Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi Author(s): Sudhabai Mahasati, Artibai Mahasati, Subodhikabai Mahasati Publisher: Guru Pran Prakashan Mumbai Catalog link: https://jainqq.org/explore/008774/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH upanathI goLA EvavA TaNI paMaNI karI - 7 guruprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA : tapasvI garadeva pUjya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva kRta ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra. bI . sva. 5. garadeva zrI prANalAlajI ma. sA. nA hastAkSaro che. dALa/fir vyAdharI - a on #heLA pada hanaonA risaE " vAda ke paMcasamimro nigutto aksAmA jiindinA agAvo ya nissalo jIvo rAi aNAsavA utta-3-ka-rU ja gava pAsa Rmitio sarvArA traNaruttio kRta mArI kAyA rArina jitatiya tathA traNanA gave thIrarita, traNavmaranA vyakatarita hoya che te anAja va (navA nAsaMmaya rAtti thaI jAya che jo | uiery ( 3 mAra paNa jokhama sarjarI nap 41ii mALo IpaNe tenAmA, jJAna , '20. mANasanta asArammi bAhi rogANa Alae jarA maraNadhasthammi khaNaM pi naramAmaTaM / 37- na- 13 - 15 A manuSya saMbaMdhI zarIra acche vyAdhi ()nuM ghara che ano jara) maraha rAta bisasatache. A anna manuSya zarIra mA mane DuM phaLa paNa mAneda nathI - netrAdi ja khArApa mAra mAtAnA jillA nA Li la sTrI sAthe paNa karUnama 1 : be li che dI. e bAjI nA va tA samI pADI - (vArA vatana mahArAjA dAnA hAna vyAjI ma ha turatA kawifl $2641nuM mULa ne nanlA rASTra bAhakuirganAhavA nA SG (th AfmA re 12 haLaboleraThanA sa nAmanI 17 1zaka kAInA roDa para dIla zAbAne. Bi-mif a ninona Rii ma che che. ka karI phI jevA nA bApa te heThajI! - che. A rIte sApha karI na zakatA ho da ji che aon ne. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guru prANa Agama batrInI ma. sA. nI cIra smRti tathA sarI garadeva pU. zrI prANalAlajI , bA ratilAlajI ma. sA. mahAprayANa dazAbdI varSa upalakSa saurASTra kesarI gara tapasamrATa gurudeva pU. zrI rad vira ziva upAMga saMjJaka pakSaCINAkhatra padaH 21 thI 36o. (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) * pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. ? saMpreraka . vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. * prakAzana preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. nI : zubhAziSa H pradhAna saMpAdikAH maMgalamUrti pUjyavarA ': anuvAdikAH apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI mukatAbAI ma. pU. zrI sudhAbAI ma. pU. zrI lIlamabAI ma. : parAmarza prayojikA : : saha saMpAdikA : utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. " pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka: tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa. guruprANa phAunDezana, rAjakoTa punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata prakAzana tArIkha : 1050 * dvitIya AvRtti prata H 1008 : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina zrI parAgabhAI zAha zrI sumatibhAI zAha * 1. muMbaI - pAsadhAma vallabhabAga lena, guru prANa prakAzana zrI zaileSabhAI desAI - zrI barjIzabhAI desAI zrI girIzabhAI zAha zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna : www.parasdham.org * www.jainaagam.org ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa,rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 390023 phona - 9824058489 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I , , saurASTra kesarI bA. bra. pU. gurudeva - zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. samarpaNa premajIbhAIne kuMvarabAIjA, havA hemavarNI bhANa, DuMgara daQbAre udita thayA,banyA tejasvI guru trANa, koi Agama bhAvo kathAmAM jhaboLI, pIrasI gayA lavarasanI lhANa, ja amaryaloko maryalokamAM, guMjI rahyuM nAma guraprANa. gAzamAM to kazuM nathI je, arpe to huM vAta, prajJApanA sUtranA anuvAda kAryanI, gAza che zuM visAta? tAruM dIgheluM taoo ApavA, hasI rahI chuM gulAta, svIkArazo mArI prema bharelI, kAlI ghelI vAta. - pU. mukata - lIlama - bhAratI suziSyA sAdhvI sudhA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garadeva pU. ratilAla vAlajI ma. sA. nA tapa samrATa tapasvI. A guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIchaMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAthvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. - muni zatilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. zrI jayaMtamuni ma.. zaromaNi pU. zrI. nA svahastAkSare che . goMDala gaccha ji. bano gA| 24atra anuja (40 4 4 ba6 "AnakAe bharI 20 Dana S nAnI na paAN htpa) 4 ve navA kAryuM prakhya - namaNi na 515740sOn mama 56 ta- 30vo na mAtra traNa tala - 'pazvata na , bya3 % 3La vi. nI A % na kheMn - 7- -- 20 0 ka kSaya 1 (pa! to LLLL huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala garacha kIrtidhara arUNodaya zrI namramuni prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalama. zubha thAo... suMdara thAo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. tA. 27-04-2009 akSayatRtIyA - somavAra. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruprANa Agama batrIsI che (c) anuvAdiDAM @ A mahAsatIjIo sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI. bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA. DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma anuvAdikA zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2). zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjaprazrIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jebUdIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprajJapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. 5. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. 5. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAI ma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 'sisamAMparAthI usasamAja valaNazomUrti,saurASTra kesarI) gurudevazrI prANalAlajI ma.sA.nIthI caraNomAM zataguNa praNAmAMjali jAgRtatA ArjavatA sahiSNutA ladhutA sajanatA sitA bhavyatA, tajajJo mArdavatA apramato dAMto Gutheile pratirUpatA utsAhitA namatI vibhutA kRta64tI prabhutA prauDhatA karuNatA krAMtikAra katA sevAzIlatA saumyatA AtmaramaNatA samanvayatA jJAnotsukatA ojasvitA girAgratvatA AtmaraNatA. akutUhalatI nayukatatI sAmyatA tallInatA lokapriyatA AstikyatA tejasvitA vyavahAra kuzaLatA | dharmakalAdharatA ekAMtapriyatA zUravIratA rajJAnavRddhatA vasvitA indriya damanatA satyavaktatvatA sAnadAtA - saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA dhIratA kSamAzIlatA pracavena paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA sthiratA gariSThatA pratibhAsaMpannatA vAlA zikSAdAtA vairAgyavArdhakya guNagrAhakato pavitratA vizALatA dayALutA sabhyaparAkramatA ArAdha katA katArthatA udAsInato jJAnaprasArakatA dAkSiNyatI premALatA sauSThavatA lAvaNyatA samayasatI pAmatA tattvalokatA naitikatA zraddhALatA. pramodatA nirbhayatA | paramArthatA svaramAdhurya ahaMtA , vinItatA , udAratA gaMbhIratA karmaniSThatA vAtsalyatA nivedatA praviNatA paripakvatA amIratA nirlepatA | samatA upazAMtatA zratasaMpannatA zreSThatA cAritra parAyaNatA vIratA khamIratA variSThatA divyatA rocakatA upazamatA zatAdi salluNAlaMkRta tava vapuH bhUcA bhavAlaMbanam Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa ( udI darI anna vathaasuthaishwassuu thaikabAlakathAkathaiuthayaahalaka ra ) kIri0i.00 0.00 0 jI hari dara C kahI data - pU. zrI haMma2-deva-jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-ula motI-zaan ajd- aNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra F: O) maMgala manISI munivaro zAstra zusRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. jadina 0-00 000000ra3 0 9 * = 0 f 0 9 90 9 $ $ 0 $ 6 che. - VVVV = riddhi0i 0 9000ra9 20 dilii 2: 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, , urvazIbAIma. pU. mitalabAI ma. 0. