiNo sAsA 4 // 441 // jammA ime cauro ekkArasakammakhayabhavA ihi / khete joyaNamette tijayUjaNo mAi bahuo'vi 5 // 442 // niyabhAsAe naratirisurANa dhammAvavohayA vANI 6 / puvvabhavA rogA uvasamaMti 7 na ya huMti verAI 8 // 443 // dubhikkha 9 Damara 10 dummAri 11 II 12 40 dvAre atizayAH catustri zat gA. 441-50 // 107 // jainelibrary.org Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aibuddhi 13 aNabhivuTTIo 14 / huMti na jiyabahutaraNI pasaraha bhAmaMDalujoo 15 // 444 // suraraiyANiguvIsA maNimayasIhAsaNaM sapayavITaM 16 / chattattaya 17 iMdaddhaya 18 siyacAmara 19 dhammacakkAI 20 // 445 // saha jagaguruNA gayaNaTThiyAiM paMcavi imAI viyaraMti / pAubbhavai asoo 21 ciTThai jatthappara tattha // 446 // caumuhamutticaukkaM 22 maNikaMcaNatAraraiyasAlatigaM 23 / navakaNayapaMkayAI 24 ahomuhA kaMTayA huMti 25 // 447 // niccamavaDhiyamittA pahuNo ciTThati kesaromanahA 26 / iMdiyaatthA paMcavi maNoramA 27 huMti chappi riU 28 // 448 // gaMdhodayassa vuTTI 29 vuTThI kusumANa paMcavannANaM 30 / diti payAhiNa sauNA 31 pahuNo pavaNo'vi aNukulo 32 // 449 // paNamaMti dumA 33 vajaMti duMduhIo gahIraghosAo 34 / cautIsAisayANaM savvajiNiMdANa huMti imA // 450 // 'raye'tyAdigAthAdazakaM, rajo-malaH rogo-vyAdhiH kheda:-zramajaM zarIrajalaM taivirahitaH tyaktaH, upalakSaNatvAllokottararUpagaMdharasabaMdhu||razca tIrthakRtAM dehaH-zarIraM, tathA gokSIradhArAvaddhavalaM-pANDuraM avizraM ca mAMsarudhiraM, tathA AhAraH-abhyavaharaNaM nIhAro-mUtrapurISo-15 tsargastau kriyamANo na dRzyate ityadRzyau mAMsacakSuSA, na punaravadhyAdilocanena puMsA, tathA vikacotpalavatsurabhayaH zvAsA-ucchAsaniH zvAsA ityete catvAro'pyatizayA jinAnAM janmato'pi jAtAH / idAnImekAdazAtizayAH 'karmakSayabhavAH' karmaNAM-jJAnAvaraNAdInAM ca-1 8|| turNA ghAtikarmaNAM kSayAjAtAH kathyanta iti zeSaH, tatra 'yojanamAtre' yojanapramANe'pi 'kSetre' samavasaraNabhuvi 'trijagajjanaH' suranara Jain Education For Private Personel Use Only R hyjainelibrary.org Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SCIENCE prava0 sA- tiryagjanaH 'prabhUto'pi' koTIkoTIpramANo'pi 'mAti' parasparAsambAdhayA sukhenAvatiSThate, tathA vANI ardhamAgadhIbhASA bhagavatA'bhidhI-||40 dvAre roddhAre *yamAnA naratiryakasurANAM pratyekaM 'nijanijabhASayA' svakhabhASayA kRtvA dharmAvabodhakA dharmAvabodhadA vA bhavati, ayamartha:-yojanavyApinI atizayAH tattvajJA ekasvarUpA'pi bhagavato bhAratI vAridavimuktavArivattattadAzrayAnurUpatayA pariNamati, yata uktam-"devA daivIM narA nArI, zabarAzcApi | | catustriMnavi0 zAbarIm / tiryaJco'pi hi tairazcIM, menire bhagavadgiram // 1 // " na hyevaMvidhabhuvanAdbhutamatizayamantareNa yugapadanekasattvopakAraH zakyate zat gA. kartumiti, tathA pUrvotpannA rogAH-jvarArocakAdaya upazAmyanti apUrvAzca notpadyante, tathA na ca-naiva bhavanti pUrvabhavanibaddhAni jAti- 441-50 // 108 // pratyayAni ca vairANi-parasparavirodhAH, tathA durbhikSaM-duSkAlaH tathA DamaraH-khacakraparacakrakRto viplavaH tathA duSTadevatAdikRtaM sarvagataM maraNaM durmAriH tathA ItayaH-pracurazalabhazukamUSakAdyA dhAnyAdivinAzikAH tathA'tivRSTiH-atijalapAta: tathA'nAvRSTiH-sarvathA jalapAtA bhAvaH, ete ca rogAdayo yatra yatra bhagavAna viharati tatra tatra catasRSu dikSu pratyekaM paJcaviMzatiyojanamadhye na jAyante, taduktaM samavAyAGgera || "jao jao'vi ya NaM arihaMtA bhagavaMto viharaMti tao tao'viya NaM joaNapaNavIsAe NaM II Na bhavai mArI na havai paracakaM na bhavai sacakaM na bhavai aibuTThI na bhavai aNAvuTThI na bhavai, dubhikkhaM na bhavai, puvvuppaNNAvi ya NaM uppAiyA vAhI khippAmeva uvasamaMti" [yatra yatrApi ca arhanto bhagavanto viharanti tatra tatrApi paJcaviMzatau yojaneSu Itayo na bhavanti mAryo na bhavanti khacakraM na bhavati paracakraM na bhavati ativRSTirna bhavati anAvRSTirna bhavati durbhikSaM na bhavati pUrvotpannA api ca vyAdhayaH kSipramevopazAmyanti tti, la sthAnAMgaTIkAyAmapi dazasthAnake likhitaM-"mahAvIrasya bhagavataH svaprabhAvaprazamitayojanazatamadhyagatavairimAriviDuradurbhikSAdyupadrava sthApi" iti, tathA jinazirasaH pazcAdbhAge'tibhAsvaratayA jitabahutaraNiH-tiraskRtadvAdazAkaMtejAH prasarati bhAmaNDalasya-prabhApaTalasyodyotaH / 2-34-5522 R-CANCERT-SCRECORE -ARI For Private Personal use only ww.jainelibrary.org Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha suraracitAnAM-devakRtAnAmatizayAnAmekonaviMzatiH kathyate, tatra AkAzavadatyantaM svaccho yo'sau sphaTikamaNistanmayaM siMhAsanaM sapAdapIThaM-pAdapIThayuktaM 1 tathA chatravayamatipavitraM 2 tathA jinasya purato'nekalaghupatAkikAsahasrasundaraH samuttuGgo nissapatnaratnamayaH zeSadhvajApekSayA'timahattvAdindrazcAsau dhvajazca indratvasUcako vAdhvaja indradhvajaH 3 tathobhayoH pArzvayoryakSahastagate site cAmare 4 tathA purataH padmapratiSThitaM sphuratkiraNacakraM dharmaprakAzakaM cakraM dharmacakraM 5 etAni ca siMhAsanAdIni paJcApi yatra yatra jagadgururvicarati taba taba gaganagatAni gacchanti, tathA yatra yatra prabhustiSThati tatra tatra vicitrapatrapuSpapallavaspRhaNIyacchatradhvajaghaNTApatAkAdiparivRtaH prAdurbhavatyazokavRkSaH 6 tathA caturmukhaM caturdizaM mUrticatuSkaM, tatra pUrvAbhimukhaM bhagavAn svayamupavizati zeSAsu ca tisRSu dikSu pratirUpakANi tIrthakarAkRtimanti tIrthakaraprabhAvAdeva ca tIrthakararUpAnurUpANi siMhAsanAdiyuktAni devakRtAni bhavanti zeSadevAdInAmapi asmAkaM svayaM kathayatIti pratipattyartha 7 tathA| samavasaraNe maNikAJcanatAraracitaM zAlatrikaM, tatra tIrthakkarapratyAsannaprathamaprAkAro nAnAprakAraniHsapatnaratnamayo vaimAnikasurairviracyate dvitIyo madhyavartI kamanIyakanakamayo jyotiSkavibudhairvidhIyate tRtIyastu bahirbhUtastAratarakAntirAjitarajatamayo bhavanapatidevairvitanyate 8 tathA 'navakanakapaGkajAni' navasaGkhyAni kAJcanakamalAni navanItasparzAni kriyante, tatra ca dvayorbhagavAn svakIyakramakamalayugalaM vinyasya vi& carati anyAni ca sapta padmAni pRSThatastiSThanti teSAM ca yadyatpazcimaM tattatpAdanyAsaM kurvato bhagavataH purato bhavati 9 tathA yatra yatra bhaga vAn viharati tatra tatrAdhomukhAH kaNTakAH saMpadyante 10 tathA nityaM-sarvadA avasthitamAtrA-avRddhisvabhAvAH prabhoH-bhagavatastiSThanti-Asate kezaromanakhAH, kezAH-ziraHkUrcasambhavAH romANi-zeSazarIrasambhavAni nakhAH-pANipAdajAH 11 tathA indriyArthA-viSayAH paJcApi-sparisarUpagandhazabdasvarUpA amanojJAnAmabhAvena manojJAnAM ca prAdurbhAvena manoramA-manaHprINakA bhavanti 12 tathA SaDapi Rtavo-vasantAdyAH a.sA.19 Jain Education For Private Personel Use Only ujainelibrary.org Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 109 // murahimAyate yo DakAra 452 zarIrApyAyakasukhasparzAdisampAdakatvena sarvadAvikAzikusumAdisamRddhyA ca manoramA anukUlAH sampadyante 13 tathA yatra bhagavAstiSThati 40 atitatra pAMzuprasaraprazamanArtha gandhodakavRSTirghanaghanasArAdimizramanohArivArivRSTiH 14 tathA vRSTiH kusumAnAM-mandArapArijAtakacampakAdInAM paJca- zayAH gA. varNAnAM zvetaraktapItanIlakAlAnAM 15 tathA zakunAH-pakSiNo dadati pradakSiNAM, yatra bhagavAn saJcarati tatra cASazikhaNDiprabhRtayaH pakSiNaH 435-50 pradakSiNagatayo bhavantItyarthaH 16 tathA pavanaH-saMvartakavAto yojanaM yAvatkSetrazuddhividhAyakatvena surabhizItalamandatvena ca anukUla:-sukhado 41 aSTAbhavati, yaduktaM samavAyAle-sIyaleNaM suhaphAseNaM surahiNA mArueNaM joyaNaparimaMDalaM samvao samaMtA saMpamajijai"tti, [zItalena daza doSAH surabhinA sukhasparzena mArutena yojanaparimaNDalaM sarvataH samantAt saMpramAyate ] 17 tathA yatra bhagavAn brajati tatra dumAH-pAdapAH praNamanti- gA. 451namrA bhavanti 18 tathA yatra bhagavAn salIlaM saJcarati tatra vAdyante dundubhayo-mahatyo DhakkAH sajalajaladharavadgambhIrabhuvanavyApighoSAH 19 iti sarvajinendrAtizayAnAM catustriMzat caturNAmekAdazAnAmekonaviMzatezca mIlanena bhavantIti / iha ca yatsamavAyAGgena saha kiJcidanyathA| tvamapi dRzyate tanmatAntaramavagantavyaM, matAntarabIjAni tu sarvajJavijJeyAnIti 435-450 // 40 // samprati 'dosA aTThArasa'tti |ekacatvAriMzattamaM dvAramAha annANa 1 koha 2 maya 3mANa 4 loha 5 mAyA rahe 7 ya arii8y| niddA 9 soya 10 aliyavayaNa 11 coriyA 12 macchara 13 bhayA 14 ya // 451 // pANivaha 15 pema 16 kIlA 18 // 109 // pasaMga 17 hAsA 18 ya jassa iya dosA / aTThArassavi paNaTThA namAmi devAhidevaM taM // 452 // 'annANe'tyAdigAthAdvayaM, 'ajJAna' saMzayAnadhyavasAyaviparyayAtmakaM mauDhyaM, 'krodhaH' kopaH, 'madaH' kulabalaizvaryarUpavidyAdimi-| Jain Education For Private & Personel Use Only A hjainelibrary.org Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA rahaGkArakaraNaM parapradharSaNAnibandhanaM vA, 'mAno' durabhinivezAmocanaM yuktoktAprahaNaM vA, 'lobho' gRddhiH, 'mAyA' daMbhaH, 'ratiH' abhIIPASTapadArthAnAmupari manaHprItiH, 'aratiH' aniSTasamprayogasaMbhavaM manoduHkhaM, 'nidrA' svApaH, 'zokA' cittavaidhurya, 'alIkavacana' vitatha bhASaNaM, 'corikA' paradravyApahAraH, 'matsaraH' parasampadasahiSNutA, 'bhayaM' pratibhayaH, 'prANivadhaH' prANyupamardaH, 'prema' snehavizeSaH, krIDAprasaGgaH' krIDAyAmAsaktiH, 'hAso hAsyaM, iti yasya doSA aSTAdazApi praNaSTA namAmi devAdhidevaM tamiti 451-452 // 41 // | idAnIM 'arihacaukaM ti dvicatvAriMzattamaM dvAramAha jiNanAmA nAmajiNA kevaliNo sivagayA ya bhAvajiNA / ThavaNajiNA paDimAu davvajiNA bhAvijiNajIvA // 453 // jinAzcaturdhA-nAmajinAH sthApanAjinA dravyajinA bhAvajinAzceti, tatra jinAnAM-tIrthakRtAM nAmAni RSabhAjitasambhavAdIni nAmajinAH, tathA aSTamahAprAtihAryAdisamRddhiM sAkSAdanubhavantaH 'kevalinaH samutpannakevalajJAnAH 'zivagatAca' paramapadaprAptA bhAvataH-sadbhAvato jinA bhAvajinAH, gAthAnulomyAJca anAnupUrvyA bhAvajinA vyAkhyAtAH, 'sthApanAjinAH' pratimAH kAJcanamuktAzailamarakatAdibhirnirmitAH, dravyaji. nAye jinatvena bhAvino-bhaviSyanti jIvAH zreNikAdaya iti 453 // 42 // idAnIM 'nikkhavaNatavo'tti tricatvAriMzattamaM dvAraM vivRNoti sumaittha nicabhatteNa niggao vAsupujjajiNo] cauttheNa / pAso mallIvi ya aTThamaNa sesA u chaTTeNaM // 454 // sumatiratra-asyAmavasarpiNyAM caturvizatau tIrthakRtsu madhye 'nityabhaktana' anavaratabhaktena nirgato-gRhavAsAt pravrajita ityarthaH, vAsu Jain Education Difional For Private & Personel Use Only Glow.jainelibrary.org kA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. roddhAre tattvajJAnavi0 A -1 42 arha catuSka 43 niSkamaNatapaH 44 jJAna tapaH 45 nirvANatapaH // 110 // pUjyo dvAdazastIrthakacaturthena-ekenopavAsena prabajitaH, pArzva:-trayoviMzatitamatIrthakRt mallirapi ca-ekonaviMzatitamatIrthakadaSTamena-tribhirupavAsaiH prabajitaH, zeSAstu-RSabhasvAmiprabhRtayo viMzatirjinAH SaSThena-dvAbhyAmupavAsAbhyAM niSkAntA iti 454 // 43 // idAnIM 'nANatavotti catuzcatvAriMzattamaM dvAramAha aTThamabhattavasANe pAsosahamallirihanemINaM / vasupujjassa cauttheNa chaTThabhatteNa sesANaM // 455 // | aSTamabhaktAnte-upavAsatrayaparyante zrIpArzvajinavRSabhasvAmimallinAthAriSThanemInAM kevalajJAnamutpede, vAsupUjyasya caturthena-ekenopavAse- netyarthaH, zeSANAM tu ajitasvAmiprabhRtInAM ekonaviMzatestIrthakRtAM SaSThabhaktena-dvAbhyAmupavAsAbhyAmiti 455 // 44 // samprati 'nivvANatavotti paJcacatvAriMzaM dvAraM vivRNoti nivvANaM saMpatto caudasabhatteNa pddhmjinncndo| sesA u mAsaeNaM vIrajiNiMdo ya chaTeNaM // 456 // | X nirvANaM-paramAnandaM samprAptazcaturdazabhaktena-upavAsapaTrena prathamajinacandraH-zrInAbheyajinendraH, zeSAH punarajitAdyA pArzvanAthaparyantA dvAviMzatirjinA mAsena-triMzatopavAsaH, vIrajinendrazca SaSThena-upavAsadvayeneti 456 // 45 // idAnIM 'bhAvijiNesarajIvatti SaTcatvAriMzaM dvAra vivarISuH prathamaM tatprastAvanAgAthAmAha vIravarassa bhagavaovoliya culsiiivrisshsehi| paumAIcauvIsaMjaha huMti jiNA tahA thuNimo ||457||pddhmNc paumanAhaM seNiyajIvaM jinnesrNnmimo| bIyaM ca sUradevaM vaMde jIvaM supAsassa // 458 // taiyaM supAsanAmaM udAyijIvaM paNaTThabhavavAsaM / vaMde sayaMpabhajiNaM puhillajIvaM cautthamahaM // 459 // ba 456 // 11 // Jain Educati For Private Personal Use Only w.jainelibrary.org Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educat savvANubhUinAmaM daDhAujIvaM ca paMcamaM vaMde / chaTuM devasuyajiNaM vaMde jIvaM ca kittissa // 460 // sattamayaM udayajiNaM vaMde jIvaM ca saMkhanAmassa / peDhAlaM aTThamayaM ANaMda jiyaM nama'sAmi // 461 // poTTilajiNaM ca navamaM surakayasevaM sunaMdajIvassa / sayakittijiNaM dasamaM vaMde sayagassa jIvaMti // 462 // egArasamaM muNisuvvayaM ca vaMdAmi devaIjIyaM / bArasamaM amamajiNaM sacaddajIvaM jayapaIvaM // 463 // nikasAyaM terasamaM vaMde jIvaM ca vAsudevassa / baladevajiyaM vaMde caudasamaM nippulAyajiNaM // 434 // sulasAjIvaM vaMde pannarasamaM nimmamattajiNanAmaM / rohiNijIvaM namimo so ational samaM cittattati // 465 | sattarasamaM ca vaMde revaDjIvaM samAhinAmANaM / saMvaramaTThArasamaM sayAlijIvaM paNivayAmi // 466 // dIvAyaNassa jIvaM jasoharaM vaMdimo iguNavIsaM / kaNhajiyaM gayatahaM vIsaimaM vijayamabhivaMde // 467 // vaMde igavIsahamaM nArayajIvaM ca mallanAmANaM / devajiNaM bAvIsaM aMbaDajIvassa vaMde'haM // 468 // amarajiyaM tevIsaM aNaMtaviriyAbhihaM jiNaM vaMde / taha sAibuddhajIvaM caDavIsaM bhaddajiNanAmaM // 469 // ussappiNii caDavIsa jiNavarA kittiyA sanAmehiM / siricaMda sUrinAmehiM suhayarA huMtu sayakAlaM // 470 // 'vIre'tyAdigAthAcaturdazakaM, atra SaSThI paJcamyarthe tRtIyA ca saptamyarthe tato 'vIravarAt' zrImahAvIrasvAmino 'bhagavataH' samatraizvaryAdiguNayuktAt 'vyutkrAnteSu' gateSu caturazItivarSasahasreSu 'padmAdayaH' padmanAbhaprabhRtayazcaturviMzatirjinA yathA bhaviSyanti tathA Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. roddhAre tattvajJAnavi0 // 111 // Jain Education 'stumo' nAmagrahaNapUrvakaM praNamAmaH, iyamatra bhAvanA - etasyAmavasarpiNyAM caturthArakasya duSSamasuSamAlakSaNasya paryante ekonanavatipakSe - SvavatiSThamAneSu zrIvardhamAnasvAmI nirvRttaH, tato mahAvIranirvANAnantaraM ekonanavatipakSAdhike pratyekamekaviMzativarSasahasrapramite avasarpiNIsambandhiparyantArakadvaye gate tathotsarpiNyA apyatiduSSamA duSSamArUpe pratyekamekaviMzativarSasahasramAne evAdyArakadvaye gate tRtIyArakasya ca duSSamasuSamArUpasyaikonanavatipakSeSu gateSu zrIpadmanAbhaH samutpannaH, tataH prAguktArakacatuSTayasambandhisarvapramANamIlane caturazItirvarSasahasrA jAyante, ye ca pakSANAM dve ekonanavatI samadhike avatiSThete te alpatvAnna vivakSite iti / atha tAneva krameNAha - prathamaM padmanAbhaM | jinezvaraM zrImanmahAvIraparamazrAvaka zreNikamahArAjajIvaM namAmaH, dvitIyaM ca sUradevaM vande jIvaM supArzvasya zrImahAvIrapitRvyasya, tRtIyaM | supArzvanAmAnaM koNikaputraudAyi mahArAjajIvaM praNaSTabhavavAsamahaM vande, svayaMprabhajinaM poTTilakajIvaM caturthamahaM, sarvAnubhUtinAmAnaM dRDhA - yuSo jIvaM paJcamaM vande tathA SaSThaM devazrutajinaM vande jIva kIrteH, saptamaM udayajinaM vande jIvaM ca zaGkhanAmnaH zrAvakasya, peDhAlamaSTamakaM AnandajIvaM namasyAmi, poTTilajinaM ca navamaM surakRtasevaM sunandajIvasya sambandhinaM, zatakIrtijinaM dazamaM vande zatakasya jIvaM, ekA| dazamaM munisuvrataM vande devakyA jIvaM, dvAdazamamamajinaM satyakijIvaM jagatpradIpaM niSkaSAyaM trayodazaM vande jIvaM ca vAsudevasya baladevasya jIvaM caturdazaM niSpulAkajinaM, sulasAyA jIvaM vande paJcadazaM nirmamatvanAmAnaM jinaM, rohiNIjIvaM namAmaH SoDazaM citraguptamiti, saptadazaM ca vande revatyA jIvaM samAdhinAmAnaM jinaM, saMvaramaSTAdazaM satAlijIvaM praNipatAmi - namAmi dvIpAyanasya jIvaM yazodharanAmAnaM jinamekonaviMzaM vande, kRSNajIvaM gatatRSNaM viMzatitamaM vijayanAmAnamabhivande, tathA vande ekaviMzatitamaM nAradajIvaM ca mallinAmAnaM, | devajinaM dvAviMzaM ambaDajIvasya saMbandhinaM, amarajIvaM trayoviMzatitamamanantavIryAmidhaM jinaM vande tathA svAtibuddhajIvaM caturviMzatitamaM 46 bhAvijinajIvAH gA. 457 470 // 111 // jainelibrary.org Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se bhadrajinanAmAnaM vande / utsarpiNyAM-bhAvinyAM caturvizatirjinavarAH 'kIrtitAH' pUrvabhavasambandhinAmapratipAdanakapUrvakaiH svanAmamiH zrIcandrasUrinAmnA''cAryeNa stutAH sukhakarAH zubhakarA vA bhavantu sadAkAlamiti / ete ca tathAvidhasampradAyAbhAvAt zAstrAntaraiH saha visaMvAditvAcca na vizeSato vivRtAH // 457-470 // 46 // samprati 'saMkhA uDDAhatiriyasiddhANaM' iti saptacatvAriMzaM dvaarmaah| cattAri uDDaloe duve samudde tao jale ceva / bAvIsamaholoe tirie aTTattarasayaM tu // 471 // Urdhvaloke ekasamayanotkarSatazcatvAra eva siddhyanti, tathA dvau samudre, trayaH zeSajale hRdanadyAdisambandhini, siddhaprAbhRtAbhiprAyeNa tu jalamadhye catvAro draSTavyAH, tathA adholoke-adhopAmAdau utkarSata ekasamayena dvAviMzatiH siddhyati, siddhaprAbhRte punaridaM dRzyate || yathA-"cattAri uDaloe jale caukaM duve samuiMmi / aTThasayaM tiriloe vIsapuhuttaM aholoe" // 1 // etaTTIkAyAM ca viMzatithaktvaM dvA(dvi)viMzatipramANaM gRhItaM, dviprabhRtyA navabhya iti pRthaktvavacanAt , tato yadyatrApi dovIsamaholoe' iti paThyate tataH samIcInaM bhavati, tathA tiryagloke utkarSata ekasamayenASTottaraM zataM siddhyatIti // 471 // 47 // samprati 'taha ikkasamayasiddhANaM'ti aSTacatvAriMzaM dvAramAha| ikko va dova tinni va aTThasayaM jAva eksmymmi|mnnuygiiesijjhisNkhaauyviiyraagaau||472|| 6 ekasmin samaye jaghanyata eko dvau vA trayo vA siddhyanti utkarSato'STottaraM zataM, te ca siddhyanti manuSyagateH sakAzAna zeSagatibhyaH, te'pi ca saGkhyeyavarSAyuSaH, asoyavarSAyuSAM siddhyabhAvAt , tatrApi vItarAgAH-apagatarAgAH upalakSaNatvAca apagatasakalakarmakalaGkAH, na punaH kutIrthikasammatA iva sakarmANo'pi iti // 472 // 48 // 'te ya pannarasabheehiti dvAramidAnImekonapaJcAzaM vivarItumAha Jain Educati on For Private Personel Use Only alww.jainelibrary.org Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 112 // Jain Education titthayara 1 atitthayarA 2 tittha 3 saliMga 4 'nnaliMga 5 thI 6 purisA 7 / gihiliMga 8 napuMsaka 9 atitthasiddha 10 patteyabuddhA 11 ya // 473 // ega 12 aNega 13 sayaMbuddha 14 buddhabohiya 15 pabheyao bhaNiyA / siddhate siddhANaM bheyA pannarasasaMkhati // 474 // 'titthe 'tyAdigAthAdvayaM, tIrthakarAH santo ye siddhAste tIrthakarasiddhAH, tathA atIrthakarAH - sAmAnyakevalinaH santo ye siddhAste 5tIrthakarasiddhAH, tathA tIryate saMsArasAgaro'neneti tIrtha - yathAvasthitajIvAjIvAdipadArthasArthaprarUpakaM paramagurupraNItaM pravacanaM taca nirAdhAraM na bhavatIti saGghaH prathamagaNadharo vA veditavyaH tasminnutpanne ye siddhAste tIrthasiddhAH, tathA svaliGge -- rajoharaNAdirUpe vyavasthitAH santo ye siddhAste svaliGgasiddhAH, tathA anyaliGge - parivrAjakAdisambandhini valkalakaSAyAdirUpe dravyaliGge vyavasthitAH santo ye | siddhAste anyaliGgasiddhAH, yadA anyaliGginAmapi bhAvataH samyaktvAdipratipannAnAM kevalajJAnamutpadyate tatsamayaM ca kAlaM kurvanti tadedaM draSTavyaM, anyathA yadi dIrghamAyuSkamAtmanaH pazyanti tataH sAdhuliGgameva pratipadyante, tathA striyA liGgaM strIliGgaM strItvasyopalakSaNamityarthaH taca tridhA - vedaH zarIranirvRttirnepathyaM ca tatreha zarIranirvRtyA prayojanaM na vedanepathyAbhyAM vede sati siddhyabhAvAt, nepathyasya cApramANatvAt tasmin khIliGge vartamAnAH santo ye siddhAste strIliGgasiddhAH, tathA puruSaliGge zarIranirvRttirUpe vyavasthitAH santo ye siddhAste puruSaliGgasiddhAH, tathA gRhasthAH santo ye siddhAste gRhiliGgasiddhA marudevIprabhRtayaH, tathA napuMsakaliGge vartamAnAH santo | ye siddhAste napuMsakaliGgasiddhAH, tathA tIrthasyAbhAvo'tIrthaM tIrthasyAbhAvazcAnutpAdo'pAntarAle vyavachedo vA tasmin ye siddhAste'tIrtha| siddhAH, tatra tIrthasyAnutpAde siddhA marudevIprabhRtayaH, na hi marudevyAH siddhigamanakAle tIrthamutpannamAsIt, tIrthasya vyavacchedazca suci 47 UrddhAdisiddhAH 48 ekasa mayotkRSTa siddhAH 49 siddhabhedAH gA. 471-74 // 112 // w.jainelibrary.org Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio | visvAmyAdyapAntarAleSu, tatra ye jAtismaraNAdinA prAptApavargAste tIrthavyavacchedasiddhAH, tathA pratItya ekaM kizcid vRSabhAdi kama nityatAdi| bhAvanAkAraNaM vastu buddhA - buddhavantaH paramArthamiti pratyekabuddhAste santo ye siddhAste pratyekabuddhasiddhAH, tathA ekasmin samaye ekakA | eva santo ye siddhAste ekasiddhAH, tathA ekasmin samaye ye aneke siddhAste anekasiddhAH, tathA svayaM-AtmanA buddhAH -tattvaM jJAtavantaH svayaMbuddhAste santo ye siddhAste svayaMbuddhasiddhAH, tathA buddhA - AcAryAstairbodhitAH santo ye siddhAste buddhabodhitasiddhAH, ityetaiH pUrvoktastIrthakaratvAdibhiH prabhedaiH - vizeSairbhaNitAH - pratipAditAH siddhAnte siddhAnAM bhedA:- prakArAH paJcadazasaGkhyAH / nanu tIrthaMkarasiddhAtIrthakarasiddharUpabhedadvaye tIrthasiddhAtIrthasiddharUpabhedadvaye vA zeSabhedAH sarve'pyantarbhavanti tatkimarthaM zeSabhedopAdAnaM ?, satyamantarbhavanti paraM na vivakSitabhedadvayopAdAnamAtrAt zeSabhedaparijJAnaM bhavati, vizeSaparijJAnArthaM caiSa zAstrArambhaprayAsa iti zeSabhedopAdAnamiti // 473 - 474 // 49 // idAnIM 'avagAhaNAya siddhA ukkijahannamajjhimAe ya'tti pazcAzattamaM dvAramAha do kosA caura jahannAe majjhimAe u / aTThAhiyaM sayaM khalu sijjhai ogAhaNAi tahA // 475 / / ekasmin samaye yugapadutkRSTAyAmavagAhanAyAM pazvadhanuH zatamAnAyAmutkarSato dvAveva siddhyataH, jaghanyAyAmavagAhanAyAM hastadvayapra| mANAyAM catvAraH, madhyamAyAM tu jaghanyotkRSTarUpAyAmaSTAdhikaM zataM khalu siddhyati, nanu marudevI nAbhikulakarapatnI, nAbheJca paJcaviMzatyadhikAni paJca dhanuH zatAni tanumAnaM yadeva ca tasya tanumAnaM tadeva marudevyA api, 'saMghayaNaM saMThANaM uccattaM caiva kulagarehiM samaM iti vacanAt, marudevI ca bhagavatI siddhA, tataH kathaM paJcadhanuH zatapramANA utkRSTA'vagAhanA ghaTate ? iti naiSa doSaH, marudevAyA nAbheH kizvidUnapramANatvAt, striyo hyuttamasaMsthAnA uttamasaMsthAnebhyaH puruSebhyaH svasvakAlApekSayA kizcidUnapramANA bhavanti, tato marudevA'pi national %% Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 50 avagAhanAsiddhiH 51 gRhi| liGgAdisiddhiH gA.475. 476 C // 113 // paJcadhanuHzatapramANeti na kazcidoSaH, api ca-hastinaH skandhArUDhA saGkucitAGgI marudevI siddhA tataH zarIrasaGkocabhAvAnAdhikAvagA- hanAsambhava ityavirodhaH, athavA yadidamAgame paJcadhanuHzatAnyutkRSTaM tanumAnamuktaM tadvAhulyApekSayA, anyathA paJcaviMzatyadhikapaJcadhanu:zatapramANA utkRSTA'vagAhanA, sA ca marudevIkAlavartinAmevAvaseyA, marudevyA AdezAntareNa nAbhikulakaratulyatvAt , taduktaM siddhaprAbhRtaTIkAyAM-'marudevIvi AesaMtareNa nAmitulla'tti siddhaprAbhRtasUtre'pyuktaM-"ogAhaNA jahannA rayaNIdugaM aha puNAi ukkosaa| paMceva dhaNusayAI dhaNuhapuhutteNa ahiyAiM ||1||"[avgaahnaa jaghanyA ranidvikamatha punarutkRSTA paJcaiva dhanuHzatAni dhanuSpRthaktvenAdhikAni // 1 // ] etaTTIkAvyAkhyA ca "pRthaktvazabdo bahutvavAcI bahutvaM ceha paJcaviMzatirUpaM draSTavya"miti // 475 // 50 // idAnIM gihiliMga annaliMgassaliMgasiddhANa saMkhA utti ekapaJcAzattamaM dvAramAha iha cauro gihiliMge dasa'nnaliMge sayaM ca ahahiyaM / vineyaM ca saliMge samaeNaM sijjhamA_ NANaM // 476 // 8 'iha' manuSyaloke gRhiliGge vartamAnA ekasmin samaye utkarSatazcatvAraH siddhyanti, tathA tApasAdyanyaliGge vartamAnA utkarSata eka samaye daza siddhyanti, tathA zataM caikamaSTAdhika vijJeyamekasmin samaye yugapadutkarSataH 'svaliGge' yatiliGge siddhyatAmiti // 476 // | // 51 // sAmprataM 'battIsAI sijhaMti aviraya'miti dvipaJcAzattamaM dvAramAha battIsAI sijhaMti avirayaM jAva aTTaahiyasayaM / aTThasamaehiM ekkekUNaM jAvekasamayaMmi // 477 // battIsA aDayAlA saTThI dhAvattarI ya bovvA / culasII channauI durahiyamahottarasayaM ca // 478 // // 113 // Jain Educat onal For Private & Personel Use Only aliww.jainelibrary.org Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio 'battIsa 'mityAdigAthAdvayaM, ekAdayo dvAtriMzatparyaMtAH siddhyanto nirantaramaSTau samayAn yAvat prApyante, ayamatra paramArthaH - prathame samaye jaghanyata eko dvau vA utkarSato dvAtriMzat siddhyanti, dvitIye'pi samaye jaghanyata eko dvau vA utkarSato dvAtriMzat, evaM tRtIye'pi caturthe'pi yAvadaSTame'pi samaye jaghanyata eko dvau vA siddhyataH utkarSato dvAtriMzat siddhyanti, parato'vazyamantaraM samayAdikaM, na ko'pi siddhyatItyarthaH, tathA trayastriMzadAdayo'STacatvAriMzatparyantA nirantaraM siddhyanta utkarSataH sapta samayAn yAvatprApyante, parato niyamAdantaraM samayAdikaM, tathA ekonapaJcAzadAdayaH SaSTiparyantA nirantaraM siddhyanta utkarSataH SaT samayAn yAvat prApyante, tataH paramavazyamantaraM, tathA ekaSaSTyAyo dvisaptatiparyantA nirantaraM siddhyanta utkarSataH paJca samayAn yAvatprApyante, tataH UrdhvaM niyamAdantaraM, tathA trisaptatyAdayazcaturazItiparyantA nirantaraM siddhyanta utkarSatazcaturaH samayAn yAvatprApyante, parato'vazyamantaraM, tathA paJcAzItyAdayaH SaNNavatiparyantA nirantaraM siddhyanta utkarSatastrIn samayAn yAvadAsAdyante, parato niyamAdantaraM, tathA saptanavatyAdayo vyuttarazataparyantA nirantaraM siddhyanta utkarSato dvau samayau yAvatprApyante, parato niyamAdantaraM, tathA tryuttarazatAdayo'STottarazataparyantAH siddhyanto niyamAdekameva samayaM yAvatprApyante, parato'vazyamantaraM samayAdikamiti jaghanyataH, utkarSatazca SaNmAsAntaraM SaNmAsAn yAvat na ko'pi siddhyatItyatra sarvatra bhAvanA || 478 || 52 || 'thIvee puMvee napuMsae sijjhamANaparisaMkhaM' iti tripaJcAzattamaM dvAraM vivarItumAha vIsitthIgAu purisANa aTThasayaM egasamayao sijjhe / dasa ceva napuMsA taha uvariM samaeNa paDiseho // 480 // vIsa narakappajoisa paMca ya bhavaNavaNa dasa ya tiriyANaM / itthIo purisA puNa Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HARASHTR prava0 sA dasa dasa savve'vi kappaviNA // 481 // kappaTThasayaM puhavI AU paMkappabhAu cttaari| rayaNAhasa roddhAre timu dasa dasa cha tarUNamaNaMtaraM sijhe // 482 // tattvajJA- vIsI'tyAdigAthAH, ekasmin samaye utkarSataH khiyo viMzatiH siddhyanti, tathA puruSANAmaSTottaraM zataM ekasamaye siddhyati. tathA navi0 Ill dazaiva napuMsakA ekasamayena siddhyanti, uktasaGkhyAyA upari sarvatrApyekasamayena siddhyatAM pratiSedhaH / athAsminneva dvAre kasyA govA kiyanta utkarSata ekasamayena siddhyantIti vizeSataH pratipAdayannAha-agrataH sthitasya 'itthIutti padasya sarvatrAbhisambandhAt manuSyANAM // 114 // striyaH strItvAdumdhRtya anantarabhave manuSyagatAvAgatAH satyo yadyekasmin samaye siddhayanti tadA utkarSato viMzatireva, tathA kalpayoH-saudhamazAnayoH striyaH svabhavAdumdhRtA anantarabhave manuSyagati prApya viMzatiH siddhyanti, dvayoreva kalpayoH striya utpadyante ataH kampatti sAmAnyoktAvapi saudharmezAnayorityuktaM, evaM jyotiSikANAmapi striyaH strItvAdudhdhRtA viMzatiH siddhyanti, tathA bhavanapatInAM-asurakumArAdInAM dazAnAmapi nikAyAnAM vyantarANAM dvAtriMzajjAtInAM ca triyaH strItvAdudhdhRtAH pratyekaM paJca paJca siddhyanti, tathA paJcedriyatirazcA striyaH strItvAdu dhRtya dazaiva siddhyanti, puruSAH punaH sarve'pi kalpavyatiriktA manuSyajyotiSkabhavanapativyantaratiryaggatilakSaNasthAnapaJcakasambandhinaH puruSatvAdumdhRtya anantaraM manuSyabhavamAgatA ekasamayenotkarSataH pratyekaM daza daza siddhvanti, iha 'kalpaM vine'tyuktaM tataH kalpAdudhdhRtAH kiyantaH siddhyanti ?, tatrAha-kalpAH' kalpasthA vimAnavAsino devA anantarabhave puruSatvaM prApya ekasamayenotkarSato'STottaraM zataM siddhyanti, tathA 'pRthivyAH' pRthivIkAyikebhyo'kAyikebhyazca tathA paGkaprabhAyA uddhRtAH santaH pratyekaM catvArazcatvAraH tathA 'rayaNA-| isutti saptamyAH paJcamyarthatvena ratnAdibhyo-ratnaprabhAzarkarAprabhAvAlukAprabhAbhyastisRbhyaH pRthivIbhyaH uddhRtAH pratyeka daza daza, dhUmaprabhA 52 ekasamayAdi| siddhAH |gA.477 478 53 strI vedAdi siddhAH gA.479482 -OM // 114 // OM Join Education v ana For Private Personal use only Kow.jainelibrary.org Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dibhyastu tisRbhyaH pRthivIbhya AgatA na siddhyanti tathAsvAbhAvyAt , tathA 'tarUNa'tti SaSThI paJcamyarthe, tatastarubhyo-vanaspatikAyikebhya uddhRtya anantaraM manuSyabhavamAgatA utkarSata ekasmin samaye SaDeva siddhyanti, tejovAyUnAM punaranantarabhavena manuSyatvasyaivAprApteH dvitricaturindriyANAM tu tathAbhavasvAbhAvyAdevAnantarabhavena siddhyabhAva iti, tathA coktaM prajJApanAyAm-"aNaMtarAgayA NaM bhaMte ! neraiyA egasamaeNaM kevaiyA aMtakiriyaM pakariti ?, goyamA! jahanneNaM ego vA do vA tinni vA ukkoseNaM dasa, rayaNappabhApuDhavineraiyAvi evaM ceva jAva vAluyappabhApuDhavIneraiyA, paMkappabhApuDhavIneraiyA ukkoseNaM cattAri, asurakumArA dasa, asurakumArIo paJca, evaM jahA asurakumArA sadevIyA tahA jAva thaNiyakumArA, puDhavIkAiyA cattAri, evaM AukAiyAvi, vaNassaikAiyA cha, paMciMdiyatirikkhajoNiyA dusa, paMciMdiyatirikkhajoNiNIovi dasa, maNussA dasa, maNussIo vIsaM, vANamaMtarA dasa, vANamaMtarIo paJca, joisiyA dasa, joisiNIo vIsaM, vemANiyA aTThasayaM, vemANiNIo vIsa"miti, siddhaprAbhRte ca devagateranyatra gatitraye'pi dazetyuktaM 'sesANa gaINa dasadasarga'ti vacanAt , tattvaM tu zrutavido vidanti, iha ca vedebhyo devAdibhyo'nantaroddhRtA jIvAH kecitpuruSAH jAyante kecit triyaH kecinnapuMsakAH, evaM strIvedebhyo'pi devIprabhRtibhya uddhRtAnAM bhaGgatrayaM, evaM napuMsakebhyo'pi nArakAdibhyo bhaGgatrayaM, sarvasaMkhyayA bhaGgA nava, tatra ye puMvedebhya uddhRtya puruSA bhUtvA siddhyanti teSAmevaikasmin samaye'STottaraM zataM siddhyati, zeSeSu punaraSTasu bhaGgakeSu pratyekaM daza dazaiva, idamuktaM bhavati-devebhya AgatAH puruSA bhUtvA ekasamayenASTottaraM zataM siddhyanti, striyo napuMsakAzca bhUtvA pratyekaM dazaiva, devIbhyazcAgatAH puruSA api bhUtvA dazaiva evaM striyo napuMsakAzca, yattu vaimAnikadevIbhyo jyotiSkadevIbhyo mAnuSIbhyazcAgatA viMzatiH siddhyantItyuktaM tatra puMstrInapuMsakAt dvikasaMyogatastrikasaMyogato vA militAH santo viMzatiH siddhyanti, na punaH kevalAH puruSAH striyo napuMsakA vA, yadapi viMzatiH striya ekasa asA.20 Jain Education Cow.jainelibrary.org Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 115 // mayena siddhyantItyuktaM tatrApi kAzcitpuruSebhyaH kAzcit strIbhyaH kAzcinnapuMsakebhya AgatAH satyo militAH viMzatiH siddhyanti, na punaH54 siddhakevalebhyaH puruSebhyaH kevalAbhyaH strIbhyaH kevalebhyazca napuMsakebhyaH, evamanayA dizA sarve'pi bhaGgA bhAvanIyAH, taduktaM siddhaprAbhRtasUtre saMsthAna - sesA u aTTha bhaMgA dasagaM dasagaM tu hoi ikkeko // " iti, aparazvAtra vizeSo darzyate, yathA nandanavane catvAra ekasamaye siddhyanti, gA.483naMdanavaNe cattAri' iti siddhaprAbhRtaTIkAvacanAt , ekatarasmin vijaye viMzatiH, 'vIsA egayare vijaye' iti vacanAt , saMharaNataH | punaH karmabhUmyakarmabhUmikUTazailAdiSu sarveSvapi sthAneSvekasamayenotkarSato daza daza, paNDakavane tu saMharaNato dvau, paJcadazasvapi karmabhUmiSu pratyekaM janmato'STottaraM zataM, yaduktaM siddhaprAbhRtasUtre-"saMkamaNAe dasagaM do ceva havanti paMDagavaNaMmi / samaeNa ya aTThasayaM pannarasasu kammabhUmIsu // 1 // " tathotsarpiNyAmavasarpiNyAM ca pratyekaM tRtIye caturthe cArake'STazataM, avasarpiNyAM paJcamArake viMzatiH zeSeSvarakeSu pratyekamutsarpiNyAmavasarpiNyAM ca saMharaNato daza, uktaM ca siddhaprAbhRtasUtre-"osappiNiussappiNi taiyacautthayasamAsu aTThasayaM / paJcamiyAe vIsaM dasagaM dasagaM tu sesAsu // 1 // " tatra paJcamyAM samAyAmavasarpiNyAH sambandhinyAM notsarpiNyAH tatra tIrthAbhAvAditi // 482 / / 53 // idAnIM 'siddhANaM saMThANati catuSpaJcAzattamaM dvAramAha dIhaM vA issaM vAjaM saMThANaM tu Asi puvvabhave / tatto tibhAgahINA siddhANogAhaNA bhaNiyA // 483 // jaM saMThANaM tu ihaM bhavaM cayaMtassa carimasamayaMmi / AsIya paesaghaNaM taM saMThANaM tahiM 115 // tassa // 484 // uttANao ya pAsillao ya Thiyao nisannao ceva / jo jaha karei kAlaM so taha uvavajae siddho // 485 // S in Education ainelibrary.org Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dIhe'tyAdigAthAtrayaM, dIrgha vA-paJcadhanuHzatapramANaM hrakhaM vA-hastadvayapramANaM vAzabdAnmadhyamaM vA vicitraM, yaccaramabhave AsIt / saMsthAnaM tataH-tasmAtsaMsthAnAt tribhAgahInA-vadanodarAdirandhrapUraNAt tRtIyena bhAgena hInA siddhAnAmavagAhanA, avagAhante asyAmityavagAhanA-svAvasthaiva bhaNitA tIrthakaragaNadharairiti, bhavagatasaMsthAnapramANApekSayA tribhAgahInaM tatra saMsthAnamAnamiti bhAvaH // 483 // etadeva spaSTataramupadarzayati-'yatsaMsthAna' yAvatpramANaM saMsthAnaM 'iha' manuSyabhave AsIt tadeva 'bhavaM' bhavanti prANinaH karmavazavartino'sminniti bhavaM-zarIraM saMsAraM vA tyajataH kAyayogaM parijihAnasyeti bhAvaH caramasamaye sUkSmakriyA'pratipAtidhyAnabalena vadanodarAdirandhrapUraNAt tribhAgahInaM pradezaghanaM AsIt tadeva pradezaghanaM mUlapramANApekSayA tribhAgahInapramANaM saMsthAnaM 'tatra' lokAgre 'tasya' siddhasya nAnyaditi || // 48 // tasya ca kimekenaivAkAreNAvasthAnamutAnyathA'pItyAha-uttAna eva uttAnakaH pRSThato'rdhAvanatAdisthAnataH pArzvato vA-tiryagvyavasthitaH, sthitaH-UrddhasthAnataH niSaNNazcaiva-upaviSTaH, kiMbahunA ?, yo 'yathA' yena prakAreNAvasthitaH san kAlaM karoti sa 'tathA' | tena prakAreNopapadyate siddha iti // 485 // 54 // idAnIM 'avaThiiThANaM ca siddhANaM' iti paJcapaJcAzattamaM dvAramAha IsippanbhArAe uvariM khalu joyaNassa jo koso| kosassa ya chanbhAe siddhANogAhaNAbhaNiyA // 486 // aloe paDihayA siddhA, loyagge ya paiTThiyA / iha boMdiM caittANaM, tattha gaMtUNa sijjhi|| 487 // 'IsI'tyAdi gAthAdvayaM, iha sarvArthasiddhavimAnAdUrddha dvAdazamiryojanaiH paJcacatvAriMzadyojanalakSaviSkambhA vRttatvAdAyAmato'pyetAvamAnA bahumadhyadezabhAge ca AyAmaviSkambhAbhyAmaSTayojanapramANe kSetre'STayojanabAhalyA tadanantaraM sarvAsu dikSu vidikSu ca pradezahAnyA Jain Educati o nal For Private & Personel Use Only hw.jainelibrary.org Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. roddhAre tattvajJAnavi0 // 116 // Jain Education parihIyamAnA parihIyamAnA sarveSu caramAnteSu makSikApatrAdapi pratanutaratvAdaGgulAsayeyabhAgamAtrabAhalyA sarvazveta suvarNamayI sphaTikanirmalA uttAnacchatrasaMsthitA ghRtabhRtatathAvidhakaroTikAkArA ca ISatprAgbhArA nAma siddhazilA bhavati, sthApanA ceyaM, sarvArthAd dvAdazabhiryojanairlokAnta ityanye, tasyAzceSatprAgbhArAyA upari yojane gate lokAnto bhavati, tasya ca yojanasya ya uparitanakrozaH - caturtha gavyUtaM tasya cakrozasya sarvoparitane SaSThe bhAge - trayastriMzadadhikAni trINi dhanuHzatAni dhanuvibhAgazcetyevaMrUpe siddhAnAmavagAhanA - avasthitirbhaNitA, etAvatyA evotkarSataH siddhAvagAhanAyA bhAvAt, yaduktaM - " tinni sayA tettIsA dhaNuttibhAgo ya kosa cha bhAo / jaM paramogAho'yaM to te kosassa chanbhAge // 1 // " tathA 'aloe' iha saptamI tRtIyArthe alokena - kevalAkAzAstikAyarUpeNa 'pratihatAH' skhalitAH siddhAH, iha ca tatra dharmAstikAyAdyabhAvAttadAnantaryavRttireva pratiskhalanaM, na tu sambandhe sati vighAto'pratighAtatvAt, sapratighAtAnAM hi sambandhe sati vighAto nAnyeSAM iti, tathA 'lokasya' pazcAstikAyAtmakasyApre - mUrdhani 'pratiSThitAH' apunarAgatyA vyavasthitAH, tathA 'iha' manuSyakSetre 'bondi' tanuM tyaktvA 'tatra' lokAne samayAntarapradezAntarAsparzanena gatvA 'siddhyanti' niSThitArthA bhavanti, atrAnusvAralopo draSTavyaH, athavA ekavacanato'pyevamupanyAsaH sUtrazailyA aviruddha eva, tathA cAnyatrApi dRzyate - "vatthagaMdhamalaMkAraM, itthio sayaNANi y| acchaMdA je na bhuMjaMti, na se cAitti vuccai // 1 // " / / 486 - 487 / / 55 // samprati 'avagAhaNA ya tesiM ukkoti SaTpaJcAzattamaM dvAramAha tiNi sathA tettIsA dhaNuttibhAgo ya hoi boddhavvo / esA khalu siddhANaM ukkosogAhaNA bhaNiyA // 488 // 55 siddhasthAnaM gA. 486-87 56 utkRSTAvagA hanA gA. 400 // 116 // jainelibrary.org Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanuSAM trINi zatAni trayastriMzadadhikAni dhanuSastRtIyabhAgazca bhavati boddhavyaH eSA khalu siddhAnAmutkRSTA'vagAhanA bhaNitA, iyamatra bhAvanA-siddhigamanayogyotkRSTAvagAhanAyAH paJcadhanuHzatarUpAyAstRtIyo bhAgaH SaTSaSTyadhikaM dhanuHzataM catuHSaSTizcAGgulAni, sa ca siddhigamanakAle vadanodarAdivivarapUraNena saGkocita iti dhanuHzatapaJcakAtpAtyate, tataH zeSamutkRSTA siddhAvagAhaneti, yatpunaH paJcaviMzatyadhikapaJcadhanuHzatapramANamutkRSTamavagAhanAmAnaM siddhigamanayogyAnAM marudevIprabhRtInAM kApi zrUyate tadAdezAntareNa jJAtavyaM // 488 // 56 // idAnIM 'majjhimasiddhogAhaNa'tti saptapaJcAzattamaM dvAramAha cattAri ya rayaNIo rayaNi tibhAgUNiyA ya boddhavvA / esA khalu siddhANaM majjhimaogAhaNA bhaNiyA // 489 // catasro ratnayo-hastA ranizca tribhAgonA boddhavyA, eSA khalu siddhAnAM madhyamAvagAhanA bhaNitA, zrImahAvIrasya hi bhagavataH sapta 4 hastAH zarIramAnaM, tataH siddhAvasthAyAM zuSirapUraNAyAGgulASTakAdhikahastadvayarUpe tribhAge samutsArite zeSaM catvAro hastAH SoDaza cAGgulAni madhyamAvagAhaneti, upalakSaNaM caitat , tata utkRSTAyAH siddhAvagAhanAyA adho jaghanyAyAzcopari sarvApi madhyamAvagAhanA bhavatItyavagantavyaM, Aha-jaghanyapade saptahastocchritAnAmAgame siddhiruktA tata eSA jaghanyA prApnoti kathaM madhyamA?, tadyuktaM, vastutattvAparijJAnAt , jaghanyapade hi tIrthakarApekSayA saptahastocchritAnAM siddhiruktA sAmAnyakevalinAM tu hInapramANAnAmapi bhavati, idamapi cAvagAhanAmAnaM cintyate sAmAnyasiddhApekSayA, tato na kazciddoSaH // 489 // 57 // idAnIM 'jahanna siddhogAhaNa'tyaSTapaJcAzattamaM dvAramAha in Edualanb a For Private & Personel Use Only S ainelibrary.org Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. roddhAre tattvajJA * navi0 // 117 // *CRESCHOSS egA ya hoi rayaNI aTTeva ya aMgulAi sAhIyA / esA khalu siddhANaM jhnnnnogaahnnaa| bhaNiyA // 49 // ekA ca bhavati raniH paripUrNA aSTau cAGgulAnyadhikAni eSA khalu siddhAnAM jaghanyAvagAhanA bhaNitA tIrthakaragaNadharaiH, siddhigamanayogyAnAM hi jaghanyA avagAhanA hastadvayapramANA, tataH zuSirapUraNAya SoDazAGgulalakSaNe tribhAge pAtite sati aGgulASTakAdhika eko hasto jaghanyAvagAhanA bhavati, eSA ca kUrmaputrAdInAM dvihastAnAmavaseyA, yadvA saptahastocchritAnAmapi yabapIlanAdinA saMvartitazarIrANAmiti // 490 // 58 // idAnIM 'sAsayajiNapaDimAnAmAI'tyekonaSaSTaM dvAramAmazraNapUrvamAziSA prAha siri usahaseNapahu 1 vAriseNa 2 sirivaddhamANajiNanAha 3 / caMdANaNa 4 jiNa savvevi bhava harA hoha maha tunbhe // 491 // zrIvRSabhasenaprabho! vAriSeNa zrIvardhamAnajinanAtha candrAnanajina sarve'pi yUyaM 'bhavaharAH' saMsAranirnAzakA bhavata mameti // 491 // samprati 'jinakappigopagaraNasaMkha'tti SaSTitamaM dvAramAha pattaM pattAbaMdho pAyaTThavaNaM ca paaykesriyaa| paDalAI rayattANaM ca gucchao pAyanijogo // 492 // tinneva ya pacchAgA rayaharaNaM ceva hoi muhpotii| eso duvAlasaviho ubahI jiNakappiyANaM tu // 493 // jiNakappiyAvi duvihA pANIpAyA paDiggahadharA ya / pAuraNamapAuraNA ekekA te bhave duvihA // 494 // duga 1tiga 2 caukka 3 paNagaM 4 nava 5 dasa 6 ekkAraseva 7 bArasagaM 8 // |57 madhyamAvagAhanAgA. 489 58 jaghanyAvagAhanA gA. 490 60zAzvatipratimAHgA. 491 // 117 // ***** Jan Education For Private Personel Use Only D ainelibrary.org Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educ ee aTTha vigappA jiNakappe huMti uvahissa // 495 / / puttIrayaharaNehiM duviho tiviho ya ekakappajuo / cahA kappadueNaM kappatigeNaM tu paMcaviho // 496 // duviho tiviho cauhA paMcavosbihu sapAyanijjogo / jAyai navahA dasahA ekkArasahA duvAlasahA // 497 // ahavA dugaM ca navagaM vagaraNe huMti dunni u vigappA / pAuraNavajjiyANaM visuddha jiNakappiyANaM tu // 498 // taveNa sutteNa satteNa, egatteNa baleNa ya / tulaNA paMcahA vuttA, jiNakappaM paDivajao // 499 // 'patta' mityAdigAthA'STakaM, upakriyate vratI anenetyupakaraNaM - upadhirityarthaH, sa copadhirdvidhA - audhika aupagrahikazca, ogha :- pravAhaH sAmAnyamitiyAvat tatra bhava audhiko nityameva yo gRhyate ityarthaH, upaH - AtmanaH samIpe saMyamopaSTambhArthaM vastuno grahaNamupagrahaH sa prayojanamasyetyau pahikaH, kAraNe Apane saMyamayAtrArthaM yo gRhyate na punarnityameva sa aupagrahika ityarthaH, tatra audhika upadhirdvividhogaNanApramANena pramANapramANena ca tatra gaNanApramANamekadvitryAdirUpaM pramANapramANaM tu dIrghapRthutvAdirUpaM, evamaupagrahikopadherapi bhedadvayaM bhaNanIyaM tatra audhikopadhirgaNanApramANato jinakalpikAnAmiha pratipAdyate, tatra pAtraM - patagrahaH 1 pAtrabandho yena pAtraM dhAryate vastrakhaNDena caturasreNa 2 pAtrakasthApanaM kambalamayaM yatra pAtrakANi sthApyante 3 pAtrakesarikA - pAtrapratyupekSaNikA yA cilimiliketi prasiddhA 4 paTalAni yAni bhikSAM bhramadbhiH pAtropari dIyante 5 rajastrANAni - pAtra veSTanakAni 6 prAkRtatvAcca sUtre ekavacananirdezaH gocchaka:kabalakhaNDamayo yaH pAtrakopari dIyate 7 ayaM saptavidhaH pAtraniryogaH, pAtra parikara ityarthaH // 492 // tathA traya eva pracchAdakAH - prAvaraNarUpAH kalpA ityarthaH dvau sUtramayAveka UrNAmayo 3 rajoharaNaM 4 caiva bhavati mukhapotikA 5, eSa utkarSato dvAdazavidha upadhirjinakalpikAnAM ernational Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- bhavati // 493 // nanu jinakalpikA ekasvarUpA eva bhavantyAhozcitpRthakvarUpA apItyAha-'jiNe tyAdi,jinAnAM kalpa:-AcAro jinakalpaH sa | 61 jina roddhAre vidyate yeSAM te 'ata iniThanA'viti (pA05-2-115) Thani jinakalpikAH, apiH punarartho, jinakalpikAH punardvividhA-dvibhedAH, tAveva | kalpikotattvajJA- bhedAvAha-pANI eva pAtraM yeSAM te pANipAtrA:-pANipAtrabhojina eke, pataddharAH-patagRhabhojino dvitIyAH, te punarekaike dvibhedApakaraNAni navi0 bhaveyuH-saprAvaraNA aprAvaraNAzca, atra ca sUtre prAkRtatvAtsalopo draSTavyaH // 494 // nanu jinakalpikAnAM dvAdazavidha upadhirabhidadhe sa kiM gA.492 sarveSAmekavidha eva bhavati ?, netyAha-'duge'tyAdi,dvikaM trikaM catuSkaM paJcakaM navakaM dazakaM ekAdazakaM dvAdazakamityete'STau vikalpA jinakalpe 499 // 118 // bhavantyupadheriti // 495 // tAneva vyAcaSTe-'puttI'tyAdigAthAdvayaM, mukhapotikArajoharaNAbhyAM dvividhaH, ko'rthaH ?-mukhapotikArajoharaNalakSaNamupakaraNadvayameva pANipAtrAH prAvaraNavarjitA jinakalpikA dhArayanti, tathA teSAmeva saprAvaraNAnAmekena kalpena yuktaH san pUrvokta upadhistrividho bhavati, tathA sa eva mukhavastrikArajoharaNarUpa upadhiH kalpadvayena sahitazcaturvidhaH kalpatrayeNa saMyuktaH punaH paJcavidho bhavati, tathA pUrvokta eva dvividhastrividhazcaturvidhaH paJcavidhazca upadhiH saptavidhapAtraniryogasahitaH san yathAkramaM navavidho dazavidha ekAdazavidho dvAdazavidhazcajAyate, tatra rajoharaNamukhapotikAsaptavidhapAtraniryogasahito navavidha upadhiH pAtrabhojinAmaprAvaraNAnAM jJeyaH, zeSastu dazavidha PekAdazavidho dvAdazavidhazca saprAvaraNAnAM pAtrabhojinAmiti // 496-497 // atha sUtrakRdevAprAvaraNAnAmupakaraNasaGkhyAmAha-'ahave'-II tyAdi, pUrva sAmAnyato jinakalpikopadheraSTau bhedAH pratipAditAH, athavA dvikaM navakaM ceti dvAveva bhedau, tatra dvikaM rajoharaNamukhapotikArUpaM ||| navakaM tu rajoharaNamukhapotikAsaptavidhapAtraniryogalakSaNaM, iha ca ye prAvaraNavarjitAste svalpopadhitvena vizuddhajinakalpikA bhaNyante, teSAmevedaM // 118 // dvikanavakalakSaNaM bhedadvayaM, avizuddhajinakalpikAnAM tu pUrvoktA eva bhedA iti // 498 // jinakalpapratipattizca parikarmaNApUrvikaiva bhavati in Educator For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SANSAR ataH pUrva parikarmaNApratipAdanArthamAha-'taveNe'tyAdi, tolyate-parIkSyate AtmA yayA sA tulanA-parikarmaNA Atmano jinakalpAGgIkaraNaM pratiparIkSaNamityarthaH, sA paJcadhA-paJcabhedA uktA jinakalpaM pratipadyamAnasya, kathamiti tatrAha-'tapasA' caturthAdiSaNmAsAntatapo'bhyAsenAtmAnaM bhAvayati, yadyetAvattapaH kurvANaH prathamameva na bAdhyate tadA jinakalpaM pratipadyate, nAnyatheti bhAvaH 1 'sUtreNa' navapUrvAdilakSaNena jinakalpocitena tathA'bhyAsaM karoti yathA pazcAnupUrvyAdikrameNa tatparAvartayituM zaknoti 2 'sattvena' mAnasikAvaSTambhalakSaNenAtmAnaM tathA tolayati yathA zUnyagRhacatvarazmazAnAdisthAneSu bhayajanakeSu kAyotsargAdikaraNasamaye nisarganirargaladurgopasargaparISahAdibhirakSobhyo bhavati 3 ekatvenAtmAnaM bhAvayati, ekAkyeva paryaTana yadi vizrotasikAdibhiH [pariNAmavakratAdibhiH ] na bAdhyate tadA jinakalpaM pratipadyate, nAnyatheti 4 'balena' ekAGguSThAdyavaSTambhatazvirasthAyitvAdirUpeNa zArIreNa dhRtirUpeNa ca mAnasenAvaSTambhenAtmAnaM parIkSayatIti 5, etaiH / / paJcamiH prakAraistulanAM vidhAya pazcAjinakalpapratipattiH karaNIyeti // 499 / / idAnIM 'thavirakappovagaraNAiMti ekaSaSTitamaM dvAramAha ee ceva duvAlasa mattaga airega colapaTTo u| eso caudasarUvo uvahI puNa therkppNmi||50|| tiNi vihatthI cauraMgulaM ca bhANassa majjhimapamANaM / etto hINa jahannaM airegayaraMtu ukkosaM // 501 // pattAbaMdhapamANaM bhANapamANeNa hoi kAyavvaM / jaha gaMThimi kayaMmi 3 koNA cauraMgulA haMti // 502 // pattagaThavaNaM taha gucchago ya pAyapaDilehaNI ceva / tiNhaMpi u pamANaM vihatthI cauraMgulaM ceva // 503 // aDDAijA hatthA dIhA chattIsagule ruNdaa| bIyaM paDiggahAo sasarIrAo ya nipphaNNaM // 8 // // 504 // kayalIganbhadalasamA paDalA ukihamajjhimajahaNNA / gimhe Jain Education For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 61 sthavirakalpikopakaraNAni gA. 500-19 // 119 // hemaMtaMmi ya vAsAsu ya pANarakkhaTThA // 505 // tiNNi cau paMca gimhe cauro paMcacchagaM ca hemNte| paMca ccha satta vAsAsu hoti ghaNamasiNarUvA te // 506 // mANaM tu rayaNattANe bhANapamANeNa hoDa niSphalaM / pAyAhiNaM karataM majjhe cauraMgulaM kamai // 507 // kappA AyapamANA aDDAijjA ya vitthaDA htthaa| do ceva suttiyAo uNNiya taio munneyvvo||508|| battIsaMguladIhaM cauvIsaM aMgulAI daMDo se / aTuMgulA dasAo egayaraM hINamahiyaM vA // 509 // cauraMgulaM vihatthI eyaM muhaNaMtagassa u pamANaM / bIo'vi ya Aeso muhappamANeNa niSphaNNaM // 51 // jo mAgahao pattho savisesayaraM tu mattagapamANaM / dosuvi davvaggahaNaM vAsAvAse ya ahigaaro||511|| sUvoyaNassa bhariyaM dugAuaddhANamAgao sAhU / bhuMjai egaTThANe eyaM kira mattagapamANaM // 512 // duguNo caugguNo vA hattho caurassa colapaTTo u / therajuvANANahA saNhe thullaMmi ya vibhAsA // 513 // saMthAruttarapado aDDAijA ya AyayA hatthA / doNhaMpi ya vitthAro hattho cauraMgulaM ceva // 514 // AyANe nikkhamaNe ThANe nisiyaNa tuyaha saMkoe / puvi pamajaNaTThA liMgaTThA ceva rayaharaNaM // 515 // saMpAimarayareNU pamajaNaTThA vayaMti muhpottiiN| nAsaM muhaM ca baMdhai tIe vasahi pamajaMto // 516 // chakkAyarakkhaNaTThA pAyaggahaNaM jiNehiM pannattaM / je ya guNA saMbhoge havaMti te pAyagahaNe'vi // 517 // taNagahaNAnalasevAnivAraNA dhmmsukkjhaannhaa| diTuM kappaggahaNaM gilA R // 119 // Jain Education a l For Private Personal Use Only KIjainelibrary.org Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio maraNA caiva // 598 // veuvva'vAuDe vAie ya hI khaddhapajaNaNe ceva / tesiM aNuggahaTThA liMgudayahA ya paTTo ya // 519 // 'ee' ityAdi gAthA viMzatiH, eta eva - anantaroditA jinakalpikasambandhinaH pAtrakAdyA mukhavastrikAparyantA dvAdaza upadhibhedAH, atiriktaM ca mAtrakaM colapaTTakaca, eSa caturdazavidha upadhiH punaH 'sthavirakalpe' sthavirakalpaviSaye bhavati gaNanApramANeneti // 500 // | idAnIM pAtrakasya pramANamAha - 'tinI' tyAdi, tisro vitastayazcaturaGgulaM ca caturNAmaGgalAnAM samAhArazcaturaGgulaM catvAryaGgulAni cetyarthaH, idaM bhAjanasya madhyamaM pramANaM, ayamarthaH - vartulasya sarvataH samacaturasrasya supratiSThAnasya nizchidrasya nirvraNasya snigdhavarNopetasya pAtrasya paridhirdavarakeNa mIyate, tatra ca mite yadA mAnadavarakastisro vitastayazcatvAri cAGgulAni bhavanti tadA tatpAtraM madhyamapramANaM bhavati, 'ito' madhyamapramANAt pAtrakAt hInaM dvivitastyekavitastyAdimAnaM yatpAtraM tajjaghanyaM, 'atiriktataraM tu' madhyamapramANAttadbahattaramutkRSTaM bhavati // 501 // pAtrabandhapramANamAha - 'patte' tyAdi, pAtrabandhapramANaM bhAjanapramANena bhavati karaNIyaM, yadi madhyamaM pAtraM bhavati tadA pAtrabandhako'pi ( pranthAnaM 5000 ) tatpramANaH kAryaH, atha jaghanyaM tadA so'pi tadanusAreNa karaNIyaH, athotkRSTapramANaM pAtraM tadA so'pi gurutaraH kAryaH, kiM bahunA ?, yathA pranthau 'kRte' datte sati 'koNAH' mantherabhvalAzcaturaGgulA bhavanti tathA pAtrabandhakaH kArya iti // 502 // atha pAtrasthApanakagocchakapAtrapratyupekSaNikAnAM pramANamAha- 'pattage 'tyAdi, atha pAtrakasthApanaM tathA gocchakastathA pAtrapratilekhanI ca eteSAM trayANAmapi pramANamekA vitastizcaturbhiraGgulairadhikA SoDazAGgulAnItyarthaH, prayojanaM tu pAtrabandhapAtrasthApanayo rajaHprabhRtirakSaNaM gocchakasya bhAjanavastrANAM paTalAdInAM pramArjanaM kezarikAyAstu pAtrapramArjana miti, uktaM ca - " rayamAirakkhaNaTThA pattAbaMdho ya pAyaThavaNaM ca / hoi pama tional ww.jainelibrary.org Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 120 // Jain Educatio jaNaheDaM gucchao bhANavatthANaM // 1 // pAyapamajjaNaheDaM kesariyA ittha hoi NAyavvA // " [ rajaAdirakSaNArthaM pAtrabandhazca pAtrasthApanaM ca / bhavati pramArjanahetorgocchako bhAjanavastrANAM // 1 // pAtrapramArjanahetoH pAtrakesarikA bhavati jJAtavyA // ] // 503 // atha paTalAnAM pramANamAha- 'aDDe' tyAdi, ardhatRtIyAn hastAn - sAdhau dvau hastau dIrghANi - AyatAni SaTUtriMzadaGgulAni eko hasto dvAdazAGgulAni cetyartho | rudrANi - vistIrNAni paTalakAni bhavanti, athavA dvitIyamidaM pramANa-patadgrahAt svazarIrAcca niSpannaM, ko'rthaH ? - mahati pAtrake sthUle zarIre laghutare pAtrake kRze zarIre vA paTalakAnyapi tadanusAreNa karaNIyAni // 504 // tAni ca kIdRzAni bhavantItyAha - ' kayalI' tyAdi, kadalI| garbhadalasamAni zuklAni masRNalakSNAni ghanAni cetyarthaH kSaumANi paTalAnyutkRSTamadhyamajaghanyabhedabhinnAni bhavanti, utkRSTatvamadhya matvajaghanya| tvAni tu zobhanatvAdisvarUpApekSayA parigRhyante, na tu saGkhyApekSayA, tAni ca 'grISme' uSNakAle 'hemante' zItakAle 'varSAsu ca' varSAkAle pratyekaM 2 trividhAni jJeyAni tAni ca kimarthaM kriyante ?, tatrAha - 'prANarakSArthI' sampAtimAdijIvarakSaNanimittaM, upalakSaNatvAtpakSipurI| SapAMzupAtAdirakSaNArthaM liGgasaMvaraNArthazva, etaduktaM bhavati - asthagita pAtra ke sampAtimAH savAH patanti pavanaprakampitapAdapAdeH patrapuSpa| phalAdIni sacittarajaHsalilAdayo vyomavartivihaGgamapurISavA tyAha tapAMzu prakarAdayazca nipatanti tatastatsaMrakSaNArtha paTalAni dhiyante, tathA bhikSAM bhramataH sAdhoH kadAcidvedodayo'pi sambhavati tatastairvikRtaliGgasthaganaM kriyate // 505 // athaiteSAmevotkRSTamadhyamajaghanyAnAM grISmAdiSu saGkhyAmAha - 'tiNNI 'tyAdi, grISme utkRSTAni - atyantazobhanAni trINi paTalAni bhavanti, kAlasyAtyantarUkSatvAt satvaraM sacittapRthvIrajaHprabhRtInAM pariNatestena paTalabhedAyogAt, madhyamAni-na zobhanAni nApyazobhanAni catvAri teSAM prabhUtatarANAmeva svakAryasAdhanAt, jaghanyAni - jIrNaprAyANi atyantamazobhanAni pazcaiva / tathA hemante utkRSTAni catvAri, kAlasya snigdhatvAdvimardena pRthvIrajaHprabhRtInAM 61 sthavi - rakalpi - kopakaraNAni gA. 500-19 // 120 // w.jainelibrary.org Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNatestena paTalabhedasambhavAt , madhyamAni paJca, jaghanyAni tu SaDeva / tathA varSAsUtkRSTAni paJca, kAlasyAtyantasnigdhatvAdaticireNa pRthvI-||3| rajaHprabhRtInAM pariNatestena paTalabhedayogAt , madhyamAni SaD , jaghanyAni tu saptaiva paTalAni bhavantIti, tAni ca paTalAni tathA ghanamasaNarUpANi kartavyAni yathA taistirohitaH savitA'pi na dRzyate, prAkRtatvAJca puNstvmiti||206|| idAnIM rajatrANapramANamAha-'mANa'mityAdi, 'mAnaM tu' pramANaM 'rajastrANe' rajatrANaviSayaM bhAjanapramANena-pAtrakapramANena bhavati niSpannaM, taJcaivaM veditavyamityAha-prAdakSiNyaM veSThanaM kurvana pAtrasya madhye caturaGgulamiti-catvAryaGgulAni yAvatkramati-adhikaM tiSThati, etaduktaM bhavati-pAtrakAnurUpaM rajatrANaM kartavyaM, kiMbahunA ?, tiryak pradakSiNAkrameNa bhAjane veSTyamAne bhAjanasya madhyabhAgo yathA caturbhiraGgulai rajatrANenAtikramyate tathA rajatrANaM vidheyaM-kArya, prayojanaM cAsya mUSakabhakSaNareNUtkaravarSodakAvazyAyasacittapRthivIkAyAdisaMrakSaNaM, uktaM ca-"mUsagarayaukere vAsAsiNhArae ya rakkhaTTA / hoti guNA rayattANe evaM bhaNiyaM jiNidehiM // 1 // " [mUSakarajautkeraH varSA avazyAye rajasi ca rakSArtha / bhavanti guNA rajatrANe evaM bhaNitaM jinendrH||1||] // 507 // idAnIM kalpapramANamAha-kappe'tyAdi, kalpA AtmapramANAH-sArdhahastatrayapramANA dairdhyataH sArdhahastadvayapramANAzca vistarato vidheyAH, teSAM ca madhye dvau 'sautriko' sUtraniSpannau pracchAdanapaTIrUpau tRtIyaH punaraurNikaH-UrNAniSpannaH kambala ityarthaH // 508 // idAnIM rajoharaNamAnamAha-'battI'tyAdi,dvAtriMzadaGgulAni dIrgha tAvadrajoharaNaM sAmAnyena kArya, tatra ca caturvizatirakulAni daNDaH 'se' tasya karaNIyaH, aSTAGgulAzca dasikAH kAryAH, athavA ekatarat hInamadhikaM vA kArya, ko'rthaH ?