Book Title: Kasaypahudam Part 03
Author(s): Gundharacharya, Fulchandra Jain Shastri, Kailashchandra Shastri
Publisher: Bharatiya Digambar Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001409/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahitaM ka sA ya pA hu DaM bhAga3 (dvidivihati ) bhAratIya digambara jaina saMgha For Privale & Personal use only www.linelibrary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA0 di0 jainasaMghagranthamAlAyAH prathamapuSpasya tRtIyo dalaH zrIyativRSabhAcAyeracitacUrNisUtrasamanvitam zrIbhagavadguNadharAcAryapraNItam ka sA ya pA hu DaM tayozca zrIvIrasenAcAryaviracitA jayadhavalA TIkA [ tRtIyo'dhikAraH dvidivihattI] sampAdaka phUlacandra siddhAntazAstrI sampAdaka mahAbandha, sahasampAdaka dhavalA kailAzacandra siddhAntaratna, siddhAntazAstrI, nyAyatIrtha pradhAna adhyApaka syAdvAda mahAvidyAlaya kAzI prakAzaka maMtrI sAhitya vibhAga bhA0 di0 jaina saMgha, caurAsI mathurA .. vi saM0 2022] [I0 saM0 1955 vIranirvANAnda 2481 mUlya rUpyakadvAdazakam Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA0 di0 jainasaMgha-granthamAlA isa granthamAlA kA uddezya prAkRta saMskRta Adi meM nibaddha di0 jainAgama, darzana, sAhitya, purANa AdikA yathA sambhava hindI anuvAda sahita prakAzana karanA saJcAlaka bhA0 di. jainasaMgha grathAGka 1-3 prAptisthAna mainejara bhA0 di0 jaina saMgha caurAsI, mathurA mudraka-zivanArAyaNa upAdhyAya, nayA saMsAra presa, kaashii| sthApanAbda] prati 800 [vI0ni0 saM0 2468 - Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sri Dig. Jain Sangha Granthmala No. 1-III KASAYA-PAHUDAM (THIDI VIHATTI) BY GUNABHADRACHARYA WITH CHURNI SUTRA OF YATIVRASHABHACHARYA AND THE JAYADHAVALA COMMENTARY OF VIRASENACHARYA THERE-UPON EDITED BY Pandit Phulachandra Siddhantashastri, EDITEOR MAH ABANDHA JOINT EDITOR DHAVALA, Pandit Kailashachandra, Siddhantashastri Nyayatirtha, Siddhantaratna, Pradhanadhya pak, Syadvada Digambara Jain Vidyalaya, Banaras. PUBLISHED BY THE SECRETARY PUBLICATION DEPARTMENT, THE ALL-INDIA DIGMBAR JAIN SANGHA CHAURASI, MATHURA, VIRA-SAMVAT 2481) VIKRAMA S, 2012 [ 1955 A. C. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sri Dig. Jain Sangha Granthamala Foundation year-] [-Vira Niravan Samvat 2468 Aim of the Series: Publication of Digambara Jain Siddhanta, Darsana, Purana, Sahitya and other Works in Prakrit, Samskrit etc. Possibly with Hindi Commentary and Translation. SRI BHARATAVARSIYA DIGAMBARA JAIN SANGHA NO. 1. VOL. III. To be had from 800Copies, DIRECTOR: ; THE MANAGER SRI DIG. JAIN SANGHA. CHAURASI, MATHURA, U. P. (INDIA) Printed by-S. N. UPADHYAYA, AT THE NAYA SANSAR PRESS, BANARAS. Price Rs. Twelve only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakakI ora se Aja sAta varSake pazcAt kasAyapAhuDa (jayadhavalA ) ke tIsare bhAga (sthiti vibhakti) ko prakAzita karate hue hameM jahA~ harSa hai vahA~ apane para kheda bhI hai| dUsarA bhAga prakAzita karate samaya hI uttama kAgaja duSprApya thA aura presa sambandhI kaThinAiyA~ bhI thiiN| usake pazcAt Arthika kaThinAI bhI upasthita hogaI aura prayatna karanepara bhI chapAIkA kArya prArambha na ho skaa| isI bIcameM saMghake pradhAnamaMtrI paM0 rAjendrakumArajIne pradhAnamaMtritvake kArya-bhArase mukti le lI aura paM0 jagamohanalAlajI zAstrIko pradhAnamaMtritvakA bhAra sauMpA gyaa| Apake kAryakAlameM kuNDalapura (madhyapradeza) meM saMghakA vArSika adhivezana huA aura usakA sabhApatipada DoMgaragar3ha (madhyapradeza) ke prasiddha udAramanA dAnavIra seTha bhAgacandrajIne suzobhita kiyaa| usa avasara para Apane kasAyapAhuDa ( jayadhavalA) ke prakAzanako cAlU rakhaneke liye gyAraha hajAra rupayoMke dAnakI udAra ghoSaNA kI aura yaha bhI AzvAsana diyA ki dravyakI kamIke kAraNa yaha satkArya banda nahIM hogaa| isase sabhIko harSa huA aura kAgaja tathA presakI vyavasthA hote hI tIsarA bhAga presameM de diyA gayA jo eka varSake pazcAt prakAzita ho rahA hai| tathA cauthe bhAgake bhI kucha phArma chapa cuke haiM aura pA~cavA~ bhAga bhI presameM diyA jAnevAlA hai| ___ yaha saba dAnavIra seTha bhAgacandrajIkI udAra dAnazIlatAkA hI suphala hai / unhoMne apanI lakSmIkA viniyoga aise satkAryameM karake dhanikoM aura dAniyoM ke sanmukha eka Adarza upasthita karaneke sAtha sAtha akSaya puNyalAbha liyA hai / kyoMki zAstrakAroMne kahA hai ye yajante zrutaM bhaktyA te yajante'JjasA jinam / na kiJcidantaraM prAhurAptA hi zrutadevayoH / / 'jo bhaktipUrvaka zrutakI pUjA karate haiM ve yathArthase jinendradevakI hI pUjA karate haiM, kyoMki sarvajJadevane zruta aura jinadevameM kucha bhI bheda nahIM batalAyA hai|' ataH kasAyapAhuDa jaise grantharAjake prakAzanameM dravyakA viniyoga karake seTha bhAgacandrajIne prakArAntarase gajaratha mahotsavako hI sampanna kiyA hai, kyoMki jinabimba pratiSThAse jinavANI pratiSThA kisI bhI aMzameM kama nahIM hai| hama seTha bhAgacandrajIko unakI isa udAratAke liye zatazaH dhanyavAda dete haiM aura AzA karate haiM ki aba yaha satkArya avazya hI nirvighna pUrNa hogaa| ____ isa bhAgake anuvAdAdi samasta kArya paM0 phUlacandrajI siddhAntazAstrIne niSpanna kiye haiN| mUla va anuvAda AdikA saMzodhana va pATha milAna Adi kAyama maiMne bhI paMDitajIke sAtha sahayoga kiyA hai| paNDitajI Ageke khaNDoMkA bhI saba kArya bar3I tatparatAse kara rahe haiN| ukta dAnameM bhI unakI preraNA vizeSataH rahI hai| isaliye ve bhI dhanyavAda ke pAtra haiN| ___ isa bhAgameM sthitivibhakti nAmaka adhikAra AyA hai, jo apUrNa hai, vaha cauthe bhAgameM pUrNa hogaa| isaliye usake sambandhameM sampAdakIya vaktavya vagairaha cauthe adhikAra meM diyA jaayegaa| kAzImeM gaGgAtaTa para sthita sva0 bAbU chedIlAlajIke jinamandirake nIceke bhAgameM jayadhavalA kAryAlaya apane janmakAlase hI sthita hai| aura yaha sva0 bAbU sA0 ke suputra dharmapremI bAbU gaNezadAsajI aura pautra yA, sAligarAmajI tathA RSabhacandajIke saujanya aura dharmapremakA paricAyaka hai, ataH maiM una sajjanoMkA bhI AbhArI hU~ / Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) sahAranapurake sva0 lAlA jambUprasAdajIke suputra rAyasAhiba lAlA pradyumnakumArajIne apane jinamandirajIkI zrI jayadhavalAjIkI prati milAnake liye pradAna kii| zrI syAdvAda mahAvidyAlaya kAzI kalaGka sarasvatI bhavana ke granthoM kA upayoga vidyAlayake vyavasthApakoM ke saujanya se jayadhavalA ke sampAdana ho sakA hai| tathA jaina siddhAnta bhavana ArAke pustakAdhyakSa zrI paM0 nemicandajI jyotiSAcArya ke sauhArda se bhavanase siddhAnta granthoMkI pratiyAM Adi prApta hotI rahatI haiM, ataH ukta sabhI sajjanoM kA bhI maiM AbhArI hU~ / nayA saMsAra presake vyavasthApaka paM0 zivanArAyaNajI upAdhyAya tathA unake karmacArI bhI dhanyavAdake pAtra haiM jinhoMne isa graMthake mudraNa meM pUrNa sahayoga diyA / jayadhavalA kAryAlaya bhadainI, kAzI bhAdrapada kRSNA 1 vI0 ni0 saM0 2481 } kailAzacandra zAstrI maMtrI sAhitya vibhAga bhA0 di0 jainasaMgha Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasAya pAhuDa dAnavIra seTha bhAgacandrajI DoMgaragar3ha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra paricaya dezI bolImeM 'bhAgya' ko 'bhAga' kahate haiM aura jinakA bhAga sarAhane yogya hotA hai unheM bhAgacandra kahate haiM / DoMgaragar3hanivAsI dAnavIra seTha bhAgacandrajI aise hI vyaktiyoMmeMse eka haiN| yaha isalie nahIM ki ve Adhunika sAjasajjAvAle sundara makAnameM rahate haiM, unake yahA~ niraMtara dasa-pA~ca naukara lage rahate haiM aura vahA~kI paristhitike anurUpa ve sAdhanasampanna haiM balki isaliye ki unheM purAne aura naye jo bhI sAdhana mile haiM, apanI paristhitike anurUpa ve unakA upayoga lokasevA va sAMskRtika aura sAmAjika kAryoMmeM karanA jAnate haiN| . lagabhaga dasa varSa pUrva seTha sA0 se hamArI prathama bheTa huI thii| usa samaya ve moTara apaghAtase pIr3ita ho aspatAlameM par3e hue the| seTha sA0ko chAtI va sirameM mudI coTa AI thI, isalie unake dAe~-bAe~ kaI paricAraka paricaryA meM lage hue the, DAkTara kurasI DAlakara sirahAne baiThA huA thA aura dasa-pA~ca nAte riztedAra va mitra daur3adhUpa kara rahe the| kisIko milane nahIM diyA jAtA thaa| bAtacIta karanA to dUrakI bAta thii| hameM kevala dUrase dekhanebharakA avasara milA thaa| hama cAhate mI nahIM the ki aisI paristhitimeM unase kisI prakArakI bAtacIta kI jAya / kintu unakI satarka aAMkhoMne hameM pahicAna liyA aura DAkTarake lAkha manA karanepara bhI ve bolanese apane Apako na roka ske| pAsameM bulAkara kahane lage-'paNDitajI Apa Agaye, acchA huaa| hamArI sevA svIkAra kiye binA Apa jA nahIM skte| sirpha do dina rukeN| itane meM hI hama isa lAyaka ho jAya~ge ki Apase . canda minaTa bAtacIta kara sakeM aura Apake mukhase dharmake do zabda suna skeN| seTha sA0 eka bhAvanApradhAna utsAhI vyApArakuzala vyakti haiN| ve kisI vidvAn, tyAgI yA atithiko apane ghara AyA huA dekhakara khila uThate haiM aura sapatnIka hara tarahase usakA Adara-satkAra karanemeM juTa jAte haiM / kabhI kabhI to aisA bhI dekhA gayA hai ki ve isa AvabhagatameM lage rahaneke kAraNa usa dina karane yogya anya Avazyaka kAryoMko bhI bhUla jAte haiN| isa kAraNa unheM kAphI kSati bhI uThAnI par3atI hai| seTha sA0 kI mukhya rucikA viSaya zikSA hai| saMskRta zikSA aura chAtravRtti para gupta aura prakAzarUpameM Apa nirantara kharca karate rahate haiM / rAmaTeka gurukulake Apa pradhAna Alambana haiM / eka mAtra isIkI sevAke upalakSyameM samAja dvArA Apa 'dAnavIra' padase alaMkRta kiye gaye haiN| Apa apane gA~vameM eka hAiskUla kholanA cAhate the| kintu hamAre yaha kahane para ki isa zikSApara kharca karanevAle bahuta haiM, Apako sAMskRtika aura sAmAjika kAryoMkI ora hI mukhya rUpase dhyAna denA cAhiye, seTha sA0 ne yaha vicAra tyAga diyA hai| idhara ApakA dhyAna sAhityika sevAkI ora bhI gayA hai| zrI ga0 varNI jaina graMthamAlAko Apa niraMtara sahAyatA karate rahate haiN| hama jaba bhI DoMgaragar3ha jAte haiM, khAlI hAtha nahIM lauTate / yaha bhI nahIM ki hameM mA~ganA par3atA ho / calate samaya hajAra-pA~casau jo bhI denA hotA hai, svecchAse upasthita kara dete haiN| yaha pUchane para ki ise kisa madameM kharca kiyA jAya, eka mAtra yahI uttara milatA hai ki ApakI icchaa| __ zrI bhAratavarSIya digambara jainasaMgha eka purAnI saMsthA hai| mukhyarUpase isake saJcAlaka vidvAn haiN| aba taka isa saMsthAne sAhityasevA aura dharmapracArake kSetrameM jo sevA kI hai aura kara rahI hai vaha kisIse chipI huI nahIM hai| zAstrArthake ve dina hameM Aja bhI yAda Ate haiM jaba AryasamAjakA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jora thA aura jainiyoMko zAstrArthake liye sArvajanika rUpase lalakArA jAtA thaa| usa samaya yahI eka aisI saMsthA thI jisane AryasamAjiyoMse na kevala Takkara lI, api tu apane pracAra aura zAstrArthake balapara unakA sadAke liye mu~ha banda kara diyA aura bala tor3a diyaa| aisI prasiddha saMsthAke vartamAna sthAyI adhyakSa seTha sA0 hI haiN| Apa isa padakA bar3I sundaratAse nirvAha kara rahe haiN| isake sAtha Apa zrI jayadhavalAjIke prakAzanakA bhAra bhI samhAla rahe haiN| usIke pariNAmasvarUpa prastuta granthakA prakAzana ho rahA hai| __ sAmAjika aura sAMskRtika kSetrameM ApakI jo vizeSatA hai vaha rAjanaitika aura sArvajanika kSetrameM bhI dekhaneko milatI hai / Apa apane kSetrameM itane adhika lokapriya haiM ki garIba amIra sabhI ApakI salAha lene tathA ucita sahAyatA prApta karaneke liye Apake pAsa Ate rahate haiN| kaI varSa pUrva ApakI isa lokapriyatA aura paropakArI svabhAvake kAraNa Apa khairAgar3ha rAjya aura janatA dvArA 'rAjyaratna' jaisI sammAnita upAdhise vibhUSita kiye gaye the| janatA aura sarakArameM Aja bhI ApakA vahI sammAna hai| . . saMyogavaza Apako jIvanasAthI bhI Apake anurUpa hI milA hai / bahina narmadAbAI apane DhaMgakI eka hI mahilAratna haiN| inakI TakkarakI bahuta hI kama mahilAe~ samAjameM dekhaneko mileNgii| Apake mukhapara prasannatA aura bolImeM miThAsa hai| samaya nikAlakara dharmazAstrake svAdhyAyadvArA AtmakalyANameM lage rahanA ApakA dainaMdinakA kArya hai| seTha sA0 jo bhI lokopakArI kArya karate haiM una sabameM ApakA pUrA sahayoga rahatA hai| phira bhI ApakI rucikA mukhya viSaya Ayurvedika auSadhiyoMkA saMgraha kara aura jo sambhava haiM unheM svayaM taiyAra kara garIba amIra sabako samAna bhAvase vitarita karanA hai| cikitsAzAstrakA Apane savidhi adhyayana kiyA hai, ataeva Apa svayaM rogiyoMko dekhane jAtI haiM aura AvazyakatA par3ane para dUsare vaidya vA DAkTarakI bhI sahAyatA letI haiN| inake isa kAryameM seTha sA0 bhI bar3I ruci rakhate haiM aura bahina narmadAbAIko utsAhita karate rahate haiM / tathA kabhI kabhI svayaM bhI isa kAryameM juTa jAte haiN| vartamAna deza aura samAjake liye aise sevAbhAvI mahAnubhAvoMkI bar3I AvazyakatA hai| hamArI maGgalakAmanA hai ki yaha dampati yugala ciraMjIvI ho aura paropakAra jaise mahAn lokopakArI kAryako karate hue puNya aura yazake bhAgI bane / phUlacandra siddhAntazAstrI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-sUcI sthitivibhakti pu0 1 pRSTha | viSaya khh s s 16-25 16-20 20-25 25-47 25-36 37-47 47-53 47-50 51-53 5-6 viSaya maMgalAcaraNa svAmitva sthitivibhakti ke do bheda utkRSTa svAmitva sthitivibhakti kI sArthakatA jaghanya svAmitva sthitivibhaktike do bhedoM kA kAla __ sayuktika nirdeza 2-3 utkRSTa kAla mUla prakRtisthitikA vizeSa jaghanya kAla ' UhApoha mUloccAraNA pAThakA nirdeza sthitivibhaktikA arthapada antarAnugama mUla prakRtisthitimeM vibhakti utkRSTa antarAnugama * padakI sArthakatA jaghanya antarAnugama uttara prakRtisthitimeM vibhakti nAnA jIvoMkI apekSA padakI sArthakatA ____ bhaGgavicaya utkRSTa bhaGgavicaya mUla prakRtisthitivibhaktike jaghanya bhaGgavicaya anuyogadvAra bhAgAbhAgAnugama yahI anuyogadvAra uttara prakRtisthiti utkRSTa bhAgAbhAgAnugama vibhaktimeM bhI lAgU hote haiM jaghanya bhAgAbhAgAnugama malaprakRtisthitivibhakti 8-160 parimANAnugama 24 anuyogadvAra 8-65 utkRSTa parimANAnugama addhAccheda -14 jaghanya parimANAnugama utkRSTa addhAccheda ha-11 kSetrAnugama jaghanya addhAccheda 16-14 utkRSTa kSetrAnugama sarva-nosarvavibhakti jaghanya kSetrAnugama utkRSTa-anutkRSTavi0 sparzanAnugama jaghanya-ajaghanyavi0 utkRSTa sparzanAnugama sarvasthiti aura zraddhAcchedakI jaghanya sparzanAnugama utkRSTa sthitimeM antara kathana 14-15 kAlAnugama utkRSTa vibhakti aura utkRSTa utkRSTa kAlAnugama addhAcchedameM antara kathana jaghanya kAlAnugama sarvavibhakti aura utkRSTa antarAnugama vibhaktimeM antara kathana utkRSTa antarAnugama sAdi-anAdi dhruva-adhruvavi0 15-16 | jaghanya antarAnugama 54-57 54-55 56-57 50-60 pa-pUe 56-60 61-63 61-62 62-63 64-67 64-65 66-67 68-80 68-77 77-80 80-86 80-2 83-86 88-62 88-6 10-12 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya bhAvAnugama alpabahutvAnugama utkRSTa alpabahutvAnugama jaghanya alpabahutvAnugama bhujagAra ke 13 anuyogadvAra samutkIrtanAnugama svAmitvAnugama kAlAnugama antarAnugama 68 - 108 108-111 nAnA jIvoMkI apekSA bhaGga vicaya 111 - 113 bhAgAbhAgAnugama parimANAnugama kSetrAnugama sparzanAnugama kAlAnugama antarAnugama bhAvAnugama alpabahutvAnugama padavikSepake 3 anuyogadvAra samutkIrtanA * utkRSTa samutkIrtanA' jaghanya samutkIrtanA svAmitvAnugama utkRSTa svAmitvAnugama jaghanya svAmitvAnugama alpabahutva utkRSTa alpabahutva jaghanya alpabahutva vRddhike 13 anuyogadvAra samutkIrtanA svAmitvAnugama kAlAnugama antarAnugama nAnA jIvoM kI apekSA bhaGgavicaya bhAgAbhAgAnugama parimANAnugama kSetrAnugama sparzanAnugama ( 10 ) pRSTha 63 kAlAnugama 63-65 antarAnugama 63-64 bhAvAnugama 64-65 alpabahutvAnugama sthAnaprarUpaNA 65- 127 65-66 66-67 12= 126 viSaya 126-133 133-134 134 - 135 134-135 uttaraprakRtisthitivibhakti arthapada aura usakI vyAkhyA sthiti padakI vyAkhyA | 113 - 114 194 - 115 116-117 117- 120 | addhAccheda 121-122 | utkRSTa sthiti zraddhAccheda 123 - 125 | midhyAtvakI utkRSTa sthiti samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti 126 126-127 127 135 | solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti 127- 12= | nau nokapAyoMkI utkRSTa sthiti 127-12= cAroM gatiyoM meM saba karmoMkI utkRSTa sthiti 14 mArgaNAoM meM uccAraNA ke anusAra utkRSTa sthiti uttaraprakRti padakI vyAkhyA caubIsa anuyoga dvAra anuyogadvAroMkA nAma nirdeza bhujagAra Adi anuyogadvAroMkA 24 anuyogadvAroM meM antarbhAva jaghanya sthiti addhAccheda midhyAtva, samyagmithyAtva aura 32 "" "" 185-186 186 - 160 161-544 161-162 "" pRSTha 175-180 180 - 185 185 bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthiti 203 - 205 " 135 | samyaktva, lobhasaMjvalana, strIve 136-186 aura napuMsakavedakI jaghanya sthiti 205 - 207 136-137 | krodhasaMjvalanakI jaghanya sthiti 207-208 208-206 206 138 - 149 mAnasaMjvalanakI 141-146 | mAyAsaMjvalanakI 146 - 260 puruSavedakI 160 - 164 chaha nokaSAyoM kI 164 - 166 |gatiyoM meM jaghanya sthiti jAnane 166 - 168 kI sUcanA " "" 168 - 166 166 - 175 14 mArgaNAoM meM uccAraNA ke anusAra jaghanya sthiti "" 162 162 163-544 163 163 164-214 164 - 202 164-165 165-166 167 167-168 166 166-202 202-214 206-210 210 211 211-225 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha . ( 11 ) viSaya uccAraNAke anusAra nokaSAyoMke aura jugupsA 266 bandhaka kAlakA alpabahutva 213 | samyaktva aura samyagmithyAtva 270 isa viSayameM vyAkhyAnAcAryakA strIveda, puruSaveda, hAsya aura rati 270-271 abhiprAya 213-214 cAra gatiyoM meM 272 sarva-nosarvasthitivibhakti 226 | uccAraNAke anusAra kAla 272-260 utkRSTa-anutkRSTasthiti0 226 jaghanya sthitikA kAla 260-315 jaghantha-ajaghanyasthiti 226-227 | mithyAtva, samyaktva, samyagmisAdi-anAdi-dhra va-adhruvasthi0 227-228 thyAtva, solaha kaSAya aura eka jIvakI apekSA svAmitva 226-266 tIna veda 260-261 utkRSTa sthitikA svAmitva 226-241 chaha nokaSAya 261-262 mithyAtva 226-230 jaghanya sthiti aura jaghanya addhAsolaha kaSAya 230 ccheda tathA utkRSTa sthiti aura samyaktva aura samyagmithyAtva 231-232 ___ utkRSTa addhAcchedakA vicAra 261-262 nau nokaSAya 233-234 | uccAraNAke anusAra jaghanya 14 mArgaNAoMmeM uccAraNAke sthitikA kAla 262-315 anusAra svAmitva 234-241 antara 316-345 jaghanya sthitikA svAmitva 241-266 | utkRSTa sthitikA antara 316-330 mithyAtva 241-242 mithyAtva aura 16 kaSAya 316-317 samyaktva nau nokaSAya 317-318 samyagmithyAtva 244 samyaktva aura samyagmithyAtva 318-316 anantAnubandhI cAra 245-247 uccAraNAke anusAra utkRSTa sthitimadhyakI ATha kaSAya 240-246 kA antara 316-330 krodhasaMjvalana 241-250 jaghanya sthitikA antara 332-345 mAna aura mAyA saMjvalana 250 mithyAtva,samyaktva, bAraha kaSAya lobha saMjvalana 251 . aura nau nokaSAya 331 strIveda 251-252 | samyagmithyAtva aura anantAnupuruSaveda 252-253 bandhI cAra 331-332 napuMsakaveda 253 uccAraNAke anusAra jaghanya sthitichaha nokaSAya 253-254 kA antara 332-345 nArakiyoMmeM jaghanya svAmitva 254-258 nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgavicaya 345-353 zeSa gatiyoMmeM ,, , 258 arthapada 345-346 zeSa mArgaNAoMmeM uccAraNAke anu utkRSTa sthitikA bhaGgavicaya 346-346 - sAra jaghanya svAmitva 258-266 | mithyAtvakI apekSA bhaGgavicaya 346-348 kAla 266-315 zeSa prakRtiyoMkI apekSA bhaGgavicaya 348 utkRSTa sthitivibhaktikA kAla 267-260 | uccAraNAke anusAra bhaGgavicaya 348-346 mithyAtva 267-268 | jaghanya sthitikA bhaGgavicaya 346-353 solaha kaSAya 268-266 | arthapada 350 punasakaveda, arati, zoka, bhaya mithyAtvakI apekSA bhaGgavicaya 350-351 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya ( 12 ) viSaya zeSa prakRtiyoM kI apekSA bhaGgavicaya 351 mithyAtva, samyaktva, ATha kaSAya uccAraNAke anusAra bhaGgavicaya 351-353 | aura chaha nokaSAya 410-411 bhAgAbhAgAnugama 354-357 samyagmidhyAtva aura anantAutkRSTa bhAgAbhAgAnugama 354-355 nubandhI cAra 411 jaghanya bhAgAbhAgAnugama 356-357 tIna saMjvalana aura puruSaveda 412-413 parimANAnugama 358-363 lobhasaMjvalana 413 utkRSTa parimANAnugama ka-rUpa strIveda aura napuMsakaveda 413-414 jaghanya parimANAnugama 360-363 narakagatimeM saba prakRtiyoMke antara kSetrAnugama 364-367 __ kA vicAra 415 utkRSTa kSetrAnugama 364 uccAraNAke anusAra jaghanya antara 415-424 jaghanya kSetrAnugama 365-367 bhAvAnugama 424-425 sparzanAnugama 368-387 utkRSTa bhAvAnugama 424 utkRSTa sparzanAnugama 368-378 upazAntakaSAya guNasthAnameM saba aoSase strIveda aura puruSavedameM / prakRtiyoMkA audayika bhAva sparzanake matabhedakA nirdeza 368 kaise banatA hai isa zaMkAkA jaghanya sparzanAnugama 376-387 parihAra 424 tiryaJcoMmeM kucha prakRtiyoMkI apekSA jaghanya bhAvAnugama 424-425 __ sparzanameM pAThabheda 380 sannikarSa 425-524 nAnA jIvoM kI apekSA kAla 387-406 utkRSTa sannikarSa 425-464 utkRSTa kAla 387-364 | mithyAtvakI utkRSTa sthitikA Ala- . samyaktva aura samyagmithyAtvake ___ mbana lekara sannikarSa vicAra 425-454 utkRSTa kAlakA svatantra nirdeza 383-386 | samyaktvakI utkRSTa sthitikA AlauccAraNAke anusAra utkRSTa kAla / 386-364 mbana lekara sannikarSa vicAra 455-458 jaghanyakAla 364-406 samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA mithyAtva, samyaktva, bAraha kaSAya avalambana lekara sannikarSa vicAra 458-456 aura tIna veda 364-365 | solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA samyagmithyAtva aura anantA ___Alambana lekara sannikarSa vicAra 456 nubandhI cAra 365-366 / strIvedakI utkRSTa sthitikA Alambana chaha nokaSAya 366 | lekara sannikarSa vicAra 456-472 uccAraNAke anusAra jaghanya kAla 366 | zeSa prakRtiyoMkI arthAt hAsya, rati, cUrNisUtra, vappadevakI uccAraNA ___ aura puruSavedakI utkRSTa sthitikA aura vIrasena dvArA likhita Alambana lekara sannikarSa vicAra 472-475 - uccAraNAmeM pAThabhedakA nirdeza 368-406 | matabhedakA ullekha / 474 nAnA jIvoMkI apekSA antara 406-424 | napuMsakavedakI utkRSTa sthitikA AlautkRSTa antara 406-410 mbana lekara sannikarSakA nirdeza 476-482 saba prakRtiyoMkA utkRSTa antara 406-407 arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI uccAraNAke anusAra utkRSTa antara 406-410 utkRSTa sthitikA Alambana lekara jaghanya antara 410-424 / sannikarSakA nirdeza . 482-485 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha 464-524 uccAraNAke anusAra utkRSTa sannikarSa 485 - 464 jaghanya sannikarSa mithyAtvakI jaghanya sthitikA Alambana lekara sannikarSa vicAra zeSa prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA lambana lekara sannikarSa vicAra uccAraNA ke anusAra jaghanya sannikarSa 465 - 524 45 524-544 524-542 524-525 pU5 524 -530 | cirantana vyAkhyAnAcArya ke dvArA nirdiSTa alpabahutva 5.25. donoM alpabahutvoM meM matabhedakA ullekha 525-526 |tiryaJcagatimeM ukta donoM alpabahutvoM kI apekSA punaH vicAra 535 jIva alpabahutva utkRSTa jIva alpabahutva javanya jIva alpabahutva alpabahutva sthiti alpabahutva utkRSTa sthiti alpabahutva nau nokaSAya solaha kaSAya samyagmithyAtva samyaktva cUNasUtra aura uccAraNAkA Alambana lekara kAlapradhAna aura niSekapradhAna sthitikA udAharaNa sahita nirdeza mithyAtva ( 13 ) 464 viSaya narakagatimeM saba prakRtiyoM ke alpabahutva kA vicAra uccAraNA ke anusAra utkRSTa sthiti 525-526 526 alpabahutva uccAraNA ke anusAra jaghanya sthiti alpabahutva uccAraNA ke anusAra bandhaka kAlakI apekSA saMdRSTi sahita saba zuddhi pRSTha 227 ke mUlakI 7 vIM paMkti isa pRSThakI prathama paMkti hai / 8GHCB+ pRSTha 526-527 prakRtiyoMke alpabahutvakA nirdeza 531-532 532-533 528-530 530 - 542 5.33 542-544 542-543 543-544 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasAyapAhuDassa Tri di viha ttI tadiyo atyAhiyAro Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (siri-jaivasahAiriyaviraiya-curiNasuttasamariNadaM siri-bhagavaMtaguNaharabhaDArAvai8 kasA ya pAhu DaM tassa siri-bariseNAiriyaviraiyA TIkA jayadhavalA tattha hidivihattI NAma vidio atthAhiyAro) - -- (aMtAi-majjharahiyA jAi-jarA-maraNaNaMtaporaDDA / saMsAralayA tamahaM jeNa cchiNNA jiNaM vaMde // ) jinhoMne Adi, madhya aura antase rahita tathA jAti, jarA aura maraNarUpI ananta poroMse vyApta saMsArarUpI belako cheda diyA hai una jinadevako maiM ( vIrasena svAmI) namaskAra karatA huuN| vizeSArtha-yahAM saMsArako belakI upamA dI hai / belakA Adi bhI hai, madhya bhI hai aura womandirmamiwwwwwwwurvarwww Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / vvvvvvvvvvvv jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe. [hidivihattI 3 * dvidivihattI duvihA, mUlapayaDi hidivihattI ceva uttarapayaDidvidivihattI ceva / 1. hidivihatti tti ahiyAro kimahamAgao ? puvvaM payaDivihattIe jANAvidaahAvIsamohakammasahAvassa sissassa tesiM ceva aTThAvIsamohakammANaM pavAhasarUveNa AdivivajjiyANamegegasamayapabaddhavisesappaNAe sAdisapajjavasANANaM jahaNNukassahidIo codasa-maggaNa-hANANi assidaNa parUvaNa hidivihattI AgayA / sA duvihA mUlapayaDihidivihattIuttarapayaDihidivihattIbhedeNa / tivihA kiNNa hodi ? Na, mUluttarapayaDihidivadirittAe aNNisse payaDihidIe abhAvAdo / NokammapayaDirUva-rasAdINaM hidINaM hidIo atthi, tAo ettha kiNNa uccaMti ? anta bhI hai tathA usakI poreM bhI svalpa hotI haiM, para yaha saMsAra aisI bela hai jo santAnakramase anAdi kAlase calA A rahA hai aura ananta kAla taka calatA rahegA, ataH usake Adi, madhya aura antakA nirNaya nahIM kiyA jA sakatA hai| tathA usameM ananta janma, jarA aura maraNa hote rahate haiM / aisI saMsArarUpI belako jina jinendradevane cheda diyA unheM maiM ( vIrasena svAmI) namaskAra karatA huuN| yahAM prazna hotA hai ki jisake Adi, madhya aura antakA patA nahIM usakA cheda kaise kiyA jA sakatA hai| samAdhAna yaha hai ki yadyapi nAnA jIvoMkI santAnakI apekSA saMsAra Adi, madhya aura antase rahita hai phira bhI koI eka bhavya jIva usakA anta kara sakatA hai / isa prakAra ukta maMgala gAthAmeM vIrasena svAmIne donoM prakArake saMsArake svarUpakA nirdeza kara diyA hai| * sthitivibhakti do prakArakI hai-mUlaprakRti sthitivibhakti aura uttaraprakRti sthitivibhakti / 61 zaMkA-sthitivibhakti yaha adhikAra kisaliye AyA hai ? samAdhAna-pahale jisa ziSyako prakRtivibhakti nAmaka adhikArake dvArA mohanIyakI aTThAIsa prakRtiyoMke svabhAvakA jJAna karA diyA hai use pravAhakI apekSA Adirahita aura pratyeka samayameM baMdhanevAle eka eka samayaprabaddhavizeSakI apekSA sAdi tathA sAnta unhIM mohanIyakI aTThAIsa karmaprakRtiyoMkI caudaha mArgaNAoMke Azrayase jaghanya aura utkRSTa sthitikA kathana karaneke liye yaha sthitivibhakti nAmaka adhikAra AyA hai / - vaha sthitivibhakti mUlaprakRtisthitivibhakti aura uttaraprakRtisthitivibhaktike bhedase do prakArakI hai| zaMkA-vaha tIna prakArakI kyoM nahIM hotI ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, mUlaprakRtisthitivibhakti aura uttaraprakRtisthitivibhaktiko chor3akara prakRtiyoMkI anya sthiti nahIM pAI jAtI hai, ataH sthitivibhakti tIna prakArakI nahIM hotii| zaMkA-nokarma prakRtiyoM ke rUpa aura rasAdikakI sthitiyA~ pAI jAtI haiM, unakA yahA~ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihatI bhedaNiddeso Na, kammapayaDidvidiparUvaNAe paMkkatAe NokammaDidiparUvaNAe asaMbhavAdo | $ 2. kA mUlapayaDiIi NAma ? aTThAvIsapayaDINaM payaDisamANattaNeNa eyattamuvagayANaM dvidivisesA mUlapayaDihidI / kathaM pudhabhUdvidINameyataM ? sarisattaNeNa payaDIe / Na ca payaDisarisattamasiddhaM, uppaNNamohapayaDIe paDhamasamaya pahuDa aviNAsAdo mohapayaDIsarUveNeva avahANuvalaMbhAdo / mohapayaDidvidIe sAmaNNAe AdivivajjiyA kathaM parUvaNA kIrade ? Na, pavAhasarUveNa aNAdimohapayaDiDidi mottUNa egasamayamma dukamohA se sapayaDINaM mohapayaDittaNeNa eyattamuvagayANaM hidIe parUvaNA kIraditti dosAbhAvAdo / evaM saMte mUlapayaDiDidi ti kathaM jujjade ? Na, savvesiM samayapavaddhANaM payaDisamUhassa mUlapayaDittanbhuvagamAbhAvAdo kA puNa kathana kyoM nahIM kiyA ? samAdhAna- nahIM, kyoMki karmaprakRtiyoMkI sthitikI prarUpaNA karate samaya nokarmakI sthitikI prarUpaNA karanA asaMbhava hai, ataH yahA~ nokarmaprakRtiyoMkI sthitiyoMkA grahaNa nahIM kiyA hai / 12. zaMkA - mUlaprakRtisthiti kise kahate haiM ? samAdhAna - prakRti sAmAnyakI apekSA ekatvako prApta huIM aTThAIsa prakRtiyoMkI jo sthiti - vizeSa hai use mUlaprakRtisthiti kahate haiM / zaMkA- jaba ki saba prakRtiyoM kI sthitiyA~ alaga alaga haiM, taba unameM ekatva kaise ho sakatA hai ? samAdhAna - prakRtisAmAnyakI apekSA sabhI prakRtiyA~ eka haiM, ataH unakI sthitiyoM meM ekatva mAnane meM koI bAdhA nahIM AtI / yadi kahA jAya ki prakRtiyoMkI sadRzatA asiddha hai so bhI bAta nahIM hai, kyoMki mohaprakRtike utpanna hone ke pahale samaya se lekara jaba taka usakA vinAza nahIM hotA taba taka usakA mohaprakRtirUpase hI avasthAna pAyA jAtA hai, isaliye unameM sadRzatA mAnanemeM koI bAdhA nahIM AtI hai / zaMkA- mohakarma kI sAmAnya sthiti Adirahita arthAt anAdi hai, ataH usakI prarUpaNa kaise kI jA sakatI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki pravAharUpase anAdikAlIna mohakarmakI sthitiko chor3akara eka samayameM jo mohanIya karmakI samasta prakRtiyAM bandhako prApta hotI haiM jo ki mohaprakRti sAmAnyakI apekSA eka haiM, unakI sthitikI yahA~ prarUpaNA kI gaI hai, isaliye koI doSa nahIM hai / . zaMkA- yadi aisA hai to mUlaprakRtisthiti kaise bana sakatI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki saMpUrNa samayaprabaddhoM kA jo prakRtisamUha hai use yahAM mUlaprakRti - rUpase svIkAra nahIM kiyA hai / zaMkA- to phira yahAM mUlaprakRti padase kisakA grahaNa kiyA hai ? Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 ettha mUlapayaDI ? egasamayammi baddhAsesamohakammakkhaMdhANaM payaDisamUho mUlapayaDI NAma / tisse hidI mUlapayaDihidI / pudha pudha aThThAvIsamohapayaDINaM hidIo uttarapayaDihidI NAma / evaM hidivihattI duvihA ceva hodi / 3. uttarapayaDihidivihattIe parUvidAe mUlapayaDihidivihattI NiyameNeva jANijadi teNa uttarapayaDihidivihattI ceva vattavvA Na mUlapayaDihidivihattI, tattha phlaabhaavaado| Na, davaSTiyapajjavahiyaNayANuggahaTuM tapparUvaNAdo / etthataNa ve vi 'ca' sadA samuccae dahavvA / egeNeva 'ca' saddeNa samuccayahAvagamAdo vidiya 'ca' sado aNatthao ti NAvaNedu sakijjade / appidegaNayaM paDucca parUvaNAe kIramANoe mUlapayaDihidivihattI uttarapayaDihidivihattI ca uttarapayaDihidivihattI mUlapayaDiDidivihattI cedi ega'ca'sadduccAraNaM mottUNa vidiya (ca) saduccAraNAe abhAveNa puNaruttadosAbhAvAdo / 'eva'sado idisahatthe dahavvo; avahAraNatthassa etthaasNbhvaado| samAdhAna-eka samayameM baMdhe hue saMpUrNa mohanIya karmake skandhoMke prakRtisamUhakA yahAM mUlaprakRtirUpase grahaNa kiyA hai| usa mUlaprakRtikI sthitiko mUla prakRtisthiti kahate haiN| tathA mohanIyakI pRthaka pRthaka aTThAIsa prakRtiyoMkI sthitiyoMko uttaraprakRtisthiti kahate haiN| isa prakAra sthitivibhakti do prakArakI hI hotI hai / 3. zaMkA-uttara prakRtisthitivibhaktikA kathana karanepara mUlaprakRtisthitivibhaktikA niyamase jJAna ho jAtA hai, ataH uttaraprakRtisthitivibhaktikA hI kathana karanA cAhiye, mUlaprakRtisthitivibhaktikA nahIM, kyoMki mUlaprakRtisthitivibhaktikA kathana karanemeM koI phala nahIM hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki dravyArthikanaya aura paryAyArthikanayakA arthAt dravyArthika aura paryAyArthika nayavAle ziSyoMkA anugraha karaneke liye donoM sthitiyoMkA kathana kiyA hai| uparyukta sUtrameM Aye hue donoM hI 'ca' zabda samuccayarUpa arthameM jAnanA cAhiye / eka hI 'ca' zabdase samuccayarUpa arthakA jJAna ho jAtA hai, ataH dUsarA 'ca' zabda anarthaka hai isaliye use nikAlA nahIM jA sakatA hai kyoMki arpita eka nayakI apekSA kathana karanepara dravyArthikanayakI apekSA 'mUlapayaDihidivihattI uttarapayaDihidivihattI ca' isa prakAra aura paryAyArthikanayakI apekSA 'uttarapayaDihidivihattI mUlapayaDihidivihattI ca' isa prakAra prApta hotA hai ataH eka 'ca' zabda ke uccAraNake sivAya dUsare 'ca' zabdakA uccAraNa nahIM rahatA, ataH punarukta doSa nahIM prApta hotA hai| sUtra meM jo 'eva' zabda AyA hai vaha 'iti' zabdake arthameM jAnanA cAhiye, kyoMki yahAM usakA avadhAraNarUpa atheM nahIM ho sakatA hai| vizeSArtha-yahAM sthitivibhaktike do bheda kiye gaye haiM-mUlaprakRtisthitivibhakti aura uttaraprakRtisthitivibhakti / 'mUlaprakRti' padase avAntara bhedoMkI gaNanA na kara sAmAnya mohanIya karmakA grahaNa kiyA hai aura 'uttaraprakRti' padase mohanIyake pratyeka bhedakA pRthak pRthak . Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA 22.] hidivihatI sarUvaNideso * tattha padaM egA hiMdI hidivihattI, arogAo hidIo hidivihattI | taM jahA, 4. tattha dohaM pi hidivihattINaM puvyuttANamedamapadaM uccade | egA hiMdI hidivihattI / vihattI bhedo puSabhAvo ti eyaho / hidIe vittI dvidivihattI jeNevaM dvidivihattI sado hidibhedaparUvao, teNa mUlapayaDiTThidIe vihattittaM Natthi, ekkisse bhedAbhAvAdo / bhAve vANa sA mUlapayaDidvidI, ekisse paDIe hidibahuttavirohAdo tti utte egA hiMdI hidivihatti tti parihAro vafaat | aaikisse dvidIe NANataM ? Na, ekisse vi hidIe padesabhedeNa payaDibhedeNa ca NANatuvalaMbhAdo / Na ca pathaDipadesabhedo hidibhedassa kAraNaM Na hodi; bhiNNa I grahaNa kiyA hai / yadyapi pravAha rUpase mohanIya karma anAdi hai para yahAM pratyeka samaya meM jo samayabaddha prApta hotA hai usakI sthiti lI gaI hai isalie sthitivibhaktikI avadhi bana jAtI hai / usameM jo pratyeka bhedako vivakSA kiye binA sAmAnya rUpase mohanIyako sthiti prApta hotI hai vaha mUlaprakRtisthitivibhakti hai aura pratyeka bhedakI jo sthiti prApta hotI hai vaha uttaraprakRtisthitivibhakti hai / yahAM sAmAnya aura vizeSarUpase mohanIyakI sthitikA hI grahaNa kiyA hai isalie vaha do prakAra kI batalAI hai / nokarmakA prakaraNa na honese vahAM usakI sthitikA grahaNa nahIM kiyA hai / sUtrameM do 'ca' zabda Aye haiM so ve donoM hI samuccayArthaM jAnane cAhie / prathama 'ca' zabda dvArA mukhyarUpase mUlaprakRti sthitivibhaktikA aura gaurUpa se uttaraprakRtisthitivibhaktikA samuccaya hotA hai / tathA dUsare 'ca' zabda dvArA mukhyarUpase uttaraprakRtisthitivibhaktikA aura gauNarUpase mUlaprakRtisthitivibhaktikA samuccaya hotA hai / zeSa vivecana spaSTa hI hai / * aba una donoM sthitivibhaktiyoMke arthapadako kahate haiM-- eka sthiti sthitivibhakti hai aura aneka sthitiyAM sthitivibhakti haiM / 4. aba pUrvokta donoM hI sthitivibhaktiyoMke isa arthapadakA khulAsA karate haiM / jo isa prakAra hai - eka sthiti sthitivibhakti hai / vibhakti, bheda aura pRthagbhAva ye tInoM ekArthavAcI zabda haiM / aura sthitikI vibhakti sthitivibhakti kahI jAtI hai / yataH sthitivibhakti zabda sthitibhedakA kathana karatA hai, aura isaliye mUlaprakRti kI sthitimeM vibhaktiyAM nahIM banatI hai, kyoMki eka meM bheda nahIM ho sakatA / yadi ekameM bheda mAnA jAya to vaha mUlaprakRtisthiti nahIM ThaharatI, kyoMki eka prakRtikI aneka sthitiyAM mAnanemeM virodha AtA hai ise prakAra AkSepa karane para 'egA hidI dvidivihattI' isa prakAra kahakara usa AkSepakA parihAra kiyA hai / zaMkA- eka sthitimeM nAnAtva kaise ho sakatA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki eka sthiti meM bhI pradezabheda aura prakRtibhedakI apekSA nAnAtva pAyA jAtA hai / yadi kahA jAya ki prakRtibheda aura pradezabheda sthitibhedakA kAraNa nahIM hai' so bhI bAta nahIM hai, kyoMki bhinna bhinna prakRti aura pradezoM meM pAI jAnevAlI sthitiko eka mAnanemeM virodha 1 ce Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 payaDipadesahidahidINameyattavirohAdo / Na ca mUlapayaDihidIe payaDibhedo asiddho, sagaMtolINasayaluttarapayaDi bhedAe tisse tadavirohAdo vivakkhiyamoha0 mUlapayaDihidIe sesaNANAvaraNAdimUlapayaDihidIhiMto bhedovavattIdo vA payadatthasamatthaNA kAyavvA / 5. adhavA Na ettha mUlapayaDihidIe eyattamatthi, jahaNNahidippahuDi jAva ukkassahidi tti savvAsi hidINaM mUlapayaDi hidi tti gahaNAdo / evaM gheppadi tti kathaM Navvade ? uvari ukkassANukkassaMjahaNNAjahaNNahidINaM sAmittaparUvaNAdo mUlapayaDihidihANaparUvaNAdo ca / teNa payaDi sarUveNa egA hidI sagahidIbhedaM paDucca hidivihattI hodi tti siddha / jadi mUlapayaDIe dvidivihattI asthi to uttarapayaDihidINaM Natthi vihattI mUluttarapayaDINaM paropparavirohAdI tti vutte aNegAo hidIo hidivihattI idi parihAro vutto / jadi ekisse payaDIe hidINaM sagahidivisesaM paDucca bhedo hodi to uttarapayaDihidINaM sagaparapayaDIhidibhedaM paDucca hidibhedo kiNNa jAyade virohaado| AtA hai / yadi kahA jAya ki mUlaprakRtisthitimeM prakRtibheda asiddha hai, so bhI bAta nahIM hai,kyoMki mUlaprakRtisthitike bhItara saba uttara prakRtiyoMke bheda garbhita haiM, ataH usameM prakRtibhedake mAnanemeM koI virodha nahIM AtA / athavA vivakSita mohanIyakI malaprakRtisthitikA zeSa jJAnAvaraNAdi malaprakRtisthitiyoMse bheda pAyA jAtA hai, isaliye isa dRSTi se bhI prakRta arthakA samarthana kara lenA caahiye| 65. athavA prakRtameM mUlaprakRtisthitikA ekatva nahIM liyA hai, kyoMki jaghanya sthitise lekara utkRSTa sthiti taka sabhI sthitiyoMkA 'malaprakRtisthiti' padake dvArA grahaNa kiyA hai isaliye malaprakRtike sAtha vibhakti zabdakA prayoga bana jAtA hai| zaMkA-mUlaprakRtisthitivibhakti padake dvArA jaghanya sthitise lekara utkRSTa sthiti taka sabhI sthitiyoMkA grahaNa kiyA hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-Age utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya sthitiyoMke svAmIkA kathana kiyA hai aura mUlaprakRtike sthitisthAnoMkA bhI kathana kiyA hai, isase jAnA jAtA hai ki yahAM mUlaprakRtisthitivibhakti padake dvArA jaghanya sthitise lekara utkRSTa sthiti taka sabhI sthitiyoMkA grahaNa kiyA hai| isaliye prakRtirUpase eka sthiti apane sthitibhedoMkI apekSA sthitivibhakti hotI hai yaha siddha hotA hai| __ yadi mUlaprakRtimeM sthitivibhakti hai to uttara prakRtiyoMkI sthitiyoMmeM bheda nahIM raha sakatA hai kyoMki mUlaprakRti aura uttaraprakRtiyoMmeM paraspara virodha hai isa prakArakA AkSepa karane para 'aNegAo hidio hidivihattI' isa prakAra parihAra kahA hai| yadi eka prakRtikI sthitiyoMmeM apane sthitivizeSakI apekSA bheda ho sakatA hai to uttara prakRtiyoMkI sthitiyoMmeM apane sthitibhedakI apekSA aura apanese bhinna anya prakRtiyoMkI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.armaw wwwm gA0 22 ] hidivihattIe aNiogaddArANi tattha aNiyogaddArANi / 6 tattha mUlapayaDihidivihattIe aNiyogaddArANi vattavvANi aNNahA parUvaNANuvavattIdo / kimaNiogaddAraM NAma ? ahiyAro bhaNNamANatthassa avagamovAo / * savvavihattI posavvavihattI ukkassavihattI aNukkassavihattI jahaeNavihattI ajahaNNavihattI sAdiyavihattI praNAdiyavihattI dhuvavihattI adhuvavihattI eyajIveNa sAmittaM kAlo aMtaraM gANAjIvehi bhaMgasthitiyoMke bhedakI apekSA sthitibheda kyoM nahI ho sakatA hai arthAt ho sakatA hai kyoMki eka prakRtimeM apane sthitivizeSakI apekSA bheda mAnate hue uttara prakRtiyoMkI sthitiyoMmeM apane sthiti bhedakI apekSA aura apanese bhinna anya prakRtiyoMkI sthitiyoMke bhedakI apekSA yadi sthiti bheda na mAnA jAya to virodha AtA hai| vizeSArtha prazna yaha hai ki eka sthitiko sthitivibhakti padake dvArA kaise sambodhita kara sakate haiM, kyoMki jo sthiti svarUpataH eka hai usameM bhedakI kalpanA nahIM kI jA sakatI hai| isakA kaI prakArase samAdhAna kiyA hai| prathama to yaha batalAyA hai ki sthiti eka ho kara bhI usameM prakRti aura pradezoMkI apekSA bheda sambhava hai, isalie eka sthitiko bhI sthitivibhakti kahA hai| phira bhI yaha samAdhAna sthitikI mukhyatAse nahIM huA isalie anya prakArase isa praznakA samAdhAna kiyA gayA hai / isameM batalAyA hai ki karma ATha haiM aura unameMse yahAM mohanIyakI mUlaprakRtisthiti vivakSita hai| yataH vaha anya jJAnAvaraNAdikI mUlaprakRtisthitise bhinna hai isalie yahAM mUlaprakRtisthitike sAtha vibhakti pada jor3A gayA hai / isa prakAra yaha zaMkAkA uttara to ho jAtA hai para isase eka sthitikA svarUpagata bheda samajhameM nahIM AtA / isalie Age ise prakaTa karaneke lie cauthe prakArase samAdhAna kiyA gayA hai| isameM batalAyA hai ki jaba mUlaprakRtisthitimeM utkRSTa Adi bheda sambhava haiM taba usake sAtha vibhakti para jor3anemeM kyA bAdhA hai| isa prakAra eka sthiti sthitivibhakti hai aura aneka sthiti sthitivibhakti hai yaha siddha hotA hai| OM aba mUlaprakRtisthitivibhaktike viSayameM anuyogadvAra kahate haiM / 66. mUlaprakRtisthitivibhaktike viSayameM anuyogadvAra kahanA cAhiye, anyathA usakI prarUpaNA nahIM ho sakatI hai| zaMkA-anuyogadvAra kise kahate haiM ? samAdhAna-kahe jAnevAle arthake jAnaneke upAyabhUta adhikArako anuyogadvAra kahate haiN| * yathA-sarvavibhakti, nosarvavibhakti, utkRSTavibhakti, anutkRSTavibhakti, jaghanyavibhakti, ajaghanyavibhakti, sAdivibhakti, anAdivibhakti, dhru vavibhakti, adhru vavibhakti, eka jIvakI apekSA svAmitva, kAla, aura antara tathA nAnA jIvoM Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 vico parimANaM khetta posaNaM kAlo aMtaraM sariNayAso appAbahuaM ca bhujagAro padaNikkhevo vaDhI ca / ___7. edANi mUlapayaDihidivihattIe aNiyogaddArANi / ettha aMtillo 'ca'saddo uttsmuccyho| appAbahuaaMte hido 'ca saddo avuttasamuccayaho / teNa edesu aNiyogaddAresu avuttassa addhAchedANiogaddArassa bhAgAbhAgabhAvANiogaddArANaM ca gahaNaM kadaM / ettha mUlapayaDi hidivihattIe jadi vi saNNiyAso Na saMbhavai to vi utto; uttarapayaDIsu tassa saMbhavadaMsaNAdo / ettha motta Na tattheva kiNNa vuccade ? saccaM, tattha ceva vutto Na etya / jadi evaM, to kiNNAvaNijjade ? Na, mUluttarapayaDihidivihattINaM sAhAraNabhAveNa parUvidANiogaddAresu hidasaNNiyAsassa avnnynnuvaayaabhaavaado| 8 edANi ceva uttarapayaDihidivihattIe kAdavANi / 68. sugamamedaM;aNUNAhiyANamedesi tattha saMbhavAdo ? saMpahi edesimaNiyogadArehi mUlapayaDihidivihattI vuccade / taM jahA,addhAcchedo duviho-jahaNNao ukssao kI apekSA bhaMgavicaya, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, sannikarSa aura alpabahutva tathA bhujagAra, padanikSepa aura vRddhi / 7. ye mUlaprakRti sthiti vibhaktike viSayameM anuyogadvAra hote haiN| isa sUtrameM jo antameM 'ca' zabda AyA hai vaha ukta artha ke samuccayake lie AyA hai| tathA alpabahutva padake antameM jo 'ca' zabda sthita hai vaha anukta arthake samuccayake lie AyA hai, isalie isa 'ca' zabdake dvArA ina uparyukta anuyogadvAroMmeM anukta addhAccheda anuyogadvAra tathA bhAgAbhAga aura bhAva anuyoga dvAroMkA grahaNa kiyA gayA hai| yadyapi yahA~ mUlaprakRtisthitivibhaktimeM sannikarSa anuyogadvAra sambhava nahIM hai to bhI vaha yahA~ para kahA gayA hai, kyoMki uttara prakRtiyoMmeM usakI sambhAvanA dekhI jAtI hai| zaMkA-sannikarSa anuyogadvArako yahA~ na kaha kara vahIM uttara prakRtiyoM ke prakaraNameM kyoM nahIM kahA hai ? samAdhAna yaha ThIka hai, kyoMki sannikarSa anuyogadvArako vahIM uttara prakRtiyoM ke prakaraNameM hI kahA hai yahA~ mUla prakRti ke prakaraNameM nhiiN| zaMkA-yadi aisA hai to yahA~ se use kyoM nahIM alaga kara diyA jAtA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki mUlaprakRtisthitivibhakti aura uttaraprakRtisthitivibhakti ina donoMke viSayameM sAdhAraNarUpase ye anuyogadvAra kahe gaye haiM, isaliye inameM sthita sannikarSako alaga karanekA koI kAraNa nahIM hai| * uttaraprakRtisthitivibhaktike viSayameM ye hI anuyogadvAra kahane cAhiye / 8. yaha sUtra sugama hai, kyoMki nyUnatA aura adhikatAse rahita ye sabhI anuyogadvAra uttara prakRtisthitivibhaktike viSayameM saMbhava haiN| aba ina anuyogadvAroMke dvArA mUlaprakRtisthitivibhaktikA kathana karate haiM / yathA-jaghanya aura utkRSTake bhedase addhAccheda do prakArakA hai| Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe zraddhAchedo c| bahusu aNiogaddAresu saMtesu addhAchedo ceva paDhamaM kimaTai vuccade ? Na, addhAchede aNavagae saMte uvarimaahiyAraparUvijjamANatthANamavagamAvaNuvattIdo / 6. ukkasse payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa mohaNIyaukkassahidivihattI kettiyA ? sattarisAgarovamakoDAkoDIo paDi vuNNAo / kudo ? akammasarUveNa hidA kammaiyavaggaNakvaMdhA micchattAdipaccaeNa micchattakammasarUveNa pariNadasamae ceva jIveNa saha baMdhamAgadA sattavAsasahassAbAdhaM mottaNa sattarisAgarovamakoDAkoDImu jahAkameNa NisittA sattarisAgarovamakoDAkoDimettakAlaM kammabhAveNacchiya puNo tesimakammabhAveNa gamaNuvalaMbhAdo / evaM savvaNiraya-tirikkhapaMciMdiyatirikvatiya-maNussatiya-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra-paMciMdiya-paMciMpajjAtasa-tasapajja-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi-orAliya-veuniya-tiNNiveda-cattArikasAya-madisudaaNNANa-vihaMga -asaMjada0-cakkhu0-acakkhu0-paMcalessA0-bhavasiddhiabbhava-micchAihi0-saNNi-AhAri tti / zaMkA-bahutase anuyogadvAroMke rahate hue sabase pahale addhAcchedakA hI kathana kyoM kiyA ? samAdhAna-nahIM, kyoMki addhAcchedake ajJAta rahanepara Ageke adhikAroMke dvArA kahe jAnevAle arthakA jJAna nahIM ho sakatA hai| ataH sabase pahale zraddhAcchedakA kathana kiyA jA rahA hai| 6. utkRSTa addhAcchedakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-aoghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghanirdezakI apekSA mohanIyakI utkRSTa sthitivibhakti kitanI hai ? pUrI sattara koTAkoDI sAgara hai; kyoMki jo kArmaNavargaNAoMke skandha akarmarUpase sthita haiM ve mithyAtva Adike nimittase mithyAtva karmarUpase pariNata honeke samayameM hI jIvake sAtha bandhako prApta hokara sAta hajAra varSapramANa AbAdhA kAlase kama sattara kor3Akor3I sAgaroMke samayo meM yathAkramase niSekabhAvako prApta ho jAte haiM aura sattara kor3Akor3I sAgara kAlataka karmarUpase rahakara punaH ve akarma bhAvako prApta hote haiM / isI prakAra sabhI nArakI, sAmAnya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya paryApta tiryaMca, yonimatI tithaMca, sAmAnya manuSya, paryApta manuSya, manuSyiNI, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svargatakake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, asaMyata, cakSudarzanI, acakSadarzanI, kRSNa Adi pA~ca lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-bandhakAlameM mithyAtvakI ukRSTa sthiti sattarakoDAkoDI sAgara pramANa prApta hotI hai, ataH oghase mithyAtvakI sthitikA utkRSTa addhAccheda sattara kor3Akor3I sAgara kahA hai| Age aura jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM ve saba saMjJI paMcendriya paryApta avasthAke rahate hue sambhava haiM aura unake mithyAtva guNasthAnake sadbhAvameM mithyAtvakA yaha utkRSTa sthitibandha sambhava hai isIliye inake kathanako oghake samAna kahA hai| zuklalezyAmeM saMjJI paMcendriya paryApta avasthA aura mithyAtva guNasthAna bhI hotA hai parantu zuklalezyAmeM antaHkoTAkoTIse adhika Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ dvidivihatI 3 $ 10 paMcidiyatirikkha apajja0 moha0 ukka0 sattarisAgarova makoDAkoDIo aMtamutaNA / evaM maNusa pajja0 - bAdareiMdiyApajjata - muhameM iMdiyapajjattApajjatta - savvavigaliMdiya - paMci 0 pajja0 - bAdara puDhavi 0 apajja0 - bAdaraAu0 apajja0 bAdaravaNapphadi 0 patteyaapajja0 - teDa - vAu 0 - bAdara- muhuma- pajjattApajjatta - muhumavaNaphadi 0pajjattApajjatta - savvaNigoda-tasa pajja0 - AbhiNi0 - suda0- - ohi 0 - ohidaMsa0-- srukka - sammAdihi-vedaga0- sammAmicchAdiTTi ti / $ 11 dAdi jAva savvaha tti moha0 ukka0 zraddhacchedo aMtokoDAkoDIe / evamAhAra0 - AhAramissa 0 - ava gada0 - akasA0 - maNapajja0 - saMjada 0 - sAmAiyacchedo0 - sthiti nahIM baMdhatI ataH usako yahA~para nahIM grahaNa kiyA hai aura isI kAraNa AnatAdi uparama vimAnoM ko bhI chor3a diyA hai / -~ 10. paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoM ke mohanIya karmakI sthitikA utkRSTa kAla antarmuhUrtakama sattara kor3Akor3I sAgara hai| isI prakAra manuSya aparyApta, bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta, sUkSma ekendriya aparyApta, saba vikalendriya, paMcendriya aparyApta, bAdara pRthvIkAyika aparyApta bAda ra jalakAlika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta. kAyika, vAyukAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma amikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, bAdara vAyukAyika, bAda vAyukAyika paryApta, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAki paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryApta, sUkSma vanaspatikAyika aparyApta, saba nigoda, trasa aparyApta, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoM ke jAnanA cAhie / vizeSArtha -- jisa manuSya yA tiryaMcane sattara kor3Akor3I sAgarapramANa sthitikA bandha kiyA vaha yadi marakara paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoM meM utpanna hotA hai to antarmuhUrta ke pazcAt hI utpanna ho sakatA hai isake pahale nahIM, ataH paMcendriya tiryaMca aparyApta mohanIyakI sthitikA utkRSTa zraddhAccheda antarmuhUrtakama sattara kor3Akor3I sAgara hI prApta hotA hai adhika nhiiN| isake sivA aura jitanI mAgaNAe~ ginAI haiM unameM bhI mohanIyakA utkRSTa zraddhAccheda isI prakAra jAnanA cAhie, kyoMki mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA jIva antarmuhUrta ke pahale usa usa mArgaNAsthAnako nahIM prApta hotA hai / sAdi midhyAdRSTi sAta prakRtikI sattAvAle jisane mohanIyakA utkRSTa baMdha kiyA hai vaha sthiti kAMDaka ghAta kiye binA vedaka samyaktvako prApta kara letA hai ataH usa samyagdRSTi yA vedaka samyagdRSTi ke mohanIyakA utkRSTa addhAccheda antarmuhUrta kama sattara kor3Akor3I sAgara pAyA jAtA hai| isI prakAra mizra guNasthAnameM bhI jAnanA cAhie / 11. nata kalpase lekara sarvArthasiddhi takke devoMke mohanIyakI sthitikA utkRSTa addhAccheda antaH kor3Akor3I sAgara pramANa hai / isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyika saMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAra Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22.] dvidivihattIe zraddhAchedo parihAra-muhuma-jahAkkhAda-saMjadAsaMjada-khaiya0-uvasama0-sAsaNasammAdihi tti / ___12 eiMdiesu moha0 ukka0 addhacchedo0 sattarisAgarovamakoDAkoDIao samayUNAzro / evaM bAdareiMdiya-bAdareiMdiyapaja0-bAdarapuDhavi 0-bAdarapuDhavipajja0vAdaraAu0 ---bAdarAupajja0--bAdaravaNapphadipatteya0 --bAdaravaNapphadipatreyapajja0-- orAliyamissa0-veuviyabhissa-kammaiya-asaNNi-aNAhAri tti / evamukkasso addhAcchedo samatto / vizuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyikasaMyata, yathAkhyAtasayata, saMyatAsaMyata, kSAyikasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha--nau anudiza aura pA~ca anuttara vimAnoMmeM to sakalasaMyamI samyagdRSTi hI paidA hotA hai| kintu AnatAdi cAra kalpoMmeM aura nau graivayakameM mithyAdRSTi jIva bhI utpanna ho sakatA hai / para aisA jIva dravyaliMgI muni saMyatAsaMyata avazya hogA aura aise jIvake karmoMkI sthiti antaH koDIkoDI sAgarase adhika nahIM pAI jAtI hai| tathA AnatAdikameM utpanna honeke pazcAta bhI isake sthitisattvase kama sthitivAle karmakA hI bandha hotA hai, ataH AnatAdikameM mohanI yakI utkRSTa sthitikA addhAccheda antaHkor3Akor3I sAgara kahA hai| inake sivA aura jitanI mArgaNAe~ 'ginAI haiM unameM bhI isI prakAra mohanIyakI utkRSTa sthitikA addhAccheda antaHkor3Akor3I sAgara ghaTita kara lenA caahie| yadyapi inameM kaI aisI mArgaNAe~ haiM jinameM antaHkor3Akor3I sAgara pramANa sthitibandha nahIM hotA para prAktana sattvakI apekSA vahAM bhI yaha addhAccheda upalabdha ho jAtA hai| 612. ekendriyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitikA addhAccheda eka samaya kama sattara kor3Akor3I sAgara hai / isI prakAra bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, bAdara pRthvI kAyika, bAdara pRthivI kAyika paryApta, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara vanaspatikA yika pratyekazarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta, audArika mizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, kAmaNakAyayogI. asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-jo deva mohanIyakI sattara kor3Akor3I pramANa utkRSTa sthitikA bandha karake aura dUsare samayameM marakara ekendriyAdikameM utpanna hote haiM una ekendriyAdikake mohanIyakI sthitikA utkRSTa addhAccheda eka samaya kama sattara kor3Akor3I sAgara pAyA jAtA hai / isI prakAra isa apekSAse asaMjJiyoMke mohanIyakI sthitikA eka samaya kama sattara kor3Akor3I pramANa addhAccheda kahanA cAhiye / kintu audArikamizrakAyayogiyoMmeM utkRSTa addhAcchedakA kathana karate samaya deva aura naraka paryAyase tiryaMcoMmeM utpanna karAkara kahanA cAhiye / vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM utkRSTa addhAcchedakA kathana karate samaya manuSya aura tiyeca paryAyase nArakiyoMmeM utpanna karAkara kahanA cAhiye / kArmaNakAyayogI aura anAhArakoMmeM utkRSTa addhAcchedakA kathana karate samaya cAroM gatike jIvoMkI apekSA kahanA cAhiye, kyoMki jaba vivakSita gatike jIva bhavake anta meM mohanIyakA utkRSTa sthitibandha karake aura marakara audArikamizrakAyayogI Adi hote haiM tava unake mohanIyakI sthitikA utkRSTa addhAccheda eka samaya kama sattara kor3Akor3I sAgara dekhA jAtA hai| isa prakAra utkRSTa addhAccheda samApta huaa| Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivattI 3 $ 13 jahaNNAddhAdAgameNa duviho Niddeso zragheNa AdeseNa ya / tattha gheNa moha * jahaNiyA addhA ketiyA ? egA hiMdI egasamaiyA / evaM maNusatiyapaMciMdiya0 - paMci 0 pajja0 - tasa-tasapajja0 - paMcamaNa0 -- paMcavaci 0 -- kAyajogi--orAli0avagada0 - lobhaka0-AbhiNi0 - suda0 - ohi 0 -maNapajja0 - suhumasAMparA 0 - saMjada - cakkhu 0acakkhu0-ohidaMsa0-sukka0 bhavasiddhi0 - sammAdi 0 khaiya0 - saNNi 0 - AhAri tti / 13 $ 14 AdeseNa Neraiesu moha0 sAgarovamasahassassa sattasattabhAgA palido - massa saMkhejjadibhAgeNa UNayA / evaM paDhamAe puDhavIe paMciMdiyatirikkha0 - paMciM0tiri0 pajja0 - paMciM0 tiri0 joNiNI-paMciM0 tiri0 apajja - maNusa pajja0 [deva - ] bhavaNa0vANa0 - paMciMdiyapajja0 vattavvaM / 15. vidiyAdi jAva sattamitti moha0 aMtokoDAkoDIe / evaM 13. jaghanya addhAcchedAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha nirdeza aura Adezanirdeza | unameMse zradhanirdezakI apekSA mohanIyakA jaghanyakAla kitanA hai ? eka samayavAlI eka sthitipramANa jaghanyakAla hai / isI prakAra sAmAnya manuSya, paryApta manuSya, manuSyanI, paMcendriya, paMcendriya paryApta, sa, sa paryApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, apagatavedI, lobhakaSAyI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryayajJAnI sUkSmasoparAyika saMyata, saMyata, catudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, bhavya, samyadRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoM ke jAnanA cAhiye / vizeSArtha - jo jIva kSapakazreNIpara ArohaNakara sUkSmasAMparAya ke antima samaya meM sthita rahatA hai usake mohanIyakA eka samayavAlA eka sthitipramAraNa zraddhAccheda upalabdha hotA hai yahAM anya jitanI mArgaNAaiM ginAI haiM unameM kSapakazreNIkI prApti sambhava hai isaliye inameM mohanIyakA zraddhAccheda ukta pramANa kahA hai| 14. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoM meM mohanIyakI jaghanya sthiti hajAra sAgarake sAta bhAgoM meM se palyopamake saMkhtAtaveM bhAga kama sAta bhAgapramAraNa hotI hai / isI prakAra pahalI pRthvI ke jIvoMke tathA paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya tiryaMca yonimatI, paMcendriya tiryaMca labdhyaparyApta, manuSya labdhyaparyAta, deva, bhavanavAsI vyantara aura paMcendriya labdhyaparyApta jIvoM ke jAnanA cAhiye / vizeSArtha - asaMjJI paMcendriya ke mohanIyakA utkRSTa sthitibandha palyake saMkhyAtaveM bhAga kama hajAra sAgara pramANa hotA hai aura yaha jIva sAmAnyase nArakiyoMmeM, prathama pRthvIke nArakiyoMmeM, devoMmeM, bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM tathA manuSya aparyAptakoM meM marakara utpanna ho sakatA hai isalie to ina mArgaNAoM meM mohanIyakA jaghanya zraddhAccheda ukta pramANa kahA hai| mAtra aise asaMjJI jIvako inameM utpanna karAne ke pahale prAktana satva isase adhika nahIM rakhanA cAhie | tathA paMcendriya tiryaJca Adi cAra avasthAvAlA asaMjJI paMcendriya bhI hotA hai isalie inameM bhI mohanIyakA jaghanya zraddhAccheda ukta pramANa kahA hai| S95. dUsarI pRthvI se lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMke mohanIyakI jaghanya sthiti Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA * 22] hidivihattIe zraddhAchedo jodisiyAdi jAva savvaha0 veuvviya-veubviyamissa-AhAra-AhAramissa0akasAya-vihaMga0--parihAra0 -jahAkkhAda0--saMjadAsaMjada-teu0--pamma0-vedaya-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0 vaktavvaM / 16. tirikkha0 moha0 jaha0 sAgarovama sattasattabhAgA palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNayA / evaM savvaeiMdiya-paMcakAya0-orAliyamissa-kammaiya0madi-sudaaNNANa0-asaMjada-tiNNile0-abhava0-micchA0-asaNNi0-aNAhAri tti / savvavigaliMdiya0 moha0 jaha0 sAgarovamapaNuvIsAe sAgarovamapaNNAsAe sAgarovamasadassa satta sattabhAgA palidovamassa saMkhejjadibhAgeNa UNayA / tasaapajja. beiNdiyapjjttbhNgo| $ 17. vedANuvAdeNa itthi0-Nasa0 moha0 saMkhejANi vassasahassANi / antaHkor3Akor3I sAgara hotI hai| isI prakAra jyotiSI devoMse lekara sarvArthasiddhitakake deva, vaikriyikakAyayogI,vaikriyikamizrakAyayogI,AhArakakAyayogI AhArakamizra kAyayogI akaSAyI,vibhaMgajJAnI,parihAravizuddhisaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle,vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke kahanA cAhie / vizeSArtha-yahA~ jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM unameM sthitibandha aura prAktana sattva antaH kor3Akor3I sAgara pramANa bhI sambhava honese inameM mohanIyakA jaghanya addhAccheda ukta pramANa 16. tiryaJcoMke mohanIyakI jaghanya sthiti eka sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama sAta bhAgapramANa hai| isI prakAra sabhI ekendriya, pA~coM sthAvarakAya, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, abhavya, mithyASTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke kahanA caahie| sabhI vikalendriya jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthiti kramase paccIsa, pacAsa aura sau sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAga kama sAta bhAga pramANa hai| trasa labdhyaparyAptakoMke dvIndriya labdhyaparyAptakoMke samAna jaghanya sthiti jAnanI cAhie / vizeSArtha-ekendriyoMmeM mohanIyakA aghanya sthitisattva palyakA asaMkhyAtavAM bhAga kama eka sAgara pramANa prApta hotA hai aura ekendriya tiyaJca hI hote haiM, isalie inameM mohanIyakA jaghanya addhAccheda ukta pramANa kahA hai| yahA~ anya ekendriya Adi jitanI mArgaNAeM ginAI haiM una mArgaNAvAle jIva bhI ekendriya ho sakate haiM isalie unakA kathana ukta pramANa kahA hai| isI prakAra dvIndriya Adikake jaghanya sthitisattvako dhyAnameM rakhakara unameM mohanIyakA jaghanya addhAccheda palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama kramase paccIsa, pacAsa aura sau sAgara kahA hai| 617. vedamArgaNAke anuvAdase strIvedI aura napuMsakavedI jIvoMke mohanIya karmakI jaghanya sthiti saMkhyAta hajAra varSa hai / puruSavedI jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthiti saMkhyAta Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 purisa0 moha0 jaha0 sNkhejaanni| koha-mANa-mAya0 moha0 jaha0 cattAri-be-ekkavassANi paDivuNNANi / sAmAiya-chedo0 moha0 jaha0 aMtomu0 / evamaddhAchedo samatto / $ 18. savvavihattI-NosavvavihattIaNugameNa duviho Nidiso--aogheNa AdeseNa y| tattha aogheNa savvAyo hidIo savvavihattI, tadaNaM nnosvvvihttii| evaM jANidUNa NedavvaM jAva aNAhAri tti / 19. ukkassa-aNukkassa0 duviho Nidda so-aogheNa aAdaseNa ya / tattha ogheNa savvukkassiyA hidI ukkassavihattI / tadUNA annukkssvihtii| evaM NedavvaM jAva aNAhArae tti / 20 jahaNNAjahaNNa * duviho Niddeso--ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa savajahaNNahidI jahaNNa hidivihattI / taduvarimAo ajahaNNahidivihattI / evaM NedavvaM jAva aNAhArae tti / savvahidIe addhAchedammi bhaNidaukkassahidIe ca ko varSa hai| tathA krodhI, mAnI aura mAyA kaSAyavAle jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthiti kramase paripUrNa cAra, do aura eka varSa hai / sAmAyika saMyata aura chedopasthApanA saMyata jIvoMke mohanIya kamakI jaghanya sthiti antarmuhUrta hai| vizeSArtha-ukta tIna vedavAle aura krodhAdi tIna kaSAyavAle jIvoMke mohanIyakI yaha sthiti kSapakazreNimeM apane apane udayake antima samayameM prApta hotI hai, isalie ina mArgaNAoMmeM mohanIyakA jaghanya addhAccheda ukta pramANa kahA hai| isa prakAra addhAccheda samApta huA / 18. sarvavibhakti aura nosarvavibhakti anugamakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghanirdezakI apekSA sarva sthitiyA~ sarvavibhakti hai aura usase nyUna nosarvavibhakti hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNataka jAnakara kathana karanA caahiye| 16. utkRSTavibhakti aura anutkRSTavibhakti anugamakI apekSA nirdeza do prakAra haioghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghanirdezakI apekSA sabase utkRSTa sthiti utkRSTavibhakti hai aura usase nyUna sthiti anutkRSTavibhakti hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka kathana karanA caahie| 20. jaghanyavibhakti aura ajaghanyavibhakti anugamakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghanirdezakI apekSA sabase jaghanya sthiti jaghanyasthiti vibhakti hai aura usase UparakI saba sthitiyA~ ajaghanya sthitivibhakti hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNa taka le jAnA caahie| zaMkA_sarvasthiti aura addhAcchedameM kahI gaI utkRSTa sthitimeM kyA bheda hai ? Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe sAdi-ardhavANugamo bhedo ? vuccade--carimaNiseyassa jo kAlo so ukassazraddhAchedammi bhaNidaukkassahidI NAma / tatthataNasavvaNimeyANaM samUho savahidI NAma / teNa dohamatthi bhedo / ukkassavihattIe ukkassaaddhAchedassa ca ko bhedo ? buccade--carimaNiseyassa kAlo ukkassazraddhAchedo nnaam| ukkassahidivihattI puNa savvaNiseyANaM savvaNiseyapadesANaM vA kAlo / teNa edesi pi atthi bhedo| evaM saMte savvukkassavihattINaM Natthi bhedo tti NAsaMkaNijjaM / tANaM pi NayavisesavaseNa kathaMci bheduvalabhAdo / taM jahA--samudAyapahANA ukkassavihattI / avayavapahANA savvavihatti tti / $ 21. sAdi04 duviho Niddeso--ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha. ukka0 aNukka0 jaha0 kiM sAdi04 ? sAdi0 ardhava0 / ajaha * kiM sAdi04 ? samAdhAna - antima niSekakA jo kAla hai vaha utkRSTa addhAcchedameM kahI gaI utkRSTa sthiti hai / tathA vahA~ para rahanevAle sampUrNa niSekoMkA jo samUha hai vaha sarvasthiti hai, isalie ina donoMmeM bheda hai| zaMkA-utkRSTa vibhakti aura utkRSTa addhAcchedameM kyA bheda hai ? samAdhAna-antima niSekake kAlako utkRSTa addhAccheda kahate haiM aura samasta niSekoM ke yA samasta niSekoMke pradezoMke kAlako utkRSTa sthitivibhakti kahate haiM,isalie ina donoMmeM bhI bheda hai| aisA hote hue sarvavibhakti aura utkRSTavibhakti ina donoM meM bheda nahIM hai aisI AzaMkA nahIM karanI cAhie, kyoMki naya vizeSakI apekSA una donoM meM bhI kathaMcit bheda pAyA jAtA hai| vaha isa prakAra hai-utkRSTa vibhakti samudAyapradhAna hotI hai aura sarvavibhakti avayavapradhAna hotI hai| vizeSArtha- utkRSTa addhAccheda, sarvasthitivibhakti aura utkRSTasthitivibhakti ye zabda prayogameM Ate haiM, itanA hI nahIM, ina nAmavAle svatantra adhikAra bhI haiM, isalie inameM kyA bheda hai yahI yahAM batalAyA gayA hai| khulAsA isa prakAra hai- mAna lo kisI jIvane mithyAtvakA sattara kor3Akor3I sAgarapramANa utkRSTa sthitibandha kiyaa| aisI avasthAmeM sattara kor3Akor3I sAgarake antima samayameM sthita jo niSeka hai usakA utkRSTa addhAccheda sattara kor3Akor3I sAgara pramANa huA , kyoMki itane kAla taka isake sattAmeM rahanekI yogyatA hai / yaha to utkRSTa addhAcchedakA udAharaNa hai| tathA isa utkRSTa sthitibandhake hone para jo prathama niSekase lekara antima niSeka taka niSeka racanA hotI hai vaha sarvasthitivibhakti hai, kyoMki yahAM sarva pada dvArA saba niSeka lie gae haiN| aba rahI utkRSTa sthitivibhakti so isameM utkRSTa sthitibandha hone para prathama niSekase lekara antima niSeka takakI saba sthitiyoMkA grahaNa kiyA hai| yahAM sattAkA prakaraNa honese sattAkI apekSA isa antarako ghaTita kara lenA caahie| itanA vizeSa jAnanA cAhie ki yaha saba jahAM ogha utkRSTa sambhava ho vahAM ogha utkRSTa kahanA cAhie aura jahAM ogha . utkRSTa sambhava na ho vahAM Adeza utkRSTa prApta kara lenA caahie| 21. sAdi, anAdi, dhra va aura adhra va anugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameM se oghakI apekSA mohanIyakI utkRSTavibhakti, anutkRSTavibhakti Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aamanawwwmom jayadhavalAsahide kasAyanahuDe [dvidivihattI 3 aNNAdiya0 dhuvA vA adbhuvA vA / evamacakkhu0-bhavasiddhi0 / Navari bhavasi0 dhuvaM patthi / sesAsu maggaNAsu ukka0 aNukka0 jaha0 ajaha0 sAdi-adhuvAyo / ___ evaM sAdi-ardhavANugamo smtto| ___$ 22. sAmi duvidhaM-jahaNNaM ukkassaM ca / tattha ukkasse payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa ukkassahidI kassa ? aNNadarassa, jo cauhANiyajavamajjhassa uvari aMtokoDAkoDiM baMdhato acchido ukkassasaMkilesaM gado / tado ukkassahidI pabaddhA tassa ukkassayaM hodi| evamoghaparUvaNA gdaa| aura jaghanyavibhakti kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi aura adhruva hai| ajaghanya vibhakti kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? anAdi dhruva aura arddha va hai| isI prakAra acakSudarzanI aura bhavya jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki bhavyajIvoMke dhruva yaha vikalpa nahIM hai| zeSa mArgaNAoMmeM utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya ye cAroM sAdi aura adhruva haiN| vizeSArtha-mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhakti kAdAcitka hai aura jaghanya sthitivibhakti kSapakaNike sUkSmasAmparAya guNasthAnake antima samayameM hotI hai isalie ye tInoM sAdi aura adhruva kahI haiN| kintu ajaghanya sthitivibhaktikA vicAra isase kucha bhinna hai / bAta yaha hai ki jaghanya sthitivibhaktike prApta honeke pUrva taka anAdi kAlase ajaghanya sthitivibhakti hotI hai isalie to vaha anAdi kahI hai aura bhavyoMkI apekSA adhruva tathA abhavyoMkI apekSA dhruva kahI hai / isameM sAdi vikalpa sambhava nahIM hai, kyoMki eka bAra isakA anta hone para punaH isakI utpatti nahIM hotii| acakSudarzana aura bhavya ye do mArgaNAaiM kramase kSINamoha guNasthAnake anta taka aura ayogikevalI guNasthAna taka nirantara banI rahatI haiM isalie inameM oghaprarUpaNA avikala ghaTita honeke kAraNa vaha ukta prakAra kahI hai / mAtra bhavya mArgaNAmeM ajavanya sthitivibhaktikA dhra vapanA sambhava na honese usakA niSedha kiyA hai| zeSa mArgaNAaiM kAdAcitka haiM isalie unameM cAroM sthitivibhaktiyoMke sAdi aura adhra va ye do vikalpa kahe haiN| kevala abhavya mArgaNA raha jAtI hai kyoMki yaha kAdAcitka nahIM hai para isameM oghake anusAra jaghanya aura ajaghanya sthitivibhakti sambhava nahIM hai isalie isameM bhI cAroM sthitivibhaktiyAM sAdi aura adhra va kahI haiN| isa prakAra sAdi-adhru vAnugama samApta huaa| $22. svAmitva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / unameMse pahale utkRSTa svAmitvakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghanirdezakI apekSA utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? jo catuHsthAnIya yavamadhyake Upara antaH koDAkor3IpramANa sthitiko bAMdhatA huA sthita hai aura anantara utkRSTa saklezako prApta hokara jisane utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai aise kisI bhI jIvake mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai / isa prakAra oghaprarUpaNA samApta huii| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22.] hidivihattIe sAmitta $ 23. evaM sattapuDhaviNeraiya-tirikkha-paMciMdiyatirikkhatiya-maNusatiya-devabhavaNAdi jAva sahassAra0-paMciMdiya0-paMciM0pajja-tasa-tasapajja0-paMcamaNa-paMcavaci0kAyajogi0-orAli0--veuviya-tiNNiveda-cattArikasAya-madisudaaNNANa-vihaMga0asaMjada0-acakkhu0-cakkhudaM0-paMcale0-bhavasiddhi -abhavasiddhi-micchAdi0-saNNi0AhAri tti / 24. paMciMdiyatirikvaapajja. moha0 ukka. kassa ? aNNadarassa saNNipaMciMtirikkho vA maNusso vA ukassahidi baMdhiya paDibhaggo hodUNa hidighAdamakAUNa paMciMdiyatirikkhaapajjattaesu uvavaNNo tassa paDhamasamayauvavaNNallayassa ukkassiyA hidI / evaM maNussaapajjA bAdareiMdiyaapajja-muhumeiMdiyapajjattApajjattasavvavigaliMdiya-paMciMdiyaapajja0-bAdarapuDhavIapajja0-bAdaraAu0apajja0-bAdaravaNapphadiapajja0-suhumapuDhavipajjattApajjatta-muhumaAu0pajjattApajjatta-muhumavaNapphadipajja tApajjatta-savvaNigoda0-savvavAu0-savvateu0-tasaapajjatte tti / $ 25. ANadAdi jAva uvarimagevajja. uka0 kassa ? jo davvaliMgI ukkassahidisaMtakammio paDhamasamayauvavaNNo tassa / aNuddisAdi jAva savaDhe tti moha. 23. isI prakAra arthAt oghaprarUpaNAke samAna sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sAmAnya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, yonimatI tiryaMca, sAmAnya manuSya, paryApta manuSya, manuSyanI ,sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svarga takake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasaparyApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI,tInoM prakArake vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaGgajJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, catudarzanI, kRSNa Adi pAMca lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / $24. paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? jo saMjJI paMcendriya tiryaJca yA manuSya utkRSTa sthitikA baMdha karake aura vahAMse cyuta hokara sthitikA ghAta na karake paMcendriya tiryaJca labdhyaparyAptakoMmeM utpanna huA hai, usake utpanna honeke pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai / isI prakAra labdhyaparyAptaka manuSya, bAdara ekendriya labdhyaparyApta, sUkSma ekendriya tathA usake paryApta aura aparyApta, sabhI vikalendriya, paMcendriya labdhyaparyApta, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika tathA usake paryApta aura aparyApta, sUkSma jalakAyika va usake paryApta aura aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika aura usake paryApta aura aparyApta, sabhI nigoda, sabhI vAyukAyika, sabhI agnikAyika aura trasa labdhyaparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| 25. Anata svargase lekara uparima aveyaka takake devoMmeM utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? jisake mohanIya karmakI utkRSTa sthitikI sattA hai aisA jo dravyaliMgI jIva AnatAdi svargoM meM utpanna huA usake utpanna honeke pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai / anudizase Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [hidibihattI 3 ukka0 kassa0 ? aNNadAssa jo vedayasammAiTTI tappAoggukassahidisaMtakammio paDhamasamae uvavaNNo tassa / 26. eiMdiya-bAdareiMdiyapajja. moha0 ukka. kassa ? aNNadarassa jo devo ukkassahidi baMdhamANo mado paDham samae jAdo tassa uksshidii| evaM puDhavi0--Au0-vaNapphadi0-bAdarapuDhavi.--bAdarapuDhavipajja --bAdaraAu0 bAdaraAupajja0-bAdaravaNapphadi.-bAdaravaNapphadipajjate tti vattavyaM / / $ 27. orAliyamissa0 moha0 ukka0 kassa ? aNNada. devo Neraio vA ukkassahidibaMdhamANo mado tirikkhesu uvavaSNo paDhamasamayaorAliyapisso jAdo tassa ukkassiyA hidii| veuvviyamissa0 moha0 ukka0 kassa ? aNNada0 tirikkho maNusso vA ukkassahidi baMdhamANo mado raiesu uvavaNNo paDhamasamae veuvviyamisso jAdo tassa ukkassiyA hidI / AhAra0 moha0 ukka0 kassa ? aNNada0 vedayasammAdiTTI tappAoggukassahidisaMtakammio paDhamasamae AhAro jAdo tassa ukkassiyo hidI / AhAramissa0 moha0 ukka0 kassa ? vedaga. ukka0 paDhamasamayajAdassa / kammaiya0 ukka0 kassa ? aNNada0 caugaio ukkassahidi baMdhidUNa mado tirikvesu lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? mohanIyakI tatprAyogya utkRSTa sthitikI sattAvAlA jo vedakasamyagdRSTi jIva anudiza AdimeM utpanna huA usake utpanna honeke pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai / 26. ekendriya aura bAdara ekendriya paryApta jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? jo deva mohanIyakI utkRSTa sthitiko bAMdhakara marA aura ukta jIvoMmeM utpanna huA usake ekendriya aura bAdara ekendriyameM utpanna honeke pahale samayame mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai / isI prakAra pRthivIkAyika, jala kAyika, vanaspatikAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika aura bAdara vanaspatikAyika paryApta jIvoMke jAnanA cAhiye / 27. audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM mohanIyakarmakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? jo koI.eka deva yA nArakI jIva mohanIyakarmakI utkRSTa sthiti bAMdhakara marA aura tiyacoMmeM utpanna hokara pahale samayameM audArikamizrakAyayogI ho gayA usake mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai ? vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM mohanIyakI utkRSTa kisake hotI hai ? jo koI eka manuSya yA tiryaMca mohanIyakI utkRSTa sthiti bAMdha kara marA aura nArakiyoMmeM utpanna honeke pahale samayameM vaikriyikamizrakAyayogI hogayA usake mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai| AhArakAyayogI jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? jisake tatprAyogya mohanIyakI utkRSTa sthiti vidyamAna hai aisA koI eka vedakasamyagdRSTi jIva AhArakAyayogI hogayA usake pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai| AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? mohanIyakI utkRSTa sthitikI sattAvAlA jo vedakasamyagdRSTi jIva AhAraka Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA * 22 ] dvidivihattaue sAmitta Neraiesu vA ubavaNNo tassa paDhamasamayauvavaNNallayassa ukkassiyA hidii| $ 28. avagada0 moha * ukka0 kassa ? jo cauccIsavihattio tappAoggukkassahidisaMtakammeNa paDhamasamayaavagadavedo jAdo tassa ukkassiyA hidI / evamakasA0-suhuma0-jahAkkhAda0 vattavvaM / 26. AbhiNi-suda0-ohi moha ukka0 kassa ? aNNada0 ukkassahidisaMtakammeNa tappAoggeNa hidighAdamakAUNa samma paDivaNNo tassa paDhamasamayavedayasammAiDissa ukkassayahidisaMtakammaM / evamohidaMsa-sammAdi0-vedaya0 vattavvaM / maNapajja0 ukka kassa ? aNNada0 vedayasammAdihI saMjado tappAoggukkassahidisaMtakammo paDhamasamayamaNapajjavaNANI jAdo tassa ukkassahidisaMtakammaM / evaM saMjada0-sAmAya-chedo0-parihAra0-saMjadAsaMjada0 vattavvaM / 30. sukka0 moha, ukka. kassa ? aNNada. ukkassahidisaMtakammio hidighAdamakadavelAe ceva parAvattidapaDhamasamayasukkalessA tassa ukkassiyA hidii| mizrakAyayogI ho gayA usake pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai / kArmaNakAyayogI jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? koI eka cAroM gatikA jIva mohanIyakI sthiti bAMdhakara marA aura tiryaMca yA nArakiyoMmeM utpanna huA usake utpanna honeke pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai| 28. apagatavedI jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? anantAnubandhI catuSkake binA jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva apagatavedI jIvoMke yogya utkRSTa sthitikI sattAke sAtha apagatavedI huA usake pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai| isI prakAra akaSAyI, sUkSmasAMparAyika saMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke kahanA cAhiye / __$ 26. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? jisake tatprAyogya mohanIyako utkRSTa sthiti vidyamAna hai aura jo sthitighAta na karake samyaktvako prApta huA hai usa matijJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI vedakasamyagdRSTi jIvake pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / manaHparyayajJAnI jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? manaHparyayajJAnake yogya utkRSTa sthitikI sattAvAlA jo koI eka saMyata vedakasamyagdRSTi jIva manaHparyayajJAnI huA usake pahale samayameM mohanIyakA utkRSTa sthiti sattva pAyA jAtA hai / isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke kahanA cAhiye / / 30. zuklalezyAvAle jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? jisake mohanIyakI utkRSTa sthiti vidyamAna hai aura jisane sthiti ghAta karake usI samaya zuklalezyAko prApta kara liyA hai aise kisI bhI zuklalezyAvAle jIvake pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai| Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 31. khaiya0 ukka. kassa ? aNNada0 paDhamasamayakhaiyasammAdihissa tassa ukkassiyA hidI / uvasama0 moha0 ukka0 kassa ? aNNada0 paDhamasamayauvasAmidadaMsaNamohassa uvasamasammAdihissa tassa ukkassiyA hidii| sAsaNa. moha0 ukka. kassa ? aNNada0 paDhamasamayasAsaNasammAdihissa / sammAmi0 moha0 ukka0 kassa ? hidisaMtakammaghAdamakAUNa paDhayasamayasammAmicchAiTTI jAdo tassa / asaNNi. eiNdiybhNgo| aNAhAri0 kmmiybhNgo| evamukkassasAmittaM samattaM / $ 32. jahaNNae payadaM / duviho giddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 jaha0 hidI kassa ? aNNada0 khavagassa carimasamayasakasAyassa jahaNNahidI / evaM maNusatiya-paMciMdiya-paMciM0pajja-tasa-tasapaja0-paMcamaNa-paMcavaci-kAyajogi0 mayameM 31. kSAyika samyagdRSTi jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? kisI bhI kSAyikasamyagdRSTi jIvake pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai| upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? jisane darzanamohanIya karmakI upazAmanA kI hai aise kisI bhI upazamasamyagdRSTi jIvake pahale samaya meM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai| sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? kisI bhI sAsAdanasamyagdRSTi jIvake pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai| samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti kisake hotI hai ? jo koI eka jIva sthitisattvakA ghAta na karake samyagmithyAdRSTi ho gayA hai usake pahale samayameM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai| asaMjJI jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthiti ekendriyoM ke samAna jAnanA caahiye| tathA anAhAraka jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthiti kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna jAnanA cAhiye / vizeSArtha yahAM para kSAyikasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvake kramase kSAyikasamyaktva, upazamasamyaktva aura sAsAdana utkRSTa sthitisattva kahA gayA hai / so isakA kAraNa yaha hai ki eka to ina mArgaNAoMmeM pUrva mArgaNAse Anepara jitanA adhika sthitisattva sambhava hai utanA sthitibandha nahIM hotaa| dUsare prathama samayake bAda uttarottara sthitisattva hIna hotA jAtA hai, ataeva ina mArgaNAoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitikA svAmI prathama samayavAle jIvako kahA hai| samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM mithyAdRSTi jIvakA utkRSTa sthitibandha karake tathA usakA ghAta na karake AnA sambhava hai aura aise samyagmidhyAdRSTi jIvake sabase adhika sthitisattva sambhava hai, isalie isake bhI ukta prakArase Anepara utkRSTa sthiti kahI hai| isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huaa| $ 32. aba jaghanya svAmitva prakRta hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-AMghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghanirdezakI apekSA mohanIyakI jaghanyasthiti kisake hotI hai ? kisI bhI kSapaka jIvake sakaSAya avasthAke antima samayameM arthAt kSapaka sUkSmasAmparAya guNasthAnake antima samayameM mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai| isI prakAra sAmAnya manuSya, Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe sAmitta orAli0-avagada0--lobhaka0-AbhiNi-suda0-ohi0-maNapajja0-saMjada0--suhuma0cakkhu0-acakkhu0-ohidaMsa0-sukka0-bhavasi0-sammAdi0-khaiya0-saNNi-AhAri tti / - 33. AdeseNa Neraiesu moha jaha* kassa ? aNNada0 asaNNipacchAyadassa vidiyasamayaviggahe vaTTamANassa tassa jahaNiyA hidI / evaM paDhamapuDhavi0-devabhavaNa-vANa0 vattavvaM / vidiyAdi jAva chahi tti moha0 jaha* kassa ? aNNada0 jo ukka0 AuahidIe uvavaNNo appidapuDha visu aMtomuhureNa paDhamasamattaM paDivajjiya puNo aMtomuhutteNa aNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjoiya carimasamayaNippidamAgo tassa jahaNiyA hidI / evaM joisi0 / 34. sattamAe puDhavIe moha. jaha0 kassa ? aNNada. jo ukka0 AuhidIe uvavaNNo aMtomuhutteNa paDha masammatta paDivaNNo puNo aNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjoiya paryApta manuSya aura manuSyanI ina tIna prakArake manuSyoMke tathA paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, apagatavedI, lobhakaSAyI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHpayeMyajJAnI, saMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, bhavya, sampadRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, saMjJI, aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 633. AdezakI apekSA narakiyoMmeM mohanIya kI jaghanya sthiti kisake hotI hai ? jo asaMjJiyoMmeMse narakameM AyA hai aura jo vigrahagatike dUsare samayameM vidyamAna hai aise nArakIke mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai| isI prakAra pahalI pRthivIke nArakI jIvoMke tathA sAmAnya deva, bhavanavAsI aura vyantara devoMke kahanA cAhiye / vizeSArtha-asaMjJI jIva narakameM utpanna ho sakatA hai aura usake vigrahagatimeM asaMjJIke yogya sthitivandha hotA hai isalie yahAM asaMjJiyoMmeMse Ae hue nArakI jIvake dvitIya vigrahameM jaghanya sthiti kahI hai| mAtra aise asaMjJI jIvake prAktana sattva tatprAyogya jaghanya sthitibandhase adhika nahIM honA caahie| yaha asaMjJI prathama narakake samAna bhavanavAsI aura vyantara devoM meM bhI utpanna hotA hai isalie prathama naraka. sAmAnya deva, bhavanavAsI deva aura vyantara devoMmeM yaha svAmitva isI prakAra diyA hai| dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakiyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthiti kisake hotI hai| jo koI eka jIva dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI taka apanI apanI pRthivIke anusAra utkRSTa Ayuko lekara utpanna huA hai, tathA jisane utpanna honeke antarmahUrta kAlake bAda prathamopazama samyaktvako prApta karake anantara antamuhurta kAlake dvArA anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA kI hai usa jIvake narakase nikalaneke antima samayameM mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai| isI prakAra jyotiSI devoMke mohanIyakI jaghanya sthiti jAnanI cAhiye / 6 34. sAtavIM pRthivImeM mohanIyakI jaghanya sthiti kisake hotI hai ? jo utkRSTa Ayuko lekara sAtaveM narakameM utpanna huA tathA antarmuhUrta kAlake pazcAt jisane prathamopazama samyaktva Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhabalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihatI 3 aMtomuhutta jIviyamatthi tti micchattaM gado jAvadi sakA tAva saMtakammassa heTTA baMdhiya se kAle samadvidi baMdhiya bolehadi tti tassa jahaNNayaM TidisaMtakammaM / 35. tirikkhagai0 moha0 jaha* kassa ? aNNadarassa jo eiMdio hadasamupattiyaM kAUNa jAva sakkA tAva saMtakammassa hehA baMdhiya se kAle samahidi bolehadi tti tassa jahaNNayaM hidisaMtakammaM / evaM savvaeiMdiya-paMcakAya0-orAliyamissakammaiya-madisudaaNNANa-asaMjada-tiSNi lessA-abhavya-micchAdi0-asapNiaNAhAri tti / 36. paMciMdiyatirikkhatiyammi moha0 jaha0 kassa ? jo eiMdiyapacchAyado hidIe kayahadasamuppattio paDhamavidiyaviggahe vaTTamANo tassa jahaNNayaM hidisaMtakammaM / evaM paMciMdiyatirikkhaapajja0-maNusaapajja0-savvavigaliMdiya-paMciM0apaja-tasa apajjate tti vattavvaM / Navari vigaliMdiemu satthANe vi sAmittamaviruddhaM dahavvaM / $ 37. sohammIsANAdi jAva savvaha0 moha0 jaha* ? aNNada0 do bAre prApta kiyA hai, punaH anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA karake vahAM rahA aura jaba jIvanameM antamuhUrta kAla zeSa raha jAya taba mithyAtvako prApta hokara jahAM taka zakya ho vahAM taka sattAmeM sthita mohanIya karmakI sthitise kama sthitivAle karmakA bandha karake tadanantara kAlameM jo sattAmeM sthita mohanIya karmakI sthitike samAna sthitivAle karmakA bandha karegA usake mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| 635. tithaMcagatimeM mohanIyakI jaghanya sthiti kisake hotI hai ? jo koI ekendriya jIva hatasamutpatikako karake jaba taka zakya ho taba taka sattAmeM sthita mohanIyakI sthitise kama sthitivAle kameMkA bandha karake tadanantara kAlameM sattAmeM sthita mohanIyakI sthitike samAna sthi sthativAle karmakA bandha karegA usake mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| isI prakAra sabhI ekendriya, pAMcoM sthAvarakAya, audArikamizra kAyayogI, kArmaNa kAyayogI.matyajJAnI. tAjJAnI. asaMyata. kRSNa Adi tIna lezyAvAle. abhavya, mithyASTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| $ 36. paMcendriya, paMcendriya paryApta aura yoninI ina tIna prakArake tiryaMcoMmeM mohanIyakI jaghanya sthiti kisake hotI hai ? jo ekendriyoMmeMse lauTakara AyA hai, jisane sthitikA hatasamutpattika kiyA hai aura jo pahale yA dUsare vigrahameM sthita hai usa paMcendriya, paMcendriya paryApta yA yoninI tiryaMcake mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| isI prakAra paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptaka, manuSya labdhyaparyAptaka, sabhI vikalendriya, paMcendriya labbhyaparyAptaka aura trasaM labdhyaparyAptaka jIvoMke kahanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki vikalendriya jIvoMmeM svasthAnakI apekSA bhI svAmitvake kathana karanemeM koI virodha nahIM aataa| arthAt jo vikalendriyoMmeMse bhI vikalendriyoMmeM lauTakara AyA hai usake bhI jaghanya sthitisattva ho sakatA hai| 37. saudharma aura aizAna svargase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM mohanIyakI jaghanya Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe sAmitta . 23 uvasamaseDhimArUDho pacchA dasaNamohaM khaviya appappaNo ukkassAuhidIe uvavaNNo tassa carimasamayaNipphidamANayassa jahaNNayaM hidisaMtakammaM / . 38 veuvviya0 moha0 jaha* kassa ? aNNada. savvaha0 devassa khaiyasammAdihissa upasaMtakasAyapacchAyadassa sagasagukkassAudvidicarimasamae veuvviyakAyajoge vaTTayANassa tassa jahaNNayaM hidisaMtakama / veuvviyamissa0 moha. jaha kassa ? aNNa. khaiyasammA0 uvasaMta0 pacchAyadassa carimasamayavevviyamissakAyajogissa jahaNNayaM hidisNtkmm| AhAra0 moha. jaha0 kassa ? aNNa0 khaiyasammAiDissa se kAle mUlasarIraM pavisaMtassa jaha* hidisaMtakammaM / AhAramissa moha. jaha* kassa ? aNNa. khaiyasammA0 se kAle sarIrapajjattiM kohadi (kAhadi) tti tassa jaha0 hidisaMtakammaM / 36. vedANuvAdeNa itthiveda0 moha0 jaha0 kassa ? aNNada0 aNiyaTTikhavao carimasamae itthivedo tassa jaha0 hidisaMtakammaM / evaM purisa0-NavaMsa. vattavvaM / 40. koha-mANa-mAya0 jaha0 kassa ? aNNada0 aNiyaTTikhavao sthiti kisake hotI hai ? jo koI eka jIva upazamazreNI para do bAra car3hA hai anantara darzanamohanIyakA kSaya karake AyukarmakI apanI apanI utkRSTa sthitiko lekara saudharmAdimeM utpanna huA hai usake vahAMse nikalaneke antima samayameM mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| 38. vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthiti kisake hotI hai ? jo kSAyikasamyagdRSTi upazAntakaSAya guNasthAnase sarvArthasiddhimeM utpanna huA tathA jo apanI apanI utkRSTa Ayuke antima samayameM vaikriyikakAyayogameM vidyamAna hai usa sarvArthasiddhimeM rahanevAle vaikriyikakAyayogI jIvake moha nIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthiti kisake hotI hai ? jo kSAyikasamyagdRSTi jIva upazAntakaSAya guNasthAnase Akara devoMmeM utpanna huA hai usake vaikriyikamizrakAyayogake antima samayameM jaghanya sthitasattva hotA hai / AhArakakAyayogI jIvoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai ? jo kSAyikasamyagdRSTi AhAraka kAyayogI jIva tadanantara samayameM mUla zarIrameM praveza karegA usake antima samayameM mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai ? jo kSAyikasamyagdRSTi AhArakamizrakAyayogI jIva tadanantara samayameM zarIraparyAptiko prApta karegA usake mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| 36. vedamArgaNAke anuvAdase strIvedI jIvoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai ? jo strIvedI anivRttikSapaka jIva hai usake strIvedake antima samayameM mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| isI prakAra puruSavedI aura napuMsakavedI jIvoMke mohanIyakA jaghanya sthitisattva kahanA caahiye| 40. krodha, mAna aura mAyAkapAyavAle jIvoMmeM mohanIyakA. jaghanya sthitisattva kisake Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 appappaNo carimasamae vaTTamANo tassa jaha0 hidisaMtakammaM / akasA0 moha0 jaha0 ka0 ? aNNa0 khaiyasammA0 carimasamayaakasAyassa jahaNNayaM hidisaMtakammaM / vihaMga. moha0 jaha. ka. ? aNNa0 jo uvarimagevajjadevo caubIsasaMtakammitro avasANe micchattaM gaMtUNa carimasamayavihaMgaNANI jAdo tassa0 jaha0 hidisaMtakammaM / 41. sAmAiya-chedo0 jaha0 kassa ? aNNa. aNiyaTTikhavo carimasamayasApAiya-chedovaDAvaNa. saMjamo tassa jaha* hidisaMtakammaM / parihAra0 moha0 jaha0 ka0 1 aNNa. khaiyasammA0 jo do vAre uvasamaseDhiM caDhiya pacchA khavidadasaNamohaNIo devesu tettIsasAgarovamamettAuhidimaNupAliya maNussesuvavajjiya samayAviroheNa paDivaNNaparihArasuddhisaMjamo tassa carimasamayaparihArasuddhisaMjadassa jaha0 hidisaMtakammaM / saMjadAsaMjada0 moha * jaha* kassa ? aNNada. jo khaiyasammA0 parihArassa bhaNidavihANeNAgaMtUNa carimasamayasaMjadAsaMjado jAdo tassa jaha0 hidisaMtakammaM / 42. teu0-pamma0 parihAra bhNgo| Navari carimasamayateupammalessAlAvo kaayvvo| hotA hai ? jo anivRttikSapaka krodha, mAna aura mAyAkaSAyake antima samayameM vidyamAna hai usake mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| akaSAyI jIvoM meM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai ? jo kSAyikasamyagdRSTi akaSAyI jIva hai usake antima samayameM mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| vibhaMgajJAnI jIvoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai ? caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo uparima aveyakakA deva Ayuke antameM mithyAtvako prApta hokara vibhaMgajJAnI ho gayA hai usake antima samayameM mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| 41. sAmAyika aura chedopasthApanA saMyata jIvoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai ? jo antima samayavartI anivRtti kSapaka hai usa sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanA saMyata jIvake mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| parihAravizuddhi saMyata jIvoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai ? do bAra upazamazreNIpara car3hakara anantara jisane darzanamohanIyakA kSaya kiyA hai aisA jo kSAyikasamyagdRSTi jIva devoMmeM utpanna ho kara aura vahAM tetIsa sAgara pramANa Ayuko samApta karake anantara manuSyoMmeM utpanna hokara jisa prakAra AgamameM batAyA hai usake anusAra parihAravizuddhi saMyamako prApta huA hai usa parihAravizuddhi saMyatake antima samayameM mohanIyakI jaghanya sthitisattva hotA hai| saMyatAsaMyata jIvoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai ? jo kSAyikasamyagdRSTi parihAravizuddhi saMyata jIva AgamameM jisa prakAra vidhi batAI hai usake anusAra parihAravizuddhi saMyamako tyAgakara saMyatAsaMyata ho gayA hai usa saMyatAsaMyatake antima samayameM mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai / 42. pItalezyA aura padmalezyAvAle jIvoMke mohanIyakA jaghanya sthitisattva parihAra Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 22 ] hidivihattIe kAlo 43. vedaga0 moha0 jaha0 ka0 ? aNNada0 carimasamayaakkhINadaMsaNamohaNIyassa jaha* hidisaMtakammaM / uvasama0 moha0 jaha0 ka. ? aNNa uvasamaseDhIe hidighAdaM kAdUNa adhahidigalaNAe ca gAliya se kAle vedayasammAdiTTI hohidi tti jo hido tassa jaha. hidisaMtakammaM / sAsaNa* moha0 ja0 kassa ? aNNada0 carimasamaya. sAsaNa. tassa jaha0 hidisaMtakammaM / sammAmi0 moha0 ja0 ka0 1 aNNada0 cauvIsasaMtakammizro jo carimasamayasammAmicchAdiTTI tassa jaha0 dvidisaMtakammaM / evaM sAmitta smtt| ___44. kAlo duviho-jahaNNo uksso cedi / tattha ukkassae payadaM / duviho Niddeso-aogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 ukkassahidI kevaciraM kAlAdo hodi ? jaha0 egasamo , ukka0 aMtomuhuttaM / aNukka0 kevaciraM ? jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejjA pogglpriyttttaa| evaM madi-mudaaNNANa0.asaMjada0-acakkhu0bhava0-abhava-micchAdi0 tti vattavyaM / vizuddhisaMyata jIvoMke samAna jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki pItalezyA aura padmalezyAvAle jIvake mohanIyakA jaghanya sthitisattva kahate samaya antima samayameM pItalezyA aura padmalezyA prApta karAke usakA kathana karanA caahiye| 643. vedakasamyagdRSTi jIvoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai ? jisake darzanamohanIyakA kSaya nahIM huA hai aise vedakasamyagdRSTi jIvake antima samayameM mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai ? jo upazamasamyagdRSTi jIva upazamazreNImeM sthitighAta karake aura adhastanasthiti galanAke dvArA sthitiko galA kara tadanantara samayameM vedakasamyagdRSTi hogA usake mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai ? jo sAsAdanasamyagdRSTi huA hai usake antima samayameM mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM mohanIyakA jaghanya sthitisattva kisake hotA hai| caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo jIva samyagmithyAdRSTi huA hai usake antima samayameM mohanIyakA jaghanya sthitisattva hotA hai| isa prakAra svAmitvAnuyogadvAra samApta huaa| 44. kAla do prakArakA hai-jaghanyakAla aura utkRSTa kAla / unameMse pahale utkRSTa kAlakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / usameM se oghakI apekSA mohanIyake utkRSTa sthitisattvakA kAla kitanA hai ? jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai| mohanIyakI anutkRSTa sthiti sattvakA kAla kitanA hai ? jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTakAla asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai jisakA pramANa anantakAla hai| isI prakAra matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, bhavya, abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMke kahanA caahiye| Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ hidibihattI 3 * 45. deseNa nirayagaIe Neraiesa moha0 ukka0 kevaci 0 1 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / aNuka0 kevaciraM0 ? jaha0 egasamajho, ukka0 tettIsa sAgarovamANi / paDhamAdi jAva sattamitti moha0 ukka0 kevaciraM0 ? jaha0 eyasamatro, ukka0 aMtomuhuttaM / aNuka0 jaha0 eyasamatro, ukka0 ekka0 tiSNi0 satta0 dasa0 sattArasa0 bAvIsa 0 tettIsa sAgarovamANi / 26 0 $ 46. tirikkha * moha 0 ukka0 keva0 1 jaha0 egasamao, ukka0 aMto muhuttaM / aNukka 0 ke 0 60 1 jaha0 egasamagra, ukka0 anaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / evaM kAya jogi0-Narbusa 0 vattavvaM / vizeSArtha_mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya bandhakAla eka samaya aura utkRSTa bandhakAla antarmuhUrta honese utkRSTa sthiti sattvakA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla antamuhUrta kahA hai / utkRSTa sthiti bandhakI vyucchitti hone para punaH usakA bandha kamase kama anta muhUrta kAla ke bAda hI hotA hai / isa bIca anutkRSTa sthitibandha hone lagatA hai aura sattva bhI adhaHstana sthiti galanA ke dvArA uttarottara nyUna hotA jAtA hai isalie anutkRSTa sthitisattvakA jaghanyakAla antarmuhUrta kahA hai / tathA saMjJI paMcendriya paryApta paryAyakA utkRSTa antara anantakAla honese isa kAla meM anutkRSTa sthitisattva rahatA hai, isalie anutkRSTa sthitisattvakA utkRSTa kAla anantakAla kahA hai| yahA~ anya jitanI mArgaNAaiM ginAI haiM unameM ogha prarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai, isalie inakI prarUpaNA oghake samAna kahI hai / $ 45. AdezakI apekSA narakagati meM nArakiyoM meM mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antarmuhUrta hai / mohanIya kI anutkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla tetIsa sAgara hai / pahalI pRthivI se lekara sAtavIM pRthivI takake pratyeka naraka meM mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antarmuhUrta hai / anutkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla kramazaH eka, tIna, sAta, dasa, satraha, bAIsa aura tetIsa sAgara hai / -- vizeSArtha - yahAM sarvatra mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla kramazaH eka samaya aura antarmuhUrta oghake samAna ghaTita kara lenA caahie| narakameM anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya nimna prakAra hotA hai - jisa nArakIne bhavake upAntya samaya meM utkRSTa sthitiko bAMdhakara antima samaya meM anutkRSTa sthitiko bAMdhA hai aura tIsare samaya meM marakara jo anya paryAyako prApta ho gayA usake anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai / zeSa kathana spaSTa hI hai / $ 46. tiryaMcoM meM mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya savakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antarmuhUrta hai| mohanIyakI anutkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa anantakAla hai jo asaMkhyAt pudgala parivartana pramANa hai / isI prakAra kAyayogI aura napuMsakavedI jIvoMke kahanA cAhiye / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA 0 22 ] ganate kAlo $ 47. paMciMdiyatirikkhatiyammi moha0 ukka0 keva0 ? jaha0 egasamatroM, ukka0 aMtomuhuttaM / aNukka0 keva0 ? jaha0 egasamao, ukka0 sgsgukkshidii| evaM maNusatiyassa / $ 48. paMciM 0 tirikkha pajja0 moha0 ukka0 keva0 ? jahaNNukka0 egasama / aNukka0 keva0 ? jaha0 khuddAbhavaggahaNaM samaUNaM, ukka0 aMtomuhuttaM / evaM maNusa - apajja0 / 27 vizeSArtha - tiryaMcoM meM anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya nArakiyoMke samAna ghaTita kara lenA cAhie | tathA anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla ogha ke samAna ghaTita kara lenA cAhiye / jaba koI jIva asaMkhyAta pudgala parivartanakAla taka ekendriya paryAyameM nirantara rahatA hai taba usake kAyayoga aura napuMsakaveda hI hotA hai ataH kAyayoga aura napuMsakaveda meM bhI mohanI kI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla tiryaMcoMke samAna bana jAtA hai / zeSa kathana sugama hai| 47. paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura yonimatI tiryaMcoM meM mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa antarmuhUrta hai / mohanIyakI anutkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / isI prakAra sAmAnya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyanI ina tIna prakArake manuSyoM ke jAnanA cAhiye / vizeSArtha- ukta tIna prakArake tiryaMcoMmeM utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla ekasamaya nArakiyoMke samAna ghaTita kara lenA cAhiye / inakA khulAsA hama pahale kara hI Aye haiM / tathA anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa prApta hotA hai, kyoMki kisI bhI tiryaMcake apanI apanI utkRSTa sthiti ke bhItara mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandha na ho yaha sambhava hai / yahAM sthiti se kAryasthiti kA grahaNa karanA cAhiye / isI prakAra anyatra bhI jahAM bhavasthitise kAya sthiti adhika ho vahAM bhI sthiti pada kAryasthitikA hI grahaNa karanA cAhiye / ukta tIna prakArake tiryaMcoMkI kAryasthiti kramase paMcAnave pUrvakoTi adhika tIna palya, saMtAlIsa pUrvakoTi adhika tIna palya aura pandraha pUrvakoTi adhika tIna palya hotI hai / sAmAnya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyanIke bhI isI prakAra jAnanA cAhie | inakI kAya sthiti kramazaH saiMtAlIsa pUrvakoTi adhika tIna palya, teIsa pUrvakoTi adhika tIna palya aura sAta pUrvakoTi adhika tIna palya hotI hai / 48. paMcendriya tiryaJca labdhyaparyAptakoM meM mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa donoM eka samaya hai / mohanIyakI anutkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya eka samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa antarmuhUrta hai / isI prakAra labdhyaparyApta manuSya ke jAnanA cAhie / vizeSArtha - paMcendriya tiryaJca labdhyaparyAptakoM ke bandhase mohanIyakI utkRSTa sthiti prApta hotI nahIM / hAM jisane saMjJI paryApta avasthAmaM mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandha kiyA aura vaha sthitighAta na karake antamuhUrta kAlake honepara marakara ukta jAtroMmeM utpanna ho gayA to usake Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 46. devANaM nnaargbhNgo| bhavaNAdi jAva sahassAra tti ukka0 aodhabhaMgo / aNukka0 keva0 ? jaha0 egasamo, ukka0 appappaNo ukkassahidI / ANadAdi jAva savvaha0 moha0 ukka0 keva0 ? jahaNNukka0 egasamatro / aNukka0 jaha0 jahaNNahidI. samaUNA, ukka0 ukkassahidI saMpuNNA / $ 50 eiMdiesu moha0 ukka0 jaha0 egasamo, ukka0 egasa0 / aNukka0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejA pogglpriyttttaa| evaM bAdareiMdiya0 / Navari aNukkassahidIe ukkassakAlo bAdarahidI / bAdareiMdiyapajja0 ukkassahidIe eiMdiyabhaMgo / aNukka0 keva0 ? jaha0 aMtomuhuttaM (egasamayUNaM), ukka0 saMkhejjANi vaasshssaanni| utpanna honeke pahale samayameM apanI paryAyameM sambhava sthitikI apekSA mohanIyakI utkRSTa sthiti pAI jAtI hai ataH inake mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| tathA isa eka samayako kama kara denepara anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa prApta hotA hai| tathA paMcendriya tiryaJca labdhyaparyAptakakA utkRSTa kAla antamuhUrta batalAyA hai, ataH anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla antamaharta prApta hotA hai| manuSya labdhyaparyAptakoMke bhI isI prakAra utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla ghaTita kara lenA cAhie / 46. devoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla nArakiyoM ke samAna jAnanA caahiye| bhavanavAsiyoMse lekara sahasrArasvarga takake devoMke utkRSTa sthitikA sattvakAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai| Anatase lekara sarvArthasiddhi takake devoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa donoM sattvakAla eka samaya hai| anutkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya eka samaya kama apanI apanI jaghanya sthiti pramANa hai aura utkRSTa apanI apanI sampUrNa utkRSTa sthiti pramANa hai / vizeSArtha-Anatase sarvArthasiddhitakake devoMke mohanIyakI utkRSTa sthiti bhavake pahale / samayameM hI sambhava hai, ataH inake utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya khaa| tathA isa eka samayako kama kara denepara anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya kama apanI jaghanya sthiti pramANa prApta hotA hai / tathA anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai yaha spaSTa hI hai| yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhie ki sarvArthasiddhimeM jaghanya aura utkRSTa Ayu nahIM hotI ataH vahA~ anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya kama tetIsa sAgara aura utkRSTa kAla pUrA tetIsa sAgara hogaa| zeSa kathana sugama hai / 50. ekendriyoMmeM mohanIyako utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla khuddAbhavagrahaNapramANa aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai| isI prakAra bAdara ekendriya jIvoMke kahanA cAhiye / para itanI vizeSatA hai ki inake anutkRSTa sthitikA utkRSTa sattvakAla bAdara sthiti pramANa hai| bAdara ekendriya paryAptakoMke utkRSTa sthitikA sattvakAla ekendriyoMke samAna hai| tathA inake Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwww wamirrirmwarrrrrrrrrrrrrrrrr gA0 22] hidivihattIe kAlo 26 $ 51. bAdareiMdiyaapajja0-suhumeiMdiyaapajja-vigaliMdiyaapajja0-paMciMdiyaapajja -paMcakAya0bAdaraapajja-tesiM suhamaapajja0-tasaapajja. paMciMdiyatirikkha apjjttbhNgo| $ 52. suhameiMdiya0 ukka0 keva0 ? jahaNNukkasseNa eyasamo / aNukka0 jaha0 khuddAbhavaggaNaM samajaNaM, ukka0 asaMkhejA logaa| evaM paMcakAyasuhamANaM pajjattANaM / $ 53. suhamaiMdiyapajja0 keva0 ? jhnnnnukkssennegsmo| aNukka0 jaha0 aMtomuhattaM samayUNaM, ukka0 aMtImuhuttaM / evaM paMcakAyasuhama0 / anukRtSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya antarmuhUrta aura utkRSTa saMkhyAta hajAra varSa hai| vizeSArtha-ekendriyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti bhavake pahale samayameM hI prApta hotI hai ataH inake mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya khaa| sAtha hI yaha utkRSTa sthiti labdhyaparyAptaka ekendriya aura sakSma jIvoMke nahIM prApta hotI. ataH anakaTa sthitikA jaghanyakAla pUrA khuddAbhavagrahaNa pramANa khaa| ekendriyoMkI kAyasthiti asaMkhyAta padagala parivartana pramANa honese inake anutkRSTa sthitikA utkRSTakAla ukta pramANa kahA / bAdara ekendriya aura bAdara ekendriya paryApta jIvoMkI kAyasthiti kramazaH aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa arthAt asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI-utsargiNI kAla pramANa va saMkhyAta hajAra varSa kAla pramANa honese inake kevala anutkRSTa sthitike utkRSTa kAlameM ekendriyoMse antara hai| bAkI saba ekendriyoMke samAna hai / so isakA ullekha pahale kiyA hI hai| 51. bAdara ekendriya labdhyaparyAptaka, sUkSma ekendriya labdhyaparyAptaka, vikalendriya labdhyaparyAptaka, paMcendriya labdhyaparyAptaka, pAMcoM sthAvara kAya bAdara labdhyaparyAptaka, pAMcoM sthAvara kAya sUkSma labdhyaparyAptaka aura trasa labdhyaparyAptaka jIvoMke paMcendriya tiryazca labdhyaparyAptakoM ke samAna jAnanA cAhiye / tAtparya yaha hai ki sabhI labdhyaparyAptaka jIvoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samAna hotA hai, ataH ukta saba labdhyaparyAptaka jIvoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla paMcendriya tiryaJca labdhyaparyAptakoMke samAna jAnanA cAhiye / 52. sUkSma ekendriyoM ke mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa donoM eka samaya hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa sattvakAla asaMkhyAta loka pramANa hai / isI prakAra pAMcoM sUkSma sthAvarakAyika jIvoMke kahanA cAhiye / 53. sUkSma ekendriya paryAptaka jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa donoM eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya kama antarmuhUrta hai aura utkRSTa sattvakAla antamuhUrta hai / isI prakAra pAMcoM sUkSma sthAvarakAyika paryAptakoMke jAnanA caahiye| Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihatI 3 54. vigaliMdiya0 moha0 ukka0 keva0 ? jaharANukka0 eyasamao / aNukka0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM samaUNaM, ukka0 saMkhejjANi vAsasahassANi / evaM vigaliMdiyapajjattANaM pi / Navari aNukkassajaharaNakAlo aMtomuhuttaM samaUNaM / 30 55. paMcidiya - paMciM 0 pajja0 - tasa tasapajja0 moha0 ukka0 zroghabhago / aNukka0 jaha0 egasamazra, ukka0 sagasagukkassa hidI | 56. puDhavi0- bAdarapuDha vi0[0- Au0- bAdaraAu0 ukka0 ke0 1 jaha0 egasamao, ukka0 egasamaya / aNukka0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM, ukka0 sagasagukkahidI / bAdarapuDha vipajja0 - bAdaraAu0pajja0 ukka0 ke0 ? jaha0 egasamao, 54. vikalendriya jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa donoM eka samaya hai / tathA anutkRSTa sthitikA javanya sattvakAla eka samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa aura utkRSTa saMkhyAta hajAra varSa hai / isI prakAra vikalendriya paryAptakoM ke bhI jAnanA cAhiye / para itanI vizeSatA hai ki inake anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya muhUrta hai| vizeSArtha - sUkSma ekendriyase lekara Age jitanI mArgaNAoM meM kAla kahA hai una sabake mohana utkRSTa sthiti bhavake pahale samaya meM hI prApta ho sakatI hai, ataH sabake mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / para anutkRSTa sthitike jaghanya kAlakA kathana karate samaya jahAM khudAbhatragrahaNa pramANa jaghanya sthiti sambhava hai vahAM eka samaya kama khuddA bhavagrahaNa pramANa jaghanya kAla kahA aura jahAM antarmuhUrta pramANa jaghanya sthiti sambhava hai vahAM eka samaya kama antarmuhUrta pramANa jaghanya kAla kahA / tathA jahAM jo utkRSTa kAla sambhava hai vahAM anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla tatpramANa kahA / $ 55. paMcendriya, paMcendriyaparyApta trasa aura saparyApta jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla ke samAna hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / vizeSArtha-paMcendriyoMkI utkRSTa sthiti pUrvaM koTi pRthaktvase adhika eka hajAra sAgara, paMcendriya paryAptakoM kI utkRSTa sthiti sau sAgarapRthaktva, trasakAthikoMkI utkRSTa sthiti pUrvakoTi pRthaktva se adhika do hajAra sAgara aura trasakAyika, paryAptakoMkI utkRSTa sthiti do hajAra sAgara lAI hai ataH inake anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla ukta sthiti pramANa jAnanA cAhiye / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya jisa prakAra nArakiyoMke ghaTita karake likha Aye haiM usI prakAra yahAM bhI ghaTita kara lenA cAhiye / zeSa kathana sugama hai / 9 56. pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, jalakAyika aura bAdara jalakAyika jIvoM ke mohanIkI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai / tathA anukRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla khudAbhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa sattvakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / bAdara pRthivIkAyika paryApta aura bAdara jalakAyika paryApta Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA022] dvidivihattIe kAlo - 31 ukka0 egsmtro| aNukka0 jaha0 aMtomuhuttamegasamaUNaM, ukka0 saMkhejjANi vAsasahassANi / $ 57 teu0--bAdarateu0 --bAdarateupajja--vAu0-bAdaravAu0--bAdaravAupajja. ukka0 jahaNNukasseNa egasamao, aNuka0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM samaUNaM / Navari pajjattANamaMtomuhuttaM samaUNaM / savvesimaNukassukassaM sagasagukkassahidI / $ 58. vaNapphadikAiyANamei diybhNgo| bAdaravaNapphadikAiyANaM bAdarei diyajIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya kama antarmuhUrta hai| aura utkRSTa sattvakAla sakhyAta hajAra varSa hai| vizeSArtha ekendriya, bAdara ekendriya aura bAdara ekendriya paryApta jIvoMke jisa prakAra utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla ghaTita karake likha Aye haiM usI prakAra yahAM pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aura bAdara pRthivIkAyika paryApta Adi jIvoMke jAnanA caahiye| kintu inake anutkRSTa sthitike utkRSTa kAlameM kucha vizeSatA hai jisakA nirdeza mUlameM kiyA hI hai / pRthivIkAyika aura jalakAyika jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti asaMkhyAta loka pramANa kahI hai| bAdara pRthivIkAyika aura bAdara jalakAyika jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti utkRSTa karmasthiti pramANa kahI hai / tathA bAdara pRthivIkAyika paryApta aura bAdara jalakAyika paryApta jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta hajAra varSa pramANa kahI hai so isa kramase ukta jIvoMke anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla jAnanA caahiye| 57. agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika paryApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aura bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa hai| itanI vizeSatA hai ki paryAptakoMke anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya kama antarmuhUrta hai| tathA uparyukta sabhI jIvoMke anutkRSTa sthitikA utkRSTa sattvakAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai| vizeSArtha-ukta kAyavAle jIvoMke bhavake pahale samayameM utkRSTa sthitikA prApta honA sambhava hai ataH inake utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / paryApta jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta aura zevakA khuddAbhavagrahaNa pramANa hai ataH isa jaghanya kAla meM se utkRSTa sthitike kAlake eka samaya ghaTA dene para jo eka samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa aura eka samaya kama antarmuhUrta kAla bacatA hai vaha inakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla hai| inameMse kauna kisakA kAla hai yaha khulAsA mUlameM hI kiyA hai| tathA agnikAyika aura vAyukAyikakA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka pramANa hai| bAdara agnikAyika aura bAdara vAyakAyikakA karmasthitipramANa hai aura bAdara agnikAyika paryApta tathA bAdara vAyukAyika paryAptakA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai / isa prakAra inake anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla Upara kahI gaI apanI apanI kAsthiti pramANa jAnanA / 658. vanaspatikAyika jIvoMke ekendriyoMke samAna, bAdara vanaspatikAyika jIvoMke bAdara Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 aanamaAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAnaman nonnanononnnnnnnn bhNgo| bAdaravaNapphadikAiyapajjattANaM baadreiNdiypjjttbhNgo| 56. paMcamaNa-paMcavaci0 moha0 ukka0 aNukka0 jaha0 egasamao, ukka0 aNtomuhutt| evaM veuvviyakAya0 vattavvaM / orAli0 moha0 ukka0 oghbhNgo| aNukka0 ke0 ? jaha0 egasamayo, ukka0 bAvIsavAsasahassANi desUNANi / orAliyamissa0 moha0 ukka0 ke0 ? jahaNNukka0 egasamao / aNukka0 ja. khuddAbhavaggahaNaM tisamaUNaM, ukka0 aNtomu0|| 60. veuvviyamissa0 moha. ukka0 jahaNNukka0 egasamao, aNukka0 jaha aMtomahattaM samaUNaM, ukka0 aMtomu0 / evamAhAramissa0-uvasama0-sammAmi0 vattavvaM / AhAra0 moha0 ukka0 jahaNNukka0 egasamao / (aNukka0) ja0 egasa0, ukka0 aMtomu / evamavagada-akasA0-suhumasAMpa0-jahAkvAda. vattavvaM / kammaiya0 moha0 ukkA jahaNNukka0 egasa0, aNukka0 jaha0 egasamatro, ukka tiNi smyaa| ekendriya jIvoMke samAna aura bAdara vanaspatikAyika paryApta jIvoMke bAdara ekendriya paryApta jIvoMke samAna kAla jAnanA caahiye| tAtparya yaha hai ki inake saba prakArase ekendriya aura unake bhedaprabhedoMke samAna utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla bana jAtA hai| 56. pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthiti aura anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya hai tathA utkRSTa sattvakAla antarmahUrta hai| isI prakAra vaikriyikakAyayogI jIvoMke kahanA cAhiye / audArikakAyayogI jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakA oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla kucha kama bAIsa hajAra varSa hai| audArikamizrakAyayogI jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa donoM eka samaya haiN| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla tIna samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa aura utkRSTa sattvakAla antamuhUrta hai| 60. vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya kama antarmahUrta aura utkRSTa sattvakAla antamuhUrta hai / isI prakAra AhArakamizrakAyayogI, upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke kahanA caahiye| AhArakakAyayogI jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antarmuhUrta hai| isI prakAra apagatavedI, akaSAyI, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / kAmaNakAyayogI jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla tIna samaya hai| vizeSArtha-pAMcoM manoyoga aura pAMcoM vacanayogoMkA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai ataH inake mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . gA0 22.] hidivihattIe kAlo 61. itthi0 moha0 ukka0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / aNukka0 jaha0 egasamo, ukka. sagahidI / evaM purisa / wmwareram samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta bana jAtA hai / yahI bAta vaikriyika kAyayogameM jAnanA caahiye| audArika kAyayogameM anutkuSTa sthitike utkRSTakAlameM kucha vizeSatA hai / bAtayaha hai ki audArikakAyayogakA utkRSTa kAla antarmuhUrta kama bAIsa hajAra varSapramANa hai aura itane kAla taka jIvake isameM mohanIyakI anutkRSTa sthiti pAI jAtI hai, ataH audArikakAyayogameM anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla ukta pramANa khaa| audArika mizrakAyayogake pahale samayameM hI utkRSTa sthiti ho sakatI hai ataH audArikamizrakAyayogameM utkRSTa sthiti kA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya kahA / para aisA jIva nivRtyaparyApta hogaa| isase siddha huA ki labdhyaparyAptaka audArika mizrakAyayogIke anutkRSTa sthiti hI hotI hai| aba yadi koI jIva tIna mor3A lekara ekendriya labdhyaparyAptakoMmeM utpanna ho to usake khuddabhivagrahaNapramANa kAlameM se tIna samaya aura kama ho jAyeMge ataH audA. rikamizrakAyayogameM anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla tIna samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa khaa| tathA isake anutkRSTa sthitikA utkRSTakAla antarmahUrta hotA hai yaha spaSTa hI hai| vaikriyikamizrakAyayogake pahale samayameM hI utkRSTa sthiti ho sakatI hai,ataH isake utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| tathA utkRSTa sthitike isa eka samayako kama kara dene para jo vaikriyikamizrakA eka samaya kama antarmahUrta kAla zeSa rahatA hai vaha anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla hai| vaikriyikamizrakAyayogameM anutkRSTa sthitikA utkRSTakAla antarmuhUrta hotA hai yaha spaSTa hI hai / AhArakamizrakAyayogI, upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke bhI isI prakAra kathana karanA cAhiye kyoMki inake bhI pahale samayameM hI utkRSTa sthiti sambhava hai, ataH inake utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya bana jAtA hai| tathA isa eka samayako kama kara dene para ukta mArgaNAoMkA jo eka samaya kama antarmuhUrta pramANa kAla zeSa bacatA hai vaha unakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla hai aura utkRSTakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa antarmahUrta hotA hai yaha spaSTa hI hai| AhArakakAyayogake pahale samayameM hI utkRSTa sthiti sambhava hai ataH isameM utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| jo jIva eka samaya taka AhAraka kAyayogake sAtha rahakara dUsare samayameM maraNAdi nimittoMse anya yogako prApta ho jAte haiM unake anutkaSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai ataH AhAraka kAyayogameM anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya khaa| tathA utkRSTakAla antarmuhUrta AhAraka kAyayogake utkRSTa kAlakI apekSAse kahA / apagatavedI, akaSAyI, sUkSmasAMparAyika saMyata aura yathAkhyAtasaMyata ina mArgaNAoMkI sthiti AhAraka kAyayogake samAna . hai ataH inameM utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla AhArakakAya yogake samAna kahA / kArmaNakAya yogake pahale samayameM utkRSTa sthiti sambhava hai ataH isameM bhI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA kArmaNakAyayogakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla tIna samaya hai ataH isameM anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya kahA hai| 61. strIvedI jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antamahUrta hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla apanI sthitipramANa hai| isI prakAra puruSavedI jIvoMke kahanA caahiye| Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 62. cattArikasAya0 moha0 ukka0 aNukka0 jaha0 egasamo, ukka0 aNtomuH| 63. vihaMga0 sttmpuddhvibhNgo| Navari aNukka0 ukka0 tettIsa sAgaro0 aMtomuhuttUNANi / AbhiNi-suda0-ohi0 moha0 ukka0 keva0' ? jahaNNukka0 egsmo| aNukka jaha* aMtoma0, ukka0 chAvahisAgarovamANi sAdireyANi / evamohidaMsa-sammAdi-vedayasammAdi0 / Navari vedayasammattammi aNukka chAvahisAgarovamANi / maNapaja0 moha0 ukka0 jahaNNukka0 egasamo, aNukka0 jaha. aMtomuhut, ukka0 puvvakoDI desuunnaa| evaM saMjada-parihAra0-saMjadAsaMjada0 / sAmAiya-chedo0 evaM ceva / Navari aNukka0 jaha0 egasamao / cakkhu0 tspjjttbhNgo| vizeyArtha-strIveda aura puruSavedameM utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura antarmuhUrta oghake samAna ghaTita kara lenA caahiye| jo strIvedase apagatavedako prApta huA jIva upazamazreNIse utarate hue eka samayake liye strIvedI huA aura dUsare samayameM marakara anyavedI ho gayA usa strIvedIke anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| yA jisa strIvedI yA puruSavedI jIvane utkRSTa sthitike pazcAt eka samayake liye anutkRSTa sthitiko prApta kiyA aura dUsare samayameM vaha mara kara anyavedI ho gayA usa strIvedI yA puruSavedIke anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| tathA inake anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI apanI palyopamazatapRthaktva va sAgaropamazatapRthaktva sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai| 62. cAroM kaSAyavAle jIvoMke mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antarmahUrta hai| tAtparya yaha hai ki cAroM kaSAyoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai ataH inameM ukta pramANa kAla bana jAtA hai / 63. vibhaMgajJAnI jIvoMke sAtavIM pRthivIke samAna jAnanA cAhiye / para itanI vizeSatA hai ki inake anutkRSTa sthitikA utkRSTa sattvakAla antamuhUrta kama tetIsa sAgara hai / AbhinibodhikajJAnI zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla antamuhUrta aura utkRSTa sattvakAla sAdhika chayAsaTha sAgara hai| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke kahanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki vedakasamyaktvameM anutkRSTa sthitikA utkRSTa sattvakAla pUrA chayAsaTha sAgara hai / manaHparyayajJAnI jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla antarmuhUrta aura utkRSTa sattvakAla kucha kama eka pUrvakoTi hai / isI prakAra saMyata, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / tathA sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMke bhI isI prakAra jAnanA caahie| para 1. keva0 jaha0 ukka0 keva0 jahaNNu0 iti paatthH| Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattI kAlo 35 moha0 ukka0 ghabhago / 64. kiNha0 -- NIla0 kAu0 te 0 pamma0 aNukka0 jaha0 aMtomu0 egesamao, ukka0 sagukkasahidI | mukka0 moha0 ukka0 jahaNNukka0 egasamaya / aNukka0 jaha0 aMtomu0, ukka0 tettIsa sAgarovaitanI vizeSatA hai ki inake anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya hotA hai / cakSudarzanI jIvoMmeM saparyAptakoM ke samAna jAnanA cAhiye ! vizeSArtha - vibhaMgajJAna paryApta avasthAmeM hI hotA hai ataH isake anutkRSTa sthiti ke utkRSTa kAlako antarmuhUrta kama tetIsa sAgara khaa| zeSa kathana sugama hai| Abhinibodhika jJAnI, zrutijJAnI aura avadhijJAnI jIvoM ke utkRSTa sthitikA prApta honA pahale samaya meM hI sambhava hai, ataH inake utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya kahA / jo jIva antarmuhUrta taka samyagdRSTi rahA pazcAt samyaktvase cyuta ho gayA yA samyaktva prAptike bAda jisane antarmuhUrta meM kevalajJAna prApta kara liyA usake ukta tIna jJAnoMke rahate hue anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta prApta hotA hai / tathA AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna aura avadhijJAnakA utkRSTakAla cAra pUrvakoTi adhika chyAsaTha sAgara hai ataH inake anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla sAdhika chyAsaTha sAgara kahA / yahA~ para adhika cAra pUrvakoTiyoM kA grahaNa karanA cAhiye / avadhidarzanI, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIva bhI isI prakAra utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla kahanA cAhiye / kintu vedakasamyaktvakA utkRSTa kAla pUrA chayAsaTha sAgara hai, ataH isake anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla pUrA dhyAsaTha sAgara hogA / jo jIva mana:paryayajJAnako prApta hotA hai usake prathama samayameM hI utkRSTa sthiti sambhava hai ataH mana:paryayajJAnIke utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA manaHpayaryaMjJAnakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi pramANa hai, ataH isake anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTipramANa kahA / yahAM kucha kamase ATha varSa antarmuhUrta liyA hai / pUrvakoTimeMse itanA kAla kama kara denA cAhiye / saMyata, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyatakI sthiti mana:paryayajJAnake samAna hai ataH inameM utkRSTa aura anutkRSTa sthitike kAlako mana:paryayajJAnake samAna kahA / parantu itanI vizeSatA hai ki parihAravizuddhisaMyatakA utkRSTa kAla 38 varSa kama eka pUrvakoTi varSa hai aura saMyatAsaMyatakA utkRSTa kAla antarmuhUrta kama eka pUrva koTi varSaM hai / jo jIva upazamazreNI se utara kara aura eka samaya taka nauveM guNasthAna meM raha kara mara jAtA hai usake sAmAyika aura chedopasthApanA saMyatakA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai, ataH inake anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya bana jAtA hai / zeSa kathana mana:paryayajJAnake samAna hai / trasaparyApta se cakSudarzanIkI sthiti meM antara nahIM hai ataH cakSudarzanI ke utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla trasa - paryApta ke samAna kahA / $ 64. kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApota lezyAvAle, pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla ogha ke samAna hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla prAraMbhakI tIna lezyAvAloMke antarmuhUrta aura pIta tathA padmalezyAvAloMke eka samaya hai / tathA utkRSTa sattvakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / zukla lezyAvAle jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 mANi sAdireyANi / evaM khaiya0 vattavvaM / 65. sAsaNa. moha0 ukka. jahaNNukka0 egasamao / aNukka0 jaha0 egasamo, ukka cha aavliyaao| saNNi0 purisbhNgo| asaNNi0 eiMdiyabhaMgo / AhAri0 moha0 ukka0 oghbhNgo| aNukka0 jaha* egasamao, ukka0 sagahidI / aNAhAri0 kmmiybhNgo| evamukkassakAlANugamo samatto / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla antarmuhUrta aura utkRSTa sattvakAla sAdhika tetIsa sAgara hai| isI prakAra kSAyika samyagdRSTi jIvoMke kahanA cAhiye / vizeSArtha-marate samaya yadi azubha lezyA ho to dUsarI paryAyameM utpanna hone para antarmuhUrta kAla taka vahI lezyA banI rahatI hai para pIta aura padma lezyAkI yaha bAta nahIM, kyoMki ukta lezyAvAlA yadi koI deva tiryaMcoMmeM utpanna hotA hai to usake tiryaMca paryAyameM kApota lezyA ho jAtI hai, ataH tIna azubha lezyAoMmeM anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta hI prApta hotA hai| tathA pIta aura padma lezyAmeM anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya bhI prApta ho jAtA hai| jaise kisI pIta yA padma lezyAvAle devane Ayuke upAntya samayameM mohanIyakA utkRSTa baMdha kiyA aura antake eka samaya meM pIta tathA padma lezyAke sAtha anutkRSTa sthiti vibhaktivAlA ho gyaa| phira marakara tiryaMcoMmeM utpanna honese lezyA palaTa gaI / isa prakAra pIta va padmalezyAmeM anutkRSTa sthiti vibhaktikA jaghanya kAla eka samaya hotA hai| zukla lezyAke to pahale samayameM hI utkRSTa sthiti sambhava hai ataH isake utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / lezyAoMmeM zeSa kathana sugama hai| kSAyikasamyaktva kI sthiti zukla lezyAke samAna hai, ataH isake kathanako zukla lezyAke samAna khaa| itanI vizeSatA hai ki zukla lezyAkA utkRSTa kAla antamuhUrta adhika tetIsa sAgara hai aura kSAyika samyaktvakA utkRSTa kAla ATha varSa antamuhUrta kama do pUrvakoTi adhika tetIsa sAgara hai| ataH inakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla kahate samaya apanA apanA kAla kahanA caahiye| 65. sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla chaha AvalI hai| saMjJI jIvoMke puruSavedI jIvoMke samAna jAnanA caahiye| asaMjJI jIvoMke ekendriyoM ke samAna jAnanA caahie| AhAraka jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA sattvakAla oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla apanI sthitipramANa hai| anAhAraka jIvoMke kArmaNa kAyayogiyoMke samAna jAnanA cAhiye / . vizeSArtha sAsAdanakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla chaha zrAvali hai, ataH isake anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla' chaha AvalipramANa prApta hotA hai| kintu sAsAdanasamyagdRSTike utkRSTa sthiti pahale samayameM hI prApta ho sakatI hai| ataH isake utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| jo AhAraka upAntya samayameM utkRSTa sthitiko prApta karake anta samayameM anutkRSTa sthitiko prApta karatA hai aura tIsare Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww gA 0 22 ] hidivihattIe kAlo 66. jahaNNae payadaM duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 jaha0 ke0 ? jahaNNukkasseNa egsmo| ajahaNNa0 aNAdio apajjavasido aNAdiyo sapajjavasido vA / evamacakkhu0-bhavasi0 / sAdisapajjavasidabhaMgo ajahaNNassa Natthi; jahaNNahidIdo carimasamayamuhumasAMparAiyakhavayassa ajahaNNahidIe nnivaayaabhaavaado| uvasaMtakasAe mohodayavajjide hehA Nivadide ajahaNNa hidIe sAdittaM kiNNa gheppade ? Na, uvasaMtakasAe vi moha. ajahaNNa hiMdIe sabbhAvuvalaMbhAdo / 67. AdeseNa Niraya. moha. jaha0 jahaeNukka0 egasamao / ajahaeNa samayameM marakara anAhAraka ho jAtA hai usake AhArakake anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai aura utkRSTakAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa asaMkhyAtAsaMkhyAta avasarpiNI utsarpiNI pramANa hai| zeSa kathana sugama hai / isa prakAra utkRSTa kAlAnugama samApta huaa| 66. aba jaghanya kAlAnugama prakaraNa prApta hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA mohanIyakI jaghanya sthitikA kitanA sattvakAla hai ? jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA sattvakAla anAdi ananta aura anAdi-sAnta hai| isI prakAra acakSudarzanI aura bhavya jIvoMke jAnanA caahiye| ajaghanya sthitikA sAdi-sAnta bhaMga nahIM hai, kyoMki kSapaka sUkSmasAMparAyika jIvake antima samayameM mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai aura usase jIvakA ajaghanya sthitimeM patana nahIM hotaa| arthAt sAmAnyase mohanIyakI jaghanya sthiti kSapaka sUkSmasAMparAyika jIvake antima samayameM hotI hai aura vaha jIva tadanantara kSINamoha ho jAtA hai punaH vaha ajaghanya sthitimeM lauTakara nahIM jAtA hai, ataH ajaghanya sthitikA sAdi-sAnta bhaMga nahIM hai| zaMkA-mohanIya karmake udayase rahita upazAntakaSAya jIva jaba nIce dasaveM guNasthAnameM AtA hai taba usake ajaghanya sthitikA sAdipanA kyoM nahIM liyA jAtA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki upazAntakaSAyameM bhI mohanIyakI ajaghanya sthitikA sadbhAva pAyA jAtA hai, ataH sAmAnyakI apekSA mohanIyakI ajaghanya sthitimeM sAdi-sAnta bhaMga nahIM bntaa| vizeSArtha-kSapaka sUkSmasAmparAya guNasthAnake antima samayameM sUkSma lobhakA udayarUpa niSeka zeSa rahatA hai jo usI samaya phala dekara nirjIrNa ho jAtA hai, ataH oghase mohakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| tathA pUre mohanIyakA abhAva hokara punaH usakA sadbhAva nahIM hotA, ataH oghase mohakI ajaghanya sthitikA kAla anAdi-ananta aura anAdi-sAnta hI hotA hai, sAdi-sAnta nhiiN| inameM se anAdi-ananta kAla abhavyoMkI apekSA kahA aura anAdi-sAnta kAla bhavyoMkI apekSA khaa| yaha aoghaprarUpaNA acakSadarzanavAle aura bhavyoMke avikala bana jAtI hai, ataH inakI prarUpaNAko oghake samAna khaa| yahAM itanA vizeSa jAnanA cAhiye ki bhavyoMke mohakI ajaghanya sthitikA anAdi-ananta vikalpa nahIM bntaa| athavA jo bhavya abhavyoMke samAna haiM unakI apekSA yaha vikalpa bhavyoMke bhI bana jAtA hai| 67. Adezase narakagatimeM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe. [dvidivihattI 3 . jaha* egasamo, ukka0 sagukkassahidI / paDhamAe ja0 jahaNNukka0 egsmo| aja. jaha0 eyasamao, ukka0 sAgarovamaM / vidiyAdi jAva chahi ti moha0 ja0 jahaNNuka0 egasamao / ajahaNNa0 jahaNNeNa jahaNNahidI, ukkasseNa uksshidii| sattamAe puDhavIe moha0 jahaNNahidI jaha0 egasamao, ukka, aMtomu0 / ajahaNNa0 ja0 aMtosu0, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi / sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai| pahale narakameM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla eka sAgara hai| dasare narakase lekara chaThe naraka taka pratyeka narakameM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla apanI apanI jaghanya sthitipramANa hai aura utkRSTa sattvakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| sAtaveM narakameM mohanaM yakI jaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antarmuhUrta hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla antamuhUrta aura utkRSTa sattvakAla tetIsa sAgara hai / vizeSArtha-jo asaMjJI paMcendriya jIva hajAra sAgara pramANa utkRSTa sthitibaMdhameMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAga pramANa kama jaghanya sthiti satkarmako prApta karake punaH jaghanya sthiti sattva honeke samaya hI jaghanya sthiti sattvake samAna sthitiko bAMdhakara do samaya vigraha karake narakagati meM utpanna hotA hai aura vigrahameM asaMjJI paMcendriyake jaghanya sthiti sattvase hIna sthitikA baMdha karatA hai usake dUsare vigrahake samaya mohanIyakI jaghanya sthiti prApta hotI hai,ataH narakameM jaghanyasthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya khaa| tathA aise nArakIke pahale samayameM ajaghanya sthiti rahatI hai ataH narakameM ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya khaa| tathA narakameM ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla narakakI utkRSTa sthiti pramANa hotA hai yaha spaSTa hI hai| sAmAnya nArakiyoMke samAna pahale narakameM bhI mohakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya ghaTita kara lenA caahiye| pahale narakakI utkRSTa sthiti eka sAgaraM hai ataH yahAM ajaghanya sthitikA utkRSTakAla eka sAgara kahA / dUsare narakase lekara chaThe naraka takake nArakiyoMke mohakI jaghanya sthitikA prApta honA bhavake antima samayameM hI sambhava hai ataH inake jaghanya sthiti kA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / kintu yaha jaghanya sthiti apane apane narakakI utkRSTa sthitivAle jIvake hI prApta ho sakatI hai so bhI sabake nahIM, ataH ajaghanya sthitikA jaghanya kAla apane apane narakakI jaghanya sthitipramANa aura utkRSTakAla apane apane narakakI utkRSTa sthitipramANa khaa| sAtaveM narakameM utkRSTa AyuvAlA jo nArakI paryApti pUrNa karake antarmuhUrta kAlake dvArA samyaktvako prApta hokara dUsare antamuhUrtake dvArA anantAnubandhI sthitisatkarmakI visaMyojanA kara jIvana bhara samyaktvake sAtha rahA aura antarmuhUrta Ayu zeSa rahane para mithyAtvako prApta huA punaH mithyAtvameM jitane kAla taka zakya ho utane kAla taka sthiti satkarmase hIna baMdha karake agale samayameM sattva sthitise adhika sthiti baMdha karegA, usa jIvake jaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya prApta hotA hai aura jo sattAmeM sthita sthitike samAna sthitivAle karmakA baMdha karatA rahatA hai usake jaghanya sthitikA utkRSTakAla anta Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 gA0 22 ] hidivihattIe kAlo 68. tirikkha0 moha0 jahaNNahidI ja0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / ajahaNNa0 ja0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logaa| evaM madi-sudaaNNANa-asaMjada0abhava0-micchAdi0-asaNNi tti vattavvaM / Navari asaNNivajiesu aja * ja0 aMtomu / $ 66. paMciMdiyatirikravacaukkammi moha0 jahaNNahidI jaha0 egasamo, ukka0 be smyaa| ajahaNNa. jaha* khuddAbhavaggahaNaM visamaUNaM, aMtomuhu visamaUNaM (ettha muhUrta hotA hai| tathA jaghanya sthitike bAda jo antarmuhUrta kAla zeSa raha jAtA hai vaha ajaghanya sthitikA jaghanyakAla hai| tathA ajaghanya sthitikA utkRSTakAla sAtaveM narakakI utkRSTa sthiti pramANa hotA hai, yaha spaSTa hI hai| 68. tithaMca gatimeM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla anta muhUrta hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla asaMkhyAta lokapramANa hai| isI prakAra matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMke kahanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki asaMjJiyoMko chor3akara zeSa matyajJAnI Adi jIvoMke ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla antarmuhUrta hai / vizeSArtha-tiryaMcoMmeM mohanIyakI jaghanya sthiti ekendriyoMke prApta hotI hai aura vaha kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika antarmuhUrta kAla taka rahatI hai, kyoMki pratyeka sthitikA jaghanya bandhakAla eka samaya aura utkRSTa bandhakAla antarmuhUrta hai| ataH inake mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta khaa| tathA jo tiyaMca jaghanya sthitike bAda eka samaya taka ajaghanya sthitike sAtha rahA aura marakara dUsare samayameM anya gatiko prApta ho gayA usake ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai / tathA tiryaMca paryAyameM mohanIyakI ajaghanya sthitike sAtha rahanekA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai, ataH inake ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka pramANa kahA / yaha jo Upara sAmAnya tiryaMcoMke jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla kahA vaha ekendriyoMkI pradhAnatAse aura ekendriya paryAyake rahate hae matyajJAna. tAjJAna. asaMyama. abhavya, mithyASTi aura asaMjJI ye mArgaNAe~ sambhava haiM hI ataH inakA kathana tiryaMcoMke samAna jaannaa| kiMtu Upara ajaghanya sthitikA jaghanyakAla jo eka samaya kahA hai vaha asaMjJI avasthAmeM hI prApta hotA hai zeSa mArgaNAoMmeM nahIM, kyoMki jo jIva jaghanya sthitike bAda eka samaya taka ajaghanya sthitiko prApta huA aura tadanantara marakara anya gatiko prApta ho jAtA hai isake asaMjJI mArgaNA to badala jAtI hai para Upara kahIM huI mArgaNAe~ nahIM badalatI ataH matyajJAnI Adi uparyukta zeSa mArgaNAoMmeM ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta jAnanA cAhiye / 66. paMcendriya, paMcendriya paryApta, yonimatI aura labdhyaparyApta ina cAra prakArake tiryaMcoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya hai aura utkRSTa sattvakAla do samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla paMcendriya tiyaca aura labdhyaparyApta paMcendriyatithaMcoMmeM do samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa aura zeSa do prakArake tiryaMcoMmeM do samaya kama antamuhUrta hai| yahAM mUloccAraNAkA pATha hai ki ukta cAroM prakArake tiryaMcoMke ajaghanya Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 mUluccAraNApAThoM jaha0 eyasamao tti / tatthAyamahippAo eiMdiemu samayuttaramasaNNihidi saNNihidighAdavaseNa kAdUNa gadassa paDhamaviggahe taduvalaMbhasaMbhavo tti / ukkasseNa sagahidI / 670 maNusatiya0 moha. jahaNNahidI jahaNNukka0 egasamao / ajaha0 jaha. sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya hai| isakA yaha abhiprAya hai ki jo saMjJI ekendriyoM meM utpanna huA aura vahA~ usane saMjJIkI sthitikA ghAta kiyaa| anaMtara vaha marakara eka samaya adhika asaMjJIke yogya sthitike sAtha ukta cAra prakArake tiryaMcoMmeM utpanna huA to usake pahale vigrahameM ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| tathA ukta cAroM prakArake tiryaMcoMke ajaghanya sthitikA utkRSTa sattvakAla apanI apanI sthitipramANa hai| vizeSArtha-jo ekendriya do mor3A lekara paMcendriya tiyecacatuSkameM utpanna hote haiM unake pahale aura dUsare samayameM mohanIyakI jaghanya sthiti sambhava hai ataH inake mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya khaa| tathA ina do samayoMko khuddAbhavagrahaNapramANa antarmuhUrta kAlameM ghaTA dene para jo do samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa kAla zeSa rahatA hai vaha paMcendriya tiryaMca aura paMcendriya labdhyaparyAptaka tiryaMcoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla hotA hai| tathA jo do samaya kama antarmuhUrta kAla zeSa rahatA hai vaha paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatI jIvoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla hotA hai| ina 'cAra prakArake tiyacoMke ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya hotA hai aisA mUloccAraNAmeM pATha pAyA jAtA hai so usakA yaha tAtparya hai ki pahale koI eka saMjJI jIva ekendriyoMmeM utpanna huaa| anantara usa ekendriyane saMjJIkI sthitikA ghAta kiyA aura aisA karate hue jaba usake asaMjJIkI jaghanya sthitise eka samaya adhika sthiti zeSa raha gaI taba vaha marakara ukta cAra prakArake tiyeMcoMmeM utpanna ho gayA, isa prakAra ina cAroM prakArake tiyacoMke pahale mor3eke samaya ajaghanya sthiti prApta ho gaI aura sa prakAra ajaghanya sthitikA bhI eka samaya kAla bana jAtA hai| bAta yaha hai ki ekendriyoMse lekara asaMjJI taka jo jIva mara kara saMjJiyoMmeM utpanna hote haiM unake anAhAraka avasthAmeM asaMjJIke yogya sthitikA hI bandha hotA hai / hA~ aise jIvoMke zarIra grahaNa karaneke samayase lekara saMjJiyoMke yogya sthitikA bandha hone lagatA hai| ataH aise saMjJI jIvoMke pahale aura dUsare mor3emeM asaMjJiyoMkI jaghanya sthiti bhI pAI jAtI hai aura yahI inakI jaghanya sthiti ho jAtI hai / aba yadi koI jIva eka samaya adhika asaMjJiyoMkI jaghanya sthitike sAtha saMjJiyoMmeM utpanna huA to usake pahale mor3emeM ajaghanya sthiti hI kahI jaaygii| yahI sababa hai ki mUloccAraNAmeM ukta cAra prakArake tiryaMcoMke ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya bhI mAnA hai| tathA ukta cAra prakArake tiryaMcoMmeM jisake jitanI kAyasthiti ho utanI unake ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla jAnanA caahiye| kisake kitanI kAyasthiti hai yaha anyatrase jAna lenA caahiye| 70. sAmAnya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyanI ina tIna prakArake manuSyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA * 22] . dvidivihattIe kAlo khuddAbhavaggRhaNaM aMtomuhu, ukka0 sagahidI / maNusaapajja. pNciNdiytirikkhapjttbhNgo| 71. deva0 moha0 jahaNNahidI jahaeNuka0 egasamao / ajaha0 jaha* egasamao, ukka0 sagahidI / bhavaNa-vANa0 moha0 jahaNNahidI jahaNNukka0 eyasamao / ajaha0 jaha* eyasamao, ukka. sgsgukksshidii| jodisiyAdi jAva savvaha0 tti jaha hidi0 jahaeNuka0 egsmo| ajahaNNa0 jahaeNuka0 jhennuksshidii| sthitikA jaghanya sattvakAla sAmAnya manuSyoMke khuddAbhavagrahaNapramANa aura zeSa doke antarmuhUrta hai tathA utkRSTa sattvakAla apanI apanI sthitipramANa hai / labdhyaparyAptaka manuSyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla paMcendriyatiryaJca labdhyaparyAptakoMke samAna jaannaa| vizeSArtha-sAmAnya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyanI ina tIna prakArake manuSyoM ke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla jo eka samaya batalAyA hai so isakA khulAsA jisa prakAra othaprarUpaNAke samaya kara Aye haiM usa prakAra kara lenA cAhiye / tathA sAmAnya manuSyakA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNapramANa aura zeSa do prakArake manuSyoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai, ataH inake ajaghanya sthitikA jaghanya kAla ukta pramANa khaa| tathA ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa kAyasthitipramANa hotA hai yaha spaSTa hI hai| isa viSayameM labdhyaparyApta manuSyakI sthiti labdhyaparyApta paMcendriya tiryaMcake samAna hai, ataH isake jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla labdhyaparyApta paMcendriya ticake samAna khaa| ___71. devoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla apanI sthitipramANa hai| bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhitakake devoMke jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla kramase apanI apanI jaghanya aura utkRSTa sthitipramANa hai| vizeSArtha-jisa prakAra sAmAnya nArakiyoMke mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla ghaTita karake likha Aye haiM usI prakAra sAmAnya devoMke ghaTita kara lenA caahie| tathA bhavanavAsI aura vyantara devoMke bhI isI prakAra jAnanA / vizeSa bAta itanI hai ki inake ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hotA hai, kyoMki itane kAla taka unake mohakI ajaghanya sthiti pAI jA sakatI hai| jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi takake devoMke mohanIyakI jaghanya sthiti bhavake antima samayameM hI sambhava hai, ataH inake jaghanya sthitikA aghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| para yaha jaghanya sthiti utkRSTa AyuvAleke hotI hai aura vaha bhI sabake nahIM ataH ajaghanya sthitikA jaghanya kAla apanI apanI jaghanya sthitipramANa aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa kahA / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihatI 3 9 72. ei diya0 moha0 jaha0 ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhutta / aja0 ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 asaMkhejjA logA / evaM suhumei diya0 / bAdarei diya0 - bAdareiMdiyapajja0 moha0 jahaNNahidi0 ke0 ? ja0 egasamao, ukka 0 aMtomu0 / ajahaNNa0 ke0 ? ja0 egasamaya, ukka0 sagahidI / bAdareiMdiya apajja0 jahaNNA jahaNNahidI ja0 egasamatro, ukka0 paMcakAyANaM bAdara pajja - suhumapajjattApajjatta 0 suhumapajja * suhumApajja0 moha aMtomu0 / evaM vigaliMdiyaapajja0 orAliyamissa 0 vattavvaM / 42 9 73. vigaliMdiya - vigaliMdiyapajja0 moha0 jahaNNahidI jaha0 eyasamatro, ukka0 be samayA; paratthANasAmittAvalaMbaNAdo / ajahaNNa0 jaha0 khudAbhavaggahaNaM visamaUNaM aMtomuhuttaM visamaUNaM egasamao vA, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / 9 72. ekendriya jIvoM meM mohanIyakI jaghanya sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antarmuhUrta hai / tathA ajaghanya sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla asaMkhyAta lokapramANa hai / isI prakAra sUkSma ekendriya, jIvoMke jAnanA cAhie / bAdaraekendriya aura bAdaraekendriya paryApta jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antamuhUrta hai| tathA ajaghanya sthitikA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramAraNa hai / bAdara ekendriya labdhyaparyAptaka, sUkSma ekendriya paryAptaka aura sUkSma ekendriya labdhyaparyAptaka jIvoM meM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya hai / tathA utkRSTa sattvakAla antarmuhUrtaM hai / isI prakAra vikalendriya labdhyaparyAptaka, pAMcoM sthAvara kAya bAdara labdhyaparyAptaka, pAMcoM sthAvara kAya sUkSmaparyAptaka aura labdhyaparyAptaka tathA audArika mizrakAyayogI jIvoM ke kahanA cAhiye / vizeSArtha -- sAmAnya ekendriya aura unake jitane bheda prabheda haiM unameM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla sAmAnya tiryaMcoM ke samAna ghaTita kara lenA cAhiye / kintu ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa jAnanA cAhiye, kyoMki jisakI jitanI kAya sthiti batalAI hai usake utane kAla taka mohanIyakI ajavanya sthiti pAI jA sakatI hai / kintu ekendriya jIvoMke ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hI hotA hai / tathA vikalatraya aparyApta, pAMcoM sthAvara kAya bAdara aparyApta, pAMcoM sthAvara kAya sUkSma paryApta aura aparyApta tathA audArika mizra - kAyayogI jIvoM bhI isI prakAra ghaTita kara lenA cAhiye / kintu inake ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla antarmuhUrta hotA hai, kyoMki inakA utkRSTa kAla isase adhika nahIM hai / 9 73. vikalendriya aura vikalendriya paryAptaka jIvoM meM monIyakI jaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla do samaya hai / yaha kAla parasthAna svAmitvakA avalambana karane se prApta hotA hai / tathA mohanIyakI ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe kAlo 74 paMciMdiya-paMciM0pajja0-tasa-tasapajja0 moha * jahaNNahidI jahaeNukka0 egasamao / ajahaNNa0 ja0 khuddAbhavaggahaNaM aMtomu0, ukka0 sagasagukkassahidI / 75. paMcakAyamuhumANaM suhumeiNdiybhNgo| bAdarapuDhavi0-bAdaraAu0-bAdarateu0-bAdaravAu0-bAdaravaNapphadipatreya0 tesiM pajjatta0 jahaNNahidI ja0 eyasamI, ukka0 aNtomu0| ajahaNNa0 jaha0 egasamatro, ukka0 sagahidI / vaNapphadi0-Nigoda. kramase do samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa aura do samaya kama antamuhUrta hai yA eka samaya hai aura utkRSTa sattvakAla saMkhyAta hajAra varSa hai| vizeSArtha-jisa ekendriyane hatasamutpatti kramase vikalatrayake yogya jaghanya sthiti prApta kI anantara vaha marA aura do mor3oMke sAtha vikalatrayoMmeM utpanna huA to usake pahale aura dUsare mor3emeM jaghanya sthiti pAI jAtI hai, ataH vikalatrayake mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya khaa| yahAM yaha jo jaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya batalAyA hai so jo jIva ekendriyoMmeMse 'Akara vikala kalatrayoM meM utpanna hotA hai usakI apekSAse batalAyA hai yahI yahAM parasthAna svAmitvakA avalambana hai| tathA ina do samayoMko khuddAbhavagrahaNapramANa aura antamuhUrta kAlameMse ghaTA dene para jo do samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa kAla zeSa rahatA hai vaha sAmAnya vikalatrayoM ke mohanIyakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla hotA hai| tathA jo do samaya kama antarmuhUrta kAla zeSa rahatA hai vaha paryApta vikalatrayoMke mohanIyakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla hotA hai| tathA ina donoM prakArake vikalatrayoMke ajaghanya sthitikA jo jaghanyakAla eka samaya batalAyA hai so yaha mUloccAraNAke pAThake anusAra batalAyA hai aura isakA khulAsA jisa prakAra paMcendriya tiryaMca catuSkake kara Aye haiM usI prakAra yahAM bhI kara lenA cAhiye / ukta donoM prakArake vikalatrayoMkI utkRSTa kAyasthiti saMkhyAta hajAra varSa hai aura itane kAlataka inake mohanIyakI ajaghanya sthiti prApta honemeM bAdhA nahIM AtI hai, ataH inake ajaghanya sthitikA utkRSTakAla apanI apanI sthitipramANa kahA hai / 74. paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa aura trasaparyAptaka jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla khuddAbhavagrahaNa pramANa aura antamuhUrta hai / tathA utkRSTa sattvakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| vizeSArtha-paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa aura trasa paryApta jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthiti dazaveM guNasthAnake antima samayameM prApta hotI hai, ataH inake jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| zeSa kathana sugama hai| 75. pA~coM sthAvarakAya tathA unake sUkSma jIvoMke sUkSma ekendriyoMke samAna hai| bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara agnikAyika, bAdara vAyukAyika aura bAdara vanaspati pratyeka zarIra jIvoMke tathA ina saba paryApta jIvoMke jaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa satvakAla antamuhUrta hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTha sattvakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| vanaspatikAyika aura Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 eiMdiyabhaMgo / paMciMdiyaapa0-tasa apa0 paMciMtirikkhaapajattabhaMgo / 76. paMcamaNa-paMcavaci0 moha0 jahaNNahidI jahaeNukka0 eyasamazro / ajahaNNa0 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / evamavagada0 -akasA-muhumasAMparAMya-jahAkkhAda0 vattavvaM / 77. orAliya0 moha0 jahaNNahidI jahaNNukka0 egsmo| ajahaNNa0 ja0 egasamao, ukka0 vAvIsa vAsasahassANi desUNANi / veuvviya0 maNajogibhaMgo / veuvviyamissa0 moha0 jahaNNahidI jahaNNukka0 egasamao / ajahaNNa0 jahaeNukka0 aMtomuhattaM / kAyajogi0 moha0 jahaNNahidI0 jahaeNukka0 egasamao / ajahaNNa0 jaha0 egasamatro, jahaNNavihattiyaducarimasamae kAyajogeNa pariNadammi taduvalaMbhAdo / ukka0 aNaMtakolamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / evaM Navusa0 vattavyaM / aahaar0mnnjogibhNgo| AhAramissa0 veuvviymissbhNgo| kammaiya0 moha0 jahaNNahidI jahaNNukka0 egasamao / aja0 jaha0 enasamo, ukka0 tiNNi smyaa| nigoda jIvoMke ekendriyoMke samAna hai| paMcendriya labdhyaparyAptaka aura trasa labdhyaparyAptaka jIvoMke paMcendriyatiyazca labdhyaparyAptakoMke samAna hai| 6 76. pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoM ke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla anmuhUrta hai| isI prakAra apagatavedI, akaSAyI, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke kahanA cAhie 77. audArika kAyayogI jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla kucha kama bAisa hajAra varSa hai| kriyikakAyayogI jIvoMke manoyogI jIvoMke samAna jAnanA caahiye| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla antarmuhUrta hai| kAyayogI jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya hai| jo jaghanya sthiti vibhaktike dvicarama samayameM kAyayogake honepara pAyA jAtA hai| tathA utkRSTa sattvakAla ananta kAlapramANa hai jisakA pramANa asaMkhyAta pugadala parivartana hai| isI prakAra napuMsakavedI jIvoMke kahanA cAhiye / AhAraka kAyayogI jIvoMke manoyogI jIvoMke samAna jAnanA cAhiye / AhArakamizrakAyayogI jIvoMke vaikriyikamizra kAyayogI jIvoMke samAna jAnanA caahiye| tathA kArmaNakAyayogI jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla tIna samaya hai| vizeSArtha-pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMke dazaveM guNasthAnake anta meM jaghanya sthiti prApta hotI hai, ataH inake jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 gA0 22 ] dvidivihattIe kAlo 78. vedANuvAdeNa itthivede0 moha0 jaha0 jahaNNukka0 egasamayo / aja0 ja0 egasamao, ukka0 sghidii| purisa0 moha0 jahaNNahidI jahaNNukka0 egasamatro / aja0 ja0 aMtomu0, ukka0 sgddhidii| - - - - - - - - kahA / tathA pAMcoM manoyoga aura pAMcoM vacanayogoMkA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai, ataH inake ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta bana jAtA hai| audArikakAyayogameM ajaghanya sthitike utkRSTakAla meM vizeSatA hai| bAta yaha hai ki audArikakAyayogakA utkRSTakAla antarmuhUrta kama bAIsa hajAra varSa hai ataH isameM ajaghanya sthitikA utkRSTakAla ukta pramANa prApta hotA hai| zeSa kathana manoyogiyoM ke samAna hai| vaikriyikakAyayogameM bhI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla manoyogake samAna jaannaa| kintu jo kSAyikasamyagdRSTi jIva upazamazreNIse sarvArthasiddhimeM jAtA hai usake bhavake antima samayameM yadi vaikriyikakAyayoga ho to vaikriyikakAyayogameM mohanIyakI jaghanya sthiti prApta hotI hai, ataH vaikriyikakAyayogameM isa prakAra jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya ghaTita karake kahanA cAhiye / vaikriyikamizrakAyayogake antima samayameM mohanIyakI jaghanya sthitikA prApta honA sambhava hai, ataH isameM jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya khaa| tathA vaikriyikamizrakAyayogakA jaghanya aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai, ataH isameM ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla antamuhUrta kahA / kAyayogameM jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla manoyogake samAna ghaTita kara lenA cAhiye / kAyayogameM ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya hotA hai| isakA kAraNa yaha batalAyA hai ki jisa samaya javanya sthiti huI usake upAntya samayameM yadi kAyayoga ho to kAyayogameM ajaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya pAyA jAtA hai| udAharaNArtha dazaveM guNasthAnake antima samayameM jaghanya sthiti hotI hai / vaha yadi antima do samayake liye kAyayogI ho jAya to kAyayogameM ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya prApta ho jAtA hai| kAyayogakA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai, ataH isameM ajaghanya sthitikA utkRSTakAla ukta pramANa khaa| kAyayogiyoMke samAna napuMsakoMke kathana karanA caahiye| kintu kSapaka napuMsakake antima samayameM mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai itanA vizeSa jaannaa| AhAraka kAyayogameM manoyogIke samAna jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla pAyA jAtA hai / kintu itanA vizeSa hai ki AhAraka kAyayogake antima samayameM mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai| zeSa kathana sugama hai| 78. vedamArgaNAke anuvAdase strIvedI jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai / puruSavedI jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla antamuhUrta aura utkRSTa sattvakAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai| vizeSArtha-kSapakake strIvedake udayake antima samayameM mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai| isI prakAra puruSavedakI apekSA jAnanA cAhie, ataH inake jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / upazama zreNIse utara kara jo jIva eka samayake liye strIvedI huA aura dUsare samayameM marakara deva ho gayA usake ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 76. cattArikasAya0 moha0 jahaNNahidI jahaeNukka0 egsmo| ajaha0 ja0 egasamao, ukka0 aNtomu0| 80. AbhiNi-suda0-ohi0 moha0 jahaNNahidI jahaeNukka0 egasamao / ajaha0 jahaNNukkasseNa jhnnnnukksshidii| evaM maNapajjava0-saMjada-sAmAiya-chedo0parihAra0--saMjadAsaMjada0--ohidaMsa0-sukkale0-sammAdi-khaiya0-vedaga0 vasavvaM / vihaMga jaha0 jahaeNukka0 eysmo| ajaha0 jaha0 egasamo, ukka0 sagahidI / cakkha0 tspjjttbhNgo| wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww hai| tathA puruSavedakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai,ataH puruSavedameM ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta kahA / zeSa kathana sugama hai / ---- 76. cAroM kaSAyavAle jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-kSapaka jIvake apanI apanI kaSAyake antima samayameM mohanIyakI jaghanya sthiti prApta hotI hai, ataH inake jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA pratyeka kaSAyakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, ataH inameM ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta khaa| 80. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya aura ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla kramase apanI apanI jaghanya aura utkRSTa sthitipramANa hai / isI prakAra manaHpayaryajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke kahanA cAhiye / vibhaMgajJAnI jIvoMke jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai / cakSudarzanI jIvoMke saparyAptakoMke samAna jAnanA caahiye| . vizeSArtha-zrAbhinibodhikajJAnI,zrutajJAnI aura avadhijJAnI kSapaka jIvake dasaveM guNasthAnake antima samayameM mohanIyakI jaghanya sthiti prApta hotI hai, ataH inake jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai / zeSa kathana sugama hai / mUla meM aura jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI jaghanya sthitike svAmitvakA vicAra karake jaghanya sthitike jaghanya aura utkRSTa kAla eka samayakA kathana karanA cAhiye / jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA uparima aveyakavAso deva Ayuke antima antamahUrtameM mithyAtvako prApta ho gayA usake antima samayameM vibhaMgajJAnameM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya pAyA jAtA hai| tathA jo avadhijJAnI zeSa deva yA nArakI antima samayameM mithyAdRSTi ho jAtA hai usake vibhaMgajJAnameM ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai| tathA ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla vibhaMgajJAnake utkRSTa kAla Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe aMtaraM 81. kiNha0-NIla0-kAu0 moha0 jahaNNahidI ja0 egasamo, ukka0 aMtImu0 / aja0 jaha* egasamo, ukka0 sagahidI / teu0 sohmmbhNgo| pamma0 shssaarbhNgo| 182. uvasama0-sammAmi0 aahaarmissbhgo| sAsaNa. moha0 jahaNNahidI jahaeNukka0 egsmo| ajaha0 jaha0 egasamo, ukka0 cha praavliyaao| saNNi. purisabhaMgo / AhAra0 moha. jahaNNahidI jahaSNuka0 egsmo| aja0 ja0 khuddAbhavaggahaNaM tisamaUNaM / ukka0 sagahidI / aNAhAra0 kmmiybhNgo| va evaM kAlANugamo samatto / ___ 83. aMtarANugamo duviho- jahaNNamukkassaM cedi / ukkasse payadaM / pramANa hai yaha spaSTa hI hai / cakSudarzanavAloMmeM trasa paryApta mukhya haiM, ataH cakSudarzanake kathanako trasaparyAptakoMke samAna khaa| 81. kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAle jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antamuhUrta hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai| pItalezyAvAle jIvoMke saudharmasvargake samAna jAnanA caahie| padmalezyAvAle jIvoMke sahasrArasvargake samAna jAnanA caahiye| 982. upazasa samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke AhArakamizrakAyayogI jIvoMke samAna jAnanA cAhie / sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla eka samaya hai| tathA ajaMghanya sthitikA jaghanya sattvakAla eka samaya aura kAla chaha AvalI hai| saMjJI jIvoMke puruSavediyoMke samAna jAnanA caahiye| AhAraka jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya sattvakAla tIna samaya kama kSudrabhavagrahaNapramANa aura utkRSTa sattvakAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai| anAhAraka jIvoMke kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna jAnanA caahiye| vizeSArtha-kRSNAdi tIna lezyAoMmeM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla sAmAnya tiryaMcoMke samAna ghaTita kara lenA caahiye| kintu inake ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa jAnanA cAhiye, kyoMki apane apane utkRSTa kAla taka ajaghanya sthitike nirantara rahane meM koI bAdhA nahIM AtI hai| AhArakake dasaveM guNasthAnake antima samayameM mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai ataH inake jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| tathA jo tIna mor3ese labdhyaparyAptakoMmeM utpanna hotA hai usake AhArakakAla tIna samayakama khuddAbhavagrahaNapramANa pAyA jAtA hai, ataH AhArakake ajaghanya sthitikA jaghanya kAla tIna samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa kahA / ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai / zeSa kathana sugama hai| 683. antarAnugama do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / unameM se utkRSTa antarAnugamakA 1. pratau ja0 egasamajho khuddA-Iti paatthH| ... . Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 duviho Niddeso-aogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa ukkassahidIaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jaha* aMtomuhu, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aNukka0 aMtaraM ke0 ? jaha0 egasamo, ukka. aMtomuhuttaM / evaM tirikkha0kAyajogi0 .NavaMsa-madi-sudaaNNANa-asaMjada0-acakkhu0-bhavasiddhi-abhavasiddhi-- micchAdihi tti vattavyaM / ____684. AdeseNa geraiesu moha0 ukka0 aMtaraM jaha* aMtomu, ukka0 tettIsa sAgaro0 desUNANi / aNukassa0 oghmNgo| paDhamAdi jAva sattami tti moha0 ukka0 aMtaraM kevaciraM0 ? ja0 aMtomuhurtA, ukka0 sagasagukkassahidI desUNA / aNuka0 shroghbhNgo| prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adeza nirdeza / unameMse oghakI apekSA utkRSTa sthitikA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla antamuhUrta hai aura utkRSTa aMtarakAla anaMtakAla pramANa hai| jisakA pramANa asaMkhyAta pudgala parivartana hai| anutkRSTa sthitikA antarakAla kitanA hai ? jaghanya aMtarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla aMtarmuhUrta hai / isI prakAra tiryaMca, kAyayogI, napuMsakavedI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, aJcakSudarzanI, bhavya, abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMke kahanA caahiye| vizeSArtha aisA niyama hai ki jisane karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai vaha yadi anukRSTa sthitikA bandha karane lage to kamase kama antamuhUrta kAlake pahale usa jIvameM utkRSTa sthitike bandha karanekI yogyatA nahIM A sakatI ataH mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta khaa| tathA kisI saMjJI paMcendriya paryAptane mohanIyakI utkRSTa sthiti bAMdhI anantara vaha anutkRSTa sthitikA bandha karane lagA aura mara kara ekendriyAdimeM utpanna hokara ananta kAla taka vahAM ghUmatA rhaa| punaH ekendriyoMmeM ananta kAlake pUre ho jAne para vaha saMjJI paMcendriya huA aura paryApta honeke pazcAt usane mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandha kiyaa| isa prakAra isa jIvake mohanIyakI utkRSTa sthitikA antarakAla asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa prApta hotA hai ataH oghase utkRSTa sthitikA utkRSTa antarakAla ukta pramANa khaa| aisA niyama hai ki utkRSTa sthitikA baMdha eka samaya taka bhI hotA hai, ataH anutkRSTa sthitikA jaghanya aMtara eka samaya prApta ho jAtA hai / tathA utkRSTa sthitikA nirantara bandha aMtamuhUrta kAla taka hotA hai ataH anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara antamuhUrta prApta ho jAtA hai / mUlameM sAmAnya tiyeca Adi aura jitanI mArgaNAe ginAI haiM unameM hI yaha ogha prarUpaNA ghaTita hotI hai, ataH inake kathanako aodhake samAna khaa| 84. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aMtarakAla aMtarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara hai / tathA anutkRSTa sthitikA aMtarakAla oghake samAna hai| pahale narakase lekara sAtaveM naraka taka pratyeka narakameM mohanIyakI utkRSTa sthitikA aMtara kAla kitanA hai ? jaghanya aMtarakAla aMtarmuhUrta hai aura utkRSTa aMtarakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai / tathA anutkRSTa sthitikA antarakAla oghake samAna hai| Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe aMtaraM 85. paMciMdiyatirikkhatiya0 moha0 ukka0 aMtaraM ja0 aMtomu0,ukka0 puvvakoDipudhattaM / aNukka0 oghabhaMgo / evaM maNusatiya0 / paMciMtiri0apajja. moha0 ukka0 aNukka0 Natthi aMtaraM / evaM maNusaapajja0-ANadAdi jAva savvadR0-savvaeiMdiya-savvavigaliMdiya-paMciMdiyaapaja-paMcakAya-tasaapajja0-orAliyamissa0-veuviyamissa-AhAra-AhAramissa0--kammaiya0-avagada0-akasAya-AbhiNi-suda0ohila-maNapajja0-saMjada0-sAmAiyachedo0-parihA0-muhuma0-jahAkkhAda-saMjadAsaMjadaaohidaMsa-mukkalessa0-sammAdi0-khaiya-vedaya0-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0asaNNi0-aNAhAri tti vattavvaM / / 86. deva0 moha0 ukka0 aMtaraMja aMtoma0, ukka0 ahArasa sAgarovamANi sAdireyANi / aNukka0 oghabhaMgo / bhavaNAdi jAva sahassAre ti ukka0 aMtaraM keva0 1 ja. aMtomu0, ukka0 sagahidI desUNA / aNukka0 oghbhNgo| 87.paMciMdiya-paMciM0pajja-tasa-tasapaja moha ukka0 aMtaraM jaha0 aMtoma0, ukka0 sagahidI desUNA / aNukka aoghaM / evamithila-purisa0-cakkhu0-paMcalessA.. wwwmware 685. paMcendriyatithaMca,paMcendriyatiyaca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatI jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya aMtarakAla aMtarmuhUrta hai aura utkRSTa aMtarakAla pUrvakoTipRthaktva hai| tathA anutkRSTa sthitikA antarakAla oghake samAna hai / isI prakAra sAmAnya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyanI ina tIna prakArake manuSyoMke jAnanA cAhiye / paMcendriya tiyeca labdhyaparyAptaka jIvoM meM mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antarakAla nahIM hai / isI prakAra labdhyaparyAptaka manuSya, Anata svargase lekara sarvArthasiddhi takake deva, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, paMcendriya labdhyaparyAptaka, pAMcoM sthAvarakAya, trasa labdhyaparyAptaka, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, AbhinibodhikajJAnI zrutajJAnI, avadhijJAnI,manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle,samyagyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi,vedakasamyagdRSTi,upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyASTi. asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke kahanA caahiye| 86. devagatimeM mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla sAdhika aThAraha sAgara hai / tathA anutkRSTa sthitikA antarakAla oghake samAna hai| bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svarga takake devoMke utkRSTa sthitikA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antaralAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai / tathA anutkRSTa sthitikA antarakAla aodhake samAna hai| 87. paMcendriya, paMcendriya paryAptaka, trasa aura trasa paryAptaka jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai| tathA anutkRSTa sthitikA antarakAla oghake samAna hai| isI prakAra Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ hidivihattI 3 snnnni-aahaaritti| __$88. paMcamaNa0-paMcavaci0-kAyajogi0-orAli0-veuvviya0-cattArika0 moha0 ukka0Natthi aMtaraM / aNukka0 oghaM / vihaMga0sattamapuDhavibhaMgo / evamukkassadvidiaMtarANugamo smtto| strIvedI, puruSavedI, cakSudarzanI, kRSNa Adi pAMca lezyAvAle, saMjJI aura AhAraka jIvoMke kahanA caahiye| 8. pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI aura krodhAdi cAroM kaSAyavAle jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA antarakAla nahIM hai / tathA anutkRSTa sthitikA antarakAla oghake samAna hai / vibhaMgajJAnI jIvoMke antarakAla sAtavIM pRthivImeM kahe gaye antarakAlake samAna hai| vizeSArtha-Adezase antarakAlakA khulAsA karate samaya jahAM jo vizeSatA hogI usIkA spaSTIkaraNa kareMge zeSakA khulAsA oghake samAna jAnanA / sAmAnyase nArakiyoMkI utkRSTa sthiti tetIsa sAgara hai, ataH yahAM utkRSTa sthitikA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara prApta hogaa| isI prakAra prathamAdi narakoMmeM bhI utkRSTa sthitikA utkRSTa antarakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa ghaTita kara lenA cAhiye / sAmAnya paMcendriya tiryaMcoMkI utkRSTa sthiti sattAnave pUrvakoTi adhika tIna palya hai| paMcendriya tiryaMca paryAptakoMkI utkRSTa sthiti setAlisa pUrvakoTi adhika tIna palya hai aura yonimatI tiryaMcoMkI utkRSTa sthiti pandraha pUrvakoTi adhika tIna palya hai| kintu bhogabhUmimeM utkRSTa sthiti nahIM prApta hotI ataH pratyekake kAlameMse tIna palya kama kara denA cAhiye aura isa prakAra jo pratyekakA pUrvakoTipRthaktva pramANa kAla zeSa rahatA hai vahI unake utkRSTa sthitikA utkRSTa antarakAla jAnanA caahiye| isameM bhI prArambhakA paryApta hone takakA kAla aura kama kara denA caahiye| jisakA mUlameM nirdeza nahIM kiyaa| isI prakAra manuSya trikake utkRSTa sthitikA utkRSTa antarakAla pUrvakoTipRthaktva pramANa lenA caahiye| yahA~ sAmAnya manuSyakI seMtAlisa, paryApta manuSyakI teIsa aura manuSyanIkI sAta pUrvakoTiyA~ lenI caahiye| paMcendriya tiyaJca labdhaparyAptakoMke utkRSTa sthiti utpanna honeke prathama samaya meM hI hotI hai jo saMjJI paMcendriya se marakara utpanna huA hai| inake bandhakI apekSA utkRSTa sthiti nahIM hotI ataH inake utkRSTa aura anutkRSTa inameM se kisI bhI sthitikA antarakAla nahIM hotA aisA kahA hai| mUlameM labdhyaparyAptaka manuSyoMse lekara anAhAraka taka aura bhI jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unake bhI isI prakAra samajhanA caahie| devoMmeM bArahaveM svargataka hI mohanIyakA utkRSTa sthitibandha hotA hai aura bArahaveM svargakI utkRSTa sthiti sAdhika aThAraha sAgara hai, ataH sAmAnyase devoMke utkRSTa sthitikA utkRSTa antarakAla sAdhika aThAraha sAgara khaa| isI prakAra bhavanavAsiyoMse lekara sahastrAra svargatakake devoMmeM jisakI jitanI utkRSTa sthiti ho usameMse kucha kama pramANa utkRSTa sthitikA ukRSTa antara kAla jAnanA caahiye| Age aura jitanI mArgaNAeM batalAI haiM unameM bhI isI prakAra vicArakara khulAsA kara lenA caahie| hAM pAMcoM manoyoga, pAMcoM vacanayoga, kAyayoga, audArikakAyayoga, vaikriyikakAyayoga aura cAroM kaSAyoMmeM utkRSTa sthitikA antarakAla nahIM hotA, kyoMki inakA kAla itanA kama hai jisase inake kAlake bhItara dobAra utkRSTa sthiti nahIM prApta hotii| kintu jisane anutkRSTa sthitike sAtha ina mArgaNAoMko prApta kiyA aura madhyameM eka samaya Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22.] dvidivihattIe aMtaraM 86. jahaNNae payadaM / duviho Nideso-ogheNa-odeseNa ya / tattha ogheNa moha. jahaNNAjahaNNahidINaM Natthi aMtaraM / evaM vidiyAdi jAva chaTThI puDhavI0 savva paMciMdiyatirikkha-savvamaNussa-jodisiyAdi jAva savvaha-savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-savvatasa-paMcamaNa0-paMcavaci0-kAyajogi0-orAli0-veuvviya-veuvviyamissa AhAra-AhAramissa-itthi0-purisa0-NavaMsaya-avagada0-cattArikasAya-akasAya-vihaMga-AbhiNi-suda0-ohi0-gaNapajjava0-saMjada0-sAmAiya0-chedo0-parihAra-muhuma0 jahAkkhAda0-saMjadAsaMjada-cakSu0-acakkhu0-ohidaMsaNa-tiNNile-bhavasi-sammAdi0khaiya0-vedaga0-uvasama-sAsaNa-sammAmi0-saNNi-AhAri tti / taka yA antamuhUrta kAlataka utkRSTa sthitikA bandha huA to usake anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta pramANa bana jAtA hai| ataH ukta mArgaNAoMmeM anutkRSTa sthitikA antarakAla oghake samAna khaa| yadyapi kAyayoga aura audArika kAyayogakA kAla bahuta adhika hai para yaha kAla ekendriya aura pRthivIkAyika jIvoMke hI prApta hotA hai ataH inameM bhI utkRSTa sthitikA antarakAla sambhava nhiiN| isa prakAra utkRSTa sthiti antarAnugama samApta huaa| ___86. aba jaghanya sthiti antarAnugama prakRta hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitiyoMkA antarakAla nahIM hai| isI prakAra dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakI, sabhI paMcendriya tiryaMca, sabhI manuSya, jyotiSI devoMse lekara sarvArthasiddhi takake deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhAraka kAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI, apagatavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, akaSAyI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, cakSudarzanavAle, acatudarzanavAle, avadhidarzanavAle, tIna lezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke kahanA caahiye| vizeSArtha-odhase mohanIyakI jaghanya sthiti kSapaka jIvake dasaveM guNasthAnake antima samayameM hotI hai ataH oghase jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara kAla nahIM banatA / isI prakAra manuSya, manuSya paryApta, manuSyanI, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pAMcoM manoyogI,pAMcoM vacanayogI,kAyayogI,audArikakAyayogI,apagatavedI,lobhakaSAyI,AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, cakSudarzanI, acakSadarzanI, avadhidarzanI, zukla lezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyika samyagdRSTi, saMjJI aura AhArakake jAnanA cAhiye, kyoMki inameM bhI kSapakakA dasavA~ guNasthAna pAyA jAtA hai| dUsare narakase chaThe naraka taka nArakI, jyotiSI devoMse lekara sarvArthasiddhi takake deva, vaikriyika kAyayogI, vaikriyika mizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI akaSAyI, parihAravizuddhi Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 60. deseNa NirayagaIe moha jahaNNa0 Natthi aMtaraM / aja0 jahaNNukka 0 egasamao / evaM paDhamapuDhavi-deva-bhavaNa0 vANa0-kammaiya- aNAhAriti / sattamA moha0 i0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / pUra $61. tirikkha0 moha0 jaha0ja0 aMtomuhuttaM, ukka0 asaMkhejjA logA / aja0 ja0 egasamazra, ukka 0 aMtomuhutaM / evaM madi - sudaaNNANa - asaMjada 0 - abhavasi 0 saMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTike apane apane utkRSTa yuke antima samayameM hI mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai ataH inake jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hotaa| sabhI paMcedriyatiryaMca, labdhyaparyAptaka manuSya, sabhI vikalendriya, paMcendriya aparyApta, aura trasa aparyAptakoMke utpanna hote samaya hI jaghanya sthiti hotI hai ataH inake bhI antara nahIM hotA / strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI, krodha, mAna aura mAyA kaSAyavAle jIvoMke nauveM guNasthAna meM apane apane kSayake antima samaya meM aura sAmAyika saMyata va chedopasthApanAvAle jIvoM ke kSapaNAke nauveM guNasthAnake antima samaya meM hI mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai ataH inake bhI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hotA / vibhaMgajJAnameM uparima graiveyaka ke devake Ayuke antima samaya meM mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai, ataH antara nahIM hotA / pIta lezyAvAle aura padmalezyAvAle parihAravizuddhi saMyata ke samAna jAnanA / 60. AdezakI apekSA narakagatimeM mohanIyakI jaghanya sthitikA antarakAla nahIM hai / jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya hai / isI prakAra pahalI pRthivIke nArakI, sAmAnya deva, bhavanavAsI deva, vyantara deva, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMke kahanA cAhiye / sAtavIM pRthivImeM mohanIyakI jaghanya sthitikA antarakAla nahIM hai / tathA aja'ghanya sthitikA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / vizeSArtha jo asaMjJI jIva narakameM do vigraha se utpanna hotA hai usake dUsare vigrahake samaya jaghanya sthiti sambhava hai ataH sAmAnyase nArakiyoM ke ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya kahA / kyoMki aise nArakIke prathama aura tRtIyAdi samayoMmeM ajavanya sthiti huI aura dUsare samaya meM jaghanya sthiti rahI, ataH ajaghanya sthitikA antarakAla eka samaya prApta ho gayA / isI prakAra pahalI pRthivIke nArakI, sAmAnya deva, bhavanavAsI, vyantara, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMke ajaghanya sthitike jaghanya antarakAla eka samayako ghaTita kara lenA caahiye| sAtaveM narakameM jaba AyumeM antarmuhUrtakAla zeSa raha jAtA hai taba kamase kama eka samaya taka aura adhika se adhika antarmuhUrta kAla taka jaghanya sthitikA prApta honA sambhava 1 tathA isa nArakI isa jaghanya sthiti ke pazcAt punaH ajaghanya sthiti ho jAtI hai, ataH yahAM ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta bana jAtA hai / tathA jaghanya sthiti do bAra nahIM prApta hotI isaliye usakA antarakAla nahIM banatA / 61. tiryaMcagati meM mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla asaMkhyAta loka hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / isI prakAra matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, abhavya, Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe aMtaraM micchAdiTThI0 - asaNNi tti / eiMdiya0 tirikkhabhaMgo / bAdareiMdiya - bAdareiMdiyapajja0bAdareiMdiyapajja0 - suhumeiMdiya- suhumeiMdiyapajja0 - suhumeiMdiyaapajja0 moha0 jaha0 aMtomu0, ukka0 sagahidI desUNA / ja0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhutaM / evaM cattAri kAya0 / Navari sagasagukkasahidI desUNA / vaNaphadi0 eiMdiyabhaMgo / $ 62. orAliyamissa0 moha0 jaha0 ja0 aMtomu0, ukka. aMtomu0 / aja0 ja0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / kiNNaha-NIla- kAu0 sattamapuDhavibhaMgo | evamaMtarANugamo samatto 53 midhyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMke kahanA cAhiye / ekendriyoM ke tiryaMcoM ke samAna jAnanA cAhiye / bAdara ekendriya, bAdara ekendriyapayAptaka, bAdara ekendriya labdhyaparyAptaka, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryAptaka aura sUkSma ekendriya labdhyaparyAptaka jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / tathA ajavanya sthitikA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai| isI prakAra pRthivIkAyika Adi cAra sthAvarakAyika jIvoMke jAnanA cAhiye / para itanI vizeSatA hai ki inake mohanIyakI jaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa kahanA cAhiye / vanaspatikAyika jIvoM ke ekendriyoMke samAna jAnanA cAhiye / $ 62. audArika mizrakAyayogI jIvoM ke mohanIyakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / kRSNa, nIla aura kApotalezyAvAle jIvoMke sAtavIM pRthivIke samAna hai / vizeSArtha - utkRSTa sthiti ke samAna Adezase jaghanya sthiti ke sambandhameM bhI yaha niyama samajhanA cAhiye ki jisake jaghanya sthitike pazcAt ajaghanya sthiti ho jAtI hai use punaH jaghanya sthitiko prApta karane meM kamase kama antarmuhUrta kAla avazya lagatA hai tathA jisane tiya~ca paryAyameM jaghanya sthitiko prApta kiyA punaH vaha ajavanya sthitiko prApta karake yadi nirantara usIke sAtha rahe to use punaH jaghanya sthitike prApta karanemeM adhika se adhika asaMkhyAta lokapramANa kAla lagatA hai ataH tiryaMcoM meM jaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa prApta hotA hai yaha siddha huA / tathA jaghanya sthitikA jaghanyakAla eka . samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta hotA hai ataH tiryaMcoM meM ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA / mUlameM ginAI gaI matyajJAnI Adi mArgaNAoM meM antarakAla prApta karanekI yahI vidhi jAnanA, ata: inameM jaghanya aura ajaghanya sthiti ke antara kAlako sAmAnya tiryaMcoM ke samAna kahA / tathA Age jo bAdara ekendriyAdikoMke jaghanya aura jaghanya sthitikA antarakAla kahA usameM kevala jaghanya sthitike utkRSTa antarakAlameM hI vizetA hai| zeSa saba kathana sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai / bAta yaha hai ki ina bAdara ekendriyAdikakI utkRSTa kAya sthiti bhinna bhinna hai ataH inameM jaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla kucha kama apanI apanI kAryasthitipramANa hI kahanA cAhiye / audArika mizrakAyayogakA utkRSTakAla antarmuhUrta hai ataH isameM jaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahA / kRSNa, nIla va kApotalezyA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 63. NANAjIvehi bhaMgavicayANugameNa bhaNNamANe tattha NANAjIvehi ukkassabhaMgavicae idamahapadaM-je ukkassassa vihattiyA te aNukkassassa avihattiyA / je aNukkassassa vihattiyA te ukkassassa avihattiyA / edeNa ahapadeNa duviho Niddeso ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 ukkassahidIe siyA savve jIvA avihattiyA, siyA avihattiyA ca vihattio ca, siyA avihattiyA ca vihattiyA ca / evaM tiNNi bhaMgA 3 / aNukka0 hidIe siyA savve vihattiyA, siyA vihattiyA ca avihattio ca,siyA vihattiyA ca avihattiyA ca / evaM savvaNiraya-savvatirikkha-maNusatiya-deva-bhavaNAdi jAva savvaha-savvaeiMdiya-savva vigaliMdiya-savvapaMciMdiya-chakkAyapaMcamaNa-paMcavaci --kAyajogi0-orAliya--veuviya0-orAliyamissa0-kammaiya-tiNNiveda-cattArikasAya-madi-sudaaNNANa-vihaMga-AbhiNi-suda0-ohi0-maNa vAle ekendriya jIvoMke mohanIyakI jaghanya sthiti hotI hai| ekendriyoMmeM ukta lezyAoMkA kAla antamuhUrta hai jo ajaghanya sthitike jaghanyakAlase choTA hai ataH jaghanya sthitikA antara nahIM hai parantu ukta lezyAoMkA kAla jaghanya sthitike kAlase bar3A hai ataH ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta ghaTita ho jAtA hai jo sAtavIM pRthivIke samAna hai / zeSa kathana sugama hai| isa prakAra antarAnugama samApta huaa| 663. aba nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayAnugamakA kathana karate haiN| usameM bhI nAnA jIvoMkI apekSA utkRSTa bhaMgavicayake kathanameM yaha arthapada hai-jo utkRSTa sthitivibhaktivAle haiM ve anutkRSTa sthitivibhaktivAle nahIM haiN| jo anutkRSTa sthitivibhaktivAle haiM ve utkRSTa sthitivibhaktivAle nahIM haiN| isa arthapadake anusAra nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura dezanirdeza / unameMse oghakI apekSA kadAcit sabhI jIva mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktise rahita haiN| kadAcit bahutase jIva mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktise rahita haiM aura eka jIva mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAlA hai / kadAcit bahutase jIva mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktise rahita haiM aura bahutase jIva mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle haiN| isa prakAra utkRSTa sthitivibhaktikI apekSA tIna bhaMga hote haiN| tathA anutkRSTa sthitivibhaktikI apekSA kadAcit sabhI jIva mohanIyakI anutkRSTa sthitivibhaktivAle haiN| kadAcit bahutase jova mohanIyakI anutkRSTa sthitivibhaktivAle haiM aura eka jIva mohanIyakI anutkRSTa sthitivibhaktise rahita hai, kadAcit bahutase jIva mohanIyakI anutkRSTa sthitivibhaktivAle haiM aura bahutase jIva mohanIyakI anutkRSTa sthitivibhaktise rahita haiM ye tIna bhaMga hote haiM / isI prakAra sabhI nAra kI, sabhI tiyeMca, sAmAnya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyanI ye tIna prakArake manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sarvArtha siddhi takake deva, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, chahoM kAyavAle, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, vaikriyikakAyayogI, audArikamiprakAyayogI, kArmaNakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zratajJAnI, vibhaMgajJAnI,AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwrwr gA 0 22] hidivihattIe bhaMgavicao paja0-saMjada0-sAmAiya-chedo0-parihAra0-saMjadAsaMjada0-asaMjada0-cakkhu0--acakkhu0aohi0-chalessA0-bhava0 -abhava-sammAdi0-khaiya0-vedaya0 -micchA0-saNNi-asaNNi0 AhAri0-aNAhAri tti| 64. maNusaapajja -ukkassavihattipuvvA ahbhNgaa| aNukkassavihattipuvvA vi ahabhaMgA / evaM veuvviyamissa0 -AhAra-AhAramissa-avagada0-akasA0suhumasAMpa0-jahAravAda0-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0 / ___ evamukkassabhaMgavico samatto / manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAra vizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, asaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, avadhidarzanavAle, chahoM lezyAvAle, bhavya, abhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, mithyAdRSTi, sajJI, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke kahanA caahiye| 64. labdhyaparyAptaka manuSyoMmeM utkRSTa sthitivibhakti pUrvaka ATha bhaMga hote haiM aura anutkRSTa sthitivibhaktipUrvaka bhI ATha bhaMga hote haiN| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmidhyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-nizcita siddhAntake anusAra vyavasthAke dyotaka vAkyako arthapada kahate haiN| yahA~ nizcita siddhAnta yaha hai ki jo utkRSTa sthitivAle hote haiM ve anutkRSTa sthitivAle nahIM hote aura jo anutkRSTa sthitivAle hote haiM ve utkRSTa sthitivAle nahIM hote| isase yaha vyavasthA phalita huI ki utkRSTa sthitivibhaktivAloMse anutkRSTa sthitiavibhaktivAle jIva bhinna nahIM aura anutkRSTa sthitivibhaktivAloMse utkRSTa sthiti avibhaktivAle jIva bhinna nahIM / phira bhI ekabAra utkRSTa sthitivAloMko aura dUsarI bAra anutkRSTa sthitivAloMko mukhya karake bhaMgoMkA saMgraha kiyA jAya to pratyekakI apekSA tIna tIna bhaGga prApta hote haiN| jo mUla meM ginAye hI haiN| bAta yaha hai ki utkRSTa sthitivAlA jIva kadAcit eka bhI nahIM rahatA, tathA kadAcit eka hotA hai aura kadAcit aneka hote haiN| aba yadi ina tIna vikalpoMko mukhya karake bhaMga kahe jAte haiM to unakI sUrata nimna hotI hai-(1) kadAcit saba jIva utkRSTa sthitiavibhaktivAle hote haiN| (2) bahuta jIva utkRSTa sthitiavibhaktivAle hote haiM aura eka jIva utkRSTa sthiti vibhaktivAlA hotA hai| (3) kadAcit bahuta jIva utkRSTa sthiti. avibhaktivAle hote haiM aura bahuta jIva utkRSTa sthitivibhaktivAle hote haiN| yaha to utkRSTa sthitikI apekSA kathana haa| aba yadi isake sthAnameM anutkRSTa sthitivAloMko mukhya kara dete haiM aura utkRSTa sthitivAloMko gauNa to unhIM bhaMgoMkI zakala nimna ho jAtI hai-(1) kadAcit saba jIva anutkRSTa sthitivibhaktivAle hote haiM / (2) kadAcit bahuta jIva anutkRSTa sthitivibhaktivAle hote haiM aura eka jIva anutkRSTa sthiti avibhaktivAlA hotA hai / (3) kadAcit bahuta jIva anutkRSTa sthiti vibhaktivAle aura bahuta jIva anutkRSTa sthitiavibhaktivAle hote haiN| saba nArakiyoMse lekara anAhArakoM taka mUlameM jitanI mArgaNAe~ ginAI haiN| unameM yaha oghaprarUpaNA bana jAtI hai arthAt una mArgaNAoMmeM bhI isI prakAra utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAloMkI apekSA tIna tIna bhaMga bana jAte haiM, ataH inakI prarUpaNAko oghake Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 65. jahaNNayammi apdN| taM jahA--je jahaNNassa vihattiyA te ajahaNNassa avihattiyA, je ajahaNNassa vihattiyA te jahaNNassa avihattiyA / edeNa ahapadeNa duviho Ni so ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha-jahaNNahidIe siyA savve jIvA avihattiyA, siyA avihattiyA ca vihattio ca, siyA avihattiyA ca vihattiyA ca, evaM tiNNi bhaMgA / evamajaha 0 / Navari vihattiyA puvvaM bhANiyavvaM / evaM sattasu puDhavIsu savvapaMciMdiyatirikkha-maNusatiya-savvadevasavvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-bAdarapuDhavi0pajja-bAdarAu0 pajjatta0-bAdarateu0pajja0-bAdaravAu0pajja-bAdaravaNapphadi0patteya0pajja-savvatasa-paMcamaNa-paMcavaci0 samAna khaa| kintu labdhyaparyAptaka manuSya yaha sAntara mArgaNA hai ataH isakI apekSA utkRSTa sthiti aura anutkRSTa sthitivAloMmeMse pratyekake ATha ATha bhaMga ho jAte haiN| isI prakAra aura jitanI sAntara mArgaNAe~ haiM unameM tathA apagatavedI, akaSAthI aura yathAkhyAtasaMyata ina tIna mArgaNAoMmeM bhI ATha ATha bhaMga prApta hote haiN| ____ vaha ATha bhaMga isa prakAra haiM:-eka jIva utkRSTa sthiti vibhaktivAlA (1), aneka jIva utkRSTa sthiti vibhaktivAle (2), eka jIva anutkRSTa sthiti vibhaktivAlA (3), aneka jIva anutkRSTa sthiti vibhaktivAle (4),eka jIva utkRSTa sthitivibhaktivAlA aura eka jIva anutkRSTa sthiti vibhaktivAlA (5), eka jIva utkRSTa sthitivibhaktivAlA aura aneka jIva anutkRSTa sthiti vibhaktivAle (6), aneka jIva utkRSTa sthiti vibhaktivAle aura eka jIgha anutkRSTa sthiti bibhaktivAlA (7), aneka jIva utkRSTa sthitivibhaktivAle aura aneka jIva anutkRSTa sthitivibhaktivAle (8) / isa prakAra utkRSTa bhaMgavicaya samApta huaa| SE5. nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya bhaMgavicayake kathanameM jo arthapada hai vaha isa prakAra hai- jo jaghanya sthiti vibhaktivAle haiM ve ajaghanya sthiti vibhaktivAle nahIM haiN| jo ajaghanya sthiti vibhaktivAle haiM ve jaghanya sthitivibhaktivAle nahIM haiN| isa arthapadake anusAra nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse aodhakI apekSA kadAcit sabhI jIva mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle nahIM haiN| kadAcid bahutase jIva mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAne nahIM haiM aura eka jIva mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAlA hai / kadAcit bahutase jIva mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle nahIM haiM aura bahutase jIva mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle haiM isa prakAra jaghanya sthitivibhaktikI apekSA tIna bhaMga hote haiM / isI prakAra mohanIyakI ajaghanya sthitivibhaktikI apekSAse bhI tIna bhaMga hote haiN| itanI vizeSatA hai ki ajaghanya sthitivibhaktikI apekSA kathana karate samaya 'vihattiyA' kA pahale kathana karanA cAhiye / arthAt jisa prakAra jaghanya sthitikI apekSA kathana karate samaya tIna bhaMgoMmeM avibhaktivAloMkA pahale kathana kiyA hai usI prakAra ajaghanya sthitikI apekSA kathana karate samaya tIna bhaMgoMmeM pahale vibhaktivAloMkA kathana karanA cAhiye / isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriya tiyeca, sAmAnya manuSya,paryApta manuSya aura manuSyanI ye tIna prakArake manuSya,sabhI deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdarajalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdaravAyukAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 gA* 22 ] hidivihattIe bhaMgavicao kaayyogi0-oraali-veuvviy-tinnnnived0-cttaariksaay-vihNg0-aabhinni-sud0ohi0-mnnpjjv0-sNjd-saamaaiy-chedo0-prihaar0-sNjdaasNjd0-ckkhu0-ackkhu0ohidNs-tinnnnilessaa0-bhvsiddhi-smmaadi-khiy0-vedy-snnnni-aahaaritti| 96. tirikva0 moha0 ja0 aja0 NiyamA asthi / evaM savvaeiMdiyapuDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhaviapajja-muhumapuDhavi0-pajjattApajjatta-Au0-bAdarapAu0-bAdaraAuapajja-muhumAu0-pajjattApajjatta-teu0-bAdarateu.-bAdarateuapajja0muhumateu0--pajjattApajatta-vAu0-bAdaravAu0-bAdaravAuapajja-suhamavAu0-pajjattA pajjatta-bAdaravaNapphadipatteya0apajja-vaNapphadi-Nigoda0-orAliyamissa-kammaiya-madi-sudaaNNANa-asaMjada-tiNNile0-abhava0-micchAdi0-asaNNiaNAhAri tta / 67. maNusaapajja* ukkssbhNgo| evaM veuvviyamissa0-AhAra0-AhAramissa-( avagada-) akasAya-suhuma0-jahakkhAda-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0 / evaM NANAjIvehi bhaMgavicao smtto| pAMcoM vacanayoga,kAyayogI, audArikakAyayogo,vaikriyikakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle,vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI,avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI,saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthAnAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle avadhidarzanavAle, pIta Adi tIna lezyAvAle, bhavya. samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 66. tithaMcoMmeM mohanIyakI jaghanya sthiti vibhaktivAle aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva niyamase haiN| isI prakAra sabhI ekendriya, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta.jalakAyika,bAdara jalakAyika,bAdarajalakAyika aparyApta,sUkSma jalakAyika,sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta,sUkSma agnikAyika,sUkSma agnikAyika paryApta,sUkSma agnikAyika aparyApta,vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdaravAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSmavAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, vanaspatikAyika, nigoda, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI aura AhAraka jIvoMke kahanA caahiye| 67. labdhyaparyAptaka manuSyoMke utkRSTa sthitivibhaktike samAna yahAM bhI ATha ATha bhaMga haiN| isI prakAra vaikriyakamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmidhyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU8 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 68. bhAgAbhAgANugamo duviho-jahaNNo ukkasso cedi| tattha ukkasse pydN| duviho Niso-aogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 ukkassahidivihattiyA jIvA savvajIvANaM kevaDiyo bhAgo ? aNaMtimabhAgo / aNukka0 savvajI0 ke0 bhAgo ? aNaMtA bhaagaa| evaM tirikkha0-savvaeiMdiya-vaNapphadi0-Nigoda0kAyayogi0-orAli0-orAliyamissa-kammaiya-Navusa0--cattArikasAya-madi-sudaaNNANa-asaMjada0-acakkhu0-tiNNilessA-bhavasiddhi0-abhava-micchA0-asaNNiAhAri0-aNAhAri tti / haha AdeseNa Neraiesa moha0 uka0 savvajI0 ke0 bhAgo ? asaMkhe0 bhaago| aNukka0 savvajI0 kevaDio bhAgo ? asaMkhejjA bhaagaa| evaM savvapuDhavi0savvapaMciM0tirikkha-maNusa-maNusaapajja0-deva-bhavaNAdi jAva avarAida0-savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-savvapuDhavi0-savvAu0-savvateu0-savvavAu0-bAdaravaNapphadi0 vizeSArtha utkRSTa aura anutkRSTa sthitikI apekSA bhaMgavicayakA kathana karate samaya ogha aura Adezase jina bhaMgoMko pahale batalA Aye haiM ve bhaMga yahAM jaghanya aura ajaghanya sthitikI apekSA bhI usI prakAra bana jAte haiN| kintu sAmAnyatiryaMca aura ekendriyoMse lekara anAhAraka taka mUlameM ginAI huI kucha mArgaNAeM aisI haiM jinameM jaghanya sthitivAle bahuta jIva aura ajaghanya sthitivAle bahuta jIva niyamase pAye jAte haiM, ataH yahAM (1) mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle aura avibhaktivAle nAnA jIva niyamase haiN| (2) mohanIyakI ajaghanya sthitivibhaktivAle aura avibhaktivAle jIva niyamase haiM ye do bhaMga hI prApta hote haiN| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayAnugama samApta huaa| SE8. bhAgAbhAgAnugama do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / unameM se utkRSTa bhAgAbhAgAnugamakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghanirdezakI apekSA mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? anantaveM bhAga haiN| anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? ananta bahubhAga haiN| isI prakAra tiryaMca, sabhI ekendriya, vanaspatikAyika, nigoda jIva, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanavAle, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 66. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? asaMkhyAtaveM bhAga haiN| anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? asaMkhyAta bahubhAga haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriyatiryaMca, sAmAnya manuSya, labdhyaparyAptaka manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara aparAjita takake deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, sabhI pRthivIkAyika, sabhI jalakAyika, sabhI agnikAyika, sabhI vAyukAyika, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA * 22] dvidivihattIe bhAgAbhAgo patteya-pajatApajjatta--savvatasa-paMcamaNa-paMcavaci0-veuvviya0-veuvviyamissa0itthi0-purisa0-vihaMga-AbhiNi-suda0-ohi0-saMjadAsaMjada-cakkhu0-ohidaMsa0tiNNile0-sammAdi0-khaiya0-vedaya0-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0-saNNi tti / 100. maNusapajja-maNusi0 moha0 ukka0 savvajI0 ke0 bhAgo ? saMkhe0bhAgo / aNuka0 savvajI0 ke0 ? saMkhejjA bhaagaa| evaM svvh0-aahaar-aahaarmiss0-avgd-aksaay-mnnpjj0-sNjd0-saamaaiy-chedo0-prihaar0-muhmsaaNp0jhaakkhaad0| evamukkassabhAgAbhAgo samatto / 101. jahaNNae payadaM / duviho Niddeso-aogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta,bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aparyApta,sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI,vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, cakSudarzanavAle, avadhi darzanavAle, pIta Adi tIna lezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMke kahanA cAhiye / 100. manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoM ke kitane bhAga haiM ? saMkhyAtaveM bhAga haiM / anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? saMkhyAta bahubhAga haiN| isI prakAra sarvArthasiddhike deva, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle, akaSAyI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha bhAgAbhAgameM kauna kisake kitane bhAgapramANa haiM isakA vicAra kiyA jAtA hai / prakRtameM sAmAnyarUpase aura vizeSarUpase utkRSTa sthiti aura anutkRSTa sthitivAle jIba kisake kitane bhAga haiM yaha batalAyA gayA hai| lokameM jitane utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAle jIva haiM unameM anantaveM bhAgapramANa utkRSTa sthitivAle haiM aura ananta bahubhAga anutkRSTa sthitivAle haiM / mArgaNAoMkI apekSA unakI narUpaNA tIna prakArase ho jAtI hai| kucha mArgaNAoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAloMkI prarUpaNA oghake samAna hai| kucha mArgaNAoMmeM asaMkhyAtaveM bhAgapramANa utkRSTa sthitivAle aura asaMkhyAta bahubhAga anutkRSTa sthitivAle haiN| tathA kucha mArgaNAoMmeM saMkhyAtaveM bhAgapramANa jIva utkRSTa sthitivAle ora saMkhyAta bahubhAgapramANa jIva anutkRSTa sthitivAle haiN| ina saba mArgaNAAke nAma mUlamaM ginAye hI hai| isI prakAra jaghanya aura ajaghanya sthitivAle jIvoMke bhAgAbhAgakA khulAsA samajhanA caahiye| isa prakAra utkRSTa bhAgAbhAga samApta huaa| $ 101. aba jaghanya bhAgAbhAgakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura aura aadeshnirdesh| unameMse oghanirdezakI apekSA mohanIyakI jaghanya sthiti. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 . jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 moha0 ja0 savvajIvA0 kevaDi* ? annNtimbhaago| aja0 savvajI0 ke0 1 aNaMtA bhaagaa| evaM kAyajogi0-orAli0-NavUsa0-cattArika0-acakkhu0-bhavasiddhiya-AhAri tti| 6102. AdeseNa Neraiemu moha0 ja0 savvajI0 ke0 ? asaMkhe0bhAgo / aja0 savvajI0 ke0 ? asaMkhejjA bhaagaa| evaM sattasu puDhavIsu savvatirikkhamaNusa- maNusaapajja.-deva0-bhavaNAdi jAva avarAida0-savvaeiMdiya-savvavigaliMdiyasavvapaMciMdiya-chakAya-paMcamaNa0-paMcavaci0-orAliyamissa-veuviya0-veu0missa0kammaiya0-itthila-purisa-madi-sudaaNNANa-vihaMga0-AbhiNi-suda0-ohi0-saMjadA0saMjada0-asaMjada0-cakSu0-ohidaMsa0-chalessA-abhava-sammAdi0-khAya0-vedaya0uvasama0-sAsaNa-sammAmi0-micchAdi0-saNNi-asaNNi:-aNAhAri tti / 103. maNusapaja0-maNusiNI0 moha0 jaha0 savvajI0 ke0 ? saMkhe bhaago| aja. savvajI0 ke0 ? saMkhejjA bhaagaa| evaM savvaha0 aahaar-aahaarmiss0avgd0-aksaa0-mnnpjj0-sNjd-saamaaiy-chedo0-prihaar0-suhumsaaNp0-jhaakrvaad| evaM bhAgAbhAgANugamo samatto / vibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? anantaveM bhAga haiN| mohanIyakI ajaghanya sthitivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? ananta bahubhAga haiN| isI prakAra kAyayogI, audArika kAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoM ke kahanA caahiye| 6 102. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva vivakSita jaghanya aura ajaghanya sthitivAle nArakI jIvoMke kitane bhAga haiM ? asaMkhyAtaveM bhAga haiN| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle nArakI jIva kitane bhAga haiM ? asaMkhyAta bahubhAga haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI tiyeMca, sAmAnya manuSya, labdhyaparyAptaka manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara aparAjita takake deva, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, chahoM kAyavAle, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, audArika mizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI,vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, matyajJAnI,zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI,AbhinibodhikajJAnI,zrutajJAnI,avadhijJAnI,saMyatAsaMyata,asaMyata, cakSudarzanavAle, avadhidarzanavAle, chahoM lezyAvAle, abhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi,vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi,samyagmithyAdRSTi, mithyAdRSTi,saMjJI, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 6 103. manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthiti bhaktivAle jIva jaghanya aura ajaghanya sthitivAle paryApta manuSya aura manuSyaniyoMke kitane bhAga haiM ? saMkhyAtaveM bhAga haiN| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane bhAga haiM ? saMkhyAta bahubhAga haiN| isI prakAra sarvArthasiddhike deva, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle. akaSAyI, Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe parimANa 104. parimANANugamo duviho ... jahaNNo ukkassao cedi| ukkasse pydN| duviho Niddeso--ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 ukkassahidi. vihattiyA jIvA kettiyA ? asaMkhejjA / aNukka0 kettiyA ? aNaMtA / evaM tirikkhasavvaeiMdiya-vaNapphadi0-Nigoda0-kAyajogi0-orAli-orAliyamissa-kammaiya-- Navusa0-cattArikasAya0-madi-sudaaNNANa -asaMjada0-acakkhu0-tiNNile0-bhavasi0abhavasi0-micchA0-asaNNi0-AhAri0-aNAhAri tti / 105. AdeseNa raiesu moha0 ukka0 aNukka0 kettiyA ? asaMkhejjA / evaM sattapuDhavi0-savvapaMciMdiyatirikkha-maNusaapajja0-deva0-bhavaNAdi jAva sahassAra0savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-cattArikAya-savvatasa-paMcamaNa-paMcavaci0--veuvviya0veuvviyamissa0-itthi0-purisa0-vihaMga0-AbhiNi0-suda0-aohi0-saMjadAsaMjada-cakkhu0 ohidaMsa-tiNNile0-sammAdi0-vedaya0-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0-saNNi tti / $106. maNusa. moha. ukka. ke. ? sNkhejaa| aNukka. asaMkhejjA / manaHparyayayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke kahanA cAhiye / isa prakAra bhAgAbhAgAnugama samApta huaa| 6104 parimANAnugama do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / unameMse utkRSTa parimANAnugamakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta haiN| isI prakAra tiryaMca, sabhI ekendriya, vanaspatikAyika, nigoda, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| $ 105. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyako utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriyatiryaMca, labdhyaparyAptaka manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra takake deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, pRthivIkAyika Adi cAra kAyavAle, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, cakSadarzanavAle, avadhidarzanavAle, pIta Adi tIna lezyAvAle, samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| 6106. manuSyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| anutkRSTa sthitivibhaktivAle kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| isI prakAra Anatase lekara aparAjita Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 evamAdAdi jAva avarAida0 khaiya0 diTThi ti / maNusapajja0 - mapusiNI0 ukka0 aNukka 0 ketti 01 saMkhejjA / evaM savvahaH- AhAra0 - AhAramissa 0 - avagada 0 - akasA - maNapajja0 - saMjada0 - samAiya-chedo0- parihAra0 - suhuma 0 - jahAkkhAdaH / 62 evamukkassao parimANANugamo samatto / $ 107. jahaNae padaM / duviho Niddeso -- gheNa AdeseNa ya / tattha zragheNa moha 0 ja ke 0 1 saMkhejjA / aja0 ke0 ? aAMtA / evaM kAyajogi0orAli0-NavuM sa0- cattArikasAya- acakkhu 0 - bhavasi0 - AhAri tti * / $ 108. AdeseNa raiesa moha0 ja0 aja0 kettiyA ? asaMkhejjA / evaM paDhamapuDhavi0 - savvapaMciMdiya - tirikkha - maNusaapajja0 - deva0 - bhavaNa0 - vANa0 - savvavigaliMdiya - paMciMdiyaapajja0 - cattArikAya - tasa apajjateti / takake deva aura kSAyika samyagdRSTi jovoM ke jAnanA cAhiye / manuSya paryApta aura manuSyaniyoM meM utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| isI prakAra sarvArthasiddhi deva, hAraka kAyayogI, AhArakamizra kAyayogI, apagatavedavAle, akaSAyI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSma sAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke kahanA cAhiye / vizeSArtha - isameM ogha aura Adezase utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAle jIvoMkI saMkhyA batalAI gaI hai / ghase utkRSTa sthitivAle jIva asaMkhyAta aura anutkRTa sthitivAle jIva ananta haiM / tathA dezase saMkhyAkI prarUpaNA cAra bhAgoM meM baTa jAtI hai / kucha mArgaNAeM ananta saMkhyAvAlI haiM jinameM prarUpaNA ghaTita ho jAtI hai / kucha mArgaNAeM asaMkhyAta saMkhyAvAlI haiN| jinameM utkRSTa aura anutkRSTa dAnoM sthitivAle asaMkhyAta haiM / kucha mArgaNAeM asaMkhyAta saMkhyAvAlI haiM parantu unameM utkRSTa sthitivAle jIva saMkhyAta haiM aura anutkRSTa sthitivAle jIva asaMkhyAta haiM / tathA kucha mArgaNAeM saMkhyAta saMkhyAvAlI haiM jinameM utkRSTa sthitivAle aura anutkRSTa sthitivAle donoM saMkhyAta haiM / mArgaNAoMke nAma mUlameM ginAye haiM / isa prakAra utkRSTa parimANAnugama samApta huA / 107. aba jaghanya parimANAnugamakA prakaraNa hai ? usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA mohanIyako jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta haiM / isI prakAra kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, acatudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 108. AdezakI apekSA nArakiyoM meM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / isI prakAra pahalI pRthivIke nArakI, sabhI paMcendriya tiryaMca, labdhyaparyApta manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsI, vyantara, sabhI vikalendriya, paMcendriya labdhyaparyAptaka, pRthi'bIkAyika Adi cAra sthAvara kAya, aura nasa labdhyaparyAptaka jIvoMkA parimANa jAnanA cAhiye / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe parimANaM 106. vidiyAdi jAva chahi timaNusa-jodisiyAdi jAva avarAida-paMciM0paMciM0pajja0-tasa-tasapajja-paMcamaNa0-paMcavaci0-veuvvi0-veuvviyamissa-itthiH -- purisa-vihaMga0-AbhiNi-suda0-ohi-saMjadAsaMjada0-cakrava0-ohidaMsa-tiNNile0sammAdi0-khaiya--vedaya-uvasatha-sAsaNa-sammAmi0-saNNi0 moha hidi0 ke. ? sNkhejjaa| aja0 ke0 ? asaMkhejjA / 110. sattamAie moha0 ja0 aja0 ketti ? asaMkhejjA / tirikkha0 moha. ja0 aja0 ke0 ? aNaMtA / evaM savvaeiMdiya-savvavaNapphadi0-savvaNigoda0orAliyamissa-kammaiya-madi-sudaaNNANa-asaMjada-tiNNile0-abhava0-micchAdihi-asaNNi-aNAhAri tti / ___111. maNusapajja0-maNusiNI0 moha0 ja0 aja 0 kettiyA ? saMkhejjA / evaM savvaha0-AhAra-AhAramissa0-avagada0-akasA0-maNapajja -saMjada0-sAmAiyachedo0-parihAra0-suhubhasAparAya-jahAkvAdasaMjadA tti / evaM parimANANugamo smtto| PurrPAPrammar 6106. dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakI,sAmAnya manuSya,jyotiSiyoMse lekara aparAjita takake deva,paMcendriya,paMcendriya paryApta,trasa,trasaparyApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyikakA yayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, strIvedI, puruSavedI,vibhaMgajJAnI,AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, cakSudarzanavAle, avadhidarzanavAle, pIta Adi tIna lezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| 6 110. sAtavIM pRthivImeM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| tiryaMcoMmeM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta haiN| isI prakAra sabhI ekendriya, sabhI vanaspatikAyika, sabhI nigoda, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke kahanA caahiye| - $ 111. manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / isI prakAra sarvArthasiddhike deva, AhArakakAyayogI, ahArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle, akaSAyI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata. chaMdopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-oghase jaghanya sthiti kSapaka jIvake daza guNasthAnake antima samayameM prApta hotI hai / ataH oghakI apekSA jaghanya sthitivAle jIva saMkhyAta haiN| tathA inake atirikta Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihatI 3 112. khetANugamo duviho jahaNNao ukkassao cedi / ukkasse pagadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 ukka0 kevaDi khete ? logassa asaMkhe bhAge / aNukka0 ke0 khece ? savvaloe / evaM tirikkha-savvaeiMdiya0puDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdaraSaDhaviapajja-muhamapuDhavipajjattApajjatta-Au0. bAdarAuapajja-suhumaAu0-pajjattApajjatta-teu0-bAdarateu0-bAdarateuapajja-sahamateu-pajjattApajjatta-bAu0-bAdaravAu.