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vasubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. zeSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. pU. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pU. namratAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma. pU. svarUpAbAI ma. 30, pR. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. pU. hRdayAbAI ma. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 104, pU. bhavyAMzIbAI ma. 34, pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71. pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jyotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107. pU. bhavyAnIbAI ma. andissioneinninositorioussainbowlanessoiniraniankaassistandeshGheironmangoossssssssssssssssscasinoncession 1000 ja ni jayadi laIne 9000 2000 %D0BDfication visit 09090 IT $ VVVVUUUUUUU $ $ $ # # $ UU $ $ $ to ja Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA) zrI pravINabhAI gaMbhIradAsa pArekha, ghATakopara - muMbaI. muMbaInA mInI saurASTra gaNAtA ghATakoparane agna sthAna apAvavAmAM dhArmika, zaikSaNika ane sAmAjika kSetre mahatvanuM yogadAna ApanAra karmayogI, sAhasika ane milanasAra svabhAvI zrI pravINabhAI gaMbhIradAsa pArekha sAvarakuMDalAnA pratiSThita ane agragaNIya mAtuzrI lIlAvaMtIbena, pitA sva. zrI gaMbhIradAsa muLajI pArekhanA AjJAMkita suputra che. teoe vArasAgata meLavelA naitika mUlyo ane saMskArathI tathA pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nA pArasaTaca ane satsAnidhyathI zrI pravINabhAI ane jyotsanAbene phakta kamANIne ja jIvananuM dhyeya mAnI na letA, tana-mana-dhanathI samAjopayogI kAryone hastagata karavAnI nipuNa kaLAmAM pAraMgatatA meLavI che. teo anyanI oLakhane khUba ja TUMkA samayamAM pArakhavAnI kudaratI sUjhabUjha dharAve che. teozrI aneka saMsthao sAthe saMkaLAyelA che, jemAM mukhyatve che, 1. kAryavAhaka pramukha zrI kAThIyAvADa sthA. jaina samAja, ghATakopara. 2. TrasTI ghATakopara jolI jImakhAnAta. 3. TrasTI sAvarakuMDalA dazAzrImALI jaina yuvaka maMDaLa. 4. maMtrI gurukula ejyukezana, ghATakopara. 5. kAryavAhaka sabhya. zrI saurASTradazAzrImALI sevA saMgha. 6. upapramukha hIMgavAlA upAzraya, ghATakopara. peTarabAra birAjita goMDala gaccha ziromaNi gurudeva pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. prerita cakSucikitsAlayanA nUtanIkaraNanA kAryamAM teo pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI preraNAthI joDAI gayA ane atyaMta TUMka samayamAM teoe saphaLatA meLavI che. teo pU. gurudevanA janmadine gurubhaktithI prerita thaI zrutabhakti karI rahyA che. te mATe khUba khUba dhanyavAda. guraprANa prakAzana PARASDHAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA viSaya pU.zrI DuMgarasiMhajI ma.sA.nuM jIvanadarzana pU.zrI prANalAlajI ma.sA.nuM jIvanadarzana pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana punaH prakAzananA be bola pUrva prakAzananA be bola abhigama saMpAdakIya saMpAdana anubhavo anuvAdikAnI kalame 3ra asvAdhyAya (zAstra prAraMbha pada-ra1 : avagAhanA-saMsthAna paricaya padanA viSayo vidhidvAra (zarIra prakAra) audArika zarIranA prakAra audArika zarIranA saMsthAna audArika zarIra pramANa-avagAhanA vaikriya zarIra bheda-prabheda vaikriya zarIra saMsthAna vaikriya zarIra avagAhanA AhAraka zarIra bheda-prabhedAdi taijasa-kAzmaNa zarIra bheda-prabhedAdi pudgala cayana dvAra zarIranI paraspara niyamA bhajanA zarIronuM dravya-pradezApekSayA alpabadbhutva zarIronuM avagAhanApekSayA alpabadutva pada-rara : kriyA paricaya kriyAnA bheda-prabheda jIvomAM sakriyatva-akriyatna prANAtipAtAdi kriyA tathA tenA viSayo pRSTha viSaya kriyAjanya karmabaMdha ane bhaMga karmabaMdha Azrita kriyA jIvone paraspara thatI kriyA kriyAono paraspara saMbaMdha(niyamA-bhajanA) AyojitA kriyA pAMca(kAyikI Adi) | jIvomAM kriyAonI spaSTatA appaSTatA prakAramaMtarathI pAMca kriyA- AraMbhikI Adi AraMbhikI AdinI paraspara niyAmA-bhajanA jIvomAM pApasthAnothI virati pApasthAna virata jIvomAM karmabaMdha pApasthAna virata jIvomAM kriyA(AraMbhikI Adi) AraMbhikI Adi kriyAonuM alpabadbhutva pada-ra3: karma prakRtiH uddezaka-1 paricaya uddezakanA viSaya prathama dvAra-karma prakRti saMkhyA | dvitIya dvAra-karmabaMdha paraMparA tRtIya dvAra-karmabaMdha sthAna caturtha dvAra-karma vedana pAMcamuM dvAra-aSTa karma vedana prakAra pada-23 : uddezaka-2 mULa karma prakRti jJAnAvaraNIyAdi karmonI uttara prakRti karmaprakRtionI sthiti 50| | ekendriyomAM karmono sthitibaMdha | beindriyAdimAM karmono sthitibaMdha papa | | saMjJI paMcendriyamAM karmono sthitibaMdha karmonA jaghanya sthitibaMdhaka karmonA utkRSTa sthitibaMdhaka pada-ra4H karmabaMdha baMdhaka paricaya(pada-24, 25, 26, 27no) dareka karmabaMdhamAM saptavidha Adi karmabaMdhaka 49. 53 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o - # e = # - # - @ 5 - 9 viSaya pRSTa viSaya pada-ra9 : upayoga pada-ra5: karmabaMdha vedaka paricaya dareka karmabaMdhamAM aSTavidha Adi karmavedaka 192 upayoganA bheda-prabheda pada-ra6H karmaveda baMdhaka 24 daMDakanA jIvomAM upayoga dareka karma udayamAM sakhavidha Adi karmabaMdhaka 195 24 daMDakanA jIvomAM upayoganuM kAraNa pada-ra0 : karmaveda vedaka pada-30 : pazyatA dareka karma udayamAM aSTavidha Adi karmavedaka paricaya pada-ra8H AhAra uddezaka-1 pazyatAnA bheda prabhedonI prarUpaNA paricaya 24 daMDakanA jIvomAM pazyatA | uddezaka varNita viSayo jIvomAM pazyatAnuM kAraNa sacittAvAra Adi kevaLImAM baMne upayoganI kramikatA nirayikono AhAra (ra thI 8 dvAra) pada-31 : saMjJA bhavanapati devono AhAra (2 thI 8 dvAra) paricaya ekendriyono AhAra (ra thI 8 dvAra) 24 daMDakomAM saMjJI-asaMjJI Adi vikasendriyono AhAra (ra thI 8 dvAra) pada-3ra : saMyata paMcendriya tiryaMca, manuSyono AhAra (ra thI 8 dvAra) |rarara | paricaya vyaMtara jyotiSI vaimAnikano AhAra (2 thI 8 dvAra) rarara 24 daMDakomAM saMyata Adi ekendriyAdi zarIrano AhAra 228 pada-33 : avadhi lomAhAra-prakSepAhAra 229 | paricaya manobhakSI AhAra 230) viSaya nirdeza pada-28: uddezaka-2 bheda dvAra uddezaka viSayaka tera dvAra 233] viSaya dvAra AhAra dvAra(AhAraka-anAhAraka jIvo) 234 saMsthAna dvArA bhavya dvAra (AhAraka-anAhAraka) 235 AtyaMtara-bAhya dvAra saMjJI dvAra (AhAraka-anAhAraka) 236 dezAvadhi-sarvAvadhi dvAra lezyA dvAra (AhAraka-anAhAraka) 240] avadhijJAna kSaya-vRddhi Adi dvAra daSTi dvAra (AhAraka-anAhAraka) 242] pada-34 : paricAraNA saMyata dvAra (AhAraka-anAhAraka) 243| paricaya kaSAya dvAra (AhAraka-anAhAraka) 245] viSaya nirdoSa jJAna dvAra (AhAra-anAhAraka) anaMtarAhAra dvAra yoga dvAra (AhAraka-anAhAraka) 248| Abhoga-anAbhoga AhAra upayoga dvAra (AhAraka-anAhAraka) pudgala jJAna dvArA veda dvAra (AhAraka-anAhAraka) adhyavasAya dvAra zarIra dvAra | samyakatvAbhigama dvAra paryApti dvArA ra51] paricAraNA dvArA 246 249 249 25o 10 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 uddha 373 390 viSaya viSaya alpabahutva dvAra 315] bahuvacanathI atIta-anAgata samughAta pada-3pa : vedanA eka-eka jIvamAM paraspara samughAta 341 paricaya 318 | aneka jIvomAM paraspara samudyAta upara viSaya nirdeza 319 samavahata asamavahata jIvonuM