-daNDo vA hIno dasikA adhikamAnAH daNDo'dhi. kapramANo dasikA hInapramANAH, sarvathA samudAyatastad dvAtriMzadaGgulaM kartavyamiti / yaccAdhunAtanAH sAdhumAndyAH kecidevamAcakSate-rajoharaNaM / itaH prArabhya bahutaradoSasaMbhava itIti paryantaH pAThaH kenApi kAraNena naSTo mudrite etadIyAdazaiM / a.sA.21 Join Education Intemat For Private 3 Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zitaM kuyA gItAthaiH prava0 sA roddhAre tattvajJA | rakalpi asAha, navi0 // 121 // ROCRACARE madhyabhAge pAzakatrayayuktaM bhavatu 'majhe tipAsiyaM kujatti [madhye tripAzitaM kuryAt ] siddhAntavacanAt adhastanadavarakaM tu (ye ) bananti lA |61 sthavirajoharaNe te mithyAdRzaH sAdhavo bhagavadAjJAbhaGgakAritvAditi, tAn pratIdamabhidhIyate-gItArthaiH rajoharaNe adhastanadavarakabandhasyAcaritatvAt | mithyAdRSTitA na tadvandhakasAdhUnAM, na cAzaThapaJcagItArthAcaritaM kurvatAM bhagavadAjJAbhaGgo'pi kazcana, 'asaDhehiM samAinnaM jaM katthai keNaI kopakaraasAvajaM / na nivAriyamannehi ya taM bahuguNamevamAyariyaM / / 1 // [azaThaiH samAcIrNa yat kvacit kenacit asAvA / na nivAritamanyaizca dANAni gA. tad bahuguNamevamAcaritaM // 1 // ] iti gaNadharairevAbhihitatvAt , aparaM ca-evaM vyAkurvatAM gItArthAcaritaM ca nyakurvatAM teSAmeva mithyA- 500-19 dRSTitAprasaktiH, yataste'pi aho siddhAntoktakArakaMmanyA! bhavadbhiH siddhAntoktAdadhikaM kimapi na vidhIyate ?, tata AstAM tAvadanyat rajoharaNamapi 'ghaNaM mUle thiraM majhe, agge maddavajuttayaM / egaMgiyaM ajhusiraM, porAyAma tipAsiyaM // 1 // appollaM miu pamhaM, paDipuNNaM hatthapUrimaM / rayaNIpamANamittaM, kujjA porapariggahaM // 2 // [ghanaM mUle sthiraM madhye agre mArdavayuktaM ekAGgika azuSiraM parvAyAma tripA| zitaM // 1 // pollararahitaM mRdu pakSmalaM pratipUrNa hastapUrakaM / hastapramANaM kuryAt parvaparigrAhyaM // 2 // ] ityAgamAnabhihitaM kurvatAM bhavatAmapi bhagavadAjJAbhaGgakAritvena mithyAdRSTitvaM prAptaM, tato bhavadbhirapi gItArthAcaritamavazyaM zaraNIkarttavyaM anyathA tu bahutaradoSasaMbhava iti / mukhavatrikAmAnamidAnImAha-'cau'ityAdi, catvAryaGgalAni ekA ca vitastiretaccaturasrasya mukhAnantakasya-mukhavatrikAyAH pramANaM, athavA dvitIya Adezo-matAntaraM mukhapramANena niSpannaM mukhAnantakaM, etaduktaM bhavati-vasatiM pramArjayataH sAdho sikAmukhayo rajaHpravezarakSaNArtha // 121 // |uccArabhUmau nAzikAbhedoSaparihArArtha ca yAvatA mukhaM pracchAdyate vyasraM koNadvaye gRhItvA pRSThatazca kRkATikAyAM yAvatA pranthidotuM zakyate tAvatpramANA mukhavastrikA karaNIyeti // 510 // idAnI mAtrakapramANamAha-'jo'ityAdi,yo 'mAgadho' magadhadezodbhavaH prasthaH-do asaIo Jain Education SR.jainelibrary.org a For Private 8 Personal Use Oply l Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lApasaI do pasaIo ya seiyA hoi / causeiyAhiM kulao caukulao mAgaho pattho // 1 // [ dve asatI pramRtiH dve prasRtI setikA bhavati catasRbhiH setikAbhiH kulavaH catuSkulavo mAgadhaH prasthaH // 1 // ] iti kramaniSpannaH tanmAnAtsavizeSataraM-adhikataraM mAtrakapramANaMda bhavati, tena ca kiM prayojanamityAha-dvayorapi-varSAvarSayoH-varSAkAlaRtubaddhakAlayorgurvAdiprAyogyadravyagrahaNaM kriyate, ayamadhikAra: idaM mAtrakasya prayojanaM, etaduktaM bhavati-yadi tatra kSetre guruglAnaprAghUrNAkAdiprAyogyadravyasyAvazyaMbhAvI lAbhaH tadA vaiyAvRttyakarasaGghAMilTaka eva mAtrake tatprAyogyaM dravyaM gRhNAti, asati ca prAyogyadravyasya dhruvalAbhe sarva eva saGghATakA mAtrakeSu gurvAdiprAyogyaM dravyaM gRhNanti, yato na jJAyate kaH kiM lapsyate Ahozcinneti, tathA yatra yatra kSetre kAle vA svabhAvenaiva bhaktapAnaM saMsajyate tatra prathamaM mAtrake tad gRhyate, tataH zodhayitvA bhaktapAnamitareSu patadgraheSu prakSipyate, tathA durlabhaghRtAdidravyagrahaNaM sahasAdAnagrahaNaM ca tena kriyate, ityAdi mAtrakasya prayojanamiti // 511 // aparaM ca mAtrakasya pramANamAha-'sUo'ityAdi, atra prAkRtatvena vibhaktivyatyayAtsUpodanena-dAlIkUreNa bhRtaM yadekaM | sthAnaM-bhAjanarUpaM dvigavyUtAdadhvana AgataH sAdhu te tadetatkila mAtrakasya dvitIyaM pramANaM, mUlanagarAdupanagaragokulAdiSu dvigvyuutsthitessu| | bhikSAmaTitvA samAgatya vasatI mAtrake sarva prakSipya tadAnImetAvatA zrameNa ekasthAnasthitastatsUpAdikaM bhuGkte yadi ca yAvanmAnaM sUpAdikaM |sAdhu ktuM zaknoti tAvanmAtrameva tatra mAtrake mAti na nyUnamadhikaM vA tadA tatpramANaM mAtrakasyeti tAtparya // 512 // idAnI colapaTTamA-1 namAha-'diguNo'ityAdi, dviguNazcaturguNo vA kRtaH san yathA hastapramANazcaturasrazca bhavati tathA colasya-puruSacihnasya paTTaH-prAvaraNavastraM colapaTTaH kAryaH, kimarthaM dviguNazcaturguNo vetyAha-'therajuvANANaDha'tti krameNa sthavirANAM yUnAM ca sAdhUnAmarthAya-prayojanAya, sthavirANAM dvihastaH, tadindriyasya prabalasAmarthyAbhAvAdalpenApyAvaraNAt , yUnAM ca caturhastazcolapaTTakaH karaNIya iti bhAvaH, 'saNhe thulaMmi ya dviguNazcaturguNo vA kRtaH san yathA maNa sthavirANAM yUnAM ca sAdhUnAmabADe laMmi ya / Jain Education Pamelional For Private & Personel Use Only Mr.jainelibrary.org Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 122 // Jain Educatio vibhAsa'tti lakSaNe sthUle ca colapaTTe 'vibhASA' vividhA bhASA, artha bhedo-yaduta sthavirANAM lakSNaH karaNIyastadindriyasparzena colapaTTasyopaghAtAbhAvAta, yUnAM tu sthUla iti // 593 // idAnIM pUrvamanuddiSTayorapyupakaraNaprastAvAdaupagrahikopadhirUpayoH saMstArakottarapaTTarUpayormAnamAha-'saMthe 'tyAdi, saMstAraka uttarapaTTazceti dvayamapi pratyekamardhatRtIya hastau AyataM bhavati, dvayorapi saMstArakottarapaTTayorvistAraH - pRthutvameko hastazcaturaGgulaM- catvAryaGgulAni, prayojanaM ca saMstArakasya prANireNusaMrakSaNaM, tadabhAve hi zuddhabhUmau zayAnasya sAdhoH pRthivyAdInAM prANinAmupamardo bhavati reNuzca zarIre lagati, tathA uttarapaTTo'pi kSaumikaH SaTpadikAsaMrakSaNArthaM saMstArakasyopari AstIryate, anyathA kambalamayasaMstArakazarIrayoH saMgharSeNa SaTpadikAvirAdhanA syAditi // 514 // atha sUtrakRdeva keSAJcidupakaraNAnAM prayojanaM pratipipAdavipuH pUrvaM tAvadrajoharaNasya prayojanamAha - ' Aye'tyAdi, AdAne - grahaNe nikSepe - mocane sthAne - UrdhvasthAne niSadane - upavezane tvagvartane- zayane saGkocane ca pAdAdInAM pazcAtkaraNe sampAtimAdisUkSmajIvasaMrakSaNAya pUrva-Adau bhUmyAdeH pramArjanArthaM rajoharaNaM tIrthakaraiH kathitaM pUrvamapramArjite hi pAtrAdau tadAdAne kriyamANe'vazyaM mazaka kuMdhvAdInAmupaghAto bhavati, rajoharaNena tu pramArjane kRte teSAM rakSA kRtA bhavati, tathA'rhaddIkSAyAM liGgaM-cihnametat prathamamiti // 515 / / atha mukhavastrikAyAH prayojanamAha - 'saMpe 'tyAdi, sampAtimA jIvA makSikAmazakA| dayasteSAM rakSaNArthaM bhASamANairmukhe mukhavastrikA dIyate, tathA rajaH - sacittaH pRthivIkAyastatpramArjanArthaM reNupramArjanArthaM ca mukhapottikAM vadantipratipAdayanti tIrthakarAdayaH, tathA vasatiM pramArjayan sAdhurnAsAM mukhaM ca badhnAti - AcchAdayati 'tayA' mukhapotikayA yathA mukhAdau reNurna | pravizatIti // 516 // idAnIM pAtragrahaNasya prayojanamAha - 'chakkAye' tyAdi, paTkAyarakSaNArthaM pAtragrahaNaM jinaiH prajJaptaM, pAtrakarahito hi sAdhurbhojanArthI SaDapi jIvanikAyAn parizATanAdidoSeNa vinAzayatIti, ye ca guNAH - guruglAna vRddha bAlabhikSA bhramaNAsahiSNurAjaputraprAghUrNakAla ional 61 sthavi - rakalpi - kopakaraNAni gA 500-19 // 122 // w.jainelibrary.org Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bdhimatsAdhvAderbhikSAdAnAdayaH sambhoge-ekamaNDalIrUpe vyAvarNitAH siddhAnte ta eva guNAH pAtragrahaNe'pi bhavanti, pAtragrahaNamantareNa kathame-13 tanimittaM bhikSA samAnIyata iti bhAvaH // 517 // idAnIM kalpAnAM prayojanamAha-taNe'tyAdi, tRNAnAM-vrIhipalAlAdInAM prahaNaM tRNagrahaNaM | anala:-agnistasya sevA tayornivAraNArtha kalpagrahaNaM, asati kalpe zItAdau sati gADhe palAlAgnisevAmavazyaM karoti tatkaraNe ca jIvavadhaH, tathA dharmazukladhyAnanimittaM dRSTa-anujJAtaM kalpagrahaNaM tIrthakRdbhiH, zItAdyupadrave hi kalpaprAvRttaH sukhena dharmazukladhyAne adhyAme karotIti, |anyathA zItAdau kampamAnakAyo dantavINAmanavarataM vAdayan kathaGkAraM te dhyAne vidhAsyatIti?, tathA glAnasaMrakSaNArtha dRSTaM kalpagrahaNaM, anyathA zItavAtAdinA bAdhyamAno glAno gADhataraM glAno bhavati, tathA maraNArtha kalpagrahaNaM, mRtasya hyupari pracchAdanArtha kalpaH kriyate, itarathA lokavyavahArAdibAdhA kRtA bhavati / / 518 // idAnI colapaTTasya prayojanamAha-veuvvetyAdi, yasya sAdhoH prajananaM-sAdhanaM vaikriya-vikRtaM bhavati yathA dAkSiNAtyapuruSANAmagrabhAge vidhyate prajananaM tacca tathAvidhaM dRSTaM vikRtaM bhavati tatastatpracchAdanArtha colapaTTako'nujajJe, 'avAuDe'tti padaM sarvatra sambadhyate tato'prAvRte-aparihite colapaTTake ete doSA bhavanti, yathA-kazcitsAdhuraprAvRtasAdhano |bhavati agrabhAge carmaNA anAcchAditaliGgo duzcarmA ityarthaH, tatastadanugrahArtha colapaTTo'nujJAtaH, tathA kazcit sAdhurvAtiko bhavativAtena ca tadIyasAdhanamucchUnaM bhavati tatastadanugrahAya colapaTTo'numataH, tathA prakRtyaiva kazcit hrImAn-lajjAlurbhavati tatastatprAvaraNAya colapaTTaH tathA svabhAvenaiva kazcit 'khaddhapajaNaNa'tti bRhatsAdhano bhavati lokazca tathAvidhaM taM dRSTvA hasati tatastathAvidhAnugrahAya colapaTTaH, | tathA liGgodayArtha colapaTTaH kadAcinmanohararUpAmanupamayauvanAM vanitAM vilokya liGgasyodayo bhavati athavA tadIyaM liGgaM manoramaM | Jain Education For Private & Personel Use Only TMainelibrary.org Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 // 123 // SARKARRORANG colapaTTAnAcchAditaM dRSTvA striyA eva liGgodayo bhavati tatastatpracchAdanAya paTTaH-colapaTTo'nujJAta iti // 519 // idanImiheva dvAre 61 pratye. upakaraNAdivyavasthArtha sAdhubhedAnAha 18 kabuddhAdi: avarevi sayaMbuddhA havaMti patteyabuddhamuNiNo'vi / paDhamA duvihA ege titthayarA tadiyarA avare bhedAH gA. // 520 // titthayaravajiyANaM bohI uvahI suyaM ca liMgaM ca / neyAi~ tesi bohI jAissaraNAiNA 520-28 hoi // 521 // muhapattI rayaharaNaM kappatigaM satta pAyanijogo / iya bArasahA uvahI hoi sayaMbuddhasAhUNaM // 522 // havai imesi muNINaM puvvAhIyaM suaM ahava natthi / jai hoi devayA se liMgaM appai ahava guruNo // 523 / / jai egAgIvihu viharaNakkhamo tArisI va se icchA / to kuNai tamannahA gacchavAsamaNusarai niameNaM // 524 // patteyabuddhasAhUNa hoi vasahAidaMsaNe bohii| pottiyarayaharaNehiM tesi jahaNNo duhA uvahIM // 525 // muhapottI rayaharaNaM taha satta ya pattayAinijogo / ukkoso'vi navaviho suyaM puNo puvvabhavapaDhiyaM // 526 // ekArasa aMgAiM jahannao hoi taM tahukkosaM / deseNa asaMpunnAI hRti puvvAiM dasa tassa // 527 // liMgaM tu devayA dei hoi kaiyAvi liMgarahiovi / egAgI cciya viharai nAgacchai gacchavAse so||528|| // 123 // 'avare'vI'tyAdigAthAnavakaM, 'apare'pi' jinakalpikasthavirakalpikebhyaH pUrvabhaNitebhyo'nye'pi munayo bhavanti svayambuddhAH pratyeka|buddhAzca, api: cArthe, tatra prathamAH-svayambuddhA dvividhAH-eke tIrthakarAstaditare-tIrthakaravyatiriktAH 'apare' dvitIyAH, iha ca tIrthakaravya-| Jain Education in For Private Personel Use Only lainelibrary.org Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAGRAP * tiriktaradhikAraH, tatra svayambuddhapratyekabuddhAnAM bodhyupadhizrutaliGgakRto vizeSaH // 520 // tatra svayambuddhAnAM bodhyAdInyAha-'titthe'tyAdi gAthAcatuSTayaM, tIrthakaravarjitAnAM svayambuddhAnAM bodhiH-dharmaprAptirupadhiH-upakaraNAni zrutaM-jJAnaM liGga ceti jJeyAni pratyekabuddhebhyo bhedapratipAdakAni catvAri sthAnAni, tAnyeva krameNAha-teSAM bodhirbAhyapratyayamantareNaiva nijajAtismaraNAdinA bhavati, tathA mukhapottikA rajoharaNaM| kalpatrikaM saptavidhazca pAtraniyoga iti dvAdazadhA upadhirbhavati svayambuddhasAdhUnAM, tathA eSA-svayambuddhasAdhUnAM pUrvajanmanyadhItaM-paThitaM zrutaM bhavati athavA naiva bhavati pUrvAdhItaM zrutaM kintu navatarapaThitameva, tato yadi pUrvAdhItaM zrutaM teSAmupatiSThate tadA 'se'tti tasya skhayambuddhasya tAdevatA 'liGga' rajoharaNAdikamarpayati, upalakSaNametat , gurusannidhau vA gatvA liGgaM pratipadyate, atha na pUrvAdhItaM zrutamupaniSThate tadA gurava eva liGgamarpayanti, ayaM ca yadyekAkyapi viharaNakSamo-vihAraM kartuM samarthastAdRzI vA tasya icchA-ekAkivihArakaraNe'bhilASa stataH karoti taM-ekAkivihAraM, 'anyathA' ekAkivihArAkSamatAyAmicchAyA abhAve ca gacchavAsamanusarati-gaccha evAste 'niyamena' di nizcayena, idaM ca pUrvAdhItazrutasadbhAva eva draSTavyaM, pUrvAdhItazrutAbhAve tu gacchavAsa evAvazyaM vyavatiSThate iti, tathA coktaM-"puvvAhIyaM suyaM se havai vA na vA, jai se natthi to liMga niyamA gurusaMnihe paDivajjai gacche ya viharaitti, aha pubvAhIyasuyasaMbhavo atthi to se liMgaM devayA payacchai, gurusannihe vA paDivAi, jai egavihAraviharaNe samattho icchA va se to eko ceva viharai, annahA gacche viharaitti,"| idAnI pratyekabuddhAnAM bodhyAdIni catvAri sthAnAnyAha-patte ityAdigAthAcatuSTayaM pratyekabuddhasAdhUnAM bAhyavRSabhAdikAraNadarzane bodhiniyamato bhavati, tathA teSAmupadhirdvividho-jaghanya utkRSTazca, tatra jaghanyo mukhapotikArajoharaNAbhyAM dvidhA, utkRSTo'pi mukhapotikArajoharaNa8 saptavidhapAtraniryogarUpo navavidhaH, tathA zrutaM punaH pUrvabhavapaThitameva teSAM niyamato bhavati, tacca jaghanyata ekAdazAGgAni-AcArAdIni, ACKAGES Jain Education .onal R jainelibrary.org Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 |62 sA vyupakaraNAni gA. 529-39 // 124 // tathotkRSTaM zrutaM dezena-ekadezenonAni-asampUrNAni bhavanti pUrvANi daza 'tasya' pratyekabuddhasya, liGgaM tu-rajoharaNAdikaM devataiva tasya dadAti kadAcica liGgarahito'pi bhavati tathA ekAkyeva viharati vasundharAyAM, na punarAgacchati gacchavAse sa iti // 521-28 // idAnIM 'sAhuNINovagaraNAIti dvASaSTaM dvAramAha uvagaraNAI cauddasa acolapaTTAI kamaDhayajuyAI / ajANavi bhaNiyAI ahiyANivi haMti tANevaM // 529 // uggaha'NaMtaga 1 paTTo 2 ahoruya 3 calaNiyA 4 ya boddhavvA / abhitara 5 bAhi. niyaMsaNI 6 ya taha kaMcue 7 ceva / / 530 // ukkacchiya 8 vegacchiya 9 saMghADI 10 ceva khaMdha. garaNI 11 ya / ohovahiM mi ee ajANaM pannavIsaM tu / / 531 // aha uggahaNaMtagaM nAvasaMThiyaM gujjhadesarakkhaTThA / taM tu pamANeNekaM ghaNamasiNaM dehamAsajja // 532 // paTTovi hoi ego dehapamANeNa so u bhaiyavyo / chAyaMtoggahaNaMtaM kaDibaddho mallakacchA va // 533 // addhorugovi te dovi gihiuM chAyae kaDIbhAgaM / jANupamANA calaNI asIviyA laMkhiyAe va // 534 // aMtoniyaMsaNI puNa lINatarI jAva addhjNghaao| bAhiragA jA khalugA kaDIi doreNa paDiyaddhA // 535 // chAei aNukkuie uroruhe kaMcuo asivviyo| emeva ya okacchiya sA navaraM dAhiNe pAse // 536 // vegacchiyA u paTTo kaMcugamukkacchigaM ca chaayNto| saMghADIo cauro tattha duhatthA uvasayaMmi // 537 // donni tihatthAyAmA bhikkhaTThA ega egmubaare| osaraNe cauhatthAnisa // 124 // Jain Education Nirjainelibrary.org Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNapacchAyaNA masiNA // 538 // khaMdhagaraNI u cauhatthavitthaDA vAyavihuyarakkhaTThA / khujaka- raNI u kIrai rUvavaINaM kuDahaheU // 539 // / 'u'tyAdigAthaikAdazakaM, pUrvoktAni pattaM pattAbaMdhoM' ityAdIni upakaraNAdIni caturdaza acolapaTTAni-colapaTTakarahitAni kamaDhagayutAni |AryikANAmapi bhaNitAni, pAtrAdInAM ca pramANaM gaNanayA svarUpeNa ca sthavirANAmiva draSTavyaM, kamaDhakaM ca-lepitatumbakabhAjanarUpaM kAMsyamayabRhattarakaroTikAkAramekaikaM saMyatInAM nijodarapramANena vijJeyaM, saMyatInAM ca maNDalImadhye patadgrahako na bhramati ekasyAH saMyatyA aparasyAH | kArye na samAyAti tucchasvabhAvAt kintu kamaDhaka evAryikA bhojanakriyAM kurvantItyataH kamaDhakagrahaNaM, 'ahiyANivi hoMti tANevaMti adhikAnyapi-pUrvoktacaturdazopakaraNavyatiriktAnyapyupakaraNAnyAryikANAM bhavanti, tAni caivaM // 529 // yathA-avagrahAnantakaM 1 paTTakaH 2 arukaM 3 calanikA 4 ca boddhavyA, abhyantaranivasanI 5 bahirnivasanI 6 ca tathA kaJcukazcaiva 7 upakakSikA 8 vaikakSikA 9 saGghATI |10 caiva skandhakaraNI 11 ca ete AryikANAM sambandhini oghopadhau paJcaviMzatirbhedAH / / 530-31 // etAn svayameva vyAcaSTe-'athe'tyAnantarye, avagraha iti yonidvArasya sAmayikI saMjJA tasyAnantakaM-vastraM avagrahAnantakaM, tacca nausaMsthAnaM-beDikAkAraM madhyabhAge vizAlaM paryatabhAgayostu tanukamityarthaH, guhyadezarakSArtha-brahmacaryasaMrakSaNArtha gRhyate, tatpunargaNanApramANenaikaM bhavati, tathA ArtavabIjapAtasaMrakSaNArtha ghana-ghanavastreNa kriyate, puruSasamAnakarkazasparzapariharaNArtha ca mamRNaM-masRNavastreNa kriyate, masRNe hi vasne strIyonisparzasadRzaH sparzo bhavati, sajAtIyazca sajAtIye na prabhavatIti masRNagrahaNaM, tathA 'dehamAzritya' dehAnumAnena pramANaM tasya karaNIyaM, deho hi kasyAzcittanuH kasyAzcitsthUlaH tatastadanusAreNa vidheyamityarthaH // 532 // paTTo'pi gaNanApramANena bhavatyekaH paryantabhAgavartibITakabandhaH pRthutvena catu Jain Education Mainelibrary.org Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 prava0 sA roddhAre tattvajJA 62 sAvyupakaraNAni gA. 529-39 navi0 // 125 // RECORRECARRORS raGgulapramANaH samatirikto vA dairyeNa tu strIkaTIpramANaH, sa ca dehapramANena bhajanIyaH, pRthulakaTIbhAgAyA dIrghaH kRzakaTIbhAgAyAzca isva ityarthaH, avaprahAnantakasya purataH pRSThatazca dvAvapi paryantabhAgAvAcchAdayan vardhAvatkaTayAM badhyate, tasmiMzca baddhe mallakacchAvadbhavati / / 533 / / adha UrukAdha bhajatIti niruktavazAda?rukaH, tau dvAvapi-avagrahAnantakapaTTau gRhItvA-avaSTabhya sarva kaTIbhAgamAcchAdayati, sa ca mallacalanAkRtiH, kevalaM Uorantare UrUdvaye ca kasAbaddhA, calanakA'pIdRzyeva, kevalamadho jAnupramANA asyUtA kasA| nibaddhA laGkhikA-vaMzoparinartakI tatparidhAnavat // 534 // antarnivasanI punarupari kaTIbhAgAdArabhya adhaH ardhajacaM yAvadbhavati, sA ca paridhAnakAle lInatarA paridhIyate, AkulatayA janahAso mA bhUditi, bahirnivasanI yA upari kaTIta Arabhya adho yAvat khalugo8 gulphaH (ghuTI) kaTyAM ca davarakeNa pratibaddhA bhavati // 535 // idamadhaH zarIrasya SaDvidhamupakaraNamuktaM, atha UrdhvakAyasya kathyate, tatra-chAeI'tyAdi, dairghyamAzriya svahastenArdhatRtIyahastapramANaH pRthutvena tu hastamAnaH yadvA nijanijazarIrapramANaniSpannaH, asyUtaH pArzvadvaye'pi kasAbaddhaH kApAlikakaJcukavatkaJcukaH kriyate, sa ca uroruhau-stanau chAdayati, kimbhUtau ?, tatrAha-'aNukkuie'tti aNu-svalpaM yathA bhavati evaM kucitau-kacukAbhyantare sasaMcArau na gADhaM sampRktAvityarthaH gADhaparidhAne hi ativiviktavibhAgatayA jananayanamana:-| spRhaNIyarUpau bhavataH tasmAtkaJcukasya zithilameva paridhAna vidheyamiti, kakSAyAH samIpamupakakSaM tadAcchAdikA opakakSikA 'evameva || kaJcukavadbhavati, sA ca asyUtA samacaturasrA svahastena sArdhahastapramANA urobhAgaM dakSiNapArzva pRSThaM ca pracchAdayantI vAmaskandhe-vAmapArzve |ca bITakapratibaddhA paridhIyate // 536 // vegacchiyatti pUrvArdha, upakakSikAviparIto vaikakSikAlakSaNaH paTTo bhavati, tuzabda upakakSikAsA-13 |dRzyAvadhAraNe vAmapArzvaparidhAnavizeSe vA draSTavyaH, sa ca kaJcukamupakakSikAM cAcchAdayan vAmapArzve paridhIyate 'saMghADIo'ityAdisArdhA gAthA -ASEARCANCIENCCC // 125 // Jain Educatio n al For Private & Personel Use Only Mrjainelibrary.org Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio upari paribhogAya catasraH saGghATyo bhavanti, ekA dvihastA pRthutvena / / 537 // dve trihaste, ekA ca caturhastA dairyeNa tu catasro'pi sArdhahastatrayapramANAzcaturhastA vA draSTavyAH, tatra 'dvihastA' dvihastavistRtA upAzraye bhavati, na tAM vihAya prakaTadehayA kadAcidAsitavyamiti bhAva:, ye ca dve 'trihastAyAme' trihastavistRte bhavatastayormadhye ekA mikSArthaM ekA uccAre bhavati, bhedagrahaNaM gocaryAdyupalabdhatulyavepAdiparihArArthaM, tathA avasaraNe - samavasaraNe vyAkhyAne nAtrAdau 'caturhastA' caturhastavistRtA saGghATirbhavati, sA ca aniSaNNapracchAdanAyopayujyate, yato na tatra saMyatIbhirupaveSTavyaM kintu UrdhvAbhireva sthAtavyaM, tatastayA skandhAdArabhya pAdau yAvad pratinyo vapuH pracchAdayantIti, etAJca pUrvaprAvRtaveSapracchAdanArthaM zlAghAdItyarthaM ca masRNAH kriyante, catasro'pi ca gaNanApramANena ekameva rUpaM, yugapatparibhogAbhAvAt // 538 // 'khaMdhe' tyAdi skandhakaraNI 'caturhastavistRtA' caturhastadIrghAca samacaturasrA prAvaraNasya vAtavidhutarakSaNArthaM catuSpuTIkRtya skandhe dhriyate, saiva ca skandhakaraNI rUpavatyAH saMyatyAH kuDubhanimittaM kubjakaraNyapi kriyate, pRSThapradeze skandhAdadhaH saMvRtatayA masRNavastrapaTTakena upakakSikAvaikakSikA nibaddhayA tayA virUpatApAdanAya kuDubhaM vidhIyate iti bhAvaH // 539 // 62 // samprati 'jiNakappiyANa saMkhA ukkiTThA egavasahIe 'tti triSaSTaM dvAramAha kipiyA ya sAhU ukkoseNaM tu egavasahIe / satta ya havaMti kahamavi ahiyA kaiyAvi no huti // 540 // iha ca vineyajanAnugrahArthaM kiJcidapratItArthatvAduttaratra yathAlandakalpAdau saprayojanatvAcca prathamaM jinakalpikasvarUpameva nirUpyatetatra jinakalpaM pratipitsunA prathamameva pUrvApararAtrakAle tAvadidaM cintanIyaM - vizuddhacAritrAnuSThAnena kRtaM mayA''tmahitaM ziSyAdiniSpAdanataH tional *%% % %% au Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 126 // Jain Education parahitaM ca, jAtAzcedAnIM mama gacchaparipAlanasamarthAH ziSyAH, tato vizeSataH sAmpratamAtmahitaM mamAnuSThAnamucitaM iti vicintya cedaM sati parijJAne nijamAyuH zeSaM svayameva paryAlocayati, parijJAnAbhAve punaranyamatizAyinamAcAryAdikaM pRcchati, tatra svalpe svAyuSi | bhaktaparijJAnAdInAmanyatamanmaraNamaGgIkaroti, atha dIrghamAyuH kevalaM jaGghAbalaparikSINastadA vRddhavAsaM svIkurute, puSTAyAM tu zaktau jinakalpaM pratipadyate, taM ca pratipattukAmaH pUrvameva paJcabhistulanAbhirAtmAnaM tolayati, tadyathA - "taveNa satteNa sutteNa, egatteNa baleNa ya / tulaNA paMcahA vRttA jiNakappaM paDivajjao // 1 // " [ tapasA sattvena sUtreNa ekatvena balena ca / tulanA paJcadhoktA jinakalpaM pratipadyamAnasya // 1 // ] tulanA bhAvanA parikarma cetyekArthAni, tatrAcAryopAdhyAyapravartakasthaviragaNAvacchedakakharUpAH prAyaH pazcaiva janAH praza|stAbhiretAbhiH paJcabhirbhAvanAbhirjinakalpaM pratipitsavaH prathamamevAtmAnaM bhAvayanti, aprazastAstu kandarpadeva kilviSAbhiyogikA''surasammohasvarUpAH paJca bhAvanA vakSyamANAH sarvathA dUrataH pariharanti tatra tapasA''tmAnaM bhAvayaMstathA kSudhAM parAjayati yathA devAdyupasargAdi| nA'neSaNIyAdikaraNato yadi SaNmAsAn yAvadAhAraM na labhate tathApi na bAdhyate, sattvabhAvanayA tu bhayaM nidrAM ca parAjayate, tatra bhayanidrAjayArthaM rAtrau supteSu sarvasAdhupUpAzraya eva kAyotsargaM kurvataH prathamA sattvabhAvanA bhavati, dvitIyAdyAstUpAzrayabAhyAdipradezeSu, Aha ca "paDhamA uvassayaMmi ya bIyA bAhiM taiyA caukkami / sunnagharaMmi cautthI aha paMcamiyA masAmi // / 1 / / " [ prathamopA - zraye ca dvitIyA bahiH tRtIyA catuSke / zUnyagRhe caturthI atha paJcamI zmazAne // 1 // ] sUtrabhAvanayA tu nijanAmavattathA paricitaM sUtraM karoti yathA divA rAtrau vA zarIracchAyAdyabhAve 'pyucchvAsaprANastokalavamuhUrtAdikaM kAlaM sUtraparAvartanAnusAreNaiva sarvaM samyagavagacchati, ekatvabhAvanayA cAtmAnaM bhAvayan saGghATakasaMghATaka sAdhvAdinA saha pUrvapravRttAnAlApasUtrArtha sukhaduHkhAdipraznamithaH kathAdivyatikarA 63 eka vasatiji nakalpi kAH gA. 540 // 126 // jainelibrary.org Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a. sA. 22 Jain Education nirAkaroti, tato bAhyamamatve mUlata eva vyavacchedite paJcAddehopadhyAdibhyo 'pi bhinnamAtmAnamavalokayan sarvathA teSvapi nirabhiSvaGgo bhavati, balabhAvanAyAM balaM dvividhaM zArIraM manodhRtibalaM ca tatra zArIramapi balaM jinakalpAIsya zeSajanAtizAyikameSTavyaM tapaHprabhRtibhistu apakRSyamANasya yadyapi zArIraM balaM tathAvidhaM na bhavati tathApi dhRtibalenAtmA tathA bhAvayitavyo yathA mahadbhirapi parISahopasargairna bAdhyate, etAbhiH paJcabhirbhAvanAbhirbhAvitAtmA jinakalpikapratirUpo gacche'pi prativasannupadhyAhAraviSaye dvividhe parikarmaNi pravartate, tatra yadi pANipAtralabdhirasti tatastadanurUpameva parikarma ceSTate, atha pANipAtralabdhirnAsti tataH patagrahadhAritvaparikarmaNi yathAyogaM pravartate, AhAraparikarmaNi tu tRtIyapauruNyAmavagADhAyAM vallacaNakAdikamantaM prAntaM rUkSaM ca - "saMsaTTamasaMsaTTA udghaDa taha appalevaDA ceva / uggahiyA paggahiyA ujjhiyadhammA ya sattamiyA // 1 // " [ asaMsRSTA saMsRSTA uddhRtA tathA alpalepikA / avagRhItA pragRhItA | ujjhitadharmA ca saptamI // 1 // ] etAsAM saptAnAM piNDaiSaNAnAM madhye AdyadvayavarNya zeSANAM paJcAnAM madhyAdanyataraiSaNAdvayAbhigraheNAhAraM gRhNAti tatrApyekayA bhaktamaparayA'nveSaNayA pAnakamiti // evamAdyAgamoktavidhinA gacchAntargataH pUrvamevAtmAnaM parikarmayitvA | tato jinakalpaM pratipitsuH samagramapi saGgha mIlayati, tadabhAve svagaNaM tAvadvazyamAhvayate, tatastIrthakarasamIpe tadabhAve gaNadharasannidhAne tadasattve ca caturdazapUrvadharasavidhe tadasambhave dazapUrvadharAntike tadalAbhe tu vaTAzvatthAzokapAdapAdInAmAsattau mahatyA vibhUtyA jinakalpamabhyupagacchati, nijapadavyavasthApitaM sUriM sabAlavRddhaM gacchaM vizeSataH pUrvaviruddhAMzca kSamayati, tadyathA - "jai kiMci pamAeNaM na sudu bhe vaTTiyaM mae puvi / taM bhe khAmemi ahaM nissallo nikkasAo ya // 1 // AnaMdamaMsupAyaM kuNamANA te'vi bhUmigayasIsA / khAmiMti taM jaharihaM jahArihaM khAmiyA teNaM // 2 // " [ yadi kiJcit pramAdena na suSThu bhavatAM vRttaM mayA / tat bhavatAM kSamayAmyahaM nizzalyo ainelibrary.org Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA rodvAre tattvajJAnavi0 // 127 // Jain Education niSkaSAya // 1 // AnandAzruprAtaM kurvANAste'pi bhUmigatazIrSAH / kSamayanti yathArha yathArha kSamitAstena // 2 // ] nijapadasthApitasUreH zeSasAdhUnAM cAnuzAsti prayacchati, yathA - "pAlejjasu gaNameyaM appaDibaddho ya hojja savvattha / eso ya paraMparao tumaMpi aMte kuNasu evaM // 1 // puvvapavaNNaM viNayaM mA hu pamAehi viNayajoggesuM / jo jeNa pagAreNa uvajujjai taM ca jANehi // 2 // " tathA "omo samarAiNio appatarasuo ya mA ya NaM tubbhe / paribhavaha esa tumhavi visesao saMprayaM pujjo || 3 ||" [ pAlayergaNamenamapratibaddhazca bhaveH sarvatra / eSa ca paramparakaH tvamapyante kuryAH // 1 // pUrvaprapanne vinaye mA pramAdIrvinayayogyeSu yo yena prakAreNopayujyate taM ca jAnIyAH // 2 // ] [ avamaH samarAnikaH alpatarazruta iti mainaM paribhUta yuSmAkameSa saMprati vizeSataH pUjyaH // 3 // ] $ ityAdizikSAM dattvA gacchAdvinirgate cakSurgocarAtIte tasminnAnanditAH sAdhavaH pratinivartante, evaM ca pratipannajinakalpo yatra grAmAdau mAsakalpaM caturmAsakaM vA kariSyati tatra SaT bhAgAn grAmAdeH kalpayati, tatazca yatra bhAge ekasmin dine gocaracaryAyAM hiNDitastatra punarapi saptama eva divase paryaTati, mikSAcaryAM grAmAntaragamanaM ca tRtIyapauruSyAmeva karoti, caturthapauruSI tu yatrAvagAhate tatra niyamAdavatiSThate, bhaktaM pAnakaM ca pUrvoktapaNAdvayAbhipraNAlepakRdeva gRhNAti, eSaNAdiviSayaM muktvA na kenApi sArdhaM jalpati, upasargaparISahAn sarvAnapi sahata eva, roge'pi cikitsAM na kArayatyeva tadvedanAM tu samyageva viSahate, ekAkyeva ca bhavati, anApAtAsaMlokAdidazaguNopeta eva sthaNDile uccArAdi karoti, jIrNavastrANi ca tatraiva tyajati, pramArjanAdiparikarmavirahitAyAM vasatau tiSThati, yadyupavizati tadA niyamAdutkaTuka eva na tu niSadyAyAmaupagrahikopakaraNasyaivAbhAvAt mAsakalpenaiva cAyaM viharati mattamataGgajavyAghrasiMhAdike ca saMmukhe samApatatyunmArgagamanAdinA IryAsamitiM na bhinatti, zrutasampadapi cAsya jaghanyato navamasya pUrvasya tRtIyamAcAravastu, tatra hi nyakSeNa kAla 63 ekavasatiji nakalpi kAH gA. 540 // 127 // jainelibrary.org Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education | parijJAnaM, utkarSatastu asampUrNAni daza pUrvANi, prathamasaMhanano vajrakuDyasamAnAvaSTambhazcAyaM bhavati, locaM cAsau nityameva vidhatte, Ava| zyakInaiSedhi kI midhyAduSkRtagRhi viSayapRcchopasaMpallakSaNAH paJca sAmAcAryo'sya bhavanti, anye tvAhuH - AvazyakI naiSedhikIgRhasthopasampallakSaNAstisra eva, ArAmAdinivAsina oghataH pRcchAdInAmapi asambhavAdityAdyanyA'pi jinakalpikAnAM sAmAcArI kalpagranthAdevagantavyA // tathA jinakalpika sthitipratipAdanArthaM sopayogatvAt kAnicid dvArANi darzyante, tadyathA-- kSetradvAraM 1 kAladvAraM 2 cAritradvAraM 3 tIrthadvAraM 4 paryAyadvAraM 5 AgamadvAraM 6 vedadvAraM 7 kalpadvAraM 8 liGgadvAraM 9 dhyAnadvAraM 10 gaNanAdvAraM 11 abhipra hadvAraM 12 pravAjanAdvAraM 13 niSpratikarmatAdvAraM 14 bhikSAdvAraM 15 pathadvAraM 16 ceti, tatra tIrthaparyAyAgamavedadhyAnAbhigrahapravrajyAni - SpratikarmatAbhikSApathadvArANye konasaptatitame parihAravizuddhidvAre yathA vakSyante tathaivAtrApi jJeyAni, kSetradvAre janmanA sadbhAvena ca paJcadazasvapi karmabhUmiSu saMharaNena tvakarmabhUmiSvapi bhavati, kAladvAre avasarpiNyAM janmanA tRtIyacaturthArakayoreva vratasthastu paJcamArake'pi, utsarpiNyAM tu vratasthastRtIyacaturthArakayoreva, janmanA tu dvitIyArake'pi pratibhAgakAle tu duSSamasuSamArUpe janmataH sadbhAvatazca prApyate, | videheSvapi jinakalpikAnAM sadbhAvAt saMharaNena punaH sarvasminnapi kAle prApyate, cAritradvAre pratipadyamAnakaH sAmAyikacchedopasthA| panIyayoreva, madhyamavidehatIrthakRtAM sAmAyike prathamapazcimajinayostu chedopasthApanIye, pUrvapratipannastu sUkSmasamparAyayathAkhyAtacAritrayorapi, sa copazamazreNyAmeva, na tu kSapakazreNyAM 'tajjamme kevala paDisehabhAvAo' [ tajjanmani kevalapratiSedhabhAvAt ] itivacanAt kalpadvAre sthitakalpe'sthitakalpe ca bhavati, liGgadvAre pratipadyamAnako dvividhe'pi dravyabhAvarUpe liGga bhavati, pUrvapratipannastu bhAvaliGge'vazyameva, dravyaliGge tu bhAjyo hRtajIrNatAdibhiH kadAcid dravyaliGgasyAbhAvAt, gaNanAdvAre pratipadyamAnakA jaghanyata ekAdaya utkarSataH tional Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. roddhAre tattvajJAnavi0 // 128 // zatapRthaktvaM, pUrvapratipannAH punarjaghanyata utkarSatazca sahasrapRthaktvaM, kevalamutkRSTAjaghanyaM laghutaraM, ityAdyanyadapi jinakalpikasvarUpaM samaya-IR | 64 sUrisamudrAdavaseyamiti / samprati sUtramanuzriyate, jinA-cchanirgatasAdhuvizeSAH teSAM kalpaH-samAcArastena carantIti jinakalpikAH te ca guNAH gA. jinakalpikasAdhavaH utkarSata ekasyAM vasatau sapta bhavanti, adhikA-aSTAdayaH kathamapi kadAcanApi na bhavanti, yadyapi caikasyAM vasatA 541-49 vutkRSTataH sapta jinakalpikAH prativasanti tathApi parasparaM na bhASante, dharmavArtAmapi na kurvanti vIthyAmapi caikasyAmeka eva jinakalpikaH pratidinamaTati, na punarapara iti, uktaM ca-"ekkAe vasahIe ukkoseNaM vasaMti satta jinnaa| avaropparasaMbhAsaM caiti annAnnavIhiM ca // 1 // [ekasyAM vasatau utkarSato vasanti sapta jinaaH| parasparaM saMbhASaM tyajanti anyA'nyavIthiM ca ( vrajanti ) // 1 // ] // 540 // 'chattIsaM sUriNaguNa'tti catuHSaSTaM dvAramAha aTTavihA gaNisaMpaya caugguNA navari haMti battIsaM / viNao ya caunbheo chattIsa guNA ime guruNo // 541 // AyAra 1 suya 2 sarIre 3 vayaNe 4 vAyaNa 5 maI 6 paogamaI 7 / eesu saMpayA khalu aTTamiyA saMgahapariNNA 8(1) // 542 // caraNajuo mayarahio aniyayavittI acaMcalo ceva (4) / juga pariciya ussaggI udattaghosAivinneo (8) // 543 // cauraMso'kuMTAI bahirattaNavajio tave satto (12) / vAI maharattanissiya phuDavayaNo saMpayA vayaNetti (16) // 544 // // 128 // jogo pariNayavAyaNa nijaviyA vAyaNAe~ nivvahaNe (20) / oggaha IhAvAyA dhAraNa maisaMpayA caurotti (24) // 545 // sattIM purisaM khettaM vatthu nAuM paojae vAyaM (28) / gaNajoggaM saMsattaM Jain Educat onal For Private Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajjhAe sikkhaNaM jANe (32) // 546 // AyAre suyaviNae vikkhivaNe ceva hoi bodhavvA / dosassa parIghAe viNae cauhesa paDivattI (36) // 547 // sammattanANacaraNA patteyaM aTTaaTThabheillA / bArasabheo ya tavo sUriguNA huMti chattIsaM (2) // 548 // AyArAI ajha u taha ceva ya dasaviho ya tthiykppo| bArasa tava chAvassaga sUriguNA huMti chattIsaM (3) // 549 // 'aTThavihe'tyAdigAthAnavakaM, guNAnAM sAdhUnAM vA gaNaH-samudAyo bhUyAnatizayavAn vA yasyAsti sa gaNI-AcAryastasya sampat-samR|ddhirbhAvarUpA gaNisampat , sA AcArAdibhedAdaSTavidhA, kevalamekaikasyAzcaturbhedatvena caturbhirguNane dvAtriMzadbhedAH, vinayazcaturbhedastatra prakSipyate, tata ete guroH-AcAryasya SaTtriMzad guNA bhavanti / / 541 // tatrASTau sampada imAH-'AyAre'tyAdi, AcArazca zrutaM ca zarIraM cetyekavadbhAvAdAcArazrutazarIraM, tathA vacanaM, prAkRtatvAdekAraH, vAcanA matiH prayogamatiH, eteSu viSaye sampat , tathAhi-AcArasampat 1 |zrutasampat 2 zarIrasampat 3 vacanasampat 4 vAcanAsampat 5 matisampat 6 prayogamatisaMpat 7 aSTamI ca saMgrahaparijJAsaMpat 8, tatra AcaraNamAcAra:-anuSTAnaM tadviSayA sa eva vA sampad-vibhUtistasya vA sampat-sampattiH prAptirAcArasampat , evamagre'pi vyutpattyartho bhAvanIyaH // 542 // sA caturdhA, yathA-caraNayuto madarahito'niyatavRttiracaJcalazceti, tatra caraNaM-cAritraM vratazramaNadharmetyAdisaptatisthAna svarUpaM tena yuto-yuktazcaraNayutaH, anyatra tu 'saMyamadhruvayogayuktate' tyevamidaM paThyate, tatrApyayameva paramArthaH, yataH saMyamaH-cAritraM tasmin mAdhruvaH-nityo yogaH-samAdhistena yuktatA, tatra satatopayuktatetyarthaH, tathA madaiH-jAtikulatapaHzrutAyudbhavai rahito madarahitaH, granthAntare tu 'asaMpaggaha' iti paThyate, tatrApi sa evArthaH, yataH samantAtprakarSaNa-jAtizrutataporUpAdiprakRSTatAlakSaNenAtmano grahaNaM-ahameva jAti *%%%%% ARA Jain Education a l kA For Private Personal Use Only R ainelibrary.org Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 129 // ADSAURAHAOSAROKAR mAnityAdirUpeNAvadhAraNaM sampragrahaH na tathA asampragraho jAtyAdyanutsiktatvamityarthaH, aniyatavRttiH-prAmAdiSvaniyatavihArasvarUpatA, tathA- |64 sUricaJcalo-vazIkRtendriyaH, anyatra tu 'vRddhazIlatA' ityevaM paThyate, tatra vRddhazIlatA-vapuSi manasi ca kAminImanomohane vayasi varta-18|guNAH gA. mAnasyApi nibhRtasvabhAvatA nirvikAratetiyAvat , yata:-"manasi jarasA'bhibhUtA jAyante yauvane'pi vidvAMsaH / mUDhadhiyaH punaritare 541-49 bhavanti vRddhatvabhAve'pi // 1 // " // tathA zrutasampaJcaturdhA, yathA-tatra 'sUcanAtsUtra'miti yugo-yugapradhAnAgamaH paricitasUtraHkramotkramavAcanAdibhiH sthirasUtraH utsargI-utsargApavAdasvasamayaparasamayAdivedI udAttaghoSAdi-udAttAnudAttAdisvaravizuddhividhAyI, 5 anyatra bahuzrutatA 1 paricitasUtratA 2 vicitrasUtratA 3 ghoSavizuddhikaraNatA 4 ceti paThyate, arthastu sa eva // 543 // zarIrasampadaM caturvidhAmAha-'cau'ityAdi,tatra caturasraH-ArohapariNAhayukto dairghya vistArAbhyAM lakSaNapramANasahitAbhyAM yukta itiyAvat tathA akuNTAdiHsampUrNapANyAdiH tathA badhiratvAdivarjitaH-avikalasakalendriyaH, tathA dRDhasaMhananatvena bAhyAbhyantarabhedaminne tapasi zakta:-samarthaH, anyatra tu ArohapariNAhayuktatA 1 anavatrApyatA 2 paripUrNendriyatA 3 sthirasaMhananatA 4 ceti paThyate, tatrApi sa evArthaH, kevalamavidyamAnamavatrApyaM-avatrapaNaM lajjanaM yasya so'yamanavatrApyo yadvA avatrApayituM-lajjayitumarhaH zakyo vA avatrApyo-lajanIyo na tathA'navatrApyohInasoGgatvenAlajjAkara ityarthaH vacanasampaJcaturdhA, tadyathA-'vAI'tyAdi, vAdI madhuravacanaH anizritavacanaH sphuTavacanazcetyeSA 'vacane' vacanaviSaye sampat , tatra vadanaM-vAdaH sa prazasto'tizAyI vA vidyate yasya sa vAdI Adeyavacana ityarthaH tathA prakRSTArthapratipAdakamaparuSa susvaratAgambhIratAdiguNopetamata eva zrotRjanamanaHprINakaM vacanaM yasya sa madhuravacanaH, tathA rAgadveSAdibhiranizritaM-akaluSa vacana yasya so'nizritavacanaH, sphuTa-sarvajanasubodhaM vacanaM yasya sa sphuTavacanaH, anyatra tu AdeyavacanatA 1 madhuravacanatA 2 anizritavacanatA 3 9 // Jain Education For Private & Personel Use Only Arjainelibrary.org . Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educati asandigdhavacanatA 4 ceti paThyate, arthaH prAgvadeva // 544 // atha vAcanAsampaJcaturdhA, tadyathA - 'jogo' ityAdi, tatra pariNAmikatvAdiguNopetAn ziSyAn vijJAya yasya yadyogyaM sUtraM tattasyaivoddizan samuddizan vA yogyavAcanaH, apariNAmikAdAvapakaghaTanihitajalodAharaNato | doSasambhavAt, tathA pUrvapradattasUtrAlApakAn ziSyasya samyak pariNamayya tato'parAparAlApakAnAM vAcanAM punaH punaH prayacchan pariNatavAcanaH, | tathA vAcanAyAH - vyAkhyAnasya niryApayitA- nirvAhakaH, ziSyasamutsAhanena jhaTityeva pranthaM samarthayate na punarapAntarAle evameva muzvatI| tyarthaH, tathA nirvAhaNo-nirvAhako'rthasyeti zeSaH, pUrvAparasAGgatyena svayaM jJAnato'nyeSAM ca kathanataH samyagarthaM nirgamayatIti bhAvaH, pranthAntare tvevaM dRzyate - viditvoddezanaM 1 viditvA samuddezanaM- pariNAmikAdikaM ziSyaM jJAtvetyarthaH 2 parinirvApya vAcanA - pUrvadattAkApakAnadhigamayya ziSyaM punaH sUtradAnamityarthaH 3 arthaniryApaNA arthasya pUrvAparasAGgatyena gamaniketyarthaH 4 // atha matisampaJcaturdhA, tadyathA - ' uggahe 'tyAdi, avagrahaH IhA avAyaH dhAraNA ca, avagrahAdInAM ca svarUpaM SoDazottaradvizatatamadvAre vakSyate || 545|| tathA prayogaH - atra vAdAdiprayojanasiddhaye vyApAraH tatkAle matiH- vastuparicchittiH prayogamatiH, tatsampaccaturdhA, tadyathA - 'sattiM' ityAdi, zaktiM puruSaM kSetraM vastu ca jJAtvA vAdaM prayuJjIta, tatra zakterjJAnaM vAdAdivyApArakAle kimamuM vAvadUkaM vAdinaM jetuM mama zaktirasti na vetyAtmIyasvarUpaparyAlocanaM, puruSajJAnaM | kimayaM prativAdI puruSaH saugataH sAGkhyo vaizeSiko'nyo vA tathA pratibhAdimAnitaro vetyAdiparibhAvanaM, kSetrajJAnaM kimidaM kSetraM mAyAbahulamanyathA vA tathA sAdhubhirbhAvitamabhAvitaM vetyAdivimarzanaM, vastujJAnaM kimidaM rAjAmAtyAdi sabhAsadAdi vA vastu dAruNamadAruNaM vA bhadrakamabhadrakaM vetyAdinirUpaNaM / tathA saGgrahaH-svIkaraNaM tatra parijJAnaM nAma-abhidhAnaM saGgrahaparijJA, tatsampaJcaturdhA, tadyathA - 'gaNe 'tyAdi, tatra gaNasya gacchasya bAladurbala glAnabahuyatijanAdilakSaNasya nirvAhayogyakSetragrahaNaM gaNayogyopasaGgrahasampat prathamA 1, tathA bhadrakAdipuruSaM prati ational - Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 130 // Jain Educatio tadanurUpadezanAdikaraNena saMsaktasampad dvitIyA 2, granthAntare tu niSadyAdimAlinyaparihArAya pIThaphalakopAdAnAtmikA dvitIyA sampaduktA, na caitAni pIThAdIni na gRhyante, samaye prAhitatvAt, tathA ca jItakalpe - "pIDhaphalagAigahaNe na u mailiMtI nisijjAI / vAsAsu viseseNaM annakAlaM tu gammapannattha // 1 // pANA sIyala kuMthAiyA ya to gahaNa vAsAsu / " [ pIThaphalakAdigrahaNe naiva malinyante niSadyAdIni varSAsu vizeSeNa anyakAle tu gamyate'nyatra // 1 // prANAH zItalaM kundhvAdikAzca tato grahaNaM varSAsu ] tathA yathAsamayameva | svAdhyAyapratyupekSaNAbhikSATanopadhisamutpAdanAtmikA svAdhyAyasampattRtIyA, tathA gurupravrAjakAdhyApaka ratnAdhikaprabhRtInAmupadhivanavizrAmaNAbhyutthAnadaNDakopAdAnAdizikSaNAtmikA zikSopasaGgrahasampaccaturthI, ityevaM caturvidhAM saMgrahaparijJAsampadaM jAnIyAt, darzitA aSTApi pratyekaM | caturvidhA gaNisampadaH // 546 // idAnIM caturvidhaM vinayamAha - ' Aye' tyAdi, AcAravinayaH zrutavinayo vikSepaNavinayo doSaparighAtavinayazceti vinayaviSaye eSA caturdhA pratipattirbhavati, tatra AcAro - tratinAM samAcAraH sa eva vinIyate - apanIyate karmAneneti vinayaH AcAravinayaH, sa caturdhA, yathA-saMyamasAma ( cArI tapaH samAcArI gaNasAmAcArI ekA kivihArasAmAcArI ca tatra saMyamaM svayamAcarati paraM ca prAhayati tatra ca sIdantaM sthirIkaroti tatrodyataM copabRMhatIti saMyamasAmAcArI 1, pAkSikAdiSu tapaHkarma svayaM karoti paraM ca kArayati bhikSAcaryAM svayamanutiSThati paraM ca tasyAM niyuGkte iti tapaH sAmAcArI 2, pratyupekSaNAbAlavRddhAdivaiyAvRttyAdikAryeSu svayamudyato'glAnyA gaNaM prerayatIti gaNasAmAcArI 3, ekAki vihArapratimAM svayaM pratipadyate paraM ca grAhayatIti ekAkivihArasAmAcArI 4 / zrutavinayo'pi caturdhA, sUtravAcanAM dadAti 1 artha vyAkhyAnayati 2 hitaM vAcayati, hitavAcanA ca tadaiva bhavati yadA sUtramarthaM tadubhayaM ca pAriNAmikAdiguNopetaM ziSyaM paribhAvya yadyasya yogyaM tattasyaiva dadAti 3, sUtramarthaM vA niHzeSaM parisamAptiM yAvadvAcayati nAnavasthitatayA'pAntarAle'pi mudhva tional 64 sUri guNAH gA. 541-49 // 130 // w.jainelibrary.org Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio tIti 4 / vikSipyate iti vikSepaNaM tadeva vinayo vikSepaNavinayaH, sa caturdhA, tatra midhyAdRSTiM mithyAmArgAdvikSipya samyaktvamArga prAhayatItyekaH 1, samyagdRSTiM tu gRhasthaM gRhasthabhAvAdvikSipya prabrAjayatIti dvitIyaH 2, samyaktvAJcAritrAdvA cyutaM tadbhAvAdvikSipya punastatraiva vyavasthApayatIti tRtIyaH 3, svayaM ca cAritradharmasya yathaivAbhivRddhistathaiva pravartate aneSaNIyaparibhogAdityAgena eSaNIyaparibho gAdisvIkAreNa ceti caturthaH 4 / doSAH - krodhAdayasteSAM parighAto - nirghAtanA sa eva vinayo doSaparighAtavinayaH, sa caturdhA kruddhasya | dezanAdibhiH krodhanirghAtanamityekaH 1, kaSAyaviSayAdibhirduSTasya tadbhAvavinivartanamiti dvitIyaH 2, bhaktapAnAdiviSayAyAH parasamayaviSayAyA vA kAGkSAyA nivartanamiti tRtIyaH 3, svayaM ca krodhadoSakAGkArahitasya supraNihitasya pravartanamiti caturthaH 4 / tadevamete sarve'pi SaTtriMzadguNA gurorbhavanti // 547 // athavA itthaM SaTtriMzadguNA gurorbhavanti, tatrAha - ' sammatte' tyAdi, samyaktvasya - darzanAcArasya niHzaGkitAdayaH jJAnasya - jJAnAcArasya kAlavinayAdayaH caraNasya - cAritrAcArasya IryAsamityAdayaH pratyekamaSTAvaSTau bhedA militAzcaturviMzatiH, | tapasazca bAhyAbhyantarabhedabhinnasya pratyekaM SaDvidhatvena anazanAdayo dvAdaza bhedAH, sarvamIlane ca SaTtriMzadbhavanti // 548 // atha bhayantareNApi guroH SatriMzadguNAnAha - ' AyArAI' tyAdi, AcArAH zrutAdayaH prAgvyAvarNitasvarUpA avivakSitasvasvabhedA aSTau gaNisa mpadaH, tathA "Acelakku 1 desiya 2 sijjAyara 3 rAyapiMDa 4 kiikamme 5 / vaya 6 jeTTha 7 paDikkamaNe 8 mAsaM 9 pajjosavaNakappo 10 // 1 // ityevaM vakSyamANasvarUpo dazavidhaH sthitakalpaH, tathA dvAdazavidhaM tapaH prAguktasvarUpaM, tathA paDAvazyakAni - sAmAyikacaturviMzatistavavandanakapratikramaNakAyotsargapratyAkhyAnalakSaNAni, etAni sarvANyapi militAni SaTtriMzatsUriguNA bhavanti / iha caivamanyA api SaTtraMzikA: sambhavanti, tAstu vistarabhayAnnAbhidhIyante, kevalaM kiJcitsopayogatvAt supratItatvAcca - 'desakulajAirUve saMghayaNI tional -% 11 ww.jainelibrary.org Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- 4 dhiijuo annaasNsii| avikatthaNo amAyI thiraparivADI gahiyavakko // 1 // jiyapariso jiyaniho majjhattho desakAlabhAvanna / Asa 64 sUriroddhAre dAnaladdhapaibho nANAvihadesabhAsanna // 2 // paMcavihe AyAre jutto suttatthatadubhayavihinnU / AharaNaheuuvanayanayaniuNogAhaNAkusalo // 3 // guNAH gA. tattvajJA- sasamayaparasamayaviU gaMbhIro dittimaM sivo somo| guNasayakalio eso pavayaNasAraM parikaheuM // 4 // iti gAthAcatuSTayabhaNitAH 541-49 navi0 18 sUriguNAH SaTtriMzaddazyante-tatra yutazabdaH pratyekamabhisambadhyate, dezayutaH kulayuta ityAdi, tatra yo madhyadeze jAto yo vA'rdhaSaDviMzatiSu janapadeSu sa dezayutaH, sa hyAryadezabhaNitaM jAnAti tataH sukhena tasya samIpe ziSyAH sarve'pyadhIyante iti tadupAdAnaM 1 kulaM-paitRka // 131 // tathA ca lokavyavahAraH-IkSvAkukulajo'yamityAdi tena yutaH pratipannArthanirvAhako bhavati 2 jAti:-mAtRkI tayA yuto vinayAdiguNavAn bhavati 3 rUpayuto lokAnAM guNaviSayabahumAnabhAg jAyate, 'yatrAkRtistatra guNA vasantI'tipravAdAt , kurUpasya anAdeyatvAdiprasaGgAcca 4 saMhananena-viziSTazArIrasAmarthyarUpeNa yuto vyAkhyAyAM na zrAmyati 5 dhRtiH-viziSTamAnasAvaSTambhalakSaNA tayA yuto nAtigahaneSvapyartheSu bhramamupayAti 6 anAzaMsI-zrotRbhyo vastrAdyanAkAGkI 7 avikatthano-nAtibahubhASI, yadvA svalpe'pi kenacidaparAddhe punaH punastadutkIrtanaM vikatthanaM tadrahitaH 8 amAyI-zAThyarahitaH 9 sthirA-atizayena nirantarAbhyAsataH sthairyamApannA anuprayogaparipATyo yasya sa sthiraparipATiH, tasya hi sUtramartho vA na manAgapi galati 10 gRhItavAkyaH-upAdeyavacanaH, tasya hi svalpamapi vacanaM mahArthamiva pratibhAti 11 jitaparSat na mahatyAmapi parSadi kSobhamupayAti 12 jitanidraH-alpanidraH, sa hi rAtrau sUtramartha vA paribhAvayan na / | nidrayA bAdhyate 13 madhyastha:-sarveSu ziSyeSu samacittaH 14 dezaM kAlaM ca bhAvaM ca jAnAtIti dezakAlabhAvajJaH, sa hi dezaM kAlaM bhAvaM 8 // 131 // |ca lokAnAM jJAtvA sukhena viharati, ziSyANAM vA'bhiprAyAn jJAtvA tAn sukhenAnuvartayati 15-16-17 AsannA-tatkSaNAdeva labdhA CCCCCCCESSACREL-INCREK REACOCA- MARCHECAR Jan Educate For Private Personal Use Only P w .jainelibrary.org Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -ROCEROSAROSCLACKMARKAR karmakSayopazamenAvirbhUtA pratibhA-paratIthikAdInAmuttarapradAnazaktiryasya sa AsannalabdhapratibhaH 18 nAnAvidhAnAM dezAnAM bhASAM jAnAtIti nAnAvidhadezabhASAjJaH, sa hi nAnAdezIyAn ziSyAna sukhena zAstrANi grAhyati, tattaddezajAMzca janAn tattadbhASayA dharmamArge'vatArayati 19 paJcavidha AcAro-jJAnAcArAdirUpastasmin yuktaH-udyuktaH svayamAcAreSvanavasthitasyAnyAnAcAreSu pravartayitumazakyatvAt 24 sUtrArthagrahaNena caturbhaGgI sUcitA, ekasya sUtraM nArthaH dvitIyasyArtho na sUtraM tRtIyasya sUtramapyartho'pi caturthasya na sUtraM nApyarthaH, tatra tRtIyabhaGgapraNArthaM tadubhayagrahaNaM, tataH sUtrArthatadubhayavidhIna jAnAtIti sUtrArthatadubhayavidhijJaH 25 AharaNaM-dRSTAntaH hetuvividhaH-kArako jJApakazca, tatra kArako yathA ghaTasya kartA kumbhakAraH, jJApako yathA tamasi ghaTAdInAmabhivyajakaH pradIpaH, upanayaHupasaMhAro dRSTAntadRSTasyArthasya prakRte yojanamiti bhAvaH 'kAraNa'tti pAThe tu kAraNaM-nimittaM nayA-naigamAdayaH eteSu nipuNaH AharaNahetUpanayanayanipuNaH, sa hi zrotAramapekSya tatpratipattyanurodhataH kacid dRSTAntopanyAsaM 26 kaciddhetUpanyAsaM karoti 27 upasaMhArani-10 puNatayA samyagadhikRtamarthamupasaMharati 28 naya nipuNatayA sa samyagadhikRtanayavaktavyatA'vasare samyak saprapaJcavaiviktyena nayAnabhidhatte 29 pAhaNAkuzala:-pratipAdanazaktiyuktaH 30 khasamayaM 31 parasamayaM 32 ca vettIti svasamayaparasamayavit , sa hi pareNAkSiptaH sukhena svapakSaM parapakSaM ca nirvAhayati, gambhIraH-atucchasvabhAvaH 33 dIptimAna-paravAdinAmanuddharSaNIyaH 34 zivaH-akopano yadivA yatra tatra vA viharana kalyANakaraH 35 somaH-zAntadRSTiH 36 iti SaTtriMzadguNopeto gururvijJeyaH, upalakSaNatvAcAmISAM guNAnAmaparairapi guNairaudAryasthairyAdibhiH zazadharakaranikarakamanIyairalaGkRtaH pravacanopadezako gururbhavati, tathA cAha-"guNasayakalio jutto pavayaNasAraM parikaheuM"ti, yadvA guNA-mUlaguNA uttaraguNAzca teSAM zatAni taiH kalito guNazatakalitaH yuktaH-samIcInaH pravacanasya-dvAdazAMgasya sAraM NAYASASRANA Jain Educat i onal Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAvi0 // 132 // Jain Educat artha kathayituM, yaduktaM - "guNasuTTiyassa vayaNaM ghayaparisitto vva pAvao bhAi / guNahINassa na sohai nehavihUNo jaha paIvo // 1 // " [ guNasusthitasya vacanaM ghRtapariSikta iva pAvako bhAti / guNahInasya na zobhate snehavihIno yathA pradIpaH // 1 // ] iti gAthAcatuSTayArthaH // 549 // 64 // idAnIM 'viNao bAvannabheyapaDibhinno 'tti pazcaSaSTuM dvAramAha titthayara 1 siddha 2 kula 3 gaNa 4 saMgha 5 kiriya 6 dhamma 7 NANa 8 NANINaM 9 / Ayariya 10 theru 11 vajjhAya 12 gaNINaM 13 terasa payAI // 550 // aNasAyaNA ya bhattI 2 bahumANo 3 taha ya vaNNasaMjalaNA 4 / titthayarAI terasa caugguNA huMti bAvaNNA // 551 // 'titthe 'tyAdigAthAdvayaM tIrthakarAdikharUpANi tAvat trayodaza padAni, tatra tIrthakara siddhau prasiddhau kulaM - nAgendrakulAdi gaNaH -koTikAdiH saGghaH pratItaH kriyA - astivAdarUpA dharmaH - zramaNazrAvakadharmAdiH jJAnaM-matyAdi jJAninaH -tadvantaH AcAryaH pratItaH sthaviraH - sIdatAM sthirIkaraNahetuH upAdhyAyaH - prasiddhaH kiyato'pi sAdhusamudAyasyAdhipatirgaNI // yadi nAmaitAni ca trayodaza padAni tataH kimityAha -A| zAtanA - jAtyAdihIlanA tadabhAvo'nAzAtanA tIrthakarAdInAM sadaiva kartavyA, tathA bhaktiH - teSvevocitopacArarUpA tathA bahumAna:- teSvevAntaraGga pratibandhavizeSaH tathA teSAmeva 'varNasavalanA' varNaH - kIrtistasya savalanA - prakAzanaM, anena prakAreNa tIrthakarAdayastrayodaza caturguNA anAzAtanAdyupAdhibhedena dvipaJcAzadvinayabhedA bhavantIti / / 550-551 ||65|| samprati 'caraNaM' ti SaTSaSTaM dvAramAha vaya 5 samaNadhamma 10 saMjama 17 veyAvacaM 10 ca baMbhaguttIo 9 / nANAitiyaM 3 tava 12 kohaniggahA 4 ii caraNameyaM 70 // 552 // pANivaha musAvAe adatta mehuNa pariggahe ceva / eyAI national 65 vinayabhedAH gA. 550-51 66 caraNasaptatiH gA. 552 62 // 132 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoti paMca u mahabvayAiM jaINaM tu // 553 // khaMtI ya maddava'jjava muttI tava saMjame ya boddhavve / sacaM soyaM AkiMcaNaM ca baMbhaMca jidhmmo|| 554 // paMcAsavA viramaNaM paMciMdiyaniggaho ksaayjo| daMDattayassa viraI satarasahA saMjamo hoi // 555 // puDhavi 1 daga 2 agaNi 3 mAruya 4 vaNassai 5 bi 6ti 7 cau 8 paNidi 9 ajjIvA 10 / pehu 11 ppeha 12 pamajaNa 13 pariThavaNa14 maNo 15 vaI 16 kAe 17 // 556 // Ayariya 1 uvajjhAe 2 tavassi 3 sehe 4 gilANa5 saahuusuN6| samaNonna 7 saMgha 8 kula 9 gaNa 10 veyAvacaM havai dasahA // 557 // vasahi 1 kaha 2 nisiji 3 diya 4 kuDUMtara 5 puvvakIliya 6 paNIe 7 / aimAyAhAra 8 vibhUsaNAI 9 nava bNbhguttiio||558 // bArasa aMgAIyaM nANaM tattatthasaddahANaM tu / dasaNameyaM caraNaM viraI dese ya savve ya // 559 // aNasaNamUNoyariyA vittisaMkhevaNaM rscaao| kAyakileso saMlINayA ya bajjho tavo hoi // 560 // pAyacchittaM viNao veyAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ussaggovi ya abhitarao tavo hoi // 561 // koho mANo mAyA lobho cauro havaMti hu ksaayaa| eesiM niggahaNaM caraNassa havaMtime bheyA // 562 // 'vayetyAdigAthAdazakaM, vratAni-prANAtipAtaviramaNAdIni parigrahaviramaNAntAni tathA zramaNAnAM-sAdhUnAM dharmaH zramaNadharma:-zrAntimArdavAdiko dazabhedaH tathA sam-ekIbhAvena yama:-uparamaH saMyamaH saptadazabhedaH tathA vyApiparti smeti vyApRtastasya bhAvo vaiyAvRttyaM AcAryA pra.sA.23 Jain Education For Private Personal Use Only N 1 ainelibrary.org Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 62 // 133 // MORRRRRRRR dibhedAhazaprakAra tathA brahma-brahmacarya tasya guptayo brahmacaryaguptayaH tAzca vasatyAdikA nava tathA jJAyate'neneti jJAna-AminibodhikAdi tat66caraAdiryasya tad jJAnAdi AdizabdAtsamyagdarzanacAritraparigrahaH jJAnAdi ca tat trikaM ca jJAnAditrikaM tathA tapo-dvAdazaprakAramanajhanAdi tathA saptatiH krodhasya nigrahaH krodhanigrahaH bahuvacanaM mAnanigrahAdipariprahArtha, iti-evamprakAraM etaccaraNaM bhavatIti, 'kohaniggahAI caraNaM' iti tu pAThegA . 552krodhanigraha Adiryasya mAnanigrahAdikadambakasya tatkrodhanigrahAdi, etaccaraNamavaseyamiti / iha sahRdayaMmanyaH prAha-nanu caturthatratAntargatatvAd guptayo na pRthagbhaNanIyAH, atha parikarabhUtAzcaturthavratasya brahmacaryaguptayo'bhidhIyante evaM tarhi prANAtipAtaviramaNAderekaikasya vratasya pari* karabhUtA bhAvanA api vAcyAH , gupterbhaNane vA caturtha vrataM na bhaNanIyaM, tathA jJAnAditrikasya grahaNaM na karaNIyaM, kintu jJAnasamyagdarzana-8| yorevopanyAsaH kAryaH, cAritrasya vratagrahaNenaiva grahaNAt , tathA zramaNadharmagrahaNe saMyamagrahaNaM tapograhaNaM cAtiricyate, saMyamatapasI voddhRtya zramaNadharmopanyAsaH karaNIyaH, tathA tapograhaNe sati vaiyAvRttyasyopanyAso nirarthakaH, vaiyAvRttyasya tapo'ntargatatvAt , tathA kSAntyAdidharmagrahaNe sati krodhAdinigrahaprahaNamanarthakameva, tadiyaM gAthA paribhAvyamAnA AlUnavizIrNeti, tatrocyate, caturacakravartibhiryadetaducyate-vratanahaNe sati guptayo na pRthagvAcyA iti, tadayuktaM, caturthavratasya hi nirapavAdatvaM darzayitumetA brahmacaryaguptayaH pRthagupAttAH, yaduktamAgame| "navi kiMci aNunnAyaM paDisiddhaM vAvi jiNavariMdehiM / muttuM mehuNabhAvaM na viNA taM rAgadosehiM // 1 // " iti [naiva kiJcidanujJAtaM pratiSiddhaM vApi jinavarendraiH / muktvA maithunabhAvaM na sa vinA rAgadveSau // 1 // ] athavA prathamacaramatIrthakarayoH parigrahavratAt bhinnametanmahAvrataM bhavatItyetasyArthasya jJApanArtha bhedenopanyAsa iti, yaccAbhyadhIyata-vratagrahaNe jJAnAditrikaM na vaktavyaM, kintu jJAnadarzanadvayameva | 133 // cAritrasya vratagrahaNenaiva gatatvAditi, tadayuktaM, yato yadetad vratacAritraM sa ekAMzaH sAmAyikAdeH paJcavidhasya cAritrasya, caturvidhaM cAri Join Educati o nal For Private Personel Use Only ainelibrary.org Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tramadyApyagRhItamasti, tadartha jJAnAditrayamupanyastaM iti, yaccoktaM zramaNadharmagrahaNe saMyamatapasorupAdAnaM na vidheya, zramaNadharmagrahaNenaiva tayoPAhItatvAt , tadapyasAdhu, saMyamatapasoH pradhAnamokSAGgatvena pRthagupAdAnAt, kathaM mokSaM prati pradhAnAGgatvaM iti cet, tatra brUmaH-apUrva karmAzravasaMvarahetuH saMyamaH, pUrvopArjitakarmakSayahetuzca tapaH, tataH pradhAnatvamanayoH, ataH zramaNadharmagRhItayorapyanayoH pradhAnatayA bhedenopanyAsaH kRtaH, dRSTazcAyaM nyAyo yathA brAhmaNA AyAtA vaziSTo'pyAyAtaH, atra hi brAhmaNagrahaNena vaziSTasyApi grahaNaM kRtameva tathApi pradhAnatayA tasya bhedenopanyAsaH kriyata iti, yaccoktaM-tapograhaNena vaiyAvRttyasyApi grahaNAdbhedena tadupAdAnaM na vidheyamiti, tadapyacAru, vaiyAvRttyasya yathA svaparopakArakAritvena prAdhAnyaM na tathA'nazanAdInAM zeSatapobhedAnAmiti khyApanArtha tasya bhedenopAdAnaM, | yaccAbhihita-zramaNadharmagrahaNenaiva gRhItatvAtkrodhAdinigrahaH pRthag na vaktavya iti, tadapyasAdhIyaH, yato dvividhAH krodhAdayaH-udIrNA anudIrNAzca, tatrodIrNAnAM krodhAdInAM nigrahaNaM krodhAdinigrahaH anudIrNAnAM tu teSAmudayanirodhanaM kSAntyAdaya iti jJApanArtha pRthagupAdAnaM, athavA vastu trividhaM-pAcaM heyamupekSaNIyaM ca, tatra kSAntyAdayo grAhyAH krodhAdayo heyAH ato nigrahItavyAste ityevamarthamitthamupanyAsaH, tataH sarvamanavadyamiti // enAM ca gAthA svayameva sUtrakAraH pratyavayavaM vyAkhyAnayati-'ekadezena samudAyopacArAt' 'pANivaha'tti prANivadhaviratiriti draSTavyaM, evaM mRSAvAdAdiSvapi, tatra prANinAM-trasasthAvarajIvAnAM ajJAna 1 saMzaya 2 viparyaya 3 rAga 4 dveSa 5smRtibhraMza 6 yogaduSpraNidhAna 7 dharmAnAdara 8 rUpASTavidhapramAdayogAdvadho-hiMsanaM prANivadhastasmAdviratiH-samyagjJAnazraddhAnapUrvikA nivRttiH prathamatrataM, mRSA-alIkaM vadanaM-priyapadhyatathyavacanaparihAreNa bhASaNaM mRSAvAdastasmAdviratiddhitIyaM vrataM, tatra priyaM vacanaM yat zrutamAtraM prINayati pathyaM yaduttarakAle hitaM tadhyaM satyaM, tathyamapi vyavahArApekSayA yadapriyaM yathA cauraM prati caurastvaM kuSThinaM prati kuSThI tvamiti mAnAdara 8 rUpASTavidha bhASaNaM mRSAvAdastasmAdvirAcAra prati caurastvaM Jain Educat i onal For Private Personel Use Only How.jainelibrary.org Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. roddhAre tattvajJAnavi0 // 134 // Jain Educatio tad priyatvAnna tathyaM, tathyamapi yadahitaM yathA mRgayubhiH pRSTasyAraNye mRgAn dRSTavato mayA mRgA dRSTA iti, tajjantujAtaghAtapApanimittatvAd na tathyamiti, adattasya - khAminA'vitIrNasyAdAnaM mahaNaM adattAdAnaM taca svAmijIvatIrthakaragurvadattabhedena caturvidhaM tatra svAmyadattaM - tRNadArupASANAdikaM tatsvAminA yadadattaM, jIvAdattaM yatsvAminA dattamapi jIvenAdattaM yathA prabrajyApariNAmarahito mAtApitRbhyAM putrAdirgurubhyo dIyate sacittapRthvI kAyAdirvA, taddhi tatsvAminA dattamapi tadadhiSThAyaka jI vairadattamiti, tIrthakarAdattaM - yattIrthakaraiH pratiSiddhamAdhAkarmAdi gRhyate, gurvadattaM nAma svAminA dattamAdhAkarmAdidoSarahitaM gurUnananujJApya yad gRhyate, tasmAdviratistRtIyaM vrataM, mithunaM - strIpuMsadvandvaM tasya karma maithunaM tasmAdviratizcaturthaM vrataM, parigRhyate-AdIyate asAviti parigrahaH parigrahaNaM vA parigrahaH, sa ca dhanadhAnyakSevAsturUpyasuvarNa catuSpada dvipadakupyabhedAnnava vidhastasmAdvirati : - mUrcchAparihAreNa nivRttiH, 'mucchA pariggaho buttoM' itivacanAt na tu dravyAdityAgamAtraM yasmAdavidyamAneSvapi dravyakSetra kAlabhAveSu mUrcchayA prazamasaukhyaviparyAsena cittaviplavaH syAt, satsvapi ca dravyAdiSu tRSNAtyaktamanasAmasamaprazamasukha saMprAdhyA cittaviplavAbhAva:, ata eva dharmopakaraNadhAriNAmapi munInAM zarIre upakaraNe ca nirmamatvAnAma| parimahatvaM yadAhurasmadguravaH - "dharmasAdhananimittamuktavadvatrapAtramupakAri dhArayan / dehabanna hi parigrahI yatiH, prema nAsya yadi mUrcchayA saha // 1 // etAni yatInAM bhavanti pazcaiva tuzabdasyaivakArArthatvAnna catvAri, prathamapazcimatIrthakRttIrthayoH paJcAnAmeva bhAvAt, mahAntibRhanti tAni ca vratAni ca niyamA mahAvratAni, mahattvaM caiSAM sarvajIvAdiviSayatvena mahAviSayatvAt uktaM ca-- "paDhamaMmi savvajIvA bIe carime ya savvadavvANi / sesA mahavvayA khalu tadekadeseNa davvANaM // 1 // [ prathame sarvajIvA dvitIye carame ca sarvadravyANi / zeSANi mahAvratAni khalu tadekadezena dravyANAM // 1 // ] iti, teSAM dravyANAmekadezenetyarthaH // atha zramaNadharma mAha - 'khaMtI 'tyAdi, kSAntiH tional 66 caraNasaptatiH gA. 552 62 // 134 // v.jainelibrary.org Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education kSamA zaktasyAzaktasya vA sahanapariNAmaH sarvathA krodhaviveka ityarthaH, mRduH - astabdhastasya bhAvaH karma vA mArdavaM - nIcairvRttiranutsekazca, RjuH - avakramanovAkkAyakarmA tasya bhAvaH karma vA ArjavaM - manovAkkAyavikriyAvirahaH mAyArahitatvamitiyAvat, mocanaM mukti:-bAhyAbhyantaravastuSu tRSNAvicchedaH lobhaparityAga ityarthaH, tapyante rasAdidhAtavaH karmANi vA'neneti tapaH, tacca dvAdazavidhamanazanAdi, saMyamaH -AzravaviratilakSaNaH, satyaM - mRSAvAdaviratiH, zaucaM - saMyamaM prati nirupalepatA niratIcAratetyarthaH, nAsya kizvanaM - dravyamastItyakizvanaH tasya bhAva AkiJcanyaM, upalakSaNaM caitat tena zarIra varmopakaraNAdiSvapi nirmamatvamAkiJcanyaM, navatrahmacaryaguptisanAtha upasthasaMyamo brahma, eSa dazaprakAro yatidharmaH, anye tvevaM paThanti - "khaMtI muttI ajjava maddava taha lAghave tave ceva / saMjama ciyAga'ki zvaNa boddhavve baMbhacere ya // 1 // " tatra lAghavaM - dravyato'lpopadhitA bhAvato gauravaparihAraH tyAgaH - sarvasaGgAnAM vimocanaM saMyatebhyo vastrAdidAnaM vA, zeSaM prAgvat // atha saMyamamAha - 'paMcAsatre 'tyAdi, AzrUyate - upAyate karma ebhirityAzravAH - abhinavakarmabandhahetavaH prANAtipAtasRSAvAdAdattA| dAnamaithunaparigrahalakSaNAH paJca tebhyo viramaNaM - vinivartanaM, indriyANi - sparzanarasanamrANacakSuH zrotralakSaNAni paJca teSAM nigraho - niyantraNaM | sparzAdiSu viSayeSu lAmpaTyaparihAreNa vartanaM, kaSAyAH - krodhamAna mAyAlo bhalakSaNAzcatvArasteSAM jaya:-abhibhavaH uditAnAM viphalIkaraNena anuditAnAM cAnutpAdanena, daNDyate cAritraizvaryApahArato'sArIkriyate ebhirAtmeti daNDA- duSprayuktA manovAkkAyAsteSAM trayaM daNDatrayaM tasya | virati :-azubhapravRttinirodhaH, eSa saptadazavidhaH saMyamo bhavati // athavA'nyathA saptadazavidhaH saMyamo bhavati - 'puDhavI 'tyAdi, pRthivyudakAnimArutavanaspatidvandriyatrIndriyacaturindriyapacendriyANAM manovAkkAyakarmabhiH karaNakAraNAnumatibhizca saMrambhasamArambhArambhavarjana miti navadhA jIvasaMyamaH, tatra "saMkappo saMrambho paritAtakaro bhave samAraMbho / Arambho uddavao suddhanayANaM tu savvesiM // 1 // " [ saMkalpa: ainelibrary.org Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O 66 cara saptatiH gA.552 62 prava0 sA. saMrambhaH paritApakaro bhavet samArambhaH / ArambhaH upadravataH zuddhanayAnAM ca sarveSAM // 1 // ] tathA ajIvarUpANyapi pustakAdIni duSa roddhAre mAdidoSAttathAvidhaprajJA''yuSkazraddhAsaMvegodyamabalAdihInA'dyakAlInavineyajanAnugrahAya pratilekhanApramArjanApUrva yatanayA dhArayato'jIvasaM- tattvajJA- yamaH, tathA prekSya-cakSuSA nirIkSya bIjaharitajantusaMsatyAdirahitaM (yat) sthAnaM tatra zayanAsanacakramaNAdIni kurvIteti prekSAsaMyamaH, tathopenavi0 kSAsaMyamo-gRhasthasya pApavyApAraM kurvata upekSaNaM na punaridaM grAmacintanAdikaM sopayogaH kuru ityAdyupadezanaM, athavA sAdhUnAM saMyamaM prati sIdatAM preraNaM prekSAsaMyamaH, pArzvasthAdInAM ca niddhaMdhasAnAM vyApAraNaM pratyupekSaNamupekSAsaMyama iti, tathA prekSite'pi sthaNDile vastrapAtrAdau // 135 // |ca rajoharaNAdinA pramRjya zayanAsananikSepAdAnAdi kurvataH kRSNabhUmapradezAtpANDubhUmAdau pradeze sAgArikAdyanirIkSaNe sacittAcittami rajo'vaguNThitapAdAdInAM rajoharaNena pramArjanaM sAgArikAdinirIkSaNe tvapramArjanaM kurvato vA pramArjanAsaMyamaH, yaduktaM-"pAyAI sAga| rie apamajittAvi saMjamo hoi / te ceva pamajate'sAgarie saMjamo hoi // 1 // " [pAdAdInapramArjayato'pi sAgArike sati saMyamo bhavati / tAnevAsAgArike pramArjayataH saMyamo bhavati // 1 // ] tathA bhaktapAnAdikaM vastrapAtrAdikaM ca prANisaMsaktamavizuddhamanupakArakaM vA janturahite sthAne vidhinA samayabhaNitena pariSThApayataH pariSThApanAsaMyamaH, tathA manaso droheAbhimAnAdibhyo nivRttidharmadhyAnAdiSu ca pravRttirmanaHsaMyamaH, tathA vAco hiMsraparuSAdibhyo nivRttiH zubhabhASAyAM ca pravRttirvAsaMyamaH, tathA gamanAgamanAdiSvavazyakaraNIyeSu yadupayuktaH kAyaM vyApArayati sa kAyasaMyamaH, ityevaM saptadazaprakAraH prANAtipAtanivRttirUpaH saMyamo bhavati / / idAnIM vaiyAvRttyamAha-'AyariyetyAdi, 18|| AcAre-jJAnAcArAdike paJcavidhe sAdhava AcAryAH Acaryante-sevyante iti vA AcAryAH upa-samIpamAgatya vineyaradhIyate-paThyate |yebhyaste upAdhyAyAH, tapo vikRSTAvikRSTarUpaM vidyate yeSAM te tapakhinaH navataradIkSitAH zikSArhAH zaikSAH glAnA-jvarAdirogAkrAntAH SASUOSISAATOR***** 135 // Jain Education Hotel ainelibrary.org Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhavaH sthavirAH, samanojJA-ekasAmAcArIsamAcaraNaparAH saGka:-zramaNazramaNIzramaNopAsakazramaNopAsikAsamudAyaH bahUnAM gacchAnAme| kajAtIyAnAM samUhaH kulaM-cAndrAdi gacchastvekAcAryapraNeyaH sAdhusamUhaH kulasamudAyo gaNaH-koTikAdiH eSAmevAcAryAdInAmannapAnavasapAtrapratizrayapIThaphalakasaMstArakAdimirdharmasAdhanairupamahaH zuzrUSAbheSajakriyAkAntArarogopasargeSu paripAlanamevamAdi vaiyAvRttyaM // atha brahmagutIrAha-vasahI'tyAdi, brahmacAriNA strIpazupaNDakavivarjitA vasatirAsevanIyA, tatra striyo devamAnuSabhedAt dvividhAH etAzca sacittAH acittAstu pustalepyacitrakarmAdinirmitAH, pazavaH-tiryagyonijAH, tatra gomahiSIvaDavAvAleyAdayaH sambhAvyamAnamaithunAH paNDakA:-tRtIya|vedodayavartino mahAmohakarmANaH strIpuMsevanAbhiratAH, tatsaMsaktau hi tatkRtavikAradarzanAnmanovikArasadbhAvena brahmacaryabAdhAsambhavAt 1 tathA strINAM kevalAnAmekAkinA kathA-dharmadezanAdilakSaNavAkyaprabandharUpA na kathanIyA, yadivA strINAM sambandhinI kathA, yathA-'karNATI suratopacAracaturA lATI vidagdhapriyA' ityAdirUpA na kartavyA, rAgAnubandhinI hi dezajAtikulanepathyabhASAgativibhramagItahAsyalIlAkaTAkSapraNayakalahazRGgArarasAnuviddhA kAminInAM kathA avazyamiha munInAmapi mano vikriyAM nayatIti 2, tathA niSadyA-AsanaM, ko'rthaH ? -strImiH sahakAsane nopavizet , utthitAkhapi tAsu muhUrta tatra nopavizet , tadupabhuktAsanasya cittavikArakAraNatvAt , yadAha-"itthIe maliya sayaNAsaNami tapphAsadosao jinno| dUsei maNaM mayaNo kuTuM jaha phAsadoseNaM // 1 // " [striyA pariSevite zayanAsane tatsparzadoSato yatermano madano dUSayati yathA kuSThaM sparzadoSeNa // 1 // ] 3 tathA avivekijanApekSayA spRhaNIyAni strINAmindriyANi-nayananAsikAmukhakarNadehAdIni upalakSaNatvAdaGgAni ca-stanajaghanAdIni apUrva vismayarasanirbharatayA visphAritalocano na vilokayet , na ca vilokanAnantaramaho salavaNatvaM locanayoH saralatvaM nAzAvaMzasya spRhaNIyatvaM payodharayorityAdi tadekApracittazcintayet , tavalokanataJcintanayormo MATALA-RECRUSSOCTOCOCAL Jain Educat on For Private & Personel Use Only w .jainelibrary.org Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 136 // Jain Education hodayahetutvAt 4, tathA kuDyAntaraM - yantrAntarasthe'pi kuDyAdau dampatyoH suratAdizabdaH zrUyate brahmacaryabhaGgabhayAcca tatparityAgaH 5, tathA pUrva - gRhasthAvasthAyAM krIDitaM - strIsambhogAnubhavalakSaNaM dyUtAdiramaNalakSaNaM vA nAnusmaret, tatsmaraNendhanakSepAtsmarAgniH saMghukSyate 6, tathA praNItaM - atisnigdhamadhurAdirasaM bhaktaM na bhuJjIta, nirantaraM vRSyasnigdharasaprINito hi pradhAnadhAtuparipoSeNa vedodayAdabrahmApi sevate 7, tathA rUkSabhaikSyasyApyatimAtramAhAraM - AkaNThamudarapUraNaM varjayet, brahmakSatikAritvAt zarIrapIDAkAritvAcca 8, tathA vibhUSaNA - snAna vilepanadhUpananakhadantakeza saMmArjanAdiH svazarIrasya saMskArastAM na kuryAt, azucizarIrasaMskAramUDho hi tattadutkalikA mayairvikalpairvRthA''tmAnamAyAsayatIti 9, etA brahmacaryasya - maithunavratasya guptayaH - parirakSaNopAyA brahmacaryaguptayo nava bhavanti // atha jJAnAditrikamAha - 'bArase'tyAdi, | jJAnaM - karmakSayopazamasamuttho'vabodhaH taddhetutvAd dvAdazAGgAdikamapi jJAnaM AdizabdAdupAGgaprakIrNAdiparigrahaH, tathA tattvAni - jIvAjIvAzravasaMvaranirjarAbandhamokSalakSaNAni teSAmarthaH - abhidheyaM tasya zraddhAnaM tathetipratyayarUpA ruciretaddarzanaM, tathA sarvebhyaH pApavyApArebhyo | viratiH - jJAnazraddhAnapUrvakaM parihArazcaraNaM, tacca dvividhaM - dezataH sarvatazca tatra dezataH zrAddhAnAM sarvataH sAdhUnAmiti // atha dvAdazaprakAraM tapa Aha- 'aNasaNa' mityAdi, 'pAyacchittamityAdi, gAthAdvayaM etatsvarUpaM ca tapo'ticAravyAkhyAyAM pUrvameva vyAkhyAtaM na punarihocyate // atha krodhaniprahAdInAha - 'koho' ityAdi, krodho mAno mAyA lobhazcatvAro bhavanti kaSAyAH, kaSyante - hiMsyante prANino yatrAsau kapa: - saMsArastameti - prApnoti prANI yaiste kaSAyAsteSAM nigrahaNaM - niyantraNaM iti, caraNasya cAritrasyaite - pUrvoktA bhedAH saptatisaGkhyA bhavanti // vratAnAM pazva ke zramaNadharmasya dazake saMyamasambandhini saptadazake vaiyAvRttyadazake brahma guptinava ke jJAnAdInAM trike tapaso dvAdazake krodhanigrahAdInAM ca catuSke milite etatsaGkhyAsambhavAditi 552 - 562 // 66 // idAnIM 'karaNa' ti saptaSaSTuM dvAramAha 66 caraNasaptatiH gA. 552 62 // 136 // jainelibrary.org Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education t piMDavisohI 4 samiI 5 bhAvaNa 12 paDimA 12 ya iMdriyaniroho 5 paDilehaNa 25 guttIo 3 abhiggahA 4 ceva karaNaM tu 70 // 563 // 'piMDe 'tyAdigAthA, 'piDi saGghAte' ityasya ' idito num dhAto ( pA07-1-58) riti numi kRte piNDanaM piNDaH - saGghAto, bahUnAM sajAtIyAnAM | vijAtIyAnAM vA kaThinadravyANAmekatra samudAya ityarthaH, samudAyazca samudAyibhyaH kathaJcidabhinna iti ta eva bahavaH padArthA ekatra saMzliSTAH piNDazabdenocyante tasya vividhaM - anekairAdhA karmAdiparihAraprakAraiH zuddhiH - nirdoSatA piNDavizuddhiH, saM- samyak prazastA arhatpravacanAnusAreNa iti : - ceSTA samitiH - IryAsamityAdikA, bhAvyante iti bhAvanA:- anuprekSA anityatvAdikAH, pratimAH - pratijJA abhigraha prakArA mAsikyAdayaH, indriyANi-sparzanAdIni teSAM nirodhaH AtmIyAtmIyeSTAniSTaviSayarAgadveSAbhAva ityarthaH, pratilekhanaM pratilekhanA - AgamAnusAreNa prati prati nirIkSaNamanuSThAnaM vA, sA ca colapaTTAderupakaraNasya, guptiH - gopanamAtmasaMrakSaNaM mumukSoryoganigraha ityarthaH, abhigRhyanta ityabhiprahAH - niyamavizeSA dravyAdibhiranekaprakArAH caH samuccaye evakAraH kramapratipAdanArthaH, etatkaraNaM bhavatIti kriyata iti karaNaM mokSArthibhiH sAdhubhirniSpAdyata ityarthaH, tuzabdo vizeSeNa mUlaguNasadbhAve karaNatvamasya nAnyatheti (darzanAya ) / atrAha paraH - nanu samitiprahaNenaiva 2 piNDavizuddhergRhItatvAnna piNDavizuddhigrahaNaM kartavyaM, yata eSaNAsamitau sarvA'pyeSaNA gRhItA, piNDavizuddhirapyeSaNaiva, tatkiM bhedenopanyAsaH ? iti, atrocyate, piNDadravyavyatirekeNApyeSaNA vidyate vasatyAdirUpA tagrahaNArthameSaNAsamitigrahaNaM bhaviSyatIti, piNDavizuddhestu bhedenopanyAsaH kAraNe grahaNaM kartavyaM nAkAraNe ityasyArthasya jJApanArthaH, athavA AhAramantareNa na zakyate piNDavizuddhyAdikaraNaM sarvameva kartumato bhedenopanyAsa iti / tatra svayamevainAM gAthAM pratipadaM vyAkhyAnayan yairdoSai rahitasya piNDasya vizuddhirbhavati tAn doSAn sAmAnyena tribhe dAnAha - * kaka ainelibrary.org Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 AhAkammu 1 desiya pariyaTie 10 