-bAdaravAuapajja0-suhumavAu-pajjattApajjattabAdaravaNapphadipatteyaapajja-savvavaNapphadi0-savvaNigoda0-kAyajogi0-orAliyAorAliyamissa0-kammaiya-Nasa0-cattArikasAya-madi-sudaaNNANa-asaMjadaacakkhu0-tiNNile bhavasi0-abhavasi0-micchA-asaNNi-AhAri0-aNAhAri tti| mohanIyakarmakI sattAvAle zeSa saba jIva ajaghanya sthitivAle hue aura unakA pramANa ananta hai ataH oghase ajaghanya sthitivAle jIva ananta khe| tathA mArgaNAoMkI apekSA vicAra karane para kahIM ogha jaghanya sthiti sambhava hai aura kahIM Adeza jaghanya sthiti sambhava hai| isIprakAra kahIM jaghanya sthitikA kAla eka samaya hai aura kahIM antamuhUrta, ataH jahAM jisa prakArase jaghanya sthitivAle jIvoMkA kama yA adhika saMcaya hotA hai vahAM usake anusAra unakI saMkhyA khii| kintu ajaghanya sthitibAloMkI saMkhyA sarvatra apanI apanI mArgaNAkI saMkhyAke anusAra jAnanA cAhiye / arthAt jisa mArgaNAmeM ananta jIva haiM usa mArgaNAmeM ajaghanya sthitivAle jIvoMkI saMkhyA ananta jaannaa| tathA jisa mArgaNAmeM jIva asaMkhyAta yA saMkhyAta haiM usameM ajaghanya sthitivAle jIvoMkI saMkhyA asaMkhyAta yA saMkhyAta jAnanA / isa prakAra parimANAnugama samApta huaa| $ 112. kSetrAnugama do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / unameM se utkRSTa kSetrAnugamakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameM se oghanirdezakI apekSA mohanIyakI utkRSTa vibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiN| anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? saba lokameM rahate haiN| isI prakAra tiryaJca, sabhI ekendriya, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika. bAdara jalakAyika. bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta,sabhI vanaspatikAyika, sabhI nigoda, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke kahanA cAhiye / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA * 22] . hidivihattIe khetta ___113. AdeseNa Neraiesu moha0 ukka0 aNukka0 ke0 khette ? loga asaMkhe0bhAge / evaM sattapuDhavi--Neraiya-savvapaMciMdiyatirikva0-savvamaNussasavvadeva-savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-bAdarapuDhavipajja0-bAdaraAupajja0-bAdarateupaja0-bAdaravaNapphadipatreya pajja-savvatasa-paMcamaNa-paMcavaci0-veuvviya-u0missa[AhAra-AhAramissa0-itthi0 -purisa-avagada0-akasAya-vihaMga-AbhiNi-suda0aohi0-maNapajja--saMjada-sAmAiya-chedo0-parihAra0-suhama -jahAkkhAda0-saMjadAsaMjadacakkhu0-ohidasaNa-tiNNilessA-sammAdi0-khaiya0-vedaya-uvasama0-sAsaNa0sammAmi0-saNNi tti / ___ 114. bAdaravAupajja0 ukka0 ke0 kheta ? loga asaMkhe0bhAge / aNukka0 loga. sNkhe0bhaage| evamukkassakhettANugamo samattI / 6 113. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakI utkRSTa va anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriya tiryaMca, sabhI manuSya, sabhI deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika pretyeka zarIra paryApta, sabhI trasa,pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI,vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, apagatavedavAle,akaSAyI,vibhaMgajJAnI,AbhinibodhikajJAnI,zrutajJAnI,avadhijJAnI,manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSma sAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, cakSudarzanI, avadhidarzanI, pIta Adi tIna lezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedagasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| 6 114. bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMmeM utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiN| anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake saMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiN| vizeSArtha-aoghase utkRSTa sthitivAle jIva asaMkhyAta haiM aura mArgaNAoMmeMse kisImeM asaMkhyAta haiM aura kisImeM saMkhyAta / ataH utkRSTa sthitivAloMkA kSetra sarvatra lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kahA / kintu anutkRSTa sthitivAloMmeM ogha yA Adezase jinakA pramANa ananta hai unakA kSetra saba loka kahA aura jinakA pramANa asaMkhyAta hai unakA kSetra tIna prakArakA hai| kinhIM mArgaNAoMkA saba loka kSetra hai,kinhIMkA lokakA saMkhyAtavAMbhAga kSetra hai aura kinhIMkA loka kA asaMkhyAtavAM bhAga kSetra hai / tathA jina mArgaNAvAloMkA pramANa saMkhyAta hai unakA kSetra lokakA asaMkhyAtavAM bhAga hI hai| jina mArgaNAvAloMkA jitanA kSetra hai unake nAma mUlameM ginAye hI haiN| isa prakAra utkRSTa kSetrAnugama samApta huaa| . Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 __jayadhavalAsahide kasAyapAhur3e [hidivihattI 3 115. jahaNNae payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa y| tattha ogheNa moha0 jaha0 ajaha0 ukkssbhNgo| evaM kAyajogi0 orAli0-NavUsa0-cattArikaacakkhu0-bhavasi0-AhAri tti| . 6 116. AdeseNa NirayagadIe moha0 jaha0 ajaha0 ukkassabhaMgo / evaM sattapuDhavIsavvapaMciMdiyatirikkha-savvamaNusa-savvadeva-savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-savvatasa0bAdarapuDhavipajja0-bAdarAupajja0-bAdarateupaja bAdaravAupajja0-bAdaravaNapphadipatta yapajja-paMcamaNa0-paMcavaci0 --veuvviya0-veu0missa0-AhAra0-AhAramissa0-itthi0purisa0-avagada0-akasA0-vihaMga-AbhiNi-suda0-ohila-maNapajja0-saMjada0sAmAiya0-chedo0-parihAra0-muhuma-jahAkkhAda-saMjadAsaMjada0-cakkhu0-ohidasatiNNale0-sammAdi0-khaiya0-vedaya0-uvasama-sAsaNa-sammAmi0-saNNi tti / Navari vAdaravAupajja0 jaha0 ajaha0 logassa saMkhe0 bhAge / 6117. tirikva0 moha0 jaha0 ajaha 0 ke0 khetta ? savvaloe / evaM savvaeiMdiya-puDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhaviapajja0-suhumapuDhavipajattApajjatta-Au0-bAdara 6115. aba jaghanya sthitivibhakti kSetrAnugamakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghanirdezakI apekSA mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktikI apekSA kSetrakA kathana utkRSTa sthitivibhaktike samAna hai| isI prakAra kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoM ke jAnanA cAhiye / $ 116. AdezanirdezakI apekSA narakagatimeM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktikI apekSA kSetra utkRSTa sthitivibhaktike samAna hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoM ke nArakI, sabhI paMcendriya tiryaMca, sabhI manuSya, sabhI deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, sabhI sa, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyikaparyApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta,bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta,pAMcoM manoyogI,pAMcoM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI,vaikriyikamizrakAyayogI,AhArakakAyayogI,AhArakamizrakAyayogI,strIvedI puruSavedI, apagatavedI, akaSAyI,vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI,zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata,sAmAyika saMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yarthAkhyAtasaMyata,saMyatAsaMyata, cakSudarzanI,avadhidarzanI, pIta Adi tIna lezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki bAdara vAyukAyika paryAptaka jIvoMmeM jaghanya sthiti vibhaktivAle aura ajaghanya sthitivibhakti vAle jIva lokake saMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiN| ___ 117. tiryaMcoMmeM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM / saba lokameM rahate haiM / isI prakAra sabhI ekendriya, pRthivIkAyika, bAdarapRthivIkAyika, bAdarapRthivIkAyika aparyApta, sUkSmapRthivIkAyika, sUkSmapRthivIkAyika paryApta, sUkSmapRthivIkAyika Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 22] dvidivihattIe khetta Au0-bAdaraAuapajja0-suhumaAu-pajjattApajjatta-teu0-[bAdarateu0-]bAdarateuapajja0suhumateu0-pajjattApajjatta-vAu0-bAdaravAu0-bAdaravAuapajja-suhubhavAu0--pajjattA pajjatta-bAdaravaNapphadi0 patteya-tesimapajja0-savvavaNapphadi0-savvaNigoda0 orAliyamissa-kammaiya-madi-sudaaNNANa-asaMjada0-tiNNilessA-abhavasi0-micchAdi0asaNNi-aNAhAri tti / 118 ettha mUlucAraNApADho-tirikva0 moha0 jaha0 loga0 sNkhe0bhaage| aja savvaloge / edassAhippAo satthANavisuddhabAdareiMdiyapajjattaesu ceva jahaNNasAmittaM jAvamidi / evameiMdiya-bAdareiMdiyapajattApajatta-vAu-bAdaravAu0-tadapajjattANaM ca vattavvaM / edammi ahippAe cattArikAya-tesiM bAdara-tadapajjattANaM jaha0 loga0 asaMkhe0 bhAge / aja0 svvloge| madi-sudaaNNANa0-asaMjada0 -tiSNile0-abhava0 - micchAdihi-asaNNINaM bAdaravAubhaMgo / etadaNusAreNa ca posaNaM Nedavvamidi edamettha pahANaM / evaM khettANugamo smtto|| aparyApta,jalakAyika,bAdarajalakAyika bAdarajalakAyika aparyApta sUkSma jalakAyika,sUkSma jalakAyika paryApta sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika,bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdaravAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, sabhI vanaspatikAyika, sabhI nigoda, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 118 yahAM para mUlocAraNAkA pATha hai ki tiryaMcoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva lokake saMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiN| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva saba lokameM rahate haiN| isakA yaha abhiprAya hai ki svasthAna vizuddha bAdara ekendriya paryAptakoMmeM hI jahAM taka jaghanya svAmitva hai vahAM taka ukta kSetra prApta hotA hai / tAtparya yaha hai ki tiryaMcoMmeM jaghanya sthiti bAdara ekendriya paryApta koMke hI prApta hotI hai aura unakA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM, isaliye sAmAnya tiryaMcoMmeM jaghanya sthitivAle jIvoMkA kSetra ukta pramANa batalAyA hai / isI prakAra ekendriya, bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, bAdara ekendriya aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aura bAdara vAyukAyika aparyApta jIvoMke kahanA cAhiye / tathA isa abhiprAyAnusAra pRthivIkAyika Adi cAra sthAvarakAya, unake bAdara aura unake bAdara aparyApta jIvoMmeM jaghanya sthitivibhaktivAle jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiM, tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva saba lokameM rahate haiN| matyajJAnI, tAjJAnI, asaMyata, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMke bAdara vAyukAyika jIvoMke samAna kSetra hai| tathA isIke anusAra sparzanakA kathana karanA cAhiye / isa prakAra yahI vivakSA yahA~ para pradhAna hai| vizeSArtha obase jaghanya sthitiyAle jIva saMkhyAta haiM aura mArgaNAoMkI apekSA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 116. posaNANugamo duviho - jahaNNao ukkassao ca / ukkasse payadaM / duviho so - ogheNa AdeseNa ya / tattha gheNa moha0 ukka0 ke0 khecaM posidaM ? loga0 asaMkhe 0 bhAgo aha-terahacodasa bhAgA vA desUNA / aNuka0 khettabhaMgo | evaM kAyajogi0 cattArikasAya-madiaNNANa-sudaaNNANa asaMjada 0 - acakkhu0bhava0 - abhava0-micchAdi 0 - hAriti / 68 kisI meM ananta haiM, kisImeM asaMkhyAta aura kisImeM saMkhyAta haiM / inameM se jina mArgaNAoMmeM jaghanya sthitivAle saMkhyAta jIva haiM unakA vartamAna kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai / jina mArgAoM meM asaMkhyAta haiM unameM se kucha mArgaNAeM to aisI haiM jinakA vartamAna kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hai / jaise sAtoM narakoMke nArakI Adi / tathA bAdaravAyukAyika paryApta yaha mArgaNA aisI hai jisakI apekSA jaghanya sthitivAle jIvoM kA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / inake atirikta jo ananta saMkhyAvAlI aura asaMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAeM zeSa rahatI haiM unakI apekSA jaghanya sthitivAle jIvoM kA vartamAna kSetra saba loka prApta hotA hai / jaise sAmAnya tiryaMca, ekendriya aura pRthivIkAyika Adi / para isa viSaya meM mUloccAraNA meM jo pATha pAyA jAtA hai usakA yaha abhiprAya hai ki mUlameM asaMkhyAta saMkhyAvAlI aura ananta saMkhyAvAlI jina mArgaNAoMkI jaghanya sthitivAle jIvoMkA kSetra saba loka kahA hai unameM se pRthivIkAyika Adi cAra sthAvara kAya, unake bAdara tathA bAdara aparyApta jaghanya sthitivAle jIvoM kA kSetra to loka asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hai aura inheM chor3akara zeSa saba jaghanya sthitivAle jIvoMkA kSetra loka saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / so vIrasena svAmIne isa matabhedakA yaha kAraNa batalAyA hai ki Upara jo saba loka kSetra kahA hai vaha mAraNAntikasamuddhAta AdikI apekSAse kahA hai aura mUloccAraNa meM jo kuchakA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura kuchakA lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra kahA hai vaha svasthAnasvasthAnakI apekSAse kahA hai, ataH donoM kathanoM meM koI virodha nahIM hai / phira bhI vIrasena svAmI ina donoMmeMse mUloccAraNA ke abhiprAyako pradhAna mAnate haiM aura usake anusAra sparzanake kathana karane kI sUcanA bhI karate haiM / aba rahA ogha aura Adeza se jaghanya sthitivAle jIvoMkA kSetra so ogha yA Adezase jisakA jitanA kSetra batalAyA hai, ajaghanya sthitikI apekSA bhI usakA utanA hI kSetra jAnanA caahiye| kyoMki sarvatra yadyapi jaghanya sthitivAle jIva kama ho jAte haiM phira bhI isase ajaghanya sthitikI apekSA unake kSetra meM nyUnatA nahIM AtI / - isa prakAra kSetrAnugama samApta huA / $ 116. sparzAnugama do prakArakA hai - jaghanya aura utkRSTa / unameMse utkRSTa sparzanAnugamakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - oghanirdeza aura Adeza nirdeza / unameM se ogha nirdezakI apekSA mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama teraha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai / isI prakAra kAyayogI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acatudarzanI, bhavya, abhavya, midhyAdRSTi aura AhAraka jIvoMke kahanA cAhiye / vizeSArtha - yahAM mohanIyakI utkRSTa sthitivAloMkA jo lokake asaMkhyAta veM bhAga pramANa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe phosaNe 66 $ 120. AdeseNa Niraya* moha0 ukka0 aNukka0 ke0 khecaM posida ? logassa asaMkhe bhAgo chacoddasa bhAgA vA desUNA / paDhamAe khetabhaMgo / vidiyAdi jAva sattami tti moha0 ukka0 aNukka0 ke0 khenaM posidaM ? loga0 asaMkhe bhAgo ekka-be-tiNNi-cattAri-paMca-chacoddasa bhAgA desUNA / 6121. tirikkha0 moha0 uka0 ke0 khe0 po0 ? loga. asaMkhe0bhAgo cha codasabhAgA vA desUNA / aNukka0 ke0 khecaM posidaM ? savvalogo / evamorAli0NavUsa0 vattavyaM / sparza batalAyA hai vaha vartamAna kAlakI mukhyatAse batalAyA hai, kyoMki mohanIyakI utkRSTa sthiti sAtoM narakoMke nArakI, saMjJI paMcendriya paryApta tiryaMca, paryApta manuSya va bArahaveM svarga takake devoM ke hI sambhava hai / para ina sabakA vartamAna kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hI hai / vasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse jo kucha kama ATha aura kucha kama teraha bhAga pramANa sparza batalAyA hai vaha atIta kAlakI apekSAse batalAyA hai kyoMki vihAravatsvasthAna, vedanA, kaSAya aura vaikriyika padase pariNata hue mohanIyakI utkRSTa sthitivAle jIvoMne kucha kama ATha bhAga sparza kiyA hai aura mAraNAntika samuddhAtase pariNata hue mohanIyakI utkRSTa sthitivAle jIvoMne kucha kama teraha bhAga sparza kiyA hai / mohanIyakI utkRSTa sthitike rahate hue taijasa, AhAraka aura upapAda ye tIna pada sambhava nhiiN| hAM svasthAnasvasthAnapada avazya hotA hai so isakI apekSA sparza loke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAnanA cAhiye / tathA mohanIyakI anutkRSTa sthitivAloMkA kSetra jaba ki saba loka hai taba sparza to saba loka hogA hii| kucha mArgaNAeM bhI aisI haiM jinameM yaha ogha prarUpaNA avikala bana jAtI hai ataH unake kathanako oghake samAna kahA / jaise kAyayogI Adi / $ 120. AdezanirdezakI apekSA narakagatimeM nArakiyoMmeM mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| pahalI pRthivImeM sparza kSetrake samAna hai| tathA dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka pratyeka pRthivImeM mohanIya kI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama eka, do, tIna, cAra, pAMca aura chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| vizeSArtha-sAmAnyase nArakiyoMkA vartamAna kAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura atIta kAlIna sparza trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAga pramANa batalAyA hai| isIse yahAM para mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAle nArakiyoMke donoM prakArakA sparza uktapramANa kahA / vizeSakI apekSA jisa narakakA atIta kAlIna jitanA sparza batalAyA hai utanA hI jAna lenA cAhiye jo mUla meM batalAyA hI hai| yahAM hamane padavizeSoMkA ullekha nahIM kiyA hai so yaha saba vizeSatA jIvaTThANase jAna lenI cAhiye / 121. tithaMca gatimeM tiryaMcoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 122. paMciMdiyatirikvatiyammi ukka tirikkhoghaM / aNukka0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhebhAgo savvalogo vA / paMciMdiyatirikkhaapaja moha ukka0 logoM asaMkhe bhaago| aNukka0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / evaM maNusaapajja0 / kSetrakA sparza kiyA hai ? saba lokapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra audArikakAyayogI aura napuMsakavedI jIvoMke kahanA caahiye| vizeSArtha-tiyaMcoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti saMjJI paMcendriya paryApta tiryaMcoMke hI sambhava hai aura inakA vartamAna nivAsa lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai, ataH tiyacoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivAle jIvoMkA vartamAna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai / tathA mohanIyakI utkRSTa sthitivAle tiryaMcoMkA atIta kAlIna sparza kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa batalAnekA kAraNa yaha hai ki aise tiyacoMne mAraNAntika samudghAta dvArA nIce kucha kama chaha rAjupramANa kSetrakA sparza kiyA hai| kyoMki jina tiryaMcoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandha ho rahA hai unakA saMjJI paMcendriya paryApta tiyaMca, manuSya aura nArakiyoMmeM hI mAraNAntika samuddhAta karanA sambhava hai / tathA mohanIyakI anutkRSTa sthiti saba jAtike tiryaMcoMke sambhava hai aura ve saba lokameM pAye jAte haiM ataH mohanIyakI anutkRSTa sthitivAle tiryaMcoMkA saba loka sparza batalAyA hai / audArikakAyayoga aura napuMsakavedameM bhI yaha vyavasthA bana jAtI hai, ataH inake sparzako sAmAnya tiryaMcoMke samAna batalAyA hai| 122. paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMcayonimatI ina tIna prakArake tiryaJcoMmeM utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMkA sparzana sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai| tathA ukta tIna prakArake tiryaMcoMmeM anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura saba lokapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| paMcendriyatiyaca labbyaparyAptakoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura sarva loka kSetrakA sparza kiyA hai / isI prakAra labdhyaparyAptaka manuSyoM ke jAnanA caahiye| vizeSArtha-sAmAnya tiryaMcoMmeM jo utkRSTa sthitivAle jIvoM kA sparza kahA hai vaha paMcendriya tiryaMcatrika kI mukhyatAse hI kahA hai ataH ina tIna prakArake tiryaMcoMmeM utkRSTa sthitivAle jIvoMkA sparza sAmAnya tiyacoMke samAna batalAyA hai| kintu ukta tIna prakArake tiyacoMmeM anutkRSTa sthitivAle jIvoMke sparzameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki ina tIna prakArake tiryaMcoMkA vartamAna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura atItakAlIna sparza saba loka hai ataH inameM anutkRSTa sthitivAloMkA sparza ukta pramANa batalAyA hai| jo tithaMca yA manuSya mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandha karake aura sthitighAta kiye binA paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMmeM utpanna hote haiM unhIMke pahale samayameM mohanIyakI Adeza utkRSTa sthiti pAI jAtI hai| kintu inake atItakAlIna aura vartamAnakAlIna kSetrakA vicAra karate haiM to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai, ataH yahAM mohanIyakI utkRSTa sthitivAle labdhyaparyAptaka tiryaMcoM kA donoM prakArakA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| vaise paMcendriya labdhyaparyAptaka tiryaMcoMkA vartamAnakAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlIna spaza saba loka batalAyA hai jo inake anutkRSTa sthitike rahate hue sambhava hai, ataH mohanIyakI anutkRSTa sthitivAle paMcendriya tiryaMca labdhyaparyApta koMke donoM prakArakA sparza Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA022] dvidivihattIe phosaNaM ___123. maNu0-maNusapaja0-maNusiNIsu ukka0 ke0 khe0 po0 1 loga0 asaMkhe0 bhAgo / aNukka0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vaa| $ 124. devesu moha0 ukka0 aNukka0 ke0 khetta0 po0 ? loga0 asaMkhe bhAgo aha-Nava codasabhAgA vA desUNA / evaM sohammIsANa0 vattavvaM / bhavaNa0-vANa-jodisi0 moha0 ukka, aNaka0 ke0 khe0 po. ? loga0 asaMkhe bhAgo adhu-ahaNava codasabhAgA vA demaNA / saNakkumArAdi jAva sahassAre tti moha0 ukka0 aNukka0 ke0 kha0 po. ? loga0 asaMkhe bhAgo aTThacaudasa bhAgA vA desUNA / ANada-pANadaAraNaccuda0 moha0 ukka khettabhaMgo / aNakka0 ke0 khe0 po0 1 loga0 asaMkhe bhAgo ukta pramANa batalAyA hai / isa viSayameM manuSya labdhyaparyAptakoMkI sthiti paMcendriya labdhyaparyAptaka tiryaMcoMke samAna hai ataH manuSya labdhyaparyAptakoMkA sparza paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMke samAna vatalAyA hai| - 123. sAmAnya manuSya, manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| vizeSArtha sAmAnya Adi tIna prakArake manuSyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivAle jIvoMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga kahanekA kAraNa yaha hai ki aise manuSya saMkhyAta hI hote haiM aura inakA utkRSTa sthitike sAtha sarvatra mAraNAntika samudghAta karanA sambhava nahIM, ataH inakA donoM prakArakA sparza isase adhika nahIM prApta hotA / kintu ukta tIna prakArake manuSyoMkA vartamAna sparza . lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura atItakAlIna sparza saba loka batalAyA hai jo mohanIyakI anutkRSTa sthitike sAtha sambhava hai ata: anutkRSTa sthiti vAle ukta tIna prakArake manuSyoMkA sparza ukta pramANa khaa| 6124. devoMmeM mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra saudharma aura aizAna svargake devoMke kahanA cAhiye / bhavanavAsI,vyantara aura jyotiSI devoMmeM mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA sanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama sAr3he tIna, pATha aura nau bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| sAnatkumArase lekara sahasrAra svarga takake devoMmeM mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai / aAnata, prANata, aAraNa aura acyuta kalpake devoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMkA sparza unake kSetra ke samAna hai / tathA ukta devoMmeM mohanIyakI anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura basanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAga kSetrakA sparza kiyA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ vidivihattI 3 chacohasa bhAgA vA debhrUNA / uvari khettabhaMgo / evaM orAliyamissa - veDavviyamissa - AhAra - AhAramissa avagada 0 - akasA0-maNapajja0 - saMjada 0 - sAmAiya-chedo0- parihAra0suhuma0 - jahAkkhAda0 - saMjade tti / 125. eiMdiya0 moha0 uka0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0 bhAgo Nava codabhAgA vA deNo / aNuka0 savvalogo / evaM bAdareiMdiya - bAdareiMdiyapajja0 / muhumeiMdiyapajjattApajjatta- - bAdare iMdiyaapajja0 moha0 ukka0 ke0 khe0 po0 1 logassa asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / aNukka0 savvalogo / evaM paMcakAya muhuma-pajjattApajjatANaM / hai | acyuta svargake Upara devoMke sparza unake kSetra ke samAna hai / isI prakAra arthAt naugreyaka Adike devoMke samAna audArikamizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAM parAyikasaMyata aura yathAkhyAta saMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / vizeSArtha - jIvaTThANa AdimeM sAmAnya devoMkA va bhavanavAsI Adi devoMkA jo vartamAnakAlIna va atItakAlIna sparza batalAyA hai vahI yahAM utkRSTa anutkRSTa sthitivAle ukta devoMkA sparza jAnanA cAhiye jo mUlameM batalAyA hI hai / antara kevala AnatAdika cAra kalpoMke devoM meM utkRSTa sthitivAloM ke sparza meM hai / bAta yaha hai ki AnatAdika cAra kalpoM meM jo dravyaliMgI muni utpanna hote haiM unhIMke pahale samaya meM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai aura inake atItakAlIna sparza kucha kama chaha bar3e caudaha rAju vihAra Adike samaya prApta hotA hai / isa prakAra AnatAdikameM mohanIyakI utkRSTa sthitivAloMkA vartamAna va atIta sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai / mUlameM audArikamizra Adi mArgaNAoM meM isI prakAra hai yaha batalAyA hai so isakA bhAva yaha hai ki ina mAgaMNAoM meM bhI utkRSTa sthitivAloMkA sparza apane apane kSetra ke samAna jAnanA cAhiye / usase isameM koI vizeSatA nahIM hai / $ 125. ekendriyoM meM mohanIyako utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama nau bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne saba loka pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / isI prakAra bAdara ekendriya aura bAdara ekendriya paryApta jIvoMke jAnanA cAhiye / sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta, sUkSma ekendriya aparyApta aura bAdara ekendriya aparyApta jIvoM meM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne saba loka pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / isI prakAra pAMcoM sthAvarakAya, pAMcoM sthAvarakAya sUkSma, pAMcoM sthAvarakAya sUkSma paryApta aura pAMcoM sthAvara kAya sUkSma aparyApta jIvoM ke jAnanA cAhiye / vizeSArtha - jina devoMne mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandha karake anantara samaya meM marakara ekendriya paryAyako prApta kiyA unhIM ekendriyoMke pahale samaya meM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai, ataH inakA vartamAnakAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atItakAlIna sparza Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe phosa 73 $ 126. savvavigaliMdiya0 moha0 ukka0 loga0 asaMkhe0 bhAgo / aka 0 loga0 asaMkhe0 bhAgo savvalogo vA / evaM paMcidiyaapajja0 tasaapajja0 vattavvaM / $ 127. paMciMdiya - paMcidiyapajja0 - tasa tasapajja0 moha0 ukka0 oghaM / RNuka 0 loga0 asaMkhe0 bhAgo acodasa bhAgA vA desUNA savvalogo vA / evaM paMcamaNa0paMcavaci 0 - itthi0 - purisa0 - vihaMga0 - cakkhu - saNNiti / kucha kama nau baTe caudaha rAju batalAyA hai| yahAM tIsarI pRthivItaka do rAju aura Upara sAta rAju isa prakAra nau rAju lenA cAhiye / tathA anutkRSTa sthitivAle ekendriya jIva saba lokameM pAye jAte haiM, ataH inakA donoM prakArakA sparza saba loka kahA / bAdara ekendriya paryAptakoM meM yaha vyavasthA avikala ghaTita ho jAtI hai isaliye inake sparzako ekendriyoM ke samAna kahA / kintu itanI vizeSatA hai ki inakA saba loka sparza mAraNAntika aura upapAdapadakI apekSA hI jAnanA caahiye| jo saMjJI paMcendriya tiryaMca aura manuSya mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandha karake sUkSma ekendriya paryApta aura aparyApta tathA bAdara ekendriya aparyApta jIvoMmeM utpanna hote haiM unhIM ke pahale samaya meM mohanIyakI utkRSTa sthiti hotI hai / aba yadi inake vartamAna sparzakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai aura atIta kAlIna sparzakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha saba loka prApta hotA hai / yahI sababa hai ki yahAM ukta mArgaNA meM utkRSTa sthitivAloMkA vartamAna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgaprabhAga aura atIta kAlIna sparza saba loka pramANa batalAyA jAnA sambhava hai ataH ukta mArgaNAoM meM anutkRSTa sthitivAloMkA sparza saba loka khaa| yahAM bAdara ekendriya aparyApta jIvoMkA saba loka sparza upapAda aura mAraNAntika padakI apekSA hI jAnanA cAhiye / pAMcoM sUkSma sthAvara kAya Adi kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM yaha vyavasthA bana jAtI hai, ataH unake kathanako ukta pramANa kahA / $ 126. sabhI vikalendriya jIvoM meM mohanIyakI utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai / isI prakAra paMcendriya labdhyaparyAptaka aura sa labdhyaparyAptaka jIvoMke kahanA cAhiye / vizeSArtha - sa - saba vikalendriyoM meM utkRSTa sthiti unhIM ke hotI hai jo saMjJI tiryaMca aura manuSyoM meM se kara yahA~ utpanna hote haiM / ataH inameM utkRSTa sthitivAloMkA donoM prakArakA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA / tathA saba vikalendriyoMkA vartamAna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura atItakAlIna sparza saba loka hai ataH inameM anutkRSTa sthitivAloMkA donoM prakArakA sparza uktapramANa kahA hai| yahI vyavasthA paMcendriya aparyApta aura trasa aparyAptakoM meM bana jAtI hai ataH inake kathanako saba vikalendriyoMke samAna kahA / 127. paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa aura trasa paryApta jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza oghake samAna hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza lokakA asaMkhyAtavAM bhAga, trasanAloke caudaha bhAgoM meM se kucha kama ATha bhAgapramANa aura saba loka hai| isI prakAra pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgajJAnI, cakSudarzanI aura saMjJI jIvoM ke jAnanA cAhiye / vizeSArtha-paMcendriyAdi cAra mArgaNAoMmeM anutkRSTa sthitivAloMkA sparza tIna prakArakA batalAyA hai / loka asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparza vartamAnakAlakI apekSAse batalAyA hai, kyoMki 10 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [hidivihattI 3 $ 128. kAyANuvAdeNa puDhavi-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhavipajja-Au0-bAdaraAu0--bAdaraAupaja0-vaNapphadi-bAdaravaNapphadi0-bAdaravaNapphadipatreya. tasseva pajja. moha0 ukka0 eiNdiybhNgo| aNukka0 savvalogo / Navari tiNhaM pajjattANaM moha0 aNukka0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / bAdarapuDhaviapajja0-bAdara Auapajja-teu0-bAdarateu0-bAdarateuapajjA-vAu0- bAdaravAu0-bAdaravAuapajjA-bAdaravaNapphadipatteyaapajja. moha0 ukka0 loga0 asaMkhe0 bhAgo savvalogo vA / Navari bAdarapuDhaviapajja0 [-bAdarAu apajja0-] bAdarateu apajjA[bAdaravAuapajja0- ] bAdaravaNapphadipatreyaapajjattANaM savvalogaphosaNaM Natthi / aNukka0 savvalogo / bAdaravAu0pajja0 moha0 ukka0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / aNuka0 loga0 saMkhe bhAgo savvalogo vaa| bAdarateu0pajja. moha0 ukka0 ke0 khe0 po ? loga0 asaMkhe0bhAgo / aNukka0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / jitane kSetrameM ukta mArgaNAvAle jIva nivAsa karate haiN| unake vartamAna kSetrakA pramANa lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika prApta nahIM hotaa| kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparza vihAravat svasthAna AdikI apekSAse kahA hai, kyoMki ina jIvoMke ye pada do rAju nIce aura chaha rAju Upara isa prakAra ATha rAju kSetrameM hI pAye jAte haiN| tathA saba loka pramANa sparza mAraNAntika aura upapAda padakI apekSAse kahA hai / kucha aura mArgaNAeM haiM jinameM ukta vyavasthA hI prApta hotI hai / jaise pAMcoM manoyogI aadi| ____ 128. kAyamArgaNAke anuvAdase pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika paryApta,jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyikaparyApta, vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra payApta jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMkA sparzana ekendriyoM ke samAna hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparzana saba loka hai| itanI vizeSatA hai ki ukta tIna prakArake paryApta jIvoMmeM anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparzana lokakA asaMkhyAtavAM bhAga aura saba loka hai| bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta, agnikAyikaM, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| itanI vizeSatA hai ki bAdara pRthivIkAyika aparyApta,bAdara jalakAyika aparyApta,vAdara agnikAyika aparyApta, bAdara vAyukAyika aparyApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta jIvoMke sarvaloka sparzana nahIM hai| tathA anutkRSTa sthiti vibhaktivAle ukta jIvoMkA sparzana saba loka hai / bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba lokakA sparzana kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake saMkhyAtaveM bhAga aura saba lokakA sparzana kiyA hai| bAdara agnikAyika paryApta jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba loka kSetrakA sparzana kiyA hai| Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA 0 22 ] hidivihattIe phosaNaM ___ 126. veuvviya0 ukka0 aNukka0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe bhAgo aha-teraha codasa bhAgA vA desUNA0 / kammaiya0 moha0 ukka lo0 asaM0bhAgo terahacodasabhAgAvA desUNA / [aNukka0 svvlogo|] AbhiNi0-suda0-ohi0 moha 0 ukka0 aNukka0 lo0 asaM0bhAgo ahacodasa bhAgA vA demUNA / evamohidaMsa0sammAdi0vedaya0-uvasama0-sammAmi / vizeSArtha-yahAM pRthivIkAyika AdimeM utkRSTa sthitivAloMkA sparza ekendriyoMke samAna batalAkara bhI anutkRSTa sthitivAloMkA sparza alagase batalAyA hai| usakA kAraNa yaha hai ki uparyukta mArgaNAoMmeMse kuchameM to anutkRSTa sthitivAloMkA donoM prakArakA sparza saba loka bana jAtA hai para unake paryAptakoMmeM vartamAnakAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai kyoMki bAdarapRthivIkAyika paryAptaka Adi jIvoMne vartamAnameM lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA hI sparza kiyA hai| basa itanI vizeSatAke liye hI ukta mArgaNAoMmeM anutkRSTa sthitivAloMkA sparza alagase kahA hai / bAdara pRthivIkAyika aparyApta Adi jIvoMmeM mohanIyako utkRSTa sthiti unhIM jIvoMmeM prApta hotI hai jo saMjJI tiryaMca yA manuSya utkRSTa sthiti bAMdhakara pazcAt inameM utpanna hote haiN| aba yadi inake vartamAna aura atIta sparzakA vicAra karate haiM to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai ataH yahAM ukta mArgaNAoMmeM saba loka pramANa sparzakA niSedha kiyA hai / yadyapi bAdara vAyukAyika paryApta jIva lokake saMkhyAtaveM bhAgakA aura saba lokakA sparza karate hai kintu mohanIyako utkRSTa sthitikI apekSA jaba vicAra karate haiM taba unakA lokake saMkhyAtaveM bhAgake sthAnameM lokakA asaMkhyAtavAM bhAgapramANa hI sparza prApta hotA hai, kyoMki jo saMjJI paMcendriya paryApta tiryaMca yA manuSya mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandha karake pazcAt bAdara paryApta vAyukAyikoMmeM utpanna hote haiN| unake vartamAna kAlIna sparzakA yoga lokakA asaMkhyAtavAM bhAga pramANa hI hotA hai / hAM yadi atIta kAlIna upapAdakI apekSA isakA vicAra karate haiM to vaha saba loka bana jAtA hai / 8 126. vaikriyika kAyayogI jIvoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAga ora kucha kama teraha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| kArmaNakAyayogiyoMmeM mAhanIya kI utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama teraha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne sarvaloka kSetrakA sparza kiyA hai| AbhinibodhikajJAnI,zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lAkake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| . vizeSArtha-vaikriyika kAyayogameM utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAloMkA sparza tIna prakAra kA batalAyA hai| lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparza vartamAnakAlakI apekSA batalAyA hai, kyoMki vaikriyikakAyayogavAloMkA vartamAnakAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hai| atItakAlIna sparza padavizeSoMkI apekSA do prakArakA hai, kucha kama ATha baTe caudaha rAju aura kucha kama teraha baTe caudaha rAju / inameMse pahalA vihAravat svasthAna, vedanA, kaSAya aura vaikriyika Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 130. saMjadAsajada-saMjada0 ukka0 khettabhaMgo / aNukka0 loga0 asaMkhe0bhAgo chacoisa bhAgA vA demUNA / evaM sukkle| teule. sohmmbhNgo| pamma0 shssaarbhNgo| 131. kiNha0-NIla0-kAu0 ukka0 ke0 khe0 po0 1 loga0 asaMkhe0 bhAgo cha-cadu-be-codasabhAgA desUNA / aNu0 savvalo0 / 132 khaiya0 moha. ukka0 khettbhNgo| aNukka0 ke0 khe0 po ? loga asaMkhe bhAgo ahacoisa bhAgA vA desuunnaa| $ 133. sAsaNa0 moha0 ukka loga0 asaMkhe bhAgo ahacoisa bhAgA vA desuunnaa| aNukka0 aha-bArahacodasa bhAgA vA desUNA / asaNNi. eiMdiyabhaMgo / padoMkI apekSA kahA hai aura dUsarA mAraNAntika samudghAtakI apekSA kahA hai| kArmaNakAyayogiyoMkA sparza yadyapi saba loka hai kintu yahAM utkRSTa sthitivAloMkA vartamAnakAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga hai aura atItakAlIna sparza kucha kama teraha baTe caudaha rAju hai, kyoMki mohanIyakI utkRSTa sthiti saMjJI paryAptake hI hotI hai| aba yadi aise jIva dUsare samayameM marakara kArmaNakAyayogI hote haiM to unakA vartamAna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM prApta hotA, isaliye yahAM vartamAna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga khaa| tathA utkRSTa sthitivAle kArmaNakAyayogiyoMne atIta kAlameM nIce kucha kama chaha rAju aura Upara kucha kama sAta rAju kSetrakA sparza kiyA hai ataH inakA atItakAlIna sparza kucha kama teraha baTe caudaha rAja khaa| AbhinibodhikajJAnAdi mArgaNAoMmeM usa mArgaNAkA jo sparza hai vahI yahAM utkRSTa aura anutkRSTa sthitikI apekSA jAnanA caahiye| 130. saMyatAsaMyata jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra zuklalezyAvAle jIvoMkA sparza hai| pItalezyAvAle jIvoMkA sparza saudharmake devoMke samAna hai| tathA padmalezyAvAle jIvoMkA sparza sahasrAra svargake devoMke samAna hai| 8 131. kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAloMmeM utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama chaha, cAra aura dA bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne savaloka pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| 132, kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jAvoMne kitane kSetra kA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura basanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| 6133. sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM mohanI yakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe phosaNa aNAhAri* kammaiyabhaMgo / evaM ukkassaposaNANugamo samatto / 134. jahaNNae payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 jaha0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0 bhaago| aja0 savvalogo / evaM kAyayogi-orAli0-Navusa0-cattArika -acakkhu0-bhavasi0-AhAri tti / 135. AdeseNa Neraiya0 moha jaha* khettabhaMgo / aja0 aNukkassabhaMgo / paDhamAe khettabhaMgo / vidiyAdi jAva sattami tti moha0 jaha0 khettabhago / aja0 aNukkassa bhNgo| aura kucha kama bAraha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| asaMjJI jIvoMkA sparza ekendriyoMke samAna hai / tathA anAhArI jIvoMkA sparza kArmaNakAyayogiyoMke samAna hai| vizeSArtha-saMyatAsaMyatake mohanIyakI utkRSTa sthiti ina guNAsthAnoMko prApta honeke pahale samayameM hotI hai para usa samaya mAraNAntika samudghAta sambhava nahIM, ataH ina donoM mArgaNAoMmeM utkRSTa sthitivAloMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga kahA hai aura anutkRSTa sthitivAloMkA sparza ina mArgaNAoMke sparzake samAna hI kahA hai| kRSNa lezyAmeM utkRSTa sthitivAloMkA sparza sAtaveM narakakI mukhyatAse, nIla lezyAmeM utkRSTa sthitivAloMkA sparza pAMcaveM narakakI mukhyatAse aura kApota lezyAmeM utkRSTa sthitivAloMkA sparza tIsare narakakI mukhyatAse kahA hai / sAsAdanoMmeM utkRSTa sthitivAloMkA jo kucha kama ATha vaTe caudaha rAju sparza batalAyA hai vaha devoMkI pradhAnatAse kahA hai| isa prakAra utkRSTa sparzanAnugama samApta huaa| 6 134. aba jaghanya sparzanAnugamakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura Adezanirdeza / unameM se ogha nirdezakI apekSA mohanIyakI jaghanya sthiti. vibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveMbhAga kSetrakA sparza kiyA hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne sarvaloka kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra kAyayogI audArikakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMke kahanA caahiye| vizeSArtha-aoghase mohanIyakI jaghanya sthiti kSapakazreNimeM prApta hotI hai aura kSapakoMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai ataH yahA~ oghase jaghanya sthitivAloMkA sparzalokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| tathA ajaghanya sthitivAloMkA sparza saba loka hai yaha spaSTa hI hai| mUlameM ginAI gaI kAyayogI Adi kucha aisI mArgaNAe~ haiM jinameM oghake samAna sparza bana jAtA hai ataH unake kathanako oghake samAna khaa| 6135. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoM kA sparza kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke samAna hai| pahalI pRthivImeM sparza kSetra ke samAna hai / tathA dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoM ke sparzake samAna hai| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe. [dvidivihattI 3 136. tirikkha0 moha0 jaha* ajaha0 ke0 khe0 posidaM ? savvalogo / evaM savveiMdiya-puDhavi0 bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhaviapajja-suhumapuDhavi0-pajjattApajjattaAu0-bAdaraAu0-bAdaraAuapaja - suhumaAu0-pajjattApajjatta - teu0-bAdarateu0vAdarateuapajja0-suhumateu0-pajjattApajjatta-vAu.-bAdaravAu0-bAdaravAuapajja -muhumavAu0-pajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipatteya0-tasseva apajja-savvavaNapphadi0-savvaNigoda0-orAliyamissa-kammaiya-madiaNNANa-sudaaNNANa-asaMjada-tiNNile0-abhava0micchA0-asaNNi0-aNAhAri ti (ettha khettammi bhaNidavihANeNa mUluccAraNAe pAThabhedo aNugaMtavyo tadahippAraNa tirikkhosulogassa asaMkho bhaagmettposnnuvlNbhaado| vizeSArtha--nArakiyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivAloMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| sparza bhI utanA hI prApta hotA hai, kyoMki jo asaMjJI narakameM utpanna hote haiM unhIM nArakiyoMke vigrahake dasare samayameM jaghanya sthiti hotI hai| kinta asaMjJI jIva pahale narakameM hI utpanna hote haiM aura pahale narakakA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hai ataH sAmAnyase nArakiyoMmeM jaghanya sthitivAloMkA sparza kSetrake samAna batalAyA hai| ajaghanya sthitivAloMmeM jaghanya sthitivAloMko chor3akara zeSa sabakA samAveza ho jAtA hai ataH sAmAnyase ajaghanya sthitivAloMkA sparza anutkRSTake samAna batalAyA hai| pahalI pRthivIke nArakyioMkA sparza unake kSetrake samAna hI hai ataH yahAM pahalI pRthivIke jaghanya aura ajaghanya sthitivAle nArakiyoMkA sparza kSetrake samAna kahA hai| dUsarese lekara chaThe naraka taka jaghanya sthiti una samyagdRSTi nArakiyoMke antima samayameM hotI hai. jinhoMne narakameM utpanna honeke antarmuhUrta bAda samyaktvako prApta kara liyA hai aura anantAnuvandhIkI visaMyojanA kara lI hai| tathA sAtaveM narakameM una mithyAdRSTi nArakiyoMke hotI hai jo jIvana bhara samyagdRSTi rahe haiM para antameM mithyAdRSTi ho gaye haiN| aba yadi ina jIvoMke sparzakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai aura ina dvitIyAdi narakoMke nArakiyoMkA kSetra bhI itanA hI hai ataH ukta narakoMmeM jaghanya sthitivAloMkA sparza kSetrake samAna batalAyA hai| tathA ajaghanya sthitivAloMke sparzakA khulAsA jaisA Upara kara Aye haiM usI prakAra yahAM bhI kara lenA caahiye|| 136. tithaMcagatimeM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvone kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra sabhI ekendriya,pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApna, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika payApta, sUkSma pRthivIkAyika apayApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyikaapayApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jala kAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika payApta, sUkSma agnikAyika yika apayopta, vAyukAyika, bAdaravAyukAyika, bAdara vAyukAyika apayApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSmavAyukAyika paryApta, sUkSmavAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarAra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, sabhI vanaspatikAyika, sabhI nigoda, audArika, mizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / yahAM para kSetrAnugamameM kahI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22.] dvidivihattIe phosaNaM 6 137. savvapaMciMdiyatirikkhANaM jaha0 khettabhaMgo / aja0 aNukkassabhaMgo / evaM svvmnnus0| 6138. deva0 moha0 ja0 khettabhaMgo / aja0 aNukkassabhaMgo / bhavaNAdi jAva bhAraNaccude tti jaha0 khettbhNgo| aja. aNukkassabhaMgo / uvari khettbhNgo| evaM veuvviyamissa0-AhAra-AhAramissa0-avagada0-akasA0-maNapajja0-saMjada0-sAmAhaya chedo0-parihAra0-suhuma0-jahAkkhAdasaMjade tti / gaI vidhise mUloccAraNAke anusAra pAThabheda jAna lenA cAhiye / usake abhiprAyAnusAra tiryaMcoMmeM lokakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra sparzana pAyA jAtA hai / . vizeSArtha-tiyacoMmeM mohanIyakI jaghanya sthiti ekendriyoMke hotI hai tathA ajaghanya sthitivAloMmeM bhI ekendriya hI mukhya haiM aura ve saba lokameM pAye jAte haiM ataH tiryaMcoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA sparza saba loka batalAyA hai / isI prakAra mUlameM jo saba ekendriya Adi mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI tiyacoMke samAna jAnanA caahiye| kintu mUla uccAraNAmeM ina sabakA jaghanya sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| so vaha svasthAnasvasthAna padakI apekSA jAnanA caahiye| 137. sabhI paMcendriya tiryaMcoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparzakSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke samAna hai| isI prakAra sabhI manuSyoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-paMcendriya aAdi tiryaMcoMmeM mohanIyakI jaghanya sthiti unhIM tithaMcoMke pahale aura dUsare vigrahameM hotI hai jo ekendriya paryAyase Akara ukta tiryaMca hue haiM / aba yadi inake kSetrakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai| sparzanameM bhI isase vizeSa antara nahIM par3atA, ataH saba prakArake paMcendriya tiryaMcoMmeM jaghanya sthitivAloMkA sparza kSetrake samAna batalAyA hai| tathA ajaghanya sthitivAloMkA bhaMga anutkRSTake samAna batalAnekA kAraNa yaha hai ki ajaghanya sthitimeM jaghanya sthitiko chor3akara zeSa saba sthitiyoMkA grahaNa ho jAtA hai aura isaliye inakA sparza anutkRSTake samAna bana jAtA hai| saba manuSyoMke bhI isI kramase sparzanakA kathana karanA caahiye| isakA yaha tAtparya hai ki saba prakArake manuSyoMmeM jaghanya sthitivAloMkA sparza kSetrake samAna hai aura ajaghanya sthitivAloMkA sparza anutkRSTa sthitivAloMke sparzake samAna hai| 6138. devoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza anutkRSTa sthitivibhaktivAle devoMke sparzake samAna hai| bhavanavAsiyoMse lekara pAraNa acyuta.svarga takake devoMmeM jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetra ke samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle ukta devoMkA sparza anutkRSTa sthitivibhaktivAle ukta devoMke sparzake samAna hai| acyuta svargake Upara sparza kSetrake samAna hai| isa prakAra vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, atapAyI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthAnAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni| jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidinihattI 3 136. savvavigaliMdiya-paMciMdiyaapajja-0tasaapajja0 pNciNdiytirikkhapjttbhNgo| paMciM- [paMci0-] pajja0-tasa-tasapajja. moha0 jaha* khettabhaMgo / aja. aNukkassabhaMgo / evaM paMcamaNa-paMcavaci0--itthi0--purisa0-vihaMga-cakkhu0saNNi tti / ___140. bAdarapuDhavipajja0 bAdarAupajja.-bAdarateupajja0-bAdaravaNapphadipattaya pajja0 moha0 ja0 aja0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / 'bAdaravAupaja. moha0 ja0 aja0 loga0 saMkhejadibhAgo savvalogo vA / 6141. veuvviya0 moha0 jaha0 khettbhNgo| aja0 annukkssbhNgo| evamAbhiNi-suda0-prohi0-saMjadAsaMjada0-ohidaMsa-tiNNile0-sammAdi0-khaiya0-vedaya0uvasama0-sAsaNa-sammAmi0 / . evaM posaNANugamo smtto| $ 142 kAlANugamo duviho-jahaNNao ukkassao cedi / tattha ukkassae payadaM / duviho Nidda so-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 ukka0 kevaciraM kAlAdo ? 6 136. sabhI vikalendriya, paMcendriya aparyApta aura saaparyApta jIvoMmeM sparza paMce. ndriya tithaMca aparyAptakoMke samAna hai| paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa aura basa paryApta jIvoM meM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle ukta jIvoMkA sparza unhIMke anutkRSTake samAna hai| isI prakAra pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgajJAnI, cakSudarzanI aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / 6140. bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake saMkhyAtaveM bhAga aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| 6 141. vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza unake kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle ukta jIvoMkA sparza unake anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke sparzake samAna hai| isI prakAra AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, pIta Adi tIna lezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedagasamyagdRSTi,upazamasamyagdRSTi sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / - isa prakAra sparzanAnugama samApta huaa| 6142. kAlAnugama do prakArakA hai-jaghanya aura utkRsstt| unameMse utkRSTa kAlAnugamakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI 1-pratau aja0 loga0 asaMkhe0 bhAgo savvalogo vA / bAdaravAupaja. aNukkassabhaMgo iti paatthH| Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 gA* 22] hidivihattIe kAlo jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / aNukka0 ke0 1 savvaddhA / evaM savvaNiraya-tirikkha-paMciMdiyatirikvatiya-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra0-paMciMdiyapaMci0pajjA-tasa-tasapajjA-paMcamaNa0-paMcavaci0-kAyajogi0-orAliya0-vauvviya0tiNNiveda0-cattArika0-madi-sudaaNNANa-vihaMga0-asaMjada0-cakSu0-acakkhu0-paMcale0-bhavasi0-abhavasi0-micchAihi-saNNi-AhAri tti ? 143. paMciMdiyatiri apaja0 moha. ukka0 keva* ? jaha0 egasamao,ukka0 Avali. asNkhe0bhaago| aNukka0 sbdaa| evaM savvaeiMdiya-savvavigaliMdiya-paMciMdiyaapajja0-paMcakAya-tasaapaja0-orAliyamissa0-kammaiya-AbhiNi0-suda0ohi0-saMjadAsaMjada-ohidaMsa0-mukka0-sammAdi0-cedaya-asaNNi-aNAhAri tti / 144. maNusatiya0 moha0 ukka0 ke0 ? jaha0 egasamo , ukka0 aMtomuhuttaM / aNukka0 savvaddhA / maNusaapajja0 moha0 ukka0 ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 Avali. asNkhe0bhaago| aNukka0 ke0? jaha. khuddAbhavaggahaNaM samaUNaM / ukka0 palido0 asaMkhe bhaago| ANadAdi jAva savvaha0 moha0 ukka0 keva0 ? ja0 ega apekSA mohanIyakI utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA anutkRSTa sthitivibhiktivAle jIvoMkA sattvakAla kitanA hai ? sarvakAla hai| isI prakAra sabhI nArakI, sAmAnya tiryaMca, paMcendriya tiyaMca,paMcendriya paryApta tiryaMca, paMcendriya yonimatI tiryaMca, sAmAnya deva,bhavanavAsiyoMse lekara sahastrAra svarga takake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, sa, trasaparyApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, asaMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, kRSNa Adi pAMca lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke kahanA caahiye| 6143. paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMmeM mohanIyakI utkRSTa vibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla sarvadA hai| isI prakAra sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, paMcendriya aparyApta, pAMcoM sthAvarakAya, trasa aparyApta, audArikamizrakAyayogI,kAmaNakAyayogI,AbhinivodhikajJAnI,zratajJAnI,avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhie / 144. sAmanya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyanI ina tIna prakArake manuSyoM meM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa antamuhUrta hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla sarvadA hai| labdhyaparyAptaka manuSyoMmeM mohanI kI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla kitanA hai| jaghanya eka samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa aura utkRSTa palyopamake asaMkhyAtaveM 11 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 jayadhavalAsahide kasA pAhuDe [ dvidivihattI 3 samo, ukka0 saMkhejjA samayA / aNukka0 savvaddhA / evaM maNapajja0 - saMjada 0 sAmAiya-chedo0- parihAra0 -khaiyasammAiTThitti / 9 145. veDavviyamissa0 moha0 ukka0 ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhAgo / aNukka0 jaha0 aMto0, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / evamuvasama0 - sammAmi0 vattavvaM / $ 146. avagada 0 moha0 ukka0 jaha0 egasamajho, ukka0 saMkhejjA samayA / aNukka0 ja0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / evamakasA0 - muhumasAMparA 0 - jahakkhAdeti / [ evaM AhAra - AhArami0 / Navari AhArami0 aNukka0 jaha0 aMtosu0 / ] 147. sAsaNa0 moha0 ukka0 jaha0 egasamajho, ukka0 Avali0 asaMkhe 0 - bhAgo / aNukka0 jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / O 0 evamukkassakAlANugamo samatto / bhAgapramANa hai / nata kalpase lekara sarvArthasiddhi taka ke devoM meM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla kitanA hai ? javanya eka samaya aura utkRSTa saMkhyAta samaya hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla sarvadA hai / isI prakAra mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAra vizuddhisaMyata aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoM ke jAnanA cAhiye | $ 245. vaikriyikami zrakAyayogI jIvoM meM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla kitanA hai ? javanya eka samaya aura utkRSTa AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla antarmuhUrta aura utkRSTa sattvakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / isI prakAra upazamasamyagdRSTi aura samyagmidhyAdRSTi jIvoM ke kahanA cAhiye / $ 146. apagatavediyoM meM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla saMkhyAta samaya hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoM kA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla antarmuhUrta hai / isI prakAra akaSAyI, sUkSma sAMpa rAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoM ke jAnanA caahie| isI prakAra AhAraka va MaratgayoMke jAnanA cAhie / parantu AhArakamizra kAyayogameM anutkRSTa sthiti vibhaktivAloMkA jaghanya sattvakAla antarmuhUrta hai / 9 147. sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM mohanIyako utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla AvalI ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / vizeSArtha -- nAnA jIvoMke mohanIyakI utkRSTa sthitikA bandha kamase kama eka samaya taka aura adhika se adhika palyake asaMkhyAtaveM bhAga kAlataka hotA hai / isake pazcAt eka bhI jIva mohanI kI utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA nahIM rahatA, isalie nAnA jIvoMkI apekSA mohanIyakI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe kAlo mananwwwmarwww utkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA / sAmAnya nArakI Adi kucha aisI mArgaNAe~ haiM jinameM yaha oghaprarUpaNA avikala ghaTita hotI hai, ataH unakI prarUpaNAko oghake samAna kahA / una mArgaNAoMke 'nAma mUlameM ginAye hI haiN| inake atirikta aura jitanI mAgaNAe~ haiM unameMse ATha sAntara mArgaNAoMko tathA apagataveda, akaSAya aura yathAkhyAtasaMyata ina tIna mArgaNAoMko chor3akara zeSa saba mArgaNAoMmeM anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla sarvadA hai, kyoMki inameM anutkRSTa sthitikA antarakAla nahIM pAyA jaataa| tathA utkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya hai, kyoMki ina mArgaNAoMmeM eka samayataka utkRSTasthiti prApta hokara dUsare samayameM usakA viraha sambhava hai| hAM inameM utkRSTakAla bhinna bhinna prakAra pAyA jAtA hai jisakA nirdeza mUlameM kiyA hI haiN| phira bhI yahA~ usake kAraNakA saMkSepameM vicAra kara lete haiN| paMcendriya tiyazca labdhyaparyAptakoMmeM eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla eka samaya batalAyA hai| aba yadi nAnA jIva nirantara utkRSTa sthitike dhAraka hoM to ve Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka hI hoMge usake bAda inameM utkRSTa sthitikA niyamase antarakAla A jAtA hai, ataH inameM utkRSTasthitikA utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA / mUlameM nirdiSTa saba ekendriya Adi kucha mArgaNAoMkI sthiti isI prakArakI hai ataH inameM bhI utkaSTasthitikA utkRSTa kAla uktapramANa khaa| sAmAnya Adi tIna prakArake manuSyoMmeM eka jIvakI apekSA utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla antamuhUrta hai| parantu inakA pramANa saMkhyAta hai ataH lagAtAra saMkhyAta nAnA jIva bhI kramazaH yadi utkRSTa sthitiko prApta hoM to bhI usa saba kAlakA jor3a antamuhUrtase adhika nahIM hogaa| yahI kAraNa hai ki inameM utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla antamuhUrta khaa| yadyapi sAmAnya manuSyoMkI saMkhyA asaMkhyAta hai phira bhI yahA~ utkRSTa sthitike prakaraNameM sAmAnya manuSyoMmeM labdhyaparyApta manuSya pradhAna nahIM haiN| AnatAdi kalpoMmeM utpanna honeke pahale samayameM hI utkRSTa sthiti sambhava hai jisakA kAla eka samaya hai aura yahAM manuSya jIva hI marakara utpanna hote haiN| aba yadi AnatAdi kalpoMmeM utkRSTa sthitivAle jIva lagAtAra utpanna hoM to saMkhyAta samaya taka hI utpanna ho sakate haiM, kyoMki unameM utpanna honevAle manuSya hI saMkhyAta haiN| ataH inameM utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya khaa| yahI bAta manaHpayeyajJAna Adi mUlameM ginAI gaIM zeSa mArgaNAoMmeM jAnanA caahie| aba rahI sAntaramArgaNAoM aura apagataveda Adi tIna mArgaNAoMkI bAta / so inameM kAlakA khulAsA nimna prakAra hai-labdhyaparyApta manuSyoMmeM eka jIvakI apekSA utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya batalAyA hai| aba yadi antarake bAda nAnA jova eka sAtha utkRSTa sthitike dhAraka hue to dUsare samayameM unakI niyamase anutkRSTa sthiti ho jAyagI ataH labdhyaparyApta manuSyoMmeM nAnA jIvoMkI apekSA bhI utkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya prApta hotA hai / yahI bAta zeSa mArgaNAoMmeM jAna lenA caahie| labdhyaparyAptaka manuSya yadi nirantara utkRSTa sthitike dhAraka hote raheM to Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kAla taka hI hoMge, ataH inameM utkRSTa sthitikA utkRSTakAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| yahI bAta vaikriyikamizrakAyayogI, upazamasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi mArgaNAoMke viSayameM jAnanA caahiye| tathA utkRSTa sthitike dhAraka labdhyaparyAptaka manuSya eka sAtha utpanna hue aura dUsare samayase unakA utpanna honA hI banda ho gayA to labdhyaparyAptaka manaSyoMmeM anutkRSTa sthitikA javanyakAla eka samaya kama khudAbhavagrahaNa pramANa prApta hogaa| tathA labdhyaparyAptaka manuSyoMkA utkRSTakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai ataH inameM anutkRSTa sthitikA utkRSTakAla bhI itanA hI prApta hotA hai / isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI, upazamasamyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTiyoM ke anutkRSTa sthitikA utkRSTa Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 6148. jahaNNae payadaM / duviho jidda so--ogheNa AdeseNa ya / ogheNa0 moha0 jaha0 ja0 egasamao, ukka saMkhejjA sAmayA / aja0 savaddhA / evaM vidiyAdi jAva chahi tti maNusatiya-jodisiyAdi jAva savvaha0-paMciMdiya-paMciM0pajja0tasa-tasapajja0-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi0-orAli0-veuvviya0--tiNNiveda0cattArika0-AbhiNi-suda0-ohi0--maNapajja-vihaMga0-saMjada0-sAmAiya-chedo0-parihAra0-saMjadAsaMjada0-cakkhu0-ohidaMsaNa-tiNNile0-bhavasi0-sammAdi0-vedaya0khaiya0-saNNi0-AhAri* tti / 146. AdeseNa Neraiyesu moha0 jaha0 ja0 egasa0,ukka0 Avali0 asaMkhe0bhAgo / aja0 keva0 ? savvaddhA / evaM pddhmaae| evaM savvaciMdiyatirikkha-deva0bhavaNa0-vANa0-savvavigaliMdiya-paMciM0apajja0-tasaapajja0 vattavvaM / sattamAe0 moha. kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jaannaa| nAnA jIvoMkI apekSA bhI vaikriyikamizrakAyayogI, upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA jaghanyakAla antarmuhUrta hai ataH inameM anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta khaa| yadi manuSya upazamazreNI para nirantara car3he to saMkhyAta samaya taka hI car3heMge aura una sabake kAlakA jor3a antarmuhUrta ho hogA ataH apagataveda, akaSAya, sUkSmasamparAyasaMyama aura yathAkhyAtasaMyamameM utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya aura anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla antamuhUrta kahA / sAsAdanasamyaktvakA jaghanyakAla eka samaya hai ataH isameM anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya kahA / zeSa kathana sugama hai / isa prakAra utkRSTa kAlAnugama samApta huaa| 6148. aba jaghanya kAlAnugamakA prakaraNa hai| usakI upekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla saMkhyAta samaya hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla sarvadA hai| isI prakAra dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakI, sAmAnya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyanI ye tIna prakArake manuSya, jyotiSiyoMse lekara sarvArthasiddhi takake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, vaikriyika kAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, vibhaMgajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, cakSadarzanI, avadhidarzanI, pIta Adi tIna lezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, kSAyika samyagdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 146. Adeza nirdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla kitanA hai ? sarvadA hai / isI prakAra pahalI pRthivIke nArakI, sabhI paMcendriya tiyeMca, sAmAnya deva, bhavanavAsI, vyantara, sabhI vikalendriya, paMcendriya aparyApta aura trasa aparyApta jIvoMke kahanA cAhiye / sAtavIM pRthivImeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhakti Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] vittIkAla jaha0 ja0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / aja0 savvaddhA / - 150. tirikkha0 moha0 jaha0 aja0 savvaddhA / evaM savvaeiMdiya- puDhavi0bAdarapuDhavi0 - bAdarapuDhavitrapajja0 - suhumapuDhavi0 paJjattApajjatta Au0- bAdaraAu0- bAdaraAuapajja0-suhumaAu0- pajjattApajjatta - te 0 [ bAdarateu0- ] bAda rateupaja 0 - suhumateu0paJjattApaJjatta-vAu0- bAdaravAu 0 - bAdaravAuapajja0 muhumavAu 0 - pajjattApajjatta - bAdaravaNaphadipateya tasseva apajja0 - savvavaNaSpadi savvaNigoda-orAliyamissa 0 -kammaiya0madi- sudaaNNANa -saMjada - tiNNile0 - abhavasi0 -micchAdi0 zrasaNNi0 - aNAhAriti / 0 $ 151. maNusa pajja0 moha0 jaha0 ja0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe bhAgo / aja0 ke0 ? jaha0 khuddAbhavaggahaNaM visamaraNaM egasamaovA, ukka 0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / 8 $ 152. cattArikAyabAdarapajja0 - bAdaravaNapphadipatta yapaja0 jaha0 ja0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / aja0 savvaddhA / vAle jIvoM kA janya sattvakAla eka samaya hai aura utkRSTa sattvakAla palyopamakA asaMkhyAtavA~ bhAga hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla sarvadA hai / $ 150 tiryaMcoM meM mIhanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoM kA sattvakAla sarvadA hai / isI prakAra sabhI ekendriya, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta sabhI vanaspatikAyika, sabhI nigoda, zradArika mizrakAyayogI, kArmaMNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, abhavya, midhyAdRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / $ 151. manuSya aparyAptakoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla eka samaya hai aura utkRSTa sattvakAla AvalIkA asaMkhyAtavA~ bhAga hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sattvakAla kitanA hai ? jaghanya do samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa yA eka samaya hai aura utkRSTa palyopamakA asaMkhyAtavA~ bhAga hai / 9152. pRthivIkAyika Adi cAra sthAvarakAya bAdara paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pretyeka zarIra paryApta jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla eka samaya hai aura utkRSTa sattvakAla palyopamakA asaMkhyAtavA~ bhAga hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoM kA sattvakAla sarvadA hai / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaMdhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidiSihattI 3 153. veuvviyamissa0 moha0 jaha0 keva0 1 ja0 eyasamo, ukka0 saMkhejA smyaa| aja0 ja0 aMtomuhutta, ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| evamuvasama0sammAmi0 vattavvaM / AhAra0 moha0 jaha0 ja0 egasamo, ukka0 saMkhejjA samayA / aja0 ja0 eyasamao, ukka0 aMtomu0 / evamavagada0 akasA0-suhuma0-jahAkvAda0. saMjade tti / AhAramissa0 moha0 jaha0 [ja0] egasamao, ukka0 saMkhejA samayA / aja0 ja0 aMtomu0, ukka0 aMtomu0 / 154. sAsaNa. mo0 jaha0 ja0 egasamao, ukka0 saMkhajjA smyaa| aja0 ja. egasamao, ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| evaM kAlANugamo smtto| 153. vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA kitanA sattvakAla hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa saMkhyAta samaya hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antamuhUrta aura utkRSTa palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| isI prakAra upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke kahanA cAhiye / AhArakakAyayogI jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitiviktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa saMkhyAta samaya hai / tathA aghanya sthiti vibhaktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa antamuhUte hai ! isI prakAra apagatavedI, akaSAyI, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke kahanA caahiye| AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa saMkhyAta samaya hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa sattvakAla antamuhUrta hai| 154. sAsAdana samyagdRSTi jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa sattvakAla saMkhyAta samaya hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya sattvakAla eka samaya aura utkRSTa palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| vizeSArtha-mohanIyakI jaghanya sattvasthiti kSapaka sUkSmasAMparAyika jIvake antima samayameM prApta hotI hai| tathA kSapakazreNI para car3hanekA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla saMkhyAta samaya hai, ataH obase jaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla saMkhyAta samaya kahA / oghase ajaghanya sthitikA kAla sarvadA hai yaha spaSTa hI hai| mUlameM dUsarIse lekara chaThavIM pRthivI takake nArakI, manuSyatrika Adi kucha aisI mAgaNAeM ginAI haiM jinameM jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla oghake samAna bana jAtA hai / isake kAraNa bhinna bhinna haiN| dUsarI pRthivIse lekara nArakiyoMmeM aura jyotiSiyoMmeM to yaha kAraNa hai ki jo utkRSTa Ayuke sAtha utpanna hoM aura utpanna honeke pazcAt antarmuhUrta kAlameM samyagdRSTi hokara anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA kara leM, unake antima samayameM jaghanya sthiti hotI hai| aise jIva marakara manuSyoMmeM hI utpanna hoMge ataH unakA pramANa saMkhyAta hI hogaa| yahI kAraNa hai ki ina mArgaNAoMmeM jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla saMkhyAta samaya kahA / sarvAthasiddhi aura vaikriyikakAyayogameM bhI karIba isI prakArakA kAraNa jAnanA caahiye| vibhaMgajJAnameM yaha kAraNa hai ki caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA uparima aveyakakA deva yadi antima antarmuhUrtameM mithyAtvako prApta hotA hai to usa Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 22] hidivihattIe kAlo vibhaMgajJAnIke antima samayameM jaghanya sthiti pAI jAtI hai| ye marakara manuSyoMmeM hI utpanna hote haiM, ataH inake bhI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla ukta pramANa prApta hotA hai| inake atirikta jo zeSa mArgaNAeM ginAI haiM unakI jaghanya sthiti manuSya paryAyameM hI prApta hotI hai ataH unameM bhI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla ukta pramANa kahA / tathA ina saba mArgaNAoMmeM ajaghanya sthitikA kAla sarvadA hai yaha spaSTa hI hai| nArakiyoMmeM eka jIva kI apekSA jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya hai| aba yadi inameM nAnA jIva jaghanya sthitivAle hoM to kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika Avalike asaM. khyAtaveM bhAgapramANa kAla taka hI hoMge ataH inameM jaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| isI prakAra pahalI pRthivIke nArakI Adi mArgaNAoMmeM jAnanA cAhiye jinakA nirdeza mUlameM kiyA hI hai| sAtavIM pRthivImeM eka jIvako apekSA jaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai, ataH yahAM nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bana jAtA hai / tiyaMcoMmeM jaghanya sthitivAle jIvoMkA pramANa bhI ananta hai, ataH yahAM jaghanya sthitikA kAla sarvadA khaa| mUlameM saba ekendriya Adi aura jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI isI prakAra samajhanA cAhiye / yadyapi unameM bahutasI mArgaNaoMmeM jIvoMkA pramANa asaMkhyAta hai phira bhI vaha saMkhyA bahuta bar3I hai ataH unameM ajaghanya sthitivAloMkA kAla sarvadA mAna lenemeM koI Apatti nahIM aatii| labdhyaparyAptaka manuSyoMmeM mohanIyakI jaghanya sthiti vibhaktikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka jIvakI apekSAse eka samaya hai| yadi inameM nAnAjIva jaghanya sthitivAle hoM to kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika prAvalike asaMkhyAtaveM bhAga kAlataka hI hoNge| ataH inameM jaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa Avalike asaMkhyAtaveM bhAga kahA / jo ekendriya jIva do vigrahake sAtha labdhyaparyAptaka manuSyoMmeM utpanna ho rahA hai usake prathama vigrahameM ajaghanya sthiti hokara dUsare samayameM jaghanya sthiti hogI aura vigrahake do samaya khudAbhavagrahaNa pramANa AyumeMse kama kara dene para zeSa AyukA kAla bhI ajaghanya sthiti kA hai ataH ajaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya yA do samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa kahA hai| labdhyaparyAptaka manuSya sAntara mArgaraNA hai jisakA utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga mAtra hai ataH ajaghanya sthitikA utkRSTakAla palpopamakA asaMkhyAtavA~ bhAga khaa| bAdara pRthivIkAyika Adi paryAptakoMmeM eka jIvakI apekSA jaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya hai aura utkRSTakAla antamuhUrta hai / yadi inameM nAnA jIva jaghanya sthitivAle hoM to kamase kama eka samaya aura adhikase adhika palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kAla taka hoMge ataH inakI jayanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyopamakA asaMkhyAtavA~ bhAga kahA hai / vaikriyikamizra kAyayogayoMmeM jaghanya sthiti kSAyika samyagdRSTi upazAMtamohase marakara sarvArthasiddhimeM utpanna honevAle jIvake vaikriyikamizrakAyayogake antima samayameM hotI hai / yataH isakA jaghanyakAla eka samaya hai ataH isakA jaghanyakAla eka samaya khaa| paryApta manuSyoMkA pramANa saMkhyAta hai ataH inameM nirantara saMkhyAtase adhika kAla taka utpanna nahIM ho sakate ataH inakA utkRSTakAla saMkhyAta samaya khaa| isI prakAra upazama samyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, sUkSmasAMparArAyika saMyata, yathAkhyAtasaMyata aura sAsAdanakI prarUpaNA ghaTita kara lenI cAhiye, kyoMki ina mArgaNAoMmeM antima samayameM hI jaghanya sthiti vibhakti hotI hai| ajaghanya sthitike viSayameM hara eka mArgaNAkI jo vizeSatA hai vaha mUlameM dI hI hai| isa prakAra kAlAnugama samApta huaa| Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe .. [hidivihattI 3 155. aMtarANugamo duviho-jahaNNo uksao cedi / ukkasae payadaM / duviho Nidda so-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 ukkassahidivihattiyANamaMtaraM ke0 1 jaha0 egasamo, uka0 aMgulassa asaMkhe0 bhaago| aNuka0 patthi aNtrN| evaM sattapuDhavi0-savvatirikkha0-maNusatiya-deva-bhavaNAdi jAva sabaDha0-savvaeiMdiyasavvapigaliMdiya-savvapaMciMdiya-savvapaMcakAya-savvatasa-paMcamaNa0-paMcavaci0-kAyajogi0orAli0-orAliyamissa0-veubviya0-kammaiya-tiNNiveda0-cattArika0-madi-sudabhaNNANa0-vihaMga0-prAbhiNi-suda0-ohila-maNapajja0-saMjada0-samAiya-chedo0-parihAra0asaMjada0-saMjadAsaMjada0-cakkhu0-acakkhu0-ohidasaNa0-chalessA-bhavasiddhi0-[abhava0-] sammAdi0-khaiya0-vedaya0-micchAdi0-saNNi-asaNNi-AhAri-aNAhAri tti / 6156. maNusaapajja. moha0 ukka0 oghabhaMgo / aNakka0 [ jaha0 egasamao, ukka0] palido0 asaMkhebhAgo / evaM sAsaNa-sammAmi0dihi tti |veuvviymiss0 moha0 uka0 oghaM / aNukka0 jaha* egasamo, ukka0 bArasa muhuttaa| AhAra-Ahora 6155. antarAnugama do prakArakA hai-javanya aura utkRSTa / unameM se utkRSTa antarAnugamakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameM se oghanirdezakI apekSA mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA mohanIyakI anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI tiyeca, sAmAnya manuSya, manuSya paryApta aura manuSyanI ye tIna prakArake manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sarvArthasiddhitakake deva, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, sabhI pAMcoM sthAvarakAya, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, kArmaNakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizaddhisaMyata, asaMyata, saMyatAsaMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI, chahoM lezyAvAle, bhavya, abhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, mithya dRSTi, saMjJI, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 156. manuSya aparyAptakoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla bAraha muhUrta hai| AhArakakAyayogI, 1 mUlapratau vigaliMdiyapajjapaMciM iti pAThaH / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22.] dvidivihattIe aMtara 86 missa0 moha0 ukka0 oghaM / aNukkaM0 ja0 egasamao, ukka0 vAsapudhattaM / evamakasA0 - jahAkkhAdasaMjade tti / $ 157. avagada 0 moha0 ukka0 oghaM / aNukka0 jaha0 egasamatro, ukka 0 chammAsA / evaM muhumasaMparAya0 vattavvaM / uvasama0 ukka0 oghaM / aNukka0 jaha0 samao, ukka0 caDavIsamahorate / athavA akasA0 - jahAkkhAMda0 - avagada 0suhuma0 moha0 ukka0 vAsapudhatta / uvasama0 cauvIsamahorata e 0 sAdi0 / sAsaNa0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / khaiya0 chammAsA / evamukkassao aMtarANugamo samatto / aura AhArakamizra kAyayogI jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla ogha ke samAna hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla varSa pRthaktva hai / isI prakAra akaSAyI aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / 1 $ 157. apagatavediyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla ogha ke samAna hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla chaha mahInA hai / isI prakAra sUkSmasAM parAyika saMyata jIvoMke kahanA cAhiye / upazamasamyagdRSTiyoM meM utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla zroghake samAna hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla caubIsa dina rAta hai / athavA, akaSAyI, yathAkhyAtasaMyata, apagatavedI aura sUkSmasAMparAyikasaMyata jIvoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktirAle jIvoMkA utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hai, upazamasamyagdRSTiyoM meM sAdhika caubIsa dinarAta hai / sAsAdana samyagdRSTiyoM meM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura kSAyika samyagdRSTiyoM meM chaha mahInA hai / vizeSArtha -- utkRSTa sthitivAle jItra yadi saMsAra meM na hoM to kamase kama eka samaya taka aura adhika se adhika aMgula asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka nahIM hote haiM ataH yahA~ utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kahA / tathA anutkRSTa sthitivAle jIva sarvadA pAye jAte haiM ataH inakA antarakAla nahIM khaa| mUla sAtoM pRthiviyoMke nArakI Adi aura jitanI mArgeNAe~ ginAI haiM unameM yaha vyavasthA bana jAtI hai ataH unakI prarUpaNAko ogha ke samAna kahA / tathA inake atirikta aura jitanI mArgaNAe~ haiM unameM bhI utkRSTa sthiti kA jaghanya aura utkRSTa antara odhake samAna hai ataH una sabameM utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA / hA~ ina mArgaNAoM meM anutkRSTa sthitikA bhI antarakAla pAyA jAtA hai jisakA khulAsA nimna prakAra hai - labdhyaparyApta manuSya, sAsAdana samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| vaikriyika mizrakAyayogakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara bAraha muhUrta hai / AhArakakAyayoga aura AhArakamizrakAyayogakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSa pRthaktva hai / upazamazreNIkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai / kSapaka zrapagataveda aura sUkSmasaMparAyasaMyamakA jaghanya 12 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 $ 158. jahaNNae payadaM / duviho jidda so-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 jaha0 ja0 egasamao, ukka0 chamAsA / aja0 patthi aMtaraM / evaM maNusa0maNusapajjA-paMciMdiya-paMciM0pajja-tasa-tasapajja-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi0 orAli0-lobhakasAya-AbhiNi -suda0-aohi0-saMjada-sAmAiya-chedo0-cakkhu0-acakkha-sukkale0-bhavasi0-sammAdi0-khaiya-saNNi-AhAri ti / Navari ohiNANa. vaaspudhtt| $ 156. AdeseNa Neraiesu jaha0 aja0 ukkssaannukkssbhNgo| evaM sattapuDhavi0-savvAMciMdiyatirikkha-deva-bhavaNAdi jAva savvaha0-savvavigaliMdiya-paMciMdiya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA hai, upazama samyaktvakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara caubIsa dinarAta hai, ataH ina mArgaNAoMmeM anutkRSTa sthitikA antarakAla uktaramANa prApta hotA hai| yahA~ pahale jo upazamazreNIkA antarakAla kahA usase mohasatkarmavAle akaSAyI aura yathAkhyAtasaMyatoMkA antarakAla lenA caahie| yahA~ athavA kahakara kucha mArgaNAoMke antarakAlameM kucha pharaka batalAyA hai jo mUla meM hI darja hai| akaSAyI, yathAkhyAtasaMyata, apagatavedI aura sUkSmasAMparAyika saMyatameM mohanIyakI utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIva upazamazreNImeM hI hote haiM aura upazamazreNIkA utkRSTa antara varSa pRthaktva hai ataH athavA kahakara inakA utkRSTa antara varSa pRthaktva kahA gayA hai| parantu kucha AcAryo kA mata yaha bhI rahA hai ki sabhI upazama zreNIvAloMke mohanIyakI utkRSTa sthiti nahIM hotI bahuta kama jIvoMke hotI hai| ataH unake matAnusAra akaSAyI Adi meM utkRSTa sthitikA utkRSTa antara oghake samAna aMgulakA asaMkhyAtavAM bhAga bhI kahA hai jo saMbhavataH vIrasena svAmIko bhI iSTa thaa| tathA unhoMne athavA kahakara dUsare matakA bhI ullekhakara diyA hai| isI prakAra upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM bhI mohanIyakI utkRSTa sthitike utkRSTa antarake viSayameM matabheda jAna lenA caahiye| yaha antara mUlameM diyA hI hai / isa prakAra utkRSTa antarAnugama samApta huaa| 6158. aba jaghanya antarAnugamakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla chaha mahInA hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| isI prakAra manuSya, manuSya paryApta, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasaparyApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, lobhakaSAyI, AbhinibAdhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI,saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, catudarzanI, acakSudazanI, zaklalezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, saMjJo aura AhArakoMke jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki avadhijJAnI jIvoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hai| 6 156. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke antarakAlake samAna hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriya tiyaMca, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara | Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ]. hidivihattIe aMtaraM apajja0-tasaapajja0-cattArikAyabAdarapajjatta-[ bAdaravaNappha0patteyapaja0-veuvviyakAyajogi-]vihaMga0- parihAra0-saMjadAsaMjada-teu0--pamma0-vedayasammAdihi tti / $ 160. tirikva0moha0 jaha0 ajaha0 Natthi aMtaraM / evaM savvaeiMdiya-cattArikAya-tesiM bAdaraapajja0-suhuma0-pajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipatta ya0-apajja0-vaNapphadi-Nigoda0-bAdara-suhuma-pajjattApajjatta-orAliyamimsa-kammaiya-madi-sudaaNNANa-asaMjada0-tiNNilessi0-abhava0-micchAdi0-asaNNi0-aNAhAri tti / . $ 161. maNusiNIsu moha0 ja0 ja0 egasamao, ukka0 vAsapudhatta / aja0 patthi aMtaraM / evaM mnnpjj| ohidaMsa0 ohiNANibhaMgo / maNusaapajja0 ukkssbhNgo| veuvviyamissa0 ukkassabhaMgo / AhAra-AhAramissa0 ukkssbhNgo| 162. itthi0-NavaMsa0 ja0 ja0 egasa0, ukka0 vAsadhat / parisa0 jaha0 jaha0 egasamao, ukka. vAsaM sAdireyaM / aja0 tiNhaM pi patthi aMtaraM / sarvArthasiddhitakake deva, sabhI vikalendriya, paMcendriya aparyApta, basa aparyApta, pRthivIkAyika Adi cAra sthAvarakAya bAdara paryApta, bAdara vanaspati pratyekazarIra paryApta, vaikriyikakAyayogI, vibhaMgajJAnI, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke kahanA caahiye| ' 6160. tithaMcoMmeM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthiti vibhaktikI apekSA antarakAla nahIM hai| isI prakAra sabhI ekendriya, cAroM sthAvarakAya, cAroM sthAvarakAya bAdara, cAroM sthAvarakAya bAdara aparyApta, cAroM sthAvarakAya sUkSma, cAroM sthAvarakAya sUkSma paryApta, cAroM sthAvarakAya sUkSma aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAya pratyeka zarIra aparyApta, sAmAnya vanaspati, nigoda, vanaspatikAyika bAdara, vanaspatikAyi bAdara paryApta, vanaspatikAyika bAdara aparyApta, vanaspatikAyika sUkSma, vanaspatikAyika sUkSma paryApta, vanaspatikAyika sUkSma aparyApta, bAdara nigoda, bAdara nigoda paryApta, bAdara nigoda aparyApta, sUkSma nigoda, sUkSma nigoda paryApta, sUkSma nigoda aparyApta, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 6161 manuSyinayoMmeM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| isI prakAra manaHparyayajJAnI jIvoMke jAnanA caahiye| avadhidarzanavAle jIvoMke avadhijJAnavAle jIvoM ke samAna antarakAla hai| labdhyaparyAptaka manuSyoMmeM inake utkaSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke samAna antarakAla hai / vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM inake utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke samAna antarakAla hai| tathA AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM inake utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke samAna antarakAla hai / 162. strIvedI aura napuMsakavedI jIvoMmeM jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hai| puruSavedI jIvoMmeM jaghanya sthiti Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 avagada 0 moha0 ja0 ja0 egasamayo, ukka0 mAsA / evamajahaNahidI vi vattavvaM / evaM suhumasaMpa0 / koha0 - mANa 0 - mAya0 purisa0 bhaMgo / akasAya 0 ukkassabhaMgo | evaM jahAkkhAda0 vattavvaM / jvasama0 - [sAsaNa *] sammAmi0 ukkassabhaMgo / evamaMtarANugamo samatto / 1 vibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla sAdhika eka varSa hai / tathA tInoM hI vedavAle jIvoM meM ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| apagatavediyoM meM mohanIyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla chaha mahInA hai / tathA inake ajaghanya sthitivibhaktikI apekSA bhI isI prakAra kathana karanA cAhiye / isI prakAra sUkSmasAM parAyikasaMyata jIvoMke kahanA cAhiye / krodha, mAna aura mAyA kaSAyavAle jIvoMke puruSavediyoMke samAna kahanA cAhiye / akaSAyI jIvoMke inake utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke samAna antarakAla hai / isI prakAra yathAkhyAtasaMyata jIvoMke kahanA cAhiye / tathA upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke inake utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke samAna antarakAla hai / vizeSArtha - jaba eka samaya ke antarase jIva kSapakazreNIpara car3hate haiM taba jaghanya sthitikA jaghanya antarakAla eka samaya pAyA jAtA hai aura jaba chaha mahInA ke antarase jIva kSapakazreNIpara car3hate haiM taba jaghanya sthitikA utkRSTa antara chaha mahInA pAyA jAtA hai / oghase ajaghanya sthitikA antara nahIM hai yaha to spaSTa hI hai / sAmAnya manuSya Adi aura jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI isI prakAra antara samajhanA cAhiye, kyoMki kSapakazreNI meM ve saba mArgaNAeM sambhava haiM ataH unameM jaghanya sthitikA antara ogha ke samAna bana jAtA hai / aura ve mArgaNAeM nirantara haiM ataH unameM ajaghanya sthitikA antara nahIM pAyA jAtA / kintu avadhijJAnI jIva yadi kSapakazreNI para na car3heM to varSapRthaktva kAla taka nahIM car3hate haiM ataH inameM jaghanya sthitikA utkRSTa antara varSapRthaktva kahA hai / sAmAnya nArakI Adi kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara inakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitike samAna hai / sAmAnya tiryaMca Adi kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM jaghanya aura ajaghanya sthitivAle jIva sarvadA pAye jAte haiM, ataH inameM unakA antarakAla sambhava nahIM / manuSyinI, mana:paryayajJAnI, strIveda aura napuMsakaveda ina mArgaNAoM meM kSapakazreNIkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSa pRthaktva hai, ataH inameM jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSa pRthaktva khaa| yahI bAta avadhidarzanakI hai / para inameM ajaghanya sthitikA antaravAla nahIM pAyA jAtA / labdhyaparyAptakamanuSya, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI inakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara inakI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti ke antara ke samAna hai usase isameM koI vizeSatA nahIM haiM / puruSaveda meM kamase kama eka samaya taka aura adhika se adhika sAdhika eka varSa taka kSapakazreNI nahIM prApta hotI, ataH isameM jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika eka varSa kahA hai / kintu isameM jaghanya sthitikA antara nahIM hai kyoMki yaha nirantara mArgaNA hai / moha satkarmavAle kSapaka apagataveda aura kSapaka sUkSma samparAya saMyama kI prAptikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA hai ataH inameM jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA kahA / krodha, mAna aura mAyA kaSAyakA kathana puruSavedake samAna hai, kyoMki ina tInoM kaSAyoM kA kSapakazreNI meM jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika eka varSa pAyA jAtA hai| mohanIyasatkarmavAle akaSAyI aura yathAkhyAtasaMyata upazama zreNI meM 1 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 22 ] . hidivihattIe appAbahugaM 6 163. bhAvANugameNa savvattha odaio bhaavo| evaM bhAvANugamo smtto| $ 164. appAbahuANugamo duviho--jahaNNao ukkasso cedi / ukkasse payadaM / duvidho Niso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa savvatthovA moha0 ukkassahidivihattiyA jIvA / aNukka. aNaMtaguNA / evaM tirikkha-savvaeiMdiyasavvavaNapphadi0-savvaNioda0 kAyajogi0-orAliya0 orAliyamissa-kammaiya0Nasa0-cattArikasAya-madi-sudaaNNANa--asaMjada-acAkhu0-tiNNile0-bhavasi0abhavasi0-micchAdi0-asaNNi-zrAhAri0-aNAhAri tti / / 165. AdeseNa Neraiemu moha0 savvatthovA ukka / aNukka0 asaMkhejaguNA / evaM sattasu puDhavIsu savvapaMciMdiyatirikva-maNusa-maNusaapajja-deva-bhavaNAdi jAva avarAida0-savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-cattArikAya-savvatasa-paMcamaNa0-paMcavaci0-veuvviya-veuvyiyamissa0-itthi0-purisa-vihaMga0-AbhiNi-suda0-ohi0 hI hote haiM ataH inameM jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara utkRSTa aura anutkRSTa sthitike samAna bana jAtA hai| isI prakAra upazama samyaktva, sAsAdana aura samyagmithyAtvameM utkRSTa sthitike samAna antara jAnanA, kyoMki ye tInoM sAntara mArgaNAe~ haiM ataH inake jaghanya sthitike antarameM utkRSTa sthitike antarase koI vizeSatA nahIM aatii| __ isa prakAra antarAnugama samApta huaa| bhAvAnugamakI apekSA sarvatra audAyika bhAva hai / __ isa prakAra bhAvAnugama samApta huaa| $164. alpabahutvAnugama do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / unameMse utkRSTa alpabahutvAnugamakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-opanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA mohanIyakI utkRSTasthitivibhaktivAle jIva sabase thor3e haiN| inase anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva anantaguNe haiN| isI prakAra sAmAnya tiryaJca, sabhI ekendriya, sabhI vanaspatikAyika, sabhI nigoda, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kAmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, tAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNa Adi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anArahaka jIvoMke jAnanA caahie| 6 165. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva sabase thor3e haiN| inase anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriya tiyeca, sAmAnya manuSya, manuSya aparyApta, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara aparAjita svarga taka deva,sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, pRthivIkAyika Adi cAra sthAvarakAya, sabhI trasa, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3. .... saMjadAsaMjada-cakkhu0-ohidaMsa0-tiNNile0-sammAdi-khaiya0-vedaya-uvasama0-sAsaNa. sammAmi0-saNNi tti / maNusapajja0-maNusiNI0savvatthovA ukka / aNukka0 saMkhejaguNA / evaM savvaha-AhAra-AhAramissa0-avagada0-akasAya0--maNapajjAsaMjada-sAmAiya-chedo0-parihAra0-muhumasAMparA-jahAkkhAdasaMjade tti / evamukkassaappAbahugANugamo samatto / 166. jahaNNae payadaM / duviho jidda so-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa jaha* ajaha0 ukkassa0bhaMgo / evaM kAyajogi-orAli0-NavaMsu0-cattArikasA0acakkhu0-bhavasi0-aAhAri tti / 167. AdeseNa raiesu moha0 jaha* aja0 ukkssaannukkssbhNgo| evaM sattasu puDhavIsu savvatirikkha-maNusa-maNusaapaja0-deva-bhavaNAdi jAva avarAida-savvaeiMdiya-savvavigaliMdiya-savyapaMciMdiya-chakAya0-paMcamaNa-paMcavaci0-orAliyamissa0veuvviya0-veuvviyamissa -kammaiya--itthi0-purisa-madi-sudaaNNANa-vihaMgaAbhiNi-suda--ohi0--saMjadAsaMjada-asaMjada--cakkhu0--ohidaMsa--paMcale0--sukka0-- vaikriyikamizrakAyayogI,strIvedI,puruSavedI,vibhaMgajJAnI, AbhiniyodhikajJAnI, zrutajJAnI,avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, cakSudarzanI,avadhidarzanI,pIta Adi tIna lezyAvAle,samyagdRSTi,kSAyikasanyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| manuSyaparyApta ora manuSyaniyoM meM utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva sabase thor3e haiN| inase anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra sarvArthasiddhike deva, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, manaHpayeyajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahie| - isa prakAra utkRSTa alpabahutvAnugama samApta huaa| 6166. aba jaghanya alpabahutvAnugamakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA alpabahutva utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke alpabahutvake samAna hai| isI prakAra kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 6 167. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIyakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA alpabahutva utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke alpabahutvake samAna hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI tithaMca, manuSya, manuSya aparyApta, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara aparAjita svarga takake deva, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, chahoM kAyavAle, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI,audArika mizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNa kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI,avadhijJAnI, saMyatAsaMyata,asaMyata,cakSudarzanI, avadhi Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 gA0 22 ] hidivihattIe bhujagAre smukkittnn| abhava0-sammAdi0-khaiya0-vedaya0-uvasama0-sAsaNa-sammAmi micchAdi-saNNiasaNNi-aNAhAri ti| 168. maNusapajja0-maNusiNI. savvatthovA jaha0 / ajaha0 saMkhejjaguNA / evaM sabaDha0-AhAra-AhAramissa0-avagada0-akasA0-maNapajja-saMjada-sAmAiyachedo0-parihAra0-muhumasAMparAya0-jahAkkhAdasaMjade tti / __evamappAbahugANugamo smtto| evaM cauvIsa-aNiyogaddArANi samattANi / 6166. bhujagAre tattha imANi terasa aNiyogaddArANi-samukkittaNAdi jAva appAbahue tti / samukttiNANugameNa duviho Niso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 atthi bhuja-appada0-avahidavihattiyA jIvA / evaM sattasu puDhavIsu savvatirikkha-savvamaNussa-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra0-savvaeidiya-savvavigaliMdiyasavvapaMciMdiya-paMcakAya-savvatasa-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi-aorAli0-orAliyamissa-veuvviya0-veuvviyamissa-kammaiya-tiNNiveda-cattArikasA0-madi-sudaaNNANavihaMga0-asaMjada0-cakkhu-acakkha0-paMcalessA0-bhavasiddhi0-abhavasiddhi-micchAdi0darzanI,kRSNa Adi pAMca lezyAvAle, zuklalezyAvAle, abhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, mithyAdRSTi, saMjJI, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 6168. manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM jaghanya sthitivibhaktivAle jIva sabase thor3e haiN| inase ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra sarvArthasiddhike deva, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| isa prakAra alpabahutvAnugama samApta huaa| isa prakAra caubIsa anuyogadvAra samApta hue| 6 166. bhujagAra sthitivibhaktike kathanameM samutkIrtanAse lekara alpabahutvataka teraha anuyogadvAra haiN| unameM se samutkIrtanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA mohanIyakI bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIva haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI tiryaMca, sabhI manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake deva, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, pAMcoM sthAvarakAya, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, asaMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, kRSNAdi pAMca lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI, asaMjJI, Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 saNNi-asaNNi-AhAri-aNAhAri tti / $ 170. ANadAdi jAva savvaDha0 moha0 atthi appdrvihttiyaa| evamAhAraAhAramissa-avagada0-akasA0-AbhiNi-suda0-ohi0-maNapajja0-saMjada0-sAmAiyachedo-parihAra0-suhumasAMparAyaH-jahAkkhAda0-saMjadAsaMjada-ohidaMsa-mukka0sammAdi0-khaiya-vedaya-uvasama0-sAsaNa-sammAmi / ___ evaM samukkittaNANugamo smtto| 3171. sAmittANugameNa duviho gidda so-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha. bhuja0 avahi kassa ? aNNada micchAdihissa / appadara0 kassa ? aNNa0 AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 170. Anata kalpase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM mohanIyakI alpatara sthitivibhaktivAle jIva haiN| isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihArAvazuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmiyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-bhujagAra anuyogadvAra meM bhujagAra, alpatara aura avasthita ina tInoMkA vicAra kiyA jAtA hai / isake avAntara adhikAra teraha haiN| jo nimna haiM-samutkIrtanA, svAmitva, eka jIvakI apekSA kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAva aura alpabahutva / inameM se pahale yahAM sasutkIrtanAkA vicAra karate haiM-oghase bhujagArasthitivAle, alpatara sthitivAle aura avasthita sthitivAle jIva pAye jAte haiN| jo karma sthitise adhika sthitiko prApta ho use bhujagArasthitivAlA kahate haiN| jo adhika sthitise kama sthitiko prApta ho use alpatarasthitivAlA kahate haiM aura jisakI pahale samayake samAna dUsare samayameM sthiti rahe use avasthita sthitivAlA kahate haiN| isa prakAra oghakI apekSA ina tInoM prakArake jIvoMkA pAyA jAnA sambhava hai| sAtoM pRthivIke nArakI Adi prAyaH bahuta sI mArgaNAoMmeM isI prakArakI sthiti hai ataH vahAM bhI oghake samAna tInoM prakArakI sthitivAle jIva jAnanA cAhiye, kyoMki jina mArgaNAoMmeM mithyAdarzana sambhava hai vahAM tInoM vibhaktiyAM bana sakatI haiN| kevala Anatase lekara nau graivayaka takake deva tathA zuklalezyAvAle isake apavAda haiN| kintu AnatAdi kalpoMmeM, zuklalezyAmeM aura samyagdarzanase sambandha rakhanevAlI zeSa mArgaNAoMmeM pahale samayameM prApta huI sthitise dvitIyAdi samayoMmeM sthiti uttarottara ghaTatI jAtI hai, ataH inameM kevala eka alpatara sthiti hI jAnanI caahiye| isa prakAra samutkIrtanAnugama samApta huaa| 6171. svAmitvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adeza. nirdeza / unameM se oghakI apekSA mohanIyakI bhujagAra aura avasthita sthitivibhakti kisake hotI hai ? kisI bhI mithyAdaSTi jIvake hotI hai / alpatara sthitivibhakti kisake hotI hai ? kisI bhI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe bhujagAre sAmitta sammAdihissa micchAihissa vA / evaM sattasu puDhavIsu tirikkha-paMciMdiyatirikvatiyamaNusatiya-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra-paMcidiya-paMciM0paja-tasa-tasapajjApaMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi0-orAli0-orAliyamissa0-ubviya0-veunviyamissa0-kammaiya0--tiNNiveda-cattArikasA0-asaMjada-cakkhu0-acakkhu0-paMcalessAbhavasiddhi0-saNNi-AhAri0-aNAhAri tti / 172. paMciMdiyatiri0apajja. moha. bhuja. appada0 avahi0 kassa ? aNNadarassa | evaM maNusaapajja0-savvaeiMdiya-savvavigaliMdiya-paMciMdiyaapajjApaMcakAya-tasaapajja0-madi-sudaaNNANa-vihaMga0-abhava0-micchAdi-asaNNi tti| 6 173. ANadAdi jAva uvarimagevajje tti appadara0 kassa ? aNNa0 sammAdihissa micchAdihissa vaa| [evaM sukka |]nnvaannuddisaadi jAva savvotti appadara kassa? aNNadarassa smmaaihiss| evamAhAra-AhAramissa0-avagada-akasA0-AbhiNi0suda-aohi-maNapajja0-saMjada0-sAmAiya0-chedo0-parihAra0-suhumasAparAya0jahAkkhAda0saMjada-saMjadAsaMjada-ohidaMsa-sammAdi0-khaiya0-vedaga0-uvasama0sAsaNa-sammAmicchAdihi tti / evaM sAmittANugamI smtto| ~ ~ ~ samyagdRSTi yA mithyAdRSTi jIvake hotI hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sAmAnya tiryaMca, paMcendriyatiryaMcatrika, manuSyatrika, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahastrAra svargatakake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, basa, basa paryApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, asaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, kRSNAdi pAMca lezyAvAle, bhavya, saMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 6 172. paMcendriya tiyeca aparyAptakoMmeM mohanIyakI bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhakti kisake hotI hai ? kisI bhI jIvake hotI hai| isI prakAra manuSya aparyApta, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, paMcendriya aparyApta, pAMcoM sthAvarakAya, basa aparyApta, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMke jAnanA caaye| 6 173. Anata kalpase lekara uparima aveyaka takake devoMmeM alpatara sthitivibhakti kisake hotI hai ? kisI bhI samyagdRSTi yA mithyAdRSTi jIvake hotI hai| isI prakAra zukla lezyAvAloMke kahanA caahiye| nau anudizise lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM alpatara sthitivibhakti kisake hotI hai ? kisI bhI samyagdRSTi jIvake hotI hai| isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI,apagatavedI,akaSAyI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI,mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata,chedopasthApanAsaMyata,parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanavAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-isa bAtakA ullekha hama pahale kara Aye haiM ki mithyAddaSTike bhujagAra Adi tInoM 13 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidipihattI-3 174. kAlANugameNa duviho Nidde so-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa bhuja0 jaha* egasamo, ukka cattAri smyaa| appada0 jaha egasamo, uka0 tevahisAgarovamasadaM tIhi palidovamehi aMtomuhuttabbhahiehi sAdireyaM / avahida0 jaha0 egasamao, uka0 aMtomu0 / evamacakkhu0-bhavasiddhi / sthiti vibhaktiyAM sambhava haiM aura samyagdRSTike kevala eka alpatara sthitivibhakti hI sambhava hai| isa anuyogadvArameM isI dRSTise vicAra kiyA gayA hai| pUrvokta sUcanAnusAra sAmAnya siddhAnta yaha niSpanna huA ki sAmAnyase mithyAdRSTi jIva tInoM sthiti vibhaktiyoMke svAmI haiM aura samyagdRSTi jIva kevala eka alpatara sthitivibhaktike hI svAmI haiN| AdezakI apekSA bhI vicAra karanekA mUla yahI hai |aantse lekara nau gaveyaka takake devoMko va zuklalezyAvAloMko chor3akara zeSa jina mArgaNAoMmeM mithyAdarzana aura samyagdarzana sambhava hai vahAM mithyAdRSTiyoMko tInoM sthitivibhaktiyoM ke svAmI jAnanA cAhiye aura samyagdRSTiyoMko kevala eka alpatara sthitivibhaktikA hI svAmI jAnanA caahiye| aisI mArgaNAoMke nAma mUlameM ginAye hI haiN| itanA vizeSa jAnanA ki yahAM samyagdRSTi padase sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmidhyAdRSTiyoMkA bhI grahaNa kara lenA cAhiye, kyoMki inake bhI eka alpatara sthitivibhakti hI hotI hai| manuSya aparyApta Adi kucha mArgaNAeM aisI haiM jinameM eka mithyAdarzana hI sambhava hai ataH yahAM tInoM sthitivibhaktiyoMkA svAmI mithyAdRSTi jIva hotA hai / yadyapi isa kasAyapAhuDake anusAra inameM kucha mArgaNAeM aisI haiM jinameM sAsAdanasamyaktva bhI pAyA jAtA hai para usakI apekSAse yahAM pRthak kathana nahIM kiyA / phira bhI usakI apekSA vicAra karane para eka alpatara sthitivibhakti hI prApta hotI hai| arthAt aise ekendriyAdi jIva jo sAsAdanasamyagdRSTi hoMge ve sAsAdanasamyaktvake kAla taka eka alpatara sthitivibhaktike hI svAmI hoNge| Anata kalpase lekara nau veyaka takake devoMke tathA zuklalezyAvAloMke mithyAdarzana aura samyagdarzana donoM sambhava haiM phira bhI yahAM eka alpatara sthiti hI hotI hai, ataH ukta sthAnoMmeM mithyAdRSTi aura samyagdRSTi jIvako alpatara sthitivibhaktikA hI svAmI batalAyA hai / zeSa mArgaNAoMmeM alpatara sthitivibhaktikA svAmI samyagdRSTi hI hotA hai, kyoMki unameM mithyAdarzana sambhava hI nahIM hai| * isa prakAra svAmitvAnugama samApta huaa| 6 174. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai--oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA bhujagAra sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla cAra samaya hai| alpatara sthiti vibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla tIna palya aura antarmuhUrta adhika ekasau tresaTha sAgara hai / avasthitasthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla antamuhUrta hai / isI prakAra acakSudarzanI aura bhavya jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-kisI jIvane eka samaya taka bhujagAra sthitikA bandha kiyA aura dUsare samayameM vaha alpatara yA avasthita sthitikA bandha karane lagA to bhujagArakA jaghanyakAla eka samaya prApta hotA hai| tathA jaba koI eka ekendriya jIva pahale samayameM addhAkSayase sthitiko bar3hAkara bA~dhatA hai, dUsare samayameM saMlazakSayase sthitiko bar3hAkara bA~dhatA hai, tIsare samayameM marakara aura eka vigrahase saMjJiyoMmeM utpanna hokara asaMjJiyoM ke yogya sthitiko bar3hAkara bA~dhatA hai aura cauthe samayameM zarIrako grahaNa karake saMjJIke yogya sthitiko bar3hAkara bA~dhatA hai taba usa jIvake bhujagAra sthitikA utkRSTakAla cAra samaya prApta hotA hai, isa prakAra bhujagAra sthitikA jaghanyakAla Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe bhujagAre kAlo 66 M eka samaya aura utkRSTa kAla cAra samaya samajhanA caahiye| isakA vizeSa khulAsA isa prakAra haiyahA~ eka sthitike bandhake yogya kAlako addhA kahA hai| jo kamase kama eka samayataka aura adhika se adhika antarmuhUrte taka hotA hai| tAtparya yaha hai ki kisI jIvake vivakSita eka sthitikA bandha ho rahA hai to vaha bandha kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika antamuhUrta kAla taka hogaa| isake pazcAt vaha badala jAyagA aura taba usase nyUna yA adhika sthitikA bandha hone lgegaa| para yahA~ bhujagArakI sthiti vivakSita hai attaH adhikakA bandha karAnA caahie| para isa prakAra addhAkSayase baMdhanevAlI sthitimeM pharaka par3a jAnepara bhI sthitibandhake kAraNabhUta saMlazarUpa pariNAmoMmeM niyamase badala hogA hI yaha nahIM kahA jA sktaa| kisI jIvake zraddhAkSayake sAtha saMklezakSaya ho jAtA hai aura kisI jIvake zraddhAkSayake pazcAt bhI saMklezakSaya hotA hai| kevala addhAkSayake hone para sthitimeM adhikase adhika vRddhi palyake / asaMkhyAtaveM bhAgapremANa hI ho sakatI hai adhika nahIM, kyoMki eka eka krodhAdi kaSAyarUpa pariNAmakhaNDa ukta pramANa sthitibandhakA hI kAraNa hotA hai| para saMkleza kSayake hone para adhikase adhika saMkhyAta sAgara sthiti bar3ha sakatI hai aura ghaTa bhI sakatI hai| kintu yahA~ bhujagArakI vivakSA hai, isaliye vRddhi hI lenI caahiye| isa prakAra jaba kisI ekendriya jIvake pahale samayameM zraddhAkSayase sthitimeM vRddhi hotI hai, dUsare samayameM saMklezakSayase sthitimeM vRddhi hotI hai| taba usake bhujagArake do samaya to ekendriya paryAyameM prApta ho jAte haiN| tathA vaha jIva yadi tIsa resamayameM marA aura eka moDeke sAtha saMniyoMmeM utpanna hA to usake tIsare samayameM asaMjJIke yogya sthitikA bandha hone lagegA aura cauthe samayameM zarArako grahaNa kara leneke kAraNa saMjJIke yogya sthitikA vandha hone lgegaa| isa prakAra usI jIvake bhujagArake do samaya saMjJI paMcendriya paryAyameM prApta hue| isa taraha bhujagArake kula samaya cAra hue| ataH bhujagAra sthitikA utkRSTa kAla cAra samaya khaa| jo jAva eka samaya taka alpatara sthitikA bandha karake dUsare samayameM bhujagAra yA avasthita sthitikA bandha karane lagatA hai usake alpatarakA jaghanyakAla eka samayakA pAyA jAtA hai| tathA jisa jIvane antamu hUrta kAla taka alpatara sthitikA bandha kiyaa| anantara vaha tIna palyakI Ayu lekara bhogabhUmimeM utpanna huA aura vahAM AyumeM antarmuhUrta kAlake zeSa rahane para usane samyaktvako grahaNa kiyaa| anantara vaha chayAsaTha sAgara taka samyaktvake sAtha paribhramaNa karatA rahA / tatpazcAt antamuhUrta kAla taka samyagmithyAtvameM rahA aura vahA~ se punaH samyaktvako prApta karake dUsarI bAra chayAsaTha sAgara taka samyaktvake sAtha paribhramaNa karatA rhaa| tatpazcAt mithyAtvameM gayA aura ikatIsa sAgarakI AyuvAle devoMmeM utpanna ho gayA aura vahAMse cyuta hokara aura manuSyoMmeM utpanna hokara antamuhUrta kAla taka usane alpatara sthitibandha kiyA pazcAt vaha bhujagAra sthitibandha karane lgaa| isa prakAra alpatara sthitikA utkRSTakAla antamuhUrta aura tIna palya adhika eka sau tresaTha sAgara prApta hotA hai| eka sthitibandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / aba yadi koI jIva sthitisattvake samAna sthitikA bandha karatA hai to vaha kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika antamuhUrta kAla taka hI aisA kara sakegA isake pazcAt usake niyamase alpatara yA bhujagAra sthitikA bandha hone lagegA, ataH avasthita sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta prApta hotA hai| acakSudarzana aura bhavya 'ye do mArgaNAeM chadmastha jIvake samyaktva aura mithyAtva donoM dazAoM meM sarvadA rahatI haiM ataH inameM ogha prarUpaNA bana jAtI hai, aura isIlie inake kathanako oghake samAna khaa| Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ hidivihattI 3 $ 175. AdeseNa raiya0 moha0 bhuja0 ja0 egasamao, ukka0 be samayA / * appada 0 jaha0 egasamajho, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi deNANi / ahi0 ogha - bhaMgo / paDhamAdi jAva sattamiti bhuja0 - vaDi0 Nira0oghaM / appa0 jaha0 egasamayo, ukka0 sagasagukkasahidI deNA / 100 $ 176. tirikkha0 moha0 bhuja0 a0 zraghaM / appada0 jaha0 egasamajho, ukka0 tiSNi palidovamANi sAdireyANi aMtomuhutteNa / paMcidiyatirikkha 0 - paMciMtirikkhapajja0-paMciM0tirikkhajoNiNIsu bhuja0 jaha0 egasamao, ukka0 tiNNi samayA / appada0 - avahi0 tirikkhoghaM / paMciM0 tiri0 apajja0 bhuja0 ja0 egasamao, ukka0 tiNNi samayA / appada 0 - vaDi0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / evaM 9 175. AdezakI apekSA nArakiyoM meM mohanIyakI bhujagAra sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai / alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai / tathA avasthita sthitivibhaktikA kAla oghake samAna hai / pahalI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka pratyeka naraka meM bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / vizeSArtha - naraka meM zraddhAkSaya aura saMklezakSayase do bhujagAra samaya prApta hote haiM ataH yahA~ bhujagAra sthitikA utkRSTa kAla do samaya kahA / koI eka asaMjJI do vigrahase naraka meM utpanna huA aura usake yadi dUsare vigraha meM addhAkSayase tIsare samaya meM zarIra ko grahaNa karanese tathA cauthe samaya meM saMklezakSaya se bhujagAra sthitibandha huA to isa prakAra narakameM bhujagAra sthitike tIna samaya bhI prApta ho sakate haiM para yahA~ pahale kathanakI hI mukhyatA hai ataH uccAraNAvRtti meM usIkA ullekha kiyA hai / jisa jIvane narakameM utpanna honeke pazcAt antarmuhUrta kAlameM samyaktvakA grahaNa kara liyA hai aura jo antarmuhUrtaM kAlake zeSa rahane para midhyAtva meM gayA usake narakameM alpatara sthitikA utkRSTakAla kucha kama tetIsa sAgara pAyA jAtA hai / zeSa kathana ogha ke samAna ghaTita kara lenA cAhie / isI prakAra prathamAdi narakoMmeM bhI kathana karanA cAhiye / kintu vahAM alpatara sthitikA utkRSTakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa jAnanA cAhiye / yadyapi pahale naraka meM samyagdRSTi jIva bhI utpanna hotA hai aura usake alpatara sthiti ho pAI jAtI hai / kintu aisA jIva pahale narakakI utkRSTa sthiti ke sAtha nahIM utpanna hotA ataH pahale naraka meM bhI alpatara sthitikA utkRSTakAla kucha kama eka sAgarapramANa prApta hotA hai / 9 176. tiryaznoMmeM mohanIyakI bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla gha samAna haiM / tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta adhika tIna palya hai / paMcendriyatiryaJca, paMcendriyatiryaJcaparyAptaka aura paMcendriyatiryaJcayonimatI jIvoM meM bhujagAra sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla tIna samaya hai / tathA alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA kAla sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai / paMcendriya tiryaca aparyAptakoMmeM bhujagAra sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai / tathA alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA 22] hidivihattIe bhujagAre kAlo pNciN0apjj| 6 177. maNusatiya0 bhuja0-avahi0 NiraoghaM / appada0 jaha0 egasamo, ukka0 tiNNi palidovamANi puvvakoDitibhAgeNa sAdireyANi / maNusiNIsu aMtomuhutteNa sAdireyANi / maNusaapaja0 bhuja0 jaha0 eyasamo, ukka0 be samayA / appada0-avahi0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomahattaM / 178. devesu bhuja0-avahi0 giroghaM / appada0 jaha0 egasamo, ukka0 kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra paMcendriya aparyAptaka jIvoM ke jAnanA cAhie / vizeSArtha-jisa tiryaMcane pUrva paryAyameM antarmuhUrta taka alpatara sthitikA bandha kiyaa| pazcAt marakara tIna palyakI Ayuke sAtha uttama bhogabhUmimeM utpanna ho gayA usake alpatara sthitikA utkRSTakAla antamuhUrta adhika tIna palya pAyA jAtA hai| sAmAnya tiryaMcoMmeM zeSa kathana oghake samAna hai| yadi koI anya indriyavAlA jIva paMcendriya tiryaMcatrikameM utpanna huA to usake pahalA samaya addhAkSayase,dUsarA samaya zarIrako grahaNa karanese aura tIsarA samaya saMklezakSayase bhujagAra sthitikA prApta hotA hai, ataH inameM bhujagAra sthitikA utkRSTakAla tIna samaya kahA / zeSa kathana sugama hai / paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptaka aura paMcendriya labdhyaparyAptakakA utkRSTakAla * antarmuhUrta hai ataH inake alpatara aura avasthita sthitikA uskRSTakAla antarmuhUrta khaa| zeSa' kathana sugama hai| 6177. sAmAnya manuSya,paryApta manuSya aura manuSyanI ina tIna prakArake manuSyoMmeM bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla pUrvakoTike tribhAgase adhika tIna palya hai / manuSyiniyoMmeM alpatara sthitivibhaktikA utkRSTa kAla antarmuhUrta adhika tIna palya hai| manuSya aparyAptakoMmeM bhujagAra sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai / tathA alpatara aura avasthita sthitivibhakti kA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-sAmAnya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyiniyoMmeMse eka pUrvakoTikI AyuvAle jisa manuSyane tribhAgake zeSa rahanepara manuSyAyukA bandha karake pazcAt kSAyikasamyagdarzanako prApta kara liyA hai vaha marakara uttama bhogabhUmimeM tIna palyakI Ayuke sAtha utpanna hotA hai| isake tribhAgase lekara anta taka nirantara sthitisattvase kama sthitikA hI bandha hotA rahatA hai ataH alpatara sthitikA utkRSTakAla pUrvakoTikA tribhAga adhika tIna palya prApta hotA hai| kintu samyagdRSTi jIva marakara strIvedI nahIM hotA ataH manuSyiniyoMke alpatara sthitikA kAla antamuhUrta adhika tIna palya hI prApta hogaa| yahAM antarmuhUtase pUrva paryAyake aura tIna palyase uttama bhogabhUmike alpatara sthitike kAlakA grahaNa karanA cAhiye / labdhyaparyAptaka manuSyakA utkRSTakAla antarmuhUrta hai, ataH isake alpatara aura avasthitasthitikA utkRSTakAla antamuhUrta khaa| zeSa kathana sugama hai| 178. devoMmeM bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla sAmAnya nArakiyoM ke Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 tettIsa sAgarovamANi / bhavaNAdi jAya sahassAre tti evaM ceva / Navari appada0 jaha0 egasamao, ukka0 sagukkassadvidI / bhavaNa-vANa-jodisi0 sagahidI aMtomuhuttUNA / prANadAdi jAva sabasiddhi tti appadara0 jaha0 jahaNNa hidI, ukka0 ukksshidii| 176. eiMdiya0bhuja0-avahi0 mnnusbhNgo| appada0 jaha0 egasamao, ukka0 palido asaMkhe0bhAgo / evaM bAdareI diya-muhumeiMdiya-cattArikAya tesiM bAdara-suhumavaNapphadi-bAdaravaNapphadi-suhumavaNapphadi-Nigoda-bAdaraNigoda-suhamaNigode tti| edesiM pajjattANamapajjattANaM ca evaM ceva / Navari appada0 jaha0 egasamo , ukka0 sagasagukassahidI / 180.vigaliMdiya-vigaliMdiyapajjattANaM bhuja0-avahi0 eiNdiybhNgo| appada0 jaha0 egasamao, ukka0 sgsguksshidii| vigaliMdiyaapajja. bhuja0-avahi0 samAna hai / tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpataka isI prakAra jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inameM alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai| usameM bhI bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMke apanI apanI utkRSTa sthiti antamuhUrta kama kahanA caahie| Anatase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla apanI apanI jaghanya sthitipramANa aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| vizeSArtha-bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra takake devoMke tInoM prakArakI sthitiyoMkA bandha hotA hai / ataH sahasrAra svargataka alpatara sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa prApta ho jAtA hai| para itanI vizeSatA hai ki bhavanatrikoMmeM samyagdRSTi jIva nahIM utpanna hotA ataH vahAM alpatarakA utkRSTakAla antamuhUtakama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hI prApta hogaa| kintu Anatase sarvArthasiddhitaka alpatara sthitikA jaghanya kAla jaghanya sthitipramANa aura utkRSTakAla utkRSTa sthitipramANa hI prApta hogA, kyoMki vahAM eka alpatara sthitikA hI bandha hotA hai / zeSa kathana sugama hai| 176. ekendriyoMmeM bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla manuSyoM ke samAna hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga premANa hai| isI prakAra bAdara ekendriya, sUkSmaekendriya, pRthivIkAyika Adi cAra sthAvarakAya, unake bAdara aura sUkSma, vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika, nigoda, bAdara nigoda aura sUkSma nigoda jIvoMke jAnanA cAhiye / ina bAdara ekendriya Adike jo paryAptaka aura aparyAptaka bheda haiM unake bhI isI prakAra jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai| 6180. vikalendriya aura vikalendriya paryApta jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthiti vibhaktikA kAla ekendriyoM ke samAna hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA.22] . dvidivihattIe bhujagAre kAlo 103 vigaliMdiyabhaMgo / appada0 maNusaapajjattabhaMgo / 181. paMciM0-paMciM0paja0 bhuja0-avahi. pNciN0tirikvbhNgo| appada0 mUloghaM / tasa-tasapajja0 bhuja0-avahi-appada0 mUloghaM / tasaapajja0 bhuja0 oghaM / appada0-avahi0 jaha0 egasamo, ukka0 aMtomu0 / evamorAliyamissa0 vattavvaM / Navari bhuja0 ukka0 tiNNi smyaa| aura utkRSTakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| vikalendriya aparyAptaka jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla vikalendriyoMke samAna hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA kAla manuSya aparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-ekendriyoMmeM bhI addhAkSaya aura saMlazakSayase bhujagArake do samaya prApta hote haiM ataH inameM bhujagAra sthitikA utkRSTa kAla bhI manuSyoMke samAna khaa| tathA ekendriyake nirantara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka alpatara sthitikA honA sambhava hai, kyoMki jisa ekendriyake saMjJI paMcendriyakI sthitikA sattva hai vaha use palya ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka ghaTAtA rahatA hai / ataH ekendriyoMmeM alpatara sthitikA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| bAdaraekendriya, sUkSmaekendriya tathA pA~coM sthAvarakAya aura unake bAdara aura sUkSma jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti palyake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika hai, ataH inameM bhI ekendriyoMke samAna kAla bana jAtA hai| kintu ina sabake paryApta aura aparyApta bhedoMkA kAla kama hai ataH inameM alpatara sthitikA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa khaa| isI prakAra vikalatraya paryApta aura vikalatraya aparyApta jIvoMke utkRSTa kAla kA vicAra karake alpatara sthitikA utkRSTa kAla jAnanA / zeSa kathana sugama hai| 6181. paMcendriya, paMcendriyaparyAptaka jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla paMcendriya tiryaMcoMke samAna hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA kAla mUloghake samAna hai| trasa aura trasa paryAptaka jIvoMke bhujagAra, avasthita aura alpatara sthitivibhaktikA kAla mUloghake samAna hai| basa aparyAptakoMke bhajagAra sthitivibhaktikA kAla oghake samAna hai| tathA alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| isI prakAra audArikamizrakAyayogI jIvoMke kahanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inake bhujagAra sthitivibhaktikA utkRSTakAla tIna samaya hai / vizeSArtha-paMcendriya aura paMcendriya paryAptakoMmeM saba paMcendriya jIva A jAte haiN| unameM paMcendriya tiryazca bhI sammilita haiM ataH paMcendriya tiryaJcoMke jisa prakAra bhujagAra sthitikA utkRSTa kAla tIna samaya ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra inake bhI jAnanA caahie| tathA oghase alpatara sthitikA jo utkRSTa kAla batalAyA hai vaha paMcendriya aura paMcendriya paryAptakoMke hI prApta hotA hai anyake nahIM, ataH inake alpatara sthitikA kAla oghake samAna kahA / oghase bhujagAra Adi tInoM vibhaktiyoMkA jo kAla kahA hai vaha trasa aura trasa paryApta jIvoMke avikala bana jAtA hai, ataH inakI prarUpaNAko zrodhake samAna kahA / trasa aparyAptakoMkA utkRSTakAla antarmuhUrta hai, ataH inake alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA utkRSTakAla antarmuhUrta khaa| jo ekendriya yA vikalatraya paMcendriya trasoMmeM utpanna hotA hai usake bhujagAra sthitike cAra samaya prApta hote haiN| kintu inameM bhujagArakA pahalA samaya vigraha gatimeM ho jAtA hai aura Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasA pAhuDe [ dvidivihattI 3 I $ 182. paMcamaNa0 - paMcavaci 0 - veDa vviya 0 -- veDavviyamissa0 maNusaapajjattabhaMgo / kAyajogi0 bhuja0 avadvi0 oghaM / appada0 ja0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / orAli0 bhuja0 - avaTThi 0 maNusaapajatabhaMgo | appada0 jaha0 egasamao, ukka0 vAvIsavassasahassANi deNANi / AhAra0 appada0 jaha0 esamatro, ukka0 aMtomu0 / AhAramissa0 appada0 jahaNNukka * aMtomu0 / kammaiya0 bhuja0 ja0 egasamao, ukka0 ve samayA / evamaSpada0 / avaDi0 jaha0 egasamao, ukka0 tiNNi samayA / 204 vigrahati meM audArikamizrakAyayoga pAyA nahIM jAtA, ataH isa yogameM bhujagAra sthitikA utkRSTa kAla tIna samaya kahA jo bhava grahaNa addhAkSaya aura saMklezakSayake kAraNa prApta hotA hai / 182. pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI aura vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke manuSya aparyAptakoMke samAna jAnanA cAhiye / kAyayogI jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla oghake samAna hai / tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai / audArika kAya - yogI jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla manuSya aparyAptakoM ke samAna hai / tathA alpatara sthitivibhaktakA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla kucha kama bAIsa hajAra varSa hai / AhAraka kAyayogI jIvoMke alpatara sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai / AhAraka mizrakAyayogI jIvoMke alpatara sthitivibhaktikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / kArmaNakAyayogI jIvoMke bhujagAra sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai / isI prakAra alpatara sthitivibhaktikA kAla jAnanA caahiye| tathA avasthita sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya 1 vizeSArtha-pAMcoM manoyoga, pAMcoM vacanayoga, vaikriyikakAyayoga aura vaikriyikamizrakAyayoga meM bhujagAra sthitivibhaktikA zraddhAkSaya aura saMklezakSayase do samaya hI utkRSTakAla prApta hotA hai tathA alpatara sthitikA utkRSTakAla antarmuhUrta hI prApta hotA hai, kyoMki ina yogoM kA isase adhika utkRSTakAla nahIM pAyA jAtA, ataH inameM bhujagAra Adi sthitiyoMke kAlako labdhyaparyAptaka manuSyoMke samAna kahA / kAyayogameM saba kAyayogoM kA antarbhAva ho jAtA hai aura bhujagAra sthitikA utkRSTakAla cAra samaya kAyayoga meM hI banatA hai ataH isameM bhujagAra aura avasthita sthiti kAlako oghake samAna kahA / tathA sAmAnya kAyayogakA utkRSTakAla to asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai / para vaha ekendriyake hI pAyA jAtA hai aura ekendriyake alpatara sthitikA utkRSTakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA, ataH kAyayogameM bhI alpatara sthitikA utkRSTakAla ukta pramANa jAnanA / audArikakAyayogakA utkRSTakAla antarmuhUrta kama bAIsa hajAra varSa hai, ataH isameM alpatara sthitikA utkRSTakAla ukta pramANa kahA / AhArakakAyayoga aura AhAraka mizrakAyayoga meM alpatara sthitivibhakti hI hotI hai ataH inakA jo jaghanya aura utkRSTakAla hai tatpramANa hI inameM alpatara sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla jAnanA cAhiye / kArmaNakAyayogakA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla tIna samaya hai, ataH isameM avasthiti sthitivibhaktikA to jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla tIna samaya bana jAtA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22.] hattI bhujagAre kAlo 105 6183. itthi0 bhuja0 - avahi0 paMciMdiyatirikkhabhaMgo / appada 0 jaha0 egasama, ukka0 paNavaNNapalidovamANi desUNANi / evaM purisa0 / Navari appada0 jaha0 egasamao, ukka0 sAgarovamasadaM tIhi palidovamehi aMtomuhuttanbhahiehi sAdireyaM / NavuMsa0 bhuja0 - vahi0 oghaM / appada0 ja0 egasamazra, ukka0 tettIsa sAgaromANi deNANi / avagada 0 appada0 jaha0 egasamao, ukka0 tohutaM / evaM akasAya0-muhumasAMparA 0 - jahAkkhAda0 vattavvaM / $ 184. cattArikasAya0 orAliyamissabhaMgo | Navari bhuja0 oghaM / hai, kyoMki eka sthitikA tIna samaya taka bandha honA asaMbhava nahIM hai, kyoMki eka sthitikA utkRSTa bandhakAla antarmuhUrtapramANa pAyA jAtA hai / parantu isameM bhujagAra aura alpatara sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla do samaya hI prApta hotA hai, kyoMki isameM zraddhAkSaya aura saMklezakSaya ye do avasthAeM hI sambhava haiM / ataeva inameM bhujagAra aura alpatarakA adhika adhika do samaya kAla hI prApta hogA / zeSa kathana sugama hai / 9183. strIveda meM bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla paMcendriya tiryaMcoMke samAna hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama pacavana palya hai / isI prakAra puruSaveda meM jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake alpatara sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta aura tIna palya adhika ekasau tresaTha sAgara hai / napuMsakavedameM bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla ogha ke samAna hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla ekasamaya aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai| apagatavedI jIvoMke alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra akaSAyI, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoM ke kahanA cAhie / vizeSArtha-devIkI utkRSTa sthiti pacavana palya hai / aba yadi koI jIva isa AsA devI huA aura usane antarmuhUrta ke bAda samyagdarzana prApta kara liyA aura jIvana bhara samyagdRSTi rahA to usake alpatara sthitikA utkRSTakAla kucha kama pacavana palyapramANa prApta hotA hai / oghase alpatara sthitikA jo utkRSTakAla kahA vaha puruSavedakI apekSA hI ghaTita hotA hai, ataH puruSavedameM alpatara sthitikA utkRSTakAla antarmuhUrta aura tIna palya adhika ekasau tresaThasAgara kahA / napuMsaka veda meM alpatara sthitikA utkRSTakAla sAtaveM narakakI apekSA prApta hogA, ataH isameM alpatara sthitikA utkRSTakAla kucha kama tetIsa sAgara kahA / apagataveda meM alpatara sthiti hI pAI jAtI aura mohanIya satkarmavAle apagatavedakA jaghanyakAla eka samaya tathA utkRSTakAla antarmuhUrta hai, ataH isameM alpatara sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta kahA / akAyI, sUkSmasAmparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoM kI sthiti apagatavedI jIvoMke samAna hai ataH inake bhI alpatara sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla ukta pramANa jAnanA / zeSa kathana sugama hai| 184. krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoMke audArika mizrakAyayogI jIvoMke samAna jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake bhujagAra sthitivibhaktikA kAla ogha ke samAna hai / vizeSArtha - bhujagAra sthitike cAra samaya aparyApta avasthA meM prApta hote haiM aura usa 14 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe - [hidivihattI 3 185. madi0sudaaNNANa0 bhuja-avaDhi0 oghaM / appada0 jaha0 egasamaA, ukka0 ekkattIsaM sAgaro0 saadireyaanni| vibhaMga0 bhuja0-appada0-avahi0 sattamapuDhavibhaMgo / Navari appada0 ekattIsasAgaro0 aMtomuhuttUNANi / AbhiNi 0-suda0-ohi0 appada0 jaha* aMtomu0, ukka0 chAvahisAgaro0 sAdireyANi / evamohidaMsa0-sammAmi0-vedayasammAdihi tti / Navari vedayasammAdihIsu chAvahisAgarovamANi saMpuNNANi / maNapaja0 appada0 ja0 aMtomuhucaM, ukka0 puvvakoDI desUNA / evaM saMjadaparihAra0-saMjadAsajadA tti / samaya koI bhI eka kaSAya pAI jA sakatI hai ataH cAroM kaSAyoMmeM bhujagAra sthitikA kAla oghake samAna khaa| eka kaSAyakA utkRSTa kAla antamuhUrta hai ataH zeSa kAlakI audArika mizrakAyayogake sAtha samAnatA ghaTita ho jAtI hai| zeSa kathana sugama hai| $ 185. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla oghake samAna hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika ikatIsa sAgara hai| vibhaMgajJAnI jIvoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA kAla sAtavIM pRthivIke nArakiyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake alpatara sthitivibhaktikA utkRSTa kAla antarmuhurta kama ikatIsa sAgara hai| AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMke alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgara hai| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki vedakasamyagdRSTi jIvoMmeM pUre chayAsaTha sAgara hote haiN| manaHparyayajJAnI jIvoMke alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi pramANa hai| isI prakAra saMyata, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / vizeSArtha prArambhake do ajJAnoMke rahate hue adhikase adhika alpatara sthitivibhakti nauveM graiveyakameM pAI jAtI hai, ataH matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM alpatara sthitivibhaktikA utkRSTakAla sAdhika ikatIsa sAgara khaa| yahAM sAdhikase nauveM graiveyakake pichale bhavake antakA antarmuhUrtakAla aura agale bhavake prArambhakA antarmuhUrtakAla lenA cAhiye, kyoMki ina kAloMmeM bhI isa jIvake alpatara sthitikA pAyA jAnA sambhava hai| kintu vibhaMgajJAnameM alpatara sthitivibhaktikA kAla antamuhUrta kama ikatIsa sAgara hI prApta hotA hai jo ki uparima nauveM aveyakameM aparyApta avasthAke antarmuhUrta kAlako kama kara denese prApta hotA hai| abhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, avadhidarzana aura sAmAnya samyagdRSTikA utkRSTakAla sAdhika chayAsaTha sAgara aura vedaka sanyaktvakA utkRSTakAla pUrA:chayAsaTha sAgara hai aura inake eka alpatara sthiti hI sambhava hai ataH inake alpatara sthitikA utkRSTakAla ukta pramANa khaa| tathA ina sabakA jaghanyakAla antamuhUrta hai, ata: inameM alpatara sthitikA jaghanyakAla antamuhUrta khaa| manaHparyayajJAnakA jaghanyakAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi hai ataH isameM alpatara sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla ukta pramANa kahA / saMyata, parihAravizaddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke bhI alpatara sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla ukta pramANa jAna lenA caahiye| Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattI bhujagAre kAlo 107 $ 186. sAmAiya-cchedo0 appada0 jaha0 egasamao, uka0 goakoDI desUNA | asaMjada 0 NavaMsabhaMgo | Navari appada0 jakka0 tettIsaM sAgaro0 sAdireyANi / cakkhu0 tasapajjattabhaMgo / kiNha0 - NIla0 kAu0 bhuja0 - avahi0 oghaM / appada0 jaha0 egama, ukka0 sagahidI desUNA / teu0 pamma0 bhuja0 - vahi0 sohammabhaMgo / appada0 ja0 egasamajho, ukka0 sagahidI / sukka0 appa0 ja0 aMtomu0, ukka0 tettIsa sAga0 sAdireyANi / evaM khaiya0 vattavvaM / 9 187. abhava00-micchAdi0 madiaNNANibhaMgo / uvasama0 sammAmi0 AhAramissabhaMgo | sAsaNa0 appada0 ja0 egasamao, ukka0 chAvaliyAo / saNNi0 bhuja0 ja0 egasamao ukka0 vesamayA / appada 0 - vaDi0 zraghaM / asaNNi0 bhuja0 paMcidiyatirikkhabhaMgo / appada 0 - zravadvi0 bhiMgo | zrAhAri0 bhuja0 186. sAmAyikasaMyata aura chedopasthAnAsaMyata jIvoMke alpatara sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla kucha kama eka pUrvakoTi hai| asaMyata jIvoMke napuMsaka - vedI jIvoMke samAna jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake alpatara sthitivibhaktikA utkRSTakAla sAdhika tetIsa sAgara hai / catudarzanI jIvoMke trasa paryAptakoM ke samAna jAnanA cAhie / kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAle jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla ke samAna hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / pIta aura padmalezyAvAle jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla saudharma kalpake samAna hai / tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / zuklalezyAvAle jIvoM ke alpatara sthitivibhaktikA jaghanyakAla antarmuhUrta aura utkRSTakAla sAdhika tetIsa sAgara hai / isI prakAra kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / vizeSArtha - jo anuttara vimAnavAsI eka samaya kama tetIsa sAgarakI AyuvAlA deva cyuta hokara eka koTi pUrvakI AyuvAle manuSyoMmeM utpanna huA aura Ayuke antameM saMyamako prApta ho siddha ho gayA usake nau antarmuhUrta kama pUrva koTikAlase adhika tetIsa sAgara asaMyatakA utkRSTakAla hotA hai | ataH saMyata ke alpatara sthitikA utkRSTakAla sAdhika tetIsa sAgara kahA / zukla zyAmeM do antarmuhUrta adhika 33 sAgara jAnanA cAhiye kintu zuklalezyA ke kAla meM sarvArthasiddhise pUrva aura pazcAt bhavake antakA aura prathama antarmuhUrtakAla sammilita karanA cAhiye / saMjJIke bhujagArakA utkRSTakAla do samaya zraddhAkSaya aura saMklezakSaya se prApta hotA hai / zeSa kathana sugama hai / $ 187. abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMke matyajJAnI jIvoMke samAna jAnanA cAhiye / upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke AhAraka mizrakAyayogI jIvoMke samAna jAnanA caahie| sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke alpatara sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla chaha AvalIpramANa hai / saMjJI jIvoMke bhujagAra sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla do samaya hai / tathA alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA kAla odhake samAna hai / asaMjJI jIvoMke bhujagAra sthititribhaktikA kAla paMcendriya tiryoM ke samAna Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auravsanawaranwar jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 avahi. morAliyamissabhaMgo / appadara0 ja0 eyasamao, ukka0 oghabhaMgo / aNAhAra0 kmmiybhNgo| evaM kAlANugamo samatto / 188. aMtarANugameNa duviho Ni so-progheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha. bhuja-avaDhi0 aMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jaha0 egasamao, ukka0 tevahisAgarovamasadaM tIhi palidovamehi aMtImuhuttabbhahiehi sAdireyaM / appada0 jaha0 egasamao, ukka0 atomuhu / evaM paMciMdiya-paMci0pajja0-tasa-tasapajja0purisa0-cakkhu0-acakkhu0-bhavasi.-saNNi0-AhAri tti| 186. AdeseNa Neraiesu bhuja0 avahi0 ja0 egasamao, ukka0 tettIsa sAgarovamANi desUNANi / appada0 oghaM / paDhamAdi jAva sattami tti bhuja0-avahi0 aMtaraM ja0 egasamo, ukka0 sagahidI desUNA / appada0 oghN| hai| tathA alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA kAla ekendriyoMke samAna hai| AhAraka jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA kAla audArikamizrakAyayogI jIvoMke samAna hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla oghake samAna hai| anAhAraka jIvoMke kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna hai| isa prakAra kAlAnugama samApta huaa| 6188.antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA mohanIyakI bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA antarakAla kitanA hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa tIna palya aura antarmuhUrta adhika ekasau vesaTha sAgara hai / alpatara sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| isI prakAra paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, puruSavedI, cakSadarzanI, acakSudarzanI, bhavya, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSAthe--eka kAlameM eka jIvake bhujagAra Adi sthitiyoMmeMse koI eka hI sthiti hogI aura ina tInoMkA jaghanyakAla eka samaya hai ataH jaghanya antara bhI itanA hI prApta hotA hai| tathA alpatara sthitikA utkRSTakAla antamuharta aura tIna palya adhika ekasau tresaTha sAgara hai aura usa samaya anya do sthitiyoMkA pAyA jAnA sambhava nahIM, ataH bhujagAra aura avasthita sthitikA antarakAla alpatarasthitike utkRSTakAla pramANa khaa| tathA avasthitakA utkRSTakAla antamuharta hai, ataH alpatarakA utkRSTa antara antamahataM khaa| paMcendriya Adi kucha cha mArgaNAoMmeM yaha antarakAla bana jAtA hai ataH unake kathanako odhake samAna khaa| 186. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara hai / tathA alpatara sthitivibhaktikA antarakAla oghake samAna hai| pahalI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka pratyeka narakameM bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA antarakAla oghake samAna hai| . Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe bhujagAre aMtaraM 106 $ 160. tirikva0 bhuja-avaTTi 0 jaha0 egasamo, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / appa0 oghaM / paMciMtirikkha-paMciMtiri0pajja-paMciM0tiri0 joNiNI0 bhuja0-avahi0 ja0 egasamo, ukka0 puvvakoDipudhanaM / appada0 aoghaM / paMciMtiri0apajja0 bhaja-appa -avahi0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / evaM maNusaapajja0 / maNusatiya0 bhuja0-avahi0 ja0 egasamo, ukka0 puvvakoDI demaNA / appada0 oghaM / ___$ 161. devesu bhuja0-avahi0 ja0 egasamao, ukka0 ahArasa sAgaro0 sAdireyANi / appa0 ogha / bhavaNAdi jAva sahassAra tti bhuja0-avahi0 ja0 egasamao, ukka0 sagahidI desUNA / appa0 aoghaM0 / ANadAdi jAva savvahetti appa0 Natthi aMtaraM / wrrrrrrrr 160. tithaMcoMmeM bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA antarakAla oghake samAna hai| paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatI jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla pUrvakoTipRthaktva hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA antarakAla oghake samAna hai| paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| isI prakAra manuSya aparyAptaka jIvoMke jAnanA cAhiye / sAmAnya manuSya,paryApta manuSya aura manuSyiniyoMmeM bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla kucha kama pUrvakoTipramANa hai| tathA alpatara sthitivimaktikA antarakAla aodhake samAna hai| 161. devoMmeM bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla sAdhika aThAraha sAgara hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA antarakAla aodhake samAna hai| bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake devoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA antarakAla aodhake samAna hai| Anata kalpase lekara sarvArthasiddhi takake devoMke alpatara sthitivibhaktikA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha--sAmAnya tiryaJca ke alpatara sthitikA utkRSTakAla sAdhika tIna palya batalA Aye haiN| para jisa tiryazcake yaha kAla prApta hotA hai usake tiyaMJca paryAyake rahate hue punaH bhujagAra aura avasthita sthiti nahIM prApta hotI, kyoMki vaha jIva tiyaMJcasambandhI alpatara sthitike kAlako samApta karake devaparyAyameM calA jAtA hai, ataH ekendriyoMmeM jo alpatara sthitikA utkRSTakAla batalAyA hai vaha sAmAnya tiryaJcake bhujagAra aura avasthitasthitikA utkRSTa antarakAla jAnanA cAhiye / tiryazca trikake alpatara sthitikA jo sAdhika tIna palya utkRSTakAla batalAyA hai use inake bhujagAra aura avasthita sthitikA utkRSTa antarakAla mAnanepara vahI Apatti khar3I hotI hai jo sAmAnya tiryazcoMke ukta sthitiyoMke antarakAlakA spaSTIkaraNa karate samaya batalA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 162. savvaeiMdiya-savvavigaliMdiya-paMciMdiyaapajja. pNciN0tirikkhapjttbhNgo| paMcakAya0-tasaapaja 0-paMcamaNa0-paMcavaci0-orAli-veunciya0 pNciNdiytirikkhapjjttbhNgo| evamorAliyamissa-veuvviyamissa0 vattavyaM / kAyajogi0 bhaja0-avahi0 ja0 eyasamao, ukka0 palido0 asaMkhe bhaago| appada0 ja0 egasamo, ukka0 aNtomuhu| AhAra-AhAramissa0 appada0 Na tthi aMtaraM / evamavagada0-akasA0-AbhiNi suda0-ohi-maNapajja0-saMjada0-sAmAiya-chedo0parihAra0-suhuma0-jahAkkhAda-saMjadAsaMjada0--mohidaMsa0-sukka0sammAdi-khaiya0vedaya0-uvasama-sammAmi0-sAsaNa dihi tti / kammaiya0 bhaja0-appada0 Natthi Aye haiM ataH inake bhujagAra aura avasthita sthitikA utkRSTa antarakAla pUrvakATi pRthaktvapramANa kahA hai| koI saMjJI paMcendriya tiryaJca utkRSTa sthiti bA~dhakara marA aura asaMjJI paMcendriya tiryaJcoMmeM utpanna huA aura seMtAlIsa pUrvakoTi taka paMcendriya asaMjJiyoMmeM bhramaNakara phira saMjJI paMcendriya tiryaJca ho gyaa| isa prakAra sAmAnya tiryaJcoMmeM bhujagAra aura avasthitakA utkRSTa antara saiMtAlIsa pUrvakoTi hotA hai| kyoMki jisa asaMjJI jIvake saMjJI paMcendriyakI sthitikA sattva hotA hai usako ghaTAneke lie saMtAlIsa pUrvakoTise bhI adhika kAla cAhiye parantu asaMjJI paMcendriya tiryaJca meM bhramaNa karanekA utkRSTakAla setAlIsa pUrvakoTi hai ataH ukta kAla khaa| isI prakAra paMcendriya tiryazca paryAptakoMmeM pandraha pUrvakoTi aura yonimatimeM sAta pUrvakoTi kahanA cAhie / manuSyameM asaMjJI nahIM hote ataH unameM samyaktvakI apekSA kucha kama pUrvakoTi kAla kahA hai manuSya trikake yadyapi alpatarakA utkRSTakAla sAdhika tIna palya batalAyA hai para vaha inake bhujagAra aura avasthitakA utkRSTa antara nahIM ho sktaa| Apatti vahI AtI hai jisakA pahale ullekha kara Aye haiN| ataH inake bhujagAra aura avasthitakA utkRSTa antarakAla kucha kama pUrvakoTi pramANa jAnanA cAhiye / kucha kamase yahA~ prArambhake ATha varpakA aura antake antamuhUrta kAlakA grahaNa kiyA hai| devoMmeM yadyapi alpatara sthitikA utkRSTakAla tetIsa sAgara batalAyA hai| para bhujagAra aura avasthita sthitiyA~ sahasrAra svargataka hI hotI haiM aura sahasrAra kalpakI utkRSTa sthiti sAdhika aThAraha sAgara hai, ataH inake bhajagAra aura avasthita kA utkRSTa antaraM sAdhika aThAraha sAgara kahA / zeSa kathana sugama hai| 162. sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya aura paMcendriya aparyAptaka jIvoMke paMcendriya tiryazca apayotakoMke samAna jAnanA caahiye| pA~coM sthAvarakAya, trasaaparyAptaka, pA~coM manoyogI, pAMcoM vacanayogI,audArikakAyayogI aura vaikriyikakAyayogI jIvoMke paMcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna jAnanA caahiye| isI prakAra audArikamizrakAyayogI aura vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke kahanA cAhiye / kAyayogI jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapremANa hai| tathA alpatara sthiti nya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antama harta hai| AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMke alpatara sthitivibhaktikA antarakAla nahIM hai| isI prakAra apagatavedI, akapAyI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata.sAmAyikasaMyata chedopasthApanAsaMyata.parihAravizaddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAta saMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoM ke jAnanA caahiye| kArmaNa Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe bhujagAre bhaMgavicao 111 aNtrN| avahi0 jahaNNukka0 egasamao / evamaNAhAri0 / ___ 163. vedANuvAdeNa itthi0 bhuja0-avaDi0 jaha0 egasamo, ukka0 paNavaNNa palidovamANi demaNANi / appa0 oghaM / Nasa0 bhaja0-avahi0 jaha* egasamo, ukka0 tettIsa sAgarovamANi desUNANi / appada0 oghaM / evamasaMjada0 / ___$ 164. cattArikasAya0 maNajogibhaMgo / madiaNNANa-sudaaNNANa bhuja-avahi 0 ja0 egasamao, ukka. ekkattIsa sAgarovamANi sAdireyANi / appada0 oghaM / vihaMga0 bhaja0-ahi0 ja0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / appada0 oghaM / paMcale0 bhuja0-avahi0 ja0 egasamo, ukka0 sagahidI demUNA / appada0 aoghaM / abhava-micchAdi0 mdiannnnaannibhNgo| asaNNi 0 kAyajogibhaMgo / evamaMtarANugamo samatto / $ 165. NANAjIvahiM bhaMgavicayANugameNa duviho Ni so-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa bhuja0 appa0 avahiNiyamA atthi / evaM tirikva-savvaeiMdiya-puDhavi0kAyayogI jIvoMke bhujagAra aura alpatara sthitivibhaktikA antarakAla nahIM hai| tathA avasthita sthitivibhaktikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya hai| isI prakAra anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 163. veda mArgaNAke anuvAdase strIvedI jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthiti vibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla kucha kama pacavana palya hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA antarakAla aodhake samAna hai| napuMsakavedI jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA antarakAla aodhake samAna hai| isI prakAra asaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| 6164. cAroM kaSAyavAle jIvoMke manoyogI jIvoMke samAna jAnanA caahiye| matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla sAdhika ikatIsa sAgara hai / tathA alpatara sthitivibhaktikA antarakAla oghake samAna hai| vibhaMgajJAnI jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmahUrta hai / tathA alpatara sthitivibhaktikA antarakAla oghake samAna hai| kRSNa Adi pA~ca lezyAvAle jIvoMke bhujagAra aura avasthita sthitivibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| tathA alpatara sthitivibhaktikA antarakAla aoghake samAna hai| abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMke matyajJAnI jIvoMke samAna jAnanA caahie| tathA asaMjJI jIboMke kAyayogI jIvoMke samAna jAnanA caahiye| isa prakAra antarAnugama samApta huaa| $ 165. nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayAnugamase nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwraam amarorammam 112 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidibihattI3 vAdarapuDhavi0-bAdarapuDhavi0apaja 0-suhumapuDhavi0-suhumapuDhavipaJjattApajjatta-Au0-bodara Au0-bAdarabhAuapajja0-suhumAu0-muhumAupajattApajjatta--teu0-bAdarateu0 [-bAdarateu0] apajja-suhumateu0-suhumateupajjattApajjatta-vAu0-bAdaravAu0-bAdaravAuapajja0-sahumavAu0-sahumavAu0pajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipatteya0tasseva appajja0sabavaNapphadi0-savyANigoda0-kAyajogi-orAliya0 -orAliyamissa0-kammaiya0NavaMsa0-cattArika0-madi-sadAraNANa-asaMjada0--acakkhu0-tieNalessiya-bhava0abhava0 - micchAdi0-asaNNi0-AhAri-aNAhAri tti / / 6 166. zrAdeseNa Neraiesu appada0 avahiNiyamA atthi / bhuja0 bhajiyavvaM siyA ede ca bhujagAravihattizro ca / siyA ede ca bhujagAravihattiyA ca 2 / dhuve pakkhitvaM tiNNi bhaMgA / evaM sattamu puDhavIsu savvapaMciMtiri0-maNusatiya0-deva0-bhavagAdi-jAva sahassAra0-savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-bAdarapuDhavIpajja-bAdarAupajja0-bAdarateupaja0-bAdaravAupajja-bAdaravaNapphadipatta yapajjA-savvatasa0-paMcamaNa0paMcavaci0-vauvviya-itthi0-purisa-vihaMga0-cakkhu0-teu0-pamma0-saNNi tti / jIva niyamase haiN| isI prakAra sAmAnya tiryaJca, sabhI ekendriya, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika. bAdara prathivIkAyika aparyApta. sakSama prathivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdarajalakAyiMka aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, bAdaravanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, sabhI vanaspatikAyika, sabhI nigoda, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNAdi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 8 166. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIva niyamase haiN| tathA bhujagAra sthitivibhaktivAle jIva bhajanIya haiN| (1) kadAcit bahuta alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIva hote haiM aura eka bhujagAra sthitivibhaktivAlA jIva hotA hai| (2) kadAcit bahuta alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIva hote haiM aura bahuta bhujagAra sthitivibhaktivAle jIvaM hote haiN| ina donoM bhaMgoMko dhra va bhaMgameM milA denepara tIna bhaMga hote haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriyatiryaJca, sAmAnya, paryApta aura manuSyanI ye tIna prakArake manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdarajalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara vanaspati pratyeka zarIra paryApta, sabhI trasa, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgajJAnI, cakSudarzanI, patilezyAvAle, padmalezyAvAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe bhujagAre bhAgAbhAgAgamo 113 $ 167. maNusa pajja0 savvapadA bhayaNijjA / evaM vecavviyamissa0 / ANadAdi jAva savvatti appada 0 NiyamA atthi / evamAbhiNi0 - muda0 - ohi 0 - maNapajja0saMjada0 - sAmAiyacchedo 0 - parihAra0 - saMjadAsaMjada 0 - ohidaMsa 0 - sukka 0 - sammAdi 0khaiya0-vedaetti / AhAra0 - AhAramissa 0 siyA appadaravihattio ca siyA appadaravihattiyA ca / evamavagada 0 - akaso0- suhuma 0 - jahAkkhAda 0 uvasama0 - sammAmi0 - sAsaNasammAditi / evaM NANAjIvehi bhaMgavicao samatto / $ 168. bhAgAbhAgAnugameNa duviho liso ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa bhuja0 savbajIva0 ke0 bhAgo ? asaMkhe0 bhAgo / avadvi0 savvajI0 ke0 1 saMkhe0 bhAgo | pada0 savvajIva0 ke0 bhAgo 9 saMkhejjA bhAgA / evaM sattara puDhavIsu savvatirikkha- maNusa - maNusaapajja0 deva bhavaNAdi jAva sahassAra- savva eiMdiya- savvavigaliM 17. manuSya aparyAptakoM meM sabhI pada bhajanIya haiN| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM ke jAnanA cAhiye / Anata kalpase lekara sarvArthasiddhi paryanta alpatara sthitivibhaktivAle jIva niyamase haiM / isI prakAra matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryayajJAnI, saMyata sAmAyika saMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, zuklazyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| AhArakakAyayogI aura AhAraka mizrakAyayogI jIvoMmeM kadAcit alpatara sthitivibhaktivAlA eka jIva hotA hai, kadAcit alpatara sthitivibhaktivAle aneka jIva hote haiN| isI prakAra apagatavedI, akaSAyI, sUkSma sAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, upazamasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoM ke jAnanA cAhiye / vizeSArtha se bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle nAnA jIva sarvadA pAye jAte haiM / para mArgaNAoM meM vicAra karanepara kucha mArgaNAeM aisI haiM jinameM gha prarUpaNA bana jAtI hai / kucha mArgaNAeM aisI haiM jinameM alpatara aura avasthita sthitivAle nAnA jIva to niyamase haiM tathA bhujagAra sthitivAlA kadAcit eka jIva hotA hai aura kadAcit aneka jIva hote haiM / isa prakAra ina do adhruva bhaMgoM meM pahalA dhruvabhaMga milA denepara tIna bhaMga ho jAte haiM / kucha mArgaNAeM aisI haiM jinameM tInoM pada bhajanIya haiN| jaise labdhyaparyAptaka manuSya Adi / ataH yahAM 26 bhaMga hoNge| kucha mArgaNAeM aisI haiM jinameM eka alpatara sthitivAle hI jIva hote haiN| aura kucha mArgaNAeM aisI haiM jinameM alpatara sthitivAlA kadAcit eka jIva hotA hai aura kadAcit nAnA jIva hote haiN| jaise AhAraka kAyayogI Adi / ataH yahAM do bhaMga hoMge / isa prakAra nAnAjIvoM kI apekSA bhaMgavicayAnugama samApta huA / $ 168. bhAgAbhAgAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- proghanirdeza aura Adezanirdeza | unameM se kI apekSA bhujagAra sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? asaMkhyAtaveM bhAga haiM / avasthita sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? saMkhyAtaveM bhAga haiM / alpatara sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? saMkhyAta bahubhAga haiM / 15 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ hidivihattI 3 02 diya - savvapaMciMdiya-paMcakAya 0 - savvatasa-paMcamaNa0 - paMcavaci 0 - kAya jogi0 - orAliya0orAliyamissa - veDavviya 0 - veDa0 missa 0 - kammaiya - tiNNiveda - cattArikasAya-madisudaaNNANa - vihaMga0 - saMjada 0 - cakkhu 0 - acakkhu 0 - paMcale 0 - bhavasi 0 - abhavasi 0 micchAdi0-saNNi0 - asaNNi0 - AhAri - aNAhAri tti / $ 166. maNusapajjattamaNusiNIsu bhuja 0 savvajI0 ke0 bhAgo ? saMkhe0 bhAgo / evamavadvidi0 / appadara * saMkhejjA bhaagaa| ANadAdi jAva savvA tti Natthi bhAgAbhAgaM / evamAhAra0 - AhAramissa 0 - avagada 0 - akasA0 AbhiNi0 - suda0 - ohi 0 maNapajja0 - saMjada 0 - sAmAiyachedo 0 - parihAra0 - suhuma 0 - jahAkkhAda 0 -saMjadAsaMjada0 -ohidasa0- sukka0- sammAdi - - khaiya0 - vedaya 0 -uvasama0 -s - sAsaNa0 - sammAmi0 / evaM bhAgAbhAgAgamo samatto / 10 200. parimANAgameNa duviho Nidda so zragheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa bhuja0 appada0 avadvi0 ketti 0 1 anaMtA / evaM tirikkha savvaeiMdiya - savvavaNaphadisavvaNigoda 0 - kAya jogi0 - orAli 0 - orAliya missa-kammaiya-NavaMsa 0 - cattArikasAya isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI tiryaMca, manuSya, manuSya aparyApta, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake deva, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, pAMcoM sthAvarakAya, sabhI trasakAya, pAMcoM manoyogI, pAMcoM bacanayogI, kAyayogI, zradArikakAyayogI, dArikamizra kAyayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyika mizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, asaMyata, cakSudarzanI, acakSudazainI, kRSNAdi pAMca lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoM ke jAnanA cAhiye / 16. manuSya paryApta aura manuSyaniyoM meM bhujagAra sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? saMkhyAtaveM bhAga haiN| isI prakAra avasthita sthitivibhaktivAle saMkhyAtaveM bhAga haiN| tathA alpatara sthitivibhaktivAle saMkhyAta bahubhAga haiM / nata kalpase lekara savArthasiddhi paryanta jIvoMke bhAgAbhAga nahIM haiM; kyoMki vahAM eka alpatara pada hI pAyA jAtA hai / isI prakAra AhArakakAyayogI, AhAraka mizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSma sAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoM ke jAnanA cAhiye / isa prakAra bhAgAbhAgAnugama samApta huA / 6 200. parimANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameM se zodhakI apekSA bhujagAra, alpatara aura avasthitasthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta haiM / isI prakAra sAmAnya tiryaJca, sabhI ekendriya, sabhI vanaspatikAyika, Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe bhujagAre parimANANugamo 115 madisudaaNNANa-asaMjada-acakkhu-tiNNile0-bhavasi0-abhavasi0-micchAdi0asaNNi0-AhAri-aNAhAri tti / . 201. AdeseNa Neraiesu bhuja0 appada0 avahi0 ketti0 1 asaMkhejA / evaM sattasu puDhavIsu savvapaMciMtirikkha-maNusa-maNusaapajja0-deva--bhavaNAdi jAva sahassAra-savvavigaliMdiya-savvapaMciM0-cattArikAya-bAdaravaNapphadipatteya0-pajjattApajjattasavvatasa0-paMcamaNa0-paMcavaci0-veuvviya0-veuviyamissa-itthi -purisa0-vihaMga0cakkhu0-teu0- pamma0-saNNitti / / 202. maNusapaja-paNusiNI. bhuja0 appada0 avahi0 ketti ? saMkhejA / , ANadAdi jAva avarAidatti appadara0 ketti0 1 asaMkhejA / evamAbhiNi0-suda0-ohi0-saMjadAsaMjada0-ohidaMsa0-sammAdi0-khaiya0-vedayauvasama0-sAsaNa-sammAmicchAdihi tti / savva0 appada0 kettiyA ? sNkhejaa| evamAhAra-AhAramissa0-avagada0-akasA0-praNapajja0-saMjada0-sAmAiyachedo0 parihAra0-suhu0-jahAkkhAdasaMjadetti / suska0 AbhiNi bhNgo| sabhI nigoda, kAyayogo, audArikakAyayogI, audArika mizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acatudarzanI, kRSNAdi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahie| ___201. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriya tirthaJca sAmAnya manuSya, manuSya aparyApta, sAmAnyadeva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, pRthivIkAyika Adi cAra sthAvarakAya, bAdara banaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara banaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta, bAdara banaspatikA yika pratyeka zarIra aparyApta, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM bacanayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, strovedI, puruSavedI, vibhaMgajJAnI, cakSudarzanI, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle aura saMjJI jovoMke jAnanA caahiye| 6202. manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhakti vAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| Anata kalpase lekara aparAjita kalpatakake devoMmeM alpatara sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| isI prakAra matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasanyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / sarvArthasiddhimeM alpatara sthitivibhaktivAle deva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyika saMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / zuklalezyAvAle jIvoMkA kathana matijJAnI jIvoMke samAna hai Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 , jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe evaM parimANAgamo samatto / 203. khettAgameNa duviho Nidda e so ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa bhuja 0 appada0 zravadvi0 kevaDi khetta e ? savvaloe / evaM tirikkha 0-savvaeiMdiyasavvavaNaphadi-savvaNigoda - kAya jogi - orAli0 - orAliyamissa - kammaiya0 - NavuMsa0cattArikasAya-madimudaaNNANa - acakkhu 0 - tiNNile 0 - bhavasi0 - abhavasi0 - micchA saNNi0 - AhAri0 - aNAhAriti / [ dvidivihattI 3 - $ 204. AdeseNa Neraiesa bhuja0 appada0 avadhi ke 0 khe0? loga0 asaMkhe 0 - bhAge / evaM sattasu puDhavIsu savvapaMciMdiyatirikkha savvamaNusa - savvadeva- savva vigaliMdiya - savvapaMciMdiya- bAdarapuDhavi0 pajja0 - bAdaraAu0 pajja0 - bAdarateDa 0 pajja0 - - bAdaravAu0 pajja0- bAdaravaNapphadipatteyasarIrapajja 0 - savvatasa - paMcamaNa0 - paMcavaci 0 - veDavviya 0vevvayamissa 0 - AhAra0 - AhAra missa0 - itthi0 - purisa0 - avagar3ha 0 - akasA00 - vihaMga0 AbhiNi0- muda0 - ohi0 - maNapajja - 0 saMjada 0 - sAmAiyachedo 0 - parihAra0 - muhumasAMparAya 0jahAkkhAda 0 - saMjadAsaMjada 0 - cakkhu 0 - ohidaMsa0 - tiNNile0 sammAdiTThI - khaiya0 - vedaya0 * - * 0 vizeSArtha - ogha se tInoM sthitivibhaktivAle ananta haiM yaha to spaSTa hai para mArgaNAoM meM jisa mArgaNAkA jitanA pramANa hai usameM sambhava sthitivibhaktivAle jIvoMkA sAmAnyarUpa se utanA hI pramANa jAnanA cAhiye / arthAt jisa mArgaNAkA pramANa ananta hai usameM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivAle jIvoMkA pramANa bhI ananta hI hai / isI prakAra sarvatra jAnanA / kintu jahAM eka hI sthiti ho vahAM eka kI apekSA hI kathana karanA / isa prakAra parimANAnugama samApta huA / $ 203 kSetrAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - oghanirdeza aura pradezanirdeza / unameM se AkI apekSA bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetra meM rahate haiM ? satra lokameM rahate haiM / isI prakAra sAmAnya tiryaJca, sabhI ekendriya, sabhI banaspatikAyika, sabhI nigoda, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizra kAyayogI, kArma kAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acatudarzanI, kRSNAdi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, midhyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jovoM ke jAnanA cAhiye / 204. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle pratyeka jIva kitane kSetra meM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetra meM rahate haiM / isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriya tiryaJca, sabhI manuSya, sabhI deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara banaspatikAyika pratyekazarIra paryApta, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM bacanayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizra kAyayogI, AhArakakAyayogI, AhAra mizra kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, apagatavedI, akaSAyI, vibhaMgajJAnI, matijJAnI, zratajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAra Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiAdAvaha gA. 22) dvidivihattIe bhujagAre posaNANugamo 117 uvasama0-sAsaNa-sammAmi0-saNNi tti / Navari bAdaravAu0pajja0 loga0 sNkhe0bhaago| $ 205. puDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhaviapajja-muhumapuDhavi0-suhumapuDhavi0pajjattApajjatta-Au0-bAdarA u0-bAdarAu apajjA-suhamaAu0-suhumAu0pajjattApajjatta-teu0-bAdarateu0-bAdarateu0 apajja0-sahumateu0-suhumateu0pajjattApajjatta-vAu0 bAdaravAuapajja-suhumavAu0-suhumavAupajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipaceyaapajja0bhuja0 appada0 avahi0 ke0 khece ? svvloge|. evaM khettANugamo smtto| 206. posaNANuNameNa duviho Nidde so ogheNa AdeseNa ya / tattha aogheNa vizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, cakSudarzanI, avadhidarzanI, pIta Adi tIna lezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMkA vartamAna kSetra lokakA saMkhyAtavA~ bhAga hai| 20. pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma prathivIkAyika paryApta, sakSma prathivIkAyika aparyApta. jalakAyika, vAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSmajalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdaraagnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSmaagnikAyikaparyApta, sUkSmaagnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSmavAyukAyika, sUkSmavAyukAyika paryApta, sUkSmavAyukAyika aparyApta, bAdarabanaspatikAyika pratyeka zarIra aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyAptakoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiN| sarva lokameM rahate haiN| vizeSArtha-aoghase tInoM sthitivAle jIva ananta haiM ataH unakA kSetra saba loka bana jAtA hai / para mArgaNAoMkI apekSA kSetrakA vicAra karanepara do vikalpa prApta hote haiN| jina mArgaNAoMmeM tInoM sthitivAloMkA pramANa ananta hai unakA to saba loka kSetra hai hii| sAtha hI pRthivIkAyika Adi asaMkhyAta saMkhyAvAlI kucha aisI mArgaNAeM hai jinameM bhI tInoM sthitivAloMkA kSetra saba loka hai| tathA inake atirikta zeSa jitanI mAgaNAeM haiM unameM apanI apanI sambhava bhujagAra Adi sthitiyoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI kSetra jAnanA caahiye| kintu vAyukAyika paryApta jIva isake apavAda haiM kyoMki unake tInoM sthitiyoMkI apekSA lokake saMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetra pAyA jAtA hai| tAtparya yaha hai ki mArgaNAoMkI apekSA jisa mArgaNAkA jo kSetra haiM vahI yahAM apanI apanI sambhava sthitivibhaktikI apekSA prApta hotA hai| isa prakAra kSetrAnugama samApta huaa| 6 206. sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 bhuja0 appada avahi0 khettbhNgo| evaM tirikkha0-NavagevajjAdi jAva sabaDha0savvaeiMdiya-puDhavi -[ bAdarapuDhavi0 ] bAdarapuDhavi0 apajja0-suhumapuDhavi0-suhumapuDhavi0pajjattApajjatta-Au0-bAdarAu0-bAdaraAuapajja0-suhumaAu0-suhumaAupajjattApajjatta-teu0-bAdarateu0-bAdarateuapajja0-suhumateu0-suhamateupajjattApajjatta-cAu0-bAdaravAu0-bAdaravAuapajja 0-suhumavAu0-suhumavAupajjattApajjattabAdaravaNapphadipatreya0 - bAdaravaNapphadipatreyaapajja0 -- kAyajogi0 - orAli. - orAliyamissa0-veutriyamissa -AhAra-AhAramissa-kammaiya-NavaMsa0-avagada0cattArikasAya-akasA-madisudaaNNANa-maNapaja - saMjada-samAiyacchedo0-parihAra0suhuma0-jahAkkhAda0-asaMjada0-acakkhu0-tiNNile0-bhavasi0-abhavasi0-micchAdi0asaNNi0-AhAri0-aNAhAri ti / / 207. AdeseNa Niraya0 bhuja0 appada0 avahi0 keva0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0bhAgo cha codasabhAgA vA desUNA / paDhamapuDhavi0 khettabhaMgo / vidiyAdi jAva sattami tti bhuja0 appada0 avahi0 ke0 khenaM posidaM ? loga0 asaMkhe0 mAgo ekka be tiNNi cattAri paMca cha codasa bhAgA vA desUNA / unameMse oghakI apekSA bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| isI prakAra sAmAnya tiyaMca, nau graiveyakase lekara sarvArthasiddhitakake deva, sabhI ekendriya, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdarapRthivIkAyika aparyApta, sUkSmapRthivIkAyika, . sUkSmapRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdarajalakAyika, bAdarajalakAyika aparyApta,sUkSma jalakAyika,sUkSmajalakAyika paryApta, sUkSmajalakAyika aparyApta,agnikAyika, bAdaraagnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSmaagnikAyika, sUkSmaagnikAyika paryApta, sUkSmaagnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdaravAyukAyika, bAdaravAyukAyika aparyApta, sUkSmavAyukAyika, sUkSmavAyukAyika paryApta, sUkSmavAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aparyApta,kAyayogI,audArikakAyayogI,audArikamizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyogI, AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI,apagatavedI, krodhAdi cAro kaSAyavAle,akaSAyI, matyajJAnI,zrutAjJAnI, manaHparyayajJAnI,saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata,parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata,yathAkhyAtasaMyata, asaMyata, acakSadazenI, kRSNAdi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| tAtparya yaha hai ki ukta mArgaNAoMmeM jisakA jitanA kSetra batalA Aye haiM usakA utanA sparzana bhI jAnanA cAhiye / 207. AdezakI apekSA narakagatimeM nArakiyoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| pahalI pRthivImeM sparzana kSetra ke samAna hai| dUsarIse lekara sAtavIM pRthivI taka pratyeka narakameM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rawinivrrrrrrrammrawravrrrrrrNNAWwwwwwwwww gA0 22] dvidivihattIe bhujagAre posaNANugamo 116 6 208. savvapaMciM0 tirikkha0 bhuja0 appada0 avahi0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0 bhAgo savvalogo vA / evaM maNussa-savvavigaliMdiya-paMciMdiya apajabAdarapuDhavi0 (pajja0)-bAdarAu0pajjA-bAdarateu0pajja0-bAdaravAu0pajja0-bAdaravaNapphadipaceya0pajja0-tasaapajja0 / Navari bAdaravAupajja. loga0 saMkhe0 bhAgo savvalogo vaa| $ 206. deva0 bhuja0 appa0 avahi0 loga0 asaMkhe0 bhAgo ahaNava codasabhAgA vA desUNA / evaM sohammIsANesu / bhavaNa0 vANa. jodisi0 evaM ceva / Navari addha ha aha Nava codasabhAgA vA desaNA / saNakkumArAdi jAva sahassAretti ke. khe0 po ? loga0 asaMkhe0bhAgo ahacodasa bhAgA vA deNA / ANadAdi jApa accudetti ke0 khettaM pA0 ? loga0 asaMkhe0bhAgo cha codasabhAgA desUNA / / 210. paMciMdiya-paMciM0paja-tasa-tasapajja. bhuja0 appada0 avahi ke. khe0 po0 ? loga asaMkhe0 bhAgo aha codasabhAgA desaNA sabalogo vA / evaM paMca bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kramase kucha kama eka, kucha kama do, kucha kama tIna, kucha kama cAra, kucha kama pA~ca aura kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / 6208. sabhI paMcendriya tiryaMcoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthiti vibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarvaloka pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra sabhI manuSya, sabhI vikalendriya, paMcendriya aparyApta, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta aura usa aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMne lokake saMkhyAtaveM bhAga aura sarvalokapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| 206. devoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA vasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura nau bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra saudharma aura aizAna svargake devoMke jAnanA caahiye| bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMke bhI isI prakAra jAnanA caahiye| tanI vizeSatA hai ki inake atItakAlIna sparza trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama sAr3he tIna, kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAgapramANa hotA hai / sAnatkumArase lekara sahasrAra svarga takake devoMne kitane kSetrakA marza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai ? aAnatakalpase lekara acyutakalpa takake devoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| 210. paMcendriya, paMcendriyaparyApta, trasa aura trasa paryApta jIvoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA, basanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAga kSetrakA aura sarva loka kSetrakA sparza pA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI maNa-paMcavaci0-itthi0-purisa0-vihaMga0-cakkhu0-saNNi tti / veubbiya0 bhuja0 appa avahi0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0 bhAgo aha teraha codasa bhAgA vA desuunnaa| $ 211. AbhiNI0 suda0 aohi0 appada0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0 bhAgo aha codasa0 desUNA / evamohidaMsa0-pammale0-sammAdi0-khaiya-vedaya-uvasama0-sammAmicchAdihi tti / ' 212. saMjadAsaMjada0 appada0 ke0 khettaM po0 ? loga0 asaMkhe0bhAgo cha coddasa0 desnnaa| evaM sukka0 lessaa| teu0 sohammabhaMgo / sAsaNa. appada0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0 bhAgo aTTa bAraha codasa0 desaNA / evaM posaNANugamo smtto| kiyA hai| isI prakAra pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgajJAnI, cakSadarzanI aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyatAtaveM bhAga kSetrakA tathA trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama teraha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| 6211. matijJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM alpatara sthiti vibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse jhucha kama ATha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra avadhidarzanI, padmalezyAvAle samyagdRSTi, kSAyika samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| 9212. saMyatAsaMyatoMmeM alpatara sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetra kA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra zuklalezyAvAle jIvoMke jAnanA caahiye| pItalezyAvAle jIvoMke saudharmasvargake samAna sparza hai| sAsAdanasamyagdRSTi alpatara sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMmeM kucha kama ATha tathA kucha kama bAraha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| vizeSAthe-probase bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivAloMkA kSetra saba loka batalAyA hai sparzana bhI itanA hI hai ataH inake sparzako kSetrake samAna khaa| isI prakAra tiryaMca AdikameM sparza jAnanekI sUcanA kI hai| isakA yaha abhiprAya hai ki una mArgaNAoMme, jinakA jitanA kSetra hai sparza bhI utanA hI hai| hAM, sAmAnya nArakI Adi kucha aisI mArgaNAe~ haiM jinakA sparza kSetra se bhinna hai| ataH unakA pRthak kathana kiyaa| phira bhI jIvaTThANake sparzana anuyoga dvArameM una mArgaNAoMmeMse jisakA jitanA sparza batalAyA hai vahI yahA~ usa usa mArgaNAmeM bhujagAra Adi sambhava padoMkI apekSA prApta hotA hai| jo mUlameM batalAyA hI hai| aba amuka mAgaNAmeM amuka sparza kyoM prApta hotA hai isakA vizeSa khulAsA sarzana anuyogadvArase jAna lenA cAhiye / isa prakAra sparzanAnugama samApta huaa| Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22.] dvidivihattIe bhujagAre kAlo 121 6213. kAlANugameNa duviho Niddeso-ogheNa zrAdeseNa ya / tattha ogheNa bhuja0-appada0-avaDhi0 kevaciraM kAlAdo hoti ? savvaddhA / evaM tirikkha-savvaeiMdiya-puDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhaviapajjaka-suhumapuDhavi0-suhumapuDhavipajjattApajjatta-Au0-bAdarAu0-bAdaraAuapajja0-suhumAu.--suhumaAupajjattApajjattateu0-bAdarateu0-bAdarateuapajatta--suhumateu0--suhumateupajjattApajja0-vAu0-bAdaravAu-bAdaravAuapajjA-suhumavAu0-suhubhavAupajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipaceya0bAdaravaNapphadipateyaapajja0--savvavaNapphadi- savvaNigoda0---kAyajogi--orAliya0orAliyamissa-kammaiya0-NavUsa-cattArika0-madi-sudaaNNA0-asaMjada0-acakkhu0tiNNile0-bhavasi0-abhavasi0-micchAdihI-asaNNi0-AhAri0-aNAhAri tti / $ 214. AdeseNa Neraiesu bhuja0 ke0 ? jaha0 eyasamao, ukka0 zrAvali. asNkhe0bhaago| appada0-avahi0 ke0? savvaddhA / evaM sattasu puDhavIsu savvapaMciMdiyatirikva0-deva-bhavaNAdi jAva sahassAre tti savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-bAdarapuDhavipajja0-bAdarAupajja0- bAdarateupajja0 - bAdaravAupajja - bAdaravaNapphadipatreyapajja0savvatasa-paMcamaNa-paMcavaci0-veuvviya -itthi0-parisa-vihaMga0-cakkhu0- teu0-pamma0saNNi tti / 6213. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA kitanA kAla hai ? saba kAla hai| isI prakAra sAmAnya tiyaca, sabhI ekendriya, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta,sUkSmapRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, sabhI vanaspatikAyika, sabhI nigoda, kAyayogI, audArika kAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNAdi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 6214. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM bhujagAra sthitivibhaktikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| tathA alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA kitanA kAla hai ? sarva kAla hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriya tithaMca, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyika kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgajJAnI, cakSudarzanI, pItalezyAvAle, padmalezvAvAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayarvalAsa hide kasA pAhuDe [ dvidivihatI 3 $ 215. masa0 bhuja0 jaha0 eyasamatro, ukka0 Avali0 prasaMkhe 0 bhAgo / maNusapajja0 - maNusiNI0 bhuja0 ke0 ja0 egasamao ukka0 saMkhejjA samayA / maNusatiesu appada0 avaTThi savvaddhA / maNusaapajja0 bhuja0 ke0 1 jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhAgo / appa0 - avahi 0 ke0 01 jaha0 esa0 ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / evaM veDavviyamissa0 / 9 216. dAdi jAva savvahasiddha tti appadara0 ke0 1 savvaddhA / evamAbhiNi0 - suda0 - ohi 0 - maNapajja0 - saMjada 0 - sAmAiya - chedo 0 - parihAra0 - saMjadAsaMjada0ohiMdaMsaNa0-sukkale0-sammAdi0 - khaiya0 - vedaya0 diTThitti / 1 $ 217. AhAra0-AhAramissa 0 appadara0 ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 aMtamuttaM / Navara AhAramissa0 jahaNNu0 aMtomu0 avagada 0 appa0 ke0 ? ja0 egasa0, ukka0 aMtomuhutto / evamakasA0 - suhuma 0 jahAkkhAda0 saMjade tti / uvasama0 appada0 ke0 ? jaha0 aMtomu0, ukka0 palido * asaMkhe 0 bhAgo / evaM sammAmi 0sAsaNa0 / Navari sAsaNa0 jaha0 eyasamatro / evaM kAlAgamo samatto / 122 $ 215. manuSyoM meM bhujagAra sthitivibhaktikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla AvalI asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / manuSya paryApta aura manuSyiniyoMmeM bhujagAra sthitivibhakti kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / tathA ukta tIna prakArake manuSyoM meM alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA kAla sarvadA hai / labdhyaparyAptaka manuSyoM meM bhujagAra sthitivibhaktikA kAla kitanA hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA alpatara aura avasthita sthitivibhakti kA kitanA kAla hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke jAnanA cAhiye / $ 216. nata kalpase lekara sarvArthasiddhi taka devoMmeM alpatara sthitivibhaktivAle kA kitanA kAla hai ? sarvakAla hai / isI prakAra abhinivodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoM ke jAnanA cAhiye | SS 217. AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoM meM alpatara sthitivibhakti vAle jIvoM kA kitanA kAla hai ? jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai / itanI vizeSatA hai ki AhArakamizrakAyayogI jIvoM ke jaghanya aura utkRSTa donoM kAla antarmuhUrta haiM / apagatavedI jIvoMmeM alpatara sthitivibhaktivAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra akaSAyI, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoM ke jAnanA cAhiye / upazamasamyagdRSTiyoM meM alpatara sthitivibhaktivAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanyakAla antarmuhUrta aura utkRSTakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra samyagmithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki sAsAdana samyagdRSTi jIvoMke jaghanyakAla eka samaya hai / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe bhujagAre aMtaraM 123 $ 218. aMtarANugameNa duviho Nidda e so - zragheNa deNa ya / tattha zragheNa bhuja 0 - appada 0 - ava0i aMtaraM kevaciraM0 ? Natthi aMtaraM / evaM tirikkha0 - savvaediya - puDhavi0 - bAdarapuDhavi0 - cAdara puDhaviapajja0 muhumapuDhavi0 muhuma puDhavipajjattApajjatta Au0- bAdaraAu0- bAdaraAuapajja0 - muhumaAu0 - suhuma upajattApajjattavizeSArtha-na - nAnA jIvoMkI apekSA kAlakA vicAra karanepara se tInoM sthitiyAM nirantara haiM, ataH unakA kAla sarvadA kahA / mArgaNAoM meM kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM ye sarvadA pAI jAtI haiN| jaise sAmAnya tiryaMca Adi / kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM alpatara aura avasthita sthitiyAM to sarvadA pAI jAtI haiM para bhujagAra sthiti sAntara hai, kabhI hotI aura kabhI nahIM bhI hotii| yadi hotI hai to kamase kama eka samaya taka aura adhika se adhika Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka hotI hai| jaise sAmAnya nArakI Adi / kintu manuSya paryApta aura manuSyanI ye do mArgaNAeM aisI haiM jinameM bhujagAra sthitikA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai, kyoMki ye donoM mArgaNAeM hI saMkhyAtasaMkhyAvAlI haiM / kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM tInoM sthitiyAM sAntara haiM kyoMki ve mArgaNAeM svayaM sAntara haiM, ataH unameM bhujagArakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapremANa hai / tathA alpatara aura avasthitakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palke saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / yahAM yaha zaMkA hotI hai ki aisI mArgaNAoMkA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura bhaMgavicaya anuyogadvAra meM tInoM ko bhajanIya batalAyA hai ataH unameM alpatara aura avasthita kA utkRSTa kAla ukta pramANa nahIM bananA cAhiye / so isakA yaha samAdhAna hai ki jaba ukta mArgaNAvAle jIva nirantara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka hote rahate haiM taba inameM kadAcit alpatara aura avasthita sthitiyAM nAnA jIvoM kI apekSA ukta kAla taka sarvadA pAI jA sakatI haiM ataH inakA utkRSTa kAla ukta pramANa bana jAtA hai / kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM nirantara alpatara sthiti hI pAI jAtI hai| ata: unameM alpatara sthitikA kAla sarvadA hai / yathA-Anata kalpa Adike deva Adi / kucha aisI mArgAe haiM jinakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / tathA jinameM eka alpatara sthiti hI pAI jAtI hai, ataH unameM alpatara sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla ukta pramANa jAnanA / yathA - AhArakAyayoga Adi / kintu AhArakamizrakAyayogakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai ataH isameM alpatara sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla ukta pramANa hI prApta hotA hai / tathA kucha aisI mArgaNAeM haiM jinakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura inameM eka alpatara sthiti hI sambhava hai, ataH inameM alpatara sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla ukta pramANa kahA / kintu ina mArgaNAoM meM sAsAdana samyagdRSTi mArgaNA aisI hai jisakA jaghanya kAla eka samaya hI hai, ataH isameM alpatara sthitikA jaghanya kAla eka samaya jAnanA cAhiye / isa prakAra kAlAnugama samApta huA / $ 218. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - oghanirdeza aura Adeza nirdeza | unameM se ogha kI apekSA bhujagAra, alpatara aura avasthita sthiti vibhaktivAle jIvoM kA antarakAla kitanA hai ? inakA antarakAla nahIM hai / isI prakAra sAmAnya tiryaMca, sabhI ekendriya, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jala Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vvvvv 124 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 teu0-bAdarateu0-bAdarateuapaja0-suhumateu0-muhumateupajattApajjatta-vAu0-bAdaravAubAdaravAuapajja0-suhugavAu0-suhumavAupajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipaceya-bAdaravaNapphadipatteyaapajja0-vaNapphadi-Nigoda-kAyajogi0-orAli0-orAliyamissakammaiya0-Navusa0-cattArikasAya0-madi-sudaaNNANa0-asaMjada0-acakkhu0-tiNNile0bhavasi0-abhavasi0-micchAdi0-asaeiNa-AhAri0-aNAhAri0 ti / 216. AdeseNa Neraiesa bhuja. aMtaraM ke ? jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / appa0-avahi0 Natthi aMtaraM / evaM sattasa puDhavIsa savvapaMciMdiyatirikvamaNusatiya0-deva0-bhavaNAdi jAva sahassAra0-savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya0bAdarapuDhavipajja-bAdarabhAupajja0-bAdarateupajja - bAdaravAupajja0 - bAdaravaNapphadipatyapajja0-savvatasa-paMcamaNa-paMcavaci0-veubdhiya0-itthi0- purisa0-vihaMgacakkhu0-teu0-pamma0-saNNi tti / 6220. maNusaapajja- bhuja-appa0-avahi0 aMtaraM ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 palido. asaMkhe0 bhAgo / evaM veuvviyabhissa0 / Navari ukka0 bArasa muhuttaa| kAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, vanaspati, nigoda, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArika mizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyakAle, matyajJAnI, zrRMtAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNAdi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoM ke jAnanA caahiye| 216. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM bhujagAra sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa antamuhUrta hai| tathA alpatara aura avasthita sthitivibhaktikA antarakAla nahIM hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriya tiryaJca, sAmAnya, paryApta aura manuSyanI ye tIna prakArake manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svarga takake deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, bAdara pRthivIkAyika paryApta, vAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikA yika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgajJAnI, cakSudarzanI, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| 6220. manuSya aparyAptakoMmeM bhujagAra, alpatara aura avasthita sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake utkRSTa antarakAla bAraha muhUrta hai| Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe bhujagAre aMtara 125 221. ANadAdi jAva savvadRsiddhi tti appada0 Natthi ataraM / evamAbhiNi-suda0-ohi0--maNapaja0-saMjada0--sAmAiya-chedo0--parihAra0 - saMjadAsaMjada0ohidaMsa0-mukkale0-sammAdi0-khaiya0-vedaya0dihi tti / $ 222. AhAra0-AhAramissa0 appada0 aMtaraM ke0 ? jaha0 egasamo , ukka. vAsapudhattaM / evamakasAya-jahAkkhAdasaMjade tti / agada0 appada0 jaha0 egasamo, ukka chammAsA / evaM suhusAMparAyasaMjade tti / uvasama0 appada0 ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 cauvIsa ahorattANi / sAsaNa-sammAmi0 appada0 jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / evamaMtarANugamo smtto| 6 225. Anata kalpase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM alpatara sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| isI prakAra AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / 6222. AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM alpatara sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla varSaprathaktva hai| isI prakAra akaSAyI aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / apagatavedI alpatara sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAlaM eka samaya aura utkRSTa antarakAla chaha mahInA hai| isI prakAra sUkSmasAMparAyikasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| upazamasamyagdRSTi alpatara sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla caubIsa dinarAta hai| sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi alpatara sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| vizeSArtha-tInoM sthitivAle nAnA jIva sarvadA pAye jAte haiM, ataH oghase inakA antara kAla nahIM bntaa| mArgaNAoM meM kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM tInoM sthitivAle jIva sarvadA pAye jAte haiM, ataH unake kathanako oghake samAna khaa| kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM bhujagArakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai tathA alpatara aura avasthita sthitikA antarakAla nahIM hai / yathA sAmAnya nArakI Adi / isakA kAraNa yaha hai ki inameM kevala bhujagAra sthiti hI sAntara hai phira bhI nAnA jIvoMkI apekSA usakA antarakAla antamuhUrtase adhika nahIM prApta hotaa| Age manuSya aparyApta Adi jitanI mArgaNAoMmeM bhujagAra Adi sthitiyoMke antarakAlakA kathana kiyA hai unameM jisa mArgaNAkA jitanA antara kAla hai usameM sambhava sthitiyoMkA utanA antarakAla jAnanA caahiye| udAharaNa ke liye labdhyaparyApta manuSyoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai ataH isameM bhujagAra Adi tInoM sthitiyoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| isI prakAra anya mArgaNAoMmeM bhI jAnanA cAhie / isa prakAra antarAnugama samApta huaa| Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 $ 223. bhAvANugameNa savvattha odaiyo bhAvo / evaM bhAvANugamo smtto| 224. appAbahugANugameNa duviho Nidde so-ogheNa AdeseNa ya / tattha zrogheNa savvatthovA bhuja vihttiyaa| avahi0 asaMkhe0guNo / appada0 saMkhe0guNA / evaM sattasu puDhavIsu savvatirikkha0-maNusa0-maNusaapajja0-deva-bhavaNAdi jAca sahassAra0--savvaeiMdiya--savva vigaliMdiya--savvapaMci0--paMcakAya--savvatasa--paMcamaNapaMcavaci0-kAyajogi0-orAliya0-orAliyamissa0-veuvviya0-veu0missa0-kammaiya0tiNNiveda0-cattArikasAya-madi-sudaNANa-vihaMga0-asaMjada0-cakkhu0-acakkhu0-- paMcale0-bhavasi0-abhavasi0-micchAdi0-saNNi0-asaNNi-zrAhAri-aNAhAri ti / 6 225. maNusapaja0-maNusiNIsu savvatthovA bhuja0 / avahi0 saMkhe guNA / appada0 sNkhe0gunnaa| ANadAdi jAva sabasiddhi tti appada. Natthi appaabhugN| emamAhAra0-AhAramissa0-avagada0--akasA0--AbhiNi0--sada--zrohi-maNapajja0saMjada0-samAiya-chedo0-parihAra0-suhamasAMparAya0-jahAkkhAda0-saMjadAsaMjada-ohidaMsa06223. bhAvAnugama kI apekSA savatra audayika bhAva hai| isa prakAra bhAvAnugama samApta huaa| 6224. alpabahutvAnugama kI apekSA nirdeza do prakAra kA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameM se ogha kI apekSA bhujagArasthitivibhaktivAle jIva sabase thoDe haiN| inase sthita sthitivibhaktivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase alpatara sthitivibhakti vAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoM ke nArakI, sabhI tiryaMca, sAmAnya manuSya, labdhyaparyAptaka manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoM se lekara sahastrAra svarga taka ke deva, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, pAMcoM sthAvara kAya, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacana yogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, audArikamizra kAyayogI, vaikriyika kAyayogI, vaikriyika mizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, asaMyata, cakSadarzanI, acakSudarzanI, kRSNAdi pAMca lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdiSTi, saMjJI, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoM ke jAnanA cAhiye / tAtparya yaha hai ki ukta mArgaNAeM ananta aura asaMkhyAta saMkhyAvAlI haiM ataH inameM ukta krama bana jAtA hai| .6225. manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM bhujagAra sthitivibhaktivAle jIva sabase thor3e haiN| inase avasthita sthitivibhaktivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase alpatara sthitivibhaktivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| tAtparya yaha hai ki ye mArgaNAe~ saMkhyAta saMkhyAvAlI hai :saliye inameM ukta krama hI ghaTita hotA hai / Anata kalpase lekara sarvArthasiddhi takake alpatara sthitivibhaktivAle devoMkA alpabahutva nahIM hai| isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI akaSAyI, AbhiniyodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMbata, saMyatAsaMyata, ava Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 gA* 22 ] hidivihattIe padaNikkheve samukkittaNA sukka0-sammAdiTTI-khaiya0-vedaya0-uvasama0-sAsaNa-sammAmicchAdihi tti / evamappAbahugANugamo samatto / evaM bhujagAravihattI smttaa| . $ 226. padaNikkheve tattha imANi tiNNi aNiogaddArANi-samukittaNA sAmitta appAbahuaM cedi / samukkittaNaM duvihaM-jahaNNayaM ukkassayaM cedi / tattha ukkasse payadaM / duviho Ni so-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa moha0 atthi ukkassiyA vaDDhI ukka. hANI ukkassamarahANaM ca / evaM sattasu puDavIsu sabatirikkha-savvamaNusa-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra0-savvaeiMdiya-savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-paMcakAya-savvatasa-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi-orAliya0-orAliyamissa-veubdhiya-veu0missa-kammaiya-tiNNiveda-cattArikasAya-madi-sudaaNNANavihaMga0-asaMjada0-cakkhu0-acakkhu-paMcale0-bhavasi0 -abhavasi0 --micchAdi0saNNi-asaNNi-AhAri0-aNAhAri tti / 227. ANadAdi jAva savvahasiddhi tti atthi ukkassiyA hANi / evamAhAra-[AhAra missa0-avagada0-akasA0-AbhiNi-muda0-ohi0-maNapajjava.. avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| tAtparya yaha hai ki ina mArgaNAoMmeM eka alpatara sthiti pAI jAtI hai isaliye inameM alpabahutva nahIM pAyA jaataa| isa prakAra alpabahutvAnugama samApta huaa| isa prakAra bhujagAra vibhakti samApta huI / 6226. aba padanikSepakA kathana avasara prApta hai| usake viSayameM ye tIna anuyogadvAra hote haiM-samutkIrtanA, svAmitva aura alpabahutva / samutkIrtanA do prakAra kI hai-jaghanya aura utkRSTa / unameM se utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA mohanIya sthitivibhaktikI utkRSTa vRddhi, utkRSTa hAni aura utkRSTa avasthAna hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI tiryaMca, sabhI manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svarga takake deva, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, sabhI pAMcoM sthAvarakAya, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, asaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, kRSNAdi pAMca lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 6227. Anata kalpase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM mohanIya sthitivibhaktikI utkRSTa hAni hai / isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, AbhinibodhakajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI saMjada0- sAmAiya-chedo0-parihAra0-suhuma0-jahAkkhAda0-saMjadAsaMjada-ohidaMsasukkale0-sammAdi0-khaiya0-vedaya-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0 / evamukkassasamukkittaNANugamo smtto| 6 228. jahaNNae pydN| duviho Ni so-ogheNa AdeseNa ya / tattha aogheNa moha0 atthi jahaNNavaDDhI jahaNNahANI jahaNNamavahANaM ca / evaM savvaNirayasavyatirikva-savvamaNusa-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra0-savyaeiMdiya-savvavigaliMdiyasavvapaMciMdiya-paMcakAya-savvatasa0-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogI-orAliya0-aurAliyamissa-veuvviya-veu0missa-kammaiya-tiNNiveda-cattArikasAya-madi-sudaaNNANa-vihaMgaasaMjada0-cakkhu0-acakkhu0-paMcale0-bhavasi0-abhavasi0-micchAdi0-saNNi- asaNNizrAhAri0-aNAhAri tti / 226. ANadAdi jAva savvadRsiddhi tti atthi jaha0 hANI / evamAhAra0. AhAramissa-avagada0-akasA0-AbhiNi-suda0-ohi0-maNapajja -saMjada0-sAmAiyachedo0-parihAra0-muhumasAMpa0-jahAkkhAda-saMjadAsaMjada0-ohidaMsa0-sukka0-sammAdihI-khaiya0-vedaya0-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0 / chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| isa prakAra utkRSTa samutkIrtanAnugama samApta huaa| 6228. aba jaghanya samutkIrtanAnugamakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakAra kA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameM se oghakI apekSA mohanIya sthitivibhaktikI jaghanya vRddhi, jaghanya hAni aura jaghanya avasthAna hai| isI prakAra sabhI nArakI, sabhI tiyaca, sabhI manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svarga takake deva, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, sabhI pAMcoM sthAvarakAya, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI asaMyata cakSadarzanavAle acakSadarzanavAle, kRSNAdi pAMca lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 6226. Anata kalpase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM mohanIya sthitivibhaktikI jaghanya hAni hai / isI prakAra AhArakakAyayogI. AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyikasaMyata yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmidhyAhASTa jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-jahA~ sthitikI vRddhi aura hAnike aneka vikalpa sambhava haiM vahA~ jaba bandha yA sakriya dvArA sabase adhika bar3hAkara sthiti prApta hotI hai taba utkRSTa vRddhi kahalAtI hai / tathA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 gA0 22] dvidivihattIe padasikleve sAmitta evaM samukttiNANugamo samatto / 16 230. sAmittANugamo duviho-jahaNNao ukkasso ca / ukkassae pydN| duviho Niso--ogheNa AdeseNa ya / ogheNa moha0 ukkassiyA vaDDhI kassa ? aNNadarassa jo caduDhANiyajavamajjhassa uvari aMtokoDAkoDihidi baMdhaMto acchido hidivaMdhaddhAe puNNAe jeNa ukkassahidisaMkilesaM gadeNa ukkassahidI pavaddhA tassa ukkassiyA vaDDhI / tasseva se kAle ukkssmvhornn| ukkassiyA hANI kassa ? aNNadaro jo ukkassahidisaMtakammio teNa ukkassaDidikhaMDae hade tassa ukka0 hANI / evaM sattasu puDhavIsu tirikkha0-paMciMdiyatirikkha-paMci0tiri0pajja0paMciMtiri joNiNI-maNusatiya-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra0-paMciMdiya-paMci0pajja0tasa-tasapajja0-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi0-orAliya0 - veuviya-tiNNivedasthitikANDakaghAta Adike dvArA jaba sabase adhika sthiti ghaTAI jAtI hai taba uskRSTa hAni kahalAtI hai| tathA utkRSTa vRddhike bAda jo avasthAna hotA hai use utkRSTa avasthAna kahate haiN| oghase mohanIya karmakI sthitimeM ye tInoM pada sambhava haiM ataH 'oghase mohanIya karmakI sthitikI utkRSTa vRddhi, utkRSTa hAni aura utkRSTa avasthAna hotA hai| yaha kahA hai| isI prakAra jisa jisa mArgaNAmeM apane apane yogya hAni, vRddhi aura avasthAna sambhava haiM usa usa mArgaNAmeM usake anusAra utkRSTa vRddhi, utkRSTa hAni aura utkRSTa avasthAna jAnanA caahiye| kintu kucha aisI mArgaNAe~ haiM jinameM hAni hI hotI hai| jaise Anata aadik| phira bhI vahA~ sthitikI hAni eka samaya pramANa bhI hotI hai aura adhika bhI hotI hai| ataH vahA~ utkRSTapadakI apekSA kevala utkRSTa hAni batalAI hai, utkRSTa vRddhi aura utkRSTa avasthAna ye do pada nahIM batalAye / jaghanya vRddhi AdikA bhI isI prakAra kathana karanA caahiye| tAtparya yaha hai ki jahA~ utkRSTa vRddhi Adi sambhava haiM vahA~ jaghanya vRddhi Adi bhI sambhava haiN| kintu jahA~ utkRSTakI apekSA kevala utkRSTa hAni hai vahA~ jaghanyakI apekSA kevala jaghanya hAni hai| kAraNa spaSTa hai| isa prakAra jaghanya samutkIrtanAnugama samApta huaa| 6230. svAmitvAnugama do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / unameMse pahale utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-aoghanirdeza aura aadeshnirdesh| oghakI apekSA mohanIya sthitivibhaktikI utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? jo catuHsthAnika yavamadhyake Upara antaHkor3Akor3I sthitiko bAMdhakara sthita hai aura sthitibandhake kAlake pUrNa honepara utkRSTa sthitike yogya saMklezase jisane utkRSTa sthiti bAMdhI hai aise kisI eka jIvake utkRSTa vRddhi hotI hai / tathA usIke tadanantara kAlameM utkRSTa avasthAna hotA hai| utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo koI eka jIva moha karmakI utkRSTa sthitikI sattAvAlA hai vaha jaba utkRSTa sthitikANDakakA ghAta karatA hai taba usake utkRSTa hAni hotI hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sAmAnya tiyaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tithaMca paryApta, paMcendriya tiryaMca yonimatI, sAmAnya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyanI, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svarga takake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pAMcoM manoyogI. pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 jayadhavalAsahida kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 cattArikasAya-madi-sudaaNNANa-vihaMga0-asaMjada0-cakkhu0.acakkhu0-paMcale0-bhavasi0abhavasi0-micchAdi0-saNNi-AhAri tti / 231. paMciMtiri0apajja0 ukka0 var3aDhI kassa ? jeNa tappAaoggajahaNNahidi baMdhamANeNa ukkassiyA hidI pabaddhA tassa ukassiyA vaDDhI / tasseva se kAle ukkassamavahANaM / ukkassiyA hANI kassa ? aNNadarassa jo tirikkho maNusso vA ukkassahidisaMtakammio hidighAdaM karamANo paMciMdiyatirikkhaapajjattaesu uvavaNNo teNa ukkassahidikhaMDage hade tassa ukkassiyA hANI | evaM maNusaapaja0pAdareiMdiyaapajja0-muhumeiMdiyapajjattApajjatta-savvavigaliMdiya -paMciMdiyaapajja0 - paMcakAyANaM bAdaraapajja0-suhumapajjattApajjatta-[ teu0-] bAdarateu0-bAdarateupajja- vAu0] bAdaravAu0-bAdaravAupajja-tasaapajjace tti / 232. ANadAdi jAva uvarimagevajjo tti ukkassiyA hANI kassa ? aNNadaro jo ukkassahidisaMtakammizro teNa.paDhamasamma paDivajjamANeNa paDhamahidikhaMDae pAdide tassa ukka. hANI / aNuddisAdi jAva savvadRsiddhi ti ukka0 hANI kassa ? aNNadaro jo aNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjoemANo teNa paDhamahidikhaMDae pAdide tassa ukka0 haannii| zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, asaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, kRSNAdi pAMca lezyAvAle, bhavya abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| .6231. paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMmeM utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? tatprAyogya jaghanya sthitiko bAMdhanevAle jisa jIvane utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai usake utkRSTa vRddhi hotI hai / tathA usIke tadanantara kAlameM utkRSTa avasthAna hotA hai / utkRSTa hAni kisake hotI hai ? mohanIya karmakI utkRSTa sthitikI sattAvAlA jo tiryaMca yA manuSya sthitighAtako karatA huA paMcendriya tiyeca aparyAptakoMmeM utpanna huaa| phira vahA~ usake utkRSTa sthitikANDakakA ghAta karane para utkRSTa hAni hotI hai| isI prakAra manuSya aparyAptaka, bAdara ekendriya apayAptaka, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryAptaka, sUkSma ekendriya aparyAptaka, sabhI vikalendriya, paMcendriya aparyAptaka, pAMcoM sthAbarakAya bAdara aparyAptaka, pA~coM sthAvarakAya sUkSma, pAMcoM sthAvarakAya sUkSma paryAptaka, pA~coM sthAvarakAya sUkSma aparyAptaka, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika paryAptaka, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika paryAptaka aura basa aparyAptaka jIvoMke jAnanA caahiye| 6232. Anata kalpase lekara uparima aveyaka takake devoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo mohanIya karmakI utkRSTa sthitikI sattAvAlA prathamopazama samyaktvako prApta karate samaya jaba prathama sthitikANDakakA ghAta karatA hai taba usake utkRSTa hAni hotI hai| anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA karanevAlA jo koI eka jIva jaba prathama sthitikANDakakA ghAta karatA hai taba usake utkRSTa hAni hotI hai| Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe padaNikkheve sAmitta 131 233. eidiya0 ukkassavaDhi-ukkassaavahANANaM paMciMdiyatirikvaapajjattabhaMgo / ukka0 hANI kassa ? aNNadaro jo paMciMdiro ukkassahidighAdamakAUNa eidiesu uvavaNNo teNa paDhamahidikhaMDae pAdide tassa ukkassiyA hANI / evaM bAdareiMdiya-bAdareiMdiyapajja0-puDhavi0 bAdarapuDhavi-bAdarapuDhavipaja -Au0-bAdaraAu0-bAdarAupajja-vaNapphadi-bAdaravaNapphadi -bAdaravaNapphadipaceyasarIrapajjataasaNNi tti / 6 234. orAliyamissa ukka vaDhi-avahA0 paMciMtiri0apajjattabhaMgo / ukka0 hANI kassa ? aNNadaro jo devo rairo vA ukkassahidisaMtakammio hidighAdamakAUNa orAliyamissajogesu uvavaNNo teNa ukkassahidikhaMDae ghAdide tassa ukka haannii| .... $ 235. veuvviyamissa0 ukka vaDhi-avaTThANANaM paMciM tiri apajjatta-. bhNgo| ukka0 hANI kassa ? aNNadaro jo tirikkho maNusso vA ukkassahidisaMtakammizro hidighAdamakAdUNa veuvviyamissa0 uvavaNNo teNa ukkassae hidikhaMDae pAdide tassa ukka0 hANI / AhAra0-AhAramissa0 uka0 hANI kassa ? aNNadarassa addhahidi galemANasaMtassa ukka0 haannii| evamakasAya-jahAkkhAda0-sAsaNa dihi tti| 6233. ekendriyoM meM utkRSTa vRddhi aura utkRSTa avasthAnake svAmitvakA kathana paMcendriya tithaMca aparyAptakoMke samAna jAnanA cAhiye / ekendriyoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo koI eka paMcendriya tithaMca utkRSTa sthitikA ghAta na karake ekendriyoMmeM utpanna hokara vahA~ prathama sthiti kANDakakA ghAta karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| isI prakAra bAdara ekendriya, bAdara . ekendriya paryAptaka, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika paryAptaka, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika paryAptaka, vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta aura asaMjJA jIvoMke jAnanA caahiye| 234. audArikamizrakAyayogiyoMmeM utkRSTa vRddhi aura utkRSTa avasthAnake svAmitvakA kathana paMcendriya tiyeca aparyAptakoMke samAna jAnanA cAhiye / audArikamizrakAyayogiyoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? mohanoya karmakI utkRSTa sthitikI sattAvAlA jo koI eka deva yA nArakI sthitighAta na karake audArikamizrakAyayAgiyoMmeM utpanna hokara vahA~ utkRSTa sthitikANDakakA ghAta karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| 235 vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM utkRSTa vRddhi aura utkRSTa avasthAnake svAmitvakA kathana paMcendriya tithaMca aparyAptakoM ke samAna jAnanA cAhiye / vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? mohanIya karmakI utkRSTa sthitikI sattAvAlA jo koI eka tiyeca yA manuSya sthitighAta na karake vaikriyikamizra kAyayogiyoMmeM utpanna hokara vahA~ utkRSTa sthitikhaNDakA ghAta karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogiyoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo addhA sthitikI nirjarA karatA huA vidyamAna hai usake utkRSTa hAni hotI hai| isI prakAra akaSAyI, yathAkhyAtasaMyata aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 6236. kammaiya0 ukka0 vaDDhI kassa ? aNNada0 jeNa paMciMdiyasaNNiNA viggahagadIe vaTTamANeNa tappAaoggahidisaMtakammAdo tappAoggaukkassahidibaMdhI pabaddho tassa ukka0 vaDDhI / ukka0 hANI kassa ? aNNadaro jo cadugadio uka0 DidisaMtakammio hidikaMdayaghAdamADhaviya vidiyaviggahe hidisaMtakammassa hidikhaMDae pAdide tassa ukka0 hANI / ukka0 avahANaM kassa ? aNNa. jo eidiyo tappAoggahidi takammAdo vaDhidaNa avahido tassa ukka0 avahANaM / evamaNAhArINaM / ___237. avagada0 ukka0 hANI kassa ? aNNa0 itthi-NavUsa vedakhavagassa paDhame hidikhaMDae hade tassa ukkassiyA hANI / madi0-suda0-ohi0 ukka0 hANI kassa ? aNNadaro ukkassahidisaMtakammizro teNa ukkassae hidikhaMDae pAdide tassa ukka hANI / evaM ohidasa0-sukka0-sammAdi0-vedaya dihi tti / maNapajja. ukka0 hANI kassa ? aNNadarassa jeNa sAgarovamapudhattamettamukkassahidikhaMDayaM pAdidaM tassa uka0 hANI / evaM sNjd-saamaaiy-chedo0-khiy0dihi-prihaar-sNjdaasNjd0| suhumasAMpa0 ukka0 hANI kassa ? aNNa0 khavagassa carimaDidirakhaMDae pAdide tassa ukka haannii| 238 uvasama0 ukka. hANI kassa ? aNNa. aNaMtANu visaMjoyaNApaDhama 236. kArmaNakAyayogiyA meM utkRSTa vRddhi kisake hotI hai ? vigrahagatimeM vidyamAna jo paMcendriya saMjJI jIva tadyogya sthitisattvavAle kamake sAtha tadyogya utkRSTa sthitikA bandha karatA hai usa kArmaNakAyayogIke utkRSTa vRddhi hotI hai| utkRSTa hAni kisake hotI hai? jisake mohanIyakarmakA utkRSTa sthitisattva hai aisA cAroM gatikA jIva sthitikANDakaghAtako Arambha karake dUsare vigraha meM jaba sthitisattAvAle karmake sthitikhaNDakA ghAta karatA hai taba usa kArmaNakAyayogI jIvake utkRSTa hAni hotI hai| utkRSTa avasthAna 'kisake hotA hai ? jo ekendriya tadyogya sthitisattva se bar3hAkara avasthita hai usake utkRSTa avasthAna hotA hai| isI prakAra anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 6237 apagatavediyoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? strIveda aura napuMsakavedakA kSapaka jo koI eka jIva prathama sthitikhaNDakA ghAta karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| AbhinibodhikajJAnI, zratajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? mohanIya karmakI utkRSTa sthitikI sattAvAlA jo koI eka jIva utkRSTa sthitikANDakakA ghAta karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| isI prakAra avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / manaHparyayajJAniyoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jisane sAgarapRthaktva pramANa utkRSTa sthitikANDakakA ghAta kiyA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, kSAyikasamyagdRSTi, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / sUkSmasAMparAyika saMyatoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo koI eka kSapaka antima sthitikANDakakA ghAta karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| 6238 upazamasamyagdRSTiyoMmeM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? jo koI eka jIva anantAnu rammwww AAAAAM Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22. ] hidivihattIe padaNikkheve sAmittaM hidikhaMDa pAdide tassa ukka0 hANI athavA kasAyauvasAmagassa paDhamaDidikhaMDae padide evaM sAmittaM vattavvaM, uvasamasammattakAlabbhaMtare anaMtApu0 visaMjoyaNapakkhANabhuvagamAdo | athavA edaM pi jANiya vattavvaM, uvasama seDhIe daMsaNatiyassa DidighAdasaMbhavAvalaMbhAdo | sammAmi0 ukka0 hANI kassa ? aNNa0 ukkasa hidisaMtakammammi ukkassaDidikhaMDae padide tassa ukkassiyA hANI | evamukassasAmittaM samattaM / 9 236, jahaNNae padaM / duviho gidda so- ogheNa AdeseNa ya / tattha gheNa jaha0 vaDDhI kassa ? aNNa0 jo samaUNa ukassahidiM baMdhamANo ukkassasaMkile saM gaMtUNa ukassahidi pabaddho tassa jaha0 vaDDhI / jaha0 hANI kassa ? aNNa * adhahiiraNa / egadarattha vadvANaM / evaM sattasu puDhavIsu savvatirikkha- savvamaNusadeva0 bhavaNAdi jAva sahassAra0 - savva eiMdiya0 savvavigaliMdiya- savva paMciMdiya-chakAyapaMcamaNa 0 - paMcavaci0- kAyajogi - orAli0 - orAliya missa - veuvviya0 - veu0 missa 0. kammaiya-tiNNiveda 0 cattArikasAya - tiNNi aNNANa - asaMjada 0 - cakkhu0-acakkhu0- paMcale0bhavasi 0 - abhavasi 0-micchAdi 0 - saNNi 0 - asaNNi 0 - hAriNAhAriti / 01 133 bandhIkI visaMyojanAke samaya prathama sthitikANDakakA ghAta karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai / athavA kaSAyakI upazamanA karanevAle upazamasamyagdRSTi jIvake prathama sthitikhaNDakA ghAta karane para utkRSTa hAnike svAmitvakA kathana karanA cAhiye, kyoMki upazamasamyaktvake kAlake bhItara anantAnubandhIkI visaMyojanAkA pakSa svIkara nahIM kiyA hai / athavA isakA bhI jAna kara hI kathana karanA cAhiye, kyoMki upazamazreNI meM darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoMke sthitighAtakI saMbhAvanA nahIM pAI jAtI hai / samyagmithyAdRSTiyoM meM utkRSTa hAni kisake hotI hai ? mohanIya karmakI utkRSTa sthitikI sattAvAlA jo koI eka jIva utkRSTa sthitikhaNDakA ghAta karatA hai usake utkRSTa hAni hotI hai| isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huA / 23. aba jaghanya svAmitvakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hainirdeza aura dezanirdeza / unameM se oghakI apekSA jaghanya vRddhi kisake hotI hai ? jo eka samaya kama utkRSTa sthitiko bAMdhatA huA utkRSTa saMklezako prApta hokara utkRSTa sthitikA bandha karatA hai aise kisI eka jIvake jaghanya vRddhi hotI hai / jaghanya hAni kisake hotI hai ? adhaHsthiti yase kisI eka jIvake jaghanya hAni hotI hai| tathA inameM se kisI ekameM avasthAna hotA hai / isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI tiryaMca, sabhI manuSya, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svarga taka ke deva, sabhI ekendriya, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, chahoM kAyavAle, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArika mizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaraNakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, tInoM ajJAnI, asaMyata, catudarzanavAle, acakSudarzanavAle, kRSNAdi pAMca lezyAvAle, bhavya, abhavya, midhyAdRSTi, saMjJI, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidiSihacI 3 240. ANadAdi jAva savvahasiddhi tti jaha0 hANI kassa ? aNNa. adhhidikkhenn| evamAhAra0-AhAramissa-avagada0-akasA0-AbhiNi-suda0 ohi-maNapajja0-saMjada0-sAmAiya-chedo0-parihAra0-suhama0-jahAkravAda0-saMjadAsaMjada0-ohidaMsa0-sukka0-sammAihi-khaiya0-vedaya0-uvasama0-sAsaNa-sammAmicchAdihi tti / evaM sAmittANugamo samatto / ___$ 141. appAbahuaM duvihaM-jahaNNamukkassaM ca / ukkasse payadaM / duviho Ni so-aogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa savvatthovA ukkassiyA hANI / vaDI avahANaM ca do vi tullANi visesAhiyANi / evaM sattasu puDhavIsu tirikkhapaMcitirikvatiya-maNusatiya-deva0-bhavaNAdi jAva sahassAra0-paMci0-paMci0pajja0tasa-tasapajja-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi-porAliya0-veubbiya0-tiNNivedacattArika0-tiNNiaNNANa-asaMjada0-cakkhu0-acakkhu0-paMcale0-bhavasi0-abhavasi0micchAdi0-saNNi0-AhAri tti / 242. paMci0tirikkhaapajja0 savvatthovA ukka0 vaDDhI avahANaM ca / hANI sNkhejjgunnaa| evaM maNusaapajja0-savvavigaliMdiya-paMcidiyaapaja-tasaapajja0-orAli 6240, Anata kalpase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM jaghanya hAni kisake hotI hai ? adhaHsthitike kSayase kisI ekake hotI hai| isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanavAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / isa prakAra svAmitvAnugama samApta huaa| 6241. alpabahutva do prakArakA hai--jaghanya aura utkRSTa / unameMse utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| inameMse oghakI apekSA utkRSTa hAnivAle jIva sabase stoka haiN| vRddhi aura avasthAna ina donoMvAle jIva samAna hote hue bhI utkRSTa hAnivAle jIvoMse vizeSa adhika haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sAmAnya tiryaJca, paMcendriya tiryaJcatrika, manuSyatrika, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svargatakake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, saparyApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, tInoM ajJAnI, asaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, kRSNAdi pA~ca lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 6242. paMcendriya tiryaJca aparyAptakoMmeM utkRSTa vRddhi aura avasthAnavAle jIva sabase thor3e haiN| inase utkRSTa hAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra manuSya aparyAptaka, sabhI vikalendriya, khw ` ` . bry mrd fr fr` frd hy myN `r `r m`y bmrm frwr y Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 gA* 22] dvidivihattIe padaNikkheve appAbahulaM yamissa-veuvviya missa-asaNNi ti / 243 ANadAdi jAva sabaDha0 patthi appAbahugaM / evamAhAra0-AhAramissa0-avagada0-akasA0-AbhiNi-suda--ohi0-maNapajja0-saMjada0-sAmAiyachedo0-parihAra-muhuma0 - jahAkkhAda0-saMjadAsaMjada0-ohidaMsa0-mukka0-sammAdi0khaDya0-cedaya0-uvasama0-sAsaNa-sammAmicchAdihi tti / 244. eiMdiesu savvatthovA vaDDhI avaDANaM ca / hANI asaMkhejaguNA / evaM paMcakAya0 / kammaiya0 savvatthovamavahANaM / vaDDI asaMkhejjaguNA / hANI asaMkhejjaguNA / evamaNAhAra0 / evamukkassappAbahuaM sama / $ 245. jahaNNae payadaM / duviho Nidda so-ogheNa AdeseNa ya / tatya ogheNa jahaNiyA vaDDI hANI avahANaM ca tiNNi vi tullANi / evaM NedavvaM jAva aNAhArae tti / ANadAdisu Natthi appAbahuaM, egapadattAdo / .. evaM padaNikkhevo samatto / vvvvvvvvirwwwvvv. paMcendriya aparyAptaka, basa aparyAptaka, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI aura asaMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / 243. aAnata kalpase lekara sarvArthasiddhitakake devoMke alpabahutva nahIM hai| isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI. avadhijJAnI, manaHparthayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata. sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanavAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmidhyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| 244. sabhI ekendriyoMmeM utkRSTa vRddhi aura avasthAnavAle jIva sabase thor3e haiN| inase utkRSTa hAnivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra sabhI pA~coM sthAvarakAya jIvoMke jAnanA caahiye| kArmaNakAyayogiyoMmeM avasthAnavAle jIva sabase thor3e haiN| inase vRddhivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase hAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| isa prakAra utkRSTa alpabahutva samApta huaa| 6245. aba jaghanya alpabahutvakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA jaghanya vRddhi, jaghanya hAni aura avasthAna ina tInoMvAle jIva samAna haiN| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| kintu AnatAdikameM alpabahutva nahIM hai, kyoMki vahA~ eka hAnipada hI pAyA jAtA hai| isa prakAra padanikSepa samApta huaa| Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe dvidivihattI 3 246. vaDi ti tattha imANi terasa prANiyogadarANi-samukittaNAdi jAva appAba hue tti / samukkittaNANu0 duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha aogheNa tiNNi vaDDI tiNi hANI asaMkhejjaguNahANI avahANaM ca atthi / evaM maNusatiyapaMciMdiya-paMciM0pajja0-tasa-tasapajja-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi0-orAli0tiNNiveda-cattArikasAya-cakkhu0-acakkhu0-bhavasi0-saNNi-AhArae tti / 247 AdesaNa geraiesa moha0 atthi tiNi vaDDI tiNNi hANI avahANaM ca / evaM sattasu puDhavIsu savvatirikkha-maNumaapajja-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra0paMciM apajja0-tasaapajja0-orAliyamissa-verabiya0-veu0missa-kammaiya-tiNNiaNNANa-asaMjada0-paMcale0-abhava0-micchAdi0-asaNNi0-aNAhArae tti / 248. ANadAdi jAva savvadR0 moha0 atthi asaMkhejabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI / evaM parihAra0-saMjadAsaMjada0-uvasamasammAihi tti / eiMdiesu atthi asaMkhejabhAgavaDI tiNNi hANI avahANaM ca / evaM paMcakAya0 / vigaliMdiesu asthi do vaDDI tiNNi hANI avahANaM ca / AhAra0-AhAramissa0 atthi asaMkhe0bhAgahANI / evamakasA0-jahAkravAda0-sAsaNa0 / avagada0 atthi asaMkhejabhAgahANI [saMkhejjabhAgahANI ] sNkhe0gunnhaannii| evaM suhumasAMpa0-vedaya-sammAmi0dihINaM / 6246. aba vRddhi anuyogadvArakA prakaraNa hai| usake kathanameM samutkIrtanAse lekara alpabahutva taka ye teraha anuyogadvAra haiN| unameMse samutkIrtanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA tIna vRddhi, tIna hAni, asaMkhyAtaguNahAni aura avasthAna haiN| isI prakAra manuSyatrika, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasaparyApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, bhavya, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 6247. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mohanIya karmakI tIna vRddhiyA~, tIna hAniyA~ aura avasthAna haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI tiryazca, manuSyaaparyApta, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake deva, paMcendriya aparyAptaka, basa aparyAptaka, audArikamizrakAyayogI, vaikriIyakakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, kAmaNakAyayogI, tInoM ajJAnI, asaMyata, kRSNAdi pA~ca lezyAvAle, abhavya, mithyAdadRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| .. 6248. Anata kalpase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM mohanIya karmakI asaMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAtabhAgahAni hai| isI prakAra parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata aura upazamasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| ekendriyoMmeM asaMkhyAtabhAgavRddhi, tIna hAniyA~ aura avasthAna haiN| isI prakAra pA~coM sthAvarakAyika jIvoMke jAnanA caahiye| sabhI vikalendriyoM meM do vRddhiyA~, tIna hAniyA~ aura avasthAna haiN| AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM asaMkhyAtabhAgahAni hai| isI prakAra akaSAyI, yathAkhyAtasaMyata aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| apagatavedI jIvoMmeM asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAni Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA. 22 ] dvidivihattIe vaDDhIe samukkittaNA 137 AbhiNi-suda0-ohi0 atthi cattAri haanniio| evaM maNapaja0-saMjada0-sAmAiyachedo0-ohidaMsa0-sukkalessi0-sammAdiTTI0-khaiya0 / evaM samukkittaNA smttaa| hai| isI prakAra sUkSmasAMparAyikasaMyata, vedakasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM cAra hAniyA~ haiM / isI prakAra manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, avadhidarzanavAle, zuklalezyAvAle, sanyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / vizeSArtha--padanikSepameM utkRSTa vRddhi, utkRSTa hAni, utkRSTa avasthAna, jaghanya vRddhi, jaghanya hAni aura jaghanya avasthAnakA kathana kiyA jAtA hai| kintu ve utkRSTa vRddhi Adi eka rUpa na hokara anekarUpa hote haiM / isakA jJAna padanikSepase na hokara vRddhi anuyogadvArase hotA hai, ataH padanikSepa vizeSako vRddhi kahate haiM - samutkIrtanA, svAmitva, kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAva aura alpabahutva isake ye teraha anuyogadvAra haiN| inameMse pahale samutkIrtanAkA vicAra kiyA gayA hai| isakI apekSA oghase asaMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta guNavRddhi ye tIna vRddhiyAM; asaMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta guNahAni ye tIna hAniyAM aura asaMkhyAta guNahAni tathA inake avasthAna hote haiM / vivakSita sthitimeM jo vRddhi yA hAni hotI hai vaha jaba taka usake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa rahatI hai taba taka use asaMkhyAta bhAgavRddhi yA asaMkhyAta bhAgahAni kahate haiN| jaba vaha vRddhi yA hAni vivakSita sthitike saMkhyAtaveM bhAgapramANa ho jAtI hai taba use saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta bhAgahAni kahate haiN| tathA jaba vaha vRddhi yA hAni vivakSita sthitise saMkhyAtaguNI vRddhi yA hAnirUpa ho jAtI hai taba use saMkhyAta guNavRddhi yA saMkhyAta guNahAni kahate haiN| isI prakAra asaMkhyAta guNahAnike sambandhameM bhI jAnanA caahiye| yaha asaMkhyAta gaNahAni kevala anivRttikSapakake hI hotI hai, anyatra nahIM / avasthAna sugama hai / yadi vRddhiyoMke bAda avasthAna huA to vaha vRddhi sambandhI avasthAna kahalAtA hai aura hAniyoMke bAda avatthAna huA to vaha hAni sambandhI avasthAna kahA jAtA hai| manuSya trika Adi kucha aisI mAgaNAeM haiM jinameM yaha oghaprarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai ataH unake kathanako oghake samAna kahA / nArakiyoMmeM kevala asaMkhyAta guNahAni sambhava nahIM, kyoMki vahA~ anivRtti kSapaka jIva nahIM pAye jAte / zeSa saba sambhava haiM, isI prakAra sAtoM narakake nArakI Adi mUlameM ginAI huI aura bhI mArgaNAeM haiM jinameM yaha vyavasthA bana jAtI hai, ataH unake kathanako sAmAnya nArakiyoMke samAna kahA / aAnatakalpase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM utkRSTa sthiti antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hI hotI hai aura vaha vahA~ utpanna honeke pahale samayase lekara uttarottara ghaTatI hI jAtI hai, jo prakRtiyoMkI anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanAke samaya saMkhyAtaveM bhAgapramANa ghaTatI hai aura zeSa samayameM asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI ghaTatI hai / ataH yahAM do hAniyAM hI khiiN| parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata aura upazamasamyagdRSTi jIvoMke isI prakAra jAnanA / ekendriyoMmeM jaghanya sthitibandha palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama eka sAgarapramANa aura utkRSTa sthitibandha eka sAgara pramANa hotA hai, ataH yahAM vRddhirUpase asaMkhyAta bhAgavRddhi hI sambhava hai, kyoMki kisI jIvane yadi jaghanya sthiti se utkRSTa sthitikA bhI bandha kiyA to bhI jaghanya sthitike asaMkhyAtaveM bhAga kI hI vRddhi huii| para inake asaMkhyAta guNahAniko chor3a kara zeSa tInoM hAniyAM sambhava haiM, kyoMki jo saMjJI Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nawwarwwwrarwal MPAN 138 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [vidibihatI 3 246. sAmittANugameNa duviho Niso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa tieiNa vaDDI avahANANi kassa ? micchAdihissa / tiNNi hANIao kassa ? sammAdihissa micchAdihissa vA / asakhe guNahANI kassa ? aanniyttttikhvyss| evaM maNusatiya-paMciMdiya-paMciM0pajja0-tasa-tasapajja-paMcamaNa-paMcavaci -[ kAya.-] oraaliy0-tinnnnived-cttaariksaay-ckkhu0-ackkhu0-bhvsi0-snnnni-aahaaritti| 6 250 AdeseNa Nerahaesu tieiNa vaDDI avahA. kassa ? micchAdihissa / tiNi hANI kassa ? sammAdihi0 micchAdihissa vaa| evaM savvaNiraya-tirikkhapaMciMdiyatirikkhatiya-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra0-veuvviya-asaMjada-paMcalessA tti / paMcendriya jIva ekendriyoM meM utpanna hotA hai usake tInoM hAniyAM bana jAtI haiN| pAMcoM sthAvarakAyika jIvoMmeM bhI isI prakAra jaannaa| vikalatrayoMmeM jaghanya sthitibandhase utkRSTa sthitibandha palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika hai ataH yahA~ vRddhirUpase saMkhyAta bhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgavRddhi ye do vRddhiyAM hI sambhava haiM, kyoMki jaba koI vikalatraya apanI pUrva samayameM baMdhanevAlI sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika sthitiko bAMdhatA hai taba usake asaMkhyAta bhAgavRddhi hotI hai aura jaba vaha apanI pUrva samayameM baMdhanevAlI sthitise saMkhyAtaveM bhAga adhika sthitiko bAMdhatA hai taba usake saMkhyAtabhAgavRddhi hotI hai / tathA inake tIna hAniyoMkA khulAsA ekendriyoMke samAna kara lenA caahiye| AhArakakAyayoga aura AhArakamizrakAyayogameM mohanIyakI sthiti antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hai aura yahA~ sthitikANDakaghAta na hokara adhaHsthitigalanAke dvArA eka eka niSekakA hI galana hotA hai ataH yahAM eka asaMkhyAta bhAgahAni hI sambhava hai / isI prakAra akaSAyI, yathAkhyAtasaMyata aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / apagatavedameM asaMkhyAta bhAgahAni upazamaka aura kSapaka kisI bhI jIvake bana jAtI hai para saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta guNahAni kSapakake hI banatI hai| isI prakAra sUkSmasAmparAyika saMyata aura vedaka samyagdRSTi jIvoM ke jAnanA / AbhinibodhikajJAnI Adi jIvoMke cAroM hAniyAM sambhava haiM yaha spaSTa hI hai| isa prakAra samutkIrtanAnuyogadvAra samApta huaa| 6246. svAmitvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA haiM-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA tIna vRddhiyA~ aura avasthAna kisake hote haiM? mithyASTike hote haiN| tIna hAniyA~ kisake hotI haiM ? samyagdRSTi yA mithyAdRSTi jIvake hotI haiN| asaMkhyAtaguNahAni kisake hotI hai ? anivRttikaraNakSapakake hotI hai| isI prakAra manuSyatrika, paMcendriya, paMcendriya paryAptaka, basa, basa paryAptaka, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, bhavya, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / / 6 25.0. AdezakI apekSA nArakiyoM meM tIna vRddhiyAM aura avasthAna kisake hote haiM ? mithyAdRSTike hote haiM / tIna hAniyA~ kisake hotI haiM ? samyagdRSTi yA mithyAdRSTike hotI haiN| isI prakAra sabhI nArakI, sAmAnya tiryaMca, paMcendriya tiyaMcatrika, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake deva, vaikriyikakAyayogI, asaMyata aura kRSNAdi pA~ca lezyAvAle jIvoMke jAnanA caahiye| Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 22 ] hidivihattIe vaDDhIe sAmitta 136 251. paMciMdiyatirikkhaapajja0 tiNNi vaDDI avahANANi tiNNi hANIo kassa ? aNNadarassa / evaM maNusaapajja0-paMciMdiyaapaja 0-tasaapaja 0-tiNNi aNNANa-abhava-micchAdi0-asaNNi tti / 252. ANadAdi jAva uvarimagevajja asaMkhejabhAgahANI kassa ? aNNadarassa sammAdihi0 micchAdihissa vaa| saMkhe bhAgahANI kassa ? aNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjoe tassa paDhamasamma paDivajjamANassa vA / aNudisAdi jAva sabadRsiddhi ti asaMkhe bhAgahANI kassa ? aNNadarassa / saMkhe0bhAgahANI kassa ? aNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjoe tassa / $ 253. eiMdiesu asaMkhejabhAgavaDDI tiNNihANI avANANi kassa ? aNNada0 / evaM paMcaNDaM kAyANaM / vigaliMdiemu do vaDDI tiNNi hANI avahANANi kassa ? annnnd0| 6254. orAliyamissa0 tiNNivaDi-avahANANi kassa ? micchaadihiss| dohANio kassa 1 micchaadihiss| asaMkhe bhAgahANI kassa ? sammAdihi0 micchAdihissa vA / evaM veuviyamissa0-kammaiya0-aNAhAri tti / AhAra0-AhAramissa0 asaMkhe0bhAgahANI kassa ? adhahidi gAlayamANassa / evamakasA0-jahAkkhAda0-sAsaNa0dihi tti| 6251. paMcendriya tithaMca aparyAptakoMmeM tIna vRddhiyAM, avasthAna aura tIna hAniyA~ kisake hotI haiM ? kisI eka jIvake hotI haiN| isI prakAra manuSya aparyAptaka, paMcendriya aparyAptaka, trasa aparyAptaka, tInoM ajJAnI, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| 252. Anata kalpase lekara uparima graiveyaka takake devoMmeM asaMkhyAta bhAgahAni kisake hotI hai ? kisI eka samyagdRSTi yA mithyAdRSTike hotI hai| saMkhyAtabhAgahAni kisake hotI hai ? anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA karanevAle jIvake yA prathamopazama samyaktvako prApta honevAle jIvake hotI hai| anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM asaMkhyAtabhAgahAni kisake hotI hai ? kisI ekake hotI hai| saMkhyAtabhAgahAni kisake hotI hai ? anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA karanevAle jIvake hotI hai| 6253. ekendriyoMmeM asaMkhyAtabhAgavRddhi, tIna hAniyAM aura avasthAna kisake hote haiM ? kisI bhI jIvake hote haiN| isI prakAra pAMcoM sthAvarakAyika jIvoMke jAnanA cAhiye / vikalendriyoMmeM do vRddhiyAM, tIna hAniyA~ aura avasthAna kisake hote haiM ? kisI bhI jIvake hote haiN| 254. audArikamizrakAyayogiyoMmeM tIna vRddhiyA~ aura avasthAna kisake hote haiM ? mithyAdRSTike hote haiN| do hAniyA~ kisake hotI haiM ? mithyAdRSTike hotI haiN| asaMkhyAta bhAgahAni kisake hotI hai ? samyagdRSTi yA mithyASTike hotI hai| isI prakAra kriyikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogiyoMmeM asaMkhyAta bhAgahAni kisake hotI hai ? adhaHsthiti galanAke dvArA nirjarA karanevAle jIvake hotI hai| isI prakAra akaSAyI, yathAkhyAtasaMyata aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| marrammarrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrren Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [vidivihattI 255. avagada0 asaMkhe0bhAgahANI kassa ? aNNadarassa uvasAmayassa khavayassa vA / saMkhe bhAgahANI saMkhe0guNahANI khavagassa / AbhiNi-suda0ohi0 tiNNi hANIo kassa ? aNNada0 sammAdihissa / asaMkhe0guNahANI kassa ? aNiyaTTikkhavayassa / evaM maNapaja0-[ saMjada-] samAiya-cchedo-ohidaMsa0sammAihi tti / 256. parihAra0 asaMkhejjabhAgahANi-saMkhejjabhAgahANIo kassa ? annnn| Navari saMkhejjabhAgahANI aNaMtANubaMdhivisaMjoe tassa daMsaNatiyakravavetassa vA / evaM saMjadAsaMjada0 / suhumasAMparA0 asaMkheja bhAgahANI saMkhebhAgahANI saMkheguNahANI kassa ? aNNadarassa / $ 257. sukkale0 tiNi hANIo kassa ? sammAdihi micchAdihissa vo / asaMkhe0guNahANI kassa ? aNiyaTTikhavayassa / khaiya0 asaMkhejabhAgahANI kassa ? aNNada0 / saMkhe0bhAgahANI kassa ? uvasAmayassa khavayassa vA / saMkhejjaguNahANI kassa ? khavayassa / asaMkhejjaguNahANI kassa ? oghaM / 258. upasama0 asaMkhejjabhAgahANI kassa ? annnnd| saMkhejjabhAgahANI kassa ? aNNada aNaMtANubaMdhi0 visaMjoeMtassa kasAyovasAmagassa vA / 6255. apAtavediyoMmeM asaMkhyAta bhAgahAni kisake hotI hai ? kisI bhI upazAmaka yA kSapaka jIvake hotI hai| tathA saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAni kSapaka jIvake hotI hai| AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM tIna hAniyA~ kisake hotI haiM ? kisI bhI samyagdRSTi jIvake hotI haiN| asaMkhyAta guNahAni kisake hotI hai ? anivRttikaraNa kSapakake hotI hai / isI prakAra manaHparyayajJAnI, saMyata sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, avadhidarzanavAle aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| -256. parihAravizuddhisaMyatoMmeM asaMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta bhAgahAni kisake hotI hai| kisI bhI jIvake hotI hai / parantu itanI vizeSatA hai ki saMkhyAta bhAgahAni anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA karanevAle jIvake yA tIna darzanamohanIyakI kSapaNA karanevAle jIvake hotI hai| isI prakAra saMyatAsaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / sUkSmasAMparAyika saMyatoMmeM asaMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAni kisake hotI hai ? kisI bhI jIvake hotI hai| 257. zuklalezyAvAle jIvoMmeM tIna hAniyAM kisake hotI haiM ? samyagdRSTi yA mithyAdRSTi jIvake hotI haiN| asaMkhyAta guNahAni kisake hotI hai ? anivRttikaraNa kSapakake hotI hai| kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAni kisake hotI hai ? kisI bhI jIvake hotI hai / saMkhyAta bhAgahAni kisake hotI hai ? upazAmaka yA kSapaka jIvake hotI hai| saMkhyAta guNahAni kisake hotI hai ? kSapakake hotI hai| asaMkhyAtaguNahAni kisake hotI hai ? isakA kathana oghake samAna hai ? arthAt asaMkhyAtaguNahAni anivRttikaraNa kSapakake hotI hai| 6258. upazamasamyagdRSTiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAni kisake hotI hai ? kisI bhI jIvake hotI hai| saMkhyAtabhAgahAni kisake hotI hai ? anantAnubandhIko visaMyojanA karanevAle yA Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22.] dvidivihattIe ghaDDhIe kAlo 141 vedaya0 asaMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI kassa ? aNNadarassa / saMkhejjabhAgahANI kassa ? aNaMtANubaMdhi0 visaMjoetassa daMsaNatiyaM khaveMtassa vA / sammAvi0 tiNNihANIyo kassa ? aNNada0 / evaM sAmittANugago sbhtto| $ 256. kAlANugameNa duviho gidda so-aogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa tiNi vaDI kevaciraM kAlAdo hoMti ? jaha0 egasamayo, uska, ve samayA / asaMkhe0 bhAgahANI kevaci0 ? jaha0 eyasapao, ukka0 tevahisAgaromasadaM aMtomuhuttabbhahiyaM palido0 asaMkhe0bhAge0 sAdiregaM / saMkhe0 bhAgahANI keva* ? jaha0 egasamao, ukka0 ukkassasaMkhejjaM durUvUNaM / do hANI keva0 ? jahaNNukkasseNa egasamao / avahi0 ja0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / evamacakkhu0-bhavasi0-tasa-tasapajja0 / kaSAyoMkA upazama karanevAle kisI bhI jIvake hotI hai| vedakasamyagdRSTiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAni kisake hotI hai ? kisI bhI jobake hotI hai| saMkhyAta bhAgahAni kisake hotI hai ? anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA karanevAle jIvake yA tIna darzanamohanIyakA kSaya karanevAle jIvake hotI hai| samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM tInoM hAniyAM kisake hotI haiM ? kisI bhI jIvake hotI haiN| isa prakAra svAmitvAnugama samAha huaa| 6256. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai--odhanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA tIna vRddhiyoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai| asaMkhyAta bhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antumuhUrta aura palyakA asaMkhyAtavAM bhAga adhika eka sau tresaTha sAgara hai| saMkhyAta bhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do kama utkRSTa saMkhyAta samaya pramANa hai| saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni ina do hAniyoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| avasthitakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / isI prakAra acakSudarzanavAle, bhavya, trasa aura trasa paryAptaka jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-jaba koI jIva addhAkSaya yA saMklezakSayase satkarma ke Upara eka samaya taka asaMkhyAtaveM bhAga, saMkhyAtaveM bhAga yA saMkhyAtaguNI sthitiko bar3hAkara bAMdhatA hai aura dUsare samayameM alpatara yA avasthita sthitiko prApta karatA hai taba usake asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai| jaba koI eka jIva pahale samayameM addhAkSayase aura dUsare samayameM saMklezakSayase asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitiko bar3hAkara bAMdhatA hai tathA tIsare samayameM alpatara yA avasthita sthitivandha karane lagatA hai taba usake asaMkhyAtabhAgavRddhikA utkRSTa kAla do samaya prApta hotA hai| jaba koI eka dvIndriya jIva saMklezakSayase eka samaya taka saMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitiko bar3hAkara bAMdhatA hai aura dUsare samayameM marakara tathA trIndriyoMmeM utpanna hokara pUrva sthitise saMkhyAtaveM bhAga adhika teindriyoMke yogya jaghanya sthitiko bAMdhatA hai Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 260 AdeseNa Neraiesu asaMkhejjabhAgavaDDI keva* ? jaha0 egasamao, taba saMkhyAta bhAgavRddhikA utkRSTa kAla do samaya prApta hAtA hai / athavA jo teindriya jIva svasthAnameM saMklezakSayase eka samaya taka saMkhyAta bhAgavRddhi karake aura dUsare samayameM marakara tathA cauindriyoMmeM utpanna hokara cauindriyoMke yogya jaghanya sthitibandha karatA hai usake saMkhyAta bhAgavRddhikA utkRSTa kAla do samaya pAyA jAtA hai / tathA jo ekendriya eka mor3A lekara saMjJiyoMmeM utpanna hotA hai usake pahale samayameM zrasaMjJIke yogya sthiti bandha hotA hai jo ki ekendriyake sthitisattvase saMkhyAtaguNA hai aura dUsare samayameM zarIrako grahaNa karake saMjJIke yogya sthitibandha hotA hai jo ki asaMjJIke yogya sthitibandhase saMkhyAtaguNA hai ataH saMkhyAta guNavRddhikA utkRSTa kAla do samaya kahA hai| asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya hai kyoMki samAna sthitiko bAMdhanevAle jisa jIvane eka samaya taka pUrva sthitise asaMkhyAtaveM bhAga kama sthitikA bandha kiyA aura dUsare samayameM punaH sattvake samAna sthitikA bandha karane lagA usake asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| tathA asaMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa kAla antamuhUrta aura palyake asaMkhtAtaveM bhAga adhika eka sau tresaTha sAgara hai| usakA khulAsA isa prakAra hai-koI mithyAdRSTi bhogamamiyAM, AyumeM palyopamakA asaMkhyAtavA~ bhAga zeSa rahane para upazama samyaktva ka kara saMkhyAta bhAgahAni kara, mithyAtvako prApta ho gayA / usa samayase asaMkhyAta bhAgahAni prAraMbha ho gii| Ayuke antameM vaha vedaka samyagdRSTi ho gayA aura chayAsaTha sAgara taka vedaka samyaktvake sAtha rahA / punaH antamuhUrta kAla taka samyagmithyAtvake sAtha rahA aura tadanantara vaha punaH vedaka samyagdRSTi ho gayA aura chayAsaTha sAgara taka vedaka samyaktvake sAtha rahA tathA antameM ikatIsa sAgara kI AyuvAle devoMmeM utpanna hokara mithyAdRSTi ho gyaa| tadanantara vahAMse cyuta hokara manuSyoMmeM upanna huA aura eka antamuhUrtake bAda bhujagAra sthitiko prApta ho gyaa| isa prakAra isa jIvake asaMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTakAla antamuhUrta aura palyopamake asaMkhyAlaveM bhAgase adhika eka sau tresaTha sAgara pAyA jAtA hai| saMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do kama utkRSTa saMkhyAta samaya pramANa hai| isakA khulAsA isa prakAra hai-darzanamohanIyakI kSapaNAmeM yA anyantra jaba palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitikANDakakA ghAta hotA hai taba saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| tathA sUkSmasAMparAyika kSapakake antima do samaya kama utkRSTa saMkhyAta samaya pramANa kAla taka saMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa kAla jAnanA caahiye| jo jIva sattara koDAkor3I pramANa sthitike saMkhyAta bahubhAgakA ghAta karatA hai usake tathA anyatra antima kANDakakI antima phAlike patanake samaya saMkhyAta guNahAni pAI jAtI hai ataH saMkhyAta guNahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| tathA anivRtti karaNakSapaka anivRttikaraNa guNasthAnake saveda bhAgameM sthitikAMDaka kI aMtima phAlike patanake samaya asaMkhyAta guNahAni hotI hai, ataH asaMkhyAta guNahAnikA bhI jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA avasthita sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai, kyoMki, jo jIva eka samaya taka avasthita sthitiko prApta hokara dUsare samayameM bhujagAra yA alpatara sthitiko prApta ho jAtA hai usake avasthita sthiti eka samaya taka hI pAI jAtI hai tathA jo lagAtAra antamuhUrta kAla taka avasthita sthitike sAtha rahakara bhujagAra yA alpatara sthitiko prApta hotA hai usake avasthita sthitikA antamuhUrta kAla pAyA jAtA hai / acakSadarzanI, bhavya, trasa aura jasaparyAptaka jIvoM ke yaha ogha prarUpaNA avikala bana jAtI hai, ataH unake kathanako oghake samAna khaa| 6260. prAdezakI apekSA nArakiyoMmeM asaMkhyAtabhAgavRddhikA kitanA kAla hai ? jaghanya Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA0 22 ] stefanite as te kAlo 143 ukka0 ve samayA / do baDDI0 do hANI0 keva0 1 jahaNNukka0 egasamazra / asaMkhe 0 bhAgahANI ke0 ? ja0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamAriNa desUNANi / vaDi0 ke0 1 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuddattaM / evaM savvaNerai0 Navari asaMkhejjabhAgahANIe ukkassa0 sagasagukkasahidI desUNA / $ 261. tirikkhetiNNi vaDDI saMkhejjaguNahANI ahi0 oghaM / zrasaMkhe 0 bhAgahANI ja0 egasamao, ukka0 tiSNi palidovamANa sAdireyANi / saMkhejjabhAgahANI jaharaNukka egasamao / evaM paMcidiyatirikkhatiyassa / Navari saMkhejja - bhAgavaDDhi - saMkhejjaguNabaDDINaM jahaNNukka0 egasamao / paMcidiyatirikkhApajja0 tiNNivaDDi- dohANi zravadvidANaM NiroghabhaMgo / zrasaMkhejjabhAgahANI ke0 1 jaha0 egasamao, ukka aMtomuhuttaM / evaM maraNusa pajja0 / maNusatiya0 paMciMdiyatirikkhatiyabhaMgo | Navari saMkhejjabhAgahANI asaMkhe0 guNahANI zraghaM / 0 kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai / do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / asaMkhyAta bhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai / avasthitavibhaktikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra sabhI nArakiyoM ke jAnanA cAhiye | itanI vizeSatA hai ki sarvatra asaMkhyAta bhAgaddAnikA utkRSTa kAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hotA hai / $ 261. tiryoM meM tIna vRddhiyoM saMkhyAtaguNahAni aura avasthitavibhaktikA kAla zradhake samAna hai / asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai / tathA saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / isI prakAra pacendriyatiyaMca trikake jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta guNavRddhi kA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| paMcendriya tiryaMca aparyAptikoM meM tIna vRddhiyoM, do hAniyoM aura asthitavibhaktikA kAla sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / tathA asaMkhyAta bhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra manuSya aparyAptakoM ke jAnanA cAhiye / tathA manuSya trikake paMcendriya tiryaMca trika ke samAna kAla hai / itanI vizeSatA hai ki inake saMkhyAta bhAgahAni aura asaMkhyAtaguNaddAnikA kAla ogha samAna hai / vizeSArtha - asaMkhyAta bhAgavRddhi addhAkSaya aura saMklezakSaya donoM se prApta ho sakatI hai kintu saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta guNavRddhi kevala saMklezajJayase hI prApta hotI hai ataH nArakiyoM meM asaMkhyAta bhAgavRddhikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya tathA zeSa do vRddhiyoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya bana jAtA hai / isI prakAra saMkhyAta bhAgaddAni aura saMkhyAtaguNahAni antima kANDakakI antima phAlike patana ke samaya hI hotI hai ataH inakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / narakameM asaMkhyAta bhAgaddAnikA jaghanya kAla eka samaya ogha ke samAna ghaTita kara lenA caahiye| jisa nArakIne narakameM utpanna hone ke antarmuhUrta kAla bAda vedaka samyaktva ko prApta kara liyA hai aura jaba meM antarmuhUrta kAla Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 262. deva0 tiNNi vaDDI do hANI avahi0 NiroghaM / asaMkhe0bhAgahANI ke ? ja0 egasamo, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi / bhavaNa-vANa-joisi0. evaM ceva / Navari asaMkhe bhAgahANI ke0 ? ja0 egasamao, ukka0 sagukkassahidI desUNA / sohammAdi jAva sahassAra tti evaM ceva / Navari asaMkhe0bhAgahANI ke0 ? jaha* egasamao, ukka0 sg0hidii| ANadAdi jAva uvarimagevajja tti asaMkhejjabhAgahANI ke0 ? ja0 aMtomu0, ukka0 samakkassahidI / saMkhejjabhAgahANI ke0 ? jahaNNukka0 egsmo| aNudisAdi jAva savvadRsiddhi tti evaM ceva / 263. iMdiyANuvAdeNa eiMdiemu asaMkhe bhAgavaDDI ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 ve smyaa| asaMkhejjabhAgahANI ke0 ? jaha egasamao, ukka0 zeSa raha gayA taba usakA tyAga kiyA hai usake asaMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara pAyA jAtA hai| zeSa kathana sugama hai| prathamAdi narakoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnike utkRSTa kAlako chor3akara zeSa kathana isI prakAra jaannaa| kintu asaMkhyAtabhAgahAnikA utkRSTa kAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa jaannaa| yahAM kucha kamase bhava antama hata kAla lenA caahiye| jo tiyaca tIna palyakI Ayuke sAtha uttama bhogabhUmimeM utpanna hotA hai usake asaMkhyAtabhAgahAnikA utkRSTa kAla sAdhika tIna palya prApta hotA hai| paMcendriya tithaMca trikake saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta guNavRddhi saMklezakSayase hI prApta hogI ataH yahAM inakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / labdhyaparyApta paMcedriya tiyecakA utkRSTa kAla antamuhUrta kahA / zroghase saMkhyAta bhAgahAni aura asaMkhyAta guNahAnikA jo utkRSTa kAla kahA hai vaha manuSya paryAya meM hI banatA hai ataH manuSyatrika ke ukta do hAniyoMkA kAla oghake samAna kahA / isa prakAra aoghaprarUpaNAkA aura narakAdi tIna gatiyoMkA jo khulAsA kiyA hai usIse AgekI mArgaNAoM meM jahA~ jitanI hAni aura vRddhiyA~ sambhava hoM unake kAlakA khulAsA ho jAtA hai ata: Age nahIM likhA jAtA hai / hA~ jahA~ kucha vizeSatA hogI vahA~ avazya nirdeza kara deNge| 262. devoMmeM tIna vRddhiyoM, do hAniyoM aura avasthitavibhaktikA kAla sAmAnya nArakiyoM ke samAna hai| tathA asaMkhyAtabhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tesIsa sAgara hai| bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMke bhI isI prakAra jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtabhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama apanI utkRSTa sthitipramANa hai / saudharma kalpase lekara sahasrAra kalpataka bhI isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAta bhAgahAnikA kitanA kAla hai ? javanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / Anata kalpase lekara uparima praiveyaka taka ke devoMmeM asaMkhyAta bhAgahAni kA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla antarmahUrta aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| saMkhyAtabhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya hai| anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMke isI prakAra jAnanA caahiye| 6263. indriya mArgaNAke anuvAdase ekendriyoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai| asaMkhyAta bhAgahAnikA kitanA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe vaDa DhIe kAlo 145 palido0 asNkhe0bhaago| do hANI keva0 ? jahaeNukka0 egsmo| avahi0 oghaM / evaM bAdareiMdiya-bAdaraidiyapajjattApajjatta-muhameI diya-mahumeidiyapajjattApajjattANaM / Navari asaMkhe0bhAgahANI ke* ? jaha0 egasamo, ukka0 bAdareiMdiya-muhumei diesu palido0 asNkhe0bhaago| bAdarei diyapajjarosu saMkhejjANi vassasahassANi / aNNattha aMtomuhu / $ 264. vigaliMdiesu asaMkhejjabhAgavaDI aoghaM / saMkhe bhAgavaDI do hANI0 avahidANaM nniroghbhNgo| asaMkhejjabhAgahANI keva0 ? jaha0 egasamao, ukka0 sagahidI / paMcidiya0-parci0pajja. mnnsbhNgo| Navari asaMkhe0bhAgahANI0 oghN| paMciMdiyaapajja0-tasaapajja. paMciMdiyatirikkha apajjattabhaMgo / Navari tasaapajja0 saMkhe0bhAgavaDI saMkhe0guNavaDI0 moghaM / 265. paMcakAya-bAdara-suhumANameidiyabhaMgo / tesiM pajjattApajjattANamevaM ceva / vari asaMkha0bhAgahANI0 ke0 ? ja0 egasamao, ukka0 sghidii| AAAAAAAAAAAAAAAA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| do hAniyoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya hai| tathA avasthitavibhaktikA kAla oghake samAna hai| isI prakAra bAhara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtabhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla bAdara ekendriya aura sUkSma ekendriyoMmeM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| bAdara ekendriya paryAptakoMmeM saMkhyAta hajAra varSa hai tathA inake atirikta zeSa bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIvoMmeM antamuhUrta kAla hai| ___$ 264. vikalendriyoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhikA kAla oghake samAna hai / saMkhyAta bhAgavRddhi, do hAni aura avasthitavibhaktikA kAla sAmAnya nArakiyoM ke samAna hai| tathA asaMkhyAtabhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai / paMcendriya aura paMcendriya paryAptakoM ke manuSyoMke samAna jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtabhAgahAnikA kAla oghake samAna hai / paMcendriya aparyAptaka aura trasa aparyAptakoM ke paMcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki basa aparyAptakoMke saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtaguNavRddhi kA kAla oke samAna hai| $ 265 pAMcoM sthAvarakAya, pA~coM sthAvarakAya bAdara aura pA~coM sthAvarakAya sUkSma jIvoMke ekendriyoMke samAna jAnanA caahiye| tathA pA~coM sthAvarakAya bAdara aura sUkSmoMke jo paryApta aura aparyApta bheda haiM unake bhI isI prakAra jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAta bhAgahAnikA kAla kitanA hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai| - 16 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 266. paMcamaNa0-paMcavaci0 asaMkhejabhAgahANI0 avahi0 ke0 ? jaha0 egasamo, ukka aMtomu0 / saMkhe0 bhAgahANI0 oghaM / sesA0 mnnusbhNgo| kAyajogi0 tiNNi vaDI0 tiNi hANI. avahi0 oghN| asaMkhe0bhAgahANI eiMdiyabhaMgo / orAli0 mnnjogibhNgo| gavari asaMkhe0bhAgahANI0 ke0 ? jaha. egasamao, ukka0 bAvIsavassasahassANi desaNANi / orAliyamissa0 saMkhe0 bhAgavaDI asaMkhe bhAgavaDDI avaDi0 aoghaM / saMkhe guNavaDDI tiNNi hANI pNciNdiyapjjttbhNgo| veuvviyakAyajogi0 tiNNi vaDDI tiNNi hANI avahi0 NirazrodhaM / Navari asaMkhejabhAgahANI jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / evaM veuvviyamissa0 / AhAra0 asaMkhe bhAgahANI ke0 1 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / evamakasAya0 - jahAkkhAda0 / AhArami0 asaMkhe0bhAgahANI ke0 ? jahaeNukka0 aMtomu0 / evamuvasama0 / Navari saMkhejabhAgahANI jahaeNuka0 egasa0 / kammaiya0 do vaDDI do hANI ke0 1 jahaNNuka0 egasamao / asaMkhe0bhAgavaDDI hANI ja0 egasamao, ukka0 ve smyaa| avaDi0 ja0 egasamo, ukka tiNNi samayA / 6266. pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoMmeM asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthitakA kAla kitanA hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| tathA saMkhyAtabhAgahAnikA kAla ovake samAna hai| tathA zeSakA kAla manuSyoM ke samAna hai| kAyayogI jIvoMmeM tIna vRddhiyoM, tIna hAniyoM aura avasthitavibhakti kA kAla oghake samAna hai| tathA asaMkhyAtabhAgahAnikA kAla ekendriyoM ke samAna hai| audArikakAyayogiyoMke manoyogiyoM ke samAna jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtabhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa hai| audArikamizrakAyayogiyoMmeM saMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA kAla oghake samAna hai| tathA saMkhyAtaguNavRddhi aura tIna hAniyoMkA kAla paMcendriya aparyAptakoMke samAna hai| vaikriyikakAyayogiyoMmeM tIna vRddhiyoM, tIna hAniyoM aura abasthitavibhaktikA kAla sAmAnyanArakiyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAta bhAgahAnikA javanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogiyoMke jAnanA caahiye| AhArakakAyayogiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnikA kitanA kAla hai| jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra akaSAyI aura yathAkhyAtasaMyata jIvoM ke jAnanA cAhiye / AhArakamizrakAyayogiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra upazamasamyagdRSTiyoMke jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki inake saMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| kArmaNakAyayogiyoMmeM do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai / tathA avasthitavibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 22 ] safety asDhI kAlo 147 SS 267. vedAraNuvAdeNa itthi0 tiNNi baDDI0 do hANI0 avadvi0 NiraghaM / asaMkhe 0 bhAgahANI ke 0 1 ja0 egasamatro, ukka0 paNavaNNapalidovamANi deNANi / asaMkhe0 guNahANI ke 0 1 jahaNNukka0 egasamao / evaM purisa0 / Navari asaMkhe 0 bhAgahANI oghaM / Nava sa0 tiNNi vaDDhI saMkhejjaguNahANI asaMkhe0 guNahANI avaDA0 ghaM / saMkhe0 bhAgahANI jaharaNuka0 egasamo 1 asaMkhe0 bhAgahANI0 jaha0 egasamao, ukka0 tettIsa sAgarovamANi deNANi / avagada 0 asaMkhe0 bhAgahANI ke 0 1 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / saMkhe0 bhAgahANI saMkhe0 guNahANI zraghaM / $ 268. cattArikasA0 tiSNi vaDDhI tiNNi [ hANI ] asaMkhejjaguNahANI vANaM sgbhNgo| Navara asaMkhe0 bhAgahANI ke0 1 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / lobhakasAya0 asaMkhe0 bhAgahANI zraghaM / $ 266. madi - sudANNAraNa0 tiNNi vaDDhI tiSNi hANI avadvA0 tirikkhoghaM / vara asaMkhe0 bhAgahANI jaha0 eyasamatro, ukka0 ekkattIsa sAgaromANi sAdireyANi / [ evaM micchAidvINaM / ] vihaMga0 sattamapuDhavibhaMgo / vari asaMkhe 0 bhAgahANI jaha0 egasamao, ukka0 ekkattIsa sAgarovamANi deNANi / $ 267. vedamArgaMNAke anuvAda se strIvediyoM meM tIna vRddhiyoM, do hAniyoM aura avasthita vibhakti kAla sAmAnya nArakiyoM ke samAna hai / tathA asaMkhyAta bhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama pacavana palya hai / tathA asaMkhyAtaguNahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya hai / 'isI prakAra puruSavediyoMke jAnanA cAhie | itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAta bhAgahAnikA kAla oghake samAna hai / napuMsakavediyoM meM tIna vRddhiyoM, saMkhyAtaguNahAni, asaMkhyAtaguNahAni aura avasthitavibhaktikA kAla ogha ke samAna hai / tathA saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / tathA asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla kucha kama tetIsa sAgara hai / apagatavediyoM meM asaMkhyAta bhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| tathA saMkhyAtabhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAnikA kA gha samAna hai / 1 $ 268. krodhAdi cAroM kaSAyavAle jIvoM meM tIna vRddhiyoM, tIna hAniyoM, asaMkhyAta hAna aura avasthitavibhaktikA kAla napuMsakavediyoM ke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAta bhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| tathA lobhakaSAyavAle jIvoMke asaMkhyAta bhAgahAnikA kAla ogha ke samAna hai / $ 266. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMke tIna vRddhiyoM, tIna hAniyoM aura avasthitavibhaktikA kAla sAmAnya tiryaJcoM ke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika ikatIsa sAgara hai / isI prakAra midhyAdRSTiyoM ke jAnanA cAhiye / vibhaMgajJAniyoMke sAtavIM pRthivIke samAna jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama ikatIsa sAgara hai| Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 270. AbhiNi0-suda0-zrohi0 asaMkhe bhAgahANI ke0 1 ja. aMtomuhatta, ukka0 chAvahisAgaro0 desUNANi / tiNNi hANI aoghaM / evamohidaMsasammAdi0 / maNapajja0 asaMkhe0bhAgahANI jaha0 eyasamo, ukka. puvvakoDI demUNA / tiNNi hANI oghaM / evaM saMjada0 / sAmAiya-chedo0saMjadANamevaM ceva / Navari saMkhejabhAgahANIe kAlo jahaNNukka0 egasamatro / parihAra-saMjadAsaMjada0 asaMkhe0bhAgahANI jaha0 aMtomuhurta, ukka0 sagahidI / saMkhe0bhAgahANI0 jahaNNuka0 egsmo| suhuma0 avagadavedabhaMgo / asaMjada0 nnvusybhNgo| Navari asaMkhejabhAgahANIe kAlo jaha0 egasamo, ukka0 tettIsaM sAgaro0 sAdireyANi / asaMkha0guNahANIvi0 rAtthi / cakkhu0 tspjjttbhNgo| Navari saMkhe0bhAgavaDDhI jahaNNukka0 egsmo| 271. kiNha-NIla-kAule0 asNjdbhNgo| Navari asaMkhe0 bhAgahANIe jaha0 egasamo, ukka0 saga hidI desUNA / teu0 sohmmbhNgo| pamma0 saNakkumArabhaMgo / sukka0 asaMkhe0bhAgahANIe jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgaro0 sAdireyANi / tiNNi hANI oghaM / evaM khaiya0 / Navari asaMkhe0 bhAgahANI ja0 270. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMke asaMkhyAta bhAgahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama chayAsaTha sAgara hai| tathA tIna hAniyoMkA kAla oghake samAna hai| isI prakAra avadhidarzanI aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhie / manaHparyayajJAnI jIvoMke asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi hai| tathA tIna hAniyoMkA kAla oghake samAna hai| isI prakAra saMyata jIvoMke jAnanA caahiye| sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMke bhI isI prakAra jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake saMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa hai| tathA saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| sUkSmasAMparAyikasaMyata jIvoMke apagatavediyoMke samAna jAnanA caahiye| asaMyatoMke napuMsakavediyoMke samAna jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| asaMyatoMke asaMkhyAtaguNahAni nahIM pAI jAtI hai| cakSadarzanavAle jIvoMke saparyAptakoMke samAna jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki inake saMkhyAtabhAgavRddhikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| 6 271. kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAle jIvoMke asaMyatoMke samAna jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| pItalezyAvAle jIvoMke saudharma kalpake samAna jAnanA cAhiye / padmalezyAvAle jIvoMke sAnatkumAra kalpake samAna jAnanA cAhiye / zukla lezyAvAle jIvoM ke asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| tathA tIna hAniyoMkA kAla aodhake samAna hai| isI prakAra kSAyikasamyagdRSTi Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe vaDa DhIe aMtaraM 146 aMtomuhuttaM, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdireyANi / vedaya0 asaMkhe 0 bhAgahANI 0 AbhiNi0bhaMgo / saMkhe0 bhAgahANI saMkhejjaguNahANI jaharANuka0 egasamao / 9 272 sAsaNa0 asaMkhe 0 bhAgahANI 0 jaha0 egasamao, ukka0 cha AvaliyAo / sammAmi0 asaMkhe 0 bhAgahANI jaha0 eyasamatro, ukka0 aMtamahutaM / ve hANI 0 vedayabhaMgo / saNNi0 paMcidiyabhaMgo / asaNNi0 do baDDhI saMkhe0 guNahANI 0 vaDi0 zraghaM / saMkhe0 guNavaDDhI saMkhe0 bhAgahANI jaharaNukka0 egasamao | asaMkhe0 bhAgahANI eiMdiyabhaMgo | abhava0 madi0 bhaMgo / AhAri 0 do vaDDI cattAri hANI ava0i oghabhaMgo / saMkhe0 guNavaDDhI jaharapukka0 esa0 / aNAhAri0 kammaiya0 bhaMgo | 1 evaM kAlAnugamo samatto / $ 273. aMtarAgameNa duviho Nidda eso- ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa asaMkhejjabhAgavaDDI. avahi0 aMtaraM keva0 1 ja0 egasamao, ukka0 tevahisAgarovamasadaM aMtomuhuttabbhahiyatIhi palidovamehi sAdireyaM / do vaDDhI0 do hANI 0 jaha0 eyasamao aMtomu0, ukka0 anaMtakAlamasaMkhejjA poragalapariyaTTA / asaMkhe0 bhAga jIvoM jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai / vedakasamyagdRSTi jIvoM ke asaMkhyAta bhAgahAnikA kAla AbhinibodhikajJAniyoMke samAna hai / tathA saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / 9 272. sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla chaha AvalI hai / samyagmithyAdRSTi jIvoMke asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / tathA do hAniyoMkA kAla vedakasamyagdRSTiyoMke samAna hai| saMjJI jIvoM ke paMcendriyoMke samAna jAnanA cAhiye / asaMjJI jIvoMke do vRddhiyoM, saMkhyAta hA aura avasthitavibhaktikA kAla ogha ke samAna hai / tathA saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai aura asaMkhyAta bhAgahAnikA kAla ekendriyoM ke samAna hai / abhavya jIvoMke matyajJAniyoMke samAna jAnanA cAhiye / AhAraka jIvoMke do vRddhiyoM, cAra hAniyoM aura avasthitavibhaktikA kAla ke samAna hai tathA saMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / anAhAraka jIvoM ke kArmaNa kAyayogiyoM ke samAna jAnanA cAhiye / isa prakAra kAlAnugama samApta huA / $ 273. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha nirdeza aura Adezanirdeza / unameM se oghakI apekSA asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla antarmuhUrta aura tIna palyoMse adhika eka sau tresaTha sAgara hai / tathA do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura antarmuhUrta hai aura utkRSTa antarakAla ananta kAla hai jo asaMkhtAta pudgala parivartana pramANa Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 hANI 0 jaha0 eyasamao, ukka0 muhutaM / evamacakkhu 0 - bhavasi0 / jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidihitI 3 aMtomu0 / saM0 guNahANI0 jahaNNukka0 aMto hai / tathA asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / tathA asaMkhyAta guNahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / isI prakAra acatudarzanavAle aura bhavya jIvoMke jAnanA cAhiye / vizeSArtha - jaba asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthita sthitike madhya meM eka samaya taka anya sthitivibhakti prApta ho jAtI hai taba inakA jaghanya antarakAla eka samaya prApta hotA hai / tathA asaMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAtabhAgahAnikA milA kara utkRSTa kAla antarmuhUrta aura tIna palya adhika eka sau tresaTha sAgara haiM, ataH asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthitakA utkRSTa antarakAla ukta pramANa prApta hotA hai| jaba koI do indriya jIva pahale samaya meM saMkhyAta bhAgavRddhi karatA hai, dUsare samaya meM avasthita sthitiko prApta hotA hai aura tIsare samaya meM marakara tathA teindriyoMmeM utpanna hokara punaH saMkhyAta bhAgavRddhi karatA hai taba saMkhyAtabhAgavRddhikA jaghanya antara kAla eka samaya prApta hotA hai, ataH saMkhyAta bhAgavRddhikA jaghanya antarakAla eka samaya kahA / jo ekendriya jIva do mor3A lekara saMjJI paMcendriyoMmeM utpanna hotA hai usake pahale mor3e ke samaya saMkhyAtaguNavRddhi hotI hai| dUsare mor3eke samaya anya sthiti hotI hai aura tIsare samaya meM punaH saMkhyAtaguNavRddhi hotI hai ataH saMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya antara kAla eka samaya kahA / jisa jIvake sthiti kANDakakI carama phAlike patanake samaya saMkhyAtabhAgahAni huI punaH antarmuhUrtaM kAlake bAda antima sthitikANDakakI antima phAlike patana ke samaya saMkhyAtabhAgahAni hotI hai ataH saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla antarmuhUrtaM kahA / tathA usI jIvake dUrApakRSTi pramANa sthiti ke uparima dvicarama sthiti arrant atima phAlike patana ke samaya saMkhyAtaguNahAni hotI hai / punaH antamuhUrta kAlake bAda antima sthitikANDakakI antima phAlike patana ke samaya saMkhyAtaguNahAni hotI hai ataH saMkhyAta guNahAnikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta kahA / tathA ukta dAnoM vRddhiyoM aura donoM hAniyoMkA utkRSTa antara kAla asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa pAyA jAtA hai, kyoMki jisa jIvane saMjJI paMcendriya paryAya meM ukta do vRddhiyAM aura do hAniyAM kIM punaH jo marakara ekendriyoM meM utpanna huA aura vahAM asaMkhyAta pudgala parivartana kAla taka paribhramaNa karatA rahA / tatpazcAt vahAM se nikalakara jo saMjJiyoMmeM utpanna huA aura saMjJI paryAya meM jisane punaH do vRddhiyAM aura do hAniyAM kI usake ukta do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA utkRSTa antara kAla asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa pAyA jAtA hai / eka samaya ke antara se asaMkhyAta bhAgahAnikA honA sambhava hai, ataH asaMkhyAta bhAgahAnikA javanya antara eka samaya kahA / tathA avasthita sthitikA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / aba yadi asaMkhyAta bhAgahAniko avasthita sthiti se antarmuhUrta kAla taka antarita kara diyA jAya to asaMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa antara kAla antarmuhUrta prApta ho jAtA hai / anivRttikaraNa kSapakakeM saveda bhAga meM sthiti kANDakakI antima phAlike patanake samaya saMkhyAtaguNahAni hotI hai punaH antamuhUrta ke bAda dUsare sthiti kANDakakI antima phAlike patanake samaya asaMkhyAtaguNahAni hotI hai, ataH asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrtaM prApta hotA hai| acatudarzana aura bhavya mArgaNA meM yaha ogha prarUpaNA bana jAtI hai. ataH inake kathanako ogha ke samAna kahA / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ annawww wwwwwwwwwwwwwwwww gA0 22] hidivihattIe vaDa DhIe aMtara __. 151 6 274. AdeseNa Neraiya0 asaMkhe0bhAgavaDDhI avahi. jaha0 egsmo| do vaDI0 do hANI0 jaha0 aMtomu0, ukka0 tettIsasAgaro0 demUNANi / asaMkhe0 bhAgahANI0 aoghaM / paDhamAdi jAva sattami tti evaM cetra / Navari sagasagukassahidI desUNA / 275. tirikkhesu asaMkhejabhAgavaDI avahi0 jaha0 egasamo, ukka0 palido0 asaMkhe bhaago| do vaDi-dohANI0 asaMkhe0 bhAgahANI0 oghaM / paMci0 tirikvatiyammi asaMkhe0bhAgavaDI0 avahi0 ja0 egsmo| do vaDrI. saMkhe0 guNahANI ja0 aNtomuhu| ukka0 savvesi pi puvvkoddipudh| asaMkhejabhAgahANI0 oghaM / saMkha0mAgahANI ja. aMtomahut, ukka0 tiSiNa palidovamANi aMtomahuttabbhahiyANi / evaM maNusatiya0 / Navari jamhi putrakoDiputta tamhi puvakoDI desUNA / asaMkha0gaNahANI0 oghaM / paMciMtirikkhaapaja. asaMkhe0 bhAgavaDDI0 hANI avahi0 jaha0 egasamayo / do vaDDI0 do hANI0 jaha0 aNtomu0| ukka0 savvesimaMtomahutta / evaM maNusaapajja-paMciM0 apajja0-tasaapajja-vihaMga / Navari tasaapajja. dovaDI0 jaha* egsmo| 274. AdezakI apekSA nArakiyoMke asaMkhyAtabhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya tathA do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai| tathA uparyukta sabhIkA utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara hai| tathA asaMkhyAta bhAgahAnikA antarakAla oghake samAna hai| pahalI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka isI prakAra jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inake kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti kahanI caahiye| 6 275. tiryaJcoMmeM asaMkhyAtabhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA do vRddhiyoM, do hAniyoM aura asaMkhyAtabhAgahAnikA antarakAla oghake samAna hai| paMcendriyatiyazcatrikameM asaMkhyAtabhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya tathA do vRddhiyoM aura saMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai| tathA sabhIkA utkRSTa antarakAla pUrvakoTipRthaktva hai| asaMkhyAta bhAgahAnikA antarakAla oghake samAna hai tathA saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta adhika tIna palya hai| isI prakAra manuSyatrikake jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiryaJcatrikake jahA~ pUrvakoTi pRthaktva kahA hai vahA~ manuSyatrikake kucha kama pUrvakoTi kahanA caahiye| tathA asaMkhyAtaguNahAnikA antarakAla oghake samAna hai / paMcendriya tiryaJca aparyAptakoMke asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya hai tathA do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai| tathA ukta sabhIkA utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai / isI prakAra manuSya aparyAptaka, paMcendriya aparyAptaka, trasa aparyAptaka aura vibhaMgajJAniyoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki trasa aparyAptakoMke do vRddhiyoMkA jaghanya antara kAla eka samaya hai| Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 $ 276. deva0 asaMkhejjabhAgavaDDI0 avahi0 jaha0 egasamazrI, do baDDI0 saMkhejjaguNahANI 0 jaha0 aMtomuhuttaM, eka0 ahArasa sAgarovamANi sAdireyANi / saMkhejjabhAgahANI 0 jaha0 aMtomu0, ukka0 ekatIsaM sAgaro0 debhrUNANi / asaMkhe0 bhAgahANI0 jaha0 eyasamao, ukka0 aMtomu0 / bhavaNAdi jAva sahassAra tti evaM caiva / Navari sagasagukassahidI deNA / ANadAdi jAva uvarimagevajje tti asaMkhe 0 bhAgahANIe jahaSNuka0 egasama / saMkhe0 bhAgahANIe jaha0 aMtomu0, ukka0 sagahidI deNA / aNuddisAdi jAva savvahati asaMkhe0 bhAgahANI0 jahaNNukka0 ega samao / saMkhe0 bhAgahANI0 jahaNNukka0 aMtomu0 / 152 $ 276. devoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya hai tathA do vRddhiyoM aura saMkhyAta guNahAnikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta hai / tathA sabhIkA utkRSTa antarakAla sAdhika aThAraha sAgara hai / tathA saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta aura utkRSTa antarakAla kucha kama ikatIsa sAgara hai / tathA asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / bhavanavAsiyoM se lekara sahasrAra svarga takake devoMke isI prakAra jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / Anata kalpase lekara uparima graiveyaka takake devoM meM asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya hai / tathA saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta aura utkRSTa antarakAla kucha kama apanI utkRSTa sthitipramANa hai / anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMke asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya tathA saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla muhUrta hai| vizeSArtha - naraka meM svasthAnakI apekSA saMkhyAtabhAga vRddhi aura saMkhyAtaguNavRddhi saMkleza kSayase eka samaya taka hotI hai aura punaH inakA honA antarmuhUrta kAlake binA sambhava nahIM hai, ataH inakA jaghanya antarakAla antarmuhUrta kahA / tathA naraka meM asaMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai, ataH asaMkhyAta bhAgahAniko chor3akara zeSa sabakA utkRSTa antara kAla ukta pramANa kahA / tiryaMcoM meM asaMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa kAla yadyapi sAdhika tIna palya hai para aise jIvake tiryaMca paryAyake rahate hue asaMkhyAta bhAgavRddhikA utkRSTa antarakAla sambhava nahIM kintu tiryaMcoM meM ekendriyoM ke jo asaMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa kAla palke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa batalAyA hai vahI inake asaMkhyAta bhAgavRddhikA utkRSTa antarakAla jAnanA cAhiye / tiryaMcatrika meM svasthAnakI apekSA saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAtaguNavRddhi eka samaya taka hokara punaH antanahIM ho sakatI haiM ataH ina donoMkA jaghanya antarakAla antarmuhUrta kahA / tathA tiryaMca trikake asaMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa kAla yadyapi sAdhika tIna palya batalAyA hai| kintu aisA jIva marakara punaH tiryaMca paryAya meM nahIM AtA, ataH tiryaMca trikake asaMkhyAta bhAgahAnikA jo utkRSTa kAla hai vaha tIna vRddhi, saMkhyAtaguNahAni aura avasthitakA utkRSTa antarakAla nahIM ho sakatA kintu inake saMjJI avasthA meM utkRSTa sthitibandha hokara asaMjJayoM meM utpanna ho jAnese asaMkhyAta bhAgahAni prAraMbha ho jAtI hai / punaH asaMjJayoM meM apane apane saMjJiyogya utkRSTa kAla taka, jo kramazaH 46, 15 va 7 koTi pUrva bhramaNa kiyA / tathA vahA~ apanI apanI asaMjJI paryAyake Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 gA* 22.] hidivihattIe SaDDhIe aMtara 153 $ 277. eiMdiemu asaMkhe bhAgavaDI0 hANI0 avahi. jaha0 eyasamo, ukka0 aMtomu0 / do hANI0 Natthi aMtaraM / evaM paMcakAyANaM / vigaliMdiesu asaMkhe0bhAgavaDI hANI avahi0 jaha0 eyasamao, uka0 aMtomu0 / saMkhe0bhAgavaDI. saMkhe0bhAgahANI0 jahaNNukka0 aMtomahutta / saMkhe0 guNahANI0 patthi aMtaraM / prArambhameM ukta tIna vRddhiyAM, saMkhyAta guNahAni aura avasthita sthitikA antara karake ukta pUrva koTi prathaktva kAla taka asaMkhyAta bhAgahAnike sAtha rhaa| aura saMjJiyomeM utpanna hokara punaH tIna vRddhiyAM, saMkhyAtaguNa hAni aura avasthita sthiti prApta ho gaI taba jAkara inakA utkRSTa antarakAla pUrvakoTi pRthaktva pramANa hI prApta hotA hai / jisa tithaMcane prathamopazama samyaktvako prApta karate samaya saMkhyAtabhAgahAni kI / punaH mithyAtvameM jAkara aura antamuhUrta kAla ke bAda jo tIna palyakI Ayuke sAtha uttama bhogabhUmimeM utpanna huA aura jIvanameM antamuhUrta kAlake zeSa raha jAne para jisane punaH prathamopazama samyaktvako prApta karake saMkhyAta bhAgahAni kI usake saMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa antarakAla antamuhUrta adhika tIna palya pramANa pAyA jAtA hai| manuSyatrikake asaMkhyAtabhAgahAnikA utkRSTa kAla tiyeca trikake samAna hI hai para inake bhI asaMkhyAta bhAgavRddhi AdikA utkRSTa antarakAla tatpramANa nahIM ho sakatA kyoMki tiryaMcatrikake samAna yahAM bhI vahI bAdhA AtI hai / aba yadi kahA jAya ki jisa prakAra tithaMca trikake inakA utkRSTa antarakAla pUrvakoTi pRthaktva pramANa batalA Aye haiM usI prakAra manuSyoM ke bhI ghaTita ho jAyagA so bhI bAta nahIM hai, kyoMki manuSyoMmeM asaMjJI na honeke kAraNa samyaktva kI apekSA bhujagAra aura avasthita sthitikA utkRSTa antarakAla kucha kama pUrvakoTi pramANa batalAyA hai ataH yahAM asaMkhyAta bhAgavRddhi AdikA utkRSTa antarakAla kucha kama pUrvakoTi pramANa hI kahA hai| jo paMcendriya tiyeca aparyApta sthitighAta karatA hai usake eka kANDakakI antima kAlike patanake samaya saMkhyAtabhAgahAni yA saMkhyAtaguNahAni huI / punaH antarmuhUrtakAlake bAda dUsare kANDakakI antima phAlike patanake samaya saMkhyAta bhAgahAni yA saMkhyAta guNahAni hogI ataH paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMmeM inakA jaghagya antarakAla antarmuhUrta kahA / kintu basa aparyAptakoMmeM vikalatraya bhI sammilita haiM, ataH inake saMkhyAtabhAgavRddhikA jaghanya antara kAla eka samaya bhI bana jAtA hai / devoMmeM bArahaveM svargake bAda asaMkhyAtabhAgavRddhi saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAta guNavRddhi, saMkhyAta guNahAni aura avasthita sthiti nahIM pAI jAtI ataH inakA utkRSTa antarakAla sAdhika aThAraha sAgara kahA / tathA nau graiveyakake deva samyagdarzanako prApta karake punaH mithyAtvameM aura mithyAtvase samyaktvameM jA sakate haiM aura isa prakAra unake punaH anantAnubandhIkA sattva aura usakI visaMyojanA ho sakatI hai, ataH sAmAnya devoMke saMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa antarakAla kucha kama ikatIsa sAgara kahA / zeSa kathana sugama hai| 6277. ekendriyoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmahUrta hai| tathA do hAniyoMkA antarakAla nahIM hai / isI prakAra pA~ca sthAvarakAyika jIvoMke jAnanA caahiye| vikalendriyoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla antamuhUrta hai| saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / tathA saMkhyAta guNahAnikA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-ekendriyoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa kAla jo palyake asaMkhyAtaveM Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [ hidivihattI 3 278. paMciMdiya-paMci0paja0 asaMkhe bhAgavaDI0 avaDi* aMtaraM ke ? jaha* egasamao, ukka0 tebahisAgarovamasadaM aMtomuhuttabhahiyatIhi palidovamehi sAdireyaM / asaMkhe0 bhAgahANi0 aMtaraM ja0 egasama0, ukka0 aMtomu0 / dovaDDhI-dohANINaM ja0 aMtomu0, ukka0 tevahisAgarovamasadaM sAdireyaM / asaMkhe0guNahANI* jahaNNukka0 aMtoma0 / evaM tasa-tasapajjattANaM / Navari do vaDDhI0 jaha0 egsmo| bhAgapramANa batalAyA so itane kAla taka asaMkhyAta bhAgahAni una ekendriyoMke pAI jAtI hai jinakI sthiti ekendriyoMkI utkRSTa sthitibandhase bahuta hI adhika hotI hai aura isaliye aise jIvake asaMkhyAta bhAgavRddhi, yA avasthita yA inakA antarakAla yaha kucha bhI sambhava nhiiN| kintu asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAtaM bhAgahAni yA avasthitavibhaktikA antara kAla una ekendriyoMke pAyA jAtA hai jinakA sthitisattva ekendriyoMke sthitibandhake yogya raha jAtA hai aura isa prakAra inakA jaghanya antarakAla eka samaya tathA utkRSTa antarakAla antamuhUrta pramANa bana jAtA hai| tathA jisa saMjJI paMcendriyane saMkhyAta bhAgahAni yA saMkhyAta guNahAnikA prArambha kiyA hai vaha yadi sthitikANDakake utkIraNa kAlako samApta karaneke pahale marakara ekendriyoMmeM utpanna ho jAya to usa ekendriya jIvake saMkhyAta bhAgahAni yA saMkhyAta guNahAni pAI jAtI hai ataH ekendriyake inakA antarakAla nahIM prApta hotaa| vikalatrayoMmeM saMkhyAta bhAgavRddhi bhI sambhava hai ataH inake apane sthitibandhake yogya sthitike rahate hue bhI saMkhyAta bhAgahAni ho sakatI hai para isa prakAra saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta bhAgahAni antarmuhUrtake pahale nahIM hotI, ataH inakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta kahA / zeSa kathana sugama hai| 278. paMcendriya aura paMcendriya paryAptaka jIvoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuMhUte aura tIna palya adhika ekasau tresaTha sAgara hai| asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA jaghanya antarakAla antamuhUrta aura utkRSTa antarakAla sAdhika ekasau tresaTha sAgara hai / tathA asaMkhyAta guNahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| isI prakAra trasa aura trasa paryAptaka jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake do vRddhiyoMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai| vizeSArtha-paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIvake saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta guNavRddhi, saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta guNahAnikA jo utkRSTa antarakAla sAdhika ekasau bresaTha sAgara batalAyA hai so yahAM donoM vRddhiyoM aura saMkhyAta guNahAnike antarakAlakA kathana karate samaya sAdhikase tIna palya aura antarmuhUrta kAlakA grahaNa karanA cAhiye tathA saMkhyAta bhAgahAnike antarakAlakA kathana karate samaya sAdhikase palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlakA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki pahale asaMkhyAta bhAgahAnikA jo palyakA asaMkhyAtavAM bhAga adhika ekasau tresaTha sAgara pramANa utkRSTa kAla batalA Aye haiM vaha yahAM saMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa antara kAla hai aura jo alpatara sthitikA antamuhUrta aura tIna palya adhika ekasau tresaTha sAgarapramANa utkRSTa kAla batalA Aye haiM vaha yahAM saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta guNavRddhi aura saMkhyAta guNahAnikA utkRSTa antarakAla hai| tathA ukta jIvoMke ukta do vRddhi aura do hAniyoMkA jaghanya antarakAla jo antarmuhUrta pramANa batalAyA hai so isakA kAraNa yaha hai ki svasthAnakI apekSA ukta sthiti Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 gA0 22 ] hidivihattIe vaDa DhIe aMtara 6 276. paMcamaNa-paMcavaci0 asaMkhe bhAgavaDDhI0 avahi0 aMtaraM ke0 1 ja0 egasamao, ukka0 aMtomu / asaMkhe0bhAgahANI0 ja0 egasago, ukka0 aMtomu0 / sesadovaDDhI-tiNNihANINaM Natthi aMtaraM / evamorAliyakAyajogINaM / ___$280. kAyajogIsu asaMkhe bhAgavaDDhI0 avahi0 ja0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe bhAgo / asaMkha0bhAgahANI0 ja0 egasamo, ukka0 aMtomu0 / dovaDDhI-dohANINaM jaha0 egasamao aMtomu0, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhajA poggalapariyaTTA / asaMkha0guNahANI0 Natthi aMtaraM / orAliyamissa0 asaMkha0bhAgavaDDhI0 avahi0 ja0 egasamo, uka0 aMtomu0 / asaMkhajabhAgahANI0 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / saMkhe0bhAgavaDDhI jaha0 egasamao, ukka0 aMtoma0 / dohANI. saM0guNavaDDhI0 jaha0 aMtoma0, ukka0 aMtoma0 / veuviya0 asaMkhe0bhAgavaDDhI0 hANI avahi0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / sesadovaDDhI-dohANINaM patthi aMtaraM / veubdhiyamissa0 asaMkhe0 bhAgavaDDhI hANI* avahi jaha* egasamo, ukka0 aMtomu0 / sesapadesu Natthi aMtaraM / kammaiya0 avahi0 ja0 u0 egasamao / vibhaktiyoMkA isase kama antarakAla nahIM pAyA jA sakatA hai| tathA trasa aura trasa paryApta jIvoMke saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta guNavRddhikA jaghanya antarakAla jo eka samaya batalAyA hai so yaha parasthAnakI apekSA jAnanA cAhiye jisakA khulAsA ogha prarUpaNAke samaya kara Aye haiN| 276. pA~coM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| tathA zeSa do vRddhiyoM aura tIna hAniyoM kA antarakAla nahIM hai| isI prakAra audArikakAyayogI jIvoMke jAnanA cAhiye / 280. kAyayogiyoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapremANa hai| asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai |do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura antamuhUrta tathA utkRSTa antarakAla anantakAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| asaMkhyAta guNahAnikA' antarakAla nahIM hai| audArikamizra kAyayogiyoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai| asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| saMkhyAta bhAgavRddhikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| tathA do hAniyoM aura saMkhyAta guNavRddhikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| vaikriyikakAyayogiyoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai / tathA zeSa do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA antarakAla nahIM hai| vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| tathA zeSa padoMkA antarakAla nahIM hai| kAmaNakAyayogiyoMmeM avasthitavibhaktikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya hai| tathA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe sesapadANaM Natthi aMtaraM / AhAra-AhAramissa0 asaMkhe0bhAgahANI. patthi aMtaraM / evamakasA0-jahAkkhAda0-sAsaNa0 / aNAhArINaM kammaiyabhaMgo / $ 281. itthiveda0 asaMkhe0 bhAgavaDDhI0 avahi0 ja0 egasamao / do vaDDhI-dohANINaM jaha* aMtomu0 / ukka. paNavaNNapalidovamANi desaNANi / asaMkhe0bhAgahANI-asaMkhe0guNahANINamoghamaMgo / purisa0 pNciNdiybhNgo| NavaMsa0 asaMkhe bhAgahANI-avaDidANaM NiraoghaM / sesapadANamoghabhaMgo / evamasaMjada0 / zeSa padoMkA antarakAla nahIM hai| zrAhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM asaMkhyAta bhAgRhAnikA antarakAla nahIM hai| isI prakAra akaSAyI, yathAkhyAtasaMyata aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| anAhAraka jIvoMke kArmaNakAyayogiyoMke samAna jAnanA caahie| vizeSArtha-pAMcoM manoyogoM aura pAMcoM vacanayogoMkA tathA ekendriyoMko chor3akara zeSa jIvoMke audArika kAyayogakA utkRSTa kAla antamuhUrta hai aura vivakSita kisI eka yogake rahate hae saMkhyAta bhAgavRddhi Adi tathA saMkhyAta bhAgahAni Adi do bAra sambhava nahIM ataH inake saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta guNavRddhi ina do vRddhiyoMkA tathA saMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta guNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni ina tIna hAniyoMkA antarakAla nahIM prApta hotaa| kAyayogameM asaMkhyAta bhAga hAnikA jo utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai vahI yahAM asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthitakA utkRSTa antarakAla jAnanA cAhiye / koI eka trasa jIva hai usane kAyayogake rahate hue saMkhyAta bhAgavRddhi kI / punaH vaha kAyayogake sAtha mara gayA aura ekendriyoMmeM utpanna hokara ananta kAla taka ghamatA rahA / tadanantara vaha trasa huA aura vahAM usane punaH saMkhyAta bhAgavRddhi kii| isa prakAra isa jIvake saMkhyAta bhAgavRddhikA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa prApta ho jAtA hai / isI prakAra saMkhyAta guNavRddhi aura do hAniyoMkA utkRSTa antarakAla yathAyogya rItise ghaTita kara lenA cAhiye / audArikamizrakAyayogakA utkRSTa kAla antamuhUrta hai isaliye isameM sambhava saba padoMkA utkRSTa antarakAla antarmuhUrtapramANa hI prApta hotA hai| vaikriyika kAyayogakA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai aura eka yogake rahate hue sakhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta guNavRddhi ina do vRddhiyoMkA tathA saMkhyAta bhAgahAni aura sakhyAta guNahAni ina do hAniyoMkA do do bAra honA sambhava nahIM ataH vaikriyikakAyayogameM inakA antarakAla nahIM btlaayaa| yahI bAta vaikriyikamizrakAyayogake sambandhameM jAnanA caahiye| kArmaNakAyayogameM avasthita padakA hI utkRSTa kAla tIna samaya batalAyA hai / aba yadi kisI kArmaNakAyayogIne pahale aura tIsare samayameM avasthita sthiti kI to usake avasthitakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya pAyA jAtA hai| yahAM zeSa padoMkA antarakAla sambhava nhiiN| yahI bAta anAhArakoMke jAnanA cAhiye / zeSa kathana sugama hai| 281. strIvedI jIvoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthita vibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA jaghanya antarakAla antamuhUrta hai / tathA ukta sabhIkA utkRSTa antarakAla kucha kama pacavana palya hai| tathA asaMkhyAta bhAgahAni aura asaMkhyAta guNahAnikA antarakAla oghake samAna hai| puruSavediyoM ke paMcendriyoMke samAna jAnanA cAhiye / napuMsakavediyoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA antarakAla sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / tathA zeSa padoMkA antarakAla oghake samAna hai| isI prakAra asaMyata . Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 gA* 22] dvidivihattIe vaDa DhIe aMtaraM Navari asaMkhe0guNahANI patthi / avagada0 asaMkhe bhAgahANI jahaNNukka0 egsmo| dohANINaM jahaNNukka0 aMtoma0 / evaM suhumsaaNpraay| 282. cattArikasAya0 tiNi vaDaDhI0 asaMkhejjabhAgahANI0 avahi. jaha0 egasamao, ukka0 aMtoma0 / saMkhe0bhAgahANI-saMkhe0guNahANI-asaMkhejjaguNahANINaM jahaNNukka0 aNtomu0| 3 283. madi-sudaaNNANIsu asaMkhejjabhAgavaDDhI [avahi0] jaha0 egasamo, ukka0 ekkattIsa sAgaro0 sAdireyANi / sesamogha / evamabhava0-micchAdihi tti / 284. AbhiNi 0 - suda0 - ohi0 asaMkhe0bhAgahANI jahaNNakka0 egasamayo / saMkha0mAgahANI jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 chAvahisAgarovamANi desUNANi / jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAta guNahAni nahIM hai| apagatavediyoM meM asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya hai| tathA do hAniyoMkA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| isI prakAra sUkSmasAMparAyikasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| 6282. krodhAdi cAroM kaSAyavAle jIvoMmeM tIna vRddhiyoM, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| tathA saMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta guNahAni aura asaMkhyAta guNahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| vizeSArtha-devIkI utkRSTa Ayu pacavana palyakI hai| aba yadi kisI devIne utpanna honeke antamuhUrta bAda samyagdarzanako prApta kara liyA aura jIvanameM antamuhUrta kAlake zeSa rahane para vaha mithyAdRSTi ho gaI to usake itane kAla taka asaMkhyAta bhAgahAni hI pAI jAyagI ataH strIvedameM asaMkhyAta bhAgavRddhi, avasthita, saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta guNavRddhi, saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta guNahAnikA utkRSTa antarakAla kucha kama pacavana palpa bana jAtA hai. kyoMki ye ra pada samyaktvako grahaNa karaneke pUrva aura bAdameM sambhava haiN| asaMkhyAta guNahAni anivRtti kSapakake hI hotI hai ataH asaMyata jIvake isakA niSedha kiyaa| apagatavedameM asaMkhyAta bhAgahAni jaba saMkhyAtabhAgahAni yA saMkhyAtaguNahAnise eka samayake liye antarita hojAtI hai taba asaMkhyAta bhAgahAnikA antarakAla pAyA jAtA hai jo ki jaghanya aura utkRSTa rUpase eka samaya pramANa hI hotA hai / tathA yahAM saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAnikA antarakAla oke samAna ghaTita kara lenA cAhiye / kintu vahAM jo jaghanya antarakAla batalAyA hai vahI yahAM jaghanya aura utkRSTa antarakAla jAnanA cAhiye / apagatavedase sUkSmasAmparAyika saMyatake koI vizeSatA nahIM ataH .usake kathana ko apagatavedake samAna jAnanA cAhiye / cAroM kaSAyoMkA utkRSTa kAla antamuhUrta hai ataH inameM sambhava padoMkA utkRSTa antarakAla antarmuhUrta pramANa bana jAtA hai / zeSa kathana sugama hai| 6283 matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthitakA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla sAdhika ikatIsa sAgara hai| zeSa kathana oghake samAna hai| isI prakAra abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| 6284. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya hai| saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla antamuhUrta Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 evaM saMkhajaguNahANIe / Navari chAvahisAgaro0 sAdireyANi / asaMkhe0 guNahANI. aoghaM / evamohidaMsa0-sammAdihINaM / maNa pajja. asaMkhe bhAgahANI. jahaNNuka0 egsmo| saMkhajabhAgahANI0 jaha0 aMtoma0, ukka0 puvakoDI desUNA / dohANI. jahaNNukka0 aMtomu0 / evaM saMjada0-sAmAiya-chedo0saMjade tti / 285. parihAra0 saMjadAsaMjada0 asaMkha0bhAgahANI-saMkhe0bhAgahANINaM maNapajjayabhaMgo / cakkhu0 tasapajjattabhaMgo / Navari saMkhe0 bhAgavaDDhI0 ja0 aMtoma0 / aura utkRSTa antarakAla bucha kama chiyAsaTha sAgara hai| isI prakAra saMkhyA ta guNahAnikA jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki isakA utkRSTa antarakAla sAdhika chayAsaTha sAgara hai| tathA asaMkhyAta guNahAnikA antarakAla aodhake samAna hai| isI prakAra avadhidarzanavAle aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / manaHparyayajJAniyoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya hai saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta aura utkRSTa antarakAla kucha kama pUrvakoTi hai| tathA do hAniyoMkA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| $ 25. parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke asaMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta bhAgahAnikA antarakAla manaHparyayajJAniyoMke samAna hai / cakSudarzanavAle jIvoMke trasaparyAptakoMke samAna jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki inake saMkhyAta bhAgavRddhikA jaghanya antarakAla antamuhUrta hai| vizeSArtha-kisI eka mithyAdRSTi manuSyane asaMkhyAta bhAgavRddhi yA avasthita sthitiko kiyaa| anantara vaha asaMkhyAta bhAgahAniko prApta hokara utkRSTa Ayuke sAtha nauveM greveyakameM utpanna ho gayA aura vahAM se cyuta hokara vaha punaH asaMkhyAta bhAgavRddhi yA avasthita sthitiko prApta huA / isa prakAra matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMke ukta do padoMkA utkRSTa antarakAla sAdhika ikatIsa sAgara pAyA jAtA hai / AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMke asaMkhyAta bhAgahAnike sambhava rahate hue jaba anya pada eka samayake liye prApta ho jAte haiM tabhI inake asaMkhyAta bhAgahAnikA antarakAla prApta hotA hai ataH inake asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya pramANa kahA / saMkhyAta bhAgahAni anantAnubandhIkI visaMyojanAke samaya AdimeM huI aura 66 sAgara ke antima antarmuhUrtameM darzana mohakI kSapaNAke samaya huI ataH isakA antarakAla antamuhUrta kama 66 sAgara hotA hai / saMkhyAta guNahAni vedaka samyaktvake prathama samayameM huii| phira vedaka samyaktvameM 3 pUrvakoTi 42 sAgara kAla taka raha kara kSayika samyagdRSTi ho 24 sAgara va 1 pUrvakoTike antima antarmuhUrta meM kSapakazreNIke kAlameM saMkhyAtaguNahAni huI isa prakAra isakA utkRSTa antara antarmuhUrta kA cAra pUrvakoTiyoMse adhika chayAsaTha sAgaropama hotA hai| manaHpayamajJAnI, parihAravizuddhi va saMyatAsaMyatakA utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi hai| ataH jisane isa kAlake prAraMbhameM anantAnubandhIkI visaMyojanA aura antameM darzanamohakI kSapaNA kI usake saMkhyAtabhAgahAnikA utkRSTa antara kucha kama arthAt , 8 varSa, 38 varSa va 8 varSa kama pUrva koTi hotA hai| zeSa kathana sugama hai / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA022] dvidivihattIe vaDa DhIe aMtaraM 5e $ 286. kiNha - NIla - kAu0 tiNNi vaDDhI0 avaDi* jaha0 egasamao, dohANI0 ja0 aMtIma0 / ukka0 savvesiM sagahidI desUNA / asaMkhe0 bhAgahANI0 oghaM / teu0 sohmmbhNgo| pamma0 sahassArabhaMgo / sukka0 asaMkhe0 bhAgahANI0 jahaNNuka0 egsmo| saMkhe0bhAgahANI0 jaha0 aMtomu0, ukka0 ekkattIsa sAga0 desUNANi / saMkhe guNahANI jahaNNukka0 aMtomu0 / asaMkhe0guNahANI0 oghaM / __287. khaiya0 asaMkhe0bhAgahANI jahaNNukka0 egasamazro / tiNNi hANI. jahaNNukka0 aMtomu0 / Navari saMkhe0bhAgahANI ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / vedaya0 do hANINaM aodhibhaMgo / saMkhe0guNahANI0 Natthi aMtaraM / uvasama0 asaMkhe0 bhAgahANI. jahaNNukka0 egasamayo / saMkhe bhAgahANI. jahaNNukka aNtomu0| sammAmi0 asaMkhe0 bhAgahANI0 jahaNNukka0 egasamabho / do hANI0 Natthi aMtaraM / ____6288. [ saNNINaM paMciMdiyabhaMgo / ] asaNNIsu asaMkhe0bhAgavaDDI0 avahi0 jaha* egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / saMkhe bhAgahANI oghaM / saMkhe bhAgavaDDI ja0 egasamao, saMkhe0 guNavaDDI-dohANINaM ja0 aMtomu0 / ukka0 savvesimaNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / 6286. kRSNa, nIla, aura kApota lezyAvAle jIvoMmeM tIna vRddhiyoM aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya hai aura do hAniyoMkA jaghanya antarakAla antamuhUrta hai| tathA sabhIkA utkRSTa antarakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / tathA asaMkhyAta bhAgahAnikA antarakAla oghake samAna hai| pItalezyAvAle jIvoMke saudharma svargake samAna aura padmalezyAvAle jIvoMke sahasrArasvargake samAna jAnanA cAhiye / tathA zuklalezyAvAle jIvoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya hai / saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya antarakAla antamuhUrta aura utkRSTa antarakAla kucha kama ikatIsa sAgara hai| tathA saMkhyAta guNahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta aura asaMkhyAta guNahAnikA antarakAla oghake samAna hai| 287. kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya tathA tIna hAniyoMkA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta hai| itanI vizeSatA hai ki saMkhyAta bhAgahAnikA utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara hai| vedakasamyagdRSTiyoMmeM do hAniyoMkA antarakAla avadhijJAniyoMke samAna hai| tathA saMkhyAtaguNahAnikA antarakAla nahIM hai| upazamasamyagdRSTiyoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya hai| tathA saMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya hai| tathA do hAniyoMkA antarakAla nahIM hai| 288. saMjJI jIvoMmeM paMcendriyoMke samAna bhaMga hai| asaMjJI jIvoM meM asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthitavibhaktikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| saMkhyAta bhAgahAnikA antarakAla oghake samAna hai| saMkhyAta bhAgavRddhi kA jaghanya antarakAla eka samaya tathA saMkhyAtaguNavRddhi aura do hAniyoMkA jaghanya antarakAla antarmaharta hai| tathA ukta sabhIkA utkRSTa antara anantakAla hai jo ki asaMkhyAta pudalaparivartanapramANa hai| Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihatI 3 289. AhAri. asaMkhe0bhAgavaDDI hANI0 avahi0 zroghaM / saMkhe0guNavaDDI dohANI0 jaha0 aMtomu0 / saMkhe0bhAgavaDI0 ja0 egasamao, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 bhaago| asaMkhejaguNahANI0 aoghaM / / evamaMtarANugamo samatto / $ 260. NANAjIvehi bhaMgavicayANugameNa duviho Niso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa asaMkhejjabhAgavaDDI-hANi-avahANANi NiyamA atthi / sesapadANi bhayaNijjANi / bhaMgA bAdAlImuttaradusadamettA 242 / evaM tirikkha0savvei diya-puDhavI0-bAdarapuDhavI0-bAdarapuDhavIapajja0-suhumapuDhavi0-suhumapuDhavipajjattApajjatta-Au0-bAdaraAu0-bAdarAuapajja0-muhumAu0-suhumAupajjattApajjattateu0-bAdarateu0-bAdarateuapajja0-suhumateu0-suhumateupajattApajjatta-vAu0-bAdaravAu0bAdaravAuapajja-muhumavAu0-muhumavAupajjattApajjatta-vaNapphadi0-bAdaravaNapphadi0bAdaravaNapphadipajjattApajjatta-suhumavaNapphadipajjattApajatta-Nigoda-bAdaraNigoda0. bAdaraNigodapajjattApajjatta-suhumaNigoda0-muhumaNigodapajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipatteya - bAdaravaNapphadipatteyaapajja0- bAdaraNigodapadihida-bAdaraNigodapadihida Nomanim 6286. AhAraka jIvoMke asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitavibhaktikA antarakAla oghake samAna hai / saMkhyAtaguNavRddhi aura do hAniyoMkA jaghanya antarakAla antamuhUrta hai tathA saMkhyAta bhAgavRddhikA jaghanya antarakAla eka samaya hai| tathA sabhIkA utkRSTa antarakAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA asaMkhyAta guNahAnikA antarakAla oghake samAna hai| isa prakAra antarAnugama samApta huaa| 6260 nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayAnugamase nirdeza do prakArakA hai--oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitavibhaktivAle jIva niyamase haiM / zeSa pada bhajanIya haiN| bhaMga dosau byAlIsa hote haiN| isI prakAra sAmAnya tiryaMca, sabhI ekendriya, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sukSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika, paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryApta, sUkSma vanaspatikAyika aparyApta, nigoda, bAdara nigoda, bAdara nigoda paryApta, bAdara nigoda aparyApta, sUkSma nigoda, sUkSma nigoda paryApta, sUkSma nigoda aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aparyApta, bAdara nigoda pratiSThita, bAdara nigoda Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 . gA0 22 ] hidivihattIe vaDaDhIe bhaMgavicao apajja0-kAyajogi-orAliya0--orAliyamissa0-kammaiya0-Navusa0-cattArikasAya-madi-sudaaNNANa-asaMjada0-acakkhu0-tiNNile0-bhavasi0-abhavasi0micchAdi0-asaNNi-AhAri-aNAhAri tti / Navari bhaMgA jANiya vattavvA / pratiSThita pratyekazarIra aparyApta, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJanI, asaMyata, acakSudarzanavAle, kRSNAdi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyASTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake bhaMga jAna kara kahanA caahiye| vizeSArtha--mohanIya karmakI sthitimeM asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAta guNavRddhi ye tIna vRddhiyAM, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni ye cAra hAniyAM tathA avasthita isa prakAra ATha pada pAye jAte haiN| inameMse asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthita padavAle nAnA jIva niyamase pAye jAte haiM, isaliye inakA eka dhruva bhaMga huaa| kintu zeSa pAMca pada bhajanIya haiN| unameMse kisI eka padavAlA kadAcit eka jIva hotA hai aura kadAcit nAnA jIva hote haiN| yaha bhI sambhava hai ki kadAcit kisI eka padavAlA eka yA nAnA jIva hoM tathA usI samaya usase bhinna anya padavAle bhI eka yA nAnA jIva hoN| isa prakAra ina bhajanIya padoMke bhaMgoMmeM eka dhra va bhaMgake milAne para kula bhaMgoMkA jor3a 243 hotA hai / yathA 1 dhruva bhaMga 2 saMkhyAtabhAgavRddhike eka aura nAnA jIvoMkI apekSA 3 kula jor3a 6 saMkhyAtabhAgavRddhike pratyeka aura saMkhyAtaguNa vRddhike sAtha eka aura nAnA jIvoMkI apekSA saMyogI bhaMga 6 kula jor3a . 18 saMkhyAta bhAgahAnike pratyeka va pUrvokta do padoM ke sAtha saMyogI bhaMga 27 kula jor3a 54 saMkhyAtaguNahAni ke pratyeka va pUrvokta tIna padoMke sAtha saMyogI bhaMga 81 kula jor3a 162 asaMkhyAtaguNahAnike pratyeka va pUrvokta cAra padoMke sAtha saMyogI bhaMga 243 kula jor3a mUlameM dhru va bhaMgako sammilita na karake kevala bhajanIya padoMke 242 bhaMga kahe haiM aura dhruva bhaMgako alaga batalAyA hai| aba yadi ina 242 bhaMgoMmeM dhra va bhaMga bhI milA diyA jAtA hai to kula bhaMgoMkA jor3a 243 hotA hai jaisA ki hamane pUrvameM ghaTita karake batalAyA hI hai| Age sAmAnya 21 . Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 9 261. deseNa raiesa asaMkhe0 bhAgahANi vANANi NiyamA asthi / sesapadA bhayarijjA / bhaMgA vAdAlIsuttaradusadamettA 242 / evaM sattasu puDhavIsu savvapaMciMdiyatirikkha - maNusa - maNusapaja 0 - maNusiNI - deva0 - bhavaNAdi jAva sahassAra0savvavigaliMdiya- savvapaMciMdiya - bAdara puDhavIpajja0 - bAdaraupajja0 - bAdarate upajja0bAdaravAupajja0- bAdaravaNa phadipatteyapajja0 - bAdaraNi godapadidvidapajja0 - savvatasa0paMcamaNa0 - paMcavaci0 - veunviya0 - itthi0 - purisa 0 - vihaMga0 - cakkhu 0 - teu 4- pamma0saNNiti / 162 tiryaMca Adi mArgaNAoMmeM jo oghake samAna kathana karanekI sUcanA kI hai so usakA matalaba yaha hai ki una mArgaNAoM meM jahAM jitane sambhava pada haiM unameM se asaMkhyAta bhAgahAni, asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthita ina tIna padoMkI apekSA eka dhruva bhaMga hai aura zeSa pada bhajanIya haiM / vizeSa khulAsA isa prakAra hai - mUlameM ginAI huI mArgaNAoMmeMse kAyayoga, audArikakAyayoga, cAroM kaSAya, acakSu darzana, bhavya, AhAraka aura napuMsaka veda ye mArgaNAeM aisI haiM jinameM avikala ogha - prarUpaNA ghaTita ho jAtI hai, ataH 243 bhaMga prApta hote haiM / sAmAnya tiryaMca, audAri kamiznakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, asaMjJI, anAhAraka, midhyAdRSTi, abhavya aura kRSNAdi tIna lezyAvAle ye mArgaNAeM aisI haiM jinameM asaMkhyAta guNahAni nahIM pAI jAtI ataH bhajanIya pada cAra raha jAte haiM aura isaliye inameM dhruva bhaMgake sAtha kula bhaMga 81 hote haiM / tathA inake atirikta jo ekendriya aura unake bheda tathA pAMca sthAvara kAya aura unake bheda batalAye haiM / unameM saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni ke binA eka vRddhi, tIna hAni aura avasthita ye pAMca pada hI pAye jAte haiM / so inameM se asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhagAaura avasthita pada kI apekSA eka dhruva bhaMga hI prApta hotA hai / aba bhajanIya pada do raha jAte haiM, ataH inameM dhruva bhaMgake sAtha kula nau bhaMga hote haiM / 9 261. dezakI apekSA nArakiyoM meM asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita vibhaktivAle jIva niyamase haiM / tathA zeSa pada bhajanIya haiN| bhaMga dosau vyAlIsa hote haiM / isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriya tiryaMca, sAmAnya manuSya, manuSya paryAptaka, manuSyanI, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoM se lekara sahasrAra kalpa takake deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara banaspatikAyika pratyeka zarIraparyApta, bAdara nigodapratiSThita pratyekazarIra paryApta, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, vibhaMgajJAnI, cakSudarzanavAle, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye | vizeSArtha-nArakiyoMmeM asaMkhyAta guNahAniko chor3akara sAta pada haiM para unameM asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita ye do pada dhruva haiM tathA zeSa pAMca pada bhajanIya haiM, ataH yahAM bhI bhajanIya padoMke 242 bhaMga aura eka dhruva bhaMga isa prakAra kula 243 bhaMga prApta hote haiN| Age sAtoM tarahake nArI Adi kucha aura mArgaNAoM meM jo sAmAnya nArakiyoMke samAna kathana karanekI sUcanA kI hai so usakA yaha matalaba hai ki jahAM jitane sambhava pada haiM unameM se asaMkhyAta bhAgahAni aura ava sthita ina do padoMkI apekSA eka dhruva bhaMga hai aura zeSa pada bhajanIya haiN| vizeSa khulAsA isa Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] . hidivihattIe vaDa DhIe bhaMgavicaoM 163 ___262 maNussaapajja0 savvapadA bhayaNijjA / evaM veuvviyamissa0avagada -suhuma0-sammAmi0 / Navari bhaMgA jANiya vttvyaa| $ 263. ANadAdi jAva savvadRsiddhi tti asaMkhejjabhAgahANI NiyamA asthi / siyA ede ca saMkhajjabhAgahANivihattio ca / siyA ede ca saMkhe0bhAgahANivihattiyA ca / dhuvasahidA tiNNi bhaMgA / evaM parihAra0-saMjadAsaMjada0 / 8 264. AhAra-AhAramissa0 siyA asaMkhejjabhAgahANivihattio, siyA asaMkhe0bhAgahANIvihattiyA evaM doNNi bhaMgA 2 / evamakasA0-jahAkkhAda0sAsaNa0 / AbhiNi-suda0-ohiNANIsu asaMkhejjabhAgahANI NiyamA atthi / sesaprakAra hai-mUlameM ginAI huI mArgaNAoMmeMse sAtoM narakake nArakI, paMcendriya tiryaMca, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake deva, paMcendriya aparyApta, basa aparyApta, vaikriyikakAyayogI, vibhaMgajJAnI, pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle ye mArgaNAeM aisI haiM jinameM sAmAnya nAra* kiyoMke samAna prarUpaNA bana jAtI hai, ataH inameM dhra va bhaMga sahita kula bhaMga 243 hote haiM / sAmAnya manuSya, paryApta manuSya, manuSyanI, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, basa paryApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, strIvedavAle, puruSavedavAle, cakSadarzanI aura saMjJI ye mArgaNAeM aisI haiM jinameM asaMkhyAta guNahAni aura pAI jAtI hai, ataH kula ATha padoMmeMse bhajanIya pada 6 ho jAte haiM ataH yahAM dhra va bhaMgake sAtha kula bhaMga 726 ho jAte haiN| vikalatrayoMmeM asaMkhyAta. bhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi tathA tIna hAni aura avasthita isa prakAra chaha pada haiN| inameMse cAra adhra va hai, ataH yahAM dhra va bhaMgake sAtha kula bhaMga 81 hote haiN| aba zeSa rahIM pRthivIkAyika paryApta Adi mArgaNAeM so unameM asaMkhyAta bhAgavRddhi, tIna hAni aura avasthita isa prakAra pAMca pada haiN| inameMse tIna adhruva haiM, ataH yahAM dhra va bhaMgake sAtha kula bhaMga 27 hote haiN| 262. manuSya aparyAptakoMke sabhI pada bhajanIya haiN| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI, apagatavedI, sUkSmasAMparAyikasayata aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake bhaMga jAnakara kahanA caahiye| vizeSArtha-labdhyaparyApta manuSyoMke asaMkhyAta guNahAnike sivA sAta pada pAye jAte haiM aura ye saba bhajanIya haiM, ataH yahAM dhra va bhaMgake binA kula bhaMga 2186 hoNge| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogameM 2186 bhaMga jAnanA cAhiye / apagatavedI, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura samyagmithyAdRSTike asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni, aura saMkhyAtaguNahAni ye tIna pada haiM tathA ye tInoM bhajanIya haiM, ataH yahAM 26 bhaMga hoNge| 263. Anatase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIva niyamase haiN| tathA kadAcit asaMkhyAta bhAgahAnivAle aneka jIva haiM aura saMkhyAtabhAgahAnivAlA eka jIva hai / kadAcit asaMkhyAtabhAgahAnivAle aneka jIva haiM aura saMkhyAta bhAgahAnivAle aneka jIva haiN| isa prakAra dhra va bhaMgasahita tIna bhaMga hote haiN| isI prakAra parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| 6264. AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM kadAcit asaMkhyAta bhAgahAnivAlA eka jIva hai aura kadAcit asaMkhyAtabhAgahAnivAle aneka jIva haiN| isa prakAra do bhaMga haiM / isI prakAra akaSAyI, yathAkhyAtasaMyata aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIva niyama Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 padA bhayaNijjA / evaM maNapajja0-saMjada0-sAmAiya-chedo0-ohidaMsa0-sukka0-sammAdi-khaiya0-vedaya dihi tti / uvasama0 do hANI bhayaNijjA / evaM NANAjIvehi bhaMgavicayANugamo samatto / $ 265. bhAgAbhAgANugameNa duviho Ni(so-ogheNa AdeseNa ya / zrogheNa asaMkhe bhAgavaDDI0 savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? asaMkhe0 bhaago| avahi0 savvajIvANaM kevaDio bhAgo ? saMkhejja0bhAgo / asaMkha0bhAgahANI. savvajI0 ke0 ? saMkhejjA bhaagaa| sesapadA savvajIvA ke0 ? aNaMtimabhAgo / evaM tirikva0-savvaeiMdiya - vaNapphadi0-bAdaravaNapphadi0-bAdaravaNapphadipajjattApajjatta -suhumavaNapphadi0suhumavaNapphadipajjattApajjatta-Nigoda0 - bAdaraNigoda0-bAdaraNigodapajjattApajjattasuhumaNigoda0-suhumaNigodapajjattApajjatta - kAyajogi-orAliya0-orAliyamissa0kammaiya0-Naqsa0-cattArika0-madi-sudaaNNANa-asaMjada0-acakkhu0-tiNNile0-bhavasi0 se haiN| tathA zeSapada bhajanIya haiN| isI prakAra manaHpayayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, avadhidarzanavAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / upazamasamyagdRSTiyoMmeM do hAniyAM bhajanIya haiN| vizeSArtha-prAbhinivodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMke asaMkhyAta bhAgahAni kI apekSA eka dhra vapada hai aura saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAta guNahAni ye tIna pada adhruva haiM ataH yahAM dhruva bhaMgake sAtha kula bhaMga 27 hoNge| isI prakAra manaHparyayajJAnI; saMyata, sAmAyikasaMvata, chedopasthApanAsaMyata, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke 27 bhaMga jAnanA caahiye| kintu vedakasamyagdRSTi jIvoMke asaMkhyAta guNahAni nahIM hotI, ataH yahAM eka dhruSapada aura do bhajanIya pada hue aura isaliye kula bhaMga nau hoNge| upazamasamyagdRSTi jIvoMke asaMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta bhAgahAni ye do pada hI hote haiN| kintu donoM bhajanIya haiM ataH yahAM kula bhaMga ATha hoNge| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayAnugama samApta huaa| 6265. bhAgAbhAgAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai -zroghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA asaMkhyAta bhAgavRddhivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? asaMkhyAtaveM bhAga haiN| avasthitavibhaktivAle jIva saba jIvoM ke kitane bhAga haiM ? saMkhyAtaveM bhAga haiN| asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? saMkhyAta bahubhAga haiN| zeSa padavAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiN| anantaveM bhAga haiM / isI prakAra sAmAnya tiryaMca, sabhI ekendriya, vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryApta, sUkSma vanaspatikAyika aparyApta, nigoda, bAdaranigoda, bAdara nigoda paryApta, bAdara nigoda aparyApta, sUkSma nigoda, sUkSma nigoda payopta, sUkSmanigoda aparyApta, kAyayogI, audArika kAyayogI, audArika mizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanavAle, kRSNAdi Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihattIe vaDa DhIe bhAgAbhAgo abhavasi 0-micchAdidvi0 asaNNi0 - AhAri0 - aNAhAriti / $ 266. AdeseNa Neraiesa avadhi0 savvajI0 ke0 9 saMkhejjadibhAgo / saMkhe0 bhAgahANI0 savvajI0 ke0 1 saMkhejjA bhaagaa| sesapadA savvajIvANaM ke0 1 asaMkhe0 bhAgo / evaM sattasu puDhavIsu savvapaMciMdiyatirikkha-maNussa- maNusa apajjattadeva-bhavaNAdi jAvaM sahassAra0 savvavigaliMdiya-savva paMcidiya - cattArikAya- bAdarasuhuma-pajjattApajjata - bAdaravaNaphadi 0 patteya 0-savvatasa00- paMcamaNa0 - paMcavaci 0 [veuvvi0-] veuvviyamissa0-itthi - purisa0- vihaMga0 - cakkhu0-te u0- pamma0 saNNi tti / maNusapajja0maNusiNIsru asaMkhe0bhAgahANI0 savvajI0 ke0 ? saMkhejjA bhAgA / sesapadA saMkhejjadibhAgo / evamavagada 0 -maNapajja0 -saMjada 0 - sAmAiya-chedo 0 -suhuma0 saMjadeti / 6 267. ANadAdi jAva avarAide tti asaMkhe0 bhAgahAriNI0 savvajI0 ke0 ? asaMkhejjA bhaagaa| saMkhe0 bhAgahANI * savvajI0 ke0 ? asaMkhe0 bhAgo / evatIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoM ke jAnanA cAhiye | vizeSArtha - yahAM tiryaMca Adi anya mArgaNAoM meM jo oke samAna bhAgAbhAga jAnane kI sUcanA kI so usakA yaha abhiprAya nahIM ki ina saba mArgaNAoM meM saba padoMkI apekSA ogha ke samAna bhAgAbhAga bana jAtA hai / kintu isakA itanA hI abhiprAya hai ki jahAM jitane pada sambhava hoM unakI apekSA bhAgAbhAga ogha ke samAna hI jAnanA / tathA jahAM jo pada na ho usakI apekSA bhAgAbhAgakA kathana nahIM krnaa| Age bhI isI prakAra vicAra karake yathAsambhava bhAgAbhAga jAnanA cAhiye | 165 SS 266. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoM meM avasthitavibhaktivAle jIva sabhI nArakiyoM ke kitane bhAga haiM ? saMkhyAtaveM bhAga haiM / asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIva sabhI nArakiyoMke kitane bhAga haiM / saMkhyAta bahubhAga haiN| zeSa padavAle jIva sabhI nArakiyoMke kitane bhAga haiM ? asakhyAtaveM bhAga haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriyatiya~ca, sAmAnya manuSya, manuSya aparyApta, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake deva, sabhI vikalendriya, sabhI paMcendriya, pRthivIkAyika Adi cAra sthAvarakAya tathA inake bAdara aura sUkSma tathA bAdara aura sUkSmoMke paryApta aura aparyApta, bAdara vanaspatikAdhika pratyekazarIra, sabhI trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizra kAyayogI, strIvadavAle, puruSavedavAle, vibhaMgajJAnI, catudarzanavAle, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / manuSya paryAptaka aura manuSyaniyoM meM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIva ukta sabhI jIvoM ke kitane bhAga haiM ? saMkhyAta bahubhAga haiN| tathA zeSa padavAle jIva saMkhyAtaveM bhAga haiN| isI prakAra apagatavedavAle, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata aura sUkSmasAMparAyika saMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / 9 267 Anata kalpase lekara aparAjita taka ke devoM meM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIva ukta sabhI jIvoMke kitane bhAga pramANa haiM ? asaMkhyAta bahubhAga haiM / saMkhyAta bhAgahAnivAle jIva ukta sabhI jIvoM kitane bhAga haiM, asaMkhyAtaveM bhAga haiN| isI prakAra upazamasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 muvasama0 saMjadAsaMjadANaM / savva asaMkhe0 bhAgahANI 0 savvajI0 ke0 1 saMkhe 0bhAgA / saMkhe0 bhAgahANI0 savvajI0 ke0 ? saMkhe0 bhAgo / evaM parihAra0 / 28. AbhiNi0 - suda0 - ohi0 asaMkhe0 bhAgahANI0 savvajI0 ke0 ? asaMkhejjA bhAgA | sesapadA asaMkhe0 bhAgo / evamohidaMsa0 - mukka0 sammAdi0 khaiya0vedaya0 - sammAmicchAdiDi tti / AhAra0 - AhAra missa 0 - akasA0 - jahAkkhAda 0sAsa sammAdihINaM Natthi bhAgAbhAgaM / evaM bhAgAbhAgAnugamo samatto / 9 266. parimANAgameNa duviho giddeso- ogheNa AdeseNa ya / tatthaogheNa asaMkhe0bhAgavaDI hANI0 avadvi0 kettiyA ! anaMtA / dovaDDI0 dohANI0 ke0 ? asaMkhejjA / asaMkhe0 guNahANI0 ketti 0 1 saMkhejjA / evaM kAyajogi0orAli0 evaM sa 0 - cattArikasAya - acakkhu 0 - bhavasi 0 - AhAri tti / $ 300 AdeseNa Neraiesa savvapadA ke tti 0 1 asaMkhejjA / evaM savvaNeraiyasavvapaMciMdiyatirikkha-maNusa apajja *- -deva-bhavaNAdi jAva sahassAra 0 - savvavigaliMdiya-paMciMdiyaapajja0 - cattArikAya- bAdaravaNappha dipatteya0 - tasseva pajjattApajja0 jIvoM ke jAnanA cAhiye / sarvArthasiddhi ke devoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIva ukta sabhI jIvoMke kitane bhAga haiM ! saMkhyAta bahubhAga haiM / saMkhyAta bhAgahAnivAle jIva ukta sabhI jIvoMke kitane bhAga haiM ? saMkhyAtaveM bhAga haiN| isI prakAra parihAravizuddhi saMgata jIvoMke jAnanA caahiye| 28. AbhinivodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIva ukta sabhI jIvoMke kitane bhAga haiM ? asaMkhyAta bahubhAga haiM / tathA zeSa padavAle jIva asaMkhyAtaveM bhAga haiM / isI prakAra avadhidarzanavAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyika samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoM ke jAnanA caahiye| AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, akaSAyI, yathAkhyAtasaMyata aura sAsAdanasamyagdRSTiyoM ke bhAgAbhAga nahIM hai / isa prakAra bhAgAbhAgAnugama samApta huA / 9 266. parimANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha nirdeza aura deza nirdeza | unameM se kI apekSA asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitavibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta haiM / do vRddhiyoM aura do hAniyoMvAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / tathA asaMkhyAta guNahAnivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / isI prakAra kAyayogI, audArikakAyayogI. napuMsaka vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, acatudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoM ke jAnanA cAhiye / 1 9 300. AdezakI apekSA nArakiyoM meM sabhI padavAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / isI prakAra sabhI nArakI, sabhI pacendriya tiryaMca, manuSya aparyApta sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svarga taka ke deva, sabhI vikalendriya, paMcendriya aparyApta, pRthivIkAyika Adi cAra sthAvara Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga 22 ] dvidivihattIe vaDDhIe parimANANugamo 167 tasaapajja0-veuvviya0-veubdhiya missa-vihaMga-teu0-pammalesse tti / 301. tirikkhA oghaM / Navari asaMkhe guNahANI nntthi| evameiMdiyasavvavaNaphadi0-orAliyamissa0-kammaiya0-madi-sudaaNNANa0-asaMjada-tiNNale0abhava0-micchAdihi-asaNNi-aNAhAri tti / 302. maNussesu NiroghaM / Navari asaMkhe guNahANI. sNkhejaa| evaM paMciMdiya-paMciM0pajja0-tasa-tasapajja0-paMcamaNa-paMcavaci0-itthi0-purisa0-cakkhu0saNNi tti / maNussapajja0-maNussiNIsu savvapada0 ke0 ? sNkhejjaa| evaM savaDha0abagada0-maNapajja0-saMjada0-sAmAiya-chedo0-parihAra0-suhumasAMparAya0 / $ 303. ANadAdi jAva avarAjidA ti asaMkhe0bhAgahANI saMkhe0bhAgahANI ketti0 ? asaMkhajjA / [evaM saMjadAsaMjada / AhAra0-] AhAra missa0 asaMkha0 bhAga hANI0 ketti0 ? saMkhejjA / evamakasAya0-jahAkravAda0tti / 304. AbhiNi-suda0-ohi tiNNi hANi0 kettiyA ? asNkhejjaa| asaMkhe0guNahANI. saMkhajjA ? evamohidaMsa0-sukka0-sammAdihi tti / / kAya, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra tathA inake paryApta aura aparyApta, trasa aparyApta, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, vibhaMgajJAnI, pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle 'jIvoMke jAnanA caahiye| 301. tiyacoMmeM asaMkhyAtabhAgavRddhi AdikI apekSA saMkhyA oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameM asaMkhyAta guNahAni nahIM hai| isI prakAra ekendriya, sabhI vanaspatikAyika, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNAdi tIna lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 6302. manuSyoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi AdikI apekSA saMkhyA sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inameM asaMkhyAta guNahAnivAle jIva saMkhyAta haiN| isI prakAra paMcendriya, paMcendriya paryApta, sa, trasaparyApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, strIvedavAle, puruSavevAle, cakSudarzanavAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / manuSya paryAptaka aura manuSyaniyoM meM sabhI padavAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| isI prakAra sarvArthasiddhike deva, apagatavedavAle, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura sUkSmasAMparAyikasaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / 303. Anatakalpase lekara aparAjita takake devoM meM asaMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta bhAgahAnivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| isI prakAra saMyatAsaMyata jIvoMke jAnanA caahie| AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogiyoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / isI prakAra akaSAyI aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| $ 304. AbhinibodhikajJAnI, zratajJAnI aura avadhijJAniyoMmeM tIna hAnivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / tathA akhyAMtaguNahAnivAle jIva saMkhyAta haiN| isI prakAra avadhidarzanavAle, zuklalezyAvAle aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidibihattI 3 305. khaiya0 asaMkhajjabhAgahANI0 ke0 ? asaMkhejjA / sesapadA saMkhejjA / vedaga0 tiNi hANI0 ke0 ? asaMkhejjA / uvasama0 do hANI0 asaMkhejjA / sAsaNa. asaMkhe0bhAgahANI0 ketti0 ? asNkhejjaa| sammAmi0 tiNNi hANI. vedaya bhNgo| evaM parimANANugamo smtto| 306. khettANugameNa duviho Niso-ogheNa zrAdeseNa ya / tattha ogheNa asaMkhe bhAgavaDI hANI avahi0 kevaDi khone ? savvaloge / sesapadA kevaDi khote ? loga0 asaMkhoja0bhAge / evamaNaMtarAsINaM / 307. puDhavI-bAdarapuDhavI-bAdarapuDhavIapajja0-suhumapuDhavI-muhumapuDhavIpajjattApajjatta-Au0-bAdaragrAu0-bAdara prAuapajja0-suhumaAu0-su humAupajjattApajjatta. teu0-bAdarateu0-bAdarateuapajja-muhumateu0-suhumateupajjattApajjatta-vAu0-bAdaravAu0-bAdaravAuapajja0-suhumavAu0-suhumavAupajjattApajjatta0 asaMkhejjabhAgavaDDIhANI avahi0 kevaDi khece ? savvaloge / sesapadA0 ke0 ? loga0 asNkhojj0bhaage| sesasaMkhejjAsaMkhejjarAsINaM savvapadA logassa asaMkhe bhAge / Navari bAdaravAu 6305. kSAyikasamyagdRSTiyoM meM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| tathA zeSa padavAle jIva saMkhyAta haiN| vedakasamyagdRSTiyoMmeM tIna hAnivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| upazamasamyagdRSTiyoMmeM do hAnivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| sAsAdanasamyamhaSTiyoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jAva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| samyagmithyAdRSTiyoMmeM tIna hAnivAle jIvoMkA pramANa vedakasamyagdRSTiyoMke samAna hai| isa prakAra parimANAnugama samApta huaa| 6306. kSetrAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitavibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? sarva lokameM rahate haiN| zeSa padavAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiN| isI prakAra ananta saMkhyAvAlI rAziyoMke kahanA caahiye| 6307. pRthivIkAyika, bAdarapRthivIkAyika, bAdarapRthivIkAyika aparyApta, sUkSmapRthivIkAyika, sUkSmapRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agni kAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdaravAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta aura sakSma vAyakAyika aparyApta. jIvoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita vibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? saba lokameM rahate haiN| tathA zeSa padavAle jIva kitane kSetra meM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM rahate haiN| zeSa saMkhyAta aura asaMkhyAta saMkhyAvAlI rAziyoMkI apekSA sabhI padavAle jIva Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 wwwraamwarrrrr gA* 22.] hidivihattIe SaDDhIe posaNaM pajja0 asaMkhe0bhAgavaDI hANI avahi0 logassa saMkhojjadibhAge / evaM khattANugamo samatto / 308. posaNANugameNa duviho Ni so-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa asaMkhejabhAgavaDI-hANI-avahi kevaDiyaM khenaM posidaM ? svvlogo| dovaDDIdohANI0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe bhAgo aha-codasabhAgA desUNA savvalogo vA / asaMkhejaguNahANI0 ke0 khe0 po0 1 loga0 asNkhe0bhaago| evaM kAyajogi0-cattArikasA0-acakkhu0-bhavasi0-AhAri tti / lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrameM rahate haiM / itanI vizeSatA hai ki bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMmeM asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthitavibhaktivAle jIvoMkA kSetra lokakA saMkhyAtavAM bhAga hai| _ vizeSArtha-oghase asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthita sthitivAle jIva ananta haiM yaha parimANAnuyogadvArameM batalA hI Aye haiM aura ananta saMkhyAvAlI rAziyoM kA svasthAnakI apekSA bhI saba loka kSetra bana jAtA hai, ataH ina tIna padavAle jIvoMkA oghase saba loka kSetra kahA / kintu zeSa pAMca padavAle jIva bahuta svalpa haiM, kyoMki una padoMkA adhikatara trasoMse hI sambandha hai| do hAniyAM aisI haiM jo sthAvaroMke bhI pAI jAtI haiM para jo trasa sthitikANDakaghAtake dvArA saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta guNahAniko kara rahe haiM aise trasa yadi mara kara ekendriyoMmeM utpanna hoM to una sthAvaroMke hI ve do hAniyAM pAI jAtI haiM, ataH zeSa padavAloMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI banatA hai| jitanI bhI ananta saMkhyAvAlI mArgaNAeM haiM unameM bhI apane apane sambhava padoMkI apekSA isI prakAra kSetra jAnanA cAhiye / tathA sAmAnya pRthivIkAyika Adi kucha asaMkhyAta saMkhyAvAlI aisI mArgaNAeM haiM jinakA saba loka kSetra bana jAtA hai ataH unameM bhI apane sambhava padoMkI apekSA avikala ogha prarUpaNA ghaTita ho jAtI hai / para inase atirikta jitanI bhI asaMkhyAta yA saMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAeM haiM unameM sabhI sambhava padoMkI apekSA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai, kyoMki una mArgaNAvAle jIvoMkA kSetra hI lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| kintu vAyukAyika paryApta jIva isa vyavasthAke apavAdabhUta haiM, kyoMki unakA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai ataH unameM asaMkhyAta bhAgahAni, asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthita sthitivAloMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa jAnanA aura zeSa padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra jaannaa| isa prakAra kSetrAnugama samApta huaa| 6308. sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitavibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? sarvalokakA sparza kiyA hai| do vRddhi aura do hAnivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA, jasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA aura sarvaloka pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| asaMkhyAtaguNahAnivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparza kiyA hai / isI prakAra kAyayogI, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 22 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 - jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe / [dvidivihattI 3 309. zrAdeseNa Neraiesu savvapadA ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhebhAgo cha codasa0 desUNA / paDhamapuDhavi0 khettbhNgo| vidiyAdi jAva sattami tti savvapadANaM vihattiehi ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0bhAgo eka be tiNNi cattAri paMca cha codasabhAgA desUNA / 310. tikkhi0 asaMkhe bhAgavaDDI-hANI0-avahi0 ke0 ? savvalogo / dovaDDI-dohANI0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vaa| evamorAliyamissa-kammaiya-tiNNile0-asaNNi0-aNAhAri tti / vizeSArtha-oghase asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita padavAloMkA sparza saba loka batalAnekA kAraNa yaha hai ki ina padavAle jIvoMkA pramANa ananta hai aura ve saba lokameM pAye jAte haiN| saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta guNavRddhi, saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta guNahAni ina padavAloMkA sparza tIna prakArakA batalAyA hai| lokakA asaMkhyAtavAM bhAga sparza vartamAna kAlakI apekSA batalAyA hai| kucha kama ATha baTe caudaha rAju pramANa sparza vihAra, vedanA Adi kI apekSA batalAyA hai, kyoMki ukta padavAloMkA nIce do rAju aura Upara chaha rAju taka gamanAgamana pAyA jAtA hai| aura saba loka pramANa sparza mAraNAntika samuddhAta aura upapAdapadakI apekSA batalAyA hai / tathA asaMkhyAta guNahAnivAloMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAnekA kAraNa yaha hai ki isa padako nauveM guNasthAnavAle jIva hI prApta hote haiN| para nauveM guNasthAnavAloMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hai| kucha mArgaNAeM bhI aisI haiM jinameM yaha ogha. prarUpaNA avikala bana jAtI hai| jaise kAyayogI Adi, ataH inake kathanako oghake samAna khaa| 306. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoMmeM sabhI padavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama chaha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| pahalI pRthivImeM sparza kSetrake samAna jAnanA caahiye| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka sabhI padavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama eka, lucha kama do, kucha kama tIna, kucha kama cAra, kucha kama pAMca aura kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| vizeSArtha-narakameM sAmAnya nArakiyoMkA aura pratyeka narakake nArakiyoMkA jo sparza batalAyA hai vahI yahAM saba padavAloMkA sparza hai usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| kAraNa yaha hai ki saba nArakI saMjJI paMcendriya hote haiM ataH sabake saba pada sambhava haiM aura isIliye yahAM pratyeka padakI apekSA vahI sparza prApta hotA hai jo sAmAnya nArakiyoMke yA usa narakake nArakiyoMke batalAyA hai| 6310. tithaMcoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita vibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? sarvaloka kSetrakA sparza kiyA hai / tathA do vRddhi aura dA hAnivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarvalokapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / isI prakAra audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, kRSNAdi tIna lezyAvAle, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA022] hidivihattIe vaDa DhIe posaNaM 171 $ 311. savvapaMciMtirikkha0 savvapadA0 ke0 khera po* ? loga asaMkhe0bhAgo sabalogo vA / evaM maNussaapajja0-savvavigaliMdiya-paMciMdiyaapajja0bAdarapuDhavipajja0-bAdaraAupajja0-bAdarateupajja0-bAdaravAupajja-bodaravaNapphadipatreya pajja0-tasaapajjattetti / Navari bAdaravAupajjattaehi asaMkhejabhAgavaDDo-hANI-avahi0 ke0 khe0 posidaM ? loga0 saMkha0bhAgo savvalogo vaa| maNusatiya paMci0tirikkhabhaMgo / Navari asaM0guNahANIe oghmNgo| 312. devesu savvapadANaM vi0 ke0 khe0 posidaM ? logassa asaM0 bhAgo ahaNava codasa0 desuunnaa| evaM sohammIsANe / bhavaNa-vANa-joisi0 savyapadA0 ke0 khe0 po0 ? lo0 asaMkhe0bhAgo adhu-NavacodasabhAgA vA demaNA / saNakkumArAdi jAva sahassAro ti savvapadA0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0bhAgo ahacodasa0 aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaran. harny vizeSArtha-tiryaMcoM meM asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitapadavAle jIva saba lokameM pAye jAte haiM ataH ina tIna padavAloMkA sparza saba loka batalAyA hai / saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta guNahAni vibhaktivAle tiryaMca jIva pAye to lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrameM hI jAte haiM kintu mAraNAntika aura upapAdapadakI apekSA atIta kAla meM inhoMne saba lokakA sparza kiyA hai isaliye inakA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura saba lokapramANa sparza batalAyA hai| audArikamizrakAyayoga Adi mUlameM ginAI gaI kucha aura aisI mArgaNAeM haiM jinakA sparza tiryaMcoMke samAna hai ataH unake kathanako tiryaMcoMke samAna khaa| . 311. sabhI paMcendriya tiryaMcoMmeM sabhI padavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarvalokapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / isI prakAra manuSya aparyApta, sabhI vikalendriya, paMcendriya aparyApta, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta. bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara vanaspati zarIra paryApta aura trasa aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| itano vizeSatA hai ki bAdara vAyukAyika paryAptakoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthitavibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake saMkhyAtaveM bhAga aura sarvalokapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / manuSyatrikake paMcendriya tiyeMcoMke samAna sparza jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAta guNahAnikI apekSA sparza oghake samAna hai|| 1312. devoMmeM sabhI padvAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra saudharma aura aizAna svargake devoMke jAnanA cAhiye / bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM sabhI padavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura traptanAlI ke caudaha bhAgoM meM se kucha kama sAr3he tIna bhAga aura kucha kama nau bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| sanatkumArase lekara sahasrAra svargatakake devoM meM sabhI padavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura prasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kacha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| Anata, prANata, pAraNa Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27re jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 desUNA / ANada-pANada-AraNaccuda0 savvapadA0 ke0 khetaM posidaM0 1 loga0 asaMkhe0bhAgo chacoddasabhAgA vA desuunnaa| uvari khettbhNgo| evaM veuvviyamissa0-AhAra0 AhAramissa0 - avagada0 - akasA0 maNapajja0 - saMjada0 - sAmAiya-chedo0-parihAra0suhuma0-jahAkkhAdasaMjade tti / 313. savveiMdiya0 asaMkhejjabhAgavaDDI-hANI-avahA0 ke0 khe0 po0 ? svvlogo| sesapada0 vi0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe bhAgo savvalogo vA / evaM puDhavI0-bAdarapuDhavI0 - bAdarapuDhavIapajja0 - suhumapuDhavI0-suhumapuDhavIpajjattApajjatta aura acyuta kalpake devoMmeM sabhI padavAle devoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / solahaveM kalpake Upara sparza kSetrake samAna jAnanA caahiye| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAta saMyata jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-saba prakArake paMcendriya tiryaMcoMkA vartamAnakAlIna aura kucha anya padoMkI apekSA atIta kAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa tathA mAraNAntika aura upapAdapadakI apekSA atItakAlIna sparza saba loka batalAyA hai| tathA saba prakArake paMcendriya tiryaMcoMke asaMkhyAta guNahAniko chor3akara saba pada saMbhava haiM ataH saba prakArake tiryaMcoMmeM saba padavAloMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura saba loka kahA hai| mUlameM ginAI gaI manuSya aparyAptaka Adi saba mArgaNAoMmeM bhI apane apane padoMkI apekSA isI prakAra sparza prApta hotA hai ataH unake kathanako paMcendriya tiyacoMke samAna kahA hai| kintu bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMke asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita padakI apekSA kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki ina jIvoMne vartamAnameM lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura atIta kAlameM saba loka kSetrakA sparza kiyA hai ataH ukta tIna padoMkI apekSA inakA sparza ukta pramANa hI prApta hotA hai| jina kAraNoMse paMcendriya tiryaMcoMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapremANa yA saba loka prApta hotA hai ve hI kAraNa manuSyatrikake bhI samajhanA cAhiye ataH inameM paMcendriyatiyaMcoMke samAna sparza batalAyA hai| kintu manuSyoMke nauvAM guNasthAna bhI hotA hai ataH yahAM asaMkhyAtaguNahAni sambhava hai| phira bhI asaMkhyAta guNahAnivAloMkA jo sparza oghase kaha Aye haiM vahI ukta padakI apekSA manuSyoMke jAnanA cAhiye kyoMki yaha pada manuSyoMke hI hotA hai / devoMmeM jisakA jitanA sparza hai saba padoMkI apekSA usakA utanA hI sparza prApta hotA hai ataH yahAM usakA vizeSa khulAsA nahIM kiyaa| 'evaM' kaha kara mUlameM jo kucha vaikriyikamizrakAyayoga Adi mArgaNAeM ginAI haiM vahAM evaM' kA yahI artha hai ki jisa mArgaNAkA jitanA sparza hai apane sambhava padoMkI apekSA usa mArgaNAkA utanA hI sparza prApta hotA hai / 313. sabhI ekendriyoMmeM asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita vibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? sarvaloka kSetrakA sparza kiyA hai / tathA zeSa padavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura sarvaloka kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika apayopta, Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ravad gA0 22 ] hidivihattIe vaDa DhIe posaNaM 173 Au0-[-bAdarAu0-] bAdaraAuapajja0 - sahumAu0 - suhumAupajjattApajjattateu0-bAdarateu0 - bAdarateuapajja0 - suhumateu0 - suhumateupajjattApajjatta-vAu0-bAdaravAu0-bAdaravAuapajja suhumavAu0 - suhumavAupajjattApajjatta- vaNapphadi0-bAdaravaNapphadi0 - bodaravaNapphadipajjattApajjatta - sahumavaNapphadi - suhumavaNapphadipajjattApajjattaNigoda0-bAdaraNigoda0-bAdaraNigodapajjattApajjatta-suhamaNigoda0-muhamaNigodapajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipatteya0-bAdaravaNapphadipatteyaapajjatte tti / 314. paMciMdiya0 - paMci0pajja0 - tasa0 - tasapajja. savvapadavi0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkha0bhAgo ahacodasa0 desUNA savvalogo vA / Navari asaMkhejjaguNahANI0 oghaM / evaM paMcamaNa0-paMcavaci0-itthi0-purisa0-cakkhu0-saNNi ti / jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika payApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika apayopta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sakSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryApta, sUkSma vanaspati kAyika aparyApta, nigoda, bAdara nigoda, bAdara nigoda paryApta, bAdara nigoda aparyApta, sUkSma nigoda, sUkSmanigoda paryApta. sUkSma nigoda aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha jaisA ki AghameM ghaTita karake batalA Aye haiM tadanusAra asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitapadavAloMkA vartamAna aura atIta donoM prakArakA sparza saba loka ekendriyoMmeM hI pAyA jAtA hai ataH ekendriyoMmeM ukta padavAloMkA sparza saba loka pramANa btlaayaa| kintu ekendriyoMmeM zeSa pada sabake nahIM pAye jAte haiM kintu jo paMcendriyoMmeMse Akara ekendriya hote haiM unhIMke pAye jAte haiM kintu aise jIva svalpa hote haiM ataH inakA vartamAna kAlIna sparza to lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai hAM atIta kAlIna sparza saba loka bana jAtA hai ataH inameM zeSa padoMkI apekSA vartamAna kAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA aura atItakAlIna sparza saba loka khaa| mUlameM jo pRthivI Adi dUsarI mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI ukta pramANa sparza usI kramase bana jAtA hai ataH unake kathanako ekendriyoMke samAna kahA / isI prakAra Age aura jitanI mArgaNAoMmeM apane apane padoMkI apekSA sparza batalAyA hai vaha una una mArgaNAoMke sparzake anusAra bana jAtA hai| ataH jisa mArgaNAkA jitanA sparza hai apane sambhava padoMkI apekSA usakA utanA sparza jAnanA cAhiye jisakA nirdeza mUlameM kiyA hI hai| 6314. paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa aura usa paryApta jIvoMmeM sabhI padavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetra kA, trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAga kSetrakA aura saba lokatramANa kSetrakA sparza kiyA hai| itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtaguNahAnikA sparzana oghake samAna hai| isI prakAra pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, strIvedI, puruSavedI, catudarzanavAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / vaikriyika Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [hidivihattI 3 veubviya0 savvapadavi0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0bhAgo aha-terahacodasa0 desUNA / orAli0 tirikkhoghaM / evaM NavUsa0 / 315. madi-sudaaNNA0 aoghaM / Nava ri asaMkhejjaguNahANI Natthi / evamasaMjada0-abhava0-micchAdihi tti / vihaMga0 pNciNdiybhNgo| Navari asaMkhejjaguNahANI Natthi / AbhiNi-suda0-aohi0 tiNi hANI0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0 bhAgo ahacoddasa0 demaNA / asaMkhe0guNahANI oghN| evamohidaMsa sammAdihi tti / evaM vedaya0 / Navari asaMkhejjaguNahANI Natthi / 316. teu. sohammabhaMgo / pamma0 sahassArabhaMgo / sakka0 tiNNihANI ke. khe0 posidaM ? loga0 asaMkhe bhAgo chaccodasa0 desUgA / asaMkhejjaguNahANI0 oghaM / 317. khaitha0 asaMkhe0bhAgahANI0 ke0 kha0 po0 ? lo0 asaM0 bhAgo / ahacaudasa0 desUNA / sesapadANaM khettbhNgo| uvasama0 asaMkhe0 bhAgahANI0 saMkha0bhAgahANI0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkhe0bhAgo ahacodasa0 desUNA / sAsaNa. kAyayogiyoMmeM sabhI padavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama teraha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / audArikakAyayogiyoMke sparza sAmAnya tiryAJcoMke samAna jAnanA caahiye| isI prakAra napuMsakavedI jIvoMke jAnanA caahiye| 315. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMke aodhake samAna jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtaguNahAni nahIM pAI jAtI hai| isI prakAra asaMyata, abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / vibhaMgajJAniyoMke paMcendriyoMke samAna sparza hai / itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtaguNahAni nahIM pAyI jAtI hai| AbhinibodhikajJAnI, atajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM tIna hAnivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA inake asaMkhyAtaguNahAniko apekSA sparzana aodhake samAna hai| isI prakAra avadhidazenavAle aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / tathA isI prakAra vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtaguNahAni nahIM pAI jAtI hai| 6316. pItalezyAvAloMke saudharma kalpake samAna sparzana hai| padmalezyAvAloMke sahastrAra kalpake samAna sparza hai / tathA zuklalezyAvAloMmeM tIna hAnivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama chaha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA inake asaMkhyAtaguNahAnikI apekSA sparzana zrodhake samAna hai| 6 317. kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA inake zeSa padoMkI apekSA sparzana kSetrake samAna hai| upazamasamyagdRSTiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAni aura saMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAloke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nagA / gA* 22] hidivihattIe vaDa DhIe kAlo 175 asaMkhejjabhAgahANI0 ke0 khe0 po0 ? loga. asaMkhe0bhAgo aha-bArahacoddasa0 desUNA / sammAmi0 vedaya bhaMgo / 318. saMjadAsaMjada0 asaMkhe0bhAgahANI0 ke0 khe0 po0 ? loga0 asaMkha0bhAgo chacoddasa0 desUNA / saMkhe bhAgahANI0 khettabhaMgo / evaM posaNANugamo samatto / - 316. kAlANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa asaMkhe0bhAgavaDDI-hANI-avahA0 kevaciraM ? savvaddhA / dovaDI0 dohANI0 ke0 ? ja. egasamao, ukka0 zrAvali0 asaMkho bhaago| asaMkho0guNahANI0 jaha0 egasamajho, ukka0 saMkhojjA samayA / evaM kAyajogi0-orAli0-Nasa0-cattArika0-acakkhu0-bhavasi0AhAri tti / ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA sanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama bAraha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| samyagmithyASTiyoM ke vedakasamyagdRSTiyoMke samAna sparza jAnanA cAhiye / 318. saMyatAsaMyatoMmeM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura basanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / tathA inake saMkhyAta bhAgahAnikI apekSA sparza kSetrake samAna hai| isa prakAra sparzanAnugama samApta huaa| 9316. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-aoghanirdeza aura zrAdezanirdeza / unameM se oghakI apekSA asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitavibhaktivAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? sarvakAla hai| do vRddhi aura do hAnivAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA asaMkhyAta guNahAnivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| isI prakAra kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-yahAM nAnA jIvoMkI apekSA kAlakA vicAra kiyA jA rahA hai| tadanusAra oghase asaMkhyAta bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthita sthitivAle jIva ananta haiM ataH inakA sadbhAva sarvadA pAyA jAtA hai / saMkhyAta bhAgavRddhi aura saMkhyAta guNavRddhi tathA saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta guNahAni inake nirantara rahane kA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai. ataH inakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| tathA asaMkhyAta guNahAni anivRtti kSapakake hI hotI hai aura anivRtti kSapakake isake nirantara prApta honekA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai, ataH asaMkhyAta'guNahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla tatpramANa btlaayaa| yaha ogha prarUpaNA kAyayogI Adi kucha mArgaNAoM meM avakila bana jAtI hai, ataH unakI kathanI oghake samAna khii| Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 320. zrAdeseNa Neraiesu asaMkhejabhAgahANI-avahi0 ke0 ? savvaddhA / sesapadA0 ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe bhAgo / evaM sattasu puDhavIsu savvapaMciMdiyatirikkha-deva0bhavaNAdi jAva sahassAra0-paMciM0apajja0-savvavigaliMdiya-bAdarapuDhavipaja0-bAdarAupajja0 - bAdarateupajja0 - bAdaravAupajja-bAdaravaNapphadipatteyapajja-tasaapaja0-veubdhiya0-vihaMga0-teu0-pammalesse ti / / 321. tirikkhA oghaM / Navari asaMkhe0guNahANI Natthi / evamorAliyamissa0 - kammaiya0 - madi-sudaaNNA0-asaMjada0 - tiNNilessA0-abhava0-micchAdi0asaNNi-aNAhAri tti / $ 322. maNusa0 paMciM0tirikkhabhaMgo / Navari asaMkhe0guNahANI0 oghaM / evaM paMciM0-paMciM0pajja-tasa-tasapaja0-paMcamaNa-paMcavaci0-itthi0-purisa-cakkhu0-saNNi tti| maNusapaja0-maNusiNI0 evaM ceva ? Navari jamhi Avali0 asaMkhe0 6320. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthitavibhaktivAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? sarva kAla hai / tathA zeSa padavAloMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sabhI paMcendriya tiryaMca, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svargatakake deva, paMcendriya aparyAptaka, sabhI vikalendriya, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta, basa aparyApta, vaikriyikakAyayogI, vibhaMgajJAnI, pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-nArakiyoMmeM asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitasthiti ye do dhruva pada haiM ataH yahAM inakA sarvadA kAla kahA / isI prakAra Age bhI jAnanA / tathA zeSa pada adhruva haiM phira bhI yadi ve nirantara raheM to kama se kama eka samaya taka aura adhika se adhika Avalike asaMkhyAtaveM bhAga kAla taka nirantara pAye jAte haiM ataH zeSa padoMkA jaghanya kAla eka samaya aura * utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| sAtoM narakake nArakI Adi kucha aisI mAgaNAeM hai jinameM ukta prarUpaNA avikala bana jAtI hai, ataH inameM saba sambhava padoMkA kAla sAmAnya nArakiyoMke samAna kahA / ___6321. sAmAnya tiryaMcoMke oghake samAna jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAta guNahAni nahIM pAI jAtI hai| isI prakAra audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNAdi tIna lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 6322. sAmAnya manuSyoM ke paMcendriya tiryaMcoMke samAna jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAta guNahAnikA kAla oghake samAna hai| isI prakAra paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, basa paryApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, strIvedavAle, puruSavedavAle, catudarzanavAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / manuSya paryApta aura manuSyaniyoMke bhI isI prakAra jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki pahale jahA~ AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla kahA hai vahA~ inake Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe vaDa DhIe kAlo 177 bhAgo tamhi saMkhejA smyaa| Navari saMkhe0bhAgahANI. jaha0 eyasamo, ukka0 Avali. asNkhe0bhaago| maNusaapaja0 asaMkhe0bhAgahANI-avahi. ke. 1 jaha0 egasamao, ukka palido0 asNkh0bhaago| sesapadavi0 ke0 ? jaha0 egasamo , uka0 Avali. asaMkhe bhAgo / evaM veubbiyamissa0 / saMkhyAta samaya kAla kahanA cAhiye / tathA itanI aura vizeSatA hai ki inake saMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| manuSya aparyAtakoMmeM asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthita vibhaktivAle jIvoMke kitanA kAla hai ? jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA zeSa pavAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-tiryaMcoMkA pramANa ananta hai, ataH unake saba padoMkA kAla oghake samAna bana jAtA hai| kintu inake asaMkhyAtaguNahAni nahIM hotI, kyoMki yaha pada anivRttikSapakake hI pAyA jAtA hai / audArikamizrakAyayoga Adi kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM ukta prarUpaNA bana jAtI hai ataH inameM saba sambhava padoMkA kAla sAmAnya tiryaMcoMke samAna khaa| manuSyoMke aura saba padoMkA kAla to paMcendriya tiryaMcoMke samAna hai, kyoMki inake dhra va aura adhra va pada paMcendriya tiryaMcoM ke samAna pAye jAte haiM / kintu itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtaguNahAni aura pAI jAtI hai| para yaha pada manuSyoM ke hI hotA hai kyoMki anivRtti kSapaka guNasthAna manuSya gatiko chor3akara anya gativAle jIvoMke nahIM pAyA jaataa| ataH sAmAnya manuSyoMke isa padakA kAla oghake samAna bana jAtA hai| paMcendriya Adi kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM ukta prarUpaNA bana jAtI hai ataH unameM sambhava saba padoMkA kAla sAmAnya manuSyoMke samAna kahA / manuSyaparyApta aura manuSyanI saMkhyAta hote haiM, ataH inake saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, aura saMkhyAta guNahAnikA utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta na hokara saMkhyAta samaya prApta hotA hai| kintu ukta donoM mArgaNAvAloMkA pramANa saMkhyAta hote hue bhI inake saMkhyAtabhAgahAnikA utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bana jAtA hai, kyoMki pahale eka jIvakI apekSA saMkhyAtabhAgahAnikA utkRSTa kAla do kama utkRSTa saMkhyAta samaya pramANa batalA Aye haiN| aba yadi kisI eka paryAptamanuSya yA manuSyanIne saMkhyAtabhAgahAnikA prArambha kiyA aura vaha saMkhyAta bhAgahAnike utkRSTa kAla taka usake sAtha rahakara jisa samaya samApta karatA hai usI samaya kisI ukta mArgaNAvAle anya jIvane usakA prArambha kiyA to isa prakAra nirantara saMkhyAtabhAgahAnikI pravRtti prAvalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka pAI jAtI hai ataH ukta mArgaNAoMmeM isakA utkRSTa kAla ukta pramANa khaa| manuSya aparyApta yaha sAntara mArgaNA hai ataH isa mArgaNAkA jo utkRSTa kAla hai vahI yahAM asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthita padakA utkRSTa kAla jaannaa| kintu antarakAlake bAda jaba nAnA jIva isa mArgaNAko prApta hote haiM taba ve yadi eka samaya taka asaMkhyAtabhAgahAni yA avasthita padake sAtha rahe aura dUsare samayameM anya padako prApta ho gaye to inake ukta do padoMkA jaghanyakAla eka samaya pAyA jAtA hai| vaikriyikamizrakAyayoga yaha mArgaNA bhI sAntara hai, ataH yahAM bhI labdhyaparyApta manuSyoMke samAna sambhava saba padoMkA kAla bana jAtA hai| 23 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapaSalAsahide kasAyapAhuDe . . [hidivihattI 3 323. ANadAdi jAva avarAida tti asaMkhe0bhAgahANI0 ke0 1 savvaddhA / saMkhe0bhAgahANI. jaha0 egasamao, ukka0 zrAvali. asNkh0bhaago| evaM saMjadAsaMjada0 / sava asaMkha0 bhAgahANI0 ke0? savvaddhA / saMkhajabhAgahANI ja0 egasa0, ukka0 saMkhejA samayA / evaM parihAra0 / / 324. savvaeiMdiesu asaMkhe bhAgavaDDI-hANI-avahi0 tirikvoghaM / sesapadavi0 ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0bhAgo / evaM puDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhaviapajja0-suhumapuDhavi0-suhumapuDhavipajjattApaJjatta-Au0-bAdaraAu0bAdarAuapajja0-suhumAu0-suhumAupajattApajjatta-teu0-[-bAdarateu0-] bAdarateuapajja0-suhumateu0-suhumateupajattApajjata-vAu0-bAdaravAu0-bAdaravAuapajja0-muhumavAu0-muhumavAupajjattApajjatta-vaNapphadi0-bAdaravaNapphadi-bAdaravaNapphadipajjattApajjattasuhumavaNapphadi0 - suhumavaNapphadipajjattApajjatta - bAdaravaNapphadipatteyasarIra0 - tasseva apajjatte ti| $323. Anata kalpase lekara aparAjita kalpatakake devoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? saba kAla hai| saMkhyAtabhAgahAnikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra saMyatAsaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / sarvArtha siddhi meM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? sarva kAla hai| tathA saMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla saMkhyAta samaya hai| isI prakAra parihAravizuddhisaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-Anata kalpase lekara aparAjita takake pratyeka sthAna ke devoMkA pramANa asaMkhyAta hai ataH yahA~ saMkhyAtabhAgahAnikA utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bana jAtA hai / para sarvArthasiddhimeM devoMkA tathA parihAravizuddhi saMyatoMkA pramANa saMkhyAta hai, ataH yahA~ saMkhyAtabhAgahAnikA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hI prApta hotA hai / zeSa kathana sugama hai| . 324. sabhI ekendriyoMmeM asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthita vibhaktivAle jIvoMkA kAla sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai| tathA zeSa padavAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, vanasthitikAyika, bAdara vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryApta, sUkSma vanaspatikAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 gA0 22] dvidivihattIe vaDa DhIe kAlo $ 325. AhAra0 asaMkhe0bhAgahANI. jaha0 egasamo,ukka0 aNtomu0| evamakasA0-jahAravAdasaMjade ti / AhAramissa0 asaMkhe bhAgahANI0 jahaNNukka0 aMtomu0 / avagada0 asaMkha0bhAgahANI ke0 ? jaha0 egasamo, ukka0 aMtomu0 / sesapadA0 maNusapajjattabhaMgo / evaM suhumsaaNpraa| $ 326. AbhiNi-suda0-ohi. asaMkhe0bhAgahANI0 ke0 ? "savaddhA / sesapadA0 paMciMdayabhaMgo / evamohidaMsa0-sukka0 sammAdiTTi tti / maNapajja. asaMkhe0 bhAgahANI0 ke0 1 savvaddhA / sesapadA0 ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejA samayA / Navari saMkhe bhAgahANI0 ukka0 zrAvali0 asNkhe0bhaago| evaM saMjada0-sAmAiya-chedova0-khaiya0 / Navari sAmAiya-chedova0 saMkhejjabhAgahANI. uka0 saMkhajjA samayA / 9 327. vedaya0 asaMkhejabhAgahANI0 ke0 1 savvaddhA / sesapada0 AbhiNi0. 6325. AhArakakAyayogiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra akaSAyI aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / AhArakamizrakAyayogiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / apagatavediyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / tathA inake zeSa padoMkI apekSA kAla manuSya paryAptakoMke samAna jAnanA cAhiye / isI prakAra sUkSmasAMparAyikasaMyatoM ke jAnanA caahiye| vizeSArtha AhArakakAyayoga,vivakSita prakaraNameM akaSAya aura yathAkhyAtasaMyatakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai,ataH yahA~ asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla uktapramANa kahA / kintu AhArakamizrakAyayogakA jaghanya kAla bhI antamuhUrta hai, ataH isameM asaMkhyAtabhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hI prApta hotA hai / apagataveda aura sUkSmasAmparAyakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai ataH isameM asaMkhyAta bhAgahAnikA jaghanya aura utkRSTa kAla uktapramANa bana jAtA hai / tathA apagataveda avasthA sUkSma sAmparAyasaMyata manuSyoMke bhI hotI hai, ataH inameM sambhava zeSa padoMkA kAla manuSya paryAptakoMke samAna bana jAtA hai| $326. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAniyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? sabaikAla hai / tathA zeSa padoMkI apekSA kAla paMcendriyoMke samAna jAnanA cAhiye / isI prakAra avadhidarzanavAle, zuklalezyAvAle aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| manaHparyayajJAniyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoM kA kitanA kAla hai ? sarvakAla hai / tathA zeSa pavAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanA saMyatoMmeM saMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| 6327. vedakasamyagdRSTiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAniyAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? sarvakAla Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 bhaMgo / uvasama0 asaMkhe bhAgahANI0 ke0 1 jaha0 aMtomuhutta, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / saMkhe0bhAgahANI0 jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkha0bhAgo / sAsaNa. asaMkha0bhAgahANI0 ke0 ja0 egasamao, ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| sammAmi0 asaMkhe0bhAgahANI0 jaha* egasamo, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / sespdaannmohibhNgo| evaM kAlANugamo samatto / 328 aMtarANugameNa duviho Niddeso--ogheNa AdeseNa ya / tatttha ogheNa. asaMkhe0 bhAgavaDDI-hANI-avahi0 Natthi aMtaraM / do vaDDI-hANI. aMtaraM ke0 ? jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / asaMkha0guNahANI0 aMtaraM ke0 ? jaha0 egasamo, uka0 cha mAsA / evaM kAyajogi0 - orAli0-Navusa0-cattArika0-acakkhu0-bhavasi0. AhAri tti / Navari Navusayavede asaMkhe0 guNahANI0 ukka0 aMtaraM vAsapudhatta / kodha-mANa-mAyA-lobhANaM vArsa sAdireyaM / hai| tathA inake zeSa padoMkI apekSA kAla abhinibodhikajJAniyoMke samAna hai| upazamasamyagdRSTiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA saMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / samyagmidhyAdRSTiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA zeSa padoMkI apekSA kAla avadhijJAniyoMke samAna hai| isa prakAra kAlAnugama samApta huaa| 6328. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthitavibhaktivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai / do vRddhi aura do hAnivAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai| tathA asaMkhyAtaguNahAnivAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla, eka samaya aura utkRSTa antarakAla chaha mahInA hai| isI prakAra kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acakSudarzanavAle bhavya aura, AhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai napusakavedameM asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hai aura krodha, mAna, mAyA aura lobhameM asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antarakAla sAdhika eka varSa hai| vizeSArtha-asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthitakA kAla sarvadA hai ataH inakA antarakAla nahIM pAyA jaataa| saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAni ye kamase kama eka samayake bAda aura adhikase adhika antamuhUrta kAlake bAda niyamase prApta hotI haiM, ataH inakA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta khaa| tathA asaMkhyAtaguNahAni kSapakazreNImeM hI hotI hai aura isakA jaghanya aura utkRSTa antara kramazaH eka samaya aura chaha mahInA pramANa hai, ataH asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihattIe vaDDhIe aMtaraM 182 $326, AdeseNa NirayagaIe asaMkhe0 bhAgahANI - avaDi0 Natthi aMtaraM / sesa padArthaM keva0 ? ja0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / evaM sattasu puDhavIsu paMcidiyatirikkha paMci 0 tira0 pajja0 - paMciM 0 tira0 jogiNI- paMciM0 tiri0 apajja0 - deva0 - bhavaNAdi jAva sahassAra 0 - paMciM 0 apajja0 tasa pajja0 - ve ubvi0 - vibhaMga0 te 0 - pammalesse ti / 9 330. tirikkhA0 oghaM / Navari saMkhejjaguNahANI Natthi / evamorAliyamissa0 - kammaiya0 - madi - sudaNNA0 - asaMjada0 - kiNha - NIla- kAu 0 - abhava0 - micchA 0asaNi0 - raNAhAri tti / 0 $331. maNusa 0 rioghaM / Navari asaMkhe0 guNahANI0 zroSaM / evaM paMciMdiya- paMciM 0 pajja0 - tasa-tasapajja0 - paMcamaNa 0 - paMcavaci0 - itthi0 - purisa0 cakkhu0saNiti / maNusapaJja0 - maNusiNI0 evaM ceva / vari itthi0 - maNussiraNI 0 saMkhejjaguNahANI * vAsapudhataM / purisaveda0 vAsaM sAdireyaM / antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA pramANa kahA / kAyayogI Adi kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM yaha ogha prarUpaNA bana jAtI hai, ataH unake kathanako oghake samAna kahA / kintu itanI vizeSatA hai ki yadi napuMsakavedI jIva kSapakazreNI para na car3he to adhika se adhika varSapRthaktva kAla taka nahIM car3hatA hai ataH isake asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antarakAla varSa pRthaktva pramANa kahA / tathA krodhAdi kaSAyavAle jIva yadi kSapakazreNI para na car3heM to adhika se adhikAdhika eka varSa taka nahIM car3hate haiM, ataH inake asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antarakAla sAdhika eka varSa pramANa kahA / 9 326. AdezanirdezakI apekSA narakagati meM asaMkhyAta bhAgahAni aura avasthitavibhakti vAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| tathA inake zeSa padoMkI apekSA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla eka samaya hai aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta hai / isI prakAra sAtoM pRthiviyoM ke nArakI, paMcendriya tiryaJca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriyatiryaMca yonimatI, paMcendriya tiryaMca aparyApta, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake deva, paMcendriya aparyApta, trasa aparyApta, vaikriyikakAyayogI. vibhaMgajJAnI, pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMke jAnanA cAhiye / 9 330. tiryaMcoM ke antarakAla ogha ke samAna jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtaguNahAni nahIM hotI hai / isI prakAra audArikamizrakAyayogI, kArmaraNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIla vezyAvAle kApotalezyAvAle, abhavya, midhyAdRSTi, saMjJI aura anAhAraka jIvoMke 'jAnanA cAhiye / 9 331. manuSyoM meM antarakAla sAmAnya nArakiyoMke samAna jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake asaMtaguNahAnikI apekSA antarakAla ogha ke samAna hai / isI prakAra paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, strIvedavAle, puruSavedavAle, catudarzanavAle aura saMjJI jIvoM ke jAnanA cAhiye / manuSya paryApta aura manuSyanIke bhI isI prakAra jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki strIvedavAle aura manuSyanIke asaMkhyAtaguNahAnikI apekSA antarakAla varSapathaktva hai / tathA puruSavedavAle jIvoMke sAdhika eka varSa hai / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 .. 332. maNusaapajja. savvapadA0 aMtaraM ke0 ? jaha0 egasamo , ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| 6333. ANadAdi jAva avarAida tti asaMkha0bhAgahANIe Natthi aMtaraM / saMkhe0 bhAgahANi aMtaraM ke0 ? jaha0 egasamao, ukka satta rAdidiyANi vAsapudhattaM / savva asaMkhejjabhAgahANIe Natthi aMtaraM / asaMkhe0 bhAgahAMNi aMtaraM ke ? jaha0 egasamabho, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / vizeSArtha-narakagatimeM asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthita ye do pada nirantara pAye jAte haiM ataH inakA antarakAla nahIM bntaa| tathA yahAM sambhava zeSa padoMkA antarakAla oghameM jisa prakAra ghaTita karake likha Aye haiM usI prakAra yahAM bhI jAnanA / sAtoM narakake nArakI Adi kucha mArgaNAeM aisI haiM jinameM narakagatike samAna antarakAlakI prarUpaNA bana jAtI hai, ataH unake kathanako sAmAnya nArakiyoMke samAna kahA / tiryaMcoMke asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAta bhAgavRddhi aura avasthita ye tIna pada nirantara pAye jAte haiM ataH inameM antara prarUpaNA oghake samAna khii| kintu tiyacoMke asaMkhyAtaguNahAni nahIM hotI, kyoMki yaha pada anivRttikSapakake hI pAyA jAtA hai / audArikamizrakAyayoga Adi kucha aura bhI mArgaNAeM haiM jinameM sambhava padoMkA antarakAla sAmAnya tiyacoMke samAna bana jatA hai, ataH unakI prarUpaNA sAmAnya tiryaMcoMke samAna khii| manuSyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAni aura avasthita ye do pada hI nirantara pAye jAte haiM, ataH inameM antara prarUpaNA sAmAnya nArakiyoMke samAna kahI / kintu inake asaMkhyAtaguNahAni bhI pAI jAtI hai jo manuSya paryAyameM hI sambhava hai, ataH manuSyoMke asaMkhyAtaguNahAnikA antarakAla aodhake samAna khaa| paMcendriya Adi kucha aura aisI mArgaNAeM haiM jinameM antarakAla sAmAnya manuSyoMke samAna hai, ataH unakI prarUpaNA sAmAnya manuSyoM ke samAna khii| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSyanIke kSapakazreNIkA utkRSTa antarakAla varSapRthaktva pramANa hai, ataH strIveda aura manuSyanIke asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antarakAla varSapRthaktva pramANa kahA / tathA puruSavedameM kSapakazreNIkA utkRSTa antarakAla sAdhika eka varSa pramANa pAyA jAtA hai, ataH puruSavedameM asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antarakAla sAdhika eka varSa pramANa khaa| 6. 332 manuSya aparyAptakoMmeM sabhI padavAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vizeSArtha-labdhyaparyApta manuSyoMkA jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, ataH inake sambhava saba padoMkA jaghanya aura utkRSTa antarakAla ukta pramANa khaa| 6333. Anata kalpase lekara aparAjita takake devoMke asaMkhyAtabhAgahAnikI apekSa antarakAla nahIM hai| saMkhyAtabhAgahAnivAle ukta devoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla sAta dina rAta aura vaSapRthatva hai| sarvArthasiddhimeM asaMkhyAta bhAgahAnikI apekSA antarakAla nahIM hai| tathA saMkhyAtabhAgahAnivAle ukta devoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 gA0 22] hidivihattIe vaDa DhIe aMtara $ 334. eiMdiesu savvapadANaM tirikkhopaM / evaM puDhavi-bAdarapuDhavi0bAdarapuDhaviapajja0-suhumapuDhavi0 - suhumapuDhavipajjattApajjatta-Au.-bAdarAu0bAdaraAuapajja*-suhumAu0 - suhumaAupajjattApajjatta-teu0-bAdarateu0-bAdarateuapajja0-suhumateu0-suhumateupajjattApajjatta-vAu0-bAdaravAu0-bAdaravAuapajja0suhumavAu0-suhumavAupajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipatreya0-tasseva apajja-vaNapphadi0-bAdaravaNapphadi-bAdaravaNapphadipajjattApajjatta-suhumavaNapphadi0--muhumavaNapphadipajjattApajjatta-Nigoda0-bAdaraNigoda-bAdaraNigodapajjattApajjatta-suhumaNigoda0-suhumaNigodapajjattApajjane ti / 335. savvavigaliMdiya0 savvapadANaM paMciMdiyatirikkhabhaMgo / evaM bAdarapuDhavipajja0-bAdarabhAupajja0-vAdarateupajja0-bAdaravAupajja0-bAdaravaNapphadipatteyasarIrapajjattA tti / $ 336. veuvviyamissa0 savvapadANamaMtaraM jaha0 egasamo, ukka0 bArasa muhutta / AhAra0-AhAramissa0 asaMkhe0bhAgahANi0 aMtaraM ke0 ? ja0 egasamatro, ukka. vAsapudhatta / evamakasAya-jahAkvAdasaMjade tti / 6334 ekendriyoMmeM sabhI padoMkI apekSA antarakAla sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai| isI prakAra pRthivIkAyika, bAdara pRthvIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra, bAdara banaspatikAyika pratkeka zarIra aparyApta, vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryApta, sUkSma vanaspatikAyika aparyApta, nigoda, bAdara nigoda, bAdaranigoda paryApta, bAdara nigoda aparyApta, sUkSmanigoda, sUkSmanigoda paryApta aura sUkSma nigoda aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| 6335. sabhI vikalendriyoMmeM sabhI padoMkI apekSA antarakAla paMcendriya tiryaMcoMke samAna jAnanA cAhiye / isI prakAra bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika pApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta jIvoMke jAnanA caahiye| 6336. vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM sabhI padavAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla bAraha muhUrta hai| AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogiyoMmeM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hai| isI prakAra akaSAyI aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 337, agada0 tiNNi hANi0 jaha0 egasamao, ukka0 chammAsA evaM suhumasAMparA 0 / 9 338. AbhiNi0 - suda0 - ohi0 asaMkhe 0 bhAgahANi 0 Natthi aMtaraM / saMkhe0 bhAgahANi0 - saMkheguNahAriNa0 ja0 egasamao, ukka0 cauvIsa ahorattANi / asaMkhe0guNahANI0 oghaM / evamohidaMsa 0 - sammAdiTThiti / Navari ohiNANi 0 hidaMsaNI0 asaMkhe0 guNahAriNa0 ukka0 vAsapudhattaM / maNapajja0 asaMkhe 0 bhAgahAriNa0saMkhe0 bhAgahANi0 ohi0bhaMgo / dohAriNa0 aMtaraM ja0 egasamao, ukka0 vAsapudhattaM / -- 9 336. saMjada0 - sAmAiya-cheda0 asaMkhejjabhAgahANI 0 rAtthi aMtaraM / saMkhe 0 bhAgahAriNa0 maNapajjavabhaMgo / dohAriNa0 jaha0 egasamao, ukka0 cha mAsA / parihAra0saMjadAsaMjada 0 asaMkhe 0 bhAgahA 0 - saMkhe 0 bhAgahANI0 AbhiNi0 bhaMgo / O $ 340. sukale. asaMkhejjabhAgahANi Natthi aMtaraM / sesapadA0 zraghaM / khaiya0 saMjadabhaMgo | Navari saMkhejjabhAgahANI * ukka0 chammAsA / vedaya0 savvapadANamAbhiNi0bhaMgo ! uvasama0 asakhe0 bhAgahANI * jaha egasamatro, ukka0 cauvIsa horatAraNa / 184 I 9 337. apagatavediyoM meM tIna hAnivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla chaha mahInA hai / isI prakAra sUkSmasAMparAyika saMgata jIvoMke jAnanA cAhiye / 9338. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAniyoM meM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai / saMkhyAtabhAgahAnivAle aura saMkhyAtaguNahAnivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla caubIsa dinarAta hai / tathA asaMkhyAta hAnivAle jIvoMkA antarakAla ogha ke samAna hai / isI prakAra avadhidarzanavAle aura samyagdRSTi jIvoM ke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki avadhijJAnI aura avadhidarzanI jIvoMke asaMkhyAta guNahAnikI apekSA utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hai / mana:paryayajJAniyoMmeM asaMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAta bhAgahAnivAle jIvoMkA antarakAla avadhijJAniyoMke samAna hai / tathA do hAnivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla varSaM pRthaktva hai / 9 336. saMyata, sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanA saMyatoM meM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai / saMkhyAta bhAgahAnivAle jIvoMkA antarakAla mana:paryayajJAniyoM ke samAna haiM / tathA do hAnivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla chaha mahInA hai / parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyatoM meM asaMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAtabhAgahAnivAle jIvoMkA antarakAla AbhinibodhikajJAniyoMke samAna hai / 340. zuklalezyAvAloM meM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai / tathA zeSa padoM kI apekSA antarakAla ogha ke samAna hai / kSAyikamyagdRSTiyoM meM saMyatoMke samAna jAnanA cAhiye | itanI vizeSatA hai ki saMkhyAta bhAgahAnivAle jIvoMkA utkRSTa antarakAla chaha mahInA hai / vedakasamyagdRSTiyoMmeM sabhI padoM kI apekSA antarakAla abhinibodhikajJAniyoMke samAna hai / upazama samyagdRSTiyoM meM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla caubIsa dinarAta hai / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihattIe vaDDhIe appAbahuaM 1 341 (jaiva sahAriyo u samasammAidvikAlammi aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNamicchadita sAhippAraNa saMkhe 0 bhAgahANI labhadi sA ettha kattha vi vRttA kattha viNa buttA teNa thappaM kAU ettha saMkhejjabhAgahANI vattavvA / athavA uvasamaseDhIe daMsaNatiyassa hidighAdasaMbhava pakvamassiyUNa uvasamasammAiDimma savvattha saMkhejjabhAgahANI zivvisaMkamaNugaMtavvA / sAsaNa0 asaMkhe0 bhAgahA0 ja0 eyasamao, ukka palido 0. saMkhe0 bhAgo / evaM sammAmi0 / vari padabhedo atthi / evamaMtarANugamo samatto / 9 342 bhAvANugameNa savvattha savvapadANaM ko bhAvo ? odaio bhAvo / evaM bhAvAnugamo samatto / 9 343. appA hugAgameNa duviho so - ogheNa AdeseNa ya / tattha zragheNa savvatthovA asaMkhe0 guNahANi vihattiyA jIvA / saMkhe0 guNahANiviha0 jIvA asaM 0 guNA / saMkhe0 bhAgahANivi0 ja vA saMkhe0 guNA / saMkhe0 guMgavaDDhi vi0 jIvA asaMkhejjaguNA / saMkhejjabhAgavaDivi0 jIvA saMkhejjaguNA / asaMkhejjabhAgavaDDhi 0 jIvA ataguNA / avadvidavi0 jIvA asaMkhe0 guNA / asaMkhe 0 bhAgahAriNavihattiyA 9 341 yativRSabha AcArya upazamasamyagdRSTi ke kAla meM anantAnubandhIkI visaMyojanA svIkAra karate haiM, ataH inake abhiprAya se upazama samyagdRSTiyoM ke saMkhyAtabhAgahAni prApta hotI hai / vaha yahA~ kahIM para kahI gaI hai aura kahIM para nahIM kahI gaI hai, isaliye ise sthagita karake yahA~ para saMkhyAta bhAgahAni kahanI cAhiye / athavA upazamazreNimeM tIna darzanamohanIyakA sthitighAta saMbhava hai, ataH isa pakSakA Azraya karake upazamasamyagdRSTike sarvatra saMkhyAta bhAgahAni niHzaMka jAnanI cAhiye / sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM asaMkhyAta bhAgahAnivAle jIvoMkA jadhanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra samyagmithyAdRSTi jIvoM ke kahanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake pada vizeSa pAye jAte haiM / arthAt sAsAdana meM asaMkhyAta bhAgahAni pada hai aura samyagmithyAtva meM asaMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta bhAgahAni aura saMkhyAtaguNahAni isa prakAra ye tIna pada haiN| 185 isa prakAra antarAnugama samApta huA / $ 342. bhAvAnugamakI apekSA sarvatra sabhI padoMkI apekSA kyA bhAva hai / audayikabhAva hai / isa prakAra bhAvAnugama samApta huA / 9 343, alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai| ogha nirdeza aura Adeza nirdeza | unameM se okI apekSA asaMkhyAtaguNahAnivAle jIva sabase thor3e haiM / inase saMkhyAtaguNahAnivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAta bhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAtaguNavRddhivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase saMkhyAta bhAgavRddhivAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase zrasaMkhyAtabhAgavRddhivAle jIva anantaguNe haiN| inase avasthitavibhaktivAle jIva asaMkhyAtaguNe 24 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 . jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI jIvA saMkheguNA / evaM kAyajogi0-NavUsa0-cattAriphasAya-acakkhu-bhavasi0AhAri tti / ___344. AdeseNa Neraiesu savvatthovA saMkhe0guNahANivi0 jIvA / saMkhe0guNavaDrivi. jIvA visesAhiyA / saMkhe bhAgavaDi-saMkhe0bhAgahANi vihattiyA jIvA do vi sarisA saMkhe0guNA / asaMkhe0bhAgavaDivi0 jIvA asaMkhe0guNA / avahidavi0 jIvA asaMkhe0guNA / asaMkhe0bhAgahANivi0 jIvA saMkhe guNA / evaM paDhamAe puDhavIe savvapaMci0tirikkha-maNusaapajja-deva0-bhavaNa0-vANa-paMciMdiyaapajjatetti / vidiyAdi jAva sattami tti savvatthovA saMkhe guNavaDi-hANivi. jIvA do vi srisaa| saMkhejabhAgavaDi-hANiviha0 jIvA do vi sarisA saMkho gunnaa| asaMkhojjabhAgavaDivi0 jIvA asaMkheguNA / avahidavi0 jIvA asaMkhe0guNA / asaMkhe0bhAgahANivi0 jIvA sNkh0gunnaa| 345. tirikkhA oghaM / Navari savvatthovA saMkhejjagaNahANiviha0 jIvA tti vattavvaM / evamorAliyamissa-kammaiya0-madi-suda0-asaMjada-kiNha-NIlakAu0-abhava 0-micchA0 asaeiNa-aNAhAri tti / $ 346. maNussesu savvatthovA asaMkho guNa hANivi0 jIvA / saMkha0 gunnhaiN| inase asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra kAyayogI, napuMsakavedavAle krodhAdi cAroM kaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| $344. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM saMkhyAtaguNahAnivAle jIva sabase thor3e haiN| inase saMkhyAtaguNavRddhivAle jIva vizeSa adhika haiN| inase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnivAle jIva samAna hote hue bhI saMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgavRddhivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase avasthitavibhaktivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAta gaNe haiM / isI prakAra pahalI pRthvIke nArakI, sabhI paMcendriya tiryaMca, manuSya aparyAsta,sAmAnya deva, bhavanavAsI, vyantaradeva aura paMcendriya aparyAptakoMke jAnanA caahiye| dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI taka saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAni ina donoM padavAle jIva samAna hote hue bhI sabase thor3e haiN| inase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAni ina donoM padavAle jIva samAna hote hue bhI saMkhyAtaguNe haiM / inase asaMkhyAtabhAgavRddhivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase avasthitavibhaktivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| 6345. tithaMcoMmeM alpabahutva oghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inameM saMkhyAtaguNahAnivAle jIva sabase thor3e haiM aisA kahanA caahiye| isI prakAra audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 6346. manuSyoMmeM asaMkhyAtaguNahAnivAle jIva sabase thor3e haiM / inase saMkhyAtaguNahAni imarriwarwwwwwwwwwwwwwwwwwwww Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 22 ] hidivihattIe vaDa DhIe appAbahuve 187 hANivi0 jIvA asaMkhe guNA / saMkhe0 guNavaDivi0 jIvA visesAhiyA / saMkhe0bhAgavaDi-hANivi. jIvA sarisA sNkhe0gunnaa| asaMkhe0bhAgavaDDivi0 jIvA asaMkhe0guNA / avahidavi0 jIvA asaMkhe0guNA / asaMkhe0bhAgahANivi0jIvA saMkhe0guNA / evaM paMciM0-paMci0pajja0-itthi-purisa0-saNNi tti / maNusapajjatta-maNusiNIsu evaM ceva / Navari jammi asaMkhe0guNaM tammi saMkhejjaguNaM kAyavvaM / / 347. joisiyAdi jAva sahassAre tti vidiypuddhvibhNgo| ANadAdi jAva avarAidaM ti savvatthovA saMkhe0bhAgahANivi0 jIvA / asaMkhe0bhAgahANivi0 jIvA asaMkhe0guNA / evaM saMjadAsaMjadANaM / savva savvatthovA saMkhe0bhAgahANivi0 jiivaa| asaMkhe0bhAgahANivika jIvA saMkhe0guNA / evaM parihAra0 / 348. eiMdiemu savvatthovA saMkhe0guNahANivi0 jIvA / saMkhe bhAgahANivi. jIvA saMkheguNA / asaMkhe0bhAgavaDivi0 jIvA aNaMtagaNA / avahi. jIvA asNkhe0gunnaa| asaMkhe0bhAgahANivi0 jIvA saMkhe0khaNA / evaM savvaeiMdiya-vaNapphadi0-bAdaravaNapphadi0-bAdaravaNapphadipajjattApajatta-suhumavaNapphadi0- suhumavaNapphadipajjattApajjattaNigoda0 - bAdaraNigoda0 - bAdaraNigodapajjattApajjatta - suhumaNigoda - suhumaNigodapajjattApajjattA tti / vAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase saMkhyAtaguNavRddhivAle jIva vizeSa adhika haiN| inase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAni ina donoM padavAle jIva samAna hote hue bhI saMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgavRddhivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase avasthitavibhaktivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra paMcendriya, paMcendriya paryApta, strIvedavAle, puruSavedavAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMmeM isI prakAra jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki jahAM asaMkhyAtaguNA hai vahAM inake saMkhyAtaguNA karanA cAhiye / 6347. jyotiSiyoMse lekara sahasrArataka dUsarI pRthivIke samAna bhaMga hai| Anata kalpase lekara aparAjita taka saMkhyAtabhAgahAnivAle jIva sabase thor3e haiM / inase asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra saMyatAsaMyatoMke jAnanA caahiye| sarvArthasiddhimeM saMkhyAtabhAgahAnivAle jIva sabase thor3e haiN| inase asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra parihAravizuddhisaMyatoMke jAnanA caahiye| 6348. ekendriyoMmeM saMkhyAtaguNahAnivAle jIva sabase thor3e haiN| inase saMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgavRddhivAle jIva anantaguNe haiN| inase avasthitavibhaktivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra sabhI ekendriya, vanaspatikAyika, bAdaravanaspatikAyika,bAdara vanaspatikAyika paryApta,bAdara vanaspatikAyika aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryApta, sUkSma vanaspatikAyika aparyApta, nigoda; bAdara nigoda, bAdara nigoda paryApta, bAdara nigoda aparyApta, sUkSma nigoda, sUkSma nigoda paryApta aura sUkSma nigoda aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe. [dvidivihattI 3 349. savva vigaliMdiesu savvatthovA saMkhe guNahANivi hattiyA jIvA / saMkhe bhAgavaDDi-hANivi0 jIvA do vi tullA saMkhejjaguNA / asaMkhe0bhAgavaDivi0 jIvA asaMkhe0guNA / avahidavi0 jIvA asaMkhe guNA / asaMkhe bhAgahANivi0 jIvA saMkhe guNA / caduhaM kaayaannmeiNdiybhNgo| Navari jammi aNaMtaguNaM tammi asaMkha0guNaM kAyavvaM / ts-tspjjttaannmoghbhNgo| Navari jammi aNaMtaguNaM tammi asaMkha0 guNaM / evaM tasa0apajja / Navari asaMkheguNahANI Natthi / 350 paMcamaNa-paMcavaci. savvatthovA asaMkhe0 guNahANi vi0 jIvA / sesaM vidiypuddhvibhNgo| evmoraali0| Nari jammi asaMkhe guNaM tammi aNaMtaguNaM kAyavvaM / veubdhiya vidiyapuDhavibhaMgo / ubdhiyamissa0 paDhamapuDhavibhaMgo / AhAra0AhAramissa0-akasA0-jahAkravAda0 uvasama0-sAsaNa0 Natthi appaabhu|| 351. avagada0 savvatthovA saMkhe guNahANi jiivaa| saMkha0bhAgahANi jIvA saMkhe0guNA / asaMkhejabhAgahANi jIvA saMkhe guNA / evaM suhumasAMparA0 / $352. AbhiNi-suda0-ohi0 savvatthovA asaMkhejaguNahANi0 jIvA / saMkhejjaguNahANi0 jIvA asaMkhe gunnaa| saMkhe0bhAgahANi jIvA saMkhe guNA / asaMkhe0 6346. sabhI vikalendriyoM meM saMkhyAtaguNahAnivAle jIva sabase thor3e haiN| inase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAni ina donoM padavAle jIva paraspara samAna hote hue saMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgavRddhivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase avasthitavibhaktivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| cAroM kAyavAle jIvoMke ekendriyoMke samAna bhaMga hai| itanI vizeSatA hai ki ekendriyoMke jisa sthAnameM anantaguNA kahA hai vahAM i asaMkhyAtagaNA karanA caahiye| trasa aura trasaparyApta jIvoMke oghake samAna bhaMga hai| itanI vizeSatA hai ki aoghameM jahAM anantaguNA hai vahAM inake asaMkhyAtaguNA karanA cAhiye / isI prakAra trasa aparyAptakoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake asaMkhyAtaguNahAni nahIM hai| 6 350. pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMmeM asaMkhyAtaguNahAnivAle jIva sabase thor3e haiM / zeSa kathana dUsarI pRthivIke samAna hai / isI prakAra audArikakAyayogI jIvoMke jAnanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki manoyogI aura vacanayogiyoMmeM jahA~ asaMkhyAtaguNA hai vahA~ audArikakAyayogiyoMke anantaguNA karanA cAhiye / vaikriyikakAyayogiyoMmeM dUsarI pRthivIke samAna bhaMga hai / vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM pahalI pRthivIke samAna bhaMga hai| AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, akaSAyI, yathAkhyAtasaMyata, upazamasamyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke alpavahutva nahIM hai| 6 351. apagatavediyoMmeM saMkhyAtaguNahAnivAle jIva sabase thor3e haiN| inase saMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / inase asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra sUkSmasAMparAyikasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| 6 352 AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM asaMkhyAtagaNahAnivAle jIva sabase thor3e haiM / inase saMkhyAtaguNahAnivAle jIva asaMkhyAtagaNe haiN| inase saMkhyAtabhAga . Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22.] dvidivihattIe vaDDhIe dvAraparUvaNA 186 bhAgahANiviha0 jIvA asaMkhoguNA / evamohidasaNa-sukkale0-sammAdihi tti / maNapajjava0 evaM ceva / Navari jammi asaMkho0guNaM tammi saMkho0guNaM kAyavyaM / evaM saMjada0-sAmAiya-chedo0 / $ 353. cakkhu0 savvatthovA asaMkhejaguNahANivihattiyA jIvA / saMkhe0 guNahANivi0 jIvA asaMkho0guNA / saMkheguNavaDivi0 jIvA visesAhiyA / saMkhojjabhAgavaDi-hANivi0 jIvA do vi tullA saMkhejjagaNA / asaMkha0bhAgavaDi. jIvA asaMkhe guNA / avaDi0 jIvA asaMkhojjagaNA / asaMkho0bhAgahANivi0 jIvA saMkho0 guNA / vibhaMga0-teu0-pamma vidiypuddhvibhNgo| $ 354. khaiya0 maNapajjavabhago / Navari asaMkho0bhAgahANi asaMkho gaNA tti vattavyaM / vedaya0 savvatthovA saMkho0 guNahANi vi* jIvA / saMkho0bhAgahANivi0 jIvA saMkha0 guNA / asaMkhe0 bhAgahANivi0 jIvA asaMkhe guNA / evaM sammAmi / evaM vaDDI samattA / $ 355. saMpahi hANaparUvaNe kIramANe sattarisAgarovamakoDAkoDIo samayaNadusamayUNAdikameNa odAreyavvAao jAva NiviyappaaMtokoDAkoDi tti / tado hAnivAle jIva saMkhyAtagaNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgahAnavAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra avadhidarzanavAle, zuklalezyAvAle aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / manaHpayeyajJAniyoM ke isI prakAra jAnanA caahiye| para unake itanI vizeSatA hai ki AbhinibodhikajJAnI Adike jahA~ asaMkhyAtaguNA hai vahA~ inake saMkhyAtaguNA karanA caahiye| isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| 6353. cakSudarzanavAloMmeM asaMkhyAtaguNahAnivAle jIva sabase thor3e haiN| inase saMkhyAtaguNahAnivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase saMkhyAtaguNavRddhivAle jIva vizeSa adhika haiN| inase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAni ina donoM padavAle jIva paraspara samAna hote hue bhI saMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgavRddhivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / inase avasthita vibhaktivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| vibhaMgajJAnI,pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMmeM dUsarI pRthivIke samAna bhaMga hai| 6355. kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM manaHparyayajJAniyoMke samAna bhaMga hai| itanI vizeSatA hai ki inameM asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM aisA kahanA cAhiye / vedakasamyagdRSTiyoMmeM saMkhyAtaguNahAnivAle jIva sabase thor3e haiN| inase saMkhyAtabhAgahAnivAle jIva saMkhyAtaguNe haiN| inase asaMkhyAtabhAgahAnivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| isa prakAra vRddhi anuyogadvAra samApta huaa| 355. sthAnako prarUpaNA karate samaya eka samaya kama, do samaya kama isa kramase sattara koDAkADI sAgarapramANa sthitike nirvikalpa antaHkoDAkoDI sAgarapramANa prApta hone taka kama Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [vidivihattI 3 dhuvahidIe hadasamuppattiyaM kAdUNa NiraMtaramodAredavyaM jAga eiMdiyadhunahidi tti / tado eiMdiyadhugahidisarisamaNiyaTTikhanagahidisaMtakammaM ghettUNa sAMtaraNiraMtarakameNa aodAredAM jAva suhumasAMparAiyacarimasamayammi egA hidi ti / evamodAride mUla. payaDihANANi savyANi samuppaNNANi hoti / evaM mUlapayaDiTidivihattI samattA / karanA cAhiye / tadanantara dhruva sthitikI hatasamutpatti karake ekendriyoMkI dhra va sthiti prApta hone taka kama karate jAnA cAhiye / tadanantara ekendriyoMkI dhra vasthitike samAna anivRttikaraNakSapakakI sattAmeM sthita sthitiko grahaNa karake sAntara-nirantara kramase ise sUkSmasAMparAyika guNasthAnake antima samayameM prApta honevAlI eka sthitike prApta honetaka kama karate jAnA caahiye| isa prakAra prArambhase sthitike uttarottara kama karane para sabhI mUlaprakRtisthitisthAna prApta ho jAte haiN| isa prakAra mUlaprakRti sthitivibhakti samApta huii| Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDihidivihattiparUvaNA 161 uttarapayaDihidivihattI OM uttrpyddihidivihttimnnumggissaamo| $ 356. edaM jaivasahAiriyassa paijjAvayaNaM / Na cesA paijjA NipphalA, sissANaM parUvijjamANaahiyArAvagamaNaphalattAdo / ahiyAro kimidi jANAvijade ? sissamaNogayasaMdehaviNAsaNaha / 8 taM jahA / tattha aTThapadaM-eyA hidI hidivihattI aNeyAo hidIo hidivihttii| 6 357. parUvijjamANahidivihattIe edamapadaM jaivasahAirieNa kima parU vidaM ? hidivihttisruuvaavgmnn| eyA kammassa hidI eyA hidI NAma / kathamaNeyANaM padesabhedeNa bhiNNANaM hidINameyattaM ? Na, payaDibhAveNa savvapadesANameyattu valaMbhAdo / carimaNiseyahidiparamANUNaM savvesiM kAlamassidUNa sarisattadasaNAdo vA eyattaM / esA egA hidI hidivihattI hodi / samayUNa-dusamayaNAdi uttaraprakRtisthitivibhakti * aba uttaraprakRti sthitivibhaktikA vicAra karate haiM / 6356. yaha yativRSabha AcAryakA pratijJAvacana hai| yadi koI kahe ki yaha pratijJA niSphala hai so bhI bAta nahIM hai, kyoMki ziSyoMko kahe jAnevAle adhikArakA jJAna karAnA isakA phala hai| zaMkA-adhikArakA jJAna kyoM karAyA jAtA hai ? samAdhAna-ziSyoMke manameM utpanna hue sandehako naSTa karAneke liye adhikArakA jJAna karAyA jAtA hai| * jo isa prakAra hai| usake viSayameM yaha arthapada hai-eka sthiti bhI sthitivibhakti hai aura aneka sthitiyA~ bhI sthitivibhakti haiN| 351. zaMkA-kahI jAnevAlI sthitivibhaktikA yaha arthapada yativRSabha AcAryane kisalie kahA ? samAdhAna-sthitivibhaktike svarUpakA jJAna karAne ke liye yativRSabha AcAryane yaha arthapada kahA hai| karmakI eka sthitiko eka sthiti kahate haiN| zaMkA-pradezoMke bhedase bhedako prApta huIM aneka sthitiyoMmeM ekatva kaise bana sakatA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki prakRti sAmAnyakI apekSA sabhI pradezoMmeM ekatva pAyA jAtA hai / athavA antima niSekakI sthitiko prApta hue saba paramANuoMmeM kAlakI apekSA samAnatA dekhI jAtI hai, ata: unameM ekatva bana jAtA hai| yaha eka sthiti bhI sthitivibhakti hotI hai, kyoMki eka samaya kama aura do samaya kama Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAAAAAAAAAAAAAnnn 162 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 hidIhiMto bheduvalaMbhAdo / athavA suhumasAMparAiyacarimasamayaparamANupoggalakkhaMdhakAlo eyA hidI NAma / tassa egasamayaNippaNNattAdo / esA vi hidI hidivihattI hodi, dusamayAdihidIhiMto pudhabhUdattAdo / tattheva bhiNNaparamANuhidasamaehito appidakAlasamayassa pudhabhAvuvalaMbhAdo vA sagAhAraparamANummi poggalakkhaMdhe vAvaDidatikAlagoyarANaMtapajjaehiMto edisse hidIe pudhabhAvadasaNAdo vA vihattit jujjade / dabahiyaNayamassidUNa esA parUvaNA kdaa| ukassa-samaUNukassa-dusamaUNukkassAdibhedeNa aNeyAo hidIo tAo vi hidivihattI hoti, samANAsamANahidIhito paramANupoggalabhedeNa ca bheduvalaMbhAdo / edamapadaM pajjavahiyasissANuggahara kadaM / 358. kA hidI NAma ? kammasarUveNa pariNadANaM kammaiyapoggalakkhaMdhANaM kammabhAvamachaMDiya acchaNakAlo hidI NAma / uttarapayaDINaM hidI uttrpyddihidii| kA uttarapayaDI ? mUlapayaDIe avaaNtrpyddiio| kathaM madi-suda-ohi-maNapajjavakevalaNANAvaraNIyANaM pudhabhUdaNANesu vAvadANaM payaDINameyattaM ? Na, NANasAmaNNeNa savvesiM NANANameyattamuvagayANamAvaraNANaM pi eyttaavirohaado|" Adi sthitiyoM se isameM bheda pAyA jAtA hai| athavA sUkSmasAMparAyika guNasthAnake antima samayameM pudgala paramANuoMke skandhakA jo kAla hai vaha eka sthiti kahalAtI hai, kyoMki vaha kAla eka samaya niSpanna hai / yaha sthiti bhI eka sthitivibhakti hotI hai, kyoMki yaha do samaya Adi sthitiyoMse bhinna hai / athavA usI sUkSmasAMparAyika guNasthAnake antima samayameM bhinna paramANuoM meM sthita samayoMse vivakSita kAlasamaya pRthak pAyA jAtA hai| athavA apane AdhArabhUta paramANuoM meM yA pudgalaskandhameM avasthita trikA kI viSayabhUta ananta paryAyoMse yaha sthiti pRthaka dekhI jAtI hai, isaliye isameM vibhaktipanA bana jAtA hai| yaha kathanI dravyArthikanayakI apekSAse kI hai| tathA jo utkRSTa, eka samaya kama utkRSTa aura do samaya kama utkRSTa Adike bhedase aneka sthitiyA~ haiM ve bhI sthitivibhakti kahalAtI haiM, kyoMki inameM samAna aura asamAna sthitiyoMkI apekSA tathA pudgala paramANuoMke bhedakI apekSA bheda pAyA jAtA hai| yaha arthapada paryAyArthika buddhivAle ziSyoM ke upakArake liye kiyA hai| 6358. zaMkA-sthiti kise kahate haiM ? samAdhAna-karmarUpase pariNata hue pudgalakarmaskandhoMke karmapaneko na chor3akara rahaneke kAlaka sthiti kahate haiN| uttara prakRtiyoMkI sthitiko uttara prakRtisthiti kahate haiM / zaMkA-uttara prakRti kise kahate haiM ? samAdhAna-mUla prakRtikI avAntara prakRtiyoMko uttaraprakRti kahate haiN| zaMkA-bhinna bhinna jJAnoMmeM vyApAra karanevAle matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa aura kevalajJAnAvaraNarUpa prakRtiyoMmeM ekapanA kaise bana sakatA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki jJAnasAmAnyakI apekSA sabhI jJAna eka haiM, ataH unakoAvaraNa Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDividizradacchedo 166 * edaNa atttthpdnn| 356. edamapadaM kAdUNa uvarimacaubIsaaNiyogaddArehi hidivihattIe aNugamaM kassAmo / tesiM caubIsahamaNiogaddArANaM cuNNisuttammi puvvaM parUvidANaM bAlajaNANuggahaha puNaravi NAmaNiddeso kIrade / taM jahA--addhAchedo savvahidivihattI NosavvahidivihattI ukkassahidivihattI aNukkassahidivihattI jahaNNahidivihattI ajahaNNahidivihattI sAdiyavihattI praNAdiyavihattI dhuvahidivihattI ardhavahidivihattI eyajIveNa sAmitvaM kAlo aMtaraM gANAjIvehi bhaMgavico bhAgAbhAgo parimANaM khece posaNaM kAlo aMtaraM saNNiyAso bhAvo appAbahuaM cedi 24 / bhujagArapadaNikkheva-vaDi-hANANi tti edANi cattAri aNiyogaddAroNi, edehi vi hidivihattI parUvijadi / aTThAvIsa aNiyogaddArANi kiNNa hoti ti vutte Na, caubIsaaNiogaddAresu ceva edesimNtbbhaavaado| taM jahA-ajahaNNANukkassahidivihattIsu bhujagAravihattI pavihA tattha ukkssnnoskknnvihaannpruuvnnaado| bhujagAraviseso padaNikkhevo, jahaNNukkassavaDhihANiparUvaNAdo / padaNikkhevaviseso vaDDI, vaDihANINaM bhedaparUvaNAdo / vaDDiviseso hANaM, tatthataNaavAMtarabhedaparUvaNAdo / tado hidivihattIe caubIsa ceva aNiyogadArANi hoti tti siddh| karanevAle karmoMko bhI eka mAnanemeM koI virodha nahIM AtA hai / * isa arthapadake anusAra sthitivibhaktikA anugama karate haiM / 6356. isa arthapadakA Alambana lekara Age kahe jAnevAle caubIsa anuyogadvAroMke dvArA sthitivibhaktikA anugama karate haiM / ye caubIsa anuyogadvAra cUrNisUtrameM pahale kahe jA cuke haiM phira bhI bAlajanoMke upakArake liye unakA phirase nAmanirdeza karate haiN| jo isa prakAra haiaddhAccheda, sarvasthitivibhakti. nosarvasthitivibhakti, utkRSThasthitivibhakti, anutkRSTasthitivibhakti, jaghanyasthitivibhakti, ajaghanyasthitivibhakti, sAdisthitivibhakti, anAdisthitivibhakti, dhru vasthitivibhakti, adhru vasthitivibhakti, eka jIvakI apekSA svAmitva, kAla, antara, nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, sannikarSa, bhAva aura alpbhutv| zaMkA-bhujagAra, padanikSepa, vRddhi aura sthAna ye cAra anuyogaddhAra aura haiM, kyoMki inake dvArA bhI sthitivibhaktikA kathana kiyA jAyagA, ataH aTThAIsa anuyogadvAra kyoM nahIM hote haiM ? samAdhAna-nahIM, kyoMki caubIsa anuyogadvAroM meM hI inakA samAveza ho jAtA hai / yathAajaghanya aura anutkRSTa sthitivibhaktiyoMmeM bhujagAra sthitivibhakti kA antarbhAva ho jAtA hai, kyoMki usameM utkarSaNa aura apakarSaNa vidhikA kathana kiyA gayA hai / tathA bhujagAra vizeSako pada nikSepa kahate hai,kyoMki usameM jaghanya aura utkRSTarUpa vRddhi aura hAnikA kathana kiyA gayA hai| padanikSepa kA eka vizeSa vRddhi hai, kyoMki isameM vRddhi aura hAnike bhedoMkA kathana kiyA gayA hai| tathA vRddhikA eka vizeSa sthAna hai,kyoMki isameM sthAnagata avAntara bhedoMkA kathana kiyA gayAhai / isaliye sthitivibhaktike caubIsa hI anuyogadvAra hote haiM yaha siddha huaa| 25 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 .. pmaannaanngso| .. 360. kIrade idi ettha ajjhAhAro kAyavvo, aNNahA mutthaannusspttiido| carvaSIMsaaNiyogaddAresu tAva uttarapayaDINamaddhAchedaM bhaNAmi tti vutta hodi| pahamamaddhAchedo ceva kima vuccadai ? Na, aNavagayaaddhAchedassa uvarimaNiyogahArANaM pruuvnnaannuvvttiido| OM micchattassa ukkarasahidivihattI saMttarisAgarovamakoDAkoDInI pNddighurgnnaao| 361. eso addhAchedoM egasamayapaddhamassidUrNa palaM ghido Na NANAsamayapaMvaddha tattha tiNNibhaMgappasaMgAdo / egasamayapabaddhasse tti kathaM NavvadeM ? akammasarUveNa hidANaM kammaiyavaggaNakkhaMdhANaM micchattAdipaJcaehi micchattakammasarU veNaM akameNaM pariNamiya savyajIvapadesesu saMbaMdhANaM samayAhiyasattavAsasahassamAdi kAdaNa NireMtaraM samayuttarAdikameNa sattarisAgarovamakoDAkoMDImettahididasaNAdoM / jarmi samarthapabaddha micchattakassahidikammakkhaMdhA asthi tattha egasamayamAdi kAdUNa jAva saMtavAsasahassANi tti edesu hidivisesesu ego vi kampakkhaMdho NaMtthi ti kudoM Navvade ? * aba pramANakA anugama karate haiM / 6360. 'pamANANugamo' isa.sUtrameM 'kIrade kriyAkA adhyAhAra kara lenA cAhiye, anyathA sUtrakA artha nahIM bana sakatA hai / caubIsa anuyogadvAroMmeMse pahale uttara prakRtiyoMke addhAccheda arthAt kAlakA kathana karate haiM yaha ukta sUtrakA abhiprAya hai| zaMkA-sabase pahale addhAcchedakA hI kathana kisaliye kiyA jA rahA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki addhAcchedakA jJAna kiye binA Ageke anuyogadvAroMkA kathana nahIM bana sakatA hai, ataH sabase pahale addhAcchedakA kathana kiyA jA rahA hai / * mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti pUrI sattara koDAkoDI sAgara hai| 6361. yaha addhAccheda eka samayaprabaddhakI apekSA kahA hai nAnA samayaprabaddhoMkI apekSA nahIM, kyoMki nAnA samayaprabaddhoMkI apekSA addhAcchedake kathana karane para tIna bhaMga prApta hote haiN| zaMkA-yaha sthiti eka samayaprabaddhakI hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-kyoMki jo kArmaNavargaNAskandha akarmarUpase sthita haiM ve mithyAtvAdi kAraNoMse mithyAtvakarmarUpase eka sAtha pariNata hokara jaba sampUrNa jIva pradezoMmeM sambaddha ho jAte haiM taba unakI eka samaya adhika sAta hajAra varSase lekara samayottarAdi kramase nirantara sattara kor3A kor3I sAgara pramANa sthiti dekhI jAtI hai| isase jAnA jAtA hai, ki yaha sthiti eka samayapragaddhakI hai| zaMkA-jisa samayaprabaddha meM mithyAtvakI utkRSTa sthiti pramANa karmaskandha haiM vahA~ prathama samayase lekara sAta hajAra varSa pramANa sthitivizeSoM meM eka bhI karmaskandha nahIM hai yaha kisa pramANa Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihIe uttarapayaDidviditA cchedo 165 micchattassa sattavAsasahassANi ukkassiyA AvAhA AbAhUNiyA kammahidI kammaseiti mahAbaMdha suttAdo / Na ca savvAsu hidI sattavAsasahassAriNa caiva cAbAhA hodi ti yimo; egAbAhAkaMdayametadvidIsuttaNiyamuvalaMbhAdo / AvAhAkaMda eNUNaukkassaDidIe samayUraNasattavAsasahassAriNa AvAhA hodi ci evaM jANidUNa zeya jAva dhuvadvidini / * evaM sammatta - sammAmicchattANaM / Navari aMtomuhuttaNAo / 9362. dANi ve vikadhmANi jeNa Na baMdhapayaDIo teNa edAsimukassahidI sattarisAgarovamakoDAkoDIo aMtomuhutta gAo hodi / baMdhAbhAve kathamedAsiM dohaM payaDImukasahidIe vA samuppattI ? micchattasaMkamAdo / taM jahA - paDhamasammattagaNapaDhamasamae tihi karaNapariNAmehi tihAvihattamicchattakammaMseNa aSThAvIsa saMtakamiyamicchADi baddhamicchatu kassaDidiyA to muhutta paDiharaNeNa puNo sammatase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- 'mithyAtvakI utkRSTa AbAdhA sAta hajAra varSa pramANa hai aura AbAdhAse nyUna karmasthiti pramANa karmaniSeka haiM mahAbandhake isa sUtra se jAnA jAtA hai ki jisa samaya prabaddhameM mithyAtvaka utkRSTa sthiti pramANa karmaskandha haiM vahA~ prathama samayase lekara sAta hajAra varSa pramANa sthitike bhedoM meM eka bhI karmaskandha nahIM hai / yadi kahA jAya ki samasta sthitiyoM meM sAta hajAra varSa pramANa hI AbAdhA hotI hai aisA niyama hai so bhI bAta nahIM hai, kyoMki eka AbAdhAkANDaka pramANa sthitiyoM meM hI ukta niyama dekhA jAtA hai, ataH AbAdhAkANDakase nyUna utkRSTa sthitikI eka samaya kama sAta hajAra varSa pramANa bAdhA hotI hai aisA samajhanA caahiye| Age bhI isI prakAra jAnakara dhruvasthiti taka le jAnA cAhiye / * isI prakAra samyaktva prakRti aura samyagmithyAtva prakRtikI utkRSTa sthiti hai / para itanI vizeSatA hai ki inakI utkRSTa sthiti antarmuhUrtakama sattara kor3Akor3I sAgara hai / 9 362. cUMki ye donoM hI krarma ba~dhate nahIM haiM, isaliye inakI utkRSTa sthiti antarmuhUrta kama sattara kor3Akor3I sAgara hotI hai / zaMkA-ba bandhake nahIM hone para ina donoM prakRtiyoMkI aura unakI utkRSTa sthitikI utpatti kaise ho sakatI hai ? samAdhAna - midhyAtvakA saMkramaNa hokara ina donoM prakRttiyoMkI aura unakI utkRSTa sthiti kI utpatti hotI hai / usakA khulAsA isa prakAra hai-tIna karaNa pariNAmoMke dvArA jisane prathamopazama samyaktvake grahaNa karane ke pahale samaya meM sattA meM sthita midhyAtva karmako tIna bhAg2oM meM bAMTa diyA hai aisA aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA mithyAdRSTi jIva jaba utkRSTa sthitike sAtha mithyAtva kamaiko bAMdhakara utkRSTa sthiti bandhake yogya utkRSTa saMklezapariNAmoM se nivRtta hone meM laganevAle antarmuhUrta pramANa kAlake dvArA punaH samyaktvake grahaNa karaneke prathama samaya meM hI ukta Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bsyjy srmrby`y 166 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidinihattI 3 ggahaNapaDhamasapae ceva paDiggahakAleNUNasattarisAgarovamakoDAkoDImettamicchacahidIe sammattasammAmicchatsu saMkAmidAe sammacasammAmicchAcANamukkassazraddhAchedo hodi,tesa baMdhAbhAve vi doNhaM payaDINaM tadukkassahidINaM ca atthitaM siddh| paDihaggakAlo egadu-tisamaio kiNNa hodi ? Na, saMkilesAdo oyariya visohIe aMtomuhuttAvahANeNa viNA sammattassa ghnnaannuvvttiido| pratibhagnakAla antarmuhUrtapramANase nyUna sattara kor3Akor3I sAgarapramANa mithyAtvakI sthitiko samyaktva aura samyagmithyAtvameM saMkrAnta kara detA hai taba samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa addhAccheda hotA hai, ataH bandhake nahIM hone para bhI donoM prakRtiyoMkA aura unakI utkRSTa sthitikA astitva siddha hotA hai| zaMkA-pratibhagna kAlakA pramANa eka, do aura tIna samaya kyoM nahIM hotA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki mithyAtvameM Akara aura utkRSTa sthitibandhake kAraNabhUta saMklezase cyuta hokara aura vizuddhiko prApta karake jaba taka usake sAtha jIva mithyAtvameM antamuhUrtakAla taka nahIM ThaharatA hai taba taka use samyaktvakI prApti nahIM ho sakatI hai, isIliye pratibhagna kAlakA pramANa eka, do aura tIna samaya nahIM hotA / / vizeSArtha-samyaktva aura samyagmithyAtva ye donoM prakRtiyAM bandhase sattvako nahIM prApta hotI kintu mithyAtva kA ina donoM prakRtiyoM rUpa se saMkramaNa hotA hai aura isIliye mohanIya kI bandha prakRtiyAM 26 tathA udaya aura sattva prakRtiyAM 28 mAnI gaI haiN| yadyapi eka sajAtIya prakRti kA dUsarI sajAtIya prakRtirUpa se saMkramaNa dUsarI prakRtike bandhakAla meM hI hotA hai aisA niyama hai para yaha niyama bandha prakRtiyoMmeM hI lAgU hotA hai| samyaktva aura samyagmithyAtva ina donoM prakRtiyoMmeM nahIM, kyoMki ye donoM bandha prakRtiyAM nahIM haiN| inake sambandhameM to yaha niyama hai ki jaba koI eka 26 prakRtiyoM kI sattAvAlA mithyAdRSTi jIva prathamopazama samyaktva ko prApta hotA hai taba vaha prathamopazama samyaktvako grahaNa karaneke pahale samayameM mithyAtvake tIna bhAga kara detA hai jinheM kramase mithyAtva, samyagmithyAtva aura samyaktva saMjJA prApta hotI hai| para aise jIvake Ayu kama ko chor3a kara zeSa sAta karmokA utkRSTa sthitisattva antaHkor3Akor3I sAgarase adhika nahIM hotA hai isaliye aise jIvake samyaktva aura samyagmithyAtva karmoMkA utkRSTa sthitisattva sambhava nhiiN| ataH aisA jIva jaba mithyAtva meM calA jAtA hai aura vahAM saMklezarUpa pariNAmoM ke dvArA mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake tadanantara antamuhUrta kAlake pazcAt punaH vedakasamyagdRSTi ho jAtA hai taba usake mithyAtvakI antamuhUrta kama sattara kor3Akor3I sAgara pramANa sthitikA samyaktva aura samyagmithyAtvarUpase saMkramaNa ho jAtA hai aura isa prakAra samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti antarmuhUrtakama sattara kor3Akor3I sAgarapramANa prApta hotI hai| yahAM itanA vizeSa samajhanA cAhiye ki mithyAtvameM jAkara jisa jIvane mithyAtva kI utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai use samyaktvake yogya vizuddhatA prApta karaneke liye antamuhUrta se kama kAla nahIM lagatA hai isaliye yahAM mithyAtvakI utkRSTa sthitimeM se antarmuhUrta kAla kama kiyA hai / tathA aisA jIva vedakasamyaktvako hI prApta kara sakatA hai prathamopazama samyaktvako nahI, kyoMki prathamopazama samyaktvako prApta karanevAle jIvake antaHkoDAkor3I sAgara se adhika sthiti nahIM honI cAhiye aisA niyama hai| Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] * solasaNhaM koDAkoDIo paDivaNNAo / dvidivihatI uttarapayaDihidizraddhAcchedo kasAyANamukkassaTThidivihattI 167 9 363. kudo 1 micchAi hiraNA ukkassasaMki liDa reNa baddhakammaiyavaggaNakkhaMdhAraNaM solasakasa | yasarUveNa pariNayANaM sayalajIvapadesuvagayANaM samayAhiyacattArivAsa sahassamAdi kADhUNa jAva cAlIsasAgarovamakoDa | koDIo ti kammabhAveNa vahAva - bhAdo / edesiM kammANaM micchattukassadvidIe samAyA hidI kiNNa jAdA 1 Na, daMsaNacaritavirohINaM pathaDINaM sattIe samANattavirohAdo / avirohe vA egA cetra payaDI hojja; tAsiM bhedakAraNAbhAvAdo / Na ca evaM; kohamANamAyA lohAdikaja bhee payaDINaM pi bhedasiddhIdo / * evaM NavaNokasAyANaM / Navari AvaliUNAo / 9 364. kudo, solasakasAyANamukkassaDidiM baMdhiya baMdhAvaliyakAlaM volAviya zrAvaliyUNacAlI sasAgarovamakoDA koDImettalobhakasAyadvidIe NavaNokasAesa saMkaMtAe * solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti vibhakti pUrI cAlIsa kor3Akor3I sAgara hai| 9 363. zaMkA - solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti pUrI cAlIsa kor3A kor3I sAgara kyoM hai ? samAdhAna- jaba koI eka midhyAdRSTi jIva utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMke dvArA kArmaNavargaNAskandhoMko bAMdhakara solaha kaSAyarUpa se pariNata karake samasta jIvapradezoM meM prApta kara letA hai taba eka samaya adhika cAra hajAra varSase lekara cAlIsa kor3A kor3I sAgara taka una solaha kaSAyoM kA karmarUpase avasthAnaM pAyA jAtA hai, isase siddha hotA hai ki solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti cAlIsa kor3Akor3I sAgara hai / tAtparya yaha hai ki sohala kaSAyoM kA utkRSTa sthitibandha cAlIsa kor3AkAr3I sAgara pramANa hotA hai / zaMkA- ina karmoMkI utkRSTa sthiti midhyAtvakI utkRSTa sthitike samAna kyoM nahIM hotI hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki darzanamohanIya aura cAritramohanIya paraspara virodhI prakRtiyAM haiM, ataH unakI zaktiko samAna mAnanemeM virodha AtA hai / yadi inameM avirodha mAnA jAve to ve donoM eka hI prakRti ho jAyagI, kyoMki avirodha mAnane para unameM bhedakA koI kAraNa nahIM rahatA hai / parantu aisA hai nahIM, kyoMki krodha, mAna, mAyA aura lobha Adi rUpa kAryake bheda prakRtiyoM meM bhI paraspara bheda siddha hai, ataH midhyAtvakI utkRSTa sthitike samAna solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti nahIM ho sakatI hai / * isI prakAra nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inakI utkRSTa sthiti eka AvalIkama cAlIsa kor3Akor3I sAgara hai / $ 164. zaMkA - nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti eka AvalIkama cAlIsa kor3A kor3I sAgara pramANa kyoM hai ? cattAlIsa sAgarovama samAdhAna - solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitiko bAMdhakara aura bandhAvali pramANa kAlako bitAkara eka valI kama cAlIsa kor3Akor3I sAgara pramANa lobha kaSAyakI sthitike nau nokaSAyoM Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 jayadhavalAsahide kasarabapAhuDe [hidivihattI tesimAvaliyUNakasAyukkassa hididaMsaNAdo / gavusayaveda-aradi-soga-bhaya-duguMThANamakkassasaMkileseNa baMdhapAoggANaM solasakasAyANaM va cattAlIsasAgarocamakoDAphoDImeso hidibaMdho kiraNa hodi ? Na, kasAyaNokasAyANaM pudhabhUdajAdINaM hidibhede saMte virohAbhAvAdo / itthi-purisa-hassa-radINaM paDihaggakAlammi bajjhamANANaM kathamAvaliyUNA kasAyANamakassahidI hodi ? Na, paDihaggapaDhamasamae ceva bajjhamANesu cadusu kammesu baMdhAvaliyAdikkaMtakasAyakammakkhaMdhANamAvaliyUNaukkassahidINaM saMkaMtidaMsaNAdo / edANi cattAri vi kammANi ukkassasaMkileseNa kiNNa bajjhati ? Na, sAhAviyAdo / meM saMkrAnta ho jAne para nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti eka prAvalI kama cAlIsa kor3Akor3I sAgara dekhI jAtI hai, ataH nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti ukta pramANA dhana jAtI hai| zaMkA-utkRSTa saMklezase baMdhaneke yogya jo napuMsakaveda, parati, zoka, bhaya aura jugupsA 'prakRtiyAM haiM unakA utkRSTa sthitibandha 'solaha kaSAyoMke samAna pUrA cAlIsa koDAkor3I sAgara kyoM nahIM hotA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki kaSAya aura mokaSAya ye pRthak jAtikI prakRtiyA~ haiM, isaliye .. inake sthiti bhedake rahanemeM koI virodha nahIM pAtA hai| zaMkA-pratibhagna kAlameM baMdhanevAlI strIveda, puruSaveda, hAsya aura rati ina prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti eka AvalI kama kaSAyoMkI utkRSTa sthiti pramANa kaise ho sakatI hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki, pratibhagna kAlake pahale samayameM hI baMdhanevAlI ina cAra prakRtiyoMmeM bandhAvalike sivA zeSa karmaskandhoMkI eka AvalI kama utkRSTa sthitikA saMkramaNa dekhA jAtA hai, ataH inakI utkRSTa sthiti eka AvalI kama kaSAyoMkI utkRSTa sthitipramANa ho jAtI hai / zaMkA ye strIveda Adi cAroM karma utkRSTa saMklezase kyoM nahIM baMdhate haiM ? samAdhAna nahIM, kyoMki utkRSTa saMklezase nahIM baMdhanekA inakA svabhAva hai| vizeSArtha-bandhase strIvedakI 15. kor3Akor3I sAgara, arati, zoka, bhaya, jugupsA aura napuMsakavedakI 20 koDAkor3I sAgara tathA hAsya, rati aura puruSavedakI 10 kor3Akor3I sAgara utkRSTa sthiti prApta hotI hai kintu jaba kaSAyoM kI utkRSTa sthitikA nau nokaSAyarUpase saMkramaNa hotA hai taba inakI utkRSTa sthiti eka Avalikama 40 kor3Akor3I sAgara ho jAtI hai| tatkAla baMdhe hue karmakA eka Avali kAla taka saMkramaNa nahIM hotA ataH 40 kor3Akor3I sAgarameM se eka Avali kama kara dI gaI hai ! kintu itanI vizeSatA hai ki utkRSTa saMklezase honevAle kaSAyakI utkRSTa sthitibandhake samaya napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsA ina pAMca prakRtiyoMkA hI bandha hotA hai, ataH bandhakAlake bhItara hI inameM eka prAvalike pazcAt kaSAyakI utkRSTa sthitikA saMkramaNa prArambha ho jAtA hai / tathA strIceda, puruSaveda, hAsya aura ratikA bandha utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMse nahIM hotA ataH kaSAyakI utkRSTa sthiti bandhake uparata hone para eka Avalike pazcAt inameM kaSAyakI utkRSTa sthitikA saMkramaNa hotA hai kyoMki utkRSTa saMkleza pariNAmoM ke nivRtta hone ke pahale samayase hI ina strIveda Adi cAra prakRtiyoMkA bandha hone lagatA hai aura isaliye eka Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] . . hidivihattIe uttarapayaDiSTidizraddhAcchedo 166 * evaM saMdhAsu gardAsu jayavvoM / ___365. jahA~ zrodhaNaM addhAchedoM parUvido tahA sancAsu gadIsu Nedavyo ti / evaM jaivasahAirieNa saMvAsu mAMgaNAsu cidamukkassahiMdizraddhacchedamuccAraNAirieNaM maMdabuddhijaNANuggahamesudda se parUvidaM vattaissAmo 366. taM jahA-sattaNDaM puDhavINaM tirikkha-paMciMdiyatirikkha-paMcitiri0pajja0-paMciMtirikkhajoNiNI-maNusatiya0-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra0-paMciMdiyapaMciM0paja0-tasa-tasapajjA-paMcamaNa0-paMcavaci0-kAyajogi0-orAliya0 - veubviya0tiNNiveda0-cattArikasAya-madi-sudaaNNANa-vihaMga0-asaMjada0-cakkhu0-acakkhu0paMcalessA0-bhavasiddhi0 abhavasiddhi-micchAi0-saNNi-AhArINamoghabhaMgo / ___6367. paMciMdiyatirikkhaapajattaesu micchatta-sampatta-sampAmicchattANamukkassaAvalike pazcAt inameM kaSAyako utkRSTa sthitikai saMkramita hone meM koI bAdhA nahIM AtI hai / yahAM itanA aura vizeSa jAnanA cAhie ki bandhAvalike bAda yadyapi kaSAyakI utkRSTa sthitikA nau noMkapAyarUpase saMkramaNa to hotA hai para udayAvalipramANa niSekoMko chor3akara Uparake niSekoMmeM sthita kamaparamANukA hI saMkramaNa hotA hai / isa prakAra bandhAvali aura udayAvali ina do avalipramANa niSeka asaMkramita hI rahate haiM / isaliye saMkramaNakI apekSA nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti do Avalikarma cAlIsa kaur3Akor3I sAgarapramANaM aura sattvakI apekSA eka auvalikama cAlIsa kor3Akor3I sAgarapramANa pAI jAtI hai, kyoMki jisa samaya kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA saMkramaNa hotA hai usa samaya udayAvalipramANa niSakoM ko chor3akara zeSakA hotA hai| para nau noMkaSAyoMkI sattA saMkramaNake pahale bhI thI aMtaH pUrvasattAMke udayAvali pramANa niSekoMko milA dene para eka AvaMlikama cAlIsa koDAkor3I sAgarapramANa sthiti prApta ho jAtI hai / * isI prakAra sabhI gatiyoMmeM jAnanA caahiye| 6365. jisa prakAra oghase mohanIyakI aTThAIsa prakRtiyoMkA addhAccheda kahA hai usI prakAra sabhI gatiyoMmeM jAnanA cAhiye / isa prakAra yativRSabha AcAryane jo sampUrNa mArgaNAoMmeM utkRSTa sthitikA pramANa sUcita kiyA hai jisakA ki prarUpaNa uccAraNAcAryane mandabuddhijanoMke anugrahake liye isI prakaraNameM kiyA hai use baMtAte haiM / 6366. vaha isa prakAra hai-sAtoM naraka, sAmAnya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya tiyacayonimatI; sAmAnya manuSya, paryApta manuSya, manuSyanI, sAmAnya deca, bhavanavAsiyoMse lekara sahastrAra svargatakake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, tInoM vedavAle, cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI; zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI; asaMyata; carbudarzanI, acakSudarzanI, kRSNAdi pAMca lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke odhake samAna bhaMga hai| arthAt oghase jisa prakAra mohanIyakI aTThAIsa prakRtiyoMkI sthitikA kathana kara Aye haiM usI prakAra ina pUrvokta mArgaNAoMmeM bhI jAnanA caahiye| . 6.367. paMcendriya tiryaMce aparyAptakoMmeM mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtva karmakI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 hidiaddhAchedo sattari sAgarovamakoDAkoDIo aMtomuhutta nnaao| solasakasAya-NavaNokasAyANaM ukkassaadAchedo cattAlIsasAgarovamakoDAkoDIo aMtomuhutta nnaao| evaM maNusaapajja-bAdareiMdiyaapajja-muhumeiMdiyapajjattApajjatta-sandhavigaliMdiya-paMciMdiyaapaja0-bAdarapuDhaviapajja0 - suhumapuDhavipajjattApajjatta - bAdarAuapajja0 - muhumAupajjattApajjatta-savvateu0-savvavAu0-bAdaravaNapphadipaceyasarIraapajja0-muhumavaNapphadi0pajjattApajjatta-savvaNigoda-tasaapaja.-AbhiNi suda0-ohi0-ohidaMsa-mukkalessAsammAdi0-vedaya0-sammAmicchAdihi tti / 6368. ANadAdi jAva sabaDha0 savvapayaDINamukka0 addhAchedo aNtokoddaakoddii0| evamAhAra0-AhAramissa0-aSagada0-akasA-maNapajja0-saMjada-sAmAiya-chedo0parihAra0-suhumasAMparAya0 - jahAkkhAda0 - saMjadAsaMjada-khaiya-uvasama0 - sAsaNasammAdihi tti / $ 369. eiMdiesu micchattu ka0 sattarisAgarovamakoDAkoDIo smuunnaao| sammattasammAmicchattaNavaNokasAyANamoghaM / solasaka0 ukka0 cattAlIsa0 koDAkoDIo smynnaao| evaM bAdareiMdiya-bAdareiMdiyapajja0-puDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhavipajja0Au0-bAdaraAu0-bAdaraAupajja0-bAdaravaNapphadipaya0-bAdaravaNapphadipatreyapajja0utkRSTa sthiti antamuhUrta kama sattara koDAkor3I sAgara hai| tathA solaha kaSAya aura nau nokakaSAyoMkI utkRSTa sthiti antarmuhUrta kama cAlIsa kor3Akor3I sAgara hai| isI prakAra manuSya aparyAptaka, bAdara ekendriya aparyAptaka, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryAptaka, sUkSma ekendriya aparyAptaka, saba vikalendriya, paMcendriya aparyAptaka, bAdara pRthivIkAyika aparyAptaka, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryAptaka, sUkSma pRthivIkAyika aparyAptaka, bAdara jalakAyika aparyAptaka, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryAptaka, sUkSma jalakAyika aparyAptaka, saba agnikAyika, saba vAyukAyika, bAdara vanaspati pratyeka zarIra aparyAptaka, sUkSma vanaspati, sUkSma vanaspati paryAptaka, sUkSma vanaspati aparyAptaka, saba nigoda, basa aparyAka, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura samyagmidhyAdRSTi , jIvoMke jAnanA caahiye| 6368. Anata kalpase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM sabhI kRtiyoMkI utkRSTa sthiti antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hotI hai| isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, kSAyikasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| 6366. ekendriyoMmeM mithyAtvakI utkRSTa sthiti eka samaya kama sattara kor3Akor3I sAgara hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti oghake samAna hai| tathA solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti eka samaya kama cAlIsa kor3Akor3I sAgara hai| isI prakAra bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika paryApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara vanaspati pratyeka zarIra, Momew M wwwwwwwww Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 gA0 22] hidivihattIe uttarapapaDihidiadAcchedo orAli0-veubdhiyami0-kammaiya0-asaNNi-aNAhAri tti / evamukkassahidiaddhAchedo smtto| bAdara vanaspati pratyekazarIra paryApta, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNa. kAyayogI, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| nizeSArtha- yahA~ pahale zrodha ke anusAra jina mArgaNAoMmeM 28 prakRtiyoMkA zraddhAccheda hai unakA mala meM ullekha karake jina mArgaNAoMmeM vizeSatA hai unakA alagase nirdeza kiyA hai| khulAsA isa prakAra hai-jisane mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai vaha eka antarmuhUrtake bAda hI sthitighAta kiye binA paMcendriya tithaMca labdhyaparyAptakoMmeM utpanna ho sakatA hai, ataH paMcendriya tiryazca labdhyaparyAptakake mithyAtvakA utkRSTa sthitisatkarma antarmuhUrtakama sattara kor3Akor3I sAgara kahA hai| isI prakAra paMcendriya tiyeca labdhyaparyAptakake samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti antarmuhUrtakama sattara kor3Akor3I sAgara jAnanI cAhiye, kyoMki jisa jIvane mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake vedaka samyaktvako prApta kiyA hai vaha jIva jaba ati laghukAlake dvArA lauTa kara mithyAtvameM AtA hai aura sthitighAta kiye binA marakara paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakameM utpanna hotA hai taba usake paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptaka avasthAmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakI antarmuhUrtakama sattara kor3Akor3I sAgara pramANa utkRSTa sthiti dekhI jAtI hai| yahAM mithyAtvake utkRSTa sthitibandhase lekara punaH mithyAtvameM Akara paMcendriya tithaMca labdhyaparyAptakameM utpanna hone takake kAlakA jor3a antamuhUrta hI lenA cAhiye tabhI paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakake samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti ukta pramANa bana sakatI hai| tathA paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptaka jIvake jisa prakAra mithyAtvakI utkRSTa sthiti ghaTita karake likha Aye haiM usI prakAra solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti antarmuhUrtakama cAlIsa kor3Akor3I sAgara ghaTita kara lenI cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki solaha kaSAyoM . kI utkRSTa sthiti bandhakI apekSA aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti saMkramakI apekSA ghaTita karanI cAhiye / mUlameM manuSya aparyAptaka Adi aura jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI isI prakAra sava karmoMkI utkRSTa sthiti jAnanI caahiye| kintu samyagdarzanase sambandha rakhanevAlI AbhinibodhikajJAnI Adi jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM samyaktva, samyagmithyAtva aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti kahate samaya vedakasamyaktvase punaH mithyAtvameM nahIM le jAnA caahiye| kintu vedakasamyaktvake prApta honeke pahale samayameM hI unake saba karmokI utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / hAM samyagmithyAdRSTi jIvake vedakasamyaktvase atizIghra samyagmidhyAtvako prApta karAke pahale samayameM saba karmoMkI utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / AnatAdi cAra kalpoMmeM yadi aviratI utpanna hotA hai to dravyaliMgI muni hI utpanna hotA hai / yahI bAta nau graiveyakoMkI bhI hai, ataH inake saba karmoMkI utkRSTa sthiti antaHkor3Akor3I sAgarase adhika nahIM hotii| mUlameM AhArakakAyayogI Adi aura jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM utkRSTa sthiti antaHkor3Akor3I sAgarase adhika nahIM hotI yaha spaSTa hI hai| hAM sUkSmasAmparAyika aura yathAkhyAtasaMyatake jo utkRSTa sthiti antaHkor3Akor3I sAgara batalAI hai vaha upazAmakakI apekSA jAnanI cAhiye / jisane mithyAtva yA solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai vaha dUsare samaya meM mara kara mUla meM kahI gaI ekendriyAdi mArgaNAoMmeM utpanna ho sakatA hai ataH ukta mArgaNAoMmeM mithyAtvakI eka samaya kama sattara kor3Akor3I sAgara aura solaha kaSAyoM kI eka samaya kama 26 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 jayapavalAsahide kasAyapAhuDe [vidivihattI 3 * etto jhnnnnyN| $ 370. edamhAdo uvari jahaNNayamaddhAcchedaM vattaissAmo ti maMdamehAvijaNa cAlIsa kor3Akor3I sAgara utkRSTa sthiti bana jAtI hai| kintu ekendriyase lekara bAdara vanaspati pratyeka zarIra paryApta taka mArgaNAoMmeM aura asaMjJI mArgaNAmeM deva paryAyase cyuta hue jIvako utpanna karAkara utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / audArika mizrakAyayogameM deva aura nAraka paryAyase cyuta hue jIva ko usanna karAkara utkRSTa sthiti kahanI caahiye| vaikriyikamizrakAyayogameM manuSya aura tiryaMca paryAyase cyuta hue jIvako narakameM utpanna karAkara utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / kArmaNakAyayoga aura anAhArakameM utkRSTa sthiti kahate samaya cAroM gatise mare hue jIvako tiyeca aura nArakiyoMmeM utpanna karAkara utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / tathA itanI aura vizeSatA hai ki ina saba mArgaNAoMmeM bhavake pahale samayameM hI utkRSTa sthitisattva hogaa| tathA ekendriyase lekara bAdara pratyeka vanaspatikAyika paryAptaka taka uparyukta mArgaNAoMmeM aura asaMjJI mArgaNAmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakA ukRSTa sthitisattva isa prakAra ghaTita kara lenA cAhiye ki bhavanatrika va saudharma kalpataka ke kisI eka jIvane mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake antarmuhUrta kAlake pazcAt vedaka samyaktva prApta kiyA / punaH ati laghu kAlake dvArA vaha mithyAtvameM gayA aura vahAM antarmuhUrta kAla taka raha kara samyaktva aura samyamithyAtvakA sthiti kANDakaghAta kiye binA ekendriyAdika ukta mArgaNAoMmeM se kisI ekameM utpanna ho gayA to usake utpanna honeke pahale samaya meM samyakatva aura samyagmithyAttvakA utkRSTa sthitisattva prApta hotA hai| isI prakAra audArikamizrakAyayogameM samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sthitisatva kahanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki deva aura nAraka paryAyase vedakasamyakatvake sAtha Akara jo audArikamizrakAyayogI hotA hai usake hI bhavake pahale samayameM samyaktva aura samyamithyAtvakA utkRSTa sthitisatva hotA hai| vaikriyikamizrakAyayogameM samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sthitisattva kahate samaya manuSya aura tiryaMca paryAyase nArakiyoMmeM utpanna karAkara bhavake pahale samayameM hI kahanA caahiye| kintu aise jIvako tiryaMca aura manuSya paryAyameM rahate hue vedakasamyaktva utpanna karAkara mithyAtvameM le jAnA cAhiye aura taba narakameM vaikriyikamizrakAyayogake sAtha utpanna karAnA cAhiye / tathA kArmaNakAyayoga aura anAhAraka mArgaNAmeM samyaktva aura sammagmithyAtvakA utkRSTa sthitisattva audArikamizrakAyayogake samAna ghaTita kara kahanA cAhiye / tathA nau nokaSAyoM kA utkRSTa sthitisattva mithyAtva aura solaha kaSAyoMke utkRSTa sthitisattvake samAna ghaTita karake jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki nau nokaSAyoMkA utkRSTa sthitisattva usa mArgaNA meM bhavake pahale samayase lekara eka AvalikAla taka prApta ho sakatA hai; kyoMki jisa jIvane solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti bAMdhakara eka zrAvali kAlake pazcAta maraNa kiyA usake bhavake pahale samayameM nau nokaSAyoMkA utkRSTa sthitisattva prApta hogA aura jo dUsare samayameM mara gayA usake eka zrAvalikAla ke pazcAt utkRSTa sthitisattva prApta hogaa| isIprakAra eka samayase lekara Avalitakake madhyama vikalpa jAnane caahiye| isa prakAra utkRSTa sthitiacchAccheda samApta huaa| * isake Age jaghanya sthiti addhAcchedako batalAte haiM / 6370. isa utkRSTa sthitiaddhAcchedake Age jaghanya sthiti addhAcchedako batalAte haiN| Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvidivattIe uttarapayaDiThThidizraddhAcchedo gA0 22 ] saMbhAla parUvidamedaM / * micchatta-sammAmicchanta- bArasakasAyANaM jahaNNaDidivihattI egA hidI dusamayakA laDidiyA / 9 371. kudo ? asaMjadasammAdidvippahuDi jAva appamattasaMjado tti ede daMsaNamohavaNAra pAogmA / edesiM caduNhaM gulaDANANamaNNadareNa puvvameva khavidaanaMtANubaMdhicakkeNa daMsaNamohakkhavaNAe anbhuDideNa adhApavattakaraNaddhAe ataguNAe visIhI vaDimuvagaNa apasatthANaM kammANaM samAMtarAdIdaaNubhAgabaMdhaM pahuca baddhaanaMtaguNahINANubhAgeNa pasatthANaM kammANamaNaMtarAdIda aNubhAgabaMdhAdo baddhaanaMtaguNANubhAgeNa dvidiNubhAgakhaMDayaghAdavivajjieNa daMsaNamohaNIyakkhavaNAe guNaseDhipadesaNijjarummukkeNa apuvvakaraNaddhAe paDhamasamae ADhattadvidiaNubhAgakhaMDayaghAdeNa tatthevADhattapadesaguNaseDhiNijjareNa baMdhavirahida appasatthamicchatta-sammAmicchattANamADhattaguNa saMkameNa aputrakaraNaddhAra saMkhejjasahassadvidikaMDayANi hidikaMDaehiMto saMkhejjaguNa | NubhAgakaMDayANi ca pADiya saMkhejjasahassaTThidibaMdhosaraNAhi osariya guNaseDhiNijjarAe kammakkhaMdhe gAliya aNiyaTTikaraNaM paviNa tattha vi aNiyaTTizraddhAe dvidikaMDayaaNubhAgayaha sUtra mandabuddhi janoM ke samhAlaneke liye kahA hai / * mithyAtva, samyagmithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI eka sthiti jaghanya sthitivibhakti hotI haiM, jisakA sthitikAla do samaya hai / 9 371. zaMkA ukta mithyAtvAdi karmoMkI do samaya kAlavAlI eka sthiti jaghanya sthitivibhakti kyoM hotI hai ? samAdhAna-asaMyatasamyagdRSTise lekara apramattasaMyata taka ye cAra guNasthAnavartI jIva darzana mohanIyakI kSapaNA ke yogya hote haiM / inameM se pahale jisane anantAnubandhI catuSkakA kSaya kara diyA hai aisA ina cAra guNasthAnoM meM rahanevAlA koI eka jItra jaba darzanamohanIyakI kSapaNA ke liye udyata hotA hai taba vaha adhaHpravRtta karaNa ke kAla meM anantaguNI vizuddhi ke dvArA vRddhiko prApta hotA huA aprazasta karmoM ke anubhAgako apane pUrvasamayavartI anubhAgabandhakI apekSA anantaguNA hIna bA~dhatA hai aura prazasta kamoM ke anubhAgako apane pUrva samayavartI anubhAgabandhakI apekSA anantaadhika hai / para isake yahA~ sthitikANDakaghAta aura anubhAga kANDakaghAta nahIM hAte haiM aura na darzanamohanIyakI kSapaNA meM honevAlI guNazreNI krama se karmapradezoMkI nirjarA hI hotI hai / tathA jaba vaha apUrvakaraNako prApta hotA hai taba vaha usake pahale samaya meM hI sthitikANDakaghAta aura anubhAga kANDakaghAtakA Arambha kara detA hai / tathA yahIMse karmapradezoMkI guNazreNI nirjarA cAlU ho jAtI hai aura jinakA bandha nahIM hotA aise mithyAtva aura samyagmithyAtva ina do aprazasta karmoMkA guNasaMkrama prArambha ho jAtA hai| tathA isa jIvake apUrvakaraNa kAlameM saMkhyAta hajAra sthitikANDakaghAta aura sthitikANDakaghAtoM se saMkhyAtaguNe anubhAgakANDakaghAta hAte haiM tathA saMkhyAta hajAra sthitibandhApasaraNa hote haiM / isa prakAra yaha jIva guNazra eNI nirjarA ke dvArA karmakoM kA nAza karatA huA anivRttikaraNa meM praveza karatA hai / vahA~ anivRttikaraNa ke 203 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jayarvalAsahide kasAyapAhuDe [ hidivihattI 3 kaMDa sahassA Ni ghAdiya samayaM paDi zrasaMkhejjaguNAe seDhIe kammakkhaM gAliyaraaddhA saMkheje bhAgesu gadesu micchattacarimapha/liM palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettamudayAvaliyAdo bAhirillayaM ghettRNa sammattasammAmicchatteSu saMkAmeMteNa uvvarA.vidasa maUNudayAvaliyamettadvidIsu thiukkasaMkameNa saMkamaMtIsu micchatteyaNiseyaNiseyahidI dusamayakAla die uvalaMbhAdo / kathamaNaMtANaM paramANuNaM Thidivavaeso ? Na, hAre ovArAdo / kathameyattaM ? Na dusamayakAlAvahANeNa samANANameyattAvirohAdo / 9 372. evaM sammAmicchatta bArasakasAyANaM pi vattavvaM / vari appappaNI 'carimaphAlIo parasarUveNa saMchuhiya udayAvaliyapaviriNa seyadvidIo thivukkasaMkameNa kAmiya yaNise hidIe dusamayakA lAe sesAe jahaNNaDidivihattI hoditti vattavvaM / edesiM savvakammANaM sagasagaNiyaTTizraddhAsu saMkhejjasu bhAgesu gadesu carimaphAlIo padaMti / atANubaMdhicakkassa puNa aNiyaaddhAe carimasamae carimaphAlI padadi kAlameM bhI yaha jIva hajAroM sthitikANDaka aura anubhAgakANDakoMkA ghAta karake pratisamaya asaMkhyAtaguNI zra eNI rUpase karmaskandhoMkA nAza karatA hai aura isa prakAra jaba yaha jIva anivRttikaraNa ke kAla saMkhyAta bahubhAgako vyatIta kara detA hai taba vaha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa midhyAtvakI antima phAliko udayAvali ke bAharase grahaNa karake samyaktva aura samyagmi dhyAtvameM saMkrAnta karatA hai aura udadyAvalipramANa jo niSeka zeSa rahe haiM unameM se eka samaya kama udayAvalipramANa sthitiko bhI stivaka saMkramaNa ke dvArA ( samyaktvaprakRti meM ) saMkrAnta kara detA hai / taba isa jIvake midhyAtva ke eka niSekakI do samaya pramANa niSekasthiti prApta hotI hai / zaMkA- ananta paramANuoMko sthiti saMjJA kaise prApta hotI hai ? samAdhAna- * AdhArameM Adheyake upacAra se ananta paramANuoMko sthitisaMjJA prApta ho jAtI hai ? zaMkA- ye eka kaise ho sakate haiM ? samAdhAna -- nahIM kyoMki do samaya kAla taka rahaneke kAraNa inameM samAnatA hai, isaliye inako eka mAnane meM koI virodha nahIM hai / 6 372. jisa prakAra midhyAtvakI eka jaghanya sthiti do samaya pramANa kahI usI prakAra samyagmithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI bhI kahanI cAhiye / itanI vizeSatA hai ki apanI apanI antima phAliko pararUpase saMkramita karake tathA udyAvalimeM sthita niSekoMkI sthitiko stivuka saMkramaNake dvArA saMkrAmita karake jo do samaya pramANa eka niSekakI sthiti zeSa rahatI hai vaha ukta karmoMkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai prakRta meM aisA kathana karanA cAhiye / ina sabhI karmoMkI apane apane anivRttikaraNa ke kAlake saMkhyAta bahubhAga vyatIta hone para antima phAliyoMkA palana hotA hai / parantu anantAnubandhI catuSkakI antima phAlikA patana anivRttikaraNa ke kAlake Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihattIe uttarapayaDihidiaddhAcchedo 205 tti ghettavyaM / kudo ? sAhAviyAdo / sammAmicchattassa uvvellaNAe vi jahaNNahidivihattI hodi / carimuvvellaNakaMDayacarimaphAlIe padidAe tattha vi dusamayakAlegaNisegahidIe uvlNbhaado| ___* sammatta-lohasaMjalaNa-itthi-NavusayavedANaM jahaNNahidivihattI egA hidI egasamayakAlaDhidiyA / 373. sammattassa egA hidI egasamayakAlapamANA jahaNNahidivihattI hodi tti jaM mutte bhaNidaM tassa vivaraNaM kssaamo| taM jahA-sammAmicchattacarimaphAliyAe sammattammi saMkAmidAe sammattassa ahavassahidisaMtakammaM hodi / puNo evaMvihahidisaMtakammamaMtomahattamettahidikaMDayapamANeNa ghAdayamANo sammattassa aNusamayaaovaTTaNaM ca kuNamANo tAva gacchadi jAva saMkhe jahidikaMDayasahassANi gadANi tti / tado tesu gadesu sammattacarimaphAlimAgAeMto kadakaraNijakAlamettAo hidIo mottaNa AgAedi / puNo taM ghettUNa guNaseDhiNikkheveNa Nikkhice aNiyaTTikaraNaM samapadi / tado aNusamayamovaTTaNaM karemANo udayAvaliyapavihidIzro tAva gAledi jAva egA hidI egasamayakAlapamANA udayammi hidA tti / tAdhe sammattassa jahaNNahidivihattI hodi / sammA antima samayameM prApta hotA hai aisA yahAM grahaNa karanA cAhiye, kyoMki inakA aisA svabhAva hai| tathA samyagmithyAtvakI udvelanAmeM bhI jaghanya sthiti vibhakti hotI hai, kyoMki antima udvelanAkANDakakI antima phAlike patana hone para vahAM bhI eka niSekakI do samaya pramANa sthiti pAI jAtI hai| * samyaktva, lobhasaMjvalana, strIveda aura napuMsakavedakI eka sthiti jaghanya 7 sthiti vibhakti hotI hai, jisakA sthitikAla eka samaya hai| 9373. samyaktvakI eka sthiti eka samaya pramANa kAla taka rahanevAlI jaghanya sthiti vibhakti hotI hai, isa prakAra jo sUtra meM kahA hai, aba usakA vivaraNa kareMge |jo isa prakAra hai jaba samyagmithyAtvakI antima phAlikA saMkramaNa samyaktvameM hotA hai taba samyaktvakA ATha varSa pramANa sthiti satkarma hotA hai| punaH yaha jIva samyaktvake isa prakAra sthita sthitisatkarmakA antamuhUrta pramANa sthitikANDakake dvArA ghAta karatA huA aura pratyeka samayameM apavartanA karatA huA taba taka jAtA hai jaba jAkara saMkhyAta hajAra sthitikANDaka vyatIta ho jAte haiN| tadanantara una saMkhyAta hajAra sthitikANDakoM ke vyatIta hone para yaha jIva samyaktvakI antima phAliko prApta hotA huA usameMse kRtakRtyavedakake kAla pramANa sthitiyoM ko chor3akara zeSako grahaNa karatA hai| punaH isake kRtakRtyavedaka kAlapramANa sthitiyoMko chor3akara aura zeSako grahaNa karake unakA guNazreNIrUpase nikSepa kara dene para anivRttikaraNa samApta hotA hai| tadanantara unakA pratyeka samayameM apavartana karatA huA udyAvalimeM sthita sthitiyoMkI taba taka nirjarA karatA hai jaba jAkara udayameM sthita eka sthiti eka samaya kAla pramANa prApta hotI hai| aura isI samaya samyaktvakI jaghanya sthiti vibhakti hotI hai| Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidiSahattI 3 micchattAdINaM jahaNahidI egasamayakAlapamANA tti kiNNa parUvidaM ? Na, micchattasammAmicchatta- bArasakasAyANaM sammattasseva sodaeNa kkhavaNAbhAvAdI / 9 374. saMpahi lohasaMjalaNassa jahaNNahidI buccade / taM jahA - appaNo bAdarakiTTIo vediya tado tadiyakihiM vedayamANo suhumasAMparAiyaaddhAe saMkhejje bhAge gaMtUNa lobhacarimaphAlimAgAeMto muhumasAMparAiyazraddhAe sesaM sagaddhAe saMkhejjadibhAgaM mottA AgAedi / puNo taM carimaphAlidavvaM ghettUNa guNaseTikameNa udayAdi Nikkhiviya tado jahAkameNa sesagovucchAo gAliya egahidIe udayagadAe egasamayakAlapamANAe sesAe lobhasaMjaNassa jahaNadvidivihattI hodi / 9 375. itthavedassa egA hiMdI egasamayakAlapamANA jahaNNaDidivihattI hodi tti jaM bhaNidaM tassa vivaraNa kassAmo / taM jahA - itthivedodaeNa khavagaseTiM caDiya tado vidiya hidI dvidamitthivedacarimaphAliM ducarimasamaya savedaeNa gheta purisavedasaruveNa saMkAmide savediyacarimasamayammi egA hidI egasamayakAlapamANA suddhA ciditA itthavedassa jahaNNahidivihattI hodi / 9 376. saMpahiNavuMsayavedassa buccade / taM jahA --Navu sayavedodaeNa jo khavagazaMkA-samyagmithyAtva AdikakI jaghanya sthiti eka samaya kAlapramANa kyoM nahIM kahI ? samAdhAna nahIM, kyoMki mithyAtva, samyagmithyAtva aura bAraha kaSAyoMkA samyaktvake samAna svodaya se kSapaNa nahIM hotA, isaliye unakI jaghanya sthiti eka samaya kAlapramANa nahIM kahI / 9 374, aba lobhasaMjvalanakI jaghanya sthiti kahate haiM / vaha isa prakAra hai - lobhasaMjvalana - vAlA jIva apanI bAdara kRSTiyoM kA vedana karake tadanantara tIsarI kRSTikA vedana karatA huA sUkSmasAMparAyikaguNasthAna ke kAla meM saMkhyAta bahubhAgapramANa kAlakA vyatIta karake lobhakI antima phAliko grahaNa karatA huA sUkSmasaMparAya ke kAla meM apane kAlaka arthAt lAbhakI antima phAlike kAlake saMkhyAtaveM bhAgapramANa niSekoMko chor3akara zeSa niSekoM ko grahaNa karatA hai / punaH usa antima phAlike dravyako grahaNa karake aura use guNazreNIkramase udaya kAla se lekarake nikSipta karake tadanantara yathAkramase zeSa gopucchako galAtA hai taba jAkara udadya prApta eka sthitikI eka samaya kAlapramANa sthitike zeSa rahane para lobhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai / -- SS 375. aba strIvedakI eka sthiti eka samaya kAlapramANa jaghanya sthitivibhakti hotI hai yaha jo pahale kaha Aye haiM usakA vivaraNa kreNge| vaha isa prakAra haiM strIveda ke udayase kSapakazreNI para car3hakara tadanantara savedaka jIvake dvArA dvicarama samaya meM dvitIya sthiti meM sthita strIvedakI antima phAlikA puruSavedarUpa se saMkramaNa kara dene para jaba saveda bhAga ke antima samaya meM eka samaya kAlapramANa eka sthiti zuddha zeSa rahatI hai taba strIveda kI jaghanya sthitivibhakti hotI hai / / 376. aba napuMsakavedakI jaghanya sthiti kahate haiM / vaha isa prakAra hai - jo napuMsaka veda ke Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA. 