alpabadutva 3pa6 zIta Adi vedanA dvArA 319 kaSAya samughAta(krodhAdi cAra prakAra) 35 dravyAdi vedanA dvArA 3ra1 jIvomAM atIta anAgata kaSAya samudyAta 367 zArIrika Adi vedanA dvArA 3rara | kaSAya samudyAta saMbaMdhI alpabadutva zAtA Adi vedanA dvAra 3ra3| jIvomAM cha chAghasthika samughAta duHkhA Adi vedanA dvArA 3ra4| samudyAta yukta jIvonA kSetra, kAla ane kriyA 375 | AbhyapagamikI Adi vedanA dvArA 324| kevalI samughAta nijIrNa pudgala 386 nidA-anidA vedanA dvAra 3rapa| kevalI samuddaghAtanuM prayojana 388 pada-36 : samudyAtA kevaLI samudraghAta ane yoganirodha paricaya 329| siddhonuM svarUpa nirUpaNa 396 samughAtanA sAta prakAra 331] pariziSTa-1: vivecita viSayonI anukramaNikA[ 399 | samughAtanuM kAlemAna 333] pariziSTa-2: karma-parizIlana 404 covIsa daMDakomAM samughAta 333) | pariziSTa-3H cauda guNasthAnamAM baMdha Adi |408 ekavacanathI atIta-anAgata samaghAta 335 koSTaka ane cArTa sUcI. viSaya viSaya pada-21 prANAtipAta Adino viSaya audArika zarIranA 49 bheda eka aneka jIvane anya jIvathI lAgatI kriyA jIvAdimAM audArika zarIronA saMsthAna kAyikI Adi pAMca kriyAono paraspara saMbaMdha audArika zarIronI avagAhanA AraMbhikI Adi pAMca kriyAono paraspara saMbaMdha cha ArAmAM manuSyonI avagAhanA 24 daMDakanA jIvomAM AraMbhikI Adi kriyA vaikriya zarIranA 119 bheda jIvomAM pApasthAna virati vaikriya zarIronA saMsthAna pApathI jIvomAM karma baMdha-bhaMga vaikriya zarIronI avagAhanA 18 pApathI virata jIvomAM kriyA 100 taijasa kArmaNa zarIranA 11 bheda AraMbhikI Adi pAMca kriyAonuM alpabadutva | 101 taijasa zarIronI avagAhanA pada-ra3 pAMca zarIrono paraspara saMbaMdha mohanIya karmanI 28 prakRti 128 pAMca zarIronuM alpabadutva(dravya-pradezathI) nAmakarmanI 93 prakRti 139 jaghanya utkRSTa avagAhanAnuM alpabadutva ATha karmonI uttara prakRti tathA vipAka yogya prakRti 141 pAMca zarIromAM bheda Adi sAta dvAra 58 148 karma prakRtionI baMdhasthiti 157 pada- abAdhAkAla sakriya akriya-jIva bheda 64 | AThe karmomAM utkRSTasthitibaMdha 172 kRSTa 14 ) 10 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 viSaya karmonA jaghanya utkRSTa sthitibaMdhaka pada-24 ATha karmanA udayamAM guNasthAna karmabaMdhamAM baMdha(eka jIva) karmabaMdhamAM baMdha(aneka jIva) pada-ra5 | karmabaMdhamAM vedana(eka jIva) karmabaMdhamAM vedana(aneka jIva) pada-26 karma vedanamAM baMdha(eka jIva) karmavedanamAM baMdha(aneka jIva) pada-ra7. karma vedanamAM vedana(eka jIva) karmavedanamAM vedana(aneka jIva) pada-28 Abhoganivartita AhArecchAnuM aMtara 24 daMDakamAM sacittAdi 11dvAra saMbaMdhI vivaraNa tera dvAramAM AhAraka-anAhArakanA bhaMga pada-ra9 24 daMDakanA jIvomAM upayoga 5da-30 | upayoga ane pazyatAmAM tulanA 24 daMDakanA jIvomAM pazyatA 24 daMDakanA jIvomAM upayoga ane pazyatA pada-31 24 daMDakamAMsazI-asaMjJI pada-3ra 24 daMDakanA jIvomAM saMyatAdi pada-33 cAre gatimAM avadhijJAna viSaya kSetra 24 daMDakamAM avadhijJAnanA 10 dvAra pada-34 Abhoga anAbhoga AhAra dvAra AhAra pudgalo jANavA jovA saMbaMdhI bhaMga devalokamAM janArI aparigrahItA devIo viSaya pRSTa 179 divomAM paricAraNA 316 pAMca prakAranA paricAraka devonuM alpabadutva 317 190]pada-35 190 vedanA saMbaMdhI sAta dvAra ane bheda 319 190 24 daMDakamAM nidA-anidA vedanA 327 sAta prakAre vedanA ane vedakajIvo 328 194|pada-36 194] | 24 daMDakanA jIvomAM samudyAta 335 jIvomAM bhUta-bhaviSyakAlIna samudyAta 338 | aneka jIvomAM bhUta-bhaviSyakAlIna samudyAta 341 203) | eka-eka jIvomAM paraspara ubhayakAlIna samudyAta 351 aneka jIvomAM paraspara ubhayakAlIna samudyAta 355 206] samuccaya jIvomAM samudyAta saMbaMdhI alpabadbhutva 36O 206 nairayikamAM samuddaghAta saMbaMdhI alpabadutva 361 devomAM samudyAta saMbaMdhI alpabadutva 36ra 227 cAra sthAvaromAM samuddaghAta saMbaMdhI alpabadutva 362 | 232 | vAyukAyamAM samuddaghAta saMbaMdhI alpabadutva 254 | vikasendriyomAM samuddaghAta saMbaMdhI alpabadutva tiryaMca paMcendriyomAM samudyAtonuM alpabadutva 23 | manuSyomAM samudyAtonuM alpabadutva jIvomAM kaSAya samughAtonuM alpabadutva 268 | nArakImAM kaSAya samughAtonuM alpabadutva 270 devomAM kaSAya samughAtonuM alpabadutva 275 | tiryacomAM kaSAya samudraghAtonuM alpabadutva manuSyomAM kaSAya samuddaghAtonuM alpabadutva 279) sAta samughAtanA kSetra-kAla-kriyA 385 AkRti sUcI 283 jIvonA cha saMsthAna jIvonA saMghayaNa 135 298 jIvonA saMsthAna 135 nArakI devonA avadhi kSetrano AkAra 293 3/4 AtyaMtara bAhya avadhijJAna 295 308| kevaLI samughAtanuM svarUpa 363 364 che $ $ $ $ 373 12 291 384 314 12 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmiri. goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. jIvana darzana nAma janma janmabhUmi pitAzrI mAtuzrI janmasaMketa bhAtRbhaginI vairAgyanimitta saMcama svIkAra sadgurudeva sahadIkSita parivAra saMyama sAdhanA tapaArAdhanA ns- * goMDala gaccha sthApanA tathA AcArya pada pradAna javalaMta guNo * zrI DuMgarasiMhabhAi. OM vi.saM. 1792. mAMgaroLa. dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane : * 1 : potAnI samIpe Avato joyo. cAra bena - be bhAi. pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. OM vi. saM. 1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. * OM pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAsro ane tattvajJAnano abhyAsa. H rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. * vi. saM. 1845 mahAsuda - 5 goMDala. : vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere... 13 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramukhaziSya : AcArya 5. zrI bhImajI svAmI. pramukhaziSyA : pU. zrI hIrabAI ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. 6 sAdhu saMmelana ? vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhu sAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi che mATe 13 niyamo banAvyAM. vidArakSetra : kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. pratibodhita zrAvakavarca * zrI zobhecaMdrakarasanajI zAha - verAvaLa. sthiravAsa ? vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. anazana ArAdhanA : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. AyuSya : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. uttarAdhikArI : AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. upanAma : gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. pATa paraMparA : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTra kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. vidyamAna vicarato parivAra : 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. 