abhihnaamaa||966 // 67 karaNasaptatiH gA. 563 karaNe 42 doSAH gA. 564-66 // 137 // solasa uggamadosA solasa upAyaNAya dostti| dasa esaNAya dosA bApAlIsaM iha havanti // 564 // AhAkammu 1 desiya 2 pUIkamme 3 ya mIsajAe ya 4 / ThavaNA 5 pAhuDiyAe 6 pA. oyara 7 kIya 8 pAmicce 9 // 565 // pariyahie 10 abhihaDa 11 mibhanne 12 mAlohaDe 13 ya acchijje 14 / aNisiDhe 15 'jjhoyarae 16 solasa piNDuggame dosA // 566 // SoDaza udgamadoSAH udgamanamudgama:-piNDasyotpattiH tadviSayA AdhAkarmikAdayo doSA udbhamadoSAH, tathA SoDaza utpAdanAdoSAH utpAdanaM utpAdanA-mUlataH zuddhasyApi piNDasya dhAtrItvAdibhiH prakArairupArjanaM tadviSayA doSA utpAdanAdoSAH, tathA daza eSaNAdoSAH eSaNameSaNA-azanAdergrahaNakAle zaGkitAdibhiH prakArairanveSaNaM tadviSayA doSA eSaNAdoSAH, ete ceha trayo'pi militA dvicatvAriMzaddhavanti // 569 // tatra tAvadudgamaviSayAn SoDaza doSAnnAmapAhamAha-'AhAkamme'tyAdigAthAdvayaM, AdhAkarmAdayo'dhyavapUrakAntAH SoDaza piNDodmaviSayA doSA bhavantItigAthAdvayasya paramArthaH, tatra 'AhAkammati AdhAnamAdhA-sAdhunimittaM cetasaH praNidhAnaM yathA amukasya sAdhoH kAraNena mayA bhaktAdi pacanIyamiti AdhayA karma-pAkAdikriyA AdhAkarma tadyogAdbhaktAdyayAdhAkarma, iha doSAbhidhAnaprakrame'pi yaddoSavato bhaktAderabhidhAnaM tadoSadoSavatorabhedavivakSayA draSTavyaM, evamanyatrApi, yadvA AdhAya-sAdhu cetasi praNidhAya yat kriyate || bhaktAdi tadAdhAkarma, pRSodarAditvAdyalopaH, sAdhunimittaM sacittasyAcittIkaraNamacittasya vA pAka iti bhAvaH1 / 'uddesiya'tti uddezanamuddezo-yAvadarthikAdipraNidhAnaM tena nirvRttaM tatprayojanaM vA auddezikaM, tad dvividhaM-opena vibhAgena ca, tatra oghaH-sAmAnyaM vibhAgaH-pRthakaraNaM, iyamatra bhAvanA-nAdattamiha kimapi labhyate tataH katipayA mikSA dana iti buddhyA katipayAdhikataNDulaprakSepeNa yani jAdagAthADhayaM, Amatta betasaH prANadAvAbhidhAnaprati // 137 // Jain Educationalisa For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttamazanAdi tadoSaudezikaM, ovena- sAmAnyena khaparapRthagvibhAgakaraNAbhAvarUpeNa auddezikamoghaudezikamiti vyutpatteH, tathA vivAha - prakaraNAdiSu yaduddharitaM tatpRthakkRtvA dAnAya kalpitaM sadvibhAgaudezikaM vibhAgena -khasattAyA uttArya pRthakkaraNenaudezikaM vibhAgaudezikamiti vyutpatteH, tatraughauzikamevaM prAyeNa bhavati iha kazcidanubhUtadurbhikSabubhukSaH samprAptasubhikSo gRhasthazcintayati, yathA- jIvitAstAvadvayaM kathamapi mahAkaSTenAsmin durbhikSe, idAnIM kimapi samprAptavartanasya pratidinamarthijanasampUrNabhojanadAnazaktyabhAve mama mikSA api tAvatki - yatyo'pi dAtuM yuktAH, yato nAdattamiha janmanyamutra ca svargAdyavAsyopabhujyate, dattasyaiva bhogAt, nApyakRtaM puNyaM svargagamanAdyavAptaye sampadyate, kRtasyaiva phaladAnasamarthatvAditi, tataH puNyopArjanabuddhyA yadA gRhiNA pratidivasaM yAvatpramANaM bhaktaM pacyate tAvatpramANe eva bhakte paktumArabhyamANe pAkhaNDinAM gRhiNAM vA madhye yaH ko'pi samAgamiSyati tasya mikSAdAnArthametAvat svArthametAvaca mikSAdAnArthamityevaM vibhAgarahitameva taNDulAnadhikatarAn prakSipati tadA oghauddezikaM bhavati, vibhAgaudezikaM punaH prathamaM tAvat tridhA - uddiSTaM kRtaM karma ca tatra svArthameva niSpannamazanAdikaM mikSAcarANAM dAnAya yatpRthakkalpitaM taduddiSTaM, yatpunaruddharitaM sat zAsyodanAdikaM mikSAdAnAya karamvAdirUpatayA kRtaM tatkRtamityucyate, yatpunarvivAhaprakaraNAdAvuddharitaM modakacUrNAdi tadbhUyo'pi bhikSAcarANAM dAnAya guDapAkadAnAdinA modakAdirUpatayA kRtaM tatkarmetyabhidhIyate, ekaikamapi punazcaturdhA - uddeza samuddezAdezasamAdezabhedAt, tatra yaduddiSTaM kRtaM karma vA vibhAgauddezikaM yAvantaH ke'pi bhikSAcarAH pAkhaNDino gRhasthA vA samAgamiSyanti tebhyaH sarvebhyo'pi dAtavyamiti yadA saGkalpitaM bhavati tadA taduddezasaMjJamucyate, yadA punaH pAkhaNDinAM deyatvena kalpayati tadA tat samuddezAzayaM, yadA zramaNAnAM - zAkyAdInAM dAsyAmIti cintayati tadA tadevAdezAbhidhaM, yadA ca nirmanthAnAmeva-AItayatInAM dAsyAmIti parAmRzati tadA tat samAdezanAmakaM, na caitadanArSa, thata uktaM "jAbatiyamuddesaM pAsaMDiNaM bhave Jain Educationational Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 karaNe prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 138 // samaresaM / samaNANaM AesaM niggaMdhANaM samAesaM // 1 // " iti [yAvatAmuddezaM pASaNDinAM samuddezaM bhavet / zramaNAnAmAdezaM nimranthAnAM| samAdezaM // 1 // ] sarvasaGkhyayA vibhAgauddezikaM dvAdazaprakAraM bhavati, atha AdhAkarmakamaudezikayoH kaH parasparaM prativizeSaH?, ucyate, | yatprathamata eva sAdhvartha niSpAditaM na svArtha tadAdhAkarma, yatpunaH prathamataH svArtha niSpAditaM sat bhUyo'pi pAkakaragena saMskriyate tatkamauha| zikamiti 2 'pUI-kamme yatti udgamAdidoSarahitatayA pUte:-pavitrasya sato bhaktAderanyasyAvizuddhakoTikabhaktAderavayavena saha samparkAt pUte:-pUtibhUtasya karma-karaNaM pUtikarma, tadyogAdbhaktAdyapi pUtikarma, ayamarthaH-yathA saurabhyamanoharatvAdiguNairviziSThamapi zAlyAdibhojanadravyaM kuthitagandhAzucyAdidravyalavenApi yuktamapavitraM syAdviziSTajanaparihArya ca tathA niraticAracAritriNo yateniraticAracAritrasya sAti-18 cAratayA'pavitratvakaraNenAvizodhikoTInAmavayavamAtreNApi saMyuktaH svarUpataH parizuddho'pyAhAra upabhujyamAno bhAvapUteH kAraNatvAt pUtiriti, tathA AdhAkarmikAdyavayavalezenApi saMzliSTAH sthAlIcaTukakaroTikAdayo'pi pUtitvAtparihartavyAH 3, 'mIsajAe yatti mizreNakuTumbapraNidhAnasAdhupraNidhAnamIlanarUpeNa bhAvena jAta-pAkAdibhAvamApannaM yadbhaktAdi tanmizrajAtaM, tat tridhA-yAvadarthikaM pAkhaNDimizra sAdhumizraM ca, tatra durbhikSAdau bahUna bhikSAcarAnupalabhya tadanukampayA yAvantaH kecana gRhasthA agRhasthA vA mikSAcarAH samAgamiSyanti teSAmapi bhaviSyati kuTumbe ceti buddhitaH sAmAnyena mikSAcarayogyaM kuTumbayogyaM caikatra mIlitaM yatpacyate tadyAvadarthikamizrajAtaM, yattu kevalapAkhaNDiyogyamAtmayogyaM caikatra pacyate tatpAkhaNDimizra, yayunaH kevala sAdhuyogyamAtmayogyaM caikatra pacyate tatsAdhumitraM, zramaNAnAM 3 pAkhaNDiSvantarbhAvavivakSaNAt zramaNamizra pRthaG noktaM 4 / 'ThavaNa'tti sthApyate sAdhunimittaM kiyantaM kAlaM yAvannidhIyate iti sthApanA | yadvA sthApanaM-sAdhubhyo deyamimitibuddhyA deyavastunaH kiyantaM kAlaM vyavasthApanaM sthApanA tadyogAdeyamapi sthApanA, svasthAne-cullIsthA // 138 // -CS Jain Educat HAIL For Private Personel Use Only STww.jainelibrary.org Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. sA. 24 Jain Education | lyAdau parasthAne-susthitakacchacvakAdau cirakAlamitvarakAlaM ca sAdhudAnanimittaM dhAryamANamazanAdikaM sthApaneti bhAvaH 5 / 'pAhuDiyAetti kasmaicidiSTAya pUjyAya vA bahumAnapurassarIkAreNa yadabhISTaM vastu dIyate tat prAbhRtamucyate, tataH prAbhRtamiva prAbhRtaM sAdhubhyo deyaM bhikSAdikaM vastu, prAbhRtameva prAbhRtikA, yadvA pra iti prakarSeNa A iti-sAdhudAnalakSaNamaryAdayA bhRtA- nirvartitA yakA mikSA sA prAbhRtA tataH svArthikakapratyayavidhAnAt prAbhRtikA, sA ca bAdarA sUkSmA ceti dvibhedA, tatra bAdarArambhaviSayatayA bAdarA sthUletyarthaH, svalpArambhaviSayatayA tu sUkSmeti, ekaikA'pi ca dvidhA - utSvaSkaNena avaSvaSkaNena ca, tatra svayogapravRttikAlAvadheH ut-Urddha parataH dhvaSkaNaM - Arambhasya karaNamulvaSkaNamabhidhIyate, tathA svayogapravRttakAlAvadherava - arvAk dhvaSkaNaM- ArambhakaraNamavaSvaSkaNamucyate, iha hi | kenApi zrAvakeNa kutrApi nagare nijApatyasya vivAhaH kartumArebhe, lagnaM ca bhavyaM dattaM jyotiSikeNa paraM tasmin samaye'nyatra vihRtatvena tatra guravo na santi tato'sau zrAvako vikalpayati-asmin vivAhalame saGghaDyAmanekAzanakhAdyAdimanoramAyAM kriyamANAyAM janakhAdyameva sarva bhaviSyati, na vratinAM kiJcidupayogaM yAsyati, kiyaddinAnantaraM ca yathAvihArakramaM zrIguravo'pyatra AjigamiSavaH zrUyante, tatastatsamaya eva mama vivAhaH kartuM yujyate yena sAdhUnAmazanAdikaM puSkalaM dadAmi tadevAzanAdikaM saphalaM yatsupAtreSu viniyogaM yAti, evaM ca mahApuNyamupArjitaM syAt kalyANaM ca mahat sampanIpadyate, ityAdi vicintya niSTatilagnAtparato gurUNAmAgamanasamaye vivAhaM karoti, evaM ca vivAhadinasyotSvaSkaNaM kRtvA yadupaskriyate bhaktAdi sA bAdaroSvaSkaNaprAbhRtiketi tathA kenApi zrAvakeNa svaputrAdervivAhadinaM kiJcinniSTaGkitaM, itazca niSTaGkitavivAhadinAdavageva sAdhavastatrAgatAH, tato'sau paribhAvayati - mayaiteSAM sAdhUnAM vipulaM viziSTaM |ca bhaktapAnAdikaM puNyArthaM dAtavyaM taca prAyeNa vivAhAdike mahati parvaNi vizAlaM bhavati, matputrAdivivAhastu prAripsito yatijane'nyatra w.jainelibrary.org Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 vihRte bhaviSyatIti vicintya yatijane tatrastha evAnyadvivAhalagnaM vyavasthApayati, atra ca vivAhalagnasya bhaviSyatkAlabhAvino'vaSvaSkaNaM 67 karaNe kRtvA yadupaskriyate bhaktAdi sA bAdarAvaSvaSkaNaprAbhRtiketi, tathA kila kAcitkuTumbinI sUtrakartanAdivyApAraparAyaNA bAlakena rudatA |42 doSAH bhojanaM yAcyate, yathA mAtaH ! mama bhojanaM prayaccheti, tatra ca pravAve pratyAsannagRheSu bhikSAmaTan sAdhusaGghATakastayA dadRze, sA ca taM / dRSTvA sUtrakartanAdilobhena bAlakaM jhapantaM rudantaM ca pratyavAdI-mA putra! pralapa mA rodIzca tvaM, iha madgRhe gehAnugehakrameNa vicaran yadi | yatisaMghATakaH sameSyati tasya bhikSAdAnAyotthitA satI tavApi tatsamayameva bhojanaM dAsyAmIti, tataH sAdhusaGghATake krameNAgate dharmAdyarthamutthAya bhikSAM dadAti bAlakasya ca bhojanaM, iha ca yatra kSaNe bAlakena yAcitaM bhojanaM tadaiva tayA kartumucitasya putrabhojanadAnasya bhaviSyatkAlabhAvinA sAdhubhikSAdAnena samaM yatkaraNaM tadutvaSkaNaM tatra yA prAbhRtikA sA sUkSmotSvaSkaNaprAbhRtikA, tathA kAcid gRhasthA karttanaM kurvatI bhojanaM yAcamAnaM bAlakaM prati vadati-kartayAmi tAvatpUNikAmekAM pazcAtte bhojanaM dAsyAmIti, atrAntare ca sAdhugagataH, tata utthAya tasmai mikSAM dadAti bAlakasya ca bhojanaM, iha ca rUtapUNikAkarttanasamAtyanantaraM dAtavyatayA bAlakAya pratijJAte bhojane sAdhunimittamarvAgutthAnena yadAgeva bAlakasya bhojanadAnaM tadavaSvaSkaNaM tatra yA prAbhRtikA sA sUkSmAvaSvaSkaNaprAbhRtiketi, iyaM | |ca prAbhRtikA sAdhvarthamutthitAyA bAlakabhojanadAnAdanantaraM hastadhAvanAdinA'pkAyAdyupamardahetutvAdakalpanIyeti 6 / 'pAoyara'tti sAdhunimittaM vahnipradIpamaNyAdisthApanena bhittyAdyapanayanena vA bahiniSkAzya dhAraNena vA prAdu:-prakaTatvena deyasya vastunaH karaNaM prAduSkaraNaM | tadyogAd bhaktAdyapi prAduSkaraNaM, yadvA prAduH-prakaTaM karaNaM yasya tat prAduSkaraNaM, tacca dvidhA-prakAzakaraNaM prakaTakaraNaM ca, tatra ko'pi zrAvakaH // 139 // sAdhubhaktibhUSitamAnaso nirantaraM satpAtradAnapavitrIkRtanijapANipallavo manAk mandavivekaH sAndhakAragRhamadhyasthitasya sAdhudeyasyA Jain Education For Private Personel Use Only V ainelibrary.org Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education zanAderacakSurviSayatayA sAdhUnAmakalyatAM paribhAvya tasya prakAzanArtha bhAsvarataraM maNiM tatra vyavasthApayati abhipradIpau vA kurute gavAkSaM vA kArayati laghutaraM vA sad dvAraM bRhattaraM karoti kuDyacchidrAdi vA vidhApayati, itthaM yatsthAnasthitasyaiva deyavastunaH prakAzanaM tatprakAzakaraNaM, yatpunargRha madhyavartinyAM cullyAM svagRhArthaM rAddhasyaudanAderandhakArAdapasArya bahibullyAM cullIvyatirikte vA'nyasmin saprakAze pradeze sAdhudAnArthaM sthApanaM prakaTakaraNaM, etacca dvividhamapi prAduSkaraNaM SaTkAyopamarda pravRttidoSAdisadbhAvAt sAdhubhirvarjanIyamiti 7 / 'kIya'tti krItaM yat sAdhvartha mUlyAdinA parigRhItaM tacca caturdhA - AtmadravyakrItaM AtmabhAvakrItaM paradravyakrItaM parabhAvakrItaM ca tatrAtmanA - svayameva dravyeNa - ujjayantAditIrthazeSAdirUpaparAvartAdikAriguTikA saubhAgyAdisampAdakarakSATakAdirUpeNa pradAnataH paramAvarjayan bhaktAdi gRhNAti tadAtmadravyakrItaM, doSAzcAtra ujjayantAditIrthazeSAdi samarpaNAnantarameva daivayogena tasya gRhiNo'kasmAdeva jvarAdike mAndhe jAte'nena sAdhunA'haM nirAkulaH san glAnIkRta ityAdiprajalpanataH zAsanasya mAlinyaM syAt evaM jJAte ca rAjAdayaH karSaNakuTTanAdikaM vidadhyuH, athAto mandaH san tena zeSAdinA samarpitena nIroga: sampadyate tadA cATukAriNa ete yataya ityuDDAho lokasya jalpato bhavet, tathA nirmAlyAdipradAnena praguNIbhUtazarIrasya gRhavyApArAdiprayojakatayA paDjIvaghAtApannaH karmabandhaH syAdityAdayaH 1, tathA AtmanA - svayameva bhaktAdyarthaM dharmakathakavAdikSapakAtApakaka vipramukhaiH dharmakathopanyAsAdilakSaNena bhAvena vidhIyamAnena dharmakathopanyAsAdyAkSiptebhyo janebhyo yadazanAdikaM gRhyate tadAtmabhAvakrItaM, doSAzcAtra nirmala nijAnuSThAnaniSphalIkaraNAdayaH 2 tathA pareNa - gRhasthena sAdhunimittaM sacittAcittamizra| bhedena dravyeNa kRtvA yadazanAdikaM krItaM tatparadravyakrItaM, atra ca SaTkAyavirAdhanAdayaH pratItA eva doSAH 3, tathA pareNa - maGkhAdinA bhakti vazAtsAdhu nimittaM nijanijavijJAnapradarzanAdirUpeNa dharmakathA dirUpeNa vA bhAvena paramAvarjya yattato gRhItaM tatparabhAvakrItaM maGgaH- kedArako jainelibrary.org Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. yaH paTamapadarya lokamAvarjayati, itthaMbhUte ca parabhAvakrIte trayo doSAH-eka tAvatkrItaM dvitIyamanyasmAd gRhAdAnItamityabhyAitaM AnI-III roddhAre yAnIya caikatra sAdhunimittaM sthApyata iti sthApitamiti 4-8 / 'pAmicce'tti apamityaM-bhUyo'pi tava dAsyAmItyevamabhidhAya yatsAdhanimi- 42 doSAH tattvajJA- tamucchinnaM gRhyate tadapamityaM prAmityakaM vA, iha yadapamitya gRhyate tadapyupacArAdapamityamityuktaM, tad dvividhaM-laukikaM lokottara navi0 laukikaM yad gRhasthena parasmAducchinnaM gRhItvA ghRtAdikaM vastu vratibhyo vitIryate, doSAzca dAsatvanigaDaniyantraNAdayaH, lokottaraM c| vastrAdiviSayaM sAdhUnAmeva parasparamavaseyaM, tattu dvidhA-ko'pi kasyApi satkamevaM vastrAdi gRhNAti-yathA kiyahinAni paribhaNya panApikA // 14 // samarpayiSyAmi, ko'pi punarevaM-etAvaddinAnAmupari tavaitatsadRzamaparaM vastrAdi dAsyAmi, tatra prathame prakAre zarIrAdimalena malinIkRte | lAyadivA pATite caurAdinA vA hRte mArge patite vA tasmin vastrAdike kalahAdayo doSAH, dvitIye ca prakAre anyadvastrAdikaM yAcamAnasya tasya duSkararuceviziSTatare'pi datte mahatA kaSTena rucirApAdayituM zakyate, tataH tamAzritya kalahAdayo doSAH sambhavantIti 9 / 'pariyaTTie'tti parivartitaM yatsAdhunimittaM kRtaparAvarta, tad dvividhaM-laukikaM lokottaraM ca, ekaikamapi dvidhA-tadvyaviSayamanyadravyaviSayaM |ca, tatra tadravyaviSayaM yathA kuthitaM ghRtaM dattvA sAdhunimittaM sugandhi ghRtaM gRhNAtItyAdi, anyadravyaviSayaM yathA kodravakUraM samarpayitvA sAdhunimittaM zAlyodanaM gRhNAtItyAdi, idaM ca laukikameva, lokottaramapi sAdhoH sAdhunA saha vastrAdiparAvartanasvarUpaM iti dvidhA bhAva4AnIyaM, doSAzcAtrApi prAgvadeva 10 / 'abhihaDetti abhi-sAdhvabhimukhaM hRtaM-gRhasthena sthAnAntarAdAnItamabhihRtaM, tad dvidhA-anAcIrNa|mAcIrNa ca, tatrAnAcIrNa dvividha-pracchannaM prakaTaM ca, sarvathA sAdhunA abhyAhRtatvena yadaparijJAtaM tatpracchannaM, yatpunarabhyAhRtatvena jJAtaM // 14 // tatprakaTaM, ekaikamapi dvividhaM-skhagrAmaviSayaM paraprAmaviSayaM ca, yasmin prAme sAdhurnivasati sa kila svagrAmaH, zeSastu paramAmaH, tatra Join Educati o nal Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio kAcit zrAvikA bhaktiyuktA sAdhUnAM pratilAbhanAyAbhyAhRtAzaGkAnivRttyarthaM praheNa kamiSeNopAzraye modakAdyAnIya sAdhusaMmukhamevaM vadati - yathA bhagavan! mayA bhrAtRgehAdau saGkhaDyAM vA gatayA idaM labdhaM yadvA mayA svajanAnAM gRhe praheNakamidaM svagRhAnnItaM, taizva rovAdinA kenApi kAraNena na gRhItaM, samprati vandanArthamatra praviSTA, tato yadi yuSmAkamedamupakaroti tarhi pratigRhyatAmiti, tataH sA yaddadAti tat pracchannaM svagrAmaviSayamabhyAhRtaM tathA kvacid mAme bahavaH zrAvakAH santi, te ca sarve'pyeka kuTumbavartinaH, anyadA teSAM gRhe vivAhaH samajani, | nivRtte ca vivAhe pracuramodakA yuddharitaM, tatastairacinti yathaitatsAdhubhyo dIyatAM yena mahatpuNyamasmAkamupajAyate, atha kecit sAdhavo dUre'vatiSThante kecitpunaH pratyAsannAH, paramantarAle nadI vidyate, tataste'pyapkAyavirAdhanAbhayato nAgamiSyanti, AgatA api ca pracuramodakAdikamAlokya zuddhamiti kathyamAnamapyAdhA karmazaGkayA na gRhISyanti, tato yatra prAme sAdhavo nivasanti tatraiva pracchannaM gRhItvA vrajAma iti, tathaiva ca kRtaM, tato bhUyo'pi cintayanti - yadi sAdhUnAhUya dAsyAmastataste'zuddhamAzaya na gRhISyanti, tasmAd dvijAdi - | bhyo'pi kimapi kimapi dadmaH tacca tathA dIyamAnamapi yadi sAdhavo na prekSiSyante tatastadavasthaiva teSAmazuddhAzaGkA bhaviSyati tato yatra yatrocArAdikAryArthaM nirgatAH santaH sAdhavaH prekSante tatra dadma iti, evaM ca cintayitvA vivakSite kasmiMzcitpradeze dvijAdibhyaH stokaM | stokaM dAtumArabdhaM tata uccArAdikAryArthaM nirgatAH kecana sAdhavo dRSTAH, tataste nimantritA - yathA bho sAdhavo'smAkamuddharitaM modakAdikaM pracuramavatiSThate, tato yadi yuSmAkaM kimapyupakaroti tarhi tatpratigRhyatAmiti, sAdhavo'pi zuddhamityavagamya pratyagRhNan, etatpracchannaM paramA| maviSayamabhihRtaM, paramparayA jJAte ca pariSThApanIyaM, tathA kazcitsAdhurbhikSAmaTan kApi gRhe praviSTaH, tatra ca gauravArha svajanabhojanAdikaM prakRtaM vartate, tato na tadAnIM sAdhave bhikSAM dAtuM prapAritA ityAdibhiH kAraNaiH kAcit zrAvikA svagRhAtsAdhorupAzraye modakAdikamA ww.jainelibrary.org Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tatvajJA navi0 // 141 // Jain Education nIya yaddadAti tatprakaTaM svagrAmaviSayamabhihRtaM evaM paragrAmaviSayamapi prakaTamanAcIrNamavaseyaM, AcIrNa punardvividhaM - kSetraviSayaM gRhaviSayaM ca, kSetraviSayamapi trividhaM - utkRSTaM madhyamaM jaghanyaM ca tatra kasmiMzcinmahati gRhe bhUribhuJjAnakajanapatirupaviSTA vartate, tasyAzcaikasmin paryante sAdhusaGghATako dvitIye tu deyamazanAdikaM tiSThati, na ca sAdhusaGghATakarachuptibhayAdinA deyasyAzanAdeH samIpaM gantuM zaknoti, tato hasta zatapramitakSetrAdAnItaM yad gRhNAti tadutkRSTaM kSetrAbhihRtamAcIrNa, hastazatAtparatastvAnItaM pratiSiddhameva, madhyamaM kSetrAbhyAhRtaM punaH karaparivarttAdupari yAvaddhastazataM kiJcinyUnaM bhavati tAvadvijJeyaM, karaparivarte tu jaghanyaM kSetrAcIrNamabhyAhRtaM, karaparivartI nAma hastasya kizciccalanaM, yathA kAciddAtrI UrddhA upaviSTA vA svayogenaiva nijakaragRhItamodakamaNDakAdikA prasArita bAhustiSThati, sA ca tathAsthitA sAdhusaGghATakaM dRSTvA karasthitairmodakAdibhistaM nimantrayate, sa ca karasyAdhaH pAtrakaM dhArayati sA ca bhujamacAlayantI kizcinmuSTiM zithi - layati, tato maNDakAdikaM pAtrake patatIti idaM kSetraviSayamAcIrNa, gRhaviSayamabhyAhRtamAcIrNaM punaritthaM bhavati - paGktisthitAni trINi gRhANi santi, tatra ca yadA sAdhusaGghATako bhikSAM gRhNAti tadA ekaH sAdhurekatra dharmalAbhite gRhyamANamikSe gRhe upayogaM dadAno bhikSAM gRhNAti pazcAdbhAgavartI dvitIyasaGghATakastu dharmalAbhitagRhAditarayorgRhayorAnIyamAnabhikSayorupayogaM dAyakahastAdiviSayaM dadAtIti gRhatrayAdAnItamAcaritamazanAdikaM, caturthAdestu gRhAnnAcaritamiti 11 / 'ubbhinne tti udbhedanamudbhinnaM sAdhubhyo ghRtAdidAnanimittaM kutupAde - 8 |rmukhasya gomayAdisthagitasyodghATanaM, tad dvidhA - pihitodbhinaM kapATodbhinnaM ca tatra yacchagaNakAgnitApitajatusacittapRthivIkAyaprabhRtibhiH leSadravyaiH pihitadvAraM pratidinamparibhogaM khaNDaguDAdibhRtaghaTa kutupa kuzUlAdikaM sAdhudAnanimittamudghATya khaNDAdikaM sAdhubhyo dIyate taddIyamAnaM khaNDAdi pihitodbhinnaM pihitamudbhinnaM, yatra tatpihitodbhinnamiti vyutpatteH, yatpunaH khaNDaghRtaguDAdiyuktApavarakAdernizcalanibhRtadatta // 141 // | 67 karaNe 42 doSAH jainelibrary.org Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapATasya pratidinamanudghATitadvArasya sAdhudAnanimittamudghATya kapATAni guDakhaNDAdi sAdhubhyo dIyate tatkapATodbhinaM, vyutpattiH prAgiva, doSAzcAtra SaDjIvanikAyavirAvanAdayaH, tathAhi-kutupAdimukhAd ghRtAdikaM sAdhave dattvA zeSasya rakSaNArtha bhUyo'pi kutupAdimukhaM sacittapR|thivIkAyena jalArdIkRtenopalimpati, tataH pRthivIkAyavirAdhanA'SkAya virAdhanA ca, pRthivIkAyamadhye ca mudgAdayaH kITikAdayazca sambhavanti | tatasteSAmapi virAdhanA, tathA ko'pyabhijJAnArtha jatu tApayitvA kutupAdimukhasyopari jatumudrAM dadAti tadA tejaskAyavirAdhanA'pi, | yatrAgnistatra vAyuriti vAyukAyavirAdhanA ca, tathA kutupAdilepananimittaM mRttikAdi gaveSayan dAtA kadAcid bRzcikAdinA dazyate | pIDyate cAsau, tato janA vadanti-aho mahAprabhAvA ete yatayo yeSAM dAnamAtre'pi dAtrA phalaM jhagityevaMvidhaM prAptamityevaM loke upahAsaH, tathA prathamataH kutupAdimukhe sAdhvarthamudghATite sati putrAdibhyo ghRtAdipradAne tathA kraye vikraye ca pApapravRttiH, tathA tasmin kutupAdimukhe pidhAtuM vismRte mUSakAdayo jIvA nipatya vinazyantIti, kapATodbhinne'pyeta eva doSAH, tathAhi-yadA kapATAtprAkathamapi pRthivIkAyo jalabhRtaH karavako vA bIjapUrakAdikaM vA muktaM bhavati tadA tasminnudghATyamAne kapATe tadvirAdhanA bhavati, jalabhRte ca karavakAdau luThyamAne bhidyamAne vA pAnIyaM prasarpana pratyAsannacullyAdAvapi pravizet , tathA ca satyagnivirAdhanA, yatrAgnistatra vAyuriti vAyuvirAdhanA ca, mUSakAdi vivarapraviSTakITikAgRhagodhikAdisattvavinAze trasakAyavirAdhanA ca, tathaiva ca dAnakrayavikrayebhyo'dhikaraNapravRttiriti, tato dvividhamapyudbhinnaM na prAcaM, yadA tu kutupAdInAM mukhabandhaH pratidivasaM badhyate choTyate ca, tatrApi yadi jatumudrAvyatirekeNa kevala-18 vanamAtragranthiIyate nApi ca sacittapRthivIkAyAdilepastadA tasmin sAdhvarthamudbhinne'pi yaddIyate tatsAdhumirgRhyate, tathA kapATodbhinne'pi | yatra prati dinamudghATyate kapATamullAlakazca bhUmigharSakastathAvidho na bhavati tatrodghATite'pi kapATAdAvapavarakA disthitamazanAdikaM kalpate Jain Educatio n al For Private Personel Use Only (Ana.jainelibrary.org Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roDAre tattvajJAnavi. // 142 // eveti 12 / 'mAlohaDe yatti mAlAt-sikakAderapahRtaM-sAdhvarthamAnItaM yadbhaktAdi tanmAlApahRtaM, taccaturbheda-UrddhamAlApahRtamadhomAlApahRtaM 67 karaNe ubhayamAlApahRtaM tiryagmAlApahRtaM ca, tatrorddhamAlApahRtaM jaghanyotkRSTamadhyamabhedAt trividhaM, tatroddhavilagitoJcasikkakAdergrahItumazaktatvenotpATi- II42 doSAH tAbhyAM pANibhyAM pAdAdhobhAgarUpAtanaphaNAbhyAM ca bhUminyastAbhyAM dAcyA nijacakSuSA'dRSTaM yad gRhItamazanAdi tatpANyutpATanamAtra-2 stokakriyAgRhItatvAjaghanyamUrdhvamAlApahRtaM, yacca nizreNyAdikamAruhya prAsAdoparitalAddAcyA gRhItaM tannizreNyArohaNAdigurukriyAgRhItatvAdutkRSTaM mAlApahRtaM, anayormadhyavarti madhyamamiti, tathA sAdhvartha bhUmigRhAdau pravizya tatra sthitaM bhaktAdikaM yadAnIya dadAti tadhovartibhUmi-12 gRhAderapahRtamitikRtvA'dhomAlApahRtaM, tathoSTrikAkalazamajUSAkoSThakAdisthitaM kiJcitsakaSTaM yaddAtrI dadAti tadubhayasmAdUrbhAdhogatavyApArA-11 duSTrikAkalazamaMjUSAkumbhyAderapahRtamitikRtvobhayamAlApahRtaM, tathAhi-bRhattarocaistarakumbhyAdimadhyasthitasya deyasya praNAya yena dAtA pANu-14 tpATanaM karoti teno zritavyApAratA, yena tvadhomukhaM bAhuM vyApArayatIti tenAdhogatavyApAratA, yadA ca pRthulabhittyAdisthite skaMdhasa. moccapradezaprAye dIrdhagavAkSAdau tiryaprasAritabAhuH kSiptena hastena gRhItvA yaddeyaM prAyeNa dRSTyA'dRSTaM dAtA datte tadA tattiryagmAlApahRtaM, tiryagmAlAd-bhittyAdisthitagavAkSAdirUpAdapahRtamitikRtvA, na cedamatra vaktavyaM-mAlAzabdenoccapradeza evAbhidhIyate tatkathaM bhUmigRhAdInAmadhobhUmisthitAnAM mAlazabdAbhidheyatvamiti?, yato lokarUDhyA uccaiHpradezavAcako nAtra mAlazabdo gRhyate, kintu samayaprasiddhyA, samaye ca bhUmigRhAdikamapi mAlazabdenAbhidhIyata iti, doSAzcAtra maJcakamaJcikodUkhalAdiSvAruhya pArNI cotpATya urddhavilagitasika-2 kAdisthitamodakAdigrahaNe kathamapi yadi maJcakAdilhasanato dAtrI nipatati tadA taddhaHsthitAnAM pipIlikAdInAM pRthivyAdikAyAdInAM |ca vinAzaH dAvyAzca hastAdibhaGgaH, yadivA visaMsthulapatanataH kathamapyasthAnAbhighAtasambhavAt prANavyaparopaNamapi, tathA pravacanasyo // 14 // Jain Educati t ional For Private Personal Use Only Mw.jainelibrary.org Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education DAho yathA sAdhvarthameSA mikSAmAharantI parAsurabhUt tasmAnnAmI sAdhavaH kalyANakAriNaH, evaMvidhamapi dAtryA anarthamete na jAnantItyevaM | lokamadhye mUrkhatApravAdazcetyevamAdayaH, tasmAnmAlApahRtaM sAdhubhirna grAhyaM yatpunardardarasopAnAdIne sukhAvatArANyAruhya dadAti tanmAlApahRtaM na bhavati, kevalaM sAdhurapyeSaNAzuddhinimittaM prAsAdasyopari dardarAdinA caTAMte, apavAdena bhUstho'pyAnItaM gRhNAtIti 13 / 'acchi jJe'ti Acchidyate - anicchato'pi bhRtakaputrAdeH sakAzAt sAdhudAnAya parigRhyate yattadAcchedyaM tat trividhaM svAme viSayaM prabhuviSayaM stenaviSayaM ca, tatra grAmAdinAyaka: svAmI svagRhamAtranAyakaH prabhuH stenaH-- cauraH, tato grAmAdisvAmI yatIn dRSTvA bhadrakatayA kalahenAkalahena vA balAdapi sAdhunimittaM kauTumbikebhyaH sakAzAdazanAdyAcchidya yatibhyo yaddadAti tat svAmiviSayamAcchedyaM, tathA yagorakSakakarmakaraputraputrikA vadhU bhAryAdisatkametebhyo'neicchadbhyo'pi sakAzAd gRhItvA gRhanAyakaH sAdhubhyo dugdhAdikaM dadyAttatprabhuviSayamAcchedyaM, tathA stenA api kecit saMyatAn prati bhadrakA bhavanti, tataste mArge AgacchantaH kadAcittathAvidhasArthena sArdhamAgatAn bhojanArthaM kRtAvasthite: sArthasya madhye mikSAmaTataH paripUrNAnnamaprApnuvatazca saMyatAn dRSTvA tannimittamAtmano vA'rthAya sArthikebhyo balAdAcchidya pAtheyAdi yadi sAdhubhyo dadyustat stena viSayamAcchedyaM, etat trividhamapi AcchedyaM sAdhUnAM na kalpate, aprItikalahAtmaghAtAntarAyapradveSAdyaneka doSasambhavAt, kevalaM stenAcchedye'yaM vizeSa:- yathA yeSAM sambandhi bhaktAdi balAdAcchidya caiaurAH sAdhubhyaH prayacchanti, ta eva sArthikA yadi | stenairbalAddApyamAnA evaM bruvate - asmAkamavazyaM caurairgRhItavyaM, tato yadi caurA api yadi yuSmabhyaM dApayanti tadA mahAnasmAkaM santoSa iti, tata evaM sArthikairanujJAtAH sAdhavo dIyamAnaM gRhNanti, paJcAJcaureSvapagateSu bhUyo'pi tad dravyaM gRhItaM tebhyaH samarpayanti, yathA tadAnIM caurapratibhayAdasmAbhirgRhItaM samprati te gatAstata etadAtmIyaM dravyaM yUyaM gRhNIyeti, evaM cokte sati yadi te'pi samanujAnate yathA yuSmabhya Jainelibrary.org Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- | meva tadasmAbhirdattamiti tarhi bhukhate kalpanIyattvAditi 14 / 'aNisiDe'tti na nisRSTaM-sarvaiH svAmibhiH sAdhudAnArthamanujJAtaM yattadani 67 karaNe roddhAre pada sRSTaM, tat tridhA-sAdhAraNAnisRSTaM collakAnisRSTaM jaDAnisRSTaM ca, tatra sAdhAraNaM-bahujanasAmAnyaM collakaM-svAminA padAtibhyaH prasAdI-|| 42 doSAH tattvajJA- kriyamANaM kauTumbikena vA kSetrAdisthitakarmakaregyo dIyamAnaM dezIbhASayA bhaktamucyate jaDo-hastI tairanisRSTaM-ananujJAtaM na kalpate sAdhUnAM, navi0 tatra sAdhAraNAnisRSTaM ca yabahaTTagRhAdisthitatilakuTTitailavastralaDDukadadhyAdideyavastubhedenAnekavastuviSayaM, tatra ghANakAdiyoM tilakuTTitai lAdikaM haTTe vastrAdikaM gRhe'zanAdikaM bahujanasAdhAraNaM ca sarvaiH svAmibhirananujJAtaM yadekaH kazcitsAdhubhyaH prayacchati tat saadhaarnnaa||143|| nisRSTaM, tathA collako dvividhaH-chinno'cchinnazca, tatra ko'pi kauTumbikaH kSetragatahAlikAnAM kasyApi pArzve kRtvA bhojanaM prasthApayati, | sa yadA ekaikahAlikayogyaM pRtha'pRthagbhAjane kRtvA prasthApayati tadA sa collakazchinnaH, yadA tu sarveSAmapi hAlikAnAM yogyamekasyAmeva sthAlyAM kRtvA preSayati tadA so'cchinnaH, tatra yazcollako yasya nimittaM chinnaH sa tena dIyamAno mUlasvAminA kauTumbikena dRSTo'dRSTo vA | sAdhUnAM kalpate, tena chedanena tasya svakIyIkRtasya dattatvAt , acchinno'pi kauTumbikena yeSAM hAlikAnAM yogyaH sa collakastaizca sA|dhubhyo dAnAyAnujJAto dRSTo'dRSTo vA kalpate, taiH punarananujJAto'nyatareNAnujJAto vA na kalpata eva, pradveSAntarAyaparasparakalahAdidoSa sambhavAt , tathA jaDAnisRSTaM hastino bhaktaM meNThenAnujJAtamapi rAjJA hastinA cAnanujJAtatvAnna kalpate, hastino hi bhaktaM rAjJaH sambandhi, | tato rAjAnanujJAtasya grahaNe grahaNAkarSaNavepoddAlanAdayo doSA bhaveyuH, tathA madIyAjJAmantareNaiSa sAdhave piNDaM dadAtIti ruSTaH san rAjA kadAcinmaNThaM svAdhikArAddhaMzayati, tatastasya vRtticchedaH sAdhunimitta iti sAdhorantarAyadoSaH rAjAnanujJAtatvAdadattAdAnadoSazca, tathA // 143 // gajasya pazyato meNThasyApi satkaM na gRhNIyAt , gajo hi sacetanaH tato madIyakavalamadhyAdanena muNDena piNDo gRhyate ityevaM kadAcid ruSTaH Jain Education Lensonal For Private Personel Use Only ainelibrary.org Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A .A san yathAyoga mArge paribhramannupAzraye taM sAdhuM dRSTvA tamupAzrayaM sphoTayet sAdhuM ca kathamapi prApya mArayediti 15 / 'ajjhoyarae yatti adhi-AdhikyenAvapUraNaM-svArthadattAdhizrayaNAdeH sAdhvAgamanamavagamya tadyogyabhaktasiddhyartha prAcuryeNa bharaNamadhyavapUraH sa eva svArthikakapratyayavidhAnAdadhyavapUrakaH tadyogAdbhaktAdyapyadhyavapUrakaH, sa ca tridhA-svagRhayAvadarthikamizraH svagRhasAdhumizraH svagRhapAkhaNDimizrazca, svagRhazramaNamizrastu svagRhapAkhaNDimizre antarbhAvita iti pRthaG noktaH, tatra yAvadarthikAdyAgamanAtprathamamevAgnisandhukSaNasthAlIjalaprakSepAdirUpe Arambhe svArtha niSpAdite pazcAdyathAsambhavaM trayANAM yAvadarthikAdInAmarthAyAdhikatarAn taNDulAdIna prakSipati eSo'dhyavapUrakaH, ata evAsya mizrajAtAdbhedaH, yato mizrajAtaM taducyate yatprathamata eva yAvadarthikAdyarthamAtmArtha ca mizraM niSpAdyate, yatpunaH prathamata Arabhyate svArtha pazcAtprabhUtAna yAvadarthinaH pAkhaNDinaH sAdhUna vA samAgatAnavagamya teSAmarthAyAdhikatarajalataNDulAdi prakSipyate so'dhyavapUraka iti, atra ca svagRhayAvadarthikamizre adhyavapUrake zuddhabhaktamadhye yAvantaH kaNAH kArpaTikAdyartha pazcAkSiptAstAvanmAtre sthAlyAH pRthakkRte kArpaTikebhyo vA datte sati zeSamuddharitaM yadbhaktaM tatsAdhUnAM kalpate, ata eva cAyaM vizodhikoTirvakSyate, tathA svagRhapAkhaNDimizre svagR hasAdhumizra ca zuddhabhaktamadhyapatite yadi tAvanmAtraM sthAlyAH pRthakkRtaM dattaM vA pAkhaNDyAdibhyastathApi zeSaM na kalpate, yataH sakalamapi 4 tadbhaktaM pUtidoSaduSTaM bhavatIti 16 / uktAH SoDaza udgamadoSAH, atha utpAdanAdoSAnAha dhAI 1 duI 2 nimitte 3 AjIva 4 vaNImage 5 tigicchA 6 y|kohe 7 mANe 8 mAyA 9lobhe 10 ya havaMti dasa ee||567|| pubdhi pacchA saMthava 11 vijA 12 maMte 13 ya cuNNa 14 joge 15 ya / uppANAya dosA solasame mUlakamme 16 ya // 568 // +2+- + +SCHOCHRISIt Eaton For Private Personal use only ainelibrary.org Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNasa ptatau 16 utpAdanAdoSAH gA.567 pamA - 'dhAI'tyAdigAthAdvayaM, tatra dhayanti-pibanti bAlakAstAmiti dhIyate-dhAryate bAlAnAM dugdhapAnAdyarthamiti vA dhAtrI-bAlapAlikA, roddhAre sA ca paJcadhA-kSIradhAtrI majanakadhAtrI maNDanadhAtrI krIDanadhAtrI utsaGgadhAtrI ca, iha dhAtrItvasya yatkaraNaM kAraNaM vA taddhAtrIzabdenoktaM tattvajJA rASTravyaM, tathAvivakSaNAt, tato dhAcyAH piNDo dhAtrIpiNDaH, dhAtrItvasya karaNena kAraNena ca ya utpAdyate piNDaH sa dhAtrIpiNDa ityarthaH, navi0 evaM ityAdiSvapi bhAvanIyaM, iyamatra bhAvanA-kazcitsAdhurbhikSArtha pUrvaparicitagRhe praviSTo rudantaM bAlakaM vilokya tanmAtaramAha-yathA'yaM hi bAlako'dyApi kSIrAhAraH, tataH kSIramantareNAvasIdan roditi, tasmAnmahyaM zIghra bhikSAM dehi pazcAdenaM bAlakaM stanyaM pAyaya yadvA // 144 // prathamata enaM stanyaM pAyaya pazcAnmahyaM bhikSAM dehi yadivA alaM me samprati bhikSayA pAyaya stanyaM bAlakameva punarapyahamanyagRhe gatvA'tra sameSyAmi yadvA tiSTha tvaM nirAkulA ahamevAsmai kuto'pyAnIya kSIraM dAsyAmi, evaM svayaM dhAtrItvaM karoti, tathA matimAn rogarahito dIrghAyuzca bAlaH stanyaM pAyitaH syAt, apamAnitastu viparItaH, tathA durlabhaM khalu loke putramukhadarzanaM, tasmAtsarvANyanyAni karmANi | muktvA tvamenaM bAlakaM stanyaM pAyayeti, evaM ca kriyamANe bahavo doSA bhaveyuH, tathAhi-cAlakamAtA bhadrakatvAdAvarjitamAnasA satyAdhAkarmAdikaM kuryAt , tathA bAlakasvajano'nyo vA prAtizmikAdirbAlakamAtrAdinA saha sambandhaM sAdhoH sambhAvayeccATukaraNadarzanAt , yadi ca prAntA bAlajananI bhavettadA pradveSa vrajet , aho pravrajitasyAsya mahatI parakIyA taptiH, tathA vedanIyakarmavipAkavazAtkadAcidvAlakasya jvarAdimAndhe sakhAte tvayA madIyaputro glAnIkRta ityAdi sAdhunA saha kalahakaraNAtpravacanamAlinyaM syAditi, athavA kasyApIzvarasya |gehe bAladhApanaparAM dhAtrI khabuddhiprapaJcenotsAryAnyAM tatra sthApayan dhAtrItvalakSaNaM doSamAsAdayati, tathAhi-bhikSAcaryAyAM praviSTaH kazcisAdhuH kvacidrohe mahilA kAJcit sazokAmavalokya papraccha-kaM tvamadyAdhRtiparA dRzyase?, sA prAha-dhArmika yate ! duHkhaM duHkhasahA // 144 / / Jan Education For Private Personal Use Only A siainelibrary.org Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 yasyaiva kathyate, yatirAha-ko duHkhasahAyo bhaNyate ?, sA prAha-yaH kathitaduHkhapratIkAraM kurute, munirAha-mAM muktvA ko'nyastathA& bhUtaH!, sA prAha-bhagavaMstarhi spheTitamaparadhAcyA amukasmin gRhe mama dhAtrItvaM tenAhaM viSaNNeti, tataH sAdhurutpannAbhimAno yAvattvAM na tatra tathA sthApayAmi na tAvattvadIyAM mikSA gRhAmItyabhidhAya spheTayitumiSTAyA dhAcyA adRSTatvAt tatsvarUpamajAnAnastasyA eva pArzve pRcchati-sA kiM taruNI madhyamA vRddhA vA? pratanustanI sthUlastanI kUparastanI vA ? mAMsalA kRzA vA? kRSNA gaurI vetyAdi, pRSTvA ca tatrezvaragRhe gataH san taM bAlakamAlokya gRhasvAmyAdisamakSaM dhAtrIdoSAn brUte, yathA vRddhA dhAtrI abalastanyA syAt tAM dhayan bAlo''pyabalaH sampadyate, kRzA ca dhAtrI stokastanyA bhavet tAM dhayan zizurapi paripUrNastanyAbhAvAt sIdan kRza eva bhavati, sthUlastanyAH stanyaM dhayan komalAGgatvAt kucacampitavaktraghrANaH san cipiTaghrANaH syAt , kUrparAkArastanI ca dhayan bAlaH sarvadaiva stanAbhimukhadI. kRtamukhatayA sUcIsadRzavadanaH syAt , uktaM ca-"niHsthAmA sthavirAM dhAtrI, sUcyAsyaH kUparastanIm / cipiTaH sthUlavakSojA, dhayaMstanvI kRzo bhavet // 1 // jADyaM bhavati sthUlAyAstanukyAstvabalaGkaram / tasmAnmadhyabalasthAyAH, stanyaM puSTikaraM smRtam // 2 // "| tathA aminavasthApitA dhAtrI yena varNena kRSNAdinA utkaTA bhavati tena varNena tAM nindati, yathA-"kRSNA bhraMzayate varNa, gaurI tu balavarjitA / tataH zyAmA bhaveddhAtrI, balavarNaiH prazaMsitA // 1 // " ityAdi, etad gRhasvAmI zrutvA sthaviratvAdisvarUpAM ca vartamAnadhAtrI paribhAbya spheTayati sAdhusammatAM ca dhAtrI karoti, sA ca pramuditA tasmai sAdhave manojhA vipulAM mikSA prayacchatIti dhAtrIpiNDaH, atra ca bahavo doSAH, tathAhi-yA spheTitA dhAtrI sA vidveSaM yAti, tathA sati sAdhurayamanayA saha svecchamAste ityAlaM dadAti, atidviSTA ca satI viSAdidAnataH kadAcinmArayatyapIti, yA'pi cirantanIM spheTayitvA saMprati sthApitA sA'pi kadAcidevaM cintayati, yathA'ha-12 pra.sA.25 in EducatiL X w w.jainelibrary.org Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 145 // Jain Education I manenAtanIM spheTayitvA dhAtrI kRtA tathA'nyayA kadAcidabhyarthito mAmapi dhAtrItvAt spheTayiSyati tatastathA karomi yathA'yameva na bhavatIti vicintya viSAdiprayogeNa mArayediti, evaM majjanadhAtrItvakAraNe svayaM vA karaNe maNDanadhAlItvakAraNe svayaMkaraNe vA krIDanakadhAtrItvakAraNe svayaMkaraNe vA aGkadhAtrItvakAraNe svayaMkaraNe vA doSAH paribhAvya bhaNanIyA iti 1 // ' dUI 'tti dUtI - parasparasaMdiSTArthakathikA, tato dUtItvakaraNena - parasparasandiSTArthakathanena yaH piNDa upArjyate yatinA sa dUtIpiNDaH, sA ca dUtI dvidhA - khamAme paramAme ca tatra yasmin prAme sAdhurvasati tasminneva prAme yadi sandezaM kathayati tadA svagrAmadUtI, yadA tu paraprAme gatvA sandezaM kathayati tadA paragrAmadUtI, ekaikA'pi ca dvidhA - prakaTA pracchannA ca, pracchannA punarapi dvidhA - ekA lokottaraviSayA, dvitIyasaGghATakasAdhorapi guptetyarthaH, dvitIyA punarlokalokottaraviSayA, pArzvavartino janasya saGghATakadvitIyasAdhorapi ca gupteti bhAvaH, tatra kazcitsAdhu|rbhikSAkRte vrajan vizeSatastallAbhArthaM tasyaiva prAmasya sambandhinaH pATakAntare prAmAntare vA jananyAdeH satkaM putrikAderaprato gatvA sande| zakaM kathayati yathA sA tava mAtA sa tava pitA vA sa bhrAtrAdirvA tvayA'dyAvAgantavyamityAdi tvatsammukhaM vadatItyevaM svapakSaparapakSayoH | zRNvatorniHzaGkaM kathanAt prakaTaM svagrAmaparaprAmaviSayaM dUtItvaM tathA kazcidyatiH kayAcid duhitrA mAtrAdikaM prati svaprAme paragrAme vA sandezakathanAyAbhyarthitaH, tatastatsandezakamavadhArya tajjananyAdipArzve gataH sannevaM cintayati dUtItvaM khalu garhitaM sAvadyatvAt, tato dvitIyasaGghATakasAdhurmA mAM dUtIdoSaduSTaM jJAsIdityevamartha bhayantareNedaM bhaNati - yathA zrAvike ! atimugdhA sA tava duhitA yaivaM sAvadyayogarahitAnasmAn prati vadati - yathedaM prayojanaM madIyAgamanAdikaM mama mAtustvayA kathanIyamiti, sA'pi dakSatayA'bhiprAyaM jJAtvA dvitIyasaGghATaka sAdhucittarakSaNArthaM pratibhaNati - yathA vArayiSye'haM tAM tavAbhimukhaM punarevaM vadantImityevaM saGghATakasAdhoridaM gopAyitumiSTaM karaNasa tatau 16 utpA danAdoSAH gA. 567 568 // 145 // ainelibrary.org Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na lokasyeti lokottarapracchannaM svagrAmaparagrAmaviSayaM dUtItvaM, ubhayapracchannaM punarevaM-kAcit zrAvikA sAdhu prati vadati-yathA majana nyAdestvamevaM kathaye:-tatkArya tava pratItaM yathA tvaM jAnAsi tathaiva sampannamiti, iha ca sAdhusaGghATakasya zeSalokAnAM ca sandezArthAdra navagamAdubhayapracchannatvaM, doSAzca sarvatra gRhasthavyApAraNAdinA jIvopamardAdayaH 2 // 'nimitta'nti nimittaM-atItAdyarthaparijJAnahetuH zubhAzubhaceSTAdi taddhetukaM jJAnamapi upacArAnimittaM tatkaraNena piNDo nimittapiNDaH, ayamarthaH-kazcid vratI piNDAdilAbhanimittaM gRhiNAmaprato nimittaM kathayati, yathA'tIte dine tavedaM sukhaduHkhAdikaM jAtaM tathA bhAvini kAle'mukasmin dine tava rAjAdeH satkaH prasAdo bhaviSyati, samprati cAyaiva dine tavedamidaM ca bhaviSyatIti, te'pi ca gRhasthA lAbhAlAbhasukhaduHkhajIvitamaraNAdiviSayaM nimittaM pRSTamapRSTaM vA dhRSTena tena kathyamAnaM zrutvA AvarjitamAnasAstasmai munaye modakAdikAM viziSTAM vipulAM ca mikSA yatprayacchanti sa ni| mittapiNDA ucyate, na cAyaM yatInAM kalpate, AtmaparobhayaviSayANAM vadhAdidoSANAmanekeSAmana sambhavAditi 3 // 'AjIvipatti AjIvanamAjIvo jIviketyarthaH, sa paJcavidho-jAtiviSayaH kulaviSayo gaNaviSayaH karmaviSayaH zilpaviSayazca, ekaiko'pi ca dvidhAsUcayA'sUcayA ca, sUcayA-vacanabhaGgavizeSeNa kathanaM asUcayA tu sphuTavacaneneti, tatra sAdhuH sUcayA asUcayA ca khajAtiprakaTanAta jAtimupajIvati, yathA kazvidbhikSArthamaTan brAhmaNagehaM praviveza, taba ca brAhmaNasutaM homAdikriyAM samyakkurvANaM vIkSya tajjanakAbhimukhaM svajAtiprakaTanAya jalpati-yathA saminmabAhutisthAnayAgakAlaghoSAdInAzritya samyagasamyagvA kriyA bhavet , taba pippalAdInAmAprati-10 zAkhAdikhaNDarUpAH samidhaH mantrAH-praNavAdikA varNapaddhatayaH AhutiH-agnau ghRtAdeH prakSepaH sthAnaM-utkaTukAdiH yAga:-azvame-||3|| | dhAdiH kAlaH-prabhAtAdiH udAttAnudAttAdayazca ghoSA yatra yathAvatprayujyante sA samyakriyA, yatra ca samidhAdayo nyUnatayA'dhika Jan Education For Private Personel Use Only XMainelibrary.org Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ k1 prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 2 satau // 146 // tayA viparyayeNa vA prayujyante sA na samyaskriyeti, ayamapi ca tvatpunaH samyaghomAdikriyAkaraNAd jJAyate yathA zrotriyasya putra || iti, yadivA vedAdizAtrapAragasya kasyacidupAdhyAyasya pArzve samyak paThita iti, tata evamukte sa brAhmaNo vadati-sAdho ! tvamavazyaM brAhmaNo yenetthaM homAdInAmavitathatvaM jAnAsi, sAdhuzca maunenAvatiSThate, etaca sUcayA khajAtiprakaTanaM, asUcayA tu jAtyAjIvana pRSTo'pRSTo vA AhArAdyartha svajAti prakaTayati yathA'haM brAhmaNa iti, atra cAneke doSAH, tathAhi-yadi sa brAhmaNo bhadrakastahi svajAti 16 utpA |danAdoSAH pakSapAtAtprabhUtamAhArAdikaM tannimittaM paktvA dadAti tata AdhAkarmadoSaH, atha prAntastarhi bhraSTo'yaM pApAtmA brAhmaNyaM parityaktavAniti jAgA.567 vicintya svagRhAnniSkAzanAdi karoti, evaM kSatriyAdijAtiSvapi, evaM kulAdiSvapi bhavanIyamiti 4 // 'vaNImage'tti 'vana ra 568 yAcane' vanute prAyo dAyakAbhimateSu zramaNAdiSvAtmAnaM bhaktaM darzayitvA piNDaM yAcate iti vanIpakaH, kazcidyatirnigranthazAkyatApasaparivrAjakAjIvakadvijaprAghUrNakazvAnakAkazukAdibhaktAnAM gRhiNAM gRhe mikSA bhraman praviSTaH, tatasteSAM purato'zanAdilAbhArtha nimranthAdiguNavarNanenAtmAnaM tadbhaktaM darzayati, tathAhi-sa kadAcitpraviSTo nirgranthabhaktazrAvakagRhe nirgranthAnAzritya vadati, yathA bhoH zrAvakakulatilaka! tavaite guravaH sAtizayajJAnAdivibhUSitA bahuzrutAH zuddhakriyAnuSThAnapAlanaparA vizadasAmAcArIsamAcaraNacamatkRta caturadhArmikajanamanasaH zivanagaramArgasArthavAhA ityAdi, tathA zAkyopAsakagehe praviSTaH zAkyAna bhujAnAnavalokya tadupAsakAnAM puratastatprazaMsAM kurute, yathA aho mahAnubhAvAH zAkyaziSyAzcitralikhitA iva nizcalAH prazAntacittavRttayo bhukhate, mahAtmanAmitthameva bhoktuM yuktaM, dayAlavo dAnazIlAzcaite ityAdi, evaM tApasaparivrAjakAjIvakadvijAnapyAzritya tadguNatahAnaprazaMsAkaraNena vanIpakatvaM vijJeyaM, tathA'tithibhaktAnAM purata evaM vadati-iha prAyeNa lokaH pariciteSu yadvA''zriteSu upakAriSu vA dadAti, yaH punaradhvakhinnamatithi pUjayati tasyaiva dAnaM Jain Educati o nal KI For Private Personal Use Only wjainelibrary.org Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANSINH4E6-2 jagati pradhAnamiti, zvAnabhaktAMstu prati-naite zvAnaH zvAna eva kintu kailAzaparvatAdAgatya yakSA eva zvAnarUpeNa pRthivyAM saJcaranti, tata eteSAM pUjA mahate hitAya bhavatIti, evaM kAkAdiSvapi bhAvanIyaM, taditthaM vanIpakatvakaraNenotpAditaH piNDo vanIpakapiNDaH, bahu. doSazcAyaM, yato dhArmike'dhArmike vA pAve dAnaM dattaM niSphalaM na bhavatItyevamapyukte'pAtradAnasya pAtradAnasamatayA prazaMsanena samyaktvAtIcAraH syAt, kiM punaH kupAtrAneva zAkyAdIn sAkSAtprazaMsataH?, uktaM ca-dANaM na hoi aphalaM pattamapattesu saMnijujataM / iya bhaNie'vi ya doso pasaMsao kiM puNa apatte? // 1 // " [dAnaM na bhavatyaphalaM pAtreSvapAtreSu ca sanniyojyamAnaM / iti bhaNite'pi doSaH * prazaMsataH kiM punarapAtrANi // 1 // ] evaM hi zAkyAdiprazaMsane loke mithyAtvaM sthirIkRtaM bhavati, tathAhi-sAdhavo'pyamUn prazaMsanti / | tasmAdeteSAM dharmaH satya iti, tathA yadi te zAkyAdibhaktA bhadrakA bhaveyustata itthaM sAdhuprazaMsAmupalabhya tadyogyamAdhAkarmAdi samAcareyuH, tatastallubdhatayA kadAcit zAkyAdivrataM pratipadyerana , tathA loke cATukAriNa ete janmAntare'pyadattadAnA AhArAdyartha zvAna ivAtmAnaM darzayantItyavarNavAdaH, atha pratyanIkAstarhi gRhaniSkAzanAdi kuryuH, tathA sarvasAvadhaniratAnAM teSAM prazaMsane mRSAvAdaprANAtipAtAdayo'pi cAnumoditAH syuriti 5 // 'cikicche'tti cikitsanaM cikitsA-rogapratIkAraH rogapratIkAropadezo vA, sA dvividhA-1 sUkSmA bAdarA ca, tatra sUkSmA auSadhavaidyajJApanena, bAdarA svayaM cikitsAkaraNena anyasmAtkAraNena vA, tatra kazcijjvarAdirogAkrAnto gRhI bhikSAdyartha gRhe sAdhu praviSTaM dRSTvA pRcchati-bhagavannetasya madIyasya vyAdherjAnISe kamapi pratIkAramiti, sa prAha-bhoH zrAvaka! yAdRzastavAyaM rogastAdRzo mamApyekadA sAta AsIt , sa cAmukenauSadhena mamopazamaM gata iti, evaM ca ajJasya gRhasthasya rogiNo| bhaiSajyakaraNAbhiprAyotpAdanAdauSadhasUcanaM kRtaM, athavA rogiNA cikitsA pRSTo vadati-kimahaM vaidyo! yena rogapratIkAraM jAne iti, evaM Jain Education a l For Private Personal Use Only RINo.jainelibrary.org Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0sA roddhAre tattvajJA navi0 // 147 // 560 cokte rogiNo'nabhijJasya sato'smin viSaye vaidyaM pRccheti sUcanaM kRtamiti sUkSmA cikitsA, yadA tu svayaM vaidyIbhUya sAkSAdeva vamana- karaNasavirecanakAthAdikaM karoti kArayati vA'nyasmAttadA bAdarA cikitseti, evamupakRto hi pramudito gRhI mama bhikSAM prakRSTAM dAsyatIti | || tatau yatirimA dvividhAmapi kurute, na caivaM tucchapiNDakRte vatinAM kartumucitamanekadoSasambhavAta , tathAhi-cikitsAkaraNakAle kandaphalamU- |16 utpAlAdijIvavadhena kAthakathanAdipApavyApArakaraNAdasaMyamo bhavet tasya, tathA nIrukkRto gRhasthastaptAyogolakasamAnaH praguNIkRtadurbalAndhavyA- danAdoSAH pravad anekajIvaghAtaM kuryAt , tathA yadi daivaduryogAtsAdhunA cikitsyamAnasyApi rogiNo vyAdherAdhikyaM jAyate tadA kupitastatpuvA-8 gA. 567dirAkRSya rAjakulAdau prAhayet , tathA''hArAdilubdhA ete itthamitthaM ca vaidyakAdi kurvantIti pravacanamAlinyaM syAditi 6 // |'kohe'tti krodha:-kopaH taddhetukaH piNDaH krodhapiNDaH, kimuktaM bhavati ?-kasyacitsAdhoH sambandhinamuccATanamAraNAdikaM vidyAprabhAvaM zApadAnAdikaM tapaHprabhAvaM sahasrayodhitvAdikaM balaM rAjakule vallabhatvaM vA jJAtvA yadvA zApadAnena kasyacinmAraNAdyanartharUpaM kopaphalaM sAkSAdeva dRSTvA bhayAd gRhasthena yattasmai dIyate sa krodhapiNDaH, athavA anyebhyo brAhmaNAdibhyo dIyamAne yAcamAno'pi sAdhuryadA na labhate tadA'labdhimAna san kupyeta, kupite ca sati tasmin 'sAdhuH kupito bhavyo na bhavatIti yaddIyate sa krodhapiNDa iti, ana ca | sarvatra kopa eva piNDotpAdane mukhya kAraNaM draSTavyaM, vidyAtapaHprabhRtIni tu tatsahakArikAraNAnyeveti na vidyApiNDAdibhiH sahAsya lakSa| NasAkaryamAzaGkanIyaM 7 // 'mANe'tti mAno-garvasta tukaH piNDo mAnapiNDaH, ayamarthaH-kazcidyatiH kaizcidaparaiH sAdhubhistvaM labdhimAna jJAsyase yadyasmAnidamidaM ca bhojayiSyasItyAdivacanairuttejito na kimapi tvayA siddhyatItyevamapamAnito vA garvAdhmAtacetAH athavA''tmano labdhiprazaMsAdikamapareviracyamAnamAkarNya yatra kutrApyahaM vrajAmi tatra sarvathA'pi labhe tathaiva ca jano mAM prazaMsatItyevaM pravardhamAnAbhimA -5ROMOM4645455 // 147 // % Jain Educati o nal For Private & Personel Use Only law.jainelibrary.org Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education namAnasaH kasyApi gRhiNaH pArzve gatvA taM gRhiNaM taistairvacana jA tairdAnaviSaye 'bhimAne caTApayati, sa ca gRhI tathA'bhimAnaparaH zeSe kala| trAdike nijaloke dAtumanicchatyapi yadazanAdikaM dadAti sa mAnapiNDaH 8 // 'mAya'tti mAyA - paravaJcanAtmikA buddhiH tayA kazcitsAdhurmantrayogAdyupAyakuzalaH san svakIyarUpaparAvartAdikaM kRtvA yanmodakAdikaM piNDamupArjayati sa mAyApiNDaH 9 // 'lobhe ya'tti lobho - gRddhistena yo gRhyate piNDaH sa lobhapiNDaH, iyamatra bhAvanA - kazcitsAdhuradyAmamukaM siMhakesaramodakAdikaM grahISyAmItibuddhyA anyadvallacaNakAdikaM labhyamAnamapi na gRhNAti kintu tadevepsitaM sa lobhapiNDaH, athavA pUrva tathAvidhabuddhyabhAve'pi yathAbhAvaM labhyamAnaM pracuraM lapanazrIprabhRtikaM bhadrakarasamitikRtvA yad gRhNAti sa lobhapiNDaH, yadivA pAyasAdau labdhe yadi khaNDazarkarAdikaM kuto'pi labhyate tadA bhavyataraM bhavatItikRtAdhyavasAyaH paryaTan yallabhate khaNDAdikaM sa lobhapiNDa iti idaM ca krodhAdipiNDacatuSTayaM sAdhUnAM na kalpate, pradve|SakarmabandhapravacanalAghavAdidoSasambhavAt 10 // ' purvi pacchA saMthava'tti saMstavo dvidhA - vacanasaMstavaH sambandhisaMstavazca, tatra vacanaMlAghA tadrUpo yaH saMstavaH sa vacanasaMstavaH, sambandhino - mAtrAdayaH zvazvAdayazca tadrUpatayA yaH saMstavaH sa sambandhisaMstavaH, ekaiko'pi cadvidhA - pUrvasaMstavaH pazcAtsaMstavaJca tatra deye'labdhe sati pUrvameva dAtAraM yadguNairvarNayati sa pUrvasaMstavaH, yattu deye labdhe sati dAtAraM guNairvarNayati sa pazcAtsaMstavaH, iyamatra bhAvanA - kazcitsAdhurbhikSAmaTan kasmiMzcid gRhe kaJcidIzvaraM dAtAraM nirIkSya dAnAtpUrvameva satyairasatyairvA audAryAdibhirguNaiH stauti, yathA aho dAnapatirasmAbhirya: pUrva vArtAmiH zrutaH so'yaM pratyakSeNaiva vIkSitaH, tathA itastato bhrAmyadbhirasmA| bhirnedRzA audAryAdayo guNA aparasya kasyApi dRSTAH zrutA vA, tathA dhanyastvaM yasyedRzA guNAH sarvatrAskhalitAH sarvadigvalayavyApinaH prasarantItyevaM pUrvasaMstavaH, tathA dAne gRhiNA datte sati yat stauti yathA tvadIyadarzanenAdyAsmAkaM locane manazca zItalamajAyata, na cedama jainelibrary.org Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhutaM yato dAtari guNini ca dRSTe kaH pramodabhAG na bhavati ? ityeSa pazcAtsaMstavaH, ubhayarUpe'pi cAsmin saMstave mAyAmRSAvAdAsaMyatAnumodanAdayo doSA bhaveyuriti, tathA mAtApitrAdirUpatayA yaH saMstavaH - paricayaH sa pUrvasambandhisaMstavaH, mAtrAdInAM pUrvakAlabhAvitvAt, yastu zvazrUzvazurAdirUpatayA saMstavaH sa pazcAtsambandhisaMstavaH zvazvAdInAM pazcAtkAlabhAvitvAt, tatra kazcitsAdhurbhikSArthaM kasmiMzcid gRhe | praviSTaH sannAhAralampaTatayA AtmavayaH paravayazca jJAtvA tadanurUpaM sambandhaM ghaTayati, tathAhi--yadi ca sA vayovRddhA svayaM ca madhyamavayAstadA tAM nijamAtrAdisamAnAM mahelAmAlokya mAtRsthAnena manAgazruvimocanaM vidhatte, tataH sA pRcchati-sAdho ! kiM tvamadhRto dRzyase ?, sAdhurapi // 148 // prAha-mama tvatsadRzI mAtA'bhUt, yadi punaH sA'pi madhyamavayAstadA mamedRzI svasA'bhUditi vadati, atha sA bAlavayAstato mamedRzI prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 Jain Educatio | duhitA AsIdityAdi bhASate iti, evaM pazcAtsaMstave'pi bhAvanA kAryA, atrApi ca bahavo doSAH, tathAhi - te gRhiNo yadi bhadrakAstadA sAdhau pratibandho bhavet, pratibandhe ca satyAdhAkarmAdikaM kRtvA dadyuH, atha prAntAstarhi ayamasmAkaM svasya kArpaTikaprAyasya jananyAdikalpanenApabhrAjanAM vidhatte, tata evaM vicintya svagRhAnniSkAzanAdi kuryuH, adhRtyA azrumocanAdi kurvan mAyAvI eSo'smAkamAvarjananimittaM cATUni karotIti nindA ceti, tathA mamedRzI mAtA AsIdityukte mRtasya putrasya sthAne'yaM me putra iti buddhyA tasmai svanuSAdidAnaM kuryAt zvazrUrIdRzI mamAsIdityukte ca vidhavAM kuraNDAM vA nijasutAM dadyAdityAdayazca doSAH, tataH saMstavapiNDo yatInAM na kalpata iti 11 // ' vijjAmaMte 'ti dvAradvayaM pratipAdyate, tatra vidyA - prajJatyAdi strIrUpadevatAdhiSThitA japahomAdisAdhyA vA akSaravizeSapaddhatiH puruSarUpadevatAdhiSThitA pAThamAtrasiddhA vA'kSaravizeSapaddhatirmatraH tadvyApAraNena ya upArzvate piNDaH sa vidyApiNDo mantrapiNDazca, doSAzcAtra - yo vidyayA'bhimantritaH san dAnaM dApyate sa svabhAvasthA jAtaH kadAcit pradviSTo'nyo vA tatpakSapAtI pradviSTaH san pratividyayA stambha ational : karaNasa tatau 16 utpA danAdoSAH gA. 567568 // 148 // w.jainelibrary.org Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHORRENEWS noccATanamAraNAdi kuryAt , tathA vidyAdinA paradrohakaraNarUpeNa jIvanazIlAH zaThAzcaite iti loke jugupsA, tathA kArmaNakAriNa ime iti ! rAjakule grahaNAkarSaNaveSaparityAjanakadarthanamAraNAdIni kuryAdityAdayaH 12-13 / / 'cuNNajoge' iti dvAradvayaM, tatra cuu!-nynaaanaadi-tt| rantardhAnAdiphalaH yogaH-pAdapralepAdiH saubhAgyadaurbhAgyakaraH etadvyApAraNena ya upAya'te piNDaH sa cUrNapiNDo yogapiNDazca, doSAzcAtrApi pUrvavat, nanu cUrNayogayordvayoH kSodarUpatve sati parasparaM ko vizeSaH? yena yogadvAraM pRthagucyate, satyametat , paraM kAyasya bahirupayogI cUrNaH bahirantazvopayogI yoga iti, yato'sAvabhyavahAryAnAhAryabhedAd dvividho bhavet , tatra jalapAnAdinA abhyavahAryaH-AhAryaH pAdapralepAdizvetara iti anayorvizeSaH 14-15 // 'uppAyaNAya dosA solasame mUlakamme ya' iti ete'nantaroktA utpAdanAyA doSAH, SoDazo doSo mUlakarma-atigahanabhavavanasya mUlaM-kAraNaM prarohahetuH karma-sAvadhakriyA tato mUlaM ca tatkarma ca mUlakarma, tatra garbhastambhanagarbhAdhAnagarbhapAtAkSatayonitvakaraNakSatayonitvakaraNAdinA ya upAya'te piNDaH sa mUlakarmapiNDaH, ayaM ca sAdhUnAM na kalpate, pradveSapravacanamA-1 linyajIvaghAtAdyanekadoSasambhavAt , tathAhi-garbhastambhane garbhazAtane ca sAdhunA kRte jJAte sati pradveSo bhavati, tataH zarIrasyApi vinAzaH, garbhAdhAnAkSatayonitvakaraNayozca yAvajjIvaM maithunapravRttiH garbhAdhAnAddhi putrotpattau prAya iSTA bhavati, kSatayonitvakaraNe punarbhogAntarAyAdIni 16 // 567 // uktAH SoDazApyutpAdanAdoSAH, atha daza eSaNAdoSAnAha saMkiya 1 makkhiya 2 nikkhitta 3 pihiya 4 sAhariya 5 dAyagu 6 misse 7 / apariNaya 8 litta 9 chaDDiya 10 esaNadosA dasa havaMti // 568 // zaGkitaM-sambhAvitAdhAkarmAdidoSa, tatra ca caturbhaGgI-grahaNe zaGkito bhojane ceti prathamo bhaGgaH 1 grahaNe zaGkito na bhojane iti | Jain Education Jainelibrary.org Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 149 // Jain Education dvitIyaH 2 bhojane zaGkito na grahaNe iti tRtIyaH 3 na grahaNe nApi bhojane iti caturthaH 4, tatrAdyeSu triSu bhaGgeSu SoDazodgamadoSanavaiSaNAdoSarUpANAM paJcaviMzatidoSANAM madhye yena doSeNa zaGkitaM bhavati taM doSamApnoti, kimuktaM bhavati ? - yadA AdhAkarmatvena zaGkitaM gRhNAti bhuMkte vA tadA AdhAkarmadoSeNa sambadhyate yadi punarauddezikatvena tata auddezikenetyAdi, caturthe tu bhane vartamAnaH zuddho, na kenApi doSeNa sambadhyate ityarthaH, eteSAM caivaM sambhavaH - yathA ko'pi sAdhuH svabhAvato lajjAvAn bhavati, tatra kApi gRhe sa bhikSArthaM praviSTaH san pracurAM mikSAM labhamAnaH svacetasi zaGkate -kimatra pracurA mikSA dIyate ?, na ca lajjayA praSTuM zaknoti, tata evaM zaGkayA gRhItvA zaGkita eva tad bhuGkte iti prathamabhaGgavartI, tathA bhikSArthaM gataH ko'pi sAdhuH kApi gehe tathaiva zaGkitamanAH pracurAM bhikSAmAdAya svavasatimAgamat, tato bhojanasamaye taM dolAyamAnamAnasaM samAlokya kazcidaparasAdhurvijJAtabhikSAdAyigRhavyatikarastadabhiprAyaM jJAtvA bhaNati - bho sAdho ! yatra tvayA vipulA mikSA labdhA tadgRhe'dya mahatprakaraNaM vartate lAbhanakaM vA mahatkuto'pyAgatamityevaM tadvacaH zrutvA zuddhametaditi nizcitya vigatazaGkastad bhuGkte iti dvitIyabhaGgavartI, tathA kazcitsAdhurIzvaragehAnniH zaGkitaH pracurAM bhikSAM gRhItvA vasatAvAgato'nyAn sAdhUna guroH purataH svabhikSAtulyAM bhikSAmAlocayataH zrutvA saJjAtazaGkazcintayati - yathA yAdRzyeva mayA mikSA pracurA labdhA tAdRzyevAnyairapi saGghATakaiH tannUnametadAghAkarmAdidoSaduSTaM bhaviSyatIti bhuJjAnastRtIyabhaGgavartI 1 || 'makkhiya'tti prakSitaM - pRthivyAdinA'vaguNThitaM tad dvidhA - sacittamrakSitamacittamrakSitaM ca tatra sacittatrakSitaM trividhaM - pRthivIkAyamrakSitaM akAyamrakSitaM vanaspatikAyamrakSitaM ca, tatra zuSkeNArdreNa vA sacittapRthivIkAyena deyaM mAtrakaM hasto vA yadi prakSito bhavati tadA sacittapRthvIkAya mrakSitaM, apkAyamrakSite catvAro bhedAH - puraH karma pazcAtkarma sasnigdhaM udakArdra ca tatra bhaktAderdAnAtpUrva yat sAdhvarthaM karma hastamAtrA derjalaprakSAlanAdi kriyate tatpura: dvAre eSaNAdoSAH gA. 568 // 149 // jainelibrary.org Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio karma, yatpunarbhaktAderdAnAt pazcAtkriyate tatpazcAtkarma, sasnigdhaM - ISalakSyamA gajalakharaNTitaM hastAdi, udakArdra - sphuTopalabhyamAna jalasaMsarga, tathA cUtaphalAdInAM sadyaHkRtaiH lakSNakhaNDaiH kharaNTitaM yaddhastAdi tadvanaspatikAyamrakSitaM, zeSaistu tejaH samIratrasakAyairbrakSitaM na bhavati, tejaskAyAdisaMsarge'pi loke pratizabdapravRttyadarzanAt, acittanakSitaM punardvividhaM garhitamitaraca, garhitaM vasAdinA liptaM itarat ghRtAdinA, iha ca sacittamrakSitaM tAvat sAdhUnAM sarvathA na kalpate, acittamrakSitaM tu lokAninditena ghRtAdinA zrakSitaM kalpate, ninditena | punarvasAdinA prakSitaM na kalpate eveti 2 // ' nikkhitta' tti nikSiptaM - sacittasyopari sthApitaM tacca pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasanikSiptabhedena SoDhA, punarekaikaM dvidhA - anantaraM paramparaM ca, anantaraM - avyavadhAnena paramparaM ca - vyavadhAnena, tatra sacitte - mRdAdau yat pakkAnnamaNDakAdikamAnantaryeNa vyavasthApitaM tadanantaranikSiptaM, sacittamRdAderevoparisthite piTharakAdau yannikSiptaM pakkAnnAdi tat paramparanikSiptaM, tathA yannavanItastyAnI bhUtaghRtAdikaM saJcitte udake nikSiptaM tadanantaranikSiptaM, tadeva navanItAdi pakkAnnAdi vA jalamadhye sthiteSu nAvAdiSu sthitaM paramparanikSiptaM tathA vahnau parpaTAdi yatprakSipyate tadanantaranikSiptaM yatpunaragnerupari sthApite piTharAdau kSiptaM tatparamparanikSiptaM, tathA vAtotpATitA: zAliparpaTakAdayo'nantaranikSiptaM yad yenotpATyate tattatra nikSiptamucyate iti vivakSayA, paramparanikSiptaM tu pavanApUritahatyAdhuparisthitamaNDakAdi, tathA vanaspatyanantaranikSiptaM saccittatrIhikAphalAdiSu pUpamaNDakAdi nyastaM paramparanikSiptaM tu haritAdInAmevoparisthiteSu piTharAdiSu nikSiptA apUpAdayaH, tathA trase'nantaranikSiptaM balIvardAdipRSThe'pUpamodakAdayo nikSiptAH, paramparanikSiptaM tu balIva - rdA dipRSTha nivezita kutupAdibhAjaneSu nikSiptA ghRtamodakAdaya iti, atra ca pRthivyAdiSu sarveSvapyanantaranikSiptaM deyaM vastu yatInAmakalpanIyameva, sacittapRthivIkAyAdyuparisthitatvena saGghaTTAdidoSasambhavAt paramparanikSiptaM punaH sacittasaGghaTTAdiparihAreNa yatanayA prAhmamapIti, ational Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJA navi0 // / 150 / / | kevalaM tejaskAye parampara nikSiptasya grahaNamAzritya vizeSaH pratipAdyate yathekSurasaH pAkasthAne ameruparisthite kaTAhAdau yadi kaTAhaH sarvataH pArzveSu mRttikayA'valipto bhavati dIyamAne cekSurase yadi parizATirnopajAyate so'pi ca kaTAho yadi vizAlamukho bhavati so'pi cekSuraso'cirakSipta itikRtvA yadi nAtyuSNo bhavati tadA sa dIyamAna ikSurasaH kalpate, iha yadi dIyamAnasyekSurasasya kathamapi bindurbahiH patati tarhi sa lepa eva vartate, na tu cullImadhyasthitatejaskAyamadhye patati, tato mRttikayA'valipta ityuktaM, tathA vizAlamukhAdAkRSya| mANa udazvanaH piTharasya karNe na lagati tato na piTharasya bhaGga iti na tejaskAyavirAdhanetyato vizAlamukha ityuktaM, tathA atyuSNe ikSurasAdau dIyamAne yasmin bhAjane tadatyuSNaM gRhNAti tena taptaM sad bhAjanaM hastena sAdhurgRhan dahyate ityAtmavirAdhanA, yenApi sthAnena [durvyAdinA ] sA dAtrI dadAti tenApyatyuSNena sA dAte, anyacca - atyuSNamikSurasAdi kaSTena dAtrI dAtuM zaknoti, kaSTena ca dAne kathamapi sAdhusambandhibhAjanAdvahi rujjhane hAnirdIyamAnasyekSurasAdestasya ca bhAjanasya sAdhunA vasatAvAnayanAyotpATitasya patagrahAdeH dAtryA vA dAnAyotpATitasyodadhvanasya daNDarahitasyAtyuSNatayA jhagiti bhUmau mocane bhaGgaH syAt, tathA ca SaDjIva nikAyavirAdhaneti saMyamavirAdhanA cetyato'natyuSNamityuktaM 3 // 'pihiya'tti pihitaM - sacittena sthagitaM, tadapi SoDhA pRthivIkAyAdipihitabhedAt ekaikamapi dvidhAanantaraM paramparaM ca tatra sacittapRthivIkAyenAvaSTabdhaM maNDakAdi sacittapRthvIkAyAnantarapihitaM sacitta pRthivIkAyagarbhapiTharAdipihitaM sacintapRthivIkAyaparamparapihitaM, tathA himAdinA'vaSTabdhaM maNDakAdikaM saccittApakAyAnantarapihitaM himAdigarbhapiTharAdinA pihitaM sacci - tApkAyaparamparapihitaM, tathA sthAlyAdau saMkhedimAdInAM madhye aGgAraM sthApayitvA hiGgvA divAso yadA dIyate tadA tenAGgAreNa keSAJcitsaM| vedimAdInAM saMsparzo'stIti tejaskAyAnantarapihitaM, evaM canakAdikamapi murmurAdiGkSiptamanantarapihitamavagantavyaM, aGgArabhRtena zarAvAdinA Jain Educationtional dvAre eSa NAdoSAH gA. 568 // 150 // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. sA. 26 Jain Education sthagitaM piTharAdi paramparapihitaM, tathA tatraivAGgAradhUpanAdau avyavahitamanantarapihitaM vAyau draSTavyaM 'yatrAgnistatra vAyuriti vacanAt samIraNabhRtena tu bastinA pihitaM paramparapihitaM, tathA phalAdinA atirohitena pihitaM vanaspatyanantarapihitaM, phalabhRcchabbakAdinA pihitaM paramparapihitaM, tathA maNDakamodakAdikamuparisazvaratpipIlikApaGkikaM trasAnantarapihitaM, kITikAdyAkIrNena tu zarAvAdinA pihitaM trasaparamparapihi - tamiti, tatra ca pRthivIkAyAdibhiranantarapihitaM na kalpata eva yatInAM saGghaTTAdidoSa saMbhavAt paramparapihitaM tu yatanayA grAhyamapi, tathA | acittenApyacitte deye vastuni pihite caturbhaGgI, yathA - gurukaM gurukeNa pihitaM 1 gurukaM laghukena 2 laghukaM gurukeNa 3 laghukaM laghukena 4, tatra ca prathamatRtIyayorbhaGgayoragrAhyaM, gurudravyasyotpATane hi kathamapi tasya pAte pAdAdibhaGgasambhavAt, dvitIyacaturthayostu prAhmamuktadoSAbhAvAt, deyavastvAdhArasya piTharAdergurutve'pi tataH karoTikAdinA dAnasambhavAt 4 || 'sAhariya'tti saMhRtam - anyatra prakSiptaM, tatra yena karoTikAdinA kRtvA bhaktAdikaM dAtumicchati dAtrI tatrAnyadadAtavyaM kimapi sacittamacittaM mizraM vA'sti tatastaddeyamanyatra sthAnAntare kSitvA tena dadAti etatsaMhRtamucyate, tathAdeyaM kadAcitsacitteSu pRthivyAdiSu madhye kSipati kadAcidacitteSu kadAcinmizreSu tadA mizrasya sacitta evAntarbhAvAtsa cittAcittapadAbhyAM caturbhaGgI, yathA sacitte sacittaM saMhRtaM 1 sacitte acittaM 2 acitte sacittaM 3 acitte acittamiti 4, tatrAdyeSu triSu bhaGgeSu sacittasaGghaTTAdidoSasambhavAnna