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidiaAcchedo 207 seDhimArUDho teNa savediyaducarimasamae itthiNavusayavedacarimaphAlIsu savvasaMkameNa purisavede saMkAmidAsu tado savediyacarimasamae *Naqsayavedassa egA hiMdI egasamayakAlapamANA pattodayA suddhA cihadi / tAdhe Naqsayavedassa jahaNNahidivihattI hodi / * kohasaMjalaNasa jahaNNaSTidivihattI ve mAsA aMtomuttUNA / 377. kado ? carittamohakkhaeNa kodhasaMjalaNavekiTTIo khaviya kodhatadiyakiTiM khavemANeNa tisse paDhamahidIe samayAhiyAvaliyAe sesAe koSasaMjalaNassa jahaNNabaMdhe saMpuNNabemAsamece pabaddhatAdhe samayUNadoAvaliyamettA samayapabaddhA muddhA kohassa ciTuMtti / tammi samae uppAdANucchedeNa kohacirANasaMtakammacarimaphAlIe NissesaviNAsuvalaMbhAdo / tado baMdhAvaliyAe vadikkatAe samaUNAvaliyamettaphAlIsu parasarUveNa saMkAmidAsu dusamayaNadoAvaliyamettasamayapabaddha se NissesaM parasarUveNa gadesu tAdhe samayUNadoAvaliyAhi UNavemAsamettA kodhacarimasamayapabaddhassa hidI thakkadiH tAdhe kodhasaMjalaNassa jhnnnnhididNsnnaado| samayaNadoAvaliyAhi UNavemAsamettA kodhajahaNNahidivihattI hodi tti abhaNiya vemAsA aMtomuttUNA tti bhaNidaM kathamedaM ghaDade ? Na, bemAsaabhaMtaraAbAhAe aMtomuhuttapamANAe kammaNisegAudayase kSapakazreNI para car3hA hai vaha jaba saveda bhAgake dvicarama samayameM strIveda aura napuMsakavedakI antima phAliyoMkA sarvasaMkramaNake dvArA puruSavedameM saMkramaNa kara detA hai taba saveda bhAgake antima samayameM napuMsakavedakI udayagata eka sthiti eka samaya kAlapramANa zuddha zeSa rahatI hai aura tabhI napuMsakavedakI jaghanya sthiti vibhakti hotI hai| * krodhamaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti antamuhUrta kama do mahInA hai| 6377. zaMkA-kodhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti antamuhUrta kama do mahInA kyoM hai ? samAdhAna--cAritramohanIyake kSayake sAtha krodhasaMjvalanakI do kRSTiyoMkA kSaya karake krodhakI tIsarI kRSTikA kSaya karate hue usakI prathama sthitike eka samaya adhika prAvalI pramANa zeSa rahane para krodhasaMjvalanakA jaghanya bandha pUrA do mahInA hotA hai aura usa samaya krodhake kevala eka samaya kama do AvalI kAla pramANa samayaprabaddha zeSa rahate haiN| tathA usI samaya utpAdAnuccheda kI apekSA krodhakI prAcIna sattAmeM sthita antima phAlikA pUrA vinAza prApta hotA hai| tadanantara bandhAvalike vyatIta hone para eka samaya kama Avali pramANa phAliyoMke pararUpase saMktamita hone para tathA do samaya kama do AvalI pramANa samayaprabaddhoMke pUrI taraha pararUpase prApta hone para usa samaya eka samaya kama do AvaliyoMse nyUna do mahInA pramANa krodhake antima samayapravaddhakI sthiti zeSa rahatI hai, kyoMki usI samaya krodhasaMjvajanakI jaghanya sthiti dekhI jAtI hai| zaMkA-krodhasaMjvalanakI eka samaya kama do AvaliyoMse nyUna do mahInA pramANa jaghanya sthiti hotI hai aisA na kahakara jo antarmuhUrta kama do mahInA jaghanya sthiti kahI hai so yaha kaise bana sakatI hai ? 1 apratau dusamayaNAdo-iti pAThaH / 2 apratau hisseNaM iti paatthH| Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 - jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe .. [vidinihattI 3 bhAveNa aMtomuhutta NaM bemAsattu vvttiido| kathaM NiseyANaM hidivavaeso 1 Na, NiseyAdo pudhabhUdakAlAbhAveNa NiseyANaM hidittaavirohaado| ettha kAlo pahANo kiNNa kado? Na, kammaparUvaNAe kAlassa phaannttaabhaavaado| jahA sammAmicchattassa egA hidI dusamayakAlapamANA jahaNNahidi vihattI hodi tti bhaNidaM tahA ettha vi aMtomuhuttUNavemAsametahidIo samayUNaveAvaliUNavemAsakAlapamANAo ti kiNa parUvidaM ? Na, carimaNiseyaM motta Na sesnniseyaannmemmhNtkaalaabhaavaado| uvadeseNa viNA vi NisayANaM kAlo avagammadi tti vA muttaNa bhnnido| * mANasaMjalaNassa jahaNNahidivihattI mAso aMtomuhuttUNo / 378. kudo ? mANavekiTTIo khaviya tadiyakiTiM vedayamANassa tisse tadiyakiTTIpaDhamahidIe samayAhiyAvaliyasesAe mANacarimaDidibaMdhI maasmetto| tatto uvari samaUNadozrAvaliyametaddhANe caDide carimasamayapabaddhahidIe aMtomuhutta NamAsamettaNisegANamuklaMbhAdo / jadi NisaMgahidIo ceva ghettaNa jahaNNahidivihattI vuccadi samAdhAna-nahIM, kyoMki do mAsa pramANa sthitike bhItara antarmuhUrtapramANa AbAdhAkAlameM karmaniSeka nahIM honese jaghanya sthiti antarmuhUrtakama do mahInA bana jAtI hai| zaMkA-niSekoMkI sthiti saMjJA kaise ho sakatI hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki niSekoMse kAla pRthagbhUta nahIM pAyA jAtA hai ataH niSekoMkI sthiti saMjJA hone meM koI virodha nahIM AtA hai| zaMkA-yahA~ para kAlako pradhAna kyoM nahIM kiyA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki karmoMkI prarUpaNAmeM kAlako pradhAnatA nahIM prApta hotI hai| zaMkA-jisa prakAra samyagmithyAtvakI do samaya kAlavAlI eka sthiti jaghanya sthiti vibhakti hotI hai aisA kahA hai usI prakAra yahA~ bhI antarmuhuta kama do mahInA pramANa sthitiyA~ eka samaya kama do zrAvaliyoMse nyUna do mahInA kAla pramANa hotI haiM aisA kyoM nahIM kahA ? samAdhAna nahIM, kyoMki antima niSekako chor3akara zeSa niSekoMkA itanA bar3A kAla nahIM pAyA jAtA hai / athavA upadezake binA bhI niSekoMkA kAla jAnA jAtA hai isaliye sUtra meM nahIM kahA hai| * mAna saMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti antarmuhUrta kama eka mahInA hai / 378. zaMkA-mAnasaMjvalanakI jaghanya sthiti antarmuhUrta kama eka mahInA kyoM hai ? samAdhAna-mAnakI do kRSTiyoMkA kSaya karake tIsarI kRSTikA vedana karanevAle jIvake usa tIsarI kRSTikI prathama sthiti eka samaya adhika prAvalIpramANa zeSa rahane para mAnakA antima sthitibandha eka mahInA pramANa hotA hai / tadanantara eka samaya kama do AvalI pramANa sthAna jAne para antima samayaprabaddhakI sthitike niSeka antamuhUrta kama eka mahInA pramANa pAye jAte haiN| Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 / hidivihattIe uttarapayaDiaddhAcchedo 206 to carimasamayamANavedayammi jahaNNasAmittaM kiNNa parUvijadi; aMtImuhutta Na paDi visesAbhAvAdo ? Na, tattha samayAhiyAvaliyamettaNisegahidINaM paDhamahidIe uvalaMbhAdo / paDhamahidiNisegesu gAlidesu kiraNa dijade ? Na, tattha hehA baddhakammANaM carimasamayaTThidivaMdhAdo heDA viteinnsegaannmuvlNbhaado| tamhA samayUNadoAvaliyamettaddhANaM gaMtUNa ceva jahaNNahidivihattI hodi / * mAyAsaMjalaNassa jahaeNahidivihattI addhamAso aMtomuhuttUNo / 379. jeNa mAyAsaMjalaNacarimajhidibaMdhassa NiseyA aMtomuhuttaNA addhamAsamettA teNa samaUNadoAvaliyamettapaJcaggasamayapabaddhasa gAlidesu aMtomuhuttUNaddhamAsamettaNiseyahidIo labhaMti tamhA tattha jahaNNa hidivihattI hodi / sesaM sugama, kodhamANasaMjalaNesu pruuvidcaado| OM purisavedassa jahaeNahidivihattI ahavassANi aMtomuhutta NANi / $380. kudo ? carimasamayasavedaeNa baMdhajahaNNahidivaMdho avassametto / zaMkA-yadi niSekoMkI sthitiko grahaNa karake jaghanya sthitivibhakti kahI jAtI hai to mAna vedanake antima samayameM jaghanya sthitikA svAmitva kyoM nahIM kahA, kyoMki donoM jagaha do mahInAmeM antamuhUrta kAla kama hai isakI apekSA donoM jagaha koI vizeSatA nahIM hai ? - samAdhAna nahIM, kyoMki mAnavedanake antima samayameM prathama sthitike niSekoMkI bhI eka samaya adhika prAvalIpramANa sthiti pAI jAtI hai, ata: vahA~ mAnakI jaghanya sthiti nahIM ho sakatI hai| zaMkA--to phira jisane prathama sthitike niSekoMko galA diyA hai vaha jaghanya sthitikA svAmI kyoM nahIM mAnA jAtA hai ? samAdhAna nahIM, kyoMki vahA~ pahale baMdhe hue karmoMkI apekSA antima samayameM jo sthiti bandha hotA hai usake nIce bhI unake niSeka pAye jAte haiN| ataH eka samaya kama do AvalI pramANa sthAna jAkara hI mAnakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| * mAyAsaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti antama harta kama AdhA mahInA hai| 376. cU~ ki mAyAsaMjvalanake antima sthitibandhake niSeka antarmuhUrta kama AdhA mahInA pramANa hote haiM, isaliye eka samaya kama do AvalIpramANa nUtana samayaprabaddhoMke galA dene para antameM niSekoMkI sthitiyA~ antarmuhUrta kama adhumAsa pramANa prApta hotI haiM, isaliye vahA~ jaghanya sthitivibhakti hotI hai| zeSa kathana sugama hai; kyoMki usakA kathana krodha aura mAna saMjvalanakI jaghanya sthitikA kathana karate samaya kara Aye haiN| * purUSavedakI jaghanya sthitivibhakti antamahata kama ATha varSapramANa hotI hai| 6380. zaMkA-puruSa vedakI jaghanyasthiti antarmuhUrta kama ATha varSapramANa kyoM hotI hai ? samAdhAna-kyoMki savedabhAgake antima samayameM puruSavedakA jaghanya sthitibandha ATha varSapramANa Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 NiseyahidIo puNa aMtomuhutta NaahavassamettAo; aMtomuhuttAbAhAe NiseyarayaNAbhAvAdo / puNo samayaNadoAvaliyamettamaddhANamuvari gaMtUNa aMtomuhutta avssmettnniseyhidiinnmuvlNbhaado| sattarisAgarovamakoDAkoDINaM jadi sattavAsasahassamettAbAhA labbhadi to ahaM vassANaM kiM labhAmo tti pamANeNicchAguNidaphale zrovaTTide jeNa egasamayassa asaMkhejadibhAgo Agacchadi teNa aNNaM vassANamAbAhA aMtomuhuttamatA ti Na ghaDade ? Na esa doso, saMsArAvatthaM mottaNa khavagaseDhIe evNvihnniymaabhaavaado| taM pi kudo Navvade ? ahavassANi atomuhutta NANi purisavedassa jahaNNahidivihattI hodi ti sucaadii| edamatthapadamaNNattha vi vacavvaM / / * chaNNokasAyANaM jahaNNahidivihattI sakhejjANi vasmANi / 19381. edassa attho vuccade, aNNadaravedakasAyANamudaeNa khavagaseDhiM caDiya tado jahAkameNa Nava sayavedamitthivedaM ca khaviya tado chaNNokasAyakhavaNakAlacarimasamae carimahidikaMDayacarimaphAlIe saMkhejavassapamANAe sesAe chaNNokasAyANaM jahaNNahidivihattI hodi| hotA hai / parantu niSekoMkI sthitiyA~ antamuhUrta kama ATha varSapramANa hI hotI haiM, kAraNa ki antamuhUrta pramANa AvAdhAmeM niSekoMkI racanA nahIM pAI jAtI hai / punaH eka samaya kama do AvalI pramANa kAla Upara jAkara niSekoMkI sthitiyA~ antarmuhUrtakama ATha varSa pramANa pAI jAtI haiN| zaMkA-sattara kor3Akor3I sAgarapramANa sthitikI yadi sAta hajAra varSa pramANa AbAdhA pAI jAtI hai to ATha varSapramANa sthitikI kitanI AbAdhA prApta hogI, isa prakAra trairAzika vidhike anusAra icchArAzise phalarAziko guNita karake usameM pramANarAzikA bhAga dene para cU~ ki eka samayakA asaMkhyAtavAM bhAga AtA hai, isaliye ATha varSakI AbAdhA antamuhUrta pramANa hotI hai yaha kathana nahIM banatA hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki saMsAra avasthAko chor3akara kSapakazreNImeM isa prakArakA niyama nahIM pAyA jAtA hai| zaMkA-yaha bhI kisa pramANase jAnA jAtA hai| samAdhAna-'puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti antarmuhUrta kama ATha varSa pramANa hai| ina sUtrase jAnA jAtA hai| yaha arthapada anyatra bhI kahanA cAhiye / * chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAta varSapramANa hotI hai| 1 / 381. aba isa sUtrakA artha kahate haiM-kisI eka veda aura kisI eka kaSAyake udayase kSapakazreNI para car3hakara tadanantara yathAkramase napuMsakaveda aura strIvedakA saya karake tadanantara chaha nokaSAyoMke kSaya karaneke antima samayameM unake antima sthitikANDakakI antima phAlikI saMkhyAta varSa pramANa sthitike zeSa rahane para chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 vvwwwmnew pA. 22] hidivihattIe uttarapayaDividizraddhAcchedo OM gadIsu aNumaggidavvaM / $ 382. gadIsu ci desAmAsiyavayaNaM / teNa gadiyAdisu codasamaggaNahANesu aNumaggidavvamidi bhaNidaM hodi / evaM jaivasahAirieNa sUcidassa atthassa uccAraNAirieNa parUvidavakravANaM bhnnissaamo| uccAraNogho jaivasahogheNa samANo ci Na tattha vattavyamasthi / $ 383. maNusa0-maNusapajja0-paMciMdiya-paMciM0pajja-tasa-tasapajja0-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi0-orAliya0-lobhakasAya-AmiNi-muda0-ohi0-saMjada0 - ckkhu0ackkhu0-ohidNs0-mukk0-bhvsiddhi0-smmaadihi-snnnni-aahaariinnmoghbhNgo| Navari maNusapajja0 itthiveda0 jaha0 addhAcchedo palido0 asaMkhe0 bhAgo / lobhakasAya0 doNhaM saMjalaNANaM jaha0 hidizraddhA0jahAkameNa aha vassANi cacAri mAsA ca aMtomuhutta NA / 384. AdeseNa Neraiemu micchatta-bArasakasAya-bhaya-duguMchANaM jahaNNahidivihattI sAgarovamasahassassa saca sacabhAgA catvAri sacabhAgA palido0 saMkhe0bhAgeNa UNA / taM jahA-micchattassa tAva uccde| asaNNipaMciMdio hadasamappattiyakameNa dvidighAdaM kAdUNa kayajahaNNamicchacahidisaMtakammo viggahagadIe Neraiemu uvavaNNo * isI prakAra gatiyoMmeM anusaMdhAna karake samajhanA caahiye| 6382. sUtra meM AyA huA 'gadIsu' yaha vacana dezAmarSaka hai, isaliye gati Adika caudaha mArgaNAsthAnoMmeM anusandhAna karake samajhanA cAhiye yaha ukta sUtrakA abhiprAya hotA hai| isa prakAra yativRSabha AcAryake dvArA sUcita arthakA uccAraNAcAryake dvArA jo vyAkhyAna kiyA gayA hai use kheNge| usameM bhI uccAraNAkA ogha yativRSabhake oghake samAna hai ataH uccAraNAke oghakA kathana nahIM kreNge| 6383. usameM bhI sAmAnya manuSya, manuSyaparyApta, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, lobhakaSAyI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, saMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke oghake samAna bhaMga hai| itanI vizeSatA hai ki manuSyaparyAptake strIvedakA jaghanya sthitikAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura lobhakaSAyavAle jIvake do saMjvalanoMkA jaghanya sthitikAla kramase antarmuhUrta kama ATha varSa aura antamuhUrtakama cAra mAsa hai| 384. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna sAtoM bhAgapramANa hai aura bAraha kavAya, bhaya tathA jugupsAkI jaghanyasthitivibhakti hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeM se palyakA saMkhyAtavA~ bhaga kama cAra bhAgapramANa hai| khulAsA isa prakAra hai| usameM pahale mithyAtvakI jayanya sthiti kahate haiM-jisane hatasamutpattikakramase sthitighAta karake mithyAtvakA jaghanyasthiti satkarma kara liyA 1. 110pratau asaMkhe. iti pAThaH / Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 jayadhavAsahide kasA pAhuDe [ dvidivihatI 3 tassa vidiyasamaye raiyassa sAgarovamasahassassa saca sabhAgA palido0 saMkhe0bhAgeNa UNA jahaNa hidizraddhAchedo hodi / Nerei saNNipaMciditra saMto aMtokoDAkoDidi micchassa kiNNa baMdhadi ? sarIre gahide paDhamasamaya pahuDi aMtokoDAkohi caitra baMdhadi, kiM tu viggahagadIe asaNNidvidiM caiva baMdhadi, paMciMdiyapAoggajaNa hidI tattha saMbhavAdo asaNNipaMciMdiyapacchAyadattAdo vA / 9 385. evaM bArasakasAya-bhaya-durguchANaM pi vatavyaM / Navari sAgarovamasahassassa cacAri sattabhAgA palidovamassa saMkhe0 bhAgUNA / evaM sattaNokasAyANaM / itthavedassa jahaNNaddhAchedo tAva vuccade / taM jahA - jo saNa paMciMdi hadasamuppattiyakameNa kayatatthataNajahaNNaDidisaMtakammo teNa baMdhAvaliyA dikkatakasAyadvidisaMtakamme sAgarovamasahassassa cattAri sattabhAgamece palido 0 saMkhe 0 bhAgeNUNe itthavedammi saMkAmiya Neraiye suppaNNapaDhasamae itthavedabaMdhavocchede kade kasAya hidI itthavedamiNa saMkamadi; baMdhAbhAveNa paDiggahattAbhAvAdo / tado aMtomuhuttakAlaM purisa hai aisA koI eka asaMjJI paMcendriya jIva jaba vigrahagati se nArakiyoM meM utpanna hotA hai taba usa nArakIke dUsare samaya meM hajAra sAgarake sAta bhAgoM meM se palyake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna sAtoM bhAga pramANa jaghanyasthiti hotI hai / zaMkA- nArakI saMjJI paMcendriya hai, ataH vaha midhyAtvakI antaHkor3Akor3IpramANa sthitiko kyoM nahIM bA~dhatA hai ? samAdhAna- nArakI jIva zarIra grahaNa karane para prathama samayase lekara antaH kor3Akor3I pramANa sthitiko hI bA~dhatA hai kintu vaha vigrahagati meM asaMjJIkI sthitiko bA~dhatA hai, kyoMki paMcendriyake yogya jaghanya sthitikA pAyA jAnA narakakI vigrahagatimeM saMbhava hai / athavA vaha asaMjJI paMcendriya paryAyase lauTakara AyA hai, isaliye bhI vahA~ asaMjJIke yogya jaghanya sthiti pAI jAtI hai / 9 385. isI prakAra bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA bhI kathana karanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inakI jaghanya sthiti hajAra sAgara ke sAta bhAgoM meM se palyakA saMkhyAtavA~ bhAga kama cAra bhAga pramANa hotI hai| isI prakAra zeSa sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti hotI hai / unameM se pahale strIvedakI jaghanya sthiti kahate haiM / vaha isa prakAra hai - jisa asaMjJI paMcendriyane hatasamutpattikakramase asaMjJIke yogya jaghanyasthiti satkarmako prApta kara liyA hai vaha bAlike vyatIta hone para hajAra sAgara ke sAta bhAgoM meM se palyopama ke saMkhyAtaveM bhAgase nyUna cAra bhAgapramANa kaSAyake sthitisatkarmakA strIvedameM saMkramaNa karake nArakiyoMmeM utpanna huA aura vahA~ utpanna hone para pahale samaya meM strIvedakI bandhavyucchitti honese usake kaSAyakI sthitikA strIvedameM saMkramaNa nahIM hotA, kyoMki strIvedakA bandha nahIM hone se usameM pratigraha zakti nahIM rhtii| aisA jIva tadanantara antarmuhUrta kAla taka puruSavedakA bandha karake punaH antarmuhUrta 1. 0 pratau kheraiesa iti pAThaH / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDividiaddhAcchedo vedaM baMdhiya puNo aMtomuhuttakAlaM NaqsayavedaM baMdhadi / NavaMsayavedabaMdhagaddhAcarimasamae itthivedassa jahaNNaddhAcchedo hodi / evaM purisved-nnsyved-hss-rdi-ardi-sogaannN| Navari asaNNicarimasamae icchidaNokasAyaM baMdhAviya tattheva baMdhavocchedaM kAdUNa NeraiemuppaNNapaDhamasamayappahuDi aMtomuhuttakAlapaDivakkhapayaDIo baMdhAviya paDivakravapayaDibaMdhagaddhAcarimasamae icchidaNokasAyassa jahaNNaaddhAcchedo hodi| 386. ettha paDivakkhapayaDibaMdhayaddhANaM mAhappajANAvaNa NokasAyaddhANamappAbahugaM uccade / taM jahA-savvatthovA purisavedabaMdhagaddhA 2 / itthivedabaMdhagaddhA saMkhejjaguNA 4 / hassa-radibaMdhagaddhA saMkhe0guNA 16 / aradi-sogabaMdhagaddhA saMkhe guNA 32 / NavusayavedabaMdhagaddhA visesAhiyA 42 / tirikkhagai-maNussagaIsu deva-NirayagaIsu ca eso addhappAbahuAlAvo vattavyo / eso uccAraNAiriyANamahippAo / / 1387aNNe puNa vakkhANAiriyA evaM bhaNaMti-oghappAbahuAlAvo tirikkhamaNusagaIsu ceva hodi ) NirayagaIe puNa aNNahA / taM jahA-savvatthovA purisabaMdhagaddhA0 3 / ithi0baMdhagaddhA saMkhe guNA 6 / hassa-radibaMdhagaddhA vise0 11 / NavusayabaMdhagaddhA saMkhe0guNA 22 / aradi-sogabaMdhagaddhA visesAhiyA 23 / devagaIe NirayagaibhaMgo / hehimabaMdhagaddhamuvarimabaMdhagaddhammi sohide suddhasesaM visesapamANaM hodi / kAla taka napuMsakavedakA bandha karatA hai, ataH usake napusakavedake bandha hAneke antima samayameM strIvedakI jaghanya sthiti hotI hai| isI prakAra puruSaveda, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati aura zokakI jaghanya sthiti kahanI cAhiye / parantu itanI vizeSatA hai ki asaMjJIke antima samayameM icchita nokaSAyakA bandha karAkara aura vahIM usakI bandhavyucchiti karAke nArakiyoMmeM utpanna honeke pahale samayase lekara antamuhUrta kAla taka pratipakSa prakRtiyoMkA bandha karAkara pratipakSa prakRtiyoM ke bandhakAlake antima samayameM icchita nokaSAyakI jaghanya sthiti kahanI caahiye| 386. aba yahA~ pratipakSa prakRtiyoMke bandha kAlake dIrghatvakA jJAna karAneke liye arthAt utkRSTa bandhakAla batalAneke liye nokaSAyoM ke kAlake alpabahutvako kahate haiN| vaha isa prakAra haipuruSavedakA bandhakAla sabase thor3A 2 hai / isase strIvedakA bandhakAla saMkhyAtaguNA 4 hai| isase hAsya aura ratikA bandha kAla saMkhyAtaguNA 16 hai| isase arati aura zokakA bandhakAla saMkhyAtaguNA 32 hai / isase napuMsaka vedakA bandhakAla vizeSa adhika 42 hai| jinakI aMkasaMdRSTi kramazaH 2,14, 16. 32 aura 42 hai / yaha alpabahutva tiryaMcagati, manuSyagati, devagati aura narakagatimeM kahanA caahiye| yaha uccAraNacAryakA abhiprAya hai| 387. parantu anya vyAkhyAnAcArya isa prakAra kathana karate haiM-ogha alpabahutvAlApa tiryaMcagati aura manuSyagatimeM hI hotA hai / parantu narakagatimeM anya prakArase hotA hai| vaha isa prakAra hai-puruSavedakA bandhakAla sabase thor3A 3 hai| isase strIvedakA bandhakAla saMkhyAtaguNA 6 hai| isase hAsya aura ratikA bandhakAla vizeSa adhika 11 hai| isase napuMsakavedakA bandhakAla saMkhyAtaguNA 22 hai| isase arati aura zokakA bandhakAla vizeSa adhika 23 hai| jinakI aMkasaMdRSTi kramazaH 3, 6, 11, 22 aura 23 hai| tathA devagatimeM narakagatike samAna bhaMga hai| yahA~ nIceke bandhakAlako Uparake vandhakAlameMse ghaTA dene para jo zeSa rahatA hai vaha vizeSakA pramANa hai| ye . Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 trader hide kasA pAhuDe edA baMdhA cadugadijahaNNazraddhAcchedassa sAhaNIo hoMti / 93== sampatta - smmaamicchtt-anNt| NubaMdhica kAraNaM shrghbhNgo| evari sammataM giraesuppaNNakadakara Nijjassa carimasamae jahAM hodi / sammAmicchattamuvvellaraNAe vattavvaM / evaM paDhamAe bhavaNa0 - vANa0 / vari bhavaraNavAsiya vANavaitaresu sammattassa sammAmicchattabhaMgo / vidiyAdi jAva chahi tti micchattassa jahaNNadvidizraddhAcchede bhaNNamANe micchAhI aNapaNo giraesa upajiya pajjattayado hodUNa uvasamasammataM gaNhamANeNa jeNa savvukkasa hidighAdo kado, puNo aMtomuhutaM gaMtUNa zratANubaMdhicakka visaMjoemANeNa jeNa ukassao hidighAdo kado tassa sagasagukassA uamettasarasagalagAe gAliya sagAuacarimasamae vaTTamANassa aMtokoDAkoDIsAgarovamametadvidIo micchattassa jahaNNao zraddhAcchedo / evaM itthi evaM sayavedANaM / sammatta-sammAmicchatta-praNatANubaMdhi caukkAraNamoghabhaMgo / gavari sammattassa bhavaNa0 bhaMgo; ujvellaNAe jahaNNa zraddhAcchedaggahaNAdo / bArasakasAya - sattaNokasAyANaM uvasamasammattagahaNakAle sakasayaM dvidivAdaM kADhUNa puNo arAMtANubaMdhicaukassa visaMjoya - [ dvidivihattI 3 bandhakAla cAroM gatiyoM ke jaghanya kAlake sAdhaka hote haiM / arthAt inase cAroM gatiyoMkA jaghanya sthiti zraddhAcheda nikAlA jAtA hai / * 1 9 388. nArakiyoMmeM samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti ke samAna hai / para itanI vizeSatA hai ki nArakiyoM meM utpanna hue kRtakRtyavedaka ke antima samayameM samyaktvakI jaghanya sthiti hotI hai / tathA samyagmithyAtvakI udvelanAke samaya jaghanyasthiti kahanI cAhiye / isI prakAra pahalI pRthivIke nArakI, bhavanavAsI aura vyantaroMke kathana karanA cAhiye / para itanI vizeSatA hai ki bhavanavAsI aura vyantaroMke samyaktvakI jaghanyasthiti samyamithyAtva ke samAna hotI hai / dUsare narakase lekara chaTe naraka taka mithyAtva kI jaghanya sthitike zraddhAcchedakA kathana karanepara jo midhyAdRSTi jIva apane apane narakameM utpanna huA aura vahA~ paryApta hokara jisane upazamasamyaktvako grahaNa karate hue sabase utkRSTa sthitighAta kiyA punaH antarmuhUrtakAla vyatIta karake anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA ke hetu jisane utkRSTa sthitighAta kiyA vaha apanI apanI utkRSTa sthitipramANa sthitiyoMko adhaH sthitigalanAke dvArA galAtA huA jaba apanI antima samaya meM vidyamAna rahatA hai taba usake antaHkor3Akor3I sAgarapramANa midhyAtvakA jaghanyasthitidvAccheda hotA hai ! isI prakAra strIveda aura napuMsakavedakA jaghanyasthiti kAla kahanA cAhiye / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga ogha ke samAna hai / saat vizeSatA hai ki samyaktvako jaghanya sthiti bhavanavAsiyoM ke samAna hai, kyoMki yahA~ udvelanAke dvArA prApta honevAle jaghanya sthiti addhAcchedakA grahaNa kiyA hai / upazamasamyaktvake grahaNa karane ke samaya sarvotkRSTa sthitighAta karake punaH anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA 1. zra0pratau zraddhahidi- iti pAThaH / Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA. 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidiaddhAcchedo 215 kuNamANaddhAe vi savvukkassayaM hidighAdaM kAdUNa puNo ukkassAuamaNupAliya NippiyamANasammAihicarimasamae aMtokoDAkoDIsAgarovamamettahidIo jhnnnnaddhaacchedo| vari NavusayavedaM mottUNa aNNAsi savvapayaDINaM parodaeNa jahaNNazraddhacchedo vattavyo / kudo ? udayahidIe thivukkasaMkameNa gadAe jahaNNattu vvciido| 6 386. evaM sattamAe vi vattavyaM / Navari micchattassa jahaNNaaddhAcchede bhaNNamANe paDhamasammattaggahaNeNa aNaMtANubaMdhicaukkavisaMyojaNAe ca savvukkassayaM hidighAdaM kAdUNa sammatteNa saha tettIsasAgarAuamaNupAliya tado aMtomuhuttAvasese Aue micchattaM gaMtUNa aMtomuhuttakAlaM saMtassa hehA baMdhiya puNo saMtasamANaTThidi baMdhamANacarimasamae aMtokoDAkoDisAgarovamamettahidIo ghetta Na jahaNNaaddhAcchedo hodi / evaM solasakasAya-bhaya-duguMchANaM / sattaNokasAyANaM pi evaM ceva / Navari miccha gaMtUNa jahaNNahidisaMtasamANabaMdhe saMjAde appappaNo paDivakkhabaMdhagaddhAo baMdhAviya tAsiM carimasamae jahaNNaaddhAchedo vattavyo / wwwmarwwwrowomaram karaneke samaya bhI sarvotkRSTa sthitighAta karake punaH utkRSTa AyukA pAlana karake jo samyagdRSTi narakase nikalanA cAhatA hai usake narakase nikalaneke antima samaya meM bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyoMkA antaH kor3Akor3I sAgarapramANa jaghanyasthiti addhAccheda hotA hai| itanI vizeSatA hai ki napuMsakavedako chor3akara anya sabhI prakRtiyoMkA parodayase jaghanya sthitiaddhAccheda kahanA cAhiye, kyoMki stivukasaMkramaNake dvArA udayasthitike kama ho jAne para jaghanyapanA bana jAtA hai| 386. isI prakAra sAtavIM pRthvImeM bhI kahanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki mithyAtvakI jaghanya sthitikA kathana karate samaya jo prathama samyaktvakA grahaNa karanese aura anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA karanese sarvotkRSTa sthitighAta karake samyaktvake sAtha tetIsa sAgara AyukA pAlana karake tadanantara Ayuke antamuhUrta kAlapramANa zeSa rahane para mithyAtvako prApta hokara sattAmeM sthita karmase kama sthitivAle karmakA bandha karake punaH sattAmeM sthita karmake samAna sthitivAle karmakA bandha karatA hai usake antima samayameM antaHkor3Akor3I sAgarapramANa sthitikI apekSA jaghanyasthiti zraddhAccheda hotA hai| isI prakAra solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA jaghanyasthiti addhAccheda kahanA cAhiye / tathA isI prakAra sAta nokaSAyoMkA bhI kahanA caahiye| itanI vizeSatA hai ki mithyAtvako prApta hokara jaghanya sthiti sattvake samAna bandhake hone para apanI apanI pratipakSa prakRtiyoMkA bandha karAke unake bandhakAlake antima samayameM sAta nokaSAyoMkA jaghanyasthiti addhAccheda kahanA caahiye| vizeSArtha--jo asaMjJI jIva mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAke jaghanya sthiti sattvake sAtha narakameM utpanna huA hai usake vigrahake dUsare samayameM ukta karmoMkI jaghanya sthiti vibhakti hotI hai / vigrahagatike dUsare samayameM kahanekA kAraNa yaha hai ki zarIragrahaNa karaneke pazcAt isake saMjJI paMcendriyake yogya sthitikA bandha hone lagatA hai| kintu vigrahagatimeM aisA jIva asaMjJIke yogya sthitikA hI bandha karatA hai| mithyAtvAdikI jaghanya sthiti mUlameM batalAI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 hI hai| sAta nokaSAyoMkI yadyapi jaghanya sthiti eka hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyake saMkhyAtaveM bhAga kama cAra bhAgapramANa hI prApta hotI hai para yaha sthiti vigrahake dUsare samayameM na prApta hokara antamuhUrta kAlake pazcAt prApta hotI hai| yathA-veda tIna haiM aura ye pratipakSa prakRtiyA~ haiN| inameM se kisI ekakA bandha hote samaya zeSa dokA bandha nahIM hotaa| aba yadi koI asaMjJI jIva strIvedake jaghanya sthiti sattvake sAtha narakameM utpanna huA aura vahA~ utpanna honeke pahale samayase lekara puruSavedakA bandha karane lgaa| punaH puruSavedake sthAnameM antarmuhUrtakAla taka napuMsakavedakA bandha karane lagA to usa nArakIke napuMsakavedake bandha honeke antima samaya taka strIvedakI ukta pramANa jaghanya sthitike antarmuhUrta pramANa adhastana niSekoMkA aura galana ho jAyagA kintu sthitimeM vRddhi nahIM hogI, ataH narakameM strIvedakA jaghanya sthitisattva napuMsakavedake bandhake antima samayameM prApta huA / tathA puruSaveda, napuMsamaveda, hAsya, rati, arati aura zokake viSayameM isI prakAra jAnanA caahiye| kintu hAsyAdikI jaghanya sthiti eka antamuhUrtake pazcAt kahanI cAhiye, kyoMki inakI pratipakSabhUta eka eka prakRtiyA~ honese eka antarmuhUrtake bAda punaH inakA bandha hone lagatA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameMse jinakA jaghanya sthitisattva kahanA ho unakA asaMjJIke antima samayameM bandha karAkara narakameM utpanna hone para unakI pratipakSabhUta prakRtiyoMkA antamuhUrtakAla taka bandha kahanA cAhiye aura isa antamuhUrtake antima samayameM usa usa prakRtikA jaghanya sthitisattva kahanA caahiye| tathA samyaktvakI jaghanyasthiti eka samaya aura samyagmithyAtva tathA anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti do samaya oghake samAna narakameM bhI bana jAtI hai, kyoMki jo kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva narakameM utpanna huA hai usake kRtakRtyavedakake antima samayameM samyaktvakI jaghanya sthiti pAI jAtI hai / tathA anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti visaMyojanA karanevAle nArakIke anivRttikaraNarUpa pariNAmoMke antima samayameM bana jAtI hai| kintu samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti do samaya samyagmithyAtvakI udvelanAmeM hI banegI, kyoMki samyagmithyAtvakI kSapaNA manuSyagatiko chor3akara anyatra nahIM hotii| sAmAnya nArakiyoMke jo mithyAtvAdi karmoMkI jaghanya sthiti kahI hai isI prakAra pahale narakake nArakI, bhavanavAsI aura vyantara devoMke bhI jAnanA cAhiye, kyoMki inameM bhI asaMjJI jIva mara kara utpanna hote haiN| kintu bhavanavAsI aura vyantaroMmeM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva mara kara nahIM utpanna hote, ataH inake samyaktvakI jaghanya sthiti eka samaya na kahakara samyagmithyAtvakI jaghanya sthitike samAna do samaya kahanI cAhiye, kyoMki udvelanAkI apekSA inake samyaktvakI jaghanya sthiti do samaya bana jAtI hai| dvitIyAdika pA~ca narakoMmeM na to asaMjJI jIva marakara utpanna hotA hai aura na samyagdRSTi hI utpanna hotA hai, ataH vahA~ mithyAtva Adi karmoMkI jaghanya sthiti Upara kahe anusAra nahIM bana sktii| phira vaha kisa prakAra banatI hai Age isIkA khalAsA karate haiM-koI eka jIva dvitIyAdika narakoMmeM apanI apanI utkRSTa Ayuke sAtha utpanna huA aura paryApta honeke pazcAta vaha upazama samyaktvako grahaNa karanA cAhatA hai| aisI hAlatameM usane mithyAtvakI sthitikA utkRSTa sthitighAta kiyA aura use itanI rakhI jo upazama samyaktvako grahaNa karanevAleke kamase kama ho sakatI hai| punaH upazama samyaktvako grahaNa karake usane anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanAke sAtha utkRSTa sthitighAta kiyaa| yahA~ vedakasamyaktvako grahaNa karAkara anantAnubandhIkI visaMyojanA isaliye nahIM kahI, kyoMki vedakasamyaktvako grahaNa karanevAleke sthitighAta karanekA koI niyama nahIM hai| punaH vaha jIvana bhara samyagdRSTi rahA aura isa prakAra mithyAtvakI adhaHsthitike eka eka niSekako * galAtA Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artimeir - for-ww. gA0 22] ___ dvidivihattIe uttarapayaDidvidizraddhAcchedo . 217 390. tirikvesu micchatta-bArasakasAya-NavaNokasAyANaM jahaNNahidiaddhAchedo sAgarovamassa[satta] sattabhAgA cattAri sattabhAgA palido0 asaMkhe0bhAgeNa UNayA / sammatta-sammAmi0 aNaMtANubaMdhicaukANamoghaM / paMciMtirikkha-paMciMtiri0pajja0paMciMtirikvajoNiNIsu micchatta-bArasakasAya-bhaya-dugaMchANaM jahaNNa. sAgarIvamasahassassa satta sattabhAgA cattAri sattabhAgA ve sattabhAgA palido0 saMkhe0bhAgaNa UNayA / sattaNokasAyANaM sAgarovamassa cattAri sanabhAgA palido0 asaMkhe0bhAgeNa paDivakvabaMdhagaddhAhiyaUNayA / sesaM tirikkhoghaM / Navari joNiNIsu sammatta0 smmaamicchttbhNgo| paMciMtiri0apaja pNciN0tiri0jonninniibhNgo| Navari aNaMtANu04 baarsk0bhNgo| rahA / isa prakAra apanI Ayuke antima samayameM usake mithyAtvakI jaghanya sthiti hogii| isI prakAra strIveda aura napuMsakavedakI jaghanyasthiti kahanI cAhiye, kyoMki samyagdRSTike ina donoM vedoMkA bandha nahIM hotA, ataH inakI ukta prakArase jaghanya sthiti bana jAtI hai| tathA inake samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti do samaya hotI hai jisakA khulAsA bhavanavAsiyoMke inakI jaghanyasthiti kahate samaya kara Aye haiN| tathA sAtaveM narakameM jo vizeSatA hai usakA khulAsA mUlameM hI kara diyA hai|| 360. tiyecoMmeM mithyAtvakA jaghanya sthitiaddhAccheda eka sAgarake sAta bhAgoM se palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase nyUna sAta bhAgapramANa hai / bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA eka sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna cAra bhAgapramANa hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnuvandhI catuSkakA jaghanya sthitikAla oghake samAna hai| paMcendriyatiyaMca paMcendriyatiyaMcaparyApta aura paMcendriyatithaMca yonimatI jIvoMmeM mithyAtvakA jaghanyasthiti sattvakAla eka hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna sAta bhAgapramANa hai / bAraha kaSAyoMkA jaghanyasthiti sattvakAla eka hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna cAra bhAgapramANa hai aura bhaya tathA jugupsAkA jaghanyasthiti sattvakAla eka hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna do bhAgapramANa hai| sAta nokaSAyoMkA jaghanyasthiti sattvakAla eka sAgarake sAta bhAgoMmeMse apanI pratipakSa prakRtiyoMke bandhakAlase aura palyake asaMkhyAtaveM bhAgasenyana cAra bhAgapramANa hai| zeSa kathana sAmAnya tiyaMcoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki yonimatI tiryaMcoMmeM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| paMcendriyatiyaca aparyAptakoMmeM paMcendriya tiryaMca yonimatIke samAna bhaMga hai / itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhI catuSkakrA bhaMga bAraha kaSAyoMke samAna hai| vizeSArtha-tiryaMcoMmeM ekendriya bhI sammilita haiM, ataH ekendriyoMkI jo jaghanya sthiti hai vahI yahA~ mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sAmanya tiryaMcoMke jaghanyasthiti jAnanI cAhiye, kintu anantAnubandhIkI visaMyojanA saMjJI paMcendriya paryApta hI karatA hai, ataH anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti oghake samAna do samaya jaannaa| samyaktva kI jaghanyasthiti kRtakRtyavedaka samyagdRSTike samAna eka samaya jAnanA / kisa karmakI kitanI jaghanya sthiti hai yaha mUla meM batalAyA hI hai / paMcendriyatithaMca, paMcendriyatiyaca paryApta aura paMcendriyatiyaca yonimatI jIvoMke mithyAtva aura bAraha kaSAyakI jaghanya sthiti asaMjhiyoMkI jaghanya sthitike 28 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 japadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 6361. maNusiNi0 sayaveda jahaNNa0 palido0 asaMkhe bhaago| purisa0 jaha0 saMkhejjANi vassANi / sespyddiinnmoghbhNgo| maNu saapaja. pNciN0tiri0apjjttmNgo| samAna jaannaa| bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyake saMkhyAtaveM bhAga kama do bhAgapramANa hotI hai| isakA kAraNa yaha hai ki ye donoM dhra ghabandhinI prakRtiyA~ haiM / aba yadi koI ekendriya jIva ukta tIna prakArake tiryaMcoMmeM utpanna huA aura vahA~ usane pahale samayameM asaMjJIke yogya jaghanya sthitikA bandha kiyA to usake ukta donoM prakRtiyoMkI jaghanya sthiti ukta pramANa hI prApta hogii| yadi kahA jAya ki isa jIvake usa samaya solaha kaSAyoMkI jaghanya sthiti bhaya aura jugupsArUpase saMkramita ho jAyagI, ataH bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti bhI solaha kaSAyoMkI jaghanya sthiti ke samAna prApta ho jAyagI so bhI bAta nahIM hai, kyoMki navIna bandhakA eka Avalike bAda hI anya prakRtirUpase saMkramaNa hotA hai aura yaha jIva ekendriya paryAyase AyA hai, ataH isake solaha kaSAyoMkI asaMjJIke yogya jaghanya sthiti usI samaya prApta huI hai, ataH usakA saMkramaNa nahIM ho sakatA / tathA sAta nokaSAya pratipakSa prakRtiyA~ haiM ataH jo ekendriya ukta tIna prakArake tiryaMcoMmeM utpanna huA hai usake sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti ekendriyoMkI jaghanya sthitike samAna hotI hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inakI jaghanya sthiti kahate samaya apanI apanI pratipakSa prakRtiyoMke bandhakAlako aura ghaTA denA cAhiye, kyoMki pratipakSa prakRtiyoMkA bandha hote samaya zeSa sajAtIya prekRtiyoMkA bandha nahIM hotA aura usake adhaHsthitigalanArUpase pratipakSa prakRtiyoMke bandhakAla pramANa niSeka gala jAte haiN| tathA anantAnubandhI catuSka, samyaktva aura samyagmidhyAtvakI javanya sthiti sAmAnya ticoMke samAna kramase do samaya, eka samaya aura do samaya pramANa bana jAtI hai| khulAsA sAmAnya nArakiyoMke samAna jAnanA / kintu yonimatI tiyacoMmeM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva utpanna nahIM hotA ataH vahA~ samyaktvakI jaghanya sthiti eka samaya nahIM bntii| ataH jisa prakAra udvelanAkI apekSA samyagmithyAtvakI do samaya jaghanya sthiti kahI usI prakAra yonimatiyoMke samyaktvakI jaghanya sthiti kahanI caahiye| paMcendriyatithaMca labdhyaparyAptakoMke anantAnubandhI catuSkako chor3akara zeSa saba karmokI jaghanya sthiti yonimatI tithaMcoMke samAna bana jAtI hai| kintu anantAbandhI catuSkakI jaghanya sthiti zeSa bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitike samAna hotI hai, kyoMki inake anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA nahIM hotii| 361. manuSyaniyoMmeM napuMsakavedakA jaghanyasthiti sattvakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| puruSavedakA jaghanyasthiti sattvakAla saMkhyAta varSa hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA oghake samAna hai / manuSya aparyAptakoMmeM paMcendriyatithaMca aparyAptakoMke samAna bhaMga hai / vizeSArtha-manuSyaniyoMke napusakaveda aura puruSavedako chor3akara saba karmoMkI jaghanya sthiti zrodhake samAna bana jAtI hai, kyoMki inake kSAyika samyagdarzana aura kSapakazreNIkI prApti sambhava hai| kintu inake kSapakaraNImeM jisa samaya napuMsakavedakI dvitIya sthitike antima kANDakakI antima phAlikA puruSavedameM saMkramaNa hotA hai usa samaya usakI palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthiti pAI jAtI hai, ataH inake napuMsakvedakI jaghanya sthiti palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAnanI cAhiye / tathA inake puruSavedakI jaghanya sthiti saMkhyAta varSa pramANa hotI hai, kyoMki manuSyaniyoMke puruSavedakA kSaya chaha nokaSAyoMke sAtha hotA hai, isaliye jaba yaha jIva puruSavedake sAtha chaha nokaSAyoMke antima kANDakakI antima phAlikA saMkramaNa krodhasaMjvalanameM Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 rHymy dr sr sjdy sy m`h Hrh arwana gA0 22 ] dvidivihattIe uttarapapaDidvidizraddhAcchedo 362. devANaM Niraogha / jodisi0 vidiypuddhvibhNgo| sohammAdi jAva uvarimagevaje tti vidiypuddhvibhNgo| Navari dovAramuvasamasaDhiM caDhAviya ukassahidighAdaM karAviya puNo odariya daMsaNamohaNIyaM khaiya appidadevesu ukssAuhidIesuppAiya NippidamANadevacarimasamae jahaNNaaddhAchedo vattavyo / sammattassa devoghaM / aNudisAdi jAva savvadRsiddhi tti evaM ceva / Navari sammAmicchattassa micchttbhNgo| karatA hai usa samaya puruSavedakI dvitIya sthitimeM sthita antima phAlikI sthiti saMkhyAta varSa pramANa pAI jAtI hai| labdhyaparyAptaka manuSyoMke saba karmoMkI jaghanya sthiti paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMke samAna batAnekA kAraNa yaha hai ki jo ekendriya jIva apane sthiti bandhake yogya sthitike sAtha labdhyaparyAptaka manuSyoMmeM utpanna hotA hai usake yathAyogya samayameM saba karmokI labdhyaparyAptaka tiryaMcoMke samAna jaghanya sthiti bana jAtI hai| kintu samyaktva aura samyagmidhyAtvakI jaghanya sthiti do samaya udvelanAkI apekSA kahanI cAhiye / 6362. devoMmeM sAmAnya nArakiyoMke samAna jaghanya sthiti hai| jyotiSiyoMmeM dUsarI pRthivIke samAna bhaMga hai| saudharma svargase lekara uparima aveyaka taka dUsarI pRthivIke samAna bhaMga hai| itanI vizeSatA hai ki jo do bAra upazamazreNI para car3hakara aura utkRSTa sthitighAta karake punaH utara kara aura darzanamohanIyakA kSaya karake utkRSTa yuvAle vivakSita devoMmeM utpanna huA hai usake vahA~se nikalaneke antima samayameM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyakA jaghanya sthiti sattvakAla kahanA caahiye| samyaktvakA sAmAnya devoMke samAna jaghanya sthiti sattvakAla hai / anudizase lekara sarvArthasiddhitaka bhI isI prakAra hai / itanI vizeSatA hai ki samyagmithyAtvakA sthitisattvakAla mithyAtvake samAna hai| vizeSArtha--sAmAnya devoMmeM sAmAnya nArakiyoMke sAmAna jaghanya sthiti kahanekA kAraNa yaha hai ki asaMjJI jIva bhI devoMmeM utpanna hote haiM, ataH isa apekSAse devoMmeM nArakiyoMke samAna mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti ghaTita ho jaaygii| tathA visayojanAkI apekSA anantAnubandhI catuSkakI, udvelanAkI apekSA samyagmithyAtvakI aura kRtakRtyavedaka samyaktvakI apekSA samyaktvakI jaghanya sthiti bhI nArakiyoMke samAna devoMke bana jAtI hai| tathA uyotiSiyoMmeM asaMjJI jIva mara kara utpanna nahI hotA ataH inake dUsarI pRthivIke samAna mithyAtvAdikakI jaghanya sthiti ghaTita karake kahanI cAhiye / vizeSatA itanI hai ki inake apanI ukRSTa AyukA vicAra karake hI kathana karanA cAhiye / yadyapi saudharmasvargase lekara nau avayaka taka mithyAtvAdikakI jaghanya sthiti dUsarI pRthivIke samAna bana jAtI hai para saudharmAdika svargoM meM samyagdRSTi jIva bhI utpanna hotA hai, ataH yahAM dvitIya pRthivIke nArakiyoMke jaghanya sthitike kathanase kucha vizeSatA hai jo mUlameM batalAI hai, ataH usake anusAra inake jaghanya sthiti ghaTita karake jAnanA caahiye| kintu yahAM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva bhI utpanna hotA hai ataH yahAM samyaktvakI jaghanya sthiti dvitIya narakake samAna na jAnakara sAmAnya nArakiyoMke samAna jAnanI caahiye| anudizase lekara sarvArthasiddhi taka samyagdRSTi hI utpanna hote haiM, ataH inake samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti do samaya nahIM bana sakatI hai aura isaliye inake samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti mithyAtvakI jaghanya sthitike samAna jAnanI cAhiye / tathA zeSa karmoMkI jaghanya sthiti saudharmAdika svagAke samAna jaannaa| Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ..apacavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 $ 363. eiMdiesu micchatta-solasaka0-NavaNoka0 jaha0 sAgarovamassa satta sattabhAgA cattAri sattabhAgA palido0 asaMkhe0 bhAgeNa uunnaa| sammatta-sammAmicchattaM0 jaha0 eyA hidI dusamayakAlA / evaM savvaeiMdiya-paMcakAya-orAliyamissa-kammaiya0madi-sudaaNNA0-tieiNalessA-abhava0-micchA0-asaNNi-aNAhAri ti / Navari orAliyamissa-kammaiya0 - kAulessA- aNAhAri0 sammattamoghaM / tisu lessAsu aNaMtANubaMdhicaukkamoghaM / 5 364. vigaliMdiesu micchatta-solasaka0-bhaya-duguMDA0 ja0 paNuvIsasAgarANaM paNNArasasAgarANaM sadasAgarANaM satta sattabhAgA cattAri sattabhAgA ve sattamAgA palidovamassa saMkhejadibhAgeNa UNA / sattaNokasAyANaM ja0 sAgarovamassa cattAri 6363. ekendriyoMmeM mithyAtvakA jaghanya sthitisattvakAla eka sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase nyUna sAta bhAgapramANa hai / solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA jaghanya sthitisattvakAla eka sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase nyUna cAra bhAgapramANa hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI eka sthitikA jaghanya sattvakAla do samaya hai| isI prakAra saba ekendriya, pA~coM sthAvarakAya, audArikamizrakAyayogI; kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, kRSNAdi tIna lezyAvAle, abhavya, mithyASTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI, kAmaNakAyayogI, kapotalezyAvAle aura anAhAraka jIvoMmeM samyaktvakA jaghanya sthitisattvakAla aodhake samAna hai| tIna lezyAoM meM anantAnandhI catuSkakA jaghanya sthitisattvakAla oSake samAna hai| vizeSArtha-ekendriyAdika mArgaNAoM meM jo mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti batalAI hai vaha vahAM sambhava jaghanya sthitisattvakI apekSAse jAnanA / tathA samyastva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti do samaya udvelanAkI apekSA jaannaa| kintu audArika mizrakAyogI, kArmaNakAyayogI, kApota lezyAvAle aura anAhAraka ina mArgaNAoMmeM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi bhI utpanna ho sakatA hai aura inake rahate hue usakA kAla bhI pUrA ho sakatA hai, ataH ina mArgaNAoMmeM samyaktvakI jaghanya sthiti oghake samAna eka samaya bhI bana jAtI hai| tathA kRSNAdi tIna lezyAoM ke rahate hue anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA bhI hotI hai ataH ina tIna lezyAoMmeM anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti oghake samAna do samaya bana jAtI hai / 6364. vikalendriyoMmeM mithyAtvakA jaghanya sthitisattvakAla doindriyoMmeM paccIsa sAgarake sAta bhAgoMmeMsa palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna sAta bhAgapramANa, tIna indriyoMmeM pacAsa sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna sAta bhAgapramANa aura cauindriyoMmeM sau sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna sAta bhAgapramANa hai| solaha kaSAyoMkA jaghanya sthitisattvakAla doindriyoMmeM paccIsa sAgarake teindriyoMmeM pacAsa sAgarake aura cauindriyoMmeM sau sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna cAra bhAgapramANa hai / tathA bhaya aura jugupsAkA jaghanya sthitisattvakAla do indriyoMmeM paccIsa sAgarake, teindriyoMmeM pacAsa sAgarake aura cauindriyoMmeM sau sAgarake sAta bhAgoM meM se palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna 1. a0pratau sammAmicchAihI0 iti pAThaH / Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDividizraddhAcchedo 221 sattabhAgA palido asaMkhe0 bhAgeNa UNA / sammatta-sammAmicchatta0 eiNdiybhNgo| paMciMdiyaapaja. pNciNtiri0apjjttbhNgo| tasaapaja0 veiNdiyapjjttbhNgo| 3365. veuvyi0 sababhaMgo / Navari samma0-sammAmi0 jodisiybhNgo| veuvviyamissa0 micchatta-solasaka-bhaya-duguMcha0 jaha0 aMtokoDAkoDIsAgarovamANi / sammatta-sammAmi0 sohammabhaMgo / sattaNoka0 jaha0 sAgarovamasahassassa cattAri sattabhAgA palidovamassa saMkhejadibhAgeNa UNA / AhAra-AhAramissa0 savvapayaDINaM jaha0 aMtokoDAkoDIsAgarovamANi / do bhAgapramANa hai| sAta nokaSAyoMkA jaghanya sthitisattvakAla eka sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase nyUna cAra bhAgapramANa hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA ekendriyoMke samAna bhaMga hai| paMcendriya aparyAptakoMmeM paMcendriyatithaMca aparyAptakoMke samAna bhaMga hai / basa aparyAptakoMmeM do indriya aparyAptakoMke samAna bhaMga hai| vizeSArtha-jaba koI eka ekendriya jIva vikalatrayoMmeM utpanna hotA hai to vaha vahAM utpanna honeke pahale samayameM hI kamase kama vikalatrayoMke yogya jaghanya sthitikA bandha karane lagatA hai, ataH vikalatrayake mithyAtva, solaha kaSAya tathA bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti mUlameM batalAye anusAra hI prApta hogii| kintu sAta nokaSAya pratipakSabhUta prakRtiyAM haiM, ata: bikalatrayoMke inakI jaghanya sthiti ekendyioMke samAna bhI bana jAtI hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti udvelanAkI apekSA ekendriyoMke samAna do samaya jAnanI cAhiye / paMcendriya aparyAptakoMke paMcendriya tiyeca aparyAptakoMke samAna tathA trasa aparyAptakoMke dvIndriya aparyAptakoMke samAna jaghanya sthiti jAnanekI jo mUlameM sUcanA kI so usakA kAraNa spaSTa hI hai / 6365. vaikriyikakAyayogiyoM meM sarvArthasiddhike samAna bhaMga hai| itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktva aura samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisattvakAla jyotiSiyoMke samAna hai| vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA jaghanya sthitisattvakAla antaHkor3Akor3I sAgara hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisattvakAla saudharmake samAna hai / tathA sAta nokaSAyoMkA jaghanya sthitisattvakAla eka hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeM se palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna cAra bhAgapramANa hai| AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMke sabhI prakRtiyoMkA jaghanya sthitisattvakAla antaHkor3Akor3I sAgara hai / vizeSArtha-deva vaikriyikakAyayogI bhI hote haiM ataH vaikriyikakAyayogameM sarvArthasiddhike samAna saba karmoMkI jaghanya sthiti bana jAtI hai| kintu vaikriyika kAyayogameM kRtakRtyavedaka samyaktva nahIM pAyA jAtA, ataH isameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti jyotiSiyoMke samAna do samaya jAnanA / aisA niyama hai ki zarIra grahaNa karaneke pazcAt saMjJI jIva paMcendriyake yogya sthitikA hI bandha karatA hai ataH vaikriyikamizrakAyayogameM mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti antaHkor3Akor3I sAgara kahI hai| kintu sAta nokaSAya sapratipakSabhUta prakRtiyAM haiM / inakA bandha eka sAtha nahIM hotA, ataH vaikriyikamizrakAyayogake rahate hue bhI inakI jaghanya sthiti asaMjJIke yogya prApta ho jAtI hai jo mUlameM batalAI hI hai| tathA vaikriyika mizrakAyayogameM kRtakRtyavedaka samyaktva bhI pAyA jAtA hai, ataH isameM samyaktvakI jaghanya sthiti Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 jayapavalAsahide kasAyapAhuDhe [dvidivihattI 3 ____ 366. itthivede micchatta-sammatta-sammAmi0-bArasaka0-itthivedANamoghaM / NavaMsa0 ja. palido0 asNkhe0bhaago| sattaNoka0-cattArijala0 saMkhejjANi vAsasahassANi / evaM Nasa0 / Navari itthi0 jaha0 palido0 asaMkhe0bhAgo / purisa0 itthi-Nava'sayaveda0 ja0 palido0 asNkhe0bhaago| parisa-cattArika. jaha0 saMkhejjANi vassANi |sesN mUloghaM / avagada0 micchatta-sammatta-sammAmi0-ahaka0-itthi-NavUsa0 jaha0 aMtokoDAkoDIsAgarovamANi / sattaNoka0-cattArisaMja0 oghaM / eka samaya aura udvelanAkI apekSA samyagmithyAtva kI jaghanya sthiti do samaya bana jAtI hai jo saudharma svargameM bhI sambhava hai |chtthe guNasthAnameM solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hotI hai, ataH AhArakakAyayoga aura AhArakamizrakAyayogameM inakI jaghanya sthiti ukta pramANa kahI hai| tathA AhArakakAyayoga aura AhArakamizrakAyayogake rahate hue darzanamohanIyakI kSapaNAkA prArambha nahIM hotA hai aura jisane darzanamohanIyakI kSapaNAkA prArambha kiyA hai usakeukta donoM yoga nahIM hote, ataH ukta donoM yogoMmeM tIna darzana mohanIyakI jaghanya sthiti antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hI hotI hai| 6366. strIvedameM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura strIvedakA jaghanya sthitisattvakAla oghake samAna hai| napuMsakavedakA jaghanya sthitisattvakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA sAta nokaSAya aura cAra saMjvalanoMkA jaghanya sthitisattvakAla saMkhyAta hajAra varSa hai| isI prakAra napuMsakavedameM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki isameM strIvedakA jaghanyaM sthitisattvakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| puruSavedameM strIveda aura napuMsakavedakA jaghanya sthitisattvakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| puruSaveda aura cAra kaSAyoM kA jaghanya sthitisattvakAla saMkhyAta varSa hai| tathA zeSa mUloSa ke samAna hai / apagatavedameM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, ATha kaSAya, strIveda aura napusakavedakA jaghanya sthitisattvakAla antaHkor3Akor3I sAgara hai / tathA sAta nokaSAya aura cAra saMjvalanoMkA jaghanya sthitisattvakAla oghake samAna hai| vizeSArtha-strIvedake udayake rahate hue mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura strIvedakI kSapaNA sambhava hai, ataH strIvedIke inakI jaghanya sthiti oghake samAna kahI hai / tathA strIvedake udayake rahate hue napuMsakavedakI kSapaNA bhI ho jAtI hai para jisa samaya aise jIvake napuMsakavedake antima kANDakakI antima phAlikA puruSaveda rUpase saMkramaNa hotA hai usa samaya usakI jaghanya niSeka sthiti palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pAI jAtI hai, ataH strIvedIke napuMsakavedakI jaghanya sthiti uktapramANa kahI hai| tathA jisa samaya strIvedakA prathama sthitimeM vidyamAna antima niSeka svodayase, kSayako prApta hotA hai usa samaya sAta nokaSAya aura cAra saMjvalanakA jaghanya sthitisattva saMkhyAta hajAra varSa pramANa pAyA jAtA hai, ataH strIvedIke ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthiti uktapramANa kahI hai| napuMsakavedIke bhI isI prakAra saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti jaannaa| kintu kSaka napuMsakavedI jIva apane upAntya samayameM strIvedake antima kANDakakI antima phAlikA puruSavedarUpase saMkramaNa karatA hai aura usa samaya antima phAlikI jaghanya sthiti palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pAI jAtI hai, ataH napuMsakavedIke strIvedakI jaghanya sthiti ukta pramANa kahI hai / tathA puruSavedIke jaba strIveda aura napuMsakavedake Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] vittIe uttarapayaDiDidi zraddhAcchedo 223 9 397. kodha0 cattArika0 jaha0 cattAri vassANi / sesaM mUloghaM / evaM mANa0 / vari tiSNi0 saMja0 jaha0 ve vassAriNa / sesamoghaM / evaM mAyA0 / vari do saMja0 jaha0 vassaM / sesamoghaM / zrakasA0 savvapayaDINaM ja0 aMtokoDAkoDI | evaM jahAkkhAda 0 / arrant ntima phAlikA sarvasaMkramaNa dvArA puruSavedarUpase saMkramaNa hotA hai usa samaya antima phAliyoMkI jaghanya niSekasthiti palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pAI jAtI hai, ataH puruSavedIke strIveda aura napuMsakavedakI jaghanya sthiti uktapramANa kahI hai / puruSavedake antima samayameM cAra saMjvalanoMkI sthiti saMkhyAta varSapramANa pAI jAtI hai, ataH puruSavedIke cAra saMjvalanoMkI jaghanya sthiti ukta pramANa kahI hai / tathA puruSavedIke zeSa prakRtiyoMkI jaghanya sthiti ke samAna prApta hotI hai, ataH unakI jaghanya sthiti oghake samAna kahI hai| tathA jo dvitIyopazama samyaktva se upazamazreNI para car3hA hai usIke apagatavedake rahate hue midhyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, madhyakI ATha kaSAya strIveda aura napuMsakavedakA sattva pAyA jAtA hai / upazamazreNI meM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti ataH kor3Akor3I sAgara pramANa hotI hai, ataH apagatavedIke ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthiti antaHkor3Akor3IsAgara pramANa kahI hai / tathA sAta nokaSAya aura cAra saMjvalanakA sattva kSapaka apagatavedI ke bhI hotA hai. ataH apagatavedIke inakI jaghanya sthiti ogha ke samAna kahI hai / apagatavedIke zranantAnubandhI catuSkakA sattva to hAtA hI nahIM, ataH isake anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti nahIM kahIM / hAM jina AcAryoM ke tase anantAnubandhIkI binA visaMyojanA kiye bhI jIva upazamazreNI para car3ha sakatA hai unake matAnusAra apagatavedIke anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti antaHkor3Akor3I sAgara pramANa hogI jisakA yahAM ullekha na karanekA kAraNa yaha hai ki kaSAyaprAbhRtake matAnusAra aisI jIva upazamazreNipara ArohaNa nahIM karatA / 9 367. krodhameM cAra kaSAyoMkA jaghanya sthiti sattvakAla cAra varSa hai / zeSa mUlodhake samAna hai / isI prakAra mAnameM jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki isake tIna saMjvalanakA jaghanya sthiti sattvakAla do varSa hai / tathA zeSa ogha ke samAna hai / isI prakAra mAyAmeM jAnanA cAhiye / para itanI vizeSatA hai ki isake do saMjvalanoMkA jaghanya sthiti sattvakAla eka varSa hai / tathA zeSa oghake samAna hai / akaSAyI jIvoM meM saba prakRtiyoMkA jaghanya sthitisattvakAla anta:kor3Akor3I sAgara hai / isI prakAra yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / vizeSArtha -- krodhakaSAyIke krodha kaSAyake vedana karaneke antima samaya meM cAra saMjvalanoM kI jaghanya sthiti cAra varSaM pramAraNa hotI hai| mAnakaSAyIke mAna kaSAyake vedana karaneke antima samaya meM mAnAdi tIna saMjvalanoMkI jaghanya sthiti do varSapramANa hotI hai / tathA mAyAkaSAyIke mAyA kaSAyake vedana karaneke antima samaya meM mAyA Adi do saMjvalanoMkI jaghanya sthiti eka varSa pramANa hotI hai, ataH ina krodhAdi kaSAyavAle jIvoMke ukta kaSAyoMkI jaghanya sthiti ukta pramANa kahI hai| inake zeSa prakRtiyoMkI jaghanya sthiti ke samAna jAnanA, kyoMki inameM se kisI bhI kaSAyake udayake rahate hue darzanamohanIya aura cAritramohanIyakI kSaparaNA sambhava hai, ataH ina kaSAyavAloMke zeSa prakRtiyoMkI jaghanya sthiti oghake samAna bana jAtI hai / upazAntakaSAya guNasthAna meM akaSAyI jIvoMke anantAnubandhI catuSkako chor3a kara zeSa saba prakRtiyoMkA sattva sambhava hai aura upazamazreNI meM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti antaH kor3Akor3I sAgarase Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwrror hm ny jy sy jy sy sy shy my my my myr mhm s m sy y my my my my m y sy sy y HrH Hrmy myN b`d sy sy by sy `mwmy my my my my m 224 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 368. vihaMga0 micchatta0-solasaka0-NavaNoka0 ja0 aNtokoddaakoddiisaagrovmaanni| sammatta-sammAmi0 eiMdiyabhaMgo / maNapaja0 oghaM / Navari itthi0Navusa0 ja0 palido0 asaMkhe bhaago| ___366. sAmAiya-chedo0 ogha / Navari lobhasaMja0 ja0 aMtomuhunaM / parihAra0 sammatta0 micchatta0-sammAmi0-aNaMtANu0 oghaM / sesANaM sohmmbhNgo| evaM teu-pammasaMjadAsaMjadANaM / muhamasaMpa0 lobha0 ja0 eyA hiMdI eysmiyaa| sesANamakasAibhaMgo / asaMjada0 tirikkhoghaM / Navari micchattassodhabhaMgo / kama nahIM hotI, ata: akASAyI jIvoMke saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti antaHkor3Akor3I sAgara pramANa kahI hai / tathA akaSAyI jIvoMke samAna yathAkhyAtasaMyata jIvoMke bhI saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti ghaTita kara lenI caahiye| 6368. vibhaMgajJAniyoM meM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA jaghanya sthiti sattvakAla antaHkor3Akor3I sAgara hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA jaghanya sthiti sattvakAla ekendriyoMke samAna hai| manaHparyayajJAnameM oghake samAna hai| para itanI vizeSatA hai ki isameM strIveda aura napuMsakavedakA jaghanya sthiti sattvakAla palyopamake asaMkhyAtaveMbhAgapramANa hai| vizeSArtha-vibhaMgajJAna saMjJI paMcendriya jIvake paryApta avasthAmeM hI hotA hai aura paryApta avasthAmeM saMjJI mithyAdRSTi jIvake antaHkor3Akor3I sAgarase kama jaghanya sthitisattva nahIM hotA, ataH vibhaMgajJAniyoMke mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti antaHkor3Akor3I sAgara pramANa kahI hai / tathA vibhaMgajJAnI bhI samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA karate haiM, ataH inake ukta do prakRtiyoMkI jaghanya sthiti ekendriyoM ke samAna do samaya kahI hai / yadyapi manaHparyayajJAnake rahate hue kSAyika samyagdarzanakI prApti aura kSapakazreNI para ArohaNa bana sakatA hai, ataH isake strIveda aura napuMsakavedako chor3a kara zeSa saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti oghake samAna bana jAtI hai| kintu strIvedI aura napuMsakavedI jIvake manaHparyayajJAnakI prApti sambhava nahIM, ataH jisa prakAra puruSavedI jIvake strIveda aura napuMsakavedakI jaghanya sthiti palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra manaHparyAyajJAnIke bhI jAnanA / . 6366. sAmAyika aura chedopasthApanA saMyamameM oghake samAna hai| para itanI vizeSatA hai ki inake lobhasaMjvalanakA jaghanya sthiti sattvakAla antarmuhUrta hai| parihAravizuddhisaMyatake samyaktva, mithyAtva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA jaghanya sthitisattvakAla oghake samAna hai| tathA zeSakA saudharmake samAna hai| isI prakAra pIta, padma lezyAvAle aura saMyatAsaMyatoMke jAnanA caahiye| sUkSmasAMparAyikasaMyatoMke lobhakI eka sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai| tathA zeSakA akaSAyI jIvoMke samAna bhaMga hai| asaMyatoMmeM sAmAnya tiryaMcoMke samAna bhaMga hai / para itanI vizeSatA hai ki inake mithyAtvakA oghake samAna bhaMga hai / vizeSArtha-sAmAyika saMyama aura chedopasthApanA saMyamake rahate hue bhI darzanamohanIya aura cAritramohanIyakI kSapaNA hotI hai, ataH inake saMjvalana lobhako chor3akara zeSa saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti oghake samAna kahI hai| kintu ye donoM saMyama nauveM guNasthAna taka hI pAye jAte haiM aura kSapaka nauveM guNasthAnake anta meM lobhakI jaghanya sthiti antarmuhUrtapramANa hotI hai, ataH ina donoM saMyamoMmeM lobhakI jaghanya sthiti antamuhUrta kahI hai / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe uttarapaDividizraddhAcchedo 225 $ 400. khaiya0 ekaaviispyddiinnmoghbhNgo| vedayasammA0 parihAra0 bhaMgo / uvasama0 aksaaibhNgo| sammAmicchatta0 solasaka..NavaNoka0 ja0 aMtokoDAkoDisAgarovamANi / sammatta0-sammAmi0 jaha0 sAgarovamapudhanaM / sAsaNa0 aksaaibhNgo| __ parihAravizuddhi saMyamake rahate hue darzanamohanIyakI kSapaNA aura anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA sambhava hai, ataH isake ina prekRtiyoMkI jaghanya sthiti aodhake samAna khii| tathA yaha saMyama sAtaveM guNasthAna taka hI hotA hai aura sAtaveM guNasthAnameM zeSa karmoMkI jaghanya sthiti antaHkor3Akor3I sAgara pramANa pAI jAtI hai, ataH isake zeSa karmoMkI jaghanya sthiti saudharma kalpake samAna khii| yahAM saudharma kalpake samAna jaghanya sthiti kahanese yaha prayojana hai ki jisa prakAra saudharma svarga meM ukta karmokI jaghanya sthiti prApta karaneke liye vizeSatAkA kathana kiyA hai usI prakAra yahAM bhI jAnanA / tathA pIta aura padma lezyAvAle tathA saMyatAsaMyatoMke parihAravizuddhi saMyatoMke samAna jaghanya sthitikA kathana karanA cAhiye / kSapaka sUkSmasAmparAya guNasthAnake antameM sUkSma lobhakI jaghanya sthiti eka samaya raha jAtI hai jo usa samaya udayarUpa hotI hai, ataH isa saMyamavAleke lobhakI jaghanya sthiti eka samaya khii| tathA anantAnubandhI catuSkako chor3a kara zeSa prakRtiyoMkA sattva sUkSma sAmparAya guNasthAnameM upazamazreNIkI apekSAse pAyA jAtA hai, ataH jisa prakAra akaSAyI jIvoMke zeSa prakRtiyoMkI jaghanya sthiti batalA Aye usI prakAra sUkSmasaMparAya saMyamavAle jIvoMke jAnanA / asaMyatoMmeM ekendriya tiryaMca mukhya hai aura unhIMke mithyAtvako chor3akara zeSa saba prakRtiyoMkI asaMyatoMkI apekSA jaMghanya sthiti sambhava hai, ataH asaMyatoMke mithyAtvake binA zeSa saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti sAmAnya tiyacoMke samAna khii| kintu asaMyata manuSya bhI hote haiM aura manuSya asaMyata darzanamohanIyakI kSapaNA bhI karate haiM ataH asaMyatoMke mithyAtvakI jaghanya sthiti oghake samAna eka samaya khii| 6400. kSAyikasamyagdRSTiyoMke ikkIsa prakRtiyoMkA aodhake samAna .bhaMga hai| vedaka samyagdRSTiyoMke parihAravizuddhisaMyatoMke samAna bhaMga hai| upazamasamyagdRSTiyoMke akaSAyI jIvoMke samAna bhaMga hai / samyagmithyAtvameM solaha kaSAya, nau nokaSAyoMkA jaghanya sthitisattvakAla antaH koDAkor3I sAgara hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisattvakAla sAgara pRthaktva hai / sAsAdanasamyadRSTiyoMke akaSAyI jIvoMke samAna bhaMga hai| vizeSArtha-- kSAyikasamyagdRSTike 21 prakRtiyAM hI pAI jAtI haiM aura kSapaka zreNIkA adhikArI yahI hai ataH isake 21 prakRtiyoMkI jaghanya sthiti oghake samAna bana jAtI hai| vedakasamyaghaSTiyoMmeM vizuddhikI apekSA parihAravizuddhisaMyata mukhya hai ataH inake saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti parihAravizuddhisaMyatoMke samAna khii| isI prakAra upazama samyagdRSTiyoMmeM akaSAyI jIva mukhya haiM, ataH inake saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti akaSAyI jIvoMke samAna khii| kintu inake anantAnubandhIkI jaghanya sthiti oghake samAna jAnanA; kyoMki yahAM para visaMyojanA saMbhava hai| samyagmidhyAdRSTi jIvake solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti antaH kor3Akor3I sAgara pramANa hI hotI hai| kintu jisake samyaktva aura samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisattva sAgarapRthaktva hai vaha mithyAdRSTi jova bhI samyagmithyAtva guNasthAnako prApta ho sakatA hai, ataH samyagmithyAdRSTike ina donoMkI jaghanya sthiti pRthaktva sAgara khii| tathA jo akaSAyI jIva Akara sAsAdanasamyagdRSTi hotA hai usake saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti antaHkoDAkor3I 26 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe evamaddhAdo samatto / 401 savvadvidivihatti0 NosavvaDidivihatti0 / savvAo hidIo savvadvidivihattI / tadUNaM NosavvadvidivihattI / evaM NedavvaM jAva aNAhArae tti / 226 9 402. ukkassa0 vihatti- aNukkassa 0 vihattiaNugameNa duviho0 / oghe0 savvukassaTThidI ukassadvidivihattI / tadUNamaNukassadvidivihattI / ukassadvidivihattisavvadvidivihattI ko bhedo ? Na, savvaNisegahidIgaM samudAya savvahidivihattI NAma | ukkasahidivihattI puNa ukkassakAluvalakkhio carimaNise eko ceva / teNa dohamatthi bheo / ukkassaDidiNiseyavadirittasavvaNiseyA aNukkassahidivi hattI NAma / savvaNi seyadvidIsu aNNadaraNisege zravakhide sesadvidIo gosavvadvidivihattI gAma / teNa Na puNaruttadoso ti siddhaM / evaM vedavvaM jAva aNAhArae tti / [hitI 3 403. jahaNNa - ajahaNNahidi * duvi0 / oghe0 savvajahaNNahidI jahaNNahidivittI taduvari ajahaNNaDidivihattI / ukkassaaddhAchede ukassaDidivihattI kiNNa sAgara pramANa hote hue bhI kamase kama pAI jAtI hai, ataH sAsAdanasamyagdRSTiyoM ke saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti kaSAyI jIvoMke sAmAna kahI / isa prakAra addhAccheda samApta huA / 9401 sarvasthitivibhakti aura nosarvasthitivibhakti anugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha nirdeza aura Adeza nirdeza unameM se oghakI apekSA saba sthitiyAM sarvasthitivibhakti haiM aura saba sthitiyoMse nyUna sthitiyAM nosarvaMsthitivibhakti hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka le jAnA cAhiye / 9 402 utkRSTasthitivibhakti aura anutkRSTasthitivibhakti anugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha nirdeza aura Adeza nirdeza / unameM se ghI apekSA sabase utkRSTa sthiti utkRSTa sthitivibhakti hai aura isase nyUna anutkRSTa sthitivibhakti hai / zaMkA-- utkRSTa sthitivibhakti, aura sarvasthitivibhakti meM kyA bheda hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, saba niSekoM kI sthitiyoMke samudAyakA nAma sarvasthitivibhakti hai parantu utkRSTa sthitivibhaktiutkRSTa kAlase upalakSita eka antima niSeka kahalAtA hai, ataH ina donoM meM bheda hai / utkRSTa sthitivAle niSekoMke sivA zeSa saba niSeka anukRSTa sthitivibhakti kahalAte haiM / tathA saba sthitivAle niSekoMmeM se kisI eka niSekake nikAla dene para zeSa sthitiyAM nosarvasthitivibhakti kahalAtI haiM / isa liye inake kathanameM punarukta doSa nahIM hai yaha siddha hotA hai / isI prakAra anAhAra mArgaNAtaka jAnanA cAhiye / 9403 jaghanya sthitivibhakti aura ajaghanya sthitivibhakti anugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - nirdeza aura Adezanirdeza / unameM se odhakI apekSA sabase jaghanya sthitiko jaghanya sthitivibhakti kahate haiM aura isake Upara ajaghanya sthiti vibhakti hotI hai / Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDihidiardhavANugamo 223 zraddhAcchedo puNa ukkassakAluvalakkhiyaegaNisegAviNAbhAvisabaNiseyakalAo teNa [Na ] pavisadi tti ghettavvaM / evaM jahaNNahidi-jahaNNahidiaddhAchedANaM pi bhedo parUvedavyo / evaM NedavvaM jAva aNAhArae tti / ___404. sAdi-aNAdi-dhuva-addha vANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 ukka0 aNukka0 jaha0 kiM saadi04| sAdi addha baM / ajaha* kiM sAdi0 4 ? aNAdio dhubo addha vo vA / sammattapavissadi ? Na, ukkassahidivihattI NAma ukkassakAluvalakkhiyaegaNisego ukkassa zaMkA-utkRSTa addhAcchedameM utkRSTa sthiti vibhaktikA antarbhAva kyoM nahIM hotA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki utkRSTa kAlase upalakSita eka niSekako utkRSTa sthitivibhakti kahate haiM parantu utkRSTa addhAccheda to utkRSTa kAlase alakSita eka niSekake avinAbhAvI samasta niSekoMke samudAyakA nAma hai, isaliye utkRSTa addhAcchedameM utkRSTa sthitivibhaktikA antarbhAva nahIM hotA hai aisA grahaNa karanA cAkiye / isI prakAra jaghanya sthiti aura jaghanya sthiti addhAcchedake bhedakA bhI kathana karanA cAhiye / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA caahiye| vizeSArtha-kisI eka manuSyake cAra beTe haiN| unameM se sabase bar3A beTA jyeSTha yA utkRSTa, zeSa anutkRSTa, sabase choTA beTA laghu yA jaghanya aura zeSa ajaghanya beTe kahe jaayNge| yahI bAta sthitike viSayameM bhI jAnanI cAhiye / arthAt utkRSTa sthitise sabase antima niSekakI sthiti lI jaaygii| anutkRSTa sthitise antima niSekakI sthitiko chor3akara zeSa saba niSekoMkI sthitiyAM lI jaaygii| jaghanya sthitise sabase kama sthiti lI jAtI hai tathA ajaghanya sthitise sabase kama sthitiko chor3a kara zeSa saba sthitiyAM lI jAtI haiN| isa prakAra isa kathanase yaha bhI jAnA jAtA hai ki ina cAroM prakArake sthiti bhedoMmeM avayavakI mukhyatA hai samudAyakI nhiiN| ataH sarva sthitimeM samudAyarUpase saba sthitiyoMkA grahaNa ho jAtA hai aura nosarvasthitimeM avivakSita kisI eka yA ekase adhika niSekoMkI sthitiyoMko chor3a kara zeSa sthitiyoMkA grahaNa ho jAtA hai| yahAM yaha zaMkA kI jA sakatI hai ki yadyapi utkRSTa sthiti avayava pradhAna hai ataH usase sarvasthiti bhinna siddha ho jAtI hai para anutkRSTa aura ajaghanya sthitise nosarva sthiti kaise bhinna siddha ho sakatI hai, kyoMki ina tInoMmeM Una sthitiyoM ko hI grahaNa kiyA gayA hai| para ThIka tarahase vicAra karane para yaha zaMkA nimUla ho jAtI hai, kyoMki jisa prakAra anutkRSTa sthitimeM kevala utkRSTa sthitikA aura ajaghanya sthitimeM kevala jaghanya sthitikA abhAva iSTa hai vaha bAta nosarvasthitikI nahIM hai kintu isameM avivakSita kisI bhI niSekakI sthitikA prabhAva iSTa hai / udAharaNake liye Uparake manuSyase kahA jAya ki tuma apane kucha veToMko bulAo to vaha kisI bhI beTeko bulAnese chor3a sakatA hai / yahI bAta nosarvaM sthitike viSayameM jAnanA caahiye| isa prakAra ogha aura AdezakI apekSA jahAM jo sthiti sambhava ho, jAnakara usakA kathana karanA caahiye| 484 sAdi, anAdi, dhruva aura adhruva anugamakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura Adezanirdeza / unameM se oghakI apekSA mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa, anutkRSTa aura jaghanya sthiti vibhakti kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi aura adhruva hai| ajaghanya sthitivibhakti kyA sAdi hai, kyA Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 sammAmi0 ukka0 aNukka0 jaha* ajaha0 kiM sAdi041 sAdio addha vo| [ aNaMtANubaMdhicaukka0 ukka0 aNuka0 jaha0 kiM sAdi04 ? sAdi addha vaM] aja. kiM sAdi04 ? sAdio praNAdilo vA dhuvo addha vo vA / evamacakkhu0 bhavasi0 / Navari bhavasiddhiesu dhuvaM Natthi / sesANaM maggaNANaM ukka aNukka0 jaha0 ajaha0 kiM. sAdi04 ? sAdiyA addha vA vA / anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? anAdi, dhruva aura adhruva hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya sthitivibhakti kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi aura adhruva hai| anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa, anutkRSTa aura jaghanya sthitivibhakti kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi aura adhruva hai| ajaghanya sthitivibhakti kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi, anAdi, dhruva aura adhruva hai / isI prakAra acakSudarzanavAle aura bhavyoMke jAnanA caahiye| para itanI vizeSatA hai ki bhavyoM ke dhruvabhaMga nahIM hotA hai / zeSa mArgaNAoMmeM utkRSTa anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya sthitivibhakti kyA sAdi hai, kyA anAdi hai, kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? sAdi aura adhruva hai| vizeSArtha-mohanIyakI saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti kAdAcitka hai tathA jaghanya sthiti apane apane kSaya kAlake antima samayameM hI prApta hotI hai, ataH ye tInoM sthitiyA~ sAdi aura adhrava haiN| kintu saba prakRtiyoMkI ajaghanya sthitike viSayameM vizeSatA hai jisakA khulAsA nimna prakAra hai-yaha to hama pahale hI batalA Aye haiM ki jaghanya sthitiko chor3akara zeSa saba sthitivikalpa ajaghanya kahe jAte haiM, kyoMki jaghanyake pratiSedha mukhase ajaghanyameM jaghanyako chor3akara zeSa sabakA grahaNa ho jAtA hai| prakRtiyoMke viSayameM dUsarI yaha bAta jJAtavya hai ki mohanIyakI aTThAIsa prakRtiyoMmeMse mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA kSaya honeke pahale taka nirantara sattva pAyA jAtA hai aura kSaya honeke bAda punaH inakA bandha nahIM hotA / anantAnubandhI catuSkakA anAdi mithyAdRSTike to nirantara sattva hai kintu jisane samyagdarzanako prApta kara liyA hai usake isakI visaMyojanA bhI ho jAtI hai aura aisA jIva jaba mithyAtvameM AtA hai to punaH unakA bandha hone lagatA hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtva sAdi hI haiM yaha spaSTa hI hai / ina saba vizeSatAoMko dhyAnameM rakhakara jaba ina prakRtiyoMkI ajaghanya sthitike sAditva AdikA vicAra karate haiM to mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI ajaghanya sthiti anAdi dhruva aura adhruva prApta hotI hai, kyoMki anAdi kAlase inakI ajaghanya sthiti calI ArahI hai isaliye anAdi hai| tathA bhavyoMkI apekSA adhrava aura abhavyoMkI apekSA dhUva hai| anantAnubandhI catuSkakI ajaghanya sthiti sAdi, anAdi. dhrava aura adhruva cAroM prakArakI prApta hotI hai, kyoMki visaMyojanAse jaghanya sthitike prApta honeke pahale taka vaha anAdi hai / visaMyojanA ke pazcAt punaH bandha honepara sAdi hai tathA abhAvyoMkI apekSA dhruva aura bhavyoMkI apekSA adhruva hai / samyaktva aura samyagmithyAtva ye donoM prakRtiyA~ mUlataH hI sAdi haiM ataH inakI ajaghanya sthiti bhI aura sthitiyoMke samAna sAdi aura adhrava hai| acakSadarzanamArgaNA chadmastha avasthAke rahane taka aura bhavya mArgaNA saMsAra avasthAke rahane taka nirantara pAI jAtI hai, ataH isameM ukta oghaprarUpaNA bana jAtI hai| kintu bhavyoMke dhruva Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 22] dvidivihattIe uttarapayaDividisAmitta 226 evaM addha vANugamo smtto| * eyajIveNa sAmitta / 6405. sAmittANugameNa sAmittaM duvihaM-jahaNNamukkassaM ca / ukasse payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa ukkassasAmittaM bhaNAmi tti paijjAmuttamedaM sugamaM / ___ * micchattassa ukkassadvidivihattI kassa ? ukkarasahidi baMdhamANasma / 406 edassa jaivasahAiriyamuhakamalaviNiggayassa sAmittasuttassa atthaparUvaNaM kssaamo| taM jahA, micchattasse ti Niddeso sesapayaDipaDisehaphalo / ukassahidivihattiNiddeso seshidivihttipddisehphlo| kasse tti pucchA sayassa kattArattapaDisehaphalA / ukkassahidi baMdhamANasse tti, vayaNaM aNukkassahidibaMdheNa saha ukkassahidisaMtapaDisehaphalaM / aNukkassahidIe bajjhamANAe vi ukkassahidiNiseyANamadhahidigalaNA Natthi ti ukkassahidivihattI kiNNa hodi ? Na, carimaNiseyassa ukkassakAluvalakkhiyassa ukkassahidisaNNidassa apahidigalaNAe egahidIe vikalpa nahIM bntaa| ina do mArgaNAoMke atirikta zeSa jitanI mArgaNAe haiM unameM cAroM prakArakI sthitiyAM sAdi aura adhruva haiM, kyoMki eka to mArgaNAeM parivartanazIla haiM aura dUsare saba mArgaNAoMmeM yathAyogya ogha utkRSTa sthiti Adi na prApta hokara Adeza utkRSTa sthiti Adi prApta hotI haiN| __ isa prakAra adhru vAnugama samApta huaa| .8 aba eka jIvakI apekSA svAmitvAnugamako kahate haiM / 6405 svAmitvAnugamakI apekSA svAmitva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / unameMse pahale utkRSTa svAmitvakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / unameMse oghakI apekSA utkRSTa svAmitvako kahate haiM isa prakAra yaha pratijJAsUtra sarala hai| * mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? utkRSTasthitiko bA~dhanevAle jIvake hotI hai| ____6406. aba yativRSabha AcAryake mukhase nikale hue isa svAmitvasUtrake arthakA kathana karate haiM jo isa prakAra hai- sUtrameM mithyAtva padake denekA phala zeSa prakRtiyoMkA niSedha karanA hai| utkRSTa sthitivibhakti pada denekA phala zeSa sthiti vibhaktiyoMkA niSedha karanA hai| kisake hotI hai' isa prakAra pRcchAkA Azaya svakartRtvakA pratiSedha karanA hai| utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle jIvake isa vacanake denekA phala anutkRSTa sthitibandhake sAtha utkRSTa sthitisattvakA pratiSedha karanA hai| zakA-anutkRSTa sthitikA bandha hote hue bhI utkRSTa sthitike niSekoMkA adhaHsthitigalana nahIM hotA hai, ataH anutkRSTa sthitibandhake samaya utkRSTa sthitivibhakti kyoM nahIM hotI hai| samAdhAna-nahIM, kyoMki jisakI utkRSTa sthiti yaha saMjJA hai aise utkRSTa kAlase upalakSita Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m `rfy my bjmy`y my my my sykh my`y jty hy wr jy jy jy jy jy jy khy trjyH my by sy sy sy, HsyHy Hjy Hr Hr Hr mrmy jy m` Hrm sy sy md fhmy my jy jy sy jy jy jy Hb jrH jrHy fy myN myry `mr sy myry mhr jymy , msyj sy by nym mr`y lty hy fy nw`y my nwy fy tqy my my my mn dr hr mr fy Gr my `r`r `r`r mymy mrmy mrmy `yj mymr mrmr 230 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDhe . [hidivihattI 3 galidAe vi ukksshidivihttivinnaasaado| ahavA ukkassahidiaddhAchedassa evaM sAmitraM, so ca kAlaNisaMgapahANo, teNa aNukkassahidi baMdhamANassa ukkassahidivihattI Na hodi kiMtu ukkassasaMkileseNa ukkassahidi baMdhamANassa ceve tti | * evaM solasakasAyANaM / 407. jahA micchattassa ukkassasAmittaM parUvidaM tahA solasakasAyANaM pi parUvedavvaM; micchAdiDimmi tivvasaMkilesammi ukkassahidi baMdhamANammi ceva edesimukkassahidivihattIe saMbhavAdo / antima niSekakI adhaHsthiti galanAke dvArA eka sthitike galita hojAnepara bhI utkRSTa sthitivibhaktikA vinAza ho jAtA hai, ataH anutkRSTa sthitibandhake samaya utkRSTa sthitivibhakti nahIM hotI hai aisA samajhanA caahiye| athavA yaha utkRSTa sthitivibhaktikA svAmitva na hokara utkRSTa sthitiaddhAcchedakA svAmitva hai aura vaha kAlaniSeka predhAna hotA hai, ataH anutkRSTa sthitiko bA~dhanevAle jIvake utkRSTa sthitivibhakti nahIM hotI hai kintu utkRSTa saMklezase utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle jIvake hI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| jI * isI prakAra solaha kaSAyoMkA utkRSTa svAmitva kahanA cAhiye / / 6407. jisa prakAra mithyAtvakA utkRSTa svAmitva kahA hai usI prakAra solaha kaSAyoMkA bhI kahanA cAhiye, kyoMki tIvra saMklezavAle aura utkRSTa sthitiko bAMdhanevAle mithyAdRSTi jIvake hI ina solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti saMbhava hai| vizeSArtha-cUrNisUtrameM yaha batalAyA hai ki utkRSTa sthiti kA bandha karanevAle jIvake hI mithyAtvakI utkRSTa sthiti hotI hai| isapara zaMkAkArakA kahanA hai ki jo prathamAdi samayoMmeM utkRSTa sthitiko bAMdhakara dvitIyAdi samayoMmeM anutkRSTa sthitikA bandha karane lagatA hai usake utkRSTa sthitike niSekoMkA adhaHsthiti galana nahIM hotA ataH anutkRSTa sthitike bandhake samaya bhI utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / isa zaMkAkA vIrasena svAmIne do prakArase samAdhAna kiyA hai| pahale samAdhAnakA tAtparya yaha hai ki jisa antima niSekakI sattara kor3Akor3I sAgara pramANa sthiti par3I hai usa niSekakI utkRSTa sthiti saMjJA hai kintu dvitIyAdi samayoMmeM usa niSekakI sattara kor3Akor3I sAgara pramANa sthiti na rahakara eka samaya, do samaya Adi rUpase kama ho jAtI hai, ataH anutkRSTa sthiti bandhake samaya utkRSTa sthiti nahIM ho sakatI kintu jisa samaya utkRSTa sthiti bandha hotA hai usI samaya utkRSTa sthiti hotI hai| isa samAdhAnapara yaha zaMkA hotI hai ki jaba sthiti niSekapradhAna hotI hai aura dvitIyAdi samayoMmeM utkRSTa sthitisaMjJAvAle niSekoMkA galana hI nahIM huA taba anutkRSTa sthitibandhake samaya utkRSTa sthiti kyoM na mAnI jAya ? isa zaMkAkA vicAra karake vIrasena svAmI ne dUsarA samAdhAna kiyA hai / usakA sAra yaha hai ki utkRSTa sthiti kAlakI pradhAnatAse kahI gaI hai niSekoMkI pradhAnatAse nahIM, ataH anutkRSTa sthitikA bandha karanevAle jIvake utkRSTa sthiti nahIM ho sakatI, kyoMki usa samaya utkRSTa kAla sattara kor3Akor3I sAgarameMse eka, do Adi samaya kama ho jAte haiN| isI prakAra solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitike sambandhameM bhI jAnanA cAhiye / Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDiTThidisAmitta * sammatta sammAmicchattANamukkassaTThidivihattI kassa ? 9408. sugamamedaM pucchAsutaM / * micchattassa ukkassaDidi baMdhidUNa aMtomuhutta paribhaggo jo DididyAdamakAdUNa savvalahusammattaM paDivaNNo tassa paDhamasamayavedayasammAdissi | 231 9409, jadi vi ettha aTThAvIsa saMtakammiyaggahaNaM Na kadaM to vi aTThAvIsasaMtakamiotti Navvade; vedagasammattaggahaNaNNa hANuvavattado / so vimicchAdivitti vtrade; aNNaguNahANammi micchattassa baMdhAbhAvAdo / so tivvasaMkileso tti ukkassadvidibaMdhaNNahANuvavacIdo gabbade / edamhAdo ceva Na sutto jaggaMto tti Navvade, summi tabbaMdhAsaMbhavAdo / ukkassahidiM baMdhato paDihaggapaDhamAdisamaesa samma Na gehaditti jANAvaNamaMtomuhuttaddha paDibhaggo tti bhaNidaM / paDibhaggo ukasahidibaMdhukkasa saMkile sehi paDiNiyatto hodUNa visohIe paDido ci maNidaM hodi / dvidighAdaM kADhUNa vivedasammataM ke vi jIvA paDivajjaMti tappaDisehaTa' dvidivAdamakAU i * samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? $ 408. yahU pRcchAsUtra sugama hai / * mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhakara jise utkRSTa sthitike bandhake kAraNabhUta utkRSTa saMkleza pariNAmoMse nivRtta hue antarmuhUrta ho gayA hai aura jo sthitikA ghAta na karake atizIghra samyaktvako prApta huA hai usa vedaka samyagdRSTike prathama samaya meM samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai / 9406. yadyapi sUtra meM 'aTThAvIsasaMtakammiya' padakA grahaNa nahIM kiyA hai to bhI aisA jIva aTThAIsa prakRtiyoM kI sattAvAlA hotA hai yaha jAnA jAtA hai, kyoMki anyathA vedakasamyaktvakA grahaNa nahIM bana sakatA hai / aura vaha bhI mithyAdRSTi hI hotA hai yaha jAnA jAtA hai, kyoMki anya guNasthAna meM midhyAtvakA bandha nahIM ho sakatA hai / tathA vaha midhyAdRSTi bhI tIvra saMklezavAlA hotA hai yaha jAnA jAtA hai, anyathA midhyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha nahIM ho sakatA hai / isIse vaha jIva sotA huA nahIM hai kintu jAgatA huA hai yaha bAta bhI jAnI jAtI hai, kyoMki sote hueke mithyAyvakA utkRSTa bandha nahIM ho sakatA / utkRSTa sthitiko bAMdhanevAlA jIva utkRSTa sthitibandhase cyuta hokara prathamAdi samayoM meM samyaktvako grahaNa nahIM karatA hai isa bAtakA jJAna karAneke liye 'jise utkRSTa sthitibandhase nivRtta hue antarmuhUrta ho gayA hai' aisA kahA hai / pratibhagna zabdakA artha utkRSTa sthiti bandhake yogya utkRSTa sa~klezarUpa pariNAmoMse pratinivRta hokara vizuddhiko prApta huA hotA hai / i hI jIva sthitikA ghAta karake bhI vedaka samyaktvako prApta karate haiM ataH isake pratiSedha karaneke . liye sUtra meM sthitikA ghAta na karake yaha kahA hai / bahutase jIva aise haiM jo sthitighAta Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwwwwwwwwwww 232 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 bhaNidaM / hidighAdamakuNamANA vi dIhakAleNa samma paDivajjatA atthi tappaDisehaha savvalahuggahaNaM kadaM / vidiyAdisamaesu adhahidigalaNAe galidesu ukkassahidisaMtaM Na hodi tti paDhamasamae vedagasammAdihisse tti parUvidaM / micchAiTiNA aTThAvIsasaMtakammieNa tivvasaMkileseNa sAgAra-jAgArauvajutteNa baddhamicchattu kkassahidisaMtakammeNa tatto parivadiya aMtomuhuttaddha tappAzroggavisohIe avahideNa akadahidighAdeNa savvalahueNa kAleNa vedagasammattaggahaNapaDhamasamae micchatta kkassahidIe sammattasammAmiccha su saMkAmidAe sammattasammAmicchattANamukkassahidivihattI jAyadi tti bhaNidaM hodi| abaMdhapayaDIsu baMdhapayaDI kathaM saMkamai ? Na esa doso; baMdhapayaDINaM ceva baMdhe thakke paDiggahatta phidi NAbaMdhapayaDINaM, aNNahA abaMdhapayaDINa sammattAdINamabhAvo hjj| Na ca evaM mohaNIyassa ahAvIsapayaDisaMtuvaeseNa saha virohAdo / nahIM karake dIrghakAlake dvArA samyaktvako prApta hote haiM, ataH isakA pratiSedha karaneke liye sUtrameM sarvalaghu padakA grahaNa kiyA hai / samyaktva grahaNa honeke anantara dUsare Adi samayoMmeM adhaHsthiti galanAke dvArA sthitike galita ho jAne para utkRSTa sthitikA sattva nahIM rahatA hai, ataH sUtrameM vedakasamyagdRSTike pahale samayameM aisA kahA hai / jo mithyAdRSTi jIva aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA hai, jo jAgrata rahate hue sAkAra upayogase upayukta hai, jisane tIvra saMklezase mithyAtvakI utkRSTa sthiti bAMdhakara usakI sattA prApta karalI hai vaha jaba tIvra saMklezarUpa pariNAmoMse cyuta hokara antamuhUrta kAla taka samyaktvake yogya vizuddhike sAtha avasthita rahatA huA sthitighAta na karake sabase laghu kAlake dvArA vedaka samyaktvako prApta karake usake pahale samayameM mithyAtvakI utkRSTa sthitikA samyaktva aura samyagmithyAtvameM saMkramaNa kara detA hai taba usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai yaha ukta sUtrakA abhiprAya hai| zaMkA-bandhaprakRti abandha prakRtiyoMmeM saMkramaNako kaise prApta hotI hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki bandha prakRtiyoMke hI bandhake ruka jAne para unameM pratigrahazakti naSTa ho jAtI hai abandha prakRtiyoMkI nahIM, anyathA samyaktvAdika abandha prakRtiyoM va ho jaaygaa| paranta aisA hai nahIM. kyoMki aisA mAnane para ukta kathanakA mohanIyakI aTThAIsa prakRtiyoMke sattvake pratipAdaka upadezake sAtha virodha AtA hai| ataH jina prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA kintu jo saMkramaNa dvArA hI apane sattvako prApta hotI haiM unameM bandha prakRtikA saMkamaNa ho sakatA hai isameM koI doSa nahIM hai| vizeSArtha-aisA niyama hai ki jisa samaya kisI prakRtikA bandha hotA hai usI samaya anya sajAtIya prakRtikA usa baMdhanevAlI prakRtirUpase saMkramaNa hotA hai, kyoMki tabhI vaha baMdhane vAlI prakRti pratigraha yA patagaharUpa hotI hai| aura isIkA nAma paraprakRti saMkramaNa hai| yaha saMkramaNa mUla prakRtiyoMmeM aura cAroM AyuoMmeM paraspara nahIM hotaa| tathA isa prakArakA saMkramaNa darzanamohanIyakA cAritramohanIyameM aura cAritramohanIyakA darzanamohanIyameM bhI nahIM hotA / tathA isa prakArakA saMkramaNa hote samaya saMkramita honevAlI prakRtikA sthitighAta yA anubhAgaghAta nahIM hotA aura na sthiti tathA anubhAgameM vRddhi hI hotI hai, kyoMki sthitighAta aura anubhAgaghAta kA Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidisAmitta 233 * evaNokasAyANamukkassahidivihattI kassa ? 410. sugamamedaM / * kasAyANamukarasahidi baMdhidUNa aavliyaadiidss| 411. kimahamAvaliyAdIdassukkassasAmitta dijadi ? Na; acalAvaliyamettakAlaM baddhasolasakasAyANamukkassahidIe NokasAesu saMkamAbhAvAdo / kudo eso kA sambandha apakarSaNase tathA sthitivRddhi aura anubhAgavRddhikA sambandha utkarSaNase hai aura apakarSaNa tathA utkarSaNa eka hI prakRtike karma paramANuoMmeM paraspara hote haiM / isa niyamake anusAra yahAM zaMkAkArakA yaha kahanA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtva bandharUpa prakRtiyAM nahIM honese unameM pratigrahapanA nahIM pAyA jAtA, ataH mithyAtvakA samyaktva aura samyagmithyAtvarUpase saMkramaNa nahIM honA cAhiye / isa zaMkAkA vIrasena svAmIne jo samAdhAna kiyA hai usakA sAra yaha hai ki jo ba~dhanevAlI prakRtiyAM haiM unakA yadi bandha nahIM ho rahA hai to abandhakAlameM unameM hI pratigrahapanA nahIM rahatA hai| udAharaNa ke liye jaba sAtAkA bandha hotA hai tabhI vaha pratigraharUpa hai aura tabhI usameM asAtArUpa karmapuMja saMkramaNako prApta hotA hai / kintu jaba sAtAkA bandha nahIM hotA taba usakA pratigrahapanA naSTa ho jAtA hai aura aisI hAlatameM asAtArUpa karmapuMja sAtArUpase saMkramaNako nahIM prApta hotaa| kintu samyaktva aura samyagmithyAtva ye donoM abandha prakRtiyAM haiM, ataH inake viSayameM saMkramaNako ukta niyama lAgU nahIM hai / inameM to pratigrahapanA bandhake binA bhI pAyA jAtA hai aura isaliye inameM mithyAtvake karmapuMjake saMkramaNa honemeM koI Apatti nahIM hai| para itanI vizeSatA hai ki samyagdRSTi jIvake hI mithyAtvakA karmapuMja ina do prakRtiyoMmeM saMkramita hotA hai| aba yahAM ina donoM prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti batalAnA hai, ataH aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jisa mithyAdRSTi jIvane mithyAtvakA utkRSTa sthitibandha karake aura saMklezapariNAmoMse nivRtta hokara tathA mithyAtvakA sthitikANDakaghAta kiye binA antarmuhUrta kAlameM vedakasamyaktva ko prApta kara liyA hai usake vedakasamyaktvake prApta karane ke pahale samayameM antamahUrta kama mithyAtvakI utkRSTa sthitikA samyaktva aura samyagmithyAtvameM saMkramaNa ho jAtA hai, ataH usa samaya samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti pAI jAtI hai / zeSa bAtoMkA khulAsA mUlame kiyA hI hai| * nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai / 7 6410. yaha sUtra sugama hai| * jisane kaSAyoMkI utkRSTa sthiti bAMdhakara eka zrAvalIpramANa kAla vyatIta kara diyA hai usake nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| zaMkA-jisane kaSAyoMkI utkRSTa sthiti bAMdhakara eka prAvalI pramANa kAla vyatIta kara diyA hai vahI nau nokaSAyoM ke utkRSTa svAmitvakA adhikArI kyoM hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki baMdhI huI solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA acalAvalI kAlataka nau nokaSAyoMmeM saMkramaNa nahIM hotA hai, ataH solaha kaSAyoMke utkRSTa sthitibaMdhake bAda eka AvalI kAla vyatIta hone para hI nau nokaSAyoMkA utkRSTa svAmitva prApta hotA hai| Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 rarrarwin - jayabhavalAsahide kasAvapAhuDe . [hidivihattI 3 Niyamo ? sAhAviyAdo / jadi NokasAyANamaNNesiM kammANamAvaliUNukkassadvidisaMkameNa ukkassahidivihattI hodi to micchatta kassahidiM sattarisAgarovamakoDAkoDipamANaM NokasAesu saMkAmiya ukkassahidivihattI kiNNa parUvijjade ? Na, dasaNamohaNIyassa carittamohaNIyasaMkamAbhAvAdo / kasAyANaM NokasAemu NokasA. yANaM ca kasAesu kudo saMkamo ? Na esa doso, carittamohaNIyabhAveNa tesiM paJcAsattisaMbhavAdo / mohaNIyabhAveNa daMsaNacaritamohaNIyANaM paJcAsattI atthi tti aNNoNNesu saMkamo kiNNa icchadi ? Na, paDisejjhamANadaMsaNacaricANaM bhieNajAditaNeNa tesiM paccAsanIe abhAvAdo ( evaM jaivasahAiriyaparUvidaukkassasAmi desAmAsiyabhAveNa . sUcidAdesaM bhaNiya saMpahi uccAraNAiriyavakkhANaM puNaruttabhaeNa ogha mottaNa ade visayaM vttissaamo| 6412. sattamu puDhavIsu tirikkha-paMciMdiyatirikkha-paMciM0tiri0paja-paMciM0 zaMkA-vivakSita samayameM baMdhe hue karmapuMjakA acalAvalI kAlake anantara hI para prakRtirUpa se saMkramaNa hotA hai aisA niyama kyoM hai ? samAdhAna-svAbhAvase hI yaha niyama hai / zaMkA-yadi anya karmokI eka AvalI kama utkRSTa sthitike saMkramaNase nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti hotI hai to sattarakoDAkor3I sAgara pramANa mithyAtvako utkRSTa sthitiko nokaSAyoMmeM saMkramita karake unakI utkRSTa sthiti Avalikama sattarakor3Akor3I sAgara pramANa kyoM nahIM kahI jAtI hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki darzanamohanIyakA cAritramohanIyameM saMkramaNa nahIM hotA hai / zaMkA-kaSAyoMkA nokaSAyoMmeM aura nokaSAyoMkA kaSAyoMmeM saMkramaNa kisa kAraNase hotA hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki ve donoM cAritramohanIya haiM, ataH unakI parasparameM pratyAsatti pAI jAtI hai isaliye unakA parasparameM saMkramaNa ho sakatA hai| zaMkA-darzanamohanIya aura cAritramohanIya ye donoM mohanIya haiN| isa rUpase inakI . bhI pratyAsatti pAI jAtI hai, ataH inakA parasparameM saMkramaNa kyoM nahIM svIkAra kiyA jAtA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki parasparameM pratiSedhyamAna darzanamohanIya aura cAritramohanIya ke bhinna jAti honese unakI parasparameM pratyAsatti nahIM pAI jAtI hai, isaliye unakA parasparameM saMkramaNa nahIM hotA hai| ___ isa prakAra jisake dvArA dezAmarSaka bhAvase AdezakI sUcanA milatI hai aise yativRSabhaprAcAryake dvArA kahe gaye utkRSTa svAmitvako kahakara aba punarukta doSake bhayase uccAraNAcAryake dvArA vyAkhyAta ogha svAmitvako chor3akara AdezaviSayaka svAmitvako kahate haiM 6412. sAtoM pRthiviyoMke nArakI, sAmAna tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PWMM gA0 22 ] . hidivihattIe uttarapayaDihidisAmitta 235 tiri0joNiNI-maNussatiya0-deva-bhavaNAdi jAva shssaar0-pNciNdiy-pNciN0pjaats-tspjj-pNcmnn0--pNcvci0-kaayjogi-oraali0-veunvi0-tinnnnived-cttaarik0-asNjd0-ckkhu0-ackkhu0-pNclessaa-bhvsidi0-spinn-aahaariinnmoghbhNgo| 413. paMciM0tiri0apaja0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ukka0 kassa ? aNNa0 jo tirikkho maNusso vA ukkassahidi baMdhidUNa hidighAdamakAdUNa paMciM0tirikkhaapajjattaesu paDhamasamayauvavaNNo tassa ukksshidivihtii| sammatta-sammAmi0 ukka0 kassa ? aNNa tirikkho maNusso vA ukkassadvidi baMdhidUNa aMtomuhureNa sammat paDivaNNo sammatteNa saha savvalahu kAlamacchiya micchat gado micchatteNa hidighAdamakAUNa paMciM0tiri0apajjattaesu uvavaNNo tassa paDhamasamayauvavaNNassa ukkassahidivihattI / evaM maNusaapaja-cAdareiMdiyaapajja-suhumeiMdiyapajjattApajjatta-savvavigaliMdiya-paMciM0 apajja0-bAdarapuDhavi0apajja0--muhumapuDhavipajjattApajjattabAdaraAuapajja0--suhumaAu0pajjattApajjata--bAdarateu0pajjacApajjatta-suhumateupajjattAparyApta, paMcendriya tiyeMca yonimatI, sAmAnya manuSya, paryApta manuSya, manuSyinI, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpatakake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, vaikriyika kAyayogI, tInoM vedavAle, cAroM kaSAyavAle, asaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, kRSNAdi pA~ca lezyAvAle, bhavya, saMjJI aura AhAraka jIvoMke poSake samAna bhaMga hai| vizeSArtha--Upara jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM mithyAtva Adi saba karmokI utkRSTa sthiti oSake samAna bana jAtI hai, ataH inakI prarUpaNAko oghake samAna kahA hai| 6453. paMcendriya tithaMca labdhyaparyAptakoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI eka tiryaMca yA manuSya utkRSTa sthiti bA~dhakara aura sthitighAta na karake paMcendriya tiyeca labdhyaparyAptakoMmeM utpanna huA hai usake utpanna honeke pahale samayameM ukta kamoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI eka tiryaMca yA manuSya utkRSTa sthiti bA~dhakara antamuhUrtakAla ke dvArA samyaktvako prApta huA tathA samyaktvake sAtha atilaghu kAlataka rahakara mithyAtvako prApta huaa| punaH mithyAtvake sAtha rahate hue sthitighAta na karake paMcendriya tiyeca labdhyaparyAptakoMmeM utpanna huA usake utpanna honeke pahale samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti hotI hai| isI prakAra labdhyaparyAptaka manuSya,bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryAptaka, sUkSma ekendriya aparyAptaka, saba vikalendriya, paMcendriya labdhyaparyAptaka, bAdara pRthivIkAyika aparyAptaka, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSmapRthivIkAyika paryAptaka, sUkSma pRthivIkAyika aparyAptaka, bAdara jalakAyika aparyAptaka, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryAptaka, sUkSma jalakAyika aparyAptaka,amikAyika,bAdara agnikAyika paryAptaka, bAdara anikAyika aparyAptaka, sUkSma agnikAyika, sUkSma anikAyika paryAptaka, sUkSma agnikAyika aparyAptaka, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika paryAptaka, bAdara vAyukAyika aparyAptaka, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryAptaka, Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDai . dvidivihI 3 pajjatta-bAdaravAupajjattApajata-suhumavAu0pajjattApajjata-bAdaravaNapphadipatreya apajja0suhumavaNapphadi0pajjattApajjata-savvaNioda-tasaapajjattA ti / 414. ANadAdi jAvuvarimagevajjoti micchatta-sammatta-sammAmi0-solasaka0 NavaNoka0 ukka0 ? aNNa* jo davvaliMgI tappAoggukkassahidisaMtakammitro paDhamasamayauvavaNNo tassa ukkassahidivihacI / aNudisAdi jAva sabasiddhi ti savvapayaDINamukka0 kassa ? aeNa. jo vedaya dihI tappAoggaukkassahidisaMtakammio paDhamasamayauvavaNNo tassa ukkassahidivihattI / 415. eiMdiemu micchatta-solasaka0 ukka0 kassa ? aNNa. jo devo ukkassahidi baMdhamANo eidiesu paDhamasamayauvavaNNo tassa0 ukka0 vihttii| sammatta0 sUkSma vAyukAyika aparyAptaka, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyAptaka, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryAptaka, sUkSma vanaspatikAyika aparyAptaka, saba nigoda aura basa aparyAptaka jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-jisa manuSya yA tirya cane mithyAtva yA solaha kaSAyoMkA utkRSTa sthitibaMdha kiyA hai aisA jIva antarmuhUrta kAlake pazcAt usa utkRSTa sthitike sAtha mara kara paMcendriya tiryaca labdhyaparyAptakoMmeM utpanna ho sakatA hai, ataH paMcendriya tiryaca labdhyaparyAptakoMke bhavake pahale samayameM mithyAtvakI utkRSTa sthiti antarmuhUrtakama sattara koDAkor3I sAgara aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti antarmuhUrtakama cAlIsa kor3Akor3I sAgara kahI hai tathA nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti usa labdhyaparyAptaka tiyacake hotI hai jisane pUrva bhavameM solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha karake aura eka prAvalike pazcAt usakA nau nokaSAyarUpase saMkramaNa karake pazcAt antarmuharta kAlake bAda paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMmeM janma liyA hai| tathA samyaktva aura samyagmi. thyAtvakI utkRSTa sthitikA khulAsA mUlameM hI kiyA hai| mUlameM aura jitanI mArgaNAeM ginAI . haiM unameM bhI isI prakAra jAnanA / 6414. Anata kalpase lekara uparima praiveyakataka mithyAtva, samyaktva, samyagmidhyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti vibhakti kisake hotI hai ? AnatAdike yogya utkRSTa sthitisatkarmavAlA jo koI eka dravyaliMgI muni marakara AnatAdikameM utpanna huA .usake utpanna honeke pahale samayameM ukta karmoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMke saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? anudizAdikake. yogya utkRSTa sthitisatkarmavAlA jo koI eka vedakasamyagdRSTi jIva anudiza AdimeM utpanna huA usake utpanna honeke pahale samayameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| 6415. ekendriyoMmeM mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? utkRSTa sthiti bA~dhanevAlA jo koI eka deva ekendriyoMmeM utpanna huA usake utpanna honeke pahale samayameM ukta karmoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai / samyaktva aura samyagmithyAtva Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 gA0 22) hidivihattIe uttarapayaDidvidisAmita sammAmi0 ukka0 kassa0 1 aNNa0 jo tigadio ukkassahidi baMdhidUNa aMtomuhunapaDihaggo saMto vedagasamma paDivaNNo teNa sammatreNa saha sabalahuamaMtomuhuttaddhamacchiya micchataM gado / tado micchatteNa hidighAdamakAdaNa paDhamasamayaeiMdiro jAdo tassa ukka0 vihattI / NavaNoka0 ukka0 kassa ? aNNadarassa jo devo ukkassahidi baMdhamANo kAlaM kAdUNa eiMdio jAdo paDamasamayamAdi kAdUNa jIva AvaliyauvavaNNassa tassa ukka0 hidivihattI / evamei diyapaja0-bAdaraeiMdiya-bAdareiMdiyapajja0-puDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhavipanjA-aAu0-bAdarAu0-bAdarabhAupajja0vaNapphadi0-bAdaravaNapphadi0-bAdaravaNapphadipajja0-bAdaravaNapphadipatreya0-bAdaravaNapphadipatteyapaja 0-asaNNi ci / orAliyamissa0 evaM ceva / Navari deva NeraiyapacchAyadANaM kAdavvaM / kI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? tIna gatiyoMkA jo koI eka jIva mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bA~dhakara antarmuhUrta kAlameM pratibhagna hokara tathA samyaktvake yogya vizuddhiko prApta hokara vedakasamyaktvako prApta huaa| punaH atilaghu kAlataka vedakasamyaktvake sAtha rahakara mithyAtvako prApta huaa| tadanantara mithyAtvake sAtha sthitighAta na karake ekendriya huaa| usake utpanna honeke pahale samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvako utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI eka deva kaSAyoMkI utkRSTa sthitiko bA~dhakara marA aura ekendriya huaa| usake utpanna honeke pahale samayase lekara eka AvalI premANa kAlake bhItara nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| isI prakAra ekendriya paryAptaka, bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryAptaka, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara, pRthivIkAyika paryAptaka, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika paryAptaka, vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika paryAptaka, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryAptaka aura asaMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / audArika mizrakAyayogI jIvoMke bhI isI prakAra jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki jo deva aura nAraka paryAyase vApisa Akara audArika mizrakAyayogI hue haiM unake utkRSTa sthitivibhakti kahanI caahiye| vizeSArtha-mUlameM ekendriya Adi aisI mArgaNAe ginAI haiM jinameM deva paryAyase Akara jIva utpanna ho sakate haiM, ataH ina sabameM ekendriyoM ke samAna saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti bana jAtI hai| kintu audArikamizrakAyayogameM utkRSTa sthiti kahate samaya deva aura nAraka paryAyase Akara jo audArikamizrakAyayogI hue haiM unake saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti hotI hai| yahAM yaha zaMkA kI jA sakatI hai ki jo ukta mArgaNAoMmeM deva paryAyase Akara utpanna hue haiM aura audArikamizrakAyayogameM deva yA nAraka paryAyase Akara utpanna hue haiM unhIMke utkRSTa sthiti kyoM prApta hotI hai jo tiryaMca yA manuSya paryAyase Akara ukta mArgaNAoMmeM utpanna hue haiM unake utkRSTa sthiti kyoM nahIM prApta hotI hai / so isakA samAdhAna yaha hai ki atisaMkalezase marA huA tiryaMca aura manuSya nAraka paryAyameM utpanna hogA ataH yahAM deva aura nAraka paryAyase yathAyogya utpanna karAkara hI ukta mArgaNoMmeM utkRSTa sthiti kahI hai| Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 230 * ayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihacI 3 416. veuviyamissa0 micchatta-solasaka0 ukka0 kassa ? aNNa. jo tirikkho maNusso vA ukkassahidi baMdhamANo mado raiesu paDhamasamayauvavaNNo tassa ukkavihattI / sammatta-sammAmi0 pNciNtirikkhapjjttbhNgo| NavaNoka0 ukka0 kassa ? aNNa0 jo tirikkho maNusso vA ukkassahidi baMdhidUNa kAlaM gado raiesu uvavaNNo paDhamasamayamAdi kAdUNa jAva AvaliyauvavaNNassa tassa ukka0vihattI / $ 417 AhAra0 savvapayaDINamukka0 kassa ? aNNa. jo vedaya dihI ukkassahidisaMtakammizro paDhamasamayapajjattayado tassa ukka vihattI / evamAhAramissa0 Navari paDhamasamayaAhAramissayassa / 418. kammaiya0 micchatta-solasaka0 uka0 kassa 1 aNNa0 jo cadugadio ukkassahidi baMdhamANo kAlaM gado samayAviroheNa tirikkha-Neraiemu paDhamasamayakammaiyakAyajogI jAdo tassa ukka vihattI / sammatta0-sammAmi0 orAliyamissabhaMgo / Navari cadusu gadIsu sammattaM dAdavvaM / NavaNoka ukka0 kassa ? aNNa. jo cadugadio uka.hidi. baMdhamANo kAlaM gado jahAsaMbhavaM tirikkha-Neraiesu paDhamavidayasamayauva rammam 6416. vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI eka tiryaMca yA manuSya utkRSTa sthitiko bA~dha kara marA aura nArakiyoMmeM utpanna huA usake utpanna honeke pahale samayameM ukta karmoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga paMcendriya tithaMca aparyAptakoMke samAna hai| nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI eka tiryaMca yA manuSya utkRSTa sthitiko bA~dhakara marA aura nArakiyoMmeM utpanna huA usake utpanna honeke pahale samayase lekara eka AvalIpramANa kAlake bhItara nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai / 6417. AhArakakAyayogiyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? utkRSTa sthitisatkarmavAlA jo koI vedakasamyagdRSTi jIva AhArakakAyayogI huA usake paryApta honeke pahale samayameM saba karmoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| isI prakAra AhArakamizrakAyayogI jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki AhArakamizrakAyayogake pahale samayameM utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| 6418. kArmaNakAyayogiyoMmeM mithyAttra aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? utkRSTa sthitiko bA~dhanevAlA jo kAI cAra gatikA jIva marA aura yathAniyama tithaMca aura nArakiyoMmeM utpanna hokara kArmaNakAyayogI ho gayA usake pahale samayameM ukta karmoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga audArikamizrakAyayogiyoMke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvako cAroM gatiyoMmeM denA caahiye| arthAt usakI utkRSTasthiti vibhakti cAroM gatiyoMmeM kArmaNakAyayogiyoMke hotI hai| nau nokaSAyokI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? utkRSTa sthitiko bAMdhanevAlA jo koI eka cAroM gatiyoMkA jIva marA aura yathAyogya tiryaMca tathA nArakiyoMmeM pahale aura dUsare samayameM utpanna Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga011] . hidivihattIe uttarapaDidisAmitta 236 vaNNo tassa ukta vihttii| ___$ 416. avagada0 micchatta-sammatta-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 ukka0 kassa ? aNNa. jo ukkassahidisaMtakammio paDhamasamayaavagadavedo jAdo tassa ukka0 vihattI / evamakasA0-muhama0-jahAkkhAdasaMjade tti / ___420. madi-sudaaNNA0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 oghabhaMgo / sammattasammAmi0 ukka. kassa ? aNNa. jo micchattaukkassahidi baMdhiya aMtomuhatteNa sammattaM paDivaNNo / puNo sammareNa savvalahuamaMtomuhuttaddhamacchiya miccha gado tassa paDhamasamae ukk0vihttii| evaM vihaMga0 / 421. AbhiNi-suda0-aohi0 sayapayaDINamakka0 kassa ? aNNa. jo micchAiTI devo geraio vA ukka hidi baMdhidUNa dvidighAdamakAdUNa aMtomuhutteNa samma paDivaNNo tassa paDhamasamayasammAihissa ukka0 vihattI / evamohidaMsa0. sammAdi-vedaya dihi tti / maNapajjava0 savvapayaDi. ukka0 kassa ? aNNa. vedaya0dihI ukkassadvidisaMtakammizro tassa paDhamasamayamaNapajjavaNANissa ukkassahidivihattI / evaM saMjada0-sAmAiya-chedo0-parihAra0-saMjadAsajade tti / huA usake utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| 416 apagatavedameM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? utkRSTa sthitisatkarmavAlA jo koI jIva apagatavedavAlA ho gayA usake pahale samayameM ukta karmoMkI utkRSTa sthiti vibhakti hotI hai| isI prakAra akaSAyI, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyatake jAnanA caahiye| 420 6 matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokASAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti oghake samAna hai| samktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTi sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI jIva mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bA~dhakara antarmuhUrta kAlake dvArA samyaktvako prApta huaa| punaH samyaktvake sAtha sabase laghu antamuhUrta kAla taka raha kara mithyAtvameM gayA usake pahale samayameM ukta karmoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| isI prakAra vibhaMgajJAniyoMke jAnanA caahiye| 6421 AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM saba prakRtiyoM kI utkRSTasthiti vibhakti kisake hotI hai ? jo koI mithyAdRSTi deva yA nArakI jIva utkRSTa sthitiko bAMdhakara aura sthitighAta na karake antamuhUrta kAlameM samyavasvako prApta huA usa samyagdRSTi jIvake pahale samayameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / manaHparyayajJAnI jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? utkRSTa sthitisatkarmavAlA jo koI vedaka samyagdRSTi jIva hai usake manaHparyayajJAnako prApta honeke pahale samayameM utkRSTa sthitivibhakti hotI hai / isI prakAra saMyata, samAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyatake jAnanA cAhiye / Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24. jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe, [hidivihalI 3 / 9422. sukale0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ukka0 kassa ? aNNa. jo micchAiTTI ukassahidi baMdhiya hidighAdamakAUNa lessAparAvaciM gado tassa ukka0 vihattI / sammatta0-sammAmi0 ukka0 kassa0 ? aNNa. jo micchAihI ukka hidi baMdhiya aMtomuhutteNa samma paDivaNNo / puNo aMtomuhuroNa lessAparAvaniM gado tassa paDhamasamae ukka vihattI / - 423, abhaviya0 devoghaM / Navari samma0 sammAmi0 Natthi / khaiya0 bArasaka0-NavaNoka0 ukka0 kassa ? aNNa. jo ukka0hidisaMtakammizro paDhamasamayakhINadaMsaNamohaNIyo jAdo tassa ukka vihattI / upasama0 sayapayaDi0 ukka0 kassa ? aNNa. jo ukka0hidisaMtakammio paDhamasamayauvasaMtadasaNamoharaNIo jAdo tassa ukkvihttii| sAsaNa. savvapayaDi. ukka0 kassa ? aNNa0 tasseva paDhamasamayasAsaNaM gadassa tassa ukkassa0vihattI / sammAmi0 micchatta-solasaka0NavaNoka0 ukka0 kassa ? aNNa. jo micchAiTTI ukka hidi baMdhidUNa hidighAdamakAUNa aMtomahutteNa sammAmicchattaM paDivaNNo tassa ukka vihattI / sammattasammAmi0 uka0 kassa ? aNNa. jo micchattaukkassahidiM baMdhidUNa hidighAdamakAUNa __$422 zuklalezyAmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo mithyAdRSTi jIva utkRSTa sthitiko bAMdhakara aura sthitighAta na karake lezyAparAvRttise zuklalezyAko prApta huA hai usake utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| samyakva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI mithyAdRSTi jIva utkRSTa sthitiko bAMdha kara antamuhUrta kAlake dvArA samyaktvako prApta huA hai| punaH antamuhUrta kAlake dvArA lezyAparAvRttise zuklalezyAko prApta huA hai usake pahale samayameM utkRSTa sthiti vibhakti hotI ha / 6423 abhavyoMke sAmAnya devoMke samAna kathana jAnanA caahiye| para itanI vizeSatA hai ki inake samyaktva aura sanyagmithyAtva karma nahIM hote haiN| kSAyika samyagdRSTiyoMmeM bAraha kaSAya aura nau naukaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? utkRSTa sthitisakarmavAlA jo jIva kSINadarzanamoha ho gayA hai usake pahale samayameM utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| upazamasamyagdRSTiyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? utkRSTa sthitisatkamavAlA jo jIva upazAntadarzanamohanIya ho gayA hai usake pahale samayameM uskRSTa sthitivibhakti hotI hai| sAsAdana samyagdRSTiyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI vahI pUrvokta jIva sAsAdanasamyaktvako prApta huA hai usake pahale samayameM utkRSTa sthitivibhakti hAtI hai| samyagmithyAdRSTiyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokASAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI mithyAdRSTi jIva utkRSTa sthitiko bAMdhakara aura sthitighAta na karake antarmuhUrta kAlake dvArA samyagmithyAtvako prApta huA hai usake utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| samyakSa aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI mithyAddaSTi jIva mithyAtvakI utkRSTa sthiti bAMdhakara aura sthitighAta Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDividisAmittaM 241 sammattaM paDivaNNo sammatteNa savvalahuamaddhamacchiya hidighAdamakAUNa sammAmicchatta gado tassa paDhamasamayasammAmicchAdihissa ukka vihattI / aNAhArINaM kammaiyabhaMgo / evamukkassasAmittaM samat / * etto jahaNNaya / 424. jahaNNasAmi bhaNAmi tti sissasaMbhAlaNaM kadamedeNa sutteNa / tassa duviho Nideso-ogheNa AdeseNa ya cedi / tattha ogheNa parUvaNa (jaivasahAirio uttarasutra bhaNadi micchattasma jahaNNahidivihattI kassa ? $ 425. sugamamedaM * maNusassa vA maNusiNIe vA khavijjamANayamAvaliya pavihaM jAdhe dusamayakAlahidiga sesatAdhe / / ___ 426. maNusso tti vutte purisaNavu sayavedodaillANaM gahaNaM / maNussiNi tti vutce itthivedodayajIvANaM gahaNaM / jahA appasatthavedodaeNa maNapajjavaNANAdINaM Na na karake samyaktvako prApta huA hai| punaH samyaktvake sAtha atilaghu kAla taka rahakara aura sthitighAta na karake samyagmithyAtvako prApta huA hai usake samyagmithyAtvako prApta honeke pahale samayameM utkRSTa sthiti vibhakti hotI hai| anAhArakoMkA kArmaNakAyayogiyoMke samAna svAmitva jAnanA caahiye| isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huaa| * isake Age jaghanya svAmitvako kahate haiM / 424. aba jaghanya svAmitvako kahate haiN| isa prakAra isa sUtra dvArA ziSyoMkI samhAla kI hai| isa jaghanya svAmitvakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghake kathana karaneke liye yativRSabha AcArya AgekA sUtra kahate haiM * mithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? 6425. yaha sUtra sugama hai| * manuSya yA manuSyinIke udayAvalimeM praviSTa hokara kSayako prApta hotA huA jo mithyAtva kama hai usakI jaba do samaya pramANa sthiti zeSa rahatI hai taba jaghanya sthitivibhakti hotI hai| 6426. sUtrameM manuSya aisA kahane para usase puruSaveda aura napuMsakavedake udayavAle manuSyoM kA grahaNa hotA hai| manuSyinI aisA kahane para usase strIvedake udayavAle manuSya jIvoMkA grahaNa hotA hai| jisa prakAra aprazasta vedake udayake sAtha manaHparyayajJAnAdikakA honA saMbhava nahIM hai Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 : jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 saMbhavo tahA daMsaNamohaNIyakkhavaNAe tattha kiM saMbhavo atthi Natthi tti saMdeheNa ghulatahiyassa sissasaMdehaviNAsaNa maNussassa maNussaNIe vA tti bhaNidaM / khavijamANayaM ti vutte micchattassa gahaNaM, annnnssaasNbhvaado| zrAvaliyaM ti vRtte udayAvaliyAe gahaNaM; micchattacarimaphAliyAe parasarUveNa gadAe udayAvaliyapavidvaNisege mottUNa aNNesimavahANAbhAvAdo / ettha jamAvaliyaM pavid khavijjamANayaM micchattaM adhaDidigalaNAe galiya jAdhe taM dusamayakAlaDidigaM sesaM tAdhe tassa jahaNNa hidivihattI hodi tti saMbaMdho kAyavvo) kadhaM suttammi asaMtANaM padANamajhAhAro kIrade ! Na, muttasseva avayavabhUdANaM sugamattaNeNa tattha aNuccArijjamANANaM tattha abhaavvirohaado| isI prakAra aprazasta vedake udayameM darzanamohanIyakI kSapaNA kyA saMbhava hai yA nahIM hai isa prakAra sandehase jisakA hRdaya ghula rahA hai usa ziSyake sandehako dUra karaneke liye sUtrameM 'maNussassa 'maNussaNIe vA' yaha pada kahA hai| sUtrameM 'khavijjamANayaM aisA kahane para usase mithAtvakA grahaNa karanA cAhiya, yahAM anyakA grahaNa nahIM ho sakatA hai| sUtra meM 'AvaliyaM aisA kahane para usase udayAvalikA grahaNa karanA cAhiye, kyoMki mithyAtvakI antima phAlike pararUpase saMkramita ho jAne para udayAvalimeM praviSTa hue niSekoMko chor3akara anya niSekoMkA sadbhAva nahIM pAyA jAtA hai| yahA~ para jo udayAvalimeM praviSTa hokara kSayako prApta honevAlA mithyAtva karma hai vaha adhaHsthiti. galanA rUpase galita hokara jaba do samaya kAla sthitipramANa zeSa rahatA hai taba usakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai aisA sambandha kara lenA cAhiye / zaMkA-jo pada sUtrameM nahIM hai unakA adhyAhAra kaise kiyA jA sakatA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki jo sUtrake hI avayavabhUta haiM para sugama honese jinakA vahAM uccAraNa nahIM kiyA hai unakA astitva yadi vahA~ nahIM svIkAra kiyA jAtA hai to virodha AtA hai / vizeSArtha-yadyapi aisA niyama hai ki strIvedavAle aura napuMsakavedavAle manuSyake manaHparyayajJAna, parihAravizuddhisaMyama, AhArakakAyayoga aura AhArakamizrakAyayogakI prApti nahIM hotI phira bhI kSAyikasamyaktva aura kSAyikacAritrakI prApti tInoM vedoMke rahate hue ho sakatI hai, isI bAtakA jJAna karAneke lie sUtrameM manuSya aura manuSiyanI ina donoM padoMkA grahaNa kiyA hai| yahAM manuSya padase puruSavedI aura napuMsakavedI manuSyoMkA grahaNa karanA cAhiye aura manuSyanI padase strIvedI manuSyoMkA grahaNa karanA caahiye| isa prakAra jaba ina tIna vedavAloMmeMse koI eka vedavAlA manuSya darzanamohanIyakI kSapaNA karatA huA mithyAtvakI prathama sthitimeM sthita udayAvalipramANa niSekoMko galAtA huA antameM do samaya sthitivAlA eka niSeka zeSa rakhatA hai taba usake mithyAtvakI jaghanya sthiti hotI hai / mithyAtvakI jaghanya sthitike pratipAdaka ukta cUrNisUtrakA samudAyArtha kahate samaya vIrasena svAmIne 'adhadvidigalaNAe galiya' itanA pada aura jor3A hai / isa para zaMkAkArakA kahanA hai ki ye pada pUrvavartI sUtroMmeM to pAye nahIM jAte, ataH yahAM inakA adhyAhAra kaise kiyA jA sakatA hai, kyoMki adhyAhAra to unhIM padoMkA hotA hai jo pUrvavartI sUtroMmeM A cuke hai / isa zaMkAkA vIrasena svAmIne jo samAdhAna kiyA hai usakA sAra yaha hai ki koI ' pada yadi pUrvavartI sUtroMmeM na AyA ho to bhI usakA adhyAhAra karane meM koI Apatti nahIM, kyoMki . Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go022] dvidivihattIe uttarapayaDihidisAmitta 243 * sammattassa jahaNNahidivihattI kassa ? 6427. sugamamedaM / * carimasamayaakravINadaMsaNamohaNIyassa / $ 428. carimasamayaakkhINasammattasse tti vattavvaM teNettha ahiyArAdo ga carimasamayaakkhINadaMsaNamohaNIyasse tti ? Na esa doso, micchatta-sammAmicchace khaiya pacchA samma khavijjadi ti kammANa kkhavaNakamajANAvaNaha carimasamayaakravINadaMsaNamohaNIyasse ti nnisaado| micchatta-sammAmicchatemu kaM puvvaM khavijjadi ? micchat / kudo, accamuhattAdo / asuhassa kammassa puvvaM ceva khavaNaM hodi tti kudo Nayade ? sammattassa lohasaMjalaNassa ya pacchA khynnnnhaannuvttiido| aisA koI niyama nahIM hai ki jo pada pUrvavartI sUtroMmeM Aye hoM unhIMkA kevala adhyAhAra kiyA jA sakatA hai ! kintu sarala honese jo pada sUtrameM nahIM kahe gaye hoM para jinake kathana karanese artha bodhameM sugamatA jAtI ho aise padoMko Uparase bhI jor3A jA sakatA hai, kyoMki adhyAhArakA artha bhI yahI hai ki jisa vAkyakA artha aspaSTa ho use zabdAntarakI kalpanA dvArA spaSTa kara denA caahiye| aba yadi aise pada pUrvavartI sUtroMmeM mila jAte haiM to acchA hI hai aura yadi nahIM milate haiM to kalpanAdvArA unheM Uparase bhI jor3A jA sakatA hai / * samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? 6427. yaha sUtra sugama hai| * jisane darzanamohanIyakA taya nahIM kiyA hai aise jIvake darzanamohanIyake kSaya honeke antima samayameM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| . 428 zaMkA-sUtrameM 'jisane darzanamohanIyakA kSaya nahIM kiyA hai aise jIvake antima samayameM' yaha na kahakara 'jisane samyaktvakA kSaya nahIM kiyA hai aise jIvake antima samayameM aisA kahanA cAhiye, kyoMki samyaktvakA yahAM adhikAra hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki mithyAtva aura samyagmithyAtvako kSaya karake anantara samktva kA kSaya karatA hai isa prakAra karmoM ke kSapaNake kramakA jJAna karaneke liye 'jisane darzana mohanIyakA kSaya nahIM kiyA hai aise jIvake antima samayameM yaha kahA hai| . zaMkA-mithyAtva aura samyagmithyAtvameM pahale kisakA kSaya hotA hai ? samAdhAna-pahale mithyAtvakA kSaya hotA hai| zaMkA-pahale mithyAtvakA kSaya kisa kAraNase hotA hai ? samAdhAna-kyoMki mithyAtva atyanta azubha prakRti hai| zaMkA-azubha karmakA pahale hI kSaya hotA hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? . samAdhAna-anyathA samyaktva aura lobha saMjvalanakA pazcAt kSaya bana nahIM sakatA hai, isa pramANase jAnA jAtA hai ki azubha karmakA kSaya pahale hotA hai| Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 avadhavalAsahide kasAyapAhuDe. [hidavihattI 3 * sammAmicchattassa jaharaNahidivihattI kassa ? 426. sugamamedaM / / * sammAbhicchattaM khavijjamANaM vA uvvellijjamANaM vA jassa dusamayakAlahidiyaM sesaM tassa / 6430.khaveMtassa vA uvvellaMtassa vA jassa dusamayakAlahidiyaM sammAmiccha sesaM tasseva jIvassa jahaNNasAmi hodi ti vayaNeNa sesasammAmicchattasaMtakammiyANaM paDiseho kado / evakAreNa viNA kadhameso Niyamo avagammade ? Na esa doso, evakArAbhAve vi tadaho tattha atthi tti sAvahAraNaavagamuppattIe virohAbhAvAdo / egasamayakAlaDidiyamidi kiNNa vuccade ? Na, udayAbhAveNa udayaNiseyahidI parasarUveNa gadAe vidiyaNiseyassa dusamayakAlahidiyassa egsmyaavhaannvirohaado| vidiyaNiseo sammAmicchattasarUveNa egasamayaM ceva acchadi uvarimasamae micchattassa sammattassa vA udayaNiseyasarUveNa prinnaamuvlNbhaado| tado eyasamayakAlahidisesaM * samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? 6 426 yaha sUtra sugama hai| OM jisake kSayako prApta hote hue va uddelanAko prApta hote hue samyagmithyAtvakI do samaya kAla pramANa sthiti zeSa rahatI hai usake samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| 6430 kSaya karanevAle yA udvelanA karanevAle jisa jIvake do samaya kAla sthiti pramANa samyagmithyAtva zeSa rahatA hai usI jIvake jaghanya svAmitva hotA hai| isa vacanake dvArA zeSa samyagmithyAtya satkarmavAle jIvoMkA pratiSedha kara diyA hai| zaMkA-evakArake binA yaha niyama kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM, kyoMki evakArake nahIM rahane para bhI evakAra zabdakA artha sUtrameM antarnihita hai isaliye avadhAraNa sahita arthake jJAnake honemeM koI virodha nahIM AtA hai| zaMkA-samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti eka samaya kAla pramANa kyoM nahIM kahI jAtI hai| samAdhAna-nahIM, kyoMki jisa prakRtikA udaya nahIM hotA usakI udaya niSekasthiti upAntya samayameM pararUpase saMkramita ho jAtI hai ataH do samaya kAlapramANa sthitivAle dUsare niSekakI jaghanya sthiti eka samaya pramANa mAnanemeM virodha AtA hai| zaMkA-samyagmidhyAtvakA dUsarA niSeka samyagmithyAtva rUpase eka samaya kAla taka hI rahatA hai, kyoMki agale samayameM usakA mithyAtva yA samyaktvake udaya niSekarUpase pariNamana pAyA jAtA hai ataH sUtrameM 'dusamayakAlaTThidisesaM' ke sthAna para 'eka samayakAlaTThidisesaM aisA kahanA cAhiye ? Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidisAmitta ti vattavvaM ? Na, egasamayakAlaDidie Nisege saMte vidiyasamae ceva tassa Nisegassa . adiNNaphalassa akammasarUveNa pariNAmappasaMgAdo / Na ca kamma sagasarUveNa parasarUveNa vA adattaphalamakammabhAvaM gacchadi, virohaado| egasamayaM sagasarUveNacchiya vidiyasamae parapayaDisarUveNacchiya tadiyasamae akammabhAvaMgacchadi tti dusmykaalhidinniddesokdo| * aNaMtANubaMdhINaM jahaNNahidivihattI kassa ? 431. sugamamedaM / * tANubaMdhI jeNa visaMjoidaM Avaliya paviTTha dusamayakAlahidigaM sesaM tss| samAdhAna-nahIM, kyoMki isa niSekako yadi eka samaya kAla pramANa sthitivAlA mAna lete haiM to dUsare hI samayameM use phala na dekara akarmarUpase pariNamana karanekA prasaMga prApta hotA hai| aura karma svarUpase yA pararUpase phala binA diye akarmabhAvako prApta hote nahIM, kyoMki aisA mAnanemeM virodha AtA hai| kintu anudaya rUpa prakRtiyoMke pratyeka niSeka eka samaya taka svarUpase rahakara aura dUsare samayameM para prakRtirUpase rahakara tIsare samayameM akarmabhAvako prApta hote haiM aisA niyama hai ataH sUtrameM do samaya kAlapramANa sthitikA nirdeza kiyA hai| vizeSArtha-yahAM yaha zaMkA uThAI gaI hai ki jisa karmakA svodayase kSaya nahIM hotA usakA antima niSeka upAntya samayameM hI para prakRtirUpa ho jAtA hai, ataH anudayarUpa prakRtikI jaghanya sthiti eka samaya hI kahanI caahiye| isa zaMkAkA vIrasena svAmIne jo samAdhAna kiyA hai usakA bhAva yaha hai ki yadyapi aisA niSeka upAntya samayameM hI paraprakRtirUpa ho jAtA hai para vaha karmarUpase do samaya taka rahatA hai aura tIsare samayameM hI akarmabhAvako prApta hotA hai, ataH usa niSekakI jaghanya sthiti do samaya kahanA hI yukta hai / yadi usakI sthiti eka samaya mAnI jAtI hai to dUsare samayameM binA phala diye use akarmarUpa ho jAnA caahiye| para aisA hotA nahIM, kyoMki koI bhI karma phala diye binA akarmarUpa hotA nahIM aura upAntya samaya usakA udayakAla nahIM hai, ataH upAntya samayameM vaha phala de nahIM sakatA / isaliye yahI nizcita hotA hai ki jo niSeka jitane kAla taka karmarUpase rahatA hai usakI utanI sthiti hotI hai| sthitikA vicAra karate samaya yaha nahIM dekhA jAtA ki vaha amaka samayameM anya prakRtirUpa honevAlA hai isaliye isakI sthiti anya prakRtirUpa honese pahale taka ho| kintu jisa samaya jisa karmakI jitanI sthiti kahI jAtI hai usa samaya usa karmarUpa paraName niSekoMke sadbhAvakAlako dekha kara hI vaha sthiti kahI jAtI hai| aba yadi ve niSeka usI samaya yA anya samayameM anya prakRtirUpa hote hoM to ho jAyaM, isase usa karmakI sthitikA kathana karane meM koI bAdhA nahIM aatii| OM anantAnubandhIkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? 6431 yaha sUtra sugama hai| * jisane anantAnubandhIkI visaMyojanA kara dI hai aura tadanantara udayAvalImeM praviSTa hokara jaba usakI do samaya kAla pramANa sthiti zeSa rahatI hai taba usakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ... jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 432. aNaMtANubaMdhI jeNa khavidaM ti abhaNiya jeNa visaMjoidaM ti kima vuccade 1 Na, jassa kammassa parasarUveNa gayassa puNaruppattI patthi tassa kammassa viNAso khavaNA NAma / Na ca aNaMtANubaMdhINamahakasAyANaM va puNaruppattI patthi; puNo vi pariNAmavaseNa sAsaNAdisu baMdhuvalaMbhAdo / tamhA aNaMtANubaMdhI jeNa visaMjoidaM ti suhAsiyamedaM; tassa puNaruppattijANAvaNaTuM parUvidattAdo / jadi aNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjoidaM to teNa jIveNa aNaMtANubaMdhicaukkaM paDi NissaMtakammeNa hodavyaM Na tattha jahaNNasAmittassa saMbhavo abhAve bhAvavirohAdo tti ? Na esa doso, carimahidikhaMDayacarimaphAliyAe parasarUveNa gadAe samANidaaNiyaTTikaraNassa visNjoidttaavirohaado| aNaMtANubaMdhikammakkhaMdhe sesakasAyasarUveNa pariNAmeMtao visaMjoeMtao NAma / Na ca evaMvihA visaMjoyaNA AvaliyapaviNiseyANamatthi; tesiM saMkamAbhAvAdo / tamhA aNaMtANubaMdhI jeNa visaMjoidaM ti suhAsiyamedaM / jamudayAvaliyapaviTThamaNaMtANubaMdhica ukkamaMtakammaM taM jAdhe dusamayakAlahidigaM sesaM tAdhe tassa jahaNNahidivihattI / 6432 zaMkA-sUtrameM 'jisane anantAnubandhIkA kSaya kara diyA hai| aisA na kaha kara 'jisane usakI visaMyojanA kara dI hai' aisA kisaliye kahA ? samAdhAna-nahIM, kyoMki pararUpase prApta hue jisa karmako punaH utpatti nahIM hotI hai usa karmake vinAzako kSapaNA kahate haiN| para jisa prakAra ATha kaSAyoMkI punaH utpatti nahIM hotI usa prakAra cAra anantAnubandhIkI punaH utpatti nahIM hotI yaha bAta to hai nahIM kintu pariNAmoMke vazase sAsanAdikameM isakA punaH bandha pAyA jAtA hai ataH jisane anantAnubandhIkI visaMyojanA kara dI hai yaha sUtrameM ucita kahA hai kyoMki usakI punaH utpattikA jJAna karAneke liye aisA kathana kiyA hai| zaMkA-yadi anantAnubandhIkI visaMyojanA ho gaI to usa jIva ko anantAnubandhI catuSkakI apekSA kamarahita ho jAnA cAhiye, ataH aise jIvake jaghanya svAmitva saMbhava nahIM hai, kyoM ki abhAvameM bhAvake mAnanemeM virodha AtA hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki antima sthitikANDakakI antima phAlike para-rUpase prApta ho jAnepara anivRttikaraNako prApta hue jIvake anantAnubandhIko visaMyojita mAnanemeM koI virodha nahIM AtA hai| anantAnubandhIke karmaskandhoMko zeSa kaSAyarUpase parimAnevAlA jIva visaMyojaka kahalAtA hai| para isa prakArako visaMyojanA AvalI praviSTa karmoMkI to hotI nahIM, kyoMki unakA saMkramaNa nahIM hotA hai, ataH sUtrameM 'jisane anantAnubandhIkI visaMyojanA kara dI hai| yaha yogya kahA hai / jo udayAvalimeM praviSTa anantAnubandhI catuSka satkarma hai vaha jisasamaya do samaya sthitipramANa zeSa rahatA hai taba usakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| vizeSArtha--yahAM visaMyojanA aura kSapaNAmeM antara batalAte hue yaha likhA hai ki para prakRtirUpase saMkramaNako prApta hue jisa karmakI punaH utpatti nahIM hotI usa karmake vinAzakA nAma kSapaNA hai aura jisa karmakI puna: utpatti ho sakatI hai usa karmake vinAzakA nAma visaMyojanA hai Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidisAmitta AAN monommonwww ~ so isakA yaha tAtparya hai ki jo karma svodayase kSayako nahIM prApta hote haiM unake dvitIya sthitimeM sthita karmapuMjakA usa samaya baMdhanevAlI apanI sajAtIya prakRtirUpase saMkramaNa hotA rahatA hai aura jo karmapuMja udayAvalimeM sthita hai usake pratyeka antima niSekakA stivaka saMkramaNake dvArA upAntya samayameM udayagata sajAtIya prakRtirUpase saMkramaNa hotA rahatA hai aura isa prakAra usa karmakI kSapaNA hotI hai| kSapaNAkA yaha lakSaNa parodayase jina prakRtiyoMkA kSaya hotA hai unake kSayameM hI ghaTita hotA hai| anantAnubandhI catuSkakI kSapaNA bhI isa lakSaNameM A jAtI hai phira bhI usake kSayako kSapaNA na kahakara visaMyojanA isaliye kahA hai, kyoMki anantAnubandhI catuSkakI yadyapi isa prakArase kSapaNA ho jAtI hai phira bhI pariNAmoMke vazase sAsAdana aura mithyAtva guNasthAnameM usakI punaH utpatti dekhI jAtI hai| aba yahAM thor3A isa bAtakA vicAra kara lenA bhI Avazyaka hai ki jisa jIvane anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA kara lI hai aisA jIva kyA sAsAdana guNasthAnako bhI prApta ho sakatA hai ? jisa jIvane anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA nahIM kI hai kintu kevala darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoMkI upazamanA kI hai aisA prathamopazamasamyagdRSTi jIva sAsAdana guNasthAnako prApta hotA hai isameM kisIko vivAda nahIM / hAM, jisa vedakasamyagdRSTine anantAnabandhI catuSkakI visaMyojanA karake darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoMkI upazamanA kI hai aisA dvitIyopazamasamyagdRSTi jIva upazamazreNIse cyuta hokara sAsAdana gaNasthAnako prApta ho sakatA hai isameM avazya vivAda hai| dhavalA bandhasAmitta vicayakhaNDameM batalAyA hai ki jisa jIvane anantAnabandhI catuSkakI visaMyojanA kI hai aisA jIva yadi mithyAtva meM AtA hai to usake eka AvalikAla taka anantAnabandhI cataSkameM se kisI eka prakRtikA udaya nahIM hotA hai| isakA yaha abhiprAya hai ki aisA jIva yadi mithyAtvameM AtA hai to usake pahale samayase hI yadyapi anantAnubandhI catuSkakA bandha hone lagatA hai aura anya prakRtiyoMkA anantAnubandhI rUpase saMkramaNa hone lagatA hai kintu bandhAvali aura saMkramAvali karaNoMke ayogya hotI hai isa niyamake anusAra eka vali kAlataka na to baMdhe hue karmoMkA hI udaya ho sakatA hai aura na bandhake sAtha saMkramako prApta hue karmoMkA hI eka Avali kAla taka udaya ho sakatA hai / jaba mithyAtva guNasthAnakI yaha sthiti hai taba aisA jIva sAsAdana guNasthAnako kaise prApta kara sakatA hai, kyoMki sAsAdana guNasthAna anantAnabandhI catuSkameMse kisI eka prakRtikI udIraNA hue binA hotA nahIM / para jaba anantAnubandhIkA sattva hI nahIM aura bandhake binA anya prakRtiyAM anantAnubandhIrUpase saMkramaNako nahIM prApta ho sakatI tathA anantAnubandhI kA bandha mithyAtva aura sAsAdana prApta kiye binA ho nahIM sktaa| kadAcit yaha mAna liyA jAya ki jisa samaya aisA jIva sAsAdanako prApta ho usI samaya anantAnubandhIkA bandha hone lage aura zeSa kaSAya aura nokaSAya anantAnubandhIrUpase saMkramita hokara udIraNAko prApta ho jAyaM to aise jIvake bhI sAsAdana guNasthAna bana jAyagA so bhI bAta nahIM hai, kyoMki jaisA ki hama pahale batalA Aye haiM ki isa niyamake anusAra saMkramita karmapuMja bhI eka Avalike pazcAt hI udIrita ho sakatA hai| ataH yaha siddha huA ki SaDakhaNDAgamake abhiprAyAnusAra aisA jIva sAsAdana guNasthAnako nahIM prApta hotA hai| zvetAmbaroMke yahAM prasiddha karma prakRtimeM batalAyA hai ki aisA jIva sAsAdana guNasthAnako bhI prApta hotA hai / para isakI TIkAmeM isakA spaSTIkaraNa isa prakAra kiyA hai ki jina AcAryoM ke matase anantAnubandhI catuSkakI upazamanA hotI hai unake matAnusAra upazamazreNIse cyuta huA jIva sAsAdana guNasthAnako bhI prApta hotA hai / TIkAkArane malakA isa prakAra artha viThalAyA hai| kintu mUlakArakA yahI abhiprAya rahA hogA yaha kahanA jarA kaThina hai kyoMki so karmaprakRtike prakRtisthAna saMkrama nAmaka prakaraNako dekhanese mAlUma Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [vidivihAcI 3 * aTTaNha kasAyANa jahaNaNahidivihattI kassa ? - 433, mugamamedaM / * ahakasAyakkhavayasta dusamayakAlahidiyassa tassa / 6 434. hidI Niseo tti eyaTTho, dusamo kAlo jisse sA dusamayakAlA, dusamayakAlahidI jassa aTTakasAyakvavayassa sA dusamayakAlahidiyassa aTThakasAyANaM jahaNNahidivihattI / cArittamohakkhavaNAe abbhuhiya adhApavattakaraNa-appuvvakaraNaddhAo jahAvihivisihAnI parivADIe gamiya aNiyaTTikaraNaM pavisiya dvidiaNubhAgapadesANaM bahuvANaM ghAdaM kAdaNa aNiyahiaddhAe saMkhe0bhAge gade aDhakasAyANaM khavaNamADhaviya ADhattapaDhamasamayAdo asaMkhejjaguNAe seDhIe kammappadesakkhaMdhe gAlayaMteNa hotA hai ki jisa jIvane anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA kI hai aisA jIva bhI sAsAdana guNasthAnako prApta ho sakatA hai| vahAM batalAyA hai ki ikkIsa prakRtika saMkramasthAnakA ikkIsa prakRtika patadgrahameM bhI saMkramaNa hotA hai / vicAra karake dekhanese yaha sthiti sAsAdana guNasthAnameM hI prApta hotI hai, anyatra nahIM, kyoMki mohanIyakA ikkIsa prakRtika bandha sAsAdana meM hI hotA hai, ataH yaha nizcita huA ki jisa jIvane anantAbandhI catuSkakI visaMyojanA kara lI hai aisA jIva jaba sAsAdanako prApta hotA hai taba usake eka prAvalikAla taka anantAnabandhI cataSkakA saMkramamA nahIM hotA hai| parantu jo bAraha kaSAya aura nau nokaSAya anantAnubandhIrUpase saMkramita hotI haiM, unakI pahale samayase hI udIraNA hone lagatI hai / isa vyavasthAko mAnalenepara saMkramAvali sakala karaNoMke ayogya hai yaha bAta nahIM rahatI hai ? karmaprakRtikA yaha vivecana kaSAyaprAbhRtake vivecanase milatA huA hai / ataH cUrNisUtrakArane bhI anantAnubandhIkI virsayojanA kiye hue jIvake dasare guNasthAnameM jAne kA vidhAna kiyA hai| * ATha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? 27 433 yaha sUtra sugama hai| * ATha kaSAyoMkA taya karanevAle jisa kSapaka jIvake do samaya kAlapramANa sthiti zeSa raha gaI hai usake unakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai / 434 sthiti aura niSeka ye donoM ekArthavAcI zabda haiN| jisa sthitiko do samaya kAla hai usako do samaya kAlavAlI sthiti kahate haiN| ATha kaSAyoMkI kSapaNA karanevAle jisa jIvake do samaya kAlapramANa sthiti hotI hai vaha do samaya kAla pramANa sthitivAlA kahalAtA hai| usake ATha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| ___koI jIva jisane cAritramohanIyakI kSapaNAkA prArambha kiyA anantara jisane jisakI jaisI vizeSatA batalAI hai usake anusAra adhaHpravRttakaraNa aura apUrvakaraNake kAlako kramase vyatIta karake anivRttikaraNameM praveza kiyA aura vahAM bahutasI sthiti, anubhAga aura pradezoMkA ghAta karake anivRttikaraNake saMkhyAtaveM bhAga kAlake byatIta hone para ATha kaSAyoMke kSayakA prArambha kiyA aura isa prakAra ATha kaSAyoMke kSayakA Arambha karaneke prathama samayase lekara Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDividisAmitta 246 saMkhejjahidi-aNubhAgakhaMDayasahassANi pAdidANi / evaM pAdiya ahakasAyANaM carimahidiaNubhAgakaMDayANi ghettu mADhattANi / tesiM caramaphAlIsu NivadidAsu udayAvaliyabbhaMtare samayUNAvaliyamettA NiseyA labhaMti;udayAbhAveNa paDhamaNiseyassa parasarUveNa gadassa ahakasAyasarUveNa abhAvAdo / tesu Nisegesu jahAkameNa aghahidIe galamANesu jAdhe jassa eyA hiMdI dusamayakAlA sesA tAdhe tassa jahaNNahidivihattI hodi tti ghettavvaM / eso paDatyo / * kodhasaMjalaNassa jahaNNahidivihattI kassa ! $ 435. sugamamedaM / * khavayassa carimasamayaaNillevide kohsNjlnne| 436. khavayasse tti Na vattavyaM, paDisejhAbhAvAdo / NovasAmayapaDisehaha'; tassa kohasaMjalaNassa NillevattAbhAvAdo / tamhA carimasamayaaNillevide kohasaMjalaNe ci ettiyaM ceva vattavvaM ? Na esa doso, kohasaMjalaNassa Nilleghao khavao ceva Na uvasAmao tti jANAvaNa khavayasse tti NiddesAdo / Na ca muttamaMtareNa asaMkhyAtaguNI zreNIke dvArA karmapradezaskandhoMkA gAlana karatA huA hajAroM sthitikANDaka aura anubhAgakANDakoM kA patana kiyA / isa prakAra hajAroM kANDakoMkA patana karake ATha kaSAyoMke antima sthiti aura anubhAga kANDakoM ke ghAta karane kA prArambha kiyA aura isa prakAra unakI antima phAliyoMkA patana ho jAne para udayAvalike bhItra eka samaya kama AvalI pramANa niSeka prApta hote haiM, kyoMki udaya na honeke kAraNa prathama niSeka paraprakRtirUpa ho jAtA hai ataH usakA ATha kaSAyarUpase abhAva ho jAtA hai / anantara una udayAvalImeM praviSTa niSekoMkA yathA kramase adhaHsthitike dvArA galana hote hue jisa samaya eka sthiti do samaya kAlapramANa zeSa rahatI hai usa samaya usake jaghanya sthitivibhakti hotI hai aisA yahA~ grahaNa karanA cAhiye / yaha ukta sUtrakA samudAyArtha hai| * krodhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? 435. yaha sUtra sugama hai| * krodhasaMjvalanakI sattvavyucchittike antima samayameM vidyamAna kSapaka jIvake krodhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| 6436. zaMkA-sUtrameM 'kSapakake' yaha nahIM kahanA cAhiye, kyoMki pratiSedha karane yogya koI aura dUsarA nahIM hai| yadi kahA jAya ki upazAmakakA pratiSedha karaneke liye ukta pada diyA hai so bhI bAta nahIM hai, kyoMki upazAmakake krodhasaMjvalanakA abhAva nahIM hotA hai| ataH 'carimasamayaaNillevide kohasaMjalaNe' itanA hI kahanA cAhiye ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki krodhasaMjvalanakA abhAva karanevAlA kSapaka hI hotA hai upazAmaka nhiiN| isa bAtakA jJAna karAneke liye sUtrameM 'glavayassa' padakA nirdeza kiyA na Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidihitI eso attho Navvade; tahANuvalaMbhAdo / carimasamaya aNillevidasseve tti kima' buccade 1 Na, ducarimAdisamaesa baMdha hidIgaM gAlaNaDa taduttado / kohasaMjalaNaM carimasamayaaNillevide saMte jo khavao tAe avasthA vaTTamANo tassa jahaNNahidivihattI hoditti saMbaMdha kAvvo / be mAsA aMtomuhuttUNA tti jahaNNadvidivamANamettha kiNNa paruvidaM 1 jahaNNahidiaddhAcchede parUvidassa parUvaNAe phalAbhAvAdo / e; * evaM mANa-mAyA saMjalaNANaM / 9 437. jahA kohasaMjalaNassa jahaNNasAmittaM vRttaM tahA mANamAyAsaMjalaNANaM vattavvaM / carimasamaya rillevide mANasaMjalaNe jo khavaoo tassa mANasaMjalaNajahaNNadvidivihattI / carimasamaya agillevide mAyA saMjalaNe jo khavaoo tassa mAyAsaMjala - jahaNadvidivihatti tti bhaNidaM hodi / aMtomuhutta rAmAsaddhamAsadvidipamANaparUvaNA ettha Na kAyavvA / kudo ? zraddhAccheda parUvaNAe tattha vA vArAdo / 250 hai / parantu sUtrake binA yaha artha jAnA nahIM jAtA hai, kyoMki sUtra ke binA isa prakArake arthakA jJAna honA zakya nahIM / zaMkA- sUtra meM 'carimasamaya pillevidassa' yaha kisaliye kahA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki dvicarama Adi samayoM meM bandhasthitiyoMke gAlana karaneke liye 'carimasamayaaNillevidassa' yaha pada kahA hai / krodhasaMjvalanakI sattvavyucchittike antima samayake prApta honepara jo kSapaka usa avasthAmeM vidyamAna hai usake jaghanya sthitivibhakti hotI hai isa prakAra ukta sUtrakA sambandha karanA cAhiye / zaMkA- yahA~ para jaghanya sthitikA pramANa antamuhUrta kama do mahInA hai aisA kyoM nahIM kahA ? samAdhAna- nahIM, kyoMki jaghanya sthitike pramANakA jaghanya sthiti addhAccheda prakaraNa meM kathana kara Aye haiM, ataH yahA~ usakA punaH kathana karanese koI lAbha nahIM hai / * isI prakAra usa kSapakake saMjvalana mAna aura saMjvalana mAyAkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai ? 'aa 9 437. jisa prakAra krodhasaMjvalanakA jaghanya svAmitva kahA hai usI prakAra mAna aura mAyA saMjvalanakA jaghanya svAmitva kahanA caahiye| jo kSapaka mAna saMjvalanakI sattvavyucchittike antima samaya meM vidyamAna hai usake mAna saMjvalanakI jaghanya sthiti vibhakti hotI hai / tathA jo kSapaka mAyAsaMjvalanakI sattvavyucchittike antima samayameM vidyamAna hai usake mAyA saMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai, yaha ukta sUtrakA abhiprAya hai / yahA~ para mAnasaMjvalanakI antamuhUrta kama eka mahInA aura mAyAsaMjvalanakI antarmuhUrta kama AdhA mahInA pramANa sthitikA kathana nahIM karanA cAhiye, kyoMki use zraddhAcchedakI prarUpaNAmeM batalAye haiM / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidisAmitta ___ * lohasaMjalaNassa jahaNNahidivihattI kassa ? . 438. sugamamedaM / * khavayassa carimasamayasakasAyassa / ___$ 439. ducarimAdisamayapaDisehaTTo carimasamayasakasAyaNi so / kimaha tappaDiseho kIrade ? dotiriNaAdiNisegesu hidesu jahaNNaTThidivihattI Na hodi tti jANAvaNa / carimasamayasuhumasAMparAiyassa adhahi digalaNAe gAlidaducarimAdiNiseyassa hidikaMDayaghAdeNa ghAdidAsesauvarimahidiNiseyassa egodayaNisege vaTTamANassa jahaNNa hidivihatti tti bhaNidaM hodi / * isthivedassa jahaNNahidivihattI kassa ? .. 440. sugm0| * carimasamayaithivedodayakhavayassa / 441. ducarimasamayasavedo kiNNa jahaNNahidisAmio ? Na, paDhamahidIe * lobhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? 438. yaha sUtra sugama hai| * kaSAyasahita kSapaka jIvake antima samayameM lobhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| 436. dvicaramasamaya AdikA niSedha karaneke liye sUtrameM 'carimasamayasakasAyassa' / padakA nirdeza kiyA hai| zaMkA-dvicaramasamaya AdikA niSedha kisaliye kiyA hai ? / samAdhAna-do, tIna Adi niSekoMke sthita rahanepara jaghanya sthitivibhakti nahIM hotI hai isa bAtakA jJAna karAneke liye dvicaramasamaya AdikA niSedha kiyA hai| jisane dvicarama A.da niSekoMko adhaHsthiti galanAke dvArA gAlita kara diyA hai, jisane sthitikANDakaghAtake dvArA Uparake samasta sthitiniSekoMkA ghAta kara diyA hai aura jo eka udayarUpa niSekameM vidyamAna hai usa sUkSmasAMparAyikasaMyata jIvake antima samayameM jaghanya sthitivibhakti hotI hai yaha ukta sUtrakA abhiprAya hai| ____* strIvedakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? " 6 440. yaha sUtra sugama hai| ke tapaka jIvake strIvedake udayake antima samayameM strIvedakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| 6441. zaMkA-dvicarama samayavAlA saveda jIva jaghanya sthitikA svAmI kyoM nahIM hotA hai ? Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 ayadhavalAsahide kasAyapAhuDe dvidivihattI 3 doNhamitthivedaNiseyANaM vidiyahidIe vi palidovamassa asaMkhejadibhAgamettaNiseyANaM carimaphAlisarUveNa avahidANaM ttthuvlNbhaado| aNNavedodayakkhavayassa jahaNNasAmi kiNNa dijjade ? Na, udayAbhAveNa paDhamahidivirahiyassa vidiyahidIe ceva avahidassa palido. asaMkhejadibhAgamettaNisegesu itthivedassa carimaphAlIe avahANuvalaMbhAdo / egAe NisegahidIe udayagadAe suddhapuvvuttarAsesaNisagAe vaTTamANo jahaNNahidisAmi tti bhaNidaM hodi / * purisavedassa jahaNNahidivihattI kassa ? 6442. sugamaM0 / * purisavedakhavayassa crimsmyannillevidpurisvedss| . $ 443. jassa puncametyeva bhave purisavedo udayamAgado so jIvo purisavedo; sAhacajjAdo / tassa purisavedakkhavayassa carimasamayaaNillevidapurisavedassa jahaNNasAmi hodi tattha aMtomuhuttaNaahavassamettahidIe uvalaMbhAdo / itthivedassa bhaNNa samAdhAna nahIM, kyoMki dvicarama samayameM strIveda sambandhI prathama sthitike do niSeka pAye jAte haiM aura dvitIya sthitike bhI antima phAlirUpase palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa niSeka pAye jAte haiM ataH dvicarama samayavAlA saveda jIva jaghanya sthitikA svAmI nahIM hotA hai| ' zaMkA-anya vedake udayameM sthita kSapaka jIvako strIvedakI jaghanya sthitikA svAmI kyoM nahIM kahA ? samAdhAna-nahIM, kyoMki aise jIvake strIvedakA udaya nahIM hotA ataH usakI prathama sthiti nahIM pAI jAtI kintu kevala dvitIya sthiti hI pAI jAtI hai para usakI antima phAlike niSekoM kA pramANa palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hotA hai, ataH anya vedake udayameM sthita kSapaka jIva strIvedakI jaghanya sthitikA svAmI nahIM ho sktaa| jo strIvedI kSapaka jIva strIvedake pUrvottara saba niSekoMse rahita hai aura udaya prApta eka niSeka sthitimeM vidyamAna hai vaha strIvedakI jaghanya sthitikA svAmI hotA hai yaha ukta sUtrakA tAtparya hai| * puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? 6442. yaha sugama hai| * jisake puruSavedakA abhAva nahIM huA hai aise puruSavedI kSapaka jIvake antima samayameM puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| 6443 jisake pahale isI bhavameM puruSaveda udayako prApta huA hai vaha jIva puruSavedake sAhacaryase puruSavedI kahalAtA hai| usa puruSavedI kSapaka jIvake puruSavedake sattvake antima samayameM jaghanya svAmitva hotA hai, kyoMki vahA~ para antarmuhUrta kama AThavarSa pramANa sthiti pAI jAtI hai| Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwanmawaamaananmanamaARANA gI0 22] dvidivihattIe uttarapayaDihidisAmittaM 253 mANe jahA itthivedodayakhavagasse tti parUvidaM tahA purisavedodayakravavagasse tti kiNNa parUvidaM ? Na, avagadavedakAlabbhatare dusamaUNadoAvaliyamettakAlaM gaMtUNa dvidajahaNNahidisAmiyassa svedttvirohaado| * Navusayavedassa jahaNNahidivihattI kassa ? 6444. sugamaM / * carimasamayaNaduMsayavedodayakkhavayassa $ 445. kudo ? carimasamayaNaQsayavedassa gAlidadacarimAdisayalaguNaseDhiNiseyassa savediyadacarimasamae itthivedacarimaphAlIe saha parasarUveNa saMkAmidaNaqsayavedavidiyahidisayalaNiseyassa egudayagovucchuvalaMbhAdo / * chaNNokasAyANaM jahaNNahidivihatto kassa ? 446. sugmN0| * khavayassa carime hidikhaDae vaTTamANassa zaMkA-strIvedakA jaghanya svAmitva kahate samaya jisa prakAra strIvedake udayako prApta kSapakako usakA svAmI batalAyA hai usI prakAra puruSavedake udayako prApta kSapakako puruSavedakI jaghanya sthitikA svAmI kyoM nahIM kahA ? samAdhAna-nahIM, kyoMki apagataveda kAla ke bhItara do samaya kama do AvalI pramANa kAla jAkara jo puruSavedakI jaghanya sthitikA svAmI vidyamAna hai use saveda kahanemeM virodha AtA hai| * napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? 6444. yaha sUtra sugama hai| OM tapaka jIvake napuMsakavedake udayake antima samayameM napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| 64.5. zaMkA-kSapaka jIvake napuMsakavedake udayake antima samayameM napuMsakavedakI jaghanya sthiti vibhakti kyoM hotI hai ? samAdhAna-jisane napuMsakaveda sambandhI dvicarama Adi sampUrNa guNazreNI ke niSekoMko galA diyA hai aura jisane saveda bhAgake dvicarama samayameM strIvedakI antima phAlike sAtha dvitIya sthitimeM sthita napuMsakavedake samasta niSekoMkA pararUpase saMkramaNa kara diyA hai usake antima samayameM eka udayarUpa gopuccha pAyA jAtA hai, ataH napuMsakavedake udayake antima samayameM usakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| * chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai / 6446. yaha sUtra sugama hai| * chaha nokaSAyoMke antima sthitikANDakameM vidyamAna tapaka jIvake unakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| . Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 447. kudo ? tattha saMkhejjavAsasahassamettacarimaphAlihidIe uvalaMbhAdo / 448 evaM maNusa0-maNusapajja -paMciMdiya0-paMci0pajja-tasa-tasapajja0paMcamaNa-paMcavaci0 kAyajogi0 orAliya0-lobhakasAya-cakkhu0-acakkhu0-sukale0bhavasi-AhArae tti / Navari maNusapajja. itthiveda0 jaNNahidivihattI khavagassa carimahidikhaMDage vaTTamANassa / * NirayagaIe airaiesu sammattassa jahaNNahidivihattI kassa / 446. sugamaM0 / * crimsmyakkhiinndNsnnmohnniiyss| $ 450. kudo ! maNussamicchAihissa tivvAraMbhapariNAmehi NirayagaIe saha 6 447.zaMkA-antima sthitikANDakameM vidyamAna kSapaka jIvake chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kyoM hotI hai ? samAdhAna-kyoMki vahA~ para antima phAlikI saMkhyAta hajAra varSa pramANa jaghanya sthiti pAI jAtI hai| 6448. isI prakAra sAmAnya manuSya, manuSya paryApta, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, saparyApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, lobhakaSAyI, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, zuklalezyAvAle, bhavya aura AhArakake jAnanA cAhiye / para itanI vizeSatA hai ki manuSyaparyAptameM strIvedakI jaghanya sthitivibhakti strIvedake antima kANDakameM vidyamAna kSapaka jIvake hotI hai| vizeSArtha-mUlameM jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM unameM oghake samAna prarUpaNA bana jAtI hai, ataH unake kathanako oghake samAna kahA hai| kintu manuSyaparyAptake strIvedakI jaghanya sthiti eka samaya nahIM hotI, kyoMki jo jIva strIvedake udayake sAtha kSapakoNI para car3hatA hai vahI jIva strIvedake udayake antima samayameM eka sayayavAlI jaghanya sthitikA svAmI hotA hai| kintu jo puruSaveda aura napuMsakavedake udayake sAtha kSapakazreNI para car3hatA hai vaha jIva jaba strIvedake antima kANDakakI antima phAliko puruSavedarUpase saMkramita karatA hai taba usake strIvedakI palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jaghanya sthitivibhakti hotI hai isase kama nahIM aura isaliye manuSya paryAptako strIvedakI antima sthitikANDakakI antima phAlirUpa jaghanya sthitivibhaktikA svAmI kahA hai| * narakagatimeM nArakiyoMmeM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai / 6446. yaha sUtra sugama hai| * jisane darzanamohanIyakA kSaya nahIM kiyA hai usake darzanamohanIyake kSaya karaneke antima samayameM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| - 450.zaMkA-darzana mohanIyakI kSapaNAke antima samayameM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti kyoM hotI hai ? Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 gA. 22 ] hidivihattIe uttarapayaDiDidisAmitta baddhaNirayAuassa pacchA titthayarapAdamUlamuvaNamiya samma ghettaNa aMtomuhucAvasese Aue adhApavattApuvvANiyaTTikaraNANi kAdaNa micchattasammAmicchattANi aNiyaTTi kAlabhaMtare khaviya aNiyaTTikaraNaddhAe carimasamayammi sammattacarimahidikhaMDyacarimaphAliM ghettUNa udayAdiguNaseDhisarUveNa ghettiya dvidassa kadakaraNijje tti saNNA kayA; sesadasaNamohavarakhavaNAvisayakajjattAdo / tassa kAulessaM pariNamiya paDhamapuDhavIe uppajjiya adhahidigalaNAe carimagovucchaM mottaNa galidAsesagovucchassa egsmykaalegddididNsnnaado| * sammAmicchattassa jahaNaNahidivihattI kassa ? 451. sugmN0| * carimasamayaubvellamANassa / - 452, kudo ? sammAdihiNA miccha gaMtUNa aMtomuttamacchiya sammattasammAmicchattANamuvvellaNamADhaviya palidovamassa asaMkhejadibhAgamettadvidikhaMDayANi jahAkameNa pADiya uvvellidasammatreNa puNo sammAmicchattassa palido0 asaMkhe0bhAgamettahidikaMDae pAdiya carimamuvvellaNakaMDayassa carimaphAlIe pAdidAe samaUNA samAdhAna-jo mithyAdRSTi manuSya jIva tIvra ArambharUpa pariNAmoMke dvArA narakagatike sAtha narakAyukA bandha karaneke anantara tIrthaMkarake pAdamUlako prApta hokara aura samyaktvako grahaNa karake Ayuke antarmuhUrta zeSa rahane para adhaHpravRtta karaNa, apUrvakaraNa aura anivRtikaraNarUpa pariNAmoMko karake tathA anivRttikaraNake kAlake bhItara mithyAtva aura sammagmithyAtvakA kSaya karake anivRttikaraNake kAlake antima samayameM samyaktvakI antima sthiti kANDa kakI antima phAliko grahaNa karake aura udayase lekara guNazreNIrUpase usakA nikSepa karake sthita hai use kRtakRtya yaha saMjJA prApta hotI, hai kyoMki isakA kArya zeSa darzanamohanIyakI kSapaNA hai| anantara jisane kApotalezyAse pariNata hokara aura pahalI pRthivImeM utpanna hokara adhaHsthiti galanAke dvArA antima gopucchako chor3akara bAkI ke samasta gopucchako galA diyA hai usake eka samaya kAlapramANa eka sthiti dekhI jAtI hai| ataH pratIta hotA hai ki nArakIke darzanamohanIyakI kSapaNAke antima samayameM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| ... *nArakiyoMmeM samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? 6451 yaha sUtra sugama hai| .. * samyagmithyAtvakI udvalanAke antima samayameM samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| 6 452. zaMkA-udvelanAke antima samayameM jaghanya sthitivibhakti kyoM hotI hai ? samAdhAna-koI eka samyagdRSTi mithyAtvako prApta huA aura vahAM antarmuhUrta kAla taka rahakara usane samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanAkA Arambha karake palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sthitikANDakoMkA yathAkramase patana karake samyaktvakI udvela nA kara lii| punaH usake samyagmithyAtvake palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sthiti kANDakoMkA patana karake antima Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ... jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [hidivihattI 3 valiyamettagovucchAno ciTThati / puNo tAsu dusamaUNAvaliyamettAsu adhahidigalaNAe gAlidAsu dusamayakAlegaNise yhididsnnaado| * aNaMtANubaMdhINaM jahaNahidivihattI kassa ? 453. sugamaM0 / * jassa visaMjoide dusamayakAlaDhidiyaM sesaM tasta / 454. sugamamedaM oghammi parU vidattAdo / * sesaM jahA udIraNAra tahA kAyavvaM / 455. edassa atyo vuccade-micchatta-vArasakasAya-bhaya-duguMchANaM jahaNNahidivihattI kassa ? jo asaNNipaMciMdio sAgarovamasahassamettaukkassahidibaMdhAdo palidovamassa saMkhejadibhAgeNa jahA UNaM hodi ukssadvidisaMtakammaM tahA ghAdiya jahaNNahidisaMtaM kariya puNo jahaNNasaMtAdo hehA aMtomuttakAlaM saMkhe0bhAgahINaM puvvaM baMdhamANo acchido jahaNNahidisaMtakadasamae ceva jahaNNahidisaMtasamANaM baMdhiya tado se kAle jahaNNahidisaMtaM boledUNa baMdhihidi tti tAvaNiyaragadIesamayaviggahaM kAUNa NeraiesubavaNNo tattha dosu vi viggahasamaesu asaNNipaMciMdiyahidi ceva baMdhadi asaNNiudvelanA kANDakakI antima phAlike patana karane para eka samaya kama AbalipramANa gopuccha zeSa rahate haiN| punaH usake do samaya kama AvalipramANa una gopucchoMke adhaHsthitigalanAke dvArA galA dene para eka niSekakI do samaya kAlapramANa sthiti dekhI jAtI hai| isase pratIta hotA hai ki apanI udvelanAke antima samayameM samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| * nArakiyoMmeM anantAnubandhicatuSkakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? 6453 yaha sUtra sugama hai| * visaMyojanA karane para jisa nArakIke anantAnubandhIkI do samaya kAla pramANa sthiti zeSa hai usake anantAnubandhIkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai|| 454 yaha sUtra sarala hai, kyoMki isakA kathana oghaprarUpaNAmeM kara Aye haiN| nArakiyoMke upayukta prakRtiyoMke atirikta zeSa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhakti jisa prakAra udIraNAmeM hotI hai usa prakAra kahanI cAhiye / 6455. aba isa sUtrakA artha kahate haiM-mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhakti kisa nArakIke hotI hai ? jo asaMjJI paMcendriya jIva hajAra sAgara pramANa utkRSTa sthitibandhameM se palyopamakA saMkhyAtavA~ bhAgapramANa kama jisa prakAra hove usa prakAra utkRSTa sthiti satkarmakA ghAta karake jaghanya sthiti satkarmako prApta karatA hai| tathA jaghanya sthiti satkarmake nIce pahale antarmuhUrta kAlataka palyopamake saMkhyAtaveM bhAga pramANa kama sthitiko bAMdhatA huA sthita hai punaH jaghanya sthitisattvake honeke samaya hI jaghanya sthitisatvake samAna sthitiko bAMdhakara usake anantara kAla meM jaba jaghanya sthitisatvako ullaMghakara bAMdhegA taba do samayakA vigraha karake narakagatimeM nArakiyoMmeM utpanna huaa| para vahAM vigrahake donoM hI samayoMmeM asaMjJI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 dvivittIe uttarapayaDi hidisAmitta pacha paMcidiyapacchAyadassa saNNipaMciMdiyapajjattaesu uppajjiya zragahidasarIrassa aMtokoDAkoDidibaMdha sattI abhAvAdo / tattha dosu viggahasamaesa asaNNipaMciMdiyajahaNNaDidisaMtAdo sarisamahiyamRNaM pi baMdhadi / tattha eso jahaNNaDidisaMtado hehA baMdhAvedavva / evaM baMdhiya vidiyaviggahe vaTTamANassa micchatta- bArasakasAya-bhaya-duguMchANaM jahaNNahidivihattI / vari micchattassa sAgarovamasahamsaM palido 0 saMkhe0 bhAgeNUNaM / I sANaM sAgarovamasahassassa cattAri sattabhAgA palido0 saMkhe0 bhAgegA / sarIre gahide jahaNNasAmittaM kiNNa dijjadi 1 Na, tattha aMtokoDA koDisAgarovamamettahidibaMdhuvalaMbhAdo / sattaNokasAyANamevaM ceva / evari asaNNipaMciMdiyacarimasamae sAgarovamasahassassa cattAri sattabhAgo palido0 saMkhejjadibhAgeNo baMdhAvaliyAdikkaMtasamae caiva kasAyahi disaMtakammaM asaNNipaMcidiyapAoggajahaNNe paDicchiya puNo tattheva baMdhavocchedaM kariya rie suppaNNapaDhamasamaya pahuDi paDivakkhapayaDIo baMdhAviya puNo paNa paDivakkhapaDibaMdhagANaM carimasamae jahaNNaDidivihattisAmittaM hodi / tirikkhagaipaDivakkhapaya DibaMdhagaddhAo tirikkhesu caiva gAliya Neraie suppaNNapaDhamasamae paMcendriyakI sthitiko hI bAMdhatA hai kyoMki jo asaMjJI paMcendriya paryAyase Akara saMjJI paMcendriyoM meM utpanna hotA hai usake zarIra grahaNa karane ke pUrvasamaya taka antaHkor3Akor3I. sthitike bandha karanekI zakti nahIM pAI jAtI hai / phira bhI vahAM vigrahake do samayoMmeM asaMjJI paMcendriyake jaghanya sthitisatva ke samAna yA usase hIna yA adhika sthitikA bhI bandha karatA hai para isake jaghanya sthitisattva se hIna sthitikA bandha karAnA cAhiye / isa prakAra bAMdhakara jo dUsare vigrahameM sthita hai usa nArakIke mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhatti hotI hai / itanI vizeSatA hai ki midhyAtvakI jaghanya sthitivibhakti palyake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna hajAra sAgarapramANa hotI hai / tathA zeSa karmoMkI hajAra sAgarake sAta bhAgoM meMse palyopamaka saMkhyAtaveM bhAgase nyUna cAra bhAgapramANa hotI hai / zaMkA -- jisa nArakIne zarIrako grahaNa kara liyA hai use jaghanya sthitikA svAmI kyoM nahIM kahA ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki nArakIyoM ke zarIra ke grahaNa karane para antaH kor3Akor3I sAgarapramANa sthitibandha pAyA jAtA hai / sAta nokaSAyoM ko jaghanya sthitivibhakti isI prakAra hotI hai / kintu itanI vizeSatA hai jisane saMjJI paryAyake rahate hue eka hajArake sAta bhAgoM meM se palyopamake saMkhyAtaveM bhAgase nyUna cAra bhAga pramANa kaSAyakI jaghanya sthitikA bandha kiyA / punaH bandhAvalipramANa kAlake vyatIta honeke pazcAt tadanantara samaya meM hI asaMjJI paMcendriyake yogya kaSAyake jaghanya sthitisatkarmakA vivakSita nokaSAya meM saMkramaNa kiyA punaH jo usa vivakSita prakRtikI vahIM asaMjJI paMcendriya paryAya ke antima samaya meM bandhavyucchitti karake nArakiyoM meM utpanna huaa| vaha yadi vahA~ utpanna hone ke pahale samaya se lekara pratipakSa prakRtiyoMko bA~dhatA hai to usake apanI-apanI pratipakSa * prakRtiyoM ke bandhakAlake antima samayameM jaghanya sthitivibhaktikA svAmitva prApta hotA hai / zaMkA- tiryaMcagati sambandhI pratipakSa prakRtiyoMke bandhakAlako tiryaMcoM meM hI bitAkara jo 32 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 jayaghavalA sahide kasAyapAhuDe [ dvidivihI 3 jahaNaDidisA mittaM kiNNa dijjadi ? ga, tirikkha gai paDivakkhabaMgaddhA hiMto girayagaipaDivakkhabaMdhagadvANaM bahuvattAdo / tesiM bahuataM kudo gavvade ? edamhAdo ceva jahaNNasAmittaccaraNAdo / evaM paDhamapuDhavi - deva0 - bhavaNa0 - vANa0 deve tti / Navari bhavaNa 0vANa0 sammattassa sammAmicchattabhaMgo / * evaM sesAsu gadIsu aNumaggidavvaM / $ 456. evaM jaivasahAirie sUcidaatthassa uccAraNAiriyavakkhANaM vattaisAma / ghoNa ca cuNNisutreNa paruvidattAdo bhedAbhAvAdo ca / 457 vidiyAdi jAva chaTTi ttimicchatta - bArasakasAya - vaNoka0 ja0 kassa ? aNNadarassa jo ukkassAudvidIe uvavaNNo aMtomuhutreNa paDhamasammattaM paDi - vajjiya puNo aMtomuhutreNa tArabaMdhicakkaM visaMjoiya sammatreNeva appappaNo ukkarasAu maNupAliya carimasamayaNippidamANasammAdiDI tassa jahaNNadvidivihattI / sammAmi 0 - anaMtANu04 pirodhaM / sammattassa sammAmicchatabhaMgo | nArakiyoM meM utpanna hotA hai usake vahA~ utpanna hone ke pahale samaya meM hI vivakSita prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA svAmitva kyoM nahIM prApta hotA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki tiryaMcagati sambandhI pratipakSa prakRtiyoMke bandhanakAlase narakagati sambandhI pratipakSa prakRtiyoM kA bandhaka kAla bahuta hai / zaMkA - narakagati sambandhI pratipakSa prakRtiyoMkA bandhakAla bahuta hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- isI jaghanya svAmitvasambandhI uccAraNase jAnA jAtA hai / isI prakAra pahalI pRthivIke nArakI, sAmAnya deva, bhavanavAsI aura vyantara devoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM samyaktvakA bhaMga samyagmidhyAtvake samAna hai / arthAt bhavanavAsI aura vyantara devoMke samyaktvakI udva elanAke antima samaya meM usakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai / OM isI prakAra zeSa gatiyoMmeM vicAra kara samajhanA cAhiye / 9 456. isa prakAra yativRSabha AcAryake dvArA sUcita arthakA jo uccAraNAcAryane vyAkhyAna kiyA hai, use batAte haiM phira bhI yahA~ para uccAraNAcArya ke dvArA kahe gaye odhakA kathana nahIM karate haiM, kyoMki usakA kathana cUrNisUtra ke dvArA kiyA jA cukA hai tathA usase isameM koI bheda bhI nahIM hai / 6457. dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivItaka mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo utkRSTa Ayuko lekara dvitIyAdika pRthiviyoMmeM utpanna huA hai aura antarmuhUrta kAlake dvArA prathama samyaktvako prApta karake punaH antarmuhUrta kAla ke dvArA anantAnubandha catuSkakI visaMyojanA karake samyaktvake sAtha hI apanI-apanI utkRSTa AyukA pAlana karake narakase nikalA hai usa samyagdRSTike narakase nikalaneke antima samayameM jaghanya sthitivibhakti hotI hai / samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / tathA samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtva ke samAna hai / J Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDiDidisAmitta rakSaka 458. sattamAe puDhavIe micchatta-bArasaka0 jaharU kassa ? aNNa0 jo ukkasAuhidi baMdhiya sattamAe uvavaeNo / puNo aMtomuhutteNa samma paDivajjiya avareNa aMtomuhutteNa aNaMtANubaMdhicaukka visaMjoiya thovAvasese jIvie micchanaM gdo| micchazeNa jAvadi sakkaM tAvadiyakAlaM hidisaMtakammassa heDhado baMdhiya samahidi bolehadi tti tassa jahaNNahidivihattI / bhayaduguMchANamevaM ceva / Navari samahidi baMdhiya AvaliyAikkaMtassa tassa jhnnnnhidivihttii| sattaNoka0 evaM ceva / Navari paDivakkhabaMdhagaddhAzrI baMdhAviya tesiM carimasamae vatassa jahaNNahidivihattI / sammatta0-sammAmi0-aNaMtANuchaukkANaM vidiypuddhvibhNgo| 459. tirikkhesu micchatta-vArasaka0 ja0 kassa ? aNNa0 jo bAdaraeiMdio jahAsattIe DidighAdaM kAdUNa jAvadiyaM sakkaM tAvadiyaM kAlaM hidisaMtakammassa hehA baMdhiya samadvidibaMdhaM se kAle volehadi diA tassa jahaNNahidivihattI / bhaya-duguMThANamevaM ceva / Navari samadvidibaMdhAdo AvaliyAikkatassa / sattaNokasAya. jaha0 kassa ? aNNa0 jo bAdareiMdino samadvidibaMdhamANakAle paMciMdiyatirikkhesu uvavaNNo dIhapaDivakkhabaMdhagaddhAmettahidigAlaNaha aMtomahuceNa appappaNo paDivakkhabaMdhagaddhANacarimasamae Swarranwwwnnar 6458. sAtavI pRthivImeM mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo utkRSTa Ayuko bA~dhakara sAtavIM pRthivImeM utpanna huA hai| punaH antamuhUrta kAlake dvArA samyaktvako prApta hokara eka dUsare antarmuhUrtake dvArA anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA karake jIvitake thoDA zeSa rahane para mithyAtvako prApta huaa| panaH mithyAtva meM jitane kAlataka zakya ho utane kAlataka sthitisatkarmase kama sthitikA bandha karake jo agale samayameM sattvasthitise adhika bandhasthiti karegA usake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| bhaya aura jugupsAkI isI prakAra jAnanI caahiye| itanI vizeSatA hai ki samAna sthitiko bA~dhakara eka AvalIpramANa kAlako atikrAnta karanevAle jIvake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| sAta nokaSAyoMkI isI prakAra jAnanI caahiye| kintu itanI vizeSatA hai pratipakSa prakRtiyoMke bandhaka kAlataka unheM ba~dhAkara unake antima samayameM rahanevAle jIvake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| yahA~ samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga dUsarI pRthivIke samAna hai| 456. tiryaMcoMmeM mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI bAdara ekendriya nIva zaktyanusAra sthitighAta karake jitane kAlataka zakya ho utane kAlataka sthitisatkarmase hIna navIna sthitiko bA~dhakara anantara samayameM samAna sthitibandhako ullaMghana karegA usake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| bhaya aura jugupsAkI isI prakAra jAnanI caahiye| kintu itanI vizetA hai ki samAna sthitibandhake bAda jisane eka AvalI kAla vyatIta kara diyA hai usake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI eka bAdaraekendriya jIva sthitisattvake samAna sthitibandhake honeke samaya paMcendriya tiryaMcoMmeM utpanna huaa| punaH dIrgha pratipakSa bandhaka kAlapramANa sthitiyoMko galAneke liye antamuhUrta kAlataka apane-apane pratipakSa bandhakakAla meM rahakara pratipakSa bandhakakAla Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [vidivihattI 3 jo vaTTamANI tassa jahaNNahidivihanI / sammata-sammAmi0-aNaMtANu0 caukkANaM NiraoghaM / 460. paMciMdiyatirikkha - paMciMtirikvapajjata - paMci0tiri joNiNIsu micchana-bArasaka-bhaya-duguMchANaM ja0 kassa ? aNNa * jo bAdareiMdio hadasamuppattiyakammeNa paMciMdiyatirikkhesu uvavaNNo tassa paDhamavidiyaviggahe vaTTamANassa jahaNNahidivihattI / sammatta0-sammAmicchana-aNaMtANu caukkANaM tirikkhoghaM / sattaNoka0 ja0 kassa ? aNNa jo bAdareiMdio hadasamuppattiyakammeNa paMciMdiyatirikkhesu uvavaNNo evamuvavajjiya aMtomuhuttamacchiya se kAle appaNo baMdhamADhavihadi ci tassa jahaNNa hidivihattI / Navari paMciMdiyatirikvajoNiNIsu sammattassa sammAmicchattabhaMgo / paMciM tiri apajjA pNciNtiri0jonninniibhNgo| Navari aNaMtANu0caukkassa micchattabhaMgo / evaM maNusaapajja0-savvavigaliMdiya-paMciM0apajja-tasaapajjace shi| 461. maNusiNIsu ahaNoka0 ja0 kassa ? aNNa. aNiyaTTikhavayassa carimahidikhaMDae vaTTamANassa jahaNNahidivihatI / sesamoghaM / / 462. joisi0 vidiyapuDhavibhaMgo / sohammAdi jAva uparimagevajjo ti micchaca0 ja0 kassa ? aNNa. jo do bAre kasAe uvasAmedUNa cauvIsasaMtakammizro ke antima samayameM jo vidyamAna hai usake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| 460. paMcendriya tiyeMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatI jIvoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI eka bAdara ekendriya jIva hatasamutpatti karmake sAtha paMcendriya tiyacoMmeM utpanna huaa| pahale aura dUsare vigrahameM vidyamAna usa jIvake ukta kamoMkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti sAmAnya tiyeMcoMke samAna hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI eka bAdara ekendriya jIva hatasamutpattika karmake sAtha paMcendriya tiyacoMmeM utpanna huA / vahA~ isa prakAra utpanna hokara aura antarmuhUrta kAlataka vahA~ rahakara tadanantara kAlameM apane bandhakA Arambha karegA usake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| itanI vizeSatA hai ki paMcendriya yonimatI tiyaMcoMmeM samyaktva prakRtikA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMmeM paMcendriya tiyeca yonimatIke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inake anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isI prakAra manuSya aparyApta, saba vikalendriya, paMcendriya aparyApta aura trasa aparyAptakoMke jAnanA caahiye| . 6461. manuSyaniyoMmeM ATha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? antima sthitikANDakameM vidyamAna kisI anivRttikaraNa kSapakake hotI hai / zeSa kathana oghake samAna hai / 6462. jyotiSiyoMmeM dUsarI pRthivIke samAna bhaMga hai| saudharma kalpase lekara uparima veyaka vakake jIvoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? do bAra kaSAyoM ko Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA022] hidivihattIe uttarapayaDihidisAmittaM 261 . ukkassAuDidiesu appappaNo vimANesu. uvavajjiya carimasamamayaNipphidamANo tassa jhnnnnhidivihttii| sammatta-sammAmi0aNaMtANu0caukkANaM NirodhabhaMgo / bArasaka0. NavaNoka0 ja0 kassa ? aNNa0 jo saMjado jahAsaMbhaveNa uvasamaseTiM caDiya hehA oyariya daMsaNamohaNIyaM khaviya ukkassAueNa appappaNo vimANesu uvavaNNo tassa carimasamayaNiphidamANassa jahaNNahidivihattI / aNudisAdi jAva savaDhe ti evaM ceva / Navari sammAmi0 micchttbhNgo| 463. eIdiesu micchatta-bArasakasAya-bhaya-duguMchA-sammAmicchacANaM tirikkhoghaM / aNaMtANa cauka0 gicchittabhaMgo / sattaNoka0 ja0 kassa ? jo eiMdio hadasamuppattiyaM kAdUNa samahidi baMdhiya aMtomuhuttamacchiya se kAle appappaNo baMdhamADhavehadi tti tassa jahaNNahidivihattI / sammatta0 smmaamicchttbhNgo| evaM savvaei diya-paMcakAe ti / 464. orAliyamissa0 tirikkhoghaM / Navari aNaMtANu0 caukka0 micchattabhaMgo / veuvviya0 sohammabhaMgo / Navari sammattassa smmaamicchttbhNgo|| 465. veubdhiyamissa0 micchatta0 ja0 kassa ! aNNa. jo jahAsaMbhaveNa upazamA kara jo koI jIva caubIsa karmokI sattAvAlA hotA huA utkRSTa Ayuko lakara apane apane vimAnoMmeM utpanna huA usake vahAMse nikalaneke antima samayameM jaghanya sthitivibhakti hotI hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI saMyata yathAsaMbhava upazamazreNI para car3hakara aura nIce utara kara tathA darzanamohanIyakA kSaya karake utkRSTa aAyuke sAtha apane apane vimAnoMmeM utpanna huA usake vahA~se nikalaneke antima samayameM jaghanya sthitivibhakti hotI hai / anudizase lekara sarvArthasiddhitaka isI prakAra kathana karanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| 6463 ekendriyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti sAmAnya tiryacoMke samAna hai| anantAnabandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo ekendriya hatasamutpattika hokara, samAna sthitiko bAMdhakara aura antarmuhUrta kAla taka raha kara tadanantara samayameM apane apane bandhako Arambha karegA usake jaghanya sthiti vibhakti hotI hai / samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai / isI prakAra saba ekendriya aura pAMca sthAvarakAya jIvoMke jAnanA caahiye| 464 audArikamizrakAyayogI jIvoMke jaghanya sthitivibhakti sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai / vaikriyika kAyayogameM saudharmake samAna bhaMga hai / itanI vizeSatA hai ki isameM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtva ke samAna hai| 6465. vaikriyika mizrakAyayogI jIvoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 . jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 uvasamaseDhiM caDidUNa devesu uvavaNNo se kAle sarIra pajjatti gAhidi tti tassa jahaNNahidivihattI / aNaMtANu0caukka0 ja0 kassa ? aNNa. jo ahAvIsasaMtakammio saMjado devesuvavaNNo se kAle sarIrapajjatiM gAhadi tti tassa jahaNNahidi vihattI / bArasaka0-bhaya-dugucha0 micchttbhNgo| Navari khaiyasammAiTI devesu uppAedavyo / sammatta-sammAmi0-sattaNoka0 paDhamapuDhavibhaMgo / 466. AhAra0 micchatta-samatta-sammAmi0 ja0 kassa ? aNNa. jo caubIsasaMtakammizro carimasamayAhArasarIro tassa jahaNNahidivihattI / evaM bArasaka0-NanaNoka0 / vari khaiyasammAdihissa vattavvaM / aNaMtANu0 4 ja0 kassa ? aNNa. aTThAvIsasaMtakammiyassa / evamAhAramissa0 / Navari se kAle sarIrapajjaniM gAhadi tti tassa jhnnnnhidivihttii| 467. kammaiya0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ja0 kassa ? aNNa. jo bAdareiMdizro hadasamuppattiyakammeNa vidiyaM viggahaM gado tassa jahaNNahidivihattI / sammatta-sammAmi0 oghaM / Navari sammAmi0 uvvellaNAe kAyavvaM / 468. vedANuvAdeNa itthivede mnnussinniibhNgo| Navari sattaNoka0-cattAri hai ? jo yathAsaMbhava upazamazreNI para car3hakara devoMmeM utpanna huA aura tadantara kAlameM zarIra paryApti ko prApta hogA usake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti vibhakti kisake hotI hai ? aTThAisa satkarmavAlA jo koI eka saMyata jIva devoMmeM utpanna hokara tadantara samayameM zarIraparyAptiko prApta hogA usake javanya sthitivibhakti hotI hai| inake bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA bhaMga mithyAtvake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inakI jaghanya sthitivibhakti kahate samaya kSAyika samyagdRSTi jIvako devoMmeM utpanna karAnA cAhiye / tathA samyaktva, samyagmithyAtva aura sAta nokaSAyoMkA bhaMga pahalI pRthivIke samAna hai| 6466. AhArakakAyayogiyoMmeM mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo caubIsa satkarmavAlA jIva AhArakazarIrI huA usake antima samayameM jaghanya sthitivibhakti hotI hai| isI prakAra bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA kathana karanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki ina karmoMkI jaghanya sthitivibhakti kSAyikasamyagdRSTi jIvake kahanI cAhiye / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? aTThAIsa satkarmavAle kisI eka jIvake anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| isI prakAra AhArakamizrakAyayogI jIvoMke kahanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki jo tadanantara kAlameM zarIra paryAptiko prApta karegA usake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| 1467 kArmaNa kAyayogiyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI eka bAhara ekendriya jIva hatasamutpattika karmake sAtha dvitIya vigrahako prApta huA hai usake jaghanya sthitivirakti hotI hai| isake samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti oghake samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti udvelanAmeM kahanI caahiye| 6468. veda mArgaNAke anuvAdase strIvedameM manuSyanIke samAna bhaMga hai| kintu itanI Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDiSThidisAmitta 263 saMjalaNa0 jaha0 kassa ? aNNa0 aNiyaTTikhavayassa savedacarimasamae vaTTamANassa jahaNNadvidivihattI / evaM gavusa / Navari itthiveda carimahidikhaMDae vaTTamANassa / purisa0 paMciMdiyabhaMgo / vari cattArisaMjalaNa-purisa0 ja0 kassa ? aNNa0 savedacarimasamae vaTTamANassa jhnnnnhidivihttii| itthi-Navusa0 ja0 kassa ? aNNa. aNiyaTTikhavayassa carimadvidikhaMDae vaTTamANassa / avagada0 miccha0-samma0-sammAmi0 ja0 kassa ? aNNa0 jo caubIsasaMtakammio uvasamaseDhimAruhiya oyaramANo se kAle savedo hohadi ti tassa jahaNNahidivihattI / evamahakasAya-itthi0-Navusa / Navari khaiya0dihissa vattavvaM / sattaNoka0-cacArisaMja0 oghaM / 469. kasAyANuvAdeNa kodhaka0 oghaM / Navari aNiyaTTimmi carimasamayakodhakasAyammi caduNNaM saMjalaNANaM jahaNNahidivihattI / evaM mANa0 / Navari tiNhaM saMjalaNANaM carimasamayamANavedayassa jhnnnnhidivihttii| evaM mAya0 / Navari doNhaM saMjalaNANaM carimasamayamAyavedayassa jhnnnnhidivihttii| akasA0 micchatta-sammattasammAmicchatta0 jaha0 ka0 ? aNNa0 caubIsasaMtakammio jo se kAle sakasAo vizeSatA hai ki sAta nokaSAya aura cAra saMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? saveda bhAgake antima samayameM vidyamAna anyatara anivRttikaraNa kSapakake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| isI prakAra napuMsakavedIke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki antima sthitikANDakameM vidyamAna jIvake strIvedakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| puruSavedIke paMcendriyake samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki cAra saMjvalana aura puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? saveda bhAgake antima samayameM vidyamAna kisI jIvake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| strIveda aura napusakavedakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? antima sthitikANDameM vidyamAna anyatara anivRttikaraNa kSapakake jaghanya sthitivibhakti hotI hai / apagatavedameM mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? caubIsa satkarma vAlA jo koI jIva upazamazreNI para car3hakara aura utaratA huA tadanantara kAlameM savedI hogA usake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| isI prakAra ATha kaSAya, strIveda aura napusakavedakI jaghanya sthitivibhakti jAnanI cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inakI jaghanya sthitivibhakti kSAyikasamyagdRSTike kahanI cAhiye / tathA sAta nokaSAya aura cAra saMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti oghake samAna hai| 6466. kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyameM jaghanya sthitivibhakti oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki anivRttikaraNameM krodha kaSAyake antima samayameM cAra saMjvalanoM kI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| isI prakAra mAnakaSAyameM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki mAnavedakake antima samayameM tIna saMjvalanoMkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| isI prakAra mAyA kaSAyameM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki mAyAvedakake antima samayameM do saMjvalanoMkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| akaSAyI jIvameM mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI eka jIva caubIsa For Private' & Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jalasahide kasA pAhuDe [ dvidihitI 3 hohadi ti tassa jaha0 hidivihattI / eva bArasaka0 - rAvaNoka 0 / vari khaiya0 diDIsu vattavvaM / evaM jahAkkhAda0 / 470. madi- sudaaNNANINaM tirikkhoghaM / Navari sammata - zratANu 0 caukka0 ei diyabhaMgI / etramasaNNi0 / vihaMgaNANIsu micchatta0 - solasaka0 -gavaNoka0 ja0 kassa 1 aNNada0 jo uvarimagevajjammi micchataM gado carimasamayaNippidamANao tassa jahaNaDidivihattI | sammata0 - sammAmi eiMdiyabhaMgo | $ 471, AbhiNi0- muda0 zrahi0 zraghaM / Navari sammAmi0 jaha0 khavaraNAe dAyavvaM / evaM saMjada0 - hidaMsa0- sammAdiTTi ti / maraNapajjava0 eva ceva / Navari itthi0 - vusa 0 purisa0 bhaMgo / 9 472. sAmAiya-chedo0 ohibhaMgI / Navari lohasaMjala 0 jaha0 kassa ? aNNa0 carimasamayammi aNiyaTTikvavayassa / parihAra0 micchatta-sammata - sammAmi0 zraNaMtANu0 cauka0 zrahibhaMgo / bArasaka0 - rAvaNoka0 jaha0 ka0 1 jo khaiyasammAdihI jahAsaMbhaveNa uvasamaseTiM caDhiya proyariya pariNAmapaccaeNa parihAra0 jAdo se kAle satkarmavAlA tadanantara kAlameM sakaSAyI hogA usake ukta karmoMkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai / isI prakAra bAraha kaSAya aura nau nokaSayoMkI jaghanya sthitivibhakti jAnanI cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inakI jaghanya sthitivibhakti kSAyikasamyagdRSTiyoM ke kahanI caahiye| isI prakAra yathAkhyAtasaMyatoM ke jAnanA cAhiye / 6 470 matyajJAnI aura zrutAjJAnI ke sAmAnya tiryaMcoMke samAna jaghanya sthitivibhakti hotI hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyaktva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti ekendriyoM ke samAna hotI hai / isI prakAra asaMjJI pacendriyake jAnanA cAhiye / vibhaMgajJAniyoM meM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthititribhakti kisake hotI hai ? jo koI eka uparimayaiveyaka meM mithyAtvako prApta huA hai usake vahAMse nikalaneke antima samayameM ukta karmoMkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai / samyaktva aura samyagmidhyAtvakA bhaMga ekendriyoM ke samAna hai / 1471, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMke zroghake samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyagmidhyAtvakI jaghanya sthitivibhakti kevala kSapakake kahanI caahiye| isI prakAra saMyata, avadhidarzanavAle aura samyagdRSTi jIvoM ke jAnanA cAhiye / manaH paryayajJAnameM bhI isI prakAra kahanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inake strIveda aura napuMsakavedakA bhaMga puruSavedake samAna hai / 1 9472. sAmAyika aura chedopasthApanA saMyamameM avadhijJAnake samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM lobhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? kisI anivRttikaraNa kSapaka jIvake antima samayameM lobha saMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai / parihAra vizuddhisaMyamameM midhyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti avadhijJAniyoMke samAna hotI hai| tathA bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo kSAyika samyagyadRSTi jIva yathAyogya upazama zreNI para car3hakara aura utarakara pariNAmoM ke anusAra parihAravizuddhisaMyata ho gayA aura tadanantara kAlameM kSapaka Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihattIe urapayaDidvidisAmitta 265 khavagaseDhiabhimuho hohadi ci tassa jahaNNahidivihattI / evaM saMjadAsajada0 / Navari se kAle saMjama paDivajjidUNa aMtomuhutteNa sijhahidi ti tassa jhnnnnhidivihttii| suhumasAMparAiya0 aksaaibhNgo| Navari lobhasaMjala0 oghaM / asaMjada. tirikkhoghaM / Navari micchatta0-sammAmi0 oghaM / 473. tieiNale0 tirikkhoghaM / Navari kiNha-NIlalessAsu sammatta. sammAmicchattabhaMgo / aNaMtANu0caukka0 oghaM / sesalessANaM parihAra bhaMgo / abhava0 chabbIsapayaDINaM mdiannnnaannibhgo| 475. khaiya0 ekkavIsa. ohibhaMgo / vedayasammAdi0 micchatta-sammAmi0 aNaMtANu caukkaM oghaM / Navari sammAmi0 uvvellaNAe Natthi / sammata-bArasaka0NavaNoka0 ja0 kassa ? aNNa0 carimasamayaakkhINadasaNamohaNIyassa / 475. uvasama0 micchatta-sammatta-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 jaha ka0 1 aNNNa0 jahAsaMbhaveNa uvasamaseDhiM caDiya savvukkassamaMtomuhuttaddhamacchiya se kAle vedagaM paDivajjihadi tti tassa jahaNNahidi vihattI / aNaMtANu0caukka0 ja0 zreNIke sanmukha hogA usa parihAravizuddhisaMyatake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| isI prakAra saMyatAsaMyatoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki jo saMyatAsaMyata tadanantara kAlameM saMyamako prApta hokara antarmuhUrta kAlake dvArA siddha hogA usake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| sUkSmasAMparAyika saMyata jIvoMke kaSAyarahita jIvoMke samAna jaghanya sthitivibhakti hotI hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inake lobhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti oghake samAna hai| asaMyatoMke sAmAnya tiryaMcoMke samAna saba karmoMkI jaghanya sthitivibhakti jAnanI caahiye| kintu itanI vizeSatA hai, ki inake mithyAtva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti oghake samAna hai| 473. kRSNAdi tIna lezyAoMmeM sAmAnya tiryaJcoMke samAna jaghanya sthitivibhakti hotI hai| kintu itanI vizeSatA hai ki kRSNa aura nIlalezyAmeM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| tathA anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti oSake samAna hai| zeSa lezyAoMmeM jaghanya sthitivibhakti parihAravizuddhi saMyamake samAna hai / abhavyoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhakti matyajJAniyoMke samAna hai| 6474. kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM ikkIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhakti avadhijJAniyoM ke samAna hai| vedakasamyagdRSTiyoMmeM mithyAtva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti udvelanAmeM nahIM hotI, kyoMki yahA~ usakI udvelanA saMbhava nahIM hai| samyaktva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jisane darzanamohanIyakA kSaya nahIM kiyA hai aise kisI jIvake darzanamohanIyake kSaya honeke antima samayameM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| 475 upazamasamyaktvameM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? yathAsaMbhava jo koI jIva upazamazreNI para car3hakara aura sabase utkRSTa antarmuhUrta kAlataka vahA~ rahakara tadanantara samayameM vedaka samyaktvako prApta hogA Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihacI 3 kassa ? aNNa. dasaNamohauvasAmayassa se kAle vedayaM paDivajahidi tti tassa ja. hidivihattI / adhavA visaMjoemANassa eyahididusamayakAlamece sese / 476 sAsaNa. savvapayaDINaM jahaNNa kassa ? aNNa jo cArittamohauvasAmo sAsaNaM paDivaNNo se kAle miccha gAhadi tti tassa jahidivihattI / sammAmicchA0 micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 ja0 kassa ? aNNa0 cauvIsasaMtakammiyassa sammAmicchat paDivaNNassa carimasamayasammAmicchAdihissa | sammatta-sammAbhi* jaha0 kassa ? aNNa0 sAgarovamapudhattasaMtakammeNa sammAmicchattaM paDivajjiya jo carimasamayasammAmicchAdihI jAdo tassa0 jaha vihattI / aNaMtANU0 caukka0 ja0 kassa ? aNNa. ahAvIsasaMtakammizro carimasamayasammAmicchAdihI tassa ja0 vihattI / micchAdi0 eidiyabhaMgo / aNAhAri0 kammaiyabhaMgo / evaM sAmittANugamo smtto| * [ kaalo|] 477. kAlANugameNa duviho jidda so-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNausake jaghanya sthitivibhakti hotI hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? darzanamohanIyakA upazAmaka jo koI jIva tadanantara kAlameM vedaka samyaktvako prApta hogA usake anantAnabandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| athavA visaMyojanA karanevAle jIvake ekasthitike do samaya kAlapramANa zeSa rahanepara anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| . 6476. sAsAdana samyaktvameM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? cAritramohanIyakI upazamanA karanevAlA jo koI jIva sAsAdanako prApta huA hai aura tadanantara samayameM mithyAtvako prApta hogA usake saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| samyaramithyAtvameM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? jo koI caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA samyagmithyAtvako prApta huA hai usake samyagmithyAtvake antima samayameM ukta karmoMkI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? sAgarapRthaktvapramANa satkarmavAlA jo koI jIva samyagamithyAtvako prApta hokara jo antima samayavartI samyagmithyAdRSTi hai usake ukta karmokI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| anantAnubandhI catuSkako jaghanya sthitivibhakti kisake hotI hai ? aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo koI jIva samyagmidhyAdRSTi ho gayA hai usake samyagmithyA vake antima samayameM anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti hotI hai| mithyAdRSTike ekendriyoMke samAna bhaMga hai| anAhArakoMke kArmaNakAyayogiyoMke samAna bhaMga hai| isa prakAra svAmitvAnugama samApta huaa| OM kAlakA adhikAra hai| 6477. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse zroghakI apekSA Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 gA0 22] hidivihattIe urapayaDidvidisAmitta micchattassa ukassahidisaMtakammio kavaciraM kAlAdo hodi 1 478. ettha micchattaggahaNeNa sesapayaDipaDiseho kado / ukkassaggahaNeNa jahaNNaDidipaDiseho kado / sesaM sugamaM / * jahaNNaNa egasamao / 47 . kudo 1 egasamayamukkassahidi baMdhiya vidiyasamae paDihaggassa ukkassahidIe egasamayakAluvalaMbhAdo / vidiyasamae hidikhaMDayaghAdeNa viNA kathamukkassattaM phiTTadi ? Na adhahidigalaNAe egasamae galide ukkassattAbhAvAdI / ukkassahidisamayapabaddhassa ego vi Nisego Na galido; sattavAsasahassamettaAbAhAe uvari tassa avahANAdo / galidaNisego vi cirANasaMtakammassa / tamhA jAva hidikhaMDao Na padadi tAva ukkassahidisaMtakammeNa hodavvamidi ? Na esa doso, jahaNNahidiaddhAchedo nnisegphaanno| taM kathaM Navvade? kodhasaMjalaNassa jahaNNahidiaddhAchedo vemAsA aMtomuhuttaNA tti suttnniddesaado| ukkassahidI puNa kAlapahANA teNa NisegeNa viNA egasamae galide vi ukkassattaM phiTTadi / tado jahaNNakAlassa siddhamegasamaya / * mithyAtvakI utkRSTa sthiti satkarmavAle jIvakA kitanA kAla hai ? 478 yahA~ sUtrameM mithyAtva padake grahaNa karanese zeSa prakRtiyoMkA niSedha kara diyA hai| utkRSTa padake grahaNa karanese jaghanya sthitikA niSedha kara diyA hai / zeSa kathana sugama hai / * jaghanya kAla eka samaya hai| $ 476. zaMkA-jaghanya kAla eka samaya kyoM hai / samAdhAna--kyoMki eka samayataka utkRSTa sthitiko bAMdhakara dUsare samayameM utkRSTa saMklezase cyuta prApta hue jIvake utkRSTa sthitikA eka samaya pramANa kAla pAyA jAtA hai| zaMkA-dUsare samayameM sthitikANDakaghAtake vinA sthitike utkRSTatvakA nAza kaise ho jAtA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki adhaHsthitigalanAke dvArA eka samayake gala jAne para sthitimeM ukRSTatva nahIM rahatA h| zaMkA-utkRSTasthitipramANa samayaprabaddhakA eka bhI niSeka nahIM galA hai, kyoMki sAta hajAra varSapramANa AbAdhAke bAda niSeka pAyA jAtA hai aura jo niSeka galA bhI hai vaha sattAmeM sthita prAcIna satkarmakA hai ataH jabataka sthitikANDakakA patana nahIM hotA hai tabataka utkRSTa sthitisatkarma honA cAhiye ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki jaghanya sthitiaddhAccheda niSekapradhAna hai| zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-krodha saMjvalanakA jaghanya sthitiaddhAccheda antamuhUrta kama do mahInA pramANa hai isa sUtrake nirdezase jAnA jAtA hai| kintu utkRSTa sthiti kAlapradhAna hai, isaliye niSekake binA eka samayake gala jAne para bhI utkRSTa sthitike utkRSTatvakA nAza ho jAtA hai, ataH utkRSTha sthitikA jaghanyakAla eka samaya hai yaha bAta siddha hojAtI hai| Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 * ukkaseNa aMtomuhuttaM / $ 480. kudo ? dAhahidi baMdhamANo ukassadAhaM gaMtUNa ukassahidi baMdhadi; tisse baMdhakAlassa ukkasseNa aMtomuhuttapamANattAdo / * evaM solsksaayaann| $ 481. micchattasseva solasakasAyANamukkassahidikAlo jahaNNeNa egasamao, vizeSArtha yahAM mithyAtvakI utkRSTa sthiti jaghanya rUpase kitane kAla taka pAI jAtI hai isakA vicAra kiyA hai| bAta yaha hai ki jaba koI eka jIva mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake dUsare samayameM utkRSTa sthiti ke bandhake yogya utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMse cyuta hokara vizuddhi ko prApta hone lagatA hai to usake utkRSTa sthitikA sattva eka samaya taka dekhA jAtA hai; kyoMki dUsare samayameM usameM se eka samaya kama ho jAtA hai, isaliye usameM utkRSTa sthitipanA nahIM rahatA hai| isa viSayameM zaMkAkArakA kahanA yaha hai ki eka to sthitikANDakaghAtase sthiti kama hotI hai aura dUsare prathamAdi niSekoMke gala jAnese sthiti kama hotI hai| kintu mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha honeke dUsare samayameM na to usakA sthitikANDakaghAta hI hotA hai; kyoMki bandhAvali sakala karaNoMke ayogya hotI hai aisA niyama hai aura na prathamAdi niSeka hI galate haiM, kyoMki mithyAtvakI utkRSTa sthitikA AbAdhAkAla sAta hajAra varSa hai aura AbAdhAkAlameM niSeka racanA nahIM hotI, ataH sAta hajAra varSake samayoMko chor3a kara hI prathamAdi niSekoM kA sadabhAva pAyA jAtA hai| yadyapi utkRSTa sthitibandhake samaya aura bAdameM niSeka galate haiM para ve navIna sthitibandhake na hokara prAcIna satkarma ke hote haiM, ataH jisa samaya mithyAtvakA utkRSTa sthitibandha hotA hai usa samaya usakI utkRSTa sthitikA na to sthitikANDaka ghAta hI ho rahA hai aura na prathamAdi niSeka hI galate haiM yaha saca hai, phira bhI utkRSTa sthiti niSekapradhAna na hokara kAlapradhAna hotI hai. ataH dasare samayameM sattara kor3Akor3I sAgara meM se eka samaya kama hojAneke kAraNa usameM utkRSTa sthitipanA nahIM rhtaa| hAM jaghanya sthiti avazya niSekapradhAna hotI hai, yadi aisA na mAnA jAya to krodhasaMjvalanakI jaghanya sthiti antarmuhUrta kama do mahInA nahIM bana sakatI hai, kyoMki yaha krodhasaMjvalanake antima kANDakakI antima phAlikI sthiti hai jo ki usI samaya mAna saMjvalanarUpase saMkramita ho jAtI hai| ataH kAlakI apekSA vaha krodharUpa eka hI samaya rahI para usa samaya usa antima phAlimeM niSeka avazya antamutahUrta kama do mAhake samaya pramANa hote haiM aura isaliye isa antima phAlikI jaghanya sthiti antamuhUrta kama do mAha kahI jAtI hai / ukta kathanakA sAra yaha hai ki utkRSTa sthitimeM kAlakI pradhAnatA hai aura jaghanya sthitimeM nissekoNkii| ataH sattara kor3Akor3I sAgarameM se eka samayake ghaTa jAne para bhI mithyAtvakI utkRSTa sthiti nahIM rhtii| * utkRSTa kAla antamuhUrta hai| 6480. zaMkA-ukRSTa kAla anmuhUrta kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki, dAhasthitiko bA~dhanevAlA jIva utkRSTa saMklezako prApta hokara utkRSTa sthitikA bandha karatA hai taba usa utkRSTa sthitike bandhakAlakA utkRSTa pramANa antarmuhUrta hai| ___* isI prakAra solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA kAla jAnanA cAhiye / 6481. mithyAtvake samAna solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe urapayaDiSTidisAmittaM 266 ukkasseNa aMtomuhuttametto; parapayaDIdo saMketahidIe viNA sagukkassabaMdha ceva assidUNa ukksshidigghnnaado| * NavaMsayaveda-aradi-soga-bhaya-duguMchANamevaM ceva / $ 482. egasamayamettajahaNNakAleNa aMtoma huttamettukkassakAleNa ca solasakasAehito bhedaabhaavaado| kasAyaukkassahidIe baMdhAvaliyAdikkatAe appappaNo uvari saMketAe ukassahidi paDivajjamANANaM NokasAyANaM kathaM kAleNa samANadA ? Na, ukkassabaMdheNa saha aviruddhabaMdhANaM baMdhakameNeva paDicchidaukkassahidisaMtakammANaM kAleNa smaannttaavirohaado| aura utkRSTakAla antarmuhUrtapramANa hai; kyoMki yahA~ para prakRtise saMkramaNa hokara prApta honevAlI sthitiko chor3akara apane utkRSTa bandhakI apekSA hI utkRSTa sthitikA grahaNa kiyA hai| vizeSArtha-pahale mithyAtvakI utkRSTa sthitike utkRSTa kAlakA nirdeza karate samaya jo TIkAmeM dAha zabda AyA hai vaha saMklezarUpa pariNAmoM ke arthameM AyA hai / dAhakA mukhyArtha tApa yA saMtApa hotA hai, jo ki saMklezake hone para hotA hai, ataH yahA~ dAhase saMklezarUpa pariNAmoM kA grahaNa kiyA hai| utkRSTa sthitike bandhake prayojaka aise saMklezarUpa pariNAma adhikase adhika antamuhUrta kAlataka hI hote haiM ataH utkRSTa sthitikA kAla antarmuhUrta kahA hai| cU~ ki utkRSTa saMklezarUpa pariNAma kama se kama eka samaya taka aura adhika se adhika antamuhUtaM kAla taka hote haiM, ataH solaha kASAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta kahA hai| yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhie ki mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti bandhase hI prApta hotI hai saMkramaNase nahIM, kyoMki mithyAtvameM saMkramita honevAlI samyaktva aura samyagyithyAtvakI utkRSTa sthiti yadi sattara kor3Akor3I sAgara ho aura solaha kaSAyoMmeM saMkramita honevAlI anya prakRtiyoMkI sthiti cAla sa kor3Akor3I sAgara ho to saMkramaNase mithyAtvakI utkRSTa sthiti sattara kor3Akor3I sAgara aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti cAlIsa kor3Akor3I sAgara prApta ho sakatI hai para anya prakRtiyoMkI sattara aura cAlIsa kor3Akor3I sAgarase kama hI sthiti hotI hai, ataH ina mithyAtva AdikakI bandhakI apekSA hI utkRSTa sthiti jAnanI cAhiye / * napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI utkRSTa sthitikA kAla isI prakAra hotA hai| 6 482. kyoMki eka samaya pramANa jaghanya kAla aura antarmuhUrta pramANa utkRSTa kAlakI , apekSA solaha kaSAyoMse inake kAlameM koI bheda nahIM hai| zaMkA-kaSAyoMkI utkRSTa sthiti bandhAvaliko vyatIta karake nau nokaSAyoMmeM saMkrAnta hotI hai aura taba jAkara nau nokaSAe~ utkRSTa sthitiko prApta hotI haiM ataH inakI kAlakI apekSA kaSAyoMke sAtha samAnatA kaise ho sakatI hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki utkRSTa bandhake sAtha jinakA bandha aviruddha hai tathA bandhakramase hI jinhoMne utkRSTa sthiti satkarmako prApta kara liyA hai unakI kAlakI apekSA kaSAyoMke sAtha samAnatA mAnanemeM koI virodha nahIM AtA hai| Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 mmmmmmmmmmmmmmmmmmm. jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidinihattI 3 * sammatta-sammAmicchattANamukassahidivittIo kevacira kAlAdo hodi ? 6483. sugamaM / * jahaNNukkasseNa egasamao / $ 484. kudo ? ahAvIsasaMtakammieNa micchAdihiNA tivvasaMkileseNa caudyANiyajavamajjhassa uvari aMtokoDAkoDimettadAhahidi baMdhamANeNa ukssahidi baMdhiya aMtomuhuttapaDibhaggeNa vedagasammatte gahide taggahaNapaDhamasamae ceva sammatta-sammAmicchattANamukassahididasaNAdo / * isthiveda-purisaveda-hassa-radINamukkassahidivihattIo kevacira kAlAdo hodi ? vizeSArtha bhaya aura jugupsA to dhruvabandhinI prakRtiyA~ haiM, ataH unakA bandha to sarvadA hotA rahatA hai / kintu napuMsakaveda, arati aura zoka, ina nokaSAyoMkA bandha anya samayameM hotA bhI hai aura nahIM bhI hotA hai parantu utkRSTa sthitibandhake samaya avazya hotA hai| aba kisI jIvane kaSAyakI utkRSTa sthitikA eka samaya taka bandha kiyA aura vaha jIva kaSAyakI utkRSTa sthiti bandhake pazcAt eka Avali kAlataka ina pAMca nokaSAyoMkA bandha karatA rahA to usake eka Avalike pazcAt kaSAyoMkI vaha utkRSTa sthiti pAMca nokaSAyoMmeM saMkramita ho jAtI hai aura isa prakAra ukta pA~ca nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti eka samaya kAla taka pAI jAtI hai| tathA kisI anya jIvane antarmuhUrta kAla taka solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti bA~dhI aura vaha jIva kaSAyoMkI utkaTa sthiti bandhake pazcAta eka Avali kAlataka ukta pA~ca nokaSAyoMkA bandha karata to usake kaSAyoMkI utkRSTa sthitibandhake prArambha honeke eka Avali kAlase lekara bandha samApta honeke eka Avali kAla taka solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti pAMca nokASAyoMmeM saMkramita hotI rahatI hai aura isa prakAra pAMca nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA avasthAnakAla kaSAyoMke samAna antamuhUrta prApta ho jAtA hai| 7 samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vAlekA kitanA kAla hai ? 