14 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra kesarI, munipuMgavA pU. garadeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana zubha nAma che " prANalAlabhAI. janmabhUmi verAvaLa. pitA zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. mAtA saMskAra saMpannA kuMvarabAI. jJAti visA osavALa. janmadina vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra bhAtR-bhaginI cAra bhAI, traNa baheno. vairAgya bIjAropaNa be varSanI bAlyavaye. vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, gusvAra. tA. 13-3-1920 dIkSA bhUmi bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. gaccha paraMparA goMDala gaccha. saMyamadAtA mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. zikSA dAtA parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. dhArmika abhyAsa AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. saMgha netRtva traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. sevA zuzruSA vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 1 15 | Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AvyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) A khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. . rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, vaDiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidyAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA,vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, guccaraNa sevA, dIrgha dRSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta "saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI. bagasarA. vi. saM. 2013mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa, deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra 16 TO Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maunayoga dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. puNya prabhAva gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane che bhAvanI vRddhi thaI che. . vihAra kSetra gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa jJAna anumodana zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. dIkSA pradAnasaMkhyA 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. Acarita sUtro jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA keniMdA na karavI. jIvaMta guNo vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaca. anazana pratyAkhyAna I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. aMtima cAturmAsa rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) mahAprayANa rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 11 ravivAra madhyAhna kALe 1.35 kalAke. aMtima darzana tathA pAlakhI zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. aMtimakriyA sthAna 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. | 18 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Deery punaH prakAzananA be bola (bIjI AvRtti) tIrthaMkara bhagavAnanA amRtasamA vacanone 'Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthaMkara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTakarI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe Agama jJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devaddhigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zruta ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAI ma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma.,zrI subodhikAbAIma. nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdiSTa varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze. 19 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. - pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta dajIno paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahyoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahyogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA., tathA Agama divAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvazruta ArAdhaka pU. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAM niSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane kompyuTarAIjhaD karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAM ya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) 22 zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. prajJApanA sUtranuM sUkSma darzana : jaina darzana koI paNa tattvanuM prathama sAmAnya nidarzana kare che. tyAra bAda naya tathA saptabhaMgInA AdhAre siddhAMtanI cArebAjunuM avalokana kare che. A avalokana eTale ja sUkSma darzana. jaina darzana eka evuM darzana che ke padArtha tathA padArthanI kriyAone tenA mULa sudhI tapAsIne, tenA udbhava, prabhAva ane phaLa, e badhAnuM vistArathI varNana kare che, eTaluM ja nahIM paraMtu brahmAMDanI samagra jIvarAzine ekendriyathI paMcendriya sudhInA pAMca bhAgamAM vibhakta karIne athavA nArakI, tiryaMca, deva ane manuSya cAre bhAgonA vikasita ane avikasita jIvone Azraya karI, niraMtara praznottara karI, kayA kayA sthAnamAM ane kaI kaI jIvarAzimAM keTa-keTalI vyApti(prApti) thAya che, tenuM UMDAIthI avagAhana kare che. uparAMta vicAronuM ke adhyavasAyonuM gaNita alpabahutvanA AdhAre saMkhyAthI pradarzita karI, kayA siddhAMtanI keTalI prabhutA che ane kayA siddhAMtanI keTalI laghutA che, tenuM adhyetAne jJAna karAve che. kharekhara ! jaina darzananuM sUkSma darzana, e eka ajoDa prakriyA che. kharU pUcho to bhagavatI sadaza A prajJApanA sUtra ane khAsa karIne temanA pAchaLanA pado AvA avagAhanathI labAlaba bharelA che. pAThakane dhIraja na hoya ane zAstro pratye Avazyaka bhakti ke bahumAna na hoya to kyAreka tenI alpabuddhine kaMTALA bhareluM paNa lAge, jo ke tethI zAstranI mahAnatAmAM jarA paNa pharaka paDato nathI. have ApaNe viSayane sparza karIe te pahelAM kahevuM Avazyaka che ke AkhuM zAstra vidhivat A vidvAna sAdhvIjIo ane AgamadaSTA trilokamunijI mahArAjazrInI preraNAthI vizada rUpe artha--bhAvArtha to pragaTa thavAnA che ja, eTale e rIte viSayane sAkSAt sparza na karatAM tenA gUDha tattva upara daSTipAta karIzuM ane temAM samAviSTa thayelA keTalAMka sUkSma bhAvone pragaTa karavA koziza karIzuM. AB "prajJApanA zAstra'" eka mahAsAgara che. jyAre ApaNI sAmAnya buddhi eka jharaNA jeTalI paNa nathI, chatAM paNa vIra kRpAthI je jhaLakatA motI camake che, tenuM 23 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlyAMkana karavAmAM ke tenA vizeSa guNone pragaTa karavAmAM manuSya mAtrane bauddhika hakka prApta thayelo che. tadanusAra ApaNe paNa yathA saMbhava prayAsa karIzuM. trIsamAM padamAM pasAtha bhAvanuM vivecana che. pAsAyA mAM matijJAnano cheda karyo che ane "sAkAra upayoga"nA ATha bhedamAMthI cha bheda grahaNa karyA che. ahIM ApaNe mULa tattvane tapAsIe tyAre ja pAsA bhAva spaSTa thaze.." AtmA zaktino bhaMDAra che. samaye samaye kSayopazama thavAthI jIvanA guNo yathAsaMbhava pragaTa thAya che. pragaTIbhUta thayelA guNo bhinna-bhinna avasthAmAM AtmA sAthe saMkaLAyelA rahe che. kSayopazama thayA pachI udbhavelo guNa jIvanI saMpatti bane che, paraMtu pragaTa thayelo guNa harakSaNe kriyAtmaka thAya, tevuM nizcita nathI. mohAdi bhAva, teno udaya ane kSayopazama athavA jIvanA bIjA keTalAka jJAnAtmaka ke vIryAtmaka guNo paNa pragaTa thayelA guNone kriyAtmaka banAvavAmAM kAraNa bane che. A kAraNone AdhAre saMpatti rUpa guNa prayogamAM Ave che. jaina darzanamAM AvA jJAna-darzana guNanA prayogAtmaka rUpane "upayoga" kahevAmAM Ave che. guNano "upayoga" thayA pachI paNa guNanI kriyA sarvathA niSphaLa ke zUnya hotI nathI. tenuM paNa kaMIka phaLa hoya che athavA sthAyI saMskAra hoya che. AvA saMskAro, padArthanA svarUpane vadhAre spaSTatAthI grahaNa kare che ane te kevaLa vartamAna kALa no paricaya prApta karI aTakatA nathI paraMtu padArthanA bhUtakALane tathA bhaviSyakALane paNa sparza kare che; kaho ke te trikALa viSayaka bane che. A vivecanane ApaNe eka udAharaNathI samajIe. eka pakSIne kAlakramamAM aMtarAyanA kSayopazamathI uDavAnI zakti prApta thaI. guNanuM A prathama sTeIja che. uDavAnI zakti prApta thayA pachI te satata uDatuM ja rahe evuM nathI, paraMtu temanI AhAra Adi icchAo ke bIjA bhayajanaka kAraNothI te uDe che. guNanuM A kriyAtmaka rUpa che; A bIjI bhUmikA thaI. tyAra bAda je jagyAe tene bhaya lAgyo che athavA jyAM cAro maLyo che, te baMne jagyAe na javAnA ke javAnA saMskAra udbhave che. A saMskAra te guNanI trIjI bhUmikA che, trIjI bhUmikAmAM bhUta-bhaviSyanuM avagAhana che. tyAra bAda paNa guNono alaga alaga rUpe vistAra thato rahe che. ahIM zAstrakAre pAsaLa zabdathI sAkAra