kalpate caturthe bhane tu tathAvidhadoSAsambhave sati kalpate'pIti, atrApyanantaraparamparaprarUpaNA pUrvavatkartavyA, yathA sacittapRthivIkAyamadhye yadA saMharati tadA'nantarasacittapRthivIkAyasaMhRtaM yadA tu sacittapRthivIkAyasyoparisthite piTharAdau saMharati tadA paramparasacitta pRthivIkAyasaMhRtaM, evamapkAyAdiSvapi bhAvanIyaM, anantarasaMhRte na prAhyaM, | paramparasaMhRte tu sacittapRthivIkAyAdyasaGghaTTane prAmiti 5 / 'dAyaga'tti dAyakadoSaduSTaM, dAyakazcAnekaprakAra:, tathAhi - sthaviro 1 prabhu 2 tional w.jainelibrary.org Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 68 karaNa saptato 10 eSaNA| doSAH gA.568 // 151 // ta napuMsakaH 3 kampamAnakAyo 4 jvarito 5 'ndho 6 bAlo 7 matta 8 unmatta 9 zchinnakara 10 zchinnacaraNo 11 galatkuSTho 12 baddhaH 13 pAdukArUDhaH 14 tathA kaNDayantI 15 piMSantI 16 bharjamAnA 17 kRntantI 18 loDhayantI 19 viSNuvatI 20 pijayantI 21 dalayantI 22 virolayantI 23 bhujAnA 24 ApannasattvA 25 bAlavatsA 26 SaT kAyAn sabaTTayantI 27 tAneva vinAzayantI |28 sapratyapAyA 29 ceti, tata evamAdisvarUpe dAtari dadati na kalpate, tatra sthaviraH saptativarSANAM matAntarApekSayA SaSTivarSANAM voparivartI, sa ca prAyo galallAlo bhavati, tato deyamapi vastu lAlayA kharaNTitaM bhavatIti tadgrahaNe loke jugupsA, tathA kampamAnahastazca bhavati, tato hastakampanavazAiyaM vastu bhUmau nipatati, tathA ca SaTjIvanikAyavirAdhanA, tathA svayaM vA sthaviro dadat nipatet , tathA sati tasya pIDA bhUmyAzritaSaDjIvanikAyavirAdhanA ca 1 api ca-prAyaH sthaviro gRhasyAprabhurbhavati, tatastena dIyamAne ko'dhikAro'sya vRddhasya dAne iti vicintya gRhe svAmitvena niyuktasya pradveSaH syAt , tathA vRddho'pi yadi prabhurbhavati kampamAnazca yadyanyena vidhRto vartate svarUpeNa vA dRDhazarIro bhavati tarhi tataH kalpate 2 tathA napuMsakAdabhIkSNaM mikSAgrahaNe atiparicayAttasya napuMsakasya sAghorvA vedodayo bhavet , tato napuMsakasya sAdhvAliGganAdyAsevanena dvayasyApi karmabandhaH, tathA aho ete napuMsakAdapi nikRSTAt gRhNantIti jananindA bhavet , apavAdatastu vardhitakacippitamatropahataRSizaptadevazaptAdiSu keSucidapratiseviSu napuMsakeSu dadatsu gRhyate'pi nikSeti 3 | tathA kampamAnakAyo'pi mikSAdAnasamaye deyamAnayana bhUmau parizATayet tathA sAdhubhAjanAhirbhikSAM kSipet deyamAtrakaM vA pAtanena sphoTayediti, so'pi ca yadi dRDhamikSAbhAjanagrAhI bhavet putrAdibhirvA dRDhahasto bhikSA dApyate tadA tato'pi gRhyate 4 evaM jvarite'pi doSA bhAvanIyAH, kiJca-jvaritAdbhikSAgrahaNe jvarasaGkramaNamapi sAdhorbhavet, tathA jane uDDAho yathA aho amI AhAralampaTA yadityaM jvara AAKAASARAL // 151 // For Private Personal Use Only Jain Education (Omainelibrary.org Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 IsotoX CSXSAGAUR pIDitAdapi gRhNanti, athAsaJcariSNuvaro bhavettadA yatanayA kadAcid gRhyate'pIti 5 tathA andhAdbhikSAgrahaNe uDDAhaH, sa caayN-aho'mii| hai audarikA yadandhAdapi mikSA ca dAtumazaknuvato mikSAM gRhNantIti, tathA andho'pazyan pAdAbhyAM bhUmyAzritaSaDUjIvanikAyaghAtaM vida dhAti, tathA'ndho leSTvAdau skhalitaH san bhUmau nipatet , tathA ca sati mikSAdAnAyotpAditahastagRhItasthAlyAderbhaGgaH syAt, sAdhupAtrakAd bahiHkSepaNe ca parizATirbhavediti, so'pi putrAdinA dhRtahasto yadi dadyAttadA yatanayA gRhyate 6 tathA bAlo-janmato varSASTakAbhyantaravartI tasmin deyamAnamajAnati mAtrAdyasamakSamatiprabhUtAM bhikSA dadati aho luNTAkA ete na sAdhusadvRttA ityuDDAho bhavet mAtrAdInAM vrati|nAmupari dveSazca sajAyate, yadi ca mAtrAdibhiH kAryavazAdanyatra gacchadbhirkhAlakasya kathitamidamidaM ca vatinAmatrAgatAnAM tvayA devamiti, yadi ca jananyAdyanupaviSTe'pi stokameva kiJciddadAti bAlakastadA tenApi dIyamAnaM gRhyate, evaM mAtrAdimiH kriyamANasya kalahAderabhAvAditi 7 tathA mattaH-pItamadirAdiH, sa ca mikSAM dadat kadAcinmattatayA sAdhorAliGganaM vidadhAti bhAjanaM vA minatti yadvA kadAci-I dikSA dadAnaH pItamAsavaM vamati varmazca sAdhu sAdhupAtraM vA kharaNTayati tato. loke jugupsA-dhigamI sAdhavo'zucayo ye mattAdapItthaM mikSAM gRhNantIti, tathA ko'pi matto madavihvalatayA re muNDa! kimatrAyAtastvamiti bruvan ghAtamapi vidadhAti 8 tathA unmatto-dRpto |grahagRhIto vA, tasminnapyeta evAliGganAdayo doSA vamanavarjA bhAvanIyA iti, tathA matto'pi yadi bhadrako'lakSyamadazca bhavati yadi ca |sAgArikaH ko'pi tatra tathAvidho na vidyate tarhi taddhastAt kalpate nAnyathA, unmatto'pi cet zucirbhadrakazca bhavati tadA kalpata iti 9 tathA chinnakaro mUtrAdyutsargAdau jalazaucAdyabhAvAdazucireva, tena ca dIyamAne jano nindA karoti, tathA hastAbhAve yena bhAjanena kRtvA [mikSA dadAti yadvA deyaM vastu tasya patanamapi bhavati, tathA ca sati SaDjIvanikAyavyAghAtaH, tathA chinnacaraNe'pyeta eva doSA draSTavyAH, -ROSSAXXXMAR64 Jain Educationalitional For Private Personel Use Only Diw.jainelibrary.org Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. roddhAre tattvajJAnavi0 // 152 // kevalaM pAdAbhAvAttasya mikSAdAnAya calataH prAyo niyamataH patanaM bhavet , tathA ca sati bhUmyAzritapipIlikApratiprANipraNAzaH, chinna-II 68karaNakaro'pi yadi sAgArikAbhAve dadAti tadA yatanayA gRhyate, chinnacaraNo'pi ca yadyupaviSTo dadAti asAgArikaM ca sthAnaM bhavettadA gRhyate 10-11 // tathA galatkuSThAd gRhyamANe tadIyocchvAsatvaksaMsparzArdhapakarudhirakhedamalalAlAdimiH sAdhoH kuSThasaGkramo bhavet , so'pi cenmaNDalaprasUtirUpakuSThAkIrNakAyaH san sAgArikAbhAve dadAti tarhi tataH kalpate na zeSakuSThinaH sAgArike vA pazyati, tatra maNDalAni-vRttAkAradadu | doSAH vizeSarUpANi prasUtiH-nakhavidAraNe'pi vedanAyA asaMvedanamiti 12 tathA karaviSayakASThamayabandhanarUpeNa hastANDunA pAdaviSayalohabandhanarUpeNa nigaDena ca baddhe dAtari mikSA prayacchati duHkhaM tasya syAt tathA mUtrAdyutsargAdau ca zaucakaraNAsambhavAttato mikSAmahaNe loke jugupsA, yathA amI azucayo yadetasmAdapyazucIbhUtAdbhikSAmAdadata iti, tathA pAdabaddhazceditazcetazca pIDAmantareNa gantuM zaktastatastasmAdapi kalpate, itarastu ya itazvetazca gantumazaktaH sa cedupaviSTaH san dadAti na ca ko'pi tatra sAgAriko vidyate tarhi tato'pi kalpate, hastabaddhastu bhikSA dAtumapi na zaknotIti tatra pratiSedha eva na bhajanA 13 tathA pAdukayo:-kASThamayopAnahorArUDhasya mikSAdAnAya pracalataH kadAcid duHsthitatvena patanaM syAt , pAdukArUDho'pi yadyacalo bhavati tadA kAraNe kalpate 14 tathA kaNDUyantyA-udUkhale taNDulAdikaM chaTayantyA na gRhyate, yata iyamudUkhalakSiptazAlyAdibIjasacaTTAdi karoti, bhikSAdAnAtpUrva mikSAdAnottarakAlaM vA jalena hastadhAvanAtpuraHkarmadoSaM pazcAtkarmadoSa vA vidhyAdityAyo doSAH, atrApi kaNDayantyA kaNDanAyotpATitaM muzalaM na ca tasmin muzale kimapi kAcayAM bIja lagnamasti atrAntare ca samAyAtaH sAdhuH tato yadi sA patanAdyanartharahite gRhakoNAdau muzalaM sthApayitvA mikSAM dadAti tadA kalpate 15|| // 152 // tathA piMSantI-zilAyAM tilAmalakAdi pramRgantI yadA mikSAdAnAyottiSThati tadA piSyamANatilAdi satkAH kAzcinnakhikAH sacittA api Jain Educati o nal For Private Personal Use Only L iainelibrary.org Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education hastAdau lagitAH sambhavanti tato mikSAdAnAya hastAdiprasphoTane bhikSAM vA dadatyA mikSAsamparkatastAsAM virAdhanA bhavati, bhikSAM ca dattvA bhikSAvayavavaraNTitau hastau jalena prakSAlayet tato'kAyavirAdhanA, eSA'pi peSaNasamAptau prAzukaM vA piMSantI yadi dadAti tadA kalpate 16 tathA bharjamAnA - cullayAM kaDilhakAdau canakAdIn sphoTayantI, tasyAM hi bhikSAM dadatyAM velAlaganena kaDilhakakSipta godhUmacanakAdInAM dAhe sati pradveSAdayo doSAH syuH, atrApi yatsacittaM godhUmAdikaM kaDilhake kSiptaM tadbhaSTottAritaM anyazca nAdyApi kare gRhNAti etasminnantare bhikSAkRte sAdhuH samAgataH tato yadyutthAya dadAti tadA kalpate 17 tathA kRntatyAM-yatreNa rUtapoNikAM sUtrarUpAM kurvatyAM 18 tathA loDhayantyAM -loDhinyAM karpAsaM kaNakena rUtatayA vidhatyAM 19 tathA vikSNuvatyAM - rUtaM karAbhyAM paunaHpunyena viralaM kurvatyAM 20 tathA piJjayantyAM - pizJjanena rUtaM viralaM kurvatyAM na gRhyate, deyaliptahastadhAvanarUpasya pura: karmapazcAtkarmAderdoSasya sambhavAt kArpAsikAdisacittasaGghaTTasambhavAceti 21, iha ca kartane yadi sUtrasya zvetatAtizayotpAdanAya zaGkhacUrNena hastau na kharaNTayati kharaNTane vA yadi jalena na prakSAlayati tadA kalpate, loDhane'pi yadi haste dhRtaH kArpAso na syAt kArpAsikAn vA yadi uttiSThantI na ghaTTayati tadA gRhyate, vikSNuvatyAM pijayantyAM ca yadi pazcAtkarma na bhavati tadA kalpate, tathA dalayantI-gharaTTena godhUmAdi cUrNayantI, tasyAM hi dadatyAM gharaTTakSiptabIjasaGghaTTaH hastadhAvane jalavirAdhanA ca, dalayantyapi sacittamudrAdinA dalyamAnena saha gharaTTaM muktavatI atrAntare ca sAdhurAyAtastato yadyutiSThati acetanaM vA bhRSTaM mudrAdikaM dalayati tarhi taddhastAtkalpate 22 tathA virolayantI - dudhyAdi manantI, yadi taddadhyAdi saMsaktaM madhnAti tarhi tena saMsaktadadhyAdinA liptakaratvAdvikSAM dadatI teSAM rasajIvAnAM vadhaM vidadhyAt, atrApi cedasaMsaktaM dadhyAdi madhnAti tadA kalpate 23 tathA bhuJjAnA dAtrI mikSAdAnArthamAcamanaM karoti Acamane ca kriyamANe udakaM virAdhyate atha na karotyAcamanaM tarhi loke jugupsA, lainelibrary.org Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 68 karaNaal saptatau 10 eSaNA doSAH gA. 568 // 153 // SAMROSAXCRORE uktaM ca-"chakkAyadayAvaMto'vi saMjao dullahaM kuNai bohiM / AhAre nIhAre duguMchie piMDagahaNe ya // 1 // " [SaTakAyadayAvAnapi saMyato durlabhAM karoti bodhi / AhAre nIhAre jugupsite piNDagrahaNe ca // 1 // ] 24 tathA ApannasattvAyAM mikSAM dadatyAM na prAcaM, yatastasyA bhikSAdAnArthamUTabhavantyA bhikSA dattvA Asane upavizantyAzca garbhabAdhA bhavet , tatrApi sthavirakalpikAnAM mAsASTakaM yAvat tatkareNa kalpate velAmAse tu na kalpate, UrdhIbhavanAdyAyAsamantareNa svabhAvasthitayaiva tayA yadi dIyate tadA velAmAse'pi gRhyate 25 tathA bAlavatsA bAlakaM bhUmau maJcikAdau vA nikSipya yadi bhikSA dadAti tarhi taM bAlakaM mArjArasArameyAdayo mAMsakhaNDaM zazakazizuriti vA kRtvA vinAzayeyuH, tathA AhArakharaNTitau zuSkau hastau karkazau bhavataH tato bhikSAM dattvA punardAcyA hastAbhyAM gRhyamANasya bAlasya pIDA syAt , yasyAstu bAla AhAre'pi lagati bhUmau ca muktaH sanna roditi tasyA hastAtkalpate sthavirakalpikAnAM, AhAraM hi gRhNan bAlaH prAyaH zarIreNa mahAn bhavet tato na mArjArAdivirAdhanAprasaGgaH, ye tu bhagavanto jinakalpikAste nirapavAdatvAtsUtrabalena garbhAdhAnAdi jJAtvA mUlata evApannasattvAM bAlavatsAM ca sarvathA pariharanti 26 tathA SaTakAyAn pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasasvarUpAn saMghaTTayantI-hastapAdAdinA zarIrAvayavena spRzantI tataH sajIvalavaNodakAgnivAyupUritabastibIjapUraphalAdimatsyAdIn hastasthAn siddhArthakadUrvApallavamallikAzatapatrikApramukhapuSpANi ziraHsthAni mAlatImAlAdInyuraHsthAni japAkusumAnyAbharaNatayA karNasthAni paridhAnAdyantaHsthApitasarasasava|ntatAmbUlapatrAdIni kaTIsthAni sacittajalakaNAdIni pAdalagnAni dhArayantI yadi dadAti tadA na kalpate saTTAdidoSasadbhAvAt 27 tathA tAneva SaTakAyAn pRthivyAdIn vinAzayantI-vyApAdayantI, tatra kuzyAdinA bhUmyAdikhananena pRthivIkArya majanavastrAdidhAvanavRkSAdise. canAdimirakAyaM ulmukaghaTTanAdimiranikAya cullayAmaniphUtkaraNAdibhiH sacittavAtabhRtabastyAderitastataH prakSepaNena vA vAyukAyaM cirbhaTi |153 // Jain Educationa l For Private Personel Use Only Hjainelibrary.org Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio kAdicchedanena vanaspatikAyaM mayAdermatkuNAdipAtanena ca trasakArya vinAzayantyAM dAtryAM na gRhyate 28 tathA sapratyapAyA - sambhAvyamAnApAyA, iha apAyAstrividhAH, tadyathA - tiryagUrddhamadhazca tatra tiryaggavAdibhyaH UrddhamuttaraGgakASThAdeH adhaH sarpakaNTakAdeH, itthaM ca trividhA - | nAmapyapAyAnAmanyatamamapAyaM buddhyA sambhAvayan na tato mikSAM gRhNIyAditi, atra ca SaT kAyAn saGghaTTayantyAM tathA tAneva vinAzayantyAM sapratyapAyAyAM cApavAdo nAsti, tataH sarvathA na kalpate eva zeSeSu punarapavAdo darzita eva, 29 evamanye'pi dAyakadoSAH svayaM zAstrAntaratazca paribhAvya pariharaNIyAH 6 || 'ummIse'tti unmizraM - sacittasammizraM, iha kazcid gRhasthaH kevalaM vastvidaM vratine vitIryamANamalpaM syAditi lajjayA pRthagvastudvayadAne velA lagatItyautsukyena mIlitaM vastudvayaM mRSTaM bhavatIti bhaktyA sacittabhakSaNabhaGgo bhavatu eteSAmiti pratyanIkatayA anAbhogena vA sAdhUnAM kalpanIyatayA ucitaM pUraNAdikaM akalpanIyatayA munInAmanucitena karamardakadADimakulikAdinA | mizrayitvA yaddadAti tadunmizraM, atra ca kalpanIyAkalpanIye dve api vastunI ca mizrayitvA yaddadAti tadunmizraM saMharaNaM tu yadbhAjanasthama| deyaM vastu tadanyatra kApi sthaganikAdau saMhRtya dadAtItyayaM mizrasaMhRtayorbhedaH 7|| 'apariNaya'tti apariNataM - aprAsukIbhUtaM, tatsAmAnyatastAvad dvidhA - dravyato bhAvataca, punarekaikaM dvidhA - dAtRviSayaM grahItRviSayaM ca tatra dravyarUpamapariNataM yatpRthivIkAyAdikaM svarUpeNa sajIvaM, yatpunarjIvena vipramuktaM tatpariNatamiti, tacca yadA dAtuH sattAyAM vartate tadA dAtRviSayaM yadA tu prahItuH sattAyAM tadA prahItRviSayaM tathA dvayorbahUnAM vA sAdhAraNe deyavastuni yadyekasya kasyaciddadAmItyevaM bhAvaH pariNamati na zeSANAM etadbhAvato dAtRviSayamapariNataM sAdhA| raNAnisRSTaM dAyakaparokSatve dAtRbhAvApariNataM tu dAyakasamakSatve ityanayorbhedaH, tathA dvayoH sAdhvoH saGghATakarUpeNa mikSAkRte gRhigRhaM gatayorekasya sAdhoretallabhyamAnamazanAdikaM zuddhamiti manasi pariNataM na dvitIyasyeti grahItRviSayaM bhAvApariNataM etacca sAdhUnAM na kalpate Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNasaptatau 10eSaNA doSAH prava0 sA- zaGkitatvAt kalahAdidoSasambhavAcca 8 // 'litta'tti hastamAtrakAdilepakAritvAliptaM-dugdhadhitemanAdi tatpunarutsargataH sAdhumina grAhyaM roddhAre ID rasAbhyavahAralAmpaTyavRddhiprasaGgAt dadhyAdiliptahastaprakSAlanAdirUpapazcAtkamAdyanekadoSasadbhAvAcca, kintu alepakadeva vallacanakaudanAtattvajJA- dika, tathAvidhazaktyabhAve ca nirantarasvAdhyAyAdhyayanAdikaM kimapi puSTaM kAraNamAzritya lepakRdapi kalpate, tatra ca lepakRti gRhyamANe navi0 * dAtuH sambadhI hastaH saMsRSTo'saMsRSTo vA bhavati, yena ca kRtvA bhikSAM dadAti tadapi mAtrakaM karoTikAdikaM saMsRSTamasaMsRSTaM vA, dravyamapi deyaM sAvazeSaM niravazeSaM vA, eteSAM ca trayANAM padAnAM saMsRSTahastAsaMsRSTamAtrasAvazeSadravyarUpANAM sapratipakSANAM parasparaM yogato'STau // 154 // bhaGgA bhavanti, te cAmI-saMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAtraM sAvazeSaM dravyaM 1 saMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAtraM niravazeSaM dravyaM 2 saMsRSTo hasto'saMsRSTaM mAtraM sAvazeSaM dravyaM 3 saMsRSTo hasto'saMsRSTaM mAnaM niravazeSaM dravyaM 4 asaMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAtraM sAvazeSaM dravyaM 5 asaMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAnaM niravazeSa dravyaM 6 asaMsRSTo hasto'saMsRSTaM mAnaM sAvazeSaM dravyaM 7 asaMsRSTo hasto'saMsRSTaM mAtraM niravazeSaM dravyaM 8, eteSu cASTasu bhaGgeSu madhye viSameSu bhaGgeSu-prathamatRtIyapaJcamasaptameSu grahaNaM kartavyaM na sameSu-dvitIyacaturthaSaSThASTamarUpeSu, iyamatra bhAvanA-iha hasto mAtraM dve vA svayogena saMsRSTe vA bhavetAmasaMsRSTe vA na tadvazena pazcAtkarma sambhavati, kiM tarhi dravyavazena ?, tathAhi-yatra dravyaM sAvazeSaM tatra tena sAdhvartha kharaNTite'pi na dAtrI prakSAlayati bhUyo'pi pariveSaNasambhavAt , yatra tu niravazeSa dravyaM tatra sAdhudAnAnantaraM niyamatastadvyAdhArasthAlI hastaM mAtraM vA prakSAlayati, tato dvitIyAdiSu bhaGgeSu dravye niravazeSe pazcAtkarmasambhavAnna kalpate, prathamAdiSu tu pazcAtkarmAsambhavAtkalpata iti 9 / / 'chaddiya'tti charditaM ujjhitaM tyaktamiti paryAyAH, tacca vidhA-sacittamacittaM mizraM ca, 4 tadapi ca kadAcicchaditaM sacittamadhye kadAcidacittamadhye kadAcinmizramadhye, tatra ubhayatrApi mizrasya sacitta evAntarbhAvAt chardane 5454544--A5% gA. 569 // 154 // Jain Educati o nal For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sacittAcittadravyayorAdhArabhUtayorAdheyabhUtayozca saMyogatazcaturbhaGgI bhavati, tadyathA-sacitte sacittaM acitte sacittaM sacitte acittaM a-I citte acittaM, atra cAdyeSu triSu bhaGgeSu sacittasaGghaTTAdidoSasadbhAvAnna kalpate, carame punaH parizATisadbhAvAt , parizATau ca mahAn doSaH, tathAhi-uSNasya dravyasya chardane bhikSA damAno dahyeta bhUmyAzritAnAM vA pRthivyAdInAM dAhaH syAt zItadravyasya ca bhUmau patane bhUmyAzritAH pRthivyAdayo virAdhyante iti 10 // 568 / / ete daza eSaNAdoSA bhavanti, uktAstAvatsaGkepato dvicatvAriMzadapi doSAH, vistara-18 |tastu pinnddniyuktrvgntvyaaH|| atha piNDavizuddheH sarvasaGghahamAha piMDesaNA ya savvA saMkhittoyarai navasu koDIsu / na haNai na kiNai na payai kArAvaNaaNuma Ihi nava // 569 // piNDaiSaNA-piNDavizuddhiH sarvA'pi saddhiptA-saGkepeNa bhaNyamAnA avatarati-antarbhavati navasu koTIpu-vibhAgeSu, tA evAha-na svayaM hanti na ca krINAti na ca pacati iti trayaM, evaM kAraNAnumatibhyAmapi, tathA nAnyena ghAtayati na kApayati na ca pAcayati tathA nApareNa hanyamAnaM na krIyamANaM na ca pacyamAnamanumodate, militAzcaitA nava koTayaH, etairnavabhiH padaiH piNDavizuddhiH sarvA'pi saGgRhyata iti bhAvaH // 569 // iha ca pUrva SoDazavidha udgama uktaH, sa ca sAmAnyato dvidhA bhavati, tadyathA-vizodhikoTirUpo'vizodhikoTirUpazca, tatra yaddoSaduSTe bhakte tAvanmAtre'panIte sati zeSa kalpate sa doSo vizodhikoTiH zeSastvavizodhikoTiH, tatra ye doSA avizodhikoTirUpA ye ca vizodhikoTirUpAstAnAha HainEducation For Private Personel Use Only Divjainelibrary.org Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJA navi0 // 155 // Jain Educatio kammuddesiyacarimeti iyamIsacarimapAhuDiyA / ajjhoyara avisohI visohikoDI bhave sesA // 570 // sUcAmAtratvAtsUtrasya 'kamma'tti AdhAkarma saprabhedaM audezikasya - vibhAgaudezikasya caramatrikaM - karmabhedasatkamantyameva bhedatrayaM, pUtirbhatapAnarUpA 'mIsa'tti mizrajAtaM pAkhaNDigRhimizraM sAdhugRhimizraM caramA - antyA bAdaretyarthaH prAbhRtikA 'ajjhoyara'tti adhyavapUrakasya svagRhipAkhaNDimizrasvagRhisAdhumizrarUpamantyaM bhedadvayaM ete udgamadoSA avizodhikoTiH, asyAzcAvizodhikoTyA avayavena zuSkasikthAdinA tathA tatrAdinA lepena vallacaNakAdinA ca alepena saMsRSTaM yat zuddhaM bhaktaM tasminnujjhite'pi yadakRtakalpatraye pAtre zuddhamapi bhaktaM pazcAtparigRhyate tatpUtiravagantavyaM, 'visohikoDI bhave sesa'ti zeSAH - oghauddezikaM navavidhamapi ca vibhAgaudezikamupakaraNapUtirmizrasyAdyo bhedaH sthApanA sUkSmaprAbhRtikA prAduSkaraNaM krItaM prAmityakaM parivartitamabhyAhRtamudbhinnaM mAlApahRtamAcchedya manisRSTamadhyavapUraka| syAdyo bhedazvetyevaMrUpA vizodhikoTiH, vizuddhyati zeSaM zuddhaM bhaktaM yasminnuddhRte yadvA vizuddhyati pAtrakamakRtakalpatrayamapi yasminnujjhite sA vizodhiH sA cAsau koTizca bhedazca vizodhikoTiH, uktaM ca - "uddesiyaMmi navagaM uvagaraNe jaM ca pUiyaM hoi / jAvaMtiyamIsagayaM | ajjhoyarae ya paDhamapayaM // 1 // pariyaTTie abhihaDe ubbhinne mAlohaDe iya / acchijje aNisaTTe pAoyara kIya pAmi // 2 // suhumA pAhuDiyA'viya ThaviyagapiMDo ya jo bhave duviho / sabvo'vi esa rAsI visohikoDI muNeyavvo // 3 // " [ auddezike navakamAdyamupakaraNe yaca pUtikaM bhavati / yAvadarthikaM mizragataM adhyavapUrake ca prathamapadam // 1 // parivarttitaM abhyAhRtaM udbhinnaM mAlApahRtaM ca / AccheyamanisRSTaM prAduSkaraNamapamityaM krItaM // 2 // sUkSmA prAbhRtikA sthApanApiNDazca yo bhavet dvividhaH / sarvo'pyeSa rAzirvizodhikoTI jJAtavyaH // 3 // ] ational 68 karaNasaptatau koTInavakaM vizuddhaya vizuddhi koTyau gA. 569 570 // 155 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iha ca bhikSAmaTatA pUrva pAtre zuddhaM bhaktaM gRhItaM tatastatraivAnAbhogAdikAraNavazato vizodhikoTidoSaduSTaM gRhItaM pazcAcca kathamapi jJAtaM yathaitadvizodhikoTidoSaduSTaM mayA gRhItamiti tato yadi tena vinA'pi nirvahati tarhi sakalamapi tadvidhinA''hArAdi pariSThApayati,atha na nirvahati tadA yadeva vizodhikoTidoSaduSTaM tadeva tAvanmAnaM samyakparijJAya parityajati, yadi punaralakSitena sadRzavarNagandhAditayA pRthakparijJAtumazakyena mizritaM bhavati yadvA draveNa takrAdi tadA sarvasyApi tasya vivekaH, kRte ca sarvAtmanA viveke yadyapi kecitsUkSmA avayavA lagitA bhavanti tathApi tatra pAtre'kRtakalpe'pyanyatparigRhNan zuddhaH sAdhuHtyaktabhaktAdeviMzodhikoTitvAditi // 570 // atha samitIrAha iriyA 1 bhAsA 2 esaNa 3 AyANAIsu4 taha pariTThavaNA 5 / sammaM jA u pavittI sA samiI paMcahA evaM // 571 // IraNamIryA-tiH bhASaNaM-bhASA eSaNameSaNA AdIyate-gRhyate ityAdAnaM tadAdiryeSAM nikSepAdi kriyAvizeSANAM te AdAnAdayaH IryA ca bhASA ca eSaNA ca AdAnAdayazca te tathA(teSu), pariSThApane-yajane samyagAgamAnusAreNa yA pravRttiH-ceSTA sA samitiH, paJcAnAM ceSTAnAM tAtrikIyaM saMjJA, tata IryAsamiti SAsamitireSaNAsamitirAdAnanikSepasamitiH pariSThApanAsamitirityevamuktanyAyena pazcaprakArA samitiH, 8 tatra trasasthAvarajantujAtAbhayadAnadIkSitasya yaterAvazyake prayojane lokairatyantakSuNNeSu ravirazmipratApiteSu prAsukavivikteSu mArgeSu gacchato | ta janturakSAnimittaM svazarIrarakSAnimittaM ca pAdAprAdArabhya yugamAtrakSetraM yAvannirIkSya yA IryA-tistasyAM samitirIryAsamitiH, yaduktaM "purao jugamAyAe, pehamANo mahiM care / vajeto bIyahariyAI, pANe ya dagamaTTiyaM // 1 // ovArya visamaM khANu, vijjalaM parivajae / saMkameNa na gacchijjA, vijamANe parakame // 2 // " [purato yugamAtreNa prekSamANo mahIM caret / varjayan bIjaharitAni prANAMzca dukamRttike Jain Educat onal ForPrivatesPersonal use only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 156 // Jain Education // 1 // avapAtaM viSamaM sthANuM kardamaM parivarjayet / saMkrameNa na gacchet vidyamAne sarale pathi // 2 // ] evaMvidhopayogena gacchato yateryadi kathamapi prANivadho bhavati tathA'pi tasya pApaM na bhavati, yadAhuH " uccAliyaMmi pAe iriyAsamiyarasa saMkamaTThAe / vAvajjejja kuliMgI marijja taM jogamAsajja // 1 // na hu tassa tannimitto baMdho suhumo'vi desio samae / aNavajjo u paogeNa savvabhAveNa so jamhA // 2 // " [ uccAlite pAde IryAsamitena saMkramArthAya / vyApadyeta dvIndriyAditriyeta tadyogamAsAdya // 1 // naiva tasya tannimitto bandhaH sUkSmo'pi darzitaH samaye / anavadyastu prayogeNa sarvabhAvena sa yasmAt // 2 // ] tathA - "jiyadu va maradu va jIvo ajadAcArassa nicchao hiMsA / payadassa natthi baMdho hiMsAmitteNa samidassa // 1 // " [ jIvatu vA prANI mriyatAM vA ayatAcArasya nizcayato hiMsA / prayatasya nAsti bandhaH hiMsAmAtreNa samitasya / / 1 / / ] tathA vAkyazuddhyadhyayanapratipAditAM sAvadyAM bhASAM dhUrtakAmukakravyAdacaura cArvAkAdibhASitAni ca nirdambhatayA varjayataH sarvajanInaM svalpamapyatibahuprayojana sAdhakamasandigdhaM ca yadbhASaNaM sA bhASAsamitiH, tathA gaveSaNagrahaNagrAsaiSaNAdoSairadUSitasyAnnapAnAde rajoharaNamukhavatrikAdyaudhikopadheH zayyApIThaphalakacarmadaNDAdyaupahikopadhezva vizuddhasya yad grahaNaM sA eSaNAsamitiH, tathA AsanasaMstArakapIThaphalakavastrapAtradaNDAdikaM cakSuSA nirIkSya pratilikhya ca samyagupayogapUrvaM rajoharaNAdinA yad gRhNIyAd yacca nirIkSitapratilekhitabhUmau nikSipet sA AdAnanikSepasamitiH, anupayuktasya tu pratilekhanApUrvamapyAdAne nikSepe ca na zuddhA samitiH, yadavAci - "paDilehaNaM kuNato miho kahUM kuNai jaNavayaka vA / dei va paccakkhANaM vAei sayaM paDicchai vA // 1 // puDhavI AukkAe vAU teU vaNassaitasANaM / paDilehaNApamatto chahapi virAhao bhaNio // 2 // " [ pratilekhanAM kurvANo mithaH kathAM karoti janapadakathAM vA / dadAti vA pratyAkhyAnaM vAcayati svayaM pratIcchati vA // 1 // pRthvyapkAyavAyu - 68 karaNa e saptatau samitayaH gA. 571 / / 156 / / jainelibrary.org Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. sA. 27 Jain Education tejovanaspatitrasAnAM SaNNAmapi pratilekhanApramatto virAdhako bhaNitaH // 2 // ] tathA purISaprazravaNaniSThIvanazleSmazarIra malAnupakArivasanAnnapAnAdInAM yajjantujAtarahite sthaNDile upayogapUrvakaM parityajanaM sA pariSThApanAsamitiH // 571 // idAnIM bhAvanAH pratipAdayati -- paDhamamaNicca 1 masaraNaM 2 saMsAro 3 egayA ya 4 annantaM 5 / asuittaM 6 Asava 7 saMvaro 8 ya taha nijarA 9 navamI // 572 // logasahAvo 10 bohi yadulahA 11 dhammassa sAhao arahA 12 / eyAu huMti bArasa jahakkamaM bhAvaNIyAo // 573 // tatra prathamamanityabhAvanA 1 dvitIyA azaraNabhAvanA 2 tRtIyA saMsArabhAvanA 3 caturthI ekatvabhAvanA 4 paJcamI anyatvabhAvanA 5 SaSThI azucitvabhAvanA 6 saptamI AzravabhAvanA 7 aSTamI saMvarabhAvanA 8 tathA navamI nirjarAbhAvanA 9 dazamI lokasvabhAvabhAvanA 10 ekAdazI bodhidurlabhatvabhAvanA 11 dvAdazI dharmakathako'Inniti 12, etAstu bhAvanA dvAdaza bhavanti yathAkramaM bhaNitakrameNa bhAvanIyA - aharnizamabhyasanIyA iti / etAsAM ca svarUpaM kizvinnirUpayAmaH, tatraivamanityabhAvanA - prasyante vajrasArAGgAste'pyanityatvarakSasA / kiM punaH kadalIgarbhaniHsArAniha dehinaH 1 // 1 // viSayasukhaM dugdhamiva svAdayati jano biDAla iva muditaH / notpATitalakuTa - mivotpazyati yamamahaha kiM kurmaH ? // 2 // dharAdharadhunInIrapUrapAriplavaM vapuH / jantUnAM jIvitaM vAtadhutadhvajapaTopamam // 3 // lAvaNyaM | lalanAlokalocanAJcalacaJcalam / yauvanaM mattamAtaGgakarNatAlacalAcalam // 4 // svAmyaM svapnAvalIsAmyaM, capalAcapalAH zriyaH / prema dvitrikSaNasthema, sthiratvavimukhaM sukham // 5 // sarveSAmapi bhAvAnAM bhAvayannityanityatAm / prANapriye'pi putrAdau vipanne'pi na zocati // 6 // sarvavastuSu nityatvagrahaprastastu mUDhadhIH / jIrNatArNakuTIre'pi bhane rodityaddarnizam // 7 // tatastRSNAvinAzena, nirmamatvavidhA jainelibrary.org Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 157 // AAAAA%% yinIm / zuddhadhIrbhAvayennityamityanityatvabhAvanAm ||8||1||athaashrnnbhaavnaa-piturmaaturdhaatustnydyitaadeshc purataH, prabhUtA''dhivyAdhi-18 | 68 karaNavrajanigaDitAH karmacaraTaiH / raTantaH kSipyante yamamukhagRhAntastanubhRto, hahA kaSTaM lokaH zaraNarahitaH sthAsyati katham ||1||ye jA saptataubhAnanti vicitrazAstravisaraM ye matratatrakriyAprAvINyaM prathayanti ye ca dadhati jyotiHkalAkauzalam / te'pi pretapateramuSya sakalatrailokya-12 vanAHgAvidhvaMsanavyaprasya pratikArakarmaNi na hi prAgalbhyamAbibhrati // 2 // nAnAzastraparizramozUTabhaTairAveSTitAH sarvato, gatyuddAmamadAndhasindhu | 572-73 razataiH kenApyagamyAH kacit / zakrazrIpaticakriNo'pi sahasA kInAzadAsairbalAdAkRSTA yamavezma yAnti hahahA ninANatA prANinAm // 3 // uiMDaM nanu daNDasAtsuragiri pRthvI pRthucchatrasAt , ye kartu prabhaviSNavaH kRzamapi kezaM vinaivAtmanaH / niHsAmAnyabalaprapaJcacaturAstIrthakkarAste'pyaho, naivAzeSajanaughaghasmaramapAkartu kRtAntaM kssmaaH||4|| kalatramitraputrAdisnehaprahanivRttaye / iti zuddhamatiH kuryAdazaraNyatvabhAvanAm // 5 // 2 / atha saMsArabhAvanA-sumatiramatiH zrImAnazrIH sukhI sukhavarjitaH, sutanuratanuH svAmyasvAmI priyaH sphuTamapriyaH / nRpatiranRpaH svargI tiryak naro'pi ca nArakastaditi bahudhA nRtyatyasmin bhavI bhavanATake // 1 // baddhA pApamanekakalmaSamahArambhAdimiH kAraNairgatvA nArakabhUmiSUdbhaTatamaHsaTTanaSTAdhvasu / aGgacchedanabhedanapradahanaLezAdiduHkhaM mahajjIvo yallabhate tatra gadituMDU brahmApi jihaannH||2|| mAyAAdinibandhanairbahuvidhaiH prAptastisyAM gati, siMhavyAghramataGgaNavRSabhacchAgAdirUpaspRzAm / kSuttRSNAvadhabandhatADanarujAvAhAdiduHkhaM sadA, yajjIvaH sahate na tatkathayituM kenApyaho zakyate // 3 // khAdyAkhAdyavivekazUnyamanaso nihIMkatAssliGgitAH, sevyAsevyavidhau samIkRtadhiyo niHshuuktaavllbhaaH| tatrAnAryanarA nirantaramahArambhAdimirdussaha, klezaM saGkalayanti karma ca // 157 // mahAduHkhapradaM cinvate // 4 // mAH kSatriyavADavaprabhRtayo ye'pyAryadezodbhavAste'pyajJAnadaridratAvyasanitAdaurbhAgyarogAdimiH / anya * Hijainelibrary.org Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio preSaNamAnabhakhanajanAvajJAdibhizvAnizaM duHkhaM tadviSaddanti yatkathayituM zakyaM na kalpairapi // 5 // rambhAgarbhasamaH sukhI zikhizikhAnarNAbhirucairayaH sUcIbhiH pratiromabheditavapustAruNyapuNyaH pumAn / yad duHkhaM labhate tadaSThaguNitaM strIkukSimadhyasthitau sampadyeta tadyanantaguNitaM janmakSaNe prANinAm || 6 || bAlye mUtrapurISadhUliluThanAjJAnAdibhirnanditA, tAruNye vibhavArjaneSTavirahAniSTAgamAdirvyathA / | vRddhatve tanukampadRSTyapaTutA zvAsAdyasusthAtmatA, tatkA nAma dazA'sti sA sukhamiha prApnoti yasyAM janaH 1 // 7 // samyagdarzanapAlanAdimiratha prApte bhave traidaze, jIvAH zokaviSAdamatsarabhayasvalpardhikatvAdibhiH / IrSyAkAmamadakSudhAprabhRtimizcAtyantapIDArditAH, klezena kSapayanti dInamanaso dIrgha nijaM jIvitam // 8 // itthaM zivaphalAdhAyibhavavairAgyavIrudhaH / sudhAvRSTiM sudhIH kuryAdenAM saMsArabhAvanAm ||9|| 3 / athaikatvabhAvanA - utpadyate janturihaika eva, vipadyate caikaka eva duHkhI / karmArjayatyekaka eva citramAsevate tatphalameka eva // 1 // yajjIvena dhanaM svayaM bahuvidhaiH kaSThairihopArjyate, tatsambhUya kalatramitratanaya bhrAtrAdibhirbhujyate / tattatkarmavazAcca nArakanarasvarvAsitiryagbhavedhvekaH saiSa suduHsahAni sahate duHkhAnyasaGkhyAnyaho // 2 // jIvo yasya kRte bhramatyanudizaM dainyaM samAlambate, dharmAddhazyati vaJcayatyatihitAn nyAyAdapakrAmati / dehaH so'pi saddAtmanA na padamapyekaM parasmin bhave, gacchatyasya tataH kathaM vadata bhoH sAhAyyamAdhAsyati ? // 3 // svArthekaniSThaM svajanasvadehamukhyaM tataH sarvamavetya samyag / sarvatra kalyANanimittamekaM, dharma sahAyaM vidadhIta dhImAn // 4 // 4 // athAnyatvabhAvanA - jIvaH kAyamapi vyapAsya yadaho lokAntaraM yAti tadbhinno'sau vapuSo'pi kaiva hi kathA dravyAdivastuvraje 1 / tasmAlimpati yastanuM malayajairyo hanti daNDAdibhiryaH puSNAti dhanAdi yazca harate tatrApi sAmyaM zrayet // 1 // anyasvabhAvanAmevaM yaH karoti mahAmatiH / tasya sarvasvanAze'pi na zokAMzo'pi jAyate ||2|| 5 | athAzucitvabhAvanA-labaNAkare padArthAH patitA lavaNaM yathA ational 6 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA. roddhAre tattvajJAnavi0 68 karaNasaptataubhAvanA gA. 572-73 // 158 // bhavantIha / kAye tathA malAH syustadasAvazuciH sadA kAyaH // 1 // kAyaH zoNitazukramIlanabhavo garbha jarAveSTito, mAtrAsvAditakhAcapeyarasakairvRddhi kramAtprApitaH / klidyaddhAtusamAkulaH kRmirujAgaNDUpadAdyAspadaM, karmanyeta subuddhibhiH zucitayA sarvairmalaiH kazmalaH ? // 2 // susvAdaM zubhagandhimodakadadhikSIrekSuzAlyodanadrAkSAparpaTikAmRtAghRtapUrasvargacyutAmrAdikam / bhuktaM yatsahasaiva yatra malasAtsampadyate sarvatastraM kAya sakalAzuciM zucimaho mohAndhitA manvate // 3 // ambhaHkumbhazatairvapurnanu bahirmugdhAH zucitvaM kiyatkAlaM lambhayathottamaM parimala kastUrikAyaistathA / viSThAkoSThakametadaGgakamaho madhye tu zauMcaM kathaGkAraM neSyatha sUtrayiSyatha kathaGkAraM ca tatsaurabham ? // 4 // divyAmodasamRddhivAsitadizaH zrIkhaNDakastUrikAkarpUrAgurukuGkamaprabhRtayo bhAvA yadAzleSataH / daurgandhyaM dadhati kSaNena malatAM cAbibhrate so'pyaho, dehaH kaizcana manyate zucitayA vaidheyatAM pazyata // 5 // ityazaucaM zarIrasya, vibhAvya paramArthataH / sumatirmamatAM tatra, na kurvIta kadAcana // 6 // 6 // athA savabhAvanA-manovacovapuryogaH, karma yenAzubhaM zubham / bhavinAmAsravanyete, proktAstenAsravA jinaiH // 1 // maitryA sarveSu sattveSu, pramodena guNAdhike / mAdhyasthyenAvinIteSu, kRpayA duHkhiteSu ca // 2 // satataM vAsitaM svAntaM, kasyacitpuNyazAlinaH / vitanoti zubhaM karma, dvicatvAriMzadAtmakam // 3 // raudrArtadhyAnamidhyAtvakaSAyaviSayairmanaH / AkrAntamazubhaM karma, viddhAti vyazItidhA // 4 // sarvajJagurusiddhAntasaGghasadguNavarNakam / RtaM hitaM ca vacanaM, karma saccinute zubham // 5 // zrIsamagurusarvajJadharmadhArmikadUSakam / | unmArgadezi vacanamazubhaM karma puSyati // 6 // devArcanagurUpAstisAdhu vizrAmaNAdikam / vitanvatI suguptA ca, tanurvitanute zubham // 7 // mAMsAzanasurApAnajantughAtanacaurikAH / pAradAryAdi kurvANamazubhaM kurute vapuH // 8 // enAmAzravabhAvanAmavirataM yo bhAvayedAvatastasyAnarthaparamparaikajanakAd duSTAzravaughAt manaH / vyAvRttyAkhiladuHkhadAvajalade niHzeSazarmAvalInirmANapravaNe zubhAzravagaNe cityaM ratiM puSyati // 158 // Jain Educatio n al For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 9 // 7 / atha saMvarabhAvanA-AzravANAM nirodho yaH, saMvaraH sa prkiirtitH| sarvato dezatazceti, dvidhA sa tu vibhajyate // 1 // ayogikevaliSveva, sarvataH saMvaro mataH / dezataH punarekadviprabhRtyAzravarodhiSu // 2 // pratyekamapi sa dvedhA, dravyabhAvavibhedataH / yatkarmapudgalAdAnamAtmanyAzravato bhavet // 3 // etasya sarvadezAbhyAM, chedanaM drvysNvrH| bhavahetukriyAyAstu, tyAgo'sau bhaavsNvrH||4||yugmm / mithyAtvakaSAyAdInAmAzravANAM manISibhiH / nirodhAya prayoktavyA, upAyAH pratipanthinaH // 5 // yathA-mithyAtvamAtaraudrAkhyakudhyAne |ca sudhIrjayet / darzanenAkalaGkena, zubhadhyAnena ca kramAt // 6 // kSAnyA krodhaM mRdutvena, mAnaM mAyAmRjutvataH / santoSeNa tathA lobhaM, nirundhIta mahAmatiH // 7 // zabdAdiviSayAniSTAniSTAMzcApi viSopamAn / rAgadveSaprahANena, nirAkurvIta kovidaH // 8 // ya etadbhAvanAsaGgI, saubhAgyaM bhajate naraH / eti vargApavargazrIravazyaM tasya vazyatAm // 9 // 7 / atha nirjarAbhAvanA-saMsArahetubhUtAyA, yaH kSayaH karmasantateH / nirjarA sA punadvaidhA, sakAmAkAmabhedataH // 1 // zramaNeSu sakAmA syAdakAmA zeSajantuSu / pAkaH khata upAyAdha, karmaNAM syAd yathA''mravat // 2 // karmaNAM naH kSayo bhUyAdityAzayavatAM satAm / vitanvatAM tapasyAdi, sakAmA zaminAM matA // 3 // ekendriyAdijantUnAM, sajjJAnarahitAtmanAm / zItoSNavRSTidahanacchedabhedAdibhiH sadA // 4 // kaSTaM pedayamAnAnAM, yaH zATaH karmaNAM bhavet / akAmanirjarAmenAmAmananti manISiNaH // 5 // yugmam / tapaHprabhRtibhirvRddhiM, vrajantI nirjarA yataH / mamatvaM karma saMsAra, hanyAttA bhAvayettataH // 6 // 9 / atha lokasvabhAvabhAvanA-vaizAkhasthAnasthitakaTisthakarayuganarAkRtirlokaH / bhavati dravyaiH pUrNaH, sthityutpattivyayAkrAntaiH // 1 // UrddhatiryagadhobhedaiH, sa tredhA jagade jinaiH / rucakAdRSTapradezAnmerumadhyavyavasthitAt // 2 // navayojanazatyUrddha madhobhAge|'pi sA tathA / etatpramANakastiryaglokazcitrapadArthabhRt // 3 // Urddhalokastadupari, saptarajjupramANakaH / etatpramANasaMyuktazcAdholoko Jain Education a l For Private Personel Use Only Mainelibrary.org Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 159 // 'pi kiirtitH||4||rnprbhaaprbhRtyH, pRthivyaH sapta vessttitaaH| ghnoddhidhnvaattnuvaataistmodhnaaH||5|| tRSNAkSudhAkyAcAsameSanaccha- 68karaNadanAdimiH / duHkhAni nArakAstatra, vedayante nirantaram // 6 // prathamA pRthivI piNDe, yojanAnAM sahasrakAH / azItirlakSamekaM ca saptataubhAtatropari sahasrakam // 7 // adhazca muktvA piNDasya, zeSasyAbhyantare punH| bhavanAdhipadevAnAM, bhavanAni jgurjinaaH||8||yugmm / asurA vanA gA. nAgAstaDitaH, suparNA agnayo'nilAH / stanitAbdhidvIpadizaH, kumArAntA dazeti te // 9 // vyavasthitAH punaH sarve, dakSiNottarayo- 572-73 dizoH / tatrAsurANAM camaro, dakSiNAvAsinAM vibhuH // 10 // udIcyAnAM balirnAgakumArAderyathAkramam / dharaNo bhUtAnandazca, harihari-12 sahastathA // 11 // veNudevo veNudAlI, cAgnizikhAgnimANavau / velambaH prabhajanazca, sughoSamahAghoSakau // 12 // jalakAnto jalaprabhastataH pUrNo vaziSTakaH / amito mitavAhanaH, indrA jJeyA dvayordizoH // 13 // asyA eva pRthivyA uparitane muktayojanasaharI / yojana-14 zatamadha upari ca muktvA'STasu yojanazateSu // 14 // pizAcAdyaSTabhedAnAM, vyantarANAM taravinAm / nagarANi bhavantyatra, dkssinnottryo|rdishoH||15|| pizAcA bhUtA yakSAca, rAkSasAH kinnarAstathA / kimpuruSA mahoragA, gandharvA iti te'STadhA // 16 // dakSiNottarabhAgena, teSAmapi ca tasthuSAm / dvau dvAvindrau samAnAtau, yathAsaGkhyaM subuddhibhiH // 17 // kAlastato mahAkAlaH, surUpaH pratirUpakaH / pUrNabhadro mANibhadro, bhImo bhImo mahAdikaH // 18 // kinnarakimpuruSau satpuruSamahApuruSanAmako tadanu / atikAyamahAkAyau gItaratizcaiva gItayazAH // 19 // asyA eva pRthivyA upari ca yojanazataM hi yanmuktaM / tanmadhyAdha upari ca yojanadazakaM parityajya // 20 // madhye'zItAviha yojaneSu tiSThanti vanacaranikAyAH / aprajJaptikamukhyA aSTAvalpardhikAH kiJcit // 21 // atra pratinikAyaM ca, do dvAvindrau mahAyutI / dakSiNottarabhAgena, vijJAtavyau manISibhiH // 22 // yojanalakSonnatinA sthitena madhye suvarNamayavapuSA / merugi // 159 // Jain Education a l For Private & Personel Use Only Alainelibrary.org Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ riNA viziSTe jambUdvIpe bhavantyatra // 23 // varSANi bhAratAdIni, sapta varSadharAstathA / parvatA himavanmukhyAH, SaT zAzvatajinAlayAH // 24 // yojanalakSapramitAjjambUdvIpAtparo dviguNamAnaH / lavaNasamudraH paratastadviguNadviguNavistArAH // 25 // boddhavyA dhAtakIkhaNDakAlodAdyA asaGkhyakAH / svayambhUramaNAntAzca, dvIpavAridhayaH kramAt // 26 // yugmam / pratyekarasasampUrNAzcatvArastoyarAzayaH / trayo jalarasA anye, sarve'pIkSurasAH smRtAH // 27 // sujAtaparamadravyahRdyamadyasamodakaH / vAruNIvaravAdhiH syAt , kSIrodajaladhiH punaH // 28 // samyakkkathitakhaNDAdimugdhadugdhasamodakaH / ghRtavaraH sutApitanavyagavyaghRtodakaH // 29 // lavaNAbdhistu lavaNAsvAdapAnIyapUritaH / kAlodaH puSkaravaraH, svayambhUramaNastathA // 30 // meghodakarasAH kintu, kAlodajaladherjalam / kAlaM gurupariNAmaM, puSkarodajalaM puna: // 31 // hitaM laghupariNAma, svacchasphaTikanirmalam / svayambhUramaNasyApi, jaladherjalamIdRzam // 32 // tribhAgAvartasucaturjAtakekSurasopamam / zeSAsaGkhyasamudrANAM, nIraM nigaditaM jinaiH // 33 // samabhUmitalAdUI, yojane zatasaptake / gate navatisaMyukte, jyotiSAM syAddhastalaH // 34 // tasyopari ca dazasu, yojaneSu divAkaraH / taduparyazItisaGkhyayojaneSu nizAkaraH // 35 // tasyopari ca viMzatyAM, yojaneSu grahAdayaH / syAdevaM yojanazataM, jyotirloko dazottaram // 36 / / jambUdvIpe bhramantau ca, dvau candrau dvau ca bhaaskrau| catvAro lavaNAmbhodhau, candrAH sUryAzca kIrtitAH // 37 // dhAtakIkhaNDake candrAH, sUryAzca dvAdazaiva hi / kAlode dvicatvAriMzazcandrAH sUryAzca kIrtitAH // 38 // puSkarArdhe dvisaptatizcandrAH sUryAzca mAnuSe / kSetre dvAtriMzamindUnA, sUryANAM ca zataM bhavet // 39 // mAnuSottarataH paJcAzadyojanasahasrakaiH / candrairantaritAH sUryAH, sUryairantaritAzca te // 40 // mAnuSakSetracandrArkapramANArdhapramANakAH / tatkSetraparidhervRddhyA, vRddhimantazca saGkhyayA // 41 // svayambhUramaNaM vyApya, ghaNTAkArA asaGkhyakAH / zubhalezyA mandalezyAstiSThanti satataM viraaH||42|| NAACHAR JainEducation Hella For Private Personel Use Only XUhinelibrary.org 4aa Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 68 karaNasaptatau bhAvanAH gA. 572-73 // 16 // samabhUmitalAdUrddha, sArdharajjau vyavasthitau / kalpAvanalpasampattI, saudharmezAnanAmako // 43 // sArdharajjudvaye syAtA, samAnau dakSiNosAtarau / sanatkumAramAhendrau, devalokau manoharau / / 44 // Urddhalokasya madhye ca, brahmalokaH prakIrtitaH / tadUrddha lAntakaH kalpo, mahA zukrastataH param // 45 // devalokaH sahasrAro'thASTamo rajjupaJcake / ekendrau candravad vRttAvAnataprANato ttH||46|| rajjuSaTake tataH syAtAmekendrAvAraNAcyutau / candravadvartulAvevaM, kalpA dvAdaza kIrtitAH // 47 // praiveyakAstrayo'dhassyAstrayo madhyamakAstathA / trayazvoparitanAH syuriti aveyakA nava // 48 // anuttaravimAnAni, tadUrddha paJca tatra ca / prAcyAM vijayamapAcyAM, vaijayantaM prcksste||49|| pratIcyA tu jayantAkhyamudIcyAmaparAjitam / sarvArthasiddhaM tanmadhye, sarvottamamudIritam // 50 // sthitiprabhAvale zyAmivizuddhyavadhidIptibhiH / sukhAdibhizca saudharmAdyAvatsarvArthasiddhikam // 51 / pUrvapUrvatridazebhyaste'dhikA uttarottare / hInahInatarA dehgtigrvprigrhai| // 52 // ghanodadhipratiSThAnA, vimAnAH kalpayordvayoH / triSu vAyupratiSThAnAstriSu vAyUdadhisthitAH // 53 // te vyomavihitasthAnAH, | sarve'pyuparivartinaH / ityU lokavimAnapratiSThAnavidhiH smRtaH // 54 / sarvArthasiddhAd dvAdazayojaneSu himojjvalA / yojanapaJcacatvAriMzallakSAyAmavistarA // 55 // madhye'STayojanapiNDA, zuddhasphaTikanirmalA / siddhazileSatprAgbhArA, prasiddhA jinazAsane // 56 // tasyA upari gavyUtatritaye'tigate sati / turyagavyUtaSaDbhAge, sthitAH siddhA nirAmayAH // 57 // anantasukhavijJAna vIryasaddarzanAH sadA / lokAntasparzino'nyo'nyAvagADhAH zAzvatAzca te // 58 // enAM bhavyajanasya lokaviSayAmabhyasyato bhAvanAM, saMsArakanibandhane na viSayaprAme mano dhAvati / kintvanyAnyapadArthabhAvanasamunmIlatprabodhoDuraM, dharmadhyAnavidhAviha sthirataraM tajjAyate saMtatam // 59 // 10 // atha bodhidurlabhatvabhAvanA-pRthvInIrahutAzavAyutaruSu kliSTairnijaiH karmamirdhAmyan bhImabhave'tra pudgalaparAvartAnanantAnaho / jIvaH kAmama Arthrottuk / // 16 // Jain Education Kirainelibrary.org Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education kAmanirjaratayA samprApya puNyaM zubhaM prApnoti trasarUpatAM kathamapi dvitrIndriyAdyAmiha // 1 // AryakSetrasujAti satkulavapurnIrogatA sampado, rAjyaM prAjyasukhaM ca karmalaghutAhetoravApnotyayam / tattvAtattvavivecanaikakuzalAM bodhiM na tu prAptavAn kutrApyakSaya mokSasaukhyajananIM zrIsavidezitAm || 2 || bodhirlabdhA yadi bhavedekadA'dhyatra jantubhiH / iyatkAlaM na teSAM tadbhave paryaTanaM bhavet // 3 // dravyacAritramapyetairva| huzaH samavApyata / sajjJAnakAriNI kApi, na tu bodhiH kadAcana // 4 // ye'sidhyan ye ca siddhyanti, ye setsyanti ca kecana / te sarve bodhimAhAtmyAttasmAdbodhirupAsyatAm // 5 // 11 // atha dharmakathako'rhanniti bhAvanA - arhantaH kevalA lokAlokitAlokalokakAH / yathArtha dharmamAkhyAtuM, paTiSTA na punaH pare // 1 // vItarAgA hi sarvatra, parArthakaraNodyatAH / na kutrApyanRtaM brUyustatastaddharmasatyatA // 2 // kSAntyAdibhedairdharmaM ca dazadhA jagadurjinAH / yaM kurvan vidhinA janturbhavAndhau na nimajjati // 3 // pUrvAparaviruddhAni, hiMsAdeH kArakANi ca / vacAMsi citrarUpANi, vyAkurvadbhirnijecchayA // 4 // kutIrthikaiH praNItasya, sadgatipratipanthinaH / dharmasya sakalasyApi, kathaM svAkhyAtatA bhavet ? // 5 // yazca tatsamaye kApi, dayAsatyAdipoSaNam / dRzyate tadvacomAtraM, budhairjJeyaM na tattvataH // 6 // yatproddAmamadAndhasindhuraghaTaM sAmrAjyamAsAdyate, yanniH zeSajanapramodajanakaM sampadyate vaibhavam / yatpUrNendusamadyutirguNagaNaH samprApyate yatparaM, saubhAgyaM ca vijRmbhate tadakhilaM dharmasya lIlAyitam // 7 // yanna plAvayati kSitiM jalanidhiH kallolamAlAkulo, yatpRthvImakhilAM dhinoti salilAsAreNa dhArAdharaH / yaJcandroSNarucI jagatyudayataH sarvAndhakAracchide, tanniHzeSamapi dhruvaM vijayate dharmasya visphUrjitam // 8 // abandhUnAM bandhuH suhRdasuhRdAM samyagagado, gadArttikAntAnAM dhanamadhanabhAvArtamanasAm / anAthAnAM nAtho guNavirahitAnAM guNanidhi :, jayatyeko dharmaH paramiha hitatrAtajanakaH // 9 // arhatA kathito dharmaH, satyo'yamiti bhAvayan / sarvasampatkare dharme dhImAn dRDhataro jainelibrary.org Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 161 // Jain Education bhavet // 10 // 12 // pakAmadhyamalAmi mAsu satataM yo bhAvayedbhAvanAM, bhavyaH so'pi nihantyazeSakaluSaM dattAsukhaM dehinAm | avabhyastasamastajainasamayastA dvAdazApyAdarAdabhyasyellabhate sa saukhyamatulaM kiM tatra kautUhalam ? // 1 // 572-573 // atha pratimAH pratipAdayati mAsAI sattA 7 paDhamA 8 bii 9 tahaya satarAidiNA 10 / aharAi 11 egarAI 12 bhikkhuparimANa bArasagaM // 574 || paDivajjai eyAo saMghayaNadhiijuo mahAsatto / paDimAo bhAvippA sammaM guruNA aNunnAo // 575 // gacchecciya nimmAo jA puvvA dasa bhave asaMpuNNA / navamassa taiya vatyuM hoi jahaNNo suAbhigamo // 576 // vosacattadeho uvasaggasaho jaheba jiNakappI / esaNa abhiggahIyA bhattaM ca alevaDhaM tassa // 577 // gacchA viNikkhabhittA paDivajaha mAsiyaM mahApaDimaM / dattegA bhoyaNassA pANassavi tattha ega bhave // 578 // trescent sUro na tao ThANA paryapi saMcalai / nAegarAivAsI egaM ca durgaM ca aNNAe // 579 // duTThANa hatthimAINa no bhaeNaM paryapi osaraha / emAiniyamasevI viharaha jA'khaNDio mAso // 580 // pacchA gacchamuveI eva dumAsI timAsi jA satta / navaraM dattI vahai jA satta u sattamAsI // 589 // tatto ya aTThamIyA bhavaI iha paDhama sattarAdI / tIi cautthacauttheNa'pANaNaM aha viseso // 582 // uttANagapAsallI nesajI vAvi ThANa ThAittA / sahaussagge ghore 68 karaNa saptatau pratimAH 12 gA. 574.88 // 161 // jainelibrary.org Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education divvAI tattha avikaMpo // 583 // docAvi erisaciya bahiyA gAmAiyANa navaraM tu / ukkuDalagaMDasAI daNDAya ucca ThAntA // 584 // taccAvi erisaJciya navaraM ThANaM tu tassa godohI / vIrAsamavAvi ciTThijjA aMbakhujjo vA // 585 // emeva ahorAI cha bhattaM apANagaM navaraM / gAmanagarANa bahiyA vagghAriyapANie ThANaM // 586 // emeva egarAI aTThamabhanteNa ThANa bAhio / IsIpa bhAragae aNimisanayaNegadiTThIe // 587 // sAhaDDa doSi pAe vagdhAriyapANi ThAe ThANaM / vAghAriyalaMbiyabhuo aMte ya imIi laDinti // 588 // 'mAsAI'tyAdi gAthApaJcadazakaM, 'mAsAdayaH' mAsaprabhRtayaH 'saptAntAH ' saptamAsAvasAnA ekaikamAsavRddhyA sapta pratimA bhavanti, tatra mAsaH parimANamasyA mAsikI prathamA evaM dvimAsikI dvitIyA trimAsikI tRtIyA yAvat saptamAsikI saptamI, ' paDhamA bii taiya sattarAidiNa'tti saptAnAM pratimANAmupari prathamA dvitIyA tRtIyA ca sapta rAtridinAni - rAtrindivAni pramANato yasyAM sA tathA pratimA bhavati, tadabhilApazcaivaM-prathamA saptarAtrandivA dvitIyA saptarAtrindivA tRtIyA saptarAtrindivA ca etAzca tisro'pi krameNASTamI navamI dazamI ceti, 'aharAi'tti ahorAtraM parimANamasyAH sA'horAtrikI ekAdazI pratimA, 'egarAi'tti ekA rAtriryasyAM sA ekarAtriH ekarAtrirevaikara trikI dvAdazI pratimA, ityevaM 'bhikSupratimANAM' sAdhupratijJAvizeSANAM dvAdazakaM saMbhavatIti // 574 // atha ya etAH pratipadyate tamAha - ' paDivajjai' ityAdigAthAtrayaM pratipadyate - abhyupagacchatyetAH - anantaroktAH pratimAH 'saMhananaghRtiyutaH' tatra saMhananaM - varSabhanArAcAderanyatarat etadyukto satyantaM parISahasahanasamartho bhavati dhRtiH - cittasvAsthyaM tadyuktazca ratyaratibhyAM na vAdhyate, mahAsarasvaH - sAttvikaH sa AnukUlapratikUlopa jainelibrary.org Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 162 // Jain Education sargeSu harSaviSAdau na vidhatte, 'bhAvitAtmA' sadbhAvanAbhAvitAntaHkaraNaH pratimAnuSThAnena vA bhAvitAtmA, sadbhAvanA ca tulanApaJcakena syAt, tadyathA - " taveNa satteNa sutteNa, egatteNa baleNa ya / tulaNA paMcahA buttA, paDimaM paDivajjao // 1 // " [ tapasA sattvena sUtreNa ekatvena balena ca / tulanA paJcadhoktA pratimAM pratipadyamAnasya // 1 // ] etadvyAkhyA ca prAgevoktA, kathaM bhAvitAtmetyAha - 'samyak' yathA''gamaM, tathA 'guruNA' AcAryeNAnujJAtaH - anumataH, atha gurureva pratipattA tadA vyavasthApitAcAryeNa gacchena vA'numata iti // 575 / / tathA 'gaccha eva' sAdhusamudAyamadhya eva tiSThan 'nirmAtaH' AhArAdiviSaye pratimAkalpaparikarmaNi pariniSThitaH, Aha ca - "paDimAkapiyatullo gacche zciya kuNai duvihaparikammaM / AhArovahimAisu taheva paDivajjaI kappaM // 1 // [ pratimAkalpikatulyo gaccha eva karoti dvividhaparikarma / AhAropadhyAdiSu tathaiva pratipadyate kalpaM // 1 // ] AhArAdipratikarma cApretanagAthAyAM kathayiSyate, parikarmaparimANaM caivaM - mAsikyAdiSu saptasu yA yatparimANA pratimA tasyAstatparimANameva parikarma, tathA varSAsu naitAH pratipadyate na ca parikarma karoti, tathA Adyadvayamekatraiva varSe, tRtIyacaturthyAM caikaikasmin varSe, anyAsAM tu tisRNAmanyatra varSe parikarma anyatra varSe pratipattiH, tadevaM navabhirvarSairAdyAH sapta samApyanta iti / atha tasya kiyAn zrutAbhigamo bhavatItyAha - 'jA pucce' tyAdi, yAvatpUrvANi daza 'asampUrNAni' kizcidUnAni, sampUdazapUrvadharo hi amoghavacanatvAddharmadezanayA bhavyopakAritvena tIrthavRddhikAritvAtpratimAdikalpaM na pratipadyate, 'bhavet' syAt zrutAdhigama iti yogaH, utkRSTazcAyaM jaghanyasya vakSyamANatvAt, atha tamevAha - navamasya pUrvasya - pratyAkhyAnanAmakasya tRtIyaM vastu-AcArAkhyaM tadbhAgavizeSaM yAvaditi vartate syAt asya jaghanyaH - alpIyAn zrutAdhigamaH - zrutajJAnaM sUtrato'rthatazca, etat zrutavirahito hi niratizayajJAnatvAtkAlAdi na jAnAtIti // 576 / / tathA vyutsRSTaH parikarmAbhAvena tyakto mamatvatyAgena dehaH -- kAyo yena saH tathA, ' 'upasargasa ho' divyamAnuSataira nal 68 karaNa saptatau pratimAH 12 gA. 574-88 // 162 // jainelibrary.org Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R-54-4-4-%A5 vopadravasoDhA 'yathaiva' yadvadeva 'jinakalpI' jinakalpikaH tadvadupasargasaha ityarthaH, 'eSaNA' piNDagrahaNaprakAraH, sA ca saptavidhA| "saMsahamasaMsaTThA uddhaDa taha appalevaDA ceva / uggahiyA paggahiyA ujhiyadhammA ya sattamiyA // 1 // " [asaMsRSTA saMsRSTA uddhRtA tathA'lpalepikA caiva / avagRhItA pragRhItA ujjhitadharmA ca saptamI // 1 // ] iti vakSyamANasvarUpA 'abhigRhItA' abhigrahavatI, abhigrahAzcaivaM-tAsAM saptAnAmeSaNAnAM madhye AdyayordvayoragrahaNaM paJcasu grahaNaM, punarapi vivakSitadivase antyAnAM paJcAnAM madhye dvayorabhigrahaH-ekA bhakte ekA ca pAnake iti, tathA bhaktaM ca-annaM punaralepakRtaM-alepakArakaM vallacanakAdi 'tasya' pratimA pratipattukAmasya parikarma kurvataH, cazabdAdupadhizcAsya skhakIyaiSaNAdvayalabdha eva, tadabhAve yathAkRto'pyucitaprAptiM yAvatsyAt , jAte tUcite taM vyutsRjati, | uktaM ca-"uvagaraNaM suddhesaNamANajuaM jamuciaM sakappassa / taM giNhai tayabhAve ahAgaDaM jAva uciyaM tu // 1 // jAe ucie ya tayaM 3 vosirai ahAgaDaM vihANeNaM / iya ANAnirayassiha vinneyaM taMpi teNa samaM // 2 // " [upakaraNaM zuDheSaNAmAnayutaM yaducitaM svakalpasya / tat gRhAti yathAkRtaM tadabhAve yAvaducitaM tu // 1 // jAte ucite ca tat vyutsRjati yathAkRtaM vidhAnena / ityAjJAniratasyeha vijJeyaM tadapi | tena sadRzaM // 2 // ] kalpocitaM copadhimutpAdayati svakIyenaiSaNAdvayena, etacca eSaNAcatuSTaye'ntimaM, eSaNAcatuSTayaM punarida-kArSAsikAdyuddiSTameva vastraM grahISyAmi 1 prekSitameva 2 paribhuktaprAyamevottarIyAditayA 3 tadapyujjhitadharmakameveti 4 // 575-576-577 // |athaivaM kRtaparikarmA yatkaroti tadAha-'gacchAt' sAdhusamUhAdviniSkamya-taM vimucyetyarthaH, tatra yadyAcAryAdiH pratimApratipattA tadA alpakAlikaM sAdhvantare svapadanikSepaM kRtvA zubheSu dravyAdiSu zaratkAle sakalasAdhvAmantraNakSAmaNapUrvakaM, uktaM ca-"khAmei tao saMgha ma.sA.28|| sabAlavuhUM jahociyaM evaM / aJcaMta saMviggo puvvaviruddha viseseNaM // 1 // jaM kiMci pamAraNaM na suha me vaTTiyaM mae puci / taM meM khAmAma % 4-%ASIES Jain Educatio n al For Private 8 Personal Use Only wow.jainelibrary.org Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 67karaNasaptatau pratimA ASRostos ahaM nissallo nikasAotti // 2 // " [kSamayati tataH saGkha sabAlavRddhaM yathocitaM evaM / atyantaM saMvimaH pUrvaviruddhAn vizeSeNa // 1 // yat kiJcit pramAdena na suSTha bhavatAM vartitaM mayA pUrva / tad bhavatAM kSamayAmi ahaM nizzalyo niSkaSAya iti // 2 // ] pratipadyate-abhyu| pagacchati 'mAsikI mAsapramANAM 'mahApratimAM'gurukapratijJA, tatra ca dattiH-avicchinnadAnarUpA 'ekA' ekaiva bhojanasya-annasyAjJAtoJcharUpasya uddhRtAdyuttaraiSaNApaJcakopAttasyAlepakAriNaH kRpaNAdimirajighRkSitasya ekasvAmisatkasyaivAgurviNIbAlavatsApIyamAnastanImiH elukasyAntaH pAdamekaM vinyasyAparaM bahirvyavasthApya dIyamAnasya tathA 'pAnasyApi pAnakAhArasya caikaiva'tatra'mAsikyA pratimAyAM dattibhavediti // tathA 'yatra' jalasthaladurgAdau sthitasyeti gamyate 'astameti' paryantaM yAti 'sUroM raviH 'na' naiva 'tataH tasmAtsthAnAjalAdeH 'padamapi' pAdapramANamapi kSetramAstAM dUra 'saJcarati' gacchati AdityodayaM yAvat , tathA 'jJAtaH' pratimApratimApratipanno'yamityevaM janenAvasitaH sannekarAtravAsI-ekatra prAmAdAvahorAtramevAvatiSThate, na tvadhikamityarthaH, tathA 'ajJAto' yatra prAmAdau pratimApratipannatayA aviditastatra ekaM vA-ekarAtraM dvikaM vA-rAtridvayaM vasati, na parata iti|| tathA 'duSTAnAM' mArakANAM hastyAdInAM AdizabdAtsiMhavyAghrAdInAM ca 'bhayena' maraNabhItyA 'padamapi' pAdavikSepamAtramapi, kiM punaH dUrataH ?, naivApasarati-apagacchati, duSTo hi mAraNArthamAgacchannapasRte'pi sAdhau haritAdi virAdhayiSyatItyato nApasarati, aduSTastvapasRte sAdhau mArgeNaiva gacchati tato haritAdivirAdhanA na syAdityaduSTAdapasaradAtIti, "evamAdiniyamasevI' etatprabhRtikAmigrahAnupAlakaH san AdizabdAcchAyAyA uSNaM uSNAcchAyAyAM ca nopasarpatItyAdyabhigraho viha-| rati-prAmAnuprAmaM saJcarati yAvadakhaNDitaH-paripUrNo mAso jAta iti zeSaH, AdizabdAdanye'pi bahavo niyamavizeSAH pratipattavyAH, | yathA saMstArakopAzrayAdInAM yAcanArthaM saMzayitasUtrArthayoBhAdervA prabhArthaM tRNakASThAdInAmanujJApanArtha pranitAnAM sUtrAdInAM sakRd dvirvA | 163 // en Education For Private Personal use only M ainelibrary.org Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education kathanArthameva cAyaM pratimApratipanno vakti na tu bhASAntaramiti, tathA AgantukAgAravivRtagRhavRkSamUlalakSaNa eva vasatitraye vasati na svanyatra tatra AgantukAgAraM yatra kArpaTikAdya Agatya vasanti vivRtagRhaM yadadhaH kuDyAbhAvAdupari cAcchAdanAbhAvAdanAvRtaM vRkSamUlaMkarIrAditarumUlaM sAdhuvarjanIyadoSarahitaM, uktaM ca - "jAyaNapucchANunnavaNapuTThavAgaraNabhAsago ceva / AgamaNa viyaDagiharukkhamUlagAvAsayatigoti // 1 // " [ yAcanApRcchAnujJApanapRSTavyAkaraNabhASaka eva / AgamanavivRtagRhavRkSamUlatrayAvAsaka iti // 1 // ] tathA vaherna bibheti- pradIptAdapyupAzrayAnna nirgacchati, atha kazcid bAhrAdau gRhItvA''karSati tadA niryAtyapi, tathA caraNapraviSTaM dArukaNTakazarkarAdikaM na spheTayati akSigataM reNutRNamalAdikaM ca nApanayati, tathA karacaraNamukhAdikamaGgaM prAsukajalenApi na kSAlayati, tadanyasAdhavo hi puSTA|lambane paTAdi prakSAlayantyapIti // 578-579-580 / / pazcAt - mAsapUraNAnantaraM gacchaM - sAdhusamUhamupaiti vibhUtyA, tathAhi-| gacchasthAnAsannaprAme Agacchatyasau, AcAryAstu tatpravRttimanvicchanti, tato nRpAdInAM nivedyate yathA paripAlitaprati mArUpa mahAtapAH sAghuranAgataH, tato nRpAdilokaiH zramaNasaGkhena cAbhinandyamAnastatra pravekSyate tapobahumAnArthaM tasya tadanyeSAM zraddhAvRddhyarthaM pravacanaprabhAvanArthaM | ceti, evamAdyA uktA zeSAH SaDatidizannAha-' evaM ' anenaiva krameNa dvaimAsikI traimAsikI yAvatsaptamapratimA saptamAsikyantA, 'navaraM' | kevalaM prathamAyAH - mAsikyAH pratimAyAH sakAzAd dvaimAsikyAdInAmayaM vizeSa: - yathA dattayastAsu vardhante, tatra dvaimAsikyAM bhaktasya pAnasya ca pratyekaM dattidvayaM traimAsikyAM bhaktasya pAnasya ca pratyekaM dattitrayaM, evaM yAvatsaptamAsikyAM bhaktasya pAnasya ca sapta sapta dattaya | iti // 581 // athASTamImAha - ' tatazca' saptamyA anantaramaSTamI prathamasaptarAtrindivA pratimA bhavati 'iha' prakrame, tasyAM prathamasaptarAtrindivAyAM caturthacaturthena - ekAntaropavAsena Asitavyamiti zeSaH, 'apAnakena' pAnakAhArarahitena caturvidhAhArarahitenetyarthaH, 'a jainelibrary.org Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimA: navi0 prava0 sA. the'tyayaM ukto vakSyamANazca 'vizeSo' bhedaH prAktanapratimAbhyaH, iha ca pAraNake AcAmlaM kartavyaM, dattiniyamastu nAstIti // tathA 'u- 67karaNaroddhAre tAnaka' UrdhvamukhazayitaH 'pAsallIti pArzvazayitaH 'nisajjI'ti niSadyAvAn samaputatayopaviSTaH 'vApIti vikalpArthaH 'sthAna saptatau tattvajJA | uktameva kAyaceSTAvizeSarUpaM 'sthitvA' kRtvA prAmAdibhyo bahiriti zeSaH, 'sahate' kSamate 'upasargAn' upadravAn 'ghorAn' raudrAna 'divyAdIn' devakRtAdIn , AdizabdAnmAnuSatairazcAdigrahaH, 'tatra' tasyAM pratimAyAmavikampo-manaHzarIrAbhyAmacala iti // 582-1 D583 // navamImAha-'dvitIyA'pi' dvitIyasaptarAtrindivApratimA'pi 'IdRzyeva' prathamasaptarAtrindivapratimAsadRzyeva tpHpaarnnk||164|| sAdhAd prAmAdibahirvRttisAdhAcca, ata evAha-'bahistAdeva' bahireva prAmAdisannivezavizeSANAM, navaraM-kevalamayaM vizeSaH, tuzabdo'vadhAraNe, sa ca yojita eva, 'utkaTuko' bhUmAvanyastaputatayA upaviSTaH, tathA lagaNDaM-duHsaMsthitaM kASThaM tadvacchete ya evaMzIlo'sau lagaNDazAyI, mastakapArNikAbhireva pRSThadezenaiva vA spRSTabhUbhAgaH, tathA daNDavad-yaSTivadAyato-dIrgho daNDAyataH-pAdaprasAraNena bhUminyastAyatazarIraH sa eva daNDAyatakaH vAzabdo vikalpArthaH, sthitvA-avasthAya devAdyupasargAn sahata iti prakramaH // 584 // dazamImAha-tRtIyA'pi tRtIyasaptarAtrindivapratimA'pi 'IdRzyeva' uktasvarUpaiva tapaHpAraNakaprAmAdibahirvRttisAdharmyAtprathamarAtrindivapratimAtulyaivetyarthaH, 'navaraM' kevalaM 'sthAnaM' zarIrAvasthAnaM 'tasya' pratimApratipatturgodohIti-godohakasamAkAratvAdgodohikA godohanapravRttasyevara // 164 // putayoH pANibhyAM saMyoge agrapAdatalAbhyAmavasthAnakriyA, sA vidheyeti zeSaH, tathA vIrANAM-dRDhasaMhananAnAmAsanaM vIrAsanaM, siMhAsanAdyadhirUDhasya bhUminyastapAdasya siMhAsanAdyapanayane satyacalitasya tathaivAvasthAnarUpaM tadapi sthAnaM, tasyeti prakramaH, yadvA vAmapAdo dakSiNasyororupari dakSiNazca pAdo vAmasyororupari yatra kriyate dakSiNakaratalasyopari vAmatalaM vAmakaratalasya copari dakSiNakaratalamuttAnaM nAmilagnaM ca yatra vidhIyate | Jain Educatio n al For Private Personal Use Only jainelibrary.org Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadvIrAsanaM 'ahavAvi'tti athaveti prakArAntarodyotanArtha apiH samuccaye 'tiSThed' avatiSThet 'Ayakubjo vA' AmraphalavadvakrAkAreNAvasthitaH, evametAstisro'pi prathamasaptarAtrindivAdyAH pratimA ekaviMzatyA divasairyAntIti // 585 // ekAdazImAha-evameva' anantaroktanItyA ahorAtrikI pratimA bhavati, navaraM-kevalaM SaSThaM bhaktaM-bhojanaM varjanIyatayA yatra tat SaSThabhakta-upavAsadvayarUpaM tapaH, tatra ghupavAsadvaye catvAri bhaktAni vaya'nte, ekAzanena ca tadArabhyate tenaiva ca niSThAM yAtItyevaM SaDbhaktavarjanarUpaM taditi, SaSThamityatra cAnusvAro'nAgamikaH, apAnaka-pAnakAhArarahitaM tasyAM vidhemamiti zeSaH, tathA grAmanagarebhyo bahistAt 'vyAghAritapANike' pralambitabhujasya sthAnaM-avasthAnaM bhavati pratimApratipannasyeti / iyaM ca ahorAtrikI pratimA dinatrayeNa yAti ahorAtrasyAnte SaSThabhaktakaraNAt , yadAha-'ahorAiyA tihiM, pacchA cha8 kareitti // 586 // dvAdazImAha-evameva-ahorAtrikIvadeva ca ekarAtrikI pratimA bhavati, vizeSamAha-aSTamabhaktena-upavAsatrayarUpeNa pAnakAhArarahitena sthAna-avasthAnaM tatkatturbahistAd prAmAdeH, tathAhi-ISatyAgbhAragataH-ISatkubjo nadyAdidustaTIsthito vA'sau syAt, tathA'nimiSanayano-ninimeSanetraH, tathaikadRSTikaH-ekapudgalagatadRSTiryathAsthitagAtro guptasarvendriya sAiti / 'sAhaTTa'tti saMhRtya dvAvapi 'pAdau' kramau jinamudrayA vyavasthApyetyarthaH vyAghAritapANiH-vakSyamANArthaH 'ThAyae'tti tiSThati karoti | 'sthAnaM' kAyAvasthAnavizeSaM / atha 'vAghAriyapANi'tti padaM sUtrakRdeva vyAkhyAti-'vAghAritti vyAdhAritapANirlambitabhujo'valambita bAhurucyate, samyak pAlane cAsyA yat syAttadAha-ante ca-samyakparyantaM nayane punarasyAH-ekarAtrikIpratimAyA labdhiH-lAbhavi4A zeSaH syAt, Aha ca-"egarAiyaM ca NaM bhikkhupaDimaM samma aNupAlemANassa ime tao ThANA hiyAe bhavanti, taMjahA-ohinANe | |vA samupajjejA, maNapajjavanANe vA samupajjejA, kevalanANe vA asamuppaNNapuvve samupajejA" virAdhane punaH "ummAyaM vA labhejjA, dIha For Private Personal Use Only KIw.jainelibrary.org Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 165 // Jain Education kAliyaM vA rogAyakaM pAuNejjA, kevalipannattAo dhammAo bhaMsijjA" [ ekarAtrikIM ca mikSupratimAM samyaganupAlayata imAni trINi sthAnAni hitAya bhavanti, tadyathA - avadhijJAnaM vA samutpadyeta manaHparyavajJAnaM vA samutpadyeta asamutpannapUrva vA kevalajJAnaM samutpadyeta // unmAdaM vA labheta dIrghakAlikaM vA rogAtaGkaM prApnuyAt kevaliprajJaptAt dharmAt bhrazyeta ] itizabdaH samAptau iyaM ca pratimA rAtre - ranantaramaSTamakaraNAJcatUrAtrindivamAnA syAt yadAha - ' egarAiyA cauhiM, pacchA aTTamaM karei'ti / atra ca 'sAharu dovi pAe vAghA riyapANi ThAyae ThANaM / vAghAriyalaMciyabhuo aMte ya imIya laddhitti / / 1 / / " iyaM gAthA keSucitsUtrapustakeSu na dRzyata iti // 588 / / athendriyanirodhamAha - phAsaNa 1 rasaNaM 2 ghANaM 3 cakkhU 4 soyaMti 5 iMdiyAsiM / phAsa 1 rasa 2 gaMdha 3 vaNNA 4 saddA 5 visayA viNidiTThA // 589 // sparzanaM rasanaM ghrANaM cakSuH zrotraM ceti indriyANi paJca, sparzo raso gandho varNaH zabdazceti teSAmindriyANAM yathAkramaM viSayA vinirdiSTAH, atra ca gAthAyAM yadyapIndriyanirodhavacanaM nAsti tathA'pIndriyanirodhasya prastutatvAdeteSu viSayeSu indriyANAmAsaktirvarjanIyetyartho jJeyaH / aniyantritAni hIndriyANi pade pade kezasAgara eva pAtayanti, yadabhyadhAyi - "saktaH zabde hariNaH sparze nAgo rase ca vAricaraH / kRpaNapataGgo rUpe bhramaro gandhena ca vinaSTaH // 1 // paJcasu saktAH paJca vinaSTA yatrAgRhItaparamArthAH / ekaH paJcasu saktaH prayAti bhasmAntatAM mUDhaH // 2 // turagairiva taralatarairdurdAntairindriyaiH samAkRSya / unmArge nIyante tamoghane duHkhade jIvAH // 3 // indriyANAM jaye tasmAdyatnaH kAryaH subuddhibhiH / tajjayo yena bhavinAM paratreha ca zarmaNe // 4 // 589 // atha pratilekhanAmAha 67 karaNa satau indriya nirodhaH 5 gA. 589 // 165 // jainelibrary.org Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDilehaNANa gosAvarANhaugghADaporisIsu tigaM / tattha paDhamA aNuggaya sUre pddikkmnnkrnnaao||590 // muhapotti 1 colapaTTo 2 kappatigaM 3-4-5 do nisija 6-7 rayaharaNaM 8 / saMthAru 9ttarapaTTo 10 dasa pehA'Nuggae sUre // 591 // uvagaraNacauddasagaM paDilehijai diNassa phrtige| ugghADaporisIe u pattanijogapaDilehA // 592 // paDilehiUNa uvahiM gosaMmi pamajaNA u vshiie| avaraNhe puNa paDhamaM pamajaNA tayaNu paDilehA // 593 // donni ya pamajjaNAo uuMmi vAsAsu taiya majjhaNhe / vasahiM bahuso pamajaNa aisaMghaTTa'nnahiM gacche // 594 // pratidivasaM sAdhujanasya pratilekhanAnAM trikaM-tisraH pratilekhanAH kartavyA bhavanti, tadyathA-ekA 'gosa'tti prabhAte dvitIyA 'avaraNhe'tti aparAhe tRtIyapraharAnte, tRtIyA 'ugghADaporisi'tti udghATapauruSyAM samayabhASayA pAdonaprahare, tatra tAsu tisRSu pratilekhanAsu madhye prathamA tAvat pratipAdyate-yathA prabhAte pratikramaNakaraNAnantaraM anudgate sUre-sUryodmAdAgamISAM dazAnAM sthAnAnAM pratilekhanA bhavati // 590 // kAni punardaza sthAnAnItyAha-mukhapotikA 1 colapaTTaH 2 kalpatrikaM-eka UrNAmayo dvau sUtramayau 3-4-5 dve niSadye rajoharaNasya, |ekA sUtramayI abhyantaraniSadyA 6 dvitIyA vAhyA pAdaproJchanarUpA 7 rajoharaNaM 8 saMstArakaH 9 utarapaTTazca 10, eteSAM dazAnAmapi 4 sthAnAnAM 'prekSAyAM pratilekhanAyAM kRtAyAmudgacchati sUraH, ko'rthaH ?