6483 yaha sUtra sugama hai / / * jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / $ 484 zaMkA-inakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kyoM hai ? samAdhAna-jo aTThAIsa koMkI sattAvAlA hai aura jo tIvra saMklezarUpa pariNAmoMke kAraNa catuHsthAnika yavamadhyake Upara antaH kor3Akor3I pramANa dAhasthitikA bandha kara rahA hai aisA koI mithyAdRSTi jIva utkRSTa sthitiko bAMdhakara aura utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMse nivRtta hokara antarmuhUrta kAlataka vizuddhiko prApta hotA huA jaba vedaka samyaktvako svIkAra karatA hai taba usake vedaka samyaktvake grahaNa karaneke prathama samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti dekhI jAtI hai| ataH ina donoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| * strIveda, puruSaveda, hAsya aura ratikI utkRSTa sthitivibhaktivAlekA kitanA kAla hai ? * pAmAka Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 v-rrrrwaWwriNPN gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDihidisAmitta 279 $ 485. sugarma / * jahaNNaNa egsmno| 486. kudo ? kasAyANamegasamayamAvaliyamettakAlaM vA ukkassahidi baMdhiya paDihaggapaDhamasamae paDihaggAvaliyAe vA icchidaNokasAyaM baMdhAviya galidasesakasAyukkassahidIe tattha saMkamidAe edAsiM caduNDaM payaDINamukkassahidikAlassa egsmydNsnnaado| ___ * ukkasseNa aavliyaa| 487. kudo ? paDihaggakAle ceva edAsiM caduNhaM payaDINaM bNdhnniymaado| ukassahidibaMdhakAle edAo kiNNa bajhati ? acasuhattAbhAvAdo sAhAviyAdo vaa| . ahiyo kAlo kiNNa labbhadi ? Na, baMdhagaddhAcarimAvaliyAe baddhasamayapabaddhANaM ceva ttthukkssttuvlNbhaado| 6485 yaha sUtra sarala hai| * jaghanya kAla eka samaya hai| $ 486. zaMkA-inakA jaghanya kAla eka samaya kyoM hai ? samAdhAna_kyoMki jisane kaSAyoMkI eka samaya taka athavA eka AvalIpramANa kAla taka utkRSTa sthitiko bAMdhA hai usake pratibhagna honeke pahale samayameM athavA pratibhagna honeke AvalI pramANa kAlake bhItara icchita nokaSAyakA bandha karAkara anantara galakara zeSa rahI kaSAyakI utkRSTa sthitike icchita nokaSAyameM saMkramaNa karAne para ina cAroM prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA kAla eka samaya dekhA jAtA hai| * utkRSTa kAla eka AvalI hai / 6487.zaMkA-utkRSTa kAla eka AvalI kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki pratibhagna kAlake bhItara hI ina cAra prakRtiyoMke bandhakA niyama hai| zaMkA-utkRSTa sthitike bandhakAlameM ye cAroM prakRtiyAM kyoM nahIM baMdhatI haiM ? samAdhAna-kyoMki ye prakRtiyAM atyanta azubha nahIM haiM isaliye usa kAlameM inakA bandha nahIM hotaa| athavA usa samaya nahIM baMdhanekA inakA svabhAva hai| zaMkA-utkRSTa kAla adhika kyoM nahIM pAyA jAtA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki bandhakakAlakI antima zrAvalImeM baMdhe hue samayaprabaMddhoMkI hI ina cAroM prakRtiyoMmeM saMkramaNa honeke kAlameM utkRSTatA pAI jAtI hai, isaliye inakI utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla eka AvalIse adhika nahIM ho sktaa| vizeSArtha-strIveda, puruSaveda, hAsya aura ratikI utkRSTa sthiti eka AvalIkama cAlIsa kor3Akor3I sAgara hai aura inakA bandha kaSAyoMkI utkRSTa sthitibandhake samaya hotA nahIM, kintu jisa samaya utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMse jIva nivRtta hone lagatA hai usI samayase hotA hai, ataH inakI utkRSTa sthitikA jaghanya avasthAna kAla eka samaya aura utkRSTa Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 mmmmmmmmmmm jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 * evaM savvAsu gadIsu / 488. jahA oghammi ukkassaDidikAlaparUvaNA kadA tahA savvAsiM gadINamoghammi parUvaNA kAyavvA Na Adesammi; tattha oghAdo visesadasaNAdo / 489. evaM cuNNimuttaparUvaNaM kAUNa saMpahi edeNa sUcidatthajANAvaNa?muccAraNAiriyavakkhANamoghAdo ceva bhaNissAmo / 490. kAlANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa y| tattha ogheNa micchatta-solakasAyANamukka0 jaha0 egasamo, ukka0 aMtomuhutta / paMcaNokasAyANamukka0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtoma0 / kudo ? solasakasAya-Navu'sa0-aradisoga-bhaya-duguMchANaM sarisaM saMkilesaM pUredUNa ukkassahidiM baMdhadi / tAdhe kasAyANaavasthAna kAla eka zrAvali prApta hotA hai, kyoMki jo eka samaya taka kaSAyoMkI utkRSTa sthiti bAMdhakara aura dUsare samayase ina strIveda AdikA bandha karane lagatA hai usake eka AvalIke pazcAt eka Avalikama kaSAyakI utkRSTa sthiti strIveda Adi rUpase saMkramita ho jAtI hai / tathA jo eka Avali yA eka Avalise adhika kAla taka kaSAyakI utkRSTa sthiti bAMdha kara pazcAt strIveda AdikA baMdha karane lagatA hai usake eka Avalike pazcAt eka Avali kAla taka hI eka Avalikama kaSAyakI utkRSTa sthiti strIveda Adi rUpase saMkramita hotI hai| isake pazcAt bAMdhI huI kaSAyakI utkRSTa sthiti kA strIveda AdimeM saMkramaNa hone para bhI usameM eka eka samaya uttarottara kama hotA jAtA hai, ataH inakI utkRSTa sthiti jaghanya rUpase eka samaya taka aura utkRSTa rUpase eka AvalI kAlataka pAI jAtI hai| * isI prakAra sabhI gatiyoMmeM jAnanA cAhiye / 6488 jisa prakAra oghameM utkRSTa sthitike kAlakI prarUpaNA kI hai usI prakAra sabhI gatiyoM kI prarUpaNA oghameM hI karanI cAhiye AdezameM nahIM, kyoMki AdezameM oghakI apekSA vizeSatA dekhI jAtI hai| vizeSArtha-yahAM cUrNisUtrakArane saba gatiyoMmeM kAla sambandhI aoghaprarUpaNAko svIkAra kiyA hai| isakA yaha tAtparya hai ki kAlasambandhI uparyukta oghaprarUpaNA cAroM gatiyoM meM bana jAtI hai, ataH cAroM gatiyoMmeM kAlasambandhI prarUpaNA oghaprarUpaNA hI hai| AdezaprarUpaNA to vaha hai jisameM oghase kucha vizeSatA ho, kintu cAroM gatiyoMmeM kAlasambandhI prarUpaNA oghaprarUpaNAse kucha bhI vizeSatA nahIM rakhatI, ataH cAroM gatiyoMmeM kAlasambandhI prarUpaNA bhI ogha prarUpaNA hI hai yaha ukta sUtrakA tAtparya hai| 486, isa prakAra cUrNisUtroMkA kathana karake aba inake dvArA sUcita arthakA jJAna karAneke liye uccAraNAcAryake vyAkhyAnakA oghakI apekSA hI kathana karate haiN| 6460. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai, oghanirdeza aura Adezanirdeza ! unameMse oghakI apekSA mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsA ina pAMca nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, kyoMki samAna saMklezako prApta hokara jIva solaha kaSAyoMkI tathA napuMsakaveda, arati, zoka, M Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 29 ] hidivihattIe uttarapayaDiTidikAlo 273 mukkassahidivihattIe AdI hodi| Navusa-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM puNa tatto AvaliyamettakAle gade ukssahidivihattI hodi; kasAyANamukkassahidIe asaMkaMtAe edAsimukkassattAbhAvAdo / tado savvesimukkassahidibaMdhakAlaM sarisaM gaMtUNa solasakasAyANamukkassaDidibaMdho thakkadi / tado tammi thakke vi AvaliyamettakAlaM paMcaNokasAyANamukkassahidivihattI hodi / puNo imaM pacchimAvaliyaM ghettUNa puvvuttAvaliUNaukassahidibaMdhakAlammi pakvice kasAyANamukkassahidikAlamettassa paMcaNokasAyANamukkassA hidikaalssuvlNbhaado| itthi-purisa-hassa-radINaM puNa ukka0 jaha0 egasa0, ukka0 egAvaliyA ; paDihaggAvaliyAe ceva edaasimukksshididNsnnaado| 461. micchatta-solakasAyANamaNukka0 jaha0 aMtomuhutta NavaNoka0 jaha0 bhaya aura jugupsAkI utkRSTa sthitiko bA~dhatA hai| usa samaya kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA prArambha hotA hai aura napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI utkRSTa sthitivibhakti isase eka Avali kAlake jAne para hotI hai, kyoMki jabataka kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA inameM saMkramaNa nahIM hotA tabataka inakI utkRSTa sthiti nahIM ho sakatI, ataH sabhIkI utkRSTa sthitikA bandhakAla samAna jAvara solaha kaSAyoMkA utkRSTa sthitibandha ruka jAtA hai aura solaha kaSAyoMke utkRSTa sthitibandhake ruka jAne para bhI eka AvalI kAlataka pAMca nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti vibhakti hotI hai, ataH isa pIchekI AvalIko grahaNa karake ina pA~ca nokaSAyoMke pUrvokta eka Avalikama utkRSTa sthitibandhakAlameM milA dene para kaSAyoMke utkRSTa sthiti bandhakAla pramANa pAMca nokaSAyoMkA utkRSTa sthitikAla ho jAtA hai| strIveda, puruSaveda, hAsya aura ratikI utkRSTa sthiti vibhaktikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla eka zrAvali hai, kyoMki pratibhagnAvalikAla meM hI inakI utkRSTa sthiti deglI jAtI hai| vizeSArtha-solaha kaSAyoMke utkRSTa sthitibandhake sAtha napuMsakaveda Adi pAMca nokaSAyoMkA hI bandha hotA hai yaha bAta pahale hI batalA Aye haiN| aba yadi kisI eka jIvane solaha kaSAyoMkA utkRSTa sthitibandha antarmuhUrta kAla taka kiyA to usake utkRSTa sthiti bandhake prArambha honeke eka AvalI kAlase lekara solaha kaSAyoMkI eka Avali kama utkRSTa sthitikA pAMca nokAnAyoM meM saMkramaNa hotA rhegaa| aura yadi yaha jIva kaSAyoMkI utkRSTa sthitibandhake bAda eka Avali kAlataka ukta pAMca nokaSAyoMkA aura bandha karatA rahe to usa samaya bhI kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA inameM saMkramaNa hotA rahegA, kyoMki bandha huI prakRtike niSekoMkA eka Avalike bAda anya prakRtimeM (yadi anya prakRtikA bandha hotA ho to) saMkramaNa hotA hai aisA niyama hai| isa niyamake anusAra jo antima AvalimeM kaSAyoMkI utkRSTa sthiti ba~dhI hai usakA saMkramaNa eka Avalike bAda pAMca nokaSAyoMmeM eka prAvalI taka avazya hotA rahegA, ataH jisa prArambhakI aAvalImeM kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA pAMca nokaSAyoMmeM saMkramaNa nahIM huA thA use kaSAyoMkI utkRSTa sthitike bandha kAlameMse ghaTA dene para aura isa antima Avalike jor3a dene para pAMca nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA sattvakAla solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitike sattva kAlake samAna prApta ho jAtA hai| zeSa kathana sugama hai| $ 461 mithyatva aura solaha kaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta . Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 egasamao, ukka0 savvAsimaNaMtakAlamasaMkhejA poggalapariyaTTA / sammatta-sammAmicchatANamukka0 jahaNNukkasseNa egasamao / aNukka0 ja0 aMtomuhutta, ukka0 vechAvahi-. sAgarovamANi sAdireyANi / evaM acakkhu0-bhavasi / 6492. AdeseNa Neraiesu micchatta-solaka0-NavaNoka0 ukka0 ja0 egasamao, ukka0 aMtomuhutta / Navari itthi-purisa-hassa-radINamAvaliyA / hai tathA nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai aura sabhI prakRtiyoMkI anutkRSTa sthiti kA utkRSTa kAla ananta kAla hai jisa kA pramANa asaMkhyAta pudgala parivartana hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUta hai aura utkRSTa kAla sAdhika ekasau battIsa sAgara hai / isa prakAra acakSudarzanavAle aura bhavya jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha jo jIva utkRSTa sthitike bandhake kAraNabhUta utkRSTa saMkleza pariNAmoMse nivRtta ho gayA hai use punaH una pariNAmoMko prApta karanemeM kamase kama antarmuhUrta kAla lagatA hai aura isa madhyake kAlameM isa jIvake mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA hI bandha hogA, ataH inakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta kahA / yadi koI jIva ekendriya paryAyameM nirantara paribhramaNa karatA rahe to vaha vahAM ananta kAla taka raha sakatA hai aura ekendriyake mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha nahIM hotA, isaliye isake nau nokaSAyoMkI bhI utkRSTa sthiti nahIM pAI jA sakatI, ataH ukta 26 prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla ananta kAla khaa| jaba koI eka jIva eka eka samayake antarase krodhAdikakI eka samaya Adi kama utkRSTa sthitikA bandha karatA hai aura usakA usI prakArase nau nokaSAyoMmeM saMkramaNa karatA hai taba nau nokaSAyoMkI anatkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| jo jIva samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattAko prApta karake antamuharta meM unakI kSapaNA kara detA hai usake ukta donoM prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta hotA hai| tathA jo jIva udvelanA kAlake antameM samyaktvako prApta hotA hai aura chyAsaTha sAgara taka samyaktvake sAtha raha kara punaH mithyAtvameM , jA kara ukta donoM prakRtiyoMkI udvelanA karane lagatA hai tathA udvelanAke antima samayameM samyaktvako prApta karake punaH eka Avalikama chyAsaTha sAgara taka samyaktvake sAtha rahatA hai tathA antameM mithyAtvameM jAkara ukta donoM prakRtiyoMkI udvelanA karatA hai usake samyakatva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla sAdhika ekasau battIsa sAgara pAyA jAtA hai| cUrNisUtroMmeM cAroM gatiyoM meM utkRSTa sthitikI kAla prarUpaNA oghake samAna kahI hai aura uccAraNAmeM cAroM gatiyoM ko Adeza prarUpaNAmeM le liyA hai| isakA kAraNa yaha hai ki uccAraNAmeM utkRSTa sthitike kAlake sAtha anutkRSTa sthitikA kAla bhI sammilita hai, ataH yahA~ cAroM gatiyoMmeM ogha prarUpaNA nahIM bntii| yahI kAraNa hai ki uccAraNAmeM cAroM gatiyoMko Adeza prarUpaNAmeM pariMgaNita kiyA hai| kintu uccAraNAkI aodha prarUpaNA acakSadarzana aura bhavya mArgaNAmeM ghaTita ho jAtI hai, ataH uccAraNAmeM inakI prarUpaNAko aodha ke samAna kahA hai| yadyapi ina donoM mArgaNAoMmeM cUrNisUtroMkI aodha prarUpaNA bhI bana jAtI hai phira bhI cUrNisUtrakA 'evaM savvAsu gadIsu' yaha vacana dezAmarSaka hai, ataH vahAM anya mArgaNAeM nahIM ginAI haiN| 462. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| kintu itanI Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDividikAlo 275 aNukka0 jaha0 egasamao, ukka0 sagukkassahidI / kattha vi desUNA ti bhaNaMti; tattha pavisiya aNukkassahidIe AdikaraNAdo / sammatta-sammAmi0 ukka0 jahaNNukka0 [ egasamao / aNakka0 ] jaha0 egasamo, ukka0 sagahidI / paDhamAdi jAva sattamA tti evaM ceva / Navari sagasagukkassahidI vattavvA / vizeSatA hai ki strIveda, puruSaveda, hAsya aura ratikI utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla eka zrAvali pramANa hai / tathA ukta saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla nArakiyoMkI utkRSTa sthiti pramANa hai| kahIM para kucha AcArya nArakiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitise kucha kama hai aisA kahate haiM so vahA~ para narakameM praveza karAke anutkRSTa sthitikA prArambha kiyA hai aisA jAnanA cAhiye / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthiti pramANa hai| pahalI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivItaka isI prakAra kathana karanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki saba karmoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla kahate samaya apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa kahanA caahiye| vizeSArtha-mithyAtva Adi saba karmoMkI utkRSTa sthitike jaghanya aura utkRSTa kAlakA khulAsA jisa prakAra oghameM kara Aye haiM usI prakAra nArakiyoMke kara lenA cAhiye / tathA jisane apane bhavake upAntya samayameM mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha karake antima samayameM anutkRSTa sthitikA bandha kiyA usa nArakIke mithyAtva aura solaha kaSAyoM . kI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| tathA jo pUrI paryAyameM anutkRSTa sthitiko bAMdhatA hai usake mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla narakakI utkRSTa sthiti pramANa pAyA jAtA hai| tathA jisa nArakIne bhavake upAntya samayameM eka samayataka nau nokaSAyoMmeM solaha kaSAyoMkI eka AvAlikama utkRSTa sthitikA saMkramaNa kiyA hai usa nArakIke bhavake Antama samayameM nau nokeSayoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai / athavA jisa prakAra oghameM nau nokaSAyoMkA jaghanyakAla ghaTita kiyA hai usI prakAra yahAM bhI jAnanA caahiye| tathA jisake pUrI paryAyameM mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti kA bandha nahIM huA aura na pUrva paryAyameM marate samaya eka Avali kAlake bhItara ukta prakRtiyoMkA utkRSTa sthitibandha huA usa nArakI ke nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI sthitipramANa pAyA jAtA hai / yahAM mUlameM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla kucha kama apanI utkRSTa sthitipramANa kahA hai so isakA kAraNa yaha batAyA hai ki narakameM praveza karAke anutkRSTa sthitikA prArambha karAnA cAhiye / jo mithyAtvakA utkRSTa sthitibandha karake antarmuhUrtameM vedakasamyaktvako prApta karatA hai usake vedakasamyaktvako prApta karaneke prathama samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvako utkRSTa sthiti dekhI jAtI hai, ataH yahA~ ina donoM prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| jo jIva narakameM utpanna hote hI samyaktva yA samyagmithyAtvakI udvelanA kara letA hai usake narakameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya pAyA jAtA hai / tathA jo prArambhake aura antake antarmuhUrta kAlako chor3akara jIvana bhara vedaka samyaktvake sAtha rahA hai| yA jisane samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA honeke madhya yA antameM punaH punaH yathAyogya samyaktvakA prApta kiyA hai usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla narakakA Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihI 3 __463. tirikkhagadIe tirikkhesu micchatta-solasaka0 ukka0 jaha0 egasamo, ukka0 aMtomahutta / aNukka0 ja0 egasamo, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / NavaNoka0 ukka0 ja0 egasamao, ukka0 aMtomu0 egaavliyaa| aNukka0 ja0 egasamao, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhe0 poggalapariyahA / sammatta0sammAmi0 ukka. jahaNNukka0 egsmo| aNukka0 ja0 egasamao, ukka0 tiNNi palidovamANi sAdireyANi / ___494. paMciMdiyatirikkha0-paMciM0tiri0paja0-paMciM0tiri0joNiNIsu micchattasolasaka0-NavaNokasAya. ukka0 oghabhaMgo / aNukka0 jahaNNa0 egasamao, ukka0 sagahidI / sammatta-sammAmi0 ukka0 jahaNyukka0 egasa0 / aNukka0 ja. egasamao, ukka0 tiNNi palidovamANi sAdireyANi / evaM maNasatiyaH / utkRSTa sthitipramANa pAyA jAtA hai| isI prakAra prathamAdi pRthiviyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitiyoMkA kAla kahanA cAhiye / kintu saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apane apane narakakI utkRSTa sthitipramANa kahanA caahiye| S463. tithaMcagatimeM tiyecoMmeM mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuharta pramANa hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai aura napuMsakaveda Adi pA~cakA utkRSTa kAla antamuhUrta aura strIveda Adi cArakA utkRSTa kAla eka Avali pramANa hai| tathA nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai| 464. paMcendriyatiryaMca, paMcendriyatithaMca paryApta aura paMcendriyatithaMca yonimatiyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA kAla oghake samAna hai| tathA ukta saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / tathA samyaktva aura samyagyithyAtbakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya hai aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai| isI prakAra sAmAnya manuSya, manuSya paryApta aura manuSyanIke jAnanA caahiye| vizeSArtha-tithaMca gatimeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna ghaTita kara lenA cAhiye / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla jisa prakAra nArakiyoMmeM ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra yahA~ bhI jAnanA cAhiye / hA~ anutkRSTa sthiti ke utkRSTa kAlameM kucha vizeSatA hai / tiyeca paryAyameM nirantara rahanekA utkRSTakAla asaMkhyAta pudgala parivartana hai, ataH mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla bhI itanA hI prApta hotA hai / tathA sanyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai, kyoMki paMcendriya tiryaMcoMmeM rahanekA utkRSTa kAla pRthaktva pUrvakoTi adhika tIna palya hai ataH usa kAlameM punaH punaH samyaktvake honese samyaktva va samyagmithyAtvakA Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA022] hidivihattIe uttarapayaDihidikAlo 263 465 paMciMtiri0apajja0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ukka0 jahaNNakka0 egsmo| aNukka0 ja0 khuddA bhavaggahaNaM samaUNaMukka. aMtomu0 / sammatta0-sammAmi0 ukka0 jahaNukka0 egasamao / aNukka0 jaha0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / evaM maNusaapajja0-paMciM0apaja tasaapajjattANaM / sattva banA rahatA hai / ataH samyaktva va samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthatikA utkRSTa kAla pRthaktva pUrvakoTi adhika tIna palya kahA hai| paMcendriyaparyApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatI jIvoMke saba karmoMkI anutkRSTa sthitike utkRSTa kAlako chor3akara zeSa saba kAla pUrvavat hai| kintu mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa hai / yahA~ paMcendriya tiryaMcoMkI paMcAnave pUrvakoTi adhika tIna palya, paMcendriya tiryaMca paryAptakakI seMtAlIsa pUrvakoTi adhika tIna palya aura paMcendriya tiryaMca yonimatIkI pandraha pUrvakoTi adhika tIna palya utkRSTa kAyasthiti jAnanI caahiye| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai jisakA khulAsA pahale kiyA hI hai| sAmAnya manuSya, manuSya paryApta aura manuSyanIke isI prakAra kathana karanA caahiye| kintu inake mithyAtva zrAdikI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla kahate samaya kramase seMtAlIsa, pandraha aura sAta pUrvakoTi adhika tIna palya utkRSTa kAla kahanA cAhiye / 465 paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSayoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samayakama khuddAbhavagrahaNapramANa aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| isI prakAra manuSya aparyApta, paMcendriya aparyApta aura trasa aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-jo saMjJI paMcendriya paryApta mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti bA~dhakara aura sthitighAta na karake antarmuhUrta kAlake pazcAt paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoM meM utpanna hotA hai usake pahale samayameM ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti hotI hai ataH paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMmeM ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| isI prakAra nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya jAnanA cAhiye para yaha saMkramaNase prApta hotA hai| tathA isa eka samayako chor3akara zeSa khuddAbhavagrahaNa pramANa kAla ukta saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla hai aura labdhaparyApta avasthAmeM rahanekA utkRSTa kAla antamuhUrta hai| aba yadi koI jIva utkRSTa sthitike binA hI paMcendriya tithaMca labdhyaparyApta huA aura apane utkRSTa kAlataka usane vaha paryAya na badalI, punaH punaH usImeM utpanna hotA rahA to usake ukta saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla antamuhUrta pAyA jAtA hai| isI prakAra bhavake prathama samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya ghaTita kara lenA cAhiye / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya udvelanAkI apekSA aura utkRSTa kAla antarmuhUrta apanI utkRSTa sthitikI apekSA jAnanA cAhiye / mUlameM aura jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM unameM bhI isI prakAra saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla jAnanA cAhiye / : Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 496. devemu NiroghaM / bhavaNAdi jAva sahassAra tti evaM ceva / Navari appappaNo ukkassahidI vattavvA / ANadAdi jAva uvarimagevajje ti micchattabArasaka0-NavaNoka0 ukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNukka0 jaha0 sagasagajahaNNAuaM samaUNaM, ukka0 sagasagukkassahidI / aNaMtANabaMdhicaukka0 ukka0 jahaeNukka0 egasa0 / aNukka0 ja0 aMtomu0 eyasamo vA, ukka. sagahidI / sammatta-sammAmi0 ukka0 jahaNNukka0 egsmo| [ aNukka0 jaha0 egasasao.] ukka0 sagahidI / aNu disAdi jAva sava tti micchatta-sammAmi0-bArasaka-raNavaNoka0 ukka. jahaNNukka0 egsmjho| aNukka0 jaha0 jahaNNahidIe samayUNA, ukka0 ukksshidii| sammatta. ukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNukka0 jaha0 egasa0, ukka0 sagahi / aNaMtANu0caukka0 ukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNukka0 jaha0aMtomu0, ukka0 sagahidI / 466 devomeM sAmAnya nArakiyoMke samAna kathana hai| bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra svargatakake devoMke isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki sarbatra anukRSTa sthitikA utkRSTa kAla kahate samaya apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa kahanA caahiye| Anata kalpase lekara uvarima praiveyaka takake devoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya kama apanI apanI jaghanya sthiti pramANa aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai| anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta yA eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| samyakva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM mithyAtva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau naukaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA anatkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya kama jaghanya sthiti pramANa aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / tathA samyaktvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa hai| tathA anantAnuvandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrtapramANa aura utkRSTa kAla apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa hai| vizeSArtha-sAmAnya deva tathA bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake devoMmeM saba karmoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla sAmAnya nArakiyoMke samAna hai, kintu anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla kahate samaya apane-apane kalpakI utkRSTa sthitipramANa kahanA cAhiye / Anatase lekara uparima aveyaka takake devoMmeM bhavake pahale samayameM hI mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti sambhava hai ataH utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya kama apane-apane kalpakI Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihattIe uttarapayaDiDidikAlo 276 9 497. iMdiyANuvAde eiMdiesu micchata - solasaka0 ukka0 jahaNNukka * samao | aNukka0 ja0 khuddA bhavaggahaNaM, ukka 0 anaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / NavaNoka0 ukka0 ja0 egasa0, ukka0 AvaliyA / aNukka 0 ja0 eyasa0, ukka0 aNatakAlamasaMkhe0 po0 pariyaTTA / sammatta 0 - sammAmi0 ukka0 jahaNNukka 0 egasamao | aNukka0 ja0 eyasa0, asaMkhe.bhAgo / evaM bAdareiMdiyANaM / vari aNukkassukkassamaM gulassa ukka0 palido 0 asaMkhejjadi jaghanya sthitipramANa aura utkRSTa kAla utkRSTa sthitipramANa kahA hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandha catuSkakI utkRSTa sthiti bhI bhavake pahale samaya meM ho sakatI hai ataH inakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA ina prakRtiyoM kI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI-apanI utkRSTa sthiti pramANa hotA hai, kyoMki jo anutkRSTa sthiti ke sAtha anAdi kalpoM meM utpanna hotA hai / vaha yadi samyaktva aura samyagmithyAtvakI nA nahIM karatA hai aura anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA nahIM karatA hai to usake jIvana bhanI anutkRSTa sthiti banI rahatI hai / tathA jo jIva AnatAdikoMmeM paidA huA aura paryApta hokara antarmuhUrta kAlake bhItara jisane anantAnubandhIkI visaMyojanA kara lI usake anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla antarmuhUrta pAyA jAtA hai / tathA anantAnubandhIkI viyojanA kiyA huA koI eka deva sAsAdanameM AyA aura dUsare samayameM marakara anya gatimeM calA gayA to usake anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| tathA samyagmithyAtva aura samyaktvakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya kramase udvelanA aura kRtakRtyavedaka samyaktvakI apekSA ghaTita kara lenA cAhiye / anudizase lekara sarvArthasiddhi taka ke deva samyagdRSTi hI hote haiM ataH inameM anantAnubandha aura samyaktva anutkRSTa sthiti ke jaghanya kAlake kathanameM kucha vizeSatA hai / zeSa kathana pUrvavat hI jAnanA cAhiye / bAta yaha hai ki yahA~ anantAnubandhIkI anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya nahIM banatA kevala bhavake prArambha meM jisane antarmuhUrta kAlake bhItara anantAnubandhIkI visaMyojanA kara lI hai| usake anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla antarmuhUrta hI pAyA jAtA hai / tathA jo kRtakRtya vedaka samyagdRSTi anudizAdikameM utpanna huA aura eka samayataka samyaktva prakRti ke sAtha rahakara dUsare samayameM kSAyika samyagdRSTi ho gayA usake samyaktvakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai / tathA yahA~ samyagmithyAtva ke kAlakA kathana mithyAtva Adike sAtha karanA cAhiye, kyoMki yahA~ isa prakRtikI udvelanA sambhava nahIM hai / 9 467. indriyamANA ke anuvAdase ekendriyoMmeM midhyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNapramANa aura utkRSTa kAla ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai / nau nokaSAyoM kI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalI pramANa hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartana premANa hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra bAdara ekendriyoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inake anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihI 3 bhAgo asaMkhejjAo osppinniussppinniio| bAdareiMdiyapaja micchatta-solasaka0NavaNoka0 ukka0 eiMdiyabhaMgo / aNukka0 ja0 aMtomu0 NavaNokasAyANaM egasamao, ukka saMkhejANi vAsasahassANi / sammatta-sammAmi0 ukka0 jahaNNukka0 egasamatro / aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 sghidii| bAdareiMdiyaapajja0 suhumeiMdiyapajjattApajjattANaM pNciNdiyapjjttbhNgo| Navari suhameiMdiyapajjattANaM aNakka0 ja0 aMtomuhuce / suhuma0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNuka0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM samayUNaM, ukka0 asaMkhejA logA / sammattasammAmi0 eiNdiybhNgo| 468. savvavigaliMdaya0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ukka0 jahaNNukka0 eyasa0 / aNukka0 ja0 khuddAbhavaggahaNaM aMtomu0 samaUNaM, ukka0 sagahidI / sammatta-sammAmi0 ukka0 jahaNNukka0 egasama0 / aNukka0 ja0 egasa0, ukka. sghidii| hai jisakA pramANa asaMkhyAta avasarpiNI aura utsapiNI hotA hai| bAdara ekendriya paryAptakoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitike kAlakA bhaMga ekendriyoMke samAna hai| anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta hai para nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai aura sabakA utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtva kI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya hai aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthiti pramANa hai| bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIvoMke paMcendriya aparyAptakoMke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki sUkSma ekendriya paryAptakoMke anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta hai| sUkSma ekendriyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa aura utkRSTa kAla asaMkhyAta loka pramANa hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga ekendriyoMke samAna hai| 6468 saba vikalendriyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya kama khuddA bhavagrahaNa pramANa aura eka samaya antamuhUrta hai tathA utkRSTa kAla apanI sthiti pramANa hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtva kI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura . anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthiti pramANa hai| vizeSArtha-ekendriyoMke mithyAtva aura solaha kaSAyakI ukRtSTa sthiti bhavake pahale samayameM hI hotI hai ataH inake ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| para yaha utkRSTa sthiti paryApta ekedriyoMke hI prApta hotI hai aura isa apekSAse labdhyaparyAptakoMke ukta karmokI saba sthiti anutkRSTa kahI jAtI hai, ataH sAmAnya ekendriyoMke ukta prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla khuddA bhavagrahaNa pramANa khaa| tathA ekendriya paryAyameM jIva asaMkhyAta pudgala parivartana kAla taka lagAtAra raha sakatA hai aura aise jIvake bIca meM ukta Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA022 hidivihattIe uttarapayaDihidikAlo 281 466. paMciMdiya-paMci0pajja-tasa-tasapajja0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ukka0 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu0 egAvaliyA / aNukaka0 ja0 egasa0 ukka0 sagasagukassahidI / sammatta-sammAmi0 ukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNukka prakRtiyoMkI utkaSTa sthiti prApta nahIM ho sakatI, ataH anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa khaa| jo deva solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA eka samaya taka bandhakarake eka AvalI kAlake bhItara ekendriyoMmeM utpanna huA hai usake nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai aura jo deva eka AvalI yA isase adhika kAla taka solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha karake anantara ekendriyoMmeM utpanna huA hai usake nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla eka zrAvali pramANa pAyA jAtA hai| tathA jisa devane solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha kiyA aura eka AvalImeM eka samaya zeSa rahane para vaha mara kara ekendriyoMmeM utpanna huA usake bhavake pahale samayameM nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthiti aura dUsare samayameM utkRSTa sthiti pAI jAtI hai, ataH nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya khaa| tathA nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla mithyAtva Adike samAna jAnanA cAhiye / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla bhavake pahale samayameM hotA hai ataH ekendriyoMmeM ina donoM prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA ekendriyoMmeM utpanna honeke pahale samayameM jisane samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA kara lI hai usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya khaa| tathA udvelanAke kAlakI apekSA ekendriyoMmeM samyaktva aura sabhyagmithyAtvakI anutkuSTa sthitikA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa khaa| bAdara ekendriyoMke bhI isI prakAra saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anukRSTa sthitikA kAla jaannaa| kintu eka jIvakA nirantara bAdara ekendriya paryAyameM rahanekA utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai ataH inake mithyAtva solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| bAdara ekendriya paryAptakoMke apanI paryAyameM rahanekA jaghanya kAla antamu hata aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSe hai ataH isa apekSAse inake anutkRSTa sthitike jaghanya aura utkRSTa kAlameM ekendriyoMse vizeSatA A jAtI hai| zeSa kathana ekendriyoM ke samAna jaannaa| bAdara ekendriya labdhyaparyApta sUkSma ekendriya labdhyaparyApta aura sUkSma ekendriya paryAptakoMke paMcendriya aparyAptakoMke samAna kAla kahanA caahiye| kintu sUkSma ekendriya paryAptakoMke apanI paryAyameM rahalekA jaghanya kAla antarmuhUrta hai ataH inake anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta kahanA cAhiye / tathA sUkSma ekendriyoMmeM paryApta aura aparyApta donoM prakArake jIva garbhita hai ataH inake anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya kama khuddA bhavagrahaNa pramANa kahanA cAhiye / zeSa kathana sugama hai / isI prakAra vikalatrayoMmeM yathA sambhava unakI sthitikA vicAra karake utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla ghaTita kara lenA caahiye| 466. paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa aura saparyApta jIvoMmeM mithyAtva solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla mithyAtva aura solaha kaSAyoMkA antamuhUrta aura nau nokaSAyoMkA eka AvalIpramANa hai| tathA anutkRSTa sthiti kA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla oghake samAna hai / isI prakAra puruSavedavAle, 36 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [vidivihattI ja0 egasa0, ukka0 oghabhaMgo / evaM purisa0-cakkhu-saNNi tti / - 500. kAyANuvAdeNa puDhavi0-Au0-cAdaravaNapphadipatteya0 micchatta-solasaka0NavaNoka0 ukka0 eiMdiyabhaMgo / aNukka0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM egasamao, ukka0 sagaDhidI / sammata-sammAmi0 eiNdiybhNgo| bAdarapuDhavi0-bAdaraAu0 evaM ceva / Navari aNukkassukkassaM sghidii| bAdarapuDhavipajja0-bAdarAupajja0 baadreiNdiypjjttbhNgo| evaM bAdaravaNapphadipaceyasarIrapajjattANaM / bAdarapuDhaviapajja0 - bAdarazrAuapajja-teubAdarateupajjattApajjatta-vAu0-bAdaravAupajjattApajjatta - vAdaravaNapphadipatteyasarIraapaja0-Nigoda0-vAdaraNigodapajjatApajjata-savvasuhamANaM chabbIsaM payaDINaM ukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNukka. khuddAbhavaggahaNamaMtomuhurga samaUNaM, cakSadarzanavAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| 6500 kAyamArgaNAke anuvAdase pRthivIkAyika, jalakAyika aura bAdara pratyeka banaspatikAyika jIvoMmeM mithyAtva, solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bhaMga ekendriyoMke samAna hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI apekSA khuddAbhavagrahaNapramANa aura nau nokaSAyoMkI apekSA eka samaya hai tathA utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga ekendriyoMke samAna hai| bAdara pRthivIkAyika aura bAdara jalakAyika jIvoMke isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| vizeSArtha-paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa aura trasa paryApta jIvoM ke udvelanAkI apekSA samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA jadhanya kAla eka samaya bana jAtA hai / bhaya jugupsA, arati zoka va napunsaka vedakI utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla aodhake samAna antarmuhUrta bhI jAnanA cAhiye / zeSa kathana sugama hai| Upara puruSavedI Adi aura jitanI mArgaNAe~ ginAI hai unameM bhI isI prakAra saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla ghaTita kara lenA caahiye| tathA pRthivIkAvika bAdara pRthivIkAyika aura bAdara pRthivIkAyika aparyApta Adike apanI-apanI paryAyameM nirantara rahane ke kAlakA vicAra karake anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla kahanA cAhiye / zeSa kathana sugama hai, kyoMki isakA pahale aneka bAra khulAsA kiyA jA cukA hai, ataH yahA~ va Age bhI usakA vicAra karake yathAsambhava kathana karanA caahiye| bAdara pRthivIkAyika paryApta aura bAdara jalakAyika paryApta jIvoMkA bhaMga bAdara ekendriya paryAptakoMke samAna jAnanA cAhiye / isI prakAra bAdara banaspatikAyikapratyekazarIra paryApta jIvoMke jAnanA caahiye| bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara vAyukAyika aparyApta, vAdara banaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, nigodajIva, bAdaranigoda, bAdaranigoda paryApta jIva, bAdara nigoda aparyAptajIva aura saba sUkSma jIvoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa aura eka samaya kama antamuhUrta hai Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA0 22 ] hidivihattI uttarapayaDiTThidikAlo 283 ja0 ukka0 sagasagukkassadvidI / sammatta sammAmi0 ukka0 jahaNNukka0 esa0 / aNuka0 egasamao, ukka0 palido 0 asaMkhejjadibhAgo / evari bAdarapuDhavizrAdiapajjattANaM suhuma puDhavitryAdipajjattApaJjANaM ca sagahidI vattavvA / 1501 paMcamaNa0 - paMcavaci0 micchatta - solasaka0 NavaNokasAya ukka0 paMci - diyabhaMgo | aNukka0 ja0 egasamatro, ukka0 aMtomuhutaM / sammata - sammAmi0 ukka0 jahaNNuka0 egasamao / aka0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / orAliya* evaM ceva vari sagahidI bacavvA / ja0 esa 0, 502, kAyajogi0 micchatta- solasaka0 - NavaraNoka0 ukka0 zraghaM / aNukka 0 ukka0 eiMdiyabhaMgo / sammata sammAmi0 eiMdiyabhaMgo / orAliyamissa0 micchata - solasaka0 NavaNoka0 ukka0 jahaNNukka0 eiMdiyabhaMgo / micchattasolasaka0 akka0 jaha0 khudAbhavaggahaNaM tisamaUNaM / gavaNokasAya0 jaha0 eyasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / sammatta sammAmi0 paMcidiyaapajattabhaMgo / evaM veDavviya0 Navari micchatta - solasaka0 aNuka0 ja0 egasamao ukka0 aMtomu0 / tathA utkRSTakAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtva kI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / kintu itanI vizeSatA hai ki bAdara pRthivIkAyika Adi aparyApta jIvoMkI tathA sUkSma pRthivIkAyika Adi paryApta aura aparyApta jIvoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI sthiti pramANa kahanA cAhiye / $ 501 pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMke mithyAtya, solaha kaSAya aura kaSAyoM utkRSTa sthitikA bhaMga paMcendriyoMke samAna hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla antamuhUrta hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / audArikakAyayogI jIvoMke isI prakAra jAnanA cAhiye | kintu itanI vizeSatA hai ki inake anutkRSTa sthitikA utkRSTakAla apanI sthiti pramANa kahanA cAhiye / vizeSArtha - pAMcoM manoyoga aura pAMcoM vacanayogoM kA utkRSTa kAla antamuhUrta tathA dArikAya yogakA utkRSTa kAla antarmuhUrta kama vAIsa hajAra varSa hai, ataH inake anusAra anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla kahanA cAhiye | zetra kathana sugama hai / 9502 kAyayogiyoM meM midhyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti vibhakti kAla ke samAna hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla ekendriyoM ke samAna hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga ekendriyoMke samAna hai| audArika mizra kAyayogiyoMmeM midhyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla ekendriyoM ke samAna hai / tathA mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla tIna samayakama khuda bhavagrahaNapramANa hai aura nau nokaSAyoM kA jaghanyakAla eka samaya hai tathA sabakI anutkRSTa sthitikA utkRSTakAla antarmuhUrta hai| tathA samyaktva aura samyagmidhyAtvakA bhaMga paMcendriya aparyAptakoM ke samAna hai / isa prakAra vaikriyaka kAyayogI jIvoM ke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM mithyAtva aura solaha Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhabalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivatI 3 0 0 vejavviyamissa * micchatta * solasaka0 rAvaNoka0 ukka0 eiMdiyabhaMgo / azukka0 jahaNNukka0 aMtomu0 / vari NavaNokasAya0 aNukka0 jaha0 eyasamazra / sammattasammAmi micchattabhago / vari zukka0 jaha0 eyasamazra / 284 O 9503. AhAra0 savvapayaDINamukka0 jahaNNukka0 esa0 / aNukka0 ja0 egasamao ukka 0 aMtomuhuttaM / evamavagada0 prakasA0 suhumasAMpa 0 - jahAkkhAdasaMjadetti | AhAra missa 0 savvapayaDINamukka0 jahaNNukka0 esa0 / aNukka0 jahaNNukka0 aMtomu0 / evamuvasama0 - sammAmi 0 / 9 504, kammaiya0 micchatta - solasaka0 - sammatta0 sammAmi0 ukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNukka0 ja0 egasamao, ukka0 tiNNi samayA / NavaraNokasAya0 ukka0 ja0 egasa0, ukka0 vesamayA / aNuka0 ja0 egasamao, ukka0 tiNNi samayA / evamaNAhAra0 / - kaSAyoM kI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / vaikriyaka mizrakA yogiyoM meM midhyAtva, solahakaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bhaMga ekendriyoMke samAna hai tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / kintu itanI vizeSatA hai ki nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtva ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai / 9503. AhAraka kAyayogI jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla muhUrta hai| isI prakAra apagataveda vAle, akaSAyI, sUkSmasAmparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / AhArakamizrakAyayogiyoM meM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra upazama samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoM ke jAnanA cAhiye / 504. kArmaNakA yogI jIvoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya, samyaktva aura samyagmithyAtva prakRtiko utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai / tathA nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai / isI prakAra anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhaye / vizeSArtha - ekendriyoM ke eka kAyayoga hI hotA hai, ataH kAyayogameM anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla ekendriyoMke samAna jAnanA cAhiye / audArika mizrakA jaghanya kAla tIna samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai ataH isameM mithyAtva aura solaha kaSAya kI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla tIna samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa aura nau nokaSAyoM kI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya jisa prakAra ekendriyoM meM ghaTita karake likha Aye haiM usI prakAra yahAM bhI jAnanA / zeSa kathana sugama hai| tathA jisa vaikriyikakAyayogIne vaikriyikakAyoga upAnta samayameM utkRSTa sthitikA bandha kiyA aura anta samaya meM anutkRSTa sthitikA bandha Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22) vidivihattIe uttarapayaDi hadikAlo 285 $ 505. vedANubAdeNa itthivedesu micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ukka0 oghaM / aNukka0 ja0 egasamo. ukka. sagahidI / sammatta-sammAmi0 ukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNukka0 ja0 egasamo, ukka0 SaNavaNNapalido0 sAdireyANi / Navasa0 micchatta0-solasaka0-NavaNoka0 ukka0 oghaM / aNukka0 ja0 egasa0, kiyA usake mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI anutkaSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai / tathA vaikriyikakAyayogakA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai ataH yahAM anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla antarmuhUrta pAyA jAtA hai zeSa kathana pUrvavat jAnanA / vaikriyikamizrakAyayogakA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai ataH isameM mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA javanya kAla antamuhUrta tathA nau nokaSAya mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla antamuhUrta hotA hai| nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla pUrvavat jaannaa| zeSa kathana sugama hai| AhAraka kAyayogake pahale samayameM hI saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti sambhava hai ataH yahAM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkaSTa kAla eka samaya kahA / jo jIva eka samaya taka AhAraka kAyayogake sAtha rahe aura dUsare samayameM mara gaye yA mUla zarIrameM praviSTa ho gaye unake saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| tathA AhAraka kAyayogakA utkRSTa kAla antamuhUrta hai ataH inake saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla antamuhUrta khaa| apagatavedI, akaSAyI, sUkSmasAmparAyika saMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke AhArakakAyayogiyoMke samAna kAla jaannaa| kyoMki upazama zreNIkI apekSA ukta mArgaNAoMmeM ukta kAla bana jAtA hai| AhArakamizrakAyayogIkA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai, ataH isameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta bana jAtA hai| tathA upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke bhI isI prakAra kathana karanA cAhiye / kArmaNakAyayogakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| ataH isameM nau nokaSAyoMko chor3akara zeSa saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura sarva prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya bana jAtA hai| kintu nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitike utkRSTa kAlameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki nau nokaSAyoMkI utkRSTasthiti aparyApta avasthAmeM eka AvalikAla taka bhI pAI jAsakatI hai para aisA jIva adhikase adhika do vigrahase hI utpanna hotA hai, ataH isake kArmaNakAyayoga do samaya pAyA jAtA hai aura isIliye kArmaNakAyayAgameM nau nAkaSAyoMko utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla do samaya kahA hai| nau nokaSAyoM kI utkRSTa sthitikA javanya kAla eka samaya to spaSTa hI hai| tathA anAhAraka jIvoMke isI prakAra jAnanA, kyoMki saMsAra avasthAmeM jahAM kArmaNakAyayoga hotA hai vahIM anAhAraka avasthA pAI jAtI hai / 6505. vedamArgaNAke anuvAda se strIvediyoM meM mithyAtva, solahakaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA kAla oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika pacapana palya hai| napuMsakavediyoMmeM mithyAtva, solahakaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA kAla oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitikA jabanya kAla Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihI 3 ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejjA pogglpriyttttaa| sammatta-sammAmi0 ukka0 jahaNNukka0 egasa0, aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdireyANi / asaMjada0 sayabhaMgo Navari miccha0 solasaka0 aNukka0 jaha0 aMtoma0 / / ____ 506. cattAri kasAya0 maNajogibhaMgo / madimudaaNNA0 oghaM / Navari sammatta0-sammAmi0 aNukka0 ukka0 eiNdiybhNgo| evaM micchAdi0 / abhava0 evaM ceva Navari sammatta0-sammAmi0 Natthi / vihaMga* sattamapuDhavibhaMgo / gavari sammattasammAmicchattANamei diybhNgo| eka samaya aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| asaMyata samyagdaSTiyoMkA bhaMga napuMsakoMke samAna hai| kintu vizeSatA itanI hai ki inameM mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta hai| vizeSArtha-strIvedakA utkRSTa kAla sau palyapRthaktva hai, ataH isameM uparyukta chabbIsa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla ukta pramANa jAnanA caahiye| jo aTThAIsa yA caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jIva pUrva paryAyameM strIvedI hai aura vahAMse marakara tathA aTThAisa prakRtiyoMkI sattAvAlA mithyAdRSTi hokara pacavana palyakI utkRSTa Ayuke sAtha devaparyAyameM strovedI huA usake sAdhika pacavana palya taka samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthiti pAI jAsakatI hai, ataH strIvedameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla sAdhika pacavana palya kahA hai| zeSa kathana sugama hai / eka jIva nirantara napuMsakavedake sAtha ananta kAla taka raha sakatA hai ataH napuMsakavedameM mithyAtva Adi chabbIsa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa khaa| tathA jo pUrva paryAyameM aTThAisa prakRtiyoMkI sattAvAlA napuMsakavedI hai aura vahAM se cyuta hokara tetIsa sAgarakI AyuvAle nArakiyoMmeM utpanna huA usake sAdhika tetIsa sAgara kAla taka samyagmithyAtvakI sattA pAI jA sakatI hai ataH ina do prakRtiyoM kI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai zeSa kathana sugama hai| asaMyatoM kA saba kathana napuMsakoM ke samAna hai kintu mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI anutkRSTa sthitike jaghanya kAlameM kucha vizeSatA hai / bAta yaha hai ki jisa nArakIne bhavake upAntya samayameM ukta prakRtiyoM kI utkRSTa sthiti bAMdho antima samayameM anutkRSTa sthiti bAMdhI usake napuMsakavedameM ukta prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya bana jAtA hai para aisA jIva marakara bhI asaMyata hI rahatA hai, ataH asaMyatake ukta prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta kahA hai| 506. cAra kaSAyavAloMkA bhaMga manoyogiyoMke samAna hai / matyajJAnI aura zrutAjJAniyoM ke oghake samAna jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla ekendriyoM ke samAna hai| isI prakAra mithyAdRSTijIvoMke jAnanA cAhiye / abhavyoMke bhI isI prakAra jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki abhavyoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtva nahIM haiM / vibhaMgajJAniyoMkA bhaMga sAtavIM pRthivIke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga ekendriyoMke samAna hai| vizeSArtha-eka samaya aura antarmuhUrta sAmAnyakI apekSA cAroM kaSAyoM aura manoyogakA kAla samAna hai, ataH cAroM kaSAyoMmeM manoyogake samAna kathana karanekI sUcanA kii| matyajJAnI Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rwwwwwnwar gA022 ] dvidivihattI9 uttarapayaDihidikAlo 287 6507. AmiNi-suda0-ohi0 miccha0-samma0-sammAmi0-aNaMtANu0 caukka0-bArasaka0-NavaNoka0 ukka0 jahaeNukka0 egsmo| aNakka0 ja0 aMtomu0, ukka0 chAvahisAgaro0 sAdireyANi / aNaMtANu0 caukka0 desUNANi vaa| evamohidaMsa0-sammAdi0 / vedaya0 evaM ceva / Navari samma0-bArasaka0 [NavaNoka0] chAvahisAga0 paDivuNNANi / sesANaM desUgANi / maNapajja. savvapayaDINamukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNukka0 ja0 aMtomuhutte, ukka. puvakoDI desUNA / evaM saMjada-parihAra0-saMjadAsaMjada0 / sAmAiyachedo0 evaM ceva / Navari cauvIsapa0 aNukka0 jaha* egasa0 / aura atAjJAnI jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakA sattva palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka hI pAyA jAtA hai, ataH inake ukta donoM prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla ekendriyoMke samAna kahA / zeSa kathana sugama hai| abhavyoMmeM bhI chabbIsa prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna bana jAtA hai| inake samyaktva aura samyagmidhyAtvakI sattA nahIM hotI yaha spaSTa hI hai| vibhaMgajJAnameM sAtavIM pRthivIke samAna aura saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla to bana jAtA hai kintu samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla nahIM banatA, kyoMki vibhaMgajJAna mithyASTike hotA hai aura mithyAdRSTike ina do prakRtiyoMkI sattA palyake asaMkhyAtameM bhAgapramANa kAla taka hI pAI jAtI hai| 6507. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM mithyAtva, samyaktva sanyagmithyAtva, anantAnubandhI catuSka, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura "utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgara hai athavA anantAnubandhI catuSkakA kucha kama chayAsaTha sAgara hai| isI prakAra avadhidarzanI aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / vedakasamyagdRSTi jIvoM ke bhI isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktva bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla pUrA chayAsaTha sAgara hai zeSakA kucha kama chayAsaTha sAgara hai| manaHparyayajJAniyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama pUrvakoTi hai| isI prakAra saMyata, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyatoMke jAnanA cAhiye / sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMke isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM caubIsa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai| vizeSArtha-samyagdRSTi jIvake samyaktva grahaNa karaneke pahale samayameM hI saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti pAI jAtI hai ataH matijJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvake saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA ina mArgaNAoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla sAdhika chyAsaTha sAgara hai, ataH sabakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla sAdhika chyAsaTha sAgara khaa| kintu anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla kucha kama chayAsaTha sAgara bhI prApta hotA hai, kyoMki vedakasamyaktva ke kAlameM se mithyAtva Adi tIna prakRtiyoMke kSapaNa kAlako ghaTA dene para aura anantAnubandhI catuSkake visaMyojana kAla ko milA dene para dezona chyAsaTha sAgara prApta hote haiN| aba yadi Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww 288 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 6508. kiNha-NIla-kAu0 teupammalessAsu micchatta0-solasaka0-NavaNoka0 ukka0 oghaM, aNakka0 jaha0 egasa0 / Navari kiNhaNIlakAu0 miccha0 solasa0 atomu0, ukka0 sagahidI / sammatta-sammAmi0 ukka0 jahaNNakka0 egasa0 / aNukka0 ja0 egasa0, ukka. sghidii| sukkale0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNukka0 ja0 aMtoma0 / aNaMtANu0 egasamao vA, ukka. sagahidI / sammatta-sammAmi0 ukka0 jahaNNukka0 egsH| aNukka0 ja0 egasa0, ukkA sghidii| isameM prArambha meM hue upazama samyaktvake kAlako milA diyA jAtA hai to sAdhika chayAsaTha sAgara prApta ho jAte haiM aura yahI sababa hai ki avadhijJAnI Adi mArgaNAoMmeM anantAnubandhI catuSkake anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgara bhI svIkAra kiyA hai| avadhidarzana avadhijJAnakA avinAbhAvI hai ataH avadhidarzanameM avadhijJAnake samAna vyavasthA jaannaa| tathA samyagdRSTi jIvoMke bhI isI prakAra jaannaa| vedakasamyaktvameM yadyapi isI prakAra jAnanA para isake samyaktva aura bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla pUrA chayAsaTha sAgara hotA hai kyoMki kRtakRtyavedaka samyaktva taka vedaka samyaktvakA kAla pUrA chayAsaTha sAgara hai aura ukta prakRtiyoMkA yahAM taka sattva pAyA jAtA hai| isase yaha bhI tAtparya nikala AyA ki ukta prakRtiyoMko chor3a kara vedakasamyaktvameM zeSa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla kucha kama chayAsaTha sAgara hai| manaH paryayajJAnakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla dezona pUrvakoTi hai| ataH isameM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTipramANa kahA hai zeSa kathana sugama hai| Upara saMyata Adi aura jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM inameM bhI isI prakAra jAnanA / yadyapi sAmAyika aura chedopasthApanAmeM kAla sanbandhI ukta vyavasthA bana jAtI hai para jo jIva upazamazreNIse utara kara aura nauveM guNasthAnameM eka samaya taka raha kara mara jAtA hai usake sAmAyika aura chedopasthApanA saMyamameM caubIsa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| 6508. kRSNa, nIla kApota pIta aura padma lezyAoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikAla oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai| kintu itanI vizeSatA hai ki kRSNa, nIla aura kApota lezyAoMmeM mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla antamuhUrta hai aura uparyukta sabhI lezyAoMmeM uparyukta sabhI prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI-apanI sthitipramANa hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| zuklalezyAmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta hai| tathA anantAnubandhIkA eka samaya bhI hai| aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| vizeSArtha-kRSNAdi pAMca lezyAoMke rahate hue mithyAtva aura solaha kaSAyoMkA utkRSTa sthitibandha ho sakatA hai tathA solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA nau nokaSAyoMmeM saMkramaNa ho Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA0 22 ] dvidivihattIe uttarapayADa dvidikAlo 286 8 506. khaDya0 bArasaka0-NavaNoka0 [ukka0 ] jahaNNukka0 egs| aNukka0 ja0 aMtomu0, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / sAsaNa. savvapayaDI0 ukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 chAvaliyAo / asaNagI0 eiidiybhNgii| sakatA hai, ataH inameM mithyAtvAdi chabbola prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna kahA hai| jo pIta aura padmalezyAvAlA jova mara kara tiryaMcoMmeM utpanna hotA hai yadi vaha marane ke pahale upAntya samayameM mithyAtva AdikI utkRSTa sthitiko prApta karake antameM anutkRSTa sthitiko prApta karatA hai to usake pIta aura padma lezyAmeM anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| kintu kRSNAdi tIna azubha lezyAeM maraneke pazcAt bhI eka antamuharta kAla taka banI rahatI haiM, ataH inameM ukta pratiyAM kI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta hI prApta hotA hai| tathA pAMcoM lezyAoMmeM ukta prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai yaha sugama hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti vedaka samyaktvake grahaNa karaneke pahale samayameM hI ho sakatI hai ataH pAMcoM lezyAoMmeM ukta donoM prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jayanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA udvelanAke antima samayameM jo kRSNAdi lezyAoM ko prApta hote haiM unake kRSNAdi lezyAoMmeM samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| para samyaktvakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya kRSNa aura nIla lezyAmeM udvelanAkI apekSA aura kApota Adi tIna lezyAoMmeM kRtakRtyavedaka samyaktvakI apekSA jAnanA cAhiye / tathA ukta donoM prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla utkRSTa sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai| zuklalezyAmeM mithyAtva Adi chabbIsa prakRtiyA~ko utkRSTa sthiti pahale samayameM hI sambhava hai, ataH isameM ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA zukla lezyAkA jaghanya kAla antamuhUrta hai ataH isameM ukta chabbIsa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta kahA hai / tathA anantAnubandhI catuSkakI visaMyAjanA kiyA huA jo zuklalezyAvAlA jAba mithyAdRSTi ho gayA aura dUsare sanayama usako lezyA badala gaI usake anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya bhI pAyA jAtA hai / tathA anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla utkRSTa sthiti pramANa hAtA he yaha spaSTa hI hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA jaghanya bhAra utkRSTa kAla pUrvavat ghaTita kara lenA cAhiye usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| 6506. kSAyika samyagdRSTiyoMmeM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMko utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA javanya kAla antamuhUtaM aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgarapramANa hai| sAsAdana samyagdaSTayoM meM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla chaha AvalIpramANa hai| asaMjJiyoM meM ekendriyoMke samAna bhaMga hai| vizeSArtha-kSAyika samyaktva prApta hone ke pahale samayameM hI bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI utkRSTa sthiti sambhava hai ata: isameM ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai / tathA kSAyika samyaktvakA saMsArameM javanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai ataH isameM anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| sAsAdana samyaktvake pahale . Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 6510, AhAriM0 micchatta- solasaka0-NavaNoka0 ukka0 oghaM / aNukka0 jaha0 egasa0, ukka0 sagahidI / sammatta sammAmi0 ukka0 jahaNNukka0 egasa0 / aNukka0 ja0 egasamo, ukka0 vechAvahisAgaro0 sAdireyANi / __ evamukkassakAlANugamo samatto / * jhnnnnhidisNtkmmiykaalo| $ 511. ahiyArasaMbhAlaNavakkamedaM sugamaM / * micchatta-sammatta-sammAmicchatta-solasa kasAya-tivedANa jahaNNukkasseNa egsmo|| $ 512. kado ? jahaNNahidisaMtuppaNNavidiyasamae ceva edAsiM payaDINaM jahaNNahidIe viNAsuvalaMbhAdo / so vi Na ajahaNNahidigamaNeNa viNAso; vidiyasamayameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti ho sakatI hai ataH isameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA sAsAdanasamyaktvakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla chaha Avali hai ataH isameM anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla chaha zrAvali pramANa kahA hai / asaMjJiyoMmeM ekendriya pradhAna haiM ataH asaMjJiyoMke saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla ekendriyoM ke samAna kahA hai| 510. AhArakoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA kAla oghake samAna hai| anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika do bAra chayAsaTha sAgara hai| vizeSArtha-mithyAtva Adi chabbIsa prakRtiyoMkI oghake sama na utkRSTa sthiti aAhAraka jIvoMke hI ho sakatI hai ataH AhArakoM ke ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna kahA hai| jo upAntya samayameM ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti prAta karake antasamayameM anutkRSTa sthitiko prApta karatA hai aura tIsare samayameM anAhAraka ho jAtA hai usa AhArakake ukta chabbIsa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hotA hai / tathA anutkRSTa sthitikA utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthiti pramANa hai yaha spaSTa hI hai / zeSa kathana sugama hai| isa prakAra utkRSTa kAlAnugama samApta huaa| * aba jaghanya sthitisatkarmakA kAla kahate haiM / $511. adhikArake samhAlane ke lie yaha sUtra vAkya AyA hai| jo ki sarala hai| * mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura tIna vedoMkI jaghanya sthiti satkarmakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| 6512. zaMkA-inakA jaghanya kAla eka samaya kyoM hai ? samAdhAna-jaghanya sthitisattvake utpanna honeke dUsare samayameM hI ina prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA vinAza ho jAtA hai| yaha vinAza bhI ajaghanya sthitiko prApta karanese nahIM hotaa| Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDihidikAlo 261 samae nnissNtbhaavuvlNbhaado| * chaNNokasAyANa jahaNNaDhidisaMtakammiyakAlo jahaNNakasseNa aMtomuhattaM / $ 513. addhAchedo NiseyapahANo, tassa jadi eso kAlo gheppadi to chaNNokasAyANaM jahaNNahidIe kAlassa aMtomuhuttattaM jujjade; vidiyahidIe hidachaNNokasAyahidIe carimakaMDayasarUveNa avahidAe carimadvidikaMDayaukkIraNaddhAmettakAlammi samvaNiseyANaM galaNeNa viNA avhaannuvlNbhaado| e jahaNNahidIe aMtomuhuttattamuvalabbhade; tattha kAlassa pahANattuvalaMbhAdo tti ? Na esa doso, jahaNNahidi-jahaNNahidiaddhacchedANaM jaivasahuccAraNAiriehi NisegapahANANaM ghnnaado| ukssahidI ukkAsahidiaddhAchedo ca ukkassahidisamayapabaddhaNisege mottUNa gANAsamayapabaddhaNisegapahANA teNa aMtomuhuttakAlAvahANaM chaNNokasAyajahaNNahidIe jujjadi tti / pucillavakkhANamedeNa sureNa saha kiNNa virujjhade ? saccamedaM virujjhade ceva, kiMtu ukkassahidi-ukka hidiaddhAcheda-jahaNNahidi-ja hidiaddhAchedANaM bhedaparUvaNa taM vakvANaM kayaM vakravANAiriehi / cuNNisuttuccAraNAiriyANaM puNa eso NAhippAmo; kintu dUsare samayameM inakA niHsattvabhAva pAyA jAtA hai / ataH ukta prakRtiyoM kI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya kahA / * chaha nokaSAyoMke jaghanya sthiti satkarmakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| 513. zaMkA-addhAccheda niSekapradhAna hai| usakA yadi yaha kAla liyA jAtA hai to chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA kAla antarmuhUrta bana jAtA hai kyoMki dvitIya sthitimeM sthita chaha nokaSAyoMkI sthitike antima kANDakarUpase avasthita rahanepara antima sthitikANDakake utkIraNa kAla pramANa kAla taka saba niSekoMkA galaneke binA avasthAna pAyA jAtA hai| para jaghanya sthitikA avasthAna antarmuhUrta taka nahIM bana sakatA hai, kyoMki usameM kAlakI pradhAnatA svIkAra kI gaI hai? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki jabanya sthiti aura jaghanya sthitiaddhAcchedako yativRSabha AcArya aura uccAraNAcAryane niSekapradhAna svIkAra kiyA hai / tathA utkRSTa sthiti aura utkRSTa sthitiaddhAccheda utkRSTa sthitivAle samayaprabadrake niSekoMkI apekSA na ho kara nAnA samayaprabaddhoMke niSekoMkI pradhAnatAse hotA hai. ataH chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA antamuhUrtekAla taka avasthAna bana jAtA hai| zaMkA-pUrvokta vyAkhyAna isa sUtrake sAtha virodhako kyoM nahIM prApta hotA hai ? samAdhAna-yaha saca hai ki pUrvokta vyAkhyAna isa sUtrake sAtha virodhako prApta hotA hI hai kintu utkRSTa sthiti aura utkRSTa sthiti advAcchedameM tathA jaghanya sthiti aura jaghanya sthitiaddhAcchedameM bhedake kathana karaneke liye vyAkhyAnAcAryane vaha vyAkhyAna kiyA hai| para cUrNisUtra Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 262 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [ vidivihatI 3 chaNNo kasAya jahaNahidIe aMto mRhuttkaaluvdesaado| punvillavakkhANaM Na maddayaM, suttviruddhtaado| Na, vakkhANabhedasaMdarisaNaDa tappattIdo paDivakkharaNayaNirAyaraNa - he uttaraNa bhayo / Na ca ettha paDivakkhaNirAyaraNamatthi tamhA ve vi Niravajje tti ghetavyaM / hidi- hidizraddhacchedANaM vittimuttakattArANamahippAeNa kathaM me ? buccade-sayala giyakAla pahANo adbhAvedo, sayalaNi segapahANA hidi ti Na dohaM puNaruttadA / evaM cuNNisuttoghaM parUviya saMpahi jahaNNAjahaNNahidINaM kAlaparUvaNadvamuccAraNAiriyavakkhANaM bhaNissAmo / $ 514. jahaNa padaM / duviho giddeso-- zragheNAdeseNa ya / micchatta- bArasaka tiNNiveda0 ja0 ke0 jahaNNukka0 egasama / ajahaNNa0 keva0 1 NAdiapajja0 aNAdisapajjavasidA / sammatta sammAmi0 jaha0 jahaNNukka egasamao / a0 ja0 aMtomuhuttaM, ukka0 ve chAvahisAgaro0 sAdireyANi / zraNaMtANu 0 cauka0 [ jaha0 ] jahaNNukka0 egasama / ajaha0 ke 0 1 aNAdipajjavasidA NAdisapajjavasidA sAdisapajjanasidA / jo so sAdisapajjavasido bhaMgo tassa imo NiddesokAra aura uccAraNAcAryakA yaha abhiprAya nahIM hai, kyoMki unhoMne chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA kAla antarmuhUrta kahA hai / zaMkA- pUrvokta vyAkhyAna samIcIna nahIM hai, kyoMki vaha sUtraviruddha hai / samAdhAna- nahIM, kyoMki vyAkhyAnabhedake dikhalAneke liye pUrvokta vyAkhyAnakI pravRtti huI hai / jo naya pratipakSanayake nirAkaraNa meM pravRtti karatA hai vaha samIcIna nahIM hotA hai / parantu yahA~ para pratipakSa nayakA nirAkaraNa nahIM kiyA hai, ataH donoM upadeza nirdoSa haiM aisA prakRta meM grahaNa karanA cAhiye / 0 zaMkA- to phira vRttisUtra ke karttA ke abhiprAyAnusAra sthiti aura sthitidvAccheda meM bheda kaise ho sakatA hai ? samAdhAna - sarva niSekagata kAlapradhAna zraddhAccheda hotA hai aura sarvaniSekapradhAna sthiti hotI hai isaliye donoM ke kathanameM punarukta doSa nahIM AtA hai / isa prakAra cUrNisUtrakI apekSA zroghakA kathana karake aba jaghanya aura ajavanya sthitiyoM ke kAlakA kathana karane ke liye uccAraNAcArya ke vyAkhyAnako kahate haiM $ 514. aba jaghanya sthiti ke kAlakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hainirdeza aura Adezanirdeza / unameM se oghakI apekSA mithyAtva bAraha kaSAya aura tIna vedoMkI jaghanya sthitikA kAla kitanA hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / ajaghanya sthitikA kAla kitanA hai ? anAdi ananta aura anAdi- sAnta kAla hai / samyakva aura samyagmithyAtva kI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmurta hai aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai tathA ajaghanya sthitikA kAla kitanA hai ? anantAnubandhI kI ajaghanya sthiti ke kAlake anAdi-ananta, anAdi- sAnta aura sAdi-santa ye tIna vikalpa hote haiN| inameM jo sAdi- sAnta bhaMga hai usakI apekSA yaha prakRta meM Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidikAlo jahaNNa0 aMtomu, ukka0 addhapoggalapariyaTTa desUNaM / chaNNokasAyANaM jaha0 jahaNNukka0 aMtomu0 / ajaha0 keva0 1 aNAdiapajjavasidA aNAdisapajjavasidA / evaM bhavasi0 / Navari aNAdiapajjava0 Natthi / 515. AdeseNa raiesu micchatta0-bArasa0-bhaya-duguMDANaM ja0 jahaNNukka0 egasa0 / aja0 ja0 egasa0, ukka. sagahidI / sammatta-sammAmi0 jaha0 jahaeNuka0 kathana kiyA jA rahA hai| jayanya kAla antamuhUte aura utkRSTa kAla kucha kama adhaMpudgalaparivatanapramANa hai| chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| tathA ajaghanya sthitikA kitanA kAla hai ? anAdi-ananta aura anAdi-sAnta kAla hai| isI prakAra bhavyoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki unake kisI bhI prakRtikA anAdi-ananta kAla nahIM hai| vizeSArtha-mithyAtva, samyagmithyAtva, samyaktva, solaha kaSAya aura tIna vedoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai isakA khulAsA pahale kiyA hI hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvako chor3akara inakI ajaghanya sthiti anAdi-ananta aura anAdi-sAnta hotI hai, kyoMki abhavyoMke ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthiti anAdi-ananta kAla taka pAI jAtI hai / tathA jinhoMne darzanamohanIya aura cAritramohanIyakI kSapaNA karate hue ukta prakRtiyoM kI jaghanya sthitiko prApta kara liyA hai unake ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA kAla anAdi-sAnta hai| kintu anantAna dhI catuSkakA kAla sAdi-sAnta bhI pAyA jAtA hai| jisane samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattA prApta karake antamuhUte kAlameM unakI kSapaNA kara dI hai usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamahataM pAyA jAtA hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sattvakAla palyake tIna asaMkhyAtaveM bhAgoMse adhika ekasau battIsa sAgara hai, ataH inakI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla ukta pramANa samajhanA cAhiye / anantAnubandhI catuSkakI ajaghanya sthitikA kAla anAdi-ananta, anAdi-sAnta aura sAdi-sAnta isa taraha tIna prakArakA pahale batalAyA hI hai / jo anAdi kAlase ananta kAlataka mithyAtvameM par3A hai usake anAdi-ananta kAla pAyA jAtA hai / jisane anantAnubandhI kI visaMyojanA karate hue jaghanya sthiti prApta kara lI usake anAdi-sAnta kAla pAyA jAtA hai| tathA jisane visaMyojanAke pazcAt punaH anantAnubandhIkA sattva prApta kara liyA usake sAdi-sAnta kAla pAyA jAtA hai| inameM se sAdi-sAnta kAlakI apekSA anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta hai, kyoMki anantAnubandhIkA sattva prApta hone para eka antamuhUrtake bhItara visaMyojanA dvArA punaH usakA kSaya kiyA jA sakatA hai| tathA anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa hai yaha spaSTa ho hai / chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai yaha pahale batalA hI Aye haiN| tathA mithyAtva Adike samAna chaha nokaSAyoMkI ajayanya sthitikA kAla anAdi-ananta aura anAdi-sAnta ghaTita kara lenA cAhiye / yaha saba vyavasthA bhavyoMke bana jAtI hai, isaliye inake kathanako oghake samAna khaa| kintu itanI vizeSatA hai ki bhavyoMke saba prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA anAdi-ananta yaha vikalpa nahIM pAyA jaataa| 515. zrAdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 egasa0, aja0 ja0 egasa0 / ukka0 sagahidI / sattaNoka0 ja0 jahaNNuka0 eyasa0 / aja. ja. aMtomu0, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi / aNaMtANu0 jaha0 jahaNNukka0 eyasa0 / aja0 jaha* aMtomu0 eyasamayo vA, ukka0 sagahidI / evaM paDhamAe / Navari sghidii| jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya aura ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta yA eka samaya aura utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai| isI prakAra pahalI pRthivImeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ apanI utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / vizeSArtha-jo asaMjJI apane yogya jaghanya sthitike sAtha do mor3e lekara narakameM utpanna hotA hai usake dUsare mor3ameM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti pAI jA sakatI hai ataH narakameM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA isake pahale mor3ameM ajaghanya sthiti pAI jAtI hai ataH ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya kahA hai| tathA jo ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitike sAtha narakameM utpanna hotA hai usake ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla narakakI utkRSTa sthitipramANa pAyA jAtA hai| samyaktvakI jaghanya sthiti nArakIke kRtakRta vedaka samyaktvake antima samayameM aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti udvelanAke antima samayameM prApta hotI hai, ataH nArakiyoMke samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA jisake kRtakRtyavedakake kAla meM do samaya zeSa haiM aisA jIva yadi marakara narakameM utpanna hotA hai to usake samyaktvakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla / ka samaya pAyA jAtA hai| tathA jisake samyagmithyAtvakI udvelanAmeM do samaya zeSa haiM aisA jIva yadi marakara narakameM utpanna hotA hai to usake samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| ina donoM prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla narakakI utkRSTa sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai| narakameM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti vahA~ utpanna honeke antarmuhUrta kAlake pazcAt eka samayake liye prApta ho sakatI hai, ataH sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti kA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA isake pahale antamuhUrta kAla taka ajaghanya sthiti hotI hai, ataH sAta nokaSAyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta kahA hai| tathA utkRSTa kAla narakakI utkRSTa sthitipramANa hotA hai yaha spaSTa hI hai / anantAnubandhIkI jaghanya sthiti visaMyojanAke antima samayameM hotI hai, ataH narakameM isakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA jisane visaMyojanAke pazcAt punaH anantAnubandhIkI sattA prApta kara lI hai aura antamuhUrta kAlake bhItara punaH usakI visaMyojanA kara dI hai usake anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUtaM pAyA jAtA hai / tathA visaMyojanA kiyA huA jo jIva sAsAdanameM jAkara aura dUsare samayameM anya gatiko prApta ho jAtA hai usake anantAnubandhIkI ajavanya sthitikA javanya kAla eka samaya bhI pAyA jAtA hai| tathA utkRSTa kAla narakakI utkRSTa sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai| pahale narakameM isI prakAra Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -wwwwww gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidikAlo 265 516. vidiyAdi jAva chahi tti micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 ja0 jahaNNukka0 egasa0 / ajahaNNa0 [jahaNNaka0 ] jahaNNukkassahidI kAyavvA / sampatta-sammAmi0 ja0 jahaNNuka0 egasa0 / aja0 ja0 egasa0, ukka0 sagahidI / aNaMtANu0caukka0 jaha0 jahaNNakka0 egasa0 / aja0 ja0 aMtomu0 egasamo vA, ukaka0 sagahidI / sattamAe micchatta-bArasaka0-bhaya-duguMchA0 jaha0 ja0 egasa0, ukka0 aMtImu0 / aja0 ja. aMtomu0, ukka0 sagahidI / [sammatta-] sammAmi0 NiroghaM / arNatANu0-sattaNoka0 jaha* jahaNNukka0 egasa0 / aja0 jaha0 aMtoma0, ukka0 sagahidI / jAnanA caahie| kintu ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla kahate samaya use pahale narakakI utkRSTa sthitipramANa kahanA caahiye| 6516. dUsarI se lekara chaThI pRthivI takake nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokapAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai aura ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla jaghanya aura utkRSTa sthiti pramANa karanA cAhiye / samyaktva aura samyagmithyAtva kI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta yA eka samaya hai aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hai| sAtavIM pRthivImeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthitikA kAla sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| anantAnubandhI catuSka aura sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuharta aura utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthiti pramANa hai| vizeSArtha-dvitIyAdi pRthiviyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti antima samayameM hI prApta ho sakatI hai, ataH yahAM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| para yaha jaghanya sthiti usI jIvake hotI hai jisane utkRSTa Ayuke sAtha narakameM utpanna honeke pazcAt antamuhUrta kAlake bhItara upazama samyaktva prApta kara liyA hai aura anantAnubandhIkI visaMyojanA karake jA jIvana bhara vedaka samyagdRSTi banA rahA hai| zeSa jIvoMke to ukta kamAMkI ajaghanya sthiti hI hotI hai, ataH dvitIyAdi narakoMmeM ukta karmoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla apanI apanI jaghanya sthitipramANa aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa khaa| yahAM samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajavanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya udvelanAkI apekSA ghaTita kara lenA cAhiye / zeSa kathana sugama hai kyoMki usakA pahale khulAsA kara Aye haiM, usI prakAra yahAM bhI kara lenA cAhiye / sAtavIM pRthivImeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti paryAyake anta meM eka samaya taka yA antamuhUrta kAla taka prApta ho sakatI hai ataH isake upa prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta khaa| anantAnubandhIkI jaghanya sthiti visaMyojanAke antima samayameM tathA sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti bhavake antima antamuhUrtake bhItara pratipakSa prakRtiyoMke bandhakAlake Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vvvvvvvvvvvvvvvvvvvv 266 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 6517. tirikkhesu micchatta-bArasaka0-bhaya-duguMchA jaha0 ja0 egasa0, ukka0 aMtoma0 / aja0 ja0 egasa0, ukka0 asaMkhejjA logaa| sammatta0-sammAmi0 ja0 jahaNNukka0 egasa0 / aja0 jaha0 egasa0, ukka0 tiNNi palidovamANi sAdireyANi / ayaMtAgu0caukka0 [ja0] jahaNNukka0 eyasa0 / aja0 ja0 aMtomu0 eyasamo vA, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / sattaNoka0 ja0 jahaNNukka0 egasa / aja0 ja0 khuddAbhavaggahaNaM, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhe0 po0priyaa| 6518.paMciMdiyatirikkha-paMciMtiri0pajja-paMciMtiri0joNiNIsu micchatta0bArasakasAya-bhaya-duguMcha* jaha0 ja0 egasa0, ukka0 vesmyaa| aja0 ja0 khuddAbhavagahaNaM [ aMtomahut ] visamaUNaM eyamatro vA, ukka0 tiNNi palidovamANi punvakoDipudhatteNabbhahiyANi / sammatta0-sammAmi0 jaha0 jahaNNakka0 egasamao / aja. ja0 egasa0, ukka0 sghidii| aNaMtANu0caukka0 jaha0 jahaNNukka0 egasa0 / aja0 ja0 aMtoma0, ukka0 sghidii| evaM sattaNokasAyANaM / gavari aNaMtANu0 aja0 ja0 egasamI vaa| antima samayameM prApta hotI hai ataH ina prakRtiyoM kI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / zeSa kathana sugama hai| 6517. tithaMcoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUta hai tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla asaMkhyAta loka pramANa hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthiti kA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika tIna palya hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta yA eka samaya aura utkRSTa kAla ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNa pramANa aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pugadala parivartanapramANa hai / 6518 paMcendriyatiryaMca, paMcendriyatithaMca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatiyoM meM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla do samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa, do samaya kama antamuhUrta yA eka samaya aura utkRSTa kAla pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya hai / samyaktva aura samyAgmathyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA javanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla agnI apanI sthiti pramANa hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla apanI sthiti pramANa hai| isI prakAra sAta nokaSAyoMkA jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhI catuSkakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya bhI hai| Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] vihattIe uttarapayaDiTThidikAlo $ 516. paMciMdiyatirikkhaapajja0 micchatta0 - solasaka0 -bhaya-duguMchANaM jaha0 ja0 esa 0, ukka0 ve samayA a0 ja0 khuddAma vaggahaNaM dusamaUNaM eyasamatro vA, ukka0 aMtomu0 / sammatta sammAmi0 jaha0 jahaNNukka0 esa0 / aja0 ja0 egasa 0, ukka0 aMtomu0 | sattaNo0 ja0 jahaNNukka0 esa0 | aja0 jahaNNukka * aMtomu0 / evaM maNusa pajja0 - paMciMdiyaapajja0 - tasa apajjattANaM / 1516. paMcendriya tiryaJca aparyAptakoM meM midhyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla do samaya kama khudAbhavagrahaNapramANa yA eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA 267 jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra manuSya aparyApta, paMcendriya aparyApta aura jIvoMke jAnanA cAhiye / aparyApta vizeSArtha - tiryaMcoM meM midhyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti bAdara ekendriyoMmeM kamase kama eka samaya taka aura adhika se adhika antarmuhUrta kAla taka prApta hotI hai, ataH inameM ukta prakRtiyoM kI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kahA hai| tathA jo tithaMca jaghanya sthitike pazcAt eka samaya taka ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthiti ke sAtha rahA aura dUsare samayameM mara kara anya gatimeM utpanna ho gayA usake ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya hotA hai / tiryaMcoMmeM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthiti ke sAtha rahanekA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka hai, kyoMki sUkSma ekendriyoM meM jaghanya sthiti nahIM hotI aura sUkSma ekendriyoMmeM rahanekA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka hai, ataH ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka kahA / samyaktva aura samyagmi - thyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla nArakiyoMke samAna jAnanA / kintu jaghanya sthiti utkRSTa kAmeM vizeSatA hai / bAta yaha hai ki samyaktva aura samyagmithyAtva ke sAtha koI jIva tiryaMcaparyAya meM adhika se adhika sAdhika (pUrvakoTi pRthaktva adhika) tIna palya taka raha sakatA hai, ataH inameM ukta do prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla sAdhika tIna palya kahA / tiryaMcaparyAya meM anantAnubandhIkI ajaghanya sthiti ke sAtha nirantara rahanekA kAla asaMkhyAta pudgala parivartana hai ataH inameM anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA / antAnubandhIkI apekSA zeSa kathana sAmAnya nArakiyoMke samAna jAnanA / jo kaSAyoM kI jaghanya sthitikA bandha karake pazcAt pratipakSa prakRtiyoMkA dIrghakAla taka bandha karatA hai usake pratipakSa prakRtiyoM ke bandhake antima samaya meM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti hotI hai, ataH sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA tiryaMca paryAyameM rahane kA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNa pramANa aura utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai, ataH sAta nokaSAyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNapramANa aura utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa kahA / paMcendriya tiryaMcatrika ke pahale aura dUsare vigraha ke samaya jaghanya sthiti ho sakatI hai ataH inake mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI javanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya kahA / tathA 3= Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trader kasA pAhuDe [ dvidihitI 3 $ 520. maNusa - maNumapajjata - maraNussiNIsu micchatta - bArasaka0 NavaNoka0 jaha0 moghaM / aja0 ja0 khuddAbhavaggaNaM aMtomu0, ukka0 sagahidI / sammatta sammAmi0 paMciMdiyatirikkhapajjattabhaMgo / arAMtA 0 caukka0 jaha0 jahaNNukka0 egasamao / ajaha0 ja0 aMtomu0 egasamao vA, ukka0 sagahidI / Navari mANusapajja0 itthaveda0 chaSNokasAyabhaMgo / maNusiNIsu adRNoka0 jaha0 jahaNNukka0 aMtomuhucaM / 1521 devANaM nneriybhNgo| bhavaraNa 0 - vANavaitarANamevaM ceva / vari sagahidI / 268 ina do samayako ghaTA dene para paMcendriya tiryaMcoM ke do samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa aura zeSa do prakArake tiryoM ke do samaya kama antarmuhUrta ajaghanya sthitikA jaghanya kAla hotA hai / tathA jisa paMcendriyatiryaMca trikake bhavake dUsare samaya meM jaghanya sthiti huI usake pahale samaya meM ajaghanya sthiti hotI hai ataH inake ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya bhI sambhava hai / zeSa kathana sugama hai / itanI vizeSatA hai ki yonimatI tiryaMcake samyaktvakI jaghanya sthiti aura ajaghanya sthitikA jaghanya kAla udva elanAkI apekSA hI ghaTita karanA caahiye| paMcendriya tiryaMca aparyAptakoM meM midhyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa ajaghanya sthitikA jaghanya kAla tiryaMcoMke samAna ghaTita kara lenA cAhiye / paMcendriya tiryaMca aparyApta avasthAmeM rahanekA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, ataH inameM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla antarmuhUrta khaa| zeSa prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kA pUrva meM kahe hue kAlako dhyAna meM rakhakara ghaTita kara lenA cAhiye / manuSya aparyApta, paMcendriya aparyApta aura aparyApta jIvoM kI sthiti aura paryAya paMcendriya tiryeca aparyAptakoM ke samAna hai ataH inameM saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla paMcendriyatiryaMca aparyAptakoMke samAna kahA / 520. manuSya, manuSyaparyApta aura manuSyaniyoM meM midhyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokapAyoMkI jaghanya sthiti ke samAna hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla sAmAnya manuSyoMmeM khuddAbhavagrahaNapramANa aura zeSa domeM antarmuhUrta aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga paMcendriyatiryaMcaparyAptakoM ke samAna hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA anya kAla antarmuhUrta yA eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / kintu itanI vizeSatA hai ki manuSya paryAptakoM meM strIvedakA bhaMga chaha nokaSAyoM ke samAna hai aura manuSyaniyoMmeM ATha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla muhUrta hai| vizeSArtha - sAmAnya manuSyoMkA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNa pramANa tathA paryApta aura manuSyaniyoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai, ataH sAmAnya manuSyoM meM mithyAtva Adi bAIsa prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNa pramANa aura paryApta tathA manuSyaniyoM meM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrtaM kahA / tathA manuSya paryAptakoM meM strIvedake antima kANDakake zeSa rahane para jaghanya sthiti prApta hotI hai, ataH inake strIvedakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla chaha nokaSAyoMke samAna antarmuhUrta khaa| isI prakAra manuSyaniyoMke ATha kaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta jAnanA / zeSa kathana sugama hai / 1521, devoM meM nArakiyoM ke samAna jAnanA cAhiye / bhavanavAsI aura vyantara devoMke bhI 1 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahada gAM0 22 hidivihattIe uttarapayaDihidikAlo jodisiyAdi jAva uvarimagevajjo tti micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 jaha* jahaNNuka0 egasa0 / aja0 ja0 jahaNNahidI, uka0 uksshidii| sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0caukANaM devoghbhNgo| raNavari appappaNo ukassahidI vatavvA / aNudisAdi jAva avarAjida0 micchatta-sammAmi0-bArasaka0-gavaNoka0 ja0 jahaNNukka0 egasaH / aja0 jaha0 ja0hidI, ukka0 ukkassahidI kaayvvaa| sammatta-aNaMtANu0 caukka0 devoghaM / Navari aNaMtANu0 aja0 eyasamayo Natthi / sabaDha0 miccha0-sammAmi0-bArasaka0. NavaNoka0 jaha0 jahaNNukka0 eysmo| aja0 jaha0 tettIsaM sAgarova0 samaUNANi, ukka0 tettIsa sAgarovamANi saMpuNNANi / sammatta0-aNaMtANu0 jaha0 jahaNNuka. eyasa0 / aja0 jaha0 easamatro aMtomu0, ukka0 tettIsaM sAgaro / isI prakAra jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inake apanI sthiti kahanI caahiye| jyotiSiyoMse lekara uparima aveyakatakake devoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla jaghanya sthitipramANa aura utkRSTa kAla utkRSTa sthitipramANa hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga sAmAnya devoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki apanI apanI utkRSTa sthiti kahanI cAhiye / anudizise lekara aparAjita takake devoMmeM mithyAtva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla jaghanya sthitipramANa aura utkRSTa kAla utkRSTa sthitipramANa karanA cAhiye / samyaktva aura anantAnubandhI catuSkakA kAla sAmAnya devoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inake anantAnubandhI catuSkakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya nahIM hai| sarvArthasiddhimeM mithyAtva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya kama tetIsa sAgara aura utkRSTa kAla pUrA tetIsa sAgara hai| samyaktva aura anantAnuvandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla samyaktvakA eka samaya aura anantAnubandhI catuSkakA antamuhUrta aura utkRSTa kAla donoMkA tetIsa sAgara hai| vizeSArtha-jisa prakAra sAmAnya nArakiyoMke saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla batalA Aye haiM usI prakAra sAmAnya devoMke jAnanA / tathA bhavanavAsI aura vyantara devoMke bhI isI prakAra jAnanA / vizeSa bAta itanI hai ki inake ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa jAnanA cAhiye / jyotiSiyoMse lekara uparima aveyaka taka ke devoMke mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMko jaghanya sthiti bhavake antima samayameM sambhava hai, ataH inake ukta prakRtiyoMkI javanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| para yaha jaghanya sthiti utkRSTa sthitivAle samyagdRSTi devoMke sambhava hai, ataH ukta karmoM kI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla apanI-apanI jaghanya sthitipramANa aura utkRSTa kAla apanI-apanI utkRSTa sthitipramANa kahA / zeSa kathana sugama hai| anudiza AdikameM isI prakAra jAnanA caahiye| para inake sambagmithyAtvakI jaghanya sthitikA kAla mithyAtvake samAna ghaTita karake kahanA cAhiye, kyoMki anudizase lekara Uparake saba deva samyagdRSTi hI hote haiM, Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAAAAMA jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 522. eIdiesu micchatta-solasaka0-bhaya-dugu'chANaM jaha0] jaha* eyasamao, ukka0 aMtomu0 / aja0 ja0 egasa0, ukka0 asaMkhejjA logaa| sammatta-sammAmi0 ja0 jahaNNuka0 egasa0 / aja0 ja0 egasa0, uka0 palido0 asaMkheja bhAgo / sattaNoka0 ja0 jahaNNuka0 egs0| aja0 ja0 egasa0, ukka0 asaMkhejjA logA / evaM suhameiMdiyANaM / bAdareiMdiyANamevaM ceva / Navari sagahidI / bAdareiMdiyapajja0 micchatta-solasaka0-bhaya-dugucha0 jaha0 ja0 egasa0, ukka0 aMtoma0 / aja0 ja0 egasa0, uka0 saMkhejANi vassasahassANi / sammatta-sammAmi0 ukssbhNgo| sattaNoka0 jaha0 jahaNNuka0 egasa0 / aja0 ja0 egasa0, uka0 saMkhejjANi vassasahassANi / bAdareiMdiyaapajja0-suhumeiMdiyapajjattApajjattANaM micchatta-solasaka0bhaya-dagaMcha0 ja0 ja0 egasamao, ukka0 aMtoma0 / aja0 ja0 egasamao, ukka0 aMtoma0 / sammatta0-sammAmi0-sattaNoka0 ja0 jahaNNukka0 egsgo| aja0 ja0 ataH inake samyagmithyAtvako udvelanA sambhava nhiiN| tathA jo upazamasamyagdRSTi anantAnubandhIkI visaMyojanAvAlA jIva bhavake antameM sAsAdanameM jAtA hai usake anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| para yahA~ koI bhI jIva samyaktvase cyuta nahIM hotA ataH yahA~ anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya sambhava nahIM / sarvArthasiddhimeM jaghanya aura utkRSTa AyukA bheda nahIM hai tathA vahA~ bhavake antima samayameM mithyAtva Adi teisa prakRtiyoMkI jaghanya sthiti sambhava hai ataH vahA~ jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| tathA isa eka samayako kama kara dene para ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samama kama tetIsa sAgara prApta hotA hai| zeSa kathana sugama hai|| 22. ekendriyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai| isI prakAra sUkSma ekendriyoMke jAnanA caahiye| bAdara ekendriyoMke bhI isI prakAra jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki apanI sthiti kahanI caahiye| bAdara ekendriya paryAptakoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga utkRSTa sthitike samAna hai / sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSa hai| bAdara ekendriya aparyAptaka, sUkSma ekendriya paryAptaka aura sUkSma ekendriya aparyAptakoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidikAlo egasamo, ukka0 aMtomu0 / / 6523. savvavigaliMdiya0 micchatta-solasaka-bhaya-dagucha0 ja0 ja0 egasamo. ukka0 vesmyaa| aja0 ja0 khuddAbhavaggahaNaM aMtomahutaM visamaUNaM eyasamayo vA, uka0 appappaNo ukassahidI / sammatta-sammAmi0 jaha* jahaNNaka0 egasa0 / aja0 ja0 egasa0, ukka0 sghidii| sattaNoka0 ja0 jahaNNuka0 egasa0 / aja0 ja0 aMtomu0, ukka0 sagahidI / 6524. paMciMdiya-paMciM0pajja-tasa-tasapajjA micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kAla eka samaya tathA ajaghanya sthiAtakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamahate hai| vizeSArtha-ekendriya, bAdara ekendriya paryApta tathA aparyApta, sUkSma ekendriya aura sUkSma ekendriya paryApta tathA aparyApta jIvoMke apanI apanI utkRSTa sthitikA vicAra karake saba prakRtiyoM kI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla kahanA cAhiye / parantu ekendriyoMmeM jaghanya sthiti kevala bAdara paryAptake hI hotI hai sUkSmake jaghanya nahIM hotI aura sUkSmoMkA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka hai ataH ekendriyoMmeM ajaghanyakA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka kahA hai| yadyapi ekendriyoMmeM ajaghanyakI utkRSTa sthiti asaMkhyAta loka pramANa hai, phira bhI inake samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai, kyoMki mithyAdRSTi jIvake isase adhika kAla taka inakI sattA nahA pAI jAtI / tathA ina pUrvokta ekendriyAdi jIvoMmeM jo jaghanya sthitike pazcAt eka samaya taka ajaghanya sthitike sAtha rahA aura dUsare samayameM mara gayA usake samyaktva aura samyagmithyAtvake binA zeSa saba prakRtiyoM kI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai| tathA inake samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya udvelanAkI apekSA kahA hai / tathA mithyAtva, sAlaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuharta tathA sAta nAkaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya sAmAnya tiyecAMka samAna apanI apanI paryAyameM ghaTita karake jAnanA cAhiye / $ 523. saba vikalendriyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya hai tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla paryAptakoMko chor3a kara zeSameM do samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa aura paryAptakoMmeM do samaya kama antarmuhUrta athavA eka samaya aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUte aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| vizeSArtha-vikalatrayoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla do samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa aura dA samaya kama antamuhUrta yA eka samaya paMcendriya tiyaca nikake samAna ghaTita kara lenA caahiye| tathA ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai| zeSa kathana sugama hai / 6524. paMcendriya, paMcendriyaparyApta, trasa aura trasa paryApta jIvoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.rrrrrrrrrrrr wwwwwwwwwwwwwwom ayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 ja0 oghaM / aja0 ja0 khuddAbhavaggahaNaM aMtomu0, ukka0 sagahidI / sammatta-sammAmi0 ja0 jahaeNuka0 egasa0 | aja0 ja0 egasa0, ukka0 ve chAvahisAgaro0 sAdireyANi / aNaMtANu0caukka0 ja0 jahaNNukka0 egasa / aja0 ja0 aMtomu0 [egasamazro vA], ukka0 sagahidI / evaM cakkhu0-saNNi tti / / $ 525. kAyANuvAdeNa puDhavi0-Au0-teu0-cAu0-vaNapphadi0-Nigoda0 aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA kAla oghake samAna hai tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla paryAptakoM ke binA zeSameM khuddAbhavagrahaNapramANa aura paryAptakoMmeM antarmuhUrtapramANa aura utkRSTa kAla apanI apanI sthitipramANa hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta yA eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| isI prakAra cakSadazanavAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA kAla jo aoghameM kahA hai vaha paMcendriyAdikI pradhAnatAse kahA hai, ataH ina cAroMmeM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA kAla oghake samAna jAnanA / tathA paMcendriya aura trasoMmeM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla khuddAbhavagrahaNa pramANa aura paMcendriya paryApta tathA trasa paryAptakoMmeM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta hogaa| tathA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hogaa| inameM paMcendriyoMkI kAyasthiti pUrvakoTipRthaktva adhika hajAra sAgara, paMcendriya paryAptakoMkI kAyasthiti sau pRthaktva sAgara, trasakAyikoMkI kAyasthiti pUrvakoTi pRthaktvase adhika do hajAra sAgara aura basa paryAptakoMkI kAyasthiti do hajAra sAgara hai| ataH itane kAla taka ukta jIvoMko ukta prakRtiyoMke ajaghanya sthitike sAtha rahane meM koI bAdhA nahIM hai| samyaktvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla eka samaya kRtakRtya vedakake antima samayameM hogA / tathA samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa eka samaya kAla udvelanA aura kRtakRtyavedaka ina donoMkI apekSA ho sakatA hai| tathA inake samyaktva aura samyagmithyAtvakA sattva sAdhika eka sau battIsa sAgara taka raha sakatA hai ataH ukta do prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla sAdhika eka sau battIsa sAgara khaa| visaMyojanAke antima samayameM anantAnubandhAkI jaghanya sthiti prApta hotI hai aura use cAroM prakArake jIvoMke anantAnubandhIkI visaMyojanA ho sakatI hai ataH inake anantAnubandhIkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| jisane anantAnubandhIkI visaMyojanA kI hai aisA jIva yadi mithyAtvameM jAya aura vahAM atilaghu kAla taka raha kara aura punaH vedaka samyaktvako prApta karake anantAnubandhIkI visaMyojanA kara le to use aisA karane meM antamuhUrta kAla lagatA hai ataH anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta khaa| parantu Ayuke antima samayameM eka samaya kAlavAlA sAsadana huA aura marakara ekendriyoMmeM utpanna honevAle kisI bhI cauvIsakI sattAvAle paMcendriya yA trasake anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya bhI prApta hotA hai| tathA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTha sthiti pramANa hotA hai yaha spaSTa hI hai| 6525. kAyamArgaNAke anuvAdase sabhI pRthivIkAyika, sabhI jalakAyika, sabhI agni Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidikAlo eiMdiyabhaMgo / Nabari sagasagukkassahidI vattavvA / $ 526,paMcamaNa-paMcavaci0 micchatta-sammatta-sammAmi0-solasaka0-NavaNoka0 jaha0 oghN| Navari chaNNoka0 ja0 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu / savvesimaja0 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / orAli0 evaM ceva / Navari sagahidI / evaM veuviya0 / Navari chaeNoka0 ja0 jahaNNukka0 eyasa0 / kAyajogi0 micchattasolasaka0-NavaNoka0 ja0 maNajogibhaMgo / aja0 ja0 egasa0, ukka0 aNaMtakAlo / sammatra-sammAmi0 eiNdiybhNgo| orAliyamissa0 bAdareidiyaapajjattabhaMgo / vari sattaNoka * aja. jaha* aMtomu0 / veuvviyamissa0 micchatta-sammatta-sammAmi0-solasaka0-NavaNoka0 ja0 jahaNNukka0 egasa0 / aja. jahaNNukka0 aMtomu / Navari sammatta-sammAmi0 aja0 ja0 egsmtro| evamAhAramissa / Navari sammatta-sammAmi0 ana0 jahaNNukka0 aMtomu0 / AhAra0 veubdhiyabhaMgo / evamakasAya-mahuma0-jahAkvAdasaMjade tti / kammaiya0 micchatta-solasaka0-bhaya-duguMchA. kAyika, sabhI vAyukAyika aura sabhI nigAda jIvoMmeM ekendriyoM ke samAna bhaMga he| itanI vizeSatA hai ki inake ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa kahanA caahiye| tAtparya yaha hai ki jisa prakAra ekendriyoMke saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla batalA Aye haiM usI prakAra inake yathAyogya jAna lenA caahiye| 6526. pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoMmeM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva. solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA kAla oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai tathA sabhI prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| audArikakAyayogI jIvoMke bhI isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki yahA~ apanI sthiti kahanI cAhiye / isI prakAra vaikriyikakAyayogI jIvoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / kAyayogiyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA bhaMga manoyogiyoM ke samAna hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa ananta kAla hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA ekendriyoM ke samAna bhaMga hai / audArikamizrakAyayogiyoMmeM bAdara ekendriya aparyAptakoMke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki sAta nokaSAyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamu hUta hai| vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai| isI prakAra AhArakamizrakAyayogiyoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| AhArakakAyayogiyoMmeM vaikriyikakAyayogiyoMke samAna bhaMga hai| isI prakAra akaSAyI, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahie| kArmaNakAyayogiyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti aura ajaghanya sthitikA jaghanya Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 jahaNNaDidi0 ajahaNNahidi0 ca jaha0 egasamao, ukka0 tiNNi smyaa| sammattasammAmi0-sattaNoka0 ja0 jahaNNukka0 egsmo| aja0 ja0 egasamao, ukka0 tiNNi samayA / evamaNAhAri0 / kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai| isI prakAra anAhArakoMke jAnanA / vizeSArtha-pAMcoM manoyoga aura pAMcoM vacanayogoMmeM chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya tathA saba prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya yoga parivartanakI apekSA kahA hai / zeSa kathana sugama hai| audArika kAyayogakA utkRSTa kAla antarmuhUrta kama bAIsa hajAra varSa hai / ataH audArika kAyayogameM saba prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla ukta pramANa prAta hotA hai| zeSa kathana manoyogake samAna jAnanA / jo deva do bAra upazama zreNI para car3hakara sarvArthasiddhimeM utpanna honevAle bhavake antima samayameM vaikriyikakAyayogI hotA hai usIke vaikriyika kAyayogameM chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthiti sambhava hai ataH vaikriyikakAyayogameM chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| tathA isake samyaktvakI jaghanya sthiti udvelanAse hI prApta hogI kyoMki jo kRtakRtyavedaka samyagdRSTi deva yA nArakiyoMmeM utpanna hotA hai usake vaikriyika mizrakAyayogake kAlameM hI kRtakRtyavedakakA kAla samApta ho jAtA hai / kAyayogakA utkRSTa kAla asaMkhyAta pugadala parivartana pramANa hai ataH isameM mithyAtva Adi chabbIsa prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA / kAyayogameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla ekendriyoM ke samAna kahA isakA yaha tAtparya hai ki jisa prakAra ekendriyoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bana jAtA hai usI prakAra kAyayogameM bhI jaannaa| audArikamizrakAyayogameM sAta nokaSAyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya na kahakara antamuhUrta batalAyA hai usakA kAraNa yaha hai ki yaha jaghanya sthiti usa jIvake hotI hai jo koI bAdara ekondraya jaghanya sthiti sattvake sAtha paMcendriya tiryoM meM utpanna huA aura antarmuhUrta kAla taka apane apane pratipakSa bandhaka kAlameM rahakara pratipakSa bandhaka kAlake antima samayameM vidyamAna hai usake audArikamizrameM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti hotI hai| audArikamizrakA kAla pratipakSa prakRtike bandha kAlase bahuta adhika hai| jaghanya sthitise pUrva va pazcAt kAla antamuhUrta hotA hai ataH sAta nokaSAyoM kI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta kahA hai| vaikriyikamizrakAyayogameM mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti vaikriyika mizrakAyayogake antima samayameM sarvArthasiddhi meM sambhava hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti apanI pratipakSa prakRtiyoMke bandhakAlake antima samayameM prathama narakameM sambhava hai tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti kisI bhI samaya sambhava hai, ataH isameM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| tathA jisa vaikriyikamizrakAyayogIke dUsare samayameM samyakva yA samyagmidhyAtvakI jaghanya sthiti hotI hai usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| zeSa kathana sugama hai / AhArakamizrakAyayogameM isI prakAra jAnanA cAhiye / kintu inake samyaktva aura samyagmithyAtvakI na to udvelanA hotI hai aura na kSapaNA, ataH Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDiTThidikAlo 305 $ 527. vedANuvAdeNa itthavedasu micchatta- aDakasAya- dvaNokasAya- cattArisaMjalaNa0 jaha0 jahaNNukka0 eyasa0 / aja0 ja0 esa 0, ukka0 sagahidI | evaM Na sa0 / Navari jaha0 jahaNNukka0 aMtomu0 / sammatta00 - sammAmi0 jaha0 jahaNNukka0 esa0 / aja0 ja0 egasa0, paNavaNNapalidovamANi sAdireyANi / aNatANu 0 caukka0 ja0 jahaNNukka0 esa0 / aja0 ja0 aMtomu0 eyasamayo vA, ukka0 sahidI / ukka 0 inake ukta do prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / tathA inakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya paryApta yoga honeke pUrvavartI samayameM hogA / AhArakakAyayogameM vaikriyika kAyayogake samAna saba prakRtiyoM kI sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla jAnanA cAhiye / mUlameM akaSAya Adi aura jitanI mArgaNAe~ ginAI meM bhI isI prakAra jAnanA cAhiye / kArmaNa kAyayogakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai ataH isameM midhyAtva Adi unnIsa prakRtiyoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla ukta pramANa bana jAtA hai| jo kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva kAraNa kAyayogake rahate hue kSAyikasamyagdRSTi ho jAtA hai usake kAma kAyayoga meM samyaktvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya pAyA jAtA hai / tathA jisane kArmaNakAyayogameM samyagmithyAtvakI udvelanA kI hai usake ukta prakRtikI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya pAyA jAtA hai / sAta nokaSAyoM kI jaghanya sthiti kArmaNakAyayogake dUsare samaya meM prApta hotI hai ataH inakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA kArmaNa kAyayoga meM ukta nau prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya kArmaNakAyayoga jaghanya aura utkRSTa kAlakI apekSA bana jAtA hai| mohanIyakI sattAvAle jo jIva kArmaNakAyayogI hote haiM ve hI anAhAraka hote haiM, ataH anAhAra koMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla kArmaNakAyayogiyoMke samAna kahA / ATha kaSAya, ATha $ 527. vedamArgaNA ke anuvAdase strIvedavAloMmeM mithyAtva, nokaSAya aura cAra saMjvalanakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai / isI prakAra napuMsaka - vedakA jAnanA / kintu itanI vizeSatA hai ki isakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla muhUrta hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika pacavana palya hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta yA eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai / 'vizeSArtha-strIvedavAle jIvoMke midhyAtvakI jaghanya sthiti mithyAtvakI kSapaNA antima samaya meM aura ATha kaSAyoMkI jaghanya sthiti ATha kaSAyoMkI kSapaNA ke antima samayameM tathA ATha nokaSAya aura cAra saMjvalanakI jaghanya sthiti savedabhAga ke antima samayameM prApta hotI hai ataH inakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / strIvedI jIva jaba napuMsaka vedake antima kANDakA patana karatA hai taba usake napuMsakavedakI jaghanya sthiti hotI hai para isakA utkIraNakAla antarmuhUrta hai, ataH isake napuMsakavedakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta khaa| jo jIva upazamazreNI se utara kara eka samaya taka strIvedake udaya ke sAtha rahA aura 36 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidihitI 3 9528 purisa0 micchatta- bArasaka0 purisa0 ja0 jahaNNukka0 eyasa0 / aja0 ja0 aMtomu0, ukka0 sagahidI / sammatta0 - sammAmi0 jaha0 jahaNNukka 0 egasama / aja0 ja 0 esa 0, ukka0 ve chAvahisAgaro0 sAdireyANi / RNoka0 ja0 jahaNNukka0 aMtomu0 / aja0 ja0 aMtomu0, ukka0 sahidI / tA0 jaha0 jahaNNu0 eyasa0 / aja0 jaha0 aMtomu0 eyasamatro vA ukka0 sagahidI / 306 1 dUsare samaya meM marakara deva ho gayA usake ukta satra prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai tathA ukta saba prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthiti pramANa hai yaha spaSTa hI hai / strIveda ke sAtha nirantara rahanekA utkRSTa kAla sau palya pRthaktva pramANa hai / ataH yahA~ utkRSTa sthiti se yahI kAla lenA cAhiye / jo strIvedI jIva darzanamohanIya kI nRpaNA kara rahA hai usake apanI apanI kSapaNA ke antima samayameM samyaktva aura samyagmi - dhyAtvakI jaghanya sthiti prApta hotI hai ataH isake ukta donoM prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / isI prakAra visaMyAjanAkI apekSA anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya jAnanA / jo dvitIyopazama samyagdRSTi jIva upazamazreNI se utara kara eka samaya taka strIvedake sAtha rahA aura dUsare samaya meM deva ho gayA usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai / eka jIva strAvedake rahate hue nirantara vedakasamyaktvake sAtha kucha kama pacavana palya kAla taka raha sakatA hai| yadi koI jIva pacavana palyakI Ayuke sAtha devI ho gayA aura vahA~ usane vedaka, samyaktva prApta kara liyA to usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla sAdhika pacavana palya pAyA jAtA hai / jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA midhyAtvameM jAkara antarmuhUrta ke bhItara samyagdRSTi ho kara punaH anantAnubandhIkI visaMyojanA kara letA hai usake anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrtaM pAyA jAtA hai / tathA jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA strIvedI jIva jIvanake antima samaya meM sAsAdanako prApta hotA hai aura dUsare samaya meM mara kara anyavedI ho jAtA hai usake anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai / tathA anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikI utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitimA hai yaha spaSTa hI hai / 528. puruSavedavAloM meM midhyAtva, bAraha kaSAya aura puruSavedakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara hai| ATha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrtaM tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta yA eka samaya aura utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai / vizeSArtha - puruSavedavAle jIvoMke mithyAtvakI jaghanya sthiti mithyAtva kI kSapaNA ke antima samayameM, ATha kaSAyoMkI jaghanya sthiti ATha kaSAyoMkI kSapaNA ke antima samaya meM tathA cAra saMjvalana aura puruSavedakI jaghanya sthiti savedabhAga ke antima samayameM hotI hai, ataH inake ukta prakRtiyoM Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 22 ] hidivihattIe uttarapayaDividikAlo $ 529. Navusa0 micchatta-aTThaka0-ahaNoka0-cattArisaMjala0 ja0 jahaNNuka0 egasa0 / aja0 ja0 egasa0, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejA po0pariyaTTA / sammattasammAmi0 jaha0 jahaNNakka0 egasa0 / aja0 ja0 egasa0, ukka0 tettIsaM sAgaro0 sAdireyANi / aNaMtANu0 caukka0 jaha* jahaNNukka0 egasa0 / aja. ja. aMtomu0 kI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| koI manuSya upazamazreNIse utara kara eka samayake liye puruSavedI huA aura dUsare samayameM marakara vaha deva ho gayA to bhI vaha puruSavedI hI rahatA hai ataH puruSavedameM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya nahIM banatA / kintu jo upazamazreNIse utara kara aura puruSavedI ho kara antarmuhUrtameM kSapakazreNI para car3hakara ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitiko prApta kara letA hai usake ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta pAyA jAtA hai| isI prakAra ATha nokaSAyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta ghaTita kara lenA caahiye| darzanamohanIyakI kSapaNA karanevAle jIvake antima samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti prApta hotI hai ataH isake samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla jisa prakAra oghameM ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra yahA~ ghaTita kara lenA cAhiye / jo jIva upazamazreNIse utara kara aura puruSavedI hokara antarmuhUrtameM dazanamohanIyakI kSapaNA kara detA hai usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta pAyA jAtA hai| yA jisane udvelanAke bAda antarmuhUrtameM kSAyikasamyagdazanako prApta kiyA hai usaka bhI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUtaM pAyA jAtA hai| ataH use yahA~ grahaNa nahIM karanA cAhiye kintu udvelanA karatA huA jo koI jIva upAntya samayameM puruSavedA ho gayA usake samyaktva va samyAgmathyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai| puruSavedI jIvake ATha nokaSAyoMkI jaghanya sthiti antima kANDakake samaya prApta hAtI hai aura usakA utkIraNakAla hate hai ataH yahA~ ATha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhataM kahA / visaMyojanAke antima samayameM anantAnubandhIkI jaghanya sthiti prApta hotA hai ataH isakA jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA jo puruSavedI jIva mithyAtvameM gayA aura antarmuhate meM samyagdRSTi ho kara punaH anantAnabandhIkI visaMyojanA kara letA hai usake anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya ka antamahataM pAyA jAtA hai| tathA jo caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazamasamyagdRSTi sAsAdanakA prApta huA aura dUsare samaya meM marakara anyavedI hogayA usa puruSavedIke anantAnabandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya bhI pAyA jAtA hai| strIvedameM bhI isa prakAra eka samaya kAla prApta kiyA jA sakatA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvako chor3akara zeSa saba prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla apanI utkRSTa sthitipramANa hai yaha spaSTa hI hai| 526. napuMsakavedavAloMmeM mithyAtva, ATha kaSAya, ATha nokaSAya aura cAra saMjvalanakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvako jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [hidivihattI 3 egasamo vA, ukka0 aNaMtakAlamasakhejA po0pariyaTTA / itthi0 jaha0 jahaNNukka0 aMtomu0 / aja0 jaha0 egasamo, ukka0 aNaMta kAlamasaM0po0pari / avagadaveda0 micchatta-sammatta-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 oghaM / aja0 jaha [ egasa0, ] ukka0 aMtomu0 / 6530. kasAyANuvAdeNa savvakasAIsu micchatta-sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0caukka0 maNajogibhaMgo / bArasaka0-NavaNoka0 ja0 oghaM / aja0 jahaNNukka0 aMtomu0 / antarmahUrta yA eka samaya aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai| strIvedakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmahUrta tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai / apagatavedavAloMke mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-narakameM jIva samyagdarzanake sAtha kucha kama tetIsa sAgara kAla taka raha sakatA hai / aba yadi koI aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA napuMsakavedI mithyAdRSTi jIva narakameM utpanna huA aura vahA~ kucha kama tetIsa sAgara kAla taka samyagdarzana ke sAtha rahA to usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara pAyA jAtA hai| tathA inake atirikta zeSa prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai, kyoMki napuMsakavedakA utkRSTa kAla ukta pramANa hai| yahA~ saba prakRtiyoMkI jaghanya Adi sthitiyoMkA zeSa kAla strIvediyoMke samAna ghaTita kara lenA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki strIvedakI jaghanya sthitikA kAla kahate samaya vaha napuMsakavedIke strIvedake antima kANDakaghAtake samaya prApta hotA hai jisakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| jo apagatavedI jIva upazamazreNI se utara kara avedabhAgake antima samayameM vidyamAna hai usake mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti pAI jAtI hai ataH isake ukta tIna prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna eka samaya khaa| jo apagatavedI kSAyikasamyagdRSTi jIva upazamazreNIse utara kara apagatavedake antima samayameM vidyamAna hai usake strIveda, napuMsakaveda aura ATha kaSAyoMkI jaghanya sthiti hotI hai ataH isake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna eka samaya kahA / tathA jo apagatavedI jIva chaha nokaSAyoMke antima sthitikANDakameM tathA puruSaveda aura cAra saMjvalana kI kSapaNAke antima samayameM vidyamAna hai usake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna pAyA jAtA hai| apagatavedakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUteM hai, ataH apagatavedameM ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUta prApta hotA hai| 6530. kaSAya mArgaNAke anuvAdase saba kaSAyavAloMmeM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga manoyogiyoM ke samAna hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA kAla oghake samAna hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Wwwanmandu gA0 22] dvidiAvahattIe uttarapayaDidvidikAlo 306 531. NANANavAdeNa madi-sudaaNNA0 micchatta-solasaka0-bhaya-duguMchA0 ja0 jaha* eyasamao, ukka0 aMtomu / aja0 jaha0 aMtomu0, ukka0 asaMkhejA logaa| sattaNoka0 jaha0 jahaeNuka0 egasa0 / aja0 jaha0 aMtomu0, ukka0 aNaMtakolamasaM0 po. pari0 / sammatta-sammAmi0 jaha* jahaNNukka0 egasa0 / aja0 ja0 aMtomu0, ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| vihaMga0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 jaha* jahaNNakka0 egasa0 / aja0 ja0 egasa0, ukka0 tettIsaM sAgaro0 desUNANi / sammatta-sammAmi0 eiNdiybhNgo| vizeSArtha-jisa prakAra manoyogI jIvake mithyAtvAdi sAta prakRtiyoMkI jaghanya aura . ajaghanya sthitikA kAla ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra cAroM kaSAyavAle jIvoMke ghaTita kara lenA caahiye| jo krodhAdi kaSAyavAle jIva ATha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI kSapaNA kara rahe haiM unake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthiti hotI hai ataH inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna kahA / krodhakaSAyIke krodhavedaka kAlake antima samayameM cAra saMjvalanoMkI, mAnakaSAyIke mAnavedaka kAlake antima samayameM tIna saMjvalanoMkI, mAyAkaSAyavAleke mAyAvedakakAlake antima samayameM do saMjvalanoMkI aura lobhakaSAyavAle jIvake lobhakaSAyavedakakAlake antima samayameM lobhasaMjvalanakI jaghanya sthiti hotI hai| tathA mAnAdi kaSAyavAle jIvoMke zeSa kaSAyoMkI jaghanya sthiti apanI-apanI kSapaNAke antima samayameM hotI hai, ataH inake cAra saMjvalanoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna eka samaya khaa| tathA krodhAdi kaSAyavAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, ataH inake ukta saba prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta khaa| 6531. jJAna mArgaNAke anuvAdase matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamaharta hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antama harta aura utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa ananta kAla ha jo asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antamu hataM aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vibhaMgajJAniyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nauSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga ekendriyoMke samAna hai| vizeSArtha--matyajJAna aura zrutAjJAna ekendriyoMse lekara saMjJI paMcendriya takake saba mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMke hote haiN| kintu yahA~ jaghanya sthitikA prakaraNa hai ataH mukhyataH ekendriyoMkI sthitikA grahaNa kiyA hai| ekendriyoMmeM bhI sabase kama bAdara ekendriyoM kI jaghanya sthiti hotI hai| jisakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, ataH matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMke mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta khaa| mithyAtva guNasthAnakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai, ataH inake ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ owwvvvvvvvvvvvvvvvvv 310 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 532. AbhiNi-suda0-ohi0 ukkssbhNgo| Navari chaNNoka0 jaha0 jahaNNukka0 aMtoma0 / evaM saMjada0. sAmAiya-chedo0-parihAra0-saMjadAsaMjada0-ohidaMsa0sammAdi0-khaiya0-vedaya0 / Navari khavagaseDhimmi chaNNoka0 ja0 oghaM / maNapajja. ahaNoka0 purisa0bhaMgo / sesa0 ukkassabhaMgo / antarmuhUrtaM kahA / tathA sUkSma ekendriya paryAyameM nirantara rahanekA utkRSTa kAla asaMkhyAta loka hai aura sUkSma ekendriyoMke matyajJAna aura zrutAjJAnakI apekSA ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthiti hotI hai ataH matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMke ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla asaMkhyAta lokapramANa kahA / jo bAdara ekendriya jIva jaghanya sthitike bandhakAlameM marakara paMcendriyoMmeM utpanna huA usake apanI pratipakSa prakRtike bandhakAlake antima samayameM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti hotI hai ataH matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMke sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| mithyAtva gaNasthAnakA jaghanya hai aura ekendriya paryAyameM nirantara rahanekA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai / aba koI jIva itane kAlataka nirantara ekendriya paryAyameM rahA aura antameM bAdara ekendriya huA tathA vahA~ sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA bandha va sattva karake paMcendriyoMmeM utpanna huA aura vahA~ apanI pratipakSa prakRtike bandhakAlake antameM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitiko prApta huA / isa prakAra isa jIvake ukta kAla taka sAta nokaSAyoMkI ajaghanya sthiti pAI jAtI hai, ataH matyajJAnI aura tAjJAnI jIvake sAta nokaSAyoM kI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa khaa| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti udvelanAke antima samayameM prAta hotI hai, ataH inake rakta donoM prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA javanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA mithyAtvameM ukta donoM prakRtiyoMkA sattva palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka hI pAyA jAtA hai, ataH inake ukta donoM prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| jo uparima aveyakakA jIva antima samayameM sAsAdanako prApta ho jAtA hai usake vibhaMgajJAnake rahate hue mithyAtva Adi chabbIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthiti hotI hai ataH vibhaMgajJAnIke ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA uparima aveyakake devako chor3a kara anya deva tathA nArakI jIvake antima samayameM sAsAdanako prApta hone para vibhaMgajJAnameM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| vibhaMga jJAnakA utkRSTa kAla kucha kama tetIsa sAgara hai ataH isameM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla jisa prakAra ekendriyoMke ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA caahiye| 6531. AbhinibodhikajJAnI, zratajJAnI aura avadhijJAniyoMmeM jaghanya sthitikA bhaMga utkRSTa sthitike samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUta hai| isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanavAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki kSapakazreNImeM chaha nokaSAyoMkA jaghanya sthitikA kAla oghake samAna hai| manaHparyayajJAniyoMmeM ATha nokaSAyoMkA bhaMga puruSavedake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaMga apanI utkRSTa sthitike samAna hai| . Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivasIe uttarapayaDiTThidikAlo 311 $ 533. asaMjada0 micchatta0 jaha0 jahaNNuka0 egasamao / aja0 kevaciraM ? anAdiapajjavasido, zraNAdisapajjavasido sAdisapajjava / jo so sAdisapajjavasido tassa imo Nidda so - jaha0 aMtomu0, ukka0 uvaDapoggalapariylRRauM / sammatta 0- sammAmi0 jaha0 jahaNNukka0 egasamagra / aja0 ja0 esa0 aMtomu0, ukka0 tettIsaM sAga0 sAdireyANi / anaMtANu 0 caukka0 ogha / bArasaka0NavaNoka0 madi0 bhaMgo | acakkhu0 oghaM / vizeSArtha - kSapakazreNI meM jaba chaha nokaSAyoMkA antima kANDaka prApta hotA hai taba unakI jaghanya sthiti hotI hai aura isakA kAla antarmuhUrta hai, ataH AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMke chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA / zeSa kathana sugama hai| isI prakAra saMyata Adi mArgaNAoM meM jAnanA / isakA yaha tAtparya hai ki ina mArgaNAoM meM jisa prakAra utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla kaha Aye haiM usI prakAra yahA~ jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla kahanA cAhiye, kyoMki inameM paraspara kAlakI apekSA samAnatA dekhI jAtI hai / kintu inameMse jina mArgaNAoM meM kSapakazreNI sambhava ho unhIMmeM chaha Pravrritt jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghake samAna jAnanA cAhiye zeSameM nahIM / mana:paryayajJAna puruSavedI jIvake hI hotA hai ataH inake ATha nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla puruSavediyoMke samAna kahA / zeSa sugama I 9533. asaMyatoM meM mithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai | tathA ajaghanya sthitikA kitanA kAla hai ? anAdi-ananta, anAdi- sAnta aura sAdi - sAnta isa prakAra tIna tarahakA kAla hai| unameM jo sAdi- sAnta kAla hai usakA yaha kathana hai / vaha jaghanyase zrantamuhUrta aura utkRSTase upAdhe pudgala parivartanapramANa hai / samyaktva aura samyamidhyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla kramase eka samaya aura antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai / anantAnubandhI catuSkakA kAla zroghake samAna hai / bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA kAla matjJAniyoMke samAna hai / acatudarzana meM ogha ke samAna hai / vizeSArtha - jo asaMyata midhyAtvakI kSapaNA kara rahA hai usake mithyAtvakI kSapaNAke antima samaya meM jaghanya sthiti hotI hai, ataH asaMyatake mithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / mUlameM asaMyatake midhyAtvakI ajaghanya sthiti ke anAdiananta, anAdisAnta aura sAdisAnta ye tIna bhaMga kahe haiM so vAstavameM ye asaMyatatva ke sAtha mithyAtvakI jaghanya sthitike tIna bhaMga haiM ataH usake sambandhase mithyAtvakI jaghanya sthitiko tIna bhAgoM meM bA~Ta diyA hai, kyoMki aisA kiye binA asaMyata ke mithyAtva kI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla batalAnA kaThina thA / inameMse sAdi - sAnta asaMyatakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa hai, ataH asaMyatake mithyAtva kI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla uktapramANa kahA / asaMyatake apanI apanI kSapaNA ke antima samaya meM samyaktva aura samyagyidhyAtvakI jaghanya sthiti hotI hai tathA samyagmithyAtva kI udvelanA ke antima samaya meM bhI jaghanya sthiti hotI hai, ataH isake ukta donoM prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / jaba koI saMyata kRtakRtyavedakake kAla meM do samaya zeSa rahane para asaMyata ho jAtA hai taba Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [vidivihattI 3 534. lessANuvAdeNa kiNha-NIla-kAu0 micchatta-bArasaka0-bhaya-duguMcha. jaha0 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / aja. jaha0 egasa0, ukka. sghidii| sattaNoka0 jaha0 jahaeNukka0 egasa0 / aja0 ja0 egasa0, ukka0 sagahidI / sammatta0-sammAmi0 jaha* jahaNNukka0 egasa / aja0 jaha0 egasa0, ukka0 sagahidI / aNaMtANu0caukka0 jaha0 jahaNNukka0 egasa0 / aja0 jaha* aMtoma0, ukka sNghidii| 535. teu-pamma0 micchatta solasaka0-NavaNoka0 jaha0 jahaNNukka0 egasa0 / aja0 jaha0 aMtomu0 aNaMtANu0 egasamao vA, ukka0. sagahidI / sammatta0sammAmi0 ja0 jahaNNukka0 egasa0 / aja0 ja0 egasa0, ukka0 sagahidI / sukka0 usake samyaktvakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai| tathA asaMyatakA jaghanya kAla antarmuhUrta hai ataH isake samyagmithyAtvakI ajaghanyu sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta khaa| koI jIva asaMyatabhAvake rahate hue samyaktva aura samyagmithyAtvake sAtha adhikase adhika sAdhika tetIsa sAgara kAla taka hI raha sakatA hai ataH asaMyatake ukta donoM prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla ukta pramANa khaa| jo asaMyata anantAnubandhIkI visaMyojanA kara rahA hai usake antima samayameM anantAnubandhIkI jaghanya sthiti hotI hai ataH asaMyatake anantAnubandhIkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla aodhake samAna eka samaya kahA / isI prakAra oghameM batAye anusAra asaMyatake anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA kAla bhI ghaTita kara lenA cAhiye / tathA asaMyata jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla matyajJAniyoMke samAna bana jAtA hai ataH isake ukta prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla matyajJAniyoMke samAna khaa| chaprastha jIvoMke acakSudarzana nirantara rahatA hai ataH acanadarzanameM saba prekRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla oghake samAna khaa| 6534. lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNa, nIla aura kApotalezyAmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| 535. pIta aura padma lezyAmeM mithyAtva solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta yA anantAnubandhI catuSkakA eka samaya aura utkRSTa kAla apanI-apanI sthitipramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| zukla Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 32] hidivihattIe uttarapayaDihidikAlo 313 ukkassabhaMgo / Navari chaNgoka0 jaha0 jahaNNukka0 aMtomu0 / abhava0 madibhaMgo / Navari sammatta-mammAmi0 Natthi / lezyAmeM utkRSTa sthinike samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| abhavyoMmeM matyajJAniyoMke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA ha ki inake samyaktva aura samyagmithyAtva ye do prakRtiyA~ nahIM haiN| vizeSArtha-ekendriyoke kRSNAdi tInoM lezyAe~ sambhava haiM, ataH jisa prakAra ekendriyoM ke mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya batalA Aye haiM usI prakAra kRSNAdi tIna lezyAoMmeM ghaTita kara lenA cAhiye / kintu inake ajaghanya sthitike utkRSTa kAlameM vizeSatA hai / bAta yaha hai ki kRSNalezyAkA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara, nIla lezyAkA utkRSTa kAla sAdhika satraha sAgara aura kApota lezyAkA utkRSTa kAla sAdhika sAta sAgara hai, ataH inameM ukta prakRtiyoMkI ajavanya sthitikA utkRSTa kAla ukta pramANa hI prApta hogaa| ukta tInoM lezyAoMmeMse koI eka lezyAvAlA jo bAdara ekendriya jIva jaghanya sthitike sAtha paMcendriyoMmeM utpanna hotA hai usake pratipakSa prakRtiyoM ke bandhakAlake antameM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti hotI hai, ataH kRSNAdi tInoM lezyAoMmeM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / aba yadi ukta jIva dUsare samayameM ajaghanya sthitike sAtha rahA aura tIsare samayameM usake vivakSita lezyA badala gaI to ukta lezyAoM meM sAta nokaSAyoMkI ajaghanya sthiti jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai isa apekSAse ukta tIna lezyAoMmeM sAta nokaSAyoMkI ajavanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya kahA / tathA utkRSTa kAla spaSTa hI hai| kRSNa aura nIla lezyAmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanAkI apekSA tathA kApota lezyAmeM samyaktvako kRtakRtyavedaka samyaktvako apekSA aura samyagmithyAtvakI udvelanAkI apekSA javabhya sthiti prApta hotA hai jisakA kAla eka samaya hai, ataH ukta tInoM lezyAoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| jisa jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanAmeM do samaya zeSa rahane para kRSNAdi tIna lezyAeM prApta hotI haiM usake kRSNAdi tIna lezyAoMmeM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthiti eka samaya taka pAI jAtI hai, ataH inake ukta do prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya khaa| kintu itanI vizeSatA hai ki kApo lezyAmeM eka samaya taka samyaktvakI ajaghanya sthiti kRtakutya vedakake do antima samayakI apekSA ghaTita karanI caahiye| tAtparya yaha hai ki samyaktvakI kSapaNAke do antima samayameM kApota lezyA prApta karAve aura isa prakAra kApota lezyAmeM samyaktvakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya khe| tathA utkRSTa kAla spaSTa hI hai / visaMyojanAke antima samayameM anantAnubandhIkI jaghanya sthiti prApta hotI hai jA tInoM lezyAomeM sambhava hai, ataH inake anantAnubandhIkA jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA ukta lezyAoMke jaghanya aura utkRSTa kAlakI apekSA unameM anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa khaa| jo kSAyikasamyagdRSTi jIva upazamazreNIse utara kara pIta aura padmalezyAko prApta huA hai vaha yadi tadanantara zuklalezyAko prApta hokara kSapakazreNIpara car3he to usake pIta . aura padmalezyAke antima samayameM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti hotI hai| Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jetheghavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivasI 3 SS 9 536, uvasama0 micchatta- solasaka0-gavaNoka0 jaha0 jahaNNukka0 esa0 / ja0 jahaNNukka0 aMtomu0 / sammatta sammAmi0 jaha0 jahaNNukka0 esa0 / aja0 jahaNNukka0 aMtomu0 / evaM sammAmi0 / sAsaNa0 savvapayaDINaM jaha0 jahaNNukka egasa0 / aja0 jaha0 egasa0, ukka0 chAvaliyAo / micchAdiTThI * madi0bhaMgo / asaNi0 tirikkhoghaM / vari zraNaMtANu0 caukka0 sammatta sammAmi0 eiMdiyabhaMgo / tathA ina donoM lezyAvAle jIvoM ke midhyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtva kI jaghanya sthiti inakI kSapaNA antima samaya meM aura anantAnubandhIkI jaghanya sthiti anantAnubandhIkI visaMyojanAke antima samaya meM prApta hotI hai, ataH inake saba prakRtiyoM kI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| yahAM itanA vizeSa jAnanA ki ukta lezyAoM meM samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti udvelanAkI apekSA bhI prApta hotI hai / tathA ukta lezyAoMke jaghanya aura utkRSTa kAlakI apekSA inameM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla kahA / kintu caubIsa prakRtiyoM kI sattAvAlA jIva pIta aura padmalezyA ke antima samaya meM mithyAtvako prApta ho sakatA hai ataH inameM anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya bhI khaa| jo jIva kRtakRtyavedakake upAntya samayameM aura udvelanAke upAntya samaya meM pIta aura padmalezyAko prApta hote haiM unake kramase samyaktva aura samyagmidhyAtvakI jaghanya sthiti eka samaya taka pAI jAtI hai, ataH ukta lezyAoM meM ukta do prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya kahA / tathA utkRSTa kAla utkRSTa sthitipramANa hotA hai yaha spaSTa hI hai| zukla lezyAmeM chaha nokaSAyoMke antima sthitikANDakake patana ke samaya unakI jaghanya sthiti prApta hotI hai jo antarmuhUrta kAla taka rahatI hai, ataH isake chaha nokaSAyoM kI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta khaa| zeSa kathana sugama hai / I 9536 upazamasamyagdRSTiyoM meM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / isI prakAra samyagmidhyAdRSTi jIvoM ke jAnanA cAhie / sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM saba prakatiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla chaha valIpramANa hai / midhyAdRSTiyoM meM matyajJAniyoMke samAna bhaMga hai / asaMjJiyoMmeM sAmAnya tiryaMcoMke samAna jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki asaMjJiyoMmeM anantAnubandhI catuSka, samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga ekendriyoMke samAna hai / 314 vizeSArtha -- jo upazamasamyagdRSTi upazamazreNI se utara kara anantara vedakasamyagdRSTi honevAlA hai usake antima samaya meM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti hotI hai, ataH upazamasamyagdRSTike saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA upazamasamyaktvake jaghanya aura utkRSTa kAlakI apekSA saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA / kintu itanI vizeSatA hai ki upazamazreNI meM anantAnubandhI catuSkakA sattva nahIM pAyA jAtA, ataH jo prathamopazamasamyagdRSTi jIva tadanantara vedakasamyaktvako prApta karatA hai usake antima samayameM anantAnubandhI catusaat jaghanya sthiti hotI hai / yA jina AcAryoMke matase upazamasamyagdRSTi jIva anantAnu Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 marwranrammmmmmmarrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrra gA0 22 ] hidivihattAe uttarapayaDiDidikAlo 6537. AhArIsu micchatta-sammatta-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 oghaM / aja. jaha. khuddAbhavaggahaNaM tisamaUNaM, ukka0 sghidii| sammasa0. sammAmi0 pNciNdiybhNgo| aNaMtANu0caukka0 jaha0 jahaNNukka0 egasa0 / aja. jaha0 aMtomu0 egasamayo vA, ukka0 sghidii| evaM kAlANugamo smtto| bandhI catuSkakI visaMyojanA karatA hai usake visaMyojanAke antima samayameM anantAnubandhIkI jaghanya sthiti hotI hai| jo caubIsa prakRtiyoM kI sattAvAlA samyagmithyAtva guNasthAnako prApta hotA hai usake antima samayameM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti hotI hai, ataH samyagmithyAdRSTi jIvake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| samyaktva aura samyagmithyAtvakI prathakta sAgara sthitikI sattAvAlA jo mithyAdRSTi jIva samyagmithyAtvako prApta hotA hai usake antima samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti hotI hai, ataH samyagmithyAdRSTike inakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| anantAnubandhIkI jaghanya sthiti aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAle sanyagmithyAdRSTike antima samayameM hotI hai, ataH isake anantAnubandhIkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| tathA isake saba prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hotA hai yaha spaSTa hI hai| jo upazamazreNIse girakara sAsAdanabhAvako prApta hotA hai usake sAsAdanake antima samayameM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti hotI hai, ataH sAsAdanasamyagdRSTike saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA / tathA sAsAdana guNa sthAnake jaghanya aura utkRSTa kAlakI apekSA saba prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla chaha zrAvalipramANa khaa| mithyAdRSTiyoMke saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla matyajJAniyoMke samAna hotA hai yaha spaSTa hI hai| asaMjJI tiryaJca hI hote haiM ataH sAmAnya tiryaJcoMke samAna asaMjJiyoMke saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla jAnanA cAhiye / kintu sAmAnya tiryaJcoMmeM saMjJI tiryazca bhI sammilita haiM aura unake anantAnubandhIkI visaMyojanA bhI hotI hai tathA unameM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi bhI utpanna hotA hai, ataH asaMjJiyoMmeM samyagmithyAtva sahita ukta chaha prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthiti sAmAnya tiryaMcoMke samAna nahIM bana sakatI hai, phira bhI yahA~ jaghanya aura ajaghanya sthitike kAlakI mukhyatA hai jo yathAyogya ekendriyoMke sambhava hai, ataH asaMjJiyoMke ukta prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla ekendriyoMke samAna khaa| 6537. AhArakoMmeM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI jaghanya sthitikA kAla oghake samAna hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla tIna samaya kama khuddAbhavagrahaNapramANa aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthiti kA bhaMga paMcendriyoMke samAna hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya tathA ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta yA eka samaya aura utkRSTa kAla apanI sthitipramANa hai| vizeSArtha oghase mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dviviSihatI 3 * aMtaraM / micchatta-solasakasAyANamukassAhidisaMtakammigaM. aMtaraM jaharaNeNa aNtomuhutt| ... $ 538. kudo ? bhaNidakammANamukkassahidi baMdhamANo jIvo aNukassabaMdhano hodUNa aMtomuhuttamacchiya puNo ede|sN kammANamukkassadvidibaMdhuvalaMbhAdo / doNhamukassahidANaM viccAlimaaNukkassahidibaMdhakAlo tAsimaMtaraM ti bhaNidaM hodi / egasamao jahaNNaMtaraM kiNNa hodi ? Na, ukkassahidi baMdhiya paDihaggassa puNo aMtomahureNa viNA ukassahidibaMdhAsaMbhavAdo / jaghanya sthiti AhArakoM ke hI sambhava hai, ataH AhArakoM ke ukta prakRtiyoM kI jaghanya sthitikA kAla oghake samAna kahA / samyaktva aura samyagmidhyAtvakI jaghanya sthiti anAhArakoM ke bhI hotI hai yahA~ itanA vizeSa jaannaa| AhArakoMkA jaghanya kAla tIna samaya kama khahAbhavagrahaNa pramA Na aura utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga asaMkhyAtAsaMkhyAta avasapI utsaparNI kAla pramANa hai. ataH inake samyaktva aura samyagmithyAtvako chor3akara ukta saba prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla tIna samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa Ara utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla jisa prakAra paMcendriyoM ke ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra AhArakoMke jAnanA, kyoMki usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| AhAraka avasthAmeM hI anantAnubandhIkI visaMyojanA hotI hai, ataH inake anantAnubandhIkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya khaa| anamtAnubandhIkA jaghanya sattvakAla antarmuhUrta hai, ataH inake ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta khaa| caubIsa prakRtiyoMkI sattAvAlA upazamasamyagdRSTi jIva jIvanake antima samayameM sAsAdana huA aura dUsare samayameM marakara anAhAraka ho gayA to usake anantAnubandhIkI ajaghanya sthiti eka samaya bhI pAI jAyagI, ata: AhAraka ke anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya bhI khaa| tathA anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla AhArakake utkRSTa kAla pramANa hotA hai yaha spaSTa hai / isa prakAra kAlAnugama samApta huaa| * aba antarakA prakaraNa hai / usameM mithyAtva aura solaha kaSAyoMke utkRSTa sthitisatkarmakA jaghanya antara antamuhUte hai|| 6538. zaMkA-ukta prakRtiyoM ke utkRSTa sthiA satkamakA jaghanya antara antarmuhUrta kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki cUrNisUtrameM kahe hue koMkI utkRSTa sthitiko bA~dhanevAlA jo jIva anutkRSTa sthitikA kamase kama antamuhUta kAla taka bandha karatA hai usake antarmuhUtake bAda punaH pUrvokta karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha pAyA jAtA hai / isa kathanakA yaha tAtpaya hai |k dAnoM utkRSTa sthitiyoMke madhyameM jo anutkRSTa sthitikA antamuhUtaM pramANa bandhakAla hai vaha una donoM utkRSTa sthitiyoMkA antarakAla hai| zaMkA-jaghanya antara eka samaya kyoM nahIM hotA ? samAdhAna-nahIM, kyoMki utkRSTa sthitiko bA~dha kara usase cyuta hue jIvake punaH antarmuhUrta kAlake binA utkRSTa sthitikA bandha nahIM ho sakatA, ataH jaghanya antara eka samaya nahI hotaa| Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidiaMtaraM (r) ukkassamasaMkhejA poggalapariyaTTA / $ 539. kudo? ukkassahidi baMdhiya paDihaggo hodUNa aNukkassahidiM baMdhamANo tAva acchadi jAva aNukkassahidibaMdhagaddhAe ukkassiyAe carimasamao ti / tado eidiesuvavajjiya asaMkhejANi poggalapariyaTTANi tattha paribhamiya puNo paMciMdiyatasAjattaesu uppanjiya pajattayado hodUNa ukssadAhaM gaMtUNa ukkassahidIe pabaddhAe AvaliyAe asaMkhejadibhAgapamANapoggalapariyaTTANamaMtareNuvalaMbhAdo / * evaM NavaNokasAyANaM / Navari jahaNaNeNa egasamazro / $ 540. NavaNokasAyANamakassahidIe aMtarakAlo micchattAdINamukkassahidiaMtarakAleNa sariso, kiMtu jahaNaMtarakAlo egasamatro / kudo ? kasAesu aNNadarakasAyassa ukkassahidimegasamayaM baMdhisUNa puNo vidiyasamae savvesiM kasAyANamaNukkassa hidi baMdhiya tadiyasamae ukkassadvidi badhiya evamaggado aggado ya ukkassahidisaMtamajhe aNukkassahidisaMtaM kAdaNa baMdhAvaliyAdikkatakasAyahidIe NokasAesu saMtAe ukkassahidIe AdI jAdA / tado vidiyasamae aNukkassahidIe * utkRSTa antara asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai| 6536. zaMkA-utkRSTa antara asaMkhyAta pudgala pAravatanapramANa kyoM hai / samAdhAna-kisI eka jIvane utkRSTa sthitikA bandha kiyA anantara utkRSTa sthitike bandhake kAraNabhUta utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMse nivRta hokara usane anutkRSTa sthitikA bandha kiyA aura yaha bandha anutkRSTa sthitike utkRSTa bandhakAlake antima samaya taka karatA rhaa| tadanantara yaha jIva ekendriyoMmeM utpanna huA aura vahA~ asaMkhyAta pudgala parivartana kAla taka paribhramaNa karake punaH paMcendriya trasa paryAptakoMmeM utpanna huA aura paryApta hokara utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMko prApta huA taba jAkara isake utkRSTa sthitikA bandha hotA hai aura isaliye utkRSTa sthitikA utkRSTa antara AvalI ke asaMkhyAtaveM bhAgake jitane samaya hoM utane pudgala parivartanapramANa pAyA jAtA hai| . * isI prakAra nau nokaSAyoMkA antara hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inakI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya hai / 6540. nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA antarakAla mithyAtvAdikakI utkRSTa sthitike antarakAlake samAna hai| kintu jaghanya antarakAla eka samaya hai / zaMkA-nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara kAla eka samaya kyoM hai ? samAdhAna-jisa jIvane solaha kaSAyoMmeMse kisI eka kaSAyakI utkRSTa sthitiko eka samaya taka bA~dhaH punaH dUsare samayameM saba kaSAyoMkI anutkRSTa sthitiko bA~dhA aura tIsare samayameM anya kaSAyakI utkRSTa sthitiko bA~dhA isa prakAra jo jIva Age Age kaSAyoMkI utkRSTa sthitisattvake madhyaMmeM kaSAyoM kI anutkRSTa sthitisattvako karatA hai| tadanantara jisake bandhAvalike . pazcAt kaSAyakI utkRSTa sthiti ke nokaSAyoMmeM saMkrAMta hone para nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 aMtariya puNo tadiyasamae NokasAesu baMdhAvaliyAikkaMtakasAyukkassahidIe saMkaMtAe egsymenNtruvlNbhaado|| * sammatta-sammAmicchattANamukkassANamukkassahidisaMtakammiyaMtaraM jahagaNeNa aNtomuhutt| 541. kudo ? micchattukkassahidisaMtakammeNa vedagasammatta paDivaNNapaDhamasamae sammatta-sammAmicchattANamukkassahidisaMtakammaM kAdaNa vidiyasamae aNukkassadvidi gaMtUNaMtariya savvajahaNNasammatnakAlamacchiya micchatteNa pariNamiya puNo ukkassahidi baMdhiya aMtomuhutta paDihaggo hodaNacchiya vedagasammattapAoggamicchattukkassahidisaMtakammeNa vedagasammatta paDivaNNe sammattasammAmicchattANamukkassahidisaMtakammamuvagayassa ukkassahidIe aMtomuhuttamettajahaNNaMtaruvalaMbhAdo / * ukkssmuvddddpogglpriytttt| $ 542. taM jahA ego aNAdiyamicchAiTTI chabbIsasaMtakammiyo upasamasammatta paDivaNNo / puNo utrasamasammatteNa aMtomuhuttamacchiya micchatta' gaMtUNa ukkassahidi baMdhiya paDihaggo hodUNa hidighAdamakariya vedagasammatta ghettaNa sammattaprArambha huaa| tathA jo dUsare samayameM anutkRSTa sthitiko antarita karake punaH tIsare samayameM bandhAvalike pazcAt kaSAyakI utkRSTa sthitiko nokaSAyoMmeM saMkrAnta karatA hai usake nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antarakAla eka samaya pramANa pAyA jAtA hai| * samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitisatkarmakA jaghanya antara antarmuhUrta hai| . 6 541. zaMkA-jaghanya antara antarmuhUrta kaise hai ? samAdhAna-mithyAtvake utkRSTa sthitisatkarmavAle kisI eka jIvane vedakasamyaktvako prApta karake prathama samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvakA utkRSTa sthitisatkarma kiyaa| tadanantara vaha dUsare samayameM anutkRSTa sthitiko prApta huA aura isa prakAra utkRSTa sthitisatkarmakA antara karake sabase jaghanya samyaktvake kAla taka vahA~ rhaa| tadanantara mithyAtvako prApta huA aura vahA~ punaH mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bA~dhakara aura saMkleza pariNAmoMse cyuta ho vizuddhiko prApta hotA huA antamuhUrta kAlataka vahA~ rhaa| tadanantara vedakasamyaktvake yogya mithyAtvake utkRSTa sthitisatkarmavAlA vaha jIva jaba vedakasamyaktvako prApta kara letA hai taba punaH usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti prApta hotI hai aura isa prakAra usa jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTha sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta pAyA jAtA hai / * utkRSTa antara upAdhepudgala parivatenapramANa hai| 6542. vaha isa prakAra hai-chabbosa prakRtiyoMkI sattAvAlA koI eka anAdi mithyAdRSTi jIva upazamasamyaktvako prApta huA / punaH vaha upazamasamyaktvake sAtha antarmuhUrta kAlataka rahakara mithyAtva meM gayA aura vahA~ mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bA~dhakara aura saMkleza pariNAmoMse cyuta hokara sthitighAta na karake vedakasamyaktvako prApta huaa| punaH vahA~ samyaktva aura samya Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 / dvidivihattIe uttarapayaDihidiaMtaraM sammAmicchattANamukkassaTidisaMtakammaM kAdUNa sammaNa aMtomuhuttamacchiya micchatta gaMtUNa desUNaddhapoggalapariyaDheM paribhamiya puNo tiNNi vi karaNANi kariya paDhamasammatta paDivajjiya micchatta gaMtUNukkassahidi baMdhiya aMtomahutteNa vedagasammattamavagayapaDhamasamae micchattu kkassahidIe sammattasammAmicchattesu saMkaMtAe laddhamaMtaraM hodi| evaM pulliMtillaaMtomuhuroNUNamaddhapoggalapariyaTTamukkassaMtaraM / UNamaddhapoggalapariyaTTa ughaDapoggalapariyadR ti ghettavyaM / 543. saMpahi cuNNisuttaparUvaNaM kAUNa visesovaladdhi paDucca puNaruttabhayaM chaDiya soghamuccAraNaM bhaNissAmI / aMtaraM duvihaM-jahaNNamukkassaM ca / ukkasse payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa micchatta-bArasaka0 ukka0 ja0 aMtoma0, ukka0 aNaMtakAlaM0 / aNukka0 ja0 egasamo, ukka0 aMtoma0 / sammatta-sammAmi0 ukka0 jaha* aMtomu0, ukka0 uvddpogglpriy| aNakka0 ja0 egasa0, ukka0 uvddpo0priy| aNaMtANu0 caukka0 ukka0 aMtaraM kevaciraM0 ? ja. aMtomu0, ukka0 aNaMtakAla0 / aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 bechAvahisAgarovamANi desUNANi / paMcaNoka0 ukka0 jaha0 egasa0, ukka0 annNtkaal| aNukka0 gmithyAtvake utkRSTa sthitisatkarmako karake tathA samyaktvake sAtha antamuhUta kAlataka rahakara mithyAtvameM gayA / punaH vaha mithyAtvake sAtha kucha kama ardhapudgala parivatana kAlataka paribhramaNa karake punaH tInoM karaNa karake prathama samyaktvako prApta huaa| tadanantara usane mithyAtvameM jAkara aura vahA~ mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bA~dhakara antamuhUrta kAlake dvArA vedakasamyaktvako prApta karake prathama samayameM mithyAtvakI utkRSTa sthitikA samyaktva aura samyagmithyAtvameM saMkramaNa kiyaa| taba jAkara usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA utkRSTa antara prApta hotA hai| isa prakAra samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA utkRSTa antara pahaleke aura antake antamuhUrtoMse kama ardhapudgalaparivartana pramANa prApta hotA hai| yahA~ sUtrameM jo upArtha pudgala parivartana padakA grahaNa kiyA hai so usase kucha kama ardhapudgala parivatanarUpa kAlakA grahaNa karanA caahiye| 543 isa prakAra cUrNisUtrakA kathana karake aba vizeSa jJAna karAneke liye punarukta doSake bhayako chor3akara oghasahita uccAraNAkA kathana karate haiM-antara do prakArakA hai-jaghanya antara aura utkRSTa antara / unameM se utkRSTa antarakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara anantakAla hai| anuskRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara upAdhaM pudgalaparivartana kAla hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara upArdha pudgala parivartanakAla hai| anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA antara kitanA hai ? jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara ananta kAla hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTha antara kucha kama ekasau battIsa sAgarapramANa hai| pAMca nokaSAyoMkI Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 ayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihAcI 3 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / cattAriNoka0 ukka0 ja0 egasa0, ukka0 aNaMtakAla / aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 egaavliyaa| eso cunnnnisuttuveso| uccAraNAe puNa be uvaesA- egAvaliyA AvaliyAe asaMkhejadibhAgo cedi / paDihaggasamae ceva je AiriyA caduNokasAyANaM baMdho hodi ti bhaNaMti tesimahippAeNa egAvaliyametto caduNAkasAyANamaNukkassahidIe ukkssNtrkaalo| paDihaggapaDhamasamayappahuDi AvaliyAe asaMkhejjesu bhAgesu gadesu asaMkhe0 bhAgAvasese caduNokasAyA bajhati tti je AiriyA bhaNaMti tesimahippAraNa aNukkassahidIe ukassaMtaraM AvaliyAe asaMkhe0 mAgo / evamacakkhu0-bhavasiddhi0 / AMArwarrare utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara ananta kAla hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai / cAra nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara anantakAla hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara eka AvalI kAla hai| cAra nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antarakAla eka AvalIpramANa hai yaha upadeza cUrNisUtrake anusAra hai| uccAraNAkI apekSA to do upadeza pAye jAte haiN| eka upadeza eka AvalI kAlakA hai aura dUsarA udeza Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlakA he| jo AcArya utkRSTa sthitibandhake kAraNabhUta utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMse nivRtta hokara tadanantara samayameM hI cAra nokaSAyoM kA bandha hotA hai aisA kahate haiM unake abhiprAyAnusAra cAra nAkaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla eka AvalipramANa prApta hotA hai| tathA jo AcAya utkRSTa sthitibandhake kAraNabhUta utkRSTa saMklezarUpa pariNAmoMse nivRtta hokara pahale samayase kara Avalike asaMkhyAta bahubhAga kAlako bitAkara asakhyAtaveM bhAgapramANa kAla ke zeSa rahana para cAra nokaSAyoMkA bandha hotA hai aisA kahate haiM unake abhiprAyAnusAra cAra nokaSAyoM kI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai| isI prakAra cakSudazanavAle aura bhavya jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-mithyAtva Adi saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitike jaghanya aura utkRSTA antarakA khulAsA mUlameM kiyA hI hai, ataH yahAM anutkRSTa sthitike jaghanya aura, utkRSTa antaraka khulAsA kiyA jAtA hai| jaba kisI jIvake eka samaya taka mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha hotA hai taba usake ukta prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya pAyA jAtA hai| tathA jaba kisIke mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha antamahartakAla taka hotA hai taba usake ukta prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara antarmahUrta pAyA jAtA hai| jo jIva samyaktva yA samyagmithyAtvakI udvelanA karake tIsare samayameM upazama samyaktvako prApta hotA hai usake samyaktva aura samyagmithvAtvakI anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya pAyA jAtA hai / tathA jo jIva ardhapudgala parivartana kAlake prArambhameM upazama samyaktvako prApta karake aura mithyAtvameM jAkara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlake dvArA samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA karatA hai| punaH ardhapudgala parivartana kAlameM antarmuhUrta zeSa rahanepara upazama samyaktvako prApta hotA hai usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla upArdhapudgala parivartana pramANa pAyA jAtA hai| jisane anantA. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22) dvidivihattIe uttarapayadividiaMtaraM 6544. AdeseNa raiesu micchatta-bArasaka0 uka0 jaha* aMtImu0, uka0 tettIsaM sAgaro0 desUNANi / aNukka0 oghaM / sammatta-sammAmi0 ukka0 jaha0 aMtomu0, ukka0 tettIsaM sAgaro0 desUNANi / aNukka0 evaM ceva / Navari jaha0 egasa0 / aNaMtANu0 caukka0 ukka0 ja0 aMtomu0, ukka0 sagahidI desUNA / aNukka0 jaha0 egasa0, ukka0 sagahidI desUNA / paMcaNoka0 uka0 jaha0 egasa0, ukka0 sagahidI desUNA / aNukka0 jaha0 egasa0, ukka0 aMtomu / cattAriNoka0 ukka0 jaha0 egasa0, ukka0 sagahidI desUNA / aNukka0 jaha0 egasa0, ukka0 AvaliyAe asaMkhe0bhAgo egA nubandhIkI visaMyojanA kI hai aisA jIva yadi puna: mithyAtvameM Ave to use mithyAtvameM Aneke liye kamase kama antarmuhUrta kAla aura adhikase adhika kucha kama ekasau battIsa sAgara kAla lagatA hai ataH anantAnubandhIkI anuskRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla kucha kama ekasau battIsa sAgara prApta hotA hai| napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkaSTa kAla antarmuhUte hai, ataH inakI anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta prApta hotA hai| tathA zeSa cAra nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla eka AvalI hai, ataH inakI anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara eka Avali hai| yahA~ cAra nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA eka AvalipramANa jo utkRSTa antara batalAyA hai vaha cUrNisUtrake upadezAnusAra batalAyA hai| parantu isa viSayameM uccAraNAmeM do upadeza pAye jAte haiN| pahale upadezakA sAra yaha hai ki solaha kaSAyoMke utkRSTa sthitibandhake ho cukaneke dUsare samayase hI cAra nokaSAyoMkA bandha hone lagatA hai| tathA dUsare upadezakA sAra yaha hai ki solaha kaSAyoMke utkRSTa sthitibandhake ho cukaneke pazcAt dUsare samayase cAra nokaSAyoMkA bandha nahIM hotA kintu jaba AvalikA asaMkhyAtavAM bhAga kAla zeSa raha jAtA hai taba vahAMse bandha hotA hai| inameMse pahale upadezake anusAra cAra nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkaSTa antara eka Avali prApta hotA hai aura dUsare upadezake anusAra AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAgapramANa utkRSTa antara prApta hotA hai| acakSadarzana aura bhavyamArgaNA chadmastha jIvoMke sarvadA pAI jAtI haiM, ataH inameM odhake samAna saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara bana jAtA hai| 6544, Adeza nirdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara kAla antarmuhUrta aura utkRSTa antara kAla kucha kama tetIsa sAgara hai| tathA anutkRSTa sthitikA antara kAla oghake samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya antara kAla antarmuhUrta aura utkRSTa antara kAla kucha kama tetIsa sAgara hai / tathA anutkRSTa sthitikA antara kAla bhI isI prakAra hai| kintu itanI vizeSatA hai ki isakA jaghanya antara kAla eka samaya hai / anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA jaghanya antara kAla antarmuhUrta aura utkRSTa antara kAla kucha kama apanI sthiti premANa hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla kucha kama apanI sthitipramANa hai| pA~ca nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla kucha kama apanI sthitipramANa hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla antarmuhUrta hai| cAra nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla kucha kama apanI sthitipremANa hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI / valiyA vA / etya uvaesaM laddha Na egayaraNiNNI kaayyo| paDhamAdi jAva sattami tti evaM ceva / Navari sagasagukkassahidI desUNA tti vattavvaM / / 545. tirikkha0 micchatta0-bArasaka0-NavaNoka0 oghaM / sammatta-sammAmi ukka0 aMtaraM jaha0 aMtomu0, ukka0 addhapoggalapariyaha desUNaM / aNukka0 evaM ceva / Navari jaha0 egasa0 / aNaMtANu0 caukka. ukka0 othaM / aNukkA aMtaraM ja0 egasa0, ukka0 tiNNa palido0 desUNANi / paMciMdiyatirikva-paMciMtiri0pajja0antara eka samaya aura utkRSTa antara AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa athavA eka AvalI hai / yahA~ para upadezako prApta karake kisI ekakA nirNaya karanA caahiye| pahalI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMke isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti kahanI caahiye| vizeSArtha-jisane narakameM utpanna hokara aura paryApta hokara mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha kiyaa| anantara jo anutkRSTa sthitikA bandha karatA rahA kintu narakase nikalaneka pahale jisane punaH ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA bandha kiyA usake ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA kucha kama tetIsa sAgara utkRSTa antara pAyA jAtA hai| anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA utkRSTa antara isI prakAra ghaTita kara lenA cAhiye / jisane narakameM utpanna hokara aura antarmuhUrtake pazcAt vedaka samyaktvako prApta karake anantAnubandhIkI visaMyojanA kara dI vaha yadi narakameM rahanekA kAla antarmuhUte zeSa rahane para mithyAtvako prApta hotA hai to usake anantAnubandhIkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara pAyA jAtA hai / jisane paryApta hokara aura mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake antarmuhUrta kAlameM vedaka samyaktvako prApta kiyA usake samyaktva grahaNa karaneke samaya samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti prApta hotI hai| anantara jo narakameM rahanekA kAla antarmuhUta zeSa raha jAne para punaH isI prakAra samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitiko prApta karatA hai usake samyaktva aura samyAgmathyAtvakI utkRSTa sthitikA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara pAyA jAtA hai| jisa nArakIne narakameM utpanna hAkara samyaktva aura samyagmithyAtvakA udvelanA karake anutkRSTa sthitikA antara kiyaa| anantara narakama rahanekA kAla antamuhUta zeSa raha jAne para jisane upazama samyaktvako prApta karake punaH samyaktva aura samyAgmathyAtvakI anutkRSTa sthitikA prApta kiyA usake ukta donoM prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara pAyA jAtA hai| tathA bAraha kaSAyoMke samAna nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara ghaTita kara lenA caahiye| saba prakRtiyoMkI zeSa sthitiyoMkA utkRSTa aura jaghanya antara jo oghameM batalA Aye haiM usI prakAra jAnanA caahiye| tathA prathamAdi narakAma apane apane narakakI vizeSa sthitikA khyAla karake isI prakAra kathana karanA caahiye| 54. ticoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antara oghake samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antamuMhUrta aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa hai / tathA anutkRSTa sthitikA antara bhI isI prakAra hai| kintu itanI vizeSatA hai ki isakA jaghanya antara eka samaya hai| anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA antara oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya' hai| paMcendriyatithaMca, paMcendriyatiyaca paryApta Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDihidiaMtara 323 paMciM tiri joNiNIsu micchatta-bArasaka0 ukka0 ja0 aMtomu0, ukka0 puvakoDipudhattaM / aNukkassa0 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / sammatta0-sammAmi0 ukka0 aMtaraM ja0 aMto0. ukka0 puvakoDipudhattaM / aNukka0 ja0 egasa0, ukka. tiNNi palido0 puvakoDipudhareNabbhahiyANi / aNaMtANu0caukka0 ukka0 micchattabhaMgo / aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 tiNNi palidovamANi desUNANi / paMcaNoka0 ukka0 ja0 egasa0, ukka0 puvakoDipudhattaM / aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / cattAriNoka0 ukka0 ja0 egasa0, ukka0 pucakoDipudhanaM / aNuka0 ja0 egasa0, ukka0 Avali. asaMkhe0bhAgo egAvaliyA vaa| evaM maNasatiya0 / aura paMcendriyatithaMca yonimatI jIvoM meM mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva hai| anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvase adhika tIna palya hai| anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA antara mithyAtvake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| pAMca nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| cAra nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa athavA eka aAvalI hai| isI prakAra arthAt paMcendriya Adi ukta tIna prakArake tiryaJcoMke samAna sAmAnya manuSya, payopta manuSya aura manuSyanI jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-jisa tithaMcane ardhapudgala parivartana pramANa kAlake zeSa rahane para upazama samyaktvako prApta kiyA pazcAt mithyAtvameM jAkara aura mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake antarmuhUrta kAlameM vedaka samyaktvako prApta karake samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitiko prAptA kiyaa| pazcAt mithyAtvameM jAkara palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kAlake dvArA samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA kii| anantara jo ardhapadagala parivartana kAlake anta meM kAlake zeSa raha jAne para upazamasamyaktvako prApta karake aura mithyAtvameM jAkara tathA mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake antarmuhUrta meM vedakasamyagdRSTi hokara samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitiko prApta karatA hai usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA antara kucha kama ardhapudgala parivartana kAla pramANa pAyA jAtA hai| tathA isI prakAra anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla ghaTita kara lenA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki yaha antara udvelanA kAlake antase prArambha hotA hai aura antameM upazamasamyaktvako prApta karaneke samaya samApta hotA hai| koI eka jIva bhogabhUmike tiryaMcoMmeM utpanna huA aura do mAha garbhameM rahA / anantara gabhase. nikala kara antarmuhUrtameM jisane vedakasamyaktvako prApta karake anantAnubandhIkI visaMyojanA kii| pazcAt jIvana bhara anantAnubandhIkI visaMyojanAke sAtha raha kara antameM mithyAtvako prApta hokara anantAnubandhIkA bandha kiyaa| usake anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324. ayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 546. paMci0tiri0apajja0 micchatta-sammatta-sammAmi0 - solasaka0-NavaNoka0 ukka0 aNuka0 Natthi aMtaraM / evaM maNusaapajja. aNudisAdi jAva savvaha0savvaeI diya-savvavigaliMdiya-paMciM0apajja0-paMcakAya0 -tasaapajja0-orAliyamissaveuvviyamissa0-AhAra0-AhAramissa-kammaiya0 - avagada0 - akasA-grAbhiNi.. suda0-ohi0-maNapajja0-saMjada0-sAmAiya-chedo0-parihAra0-muhumasAMpa0-jahAkkhAda0saMjadAsaMjada-ohidaMsa0-sammAdi0-khaiya0-vedaya0-uvasama-sAsaNa-sammAmi0[asaNNi-] aNAhAri tti / Navari eiMdiya-bAdareiMdiyapajja -puDha vi0-Au0 tesiM bAdarapajja-bAdaravaNapphadipatteya0-tappajjatta-orAliyamissa0 - veubdhiyamissa-asaNNi. kucha kama tIna palya pramANa pAyA jAtA hai| bhogabhUmimeM mithyAtva AdikI utkRSTa sthiti nahIM prApta hotI kintu paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tithaMca paryApta aura paMcendriya tithaMca yonimatI jIvoMkA jo utkRSTa kAla pUrvakoTi pRthaktvase adhika tIna palya batalAyA hai usameM bhogabhUmikA kAla bhI sammilita hai ataH isameMse tIna palya kama kara dene para jo pUrvakoTi pRthaktva pramANa kAla zeSa bacatA hai vaha ukta tIna prakArake tiyacoMmeM mithyAtva Adi aTThAIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla jAnanA caahiye| yahAM kisa tiryacake pUrvakoTi pRthaktvase kitanI pUrvakoTiyoMkA grahaNa karanA cAhiye isakA kathana anyatra kiyA hai, isaliye vahAMse jAna lenA cAhiye / ukta tIna prakArake tiryacoMmeM jisa tiryaMcane apanI paryAyake prathama samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA kI anantara vaha apanI apanI kAyasthitike utkRSTa kAlataka mithyAdRSTi rahA para antameM upazama samyaktvako grahaNa karake ukta donoM prakRtiyoMkI sattA prApta kara lI usake samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla pUrvakoTi pRthaktvase adhika tIna palya pramANa pAyA jAtA hai / tathA anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitike utkRSTa antarakA kathana jisa prakAra sAmAnya tiyacoMke kara Aye haiM usI prakAra ina tIna prakArake tiyacoMke kara lenA caahiye| isakA pramANa kucha kama tIna palya hai| zeSa kathana oghake samAna jAnanA cAhie / samAnya manuSya, paryApta manuSya aura manuSyaniyoMke bhI ukta sIna prakArake tiryaMcoMke samAna amtara kAla jAnanA cAhiye / kintu pUrvakoTiyAM jisakI jitanI hoM utanI kahanI cAhiye / 6546. paMcendriya tithaMca aparyAptakoMmeM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antara kAla nahIM hai| isI prakAra manuSya aparyAptaka, anudizase lekara sarvArthasiddhi takake deva, saba ekendriya, saba vikalendriya, paMcendriya aparyApta, pAMcoM sthAvara kAya, trasa aparyApta, audArikamizrakAyayogI, vaikriyakamizra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, apagatavedavAle, akaSAyI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanavAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyASTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki ekendriya, bAdara . ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika paryApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI aura Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] DidivihattIe uttarapayaDiDidiaMtaraM 325 NavaNoka0 ukka0 ja0 egasamazra, ukka0 prAvaliyA dusamaNA / aNu0 jaha0 0 ukka0 AvaliyA samayUraNA 1 egasa 0, 547. devadi0 micchatta bArasaka0 ukka0 ja0 aMtomu0, ukka0 ahArasa sAgaro 0 sAdireyANi / aNukka0 ja0 eyasa0, ukka0 aMtomu0 / sammatta0 - sammAmi0 ukka0 ja0 aMtomu0, ukka0 ahArasa sAga0 sAdireyANi / aNukka0 ja0 esa 0, ukka0 ekkatIsa sAgaro0 desUNANi / tANu0 caukka0 ukka0 micchattabhaMgo | aNukka0 ja0 esa 0, ukka0 ekkattIsa sAgaro0 desUNANi / NavaNoka0 ukka0 ja0 eyasa0, ukka0 aTThArasa sAgaro0 sAdireyANi / aNukka0 zraghaM / bhavaNAdi jAva sahassAra ti evaM caiva / Navari sagahidI deNA / ANadAdi jAva uvarimagevajjo tti micchatta bArasaka0 NavaNoka0 ukkassArazukka0 Natthi aMtaraM khiraMtaraM / sammattaasaMjJI jIvoMmeM nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla do samaya kama AvalipramANa hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla eka samaya kama AvalipramANa hai / 1 vizeSArtha -- paMcendriya tiryaMca labdhyaparyApta aura manuSya labdhyaparyApta se lekara mUlameM aura jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antara nahIM pAyA jaataa| isakA kAraNa yaha hai ki inake prathama samaya meM utkRSTa sthiti hotI hai ataH usa usa paryAyake rahate hue do bAra utkRSTa sthiti nahIM prApta hotI / kintu ekendriya Adi mUlameM ginAI huI kucha aisI margaNAeM haiM jinameM nau nokaSAyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antara sambhava / yadyapi utkRSTa sthitibandhake viSaya meM sAmAnya niyama to yaha hai ki jisa karmakA utkRSTa sthitibandha ruka jAtA hai usakA yadi punaH utkRSTa sthitibandha ho to antarmuhUrta kAlake pazcAt hI ho sakatA hai parantu kaSAyoMko badala badala kara unakA eka yA ekasamayase adhika kAla ke antarase bhI utkRSTa sthitibandha ho sakatA hai / aba yadi kisI jIvane isa prakAra kaSAyakI utkRSTa sthita bAMdhI aura vaha ekendriyAdika ukta mArgaNAoM meM se kisI eka mArgaNA meM utpanna huA to usake nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara do samaya kama eka valikA pramANa bana jAtA hai| aura isake viparIta anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara eka samaya kama Avali pramANa bhI bana jAtA hai / 547. devagatimeM mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai / anantAnubandhI agreat utkRSTa sthiti ke antarakA bhaMga mithyAtva ke samAna hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai| nau nokaSAyoM kI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai / tathA anutkRSTa sthitikA antara ogha ke samAna hai / bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake devoMke isI prakAra jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki sarvatra kucha kama apanI sthiti kahanI caahiye| Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 sammAmi0 ukka0 Natthi aMtaraM / aNukka0 ja0 egasamo, ukka sagahidI desUNA / aNaMtANu0 caukka0 ukka0 Natthi aMtaraM / aNukka jaha0 aMtomu0, ukka0 sagahidI desUraNA / 548. paMciM0-paMciM0pajja0-tasa-tasapajja0 micchatta0-bArasaka0 ukka0 aMtaraM ja0 aMtoma0, ukka0 sagahidI desUNA / aNukka0 oghaM / sammatta-sammAmi0 ukka0 ja0 aMtomu0 / ukka0 sagahidI desaNA / aNakka evaM ceva / Navari jaha egasa0 / aNaMtANu0 caukka0 ukka0 ja0 aMtomu0, ukka. sagahidI desUNA / aNakka0 ja0 egasamo, ukka0 vechAvahisAgaro0 desUNANi / NavaNoka0 ukka0 ja0 egasa0, ukka0 sagahidI desuunnaa| aNakka0 oghaM / evaM purisa0-cakkhu0-saNNi tti| Anata kalpase lekara uparima aveyaka takake devoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antara nahIM hai kintu pUrvokta prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA kAla nirantara hai / samyaktva aura samyagmithyAtva kI utkRSTa sthitikA antara nahIM hai / tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai| anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA antara nahIM hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai|| vizeSArtha devoMmeM sahasrAra svarga takake devoMke hI mithyAtva AdikI utkRSTa sthitikA bandha aura saMkramaNa sambhava hai, ataH sa mAnyase devoMmeM mithyAtva Adi aTThAIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara khaa| tathA nau graiveyaka takake deva mithyAtvameM jA sakate haiM aura samyagdRSTi bhI ho sakate haiM ataH sAmAnya devoMmeM samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara khaa| zeSa kathana oghake samAna hai| tathA bhavanavAsiyoMse lekara sahasrArasvarga takake devoMmeM apanI apanI sthitikA vicAra karake isI prakAra antara kAla jAnanA cAhiye / Anatase lekara uparima praiveyaka takake devoMke mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA tathA samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA antarakAla to hotA hI nahIM, kyoMki inake paryAyake prathama samayameM hI ukta karmoMkI utkRSTa sthiti prApta hotI hai| hA~ samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA udvelanAkI apekSA aura anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA visaMyojanAkI apekSA antarakAla sambhava hai jo mUlameM batalAyA hI hai| 6548. paMcendriya, paMcendriya paryApta, basa aura trasa paryApta jIvoMmeM mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai| tathA anutkRSTa sthitikA antara oghake samAna hai| samyaktva aura samyagsithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antamuhUte aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai / tathA anutkRSTa sthitikA antara isI prakAra hai / kintu itanI vizeSatA hai ki anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya hai / anantAnubandhI catuSkako utkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara hai| nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 gA0 22 hidivihattIe uttarapayaDiDidiaMtaraM 6549. paMcamaNa.-paMcavaci0 ukka0 Natthi aMtaraM / Navari paMcaNoka0 [ja.] eyasamA, ukka0 aMtomuhuce / caduNoka0 [ukka0] ja0 egasa0, ukka0 AvaliyA dusamaUNA / aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu0 Avali0 asaMkhe0bhAgo egAvaliyA vA / evaM kAyajogi0-orAliya0-veuvviya0 cattArikasAe tti / hai| tathA anutkRSTa sthitikA antara oghake samAna hai| isI prakAra puruSavedavAle, cakSudarzanavAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / vizeSArtha koI bhI jIva paMcandriya, paMcendriya paryApta, basa aura trasaparyApta jIvoMkI kAyasthiti pramANa kAla taka mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitike sAtha raha sakatA hai para yahA~ inakI utkRSTa sthitikA antara kAla batalAnA hai, ataH inake prArambha aura anta meM ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitiko prApta karAve aura isa prakAra ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla le Ave jo ukta jIvoMkI kucha kama kAyasthitipramANa hotA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA utkRSTa antarakAla isI prakAra jAnanA caahie| kintu itane kAla taka lagAtAra samyaktva aura samyagmithyAtvakA sattva samyaktva prAptikI apekSA bana sakatA hai, anyathA madhyameM inakI udvelanA bhI ho jaaygii| jisane anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA kI hai aisA jIva yadi punaH anantAnubandhIkA sattva prApta kare to vaha anantAnubandhI catuSkake binA adhika se adhika kucha kama ekasau battIsa sAgara taka raha sakatA hai, ataH ukta jIvoMke anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara kucha kama ekasau battIsa sAgara kahA / zeSa kathana oghake samAna hai| puruSavedI, cakSudarzanI aura saMjJI jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti kramazaH sau sAgara pRthaktva, do hajAra sAgara aura sau sAgara pRthaktva hai, ataH inameM bhI ukta kramase antara kAla bana jAtA hai| 6546. pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoMmeM utkRSTa sthitikA antara nahIM hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM pA~ca nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / cAra nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara do samaya kama eka vali hai| tathA saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara cAra nokaSAyoMke sivA zeSakA antarmuhUrta tathA cAra nokaSAyoMkA Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramAga athavA eka AvalipramANa hai| isI prakAra kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI aura cAroM kaSAyavAle jIvoMke jAnanA cAhiye / vizeSArtha-pAMcoM manoyoga aura pAMcoM vacanayogoMmeM nau nokaSAyoMko chor3akara zeSa saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA antarakAla nahIM prApta hotaa| isakA kAraNa yaha hai ki ina yogoMkA kAla thor3A hai, ataH inameM do bAra utkRSTa sthitikA prApta honA sambhava nahIM hai| kintu solaha kaSAyoMkA badala badala kara antarase bhI utkRSTa sthitibandha hotA hai, ataH unake saMkramaNakI apekSAse nau nokaSAyoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA utkRSTa aura jaghanya antara bana jAtA hai jo mUlameM batalAyA hI hai| isI prakAra yahAM zeSa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA bhI antara ghaTita kara lenA cAhiye / mUlameM kAyayogI Adi jitanI mArgaNAeM batalAI haiM unameM bhI yathAyogya jAnanA caahiye| yadyapi kAyayogakA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgala parivartana pramANa hai aura audArika kAyayogakA kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa pramANa hai para yaha kAla ekendriya aura pRthivIkAyika jIvoMke hI prApta hotA hai, ataH inameM bhI utkRSTa sthitikA antarakAla Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kAyapAhuDe [hidivihattI 3 $ 550. itthi0 paMciMdiyabhaMgo / Navari sagahidI desUNA / aNaMtANu0caukka0 ukka0 jaha0 aMtomu0, ukka0 sagahidI desRNA / aNukka0 jaha0 egasa0, ukka0 paNavaNNa palidovamANi desuunnaanni| NavusaoghaM / Navari aNaMtANu0caukka0 aNukka0 [ukka0 ] tettIsaM sAgaro0 desUNANi / 551. madi0mudaaNNA0 oghaM / Navari sammata-sammAmi0 ukka0 aNakkara patthi aMtaraM / aNaMtANa0caukka0 baarsksaaybhNgo| vihaMga. sattamapuDhavibhaMgo / Navari sammatta-sammAmi0 ukka0 aNaka0 Natthi aMtaraM / aNaMtANa caukka. bArasakasAyabhaMgo / asaMjada Navusa bhaMgo / sambhava nhiiN| 6550. strIvedavAloM meM paMcendriyoM ke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki kucha kama apanI sthiti kahanI cAhiye / tathA anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antamahataM aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama pacavana palya hai| napuMsakavedameM oghake samAna jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| vizeSArtha-strIvedIkI utkRSTa kAyasthiti sau palya pRthaktva pramANa hai, ataH inameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa antarakAla kuchakama sau palya pRthaktvapramANa prApta hotA hai| tathA strIvedI jIva samyaktvake sAtha kuchakama pacavana palya taka raha sakatA hai aura kuchakama itane kAlataka usake anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA pAI jA sakatI hai, ataH isake anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antarakAla kucha kama pacavana palya pramANa khaa| zeSa kathana sugama hai| napuMsakavedameM anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitike utkRSTa antara kAlako chor3a kara zeSa saba kathana oghake samAna bana jAtA hai| kintu napuMsakavedI lagAtAra kucha kama tetIsa sAgara taka hI samyagdarzanake sAtha raha sakatA hai ataH isake anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara ukta pramANa prApta hotA hai| 6551. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM oghake samAna antara hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antara nahIM hai| tathA anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitike antarakA bhaMga bAraha kaSAyoMke samAna hai| vibhaMgajJAniyoM meM sAtavIM pRthivIke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antara nahIM hai / tathA anantAnubandhI catuSkakI sthitike antarakA bhaMga bAraha kaSAyoMke samAna hai| asaMyatoMmeM napuMsakoM ke samAna bhaMga hai| vizeSArtha-matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMke samyaktva aura samyagmithyAtvakI udelanA hI hotI jAtI hai| ataH inake ina do prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antarakAla nahIM pAyA jAtA / zeSa kathana sugama hai| isI prakAra vibhaMgajJAnI jIvoM ke bhI ukta do prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antara nahIM pAyA jaaygaa| asaMyatomeM napuMsakaveda pradhAna hai, ataH asaMyatoMkA kathana napuMsakoM ke samAna khaa| Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA. 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidiaMtaraM 326 - 552. tiNNile0 micchatta0-bArasaka0 ukka0 ja0 aMtImu0, ukka0 sagahidI desaNA / aNaka. ogha / sammatta-sammAmi0 ukka0 aMtaraM ja. aMtoma0, ukka0 sagahidI desUNA / aNakka0 evaM ceva / Navari jaha* egsmo| NavaNoka0 ukka0 jaha0 egasamo, ukka. sagahidI desnnaa| aNakka0 oghN| aNatANa0caukka. ukka0 bArasakasAyabhaMgo / aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 sagahidI desaNA / teu0pamma0 micchatta-bArasaka0 ja0 aMtomu0 / ukka. sagahidI desUNA / aNukka0 ogha / sammata-sammAmi0-aNaMtANu0 caukka0 ukka0 ja0 aMtomu0, ukka0 sagahidI desUNA / aNukka0 evaM ceva / Navari jaha0 eyasa / NavaNoka0 ukka0 jaha0 egasa0, ukka0 sagahidI desuunnaa| aNukka0 oghaM / sukkale0 sammata-sammAmi0 ukka0 Natthi aMtaraM / aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 ekkacIsa sAgarovamANi desUNANi / aNaMtANu0caukka0 ukka0 Natthi aMtaraM / aNukka0 ja0 aMtomu0 / uka0 ekkatIsa sA0 desaNANi / sesa. ukka0 aNukka0 Natthi aMtaraM / 6552. kRSNa Adi tIna lezyAvAloMmeM mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai| tathA anutkRSTa sthitikA antara oghake samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai / tathA anutkRSTa sthiti kA antara isI prakAra hai| kintu itanI vizeSatA hai ki anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya hai| nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai / tathA anutkRSTa sthitikA antara oghake samAna hai / anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitike antarakA bhaMga bAraha kaSAyoM ke samAna hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai / pIta aura padmalezyAvAloM meM mithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai / tathA anutkRSTa sthitikA antara oghake samAna hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai / tathA anutkaSTa sthitikA antara isI prakAra hai / kintu itanI vizeSatA hai ki isakA jaghanya antara eka samaya hai| nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai| tathA anutkRSTa sthitikA antara aghike samAna hai| zuklalezyAvAloMmeM samyaktva aura samyagmithyAtva kI utkRSTa sthitikA antara nahIM hai tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai| anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA antara nahIM hai| tathA anutkRSTa sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai / zeSa prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antara nahIM hai| vizeSArtha--kRSNAdi pAMca lezyAoMkA utkRSTa kAla kramazaH sAdhika tetIsa sAgara, sAdhika satraha sAgara, sAdhika sAta sAgara, sAdhika do sAgara aura sAdhika aThAraha sAgara hai| aura inameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti sambhava hai, ataH inameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa bana jAtA hai / tathA 42 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayadhavalAsahide kasAyapAhure [dvidivihatI 3 6553. abhava0 miccha0-solasaka0-NavaNoka0 moghaM / Navari aNaMtANu0caukka0 micchttbhNgo| micchAdi0 mdi0bhNgo| AhAra0 micchatta-bArasaka0 ukka0 jaha0 aMtomu0, ukka. sagahidI desuunnaa| aNukka. oghN| sammatta0-sammAmi0 paMciMdiyabhaMgo / aNaMtANu0 caukka0 ukka0 micchattabhaMgo / aNukka0 paMciMdiyabhaMgo / NavaNoka0 ukka0 ja0 egasamao, ukka0 sagahidI desUNA / aNukka0 oghaM / evamukkassaMtarANugamo samatto / * etto jhnnnnyNtrN| 554. sugamaM / samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla udvelanAkI apekSA aura anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla visaMyojanAkI apekSA pUrvokta pramANa bana jAtA hai| zeSa kathana sugama hai| zukla lezyAmeM samyaktva. samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara nauveM aveyakake samAna ghaTita kara lenA caahiye| zeSa kathana sugama hai / 6553. abhavyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antara oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhI catuSkakI sthitike antarakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| mithyAdRSTiyoMmeM sabhI prekRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitike antara kA bhaMga matyajJAniyoMke samAna hai| AhAraka jIvoM meM mithyAtva aura bAraha kaSAyoM kI utkRSTa sthiti kA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai / tathA anutkRSTa sthitikA antara oghake samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga paMcendriyoMke samAna hai| anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitike antarakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitikA antara paMcendriyoMke samAna hai / nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai| tathA anutkRSTa sthitikA antara oghake samAna hai| vizeSArtha-abhavyoMke anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA nahIM hotI, ataH inake anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla mithyAtvake samAna bana jAtA hai| AhArakakA utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga asaMkhyAtAsaMkhyAta utsarpiNI aura avasarpiNI pramANa hai, ataH inameM mithyAtva. solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA utkRSTa sthiti kA utkRSTa antara kucha kama ukta kAla pramANa bana jAtA hai| yahA~ jo lagAtAra AhAraka honekA utkRSTa kAla batalAyA hai so vaha paMcendriya, paMcendriyake pazcAt cauindriya aura cauindriyake pazcAt teindriya, dvIndriya, ekendriya jIva jitane kAla taka lagAtAra AhAraka hote rahate haiM una saba AhAraka kAloMko jor3a kara batalAyA hai| kintu samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antara kAla paMcendriyoMmeM hI prApta ho sakatA hai anyatra nahIM, ataH AhArakake inake antara kAlako paMcendriyoMke samAna kahA / zeSa kathana sugama hai| isa prakAra utkRSTa antarAnugama samApta huaa| * isake Age jaghanya antarakA prakaraNa hai / 6554. yaha sUtra sarala hai| Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 gA0 22) hidivihattIe uttarapayaDihidiaMtaraM micchatta-sammatta-bArasakasAya-NavaNokasAyANaM jahaNaNahidivihattiyassa patthi aNtrN| 6555. kudo 1 kha vidakammANaM puNaruppattIe abhaavaado| (r) sammAmicchatta-aNaMtANubaMdhINaM jahaeNahidivihattiyassa aMtaraM jaharaNeNa aNtomuhuttN| ___556. taM jahA-uvvellaNAe sammAmicchattassa jahaNNahidisaMtakammaM kuNamANo sammattAhimuho hodUNaMtaracarimaphAlIe saha uvvellaNacarimaphAlimavaNiya tattoppahuDi micchattapaDhamahidIe samayUNAvaliyamettamaNuppavisiya tattha payadajahaNNahidisaMtakammassAdi kAdarNatariya kameNa micchattapaDhamahidi gAliya paDhamasammattaM paDivajjiya aMtomuhuttamacchiya vedagasammattaM paDivajjiya puNo aMtomuhutteNa aNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjoiya puNo adhApavattaapuvakaraNANi kariya aNiyaTTiaddhAe saMkhejjesu bhAgesu gadesu micchattaM khaviya puNo aMtomuhutteNa sammAmicchattacarimaphAliM parasarUveNa saMkAmiya jahAkameNa adhahidigalaNAe udayAvaliyaNisegesu galamANesu egaNisegahidIe dusamayakAlAe sesAe aMtomuhuttapamANaM sammAmicchattassa jahaNNaMtaraM hodi / eva * mithyAtva, samyaktva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktikA antara nahIM hai| 6555. zaMkA ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA antara kyoM nahIM hotA ? samAdhAna--kyoMki kSayako prApta hue karmoMkI punaH utpatti nahIM hotI hai aura ina prakRtiyoMkI jaghanya sthiti kSapaNAke antameM hI prApta hotI hai, ataH inakI jaghanya sthitikA antara nahIM hotaa| ___* samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya sthitivibhaktikA jaghanya antara antamuhUrta hai| 6556. vaha isa prakAra hai-udvelanAke dvArA samyagmithyAtvakA jaghanya sthitisatkarma karanevAlA koI eka jIva samyaktvake sanmukha huA aura isane antarakaraNakI antima phAlike sAtha udvelanAkI antima phAliko anya prakRtimeM khipaayaa| phira vahA~ se lekara mithyAtvakI sthitimeM eka samaya kama AvalipramANa kAlako bitAkara samyagmithyAtvake jaghanya sthitisatkarmakA Adi kiyA aura isa prakAra usakA antara kara diyaa| phira kramase mithyAtvakI prathama sthitiko galAkara prathamopazama samyaktvako prApta kiyA aura vahA~ antarmuhUrta raha kara vedaka samyaktvako prApta kiyA / punaH antarmuhUtekAlake dvArA anantAnubandhIkI visaMyojanA kii| punaH adhaHkaraNa aura apUrvakaraNako karake anivRttikaraNake kAlake saMkhyAta bahubhAga vyatIta ho jAne para mithyAtvakA kSaya kiyaa| punaH antarmuhUrta kAlake dvArA samyagmithyAtvakI antima phAlikA pararUpase saMkramaNa karake yathAkramase adhaHsthitigalanAke dvArA udayAvalike niSekoMko galAte hue jaba eka niSekakI sthiti do samaya kAlapramANa zeSa raha jAtI hai taba usa jIvake samyagmithyAtvakI jaghanya Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 maNaMtANubaMdhicaukkassa vi / Navari aMtomuhuttabhaMtare do vAraM tesiM visaMyojaNaM kAuNa jahaNNaMtaraM vattavvaM / (r) ukkasseNa uvddddpogglpriytttt| $ 557. sugamamedaM / evaM cuNNisuttamassidRNa oghataraparUvaNaM kariya saMpahi teNa sUcidasesamaggaNAo assidaNa aMtaraparUvaNAe kIramANAe uccAraNamassidUNa kssaamo| 6 558. jahaNNae payadaM / duviho Niso-ogheNa odeseNa ya / tattha ogheNa micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 ajaha0 Natthi aNtrN| sammatta0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja. annukkssbhNgo| sammAmi0 jaha0 ja0 aMtomu0, ukka0 addhapogga0 desUNaM / aja0 aNukka bhNgo| aNaMtANu0 caukka0 jaha0 ja0 aMtomu0, ukka0 addhapogga0 desUNaM / aja0 ja0 aMtoma0, ukka0 bechAvahisAgaro0 desUNANi / evmckkhu0-bhvsi0| sthitikA jaghanya antara prApta hotA hai jisakA pramANa antarmuhUrta hai / isI prakAra anantAnubandhI catuSkakA bhI jaghanya antara kahanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki antarmuhUrta kAlake bhItara dobAra anantAnubandhIkI visaMyojanA karAke jaghanya antara kahanA cAhiye / * tathA uskRSTa antara upArdhapudgala parivartana pramANa hai / 6557. yaha sUtra sarala hai| isa prakAra cUrNisUtrakA Azraya lekara ogha antarakA kathana karake aba sabhI mArgaNAoMmeM isake dvArA sUcita honevAle antarakA kathana uccAraNAke Azrayase karate haiM 6558. jaghanya antarakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-opanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai| samyaktvakI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanyakA bhaMga anutkRSTake samAna hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa hai| tathA ajaghanyakA bhaMga anutkRSTake samAna hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara pramANa hai / isI prakAra acakSudarzanavAle aura bhavyoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-saba prakRtiyoM kI jaghanya sthitike jaghanya aura utkRSTa antarakA ullekha cUrNisUtroM kI vyAkhyA karate samaya kiyA hI hai ataH yahAM ajaghanya sthiti ke jaghanya aura utkRSTa antarakA ullekha kiyA jAtA hai-utkRSTa sthitike prApta ho jAneke bAda usase nyUna jitanI sthitiyAM prApta hotI haiM una sabako anutkRSTa sthiti kahate haiM tathA jaghanya sthitike atirikta jitanI sthitiyA~ hotI haiM unheM ajaghanya sthiti kahate haiN| isake anusAra oghase mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI ajaghanya sthitiyoMkA antara nahIM prApta Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 32 ) hidivihattIe uttarapayaDihidizretara 559. AdeseNa geraiesu micchatta-bArasaka0 NavaNoka0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 jahaNNukka0 egasa / sammatta0 jaha* patthi aMtaraM / aja0 annukk0mNgo| sammAmi0 jaha0 jaha0 palido0 asNkhe0bhaago| aja0 jaha0 egasa0, ukkA doNhaM pi tettIsa0 desaNANi / aNaMtANu0caukka0 ja0 aja0 jaha0 aMtoma0, ukka0 tettIsaM sAgaro. desaNANi / paDhamAe micchatta-bArasaka NavaNoka0 jaha0 patthi aMtaraM / aja0 jahaNNukka egasa0 / sammatta0 ja0 Natthi aNtrN| aja0 jaha0 egasa0, ukka0 sagahidI desUNA / sammAmi0 jaha0 jaha0 palidovamassa asN0bhaago| aja. jaha0 egasa0, ukka. sagahidI desUNA / aNaMtANu caukka0 jaha0 ajaha0 jaha0 aMto0, ukka sagahidI desUNA | vidiyAdi jAva chahi tti micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 aja0 Natthi aMtaraM / sammatta0-sammAmi0 jaha0 ja0 palido0 asaMkhe0 hotA, kyoMki oghase una prakRtiyoMkI jaghanya sthitiyA~ kSapaNAke antameM hI prApta hotI haiM aura kSaya honeke pazcAt punaH inakA sattva nahIM pAyA jaataa| kintu samyaktva aura sanyagmithyAtvakA udvelanAke pazcAt samyaktvake hone para niyamase sattva ho jAtA hai aura anantAnubandhI catuSkakA visaMyojanAke pazcAt punaH sattva ho sakatA hai ataH ina prakRtiyoMkI oghase ajaghanya sthitiyoM kA bhI antara pAyA jAtA hai| unameMse samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitike antarakA khulAsA inake anutkRSTa sthitike antarake samAna jAnanA cAhiye / tathA anantA. nubandhI catuSkakI ajaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUta hai, kyoMki anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanAke bAda punaH usakA sattva prApta karanemeM kamase kama antarmuhUrta kAla lagatA hai / tathA utkRSTa antara kucha kama ekasau battIsa sAgara hai, kyoMki jisane anantAnubandhI catupkakI visaMyojanA kara dI hai vaha yadi mithyAtvameM Akara punaH usakA sattva prApta kare to use aisA karane meM sabase adhika kAla kucha kama ekasau battIsa sAgara lagatA hai| 6556. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai| samyaktva prakRtikI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanyakA bhaga anutkRSTake samAna hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya hai aura donoM sthitiyoMkA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / pahalI pRthivImeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSayoMkI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai| samyaktvakI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya hai aura donoMkA utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai| dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 bhAgo / aja0 ja0 egasa0, ukka0 sagahidI desUNA / aNaMtANu caukka0 jaha0 aja0 ja0 aMtomu0, ukka0 sagahidI desUNA / sattamAe micchatta-bArasaka0-bhayaduguMcha0 jaha0 Natthi aNtrN| aja0 jaha0 egasa0, ukka0 aMtoma0 / sattaNoka0 jaha. Natthi aMtaraM / aja0 jahaNNakka0 egasa0 / sammAmi0-aNaMtANu0 NiroghaM / sammatta0 sammAmicchattabhaMgo / sthitikA antara nahIM hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura donoM jaghanya ajaghanyakA utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai| sAtavIM pRthivImeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai| samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| tathA samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| vizeSArtha- naraka meM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti dUsare vigrahake samaya eka bAra hI prApta ho sakatI hai, ataH yahA~ jaghanya sthitikA antara kAla nahIM kahA / kintu isa jIva ke pahale vigrahameM aura tRtIyAdi samayoM meM ajaghanya sthiti rahegI ataH narakameM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara kAla eka samaya kahA hai / narakameM utpanna hue kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIvake hI samyaktvakI jaghanya sthiti pAI jAtI hai, ataH isakI jaghanya sthitikA antarakAla sambhava nhiiN| tathA isakI ajaghanya sthitikA antara kAla anutkRSTa sthitike samAna ghaTita kara lenA caahiye| jisa nArakIne udvelanA karake samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti prApti kI hai vaha upazamasamyaktvako prApta karake aura mithyAtvameM pAkara punaH udvelanA karake yadi punaH usakI jaghanya sthitiko prApta kare to use aisA karane meM palyakA asaMkhyAtavAM bhAgapramANa kAla lagatA hai, ataH samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA antarakAla ukta pramANa kahA / jisa nArakIne samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitike bAda jaghanya sthitiko prApta kiyA aura tIsare samayameM upazamasamyaktvI hokara punaH ajaghanya sthitiko prApta kara liyA usake samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya pAyA jAtA hai| jo nArakI naraka meM utpanna honeke pahale samayameM aura apanI Ayuke antima samaya meM udvelanAdvArA samyagmithyAtva kI jaghanya sthitiko prApta karatA hai usake samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara prApta hotA hai / tathA jisa nArakIne utpanna honeke bAda dUsare samayameM samyagmithyAtvakI udvelanA kara dI aura antameM antarmuhUrta kAlake zeSa rahanepara upazama samyaktvako prApta kiyA usake samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara pAyA jAtA hai / tathA narakameM sambhava visaMyojanAke jaghanya aura utkRSTa kAlakI apekSA anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta aura utkRSTa antarakAla kucha kama tetIsa sAgara pramANa prApta hotA hai| prathama narakake kathanameM sAmAnya nArakiyoMke kathanase koI vizeSatA nahIM hai| kintu jahAM sAmAnya nArakiyoMke kathanameM kucha kama apanI utkRSTa sthiti kahI ho vahAM prathama narakakI kucha kama utkRSTa sthiti jAnanI caahiye| dUsarese lekara chaThe naraka Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDiTThidiaMtaraM 335 9560. tirikkhesu micchatta - bArasaka0 -bhaya-durguchA0 jaha0 ja0 aMtoma0, ukka * asaMkhejjA logA / aja0 jaha0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / sammatta0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 aNukkassabhaMgo / sammAmi0 jaha0 ja0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / ukka0 oghaM / atA- cauka0 jaha0 zrodhaM / aja0 jaha0 aMtomu0, ukka0 tiNNi palido 0 desUNANi / sattaNoka0 ja0 ja0 palido0 asaMkhe0bhAgo, ukka0 atakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / aja0 jahaNNukka0 eyasa0 / aja0 ja0 esa 0, taka nArakiyoMke mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokASAyoMkI jaghanya sthiti antima samaya meM hI prApta ho sakatI hai ataH inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthiti kA antarakAla nahIM prApta hotA / dvitIyAdi pRthiviyoM meM kRtakRtatyavedaka samyagdRSTi nahIM utpanna hotA hai ataH yahAM samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti ke antarakA kathana samAna hai / vaha sAmAnya nArakiyoMke samAna yahAM bhI ghaTita kara lenA cAhiye / zeSa kathana sugama hai| sAtaveM narakameM mithyAtva bAhara kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti anta ke antamuhUrta meM kama se kama eka samaya taka aura adhika se adhika antarmuhUrta kAla taka prApta ho sakatI hai / aba jisane isa antamuhUrtake madhya meM eka samaya ke liye jaghanya sthiti prApta kI usake ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya pAyA jAtA hai / tathA jisane antarmuhUrta taka jaghanya sthiti prApta karake anta meM ajaghanya sthiti prApta kI usake ajaghanya sthitikA utkRSTa antara antarmuhUrta pAyA jAtA hai / tathA nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya batalAyA hai, ataH inakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya prApta hotA hai / zeSa kathana proghake samAna hai / kintu yahAM bhI kRtakRtyavedaka samyagdRSTi utpanna nahIM hotA, ataH yahAM samyaktvakA kathana samyagmithyAtva ke samAna jAnanA / SS 560 tiryaMcoM meM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugusAkI jaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / samyaktvakI jaghanya sthitikA antara nahIM hai / tathA ajaghanya sthitikA bhaMga anutkRSTa sthiti ke samAna hai / samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya tathA donoMkA utkRSTa antara ke samAna hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA antara oghake samAna hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai / sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya 1 vizeSArtha -- pahale tiryaMcoMke mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTakAla asaMkhyAta lokapramANa batalA Aye hai ataH vahI yahAM inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla jAnanA cAhiye / tathA pahale inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta batalA Aye haiM ataH vahI yahAM inake ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla jAnanA cAhiye / tiryaMcoMke samyaktvakI jaghanya sthiti kRtakRtyavedaka samyagdRSTike prApta hotI hai ataH inake samyaktvakI jaghanya sthiti antarakAlakA niSedha kiyA hai / tiryaMcoM Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwwwwwwwwwwwwww jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 6561. paMciMdiyatirikva-paMciMtiri0pajja0-paMci0tiri0joNiNIsu micchattabArasaka0-bhaya-duguMcha0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja. jahaNNuka eyasa0 / samma0 jaha0 patthi aMtaraM / aja0 jaha0 eyasa0, ukka0 tiNNi palidovamANi puvakoDipudhatteNasamyaktvakI anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartana pramANa batalA Aye haiM usI prakAra yahAM usakI ajaghanya sthitikA antarakAla ghaTita kara lenA caahiye| kisI eka tiyecane udvelanAke antima samayameM samyagmithyAtvakI jaghanya sthitiko prApta kiyaa| punaH vaha dUsare samayameM upazamasamyagdRSTi ho gayA to use mithyAtvameM jAkara udvelanAke dvArA punaH samyagmithyAtvakI jaghanya sthitiko prApta karanemeM palyakA asaMkhyAtavAM bhAga pramANa kAla lagatA hai, ataH tiryacake samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antarakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| jo tiryaMca samyagmithyAtvakI jaghanya sthitike sAtha eka samaya taka rahA aura dUsare samayameM vaha upazamasamyagdRSTi ho gayA usake samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya antarakAla eka samaya khaa| tathA samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA utkRSTa antara oghake samAna jAnanA, kyoMki oghameM kahA gayA utkRSTa antarakAla tiyaMcoMke hI ghaTita hotA hai| eka antarmuhUrtameM anantAnubandhIkI visaMyojanA do bAra prApta ho sakatI hai aura oghase visaMyojanAke antima samayameM anantAnubandhIkI jaghanya sthiti hotI hai jo tithaMcoMke bhI sambhava hai ataH inake anantAnubandhIkI jaghanya sthitikA jaghanya antarakAla oghake samAna antarmuhUrta khaa| tiyacoMmeM anantAnubandhIkI visaMyojanAkA utkRSTa antarakAla ardha pudgalaparivartana hai, ataH inake anantAnubandhIkI jaghanya sthitikA utkRSTa antara kAla oghake samAna kucha kama ardhaM pudgala parivartana khaa| tathA tiryaMcoMke caubIsa prakRtika sthAnakA jaghanyakAla antarmuhUrta hai ataH inake anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya antarakAla antarmaharta khaa| tathA tiryaMcoMke caubIsa prakRtika sthAnakA sattvakAla kucha kama tIna palya hai, ata: inake anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla kucha kama tIna palya khaa| jo ekendriya jIva solaha kaSAyoMkI jaghanya sthitike sAtha paMcendriyoMmeM utpanna hotA hai usake pratipakSa prakRtiyoM ke bandha kAlake antima samayameM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti prApta hotI hai| aba yadi dUsarI bAra yaha jIva isI sthitiko prApta karanA cAhe to use kamase kama palyakA asaMkhyAtavAM bhAga pramANa kAla lagegA, kyoM ki kisI ekendriyako paMcendriyake yogya sthitikA ghAta karake ekendriyake yogya jaghanya sthitiko prApta karanemeM palyakA asaMkhyAtavAM bhAga pramANa kAla lagatA hai, ataH tithaMcoMke sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya antarakAla palyake . asaMkhyAtaveM bhAga pramANa khaa| tathA ekendriyoMkA utkRSTa kAla asaMkhyAta pudgalaparivartana pramANa hai| aba yadi kisI ekendriyane ukta kAlake prArambha aura antameM paMcendriyoMmeM utpanna hokara sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitiko prApta kiyA to usake sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA ukta kAla pramANa utkRSTa antara kAla pAyA jAtA hai| tiyacoMke sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti eka samayake liye prApta hotI hai, ataH inake ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya khaa| 6561. paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiyeca yonimatiyoM meM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai| samyaktvakI jaghanya sthitikA antara nahIM hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktvase Fol Private & Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 warriom www www.ary mammmmarwarriorrmammmmmmmm gA0 22 ]. dvidivihattIe uttarapapaDihidiaMtaraM bhahiyANi / sammAmi0 jaha0 ja0 palido0 asaMkhe bhAgo / aja0 ja0 egasamao, ukka0 tiNNi palido0 puvakoDipudhatteNabbhahiyANi / aNaMtANa cauka0 ja0 ja0 aMtomuhu, ukka0 sagahidI desUNA / aja0 jaha0 aMtomu0, uka0 tiNNi palidovamANi desUNANi / sattaNoka0 jaha0 patthi aMtaraM / aja0 jahaNNukka0 egasa / Navari paMciMdiyatirikkhajoNiNIsu sammatta0 smmaamicchttbhNgo| adhika tIna palyapramANa hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura donoMkA utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktvase adhika tIna palya hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA antara nahIM hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai / kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiyeca yonimatiyoMmeM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| vizeSArtha ukta tIna prakArake tiryaMcoMke mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA antarakAla paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaca paryApta aura paMcendriya tiryaMca yonimatI paryAyake rahate hue nahIM prApta hotA, kyoMki jo bAdara ekendriya hata samutpattikramase ukta tIna prakArake tiyacoMmeM utpanna hotA hai usIke inakI jaghanya sthiti pAI jAtI hai, ataH inake ukta prakRtiyoMkA jaghanya antara kAla nahIM kahA / inake sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitike antarake nahIM honekA bhI yahI kAraNa jAnanA caahie| tathA inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthiti eka samayake liye hotI hai, ataH ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya khaa| tiyacoMmeM samyaktvakI jaghanya sthiti kRtakRtyavedaka samyagdRSTike hotI hai aura aise jIvake punaH samyaktvakA sattva nahIM pAyA jAtA, ataH antima bhedako chor3akara ukta do prakArake tiryaMcoMke samyaktvakI jaghanya sthitikA antarakAla nahIM kahA / jisa tithaMcane samyaktvakI udvelanA karake eka samayake antarAlase upazama samyaktvako prApta kiyA hai usake samyaktvakA antara eka samaya pAyA jAtA hai, ataH vivakSita tiyaMcoMke samyaktvakI ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya khaa| ukta tIna prakArake tiyacoMkA utkRSTa kAla pUrvakoTi pRthaktvase adhika tIna palya hai| aba yadi kisIne apane kAlake prArambhameM samyaktvakI udvelanA kI aura antameM upazama samyaktvako prApta karake samyaktvakI ajaghanya sthitiko prApta kiyA to usake ukta kAla taka samyaktvakA antara pAyA jAtA hai, ataH ukta tIna prakArake tiyecoMke samyaktvakI ajaghanya sthitikA utkRSTa antara kAla ukta pramANa kahA / tathA samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla samyaktvake samAna ghaTita kara lenA cAhiye aura sAmAnya tithaMcoMke samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA antarakAla jisa prakAra ghaTita karake likha Aye haiM usI prakAra yahAM bhI jAnanA cAhie, isaliye isakA alagase khulAsA nahIM kiyaa| kintu yahAM itanI vizeSatA hai ki yonimatI tiryaMcake samyaktvakI jaghanya sthitikA antarakAla sammagmithyAtvake samAna hI prApta hotA hai, kyoMki inameM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva nahIM utpanna hotA / ukta tInoM prakArake tiyacoMke anantAnubandhIkI jaghanya sthiti visaMyojanAke antima samayameM prApta hotI hai aura jisane anantAnubandhIkI visaMyojanA kI hai aisA jIva mithyAtvameM Akara aura samyaktvako prApta karake punaH visaMyojanA kare to kamase kama Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: nayaMdhavalAsahide kasAyapAhu. [DidihitI 3 9562, paMciM0 tiri0 a ] pajja0 micchatta - bArasaka0 - bagoka0 paciM0tiriktvabhaMgo | anaMtANu0 caukka0 micchattabhaMgo / sammatta sammAmicchattANaM jahaNNAjahaNNa0 Natthi aMtaraM / evaM maNusa pajja0 - savvavigaliMdiya-paMciMdiya apajja0 - tasapajjate ti / 9563, maNusatiya0 micchata bArasaka0 - NavaNoka0 jaha0 a0 Natthi aMtara / sesANaM paMciMdiyatirikkhabhaMgo | Navari sammAmi0 jaha0 oghaM / 338 antarmuhUrta kAla lagatA hai, ataH inake anantAnubandhIkI jaghanya sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUta kahA / ukta tIna prakArake tiryaMcoMkA jo utkRSTa kAla pUrvakoTipRthaktva se adhika tIna palya batalAye haiM so isake Adi aura anta meM anantAnubandhIkI visaMyojanA karAve aura isa prakAra ubhayatra anantAnubandhIkI jaghanya sthiti le Ave, ataH inake anantAnubandhIkI jaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa kahA / kisIne anantAnubandhIkI visaMyojanA ke anta samaya meM ajaghanya sthitikA antara kiyA aura antarmuhUrta ke bAda mithyAtva meM jAkara usane punaH anantAnubandhIkI ajaghanya sthiti prApta karalI to usake anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta pAyA jAtA hai isIliye ukta tIna prakArake tiryaMcoMke anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta kahA / tathA utkRSTa antara kucha kama tIna palya haiM yaha spaSTa hI hai / sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti eka samaya taka pAI jAtI hai, ataH inake sAta nokaSAyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya kahA / $ 562. paMcendriya tiryaMca aparyAptakoM meM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kA bhaMga paMcendriyatiryaMcoM ke samAna hai / anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai / samyaktva aura samayakI jaghanya aura ajavanya sthitikA antara nahIM hai| isI prakAra manuSya aparyApta, saba vikalendriya, paMcendriya aparyApta aura trasa aparyApta jIvoM meM jAnanA cAhiye / vizeSArtha-paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMke midhyAtva Adi 22 prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA antarakAla sambhava nahIM tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya hai aura yaha saba vyavasthA paMcendriya tiryaMcoM ke samAna hai, ataH isa kathanako paMcendriya tiryaMcoM ke samAna karanekI sUcanA kI / paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptaka ke anantAnubandhIkI jaghanya aura jaghanya sthiti ke antara ke sambandhameM yahI vyavasthA jAnanI cAhiye, ataH isake kathanako midhyAtva ke samAna kahA / paMcendriya tiryaMca labdhyapAptakoMke samyaktva aura samyagmithyAtva kI udvelanA to hotI hai para isI paryAyake rahate hue punaH inakI prApti nahIM hotI, ataH inake ukta do prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara kAla nahIM banatA / mUlameM manuSya labdhyaparyApta Adi aura jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM yaha vyavasthA bana jAtI hai, ataH unake kathanako paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMke samAna kahA / 9 563, sAmAnya manuSya, manuSya paryApta aura manuSyaniyoM meM mithyAkha, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI janya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai / zeSa prakRtiyoM kA bhaMga paMcendriya tiryaMcoM ke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara ke samAna hai / vizeSArtha - manuSya trikake midhyAtvakI jaghanya sthiti darzanamohanIyakI kSapaNA ke samaya Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDiDidiaMtaraM 336 6 564. deva0 micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 jahaNNakka0 eyasa / sammatta0 jaha0 Natthi aMtaraM / aja0 jaha0 egasa0, ukka0 ekkattIsaM sAgarovamANi desUNANi / sammAmi0 jaha0 jaha0 palido0 asaMkhe0bhAgo / ukka0 ekattIsasAgaro0 desUNANi / ajaha0 jaha0 [ egasamao, ] ukka0 ekattIsa sAgarovamANi desUNANi / aNaMtANu0 ja0 aja0 ja0 aMtomu0, ukka ekattIsa0 desUNA0 / tathA bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti cAritramohanIyakI kSapaNAke samaya prApta hotI hai tathA isake bAda inakA punaH sattva sambhava nahIM, ataH inakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antarakAla nahIM khaa| aba zeSa jo chaha prakRtiyAM bacatI haiM so unakI jaghanya aura ajaghanya sthitike antarake viSayameM jisa prakAra paMcendriya tiyaMcake khulAsA kara Aye haiM usI prakAra yahAM bhI khulAsA kara lenA cAhiye / kintu inake samyagmithyAtvako jaghanya sthitikA jaghanya antarakAla oghake samAna bana jAtA hai, kyoMki inake samyagmithyAtvakI udvelanAke samAna kSapaNA bhI pAI jAtI hai| 6564. devoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai / samyaktvakI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara palyophmake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai| vizeSArtha--jo asaMjJI do mor3A lekara devoMmeM utpanna hotA hai usake dUsare vigrahake samaya hI mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti sambhava hai| tathA isI jIvake pratipakSa paMkRtiyoMke bandhakAlake anta meM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti sambhava hai, ataH sAmAnya devoMke ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA antara kAla nahIM kahA / tathA inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthiti eka samaya taka pAI jAtI hai, ata: inake ukta kRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya khaa| devoMme kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva utpanna hote haiM ataH inake samyaktvakI jaghanya sthitikA antarakAla sambhaba nahIM hai| kAraNa spaSTa hai / jisa devake udvelanAke eka samayake antarAlase upazama samyaktvakI prApti hotI hai, usake samyaktvakI ajaghanya sthitikA antara eka samaya pAyA jAtA hai ataH devoMke samyaktvakI ajaghanya sthitikA jaghanya antarakAla eka samaya kahA / devoMmeM uparima praiveyaka takake deva hI mithyAdRSTi hote haiN| aba jisa devane vahA~ utpanna honeke pahale samayameM samyaktvakI udvelanA karake ajaghanya sthitikA antara kiyA aura antarmuhUrtakAlake zeSa raha jAne para upazama samyaktvako prApta karake samyaktvakI ajaghanya sthitiko prApta kiyA usake samyaktvakI ajaghanya sthitikA antarakAla kuchakama ikatIsa sAgara pAyA jAtA hai, ataH sAmAnya devoMke ukta prakRtikI ajaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla ukta pramANa khaa| isI prakAra samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla ghaTita kara lenA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki ta: sAmAnya Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayadhavalAsahide kasA pAhuDe [ dvidihitI 3 S565. bhavaNa0 vANa0 micchatta0 - bArasaka0 NavaNoka0 jaha0 aja0 devoghaM / sammatta0 - sammAmi0 jaha0 ja0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / ukka0 sagahidI debhrUNA / aja0 ja0 eyasa0, ukka0 saga0 desUNA / zraNatAraNu0 cauka0 jaha0 a0 ja0 aMtomu0, ukka0 sagahidI deNA / joisiyAdi jAva uvarimagevajjo ttimicchattabArasaka0 - NavaNoka0 ja0 ja0 Natthi aMtaraM / sammatta ja0 Natthi aMtaraM / aja0 aNukarasabhaMgo / sammAmi0 jaha0 ja0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / ukka0 sagasagukkasahidI deNA / aja0 aNukkastabhaMgo / anaMtANu0 caukka0 ja0 aja0 ja0 340 jaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla prApta karate samaya jIvanameM palyake asaMkhyAtaveM bhAga kAlake zeSa raha jAne para upazama samyaktvako prApta karAve aura vahAMse nikalaneke antima samayameM jaghanya sthiti prApta karAve / samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antarakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa jisa prakAra tiryaMcake ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra sAmAnya devoMke ghaTita kara lenA cAhiye / tathA jisa devane samyagmidhyAtvakI udvelanAke pahale samaya meM samyaktvako prApta kara liyA hai usake samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya pAyA jAtA hai, ataH devoMke samyagmithyAtva kI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya kahA / anantAnubandhIkI jaghanya aura ajaghanya sthitike jaghanya antarakAlako jisa prakAra tiryaMcoMke antarmuhUrta pramANa ghaTita karake likha Aye haiM usI prakAra sAmAnya devoMke ghaTita kara lenA caahiye| eka deva hai jisane jIvana ke prArambha meM visaMyojanA ke antima samaya meM anantAnubandhIkI jaghanya sthitiko prApta kiyA anantara vaha mithyAtvako prApta ho gayA aura jaba jIvanameM antarmuhUrta kAla zeSa raha jAya taba vaha punaH anantAnubandhIkI visaMyojanA karake anantAnubandhIkI jaghanya sthitiko prApta kare to usake anantAnubandhIkI jaghanya sthitikA antara kuchakama ikatIsa sAgara bana jAtA hai, ataH samAnya devoMke anantAnubandhIkI jaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla ukta pramANa kahA / tathA jisa devane prArambhameM visaMyojanA dvArA visaMyojanA ke antima samaya meM anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA antara kiyA aura jIvana bhara vaha samyaktvake sAtha rahA / punaH jIvanake antima samaya meM vaha mithyAtvako prApta huA to usake anantAnubandhIkI ajaghanya sthitikA antara kulakama ikatIsa sAgara pAyA jAtA hai, ataH isakA utkRSTa antara ukta pramANa kahA / * 9565. bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM midhyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara sAmAnya devoMke samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai / jyotiSiyoMse lekara uparimayaiveyaka takake devoMmeM midhyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai / samyaktvakI jaghanya sthitikA antara nahIM hai tathA jaghanyakA bhaMga anutkRSTake samAna hai / samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai aura utkRSTa antara kucha kama apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai / tathA ajaghanyakA bhaMga anutkRSTake samAna hai / anantAnubandhI agrrat jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDiDidiaMtara 341 aMto0, ukka0 sagahidI desUNA / Navari joisiesu sammatta0 smmaamicchttbhNgo| aNuddisAdi jAva savvaha0 savvapayaDINaM ja0 aja0 Natthi aMtaraM / kammaiya-AhAra0. AhAramissa0-avagada0-akasA0-AbhiNi-suda0-ohi0-maNapajjA-vihaMga0-saMjada0sAmAiya-chedo0-parihAra0 suhuma0-jahAkkhAda0-saMjadAsaMjada-ohidaMsa0-sammAdi0khaiya0-vedaya0-uvasama0-sAsaNa-sammAbhi0-aNAhArae tti Natthi aNtrN| 566. eiMdiesu micchatta-solasaka-bhaya-duguMcha0 jaha0 ja0 aMtomu0, ukka0 asaMkhejjA logaa| aja0 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu / sammatta0-sammAmi0 ja0 aja0 patthi0 aMtaraM / sattaNoka0 ja0 ja0 aMtoma0, ukka0 asaMkhejjA logaa| aja0 jahaNeka0 egasa0 / evaM suhuma0 / bAdarANamevaM cetra / Navari sagahidI desUNA / evaM bAdarapajattAapanI sthitipramANa hai| kintu itanI vizeSatA hai ki jyotiSiyoMmeM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai / isI prakAra kArmaNakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, AbhinibAdhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, vibhaMgajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanavAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura anAhAraka jIvoMke saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai| vizeSArtha bhavanavAsI aura vyantaradevoMmeM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva nahIM utpanna hote. ataH inake vahA~ sambhava samyaktvakI jaghanya sthitikA antarakAla bana jAtA hai, kyoMki eka bAra samyaktvakI jaghanya sthitiko prApta karake punaH usI sthitiko prApta karane meM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla lagatA hai| zeSa kathana sugama hai| jyotiSiyoMse lekara uparima aveyaka takake devoMke mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA prApta honA jIvanake antima samayameM sambhava hai, ata: inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antarakAla nahIM pAyA jAtA / jyotiSiyoMmeM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva nahIM utpanna hotA, ataH unake samyaktvakI jaghanya sthitikA antarakAla bhavanavAsiyoMke samAna bana jAtA hai, zeSake nhiiN| anudizAdikameM samyagdRSTi jIva hI utpanna hote haiM, ataH vahAM kisI bhI prakRtikA antarakAla sambhava nahIM hai| isI prakAra AhArakakAyayogase lekara samyagmithyAdRSTi takake jIvoMmeM apane apane kAlake antima samayameM jaghanya sthiti honeke kAraNa antara saMbhava nahIM hai| kArmaNakAyayoga aura anAhAraka aisI mArgaNAeM haiM jinameM sambhava saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antarakAla sambhava nahIM, kyoMki vahAM antarAlake sAtha do bAra jaghanya yA ajaghanya sthiti nahIM pAI jaatii| 6566. ekendriyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| tathA ajaghanya sthitikA Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 0 pajjattANaM / suhumapajjattApajattaesu micchatta - solasaka0-bhaya-duguMcha 0 jaha0 jahaNNukka * aMtomu0 / a0 ja0 eMgasa 0, ukka0 aMtomu0 | sattaNokasAya0 ja0 jaharAgukka aMtomu0 / aja0 jahaNNukka egasama / [sammatta-sammA0 ja0 aja0 Natthi aMtaraM / ] 9567. paMciMdiya-paMciM0 pajja0-tasa0 - tasapajja0 micchatta - bArasaka0 - NavaNoka jaha0 ja0 Natthi aMtaraM / sammatta0 ja0 Natthi aMtaraM / aja0 aNukka0 bhaMgo / sammAmi0 ja0 ja0 aMtomu0 / aja0 ja0 egasa 0, uka0 sahidI deNA / anaMtANu0 0 * jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai / isI prakAra sUkSma ekendriyoM ke jAnanA cAhiye / bAdara ekendriyoMke bhI isI prakAra jAnanA cAhiye, kintu itanI vizeSatA hai ki inake kucha kama apanI sthiti kahanI cAhiye / isI prakAra bAdara paryAptaka aura bAdara aparyAptaka jIvoMke jAnanA cAhiye / sUkSma ekendriya paryAptaka aura aparyApta jIvoM meM midhyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai / samyaktva aura samyagmithyAtva kI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai / vizeSArtha - jo bAdara ekendriya midhyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitiko prApta karake punaH use prApta karanA cAhatA hai use vaisA karanemeM kamase kama antarmuhUrtakAla lagatA hai ataH ekendriyoMke ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta kahA / tathA yadi aisA jIva sUkSma ekendriyoMmeM apane utkRSTa kAla taka paribhramaNa kare aura phira bAdara ekendriya ho kara jaghanya sthiti prApta kare to asaMkhyAta lokapramANa kAla lagatA hai, ataH inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta lokapramANa kahA / tathA ekendriyoM ke ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta hai ataH inake ajaghanya sthitikA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta khaa| inake sAta Pravrrit jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla pUrvokta rIti se hI ghaTita kara lenA cAhiye | kintu ajaghanya sthitike jaghanya aura utkRSTa antarakAlameM kucha vizeSatA hai / bAta yaha hai ki inake sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya pramANa hI hotA , ataH ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya pramANa hI prApta hogaa| ekendriyoMko samyagdarzana kI prApti nahIM hotI, ataH unake samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antarakAla sambhava nahIM, yaha spaSTa hI hai / sUkSma ekendriya aura bAdara ekendriyoM ke mithyAtvAdikI jaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti pramANa hotA hai| zeSa kathana pUrvokta pramANa hI hai / bAdara ekendriya paryApta aura bAdara ekendriya aparyApta jIvoMke bhI isI prakAra jAnanA caahie| kintu sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIvoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta ho hai, ataH inake ukta saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA utkRSTa antarakAla antarmuhUrta prApta ho jAtA hai / zeSa kathana pUrvokta pramANa hI hai / 567. paMcendriya, paMcendriyaparyApta, trasa aura trasaparyApta jIvoMmeM midhyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai / samyaktva prakRtikI jaghanya sthitikA antara nahIM hai / tathA ajaghanyakA bhaMga anutkRSTake samAna hai / samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya hai / Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihatIe uttarapayaDiSTidiaMtaraM 343 cauka0 ja0 ja0 aMtomu0, ukka0 sagahidI desUNA / aja0 ja0 aMtomu0, ukka0 ve chAvahisAgaro0 desUNANi / evaM purisa0-cakkhu0-saNNi tti / 6568. kAyANuvAdeNa paMcakAya0 eiMdiyabhaMgo / Navari sagasagukkassahidI desUNA / paMcamaNa0-paMcavaci0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ja0 aja0 gatthi aMtaraM / sammatta0 sammAmi0 ja0 Natthi aMtaraM / aja0 ja0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / kAyajogi0-orAli.-veubdhiya0 mnnjogibhNgo| orAliyamissa0 suhumeiNdiyapjttbhNgo| Navari sattaNoka0 jaha0 Natthi aNtrN| aja0 jahaNNuka0 egsmo| veuvviyamissa0 micchatta-sampatta-sammAmi0-solasaka0-bhaya-duguMcha. ja. aja0 Natthi aMtaraM / sattaNoka0 ja0 Natthi aMtaraM / aja0 jahaNNuka0 egasa0 / tathA donoMkA utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara hai| isI prakAra puruSavedavAle, cakSudarzanavAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-paMcendriya Adi cAra mArgaNAoMmeM darzanamohanIya aura cAritramohanIyakI kSapaNAke samaya mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokASAyoMkI jaghanya sthiti pAI jAtI hai, ataH inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antarakAla nahIM khaa| tathA inake kRtakRtyavedakake antima samaya meM samyaktvakI jaghanya sthiti pAI jAtI hai ataH isakI jaghanya sthitikA antarakAla bhI sambhava nhiiN| jisane samyagmithyAtvakI udvelanA kI aura samyagdRSTi hokara antarmuhUrta meM usakI kSapaNA kI usake samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antarakAla antarmuhUrta pAyA jAtA hai, ata: isakA jaghanya antarakAla antamuhUrta khaa| zeSa kathana sugama hai| 6568 kAya mArgaNAke anuvAdase pAMca sthAvara kAyoMmeM ekendriyoM ke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki kucha kama apanI apanI utkRSTa sthiti kahanI caahiye| pAMcoM manoyogI aura pAMcoM manoyogI jIvoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| kAyayogI, audArikakAyayogI aura vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM manoyogiyoM ke samAna bhaMga hai| audArika mizrakAyayogiyoMmeM sUkSma ekendriya aparyAptakoMke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inake sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai| vaikriyikamizrakAyayogiyoM meM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai / sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai| vizeSArtha-pAMcoM manoyogoM aura pAMcoM vacanayogoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA tathA samyaktvakI jaghanya sthitikA antarakAla nahIM hai so isakA khulAsA paMcendriya mArgaNA meM jisa prakAra kara Aye haiM usI prakAra yahA~ bhI jAnanA caahie| tathA ukta yogoMmeMse eka yogake rahate hue anantAnubandhIkI do bAra visaMyojanA sammava nahIM, ataH Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 jayapavalAsahide kasAyapAhuDe [chidivihattI 569, itthivedesu micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 ja0 aja. patthi aMtaraM / sammatta0 ja0 Natthi aMtaraM / aja0 aNukka bhNgo| sammAmi0 ja0 ja0 aMtomu / aja0 ja0 egasa0, ukka0 sagahidI desUNA / aNaMtANu0caukka0 ja0 sammAmicchattabhaMgo / aja0 ja0 aMtomu0, ukka. paNavaNNapalido0 desUNANi / 570. Navu'sa0 micchatta0-bArasaka0-NavaNoka0 ja0 aja0 patthi aMtaraM / sesamoghaM / Navari aNaMtANu0 cauka0 aja0 ja0 aMtoma0, ukka0 tettIsaM sAgaro. desUNANi / evamasaMjada0 / Navari bArasaka0-NavaNoka0 tirikkhbhNgo| cattArika. mnnjogibhNgo| 6 571. madi-sudaaNNA0 tirikkhoghaM / Navari sammatta0-sammAmi0 ja0 aja0 Natthi aMtaraM / aNaMtANu caukka0 micchattabhaMgo / evmbhv0-micchaa| inameM anantAnubandhIkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antarakAla nahIM khaa| isI prakAra ukta yogoMmeMse kisI eka yoga ke rahate hue samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA do bAra prApta honA sambhava nahIM, ataH inameM samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA antarakAla nahIM khaa| samyagmithyAtvakI udvelanAke anantara samayameM yA antarmuhUrtake bAda vivakSita yogake rahate hue upazama samyaktvakI prApti sambhava hai ataH inameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA / audArikamizrakAyayoga meM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti paMcendriyake eka bAra hI prApta hotI hai, ataH usakA antarakAla nahIM hai| kintu isa jaghanya sthitike kAraNa ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya bana jAtA hai / isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogameM sAta nokaSAyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antarakAla eka samaya pramANa ghaTita kara lenA cAhiye / zeSa kathana sugama hai| 566. strIvedavAloMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai / samyaktvakI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanyakA bhaMga anutkRSTake samAna hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya hai| tathA donoMkA utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanyasthitike antarakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama pacavana palya hai / 6570. napuMsakavedavAloMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA zeSa prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnuvandhI catuSkakI ajaghanya sthitikA jaghanya antara antama harta hai aura utkRSTa antara kA kama tetIsa sAgara hai| isI prakAra asaMyatoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA bhaMga tiyacoMke samAna hai| cAroM kaSAyavAloMkA bhaMga manoyogiyoMke samAna hai| ' 6571, matyajJAnI aura zrutAjJAniyoMkA bhaMga sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai| anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isI prakAra abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22) dvidivihattIe uttarapayaDihidivihattIe bhaMgavicao 345 $ 572 kiNha-NIla-kAu0 micchatta-bArasaka0-bhaya-dugucha 0 ja0 Natthi aMtaraM / aja0 ja0 eyasa0, ukka0 aMtomu0 / sattaNoka0 jaha0 Natthi aNtrN| aja0 jahaNNuka egsmo| sammatta-sammAmi0 ja0 jaha0 pAlido0 asaMkhe0bhAgo / aja0 ja0. egasa0, ukka0 sagahidI desUNA / aNaMtANu0caukka0 ja0 aja0 ja. aMtomu0, ukka0 sagahidI desUNA / Navari kAu0 sammatta0 jaha0 Natthi aMtaraM / teu0 sohmmbhgo| pamma0 shssaarbhNgo| sukale0 micchatta0-bArasaka-NavaNoka0 ja0 aja. Natthi aMtaraM / sesmurimgevjjbhNgo| asaNNi0 micchaaibhiNgo| AhAra0 oghaM / Navari sagukkassahidI desUNA / evamaMtarANugamo samatto / *NANAjIvehi bhNgvico| 6573. edamahiyArasaMbhAlaNasutnaM sugamaM / * tattha apadaM / taM jahA--jo ukasiyAe hidIe vihattio so aNukkassiyAe hidIe Na hodi vihattio / $ 574. kudo ? ukkassahidIe smuunnukksshidiyaadikaalvisesaannmbhaavaado| 6 72. kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAloMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA antara nahIM hai / tathA ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai / sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| tathA ajaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa antara eka samaya hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya hai| tathA donoMkA utkRSTa antara kucha kama apanI sthiti pramANa hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama apanI sthitipramANa hai / kintu itanI vizeSatA hai ki kApotalezyAmeM samyaktvakI jaghanya sthitikA antara nahIM hai| pItalezyAkA bhaMga saudharmake samAna hai| padmazyAkA bhaMga sahasrArake samAna hai| zuklalezyAvAloMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA antara nahIM hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaMga uparimauveyakake samAna hai| asaMjJeyoMmeM mithyASTike samAna bhaMga hai / AhArakoMmeM oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki kucha kama apanI utkRSTa sthiti hotI hai| isa prakAra antarAnugama samApta huaa| * aba nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicayakA adhikAra hai| 6573. yaha sUtra adhikArake samhAlaneke liye AyA hai jo sugama hai / * isa viSayameM yaha arthapada hai| yathA-jo utkRSTa sthitivibhaktivAlA hai vaha anutkRSTa sthitivibhaktivAlA nahIM hotaa| 6574. zaMkA-utkRSTa sthitivibhaktivAlA anutkRSTa sthitivibhaktivAlA kyoM nahIM hotA hai ? samAdhAna-kyoMki utkRSTa sthitimeM eka samaya kama utkRSTa sthiti ityAdi kAla vizeSa Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 dhavalAsahide kasA pAhuDe ukka sahidipaDisehamuheNa akassaTThidipauttIdo vA / * jo aNukkassiyAe hidIe vihattitro so ukkassiyAe hidIe hodi vihati / 575, kudo ? paropparaparihArasarUveNa ukkassAgukkassa hidiinnmvdvaannaado| evadamegamapadaM / kimadvapadaM NAma ? bhaNissamANa ahiyArassa joNibhAveNa vahidaattho atthapadaM NAma / * jassa mohaNIyapayaDI zratthi tasmi payadaM / kamme vavahAro Natthi / $ 576, sugamamedaM / pade micchuttassa savve jIvA ukkassiyAe hidIe siyA * ede vihattiyA / [ hidivihatI $ 577, ettha siyAsado kadAcidityasyArthe draSTavyaH, teNa kamhi vi kAle savve jIvA micchattu kassa hidIe avihattiyA hoMti tti siddha / kimahamukasahidIe savve jIvA kameNa avihattiyA ? Na, tivvasaMkilesANaM jIvANaM pAeNa saMbhavAbhAvAdo / nahIM pAye jAte / athavA utkRSTa sthitikA pratiSedha karake anutkRSTa sthitikI pravRtti hotI hai, ataH jo utkRSTa sthitivibhaktivAlA hai vaha usI samaya anutkRSTa sthitivibhaktivAlA nahIM ho sakatA / * jo anutkRSTa sthitivibhaktivAlA hai vaha utkRSTa sthitivibhaktivAlA nahIM hotA / 9 575. zaMkA- anutkRSTa sthitivibhaktivAlA utkRSTa sthitivibhaktivAlA kyoM nahIM hotA ? samAdhAna - kyoMki eka dUsarekA parihAra karake utkRSTa aura anutkRSTa sthitiyA~ rahatI haiM, ataH jo anutkRSTasthitivibhaktivAlA hai vaha utkRSTa sthitivibhaktivAlA ho sakatA / isa prakAra yaha eka arthapada hai / zaMkA- pada kise kahate haiM ? samAdhAna kahe jAne vAle adhikAra ke yo nirUpase avasthita arthako arthapada kahate haiM / * jisake mohanIya prakRti hai usakA yahA~ prakaraNa hai, kyoMki mohanIya karmase rahita jIvameM yaha vyavahAra nahIM hotA / 9576. yaha sUtra sugama hai / * isa arthapadake anusAra kadAcit saba jIva mithyAtvakI utkRSTa sthiti ke vibhaktivAle haiM / $ 577. yahA~ sUtrameM AyA huA 'syAt' zabda 'kadAcit' isa artha meM jAnanA cAhiye / isase yaha siddha huA ki kisI bhI kAlameM saba jIva mithyAtyakI utkRSTa sthitikI vibhaktibAle hote haiN| zaMkA- saba jIva eka sAtha midhyAtvakI utkRSTa sthiti ke avibhaktivAle kyoM hote haiM ? samAdhAna- nahIM, kyoMki tIvra saMklezavAle jIva prAya: karake nahIM pAye jAte haiM, ataH saba jIva eka sAtha midhyAtvakI utkRSTa sthitikI vibhaktivAle hote haiM / Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] TThidivihattIe uttarapayaDiTThidivihattIe bhaMgavicao * siyA vihattiyA ca vihattitra ca / 9578. kudo ? kahi vi kAle tihuNAsesajIvesu kassahidivihattiesu saMte tattha egajIvassa ukkassadvidivihattidaMsaNAdo / 347 * siyA vihattiyA ca vihattiyA ca / $ 579 kudo ? atesu vihattisu saMtesu tattha saMkhejjANamasaMkhejjANaM vA ukkasa hidivihattijIvANaM saMbhavuvalaMbhAdo / 3 / 9580 ettha tiNhamako kiM kAraNaM dvavido / evamede ettha tiNNi caiva bhaMgA hoMti tti jANAvaNaDauM / * kassiyAe hidIe siyA savve jIvA vihattiyA / 9 581. kudo, ukkassahidivihattiehi viNA tihuvaNAsesajIvANamazukkassahidIe ceva avadvidANaM kamhi vi kAle uvalaMbhAdo / * siyA vihattiyA ca vihattio ca / * kadAcit bahuta jIva mithyAtvakI utkRSTa sthiti ke avibhaktivAle hote haiM aura eka jIva mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAlA hotA hai / $ 578. zaMkA- aisA kyoM hotA hai ? samAdhAna - kyoMki kisI bhI kAlameM tIna lokake saba jIvoMke anutkRSTa sthitivibhaktivAle rahate hue unameM se eka jIva utkRSTa sthitivibhaktivAlA dekhA jAtA hai / * kadAcit bahuta jIva mithyAtvakI utkRSTa sthitipravibhaktivAle hote haiM aura bahuta jIva mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle hote haiM / 9 576. zaMkA- aisA kyoM hotA hai ? samAdhAna - utkRSTa sthiti avibhaktivAle ananta jIvoMke rahate hue unameM kadAcit saMkhyAta yA asaMkhyAta jIva utkRSTa sthitivibhaktivAle pAye jAte haiM / * 3 / 9 580 zaMkA- yahAM para tInakA aMka kisaliye rakhA hai| samAdhAna - isa prakAra yahA~ para ye tIna ho bhaMga hote haiM isa bAtakA jJAna karAneke liye yahAM para tInakA aMka rakhA hai / * kadAcit saba jIva mithyAtvakI anutkRSTa sthitivibhaktivAle hote haiM / 6 561. zaMkA- aisA kyoM hotA hai ? samAdhAna- kyoMki kisI bhI kAlameM utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoM ke binA tIna lokake saba jIva anutkRSTa sthiti meM hI vidyamAna pAye jAte haiM / * kadAcita bahuta jIva mithyAtvakI anutkRSTa sthitivibhaktivAle hote haiM aura ekajIva mithyAtvaka anutkRSTa sthiti avibhaktivAlA hotA hai / Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ hidivihatI 3 9 582. kudo ? ekkeNa zraNukkasahidIe avihattieNa saha sayalajIvANamaNukkassadvidivihattiyANamuvalaMbhAdo / 348 * siyA vihattiyA ca avihattiyA ca / 9583. kudo ? anaMtehi aNukkassadvidivihattiehi saha saMkhejjAsaMkhejjAnamukkassaDidivihattiyANamuvalaMbhAdo / * evaM sesANaM pi payaDINaM kAyavvo / 9 584. jahA micchattassa NANAjIvehi bhaMgavicayaparUvaNA kadA tahA sesapayasis kAvvA | - $ 585 evaM jaivasahAiriyasUcidatthassa uccAraNAirieNa bAlajaNAguggahaDakayaparUvaNaM bhaNissAmo / NANAjIvehi bhaMgavicao duviho -- jahaNNao kassao cedi / tattha ukkassae payadaM / duviho Nidda so-- gheNa AdeseNa ya / zragheNa aTThAvIsahaM payaDINaM ukkassa hidIe siyA savve jIvA avihattiyA, siyA vihattiyA ca vihattio ca, siyA avihattiyA ca vihattiyA ca / akasmAdvidIe siyA savve jIvA vihattiyA, siyA vihattiyA ca avihattio ca, siyA vihattiyA ca vihattiyA 0582. zaMkA- aisA kyoM hotA hai ? samAdhAna- kyoMki anutkRSTa sthiti AvibhaktivAle eka jIva ke sAtha saba jIva anutkRSTa sthitivibhaktivAle pAye jAte haiM / * kadAcit bahuta jIva mithyAtvakI anutkRSTa sthitivibhaktivAle hote haiM aura bahuta jIva mithyAtvakI anutkRSTa sthiti avibhaktivAle hote haiM / 9583. zaMkA- aisA kyoM hotA hai ? samAdhAna- kyoMki kadAcit anutkRSTa sthitivibhaktivAle ananta jIvoMke sAtha saMkhyAta yA asaMkhyAta utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva pAye jAte haiM / * isI prakAra zeSa prakRtiyoMkI apekSA bhI kathana karanA cAhiye / 9 584. jisa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA mithyAtva kI bhaMgavicayaprarUpaNA kI hai usI prakAra zeSa prakRtiyoM kI bhI karanI cAhiye / 585. isa prakAra yativRSabha AcAryake dvArA sUcita kiye gaye arthakI uccAraNAcArya ne bAlajanoM anugrahake liye jo prarUpaNA kI hai use kahate haiM - - nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya do prakArakA hai - jaghanya aura utkRSTa / unameMse utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ghanirdeza aura Adezanirdeza / unameM se oghakI apekSA aTThAIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikI apekSA kadAcit saba jIva avibhaktivAle hote haiM, kadAcit bahuta jIva avibhaktAvale aura eka jIva vibhaktivAlA hotA hai / kadAcita bahuta jIva avibhaktivAle aura bahuta jIva vibhaktivAle hote haiM / anutkRSTa sthitikI apekSA kadAcit saba jIva vibhaktivAle hote haiM / kadAcit bahuta jIva vibhaktivAle aura eka jIva avibhaktivAlA hotA hai / kadAcit bahuta jIva vibhaktivAle aura bahuta jIva avibhaktivAle hote haiM / isI prakAra anAhArakamArgaNAtaka Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattIe bhaMgavicao 346 ca / evaM NedavvaM jAva aNAhArae tti / Navari maNusaapajja0 ukkassahidIe siyA savve jIvA avihattiyA, siyA savve jIvA vihattiyA, siyA ego jIvo avihattio, siyA ego jIvo vihattio / evamede cattAri egsNjogbhNgaa| dusaMjogabhaMgA vi ettiyA ceva / savvabhaMgasamAso ajha 8 / aNukkassassa vi evaM ceva parUvedavvaM / evaM veuvviyamissa0 AhAra-AhAramissa0 avagada akasA0-suhuma-jahAkkhAda0uvasama0-sAsaNa0 sammAmi0 / / ___ evamukkassao NANAjIvehi bhaMgavicayANugamo samatto / * jahaeNae bhaMgavicae payadaM / lejAnA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSya aparyAptakoMma utkRSTa sthitikI apekSA kadAcita saba jIva avibhaktivAle, kadAcit saba jAva vibhAktavAle, kadAcita eka jIva avibhaktivAlA, kadAcit eka jIva vibhaktivAlA isa prakAra ye eka saMyogI cAra bhaMga hote haiN| tathA dvisaMyogI bhaMga bhI itane hI hote haiM / isa prakAra saba bhaMgoMkA jor3a ATha hotA hai / tathA anutkRSTa sthitikI apekSA bhI isI prakAra kathana karanA caahiye| isI prakAra vaikriyikramizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle, akaSAyI, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-nAnA jIvoMkI apekSA bhaMga vicayAnugamameM do bAteM jJAtavya haiN| -thama yaha ki eka jIvameM utkRSTa aura anutkRSTa sthiti eka sAtha nahIM pAI jaatii| aura dUsarI yaha ki anutkRSTa sthitivAle nAnA jIva to sarvadA rahate hai kintu utkRSTa sthiti vibhaktivAlA kadAcit eka bhI jIva. nahIM hotA, kadAcit eka hotA hai aura kadAcit aneka hote haiN| isa prakAra ina do vizeSatAoMko dhyAnameM rakhakara yadi eka bAra utkRSTa sthitikI mukhyatAse aura dUsarI bAra anutkRSTha sthitikI mukhyatAse bhaMga prApta kiye jAte haiM to ve chaha hote haiN| yathA-kadAcit saba jIva utkRSTa sthiti vibhaktivAle nahIM haiM kadAcit bahuta jIva utkRSTa sthiti avibhaktivAle aura eka jIva utkRSTa sthiti vibhaktivAlA hai, kadAcit bahuta jIva utkRSTa sthiti avibhaktivAle aura bahuta jIva utkRSTa sthiti vibhaktivAle haiM, kadAcitU saba jIva anutkRSTa sthiti vibhaktivAle haiN| kadAcit bahuta jIva anutkRSTa sthiti vibhaktivAle aura eka jIva anutkRSTa sthitiavibhaktivAlA hai tathA kadAcit aneka jIva anutkRSTa sthiti vibhaktivAle aura aneka jIva anutkRSTa sthiti avibhaktivAle haiN| yaha krama mohanIyakI mithyAtva Adi saba prakRtiyoMkI apekSA bana jAtA hai| AdezakI apekSA saba mArgaNAoMmeM bhI yahI krama jAnanA caahiye| kintu manuSya labdhyaparyApta, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI. AhArakamizrakAyayogI, sUkSmasAmparAyikasaMyata, upazamasamyagdRSTi, sAsa samyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi ina ATha sAntara mArgaNAoMmeM tathA mohanIyake sattvakI apekSA antarako prApta huI apagatavedI, akaSAyI aura yathAkhyAtasaMyata ina tIna mArgaNAoMmeM eka aura aneka jIvoMke sattvAsattvakA Azraya lekara utkRSTa sthiti aura anutkRSTa sthitikI apekSA ATha ATha bhaMga hote haiM / jo mUlameM ginAye hI haiN| ___ isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA utkRSTa bhaMgavicayAnugama samApta huaa| * aba jaghanya bhaMgavicayakA prakaraNa hai / Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 1586. edamahiyAra saMbhAlaNasutaM sugamaM / * taM caiva padaM / jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe * ede vihattiyA / 587 jamaTThapadamukassammi parUvidaM taM caiva ettha parUveyavvaM visesAbhAvAdo / vari jahaNNamajahaNNaM ti vattavvaM ettiyo caitra visemo / pade micchattassa sabve jIvA jahariyAe dvidIe siyA 6588. micchattakkhavaehi dusamayakAlegaNiseya dhAraehi viNA micchattaajahidI caiva vahidANaM savvesiM jIvANaM kayAi daMsaNAdo / * siyA avihattiyA ca vihatti ca / $ 589. kudo ? micchattaajahaNNadvididhAraehi saha kamhi vi kAle ekassa jIvassa jahaNavididhArayassuvalaMbhAdo / [ dvidivattI 3 * siyA vihattiyA ca vihattiyA ca / 6590 kudA ? kamhi vi kAle ajahaNNadvidivihattiehi saha saMkhejjANaM jahaNNadvidivihattiyA~ muvalaMbhAdo / evamettha tiSNi bhaMgA / 986 adhikAra ke samhAlaneke liye yaha sUtra AyA hai jo sugama hai / * yahAM bhI vahI arthapada hai / 9 587, jo arthapada utkRSTa meM kahA hai vahI yahAM kahanA cAhiye, kyoMki usase isameM koI vizeSatA nahIM hai / kintu itanI vizeSatA hai ki utkRSTa aura anutkRSTa ke sthAna meM jaghanya aura ajaghanya kahanA cAhiye / * isa arthapadake anusAra kadAcit sava jIva mithyAtvakI jaghanya sthiti ke avibhaktivAle haiM / 8. kyoMki eka niSekakI do samaya kAla pramANa sthitiko dhAraNa karanevAle mithyAtvake kSapaka jIvoMke binA midhyAtvakI ajaghanya sthiti meM avasthita saba jIva kabhI bhI pAye jAte haiM / * kadAcit bahuta jIva mithyAtva kI jaghanya sthitike avibhaktivAle haiM aura eka jIva mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAlA hai / 9586. zaMkA- aisA kyoM hai ? samAdhAna- kyoMki kisI bhI kAlameM midhyAtvakI ajaghanya sthitiko dhAraNa karanevAle jIvoMke sAtha jaghanya sthitiko dhAraNa karanevAlA eka jIva pAyA jAtA hai / * kadAcit bahuta jIva midhyAtvakI jaghanya sthitike vibhaktivAle haiM aura bahuta jIva mithyAtvako jaghanya sthiti vibhaktivAle haiN| 1 9560. zaMkA- aisA kyoM hai ? samAdhAna- kyoMki kisI bhI kAlameM ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMke sAtha jaghanya sthitivibhaktivAle saMkhyAta jIva pAye jAte haiM / isa prakAra yahAM tIna bhaMga hote haiM / Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] safar uttarapayaDiDidivihattIe bhaMgavicatro 351 * jahariNayAe hiMdIe siyA savve jIvA vihattiyA / siyA vihaziyA ca vihanti ca / siyA vihattiyA ca avihattiyA ca / 561. evamedANi tiSNi vi suttANi sugasANi / * evaM tiriNa bhaMgA / 9592. edaM pi sugamaM / * evaM sesANaM payaDINaM kAyavvo / 9 593. jahA micchattassa NANAjIvabhaMgavicayaparUpaNA kadA tahA sesapayaDINaM pi bhaMgavicao kAvbo | 594 evaM jaibasahAirieNa sUcidatthANamuccAraNAirieNa maMdabuddhijaNAries kayavakkhANaM bhaNissAmo / 1565 jaNa padaM / duviho liso - ogheNa AdeseNa ya / oghee bIsa paDaNaM jahariNayAe hiMdIe siyA savve jIvA avihattiyA, siyA avihattiyA ca vittiya ca, siyA avihattiyA ca vihattiyA ca / zrahaNahidIe siyA savve jIvA vihattiyA, siyA vihattiyA ca avihattio ca, miyA vihattiyA ca vihattiyA ca / evaM sattasu puDhavIsu paMcidiyatirikkha paMci 0 tiri0pajja0-paMci0 * mithyAtva kI jaghanya sthitikI apekSA kadAcit saba jIva vibhaktivAle haiM / kadAcit bahuta jIva vibhaktivAle haiM aura eka jIva avibhaktivAlA hai / kadAcit bahuta jIva vibhaktivAle haiM aura bahuta jIva vibhaktivAle haiN| 1 $ 561. isa prakAra ye tInoM hI sUtra sugama haiM / * isa prakAra tIna bhaMga hote haiM / 9 562. yaha sUtra bhI sugama hai / * isI prakAra zeSa prakRtiyoMkI prarUpaNA karanI cAhiye / 9563. jisa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA midhyAtvakI bhaMgavicayaprarUpaNA kI hai usI prakAra zeSa prakRtiyoM kA bhI bhaMgavicaya karanA cAhiye / * 9 564. isa prakAra yativRSabha AcAryake dvArA sUcita kiye gaye arthoMkA uccAraNAcAryane mandabuddhi janoM ke anugraha ke liye jo vyAkhyAna kiyA hai aba use kahate haiM 6 565, aba jaghanya sthitikA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura Adezanirdeza / obase aTThAIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitikI apekSA kadAcit saba jIva avibhaktivAle haiM / kadAcit bahuta jIva avibhaktivAle haiM aura eka jIva vibhaktivAlA hai / kadAcit bahuta jIva avibhaktivA haiM aura bahuta jIva vibhaktivAle haiM / anya sthitikI apekSA kadAcit saba jIva vibhaktivAle haiM / kadAcit bahuta jIva vibhaktivAle haiM aura eka jIva avibhaktivAlA hai / kadAcit bahuta jIva vibhaktivAle haiM aura bahuta jIva avibhaktivAle haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoM meM rahanevAle nArakI, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya 7 - Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpUr jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihattA tirikkhajoNiNi - paMci 0 tiri0 apajja0 maNusatiya savvadeva - savvavigaliMdiya0 -satrapaMcidiya - bAdarapuDhavipajja0 - bAdara Aupajja0 - bAdarate upajja0 - bAdaravAupajja0 - bAdaravaNapha dipatteya pajja0 - savvatasa - paMcamaNa0 - paMcavica0 - kAyajogi0 - orAli0 - veDavviya0itthi0 - purisa0 sa0 - cattArika0 vihaMga 0 - AbhiNi0 - suda0 - ohi 0 - maNapajja0saMjada 0 - sAmAiya-chedo0 - parihAra0 - saMjadAsaMjada 0 cakkhu 0 cakkhu0-3 - ohidaMsa0 teu0- sukka0 - bhavasiddhi0 sammAdi 0 khaiya0 vedaya 0 -saNNi0 - AhArae tti / 56. tirikkhagaIe tirikkha0 micchatta0 - bArasaka0 - bhaya- duguMchA0 ja0 aja0 NiyamA atthi / sesapayaDINamoghaM / maNusa apajja0 ukka bhaMgo savvapayaDINaM / evaM vetriya missa 0 - AhAra0- AhAra missa 0 - avagada 0 -akasA0 - suhuma0 - jahAkkhAda0uvasama0- sAsaNa0-sammAmi0 dihiti / pamma0 0 - 6 567. eiMdiesu micchatta- solasaka0 NavaNoka0 jaha0 ajaha0 NiyamA atthi / sammatta - sammAmi0 zraghaM0 / evaM bAdareiMdiya - bAdare iMdiyapajjattApajjatta-muhume iMdiyasuhumeiM diyapajjattApajjatta puDhavi0- bAdara puDhavi0 - bAdara puDhaviapajja0 suhuma puDhavi0 suhama puDha vipajjattApajjatta Au0- bAdaraAu0- bAdaracA upajja0- - suhumaAu- suhumayA upajjattAtiyeMca yAnimatI, paMcendriyaM tiryaMca aparyApta, sAmAnya manuSya, manuSyaparyApta, manuSyanI, saba deva, saba vikalendriya, saba paMcendriya, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta, saba trasa, pAMcoM manoyogI, pAca vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, strIvedavAle, puruSavedavAle, napuMsakavedavAle, cAroM kaSAyavAle, vibhaMgajJAnI, AbhinibAdhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryayajJAnAM saMyata, sAmAyikasaMyana, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, avadhidarzanavAle, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, zukla lezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoM ke jAnanA cAhiye / 9 566. tiyaMcagatimeM tiryaMcoM meM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva niyamase haiM / tathA zeSa prakRtiyoMkA kathana ke samAna hai / manuSya apayAtakoM meM saba prakRtiyoMkA bhaMga utkRSTa ke samAna hai / isI prakAra vaikiyika mizrakAyogI, AhArakakAyayogI, AhAraka mizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyI, sUkSmasAM parAyikasaMyata, yathAkhyAta saMyata, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmidhyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / 57. ekendriyoM meM midhyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI javanya aura ajaghanya sthiti vibhaktivAle jIva niyamase haiM / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga ke samAna haiM / isI prakAra bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, bAdara ekendriya aparyApta sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta sUkSma eTriya aparyApta, pRthivIkAyika, bAdarapRthivIkAyika, vAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSmapRthivIkAyika, sUkSmapRthivI kAyikaparyApta, sUkSmapRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdarajala kAyika, bAdarajalakAyika aparyApta, sUkSmajalakAyika, sUkSma jalakAyikaparyApta, Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattIe bhaMgavicao 353 pajjatta-teu0-bAdarateu0- bAdarateu0apajja0-suhumateu0-muhumateupajattApajjatta-vAu0bAdaravAu0-bAdaravAuapajja0-suhumavAu0-muhumavAupajjattApajjatta-bAdaravaNapphadijigoda-bAdara-suhamapajattApajatta-bAdaravaNapphadipatteyasarIraapajja0 - orAliyamissamadi-sudaaNNANa-micchAdi0-asaNNi tti / Navari puDhavi-Au0-teu0-bAu0-bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrANaM sgsgbaadrpjjttbhNgo| orAliyamissAdisu sattaNokasAyANaM tirikkhoghaM / abhava0 evaM ceva / Navari sammatta0-sammAmicchat Nasthi / 518 kammaiya0 samma0-sammAmi0 aha bhNgaa| sesa0 jahaNNa0 NiyamA asthi / evamaNAhArINaM / asaMjada tirikkhoghaM / Navari micchattamoghaM / kiNha-NIlakAu0 tirikkhoghaM / evaM jahaNNo NANAjIvabhaMgavicayANugamo samatto / evaM NANAjIvahi bhaMgavicao smtto| sUkSmajalakAyikaaparyApta, agnikAyika, bAdaraagnikAyika, bAdaraagnikAyikaaparyApta, sUkSmaagnikAyika, sUkSmaagnikAyikaparyApta, sUkSmaagnikAyikaaparyApta, vAyukAyika, bAdaravAyukAyika, bAdaravAyukAyikaaparyApta, sUkSmavAyukAyika, sUkSmavAyukAyikaparyApta, sUkSmavAyukAyikaaparyApta, bAdaravanaspati kAyikapratyekazarIra, nigoda, bAdaranigoda, bAdaranigodaparyApta, bAdaranigodaaparyApta, sUkSmanigoda,sUkSmanigodaparyApta, sUkSmanigodaaparyApta, bAdaravanaspatikAyikapratyekazarIra aparyApta, audArika mizrakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika aura bAdaravanaspatikAthikapratyezarIra jIvoMke apane apane bAdara paryAptakoM ke samAna bhaMga hai| tathA audArikamizrakAyayogI AdimeM sAta nokaSAyoMkA bhaMga sAmAnya tiyacoMke samAna hai| abhavyoMmeM bhI isa jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki unake samyaktva aura samyagmithyAtva nahIM haiN| 6568. kArmaNakAyayogiyoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakI apekSA ATha bhaMga hote haiN| tathA zeSa prakRtiyoMkI apekSA jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva niyamase haiN| isI prakAra anAhArakoMke jAnanA caahiye| asaMyatoMmeM sAmAnya tiyacoMke samAna jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inake mithyAtvakA bhaMga oghake samAna hai| kRSNa, nIla aura kApotalezyAvAloMmeM sAmAnya tiryaMcoMke samAna jAnanA caahiye| vizeSArtha-pahale oghase utkRSTa aura anutkRSTa sthitikI apekSA jisa prakAra chaha bhaMga batalA Aye haiM usI prakAra jaghanya aura ajaghanya sthitikI apekSA chaha bhaMga jAnane caahiye| tathA yaha ogha prarUpaNA sAmAnya nArakiyoMse lekara AhAraka taka mUlameM jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM apanI apanI jaghanya aura ajaghanya sthitikI apekSA ghaTita ho jAtI hai, ataH inakI prarUpaNAko zroghake samAna kahA / tiryaMcoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI Adezase jo jaghanya aura ajaghanya sthiti batalAI hai usakI apekSA unameM ukta prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivAle nAnA jIva niyamase haiM, ataH inameM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthiti vibhaktivAle aura avibhaktivAle nAnA jIva niyamase haiN| tathA ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitivibhaktivAle aura avibhaktivAle nAnA jIva niyamase haiM ye dobhaMga hI banate haiM / hA~ inake atirikta zeSa 45 sI prakAra Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe. [vidivihattI 3 ___566, bhAgAbhAgANugamo duviho-jahaNNao ukkasso ca / ukasse payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha aogheNa aTThAvIsahaM payaDINamukkassahidivihattiyA savvajIvANaM kevaDio bhAgo annNtimbhaago| aNukka0 savvajI0 ke0 ? aNaMtA bhAgA / Navari sammatta-sammAmi0 ukka0 savvajI0 asaMkhejjadibhAgo / aNukka0 savvajIvANaM asaMkhejjA bhaagaa| evaM tirikkha-savvaeiMdiya-vaNapphadi-Nigoda-kAyajogi0orAliyA-orAliya0missa0-kammaiya0-Navusa0-cattArika0-madi-sudaaNNA0-asaMjada0-acakkhu0-kiNha0-NIla0-kAu0-bhavasiddhi0-micchAdihi-asaNNi-AhAriaNAhAri ti / abhava0 evaM ceva / Navari sammatta-sammAmicchattANi patthi / ___$600. AdeseNa Neraiesu savvapayaDINamukka0 sabajI0 ke0 ? asNkhejjdibhaago| aNukka0 asaMkhejjA bhaagaa| evaM savvaNeraiya-savvapaMciMdiyatirikkha-maNusa-maNusaprakRtiyoMkI apekSA ogha ke samAna chahoM bhaMga bana jAte haiM / manuSya aparyAptakoMse lekara samyagmithyAdRSTi taka jitanI bhI mArgaNAeM mUlameM ginAI haiM unameM jisa prakAra utkRSTa aura anutkRSTa sthitikI apekSA ATha ATha bhaMga batalA Aye haiM usI prakAra jaghanya aura ajaghanya sthitikI apekSA ATha ATha bhaMga jAnane cAhiye / ekendriyoM meM AdezakI apekSA jo unakI jaghanya aura ajaghanya sthiti batalAI hai usakI apekSA mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke sAmAnya tiyacoMke samAna do bhaMga prApta hote haiN| ve do bhaMga pahale batalAye hI haiN| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI apekSA to yahAM bhI aodhake samAna chaha bhaMga hI prApta hote haiN| bAdara ekendriyoMse lekara asaMjJI taka mUlameM jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameMse sAmAnya pRthivI Adi pAMca mArgaNAoMko chor3akara zeSameM isI prakAra jAnanA cAhiye / isI prakAra Age bhI jina mArgaNAoMmeM jina prakRtiyoMkI sthiti sambandhI jo vizeSatA batalAI hai usako dhyAnameM rakhakara bhaMgavicayakI prarUpaNA karanI caahiye| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya vicayAnugama samApta huaa| isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhaMgavicaya samApta huaa| 6566. bhAgAbhAgAnugama do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / pahale yahAM utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA aTThAIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? anantaveM bhAga haiN| anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? ananta bahubhAga haiN| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke asaMkhyAtaveMbhAga haiN| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke asaMkhyAta bahubhAga haiN| isI prakAra tiyeca, saba ekendriya, vanaspatikAyika, nigoda, kAyayogI, audArikakAyayagI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napusakavedI, cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSadarzanavAle, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, bhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| abhavyoMke bhI isI prakAra jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyaktva aura samyagmithyAtva ye do prakRtiyAM nahIM haiN| 6600. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? asaMkhyAtaveM bhAga haiM / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva asaMkhyAta bahubhAga haiM / isI prakAra saba nArakI, saba paMcendriya tiryaMca, manuSya, manuSyaapraryApta, sAmAnya deva, Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyabhAgAbhAgo 355 apajja0-deva0-bhavaNAdi jAva avarAida0-savvavigaliMdiya0 savvapaMciMdiya-cattArikAyabAdaravaNapphadipoyasarIra-savvatasa-paMcamaNa0-paMcavaci0-veuvi0-u0missa0-itthi0purisa0-vihaMga0-AbhiNi-suda0-ohi-saMjadAsaMjada0-cakkhu0-ohi0-teu0-pamma0sukka0-sammAdi-khaiya0-vedaya0-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0-saNNi tti / maNusapajja0maNusiNIsu savvapayaDINamukka. savvajI0 ke0 1 sNkhejjdibhaago| aNukka0 savvajI0 ke0 1 saMkhejjA bhaagaa| evaM savvaha0-AhAra-AhAramissa0-avagada0-akasA0maNapajja0-saMjada0-sAmAiya-chedo0-parihAra0-muhuma0-jahAkkhAda0 / ___ evamukkassao bhAgAbhAgANugamo samatto / bhavanavAsiyoMse lekara aparAjita takake deva, saba vikalendriya, saba paMcendriya, cAroM sthAvarakAya, sabhI bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra, saba trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyika kAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, strIvedavAle, puruSavedavAle, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, cakSudarzanavAle, avadhidarzanavAle, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? saMkhyAtaveM bhAga haiN| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? saMkhyAta bahubhAga haiN| isI prakAra sarvArthasiddhike deva, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle, akaSAyI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedApasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-oghase chabbIsa prakRtiyoMkI sattAvAle jIva ananta haiM tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattAvAle jIva asaMkhyAta haiN| yaha to prakRtiyoMke sattvakI apekSA saMkhyA haI / kintu utkRSTa sthiti aura anutkRSTa sthitikI apekSA vicAra karane para chabbIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivAle jIva asaMkhyAta prApta hote haiM aura anutkRSTa sthitivAle ananta, isaliye bhAgAbhAgakI apekSA yaha batalAyA hai ki chabbIsa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitivAloMse utkRSTa sthitivAle jIva anantaveM bhAga pramANa hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAle jIva pratyeka asaMkhyAta haiM phira bhI anutkRSTa sthitivAloMse utkRSTa sthitivAle jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM, isaliye bhAgAbhAgakI apekSA yaha batalAyA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattAvAle jitane jIva haiM unameM se asaMkhyAtaveM bhAgapramANa utkRSTa sthitivAle haiM aura asaMkhyAta bahubhAga pramANa anutkRSTa sthitivAle haiN| mArgaNAoMkI apekSA saba jIva tIna bhAgoMmeM baTa jAte haiM kucha mAgaNAvAle jIva ananta haiM, kucha mArgaNAvAle jIva asaMkhyAta aura kucha mArgaNAvAle jIva saMkhyAta / inameMse ananta saMkhyAvAlI jitanI bhI mArgaNAeM haiM unameM yaha ogha prarUpaNA bana jAtI hai, isaliye unakI prarUpaNAko oghake samAna kahA / ve mArgaNAeM mUlameM ginAI hI haiN| kintu abhavyoMke samyaktva aura samyagmidhyAtvakA sattva nahIM pAyA jAtA, ataH inameM ukta prakRtiyoMkI apekSA bhAgAbhAga nahIM kahanA cAhiye / aba rahIM asaMkhyAta saMkhyAvAlI aura saMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAeM so asaMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAoMmeM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitivAle jIva asaMkhyAta bahubhAga pramANa aura utkRSTa sthitivAle jIva asaMkhyAtaveM bhAga pramANa Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 jayadhavalAsahide kasmayapAhuDhe / dvidivihattI 3. 601. jahaNNae payadaM / duviho Niddeso-aogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa micchatta-solasaka0-NavaNoka0 jaha0 savvajI0 ke0 1 aNaMtimabhAgo / aja0 savvajI0 ke ? aNatA bhAgA / sammatta0-sammAmi0 ukkabhaMgo / evaM kAyajogi0-orAli0Navusa0-cattArika0-acakkhu0-bhavasi0-AhAri tti / . 602. AdeseNa Neraiemu savvapayaDINaM jaha0 aja0 ukssa bhaMgo / evaM savvapaMciM0tirikkha-savvamaNusa-savvadeva-savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-cattArikAyabAdaravaNapphadipaceya0-savvatasa-paMcamaNa-paMcavaci0-veubviya0-veu0missa0-AhAra0 AhAramissa0-itthi0-purisa0-avagada0-akasA0-vihaMga0-AbhiNi0-muda0-ohi0maNapajja0-saMjada0-sAmAiya- chedo0- parihAra0-suhuma0 - jahAkvAda0 - saMjadAsaMjadacakkhu0-ohidaMsa0-tiNNile0-sammAdi0-khaiya0-vedaya -uvasama-sAsaNa-sammAmi0saNNi tti| ___6603. tirikkha0 nnaarybhNgo| Navari aNaMtANu0caukka0-sattaNoka0 oghaM / jAnane cAhiye / tathA saMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAoMmeM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitivAle jIva saMkhyAta bahubhAga pramANa aura utkRSTa sthitivAle jIva saMkhyAta eka bhAgapramANa hote haiN| asaMkhyAta saMkhyAvAlI aura saMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAoMke nAma mUlameM ginAye hI haiN| isa prakAra utkRSTa bhAgAbhAgAnugama samApta huaa| 601. aba jaghanya bhAgAbhAgakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? anantaveM bhAga haiM / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva saba jIvoMke kitane bhAga haiM ? ananta bahubhAga haiM / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga utkRSTake samAna hai| isI prakAra kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedavAle, cAroM kaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhArakoMke jAnanA caahiye| 6602. AdezakI apekSA saba nArakiyoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktikI apekSA bhaMga utkRSTake samAna hai| isI prakAra saba paMcendriya tiryaMca, saba manuSya, saba deva, saba vikalendriya, saba paMcendriya, saba cAra sthAvarakAya, saba bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra, saba trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, strIvedavAle, puruSavedavAle, apagatavedavAle, akaSAyI, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHpayayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAta saMyata, saMyatAsaMyata, cakSudarzanavAle, avadhidarzanavAle, tIna lezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| 6603. tiryaMcoMmeM nArakiyoMke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki unameM anantAnubandhI catuSka aura sAta nokaSAyoMkI apekSA bhaMga oghake samAna hai| isI prakAra kRSNa, nIla Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 gA0 22 / vidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyabhAgAbhAgo evaM kiNha0-NIla-kAulesse tti / eiMdiya0 NArayabhaMgo / evaM vaNapphadi0-Nigodakammaiya0-aNAhAritti / orAliyamissa0tirikkhoghaM / Navari aNaMtANu0 micchttbhNgo| madi-sudaaNNA0-micchAdi0 asaNNi tti / asaMjada. tirikkhoghaM / Navarimicchatta0 oghaM / abhava0 chavvIsapayaDINaM oraaliymissbhNgo| evaM bhAgAbhAgANugamo samatto / aura kApotalezyAvAle jIvoMke jAnanA cAhiye / ekendriyoMmeM nArakiyoMke samAna bhaMga haiM / isI prakAra saba vanaspatikAyika, saba nigoda jIva, kArmaNakAyayogI aura anAhArakoMke jAnanA cAhiye / audArikamizrakAyayogiyoMmeM sAmAnya tithaMcoMke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isI prakAra matyajJAnI, zrutAjJAnI, mithyAraSTi aura asaMniyoMke jAnanA caahiye| asaMyatoM meM sAmAnya tiryaMcoMke samAna jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM mithyAtvakA bhaMga oghake samAna hai / abhavyoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkA bhaMga audArikamizrakAyayogiyoMke samAna hai / vizeSArtha-mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyavAle jIva ananta haiN| kintu inameM oghase jaghanya sthitivAle jIva saMkhyAta haiM aura ajaghanya sthitivAle jIva ananta haiM, ataH bhAgAbhAgakI apekSA ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitivAle jIva anantaveM bhAga prApta hote haiM aura ajaghanya sthitivAle jIva ananta bahubhAga prApta hote haiN| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivAle jIva asaMkhyAta haiM aura ajaghanya sthitivAle jIva ananta / phira bhI bhAgAbhAgakI apekSA inakA bhI vahI krama bana jAtA hai jo pUrvameM mithyAtva AdikI apekSA batalAyA hai| tathA samyaktva aura samyagthyiAtvakI sattAvAle jIva asaMkhyAta haiM kintu inameM samyaktvakI jaghanya sthitivAle jIva saMkhyAta aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivAle asaMkhyAta haiM tathA donoMkI ajaghanya sthitivAle jIva asaMkhyAta haiN| ataH yahAM utkRSTa ke samAna yaha bhAgAbhAga bana jAtA haiM ki ukta donoM prakRtiyoMkI jaghanya sthitivAle jIva asaMkhyAtaveM bhAga pramANa aura ajaghanya sthitivAle jIva asaMkhyAta bahubhAga pramANa haiN| mUlameM kAyayogI Adi jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM yaha ogha prarUpaNA ghaTita ho jAtI hai, ataH unake kathanako oghake samAna khaa| AdezakI apekSA nArakiyoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMke bhAgAbhAgako jo utkRSTake samAna kahA usakA yaha tAtparya hai ki jisa prakAra saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitivAle jIva asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiM aura utkRSTa sthitivAle jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM usI prakAra yahAM bhI jAnanA cAhie / tathA saba paMcendriyoMse lekara saMjJI taka aura jitanImArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI isI prakAra jAnanA yaha jo kahA hai so isakA yaha tAtparya nahIM ki inameM nArakiyoMke samAna bhAgAbhAga hotA hai kintu isakA yaha tAtparya hai ki ina mArgaNAoMmeM jisa prakAra utkRSTa aura anutkRSTa sthitikI apekSA bhAgAbhAga kahA hai usI prakAra jaghanya aura ajaghanya sthitikI apekSA bhI bhAgAbhAga kahanA cAhiye, kyoMki ina mArgaNAoMmeM bahutasI mAgaNAeM ananta saMkhyAvAlI haiM, bahutasI asaMkhyAta saMkhyAvAlI haiM tathA bahutasI saMkhyAta saMkhyAtavAlI haiM ataH ina sabameM nArakiyoMke samAna bhAgAbhAga bana bhI nahIM sktaa| tathA ina mArgaNAoMmeM jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkI saMkhyAko dekhanese bhI vahI abhiprAya phalita hotA hai jo hamane diyA hai| tiryaMcagatimeM anantAnubandhI catuSka aura sAta nokaSAyoMko chor3akara zeSa saba prakRtiyoMkI apekSA bhAgAbhAga nArakiyoMke samAna hai so isakA yaha abhiprAya hai ki jisa Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaghavalAsahide kaMsAyapAhuDe [ hidivihattA 3 9. 604. parimANaM duvihaM - jahaNNamukkassaM ca / ukkasse payadaM / duviho NisogheNa AdeseNa ya / zragheNa chavvIsapayaDINamukka0 kettiyA ? asaMkhejjA / aNuka * kettiyA ? anaMtA / sampatta0 sammAmi0 ukka0 - aNukka0 ketti 0 1 asaMkhejjA / evaM. tirikkha-savvaeiMdiya-vaNapphadi- Nigoda-kAyajogi orAliya0 - orAliyamissa-kammaiya0 - Navusa 0 cattArika0 -madi mudaNNA0 asaMjada0 - acakkhu 0 - tiNNile 0 - bhavasi 0micchAdi 0 - asaNi0 - AhAri aNAhAri ti / evamabhavasi 0 / Navari samma0- - sammAmi0 Natthi / 0 Izva prakAra nArakiyoM meM saba prakRtiyoMkI apekSA ajaghanya sthitivAle asaMkhyAta bahubhAgapramANa aura jaghanya sthitivAle asaMkhyAta eka bhAgapramANa haiM usI prakAra tiryaMcoM meM jAnanA cAhiye / yadyapi tiryaMcoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya aura ajaghanya donoM prakArakI sthitivAle jIva ananta haiM phira bhI jaghanya sthitivAloMse ajaghanya sthitivAle jIva zrasaMkhyAtaguNe honese ukta vyavasthA bana jAtI hai| tathA tiryaMcoMmeM anantAnubandhI catuSka aura sAta nokaSAyavAle jIvoM meM jaghanya sthitivAloMse ajaghanya sthitivAle anantaguNe haiM, ataH inake kathanako oghake samAna kahA / kRSNa, nIla aura kApota lezyAmeM tiryaMcoMke samAna vyavasthA bana jAtI hai, ataH inake bhAgAbhAgako tiya~coMke samAna kahA / ekendriyoMmeM bhAgAbhAga saMbandhI kula vyavasthA nArakiyoM ke bhAgAbhAga ke samAna banatI hai, ataH inake bhAgAbhAgako nArakiyoMke bhAgAbhAga ke samAna kahA / vanaspati Adi aura jitanI mArgaNAeM mUlameM ginAI haiM unameM bhI nArakiyoM ke samAna bhAgAbhAga jAnanA / audArika mizrakAyayoga meM yadyapi bhAgAbhAga sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai para anantAnubandha catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA bhAgAbhAga mithyAtvakI tar aura anya sthitike bhAgAbhAga ke samAna hai / athAt tiryaMcoMmeM jisa prakAra midhyAtvakI apekSA bhAgAbhAga kahA hai usI prakAra audArikamizrakAyayogameM anantAnubandhIkI apekSA jAnanA / mUlameM jo matyajJAnI Adi mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI audArikamizra kAyayogake samAna bhAgAbhAga jAnanA cAhie / asaMyatoM ke sAmAnya tiryaMcoM ke samAna jAnanA | kintu inake mithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA bhAgAbhAga oghake samAna kahanA cAhiye | abhavyoMke chabbIsa prakRtiyoM kA satva hai, ataH inake chabbIsa prakRtiyoMkI apekSA bhAgAbhAga zradArika mizrakAyayoga ke samAna jAnanA cAhie / isa prakAra bhAgAbhAgAnugama samApta huA : $ 604. parimANa do prakArakA hai- - jaghanya aura utkRSTa / pahale yahA~ utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- ogha nirdeza aura Adezanirdeza / ghakI apekSA chabbIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / anutkuSTasthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta haiM / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / isI prakAra tiryaMca, saba ekendriya, vanaspatikAyika, nigoda, kAyayogI, audArikakAyogI, audArika mizrakAyayogI, kArmaNa kAyayogI, napuMsakavedI, cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanavAle, tIna lezyAvAle, bhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jovoMke jAnanA caahiye| isI prakAra abhavyoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyaktva aura samyagmithyAtva nahIM haiM / 1 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDividivihattiyaparimANa 356 6605.AdeseNa Neraiemu savvapayaDi. ukka0-aNukka0 ketti0 1 asNkhejjaa| evaM savvaNeraiya-savvapaMciMdiyatirikkha-maNusaapajja0-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra0-savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-cattArikAya-sabbatasa-paMcamaNa-paMcavaci0-veubviya0-veubdhiyamissa-itthi0-purisa0-vihaMga0-AbhiNi0-suda0-ohi0-saMjadAsajada0-cakkhu0ohidaMsa0-tiNNile0-sammAdi0-vedaya-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0-saNNi tti / 606. maNusagaIe maNusa. uka0 ketti0 1 saMkhejjA / aNukka0 ketti ? asaMkhejjA / evamANadAdi jAva abarAida0-khaiiyadihi tti / maNusapajja0-maNusiNI0 savvapayaDINamukka0-aNukka0 ketti ? saMkhejjA / evaM sabaha-AhAra0-AhAramissa0 avagada0-akasA0-maNapajja-saMjada0-sAmAiya-chedo0 prihaar0-suhum0-jhaakkhaad| evamukkasso parimANANugamo smtto| 1605 AdezakI apekSA nArakiyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkuSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM / asaMkhyAta haiN| isI prakAra saba nArakI, saba paMcendriyatithaMca, manuSyaaparyApta, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrArasvargatakake, deva saba vikalendriya, saba paMcendriya, sabhI cAra sthAvarakAya, saba trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, strIvedavAle, puruSavedavAle, vibhaMgajJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, catudarzanavAle, avadhidarzanavAle, tIna lezyAvAle, samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / 1606. manuSyagatimeM manuSyoMmeM utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| isI prakAra Anatakalpase lekara aparAjita takake deva aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA cAhiye / manuSyaparyApta aura manuSyaniyoM meM saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| isI prakAra sarvArthasiddhike deva, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle, akaSAyI, manAparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| .. vizeSArtha-guNasthAna apratipanna sabhI saMsArI jIva chabbIsa prakRAtayoMkI sattAvAle haiN| kintu inameM utkRSTa sthitibandhake kAraNabhUta pariNAmavAle jIva thor3e hote haiM, ataH Apase chabbIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivAle jIva asaMkhyAta aura anutkRSTa sthitivAle jIva ananta kahe / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattA upazamasamyagdRSTi yA vedakasamyagdRSTi jIvoMke pAI jAtI hai yA jo inase cyuta hue haiM unake pAI jAtI hai| usameM bhI mithyAtvameM inakA saMcayakAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai ataH samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattAvAle jIvokI sAmAnyase saMkhyA asaMkhyAta hI hogii| aura inakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAloMma bhI pratyakakI saMkhyA asaMkhyAta bana jAtI hai| mAgaNAsthAnoMmeM rAziyAM tIna bhAgoMmeM baTI huI haiM kucha mAgaNAeM ananta saMkhyAvAlI, kucha mArgaNAeM asaMkhyAta saMkhyAvAlI aura kucha mArgaNAeM saMkhyAta saMkhyAvAlI haiN| unameM jo ananta saMkhyAvAlI mArgaNAeM haiM unameM oghake samAna byavasthA bana jAtI hai| jo asaMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAeM haiM unameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkuSTa sthitivAle jIvoMkA pramANa asaMkhyAta hI prApta hotA hai| kintu inameM manuSyagati Adi kucha Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapaSalAsahide kasAyapAhuDe [vidivihasI 3 .. 6607. jahaNNae pydN| duviho Niso-ogheNa AdeseNa y| bhogheNa micchattabArasaka0-NavaNoka0 jaha0 ketti ? saMkhejjA / aja0 ketti0 1 aNaMtA / sammatta0 jaha0 ketti0 ? saMkhejjA / ajaha0 ketti0 1 asNkhejaa| sammAmi0 jaha0 ajaha0 ke0 ? asNkhejaa| aNaMtANu0 caukka0 jaha0 ke0 1 asNkhejaa| ajaha0 ke0 ? aNaMtA / evaM kAyajogi0-orAli0-Nasa0.cattArika0-acakkhu0-bhavasi0-AhArae ti| .. 608. Adesesa Neraiemu micchatta-sammAmi0-solasaka..NavaNoka0 jaha. ajaha0 ke0 1 asaMkhejjA / sammatta0 jaha0 ketti ? saMkhejjA / ajaha0 ke0 ? asaMkheMjjA / evaM paDhamAe / vidiyAdi jAva chahi tti micchatta0-bArasaka0-NavaNoka0 jaha ketti ? saMkhejjA / ajaha0 ketti01 asaMkhejjA / sammata-sammAmi0-aNaMtANu0 mArgaNAeM apavAda haiM / isakA kAraNa yaha hai ki manuSyoM meM paryApta manuSyoMke hI utkRSTa sthiti prApta hotI hai / aura unakI saMkhyA saMkhyAta hai, ataH sAmAnyase manuSyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivAle jIva saMkhyAta hI hoMge aura anutkRSTa sthitivAle jIva asaMkhyAta / Anata kalpase lekara aparAjita takake devoMmeM aura kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM bhI yahI vyabasthA jAnanA cAhiye, kyoM ki inake apanI apanI paryAyake prApta honeke pahale samayameM hI utkRSTa sthiti sambhava hai para inameM manuSyagatise hI jIva utpanna hote haiM parantu acyuta svargataka samyagdRSTi tithaMca bhI utpanna hote haiM aura aise jIvoMkI saMkhyA saMkhyAta hai, ataH ukta mArgaNAoMmeM bhI utkRSTa sthitivAle jIvoMkA pramANa saMkhyAta aura anutkRSTa sthitivAle jIvoMkA pramANa asaMkhyAta bana jAtA hai| aba rahI saMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAeM so unameM utkRSTa aura anutkRSTa donoM sthitivAle jIvoMkA pramANa saMkhyAta hogA yaha spaSTa hI hai| ananta, asaMkhyAta aura saMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAoMkA mUlameM ullekha kiyA hI hai| isa prakAra utkRSTa parimANAnugama samApta huaa| 6607. aba jaghanya parimANAnugamakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta haiN| samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta haiN| isI prakAra kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedI, cAroM kaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 608. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| isI prakAra pahalI pRthivImeM jAnanA cAhiye / dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA022] hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyaparimANaM 361 caukka0 ja0 aja0 ketti0 1 asaMkhejjA / sattamAe ukkabhaMgo / 606. tirikkhagai0 micchatta-bArasaka0-bhaya-duguMcha. ja. aja0 ke0 ? aNaMtA / sammatta0 ja0 ke0 1 sNkhejaa| aja0 ke0 1 asaMkhejjA / sammAmi0 ja0 aja0 ke0 1 asaMkhejjA / aNaMtANu0caukka0-sattaNoka0 ja0 ke0 ? asNkhejaa| aja0 ke ? aNaMtA / evaM kiNha0-NIla0-kAu0 / Navari kiNha-NIla0 samma0 sammAmi bhaMgo / paMciMdiyatirikkha-paMciMtiri0pajjA-paMciM0tiri0joNiNI0 paDhamapuDhavibhaMgo / NavaripaMciMdiyatirikkhajoNiNIsu sammatta0 smmaamibhNgo| paMciM0tiri0apajja0 evaM ceva / evaM maNusaapajjA-savvavigaliMdiya-paMciMdiyaapajja0-cattArikAya-[savvavaNapphadipatteya0-] tasaapajjaH / ___ 610. maNusa0 savvapayaDINaM ja0 ketti ? saMkhejjA / aja0 ke0 ? asNkhejaa| Navari sammAmi0 jaha0 asNkhe| maNusapajja0-maNusiNI0 savvapa0 jaha0 aja0 sNkhejjaa| __6611. deva0 NArayabhaMgo / bhavaNa0-vANa evaM ceva / Navari sammatta0 sammAmi0bhaMgo / jodisi0 vidiyapuDhavibhaMgo / sohammAdi jAva avarAida0 micchatta-0bArasaka0asaMkhyAta haiN| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| sAtavIM pRthivA meM utkRSTake samAna bhaMga hai| 6606. tithaMcoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta haiN| samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| anantAnubandhIcatuSka aura sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta hai| isI prakAra kRSNa. nIla aura kApotalezyAvAle jIvoMmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki kRSNa aura nIlalezyAvAloMmeM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai / paMcendri tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta aura paMcendriya tiyeca yonimatI jIvoMmeM pahalI pRthivIke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki paMcendriya tiyeca yonimatI jIvoMmeM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| isI prakAra paMcendriya tiyeca aparyAptakoMmeM jAnanA cAhiye / isI prakAra manuSya aparyAptaka, saba vikalendriya, paMcendriya aparyApta, sabhI cAra sthAvarakAya, sabhI vanaspatikAyika pratyekazarIra aura trasa aparyAptaka jIvoMmeM jAnanA cAhiye / 6610. manuSyoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| kintu itanI vizeSatA hai ki samyagmithyAtvakI apekSA jaghanya sthitivibhaktivAle jIva asaMkhyAta haiN| manuSyaparyApta aura manuSyiniyoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva saMkhyAta haiN| 6611. devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaMga hai| bhavanavAsI aura vyantara devoMmeM isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| jyotiSiyoMmeM dUsarI pRthivIke samAna bhaMga hai| saudharma kalpase lekara aparAjita takake devoMmeM Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvihitI 3 NavaNoka 0 60 jaha0 ke0 1 saMkhejjA / aja0 ke0 1 asaMkhejjA | sammatta0 evaM ceva / sammAmi0-aNaMtANu. caukka0 ja0 aja0 ke0 ? asaMkhe0 / Navari aNuddisAdi jAva avarAidatti sammAmi0 jaha0 saMkhejjA / savvadda e * savvapayaDi0 ja0 ja 0 ke 0 1 saMkhejjA / evamAhAra- zrAhAramissa 0 - avagad0 - akasA0-maNapajja 0 -saMjada 0 - sAmAiyachedo0- parihAra0 - suhuma 0 - jahAkkhAdasaMjade ti / 9 612. eiMdiya0 micchatta - solasaka0 - NavaNoka0 ja0 ja0 ke0 1 anaMtA / sammatta sammAmi0 ja0 aja0 ke0 1 asaMkhejjA / evaM vaNaSphadi Nigoda0 / 9 613. orAliya0 missa0 tirikkhoghaM / Navari aNatAraNu0 cauka0 ja0 aja0 ke0 1 anaMtA / veuvviyamissa * sohammabhaMgo / Navari anaMtA 04 jaha0 saMkhejjA / kammai0 eiMdiyabhaMgo | Navari sammatta0 ja0 ke0 ? saMkhejjA / aja0 ke0 9 saMkhejjA / $614. paMciMdiya-paMciM0 pajja0 tasa-tasapajja0 - paMcamaNa0 - paMcavaci0 - veDavciya 0 itthi0 - puri0 - AbhiNi0 - suda0 - ohi 0 vihaMga0 saMjadAsaMjada 0 - cakkhu 0 hiMdaMsa 0 teu0pamma0 suka0 - sammA 0- vedaya0 mnnusgibhNgo| Navari vihaMga0 vajjesu aNatA0 caukka 0 midhyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / samyaktvakI apekSA isI prakAra jAnanA cAhiye / samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / kintu itanI vizeSatA hai ki anudizase lekara aparAjita kalpa takake devoM meM samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva saMkhyAta haiM / sarvArthasiddhi devoM meM saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / isI prakAra AhArakakAyayogI, AhAraka mizrakAyayogI, apagatavedavAle, akaSAyI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / $ 612. ekendriyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI jaghanya aura ajaghanya |sthativibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta haiM / samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / isI prakAra vanaspatikAyika aura nigoda jIvoMke jAnanA cAhiye / $ 613. audArikamizrakAyayogiyoM meM sAmAnya tiryaMcoM ke samAna bhaMga hai / kintu itanI ' vizeSatA hai ki inameM anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? ananta haiM / vaikriyikamizrakAyayogiyoM meM saudharmake samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki anubandhacatuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva saMkhyAta haiM / kArmaNa kAyayogiyoM meM ekendriyoMke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / 9 614. paMcendriya, paMcendriyaparyAptaka, trasa, trasaparyAptaka, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyakakAyayogI' strIvedavAle, puruSavedavAle, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, vibhaMgajJAnI, saMyatAsaMyata, catudarzanavAle, avadhidarzanavAle, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, zuklezyAvAle, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoM meM manuSyagati ke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki vibhaMga Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gI. 22) hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyaparimANaM 363 jaha0 asNkhejjaa| samma0 jaha0 jammi khavaNA patthi tammi asNkhejaa| sammAmi0 sammAidvipadesu sNkhejaa| madi-sudaaNNA0 sammatta-aNaMtANu0caukka0 eiMdiyabhaMgo / sesa0 tirikkhoghaM / evaM micchAdihi-asaNNi tti / asaMjada0 tirikkhoghaM / Navari micchatta0 oghaM / . 6615. abhava0 chabbIsapayaDi0 tirikkhoghaM / Navari aNaMtANu0 eiNdiybhNgo| khaiya0 ekavIsapayaDINaM ja0 ke0 ? sNkhejaa| aja0 ke0 1 asNkhejaa| uvasama0 cauvIsapayaDI0 ja0 ke 1 sNkhejaa| aja0 ke0 ? asaMkhejjA / aNaMtANu0caukka. ja0 aja0 ke0 1 asaMkhejjA / evaM sammAmicchAdihINaM / Navari aNaMtANa. jaha0 saMkhejjA / samma-sammAmi0 jaha0 aja0 asNkhejaa| sAsaNa. ahAvIsa0 ja0 ke0 ? sNkhejaa| aja0 ke0 1 asaMkhejjA / saNNi. paMciMdiyabhaMgo / aNAhAri0 kmmiybhNgo| evaM parimANANugamo samatto / jJAniyoMko chor3akara zevameM anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva asaMkhyAta haiN| tathA jisa mArgaNAsthAnameM darzanamohanIyakI kSapaNA nahIM hai usa mArgaNAsthAnameM samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva asaMkhyAta haiM aura samyagdRSTi mArgaNAoMmeM samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivAle jIva saMkhyAta haiN| matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM samyaktva aura anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga ekendriyoMke samAna hai / zeSa prakRtiyoMkA sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai| isI prakAra mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMmeM jAnanA cAhiye / asaMyatoMmeM sAmAnya tiyaMcoMke samAna jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM mithyAtvakA bhaMga oghake samAna hai| 615. abhavyoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkA bhaMga sAmAnya tiyecoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga ekendriyoMke samAna hai / kSAyikasanyagdRSTiyoMmeM ikkIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| upazamasamyagdRSTiyoMmeM caubIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| isI prakAra samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanA vizeSatA hai ki inameM anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva saMkhyAta haiN| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthititibhaktivAle jIva asaMkhyAta haiM / sAsAdana samyagdRSTiyoMmeM aTThAIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| saMjJiyoMmeM paMcendriyoMke mamAna bhaMga hai| anAhArakoMmeM kArmaNakAyayogiyoMke samAna bhaMga hai / vizeSArtha-poSase mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti kSapakazreNImeM aura samyaktvakI jaghanya sthiti kRtakRtyavedaka samyaktvake antima samayameM prApta hotI hai aura aise jIvoMkA pramANa saMkhyAta hai, ataH ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitivAle jIvoMkA pramANa saMkhyAta khaa| mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI ajaghanya sthitivAle jIva ananta haiM yaha spaSTa hI hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti udvelanAke antima samayameM aura kRtakRtyavedaka samyaktvake upAntya samayameM prApta hotI hai aura aise jIvoMkA pramANa asaMkhyAta hai, Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhevarlAsahi kasA pAhuDe hidivihattI 3 9 616. khettaM duvihaM - jahaNNamukassaM ca / ukkasse payada | duviho NiddesoogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa micchatta- solasaka0 NavaNoka0 ukka0 kevaDi khette 1 loga0 asaMkhe0 bhAge / aNukka0 ke0 khette 1 savvaloe / sammatta - sammAmi0 ukka aNukka 0 60 ke0 1 loga0 asaMkhejjadibhAge / evamAMtarAsINaM NeyavvaM jAva araNAhArae ti / 617. puDhivi0 - bAdara puDhavi0 - bAdara puDhavitrapajja0 Au0- bAdaracA u0- bAdaraAu apajja0 teu0- bAdarateu0- bAdarate uapajja0 vAu0 bAdaravAu0- bAdaravAuapajja0bAdaravaNapphadikAiyapatta' ya0 - tesimapajja0 - savvasuhuma-tesiM pajjattA pajjattANameiMdiyabhaMgo / sesa saMkhejja-asaMkhejjarAsINamukka0 aNukka0 kevaDi khette ? loga0 asaMkhe0 bhAge / vari bAdaravAupajja0 aNu0 loga 0 saMkhe0 bhAge / evamukakhettAgamo samatto / 364 ataH samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivAle jIvoM kA pramANa asaMkhyAta kahA / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajaghanya sthitivAle jIvoM kA pramANa asaMkhyAta hai yaha spaSTa hI hai / isI prakAra Age bhI jaghanya aura ajaghanya sthitike svAmIkA vicAra karake jahAM jo saMkhyA sambhava ho usakA kathana karanA cAhiye | isa prakAra parimANAnugama samApta huA / 1 $ 616. kSetra do prakArakA hai-- jaghanya kSetra aura utkRSTa kSetra / pahale yahA~ utkRSTakA prakaraNa hai usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameM se oghakI apekSA mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiM / anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? saba loka meM rahate haiM / samyaktva aura samyagmidhyAtvakI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetra meM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiM / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka ananta rAziyoMkA kSetra jAnanA cAhiye / 9 617. pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyAptaka, tathA saba sUkSma aura unake paryAptaka tathA aparyApta jIvoMkA bhaMga ekendriyoMke samAna hai / zeSa saMkhyAta aura asaMkhyAta rAzivAloMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetra meM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetra meM rahate haiM / kintu itanI vizeSatA hai ki bAdara vAyukAyikaparyApta jIvoM meM anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva lokake saMkhyAtaveM bhAga kSetra meM rahate hai / vizeSArtha - ogha aura Adeza se jisakA jo kSetra hai, saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikI apekSA yahAM usakA vahI kSetra le liyA gayA hai / kintu samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikI apekSA tathA saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikI apekSA kSetra meM vizeSatA hai / bAta yaha hai ki aise jIva kahIM asaMkhyAta aura kahIM saMkhyAta hote haiM tathA jahAM asaMkhyAta haiM bhI vahAM ve atisvalpa haiM, ataH inakA kSetra lokakA asaMkhyAtavAM bhAga hI sarvatra prApta hotA hai yaha ukta kathanakA sAra hai / isa prakAra utkRSTa kSetrAnugama samApta huA / Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 j hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyakhe ....6618. jahaNNae payadaM / duvihaM-aogheNa AdeseNa ya / ogheNa micchattasolasaka0-NavaNoka0 jaha* kevaDi khette ? loga0 asaMkhe bhaage| aja0 ke0 khette ? savvaloe / sammatta0-sammAmi0 ja0 aja0 ke0 khete? loga0 asaMkhejjadibhAge / evaM kAyajogi0-orAli0-Nasa0-cattArika0-acakkhu0-bhavasi0-AhArae tti / 616. AdeseNa Neraiesa ahAvIsaNhaM payaDINamukka0 bhNgo| evaM sattasu puDhavIsu savvapaMciMdiyatirikkha-savvamaNasa-savvadeva-savvaviyaliMdiya-savyapaMciMdiya-bAdarapuDhavipajja-bAdaraAupajja0-bAdarateu0pajja0-bAdaravAu0pajja0-bAdaravaNapphadi0patteyapajja0-savvatasa-paMcamaNa-paMcavaci-veuvviya0-veu0missa0-AhAra0-AhAramissa0itthi0-purisa0-avagada0-akasA0-vihaMga0-AbhiNi-suda0-ohi0-maNapajja0-saMjada. sAmAiya-chedo0-parihAra0-muhuma0-jahAkkhAda0-saMjadAsaMjada0-cakkhu0-ohidaMsa0tiNNilessA-sammAdi0-khaiya0-vedaya0-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0-saNNi tti| Navari bAdaravAupajja. chabbIsapayaDINaM jaha0 ajaha0 logassa saMkhejjadibhAge / 6620. tirikkha0 micchatta-bArasaka0-bhaya-duguMcha. ja. aja0 ke khette ? savvaloe / sesa0 ukkassabhaMgo / evaM savvaeiMdiya0 / gavari aNaMtANu04-sattaNoka0 6618. aba jaghanya kSetrakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-AMghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiN| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? saba lokameM rahate haiN| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiN| isI prakAra kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedavAle, cAroM kaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / / 6616, AdezakI apekSA nArakiyoMmeM aTThAIsa prakRtiyoMkA bhaMga utkRSTake samAna hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoM meM rahanevAle nArakI, saba paMcendriyatiyaMca, saba manuSya, saba deva, saba vikalendriya, saba paMcendriya, bAdara pRthivIkAyikaparyApta, bAdara jalakAyikaparyApta, bAdara agnikAyikaparyApta, bAdara vAyukAyikaparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta, saba trasa, pAMcoM manoyogI, pAcoM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAya. yogI, strIvedavAle, puruSavedavAle, apagatavedavAle, akaSAyI, vibhaMgajJAnavAle, AbhiniyodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAra vizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, cakSudarzanavAle, avadhidarzanavAle, tIna lezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMmeM chavvIsa prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva lokake saMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiN| 6620. tithaMcoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva kitane kSetrameM rahate haiM ? saba lokameM rahate haiN| tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaMga utkRSTake samAna hai| isI prakAra saba ekendriyoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3. jaha0 aja0 savvaloe / evaM puDhavi0 - bAdarapuDhavi0 - bAdara puDhavipajja0 - Au0- bAdara Au0- bAdaracyA upajja0 teu0- bAda rateu0- bAdarateu apajja0 - vAu0- bAdaravAu0- bAdaravA upajja0 - savvesiM suhuma 0 tesiM pajjattApajjata - bAdaravaNapphadipatta' ya- bAdaravaNaphadipattaM' yaapajja0-traNapphadi- Nigoda-bAdara suhumapajjattApajjatta - orAliyamissa - kammaiya 0 madi- sudaNNANa-micchAdi 0 saNNi0 - aNAhAri ti / Navari orAliyamissa 0-madisudaaNNA0-micchAdi0 - asaNi0 sattaNokasAya0 tirikkhodhaM / $ 621. ettha mUlaccAraNAhippAeNa tirikkha0 miccha0 - bArasaka0 : * bhaya-duguMcha * jaha0 loga 0 saMkhe 0 bhAge, aja0 savvaloe, satthANavisuddha bAdare iMdiyapajjattaesu jahaNNasAmittAvalaMbanAdo / evamorAliyamissa 0 - madi - sudaaNNA0-micchAdi - asaNNiti / eiMdiya0- bAdareiMdiyapajjattApajjatta - vAu0- bAdaravAGa 0 -tadapajjattaesu chavvIsapayaDi 0 evaM caiva / edammi ahippAe cattArikAya - tesiM bAdara - tadapajjattANaM chabbIsapaya0 jaha0 loga0 asaMkhe0 bhAge / aja0 savvaloge / etadanusAreNa ca posaNaM Nedavvamidi / asaMjada0 tiNNilessA0 tirikkhoghaM / Navari asaMjada0 miccha0 oghaM / abhava0 inameM anantAnubandhIcatuSka aura sAta nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIva saba lokameM rahate haiM / isI prakAra pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyikaaparyApta, ina sabake sUkSma, tathA inake paryApta aura aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aparyApta, vanaspatikAyika, nigoda jIva tathA inake bAdara aura sUkSma tathA paryApta aura aparyApta, audArikamizra kAyayogI, kArmaNakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, midhyAdRSTi, asaMjJI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki dArikamizrakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, midhyAdRSTi, aura asaMjJI jIvoMmeM sAta nokaSAyoM kA kSetra sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai / 621. yahAM para mUloccAraNa kA aisA abhiprAya hai ki tiryaMcoM meM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI javanya sthitivibhaktivAle jIva lokake saMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiM / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle saba lokameM rahate haiM / so yaha kathana svasthAna vizuddha bAdaraekendriya paryAptakoM meM jaghanya sthitike svAmitvako svIkAra karake kiyA gayA hai / isI prakAra audArikamizrakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, midhyAdRSTi aura asaMjJI jIvoM ke jAnanA cAhiye / ekendriya, bAdara ekendriya, bAdara ekendriyaparyApta, bAdara ekendriya aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aura bAda vAyukAyika aparyApta jIvoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkI apekSA isI prakAra kSetra hai / isake abhiprAyAnusAra pRthivIkAyika Adi cAra sthAvara kAya, inake bAdara tathA inake aparyApta jIvoM meM chabbIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrameM rahate haiM / tathA ajaghanya sthiti vibhaktivAle jIva saba lokameM rahate haiM / tathA isIke anusAra sparzanakA kathana karanA cAhiye / asaMyata aura kRSNAdi tIna lezyAvAloMmeM sAmAnyatiryacoM ke samAna kSetra hai / kintu itanI vizeSatA hai ki asaMyatoM meM mithyAtvakA kSetra oghake samAna Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyakhettaM 367 chaccIsapayahi tirikkhoghaM / Navari aNaMtANu0 cauka0 eiNdiybhNgo| - evaM khettANugamo smtto| hai| abhavyoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkA bhaMga sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM anantAnubandhI catuSkakA bhaMga ekendriyoMke samAna hai| vizeSArtha-oghase mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivAle jIva kSapakazreNImeM hI hote haiM, ataH inakA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa khaa| tathA oghase ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitivAle jIva ananta haiM, ataH inakA kSetra saba loka kahA / jaba sAmAnyase samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattAvAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai taba unakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hogA, isameM koI Azcarya nhiiN| yaha ogha prarUpaNA mUlameM ginAI huI kAyayogI Adi kucha mArgaNAoM meM avikala bana jAtI hai, isaliye unake kathanako oghake samAna kahA / sAmAnya nArakiyoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki nArakiyoMkI saMkhyAko nArakiyoMkI avagAhanAse guNita karane para lokakA asaMkhyAtavAM bhAga hI prApta hotA hai, ataH inake utkRSTa aura anutkRSTa sthitike samAna jaghanya aura ajaghanya sthitikI apekSA bartamAna kSetra lokakA asaMkhyAtavAM bhAga hI kahA / isI prakAra mUlameM sAtoM pRthiviyoMke nArakiyoMse lekara saMjJItaka aura jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI jAnanA cAhie, kyoM ki sAmAnyase unakA vartamAna asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM prApta hotaa| hAM kevala vAyukAyika payApta jIva isake apabAda haiM so inake kSetrakA aneka jagaha khulAsA kiyA hI hai| sAmAnyase tiyacoMkA vartamAna kSetra saba loka hai / tathA inameM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya aura ajaghanya sthitivAle jIvoMkA tathA anantAnubandhIcatuSka aura sAta nokaSAyoMkI ajaghanya sthitivAle jIvoMkA pramANa ananta batalA Aye haiM, ataH tiryaMcoMke ukta prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikI apekSA saba loka kSetra bana jAtA hai| kintu zeSa prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikI apekSA tathA anantAnubandhI catuSka aura sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikI apekSA kSetra lokakA asaMkhyAtavAM hI hotA hai| isakA kAraNa inakI saMkhyAkI nyUnatA hai / yadyapi ekendriyoMmeM sAmAnya tiryaMcoMke samAna vyavasthA bana jAtI hai kintu anantAnubandhI catuSka aura sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikI apekSA kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki sAmAnya tiryaMcoMse ekendriyoMmeM anantAnubandhI catuSka aura sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti bhinna batalAI hai| ataH inameM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitivAle jIvoMkA pramANa ananta prApta hotA hai aura isaliye inakA vartamAna kSetra saba loka bana jAtA hai / pRthivIkAyikase lekara anAhAraka taka mUlameM aura jitanI mArgaNAeM ginAI hai unameM bhI ekendriyoMke samAna vyavasthA jAnanA caahie| kintu audArika mizrakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI mithyAdRSTi aura asaMjJiyoMmeM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikI apekSA apavAda hai| bAta yaha hai ki inameM sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti paMcendriyoMke aparyApta kAla meM hotI hai ! ataH jaghanya sthitivAle jIvoMkI saMkhyA ekendriyoMke samAna na prApta hokara sAmAnya tiyacoMke samAna prApta hotI hai ataH isa kAraNa inake sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikI apekSA kSetra sAmAnya tiyacoMke samAna hotA hai / yadyapi pahale yaha batalAyA hai ki tiyacoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivAle jIvoMkA jaghanya kSetra saba loka hai phira bhI mUla uccAraNAkA yaha abhiprAya hai ki aise jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| so isakA yaha kAraNa hai ki tiyaMcoMmeM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthiti bAdara Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [hidipihalI 3 622. posaNaM duvihaM-jahaNNamukkassaM ca / ukkasse payadaM / duviho NidesoogheNa AdeseNa / tattha ogheNa micchatta-solasaka-NavaNoka0 ukka0 ke0 khe0 posidaM ? loga0 asaMkhebhAgo aha-teraha codasabhAgA vA desUNA / athavA itthipurisaveda0 ukka0 aha coddasabhAgA vA desUNA / aNNeNAhippAraNa bAraha codasabhAgA vA desUNA / aNu0 svvlogo| samma0-sammAmi0 ukka0 loga. asaMkhe bhAgo aha codda0 desUNA / aNukka0 [loga asaMkhe0bhAgo aha codda0 desUNA savvalogo vA / evaM [kAyajogi-] cattArikasAya-madi-sudaaNNA0-asaMjada0-acakkhu0-bhavasi-micchAdi0 AhAri tti / abhava0 evaM ceva / Navari sammatta-sammAmicchattavajja / ekendriya paryApta jIvoMke hI prApta hotI hai aura bAdara ekendriya paryApta jIvoMkA svasthAna kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hai ataH isa apekSAse tiyacoMmeM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitivAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa bhI bana jAtA hai| aura pahale jo saba loka kSetra batalAyA hai so isakA kAraNa yaha hai ki mAraNAntika samuddhAtakI apekSA bAdara ekendriya paryApta jIvoMkA kSetra saba loka hai ataH ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitivAle tiryaMcoMkA kSetra bhI saba loka bana jAtA hai| yahI krama audArikamizrakAyogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMke bhI ghaTita kara lenA cAhiye, kyoMki unake isa prakAra ghaTita karane meM koI bAdhA nahIM AtI hai / tathA isI prakAra ekendriya, bAdara ekendriya aura unake paryApta aura aparyApta tathA vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aura unake aparyApta jIvoMmeM bhI ghaTita kara lenA caahiye| kintu isa mUla uccAraNAke anusAra pRthivI Adi cAra sthAvarakAya, inake bAdara aura bAdara aparyAptakoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai, kyoMki inameM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitivAle jIvoMne vartamAna kAlameM lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrako hI sparza kiyA hai| zeSa kathana sugama hai| isa prakAra kSetrAnugama samApta huaa| 6622. sparzana do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / pahale yahAM utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha nirdeza aura Adeza nirdeza / unameMse oghakI apekSA mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne kitane kSetrakA sparza kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama teraha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| athavA strIveda aura puruSavedakI apekSA utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / tathA anya abhiprAyAnusAra trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama bAraha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| ina sabakI anutkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMne saba lokakA sparza kiyA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhtAveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA tathA trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAga kSetrakA aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra kAyayogI, cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanavAle, bhavya, mithyAdRSTi aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| abhavyoMke isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyaktva aura samyagmithyAtvako chor3akara kahanA caahiye| Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihatIe uttarapayaDiTThidivihattiya posa 366 9623. AdeseNa Neraisu chavvIsapayaDi 0 ka0 aNuka0 loga0 asaMkhe0 bhAgoM vizeSArtha -- pahale mohanIya karmakI utkRSTa sthitivAloMkA vartamAna kAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalA Aye haiM / tadanusAra mohanIya karmake avAntara bhedoMkI utkRSTa sthitivAloMkA sparzaM bhI lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai isase adhika nahIM / isI bAta ko dhyAna meM rakhakara yahAM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivAloMkA vartamAna kAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| tathA trsanAlI ke caudaha bhAgoM meM se kucha kama ATha aura kucha kama teraha bhAga pramANa sparza atIta kAlakI apekSA batalAyA hai, kyoMki vihAravatsvasthAna, vedanA, kaSAya aura vaikriyika padase pariNata hue ukta jIvoMne trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama ATha bhAga sparza kiyA hai aura mAraNAntika samuddhAtase pariNata hue ukta jIvoMne trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama teraha bhAgakA sparza kiyA hai| yahAM ATha bhAgase nIce do aura Upara chaha rAju kSetrakA grahaNa karanA cAhiye / tathA teraha bhAgameM nIcekA eka rAju chor3a denA cAhiye / eka aisA niyama hai ki jo jIva jisa vedavAlemeM utpanna hotA hai maraNake samaya antarmuhUrta pahalese usake usI vedakA bandha hotA hai| aba jaba isa niyama ke anusAra strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivAloM ke sparzakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha kucha kama teraha baTe caudaha bhAga nahIM prApta hotA, kyoMki napuMsaka veda kI utkRSTa sthitivAle jo jIva napuMsakavediyoM meM utpanna hote haiM unhIM ke yaha sparza sambhava hai, isaliye vikalpAntara rUpase strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivAloMkA sparza kucha kama ATha baTe caudaha bhAga pramANa batalAyA hai / kintu kucha AcAryoMkA mata hai ki yaha sparza kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa prApta hotA hai| unake isa matakA yaha kAraNa pratIta hotA hai ki nIce sAtaveM naraka taka utkRSTa sthiti sambhava hai aura Upara vihArAdikakI apekSA acyuta kalpa taka utkRSTa sthiti sambhava hai / aba yadi isa kSetrakA saMkalana kiyA jAtA hai to vaha kucha kama bAraha baTe caudaha bhAga prApta hotA hai / anutkRSTa sthitivAle jIva saba lokameM pAye jAte haiM yaha spaSTa hI hai ataH yahAM anutkRSTa sthitivAloMkA vartamAna aura atIta donoM prakArakA sparza saba loka batalAyA hai / aba rahIM samyaktva aura samyagmithyAtva prakRtiyAM so inakI utkRSTa sthitivAloMkA vartamAna kAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa anya prakRtiyoMke samAna jAna lenA cAhiye / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivAloMkA sparza jo kucha kama AThavaTe caudaha bhAgapramANa batalAyA hai / usakA kAraNa yaha hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti vedakasamyagdRSTiyoM ke pahale samaya meM hotI hai aura vedaka samyagdRSTiyoMkA atIta kAlIna sparza kucha kama ATha baTe caudaha bhAga pramANa batalAyA hai, ataH samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivAloMkA bhI sparza ukta pramANa prApta hotA hai| tathA inakI anutkRSTa sthitivAloMkA sparza jo tIna prakArakA batalAyA hai so usameM se lokakA asaMkhyAtavA~ bhAga pramANa sparza vartamAna kAlakI apekSA prApta hotA hai | kucha kama ATha vaTe caudaha bhAga pramANa sparza atIta kAlIna vihArAdikakI apekSA prApta hotA hai aura saba loka pramANa sparza mAraNAntika tathA upapAda padakI apekSA prApta hotA hai / isa prakAra yaha saba prakRtiyoMkA sAmAnyase sparza huA / kucha mArgeNAeM bhI aisI haiM jinameM yaha gha prarUpaNA bana jAtI hai, ataH unake kathanako oghake samAna kahA hai / jaise cAroM kaSAya Adi / abhavyoM meM samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattA nahIM hotii| zeSa saba sparza ogha ke samAna bana jAtA hai, ataH unake bhI samyaktva aura sanyagmithyAtvako chor3akara zeSakA sparza oghake samAna batalAyA hai / $ 623. dezakI apekSA nArakiyoM meM chabbIsa prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama 47 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 jayadhavalAsahide kalA pAhuDe [ dvidihitI 3 cha co60 desUNA / athavA itthi - purisa0 ukka0 loga0 asaMkhe0 bhAgo ceva / sammattasammAmi0 0 uka0 khettabhaMgo / aNukka cha coddasa0 desUNA / paDhamAe khettabhaMgo / vidiyAdi jAva sattamA sagaposaNaM kAyavvaM / 9624. tirikkha0 micchatta- solasaka0 - paMcaNoka0 ukka0 loga asaMkhe0bhAgo cha coda0 desUNA, aNukka0 savvalogoM / cattAriNokasAya ukka0 loga0 asaMkhe0 bhAgo / athavA NavaNoka0 ukka0 teraha codasa0 / aNukka0 savvalogo / sammatta sammAmi0 0 ukka0 loga0 asaMkhe 0 bhAgo, aNukka0 loga0 asaMkhe0 bhAgo savvalogo vA / chaha bhAga premAraNa kSetrakA sparza kiyA hai / athavA strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA hI sparza kiyA hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMke sparzanakA bhaMga kSetrake samAna hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvanetranAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama chaha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| pahalI pRthivI meM sparza kSetrake samAna hai / tathA dUsarIse lekara sAtavIM pRthvI taka apane apane sparzake samAna sparzana kahanA cAhiye / bizeSArtha -- narakagatimeM sAmAnyase aura pratyeka narakakA jo sparza batalAyA hai vahI yahAM saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAle nArakiyoMke sparza prApta hotA hai, isaliye tadanusAra usakA yahAM vicAra kara lenA cAhiye / kintu isake do apavAda haiN| pahalA to yaha ki vikalpa rUpase strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivAloM kA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai / isake kAraNakA nirdeza pahale kara hI Aye haiM / aura dUsarA yaha ki samyayatva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivAloMkA sparza unake kSetrake samAna hI hai| kAraNa yaha hai ki ina donoM prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti vedaka samyaktvake pahale samaya meM unhIM jIvoMke sambhava hai jinhoMne midhyAtvakA utkRSTa sthitibandha karake ati laghukAlameM vedaka samyaktvako prApta kara liyA hai | yadi aise nArakI jIvoMkA vartamAna aura atIta donoM prakArakA sparza dekhA jAtA hai to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotA, ataH yahAM ukta donoM prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivAloMkA sparza unake kSetra ke samAna batalAyA hai / SS 624. tiryaMcoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura pAMca nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama chaha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne saba loka pramANa kSetrakA pa kiyA hai| cAra nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparza kiyA hai / athavA nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne sanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama teraha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparza kiyA hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti, vAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai / vizeSArtha -- tiryaMcoM meM saMjJI paMcendriya paryApta tiryaMcoM kA vartamAnakAlIna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura ye hI midhyAtva, solaha kaSAya aura pAMca nokaSAyoMkI utkRSTa Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www.rrinaarauraramanarwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwmawaanwwwwwwwwwww gA022) hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyaposaNaM 371 625. paMciMdiyatirikkha0-paMciM0tiri0pajja-paMciM0tiri joNiNI0 micchattasolasaka0-paMcaNoka0-ukka0 loga0 asaMkhe0bhAgo cha coddasa0 desUNA / aNukka0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vaa| cattAriNoka0 ukka0 loga0 asaMkhe bhaago| athavA NavaNoka0 ukka0 vArasa coisa0 desUNA / aNukka0 loga0 asaMkhe0 bhAgo [savvalogo vA / sammatta-sammAmi0 ] tirikkhoghaM / sthitiko prApta hote haiM ataH tiryaMcoMmeM inakI utkRSTa sthitivAloMkA vartamAnakAlIna sparza ukta pramANa batalAyA hai / tathA ina karmoMkI utkRSTa sthitivAle tithaMca sAtaveM naraka taka mAraNAntika samuddhAta karate haiM ataeva inakA atItakAlIna sparza kuchakama chaha baTe caudaha rAjupramANa batalAyA hai| tathA ukta karmokI anutkRSTa sthitivAle tiryaMca saba lokameM pAye jAte haiM yaha spaSTa hI hai, kyoMki ukta karmoMkI anutkRSTa sthiti ekendriyAdi saba tiyacoMke sambhava hai, ataeva ukta karmoMkI anatkRSTa sthitivAle tiryaMcoMkA sparza saba loka batalAyA hai| hAsya, rati, strIveda aura puruSaveda ina cAra nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivAloMkA sparza jo lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa batalAyA hai usakA khulAsA, jisa prakAra mithyAtva Adike vartamAna kAlIna sparzakA kara Aye haiM, usI prakAra kara lenA caahiye| kintu utkRSTa sthitikA bandha karake jo deva ekendriyoM meM utpanna hote haiM una tithaMcoMke bhI nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti pAI jAtI hai aura nArakiyoMmeM mAraNAntika samudghAta karanevAle tiyacoMke bhI nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti pAI jAtI hai| aba yadi inake sparzakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha kucha kama teraha baTe caudaha bhAga pramANa prApta hotA hai| yahI kAraNa hai ki mUlameM athavA kaha kara nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivAloMkA sparza kucha kama teraha baTe caudaha bhAga pramANa batalAyA hai / tathA cAra nokaSAyoMkI anutkRSTa sthitivAle tiryaMcoMkA sparza saba loka spaSTa hI hai / kAraNakA ullekha pahale kara hI Aye haiM / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti una tiyacoMke sambhava hai jo utkRSTa sthitikA bandha karake atizIghra vedaka samyaktvako prApta hote haiM para aise tithaMcoMkA sparza lokakA asaMkhyAtavAM bhAga pramANa hI hai, ataH yahAM ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivAloMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa batalAyA hai| tathA ukta prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitivAle tiryaMcoMkA vartamAna sparza to lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hI hai, kyoMki ina prakRtiyoMkI sattAvAloMkA vartamAna sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM prApta hotA / parantu inakI saba lokameM gati aura Agati sambhava hai, isaliye inakA atIta kAlIna sparza saba loka batalAyA hai| 6625. paMcendriya tiyeMca, paMcendriya tithaMca paryApta aura paMcendriya tiyeca yonimatiyoMmeM mithyAtva, sojaha kaSAya aura pAMca nAkaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAloMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAga premANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| cAra nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparza kiyA hai / athavA nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne basanAloke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama bAraha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura saba lokakA sparza kiyA hai| samyaktva va samyagmidhyAtvakA sparza sAmAnya tiyacoMke samAna jAnanA caahiye| vizeSArtha-ukta tIna prakArake tiryaMcoMmeM mithyAtva AdikI utkRSTa sthitivAloMkA sparza jo kucha kama chaha baTe caudaha bhAga batalAyA hai usakA khulAsA sAmAnya tiyacoMke samAna kara lenA Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 626. paMciMtiri0apajja0 savvapayaDi. ukka0 loga0 asaMkhe bhAgo, aNukka0 lo0 asaM0bhAgo sabalogo vA / evaM sabyamaNusa-savvavigaliMdiya-paMciMdiyaapajja0-bAdarapuDhavipajja0-bAdaraAupajja0-bAdarateupajja0-bAdaravAupajjatta-bAdaravaNapphadikAiyapatteyapajja0-tasaapajjace ti / Navari bAdarapuDhavi0-Au0-vaNapphadipatya0paja0 ukka0 Nava codasabhAgA vA desUNA / 627. deva0 micchatta-solasaka0-sattaNoka0 ukka0 aha-Nava co0 desUNA / cAhiye / tathA 'athavA' kaha kara nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivAloMkA sparza jo kucha kama bAraha baTe caudaha bhAga pramANa batalAyA hai vaha nIce chaha rAju aura Upara chaha rAjukI apekSA jAnanA cAhiye / nIceke chaha rAju to spaSTa haiM parantu Uparake chaha rAju upapAda padakI apekSA jAnanA cAhiye / bAta yaha hai bArahaveM kalpatakake deva mara kara tiryaca hote haiN| aba nIceke jo deva solahaveM kalpataka vihAra karake gaye aura vahAMse marakara tiyacoMmeM utpanna hue unakI apekSA Upara chaha rAju prApta ho jAte haiN| zeSa kathana sugama hai| 6626. paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra saba manuSya, saba vikalendriya, paMcendriya aparyAptaka, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyikaparyApta, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyikaparyApta, bAdaraagnikAyika, bAdara agnikAyikaparyApta, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyiparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta, aura trasa aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki bAdara pRthivIkAyikaparyApta, bAdara jalakAyikaparyApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta jIvoMmeM utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama nau bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| vizeSArtha--jo tiyeca yA manuSya mohanIyakI 28 prakRtiyoMkI utkRSTa sthitiko prApta ho kara aura sthitighAta kiye binA paMcendriya tiyeca labdhyaparyAptakoMmeM utpanna hote haiM unhIM paMcendriya tithaMca labdhyaparyAptakoMke saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti pAI jAtI hai / aba yadi inake sparzakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hI prApta hotA hai, isaliye yahAM utkRSTa sthitivAloMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa khaa| tathA inameM anutkRSTa sthitivAloMkA vartamAna kAlIna sparza to lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hI prApta hotA hai, kyoMki inakA vartamAna nivAsa lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM hI hai| para atItakAlIna sparza ki bana jAtA hai, kyoMki mAraNAntika samudghAta aura upapAda padake dvArA inhoMne saba lokakA sparza kiyA hai| kucha mArgaNAeM aura haiM jinameM pUrvokta pramANa sparza prApta hotA hai, ataH unake kathanako isI prakAra kahA hai| jaise saba manuSya Adi / kintu inameMse bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta aura vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta ina tIna mArgaNAoM meM kucha apavAda hai / bAta yaha hai ki inameM deva mara kara bhI utpanna hote haiM, ataH inakI utkRSTa sthitivAloMkA sparza kuchakama nau baTe caudaha bhAga prApta hotA hai| yahA~ nau bhAgase nIceke do rAju aura Uparake sAta rAju lenA caahiye| 6627. devoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura sAta nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle sabala Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDividivihattiyaposaNa itthi-purisaveda0-sammatta0-sammAmi0 ukka0 aha codda0 desUNA / aNukka0 aha-Nava co0 desUNA / evaM sohammIsANadevANaM / bhavaNa-vANa evaM ceva / Navari adhuDhaaha-Nava coisa bhAgA desUNA / saNakkumArAdi jAva sahassAro tti savvapaya0 ukka. aNukka0 aha coddasa0 desUNA / ANada-pANada-pAraNaccuda0 savvapayaNINaM ukka lo. asaMkhe0bhAgo / aNukka0 cha codasa0 desUNA / ubari khettbhNgo| 6628. eiMdiya0 micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ukka0 Nava coda0 desUNA / aNukka0 savvalogo / sammatta-sammAmicchattANamukka0 Nava co0 / aNukka0 ogha / evaM bAdareiMdiya-bAdareiMdiyapajja0-vaNapphadi-bAdaravaNapphadi-tappajjatta-kammai-aNAhArae tti / jIvoMne trasanAlIke caudaha bhAgoM se kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| strIveda, puruSaveda, samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama ATha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne basanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra saudharma aura aizAna kalpake devoMke jAnanA caahiye| bhavanavAsI aura vyantara devoMke isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM trasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama sAr3he tIna bhAga, kucha kama ATha bhAga aura kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparza jAnanA cAhiye / sanatkumArase lekara sahasrAra kalpa takake devoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAloMne trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| Anata. prANata. prAraNa aura acyata kalpake devoM meM saba prakratiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / isake Ageke devoMmeM kSetrake samAna bhaMga hai| vizeSArtha--sAmAnya devoMkA yA pRthak pRthak devoMkA jo sparza batalAyA hai vahI yahAM prApta hotA hai, ataH tadanusAra use yahAM bhI ghaTita kara lenA caahiye| hAM sAmAnya devoM meM strIveda, puruSaveda, samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivAloMke sparzameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivAle deva ekendriyoMmeM mAraNAntika samudghAta nahIM karate ataH inakA sparza kucha kama ATha baTe caudaha bhAga hI prApta hotA hai / tathA vedakasamyagdRSTiyoM ke pahale samayameM hI samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti hotI hai| aba devoMmeM isakA vicAra karate haiM to aise deva nIce tIsare naraka taka aura Upara solahaveM kalpa taka pAye jA sakate haiM, ataH samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivAloMkA sparza bhI kuchakama ATha baTe caudaha bhAga prApta hotA hai / yahI kAraNa hai ki yahAM sAmAnya devoMmeM ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivAloMkA sparza kucha kama ATha baTe caudaha bhAga pramANa batalAyA hai| . 628. ekendriyoMmeM mithyAttra, solaha kaSAya aura nau naukaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne saba lokakA sparza kiyA hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAloMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA spaza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza oghake samAna hai| isI prakAra bAdara ekendriya, bAdara ekendriyaparyApta, vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika, bAdara vanaspati Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 Navari kammaiya0-aNAhAra0 ukka0 teraha co0 bhAgA vA desuunnaa| 626 bAdareiMdiyaapajja0-muhumeiMdiyapajjattApajjatta-bAdarapuDhaviapajja-muhumapuDhavipajjattApajjatta-bAdaraAuapajja-muhumaAupajjattApajjatta-bAdarateuapaja0-suhumateupajjattApajjatta-bAdaravAuapaJjA-suhumavAupajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipatteyaapajja0suhumavaNapphadi-Nigoda bAdarasuhumapajjattApajjatta0 uka0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / Navari bAdarapuDhavi-teu-vaNapphadiapajja0 savvalogo Natthi / kudo 1 ukkassahidisaMtakammeNa paDiNiyadakhece ceva edesimuppttiido| aNukka0 svvlogo| [orAliyatirikkhoghaM / ] orAliyamissa0 khettabhaMgo / kAyikaparyApta, kArmaNakAyayogI aura anAharaka jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama teraha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| vizeSArtha-ekendriyoMmeM mithyAtva Adi karmoMkI utkRSTa sthiti unhIMke pAyI jAtI hai jo deva paryAyase cyuta hokara ekendriya hue haiM, ataH ekendriyoMmeM 'mithyAtva AdikI utkRSTa sthitivAloMkA sparza kucha kama nau baTe caudaha rAju batalAyA hai jo upapAdapadakI pradhAnatAse prApta hotA hai / tathA ekendriya jIva saba lokameM pAye jAte haiM, ataeva anutkRSTa sthitivAloMkA sparza saba loka batalAyA hai| Age jo bAdara ekendriya Adi mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI yaha vyavasthA bana jAtI hai, ataH unake kathanako ekendriyoMke samAna kahA hai| kintu kArmaNakAyoga aura anAhArakoMmeM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki jo deva tadyogya utkRSTa sthitike sAtha ekendriyoM meM utpanna hote haiM unake bhI kArmaNakAyayoga aura anAhAraka avasthA sambhava hai tathA jo tiyaca aura manuSya utkRSTa sthitike sAtha nArakiyoMmeM utpanna hote haiM unake bhI kAmaNakAyayoga aura anAhAraka avasthA sambhava hai| aba yadi ina donoMke sparzakA saMkalana kiyA jAtA hai to vaha kucha kama teraha baTe caudaha rAju prApta hotA hai| yahI kAraNa hai ki kArmaNakAyayoga aura anAhAraka avasthAmeM utkRSTa sthitivAloMkA sparza uktapramANa batalAyA hai| 6626. bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriyaparyApta, sukSma ekendri aparyApta, bAdara pRthivIkAyikaaparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyikaparyApta, sUkSma pRthivIkAyikaaparyApta, bAdarajalakAyikaaparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyikaparyApta, sUkSma jalakAyikaaparyApta, bAdara agnikAyikaaparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyikaparyApta, sUkSma agnikAyikaaparyApta, bAdara vAyukAyikaaparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyikaparyApta, sUkSma vAyukAyikaaparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika va nigoda tathA inake bAdara, vAdara paryApta, bAdAra aparyApta, sUkSma, sUkSma paryApta aura sUkSma aparyApta jIvoMmeM utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAdara pRthivIkAyikaaparyApta, bAdara agnikAyika aparyApta aura bAdara vanaspatikAyikaaparyAptakoMmeM saba loka sparza nahIM hai, kyoMki utkRSTa sthiti satkarma ke sAtha ina jIvoMkI pratiniyata kSetrameM hI utpatti hotI hai| tathA anutkRSTa sthitivAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| audArikakAyayogiyoMkA sparza sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai| audArikamizrakAyayogiyoMmeM sparza kSetrake samAna hai| Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwww vn gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyaposaNaM 6630. paMciMdiya-paMciM0paja0 tasa-tasapajja0 micchatta-solasaka0-sattagoka0 ukka0 oghaM / aNukka. aha co0 desUNA savvalogo vA / itthi0-purisa0 ukka0 aha-bAraha codasabhAgA vA desaNA / aNukka0 aha coddasa0 sabalogo vaa| sammattasammAmi0 ukka0 aha codda0 desUNA / aNukka0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / evaM cakkhu0-saNNi-paMcamaNa-paMcavaci0 / vizeSArtha-jo tiryaMca yA manuSya mithyAtva Adi karmoMkI utkRSTa sthitiko prApta karake aura sthitighAta kiye binA bAdara ekendriya aparyApta Adi mArgaNAoMmeM utpanna hote haiM unhIMke ukta karmokI utkRSTa sthiti pAI jAtI hai / aba yadi inake vartamAna kSetrakA vicAra karate haiM to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM prApta hotaa| yahI kAraNa hai ki una bAdara ekendriya aparyApta Adi mArgaNAoMmeM utkRSTa sthitivAloMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai| tathA aise jIva saba lokameM utpanna hote haiM. ataH atItakAlIna sparza saba loka batalAyA hai| hAM yahAM itanI vizeSa bAta hai ki bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara agnikAyika aparyApta aura bAdara vanaspatikAyika aparyApta inameM utkRSTa sthitivAloMkA atIta kAlIna sparza bhI sabaloka nahIM prApta hotA, kyoM kiaise jIvoMkI utpatti niyata kSetra meM hI hotI hai, ataH inhoMne saba lokako atIta kAla meM bhI sparza nahIM kiyA hai| vizeSa khulAsAke liye nimna do bAteM dhyAnameM rakhanI cAhiye / pahalI yaha ki ukta mArgaNAvAle jIva pRthiviyoMke Azrayase rahate hai aura dUsarI yaha ki jo saMjJI paMcendriya paryApta tiryaMca yA manuSya utkRSTa sthitikA bandha karake aura sthitighAta kiye binA inameM utpanna hote haiM unhIMke pahale samayameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti prApta hotI hai / aba aise jIvoMke pRthiviyoMkI ora gamana karane para saba loka nahIM prApta hotA, ataH yahAM saba loka sparzakA niSedha kiyA hai| tathA ukta saba mArgaNAoMmeM anutkRSTa sthitivAloMkA jo saba loka sparza batalAyA hai vaha spaSTa hI hai| audArikakAyayogavAloMkA sparza tiyacoMke samAna hai, yaha spaSTa hI hai| audArikamizrakAyayogameM mithyAtva AdikI utkRSTa sthiti unhIM jIvoMke prApta hotI hai jo deva aura naraka paryAyase Akara audArikamizrakAyayogI hote haiM, ataH inake sparzameM kSetrase antara nahIM par3atA, isIliye isameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAloMkA sparza kSetrake samAna batalAyA hai| 6630. paMcendriya, paMcendriyaparyApta, trasa aura trasa paryApta jIvoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura sAta nokaSAyavAloMmeM utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza oghake samAna hai : tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama bAraha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama ATha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| tathA atutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra cakSudarzanavAle, saMjJI, pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha -mithyAtva Adi 24 prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivAloMkA jo oghase sparza Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 376 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 .. 631, veuvviya0 miccha0-solasaka0-paMcaNoka0 ukka0 aNukka0 ahateraha codasa0 desaNA / evaM hss-rdi0| itthi0-purisa0 ukka0 aha-bAraha desuunnaa| athavA bAraha codasa0 patthi / aNakka0 aha-teraha co0 desaNA / sammatta-sammAmi ukka0 aha co0, aNukka0 aha-teraha co0 / veubviyamissa0 khettbhNgo| evamAhAra0AhAramissa0-avagada0-akasA0-maNapajja-saMjada0-sAmAiya-chedo-parihAra0-muhuma0jahAkvAdasaMjade tti / batalAyA hai vaha paMcendriya Adi pUrvokta cAra mArgaNAoMkI pramukhatAse hI batalAyA hai, isaliye yahAM ukta mArgaNAoMmeM mithyAtva AdikI utkRSTa sthitivAloMkA sparza oghake samAna kahA / ukta mArgaNAoMkA vihAravatsvasthAna AdikI apekSA sparza kucha kama ATha baTe caudaha bhAga tathA mAraNAntika samuddhAta aura upapAdakI apekSA sparza saba loka hai, ataH inameM anutkRSTa sthitivAloMkA sparza ukta pramANa kahA / strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivAloMkA vihAra AdikI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga pramANa aura mAraNAntika samudghAtakI apekSA kucha kama bAraha baTe caudaha bhAga pramANa sparza prApta hotA hai, isaliye inakI utkRSTa sthitivAloMkA ukta pramANa sparza batalAyA hai| tathA ina donoM prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitivAloMkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga pramANa sparza vihArAdikakI apekSA batalAyA hai aura saba loka sparza mAraNAntika tathA upapAda padakI apekSA batalAyA hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivAloMkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparza vihAra AdikI apekSA batalAyA hai aura ina donoM prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitivAloMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa sparza vartamAna kAla AdikI apekSA tathA saba loka sparza mAraNAntika samudghAta aura upapAda padakI apekSA batalAyA hai / cakSudarzana Adi kucha aura mArgaNAeM haiM jinameM yaha vyavasthA bana jAtI hai, ataH unake kathanako oghake samAna kahA hai| 631: vaikriyikakAyayogiyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura pAMca nokaSAyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama teraha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra hAsya aura rati nokaSAyakI apekSA jAnanA cAhiye / strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama bAraha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| athavA trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama bAraha bhAgapramANa sparza nahIM hai| tathA anutkRSTa sthitivibhakti vAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama teraha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama teraha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM sparza kSetrake samAna hai| isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle, akaSAyI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAra vizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / vizeSArtha-vaikriyikakAyayogakA sparza kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAga hai| vahI yahAM mithyAtva Adi 26 prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivAloMke prApta Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. . gA0 22 ] - DidivihattIe uttarapayaDiDidivihatiyaposaNaM 377 6632. gavusa0 oghaM / Navari aha codda0 gathi / micchatta-solasaka.. ukka0 cha codda0 / itthi0-purisa0 pNciNdiybhNgo| 6633. AbhiNi-suda0-ohi0 savvapayaDI0 ukka0 aNukka0 loga0 asaMkhe0bhAgo aha co0 desUNA / evamohidaMsa0-sammAdi-vedaya0-uvasama-sammAmicchAdihi tti / vihaMga0 maNajogibhaMgo / saMjadAsaMjada0 ukka0 khettabhaMgo, aNukka0 hotA hai, isaliye ise tatpramANa khaa| kintu puruSaveda aura strIvedakI utkaSTa sthitivAloMkA kuchakama teraha baTe caudaha rAju sparza na prApta hokara kuchakama bAraha baTe caudaha rAju prApta hotA hai| kAraNakA spaSTIkaraNa oghameM kara Aye haiN| aba vikalparUpase jo bAraha baTe caudaha rAjukA niSedha kiyA hai| usakA mukhya kAraNa yaha hai ki nIce sAta narakake nArako strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitike rahate hue yadyapi tiyaca aura manuSyoMmeM mAraNAntika samudghAta karate haiM phira bhI unakA pramANa svalpa hotA hai ataH kuchakama bAraha baTe caudaha bhAga pramANa sparza nahIM banatA hai| anutkRSTakA khulAsA utkRSTake samAna hI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti vedakasamyagdRSTiyoMke pahale samayameM hotI hai aura vedakasamyagdRSTiyoMkA sparza kucha kama ATha baTe caudaha rAju hotA hai ataH samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivAloMkA sparza bhI ukta pramANa hI batalAyA hai| tathA anutkRSTa sthitivAloMke sparzakA khulAsA mithyAtva Adi kI anutkRSTa sthitivAloMke samAna hai| vaikriyikamizrakAyayoga aura AhArakakAyayoga Adi aisI mArgaNAeM haiM jinake sparzanameM kSetrase antara nahIM par3atA, ataH unakA sparzana kSetrake samAna kahA hai| 6632. napuMsakavedavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhagapramANa sparza nahIM hai| mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhativAle jIvoMne trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / strIvedavAle aura puruSavedavAlaM jIvoMmeM paMcendriyatiryacoMke samAna bhaMga hai| vizeSArtha-napuMsakavedameM jo oghake samAna sparza batalAyA hai vaha anutkRSTa sthitikI apekSA batalAyA hai / utkRSTa sthitikI apekSA to vizeSatA hai / bAta yaha hai ki oghase mithyAtva AdikI utkRSTa sthitivAloMkA vihAra AdikI apekSA jo kucha kama ATha baTe caudaha rAju sparza batalAyA hai vaha napuMsakavediyoMke nahIM prApta hotA, kyoMki vaha devoMkI mukhyatAse batalAyA hai aura devoMmeM napuMsakavedI jIva hote nhiiN| hAM mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitivAle napuMsakavediyoMne nIceke chaha rAju kSetrakA sparza kiyA hai, ataH inameM ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivAloMkA yaha sparza bana jAtA hai / tathA strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivAloMkA sparza paMcendriyoMke samAna hai| isakA yaha abhiprAya hai ki paMcendriyoMmeM jisa prakAra strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivAloMkA sparza ghaTita karake batalA Aye haiM usI prakAra yahAM bhI ghaTita kara lenA caahiye| 6633. zrAbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAniyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkaSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra avadhidarzanavAle, samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| vibhaMgajJAniyoMmeM manoyogiyoMke samAna bhaMga hai / saMyatAsaMyatoMmeM utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne sanAlIke caudaha bhAgoMmeMse 48 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 .. jayapavalAsahide kasAyapAhuDe [vidivihattI 3 cha coisa desUNA / evaM sukka / 6634. tiNi le0 micchatta-solasaka0-sattaNoka0 ukka0 cha codda0 cattAri codda0 be codda0 desUNA / aNukka0 savvalogo / itthi0-purisa0 khettbhNgo| athavA NavaNoka0 ukka0 teraha-ekkArasa-Nava coddasabhAgA vA desUNA, uvavAdavivakkhAe tduvlNbhaado| sammatta sammAmi0 tirikkhoghaM / teu0 sohammabhaMgo / pamma0 snnkkumaarbhNgo| khaiya0 ekkavIsa0 ukka0 khettbhNgo| aNukka0 aha co0 desUNA / sAsaNa. uka0 aNukka0 aha-bAraha codda0 desUNA / asaNNi0 eiMdiyabhaMgo / evamukkassaposaNANugamo samatto / kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra zuklalezyAvAle jIvoMke sparza jAnanA caahiye| vizeSArtha--anyatra zrAbhinibodhikajJAnI Adi jIvoMkA jo sparza batalAyA hai vahI yahAM utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAloMkA prApta hotA hai| usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| mithyAtvake rahate hue jahAM jahAM manoyoga sambhava hai vahAM vahAM vibhaMgajJAna bhI sambhava hai, ataH vibhaMgajJAniyoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitivAloMkA sparza manoyogiyoMke samAna batalAyA hai / jo utkRSTa sthitivAle vedakasamyagdRSTi jIva saMyamAsaMyamako prApta hote haiM unhIMke pahale samayameM utkRSTa sthiti hotI hai, ata: saMyatAsaMyatoMke saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivAloMkA sparza.kSetrake samAna hI prApta hotA hai| tathA anutkRSTa sthitivAloMkA sparza kucha kama chaha baTe caudaha rAju hai, kyoMki mAraNAntika samudghAtakI apekSA saMyatasaMyatoMne itane kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra zuklalezyAmeM bhI ghaTita kara lenA cAhiye / 66.4. kRSNa aAdi tIna lezyAvAloMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura sAta nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMne sanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kramase kucha kama chaha, kucha kama cAra aura kucha kama do bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne saba loka kSetrakA sparza kiyA hai| strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai / athavA nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasa nAlIke caudaha bhAgoMmeMse kramase kucha kama teraha, kucha kama gyAraha aura kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai, kyoMki upapAdakI vivakSa meM isa prakArakA sparza pAyA jAtA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI apekSA sparza sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai| pItalezyAvAloMmeM saudharma kalpake samAna bhaMga hai| padmalezyAvAloMmeM sanatkumAra kalpake samAna bhaMga hai / kSAyikasamyagdRSTiyoM meM ikkIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne basanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM utkRSTa aura anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMne trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha aura kucha kama bAraha bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| asaMjJiyoMmeM ekendriyoMke samAna bhaMga hai| vizeSArtha-kRSNa, nIla aura kApota lezyAmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura sAta nokaSAyavAloMke jo kramase kucha kama chaha baTe caudaha rAju, kucha kama cAra baTe caudaha rAju aura . kucha kama do baTe caudaha rAju pramANa sparza hai vaha nArakiyoMkI mukhyatAse batalAyA hai / tathA ye tInoM Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22) . hidivihattIe uttarapayaDiSTidivihattiyaMposaNaM 376 635. jahaeNae payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 ajaha0 khettbhNgo| sammatta jaha0 khetabhaMgo / aja0 annkkbhNgo| sammAmi0 jaha0 aja0 aNakkabhaMgo / arNatANu0caukka0 ja0. lo0 asaMkhe0bhAgo aha co0 desUNA / aja0 sabalogo / evaM kAyayogi-cattArika0-acakkhu0-bhavasi0-AhAri tti / lezyAvAle jIva saba lokameM pAye jAte haiM ataH inameM ukta prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitivAloMkA sparza saba loka batalAyA hai| strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivAle jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM pAye jAte haiM, kSetra bhI itanA hI hai ataH inakA sparza kSetrake samAna batalAyA hai| tathA vikalparUpase kRSNAdi tIna lezyAoMmeM upapAda padakI apekSA nau nokaSAyoMkA sparza jo kucha kama teraha baTe caudaha rAju kucha kama gyAraha baTe caudaha rAju aura kucha kama nau baTe caudaha rAju batalAyA hai vaha kramase nIce chaha, cAra aura do rAju tathA Upara sAta rAjukI apekSA jAnanA cAhiye / kRSNAdi tIna lezyAvAloMmeM tiyacoMkI bahulatA hai, ataH inameM samyaktva aura samyagmithyAtvakA sparza tiryacoMke samAna batalAyA hai / zeSa mArgaNAoMkA sparza sugama hai| ___ isa prakAra utkRSTa sparzanAnugama samApta huaa| 6 635. aba jaghanya sparzanakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA haioghanirdeza aura Adezanirdeza / oghakI apekSA mithyAtva bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA spaza kSetrake samAna hai| samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza anutkRSTake samAna hai| samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAle jIvoMkA sparza anutkRSTake samAna hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama pATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne saba lokakA sparza kiyA hai| isI prakAra kAyayogI, cAroM kaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivAloMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura ajaghanya sthitivAloMkA kSetra saba loka hai| spaza bhI itanA hI hai, ataH inake sparzako kSetrake samAna batalAyA hai| samyaktvakI jaghanya sthiti yadyapi cAroM gatike jIvoMke pAI jAtI hai phira bhI aise jIva saMkhyAta hI hote haiM ataH inakA sparza bhI kSetrake samAna hI prApta hotA hai / yahI kAraNa hai ki samyaktvakI ajaghanya sthitivAloMkA spaza anutkRSTake samAna hai yaha spaSTa hI hai| samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA sparza kSetraka samAna batalAyA hai / ajaghanya sthitivAloMkA sparza anutkRSTake samAna saba loka hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti visaMyojanAke samaya prApta hotI hai| aba yadi aise jIvoMke vartamAna spazakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai| yahI kAraNa hai ki yahAM jaghanya sthitivAloMkA sparza ukta pramANa kahA hai / tathA aise jIvoMkA vihAra Adi kucha kama ATha baTe caudaha rAju pramANa kSetra meM pAyA jAtA hai ataH atIta kAlIna sparza ukta pramANa kahA hai| tathA anantAnubandhI catuSkakI ajaghanya sthitivAle jIva saba lokameM haiM, isaliye unakA saba loka sparza batalAnA spaSTa hI hai| kucha mArgaNAeM bhI aisI haiM jinameM yaha ogha prarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai ataH unake kathanako odhake samAna kahA hai| Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaghavatlAsahide kasAyapAhuDe [hitI 3 9 636. AdeseNa Neraiesu sattAvIsapayaDI0 ja0 khettabhaMgo | aja0 aNukka * bhaMgo / sammAmi0 ja0 aja0 aNukka0 bhaMgo / paDhamAe khettabhaMgo / vidiyAdi jAva sattami tti chavvIsapayaDI0 jaha0 khettabhaMgo / aja0 aNukka0 bhago / sampatta0 -sammAmi0 ja0 ja 0 aNukka0 bhaMgo / 9 637. tirikkha * micchatta- bArasaka0 bhaya - durgucha0 ja0 ja0 savvalogo / aNNo pADho jaha0 khettaM posaNaM ca loga0 saMkhejjadibhAgo ti / sattaNoka0 anaMtANu 0caukka0-sammatta0 ja0 a0 khettabhaMgo / sammAmi0 ja0 aja0 aNukka0 bhaMgo | vari sammatta * aja0 aNukka bhaMgo / evaM kAu 0 asaMjada0 evaM ceva / Navari 380 1 9636. pradezakI apekSA nArakiyoM meM sattAIsa prakRtiyoM kI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoM kA sparza kSetra ke samAna hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza anutkRSTake samAna hai | samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza anutkRSTake samAna hai / pahalI pRthivImeM sparza kSetra ke samAna hai / tathA dUsarIse lekara sAtavIM takake nArakiyoM meM chabbIsa prakRtiyoM kI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza anutkRSTake samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza anutkRSTake samAna hai / vizeSArtha - nArakiyoM meM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti una jIvoM ke prApta hotI hai jo asaMjJI jIva apanI jaghanya sthitike sAtha narakameM utpanna hote haiM / samyaktvakI jaghanya sthiti kRtakRtyavedaka samyagdRSTi nArakiyoMke hotI hai aura anantAnubandhI catuSkakI jaghamya sthiti visaMyojanA karanevAle nArakiyoMke hotI hai / aba yadi inake sparzakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai / kSetra bhI itanA hI haiM, ataH inake sparzako kSetrake samAna batalAyA hai| ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitivAloM kA sparza anutkRSTake samAna hai yaha spaSTa hI hai| jinake samyagmithyAtvakI sattA hai una saba nArakiyoM ke samyagmithyAtva kI ajaghanya sthiti hotI hai / isameM bhI jo nArakI samyagmithyAtvakI udvelanAke antima samayameM haiM unake usakI jaghanya sthiti hotI hai / aba yadi inake vartamAna tathA kucha padoM kI apekSA atIta sparzakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa prApta hotA hai tathA mAraNAntika aura upapAda padakI apekSA atIta kAlIna sparza kucha kama chaha baTe caudaha rAju prApta hotA hai / anutkRSTakI apekSA bhI sparza itanA hI hai, ataH yahAM samyagmithyAtva kI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA sparzaM anutkRSTake samAna batalAyA hai / sarvatra pahalI pRthivIkA sparza kSetrake samAna hI prApta hotA hai ataH yahAM pahalI pRthivImeM saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA sparza kSetrake samAna batalAyA hai / dvitIyAdi pRthiviyoMmeM bhI isI prakAra jaghanyAdi sthitiyoM ke svAmiyoMkA vicAra karake sparza samajha lenA cAhiye / 9 637. tiryaMcoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne saba lokakA sparza kiyA hai| yahAM eka dUsarA pATha hai jisake anusAra ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA kSetra aura sparzana lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| sAta nAkaSAya, anantAnubandhI catuSka aura samyaktvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai / tathA samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoM kA sparza anutkRSTake samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvakI Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA0 22 ] TThidivihattIe uttarapayaDiTThidivihantiyaposa 381 micchatta0 jaha0 sammattabhaMgo / kiNha NIla0 tirikkhabhaMgo | Navari sammatta0 sammAmicchattabhaMgo / evamorAliya missa0-madi-sudaaNNANa abhava0 micchAdi 0 - asaNNiti / vari anaMtANu 0 cakka * micchattabhaMgo | abhava0 sammatta 0 - sammAmi0 Natthi / orAliyamissa0 samma0 tirikkhoghaM / ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparoM anutkRSTake samAna hai / isI prakAra kApotalezyAvAle jIvoMke jAnanA cAhiye / tathA isI prakAra asaMyatoMke bhI jAnanA cAhiye / kintu inake itanI vizeSatA hai ki midhyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMke sparzakA bhaMga samyaktvake samAna | kRSNa aura nIlalezyAvAloMmeM tiryaMcoM ke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai / isI prakAra audArikamizrakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga mithyAtva ke samAna hai / abhavyoMmeM samyaktva aura samyamithyAtva ye do prakRtiyAM nahIM haiM / tathA audArika mizrakAyayogiyoM meM samyaktvakA bhaMga sAmAnya tiryaMcoM ke samAna hai / I vizeSArtha -- tiya~coM meM midhyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti bAdara ekendriyoM ke hotA hai | vaise to bAdara ekendriyoMkA nivAsa lokake saMkhyAtaveM bhAga pramANa kSetrameM hI hai kintu maraNAntika samudghAtakI apekSA inakA sparza saba loka meM pAyA jAtA hai, isaliye inakA saba loka sparza batalAyA haiM / tathA inakI ajaghanya sthitivAloMkA sparza saba loka hai yaha spaSTa hI hai / vIrasena svAmIne yahAM eka aise pAThakA ullekha kiyA hai jisake anusAra tiyecoMmeM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitivAloMkA kSetra aura sparza lokake saMkhyAtaveM bhAga pramANa prApta hotA hai / aba yadi isa pAThake anusAra vicAra karate haiM to aisA pratIta hotA hai ki mAraNAntika samudghAtake samaya jaghanya sthiti nahIM hotI hogI / sAta nokaSAya, anantAnubandhI catuSka aura samyaktvakI jaghanya sthiti paMcendriya tiryaMcoMke hotI hai / yadyapi paMcendriya tiryaMcoMkA mAraNAntika samudghAta aura upapAda padakI apekSA sparza saba loka hai to bhI ukta prakRtiyoM kI jaghanya sthiti ke samaya ye pada sambhava nahIM isaliye inakA sparza kSetrake samAna bana jAtA hai / yadyapi samyaktva prakRtikI jaghanya sthiti ke samaya upapAda pada sambhava hai to bhI isase sparzameM antara nahIM par3atA, kyoMki aise jIva saMkhyAtahI hote haiM / tathA inakI ajaghanya sthitivAloM kA spaza kSetrake samAna hai isakA yaha abhiprAya hai ki jisa prakAra inakA kSetra saba loka hai usI prakAra sparza bhI saba loka hai / kintu samyaktvakI ajaghanya sthitivAloMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba lAka donoM prakArakA prApta hotA hai| isakI anutkRSTa sthitivAloMkA sparza bhI aisA hI hai / ataH samyaktvakI jaghanya sthitivAloM kA sparza anutkRSTake samAna kahA hai| isI prakAra samyagmithyAtva kI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA spaza bhI anutkRSTake samAna ghaTita kara lenA cAhiye / kApotalezyAvAle aura asaMyatasamyagdRSTiyoM ke yaha vyavasthA bana jAtI hai ataH inake kathanako ukta pramANa kahA hai| kintu asaMyatoMke kSAyikasamyagdarzanakI prAptike samaya midhyAtvakI bhI kSapaNA hotI hai aura isaliye yahAM midhyAtvakI ogharUpa jaghanya sthiti bana jAtI hai / aba yadi aise jIvoMke sparzakA vicAra kiyA jAtA hai to vaha samyaktvako jaghanya sthitivAloMke samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hI prApta hotA hai, isaliye asaMyatoM meM mithyAtvakI jaghanya sthitivAloM kA sparza samyaktvake samAna batalAyA hai / kRSNa aura nIla lezyA meM bhI saba prakRtiyoMkI jaghanya aura jaghanya sthitivAloMkA sparza tiryaMcoMke samAna bana jAtA hai / kintu ina donoM lezyAoM meM kRtakRtyavedaka samyagdRSTiyoM kI utpatti na Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 638. paMciMdiyatirikvatie sattAvIsaM payaDINaM jaha0 loga0 asNkhe0bhaago| aja0 loga0 asaMkhe bhAgo, savvalogo vA / sammAmi0 jaha0 aja0 loga0 asaMkhe0bhAgo savvalogo vA / Navari joNiNIsu samma0 smmaamibhNgo| paMciMtiri0apajja-maNusaapajja. joNiNIbhaMgo / maNusatie pNciN0tirikkhbhNgo| 6636 devesu miccha0-samma0-bArasaka0-NavaNoka0 jaha0 khettaM, aja. honese samyaktvakI jaghanya sthiti eka samaya pramANa nahIM prApta hotI aura isaliye samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA jo sparza pUrvameM batalAyA hai vahI yahAM samyaktvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA prApta hotA hai| yahI kAraNa hai ki ukta donoM lezyAtroMmeM samyaktvake bhaMgako samyagmithyAtvake samAna batalAyA hai / audArikamizra Adi kucha aura mArgaNAeM haiM jinameM ukta vyavasthA bana jAtI hai isaliye unake kathanako ukta pramANa kahA hai| kintu ina mAgaNAoMmeM anantAnubandhIkI visaMyojanA nahIM hotI, ataH inameM anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA sparza mithyAtvake samAna batalAyA hai| abhavya mArgaNAmeM samyaktva aura samyagmithyAtva prakRti nahIM hotI, ataH inakA niSedha kiyA hai / audArikamizrameM kRtakRtyavedakasamyagdRSTiyoMkI utpatti sambhava hai ataH isameM samyaktvakA bhaMga sAmAnya tithaMcoMke samAna batalAyA hai| ___6638. paMcendriya, paMcendriyaparyApta aura paMcendriyayonimatI ina tIna prakArake tiryaMcoMmeM sattAIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparza kiyA hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba loka kSetrakA sparza kiyA hai / samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthiti vibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba loka kSetrakA spaza kiyA hai| kinta itanI vizeSatA hai ki yonimatI tiryaMcoMmeM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna haiN| paMcendriyatithaMcaaparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM tithaMca yonimatI jIvoMke samAna bhaMga hai| sAmAnya manuSya, manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM paMcendriya tiryaMcoMke samAna bhaMga hai|| . vizeSArtha-paMcendriya tiryaMcatrikameM sattAIsa prakRtiyoM kI jaghanya sthitike jo svAmI batalAye haiM unheM dekhate hue yaha spaSTa ho jAtA hai ki inakA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hI prApta hotA hai / anyatra pacendriya tiryaMcatrikakA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa va saba loka batalAyA hai / aba yadi inameM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitivAloMke sparzakA vicAra karate haiM to vaha utanA bana jAtA hai, isaliye yahAM inake spazako ukta pramANa batalAyA hai| kintu ukta tiryaMcoMmeM samyagmithyAtvakI jayanya aura ajaghanya sthiti saba avasthAoMmeM sambhava hai aura isaliye ukta tiryaMcoMkA jo sparza batalAyA hai vaha samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikI apekSA bhI bana jAtA hai yahI kAraNa hai ki inameM samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa va saba loka batalAyA hai| kintu yonimatI tiryaMcoMmeM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva nahIM utpanna hote, ataH inameM samyaktvA bhaMga samyagmithyAtvake samAna batalAyA hai| paMcendriya tithaMca aparyApta aura manuSya aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMkI jo jaghanya aura ajaghanya sthitike svAmI batalAye haiM use dekhate hue inakA sparza yonimatiyoMke samAna bana jAtA hai, isaliye inake bhaMgako yonimatiyoMke samAna kahA hai| manuSyatrikameM paMcendriyatiryaMcoMke samAna kahanekA bhI yahI tAtparya hai / 16636. devoMmeM mithyAtva, samyaktva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI javanya sthiti. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyaporAM 383 loga0 asaMkhe0 bhAgo aha Nava codda0 / sammAmi0 jaha0 aja0 loga0 asaMkhe0bhAgo aTTha- Nava codda0 / aNatAraNu0 caukka0 jaha0 loga asaMkhe0 bhAgo zraha co60 / ja0 loga * asaMkhe 0 bhAgo aha Nava coda0 / evaM sohammIsANa0 / 0 T $ 640 bhavaNa 0 - vANaveMtara0 - jodisi0 miccha0 - bArasaka0 NavaNoka0 jaha0 loga. asaMkhe 0 bhAgo / savvesimaja0 samma0 sammAmi0 ja0 ja0 logassa asaMkhe 0bhAgo aha aha - Nava co60 / anaMtANu 0 4 jaha0 adhuha aTTha coha 0 | sakkumArAdi jAva sahassAra ti miccha0 samma0 -vArasaka0 - 0 -NavaNoka0 0 jaha0 loga0 saMkhe 0 bhAgo | savvesimaja0 sammAmi0 - praNatAraNu0 jaha0 ja0 loga0 asaMkhe0 bhAgo cosa0 / ANadAdi accudA tti miccha0 samma0 - bArasaka0 NavaNoka0 jaha0 loga0 asaMkhe0bhAgo / savvesimajaha0 sammAmi0 - anaMtANu 04 jaha0 aja0 loga 0 asaMkhe0 bhAgo cha coha 0 / uvari khettabhaMgo / evaM veuvviyamissa 0 - AhAra - AhArami0bibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA ajavanya sthitivabhaktivAle jIvoMne lokake zrasaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAga kSetrakA sparza kiyA hai / samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoM meMse kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama ATha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / tathA anya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isI prakAra saudharma aura aizAna kalpake devoMmeM jAnanA cAhiye / I 640, bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM mithyAtva bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| tathA sabhI prakRtiyoM kI ajaghanya tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga, trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama sAr3he tIna, kucha kama ATha aura kucha kama nau bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama sAr3he tIna aura kucha kama ATha bhAga pramANa kSetrakA sparza kiyA hai / sAnatkumArase lekara sahasrAra kalpa takake devoM meM mithyAtva, samyaktva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga kSetrakA sparza kiyA hai| tathA sabhI prakRtiyoMkI ajaghanya aura samyagmidhyAtva tathA anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake saMkhyAtaveM bhAga aura sanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / Ase lekara acyuta kalpatakake devoMmeM mithyAtva, samyaktva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai / tathA ukta saba prakRtiyoMkI ajaghanya aura samyagmithyAtva tathA anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| isake Age devoMmeM kSetrake Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 gayadhavalAsahidekasAyapAhuDe . [DidivihattI 3 avagada0-akasAya0-maNapajja-saMjada0-sAmAiya-chedo0-parihAra0- suhuma0-jahAkkhAdasaMjade tti / 641. eidiemu micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ja0 aja0 svvlogo| sammatta-sammAmi0 ja0 aja0 aNukkassabhaMgo / evaM puDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhaviapajja0-muhumapuDhavi0-suhumapuDhavipajjattApajjatta-Au0-bAdarAu0-bAdarAuapajja0suhumAu0-suhumAupajjattApajjatta-teu0 - bAdarateu0-bAdarateuapajja0-suhumateu0suhumateupajjattApajjatta-vAu0 - bAdaravAu0-bAdaravAuapajja-suhumavAu0-muhumavAupajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipatteyaapajja0-vaNapphadi-Nigoda0 - bAdaravaNapphadi0samAna bhaMga hai / isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle, akaSAyI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-devoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, nau nokaSAya aura samyaktvakI jaghanya sthiti kisI khAsa avasthAmeM hI prApta hotI hai aura sabake sambhava nahIM ataH inakI jaghanya sthitivAloMkA sparza kSetrake samAna hI prApta hotA hai aura isaliye ise kSetrake samAna batalAyA hai| parantu ajaghanya sthitike liye aisA koI pratibandha nahIM hai ataH ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitivAloMkA vahI sparza prApta ho jAtA hai jo sAmAnya devoMkA batalAyA hai| yahI bAta samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMke liye samajha lenA cAhiye / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti visaMyojanAke samaya hotI hai para aise samaya ekendriyoMmeM mAraNAntika samudghAta sambhava nahIM ataH inakI jaghanya sthitivAloMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa aura kucha kama ATha baTe caudaha rAju batalAyA hai| tathA ajaghanya sthitivAloMkA sparza lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, kucha kama ATha baTe caudaha rAju aura kucha kama nau baTe caudaha rAju batalAyA hai| yaha sAmAnya devoMmeM sparza huaa| isI prakAra devoMke pratyeka bhedameM apanI apanI vizeSatAko jAna kara sparza jAna lenA cAhiye / kahAM kitanA sparza hai isakA nirdeza mUlameM kiyA hI hai| koI vizeSatA na honese usakA khulAsA nahIM kiyA hai| hAM bhavanatrikameM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva nahIM utpanna hote ataH unameM samyaktvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA sparza samyagmithyAtvake samAna batalAyA hai / yahAM 'evaM' kaha kara jo vaikriyikamizra AdimeM sparzakA nirdeza kiyA hai so usakA yaha matalaba hai ki jisa prakAra nau graiveyaka AdimeM sparza kSetrake samAna hai usI prakAra ina vaikriyikamizra Adi mArgeNAoMmeM apane apane kSetrake samAna sparza jAnanA caahiye| 641. ekendriyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne saba lokakA sparza kiyA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMke sparzakA bhaMga anutkRSTake samAna hai| isI prakAra pRthivIkAyika, bAdarapRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSmapRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdarajalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyikaaparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSya vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspati Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDividivihattiyaposaNa 385 bAdaravaNapphadipajjattApajjatta-muhumavaNapphadi-muhumavaNapphadipajjattApajjatta-kammaiyaaNAhAri tti / Navari kammaiya0-aNAhArIsu sammattassa tirikkhoghaM / sabavigaliMdiyapaMciMdiyaapajja-0tasaapajja. paMciMdiyatirikkhaapajattabhaMgo / bAdarapuDhavipajja.. bAdarAupajja0-yAdarateupaja --bAdaravAupajja --bAdaravaNapphadipatteyasarIrapajja0tasaapajjattabhaMgo / Navari bAdaravAupaja. chavvIsapaya0 ja0 aja0 loga0 saMkhe0bhAgo savvalogo vA / 6642. paMciMdiya-paMciM0pajja0 tevIsapayaDI0 ja0 khettaM, aja0 aNukka bhNgo| sammAmi0 oghaM / aNaMtANu0 caukka0 ja0 devoghaM / aja0 aNukka bhaMgo / evaM tasakAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, vanaspatikAyika, sabhInigoda, bAdara vanaspatikAyika, bAdara vanaspatikAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryApta, sUkSma vanaspatikAyika aparyApta, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki kArmaNakAyayogI aura anAhArakoMmeM samyaktvakA bhaMga sAmAnya tiyacoMke samAna hai| saba vikalendriya, paMcendriya aparyApta aura usa aparyApta jIvoMmeM paMcendriya tithaMca aparyAptakoMke samAna bhaMga hai / bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta jIvoM meM basa aparyApta jIvoMke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne lokake saMkhyAtaveM bhAga aura saba loka pramANa kSetrakA sparza kiyA hai| vizeSArtha-ekendriyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivAle jIva sarvatra pAye jAte haiM isaliye inakA sparza saba loka batalAyA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA sparza anutkRSTake samAna hai so isakA khulAsA jisa prakAra pahale kara Aye haiM usI prakAra yahAM bhI kara lenA caahiye| pRthivIkAyika Adi mAgaNAoMmeM ekendriyoMke samAna sparza bana jAtA hai, isaliye unake kathanako ekendriyoMke samAna kahA hai| kintu kAmaNakAyogI aura anAhArakoMmeM kR kRtyavedaka samyagdRSTi jIva bhI utpanna hote haiM ataH unameM samyaktvakA sparza sAmAnya tithaMcoMke samAna bana jAtA hai| paMcendriya tithaMca labdhyaparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMke kAraNa sparzameM jo vizeSatA prApta hotI hai vahI vizeSatA saba vikalendriya, paMcendriya aparyApta aura trasa aparyApta jIvoMmeM bhI prApta hotI hai isaliye yahAM inake sparzako paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMke samAna batalAyA hai / isI prakAra bAdara pRthivI paryApta AdimeM saba prakRtiyoMke jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMke sparzako trasa aparyAptakoMke samAna batalAnekA kAraNa jAna lenA caahiye| kintu bAdara vAyukAyika paryAptakoMkA sparza lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa va saba loka honese inameM chabbIsa prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA spaze ukta pramANa batalAyA hai| 6642. paMcendriya aura paMcendriyaparyApta jIvoMmeM teIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktikA bhaMga anutkRSTake samAna hai| samyagmithyAtvakA bhaMga zrodhake samAna hai| anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza sAmAnya devoMke samAna hai / tathA ajaghanya sthitikA bhaMga anutkRSTake samAna hai| 46 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 tasapaja0-paMcamaNa-paMcavaci0-itthi-purisa0-cakkhu0-saNNi tti / 6643. veubviya0 bAvIsapayaDI0 ja0 khetta, aja0 aNukka bhaMgo / sammattasammAmi0 ja0 aja0 aNukka0 bhaMgo / aNaMtANu0caukka0 ja0 aha co0, aja. annukkbhNgo| orAliya0-Navusa0 oghaM / Navari aNaMtANu0caukka0 ja0 tirikkhoghaM / 644. vihaMga0 chabbIsaM payaDI0 ja0 khettabhaMgo, aja0 aNukka bhaMgo / sammatta0-sammAmi0 annukkbhNgo| AbhiNi-suda0-ohi0-aohidaMsa-sammAdivedaya0 savvapaya0 jaha* paMciMdiyabhaMgo / Navari sammAmi0 sammattabhaMgo / aja0 aNuka0bhaMgo / saMjadAsaMjada0 savvapayaDI0 jaha0 khettbhNgo| ajaha0 aNukkabhaMgo / anwr ww isI prakAra trasa, saparyApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, strIvedavAle, puruSavedavAle, cakSudarzanavAle aura saMjJI jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-paMcendriya aura paMcendriya paryAptakoMmeM teIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthiti kSapaNAke samaya prApta hotI hai, isaliye inakA sparza kSetrake samAna prApta hotA hai| yahI kAraNa hai ki yahAM sparzako kSetra ke samAna kahA hai| ajaghanya sthiti sarvatra sambhava hai ataH inakA sparza anutkRSTake samAna batalAyA hai| samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivAloMkA jo ogha sparza batalAyA hai vaha ukta mArgaNAoMmeM bhI sambhava hai, ataH inake sparzako oghake samAna kahA hai| ukta mArgaNAoM meM anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya sthitivAloMmeM devoMkI pramukhatA hai ataH inake sparzako sAmAnya devoke samAna batalAyA hai| tathA ajaghanya sthitivAloMkA sparza anutkRSTake samAna bana jAtA hai, ataH ise anutkRSTake samAna batalAyA hai / trasakAyika Adi mArgaNoMmeM ukta vyavasthA bana jAtI hai, ataH unake kathanako ukta pramANa kahA hai| 6643. vaikriyikakAyayogiyoMmeM bAIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitikA bhaMga anutkRSTake samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktikA bhaMga anutkRSTake samAna hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne basanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktikA bhaMga anutkRSTake samAna hai audArikakAyayogI aura napusakavedavAloMmeM oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya sthitivibhaktivA jIvoMkA sparza sAmAnya tiyacoMke samAna hai| 6644. vibhaMgajJAniyoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktikA bhaMga anutkRSTake samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga anutkRSTake samAna hai| AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, avadhidarzanavAle, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza paMcendriyoM ke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyagmithyAtvakA bhaMga samyaktvake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktikA bhaMga anutkRSTake samAna hai| saMyatAsaMyatoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktikA bhaMga anutkRSTake samAna hai| Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA022] dvidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyakAlo 387 1645. teu0-pamma0 tevIsapayaDi0 jaha0 khettabhaMgo, aja0 aNukka bhNgo| sammAmi0 ja0 aja0 aNukka bhNgo| aNaMtANu0 caukka0 ja0 paMciM0bhaMgo, aja0 aNukka bhNgo| sukka0 tevIsapayaDI0 ja0 khettabhaMgo / aja0 aNubhaMgo / sammAmi0aNatANa caukka0 ja0 aja0 ANadabhaMgo / 646. khaiya0 savvapayaDI0 ja0 khettabhaMgo / aja0 aNubhaMgo / uvasama0 cauvIsapayaDI0 ja0 khettabhaMgo, aja0 aNukka0 bhaMgo / aNaMtANu0caukka0 ja0 aja0 aha coisa0 / sammAmi0-sAsaNasammA0 uvasamabhaMgo / evaM posaNANugamo samatto / OM jadhA ukkassahidibaMdhe NANAjIvehi kAlo tathA ukkassahidisaMtakammeNa kaayvvo| 647. ukkassahidibaMdhe jahA NANAjIvehi kAlo parUvido tahA ukkassahidisaMtakammassa vi parUveyanyo / taM jahA-chavvIsapayaDINamukkassadvidisaMtakammiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? jaha0 egasamo; egasamayamukkassahidi baMdhiya vidisamae 6645. pIta aura padmalezyAvAle jIvoMmeM teIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA bhaMga anutkRSTake samAna hai / samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA bhaMga anutkRSTake samAna hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA bhaMga paMcendriyoMke samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA bhaMga anutkRSTake samAna hai| zaklalazyAvAloMmeM teIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA spaza kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA bhaMga anutkRSTake samAna hai| samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA bhaMga Anatakalpake samAna hai| 6646. kSAyika samyagdRSTiyoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza anutkRSTake samAna hai / upazamasamyagdRSTiyoMmeM caubIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA sparza anutkRSTake samAna hai| anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMne prasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparza kiyA hai| samyagmithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM upazama samyagdRSTi jIvoMke samAna bhaMga hai| isa prakAra sparzanAnugama samApta huaa| * jisa prakAra utkRSTa sthitibandhameM nAnA jIvoMkI apekSA kAla kahA hai usI prakAra utkRSTa sthitisatkarmakI apekSA kAlakA kathana karanA caahiye| 6647. utkRSTa sthitibandhameM jisa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA kAlakA kathana kiyA hai usI prakAra utkRSTa sthitisatkarmakA bhI kAla kahanA caahiye| jo isa prakAra hai-chabbIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitisatkarmavAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai, kyoMki eka samaya taka utkRSTa sthitikA bAMdhakara dUsare samayameM una saba jIvoMke anutkRSTa sthitisattvako Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 gayadhavalAsahide kasAyapAhuDai [ hidivihattI 3 aNukkassahidisaMtaM sabajIvesu uvagaemu tihuvaNAsesajIvANamegasamayaM ceva ukkassadvididasaNAdo / ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| ekassa jIvassa jadi ukkassahidikAlo aMtomahuttametto labbhadi to AvaliyAe asaMkhe0bhAgamettajIvANaM kiM labhAmo tti phalaguNidicchAe pamANeNovaTTidAe asaMkhejAvaliyamettukkassahidisaMtakAluvalaMbhAdo / aNukkassahidisaMtakammiyA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIve paDucca savvaddhA / kudo ? tisu vi kAlesu aNukkassahidisaMtakammiyajIvANaM sNbhvaado| * Navari sammatta-sammAmicchattANamukkassahidI jahaNaNeNa egsmtro| 648. kudo ? ukkassahidisaMtakampiyamicchAdihiNA mohaTAvIsasaMtakammieNa vedagasamma paDivaNNapaDhamasamae ceva micchattakkassahidIe sammatta-sammAmicchattesu saMkAmidAe egasamayaM ceva ukkassahidikAluvalaMbhAdo / ukkassahidisaMtakammiyamicchAdihI sammAmiccha kiNNa NIdo ? Na, tattha daMsaNamohaNIyassa saMkamAbhAveNa sammattasammAmicchattANamukkassahidIe karaNuvAyAbhAvAdo / * ukasseNa AvaliyAe asaMkhejadibhAgo / prApta hone para tIna lokake saba jIvoMke eka samaya taka hI utkRSTa sthiti dekhI jAtI hai| tathA utkaSTakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki eka jIvake utkRSTa sthitikA kAla yadi antamuhUrta hai to AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvoMke kitanA kAla prApta hogA isa prakAra trairAzika karake icchArAziko phalarAzise guNita karake jo labdha Ave usameM pramANarAzikA bhAga dene para asaMkhyAta zrAvalipramANa kAla taka utkRSTa sthitikA sattva pAyA jAtA hai / anutkRSTa sthitisatkarmavAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA saba kAla hai, kyoMki tInoM hI kAloM meM anutkRSTa sthitisatkarmavAle jIvoMkA pAyA jAnA saMbhava hai / * kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai| 6648. zaMkA-ina donoM prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya kyoM hai ? samAdhAna-jisake mohanIyakI aTThAIsa prakRtiyoMkI sattA hai aisA koI eka utkRSTa sthitisatkarmavAlA mithyAdRSTi jIva vedaka samyaktvako prApta honeke pahale samayameM hI mithyAtvakI utkRSTa sthitikA samyaktva aura samyagmithyAtvameM saMkramaNa kara detA hai, ataH usake eka samaya kAla taka utkRSTa sthiti pAI jAtI hai| ataH ina donoM prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai| zaMkA-utkRSTa sthiti satkarmavAlA mithyAdRSTi jIva samyagmithyAtva guNasthAnako kyoM nahIM prApta karAyA gayA ? samAdhAna-nahIM, kyoMki samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM darzanamohanIyakA saMkramaNa nahIM honese vahA~ samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti nahIM prApta kI jA sakatI hai| * tathA utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDiDidivihattiyakAlo 34 ___646. kudo ? ukkassahidisaMtakammiyamicchAiTTINaM giraMtaraM vedayasammattaM paDivajaMtANamAvaliyAe asNkhejdibhaagmettuvkkmnnkaaluvlNbhdNsnnaado| evaM jaivasahAiriyasuttaparUvaNaM kariya edeNa ceva suzeNa desAmAsieNa sUcidatthANamuccAraNAiriyaparUvidavakkhANaM bhnnissaamo| 650. kAlo duviho--jahaNNo ukkasso cedi / tattha ukkassae pydN| duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha aogheNa chavvIsapayaDI0 ukka0 keva0 ? ja0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / aNukka0 svvddhaa| sammatta-sammAmi0 ukka0 ke0 ? jaha0 egasamo, ukka0 zrAvali0 asaMkhe0bhAgo / aNukka0 ke0 ? svvddhaa| evaM savvaNiraya-tirikkha-paMciMtiri0tiya-deva0-bhavaNAdi jAva sahassAra0paMciMdiya-paMciM0pajja0-tasa-tasapajja0-paMcamaNa0-paMcavaci0-kAyajogi0-orAli0-veuvi0-tiNNiveda-cattArikasAya-madi0-sudaaNNANa-vihaMga0-asaMjada 0-cakkhu0-acakkhu. paMcale0-bhavasi0-abhavasi0-micchAdihi-saNNi-AhAri tti / Navari abhava0 samma-sammAmi0 Nasthi / 6646. zaMkA-ukta donoM prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga kyoM hai ? samAdhAna-yadi utkRSTa sthitisatkarmavAle mithyAdRSTi jIva nirantara vedakasamyaktvako prApta hoM to vedaka samyaktvako prApta honekA kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI dekhA jAtA hai / ataH ukta donoM prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA kAla bhI AvalIkA asaMkhyAtavAM bhAga prApta hotA hai| _isa prakAra yativRSabha AcAryake sUtrakA kathana karake aba dezAmarSaka rUpase isI sUtrake dvArA sUcita hue arthakA uccAraNAcAryane jo vyAkhyAna kiyA hai use kahate haiM - 650. kAla do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / prakRtameM utkRSTase prayojana hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameM se oghakI apekSA chabbIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla kitanA hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla kitanA hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla kitanA hai ? sarvadA hai / isI prakAra saba nArakI, sAmAnya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca, paMcendriya tiryaMca paryApta, paMcendriya tiryaMca yonimatI, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pAMcoM manoyogI, pA~coM vacanayogI kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyakakAyayogI, tInoM vedavAle, cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, asaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, kRSNAdi pAMca lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki abhavyoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtva ye do prakRtiyAM nahIM hai / vizeSArtha-oghase nAnA jIvoMkI apekSA saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anuskRSTa Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamadhavala sahide kasAyapAhuDe [ hidivihattI $651. paMci0tirikkha0 apajja0 savvapayaDINamukka0 ke0 ? jaha0 egasa0, ukka0 Avali0 asaMkhe 0 bhAgo / aNukka0 savvaddhA / evaM savveiMdiya savvavigaliMdiyapaMci 0 apajja0- paMcakAya 0 - bAdara suhumapajjattApajjatta-tasa apajja00 - orAliya missakAyajogi tti / Navari jattha devANamuvavAdo tattha NavaNokasAya ukka0 zraghamaMgo / 360 sthitiyoM ke kAlakA khulAsA cUrNisUtroM kI TIkA karate hue svayaM vIrasena svAmIne kiyA hI hai| ataH yahAM use punaH nahIM duharAyA gayA hai / isI prakAra saba nArakI Adi asaMkhyAta aura ananta saMkhyAvAlI kucha aisI mArgaNAeM haiM jinameM oghake samAna utkRSTa aura anutkRSTa sthiti tathA unakA jaghanya aura utkRSTa kAla bana jAtA hai, ataH unake kathanako ogha ke samAna kahA / kintu itanI vizeSatA hai ki abhavyoMke samyaktva aura samyagmithyAtvakA sattva nahIM pAyA jAtA, ataH unake ukta prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti tathA unake jaghanya aura utkRSTa kAlakA kathana nahIM karanA cAhiye / SS 651. paMcendriya tiryaMca aparyAptakoM meM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoM kA kitanA kAla hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA anutkRSTasthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla savaMdA hai| isI prakAra saba ekendriya, saba vikalendriya, paMcendriya aparyApta, pAMcoM sthAvara kAya tathA unake bAdara aura sUkSma tathA paryApta aura aparyApta, trasa aparyApta aura audArika mizra kAyayogI jIvoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki jahAM devoMkA upapAda hai vahAM nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla oghake samAna hai / 1 vizeSArtha -- pahale oghase utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya batalA Aye haiM aba yadi ghase utkRSTa sthitivAle ye jIva paMcendriya tiryaca labdhyaparyAptakoM meM utpanna hoM to unake bhI Adeza utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hI pAyA jAyagA, kyoMki dvitIyAdi samayoM meM utkRSTa sthitivAle jIvoMkA abhAva ho jAnese paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoM meM bhI Adeza utkRSTa sthitivAle jIva sambhava nahIM, ataH paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoM meM utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya kahA / tathA inameM utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai jo isa prakArase prApta hotA hai - ghase utkRSTa sthitike utkRSTa kAlakA kathana karate hue batAyA hai ki nAnA jIva nirantara yadi utkRSTa sthitiko prApta karate raheM to AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka hI jIva utkRSTa sthitiko prApta hoMge tathA utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / aba yadi jIvoMkI saMkhyAse kAla ke pramANako guNita kara diyA jAtA hai to utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapremANa prApta hotA hai / kintu aise rtain yadi paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoM meM kramase utpanna karAyA jAya to unameM eka eka antarmuhUrta ke bAda hI utkRSTa sthiti prApta hogI, kyoMki antarmuhUrtaM taka utkRSTa sthitiko bAMdhakara jo jIva paMcendriya tiryeca labdhyaparyAptakoM meM utpanna hote haiM unake utkRSTa sthitibandhakAlake antima samaya meM baMdhI huI sthiti hI utkRSTa ho sakatI hai isake atirikta aura saba sthitiyAM anutkRSTa ho jAyaMgI, kyoMki utkRSTa sthitibandhake kAlake antima samayameM baMdhI huI sthiti kAlase unakA kAla eka samaya, do samaya Adi rUpase aura kama ho jAtA hai, ataH paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoM meM nirantara aise Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvoMko utpanna karAnA cAhiye jinhoMne krama se eka eka samaya taka nirantara utkRSTa sthitibandha kiyA ho / isa prakAra Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www gA0 22] hidivihantIe uttarapayaDihidivihattiyaMkAlo 361 6652. maNusatiya0 chavvIsapayaDI0 ukka0 ja0 egasamao, ukka0 aNtomu0| aNukka0 savvaddhA / samma0-sammAmi0 ukka0 ja0 [egasa0], ukka0 saMkhejjA samayA / aNukka0 savvaddhA / maNusaapajja. savvapayaDI0 ukka0 ja0 egasamo, ukka0 Avali0 asNkhe0bhaago| aNukka0 ja0 khuddAbhavaggahaNaM samayUNaM, ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| Navari samatta-sammAmi0 aNukka0 ja0 egasa0 / evaM veubviymiss| Navari chancIsapayaDI. aNakka0 ja0 aMtomu0 / NavaNoka0 ukka0 oghaM / evamavapaMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMmeM utkRSTa sthitikA kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai ataH inake utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| tathA inameM anutkRSTa sthitikA kAla sarvadA hai yaha spaSTa hI hai, kyoMki yaha nirantara bhArgaNA hai, ata: isameM sarvadA anutkRSTa sthitivAle jIva pAye jAte haiN| saba ekendriya Adi aura jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI yaha vyavasthA bana jAtI hai ataH unake saba prakRtiyoMke utkRSTa aura anutkRSTa sthitike jaghanya aura utkRSTa kAlako paMcendriya tithaMca labdhyaparyAptakoMke samAna kahA / kintu jina mArgaNAoMmeM deva utpanna ho sakate haiM unameM nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitike utkRSTa kAlameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki utkRSTa sthitikA bandha karaneke dUsare samayameM hI mara kara deva ekendriyoMmeM utpanna ho sakate haiM aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti saMkramaNase prApta hotI hai jo bandhAvalIke bAda hI hotA hai| aba yadi eka eka AvalIke antarAlase eka ekake kramase zrAvalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa deva solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA eka eka Avali taka nirantara bandha kareM aura utkRSTa sthiti bandhake dUsare samayameM ve mara kara usI kramase ekendriyoM meM utpanna hote jAyaM to ekendriyoMmeM nau nokaSAyoMkA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai, kyoMki aise devoMmeM pratyekake eka eka Avalitaka nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti pAI jaaygii| jina mArgaNAoMmeM nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA yaha kAla sambhava hai ve mArgaNAeM ye haiM-ekendriya, bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika paryApta, jalakAyika bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika paryApta, pratyeka vanaspatikAyika, pratyeka vanaspatikAyika paryApta / kintu itanA vizeSa jAnanA cAhie ki aoghameM antarmuhUrtako AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase guNA karake palyakA asaMkhyAtavAM bhAga kAla prApta kiyA gayA thA para yahAM Avaliko Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase guNA karake palyakA asaMkhyAtavAM bhAga kAla prApta karanA caahiye| 6652. sAmAnya, paryApta aura manuSyanI ina tIna prakArake manuSyoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmaha anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTasthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| tathA anatkRSTa sthi vibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| manaSya aparyAptakoMmeM saba prakratiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivA jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmidhyAtvakI anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai / isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki chabbIsa prakRtiyoMkI anutkRSTa tathA Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe .. [dvidivihattI 3 sama0-sAsaNa-sammAmi / Navari NavaNoka0 ukka0 aoghaM Natthi / samma0-sammAmi0 aNakka0 jaha0 aMtomu0 / sAsaNa0 savvapaya0 aNu0 jaha0 eyasa0, ukka0 taM ceva / sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai / tathA nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktavAle jIvoMkA kAla oghake samAna hai / isI prakAra upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla oghake samAna nahIM hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkaSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai / tathA sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla vahI pUrvokta hai| vizeSArtha--jaba ki oghase chabbIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hai to manuSyatrikameM isase adhika kaise ho sakatA hai| para utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, kyoMki ogha utkRSTa sthitiko prApta honevAle sAmAnya manuSyoMkA pramANa saMkhyAta hai tathA manaSya paryApta aura manuSyaniyoMkA pramANa to saMkhyAta hai hii| aba yadi eka samayameM prApta honevAlI manuSyoMke utkRSTa sthitikA kAla antarmuhUrta mAna leM aura eka ke bAda dUsarA isa prakAra nirantararUpase saMkhyAta manuSyoMke utkRSTa sthiti prApta karAI jAya to bhI usa saba kAlakA jor3a antarmuhUrta hI hogA / yahI kAraNa hai ki manuSyatrikake utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla antarmuhUrta khaa| tathA eka jIvakI apekSA samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya batalA Aye haiN| aba yadi saMkhyAta jIva lagAtAra ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitiko prApta hoM to unake kAlakA jor3a saMkhyAta samaya hI hogA, ataH manuSyatrikake ukta do prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA / ina do prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya spaSTa hI hai| tathA inake saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA kAla sarvadA hai yaha bhI spaSTa hai, kyoMki ye nirantara mArgaNAeM haiM isaliye inameM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitivAle jIva sarvadA pAye jAte haiN| labdhyaparyAptaka manuSyoMkA pramANa asaMkhyAta hai aura unameM Adeza utkRSTa sthiti hotI hai, ataH unake paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoMke samAna saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bana jAtA hai / tathA yaha mArgaNA sAntara hai ataH inameM anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya kama khuddAbhavagrahaNa pramANa aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bhI bana jAtA hai| jaghanya kAlameMse eka samaya kama utkRSTa sthitikI apekSAse kiyA hai / tathA udvelanAkI apekSA inake samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai| vaikriyikamizrakAyayoga mArgaNA sAntara hai, ataH isameM bhI labdhyaparyAptaka manuSyoM ke samAna saba karmoMkI jaghanya aura utkRSTa sthitikA kAla jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki isa mArgaNAkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai ataH isameM chabbIsa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta prApta hogA / tathA isameM pratyeka jIvake nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla eka AvalipramANa prApta hA sakatA hai, ataH nAnA jIvoM kI apekSA yahAM bhI nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla oghake samAna palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bana jAtA hai| isakA vizeSa khulAsA isI prakaraNameM ekendriyoMkI prarUpaNAke samaya kara Aye haiM ata: vahAMse jAna lenA caahiye| upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi ye tIna mArgaNAe~ bhI sAntara haiM, ataH inameM bhI saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla vaikriyikamizrakAyayogake samAna kahA / Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwww gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyakAlo 363 653. ANadAdi jAva uvarimagevajjo tti savvapayaDI0 ukka0 ja0 egasa0, ukka0 saMkhejjA samayA / aNukka0 savvaddhA / evamaNudisAdi jAva savvadRsiddhi tti / evaM khaiyasammAdihINaM / AhAra0 savvapaya0 ukka0 ja0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / aNukka0 ja0 egasamao, ukka0 aMtomu0 / evamavagada0-akasA-muhumasAMparAya0-jahAkkhAdasaMjade tti / evamAhAramissa0 / Navari aNuka0 ja0 aMtomu0 / kammaiya. eiMdiyabhaMgo / Navari sammatta0sammAmi0 aNukka. sattaNoka0 ukka0 ja0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0bhAgo / evamaNAhArINaM / AbhiNi-suda0 ohi0 savvapayaDI0 ukka0 ja0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0bhAgo / aNukka0 savvadA / evaM saMjadAsaMjada-aohidaMsa-sukka0-sammAdihi-vedaya dihi tti / maNapajja. savvapayaDI0 svvhbhNgo| evaM saMjada0-sAmAiya-chedo0-parihArakintu isakA kucha apavAda hai| bAta yaha hai ki ina tInoM mArgaNAoMmeM eka jIvakI apekSA utkRSTa sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai, ataH yahAM inake utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla oghake samAna na prApta hAkara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prAptA hogaa| aura ina mArgaNAoM meM samyaktva tathA samyagmithyAtvakI udvelanA nahIM hotI hai ataH yahAM ina donoM prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya na prApta hokara antarmuhUrta prAta hogaa| kintu sAsAdana guNasthAnakA jaghanya kAla eka samaya hai, ataH isameM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya hI prApta hogaa| 6653. Anata kalpase lekara uparimauveyaka takake devoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| isI prakAra anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMke jAnanA caahiye| tathA isI prakAra kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / zrAhArakakAyayogiyoM meM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra apagatavedavAle, akaSAyI, sUkSmasAMparAyika saMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| tathA isI prakAra AhArakamizrakAyayogiyoMke jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai / kArmaNakAyayogiyoM meM ekendriyoMke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthiAtavibhaktivAle jIvoMkA aura sAta nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra anAhAraka jIvoMke jAnanA caahie| AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti vibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| isI prakAra saMyatAsaMyata, avadhidarzanavAle, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / manaHparyayajJAniyoMmeM saba prakRtiyoMkI apekSA sarvArthasiddhike samAna bhaMga hai| isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata aura parihAravizuddhisaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / asaMjJiyoMmeM ekendriyoMke samAna pU0 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 saMjade ti / [ asaNNi0 eiNdiybhNgo|] evamukkassao kAlANugamo samatto / OM jahaNNae payadaM / micchatta-sammatta-bArasakasAya-tivedANaM jahaNaNahidivihattiehi NANAjIvehi kAlo kevaDiao ? 6654. NANAjIvehi jahaNNahidivihattiehi chaTThIe atthe taiyA dahavvA / ahavA kattArammi taiyA ghettavvA ; jahaNNahidivihattiehi kevaDio kAlo laddho tti padasaMbaMdhAdo / sesaM sugamaM / OM jaharaNeNa egsmbho| jAnanA caahiye| vizeSArtha AnatAdi cAra kalpoMmeM yadyapi tithaMca bhI mara kara utpanna hote haiM kintu unake utkRSTa sthiti nahIM pAI jAtI, ataH jo drabyaliMgI manuSya mara kara AnatAdikameM utpanna hote haiM unhIMke pahale samayameM utkRSTa sthiti pAI jAtI hai, para lagAtAra utpanna honevAle ina jIvoMkA pramANa saMkhyAta hI hogA, kyoMki aise manuSya hI saMkhyAta haiM, ataH inake saba prakRtiyoMkI utkaSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya khaa| tathA anudizAdikameM aura kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hotA hai yaha spaSTa hI hai| yadi eka sAtha aneka jIvoMne AhArakakAyayoga kiyA aura unake utkRSTa sthiti huI to AhAraka kAyayogameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya kAla eka samaya pAyA jAtA hai aura yadi nAnA manuSya pratyeka samayameM utkRSTa sthitike sAtha AhAraka kAyayogako prApta hote rahe to AhArakakAyayogameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya pAyA jAtA hai| tathA AhArakakAyayogake jaghanya aura utkRSTa kAlakI apekSA isameM anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla eka samaya aura utkRSTakAla antarmuhUrta pAyA jAtA hai / apagatavedI, akaSAyI, sUkSmasAmparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata aura AhAraka mizrakAyayogI inakI kathanImeM AhArakakAyayogakI kathanIse koI vizeSatA nahIM hai ataH inameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA kAla AhArakakAyayogake samAna ghaTita kara lenA caahiye| kintu AhArakamizrakAyogakA jaghanya kAla bhI antarmuhUrta hai ataH isameM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanyakAla antarmuhUrta hI prApta hogaa| isI prakAra zeSa mArgaNAoMmeM bhI kAlakA vicAra kara saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti vibhaktikA kAla le AnA caahie| isa prakAra utkRSTa kAlAnugama samApta huaa| * ava jaghanya kAlAnugamakA prakaraNa hai / mithyAtva, samyaktva, bAraha kaSAya aura tInoM vedoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle nAnA jIvoMkA kAla kitanA hai| 6654. 'NANAjovehi jahaNNahidivihattiehi ina donoM padoMmeM jo tRtIyA vibhakti hai vaha SaSThI vibhaktike arthameM jAnanA caahiye| athavA kartA arthameM tatIyA vibhakti grahaNa ka cAhiye, kyoMki 'jaghanya sthitivibhaktivAle nAnA jIvoMne kitanA kAla prApta kiyA hai| isa prakArakA padasambandha yahAM vivakSita hai| zeSa kathana sugama hai| * jaghanya kAla eka samaya hai / mahaNa karanI Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyakAlo 9655. kudo ? edesiM jahaNNaNiseyadvidIe dusamayakAlAe egasamayakAlAe vA payadA vidiyasamae ceva NimmUlaviNAsuvalaMbhAdo / * ukasseNa saMkhejjA samayA / 9 656. kudo ? NANAjIvANamaNusamayaM jahaNNahidi paDivajjaMtANaM saMkhennamasapajjaehiM to zrAgamuvalaMbhAdo / 0 * sammAmicchatta * aNaMtANubaMdhINaM caukkassa jahaNaDidivihattiehi ururjIvehi kAlo kevaDio ? 1657. sugamamedaM pucchAsuttaM / * jahaNaNeNa egasamao / 658. kudo ? eg2aNisegahidIe dusamayakAlAe vidisamae parasarUveNa gamaNubhAdo / agamaNeNa sA jahaNNahidI; duvAdiNiseyANaM jahaNNattavirohAdo / * ukkasseNa AvaliyA asaMkhejjadibhAgo / 656. kudo ? sammAmicchattamuvvellaMtANamaNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjoeMtANaM ca 365 9 655. zaMkA- ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitivAloMkA jaghanya kAla eka samaya kyoM hai ? samAdhAna - kyoki ina prakRtiyoMke jaghanya niSekakI sthiti cAhe do samaya kAlavAlI ho yA cAhe eka samaya kAlavAlI ho tathApi dUsare samayameM hI usakA nirmUla vinAza pAyA jAtA hai, ataH inakA jaghanya ka la eka samaya kahA hai / * utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / 9 656. zaMkA - utkRSTa kAlasaMkhyAta samaya kyoM haiM ? samAdhAna- kyoMki pratyeka samayameM jaghanya sthitiko prApta honevAle nAnAjIvoMkA paryApta manuSyoM se Agamana pAyA jAtA hai, jinakI saMkhyA saMkhyAta hai / * samyagmithmAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle nAnA jIvakA kAla kitanA hai ? 6 657. yaha pRccha| sUtra sarala hai / * jaghanya kAla eka samaya hai / 658 zaMkA - jaghanya kAla eka samaya kyoM hai ? samAdhAna- kyoMki inakI do samaya kAla pramANa eka niSekasthitikA dUsare samaya meM pararUpase saMkramaNa pAyA jAtA hai / jaba taka pararUpase saMkramaNa nahIM hotA hai taba taka vaha jaghanya sthiti nahIM hai, kyoMki do Adi niSekoMko jaghanya mAnanemeM virodha AtA hai I * utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / 9 656. zaMkA - utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kyoM hai ? samAdhAna - kyoMki samyagmidhyAtvakI udvelanA karanevAle aura anantAnubandhI catuSkakI . Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ 366 ayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 palido0 asaMkhe bhAgamettajIvANamAvaliyAe asaMkhe bhAgamettuvakamaNakaMDaesu tattha egukkassakaMDayakAlaggahaNAdo / ___(r) chaNNokasAyANaM jahaNaNahidivihattiehi NANAjIvehi kAlo kevaDio? 660. sugamamedaM / * jahaNNukasseNa aMtomuhuttaM / $ 661. kudo ? carimaTTidikaMDayaukkIraNakAlaggahaNAdo / ettha NiseyA ceya pahANA kayA Na kAlo, egasamayaM mottaNa aNtomuhettkaalpruuvnnnnnnhaannuvvttiido| 662. evaM jaivasahAiriyamuttANaM desAmAsiyANaM parUvaNaM kAUNa saMpahi edehi sUcidatthANaM lihiduccAraNamaNuvattaissAmo / jahaNNae payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa / tattha ogheNa micchatta-sammatta-bArasaka0-tiNNiveda0 jahaNNahidivi0kAloja0 egasa0, ukka0 saMkhejjAsamayA / aja0 savvaddhA / sammAmi0-aNatANu0 caukka0 ja0 ja0 ja0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0bhAgo / aja0 savvaddhA / chaNNoka0 jahaNNukka0 aMtomu0 / aja0 savvaddhA / evaM sohammIsANAdijAva uvarimagevajja0-paMciMvisaMyojanA karanevAle palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvoMke AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa upakramaNa kANDaka hote haiN| unameMse yahAM eka utkRSTa kANDakakA kAla liyA gayA hai| * chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle nAnA jIvoMkA kitanA kAla hai| 6660. yaha sUtra sugama hai| * jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| 6661. zaMkA-jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki yahAM antima sthitikANDakake utkIraNa kAlakA grahaNa kiyA hai| yahAM para niSekoMkI pradhAnatA hai kAlakI nahIM, anyathA eka samayako chor3akara antarmuhUrta kAlakA kathana nahIM bana sakatA thaa| 6662, isa prakAra yativRSabha AcAryake dezAmarSaka sUtroMkA kathana karake aba inase sUcita honevAle arthoM para jo uccAraNA likhI gaI hai usakA anusaraNa karate haiM-jaghanya kAlakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse ogha kI apekSA mithyAtva, samyaktva, bAraha kaSAya aura tInoM vedoMkI jaghanya sthiti vibhaktivAle jIvoM kA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| tathA ajaghanya sthitivibhakti vAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa * hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAla jIvoMkA kAla sarvadA hai| isI prakAra saudharma kalpase lekara uparimoveyaka takake Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 j dvidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyakAlo 367 diya-paMciM0pajja0-tasa-tasapajja0-paMcamaNa0-paMcavaci0-kAyajogi0-orAli -tiNNiveda0-cattArikasA0-cakkhu0-acakkhu0 tiNNile0-bhavasi0-saNNi0-AhAra tti / gavari sohammIsANAdidevesu itthi-Navusa0 teupammalessAsu ca chaNNokasAya0 jahaNNahidikAlo jaha0 egasamo, ukka0 saMkhejA samayA / itthi0 Navusa0 ogha chaNNoka bhaMgo / purisa0 ithi0-Navusa0 chnnnnok0bhNgo| Navusa0 itthiveda0 oghaM chaNNoka bhaMgo / 663. AdeseNa Neraiemu sattAvIsapayaDI0 ja0 jaha0 egasa0, ukka0 Avali0 asaMkhe bhAgo / aja0 savvaddhA / sammattaM oghaM / evaM paDhamapuDhavi0-paMciM0tirikkha-paMciMtiri0pajja0 / paMciMtirikkhajoNiNIsu evaM ceva / Navari sammattassa deva, paMcendriya, paMcendriyaparyApta, :sa, saparyApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, tInoM vedavAle, cAroM kaSAyavAle, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle tIna lezyAvAle, bhavya, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki saudharma aura aizAna Adi kalpake devoMmeM strIveda aura napuMsakavedameM tathA pIta aura pAlezyAvAloMmeM chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / strIvedavAloMmeM napuMsakavedakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA kAla oghake samAna hai kintu itanI vizeSatA hai ki jaghanya sthitikA kAla oghase chaha nokaSAyoMke samAna hai| puruSavedavAloMmeM stra veda aura napusakavedakA bhaMga chaha nokaSAyoMke samAna hai / napusakadavAloMmeM strIvedakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki jaghanya sthitikA kAla oghase chaha nokaSAyoMke samAna hai| vizeSArtha--yahAM jina mArgaNAoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA kAla oke samAna batalAyA hai unameM saudharmase lekara uparima graiveyaka takake deva, pIta aura padmalezyAvAle tathA tInoM vedavAle jIva bhI sammilita haiM parantu ina mArgaNAoMmeM kucha prakRtiyoMkI jaghanya sthitike kAlameM kucha vizeSatA batalAI hai jisakA spaSTIkaraNa isa prakAra hai-bAta yaha hai ki puruSavedako chor3a kara ina pUrvokta mArgaNAoMmeM eka jIvakI apekSA chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta na hokara eka samaya hai ataH yahAM nAnA jIvoMkI apekSA chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hI prApta hogaa| tathA strIvediyoMke napuMsakavedakI jaghanya sthiti, puruSavediyoMke strI aura napuMsakavedakI jaghanya sthiti tathA napuMsakavediyoMke strI vedakI jaghanya sthiti antima sthiti kANDakake patanake samaya hotI hai ataH ina tInoM vedavAle jIvoMke ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla oghase chaha nokaSAyoMke samAna kahA hai| tathA ajadhanya sthitikA kAla sarvadA hai yaha spaSTa hI hai| 6663. AdezakI apekSA nArakiyoMmeM sattAIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| samyaktvakI apekSA oghake samAna kAla hai / isI prakAra pahalI pRthivI, paMcendriyatithaMca aura paMcendriyatithaMca paryAptakoMmeM jAnanA caahie| paMcendriyatiyeca yonimatiyoMmeM bhI isI prakAra jAnanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 smmaamicchttbhNgo| 664. vidiyAdi jAva chahi tti micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 ogha / (oghammi chaNNokasAyANaM jahaNNahidikAlo jahaNNukkasseNa cuNNisuttammi vappadevAhariyalihiduccAraNAe ca aMtomuhuttamidi bhaNido) amhehi lihiduccAraNAe puNa jaha. emasamo ukka saMkhejjA samayA tti parUvido, kAlapahANace vivakkhie tahovalaMbhAdo / teNa chaNNokasAyANamogha Na virujjhde| sammatta-sammAmi0-arNatANu0caukka0 ja0 ja0 egasa0, ukka0 zrAvali0 asNkhe0bhaago| aja0 savvaddhA / evaM joisi0-veuvi0-vihaMgaNANi tti / Navari vihaga aNaMtANa caukka0 micchttbhNgo| samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| vizeSArtha-narakameM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva marakara utpanna hote haiM, ataH yahAM samyaktva prakRtikI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla oghake samAna bana jAtA hai| zeSa kathana sugama hai / pahalI pRthivIke nArakI Adi mUlameM aura jitanI mArgaNAeM ginAI hai unameM sAmAnya nArakiyoMke samAna kAla sambandhI byavasthA bana jAtI hai ataH unake kathanako sAmAnya nArakiyoMke samAna kahA / kintu yonimatI tiryaMcoMmeM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva nahIM utpanna hote, ataH vahAM samyaktvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla samyagmithyAtvake samAna jAnanA cAhiye, kyoMki yonimatI tithaMcoMke samyaktvakI ogha jaghanya sthiti na prApta hokara Adeza jaghanya sthiti hI prApta hogI jo ki samyagmithyAtvake samAna hotI hai| 664. dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI apekSA oghake samAna kAla hai| cUrNisUtrameM aura vapadeva AcAryake dvArA likhI gaI uccAraNAmeM oghakA kathana karate samaya chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / parantu hamAre dvArA likhI gaI uccAraNAmeM jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai, kyoMki pradhAnarUpase kAlakI vivakSA hone para jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya bana jAtA hai, ataH chaha nokaSAyoMke kAlako oghake samAna kahanemeM koI virodha nahIM AtA hai| tathA samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| isI prakAra jyotiSIdeva, vaikriyikakAyayogI aura vibhaMgajJAniyoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki vibhaMgajJAniyoM meM anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| vizeSArtha-oghase mithyAtva, bAraha kaSAya aura tIna vedoMkI jaghanya sthitikA jo jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai vaha dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakiyoMke bhI bana jAtA hai, kyoMki jo samyagdRSTi jIva ina narakoMse nikalakara manuSya paryAyameM Ate haiM unhIMke ukta karmoMkI jaghanya sthiti sambhava hai kintu ina narakoMmeM chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTakAla oghake samAna antarmuhUrta pramANa nahIM bntaa| phira ina narakoMmeM chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitike kAlako bhI oghake samAna kyoM kahA? yaha zaMkA hai jise manameM rakhakara vIrasena svAmIne 'oghammi chaNNokasAyANaM' ityAdi vAkyoM dvArA usakA samAdhAna kiyA hai / unake isa samAdhAnakA bhAva yaha hai ki Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA. 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyakAlo 366 ....6665. sattamAe puDhavIe micchatta0-bArasaka0-bhaya-duguMcha, ukkabhaMgo / sammatta0-sammAmi0-aNaMtA0 caukka0-sattaNoka0 ja0 ja0 egasa0, ukka0 Avali. asaMkhe0bhAgo / ajaha0 savvaddhA / 6666. tirikkha0 micchatta0-bArasaka0-bhaya-duguMcha ja0 az2a. savvaddhA / cUrNisUtra, vappadevakI likhI huI uccAraNA aura vIrasena svAmIke dvArA likhI gaI uccAraNA inameMse prArambhakI do pothiyoMmeM oghase chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta nibaddha hai kintu vIrasena svAmIke dvArA likhI gaI uccAraNAmeM oghase chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya nibaddha hai aura yahAM oghake anusAra kathana kiyA jA rahA hai, ataeva dvitIyAdi narakoMmeM chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitike kAlako zrodhake samAna kahane meM koI bAdhA nahIM AtI hai| aba prazna yaha hotA hai ki Akhira isa matabhedakA kAraNa kyA hai ? isakA yaha samAdhAna hai ki cUrNisUtra aura vApadevake dvArA likhI gaI uccAraNAmeM chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA kAla niSekoMkI pradhAnatAse kahA hai aura vIrasena svAmIke dvArA likhI gaI uccAraNAmeM chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA kAla kAlakI pradhAnatAse kahA hai, ataH isa kathanameM matabheda na jAnakara vivakSAbheda jAnanA cAhiye jisakA vistRta khulAsA pahale kara Aye haiM / vibhaMgajJAnameM anantAnubandhI catuSkakA bhaMga jo mithyAtvake samAna kahA hai so isakA kAraNa yaha hai ki vibhaMgajJAnameM anantAnubandhIkI visaMyojanA nahIM hotI ataH jo uparima praiveyakakA deva mithyAtvako prApta hokara vahAMse cyuta hotA hai usake antima samayameM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti hotI hai| para aise jIva saMkhyAta hI hoMge aura yadi lagAtAra hoM to saMkhyAta samaya taka hI hoMge, kyoMki paryApta manuSya saMkhyAta haiN| ataH vibhaMgajJAnameM mithyAtvake samAna anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya jAnanA cAhiye / zeSa kathana sugama hai| 6665. sAtavIM pRthivImeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA bhaMga utkRSTake samAna hai| samyaktva, samyagmithyAtva, anantAnubandhI catuSka aura sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA kAla sarvadA hai| vizeSArtha-sAtaveM narakameM / ka jIvakI apekSA mithyAtva, bAraha kaSAya bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / aba yadi Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nAnA jIva kramazaH ina prakRtiyoMkI jaghanya sthitiko prApta ho to usa saba kAlakA jADa asaMkhyA zrAvalipramANa hotA hai jo asaMkhyAta AvaliyAM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotI haiN| sAtaveM narakameM ukta prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa kAla bhI itanA hI hai ataH yahAM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitike kAlako inakI utkRSTa sthitike kAlake samAna kahA / kintu samyaktva samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| aba yadi Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nAnA jIva kramazaH inakI jaghanya sthitiko prApta hoM to usa saba kAlakA jor3a Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hogA, ataH yahAM ukta chaha prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| zeSa kathana sugama hai| 6.666. tithaMcoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya aura ajaghanya Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 .. jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 sesapayaDINaM ja0 aja0 pNciNtirikkhbhNgo| evaM kAu0 / kiNha-NIlalessANamevaM ceva / Navari sammattassa sammAmicchattabhaMgo / asaMjada0 tirikkhbhNgo| Navari micchatassa smmttbhNgo| orAliyamissa0 tirikkhoghaM / Navari aNaMtANu0caukka0 ja0 aja. svvddhaa| paMciM0tiri0apajja. micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ja0 ja0 egasa0, ukka0 Avali0 asaMkhe0bhAgo / aja0 svvddhaa| sammatta-sammAmi0 ja0 egasa, ukka0 Avali. asNkhe0bhaago| aja0 savvaddhA / evaM savvavigaliMdiyapaMciMdiyaapajja-bAdarapuDhavipajja-bAdarAupajjA-bAdarateupajja0-bAdaravAupajja0bAdaravaNapphadipatreyapajja0-tasaapajjate tti / Navari paMcakAya-bAdarapajja0 miccha0 solasaka0-bhaya-duguMcha0 jaha0 ja0 egasa0, ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai / tathA zeSa prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA bhaMga paMcendriya tiryaMcoMke samAna hai| isI prakAra kApotalezyAvAle jIvoMke / jAnanA caahie| kRSNa aura nIlalezyAvAle jIvoMke bhI isI prakAra jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| asaMyatoMmeM tiryaMcoMke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM mithyAtvakA bhaMga samyaktvake samAna hai / audArikamizrakAyayogiyoM meM sAmAnya tiryaMcoMke samAna jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM anantAnubandhI catuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA kAla sarvadA hai| paMcendriyatithaMca aparyApsakoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA kAla sarvadA hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla zrAvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA kAla savaMdA hai / isI prakAra saba vikalendriya paMcendriyaaparyApta, bAdara pRthivIkAyikaparyApta, bAdara jalakAyikaparyApta, bAdara agnikAyikaparyApta, bAdara vAyukAyikaparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIraparyApta aura basa aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki pAMcoM sthAvarakAya bAdara paryApta jIvoMmeM mithyAtva, solahakaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vizeSArtha-tiyacoMkA pramANa ananta hai, ataH unameM koI na koI jIva nirantara mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya aura ajaghanya sthitiko prApta hote rahate haiM, ataH inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla sarvadA khaa| aba zeSa rahIM sAta nokaSAya, samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSka ye teraha prakRtiyAM, so sAmAnya tiyecoMkI apekSA samyagmithyAtva ko chor3akara inakI jaghanya sthiti paMcendriya tiryaMcoMke hI prApta hotI hai aura ina sabakI ajaghanya sthiti paMcendriya tithaMcoMke sarvadA pAI jAtI hai, ataH inakI jaghanya aura ajaghanya sthitike kathanako paMcendriya tiryaMcoMke samAna khaa| kintu samyagmimathtAtvakI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla sAmAnyakI apekSA bhI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapremANa hai aura pNce|ndr tiryaMcoMke bhI itanA hI hai ataH sAmAnya tiryaMcoMke isase adhika nahIM prApta ho sakatA hai, kyoMki samyagmithyAtvakI ogha jaghanya sthati sarvatra banajAtI hai, ataH sAmAnya Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihatI uttarapayacidvidivihantiya kA lo 401 9 667. maNusa0 miccha0 samma0 solasaka0 tiNNiveda0 jaha0 ja0 esa0 / ukka0 saMkhejjA samayA aja0 savvaddhA / sammAmi0 chaNNoka0 oghaM / maNusapajja0 evaM caiva, Navari sammAmi0 sammattabhaMgo | itthiveda0 chaNNoka0 bhaMgo / maNusiNI 0 tiryaMcoMke samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA kAla paMcendriya tiryaMcoMke samAna kahA / kApotazyAmeM ukta saba vyavasthA bana jAtI hai ataH kApotalezyAke kathanako sAmAnya tiya~coMke samAna khaa| yahI bAta kRSNa aura nIlalezyAkI hai / kintu kRSNa aura nIla lezyAvAloM meM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva nahIM utpanna hote haiM ata: inameM samyaktvakI ogha jaghanya sthiti na prApta hokara Adeza jaghanya sthiti prApta hotI hai aura isaliye ina donoM lezyAoM meM samyaktvakI jaghanya aura ajaghanya sthiti ke kAlako samyagmithyAtvake samAne khaa| asaMyatoMke bhI saba prakRtiyoMkI jaghanya aura anya sthitikA kAla sAmAnya tiryacoMke samAna bana jAtA hai, kyoMki inakA pramANa bhI ananta hai / kintu midhyAtvakI jaghanya sthiti ke kAlameM vizeSatA hai / bAta yaha hai ki asaMyata manuSya bhI hote haiM aura isa prakAra asaMyatoMke midhyAtvakI ogha jaghanya sthiti bhI bana jAtI hai, ataH asaMyatoM ke midhyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA jo ki samyaktvakI ogha jaghanya sthitike jaghanya aura utkRSTa kAlake samAna hai / zradArikamizra kAyayogiyoM ke bhI saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla sAmAnya tiryacoM ke samAna bana jAtA hai, kyoMki inakA pramANa ananta hai / parantu zradArikamizrakAyayogI jIva anantAnubandha catuSkakI visaMyojanA nahIM karate ataH inake anantAnubandhI catuSkakI ogha aar sthiti na prApta hokara Adeza jaghanya sthiti hI prApta hotI hai aura isaliye inameM isakA kAla sarvadA bana jAtA hai yahI sababa hai ki audArikamizrakAyayoga meM antAnubandhI catuSkakI jaghanya aura jaghanya sthitikA kAla sarvadA khaa| paMcendriya tiryaMca labdhyaparyAptakoM meM jo eka rtant apekSA midhyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla do samaya tathA zeSa prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla eka samaya batalAyA hai, nAnA jIvoM kI apekSA nirantara honevAle usa kAlako yadi jor3A jAya to vaha Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotA hai, ataH yahA~ saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kahA / zeSa kathana sugama hai / isI prakAra jo saba vikalatraya Adi mArgaNAeM batalAI hai unameM ghaTita kara lenA cAhiye / kintu pAMcoM sthAvara kAya bAdara paryApta jIvoMmeM eka jIvakI apekSA mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / aba yadi ise Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase guNita kara diyA jAya to palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla prApta hotA hai ataH pAMcoM sthAvara kAya bAdara paryApta jIvoMke ukta prakRtiyoM kI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa kahA / zeSa kathana sugama hai / 1 $ 667. manuSyoM meM mithyAtva samyaktva, solaha kaSAya aura tIna vedakI jaghanya sthiti - vibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai / samyagmithyAtva aura chaha nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla oghake samAna hai / manuSya paryAptakoMmeM isI prakAra jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki samyagmithyAtvakA bhaMga samyaktvake samAna hai / tathA strIvedakA bhaMga chaha nokaSAyoMke samAna hai / manuSyaniyoMmeM sAmAnya manuSyoM ke samAna bhaMga hai / kintu 51 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [vidivihattI 3 maNusabhaMgo / Navari sammAmi0 smmttbhNgo| purisa0 gavusa0 chaNNokasAyabhaMgo / maNusaapajja0 miccha0 samma0 sammAmi0 solasaka0 bhayaduguMcha0 jaha0 ja0 egs0| ukka0 zrAvali. asaMkhe bhaago| aja0 jaha0 egasa0 / ukka0 palido0 asNkhe0bhaago| sattaNoka0 jaha0 ja0 egasa0 / uka0 zrAvali0 asNkhe0bhaago| aja0 , jaha0 aMto0 / uka0 palido0 asNkhe0bhaago|| itanI vizeSatA hai ki samyagmithyAtvakA bhaMga samyaktvake samAna hai| tathA puruSaveda aura napuMsaka vedakA bhaMga chaha nokaSAyoMke samAna hai| manuSya apayatakoM meM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / vizeSArtha--sAmAnya manuSyoMke mithyAtva, samyaktva, solaha kaSAya aura tIna vedoMkI jaghanya sthiti kahate samaya paryApta manuSyoMkI mukhyatA hai ataH inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya khaa| chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitike jaghanya aura utkRSTa kAlameM bhI yahI bAta hai, ataH inake kAlako oghake samAna kahA kyoMki oghameM jo chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitike jaghanya aura utkRSTa kAlako batalAyA hai vaha paryApta manuSyoMke hI sambhava hai| kintu sAmAnya manuSyoMke samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla labdhyaparyAptaka manuSyoMkI pradhAnatAse kahA hai, kyoMki udvelanAkI apekSA labdhyaparyAptaka manuSyoM ke bhI samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti sambhava hai aura isaliye sAmAnya manuSyoke samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla oghake samAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa bana jAtA hai| zeSa kathana sugama hai / uparyukta saba kathana manuSya paryApta jIvoMke bhI bana jAtA hai kintu samyagmithyAtvakI jaghanya sthitike utkRSTa kAlake kathanameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki manuSyaparyApta jIvoMkA pramANa saMkhyAta hI hai ataH inake samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla samyaktvake samAna saMkhyAta samaya hI hogaa| tathA inake strIvedakI jaghanya sthitike jaghanya aura utkRSTa kAlameM bhI kucha vizeSatA hai, kyoMki inake strIvedakA svodayase kSaya nahIM hotA ataH jisa prakAra yahA~ nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai usI prakAra yahAM strIvedakI jaghanya sthitikA jaghanya aura utkRSTa kAla bhI antarmuhUta jAnanA cAhiye / sAmAnya manuSyoMke samAna hI manuSyaniyoMke saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla hai kintu samyagmithyAtva, puruSaveda aura napuMsakavedakI jaghanya sthitike utkRSTa kAlameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki manuSyaniyoMkI saMkhyA bhI saMkhyAta hai, ataH inake samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla samyaktvakI jaghanya sthitike utkRSTa kAlake samAna saMkhyAta samaya hI hogaa| tathA puruSaveda aura napuMsakavedakI jaghanya sthitikA utkRSTa kAla chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitike utkRSTa kAlake samAna hogA, kyoMki manuSyaniyoMke ina donoM vedoMkA svodayase taya nahIM hotA hai / manuSya aparyAptakoMmeM eka jIvakI apekSA mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitikA Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidiviha hidivihattIe uttarapayaDiDidivihattiyaMkAlo 403 6668. devANaM NAragabhaMgo / evaM bhavaNa-vANa0, Navari samma0 sammAmicchattabhaMgo / aNadisAdi jAva abarAida tti cauvIsa-payaDINaM ja0 ja0 egsmyo| ukka saMkhejjA samayA / aja0 savvaddhA / aNaMtANu0 oghaM / sabaDha0 savvapaya0 jaha0 hidi0 jaha0 egasa0 ukka saMkhejjA smyaa| aja. savvaddhA evaM prihaar| evaM saMjada-sAmAiyachedo0-khaiyasammAdihi tti / Navari chaNNokasAya0 ogha / utkRSTa kAla bhI eka samaya hI prApta hotA hai ataH inake nAnA jIvoMkI apekSA ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| tathA inake ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura sAntara mArgaNA honeke kAraNa utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bana jAtA hai| tathA inake eka jIvakI apekSA sAta nokaSAyoMkI ajaghanya sthiti kamase kama aMtarmuhUrta kAla taka pAI jAtI hai isaliye sAta nokaSAyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta khaa| tathA zeSa kathana pUrvokta prakRtiyoMke samAna hI hai| 6668. devoMke nArakiyoMke samAna bhaMga hai| isI prakAra bhavanavAsI aura byantara devoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| anudizase lekara aparAjita takake devoMmeM caubIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai / anantAnubandhI catuSkakI sthitibibhaktivAle jIvoMkA kAla oghake samAna hai| sarvArthasiddhike devoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTakAla saMkhyAta samaya hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| isI prakAra parihAra vizuddhisaMyatoMke jAnanA / tathA isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM chaha nokaSAyoM kI apekSA kAla oghake smaan|| vizeSArtha-devoMmeM sattAIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya, utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, ajaghanya sthitikA kAla sarvadA tathA samyaktvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla odhake samAna bana jAtA hai isaliye inake kathanako nArakiyoke samAna kahA / bhavanavAsI aura vyantaroMmeM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva utpanna nahIM hote isaliye inameM samyaktvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kula kAla samyagmithyAtvake samAna hai| ukta donoM prakArake devoMmeM isa vizeSatAko chor3akara zeSa saba kathana sAmAnya devoMke samAna hai| anudiza AdimeM prakRtiyoMkI jaghanya sthiti bhavake antima samayameM hotI hai aura ye jIva marakara manuSya paryAptakoMmeM hI utpanna hote haiM ataH inake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA / tathA yahAM samyaktva prakRtiko jaghanya sthiti kRtakRtyavedaka samyagdRSTiyoMke prApta hotI hai ataH isakI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hI prApta hotA hai, kyoMki kRtakRtyavedaka samyagdRSTi saMkhyAta hI hote haiN| para yahAM anantAnubandhIkI kramazaH visaMyojanA karanevAle jIva asaMkhyAta haiM ataH isakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla oghake samAna bana jAtA hai| sarvArthasiddhimeM devoMkA pramANa saMkhyAta hI hai ataH vahAM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hI prApta hogaa| zeSa kathana sugama hai| sarvArthasiddhike samAna parihAra vizuddhi saMyatoMke saba prekRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla prApta hotA hai kyoMki unakA Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4.4 jayathavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihatI 6666 eiMdiema micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ja. aja. svvddhaa| sammatta-sammAmi0 paMciMdiya-apajjattabhaMgo / evaM puDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhavi0. apaja-suhumapuDhavi0-suhumapuDhavipajjattApajjatta-Au0-bAdaraAu0-bAdarAuapajja.. suhumaAu0-suhumAupajjattApajjatta-teu0-bAdarateu0-bAdarateu0apajja0-muhamateu0. suhumateupajjattApajjatta-cAu0vAdaravAu0-bAdaravAuapajja0-muhumavAu0-suhumavAupajattApajjatta-bAdaravaNapphadipatreya apajja0-vaNaphadi-Nigoda0-bAdarasuhumapajjattApajjattAtti / madisudaaNNA0-abhava0-micchAdi0 -asaNNIsu evaM ceva, Navari sattaNoka0 jaha0 tirikkhoghN| pramANa bhI saMkhyAta hai / tathA saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMke bhI sarvArthasiddhike devoMke samAna sambhava saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla prApta hotA hai, kyoMki inake saba prakRtiyoMkI jaghanya sthiti darzanamohanIyakI kSapaNaAdike samaya hotI hai aura ye jIva saMkhyAta hI hote haiN| kintu ina saMyata Adike chaha nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla oghake samAna hai kyoMki inake kSapakazreNImeM chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthiti prApta hotI hai| 6666. ekendriyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoko jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA kAla sarvadA hai / tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga paMcendriya aparyAptakoMke samAna hai| isI prakAra pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, bAdara banaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara banaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, banaspatikAyika, nigoda, bAdara banaspatikAyika, bAdara banaspatikAyika paryApta, bAdara banaspatikAyika aparyApta, sUkSma banaspatikAyika, sUkSma banaspatikAyika paryApta, sUkSma banaspatikAyika aparyApta, bAdara nigoda, bAdara nigoda paryApta, bAdara nigoda aparyApta, sUkSma nigoda, sUkSma nigoda paryApta, aura sUkSma nigoda aparyApta, jIvoMke jAnanA cAhiye / matyajJAnI zrutAjJAnI, abhavya, mithyAhRSTi aura asaMjJI jIvoMmeM isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAlekA kAla sAmAnya tiyecoMke samAna hai| vizeSArtha-ekendriyoMkA pramANa ananta hai isaliye inameM mithyAtva Adi chabbIsa prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla sarvadA bana jAtA hai| tathA sarvatra samyaktva aura samyakagmithyAtvakI sattAvAle jIva svalpa haiM ataH ekendriyoMmeM bhI inakI jaghanya aura ajaghanya sthitike kAlako paMcendriya aparyAptakoM ke samAna khaa| Age jo pRthivI Adika mArgaNAe~ ginAI haiM unameM kaIkA pramANa to ananta hai aura kaIkA pramANa asaMkhyAta hote hue bhI bahuta adhika hai ataH inameM bhI ekendriyoMke samAna saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA kAla bana jAtA hai| yahI bAta matyajJAnI Adi mArgaNAoMkI hai kintu inake sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitike kAlameM vizeSatA hai| bAta yaha hai ki eka jIvakI apekSA inakI jaghanya sthitikA kAla Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDiDidivihattiyakAlo 405 ___670. veunciyamissa0 micchatta-sammatta-solasaka0-bhayadugu'cha0 ja0 ja0 egasa0 / ukka0 saMkhejjA samayA / aja0 ja0 aMtomu0 / ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / Navari samma0 aja0 ja0 eyasa0 / sammAmi0 sattaNoka0 jaha0 paDhamapuDhavibhaMgo / aja0 annukkssbhNgo|| 671. AhAra0-AhAramissa0-avagada0-suhuma0-jahAkkhAdasaMjadetti ukssbhNgo| Navari avagada0 chaNNoka0 jaha0 ogha / kammaiya0 eiMdiyabhaMgo, Navari sammatta-sammAmicchatta0 ja0 oghaM / aja0 aNukkabhaMgo / evamaNAhArINaM / / eka samaya hai aba yadi ise Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase guNA kiyA jAya to Avali ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai ataH ina mArgaNAoMmeM sAta nokaSAyoMkI jayanya sthitike kAlako sAmAnya tiyecoMke samAna kahA, kyoMki tiyecoMke bhI itanA hI kAla prApta hotA hai| 6672. vaikriyika mizrakAyayogiyoMmeM, mithyAtva, samyaktva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvakI ajaghanya sthitivAloMkA jaghanya kAla eka samaya hai| samyagmithyAtva aura sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA bhaMga pahalI pRthivIke samAna hai tathA ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA bhaMga anutkRSTake samAna hai| vizeSArtha-jaba yathAyogya manuSya saMyata jIva marakara vaikriyikamizrakAyayogI hote haiM taba unake mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti pAI jAtI hai para aise jIvoMkA pramANa saMkhyAtase adhika nahIM ho sakatA ataH vaikriyikamizrakAyayogameM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya khaa| para yaha jaghanya sthiti antima samayameM hotI hai ataH isameM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla antarmuhUrta kahA, kyoMki vaikriyikamizrakAyayogakA jaghanya kAla antamuhUrta hai / tathA nAnA jIvoMkI apekSA vaikriyikamizrakAyayogakA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai isaliye inameM ukta prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA utkRSTa kAla ukta pramANa khaa| yahI bAta samyaktva prakRtikI jaghanya aura ajaghanya sthitike saMbandhameM bhI jAnanA cAhiye / kintu jisa kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIvoMke samyaktvakI do samaya kAlapramANa sthiti zeSa rahanapara vaikriyikamizrakAyayogakI prApti huI hai usake samyaktvakI ajaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya bhI bana jAtA hai| pahalI pRthivImeM samyagmithyAtva aura sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAyA hai jo vaikriyikamizrakAyayogameM bhI ghaTita ho jAtA hai ataH isake ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitike kAlako pahalI pRthivIke samAna kahA / tathA ina ATha prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA kAla anutkRSTa sthitike samAna hai vaha spaSTa hI hai| 6671. AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, aphgata vedI, sUkSma sAMparAyikasaMyata / aura yathAkhyAta saMyatoMmeM utkRSTake samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki apagata vedameM chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA kAla oghake samAna hai / kArmaNakAyayogiyoMmeM ekendriyoMke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA kAla oghake samAna hai| tathA ajaghanyasthitivibhaktivAloMkA bhaMga anutkRSTa Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 - jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [vidivihattI 3 6672. AbhiNi suda.ohi0 ogha, Navari sammAmi0 smmttbhNgo| evamohidaMsaNa-sammAihi tti / maNapajja. saMjadabhaMgo / Navari itthi0 Navusa0 chnnnnoksaaybhNgo| saMjadAsaMjada-vedaya0 aNudisabhaMgo / uvasama0 cauvIsapayaDI0 ja0 ja0 egasamayo / ukka0 saMkhejA smyaa| aja0 annukkbhNgo| aNaMtANu0caukka0 ukka0bhaMgo / sammAmi0 savvapaya0 jaha0 ja0 egasa0 / uka0 saMkhejjA samayA / aja0 aNukka bhNgo| Navari samma0-sammAmi0 ja0 ja0 egasa0 / ukka0 Avali0 asaMkhe0bhAgo / sAsaNa. sabapayaDI0 ja0 ja0 egasamayo / ukka0 saMkhejjA samayA / aja0 ja0 egasa0 / ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / evaM kAlANugamo smtto| (r)NANAjIvehi aMtaraM / savvapayaDINamukkassahidivihattiyANamaMtara kevaciraM kAlAdo hodi / 6673. sugamamedaM / ke jahaNaNeNa egsmo| ke samAna hai / isI prakAra anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 6672. Abhinibodhika jJAnI, zrutajJAnI aura avadhi jJAniyoMmeM oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyagmithyAtvakA bhaMga samyaktvake samAna hai| isI prakAra avadhi darzanavAle aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| manaHparyayajJAniyoMmeM saMyatoMke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki strIveda aura napuMsakavedakA bhaMga chaha nokaSAyoMke samAna hai| saMyatAsaMyata aura vedakasamyagdRSTiyoM meM anudizake samAna bhaMga hai| upazama samyagdRSTiyoMmeM caubIsa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA bhaMga anutkRSTake samAna hai / anantAnubandhI catuSkakA bhaMga utkRSTake samAna hai / samyagmidhyAdRSTiyoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA bhaMga anutkRSTake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| sAsAdana samyagdRSTiyoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapremANa hai| isa prakAra kAlAnugama samApta huaa| * aba nAnA jIvoMkI apekSA antarAnugamakA adhikAra hai| saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAloMkA antarakAla kitanA hai ? 