upayoganI trIjI bhUmikAno sparza karyo che ane jJAnanA prastaTane kholyuM che. pAsa nI vyAkhyA pramANe matijJAnamAM vaikAlika avagAhana saMbhava nathI, tethI teno cheda karyo che. mati ajJAna ane matijJAna baMnemAM A nirbaLatA che. ahIM pAThake sAvadhAna rahevAnI jarUra che. jaina darzananuM ajJAna Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA mati ajJAna be prakAranuM che- (1) eka udaya bhAvI ajJAna ane (2) bIjuM, kSayopazama bhAvI ajJAna. udayabhAvI ajJAnamAM sAkAra upayoga saMbhava nathI, paraMtu kSayopazama bhAvI ajJAna upayoga rUpa hoya che. ahIM je matiajJAna lIdhuM che, te kSayopazama bhAvI che tema samajavuM. jJAnarUpa sAkAra upayoga choDI, anAkAra rUpa darzana upayogamAM paNa pANI nuM avagAhana karyuM che. tyAM paNa acakSudarzanane vighaTita karyu che. cakSudarzanane grahaNa karyuM che. zAstrakAranA A uttarathI eka moTo gUMcavADo Ubho thAya che. matijJAnamAM paNa cAkSuSamatijJAna che ane darzanamAM paNa cAkSuSa darzana che. cAkSuSamatijJAna karatAM cAkSuSa darzana pUrvamAM utpanna thAya che ane jJAna karatAM ghaNuM kamajora che ane aspaSTa paNa che, chatAM cAkSuSadarzanane paNa kahyuM che. jyAre cAkSuSamatijJAnane pAsaNA nI sImAthI bahAra rAkhyuM che. prazna ghaNo gaMbhIra che ane kevaLIgamya che, chatAM paNa tarkanI daSTie vicAra karIe to badhA anAkAra upayoga sAkAra upayogathI utaratA ja hoya athavA aspaSTa ja hoya tevuM lAgatuM nathI. cAkSuSa darzanamAM koI paNa AkAra udbhavyo nathI paraMtu AbhAsa ubhavyo che. sAkAra upayogamAM "AkAra" pradhAna che ane anAkAra upayogamAM "AbhAsa" pradhAna che ane Avo cAkSuSadarzanano AbhAsa pratibhAsaMpanna hovAthI saikAlika hoI zake che tethI cAkSuSa darzanamAM pAsaMyA pravezI jAya che. ATaluM vivecana karyA pachI TUMkamAM pAsAyA zabdano artha karIne ane zabda koza mAnya arthano svIkAra karI ApaNe viramazuM....... koSakAra pAsethI zabdano artha kare che. pazcatta-prekSatA matalaba thayo upayogano uddabhava thayA pachI te upayoganA AdhAre jJAtA ke mAtA viSayanuM avalokana karI, gaMbhIra bhAve viSayanuM nidarzana kare che ane bhUtakALa ke bhaviSyakALanI padArtha pratyenI parikalpanAne sAkAra kare che. jema koI jyotiSI grahadazAone joI jAtakanI bhUtakALa ane bhaviSyakALanI avasthAonI bhaviSyavANI kare che ane e ja rIte koI sAmudrikaverA rekhA ke aMgalakSaNone joI jAtaka nA jIvananuM uddaghATana kare che. ahIM lAge che ke zAstrakAra pasAtha zabdathI phakta jJAnano ja mahimA na batAvatA jJAnanI aMdara paDelA zaktizALI biMduo ke gUDha tattvo je jJAnanuM potAnuM samRddha kendra che, te pratye dhyAna dore che. acAnaka gautama svAmI Ama prazna kare che ke aMte! keTalA prakAranI pAsaMya che? pAMca jJAnanuM pUrNa vivecana thayA pachI A praznanA udbhavanI jarUra na hatI, chatAM paNa ekAeka prazna ubhavyo, teno artha e che ke- cAra jJAnanA ghaNI, AvA prabuddha zrata kevaLIne jJAna pachI paNa jJAnanA garbhamAM paDelA ratno jovAmAM AvyA, tethI temaNe punaH pAsapatha nI carcA karI che. dhanya che, AvA jaina zAstranA gaMbhIra avagAhanane ! !! Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajJApanA sUtranA A ja trIsamAM padamAM- jJAna-darzana samaya-samaya udbhave che ke bhinna-samaya udbhave che? te prazna upADyo che. A zAstramAM spaSTa javAba hovA chatA A vivAda ghaNo ja jUno che ane pAchaLanI zatAbdInA dArzanika jaina AcAryoe A praznane vividha rUpe tarkanI kasoTI upara caDAvyo ane cagAvyo che. temaja ghaNI ja jhINavaTapUrvaka chaNAvaTa karIne pakSa-vipakSamAM hajAro tarko upasthita karyA che. dekhItI rIte A praznanA pakSa ke vipakSamAM uttara maLavAthI AdhyAtmika kSetramAM kazo vizeSa pharaka paDato nathI temaja jaina darzananA saiddhAMtika bhAvomAM kazI viDaMbanA udbhavatI nathI, paraMtu jANavA khAtara eka nirNaya sudhI pahoMcavA prayAsa karavAmAM Avyo che kAraNa ke jaina darzana e tattva saMbaMdhI nirNAyaka darzana che. nizcita uttara Apavo ane syAdvAdanI kasoTI para kharo utare tevo javAba e jaina darzananI tAsIra che, A buddhithI pare che, samajI zakAya tevuM nathI; tevo javAba bhAgye ja jaina AgamomAM jovA maLe che. tevA viSaya paratve jaina saMto kevaLI gamya kahIne itizrI kare che. astu . have ApaNe mULavAta para AvIe. darzana ane jJAna eka prakAre kramika jJAnano ja prakAra che. jema kuMbhAra mATImAMthI ghaDo banAve ane jyAre teno cAkaDo zaru thAya tyAre ghaDAnI prathama avasthA nirmANa thAya che, pachI kramazaH AgaLa vadhatA ghaDo AkAra pAme che. prathama ghaDAnI nirAkAra avasthA hatI. jene ApaNe darzananI upamA ApI zakIe ane tyAra bAda spaSTa avasthA, jyAM AkAra che, tevA sAkAra ne jJAnanI upamA ApI zakAya. nirAkAra ghaDo ane sAkAra ghaDo, baMne ghaDAnuM kramika rUpa che. ahIM vivAda e ja che ke je anAkAra ghaDo che, tene paNa sAkAra gaNavo ke kema? tarka e che ke jo utpattimAM prathama samaye AkAra na hoya to pAchaLathI AkAra janme kevI rIte? nirAkAra ghaDA mAM paNa adazyabhAve sAkAra ghaDo samAyelo che. A vAtano svIkAra karIe to nirAkAra ane sAkAra eka sAthe janamyA che paraMtu spaSTa bhAve jovA jaIe to nirAkAra pachI ja sAkArano janma thayo che. eka samaye be avasthA saMbhavatI nathI. zAstrakAre paNa ahIM spaSTa karyu che ane devAdhideva bhagavAna svayaM kahe che ke-oya ! no rUdde samadde Ama zAstrakAranuM maMtavya svIkArI laIe to paNa AcAryonA vivAda upara daSTipAta karavo ghaTe che. A vivAdanA nirAkaraNa mATe eka mAtra sAdhana, nayano AdhAra che. je kAMI prarUpAya che te badhu naya gamya hoya che. pramANa gamya to lagabhaga avaktavya hoya che. eTalA mATe saptabhaMgImAM avaktavya bhaMgane sthAna ApavAmAM AvyuM che. ahIM je sama-samayano siddhAMta che, te naigamanayanI daSTie samAhita thAya che, jyAre vyavahAra daSTie te kramika che. yazovijayajI mahArAjazrInA jJAnabindu graMthamAM A praznano ghaNo ja jhINavaTathI sparza karyo che ane zrI jinavijayajI jevA vidvAna ratnanA OM 26 , Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAthe saMpAdana thavAthI A sUma prazna para yatheccha prakAza nAMkhavAmAM Avyo che.) - ahIM ApaNe eTaluM ja kahezuM ke- je jJAtA anAkAra upayoganuM sevana kare che. arthAta darzana paryAyamAM pariNata thAya che tyAre darzana kare che arthAtu sAmAnya dharmano sparza kare che. padArthane jue che paNa jANato nathI. jovuM ane jANavuM baMne bhinna-bhinna prakArano rasAsvAda che. "jovAmAM zraddhAno bhAva pradhAna che,' jyAre jANavAmAM tarkano arthAt "jJAnano bhAva pradhAna che." temAM te vizeSa dharmone vAgoLe che. eka samaye be kriyA kadAca thatI hoya to paNa upayoga to eka ja hoya. ahIM je vidhAna karyu che, te upayogane Azrita che. prathama sAmAnya upayoga vartamAna kAlika hoya che jyAre 'uttarakAlika upayoga' saikAlika hoya che, je jANavAnuM kAma kare che. jANavuM eTale cAre taraphathI samajavuM arthAt darzana thayA pachI jJAtA darzanane AdhAre svayaM jJAnamAM ramaNa kare che. laukika dRSTie jovuM ane jANavuM e spaSTa be kriyA che. vyavahAra draSTie baMne kramika che, ame nakkI thAya che. astu....ahIM ATaluM vivecana karI ApaNe bIjA pado upara draSTipAta karIe........ prajJApanAnA pado upara vadhAre paDatuM vivecana karavA jatA mahAgraMtha taiyAra thAya tema che. ahIM to thoDI mImAMsA karI. eka be praznone carcA, prajJApanA bhagavatInI UMDAInuM rahasyodghATana karavuM eja bhakti zraddhAthI lakhAyuM che. astu . have ApaNe AgaLanA padanA eka be prazna upara carcA karI samadarzana karAvatAM Amukhane pUruM karavA prayAsa karIzuM........ ahIM gautama svAmI pUche che. saMjJI asaMjJInA saMbaMdhamAM ane tyAra bAda uttaramAM siddha bhagavaMtane no saghaLA Lo ano arthAta "nosaMjJI noasaMjJI" Avo nirNaya Apyo che. kharekhara ! A prazna samagra vyavahAra rAzinA jIvonI je UrdhvagAmitA thAya che, tenA upara eka navo ja prakAza pAthare che, te eka UMDo vicAra mAMge che. "avyavahAra rAzithI laI mokSa sudhInI bhavI jIvanI yAtrA che." eTale bhavI jIva AzrI mokSanuM svarUpa taiyAra thayuM che. A AkhI yAtrAmAM udaya bhAva pariNAmo, kSayopazama pariNAmo ke bIjA upazama ke kSAyika pariNAmo mukhya bhAva bhajave che. aMte to kSayopazama, upazama bhAva paNa zamI jAya che ane kSAyika bhAva caudamA guNasthAna sudhI jIvane kheMcI jAya che. vaccagALAmAM jIvane anAdikALathI je bhAvo hatA nahIM, tevA bhAvo prApta thAya che ane chevaTe tevA ujjavaLa bhAvo paNa vilupta thaI, jIva mokSagati pAme che............ ekendriyapaNuM ke asaMjJIpaNuM jIvanI prathama saMpatti hatI. tyAra bAda 27 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akAmanirjarAnA baLe kaho ke puNya yoge kaho, paMcendriya jAtimAM manoyoga prApta thatAM jIva saMjJI bane che. e ja rIte kSayopazama bhAve ghaNA jJAnAdi svAbhAvika pariNAmo uddabhave che. A badhA pariNAmo karmanA kSayopazamathI ke nirjarA thavAthI jIvane prApta thAya che paraMtu te sadA kALanI saMpatti nathI. jema ke jIva pahelA alpavIryavALo hato, pachI savIrya bane che arthAt vIryAntarAya karmanA kSayopazamathI ke kSayathI anaMtavIrya janme che ane mokSamAM jatA jIva punaH avIryavAna bane che. bhagavatI sutra A vAtanI sAkSI pUre che. A daSTithI jotA jIvanI traNa avasthAo spaSTa thAya che. karmanA udayathI thatI avasthAo, karmanirjarAthI thatI avasthAo ane tyAra pachI A vacagALAnI badhI avasthAothI rahita evI mukti svarUpa akarma avasthA prApta thAya che. ahIM mokSa zAstramAM umAsvAmIjIe udaya bhAvane vibhAva kahyo che ane kSayopazama, upazama, kSAyika bhAvane svabhAva kahyo che. vastutaH A badhA khaMDa bhAvo e paNa eka prakAranA vibhAva ja che. jema sAmAnya jIva matijJAnane AdhAre ghaDAne ghaDo kahe, kUtarAne kUtaro kahe, paraMtu tattva daSTie kutaro eka paryAya che. temAM 'akhaMDa arihaMta birAjamAna che. tevuM jJAna na hovAthI, paryAya jJAna paNa khaMDajJAna che. zAstramAM kevaLajJAna choDIne bAkInA cAre jJAnone khaMDa jJAna kahelA che. jJAna, te jIvano svabhAva hovA chatA khaMDajJAna hovAthI eka prakArano vibhAva ja che. vaccagALAne AdhAre puNyanA yoge ke karmanA kSayopazamane AdhAre je yogo prApta thayA che, te sahayogI bhAva hovA chatAM muktinI yAtrAmAM paripUrNa rUpe upayogI nathI. sAdhakane te jJAna hovuM jarUrI che. samyagdaSTi jIva vibhAvone, udaya bhAvone, ane bAkInA labdhirU5 khaMDa bhAvone parAyA mAne che. AnaMdaghanajI mahArAje ThIka ja kahyuM che- ghaTa maMdira dIpaka kIyo, sahaja sujyoti svarUpa, Apa parAI Apa hI, ThAnata vastu anU5. arthAt vAstavika jJAna pedA thatA jIva svayaM Atma ane anAtma bhAvono bheda jANI le che ane jene upamA na ApI zakAya tevI padArthanI svarUpatAnuM bhAna kare che. ahIM ApaNe eTaluM ja kahevuM che ke siddha bhagavAna saMjJI ane asaMjJI evA baMne bhAvothI nirALA thaI, badhA yogano viyoga karI, ayogI banyA che. te bhAva spaSTa rUpe A praznamAM jhaLake che. ahIM batrIsamA padamAM punaHnosaMjJI noasaMzI jevo ja bIjo prazna che arthAt siddha bhagavaMtone asaMyata, saMyata, saMyatAsaMyata, e traNe bhAMgAthI pare, evA caturtha bhAMgAmAM sthAna ApyuM che. ApaNe saMsI padamAM ghaNo khulAso karyo che. ahIM vizeSamAM 28 ) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTaluM ja kahevAnuM che ke saMjJI asaMzI karmajanya bhAvo che paraMtu saMyata bhAva to zuddha kSAyaka bhAva che, chatAM paNa A kSAyaka bhAvano siddha bhagavaMtomAM niSedha karyo che. teno artha ja e che ke saMyama bhAva paNa sAdhanAmAM sahAyaka bhAva che. te bhAva bIjA vibhAvone pUrA karI, pote paNa adezya thaI jAya che. jema soyathI kAMTo kADhayA pachI kAMTo ane soya baMnene paDatA mUkI devAmAM Ave che. te ja rIte vaccagALAnA zuddha bhAvo azuddha bhAvono saMhAra karI, pote paNa adRzya thaI jAya che, vilupta thaI jAya che, kAraNa ke have siddha bhagavaMtone bIjA koI cAritra ke saMyama bhAvonI AvazyakatA nathI. phakta jJAna bhAvamAM ramaNa kare che. jJAna bhAva paNa eka prakArano kSAyika bhAva che paraMtu te vidAya leto nathI, temaja vilupta paNa thato nathI; kAraNa ke te jIvano svabhAva che, zAzvata bhAva che ane siddha bhagavaMtone kevaLajJAnanuM prayojana paNa che. jo kevaLa jJAna vilupta thaI jAya to jIva dravya acetana banI jAya ane mULabhUta dravya vyavasthAne AghAta pahoMce. ahIM khAsa samajavAnuM e che ke zuddha bhAva paNa be prakAranA che- (1) azAzvata ane (2) zAzvata, azAzvata bhAvo vidAya thaI jAya che. te kathana A padamAM spaSTa rUpe prarUpita che. A eka guDha AdhyAtmika rahasya che, sAdhakanI buddhi nirmaLa thAya, to ja A bhUmikAne samajI zake tema che. dhanya che AvA prarUpita zAstra bhAvone !!! je adhyAtma kSetranA gUDha rahasyone mita zabdomAM udghATita kare che. aMtima padamAM samudyAtanuM ati sUkSma vivecana che. eka samayane Azrita ati sUkSmAtisUkSma kriyAonI gaNanA karavAmAM AvI che ane jaina darzanano kALa saMbaMdhI je samaya siddhAMta che, jemAM AMkhanA eka palakArAmAM asaMkhya samaya vyatIta thAya che. ATalA sUkSma samayamAM eka eka samayane Azrita sUkSma kriyAo thatI hoya tenuM buddhi bhedakavivaraNa che. A badhA vivaraNa zAstrokta che. AjanA vijJAna(sAyansa)nA yugamAM sAyansa paNa ati sUkSma evI eka sekanDamAM 70(sitera) hajAra, 72(botera) abaja kriyAone saMcAlita karI zake tevA mahA komyuTara astitvamAM AvyA che. " voziMgTana e. pI.nA samAcAra, 7/11/04nA hindI pepara "dainika jAgaraNa"mAM prasiddha thayelA samAcAra che ke amerikAe supara komyuTara vikasita karyuM che,(paramANu hathiyAronI surakSA mATe) nizcita karyu che. te komyuTara eka sekanDamAM 70 hajAra, 72 abaja kriyAone saMcita karI zake che ane saMcAlita paNa karI zake che." A komyuTaranI racanA paNa jainadarzananA ati sUkSma paryAya bhAvonI sAkSI pUre che........... ApaNe have bAkInA viSayo lekhaka upara Azrita karI A Amukhane saMkelI laIe. saMpAdaka maMDaLa sUtranI sAMgopAMga artha vivecanA kare che, teno mane saMtoSa che. ( 29 ) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMte ATaluM ja kahezuM ke pUjya prajJApanA sUtrane bhagavatI sUtra kahyuM che. jema rAmAyaNamAM rAmAyaNanI carcA thayA pachI uttarakAMDa Ave che. je rAmAyaNanA pracchanna bhAvone punaH adhyAtma rIte saMtulita kare che. te ja rIte lAge che ke mahAna bhagavatI sutra je jJAnano meru che ane jemAM hIrA, mANeka, motIthI banelA hajAro jojananA kAMDa che ane uparAMta cAra prakAranA vanothI samasta meru AcchAdita che. AvA jJAna merunA je kAMI jharaNAo che athavA nadI pravAho che, te lAge che ke prajJApanA sUtra rUpe pravAhita thAya che. merunA jharaNA paNa meru jevA ja gaNAya, rAjAnA yuvarAja rAjA ja gaNAya, A rIte A prajJApanA sUtra bhale upAMgamAM hoya, paraMtu te mahA aMganuM upAMga che, eTale tenI mahattA aMgazAstra jeTalI ja AMkI zakAya, AthI zAstrakAre prajJApanA sUtrane ThIka ja paUUva bhAva kahyuM che. prajJApanA sUtra upara sUkSmadarzana lakhavAno Apa sahue mane je avasara Apyo ane jJAnavaraNIya karmano kSayopazama karavAnI je taka ApI che te upakAra zAyada ghaNA janmo sudhI paNa badalo na vALI zakAya tevo che. Apa sau ghaNA ja upakArI cho. khAsa karIne AjanA A bhautikavAda pradhAna yugamAM AvA zAstra sAdhanAnA mahAnatama kAryamAM saMlagna thaI Agama jharaNAmAM janatA snAna karI zake tevI sAmagrI pIrasI rahyA cho. eTaluM ja nahI paraMtu gujarAta prAMtamAM ane gujarAtI bhASAmAM sAMgopAMga zAstrane avatarita karyuM. varasonI eka khoTa pUrI karatAM ajara-amara kAryane rUpa ApI rahyA cho. AgamonI mUrtine punaH gujarAtI bhASAmAM kaMDArI rahyA cho ane te mUrtio upara ciMtanano zRMgAra karI suzobhAyamAna karI rahyA cho. te Apa sauno avarNanIya puruSArtha che... ... dhanya che lIlamabAI mahAsatIjI ne! jeoe AgamavettA ane Agama cetA banI, potAnI viduSI ziSyAone A mahAkAryamAM joDela che ane samagra jIvanane dhanya banAvI zakAya tevI paLo UbhI karI che. ApanA A Agama ratnanA saMcAlaka zrI zrI triloka RSijI mahAtmA paNa anaMta-anaMta abhinaMdana ane vaMdananA pAtra che. ahIM ATaluM kahyA pachI A Amukha lakhavAmAM ahIM birAjatA darzanAbAI svAmIe potAnA motI jevA akSarothI amArA lakhAvavAnA badhA bhAvone jJAnapUrvaka jhIlI je pAMDulipi taiyAra karI che, teno to mAre upakAra mAnavo ja rahyo. astu..luma , zuddhatam vyA........ jayaMta muni peTarabAra Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya apUrva zrutaArAdhaka bhAvayoginI bA. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. vIsa viharamAna vibhu pratyenI vijJatiH vasa viharamAnane vAdIe...aMtara ahobhAve abhivaMdIe... vRttine sIma karI daSTi yuga mAtra dharI bAhu-subAhu prasArI jIvanamAM sujAta banI rahuM, svayaM prabhu huM chuM evI divya dhvani RSabhAnana, anaMta sura prabhunI suNI vizALa banI rahuM, viveka vaja dharI caMdrAnana caMdrabAhu bhujaMgadeva zrI Izvarane bhajI tapasvI banI rahuM, neha nema dharI vIrasena, mahAbhadra, devajasa, ajitasena ne samarI saMyamI banI rahyuM priya pAThaka ! jijJAsu vAcaka gaNa....! tamArI samakSa Aje zrI prajJApanA sUtranAM trIjA bhAgarUpe guruprANa Agama batrIsInuM 29muM Agama ratna prastuta karI rahyA chIe, teno AlhAdakabhAva atyaMta anubhavAya che. mArA upayogarUpI rAjahaMsa kalahaMsa banI 6 thI 20 sudhInAM muktAphalanuM AsvAdana mANIne anuttara dharmanI zraddhAthI daDhadharmI banI gayo. temanI buddhi prajJAzIla banatAM prauDhabhAvamAM kalazora karavA lAgyo. paramahaMsa thavAnI tAkAta A paMcama ArAmAM puruSArthanI nabaLAIne kAraNe nathI, paNa bhAvayogamAM tevI bhAvanA bhAvavA lAgyo ane cetanAbahena pAse jaIne bolyo : bahena...! vIsa padanA muktAphalamAMthI mArI buddhi pramANe jJAnAmRtanuM bhojana karI huM tRpta thayo chuM. have, pelA soLa muktAphaLa mahAvratanI maDhulImAM paDyA che te ahIM laI AvuM? ane syAdvAdanAM sarovaramAM jaI sahela karI AvuM? tema ja kaNAnAM kamaLonuM rasapAna karavAno rasika to huM chuM ja te paNa rasapAna karI hamaNAM ja ApanI pAse AvI jAuM chuM. mane sarva tattva samajAvajo, tema vijJapti karI. cetanAbahena khuza thaIne bolyA...hA...vIrA...hA...! jA...jaladI...jA...tyAM rokAI na jato. kalahaMsa kahe, nA...bahena...nA...hamaNAM ja A Avyo, ema kahIne UDyo. jaladI tyAM rahelA soLa muktAphala laI Avyo. jANe ke soLe kaLAe khIlelA caMdramAnA zItala kiraNone jhIlI zItala-zItala banI gayA na hoya tevA te lAgatA hatA. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetanAbahena pAse 16 muktAphaLa mUkI, netranI ThaMDaka meLavavA joto ja rahyo. tyArapachI ekavIsamuM muktAphaLa cAMcathI kholyuM ane nAma nIkaLyuM- ekavIsamuM muktAphaLa avagAhanA pada. tenA akSarazaH artha samajavA mATe te utsuka banI gayo. bahena cetanA uvAca A azarIrI banavA siddha bhagavaMtanuM dhyAna dharo to, va varI jazo zivaramaNIne, jethI kyAre ya janma nahIM levo paDe. gAgAo gIta haMmezAM anaMta guNadhArI AtmadevanA, ha hastagata karI lo lokAgre rahelA svarAjya siddhAlayane to, nA nArakAdi bhAvanA bhAva pherA sadAne mATe baMdha thaI jAya. pUrNa zabda che, avagAhanA...sAMbhaLa...haMsa vIrA ! avagAhanA padathI artha nIkaLe che- jagyA, avakAza. jIva bicAro bhagavAna hovA chatAM bhikhArI banI gayo che. taijasa ane kAryaNazarIra anaMga che, teonI pAse aMga upAMga nahIM hovAthI tenI kharIdI karavA AkAza dravya pAse jagyAnI bhIkha mAMge che. AkAza dravya udAra hovAthI jagyA Ape che. te jagyA grahaNa karI prathama vidhi dvArA utpattinA kSetramAM pudgala grahaNa karI zarIra banAve che. tyAra pachI indriya banAvavA sAmagrI grahaNa karI saMsthAnanI racanA kare che. tyAra pachI karmanI mUDI pramANe jagyAnuM pramANa nakkI kare che. te zarIra rUpI baMgalAne TakAvI rAkhavA caya-upacayanI padgalika sAmagrI ekatrita kare che. tyAra pachI sAvayavI zarIrane racI keTalA zarIra sAthe paraspara saMyoga karI zake te nirNaya kare che. dravyArtha ane pradezArthathI alpabadutva, avagAhanAnuM alpabadutva. A rIte covIsa daMDakanA jIvo, ekendriyathI laIne paMcendriyanA jIvo, audArika, vaikriya, AhAraka AvA traNa zarIra potAnI zakti pramANe banAve che. jema ke ekendriya jIvo aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa ane vanaspatinI apekSAe eka hajAra yojana pramANa audArika zarIra race che, tenuM saMsthAna masuranI dALa, pANInAM parapoTA, soyanI bhArI, dhvajA vagere vividha AkAravALuM banAve che. tenAthI moTA jIvo tenA pramANe aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgathI laIne, madhyamavaMta, hAtha, dhanuSa, gAu, yojana sudhInuM banAve che. te badhA AkAza dravyanA AdhAre pudgalanI sAmagrI grahIne saMsthAna nAmakarmanA phaLa pramANe cha e cha saMsthAna racIne rahe che. bIjuM vaikriya zarIra nArakI devone janmajAta bhavamAM maLe che ane teo paNa karmanI mUDI pramANe avagAhanA jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI laIne pAMcaso ( ). Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanuSya sudhInI pAme che, uttara vaikriya kare to lAkha yojana sudhInI kare che. audArika zarIra dhArI tiryaMca ekendriya bAdara paryApta vAyarAne vaikriya zarIra tathA paMcendriya jIvomAM saMjJI tiryaMca paMcendriya ane karmabhUmija saMjJI manuSya paMcendriyane maLe che. te tapasyAdi karavAthI labdhijanya maLe che. AhAraka zarIra phakta manuSya paMcendriya paryAptA labdhidhArI munirAjone ja maLe che. bAkI mULa zarIra tiryaMcagatinA jIvo tema ja manuSya gatinA sarva jIvone janmajAta audArika zarIra ja maLe che. A rIte aneka vAta agama nigamanI A padamAM bharI che. tenuM tuM Acamana karaje ane pachI aMtaramAM UtAraje ane AkRtimAMthI nIkaLI nirAkRtimAM javAnuMnitAMta nididhyAsana karaje, ema kahI cetanA bahena...........mArA upayogarUpI kalahaMsa sAmuM joI rahyA. te kharekhara cetanA bahenano upadeza pI rahyo hato. tyAra pachI jAgRta thaIne prazna pUchavA lAgyo. cetanA bahena! jIve evo zuM puruSArtha karyo ke tene AvI badhI jagyA meLavavI paDI? te bicArA badhA sUkSma-bAdara jIvo nAnakaDI kAyAmAM kema rahetA haze? cetanAe kahyuM bhAI ! tuM bhUlI gayo che. ApaNe AvA badhA ja bhava karyA che. AvA bhava karavAnuM kAraNa karma che ane karma kriyA dvArA baMdhAya che. haMsa bolyo, "te vaLI kevI kriyA hoya, jethI karma baMdhAya? mArI cAMca A viSayamAM to DUbatI ja nathI." cetanA bolI, "muMjhAI na jA bhAI ! have pachI bAvIsamuM muktAphaLa lAva. temAM tArI mUMjhavaNano ukela che. lAva joIe" haMsa udAsa bhAve muktA phaLa lAvyo ane kholyuM.... temAM nAma sarI paDyuM- bAvIsamuM muktAphaLa kriyA pada. bahena cetanA uvAca- jo vAMca ane akSarazaH teno artha sAMbhaLa ke kyAre tuMtane oLakhIza? oLakhavinA kyAM kyAM tuM bhaTakIza? svasammukha thA. ri rikhavadevathI laIne mahAvIra sudhInA badhA ja tIrthakarono A upadeza che. yA yAjJika kharo te ja banI zake, je saMpUrNa karmano homa karanArI sankriyA sAMbhaLa.......haMsa vIrA.......! pUrNa akSarano zabda bane che kriyA. jyAM sudhI sarjiyA jIva na kare tyAM sudhI nAnA moTA zarIra meLavavA paDe che. te zarIra meLavavA mATe karma karavA paDe che, karma kriyAthI thAya che, te kriyA mAtra kAyAnA sadbhAvathI thAya che. jIva to akriya che chatAM