-eteSu dazasu sthAneSu pratyupekSiteSu satsu yathA sUrya udgacchati tathA pratilekhanA kartavyeti, anye tvekAdazaM daNDakamAhuH, yaduktaM nizIthacUreM-'anne bhaNaMti-ekArasamo daMDaotti, kalpacUrNAvapyuktaM|'daMDao ekkArasamotti, zeSaM ca vasatyAdikamudite eva sUrye pratyupekSyate iti, iha ca sUtre pratyupekSaNIyasthAnamAnamevoktaM na tu pratilekha Jan Ede For Private Personal Use Only R wjainelibrary.org Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 166 // Jain Education nAkramaH, tasyAgame'nyathaivAbhidhAnAt, taduktaM nizIthacUNa - "ubahiMmi pacUse paDhamaM muhapotti tao rayaharaNaM tao aMtonisijjA tabha bAhiranisijjA colapaTTo kappauttarapaTTa saMthArapaTTadaMDago ya, esa kamo, annA ukkamo, purisesu putraM Ayariyassa, pacchA parinnA tao gilANasehAiyANa, annadA ukkamo tti atra 'parinnitti anazanina upadhiM AcAryopadhipratilekhanAnantaraM pratyupekSate, zeSaM sugamaM // 591 // atha dvitIyatRtIyapratilekhanAkharUpamAha - dinasya praharatri ke atikrAnte sati upakaraNacaturdazakaM sthavirakalpikasatkaudhika svarUpaM pratyupekSate, tatra prathamaM mukhavastrikA tatazcolapaTTaH tato gocchakaH tataH pAtrapratilekhanikA tataH pAtrabandhaH tataH paTalAni tato rajastrANaM tataH pAtrasthApanaM tato mAtrakaM tataH patagrahaH tato rajoharaNaM tataH kalpatrikamiti, upalakSaNametat, tato'nyo'pyopaprahikopadhiH pratyupekSaNIya iti / tathA udghATapauruSyAM saptavidhAtraniryogapratyupekSA bhavati, tatrAsane samupaviSTaH prathamaM mukhavastrikAM pratyupekSya gocchakaM pratyupekSate tataH paTalAni tataH pAtrakesarikAM tataH pAtrabandhaM tato rajakhANaM tataH pAtraM tataH pAtrasthApanamiti, pratyupekSaNavidhistu vistarabhayAnna | likhyate tata oghaniryuktipazJcavastukAdeH svayamevAvaseyaH // 592 // atraiva vizeSamAha-gose - pratyuSasi mukhavastrikAdilakSaNaM pUrvoktamupadhiM pratyupekSya tadanu basate:- yatinivAsalakSaNAyA upayuktena sAdhunA pramArjanA vidheyA, aparAhne punaH prathamaM vasateH pramArjanA pazcA| tpratyupekSaNA upadheriti // 593 // yatrApi vasaterjIvasaMsaktirna bhavati tatrApi Rtubaddhe kAle dve pramArjane vidheye pratyuSasi aparAhne ca, dvau vArau vasatiravazyatayA pramArjanIyeti bhAvaH 'varSAsu' varSAkAle punastRtIyA'pi vasateH pramArjanA bhavati, dve pUrvokte eva tRtIyA tu madhyAhne bhavati, tathA Rtubaddhe varSAsu vA kunthuprabhRtibhiH prANibhiH saMsaktau satyAM bahuzo'pi vasatiM pramArjayet, cazabdo vikalpapradarzanArthaH, | vikalpazcAyaM - yadi saMsaktA'pi vasatiH pUrvoktapramArjanApramANenaivAsaMsaktA bhavati tato nAtiriktA pramArjanA, no cettadA bahuzo'pi pramA 67 karaNasaptatau pra tilekhanAH gA. 590-4 // 166 // lainelibrary.org Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education I jenA kartavyA, atha bahuzo vasateH pramArjane prANinAmatisaGghaTTo bhavati tadA'nyatra - vasatyantare grAmAntare vA gacchaMtIti // 594 // atha guptIrAha maNaguttimAiyAo guttIo tinni huti nAyavvA / akusalanivittirUvA kusalapavittissarUvA jaya / / 595 / / manogutyAdayo- manoguptivAgguptikAya guptilakSaNA guptayastisro bhavanti jJAtavyAH, tAsAM svarUpamAha - 'akuzala nivRttirUpA' aku|zalAnAM - azubhAnAM manovacanakAyAnAM nivRttiH-nirodhastadrUpAH 'kuzalapravRttisvarUpAzca kuzalAnAM - zubhAnAM manovacanakAyAnAM pravRttiH - vyApAraNaM tatsvarUpAzca tA iti, ayamabhiprAyaH - iha manoguptistridhA - ArttaraudradhyAnAnubandhikalpanAnicaya viyoga: prathamA, zAstrAnu| sAriNI paralokasAdhikA dharmadhyAnAnubandhinI mAdhyasthyapariNatirdvitIyA, kuzalAkuzalamanovRttinirodhena yoganirodhAvasthAbhAvinI svAtmArAmatA tRtIyeti, vAgguptirdvibhedA-mukhanayana bhrUvikArAGgulyAcchoTanoddhUbhAvakAsita huMkRtaloSThakSepaNAdInAmarthasUcikAnAM ceSTAnAM parihAreNAdya mayA na vaktavyamityabhigrahakaraNamekA vAgguptiH, ceSTAvizeSeNa hi nijaprayojanAni sUcayato maunakaraNAbhigraho niSphala eveti, | tathA vAcanapracchanaparapRSTArthavyAkaraNAdiSu lokAgamAvirodhena mukhapotikAcchAditamukhakamalasya bhASamANasyApi vAgvRtterniyantraNaM dvitIyA vAgguptiH, AbhyAM bhedAbhyAM vAggupteH sarvathA vAgnirodhaH samyagbhASaNaM ca svarUpaM pratipAditaM bhavati, bhASAsamitau tu samyagvAkpravRttireveti vAgguptibhASAsamityorbhedaH, yadAhuH -- "samio niyamA gutto gutto samiyattaNaMmi bhayaNijjo / kusalavayamudIraMto jaM vaiguttovi samiovi // 1 // " [ samito niyamAd gupto guptaH samitatve bhajanIyaH / kuzalavaca udIrayan yad vacogupto'pi samito'pi // 1 // ] jainelibrary.org Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi kAyaguptidvaidhA-ceSTAnivRttilakSaNA yathAgamaceSTAniyamalakSaNA ca, tatra divyamAnuSAdyupasargasadbhAve'pi kSutpipAsAdiparISahAdisambhave'pi ca yatkAyotsargakaraNAdinA kAyasya nizcalatAkaraNaM sarvayoganirodhAvasthAyAM ca sarvathA yatkAyaceSTAnirodhanaM sA prathamA kAyaguptiH, tathA gurupracchanazarIrasaMstArakabhUmyAdipratilekhanapramArjanAdisamayoktakriyAkalApapuraHsaraM zayanAdi sAdhunA vidheyaM, tataH zayanAsananikSepAdAnAdiSu svacchandaceSTAparihAreNa niyatA yA kAyaceSTA sA dvitIyA kAyaguptiriti / / 595 // idAnImabhigrahAnAha vve khitte kAle bhAve ya abhiggahA viNihiTThA / te puNa aNegabheyA karaNassa imaM sarUvaM tu 67 karaNasaptatau guptayo'. | bhigrahAzca gA.595-6 // 167 // dravye kSetre kAle bhAve vA'bhigrahA vinirdiSTA:-kathitAH jinaiH, te punaH sarve'pyanekabhedAH, yathA trailokyasvAminA zrImanmahAvIreNa | chadmasthacaryAyAM viharatA kauzAmbyAM gRhItAH, tatra dravyAbhipraho yadyahaM kulmASabAkulAn sUpaiMkakoNe sthitAn lapsye tathA kSetrAbhigraho niga DaniyantritacaraNA yadyekaM pAdamudumbarasya madhye dvitIyaM ca bahistAt dAtrI kariSyati tathA kAlAbhigraho yadi divasadvitIyapauruSyAM atikrAntAyAM dAsyati tathA bhAvAbhigraho yadi muNDitazirA rudatI satI sA dAsyati tadA'haM bhikSAM gRhISyAmi nAnyatheti, evaMvidhAbhigrahai-16 bhagavataH SaNmAsAH paJcadivasonAstapasyataH sajAtAH ityanayA dizA dravyAdyabhigrahA vijJeyAH // karaNasyedaM-uktaprakAreNa svarUpamiti, asyApi karaNasya saptatibhedAn zrIguravaH kathayanti, te caivaM-AdhAkarmAdayo dvicatvAriMzadapi doSAH piNDazayyAvasrapAtralakSaNavastucatuSTaya| viSayatvena catvAra eva gaNyante samitayaH paJca bhAvanA dvAdaza pratimA api dvAdaza indriyanirodhAH paJca pratilekhanAH pnycviNshtiH| guptayastisraH abhigrahAzcatvAra iti sarvamIlane ca saptatiH // nanu caraNakaraNayoH kaH prativizeSaH ?, ucyate, nityAnuSThAnaM caraNaM yattu // 167 // Jain Educatio n al For Private & Personel Use Only Oljainelibrary.org Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayojane Apane kriyate tatkaraNamiti, tathA ca vratAdi sarvakAlameva caryate, na punarbratazUnyaH kazcitkAla iti, piNDavizuddhyAdayastu prayojana evApanne'nuSThIyate iti / / 596 // 67 // samprati 'jaGghA vijjAcAraNagamaNasatti'tti aSTaSaSTaM dvAramAha aisayacaraNasamatthA jaMghAvijAhiM cAraNA muNao / jaMghAhiM jAi paDhamo nissaM kAuM ravikare'vi // 597 // eguppAeNa gao ruyagavaraMmi ya tao paDiniyatto / bIeNaM naMdIsaraMbhi eDa taieNa samaeNaM // 598 // paDhameNa paMDagavaNaM bIuppAraNa naMdaNaM ei / taiupAeNa tao iha jaMghAcANI ei // 599 / / paDhameNa mANusottaranagaM tu naMdIsaraM tu bIeNaM / ei tao taieNaM kayaceiyavaMdaNo iyaM // 600 // paDhameNa naMdaNavaNe bIu pAeNa paMDagavaNaMmi / ei ihaM taieNaM jo vijAcAraNI hoI // / 601 // caraNaM gamanaM tadvidyate yeSAM te cAraNAH, 'jyotsnAdibhyo'NU' iti pA0 5 - 2 - 13 vA0 ) matvarthIyo'N pratyayaH, tatra gamanamanyeSAmapi munInAmasti tato vizeSaNAnyathAnupapattyA caraNamiha viziSTaM gamanamAgamanaM cAbhigRhyate, ata evAtizAyane matvarthIyo'yaM, yathA rUpavatI kanyetyatra, tato'tizayacaraNasamarthA - atizayagamanAgamanalabdhisampannAzcAraNAH, te ca dvibhedAH - jaGghAcAraNA vidyAcAraNAzca tatra ye cAritratapovizeSaprabhAvataH samudbhUtagamanAgamanaviSayalabdhisampannAste jaGghAcAraNAH, ye punarvidyAvazataH samutpannagamanAgamanalabdhayaste vidyAcAraNAH, javAcAraNA rucakavaradvIpaM yAvadgantuM samarthAH vidyAcAraNAzca nandIzvaraM, tatra jaGghAcAraNA yatra kutrApi gantumicchravastatra ravikarAnapi nizrIkRtya gacchati // 597 // vidyAcAraNAstvevameva, jaGghAcAraNazca rucakavaradvIpaM gacchanne kenaivotpAtena gacchati pratinivartamAnastvekenotpAtena Jain Educational jainelibrary.org Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 // 168 // nandIzvaramAyAti dvitIyena svasthAnamiti traya utpAtAH, // 598 // yadi punarmeruzikharaM jigamipustadA prathamenaivotpAtena paNDakavanamadhirohati, 68 cArapratinivartamAnastvekenotpAtena nandanavanamAgacchati dvitIyena svasthAnamiti, jaGghAcAraNo hi cAritrAtizayaprabhAvato bhavati, tato labdhyu- NAH gA. pajIvane autsukyabhAvataH pramAdasambhavAcAritrAtizayanibandhanA labdhirapahIyate, tataH pratinivartamAno dvAbhyAmutpAtAbhyAM svasthAnamAyAti mA597-601 // 599 / / vidyAcAraNaH punaH prathamenotpAtena mAnuSottaraparvataM gacchati, dvitIyena tu nandIzvaraM, tatra ca gatvA caityAni vandate, tataH pratinivartamAnastvekenaivotpAtena svasthAnamAyAti, tathA meruM gacchan prathamenotpAtena nandanavanaM gacchati dvitIyena paNDakavanaM, tatra caityAni vaMditvA tataH pratinivartamAna ekenaivotpAtena svasthAnamAyAti, // 600 // vidyAcAraNo hi vidyAvazAt bhavati, vidyA ca parizIlyamAnA sphuTA sphuTataropajAyate, tataH pratinivartamAnasya zaktyatizayasaMbhavAt ekenaivotpAtena svasthAnAgamanamiti, etacca cAraNabhedadvayamupalakSaNaM, anye'pi || bahavazcAraNA bhavanti, tadyathA-AkAzagAminaH paryaGkAsanasanniviSTAH kAyotsargasthitA vA pAdotkSepanikSeparahitA vyomacAriNaH, apare vApIsaritsamudrAdiSu jalamupetyApkAyikajIvAnavirAdhayanto jale bhUmAviva pAdotkSepanikSepakuzalA jalacAraNAH, apare bhuva upari caturakulapramite AkAze javotkSepanikSepanipuNA jaGghAcAraNAH, anye nAnAdrumalatAgulmapuSpANyupAdAya puSpasUkSmajIvAnavirAdhayantaH kusumadalapaTalamavalambamAnAH puSpacAraNAH, apare caturyojanazatocchritasya niSadhasya nIlasya ca gireSTaGkacchinnAM zreNimupAdAyoparyadho vA pAdapUrvakaM uttaraNAvataraNanipuNAH zreNicAraNAH, anye'gnizikhAmupAdAya tejaskAyikAnavirAdhayantaH svayamadahyamAnAH pAdavihAranipuNA agni- // 168 // zikhAcAraNAH, apare dhUmavati tirathInAmUrddhagAminI vA''lambyAskhalitagamanAskandino dhUmacAraNAH, kubjavRkSAntarAlabhAvinabhaHpradezeSu kubjavRkSAdisambaddhamarkaTakatantvAlambanataH pAdotkSepanikSepakSamA markaTakatantUnacchidanto yAnto markaTakatantucAraNAH, candrArkagrahanakSatrAdya 355 JainEducation For Private 3 Personal Use Only R w.jainelibrary.org Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyatamajyotIrazmisambandhena bhuvIva caraNacakramaNapravaNA jyotIrazmicAraNAH, pratilomAnulomavRttiSu nAnAdigmukhonmukheSu mAruteSu tatpradezazreNimupAdAya gatimaskhalitakramavinyAsAmAskandanto vAyucAraNAH, pare nIhAramavaSTabhyApkAyikajIvapIDAmajanayanto gatimasaGgA kurvANA nIhAracAraNAH, evamAdayo'nye'pi jaladacAraNAvazyAyacAraNaphalacAraNAdayo vktvyaaH|| 601 // 68 // idAnIM 'parihAravisuddhitavotti ekonasaptatitamaM dvAramAha parihAriyANa u tavo jahanna majho taheva ukkoso / sIuNhavAsakAle bhaNio dhIrehiM patteyaM // 602 // tattha jahanno gimhe cauttha chaTuM tu hoi majjhimao / aTThamamihamukkoso etto sisire pavakkhAmi // 603 // sisire tu jahanna tavo chaTThAI dasamacaramago hoi / vAsAsu aTThamAI bArasapajaMtago neo||604||paarnnge AyAmaM paMcasu gaho dosubhiggaho bhikkhe / kappaTThiyAvi paidiNa kareMti emeva AyAma // 605 // evaM chammAsatavaM caritraM parihAriyA aNucaraMti / aNucarage parihAriyapariTThie jAva chmmaasaa||606|| kappaDhio'vi evaM chammAsatavaM karei sesA u| aNuparihAriyabhAvaM vayaMti kappaTTiyattaM ca // 607 // evaM so aTThArasamAsapamANo ya vanio kappo / saMkhevao viseso visesamuttAu naayvvo|| 608 // kappasammattIeN tayaM jiNa 1 ego bAyaNAyaribho caDaro tabigo tadazucarA paro / muNinavarga nimAra parihAravimudicaraNAya savitA gAthA kavihIkApustakAdoM sopyogaa| KHEERRORIsa pra.sA.29 - Jain Education l For Private Personal use only M ywjainelibrary.org Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 169 // kappaM vA uviMti gacchaM vA / paDivajamANagA puNa jiNassagAse pavajjaMti // 609 // titthayarasamIvAsevagarasa pAse va no va annassa / eesiM jaM caraNaM parihAravisuddhigaM taM tu // 610 // 'parI'tyAdigAthAnavakaM, pariharaNaM parihAraH- tapovizeSastena carantIti pArihArikAH, te dvidhA - nirvizamAnakA nirviSTakAyikAzca tatra nirvizamAnakA - vivakSitatapovizeSAsevakAH nirviSTakAyikAH- AsevitavivakSitatapovizeSAH, iha ca navako gaNaH - catvAro nirvizamAnakAzcatvArazcAnucAriNa ekaH kalpasthito vAcanAcArya:, yadyapi ca sarve'pi zrutAtizayasaMpannAstathApi kalpatvAtteSAmekaH kazcit kalpasthito'vasthApyate, teSAM ca parihArikANAM nirvizamAnanirviSTakAyikAnAM tapastridhA - jaghanyaM madhyamamutkRSTaM ca tacca trividhamapi zItakAle uSNakAle varSAkAle ca pratyekaM bhaNitaM dhIraiH - tIrthakRdbhiriti // 602 // tatra grISmakAle tapa Aha-- 'tatra' teSu triSu kAleSu madhye grISme - uSNakAle'tirukSatvAjjaghanyaM tapazcaturtha- eka upavAsa: madhyamaM punaH SaSThaM- dvAvupavAsau aSTamaM traya upavAsA utkRSTaM tapo bhavati, tapaH zabdasya sUtre sarvatra prAkRtatvAt puMstvaM, ita Urddha zizire - zItakAle tapaH pravakSyAmi // 603 // tadevAha - zizire - zItakAle grISmataH kiJcitsAdhAraNe punarjadhanyAdi - jaghanyamadhyamotkRSTaM yathAkramaM paSThAdidazamaparyantaM tapo bhavati ko'rthaH ? - jaghanyaM SaSThaM madhyamamaSTamaM utkRSTaM dazamamupavAsacatuSTayalakSaNamiti, tathA varSAsu sAdhAraNe kAle'STamAdidvAdazaparyantaM krameNa jaghanyamadhyamotkRSTaM tapo jJeyaM, ko'rthaH 1 - jaghanyaM aSTamaM madhyamaM dazamaM | utkRSTaM ca dvAdazamupavAsapazca kalakSaNaM tapa iti / / 604 || pAraNa ke triSvapi kAleSu - prISmazItavarSAlakSaNeSu teSAmAcAmlaM bhavati, tathA saMsRSTAdayaH sapta mikSA bhavanti, tatra paJcasu uttarAsu - uddhRtAdiSu graho - grahaNaM, saMsRSTAsaMsRSTe Adye dve mikSe varjayitvA uddhRtAdayaH paJcaiva grahItavyA ityarthaH punarapi vivakSitadine'ntyAnAM paJcAnAM madhye dvayorabhigrahaH - adya mayA dve eva vivakSite bhikSe grAhye ityevaMsvarUpaH, tatrApyekA bhakte ekA Jain Educationonal 69 parihAravizuddhiH gA. 602 10 // 169 // jainelibrary.org Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6964 PHOGICCCCCARMA-%AX |ca pAnake iti, idaM caturNA pArihArikANAM tapaH, ye tu kalpasthitAdayaH paJca eko vAcanAcAryazcatvArazcAnucAriNaH, te sarve'pi evamevapUrvoktabhikSAbhigrahayuktAH santaH pratidinamAcAmlaM kurvantIti // 605 // evaM SaNmAsAn tapazcaritvA pArihArikA anucaranti-anucarA bhavanti, vaiyAvRttyakarA ityarthaH, ye cAnucarakA Asana te pArihArikatapasi pari-sAmastyena sthitA bhavanti yAvat SaNmAsAH, ayamartha:ye pUrvamanucAriNa Asana te pUrvoktaprakAreNaiva SaNmAsAn yAvat nirvizamAnakA bhavanti, ye ca pUrva tapaHpraviSTA Asan te'nucAriNo bhavanti // 606 // mAsadvAdazakAnantaraM kalpasthito'pi-vAcanAcAryo'pyevaM-pUrvoktanyAyena SaNmAsAn yAvat parihArikatapaH karoti, zeSAstu aSTau anupArihArikabhAvaM-vaiyAvRttyakaratvaM kalpasthitatvaM ca-vAcanAcAryatvaM vrajanti, zeSANAmaSTAnAM madhye sapta vaiyAvRttyakarA bhavanti || hai ekastu vAcanAcArya ityarthaH / / 607 // evamasau kalpo'STAdazamAsapramANo varNitaH saGkepataH, yastvatra vizeSaH kazcit sa vizeSasUtrAt ||6|| -kalpAdeAtavyaH // 608 // kalpasamAptau ca yatkartavyaM tadAha--'kappasammattIe' ityAdi gAthApUrvArddha, kalpasya-pArihArikAnuSThAnarUpasya samAptau 'taya'ti takaM tameva pArihArikakalpaM jinakalpaM vA upayAnti-pratipadyante gacchaM vA anusaranti / parihAravizuddhikA hi dvividhAH-itvarA yAvatkathikAca, tatra ye kalpasamAptyanantaraM tameva kalpaM gacchaM vA samupayAnti te itvarAH, ye punaH kalpasamAtyanantaramavyavadhAnena jinakalpaM pratipadyante te yAvatkathikAH, uktaM ca-"ittariya therakappe jiNakappe Avakahiya"tti, [itvarAH sthavirakalpe yAvatkathikA jinakalpe ] atra sthavirakalpagrahaNamupalakSaNaM, khakalpe ceti draSTavyaM, iha cetvarANAM kalpaprabhAvAdeva devamAnuSatiryagyonika. kRtA upasargAH sadyoghAtina AtaGkA atIvAviSahyAzca vedanA na prAdurbhavanti, yAvatkathikAnAM tu sambhaveyurapi, te hi jinakalpa pratipatsyamAnA jinakalpabhAvamanuvidhati, jinakalpikAnAM copasargAdayaH sambhavantIti, uktaM ca-ittariyANuvasaggA AyaMkA veyaNA ya na Jain Education djainelibrary.org anal Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548496 99parihAravidhi gA.902 praSa. sA. havaMti / AvakahiyANa bhaiyA" iti [ itvarANAmupasargA AtaGkA vedanAzca na bhavanti / yAvatkathikAnAM bhaktAH] athArya kalpo basya samIpe roddhAre pratipadyate taM sArdhagAthayA prAha-'paDivajetyAdi pratipadyamAnakA:-pArihArikakalpaM pratipattukAmAH punarjinasakAze-tIrthakarapArzve pratipa. tattvajJA- sacante, tIrthakarasamIpAsevakasya vA pArzve, yenaitattapattIrthakarasamIpe pratipannapUrva bhavati tatsakAze vA pratipadyante ityarthaH, etaddvayaM muttavA na navi0 punaranyasya pArzve pratipattiriti, eteSAM yaccaraNaM-cAritraM tatparihAravizuddhikamabhidhIyate, parihAreNa-tapovizeSeNa vizuddhiH-nirmalatA yasmin cAritre iti vyutpatteH 609-10 / athaite parihAravizuddhikAH kasmin kSetre kAle vA sambhavanti ?, ucyate, iha kSetrAdinirUpaNArtha bahUni dvArANi // 17 // pravacane nirUpyante asmAmistu granthagauravabhIrumirvineyajanAnuprahAya kAniciddayante-(pranthAnaM 6000) tatra kSetradvAre dvidhA mArgaNA-janmataH sadbhAvatazca, tatra yatra kSetre janma tatra janmato mArgaNA, yatra ca kalpaM pratipadyate tatra sadbhAvataH, tatra janmataH sadbhAvatazva paJcasu bharateSu paJcasu cairavateSu prApyante natu mahAvideheSu, na caiteSAM saMharaNamasti yena jinakalpikA iva saMharaNataH sarvAsu karmabhUmiSvakarmabhUmiSu vA prApyeran , uktaM ca-khette bharaheravaesu hoti saMharaNavajjiyA niyamA' [kSetre bharatairavatayorbhavanti saMharaNavarjitA niyamAt / 1 / kAladvAre avasarpiNyAM tRtIye caturthe vA'rake janma sadbhAvaH paJcame'pi, utsarpiNyAM dvitIye tRtIye caturthe vA janma sadbhAvaH punastRtIye caturthe vA, uktaM ca-osappiNIe dosuM jammaNao tIsu saMtibhAve ya / ussappiNi vivarIo jammaNao saMtibhAve ya // 1 // " [avasapiNyAM dvayorjanmatastisRSu sadbhAve ca / utsapiNyAM viparIto janmataH sadbhAvatazca // 1 // ] notsarpiNyavasarpiNIrUpe tu caturthArakapratibhAgakAle na sambhavantyeva, mahAvidehakSetre teSAmasambhavAt 2 / tIrthadvAre parihAravizuddhiko niyamatastIrthe pravartamAna eva sambhavati na tUcchede nAnutpattyA vA tadabhAve jAtismaraNAdinA, uktaM ca-"titthetti niyamaociya hoi sa titvaMmi na uNa tadabhAve / vigae'Nu // 17 // Jain EducationalManal Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ***** ppaNNe vA jAIsaraNAiehiM tu // 1 // " [tIrtha iti niyamata eva bhavati sa tIrthe natu tadabhAve / vigate'nutpanne vA jAtismaraNAdikaistu M // 1 // ]3 / paryAyadvAre paryAyo dvidhA-gRhasthaparyAyo yatiparyAyazca, ekaiko'pi dvidhA-jaghanya utkRSTazca, tatra gRhasthaparyAyo jghny| ekonatriMzadvarSANi yatiparyAyo viMzatiH, dvAvapi cotkarSato dezonapUrvakoTIpramANau, uktaM ca paJcavastuke-'eyassa esa neo gihipariyAo jahanna guNatIsA / jaipariyAo vIsA dosuvi ukkosa desUNA // 1 // " [etasyaiSa jJeyo gRhiparyAyo jaghanyata ekonatriMzat 4 yatiparyAyo viMzati: dvayorapyutkarSato dezonA (puurvkottii)||1||] yatpunaratra sUtre-"jammeNa tIsavariso pariyAraNa guNavIsavariso ya / parihAraM paTThaviuM kappai maNuo hu eriso||1||" ityuktaM tadasaGgatamiva lakSyate, kalpAdimiLabhicArAt , yaduktaM kaspabhASye -"gihipariyAe jahannao guNatIsA / jaipariyAe vIsA dosuMukosadesUNA // 1 // " [gRhiparyAye jaghanyata ekonatriMzat yatiparyAye | viMzatiH dvayorutkarSato dezonA // 1 // ] 4 / AgamadvAre apUrvamAgamaM sa nAdhIte, yasmAttaM kalpamadhikRtya gRhItocitayogArAdhanata eva sa kRtakRtyatAM bhajate, pUrvAdhItaM vizrotasikAkSayanimittaM nityamevaikAgramanAH samyakprAyo'nusmarati, Aha ca-"appumvaM nAhijai Agamameso paDuca taM kappaM / jamuciyapagahiyajogArAhaNao esa kayakicco // 1 // pubbAhIyaM tu tayaM pAyaM aNusaraha nicameveso / ega-4 ggamaNo sammaM vissoyasiyAe~ khayaheU // 2 // " [apUrva nAdhIte AgamameSa pratItya taM kalpaM / yaducitapragRhItayogArAdhanAta eSa kRtakRtyaH // 1 // pUrvAdhItaM tu taM nityamevaiSo'nusmarati / ekAmamanAH samyak visrotasikAyAH kSayahetoH // 2 // ] 5 / vedadvAre pravRttikAle vedaH puruSavedo vA bhavennapuMsakavedo vA, na strIvedaH, striyAH parihAravizuddhikalpapratipattyasambhavAt , atItanayamadhikRtya punaH pUrvapratipAzcinyamAnaH savedo nA bhavedavedo vA, tatra savedaH zreNipratipattyabhAve upazamazreNipratipattau pakazreNipratipattau vA tvavedaH, uktaM ca-"vedo ** Jan Edu a l For Private Personal Use Only Diwr.jainelibrary.org Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 171 // Jain Education | pavittikAle itthIvajjo u hoi egayaro / puvvapaDivannago puNa hoi savedo avedo vA // 1 // " [ vedaH pravRttikAle strIvarjastu bhavatyekataraH / pUrvapratipannakaH punarbhavati savedo'vedo vA // 1 // ] 6 / kalpadvAre sthitakalpa evAyaM nAsthitakalpe, 'ThiyakappaMmi ya niyamA' iti vacanAt, tatra AcalakyAdiSu dazasvapi sthAneSu ye sthitAH sAdhavastatkalpaH sthitakalpa ucyate, ye punazcaturSu zayyAtarapiNDAdiSvavasthiteSu kalpeSu sthitAH zeSeSu cAcelakyAdiSu SaTsu asthitAstatkalpo'sthitakalpaH 7 / liGgadvAre niyamato dvividhe'pi liGge bhavanti, tadyathA-dravyaliGge bhAvaliGge ca, ekenApi vinA vivakSitakalpocita sAmAcAryayogAt 8 / dhyAnadvAre dharmadhyAnena pravardhamAnena parihAravizuddhikaM kalpaM pratipadyate, pUrvapratipannaH punarArttaraudrayorapi bhavati, kevalaM prAyeNa niranubandhaH 9 / gaNanAdvAre jaghanyatastrayo gaNAH pratipadyante utkarSataH zatasaGkhyAH, pUrvapratipannA jaghanyata utkarSato vA zatazaH, puruSagaNanayA jaghanyataH pratipadyamAnAH saptaviMzatiH utkarSataH sahasraM, pUrvapratipannAH punarjaghanyataH zatazaH utkarSataH sahasrazaH, Aha ca - "gaNao tinneva gaNA jahanna paDivatti sayasa ukoso / ukkosa | jahantreNa ya sayasocci puvvapaDivannA || 1 | sattAvIsa jahannA sahassamukosao ya paDivattI / sayaso sahassaso vA paDivanna jahanna ukoso // 2 // " [ gaNatastraya eva gaNA jaghanyataH pratipattau zataza utkRSTataH / utkRSTato jaghanyatazca zatazaH eva pUrvapratipannAH // 1 // saptaviMzatirjaghanyataH sahasramutkRSTatazca pratipattau / zatazaH sahasrazo vA pratipannA jaghanyAt utkRSTAzca // 2 // ] anyacca yadA pUrvapratipanakala madhyAdeko nirgacchati anyaH pravizati tadA nyUnaprakSepe pratipattau kadAcideko'pi bhavati pRthaktvaM vA, pUrvapratipanno'pyevaM bhajanayA kadAcidekaH prApyate pRthaktvaM vA, uktaM ca - "paDivajamANa bhayaNAeN hojja ekko'vi UNapakkhevo / puvvapaDivannayAvi ya bhaiyA eko puhuttaM vA // 1 // / [ pratipadyamAnA bhajanayA UnaprakSepe eko'pi bhavet pUrvapratipannA api ca bhaktAH ekaH pRthaktatvaM vA // 1 // ] 10 / 69 parihAravizuddhiH gA. 60210 / / 171 / / jainelibrary.org Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhigrahadvAre abhigrahAzcaturvidhAH-dravyAmigrahAH kSetrAbhigrahAH kAlAbhigrahA bhAvAbhigrahAzva, tatra parihAravizuddhikasyaite'bhigrahA na bhavanti, | yasmAdetasya kalpa eva yathoktasvarUpo'bhigraho vartate, uktaM ca-"davAIya abhiggaha vicittarUvA na huMti puNa keI / eyassa jAva kappo kappocciya'bhiggaho jeNaM // 1 // eyammi goyarAI niyamA niyameNa niravavAdA ya / tappAlaNaM ciya paraM eyassa visuddhiThANaM tu // 2 // " [ dravyAdikA abhigrahA vicitrarUpA na bhavanti punaH kecit / etasya yAvat kalpaH kalpa eva yenAbhigrahaH // 1 // etasmin gocarAdiniyamA niyamena nirapavAdAzca tatpAlanameva parametasya vizuddhisthAnaM // 2 // ] 11 / pravrajyAdvAre nAsAvanyaM pratrAjayati kalpasthitiriyamitikRtvA, Aha ca-pavvAvei na eso annaM kappaTTiitti kAUNaM / [pratrAjayati naiSo'nyaM kalpa itikRtvA ] iti, upadezaM punayathAzakti prayacchati 12 / niSpratikarmatAdvAre eSa mahAtmA niSpratikarmazarIro'kSimalAdikamapi na kadAcidapanayati, na ca prANAntike'pi samApatite vyasane apavAdapadamAsevate, uktaM ca-"nippaDikammasarIro acchimalAIvi nAvaNei sayA / pANaMtievi ya tahA vasaNaMmi na vaTTae bIe // 1 // appabahuttAloyaNavisayAIo u hoi esatti / ahavA suhabhAvAo bahugaM'peyaM ciya imassa // 2 // " [ niSpatikarmazarIro'kSimalAdyapi nApanayati sadA / prANAntike'pi ca tathA vyasane na vartate dvitIye ( apvaade)||1|| alpabahutvAlocanaviSayAtItastu bhavatyeSa iti / athavA zubhabhAvAt bahukamapyetadevAsya // 2 // ] 13 / bhikSAdvAre pathidvAre ca mikSA vihArakamazcAsya tRtIyasyAM pauruSyAM bhavati, zeSAsu ca pauruSISu kAyotsargaH, nidrA'pi cAsya skhalpA draSTavyA, yadi punaH kathamapi javAbalamasya parikSINaM bhavati tathApyeSo'viharannapi mahAbhAgo nApavAdapadamAsevate, kintu tatraiva yathAkalpamAtmIyaM yogaM vidadhAti, uktaM ca-"taiyAi porasIe bhikkhAkAlo vihArakAlo ya / sesAsu ya ussaggo pAyaM appA ya nidatti // 1 // javAbalaMmi khINe aviharamANo'vi na paiti / athavA zubhabhAvAt bahukamapyatA'pi cAsya svalpA draSTavyA, yadi puna ca-"taiyAi / JainEducationS ubnal For Private Personal Use Only ainelibrary.org Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tatvajJAnavi0 // 172 // Jain Educatio varamAvajje / tattheva ahAkappaM kuNai u jogaM mahAbhAgo // 2 // " [ tRtIyasyAM pauruSyAM bhikSAkAlo vihArakAlazca zeSAsu cotsargaH prAyo'lpA ca nidreti // 1 // jaGghAbale kSINe aviharannapi na paraM ( apavAdaM ) Apadyate / tatraiva yathAkalpaM karoti yogaM tu mahAbhAga: / / 2 / / ] 14, 15 // 69 // idAnIM 'ahAlaMda'tti saptatitamaM dvAramAha laMda tu hoi kAlo so puNa ukkosa majjhima jahanno / udaullakaro jAviha sukkaha so hoi ujahanno / / 611 // ukkosa puvvakoDI majjhe puNa hoMti NegaThANAI / ettha puNa paMcarattaM ukkosaM hoi ahalaMdaM // 612 // jamhA u paMcarantaM caraMti tamhA u huMti'hAlaMdI / paMceva hoi gaccho tesiM uko saparimANaM // 613 // jA ceva ya jiNakappe merA sA ceva laMdiyANaMpi / nANasaM puNa sute bhi kkhAyarimAsakappe ya // 614 // ahalaMdiANa gacche appaDibaddhANa jaha jiNANaM tu / navaraM kAlaviseso uuvAse paNaga caumAso // 615 // gacche paDibaddhANaM ahalaMdINaM tu aha puNa vi. seso / uggaha jo tesiM tu so AyariyANa Abhavai // 616 // egavasahIeN paNagaM chabvIhIo yagAmi kuvvaMti / divase divase annaM aDaMti vIhIsu niyameNaM // 617 || paDibaddhA iyare'vi ya ekkekA te jiNA ya therA ya / atthassa u desammi ya asamatte tesi paDibaMdho // 618 / / laggAisu turaMte to paDivajjintu khittabAhiThiyA / giNhaMti jaM agahiyaM tattha ya gaMtUNa Ayario // 619 // tesiM tayaM payacchai khettaM iMtANa tesime dosA / vaMdaMtamavaMdate logaMmi ya hoha parivAo 70 yathA landikAH gA. 611 ra // 172 // v.jainelibrary.org Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education // 620 // na tareja jaI gaMtuM Ayario tAhe ei so ceva / aMtarapalli paDivasabha gAmavahi aNNavasahiM vA // 621 // tIe ya aparibhoge te vaMdate na vaMdaI so u / taM ghettu apaDibaddhA tAhi jahicchAha viharati // 622 // 'laMda' mityAdigAthAdvAdazakaM, landaM tu bhavati kAlaH, samayaparibhASayA landazabdena kAlo bhaNyata ityarthaH, sa punaH kAlodhA - utkRSTo madhyamo jaghanyazca tatra udakArdrakaro yAvatA kAlena 'iha' sAmAnyena loke zuSyati tAvAn kAlavizeSo bhavati jaghanyaH, asya ceha jaghanyatvaM pratyAkhyAna niyamavizeSAdiSu vizeSata upayogitvAt, anyathA atisUkSmatarasyApi samayAdilakSaNasya siddhAntoktasya kAlasya sambhavAt // 611 // utkRSTaH pUrvakoTIpramANaH, ayamapi cAritrakAlamAnamAzritya utkRSTaH uktaH, anyathA palyopamAdirUpasyApi kAlasya sambhavAt, madhye punarbhavantyanekAni sthAnAni varSAdibhedena kAlasya, atra punaryathAlandakalpaprakrame paththarAtraM 'yathe' tyAgamAnatikrameNa landaM-kAla utkRSTaM bhavati, tenaivAtropayogAt // 612 // yasmAtpazvarAtraM caranti peTArdhapeTAyanyatamAyAM vIdhyAM bhaikSanimittaM paJcarAtrindivAnyaTanti tasmAdbhavanti yathAlandinaH, vivakSitayathAlandabhAvAt tathA pazcaiva puruSA bhavanti gaccho-gaNasteSAM - yathAlandikAnAM paJcako hi gaNo'nuM kalpaM pratipadyate ityutkRSTamekaikasya gaNasya puruSaparimANametaditi // 613 // atra bahuvaktavyatvAnniravazeSAbhidhAne pranthagauravaprasaktyA yathAlandikakalpasyAtidezamAha-yaiva ca jinakalpe - jinakalpaviSayA merA-maryAdA paJcavidhatulanAdirUpA saiva ca yathAlandikAnAmapi prAyazaH, nAnAtvaM | -bhedaH punarjinakalpikebhyo yathAlandikAnAM 'sUtre' sUtraviSayaM tathA mikSAcaryAyAM mAsakalpe ca cakArAtpramANaviSayaM ceti // 614 // athAtidezapUrva kamalpavaktavyatvAtprathamaM mAsakalpanAnAtvamevAha - yathAlandikA dvividhAH gacche pratibaddhA apratibaddhAzca gacche ca prativa jainelibrary.org Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 - // 173 // 4 dho'mISAM kAraNataH kizcidazrutasyArthasya zravaNArthamiti mantavyaM, tato yathAlandikAnAM gacche apratibaddhAnAmupalakSaNatvAtpratibaddhAnAM ca 31 70 yathA 'taveNa satteNa' ityAdibhAvanArUpA sarvApi sAmAcArI yathA jinakalpikAnAM pUrvamuktA tathaiva samavaseyA, navaraM-kevalaM dvividhAnAmapi landikAH | yathAlandikAnAM jinakalpikebhyaH kAle-kAlaviSaye vizeSo-bhedo jJAtavyaH, tamevAha-'uu vAse paNaga caumAso'tti Rtau-Rtu- gA. 611 baddhakAle varSe-varSAkAle ca yathAsaGkhyaM dinapaJcakaM mAsacatuSTayaM caikatrAvasthAnaM bhavati, iyamatra bhAvanA-Rtubaddhe kAle yathAlandikAH sAdhavo 622 yadi vistIrNo prAmAdirbhavati tadA taM gRhapatirUpAmiH SaDbhirvIthImiH parikalaya ekaikasyAM vIbhyAM paJca paJca divasAni bhikSAmaTanti, tatraiva ca vasanti, evaM SaDbhirvIthIbhirekasmin prAme mAsaH paripUrNo bhavati, tathAvidhavistIrNagrAmAbhAve tu nikaTatameSu SaTsu grAmeSu paJca paJca divasAna vasanti, uktaM ca kalpabhASye-"ekekaM paMcadiNe paNa paNaeNa ya niDhio maaso| etacUrNizca-jai ego ceva gAmo saviyArotti-vitthiNNo tA cha vIhIo kAuM ekekIe paMca paMca divasANi hiMDanti bIyAevi paMca divase jAva chaTThIevi paMca divasA, evaM egagAme mAso bhavai, aha natthi ego gAmo saviyAro to havaMta'hAlaMdiyANa chaggAmA khettassa pariyaMteNaM, tesiM ekeka paMca divasANi acchanti, evaM mAso vibhajamANo paNapaNaeNa niTThio hoI"tti // 615 // atha yathAlandikAnAmeva parasparaM bhedamA-gacchapratibaddhAnAM punaryathAlandikAnAM gacchApratibaddhebhyaH sakAzAt vizeSo-bhedo bhavati, tamevAha-teSAM gacchapratibaddhayathAlandikAnAM yaH krozapaJcakalakSaNaH kSetrAvagrahaH sa AcAryANAmeva bhavati, yasyAcAryasya nizrayA te viharanti tasyaiva sa kSetrAvagraho bhavatIti bhAvaH, gacchApra- // 173 // tibaddhAnAM tu jinakalpikavat kSetrAvagraho nAstIti / / 616 // atha dvividhAnAmapi yathAlandikAnAM bhikSAcaryAnAnAtvaM vivakSurAha-Rtubaddhe kAle ekasyAM vasato 'paJcaka' paJca divasAni yAvadavatiSThante, varSAsu punazcaturo mAsAna yAvadekasyAM vasatau tiSThanti, prAme par3a -- KASKR-RRE+25 - -- Jan Educational For Private Personal use only Khainelibrary.org Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAAAAAAE% vIthIH kurvanti, ayamarthaH-yathAlandikA gRhapatirUpAbhiH SaDbhirvIthImimaM parikalpayanti, ekaikasyAM ca vIdhyAM paJca paJca divasAni | mikSA paryaTanti, tatraiva ca vasatiM vidadhati, uktaM ca paJcakalpacUrNI-chanbhAge gAmo kIrai, egege paJcadivasaM bhikkhaM hiMDaMti, tattheva vasaMti, vAsAsu egattha caummAso"tti, tAsu ca vIthISu divase divase niyamato'nyAmanyAM bhikSAmaTanti, uddhRtAdimikSApaJca kamadhyAdekasmin divase yAM mikSAmaTanti na punardvitIye'pi dine tAmevATanti kintvanyAmiti bhAvaH, itthaM tAvadasmAbhirvyAkhyAtaM sudhiyA 4 tu samayAvirodhenAnyathA'pi vyAkhyeyamiti // 617 // atha sUtranAnAtvaM nirdidikSuryathAlandikabhedAnevAha-yathAlandikA dvividhAH-gaccha pratibaddhA itare ca-gacchApratibaddhAH, te punarekaikazo dvibhedAH-jinakalpikAH sthavirakalpikAzca, tatra yathAlandikakalpaparisamAptyanantaraM ye jinakalpaM pratipatsyante te jinakalpikAH, ye tu sthavirakalpamevAzrayiSyanti te sthavirakalpikAH, iha ca ye gacche pratibaddhAsteSAM pratibandho'nena kAraNena bhavati-'atthasse'tyAdi, arthasyaiva na sUtrasya, deza:-ekadezo'dyApyasamApto-na gurusamIpe paripUrNo gRhIta iti tadgrahaNAya gacche prativandhasteSAM, tasyAvazyaM gurusamIpe grahISyamANatvAditi // 618 // atha paripUrNa sUtrArtha gurusamIpe gRhItvaiva kathaM kalpaM na pratipadyante ? ityAha-lagnAdiSu tvaramANeSu-zubheSu lagnayogacandrabalAdiSu jhagityAgateSu satsu anyeSu ca lagnAdiSu dUrakAlavartiSu na tathAbhavyeSu vA'gRhItaparipUrNasUtrArthA api lagnAdibhavyatayA kalpaM pratipadyante, tataH pratipadya taM kalpaM gacchAnnirgaya gurvadhiSThitAtkSe-5|| trAd prAmanagarAderbahirdUradeze sthitA viziSTataraniSThuranikhilanijAnuSThAnaniratA gRhNati yadagRhItaM-anadhItamarthajAtaM, tatra cAyaM vidhiH yaduta AcAryaH svayaM tatra gatvA tebhyo yathAlandikebhyaH 'tayaMti tamarthazeSa prayacchati-dadAti, atha ta evAcAryasamIpamAgatya kimiti 8 tamarthazeSaM na gRhNantItyAha-'khettaM iMtANe'tyAdi, kSetramadhyaM samAgacchatAM teSAM yathAlandikAnAmete-vakSyamANA doSAH, tathAhi-vaMdamA Jain Educat onal For Private Personal Use Only H -- w .jainelibrary.org Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 174 // Jain Education neSu gacchavAsiSu sAdhuSu avandamAneSu ca kalpasthiteSu lokamadhye parivAdo - nindA bhavati, tathAhi--yathAlandikAnAM kalpasthityaiva AcArya muktavA anyasya sAdhoH praNAmaM kartuM na kalpate, gacchasAdhavazca mahAnto'pi tAn vandante, te punarna prativandante, tato loko vaded yathA duSTazIlA ete yena anyAn sAdhUn vandamAnAnapi na vyAharanti na vandante vA gacchasambandhisAdhUnAM vA upari bhraSTatvAzaGkA bhavet, avazyamete duHzIlA nirguNAzca yena na vandante, AtmArthikA vA ete yena aprativandamAnAnapi vandante iti / atha yadi jaGghAvalakSINatayA tatsakAzaM gantuM na taret-yadi na zaknuyAdAcAryastadA eti-Agacchati, ketyAha- antarapallIM- mUlakSetrAtsArdhadvigavyUtasthaM grAmavizeSaM yadvA prativRSabhaprAmAn-mUlakSetrAd dvigavyUtasthAn mikSAcaryAmAmAn athavA bahirmUlakSetrAt mUlakSetra eva vA anyavasatiM vAzabdAnmUlavasatimiti, iyamatra bhAvanA-yadyAcAryo yathAlandikasamIpe gantuM na zaknoti tadA yasteSAM yathAlandikAnAM madhye dhAraNAkuzalaH so'ntarapaTTImAgacchati, AcAryastu tatra gatvA'rtha kathayati, atra punaH sAdhusaGghATako mUlakSetrAdbhaktaM pAnaM ca gRhItvA bhAcAryAya dadAti, svayaM cAcArya: sandhyAsamaye mUlakSetramAyAti, athAntarapallImAgantuM na zaknoti tadA antarapallIprativRSabhagrAmayorantarAle gatvA'rtha kathayati, tatrApi gantuM zaktayabhAve prativRSabhaprAme, tatrApi gantumazaktau prativRSabhaprAmamUlakSetrayorantarAle, tatrApi gantumasAmarthye mUlakSetrasyaiva bahivijane pradeze, atha tatrApi gantumasamarthastadA mUlakSetramadhya evAnyasyAM vasatau gatvA tatrApi gamanazaktyabhAve mUlavasatAveva pracchanaM bhacAryastasmai yathAlandikAyArthazeSaM prayacchatIti, uktaM ca kalpacUNa - "Ayarie suttaporisiM atthaporisiM ca gacche ThiyANaM dAraM ahAlaMdiyANaM sagAsaM gantuM atthaM sArei, aha na taraha dovi porisIo dADaM gantuM to suttaporisiM dArDa vaccai, atthaporisiM ca sIseNaM davAvei, atha suttaporisiMpi dAu~ gantuM na taraha to dovi porisIo sIseNaM davAvei, appaNA ahAlaMdie vAei, jai na sakei Aya Sk 70 yathAlandikAH gA. 611622 // 274 // jainelibrary.org Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education rilo khetabahiM ahAlaMdiyasagAsaM gantuM tAhe jo tesiM ahAlaMdiyANaM dhAraNAkusalo so aMtarapali AsannakhettabahiM ei, AyariyA tattha gantuM atthaM kahiMti, ettha puNa saMghADo bhattapANaM gahAya Ayariyassa nei, gurU ya veyAliyaM paDieitti, evaMpi asamatthe gurU aMtarapalli - yAe paDivasabhagAmassa ya aMtarA vAeitti, asai paDivasabhe vAei, asai paDivasabhassa vasabhagAmassa ya aMtarA vAei, asai vasabha gAmassa bahiyAe vAei, ataraMte saggAme annAe vasahIe, ataraMte ekkavasahIe, tIe ca aparibhoge ovAse vAei" ityAdi, 'tIe ca aparibhoge'tti tasyAM ca -mUlavasatAvaparibhoge tathAvidhajanAnAkIrNasthAne tebhyo'rthazeSaM prayacchatIti yogaH, tatra ca ye gacchasAdhavo mahAnto'pi te yathAlandikaM vandante sa punaryathAlandikastAna vandata iti, evaM tamarthazeSaM gRhItvA tataH paraM niSThitaprayojanatvAdgacche apratibaddhAH santo yathAlandikAH svecchayA-svakalpAnurUpaM viharanti - nijakalpaM paripAlayanta iti / / 619 / / 620 / / 621 // 622 // atha jinakalpikastha virakalpikabhedabhinnAnAM parasparaM vizeSamAha - jiNakappiyAvi tahiyaM kiMci timicchaMpi te na kAreMti / nippaDikammasarIrA avi acchimalaMpi na vaNiti // 623 // therANaM nANattaM ataraMtaM appinaMti gacchassa / te'vi ya se phAsueNaM kareMti savvaMpi parikammaM // 624 || ekkekapaDiggahagA sappAuraNA bhavaMti therA u / je puNa siM jiNakappe bhayaesiM vatthapAyAI // 625 || gaNamANao jahaNNA tiNNi gaNA sayaggaso ya u kosA / purisapamANe panarasa sahastaso ceva ukkosA / / 626 || paDivajJamANagA vA ekAda have jainelibrary.org Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 175 // OSHOLESTORE ja UNapakkheve / hoti jahaNNA ee sayaggaso ceva ukkosA // 627 // puvapaDivanagANavi ukko- 70parihAsajahaNNaso parImANaM / koDipurattaM bhaNiyaM hoi ahAlaMdiyANaM tu // 628 // rikAH jinakalpikAzca yathAlandikAstadA-kalpakAle mAraNAntike'pyAtaGke samutpanne na kAmapi cikitsAM te kArayanti, yathAkalpasthiteH, gA. 619. apica niSpratikarmazarIrA:-pratikarmarahittadehAste bhagavantaH, tata AstAM tAvadanyat, akSimalamapi nApanayantyapramAdAtizayAditi 628 // 623 // sthavirakalpikayathAlandikAnAM jinakalpikayathAlandikebhyo nAnAtvaM-bhedaH, yathA azaknuvantaM vyAdhibAdhitaM santaM svasAdhu-IA marpayanti gacchasya-gacchavAsisAdhusamUhasya, svakIyapaJcakagaNaparipUraNArtha ca tasya sthAne viziSTadhRtisaMhananAdisamanvitamanyaM muniM svakalpe pravezayanti, te'pi ca gacchavAsinaH sAdhavaH 'setti tasyAzaknuvataH prAsukena-niravadyenAnapAnAdinA kurvanti sarvamapi parikarmapratijAgaraNamiti / / 624 // kiJca-sthavirAH-sthavirakalpikayathAlandikA avazyameva ekaikapatadgrahakAH-pratyekamekaikapatapradhAriNaH tathA saprAvaraNAzca bhavanti, ye punareSAM-yathAlandikAnAM madhye jinakalpe bhaviSyanti jinakalpikayathAlandikA ityarthaH bhAjye teSAM vastrapAtre-saprAvaraNAprAvaraNapatagrahadhAripANipAtrabhedabhinnA bhAvijinakalpApekSayA keSAccidvastrapAtralakSaNamupakaraNaM bhavati keSAMcicca netyarthaH // 625 // atha sAmAnyena yathAlandikapramANamAha-gaNamAnato-gaNamAzritya jaghanyatastrayo gaNAH pratipadyamAnakA bhavanti, zatAprazazca | -zatapRthaktvamutkRSTato gaNamAnaM, puruSapramANaM tveteSAM pratipadyamAnakAnAM jaghanyataH paJcadaza, paJcako hi gaNo'muM kalpaM pratipadyate gaNAzca // 175 // jaghanyatastrayaH tataH paJca trimirguNitAH paJcadaza, utkRSTataH punaH puruSapramANaM sahasrazaH-sahasrapRthaktvaM // 626 // puruSapramANamevAzritya punarvizeSamAha-pratipadyamAnakA ete jaghanyata ekAdayo vA bhaveyuH nyUnaprakSepe sati, yathAlandikakalpe hi paJcamunimayo gacchaH, tatra ca For Private Personal Use Only Thainelibrary.org Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio | yadA glAnatvAdikAraNavazato gacchasamarpaNAdinA teSAM nyUnatA bhavati tadaikAdikaH sAdhustaM kalpaM pravezyate yena paJcako gaccho bhavati, | evaM jaghanyA ete pratipadyamAnakAH, tathA zatAgraza utkRSTAH pratipadyamAnakA eveti // 627 // pUrvapratipannAnAmapi sAmAnyenotkRSTato 'jaghanyatazca parimANaM koTipRthaktvaM bhaNitaM bhavati yathAlandikAnAM uktaM ca kalpacUNa - " paDivajamANagA jahaNeNaM tinni gaNA ukkoseNaM sayapuhuttaM, purisapamANeNaM paDivajjamANagA jahaNaNeNaM pannarasa purisA, ukkoseNaM sahassapuhuttaM, puvvapaDivannagANaM jahaNaNeNaM koDipuhuttaM, | ukkoseNavi koDipuhutta" miti, kevalaM jaghanyAdutkRSTaM viziSTataraM jJeyamiti 77 / / 628 / / idAnIM 'nijjAmayANa aDayAla 'tti ekasa| ptatitamaM dvAramAha uta 1 dAra 2 saMdhAra 3 kahaga 4 vAIya 5 aggadAraMmi 6 / bhatte 7 pANa 8 viyAre 9-10 kahaga 11 disA je samatthA ya 12 // 629 // eesiM tu payANaM caukkageNaM guNijamANANaM / nijAmayANa saMkhA hoi jahAsamayaniTThiA // 630 // uvattaMti parAvattayaMti paDivaNNaaNasaNaM cauro 1 / taha cauro abbhaMtara duvAramUlaMmi citi 2 // 631 // saMdhArayasaMtharayA cauro 3 cauro karhiti dhammaM se 4 | cauro ya vAiNo 5 aggadAramUle muNicakkaM 6 // 632 // cauro bhattaM 7 cauro ya pANiyaM taduciyaM nihAlaMti 8 / cauro uccAraM paridvavaMti 9 cauro ya pAsavaNaM 10 // 633 // uro bAhiM dhammaM karhiti 11 cauro ya causuvidisAsu / ciTThati 12 uvaddavarakkhayA saha Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 176 // ssajohiNo muNiNo // 634 // te savAbhAve tA kujA ekekkageNa UNA jA / tappAsahiya ego 71 niryAjalAiaNNesao bIo // 635 // makAH 'savvatte'tyadigAdhAdvayaM, niryAmakA-glAnapraticAriNaH, te ca pArzvasthAvasannatvAdidoSaduSTA agItArthAzca na kartavyAH kintu kAlaucityena | |gA.129gItArthatAdiguNayuktA vizeSato vaiyAvRttyakaraNodyatAH, ete ca utkarSato'STacatvAriMzadbhavanti, tadyathA-'uccatta'tti udvartanAdizarIrapariceSTAkA- 635 |riNaH 1 'dAra'tti abhyantaradvAramUlasthAyinaH 2 'saMthAra'tti saMstArakakartAraH 3 'kahaga'tti anazaninaH purato dharmakathakAH 4 'vAiya'tti vAdinaH 5 'aggadAraMmi'tti agradvAramUlAvasthAyakAH 6 'bhatta'tti taducitabhaktAnayanayogyAH 7 'pAna'tti pAnAnayanayogyAH 8 'viyAra'tti uccAraprazravaNayorgrahaNaM, tataH uccArapariSThApakAH 9 prazravaNapariSThApakAzca 10 'kahaga'tti' bahirdharmakathakAH 11 'disA je samatthA ya'tti dizAsu pUrvAdyAsu catasRSvapi ye samarthAH-sahasrayodhiprabhRtayaH 12 // eesiM tu payANa'ti eteSAM pUrvoktAnAM dvAdazAnAmapi padAnAM pratyekaM sAdhucatuSTayasadbhAvAt catuSkakeNa guNyamAnAnAM niryAmakasaGkhyA bhavati yathA-yena prakAreNa samaye-siddhAnte nirdiSTA-kathitA aSTacatvAriMzallakSaNetyarthaH, anye tu uccAraprazravaNapariSThApane milite'pi caturo'bhidhAya tato dikSu pratyekaM dvau dvAvityaSTau mahAyodhAgmanyante ityevamaSTacatvAriMzataM pratipAdayantIti // 629-630 // atha sUtrakRdevaitAn vivRNoti-'uvattaMte'tyAdi gAthAcatuSTayaM, iha ca utsargatastAvadanazaninA svayamevodvarttanAdi vidheyaM, atha na zaknoti tadA taM pratipannAnazanaM catvAraH sAdhava udvartayanti parAvarttayanti ca, upalakSaNametat , utthApanopavezanabahirnirgamanAntaHpravezanopadhipratyupekSaNAdikamapi tadIyaM parikarma ta eva kurvanti, tathA // 176 // abhyantaradvAramUle janasammadarakSaNArtha catvAraH sAdhavastiSThanti, janasamma hi kadAcidanazanino'samAdhirapyutpadyeta, tathA catvArastada-4 For Private & Personal use only Join Education a l W inelibrary.org Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnukUlasukhasparzAdyupetaM samAdhisaMvardhanAya saMstArakamAstRNanti, tathA catvAraH sAdhavo viziSTadezanAlabdhisampannAH satataM kathayanti 'se tasya viditavastutattvasyApi saMvegasamullAsakaM dharma, tathA tasyAnaza ninaH prabhAvanAmatizAyinI zrAvakalokaiH kriyamANAM dRSTvA kecid durAtmAnastAmasahamAnAH sarvajJamatanirAkaraNAya vAdadAnAyopatiSThante tatasteSAM tiraskaraNAya vAdino-vAvadUkAzcatvAraH pramANapravINAH pragu-IM NIbhUtAstiSThanti, tathA'pradvAramUle pratyanIkAdipravezarakSArtha municatuSka-catvAraH sAdhavaH sAmopetAstiSThanti, tathA pratyAkhyAte'pyAhAre parISahapIDito yadyasau kathamapyAhAramabhilaSati tadA mA kathaJcidasau pratyanIkadevatAdhiSThito yAcate iti parIkSArtha prathamatastAvatpRcchayate yathA-kastvaM gItArtho vA agItArtho vA pratipannAzana evameva vA? idAnI dinaM vartate rAtrivetyAdi, evaM ca pRSTe yadyasau prastutaM vakti | DIL tadA jJAyate na devatAdhiSThitaH kintu parISahapIDita iti jJAtvA samAdhisampAdanAya kiJcidAhAro dIyate, tatastadbulena parISahAn paribhUya prastutapAragAmI bhavati, atha vedanArdita AhAraM na karoti tadA''rtadhyAnopagatastiryakSu bhavanapativyantareSu vA samutpadyeta, pratyanIkeSu ca bhavanapativyantareSUtpannaH kopavazAtkadAcitpAzcAtyayatInAmupadravamapi kuryAditi tatazcatvAro munayastasyAnazanina ucitaM-yogya AhAraM 'nibhAlayanti' gaveSayanti, tathA catvAro dehadAhAdyupazamasamartha pAnIyamanveSayanti, tathA catvAra uccAra-purISaM pariSThApayanti-parityajanti, tathA catvAraH prazravaNaM-mUtraM pariSThApayanti, tathA catvAro bahirbhAge janAnAM puratazcetazcamatkArakAriNaM manohAriNaM dharma kathayanti, tathA catvArazcatasRSvapi dikSu kSudropadravarakSakAH sahasrayodhino-mahAmallA munayastiSThanti, kSudropadravanivAraNArthamekaikazcatasRSvapi dikSu tiSTha-10 tItyarthaH // 631-632-633-634 // athaite paripUrNA yadA na prApyante tadA kimityAha-te-niryAmakAH sarveSAmaSTacatvAriMzatsaGkhyAnAmabhAve ekaikahAnyA tAvatkAryA yAvajaghanyato'vazyaM dvau niryAmako, tatraikastatpArzvasthitaH-tasya-pratipannAnazanasya sarvadaiva OMOMOM*** 12-633-634 // arthate pAraNA mahAmalA sunayastiSThanti, kSudropadravanivAraNA manohAriNaM dharma kathayanti, 2 Jain Educa t ion For Private & Personel Use Only vow.jainelibrary.org Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre 72 mahAva| tabhAvanA gA.634. tattvajJAnavi0 640 // 177 // SANSACROCCASSES samIpAvasthAyI, dvitIyastu jalAdyanveSako bhaktapAnAdyAnayanArtha paryaTatIti, ekena punarniryAmakena na kartavyaivAnazanapratipattiH, yaduktaM'ego jai nijavago appA catto paro pavayaNaM ca / sesANamabhAve'vi hu tA bIo'vassa kAyabvo // 1 // tti [ yadyako niryAmakastarhi AtmA tyaktaH paraH pravacanaM ca / tasmAt zeSANAmabhAve'pi cAvazyaM dvitIyaH karttavyaH (niryAmakaH) // 1 // ] 71 // 635 // idAnIM 'paNavIsaM bhAvaNAo' iti dvAsaptatitamaM dvAramAha iriyAsamie sayA jae 1 uveha bhuMjeja va pANabhoyaNaM / AyANanikkhevaduguMcha 3 saMjae samAhie saMjayae maNo 4 vaI 5 // 636 // ahassasacce 6 aNuvIya bhAsae 7, je koha 8 loha 9 bhaya 10 meva vajae / se dIharAyaM samupehiyA sayA, muNI hu mosaMparivajae siyA // 637 / sayameva u uggahajAyaNe 11 ghaDe maimaM nisammA 12 saha bhikkhu uggahaM 13 / aNunnaviya bhuMjIya pANabhoyaNaM 14 jAittA sAhammiyANa uggahaM 15 // 638 // AhAragutte 16 avibhUsiyappA 17 itthI na nijjhAya 18 na saMthavejA 19 / buddhe muNI khuDukahaM na kujjA 20 dhammAgupehI saMdhae baMbhaceraM // 639 // je sadda 21 rUva 22 rasa 23 gaMdhamAgae 24, phAse ya saMpappa maNuNNapAvae 25 / gehiM paosaM na kareja paMDie, se hoi daMte virae akiMcaNe // 640 // 'iriyAsamie' ityAdi vRttapaJcaka, prANAtipAtAdinivRttilakSaNamahAvratAnAM dAvA'pAdanArtha bhAvyante-abhyasyante iti bhAvanAH, anabhyasyamAnAmi vanAbhiranabhyasyamAnavidyAvanmalImasIbhavanti mahAvratAnIti, tAzca pratimahAvrataM paJca paJca bhavanti, tatra prathamamahAvratasya // 177 // Jain Educatio RTrainelibrary.org n For Private al Personal Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education tAH kathyante, IraNaM iryA - gamanaM tatra samitaH- upayuktaH, asamito hi prANino hiMsyAditi prathamA bhAvanA 1 tathA sadA-sarvakAlaM 'yataH' samyagupayuktaH san 'uveha'tti avalokya bhuJjIta vAzabdAd gRhIta vA pAnabhojanaM, ayamarthaH - pratigRhaM pAtramadhyapatitaH piNDacakSurAdyupayuktena tatsamutthAgantukasattvarakSaNArthaM pratyavekSaNIyaH Agatya ca vasatau punaH prakAzavati pradeze sthitvA supratyavekSitaM pAnabhojanaM vidhAya prakAzapradezAvasthitena bhoktavyaM, anavalokya bhuJjAnasya hi prANihiMsA sambhavatIti dvitIyA, 2 tathA 'AdAnanikSepau' pAtrAderyahaNamokSAvAgamapratiSiddhI 'jugupsati' na karotIti AdAnanikSepajugupsakaH, AgamAnusAreNa pratyavekSaNapramArjanapUrvamupayuktaH sannu| padherAdAnanikSepau karotItyarthaH, ajugupsako hi sattvavyApAdanaM vidadhyAditi tRtIyA 3 tathA 'saMyataH' sAdhuH 'samAhitaH' samAdhAnaparaH san 'saMyatate' pravartayatyaduSTaM mano, duSTaM hi manaH kriyamANaM kAya saMlInatAdike'pi sati karmabandhAya sampadyate zrUyate hi prasannacandro rAjarSirmanogutyabhAvitA'hiMsAvrato hiMsAmakurvannapi saptamanaraka pRthvIyogyaM karma nirmitavAniti caturthI 4 evaM vAcamapyaduSTAM pravartayet duSTAM (hi tAM ) pravartayan jIvAn vinAzayediti paJcamI 5, tattvArthe tu asyAH sthAne eSaNAsamitilakSaNA bhAvanA bhaNitA, iti prathamavratabhAvanAH paJca / atha dvitIyamahAvratabhAvanA bhaNyante - atra ahAsyAt- hAsyaparihArAt 'satyaH' satyavAk, hAsyena hyanRtamapi brUyAditi prathamA 1 tathA 'anuvicintya' samyagjJAnapUrvakaM paryAlocya 'bhASako' vaktA, anAlocitabhASI hi kadAcinmRSA'pyabhidadhIta, tatazcAtmano vairapIDAdayaH sattvopaghAtazca bhavediti dvitIyA 2 tathA yaH krodhaM lobhaM bhayameva vA varjayet-pariharet sa eva munirdIrgharAtraM - mokSaM 'samupekSitA' | sAmIpyena mokSAvalokanazIlaH san 'sadA' sarvakAlaM hu-nizcayena 'mosaM 'ti anusvArasyAlAkSaNikatvAnmRSAparivarjakaH 'siyA' syAt, ayamartha:- krodhaparavazo hi vaktA svaparanirapekSo yatkizcanabhASI mRSA'pi bhASeta ataH krodhasya nivRttiranutpAdo vA zreyAniti tRtIyA jainelibrary.org Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 tabhAvanA gA. 636640 // 178 // 3 tathA lobhAmibhUtacitto'pyatyarthamarthakAjhyA kUTasAkSitvAdinA vitathabhASI bhavati, ataH satyavatamanupAlayatA lobhaH pratyAkhyeya iti || caturthI 4 tathA bhayAtaH nijaprANAdirakSaNecchayA satyavAditAM vyabhibharati tato nirbhayavAsanA''dhAnamAtmani vidheyamiti paJcamI 5 |iti dvitIyamahAvatabhAvanAH paJca / atha tRtIyamahAvatabhAvanAH procyante, tatra svayameva-Atmanaiva na tu paramukhena sAdhuH prabhu prabhusa|ndiSTaM vA samyakparijJAya avagrahasya-devendrarAjagRhapatizayyAtarasAdharmikabhedaminnasya yAcane-yAJcAyAM pravartate, paramukhena hi yAcanesvAmiyAcane ca parasparavirodhena ca akANDadhATanAdayo'dattaparibhogAdayazca doSA iti prathamA 1 tathA tatraivAnujJApitAvagrahe tRNAdipra-5 haNArtha matimAna ghaTeta-ceSTeta nizamya-AkAvagrahapradAtustRNAdyanujJAvacanaM, anyathA tadadattaM syAditi dvitIyA 2 tathA 'sadA sarvakAlaM bhikSuravagrahaM spaSTamaryAdayA yAceta, ayamarthaH-sakRddatte'pi svAminA'vagrahe bhUyo bhUyo'vagraha yAcanaM kartavyaM, pUrvalabdhe'vagrahe glAnAdyavasthAyAM mUtrapurISotsargapAtrakaracaraNaprakSAlanasthAnAni dAyakacittapIDAparihArArtha yAcanIyAnIti tRtIyA 3 tathA'nujJApya gurumanyaM vA bhujIta pAnabhojanaM, ayamarthaH-sUtroktena vidhinA prAsukameSaNIyaM labdhamAnIyAlocanApUrva gurave nivedya guruNA'nujJAto maNDalyAmekako vA'zrIyAt, upalakSaNametat , anyadapi yatkiJcidaudhikaupagrahikabhedamupakaraNaM dharmasAdhanaM tatsarva guruNA'nujJAtameva bhoktavyaM anyathA'dattameva paribhuktaM syAditi caturthI 4 tathA samAno dharmaH sadharmastena carantIti sAdharmikAH-pratipannaikazAsanAH saMvignAH sAdhavaH, teSAM pUrvaparigRhItakSetrANAmavagrahaM mAsAdikAlamAnena paJcakrozAdikSetrarUpaM yAcitvA sthAnAdi kArya, tadanujJAtaM hi tatra upAzrayAdi samastaM gRhNIyAt , anyathA caurya syAditi paJcamI 5 etAstRtIyavratabhAvanAH paJca / idAnI caturthavratabhAvanAH pratipAdyante-tatra AhAre guptaH syAt na punaH snigdhamatimAtraM bhujIta, yato nirantaravRSyasnigdhamadhurarasaprINitaH pradhAnadhAtuparipoSaNena vedodayAdabrahmApi seveta, atimAtrAhArasya tu // 178 // lain Education International For Private Personel Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5A5 % * ** na kevalaM brahmAvatavilopavidhAyitvAdvarjanaM kAyaklezakAritvAdapIti prathamA 1 tathA avibhUSitAtmA-vibhUSAvirahitaH, dehalAnavilepanAdivividhavibhUSAnirato hi nitAntamudriktacittatayA brahmavirAdhakaH syAditi dvitIyA 2 tathA striyaM na nirIkSeta, tavyatirekAttadaGgAnyapi * vadanastanaprabhRtIni saspRhaM na prekSeta, nirantaramanupamavanitAvayavavilokane hi brahmabAdhAsambhava iti tRtIyA 3 tathA striyaM na saMstuvIta-1 strImiH saha paricayaM na kuryAt tatsaMsaktavasatitadupabhuktazayanAsanAdisevanena, anyathA brahmavatabhaGgaH syAditi caturthI 4 tathA buddhaH-avagatatattvo muniH kSudrAM-aprazasyAM brahmacaryaprastAvAt strIviSayAM kathAM na kuryAt , tatkathA''saktasya hi mAnasonmAdaH sampadyeta iti paJcamI 5 etAbhiH paJcabhirbhAvanAmi vitAntaHkaraNo dharmAnuprekSI-dharmasevanatatparaHsAdhuH sandhatte-samyakpuSTiM nayati brahmacaryamiti caturthamahAvratabhAvanAH / atha paJcamavatabhAvanA nigadyante-tatra yaH sAdhuH zabdarUparasagandhAn AgatAna-indriyaviSayIbhUtAn , makAro'yamalAkSaNikaH, sparzAzca samprApya-samAsAdya manojJAn-manohAriNaH pApakAn-virUpAn iSTAnaniSTAMzcetyarthaH, gRddhi-abhiSvaGgalakSaNAM pradveSaM ca-aprItilakSaNaM yathAkramaM na kuryAt paNDito-viditatattvaH san sa dAnto jitendriyo virata:-sarvasAvadyayogebhyo bhavatyakiJcana:-kizcana bAhyAbhyantaraparigrahabhUtaM nAsyAstItivyutpattyA parigrahavirativratavAnityarthaH, anyathA zabdAdiSu mUrchAdisadbhAvAt paJcamavratavirAdhanA syAditi paJcasu viSayeSvabhiSvaGgapradveSavarjanAt paJcamavratasya paJca bhAvanAH, militAstu paJcaviMzatiriti, etAzca samavAyAGgatattvArthAdiSu kiJcidanyathA'pi dRzyante iti // 636 // 637 // 638 // 639 // 640 // 72 // idAnIM 'asuhAo paNavIsaM'ti trisaptatitamaM dvAramAha kaMdappadeva 1 kivisa 2 abhiogA 3 AsurI 4 ya sammohA 5 / esA hu appasatthA paMcavihA ** PRAKAR Jain Eduetan w ainelibrary.org Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tatvajJAnavi0 73 azubhabhAvanA gA. 641 // 17 // bhAvaNA tattha // 641 // kaMdappe 1 kukkuie 2 dosIlatte ya 3 hAsakaraNe 4 ya / paravimhiyajaNaNe'viya 5 kaMdappo'NegahA taha y|| 642 // suyanANa 1 kevalINaM 2 dhammAyariyANa 3 saMgha 4 sAhUNaM / mAI avaNNavAI kivisiyaM bhAvaNaM kuNai / / 643 // kouya 1 bhUIkamme 2 pasiNehiM 3 taha ya pasiNapasiNehiM 4 / tahaya nimitteNaM 5 ciya paMcaviyappA bhave sA ya // 644 // saha viggahasIlataM 1 saMsattatavo 2nimittakahaNaM ca 3 / nikkivayAviya 4 avarA paMcamagaM niraNukaMpattaM 5 // 645 // ummaggadesaNA 1 maggadUsaNaM 2 maggavipaDivittI ya3 / moho ya 4 moha jaNaNaM 5 evaM sA havaha paMcavihA // 646 // __ kandarpaH-kAmastatpradhAnA nirantaraM narmAdiniratatayA viTaprAyA devavizeSAH kandarpAsteSAmiyaM kAndI, evaM devAnAM madhye kilbiSA:pApA ata evAspRzyAdidharmakA devAzca te kilviSAzceti vA devakilviSAsteSAmiyaM kilviSI, A-samantAt Abhimukhyena yujyante-preSyakamaNi vyApAryante ityAbhiyogyAH-kiGkarasthAnIyA devavizeSAsteSAmiyamAbhiyogI,asurA-bhuvanavAsidevavizeSAsteSAmiyamAsurI, saMmuhyantIti sammohA-mUDhAtmAno devavizeSAsteSAmiyaM sammohI, eSA hu-sphuTaM 'paJcavidhA' paJcaprakArA 'aprazastA' saGkeiSTA bhAvanA tattatsvabhAvAbhyAsarUpA bhaNiteti zeSaH, AsAM ca madhye saMyato'pi san yo yasyAM bhAvanAyAM vartate kathaJcidbhAvamAndyAt sa tadvidheSveva-kanda-117 pAdiprakAreSu deveSu gacchati cAritralezaprabhAvAt , uktaM ca-'jo saMjao'vi eyAsu appasatthAsu vaTTai kahiMci / so tavihesu gacchai // 4 suresu bhaio crnnhiinno||1||' [yaH saMyato'pi etAsu aprazastAsu vartate kathaMcit sa tadvidheSu gacchati sureSu bhktshcrnnhiinH||1||] atra // 179 // Jain Educational sold R ainelibrary.org Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education 'bhaio caraNahINo 'ti yaH punaH sarvathApi cAritrarahitaH sabhAjyo - vikalpanIyaH, kadAcittadvidheSveva sureSUtpadyate kadAcica nArakatiryakkumAnuSe| Sviti // 641 // etAzca paJcApi bhAvanAH pratyekaM paJbhvavidhAH, tatra prathamaM paJcavidhAM kandarpabhAvanAmAha - 'kaMdappe tyAdi, kandarpe kaukucye duHzIlatve hAsyakAraNe paravismayajanane'pi ca viSaye bhavati kandarpa :- kandarpaviSayA bhAvanA kAndarpikI ityarthaH, 'aneka vidhA' pazvaprakArA, tatra uccaiHsvareNa hasanaM tathA parasparaM parihAsaH tathA gurvAdinA'pi saha niSThuravakroktyAdayaH svecchAlApAH tathA kAmakathAkathanaM tathA evaM caivaM ca kurviti vidhAnadvAreNa kAmopadezaH tathA kAmaviSayA prazaMsA ca kandarpazabdenocyate, taduktam -- ' kahakahakahassa hasaNaM kaMdappo aNihuyA ya saMlAvA / kaMdappakahAkahaNaM kaMdappuvaesa saMsA ya // 1 // " [ kahakahakaheti hasanaM kandarpaH anibhRtAJca saMlApAH / kandarpakathAkathanaM kandarpopadezaH kandarpaprazaMsA ca // 1 // ] tathA kukuco - bhANDaceSTA tasya bhAvaH kaukucyaM tad dvedhA - kAyakaukunyaM vAkkaukucyaM ca tatra kAyakaukucyaM yatsvayamahasanneva bhrUnayanAdibhirdehAvayavairhAsakArakaistathA tathA ceSThAM karoti yathA paro hasatIti, yaduktam- 'bhumanayaNavayaNadasaNacchaehiM karacaraNakaNNamAIhiM / taM taM karei jaha hassae paro attaNA ahasaM // 1 // " [ nayanavadanadazanacchadena karacaraNakarNA| dibhiH / tattat karoti yathA paro hasati AtmanA'hasan // 1 // ] vAkkaukucyaM tu yatparihAsapradhAnaistaistairvacana jAtairvividhajIvavirutairmu- + khAtoyavAditayA ca paraM hAsayatIti, yaduktam - "vAyA kukkuio puNa taM jaMpai jeNa hassae anno / nANAvihajIvarue kumbai muhatUrae caiva // 1 // " [ vAkautkucikaH punastat jalpati yena hasati anyaH / nAnAvidhajIvarutAni mukhatUryameva ca karoti // 1 // ] tathA duSTaM zIlaM - svabhAvo yasya sa duHzIlaH tadbhAvo duHzIlatvaM, tatra yatsambhramAvezavazAdaparyAlocya drutaM drutaM bhASate yacca zaratkAle darpora pradhAnabalIvaI iva drutaM drutaM gacchati yacca sarvatrAsamIkSitaM kArya drutaM drutaM karoti yazca svabhAvasthito'pi tItrodrekavazAddarpeNa sphuTatIva w.jainelibrary.org Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 RAD // 18 // sphuTati ca etad duHzIlatvaM, yaduktam-bhAsai durya duyaM gacchae ya dariovva gova so sarae / savvaduyahuyakArI phuTTai va Thiovi 73 azubhadappeNaM // 1 // " [bhASate drutaM drutaM gacchati ca dRpto gauriva zaradi / sarvadrutadrutakArI sthito'pi darpaNa sphuTatIva // 1 // ] tathA| bhAvanAH bhANDa iva pareSAM chidrANi-virUpaveSabhASAviSayANi nirantaramanveSayan vicitraistAdRzaireva veSavacanairyad draSTuNAmAtmanazca hAsaM janayati gA. 641 tad hAsyakAraNaM, yaduktam-"vesavayaNehiM hAsa jaNayaMto appaNo paresiM ca / aha hAsaNotti bhannai ghayaNovva chale niyacchanto ||1||"taa [ veSavacanAbhyAM hAsyamAtmanaH pareSAM ca janayan / atha hAsyakAraka iti bhaNyate bhANDa iva chalaM pazyan // 1 // ] 'ghayaNo'tti bhANDaH, tathA indrajAlaprabhRtibhiH kutUhalaiH prahelikAkuheTikAdimizca tathAvidhagrAmyalokaprasiddhairyAtsvayamavismayamAno bAlizaprAyasya janasya manovibhramamutpAdayati tatparavismayajananaM, yaduktam-"surajAlamAiehiM tu vimhayaM kuNai tavihajaNassa / tesu na vimhayai sayaM AhaTTakuheDaehiM ca // 1 // " [tadvidhajanasyendrajAlAdibhirvismayaM karoti / taH na svayaM vismayate prahelikAkuheDakaiH // 1 // ] atra 'AhaTTa'ttiprahelikA kuheDakaH-AmANakaprAyaH prasiddha eva // 642 // atha devakilbiSIM bhAvanAM paJcavidhAmAha-'suye'tyAdi, zrutajJAnasya-dvAdazAGgI-1 rUpasya kevalinA-kevalajJAnavatA dharmAcAryANAM-dharmopadeSTaNAM saGghasya-sAdhusAdhvIzrAvakazrAvikAsamudAyarUpasya sAdhUnAM-yatInAM avarNavAdI mAyI ca-khazaktinigRhanAdinA mAyAvAn devakilviSIM bhAvanAM karoti, tatra avarNa:-azlAghA asaddoSodghaTTanamitiyAvat , sa caivaM zrutajJAnasya-pRthivyAdayaH kAyAH SaDjIvanikAyAmapi vyAvarNyante zastraparijJAdhyayanAdiSvapi bahuzasta eva, evaM vratAnyapi-prANAtipAtanivRttyAdIni tAnyeva punaH punasteSu teSu sUtreSu pratipAdyante, tathA ta eva pramAdA-madyAdayaH apramAdAzva-tadvipakSabhUtA bhUyo // 18 // bhUyazca tatra tatra kathyante, na punaradhikaM kiJcidpIti punaruktadoSaH, anyaca mokSArtha ghaTayitavyamitikRtvA kiM sUtre sUryaprajJatyAdinA %* Jain Educationrnetri For Private Personel Use Only D ainelibrary.org Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. sA. 31 Jain Education jyotiHzAstreNa ?, tathA mokSArthamabhyudyatAnAM yatInAM kiM yoniprAbhRtopanibandhena ?, bhavahetutvAjjyotiSayoniprAbhRtaprabhRtInAmiti, uktaM ca - " kAyA kyA ya tecciya te caiva pamAya appamAyA ya / mokkhAhigAriyANaM joisajoNIhiM kiM kajjaM ? || 1 ||" [ kAyAH vratAni ca tAnyeva ta eva pramAdA apramAdAzca / mokSAdhikAriNAM jyotiSayonibhiH kiM kAryam ? // 1 // ] kevalinAmavarNavAdo yathA-kimeSAM jJAnadarzanopayogau krameNa bhavata uta yugapat ?, tatra yadi krameNeti pakSaH kakSIkriyate tadA jJAnakAle na darzanaM darzanakAle ca na jJAnamiti parasparAvaraNataiva prAptA, atha yugapaditi dvitIyaH pakSaH so'pyayuktaH, yata ekakAlatvAd dvayorapyekatApa''ttiH prApnoti, uktaM ca- "ega tarasamuppAe anno'nnAvaraNayA duvehaMpi / kevala saNaNANANamegakAle ya egattaM // 1 // [ ekatarasamutpAde anyo'nyAvaraNatA dvayorapi | kevalajJAnadarzanayoH ekakAle ekatvaM // 1 // ] dharmAcAryANAmavarNavAdo yathA- na zobhanaiteSAM jAtiH naite lokavyavahArakuzalAH na caite aucityaM vidantItyAdi vividhaM gurUn prati bhASate, na caiteSAM vinayavRttyA vartate, tathA ahitarichadrANyanveSayan sarvasamakSaM gurUNAmevA - sato'pi doSAn vadati, sarvadaiva ca teSAM pratikUlatAmAcaratIti uktaM ca - "jacAIhiM avaNNaM vibhAsai vaTTai na yAvi uvvaae| ahio chippehI pagAsavAI aNaNukUlo || 1 ||" [ jAtyAdibhiravarNaM vibhASate na cApyupapAte varttate / ahitazchidrapekSI prakAzavAdyananukUlaH // 1 // ] saGghasyAvarNavAdo yathA - bahavazva pazuzRgAlAdInAM saGghAH tatko'yamiha saGgho bhavatAmArAdhya ityAdi vadati, sAdhUnAmavarNavAdo yathA - nAmI sAdhavaH parasparamapi sahante ata eva dezAntaraM parasparaspardhayA paribhramanti anyathA ekatraiva saMhatyA tiSTheyuH, tathA mAyAvitayA sarvadaiva lokAvarjanAya mandagAminaH, mahato'pi ca prati prakRtyaiva niSThurAH, tadaiva ruSTAstadaiva tuSTAca, tathA gRhibhyastaistaizcAduvacanairAtmAnaM rocayanti, sarvadA sarvavastusaJcayaparAva, uktaM ca - "avisahaNA'turiyagaI aNANuvittIya avi gurupi / khaNamittapI Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 181 // Jain Education irosA gihivacchalagA ya saMcaigA // 1 // " [ aviSahaNA atvaritagatayaH gurUNAmapyananuvRttayaH / kSaNamAtraprItiroSAH gRhivatsalakAca saMcayikAH // 1 // ] anyairapyuktaM - "anityatAzabdamudAharanti bhagnAM ca tumbIM parizocayanti / yathA tathA'nyaM ca vikatthayanti, harItakIM naiva parityajanti // 1 // " anyatra tu 'savvasAhUNaM'ti paThitvA 'mAyI'ti bhinnaiva paJcamI bhAvanA pratipAditA, yathA - "gUhai AyasahAvaM chAyai ya guNe parassa saMtevi / corovva sabvasaMkI gUDhAyAro havai mAI || 1 || " [ gUhate AtmasvabhAvaM parasya ca sato'pi guNAn AcchAdayati / caura iva sarvazaGkI gUDhAcAro bhavati mAyI // 1 // ] // 643 // atha AbhiyogIM bhAvanAM paJcabhedAmAha - 'kouye 'tyAdi, atra saptamI tRtIyArthe tataH kautukena 1 bhUtikarmaNA 2 praznena 3 praznApraznena 4 nimittena 5 ca paJcavikalpA-pazcabhedA bhavet sA ca-AmiyogikI bhAvanA, tatra bAlAdInAM rakSAdikaraNanimittaM snapanakarabhramaNAbhimantraNadhukaraNadhUpadAnAdi yatkriyate tatkautukaM uktaM ca|" viNhavaNahomasira parirayA ya khAraDahaNAiM dhUve ya / asarisavesaggahaNaM avatAsaNaucchubhaNabaMdhA // 1 // " [ api snapanahomaziraH parirayAzca kSAradahanAni dhUpazca / asadRzaveSagrahaNaM avatrAsanaM kSepaNaM bandhaH // 1 // ] tathA ca sati zarIrabhANDakarakSArthaM bhasmasUtrAdinA yatpariveSTanakaraNaM tad bhUtikarma, uktaM ca- "bhUIe maTTiyAi va sutteNa va hoi bhUikammaM tu / vasahIsarIrabhaMDayarakkhA abhiogamAIyA // 1 // " [ bhUtyA mRttikayA vA sUtreNa vA bhavati bhUtikarma tu / vasatizarIrabhANDarakSA abhiyogAdikAzca // 1 // ] tathA yatparasya pArzve lAbhAlAbhAdi pRcchayate svayaM vA aGguSThadarpaNakhaGgatoyAdiSu dRzyate sa praznaH uktaM ca - " paNho ya hoi pasiNaM jaM pAsai vA sayaM tu taM pasiNaM / aMguGkuciTThapae dappaNaasitoyakuDDAI // 1 // " [ praznazca bhavati pracchanaM yat pazyati vA svayaM tu sa praznaH / aGguSThocchiSTapade darpaNAsitoyakuDyAdiSu // 1 // ] tathA svapne svayaM vidyayA kathitaM ghaNTikAdyavatIrNadevatayA vA kathitaM sat yadanyasmai zubhAzubha 73 azubhabhAvanAH gA. 641. 