6673, yaha sUtra sugama hai| * jaghanya antara kAla eka samaya hai / Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 407 mmanmamimiraramanawwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwin gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyaaMtaraM . 674. kudo ? ukkassahidisaMtakammeNacchidasavvajIvesu aNukkassahidisaMtakammeNa egasamayamacchiya tadiyasamayamhi ukkassahidibaMdheNa pariNadesu ukkassahidIe egsmyNtruvlNbhaado| * ukasseNa aMgulassa asaMkheJjadi bhaago|| ... 675 kado? ekkisse hidIe ukkassahidibaMdhakAlo jadi aMtomahattametto labbhadi to saMkhejasAgarovamakoDAkoDImettahidINaM kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe provahidAe aMgulassa asaMkhejadibhAgamentarakAluvalaMbhAdo / evaM jaivasahaparUvidacuNNisutta desAmAsiyaM paruviya saMpahi teNa sUcidatthassuccAraNAiriyaparUvidavakkhANaM bhaNissAmo / . 676, aMtaraM duvihaM jahaNNamukkassaM ca / tattha ukkassae payadaM / duviho Niddeso ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa savvapayaDINamukkassaMtaraM ke0 1 jaha0 egs| ukka0 aMgulassa asaMkhejadibhAgo / aNukka0 Natthi aMtaraM / evaM sattasu puDhavIsu, savvatirikkha-maNasatiya-savvadeva-savvaeiMdiya-savvavigaliMdiya-savvapaMciMdiya-chakAya0-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi0-orAliyamissa0-veuviya-tiNNiveda-cattAri-ka0-ma 6674. zaMkA-jaghanya antarakAla eka samaya kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki utkRSTa sthitisatkarmarUpase sthita saba jIvoMke anutkRSTa sthitisatkarma rUpase eka samaya taka raha kara tIsare samayameM utkRSTa sthitibandharUpase pariNata hone para utkRSTa sthitikA eka samaya pramANa antarakAla pAyA jAtA hai| * utkRSTa antarakAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| - 6 675 zaMkA-utkRSTa antarakAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kyoM hai ? samAdhAna-eka sthitikA utkRSTa sthitibandhakAla yadi antarmuhUrta prApta hotA hai to saMkhyAta kor3Akor3I sAgara pramANa sthitiyoMkA kitanA prApta hogA, isa prakAra phala rAzise icchA rAziko guNita karake jo labdha Ave usameM pramANarAzikA bhAga denepara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa antarakAla prApta ho jAtA hai / isa prakAra yativRSabha AcAryake dvArA kahe gaye dezAmarSaka cUrNisUtrakA kathana karake aba usake dvArA sUcita hone vAle arthakA jo uccAraNAcAyane byAkhyAna kiyA hai.use kahate haiM 6676. antara do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / unameMse pahale utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / unameM se oghakI apekSA saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAloMkA antara kitanA hai ? jaghanya eka samaya aura utkRSTa aMgalake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAloMkA antarakAla nahIM hai / isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, saba tiyeca, sAmAnya manuSya, paryApta manuSya, manuSyanI, saba deva, saba ekendriya, saba vikalendriya, saba paMcendriya, chahoM sthAvarakAya, pAMcoM manoyogI, pAMcoM bacanayogI. kAyayogI, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, tInoM vedavAle, cAroM kaSAyavAle, Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwww 408 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ Didivi hattI 3 disudaaNNANa0-vihaMga0-AbhiNi-suda0-ohi0-maNapaja0-saMjada-sAmAiya-chedo0parihAra-saMjadAsaMjada0-asaMjada0-cakkhu0-acakkhu0-ohidaMsa0-chalessa0-bhavasi0abhavasi0-sammAdi0-vedaya0-khaiya-micchA0-saNNi-asaNNi0-AhArae ti / 677. maNusaapajja0 savvapayaDi0 uka0 ja0 egasa0 / uka0 aMgulassa asaMkhejadi0 bhAgo / aNukka0 ja0 egasa0 / ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / evaM sAsaNa0 sammAmi0dihi tti / veuvviyamissa0 savvapayaDI0 ukka0 oghaM / aNukka ja0 egasa / ukka0 bArasa0 muhuttaa| AhAra-AhAramissa0 ukka0 oghaM / aNukka0 ja0 egasa0, ukka vAsapudhatta / kammaiya0 samma0.sammAmi0 ukka0 ogha / matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaMgajJAnI, matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manAparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, asaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, avadhidarzanavAle, chahoM lezyAvAle, bhabya, abhavya, samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, kSAyikapsamyagdRSTi, mithyAdRSTi, saMjJo, asaMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-yahAM para saba prakRtiyoMko utkRSTha sthitikA jo jaghanya antarakAla eka samaya batalAyA hai so spaSTa hI hai, kintu utkRSTa antarakAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalAte hue usakA vIrasena svAmIne jo khulAsA kiyA hai usakA bhAva yaha hai ki pratyeka sthitikA utkRSTa bandhakAla antarmuhUrta hai ataH isa hisAbase saMkhyAta kor3Akor3I sAgarapramANa saba sthitiyoMkA bandhakAla jor3A jAya to kula kAlakA jor3a aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai, kyoMki antarmuhUrtase saMkhyAta kor3Akor3I sAgaroMke samayoMko guNita karanepara jo pramANa prApta hotA hai vaha eka aMgulapramANa yA aMgulake saMkhyAtaveM bhAgapramANa na hokara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hotA hai / aba yadi kucha jIvoMne mohanIyakI saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitiko prApta kiyA, anantara ve anyasthitivikalpake sAtha antarmuhUrtakAla taka raheM aura itane kAlake bhItara anya koI bhI jIva utkRSTa sthitiko prApta na ho to saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA utkRSTa antara kAla ukta pramANa prApta ho jAtA hai / parantu mohanIyakI saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA antarakAla nahIM pAyA jAtA, kyoMki anutkRSTa sthitivAle jIvoMkA sarvadA sadbhAva pAyA jAtA hai| Upara sAtoM pRthiviyoMke nArakI Adi aura jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI yaha vyavasthA bana jAtI hai, ataH unake kathanako oghake samAna khaa| 677. manuSya aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla aMgulake asaMkhyAtave bhAgapramANa hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAloMkA antarakAla oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla bArahamuhUrta hai / AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogiyoMmeM utkRSTa sthitivibhaktivAloMkA antarakAla oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAloM kA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla varSapRthaktva hai| kArmaNakAyayogiyoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAloMkA antarakAla oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDihidivihatiyaaMtara ja0 egasa0, ukka0 aMtomu0 / sesaM zrodhaM / evamaNAhArINaM / 6678. avagada0 cavIsapayaDI0 ukka0 oghaM / aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 chammAsA / Navari dasaNatiya0-aDhakasA0-ahaNoka. vAsapudhattaM / antarmuhUrta hai / zeSa kathana oghake samAna hai / isI prakAra anAhArakoMke jAnanA cAhiye / vizeSArtha labdhyaparyApta manuSya sAntara mArgaNA hai, ata: isameM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA, kyoMki samAgaNAkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara phlyake asaMkhyAta mAgapramANa hai| tathA saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA antarakAla jisa prakAra oghameM ghaTita kara Aye hai usI prakAra yahAM bhI ghaTita kara lenA caahiye| sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMkA antarakAla labdhyaparyApta manuSyoMke samAna hai, ataH inameM saba prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthitikA antarakAla labdhyaparyApta manuSyoMke samAna kahA / vaikriyikamizrakAyayogakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara bAraha muhUrta hai ataH isameM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara bAraha muhUrta kahA / AhArakakAyayoga aura AhArakamizrakAyayogakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai ataH inameM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva kahA / zeSa saba kathana sugama hai| kArmaNakAyayogameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthitike jaghanya aura utkRSTa antarameM kucha vizeSatA hai| zeSa kathana Apake samAna hai| bAta yaha hai ki kArmaNakAyayogameM samyaktva aura samyagmithyAtvakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hotA hai, ataH isameM ina donoM prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA antara bhI ukta pramANa hI prApta hotA hai / yahI bAta anAhAraka mArgaNAmeM jAnanA cAhiye, kyoMki mohanIyakI sattA rahate hue kArmaNakAyayogI jIva hI anAhAraka hotA hai| . 678. apagatavedavAloMmeM caubIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAloMkA antara kAla oghake samAna hai| tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla chaha mahInA hai / kintu itanI vizeSatA hai ki tInoM darzanamohanIya, ATha kaSAya aura ATha nokaSAyoMkI apekSA antarakAla varSapRthaktva hai| vizeSArtha--mohanIyakI sattA rahate hue apagatavedakA jaghanya antara eka samaya aura DatkRSTa antara chaha mahInA pramANa hai, ataH isameM anantAnubandhI catuSkake binA zeSa caubIsa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInA pramANa kahA / kintu upazamazreNIkA utkRSTa antara varSapRthaktva hai ataH apagatavedIke tIna darzanamohanIya aura pATha kaSAyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa prApta hogaa| tathA jo napuMsakaveda aura strIvedake udayase upazamazreNI yA kSapakazreNI para car3hatA hai usIke apagataveda avasthAmeM ATha nokaSAyoMkA sattva pAyA jAtA hai para inakA bhI utkRSTa antara varSapRthaktva hai ataH apagatavedameM ATha nAkaSAyoMkA utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa prApta hogaa| tAtparya yaha hai ki apagatavedameM puruSaveda aura cAra saMjvalanoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara chaha mahInApramANa aura zeSa unnIsa prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa prApta hotA hai / zeSa kathana sugama hai| 52 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 'ayadhavalAsahide kasAyapAhuDhe [dvidivihattI 3 6679. akasA0 AhArabhaMgo / evaM jahAkkhAdasaMjadANaM / suhuma0 evaM ceka / Navari losaMjala0 aNakka0 ukka0 chmmaasaa| uvasama0 savvapayaDI0 uka0 ogha / aNukka0 ja0 egasa0, ukka0 caubIsa ahorattANi / evamukkassao aMtarANugamo samatto / * etto jahaeNayaMtaraM / 680. sugamamedaM / * micchatta-sammatta-ahakasAya chaNNokasAyANaM jahaeNahidivihattiaMtaraM jahaNaNeNa egsmo| 681. kudo ? punvillasamae jahaNNahidi kAdUNa tadaNaMtaravidiyasamae aMtariya puNo tadiyasamae aNNesu jIvesu jahaNNahidimavagaesu egasamayaMtaruvalaMbhAdo / 6676. akaSAyiyoMmeM AhArakakAyayogiyoMke samAna bhaMga hai| isI prakAra yathAkhyAta saMyatoMke jAnanA / sUkSmasAMparAyikasaMyatoMmeM isI prakAra jAnanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai kilobhasaMjvalanakI anutkRSTa sthitivibhaktivAloMkA utkRSTa antarakAla chaha mahInA hai| upazamasamyagdRSTiyoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTha sthitivibhaktivAloMkA antarakAla aodhake samAna hai / tathA anutkRSTa sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla caubIsa dina rAta hai| vizeSArtha-akaSAya avasthAke rahate hue mohanIyakI caubIsa prakRtiyoM kI sattA upazAnta moha guNasthAnameM pAI jAtI hai aura isakA jaghanya antara eka samaya tathA utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa hai tathA AhArakakAyayogakA antarakAla bhI itanA hI hai, ataH akaSAyI jIvoMke kathanako AhArakakAyayogiyoMke samAna khaa| yahI bAta yathAkhyAtasaMyatoMke jAnanA cAhiye / sUkSmasAmparAyika saMyatoMke bhI yahI bAta ghaTita ho jAtI hai, para kSapaka sUkSmasAmparAyika saMyatakA utkRSTa antara chaha mahInA pramANa hai ataH isameM lAbhakI anutkRSTa sthitikA utkRSTa antara chaha mahInA pramANa jAnanA cAhiye / upazamasamyaktvakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara caubIsa dinarAta hai ataH isameM saba prakRtiyoMkI anutkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara caubIsa dinarAta khaa| zeSa kathana sugama hai| __ isa prakAra utkRSTa antarAnugama samApta huaa| * aba isake Age jaghanya antarAnugamakA adhikAra hai| 6680. yaha sUtra sugama hai| * mithyAtva, samyaktva, ATha kaSAya aura chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai| 6681. zaMkA-jaghanya antarakAla eka samaya kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki kucha jIvoMne pahale samayameM jaghanya sthiti kI / tadanantara dUsare samayameM antarAla dekara punaH tIsare samayameM anya jIva jaghanya sthitiko prApta hue isa prakAra jaghanya antarakAla eka samaya prApta hotA hai| Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 411 +022] DidivihattIe uttarapayaDidhidivihattinaMtara 8 ukasseNa chammAsA / 682. kudo ? khavagANaM chammAsaM mottUNa uvari ukssNtraannuvlNbhaado| .. (r) sammAmicchatta-ayaMtANubaMdhIeM jahaNyatidivihattiaMtaraM jaharaNeNa egasamamo / 6683. sugamamedaM / 8 ukkasseNa cauvIsamahoro saadirege| 6684. kudo ? kAraNANurUvakajjuvalaMbhAdo / taM jahA-samma paDivajjaMtANamukassaMtaraM sAdiregacauvIsamahorattANi jahA jAdANi tahA edesi micchat gacchamANANaM pi ukkassaMtaraM sAdiregacavIsaahorattametta / micchatta' gaMtUNa sammatta-sammAmicchacANi uvvellaNaMtANaM pi evaM ceva ukkassaMtaraM; aNNahAbhAvassa kAraNAbhAvAdo / evamaNaMtANubaMdhicaukkaM visaMjoeMtANaM saMjujjamANANaM ca sAdireyacauvIsaahorattaMtarassa ukkassassa kAraNaM vattavvaM / samma paDivajjaMtANaM caubIsaahorattamettu kassaMtaraNiyamo kudo 1 saabhaaviyaado| * tathA utkRSTa antarakAla chaha mahInA hai| 6682.zaMkA-utkRSTa antarakAla chaha mahInA kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki kSapakoMke chaha mahInA antara kAlako chor3akara Age utkRSTa antarakAla nahIM pAyA jAtA hai| * samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai| 6683. yaha sUtra sugama hai| * tathA utkRSTa antarakAla sAdhika caubIsa dina rAta hai| 6684. zaMkA-utkRSTa antarakAla sAdhika caubIsa dina rAta kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki kAraNake anurUpa kArya hotA hai / isakA khulAsA isa prakAra hai-jisa prakAra samyaktvako prApta honevAle jIvoMkA utkRSTa antarakAla sAdhika caubIsa dinarAta hai usI prakAra mithyAtvako prApta honevAle jIvoMkA bhI utkRSTa antarakAla sAdhika caubIsa dinarAta hai| mithyAtvako prApta hokara samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA karanevAle jIvoMkA bhI isI prakAra . utkRSTa antarakAla hotA hai, kyoMki isase anya prakAra honekA aura koI kAraNa nahIM pAyA jAtA / isI prakAra anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA karanevAle aura anantAnubandhIcatuSkase * saMyukta hone vAle jIvoMke sAdhika caubIsa dinarAta pramANa utkRSTa antarakAla ke kAraNakA kathana karanA caahiye| zaMkA-samyaktvako prApta honevAle jIvoMkA utkRSTa antarakAla caubIsa dina-rAta pramANa * hotA hai yaha niyama kisa kAraNase hai ? samAdhAna-svabhAvase hI aisA niyama hai| Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivasI * tirahaM saMjalapa purisavedAya jahaNahidivittiyaMtaraM jaharaNeSa egasamao / 412 9 685, sugamamedaM / * ukkasseNa vassaM sAdireyaM / 686. kodhajahaNahidIe ukkassaMtarakAlo cattAri chammAsA 24 mANassa tiNNa chammAsA 18 mAyAe do chammAsA 12 jeNa hodi teNa tiNhaM saMjalaNANamukkastarakAlo vAsaM sAdireyamidi Na ghaDade, kiMtu purisaveda - mANasaM jalaNANamedamaMtaraM jujjade; tatthadvArasamAsamettuka saMtaruvalaMbhAdo tti ? hodi eso doso jadi savvakAlamukassaMtarANaM caiva saMbhavo hodi, Na puNa evaM saMbhavo ukassaMtarANamaNubaddhANaM jadi saMbhavo hodi to donhaM ceya Na tinhaM caduNhaM vA / evaM kudo Navvade ? tinha saMjala - purisavedANaM vAsaM sAdireyamukkassaMtaraM bhaNNamANasuttAdo / teNedesiM caduNhaM kammANaM donhaM chammAsANamuvari ko vi jiNadi bhAvo kAlo hio tti vattavvaM / mAyAsaMjalaNAe saMpuNNaveLamAsA ceva ukkassaMtaraM, tattha kathaM vAsaM sAdireyamenaMtaraM jujjade ? Na, tattha vilobhodaeNa do - tiSNizradivAraM khavagaseTiM caDAvide sAdireyavechammAsamettukassaMtaruvalaM bhAdo / jadi evaM to mANa- mAyA lobhANamega-do-tisaMyogANaM * tIna saMjvalana aura puruSavedakI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antara kAla eka samaya hai / SS 685. yaha sUtra sugama hai / * tathA utkRSTa antarakAla sAdhika eka varSa hai / 9686. zaMkA- cUMki krodhakI jaghanya sthitikA utkRSTa antara kAla caubIsa mahInA, mAnakA aThAraha mahInA aura mAyAkA bAraha mahInA hotA hai isaliye tIna saMjvalanoMkA utkRSTa antarakAla sAdhika eka varSa nahIM banatA, kintu puruSaveda aura mAna saMjvalanakA sAdhika eka varSa antarakAla bana jAtA hai, kyoki ina donoM prakRtiyoMkA aThAraha mahInA pramANa utkRSTa antarakAla pAyA jAtA hai ? samAdhAna- yadi sarvadA utkRSTa antarakAloMkA hI saMbhava hotA to yaha doSa hotA parantu aisA saMbhava nahIM hai| kyoMki anubaddha rUpase utkRSTa antarakAloM kI yadi saMbhAvanA hai to dokI hI hai, tIna aura cAra kI nahIM / zaMkA- aisA kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- tIna saMjvalana aura puruSavedake sAdhika eka varSa pramANa utkRSTa antara kAlako kahanevAle ukta sUtra se hI yaha jAnA jAtA hai / ataH ina cAra karmoMkA eka varSa aura isake Upara jitanA adhika jina bhagavAnne dekhA ho utanA utkRSTa antarakAla hotA hai, aisA kahanA cAhiye / zaMkA- mAyAsaMjvalanakA pUrA eka varSa utkRSTa antara kAla hai, ataH usakA sAdhika eka varSa utkRSTa antarakAla kaise bana sakatA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki lobhake udayase do, tIna Adi bAra jIvoMko kSapakazreNIpara car3hAne para mAyAkA bhI sAdhika eka varSa pramANa utkRSTa antarakAla prApta ho jAtA hai / Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyaaMtaraM khavagaseDhicaDaNavArasahassehi kodhasaMjalaNassa saMkhejasahassachamAsaMtarakAlo kiNNa labbhade ? Na, saMkhejasahassaMtarakAlesu melidesu vi sAdireyavelamAsamettapamANasAdo / taM kudo Navvade ? edamhAdo ceva suttaado| * lobhasaMjalaNassa jahaeNahidivihattiaMtaraM jahaNaNeNa egsmyo| 687. sugamamedaM / __* ukasseNa chammAsA / .. 688. kudo ? jassa kassa vi kasAyassa udaeNa khavagaseDhiM caDidajIvANaM lobhassa jhnnnnhidisNtkmmuppttiido| Na sesANameso kamA, sodaeNeva khavagaseDhiM caDidANaM jhnnnnhidisNtkmmppttiido| * itthi-NavaMsayavedANaM jaharaNa hidi [ vihatti ] aMtaraM jaharaNeNa egasamabho / 686. sugamamedaM / * ukasseNa saMkhejANi vassANi / zaMkA-yadi aisA hai to kabhI mAna, kabhI mAna mAyA aura kabhI mAna, mAyA lobhake udayase jIvoMko hajAroM bAra kSapakazreNIpara car3hAte rahanese krodhasaMjvalanakA saMkhyAta hajAra chaha mahInApramANa antarakAla kyoM nahIM prApta hotA hai ? samAdhAna-nahIM, saMkhyAta hajAra antarakAloMke milA dene para bhI krodhasaMjvalanake utkRSTa antarakAlakA pramANa sAdhika eka varSa hI hotA hai| zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-isI sUtrase jAnA jAtA hai * lobhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai| 6687. yaha sUtra sugama hai| * tathA utkRSTa antara chaha mahInA hai| 6688. zaMkA-utkRSTa antara chaha mahInA kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki jisa kisI bhI kaSAyake udayase kSapakazreNI para car3he hue jIvoMke lobhake jaghanya sthiti satkarmakI utpatti ho jAtI hai| parantu zeSa kaSAyoMkA yaha krama nahIM hai, kyoMki,zeSa kaSAyoMkI apekSA svodayase hI kSapakazreNIpara car3he hue jIvoMke jaghanya sthiti satkarmakI utpatti hotI hai| * strIveda aura napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya hai| 6686. yaha sUtra sugama hai| OM tathA utkRSTa antarakAla saMkhyAta varSa hai / Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe. [ dvidivihattI . 690. kudo, appasatthavedANamudaeNa khavagaseTiM caDamANajIvANaM pAeNa sNbhvaabhaavaado| $ 660. zaMkA-utkuSTa antarakAla saMkhyAta varSa kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki aprazasta vedoMke udayase kSapakazreNIpara car3hanevAle jIva prAyaH nahIM pAye jAte haiN| vizeSArtha-darzanamohanIyakI kSapaNAke samaya mithyAtva aura samyaktvakI, tathA cAritra mohanIyakI kSapaNAke samaya ATha kaSAya aura chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti niyamase hotI hai aura darzanamohanIya tathA cAritramohanIyakI kSapaNAkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInApramANa hai ataH ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara chaha mahInApramANa khaa| yadyapi darzanamohanIyakI kSapaNAke samaya samyagmithyAtvakI bhI jaghanya sthiti hotI hai para yaha udvelanA prakRti hai, ataH udvelanAke samaya bhI isakI jaghanya sthiti prApta hotI hai ataH isakA antarakAla alagase kahA hai / aisA niyama hai ki koI bhI jIva yadi samyaktvako prApta na ho to sAdhika caubIsa dinarAta taka samyaktvako nahIM prApta hogaa| tatpazcAt koI na koI jIva samyaktvako avazya hI prApta hogaa| isa parase nimna cAra bAteM phalita hotI haiM (1) samyagdRSTi jIva yadi mithyAtvako na prApta hoM to sAdhika caubIsa dina taka nahIM prApta hoNge| isake bAda koI na koI samyagdRSTi jIva avazya hI mithyAdRSTi ho jaaygaa| (2) yadi koI bhI jIva samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanAkA prArambha na kareM to sAdhika caubIsa dinarAta taka nahIM kareMge isake bAda koI na koI jIva avazya hI samyaktva aura sabhyagmithyAtvakI udvelanAkA prArambha kreNge| (3) yadi koI bhI jIva anantAnubandhIkI visaMyojanA na kareM to sAdhika caubIsa dinarAta taka nahIM kareMge isake bAda koI na koI jIva avazya hI anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA kregaa| (4) jina jIvoMne anantAnubandhIkI visaMyojanA kI hai ve yadi mithyAtvameM jAkara punaH usase saMyukta na hoM to adhikase adhika sAdhika caubIsa dinarAta taka nahIM hoMge isake bAda koI na koI jIva avazya hI mithyAtvameM jAkara punaH usakA sattva prApta kregaa| isa kathanase yaha niSkarSa nikalA ki samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA utkRSTa antara sAdhika caubIsa dinarAta hotA hai tathA inakI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya hai yaha to spaSTa hI hai| tathA saMjvalana krodha, saMjvalana mAna, saMjvalana mAyA aura puruSavedakI jaghanya sthitikA jo jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika eka varSe yA hai so usakA khalAsA isa prakAra hai-jo bhI jIva kSapakazreNI para caDhatA hai usake lobhakA udaya to avazya hI hotA hai, zeSa tInakA udaya ho aura na bhI ho / jo mAyAke udayase kSapakazreNI para car3hatA hai usake mAyA aura lobhakA udaya avazya hotA hai kintu zeSa dokA udaya nahIM hotaa| jo jIva mAnake udayase kSapakazreNIpara car3hatA hai usake mAna, mAyA aura lobhakA udaya avazya hotA hai kintu krodhakA udaya nahIM hotaa| tathA jo jIva krodhake udayase pakazreNIpara caDhatA hai usake krodhAdi cAroMkA udaya avazya hotA hai| aba yadi pahale chaha mahInAmeM kevala lobhake udaya vAle jIvoMko, dUsare chaha mahInAmeM mAyA aura lobhake udayavAle jIvoMko, tIsare chaha mahInAmeM mAna, mAyA aura lobhake udayavAle jIvoMko aura cauthe chaha mahInAmeM cAroM kaSAyoMke udayavAle jIvoM ko kSapakazreNI para car3hAyA jAya to kramase lobhakI jaghanya sthitikA chaha mahInA utkRSTa antara mAyAkI jaghanya sthitikA eka varSapramANa utkRSTa antara, mAnakI jaghanya sthitikA Der3ha varSapremANa utkRSTa antara aura krodhakI jaghanya sthitikA do varSapramANa utkRSTa antara prApta hotA hai| ataeva batala Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA022] hidivihasIe uttarapayaDihidivihasiaMtara 415 * NirayagaIe sammAmicchatta-aNaMtANubaMdhINaM jahaNahidi [ vihatti ] aMtaraM jahaeNeNa egsmbho| 661. sugamamedaM / * ukassaM cauvIsamahorace saadirege| 6662. edaM pi sugamaM; oghammi parUvidattAdo / Navari oghammi uttarAdo edeNaMtareNa saviseseNa hodavvaM egagaimassidUNa hidassa cauggaimallINaMtareNa saha smaannttvirohaado| * sesANi jahA udIraNA tahANedavvANi / 693. sesANi payaDiaMtarANi jahA udIraNAe edAsiM payaDINaM parUvidANi tahA parUvedavvaM / saMpahi jaivasahamuhaviNiggayacuNNisuttassa desAmAsiyassa atthaparUvaNaM kAUNa teNa sUcidatthassa parUvaNahaM lihiduccAraNaM bhaNissAmo / 694. jahaNNaMtarANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha krodha, mAna aura mAyA saMjvalanakI jaghanya sthitikA jo utkRSTa antara sAdhika eka varSa kahA hai vaha nahIM bana sakatA hai yaha eka zaMkA hai jisakA vIrasena svAmIne prArambhameM ullekha karake usakA isa prakArase samAdhAna kiyA hai| vIrasena svAmIkA kahanA hai ki isa prakAra chaha chaha mahInAke antarakAla lagAtAra nahIM prApta hote haiN| kadAcit yadi prApta bhI hue to do hI antarakAla prApta ho sakate haiN| do antarakAloMke bAda tIsare aura cauthe antarakAlakA prApta honA to kisI bhI hAlatameM sambhava nahIM hai| yadi aisA na mAnA jAya to cUNisUtrakArane jo tIna saMjvalanoMkA sAdhika eka varSapramANa utkRSTa antarakAla kahA hai vaha nahIM bana sakatA hai| OM narakagatimeM samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antara eka samaya hai| 6661. yaha sUtra sugama hai| * tathA utkRSTa antara sAdhika cauvIsa dinarAta hai| 6662. yaha sUtra bhI sugama hai, kyoMki isakA ogha prarUpaNAke samaya kathana kara Aye haiN| kintu itanA vizeSa hai ki jo antara oghameM kahA hai usase yaha antara kucha adhika honA cAhiye, kyoMki eka gatike Azrayase jo antara sthita hai usakI cAra gatise saMbandha rakhanevAle antarake sAtha samAnatA mAnanemeM virodha AtA hai| OM zeSa prakRtiyoMkA antarakAla, jisa prakAra udIraNAmeM antara kahA hai usa prakAra jAnanA caahiye| 6663. pahale jo pA~ca prakRtiyA~ ginA Aye haiM unheM chor3akara zeSa prakRtiyoMkA jisa prakAra udIraNAmeM antarakAla kahA hai usa prakAra unakA antarakAla jAnanA cAhiye / isa prakAra yativRSabha AcAryake mukhase nikale hue dezAmarSaka cUNisUtrake arthakA kathana karake aba usase sUcita honevAle arthakA kathana karaneke liye usake Upara likhI gaI uccAraNAko kahate haiN| 6 664. jaghanya antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-proghanirdeza aura Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 bayadhavalAsahide kasAyapAhuI [hidivihattI 3 aogheNa micchatta-sammatta-aDakasAyara-chaNNoka06-lomasaMja0 ja0 aMtaraM ja0 egasamao. ukka0 chmmaasaa| aja. patthi aMtaraM / sammAmi0-aNatANu0cauka0 ja. ja. egasamo, ukka0 caubIsa ahorattANi sAdireyANi / aja0 patthi aMtaraM / itthi0Navusa0 ja0 ja0 egasa0, ukka0 vAsapudhattaM / aja0 jatthi aMtaraM / tiNNisaMja0purisa0 jaha0 ja0 egasa0, ukka0 vAsaM sAdireyaM / aja0 Natthi aMtaraM / evaM maNusamaNusapajja0-paMciM0-paMciM0-pajja0-tasa-tasapajja0-paMcamaNa0-paMcavaci0-kAyajogi0-orAli0-cakkhu0-acakkhu0 mukka0-bhavasi0-saNNi-AhAri tti / Navari maNusapajja0 itthiveda0 jaha0 ukka. chmmaasaa|| 695. Ade0 raiesu micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 ukkabhaMgo / sammatta. ja0 jaha0 egasa0, uka. vAsapudhattaM / aja0 Natthi aMtaraM / sammAmi0-aNaMtANu0caukka0 ja0 jaha0 egasa0 / ukka0 caubIsa ahorattANi sAdireyANi / aja0 Natthi aMtaraM / evaM paDhamAe paMciMdiyatirikkha-paciM0tiri0pajja0 / vidiyAdi jAva sattami tti evaM ceva / Navari sammattassa smmaamicchttbhNgo| evaM paMciMtiri0 Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA mithyAtva, samyaktva, ATha kaSAya, chaha nokaSAya aura lobhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla chaha mahInA hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika caubIsa dinarAta hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antara nahIM hai / strIveda aura napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antara nahIM hai| tIna saMjvalana aura puruSavedakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika eka varSa hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antara nahIM hai| isI prakAra sAmAnya manuSya, manuSya paryApta, paMcendriya, paMcendriya paryApta, sa, trasaparyApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, cakSudarzanavAle, acakSadarzanavAle. zuklalezyAvAle, bhavya, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSya paryAptakoMmeM strIvedakI jaghanya sthitivibhaktikA utkRSTa antara chaha mahInA hai| 6665 AdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA bhaMga utkRSTake samAna hai| samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antara nahIM hai| samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika caubIsa dinarAta hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| isI prakAra pahalI pRthivIke nArakI, paMcendriya tithaMca aura paMcendriya tithaMca paryApta jIvoMke jAnanA cAhiye / dUsarI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMke isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA. 22 ] hidivihatIe uttarapayaDihidivihattiaMtaraM 417 joNiNI-bhavaNa-vANa jodisi0-veuvviya0 joge ti / 666. tirikkha0 micchatta-bArasaka0-bhaya-duguMchaja. aja0 Natthi aMtaraM / sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0 paDhamapuDhavIbhaMgo / sattaNoka. evaM ceva / paMciMtiri0apajja. paMcitirikvajoNiNIbhaMgo / Navari arNatANu0caukka0 apjjttkssbhNgo| evaM savvabigaliMdiya-paMciM0apajja-tasaapajjate tti / hai| isI prakAra paMcendriya tiyeca yonimatI, bhavanavAsI, vyantara, jyotiSI aura vaikriyikakAyayogI jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-nArakiyoMke saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa batalA Aye haiM tathA yaha bhI batalA Aye haiM ki inakI anutkRSTa sthitikA antarakAla nahIM hotA / isI prakAra yahAM bhI mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitike antarakAlake viSayameM jAnanA cAhiye / kAraNa jo utkRSTa aura anutkRSTa sthitike antarake samaya batalA Aye haiM ve hI yahAM jAnanA cAhiye / kintu zeSa prakRtiyoMkI jaghanya sthitike antarakAlake viSayameM kucha vizeSatA hai| bAta / yaha hai ki narakameM kRtakRtyavedakasamyagdRSTikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai, ata: vahAM samyaktvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva prApta hotA hai, kyoMki samyaktvakI ogha jaghanya sthiti kRtakRtyavedakasamyagdRSTike hI prApta hotI hai| isI prakAra samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika caubIsa dina rAta jAnanA cAhiye / isakA kAraNa ogha. prarUpaNAke samaya batalA hI Aye haiN| tathA ina chahoM prakRtiyoMkI ajaghanya sthitikA antarakAla nahIM pAyA jAtA yaha spaSTa hI hai| mUlameM pahalI pRthivIke nArakI Adika jo aura tIna mArgaNAeM ginAI haiM unameM yaha saba vyavasthA bana jAtI hai, ataH unake kathanako sAmAnya nArakiyoMke samAna kahA hai| dvitIyAdi pRthiviyoMmeM kRtakRtyavedakasamyagdRSTi jIva nahIM utpanna hote haiM ataH vahAM samyaktvakI ogha jaghanya sthiti sambhava na hokara Adeza jaghanya sthiti pAI jAtI hai jo udvelanAke samaya sambhava hai aura udvelanAkA utkRSTa antara sAdhika caubIsa dinarAta hotA hai ataH yahAM samyaktvakI jaghanya sthitikA antara samyagmithyAtvake samAna khaa| yahAM itanI hI vizeSatA hai zeSa saba kathana sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| mUlameM jo paMcendriyatiryaMcayonimatI Adi mArgaNAeM ginAI haiM unameM dUsarI pRthivIke samAna vyavasthA bana jAtI hai, isaliye unake kathanako dUsarI pRthivIke samAna khaa| 6666 tiyacoMmeM mithyAtva bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antara nahIM hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga pahalI pRthivIke samAna hai| sAta nokaSAyoMkA bhaMga bhI isI prakAra jAnanA caahiye| paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMmeM paMcendriya tiryaMca yonimatiyoMke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhIcatuSkakI apekSA bhaMga paMcendriya tithaMca aparyAptakoMke utkRSTake samAna hai| isI prakAra saba vikalendriya, paMcendriya aparyApta aura trasa aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-ticaMcoMkA pramANa ananta hai| unameM mithyAtva, bAhara kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya aura ajaghanya sthitivAle jIva sarvadA pAye jAte haiM ataH inakA antara kAla nahIM hai| tiryaMcoMmeM samyaktvakI jaghanya sthiti kRtakRtyavedakasamyaktvake samaya, samyagmithyAtvakI jaghanya 53 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 - jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 1667. maNusiNIsu sammAmi0-aNaMtANu0cauka0 oghaM / sesa0 ja0 ja0 egasa0, ukka vAsapudhatta / aja0 Natthi aMtaraM / maNusaapajja0 chavvIsapayaDINaM ukkssbhNgo| samma0-sammAmi0 jaha0 aja0 jaha0 eyasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / 6698. devANaM NAragabhaMgo / evaM sohammAdi jAva uvarimagevajjA tti / aNuddisAdi jAva savvadyA tti evaM ceva / Navari samma0-aNaMtANu0 caukka0 jaha0 ja0 sthiti udvelanAke samaya aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti visaMyojanAke samaya pAI jAtI hai jinakA antarakAla pahale narakake samAna yahAM bhI bana jAtA hai, ataH inake bhaMgako pahalI pRthivIke samAna kahA tathA sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthiti, jo ekendriya sthitisattvake samAna sthitiko bAMdhakara paMcendriyoMmeM utpanna hue haiM unake, pratipakSa prakRti ke bandhakAlake antima samayameM hotI hai / aba yadi nAnAjIvoMkI apekSA isakA antarakAla dekhA jAya to pahalI pRthivIke nArakiyoMke samAna yahAM bhI jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai isaliye tiyacoMmeM sAta nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA bhaMga pahale narakake samAna kahA / paMcendriyatiyaca yonimatI jIvoMke pahale saba prakRtiyoMkI jaghanya aura ajavanya sthitikA antara dUsarI pRthivIke samAna kara Aye haiM usI prakAra yahAM paMcendriya tiyeca aparyAptakoMke kara lenA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki inake anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA nahIM hotI, isaliye yahAM anantAnubandhI catuSkakI ogha jaghanya sthiti na prApta hokara Adeza jaghanya sthiti prApta hotI hai aura isaliye yahAM inakI jaghanya sthitikA jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai jo ki inake anantAnubandhIkI utkRSTa sthitike antarake samAna hai| yahI kAraNa hai ki inake anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitike antarako apane hI anantAnubandhI catuSkakI utkRSTa sthitike antarake samAna kahA / mUlameM jo saba vikalendriya Adi mArgaNAeM ginAI haiM unameM bhI yahI vyavasthA bana jAtI hai ataH unake kathanako paMcendriyatithaMca aparyAptakoMke samAna khaa| 6667. manuSyaniyoMmeM samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI apekSA antarakAla oghake samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| tathA ajaghanya sthiti vibhaktivAle jIvoMkA antarakAla nahIM hai| manuSya aparyAptakoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkI apekSA bhaMga utkRSTake samAna hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vizeSArtha--manuSyaniyoMke darzanamohanIya aura cAritramohanIyakI kSapaNAkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa pAyA jAtA hai, ataH inameM samyagmithyAtva aura anantAnubandhIko chor3akara zeSa prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa khaa| zeSa kathana sugama hai| manuSyaaparyAptakoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, ata: inameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA / zeSa kathana sugama hai / 6668 devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaMga hai| isI prakAra saudharma kalpase lekara uparima preveyaka takake devoMke jAnanA cAhiye / anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMke bhI isI prakAra Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyaaMtara 416 egasa0, ukka. vAsapudhattaM palido0 sNkhe0bhaago| 6664 eiMdiesu micchatta-solasaka0-NavaNoka0 ja0 aja. patthi aMtaraM / sammatta0-sammAmi0 pNciNtiri0apjjttbhNgo| evaM puDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhaviapajja-suhumapuDhavi0-muhumapuDhavi0pajjattApajjatta-Au0-bAdaraAu0-bAdarAu apajja-suhumaAu0-suhumAu0pajjattApajjatta-teu0-bAdarateu0-bAdarateuapaja0-suhumateu0-muhumateu0pajjattApajjatta-vAu0--bAdaravAu0-bAdaravAuapajja0-suhumavAu0-suhumavAu0pajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipatreyaapajja0-vaNapphadi-NigodabAdaramuhumapajjattApajjatta-kammaiya0 aNAhAritti / Navaripacchimadopadesu sammatta0 jaha0 tirikkhoghaM / samma sammAmi0 aja0 annukkssbhNgo| paMcakAya0vAdarapajja. pNciNtiri0apjjttbhNgo| jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktva aura anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antara kAla eka samaya aura utkRSTa antara kAla kramazaH varSapRthaktva aura palyopamake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vizeSArtha-anudiza AdimeM adhikase adhika varSapRthaktva kAla taka kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva utpanna nahIM hotA hai aura anantAnuvandhIkI visaMyojanA nahIM hotI hai ataH inameM samyaktva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa kahA / isI prakAra sarvArthasiddhi meM adhikase adhika palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva nahIM utpanna hotA hai aura anantAnubandhIkI visaMyojanA nahIM hotI hai isaliye inameM uka prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyaka saMkhyAtaveM bhAgapramANa khaa| zeSa kathana sugama hai|| 6666. ekendriyoMmeM mithyAtva, sAlaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI javanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA antara kAla nahIM hai| tathA samyaktva aura samyagmithyAtvakI apekSa paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMke samAna bhaMga he / isI prakAra pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma ja jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta. agnikAyika. bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, sukSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta, vanaspatikAyika, nigoda, bAdara vanaspatikAyika, bAdara banaspatikAyika paryApta, bAdara vanaspatikAyika aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma banaspatikAyika paryApta, sUkSma vanaspatikAyika aparyApta, bAdara nigAda, bAdara nigoda paryApta, bAdara nigoda aparyApta, sUkSma nigoda, sUkSma nigoda paryApta, sUkSma nigAda aparyApta, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| kintu antima do padoMmeM itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA antara kAla sAmAnya tiyaMcoMke samAna hai aura samyaktva aura samyagmithyAtvakI ajavanya sthitivibhaktivAloMkA bhaMga anutkRSTake samAna hai / pAMcoM sthAvarakAya bAdara paryApta jAvoMmeM paMcendriya tiyeca aparyAptakoMke samAna bhaMga hai| Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 6700. orAliyamissa tirikkhogha / Navari aNaMtANu0 caukka0 eiNdiybhNgo| veuvviyamissa0 sammatta-sammAmi0 ja0 devoghaM / sesa0 ukka bhaMgo / 701 AhAra-AhAramissa0 ukk0bhNgo0| evamakasA0-jahAkkhAdasaMjade tti / itthi0 sammAmi0-aNaMtANu0caukka0 oghN| micchatta-sammatta vizeSArtha-paMcendriya tithaMca aparyAptakoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika caubIsa dinarAta hai tathA ajaghanya sthitikA antarakAla nahIM hai yaha pahale batalA Aye haiM usI prakAra ekendriyoMke jAnanA cAhiye, isaliye ekendriyoMke ukta do prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitike antarakA kathana paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMke samAna kahA / zeSa kathana sugama hai / mUlameM sAmAnya pRthivI Adi jo aura mArgaNAe~ ginAI haiM unameM yaha vyavasthA bana jAtI hai, isaliye inake kathanako ekendriyoMke samAna kahA / kintu kArmaNakAyayoga aura anAhArakoMmeM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki inameM kRtakRtyavedakasamyagdRSTi jIva bhI utpanna hote haiM ataH yahA~ samyaktvakI ogha jaghanya sthiti bana jAtI hai| tadanusAra yahA~ isakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hotA hai jo sAmAnya tiryaMcoMke isa prakRtikI jaghanya sthitike antarake samAna hai| ataH yahA~ samyaktvakI jaghanya sthitike antarako sAmAnya tiryaMcoMke samAna khaa| tathA ina donoM mArgaNAoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta pAyA jAtA hai aura yahI yahA~ inakI anutkRSTa yA ajaghanya sthitikA antarakAla hai, isaliye yahA~ ina do prakRtiyoMkI ajaghanya sthitike antarako anutkRSTa sthitike antarake samAna kahA / pA~coM sthAvarakAya bAdara paryApta jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanye aura ajaghanya sthitikA antarakAla paMcendriyatithaMca aparyAptakoMke samAna prApta hotA hai, ataH inake kathanako paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMke samAna kahA / / 6700. audArikamizrakAyayogiyoM meM sAmAnya tiryaMcoMke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM anantAnubandhIcatuSkakI apekSA ekendriyoMke samAna bhaMga hai| vaikriyika mizrakAyayogiyoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA antara sAmAnya devoMke samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoM kA antarakAla utkRSTake samAna hai| vizeSArtha--audArikamizrakAyayogameM anantAnubandhI catuSkakI visaMyojanA nahIM hotI hai isaliye inake ukta prakRtiyoMkI ogha jaghanya sthiti na prApta hokara Adeza jaghanya sthiti prApta hotI hai jisakA yahA~ antara nahIM pAyA jaataa| yahI bAta ekendriyoMke hai| ataH audArikamizrakAyayogameM anantAnubandhI catuSkake bhaMgako ekendriyoMke samAna krhaa| sAmAnya devoM meM samyaktvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara vaSapRthaktva hai / tathA samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika caubIsa dinarAta hai jo vaikriyikamizrakAyayogameM bhI sambhava hai ataH vaikriyikamizrakAyayogameM samyaktva aura samyagmithyAtvake bhaMgako sAmAnya devoMke samAna khaa| zeSa kathana sugama hai| 6701. AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogiyoMmeM utkRSTake samAna bhaMga hai / isI prakAra akaSAyI aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA caahiye| strIvedavAloMmeM samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga oghake samAna hai| mithyAtva, samyaktva, bAraha kaSAya aura nA Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDividivihattiyaaMtaraM 421 bArasaka0-NavaNoka. ja. ja. egasa0, ukka. vAsapudhatta / aja0 Natthi aMtaraM / evaM Nava'sayavedANaM / purisa0 micchatta0-sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0 cauka0 oghaM / bArasaka--NavaNoka0 ja0 ja0 egasa0, ukka. vAsaM sAdireyaM / aja0 Natthi aMtaraM / avagada0 micchatta0-sammatta-sammAmi0-ahaka-ahaNoka0 ja0 ja0 egasa0, ukka0 vAsapudhatta / aja0 evaM ceva, visesAbhAvAdo / sesANaM jaha0 oghN| aja0 annukkbhNgo| 702.kodha0 oghN| Navari Navaka0-chaNNoka0 ja0 ja0 egasa0, ukka. vAsaM sAdireyaM / aja0 Nasthi aNtrN| evaM mANa-mAya0 / evaM lobha / Navari lobhasaMjala oghaM / nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSa pRthaktva pramANa hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA antara nahIM hai| isI prakAra napuMsakavedavAloMke jAnanA cAhiye / puruSavedavAloMmeM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI apekSA antara kAla oghake samAna hai| tathA bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika eka varSa hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA antara nahIM hai| apagatavedavAloMmeM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, ATha kaSAya aura ATha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA antara bhI isI prakAra jAnanA cAhiye, kyoMki usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| tathA zepa prakRtiyoM kI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA antara oghake samAna hai aura ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA bhaMga anutkRSTake samAna hai| vizeSArtha-darzanamohanIyakI kSapaNA aura cAritramohanIyakI kSapaNAmeM strIveda aura napuMsakavedake udayakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva batalAyA hai, ataH strIvedI aura napuMsakavedI jIvoMke mithyAtva, samyaktva. bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa kahA / puruSavedameM kSarakazreNIkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika eka varSa hai, isali saliye isameM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika eka varSa kahA / avagatavedameM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura ATha kaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthiti upazamazreNIkI apekSA pAI jAtI hai| tathA jo jIva strIveda aura napuMsakavedake udayake sAtha kSapakazreNIpara car3hate haiM unake ATha nokaSAyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthiti pAI jAtI hai| ATha nokaSAyoMkI ajaghanya sthiti apagatavedI upazamazreNIvAle jIvoMke bhI sambhava hai para inakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai, ataH apagatavedameM ukta prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva kahA / zeSa kathana sugama hai| . 6702. krodhakaSAyavAloMmeM antara oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki nau kaSAya aura chaH nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika eka varSa hai| tathA ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA antara nahIM hai| isI prakAra mAna aura mAyAkaSAyavAle jIvoMke jAnanA caahie| lobhakaSAyavAle jIvoMke bhI isI prakAra Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 jayadhavalAsahide kasAyapAhure [dvidiSihattI 3 703. madi-sudaaNNA0 tirikkhoghaM / Navari sammatta-aNaMtANu0 eiMdiyabhaMgo / evaM micchAdi0-asaNNi tti / vihaMga0 sammAmicchattamogha / sesapayaDINamukkabhaMgo / Navari samma0 sammAmi0 bhNgo| 704. AbhiNi-suda0 ogha / Navari sammAmi0 sammattabhaMgo / evaM saMjada0sAmAiya-chedo0-sammAdihi ti / ohiNANi0-ohidaMsaNI. evaM ceva / Navari ja. ja0 egasa0, ukka vAsapudhatta / evaM maNapajja0 / jAnanA cAhie / kintu itanI vizeSatA hai ki lobhasaMjvalanako apekSA antara oghake samAna hai| vizeSArtha - yadyapi krodha kaSAyameM saba prakRtiyoMkA kathana oghake samAna kahA hai para oghameM apratyAkhyAnAvaraNa catuSka, pratyAkhyAnAvaraNa catuSka, lobhasaMjyalana aura chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA utkRSTa antara chaha mahInA batalAyA hai jo krodhameM kisI bhI hAlatameM sambhava nahIM hai, kyoMki kSapakazreNImeM krodhakA utkRSTa antara sAdhika eka varSa pAyA jAtA hai ataH yahAM ukta prakRtiyoMkI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika eka varSe kahA / mAna, mAyA aura lobhameM bhI yaha vyavasthA bana jAtI hai| kintu kSapakazreNImeM lobhakA utkRSTa antara chaha mahInA hai, ataH lobhameM lobhasaMjvalanakA antara oghake samAna hI jAnanA caahiye| zeSa kathana sugama hai / .6703. matyajJAnI aura zrutAjJAniyoM meM sAmAnya tiryaMcoMke samAna antara hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktva aura anantAnubandhI catuSkakI apekSA bhaMga ekendriyoMke samAna hai isI prakAra mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMke jAnanA caahie| vibhaMgajJAniyoMmeM samyagmithyAtvakI apekSA antara oghake samAna hai| zeSa prakRtiyoM kI apekSA utkRSTake samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| vizeSArtha-matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM na to kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva utpanna hotA hai aura na anantAnubandhIcatuSkakI visaMyojanA hI hotI hai ataH inameM ina prakRtiyoM ke bhaMgako ekendriyoMke samAna kahA / vibhaMgajJAnameM samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA hotI hai ataH isameM samyagmithyAtvakA bhaMga oghake samAna aura samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna bana jAtA hai / zeSa kathana sugama hai| 6704. AbhinibodhikajJAnI aura zrutajJAniyoMmeM oghake samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyagmithyAtvakA bhaMga samyaktvake samAna hai| isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMya yata. chedopasthApanAsaMyata aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahie| avadhijJAnI aura avadhidarzanI jIvoMke bhI isI prakAra jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki inameM jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktva hai| isI prakAra manaHparyayajJAniyoMke jAnanA caahiye| vizeSArtha-AbhinibodhikajJAnI aura zrutajJAnI jIvoMke samyagmithyAtvakI udvelanA nahIM hotI, ataH yahAM samyagmithyAtvakA bhaMga samyaktvake samAna khaa| mUlameM saMyata Adi aura jitanI mArgaNAeM ginAI haiM unameM uktapramANa vyavasthA bana jAtI hai isaliye unake kathanako AbhinibodhikajJAnI Adike samAna khaa| avadhijJAnI aura avadhidarzanI jIvoMmeM yaha vyavasthA bana to jAtI Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivattIe uttarapayaDidvidivihattiya aMtaraM ukka * 1 9705. parihAra0 micchatta0 sammatta0 - sammAmi0 ja0 ja0 egasa 0 vAsapudhatta / aja0 Natthi aMtaraM / atANu0 caukka0 oghaM / sesapayaDi0 ukka0bhaMgo | suhuma0 tevIsapayaDI0 ja0 a0 ja0 egasamao, ukka0 vAsapudhatta N / lobhasaMjala 0 50 avagada0 bhaMgo / saMjadAsaMjada0 micchatta-sammatta anaMtANu 0 caukka0 odhaM / sammAmi0 sammattabhaMgo / sesapayaDi0 ukka0 bhaMgo / asaMjada0 tirikkhogha / Navari micchatta 0 sammatta0 oghabhaMgo / 9 706, kAu0 tirikkhogha / kiNha0 -NIla0 evaM ceva / Navari sammatta0 sammAmicchattabhaMgo | teja 0 - pamma0 sammAmicchattamogha / sesapayaDi0 saMjadAsaMjadabhaMgo | abhavasi * chabbIsapayaDI0 orAliyamissabhaMgo / khaiya0 ekkavIsapayaDI0 zraghaM / 423 hai para kSapaka zreNImeM inakA utkRSTa antara varSapRthaktva hai ataH ogha meM jinakI jaghanya sthitikA kSapakazreNI meM varpapRthaktvase kama antara sambhava hai unakI jaghanya sthitikA yahAM jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa jAnanA cAhiye / mana:paryayajJAnameM bhI isI prakAra ghaTita kara lenA cAhiye / zeSa kathana sugama hai / 705. parihAravizuddhisaMyatoM meM midhyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSa pRthaktva hai / tathA ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA antara nahIM hai / anantAnubandhIcatuSkakI apekSA antara oghake samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaMga utkRSTake samAna hai| sUkSmasAM parAyikasaMyatoM meM teIsa prakRtiyoMkI jaghanya aura jaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSa pRthaktva hai / tathA lobhasaMjvalanakA bhaMga avagatavedavAloMke samAna hai / saMyatAsaMyatoM meM midhyAtva, samyaktva aura anantAnubandhIcatuSkakI sthitivibhaktivAloMkA antara oghake samAna hai / samyagmithyAtvakA bhaMga samyaktvake samAna hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaMga utkRSTake samAna hai / asaMyatoM meM sAmAnya tiryaMcoM ke samAna bhaMga jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM mithyAtva aura samyaktvakA bhaMga oghake samAna hai / vizeSArtha -- parihAravizuddhisaMyamameM kSAyikasamyagdarzanakI prAptikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varNapRthaktva hai, ataH yahAM midhyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitikA jaghanya antara eka tamaya aura utkRSTa antara varNapRthaktva kahA / sUkSma sAMparAyameM mithyAtva Adi teIsa prakRtiyoMkI sambhAvanA upazamazreNIkI apekSA hai aura upazamazreNIkA jaghanya antara eka samaya tathA utkRSTa antara varNapRthaktva hai, ataH yahAM ukta prakRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitikA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varNapRthaktva kahA / saMyatAsaMyatoM ke samyagmithyAtvakI udvelanA nahIM hotI, ataH yahAM samyagmithyAtvakA bhaMga samyaktvake samAna kahA / asaMyata ke darzanamohanIyakI kSapaNA hotI hai, ataH yahAM mithyAtva aura samyaktvakA bhaMga oghake samAna kahA / 6 706. kApotalezyAvAloM meM sAmAnya tiryacoM ke samAna bhaMga jAnanA cAhiye / kRSNa aura nIla zyAvAloM meM bhI isIprakAra jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtva ke samAna hai / pIta aura padmalezyAvAloM meM samyagmithyAtvakA antara ogha samAna hai tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaMga saMyatAsaMyatoM ke samAna hai / abhavyoMma chabbIsa prakRtiyoMkA bhaMga Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 ghedaya0 micchatta-sammatta-sammAmi0-aNatANu0caukka0 aabhinnibhNgo| sesapayaDI0 ukkabhaMgo / uvasama0 aNaMtANa caukka0 ja0 aja0 ja0 egasa0, ukka0 cauvIsamahorattANi sAdireyANi / sesapayaDI0 ukkbhNgo| sAsANa0-sammAmi0 ukka bhNgo| evamaMtarANugamo samatto / 707. bhAvANugamo duviho--jahaNNo ukkasso cedi / ukkassae payadaM / duviho Niso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa ukkassANukkassapadANaM savvesiM ko bhAvo ? odaio; mohodaeNa viNA tesimsNbhvaado| Na uvasaMtakasAeNa viyahicAro, tattha saMtassa mohaNIyassa udao gatthi ceve tti nniymaabhaavaado| bhAvimmi bhUdovayAreNa tattha vi odaiyabhAvuvalaMbhAdo / evaM NedavvaM jAva aNAhArae tti / 708. jahaNNae payadaM / duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa savvapayaDi0 ja0 aja0 ko bhAvo ? odaio / kudo ? sarIraNAmakammodaeNa kammaiyavaggaNakkhaMdhANaM kammabhAveNa pariNAmuvalaMbhAdo / eso attho ettha pahANo tti audArikamizrakAyayogiyoMke samAna hai| kSAyikasamyagdRSTiyoM meM ikkIsa prakRtiyoMkA antara oghake samAna hai| vedakasamyagdRSTiyoMmeM mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA bhaMga AbhinibodhikajJAniyoMke samAna hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaMga utkRSTake samAna hai| upazamasamyagdRSTiyoMmeM anantAnubandhIcatuSkakI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAloMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAdhika caubIsa dina rAta hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaMga utkRSTake samAna hai / sAsAdana aura samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM utkRSTake samAna bhaMga hai / vizeSArtha-kRSNa aura nIlalezyAmeM kRtakRtyavedaka samyagdRSTi jIva nahIM utpanna hotA hai ataH inameM samyaktvake bhaMgako samyagmithyAtvake samAna khaa| pIta aura padya lezyAmeM samyagmithyAtvako udvelanA hotI hai ataH inameM samyagmithyAtvakA bhaMga oghake samAna khaa| zeSa kathana sugama hai| isa prakAra antarAnugama samApta huaa| 6707. bhAvAnugama do prakAra hai-jaghanya aura utkRSTa / unameMse pahale utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse oghakI apekSA sabhI utkRSTa aura anutkRSTa padoMkA kaunasA bhAva hai ? audAyika bhAva hai| kyoMki mohanIya karmake udayake binA koI pada nahIM hotA hai isaliye saba padoMmeM audAyika bhAva hai| yadi kahA jAya ki aisA mAnane para upazAntakaSAyake sAtha vyabhicAra prApta hotA hai so bhI bAta nahIM hai, kyoMki vahA para vidyamAna mohanIyakA udaya nahIM hI hotA hai aisA niyama nahIM hai kyoMki bhAvikAryameM bhUta kAryakA upacAra kara denese vahAM bhI audAyika bhAva pAyA jAtA hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| 6708. aba jaghanya bhAvAnugamakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeSa do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA saba prekRtiyoMkI jaghanya aura ajaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMkA kaunasA bhAva hai ? audAyika bhAva hai| audAyika bhAva kyoM hai ? kyoMki zarIra nAmakarmake udayase kArmaNa vargaNAskandhoMkA karmarUpase pariNamana pAyA jAtA hai| Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDiDidivihatyisariNayAso 425 ghettavvo Na puvvillattho, uvayAramavalaMbiya avhidttaado| evaM NedavvaM jAva aNAhArae tti / evaM bhAvANugamo samatto / * srinnyaaso| 709. uccadi tti ettha padajjhAhAro kAyavvo, aNNahA muttadvAvagamANuvavattIdo / kaH sannikarSaH ? sannikRSyante prakRtayo yasmin sa sannikarSo nAmAdhikAraH / edmhiyaarsNbhaalnnsutt| ___ * micchattassa ukkassiyAe hidIe jo vihattio so sammattasammAmicchattANaM siyA kammasino siyA akmmsino| 710. kudo ? jadi aNAdiyamicchAiTI sAdiyamicchAiTTI vA uvvellidasammatta-sammAmicchattasaMtakammio micchattassa ukkassiyaM hidi baMdhadi to sammatta sammAmicchattANamakammaMsio hodi / jadi puNa sAdiyamicchAiTTI aNuvvellidasammatasammAmicchattasaMtakammo ukkassiyaM hidiM baMdhadi to saMtakammaMsio ti dahavyo / saMpahi asaMtakammiyammi Natthi saNNikAso; bhAvassa abhAveNa saha sNbNdhvirohaado| yaha artha yahAM para pradhAna hai aisA grahaNa karanA cAhiye, pahalekA artha nahIM, kyoMki vaha upacArakA pAzraya lekara avasthita hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahiye| . isa prakAra bhAvAnugama samApta huaa| * aba sannikaSako kahate haiN| 6706. 'saNNiyAso' ida sUtrameM 'uccadi' isa kriyApadakA adhyAhAra karanA cAhiye, anyathA sUtrake arthakA jJAna nahIM hosakatA hai| zaMkA-sannikarSa kise kahate haiM ? samAdhAna-jisameM prakRtiyA~ sannikRSTa kI jAtI haiM arthAt jisameM prakRtiyoMkA utkRSTa sthiti AdikI apekSA saMyoga batalAyA jAtA hai vaha sannikarSa nAmakA adhikAra hai / yaha sUtra adhikArake samhAlaneke liye AyA hai| * jo mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAlA hai vaha kadAcit samyaktva aura samyagmithyAtvake satkarmavAlA hotA hai aura kadAcita samyaktva aura samyagmithyAtvake satkarmavAlA nahIM hotA hai| 710.zaMkA-aisA kyoM hai ? samAdhAna-yadi anAdi mithyASTi jIva yA jisane samyaktva aura samyagmithyAtvasatkarma kI udvelanA kara dI hai aisA sAdi mithyAdRSTi jIva mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai to vaha samyaktva aura samyagmithyAtvake satkarmavAlA nahIM hotA hai| aura jisane samyaktva aura samyagmidhyAtva satkarmakI udvelanA nahIM kI hai aisA sAdi mithyAdRSTi jIva yadi mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai to vaha samyaktva aura samyagmithyAtvake satkarmavAlA hotA hai aisA jAnanA caahiye| jisa jIvake karmakI sattA nahIM hotI usake sannikarSa nahIM hotA hai, kyoMki bhAvakA abhAvake Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 jayadhavalAsahide kasAyapAhure . [hidivihatI hai tattha saMtakammiyassa saNNiyAsaparUvaNahamutramuttaM bhaNadi-- OM jadi kammasiyo NiyamA aNukassA / 6711. kudo ? micchattassa ukkassahidIe baddhAe sammatta-sammAmicchattANamukkassahidIe vedayasammAdihipaDhamasamae ceva samuppajjamANAe uppttivirohaado| Na ca paDhamasamae vedagasammAihipaDibaddha kaja micchatta kkassahidisaMtakammiyamicchAihipaDibaddha hodi; kaja-kAraNaNiyamAbhAvappasaMgAdo / tado NiyamA aNukkassA ti saddaheyavvaM / . ukkassAdoaNukkassA aMtomuhutta NamAdi kAdUNa jAva egA hiditti| $ 712. edassa muttassa attho vuccde| taM jahA-micchattukkassahidipaMdhakAle sammattahidI sagukassaM pekkhidaNa samayaNA dusamayUNA tisamayUNA vA Na hodi; sammattukassahididhArayavedagasammAdihividiyasamae tadiyasamae vA micchattakammassa baMdhAbhAvAdo / Na ca micchattapaJca eNa bajjhamANANaM payaDINaM teNa viNA baMdho asthi; atkjttppsNgaado| tamhA micchatta kkassahidibaMdhakAle sammatta-sammAmicchattahidIe sagasagukkassahidi pekkhidUNa aMtomuhuttU NiyAe hodavvaM / kettieNUNA ? samayUNasAtha sambandhakA virodha hai, ataH satkarmavAloMke sannikarSakA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * yadi vaha jIva satkarmavAlA hotA hai to niyamase usake ina donoMkI anutkRSTa sthiti hotI hai| 6711. kyoMki samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti vedakasamyagdRSTike prathama samayameM hI hotI hai, ataH mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya usakI utpatti mAnanemeM virodha AtA hai| aura vedakasamyagdRSTike pahale samayase sambandha rakhanevAlA kArya mithyAtvakI utkRSTa sthitisatkarmavAle mithyASTike sAtha sambaddha nahIM hosakatA, anyathA kAryakAraNa niyamake abhAvakA prasaMga prApta hotA hai| isaliye mithyAtvakI utkRSTa sthiti satkarmavAleke samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti niyamase anutkRSTa hotI hai aisA zraddhAna karanA cAhiye / / ___ * vaha anutkRSTa sthiti antarmuhUrta kama apanI utkRSTa sthitise lekara do samayavAlI eka sthiti paryanta hotI hai| 6712. aba isa sUtrakA artha kahate haiN| vaha isa prakAra hai-mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya samyaktvakI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue eka samaya kama, do samaya kama yA tIna samaya kama nahIM hotI hai, kyoMki samyaktvakI utkRSTa sthitike dhAraka vedakasamyagdRSTike dUsare yA tIsare samayameM mithyAtva karmakA bandha nahIM hotA hai| yadi kahA jAya ki mithyAtvake nimittase baMdhanevAlI prakRtiyoMkA mithyAtvake binA bhI bandha hotA hai so bhI bAta nahIM hai, kyoMki aisA mAnane para vaha mithyAtvakA kArya nahIM hogaa| ataH mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti apanI apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue antarmuhUrta kama avazya honI caahiye| Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 gA0 22.] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso vedagasammatta jahaNNakAleNa micchatta gaMtUNukkassasaMkilesAvUraNajahaNNakAleNa ca / ekkeNa sammattasaMtakammieNa micchAiTiNA ukkassasaMkilesamAvUriya baddhamicchattu - kkassahidiNA savvajahaNNapaDibhaggaddhamacchiya vedagasamma ghettUNa kayasammattukkassahidiNA aMtomuhuttUNasattarisAgarovamakoDAkoDimettasammattukkassahidi kameNa aghahidigalaNAe jahaNNavedagasammattaddhamezeNa UNiyaM kariya micchattaM gaMtUNa savvajahaNNakAleNAvUridukkassasaMkileseNa micchattu kassahidIe pabaddhAe ettiyameteNeva kAleNUNattu vlNbhaado| ___713. puNo micchattassa samayUNukassahidi baMdhiya avahidapaDihaggakAleNa aghahidigalaNAe UNaM kariya vedagasamma ghetta Na sammattu kassahidi samayUNamuppAiya avahidasammattamicchattaddhAo kameNa gamiya micchattu kkassahidIe pabaddhAe sammanahidI sagukkassahidiM pekkhidUNa samayAhiyaaMtomuhutteNa UNA hodi / evaM dusamayUNamicchatukkassahidi baMdhiya avahidapaDihaggasammattamicchattaddhAo jahaNiyAo kameNa gamiya micchattu kkassahidIe pabaddhAe sammattahidIe sagukkassahidi pekkhidUNa dusamayAhiya zaMkA-kamakA pramANa kitanA hai ? samAdhAna-eka samaya kama vedaka samyaktvakA jaghanya kAla aura mithyAtvako prApta hokara utkRSTa saMklezako pUrNa karanevAlA jaghanya kAla ye donoM kAla yahAM kama kA pramANa hai| jisane utkRSTa saMklezako karake mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhA hai aise kisI eka samyaktva satkarmavAle mithyAdRSTi jIvane mithyAtvase cyuta honemeM laganevAle sabase jaghanya kAla taka mithyAtvameM raha kara vedaka samyaktvako prApta kiyA aura vahAM samyaktvakI utkRSTa sthitiko kiyaa| anantara vaha jIva samyaktvakI antarmuhUrta kama sattara kor3Akor3I sAgarapramANa utkRSTa sthiAtako kramase adhaHsthitigalanAke dvArA vedaka samyaktvake jaghanya kAla pramANa kama karake mithyAtvameM gayA aura vahAM usane sabase jaghanya kAlake dvArA utkRSTa saMklezako pUrA karake mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhA isa prakAra vedaka samyaktvake pahale samayase lekara yahAM takakA kAla hI yahAM kama kA pramANa jAnanA caahiye| arthAta itane kAlako samyaktvakI utkaSTa sthatimeMse ghaTA dene para jo sthiti zeSa rahe adhikase adhika utanI anutkRSTa sthiti mithyAtvakI utkRSTi sthitike samaya saMbhava hai, isase aura adhika nhiiN| 6713. puna: mithyAtvakI eka samaya kama utkRSTa sthitiko bAMdhakara aura avasthita pratibhagna kAlako adhaHsthitigalanAke dvArA kama karake anantara vedaka samyaktvako grahaNa karake aura vedaka samyaktvake pahale samayameM samyaktvakI eka samaya kama utkRSTa sthitiko utpanna karake tathA samyaktva aura mithyAtvake avasthita kAloMko kramase byatIta karake jo mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai usake mithyAtvakI utkRSTa sthitike samaya samyaktvakI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue eka samaya adhika antarmuhUrta kAla pramANa kama hotI hai / isI prakAra mithyAtva kI do samaya kama utkRSTa sthitiko bAMdhakara tadanantara pratibhagnakAla, samyaktvakAla aura .. mithyAtvakAla ina tInoM avasthita jaghanya kAloMko kramase bitA kara jo mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai usake mithyAtvakI utkRSTa sthitike samaya samyaktvakI sthiti apanI utkRSTa Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Smymy jymy jymy jymy my`y my by Hrm - wwwww 428 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe. [hidivihAcI aMtomuhutta NA hodi / evaM ti-cadusamayAdi jAvAvaliyamuhutta-divasa-pakkha-mAsa-uDu. ayaNa-saMvaccharAdimUNaM kariya NedavvaM / 6714. saMpahi AvAdhAkaMDaeNUNasammattahidIe icchijjamANAe savvajahaNNasammattaddhAe savvajahaNNamicchattaddhAe ca uNeNa AbAhAkaMDaeNa UNiyaM micchatahidi baMdhAviya puNo paDihaggo hodaNa samma paDivajjiya micchatta kkassahidIe pabaddhAe sammattu kkassahidimaMtomahutta NasattarimecaM pekkhidUNa vaTTamANasammattahidI egAvAhAkaMDaeNUNA hodi / ___ 715. saMpahi AbAhAkaMDayassa hehA icchijjamANe dohi avahidaaMtomuhuttehi UNAbAhAkaMDaeNa samayAhieNa UNiyaM micchattu kkassahidi baMdhiya avahidajahaNNaddhAo tiNNi vi adhahidigalaNAe kameNa gAliya micchatta kkassahidIe pabaddhAe sammattahidI sagukassahidi pekkhidaNa samayAhiyAbAhAkaMDaeNa UNA hodi / evamedamatthapadaM citroNAvahAriya aodAredavvaM jAva NiviyappA aMtokoDAkoDimettA sammattahidI jAdA ti / Navari jattiya-jattiyaAbAhAkaMDaehi UNaM sammattahidimicchadi tattiya-tattiyamettAbAhAkaMDayANi dohi avahidajahaNNAddhAhi parihINANi sthitiko dekhate hue do samaya adhika antarmuhUrta kAla pramANa kama hotI hai| isI prakAra tIna aura cAra samayase lekara eka AvalI. eka mahata, eka dina, eka pakSa, eka mahInA, eka Rta, eka ayana, eka varSa Adiko kama karake samyaktva aura samyamithyAtvakI anutkRSTa sthiti le AnA caahiye| 6714. aba mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya samyaktvakI eka AbAdhA kANDakasa kama utkRSTa sthiti icchita hai, ataH sabase kama samyaktvake kAlako aura sabase kama mithyAtvake kAlako AbAdhAkANDakameMse kama karake jo zeSa rahe utane AbAdhAkANDakase kama mithyAtvakI sthitiko baMdhA kara punaH mithyAtvase nivRtta hokara aura samyaktvako prApta hokara anantara jo mithyAtvameM jA kara mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai usake mithyAtvakI utkRSTa sthitike baMdhake samaya samyaktvakI antarmuhUrta kama sattara kor3Akor3I sAgara pramANa utkRSTa sthitiko dekhate hue vartamAna samyaktvakI sthiti eka AbAdhAkANDaka kama hotI hai| 6715. aba mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya eka AbAdhAkANDakase nIce samyaktvakI utkRSTa sthiti icchita hai, ataH samayAdhika AbAdhAkANDakameMse do avasthita antarmuhUrtaM pramANa kAlako kama karane para samayAdhika AbAdhAkANDakakA jitanA kAla zeSa rahe utanA kama mithyAtvakI utkRSTa sthitiko baMdhA kara tadanantara tInoM hI avasthita jaghanya kAloMko adhaHsthitigalanAke dvArA kramase galA kara jo mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhatA hai usake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya samyaktvakI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue eka samaya adhika eka AbAdhAkANDaka kAla pramANa kama hotI hai| isa prakAra isa arthapadako apane cittameM dhAraNa karake samyaktvakI sthitiko taba taka kama karate jAnA cAhiye jaba taka nirvikalpa antaH koDAkor3I pramANa samyaktvakI sthiti prApta ho / kintu itanI vizeSatA hai ki mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya jahAM jitane jitane AvAdhAkANDakoMse kama sanyaktvakI sthiti icchita ho vahAM do avasthita jaghanya kAloMko utane utane AbAdhAkANDakoMmeMse kama karane para jo kAla Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso ukkassahidimmi UNANi kariya baMdhidUNa zrodAredavvaM / saMpahi micchattamassidaNa heDhA odArehu~ sakkade savvavisuddheNa micchAihiNA ghAdidasavajahaNNahidisaMtaM tihi avahidajahaNNaddhAhi yUNaM sammattahidI pattA tti / $ 716. saMpahi sammattasaMtakammiyamicchAiDijIve ghetta NuvvellaNAe micchattu - kassahidIe saha sammattahehimahidINaM saNNiyAso vuccade / taM jahA-tattha samayAhiyauvvellaNakaMDayamettajIve assidUNa saNNiyAsaparUvaNaM kssaamo| ettha tAva samayAhiyakaMDayametajIvANaM sammattahidIe dIhalaM vuccade-paDhamajIvo micchanadhuvahidIdo samuppaNNasammattadhuvahidIe uvari samayUNukkIraNaddhAhiyasayaleguvvellaNakaMDayadhAro vidiyajIvo samayUNukIradAhiyasamayUNuvvellaNakaMDaeNa ahiyasammattadhuvahididhAro tadiyajIvo samayUNukIraNaddhAhiyadusamaUNuvvellaNakaMDaeNabbhahiyasammattadhuvahididhArao cautthajIvo samayUNukIraNaddhAhiyatisamayUNuvvellaNakaMDayabhahiyasammattadhuvahididhArao paMcamajIbo samayUNukIraNaddhAhiyacadusamayUNuvvellaNakaDayanbhahiyasammattadhuvahididhArao evaMNedavaMjAva samayAhiyaujvellaNakaMDayamettajIvA tti / tattha edesu jIvesu jo paDhamajIvo teNuvvellaNaegakaMDae ys sy myjr jy jy w `y Powww zeSa rahe utanA kama mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke samyaktvakI sthitiko ghaTAte jAnA cAhiye / isake Age mithyAtvako utkRSTa sthitikI apekSA samyaktvakI sthitiko antaHkoDAkor3I sAgarase aura nIce utAranA zakya nahIM hai kyoMki ghAta karane para jisake ( saMjJI paMcendriya paryAptake yogya )mithyAtvakI sabase jaghanya sthitikA sattva hai aise sarvavizuddha mithyAdRSTine mithyAtvake jaghanya sthitisattvakI apekSA tIna avasthita jaghanya kAloMse nyUna samyaktvakI sthiti prApta kara lI hai| 6716. aba samyaktva satkarmavAle mithyAdRSTi jIvakA Azraya lekara udvelanAmeM mithyAtvakI utkRSTa sthitike sAtha samyaktvakI dhra vasthitise nIcekI sthitiyoMkA sannikarSa kahate haiN| jo isa prakAra hai-isa kathanameM pahale eka samaya adhika udvelanAkANDakapramANa jIvoMkA Azraya lekara sannikarSakA prarUpaNa kareMge / ataH yahAM para pahale eka samaya adhika AbAdhAkANDakapramANa jIvoMke samyaktvakI sthitikA dIrghatva kahate haiM-mithyAtvakI dhra vasthitise jo samyaktvako dhru vasthiti utpanna hotI hai usake Upara eka samaya kama utkIraNAkAlase adhika pUre udvalanAkANDakakA dhAraka prathama jIva hai| eka samaya kama utkIraNAkAlako eka samaya kama udvelanAkANDakameM milA dene para jo pramANa ho utane pramANase adhika samyaktvakI dhruvasthitikA dhAraka dUsarA jIva hai| eka samaya kama utkIraNAkAlako do samaya kama udvelanAkANDakameM milA denepara jo pramANa ho utane pramANase adhika samyaktvako dhru vasthitikA dhAraka tIsarA jIva hai| eka samaya kama utkIraNAkAlako tIna samaya kama udvelanAkANDakameM milA denepara jo pramANa ho utane pramANase adhika samyaktvakI dhra vasthitikA dhAraka cauthA jIva hai| eka samaya kama utkIraNA kAlako cAra samaya kama udvelanAkANDakameM milA dene para jo pramANa ho utane pramANase adhika samyaktvakI dhruvasthitikA dhAraka pAMcavAM jIva hai| isa prakAra samayAdhika udvelanAkANDakapramANa jIva prApta hone taka isIprakAra kathana karate jAnA caahiye| aba ina jIvoMmeM jo pahalA jIva hai usake dvArA eka udvelanAkANDakake ghAta karane para samyaktvakI dhru vasthitise eka samaya kama samyaktvakI sthiti Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 pAdide sammattadhuvahidIdo samayUNA sammattahidI hodi / tAdhe ceva micchattu kassahidIe baddhAe avaro saNNiyAsaviyappo hodi / puNotadaNaMtaravidiyajIveNa uvvellaNakaMDae pAdide sesasammattahidI sammattadhuvahidIdo dusamayUNA hodi / tAdhe teNa micchattu kassahidIe pabaddhAe aNNo saNNiyAsaviyappo hodi / puNo tadiyajIveNa uvvellaNakaMDae khaMDide sesasammattahidI sammattadhuvahidIdo tisamayUNA / tattha teNa micchatta kassahidIe pabaddhAe aNNo saNNiyAsaviyappo hodi / puNo cautthajIveNa uvvellaNakaMDae khaMDide sesasammattahidI sammattadhuvahidIdo cadusamayUNA / tAdhe teNa micchattu kassa hidIe pabaddhAe aNNo saNNiyAsa viyappo hodi| paMcamajIveNa uvvellaNakaMDae khaMDide tattha sesasammattahidI sammattadhuvahidIdo paMcahi samaehi uunnaa| edeNa kameNa carimajIveNuvvellakaMDae khaMDide tattha sesasammattaSThidI sammattadhuvahidIdo samayAhiyauvvellaNakaMDaeNUNA / tAdhe teNa micchatta kassahidIe pabaddhAe aNNo saNNiyAsaviyappo labbhadi / evaM paDhamavAraparUvaNA gadA / 717 edaM parUvaNamavahAriya vidiya-tadiya-cautthAdi jAva palidovamassa asaMkhe0bhAgamettavAresu uvvellaNakaMDae pAdiya micchatta kassahidi baMdhAvi yasaNNiyAsaviyappA uppAedavyA / tattha carimuvvellaNakaMDayacarimaphAlIe pAdidAe sammattahidI sesA samaya'NudayAvaliyamettA hodi / tAdhe micchatta kassahidIe pavaddhAe prApta hotI hai| aura usI samaya mithyAtvakI utkaSTa sthitikA bandha hone para eka anya sannikarSavikalpa prApta hotA hai / punaH tadanantara dUsare jIvake dvArA udvelanAkANDakake ghAta karane para samyaktva kI zeSa sthiti samyaktvakI dhra vasthitise do samaya. kama hotI hai| tathA usI samaya usake kI utkRSTa sthitikA bandha hone para eka anya sannikarSavikalpa prApta hotA hai| punaH tIsare jIvake dvArA udvelanAkANDakake khaNDita karane para samyaktvakI zeSa sthiti samyaktvakI dhruva sthitise tIna samaya kama hotI hai / tathA usI samaya usake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha hone para eka anya sannikarSa vikalpa prApta hotA hai| punaH cauthe jIvake dvArA udvelanAkANDakake khaNDita karane para samyaktvakI zeSa sthiti samyaktvakI dhruvasthitise cAra samaya kama hotI hai / tathA usI samaya usake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha hone para eka anya sannikarSa vikalpa prApta hotA hai| punaH pAMcaveM jIvake dvArA udvelanAkANDakake khaNDita karane para samyaktvakI zeSa sthiti samyaktvakI dhruvasthitise pAMca samaya kama hotI hai| isI kramase antima jIvake dvArA udvelanA kANDakake khaNDita karane para vahAM samyaktvakI zeSa sthiti samyaktvakI dhruvasthitise samayAdhika udvelanAkANDakapramANa kama hotI hai / tathA usI samaya usake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha hone para eka anya sannikarSavikalpa prApta hotA hai / isa prakAra prathamabAra prarUNA samApta huii| 6717. isa prakAra isa prarUpaNAko samajha kara Age dUsarI, tIsarI aura cauthI bArase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgabAra udvelanAkANDakoMkA ghAta karAke aura mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke sannikarSavikalpa utpanna kara lene cAhiye / usameM bhI antima udvelanAkANDakakI antima phAlike ghAta karanepara samyaktvakI zeSa sthiti eka samaya kama udayAvalipramANa prApta hotI hai| tathA usI samaya mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha hone para eka anya sannikarSa. mithyAtvakI Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 dvidivahI uttarapayaDidvidivihattiyasariNyAso 431 aNNo saNNiyAsaviyappo hodi / dusamayRNudayAvaliyamettasammattadvididhAraeNa micchattukkassadvidIe pabaddhAe aNNo saNNiyAsaviyappo hodi / evaM gaMtUNa dusamayakAlegasammaNi se yahi didhAraeNa micchatta kassahiMdIe pabaddhAe carimo saNNiyAsaviyappo hodi / edassa suttassa esA saMdihI / 00 0 0 0 O O 0 0 0 0 0 0 0 0 G 02000200020002000200020002000 002000200020002000200020002000 0002000200020002000200020002000 00002000200020002000200020002000 000002000200020002000200020002000 * Navari carimuvvellaNakaMDayacarimaphAlIe UNA / 1718. jahA se suvvellaNakaMDaesu NANAjIve assidUNa niraMtaradvANANi laddhANi tathA carimuvvellaNakaMDayammi niraMtaradvANANi kiNNa labdhaMti ? Na, carimajahaNu. vellaNakaMDayAdo kamhi vi jIve samayUNAdikameNUNacarimuvvellaNakaMDayANuvalaMbhAdo / ubvellaNakaNDayaphAlIo savvajIvesu sarisAo kiSNa hoMti ? Na, tAsiM sarisa saMte bIe hA sAMtara hANuppattippasaMgAdo / Na ca evaM; carimakaMDayacarimaphAliM mottaNa aNNastha niraMtara kameNa saNNiyAsaparUvayasutreNedeNa saha virohAdo / evaM paDhamaparUvaNA samattA / vikalpa prApta hotA hai / tathA samyaktvakI do samaya kama udayAvalipramANa sthitiko dhAraNa karanevAle jIvake dvArA midhyAtvakI utkRSTa sthitike bandha karane para eka anya sannikarSavikalpa prApta hotA hai / isI prakAra Age jAkara samyaktvake eka niSekakI do samaya kAlapramANa sthitiko dhAraNa karanevAle jIvake dvArA mithyAtvakI utkRSTa sthiti ke bandha karane para antima sannikarSavikalpa prApta hotA hai / isa sUtrakI yaha saMdRSTi hai / ( saMdRSTi mUla meM dekhiye / ) - kintu itanI vizeSatA hai ki ye sannikarSavikalpa antima udvelanAkANDakakI antima phAlise rahita haiM / 9718. zaMkA - jisa prakAra zeSa udvelanA kANDakoM meM nAnA jIvoMkI apekSA sannikarSake nirantara sthAna prApta hote haiM usI prakAra antima udvelanAkANDakameM nirantara sthAna kyoM nahIM prApta hote haiM ? samAdhAna- nahIM, kyoM ki kisI bhI jIvake antima jaghanya udvelanAkANDakase eka samaya kama Adi kramase nyUna anya antima udvelanA kANDaka nahIM upalabdha hotA hai / zaMkA-udvelanA kANDakakI phAliyAM saba jIvIM meM samAna kyoM nahIM hotI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki yadi unako samAna mAnA jAtA hai to dhruvasthitike nIce sAntara sthAnoM kI utpattikA prasaMga prApta hotA hai / parantu aisA hai nahIM, kyoMki aisA mAnane para antima arsaat antima phAliko chor3a kara anya saba sthAnoM meM nirantara kramase sannikarSakA kathana karane - vAle isa sUtra ke sAtha virodha AtA hai| isa prakAra prathama prarUpaNA samApta huI / Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 bayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivittii| wwwwwwwwwwwww vizeSArtha-sannikarSa do yA do se adhika vastuoMke sambandhako kahate haiN| prakRtameM mohanIyakI uttara prakRtiyoMkI sthitiyoMkA prakaraNa hai, jinake utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya ye cAra bheda haiN| tadanusAra yahA~ mohanIyakI kisa prakRtikI kauna-sI sthitike rahate hue usase anya kisa prakRtike kitane sthitivikalpa sambhava haiM isakA vicAra kiyA gayA hai| usameM bhI pahale mithyAtvakI utkRSTa sthitike rahate hue samyaktva aura samyagmithyAtvake kitane sthitivikalpa kisa prakAra prApta hote haiM yaha batalAyA hai| yadyapi yaha sambhava hai ki mithyAtvakI utkRSTa sthiti ke samaya samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattA na ho, kyoMki jo anAdi mithyA. dRSTi hai usake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha ho sakatA hai para samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattA nahIM pAI jaatii| isI prakAra jisane samyaktvase cyuta honeke bAda samyaktva aura samyagmithyAtvakI udvelanA kara dI hai usake bhI mithyAtvakI utkRSTa sthitike hone para samyaktva aura samyagmithyAtvakI sattA nahIM pAI jaatii| para yahAM sannikarSakA prakaraNa hai isaliye aise jIvakA hI grahaNa karanA cAhiye jisake ukta donoM prakRtiyoMkI sattA ho| aba dekhanA yaha hai ki mithyAtvakI utkRSTa sthitike samaya samyaktvake kitane sthitivikalpa sambhava haiN| bAta yaha hai ki mithyAtvakI utkRSTa sthiti apane bandhake samaya mithyAdRSTike hotI hai aura samyaktvakI utkRSTa sthiti vedakasamyagdRSTike pahale samayameM prApta hotI hai jo mithyAtvakI utkRSTa sthitise antarmuhUrta kama hotI hai, kyoMki jisa mithyAdRSTi jIvane vedakasamyaktvake yogya kAlameM mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai vaha yadi atilaghu antarmuhUrta kAlake dvArA vedaka samyaktvako prApta ho jAya to usake pahale samayameM mithyAtvakI antarmuhUrta kama utkRSTa sthiti samyaktva prakRtirUpase saMkramita ho jAtI hai jo samyaktvaprakRtikI apekSA usakI utkRSTa sthiti hotI hai| para isa samaya mithyAtvakI utkRSTa sthiti nahIM rahatI, kyoMki mithyAtvakI utkRSTa sthitimeM antarmuhUrta kama ho gayA hai| aura hameM sarvaprathama mithyAtvakI utkRSTa sthitike samaya samyaktvakI adhikase adhika kaunasA sthitivikalpa sambhava hai yaha lAnA hai, ataH pUrvokta samyaktvakI utkRSTa sthitivAle jIvako atilaghu antarmuhUrta kAla taka vedakasamyaktvameM rakha kara mithyAtvameM le jAya aura vahAM atilaghu antarmuhUrta kAlake dvArA utkRSTa saMklezako prApta karAke mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha kraave| isa prakAra mithyAtvakI utkRSTa sthitike samaya samyaktvakI utkRSTa sthiti nahIM ho sakatI hai kintu anutkRSTa sthiti hotI hai jo apanI utkRSTa sthitikI apekSA niyamase pUrvokta do antarmuhUrta kama hai| isase siddha huA ki mithyAtvakI utkRSTa sthitike samaya samyaktvakI niyamase anutkRSTa sthiti hotI hai| phira bhI mithyAtvakI utkRSTa sthitike samaya samyaktvakI anutkRSTa sthitikA kevala yahI vikalpa sambhava nahIM hai kintu isake nIce samyaktvakI anutkRSTa sthitike do samayavAlI anutkRSTa sthiti taka jitane bhI vikalpa ho sakate haiM ve saba sambhava haiM kintu kucha apavAda hai jisakA ullekha hama yathAsthAna kreNge| ina saba sthitivikalpoMko lAneke liye Age kahI jAnevAlI cAra bAteM dhyAnameM rakhanI cAhiye / (1) mithyAtvakA sthitibandha (2) pratibhagnakAla arthAt utkRSTa saMklezase nivRtta hokara samyaktvake yogya vizuddhiko prApta honekA kAla (3) vedakasamyaktvakA kAla aura (4) mithyAtvameM jAkara utkRSTa saMklezako prApta honekA kAla / aba pahale mithyAtvakI utkRSTa sthiti eka samaya kama, do samaya kama Adi utkRSTa sthitikA bandha karAve anantara nambara 2 ke pratibhagnakAlake bhItara use vedakasamyaktvake yogya vizuddhi prApta karAve / isake bAda nambara 3 ke vedakasamyaktvake kAlake prathama samayameM mithyAtvakI antarmuhUrta kama pUrvabaddha sthitikA samyaktvameM saMkramaNa karAve / pazcAt vedaka samyaktvameM antarmuhUrtakAla taka usa jIvako rakhakara mithyAtvameM Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDividivihattiyasariNayAso wwwnewwwwwwnnnnwww. lejAya aura vahAM nambara cArake kAla dvArA utkRSTa saMklezako prApta karAke mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAve aura isa prakAra mithyAtvakI utkRSTa sthitike sAtha samyaktvakI uttarottara eka eka samaya kama sthitikA sannikarSa prApta karatA jAya / yahAM nambara 2, 3 aura 4 ke kAla to avasthita rahate haiM unameM ghaTA-bar3hI nahIM hotI kintu nambara ekameM jo mithyAtvakI sthiti kahI hai usameM eka eka samaya ghaTatA jAtA hai aura isIliye sannikarSake samaya samyaktvakI sthitimeM bhI eka eka samaya ghaTatA jAtA hai| isa prakAra yaha krama samyaktvakI nanbara 2, 3 aura 4 ke kAlase kama antaHkor3Akor3I sAgarapramANa sthitike prApta hone taka calatA rahatA hai, kyoMki saMjJI paMcendriya paryAptake mithyAtvakI antaHkor3Akor3I sAgarase kama sthitikA bandha nahIM hotaa| aba sammameM se jo nambara 2,3 aura 4 ke kAlako kama kiyA hai so sannikarSake samaya taka itanA kAla aura kama ho jAtA hai arthAt usa samaya samyaktvakI sthiti ina tIna kAloMse kama antaHkor3Akor3I sAgarapramANa rahatI hai| mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya samyaktvakI sthitike itane sannikarSa vikalpa to pUrvokta kramase prApta hote haiM kintu Ageke sannikarSa vikalpa udvelanAkI apekSAse prApta karanA cAhiye, kyoMki saMjJI paMcendriya paryApta jIvake mithyAtvakA sthitibandha antaHkor3Akor3I sAgarase kama na honeke kAraNa saMkramaNakI apekSA samyaktvakI pUrvokta sthitise kama sthiti nahIM prApta kI jA sakatI hai| phira bhI samyaktvake Ageke sthitivikalpa nAnA jIvoMkI apekSAse prApta karanA cAhiye, kyoMki eka-eka sthitikANDakakA utkIraNAkAla yadyapi antarmuhUrtapramANa hotA hai phira bhI sthitikANDakakA ghAta antima phAlike patanake samaya hI hotA hai isase pahaleke utkIraNA kAlake samayoMmeM to sthitikANDakake pUre niSekoMkA patana na hokara unake niyamita saMkhyAvAle paramANuoMkA hI patana hotA hai, ataH eka jIvakI apekSA udvelanAmeM samyaktvakI sthitike saba sannikarSa vikalpa nahIM prApta ho sakate haiM aura isIliye vIrasena svAmIne Ageke sannikarSa vikalpoMko prApta karaneke liye nAnA jIvoMkI apekSA kathana kiyA hai| usameM bhI yahA~ sarva prathama samyaktvakI dhru vasthitise eka samaya kama, do samaya kama Adi sthitivikalpa prApta karanA hai, kyoMki tabhI to samyaktvake una sthitivikalpoMke sAtha mithyAtvakI utkRSTa sthitike sannikarSa vikalpa prApta kiye jA sakeMge, ataH udvelanAke liye aisI sthitiyoM kA grahaNa karanA cAhiye jisase udvelanAke honepara samyaktvakI dhru vasthitise eka samaya kama, do samaya kama Adi sthitivikalpa prApta kiye jA skeN| isI prakAra antima sthitikANDakakI antima phAlike patana taka uttarottara ekaeka samaya kamake kramase sthitiyoMko ghaTAte jAnA cAhiye para itanI vizeSatA hai antima sthitikANDakakA pramANa sarvatra eka samAna hai, ataH samyaktvake antima sthitikANDaka pramANa sthitivikalpa sannikarSameM nahIM prApta ho sakate haiM, kyoMki nAnA jIvoMkI apekSA bhI vaha sabake ekasI hI hogii| tatpazcAt samyaktvakI sthitike eka samaya kama eka AvalipramANa sthiti vikalpoMke zeSa rahane para unakI apekSA bhI tatpramANa sannikarSa vikalpa prApta kara lenA caahiye| Age aMkasaMdRSTise pUrvokta kathanake khulAsA karanekA prayatna kiyA jAtA hai-yahA~ jitane bhI aMka diye jA rahe haiM ve saba kAlpanika haiN| unase kevala pUrvokta kathanake samajhane meM sahAyatA milatI haiM, ataH unakI yojanA kI gaI hai| mithyAtvakI utkRSTa sthiti mithyAtvakI dhru vasthiti pratibhagnakAla 1000 300 vedakasamyaktva jaghanya kAla utkRSTa saMkleza pUraNa kAla 16 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 | mithyAtvakI bandha- |pra0 bha0] saMkramaNase prApta | ve0 sa0 [saM0 pU0 mi0 kI u0sthi00 ke sthiti kAla | | samyaktvakI sthiti | kAla kAla sa0 samyaktvakI sthi 6 1000 666 68 667 184 183 651 ha82 181 650 646 648 680 676 678 647 646 664 302 286 254 285 284 253 252 300 sa0 kI dhru vasthiti itane sannikarSa vikalpa saMkramaNase prApta hue haiN| ye kula sannikarSa vikalpa 701 hue| aba Age aMkasaMdRSTise udvelanAkI apekSA sannikarSa vikalpoMke khulAsA karanekA prayatna kiyA jAtA hai nAnA jIva 8. sthitikANDaka 16, utkIraNakAla 4 1 samaya | uttarottara eka | utkIraNAkAla | samyaktvakI samyaktvakI samyaktvakI eka samaya kama aura udvelanA | udvelanAse sattvasthiti u0 kA0 u0 kANDaka kANDakakA yoga prApta sthiti nAnA jIva dhru vasthiti upara 271 251 250 246 ~r rdsur 9 // 252 252 22 22 252 252 252 mmmmmmmmm 266 268 267 266 20 248 247 246 245 265 8 vA~ 20 yahA~ jo utkIraNAkAlameM eka samaya kama karake aura udvelanAkANDakameM uttarottara eka eka samaya kama karake anantara inake yogako samyaktvakI dhra vasthiti meM jor3A hai so nAnA jIvoMkI apekSA samyaktvakI sattvasthiti uttarottara eka-eka samaya kama batalAneke liye kiyA gayA hai| yahA~ utkIraNAkAlapramANa sthiti to adhaHsthiti galanAse gala jAtI hai aura udvelanA kANDakapramANa sthitikA udvelanAkANDakakI antima phAlike patanake samaya ghAta ho jAtA hai| yahI kAraNa hai ki samyaktvakI sattvasthiti meMse sarvatra utkIraNAkAla aura udvelanAkANDaka pramANa sthitiyA~ ghaTAkara batalAI gaI haiN| isI prakAra Age bhI udvelanAkI apekSA sannikarSa vikalpa le Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22) hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariNayAso 435 716. saMpahi vidiyapayAreNa saNNiyAsaparUvaNA kIrade / taM jahA-vedagapAoggamicchAdihiNA baddhamicchatta kkassahidiNA savvajahaNNapaDihaggakAlamacchiya sammatta ghetaNa micchattahidisaMkame sammattassukkassahidi kAdUNa sabajahaNNasammattakAlamacchideNa miccha gaMtUNa savvajahaNNamicchattakAleNukkassasaMkilesaM pUredRNa micchattu kassahidIe pabaddhAe sammattukkassahidI aMtomuhutta NA hodi / tado aNNeNa Ane cAhiye / kintu antima udvelanAkANDakake ghAta honepara aneka sthitivikalpa nahIM prApta hote, kyoMki jaghanya udvelanAkANDakakA pramANa saba jIvoMke samAna hai, ata: usakA ghAta honepara sabake eka hI sthiti prApta hotI hai| yathA nAnA jIva samyaktvakI sattva sthiti utkIraNAkAla udvelanAkANDaka udvelanAse prApta samyaktvakI sthiti 1 lA cl 27 5 c ccx 1 GMS oc 66666666 oc ac cccc eka samaya kama udayAvalipramANa ni0 yahA~ utkIraNA kAlapramANa sthitiyA~ to adhaHsthiti galanAke dvArA galatI gaI haiM, ataH unakI apekSA sannikarSa vikalpa bana jAte haiM para udvelanAkANDaka pramANa sthitiyoMkA ghAta eka sAtha huA hai aura samyaktvakI sattva sthitiyoMmeM vibhinnatA na honese udvelanAkANDakaghAtase nAnA jIvoMke sthitiyA~ bhI ekasI hI prApta huI, ataH udvelanAkANDaka 16 pramANa sthitiyA~ sannikarSase pare haiN| tathA antameM pratyeka jIvake jo eka kama udayAvalipramANa niSeka bace haiM ve adhaHsthitigalanAke dvArA galate jAte haiM aura isa prakAra utane sannikarSavikalpa aura prApta ho jAte haiN| isa prakAra udvelanAse kula sannikarSavikalpa 251 - 16%235 prApta hue / 6716. aba dUsare prakArase sannikarSakI prarUpaNA karate haiM, jo isa prakAra hai-jisane mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai aisA koI eka vedakasamyaktvake yogya mithyAdRSTi jIva mithyAtvase cyuta honeke sabase jaghanya kAla taka mithyAtvameM rahA punaH vedakasamyaktvako grahaNa karake pahale samayameM usane mithyAtvakI utkRSTa sthitikA saMkrama karake samyaktvakI utkRSTa sthiti kI aura vahAM samyaktvake sabase jaghanya kAla taka raha kara mithyAtvako prApta huaa| tadanantara mithyAtvake sabase jaghanya kAlake dvArA utkRSTa saMklezakI pUrti karake usake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha hone para usa samaya samyaktvakI utkRSTa sthiti antarmuhUrta kama hotI hai| Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidinihattI 3 jIveNa vedagasammattapAoggeNa baddhamicchattukkassahidiNA samayAhiyasavvajahaNNapaDihaggaddhamacchiya sammatta ghettaNa savvajahaNNasammatta-micchattaddhAo gamiya ukssasaMkilesaM pUredUNa micchattu kassahidIe pabaddhAe sammattoghukkassahidi pekkhidU Na saMpahiyasammatta hidI samayAhiyaaMtomuhutteNUNA hodi / puNo aNNeNa jIveNa baddhamicchattu kkassahidiNA dusamayAhiyapaDihaggaddhamacchiya vedagasamma paDivaNNeNa savvajahaNNasammatta-micchattaddhAo gamiya micchatta kassahidIe pabaddhAe sammattoghukkassahidIdo saMpahiyasammacahidI dusamayAhiyaaMtomuhutteNUNA hodi / evaM paDihaggakAlaM tisamayAhiya-cadusamayA hiyAdikameNa vaDAviya sesasammatta-micchattajahaNNakAle avahide kAdaNa micchatta kkassahidi baMdhAviya NedavvaM jAva jahaNNapaDihaggakAlAdo ukkasseNa saMkhejaguNaM pAvedi tti| taM pace micchattu kkassahidi baMdhAviya geNhidavvaM / puNo ukkassapaDihaggakAlammi jahaNhapaDihaggakAlaM sohiya suddhasesamettakAleNUNamicchatta kassahidi baMdhiya paDihaggo hodNa samma paDivajjiya miccha gaMtUNavahidatiNNikAle acchiya micchattukkassahidIe pabaddhAe sammattoghukkassahidi pekkhidUNa saMpahiyasammattahidI aMtomuhutteNa paDihaggatadanantara jisake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha huA hai aisA vedakasamyaktvake yogya eka anya mithyAdRSTi jIva mithyAtvase cyuta honeke samayAdhika sabase jaghanya pratibhagna kAlataka mithyAtvameM raha kara samyaktvako prApta huA aura samyaktva tathA mithyAtvake sabase jaghanya kAloMko vyatIta karake usane utkRSTa saMklezakI pUrti kI taba usake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha hone para samyaktvakI sAmAnya utkRSTa sthitiko dekhate hue isa samayakI samyaktvakI sthiti eka samaya adhika antarmuhUrta pramANa kama hotI hai| tadanantara jisane mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai aisA koI eka anya mithyA dRSTi jIva mithyAtvase cyuta honeke do samaya adhika jaghanya pratibhagna kAla taka mithyAtvameM rahakara vedakasamyaktvako prApta huA aura samyaktva tathA mithyAtvake sabase jaghanya kAloMko vyatIta kiyA aura isa prakAra usake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha hone para samyaktvakI ogha utkRSTa sthitikI apekSA isa samayakI samyaktvakI sthiti do samaya adhika antarmuhUrtapramANa kama hotI hai| isI prakAra mithyAtvase cyuta honeke kAlako tIna samaya adhika, cAra samaya adhika Adi kramase bar3hAte hue tathA samyaktva aura mithyAtvake zeSa do jaghanya kAloMko avasthita karake aura mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAte hue taba taka kathana karate jAnA cAhiye jaba jAkara mithyAtvase cyuta honeke jaghanya kAlase utkRSTa kAla saMkhyAta guNA prApta hove / isa prakAra isake prApta hone para mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bamdha karAke samyaktvakI sthiti grahaNa karanA cAhiye / punaH mithyAtvase cyuta honeke utkRSTa pratibhagna kAlameMse mithyAtvase cyuta honeke jaghanya pratibhagna kAlako ghaTAkara jo zeSa rahe utane kAlase kama mithyAtvakI utkRSTasthitikA bandha karake tathA pratibhagnahokara aura vedakasamyaktvako prApta karake anantara jo mithyAtvameM gayA hai aura isa prakAra tIna avasthita kAloM taka tInoM sthAnoMmeM rahA hai usake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya samyaktvakI ogha utkRSTa sthitiko dekhate hue isa samaya saMbaMdhI samyaktvakI sthiti antarmuhUrta aura pratibhagnakAla vizeSa pramANa kama hotI hai| yaha sannikarSavikalpa punarukta hai| tadanantara vedakasamyaktvake yogya eka anya mithyAdRSTi Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso 437 kAlaviseseNa ca UNA hodi| esa viyappo puNarutto / tado aNNo jIvo vedagapAoggamicchAhidI paDihaggakAlaviseseNUNukkassahidi baMdhiya samayAhiyasavvajahaNNapaDihaggakAlamicchaya sammatta paDivajjiya micchatta' gaMtUNa micchattu kkassahidIe pabaddhAe puvvuttasammattahidI samayUNA hodi / eso viyappo apunnrutto| evaM puvvaM va dusamayAhiya-tisamayAhiyAdikameNa paDihaggakAlo vaDAveyavyo jAva jahaNNAdo ukkassao saMkhejaguNo tti / evaM vaDDAviya puNo puvvavihANeNa jahaNNapaDihaggaddhamukkassapaDihaggaddhAdo sohiya suddhaseseNa duguNeNUNamicchattu kkassahidi baMdhAviya avahidaddhAo jahaNNAo tiNNi vi gamiya micchattu kassahidIe pabaddhAe puNarutto saNNiyAsaviyappo hodi / edeNa kameNa odAredaNa NedavvaM jAva NibdhiyappadhuvahidI pattA tti / puNo puvvaM va uvvenlaNamassidUNa NedavvaM jAva sammattassa egA hidI dusamayakAlapamANA ceTidA ti / evamodAride vidiyaparUvaNA smcaa| ___720. saMpahi tadiyaparUvaNA vuccade / taM jahA-vedagapAzroggamicchAdihiNA baMdhukkassahidiNA savvajahaNNapaDihagga-sammatta-micchattaddhaNukkassahidIe pabaddhAe puNaruttaviyappo hodi, tiNhaM pi addhANaM jahaNNabhAvuvalaMbhAdo / apuNaruttaviyappe icchijja jIva pratibhagnakAla vizeSase kama mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bAMdhakara aura mithyAtvasecyuta hAnake eka samaya adhika sabase jaghanya pratibhagna kAla taka mithyAtvameM raha kara samyaktvako prApta huaa| tathA punaH mithyAtvako prApta karake usa jIvake mithyAtvakI utkRSTa sthiti ke bandha hone para pUrvokta samyaktvakI sthiti eka samaya kama hotI hai| yaha sannikarSavikalpa apunarukta hai| isI prakAra pahaleke samAna do samaya adhika aura tIna samaya adhika ityAdi kramase mithyAtvase nivRtta honekA kAla taba taka bar3hAte jAnA cAhiye jaba taka jaghanya kAlase utkRSTa kAla saMkhyAtaguNA prApta hove / isa prakAra punaH mithyAtvase nivRtta honeke kAlako bar3hAkara punaH pUrvavidhAnAnusAra mithyAtvase nivRtta honeke jaghanya kAlako mithyAtvase nivRtta honeke utkRSTa kAlameMse ghaTAkara jo kAla zeSa rahe usake dUne kAlase kama mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke aura tInoM hI jaghanya avasthita kAloMko bitA kara mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha hone para sannikarSakA punarukta vikalpa prApta hotA hai| Age isI kramase nirvikalpa dhruvasthitike prApta hone taka samyaktvakI sthitiko ghaTAte hue le jAnA caahie| tadanantara pahale ke samAna udvelanAkA Azraya lekara samyaktvakI do samaya kAlapramANa eka sthitike prApta hone taka usakI sthiti ghaTAte jAnA caahie| isa prakAra samyaktvakI sthiti ghaTAne para dUsarI prarUpaNA samApta huii| 720. aba tIsarI prarUpaNAko kahate haiM jo isa prakAra hai-jisane mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhA hai aisA vedakasamyakttake yogya mithyAdRSTi jIva punaH mithyAtvase cyuta honeke sabase jaghanya pratibhagna kAlake sAtha tathA samyaktva aura mithyAtvake sabase jaghanya kAloMke sAtha jaba mithyAtvako utkRSTa sthitikA bandha karatA hai taba usake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya sannikarSakA punarukta vikalpa hotA hai, kyoMki yahAM para tInoM hI kAla jaghanya pAye jAte haiN| aba apunarukta vikalpa icchita hone para use isa vidhise lAnA cAhiye jo isa prakAra hai Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 mANe edAe kiriyAe ANeyavyo / taM jahA-micchattu kassahidi baMdhAviya paDihaggakAlamavahidamacchiya sammattakAlaM samayAhiyaM micchattakAlamavahidamacchiya sakilesaM pUredaNukkassahidIe pabaddhAe apuNarunaviyappo hodi / puNo jahA paDihaggakAlaM vaDAviya sammattahidI aodAridA tahA sammattakAlaM vaDAviya odAredavyA jAva Nivviyappadhuvahidi tti / puNo uvvellaNamassidUNa odAredavvaM jAva sammattassa eyA hidI dusamayakAlapamANA cehidA ti / evaM NIde tadiyaparUvaNA samacA hodi 3 / / 721. cautthaparUvaNA saMpahi vuccade / taM jahA-puNaruttaviyappaM puvvavihANeNa bhaNidaNa micchatta kassahidi baMdhAviya paDihagga-sammattaddhAo avahidAo acchiya samayAhiyamicchattaddhamacchideNa AUridukkassasaMkileseNa micchattu kassahidIe pavaddhAe apuNaruttaviyappo hodi / evaM micchattaddhAe dusamauttarAdikameNa vaDDAviya odAride cautthaparUvaNA samappadi 4 / evamegasaMjogaparUvaNA gadA / mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake mithyAtvase cyuta honeke avasthita kAlataka mithyAtvameM raha kara phira samyaktvake eka samaya adhika avasthita kAlataka samyaktvake sAtha raha kara phira mithyAtvake avasthita kAlataka mithyAtvameM raha kara aura usI samaya utkRSTa saMklezakI pUrti karake jo mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai usake mithyAtvakI utkaSTa sthitike bandhake samaya sannikarSakA apunarukta vikalpa hotA hai / tadanantara pahale jisa prakAra mithyAtvase punaH cyuta honeke kAlako bar3hAkara samyaktvakI sthitiko ghaTAyA thA usI prakAra yahAM para vedakasamyaktvake kAlako bar3hAkara nirvikalpa dhra vasthitike prApta hone taka samyaktvako sthitiko ghaTAnA cAhiye / punaH udvelanAkA Azraya lekara samyaktvakI do samaya kAla pramANa eka sthitike prApta honetaka usakI sthitiko ghaTAte jAnA cAhiye / isa prakAra samyaktvakI sthiti ghaTAte hue le jAne para tIsarI prarUpaNA samApta hotI hai| 6721. aba cauthI prarUpaNAko kahate haiM jo isa prakAra hai-pahale pUrvokta vidhise punarukta vikalpako kaha le| phira mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke phira mithyAtvase punaH cyuta honeke avasthita kAlataka aura samyaktva ke avasthita kAla taha mithyAtva aura samyaktvameM rahakara phira jo mithyAtvake eka samaya adhika avasthita kAla taka mithyAtvameM raha kara aura utkRSTa saMklezakI pUti karake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai usake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhaka samaya sannikarSakA apunarukta vikalpa hotA hai| isa prakAra mithyAtvake kAlako do samaya adhika Adi kramase bar3hAkara samyaktvakI sthitike ghaTAne para cauthI prarUpaNA samApta hotI hai| vizeSArtha-dUsarI prarUpaNAmeM mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke aura pratibhagnakAlameM eka-eka samaya bar3hAkara saMkramaNase prApta samyaktvakI sthitimeM eka-eka samaya kama kiyA gayA hai| tathA vedaka samyaktva kAla aura saMkleza pUraNa kAlako avasthita rakhA hai| para jaba pratibhagnakAlameM eka-eka samaya bar3hAte hue utkRSTa pratibhannakAla prAta ho gayA taba utkRSTa pratibhagnakAlameMse jaghanya pratibhanna kAlako ghaTAkara jo zeSa bacA usase nyUna mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAyA gayA aura punaH jaghanya pratibhanna kAla meM eka-eka samaya bar3hAte hue saMkramaNase prApta Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22) dvidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso 436 $ 722. saMpahi dusaMjogeNa paMcamaparUvaNaM vattaissAmo |tN jahA--ekkeNa puvvuppAidasammattaNa aviNadvavedagapAoggeNa samayUrNa micchattu kassahidi baMdhiya paDihaggaddha samayAhiyamacchiya sammatta-micchattaddhAo avahidAo acchiya miccchattu kassahidIe pabaddhAe apuNaruttaviyappo hodi / puvvuttasammattahidi pekkhidUNa esA tahidI dasamayaNA hodi, doNhaM NisegANamegavAreNa gaalidttaado| puNo aNNeNa jIveNa dusamaUNamicchatta kassahidi baMdhiya samayAhiyapaDihaggaddhamavahidasammatta-micchattaddhAo acchiya micchattu kassahidIe pabaddhAe sammattahidI tisamayUNA hodi / puNo avareNa jIveNa baddhatisamaUNamicchattu kassahidiNA samayAhiyajahaNNapaDihaggaddhamacchideNa sammattamicchattaddhAo avahidAo acchiya micchattu kassahidIe pabaddhAe sammattahidI cadusamayUNA hodi / evaM micchattahidI cadusamayUNAdikameNa odAreyavvA jAva micchattasamyaktvakI sthitimeM eka-eka samaya kama kiyA gayA hai| aura isa prakAra samyaktvakI dhruvasthiti prApta honetaka sannikarSake vikalpa prApta kiye gaye haiN| Age jisa prakAra udvelanAse prathama prarUpaNAmeM sannikarSa vikalpa prApta kiye gaye haiM usI prakAra yahA~ bhI prApta kara lenA caahiye| isa prakAra dUsarI prarUpaNA samApta huii| tIsarI prarUpaNAmeM pratibhanna kAlake samAna samyaktvake kAla meM eka-eka samaya bar3hAkara samyaktva prakRtikI eka eka samaya kama sthiti prApta kI gaI hai| vizeSa vidhi dUsarI prarUpaNAke samAna jAnanA cAhiye / cauthI prarUpaNAmeM mithyAtvake kAlameM eka eka samaya bar3hAkara samyaktva prakRtikI eka eka samaya kama sthiti prApta kI gaI hai| yahA~ bhI vizeSa vidhi dUsarI prarUpaNAke samAna jAnanA cAhiye / isa prakAra eka saMyogI prarUpaNA samApta huI, kyoMki isase aura adhika bAra ekasaMyogIprarUpaNA saMbhava nahIM hai| isa prakAra ekasaMyogI prarUpaNA samApta huii| 6722. aba do saMyogase pAMcavIM prarUpaNAko batalAte haiM jo isa prakAra hai-jisane pahale samyaktva utpanna kiyA thA aura jisakA vedaka samyaktvake yogya mithyAtvakA kAla naSTa nahIM huA hai aisA koI eka jIva eka samaya kama mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhakara aura mithyAtvase nivRtta honeke eka samaya adhika avasthita kAlako byatIta karake tadanantara samyaktva aura mithyAtvake avasthita kAloMko vyatIta karake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai to usake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya sannikarSakA apunarukta vikalpa hotA hai / pUrvokta samyaktvakI sthitiko dekhate hue yaha sthiti do samaya kama hai, kyoMki yahAM usake do niSeka eka hI bArameM galA diye gaye haiM / punaH anya koI jIva do samaya kama mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdha kara aura mithyAtvase nivRtta hAneke eka samaya adhika avasthita kAla taka tathA samyaktva aura mithyAtvake avasthita kAloM taka kramase mithyAtva, samyaktva aura mithyAtvameM raha kara yadi mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai to usake usa samaya samyaktvakI sthiti pUrvokta sthitiko dekhate hue tIna samaya kama hotI hai / punaH jisane tIna samaya kama mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai aisA koI eka jIva mithyAtvase nivRtta honeke eka samaya adhika jaghanya kAla taka mithyAtvameM rahA / punaH samyaktva aura mithyAsvake avasthita kAloMko vyatIta karake yadi usane mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai to usake usa samaya samyaktvakI sthiti pUrvokta sthitiko dekhate hue cAra samaya kama hotI hai| isa prakAra vedakasamyaktvake grahaNa karaneke Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwwwww 440 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 dhuvahidi sammattaggahaNapAoggaM pattA ti / puNo aNNeNa jIveNa baddhamicchattadhuvahidiNA dusamauttarapaDihaggaddhamacchideNa sammatta-micchattaddhAo avahidAo acchiya micchattu kassahidIe pabaddhAe aNNo apuNarutaviyappo hodi / evaM saNNiyAsapAoggadhuvahidimavahideNa kameNa baMdhAviya paDihaggaddhA tisamayuttarAdikameNa vaDDAveyavvA jAva sagajahaNNaddhAdo saMkhejjaguNatvaM pattA tti / evaM vaDAvide paMcamaviyappo samatto hodi| 723. adhavA paMcamaviyappo evmuppaaeyvyo| taM jahA- samayUNamicchattakassadvidi badhAviya paDihaggaddha ceva samayuttarAdikameNa jahaNNaddhAdo saMkhejaguNaM ti vaDAviya puNo paDihaggaddhAvisasametamegavAreNa micchattahidimodAriya paNo tamavahidaM kAdUNa samayuttarAdikameNa paDihaggadhaM ceva saMkhejjaguNaM ci vaDAviya puNo micchattahidI appidahidIdo paDihaggaddhAvisesamettamodAredavyA / evaM NeyavvaM jAva tappAoggamicchattadhuvahidi tti / evaM NIde vidiyapayAreNa paMcamaviyappo parUvido hodi / 724. saMpahi tadiyapayAreNa paMcamaviyappassa parUvaNA kIrade / taM jahAsamayUNukkassahidipabaddhamicchAdidviNA samayAhiyapaDihaggaddhamacchideNa savvajahaNNayogya mithyAtvakI dhruva sthitike prApta hone taka cAra samaya kama Adike kramase mithyAtvakI sthitiko ghaTAte jAnA cAhiye / punaH jisane mithyAtvakI dhru vasthitikA bandha kiyA hai aisA koI eka anya jIva mithyAtvase nivRtta honeke do samaya adhika avasthita mithyAtvameM rahA / punaH samya ktva aura mithyAtvake avasthita kAloMtaka samyaktva auramithyAtvameM raha kara yadi usane mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai to usake usa samaya sannikarSakA eka anya apunarukta vikalpa prApta hotA hai| isI prakAra Ageke vikalpa lAneke liye jo sannikarSa ke yogya dhra vasthitiko avasthita karake usakA bandha karatA hai aura jaba taka apane jaghanyase utkRSTa vikalpa saMkhyAtaguNA nahIM prApta hotA hai taba taka mithyAtvase nivRtta honeke avasthita kAlako tIna samaya adhika Adike kramase bar3hAtA jAtA hai usake isa prakAra ukta kAlake bar3hAne para pAMcavAM vikalpa samApta hotA hai| 6723. athavA pAMcavAM vikalpa isa prakAra utpanna karanA cAhiye, jo isa prakAra hai-pahale eka samaya kama mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAve / tathA mithyAtvase nivRtta honekA jo jaghanya kAla hai use pahalI bAra eka samaya aura dUsarI bAra do samaya isa prakAra uttarottara jaghanyase saMkhyAtaguNA utkRSTa kAla prApta hone taka bar3hAtA jAve / tadanantara mithyAtvase nivRtta honeke utkRSTa kAlameMse jaghanya kAlako ghaTA kara jo zeSa rahe tatpramANa mithyAtvakI sthitiko eka sAtha ghaTA kara use avasthita karade aura mithyAtvase nivRtta honekA jo jaghanya kAla hai use pahalI bArameM eka samaya, dUsarI bArameM do samaya isa prakAra uttarottara jaghanyase saMkhyAtaguNA utkRSTa kAla prApta hone taka bar3hAtA jAve / tadanantara mithyAtvase nivRtta honeke utkRSTa kAlameMse jaghanya kAlako ghaTA kara jo zeSa rahe tatpramANa mithyAtvako sthitiko dUsarI bAra ghaTAnA cAhiye / isa prakAra samyaktvake yogya mithyAtvakI dhru vasthitike prApta hone taka yaha vidhi karate jAnA caahiye| isa prakAra isa vidhike karane para dUsare prakArase pAMcaveM vikalpakI prarUpaNA hotI hai| . 6724. aba tIsare prakArase pAMcaveM vikalpakI prarUpaNA karate haiM, jo isa prakAra hai-eka samaya kama mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karanevAlA eka mithyAdRSTi jIva mithyAtvase Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] vitta uttarapayaDidvidivittiyasaviNyAso sammatta-micchattaddhAo acchiya micchattukassadvidIe pabaddhAe aNNo saNNiyAsaviyanpo hodi / puNo micchattukassahidiM dusamapUNaM baMdhiya pahiggaddha samayAhiyamacchiya sammatta-micchattaddhAo avadvidAo acchiya micchattukkassadvidIe pabaddhAe No saNNiyAsaviyappo hodi / puNo aNNeNa jIveNa dusamaUNamicchattu kkassahidi baMdhiya dusamayuttaraM jahaNNapa Dihaggaddhamacchiya sampatta-micchattaddhAo avahidAo acchiya micchatukkassahidIe pabaddhAe aNNo saNNiyAsaviyappo / evamegavAraM Didi samayUrNa vaDAviya vidiyavAraM paDihaggakAlasamae ekkeNa vaDAviya odAredavvaM jAva jahaNNapahiggaddhA saMkhejjaguNA jAdA tti / puNo edeNa sarUveNa jANidUNa odAredavvaM jAva sammattassa egA hiMdI dusamayakAlA cedvidA tti / evamaNNattha vi edamatthaparUvaNamavahAriya parUvedavvaM / evaM paMcamaviyappo gado 5 / $ 725. saMpahi chaDaviyappaparUvaNA kIrade / taM jahA - micchat kassadvidiM samaUNa-dusamaUNAdikameNa baMdhAviya paDihaggaddhamavahidaM kariya sammattaddha samayAhiyadusamayAhiyAdikameNa vaDDAviya micchattakAlamavahidaM kariya micchattu kassahidIe pabaddhAe chaviyappo hodi / ettha paMcaviyappasseva tIhi payArehi parUvaNA kAyavvA / nivRtta honeke eka samaya adhika jaghanya kAla taka mithyAtvameM rahA / punaH usake samyaktva aura mithyAtvake sabase jaghanya kAla taka kramase samyaktva aura mithyAtvameM raha kara mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karane para eka anya sannikarSa vikalpa prApta hotA hai / punaH do samaya kama midhyAtva kI utkRSTa sthitiko bodha kara koI eka jIva mithyAtvase nivRtta honeke eka samaya adhika jaghanya kAla taka midhyAtvameM rahA / tadanantara usake samyaktva aura mithyAtvake avasthita kAloM taka kramase samyaktva aura midhyAtvameM rahakara mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha karane para eka anya vikalpa prApta hotA hai / punaH eka anya jIva do samaya kama midhyAtvakI utkRSTa sthitiko bAMdhakara mithyAtva se nivRtta honeke do samaya adhika jaghanya kAla taka midhyAtvameM rahA / tadanantara usake samyaktva aura mithyAtva ke avasthita kAloMtaka kramase samyaktva aura mithyAtvameM rahakara Farrant utkRSTa sthitike bandha hone para eka anya sannikarSavikalpa prApta hotA hai| isa prakAra eka bAra mithyAtvakI sthitiko eka samaya kama karake aura dUsarI bAra midhyAtvase nivRtta honeke kAlako eka samaya bar3hAkara samyayatvakI sthitiko taba taka ghaTAte jAnA cAhiye jaba jAkara midhyAtva se nivRtta hone kA jaghanya kAla saMkhyAtaguNA ho jAve / punaH isI krama se Age bhI samyaktvakI do samaya kAlapramANa sthitike prApta hone taka samyaktvakI sthitiko ghaTAte jAnA caahiye| isI prakAra anyatra bhI isa arthapadakA nizcaya karake kathana karanA cAhiye / isa prakAra pAcavA~ vikalpa samApta huA / 9 725. aba chaThe vikalpakI prarUpaNA karate haiM / vaha isa prakAra hai- mithyAtvakI utkRSTa sthitikA eka samaya kama, do samaya kama ityAdi kramase bandha karAke aura mithyAtvase nivRtta honeke kAlako avasthita karake tathA samyaktvake kAlako eka samaya adhika, do samaya adhika Adi kramase bar3hAkara aura mithyAtvake kAlako avasthita karake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAne para chA vikalpa hotA hai| yahAM para jisa prakAra pAMcaveM vikalpakI tIna prakAra se * prarUpaNA kI hai usI prakAra chaThe vikalpakI tIna prakArase prarUpaNA karanI caahiye| isa prakAra 56 441 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 jayapaklAsahide kasAyapAhure [viviSihI 3 evaM chahaparUvaNA gdaa| 726. saMpahi sattamabhaMge bhaNNamANe micchattu kassahidi samayUNAdikameNo. dAriya paDihagga-sammattaddhAo avahidAo. kariya micchattaddhaM samayAdikameNa vaDAviya micchattukkassahidi baMdhAviya pucvaM va jANidUNa aodAredavyaM jAva sammattacarimaviyappo tti / evamodAride sattamaparUvaNA samattA hodi / / 727. saMpahi ahamaviyappe bhaNNamANe micchattukkassahidi baMdhAviya paDihaggakAlaM sammattakAlaM ca samayAhiya-dusamayAhiyAdikameNa vaDDAviya micchattaddhamavahidaM kAdUNa odAredavvaM jAva sammattassa egA hidI dusamayakAlA cehidA tti / evamodAride ahamabhaMgaparUvaNA gadA 8 / 728. saMpahi NavamabhaMgaparUvaNe bhaNNamANe micchattu kkassahidi baMdhAviya paDihagga-micchattaddhAo samayAhiya-dusamayAhiyAdikameNa parivADIe vaDAviya sammattaddhamavahidaM kariya micchattu kkassahidi baMdhAviya odAredavvaM jAva sammattassa eyA hidI dusamayakAlA hidA tti / evaM NIde NavamabhaMgaparUvaNA samattA hai| 729. saMpahi dasamaparUvaNe bhaNNamANe sammatta-micchattaddhAzro samauttarAdikameNa parivADIe vaDAviya paDihaggakAlamavahidaM kariya ubhayatyamicchattu kkassahidi chaThI prarUpaNA samApta huii| 6726 aba sAtaveM bhaMgake kathana karane para mithyAtvakI utkRSTa sthitiko eka samaya kama ityAdi kramase ghaTAkara aura mithyAtvase nivRtta honeke kAlako tathA samyaktvake kAlako avasthita karake aura mithyAtvake kAlako eka samaya Adike kramase bar3hAkara mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAve / isa prakAra samyaktvakI sthitikA antima vikalpa prApta hone taka pahaleke samAna jAnakara usakI sthitiko ghaTAte jAnA cAhiye / isa prakAra samyaktvakI sthitike ghaTAne para sAtavIM prarUpaNA samApta hotI hai| 6727. aba AThaveM vikalpake kathana karane para mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke tathA mithyAtvase nivRtta honeke kAlako aura samyaktvake kAlako eka samaya adhika aura do samaya adhika ityAdi kramase bar3hAkara tathA mithyAtvake kAlako avasthita karake samyaktvakI do samaya kAlapramANa eka sthiti prApta hone taka usakI sthiti ghaTAte jAnA cAhiye / isa prakAra samyaktvakI sthitike ghaTAne para AThavIM prarUpaNA samApta hotI hai| ___728. jaba nauveM bhaMgakI prarUpaNA karane para mithyAtvako utkRSTa sthitikA bandha karAke aura mithyAtvase nivRtta hone ke kAlako tathA mithyAtvake kAlako eka samaya adhika aura do samaya adhika ityAdi kramase bar3hAkara tathA samyaktvake kAlako avasthita karake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke samyaktvakI do samaya kAlapramANa eka sthitike prApta hone taka usakI sthiti ghaTAte jAnA cAhiye / isa prakAra vidhike karane para nauveM bhaMgakI prarUpaNA samApta hotI hai| 6726. aba dasavIM prarUpaNAke kathana karane para samyaktva aura mithyAtvake kAlako uttarottara eka samaya Adike kramase bar3hAkara aura mithyAtvase nivRtta honeke kAlako avasthita karake tathA Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso 443 . baMdhAviya zrodAredavvaM jAva sammattassa egA hidI dusamayakAlapamANA cehidA ti / evamodAride dasamabhaMgaparUvaNA gadA hodi 10 / ___6730. saMpahi cattAri egasaMjoge bhaMge ca dusaMjogabhaMge ca parUviya tisaMjogabhegaparUvaNA kIrade / tAe kIramANAe micchattu kkassahidi samayUNAdikameNa baMdhAviya paDihagga-sammattaddhAo parivADIe samayuttara-dusamayuttarAdikameNa vaDDAviya micchattaddhamavahidaM kariya micchatta kkassahidi baMdhAviya NedavvaM jAva sammattassa egA hidI dusamayakAlA sesA ti / evaM NIde ekkArasamaparUvaNA tisaMjogabhaMgammi paDhamA parUvidA hodi 11 / donoM jagaha mithyAtvako utkRSTa sthitikA bandha karAke samyaktvakI do samaya kAlapramANa eka sthitike prApta hone taka usakI sthitiko ghaTAte jAnA caahiye| isa prakAra samyaktvakI sthitike ghaTAne para dasaveM bhaMgakI prarUpaNA samApta hotI hai| vizeSArtha--yahA~ do saMyogakI apekSA pA~cavIM prarUpaNA tIna prakArase kI hai| pahale prakArameM batalAyA hai ki mithyAtvakI eka eka samaya sthiti kama karatA jAya aura pratibhagna kAlameM sarvatra eka samaya bar3hAve tathA zeSa do kAloMko avasthita rkhe| dUsare prakAra meM yaha batalAyA hai ki sarvatra eka samaya kama mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAve aura pratibhanna kAlameM ekasaMyogI dUsarI prarUpaNAmeM batalAI vidhike anusAra eka eka samaya bar3hAtA jAya-tathA zeSa do kAloMko avasthita rkhe| tIsare prakArameM yaha batalAyA hai ki eka bAra mithyAtvakI sthiti ghaTAve aura dUsarI bAra pratibhagna kAlameM eka samaya bar3hAve tathA zeSa kAloMko avasthita rakhe / isa prakAra ina tInoM prakAroMse samyaktvakI uttarottara kama sthiti prApta kI jA sakatI hai| dvisaMyogI chaThI prarUpaNAmeM pratibhagna kAlake sthAnameM samyaktvake kAla meM eka eka samaya bar3hAnA cAhiye / zeSa saba kathana pA~cavIM prarUpaNAke samAna hai / sAtavIM prarUpaNAmeM pratibhanna kAlake sthAnameM mithyAtvake kAlameM ekaeka samaya bar3hAve / zeSa saba kathana pA~cavIM prarUpaNAke samAna hai| dvisaMyogI AThavIM prarUpaNAmeM sarvatra mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAve kintu pratibhagnakAla aura samyaktvakAlameM eka-eka samaya bar3hAtA jAya / nauvIM prarUpaNAmeM pratibhagnakAla aura mithyAtvakAlako eka samaya bar3hAnA cAhiye / tathA dasavIM prarUpaNAmeM samyaktva aura mithyAtvake kAlako eka-eka samaya bar3hAve / isa prakAra karanese sarvatra samyaktvakI uttarottara kama sthiti prApta ho jAtI hai| cArake dvisaMyogI bhaMga kula chaha hI hote haiM, ataH yahA~ dvisaMyogI prarUpaNA chaha prakArase kI gaI hai| 6730. isase pahale cAra ekasaMyogI bhaMga aura dvisaMyogI bhaMgoMkI prarUpaNA karake aba tInasaMyogI bhaMgoMkI prarUpaNA karate haiN| usa tIna saMyogI bhaMgoMkI prarUpaNAke karane para mithyAtvakI utkRSTa sthitikA eka samaya kama, do samaya kama ityAdi kramase bandha karAve aura mithyAtvase nivRtta honeke avasthita kAlako tathA samyaktvake avasthita kAlako uttarottara eka samaya adhika, do samaya adhika ityAdi kamase bar3hAtA jAve aura mithyAtvake kAlako avasthita karake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke samyaktvakI do samaya pramANa eka sthitike zeSa rahane taka samyaktvakI sthitiko ghaTAte hue lejAnA cAhiye / isa prakAra lejAne para gyArahavIM prarUpaNA aura tIna saMyogI bhaMgameM pahalI prarUpaNAkA kathana samApta hotA hai| Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 jy m sy jy ty y jy ty y wy jkh jy jy rHymy - jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidiSihattI 3 731. bArasamabhaMge tisaMjogammi vidie bhaNNamANe micchattu kkassahidi samayaNAdikameNa baMdhAviya paDihagga-micchattaddhAmo samayuttara-dusamayuttarAdikameNa vaDDAviya sammattakAlamavahidaM kariya micchatta kkassahidiM puvvaM va jANidaNa odAredavvaM jAva sammattacarimaviyappo tti / evamodAride bArasamaparUvaNA samattA hodi 12 / 6 732. saMpahi terasamaparUvaNe bhaNNamANe ekko vedagasammAdihI micchattahidi samayUNa-dusamayUNAdikameNa baMdhAviya sammatta-micchattaddhAo parivADIe samayuttarAdikameNa vaDAviya paDihaggaddhamavahidaM kariya micchatta kkassahidiM baMdhAviya odAredavvaM jAva sammattassa egA hidI dusamayakAlA cehidA tti / evamodAride terasamaviyappo samatto hodi 13 / / 733, saMpahi codasamaviyappe bhaNNamANe micchattu kassahidi baMdhAviya paDihagga-sammatta micchattaddhAzro samayuttarAdikameNa parivADIe vaDAviya micchattakassahidi baMdhAviya odAredavvaM jAva sammattassa egA dvidI dusamayakAlA cehidA ti / evamodAride codasaviyappo samatto hodi 14 / 6731 aba bArahaveM bhaMgake aura tIna saMyogImeM dUsare bhaMgake kathana karane para mithyAtvakI utkRSTa sthitikA eka samaya kama, do samaya kama ityAdi kramase bandha karAve, aura mithyAtvase nivRtta honeke kAlako tathA mithyAtvake kAlako eka samaya adhika, do samaya adhika ityAdi kramase bar3hAve tathA samyaktvake kAlako avasthita karake aura mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke samyaktvakI sthitike antima vikalpake utpanna hone taka pahaleke samAna jAnakara usakI sthitiko ghaTAnA cAhiye / isa prakAra samyaktvakI sthitike ghaTAne para bArahavIM prarUpaNA samApta hotI hai| 6732. aba terahavIM prarUpaNAke kathana karane para eka vedakasamyagdRSTi jIva mithyAtvameM jAkara mithyAtvakI utkRSTa sthitikA eka samaya kama, do samaya kama ityAdi kramase bandha kare aura samyaktva tathA mithyAtvake kAlako uttarottara eka samaya, do samaya ityAdi kramase bar3hAve aura mathyAtvase nivRtta honeke kAlako avasthita karake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha kre| isa prakAra pUrvokta vidhise samyaktvakI do samaya kAlapramANa sthitike prApta hone taka sanyaktvakI sthitiko ghaTAve / isa prakAra samyaktvakI sthitike ghaTAne para terahavAM vikalpa samApta hotA hai| 6733. aba caudahaveM vikalpake kathana karane para mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAve aura mithyAtvase nivRtta honeke kAlako tathA samyaktva aura mithyAtvake kAlako uttarottara eka samaya, do samaya ityAdi kramase bar3hatA jAve tathA mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke samyaktvakI do samaya kAla pramANa jaghanya sthitike prApta hone taka usakI sthitiko ghaTAtA jAve / isa prakAra samyaktvakI sthitike ghaTAne para caudahavA~ vikalpa samApta hotA hai| vizeSArtha--cArake tIna saMyogI bhaMga kula cAra hote haiN| gyArahavIM, bArahavIM, terahavIM aura caudavIM prarUpaNAmeM ye hI cAra bhaMga batalA kara samyaktvakI sthiti uttarottara nyUna prApta kI gaI hai| kahA~ kinake saMyogase sthiti kama prApta kI gaI hai isakA khulAsA mUlameM kiyA hI hai, ataH yahA~ use punaH nahIM duharAyA gayA hai / Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariNayAso 6734. saMpahi paNNArasamaviyappe bhaNNamANe micchattu kkassahidi samayUNAdikameNa baMdhAviya paDihagga-sammatta-micchattaddhAo samayuttarAdikameNa vaDDAviya puNo micchatta kkassahidi baMdhAviya odAredavvaM jAva sammattadusamayakAlegA hidi tti / evamodAride paNNArasamaparUvaNA samattA hodi 15 / -735 ahavA paNNArasamaparUvaNA evaM vattavvA / taM jahA-dhuvahidIe samayUNAe UNukkassahidisamayarayaNaM kAUNa puNo paDihagga-sammatta-micchattANaM jahaNNadAo sagasagukkassaddhAsu jahaNNaddhAhiMto saMkhejjaguNAsu sohiya rUvAhiyaM kAdaNa pudha pudha edesi pi samayANaM paMtiyAgAreNa rayaNaM kAUNa puNo catvAri akkhe cadasa paMtIsu dRviya tattha aMtimaakkho tAva saMcAreyavvo jAvappaNo samayapaMtIe aMtaM patto tti / puNo tamakkhaM tattheva haviya tadiyakkho kameNa saMcAreyavvo jAvappaNo samayapaMtipajjavasANaM patto tti / puNo taM pi tattheva haviya vidiyakkhaM kameNa saMcAriya appaNo samayapaMtirayaNAe aMtammi jojye| tado tihamaddhANaM samayapaMtirayaNasaMkalaNAe jatiyA samayA tattiyamecasamae egavAreNa paDhamakkho oyaareyvvo| puNo sesatiNNi vi akkhe tiNNaM paMtINaM paDhamasayaemu Thaviya puvvaM va akkhasaMcAra kAUNa tado taciyamevaM cevaddhANaM puNo vi paDhamakkho paDhamasamayapaMtIe oyAreyavyo / evaM paNo puNo tAva kAyavvaM jAva paDhamakravo paDhamapaMtIe aMtaM patto ci| puNo sesatiNNi 6734. aba pandraha vikalpake kathana karane para mithyAtvakI utkRSTa sthitikA eka samaya kama, do samaya kama ityAdi kramase bandha karAve tathA mithyAtvase nivRtta honeke kAlako tathA samyaktva aura mithyAtvake kAlako eka samaya, do samaya ityAdi kramase uttarottara bar3hAtA jAve / dhunaH mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke samyaktvakI do samaya kAlapramANa eka / do samaya kAlapramANa eka sthitike zeSa rahane taka usakI sthitiko ghaTAtA jAve / isa prakAra samyaktvakI sthitike ghaTAne parapandrahavIM prarUpaNA samApta hotI hai| 6735. athavA pandrahavIM prarUpaNAkA isa prakAra kathana karanA caahiye| Age usIko .tAte haiM-utkRSTa sthitimeM eka samaya kama dhruvasthitiko kama karake jo zeSa rahe usake samayoMkI racanA kare / punaH mithyAtvase nivRtta honeke jaghanya kAlako tathA samyaktva aura mithyAtvake jaghanya kAloMko jaghanya kAloMse saMkhyAtaguNe apane apane utkRSTa kAloM meM se ghaTAkara aura eka adhika karake alaga alaga inake bhI samayoMkI paMktirUpase racanA kare / punaH cAroM paMktiyoMmeM cAra akSoMkI sthApanA karake unameMse antima akSakA apanI samayapaMktike antako prApta hone taka saMcAra karate rahanA cAhiye / punaH usa akSako vahIM para sthApita karake tRtIya akSakA apanI samayapaMktike antako prApta hone taka kramase saMcAra karate rahanA cAhiye / punaH isa akSako bhI vahIM para sthApita karake dUsare akSako kramase saMcAra karAke apanI samayapaMktiracanAke antako prApta karAve / tadanantara tInoM kAloMkI samayapaMktiracanAke joDa karane para jitane samaya hoM prethamAkSako utane samayapramANa eka vArameM utAre / punaH zeSa tInoM hI akSoMko tInoM paMktiyoM ke pahale samayoMmeM sthApita karake aura pahaleke samAna akSasaMcAra karake tadanantara prathama akSako utane samaya pramANa prathama paMktimeM utaare| isa prakAra jaba taka pahalA akSa pahalI paMktimeM antako prApta hove taba taka punaH punaH isI prakAra Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihatI 3 vi akkhA puvvaM va saMcAriya sagasagapaMtIe aMtammi kAyavvA / evaM kade hidibaMdhosaraNeNuppaNasavvasaNNiyAsaviyappA laddhA hoti / puNo sesaviyappe NANAjIvANamubvellaNamassidaNa uppAejo / evamuppAide paNNArasamaparUvaNA samatta hodi 15 / 736. solasamaparUvaNe bhaNNamANe dumamayakAlegahi disaMtakammieNa micchattu - kkassahidIe pabaddhAe ego snnnniyaasviyppo| dohiditisamayasaMtakammieNa micchatta - kassahidIe pabaddhAe vidiyo snnnniyaasviyppo| tiNNihidicadusamayasammasaMtakammieNa micchattukkassahidIe pabaddhAe tadiyo saNNiyAsaviyappo / evaM gaMtUNa samayaNAvaliyametahidisaMtakammieNa micchattu kassahidIe pabaddhAe samayUNAvaliyamettA saNNiyAsaviyappA labbhaMti / puNo AvaliyabbhahiyacarimuvvellaNakaMDayacarimaphAlimattadvidisaMtakammieNa micchatta kassahidIe pabaddhAe AvaliyamettA saNNiyAsaviyappA hoti / kudo, palidovamassa asaMkhejadibhAgamaMtaridNa saMpahiyasaNNiyAsaviyappuppattIdo / etto uparimasaNNiyAsaviyappaDANANi paDilomeNa NiraMtaramuppAiya ghettavyANi jAva micchatta kassahidi baMdhiya savvajahaNNapaDihagga-sammatta-micchattaddhAogamiya micchatu kassahidi vaMdhiya hido tti / evaM NIde solasamaparUpaNA samattA hodi / ede saNNiyAsaviyappA savve vi puNaruttA paDhamaparUvaNAe uppaNNANaM cevuppttiido| tado paDhamarUvaNA karanA cAhiye / punaH zeSa tInoM hI akSoMkA pahaleke samAna saMcAra karake unheM apanI apanI paMktimeM antako prApta karAnA caahiye| isa prakAra karane para sthitibandhApasaraNAse utpanna hue sabhI sannikarSake vikalpa prApta ho jAte haiN| punaH zeSa vikalpa nAnA jIvoMke udvelanAkA Azraya lekara utpanna karanA cAhiye / isa prakAra utpanna karane para pandrahavIM prarUpaNA samApta hotI hai| 6736. aba solahavIM prarUpaNAke kathana karane para samyaktvakI do samaya kAlapramANa eka sthitiniSekasatkarmavAle jIvake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha hone para eka sannikarSavikalpa hotA hai / samyaktvakI tIna samaya kAlapramANa do niSekasthitisatkarmavAle jIvake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha hone para dUsarA sannikarSavikalpa hotA hai| samyaktvakI cAra samayapramANa tIna niSekasthitisatkarmavAle jIvake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha hone para tIsarA sannikarSavikalpa hotA hai / isI prakAra Age jAkara eka samaya kama AvalIpramANa sthitisatkarmavAle jIvake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha hone para eka samaya kama AvalIpramANa sannikarSa vakalpa prApta hote haiN| punaH eka AvalI adhika antima udvelanAkANDakakI antima phAlipramANa sthitisatkarmavAle jIvake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha hAne para AvalIpramANa sannikarSavikalpa prApta hote haiM, kyoMki palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgako antarita karake vartamAnakAlIna sannikarSavikalpa utpanna hue haiN| isI prakAra Age bhI uparima sannikarSa vikalpasthAnoM ko pratilomapaddhatise nirantara utpanna karake taba taka grahaNa karanA cAhiye jaba taka mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake tadanantara mithyAtvase nivRtta honeke sabase jaghanya kAlako tathA samyaktva aura mithyAtvake sabase jaghanya kAloMko vyatIta karake mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bandha karanevAlA prApta hove| isa prakAra sannikaSavikalpoMke le jAne para solahavIM prarUpaNA samApta hotI hai| ... zaMkA-ye sabhI sannikarSavikalpa punarukta haiM, kyoMki pahalI prarUpaNAmeM utpanna karake batalAye Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivahI uttarapayaDidvidivihaciyasaviNyAso va stroat, r vidiyAdiparUvaNAo tti ? Na esa dosI, saNNiyAsaviyappANamutpattiviyappaparUvaNaDauM tapparUvaNAdo / evaM sammAmicchattassa vi vatavvaM, visesAbhAvAdo / * solasakasAyANaM kimukkassA aNukassA ? 9 737. sugamamedaM ? * ukassA vA aNukkassA vA / 9 738. jadi micchattu kassahidIe bajjhamANAe solasakasAyANamukkassahidibaMdho hojja to ukassA / yaha Na hojja to aNukkassA | ukkassasaMkilese saMte kimahaM a. food farepako hI AgekI prarUpaNAoM meM utpanna karake batAyA gayA hai, ataH pahalI prarUpaNA hI karanI cAhiye, dvitIyAdi prarUpaNAe~ nahIM ? samAdhAna - yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki sannikarSavikalpa kitane prakAra se utpanna kiye jA sakate haiM isakA kathana karaneke liye una dvitIyAdi prarUpaNAoMkA kathana kiyA hai / isI prakAra samyagmithyAtvakI apekSA bhI sannikarSa vikalpa kahanA cAhiye kyoMki samyaktvakI prarUpaNA se samyagmithyAtvakI prarUpaNA meM koI vizeSatA nahIM hai / vizeSArtha ---- pandrahavIM prarUpaNA cAra saMyogI hai jo do prakAra se batalAI hai| pahalA prakAra to spaSTa hai kintu dUsare prakAra meM kucha vizeSatA hai jisakA yahA~ khulAsA kiyA jAtA hai / eka samaya kama dhruvasthiti se nyUna midhyAtvakI utkRSTa sthitike jitane samaya hoM unakI eka eka karake paMktirUpa se sthApanA kare / anantara apane-apane utkRSTa kAloMmeM se jaghanya kAloMke ghaTAne para jo pratibhagnakAla, samyaktvakAla aura mithyAtvakAla ke samayoMkA pramANa Ave unakI bhI pRthak-pRthak tIna paMktiyA~ kare / tadanantara antima paMktike samayoMkI ginatI kara le| tadanantara tRtIya paMktike samayoMkI ginatI kare / tadanantara dUsarI paMktike samayoMkI ginatI kare / isa prakAra ginatI karane se ina tInoM paMktiyoMke samayoMkI jitanI saMkhyA ho utanA prathama paMktike samayoMmeMse ghaTA de / tad'nantara dUsarI aura tIsarI Adi bAra bhI yahI krama cAlU rkhe| isa prakAra isa kramake karane se dhruvasthiti paryanta kitane sannikarSa vikalpa hote hai unakA pramANa A jAtA hai| tathA isake Age zeSa vikalpa nAnA jIvoMkI udvelanAkI apekSA prApta hote haiM / isa prakAra isa prarUpaNA ke dvArA kula sannikarSa vikalpa prApta ho jAte haiN| solahavIM prarUpaNa / meM samyaktvakI do samaya kAlapramANa jaghanya sthiti se lekara utkRSTa sthitiparyanta pratiloma kramase sannikarSa vikalpa utpanna karake batalAye gaye haiM / isa prakAra yadyapi pUrva meM solaha prarUNAeM batalAI haiM para unase sannikarSa vikalpoM meM nyUnAdhikatA nahIM aatii| ye prarUpaNAe~ to kevala sannikarSavikalpa kitane prakAra se utpanna kiye sakate haiM isameM caritArtha haiM / inake kathana karanekA anya koI prayojana nahIM haiM / isI prakAra samyagmithyAtvakI sthitikI apekSAse bhI sannikarSa vikalpa jAnane cAhiye / ? * midhyAtvakI utkRSTa sthitike samaya solaha kaSAyoMkI kyA utkRSTa sthiti hotI hai yA anutkRSTa sthiti hotI hai ? 6 737. yaha sUtra sugama hai 1 * utkRSTa sthiti bhI hotI hai aura anutkRSTa sthiti bhI hotI hai| 1 447 6738. yadi midhyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha hote samaya solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha hotA hai to utkRSTa sthiti hotI hai / aura yadi nahIM hotA hai to anutkRSTa Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 savvakammANamakkameNukassahidibaMdho Na hodi ? Na, sagasagavisesapaccaehi viNA ukassasaMkilesameNa ceva svvpyddiinnmukkssdvidibNdhaabhaavaado| savvakammANaM je visesapaccayA tesimakkameNa saMbhavo kiNNa hodi ? ko evaM bhaNadi Na hodi tti, kiM tu kayAi hodi, savvakammANamakkameNa kamhi vi kAle ukkassahidibaMdhuvalaMbhAdo / kayAi Na hodi, kamhi vi kAle tadaNuvalaMbhAdo (ke visesapaccayA ? jiNapaDimAlayasaMghAiriyapavayaNapaDiUladAdarao asaMkhejjalogamettA / 739. aNukkassaviyappapaduppAyaNahamuttarasu bhaNadi / * ukassAdo aNukkassA samayUNamAdi kAdUNa palidoSamassa asaMkhe jadibhAgepUNA tti / 6740. taM jahA-micchattu kkassahidi baMdhato solasakasAyANaM samayUNukkassahidi baMdhadi / evaM nUNa samayaNAbAhAkaMDaeNUNukkassahidi pi baMdhadi / kimAbAhAkaMDayaM NAma ? ukassAbAhaM viraleUNa ukkassahidi samakhaMDaM kariya viralaNarUvaM sthiti hotI hai| zaMkA-utkRSTa saMklezake rahate hue eka sAtha saba karmoMkI utkRSTa sthitikA bandha kyoM nahIM hotA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki apane apane sthitibandhake vizeSa kAraNoMko chor3akara kevala utkRSTa saMklezamAtrase sabhI prakRtiyoMkI utkRSTa sthitikA bandha nahIM hotA hai| zaMkA-saba karmoM ke jo vizeSa pratyaya haiM unakA eka sAtha pAyA jAnA kyoM saMbhava nahIM hai ? samAdhAna-aisA kauna kahatA hai ki unakA eka sAtha pAyA jAnA saMbhava nahIM hai| kintu yadi saba pratyaya eka sAtha hote haiM to kadAcit hote haiM, kyoMki saba karmoMkA utkRSTa sthitibandha kisI kAlameM pAyA bhI jAtA hai / aura kadAcit saba pratyaya nahIM bhI hote haiM, kyoMki saba karmoMkA utkRSTa sthitibandha kisI kAlameM nahIM bhI pAyA jAtA hai / zaMkA-ve vizeSa pratyaya kauna haiM ? samAdhAna-jina pratimA, jinAyala, saMgha, prAcArya aura pravacanake pratikUla calanA Adi asaMkhyAta lokapramANa vizeSa pratyaya haiN| 6 736. aba anutkRSTa vikalpoMkA kathana karaneke liye AgekA sUtra kahate haiM * anutkRSTa sthiti apanI utkRSTa sthitikI apekSA eka samaya kamase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama utkRSTa sthiti taka hotI hai|| 6740. usakA khulAsA isa prakAra hai-mithyAtvakI utkRSTa sthitiko bA~dhanevAlA jIva solaha kaSAyoMkI eka samaya kama utkRSTa sthitiko bA~dhatA hai| isa prakAra Age jAkara vaha jIva eka samaya kama AbAdhAkANDakase nyUna utkRSTa sthitiko bhI bA~dhatA hai| zaMkA-AbAdhAkANDaka kise kahate haiM ? Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 mmm gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso paDi diNNe tatthegakhvadharidamAbAhAkaMDao NAma / tattha egasamayamAdi kAdUNa jAva samayUNAbAhAkaMDo tti tAva kasAyANamaNukkassahidisaMtaviyappA hoti / saMpuNNAbAhAkaMDayamacA kiNNa hoMti ? Na, ekkassa kammassa ukkassahidIe bajjhamANAe savvakammANaM bajjhamANANamukkassAbAhAe ceva tattha saMbhavAdo / taM kudo Navvade ? guruvaesAdo hidibaMdhaTANasuttAdo y| * itthi-purisaveda-hassa-radINaM NiyamA aNukkassA / 741. kudo ? solasakasAyANamukkassahidibaMdhe saMte edAsiM caduNhaM payaDINaM bNdhaabhaavaado| Na ca baMdheNa viNA avahidakammasu kasAyANamukkassahidI baMdhAvaliyAe samAdhAna-utkRSTa AbAdhAkA viralana karake aura viralita rAzike pratyeka eka para utkRSTa sthitiko samAna khaNDa karake deyarUpase de dene para eka viralanake prati jo rAzi prApta hotI hai utaneko eka AbAdhAkANDaka kahate haiN| unameM kaSAyoMke anutkRSTa sthitisattvake vikalpa eka samayase lekara eka samaya kama AbAdhAkANDaka pramANa hote haiN| zaMkA-kaSAyoMke anutkRSTa sthitisattvake vikalpa saMpUrNa AbAdhAkANDakapramANa kyoM nahIM hote haiM ? samAdhAna-nahIM, kyoMki eka karmakI utkRSTa sthitike bandha hone para baMdhanevAle sabhI koMkI utkRSTa AbAdhA hI vahA~ para saMbhava hai| zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-gurUpadezase jAnA jAtA hai aura sthitibandhasthAnake pratipAdaka sUtrase jAnA jAtA hai| vizeSArtha_aisA niyama hai ki kisI eka karmake utkRSTa sthitibandhake samaya baMdhanevAle saba karmoMkI AbAdhA utkRSTa hI hotI hai kintu sthitimeM pharaka bhI rahatA hai| bAta yaha hai ki zrAbAdhAke eka eka vikalpake prati palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitivikalpa prApta hote haiM, ataH usa samaya baMdhanevAle saba karmoMkI sthiti utkRSTa hI honI cAhiye aisA koI niyama nahIM hai| jinake utkRSTa sthitibandhake kAraNa pAye jAte haiM unakI utkRSTa sthiti hotI hai aura jinake utkRSTa sthitibandhake kAraNa nahIM pAye jAte haiM unakI sthiti anutkRSTa hotI hai / vaha anutkRSTa sthiti eka samaya kama utkRSTa sthitise lekara palyake asaMkhyAtaveM bhAga kama taka ho sakatI hai| yahI kAraNa hai ki yahAM mithyAtvakI utkRSTa sthitibandha ke samaya solaha kaSAyoMkI sthiti utkRSTa aura anutkRSTa donoM prakArakI batalAI hai| tathA anutkRSTa sthiti vikalpa eka samaya kama AbAdhAkANDaka pramANa batalAye haiN| yahA~ AbAdhAkANDaka pramANa vikalpoMmeM se utkRSTa sthitikA eka vikalpa kama kara diyA hai| __* mithyAtvakI utkRSTa sthiti ke samaya strIveda, puruSaveda, hAsya aura ratikI niyamase anutkRSTa sthiti hotI hai / 6741. kyoMki solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha hote samaya ina cAra prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA hai| yadi kahA jAya ki jina karmoMkA bandha nahIM ho rahA hai kintu sattAmeM sthita haiM Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 UNA saMkamadi 'baMdhe saMkamadi' ti sutreNa saha virohaado| Na ca kasAyahidi saguvari saMkaMtaM mottaNa sagabaMdheNedAsiM caduNhaM payaDINamukkassahidisataM hodi; dasa-paNNArasasAgarovamakoDAkoDimettahidINamAvaliyUNacAlIsasAgarovamakoDAkoDimettavirohAdo / OM ukassAdo aNukkassA aMtomuhutta NamAdi kAdUNa jAva aMtokoDA koDi tti| ___ 742. taM jahA-solasakasAyANamukkassahidi baMdhiya paDihaggasamae ceva ithivedaM baMdhAviya baMdhAvaliyAdikkataM kasAyahidi ukkassamitthivedammi saMkAmide itthivedassa ukassahidivihattI hodi / tassamae micchat NiyamA aNukkassaM, tattha tasmukkassahidibaMdhAbhAvAdo / tado aMtomuhuttamacchiya saMkilesaM pUredUNa micchattu kassahidIe pabaddhAe tatkAle itthivedahidI appaNo ukkassahidi pekkhidUNa aMtomuhUtta NA unameM bandhAvalise kama kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA saMkramaNa ho jAyagA, so bhI bAta nahIM hai, kyoMki aisA mAnane para "baMdhe sNkaamdi| isa satrake sAtha virodha AtA hai| yadi kahA jAya ki kaSAyakI sthitikA inameM saMkramaNa hokara jo inakI utkRSTa sthiti prApta hotI hai use chor3akara apane bandhase ina cAroM prakRtiyoMkA utkRSTa sthitisattva ho jAyagA so bhI bAta nahIM hai, kyoMki dasa aura pandraha kor3Akor3I sAgarapramANa sthitiyoMke eka AvalIkama cAlIsa koDAkor3I sAgarapramANa honemeM virodha AtA hai| vizeSArtha-saMkramaNake pA~ca bheda haiN| inameMse adhaHpravRtta saMkrama jisa prakRtikA bandha hotA hai usameM hI anya sajAtIya prakRtikA hotA hai| kintu mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha hote samaya strIveda Adi cAra prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, ataH solaha kaSAyoMkA pahale utkRSTasthiti bandha karAve aura eka Avali bAda strIveda AdikA bandha karAte hue unameM eka Avali kama kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA saMkramaNa karAve / punaH antarmuhUrtameM utkRSTa saMklezako prApta karAke mithyAtvakI utkaSTa sthitikA bandha kraave| isa prakAra yaha saba vyavasthA dekhanese vidita hotA hai ki jisa samaya mithyAtvakI utkRSTa sthiti hotI hai usa samaya strIveda AdikI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue antarmuhUrta kama hotI hai| yahA~ bandhakI apekSA ina cAroM prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti prApta honekA prazna isalie nahIM uThatA hai, kyoMki bandhase inakA utkRSTa sthiti sattva na prApta hokara saMkramaNase hI utkRSTa sthiti sattva prApta hotA hai| inakA utkRSTa sthitibandha kitanA hotA hai aura utkRSTa sthitisattva kitanA hotA hai yaha spaSTa hI hai / * vaha anutkRSTa sthiti antamuhUrtakama utkRSTa sthitise lekara antaHkor3Akor3I taka hotI hai| 6742. usakA khulAsA isa prakAra hai-solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitiko bAMdhakara mithyAtvase nivRtta honeke samayameM hI jo strIvedakA bandha karake bandhAvalise rahita kaSAyakI utkRSTa sthitikA strIvedameM saMkramaNa karatA hai usake usa samaya strIvedakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai / aura usa samaya mithyAtva niyamase anutkRSTa hotA hai, kyoMki vahAM para mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha nahIM hotA hai| tadanantara antarmuhUrta Thahara kara aura saMklezakI pUrti karake mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandha hone para usa samaya strIvedakI sthiti apanI utkRSTa sthitiko Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayADahidivihattiyasariNayAso 451 hodi / esa viyappo solasakasAyANamukkassahidi baMdhidUNitthivedammi saMkAmide laddho / puNo aNNegeNa jIveNa solasakasAyANaM baddhasamayUNukkassahidiNA paDihaggasamae ceva itthivedaM baMdhamANeNa tassuvari saMkAmidabaMdhAvaliyAdikkaMtakasAyahidiNA teNa itthivedassa samayUNukkassahididhAraeNa tatto uvari avahidamaMtomuhuttamacchiya ukkassasaMkilesaM pUredaNa micchattu kkassahidIe pabaddhAe eso itthivedassa vidiyaviyappo hodi, puvvuttahidi pekkhidUNa smyuunnttaado| puNo aNNeNa jIveNa solasakasAyANaM baddhadusamayUNukkassahidiNA paDihaggasamae ithivedaM baMdhamANeNa taduvari saMkAmidabaMdhAvaliyAdikkaMtakasAyahidiNA avahidamatomahuttamacchiya ukkassasaMkilesaM gaMtUNa micchattu kkassahidIe pabaddhAe itthivedassa aNNo viyappo hodi; puvvuttahidi pekkhidUNa dusamayUNattAdo / puNo aNNeNa jIveNa baddhatisamayUNasolasakasAyukkassahidiNA paDihaggasamae itthivedaM baMdhateNa taduvari saMkAmidabaMdhAvaliyAdikkatakasAyahidiNA avahidamaMtomahuttamacchiya ukkassasaMkilesaM pUredaNa micchatta kkassahidIe pabaddhAe itthivedassa aNNo viyappo hodi; puvvuttahidi pekkhidNa tisamayUNattAdo / evaM cadusamayUNa-paMcasamayUNAdikameNa solasakasAyANamukkassahidi baMdhAviya paDihaggasamae itthivedaM baMdhAviya baMdhAvaliyAdikkatakasAyadvidimitthivedasarUveNa saMkAmiya micchattu kkassahidi dekhate hue antarmuhUrta kama hotI hai| yaha vikalpa solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitiko bAMdhakara usakA strIvedameM saMkramaNa karAne para prApta hotA hai| punaH jisane solaha kaSAyoMkI eka samaya kama utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai aisA koI eka jIva jaba pratibhagna honeke samayameM hI strIvedakA bandha karake usameM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitikA saMkramaNa karatA hai taba vaha strIvedakI eka samaya kama utkRSTa sthitikA dhAraka hotA huA isake Age avasthita antarmuhUrta taka Thahara kara aura utkRSTa saMklezakI pUrti karake mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai| usa samaya usake strIvedakA yaha dUsarA vikalpa hotA hai, kyoMki pahalekI sthitiko dekhate hue yaha sthiti eka samaya kama hai / punaH jisane solaha kaSAyoMkI do samaya kama utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai aura pratibhagna honeke samayameM strIvedakA bandha karate hue usameM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitikA saMkramaNa kiyA hai aisA koI eka anya jova avasthita antarmuhUrta taka Thahara kara aura utkRSTa saMklezako prApta hokara yadi mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai to usa samaya usake strIvedakA anya vikalpa prApta hotA hai, kyoMki pahalekI sthitiko dekhate hue yaha sthiti do samaya kama hai| punaH jisane solaha kaSAyoMkI tIna samaya kama utkRSTa sthitikA bandha kiyA hai aura pratibhama honeke samayameM strIvedakA bandha karate hue usameM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitikA saMkramaNa kiyA hai aisA koI eka anya jIva avasthita antarmuhUrta Thahara kara aura utkRSTa saMklezakI pUrti karake yadi mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai to usa samaya usake strIvedakA eka anya vikalpa prApta hotA hai, kyoMki pahalekI sthitiko dekhate hue yaha sthiti tIna samaya kama hai| isI prakAra cAra samaya kama, pAMca samaya kama ityAdi kramase pahale solaha kaSAyoMko utkRSTa sthitikA bandha karAke tadanandara pratibhanna samayameM strIvedakA bandha karAke aura bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitikA strIvedarUpase saMkramaNa karAke tadanantara avasthita antarmuhUrta Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 baMdhAviya odAredavvaM jAva AvAdhAkaMDaeNUNaM ti / 743. saMpahi AbAhAkaMDaeNUNitthivedahidIe icchijjamANAe solasakasAyANamaMtomuhutteNUNeNa AbAhAkaMDaeNUNukkassahidi baMdhiya paDihajjidUNitthivede bajjhamANe baMdhAvaliyAdIdakasAyahidimitthivedasarUveNa saMkAmiya avahidamaMtomahuttaddhamacchiya ukkassasaMkilesaM pUredUNa micchattu kkassahidIe pabaddhAe takkAle itthivedamappaNo oghukkassahidi pekkhidUNa egAbAhAkaMDaeNUNaM hodi| saMpahi edassAbAhAkaMDayassa heDA naM hidimicchadi tisse hidIe uvari solasakasAyadvidimaMtomuhuttabbhahiyaM baMdhAviya puvvillavihANaM jANidaNa odAredavvaM jAva itthivedapAoggasavvajahaNNamaMtokoDAkoDi tti / evaM purisaveda-hassa-radINaM pi parUvedavvaM, visesaabhaavaado|| * evaMsayaveda-aradi-soga-bhaya-duguchANaM hidivihattI kimukkassA kimaNukkassA ? $ 744. sugmmedN| * ukkassA vA aNukkassA vaa| 745. micchattu kkassahidIe bajjhamANAe jadi solasakasAyANamukkassahidibaMdho patthi to Navusayaveda-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM pi Natthi ukkassahidisaMtakamma, kasAehiMto edAsiM payaDINamakkassahidisaMtuppattIdo / micchatta-solasakasAyANakAlake bAda utkRSTa saMklezake dvArA mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke eka abAdhAkANDakase nyUna sthitike prApta hone taka ghaTAte jAnA caahiye| 6743 aba AbAdhAkANDakase kama strIvedakI sthitike icchita honepara solaha kaSAyoMkI antarmuhUrta kama AbAdhAkANDakase nyUna utkRSTa sthitikA bandha karake aura pratibhagna hokara strIvedakA bandha karate samaya bamdhAvalise rahita kaSAyakI sthitikA strIvedarUpase saMkramaNa karake tadanantara avasthita antarmuhUrta kAla taka Thahara kara aura utkRSTa saMlazakI pUrti karake jo jIva mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai usake usa samaya strIvedakI sthiti apanI ogha utkRSTa sthitiko dekhate hue eka AbAdhAkANDaka kama hotI hai| aba isa AbAdhAkANDakake nIce strIvedakI jo sthiti icchita ho usa sthitise solaha kaSAyoMkI sthitikA antarmuhUrta adhika bandha karAke pUrvokta vidhiko jAnakara usake yogya strIvedakI sabase jaghanya antaHkor3Akor3I sthitike prApta hone taka sthiti ghaTAtA jaave| isI prakAra puruSaveda, hAsya aura ratikA bhI kathana karanA cAhiye, kyoMki usase inameM koI vizeSatA nahIM hai| 8 mithyAtvakI utkRSTa sthitike samaya napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 6744. yaha sUtra sugama hai| * utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| $ 745 mithyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya yadi solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha nahIM hotA hai to napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkA bhI utkRSTa sthitisatkarma nahIM hotA hai, kyoMki kaSAyoMse ina prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti utpanna hotI hai| mithyAtva aura Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ) dvidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariNayAso mukkassahidibaMdhe saMte vi edAsi payaDINamukkassahidisaMtakambha bhayaNijja; baMdhAvaliyabhaMtare baddhakasAyaukkassahidIe sNkmaabhaavaado| baMdhAvaliyAdikkatakasAyasamayapabaddhakkassahidIe edAsiM payaDINamuvari saMkaMtAvatthAe jadi micchatta kkassa hidibaMdho hodi to micchatta kakassahidivihattIe saha edAsiM payaDINamakkassahidivihattI hodi| evaM hodi tti kAUNa jaivasahabhaDAraeNa ukkassA vA aNukkassA vA hodi tti bhaNidaM ?) ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdi kAdUNa jAva vIsasAgarovamakoDAkoDImo palidovamassa asaMkhejadibhAgeNa UNAmo tti / 756. ettha tAva NavusayavedamassidaNa suttatthavivaraNaM kassAmo / taM jahAmicchattu kkassadvidi baMdhiya solasakasAyANaM samayaNukkassahidi baMdhiya puNo baMdhAvaliyAdikkatakasAyadvidIe NavusayavedasarUveNa saMkAmijjamANAvatthAe jadi micchattassa ukkassahidibaMdho hodi to Navusayavedassa aNukkassahidivihattI; sagoghukkassahidi pekkhidUNa samayaNattAdo / puNo aNNaNa jIveNa kasAyANaM dusamaUNakkassahidi baMdhiya baMdhAvaliyAdikkaMtakasAyahidIe NavusayavedasarUveNa saMkAmidAra tattha micchatta kkassahidibaMdhe saMte Navusayavedassa aNukkassahidivihattI, sagoghukkassaM pekkhidaNa dusmyuunnttaado| evamedeNa kameNa solasakasAyahidi tisamayUNAdisarUveNa baMdhAviya baMdhAvaliyAdikkatakasAyahidI NavusayavedasarUveNa saMkAbhiya saMkaMtasamae micchatta kassahidi solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha hone para bhI ina prakRtiyoMkA utkRSTa sthitisatkarma bhajanIya hai, kyoMki baMdhI huI kaSAyakI utkRSTa sthitikA bandhAvalIke bhItara saMkramaNa nahIM hotA hai| tathA bandhAvalise rahita kaSAyake samayaprabaddhoMkI utkRSTa sthitikA ina prakRtiyoMmeM saMkramaNa hote samaya yadi mithyAtvakA utkRSTa sthitibandha hotA hai to mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktike sAtha ina prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| isa prakAra mithyAtvakI utkRSTa sthitike samaya ina prakRtiyoMkI utkRSTa aura anutkRSTa sthiti prApta hotI hai aisA samajha kara yativRSabha bhaTTArakane 'utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa' yaha kahA hai| __* anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga kama bIsa kor3Akor3I sAgara taka hotI hai| ...6 746. yahAM pahale napuMsakavedakA Azraya lekara sUtrake arthakA khulAsA karate haiN| vaha isa prakAra hai-mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karake aura solaha kaSAyoMkI eka samaya kama utkRSTa sthitikA bandha karake tadanantara bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitikA napuMsakavedarUpase saMkramaNa honeke.samaya yadi mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha hotA hai to napuMsakavedakI anutkRSTa sthitivibhakti hotI hai, kyoMki usa samaya apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue vaha eka samaya kama hotI hai| punaH anya jIvake kaSAyakI do samaya kama utkRSTa sthitiko bAMdhakara baMdhAvalise rahita kaSAyakI sthitikA napuMsakavedarUpase saMkramaNa hote samaya yadi mithyAtvakA utkRSTa sthitibandha hotA hai to usa samaya usake napuMsakavedakI anutkRSTa sthitivibhakti hotI hai, kyoMki apanI ogha utkRSTa sthitiko dekhate hue vaha do samaya kama hotI hai| isa prakAra isI kramase solaha kaSAyoMkI sthitikA tIna samaya kama AdirUpase bandha karAke aura bandhAvalIse rahita kaSAyakI sthitikA Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 athadhavalAsahide kasAyapAhuDe . [ hidivihatI 3 baMdhAviya odAredavvaM jAva gavusayavedassa oghukkassahidI egeNAbAdhAkaMDaeNUNA jAdA tti| 6747. edisse hidIe uppattivihANaM vuccade / taMjahA-micchatta-solasakasAyANamAbAhAkaMDaeNUNaukkassahidimAvaliyamettakAlaM baMdhAviya puNo ukassasaMkilesaM pUredUNa micchattu kassahidIe pabaddhAe takkAle AvAdhAkaMDaeNUNAvaliyAdIdakasAyahidi Nava'sayavedassuvari saMkAmiya micchattakkassahidIe pabaddhAe Navusayavedassa aNukkassahidivihattI hodi / kudA ? AvaliyambhahiyaAbAhAkaMDaeNUNacattAlIsasAgarovamakoDAkoDimettahidittAdo / evaM jANidaNa aodAredavvaM jAva bIsaM sAgarovamakoDAkoDimettahidi tti / 6748. saMpahi vIsaMsAgarovamakoDAkoDipamANe icchijjamANe solasakasAyANamAvaliyabbhahiyavIsasAgarovamakoDAkoDimettahidimAvaliyamettakAlaMbaMdhAviya puNo ukkassasaMkilesaM pUredUNa micchattu kassahidivajjhamANasamae puvvuttAvaliyAdIdakasAyahidIe NavaM sayavedasarUveNa saMkaMtAe Nava'sayavedahidI aNukkassA hodi; vIsasAgarovamakoDAkoDipamANattAdo / puNo samayUNAbAhAkaMDayametahidimappaNo baMdhamassidaNodAriya geNhidavvaM / evamaradi-soga-bhaya-duguMchANaM pi vattavyaM, vIsasAgarovamakoDAkoDihidibaMdhAdIhi tatto visesAbhAvAdo / evaM micchatreNa saha savvapayaDINaM saNNiyAso gdo|| napuMsakavedarUpase saMkramaNa karAke tathA saMkramaNake samaya mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karAke napuMsakavedakI ogha utkRSTa sthiti eka AbAdhAkANDaka kama hone taka ghaTAte jAnA cAhiye / 6747. aba isa sthitike utpanna honekI vidhi kahate haiN| vaha isa prakAra hai-mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI eka zrAbAdhAkANDaka nyUna utkRSTa sthitikA eka Avali kAlataka bandha karAke punaH utkRSTa saMklezakI pUrti karake mithyAtvako utkRSTa sthitikA bandha karake usI samaya eka AbAdhAkANDaka kama aura eka Avali rahita kaSAyakI sthitikA napuMsakavedameM saMkramaNa karAne para mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha hone para napuMsakavedakI anutkRSTa sthitivibhakti hotI hai, kyoMki yaha sthiti eka zrAvali adhika AbAdhAkANDaka kama cAlIsa kor3Akor3I sAgarapramANa hai| isI prakAra jAnakara bIsa kor3Akor3I sAgarapramANa sthitike prApta hone taka napuMsakavedakI sthiti ghaTAte jAnA caahiye| 6748. aba bIsa kor3Akor3I sAgara sthitike icchita hone para solaha kaSAyoMkI eka zrAvali adhika bIsa kor3Akor3I sAgarapramANa sthitikA eka Avali kAlataka bandha karAke punaH utkRSTa saMklezakI pUrti karake jo mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai usake usa samaya pUrvokta eka Avalise rahita kaSAyakI sthitikA napuMsakavedarUpase saMkramaNa hone para napuMsakavedakI anutkRSTa sthiti hotI hai, kyoMki yaha sthiti bIsa kor3Akor3I sAgara hai| puna: apane bandhakI apekSA eka samaya kama AbAdhAkANDaka pramANa sthitiko ghaTAkara grahaNa karanA caahiye| isI prakAra arati, zoka, bhaya aura jugupsAkA bhI kathana karanA cAhiye, kyoMki bIsa kor3Akor3I sAgarapramANa sthitibandha AdikI apekSA napuMsakavedase inameM koI vizeSatA nahIM hai| isa prakAra mithyAtvake sAtha saba prakRtiyoMkA sannikarSa samApta huaa| Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA. 22) hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso (r) sammattassa ukkassahidivihattiyassa micchattassa hidivihattI kimukkassA kimaNukassA ? 6749. sugamamedaM / * NiyamA annuksaa| 750. kudo 1 sammAdihimmi micchattassa baMdhAbhAveNa tattha tadukkassahidIe asNbhvaado| Na ca paDhamasamayavedayasammAdihiM mottUNaNNattha sammattassukkassahidivihattI hodi, micchAdiDimhi apaDiggahasammattakamme sammattassuvari micchattahidIe sNkmaabhaavaado| * ukkassAdo aNukkassA aMtomuhutta nnaa| 751. kudo ? micchattu kkassahidi baMdhiya paDihajjidUNa aMtomuhuttamacchiya vedagasammatta paDivaNNapaDhamasamae micchattahidIe sammattassuvari saMkaMtAe sammattassukassahidivihattI hodi, tattha micchattahidIe sagoghukkassahidi pekkhadUNa aMtomuhutaNattu vlbhaado| * patthi aNNo viyppo| $ 752. sammattahidIe ukkassiyAe saMtIe jahA aNNesi kammANamaNukkassahidI aNeyaviyappA tadhA micchattANukkassahidI gANemaviyappA sammattu kkassahidIe eyviyppttnnnnhaannubvttiido| * samyaktvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtvakI sthiti yA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 6746. yaha sUtra sugama hai| * niyamase anutkRSTa hotI hai| 6750. kyoMki samyagdRSTike mithyAtvakA bandha nahIM hotA, ataeva vahAM usakI utkRSTa sthiti nahIM ho sakatI aura prathama samayavartI vedakasamyagdRSTiko chor3akara samyaktvakI utkRSTa sthitivibhakti anyatra hotI nahIM, kyoMki mithyAdRSTi jIvake samyaktva prakRti patadgrahapaneke ayogya hai, ataH usake samyaktvameM mithyAtvakI sthitikA saMkamaNa nahIM hotA hai| ___ * vaha anutkRSTa sthitivibhakti AnI utkRSTa sthitise antarmuhUrta kama hotI hai| 6751. kyoMki mithyAtvakI utkRSTasthitikA bandha karake aura mithyAtvase nivRtta hokara tathA vahAM antamuhUrtakAla taka Thaharakara jo vedakasamyaktvake prApta honeke pahale samayameM mithyAtvakI sthitikA samyaktvameM saMkramaNa karatA hai usake samyaktvakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| para vahAM mithyAtvakI sthiti apanI ogha utkRSTa sthitiko dekhate hue antarmuhUrta kama pAI jAtI hai / ___ * yahAM mithyAtvakI anutkRSTa sthitikA isase atirikta anya vikalpa nahIM hotaa| 752. samyaktvakI utkRSTa sthitike rahate hue jisa prakAra anya karmoko anutkRSTa sthiti aneka prakArakI hotI hai usa prakAra mithyAtvakI anutkRSTa sthiti aneka prakArakI nahIM hotI hai, Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihastI 3 8 sammAmicchuttahidivihattI kimukkassA kimaNukkassA ? $ 753. sugamamedaM / OM NiyamA ukssaa| 3754. kudo ? aMtomuhutta NasattarisAgarovamakoDAkoDimettamicchattahidIe paDhamasamayavedagasammAdihimmi sammatta-sammAmicchattasarUveNa jugavaM saMkaMtidasaNAdo / sammAmicchattassudayaNisego sagasarUveNa patthi; thivukkasaMkameNa sammattudayaNisegasarUveNa pariNadattAdo / tamhA sammatta kkassahidiM pekvidaNa sammAmicchattu kkassahidIe egaNisegeNUNAe hodavvaM / Na ca udayaNisegassa sagasarUveNa dharaNahamahAvIsasaMtakammiyamicchAiTTI tappAoggukkassamicchattahidisaMtakammizro sammAmicchattaM paDivajjAve, sakkijjai, sammAmicchAiDimmi daMsaNatiyassa saMkamAbhAveNa doNhaM pi aNukkassahidippasaMgAdo tti ? Na, ukkassahidIe pakkaMtAe kAlaM mottUNa NiseyANaM pahANattAbhAvAdo / kattha puNa NiseyANaM pahANatta ? jahaNNahidIe / taM kudo Navvade ? chaNNokasAyajahaNNahidIe aNtomuhuttaavhaannpruuvnnsuttaado| Na kohasaMjalaNeNa viyahicAro. anyathA samyaktvako utkRSTasthiti eka prakArakI nahIM bana sakatI hai| * samyaktvakI utkRSTa sthitike samaya sabhyagmithyAtvakI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 6753. yaha sUtra sugama hai| * niyamase utkRSTa hotI hai| 6754. kyoMki antamuhUrta kama sattara koDAkor3I sAgarapramANa mithyAtvakI sthitikA vedakasamyagdRSTike pahale samayameM samyaktva aura samyagmithyAtvarUpase eka sAtha saMkramaNa dekhA jAtA hai| zaMkA-samyagdRSTi jIvake samyagmithyAtvakA udayaniSeka apane rUpase udayameM nahIM AtA hai, kyoMki stivukasaMkramaNake dvArA usakA samyaktvake udayaniSekarUpase parimaNana ho jAtA hai| ataH samyaktvakI utkRSTa sthitike samaya samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti eka niSeka kama honI caahiye| yadi kahA jAya ki jisase samyagmithyAtvakA udayaniSeka apane rUpase prApta ho jAya isaliye aTThAIsa prakRtiyoMkI sattAvAle mithyAdRSTi jIvako tatprAyogya mithyAtvakI utkRSTa sthitisatkarmake sAtha samyagmithyAtva guNasthAna prApta karA diyA jAya so bhI kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki samyagmithyAdRSTi guNasthAnameM darzanamohanIyakI tIna prakRtiyoMkA saMkramaNa nahIM hotA, ataH vahAM donoMkI hI anutkRSTa sthitikA prasaMga prApta hotA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki utkRSTa sthiti meM kAlako chor3akara niSekoMkI pradhAnatA nahIM hai| zaMkA-to phira niSekoMkI pradhAnatA kahA~ para hai ? samAdhAna-jaghanya sthitimeN| zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikA kAla antarmuhUrta hai isa bAtakA kathana karane Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso 457 egasamayapabaddhassa NisegaggahaNaDaM samayUNadoAvaliyamettaddhANamuvari gaMtUNa jhnnnnsaamittppdhaannaado| tado sammAmiccha NiyamA ukkassaM ti siddhaM / solasakasAya-NavaNokasAyANaM hidi vihattI kimukkassA aNukkassA ? 755. sugamamedaM / NiyamA annukkssaa| 756. kudo ? sammattu kkassadvidivihattiyajIve paDhamasamayavedayasammAdihimmi solasakasAya-NavaNokasAyANamukkassahidibaMdhAbhAvAdo / so vi kudo ? sagavisesakAraNukkassasaMkilesANuviddhamicchatta dayAbhAvAdo / Na ca kAraNeNa viNA kajja saMbhavai, aippsNgaado| __ ukassAdo aNukkassA aMtomuhutta NamAdi kAdUNa jAva palidovamassa asaMkhejjadibhAgepUNA tti / 757. taM jahA--aTThAvIsasaMtakammieNa baddhamicchatta-solasakasAyukkassavAle sUtrase jAnA jAtA hai| yadi kahA jAya ki ukta kathanakA krodhasaMjvalanase vyabhicAra ho jAyagA so bhI bAta nahIM hai, kyoMki vahA~ eka samayaprabaddha ke niSekoMke grahaNa karaneke liye eka samaya kama do AvalipramANa kAla Upara jAkara jaghanya svAmitvakI pradhAnatA hai| ataH samyaktvakI utkRSTa sthitivibhaktike samaya samyagmithyAtva niyamase utkRSTa sthitivAlA hotA hai yaha bAta siddha huii| * samyaktvakI utkRSTa sthitike samaya solaha kaSAyoMkI aura nau nokaSAyoMkI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkuSTa ? 6755. yaha sUtra sugama hai| (r)niyamase anutkRSTa hotI hai / 6756. kyoMki samyaktvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle prathama samayavartI vedakasamyagdRSTi jIvake solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha nahIM hotA hai| zaMkA-isa jIvake solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA utkRSTa sthitibandha kyoM nahIM hotA hai ? samAdhAna-kyoMki solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMke utkRSTa sthitibandhakA jo vizeSa kAraNa utkRSTa saMklezase sambandha rakhanevAlA mithyAtvakA udaya hai vaha vahA~ para nahIM pAyA jAtA hai / yadi kahA jAya ki kAraNake binA bhI kArya ho jAyagA sobhI bAta nahIM hai, kyoMki aisA mAnane para atiprasaMga doSa AtA hai| * vaha anutkRSTa sthitivibhakti apanI utkRSTa sthitikI apekSA antarmuhUrta kamase lekara palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kama taka hotI hai| 6.757 khulAsA isa prakAra hai-jisane mithyAtva aura solaha kaSAyoM kI utkRSTa sthiti Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 madhavalAsahide kasA pAhuDe [ dvidivihasI 3 hidiNA baMdhAvaliyAikkaMtakasAyadvidisaM kameNukkassIkayaNavaNokasAeNa jahaNapaDihammaddhamacchiya sammatte paDivaNNe sammatta kkassadvidivihattI hodi / takkAle solasakasAya - NavaNokasAyANukkassadvidI aMtomuDuttUNA; jahaNNapaDihaggaddhAe adhaDidigalaNAe galidacAdo / micchattu kkassa dvidibaMdhakAle solasakasAyANaM samayRNukkassahidIe pabaddhA aNNA solasakasAya - NavaNokasAyANamaNukkasahidI hodiH puNvahidiM pekkhidUNa samayuNattAdo | evaM dusamayUNa - tisamayUNAdikameNa zrodAredavvaM jAva samayUNA bAhA - kaMDaeraNaraNukkassahidi ti / tattha savvapacchimaviyappo vuJcade / taM jahA - 1 -micchattu kkassahidibaMdheNa saha kasAyANaM samayUNAbAhAkaMDa eraNUNukkassahidiM baMdhiya avadipahiggaddhamadhaDidigalaNAe gAliya sammatta paDivaNNe solasakasAya-rAvaNokasAyANaM hidI saksahidi pekkhidUNa samayUNAbAhAkaMDaeNa jahaNNapaDihaggaddhAe ca UNA / etto heTThA NodAreDhuM sakkijjai, odAride sammatta kassa dvidiviNAsAdo / * evaM sammAmicchattassa vi / $ 758. jahA sammattu kkassadvidiNirohaM kAUNa avasesaMkammadvidIrNaM saNNiyAso kado tahA sammAmicchat kkassadvidiNirohaM kAUNa sesakammadvidIrNa saNNiyAso kAyacco, bAMdhI hai aura bandhAvalike bAda jisane kaSAyakI sthitikA saMkramaNa karake nau nokaSAyoMkI utkaSTa sthiti kI hai aisA aTThAIsa prakRtiyoMkA satkarmavAlA jIva yadi jaghanya pratibhagnakAla taka midhyAtvameM rahakara samyaktvako prApta huA to usa samaya usake samyaktvakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai aura usI samaya usake solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthiti antarmuhUrta kama hotI hai, kyoMki isake jaghanya pratibhagna kAla adhaH sthitigalanAke dvArA gala cukA hai / tathA midhyAtvakI utkRSTa sthitike bandhake samaya solaha kaSAyoM kI eka samaya kama utkRSTa sthitike bandha hone para samyaktvakI utkRSTa sthitike samaya solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI anya anutkRSTa sthiti hotI hai, kyoMki pahalekI sthitiko dekhate hue yaha sthiti eka samaya kama hai / isI prakAra do samaya kama, tIna samaya kama Adi kramase eka samaya kama AbAdhA kANDakase nyUna utkRSTa sthitike prApta hone taka solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthitiko ghaTAte jAnA cAhiye / vahA~ aba sabase antima vikalpa kahate haiM / vaha isa prakAra hai - mithyAtva ke utkRSTa sthiti bandhake sAtha kaSAyoM kI eka samaya kama AbAdhAkANDakase nyUna utkRSTa sthitiko bA~dha kara tadanantara avasthita pratibhagnakAlako adhaH sthitigalanAke dvArA galAkara isa jIvake samyaktvake prApta hone para solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue eka samaya kama AbAdhAkANDaka aura jaghanya pratibhagna kAla pramANa kama hotI hai| yahAM solaha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI sthitiko isase aura kama nahIM kiyA jA sakatA hai, kyoMki inakI sthitiko isase aura kama karane para samyaktvakI utkRSTa sthitikA vinAza ho jAtA hai / 1 isI prakAra samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitiko vivakSita kara zeSa prakRtiyoM kI sthitiyoMkA sannikarSa karanA cAhiye / 58. jisa prakAra samyaktvakI utkRSTa sthitiko vivakSita kara arthAt samyaktvakI utkRSTa sthiti rahate hue zeSa karmoM kI sthitiyoMkA sannikarSa kahA usI prakAra samyamidhyAtvakI Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwww gI0 22 hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso visesAbhAvAdo / * jahA micchattassa tahA solasakasAyANaM / 756. jahA micchattu kkassahidiNiru bhaNaM kAUNa sesAsesamohapayaDihidINaM saNNiyAso kado tahA solasakasAesu egegakasAyassa ukkassahidiNiru bhaNaM kAUNa sesakammahidINaM saNNiyAso kAyavvo; avisesAdo / * itthivedassa ukassahidivihattiyassa micchattassa hidivihattI kimukassA bhaNukassA? 6760 sugamamedaM / OM NiyamA aNukassA / 6761. kudo ? itthivedabaMdhakAle micchattu ksshidibNdhaabhaavaado| Na ca itthivedassa baMdheNa viNA hiMdIe ukkassattaM saMbhavai, apaDiggahassitthivedassuvari baMdhAvaliyAikkatakasAyukkassahidIe sNkmaabhaavaado| tamhA NiyamA aNukkassA ti murga subhaasidN| * ukassAdo aNukassA samayUNamAdi kAdUNa jAva palidovamassa asaMkhejadibhAgeSUNA tti / utkRSTa sthitiko vivakSita kara zeSa karmoMkI sthitiyoMkA sannikarSa kahanA cAhiye ; kyoMki usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| jisa prakAra mithyAtvakI utkRSTa sthitiko vivakSita kara zeSa prakRtiyoM kI sthitiyoMkA sanikarSa kahA usI prakAra solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitiko vivakSita kara zeSa prakRtiyoMkI sthitiyoMkA bhI sannikarSe kahanA caahiye| 6756. jisa prakAra mithyAtvakI utkRSTa sthitiko roka kara zeSa saba moha prakRtiyoMkI sthitiyoMkA sannikarSa kiyA hai usI prakAra solaha kaSAyoMmeMse eka eka kaSAyakI utkRSTa sthitiko rokakara zeSa karmoMkI sthitiyoMkA sannikarSa karanA cAhiye, kyoMki inake kathanameM koI vizeSatA nahIM hai| strIvedakI utkRSTa sthitivibhakti ke samaya mithyAtvakI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 6760. yaha sUtra sugama hai| * niyamase anutkRSTa hotI hai / 6761.kyoMki strIvedake bandhake samaya mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktikA bandha nahIM hotA hai| aura strIvedakA bandha hue binA usakI sthiti utkRSTa ho nahIM sakatI, kyoMki apatadgraharUpa strIvedameM bandhAvalike bAda kaSAyakI utkRSTa sthitikA saMkramaNa nahIM hotA hai / isaliye strIvedakI utkRSTa sthitike samaya mithyAtvakI sthiti niyamase anutkRSTa hotI hai yaha sUtra ucita hI kahA hai| vaha anutkRSTa sthiti apanI utkRSTa sthitikI apekSA eka samaya kamase lekara panyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama. sthiti taka hotI hai / Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 762. taM jahA-micchatta-solasakasAyANamukkassahidi baMdhiya paDihaggasamae ceva itthivedabaMdhAvaliyAdikkatakasAyahidIe itthivedasarUveNa saMkAmidAe isthivedassukassahidivihattI hodi / tatkAle micchat samaya'NaM hodi; ukkassahidIdo adhahidigalaNAe galidegasamayattAdo / saMpahi solasakasAyANamukkassahidibaMdhakAle micchattassasamayUNukassahidi baMdhiya paDihaggasamae itthivedaM baMdhateNa kasAyahidIe tassarUveNa saMkAmidAe itthivedassa ukassahidivihattI hodi / tassamae micchattassa aNukkassahidivihattI; sagukkassahidiM pekkhidaNa dusmyuunnttaado| evaM tisamayaNAdikameNa micchattamodAreyavvaM jAva AbAhAkaMDaeNUNahidi pacaM ti / puNo vi AvAhAkaMDayassa hehA micchat samaUNAvaliyamettamodaradi / taM jahA-solasakasAyANamukkassahidimaMtomuhuttamettamAvaliyame vA kAlaM baMdhateNa micchattu kassahidI vi samayUNAbAhAkaMDaeNUNA bddhaa| puNo paDihaggasamae itthivedaM baMdhateNa baMdhAvaliyAdIdakasAyahidI tassarUveNa saMkAmidA tAdhe itthivedassa ukassahidivihattI hodi / evaM paDihaggAvaliyamettakAlamitthivedassa ukassahidivihattI ceva; baMdhagaddhAe carimAvaliyamettakkassahidINaM tattha saMkaMtidasaNAdo / micchat puNa paDihaggapaDhamasamae AbAhAkaMDaeNUNaM vidisamae teNa samayAhieNa tadiyasamae teNa dusamayAhieNa evaM NedavvaM jAva paDihaggAvaliyacarima 6762. usakA khulAsA isa prakAra hai-jo mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha karake pratibhagnakAlake bhItara hI strIvedakA bandha karatA huA bandhAkalise rahita kaSAyakI sthitikA strIvedarUpase saMkramaNa karatA hai usake strIvedakI utkRSTa sthiti vibhakti hotI hai / tathA usa samaya mithyAtvakI utkRSTa sthiti eka samaya kama hotI hai, kyoMki isakI utkRSTa sthitimeMse adhaHsthitigalanAke dvArA eka samaya gala gayA hai| aba solaha kaSAyoM kI utkRSTa sthitike bandhake samaya mithyAtvakI eka samaya kama utkRSTa sthitiko bAMdhakara pratibhagna kAlake bhItara strIvedako bAMdhate hue kisI jIvake kaSAyakI sthitike strIvedarUpase saMkrAmita hone para jisasamaya strIvedakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai usa samaya mithyAtvakI anutkRSTa sthitivibhakti hotI hai, kyoMki apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue yaha do samaya kama hotI hai| isI prakAra tIna samaya kama ityAdi krama se AbAdhAkANDaka pramANa kama sthitike prApta hone taka mithyAtvakI sthitiko ghaTAte jAnA cAhiye / tathA isake bAda bhI AbAdhAkANDakake nIce mithyAtvakI sthitiko eka samaya kama AvalipramANa aura kama karanA cAhiye / khulAsA isa prakAra hai-solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitiko eka antarmuhUrtakAla taka yA eka Avali kAlataka bAMdhate hue kisI jIvane mithyAtvakI utkRSTa sthiti bhI eka samayakama AbAdhAkANDakapramANa nyUna baaNdhii| punaH pratibhagnakAlake bhItara strIvedakA baMdha karata hue usa jIvane bandhAvalise rahita kaSAyakI utkRSTa sthitikA strIvedarUpase saMkramaNa kiyA taba usa jIvake strIvedakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| isa prakAra pratibhagnakAlake eka Avali kAla taka strIvedakI utkRSTa sthitivibhakti hI hotI hai, kyoMki strIvedake bandhakakAlameM antima AvalipramANa kaSAyakI utkRSTa sthitiyoMkA strIvedameM saMkramaNa dekhA jAtA hai| tathA mithyAtvakI utkRSTa sthiti pratibhagnakAlake pahale samayameM to eka AbAdhAkANDakapramANa kama hotI hai, dUsare samayameM eka samaya adhika eka AbAdhAkANDakapramANa Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gI0 22 ] dvidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasa piNyAso 461 samao ti / vari tattha micchattu kassahidI samayUraNAvaliyanbhahiyA vAhAkaMDa eNa UNA hodi / kudo ? baMdheNa samayuNAvAhAkaMDa eNUNamicchattassa hidIe puNo va adhahidigalaNAe AvaliyamettadvidIrNa parihANidaMsaNAdo / * sammatta sammAmicchattANaM hidivihattI kimukkassA aNukkassA ? 9 763. sugamamedaM / * yimA akassA | 9 764. micchAdidvimmi sammatta - sammAmicchattANamukkassadvidIe zrabhAvAdo | raNa ca itthavedassa micchAdihiM mottaNa sammAiTThimmi ukkassadvidivihattI hodi; tattha baMdhAbhAveNitthi vedassa paDihaggattAbhAvAdo kasAyahidIe vi tattha ukkasattAbhAvAdo / * ukkassAdo aNukkassA aMtomuhutta emAdiM kADhUNa jAva egA hiditi / SS 765, taM jahA--micchattu kkassahidiM baMdhiya paDihaggo hodUna sammataM ghettaNa tattha sammatta sammAmicchattANamukkassaDidivihatti hotRRNa sammatteNaMtomuhuttamacchiya micchataM gaMtUNa savvajahaNNeNa kAleNa saMkilesaM gaMtUNa solasakasAyANamegasamayamAvaliyamettakAlaM kama hotI hai aura tIsare samaya meM do samaya adhika eka AbAdhAkANDakapramANa kama hotI hai / isa prakAra pratibhagna kAlakI eka Avalike antima samaya taka midhyAtvakI sthiti ghaTAte jAnA cAhiye | itanI vizeSatA hai ki vahA~ para mithyAttrakI utkRSTa sthiti eka samaya kama AvAlapramANa kAlase adhika eka AbAdhAkANDaka kAlapramANa kama hotI hai, kyoMki bandhakI apekSA eka samaya kama AbAdhAkANDaka kAlapramANa kama midhyAtvako utkRSTa sthitimeM se adhaH sthitigalanAke dvArA AvalipramANa sthitiyoMkI hAni aura dekhI jAtI hai / * strIveda kI utkRSTa sthiti ke samaya samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti vibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 9 763. yaha sUtra sugama hai / * niyamase anutkRSTa hotI hai / 9 764. kyoMki midhyAdRSTi ke samyaktva aura samyagmithyAtva kI utkRSTa sthiti nahIM pAI jAtI hai / yadi kahA jAya ki midhyAdRSTiko chor3akara samyagdRSTike strIvedakI utkRSTa sthitivibhakti rahI Ave so bhI bAta nahIM hai, kyoMki samyagdRSTi ke strIvedakA bandha nahIM hotA hai, ataH vahA~ para strIvedakA padmapanA nahIM pAyA jAtA hai / tathA vahA~ para kaSAyakI sthiti bhI utkRSTa nahIM hotI hai / * vaha anutkRSTa sthiti apanI utkRSTa sthitikI apekSA antarmuhUrta kama se lekara eka sthiti taka hotI hai / 9765. usakA khulAsA isa prakAra hai - jo jIva midhyAtvakI utkRSTa sthitiko bA~dhakara, aura pratibhagna hokara, tadanantara samyaktvako grahaNa karake, usake prathama samaya meM samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa vibhaktikA dhAraka hokara tathA samyaktvake sAtha antarmuhUrta kAla taka rahakara tadanantara midhyAtvameM jAkara aura sabase jaghanya kAlake dvArA saMklezakI pUrti karake solaha kaSAyoM Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidinihattI 3 vA ukkassahidi baMdhiya paDihaggapaDhamasamae itthivedassa ukkassahidivihattI hodi / takkAle sammatta-sammAmicchattANamaNukkassahidI; sagukkassahidi pekkhidUNa aNtomuhuttnnttaado| sesaM jahA micchattu kassahidIe NiruddhAe sammatta-sammAmicchattANaM saNNiyAso kado tahA itthivedukkassahidIe NiruddhAe vi tAsiM payaDINaM hidIe saNNiyAso kAyavyo; visesAbhAvAdo / OM Navari carimuvvellaNakaMDayacarimaphAlIe UNA tti / 766. aMtomuhuttUNukkassadvidippahuDi jAvegA hidi tti savvahidIhi saha saNNiyAse puvvamuttaNa saMpatte tassApavAdahamedaM muttamAgadaM / carimuvvellaNakaMDayammi ukkIraNaddhAmettAo phAlIo hoMti / ettiyamettAo phAlIo hoti tti kudo Navvade ? carimuvvellaNakaMDa yacarimaphAlIe UNA tti e damhAdo suttAdo / Na ca egasamaeNa hidikhaMDae padaMte saMte 'carimaphAlIe UNA' ti Niddeso jujjade; ekkammi cArimAcarimavavahArAbhAvAdo / hodu NAma phAlINaM bahuttasiddhI, tAo ukIraNaddhAmettAo tti kathaM Navvade ! hidikaMDayaNivadaNakAlassa ukkIraNaddhAvavaesaNNahANuvavattIdo / Na ca kI eka samaya taka yA eka Avali kAla taka utkRSTa sthitiko bA~dhatA hai usake pratibhagna honeke prathama samayameM strIvedakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| tathA usa samaya samyaktva aura samyagmithyAtvakI anutkRSTa sthiti hotI hai| kyoMki vaha apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue antarmuhUta kama hotI hai| Age jisa prakAra mithyAtvakI utkRSTa sthitiko roka kara samyaktva aura samyagmithyAtvakI zeSa sthitiyoMkA sannikarSa kiyA hai usI prakAra strIvedakI utkRSTa sthitiko roka kara bhI una prakRtiyoMkI sthitiyoMkA sannikarSa karanA cAhiye, kyoMki dAnoMmeM koI vizeSatA nahIM hai / 8 kintu itanI vizeSatA hai ki vaha anutkRSTa sthitivibhakti antima uvalanA kANDakakI antima phAlise nyUna hotI hai| 6 766. antarmuhUrta kama utkRSTa sthitise lekara eka sthititaka anutkRSTa sthiti vibhakti hotI hai / isa prakAra pUrva sUtra vacanase saba sthitiyoM ke sAtha sannikarSake prApta hone para usake apavAdake liye yaha sUtra AyA hai / antima udvelanAkANDakameM utkIraNA kAla pramANa phAliyAM hotI haiN| zaMkA-itanI phAliyAM hotI haiM yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-'carimuvvellaNakaMDayacarimaphAlIe UNA' isa sUtra vacanase jAnA jAtA hai| yadi eka samayake dvArA sthitikANDakakA patana svIkAra kiyA jAya to 'carimaphAlIe UNA' yaha nirdeza nahIM bana sakatA hai, kyoMki ekameM antima aura anantima isa prakArakA vyavahAra nahIM bana sakatA hai| zaMkA-phAliyAM bahuta hotI haiM yaha bhale hI siddha ho jAo parantu ve utkIraNakAla pramANa hotI haiM yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-yadi phAliyAM utkIraNa kAla pramANa na mAnI jAyaM to sthitikANDakake patana honeke kAlakI utkIraNa kAla yaha saMjJA nahIM bana sakatI hai| isase jAnA jAtA hai ki phAliyAM Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariNayAso 463 hidipadesANamukkIraNamakuNamANAe addhAe ukkIraNaddhA tti vavaeso ghaDade / NANatthiyA esA saNNA, AgamasabasaNNANamatthANugayANamavalaMbhAdo / edaM sutta desAmAsiyaM ti kAUNa savvahidikaMDayANi aMtomuhuttaNa NivadaMti tti ghettavvaM / Na samugghAdagadakevalidvidikaMDaehi viyahicAro; kevalINamakevalIhi saahmmaabhaavaado| ____ 6767 carimamuvvelaNakaMDayassa carimaphAlIe jattiyA NiseyA tattiyametadvidIyo motta Na jattiyAo sesahidIo tattiyamettA ceva saNNiyAsaviyappA hoti / carimaphAlimattA kiNNa laddhA ? Na, tattiyamettahidIsu egavAreNa NivadidAsu micchattu kassahidIe saha pAdevakaM tahidINaM snnnniyaasaannuvlNbhaado| Na taduvarimAdimuvvellaNakaMDaehi viyahicAro, tesi kaMDayANamavahidAyAmAbhAveNa savvaNisegANaM mikchattu kassahidIe saha snnnniyaasuvlNbhaado| Na carimuvvellaNakaMDayammi jahaNNammi AyAma paDi aNiyamo; tikAlavisayAsesajIvesu carimuvvellaNajahaNNakaMDayAyAmassa egsruuvttaado| edaM kudo Navvade ? edassa muttaNiddesassa aNNahANuvavattIdo / utkIraNa kAlapramANa hotI haiN| tathA sthitigata pradezoMkI utkIraNA nahIM karane para kAlako skIraNakAla yaha saMjJA dI nahIM jA sktii| yadi kahA jAya ki yaha saMjJA niSphala hai, so bhI bAta nahIM hai, kyoMki Agamika sabhI saMjJAeM arthakA anusaraNa karanevAlI hotI haiN| - yaha sUtra dezAmarSaka hai aisA samajhakara saba sthitikANDakoMkA patana antarmuhUrta kAlake dvArA hotA hai aisA grahaNa karanA caahiye| yadi kahA jAya ki aisA mAnane para samudghAtagata kevalIke sthitikANDakoMke sAtha vyabhicAra AtA hai so bhI bAta nahIM hai, kyoMki kevaliyoMkI itara chadyasthoMke sAtha samAnatA nahIM pAI jAtI hai| 6767 antima udvelanAkANDakakI antima phAlike jitane niSeka hote haiM utanI sthitiyoMko chor3akara zeSa jitanI sthitiyAM hoM utane hI sannikarSa vikalpa hote haiM / zaMkA-antima phAlipramANa sannikarSavikalpa kyoM nahIM prApta hote haiN| samAdhAna-nahIM, kyoMki utanI sthitiyoMkA eka bAra meM patana ho jAtA hai, isaliye mithyAtvakI utkRSTa sthitike sAtha unameM se pratyeka sthitikA sannikarSa nahIM pAyA hai| yadi kahA jAya ki isaprakAra to isake Uparake udvelanakANDakase lekara prathama udalanakANDaka taka sabhI udvelanakANDakoMke sAtha vyabhicAra ho jAyagA, so bhI bAta nahIM hai, kyoMki una kANDakoMkA avasthita AyAma nahIM pAyA jAtA, isaliye unake saba niSekoMkA mithyAtvakI utkRSTa sthitike sAtha sannikarSa bana jAtA hai| yadi kahA jAya ki jaghanya antima udvelanAkANDakameM AyAmakA koI niyama nahIM hai, so bhI bAta nahIM hai, kyoMki trikAlavartI saba jIvoMmeM jaghanya antima udvelanAkANDakakA AyAma ekasA hI hotA hai / zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai 1 samAdhAna-isa sUtrakA nirdeza anyathA bana nahIM sakatA thA, isase jAnA jAtA hai ki jaghanya antima udvelanA kANDakakA AyAma ekasA hotA hai| vizeSArtha--yahA~ prakaraNa yaha hai ki mithyAtva AdikI utkRSTa sthitivAle jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? isakA jo uttara diyA hai usakA Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 bhAva yaha hai ki niyamase anutkRSTa hotI hai, kyoMki mithyAtva AdikI utkRSTa sthiti mithyAtva guNasthAnameM prApta hotI hai aura ukta donoM karmoMkI utkRSTa sthiti vedakasamyagdRSTike pahale samayameM sambhava hai, ataH mithyAtva AdikI utkRSTa sthitike samaya samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti to ho nahIM sktii| hA~ anutkRSTa sthiti avazya sambhava hai so bhI vaha antarmuhUrta kama utkRSTa sthitise lekara eka sthiti taka jAnanA cAhiye / kintu isakA eka apavAda hai| bAta yaha hai ki saba prakRtiyoMke prathamAdi sthitikANDaka sama aura viSama donoM prakArake hote haiN| isaliye una sthitikANDakoMmeM prApta sthitivikalpoMke sAtha nAnA jIvoMkI apekSA sannikarSa bana jAtA hai| kinta antima jaghanya sthitikANDaka eka samAna hotA hai| ataH samyaktva aura samyagmithyAtva sambandhI antima sthitikANDakakI antima phAlimeM jitane niSeka sambhava haiM utane sthitivikalpa sannikarSameM nahIM prApta hote, kyoMki unakA patana kramase na hokara eka samayameM ho jAtA hai / isa para eka sthitikANDakameM prApta honevAlI phAliyA~ utkIraNakAlakI sArthakatA aura samudghAtako prApta hae kevalIke sthitikANDake sAtha AnevAlA vyabhicArakA nirAkaraNa inakA vicAra kiyA gayA hai| pahalI aura dUsarI bAtakA vicAra karate hue batalAyA hai ki eka sthitikANDakameM eka phAli na hokara aneka phAliyA~ hotI haiN| pramANa rUpameM 'Navari carimuvvellaNakaMDayacarimaphAlIe UNA' gaDI satra upasthita kiyA gayA hai| isa sUtra meM phAlike sAtha carama vizeSaNa AyA hai isase pratIta hotA hai ki eka sthitikANDakameM aneka phAliyA~ hotI haiN| anyathA phAliko carama vizeSaNa denekI AvazyakatA nahIM thI, kyoMki ekameM carama aura acarama yaha vyavahAra nahIM bana sakatA hai / to phira ve kitanI hotI haiN| isa zaMkAke hone para batalAyA hai ki sthitikANDakakA jitanA utkIraNa kAla hotA hai utanI phAliyA~ hotI haiN| isakA yaha tAtparya hai ki utkIraNa kAlake ekaeka samayamai eka-eka phAlikaH patana hotA hai| yahA~ phAli zabda phA~ka isa arthameM AyA hai| jaise laDakIke cIrane para usameM aneka phalaka yA stara nikalate haiM usI prakAra sthitikANDakakA patana hote samaya vivakSita sthitikANDakake aneka stara yA phalaka ho jAte haiN| unameMse eka-eka phalakakA eka-eka samayameM patana hotA hai| isa prakAra ina phAliyoM ke patanameM kitanA samaya lagatA hai usa saba kAlako utkIraNakAla kahate haiM / utkIraNakA artha ukIranA hai aura isameM jo kAla lagatA hai use utkIraNakAla kahate haiN| bhAvArtha yaha hai ki eka sthitikANDakake patanakA kAla antamuhUrta batalAyA hai| isaliye utkIraNa kAlakA pramANa bhI itanA hI hotA hai| aura eka sthitikANDakameM mAliyA~ bhI uktapramANa hI hotI haiM / parantu pratyeka phAli sthitikANDakake AyAmapramANa hotI hai / aura tabhI usakI phAli yaha saMjJA sArthaka hai| tIsarI bAtakA vicAra karate hue batalAyA hai ki akevaliyoMke sAtha kevaliyoMkI samAnatA karanA ThIka nhiiN| matalaba yaha hai ki saMsArI janoMko eka-eka sthitikANDakake patanameM antarmuhUrta kAla lagatA hai aura samudghAtagata kevalIko eka-eka samaya hI lagatA hai| aba jaba ki saba sthitikANDakoMkA kAla antarmuhUrta mAna liyA jAya to yaha bAta kevaliyoMke sthitikANDakameM ghaTita nahIM hotI, isaliye vyabhicAra doSa AtA hai / basa isI zaMkAkA samAdhAna karate hue yaha batalAyA hai ki kevaliyoMkI chadmastha janoMke sAtha samAnatA nahIM hai| arthAt eka-eka sthitikANDakakA kAla jo antarmuhUrta batalAyA hai vaha chadmastha janoMkI apekSA batalAyA hai samudghAtagata kevaliyoMkI apekSA nahIM, isaliye koI doSa nahIM prApta hotaa| samudghAtagata kevaliyoMke to pariNAmoMkI vizuddhike kAraNa eka-eka samayameM eka-eka sthiti kANDakakA patana ho jAtA hai| isa prakAra itane kathanakA yaha tAtparya hai ki samyaktva. aura samyagmithyAtvakI antima phAlike niSakoMkA eka sAtha patana hotA hai isaliye utane niSeka sannikarSako nahIM prApta hote| Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 465 gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso 465 * solasakasAyANaM hidivihattI kimukkassA aNukkasA ? $ 768. sugamamedaM / * NiyamA annukssaa| $ 766. kudo ? kasAyANamukkassahidibaMdhakAle itthivedassa baMdhAbhAvAdo / baMdhabhAveNa apaDihaggassitthivedassa solasakasAyANamukkassahidibaMdhakAle ukkassahidIe sNbhvaabhaagdo| * ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdiM kAdUNa jAva AvaliyUNA tti / 770 taM jahA-paDihaggapaDhamasamae baMdhAvaliyAdikkaMtakasAyadvidIe itthivedammi saMkaMtAe itthivedassa ukkassahidivihattI hodi / takkAle kasAyahidI sagukkassaM pekkhidUNa samayUNA; carimasamayammi baMdhukkassahidIe galidegasamayattAdo / evaM vidiyasamae dusamayUNA tadiyasamae tisamayUNA evamAvaliyamettasamaesu kasAyukkassahidI prAvaliyUNA hodi / ithivedahidI puNa ukkassA ceva, carimasamayammi baddhakasAyukkassahidIe baMdhAvaliyAdikkatAe itthivedassuvari saMkaMtidasaNAdo / AvaliyAdo uvari kasAyukkassahidI UNA kiNNa kIrai ? Na, uvari itthivedukkassa OM strIvedakI utkRSTa sthitike samaya solaha kaSAyoMkI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 6 768. yaha sUtra sugama hai| * niyamase anutkRSTa hotI hai| 766. kyoMki kaSAyoMkI utkRSTa sthitibandhake samaya strIvedakA bandha nahIM hotA hai / tathA bandharUpase patadgrahapaneko nahIM prApta hue strIvedakI utkRSTa sthiti solaha va.pAyoMkI utkRSTa sthitike bandhake samaya saMbhava nahIM hai| ___ * vaha anutkRSTa sthiti apanI utkRSTa sthitikI apekSA eka samaya kama se lekara eka Avalikama utkRSTa sthiti taka hotI hai / 6770. isakA khulAsA isa prakAra hai-pratibhagnakAlake prathama samayameM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitike strIvedameM saMkrAnta hone para strIvedakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| usa samaya kaSAyakI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue eka samaya kama hotI hai, kyoMki yahAM para antima samayameM baMdhI huI kaSAyakI utkRSTa sthitikA eka samaya gala gayA hai| isI prakAra dUsare samayameM do samaya kama tIsare samayameM tIna samaya kama tathA isI prakAra AvalipramANa samayoMke byatIta hone para kaSAyakI utkRSTa sthiti eka zrAvalikama hotI hai parantu yahAMtaka strIvedakI sthiti utkRSTa hI rahatI hai, kyoMki antima samayameM ba~dhI huI kaSAyakI utkRSTa sthitikA bandhAvalike byatIta hone para strIvedameM saMkramaNa dekhA jAtA hai| zaMkA-kaSAyakI utkRSTa sthiti eka prAvali kAla taka hI kama kyoM hotI hai isase aura 56 Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 sate asaMbhavAdo | gayadhavalAsahide kasAyapAhuDe * purisavedassa dvidivihattI kimukkassA aNukkassA ? 6 771 sugamamedaM / * piyamA aNukkassA | 1 772. kuMdo ? itthavedabaMdhakAle sesavedANaM baMdhAbhAvAdo / kimida Natthi baMdha ! sAhAviyAdo | Na ca sahAvo paDiyabAyaNAjoggo, avvavatthAvattado / Na ca baMdhe viNA purisavedo kasAyadvidiM paDicchadi, apaDiggahattAdo / [ hidivihI * ukkassAdo aNukkassA aMtomuhutta samAdiM kADhUNa jAva aMtokoDAkoDiti / $ 773. taM jahA --kasAyANamukkassaDidiM paDibaMdhiya paDihaggasamae bajjhamANa purisavedassuvari baMdhAvaliyAdIdakasAyadvidIe saMkaMtAe purisavedassu kassaDidivihattI hodi / puNo savvaja haNNeNaM to muhUce gukkassasaMkilesa gaMtUNa kasAyukkassadvidi adhika kama kyoM nahIM kI jAtI hai / samAdhAna- nahIM, kyoMki Avalise adhika kaSAyakI sthiti ke kama hone para strIvedakI utkRSTa sthitikA pAyA jAnA saMbhava nahIM hai / * strIvedakI utkRSTa sthiti ke samaya puruSavedakI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 9 771. yaha sUtra sugama hai / * niyamase anutkRSTa hotI hai / 9 772 kyoMki strIvedake bandhake samaya zeSa vedoMkA bandha nahIM hotA hai / zaMkA- strIvedake bandhake samaya zeSa vedoMkA bandha kyoM nahIM hotA hai ? samAdhAna - aisA svabhAva hI hai ki strIvedake bandhake samaya zeSa vedoMkA bandha nahIM hotA hai aura svabhAva meM zaMkA nahIM kI jA sakatI, anyathA avyavasthAkI Apatti prApta hotI hai / aura bandhake binA puruSaveda kaSAyakI sthitiko prApta nahIM hotA, kyoMki usa samaya vaha apatadgraharUpa hai / tAtparya yaha hai ki jaba taka puruSavedaka / bandha na ho taba taka usameM kaSAyakI sthitikA saMkramaNa nahIM hotA | * vaha anutkRSTa sthiti apanI utkRSTa sthitikI apekSA antarmuhUrta kase kara antaH kor3Akor3I taka hotI hai / 6 773. isakA khulAsA isa prakAra hai- kaSAyakI utkRSTa sthitiko bAMdha kara pratibhagnakAla ke pahale samaya meM baMdhanevAle puruSaveda meM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthiti ke saMkramaNa hone para puruSavedaka utkRSTa sthitibibhakti hotI hai / punaH sabase jaghanya antarmuhUrta kAlake dvArA utkRSTa saMklezako prApta hokara aura kaSAyakI utkRSTa sthitikA bandha karake pratibhama kAlake prathama samaya meM Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariNayAso 467 baMdhiya paDihaggasamae bajjhamANitthivedammi baMdhAvaliyAdikkatakasAyahidIe saMkaMtAe ithivedahidI ukkassA hodi / takkAle purisavedahidI sagukkassaM pekkhidUNa aMtoitta NAH purisa-NavusayavedajahaNNabaMdhagaddhANaM samUhassa aMtomuhuttattu valaMbhAdo / puNo kasAyANaM samayaNakkassahidi baMdhiya paDihaggasamae bajjhamANapurisavedammi baMdhAvaliyAdIdakasAyukkassahidIe saMkaMtAe pumvinlahidi pekhidUNa purisavedahidI saMpahi samayaNA hodi / puNo avahidamatomuhuttamacchiya ukkassasaMkilesaM gaMtUNa kasAyANamukkassahidi baMdhiya paDihaggasamae bajjhamANitthivedammi baMdhAvaliyAdIdakasAyahidIe saMkatAe itthivedassa ukkassahidI hodi / tatkAle purisavedahidI sagukkassahidi pekkhidUNa samayAhiyaaMtomuhuca NA / evaM jANidUNa zrodAreyavvaM jAva NivviyapaaMtokoDAkoDi ti / * hassa-radINaM hidivihattI kimukkassA aNukkassA ? 6 774. sugamamedaM / * ukkasA vA aNukkassA vA / $ 775. jadi isthivede bajjhamANe hassa-radINaM baMdho asthi to itthivedukkassahidIe vittio edAsi pi ukkassahidIe; tiNhaM payaDINamavari akkameNa saMkaMtIe / ba~dhanevAle strIvedameM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitike saMkramaNa karane para strIvedakI utkRSTa sthiti hotI hai / isa samaya puruSavedakI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue antarmuhUrtakama hotI hai, kyoMki puruSaveda aura napuMsakavedake jaghanya bandhakakAloMkA samUha antarmuhUrta pAyA jAtA hai| punaH kaSAyoMkI eka samaya kama utkRSTa sthitiko bAMdhakara pratibhannakAlake pahale samayameM baMdhanevAle puruSavadameM bandhAvalise rahita kaSAyakI eka samaya kama utkRSTa sthitike saMkrAnta hone para puruSavedakI pahalekI sthitiko dekhate hue isa samayakI sthiti eka samaya kama hotI hai| punaH avasthita antarmuhUrta kAlataka Thahara kara aura utkRSTa saMklezako prApta hokara tathA kaSAyakI utkRSTa sthitikA bandha karake pratibhanna kAlake prathama samayameM ba~dhanevAle strIvedameM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitike saMkrAnta hone para strIvedakI utkRSTa sthiti hotI hai| tathA usa samaya puruSavedakI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue eka samaya adhika antarmuhUrta kama hotI hai| isI prakAra jAna kara nirvikalpa antaHkor3Akor3I sthitike prApta honetaka puruSavedakI sthitiko ghaTAte jAnA caahiye| * strIvedakI utkRSTa sthitike samaya hAsya aura ratiko sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 6774. yaha sUtra sugama hai / * utkRSTa hotI hai aura anutkRSTa hotI hai / 6775. yadi strIvedake bandhake samaya hAsya aura ratikA bandha hotA hai to strIvedakI utkRSTa sthitivibhaktivAlA hotA huA ina donoMkI bhI utkRSTa sthitivibhaktivAlA hotA hai; kyoMki bandhAvalise rahita kaSAyakI utkRSTa sthiti tInoM prakRtiyoMmeM ekasAtha saMkrAnta huI hai| Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 mayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihacI 3 aNNahA aNukkassA; baMdhAbhAveNa apaDiggahANaM hassa-radINamuvari kasAyukkassahidIe sNkmaabhaavaado| * ukassAdo aNukassA samayUNamAdi kAdUNa jAva aMtokoDAkoDi tti ? 776. taM jahA-aMtomuhuttakAlamAvaliyamettakAlaM vA kasAyukkassahidi baMdhiya paDihaggasamae bajjhamANitthiveda-hassa-radIsu baMdhAvaliyAdikkatakasAyahidIe saMketAe tiNhaM pi ukkassahidivihattI hodi| puNo tadaNaMtarauvarimasamae hassa-radibaMdhavocchedavAraNa aradi-sogesu baMdhamAgadesu ithivedassukkassahidIe saha hassaradINamaNukkassahidI hodi; appaNo ukkassahidIdo adhahidigalaNeNa glidegsmyttaado| evaM hassa-radihidIe jAva samayUNAvaliyamettakAlo galadi tAvitthivedasmukkassahidivihattI ceva / uvari aNukkassA hodi; tattha baMdhAvaliyAdIdakasAyukassahidisaMkaMtIe abhaavaado| 8 777. tado aNNeNa jIveNa egasamayaM samayUNAvaliyUNakasAyaukkassahidi baMdhiya samayUNAvaliyamettakAlamukkassahidi baMdhiya paDihaggasamae itthivedeNa saha bajjhamANahassa-radIsu AvaliyAdikkaMtakasAyahidIe saMkAmidAe itthiveda-hassa-radINaM anyathA anutkRSTa hotI hai, kyoMki bandha nahIM honese apatadgrahako prApta huI hAsya aura ratimeM kaSAyakI utkRSTa sthitikA saMkramaNa nahIM hotA hai / * vaha anutkRSTa sthiti apanI utkRSTa sthitikI apekSA eka samaya kamase lekara antaHkor3Akor3I sAgara taka hotI hai / 6776, khulAsA isa prakAra hai-antarmuhUrta kAla taka yA eka Avali kAlataka kaSAyakI utkRSTa sthitikA bandha karake pratibhanna kAlake pahale samayamaiM baMdhanevAle strIveda. hAsya aura ratimeM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitike saMkrAnta hone para tInoM hI prakRtiyoMkI utkRSTa sthiti hotI hai / punaH tadanantara agale samayameM hAsya aura ratikI bandhavyucchiti hokara arati aura zokake bandhako prApta hone para strIvedakI utkRSTa sthitike sAtha hAsya aura ratikI anatkRSTa sthiti hotI hai. kyoMki taba ina prakRtiyoMkI apanI apanI utkRSTa sthitimeMse adhaHsthitiMgala samaya gala gayA hai| isa prakAra jaba taka hAsya aura ratikI sthitimeMse eka samaya kama eka Avali pramANa kAla jIrNa hotA hai taba taka strIvedakI utkRSTa sthitivibhakti hI rahatI hai tathA isake bAda strIvedakI anutkRSTa sthitivibhakti hotI hai, kyoMki eka samaya kama eka Avalike bAda strIvedameM bandhAvalise rahita kaSAyakI utkRSTa sthitikA saMkramaNa nahIM pAyA jAtA hai| arthAt taba strIvedameM bandhAvalise rahita kaSAyakI utkRSTa sthitise uttarottara kama sthitikA saMkramaNa hotA hai / 6777. tadanantara kisI eka jIvane eka samaya taka eka samayase nyUna eka Avali kama kaSAyakI utkRSTa sthitikA bandha karake tadanantara eka samaya eka Avali pramANa kAla taka kaSAya kI utkRSTa sthitiko bA~dha kara pratibhagnakAlake pahale samayameM strIvedake sAtha baMdhanevAlI hAsya aura ritameM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitikA saMkramaNa kiyA taba usake strIveda, hAsya aura rati Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiya sariNayAso 466 hidI saksasahidi pekkhidUga samayUNAvaliyAe UNA hodi / vidiyasamae hassaradibaMdhavocchedaduvAreNa aradi-sogesu baMdhamAgadeSu itthivedassukkassadvidividdattI hodi; baMdhAvaliyAdikkatakasAyukkassadvidIe tatthitthivedammi saMkaMtidaMsaNAdo / hassa-radihidI puNa sagukkassaDidiM pekkhidUNa AvaliyUrNa; baMdhAbhAvAdo | evaM jAva dusama - yUNAvaliyamettamaddhANamuvari gacchadi tAvitthivedadvidI ukkassA ceva / hassa - radIrNaM puNa jAva tattiyamANaM gacchadi tAva saMgukkassa hidI dusamapUNA dozrAvaliyUNI hodi / baMdhAvaliyAdIdakasAyukkasahidIe AvaliyAhi UNA hodi / $ 778, tado aNNo jIvo dusamayUNadoAvaliyAhi UNiyaM kasAyukasa - hidiM baMdhiya puraNo samayUNAvaliyamettakAlamukassaDidiM vaMdhiya paDihaggasamae itthivedahassa-radIsu bajjhamANiyAsu baMdhAvaliyAdIdakasAyahidiM saMkAmiya tinhaM pi aNukarasadvidivihatti jAdo / tado uvarimasamaya pahuDi hassa-radibaMdhavocchedaduvAreNa itthavedeNa saha aradi-soge baMdhAviya puvvaM va odAredavvaM / evaM puNo puNo edeA vihANeNa zradAreNa davvaM jAva aMtokoDAkoDi tti / Navari jaM jaM hidiM Niru bhidumicchadi tatto AvaliyanbhahiyamegasamayaM baMdhAviya puNo samayUNAvaliyamettakAlaM kasAyANamukkassadvidaM baMdhi pahiggasamae bajjhamANitthiveda-hassa - radIsu puvvaNiruddhahidIe Avali - kI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue eka samayase nyUna eka AvalikAla pramANa kama hotI hai| tathA dUsare samaya meM hAsya aura ratikI bandha vyucchittike dvArA arati aura zokake bandhako prApta hone para strIvedakI utkRSTa sthiti vibhakti hai; kyoMki bandhAvalise rahita kaSAya kI utkRSTa sthitikA bahA~ strIvedameM saMkramaNa dekhA jAtA hai / para hAsya aura rati kI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue eka Abali kama hotI hai, kyoMki usa samaya unakA baMdha nahIM hai / isa prakAra jaba taka do samaya kama AvalipramANa kAla Age jAte haiM taba taka strIvedakI sthiti utkRSSTa hI hotI hai / para hAsya aura ratikA utanA kAla Age jAne taka unakI utkRSTa sthiti do samaya se nyUna do zrAvali kama hotI hai / SS 778. punaH anya jIvane eka samaya taka do samaya kama do AvaliyoMse nyUna kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha karake punaH eka samaya kama eka Avali kAla taka utkRSTa sthitikA bandha karake pratibhagna kAlake pahale samaya meM baMdhanevAle strIveda, hAsya aura ratimeM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitikA saMkramaNa kiyA taba vaha tInoM hI prakRtiyoMkI anutkRSTasthitivibhaktikA dhAraka huaa| tadanantara isake Age samayase lekara hAsya aura ratikI bandhavyucchittidvArA strIvedake sAtha rati aura zokakA bandha karAke pahale ke samAna hAsya aura ratikI sthitiko ghaTAte jAnA cAhiye / isa prakAra punaH punaH isa vidhise antaH kor3Akor3I sAgara pramANa sthitike prApta hone taka hAsya aura ratikI sthitiko ghaTAte hue lejAnA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki jisa jisa sthitiko rokanA cAho usase eka Avali adhika kaSAyakI sthitikA eka samaya taka bandha karAke punaH eka samaya kama eka Avali kAla taka kaSAyakI utkRSTa sthitikA baMndha karAke pratibhagna kAla ke pahale samaya meM baMdhanevAle strIveda, hAsya aura ratimeM pahale rukI huI sthitike eka Avalike 1. zrI. pratau -'zrAvaliyUNA' iti sthAne 'vihattizro' iti pAThaH / Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidihitI 3 yAdIdA saMkaMtAe tinhaM aNukkassahidivihattI hodi / tado uvarimasamae hassa - radibaMdhe phiTTa aradi-soggitthavedANamukkassa dvidivihattI hodi / tatkAle hassa - radINaM punnaruiddhahidI samayUNA hodi / * aradi-sogANaM dvidivihattI kimukkassA aNukkassA ? 1776 sugamamedaM / * ukkassA vA aNukkassA vA / 9 780. itthavede bajjhamANe jadi aradi-sogA baMjjhati to itthivedukkassahidI saha aradi - sogANaM pi ukkassaTThidivihattI hodi; baMdhAvaliyAdIdakasAyu kassahidI kameNa tinhamuvari saMkaMtIe / aNNA aNukkassA; paDihaggAvaliyAe aradisogANaM baMdhAbhAveNa Na pahiggabhAvANaM kasAyukkasahidIe zrAgamAbhAvAdo / * ukkassAdo aNukkassA samayUNamAdiM kADhUNa jAva vIsasAgaro - vamakoDAkoDIo palidovamassa asaMkhejja dibhAgeNUNAo tti / $ 781, edAsi payaDINaM samayUNukkassaDidiyAdividIrNa saNNAso buccade | taM jahA - zrAvaliyamettakAlaM kasAyANamukassadvidiM baMdhiya paDihaggasamae bajjhamA - Nitthiveda-aradi-sogesu baMdhAvaliyAdikkata kasAyadvidIe saMkaMtAe tinhaM pi ukkassa bAda saMkrAnta hone para tInoMkI anutkRSTa sthiti vibhakti hotI hai tadanantara isake Age ke samayameM hAsya aura ratikI bandhavyucchinti ho jAnepara arati, zoka aura strIvedakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai / tathA usa samaya hAsya aura ratikI pahale rukI huI sthiti eka samaya kama hotI hai ! * strIvedakI utkRSTa sthiti ke samaya arati aura zokakI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? $ 776. yaha sUtra sugama hai / * utkRSTa hotI hai aura anutkaSTa hotI hai / $ 780. strIvedake bandhake samaya yadi arati aura zokakA bandha hotA hai to strIvedakI utkRSTa sthiti ke sAtha arati aura zokakI bhI utkRSTa sthiti vibhakti hotI hai, kyoMki bandhAvali sehata kA utkRSTa sthitikA eka sAtha tInoM meM saMkramaNa huA hai / anyathA arati aura zoka kI sthiti anutkRSTa hotI hai, kyoMki pratibhagna kAlakI eka Avalike bhItara bandha nahIM hone se patadgrahapane se rahita arati aura zoka meM kaSAyakI utkRSTa sthitikA saMkramaNa nahIM hotA / vaha anutkRSTa sthiti apanI utkRSTa sthitikI apekSA eka samaya kamase lekara palya kA asaMkhyAtavA~ bhAga kama bIsa kor3Akor3I sAgara taka hotI hai / 9 781. aba ina prakRtiyoMkI eka samaya kama utkRSTa sthiti se lekara zeSa sthitiyoMkA sannikarSa kahate haiM / jo isa prakAra hai- eka AvalikAla taka kaSAyakI utkRSTa sthitikA bandha karake pratibhagna kAla ke prathama samaya meM baMdhanevAlI strIveda, arati aura zoka prakRtiyoM meM baMdhAvali se rahita kaSAyakI sthiti ke saMkrAnta honepara tInoMkI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai / tadanantara Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDiTThidivihattiyasa piNyAso 471 vittI hodi / tado uvarimasamae aradi- sogabaMdha vocchedaduvAreNa hassa - radIsu baMdhamAgayAsu aradi-sogukkasahidI samayUNA hodi; paDiggahattAbhAveNa tattha kasAyahidI saMkamAbhAvAda / evamuvari vi vattavvaM jAva samayUNAvaliyAe UNamukkassahidI jAdA ti / suvarimaparUvaNA jahA hassa~radINamitthivedukkassaTThidisaMbaMdhANaM kadA tahA kAyavvA vari ettha samayUNA bAhA kaMDa eNUNavIsa sAgarovamakoDAkoDIo kasAyuMkkassaDidibaMdheNa saha aradi-soge baMdhAviya paDihaggasamae aradi-sogabaMdhavocchedaM kADhUNa zrAvaliyametadvidIo gAliya aMtimaviyappo vattavvo / kudo ? kasAyukkasahidIe bajjhamANAe Navu sayaveda- aradi-soga-bhaya-dugu chANaM NiyameNa tattha baMdhe saMte sagukkasahidIdo samayUNAbAhAkaMDaeNUNasseva dvidibaMdhasvabhAdo / * evaM evaM sayavedassa / 1782. jahA aradi-sogANaM itthavedukkassa dvidipaDibaddhANaM parUvaNA kadA tahA 'sayavedassa va parUvaNA kAyavvAH samayUNamAdiM kADhUNa jAva vIsaMsAgarovamakoDAkoDI palido 0 asaMkhe0 bhAgeNa UNAo tti edehi saSNiyAsaviyahi avasAdo | etthataNavisesapaduSpAyaNadvamuttaramuttaM bhaNadi * vari piyamA aNukkassA | Age ke samaya meM arati aura zokakI bandhucchiti hokara hAsya aura ratike bandhako prApta honepara arati aura zokakI utkRSTa sthiti eka samaya kama hotI hai, kyoMki usa samaya patadgrahapanA nahIM rahane se unameM kaSAyakI sthitikA saMkramaNa nahIM hotA hai / isI prakAra Age bhI eka samaya kama eka valise nyUna utkRSTa sthitike prApta hone taka isI prakAra kathana karanA cAhiye / zeSa mAgekI prarUpaNA, jisa prakAra strIvedakI utkRSTa sthiti se sambandha rakhanevAlI hAsya aura ratikI kI hai usa prakAra karanI cAhiye / kintu yahAM para kaSAyakI utkRSTa sthiti ke bandhake sAtha rati aura zokakA eka samaya kama AbAdhAkANDakase nyUna bIsa kor3Akor3I sAgara sthitipramANa bandha karAke tathA pratibhagna kAlake prathama samaya meM arati aura zokakI bandhavyucchitti karAke aura eka Avali pramANa sthitiyoM ko galAkara antima vikalpa kahanA cAhiye, kyoMki kaSAyakI utkRSTa sthitike bamdha ke samaya napuMsaka veda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkA niyama se bandha hotA hai para vaha sthitibandha apanI utkRSTa sthiti se eka samaya kama AbAdhAkANDakase nyUna taka hI hotA hai / * isI prakAra napuMsakavedakI prarUpaNA karanI cAhie / 6782. jisa prakAra strIvedakI utkRSTa sthitike sAtha arati aura zokakI prarUpaNA kI hai usI prakAra napuMsaka vedakI bhI prarUpaNA karanI cAhiye, kyoMki eka samaya kama utkRSTa sthiti se lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama bIsa kor3Akor3I sAgara pramANa sthiti taka hone vAle sannikarSa ke bhedoMkI apekSA rati aura zokake kathanase napuMsakavedake kathanameM koI bheda nahIM hai / aba isa viSaya meM vizeSatA batalAne ke liye AgekA sUtra kahate haiM * kintu itanI vizeSatA hai ki strIvedakI utkRSTa sthiti ke samaya napuMsaka vedakI sthiti niyamase anutkRSTa hotI hai / Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 783. kudo ? itthivedeNa saha Navusayavedassa bNdhaabhaavaado| teNa paDihaggapaDhamasamae bajjhamANitthivedammi baMdhAvaliyAdIdakasAyukkassahidIe saMkaMtAe itthivedassa ukassahidI hodi Navu sayavedassa puNa NiyameNa samayaNukkassahidI / etto uvari jAva prAvaliyamettaddhANaM gacchadi tAvitthivedo ukkasso ceva / Navari NavusayavedukassahidI AvaliyUNA hodi / evamuvari aradi-sogoyaraNavihANaM buddhIe kAUNa odAreyavvaM / 9 bhaya duguchANaM hidivihattI kimukkassA aNukassA ? 6784. sugamaM / NiyamA ukkssaa| $ 785. jammi kAle ithivedo bajjhadi tammi kAle bhaya-duguchANaM baMdho NiyamA atthi; dhuvabaMdhittAdo / teNitthivedassa ukkassahidIe saMtIe bhaya-duguMThAo hidi paDucca NiyamA ukkassAo tti bhaNidaM / (r) jahA itthivedeNa tahA sesehi kmmehi| $ 786. jahA itthivedukkassahidIe NiruddhAe sesakammehi saNNiyAso kado tahA hassa-radi-purisavedANamukkassahidiNiru'bhaNaM kAdaNa saNNiyAso vattavyo 6783. kyoMki strIvedake sAtha napuMsakavedakA vandha nahIM hotA hai / ataH pratibhagna kAlake prathama samayameM baMdhanevAle strIvedameM bandhAvalise rahita kayAyakI utkRSTa sthitike saMkrAnta hone para strIvedakI utkRSTa sthiti hotI hai parantu usa samaya napuMsakavedakI niyamase eka samaya kama utkRSTa sthiti hotI hai / isake Age eka zrAvalikAla vyatIta hone taka strIveda utkRSTa hI rahatA hai parantu napuMsakavedakI utkRSTa sthiti usa samaya eka vali kama hotI hai| isI prakAra Age arati aura zokakI sthitike ghaTAnekI vidhiko buddhise vicAra kara usI prakAra napuMsakavedakI sthitiko ghaTAnA caahiye| ___* strIvedakI utkRSTa sthitike samaya bhaya aura jugupsAkI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 6784. yaha sUtra sugama hai / * niyamase utkRSTa hotI hai| 6785. jisa kAla meM strIvedakA bandha hotA hai usa kAlameM bhaya aura jugupsAkA bandha niyamase hotA hai, kyoMki ye donoM prakRtiyAM dhruvabandhinI haiN| ataH strIvedakI utkRSTa sthiti ke hone para bhaya aura jugupsAkI sthiti niyamase utkRSTa hotI hai / yaha isa sUtrakA tAtparya hai| * jisa prakAra strIvedake sAtha sannikarSake vikalpa kahe haiM usI prakAra zeSa karmoMke sAtha jAnane cAhiye / 6786. jisa prakAra strIvedakI utkRSTa sthitike sadbhAvameM zeSa karmoM ke sAtha sannikarSa kahA hai usI prakAra hAsya, rati aura puruSavedakI utkRSTa sthitikA sadbhAva karake sannikarSa kahanA Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 wwwINirnwwwvirwww. wwwwwwwwwwww gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDiDidivihattiyasariNayAso visesaabhaavaado| OM gavari viseso jANidavyo / 6 787. tattha purisavedaNiru bhaNaM kAUNa bhaNNamANe Natthi viseso; savvakammehi saha saNNikAsijjamANe ithivedasaNNikAseNa smaannttaado| hassa-radiNiru bhaNaM kAUNa bhaNNamANe micchatta-sammatta-sammAmicchatta-solasakasAya-bhaya-duguMDANaM saNNiyAsesu Natthi visesoH ithivedakassahidisaNNiyAseNa smaannttaado| itthi-purisANaM saNNiyAse asthi viseso, taM vattaissAso / taM jahA-hassa-radINamukkassahidIe saMtIe itthi-purisavedANaM hiMdI siyA ukkassA; kasAyANamukkassahidIe paDicchidAe caduhaM pi kmmaannmukksshididsnnaado| siyA aNukkassA; paDihaggasamae hassa-radIsu bajjhamANiyAsu itthi-purisavedANaM baMdhAbhAve saMte ukkassahidIe abhaavaado| jadi aNukkassA to aMtomuhutUNamAdi kAdaNa jAva aMtokoDAkoDi tti / kudo samaaNukkassadvidiAdiviyappo Na labbhade ? hassa-radINaM va itthi-purisavedANamegasamaeNa payaDibaMdhassa vocchedaabhaavaado| 6788. edassa NayaNiruddhAe kamo vuccade / taM jahA-kasAyANamukkassahidi cAhiye, kyoMki inake kathanameM koI vizeSatA nahIM hai| * kintu kucha vizeSa jAnanA cAhiye / 6787. unameM se puruSavedako rokakara kathana karane para koI vizeSatA nahIM hai, kyoMki saba karmoM ke sAtha puruSavedakA sannikarpa karane para strIvedake sannikarSake samAna hai| hAsya aura ratiko roka kara kathana karane para mithyAtva. samyaktva. samyagmithyAtva. solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAke sannikaSoM meM koI vizeSatA nahIM hai, kyoMki hAsya aura ratikI utkRSTa sthitike sAtha ukta prakRtiyoMkI sthitikA honevAlA sannikarSa strIvedakI utkRSTa sthitike sAtha honevAle sannikarSake samAna hai / para strIveda aura puruSavedake sannikarSameM kucha vizeSatA hai / Age usIko batAte haiN| jo isa prakAra hai-hAsya aura ratikI utkRSTa sthitike rahate hae strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthiti kadAcit utkRSTa hotI hai, kyoMki kaSAyakI utkRSTa sthitike inameM saMkramita ho jAne para cAroM hI koMkI utkRSTa sthiti dekhI jAtI hai| kadAcit anutkRSTa hotI hai, kyoMki pratibhA kAlake prathama samayameM hAsya aura ratike bandhake samaya strIveda aura puruSavedakA bandha nahIM hone para unakI utkRSTa sthiti nahIM hotI hai / yadi hAsya aura ratikI utkRSTa sthitike samaya strIveda aura puruSavedakI anutkRSTa sthiti hotI hai to vaha antarmuhUrta kama utkRSTa sthitise lekara antaH kor3Akor3I taka hotI hai| zaMkA-eka samaya kama utkRSTa sthiti Adi vikalpa kyoM nahIM prApta hotA hai ? samAdhAna-kyoMki jisa prakAra hAsya aura ratikA eka samayataka bandha hokara anantara usakI byucchitti ho jAtI hai, usa prakAra strIveda aura puruSavedakA eka samayataka bandha hokara usakI byucchitti nahIM hotii| 6788. aba nayakI apekSA isake kramakA kathana karate haiM, jo isa prakAra hai-kaSAyoMkI Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 -- jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 baMdhiya paDihaggasamae bajjhamANitthi-purisavedesu baMdhAvaliyAdikkatakasAyukkassahidIe saMkatAe itthi-purisavedANamukkassahidi kAdUNa puNo aMtomuhuttaM Navusayaveda-aradisogehi saha kasAyukkassahidi baMdhiya paDihaggasamae aradi-sogapayaDibaMdhavocchedaduvAreNa bajjhamANahassa-radIsu baMdhAvaliyAdikkatakasAyahidIe saMkaMtAe hassa-radINamukkassahidivihattI hodi / tatkAle itthi-purisavedahidI sagukkassahidi pekkhidUNa aMtomuhuttUNA / saMpahi edamaMtomuhuttUNamAdi kAdUNa NedavvaM jAva dhuvahidi tti eso viseso tti / ___786. ke vi AiriyA bhaNaMti-edAsu vi payaDIsu Natthi viseso; hassaradINaM va egasamaeNa payaDibaMdhabocchedasaMbhavAdo / ithi purisavedANamegasamaeNa baMdhavocchedo hodi tti kudo Navvado ? mahAbaMdhasuttAdo hassa-radINamukkassahidiNiru bhaNaM kAUNitthi-purisavedANaM samayUNAdisaNNiyAsaviyappaparUvayauccAraNAdo ca Navvade / 'Navari viseso jANiyavvo' ti cuNNisuttaNiddesaNNahANuvavattIdo itthiparisavedANamegasamaeNa baMdhavocchedo Na hodi ti Na votaM jutta; edassa Niddesassa Navusayaveda-aradi-sogANaM saNNiyAsesu uvavattidaMsaNAdo / taM jahA-itthivede utkRSTa sthitikA bandha karake pratibhanna kAlake prathama samayameM ba~dhanevAle strIveda aura puruSavedameM bandhAvalise rahita kaSAyakI utkRSTa sthiti ke saMkrAnta hone para strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthiti prApta hotI hai / punaH antarmuhUrta kAla taka napuMsakaveda, araMti aura zokake sAtha kaSAyakI utkRSTa sthitikA bandha karake pratibhagnakAlake prathama samayameM arati aura zoka ina do prakRtiyoMkA bandha byucchittidvArA baMdhanevAlI hAsya aura ratimeM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitike saMkrAnta hone para hAsya aura ratikI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| tathA usa samaya strIveda aura puruSavedakI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue antarmuhUrta kama hotI hai| aba isa antamuhUta kama utkRSTa sthitise lekara dhruvasthiti prApta hone taka strIveda aura puruSavedakI sthiti ghaTAte jAnA caahiye| yahI yahA~ vizeSatA hai| 786. kucha AcArya kahate haiM ki ina prakRtiyoMmeM bhI koI vizeSatA nahIM hai, kyoMki hAsya aura ratike samAna ina prakRtiyoMkA bhI eka samaya taka bandha hokara anantara unakI vyucchitti saMbhava hai| zaMkA-strIveda aura puruSavedakI eka samayake dvArA bandhavyucchitti hotI hai yaha kisa premANa se jAnA jAtA hai ? . samAdhAna-mahAbandhasUtra se| tathA hAsya aura rati kI utkRSTa sthitiko rokakara strIveda aura puruSaveda kI eka samaya kama utkRSTa sthiti Adi sannikarSa vikalpoM kA kathana karanevAlI uccAraNAse jAnA jAtA hai| __ zaMkA-'Navari viseso jANiyavvo' isa prakAra cUrNisUtrakA nirdeza anyathA bana nahIM sakatA, isaliye strIveda aura puruSavedakI eka samayake dvArA bandhavyucchitti nahIM hotii| samAdhAna-aisA kahanA ThIka nahIM hai kyoMki isa nirdezakI sArthakatA napuMsakavedana, rati Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso 475 Niruddha Navusayavedo NiyamA aNukkassA; itthivedabaMdhakAle Navusayavedassa bNdhaabhaavaado| hassa-radINaM puNa ukkassahidIe NiruddhAe NavusaMyavedahidI siyA ukkassA; hassaradibaMdhakAle vi Naqsayavedassa bNdhuvlNbhaado| siyA aNukkassA; kayAi tatthabaMdhAbhAveNa tassa smynnaadiviyppvlddhiido| itthiveda ukkassahidIeNa aradi-sogANaM siyA ukkassA; itthivedeNa saha edesiM baMdhaM paDi virohaabhaavaado| siyA aNukkassA; paDihaggasamae hassa-radIsu baMdhamAgadAmu aradi-sogANaM samayaNamAdiM kAdaNa jAva palidovamassa asaMkhejjadibhAgabbhahiyabIsaMsAgarovamakoDAkoDimettaviyappavalaMbhAdo hai| hassa-radINamukkassahidIe NiruddhAe puNa aradi-sogahidI NiyamA aNukkassA; paDihaggasamae hassa-radIsu bajjhamANiyAsu tappaDivazvANamaradi-sogANaM baMdhAbhAvAdo / tado itthi-purisavedesu Natthi viseso tti siddhaM / ___ 760. suttAhippAraNa puNa itthi-purisavedesu vi viseso atthi ceva, hassaradINaM va itthi-purisavedANamegasamaeNa baMdhuvaramANabhuvagamAdo / tado itthivede Niruddha hassa-radINaM samayaNAdiviyappA hoti / hassa-radIsu puNa NiruddhAsu itthi-purisavedANamaMtomuhutta NAdiviyappA tti / aura zoka prakRtiyoMka sannikarSoM meM batalAI gaI hai| khulAsA isa prakAra hai-strIvedakI utkRSTa sthitike rahana para napuMsakavedakI sthiti niyamase anutkRSTa hotI hai, kyoMki strIvedake bandhake samaya napuMsakavedakA bandha nahIM haataa| parantu hAsya aura ratikI utkRSTa sthitike rahane para napuMsakavadako sthiti kadAcit utkRSTa hotI hai, kyoMki hAsya aura ratike bandhake samaya bho napusakavadakA bandha pAyA jAtA hai| kadAcit anutkRSTa hotI haiM, kyoki kadAcit hAsya aura rAtakA vahA bandha nahIM honase napusakavadakI utkRSTa sthitima eka samaya kama Adi vikalpa pAye jAta h| strAvadakA utkRSTa sthAtaka sAtha arAta aura zAkakI sthiti kadAcit utkRSTa hAtI hai, kyAka strAvadaka bandhaka sAtha inakA bandha hAnameM kAi virAdha nahIM AtA hai| kadAcit anutkRSTa hAtA ha, kyAka prAtabhagnakAlaka prathama samayama hAsya aura ratika bandhakA prApta hAna para arAta Ara zAkakA eka samaya kama utkRSTa sthitisa lakara palyakA asaMkhyAtavAM bhAga dhika bAsa kAr3AkAr3A sAgara taka sthitivikalpa dekha jAta hai| parantu hAsya aura rAtakI utkRSTa sthitike rahana para arAta aura zAkako [sthAta niyamasa anutkRSTa hAtA ha, kyoMki pratibhagna kAlaka prathama samayama hAsya aura rAtaka bandhakA prApta hAna para unakA prAtapakSabhUta arati ora zAka prakRtiyAkA bandha nh| dAtA ha, isAlaya strAvada Ara puruSavadaka viSayama kAi vizaSatA nahA ha yaha / siddha huaa| 6760. parantu ukta sUtrake abhiprAyAnusAra strIveda aura puruSavedake viSayameM bhI vizeSatA hai hI, kyoMki ukta sUtrameM hAsya aura ratike samAna strIveda aura puruSavedakI eka samayaka dvArA bandha vyucchitti nahIM svIkAra kI hai, ataH strIvedakI utkRSTa sthiti ke rahane para hAsya aura ratike eka samaya kama utkRSTa sthiti Adi vikalpa hote haiN| parantu hAsya aura rAtakI utkRSTa sthitika rahane para strIveda aura puruSavedake antarmuhUrta kama utkRSTa sthiti Adi viphala hote haiN| ___ Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 gayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ hidivihattI 3 (r) Navusayavedassa ukkassahidivihattiyassa micchattassa hidivihattI kimukkassA aNukkassA ? $ 791. sugamaM / * ukassA vA aNukassA vA / $ 762 NavaMsayavedahidIe ukassAe saMtIe jadi micchattassa ukkassahidI pabaddhA hoja to micchattassa ukkassahidivihattI hodi aNNahA aNukkassA; ukkassAdo heDimahidIdo baMdhatassa ukkassattAbhAvAdo / 8 ukassAdoM aNukkassA samayUNamAdi kAdUNa jAva palidovamassa asaMkhejadibhAgeNa UNA tti / $ 763. palido0 asaMkhe0 bhAgo kiMpamANo ? egaavliybbhhiysmyuunnaabaahaakNddymetto| ahio kiNNa hodi ? Na, kasAesu ukkassahidibaMdhe saMte micchattassa samaUNAbAhAkaMDaeNUNaukassahidimettajahaNNahidibaMdhassa ttthuvlNbhaado| egAvaliyAe ahiyattaM kathamuvalabbhade ? Na, paDihaggakAle vi Navusayavedassa AvaliyamettakAlamukkassahidisaMbhavAdo / sesaM sugamaM; bahuso pruuvidttaado| * napusakavedakI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtvakI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 761. yaha sUtra sugama hai| * utkRSTa hotI hai aura anatkRSTa bhI / 6 762. napuMsakavedakI utkRSTa sthitika rahate hue yadi mithyAtvakI utkRSTa sthitikA bandha hotA hai to mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai, anyathA anutkRSTa sthiti hotI hai, kyoMki utkRSTase kamakI sthitikA bandha karanevAleke utkRSTa sthiti nahIM ho sktii| * vaha anutkRSTa sthiti apanI utkRSTa sthitikI apekSA eka samaya kamase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama taka hotI hai| 6763 zaMkA-yahAMpara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgakA kitanA pramANa liyA hai ? samAdhAna-eka samaya kama AbAdhAkANDako eka Avali kAlake jor3a dene para jitanA pramANa ho tatpramANa yahAM palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga kAla liyA hai| zaMkA-isase adhika kyoM nahIM hotA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki kaSAyoMkI utkRSTa sthiti ke bandha hote samaya mithyAtvakA kamase kama sthitibandha eka samaya nyUna AbAdhAkANDakase kama utkRSTa sthiti mAtra hI hotA hai, isase kama nhiiN| zaMkA-palyake asaMkhyAtaveM bhAgako jo eka zrAvali adhika aura eka samaya kama AvAdhA kANDaka premANa batalAyA hai to yahAM eka Avali kAla adhika kaise sambhava hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki pratibhanna kAlake bhItara bhI napuMsakavedakI eka Avali kAla taka utkRSTa sthiti saMbhava hai| sUtrakA zeSa vyAkhyAna sugama hai, kyoMki usakA anekabAra kathana kara Aye haiN| Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihattIe uttarapayaDividivihattiyasariNayAso (r) sammatta-sammAmicchattANaM hidivihattI kimukkassA aNukassA ? 6764. sugama0 / NiyamA annukssaa| 765. Navusayavedukkassahidivihattiyammi micchAiDimmi sammatta-sammAmicchatANamukkassahidIe abhAvAdo / Na ca sammAiTipaDhamasamae paDibaddhAe sammatta-sammAmicchatnukassahidIe aNNatyatthi saMbhavo; virohaado| * ukassAdo aNukassA aMtomuhutta NamAdi kAdUNa jAva egA hidi tti / pavari carimuvvellaNakaMDayacarimaphAlIe UNA / . 766. edesi doNhaM suttANamatthe bhaNNamANe jahA micchattukkassadvidiNiru bhaNaM kAUNa sammatta-sammAmicchattadosuttANaM parUvaNA kadA tahA ettha vi kAyavvA; visesaabhaavaado| solasakasAyANaM hidivihattI kimukkassA aNukassA ? $ 767. sugamaM / * ukassA vA aNukassA vA / * napuMsakavedakI utkRSTa sthitike samaya samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 6764. yaha sUtra sugama hai| * niyamase anutkRSTa hotI hai| . 765. napuMsakavedakI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka mithyAdRSTi jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti nahIM pAI jAtI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti samyagdRSTike prathama samayameM hotI hai, ataH usakA anyatra pAyA jAnA saMbhava nahIM hai, kyoMki aisA mAnane para virodha AtA hai| * vaha anutkRSTa sthiti antama hUte kama apanI utkRSTa sthitise lekara eka / sthiti taka hotI hai / kintu itanI vizeSatA hai ki isameM se antima udvelanAkANDakakI antima phAlipramANa sthitiko kama kara denA cAhie / 766. ina donoM sUtroMkA artha kahanepara jisa prakAra mithyAtvakI utkRSTa sthitike rahate huye samyaktva aura samyagmidhyAtvasambandhI do sUtroMkA kathana kiyA hai usI prakAra yahAM bhI karanA cAhiye, kyoMki donoMke kathanoMmeM koI vizeSatA nahIM hai| napuMsakavedakI utkRSTa sthitike samaya solaha kaSAyoMkI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 6767. yaha sUtra sugama hai| * utkRSTa hotI hai aura anutkRSTa bhI / Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 768. jadi Naqsayavedassa ukkassahidIe saMtIe appidakasAyANamukkassahidibaMdho hoja to ukkasA, aNNahA aNukkassA; samayUNAdihidIsu baddhAsu ukkssttvirohaado| * ukassAdo aNukassA samayUNamAdikAdUNa jAva AvaliUNA tti / 766. taM jahA-kasAyANamukkassahidimAvaliyamettakAlaM baMdhiya paDihaggasamae bajjhamANaNaqsayavedammi baMdhAvaliyAdikkatakasAyahidIe saMkaMtAe NavaMsayavedahidI ukkassA hodi tassamae kasAyahidI samayUNA hodi; ukkassahidIdo aghahidigalaNAe glidegsmyttaado| evaM dusamayaNAdikameNa NedavvaM jAva AvaliyamettakAlo kasAyahidIe galido tti / ahio kiNNa gAlijjade ? Na, uvari NavaMsayavedukkassahidIe asNbhvaado| OM itthi-purisavedANaM hidivihattI kimukkassA aNukkassA ? $ 800. mugamaM / 8 NiyamA aNukkassA / $801. NavaMsayavedabaMdhakAle NiyameNitthi-purisavedANaM bNdhaabhaavaado| kiM 768. yadi napusakavedakI utkRSTa sthitike rahate hue vivakSita kaSAyakA utkRSTa sthiti bandha hove to utkRSTa sthiti hotI hai, anyathA anutkRSTa sthiti hotI hai, kyoMki eka samaya kama Adi sthitiyoMke ba~dhane para unheM utkRSTa mAnanemeM virodha AtA hai| * vaha anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara AvalI kama utkRSTa sthiti taka hotI hai| 766. jo isa prakAra hai-kaSAyoMkI utkRSTa sthiti eka prAvali kAlataka bAMdhakara pratibhagna kAlake prathama samayameM baMdhanevAle napuMsakavedameM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthiti ke saMkAnta hona para napuMsakavedakI sthiti utkRSTa hotI hai aura usa samaya kaSAyakI sthiti eka samaya kama hotI hai, kyoMki usa samaya kaSAyakI utkRSTa sthitimeMse adhaHsthiti galanAke dvArA eka samaya gala gayA hai ! isI prakAra kaSAyakI utkRSTa sthitimeMse do samaya kama Adi kramase Avali pramANa kAlake galane taka kathana karate jAnA caahiye| zaMkA-kaSAyakI utkRSTa sthitimeM se eka Avalise adhika kAla kyoM nahIM galAyA jAtA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki isake Age napuMsakavedakI utkRSTa sthitikA prApta honA asaMbhava hai| * napuMsakavedakI utkRSTa sthitike samaya strIveda aura puruSavedakI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 1800. yaha sUtra sugama he| * niyamase anutkRSTa hotI hai| 1801. kyoMki napuMsakavedake bandhake samaya strIveda aura puruSavedakA bandha niyamase nahIM hotA hai| Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 gA0 22] hidivihattIeuttarapayaDihidivihattiyasariNayAso 476 kAraNaM ? tadabhAve acaMtAbhAvo ? * ukkassAdo aNukkassA aMtomuhutta NamAdi kAdUNa jAva aMto. koDAkoDi tti| 802. taM jahA-solasakasAyANamukkassahidiM baMdhiya paDihaggasamae samayAviroheNa bajjhamANisthi-purisavedesu baMdhAvaliyAdikkatakasAyahidIe saMketAe itthipurisavedANamukkassadvidivihattI hodi / tado aMtomuhuttaNa saMkilesaM gaMtUNa kasAyukassahidi baMdhiya baMdhAvaliyAdikkaMtakasAyadvidimmi Navusayavede saMkAmidammi Nava'sayavedassa ukksshidivihttii| tatthuddese gaM itthi-purisavedahidI puNa NiyamA aMtomuhuttUNA; sagukkassahidIdo adhahidigalaNAe glidNtomuhuttttaado| evaM samayUNAdikameNa kasAyahidi baMdhiya odAredUNa NedavvaM jAva aMtokoDAkoDi tti / 803. ithivedaNiru'bhaNe kade Nava'sayavedukkassahidI samayUNA jAdA / Navusayavedammi Niru bhaNe kade puNa itthivedahidI sagukkassAdo aMtomuhuttUNA jAdA / kimedassa kAraNaM ? vuccade-kasAyANamukkassahidIe bajjhamANAe Navusayavedassa jeNa tattha NiyameNa baMdho teNa paDihaggasamae itthivede ukkassahidimuvagade NavaMsaya zaMkA-isakA kyA kAraNa hai ? samAdhAna-napuMsakavedake bandhake samaya strIveda aura puruSavedakA bandha nahIM honemeM atyantAbhAva kAraNa hai| arthAt napuMsakavedake bandhake samaya strIveda aura puruSavedake bandhakA sarvathA abhAva hai| * vaha anutkRSTa sthiti antarmuhUrta kama apanI utkRSTa sthitise lekara anta:koDAkor3I sAgara taka hotI hai / 802. jo isa prakAra hai-solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitiko bA~dhakara pratibhagnakAlake prathama samayameM AgamAnukUla ba~dhanevAle strIveda aura puruSavedameM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitike saMkrAnta hone para strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| tadanantara eka antarmuhUrta kAlake dvArA saMklezako prApta hokara aura kaSAyakI utkRSTa sthitikA bandha karake bandhAvalIse rahita kaSAyakI sthitike napusakavedameM saMkrAnta hone para napusakavedakI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai| taba vahA~ para strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthiti niyamase antarmuhUrta kama hotI hai, kyoMki strIveda aura puruSavedakI apanI utkRSTa sthitimeMse adhAsthitigalanAke dvArA eka antamuhUrta gala gayA hai| isa prakAra eka samaya kama Adike kramase kaSAyakI sthitikA bandha karAke antaHkor3I sAgara pramANa sthitike prApta honetaka strIveda aura puruSavedakI sthitiko ghaTAte jAnA caahiye| 6803. zaMkA-strIvedakI utkRSTa sthitike rahate hue napuMsakavedakI utkRSTa sthiti eka samaya kama hotI hai aura napuMsakavedakI utkRSTa sthitike rahane para strIvedakI sthiti apanI utkRSTa sthitise amuhUte kama hotI hai, isakA kyA kAraNa hai ? . samAdhAna-kaSAyoMkI utkRSTa sthitike ba~dhate samaya napuMsakavedakA cU~ ki niyamase bandha hotA hai isaliye pratibhagna kAlake prathama samayameM strIvedake utkRSTa sthitiko prApta hone para napusaka Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ 480 . jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidiSihattI 3 vedo sagukkassahidi pekkhiya samayUNo hodiH tattha tado galidegasamayattAdo / Naqsayavede puNa ukassahidimuvagade itthivedo NiyameNa aMtomuhutta No isthivedabaMdhapaDisehaduvAreNa kasAyANamukkassahidIe saha Navusayavede baMdhamAgade tabbaMdhapaDhamasamaya pahuDi jAva aMtImuhutta Na gadaM tAva ksaayaannmuksshidibNdhsNbhvaabhaavaado| taM kudo Navvade ? ukassahidibaMdhaMtarassa jahaNNassa vi aNtomuhuttpmaannpruuvybNdhsuttaado| itthi-purisavedANamegasamaeNa baMdhuvaramANabbhuvagamAdo ca aMtomuhutta NattamavirUddhaM siddhaM / (r) hassa-radINaM hidivihattI kimukkassA aNukkassA ? 804. sugama * ukkassA vA aNukkassA vA / ___805. paDihaggapaDhamasamae NavaMsayavedukkassahidIe saMtIe jadi hassa-radINaM baMdho hojja to ukkassA, aNNahA aNukkassA; baMdhAbhAveNa hassa-radIsu kasAyahidisaMkaMtIe abhaavaado| 8 ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdi kAdUNa jAva aMtokoDAkoDi ti| vedakI utkRSTa sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue eka samaya kama hotI hai, kyoMki vahAM para usameMse eka samaya gala gayA hai| parantu napuMsakavedake utkRSTa sthitiko prApta hone para strIvedakI utkRSTa sthiti niyamase antarmuhUrta kama hotI hai, kyoMki kaSAyoMkI utkRSTa sthitike sAtha napuMsakavedake bandhako prApta hone para strIvedakA bandha nahIM hotA aura strIvedake bandhake prathama samayase lekara jaba taka antarmuhUrta kAla nahIM vyatIta hotA hai taba taka kaSAyoMkI utkRSTa sthitikA bandha saMbhava nahIM hai / ataH napulakavedakI utkRSTa sthitike samaya strIvedakI utkRSTa sthitimeMse antarmuhUrta kama ho jAtA hai| zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-utkRSTa sthitikA jaghanya bandhAntara bhI antarmuhUrta pramANa hai isa prakAra kathana karanevAle bandhasUtrase jAnA jAtA hai| tathA strIveda aura puruSavedakI eka samayake dvArA bandhavyucchitti nahIM svIkAra kI gaI hai ataH isase bhI napuMsakavedakI utkRSTa sthitike samaya puruSaveda aura strIvedakI utkRSTa sthiti ThIka antarmuhUrta kama siddha hotI hai| napuMsakavedakI utkRSTa sthitike samaya hAsya aura ratikI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa 1 - 6804 yaha sUtra sugama hai| * utkRSTa hotI hai aura anutkRSTa bhii| 6805. pratibhagna kAlake prathama samayameM napuMsakavedakI utkRSTa sthitike rahate hue yadi hAsya aura ratikA bandha hove to unakI sthiti utkRSTa hotI hai anyathA anutkRSTa hotI hai, kyoMki bandhake vinA hAsya aura ratimeM kaSAyakI sthitikA saMkramaNa nahIM pAyA jAtA hai| . vaha anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkaSTa sthitise lekara anta:kor3Akor3I sAgara taka hotI hai / Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihatIe uttarapayaDiTThidivihattiya sariNayAso 481 9806. paDihaggapaDhamasamayammi Nava sayaveda-hassa- radINaM baMdhe saMte tinhaM pi ukka sahidivihattI hodi / tadaNaMtaravidiyasamae hassa-radibaMdhe vocchiSNe hassa- radIrNa samayUrapukkasahidI hodi / evaM dusamayUNAdikameNa NedavvaM jAva samaUNAvaliyAe UNukkasahiditi / uvari itthavede Niruddhe hassa-radINaM vattakamaM buddhIe avahAriya vattavvaM / * aradi-sogANaM hidivihattI kimukkassA aNakkassA ? $ 807. sugamaM 1 * ukkassA vA aNukkassA vA / 9808. vasaya vedabaMdhakAle aradi- sogANaM baMdhe saMte tinhaM pi ukkassahidivihattI hodi, aNNA aNukkassA; avajjhamANabaMdhapayaDINaM paDiggahattAbhAvAdo ? * ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdiM kADhUNa jAva vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNAo / 6806 taM jahA - solasakasAyANamukkassaDidimaMtomuhuttamettakAlaM baMdhiya paMDihaggasamae aradi-sogabaMdhavocchedaduvAreNa hassa radIsa baMdhamAgayAsu Nava sayaveda hiMdI tatthaM ukkassA; bajjhamANattAdo / aradi-sogahidI puNa samayUyukkassA; baMdhAbhAvAdo / 9806. pratibhagna kAlake prathama samaya meM napuMsakaveda, hAsya aura ratike bandha hote hue tInoM kI hI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai / tadanantara dUsare samaya meM hAsya aura ratike bandhake vyucchinna ho jAne para hAsya aura ratikI utkRSTa sthiti eka samaya kama hotI hai| isa prakAra do samaya kama Adi kramase lekara eka samaya kama Avalise nyUna utkRSTa sthiti taka jAnanA cAhiye / tathA isake Age strIvedako utkRSTa sthitike rahate hue hAsya aura ratikA jo krama kahA hai usakA buddhise nizcaya karake yahA~ bhI kathana karanA cAhiye / napuMsakavedI utkRSTa sthiti ke samaya arati aura zokakI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkuSTa ? hai / 6 807. yaha sUtra sugama * utkRSTa hotI hai aura anutkRSTa bhI / SS 808. napuMsakavedake bandhake samaya arati aura zokake bandha hone para tInoM kI hI utkRSTa sthitivibhakti hotI hai, anyathA anutkRSTa sthitivibhakti hotI hai; kyoMki nahIM ba~dhanevAlI prakRtiyoM meM patagrahapanA nahIM pAyA jAtA hai / * vaha anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthiti se lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga nyUna bIsa kor3Akor3I sAgara taka hotI hai / 9806. jo isa prakAra hai-- solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitiko antarmuhUrta kAla taka bA~dhakara pratibhagnakAla ke prathama samaya meM arati aura zokakI bandha vyucchitti hokara hAsya aura ratibandhako prApta hone para vahA~ para napuMsakavedakI sthiti utkRSTa hotI hai, ho rahA hai parantu ati aura zokakI utkRSTa sthiti eka samaya kama hotI hai, 61 kyoMki usakA bandha kyoMki unakA bandha Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 evaM jAva paDihaggAvaliyamettakAlo uvari gacchadi tAva aradi-sogukkassahidI prAvaliyuNA hodi / puNo samayAhiyAvaliyapaDhamamamae kasAyANamAvaliUNukkassahidi baMdhiya puNo AvaliyamettakAlaM ukkassahidiM baMdhiya paDihaggapaDhamasamae hassa-radIsu vaMdhamAgadAsa aradi-sogukkassahidI samayAhiyAvaliyAe UNA hodi / puNo jAva AvaliyamettakAlo gacchadi tAva aradi-sogukkara hidI dohi zrAvaliyAhi UNA hodi / evaM jANidaNa aodAreyavyaM jAva AvaliyambhahiyasamaUNAbAhAkaMDaeNUNavIsaM sAgarovamakoDAkoDimettakammahidI cehidA tti / * bhaya dugu'chANaM hidIvihattI kimukkassA aNukkassA ? $ 810. sugamaM ? yimA ukkssaa| 811. dhuvbNdhittaado| * evamaradi soga-bhaya duguchANaM pi / 6812. jahA Navasayavadassa sanakammehi saha saNNiyAso kado tahA aradisoga-bhaya-dugulANaM pi kAyavvaM / nahIM ho rahA hai| isa prakAra eka AvalipramANa pratibhagnakAlake Age jAne taka arati aura zokakI utkRSTa sthiti eka zrAvalipramANa kama ho jAtI hai| punaH eka samaya adhika Avalike prathama samayameM kapAyoMkI eka vali kama utkRSTa sthitiko bA~dhakara punaH eka prAvali kAla taka kaSAyoMkI utkRSTa sthitiko bA~dhakara pratibhagna kAlake prathama samayameM hAsya aura ratike bandhako prApta honepara arati aura zokakI utkRSTa sthiti eka samaya adhika eka Avali kama hotI hai| punaH eka prAvali premANa kAlake jAne taka arati aura zokakI utkRSTa sthiti do Avali kAla pramANa kama hotI hai| isa prakAra eka samaya kama AbAdhAkANDakameM eka Avali kAlake jor3ane para jitanA pramANa ho utane kAlase nyUna bIsa kor3Akor3A sAgara pramANa kamasthitike prApta hone taka arati aura zokakI sthitiko ghaTAte jAnA cAhiye / napuMsakavedakI utkRSTa sthitike samaya bhaya aura jugupsAkI sthitivibhakti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? 810. yaha sUtra sugama hai| niyamase utkRSTa hotI hai| 9851. kyoMki ye donoM prakRtiyA~ dhruvabandhinI haiN| @ isI prakAra arati, zoka, bhaya aura jugupsAkA bhI saba karmoM ke sAtha sannikarSa kahanA caahiye| 812. jisa prakAra napuMsakavedakA saba karmoM ke sAtha sannikarSa kiyA usI prakAra arati, zoka, bhaya aura jugupsAkA bhI karanA cAhiye / Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] vittIya uttarapayaDidvidivihattiya sayiNyAso * evari viseso jANiyavvo / 9813. ettha visesaparUvaNaha vuccade - aradi-sogANamakkassa DidiNiru bhaNaM kAdUNa bhaNNamANe micchatta-sammatta-sammAmicchatta- solasakasAyANaM Nava sayavedabhaMgo / aradi-mogANamakkasmahidIe saMtIe inthivedassa siyA ukkassadvidI; paDihaggapaDhamasamae aradi-sogehi saha itthivede bajjhamANe tinhaM pi ukkassaDidivihattidaMsaNAdo / aNNA aNukkassA; baMdhAbhAve kasAya hidipaDicchaNasattIe abhAvAdo / atha aNukassA samaUNamAdi kADhUNa jAva aMtokoDAkoDi tti / kudo ? itthavedabaMdha kAlassa esamae saMte samayUNaukkassaDidisaMtuvalaMbhAdo / * 814. jesimAiriyANamitthivedabaMdhakAlo jahaNNao aMtomuhuttameto tesimahippAraNa aMtamuttUNamAdiM kADhUNa jAva aMtokoDAkoDi tti / taM jahA -- kasAyukrasahidiM baMdhiya pahiggasamae itthavaMda - aradi-sogANamAvaliyamettakAlamukkasahidI hodi / saMpati itthavedabaMdho jAva atomahuttaM Na gadaM tAva Na phiTTadi / edammi Avaliyavajrjjatomuhuttamettaitthiveda baMdhakAlammi itthiveda - aradi-sogANaM dvidIo adhaDidigalaNAe galamANAo ce 'ti / kudA ? jAva atomuhuttaM Na gadaM tAva saMkilesaM pUredu No sakkadi tti kADhUNa lahumukkassadvidiM baMdhAvido / puNo tappA oggeNa jahaNNakAleNukkassa * parantu kucha vizeSa jAnanA cAhiye / 9813. aba yahA~ para vizeSakA kathana karate haiM - arati aura zokakI utkRSTa sthitiko rokakara kathana karane para mithyAtva, samyaktva, samyagmadhyAtva aura solaha kaSAyoM kA bhaMga napuMsakavedake samAna hai / arati aura zokakI utkRSTa sthiti ke rahate hue strAvedakA kadAcit utkRSTa sthiti hotI hai, kyoMki pratibhagnakAlakaM prathama samayama arAta aura zAkaka sAtha strAvedake bandha hone para tInoM hI utkRSTasthitivibhakti dekhA jAtI haiM / anyathA arati aura zAkakI utkRSTa sthiti ke samaya strAvedakI (sthAta anutkRSTa hotA hai, kyoMki strIvedakA bandha nahIM hona para usameM kaSAyakI sthitakA saMkramita karanekA zakti nahIM pAI jAtI hai / aba yadi anutkRSTa sthiti hotI hai to vaha eka samaya kama utkRSTa sthitisa lekara antaH kADAkAr3A sAgara taka hotA hai, kyoMki strAvedake bandhakAlake eka samaya honepara eka samaya kama utkRSTa sthiti pAI jAtA hai / 814. kintu jina AcAryoMka matase strAvedakA jaghanya bandhakAla bhI antarmuhUrta hai unake abhiprAyAnusAra antamuhUta kama utkRSTa sthiti se lekara antaHkor3Akor3I sAgara taka anutkRSTa (sthati pAI jAtI hai / usakA khulAsA isa prakAra haiM- kaSAyakI utkRSTa sthitiko bA~dhakara pratibhagnakAla meM strAveda, ati aura zokakI eka AvalikAla taka utkRSTa sthiti hotI hai / yahA~ para strIvedakA bandha jaba taka antarmuhUrta kAla vyatIta nahIM huA hai taba taka nahIM chUTatA hai| isa eka Avalise rahita antarmuhUtaM pramANa strIveda ke bandhakAla meM strIveda, arati aura zokakI sthitiyA~ adhaHsthiti galanAke dvArA galatI rahatI haiM, kyoMki jaba taka eka antarmuhUrta kAla vyatIta nahIM huA hai| taba taka utkRSTa saMklezako pUrA karanA zakya nahIM hai, aisA samajhakara choTe antarmuhUte kAla taka kRSTa sthitikA bandha karAyA hai| punaH usake yogya jaghanya kAlake dvArA utkRSTa saMklezako prApta Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bayadhavalAsahide kasAyapAhuMDe hidivihattI 3 saMkilesaM gaMtUNukkassahidi vaMdhiya baMdhAvaliyAdIdakasAyahidIe saMkAmidAe aMtomuhuttakAlaM savvamaradi-sogANamukkassahidI hodi / kudo ? kasAyANamukkassahidIe ukkassasaMkileseNa bajjhamANAe hassa-radIhi viNA aradi-sogANaM ceva bNdhsNbhvaado| kasAyukkassahidivihattikAleNa aradi-sogANamukkassahidivihattikAlo sariso kasAyANamakkassahidibaMdhe thakke vi aavliymettkaalmrdi-sogaannmukkssdvidivihttidNsnnaado| saMpahi ithivedahidI sagukkassaM pekkhidUNa aMtomuhutta NA / puNo aNNeNaM jIveNa kasAyANaM samaUNukkassadvidimaMtomuhuttakAlaM baMdhiya paDihaggasamae bajjhamANaitthivedammi baMdhAvaliyAdIdakasAyahidI saMkAmidA / tAdhe itthivedahidI sagukkassaM pekkhidUNa smuunnaa| tado aMtomahuttakAlamitthivedaM baMdhiya avaregamaMtomuhuttakAlaM NasayavedaM baMdhiya paNo aMtomahattaNukkassasaMkilesaM pUredRNukkassakasAyadidi baMdhiya baMdhAvaliyAdIdakasAyahidIe saMkAmidAe aradi-sogANamakkassahidI hodi / tammi samae itthivedo appaNo ukkassahidi pekkhiNa samayAhiyaaMtomuhutta No hodi / evaM dusamayAhiya-tisamayAhiya-atomahuttamUrNa kAdaNa NedavvaM jAva aMtokoDAkoDi tti / evaM parisavedassa / Naqsayavedassa evaM ceva / Navari samaUNamAdi kAdUNa [ jAva ] vosaMsAgarovamakoDAkoDIao palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNAo tti NedavvaM / hokara aura kapAyakI utkRSTa sthitikA bandha karake bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitike saMkramita honepara antarmuhUrta kAlataka arati aura zokakI utkRSTa sthiti hotI hai, kyoMki kapAyakI utkRSTa sthitike utkRSTa saMklezase ba~dhane para hAsya aura ratiko chor3akara arati aura zokakA hI bandha saMbhava hai| yadyapi arati aura zokakI utkRSTa sthitivibhaktikA kAla kaSAyakI utkRSTa sthitivibhaktike kAlake samAna hai to bhI kaSAyoMke utkRSTa sthitibandhake ruka jAne para bhI eka Avali kAla taka arati aura zokakI utkRSTa sthitivibhakti dekhI jAtI hai| yahA~ para strIvedakI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue antarmuhUrta kama hai| punaH anya jIvane kaSAyoMkI eka samaya kama utkRSTa sthitiko antarmahUrta kAla taka bA~dhA aura pratibhagna kAlake prathama samayameM ba~dhanevAle strIvedameM bandhAvalise rahita kaSAyakI sthitikA saMkramaNa kiyA to usa samaya strIvedakI sthiti apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue eka samaya kama hotI hai| tadanantara antarmuhUrta kAla taka strIvedakA bandha karake tathA dUsare eka antamuhUrta kAla taka napuMsakavedakA bandha karake punaH eka antarmuhUrta kAlake dvArA utkRSTa saMklezakI pUrti karake aura kaSAyakI utkRSTa sthitiko bA~dhakara bandhAvalise rahita usa kaSAyakI sthitikA arati aura zokameM saMkramaNa honepara arati aura zokakI utkRSTa sthiti hotI hai| tathA usa samaya strIveda apanI utkRSTa sthitiko dekhate hue eka samaya adhika antarmuhUrta kama utkRSTa sthitivAlA hotA hai| isI prakAra do samaya adhika aura tIna samaya adhika antarmuhUrta kama utkRSTa sthitise lekara antaHkor3Akor3I sAgara taka stra veda kI sthiti ghaTAte jAnA caahiye| isI prakAra puruSavedakI sthiti hotI hai| tathA napuMsakavedakI sthiti bhI isI prakAra hotI hai| kintu itanI vizeSatA hai ki napuMsakavedakI sthiti eka samaya kama utkRSTa sthitise lekara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga kama bIsa kor3Akor3I sAgara taka ghaTAte hue le jAnA cAhiye / Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAM0 22 ) dvidivihattIe uttarapayaDividivihattiyasariNayAso 45 1815. hassa-radINa NiyamA aNukkassA samaUNamAdi kAdUNa jAva aMtokoDAkoDi tti / bhaya-duguMchANaM NiyamA ukkassA; dhuvabaMdhittAdo / bhaya-duguMchANaM Niru bhaNaM kAdUNa bhaNNamANe micchatta-sammatta-sammAmicchatta-solasakasAya-tiNNivedANamaradisogabhaMgo / hassa-radi-aradi-sogANaM NavaMsayavedabhaMgo / 6.816. evaM cuNNisuttamassidaNa saNNiyAsaparUvaNaM kariya saMpahi uccAraNamassidRNukkassasaNNiyAsaM kassAmo / puNaruttamidi ettha aNNayaro Na kAyavyo AiriyANamuvadesaMtarajANAvaNa parUvidAe punnruttdosaabhaavaado| 817. saNNiyAso duviho-jahaNNao ukkasso cedi / tattha ukkassae payadaM / duviho Niddeso-aogheNa AdeseNa ya / ogheNa micchattaukkassahidivihattiyassa sammatta-sammAmicchatta0 siyA atthi siyA Natthi / jadi atthi, kimukkassA aNukkassA ? NiyamA aNukkassA / aMtomuhuttaNamAdiM kAdUNa jAva egA hidi tti / Navari carimu vvellaNakaMDaeNUNA / solasaka0 kimukka0 aNukka0 ? ukkassA vA aNukkassA vA / * ukkassAdo aNukkassA samaUNamAdi kAdUNa jAva palidovamassa asaMkhejadibhAgeNa UNA / cattAriNoka0 kimuka0 aNukka0 ? NiyamA aNukka0 aMtomuhuttUNamAdi kAdUNa -- 1815. hAsya aura ratikI sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara antaH. kor3Akor3I sAgara taka niyamase anutkRSTa hotI hai| tathA bhaya aura jugupsAkI sthiti niyamase utkRSTa hotI hai, kyoMki ye donoM prakRtiyA~ dhruvabandhinI haiN| bhaya aura jugupsAkI utkRSTa sthitike rahate hue sannikarSakA kathana karanepara mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura tInoM vedoMkA bhaMga arati aura zokake samAna hai| tathA hAsya, rati, arati aura zokakA bhaMga napuMsakavedake samAna hai| 1816. isa prakAra cUrNisUtrakA Azraya lekara sannikarSakA kathana karake aba uccAraNAkA Azraya lekara utkRSTa sannikarSako batAte haiN| yadi koI kahe ki jisakA cUrNisUtra dvArA kathana kiyA hai usakA uccAraNA dvArA kathana karane para punarukta doSa AtA hai, ataH kisI ekakA kathana nahIM karanA cAhiye so bhI kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki AcAryoM ke upadezoMmeM antarakA jJAna karAneke lie cUrNisUtrake kathanake bAda bhI uccAraNAkA kathana karane para punarukta doSa nahIM AtA hai| 1817. sannikarSa ho prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / unameM se pahale utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthitivibhakti kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai / yadi hai to kyA utkRSTa hotI yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai / jo eka antarmuhUrta kama apanI utkRSTa sthitise lekara eka sthiti taka hotI hai / kintu itanI vizeSatA hai ki vaha anutkRSTa sthiti antima udvelanAkANDakake sannikarSa vikalpoM se nyUna hotI hai / solaha kaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa athavA anutkRSTa hotI hai| unameM anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara palyopama ke asaMkhyAtaveM bhAga kama utkRSTa sthiti taka hotI hai| cAra nokaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 jathaghavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihatI 3 jAva aMtokoDA koDiti / paMcaNoka0 kimukka0 aNukka0 ? ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samayUNamAdi kADhUNa jAva vIsaMsAgarotrama koDAkoDIo palido 0 asaMkhe0 bhAgeNUNAo tti / $ 818. sammattukassaDidivihattiyassa micchatta0 kimukka0 aNukka0 1 niyamA aNukkassA tomuhuttaNA / Natthi aNNo viyappo / sammAmi0 kimukka0 aNukka0 ? NiyamA ukkassA | solasaka0 NavaNoka0 kimukka0 aNakka0 ? NiyamA aNukka0 aMtomuhuttaNamAdi kADhUNa jAva palido 0 asaMkhe0 bhAgeNUNA tti / evaM sammAmi0 / 819. tANu0kodha0 micchatta- paNNArasaka0 kimukka0 aNukka0 ? ukassA aNukassA vA / ukassAdo akassA samayUgamAdi kADhUNa jAva palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNUNA tti / sammatta sammAmi micchattabhaMgo / cattAriNoka0 kimukka0 aNukka 0 1 NiyamA aNukkassA aMtomuhuttUNamAdi kADhUNa jAva aMtokoDAkoDitti / paMcaNAka0 kimukka0 aNukka0 ? ukkassA aNukkassA vA / jadi aNukkassA samaUNamAdi kADhUNa jAva vIsaMsAgarovamakoDAkoDIo palido0 asaMkhejjadibhAgeNa UNAo tti / evaM paNNArasakasAyANaM / hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai / jo antamuhUrta kama apanI utkRSTa sthiti se lekara antaHkor3Akor3I sAgara taka hotI hai| pAMca nokaSAyoM kI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa athavA anutkRSTa hotI hai / unameM anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthiti se lekara palyopamakA asaMkhyAvAM bhAga kama bIsa kor3A kor3I sAgara taka hotI hai / $ 18. samyaktvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA atkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai / jo apanI utkRSTase antarmuhUrta kama hotI hai / yahAM mithyAtvako sthitikA anya vikalpa nahIM hotA / samyagmithyAtvakA sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase utkRSTa hotI hai / solaha kaSAya aura nau nokapAyoM kI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai / jo apanI utkRSTakI apekSA antarmuhUrta kama se lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama taka hotI haiM / isI prakAra samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSakA kathana karanA cAhiye / 6 816. anantAnubandhI krodhakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva aura pandraha kaSAyoM kI sthiti kyA utkRSTa hotI haiM yA anutkRSTa ? utkRSTa athavA anutkuSTa hotI haiM / vaha anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthiti se lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama taka hotI hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga midhyAtvake samAna hai / cAroM nokapAyoMkA sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai jo antarmuhUrta kama apanI utkRSTa sthiti se lekara antaHkor3AkAr3I sAgara taka hotI hai| pAMca nokaSAyoM kI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI / yadi anutkRSTa hotI hai to eka samaya kama apanI utkaSTa sthiti se lekara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga kama bIsa kor3Akor3I sAgara taka hotI hai / isI prakAra zeSa pandraha kaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDiDidivihattiyasariNayAso 20. isthivedukkassahidivihattiyassa micchatta0 kimukka0 aNukka ? NiyamA aNukkassA, egasamayamAdi kAdRNa jAva palido0 asaMkhe0bhAgeNUNA / sammattasammAmi0 micchattabhaMgo / purisa0 kimakka0 aNukka ? NiyamA aNukkAsA samayUNamAdi kAdUNa jAva aMtokoDAkoDi tti / athavA atomuhuttaNamAdi kAdaNe tti vattavvaM / NavaMsa0 kimukka0 aNakka0 ? NiyamA aNukkassA, samayUNamAdi kAdUNa jAva vIsaM sAgarovamakoDAkoDAyo palido0 asaMkhejadimAgeNa UNAbho / hassa-radi0 kimukka0 aNukka0 ? ukasA aNukkassA vA / ukkasAdo aNukkassA samayUgamAdi kAdaNa jAva aMtokoDAkoDAo / aradi-soga0 kimakka0 aNukka. 1 ukkasA aNukkassA vaa| ukkassAdo aNukassA samayaNamAdi kAdaNa jAva vIsaMsAgarovamakoDAkoDIo palido0 asaMkhejadibhAgeNa UNAo / bhaya-duguMcha . kimukka0 aNukka0 ? NiyamA ukkassA / solasaka kimukka0 aNukka 0 1 NiyamA aNukka / samayUNamAdi kAdUNa jAva AvaliUNA evaM purasavedassa / 6821. Nava'sayavedau kassahidivihattiyassa micchatta0 kimukka0 aNukka ? ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNakkassA samaUNamAdi kAdaNa jAva palido0 asaMkhe bhAgeNa uunnaa| sammatta-sammAmi micchttbhNgo| solasaka0 kimukka0 aNukka0 ? 20. strIvedakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvaka mithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai / jo eka samaya kama utkRSTa sthitise lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama taka hotI hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| puruSavedakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai| jo eka samaya kama apanI utkRSTa sthitisa lekara antaHkor3Akor3I sAgara taka hotI hai| athavA eka samaya kamake sthAnameM antarmuhUte kamase lekara aisA kahanA caahiye| napuMsakavedakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai| jo eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga kama bosa kor3Akor3I sAgara taka hotI hai / hAsya aura ratikI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| usameMse anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara antaHkor3Akor3I sAgara taka hotI hai| arati aura zokakI sthiti kyA utkRSTa hotI he yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| unameM se anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga kama bIsa kor3Akor3I sAgara taka hotI hai / bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase utkRSTa hotI hai| solaha kaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai / jo eka samaya kama utkRSTa sthitise lekara eka zrAvali kama taka hotI hai| isI prakAra puruSavedakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa kahanA caahiye| 9821. napuMsakavedakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI / unameMse anutkRSTa sthiti eka samaya kama utkRSTa sthitise lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama taka hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| solaha kaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihatI 3 ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNakkassA samayUNamAdi kAdUNa jAva AvaliUNA / inthi-purisa0 kimukka0 aNukka0 ? NiyamA aNukkassA / samayaNamAdi kAdRNa jAva aMtokoDAkoDi ti / athavA aMtomuhRtta NamAdi kAdUNa | hassa-radi0 kimukka0 aNukka0 ? ukkassA aNukkassA vaa| ukkassAdo aNukkassA samayUNamAdi kAdaNa jAva aMtokoDAkoDi ti| aradi-soga0 kimakka. aNakka0 ? ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samayaNamAdi kAdaNa jAva vIsaMsAgarovamakoDAkoDIo palido0 asaMkhejadibhAgeNa UNAo / bhaya-duguMchA0 isthivedbhNgo| ___822. hassaukkassadvidivihattiyassa micchatta0 kimukka0 aNukka0 ? NiyamA aNukkassA / samayUNamAdi kAdUNa jAva palidovamassa asNkhejdimaagennuunnaa| sammatta-sammAmi0 micchattabhaMgo / solasaka0 kimakka0 aNakka0 ? NiyamA annkk0| egasamayamAdi kAdUNa jAva aavliuunnaa| ithi0-purisa0 kimukka0 aNukka0 ? ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNakassA samayaNamAdi kAdUNa jAva aMtokoDAkoDi tti / adhavA aMtomahutta NamAdi kAdaNa / Navusaya0 kimukka0 aNukka0 ? ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNakkassA samaya'NamAdi kAdUNa jAva vIsaM anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| unameM se anutkRSTa sthiti eka samaya kama utkRSTa sthitise lekara eka Avali kama taka hotI hai / strIveda aura puruSavedakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai| jo eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara antaHkor3Akor3I sAgara taka hotI hai| athavA 'eka samaya kama utkRSTa sthitise lekara ke' sthAnameM 'antarmuhUrta kama utkRSTa sthitise lekara' kahanA cAhiya / hAsya aura ratikI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| usameM anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara antaHkor3Akor3I sAgara taka hotI hai| arati aura zokakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| usameM anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga kama bIsa koDAkor3I sAgara taka hotI hai / bhaya aura jugupsAkA bhaMga strIvedake samAna hai| 822. hAsya prakRtikI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai| jo eka samaya kama utkRSTa sthitise lekara palyopamake asaMkhyA bhAga kama taka hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtvake samAna hai / solaha kaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai / jo eka samaya kama utkRSTa sthitise lekara eka zrAvali kama taka hotI hai| strIveda aura puruSavedakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| unameM se anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara antaHkor3Akor3I sAgara taka hotI hai| athavA 'eka samaya kama utkRSTa sthiti se lekara' ke sthAnameM 'antarmuhUrta kama utkRSTa sthitise lekara' jAnanA cAhiye / napuMsakavedakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anuskRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| unameMse anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSda Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wvvv wwwwwwwwwww gA0 22 ] dvidivihattIe uttarapayaDividivihattiyasariNayAso 486 sAgarovamakoDAkoDIo palido0 asaMkhe bhaagennuunnaao| aradi-soga0 kimukka0 aNukka0 1 NiyamA aNukkassA / samayUNamAdi kAdRNa jAva vIsaMsAgarovamakoDAkoDIo palido0 asaMkhe0bhAgeNUNAzro / radi-bhaya-duguMchAo kimukka0 aNukka0 1 NiyamA ukkassA / evaM rdi0| ___823. aradi0 ukkassahidivihattiyassa micchatta0 kimukka0 aNukka0 ? ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNakkassA samayaNamAdiM kAdaNa jAva palido0 asaMkhe0bhAgeNUNA / sammatta-sammAmi0 micchttbhNgo| solasaka0 NaqsagabhaMgo / itthipurisa-NaqsayavedANaM radibhaMgo / hassa-radi0 kimukka0 1 NiyamA aNukka0 / samayUNamAdi kAdaNa jAva aMtokoDAkoDi ti / soga-bhaya-dugukANaM NiyamA ukkassA / evaM sog| . 824. bhaya0 ukka0 hidivi0 micchatta0-samma0 - sammAmi0 - solasaka0tiNNiveda0 aradibhaMgo / hassa-radi-aradi-soga0 NavaMsayabhaMgo / dugucha0 kimukka0 aNukka ? ukka0 / evaM dugaMcha0 / evaM savvaNeraiya-tirikkha-paMciMdiyatirikkhapaMciMdiyatiri0 pajja.paMciMtiri0joNiNI0-maNusatiya0-deva-bhavaNAdi jAva sahassAra0paMciM0-paMci0pajja0-tasa-tasapajja-paMcamaNa-paMcavaci0 -kAyajogi0 -orAli0sthitise lekara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga kama bIsa koDAkor3I sAgara taka hotI hai / arati aura zokakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai / jo eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga kama bIsa kor3Akor3I sAgara taka hotI hai| rati, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase utkRSTa hotI hai / isI prakAra rati prakRtikI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| 823. arati prakRtikI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| unameMse anutkRSTa sthiti eka samaya kamase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama utkRSTa sthititaka hotI hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| solaha kaSAyoMkA bhaMga napuMsakavedake samAna hai| strIveda, puruSaveda aura napuMsakavedakA bhaMga ratike samAna hai| hAsya aura ratikI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai| jo eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara antaHkor3Akor3I sAgara taka hotI hai| tathA zoka, bhaya aura jugupsAkI sthiti niyamase utkRSTa hotI hai| isI prakAra zokaprakRtikI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| 1824. bhayaprakRtikI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, samyaktva, samyagmidhyAtva, solaha kaSAya aura tIna vedoMkA bhaMga aratike samAna hai| hAsya, rati, arati aura zokakA bhaMga napuMsakavedake samAna hai| jugupsAkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa hotI hai / isI prakAra jugupsA prakRtikI sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| isI prakAra saba nArakI, tithaMca, paMcendriya tiryaMca, pacendriya tiyaca paryApta, paMcendriya tiryaca yonimatI, sAmAnya manuSya, manuSya paryApta, manuSyanI, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpa takake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pAMcoM manoyogI pAMcoM Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 veubviya-tiNNiveda0-cattArika0-asaMjada0-cakkhu0-acakkhu0-paMcale0-bhavasiddhi0saNNi-AhAri tti / 1825. paMciMdiyatiri0apajja0 micchatta ukkassahidivihattiyassa sammatta0sammAmi0 siyA atthi siyA Natthi / jadi asthi kimukka. aNukka0 1 NiyamA aNukkassA / aMtomuhutta NamAdi kAdaNa jAva eyA hidii| gavari carimuvvenlaNakaMDaeNUNA / solasaka0-NavaNoka0 kimukka0 aNukka0 1 ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samayaNamAdi kAdUNa jAva palido0 asaMkhe0bhAgeNUNA / sammatta0 ukkassahidivihattiyassa micchatta0 kimukka0 aNukka0 1 NiyamA aNukka0 aMtomuhuttUNA / sammAmi0 kimakka0 aNukka. 1 NiyamA ukkassA / solasaka0NavaNoka0 kimakka0 aNaka. 1NiyamA aNaka / aMtomahutta NamAdi kAdaNa jAva palidovamassa asaMkhe bhAgeNUNA / evaM sammAmi0 / aNaMtANubaMdhikodha0 ukkassahidivihattiyassa micchatta0 kimukka. aNukka0 ? ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samayUNamAdi kAdUNa jAva palido0 asNkhe0bhaagennuunnaa| sammatta0 sammAmicchattabhaMgo / paNNArasaka0-NavaNoka. kimakka. aNaka ? NiyamA ukkassA / vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, tInoM vedavAle, cAroM kaSAyavAle, asaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, kRSNAdi pAMca lezyAvAle, bhavya, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| 825. paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMmeM mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake samyaktva aura samyagmithyAtva ye do prakRttiyA~ kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to unakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai / jo antarmuhUrta kama apanI utkRSTa sthitise lekara eka sthiti paryaMta hotI hai| kintu itanI vizeSatA hai ki isameM antima udvelanA kANDaka pramANa sthitiko ghaTA denA cAhiye / solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI / unameMse anutkRSTa sthiti eka samaya kamase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama utkRSTa sthiti taka hotI hai / samyaktvakI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai| jo apanI utkRSTase antarmuhUrta kama hotI hai / samyagmithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase utkRSTa hotI hai| solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai / jo antarmuhUrta kama apanI utkRSTa sthitise lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama utkRSTa sthiti taka hotI hai / isI prakAra samyagmithyAtvakI sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / anantAnubandhI krodhakI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| unameMse anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama utkRSTa sthiti taka hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| pandraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase utkRSTa hotI hai| isI prakAra pandraha kaSAya Jain Education. International Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] . hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso 461 evaM paNNArasaka0-NavaNokasAyANaM / evaM maNusaapajjA-bAdareiMdiyaapaja -muhumeiMdiyapajjattApajjatta-savvavigaliMdiya-paMciM0apajja0-bAdarapuDhaviapajja0-muhumapuDhavi-pajjatApajjatta-cAdarAuapaja0-muhumAu-pajjattApajjatta-teu-bAdaramuhumapajjattApajjattavAu0-vAdaramuhumapajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipatteya0apajja0-Nigoda-bAdaramuhumapajjattApajjatta-tasaapajjattA tti / / 826. ANadAdi jAva uvarimagevajaM ti micchattukkassahidivihattiyassa sammatta-sammAmi0 siyA atthi, siyA Natthi / jadi asthi kimakka0 aNaka ? ukka0 aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA palido0 asaMkhebhAguNamAdi kAdUNa jAva egA hidi tti / Navari carimuvvellaNakaMDayacarimaphAlIyAe UNA / solasaka0NavaNoka0 kimukka0 aNukka0 ! NiyamA ukka0 / evaM solasaka0-NavaNoka0 / sammatta0 ukkassahidivihattiyassa micchatta-sammAmi0-solasaka0-NavaNoka0 kimukkA aNukka0 1 NiyamA ukka / evaM sammAmi0 / 827. aNudisAdi jAva savvadRsiddhi ti micchattukkassahidivihattiyassa aura nau nokaSAyoMkI sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / isI prakAra manuSya aparyApta, bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta, sUkSma ekendriya aparyApta, saba vikalAndraya, paMcendriya aparyApta, bAdara pRthivIkAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryApta, sUkSma pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryApta, sUkSma jalakAyika aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdaraagnikAyika paryApta, bAdara agnikAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika, sUkSma agnikAyika paryApta, sUkSma agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika paryApta, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma vAyukAyika, sUkSma vAyukAyika paryApta, sUkSma vAyukAyika aparyApta, bAdara vanaspatikAAyaka pratyeka zarAra aparyApta, nigoda, bAdara nigoda, bAdara nigoda payopta, bAdara nigoda aparyApta, sUkSma nigoda, sUkSma nigoda paryApta, sUkSma nigAda aparyApta aura trasa aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| 6826. Anata kalpase lekara uparima aveyaka takake devomeM mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktika dhAraka jIvake samyaktva aura samyagmithyAtva ye do prakRtiyA~ kadAcit hai aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM tA inako sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhI / unameMsa anutkRSTa sthiti palyApamake asaMkhyAtaveM bhAga kama apanI utkRSTa sthitise lekara eka sthiti taka hotI hai| kintu itanI vizeSatA hai ki isameMse antima udvelanAkANDakakI antima phAlipramANa sthitiyoMko ghaTA denA caahiye| sAlaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa hAtI he yA anutkRSTa ? niyamase utkRSTa hAtI hai| isI prakAra solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitike dhAraka jIvake sannikarSe jAnanA cAhiya / samyaktvakI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvaka mithyAtva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa hotA he yA anutkRSTa ? niyamase utkRSTa hotA hai| isI prakAra samyagmithyAtva kI utkRSTa sthitivibhAktake dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / / 827. anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM mithyAtvako utkRSTa sthitivibhaktike Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 ayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [vidivihattI 3. sammatta-sammAmi0-solasaka0-NavaNoka. kimakka0 aNakka0 1 NiyamA ukka0 / evmekkekkss| evamAhAra0-AhAramissa-avagada0-akasA0-maNapajja0-saMjada0sAmAiyachedo0-parihAra-muhuma0-jahAkkhAda0-saMjadAsaMjada0-khaiya-uvasama0-sAsaNa0dihi tti / 828. eiMdiya-bAdareiMdiya-tappajja0-puDhavi0-bAdarapuDhavi0-bAdarapuDhavipajja0Au0-bAdara Au0-cAdarabhAupajja0-vaNapphadi-bAdaravaNapphadipatteyasarIra-tappajja0orAliyamissa-veuvviyamissa-kammaiya0-asaNNi-aNAhAri0 -madi0-suda0 -vihaMga0micchAdihi ti oghaM / Navari eiMdiyAdi aNAhAripajattesu dhuvabaMdhINamukkassahidivihattiyassa caduNoka0 ukka0 aNukka0 vA / samaUNamAdi kAdUNa jAva aMtokoDAkoDi tti / caduNoka0 ukkassahidivi0 dhuvabaMdhINamukka0 aNukka0 vA / samayUNamAdi kAdRNa jAva palido0 asaMkhe0 bhAgeNUNA / samaUNAvaliUNA tti eso viseso jaanniyvyo| ____826. AbhiNi-suda0-ohi0 micchattu kassahidivihattiyassa sammattasammAmi0 kimukka0 aNukka0 ? NiyamA ukka0 / solasaka0-NavaNoka0 kimukka0 dhAraka jIvake samyaktva, samyagmithyAtva, solaha kaSAya aura no nAkaSAyoMkA sthiAta kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase utkRSTa hotI hai| isI prakAra pratyeka prakRtikI sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa kahanA caahiye| isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, akaSAyavAle, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedApasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, kSAyikasamyagdRSTi, upazama. samyagdRSTi aura sAsAdanasamyagdRiSTi jIvoMke jAnanA caahiye|| 828. ekendriya, bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika paryApta, jala kAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika paryApta, vanaspati kAyika, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra, bAdara vanaspati kAAyaka pratyeka zarIra paryApta, audArikamizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, kAmaNakAyayogI, asaMjJA, anAhAraka, matyajJAnI, tAjJAnI, vibhaMgajJAnI aura mithyAdRSTi jIvoMke aodhake samAna sannikarSa jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki ekendriyoMse lekara anAhArakoMtaka jAvoMmeM dhruvabandhinI prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake cAra nokaSAyoMkI sthiti utkRSTa bhA hotI hai aura anutkRSTa bhii| unamese anutkRSTa sthiti eka samaya kama apanI utkRSTa sthitise lekara antaHkor3Akor3A sAgara taka hotI hai| cAra nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake dhruvabandhinI prakRtiyoMkI sthiti utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| unameMse anutkRSTa sthiti eka samaya kama utkRSTa sthitise lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama utkRSTa sthiti taka hotI hai| yahAM para eka samaya kama yA eka AvalI kama utkRSTa sthiti hotI hai itanA vizeSa jAnanA caahie| 26. AbhiniyodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase utkRSTa hotI hai| solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] . hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariNayAso 443 aNukka0 ? ukassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samayaNamAdi kAdaNa jAva palido0 asaMkhe0bhAgeNaNA / evaM sammatta-sammAmi0 / aNaMtANu0kodhukkassa0vihattiyassa sammatta-sammAmi0 kimukka0 aNukka ? ukkassA aNukkassA vA / ukkassAdo aNukkassA samayUNamAdi kAdUNa jAva palido0 asaMkhe0 bhAgeNUNA / paNNArasaka0NavaNoka0 kimukka0 aNaka ? NiyamA ukka0 / evaM paNNArasaka0-NavaNokasAyANaM / evomahidaMsa0-sammA0-vedaya0 ttiH / 830 mukkalessiya0 paMciM-tiri0apajjattabhaMgo / abhava0 sammatta-sammAmi0 vaja0 oghaM / sammAmi0 micchattu kakassahidivihattiyassa sammatta-sammAmi0 kimukka0 aNukka0 1 giyamA aNukka0 / aMtomuhuttaNAdi kAdaNa jAva sAgarovamapudhanaM / solasaka0NavaNoka0 kimukka0 aNukka0 ? AbhiNi bhgo| evaM solasaka0-NavaNoka0 / sammattukkassahidivihattiyassa micchatta-solasaka0-NavaNoka0 kimukka0 aNukka0 ? NiyamA aNuka0 aMtomuhuttUNA / Navari paNuvIsakasAyANa aMtomuhuttUNamAdi kAdUNa jAva hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| unameMse anutkRSTa sthiti eka samaya kama utkRSTa sthitise lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama taka hotI hai| isI prakAra samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| anantAnubandhI krodhakI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake samyaktva ora samyagmithyAtvakA sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? utkRSTa bhI hotI hai aura anutkRSTa bhii| unameMse anutkRSTa sthiti apanI utkRSTa sthitikI apekSA eka samaya kamase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama utkRSTa sthiti taka hotI hai / pandraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase utkRSTa hotI hai / isI prakAra pandraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / isI prakAra avadhidarzanavAle, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA cAhiye / 830. zuklalezyAvAloMke paMcandriya tiyeca aparyAptakoMke samAna bhaMga hai| abhavyoM ke samyaktva aura sabhyagmithyAtvako chor3a kara zeSa kathana oghake samAna hai| tAtparya yaha hai ki abhavyoMka samyaktva aura samyagmithyAtva ye do prakRtiyA~ nahIM hotI, ataH inake sAtha anya prakRtiyoM kA aura anya prakRtiyoM ke sAtha inakA sannikarSe nahIM prApta hotA / zeSa prakRtiyoMkA sannikarSa oSake samAna hai| samyagmithyAdRSTiyoMmeM mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa / niyamase anutkRSTa hotI hai| jo antarmuhUrta kama apanI utkRSTa sthitise lekara sAgara pRthaktva taka hotI hai| solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa / yahA~ Abhinibodhika jJAniyoMke samAnabhaMga hai| isI prakAra solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvoMke sannikarSa jAnanA cAhiye / samyaktvakI utkRSTa sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA utkRSTha hotI hai yA anutkRSTa ? niyamase anutkRSTa hotI hai / jo utkRSTa sthitase antamuhUrta kama hotI hai| kintu itanI vizeSatA hai ki paccIsa kaSAyoM kI anutkRSTa sthiti antarmuhUta kamase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga kama utkRSTa sthiti taka hotI hai| samyagmithyAtvakI sthiti kyA utkRSTa hotI hai yA anutkRSTa 1 niyamase utkRSTa hotI Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 palido0 asaMkhe bhAgeNUNA tti / sammAmi0 kimukka0 aNukka0 ? NiyamA ukka0 / evaM sammAmi0 / evamukkassahidisaNNiyAso samatto / * jahaeNahidisaeiNayAso / 831. sugamamedaM / * micchattajahaNaNahidisaMtakammiyassa aNaMtANubaMdhINaM Natthi / $ 832. aNaMtANubaMdhINaM Natthi saNNiyAso tti saMbaMdho kAyavyo / kudo ? purva ceva visaMjoidANaM tattha hidisaMtAbhAvAdo / * sesANaM kammaNaM hidivihattI kiM jahaeNA ajahANA ? 6833. sugamamedaM / * NiyamA ajhnnnnaa| $834. kudo, uvari jahaNNahidi paDivajjamANANamettha jahaNNattavirohAdo / * jaharaNAdo ajaharaNA asNkhejjgunnbbhhiyaa| 6835 kudo ? micchattassa dusamayakAlegahidIe sesAe sammatta-sammAmicchattANaM palidovamassa asaMkhejadibhAgamettANaM bArasakasAya-NavaNokasAyANamaMtokoDAkoDisAgarovamamettANaM hidINamavasihANamavalaMbhAdo / hai| isI prakAra sanyagmithyAtvakI utkRSTa sthiti vibhaktike dhAraka jIvake sannikaSa jAnanA caahiye| isa prakAra utkRSTa sthitisannikarSe samApta huaa| .... * aba jaghanya sthitike sannikarSakA adhikAra hai / 6831. yaha sUtra sugama hai / * mithyAtvakI jaghanya sthiti satkarmavAle jIvake anantAnubandhI catuSkakA sanikarSa nahIM hai| F832. yahAM para anantAnubandhI catuSkakA sannikarSa nahIM hai, isa prakAra saMbandha karanA cAhiye. kyoMki mithyAtvakI jaghanya sthiti prApta honeke pahale hI isakI visaMyojanA ho jAtI hai. ataH isakA mithyAtvakI jaghanya sthitike samaya sthiti sattva nahIM pAyA jAtA hai| * mithyAtvakI jaghanya sthiti satkarmavAle jIvake zeSa karmoMkI sthitivibhakti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? 6833. yaha sUtra sugama hai| * niyamase ajaghanya hotI hai| $ 834. kyoMki zeSa karmoMkI jaghanya sthiti Age jAkara prApta honevAlI hai, ataH unakI yahAM jaghanya sthiti mAnane meM virodha AtA hai / * vaha ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai / 6835 kyoMki jaba mithyAtvakI do samaya kAla pramANa eka sthiti zeSa rahatI hai taba samyaktva aura samyagmithyAtvakI palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa tathA bAraha kavAya aura nau nokaSAyoMkI antaHkor3Akor3I sAgarapramANa sthiti zeSa pAI jAtI hai| rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrromen Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 495 gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDiDidivihattiyasariNayAso * micchatroNa NIdo sesehi vi aNumaggiyavvo / 6836 micchattajahaNNahidIe saha saNNiyAso NIdo kahido paruvido tti u hodi / sesehi vi kammehi eso jahaNNasaNNiyAso aNumaggiyavvo gavesiyavvo tti uttaM hodi| 837. evaM jaivasahAiriyamuhaviNiggaya cuNNimuttANaM desAmAsieNa sUcidassa uccAraNaparUvaNaM kassAmo / jahaNNae payadaM / duviho Nideso-progheNa AdeseNa / ogheNa micchata jahaNNahidivihattiyassa sammata-sammAmi0 kiM jaha* ajaha ? NiyamA ajaha0 asaMkhe0 guNabbhahiyA / bArasa0-NavaNoka0 kiM jaha0 ajaha ? NiyamA aja0. asaMkhe0 guNabbhahiyA / aNaMtANubaMdhI NissaMtA / 838. sammattassa jaha0 bArasaka0-NavaNoka0 kiM jaha0 aja0 ? NiyamA aja0 asaMkhe0guNabbhahiyA / sesassa asaMtaM / 836, sammAmi0 jaha0vihattiyassa micchatta-sammatta-aNaMtANu0 siyA atthi siyA Natthi / yadi atthi kiM jaha0 ajaha0 1 NiyamA aja0 asaMkhe0guNabbhahiyA / bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja. aja0 ? NiyamA aja0 asaMkhejaguNA / * jisa prakAra mithyAtvake sAtha saba prakRtiyoMkA sannikarSa kahA hai usI prakAra zeSa karmoM ke sAtha bhI usakA vicAra karanA cAhiye / 1836. jisa prakAra mithyAtvakI jaghanya sthitike sAtha sannikaSaM kahA hai usI prakAra zeSa karmoke sAtha bhI yaha jaghanya sannikarSa kahanA cAhiye / sUtrameM jo 'NIdo' pada hai usakA artha 'kahanA cAhiye, prarUpaNa karanA cAhiye' yaha hotA hai tathA 'aNumaggiyavvo' padakA artha khojanA cAhiye' hotA hai| 6837. isa prakAra yativRSabha AcAryake mukhase nikale hue cUNisUtroMke dezAmarSaka honese sUcita hue arthakI uccAraNAkA kathana karate haiM-aba jaghanya sannikarSakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAta guNI adhika hotI hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai / tathA anantAnubandhIkA yahA~ abhAva hai| 838 samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai / isake zeSa prakRtiyoMkA sattva nahIM hai| 6836. samyagmithyAtvakI jaghanya sthitike dhAraka jIvake mithyAtva, samyaktva aura anantAnubandhI catuSka ye chaha prakRtiyA~ kadAcit haiM aura kadAcit nahIM hai| yadi haiM to inakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo apanI jaghanya sthitise Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 840. aNaMtANukodha0 jaha0 micchatta-sammatta-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja. aja0 ? NiyamA aja. asaMkhejjagaNA / tiNNika0 kiM ja0 [ ajaha0 ] ? NiyamA jaha0 / evaM tiNhaM kasAyANaM / 841. apaJcakkhANakodha0 jaha0vihattiyassa cattArisaMja0-NavaNoka0 kiM ja. aja0 ? NiyamA aja0 asaMkhe guNA / sattakasAya0 kiM jaha* aja* ? NiyamA jaha0 / evaM sattakasAyANaM / 6842. ithi0 ja0vihatiyassa sattaNoka0-tiNNisaMjala0 kiM jaha0 aja0 ? NiyamA aja0 saMkheguNA / lobhasaMja0 kiM jaha* aja0 ? NiyamA aja0 asaMkhe0. guNA / evaM Navusa / 843. purisajavihattiyassa tihaM saMjala0 kiM ja. aja0 ? NiyamA aja0 saMkhejjagaNA / lobhasaMja0 kiM jaha0 aja0 ? NiyamA aja0 asNkhegnnaa| 6844. hassaja0 tiNNisaMja0-purisa0 kiM jaha0 aja0 ? NiyamA aja0 asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai / jo apanI jaghanyasthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai / 840. anantAnubandhI krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva. bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| 9841. apratyAkhyAnAvaraNa krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake cAra saMjvalana aura nau nokaSAyoMko sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| zeSa apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi sAta kaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra apratyAkhyAvaraNa bhAna Adi sAta kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| 9842. strIvedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sAta nokaSAya aura tIna saMjvalanakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo apanI jadhanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| lobhasaMjvalanakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajadhanya ? niyamase ajaghanya hotI hai ? jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| isI prakAra napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarNa jAnanA caahiye| 843. puruSavedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake tInoM saMjvalanoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| lobha saMjvalanakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo apanI javanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| 9844. hAsyakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake tIna saMjvalana aura puruSavedakI Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso 467 467 saMkhe0gaNA / lobhasajala. kiM jaha* ajaha ? NiyamA aja0 asaMkhegaNA / paMca-. Noka0 kiM jaha0 aja* ? NiyamA jahaNNA / evaM paMcaNoka / / ___ 845. kodhasaMjala0 jaha0 vihattiyassa dosaMjala0 kiM jaha0 ajaha0 1 NiyamA aja0 sajjaguNA / lobha0 kiMja. aja0 1 NiyamA aja0, asaMkhe guNA / mANasaMja0 jaha0 vihattiyassa mAyAsaMja0 kiM .ja. aja0 ? NiyamA aja0 saMkhe guNA / lobha kiM ja0 ja0 1 NiyamA aja0, asaMkhe0 guNA / mAyAsaMjala0 jaha0 vihatti0 lobha. kiM ja0 aja0 ? NiyamA aja0 asaMkhe0guNA / . 846. lobhasaMja. jaha0 hidi0 sesaMNatthi / evaM maNusa-maNusapajja0maNasiNI-paMciMdiya-paMciM0pajja0-tasa-tasapajja0-paMcamaNa0-paMcavaci0-kAyajogi0orAli0-lobhaka0-cakkhu0-acakkhu0-sukka0-bhavasi0-saNNi0-AhAri tti / Navari maNusapajjattaesu itthi, jahaNNahidivihattiyassa cadusaMjala0-sattaNoka0 NiyamA aja0 asaMkheguNA / NavaMsa0 siyA asthi siyA Natthi / jadi atthi, NiyamA aja0 asaMkheguNA / maNussiNIsu Navusa0 ja0 hidivi0 cadusaMja-ahaNoka0 NiyamA sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| lobha saMjvalanakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo jaghanya sthitise asaMkhyAtagaNI hotI hai| pA~ca nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra pA~ca nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarNa jAnanA caahiye| 9845 krodha saMjvalanakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake do saMjvalanakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai / jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| lobha saMjvalanakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| mAnasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mAyAsaMjvalanakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| lobhasaMjvalanakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| mAyAsaMjvalanakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake lobhasaMjvalanakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| 9846. lobhasaMjvalanakI jaghanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvake zeSa prakRtiyA~ nahIM pAI jAtI haiN| isI prakAra arthAt oghake samAna manuSya, manuSya paryApta, manuSyanI, paMcendriya. paMcendriyaparyApta, prasa, trasa paryApta, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, lobha kaSAyavAle, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, zuklalezyAvAle, bhavya, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSya paryAptakoMmeM strIvedakI jaghanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvake cAra saMjvalana aura sAta nokaSAyoMkI niyamase ajaghanya sthiti hotI hai aura vaha jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| tathA napuMsakaveda kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai| yadi hai to usakI sthiti niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| manuSyaniyoMmeM napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake cAra saMjvalana Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 bayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 aja0, asaMkhe0guNA / purisa0 chaNNokasAyabhaMgo / 847. AdeseNa Neraiya0 micchatta0 jaha0 vihatti0 bArasaka0-bhaya-duguMcha0 kiM ja0 aja0 1 jahaNNA ajahaNNA vA / jahaNNAdo ajahaNNA sama-uttarAdi jAva palido0 asaMkhe. bhAbbhahiyA / sammatta0 siyA atthi, siyA patthi / jadi atthi, kiM jaha0 aja0 1 NiyamA aja0 vihANapadidA saMkhejjaguNabhahiyA asaMkheguNabbhahiyA vaa| sammAmi0 siyA asthi siyA patthi 1 jadi atthi, kiM ja0 ajajahaNNA ajahaNNA vA / jahaNNAdo ajahaNNA vihANapadidA saMkhe0guNA asaMkhe guNA vA NiseyappahANataNeNa, aNNahA tihANapadidA / aNaMtANu0 caukka0 kiM jaha* aja01 NiyamA aja0, asaMkhe0gaNA / sattaNoka0 kiM jaha0 aja0 ? Ni. aja0, asNkhe0bhaagbbhhiyaa| sammatta0 jahaNNahidivihatti0 bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1 Ni aja0, saMkhegaNA / sammAmi0 ja0 vihattiyassa micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja. aja0 ? jahaNNA ajahaNNA vA / jadi ajahaNNA tihANapadidA asaMkhe0bhAgabhahiyA saMkhe0bhAgabbhahiyA saMkheguNabbhahiyA vA / aNaMtANu0 NiyamA ajahaNNA aura ATha nokaSAyoMkI sthiti niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai / tathA puruSavedakA bhaMga chaha nokaSAyoMke samAna hai| E47. zrAdezakI apekSA nArakiyoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvake bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya 1 jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / unameM se ajaghanya sthiti eka samaya adhikase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga adhika jaghanya sthiti taka hotI hai / samyaktva prakRti kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai| yadi hai to usakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo jaghanya sthitise dvisthAna patita hotI huI saMkhyAtaguNI adhika hotI hai yA asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai| samyagmithyAtva kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai| yadi hai to usakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| unameM se ajaghanya sthiti jaghanya sthitise dvisthAna patita hotI huI saMkhyAtaguNI yA asaMkhyAtaguNI hotI hai| yaha sthiti niSekoMkI pradhAnatAse kahI hai| anyathA jaghanya sthitise ajaghanya sthiti tIna sthAna patita hotI hai| anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai / sAta nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika hotI hai ? samyaktvakI javanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanyase saMkhyAtaguNI hotI hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| yadi ajaghanya hotI hai to vaha jaghanyase asaMkhyAtaveM bhAga adhika, saMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra tIna sthAna patita hotI hai| tathA anantAnubandhI catuSkakI sthiti niyamase ajaghanya hotI hai| jo jaghanyase asaMkhyAtaguNI hotI hai| anantAnubandhI Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariNayAso 46 asaMkhe0guNA / aNatANu0kodha0 ja0 vihati0 micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1 Ni. aja0 saMkhe guNA / sammAmi0 kiM ja0 ajaha0 ? NiyamA ajA, asaMkhe guNabbhahiyA / tihamaNaMtANubaMdhINaM kiM0 ja0 aja0 ? Ni. jahaNNA / evaM tihaM kasAyANaM / apaJcakkhA0 kodhaja0 vihatti0 miccha0-ekkArasaka0 kiM ja0 aja0 ? [aja0 ] taM tu samauttaramAdi kAdUNa jAva pali. asaMkhe0bhAgabhahiyA / bhayaduguMcha0 ki0 ja0 aja0 ? Niya0 jahaNNA | sammata-sammAmi0-aNaMtANu0caukkAsattaNoka0 micchattabhaMgo / evamekkArasakaH / ithi0 ja0 vihatti0 micchatta-bArasaka0ahaNoka0 kiM ja. aja0 ? Ni0 aja0 saMkha0gaNA | sammata-sammAmi0-aNaMtA0caukka0 micchattabhaMgo / evaM purisa0 / NavUsa0 jahaNNa hidivihatiyassa micchattabArasaka0-itthi0-purisa0 aradi-soga-bhaya-duguMcha0 kiM ja0 aja0 1 NiyamA aja0, saMkhe0gaNA / hassaradi0 kiM ja. aja0 1 NiyamA aja0 veDhANapadidA asaMkhebhAgabbhahiyA saMkhe gaNabbhahiyA vA / sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0caukka micchttbhNgo| krodhakI jaghanya sthitike dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanyase saMkhyAtaguNI hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai / jo jaghanyase asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai| zeSa tIna anantAnubandhiyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI jaghanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / apratyAkhyAnAvaraNa krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi gyAraha kaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / mithyAtva kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| unameMse ajaghanya sthiti jaghanya sthitikI apekSA eka samaya adhikase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga taka adhika hotI hai| bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / samyaktva, samyagmithyAtva, anantAnubandhI catuSka aura sAta nokaSAyoMkA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isI prakAra apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi gyAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / strIvedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya aura ATha nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya 1 niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanyase saMkhyAtaguNI adhika hotI hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isI prakAra puruSavedako jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake jAnanA caahiye| napaMsakavedakI jaghanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, strIveda, puruSaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo jaghanyase saMkhyAtaguNI adhika hotI hai| hAsya aura ratikI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajavanya hotI hai, jo jaghanyase asaMkhyAtaguNI adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai| tathA samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| kisI uccAraNAmeM arati aura zokakI sthiti hAsya aura ratike Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ monMAAAAnnnnnnnnn dU00 bhayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 kamhi vi uccAraNAe aradi-sogahidI hassaradINaM va vehANapadidA ti bhaNadi, taM jANiya vattavvaM / hassa0 jaha0 vihatti0 micchatta0-bArasaka0-NavaMsa0-aradi-sogabhaya-dugaMcha0 kiM ja. aja. ? NiyamA aja0 sNkhe0gnnaa| sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0 caukka0 micchattabhaMgo / itthi0-purisa0ve0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 vidvANapadidA asaMkhe bhAga0 saMkhe guNabbhahiyA vA / radi0 kiM ja0 aja0 ? Niya0 jahaNNA / evaM radi0 / aradi0 jaha0 micchatta-bArasapha0-hassa-radi0 kiM ja. aja0 ? NiyamA aja0 saMkhe0 guNA / sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0caukka0 micchattabhaMgo / itthi-purisaNavaMsa0 kiM ja0 aja0 1 NiyamA aja0 vidvANapadidA asaMkhe0bhAgabbhahiyA saMkhe0guNabbhahiyA vaa| soga0 kiM ja0 aja0 ? Ni0 jahaNNA / evaM soga0 / bhayassa ja0 vihatti0 micchattabArasaka0 kiM ja0 [aja0] ? aja0, taM tu vidvANapadidA asaMkhe0bhAga bhahiyA saMkhe0bhAgabhahiyA vA / dugucha0 kiM ja0 aja01 NiyamA jahaNNA / sesaM micchattabhaMgo / evaM dugukAe / evaM paDhamAe puDhavIe / 3848. vidiyAdi jAva chahi tti micchatta ja. vihattiyassa sammatta-sammAmi0 samAna do sthAna patita kahI hai so jAnakara usakA kathana karanA caahiye| hAsyakI jaghanya sthiti vibhaktivAle jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai / strIveda aura puruSavedakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanyase asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai / ratikI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra ratikI sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / aratikI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, hAsya aura ratikI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai / strIveda puruSaveda aura napuMsakavedakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai| zokakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra zokakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| bhayakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva aura bAraha kaSAyakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo jaghanyase asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaveM bhAga adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai| jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| zeSa kathana mithyAtvake samAna hai| isI prakAra jugupsAkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / isI prakAra pahalI pRthivImeM jAnanA caahiye| 6848. dUsarIse lekara chaThI pRthivItakake nArakiyoMmeM mithyAtvako jaghanya sthitivibhaktike Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9pA ajaghanya ? niyamase jaghanya hota gA0 22) hidivihattIe uttarapayaDihidivihatyisariNayAso kiM ja0 aja0 1 NiyamA aja0 asaMkhe0guNA / bArasaka0 kiM ja0 aja0 ? NiyamA jahaNNA / evaM bArasaka0-NavaNokasAyANaM / samma0 ja0 vihatiyassa micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 ? Ni0 aja0 saMkhe0 gaNA / sammAmi0-aNaMtANu0 caukka0 kiM ja0 aja ? Niya. aja0 asaMkheguNA / sammAmiccha * jaha* vihaniyassa micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kiM jaha0 ajaha* ? Niya. aja0 saMkhajaguNA / aNatANa caukka0 kiM jaha0 ajaha ? Niya0 aja0 asaM0guNA / samma patthi / aNaMtANu0 koha0 ja0 vihatti0 micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 ? Niya0 aja0 vehANapadidA asaMkhe0 bhAgamahiyA saMkhe0bhAgabbhahiyA vA / sammatta-sammAmi0 kiM ja0 aja0 ? NiyamA aja0 asNkhe0gnnaa| tiNNi kasAya0 kiM z2a0 aja0 ? NiyamA jaha0 / evaM tiNhaM kasAyANaM / .846, sattamAe puDhavIe micchatta0 ja0 vihatti0 bArasaka0-bhaya- dukA0 ki ja0 aja0 1 jahaNNA ajahaNNA vA / jahaNNAdo aja0 samayuttaramAdi kAdUNa jAva dhAraka jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| bAraha kaSAyoM aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA alapanya niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvake sannikaNa jAnanA cAhiye / samyaktvakI jayanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo javanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajavanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai / samyagmithyAtvakI javanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| isake samyaktva prakRti nahIM hai isaliye usakA sannikarSa nahIM khaa| anantAnubandhI krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaveM bhAga adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jA apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra anantAnubandhI mAna Adi tIna prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| 9846. sAtavIM pRthivImeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya 1 jaghanya bhI hotI hai aura 1 zrA0 pratau saMkhe0 guNA iti pAThaH / kAra bAraha kaSAya aura nau Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 503 jayaghavattAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 palido 0 asaMkhe 0 bhAganbhahiyA / sammatta - sammAmi0 aNatAraNu0 caukka0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 asaMkhe0 guNA / sattaNoka0 kiM ja0 aja0 1 NiyamA aja0 asaMkhe 0 bhAgavbhahiyA / evaM bArasakasAyANaM, Navari bhaya-dugu chA0 taM tu samayuttaramAdiM0 jAva AvaliyambhahiyA / sammatta0 jaha0 vihatti0 micchatta- bArasaka0 NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 saMkhe0 guNA / sammAmi0 kiM ja0 a0 1 NiyamA aja0 asaMkhe0 guNA / anaMtANu0 caukka0 vidiyapuDhavibhaMgo / sammAmi0 evaM cetra, Navari sammattaM Natthi / aNaMtANu0 kodha0 ja0 vihatti0 micchatta- bArasaka0 NavaNoka0 kiM0 ja0 aja0 ! Ni0 aja0 vidvANapadidA asaMkhejjabhAganbhahiyA saMkhe 0 bhAgabbhahiyA vA / sammatta sammAmi micchattabhaMgo / tiNNi ka0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 ja0 / evaM hiM kasAyANaM / itthi0 ja0 vihatti0 micchatta - bArasaka0 - grahaNoka0 kiM ja0 NiyamA 0 saMkhe0 guNA / sammatta0 sammAmi0 zratANu 0 caukka0 kiM ja0 NiyamA ja0 asaMkhe0 guNA / evaM purisa0 / Na sa0 ja0 vihatti0 micchatta ja0 1 ja0 1 I ajaghanya bhI / unameM se ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitikI apekSA eka samaya adhika se lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga taka adhika hotI hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai / jo apanI jaghanya sthiti se asaMkhyAtaguNI adhika hotI hai / sAta nokaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA jaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthiti se asaMkhyAtaveM bhAga adhika hotI hai / isI prakAra bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inake bhaya aura jugupsAkI sthiti jaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthiti se eka samaya adhikase lekara eka avalitaka adhika hotI hai / samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthiti saMkhyAtaguNI hotI hai / samyagmathyAtvakI sthiti kyA jaghanya hAtI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / jo apanI jaghanya sthiti se asaMkhyAtaguNI hotI hai / anantAnubandhI catuSkakA bhaMga dUsarI pRthivI ke samAna hai / samyagmithyAtyakI javanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake isI prakAra sannikarSa jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyaktva prakRti nahIM hai / anantAnubandhI krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake midhyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthiti se asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaveM bhAga adhika isa prakAra do sthAna patitahotI hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtva ke samAna hai / anantAnubandhImAna Adi tIna kaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI haiM yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra anantAnubandhImAna Adi tIna kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / strIvedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, aura ATha ataurant sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthiti se saMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidivihAttayasariNayAso 503 bArasaka0-itthi-purisa0-aradi-soga-bhaya-duguMcha0 kiM ja0 aja0 ? NiyamA aja0 saMkhe0gaNA / sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0caukka0 kiM ja0 aja0 ? NiyamA aja0 asaMkhe guNA / hassa-radi0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 vehANapadidA asaMkhe0 bhAgabhahiyA saMkhejjaguNA vA ? hassa jaha0 vihatti0 micchatta0-bArasaka0-NabuMsa0aradi-soga-bhaya-duguMcha0 kiM ja0 aja0 ? Ni0 aja0 sNkhejgunnaa| sammattasammAmi0-aNaMtANu0caukka0 NavaMsa0 bhNgo| itthi-purisa0 kiM ja. aja0 ? Niya0 aja0 vehANapadidA asaMkhe0bhAgabbhahiyA saMkhe0guNA vA / radi0 kiM ja. aja0 ? NiyamA jahaNNA / evaM radi0 / aradi0 jaha0 vihatti0 micchatta-bArasaka0-hassa-radibhaya-duguMcha0 kiM ja0 aja* ? NiyamA aja0 saMkheguNA / sammatta0-sammAmi0aNaMtANu0caukka0 rdibhNgo| tiNNi veda0 kiM ja. aja0 ? Niya ana0 vehANapadidA asaMkhe0 bhAgabbhahiyA saMkhe0 guNA vA / soga0 kiM ja0 aja0 ? NiyamA jahaNNA / evaM soga0 / bhaya ja. vihatti0 micchatta0-bArasaka0 kiM ja01 aj| taMtu sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai / isI prakAra puruSavedakI jaghanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvake sannikarNa jAnanA cAhiye / napusakavedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, strIveda, puruSaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| hAsya aura ratikI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai| hAsyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai / jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga napuMsakavedake samAna hai| strIveda aura puruSavedakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai| ratikI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra ratikI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarNa jAnanA cAhiye / aratikI jaghanya sthitivibhaktike . dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, hAsya, rati, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotIhai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga ratike samAna hai| tInoM vedoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai / zokakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA anaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra zokakI jaghanyasthitivibhaktavAje jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| bhayakI jaghanya sthiti vibhaktivAle jIva ke mithyAtva aura bAraha kaSAyakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe . [dvidivihattI 3 tihANapadidA asaMkhe0 bhAgabbhahiyA saMkhe0bhAgabhahiyA saMkhe0guNA vA / duguMcha0 kiM ja0 aja0 ? Ni. jahaNNA / sesaM micchattabhaMgo / evaM dugukaa|| 850 tirikkhagaIe tirikkhasu micchatta0 ja. vihatti bArasaka0-bhayadugaMcha0 kiM ja0 aja0 ? jahaNNA ajahaNNA vA / jahaNNAdo ajahaNNA samayuttaramAdiM kAdaNa jAva palido0 asaMkhe0 bhAgabbhahiyA / sammatta0 siyA atthi siyA Natthi / jadi atthi, kiM ja0 aja0 ? Ni aja0 vehANapadidA saMkhe0guNA asaMkhe0gaNA vA / sammAmi0 siyA atthi siyA Natthi / jadi atthi kiM ja0 aja0 1 jahaNNA ajahaNNA vA / jahaNNAdo ajahaNNA veDhANapadidA saMkheguNA asaMkhe0guNA vA / aNaMtANu0caukka0 kiM ja0 aja ? Ni. aja0-asaMkha0 guNA / sattaNoka. kiM ja0 aja0 ? Ni. aja0 asaMkhe bhaagbbhhiyaa| evaM bArasaka0 / Navari bArasakasAesu ekkadarassa jahaNNahidIe NiruddhAe bhaya-duguMchAo kiM ja0 [aja0 ] ? aja0, taMtu samayuttaramAdiM kAdUNa jAva AvaliyabbhahiyAro / sammatta0 ja0 vihatti0 bArasaka0NavaNoka0 kiM ja0 aja0 ? NiyamA aja0 sNkhe0gunnaa| sammAmi0 jaha* vihatti. niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jayanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika, saMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra tIna sthAna patita hotI hai| jugutsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaMga mithyAtvake samAna hai / isI prakAra jugupsAkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| 50 tiryaMcagatimeM tiryaMcoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / unameMse ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitikI apekSA eka samaya adhikase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga adhika taka hotI hai| samyaktvaprakRti kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai / yadi hai to usakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI adhika yA asaMkhyAta guNI isa prakAra do sthAnapatita hotI hai / samyagmithyAtva kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai| yadi hai to usakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / unameM se ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI yA asaMkhyAtaguNI isa prakAra do sthAnapatita hotI hai| anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai / sAta nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveMbhAga adhika hotI hai| isI prakAra bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa kahanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAyoMmeMse kisI eka kaSAyakI jaghanya sthitike ruke rahane para bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise eka samaya adhikase lekara eka Avalitaka adhika hotI hai| samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jovake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo apanI Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja. aja0 1 jahaNNA ajahaNNA vaa| jahaNNAdo ajahaNNA tihANapadidA asaMkhe0 bhAgabhahiyA saMkhe0bhAgabhahiyA saMkhegaNabhahiyA vA / aNatANu0 caukka0 kiM ja0 aja01Ni aja0 saMkha0 guNabbhahiyA / aNaMtANu0 kodha0 jaha0 vihatti0 micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 ? Ni aja. asaMkhe gunnaa| sammatta-sammAmi0 kiM ja0 aja0 ? NiyamA aja0 asaMkhe guNA / tiNNika0 kiM ja0 ajaha0 1 Ni. jahaNNA / evaM tiNhaM kasAyANaM / bhaya ja. vihatti0 micchatta-bArasaka0 kiM ja0 aja0 1 jahaNNA ajahaNNA vaa| jahaNNAdo ajahaNNA asaMkhe0bhAgamahiyA / sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0caukka0 micchattabhaMgo / sattaNoka0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 asaMkhe bhaagbbhhiyaa| duguMcha. kiM ja0 aja0 1 Ni0 jahaNNA / evaM duguNchaae| itthi0 jaha0 vihatti0 micchattabArasaka0-ahaNoka0 kiM ja0 aja0? Ni0 aja0 saMkhe0 guNA / sammatta-sammAmi0aNaMtANu0caukka0 micchattabhaMgo / evaM purisa0 / NavaMsa0 jaha0 vihatti0 micchatta0jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| unameMse ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveMbhAga adhika, saMkhyAtaveMbhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra tIna sthAna patita hotI hai| anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI adhika hotI hai| anantAnubandhI krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya 1 niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanye hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI jaghanya sthitike dhAraka jIvake sanni. karSa jAnanA caahiye| bhayakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva aura bAraha kaSAyakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| unameMse ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika hotI hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| sAta nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai| yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika hotI hai| jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra jugupsAkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / strIvedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya aura ATha nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isI prakAra 1 zrA0 pratau 'saMkhejjaguNA' iti pAThaH / 64 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ hidivihatI 3 bArasaka0 - itthi - purisa0 - aradi - soga - bhaya - duguMcha0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 ja0 saMkhe0 guNA / sammatta- sammAmi 0 - anaMtANu 0 caDavaka0 itthi0 bhaMgo | hassa-radi0 kiM ja0 aja0 [ niyamA aja0 ] vedvANapadidA asaMkhe 0 bhAganbhahiyA saMkhe0 guNA vA / hassa ja0 vihatti0 micchatta- bArasaka0 NavuMsa0 - aradi-soga-bhaya-duguMcha0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 saMkhe0 guNA / sammatta sammAmi0 aNaMtA 0 caukka0 Nava sabhaMgo | isthi - purisa0 kiM ja0 aja 0 1 Ni0 aja0 vedvANapadidA asaMkhe0 bhAgavbhahiyA saMkhe 0 guNA vA / radi0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 jahaNNA / evaM radIe / aradi0 jaha0 vihatti0 micchatta- bArasaka0 - hassa- radi-bhaya-dugu chA0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 saMkhe 02 0 guNA / sammatta - sammAmi0 zraNaMtANu 0 caukka0 hassabhaMgo / tiSNi veda0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 ja0 veDANapadidA asaMkhe0 bhAganbhahiyA saMkhe0 guNA vA / soga0 kiM ja0 aja * ? Ni0 jahaNNA / evaM soga0 / -- 1851. paMciMdiyatirikkha 0 - paMciM0 tiri0 pajja0 - paMciM0 tiri0 joNiNI * micchatta0 jaha0 vihatti0 vArasaka0 -bhaya-dugu chA0 kiM ja0 ja0 1 jahaNNA ajahaNNA vA / puruSavedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, strIveda, puruSaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthiti se saMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga strIvedake samAna hai / hAsya aura ratikI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai / hAsyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, napuMsakaveda arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA jaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthiti se saMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga napuMsakavedake samAna hai / strIveda aura puruSavedakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai / ratikI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra ratikI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / aratikI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake midhyAtva, bArahakaSAya, hAsya, rati, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthiti se saMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga hAsyake samAna hai| tInoM vedoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthiti se asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hai / zokakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra zokakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / 1851. paMcendriyatiryaMca, paMcendriyatiryaMca paryApta aura paMcendriyatiryaMca yonimatI jIvoM meM mithyAtva kI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake bAraha kaSAya bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 507 gAM0 22 ) hidivihattIe uttarapaDiDidivihattiyasariNayAso jahaNNAdo ajahaNNA samayuttaramAdi kAdRNa jAva palido0 asaMkhe0bhAgabbhahiyA / Navari bhayaduguMcha0 tihANapadidA / samma siyA atthi siyA Natthi / jadi asthi kiM ja0 aja0 1 Ni. aja0 veDhANapadidA saMkhe0guNA asaMkheguNA vaa| sammAmi0 siyA asthi siyA Natthi / jadi asthi, kiM ja0 aja. ? jahaNNA ajahaNNA vA, jahaNNAdo ajahaNNA vihANapadidA saMkhe0guNA asaMkhe0 guNA vA / aNaMtANu0caukka0 kiM ja0 aja0 1 Ni. aja0 asaMkhe0 guNA / sattaNoka0 kiM ja0 aja ? Ni. az2a0 tihANapadidA-asaMkhe0bhAgabbhahiyA saMkhe bhAgabhahiyA saMkhe0 guNabbhahiyA vA / evaM bArasakasAya0 / bhaya0 jaha0 micchatta-bArasaka0-duguMcha0 kiM ja. [ aja0 ] ? aja0 taM tu samayuttaramAdi kAdUNa jAva palido0 asaMkhe0bhAgabbhahiyA / sesaM micchttbhNgo| evaM duguMcha / sammatta ja0 vihatti0 bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 saMkhe guNA / sammAmi0 ja0 vihatti micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kiM0 ja0 aja? jahaNNA ajahaNNA vaa| jahaNNAdo ajahaNNA tihANapadidA asaMkhe0bhAganbhahiyA saMkhe bhAgabha0 khe0 guNA vaa| aNaMtANu0caukka0 kiM ja0 aja0 1 Ni. aja0 jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / unameMse ajaghanya sthiti eka samaya adhika jaghanya sthitise lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga adhika taka hotI he| kintu itanI vizeSatA hai ki bhaya aura jugupsAkI sthiti tIna sthAnapatita hotI hai| samyaktva kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai / yadi hai to usakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo saMkhyAtaguNI adhika yA asaMkhyAta guNI adhika ina prakAra do sthAna patita hotI hai / samyagmithyAtva kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai / yadi hai to usakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| unameMse ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitikI apekSA-saMkhyAta guNI adhika yA asaMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAnapatita hotI hai / anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotA hai yA ajavanya niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai / sAta nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hAtI hai jo asaMkhyAtaveM bhAga adhika saMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra tIna sthAna patita hotI hai / isa prakAra bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jAvoMke sannikarSa jAnanA cAhiye / bhayakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya 1 niyamase ajaghanya hotI hai| phirabhI vaha apanI jaghanya sthitiko apekSA eka samaya adhikase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga adhikataka hotI hai| zeSa bhaMga mithyAtvake samAna hai / isI prakAra jugupsAkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| sanyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| unameMse ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika, saMkhyAtaveM bhAga Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ vidivihattI 3 asaMkhe0guNA / itthi0 jaha* vihatti0 micchatta-bArasaka0-aTThaNoka0 kiM ja0 aja0 1 . NiyamA aja0 saMkhe0 gunnaa| sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0caukka0 micchattabhaMgo / evaM purisa0 / NavaMsa0 ja0 vihatti0 micchatta-bArasaka-itthi-purisa0-aradi-sogabhaya-dugucha0 kiM z2a0 aja0? Ni. aja0 saMkha0 guNA / sammatta-sammAmi0 aNaMtANu0caukka0 micchattabhaMgo / hassa-radi0 kiM ja0 aja* ? NiyamA aja0 veDhANapadidA asaMkha0bhAgabbhahiyA saMkhe0 guNA / hassa0 jaha0 vihatti0 micchatta-bArasaka0aradi-soga-bhaya-dugucha0 kiM ja0 aja0 1 NiyamA aja0 saMve0guNA / evaM Navusa0 / sammatta-sammAmi0-arNatANu0 cauka0 micchattabhaMgo / itthi-purisa0 kiM ja0 aja? NiyamA aja* veDANapadidA asaMkhe0bhAgabbha0 saMkhe guNA vA / radi kiM ja0 aja0 ? Ni0 jahaNNA / evaM radIe / aradi0 ja0 vihatti0 micchatta-bArasaka0-hassa-radi0bhaya-duguMcha0 kiM ja0 aja0 1 Ni. aja saMkhe0guNA / sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0. caukka. hassabhaMgo / tiNNiveda0 kiMja aja0 1 Ni0 aja0 vehANapadidA asaMkhe0 adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra tIna sthAna patita hotI hai / anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyama se ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| strIvedakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya aura ATha nokaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isI prakAra puruSavedakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, strIveda, puruSaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAta. guNI hotI hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| hAsya aura ratikI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo asaMkhyAtaveM bhAga adhika aura saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai| hAsyakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| isI prakAra napuMsakavedakA bhaMga jAnanA cAhiye / samyaktva, samyAMgmathyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai / strIveda aura puruSavedakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai / ratikI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra ratikI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarNa jAnanA caahiye| aratikI jaghanya sthitivibhaktivAle jIke mithyAtva, bAraha kaSAya, hAsya, rati, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga hAsyake samAna hai| tInoM vedoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA 022 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariNayAso .. 506 bhAgabbha0 saMkhe0guNA vA / soga0 kiM ja0 aja0 ? Ni0 jahaNNA / evaM so0 / zavari paMciM0 tiri joNiNIsu sammatta0 sammAmicchattabhaMgo / 9852. paMciM tiri0 apajja. micchatta ja. vihatti0 sammatta-sammAmi0bArasaka0-NavaNoka0 jonninniibhNgo| aNaMtANu0 caukka0 kiM ja0. aja0 1 jahaNNA ajahaNNA vA / jahaNNAdo ajahaNNA samayuttaramAdi kAdaNa jAva palido0 asaMkhe0bhAgamahiyA / sammatta0 ja0 vihatti0 micchatta solasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 ? jahaNNA ajahaNNA vaa| jahaNNAdo aja0 tihANapadidA asaMkhe bhAgabbha0 saMkhe0 bhAgabbha0 saMkhe0guNA vaa| sammAmi0 Ni aja0 asaMkhe guNA / evaM sammAmi0, Navari samma Nasthi / solasaka0 micchattabhaMgo / bhaya0 jaha0 micchatta-solasaka0-duguMcha0 kiM ja0 [aja.] ? aja0, taM tu samayuttaramAdi kAdUNa jAva palido0 asaMkhe0 . bhAgabbha0 / sesaM micchttbhNgo| evaM dugukaae| sattaNoka0 joNiNibhaMgo / Navari aNaMtANu0 caukka0 Ni0 saMkhe0 guNA / evaM maNusaapajja-paMci0apajja0-tasaapajo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai / zokakI sthiti kyA jayanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra zAkakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| kintu itanA vizeSatA hai ki paMcendriya tiryaMca yonimati jAvoMma samyaktvakA bhaMga samya gmithyAtvake samAna hai| 852 paMcendriya tiyeca labdhyaparyAptakoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake samyaktva, samyAgmathyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkA bhaMga yonimati tiryaMcoMke samAna hai| anantAnubandhA catuSkako sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| unamaMse ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitikI apekSA eka samaya adhikase lekara palyopamake asakhyAtaveM bhAga adhika taka hotI hai / samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva, solaha kaSAya aura no nAkaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| unameMse ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitikI apekSA asaMkhyAtaveM bhAga adhika, saMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra tIna sthAna patita hotI hai| samyagmithyAtvakI sthiti niyamase ajaghanya hAtI hai jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hAtI hai| isI prakAra samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki isaka samyaktva prakRti nahIM hai / solaha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake saba prakRtiyoMkA sannikarSa mithyAtvake samAna hai| bhayakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva, solaha kaSAya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai phira bhA vaha apanI jaghanya sthitikI apekSA eka samaya adhikase lekara palyopamakA asaMkhyAtavA~ bhAga adhika taka hotI hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isI prakAra jugupsAkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake bhaMga yonimatI tiyacoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki isake anantAnubandhI catuSkakI sthiti niyamase saMkhyAtagaNI hotI hai| isI prakAra manuSya aparyAptaka, paMcendriya aparyAptaka aura basa aparyAptaka Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vomo 510 jayadhavalAsehide kasAyapAhuDe [ hidivihatI hai jjattANaM / 6853. devANaM nnaarybhNgo| bhavaNa-vANaveMtarANamevaM ceva / Navari sammattaH sammAmi0 bhaMgo : jodisi0 vidiyapuDhavibhaMgo / sohammIsANAdi jAva uvarimagevajjotti micchattajaha vihatti0 bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja. aja0 1 NiyamA aja0 saMkhe0 gunnaa| sammatta0 kiM ja. aja0 ? Ni. aja. asaMkhe guNA / evaM sammAmi0 / sammatta0 jaha0 viha0 bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 ? NiyamA aja0 veDhANapadidA saMkhe0 bhAgabbhahiyA / kudo ? uvasamaseTiM caDhiya odaridUNa daMsaNamohaNIyaM khaviya kadakaraNijjo hodUNa 5 devemuppaNNassa sNkhenjbhaagbbhhiyttuvlNbhaado| saMkhenaguNA vA, uvasamaseTiM caDhiya daMsaNamohaNIyaM khatriya kadakaraNijo hodaNa devemuppaNNassa saMkhe0 guNattuvalaMbhAdo / kiriyAvirahidasammAdihINaM hidikhaMDayaghAdo Natthi tti bhaNaMtANamAiriyANamahippAraNa evaM bhaNidaM / kiriyAe viNA tivyavisohivaseNa hidikhaMDayaghAdo devesu asthi tti bhaNatANAmahippAraNa saMkhejaguNA ceva / geraiyabhavaNa-vANa-jodisiyasammAiTThINaM kiriyAe viNA patthi hidikhaMDayaghAdo / kudo ? saabhaaviyaado| sammAmi0 jaha* bihatti0 micchatta0-bArasaka-NavaNoka0 kiM ja0 jIvoMke jAnanA cAhiye / __6853. devoMke nArakiyoMke samAna bhaMga hai| bhavanavAsI aura vyantara devoMke isI prakAra jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| jyotiSA devoMke bhaMga dUsarI pRthivIke samAna hai |saudhrm aura aizAna kalpase lekara uparima aveyaka takake devoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| isI prakAra samyagmithyAtvakA bhaMga jAnanA caahiye| samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo do sthAna patita hotI hai| unameMse pahalI saMkhyAtaveM bhAga adhika hotI hai kyoMki jo jIva upazamazreNIpara caDhakara aura utarakara anantara darzanamohanIyakA kSaya karatA huA kRtakRtyavedakasamyagdRSTi hokara devoMmeM utpanna huA hai usake ukta prakRtiyoM kI sthiti saMkhyAtaveM bhAga adhika dekhI jAtI hai| yA saMkhyAtaguNI adhika hotI hai kyoMki upazamazreNIpara car3hakara aura vahAMse utarakara darzanamohanIyakA kSaya karatA huA kRtakRtyavedaka samyagdRSTi hokara jo devoMmeM utpanna huA hai usake ukta prakRtiyoMkI sthiti saMkhyAtaguNI adhika dekhI jAtI hai / kriyA rahita samyagdRSTiyoMke sthitikANDakaghAta nahIM hotA hai aisA mAnanevAle AcAryoM ke abhiprAyAnusAra ukta kathana kiyA hai| parantu jo AcArya kriyAke binA tIvra bizuddha pariNAmoMse devoMmeM sthitikANDakaghAta hotA hai aisA mAnate haiM unake abhiprAyAnusAra ukta prakRtiyoMkI sthiti saMkhyAtaguNI hI hotI hai| to bhI nArakI, bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI sanyagdRSTi jIvoMke kriyAke binA sthitikANDakaghAta nahIM hotA hai kyoMki aisA svabhAva hai / samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] , hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariNayAso . 511 ana ? Ni aja0 saMkhe0guNA / aNaMtANu caukka kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 asaM guNA / aNaMtANu0 kodhaja0 micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja. aja.? Ni aja0 saMkhe0guNA / sammattasammAmi0 kiM ja0 az2a0 ? Ni aja0 asaMkhe0 guNA / tiNNika. kiM ja. aja0 1 Ni0 jahaNNA / evaM tiNhaM kasAyANaM / apaccakhANakodhaja vihatti0 ekkArasaka-NavaNoka0 kiM ja. aja0 1 Ni0 jahaNNA / evamekArasaka0-NavaNokasAyANaM / / 6.854. aNuddisAdi jAva savvadRsiddhi tti micchatta jaha0 vihatti0 bArasaka0 NavaNoka. kiM0 ja0 aja01 Ni0 aja0 sNkhe0gunnaa| sammatta kiM ja0 aja. ? Ni. aja. asaMkhe gunnaa| sammAmi0 kiM ja. aja0 ? Ni0 jahaNNA / evaM sammAmi0 / sammatta0 jaha0 vihattI. bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 ? Ni0 aja. saMkheguNA / athavA saMkhe bhAgabbha0 saMkhe gaNA tti vehANapadidA / ettha kAraNaM puvvaM va vattavyaM / aNaMtANu0kodha0 ja0viha0 micchatta-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| anantAnubandhI krodhakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyaktva aura samyarimathyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra anantAnuvandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI jaghanya sthitivabhiktivAle jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / apratyAkhyAnAvaraNa krodhakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi gyAraha kaSAya, aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jayanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarNa jAnanA caahiye| 1854. anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyaktvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai / samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra samyagmidhyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hai jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hai| athavA saMkhyAtaveMbhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra dA sthAna patita hai| yahA~ para kAraNa pahaleke samAna kahanA cAhiye / anantAnubandhI krodhakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 [ hidivihattI 3 jayadhavalAsa hide kasAyapAhuDeM kiM ja0 aja0 ? Ni0 aja0 khe0 guNA / sammatta0 kiM ja0 aja ? Ni0 aja0 saMkhe0 guNA / tiSNika0 kiM ja0 ja0 ? Ni0 jahaNNA / evaM tinhaM ksaayaa| apaccakkhANa-kodhaja0 ekkArasaka0 - NavaNoka0 [ ki0 jaha0 ja0 1] Ni0 jahaNNA / ebamekkArasaka0 NavaNokasAyANaM / C 6855, iMdiyANuvAdeNa eIdiesu micchattajaha0 vihatti0 solasaka0 -bhaya- durguLa kiM0 ja0 aja0 ? jahaNNA ajahaNNA vA / jahaNNAdo ajahaNNA samayuttaramAdiM kADhUNa jAva palido 0 asaMkhe0 bhAgeNavbhahiyA / sammatta sammAmi0 siyA asthi siyA Natthi / jadi asthi kiM ja0 aja0 ? jahaNNA ajahaNNA vA / jahaNNAdo aja0 tidvANapadidA saMkhe0 bhAganbhahiyA saMkhe0 guNA vA asaMkhe0 guNA vA / sattaNoka0 kiM ja0 aja0 ? Ni0 aja0 asaMkhe * bhAganbhahiyA / evaM solasakasAya-bhaya-duguMchANaM / Navari bhaya jaha0 durgucha0 NiyamA jahaNNA / evaM duguMcha0 / bhaya-duguMchANaM jahaNahidIe saMtIe kathaM solasakasAyANamasaMkhe0 bhAganbhahiyattaM ? Na, solasakasAyANaM jahaNahidIdo abbhahiryAidimithyAtva, samyagmadhyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthiti se saMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai / anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoM kI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / zrapratyAkhyAnAvaraNa krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake apratyAkhyAnAvaraNamAna Adi gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI sthiti niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi gyAraha 'kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthiti vibhakti ke dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / 85. indriya mArgaNA ke anuvAdase ekendriyoM meM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajavanya bhI / unameM se ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitikI apekSA eka samaya adhika se lekara palyopama ke asaMkhyAtaveM bhAga adhika taka hotI hai / samyaktva aura samyagmithyAtva kadAcit hai aura kadAcit nahIM / yadi hai to usakI sthiti kyA jaghanya hotI ha yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / unameM se ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthiti se saMkhyAtaveM bhAga adhika saMkhyAtaguNI adhika yA asaMkhyAtaguNI adhika isa prakAra tIna sthAnapatita hotI / sAta nokaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase 1 jaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthiti se asaMkhyAtaveM bhAga adhika hotI hai / isI prakAra solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye | kintu itanI vizeSatA hai ki bhayakI javanya sthitivAle jIvake jugupsAkI sthiti niyamase jaghanya hotI haiM / isI prakAra jugupsAkI javanya sthitivAle jIvake bhayakI sthiti niyamase janya hotI hai| zaMkA- bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitike rahate hue solaha kaSAyoM kI sthiti asaMkhyAtaveM bhAga adhika kaise hotI hai ? Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ) hidivihattIe uttarapayaDihidivihAttayasariNayAso baMdhe jAde vi bhaya-durgukANamAvaliyamettakAlaM jhnnnnhidivihttidNsnnaado| kasAyANaM puNa jahaNNahidivihattIe saMtIe bhaya-duguMchAo samayuttaramAdiM kAdaNa jAva AvaliyametteNa abbhahiyAo; ekkassa vi kasAyassa ajahaNNahidIe bhaya-duguMDAmu saMkaMtAe appidakasAyassa vi jhnnnnhidibhaavvinnaasaado| paDhama-sattamapuDhavi0-paMciMtirikkhabhavaNa0-vANa-tarAdisu vi eso atyo parUveyavyo / sammatta0 jaha* vihatti0 micchatta0solasaka--NavaNoka0 kiM ja0 [ana.] ? jahaNNA ajahaNNA vA / jahaNNAdo aja. tihANapadidA asaMkhe0bhAga-bhahi0 saMkhe0bhAgabbhahiyA saMkhe0 guNA vA / sammAmi0 kiM ja. aja0 1 Ni ana. asaMkhe0gaNA / evaM sammAmi0 / Navari sammattaM patthi / itthi0 ja0vihatti0 micchatta-solasaka-ahaNoka0 kiM ja. aja. ? Ni. aja0 asaMkhe0bhAgabha0 / sammatta-sammAmi0 micchattabhaMgo / evaM chaNNokasAyANaM / evaM savvaeiMdiya-paMcakAyANaM / 1856. vigalidiesu micchatta0 jaha0 vihatti. solasaka0-bhaya-dugucha0 kiM ja0 aja0 1 jahaNNA ajahaNNA vaa| jahaNNAdo aja0 samayuttaramAdi kAdUNa jAva samAdhAna-nahIM, kyoMki solaha kaSAyoMke jaghanya sthitise adhika sthitibandhake hone para bhI bhaya aura jugupsAkI eka zrAvali kAlataka jaghanya sthitivibhakti dekhI jAtI hai| parantu kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike rahate hue bhaya aura jugupsAkI sthiti apanI jaghanya sthitikI apekSA eka samayase lekara eka Avali kAlataka adhika hotI hai kyoMki eka bhI kaSAyakI ajaghanya sthitike bhaya aura jugupsAmeM saMkrAnta hone para vivakSita kaSAyakI jaghanya sthitikA bhI vinAza ho jAtA hai| pahalI aura sAtavIM pRthivImeM tathA paMcendriya tiyeca, bhavanavAsI, aura vyantarAdika devoMmeM bhI isa arthakA kathana karanA cAhiye / samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| unameMse ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitikI apekSA asaMkhyAtaveM bhAga adhika, saMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra tIna sthAna patita hotI hai / samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo ki jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai / isI prakAra samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti ke dhAraka jIvake sannikarSa kahanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki isake samyaktva prakRti nahIM hotI hai| strIvedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, solaha kaSAya aura ATha nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isI prakAra chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| isI prakAra saba ekendriya aura pA~ca sthAvarakAya jIvoMke jAnanA caahiye| 6856 vikalendriyoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake solaha kaSAya bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| unameMse ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitikI apekSA eka samaya adhikase Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bayadhavastAsahide kasAyapAhuDe [DidivihattI 3 palido. asNkhe0bhaagbhhiyaa| Navari bhaya-dugachAo tihaannpdidaa| sammattasammAmi0 eiNdiybhNgo| sattaNoka0 kiM. ja. aja0 1 Ni. aja0 tihANapadidA asaMkhe0bhAgabbhahiyA saMkhe bhAgabbha0 saMkhenguNabbhahiyA vA / evaM solasakasAya-bhayaduguMDANaM / Navari bhayajaha0 dugu0 kiM ja0 [ajaha0] ? ajaha0 taM tu samayuttaramAdi kAdaNa jAva palido0 asaMkhe0 bhAgabha0 / evaM dugu / sammatta-sammAmi0 eiNdiybhNgo| itthi0 ja vihatti0 micchatta-solasaka0 kiM jaha0 ajahaNNA 1 Ni. aja0 saMkhe0 bhAgabbhahiyA / ahaNoka0 kiM ja0 aja0 1 NiyamA aja0 saMkheguNabbhahiyA / sammatta-sammAmi0 micchttbhNgo| evaM purisa0 / Navusa0 ja0 vihatti0 micchattasolasaka0-itthi-purisa0-aradi-soga-bhaya-dugacha0 itthivedbhNgo| sammatta-sammAmi0 eiMdiyabhaMgo / hassaradi0 kiM ja. ajaha. ? Ni0 aja0 vehANapadidA asaMkhe bhAgabbhahiyA saMkhe0 guNabbhahiyA vaa| hassaja0 vihatti0 micchatta0-solasaka0-Navusaaradi-soga-bhaya-dugucha0-sammatta0-sammAmi0 itthivedbhNgo| itthi-purisa0 kiM ja0 aja0 1 Ni. aja veDhANapadidA asaMkhe0bhAgabbhahiyA saMkhe guNabbhahiyA vA / radi. lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga adhika taka hAtI hai| kintu itanI vizeSatA hai ki bhaya aura jugupsAkI sthiti tIna sthAnapatita hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga ekendriyoM ke samAna hai / sAta nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai. jo apanI jaghanya sthitikI apekSA asaMkhyAtaveM bhAga adhika, saMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra tIna sthAna patita hotI hai| isI prakAra solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki bhayakI jaghanya sthitivAleke jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo apanI jaghanya sthitikI apekSA eka samaya adhikase lekara palyopamake asaMkhyAtaveM bhAga adhika taka hotI hai| isI prakAra jugupsAke viSayameM jAnanA caahiye| samyaktva aura samyagmithya tvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake ekendriyoMke samAna bhaMga hai| strIvedakI jaghanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva aura solaha kaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jayanya sthitise saMkhyAtaveM bhAga adhika hotI hai| ATha noMkaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI adhika hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isI prakAra puruSavedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, solaha kaSAya, strIveda, puruSaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkA bhaMga strIvedake samAna hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga ekendriyoMke samAna hai| hAsya aura ratikI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai| hAsyakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya, jugupsA, samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga strIvedake samAna hai| strIveda aura puruSavedakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gI0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariNayAso kiM ja. aja0 1 Ni0 jahaNNA / evaM radIe / aradi0 ja0 vihatti0 micchattasolasaka-hassa-radi-bhaya-duguchA0-sammatta-sammAmi0 isthivedbhNgo| tiNNiveda0 kiM ja0 aja0 1 Ni. aja0 veDhANapadidA saMkhe bhAgabhahiyA saMkhejagaNabbhahiyA vA / soga0 kiM ja. aja ? Ni0 jahaNNA / evaM soga0 / / 857. orAliyamimsa tirikkhoghaM / Navari aNaMtANu0caukka0 micchttbhNgo| veuvviyakAyajogIsu micchattaja vihatti sammatta-sammAmi0 kiM ja0 aja. ? Ni* ajahaNNA asaMkheguNA / bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 saMkhe0guNA / sammatta0 ja0 vihatti0 micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 ? Ni aja0 saMkhegaNA / sammAmi0-aNaMtANu0caukka0 kiM ja0 aja0 ? Ni. aja0 asaMkheguNA / evaM sammAmi0 / Navari sammattaM Natthi / aNaMtANu0-kodhaja vihatti0 sammatta0-sammAmi0 kiM ja0 aja0 ? Ni. aja0 asaMkhe0 guNA / micchatta0-bArasaka0NavaNoka0 kiM ja. aja0 ? Ni. aja0 saMkhe0gaNA / tiNNika0 kiM ja. [ aja.] asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra dA sthAna patita hotI hai| ratikI sthiti kyA javanya hotI hai yA ajayanya ? niyamase jaghanya hAtI hai| isI prakAra ratikI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / aratikI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, solaha kaSAya, hAsya, rati, bhaya, jugupsA, samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga strIvedake samAna hai| tInoM vedoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai| jo saMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai / zokakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra zokakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake jAnanA cAhira 7. audArikamizrakAyayogI jIvoMke sAmAnya tiyacoMke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inake anantAnubandhI catuSka kA bhaMga mithyAtvake samAna he / vaikriyikakAyayogiyoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hai| bAraha kaSAya aura no nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvaka mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asakhyAtaguNI hotI hai| isI prakAra samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki isake samyaktva prakRti nahIM hotI hai| anantAnubandhI krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI sthiti kyA Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yedhavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 Ni0 jaha0 / evaM tiNhaM kasAyANaM / apaccakkhANakodhaja0 vihatti0 ekkArasaka0NavaNoka* ki ja0 aja0 1 Ni. jahaNNA / evamekkArasaka0-NavaNokasAyANaM / 858 veuvviyamissa0 micchatta0 ja0viha0 bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja. aja0 ? Ni. aja0 saM0guNA / sammatta-sammAmi0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja. asaMkhe0 guNA / sammattaja viha. bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja. aja0 ? Ni. aja. vihANapadidA asaMkhe0bhAgabbhahiyA saMkhe guNA vaa| sammAmi0 ja0 vi0 micchatta-solasaka0-bhaya-duguMcha0 kiM0 ja0 aja0 ? Ni0 aja0 saMkhe0guNA / sattaNoka0 kiM ja. aja0 ? jahaNNA ajahaNNA vA jahaNNAdo ajahaNNA tihANapadidA asaMkhe0bhAgabbhahiyA saMkhe0 bhAgabbha0 saMkhe guNA vaa| apaccakkhANakodha0 ja0 vi0 ekArasaka0-bhaya-dugucha0 kiM ja0 aja0 1 Ni jahaNNA / sattaNoka0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 sNkhegunnaa| evamekArasakasAya-bhaya-duguMchANaM / aNaMtANu0 kodha0 jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| apratyAkhyAnAvaraNa krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI haiN| isI prakAra apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi gyAraha kavAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / 6858vaikriyikamizrakAyayogiyoM meM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hAtI hai| jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyAMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI isa prakAra do sthAna patita hotI hai / samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva. solaha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / sAta nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya / jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhI / unameMse ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitikI apekSA asaMkhyAtaveM bhAga adhika, saMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra tIna sthAna patita hotI hai / apratyAkhyAnAvaraNa krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi gyAraha kapAya, bhaya aura jugupsAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| sAta nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajadhanya hotI hai, jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| isI prakAra gyAraha kaSAya bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / anantAnubandhI krodhakI jaghanya sthitivibhaktike 1 A. pratau 'aja.' iti pAThaH / Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDiDidivihattiyasariNayAso 517 / jaha hidivi0 micchatta-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja. saMkhe0guNA / tiNi kasAya0 NiyamA jahaNNA / evaM tihaM kasAyANaM / itthi0 ja0 viha0micchatta-solasaka0-ahaNoka0 kiM ja. aja0 ? Ni* aja0 saMkhe0guNA / sammattasammAmi0 siyA atthi siyA Natthi / jai asthi kiM ja. aja0 ? jahaNNA ajahaeNA vA / jahaNNAdo ajahaNNA vehANapadidA saMkhe0guNA asaMkhe0guNA vA / vari samma0 ja0 Natthi / evaM purisa0 / Navusa0 ja0 vi0 micchatta0-solasaka0-chaNNoka0 kiM ja0 aja0 1Ni aja0 sNkhe0gnnaa| sammatta-sammAmi0 itthibhNgo| hassa-radi0 kiM ja0 aja0 1 Ni aja0 vihANapadidA asaMkhe0bhAgabbhahiyA saMkhe0 guNA vA / hassa0 jaha0 viha. micchatta-solasaka0-paMcaNoka0 kiM ja0 aja0 ? Ni0 aja0 saMkhe gunnaa| sammatta-sammAmi0 itthibhNgo| itthi-purisa0 kiM ja0 aja. ? Ni0 aja0 vihANapadidA asaMkhe bhAga0bhahiyA saMkhe0guNA vaa| radi0 kiM ja. aja. ? Ni0 ja0 / evaM radIe / evaM ceva aradi-sogANaM / Navari NavUsa0 veDhANapadidA / dhAraka jAvaka mithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nAkaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotA ha yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai / jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| (samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga mithyAtvake samAna jaannaa)| tathA anantAnubandhImAna Adi tIna kaSAyoMkI sthiti niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra anantAnubandhA mAna Adi tAna kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / strIvedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, solaha kaSAya aura ATha nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtva kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to unakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhA / unameMse ajaghanya sthiti apanI jaghanya sthitikI apekSA saMkhyAtaguNI adhika yA asaMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai| kintu vizeSatA itanI hai ki isake samyaktvakI jaghanya sthiti nahIM hotI hai| isI prakAra puruSavedA jAvake sannikaSa jAnanA cAhiye / napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvaka mithyAtva, sAlaha kaSAya aura chaha nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotA hai| jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga strIveda ke samAna hai| hAsya aura ratiko sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai / hAsyakI jaghanya sthitivibhaktika dhAraka jIvake mithyAtva, solaha kaSAya aura pAMca nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotA he yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNA hotI hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga strIvedIke samAna hai / strIveda aura puruSavedakA sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hotI hai| ratikI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra ratikI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| tathA isI prakAra Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 jayaghavalAsahide kasAyapAhude .. dvidivihattI 3 9856. zrAhAra0 micchattaja0vi0 sammatta-sammAmi0 kiM ja0 aja0 1 Ni. jahaNNA / bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1.Ni aja0 saMkhe guNA / evaM sammattasammAmi0 / aNaMtANu0kodhaja0 micchatta-sammatta sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1 Ni. aja0 saMkhe0 guNA / tiNNika0 kiM ja0 aja0 1 Ni. jahaNNA / evaM tiNhaM kasAyANaM / apaccakkhANakodhaja0 vi0 ekArasaka0-NavaNoka. kiM ja. aja0 1 Ni jahaNNA / ekamekkArasakasAya-NavaNokasAyANaM / evamAhArami0 / kammaiya. orAliya missbhNgo| Navari sattaNoka. aNNadaraja0 miccha0 solasaka0 sesaNoka0 Niya0 aja0 vihANapadidA asaMkhe bhAgabbhahiyA saMkheguNabbhahiyA / ____860. vedANuvAdeNa itthi0 paMciMdiyabhaMgo / Navari itthi ja0vi0 sattaNoka0cattAri saMja0 kiM ja0 aja0 1 Ni. jahaNNA / evaM sattaNokasAya-cattArisaMjalaNANaM / NavaMsa. jaha0 viha0 ahaNoka0-cadusaMja0 Ni0 aja0 asaMkhe0 guNA / evaM NavaMsa, arati aura zokakI jaghanya sthitivibhaktika dhAraka jIvaka sannikaSa jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki napuMsakavedakI sthiti do sthAna patita hotI hai| 856. AhAraka kAyayogiyoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvoM meM samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hAtI hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / isI prakAra samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvaka sannikaSa jAnanA cAhiye / anantAnubandhI krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nAkaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI he yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jayanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hAtI hai / isI prakAra anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI jayanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / apratyAkhyAnAvaraNa kAdhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jAvaka gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra gyAraha kaSAya aura no nokaSAyoMkA jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jAvake sanikarSa jAnanA cAhiye / isI prakAra AhArakamizrakAyayogI jIvoMke jAnanA cAhiye / kAmaNakAyayogiyoka . audArikamizrakAyayAgiyAka samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki sAta nokaSAyomese kisI bhA prakRtikA jaghanya sthitibAlake mithyAtva, solaha kaSAya aura zeSa nokaSAyoMkI sthiti niyamase ajaghanya hAtI hai, jo asaMkhyAtaveM bhAga adhika yA saMkhyAtaguNI adhika isa prakAra do sthAna patita hAtI hai| 850. vada mAgaNAke anuvAdase strIvediyoMkA bhaMga paMcendriyoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki strIvedakI jaghanya sthitivibhaktivAle jovaka sAta nAphapAya aura cAra saMjvalanoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajavanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra sAta nokapAya aura cAra saMjvalanoM kI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / 1 zrA0 pratau 'sese poka' iti paatthH| . Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA* 22] hidivihasIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso 516 purisa0 evaM ceva / Navari purisa0 ja0 vi0 cattArika0 kiM ja. aja0 1 Ni. jahaNNA / evaM caduNhaM. saMjalaNANaM / chaNNoka. purisa-cadusaMja. Ni. aja0 saMkhe gunnaa| 861, avagadamicchattaja0 vi0 sammatta-sammAmi0 kiM ja0 aja.? Ni. jahaNNA / ahakasAya0 itthi-Nasa0 kiM ja0 aja.? Ni. aja0 saMkheguNA / cadusaMja0-sattaNoka kiM0 ja0 aja0 ? Ni aja0 asaMkhe0guNA / evaM samma0sammAmi0 / apaccakravANakodhaja vi0 micchatta-sammatta-sammAbhiH patthi ? sattaka0itthi-Navusa kiM0 aja0 1 Ni0 jahaNNA / cattArisaMjala0-sattaNoka0 kiM ja0 aja0 ? Ni. aja0 asaMkhe guNA / evaM sattakasAyANaM / itthi ja. vi. cattArisaMja-sattaNoka0 kiM. ja. aja0 1 Ni. aja0 asaMkheguNA / ahaka0-Navusa0 Ni0 jahaNNA / evaM Navusa / sattaNoka0-cattArisaMjalaNANamoghaM / napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake ATha nokaSAya aura cAra saMjvalanoMkI sthiti niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| isI prakAra napuMsakavedI jIvake jAnanA cAhiye / puruSavedI jIvake bhI isI prakAra jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki puruSavedakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake cAra saMjvalana kaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra cAra saMjvalanoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA caahiye| chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvake puruSaveda aura cAra saMjvalanoMkI sthiti niyamase ajaghanya hotI hai jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| 6861. apagatavediyoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake samyaktva samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / ATha kaSAya, strIveda aura napuMsakavedakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajavanya hotI hai jo javanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / cAra saMjvalana aura sAta nokaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya 1 niyamase ajaghanya hotI hai / jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| isI prakAra samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / apratyAkhyAna krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtva ye tIna prakRtiyA~ nahIM haiN| sAta kaSAya, strIvaMda aura napuMsakavedakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotA hai / cAra saMjvalana aura sAta nokapAyoMkI sthiti kyA jaghanya hAtI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotA hai jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| isI prakAra sAta kaSAyoMkI jayanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / strIvedakI jaghanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvake cAra saMjvalana aura sAta nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| ATha kaSAya aura napuMsakavedakI sthiti niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti ke dhAraka jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / sAta nokaSAya aura cAra sajvalanoMkI jayanya sthiti vibhaktike dhAraka jIvoMke oghake samAna jAnanA caahiye| Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [3 9862. kasAyANuvAdeNa kodha0 paMcidiyabhaMgo / Navari kodha0 ja0vi0 tiNNisaMja0 kiM ja0 ja0 1 Ni0 jahaNNA / evaM tinhaM saMjalaNANaM / evaM mANa0 / Navari doNNi0 saMjala0 Ni0 jahaNNA 1 evaM mAya0 / Navari egasaMja0 NiyamA jahaNNA / 9 863 akasA0 micchattaja0 vi0 sammatta sammAmi0 kiM ja0 a0 1 Ni0 jahaNNA / bArasaka0 NavaNoka 0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 ja0 saMkhe0 guNA / evaM sammatta - sammAmicchattANaM / apaccakkhANakodhana0 vi0 ekkArasaka0 NavaNoka0 kiM ja0 ja0 1 Ni0 jahaNNA / evamekkArasaka0 NavaNokasAyANaM / evaM suhumasAMparAya-jahAkvAdANaM / Navari suhRma0 lobhasaMja0 jaha0 vi0 sesaM Natthi / sesa0 jaha0 lobhasaMja0 Niya0 ja0 saMkhe 0 guNA | 0 1864. NANANuvAdeNa madisuaNNA tirikkhoghaM / Navari aNaMtAgu0 cauka0 micchattabhaMgo / sammatta * sammAmicchattabhaMgo / evamabhavasi0 micchAyihi0 asaNNI0 / vari abhavasiddhiesu sammatta 0 sammAmi0 Natthi / vihaMga0 micchatta ja0 vi0 solasaka0 520 9 862. kaSAya mArgaNA ke anuvAda se krodhI jIvakA paMcendriyoMke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki krodha kI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake tIna saMjvalanoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra mAna Adi tIna saMjvalanoMkI jaghanya sthiti vibhaktivAle jIvoMke sannikarSaM jAnanA caahiye| isI prakAra mAnI jIvake jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki isake mAyA Adi do saMjvalanoM kI sthiti niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra mAyI jIvake jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki isake lobha saMjvalana kI sthiti niyamase jaghanya hotI hai / I SS 9 863. kaSAyarahita jIvoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake samyaktva aura samyagmithyAtva kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo jaghanya sthiti se saMkhyAtaguNI hotI hai / isI prakAra samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / apratyAkhyAnAvaraNa krodhakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake zeSa gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra zeSa gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvoMke sannikarSa jAnanA caahiye| isI prakAra sUkSma sAMparAyika saMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoM ke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki sUkSma sAMparAya * guNasthAna meM lobha saMjvalanakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake zeSa prakRtiyA~ nahIM haiN| tathA zeSa prakRtiyoM kI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake lobhasaMjvalanakI sthiti niyamase ajaghanya hotI hai jo jaghanya sthiti se asaMkhyAtaguNI hotI hai / 9864. jJAna mArga ke anuvAda se matyajJAnI jIvoMmeM sAmAnya tiryaMcoM ke samAna kathana jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvake samAna hai tathA samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtva ke samAna hai / isI prakAra abhavya, midhyAdRSTi aura asaMjJI jIvoM ke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki abhavya jIvoMke samyaktva aura samyagmithyAtva ye do prakRtiyAM nahIM haiM / vibhaMga jJAniyoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktike Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 521 gA0 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyasariNayAso NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 jahaNNA / sammatta0-sammAmi0 mdiannnnaannibhNgo| evaM solasaka0 NavaNokasAyANaM / sammatta0 jaha0 viha0 micchatta0-solasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 [aja0] ? aja0 / taM tu tihANapadidA / sammAmi kiM ja0 aja01 Ni. aja0 asaMkhe guNA / evaM sammAmi0 ? Navari sammattaM gatthi / 6865. AbhiNi-suda0-zrohi0 oghbhNgo| Navari sammAmicchattassa kkhavaNAe jahaNNahidI kAyavvA / evaM saMjada0-maNapajja0-sAmAiya-chedo0-ohidasa0sammAdihINaM / Navari maNapajja0 itthi-NavUsa sAmiNo jANidavvA / sAmAiya-chedo. tiNNisaMja0-NavaNoka0ja0 vi0 lobhasaMja0 ki ja. aja0 ?Ni0 ajaha0 saMkheguNA / 866 parihAra0 micchatta00vi0 sammattasammAmi0 kiM ja0 aja0 1 Ni. aja0 asaMkhe0guNA / bArasaka-NavaNoka0 kiM ja. aja0 1 Ni aja0 sNkhegunnaa| sammatta0ja0vi0 bArasaka-NavaNoka0 kiM ja. aja0 1 Ni0 aja0 veDhANapadidA / sammAmi0ja0vi0 sammatta0 kiM ja0 aja0 ? Ni0 aja0 asaMkheguNA / sesa. dhAraka jIvake solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| samyaktva aura samyagmithyAtvakA bhaMga matyajJAniyoMke samAna hai| isI prakAra solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvoMke sannikarSa jAnanA cAhiye / samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIvake mithyAtva, solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? ajaghanya hotI hai jo tIna sthAnapatita hotI hai| samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| isI prakAra samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki isake samyaktvaprakRti nahIM hai| 865 Abhinibodhaka jJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyagmithyAtvakI jaghanya sthiti kSapaNAke samaya hI kahanI caahiye| isI prakAra saMyata, manaHparyayajJAnI, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, avadhidarzanI aura samyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki manaHparyayajJAniyoMmeM strIveda aura napuMsakavedake svAmIko jAnakara kahanA cAhiye / sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyatoMmeM tIna saMjvalana aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMke lobhasaMjvalanakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| 1866. parihAra vizuddhisaMyatoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNo hotI hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai / samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya 1 niyamase ajaghanya hotI hai jo do sthAnapatita hotI hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake samyaktvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa22 jaSadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 sammattabhaMgo / aNatANu0kodha0 jaha0 daMsaNatiya-tiNNikasA0 oghaM / sesaM micchattabhaMgo / evaM tihaM kasAyANaM / apaccakkhANakodha0 ja0 vi0 ekkArasaka0-NavaNoka0 kiM ja. aja0 1 Ni0 jahaNNA / evamekkArasaka0 NavaNokasAyANaM / evaM saMjadAsaMjadANaM / 6.867. asaMjada0 micchatta0 ja0 vi0 sammatta0-sammAmi0 kiM ja0 aj0| Ni. aja0 asaMkhe guNA / bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1 Ni0 aja0 saMkhe0guNA / sammatta0 ja0 vi0 bArasaka0-NavaNoka0 ki0 ja0 aja.? NiyamA aja0 sNkhejjgunnaa| sammAmi0 ja0 vi0 sammatta-aNaMtANu0caukka0 siyA asthi siyA patthi / jadi atthi Ni asaMkhe0guNA / bArasaka0 NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1 jahaNNA ajahaNNA vA / jahaNNAdo aja0 tihANapadidA / sesaM tirikkhoghaM / Navari micchatta0 arNatANu0 cukkbhNgo| 6868. kiNha-NIla-kAu0 tirikkhoghaM / gavari kiNha-NIlalessAsu sammatta0sammAmicchattabhaMgo / teu0-pammaparihAra bhaMgo / Navari sammAmi0 oghaM / ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaMga samyaktvake samAna hai| anantAnubandhI krodhakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake tIna darzana mohanIya aura anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkA kathana oghake samAna hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA bhaMga mithyAtvake samAna hai| isI prakAra anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMke sannikarSa jAnanA caahiye| apratyAkhyAnAvaraNa krodhakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake zeSa gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra zeSa gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMke sannikarNa jAnanA cAhiye / isI prakAra saMyatAsaMyatoMke jAnanA cAhiye / 1867. asaMyatoMmeM mithyAzvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake samyaktva aura samyagmithyAtvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake samyaktva aura anantAnubandhI catuSka kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to unakI sthiti niyamase ajaghanya hotI hai, jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hotI hai aura ajaghanya bhii| unameMse ajaghanya sthiti jaghanya sthitise tIna sthAna patita hotI hai| zeSa kathana sAmAnya tiyaMcoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki mithyAtvakA bhaMga anantAnubandhI catuSkake samAna hai| 868. kuSNa nIla aura kApota lezyAvAloMke sAmAnya tiryaMcoMke samAna jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki kRSNa aura nIla lezyAoMmeM samyaktvakA bhaMga samyagmithyAtvake samAna hai| pIta aura padmalezyAvAloMmeM parihAra vizuddhisaMyatoMke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyagmithyAtvakA bhaMga oghake samAna hai| . Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariNayAso 523 866. khaiyasammA0 ekavIsapayaDINamoghaM / vedaya0 micchatta-sammAmi0aNaMtANu0caukANaM prihaarbhNgo| sammatta0ja0vi0 bArasaka0 NavaNoka0 kiM ja0 aja0 1 jahaNNA ajahaNNA vA / jahaNNAdo ajahaNNA veddhaannpdidaa| apaccakkhA0 kodhaja0 vi0 sammatta0 kiM ja0 aja0 1 Ni. jhnnnnaa| evamekkArasaka0-NavaNokasAyANaM jahaNNacaM vattavvaM / evamekArasaka0-NavaNokasAyANaM / uvasamasammA0 micchatta0 ja0 vi0 sammatta-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja0 aja* ? Ni* jahaNNA / evaM sammatta-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 / aNaMtANu0kodha0ja.vi. micchattasammatta-sammAmi0-bArasaka0-NavaNoka0 kiM ja. aja0? Ni0 aja0 saMkhe0guNA / tiNNika0 kiM ja. aja0 1 Ni. jahaNNA / evaM tiNhaM kasAyANaM / evaM sAsaNasammAdihINaM / Navari aNaMtANu0caukka0 micchattabhaMgo / 6870. sammAmicchAiTI0 micchattajaha0 samma-sammAmi0 Ni. aja0 saMkhe guNA / sesaM NiyamA jaha0 / Navari aNaMtANu0caukkaM tthi / evaM bArasaka0 wearrrrrrrrrrrrrrr 6-66. kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM ikkIsa prakRtiyoMkA bhaMga oghake samAna hai / vedaka samyagdRSTiyoMmeM mithyAtva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakA bhaMga parihAravizuddhisaMyatoMke samAna hai| samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvaka bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? jaghanya bhI hAtI hai aura ajaghanya bhii| unameMse ajaghanya sthiti jaghanya sthitise do sthAnapatita hotI hai| apratyAkhyAnAvaraNa krodhakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake samyaktvakI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra gyAraha kaSAya aura nA nAkaSAyoMkA sthiti jaghanya kahanA cAhiye / isI prakAra apratyAkhyAnAvaraNa mAna Adi gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMke sannikaSaM jAnanA cAhiya / upazama samyagdRSTiyoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hotI hai| isI prakAra samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMke sannikaSa jAnanA cAhiye / anantAnubandhI krAdhako jaghanya sthAtavibhaktivAla jIvaka mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya ora nA nAkaSAyAkI sthiti kyA jaghanya hotI hai yA ajaghanya ? niyamase ajaghanya hotI hai jo jaghanya sthiAtase saMkhyAtaguNI hotI hai| anantAnubandhI mAna Adi tIna kaSAyoMko sthiti kyA jaghanya hAtI ha yA ajaghanya ? niyamase jaghanya hAtI hai / isI prakAra anantAnubandhI mAna Adi tIna kapAyAkA jaghanya sthitivAle jIvoMke sannikarSe jAnanA cAhiye / isI prakAra sAsAdanasamyagdRSTi jAvAMke jAnanA cAhiya / kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhI catuSkakA bhaMga mithyAtvaka samAna hai| 6870. samyagmithyASTiyoMmeM mithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake samyaktva aura samyamithyAtvakI sthiti niyamase ajaghanya hotI hai jo jaghanya sthitise saMkhyAtaguNI hotI hai| tathA zeSa prakRtiyoMkI sthiti niyamase jaghanya hotI hai kintu itanI vizeSatA hai ki isake anantAnubandhI catuSka nahIM hai| isI prakAra bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 jayaghavalAsa hide kasAyapAhuDe [ dvidivihattI 3 O' NavaNoka0 | tANu0 kodha0 ja0 micchatta-sammatta - sammAmi0 - bArasaka0- -NavaNoka Niya0 ja0 saMkhejjaguNA' / tiNNi kasA0 Niya0 jahaNNA / evaM tiSNaM kasAyANaM / samma0 jaha0 dvidiviha0 sammAmi0 Niya0 jaha0 / sesasavva0 niya0 aja0 saMkhe0guNA / evaM sammAmi0 / aNAhArANaM kammaiyabhaMgo | evaM saNiyAsI samatto / * [ appAbahu / ] $ 871. appA bahuaM duvihaM dvidippA bahuaM jIvaappAbahuaM cedi / tattha hidiappAbahuyaM vattaislAmo / * savvatthovA NavaNokasAyANamukkassadvidivihattI / 1872 kudo? bNdhaavliyuunnccaaliis-saagrovmkoddaakorddipmaannttaado| kimaDadhAvaliyA UNA ? Na, baddhasamae ceva kasAyukkassahidIe NokasAyANamuvari saMkamaNasattivirohAdo / taM pi kudo 1 sAhAviyAdo | Na ca sahAvo parapaDi joyaNAruho, sthitivibhaktivAle jIvoM ke jAnanA cAhiye / anantAnubandhI krodha kI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake mithyAtva, samyaktva, samyagmithyAtva, bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI sthiti niyamase jaghanya hotI hai jo apanI jaghanya sthitise asaMkhyAtaguNI hotI hai| tathA tIna kaSAyoMkI sthiti niyamase jaghanya hotI hai / isI prakAra tIna kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvoMke sannikarSa jAnanA cAhiye / samyaktvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake samyagmidhyAtvakI sthiti niyamase jaghanya hotI hai / tathA zeSa saba prakRtiyoMkI sthiti niyama se ajaghanya hotI hai / jo jaghanya sthiti se saMkhyAtaguNI hotI hai / isI prakAra samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhaktivAle jIvake sannikarSa jAnanA cAhiye / anAhArakoM ke kArmaNa kAyayogiyoMke samAna bhaMga haiM / isa prakAra sannikarSa samApta huA / * alpabahutvakA adhikAra hai / 9 871. alpabahutva do prakArakA hai -sthiti alpabahutva aura jIva alpabahutva | unameM se sthiti pabahutvako batalAte haiM * nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti sabase thor3I hai / 1872 kyoMki nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitikA pramANa bandhAvali kama cAlIsa kor3Akor3I sAgara haiM / zaMkA- ise eka bandhAvalipramANa kama kisaliye kiyA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki bandha honeke pahale samaya meM hI kaSAyoM kI utkRSTa sthitimeM nau nokaSAyarUpase saMkramaNa honekI zakti mAnanemeM virodha AtA hai / zaMkA- aisA kyoM hai ? samAdhAna - kyoMki aisA svabhAva hai aura svabhAva dUsarekI prakRtike anurUpa hotA nahIM, 1. tA. pratau 'saMkhe0guNA' iti pAThaH / 2. tA0 pratauM 'koDIo' iti pAThaH / 3. zra0pratau 'parapayADa' iti pAThaH / Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA 022 ] dvidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyasariyayAso aippsNgaado| * solasakasAyANamukkassahidivihattI visesaahiyaa| 873. baMdhAvaliyametteNa / * sammAmicchattassa ukassahidivihattI visesAhiyA / 6874. kettiyametteNa ? aMtomuhuttaNatosasAgarovamakoDAkoDomezeNa / * sammattassa ukkassahidivihattI vise / 875. ke. metteNa 1 egadayaNisegahidimetteNa / cuNNamutte jaivasahAiriyo kamhi vi kAlapahANaM kAdaNa hidivaNNaNaM kuNadi micchattassa saMpuNNasattarisAgarovamakoDAkoDihidiparUvaNAdo / kamhi vi NisegapahANaM kAdUga vaNNaNaM kuNadi; sammatukkassahidi pekkhidUga sammAmicchattukkassahidIe desUNattaparUvaNAdo, chaNNokasAyajahaNNahidIe aMtomuhuttamettAvahANaparUvaNAdo ca / uccAraNAiriyo vi kamhi vi kAlapahANaM kAdaNa hidivaNNaNaM kuNadi; sammattajahaNNahidi pekkhidaNa micchattajahaNNahidIe saMkhejaguNattaparUvaNAdo / kamhi vi NisegapahANaM kAdUNa vaNNaNaM kuNadi; aNuanyathA atiprasaMga doSa AtA hai| * nA nokaSAyoMkI utkRSTa sthitise solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| 6873. nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitise solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthiti eka bandhAvalikAla pramANa adhika hai| * solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitise samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| 1874. zaMkA-kitanI adhika hai ? samAdhAna-antamuhUrta kama tosa kor3Akor3I sAgara adhika hai / * samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitise samyaktvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| 1875. zaMkA-kitanI adhika hai ? samAdhAna-eka udaya niSekako sthitipramANa adhika hai| zaMkA-cUrNisUtra meM yativRSabha AcArya kahIM kAlakI pradhAnatA karake sthitikA vaNana karate hai, jaise mithyAtvakA utkRSTa sthiti jo sattara koDAkAr3I sAgarapramANa kahI hai vaha kAlakI pradhAnatAse kahI hai| kahIM niSekoMkA pradhAna karake sthitikA varNana karate haiM, jaise, samyaktvako utkRSTa sthitiko dekhate hue samyagmithyAtvako utkRSTa sthiti jo dezona kahI hai aura chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitikI jo antamuhUtaMpramANa avasthiti kahI hai vaha niSekoMkI pradhAnatAse hI kahI hai| isI prakAra uccAraNAcArya bhI kahIM kAlako pradhAna karake sthitikA varNana karate haiM, jaise samyaktvakI jaghanya sthitiko dekhate hue jo mithyAtvakI jaghanya sthiti saMkhyAtaguNI kahIM ' Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 jamadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ hidivihattI 3 disAmu micchattahidi pekhidUNa sammattukkassahidIe visesaahiyttpruuvnnaado| tado edesiM doNhamAiriyANamahippAo duravagamo tti ? Na NisegehiMto kAlassa abhedappahANA parUvaNA bhedappaNAe kAlapahANA tti dosaabhaavaado| kimahaM guNapahANabhAveNa parUvaNA kIrade ? kAraNaMtagavekkhAe duvihaNayamassidvidasissANuggaharuM vA / * micchattassa ukkAsahidivihattI visesAhiyA / $ 876. ke. meNa ? aMtomuhutteNa / * NirayagadIe savvatthovA itthivedapurisavedANamukkassahidivihattI / 5 877. kudo ? tatthedesimudayAbhAveNudayaNisegassa NaqsayavedasarUveNa tthiukkasaMkameNa gamaNAdo / 8 sesANaM NokasAyANamukkassahidivihattI visasAhiyA / $ 878. kettieNa ? egudayaNisegeNa / hai vaha kAlakI pradhAnatAse hI kahI hai| kahIM niSekoMko pradhAna karake sthitikA varNana karate haiM, jaise anudiza AdimeM mithyAtvakI sthitiko dekhate hue jo samyaktvakI utkRSTa sthiti vizeSa adhika kahI hai vaha niSekoMkI pradhAnatAse hI kahI hai isase mAlUma hotA hai ki ina donoM AcAryoMkA abhiprAya duravagama hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki jahAM niSekoMkI apekSA prarUpaNA kI hai vahAM niSekoMse kAlake abhedakI pradhAnatA karake prarUpaNA kI hai aura jahAM bhedakI vivakSAse prarUpaNA kI hai vahAM kAlakI pradhAnatAse prarUpaNA kI hai, isaliye koI doSa nahIM hai| zaMkA-isa prakAra gauNa mukhyabhAvase prarUpaNA kisaliye kI jAtI hai ? samAdhAna-bhinna bhinna kAraNoMkI apekSAse athavA dravyArthika aura paryAyArthika nayoMkA Azraya lenevAle ziSyoMke anugrahake liye gauNa mukhyabhAvase prarUpaNA kI jAtI hai| * samyaktvakI utkRSTa sthitise mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai ? 6876. zaMkA-kitanI adhika hai ? samAdhAna-antarmuhUrta adhika hai| * narakagatimeM strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthitivibhakti sabase thor3I hai / 6877. zaMkA-narakagatimeM strIveda aura puruSavedakI utkRSTa sthiti sabase thor3I kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki vahAM para ina do prakRtiyoMkA udaya nahIM hotA hai ataH inakA udaya* niSeka stavukasakramaNake dvArA napuMsakavedarUpase pariNata ho jAtA hai| __* strIveda aura puduSavedakI utkRSTa sthitivibhaktise zeSa nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai / / S878.zaMkA-kitanI adhika hai ? samAdhAna-eka udaya niSekapramANa adhika hai| Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7 gA0 22 ] DidivihattIe uttarapayaDiDidivihattiyasariNayAso 527 solasaNhaM kasAyANamukkassahidivihattI visesAhiyA / 1876. kettieNa, baMdhAvaliyAe / * sammAmicchattassa ukkassahidivihattI visesAhiyA / / 880. kettiyametto viseso tti ? tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo aNtomuhuttuunnaao| * sammattassa ukassahidivihattI visesAhiyA / 881. kettieNa; egadayaNisegeNa / * micchattassa ukassahidivihattI visesAhiyA / 6882 ke0 1 aMtomuhuneNa / OM sesAsu gadIsu nnedvyo| 1883. edeNedesi muttANaM desAmAsiyacaM jANAvida, teNa cuNNisuttasUcidANamatthANamuccAraNamassidUNa parUvaNaM kassAmo / * zeSa nokaSAyoMkI utkRSTa sthitise solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| 6876.zaMkA-kitanI adhika hai ? samAdhAna-eka bandhAvali kAlapramANa adhika hai / * solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitise samyagmidhyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| 6880.zaMkA-vizeSakA pramANa kitanA hai| samAdhAna-vizeSakA pramANa antarmuhUrta kama tIsa koDAkor3I sAgara hai / * samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitise samyaktvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| 1881. zaMkA-kitanI adhika hai ? samAdhAna-eka udayaniSekapramANa adhika hai| * samyaktvakI utkRSTa sthitise mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| 6882.zaMkA-kitanI adhika hai ? . samAdhAna-antarmuhUrta adhika hai| * isI prakAra zeSa gatiyoM meM jAnanA cAhiye / 1883. pUrvokta sabhI sUtra dezAmarSaka haiM yaha isa sUtrase jatA diyA hai, ata: cUrNisUtrase sUcita honevAle aoMkA uccAraNAkA Azraya lekara kathana karate haiM Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ hidivihattI 3 1884. hidiappAbahuaM duvihaM-jahaNNamukkasmaM ca / ukkassae payadaM / duviho Ni deso-ogheNa AdeseNa ya ? tattha ogheNa savvatthovA NavaNoka0 ukka- . ssaahidivihttii'| solasaka0 ukka vihattI vise0 / sammatta-sammAmi0 ukka0 visesA0 / micchatta0 ukka0 visesA0 / evaM sattasu puDhavIsu / tirikkhagaica ukka0-maNusatiya0devagaI0-bhavaNAdi jAca sahassAra0-paMciMdiya-paMciM0pajja0-tasa-tasapajja0-paMcamaNa0paMcavaci0- kAyajogi0-orAli0-veuvi0-tiNNiveda-cattArika0-asaMjada0-cakkhu0acakkhu0-paMcale0-bhavasiddhi0-saNNi AhArae ti / 1885 paMci0 tiri0 apajja. savvayovA solasaka0-NavaNoka0 ukka0 hidi vihttii| sammatta-sammAmi0 ukka0 hidivihattI vis0| micchattaka0 hidivihattI vise0 / evaM maNusaapajja0-bAdareiMdiya apajja-suhumeiMdiyapajjattApajjatta-savvavigaliMdiya-paMciMdiya apajja0 bAdarapuDhavi0apajja0-suhumapuDhavi0-pajjattApajjatta-bAdaraAu0 apajja0-suhumaAu0pajjattApajjatta - teu0 bAdaramuhumapajjattApajjatta - vAu0 bAdaramuhuma 884. sthiti alpabahutva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / pahale yahAM utkRSTakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura Adezanirdeza / unameMse aoghanirdezakI apekSA nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti sabase thor3I hai| solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMke nArakI, tiryaMcagatimeM sAmAnya, paMcendriya, paMcendriyaparyApta aura yonimatI tithaMca, sAmAnya manuSya, paryApta manuSya, manuSyanI, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara sahastrAra svargatakake deva, paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa, trasa paryApta, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, tInoM vedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, asaMyata, cakSudarzanavAle, acakSadarzanavAle, kRSNa Adi pAMca lezyAvAle, bhavya, saMjJI, aura AhAraka jIvoMke jAnanA cAhiye / 885 paMcendriya tiyeca aparyAptakoMmeM solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai / isI prakAra manuSya aparyAptaka, bAdara ekendriya aparyAptaka, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryAptaka, sUkSma ekendriya aparyAptaka, saba vikalendriya, paMcendriya aparyAptaka, bAdara pRthivIkAyika aparyAptaka, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika paryAptaka, sUkSma pRthivIkAyika aparyAptaka, bAdara jalakAyika aparyAptaka, sUkSma jalakAyika, sUkSma jalakAyika paryAptaka, sUkSma jalakAyika aparyAptaka, agnikAyika, bAdara agnikAyika aura unake paryApta aura aparyApta, sUkSma agnikAyika aura unake paryApta aura aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aura unake paryApta aura aparyApta, sUkSma vAyukAyika aura unake paryApta aura aparyApta, bAdara vanaspatikAyika aparyApta, sUkSma vanaspatikAyika, sUkSma vanaspatikAyika paryApta, sUkSma vanaspatikAyika aparyApta, nigodavanaspati, bAdara 1. tA0 pratau 'vihattI [ visesAhiyA ] / solasaka0' iti pAThaH / Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22] dvidivihattIe uttarapayaDividivihattiya appAbahuaM paraka pajjattApajjatta- bAdaravaNapphadipajja. - suhumavaNapphadipajjattApajjatta - NigodavaNapphadibAdaramuhumapajjattApajjatta-bAdaravaNapphadipatteyasarIraapaja.-tasa apajjattetti / 886. prANadAdi jAva uvarimagevajjo ti savvatthovA solasaka0-NavaNoka0 ukksshidivihttii| sammAmi0 ukkassahidivihattI vise0 / micchatta-sammatta ukka0 hidivi0 vise / evaM sukkalessAe / Navari sammattassuvari miccha0 ukka0 vise0 / aNudisAdi jAva0 savvadRsiddhi tti savvatthovA solasaka0-NavaNoka0 ukk0hidivihttii| micchatta-sammAmi0 ukka0 vi0 vise / sammattukka0 viha. vise0 / evamAhAraAhArami0-AbhiNi-suda0-ohi0-maNapajja0-saMjada0-sAmAiyacchedo0-parihAra0saMjadAsaMjada0-ohidaMsa0-sammAdi0-vedayasammAdihitti / / 1887 iMdiyANu0 eiMdiyesu savvatthovA NavaNoka0 ukka0hidivihattI / solasaka0 ukka0 vi0 vise / sammatta-sammAmi0 ukka0 vihattI vise / micchattakka0 vi. vise / evaM bAdareiMdiya-bAdareiMdiyapajjatta-puDhavi0-bAdarapuDhavi0-tappajja0-Au0bAdarAu0-tappajja0-bAdaravaNapphadipatteya-tappajja0-orAliyamissa0-veu missa-kammaiya-tiNNiaNNANa-micchAdihi-asaNNi0-aNAhArae tti / evamabhavasi0 / Navari sammatta0-sammAmi0 Natthi / nigoda aura unake paryApta aura aparyApta, sUkSma nigoda aura unake paryApta aura aparyApta, bAdara vanaspati pratyekazarIra aparyApta aura trasa aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| 6886. Anata kalpase lekara uparima aveyaka taka devoMmeM solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai / isase mithyAtva aura samyaktvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isI prakAra zuklalezyAmeM jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki yahAM samyaktvake anantara mithyAtvakI utkRSTa sthiti vizeSa adhika hotI hai| anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devoMmeM solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase mithyAtva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase samyaktvakI utkRSTa sthitivibhakti] vizeSa adhika hai| isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, avadhidarzanavAle, samyagdRSTi, aura vedakasamyagdRSTi jIvoMke jAnanA caahiye| 887. indriya mArgaNAke anuvAdase ekendriyoMmeM nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase solaha kaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isI prakAra bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara pRthivIkAyika paryApta, jalakAyika, bAdara jalakAyika, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara banaspatikAyika pratyekazarIra, bAdara banaspatikAyika pratyekazarIraparyApta, audArika mizrakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, tInoM ajJAnI, mithyAdRSTi, asaMjJI aura anAhArakoMke jAnanA caahiye| tathA abhabyoMke isI prakAra jaannaa| kintu inake Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [hidivihattI 3 1888. avagada0 savvatthovA bArasaka0-NavaNoka0 ukka0 dvidivihttii| micchattasammatta-sammAmi0 ukka hidivi0 vise / evaM suhuma-jahAkkhAda0 akasAyitti / 886. khaie Natthi appAbahugaM; bArasaka0-NavaNoka hidINaM sristtaado| uvasame savvatthovA solasaka0-NavaNoka0-ukka. hidivihttii| micchatta-sammattasammAmi0 ukka0 hidivihattI vise / evaM sAsaNa0 / sammAmi0 savvatthovA solasaka0NavaNoka0 ukka ThidivihattI / sammatta0 ukkahidivihattI vise / sammAmi0 ukka0 hidivi0 vise0 / micchattaukka0 vise0 / evamukkassappAbahuprANugamo smtto| 1860. jahaNNae payadaM / duviho Niddeso ogheNa Adese0 / ogheNa savvatthovA sammatta-itthi0-NavaMsa0-lobhasaMja. jhnnnnhidivihttii| micchatta-sammAmi0-bArasaka0 jahaNNahidivihattI sNkhe0gunnaa| mAyAsaMja0 jaha0 hidivi0 asaMkhe guNA / mANasaMjala0 jaha0 hidiviha0 saMkheguNA / kodhajaha hidivi0 saMkhe0 gunnaa| purisajaha0 hidi0 viha0 saMkhejjaguNA / chaNNoka0 jaha0 hidivi0 saMkhe guNA / evaM maNusa0maNusapajja0-maNusiNI-paMciMdiya-paMciMpajja0-tasa-tasapajja-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyasamyaktva aura samyagmithyAtva prakRtiyAM nahIM haiN| ___888. apagata vediyoMmeM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai / isI prakAra sUkSmasAMparAyika saMyata, yathAkhyAtasaMyata aura akaSAyI jIvoMmeM jAnanA cAhiye / 886. kSAyika samyagdRSTiyoMmeM alpabahutva nahIM hai, kyoMki inake bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI sthitiyAM samAna hai| upazamasamyagdRSTiyoMmeM solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai / isI prakAra sAsAdana samyagdRSTiyoMke jAnanA cAhiye / samyagmithyAdRSTiyoMmeM solaha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI utkRSTa sthitivibhakti sabase thor3I haiN| isase samyaktvakI utkRSTa sthiti vibhakti vizeSa adhika hai| isase samyagmithyAtvakI utkRSTa / sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase mithyAtvakI utkRSTa sthitivibhakti vizeSa adhika hai| __ isa prakAra utkRSTa alpabahutva samApta huaa| 6860.aba jaghanya sthiti alpabahatvakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-oghanirdeza aura aadeshnirdesh| unameMse oghakI apekSA samyaktva, strIveda, napuMsakaveda aura lobhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase mithyAtva, samyagmithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isase mAyAsaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase mAnasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase krodhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isI prakAra sAmAnya manuSya, manuSya paryApta, manupyanI, paMcendriya, paMcendriya paryApta, prasa, sa, paryApta, Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAM* 22 ] hidivihattIe uttarapayaDihidivihattiyaappAbahuve 531 jogi0-orAliya0-lobhaka0-AbhiNi-muda0-ohi0-saMjada0-cakkhu0-acakkhuohidaMsa-mukkale0-bhavasi0-sammAdi0-saNNi-AhArae tti / Navari maNusapajja. chaNokasAyANamuvari itthiveda0 jaha0 asaMkheguNA / maNusiNI0 kodhasaMjalaNassuvari purisa0-chaNNoka0 jaha0 hidivi0 saMkhe0guNA / Naqsa0 jaha0 hidivi0 asaMkhe0guNA / 6891. odeseNa Neraiesu savvatthovA sammatta0 jaha0 hidivi0 / sammAmi0aNaMtANu0caukka0 jaha0 hidivi0 saMkheguNA / purisa0 jaha0 hidivi0 asaMkhe gunnaa| itthija. hi. visesA0 / ke. meNa ? purisavedabaMdhagaddhUNitthivedabaMdhagaddhAmetreNa / hassa-radi0 jaha* hi. vi. vise / ke0 meoNa ? aradi-sogavaMdhagaddhRNa purisaNavU sayavedabaMdhagaddhAgeceNa / aradi-soga0 jahaNNa hidivi0 vise0 / ke0 meceNa ? hassaraibaMdhagaddhAparihINasagavaMdhagaddhAmazeNa / NavaMsa0 jaha0 Didivi0 vise / ke0 meNa ? itthi-purisbNdhgddhRnnhss-rdibNdhgddhaamnn| bArasaka0-bhaya-duguMThANaM jaha0 hidivi0 vise0 / micchattaja. hidivi0 vise0 / 862. etthuvaujjaMtamaddhappAbahuaM vattaissAmo / taM jahA-savvatthovA purisabaMdhagadA 2 / itthivedabaMdhayaddhA saMkheguNA 4 / hassa-radi-baMdhagaddhA saMkhe0 guNA 16 / pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, lobha kaSAyavAle, matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, saMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, avadhidarzanavAle, zuklalezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| kintu itanI vizeSatA hai ki manuSya paryAptakoMmeM chaha nokaSAyoMke Upara strIvedakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hotI hai| manuSyaniyoM meM krodhasaMjvalanake Upara puruSaveda aura chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hotI hai / isase napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hotI hai| 8861. AdezanirdezakI apekSA nArakiyoMmeM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai ? isase samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAta. guNI hai| isase puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isase strIvedakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| kitanI adhika hai ? puruSavedake bandhakakAlase kama strIvedake bandhaka kAlapramANa adhika hai| isase hAsya aura ratikI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| kitanI adhika hai ? arati aura zokake bandhaka kAlase kama puruSaveda aura napuMsakavedake bandhaka kAlapramANa adhika hai / isase arati aura zokakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| kitanI adhika hai ? hAsya aura ratike bandhaka kAlase kama apane bandhaka kAlapramANa adhika hai| isase napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| kitanI adhika hai ? strIveda aura puruSavedake bandhakAlase kama hAsya aura ratike bandhakAla pramANa adhika hai| isase bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase mithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| 6892. aba yahA~ prakRtameM upayogI alpabahutvako batalAte haiN| jo isa prakAra hai puruSavedakA bandhakAla sabase thor3A hai jisakI sahanAnI 2 hai| isase strIvedakA bandhakAla saMkhyAtaguNA hai jisakI sahanAnI 4 hai| isase hAsya aura ratikA bandhakAla saMkhyAta Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 533 . bhayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [vidivihatI 3 aradi-sogabaMdhagaddhA saMkhe guNA 32 / NaQsayavedabaMdhagaddhA vise0 42 / sagasagapaDivakkhabaMdhagaddhAo kasAyajahaNNahidIdo 200 sohide sattaNokasAyANaM jahaNNahidIo hoti / tAsiM pamANamedaM purisa0 jahaNNahidI esA 154 / ithi0 jahaNNa hidI 156 / hassa-radija0 hidI 168 / aradi-sogajahaNNahidI 184 / NavUsa jaha* hidI 164 (esA uccAraNappAvahuassa saMdidI / ) 863. saMpahi ciraMtaNavakkhANAiriyANamappAbahu aM vattaissAmo / savvatthovA sammatta0 jaha0 dvidivihattI / sammAmi0-aNaMtANu0 caukka0 ja0 vihatti0 saMkhe0 guNA / purisa0 ja. vihattI asaMkheguNA / itthi0 jaha0 vihattI vise0 / hassaradi0 ja0 hi0 viha. vise / NavaMsa0 jaha0 vi0 vise0 / aradi-soga0 ja0 vi0 vise / bhaya-duguMchANaM ja0 hidi0 vise / bArasahaM kasAyANaM ja. hi. vi. vise / micchatta ja. hi0 vi0 vise / edassa appAbahuassa sAhaNahamaddhappAbahuaM vattaissAmo / taM jahA-savvatthovA purisa. baMdhagaddhA 3 / ititha0 baMdhagaddhA saMkhe0 guNA 6 / hassa-radibaMdhagaddhA vise0 11 / NavaMsa0 baMdhagaddhA saMkhe0guNA 22 / aradi-soga baMdhagaddhA visesA0 23 / appappaNo paDivazvabaMdhagaddhAo kasAyajahaNNahidIe 200 guNA hai jisakI sahanAnI 16 hai| isase arati aura zokakA bandhakAla saMkhyAtaguNA hai jisakI sahanAnI 32 hai| isase napuMsakavedakA bandhakAla vizeSa adhika hai isakI sahanAnI 42 hai| Upara jo aMka saMdRSTi dI hai usake anusAra apane-apane pratipakSa bandhakAloMko kaSAyakI jaghanya sthiti 200 meMse ghaTA denepara sAta nokaSAyoMkI jaghanya sthitiyA~ hotI haiN| unakA pramANa nimna prakAra hai-puruSavedakI jaghanya sthiti 154 hotI hai| strIvedakI jaghanya sthitivibhakti 156 hotI hai / hAsya aura ratikI jaghanya sthiti 168 hotI hai| arati aura zokakI jaghanya sthiti 184 hotI hai / napuMsakavedakI jaghanya sthiti 164 hotI hai| yaha uccAraNAcArya ke dvArA kahe gaye alpabahutvakI saMdRSTi hai| 6863. aba cirantana vyAkhyAnAcAryake alpabahatvako batalAte haiN| samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase strIvedakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase hAsya aura ratikI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai / isase arati aura zokakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase mithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| aba isa alpabahutvakI siddhi karaneke liye alpabahutvako batalAte haiM, jo isa prakAra hai-puruSavedakA bandhakAla sabase thor3A hai jisakI sahanAnI 3 hai| isase strIvedakA bandhakAla saMkhyAtaguNA hai jisakI sahanAnI 6 hai| isase hAsya ratikA bamdhakAla vizeSa adhika hai jisakI sahanAnI 11 hai| isase napuMsakavedakA bandhakAla saMkhyAtaguNA hai jisakI sahanAnI 22 hai| isase arati aura zokakA bandhakAla vizeSa adhika hai jisakI sahanAnI 23 hai| isa prekAra Upara jo aMkasaMdRSTi dI hai usake anusAra apana Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA0 22 | hidivihattIe uttarapayaDiDidivihattiya appA bahu 533 8. sohiya sattaNokasAyajahaNNadvidIo uppapAdedavvAo / purisa0 jahaNNaDidI 169 / itthi0 jaha0 dvidI 175 / hassa - radijahaNNahidI 177 / NavuMsa0 jaha0 dvidI 188 / aradi-soga jahaNNahidI 186 | $ 894. ettha do vi vakkhANesu ekkeNeva sacceNa hodavvaM, Na donhaM, virohAdo / kiMtu bhaya-dugu vANamuvari kasAyANaM jaha0 dvidivisesAhiyA tti jaM bhaNidaM taNNa ghaDade ; Neraiyavidiyasamae jAdakasAyadvidiM bhayaduguchAsu saMkAmiya saMkAmaNAvaliyametadvidIrNa gAlovAyAbhAvAdo / kudo 1 gahidasarIraNeraiyassa paDhamasamae kasAehi saha bhaya-dugu vANamaMto koDA koDimettadvidibaMdhubalaM bhAdo | NeraiyavidiyasamayAdo heTThA Na bhayadugu chANaM jahaNahidI hodi tattha bhaya- duguMlAhi paDibijamANakasAyajahaNahidIe abhAvAdo / taM pi kudo Nacvade 1 Neraiyavidiyasamae ceva jahaNasAmittadANAdo / tamhA bArasakasAya durguLANaM jahaNNavidIo sarisAo tti jamuccAraNAe bhaNidaM taM caiva ghettavvaM NiravajjattAdo / jai puNa asaNNicarimasamae kasAyajahaNNadvidIdo bhayaduguMcha jahaNNaTThidivihattIe AvaliyUNataM labbhai to kasAyANaM visehiyataM ghaDade / Navari edaM jANiya vattavyaM / uccAraNAhipAo purA tahA ga labbhaiti apane pratipakSa bandhakAloMko kaSAyakI jaghanya sthiti 200 meMse ghaTAnepara sAta nokaSAyoM kI jaghanya sthitiyAM utpanna karanA caahiye| unameM se puruSavedakI jaghanya sthiti 166 hotI hai / strIvedakI jaghanya sthiti 175 hotI hai / hAsya aura ratikI jaghanya sthiti 177 hotI hai / napuMsakavedakI jaghanya sthiti 18 hotI hai| arati aura zokakI jaghanya sthiti 186 hotI hai / 1864. yahAM ina donoM vyAkhyAnoMmeM se koI eka vyAkhyAna hI satya honA cAhiye, donoM nahIM, kyoMki donoMko satya mAnanemeM virodha AtA hai / kintu bhaya aura jugupsA ke Upara kaSAyoM kI javanya sthitiko jo vizeSa adhika kahA hai vaha nahIM banatA hai, kyoMki nArakiyoM ke utpanna hone ke dUsare samaya meM prApta huI kaSAyakI sthitike bhaya aura jugupsAmeM saMkramita kara dene para saMkramaNApramANa sthitiyoM ke galAnekA koI upAya nahIM pAyA jAtA hai / isakA kAraNa yaha hai ki nArI zarIra grahaNa karane ke pahale samaya meM kaSAyoMke sAtha bhaya aura jugupsAkA antaHkor3Akor3I pramANa sthitibandha pAyA jAtA hai / aura nArakiyoMke dUsare samayase nIce bhaya aura jugupsA prakRtiyoMkI jaghanya sthiti nahIM hotI hai, kyoMki vahAM bhaya aura jugupsArUpase chIjanevAlI kaSAyoMkI jaghanya sthiti nahIM pAyI jAtI hai / zaMkA - yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? - samAdhAna kyoMki nArakiyoMke utpanna honeke dUsare samayameM hI kaSAyoM kA jaghanya svAmitva diyA hai / ataH bAraha kaSAya aura jugupsA inakI jaghanya sthitiyAM samAna hotI haiM aisA jo uccAraNa meM kahA hai vahI grahaNa karanA cAhiye, kyoMki vaha kathana nirdoSa hai| aura yadi asaMjJiyoMke antima samaya meM rahane vAlI kaSAyoMkI jadhanya sthiti se bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti meM eka valI kA kama prApta hotA hai| to kaSAyoM kI jaghanya sthiti bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti se vizeSa adhika bana jAtI hai| kintu jAnakara isakA kathana karanA cAhiye / parantu uccAraNAcAryakA Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahiMde kasAyapAhuDhe . [dvidivihatI 3 6 865. evaM paDhamAe puDhavIe / vidiyAdi jAva chaha ti savvatthovA sammattasammAmi0-aNaMtANu0-caukkANaM jaha0 vihattI / bArasaka0-NavaNokasAyANaM ja0 viha0 asaMkhejaguNA / micchattaja. vi. visesA0 / 866 sattamAe puDhavIe savvatthovA sammatta-sammAmi0-aNaMtANu0caukANaM ja. hidivihattI / purisa0 ja0 hidI asaMkhe0guNA / ithi0 ja0 hidivihattI , visesA0 / hassa-radija0 vi0 visesA0 / aradi-soga0 ja0 hidivi0 vise0 / Nasa0 ja0 hi0 vi0 visesA0 / bhaya-duguMcha, jaha* hidivi0 vise0 / bArasaka0 ja0 vi0 visesA0 / kettiyametteNa ? egAvaliyAmetteNa / kudo ? kasAyANaM jahaNNa. hidIe jAdAe puNo AvaliyamettamaddhANamuvari gaMtUNa bhaya-duguchANaM jhnnnnhidismuppttiido| kasAyANamettha jahaNNahidisaMtasamabaMdhassa aNtomuhuttmettkaalsNbhvaado| jahaNNahidisaMtAdo kasAyahidibaMdhe ahie jAde vi bhayadugukANaM sagajahaNNahidisaMtAdo hehA bNdhsNbhvaado| micchattaja. vi. vise / ettha addhappAbahuaM NavaNokasAyANaM jahaNNavidiuppAyaNavihANaM , paDhamapuDhavibhaMgo; bhedAbhAvAdo(ciraMtaNAiriyavakkhANaM pi etya abhiprAya vaisA nahIM hai| 865. isI prakAra pahalI pRthivImeM jAnanA caahiye| dUsarI pRthivIse lekara chaThI pRthivI takake nArakiyoMmeM samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase mithyAtvakI jaghanya sthiti-vibhakti vizeSa adhika hai / 6866. sAtavIM pRthivImeM samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase strIvedakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase hAsya aura ratikI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase arati aura zokakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai / isase napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| kitanI adhika hai ? eka AvalI adhika hai| zaMkA-bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitise bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthiti eka zrAvali adhika kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki kaSAyoMkI jaghanya sthiti ho jAnepara tadanantara eka prAvalipramANa kAla Age jAkara bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthita utpanna hotI hai| isakA kAraNa yaha hai ki yahAM para antarmuhUrta kAlataka kaSAyoMkI sattAmeM sthita jaghanya sthitike samAna kaSAyoMkA bandha saMbhava hai| aura jaghanya sthiti sattvase kaSAyakA sthitibandha adhika honepara bhI bhaya aura jugupsAkA apane jaghanya sthitisattvase nIce bandha saMbhava hai| bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitise mithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| yahAM para kAla sambandhI alpabahutvako aura nau nAkaSAyoMkI jaghanya sthitike utpanna karanekI vidhiko pahalI pRthivIke samAna jAnanA cAhiye, 1. tA pratI 'ca [ samANaM ] padama' iti pAThaH / 2 tA0 zrA0 pratyoH '-maMgabhedA-' iti paar| Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 535 gA0 22] hidivihattIe uttarapayaDinidivihattiyaappAbahuoM appaNo paDhayapuDhavivakkhANasamANaM / / 8 867. tirikkhagaIe savvatthovA sammatta0jaha* hidivihattI / jattiyA hidivihattI tattiyA ceva sammAmi / aNaMtANu0 caukka0 ja0 hidi0 tattiyA ceva / jAhidiviha0 saMkhe0guNA NisegasamayaggahaNAdo / purisa0 ja0 hidivi0 asaMkhejaguNA / isthijaha* hidivi0 vise0 / hassaradi0 ja0 viha0 visesA0 / aradisogaja. vi. vise| NavaMsa0 ja0 hidiviha0 vise / bhaya-dugucha0 ja0vi0vise / bArasaka0 jaha0 vihattI visesA0 / kAraNamettha jahA sattamapuDhavIe uttaM tahA vattavvaM / micchattajaha0 hidivi. vise / ettha uccAraNAiriyassa sattaNokasAyabaMdhagaddhAo puvvaM va vattavvAzro; cadugadIsu tAsi visesaabhaavaado| vakkhANAiriyANamettha sattaNokasAyaddhappAbahuamuccAraNaddhappAbahueNa sarisaMteNa tirikkhagaIe Natthi doNhamappAbahuANaM bhedo / evaM paMciMdiyatirikkha-paMciM0 tiri0pajjattANaM / Navari Nasa0 jahaNNahidIe uvari bhaya-duguchAjahaNNahidI sNkhegnnaa| kudo ? NavusayavedajahaNNahidI NAma sAgarovamacattAri sattabhAgA palido0 asaMkhe0bhAgeNa paDivakkhabaMdhagaddhAe ca UNA; paMcidiemu uppanjiya baMdhAbhAveNa eiMdiyahidisaMtassava tatthaMtomuhuttakAluvalaMbhAdo / bhaya kyoMki usase isameM koI bheda nahIM hai / cirantanAcAryakA vyAkhyAna bhI yahAM apane pahalI pRthivIke vyAkhyAnake samAna hai| 1867.tiyaMcagatimeM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| samyaktvakI jitanI sthitivibhakti hai utanI hI samyagmithyAtvakI aura utanI hI anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthiti hai| para yaha sthiti vibhakti saMkhyAtaguNI hai, kyoMki isameM niSekoM ke samayoMkA grahaNa kiyA hai| isase puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase strIvedakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase hAsya aura ratikI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai / isase arati aura zokakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isakA kAraNa jisa prakAra sAtavIM pRthivImeM kaha Aye haiM usa prakAra yahAM kahanA caahiye| bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitise mithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| yahAM uccAraNAcAryake dvArA kahe gaye sAta nokaSAyoMke bandhakAloMkA pahaleke samAna vyAkhyAna karanA cAhiye, kyoMki cAroM gatiyoMmeM unake kathanameM koI vizeSatA nahIM hai| parantu yahAM tiryaMcagatimeM vyAkhyAnAcAryake dvArA kahA gayA sAta nokaSAyoM sambandhI alpabahutva uccAraNAcAyake alpabahutvake samAna hai, ataH tiryaMcagatimeM donoM alpabahutvoMmeM koI bheda nahIM hai| isI prakAra paMcendriya tiyeca aura paMcendriya titheca paryAptakoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki napuMsakavedakI jaghanya sthitike Upara bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti saMkhyAtaguNI hai; kyoMki paMcendriya tiryaMca aura paMcendriya tiryaMca paryAptakoMmeM napusakavedakI jaghanya sthiti eka sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga aura pratipakSa prakRtike bandhakAlase kama cAra bhAgapramANa hotI hai, kyoMki koI eka ekendriya paMcendriyoMmeM utpanna huA aura usane napusakavedakA bandha nahIM kiyA to usake Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 jayapavalAsahide kasAyapAhuDe [dvidivihattI 3 duguMchANaM puNa sAgarovamasahassassa ve sattabhAgA palidovamassa saMkhe0 bhAgeNUNA, bhayadugukANaM dhuvabaMdhittaNeNa paMciMdiesuppaNNapaDhamasamae vi baMdhasaMbhavAdo / teNa Navusa0 jahaNNahidIdo bhayaduguchajahaNNa hidI saMkhejaguNA ti siddha / bArasaka0 jahaNNahidI saMkhe guNA / kudo ? palido0 saMkhe0bhAgeNUNaM saagrovmshsscttaaristtbhaagttaado| micchattajahaNNahidI vise, palido0 saMkhe0bhAgeguNasAgarovamasahassassa satta satta bhaagttaado| jogiNIsu evaM ceva, NavariM sabathovA sammatta-sammAmi0-aNatANu0 cauka0 ja0 hidivihttii| 868. paMciMdiyatirikkha apajattaesu savvatthovA sammaca-sammAmi0 ja0 hiM divi0 / purisa0 ja0 hidivi0 asNkhengunnaa| sesa. paMciMtirikkhabhaMgo / Navari aNaMtANu0 caukAraNaM baarsk0bhNgo| evaM maNusaapajja0-paMciM0 apjjaa-tsapjjtaannN| 866. eiMdiya-bAdareiMdiyapajjatApajana-suhumeiMdiyapajjatApajjatANaM tirikkhoghabhaMgo / Navari samma sammAmicchateNa saha vattavvaM, aNaMtANu0caukka ca bArasaantarmuhUrta kAlataka ekendriyoMkA sthitisattva hI pAyA jAtA hai| parantu bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamakA saMkhyAtavAM bhAga kama do bhAgapramANa pAI jAtI hai; kyoMki bhaya aura jugupsA dhruvabandhinI prakRtiyAM honese paMcendriyoMmeM utpanna honeke pahale samayameM bhI unakA bandha saMbhava hai, isaliye napusakavedakI jaghanya sthitise bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthiti saMkhyAtaguNI hotI hai yaha siddha huaa| bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitise bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthiti saMkhyAtaguNI hai, kyoMki bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthiti hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamake saMkhyAtaveM bhAga kama cAra bhAgapramANa hai| isase mithyAtvakI jaghanya sthiti vizeSa adhika hai, kyoMki isakA pramANa hajAra sAgarake sAta bhAgoMmeMse palyopamakA saMkhyAtavAM bhAga kama sAta bhAgapramANa hai| paMcendriya tithaMca yonimatiyoMmeM isI prakAra jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| 8. paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMmeM samyaktva aura samyagmidhyAtvakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaMga paMcendriya tiryaMcoMke samAna hai| kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhI catuSkakA bhaMga bAraha kaSAyoMke samAna hai| isI prakAra manuSya aparyApta, paMcendriya aparyApta aura basa aparyApta jIvoMke jAnanA caahiye| 866. ekendriya, bAdara ekendriya, bAdara ekendriya paryApta, bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya, sUkSma ekendriya paryApta aura sUkSma ekendriya aparyApta jIvoMke sAmAnya tiryaMcoMke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki samyaktvakA kathana samyagmithyAtvake sAtha karanA caahiye| 1 zrA pratau -bhAgeNaNA' iti pAThaH / 2 zrA tA. pratyoH 'hidivi0 saMkhe guNA / purisa0 iti paatthH| Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] dvidivihattIe uttarapayaDidvidivihattiyazrappAbahulaM kasAehiM saha bhANidavvaM / savvavigaliMdiyANaM paMciMdiyaapajjattabhaMgo / ___600 kAyANuvAdeNa savvapuDhavi0-savvAu0-savvateu0-savvavAu0-savvavaNaphadi0-savvaNigoda0-bAdaravaNapphadipatteya-pajjattApajattANaM eiNdiybhNgo| ve aNNANa-abhava0-micchAdi0-asaNNINaM ca eidiyabhaMgo / Navari abhavvesu sammattasammAmi0 Nasthi / 901. devagaIe devANaM nnaargbhNgo| evaM bhavaNa 0-vANaveMtara0 / Navari samma sammAmicchatreNa saha bhANidavvaM / joisiyesu savvatthovA sammatta-sammAmicchatta0aNaMtANu0 caukkANaM ja0 vihttii| bArasaka0 raNavaNoka0 ja0 viha0 asaMkhe0gaNA / ja. hidi0 saMkhe guNA / micchatta. ja. vihattI visesA0 / 602. sohammAdi jAva NavagevajjAti savvatthovA sammattaja. vihattI / sammAmi0 aNaMtANa0 caukka0 ja0 vihattI tattiyA ceva / ja0 hidI0 sNkhejjgnnaa| bArasaka0-NavaNoka0 jahaNNavihattI asaMkhe gaNA; kaalphaanncaavlNbnnaado| NiseyapahANace puNa bArasaka0-ahaNokasAyANamuvari purisavedaja. hidivi0 vise / eso attho aeNattha vi vattavyo / micchattaja0 viha0 sNkhe0gnnaa| aNudisAdi jAva savvasiddhi tti savvatthovA sammattaja. vihattI / aNaMtA0 caukka0 jahidivihattI aura anantAnubandhI catuSkakA kathana bAraha kaSAyoMke sAtha karanA caahiye| saba vikalendriyoMkA bhaMga paMcendriya aparyAptakoM ke samAna hai| 6600. kAyamArgaNAke anuvAdase saba pRthivIkAyika, saba jalakAyika, saba agnikAyika, saba vAyukAyika, saba vanaspatikAyika, saba nigoda, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aura unake paryApta tathA aparyApta jIvoMke ekendriyoM ke samAna bhaMga hai| matyajJAnI, zrutAjJAnI, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJiyoMke ekendriyoM ke samAna bhaMga hai| kintu itanI vizeSatA hai ki abhavyoMmeM samyaktva aura samyagmithyAtva ye do prakRtiyAM nahIM haiN| 6601. devagatimeM devoMkA bhaMga nArakiyoM ke samAna hai| isI prakAra bhavanavAsI aura vyantara devoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktvakA samyagmithyAtvake sAtha alpabahutva kahanA caahiye| jyotiSiyoMmeM samyaktva samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai isase bAraha kaSAya, nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase yatsthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase mithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| 6602. saudharma svargase lekara nau graiveyaka takake devoMmeM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| samyagmidhyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti utanI hI hai| para yasthiti saMkhyAtaguNI hai| isase bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai kyoMki yahAM para kAlakI pradhAnatA svIkAra kI gaI hai| niSekoMkI pradhAnatA rahanepara to bAraha kaSAya aura ATha nokaSAyoMke Upara puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| yaha artha anyatra bhI kahanA caahiye| isase mithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 sahide kasA pAhuDe [ dvidivihatI. 3 tattiyA ceva / ja0 dvi0vi saMkhe0 guNA / bArasaka0 vaNoka0 jaha0 vihattI asaMkhe 0 guNA / micchatta- sammAmi0 ja0 hidi vi0 saMkhe0 guNA / 9603. orAliyamissa 0tirikkhoghabhaMgo | Navari anaMtANu0 caukka0 bArasakasAyabhaMgo / evaM veuvviyamissa0 / Navari NavuMsaya vedassuvari bArasaka0 -bhaya- duguMcha 0 jaha0 saMkhe0 guNA | miccha0 saMkhe0 guNA / anaMtApu0 caukka0 saMkhe0 guNA / veucci - yakAya0 sohammabhaMgo / Navari sampattaM sammAmicchatteNa saha vattavyaM / kammaiya0 savvatthovA sammatta0 ja0 TThidivi0 / sammAmi0 ja0 vi0 saMkhe0 guNA / purisa0 ja0 hidivi0 asaMkhe0 guNA / itthija0 vi0 vise 0 / issa - radi0 ja0 vi0 vise0 / di-soga0 ja0 vi0 vise0 / Navusa0 ja0 vi0 vise0 / bhaya-durgucha0 ja0 vi vise0 | solasaka0 ja0 vi0 vise0 / miccha0 ja0 vi0 visesAhiyA / evamaNAhArINaM / AhAra0 AhAramissa0 savvatthovA bArasaka0 - NavaNoka0 ja0 dvidivi0 / miccha0 samma0 sammAmi0 ja0 dvidivi0 saMkhejjaguNA / anaMtAgu0 caukka0 ja0 dvi0 vi0 saMkhe0 guNA | $ 904. vedAvAdeNa itthavede sanvatthovA sammatta - itthi0 jaha0 dvi0 vihattI / sabase thor3I hai / anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti utanI hI hai / para yatsthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isase bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai / isase mithyAtva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / 9603. audArikamizrakAyayogiyoMkA bhaMga sAmAnya tiryaMcoMke samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhI catuSkakA bhaMga bAraha kaSAyoMke samAna hai| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM napuMsaka vedake Upara bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase midhyAtva kI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isase anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| vaikikAyayogiyoM kA bhaMga saudharma kalpake samAna hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM samyaktvako samyagmithyAtva ke sAtha kahanA cAhiye / kArmaNakAyayogiyoM meM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai / isase strIvedakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase hAsya aura ratikI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai / isase rati aura zokako jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai / isase napuMsakavedkI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase bhaya aura jugupsAkI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase solaha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isase mithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai| isI prakAra anAhArakoM ke jAnanA cAhiye / AhArakakAyayogI aura AhAraka mizra kAyayogiyoM meM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai isase mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| . isase anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / $604 veda mArgaNA ke anuvAdase strIvedameM samyaktva aura strIvedakI jaghanya sthitivibhakti Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 gA 022 ] hidivihattIe uttarapayaDividivihattiyaappAbahuve micchatta-sammAmi0-bArasaka0 ja0 hi0 vi0 saMkheguNA / sattaNoka-cadusaMja0 ja0 hi0 vi0 asaMkhe guNA / NavaMsayaveda0 ja0 hi0 vi0 asaMkhe0 guNA / evaM Nasa0 / Navari jamhi itthivedo sammatteNa saha vutto tamhi garbusayavedo vattavyo / jamhi gaQsayavedo tamhi itthivedo vattavyo / purisavede savvatthovA sammatta0 ja0 vihattI / micchatta-sammAmi0-bArasaka0 jaha0 hidi0 vihattI sNkhe0gnnaa| purisavedajaha0 asaMkhe. guNA / cadusaMjala0 jaha0 saMkhe0 gunnaa| chaNNoka0 jaha* saMkhe guNA / itthivedaja. vihattI asaMkhe guNA / Nasa0 ja0 vi0 asaMkhe0guNA / avagadavede savvatthovA lobhasaMjalaNaja0 hi0 viha0 / mAyAsaMja0 ja0 vihattI asaMkheguNA / mANasaMja. ja0 saMkhe0guNA / kodhasaMja0 ja0 vi0 saMkhe guNA / purisa0 ja0 vi0 saMkhe guNA / chaNNoka0 ja0 vi0 saMkhe0guNA / aDhakasA0-itthi0-NavaMsa0 ja0 vi0 asaMkhe0guNA / micchatta-sammatta-sammAmi0 ja0 vi0 saMkhe gunnaa| 605. kasAyANuvAdeNa kodhakasAIsu savvatthovA sammatta0-itthi0-Nasa0 ja0 hi0 vi0| miccha0-sammAmi.'-bArasaka0 ja0 hi0 vi0 sNkhe0gnnaa| cadusaMja. ja. hi0 vi0 asaMkhe0 guNA / parisa0 ja0 hi0 vi0 saMkhe0gaNA / chaNNoka0 ja0 sabase thor3I hai| isase mithyAtva, samyagmithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isase sAta nokaSAya aura cAra sajvalanoMkI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isI prakAra napuMmakaved vAle jIvoMke jAnanA caahiye| kintu jahAM para samyaktvake sAtha strIveda kahA hai vahAM napuMsakaveda kahanA cAhiye aura jahAM napuMsakaveda kahA hai vahAM strIveda kahanA caahiye| puruSavedameM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase mithyAtva, samyagmithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase puruSavedako jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase cAra saMjvalanoMkI jaghanya sthitivibhAkta saMkhyAtaguNI hai| isase chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase strIvedakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| apagatavedameM lobhasajvalanakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase mAyA saMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase mAnasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isase krAdhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isase puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isase chaha nAkaSAyoMkI jaghanya sthitivibhAkta saMkhyAtaguNI hai| isase ATha kaSAya, strIvada aura napuMsakavadakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNA hai| isase mithyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNA hai| . 6605. kaSAya mArgaNAke anuvAdase krodha kaSAyavAle jIvoMmeM samyaktva, strIveda aura napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3A hai| isase mithyAtva, samyagmithyAtva aura bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNo hai| isase cAra saMjvalanoMkI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase puruSavedakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isase chaha 1. A0 pratau 'miccha0 samma0 sammAmi0' iti pAThaH / Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 jayaghavalAsahide kasAyapAhuDe [ dvidivihatI 3 vi0 saMkhe0 0 guNA / evaM mANakasAIsu, Navari bArasaka0 ja0 hidIdo tiNNisaMja0 ja0 dvidI asaMkhe0 guNA / kodhasaMja0 ja0 dvi0 saMkhe0 guNA / purisa0 ja0 dvidI saMkhe 0 guNA / chaNNoka0 ja0 hi0 saMkhe 0 guNA / evaM mAyaka0, Navari bArasaka0 jaha0 dvidIdo uvari mAyA - lobhasaMjalaNANaM ja0 dvidIo asaMkhe0 guNA mANasaMja0 ja0 saMkhe0 guNA / kodhasaMja0 ja0 vi0 saMkhe0 guNA / purisaja0 vi0 saMkhe0 guNA / chaNNoka0 ja0 vi0 saMkhe0 guNA | / 1 $ 606. akasAIsu savvatthovA bArasaka0 - navaNoka0 ja0 hi0 vihattI / sammatta-micchatta-sammAmi0 ja0 vi0 saMkhe0 guNA / evaM jahAkkhAda0 | suhumasAMparA 0 evaM ceva / Navari savvatthovA lobhasaMjala0 ja0 dvi0 viha0 / ekkArasaka 00-NavaNoka0 ja0 hi0 vi0 asaMkhe0 guNA / $ 607 vihaMgaNANINaM jodisiybhNgo| Navari zraNaMtAra0 caukkassa bArasakasAyabhaMgo | maNapajja0 AbhiNi0 bhNgo| Navari chaNNokasAyANamuvari itthiveda0 jaha0 asaMkhe0 guNA / NavaMsa0 jaha0 asaMkhe0 guNA / sAmAiyachedo0 mAyakasAyabhaMgo / vari bArasakasAyANamuvari lobhasaMja0 ja0 vi0 asaMkhe0 guNA | mAya0 ja0 vi0 nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isI prakAra mAna kaSAyavAle jAvoM meM jAnanA cAhiye | kintu itanI vizeSatA hai ki inameM bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitise tIna saMjvalanoMkI jaghanya sthiti asaMkhyAtaguNI hai| isase krodhasaMjJalanakI jaghanya sthiti saMkhyAtaguNI hai| isase puruSavedakI jaghanya sthiti saMkhyAtaguNI hai / isase chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isI prakAra mAyAkaSAyavAle jIvoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM bAraha kaSAyoMkI jaghanya sthitivibhaktise Upara mAyA aura lobhasaMjvalanoMkI jaghanya sthitiyAM asaMkhyAtaguNI haiN| isase mAnasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase krodhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase puruSavedakI jaghanya sthiti - vibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase chaha nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / 606. kaSAya rahita jIvoMmeM bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase samyaktva mithyAtva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isI prakAra yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA cAhiye / sUkSma sAMparAyikasaMyata rain isI prakAra jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM lobhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai isase gyAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai / 1 6 607. vibhaMgajJAniyoMke jyotiSiyoM ke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inameM anantAnubandha catuSkakA bhaMga bAraha kaSAyoM ke samAna hai / mana:paryayajJAniyoMke matijJAniyoMke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inake chaha nokaSAyoM ke Upara strIvedakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isase napuMsakavedakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMke mAyAkaSAyavAle jIvoMke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki bAraha kaSAyoM ke Upara lobhasaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai / Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] saMkhe0 guNA / uvari Natthi viseso / 1908. parihArasuddha0 savvatthovA sammattaja0 dvi0 vi0 / micchatta0 - sammAmi0 - anaMtApu0 caukka0 ja0 vi0 saMkhe0 guNA / bArasaka0 NavaNoka0 ja0 hi0 vi0 zrasaMkhe0 guNA / evaM saMjadAsaMjada - te u-pammalessANaM / zrasaMjada0 savtratthovA sammatta0 ja0 dvi0 vi0 | micchatta0 sammAmi0 zraNaMtAgu0 caukka0 ja0 dvi0 vi0 saMkhe 0 sesa0 tirikkhodhaM / 0 guNA / hidivihatI uttarapayaDiTThidivi hattiya appAbahu * 606. kiNha NIla lessANaM tirikkhabhaMgo / Navari sammatta 00 - sammAmicchatteNa saha battavvaM / kAu0 tirikkhoghaM / $ 610. khaiya0 savvatthovA lobhasaMja0 itthi - Nava sa0 ja0 viha0 / akasAya ja0 hi0 vi0 saMkhe0 guNA / mAyAsaMja0 ja0 dvi0 vi0 asaMkhe0 guNA / sesamodhaM / vedagasammAdiDI0 parihArabhaMgo / uvasama0 savvatthovA anaMtANu0 cauka0 ja0 hi0 vi0 / bArasaka0 - NavaNoka0 ja0 hi0 vi0 saMkhe0 guNA / micchattasammAmi0 ja0 dvidi0 vi0 visesA0 / sAsaNa0 savvatthovA solasaka0 - NavaNoka0 ja0 dvi0 vi0 / micchatta-sammatta sammAmi0 ja0 dvi0 vi0 vise0 / sammAmi0 savvatyovA sammatta0 ja0 dvi0 vi0 / sammAmi0 ja0 dvi0 vi0 vise0 / bArasaka0isase mAyAsaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / Upara aura koI vizeSatA nahIM hai / 608 parihAravizuddhisaMyatoM meM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai / isase midhyAtva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoMkI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai / isa prakAra saMyatAsaMyata, pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMke jAnanA cAhiye / asaMyatoM meM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase mithyAtva, samyagmithyAtva aura anantAnubandhI agrrat jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / zeSa kathana sAmAnya tiryaMcoM ke samAna hai / 6606. kRSNa aura nIlalezyAvAle jIvoMke tiya~coM ke samAna bhaMga hai / kintu itanI vizeSatA hai ki inake samyaktvakA kathana samyagmithyAtvake sAtha karanA cAhiye / kApotalezyAvAle jIvoMke sAmAnya tiryaMcoMke samAna jAnanA cAhiye / 541 10. kSAyikasamyagdRSTiyoM meM lobhasaMjvalana, strIveda aura napuMsakaveda kI jaghanya sthitivibhakti se thor3I hai| isase ATha kaSAyoMkI javanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isase mAyAsaMjvalanakI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| zeSa kathana ogha ke samAna hai / vedakasamyagdRSTiyoM ke parihAravizuddhisaMyatoM ke samAna bhaMga hai / upazamasamyagdRSTiyoM meM anantAnubandhI agrrat jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai / isase bAraha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI jaghanya sthitivibhakti asaMkhyAtaguNI hai| isase midhyAtva samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai / sAsAdana samyagdRSTiyoM meM solaha kaSAya aura nau nokaSAyoM kI 'jaghanya sthitivibhakti sabase thor3A hai| isase midhyAtva, samyaktva aura samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika haiM / samyagmidhyAdRSTiyoM meM samyaktvakI jaghanya sthitivibhakti sabase thor3I hai| isase samyagmithyAtvakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai / isase bAraha kaSAya Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUr avAsahide kasA pAhuDe [ dvidivihatI 3 NavaNoka0 ja0 dvi0 vi0 saMkhejjaguNA / miccha0 jaha0 vise0 / zratANu0 caTaka 0 ja0 hi0 vi0 saMkhe0 guNA / evaM hidiappA bahugAgamo samatto / 0 $ 911. saMpahi jIva appA bahugAgamaM vattaislAmo / so duviho - jahaNNazro ukassao cedi / tattha ukassae payadaM / duviho Nideso- ogheNa AdeseNa ya / tattha gheNI paDaNaM savvatthovA ukkassahidivihattiyA jIvA / aNukka * hidivihattiyA jIvA anaMtaguNA / sammatta sammAmicchattANaM savvatthovA ukka0 hidi0 jIvA / aNukka0 dvidi0 jIvA asaMkhe0 guNA / evaM tirikkha0 eiMdiya-vaNaphadi0Nigoda0 - bAdarasuhumapajjattApajjatta kAya jogi-orAliya0 orA liya missa 0 -kammaiya0NavaMsa 0 - cattArika 0 - madisudaaNNANa - saMjada 0 - cakkhudaMsa0 - tiNNile0 - bhavasi0abhava0-micchAdi0 asaNNI0 AhAri0 - aNAhAriti / Navari abhava0 samma0 sammAmi0 Natthi / 0 3 1912, deseNa Neraiesa savvatthovA aTThAvIsa ukka0 hidi0 jIvA / zraka0 dvidi0 jIvA asaMkhe0 guNA / evaM savva Neraiya- savvapaMcidiyatirikkha0 - maraNusa maNusa apajja0 -deva-bhavaNAdi jAva avarAida tti savvavigaliMdiya- savva paMcidiya- savvacattArikAya - savvatasa-paMcamaNa0 - paMcavaci0 - veDavviya0 - veDa0 missa - itthi - purisa0-vihaM aura nau nokaSAyoMkI javanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai| isase midhyAtvakI jaghanya sthitivibhakti vizeSa adhika hai / isase anantAnubandhI catuSkakI jaghanya sthitivibhakti saMkhyAtaguNI hai / isa prakAra sthiti alpabahutvAnugama samApta huA / $ 619. aba jIva viSayaka alpabahutvAnugamako batalAte haiM / vaha do prakArakA hai - jaghanya aura utkRSTa / unameM se pahale utkRSTakA prakaraNa hai| usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha - nirdeza aura Adeza nirdeza / unameMse odhakI apekSA chabbIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva sabase thor3e haiM / inase anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva anantaguNe haiM / samyaktva aura samyagmithyAtvakI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva sabase thor3e haiM / inase anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra tiryaMcoM, tathA ekendriya, vanaspati aura nigoda jIva tathA ina tInoM ke bAdara aura sUkSma tathA paryApta aura aparyApta jIva tathA kAyayogI, dArikAyayogI, audArika mizrakAyayogI kArmaNakAyayogI, napuMsakavedavAle, cAroM kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acatudarzanavAle, kRSNAdi tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJA, AhAraka aura anAhAraka jIvoMke jAnanA / kintu itanI vizeSatA hai ki abhabyoM ke samyaktva aura samyagmithyAtva prakRtiyAM nahIM haiM / $ 612. Adezako apekSA nArakiyoM meM aTThAIsa prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva sabase thor3e haiM / inase anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra saba nArakI, saba paMcendriya tiryaMca, manuSya, manuSya aparyApta, sAmAnya deva, bhavanavAsiyoMse lekara aparAjita taka deva, saba vikalendriya, saba paMcendriya, saba pRthivIkAyika Adi cAra kAyavAle, Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA0 22 ] hidivihatIe uttarapaya DiDidivihattiya appA bahuaM 543 ga0-AbhiNi0 - suda0-ohi 0 -saMjadAsaMjada0 - cakkhu 0 - ohidasa0 - tiNNile 0 - sammAdi 0 khaiyasammA0 - vedayasammAdi 0 - uvasama0 - sAsaNa0 sammAmi0 saNNiti / 9 913. maNusajja 0 - maNusiNIsu savvapayaDINaM saJvatthovA ukka0 dvidi0 jIvA / aNuka0 hidi jIvA saMkhe0 guNA / evaM savvaDa 0 - AhAra0-3 AhAramissa - avagada 0akasA0 - maNapajja0 NANI - saMjada 0 - sAmAiya - chedo0 - parihAra0 - suhumasAMpa 0 - jahAkkhAda 0 saMjadeti / evamukassao jIva appAbahugANugamo samatto / 14. padaM / duviho liso -- zragheNa AdeseNa ya / tattha ogheNa savvatthovA savvapayaDINaM ja0 hidi0 jIvA / aja0 ukkassabhaMgo / evaM savvaNeraiyasavvapaMciMdiyatirikkha- savvamaraNusa - savvadeva- savva vigaliMdiya- savvapaMciMdiya- cattAri kAyasavvatasa - paMcamaraNa- paMcavaci 0 kAyajogi0 orAli0 - veubvi0 - veDabbiyamissa 0 zrAhAra0AhAra * missa 0 - tiNiveda0 avagada 0 - cattArika0 akasA0-vihaMga0- AbhiNi0 - suda0zrohi 0-maNapajja0 - saMjada0 sAmAiyachedo 0 - parihAra0- suhuma0 - jahAkkhAda 0 saMjadAsaMjada0cakkhu0- hidaMsa0 - tiNNile0 - bhavasi 0 - sammAdi0 khaiya0 - vedaya 0 - uvasama0 sAsaNa0 saba trasa, pAMcoM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikiyikakAyayogI vaikriyikamizrakAyayogI, strI vedavAle, puruSavedavAle, vibhaMgajJAnI, matijJAnI, zranajJAnI avadhijJAnI, saMyatAsaMyata, catudarzanavAle, avadhidarzanavAle, pItAdi tIna lezyAvAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi aura saMjJI jIvoM ke jAnanA / 6613. manuSya paryApta aura manuSyaniyoM meM saba prakRtiyoMkI utkRSTa sthitivibhaktivAle jIva sabase thor3e haiN| inase anutkRSTa sthitivibhaktivAle jIva saMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra sarvArthasiddhi deva AhArakakAyayogI, AhArakamizra kAyayogI, apagatavedavAle, akaSAyavAle, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMgata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAMparAyikasaMyata aura yathAkhyAtasaMyata jIvoMke jAnanA cAhie / isa prakAra utkRSTa jIva alpabahutvAnugama samApta huA / 1914. aba jIva viSayaka jaghanya alpabahutvakA prakaraNa hai / usakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- progha nirdeza aura Adezanirdeza / unameMse odhakI apekSA saba prakRtiyoMkI jaghanya sthitivibhaktike dhAraka jIva sabase thor3e haiM / ajaghanyakA bhaMga utkRSTake samAna hai / isI prakAra saba nArakI, saba paMcendriya tiryaMca, saba manuSya, saba deva, saba vikalendriya, saba paMcendriya, pRthivI Adi cAra sthAvara kAya, saba trasa, pAMcoM manoyogI, pAca vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhAraka mizrakAyayogI, tInoM vedavAle, apagatavedavAle, krodhAdi cAroM kaSAyavAle, akaSAyI, vibhaMgajJAnI, matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSma sAMparAyika saMyata, yathAkhyAtasaMyata, saMyatAsaMyata, catudarzanavAle, avadhidarzanavAle, pItAdi tIna lezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazama1. tA0 pratau 'savvavigaliMdiya cattAri' iti pAThaH / Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayadhavalAsahide kasAyapAhuDe [ hidivihattI 3 sammAmi0-saNNi-AhAri tti / 615. tirikkhesu micchatta-bArasaka0-bhaya-duguMcha0 NAragabhaMgo / sesamoghaM / evamasaMjada0 tiNNilessANaM / Navari asaMja-miccha0 ogha / 916, eiMdiesu miccha0-solasaka0-NavaNoka0-sammatta0-sammAmi0 NArayabhaMgo / evaM vaNapphadi-Nigoda0-bAdaramuhumapajjattApajjatta-kammaiya-aNNAhAri tti / orAliyamissa0 tirikkhoghaM / Navari aNaMtANu0caukka0 apjjttbhNgo| evaM madi-sudaaNNA0-micchAdi0-asaNNi ti| abhava0 chabbIsapayaDI0 oraaliymissbhNgo| evaM cauvIsa aNiyogaddArANi samattANi / samyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMke jAnanA / 6615. tiyacoMmeM mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA bhaMga nArakiyoMke samAna hai| zeSa kathana oghake samAna hai| isI prakAra asaMyata aura kRSNAdi tIna lezyAvAle jIvoMke jAnanA cAhiye / kintu itanI vizeSatA hai ki asaMyatoMke mithyAtvakA kathana oghake samAna hai| 616. ekendriyoMmeM mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, samyaktva, aura samyagmithyA. tvakA bhaMga nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra vanaspatikAyika aura nigoda tathA inake bAdara aura sUkSma tathA paryApta aura aparyApta, tathA kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMke jAnanA caahiye| audArikamizrakAyayogiyoMke sAmAnya tiyacoMke samAna jaannaa| kintu itanI vizeSatA hai ki anantAnubandhI catuSkakA bhaMga aparyAptakoMke samAna hai| isI prakAra matyajJAnI, zrutAjJAnI, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMke jaannaa| abhavyoMmeM chabbIsa prakRtiyoMkA bhaMga audArikamizrakAya. yogiyoMke samAna hai| isa prakAra caubIsa anuyogadvAra samApta hue| Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ an Edlication international For Brale & Personal