646 // 181 // v.jainelibrary.org Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Int | jIvitamaraNAdi parikathayati sa praznApraznaH uktaM ca - "pasiNApasiNaM sumiNe vijjAsiddhaM kahei annassa | ahavA AiMkhaNiyAghaMTiyasihaM | parikahei // 1 // " [ praznApraznaH svapne vidyAziSTaM anyasmai kathayati / athavA AkhiMNikAghaNTikAziSTaM parikathayati // 1 // ] tathA ni'mittaM - atItAnAgatavartamAnavastuparijJAnaheturjJAna vizeSaH, uktaM ca- "tivihaM hoi nimittaM tIyapaDuppaNNa'nAgayaM caiva / teNa viNA una neyaM najjai teNaM nimittaM tu // 1 // " [ trividhaM bhavati nimittamatItaM varttamAnamanAgataM caiva / tena vinA tu na jJeyaM jJAyate tena nimittaM tu // 1 // ] etAni ca kautukabhUtikarmAdIni gauravAdinimittaM kurvANaH sAdhurabhiyoganirvRttaM karma baghnAti, apavAdapadena tu gauravarahitaH sannatizayajJAne sati niHspRhavRttyA yadA karoti tadA'sau ArAdhaka evaM ucyaM ca gotraM banAtIti tIrthonnatikaraNAt uktaM ca- " eyANi gAravaTThA kuNamANo AbhiyogiyaM baMdhe / bIyaM gAravarahio kubbai ArAhagucaM ca // 1 // " [ etAni gauravArthaM kurvan AbhiyogikaM badhnAti | dvitIyaM padaM gauravarahitaH karoti ArAdhaka uccairgotraM ca // 1 // ] // 644 // atha AsurI bhAvanAM paJcabhedAmAha - 'saI'tyAdi, sadA vigrahazIlatvaM 1 saMsaktatapaH 2 nimittakathanaM ca 3 niSkRpatA'pi cAparA 4 paJca makaM ca niranukampatva 5 miti, tatra 'sadA' sarvakAlaM 'vigrahazIlatvaM' pazcAdananutApitayA kSamaNAdAvapi prasastyaprAptyA ca virodhAnubandhaH, yadAha " nicaM viggahasIlo kAUNa ya nANutappaI pacchA / na ya khAmio pasIyai sapakkhaparapakkhao vAvi // 1 // " [ nityaM vigrahazIlaH kRtvA ca pazcAnnAnutapyate na ca kSamitaH prasIdati svapakSaparapakSato vA'pi // 1 // ] tathA saMsaktasya - AhAropadhizayyAdiSu sadA pratibaddhabhAvasya AhArAdyarthameva ca tapaH - anazanAditapazcaraNaM saMsaktatapaH, yadAha - " AhArauvahi sejjAsu jassa bhAvo u nizvasaMsatto / bhAvovahao kuNai va tavovahANaM tadaTThAe // 1 // " [ AhAropadhizayyAsu yasya tu bhAvo nityaM saMsaktaH / upahatabhAvo vA karoti tapaupadhAnaM tadarthAya // 1 // ] tathA traikAlikasya lAbhAlAbha ainelibrary.org Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 bhAvanAH gA.641646 // 182 // sukhaduHkhajIvitamaraNaviSayasya nimittasya kathanaM-abhimAnAbhinivezAdvyAkaraNaM, yadAha-"tibihanimittaM ekeka chavvihaM jaM tu vanniyaM puvvaM / abhimANAbhinivesA vAgariyaM AsuraM kuNai // 1||"[trividhN nimittamekaikaM SaDDidhaM yattu pUrva varNitaM / abhimAnAdabhinivezAcca | vyAkRtamAsurI karoti // 1 // ] tathA sthAvarAdisattveSvajIvapratipattyA gataghRNaH kAryAntaravyAsaktaH san gamanAsanAdi yaH karoti kRtvA ca nAnutapyate kenaciduktaH san sa niSkRpaH tadbhAvo niSkRpatA, yadAhuH-"caMkamaNAIsu satto sunikkivo thAvarAisattesuM / kAuM ca nANutappai erisao nikkivo hoi // 1 // " [cakramaNAdiSu saktaH suniSkRpaH sthAvarAdisattveSu kRtvA ca nAnutapyate IdRzo nikRpo bhavati // 1 // ] tathA yaH kRpApAtraM kutazciddhetoH kampamAnamapi paraM dRSTvA krUratayA kaThinabhAvaH san nAnukampAbhAgbhavati sa niranukampaH tasya bhAvo niranukampatvaM, yadAha-"jo u paraM kaMpaMta davaNa na kaMpae kaDhiNabhAvo / eso ya niraNukaMpo pannatto vIyarAgehiM // 1 // " [ yastu paraM kampamAnaM dRSTvA nAnukampate kaThinabhAvaH / eSa ca niranukampaH prajJapto vItarAgaiH // 1 // ] // 645 / / atha sAMmohI bhAvanAM paJcavidhAmAha-'ummagge'tyAdi, unmArgadezanA 1 mArgadUSaNaM 2 mArgavipratipattiH 3 mohaH 4 mohajananaM ca 5 evaM sA sAMmohI bhAvanA bhavati paJcavidhA, tatra pAramArthikAni jJAnAdInyadUSayanneva tadviparItaM dharmamArga yaduddizati sA unmArgadezanA, Aha ca-nAmANAdi adUsito tabvivarIyaM tu uvadisai maggaM / ummaggadesago esa Ayaahio paresiM ca // 1 // " [jJAnAdi adUSayana tadviparItaM tu dezayati mArgam / unmArgadezaka eSa Atmano'hitaH pareSAM ca // 1 // ] tathA pAramArthikaM jJAnadarzanacAritralakSaNaM bhAvamArga tatpratipannAMzca sAdhUna paNDitamAnI khamanISAnirmitarjAtidUSaNairyad dUSayati tanmArgadUSaNaM, Aha ca-"nANAitihAmaggaM dUsai jo je ya mggpddivnnaa| abuho jAIe khalu bhannai so maggadUsatti // 1 // " [jJAnAdividhAmArga dUSayati yaH ye ca mArgapratipannAH (tAn ) abudho jAtyA | 182 // Jain EducationalMonal For Private Personal Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education bhaNati sa khalu mArgadUSaka iti bhaNyate // 1 // ] tathA tameva jJAnAdimArgamasadUSaNairdUSayitvA jamAlivaddezata unmArga yatpratipadyate sA mArgavipratipattiH, Ah ca - " jo puNa tadeva maggaM dUsittA apaMDio satakkAe / ummaggaM paDivajjai vippaDivaNNo sa maggassa // 1 // " [ yaH punastameva mArga dUSayitvA'paNDitaH svatarkeNa unmArga pratipadyate sa mArgAt vipratipannaH // 1 // ] tathA nikAmamupahatamatiH sannatigahaneSu jJAnAdivicAreSu yanmuhyati yazca paratIrthika sambandhinIM nAnAvidhAM samRddhimAlokya muhyati sa saMmohaH, Aha ca-" taha taha uvahayamaio mujjhai nANacaraNaMtarAlesu / iDDIo ya bahuvihA dahuM jatto tao moho || 1 || " [ tathA tathA upahamatikaH jJAnacaraNAntareSu muhyati bahuvidhA RddhIzca dRSTvA yataH tato mohaH || 1 || ] tathA svabhAvena kapaTena vA darzanAntareSu parasya mohamutpAdayati tanmohajananaM, Aha ca - " jo puNa mohei paraM sabbhAveNaM ca kaiyaveNaM vA / saMmohabhAvaNaM so pakarei abohilAbhAya // 1 // " [ yo moha - yati punaH parAn sadbhAvena kaitavena vA sa sammohIbhAvanAM prakaroti abodhilAbhAya // 1 // ] etAzca paJcaviMzatirapi bhAvanAH samyakcAritravighnavidhAyitvAdazubhA iti yatibhiH parihartavyAH, yaduktam - " eyAo viseseNaM pariharai caraNavigghabhUyAo / eyanirohAu ciya sammaM carapi pArvati // 1 // " [ etA vizeSeNa pariharati caraNavighnabhUtAH / etannirodhAdeva samyak caraNamapi prApnuvanti // 1 // ] tti 73 // 646 // idAnIM 'saMkhA mahavayANaM' ti catuHsaptataM dvAramAha paMcavao khalu dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimayANa jiNANaM caudhiho hoi vinneo / / 647 / / paJcataH khalu - prANAtipAtamRSAvAdAdattAdAnAbrahmaparigrahaviratilakSaNapazJca mahAvrata evaM dharmaH - cAritradharmaH pUrvasya ca - prathamasya ca w.jainelibrary.org Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 183 // Jain Education RSabhajinasya pazcimasya ca - caramasya vardhamAnajinasya munInAmiti zeSaH, madhyamakAnAM - ajitanAthAdInAM pArzvanAthAntAnAM dvAviMzaterjinAnAM sambandhisAdhUnAM caturvrataH - caturyAmo bhavati vijJeyaH, iha hi tattatkAlasvabhAvAdeva trividhAH puruSA bhavanti - RjujaDA vakrajaDA RjuprajJAzca tata Rjava :- zAThya rahitAste ca te jaDAzca tathAvidhohApohavyapohAduktamAtrArthaprAhiNa RjujaDAH ke'pi prathamatIrthakara - sAdhavaH, te ca naTAvalokanajJAtena jJAtavyAH, tathAhi -kila kecit prathamatIrthakarasAdhavo vicAragocarAcireNa vasatAvAgatAH, pRSTAzca gurumi: - kimiti bhazcirAdyUyamAgatAH ?, te ca RjutvAdavocan yathA naTaM nRtyantamAlokayanto vayamasthAma, tato gurustAnanvazAt-yaduta | rAgAdinibandhanaM naTanRttAvalokanaM mA punarbhavanto vyadhuH, te'pi tathaiva gurUNAM giraM pratipedire, aparedyuzca tathaiva te gurupRSTA vyajijJapanyathA nadIM nRtyantIM pazyantaH sthitAH, gurubhirbhaNitaM - nanu pUrvameva niSiddhA yUyaM, atha te RjujaDatvAdUcuH - naTanRttanirIkSaNaM bhavadbhiH pratyaSiddhyata na nadInRttanirIkSaNamiti, naTe hi niSiddhe rAganimittatvAnnaTI niSiddhaiveti pratyetuM tairna zakitamiti te RjujaDAH, tathA vakrajaDA :- zaThatvamugdhatvadharmadvayayuktAH kecizcaramatIrthakara sAdhavaH, te'pyevameva nadadRSTAntenAvagantavyAH, navaraM te tathaiva gurubhirnivAritAH punaranyadA naTInirIkSaNaM kRtvA cirAdAgatAH pRSTAzca vakrajaDatvAdudarabAdhAdyasaduttarANi viteruH, nirbandhena ca gurubhiH pRSTA asmAbhirnaTI nirIkSitetyuktavantaH, sutarAmupAlabdhAzca santo jaDatvAtkathitavanto-yathA naTa eva na draSTavya ityasmAbhiradhigatamAsIditi, tathA ArjavayuktAH prajJAvantazca RjuprajJA madhyamadvAviMzatijinasAdhavo mahAvidehavatinazca te'pi tathaiva naTodAharaNAdeva pratipattavyAH, te hi kila tathaiva naTanirIkSaNaM prati pratiSiddhAH prAjJatvAtsvayaM vimRzya rAgAdihetutayA naTInirIkSaNamapi parihRtavantaH, tatazca madhyamajinasAdhava R| jutvena yathopadiSTAnupAlanAt prAjJatvenopadezamAtrAdapyazeSaheyArthAyUhanena tatparihArasamarthatvAcca sukhapratibodhyAH, ato na aparigRhItAyAH 74 mahAtratasaMkhyA gA. 647 // 183 // Jainelibrary.org Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ striyaH paribhogaH syAditi parigrahaviramaNenaiva maithunavirati pratipadyante ityatasteSAM paramArthataH paJcayAmo'pi caturyAmaH, prathamajinasAdhUnAM tu RjujaDatvena bahudhA bahubhizcopadezaiH samastaheyArthajJAnasambhavAt caramajinasAdhUnAM ca vakrajaDatvAttena tena vyAjena heyArthasevAsambhavAtparigrahabiratibratenaiva maithunavirativrataM sagRhItamiti na pratipattiH tataH paJcayAma eva teSAM dharma iti 74 / / 647 // idAnI "kiikammANa ya diNe saMkha'tti paJcasaptataM dvAramAha. cattAri paDikkamaNe kihakammA tiNi haMti sajjhAe / pucaNhe avaraNhe kihakammA caudasa ha.. vaMti // 648 // - catvAri pratikramaNe kRtikarmANi-vandanakAni bhavanti, tatra AlocanavandanakaM prathamaM kSAmaNakavandanakaM dvitIyaM AcAryaprabhRtisarvasa-1 sya kSamaNapUrvamAzrayaNAya vandanakaM tRtIyaM pratyAkhyAnavandanakaM caturtha, tathA svAdhyAye trINi vandanakAni, tatra khAdhyAyaprasthApane eka vandanaM svAdhyAyapravedane dvitIyaM svAdhyAyakaraNAnantaraM ca tRtIyaM, evaM pUrvAhve-pratyuSasi sapta vandanakAni aparAhve'pyetAnyeva sapta, kAlagrahaNoddezasamuddezAnujJAdivandanakAnAM svAdhyAyavandaneSvevAntarbhAvAt , tadevametAni dhruvANi kRtikarmANi pratidivasaM caturdaza bhavanti abhatArthikasya, bhaktArthikasya tu aparAhe pratyAkhyAnavandanenAbhyadhikAnIti 75 / / 648 // samprati 'khette cArittANaM saMkha'tti SaT| saptatitamaM dvAramAha tiNNi ya cArittAI bAvIsajiNANa eravayabharahe / taha paMcavidehesuM bIyaM taiyaM ca navi hoi // 649 // Jain Educati o n For Private & Personel Use Only F w .jainelibrary.org Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 184 // Jain Educatio trIyeva cAritrANi - sAmAyikasUkSmasamparAyayathAkhyAtalakSaNAni paJcasu bharateSu paJcasu cairavateSu prathamacaramavarjitAnAM dvAviMzatermadhyamajinAnAM kAle, tathA paJcasvapi mahAvideheSu sAdhUnAM bhavaMti, dvitIyaM - chedopasthApanIyaM tRtIyaM ca parihAravizuddhikaM kadAcanApi na bhavatIti, prathamacaramatIrthakarayozca bharatairavateSu paJcApi sAmAyikAdIni cAritrANi bhavantItyarthAduktaM bhavatIti 76 // 649 // idAnIM 'Thiyakappo' ti saptasaptataM dvAramAha sijAyarapiMDaMmi ya 1 cAjjAme ya 2 purisajiTThe ya 3 / kiikammassa ya karaNe 4 Thikappo ma jjhimANaM tu // 650 // iha kalpaH-sAdhusamAcAraH sa ca sAmAnyena dazadhA - "Aveluku 1 desiya 2 selvAyara 3 rAyapiMDa 4 kiikamme 5 / vaya 6 jiTTha 7 | paDikamaNe 8 mAsaM 9 pajjosavaNakappo 10 / / 1 / / " eSa ca dazavidho'pi satatAsevanena prathamacaramajinasAdhUnAmavasthitaH kalpaH, madhyamajinasAdhUnAM caturSu sthAneSu sthitatvAt SaTsu cAsthitatvAddazasthAnakApekSayA'navasthitaH kalpaH, uktaM ca- "Thiya aTThiyao ya kappo AlukAie ThANesu / savvesu ThiyA paDhamo cau Thiya chasu aTThiyA bIo // 1 // " [ sthitosthitazca kalpa acelakyAdikeSu sthAneSu / sarveSu sthitAH prathamaH caturSu sthitAH SaTsvasthitA dvitIyaH // 1 // ] tathA madhyamajinasAdhUnAmapi caturSu sthAneSu sadaivAvasthitatvena SaTsu ca sthAneSu kAdAcitkAvasthAnena sthito'sthitazca dvidhA kalpaH sambhavati, tatra teSAM sthitakalpastAvaducyate - zayyAta| rapiNDe - vakSyamANasvarUpe tathA caturNA yAmAnAM vratAnAM samAhArazcaturyAmaM tadeva cAturyAmaM tatra tathA puruSa eva jyeSTho - ratnAdhikaH puruSajyeSThastatra tathA kRtikarmaNo - vandanakasya karaNe - vidhAne sthitaH - avasthitaH kalpo - maryAdA madhyamAnAM - madhyamadvAviMzatisAdhUnAM tuzabdA 75 kRtikarmasaMkhyA 76kSetrecA ritrasaMkhyA 77 sthita kalpaH gA. - 650 // 184 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education nmahAvideha sAdhUnAM ca etaduktaM bhavati - madhyamajinasAdhavo mahAvidehasAdhavazca prathamacaramajinasAdhuvadavazyameva zayyAtarapiNDaM pariharantitathA parigrahaviramaNAntarbhUtamaithunavirativratatvena sarvadaiva caturyAmaM dharmaM manyante tathA prathamapazcimajinasAdhUnAM mahAtratAropaNalakSaNayA upa| sthApanayA yathA jyeSThatvaM tadvanmadhyamajinasAdhUnAmapi sarveSAM pravrajyayA jyeSThatvaM sarvadaiva jJeyaM, tathA abhyutthAnalakSaNaM dvAdazAvarttAdirUpaM ca dvividhamapi kRtikarma sAdhubhiH sAdhvImizca yathAparyAyavRddhiM vidheyaM sAdhyazca paryAyajyeSThA api adyadinadIkSitairapi sAdhubhirna vandanIyAH puruSapradhAnatvAd dharmasya anekadoSasambhavAcca, te cAmI - "tucchattaNeNa gavvo jAyai na ya saMkae paribhaveNaM / annovi hojja doso thiyAsu mAhujjAhijjAsu // 1 // " [ tucchatvena garyo jAyate na ca zaGkate paribhave / anyo'pi bhaveddoSaH strISu mAdhuryahAryAsu // 1 // ] strISu | mAdhuryahAryAsu 'mAdhuryeNa - komalavacanena hartuM zakyAskhityarthaH, tadevametAni catvAryapi sthAnAni sarveSAmapi sAdhUnAM nityamavasthitAnIti sthitakalpaH 77 / / 650 // idAnIM 'aTThiyakappo'tti aSTasaptataM dvAramAha Acelakku 1 desiya 2 paDikkamaNe 3 rAyapiMDa 4 mAsesu 5 / pajusaNAkappaMmi ya 6 aTThiyakappo roat // 651 // Acelako dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimANaNANaM hoi sacelo acelo vA // 652 // majjhimagANaM tu imaM kaDaM jamuddissa tassa caivanti / no kapai sesANaM tu kapa taM esa meranti // 653 // sapaDikamaNo dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimayANa jiNANaM kAraNajAe paDikkamaNaM // 654 || asaNAicaukaM vatthapattakaMbala pAyapuMchaNae / nivapiMDaMmi na kappati purimaaMtimajiNajaINaM // 655 // purimeyaratitthaka w.jainelibrary.org Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 185 // Jain Education 'rANa mAsakappo Thio viNiddiTTho / majjhimagANa jiNANaM aTThiyao esa viNNeo / 656 // pajjosavaNAkappo cevaM purimeyarAibheeNaM / ukkoseyarabheo so navaraM hoi vinneo // 657 // cAummAsukoso sattari rAIdiyA jahanno u / therANa jiNANaM puNa niyamA ukkosao caiva // 658 // Acelakye auddezike pratikramaNe rAjapiMDe mAsakalpe paryuSaNAkalpe ca satata sevanIyatvAbhAvAnmadhyamajinasAdhUnAmasthita kalpo jJAtavyaH, te hyetAni sthAnAni kadAcideva pAlayantIti // 651 // tatra AcelakyasvarUpaM tAvadAha - 'Ace' ityAdi, avidyamAnaM naJ kutsArthe kutsitaM vA celaM yasyAsAvacelakastadbhAva AcelakyaM tadyogAddharmo'pi cAritralakSaNa AcelakyaH sa pUrvasya ca - yugAdidevasya pazcimasya ca - zrImahAvIra - jinasya sambandhisAdhUnAM bhavati, ayamatra bhAvArtha:- acelA dvidhA - avidyamAnavastrA vidyamAnavastrAzca tatra tIrthakarA avidyamAnavastrAH santo'celA bhavanti puruhUtopanItadevadUSyApagamAnantaraM, tIrthakaravyatiriktAstu sAdhavo vidyamAnairapi vastrairacelAH, svalpamUlyazvetakhaNDi - tavastrAzrayaNAt dRzyate ca loke vivakSitavastrAbhAve sacelatve'pi viziSTArthAprasAdhakatvenA sattvAvizeSAdacelavyavahAraH, yathA kAcitpu randhrI parijIrNazATikAparidhAnA tantuvAyamAha - nagnA'haM dehi me zAdikAmiti, madhyamakAnAM punardvAviMzaterjinAnAM sambandhisAdhUnAM | bhavati - syAtsacela :- savastro'celo vA - nirvastro dharmaH, kutaH ? - teSAmRjuprAjJatvAnmahAmUlya paJcavarNAnAmitareSAM ca vastrANAM paribhogAnujJAnAt, prathamapazcimajinasAdhUnAM tu RjujaDatvena vakrajaDatvena ca mahAdhanAdivastrANAmananujJAnAt zvetakhaNDitAdInAmeva cAnujJAnAdacelaka iti ||652 // ' uddesiya'tti vyAkhyAyate - 'majjhimetyAdi, uddezena - sAdhusaGkalpena nirvRttamaudezikaM - AdhAkarma atra sthitAsthitakalpavicAre vivakSitaM tato madhyamajinasAdhUnAmidaM- audezikaM yameva-sAdhvAdikamuddizya kRtaM - nirvartitaM tasyaiva na kalpate, itiH vAkyasamAptau, zeSANAM tu 78 asthi takalpaH gA. 651658 // 185 // jainelibrary.org Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SCESCHOCOLACROSSC- SCANCote uddiSTasAdhubhyo'nyeSAM tadaudezikaM grahItuM kalpate, kasmAdevamityAha-'eSA' anantaroktA 'mera'tti maryAdA RjuprAjJasAdhUna prajJApanIyalo8 kAMzcAdhikRtya jinaiH kRtetikRtvA, prathamapazcimajinatIrthe tu yamuddizya kRtamAdhAkarma tattasyApi na kalpate zeSasAdhUnAmapIti ||653||'pddi- kamaNa'tti pratanyate-sapratikramaNa:-'sapaDi'ityAdi, ubhayakAlaM SaDvidhAvazyakakaraNayukto dharmaH-cAritradharmaH pUrvasya ca pazcimasya ca jinasya saMbandhisAdhUnAM, madhyamajinasAdhUnAM tu kAraNe-pratikramaNavizodhanIyAticArarUpe jAte-samutpanne sati pratikramaNaM kartavyaM, kAraNAbhAve sarvadA'pi te na pratikrAmanti, ayamabhiprAyaH-prathamapazcimajinasAdhUnAmaticAro bhavatu vA mA vA tathA'pyavazyatayA prabhAte pradoSe ca SaDidhA''vazyakapratikramaNaM gamanAgamananadyavatArAdiSu ca niyameneryApathikApratikramaNaM kartavyaM, RjujaDavakrajaDatayA teSAmupakAritvAt , madhyamajinamunInAM punaH prAyeNAtIcAra eva na sambhavati RjuprajJatvAtteSAM, atha kathaJcitkadAcanApi sambhavati tadA tatkSaNAdeva rogacikitsodAharaNena pratikramaNamuktarUpaM kurvanti, yathA hi jAtamAtra eva roge cikitsA kriyamANA sukhAvahA bhavati, evaM tatkAla evAtIcAravizuddhaye vidhIyamAnaM pratikramaNamapIti // 654 // 'rAyapiMDa'tti vyAkhyAnayannAha-'asaNe'tyAdi, azanAdicatuSkaM-azanapAnakhAdimaskhAdimarUpA AhArAzcatvAraH vastraM pAtraM kambalaM pAdaprojchanakaM cetyetAnyaSTau 'nRpapiNDe' nRpapiNDaviSaye cakravAdisatkAnItyarthaH prathamAntimajinayatInAM na kalpante, anekadoSasambhavAt , tathAhi-rAjakule mikSArtha brajatAM yatInAmanavaratamastokarAjakulalokanirgamapravezAdibhiH saMmadimaGgalabuddhyA vA pAtrabhaGgadehaghAtAdayaH sambhavanti, cauraherikaghAtakAdisambhAvanayA rAjakopAtkulagaNasaGghAyupaghAtazca lokamadhye ca gardA yathA aho rAjapratiprahamete garhaNIyamapi na parityajanti, garhaNIyatA ca tasya smAtairevamucyate-"rAjapratigrahadagdhAnAM, brAhmaNAnAM yudhiSThira! / svinnAnAmiva bIjAnAM, punarjanma na vidyate // 1 // " madhyamajinasAdhUnAM punarnRpapiNDaH kalpate'pi, te hi RjuprajJatvA % Jan Education For Private Personal use only Paw.jainelibrary.org Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- 5 dvizeSato'pramAditvenoktadoSaparihAraprabhaviSNavo bhavanti, itare tu RjujaDavakrajaDatvena na tatheti // 655 || 'mAsa'tti prakaTayannAha - 'purI'roddhAre tyAdi, pUrvetaratIrthakarANAM - prathamapazcimajinasAdhUnAM mAsakalpaH - ekatra mAsAvasthitirUpaH samAcAraH sthitaH - avasthito nirdiSTaH kathitaH, teSAM | mAsakalpAbhAve'nekadoSasambhavAt uktaM ca - "paDibaMdho lahuyattaM na jaNuvayAro na desavinnANaM / nANArAhaNamee dosA avihArapakkhami | // 1 // asyA vyAkhyA - pratibandhaH - zayyAzayyAtarAdivastuSvabhiSvaGgo bhavati, tathA laghutvaM lAghavaM ete hi svagRhaM parityajya gRhAntarAdiSu vyAsaktA evaM lokasambhAvanotpAdanAt tathA na janopakAro-na vividhadezasthita bhavyajanAnAmupadezadAnAdibhirguNaH kRto bhavati | athavA na dezAntarasthita suvihitajanasyopacAro - vandanAdipUjA janebhyo vA sakAzAdupacAro na labdho bhavati suvihitajanavyavahAro vA na paripAlitaH syAt tathA na-naiva dezeSu - vividhamaNDaleSu saJcaratAM vijJAnaM vicitralokalokottaravyavahAraparijJAnaM tathA na-naiva AjJArAdhanaM - AgamoktArthAnupAlanaM, Agamo hyevaM - 'muttUNa mAsakappaM anno suttaMmi natthi ya vihAro / ' [ muktatvA mAsakappaM nAstyanyaH sUtre | vihAraH ] ete - anantaroktA doSAH - dUSaNAnyavihArapakSe - mAsakalpena vihArAbhyupagamAbhAve iti / atha kadAcid durbhikSAdikAladoSasaMyamAnanuguNatvA dikSetra doSazarIrAnanukUla bhaktalAbhAdidravyadoSaglAnatvajJAnahAnyAdi bhAvadoSavazato yadyapyeSa mAsakalpo na bahirvRttyA kriyate tathApyavazyambhAvena bhAvato vasatisaMstArakavyatyayAdibhiH kriyamANatvAdavasthitaH, yaduktaM - "kAlAidosao jai na davvao esa kIraI niyamA / bhAveNa u kAyavvo saMthAragavaccayAIhiM // 1 // / " [ kAlAdidoSato yadi na dravyata eSa kriyate / bhAvena tu niyamAt saMstArakavyatyayAdibhiH karttavyaH // 1 // ] madhyamajinasAdhUnAM punarasthitakaH - anavasthitaH eSaH - mAsakalpo vijJeyo - jJAtavyaH, RjuprajJatvena teSAmadhikAvasthAne'pi pUrvoktadoSAsambhavAt uktaM ca - " dosAsai majjhimagA acchaMti u jAva puvvakoDIvi / viharaMti ya vAsAsuvi tattvajJAnavi0 // 186 // Jain Educatio **% 78 asthitakalpaH gA. 651658 // 186 // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akaddame pANarahie ya // 1 // minnapi mAsakappaM karaMti taNuyaMpi kAraNaM pappa / jiNakappiyAvi evaM emeva mahAvidehesuM // 2 // " [ dodhvasatsu madhyamAstiSThanti yAvat pUrvakoTImapi / viharanti varSAsvapi ca akardame prANarahite ca // 1 // mAsakalpamapUrNamapi kurvanti tanukamapi kAraNaM prApya / jinakalpikA apyevaM evameva mahAvideheSu // 2 // ] 'pajjosavaNa'tti vyAkhyAnayanAha-pajo'ityAdi, pari-sarvathA vasanaM ekatra nivAso niruktavidhinA paryuSaNA tadrUpaH kalpaH paryuSaNAkalpaH nyUnodaratAkaraNaM vikRtinavakaparityAgaH pIThaphalakAdisaMstArakAdAnaM PuccArAdimAtrakasaGgrahaNaM locakaraNaM zaikSApratrAjanaM prAggRhItAnAM bhasmaDagalakAdInAM parityajanaM itareSAM grahaNaM dviguNavarSAMpagrahopakaraNadharaNaM abhinavopakaraNAgrahaNaM sakrozayojanAtparato gamanavarjanamityAdiko varSAkAlasamAcAra ityarthaH, so'pi na kevalaM mAsakalpa eva, evaMuktakrameNa, tamevAha-pUrvatarAdibhedena-AdimAntimamadhyamasAdhuvizeSeNa, ayamarthaH-prathamapazcimajinayatInAM paryuSaNAkalpo'vasthito madhyama|jinamunInAM tvanavasthita iti, atraiva vizeSamAha-utkarSatarabhedaH-utkRSTajaghanyabhedaH sa paryuSaNAkalpaH, navaraM-kevalaM bhavati-syAdvijJeyaHavaseya iti // 657 // etAveva bhedo vyAcaSTe-'cAu0' caturNA mAsAnAM samAhArazcaturmAsaM tadeva cAturmAsaM tadyAvadutkarSaH-utkRSTaH paryuSaNAkalpaH, ASADhapUrNimAyAH kArtikapUrNimA yAvadityarthaH, jaghanyaH punaH saptatiM rAtrindivAni-ahorAtrANi bhAdrazuklapaJcamyAH kArtikapUrNimA yAvadityarthaH, keSAmayaM paryuSaNAkalpa ityAha-sthavirANAM-prathamapazcimajinasambandhisthavirakalpikasAdhUnAM jinAnAM punaH-pUrvAtimatIrthakRjinakalpikAnAM niyamAt-nizcayena utkRSTa eva-mAsacatuSTayapramANa eva paryuSaNAkalpaH, nirapavAdatvAceSAmiti / / 658 // idAnIM 'ceiya'tti ekonAzItitamaM dvAramAha bhattI 1 maMgala ceiya 2 nissakaDa 3 anissakaDaceiyaM 4 vAvi / sAsayaceya 5 paMcamamuvaiI ma. sA.32 Jain Education a l For Private Personal Use Only sanelibrary.org kA Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA navi0 // 187 // Jain Education jivaridehiM // 659 // gihi jiNapaDimAe bhatticeiyaM 1 uttaraMgaghaDiyaMmi / jiNabiMbe maMgalaceiti 2 samayantraNo viMti // 660 // nissakaDaM jaM gacchassa saMtiyaM tadiyaraM anissakaDaM 4 | siddhAryaNaM ca 5 imaM ceiyapaNagaM viNiddihaM // 661 // nIyAI suraloe bhantikayAI ca bharahamAhiM / nissAssiyAI maMgalakayamuttaraMgaMmi // 662 // vArattayassa putto paDimaM kAsIya ceiram / tat ya thalI ahesI sAhammiyaceiyaM taM tu // 663 // 'bhattI 0' gAthApaMcakaM, caityazabdasya pratyekamabhisambandhAdbhakticaityaM maGgalacaiyaM nizrAkRtaM caityamanizrAkRtaM caityaM zAzvatacaityaM ca paJcamamu| padiSTaM - nAmataH kathitaM jinavarendrairiti // 659 // etAnyeva vyAcaSTe - ' gihI 'tyAdi gAthAdvayaM gRhe jinapratimAyAM yathoktalakSaNAdyupetAyAM pratidinaM trikAlaM pUjAvandanAdyarthaM kAritAyAM bhakticaityaM, tathA uttaraGgasya - gRhadvAroparivarivartitiryakASThasya madhyabhAge ghaTite-niSpA dite jinabimbe maGgalacaityamiti 'samayajJAH' siddhAntavedino 'bruvate' vadanti, mathurAyAM hi nagaryAM gRhe kRte maGgalanimittamuttaraGgeSu prathamamarhatpratimAH pratiSThApyante, anyathA tad gRhaM patati, tathA cAvocAma stutiSu -- "jaMmi siripAsapaDimaM saMtikae karai paDigiha| duvAre / ajjavi jaNo puriM taM mahuramadhannA na pecchati // 1 // " [ yasyAM zrIpArzvapratimAM zAntikRte karoti pratigRhe dvAri / adyApi jana: tAM purIM mathurAmadhanyA na prekSante // 1 // ] tathA 'nizrAkRtaM' yadgacchasya kasyApi satkaM sa eva gacchastatra pratiSThAdiprayojaneSvadhikriyate anyaH punastatra kiJcitpratiSThAdikaM kartuM na labhate ityarthaH, tathA 'tadiyaraM 'ti tasmAt - nizrAkRtAditarat-anizrAkRtaM yatra sarve'pi gacchAH pratiSThApratrAjanaka mAlAropaNAdIni prayojanAni kurvate iti, tathA 'siddhAyatanaM ca' zAzvatajinAyatanaM ca idaM caityapaJcakaM 'vinirdiSTaM' 79 caitya paMcakaM gA. 659. 663 // 187 // w.jainelibrary.org Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inte vizeSeNa kathitamiti // 660 // 661 // athavA'nyena prakAreNa pazca caityAni bhavanti, tatrAha - 'nIyAI' ityAdigAthAdvayaM, 'ni| tyAni zAzvatAni caityAni tAni ca 'suraloke' devabhUmau upalakSaNatvAnmeruzikhare kUTanandIzvararucakavarAdiSu ca bhavanti, tathA bhakti"kRtAni bharatAdibhiH kAritAni, makAro'yamalAkSaNikaH, tAni ca nizrAkRtAni anizrAkRtAni ceti dvedhA, tathA maGgalArthaM kRtaM maGgalakRtaM caityaM mathurAdipurISu uttaraGgapratiSThApitaM / tathA vArattakamuneH putro 'ramye' ramaNIye 'caitye' devagRhe 'pratimAM' tasyaiva vArattakamuneH pratikRtimakArSIt, tatra ca sthalIti rUDhirabhUt, tattu sAdharmikacaityamiti, bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH taccedaM - vArattakaM nagaraM, abha yaseno rAjA, tasya ca vArattako nAma mantrI, ekadA ca dharmaghoSanAmA munirbhikSArthaM tasya gehaM praviSTaH, tadbhAryA ca tasmai mikSAdAnAya | ghRtakhaNDasammizrapAyasaparipUrNa pAtramutpATitavatI, atrAntare ca kathamapi tataH khaNDasammizro ghRtabindurbhUmau patitaH, tataH sa mahAtmA | dharmaghoSamunirbhagavadupadiSTabhikSAgrahaNavidhi vidhAnavihitodyamazcharditadoSaduSTeyaM mikSA tasmAnna kalpate mameti manasi vicintya bhikSAmagRhItvA gRhAnnirjagAma, vArattakamantriNA ca mattavAraNopaviSTena dRSTo bhagavAnnirgacchan, cintitaM ca- kimanena muninA madIyA mikSA na gRhIteti ?, evaM ca yAvaccintayati tAvattaM bhUmau nipatitaM khaNDayuktaghRtabindu makSikAH sametyAzizriyan tAsAM ca bhakSaNAya pradhAvitA | gRhagodhikA tasyA api vadhAya pradhAvitaH saraTaH tasyApi ca bhakSaNAya pradhAvati sma mArjArI tasyA api vadhAya pradhAvitaH prAghUrNaka zvA tasyApi ca vadhAya pratidvandvI pradhAvito'nyo vAstavyaH zvA tato dvayorapi tayoH zunorabhUdanyo'nyaM yuddhaM nijanijazunaka parAbhavapIDayA ca pradhAvitayordvayorapi tatsvAbhinorabhUtparasparaM lakuTAlakuTi mahAyuddhaM dRSTaM caitatsarvamapi vArattakamantriNA, paribhAvitaM ca ghRtAdervindumAtre'pi bhUmau patite yata evaMvidhA'dhikaraNapravRttiH ata evAdhikaraNabhIrurbhagavAn, aho sudRSTo bhagavatA dharmaH, ko hi nAma bhagavantaM ainelibrary.org Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre *tattvajJAnavi0 pustakapaMcaka gA.664. // 188 // vItarAgamantareNaivamanapAyaM dharmamupadeSTumalaMbhaviSNuH, tato mamApi sa eva devatA taduktamevAnuSThAnamanuSThAtumucitamiti vicintya saMsArasukhavimukhaH zubhadhyAnopagataH sajAtajAtismaraNo devatA'rpitasAdhuliGgo dIrghakAlaM saMyamamanupAlya kevalajJAnamAsAditavAn , kAlakrameNa ca siddhaH, tatastatputreNa snehApUritamAnasena devagRhaM kArayitvA rajoharaNamukhapottikAparigrahadhAriNI pitRpratimA tatra sthApitA satrazAlA ca tatra pravartitA sA ca sAdharmikasthalIti siddhAnte bhaNyate 79 // 662 / / 663 // idAnIM 'putthagapaMcagaM'ti azItitamaM dvAramAha gaMDI 1 kacchavi 2 muTThI 3 saMpuDaphalae 4 tahA chivADI ya 5 / eyaM potthayapaNagaM vakkhANamiNaM bhave tassa // 664 // bAhallapuhuttehiM gaMDIpottho u tullago dIho 1 / kacchavi aMte taNuo majjhe pihulo muNeyavvo // 665 // cauraMguladIho vA vaddAgii muTTiputthago ahavA / cauraMguladIho cciya cauraMso hoi vinneo|| 666 // saMpuDago dugamAI phalayA vocchaM chivADimittAhe / taNupattUsiyarUvo hoi chivADI buhA beMti // 667 // dIho vA hasso vA jo pihalo hoi appa bAhallo / taM muNiyasamayasArA chivADipotthaM bhaNaMtIha // 668 // 'gaMDI0' gAthApaMcakaM, gaNDikApustakaM kacchapIpustakaM muSTikApustakaM saMpuTaphalakapustakaM chedapATipustakaM ca, etatpustakapaJcakaM ca jJAtavyamiti zeSaH, tasya ca-pustakapaJcakasya ida-vakSyamANaM vyAkhyAnaM bhavediti // 664 // tadevAha-'bAhalle'tyAdi gAthAcatuSTayaM, bAhalyaM-piNDaH pRthutvaM-vistaraH tAbhyAM tulyaH-samAnazcaturasro dIrghazca gaNDIpustako jJeyaH, tathA kacchapIpustaka ubhayapArzvayorante-paryantabhAge tanukaH-sUkSmo madhyabhAge ca pRthulo-vistRto'lpabAhalyo jJAtavyaH, tathA caturaGgula:-aGgulacatuSTayapramANaH prAkRtatvAt serlopaH // 18 // JainEducationHINA For Private Personal use only M ainelibrary.org Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education | dIrgho vA Ayato vRttAkRtiH - vartulAkAro muSTipustakaH, athavA caturaGguladIrgha eva - aGgulacatuSkAyAma eva caturasraH - catuSkoNo muSTi pustako bhavati vijJeya:, tathA sampuTaphalakapustako yatra dvyAdIni ubhayoH pArzvayoH phalakAni - pRSThakAni bhavanti, vaNigjanasya uddhAra nikSe| pAdyAdhAraH sampuTakAkhya upakaraNavizeSa iti bhAvaH, idAnIM vakSye chedapATIpustakaM, yathA tanubhiH - stokaiH patrairucchritarUpaH - kiJcidunnato | bhavati chedapATIpustaka iti budhA bruvate, lakSaNAntaramAha - dIrgho vA mahAn hakho vA-laghuryaH pRthulo - vistRto'lpabAhalyazca - svalpapiNDo bhavati taM jJAtasamayasArAzchedapATIpustakaM bhaNantIha - zAsane, na caitatsvamanISikayA vyAkhyAyate, yaduktaM nizIthacUrNI - ' dIho bAhala - puhutteNa tullo caturasso gaMDIputthago, aMte taNuo majjhe pihulo appabAhallo kacchabhI, caturaGgulo dIho vA vRttAkRti muTThIputthago, ahavA caturaGguladIho caurasso muTThiputthago, dugAiphalagA saMpuDagaM, dIddo isso vA pihulo appabAhallo chivADI, ahavA taNupattehiM ussibho chivADI "tti 80 / / 665 / / 666 // 667 / / 668 // idAnIM 'daMDapaMcagaM' ti ekAzItitamaM dvAramAha tional laTThI 1 tahA vilaTThI 2 daMDo ya 3 vidaMDao ya 4 nAlI a 5 / bhaNiyaM daMDayapaNagaM vakkhANamiNaM bhave tassa // 669 // laTThI AyapamANA vilaTThI cauraMguleNa parihINA / daMDo bAhupamANo vidaMDao kvamitto u // 670 // laTThIe cauraMgula samUsiyA daMDapaMcage nAlI / naipamuhajatAre tIe thagvijjae salilaM // 671 // bajjhai laTThIe javaNiyA vilaTThIeN katthai duvAraM / ghaTTijara ovassayataNayaM teNAirakkhaTThA // 672 // uubaddhammi udaMDo vidaMDao dhippara varisayAle / Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navi0 prava0 sA- jaM so lahuo nijaha kappaMtario jalabhaeNaM // 673 // visamAi vaddhamANAI dasa ya pavAI 281 daMDaroddhAre egavannAI / daMDesu apollAiM suhAI sesAI asuhAI // 674 // paMcaka tattvajJA- 'laTThI0' gAthASaTaM, yaSTistathA viyaSTistathA daNDastathA vidaNDastathA nAlikA etaddaNDapaJcaka bhaNitaM tIrthakaragaNadharaiH, tasya ca-daNDa |gA.669paJcakasya idaM-vakSyamANasvarUpaM vyAkhyAnaM bhavet / etadevAha-'laTThI' ityAdi sArdhagAthA, yaSTirAtmapramANaH-sArdhahastatrayamAnaH, viya 674 STiryaSTeH sakAzAccaturbhiraGgulaiH parihIno-nyUno bhavati, daNDo bAhupramANaH-skandhapradezapramANa: vidaNDaH kakSAmAtraka:-kakSApramANaH, // 189 // nAlikA yaSTeH sakAzAccaturaGgulasamucchritA-AtmapramANAccaturbhiraGgulairatiriktA SoDazAGgulAdhikahastatrayamAnetyarthaH, daNDapaJcake-daNDapabhAJcakamadhye nAlI nAma daNDaH paJcama iti / / idAnIM eteSAM paJcAnAmapi daNDAnAM prayojanaM pratipipAdayiSuranAnupUrvyA api vyAkhyAnadatvAtprathamaM nAlikAyAH prayojanamAha-'naipamuhajaluttAre tIe thagghijae salilaM / ' nadIpramukhajalottAre-nadIhadAdikamuttarItumano-13 bhirmunibhistayA nAlikayA stAdhyate-salilaM idaM gAdhamagAdhaM vA iti parimIyate // 669 // 670 // 671 // atha yaSTyAdInAM prayojanamAha-'bajjhe'yAdi, yaTyA-yaSTidaNDakena upAzraye bhojanAdivelAyAM sAgArikAdirakSaNArtha yavanikA-tiraskariNI badhyate, tathA viyaSTyA-viyaSTidaNDakena kutrApi pratyantaprAmAdau taskarAdirakSaNArthamupAzrayasatkaM dvAraM ghaTTayate-Ahanyate, yena khATakArazravaNAt taskarazu // 189 // nakAdayo nazyantIti, tathA Rtubaddhe kAle mikSAbhramaNAdivelAyAM daNDako gRhyate, tena hi pradviSTAnAM dvipadAnAM manuSyAdInAM catuSpadAnAM 8 gavAvAdInAM bahupadAnAM zarabhAdInAM nivAraNaM kriyate, durgasthAneSu ca vyAghracaurAdibhaye praharaNaM bhavati, vRddhasya ca avaSTambhanaheturbhavatIdatyAdiprayojanaM, varSAkAle vidaNDako gRhyate, yad-yasmAtsa laghuko bhavati tataH kalpAntarita:-kalpasyAbhyantare kRtaH sukhenaiva nIyate, Jain Education a l For Private Personel Use Only rary.org Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jalabhayena-yathA'pkAyena na spRzyata iti // 672 // 673 // idAnImeteSAM daNDAnAM zubhAzubhasvarUpapratipAdanAyAha-vise'tyAdi, pUrvokteSu paJcasu daNDakeSu parvANi-pranthimadhyAni evaMvidhAni zubhAni bhavantIti sambandhaH, tatra viSamANi-ekatripaJcasaptanavarUpANi tathA * daza ca-dazasaGkhyAni tathA vardhamAnAni-uparyupari pravardhamAnamAnAni tathA ekavarNAni-na punazcittalakAni tathA 'apollAI' azuSirANi nibiDAnItyarthaH evaMvidhavizeSaNaviziSTaparvopetAH snigdhavarNA masRNA vartulAzca daNDakA yatijanasya prazastA iti bhAvaH, 'sesAI asuhAIti zeSANi-pUrvoktavizeSaNaviparItasvarUpANi parvANi azubhAni-aprazastAnIti, ekAdiparvANAM ca zubhAzubhaphalamitthamopaniyuktAvuktaM, yathA-"egapavvaM pasaMsaMti, dupavvA kalahakAriyA / tipavvA lAbhasaMpannA, caupavvA mAraNaMtiyA // 1 // paMcapavvA ya jA laTThI, paMthe kalanivAriNI / chapavAe ya AyaMko, sattapavvA nirogiyA // 2 // aTThapavvA asaMpattI, navapavvA jasakAriyA / dasapavvA u jA laTThI, tahiyaM savvasaMpayA // 3 // " iti 81 // 674 // idAnIM 'taNapaNagaMti vyazItitamaM dvAramAha taNapaNagaM puNa bhaNiyaM jiNehi~ jiyarAgadosamohehiM / sAlI 1 vIhiya 2 koddava 3 rAlaya 4 ranne taNAI ca 5 // 675 // tRNapaJcakaM punarbhaNitaM jinairjitarAgadveSamohairyathA zAlivrIhikakodravarAlakasambandhIni tRNAni-palAlaprAyANi araNye-araNyaviSayANi ca, tatra zAlayaH-kalamazAliprabhRtayaH brIyaH-paSTikAdayaH kodravo-dhAnyavizeSaH pratItaH rAlaka:-kaoNvizeSaH araNyatRNAnizyAmAkapramukhAni / / 82 / / 675 // idAnIM 'cammapaMcagaM'ti vyazItitamaM dvAramAha in Education For Private & Personel Use Only Chinaw.jainelibrary.org Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 190 // Jain Education a 1 ela 2 gAvo 3 mahisI 4 migANamajiNaM ca 5 paMcamaM hoi / taligA 1 khallaga 2 baddhe 3 hter 4 kittI ya 5 bIyaM tu // 676 // ajAH- chagalikAH eDakA - ajavizeSAH gAvo mahiSyazca pratItAH mRgA- hariNAH, eteSAM sambandhIni paJca ajinAni - carmANi bhavanti, athavA dvitIyAdezena idaM carmapaJcakaM, yathA - 'taliga'tti upAnahastAzca ekatalikAH, tadabhAve yAvaccatustalikA api gRhyante, acakSurviSaye rAtrau gamyamAne sArthavazAddivApi mArga muktvA unmArgeNa gamyamAne stenazvApadAdibhayena vA tvaritaM gamyamAne kaNTakAdisaMrakSaNArthametAH pAdayoH kriyante yadvA kazcitsukumArapAdatvAdgantumasamartho bhavati tataH so'pi gRhNAtIti, tathA khallakAni - pAdatrANAni, yasya hi pAdau vicarcikAvAtena sphuTitau bhavataH sa mArge gacchan tRNAdibhirdUyate yadvA kasyacitsukumArapAdatvAt zItena pArNyAdiprade| zeSu vipAdikAH sphuTanti tatastadrakSaNArthaM tAni pAdayoH paridhIyante, tathA 'vaddhe'tti vardhAste ca truTitopAnahAdisandhAnArthaM gRhyante, tathA kozaka: - carmamaya upakaraNa vizeSaH, yadi hi kasyacitpAdanakhAH pASANAdiSu pratiskhalitA bhajyante tadA teSu kozakeSvaGgulyo'GguSTho vA kSipyante, athavA nakharadanikAdhAraH kozakaH, tathA kRtti : - mArge dAvAnalabhayAdgacche yaccarma dhiyate yatra vA pracuraH sacittapRthivIkAyo bhavati tatra pRthivIkAyayatanArthaM kRttimAstIrya avasthAnAdi kriyate yadvA kadAcittaskarairmuSitA bhaveyustato'nyaprAvaraNAbhAve tAmapi prAvRNvantItyetad dvitIyaM yatijanayogyaM carmapaJcakaM bhavati 83 || 676 // idAnIM 'dUsapaMcagaM'ti caturazItitamaM dvAramAha apaDile hidU se tUlI 1 uvahANagaM ca 2 nAyavvaM / gaMDuvahANA 3 ''liMgiNi 4 masUrae 5 ceva pottama / / 677 // palhavi 1 koyavi 2 pAvAra 3 navayae 4 taha ya dADhigAlI ya 5 / duSpi 82 tRNa paMcaka 83 carma paMcakaM 84 dUSyapaMcakaM gA. 675680 // 190 // jainelibrary.org Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lehiyadUse eyaM bIyaM bhave paNagaM // 678 // palhavi hatthuttharaNaM koyavao rUyapUrio pddo| daDhagAlI dhoyapotI sesa pasiddhA bhave bheyA // 679 // kharaDo 1 taha voruTThI 2 salomapaDao 3 tahA havai jINaM 4 / sadasaM vatthaM 5 palhavipamuhANamime u pajjAyA // 680 // / 'appe' tyAdigAthAcatuSkaM, dUSyaM-vastraM, tad dvividhaM-apratyupekSaM duSpratyupekSaM ca, tatra yatsarvathA'pi na pratyupekSituM zakyate tadpratyu pekSaM, yacca samyak na zakyate pratyupekSituM tad duSpratyupekSaM, tatra apratyupekSitadUSyapaJcakaM yathA-tUlI-susaMskRtarUtabhRto'rkatUlAdibhRto * vA vistIrNaH zayanIyavizeSaH, tathA upadhAnaka-haMsaromAdipUrNamucchIrSakaM, tathA upAdhAnakasyopari kapolapradeze yA dIyate sA gaNDo padhAnikA gallamasUriketyarthaH, tathA jAnukUrparAdiSu yA dIyate sA AliGginI, tathA vastrakRtaM carmakRtaM vA vRttaM bUryAdipUrNamAsanaM masUrakaH, |etAni sarvANyapi potamayAni-vastramayAni prAyeNeti // 677 // atha duSpratyupekSitapaJcakamAha-pallaviH koyaviH prAvArakaH navatakaM tathA dRDhagAlizca etad duSpratyupekSitadUSyaviSayaM dvitIyaM paJcakaM bhavet // 678 // athaitadeva vyAkhyAnayannAha-palhaviH-hastyAstaraNaM, hastinaH | pRSThe yadAstIryate kharaDa ityarthaH ye cAnye AstarakAdayo'lparomayuktA bahuromayuktA vA te sarve'pyatrAntarbhavanti, yaduktaM nizIthacUNauM|"je ya vaDuattharagaiccAI mANabheA maharomA ullutaromA vA te savve ittha nivayaMti"tti 'vaDuattharagAi'tti yaH kila uSTropari nyasyate, tathA koyaviko-rUtapUritaH paTaH, vUruTThIti yaducyate, ye cAnye ulbaNaromANo nepAlakambalaprabhRtayaste sarve atrAntarbhavanti, uktaM ca-"je anne evamAibheA uvvaNaromA kaMbalagAiA te savve ittha nivayaMti"ti, tathA dRDhagAlidhautapotikA brAhmaNAnAM sambandhi sadazaM paridhAnavastramityarthaH, ye cAnye dvisarasUtrapaTIprabhRtayo bhedAste sarve'tra nipatanti, uktaM ca-"viralimAI bhUribheA sabve itya For Private & Personal use only dw.jainelibrary.org Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- 4 nivayaMti" tti, viralimAitti - doriyApramukhAH, zeSau ca - prAvAranavatakalakSaNau prasiddhAveva bhedau, tatra prAvAraH - salomakaH paTaH, sa ca mANikIprabhRtikAH, anye tu prAvArako - bRhatkambalaH pariyacchirvetyAhuH, navataM ca - jINamiti // 679 // atha palhavipramukhANAM paJcanAmapi sukhAvabodhArtha krameNa paryAyAnAha - 'khare'tyAdi, iyaM ca vyAkhyAtArthA 84 // 680 // idAnIM 'paJca avaggahabheya'tti paJcAzItitamaM dvAramAha roddhAre tattvajJA navi0 // 191 // Jain Education I deviMda 1 rAya 2 hivai 3 sAgari 4 sAhammi 5 uggahe paMca / aNujANAviya sAhUNa kappae savvA vasi // 681 // aNujANAveyatro jaIhiM dAhiNadisAhivo iMdo 1 / bharahaMmi bharaharAyA 2 jaMso chakkhaMDamahinAho || 682 // taha givaIvi desassa nAyago 3 sAgaritti sejjaI 4 | sAhammio sUrI jaMmi pure vihiyavarisAlo 5 || 683 // tappaDibaddhaM taM jAva doNi mAse ao jaINa sayA / aNaNunnAe paMcahivi uggahe kappar3a na ThAuM // 684 // 85 avaguha paMcaka gA. 681684 'deviMde' tyAdigAthAcatuSkaM devendrarAjagRhapatisAgArikasAdharmikANAM sambandhinaH pazvAvagrahAH - AbhavanavyavahArA bhavanti tatastAnanujJApya sAdhUnAM - tratinAM kalpate sarvadA vastuM vAsaM kartuM nAnyatheti // 681 // etadeva vyaktaM vyAcaSTe - 'aNujANAveyadhe tyAdi gAthAtrayaM, iha lokamadhyavartino merumahAmahIdharasya bahumadhyabhAge UrddhAdhiH pratararUpA tiryak ca ekaprAdezikI zreNirasti, tayA ca sarvo| Spi loko dvidhAkRto dakSiNArdhamuttarArdha ca tatra dakSiNArdha zakrasyAbhavati uttarArdhaM ca IzAnasya, tato dakSiNArdhavartibhirthatibhirdakSiNa- 4 // 191 // | dizAyA- dakSiNa lokArdhasyAdhipatirindraH zakrAbhidho'nujJApayitavyaH uttarArdhavartitratibhistu IzAnendraH 1, tathA cakravatryAyo rAjAno w.jainelibrary.org Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvanmAtrasya kSetrasya prabhavanti tAvatpramANaM kSetraM rAjAvagrahaH, tatra tiryag mAgadhAdiSu tIrtheSu yAvaccakravartinaH zaro brajati Urddhamapi kSullahimavadgirau catuHSaSTiM sUtrAdezena dvisaptatiM vA yojanAni yAvat , uktaM ca kalpacUrNI-'ur3e jAva saro ceva cullahimavaMtakumArassa | merAe vaJcati causaddhiM joyaNANi suttAeseNa bAvattari'ti, adhastu gartAvaTAdiSu, tato bharatakSetre bharatazcakrI yatibhiranujJApayitavyaH, yad-yasmAtkAraNAt sa SaTkhaNDamahInAthaH, upalakSaNametat tataH svasvakAle sagarAdayo'pyanujJApayitavyAH, evamairavatAdiSvapi nijanijacakravartinaH 2, tathA gRhapatiH-dezasya-maNDalasya nAyaka:-adhipatiH tadavagrahe-tadadhiSThitamaNDalarUpe vasadbhiH so'pyanujJApayitavyaH 3, tathA sAgArika:-zayyApatirvasatisvAmItyarthaH tamapyanujJApya vRttivaraNDakAdiparikSiptagRhAdirUpe tavAhe sthAtavyaM, eSa ca tiryak | vijJeyaH, adhastu dvayorapi gRhapatisAgArikayorvApIkUpabhUmigRhAdiparyantaH UrdU punaH parvatapAdapAdizikharAnto'vagraha iti 4, tathA samAno dharmaH sadharmastena caratIti sAdharmikaH sUri:-AcAryaH, upalakSaNatvAdupAdhyAyAdizva, tataH sa AcAryAdiryasmin pure-nagare vihitavarSAkAla:-kRtacaturmAsakastannagaraM gavyUtapaJcakAdAk tasyAcAryAdeH pratibaddhaM tadvagraha ityarthaH, ayaM ca kSetrataH, kAlatastu varSAkAlAnantaramapi dvau mAsau, ete paJca avagrahAH, ataH paJcabhiretairdevendrAdimirananujJAte avaprahe yatInAM sadA-sarvakAlaM na kalpate sthAtuM-avasthAnaM kartumiti, atra cottarottareNAvagraheNa pUrvaH pUrvo bAdhito boddhavyaH, yathA rAjAvagrahaNa devendrAvagraho bAdhitaH, tathAhi-rAjAvagrahe rAjJa eva prAdhAnyaM, na devendrasya, tatastatra rAjaivAnujJApayitavyo na tu devendra iti, evaM rAjAvagrahamapi gRhapatyavagraho bAdhate, tamapi sAgArikAvagrahaH, tamapi sAdharmikAvagraha iti / / 85 // 682 // 683 // 684 // idAnIM 'parIsaha'tti SaDazItaM dvAramAha khuhA 1 pivAsA 2 sI 3 uNhaM 4, daMsA 5 celA 6 rai 7thio8 / cariyA 9 nisIhiyA lain Education For Private Personal Use Only M ainelibrary.org Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJA navi0 // 192 // Jain Education 10 sejjA 11, akkosa 12 vaha 13 jAyaNA 14 || 685 // alAbha 15 roga 16 taNaphAsA 17, mala 18 sakkAra 19 parIsahA / pannA 20 annANa 21 sammattaM 22, ii bAvIsaM parIsahA // 686 // daMsaNamohe daMsaNaparIsa ho panna'nANa paDhamaMmi / carame'lAbhaparIsaha satteva caritamohammi // 687 // akosa arai itthI nisIhiyA'cela jAyaNA ceva / sakkArapurakkAre ekkArasa veyaNijjaMmi // 688 // paMceva ANuputrI cariyA 6 sejjA 7 taheva jalle ya 8 / vaha 9 roga 10 taNaphAsA 11 sesesuM nattha avayAro // 689 // bAvIsaM bAyarasaMparAya cauddasa ya suhumarAyammi / chaumatthavIyarAge caudasa ekkArasa jimi // 690 // vIsaM ukkosapae vahati jahannao ya eko y| sIosiNacariyanisIhiyA ya jugavaM na varhati // 691 // 'khuhe' tyAdigAthAsaptakaM, mArgAcyavanArthaM nirjarArthaM ca pari - sAmastyena sahyanta iti parISahAH, tatra mArgAcyavanArthaM darzanaparISahaH prajJAparISahazva, zeSA viMzatirnirjarArthaM, ete ca dvAviMzatisaGkhyAH kSutpipAsAzItoSNadaMzAcelArati strI caryAnaiSedhikIzayyA''krozavadhayAcyA| lAbharogatRNasparzamalasatkAraprajJA'jJAnasamyaktvAni, amISAM ca yathAkramaM saGkSepato'yamarthaH - kSudvedanAmuditAmazeSavedanAtizAyinIM samya| gviSamANasya jaTharAntarvidAhinImAgamavihitena bhaktena zamayato'neSaNIyaM ca pariharataH kSutparISahavijayo bhavati, aneSaNIyagrahaNe tu na vijitaH syAt kSutparISahaH, ayaM cAzeSaparISahANAM madhye'tidussaha ityAdAvupanyastaH 1 tadanu bubhukSApIDitasya tadupazamanAyoccAvaceSu | gRheSu hiNDamAnasya zramavazAt tRSNA jAyate, tataH pipAsAparISaho dvitIyasthAne, evamapretanaparISANAmapyuttarottarabhaNane kAraNaM jJAtavya 86 parI pahAH 22 gA. 685691 // 192 // w.jainelibrary.org Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miti, tatra pAtumicchA-pipAsA saivAtyantavyAkulIkaraNaheturapi zItalajalAdyaprArthanataH pariSayamANA pipAsAparISahaH, eSaNIyabhAve tu prANiyAlunA samagramaneSaNIyaM pariharatA zarIrasthitiH kAryA 2 tathA 'zyaiGgatA'vityasya gatyarthatvAt kartari ktaH, tato 'dravamUrtisparzayoH zya' (pA06-1-24) iti samprasAraNe sparzavAcitvAcca 'iyo'sparza' (pA08-2-47) iti natvAbhAve zIta-zizirasparzaH tadeva parISahaH zItaparISahaH, zIte mahatyapi patati jIrNavasanaH paritrANavarjito nAkalpyAni vAsAMsi gRhNAti zItatrANAya Agamoktena vidhinA eSaNIyameva kalpAdi gaveSayet paribhujIta vA, nApi zItA" jvalanaM jvAlayet anyajvAlitaM vA na seveta, evamanutiSThatA zItaparISahajayaH kRto bhavati 3 tathA 'uS dAhe' ityasya uNAdinakpratyayAntasyoSNaM-nidAghAditApAtmakaM tadabhitaptazilAdirUpaM ca tadeva parISaha uSNaparISahaH, uSNatapto'pi na jalAvagAhanasnAnavyajanavAtAdikaM vAMcheta, na cAtapatrAASNatrANAyAdIta, kintUSNamApatitaM samyaksaheta, evamanutiSTha|toSNaparISahajayaH kRto bhavati 4 tathA dazanti-bhakSayanti iti pacAdyaci daMzAH mazakayUkAmatkuNAdikSudrasattvopalakSaNametat ta eva parIsAho daMzaparISahaH, daMzamazakAdibhirdazyamAno'pi na tataH sthAnAdapagacchet , na ca tadapanayanArtha dhUmAdinA yateta, nApi vyajanAdinA tanni-13 vArayedityevaM daMzAdiparISahajayaH kRtaH syAt , evamanyatrApi kriyA yojyA 5 tathA celasyAbhAvo'celaM jinakalpikAdInAM anyeSAM tu yatInAM bhinnaM sphuTitamalpamUlyaM ca celamapyacelamucyate, yathA kutsitaM zIlamazIlamiti, tadeva parISaho'celaparIvahaH, amahAmUlyAni khaNDitAni malinAni ca vAsAMsi sAdhurdhArayet , na ca tathAvidhavastraH san mama prAkparigRhItaM vastraM nAsti nApi tathAvidho dAteti dainyaM gacchen , anyalAbhasambhAvanayA pramuditamAnasazca na bhavediti 6 tathA ramaNaM ratiH-saMyamaviSayA dhRtistadviparItA tvaratiH saiva parISaho'ratiparIpahaH, viharatastiSThato vA yadyaratirutpadyate tatrotpannAratinA'pi samyagdhArAmaratenaiva bhavitavyaM 7 tathA syAyate: stRNAtevA naTi TittvAt / ma.sA.33 Join Education For Private & Personal use only jainelibrary.org Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 62 // 193 // CROSORXSASTER bIpi strI saiva tadgatarAgahetugativibhrameGgitAkAravilokane'pi tvarudhiramAMsamedasnAyavasthisirAbaNaiH sudurgandhi / kucanayanajaghanavadano 86 parIrumUcchito manyate rUpam // 1 // tathA-niSThIvanaM jugupsatyadharasthaM pibati mohitaH prasabham / kucajaghanaparizrAvaM necchati tanmohito bhajate || pahAH 22 2 // ' ityAditatsvarUpaparibhAvanAtaH pariSadmamANatvAtparISahaH strIparISahaH, ayamarthaH-na strINAmaGgapratyaGgasthAnahasitalalitavibhramAdyA-18|gA.685. |zcittAkSepakAriNIzceSTAzcintayet, na jAtuciccakSurapi tatra nikSipet mokSamArgArgalAsu lalanAsu kAmabuddhayeti 8 tathA caraNaM caryA dravyato prAmAnugrAmaviharaNAtmikA bhAvatastvekasthAnamadhitiSThato'pyapratibaddhatA saiva parISahazcaryAparISahaH, varjitAlasyo grAmanagarakulAdiSvaniyatavasatinirmamatvAtpratimAsaM caryAmAcarediti 9 tathA niSedhanaM niSedhaH-pApakarmaNAM gamanAdikriyAyAzca pratiSedhaH sa prayojanaM yasyAH sA naiSe|dhikI-zUnyAgArasmazAnAdikA svAdhyAyAdibhUmiH saiva parISaho naiSedhikIparISahaH, anyatra tu niSadyetyevaM paThyate, tatra niSIdantyasyAmiti niSadyA-sthAnaM strIpazupaNDakavivarjitaM tatra iSTAniSTopasargAn anudvinaH samyaksaheta 10 tathA zerate'syAmiti zayyA-upAzrayaH saMstArako vA saiva parISahaH zayyAparISahaH samaviSamabhUmikaM pAMzUtkarapracuramatiziziraM bahudharmakaM vA upAzrayaM vA mRdukaThinAdibhedenoccAvacaM saMstArakaM vA prApya na kadAcidapyudvijet 11 tathA AkrozanamAkroza:-aniSTavacanaM sa eva parISahaH AkrozaparISahaH tadyadi satyaM tarhi kaH kopaH? zikSayati hi mAmayamupakArI, na punarevaM kariSyAmIti, anRtaM cet sutarAM kopo na kartavyaH, uktaM ca-"AkruSTena matimatA tattvArthavicAraNe matiH kAryA / yadi satyaM kaH kopaH ? syAdanRtaM kimiha kopena ? // 1 // " ityAdi paribhAvya na kopaM kuryAt 125 tathA hananaM vadhaH-tADanaM sa eva parISaho vadhaparISahaH, parairhi durAtmakaiH pANipANilattAkazAdimiH pradveSAditastADanaM kriyamANaM samya // 193 // ksaheta, na punaH kopakaluSitAntaHkaraNo bhavet , cintayecca-anyadevedaM zarIramAtmanaH pudgalasaMhatirUpaM, AtmA punarna zakyata eva dhvaMsa M Jain d For Private Personal Use Only ainelibrary.org an Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECOLOGICHERECORRC-REAK yituM, ataH svakRtaphalamupanatamidaM mameti 13 tathA yAcanaM yAcA prArthanetyarthaH saiva parISaho yAJcAparISahaH, bhikSohi vastrapAtrAnapAnapratizrayAdi parata eva sarvamapi labhyaM, zAlInatayA ca yadyapi yAJcAM kartuM na zaknoti tathApi trapAmapahAya prAgalbhyabhAjA sajAte kArye svadharmakAyaparipAlanAya yAcanamavazyaM kAryamiti 14 tathA lambhanaM lAbho na lAbho'lAbha:-abhilaSitaviSayAprAptiH sa eva parISaho'lAbhaparISahaH, yAcanIyAlAbhe'pi-"bahuM paraghare asthi, vivihaM khAimasAimaM / na tattha paMDio kuppe, icchA dija paro na vA // 1 // [bahu paragRhe'sti vividhaM khAdyasvAdyaM / na tatra paNDitaH kupyet icchA paro dadyAt na vA // 1 // ] ityAdi paribhAvya prasannacetasA'vikRtavadanena ca bhavitavyaM 15 tathA roga:-kaNDUjvarAdirUpaH sa eva parISaho rogaparISahaH, jvarakAsazvAsAdike satyapi na gacchanirgatA jinakalpikAdayazcikitsAvidhApane pravartante, kintu samyageva tadadhisahante svakarmaNaH phalamidamuditamiti cintayantaH, gacchavAsinastvaspabahutvAlocanayA samyag sahante pravacanoktena vA vidhinA cikitsAmapi kArayantIti 16 tathA tarantIti tRNAni, auNAdiko nakta isvatvaM ca, teSAM sparzastRNasparzaH sa eva parISahastRNasparzaparISahaH, azuSiratRNasya hi darbhAdeH paribhogo'nujJAto gacchanirgatAnAM gaccha-10 vAsinAM ca yatInAM, tatra yeSAM zayanamanujJAtaM niSpannAnAM te tAn darbhAn bhUmAvISadAtAdiyuktAyAmAstIrya saMstArottarapaTTako ca darbhANAmupari vidhAya zerate, caurApahRtopakaraNo vA atyantajIrNatvAtpratanusaMstArakapaTTako vA tadupari zete, tatra ca zayAnasya yadyapi kaThinatIkSNAprabhAgaistRNairatyantapIDA samupajAyate tathApi paruSadarbhAditRNasparza samyak saheteti 17 tathA mala:-prasvedajalasamparkataH kaThinIbhUtaM rajaH sa eva parISaho malaparISahaH, malo hi vapuSi sthiratAM gato grISmoSmasantApajanitadharmajalArdratAM prApto durgandhirmahAntamudvegamApAdayati, tadapanayanAya na kadAcidabhiSekAdyamilApaM kuryAditi 18 tathA satkAro-bhaktapAnAnnavastrapAtrapradAnavandanAbhyutthAnAsanasampAdanasa For Private Personal Use Only Jain Education in linelibrary.org Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 194 // dbhUtaguNotkIrtanAdirUpA pratipattiH sa eva parISahaH satkAraparIpahaH, satkAraM hi parasmAjjAyamAnaM dRSTvA notkarSAdyAkulaM cetaH kuryAt 86 parIasatkArito vA na pradveSaM brajet 19 tathA prajJAyate'nayA vastutattvamiti prajJA-buddhyatizayaH sa eva parIpahaH prajJAparISahaH, manojJaprajJAprAgbhAraprAptau hi na garvamudvahet , prajJApratipakSeNApyabuddhikatvena parISaho bhavati nAhaM kiJcijAne mUryo'haM sarvaiH paribhUta ityevaM pari SahAH 22 gA.685tApamupAgatasya karmavipAko'yamiti matvA tadakaraNAttatparISahajaya: 20 tathA jJAyate vastutattvamaneneti jJAna-zrutAkhyaM tadabhAvo'jJAnaM sa eva parISaho'jJAnaparISahaH, AgamazUnyo'hamiti na manasi khedaM viddhyAt , etatpratipakSeNApi jJAnena parISaho bhavati, tataH samagrazrutapArago'hamiti notsekaM gacchediti 21 tathA samyaktvaM-samyagdarzanaM tadeva kriyAdivAdinAM vicitramatazravaNe'pi samyak pariSahyamANaM nizcalacittatayA dhAryamANaM parISahaH samyaktvaparISahaH, Avazyake tu asamyaktvaparISaha iti paThitaM, tatra caivaM vyAkhyA-sarvapApasthAnebhyo virata: prakRSTatapo'nuSThAyI nissaGgazcAhaM tathApi dharmAdharmAtmadevanArakAdibhAvAnna prekSe tato mRSA samastamevedamiti asamyaktvaparISahaH, tatraivamAlocayet-dharmAdhauM puNyapApalakSaNau yadi karmarUpau pudgalAtmako tatastayoH kAryadarzanAdanumAnasamadhigamyatvaM, atha kSamAkrodhAdikau dharmAdhauM tataH svAnubhavAdAtmapariNAmarUpatvAtpratyakSavirodhaH, devAstvatyantasukhAsaktatvAnmanuSyaloke ca kAryasyAbhAvAd duSSamAnubhAvAJca na darzanagocaramAyAnti, nArakAH punarnirantaramevAtitIvravedanAAH pUrvakRtaduSkarmodayanigaDabandhanavazIkRtatvAdasvatatrAH kathamiha samAyAntItyAdi paribhAvayato'samyaktvaparISahajayo bhavatIti, itizabda iyattApradarzanArthaH, ete kSudAdayaH samyaktvAntA dvAviMzatiriti | na nyUnAdhikAH parISahA bhavantIti / sampratyeteSAM dvAviMzaterapi parISahANAM samavatArazcintyate sa ca dvedhA-prakRtisamavatAro guNasthAnaka|samavatArazca, tatra prakRtisamavatAre jJAnAvaraNavedanIyamohanIyAntarAyalakSaNAsu catasRSu prakRtiSu dvAviMzatirapi parISahAH samavataranti &aa // 194 // Jain Educatio n al For Private Personal Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 685 // 686 // tatra ca yasya yatrAvatArastamAha-'daMsaNe'tyAdi gAthAtrayaM, mohanIyaM dvidhA-cAritramohanIya darzanamohanIyaM ca, tatra darzanamohe-mithyAtvAditrayalakSaNe darzanaparISahaH-samyaktvaparISaha eko'vatarati, tadudaye tasya bhAvAt , tathA 'panna'nANa'tti prAkRta-|| tvena prathamAdvivacanalopAt prajJA'jJAne-prajJAparISaho'jJAnaparISahazca prathame-jJAnAvaraNakarmaNyavatarataH, tatkSayopazamodayAbhyAmanayoH sadbhAvAt , tathA carame-antarAyakarmaNi alAbhaparISaho'vatarati, lAbhAntarAyodayanibandhanatvAdalAbhasya, tathA cAritramohe-cAritramohanIyanAmni mohanIyabhede AkrozAratisrInaSedhikyacelayAcyAsatkArapuraskAralakSaNAH saptaiva parISahA avataranti, ayamarthaH-krodhodayAdAkrozaparISahaH aratimohanIyodayAdaratiparISahaH puMvedodayAtstrIparISahaH bhayakarmodayAnnaiSedhikIparISahaH jugupsodayAdacelaparIpahaH mAnodayAdyAcyAparISahaH lobhodayAtsatkArapuraskAraparISaha iti, atra ca satkAro-vastrAdibhiH pUjanaM puraskAraH-abhyutthAnAdipratipattiH yadvA satkAreNa pura|skAraH-puraskaraNaM tatastAveva sa eva vA parISahaH satkArapuraskAraparISaha iti, tathA ekAdaza parISahA vedanIye'vataranti tadudayAvantItyarthaH, te caite 'paJceva ANupuvi' paJcaiva-paJcasaGkhyA eva, te ca kacidanAnupUrvyA api vyAkhyAGgatvAttayA'pi syurityAha-AnupUrvyA-paripATyA kSutpipAsAzItoSNadaMzamazakAkhyA itiyAvat tathA caryA zayyA 'jalle yatti jallo-malaH, vadho rogastRNasparzazvetyekAdaza, zeSeSu-pUrvoktakarmacatuSTayavyatirikteSu darzanAvaraNAyurnAmagotrAkhyeSu karmasu nAsti parISahANAmavatAra:-antarbhAvaH, tadudaye parIpahANAmasambha vAt // 687 // 688 // 689 // adhunA guNasthAnakasamavatAramAh-'bAvIsaMgAhA, dvAviMzatirityapizabdasya lutanirdiSTatvAd dvAviM4 zatirapi parISahA bAdarasamparAyanAmni guNasthAnake, ko'rthaH ? anivRttibAdarasamparAyaM navamaguNasthAnaM yAvat sarve'pi parISahAH sambhava ntIti, tathA caturdaza cazabdasyaivakArArthatvAcaturdazasaGkhyA eva-kSutpipAsAzItoSNadezamazakacaryAzayyAvadhAlAbharogatRNasparzamalaprajJA'jJA Jain Education na For Private & Personel Use Only AMw.jainelibrary.org Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 195 // Jain Education I narUpAH parISahAH sUkSmarAge - sUkSmasamparAyanAmni dazamaguNasthAna ke udayamAsAdayanti mohanIyasya kSapitatvena upazamitatvena vA saptAnAM cAritramohanIyapratibaddhAnAM darzanamohanIyapratibaddhasya caikasya tatrAsambhavAditi bhAvaH, tathA chadma-AvaraNaM tatra sthitazchadmasthaH vIta:apagato rAgaH samastamohopazamAtsakalamohakSayAcca yasya sa tathA tataH karmadhArayaH, chadmasthavItarAgazabdena upazAntamohakSINamohalakSaNaM guNasthAnakadvayaM parigRhyate, tatrApi uktarUpA eva caturdaza parISahAH sambhavantIti, tathA jine-sayogikevalyayogikevalilakSaNe trayodazacaturdazaguNasthAnakadvaye parISahakAraNabhUtasya vedanIyasyaiva sadbhAvAttatpratibaddhA eva ekAdaza parIpahAH sambhavanti, uktaM ca- "kSutpipAsA ca zItoSNe, daMzAzcaryA vadho malaH / zayyA rogatRNasparzoM, jine vedyasya sambhavAt // 1 // " iti // 690 // nanvete parISahA ekasmin kAle utkRSTato jaghanyatazca ekasmin prANini kiyantaH prApyante ?, tatrAha - 'vIsaM' gAhA viMzatirutkRSTapade cintyamAne parISahA vartante yugapadekatra prANini, jaghanyatazca - jaghanyapadmAzritya eka eva parISahaH, nanUtkRSTapade kiM na dvAviMzatirapi parISahA ekatra vartante ? ityAha | zItoSNe caryAniSedhikyau ca yugapad - ekakAlamekatra na vartete-na sambhavataH, parasparaparihArasthitilakSaNatvAdamISAM, tathAhi - na zItamu| SNena saha bhavati noSNaM zItena saha na caryAyAM naiSedhikI na ca naiSedhikyAM satyAM caryeti, ato yaugapadyenAmISAmasambhavAd dvayorabhAvAnnotkRSTato'pi dvAviMzatirekadA parISahA vartanta iti, nanu naiSedhikIvatkathaM zayyApi caryayA saha na virudhyate ?, atrocyate, nirodhabAdhAditastvaGganikAderapi tatra sambhavAt, naiSedhikI tu svAdhyAyAdInAM bhUmiSveva prAyaH sthiratAyAmevAnujJAtA iti tasyA eva caryayA vi- 2 // 195 // | rodha iti, tattvArthe tu utkRSTato'pyekonaviMzatirevoktAH, caryAzayyAniSadyAdInAmekasya sambhave dvayorabhAvAt, tathAhi -caryAyAM satyAM 86 parIpahAH 22 gA. 685691 jainelibrary.org Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhAzayye na staH niSadyAyAM tu zayyAcarye zayyAyAM punarniSadyAcarye na bhavata iti 86 // 691 // idAnIM 'maMDali satta'tti saptAzItaM dvAramAha sutte 1 atthe 2 bhoyaNa 3 kAle 4 Avassae ya 5 sajjhAe 6 / saMthAre 7 ceva tahA satteyA maMDalI jaiNo // 692 // sUtre-sUtraviSaye'rthe-arthaviSaye bhojane kAle-kAlaprahe Avazyake-pratikramaNe svAdhyAyaprasthApane saMstArake caiva saptaitA maNDalyo yateH, etAsu caikaikenAcAmlena praveSTuM labhyate nAnyatheti 87 // 692 / / idAnIM 'dasaThANavavaccheo'tti aSTAzItaM dvAramAha maNa 1 paramohi 2 pulAe 3 AhAraga 4 khavaga 5 uvasame 6 kappe 7 / saMyamatiya 8 kevala 9 sijjhaNA ya jaMbumi vocchinnA / / 693 // padaikadeze'pi padasamudAyadarzanAt manaHparyayajJAnaM tathA parama:-prakRSTastadutpattAvavazyameva kevalajJAnalAbhAdavadhiH-mUrttadravyaparicchedI jJAnavizeSaH paramAvadhiH sa ca kSetrato'loke'pi lokapramANAsaGkhyeyakhaNDaviSayaH kAlatastu asaGkhyeyotsarpiNyavasarpiNIviSayaH tathA pulAkalabdhistathA AhArakazarIralabdhistathA kSapakazreNistathopazamazreNistathA kalpo-jinakalpaH tathA saMyamatrikaM parihAravizuddhisUkSmasamparAyayathAkhyAtalakSaNacAritratrayaM tathA kevalaM kevalajJAnaM tathA sedhanA-siddhigamanaM ityete daza padArthA jambUsvAmini vyavacchinnA:-jambUsvAmyanantarameteSAmabhAva ityarthaH, iha ca kevaligrahaNena sijjhaNAgrahaNena vA''gate yat ubhayorupAdAnaM tat yaH kevalI sa niyamAtsiddhyati | yazca siddhyati sa niyamAt kevalI sanniti khyApanArtha, tathA prathamasaMhananaM varSabhanArAcaM prathamaM saMsthAna-samacaturasraM, yazcAntarmuhUrtena Jain Education p al For Private & Personel Use Only A ainelibrary.org Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roddhAre tattvajJA navi0 // 196 // lAcaturdazAnAmapi pUrvANAmupayogo'nuprekSaNaM ete trayo'pyarthA apazcime caturdazapUrvadhare sthUlabhadrasvAmini vyavacchinnAH uktaM ca-"saMghayaNaM||87 maNDa|saMThANaM ca paDhamagaM jo ya puvvauvaogo / ee tinnivi atthA vocchinnA thUlabhadaMmi // 1 // " [prathamakaM saMhananaM saMsthAnaM yazca pUrvopa- lyaH yogaH ete trayo'pyarthA vyavacchinnAH sthUlabhadre // 1 // ] // 88 // 693 idAnIM 'khavagaseDhi'tti ekonanavatitamaM dvAramAha 488 dazaaNamicchamIsasamma aha napuMsitthIveyachakkaM ca / puMveyaM ca khavei kohAIevi saMjalaNe // 694 // vyavacchedaH koho mANo mAyA loho'NatANubaMdhiNo curo| khaviUNa khavai saMDho micchaM mIsaM ca sammattaM 89ksspk|| 695 // appaccakkhANe cauro paJcakkhANe ya samamavi khavei / tayaNu napuMsagaitthIveyadugaM kha zreNiH viya khavai samaM // 696 // hAsaraiaraipuMveyasoyabhayajuyaduguMcha satta imA / taha saMjalaNaM kohaM gA. 692mANaM mAyaM ca lobhaM ca // 697 // to kiTTIkayaassaMkhalohakhaMDAI khaviya mohakhayA / pAvai loyAloyappayAsayaM kevalaM nANaM / / 698 // navaraM itthI khavagA napuMsagaM khaviya khavai thIveyaM / hAsAichagaM khaviuM khavai saveyaM naro khvgo|| 699 // iha kSapakazreNipratipattA pumAn varSASTakasyopari vartamAno varSabhanArAcasaMhananI zuddhadhyAnArpitamanA aviratadezaviratapramattApramattasaMyatAnAmanyatamaH kevalaM yadyapramattasaMyataH pUrvavittarhi zukladhyAnopagataH zeSastu sarvo'pi dharmadhyAnopagataH, tatra prathamato'nantAnubandhinAM visaMyojanA'bhidhIyate-iha zreNimapratipadyamAnA api aviratAzcaturgatikA api kSAyopazamikasamyagdRSTayo dezaviratAstiryaJco manuSyA vA sarvaviratAstu manuSyA eva sarvAmiH paryAptibhiH paryAptA yathAsambhavaM vizuddhyA pariNamanto'nantAnubandhinAM kSapaNArtha yathApravRttakaraNApUrva Jain Education For Private Personel Use Only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education karaNAnivRttikaraNAkhyAni trINi karaNAni kurvanti, karaNavaktavyatA ca sarvA'pi karmaprakRtyAdibhyo'vaseyA, anivRttikaraNaM ca prAptaH | san anantAnubandhinAM sthiti karmaprakRtyabhihitasvarUpeNodvalanAsaGkrameNAdhastAdAvalikAmAtraM muktvA upari niravazeSAnanantAnubandhino | vinAzayati, AvalikAmAtraM tu stibukasaGkrameNa vedyamAnAsu prakRtiSu saGkramayati, tadevaM kSapitAnantAnubandhicatuSko darzanamohakSapaNArthaM yathApravRttyAdIni trINi karaNAni karoti, anivRttikaraNAddhAyAM ca vartamAno darzanatrikasya sthitisatkarma tAvadudvalanAsaGkrameNodvalayati yAvatpalyopamAsayeya bhAgamAtramavatiSThate, tato midhyAtvadalikaM samyaktvamizrayoH prakSipati, taccaivaM prathamasamaye stokaM dvitIyasamaye tatoSsapeyaguNaM evaM yAvadantarmuhUrta caramasamaye AvalikAgataM muktvA zeSaM dvicaramasamaya saGkramitadali kA dasa peyaguNaM saGkramayati, AvalikAgataM tu tibukasaGkrameNa samyaktve prakSipati, evaM mithyAtvaM kSapitaM, tato'ntarmuhUrtena samyagmithyAtvamapyanenaiva krameNa samyaktve prakSipati, tataH samyagmithyAtvamapi kSapitaM, tataH samyattatvamapavartayituM tathA lagno yathA'ntarmuhUrtena tadvyantarmuhUrtamAtrasthitikaM jAtaM, tacca krameNAnubhUyamAnamanubhUyamAnaM sat samayAdhikAvalikAzeSaM jAtaM, tato'nantarasamaye tasyodIraNAvyavacchedaH, tato vipAkAnubhavenaiva kevalena vedayati yAvaccaramasamayaH, tato'nantarasamaye'sau kSAyikasamyagdRSTijayate, iha yadi baddhAyuH kSapakazreNimArabhate anantAnubandhikSayAnantaraM ca maraNasambhavato vyuparamate tataH kadAcinmithyAtvodayAdbhUyo'pyanantAnubandhina upacinoti, tadvIjasya midhyAtvasyAvinAzAt, | kSINamithyAdarzanastu nopacinoti bIjAbhAvAt kSINasaptakatvapratipatitapariNAmo'vazyaM tridazepUtpadyate, pratipatitapariNAmastu nAnAmatisambhavAdyathApariNAmaM sarvagatibhAgbhavati, baddhAyuSko'pi yadi tadAnIM kAlaM na karoti tathApi saptake kSINe niyamAdavatiSThate, na tu cAritramohakSapaNAya yatnamAdadhAti, atha kSINasaptako gatyantaraM saGkrAman katitame bhave mokSamupayAti ?, ucyate, tRtIye caturthe vA bhave, w.jainelibrary.org Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasbara prava0 sA-8 tathAhi-yadi devagatiM narakagatiM vA saGkrAmati tadA devabhavAntarito narakabhavAntarito vA tRtIyabhave mokSaM yAti, atha tiryakSu manuSyeSu 89kSapakaroddhAre vA samutpadyate tarhi so'vazyamasaGkhyeyavarSAyuSkeSu madhye gacchati na saGkhyeyavarSAyuSkeSu, tatastadbhavAnantaraM devabhave devabhavAcca cyutvA manu-1|| zreNiH tattvajJA- dhyabhave tato mokSaM yAtIti caturthe bhave mokSagamanaM, tathA kSINasaptakaH pUrvabaddhAyuSko'pi yadi tadAnIM kAlaM na karoti tarhi kazcidvaimAni- gA.694. navi0 keSveva baddhAyuSkazcAritramohanIyopazamArthamapi yatate, na zeSabhaveSu baddhAyuSkaH // nanu yadi darzanatrikamapi kSayamupagataM tarhi kimasau samya-| 699 gdRSTirutAsamyagdRSTiH ?, ucyate, samyagdRSTiH, samyagdarzanAbhAve samyagdRSTitvamanupapannamiti cet , tadasat , iha nirmadanIkRtakodravakalpA| // 197 // apagatamithyAtvabhAvA mithyAtvapudgalA eva yatsamyagdarzanaM tadeva kSINaM yatpunarAtmapariNatisvabhAvaM tattvArthazraddhAnalakSaNaM samyagdarzanaM tanna* kSINaM, api ca-tadatIva zlakSNazubhrAbhrapaTalavigame manuSyadRSTiriva vizuddhatarasvarUpaM bhavati, yadi punarabaddhAyuH kSapakazreNimArabhate tataH saptake kSINe niyamAdanuparatapariNAma eva cAritramohanIyakSapaNAya yatnamArabhate, cAritramohanIyaM ca kSapayituM yatamAno yathApravRttAdIni trINi karaNAni karoti, tadyathA-yathApravRttakaraNamapramattaguNasthAnake apUrvakaraNamapUrvakaraNaguNasthAnake anivRttikaraNamanivRttibAdarasamparA-14 yaguNasthAnake, tatrApUrvakaraNe sthitighAtAdimirapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNakaSAyASTakaM tathA kSapayati sma yathA'nivRttikaraNAddhAprathamasamaye tatpalyopamAsaGkhyeyabhAgamAtrasthitikaM jAtaM, anivRttikaraNAddhAyAzca saGkhyeyeSu bhAgeSu gateSu satsu styAnarddhitrikanarakatiryaggatinarakatiryagAnupUryekadvitricaturindriyajAtisthAvarAtapodyotasUkSmasAdhAraNAnAM SoDazaprakRtInAmuTThalanAsakrameNodvalyamAnAnAM palyopamAsayeyabhAgamAtrA sthitirjAtA, tato baddhyamAnAsu prakRtiSu tAni SoDazApi karmANi guNasakrameNa pratisamayaM prakSipyamANAni niHzeSato'pi kSINAni || // 197 // bhavanti, ihApratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNakaSAyASTakaM pUrvameva kSapayitumArabdhaM paraM tannAdyApi kSINaM kevalamapAntarAla eva pUrvoktaM prakRtiSo-| REC Jain Education a l For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - %A DazakaM kSapitaM pazcAttadapi kaSAyASTakamantarmuhUrtena kSapayatItyeSa sUtrAdezaH, anye tvAhuH-SoDaza karmANyeva pUrva kSapayitumArabhate kevalamapAntarAle'STau kaSAyAna kSapayati pazcAt SoDaza karmANIti, tato'ntarmuhUrtena navAnAM nokaSAyANAM caturNA ca sajvalanAnAmantarakaraNaM, karoti, sthApanA, taJca kRtvA napuMsakavedadalikamuparitanasthitigatamudvalanavidhinA kSapayitumArabhate, taccAntarmuhUrtena palyopamAsaGkhyeyabhAga-1 mAtraM jAtaM, tataH prabhRti baddhyamAnAsu prakRtiSu guNasakrameNa taddalikaM prakSipati, taJcaivaM prakSipyamANaM antarmuhUrtena niHzeSa kSINaM, adhastanasthitidalikaM ca yadi napuMsakavedena kSapakazreNimArUDhastato'nubhavataH kSapayati anyathA tvAvalikAmAtraM tadbhavati tacca vedyamAnAsu prakRtiSu stibukasakrameNa sakramayati tadevaM kSapito napuMsakavedaH, tato'ntarmuhUrtena strIvedo'pyanenaiva krameNa kSipyate, tata: SaT nokaSAyAn yugapatkSapayitumArabhate, tataH prabhRti ca teSAmuparitanasthitigataM dalikaM na puruSavede sakramayati kintu sajvalanakrodha eva, ete'pi ca | pUrvoktavidhinA kSipyamANA antarmuhUrtena niHzeSAH kSINAH, tatsamayameva ca puMvedasya bandhodayodIraNAvyavacchedaH samayonAvalikAdvikabaddhaM 5 muktvA zeSadalikakSayazca, tato'sAvidAnImavedako jAtaH, krodhaM ca vedayataH satastasya krodhAddhAyAstrayo vibhAgA bhavanti, tadyathA-azvakarNakaraNAdvA kiTTikaraNAddhA kiTTivedanAddhA ca, tatrAzvakarNakaraNAddhAyAM vartamAnaH pratisamayamanantAnyapUrvaspardhakAni caturNAmapi sajvalanAnAmantarakaraNAduparitanasthitau karoti, atha kimidaM spardhakamiti ?, ucyate, iha tAvadanantAnantaiH paramANubhirniSpannAn skandhAna jIvaH karmatayA gRhAti, tatra caikaikasmin skandhe yaH sarvajaghanyarasaH paramANustasyApi rasaH kevaliprajJayA chidyamAnaH sarvajIvebhyo'nantaguNAn rasabhAgAn prayacchati aparastAnapyekAdhikAn anyastu vyadhikAn evamekottarayA vRddhyA tAvanneyaM yAvadanyaparamANurabhavyAnantaguNAna siddhAnantabhAgenAdhikAn rasabhAgAn prayacchati, tana jaghanyarasA ye kecana paramANavasteSAM samudAyaH samAnajAtIyatvAdekA vargaNetyucyate AR CARNA SSCR4oste - Jan Educh an inte For Private Personal Use Only Mininelibrary.org Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 // 198 // anyeSAM tvekAdhikarasabhAgayuktAnAM samudAyo dvitIyA vargaNA apareSAM tu dvya dhikarasabhAgayuktAnAM samudAyastRtIyA vargaNA evamanayA dizA89kSapaka| ekaikarasabhAgavRddhAnAmaNUnAM samudAyarUpA vargaNAH siddhAnantabhAgakalpA abhavyAnantaguNA vAcyAH, etAsAM ca samudAyaH spardhakamityu- zreNiH cyate, spardhanta ivottarottaravRddhyA paramANuvargaNA atretikRtvA, ita UrddhamekottarayA nirantarayA vRddhyA pravardhamAno raso na labhyate kintu gA. 694. lA sarvajIvAnantaguNaireva rasabhAgaH, tatastenaiva krameNa tataH prabhRti dvitIyaM spardhakamArabhyate, evameva ca tRtIyaM, evaM tAvadvAcyaM yAvadanantAni | | spardhakAni, etebhya eva cedAnI prathamAdivargaNA gRhItvA vizuddhiprakarSavazAdanantaguNahInarasAH kRtvA pUrvavatspardhakAni karoti, na caivaMbhUtAni pUrva kadAcanApi kRtAni tato'pUrvANItyucyante, asyAM cAzvakarNakaraNAddhAyAM vartamAnaH puMvedaM samayonAvalikAdvikena krodhe guNasa-31 krameNa saGkramayan caramasamaye sarvasaGkrameNa sakramayati, tadevaM kSINaH puMvedaH, azvakarNakaraNAddhAyAM ca samAptAyAM kiTTikaraNAddhAyAM ca vartamAnazcaturNAmapi sajvalanAnAM uparitanasthitidalikasya kiTTIH karoti, kiTTayo nAma pUrvaspardhakebhyaH prathamAdivargaNA gRhItvA vizu|ddhiprakarSavazAdatyantahInarasAH kRtvA tAsAmekottaravRddhityAgena bRdantarAlatayA vyavasthApana, yathA yAsAmeva vargaNAnAmasatkalpanayA'nubhAgabhAgAnAM zatamekottarAdi vA''sIt tAsAmeva vizuddhiprakarSavazAdanubhAgabhAgAnAM dazakasya paJcadazakAdezca vyavasthApanamiti, etAzca kiTTayaH paramArthato'nantA api sthUlajAtibhedApekSayA dvAdaza kalpyante, ekai-( granthAnaM 7000) kasya kaSAyasya tisrastisraH, tadyathA-prathamA dvitIyA tRtIyA ca, evaM krodhena kSapakazreNiM pratipannasya draSTavyaM, yadA tu mAnena pratipadyate tadA udvalanavidhinA krodhe kSapite sati zeSANAM trayANAM pUrvakrameNa nava kiTTIH karoti, mAyayA cetpratipannastahi krodhamAnayorudvalanavidhinA kSapitayoH satoH zeSadvikasya pUrvakrameNa SaT kiTTIH karoti, yadi punarlobhena pratipadyate tata udbalanavidhinA krodhAditrike kSapite sati lobhasya kiTTitrikaM karoti, eSa kiTTIkaraNa | // 198 // Jain Education A leral For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasya prathamA samayAna vidhiH, kiTTIkaraNAddhAyAM niSThitAyAM krodhena pratipannaH san krodhasya prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate MIca tAvadyAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH, tato'nantarasamaye dvitIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca tAvadyAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH, tatastRtIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca tAvadyAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH, tisRSvapi cAmUSu kiTTivedanAddhAmuparitanasthitigataM dalikaM guNasaGkrameNApi pratisamayamasaGkhyeyaguNavRddhilakSaNena sajvalane mAne prakSipati, tRtIyakiTTivedanAddhAyAzcaramasamaye sajvalanakrodhasya bandhodayodIraNAnAM yugapad vyavacchedaH, satkarmApi ca tasya samayonAvalikAdvikabaddhaM muktvA'nyannAsti, sarvasya mAne prakSiptatvAt , tato mAnasya prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya pratha-18 masthitiM karoti vedayate ca tAvadyAvadantarmuhUrta, krodhasyApi ca bandhAdau vyavacchinne sati tasya dalikaM samayonAbalikAdvikena mAnaguNasakrameNa sakramayan caramasamaye sarva sakramayati, mAnasyApi ca prathamakiTTidalikaM prathamasthitIkRtaM vedyamAnaM samayAdhikAvalikAzeSa jAtaM, tato mAnasya dvitIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthiti karoti vedayate ca tAvadyAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSa, tatastRtIyakiTTidAlikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca tAvadyAvat samayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH, tasminneva ca samaye mAnasya bandhodayodIraNAnAM yugapadvyavacchedaH, satkarmApi ca tasya samayonAvalikAdvikabaddhameva, zeSasya krodhazeSasyeva mAne mAyAyAM prakSiptatvAt , tato mAyAyAH prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca tAvadyAvadantarmuhUrtamAtraM, savalanamAnasya ca bandhAdau vyavacchinne sati tasya dalikaM samayonAvalikAdvikena guNasaGkrameNa mAyAyAM sarva prakSipati, mAyAyA api ca prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigataM prathamasthitIkRtaM vedyamAnaM samayAdhikAvalikAzeSaM jAtaM, tato mAyAyA dvitIyakiTTidalikaM dvitIyasthiti samayAmA pra. sA.34 Jain Education Rional For Private Personal Use Only Tww.jainelibrary.org Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 199 // gatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca tAvadyAvat samayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH, tatastRtIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya 89kSapaka. prathamasthitiM karoti vedayate ca tAvadyAvatsamayAdhikAvalikAmAtraM zeSaH, tasminneva ca samaye mAyAyA bandhodayodIraNAnAM yuga- zreNiH padvyavacchedaH, satkarmApi ca tasyAH samayonAvalikAdvikabaddhamAtrameva, zeSasya guNasakrameNa lobhe prakSiptatvAt , tato lobhasya prathamaki-1 gA.694. TTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca tAvadyAvadantarmuhUrta, sajvalanamAyAyAzca bandhAdau vyavacchinne sati / tasyA dalikaM samayonAvalikAdvikena guNasakrameNa lobhe sarva saGkramayati, sajvalanalobhasya ca prathamakiTTidalikaM prathamasthitIkRtaM | vedyamAnaM samayAdhikAvalikAmAnaM zeSaM jAtaM, tato lobhasya dvitIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathama sthitiM karoti vedayate ca, | tAM ca vedayamAnastRtIyakiTTidalika gRhItvA sUkSmakiTTIH karoti tAvadyAvad dvitIyakiTTidalikasya prathamasthitikRtasya samayAdhikAvalikAmAtraM zeSaH, tasminneva ca samaye sajvalanalobhasya bandhavyavacchedo bAdarakaSAyodayodIraNAvyavacchedo'nivRttibAdarasamparAyaguNasthAnakakAlavyavacchedazca yugapajAyate, tataH sUkSmakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca, tadAnImasau sUkSmasa-1 mparAya ucyate, pUrvoktAzcAvalikAstRtIyakiTTigatAH zeSIbhUtAH sarvA api vedyamAnAsu paraprakRtiSu stibukasakrameNa saGkramayati, prathamadvitIyakiTTigatAzca yathAsvaM dvitIyatRtIyakiTTayantargatA vedyante, sUkSmasamparAyazca lobhasya sUkSmakiTTIvedayamAnaH sUkSmakiTTidalikaM samayonAvalikAdvikabaddhaM ca pratisamayaM sthitighAtAdibhistAvatkSapayati yAvatsUkSmasamparAyAddhAyAH saGkhyeyA bhAgA gatA bhavanti eko'vazipyate, tatastasmin saGkhyeye bhAge sajvalanalobhaM sarvApavartanayA'pavartya sUkSmasamparAyAddhAsamaM karoti, sA ca sUkSmasamparAyAddhA adyA- // 199 // pyantarmuhurtamAnA, tataH prabhRti ca mohasya sthitighAtAdayo nivRttAH zeSakarmaNAM tu pravartanta eva, tAM ca lobhasyApavartitAM sthitimudayo-pI orrent Jain Education Pujainelibrary.org a l Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S UPLOADSANSLOCALSAROKAR dIraNAbhyAM vedayamAnastAvadgato yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH, tata udIraNA sthitA, tata udayenaiva kevalena tAM vedayate yAvaccaramasamayaH, tasmiMzca caramasamaye jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNacatuSkayazaHkIryuccaiotrAntarAyapaJcakarUpANAM SoDazakarmaNAM bandhavyavacchedaH mohanIyasyodayasattAvyavacchedazca bhavati, tato'sau kSINakaSAyo jAyate, tasya ca zeSakarmaNAM sthitighAtAdayaH pUrvavatpravartante yAvatkSINa. kaSAyAddhAyAH saGkhyeyA bhAgA gatA bhavanti, ekaH saGkhayeyo bhAgo'vatiSThate, tasmiMzca jJAnAvaraNapaJcakAntarAyapaJcakadarzanAvaraNacatuSTayanidrAdvikarUpANAM SoDazakarmaNAM sthitisatkarma sarvApavartanayA'pavartya kSINakaSAyAddhAsamaM karoti, kevalaM nidrAdvikasya svasvarUpApekSayA samayanyUna sAmAnyataH karmarUpatayA tu tulyaM, sA ca kSINakaSAyAddhA adyApyantarmuhUrttamAnA, tataH prabhRti ca teSAM sthitighAtAdayaH sthitAH, zeSANAM tu bhavantyeSa, tAni ca SoDaza karmANi nidrAdvikahInAni udayodIraNAbhyAM vedayamAnastAva gato yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH, tata udIraNA nivRttA, tata AvalikAmAnaM yAvadudayenaiva kevalena tAni vedayate yAvatkSINakaSAyAddhAyA dvicaramasamayaH, tasmiMzca dvicaramasamaye nidrAdvikaM svarUpasattApekSayA kSINaM, caturdazAnAM ca prakRtInAM caramasamaye kSayaH, tato'nantarasamaye kevalI jAyata iti // 694 // athainA gAthA pratipadaM svayameva sUtrakRvyAkhyAti-koho' ityAdi gAthAdvayaM, krodho mAno mAyA lobha ityetAnanantAnubandhinazcaturaH kaSAyAna yugapatkSapayitvA saMDho'tti napuMsakaH zreNipratipattA mithyAtvaM mizra samyaktvaM ca krameNAntarmuhUrtena kSapayati, sarvatrApi ca kSapaNAkAlo'ntarmuhUrtamAnaH, zreNiparisamAptikAlo'pyantarmuhUrtamAtra eva, antarmuhUrtAnAmasaGkhyeyabhedatvAt // 695 // tato'pratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNAn aSTau kaSAyAna 'samamapi' yugapadeva kSapayati, tadanu napuMsakastrIvedadvikaM yugapatkSapayati, strIvedanapuMsakavedakSayasamakAlameva ca puMvedasya bandho vyavacchidyate, |tacca kSapayitvA'nantaraM kSapayati samaM-yugapadeva imA vakSyamANAH sapta prkRtiiH|| 696 // tA evAha-'hAse'tyAdi, hAsyaratyaratipuMvedazoka O-ASCARSAGNOSCORECIOUS Jain Education Nepal For Private & Personel Use Only jainelibrary.org kA Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJA |90 upazamazreNiH gA.700708 navi0 // 20 // bhayajugupsAkhyA imAH sapta, tadanantaraM sajvalanakrodhaM tataH sajvalanaM mAnaM tataH sajvalanAM mAyAM tata: sajvalanaM lobhaM ca kSapayatIti yogaH, lobhasya tvayaM vizeSaH / / 697 // 'to kiTTI' gAhA, lakSNIkRtAni tato-mAyAkSapaNAnantaraM lobhasya khaNDAnyasaGkhyeyAni kiTTIkRtAni kSapayitvA sakalamohakSayAtprApnoti lokAlokaprakAzakaM kevalajJAnamiti, idaM ca lobhakiTTikaraNaM lobhena zreNiM pratipannasya draSTavyaM, yadA tu krodhena zreNiM pratipadyate tadA krodhAdInAM caturNAmapi kiTTIH karoti, mAnena tu mAnAdInAM trayANAM, mAyayA ca mAyAlobhayoH kiTTIkaraNaM jJeyamiti // 698 // ayaM ca kSapaNAkramaH sUtre napuMsakaM kSapakamAzrityoktaH, yadA tu strI prArambhikA tadA'yaM vizeSaH-'navara'mityAdi, navaraM-kevalaM strI kSapikA pUrva napuMsakavedaM kSapayati, tataH strIvedaM, strIvedakSayasamakAlameva ca puMvedasya bandhavyavacchedaH, tato'vedakaH pUrvoktAH puMvedahAsyAdiSaTurUpAH sapta prakRtIyugapatkSapayati, zeSaM tathaiva, yadA tu puruSaH pratipattA bhavati tadA pUrva napuMsakavedaM tataH strIvedaM tato hAsyAdiSaTkaM kSapayitvA pazcAtsvaveda-puMvedaM kSapayati, zeSaM tathaiveti 89 // 699 // samprati 'uvasamaseDhi'tti navatitamaM dvAramAha aNadaMsanapuMsitthIveyachakkaM ca purisaveyaM ca / do do egaMtarie sarise sarisaM uvasamei // 700 // kohaM mANaM mAyaM lobhamaNatANubaMdhamuvasamai / micchattamissasammattarUvapuMjattayaM tayaNu // 701 // itthinapuMsagavee tatto hAsAichakkamayaM tu / hAso raI ya araI ya sogo ya bhayaM duguMchA ya // 702 // to puMveyaM tatto appacakkhANapaJcakhANA ya / AvaraNakohajuyalaM pasamai saMjalaNakohaMpi // 703 // eyakameNa tinnivi mANe mAyA u loha tiygNpi| navaraM saMjalaNAbhihalohatibhAge iya viseso||704 // saMkheyAI kiTTIkayAI khaMDAI pasamai kameNaM / puNaravi carimaM For Private & Personal use only // 20 // Jain Education wjainelibrary.org Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio khaMDa asaMkhakhaMDAI kAUNa || 705 || aNusamayaM ekkekaM uvasAmaha iha hi sattagovasame / hoi agar tatto aniyahI hoi napumAi // 706 // pasamaMto jA saMkheyalohakhaMDAo carimakhaMDassa | saMkhAIe khaMDe samaMto suhumarAo so // 707 // iya mohovasamammi kayammi uvasaMtamohaguThANaM / saGghaTTasiddhiheUM saMjAyai vIyarAyANaM // 708 // ihopazamazreNiprArambhako'pramattasaMyata eva, upazamazreNiparyavasAne tvapramattasaMyatapramattasaMyata deza viratAviratAnAmanyatamo bhavati, anye | tvAhuH - avirata dezaviratapramattApramattasaMyatAnAmanyatamo'nantAnubandhinaH kaSAyAnupazamayati, darzanatrikAdikaM tu saMyame eva vartamAnaH, tatra | prathamamanantAnubandhinAmupazamanA'bhidhIyate, aviratAdInAmanyatamo'nyatamasmin yoge vartamAnastejaH padmazukulezyAnyatamalezyAyuktaH sAkAro|payogayukto'ntaH sAgaropamakoTIkoTIsthitisatkarmA karaNakAlAt pUrvamapyantarmuhUrtaM yAvadvizuddhyamAnacittasantatiravatiSThate, tathA'vatiSThamA - nazca parAvartamAnAH prakRtIH zubhA eva badhnAti nAzubhAH, pratisamayaM cAzubhAnAM karmaNAmanubhAgamanantaguNahAnyA karoti zubhAnAM cAnantaguNavRddhyA, sthitibandhe'pi ca pUrNe satyanyaM sthitibandhaM pUrvapUrvasthitibandhApekSayA palyopamAsaGkhyeyabhAgahInaM karoti, pUrNe cAntarmuhUrte | krameNa yathApravRttakaraNA pUrvakaraNAnivRttikaraNAkhyAni pratyekamAntarmuhUrtikAni trINi karaNAni karoti, caturthI tUpazAntAddhAM, karaNavaktavyatA ca sarvA'pi karmaprakRteravaseyA, anivRttikaraNAddhAyAzca saGkhyeyeSu bhAgeSu gateSu ekasmin bhAge'vatiSThamAne'nantAnubandhinAma| dhastAdAvalikAmAtraM muktvA'ntarmuhUrtamAnamantarakaraNamantarmuhUrtena karoti, antarakaraNadalikaM cotkIryamANaM vadhyamAnAsu paraprakRtiSu prakSipati, prathamasthityAvalikAgataM ca dalikaM stibukasaGkrameNa vedyamAnAsu paraprakRtiSu prakSipati, antarakaraNe ca kRte dvitIyasamaye'nantA - Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- nubandhinAmuparitanasthitidalikamupazamayitumArabhate, tadyathA-prathamasamaye stokaM dvitIyasamaye tato'saMkhyAtaguNaM tRtIyasamaye'pi tato'saGkhye- 90 upa roddhAre 8 yaguNaM yAvadantarmuhUrtena sAkalyato'nantAnubandhina upazamitA bhavanti, upazamitA nAma yathA reNunikaraH salilabindunivahairabhiSicyAmi-18zamazreNiH tattvajJA- Sicya drughaNAdibhirnikuTTito nispando bhavati tathA karmareNunikaro'pi vizuddhivAripUreNa pariSicya pariSicyAnivRttikaraNarUpadrughaNaniku- gA.700navi0 TTitaH sakramaNodayodIraNAnidhattanikAcanAkaraNAnAmayogyo bhavati, anye tu anantAnubandhinAmupazamanAM na manyante, kintu visaMyo-III 708 janAM kSapaNAM, sA ca prAgevoktA, samprati darzanatrikasyopazamanA bhaNyate, iha kSAyopazamikasamyagdRSTiH saMyame vartamAno'ntarmuhUrtena drsh||201|| natrikamupazamayati, upazamayaMzca pUrvoktakaraNatrayanirvartanena vizuddhyA vardhamAno'nirvRttikaraNAddhAyA asaGkhyeyeSu bhAgeSu gateSu antarakaraNaM karoti, tacca kurvan samyaktvasya prathamasthitimantarmuhUrtamAnAM sthApayati mithyAtvamizrayozcAvalikAmAtraM, utkIryamANaM ca dalikaM trayANAmapi samyaktvasya prathamasthitau prakSipati, mithyAtvamizrayoH prathamasthitidalikaM samyaktvasya prathamasthitidalikamadhye stibukasakrameNa sakramayati, samyaktvasya punaH prathamasthitau vipAkAnubhavataH krameNa kSINAyAmupazamasamyagdRSTirbhavati, uparitanadalikasya copazamanA trayANAmapi mithyAtvAdInAmanantAnuvandhinAmuparitanasthitidalikasyevAvaseyA, evamupazAntadarzanatrikaH pramattApramattaparivRttizatAni kRtvA cAritramohamupazamayitukAmaH punarapi yathApravRttAdIni trINi karaNAni karoti, kevalamiha yathApravRttakaraNamapramattaguNasthAne apUrvakaraNaM cApUrvakaraNaguNasthAne, apUrvakaraNe ca sthitighAtAdibhirvizuddhaya tato'nantarasamaye'nivRttikaraNe pravizati, anivRttikaraNAddhAyAzca saGkhyeyeSu bhAgeSu gateSu darzanasaptakavarjitAnAmekaviMzatermohanIyaprakRtInAmantarakaraNaM karoti, tatra yasya vedasya sajvalanasya ca udayo'sti || 201 // tiyoH svodayakAlamAnAM prathamasthitiM karoti, zeSANAM tvekAdazakaSAyANAmaSTAnAM ca nokaSAyANAmAvalikAmAtra, vedatrikasajvalanacatu OCACAA% For Private Personal Use Only H Jan Education arjainelibrary.org Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kodayakAlamAnaM antarakaraNagatadalikaprakSepasvarUpaM ca granthavistarabhayAnna likhyate, antarakaraNaM ca kRtvA tato napuMsakavedamantarmuhUrtenopazamayati, tathAhi-prathamasamaye stokaM dvitIyasamaye tato'sayeyaguNaM evaM ca pratisamayamasaGkhyeyaguNaM tAvadupazamayati yAvaccaramasamayaH, paraprakRtiSu pratisamayamupazamitadalikApekSayA tAvadasaGkhyeyaguNaM prakSipati yAvad dvicaramasamayaH, caramasamaye tUpazamyamAnaM dalikaM parapra-18 kRtiSu saGkramyamANadalikApekSayA'saGkhyeyaguNaM draSTavyaM, upazAnte ca napuMsakavede strIvedaM prAguktavidhinA'ntarmuhUrtenopazamayati, tato'ntarmuhUrtena hAsyAdiSaTkaM tasmiMzyopazAnte tatsamayameva puruSavedasya bandhodayodIraNAvyavacchedaH, tataH samayonAvalikAdvikena sakalamapi puMvedamupazamayati, tato yugapadantarmuhUrtamAtreNApratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNakrodhau, tadupazAntau ca tatsamayameva sajvalanakrodhasya bandhoda-18 yodIraNAvyavacchedaH, tataH samayonAbalikAdvikena sajvalanakrodhamupazamayati, tato'ntarmuhUrtenApratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNau mAnau yugapadupazamayati, tadupazAntau ca tatsamayameva sajvalanamAnasya bandhodayodIraNAvyavacchedaH, tataH samayonAvalikAdvikena sajvalanamAnamupazamayati, tato yugapadantarmuhUrtenApratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNamAye upazamayati, tadupazAntau ca tatsamayameva sajvalanamAyAyA bandhodayodIraNAvyavacchedaH, tato'sau lobhavedako jAtaH, lobhavedanAddhAyAzca trayo vibhAgAstadyathA-azvakarNakaraNAddhA kiTTikaraNAddhA kiTTivedanAddhA ca, tatrAdyayordvayonibhAgayorvartamAnaH sajvalanalobhasya dvitIyasthiteH sakAzAddalikamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca, azvakarNakaraNAddhAyAM ca vartamAnaH prathamasamaya eva trInapi lobhAnapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNasajvalanarUpAna yugapadupazamayitumArabhate, | vizuddhyA vardhamAnazcApUrvANi spardhakAni karoti, apUrvaspardhakazabdArthazca prAgevoktaH, sajvalanamAyAyAzca bandhAdau vyavacchinne sati tataH samayonAvalikAdikena sajvalanamAyAmupazamayati, evamazvakarNakaraNAddhAyAM gatAyAM kiTTikaraNAddhAyAM pravizati, tatra ca pUrvaspardhakebhyo MARATHI RECCASSSSSSSACACACASSAX MARCH Mainelibrary.org Jain Education Intern Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 202 // Jain Education SpUrvaspardhakebhyazca dvitIyasthitigataM dalikaM gRhItvA pratisamayamanantAH kiTTIH karoti, kiTTikaraNAddhAyAzcaramasamaye yugapadapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNa lobhAvupazamayati, tadupazAntau ca tatsamayameva sajjvalana lobhabandhavyavacchedo bAdarasajjvalanalobhodayodIraNAvyavacchedazca tato'sau sUkSmasamparAyo bhavati, tadA coparitanasthiteH sakAzAtkatipayAH kiTTIH samAkRSya prathamasthitiM sUkSmasamparAyAddhAtulyAM karoti vedayate ca, sUkSmasamparAyAddhA cAntarmuhUrtamAnA, zeSaM ca sUkSmaM kiTTIkRtaM dalikaM samayonAvalikAdvikabaddhaM copazamayati, sUkSmasamparAyAddhAyAzca caramasamaye sabjvalanalobha upazAnto bhavati, tato'nantarasamaye'sAvupazAntamoho bhavati, sa ca jaghanyenaikasamayamutkarSato'ntarmuhUrta yAvallabhyate, tata Urddha niyamAdasau pratipatati, pratipAtazca dvidhA bhavakSayeNa addhAkSayeNa ca, tatra bhavakSayo mriyamANasya addhAkSaya upazAntAddhAyAM samAptAyAM, addhAkSayeNa ca pratipatam yathaivArUDhastathaiva pratipatati, yatra yatra bandhodayo vyavacchinnastatra tatra pratipatatA satA tena te addhAkSayeNa Arabhyante itiyAvat pratipataMzca tAvatpratipatati yAvatpramattasaMyataguNasthAnakaM, kazcitpunastato'pyadhastanaM guNasthAnakadvikaM yAti ko'pi sAsAdanabhAvamapi yaH punarbhavakSayeNa pratipatati sa niyamAdanuttaravimAnavAsiSUtpadyate, utpanaca prathamasamaya eva sarvANyapi bandhanAdIni karaNAni pravartayatItyeSa vizeSaH, utkarSatazcaikasmin bhave dvau vArAvupazamazreNiM pratipadyate, yazca dvau vArAvupazamazreNiM pratipadyate tasya niyamAttasmin bhave kSapaka zreNyabhAvaH, yaH punarekavAraM pratipadyate tasya kSapakazreNirbhavedapItyeSa kArmapranthikAbhiprAyaH AgamAbhiprAyeNa tvekasmin bhave ekAmeva zreNiM pratipadyate, taduktam -- 'mohopazama ekasmin bhave dviH syAdasantataH / yasmin bhave tUpazamaH, kSayo mohasya tatra na // 1 // " iti nanUpazamazreNimaviratAdaya evArabhante te ca yathAsambhavaM samya| gmithyAtvAnantAnubandhyapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNAnAmupazamAdbhavanti anyathA teSAmudaye samyaktvAdilAbhAyogAt tataH kathamidAnIM onal 90 upazamazreNiH gA. 7000 708 // 202 // ww.jainelibrary.org Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education teSAmupazamo bhaNyate ?, tadasat pUrvaM hi teSAM kSayopazama evAsIt nopazamastata idAnImupazamaH kriyate, nanu kSayopazamo'pyudite ka maze kSINe'nudite copazAnte bhavati upazamo'pi cetthaMbhUta eva tataH ko'nayorvizeSaH ? yenaivamucyate pUrvaM kSayopazama AsInnopazama iti, satyaM, iha kSayopazame tadAvArakasya karmaNaH pradezato'nubhavo'sti upazame tu neti vizeSaH, nanu yadi satyapi kSayopazame mithyAtvAnantAnubandhyAdikaSAyANAM pradezAnubhavo'sti tarhi kathaM na samyaktvAdiguNavighAto bhavati ?, tadudaye hyavazyaM samyaktvAdilAbhaH sannapyapagacchati yathA sAsAdanasamyagdRSTeriti, naiSa doSaH, pradezAnubhavasya mandAnubhAvatvAt, mandAnubhAvo chudayo na svAvAryaguNavighAtamAdhAtumalaM, yathA caturjJAnino matijJAnAvaraNAdInAM vipAkato'pyudayaH, tathAhi - matijJAnAvaraNAdikaM karma dhruvodayaM dhruvodayatvAccAvazyaM vipAkato'nubhavanIyaM, vipAkAnubhavApekSayaiva dhruvodayatvAbhidhAnAt, atha ca tatsakalacaturjJAnino na matyAdijJAnavighAtakRdbhavati, tadudayasya mandAnubhAvatvAt, tadyadi vipAkato'pyanubhUyamAnaM mandAnubhAvodayatvAnna svAvAryaguNavighAtAya prabhavati tataH pradezato'nubhUyamAnamanantAnubandhyAdi sutarAM na bhaviSyati, tadudayasyAtIva mandAnubhAvatvAditi / atha gAthAkSarArthaH kathyate - ekadezena samudAyopacArAt 'aNa'tti anantAnubandhinaH krodhamAnamAyAlobhAn upazamayati, iyaM ca kriyA sarvatra yojyA, tato darzanaM darzastat trividhaM mithyAtvamizrasamyaktvasvarUpaM puJjatrayaM tato napuMsakavedaM tataH strIvedaM tato hAsyA diSaTkaM - hAsyaratyaratizokabhayajugupsAlakSaNaM tataH puruSavedaM tato dvau dvau krodhAdyau ekAntaritau- sajvalanakrodhAdyantaritau sadRzau - krodhAditvena tulyau sadRzaM tulyaM yugapaditi bhAvaH, ayamartha:-apratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNakrodhayugalaM yugapat prazamayati, tataH sajvalanakrodhamityAdi / 700 // athainAM gAthAM svayameva sUtrakRdvyAkhyAti -- 'kohaM' gAhA, gatArthI, 'itthI' gAhA sugamA, navaraM darzanatrayopazamAnantaraM napuMsaka veda srIvedau yugapadupazamayati, ayaM ca napuMsakavedena nal w.jainelibrary.org Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 9. upazamazreNiH gA.700. // 203 // zreNi pratipannasya krama uktaH, ihAyaM sampradAyaH-strIvedena puruSavedena vA upazamazreNiM pratipadyamAno yasmin sthAne napuMsakavedamupazamayati tadUraM yAvannapuMsakavedenApi zreNiM pratipannaH san napuMsakavedameva kevalamupazamayati, tata Urddha punarnapuMsakavedaM strIvedaM ca yugapadupazama- yituM lagnaH, sa ca tAvadgato yAvannapuMsakavedodayAddhAyA dvicaramasamayaH, tasmiMzca samaye strIveda upazAntaH, napuMsakavedasya ca ekA samayamAtrA udayasthitirvartate, zeSaM sarvamupazAntaM, tasyAmapyudayasthitAvatikrAntAyAmavedako bhavati, tataH puruSavedAdikAH sapta prakRtIryugapadupazamayituM yatate, zeSaM tathaiva, yadA tu strIvedena zreNiM pratipadyate tadA prathamato napuMsakavedamupazamayati, pazcAt strIvedaM, taM ca tAvadupazamayati yAvatsvodayasya dvicaramasamayaH, tasmiMzca samaye ekA caramasamayamAtrAmudayasthitiM varjayitvA zeSaM sakalamapi strIvedasya satkaM dalikamupazamitaM, tatazcaramasamaye gate'vedakA satI puruSavedahAsyAdiSaTkarUpAH sapta prakRtIyugapadupazamayati, zeSaM tathaiva, puruSavedena punaH zreNiM pratipadyamAnasya svarUpaM prathamagAthAyAmevoktaM // 701 // 702 // 'to puMveyaM' gAhA, uttAnArthA, 'eve'tyAdi anenaiva krodhopazamakrameNa 4 trInapyapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNasaJjvalanAkhyAnmAnAn tisrazca mAyA lobhatrikaM ca prazamayatIti yogaH, navaraM-kevalaM sajvalanAbhidhalobhasya tribhAge kiTTivedanAddhAlakSaNe lobhe iti-vakSyamANo vizeSaH, tamevAha / / 703 / / 704 // 'saMkheyAI' ityAdi, gAthAcatuSTayaM, kiTTIkRtAni-lakSNIkRtAni sajvalanalobhakhaNDAni saGkhyAtAni krameNAnusamayaM prazamayati, caramaM ca khaNDaM punarapyasaGkhyeyAni khaNDAni kRtvA'nusamayamekaikamupazamayati // 705 / 1706 // 707 // idAnIM yAH prakRtIrupazamayan yeSu guNasthAnakeSu vartate tadAha-'iha hI'tyAdi, iha hi zreNipratipattA'nantAnubandhicatuSkadarzanavikarUpasaptakopazame kRte sati bhavatyapUrvaH-apUrvakaraNaguNasthAnake vartata ityarthaH, tataH paraM 'napumAItti napuMsakavedAdiprakRtIH prazamayan yAvatsaGkhyeyAni bAdaralobhakhaNDAni prazamayati tAvadanivRttivAdaro bhavati, anivRttibAda | // 20 // in Education H ana For Private Personel Use Only COMw.jainelibrary.org Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raguNasthAne vartate ityarthaH, tadanu caramasya sUkSmakiTTIkRtakhaNDasya saGkhyAtItAni-asaGkhyeyAni khaNDAni prazamayan sUkSmasamparAyaguNasthAnake bhavati, ityevaM mohanIyopazame kRte sati upazAntamoguNasthAnaM bhavati, tacca sarvArthasiddhihetuH saJjAyate vItarAgANAmapratipatitabhAvAnAmiti zeSa iti 90 // 708 / idAnIM 'thaMDillANa cauvIsa u sahasse'tti dvAramekanavatitamamAha aNAvAyamasaMloe 1, parassANuvaghAyae 2 / same 3 ajjhusire yAvi 4, acirakAlakayaMmi 5 ya // 709 // vicchinne 6 dUramogADhe 7, nAsanne 8 vilavajie 9 / tasapANabIyarahie 10, uccArAINi vosire // 710 // anApAtamasaMlokaM 1 parasya anaupaghAtikaM 2 samaM 3 azuSiraM 4 acirakAlakRtaM 5 vistIrNa 6 dUramavagADhaM 7 anAsannaM 8 bilavarjitaM 9 trasaprANabIjarahitaM 10 yatsthaNDilaM tatra uccArAdIni-purISaprazravaNaprabhRtIni vyutsRjet, tatra parasyetyubhayatra sambandhAt na vidyate ApAtaH-abhyAgamaH parasya-anyasya svapakSasya parapakSasya vA yasmin sthaNDile tadanApAtaM, na vidyate saMloko-darzanaM vRkSAdicchannatvAdyatra parasya tadasaMlokaM, atra ca caturbhaGgI, tadyathA-anApAtamasaMlokamiti prathamo bhaGgaH anApAtaM saMlokavaditi dvitIyaH ApAtavadasaMlokamiti tRtIyaH ApAtavat saMlokavacceti caturthaH, amISAM caturNA bhaGgAnAM madhye prathamo bhaGgo'nujJAtaH zeSAstu pratiSiddhAH, iha ca caramabhaGgavyAkhyAne anye vidhipratiSedharUpAH sujJAnA bhavantIti caramabhaGgasyaiva svarUpaM nirUpyate-tatra ApAtavatsthaNDilaM dvividhaM jJAtavyaM, tadyathA-svapakSApAtavat parapakSApAtavacca, svapakSaH-saMyatavargaH parapakSo-gRhasthAdiH, svapakSApAtavadapi dvividhaM-saMyatApAtavat saMyasApAtavacca, saMyatA api dvividhAH-saMvijJA asaMvijJAzca, saMvijJA-udyatavihAriNaH asaMvijJAH-zithilAH pArzvasthAdayaH, saMvijJA api COCCASIOCOCCASTROCCOLOCIEOCHR Jain Education Intel For Private & Personel Use Only Urainelibrary.org Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- dvividhA:-manojJA amanojJAzca, manojJA-ekasAmAcArikAH amanojJAzca-vibhinnasAmAcArikAH, asaMvijJA api dvividhAH-saMvijJapA- 91sthaNDi roddhAre |kSikA asaMvijJapAkSikAca, saMvijJapAkSikA-nijAnuSThAnanindino yathoktasusAdhusamAcAraprarUpakAH asaMvijJapAkSikA-nirdharmANaH susA- la svarUpaM tattvajJA- dhujugupsakAH, uktaM ca-tatthAvAyaM duvihaM sapakkhaparapakkhao ya nAyavvaM / duvihaM hoi sapakkhe saMjaya taha saMjaINaM ca // 1 // saMvi- gA.709. navi0 ggamasaMviggA saMviggamaNunnaeyarA ceva / asaMviggAvi duvihA tappakkhiyaeyarA ceva / / 2 // " parapakSApAtavadapi sthaNDilaM dvividha-manu- | 710 ghyApAtavat tiryagApAtavaJca, ekaikamapi trividhaM-puruSApAtavat ruyApAtavannapuMsakApAtavacca, tatra mAnuSapuruSApAtavat trividhN-dnnddikpu||204|| ruSApAtavat kauTumbikapuruSApAtavat prAkRtapuruSApAtavacca, daNDikA-rAjakulAnugatAH kauTumbikAH-zeSA maharddhikAH itare-prAkRtAH, te ca trayo'pi pratyeka dvividhAH-zaucavAdino'zaucavAdinazca, evaM vyApAtavannapuMsakApAtavaJca pratyekaM prathamato daNDikAdibhedatastrividhaM, tataH zaucavAdyazaucavAdibhedataH punarekaikaM dvividhamavaseyaM, uktaM ca-"parapakkhe'vi ya duvihaM mANusatericchagaM ca nAyavvaM / ekekaMpi ca tivihaM purisitthinapuMsakaM ceva // 1 // purisAvAyaM tivihaM daNDiyakoDubie ya pAgaie / te soya'soyavAI emeva napuMsaitthIsuM // 2 // "13 atha tiryagApAtavat kathyate tatra tiryaJco dvividhAH-dRptA adRptAzca, dRptA-darpavanta: adRptAH-zAntAH, te'pi pratyekaM trividhA:-jaghanyA utkRSTA madhyamAzca, jaghanyA mUlyamaGgIkRtya eDakAdayaH utkRSTA hastyAdayaH madhyamA mahIpAdayaH, ete kila puruSA uktAH, evameva strInapuMsakA api vaktavyAH, navaraM te dRptA adRptAzca pratyeka dvidhA vijJeyAH, tadyathA-jugupsitA ajugupsitAzca, jugupsitA gardabhyAdayaH itare'jugupsitAH, uktaM ca-"dittamadittA tiriyA jahannaukkosamajjhimA tivihA / emeva thInapuMsA duguMchiaduguMchiyA navaraM // 1 // " 204 // uktamApAtavatsthaNDilaM, saMlokavatpunarmanuSyeSveva draSTavyaM, te ca manuSyAkhividhA:-tadyathA-puruSAH striyo napuMsakAzca, ekaike pratyekaM trividhAH For Private 3 Personal Use Only S w.jainelibrary.org Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6451-5 Man prAkRtAH kauTumbikA daNDikAca, te punarekaike dvividhAH-zaucavAdino'zaucavAdinazca, uktaM ca- Alogo maNueK purisitthInapusagANa boddhavyo / pAgaDakuDuMvidaMDiya asoya taha soyavAINaM // 1 // " tatraivamApAtasaMloko caramabhaGge tRtIye ApAto dvitIye saMloka uktabhedaprabhedayuktaH / idAnImeteSu sthaNDileSu gamane doSAH pratipAdyante-tatra svapakSasaMyatasaMvignAmanojJAnAmApAte sati na gantavyaM, adhikaraNadoSasambhavAt , tathAhi-AcAryANAM parasparaM vibhinnAH sAmAcAryaH, tato'manojJAnAM sAmAcArIvitathAcaraNadarzane sati zaikSANAM svasAmAcArIpakSapAtena naiSA sAmAcArIti kalahaH syAt , asaMvinAnAmapi pArzvasthAdInAmApAte na gantavyaM, te hi pracureNa pAnIyena putaprakSAlanaM kurvanti, tatasteSAM kuzIlAnAM pracuravAriNA putanirlepakaraNaM dRSTvA zaikSakANAM zaucavAdinA mandadharmANAM ca ete'pi pravrajitA eveti varamete ityanukUlatayA teSAM samIpe gamanaM syAt , manojJAnAmApAte'pi gamanaM kartavyaM, saMyatyApAtastu sarvathA'pi parihartavya iti svapakSApAtadoSAH, parapakSApAte'pi yadi puruSApAtaM sthaNDilaM brajati tadA niyamato'tipracuramanAvilaM ca jalaM netavyaM, anyathA'tyalpe kalupe vA sarvathA pAnIyAbhAve vA yadi gato bhavettataste dRSTvA azucayo'mI ityavarNavAdaM vidhyuH, mA ko'pyamIpAmazucInAmannapAnAdi dadyAditi bhikSApratiSedhaM vA kuryuH, abhinavapravRttasya ca kasyacit zrAvakasya vipariNAmo vA bhavediti, bInapuMsakApAte punarAtmani pare tadu-1 bhayasmin vA zaGkAdayo dopA bhavanti, tatrAtmani sAdhuH zaGkAviparIkriyate yathA eSa kimapyuddhAmayati, pare strI napuMsako vA zakyate / yathaite pApakarmANa enaM sAdhu kAmayante iti, tadubhayasmin yathA dvAvapyetau parasparamatra maithunArthamAgato, tathA vyApAte napuMsakApAte vA jAsa sAdhurAtmaparobhayasamutthena dopeNa khiyA paNDakena vA sArdha maithunaM kuryAt tatra ca kenacidAgArikeNa dRSTvA rAjakulAdivAkRSyeta ttH| pravacanasyoDDAha ityAdi, dRptatiryagApAtena zRGgAditADanamAraNAdayo doSAH, garhitatiryavInapuMsakApAte punarjanasya maithunazaGkA syAt kadA Join Educati o nal For Private Personal Use Only jainelibrary.org Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA navi0 // 205 // | ciJca pratisevanAmapi kuryAditi // uktA ApAte doSAH evameva saMloke'pi tiryagyonikAn varjayitvA manuSyeSu draSTavyAH, tirazcAM hi roddhAre & saMloke nAsti kazcidanantarodito doSaH, manuSyANAM punaH strIpuruSanapuMsakAnAM saMloke ye ApAte doSA uktAsta evaM veditavyAH, artha tattvajJA- kadAcidAtmaparobhayasamutthA maithunadoSA na bhaveyustathApyamI sambhAvyante yathA kecidevamAhuryaduta yayaiva dizA uccArArthamasmAkaM yuvativargo vrajati tayaiva dizA ete'pi pravrajitA vrajanti, tannamasmadIyAM kAmapi kAminIM kAmayamAnA dattasaGketA vA tadAloke tiSThanti, tathA napuMsakaH strI vA svabhAvato vAtadoSeNa vA vikRtaM sAgArikaM dRSTvA tadviSayAbhilApamUrcchAmApannA taM sAdhumupasargayet tasmAt trayANAmapi saMloko varjanIyaH, tadevaM caramabhaGge ApAtasaMlokadoSAH tRtIye ApAtadoSAH dvitIye ca saMlokadoSA bhavanti, prathame punaH sthaNDile te dvaye'pyApAtasaMlokadoSA na saMti tatastatra gamanaM kartavyaM, uktaM ca - "AvAyadosa taie bIe saMlogao bhave dosA / te dovi natthi paDhame tahiM gamaNaM bhaNiyavihiNA u || 1 ||" 1 / tathA upaghAtaH-uDDAhAdi prayojanamasya tadaupaghAtikaM sthaNDilaM, tat trividhaMAtmaupaghAtikaM pravacanaupaghAtikaM saMyamaupaghAtikaM ca tatrAtmaupaghAtikamArAmAdi, tatra hi saMjJAM vyutsRjato yatastatsvAminaH sakAzAt piTTanAdiprasaGgaH, pravacanaupaghAtikaM purISasthAnaM, taddhi jugupsitamazucyAtmakatvAt, tatastatra saMjJAvyutsarge IdRzA ete iti pravacanopaghAtaH syAt saMyamaupaghAtikamaGgArAdidAhasthAnaM, tatra hi saMjJAnyutsarjane temyArambhiNo'nyatrAsthaNDile'gnijvAlanAdi kurvanti yajanti vA tAM saMjJAmasthaNDile tatazca saMyamopaghAta iti, yatazcaite doSA bhavantyato'naupaghAtike sthaNDile vyutsarjanIyaM evamanyatrApi bhAvanIyaM 2 / tathA samaM-aviSamaM viSame hi vyutsRjato yateH patanaM syAt tatra cAtmavirAdhanA, purISaM prazravaNaM vA praloThat paTkAyAnupamayatIti saMyamavirAdhanA ca 3 / tathA 'ajjhuSiraM' yattRNAdicchannaM na bhavati, zuSire hi saMjJAdi vyutsRjato vRzcikadaMdazUkAdidazane Jain Education 91sthaNDi lasvarUpaM gA. 709. 710 // 205 // jainelibrary.org Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education | nAtmano virAdhanA purISaprazravaNAkramaNena ca trasasthAvaraprANipraNAzanataH saMyamavirAdhanA 4 / tathA acirakAlakRtaM - svalpakAlaniviSTaM, | ayamartha:- yAni sthaNDilAni yasmin RtAvaniprajvAlanAdibhiH kAraNairacittAni kRtAni tasminneva Rtau tAnyacirakAlakRtAni bhavanti, yathA hemante kRtAni hemanta eva acirakAlakRtAni, RtvantaravyavahitAni tu cirakAlakRtAni tataH sacittatvAnmizrIbhUtatvAdvA asthaNDilAni tAnIti, yatra punarekaM varSAkAlaM sadhano grAma uSitastatra dvAdaza varSANi yAvatsthaNDilaM bhavati tataH paramasthaNDilaM 5 / tathA vistIrNamahat, tat tridhA - jaghanyaM madhyamamutkRSTaM ca tatra jaghanyamAyAmaviSkambhAbhyAM hastapramANaM, utkRSTaM dvAdaza yojanAni, tacca cakravartiskandhAvAraniveze samavaseyaM, zeSaM tu madhyamamiti 6 / tathA dUramavagADhaM - gambhIraM yatrAdhastAccatvAryaGgulAnyagnitApAdinA acittA bhUmistajjaghanyaM, yasya punaradhastAtpaJcAGgulaprabhRtikaM tadutkRSTaM dUramavagADhaM, atra ca vRddhasampradAyaH -- ' cauraGgulogADhe sannA vosirijjai na kAiyatti 7 / tathA anAsannaM - ArAmAdernAtisamIpasthaM, iha kila AsannaM dvividhaM - dravyAsannaM bhAvAsannaM ca tatra dravyAsannaM devakulaharmyaprAmArAmagrAmakSetramArgAdInAM nikaTaM, tatra ca dvau doSau- saMyamopaghAta AtmopaghAtazca tathAhi sa devakulAdisvAmI tatsAdhubhyutsRSTaM purISaM kenacitkarma kareNAnyatra tyAjayati, tatastatpradezavilepane hastaprakSAlane ca saMyamopaghAtaH, AtmopaghAtaJca sa gRhAdyadhipatiH pradviSTaH san kadAcittADayatIti, bhAvAsannaM nAma tAvattiSThati yAvatsaMjJA manAg nAgacchati, tatastvaritaM gacchan kenacidbhUrtena bhAvAsannatAmupagamya dharmapracchanAdivyAjenArdhapatha eva dhRtaH, tatazca tasya purISavegaM dhArayata AtmavirAdhanA, maraNasya glAnatvasya vA'vazyambhAvAt anadhisahena ca satA tena lokapurato'sthAne saMjJAvyutsarge punarjaGghAdilepane vA pravacanavirAdhanA, saMyamopaghAtAdi tatraivApratyupekSitasthaNDile vyutsRjato bhavatIti 8 / tathA bilavarjitaM bhUmirandhAdirahitaM, bilayukte hi sthaNDile saMjJAM vyutsRjato yadA bile pravizantyA saMjJayA prazravaNena ca onal w.jainelibrary.org Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSESCREE 710 prava0 sA- tadgatAH pipIlikAprabhRtayaH prANino vyApAdyante tadA saMyamavirAdhanA sarpAdibhakSaNe cAtmavirAdhanA 9 / tathA saprANavIjarahitaM-sthA & 91sthaNDiroddhAre varajaGgamajantujAtaviyuktaM, tadyukte hi sthaNDile saMjJAbyutsarga kurvANasya sAdhohrauM doSau-saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca, tatra traseSu lasvarUpaM tattvajJAbIjeSu ca prANavyaparopaNAt saMyamavirAdhanA supratItA, baseSvAtmavirAdhanA tebhyo bhakSaNAdyupadravasambhavAt , bIjeSvAtmavirAdhanA atitIkSNa gA.709navi0 gokSurakAdibIjAnAM pAdeSu laganataH pAdapraloThanena patanato veti 10 / amISAM cAnantaroditAnAM dazAnAM padAnAmekadvitricatuHpaJcaSaT saptASTanavadazakaiH saMyogAH kartavyAH, teSu ca bhaGgAH sarvasaGkhyayA caturvizatyadhika sahasraM, atha kasmin saMyoge kiyanto bhaGgakAH ?, ucy||206|||| dante, iha bhaGgAnAmAnayanArthamiyaM karaNagAthA-"ubhayamuhaM rAsidugaM hechillANaMtareNa bhaya paDhamaM / laddhaharAsivibhatte tassuvari guNitu saMjogA // 1 // " asyA akSaragamanikA-iha dazAnAM padAnAM vyAdisaMyogabhaGgA AnetumabhipretAstatastAvatpramANau dvau rAzI ubhayamukhau sthApyete, kimuktaM bhavati ?-ekakAdIna dazakaparyantAnaGkAna pUrvAnupUryopari sthApayitvA teSAmadhastAt pazcAnupUrvyA bhUya ekakAdayo dazakaparyantA aGkAH sthApanIyAH, sthApanA ceyaM 1 10 45 120 210 252 210 120 45 10 atrAdhastanarAziparyantavartina ekakasyopari yo dazakaste ekakasaMyoge daza bhaGgA draSTavyAH, na ca tatra karaNagAthAyA vyApArI, vyAdisaMyogabhaGgAnayanAyaiva tasyAH pravRttvAt , tato'dhastanarAziparyantavartina ekakasthAnantareNa dvikalakSaNenoparitanarAzau pazcAnupUrvyA prathamamakaM // 206 // Jain Education sa For Private & Personel Use Only Aljainelibrary.org Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education dazakarUpaM bhajet tasya bhAgAkAraM kuryAt, tato labdhAH paJca yato daza dvidhA vibhaktAH paJcaiva bhavanti, 'laddhaharA sivibhatte'tti adhorAzinA dvikalakSaNenoparitane prathame aGke dazakalakSaNe vibhakte sati labdhena aGkena paJcakena tasya dvikalakSaNasyoparitanamaGkaM navakalakSaNaM guNayet-tADayet, jAtAH paJcacatvAriMzat, itthaM ca guNayitvA saMyogA:- saMyogabhaGgA vAcyAH, yathA dvikasaMyoge bhaGgAH paJcacatvAriMzaditi, tato bhUyo'pi trikasaMyogabhaGgAnayanAya prathamapAdarahitA karaNagAthA vyApAryate, yathA'dhastanarAzisthitena dvikAdanantareNa trikeNoparitanarAzivyavasthitaM trikoparitanATakarUpAGkApekSayA''dyaM paJcacatvAriMzallakSaNamaMkaM bhajet, tato labdhAH paJcadaza, yataH paJcacatvAriMzat tridhA vibhaktAH paJcadazaiva bhavanti, taizcAdhorAzinoparitane aGke vibhakte labdhaiH paJcadazabhistrikalakSaNasyAGkasyoparitanamaSTrakalakSaNamaGkaM guNayet, guNite ca sati jAtaM viMzatyuttaraM zataM etAvantastrikasaMyoge bhaGgAH, punazcAdhastanarAzisthitena trikAdanantareNa catuSka keNoparitanarAzisthitaM catuSkoparitanasaptakarUpAGkApekSayA prathamaM viMzatyuttarazatalakSaNamaMkaM bhajet, labdhA triMzat, yato viMzatyuttaraM zataM caturbhirbhaktaM triMzadeva bhavati, tayA ca triMzatA catuSkasyopari yaH saptakaH sa guNyate, jAte dve zate dazottare, etAvantazcatuSkakasaMyoge bhaGgAH, evaM paJcakAdisaMyogeSvapi bhaGgA AnetavyAH yAvadazakasaMyoge eko bhaGgaH, evaM caikakasaMyoge daza bhaGgAH dvikasaMyoge paJcacatvAriMzat trikasaMyoge viMzaM zataM catuSkasaMyoge dve zate dazottare paJcakasaMyoge dve zate dvipazvAzadadhike paTakasaMyoge dve zate dazottare saptakasaMyoge viMzaM zataM aSTakasaMyoge paJcacatvAriMzat navakasaMyoge daza dazakasaMyoge ekaH sarvamIlane ca trayoviMzatyuttaraM sahasramazuddhabhaGgAnAM bhavati, catuvizastu zuddho bhaGgo yadyapi karaNena nAgacchati tathApyetanmadhye taM prakSipya bhaGgasaGkhyA pUraNIyA, yataH sarvabhaGgaprasAre kriyamANe paryante zuddhabhaGgasyAgatiH, uktaM ca--"dasa paNayAla visottarasayaM ca dosaya dasuttarA do ya / bAvanna do dasuttara visuttaraM paJca cattA ya // 1 // jainelibrary.org Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 pUrvANAM nAmAdi gA.711. 718 prava0sA- dasa eko ya kameNaM bhaGgA egAdicAraNAesuM / suddheNa samaM miliyA bhaGgasahassaM cauvvIsaM // 2 // " 91 / / 710 // idAnIM 'puvANaM roddhAre nAmAiM payasaMkhAsaMjuyAI caudasavitti dvinavataM dvAramAhatattvajJA uppAyaM paDhamaM puNa ekkArasakoDipayapamANeNaM / bIyaM aggANIyaM channauI lakkhapayasaMkhaM // 711 // navi0 viriyappavAyapuvaM sattaripayalakkhalakkhiyaM taiyaM / atthiyanatthipavAyaM saTTIlakkhA cautthaM tu // 712 // nANappavAyanAmaM eyaM egUNakoDipayasaMkhaM / saccappavAyapuvaM chappayaahiegakoDIe // 207 // // 713 // AyappavAyaputvaM payANa koDI u huMti chattIsaM / samayappavAyagavaraM asII lakkha pykoddii|| 714 // navamaM paccakkhANaM lakkhA culasI payANa parimANaM / vijappavAya panarasa sahassa ekkArasa u koDI // 715||chcciisN koDIo payANa puve avaMjhaNAmaMmi / chappanna lakkha ahiyA payANa koDI u pANAu / / 716 // kiriyAvisAlapuvaM nava koDIo payANa terasamaM / addhatterasakoDI caudasame biMdusArammi // 717 // paDhamaM AyAraMgaM aTThArasa payasahassaparimANaM / evaM sesaMgANavi duguNAduguNappamANAI // 718 // 'uppAyeMtyAdigAthASTakaM, yatrotpAdamaGgIkRtya sarvadravyaparyAyANAM prarUpaNA kRtA tadutpAdapUrva prathama, tacca padapramANena-padasaGkhyAmAzrityaikAdazakoTipramANaM, prathamapUrva ekAdaza padAnAM koTaya ityarthaH, iha yatrArthopalabdhistatpadamityAdipadalakSaNasadbhAve'pi tathAvidhasampradAyAbhAvAdattasya pramANaM na samyagavagamyata iti, tathA yatra sarveSAM dravyANAM paryAyANAM jIvavizeSANAM cAgaM-parimANaM varNyate tadaaAyaNIyaM dvitIyaM pUrva, GASTRIOSINGARENCO-CA // 207 Jain Educatio t ional For Private Personal Use Only w.jainelibrary.org Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RCESCORESCCSCRICK agraM-parimANaM tasya ayana-gamanaM pariccheda ityarthaH tasmai hitamaprAyaNIyamiti vyutpatteH, tasya padaparimANaM SaNNavatirlakSANi, tathA yatra DIjIvAnAM sakarmetarANAmajIvAnAM ca vIrya procyate-prarUpyate tadvIryapravAdaM tRtIyaM pUrva, tasya padaparimANaM saptatirlakSANi, tathA yalloke'sti vastu dharmAstikAyAdi yacca nAsti kharazRGgAdi athavA syAdvAdAbhiprAyeNa sarva vastu svarUpeNAsti pararUpeNa nAstItyevaM yatra procyate tadastinAstipravAdaM caturtha, tadapi padaparimANataH SaSTilakSANi, tathA yatra jJAnaM matyAdikaM paJcavidhaM svarUpabhedaprabhedAdibhiH prodyate tat jJAnaprabAda nAma paJcamaM pUrva, etacca padaparimANamAnityaikena padena nyUnA ekA koTiH, tathA satyaM-saMyamaH satyavacanaM vA tadyatra sabhedaM sapratipakSaM ca prodyate tat satyapravAdaM SaSThaM pUrva, tasya padaparimANaM pabhiH padairadhikA ekA koTiH, tathA yatrAtmA-jIvo'nekanayaiH prodyate tadAtmapravAda saptamaM pUrvaM, tasya padaparimANaM SaTtriMzatkoTayaH, tathA samayaH-siddhAntArthaH sa cAtra karmarUpo gRhyate tataH karmasvarUpaM yatra prarUpyate tat | |samayapravAdaM varaM-pradhAnamaSTamaM pUrva, anyatra tu karmapravAmityucyate, tatrApi karma-jJAnAvaraNAdikamaSTavidhaM prakRtisthityanubhAgapradezAdibhirbhadai ranyaizcottarottarabhedairyatra prodyate tatkarmapravAdaM pUrva, tasya padaparimANamekA koTirazItizca lakSANi, tathA yatra sarvapratyAkhyAnasvarUpaM saprabheda * prodyate tat pratyAkhyAnapravAdaM navama, tasya padAnAM parimANaM caturazItirlakSAH, tathA yatrAnekavidhA vidyAtizayAH sAdhanAnukUlyena siddhi prakarSeNa varNyate tadvidyAnupravAdaM dazama, tasya padaparimANamekAdaza koTayaH paJcadaza ca sahasrANi, tathA'vandhyanAmadheyamekAdazaM pUrva, vandhyaM | nAma niSphalaM na vandhyaM avandhyaM saphalamityarthaH, tatra hi sarve jJAnatapaHsaMyogAH zubhaphalena saphalA varNyante aprazastAzca pramAdAdikAH sarve azubhaphalA varNyante ato'vandhyaM, anye tu kalyANamityAhuH, arthastu tatrApi sa eva, tasmiMzca padaparimANaM SaDviMzatikoTayaH, tathA yatra prANA-jIvAH paJcendriyatrividhabalocchAsaniHzvAsarUpA vA AyuzcAnekadhA varNyate tat prANAyuAdazaM pUrva, tatra padaparimANamekA | Jain Education M ainelibrary.org Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA- roddhAre tattvajJA- navi0 RECENCESCA-SMIRE koTiH SaTpaJcAzaJca lakSAH, tathA yatra kriyA:-kAyikyAdikA vizAlA-vistIrNAH sabhedatvAdabhidhIyante tat kriyAvizAlaM trayodarza92 parvANAM pUrva, tatra padaparimANaM nava koTayaH, tathA bindusAramiti lokazabdo'tra lumo draSTavyaH, tatazca loke-jagati zrutaloke vA'kSarasyopari | nAmAdi binduriva sAraM-sarvottamaM sarvAkSarasannipAtalabdhihetutvAllokabindusAra, tatparimANamardhatrayodazapadakoTya iti, samavAyAMgaTIkAyAM tu sAgA.711padaparimANavipaye kiMcidanyathAtvamapi dRzyate iti / nanu pUrvANIti kaH zabdArthaH ?, ucyate, yasmAttIrthaGkarastIrthapravartanAkAle gaNadharANAM sarvasUtrAdhAratvena pUrva pUrvagatasUtrArtha bhASate tasmAt pUrvANIti bhaNitAni, gaNadharAH punaH zrutaracanAM vidadhAnA AcArAdikrameNa racayanti sthApayanti ca, matAntareNa tu pUrvagataH sUtrArthaH pUrvamahatA bhASito gaNadharairapi pUrvagataM zrutameva pUrva racitaM pazcAdAcArAdikaM, nanvevaM yadAcAraniryuktAyuktaM-'savvesi AyAro' ityAdi tatkathaM ?, ucyate, tatra sthApanAmAzritya tathoktaM iha tu akSararacanAmadhikRtya bhaNitaM pUrva pUrvANi kRtAnIti // 711 // 712 / / 713 // 714 // 715 // 716 // 717 // atha padasatyAprastAvAdAcArAdInAmapyaGgAnAM padasaGkhyAmAha-paDhama' ityAdigAthA, prathamamAcArAGgagamaSTAdazapadasahasrapramANaM, evam-anenaiva prakAreNa sUtrakRdaGgasthAnAGgaprabhRtIni zeSAGgAnyapi dviguNadviguNapadapramANAni, tathAhi-sUtrakRdaGga patriMzatpadasahasraM sthAnAGgaM dvisaptatipadasahasraM evamuttarottarANAmapi samavAyAdInAmaGgAnAM krameNa dviguNatA padAnAM pratipattavyA, yAvadvipAkazrute ekAdaze aGge padaparimANamekA koTI caturazItirlakSAH dvAtriMzacca | sahasrANIti / nanu pUrva tAvat pUrvANi bhagavadbhirgaNabhRdbhiH krameNa adhyante pUrva karaNAtpUrvANIti pUrvasUripradarzitavyutpattizravaNAt , pUrveSu ca sakalasyApi vAGmayasyAvatAro, na khalu tadasti yatpUrveSu nAbhihitaM, tataH kiM zeSAGgaviracanenAGgabAhyaviracanena vA ?, ucyate, iha vicitrA | // 208 // jagati prANinaH, tatra ye durmedhasaste pUrvANi nAdhyetumIzate, pUrvANAmatigambhIrArthatvAt , strINAM ca pUrvAdhyayane'nadhikAra eva, tAsAM tuccha Jain Education D eal For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5A4%AAR tvAdidoSabahulatvAt , uktaM ca-"tucchA gAravakaliyA caliMdiyA dubbalA ya dhIIe / ii atisesajjhayaNA bhUyAvAo ya no thINaM // 1 // " [tucchA gauravakalitAzcalendriyA dhRtyA ca durbalA itihetoratizAyInyadhyayanAni bhUtavAdazca na strINAM // 1 // ] atrAtize-15|| |pAdhyayanAni-utthAnazrutAdIni vividhaviziSTAtizayasampannAni zAstrANi, bhUtavAdo-dRSTivAdaH / tato durmedhasAM strINAM cAnugrahAya zeSAgAnAmaGgavAhyasya ca viracanamiti // 92 // 718 // idAnIM 'niggaMtha'tti trinavataM dvAramAha paMca niyaMThA bhaNiyA pulAya 1 bausA 2 kusIla 3 niggaMthA 4 / hoi siNAo ya 5tahA ekkeko so bhave duviho // 719 // gaMtho micchattadhaNAio mao je ya niggayA tatto / te niggaMthA vuttA tesi pulAo bhave paDhamo // 720 // micchattaM veyatiyaM hAsAI chakkagaM ca nAyavaM / kohAINa caukaM caudasa abhitarA gaMthA // 721 // khettaM vatthu dhaNadhannasaMcao mittnaaisNjogo| jANasayaNAsaNANi ya dAsA dAsIu kuviyaM ca // 722 // dhannamasAraM bhannai pulAyasaddeNa teNa jassa samaM / caraNaM so hu pulAo laddhIsevAhi so ya duhA // 723 // uvagaraNasarIresu bauso duvihovi hoi paMcaviho / Abhoga 1 aNAbhoe 2 saMvuDa 3 assaMbuDe 4 suhame 5 // 724 // AsevaNA kasAe duhA kusIlo duhAvi paMcaviho / nANe 1 saNa 2 caraNe 3 tave 4 ya ahasuhumae 5 ceva // 725 / / uvasAmago 1 ya khavago 2 duhA niyaMTho duhAvi paMcaviho / paDhamasamao 1 apaDhamo 2 carama 3 acaramo 4 ahAsuhumo 5 // 726 // pAvijai ahasayaM khavagANuvasAmagANa Jain Education FOilona For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 93 nigranthapaMcakaM gA.719. 730 // 209 // cupnnaa| ukkosao jahanneko va dugaM va tigamahavA // 727 // suhajhANajalavisuddho kammamalAvekkhayA siNAotti / daviho ya so sajogI tahA ajogI vinnihitttto|| 728 / / mUlattaraguNavisayA paDisevA sevae pulAe ya / uttaraguNesu bauso sesA paDisevaNArahiyA // 729 // niggaMthasiNAyANaM pulAyasahiyANa tiNha voccheo / samaNA bausakusIlA jA titthaM tAva hohiMti // 730 // 'paMce'tyAdigAthAdvAdazakaM, granthAdAntarAnmidhyAtvAderbAhyAcca dharmopakaraNavarjadhanAdernirgatA nimranthAH-sAdhavaH, te paJcavidhA uktAH, yathApulAko bakuzaH kuzIlo nirgranthaH snAtakazceti, eteSAM ca pulAkAdInAM sarveSAM sAmAnyatazcAritrasadbhAve'pi mohanIyakarmakSayopazamAdivaicitryA-1 dbhedo'vagantavyaH, ekaiko'pi sa pulAkAdirdvividho bhavet , dvaividhyaM ca sUtrakRdevAne prakaTayiSyati // 719 // atha sUtrakAra eva nirgranthazabda-1 vyutpattimAha-'gaMtho' gAhA, pradhyate-badhyate kaSAyavazagemAtmaneti granthaH yadvA praznAti-badhnAtyAtmAnaM karmaNeti granthaH, sa dvibhedaHAbhyantaro bAhyazca, tatrAbhyantaro mithyAtvAdizcaturdazavidhaH bAhyazca dhanAdiko dazavidho 'mataH' kathitaH, tasmAJca dvibhedAdapi granthAd ye nirgatAste nimranthA 'uktAH' bhaNitAH, 'teSAM' nirgranthAnAM paJcabhedAnAM madhye pulAkaH prathamo bhavet / / 720 // atha caturdazavidhAbhyantaragranthapratipAdanAmAh-'micchattaM' gAhA, mithyAtvaM-tattvArthAzraddhAnaM vedatrika-puMstrInapuMsakavedalakSaNaM hAsyAdiSaTkaM ca-hAsyaratyarati| bhayazokajugupsAlakSaNaM jJAtavyaM, tatra hAsya-vismayAdiSu vakravikAzAtmakaM ratiH-asaMyame prItiH aratiH-saMyame'prItiH, uktaM ca"araI ya saMjamammI hoi raI'saMjame yAvi"tti bhayaM-ihalokAdisaptadhA, zokaH-iSTaviyogAnmAnasaM duHkhaM jugupsA-asnAnAdimalina CHARACCASEASEANSAR // 20 Jain Education For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoctoCAR S tanumunihIlanA, tathA cAha-"aNhANamAiehiM sAhuM tu duguMchaI duguMcha"tti [asnAnAdimiH sAdhu jugupsate jugupseti] / tathA krodhAdInAM catuSka-krodhamAnamAyAlobhalakSaNaM ete caturdaza AbhyantarA granthAH // 721 // atha bAhyaM granthamAha-kSetraM-setvAdi vAstu-khAtAdi dhanaM ca-15 hiraNyAdi dhAnyaM ca-zAlyAdi tayoH saJcayo-rAzirdhanadhAnyasaJcayaH mitrANi ca-sahavardhitAdIni jJAtayazca-svajanAstaiH saMyogaHsambandho mitrajJAtisaMyogaH, yAnAni ca-zibikAdIni zayanAni ca-palyaMkAdIni AsanAni ca-siMhAsanAdIni yAnazayanAsanAni, caH samuccaye dAsA-aGkapatitAH dAsyo'pi-tathAvidhA eva kupyaM ca-vividhagRhopaskarAtmakaM, atra ca dhanadhAnyasaJcayo mitrajJAtisaMyo. gazceti dvau, zeSAzcASTeti dazavidho bAhyagranthaH // 722 / / atha pulAkAdIn vyAcikhyAsuH prathamaM pulAkavyAkhyAnamAha-'dhannamasAraM' | gAhA, pulAkazabdenAsAraM-niHsAraM dhAnyaM taNDulakaNazUnyaM palakhirUpaM bhaNyate tena pulAkena sama-sadRzaM yasya sAdhozcaraNaM-cAritraM bhavati sa pulAkaH, pulAka iva pulAka itikRtvA, ayamarthaH-tapaHzrutahetukAyAH saGghAdiprayojane sabalavAhanasya cakravAderapi cUrNane samarthAyA labdherupajIvanena jJAnAdyaticArAsevanena vA sakalasaMyamasAragalanAt palajivanniHsAro yaH sa pulAkaH, sa ca dvidhA-labdhyA sevayA ca, labdhipulAkaH sevApulAkazcetyarthaH, tatra labdhipulAko devendrarddhisamasamRddhiko labdhivizeSayuktaH, yadAha-saMghAiyANa kaje cuNNejA cakavaTimavi jIe / tIe laddhIeN juo laddhipulAo muNeyabbo ||1||"[sNpaadikaanaaN kArye cUrNayati cakravartinamapi yayA / tayA 1 labdhyA yuto labdhipulAko jJAtavyaH // 1 // ] anye tvAhuH-Asevanato yo jJAnapulAkastasyeyamIdRzI labdhiH sa eva ca labdhipulAko na tadvyatiriktaH kazcidapara iti, AsevApulAkastu paJcavidhaH-jJAnapulAkaH darzanapulAkaH cAritrapulAkaH liGgapulAkaH yathAsUkSmapulAkazca, tatra skhalitamilitAdimiraticArainimAzrityAtmAnamasAraM kurvan jJAnapulAkaH, evaM kudRSTisaMstavAdibhirdarzanapulAkaH, mUlo-18 R C-CHANGRECROCHECCESCRI. OGRESCRESTLis wwwantarima HainEducation For Private Personal use only 2w.jainelibrary.org Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAttaraguNapratiSevaNayA cAritravirAdhanatazcaraNapulAkaH, yathoktaliGgAdhikagrahaNAnniSkAraNAnyaliGgakaraNAdvA liGgapulAkaH, kiJcitpramAdAnmana-1193 nigra roddhAre sA'kalpyagrahaNAdvA yathAsUkSmapulAkaH, anyatra punarevamuktaM-"AhAsuhumo ya eesu ceva causuvi jo thovathovaM virAhei"tti // 723 // nthapaMcakaM tattvajJA- atha bakuzamAha-'uvagaraNa' gAhA, bakuzaH zabalaH karbura iti paryAyAH, evambhUtazca sAticAratvAt saMyamo'trAbhipretaH, tatazca bakuza-5/gA.719navi0 saMyamayogAtsAdhurapi bakuzaH, sAticAratvAcchuddhyazuddhivyatikIrNacaraNa ityarthaH, sa dvividhaH-upakaraNaviSaye zarIraviSaye ca, upakaraNabakuzaH zarIravakuzazceti bhAvaH, tatrAkAla eva prakSAlitacolapaTTakAntarakalpAdizvokSavAsa:priyaH pAtradaNDakAdyapi vibhUSArtha tailamAtrayojjvalIkRtya // 21 // dhArayannupakaraNabakuzaH, tathA'nAguptavyatirekeNa karacaraNavadanaprakSAlanamakSikarNanAsikAdyavayavebhyo'pi dUSikAmalAdyapanayanaM dantapavanakaraNaM kezasaMskAraM ca dehavibhUSArthamAcaran zarIrabakuzaH, ayaM ca dvividho'pi sAmAnyataH paJcavidhaH, tadyathA-AbhogabakuzaH anAbho gabakuzaH saMvRtabakuzaH asaMvRtabakuzaH sUkSmabakuzazca, atrAbhogaH-sAdhUnAmakRtyametaccharIropakaraNavibhUSaNamityevambhUtaM jJAnaM tatpradhAno sabakuMza AbhogavakuzaH, zarIropakaraNavibhUSayoH sahasAkArI anAbhogabakuzaH, saMvRto-gupto loke avijJAtadoSaH saMvRtabakuzaH, prakaTanakArI tu asaMvRtabakuzaH, mUlottaraguNAzritaM vA saMvRtAsaMvRtatvaM kiJcitpramAdI netramalAdyapanayanAt sUkSmavakuzaH, ete ca bakuzAH sAmA-| zAnyena RddhiyazaskAmAH sAtagauravAzritAH aviviktaparivArAH chedayogyazabalacAritrayuktA avagantavyAH, tatra RddhiH-pracuravastrapAtrAdi prAptiH yazazca-guNavanto viziSTAH sAdhava ityAdipravAdarUpakhyAtiguNastatkAmAH-tadabhilASiNaH, sAta-sukhaM tatra gaurava-AdarastadAzritAH, nAtIvAhorAtrAbhyantarAnuSTheyAsu kriyAsvabhyudyatA iti bhAvaH, avivikta:-asaMyamAdapRthagbhUtaH samudraphenAdinA nighRssttjstailaa-13||210|| dinA vihitazarIramRjaH kartarikAkalpitakezaH sa parivAro yeSAM te'viviktaparivArAH chedayogyaM-sarvadezacchedArha zabalaM-aticArakarburaM yaccA-1 Jain Education 11 For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. sA. 36 Jain Education In 1 |ritraM tena yuktAH chedayogyazabalacAritrayuktAH // 724 // atha kuzIlamAha - 'AsevaNA' gAhA, mUlottaraguNavirAdhanAt sa valanakaSAyodayAdvA kutsitaM zIlaM - cAritraM yasya sa kuzIlaH, sa ca dvidhA - AsevanAkuzIlaH kaSAyakuzIlava, AsevanA - saMyamasya viparItA''rAdhanA | tayA kuzIla AsevanAkuzIlaH kaSAyaiH - saDavalanakrodhAdyudayalakSaNaiH kuzIlaH kaSAyakuzIlaH, dvividho'pi kuzIlaH pazvavidho- jJAnadarzanacaraNatapoyathAsUkSmabhedAt, ayamarthaH - pratisevanAkuzIlaH paJcavidho jJAnadarzanacAritratapaH pratisevakaH sUkSmapratisevakaJca tatra jJAnadarza| nacAritratapAMsyupajIvan tatpratisevaka ucyate, anye tu tapaHsthAne liGgaM paThanti eSa eva zobhanastapasvItyAdiprazaMsayA yastuSyati sa sUkSmapratisevakaH, kapAyakuzIlo'pi paJcavidho-jJAnadarzanacAritratapaH kaSAyakuzIlaH sUkSmakaSAyakuzIlazca tatra jJAnadarzanatapAMsi sava|lanakrodhakaSAyAdyupayukto yaH svasvaviSaye vyApArayati sa tattatkaSAyakuzIla ucyate, kaSAyAviSTa eva yaH kasyApi zApaM prayacchati sa cAritrakapAyakuzIlaH, manasA tu krodhAdIn kurvan sUkSmakaSAyakuzIlaH, athavA savalanakrodhAdikaSAyAviSTa eva jJAnadarzanacAritratapAMsi yo virAdhayati - atIcAramalinAni karoti sa jJAnAdikaSAyakuzIlaH, sUkSmakapAyakuzIlastu tathaiveti // 725 // atha nirgranthamAha'uvasAmago ya' gAhA, nirgato mohanIyakarmalakSaNAt pranthAditi nirgranthaH, sa dvidhA - upazAntamohaH kSINamohazca sUtre ca 'vartamAnasAmIpye vartamAnavadve 'ti nyAyAdatItakAlAbhidhAne'pi 'uvasAmago ya khavago' nti vArtamAniko vuNpratyayaH uktaM ca - " so uvasaMtaka - sAo khINakasAo va "tti, tatra upazAntaH- upazamaM nIto vidyamAna eva saGkramaNodvartanAdikaraNAyogyatvena vyavasthApito moho-mohanIyaM karma yena sa upazAntamohaH, tathA kSINo moho yasya sa kSINamohaH, sUkSmasamparAyAvasthAyAM sajvalanalobhamapi niHzeSaM kSapayitvA | sarvathA mohanIyakarmAbhAvaM pratipanna ityarthaH, sa dvividho'pi pratyekaM paJcavidhastadyathA - prathamasamayanirmantho'prathama samayanirpranthazvaramasamaya jainelibrary.org Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 nimra prava0 sA roddhAre tattvajJA nthapaMcaka gA.719 navi0 730 // 211 // EXCLAM. nirgrantho'caramasamayanirgrantho yathAsUkSmanirgranthazceti, tatrAntarmuhUrtapramANe nirgranthakAlasamayarAzau prathamasamaye nirgranthatvaM pratipadyamAnaH prathamasamayanirgranthaH 1, anyasamayeSu ca vartamAno'prathamasamayanirgranthaH 2 pUrvAnupUrvyA vyapadizyate, tathA carame-antime samaye vartamAnazcaramasamayanirgranthaH 3 zeSeSu punarvartamAno'caramasamayanirgranthaH pazcAnupUrvyA nirdizyate, yathAsUkSmanirgranthaH punaH sAmAnyena prathamAdisamayAvivakSayA sarveSu samayeSu vartamAno yathAsUkSmanirgranthaH paJcama iti vivakSayA bheda epAmiti // 726 // athaite upazAntamohAH kSINamohAzca nirgranthA ekasmin samaye yAvantaH prApyante tadAha-'pAvijjaI' gAhA, ekasmin samaye pravezamaGgIkRtya prApyate'STottarazataM kSapakANAM-kSINamohAnAM, upazAmakAnA-upazAntamohAnAM punazcatuSpaJcAzat , idaM ca utkarSataH, jaghanyena tu kSINamohA upazAntamohAzca eko vA dvau vA trayo vA prApyante, ayamabhiprAya:-kSINamohAstAvatkadAcidbhavanti kadAcinna bhavanti, kSapakazreNerutkarSataH SaNmAsamAna| syAntarasya sadbhAvAnnirantaramasambhavAt , tato yadA bhavanti tadA yugapadekasamaye kSapakazreNyAM jaghanyata ekAdayaH utkRSTato'STottarazatapramANA evaM pravizanti nAdhikAH, etacca sUtre yugapadekasamayapraviSTAnaGgIkRtyoktaM, nAnAsamayapraviSTAnaGgIkRtya punarutkRSTataH zatapRthaktvaM, tathAhi-antarmuhUrtasvarUpe kSapakazreNikAle ekasmin samaye yugapadevaikAdayo yAvadutkRSTato'STottarazatapramANA jIvA mohakSapaNAya praviSTAH anyasminnapi samaye etAvanto'parasminnapi ca samaye etAvantaH praviSTAH evaM nAnAsamayapraviSTAn sarvAnapyaGgIkRtya sarvasminnapyantarmuhUrtapramANe kSapakazreNikAle sAmAnyena paJcadazasvapi karmabhUmiSu kadAcicchatapRthaktvaM kSINamohAnAM prApyate, tataH paraM kSapakazreNerapi niranta ramabhAvAt / Aha-nanvantarmuhUrtamAne'pi kSapakazreNikAle'saGkhyAtAH samayAH prApyante, tatra ca pratisamayaM yadyekaikaH pravizati tathApyahai saGkhyayA bhavanti kiM punaraSTottarazatapraveze iti ?, atrocyate, syAdevaM yadi pratisamayamasaGkhyAteSvapi samayeSvevaM tatpravezaH syAt, etacca // 211 // CACCE Jain Education a INE l For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAsti, kepacideva samayeSvevaM tatpravezasambhavAt tathaivAtizAyibhidRSTatvAdgarbhajamanuSyANAmapi cAsaGkhyAtAnAmasambhavAdvizeSatastu cAri-18 |triNAM, na ca garbhajamanuSyaM cAritriNaM muktvA'nyaH kSapakazreNi pratipadyata iti / tathA upazAntamohA api kadAcidbhavanti kadAcinna | bhavanti, upazamazreNerutkarSato varSapRthaktvapramANasyAntarasyApi sadbhAvAt , tatra ca yadA bhavantyamI tadA jaghanyata ekAdaya utkarSatastu catuSpa-1 |JcAzatpramANA eva jIvA ekasmin samaye upazamaNi pratipadyante nAdhikAH, nAnAsamayapraviSTAH punarutkRSTataH sayAtAH, etaduktaM bhavati-antarmuhUrtalakSaNe upazamazreNikAle ekasmin samaye yugapadeva ekAdayo yAvadutkRSTatazcatuSpaJcAzat praviSTAH anyasminnapi samaye || etAvantaH aparasminnapi samaye etAvantaH praviSTAH, evaM nAnAsamayapraviSTAn sarvAMnapyaGgIkRtya sarvasminnapyantarmuhUrtamAne upazamazreNikAle | |sAmAnyena sarvasminnapi manuSyakSetre kadAcidutkRSTataH saGkhyAtA upazAntamohAH prApyante, tataH paramupazamazreNenirantaramabhAvAt , asaGkhyeyAH kathamamI na prApyante ? ityAdyAkSepaparihArau pUrvavadvAcyAviti / / 727 / / atha snAtakamAha-'suhajhANa' gAhA, zubhaM-prazastaM dhyAnaMzukladhyAnalakSaNaM tadeva karmamalApekSayA-ghAtikarmamalapaTalaprakSAlanApekSayA jalaM-salilaM tena vizuddho-nirmalaH snAtaka iti bhaNyate, kSAlitasakalaghAtikarmamalapaTalatvAt smAta iva snAtaH sa eva snAtaka: kevalItyarthaH, sa ca dvividho nirdiSTaH-sayogI ayogI ca, tatra mano vAkkAyavyApAravAn sayogI sarvathA samucchinnamanovAkkAyavyApArastvayogI, eteSAM ca pulAkAdInAM vyAkhyAprajJaptau pannavaNaveya' ityAdi1|granthoktaiH SaTtriMzatA dvArairvicAro'sti / / 728 // tatra bahutaropayogitvAt zeSadvAropalakSaNArtha pratisevanAdvAramAha-'mUluttaraguNa'| gAhA, mUlaguNAH-prANAtipAtanivRttyAdayaH uttaraguNAH-piNDavizuddhyAdayaH tadviSayA 'pratisevA' sevA-samyagArAdhanA tatpratipakSastu pratisevA virAdhanetyarthaH 'sevae'tti sUcakatvAtsUtrasya pratisevanA kuzIle pulAke ca, ayamarthaH-pulAkapratisevanA kuzIlapratisevanA, mUlagu RRESEAR-SCREESEX JainEduca For Private Personel Use Only T ww.jainelibrary.org Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 94 zramaNapaMcaka gA.731. // 212 // E NAnAmuttaraguNAnAM cAnyatamasya virAdhanA, tattvArthabhASye tu "pratisevanA paJcAnAM mUlaguNAnAM rAtribhojanaviratiSaSThAnAM parAbhiyogAd balAtkAreNAnyatamaM pratisevamAnaH pulAko bhavati, maithunamevetyeke, pratisevanAkuzIlo mUlaguNAnavirAdhayannuttaraguNeSu kAJcidvirAdhanAM pratisevate" ityuktaM, tathA uttaraguNeSu pratisevako bakuzaH, uttaraguNAnAmeva virAdhako na mUlaguNAnAmityarthaH, zeSAstu kaSAyakuzIlanirgranthasnAtakAH pratisevanArahitAH, mUlaguNAnAmuttaraguNAnAM ca avirAdhakA eveti bhAvaH, atra ca yatpulAkAdInAM mUlottaraguNavirAdhakatve'pi nirgranthatvamuktaM tajaghanyajaghanyatarotkRSTotkRSTatarAdibhedataH saMyamasthAnAnAmasaGkhyeyatayA tadAtmakatayA ca cAritrapariNateriti bhAvanIyaM, cAritraparyAyA api cAmISAM paJcAnAmapi pratyekamanantAH, yata uktam-"pulAgassa NaM bhaMte! kevaiyA carittapajjavA pannattA ?, goyamA ! aNaMtA carittapajjavA pannattA, evaM jAva siNAyassa"tti // 729 // athaite pulAkAdayaH paJcApi kiyantaM kAlaM yAvatprApyante ?, tatrAha-nirgranthasnAtakAnAM pulAkasahitAnAM trayANAmapi nirgranthabhedAnAM vyavacchedaH-abhAvo 'maNaparamohipulAe' ityAdivacanAt jambUsvAmino'nantaramete trayo'pi na jAtA ityarthaH, bakuzakuzIlalakSaNAH punaH zramaNAH-sAdhavo yAvattIrthaM tAvadbhaviSyanti, 'bakusakusIlehiM vaTTae tityaM' iti vacanAt 93 // 730 // idAnIM 'samaNa'tti caturnavataM dvAramAha niggaMtha 1 sakka 2 tAvasa 3 geruya 4 AjIva 5 paMcahA samaNA / tammi niggaMthA te je jiNasAsaNabhavA muNiNo // 731 // sakkA ya sugayasIsA je jaDilA te u tAvasA gIyA / je dhAurattavatthA tidaMDiNo geruyA te u||732|| je gosAlagamayamaNusaraMti bhannati te u AjIvA / samaNattaNeNa bhuvaNe paMcavi pattA pasiddhimime / / 733 // - % * OM M // 212 // OM Jain Education For Private & Personel Use Only ww.jainelibrary.org Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education nirgranthAH zAkyAstApasA gairukA AjIvAzca pazvadhA - paJcabhedAH zramaNA bhavanti, 'taMmitti prAkRtatvAdekavacanaM, tatasteSu - zrimaNeSu madhye nirmanthAste bhaNyante ye jinazAsanabhavAH - pratipannapAramezvarapravacanAH munayaH sAdhavaH, tathA zAkyA: sugataziSyA - bauddhA ityarthaH, ye ca jaTilA - jaTAdhAriNo vanavAsipAkhaNDinaste tApasA gItAH -- kathitAH, ye dhAturaktavastrAstridaNDinaste tu gairukAH paritrAjakA ityarthaH, tathA ye gozAlaka matamanusaranti bhaNyante te tu AjIvakA iti ete paJcApi zramaNatvena bhuvane prasiddhi prAptA iti 94 / / / / 731 / / 732 / 733 // idAnIM 'gAsesaNa'ti paJcanavataM dvAramAha saMjoyaNA 1 pamANe 2 iMgAle 3 dhUma 4 kAraNe 5 ceva / uvagaraNabhattapANe sabAhira' aMtarA paDhamA // 734 // kukkuDiaMDayamettA kavalA battIsa bhoyaNapamANe / rANAsssAyaMto saMgAraM karai sacaritaM // 735 // bhuMjato amaNunnaM doseNa sadhUmagaM kuNai caraNaM / veyaNaAyaMkappamuhakAraNA chaca patteyaM // 736 // veyaNa 1 veyAvace 2 iyariTThAe ya 3 saMjamaTThAe 4 / taha pANavattiyAe 5 chahaM puNadhammaciMtAe 6 / 737 / / AyaMke 1 uvasagge 2 titikkhayA baMbhaceraguttIsu 3 / pANidayA 4 tabaU 5 sarIravoccheyaNaTThAe 6 // 738 // ' saMjoyaNe 'ti gAthApUrvArdha, saMyojanA pramANaM aGgAro dhUmaH kAraNaM ceti paJca prAsaiSaNAdoSAH, prAso-bhojanaM tadviSayA eSaNAzuddhAzuddhaparyAlocanaM prAsaipaNA tasyA doSA prAsaiSaNAdoSAH, tatra prathamaM saMyojanAmAha - 'uvagaraNe' tyAdi uttarArdha 'paDhamatti doSapasvakApekSayA prathamA-AdyA saMyojanetyarthaH, saMyojanaM saMyojanA - utkarSatotpAdanArthaM dravyasya dravyAntareNa mIlanaM, sA dvidhA bhavati - upa jainelibrary.org Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tatvajJAnavi0 // 213 // Jain Education In ---- karaNaviSayA bhaktapAnaviSayA ca, punarekaikA dvidhA - sabAhyAbhyantarA - bAhyAbhyantarabhedayuktA, bAhyA abhyantarA cetyarthaH, tatra upakaraNavi piyA bAhyA saMyojanA yathA kazcitsAdhuH kutrApi gRhe bhavyaM colapaTTAdikaM prApya punaranyatra vibhUSArthaM taducitaM paTIprabhRtikaM mArgayitvA vasaterbahireva prAvRNotIti, abhyantarA vasatau nirmalaM colapaTTAdikaM paridhAya vibhUSAnimittaM tadnurUpAM nirmalAmeva narmAdipaTI paridhAtIti, tathA mikSArthaM hiNDamAnaH san kSIrAdikamanukUladravyaiH khaNDAdibhiH saha rasagRddhyA rasavizeSotpAdanAya bahireva saMyojayatItyeSA bAhyA bhaktapAnaviSayA saMyojanA, abhyantarA punaryadvasatAvAgatya bhojanavelAyAM saMyojayatIti sA ca tridhA - pAtrakaviSayA kavalaviSayA mukhaviSayA ca tatra bhojanasamaye yatpAyasAdi yena khaNDAdinA rocate tadrasagRddhyA tenaiva sahaikasminneva pAtre saMyojya sthApayatIti prathamA, yadA tu hastagatameva kavalatayA utpATitaM sukumArikAdikaM khaNDAdinA saha saMyojayati tadA dvitIyA, yadA punarmaNDakAdikaM mukhe prakSipya pazcAdguDAdikaM prakSipati tadA tRtIyeti, apavAdazcAtra - ekaikaM sAdhusaGghATakaM prati pracuraghRtAdiprAptau satyAM bhojanAnantaraM yadi | kathamapi kiyadapyuddharitaM bhavati tadA taduddharitaghRtAdinirgamanArthaM khaNDAdibhirapi tasya saMyojanaM na doSAya, uddharitaM hi ghRtAdi na khaNDAdikamantareNa maNDakAdibhirapi saha bhoktuM zakyate prAyastRptatvAt na ca pariSThApanaM yuktaM ghRtAdipariSThApane snigdhatvAt pazcAdapi pipIlikAdiprANipraNAzasambhavAt, tathA glAnabhavyIkaraNArthaM yadvA bhaktArocakinaH pradhAnAhAralAlitasya sukhocitasya rAjaputrAdervA sAdhUcitena saMyogarahitAhAreNAdyApi samyagabhAvitasya zaikSakasya vA nimittaM rasagRddhyApi saMyojanA kalpata eveti // 734 // idAnIM pramANamAha'kukkuDi' ityAdi gAthApUrvArdha, kurkuTyaNDakamAtrAH kavalA dvAtriMzadbhojanapramANe iti, tatra kurkuTI dvidhA - dravyakurkuTI bhAvakurkuTI ca, tatra sAdhoH zarIrameva kurkuTI tanmukhamaNDakaM, tatrAkSikapolauSTabhruvAM vikRtimanApAdya yaH kavalo mukhe pravizati etatpramANaM kavalasya, athavA 95 grAsaipaNApaMcakaM gA. 734738 // 213 // jainelibrary.org Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ni bhovaNaM bhAkAhArastu aba taca taNDala SAACASSEMESSACRESS kurkuTI-pakSiNI tasyA aNDakaM pramANaM kavalasya, tathA yAvanmAtreNAhAreNa bhuktena na nyUna nApyatyAdhmAtamudaraM bhavati dhRtizca viziSTA sampa dyate jJAnadarzanacAritrANAM ca vRddhirupajAyate tAvatpramANa AhAro bhAvakurkuTI, tasya dvAtriMzattimo bhAgo'NDakaM, tatpramANaM kavalasya, tato 6 dvAtriMzatkavalAH puruSasyAhArapramANaM, striyAstu aSTAviMzatiH napuMsakasya punazcaturviMzatiH, uktaM ca taNdulavaicArike-battIsaM kavalA | purisassa AhAro aTThAvIsaM itthiyAe cauvvIsaM paMDayassa"tti, adhikAhArastu ajIryamANaH san vyAdhaye vamanAya mRtyave ceti, yadabhyadhAyi-"aibahuyaM aibahuso aippamANeNa bhoyaNaM bhuttaM / hAdejja va vAmeja va mAreja va taM ajIraMtaM // 1 // " iti [atibahukamatibahuzaH atipramANena bhojanaM bhuktaM / hAdayedvA vamayedvA mArayedvA tadajIryamANaM // 1 // ] idAnImaGgAradoSamAha-rAeNe'tyAdi uttarArdha, rAgeNa-annasya tadAturvA prazaMsArUpeNAsvAdayan-abhyavaharan prAsukamapyAhAraM karoti svacAritraM sAGgAraM, caraNendhanasyAGgArabhUtatvAt , ayamatra bhAvArtha:-iha dvidhA aGgArAH-dravyato bhAvatazca, tatra dravyataH kRzAnudagdhAH khadirAdivanaspativizeSAH, bhAvato rAgAgninA nirdagdhaM caraNendhanaM, tato yathA dagdhamindhanaM dhUme gate sati aGgAra ityucyate evamihApi caraNendhanaM rAgAgninA nirdagdhaM sadaGgAraka ityucyate, tatazca bhojanagataviziSTagandharasAsvAvazena saJjAtatadviSayamUrchasya sato'ho sumRSTamaho susaMbhRtamaho snigdhaM supakkaM surasaM cetyevaM prazaMsAtaH sahAGgAreNa yadvartate tatsAGgAramiti // 735 // idAnIM dhUmadoSamAha-'bhujaMto' ityAdi gAthApUrvArdha, dveSeNa-annasya tadAyakasya |vA nindAtmakena amanojJam-amadhuramAhAraM bhujAnazcaraNaM-cAritraM sadhUmakaM karoti, nindAtmakakaluSabhAvasvarUpadhUmasammizratvAt , atrApyayaM bhAvArtha:-iha dvividho dhUmastadyathA-dravyato bhAvatazca, tatra dravyato'rdhadagdhAnAM kASThAnAM sambandhI bhAvato dveSAgninA dahyamAnasya caraNendhanasya sambandhI kaluSabhAvo nindAtmakaH, tato yathA'GgAratvamaprAptaM jvaladindhanaM sadhUmamucyate evaM dveSAgninA dahyamAnaM caraNendhanamapi RCROCCORRESCACCORCHECK Jain EducatioL ional IITU For Private Personal Use Only Tww.jainelibrary.org Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 214 // Jain Education sadhUmaM tatazca bhojanagatavirUparasagandhAsvAdato jAtatadviSayavyalIkacittasya sato'ho virUpaM kathitamapakamasaMskRtamalavaNaM ceti nindAvazAdbhUmena saha yadvartate tatsadhUmaM cAritramiti // adhunA kAraNamAha - ' veyaNe' tyAdyuttarArdha, vedanAtakapramukhAni paT kAraNAni pratyekaM bhojane abhojane ca jJeyAni, puMstvaM ca prAkRtatvAt, ayamarthaH - vedanAdibhiH SaDbhiH kAraNairbhojanaM kurvANaH AtaGkapramukhaizca SaGgiH kAraNairbhojanamakurvANastIrthakRdAjJAM nAtikrAmati puSTakAraNatvAt, anyathA tvatikrAmatyeva rAgAdibhAvAditi // 736 // tatra vedanAdIni SaT bhojanakA | raNAni tAvadAha - 'veyaNa' gAhA, iha padaikadeze padasamudAyopacArAt suLyatyayAcca 'veyaNa'ti kSudvedanopazamAya bhuJjIteti sarvatra kriyAsambandhaH, bubhukSA hi na zakyate soDhuM bubhukSAyAH sarvavedanAtizAyitvAt uktaM ca- 'chuhAsamA veyaNA natthi' tti [ kSudhAsamA vedanA nAsti ] tathA vaiyAvRttyakaraNAya, bubhukSito hi gurvAdInAM na zaknoti vaiyAvRttyaM kartu tathA Iryeti - IryAsamitiH saiva nirjarArthibhirarthyamAnatayA - 'rthastasmai, bubhukSApIDitasya hi cakSurbhyAmapazyataH kathamiva IryAsamiti paripAlanaM syAt ?, tathA saMyamArthAya kSudhArtto hi na prekSotprekSA| pramArjanAdilakSaNaM saMyamaM vidhAtumalaM ataH saMyamAbhivRddhyarthaM, tathA prANA-ucchrAsAdayo balaM vA prANAsteSAM tasya vA vRttiH - pAlanaM tadarthaM | prANasaMdhAraNArthamityarthaH yadvA prANapratyayaM - jIvitanimittaM, avidhinA hyAtmano'pi prANopakrame hiMsA syAt, ata evoktam- 'bhAviyajiNavayaNANaM mamattarahiyANa natthi hu viseso / appANaMmi paraMmi ya to vajje pIDamubhaovi // 1 // ' [bhAvitajinavacanAnAM mamatva| rahitAnAM nAstyeva vizeSaH / Atmani parasminnapi ca tato varjayet pIDAmubhayayorapi // 1 // ] SaSThaM punaridaM kAraNaM - yaduta 'dharmacintAyai' | dharmacintA - dharmadhyAnacintA zrutadharmacintA vA pranthaparAvartanacintanavAcanAdirUpA, iyaM zubhayarUpA'pi bubhukSA''kulitecataso na syAdArttadhyAnasambhavAditi / iha ca yadyapi vedanopazamAdInAM zAbyA vRttyA tadupalakSitabhojanaphalatvena pratItiH tathApi tairvinA tanniSedhasUcanA - 95 grAsaipaNApaMcakaM gA. 734 738 // 214 // Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education dArthyA vRttyA kAraNatvamevaiSAmupadarzitaM bhavati, ata eva paSThamityatra kAraNameva sambandhitam // 737 // athAtaGkAdIni SaDevAbhojana| kAraNAnyAha - 'AyaMke' gAhA, AtaGke-jvarAdau roge samutpanne sati na bhuJjIta, upavAsAn kurvato hi prAyeNa jvarAdayakhuTyanti, uktaM ca - "balAvarodhi nirdiSTaM jvarAdau laGghanaM hitam / Rte'nilazramakrodhazokakAmakSatajvarAn // 1 // " tathopasarge devamanuSyatiryakkRte sajAte sati, titikSayA hetubhUtayA upasargasahanArthamityarthaH, upasargazca anukUlapratikUla bhedAd dvividhaH, tatra mAtApitRkalatrAdisvajanakRto'nukUlaH, te hi snehAdinA pravrajyAmocanArtha kadAcidupatiSThante, tatropasargo'yamiti matvA nAzrIyAt yatastamupavAsAn kurvantaM vIkSya tannizcayAvagamanAnmaraNAdibhayAdvA muJcantIti, pratikUlopasargazca kupitarAjAdikRtaH, tatrApi na bhuJjIta, vihitopavAsaM hi sAdhuM samIkSya rAjAdayo'pi prAyeNa saJjAtadadyA muJcantIti, tathA brahmacaryaguptiSu - brahmacaryaguptinimittaM maithunavratasaMrakSaNArthamityarthaH, upavAsAn hi vidadhataH kAmaH kAmaM dUramapakrAmati, yaduktam -- ' viSayA vinivartante, nirAhArasya dehinaH / ' iti, tathA 'pANidayAtavaheu'tti prANidayAheto:- jIvarakSaNArthaM, jalavRSTau mahikApAte sacittarajaH pAtAdau prabhUtasUkSmamaNDU kikAmasikAkodravikAdisattvasaMsaktAyAM vA bhUmau prANidadyAnimittamaTanaM pariharan na bhuJjIta, tathA tapohetoH - tapaHkaraNanimittaM, ekadvizyAdyupavAsakaraNena SaNmAsAntaM yAvattapaH kurvato na bhojanasambhavaH, tathA zarIrasya vyavacchedaH - parihArastadarthaM ca, iha hi ziSyaniSpAdanAdisakalakartavyatA'nantaraM pAzcAtye vayasi saMlekhanAkaraNena yAvajjIvAnazanapratyAkhyAnakaraNayogyamAtmAnaM kRtvA bhojanaM pariharet nAnyathA, ziSyaniSpAdanAdyabhAve prathame dvitIye vA vayasi zarIraparityAgArthamanazana pratyAkhyAnakaraNe jinAjJAbhaGgaprasaGgAt saMlekhanAmantareNArttadhyAnAdisambhavAcca yaduktam - " dehammi asaMlihie sahasA dhAUhiM khijnamANAhiM / jAyai aTTajjhANaM sarIriNo carimasamayammi // 1 // [ dehe'saMlikhite sahasA dhAtuSu kSIyamANeSu / jainelibrary.org Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 744 // 215 // RECEMBERRORISAR jAyate ArtadhyAnaM zarIriNazcaramasamaye // 1 // ] ityAdi, kAraNatvabhAvanA cAmISAM prAgvat 95 // 738 // idAnIM 'piMDe pANe |||96 piNDaya esaNAsattagaM'ti SaNNavataM dvAramAha pAnaiSaNAH saMsaha 1 masaMsahA 2 uddhaDa 3 taha appaleviyA 4 ceva / uggahiyA 5 paggahiyA 6 ujjhiya gA.739dhammA 7 ya sattamiyA // 739 // taMmi ya saMsaTThA hatthamattaehiM imA paDhama bhikkhA 1 / tavivarIyA bIyA bhikkhA giNhaMtayassa bhave 2 // 740 // niyajoeNaM bhoyaNajAyaM uddhariyamuddhaDA bhikkhA 3 / sA appaleviyA jA nillevA vallacaNagAI 4 // 741 // bhoyaNakAle nihiyA sarAva. pamuhesu hoi uggahiyA 5 / paggahiyA jaM dAuM bhuttuM va kareNa asaNAI 6 // 742 // bhoyaNajAyaM jaM chaDuNArihaM nehayaMti dupayAI / addhaccattaM vA sA ujjhiyadhammA bhave bhikkhA // 743 / / pANesaNAvi evaM navari cautthIeN hoi nANattaM / socIrAyAmAI jamalevADatti smyuttii||744|| 'saMsaTTe'tyAdigAthASaTuM, piNDa:-siddhAntabhASayA bhaktamucyate tasya epaNA-grahaNaprakAraH piNDaiSaNA, sA ca saptavidhA, tadyathA-asaMsRSTA 1 saMsRSTA 2 uddhRtA 3 tathA alpalepikA 4 caiva avagRhItA 5 pragRhItA 6 ujjhitadharmA ca saptamikA, atra ca uttarottarasyA ativizuddhatvAt itthaM kramanirdezo draSTavyaH, yatpunaH sUtre saMsRSTAyAH pUrvamupAdAnaM tadgAthAbhaGgabhayAditi, iha ca dvaye sAdhavo-gacchAntargatA gacchanirgatAca, tatra gacchAntargatAnAmetAH saptApi grahItumanujJAtAH, gacchanirgatAnAM punarAdyayordvayoragrahaH paJcavabhigrahaH // 739 // athaitAH svayameva vyAcaSTe- // 215 // 'taMmI'tyAdigAthAcatuSTayam , tami'tti prAkRtatvAttAsu bhikSAsu madhye saMsRSTA hastamAtrakAbhyAM bhavati, ko'rthaH ?-saMsRSTena-takratImanAdinA| harasaACCOREOGANIC Jain Education For Private & Personel Use Only NAMw.jainelibrary.org Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Se kharaNTitena hastena saMsRSTenaiva ca mAtrakeNa - karoTikAdinA gRhNataH sAdhoH saMsRSTA nAma bhikSA bhavati, iyaM ca dvitIyA'pi mUlagAthoktatramApekSayA prathamA, atra ca saMsRSTAsaMsRSTasAvazeSaniravazeSadravyairaSTau bhaGgAH, teSu cASTamo bhaGgaH saMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAtraM sAvazeSaM dravyamityeSa gacchanirgatAnAmapi kalpate, zeSAstu bhaGgA gacchAntargatAnAM sUtrArthahAnyAdikaM kAraNamAzritya kalpanta iti, tathA tadviparItA - saMsRSTA - | khyabhikSAviparItA dvitIyA asaMsRSTA nAma bhikSA bhavati, asaMsRSTena hastena asaMsRSTena ca mAtrakeNa bhikSAM gRhRtaH sAdhorasaMsRSTetyarthaH, atra cAsaMsRSTo hasto'saMsRSTaM ca mAtraM dravyaM punaH sAvazeSaM vA syAnniravazeSaM vA, tatra niravazeSe pazcAtkarmadoSaH tathApi gacchasya vAlAyAkulatvAttanniSedho nAsti ata eva sUtre taccintA na kRtA / tathA nijayogena - AtmavyApAreNaiva bhojanajAtaM mUlasthAlyAdeH sakAzAdanyatra sthAsyAdAvuddhRtaM tacca sAdhorgRhata uddhRtA tRtIyA bhikSA bhavati, tathA sA alpalepikA nAma caturthI mikSA yA nirlepA vallacaNakAdiH, AdizabdAtpRthukAdiparigrahaH, atra cAlpazabdo'bhAvavAcakaH, tato'lpalepA nirlepA nIrasetyarthaH, yadvA'lpaH - stoko lepaH pazcA| tkarmAdijanitaH karmasaMbandho vA yasyAM sA alpalepA, uktaM ca AcArAGge- 'asi khalu paDiggAhiyaMsi appe pacchAkamme appe pajjavajAe'tti atra ca - pRthukAdike gRhIte'pyalpaM pazcAtkarmAdi tathA alpaM paryAyajAtaM, alpaM tuSAdi tyajanIyamityarthaH, tathA bhojanasamaye nihitaM - nikSiptaM zarAvapramukheSu - zarAvakAMsyapAtrAdiSu bhAjaneSu bhoktukAmasya DhaukitaM yadbhojanajAtaM kUrAdikaM tad gRhRto yateravagRhItA paJcamI bhikSA bhavati, atra ca dAtrA kadAcitpUrvameva udakena hasto mAtrakaM vA dhautaM syAttato yadi pariNataH pANyAdiSUdakale pastadA kalpate anyathA tu niSedha:, tathA bhojanavelAyAM bhoktukAmAya dAtumabhyudyatena pariveSakeNa piTharakAderuddhRtya caTukAdinA utkSiptaM pareNa ca na gRhItaM pratrajitAya dApitaM yadvA bhokA svayaM bhoktuM kareNa - nijahastena yad gRhItamazanAdi tad gRhato yateH pragRhItA nAma SaSThI mikSA ininelibrary.org Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 bhikSAcaryASTakaM gA.745749 prava0 sA- bhavati, tathA yadbhojanajAtamamanojJatvAdinA kAraNena parityAgArha anye ca dvipadAdayo brAhmaNazramaNAtithikArpaTikAdayo na Ihante-nAva- roddhAre | kAnti tad ardhatyaktaM vA gRhRtaH sAdhorujjhitadharmA nAma saptamI bhikSA bhavediti, Asu ca saptasvapi piNDaiSaNAsu saMsRSTAdyaSTabhaGgI bhaNa- I tattvajJA- nIyA, navaraM caturthyAM nAnAtvaM, tasyA alepatvAtsaMsRSTAdyabhAva iti // 740 // 741 // 742 // 743 // atha pAnaiSaNAsaptakamAhanavi0 'pANesaNA' gAhA, pAnaiSaNA'pyevameva saMsRSTAdikA saptavidhA jJeyA, navaraM-kevalaM caturthyAmalpalepAyAM bhavati nAnAtvaM-bhedaH, yad yasmAt sauvIrAyAmAdi-kAlikAvasrAvaNAdi AdizabdAduSNodakataNDulodakAdi cAlepakRditi 'samayoktiH' siddhAntabhaNitiH, zeSaM tu | // 216 // IkSurasadrAkSApAnakAmlikApAnakAdi lepakRt , taddhi pIyamAnaM yateH karmalepaM karoti 96 // 744 // idAnIM 'bhikkhAyariyAvIhINamaTTagaM'ti saptanavataM dvAramAha ujju 1 gaMtuM paJcAgaiyA 2 gomuttiyA 3 payaMgavihI 4 / peDA ya 5 addhapeDA 6 abhitara 7 bAhisaMvukkA 8 // 745 // ThANA ujjugaIe bhikkhaMto jAi valai anddNto| paDhamAe 1 bIyAe pavisiya nissarai bhikkhaMto 2 // 746 // vAmAo dAhiNagihe bhikkhijjai dAhiNAo vAmaMmi / jIe sA gomuttI 3 aDDaviyaDDA payaMgavihI 4 // 747 // caudisi seNIbhamaNe majjhe mukkaMmi bhannae peDA 5 / disidgasaMbaddhasseNibhikkhaNe addhapeDatti 6 // 748 // abhitarasaMbukkA jIe bhamiro bahiM viNissaraha 7 / bahisaMvukkA bhannai eyaM vivarIyabhikkhAe 8 // 749 // 'uju'mityAdigAthApaMcakaM, bhikSAcaryAviSayA vIthayo-mArgavizeSA bhikSAcaryAvIthayaH, tAzca aSTau yathA-RjvI 1 gatvA pratyAgati: 2 NEHRASE A5% ||216 // Jain Educationa lonal For Private & Personel Use Only How.jainelibrary.org Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra. sA. 37 Jain Education Int gomUtrikA 3 pataGgavIthiH 4 peTA 5 ardhapeTA 6 'abhitarabAhi saMbukka' ti zambUkazabdasya pratyekamabhisambandhAdbhyantarazambUkA 7 bahiH | zambUkA 8 ca / / 745 / / tatraitAH krameNa vyAcaSTe - 'ThANe 'tyAdi, prathamAyAM vIthyAM kazcidyatiH svasthAnAt - nijavasateH RjugatyA - prAJja| lapathena samazreNivyavasthitagRhapaGkau bhikSAM bhraman yAti yAvatpaGkezvaramaM gRhaM tato'naTan - bhikSAmagRhNan RjugatyA tathaiva valati - nivartate, | dvitIyAyAM gatvApratyAgatikAyAM bhraman- mikSAM gRhNan samasthitagRhapaGkau pravizya dvitIyapaGkau mikSamANa eva niHsarati pratyAgacchati, ko| 'rthaH ? - upAzrayAnnirgataH sannekasyAM gRhapaGkau bhikSamANaH kSetraparyantaM gatvA pratyAgacchan punardvitIyAyAM gRhapaGkau yasyAM bhikSate sA gatvApratyAgatikA, gatvA pratyAgatiryasyAmiti ca vigrahaH, anye tu RjvIviparyayeNa gatvApratyAgatikAM vyAkhyAnayantIti, tathA vAmAd - vAmagRhAdakSiNagRhe dakSiNagRhAcca vAmagRhe yasyAM bhikSate sA gomUtrikA, go:-balIvardastasya mUtraNaM gomUtrikA tadvadyA sA tathA, iyaM hi parasparA| bhimukhagRhapaGkathorekasyAM gatvA punaritarasyAM punastasyAM punaritarasyAM punastasyAmevetyevaM krameNa bhAvanIyA, tathA ardavitardA -aniyatA bhikSA | 'pataGgavIthi:' pataGgaH- zalabhastasya vIthikA - mArgastadvadyA sA tathA, pataGgagatirhi aniyatakramA bhavati evaM yA anAzritakramA sA pataGgavIthiketi, tathA peTA - vaMzadalamayaM vastrAdisthAnaM janapratItaM, sA ca caturasrA bhavati, tatazca sAdhurabhigrahavizeSAdyasyAM caryAyAM prAmAdikSetraM | peTAvaccaturasraM vibhajya madhyavartIni ca gRhANi muktatvA catasRSvapi dikSu samazreNyA mikSAM bhramati sA peTeti bhaNyate, tathA digdvayasamba dvayorgRhazreNyorbhikSaNe'rdhapeTeti, peTArdhasamAna saMsthAnagRha zreNibhikSaNe'rdhapeTeti bhAvaH, tathA zambUkaH - zaGkhastadvat zaGkhabhramivadityarthaH yA vIthi: sA zambUkA, iyaM ca dvedhA - abhyantarazambUkA bahiH zambUkA ca, tatra yasyAM kSetramadhyabhAgAt zaGkhavRttatvagatyA mikSAM bhraman bahi| rviniHsarati-kSetrabahirbhAgamAgacchati sA abhyantarazambUkA, tathA bahiH zambUkA bhaNyate etasyA - abhyantarazambUkAyA viparItamikSayA - ainelibrary.org Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -kkk prava0 sA- roddhAre tattvajJAnavi0 zcittadazakaMgA. 750-8 // 217 // GRAMMAR viparItabhikSaNena, yasyAM bahirbhAgAttathaiva mikSAmaTan madhyabhAgamAyAti sA bahiHzambUketi bhAvaH, uktaM ca-'abhitarasaMbukA bAhirasaM-18 bukkA ya, tattha abhitarasaMbukkAe saMkhanAbhikhettovamAe Agiie aMto ADhavai bAhirao saMniyaTTai, iyarIe vivajao"tti anye tu| abhyantarazambUkAbahiHzambUkayoH parasparaM lakSaNaviparyayamAhuH, paJcAzakavRttau tu "zambUkAvRttA-zaGkhavadvRttatAgamanaM, sA ca dvividhA-prada-15 kSiNato'pradakSiNatazce"tyuktaM, iha ca gatvApratyAgatikAyAM RjvyAH prakSepAt zambUkAyA ekatvavivakSaNAca SaDeva vIthayo granthAntare dra pratipAditA iti 97 // 749 // [iti prathamakhaNDamekagAthAsahitaM 9 sahasrarUpaM ] idAnIM 'dasa pAyacchittAIti aSTanavataM dvAramAha AloyaNa 1 paDikkamaNe 2 mIsa 3 vivege4 tahA viussagge 5 / tava 6 ccheya 7 mUla 8 aNavaTThiyA ya 9 pAraMcie ceva 10 // 750 // Aloijai guruNo purao kajeNa hatthasayagamaNe 1 / samiipamuhANa micchAkaraNe kIrai paDikkamaNaM 2 // 751 // sadAiesu rAgAivirayaNaM sAhiu~ gurUNa puro| dijai micchAdukkaDameyaM mIsaM tu pacchittaM 3 // 752 // kajjo aNesaNijje gahie asaNAie paricAo4 / kIrai kAussaggo diDhe dussaviNapamuhaMmi 5 // 753 // nivigayAI dijai puDhavAivighaTTaNe tavaviseso 6 / tavaduddamassa muNiNo kijai pajjAyavuccheo 7 // 754 // pANAivAyapamuhe puNavayArovaNaM viheyatvaM 8 ThAvijai navi esuM karAighAyappaduTThamaNo 9 // 755 // pAraMciyamAvajai saliMganivabhAriyAisevAhiM / azvattaliMgadharaNe bArasavarisAiM sUrINaM 10 // 756 // navaraM dasamAvattIeN navamamajjhAvayANa pacchittaM / chammAse jAva tayaM jahannamukkosao RECASSOSSASSOCIENCES 217 // Jain Education Condijainelibrary.org a For Private & Personel Use Only l Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education varisaM // 757 // dasa tA aNusajaMtI jA cauddasapudhi paDhamasaMghayaNI / teNa paraM mUlaMtaM duppasaho jAva cAritI / / 758 // 'Aloye 'tyAdigAthAnavakaM, AG-maryAdAyAM sA ca maryAdA iyaM - 'jaha vAlo jaMpato kajjamakajjaM ca ujjuaM bhaNai / taM taha AloejjA mAyAmayavimukkA // 1 // [yathA bAlo jalpan kAryamakArya ca RjukaM bhaNati / tathA tadAlocayet mAyAmavipramuktazca // 1 // |] anayA maryAdayA 'loca darzane' curAditvAt Nic locanaM locanA- prakaTIkaraNaM AlocanA, guroH purato vacasA prakAzanamiti bhAvaH, yatprAyazcittamAlocanAmAtreNa zuddhyati tadAlocanArhatayA kAraNe kAryopacArAdAlocanA 1, tathA pratikramaNaM - doSAtpratinivartanaM apunaH karaNatayA midhyAduSkRtapradAnamityarthaH tadarha prAyazcittamapi pratikramaNaM, kimuktaM bhavati ? - yat prAyazcittaM mithyAduSkRtamAtreNaiva zuddhimAsAdayati na ca gurusama - kSamAlocyate, yathA sahasA'nupayogataH zleSmAdiprakSepAdupajAtaM prAyazcittaM tathAhi - sahasA'nupayuktena yadi zleSmAdi prakSiptaM bhavati na ca hiMsAdikaM doSamApannastarhi gurusamakSamAlocanAmantareNApi midhyAduSkRtapradAnamAtreNa sa zuddhyati tatpratikramaNAItvAtpratikramaNaM 2, yasmin punaH pratisevite prAyazcitte yadi gurusamakSamAlocayati Alocya gurusandiSTaH pratikrAmati paJcAcca mithyAduSkRtamiti brUte tadA zuddhyati tadAlocanApratikramaNalakSaNobhayArhatvAnmizraM 3, tathA viveka:- parityAgaH, yatprAyazcittaM viveka eva kRte zuddhimAsAdayati nAnyathA, yathA AdhAkarmaNi gRhIte, tadvivekArhatvAdvivekaH 4 tathA vyutsargaH - kAyaceSTAnirodhaH, yad vyutsargeNa - kAyaceSTAnirodhopayogamAtreNa zuddhyati prAyazcittaM yathA duHsvapnajanitaM tat vyutsargArhatvAd vyutsargaH 5, 'tave 'tti yasmin pratisevite nirvikRtikA diSaNmAsAntaM tapo dIyate tattapo'rhatvAttapaH 6, yasmin punarApatite prAyazcitte sandUSitapUrvaparyAyadezAvacchedaH zeSaparyAyarazAnimittaM duSTavyAdhisaMdUSitazarIraikadezacche jainelibrary.org Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 218 // Jain Education danamiva zeSazarIrAvayavaparipAlanAya kriyate tacchedArhatvAcchedaH 7, 'mUla'tti yasmin samApatite prAyazcitte niravazeSaparyAyocchedamAdhAya bhUyo mahAvratAropaNaM tanmUlAItvAnmUlaM 8, yena punaH pratisevitena utthApanAyA apyayogyaH san kazcitkAlaM na vrateSu sthApyate yAvannAdyApi prativiziSTaM tapazcIrNaM bhavati pazcAcca cIrNatapAstadoSoparatau trateSu sthApyate tadanavasthArhatvAdanavasthitaprAyazcittaM yadvA yathoktaM tapo yAvanna kRtaM tAvanna vrateSu liGge vA sthApyate ityanavasthApyaH tasya bhAvo'navasthApyatA 9, 'pAraMcie ceva'tti 'aMcU gatau' yasmin pratisevite liGgakSetrakAlatapasAM pAramazcati tatpArAJcitaM, pArAcitamarhati ' tadarhatI' ti ( pA05 - 1 - 63 ) sUtreNa DaH pArAdhvitaM yadvA pAraM - antaM prAyazcittAnAM tata utkRSTataraprAyazcittAbhAvAdaparAdhAnAM vA pAramazvati gacchatItyevaMzIlaM pArAci tadeva pArAJcikamiti 10 // 750 // athaitAni svayameva vyAcaSTe - ' Alojai' ityAdigAthASaTkam, kAryeNa - avazyakaraNIyena mikSAgrahaNAdinA hastazatAtparata: - Urddha yadgamanamupalakSaNatvAdAgamanAdi ca tadAlocarhasya guroH purata Alocyate- vacasA prakaTIkriyate, iyamatra bhAvanA - gurumApRcchatha guruNA'nujJAtaH san svayogyabhikSAvastrapAtrazayyAsaMstArakapAdaproJchanAdi yadivA AcAryopAdhyAyasthavirabAlaglAnaraukSa kakSapakA samarthaprAyogyavastrapAtrabhaktapAnauSadhAdi gRhItvA samAgato yadvA uccArabhUmervihArAdvA samAgataH athavA caityavandananimittaM pUrvagRhItapIThaphalakAdipratyarpaNanimittaM vA bahuzrutApUrvasaMvidmAnAM vaMdanapratyayaM vA saMzayavyavacchedAya vA zrAddhasvajJAtyavasannavihArANAM zraddhAvRddhyarthaM vA sAdharmikANAM vA saMyamotsAhanimittaM hastazatAtparaM dUramAsannaM vA gatvA samAgato yathAvidhi gurusamakSamAlocayatIti, iyaM cAlocanA gamanAgamanAdiSvavazyakartavyeSu samyagupayuktasyAduSTabhAvatayA niraticArasya chadmasthasyApramattasya yaterdraSTavyA, sAticArasya tUparitanaprAyazcittasambhavAt kevalajJAninazca kRtakRtyatvenAlocanAyA ayogAt, Aha- yAni nAmAvazyakartavyAni gamranAdIni 98 prAya zcittada zarka gA. 750-8 // 218 // w.jainelibrary.org Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teSu samyagupayuktasyAduSTabhAvatayA niraticArasya chadmasthasyApramattasya kimAlocanayA ?, tAmantareNApi tasya zuddhatvAt , yathAsUtraM pravRtteH, satyametat , kevalaM yAzceSTAnimittAH sUkSmapramAdanimittA vA sUkSmA AzravakriyAstA AlocanAmAtreNa zuddhvantIti tacchuddhinimittamAlocanA |1 / tathA samitipramukhANAM sahasAkArato'nAbhogato vA kathamapi pramAde sati mithyAkaraNe-anyathAkaraNe pratikramaNaM-mithyAduSkRtapradAnalakSaNaM prAyazcittaM kriyate, tatra samitayaH paJca, tadyathA-IryAsamiti SAsamitireSaNAsamitirAdAnabhANDamAtranikSepaNAsamitiruccAraprazravaNakhelasiGghAnajallapAriSThApanikAsamitizca, pramukhagrahaNAdguptyAdiparigrahaH, guptayazca tisrastadyathA-manoguptirvacanaguptiH kAyaguptizca, iyamatra bhAvanA-sahasAkArato'nAbhogato vA IryAyAM yadi kathAM kathayan brajet bhASAyAmapi yadi gRhasthabhASayA DhaDarasvareNa vA bhASeta eSaNAyAM | bhaktapAnagaveSaNavelAyAmanupayukto bhANDopakaraNasyAdAne nikSepe vA apramArjayitA apratyupekSite sthaNDile uccArAdInAM pariSThApayitA na | |ca hiMsAdoSamApannaH tathA yadi manasA duzcintitaM syAt vacasA durbhASitaM kAyena duzceSTitaM tathA yadi kandarpo vA hAso vA strIbhaktacaurajanapadakathA vA tathA krodhamAnamAyAlobheSu gamanaM viSayeSu vA zabdarUparasagandhasparzalakSaNeSvabhiSvaGgaH sahasA'nAbhogato vA kRtaH syAtata eteSu sarveSu sthAneSu AcAryAdiSu ca manasA pradveSAdikaraNe vAcA antarabhASAdikRtau kAyena purogamanAdau tathA icchAmithyAtathAkArAdiprazastayogAkaraNe ca mithyAduSkRtapradAnalakSaNaM prAyazcittamiti 2 / tathA zabdAdiSu-zabdarUpaprabhRtiSviSTAniSTaviSayeSu 'rAgAdiviracana' rAgasya-abhiSvaGgalakSaNasya AdigrahaNAd dveSasya-aprItilakSaNasya manomAtreNa karaNaM gurUNAM purataH 'sAhiti kathayitvA yaddIyate midhyAduSkRtametatprAyazcittaM mizramiti bhaNitaM, iyamatra bhAvanA-nAnAprakArAn zabdAdIn viSayAn indriyaviSayIbhUtAnanubhUya kasyacidevaM saMzayaH syAd yathA zabdAdiSu viSayeSu rAgadveSau gato vA na veti, tatastasmin saMzayaviSaye mizra-pUrva gurUNAM purata AlocanaM tadanantaraM Jain Education For Private Personal use only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 prAyazcittadazakaMgA. 750-8 prava0 sA- gurusamAdezena mithyAduSkRtadAnamityevaMrUpaM prAyazcittaM bhAvataH pratipadyate, yadi hi nizcitaM bhavati yathA amukeSu zabdAdiSu viSayeSu rAgaM roddhAre dveSaM vA gata iti, tatra tapo'haM prAyazcittaM, athaivaM nizcayo-na gato rAga dveSaM vA, tatra sa zuddha eva na prAyazcittaviSayaH 3 / tathA'neSatattvajJA NIye-azuddhe azanAdike-azanapAnakhAdimaskhAdimarUpe sakalaudhikaupagrahikalakSaNe ca vastuni gRhIte sati parityAgaH kAryaH, idamuktaM bhanavi0 vati-samyagupayuktena kenApi sAdhunA bhaktapAnAdikaM gRhItaM pazcAtkathamapyaprAsukamaneSaNIyaM vA jJAtaM tatra prAyazcittaM tasya gRhItasya bhkt||219|| pAnAdeH parityAgaH, upalakSaNametat tena etadapi draSTavyaM-azaThabhAvena girirAhumeghamahikArajaHsamAvRte savitari udgatabuddhyA anastamita|buddhyA vA gRhItamazanAdikaM pazcAd jJAtamanudgate astamite vA sUrye gRhItaM tathA prathamapauruSyAM gRhItvA caturthImapi pauruSI yAvad dhRtama|zanAdi zaThabhAvenAzaThabhAvena vA ardhayojanAtikramaNena nItamAnItaM vA'zanAdi tatra viveka eva prAyazcittamiti, zaThAzaThayozcedaM lakSaNaM |-indriyavikathAmAyAkrIDAdibhiH kurvan zaThaH glAnasAgArikAsthaNDilabhayAdikAraNato'zaThaH 4, tathA duHsvapnapramukhe dRSTe sati tadvizodhanAya kriyate kAyotsargaH, tatra duHsvapnaH-prANAtipAtAdisAvadyabahulaH, pramukhagrahaNAdgamanAgamananausaMtaraNAdiparigrahaH, eteSu viSaye kAyotsargalakSaNaM prAyazcittamiti bhAvaH, uktaM ca-gamaNAgamaNaviyAre sutte vA sumiNadasaNe raao| nAvA naisaMtAre pAyacchittaM viussa go|| 1 // " [gamanAgamanayorvicAre sUtre vA svapnadarzane rAtrau / nAvA nadIsaMtaraNe prAyazcittaM vyutsargaH // 1 // ] atra 'sutte vatti sUtre la-sUtraviSayeSu uddezasamuddezAnujJAprasthApanapratikramaNazrutaskandhAGgaparivartanAdiSvavidhisamAcaraNaparihArAya prAyazcittaM kAyotsargaH 5 / vA samu caye, tathA pRthivyAdivighaTTane-sacittapRthivIkAyAdisaGghaTTane nirvikRtikAdikaH SaNmAsAvasAnastapovizeSo dIyate chedagranthAnusAreNa | 18 jItakalpAnusAreNa vA, etattapolakSaNaM prAyazcittamiti 6 / tathA tapasA durdamasya-vizodhayitumazakyasya muneH kriyate paryAyavyavacchedaH CACASS // 219 // Jain Educat onal For Private Personal use only Krww.jainelibrary.org Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAnatAropaNakAlAdArabhya ahorAtrapaJcakAdinA krameNa zrAmaNyaparyAyacchedanaM, tatra tapodurdamo yaH SaNmAsakSapako'nyo vA vikRSTatapaHkaraNasamarthastapasA garvito bhavati yathA ki mamAnena prabhUtenApi tapasA kriyate ? iti tapaHkaraNAsamartho vA glAnAsahabAlavRddhAdiH tathAvidhatapa:zraddhAnarahito vA niSkAraNato'pavAdarucirveti / tathA prANAtipAtapramukhe-prANivadhamRSAvAdAdike'parAdhe saGkalpya kRte punavratAropaNaM-bhUyo'pi vratasthApanaM vidhAtavyaM, ayamarthaH-AkuTTayA paJcendriyajIvavadhe vihite darpaNa maithune sevite mRSAvAdAdattAdAnaparigraheSu ca utkRSTeSu pratiseviteSu AkuTTayA punaH punaH seviteSu vA mUlAbhidhAnametatprAyazcittaM bhavatIti 8 / tathA karAdibhiH-muSTiyaSTiprabhRtibhirghAto|maraNanirapekSatayA AtmanaH parasya vA svapakSagatasya parapakSagatasya vA ghorapariNAmataH praharaNaM tena praduSTamanA-atisaliSTacittAdhyavasAyo na vrateSu sthApyate yAvaducitaM tapo na kRtaM syAt , ucitaM ca tapaHkarma utthAnaniSadanAdyazaktiparyantaM, sa hi yadA utthAnAdyapi kartumaza-17 ktastadA anyAna prArthayate-AryA ! utthAtumicchAmItyAdi, te tu tena saha sambhASaNamakurvANAstatkRtyaM kurvanti, etAvati tapasi kRte tasyotthApanA kriyata iti 9 / tathA pArAJcikaM nAma dazamaM prAyazcittamApadyate svaliGginInRpabhAryA disevAmiH, AdizabdAlliGgighAtarAjavadhAdiparigrahaH, etacca avyaktaliGgadhAriNAM jinakalpikapratirUpANAM kSetrAhiHsthitAnAM suvipulaM tapaH kurvatAM mahAsattvAnAM sUrINAMAcAryANAmeva jaghanyataH SaNmAsAna utkRSTato dvAdaza varSANi yAvadbhavati, tatazca-aticArapAragamanAnantaraM pravrAjyate nAnyatheti 10 // 751 / 752 // 753 // 754||755 // 756 // athAtraiva vizeSamAha-'navara'mityAdigAthAtrayaM, navaraM-kevalaM dazamaprAyazcittApattAvapi satyAM navamameva-anavasthApyalakSaNaM prAyazcittamadhyApakAnAM-upAdhyAyAnAM bhavati, ayamarthaH-yeSu yeSvaparAdheSu pArAJcikamApadyate teSu teSvapi bahuzaH samAseviteSu upAdhyAyasyAnavasthApyameva prAyazcittaM bhavati, na tu pArAJcikaM, upAdhyAyasyAnavasthApyaparyantasyaiva prAyazcittasya PRAKACACAKERSARAIGAR Jain Education For Private 3 Personal Use Only Kerainelibrary.org Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 220 // pratipAdanAt evaM sAmAnya sAdhUnAmapyanavasthApyapArAJcikayogyeSvaparAdheSu satsu mUlaparyantameva prAyazcittamavagantavyaM taccAnavasthApyaM jaghanyataH SaNmAsAn yAvadbhavati utkRSTatastu varSamiti, idaM ca AzAtanAnavasthApyamAzrityoktaM, pratisevanAnavasthApyApekSayA tu jaghanyato varSamutkRSTato dvAdaza varSANi, uktaM ca - " tattha AsAyaNAaNavaTuppo jahaneNaM chammAsA ukkoseNaM saMvaccharaM, paDisevaNAaNavaTuppo jahaneNaM vArasa mAsA ukkoseNaM vArasa saMvaccharANi "tti, tatra tIrthakara pravacanagaNadharAdyadhikSepakArI AzAtanAnavasthApyaH, hastatADanasAdharmikAnyadhArmikastainyakArI tu pratisevanAnavasthApyaH / nanvetAni dazApi prAyazcittAni yAvattIrthaM tAvadbhavanti ? uta netyAha- 'dasa tA' gAhA, yAvazcaturdaza pUrvI prathamasaMhananI ca tAvaddaza prAyazcittAni anuSajanti - anuvartante, etau ca caturdazapUrviprathama saMhananinau yugapadeva vyavacchinnau, tayozca vyucchinnayoranavasthApyaM pArAJcitaM ca vyavacchinnaM, tataH pareNa - anavasthApyapArAzcitavyavacchedAdanantaramAlocanAdi mUlAntamaSTa - vidhaM prAyazcittaM tAvadanuvartamAnaM boddhavyaM yAvad duSprasabhanAmA sUriH, tasmiMzca kAlagate tIrthaM cAritraM ca vyavacchedamupayAsyatIti 98 || 758 // idAnIM 'ohammi payavibhAgammi sAmAyArIdugaM'ti navanavataM zatatamaM dvAramAha sAmAyArI ohaMma ohanijjuttijaMpiyaM savaM / sA payavibhAgasAmAyArI jA cheyagaMdhuttA // 759 // samAcaraNaM samAcAra:- ziSTajanAcaritaH kriyAkalApaH samAcAra eva sAmAcArya, bheSajAditvAt khArthe SyaJ ( pA0 5-4-23 ) strIvivakSAyAM 'SidgaurAdibhyazceti ( pA0 4 - 1 - 41 ) GIS, 'yasye' ( yasyeti ca pA0 6-4-148 ) tyakAralopaH, yasya hala ( pA0 6-4-49) ityanena tadvitayakAralopaH, paragamanaM sAmAcArI, sA tridhA bhavati - oghasAmAcArI dazadhAsA|mAcArI padavibhAgasAmAcArI ca tatra oghaH - sAmAnyaM tadviSayA sAmAcArI - sAmAnyataH saGkSepAmidhAnarUpA sA ca oghaniryuktija 99-100 oghapada vibhAga sAmAcA yauM gA. 759 // 220 // Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education lpitaM sarvaM jJeyaM, tatra hi vratinAmoghataH sarvasamAcAraH pratyupekSaNAdikaH kathyate iti, tathA sA padavibhAgasAmAcArI yA chedagrantheSu- jItakalpa nizIthAdiSUkteti, iha ca sAmpratakAlapratrajitAnAM tathAvidhazrutaparijJAnazaktivikalAnAmAyuSkA dihAsamapekSya oghasAmAcArI navamAtpUrvAt tRtIyAdvastuna AcArAbhidhAnAt tatrApi viMzatitamAtprAbhRtAt tatrApyoghaprAbhRtaprAbhRtAt nirvyUDhA, padavibhAgasAmAcAryapi | navamapUrvAdeva nirvyUDheti 99-100 / / 759 / / idAnImekazatatamaM 'cakkavAlasAmAyArI'ti dvAramAha jonal icchA 1 micchA 2 tahakkAro 3, AvassiyA ya 4 nisIhiyA 5 / ApucchaNA ya 6 paDipucchA 7, chaMdaNA ya 8 nimaMtraNA 9 // 760 // uvasaMpayA ya 10 kAle, sAmAyArI bhave dasavihA u / siM tu payANaM, patteyaparUvaNaM vocchaM // 761 // jai ambhasthija paraM kAraNajAe karejja se koI / tattha ya icchAkAro na kappai balAbhiogo u 1 // 762 // saMjamajoe anbhuTTiyassa jaM kiMpi vitahamAyariyaM / micchA eyaMti vidyANiUNa micchanti kAya 2 // 763 // kappAkappe parinigree ThANe paMcasu Thiyassa / saMyamatavaDDagassa u avikappeNaM tahakkAro 3 ||764|| AvassiyA viyA avasrinakAraNe muNiNo 4 / tammi nisIhiyA jattha sejjaThANAi Ayarai 5 / 765 // ApucchaNA ukajne 6 puvanisidveNa hoi paDipucchA 7 / puvagahieNa chaMdaNa 8 nimaMtraNA hoagahieNaM 9 // 766 // uvasaMpayA ya tivihA nANe taha daMsaNe carite ya 10 / esA hu dasapayArA sAmAyArI taha'nnA ya // 767 // ww.jainelibrary.org Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre // 221 // Jain Education 'icche' yAdigAthASTakaM, eSaNamicchA karaNaM-kAraH, kArazabdaH pratyekamabhisambadhyate, icchayA - balAbhiyogamantareNa karaNaM icchAkAraH, tathA ca icchAkAreNa mamedaM kurviti, kimuktaM bhavati ? - icchAkriyayA na balAbhiyogapUrvikayA mamedaM kurviti, tathA mithyA vitathamanRtamiti paryAyAH, mithyAkaraNaM mithyAkAro mithyAkriyetyarthaH, tathA saMyamayogavitathAcaraNe viditajinavacanasArAH sAdhavastatkriyAyA vaitathyapradarzanAya mithyAkAraM vidhate mithyAkriyeyamiti, tathAkaraNaM tathAkAraH, sa ca sUtrapranAdigocaro yathA bhavadbhiruktaM tathaivedamityevaM svarUpaH, tathA avazyaM avazyazabdo'kArAnto'pyasti tato'vazyasya - avazyaM kartavyasya kriyA AvazyakI, caH samuccaye, tathA niSedhena-asaMvRtagAtra ceSTAnivAraNena nirvRttA tatprayojanA vA yA zayyAdipravezanakriyA sA naiSedhikI, tathA ApRcchanamApRcchA sA vihArabhUmigamanAdiSu prayojaneSu guroH karaNIyA, caH pUrvavat, tathA pratipRcchA-pratipraznaH, sA ca prAgniyuktenApi karaNakAle kAryA niSiddhena vA prayojanataH kartukAmeneti, tathA chaMdanA - pUrvagRhItenAzanAdinA AmantraNA vidheyA, tathA nimantraNA agRhItenaivAzanAdinA ahaM bhavadarthamazanAdyAnayAmItyevaMrUpA, tathopasampacca vidhinA deyA, iyaM kAle-kAlaviSaye sAmAcArI bhaved dazavidhA, evaM tAvatsamAsata uktA, samprati prapaJcataH pratipadamabhidhitsuridamAha-- eteSAM padAnAM turvizeSaNe viSayapradarzanena pratyekaM pRthakpRthakprarUpaNAM vakSye - kathayiSyAmi || 760 / / 761 / / tatrecchAkAro yeSvartheSu kriyate tatpradarzanArthamAha - 'jaI 'tyAdi, yadItyabhyupagame anyathA sAdhUnAmakAraNe abhyarthanaiva na kalpate, tatazca yadi abhyarthayetparaM - anyaM sAdhuM glAnAdau kAraNajAte samutpanne sati, tatastenAbhyarthayamAnena icchAkAraH prayoktavyaH, yadivA anabhyarthito'pi ko'pyanyaH sAdhuH 'se 'ti tasya kartukAmasya kasyacitsAdhoH kAraNajAte kuryAt, tatrApi tenAnabhyarthitena sAdhunA tasya cikIrSitaM kartukAmena icchAkAraH prayoktavyaH, iha viralAH kecidanabhyarthitA eva parakAryakartAra iti ko'pItigrahaNaM, atha kasmAdicchA 101 cakravAlasamAcArI gA. 760-7 // 221 // w.jainelibrary.org Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ROSECUSERECTR kAraprayogaH kriyate ?, ucyate, balAbhiyogo mA bhUditi hetoH, tathA cAha-yato na kalpate balAbhiyogaH sAdhUnAM, tata icchAkAraprayogaH kartavyaH, tuzabdaH kacidbalAbhiyogo'pi kalpate iti sUcanArthaH // 762 // samprati mithyAkAraviSayapratipAdanArthamAha-'saMjamajoe' gAhA, saMyamayogaH-samitiguptirUpaH tasmin viSaye'bhyutthitasya sato yatkiJcidvitartha-anyathA''caritaM-AsevitaM bhUtamiti zeSaH,8 mithyA viparItametaditi vijJAya, kiM ?-mithyeti kartavyaM-tadviSaye mithyAduSkRtaM dAtavyamityarthaH, saMyamayogaviSayAyAM ca pravRttI vitathAsevane midhyAduSkRtaM doSApanayanAya samartha na tUpetyakaraNaviSayAyAM nApyasakRtkaraNagocarAyAmiti // 763 // idAnIM tathAkAro yasya dIyate tatpratipipAdayipurAha-'kappAkappe' gAhA, kalpo vidhirAcAra iti paryAyAH kalpaviparItastvakalpo jinasthavirakalpAdirvA kalpaH carakasugatAdidIkSA punarakalpa iti, kalpazcAkalpazca kalpAkalpamityekavadbhAvaH tasmin pari-samantAniSThitaH pariniSThito. jJAnaniSThAM prAptastasya, anena ca jJAnasampaduktA, tathA tiSThaMti mumukSavo yeSu tAni sthAnAni-mahAvratAni teSu paJcasu-paJcasaGkhyeSu sthitasya-Azritasya, anena ca mUlaguNasampattiruktA, tathA saMyamaH-pratyupekSotprekSAdiH tapazca-anazanAdi tAbhyAmAdayasya-sampannasyetyanenottaraguNayuktatAmAha, tasya, kimityAha-'avikalpena' nirvikalpaM tadIyavacane vitathatvAzaGkAmakurvANenetyarthaH tathAkAraH, kArya hai| ityadhyAhAraH, ko'bhiprAyaH ?-evaMvidhasya gurorvAcanAdAnAdau pRcchanAnantaramuttaradAne tathA sAmAcArIzikSaNAdau ca yathA yUyaM vadatha tathaivaitadityarthasaMsUcakastathAzabdaH prayoktavyaH // 764 // idAnImAvazyikInaiSedhikIdvAradvayamAha- Ave'tyAdi, AvazyakI vidheyA vasaternirgacchatA sAdhunA avazyaM gantavye jJAnAditrayahetubhUte mikSATanAdau kAraNe sati, anena niSkAraNagamananiSedha uktaH, tathA bahirdezAnivRttena tasmin sthAne naiSedhikI vidheyA yatra zayyAsthAnAdyAcarati, tatra zayyA-vasatistasyAM sthAnaM-avasthAnaM tacca prastAvAtpravezalakSaNaM 1. evaMvidhasya gurAvA 764 // idAnImAvakAraNe sati, anena SASSZOROSAS E SSESE HainEducation For Private Personel Use Only A jainelibrary.org Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 222 // Jain Education | AdizabdAccaitya pravezAdiparigrahaH, bahirdezAdvasatyAdau pravizan naiSedhikIM vidadhyAditi bhAvaH // 765 // sAmpratamApRcchAdidvAracatuSTayamekagAthayA prAha- 'ApucchetyAdi, ApRcchanamApRcchA sA ca kartumabhISTe kArye pravartamAnena guroH kAryA bhagavan ! ahaM idaM karomIti dvAraM / tathA pUrvaniSiddhena satA yathA tvayedaM na kartavyamiti, utpanne ca prayojane kartukAmena 'hoi paDipuccha'tti bhavati pratipRcchA, pUjyairidaM niSiddhamAsIt idAnIM tena kAryeNa prayojanaM yadi pUjyA Adizanti tadA karomItyevaMrUpA, pAThAntaraM vA 'puvvaniutteNa hoi paDipucchatti pUrvaM niyuktena satA yathA bhavated kAryamiti tatkartukAmena guroH pratipRcchA bhavati kartavyA ahaM tatkaromIti, tatra hi guruH kadAcitkAryAantaramAdizati samAptaM vA tena prayojanamiti dvAraM / tathA pUrvagRhItenAzanAdinA chaMdanA zeSasAdhubhyaH kartavyA yathA mayedamazanAdyAnItaM yadi kasyacidupayujyate tato'sAvicchAkAreNa grahaNaM karotviti dvAraM / tathA nimantraNA bhavatyagRhItenAzanAdinA yathA'haM bhavatAM | yogyamazanAdyAnayAmIti dvAraM // 766 // idAnImupasampadvAramAha - 'uvetyAdi, upasampadanamupasampat kasmAccidapyaparagurukulAdaparasya viziSTazrutAdiyuktasya guroH samIpAgamanamiti, sA ca tridhA - jJAne- jJAnaviSayA evaM darzanaviSayA cAritraviSayA ca tatra jJAnadarzanayoH sambandhinI tridhA bhavati-vartanA sandhanA grahaNaM ca etadarthaM hi upasampadyate iti, tatra vartanA - pUrvagRhItasyaivAsthirasya sUtrAderguNanamiti, sandhanA ca tasyaiva sUtrAdeH pradezAntare vismRtasya mIlanA ghaTTanA yojanetyarthaH grahaNaM punastasyaiva tatprathamatayA AdAnaM, etat tritayamapi sUtrArthatadubhayaviSayamavagantavyaM, evaM jJAne nava bhedAH, tathA darzane'pi darzanaprabhAvakasaMmatyAdizAstraviSaye eta eva bhedA vijJeyA iti, tathA cAritraviSayA dvidhA sampat - vaiyAvRttyaviSayA kSapaNaviSayA ca, ayamAzayaH - cAritrArthamanyagacchasatkAcAryAya kazcidvaiyAvRttyakaratvaM pratipadyate, sa ca kAlataH kazciditvarakAlaM kazcica yAvajjIvamiti, atrAha paraH - nanu kimatropasampadA kArya ?, 101 ca RvAlasamAcArI JIT. 760-7 // 222 // v.jainelibrary.org Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svagaccha evAyaM cAritrArtha kimiti vaiyAvRttyaM na karoti ?, satyaM, svagacche na tathAvidhA nirvAhAdisAmagrI vaiyAvRttyAdikaraNakSamA samasti tataH paragacchopasampadaM karotIti, tathA kSapaNaviSayaivaM bhavati-yathA kazcitkSapaNArthamupasampadyate, sa ca kSapako dvividhaH-itvaro yAvatkathikazca, yAvatkathika uttarakAle'nazanakartA, itvarastu dvividho-vikRSTakSapako'vikRSTakSapakazca, tatrASTamadazamAdikartA vikRSTakSapakaH, paSThAntatapaHkArI tu avikRSTakSapaka ityAdisvarUpamAvazyakAdibhyo vijJeyamiti, eSA huH-sphuTaM cakravAle-cakravAlaviSayA cakravatpratipadaM bhramantI dazavidhA sAmAcArI vijJeyeti zeSaH, tathA anyA ca vakSyamANA sAmAcArI dazavidhA jJeyA / / 767 // tAmevAha paDilehaNA 1 pamajaNa 2bhikkhi 3riyA 4''loga 5 bhuMjaNA 6 ceva / pattagadhuyaNa 7viyArA 8 thaMDila 9 AvassayAIyA 10 // 768 // pUrvAhe'parAhe ca vastrapAtrAdInAM pratyupekSaNA vidheyA 1 tathA pramArjanA vasateH pUrvAhe'parAhe ca kartavyA 2 tathA kRtakAyikAdivyApArAH pAtrANi gRhItvA AvazyakIkaraNapUrva vasaternirgatyAhArAdiSu mUrchAmakurvantaH piNDagrahaNaiSaNAyAM samyagupayuktAH sAdhavo 'mikkha'tti mikSAM gRhNanti 3 tathA bhikSAgrahaNAnantaraM naipedhikIpUrva vasatau pravizya 'namaH kSamAzramaNebhya' ityevaMrUpaM vAcikaM namaskAramuccArya yogyadezaM cakSuHpratyupekSaNApurassaraM rajoharaNena pramRjya 'Iriya'tti IryApathikI pratikrAmanti 4 kAyotsarge ca mikSAbhramaNabhAvino nirgamanAdArabhya pravezaparyantAn puraHkarmAdInaticArAn gurunivedanArtha cintayanti, pArayitvA ca caturviMzatistavaM paThantIti, tathA ca caturvizatistavapAThAnantaraM bhAvatazcAritrapariNAmApannAH santo gurorgurusammatasya vA jyeSThAryasya purato yadodanAdi yena prakAreNa karoTikAprabhRtibhA|janAdinA gRhItaM tatsarva tathaiva pravacanoktena vidhinA 'Aloya'tti Alocayanti nivedayantItyarthaH, tadanantaraM durAlocitabhaktapAnayo pra.sA.38 Jnin Education in SRI For Private Personal Use Only M inelibrary.org Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sA roddhAre tattvajJAnavi0 // 223 // Jain Education nimittameSaNAneSaNayorvA nimittaM kAyotsarga kurvanti, 'icchAmi paDikamiDaM goyaracariyAe mikkhAyariyAe jAva tassa micchAmi dukkaDaM, tassa uttarIkaraNeNaM jAva vosirAmi tti kAyotsarga kurvanti ca tatra namaskAraM 'jai me aNuggahaM kujjA sAhU' ityAdi vA cintayet, yaduktamoghaniryuktau -- 'tahiM durAloiyabhattapANaesaNamaNesaNAe / aGkussAse ahavA aNuggahAI va jhAijjA // 1 // dazavaikAlike tvasmin kAyotsarge 'aho jiNehiM asAvajjA' itigAthAcintanaM bhaNitaM, pArayitvA ca caturviMzatistavabhaNanaM, tadanu parizramAdyapanayanAya muhUrttamupaviSTAH svAdhyAyaM vidhatIti, tathA niHsAgArike sthAne rAgadveSavirahitAH santo namaskAraM paThitvA sandizata pArayAma ityabhidhAya ca guruNA'nujJAtA vraNalepAdyupamayA bhuJjanti-bhojanaM kurvanti, tathA bhojanAnantaramacchodakena bhAjaneSu samayaprasiddhaM kalpatrayaM dattvA 'pattagadhuvaNa' tti pAtrakANAM dhAvanaM kurvanti, samayaparibhASayA trepyantItyarthaH, tadanu yadyapi prAgevaikAzanakaM pratyAkhyAtaM tathApyapramAdArtha 'sAgArikAkAreNaM guruanbhuTThANeNaM AuMTaNapasAreNaM pAriTThAvaNiyAgAreNaM' ityeSAM prAggRhItAnAmAkArANAM ca nirodhanArthaM pratyAkhyAnaM vidheyamiti, tathA 'viyAra'tti vicAra:- saMjJAvyutsarjanArtha bahirgamanaM taM vakSyamANavidhinA kurvanti, tathA 'thaMDilaM 'ti sthaNDilaM - parAnuparodha prAsukabhUbhAgalakSaNaM tiryag jaghanyena hastamAtraM pratilekhayanti, tacca saptaviMzatividhaM tathAhi -- kAyikAyogyAni vasatermadhye SaT sthaNDi - lAni bahirbhAge'pi SaDeva, militAni ca dvAdaza, evamuccArayogyAnyapi dvAdaza, trINi ca kAlagrahaNayogyAnIti tathA pUrvoktavidhinA 'Avasya'tti AvazyakaM - pratikramaNaM kurvanti, AdizabdAtkAlagrahaNAdiparigrahaH, ityeSA prakArAntareNa dazavidhA pratidinasAmAcArI samAsato vyAkhyAtA, vistaratastu paJcavastukadvitIyadvArAdavaseyeti 101 // 768 // idAnIM 'niggaMthattaM jIvassa paMca vArAo bhavavAseti dryu - tarazatatamaM dvAramAha 101 sA mAcAryaH gA. 767 68 // 223 // Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education I uvasamaseNicakkaM jAyada jIvassa AbhavaM nUNaM / tA puNa do egabhave khavagasseNI puNo gA // 769 // upazamazreNicatuSkaM -upazamazreNicatuSTayameva jAyate - bhavati jIvasyAbhavaM - saMsAre vartamAnasya tat nUnaM - nizcitaM, utkarSato nAnAbhaveSu vAracatuSTayamupazamazreNi pratipadyata iti bhAvaH, te punarupazamazreNyau ekasmin bhave utkarSato dve bhavataH, kSapakazreNiH punarekaivaikasmin |bhave bhavati, tato'yamartha:-upazAntamohe kSINamohe ca guNasthAnake nirgranthatvaM bhavati, taJcopazamazreNicatuSTaye kSapakazreNau caikasyAM kRtAyAM paJcadhA bhavatyutkarSataH saMsAre vasato jIvasyeti 102 // 769 / / idAnIM 'sAhuvihArasarUvaM 'ti tryuttarazatatamaM dvAramAha fter ya bihAro bIo gIyatthamIsao bhaNio / eto taiyavihAro nANunnAo jiNavarehiM // 770 // davao cakkhusA pehe, jugamittaM tu khettao / kAlao jAva rIejjA, uvautte ya bhAvao / / 771 // gIto-vijJAtaH kRtyAkRtyalakSaNo'rtho yaiste gItArthA - bahuzrutAH sAdhavaH tatsambandhitvAdgItArthaH cazabdaH samuccaye bhinnakramazca vihArovicaraNaM prathama iti gamyate, dvitIyazca - anyo vihAro gItArthairmizrAH samanvitA ye'gItArthAste gItArthamizrAsteSAM satko gItArthamizraH | sa eva gItArthamizrako bhaNita: ukto jinairvidheyatayA, pAThAntaraM gItArthanizrita iti, tatra gItArthasya nizrA - AzrayaNaM gItArthanizrA sA | saJjAtA asyeti gItArthanizritaH, itaH - AbhyAM dvAbhyAM vihArAbhyAmanyastRtIya ekAnekAgItArthasAdhurUpo nAnujJAto - nAnumato vidhe jainelibrary.org Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre tattvajJAnavi0 // 224 // Jain Education yatayA jinavarairiti / / 770 / / vihArazcaturvidho bhavati, dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, etadevAha - 'dava o' ityAdi, dravyatazcakSuSA | prekSate mArgasthitAn jIvAniti zeSaH, kSetrato yugamAtraM kSetraM yugaM-yUpaM caturhastapramANaM tatpramANAM bhUmiM nirIkSeta atyAsannasya dRSTasyApi kasyacijjIvAde rakSitumazakyatvAt ( granthAnaM 8000 ) yugamAtrAca parataH lakSNajIvAderdraSTumapyazakyatvAditi yugamAtragrahaNaM, kAlato yAvatkAlaM muhUrttapraharAdikaM 'rIeja'tti gacchet, bhAvatazca upayuktaH - samyagupa yogapara iti 103 / / 771 // // iti zrIpravacanasAroddhAravRttau pUrvabhAgaH // zreSThi- devacandra lAlabhAI jainapustakoddhAre granthAGkaH 58 wwwwwwwwwwww 3 102 upa zamazreNiH 103 sA dhuvihAra svarUpaM gA. 769 70 // 224 // jainelibrary.org Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationonal [All Rights Reserved by the trustees of the fund. ] Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the Nirnaya-sagar Press, No. 23, Kolbhat Lane, Bombay. Published by Shaha Jivanchand Sakerchand, for Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustakoddhar fund, at the office of Sheth Devchand Lalbhai Jain P. Fund, No 426 Javeri Bazar, Bombay. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trivicanasAroddhAravRttau-pUrvabhAgaH // iti zreSThi-devacandra-lAlabhAI-jainapustakoddhAre-granthAGkaH 58. For Private & Personel Use Only