pudgalanA panAre paDI jIva, maLelA zarIranuM poSaNa karavA te Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyAne kriyAvita banAve che, tethI kAyika kriyA kahevAya che. je jIva kAyAne duSTarUpe pravartAve te duSkRta bAMdhe, sArI rIte pravartAve te sukRta bAMdhe. puNya-pApa, kuzaLa-akuzaLa bhAvonI pUrvabhUmikA ja kriyA che. te kriyAthI ja karma baMdhAya che. karma ane kriyA eka nathI. kriyA karmanI jananI che. karma tenuM saMtAna, saMtAnane janma detA jananI 18 pApasthAnaka bAMdhe che. kriyAnA garbhanuM poSaNa pApasthAnaka kare che. tyAra pachI karma janma dhAraNa kare che, mATe ja to kahyuM che-pAvAnuM mULa = baMne maLIne artha thAya che pApa karma. he haMsa ! samajI le. jagatamAM koI evI vastu nathI ke kriyA kAritva bhAva dharAvatI na hoya. dareka cIjomAM pravRtti ja hoya che. ahIM vizeSa pravRtti laIne kriyA zabdano prayoga prAraMbhAyo che. kriyAnA prathama pAMca bheda darzAvyA che. kAyikI, adhikaraNikI, prASika, pAritApanikI, prANAtipAtikI. haMsa vIrA!ApaNe vicArIe to, sarAgI jIvone zarIranA sadbhAvathI kAyikI kriyA lAge che, azubha adhyavasAyanA sabhAvathI adhikaraNikI kriyA lAge che, kaSAyanA bhAvathI prASikI kriyA lAge che. A traNa kriyA sarva jIvone lAge che, mATe traNa kriyA to dareka jIvo pAse hoya che. bAkInI be kriyA hoya athavA na paNa hoya. temaja tathA prakAranI be kriyAno yoga thatAM cothI pAritApanikI ane pAMcamI prANAtipAtikI kriyA koIka jIvone niyamo athavA bhajanAthI lAge che. A pAMce kriyA hiMsA-ahiMsAnA lakSya sahita thAya che, hiMsAnA lakSyathI thatI kriyAmAM 18 pApasthAnaka samAyelA che. jema ke (1) prANAtipAtathI cha kAya jIvonI hiMsA thAya che. covIse daMDakamAM A kriyA lAgyA kare che, tethI prathama pApasthAna baMdhAya che. (2) mRSAvAda pApa sarvadravyonA saMbaMdhamAM jIva kare che. (3) sarva dravya rajA vinA grahaNa karavAmAM adattAdAnanuM pApa lagADe che. (4) rUpavALA padArthomAM athavA rUpa jovAmAM maithuna pApasthAna bAMdhe che. (5) parigrahanuM pApa to sarva dravyane ekatrita karavAmAM lAge che. A rIte teno vistAra kAyikI kriyAthI laIne pacIsa kriyA sudhI laMbAya che, teno hubahu citAra ATha karma, sAta karma, cha karma ane eka karma vagere bAMdhavAmAM AvatI kriyAnI carcA A padanA muktAphaLamAM che. are....A muktAphaLa to ThIka paraMtu kriyAnuM prakaraNa to zrI sthAnAMga sUtramAM vistArathI bheda-prabheda sahita darzAvAyuM che. tyAM to jIvakriyA, ajIva kriyA kahIne, kriyAnA 7ra jeTalA bheda kahyA che. zrI sUtrakRtAMga sUtramAM tera kriyA sthAna darzAvyA che. tattvArtha sUtramAM pacIsa bheda ane zrI bhagavatI sUtramAM paNa aneka sthaLe kriyAnuM varNana maLe che. A rIte sAMparAyika kriyAthI karma baMdhAya che ane ahiMsAnA lakSe baMdhAtI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iriyAvahI kriyAthI paNa jIva mukta bane to ja akriya thAya che. to.........haMsa vIrA ! A muktAphaLanA kaNekaNamAM bharelA rasAsvAdane mANIne niSkriya banI svabhAvika sahaja bhAvamAM sthira thavAnI koziza karaje. lAva joIe have 23muM muktAphaLa temAMthI nIkaLato mAlamalido kevo che te tane samajAvuM. cetanA bahena bolyA, khola joIehase, trevIsamuM muktAphaLa kholyuM, temAM nAma nIkaLyuM- trevIsamuM muktAphaLa karmaprakRti pada. teno akSarazaH artha tuM ja kara, tema cetanA bahenanA kahevAthI artha... A pramANe mArA upayoga rUpI hase karyo kar karma kSaya karavAno prayoga zukla dhyAna tapa che. ma marajIvAnI samAna jJAna sAgaramAM DUbakI lagAvavI joIe ane tenuM, v prazikSaNa jJAnI gurubhagavaMto pAsethI meLavavuM ja joIe. ka kRza, kAyAne na karatAM, karmane kRza karavA joIe. ti tirADa, karma ane AtmA vacce karIne svasvarUpamAM samAya jA. haMsa A artha karIne nAcI UThyo. A muktAphaLa aneka karAmatothI bharela che. haMsa bhAI....cAvAdanA sarovare snAna karIne AvyA hatA. tene have zabdanA akSaranI vyaMjana labdhi thoDI thoDI maLI gaI hatI, tethI tenI cAMca UMDANamAM khUMcADato thaI gayo hato. cetanA bahena artha sAMbhaLI khuza thayA, ane bolyA sAMbhaLa bhAI! kriyAnuM saMtAna karma che. te baMdha rUpe baMdhAya che. teno A padamAM prAraMbha thayo che. prathama naMbara karmaprakRti arthAt karmano svabhAva- jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra ane aMtarAya; A rIte svabhAva racAya jAya che. karmasaMbaMdhI ciMtana ghaNuM ja sUkSmatA pUrvaka UMDANathI vicArAyuM che. virATa vizvamAM vividha prakAranA prANIo viSamatA bhogavatAM daSTi gocara thAya che, te ja mULa karma prakRtinuM kAraNa che. jaina darzana karmane kevaLa saMskAra mAtra mAnatA nathI, eka vastubhUta padArtha mAne che. te rAga-dveSanI kriyAthI AkRSTa thaIne jIvanI sAthe baMdhAI jAya che. te padArtha jIva pradezanA kSetramAM sthita sUkSma karma prAyogya anaMtAnaMta paramANuothI banelI vargaNAone AtmA potAnA sarva AtmapradezothI karmone AkRSTa kare che, te karma skaMdho jJAnAvaraNAdi rUpe vibhinna prakRtionA rUpamAM pariNata thAya che. pratyeka Atmapradeza para anaMtAnaMta karma pudgala cipakI jAya che arthAt baMdhAya jAya che tyAra pachI udaya thAya che. jema ke jJAnAvaraNIya karmanA udayathI darzanAvaraNIya karmano udaya thAya, 35 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanAvaraNIya karmanA udayathI darzana mohanIyano udaya thAya, darzana mohanIyanA udayathI mithyAtvano udaya thAya ane mithyAtvanA udayathI jIva pAcho AThe ya karmapravRtio bAMdhe che. A pramANe narakathI mAMDIne vaimAnikadeva sudhInA ra4 daMDakomAM ekatva, bahutvathI ATha karmabaMdhano svabhAva jANavo. prakRti - je jevuM baMdhAyuM tevuM tenuM svarUpa darzAve che. A rIte paudgalika vargaNAne grahaNa karIne karmaspardhako jIva potAnA upara lAve che. tenA be uddezaka A muktAphaLamAM che. prathama uddezakanA pAMca dvAra che- prathama dvAramAM 24 daMDakavartI jIvomAM mULa karmaprakRtinI saMkhyAno sadbhAva bIjA dvAramAM samuccaya jIvo tathA 24 daMDakanA jIvo ATha karmanI paraMparAnuM sarjana kevI rIte kare te vAta darzAvI che. trIjA dvAramAM sarjana karavAnI sAmagrI jIva pAse rAga-dveSa rU5 bhAva karmanI che. tenA vAvetarathI Atma dharatI upara karmaprakRti UgI nIkaLe che. tyAra pachI cothA dvAramAM tenA alpa bahutvanuM mApa karavAmAM Ave che ane pachI pAMcamA dvAramAM te karmano pAka mabalakha keTalA pramANamAM thAya che tene vipAka tarIke darzAvela che. A rIte prathama uddezaka pUrNa thAya che. tyArapachI bIjA uddezakamAM jIva kRSIvale je pAka nIpajAvyo che, tenA phaNagArUpa karmaprakRtinA bheda-prabheda darzAvI jJAnAvaraNIyAdi ATha karmonA baMdhanI eka-eka prakRtinI ekendriyathI laIne asaMjJI-saMjJI paMcendriya sudhInA jIvonI baMdha yogya sthiti darzAvI che tathA tenA anubhAga ane pradeza baMdha aneka daSTikoNathI samajIne jaghanya utkRSTa karma sthiti bAMdhavAnI kayA jIvanI tAkAta keTalA pramANamAM hoya che tenuM varNana tuM A muktAphaLa- mAMthI zodhI kADhaje. have pachInuM muktAphaLa lAva.. joIe, ApaNe tenuM paNa nirIkSaNa karIe. haMsa..covIsamuM muktAphaLa lAvyo, kholyuM- covIsamuM muktAphaLa karmabaMdhabaMdhaka pada, pote ja teno artha akSarazaH karyo kar karmataNI gati nyArI che. jeNe jANI teNe ja jANI che, te ja jJAnI kahevAyA ma be dha ka majabUrIthI jIva mAtrane karmanA phaLa bhogavavA ja paDe che. baMkonara te ja banI zake, je sarva saMbaMdhanuM baMdhana toDI nAMkhe. dhana choDyA pachI saMyamI jIve dharmAbhimukha sadA banI rahevuM joIe to ja, karaNa apUrvamAM pravezI kSapakazreNI caDhI zake ane karma kSaya karI zake 36 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetanA bahena bolyA :- jo haMsa vIrA....! te akSarazaH artha jANI lIdhone? A muktAphaLa aneka khUbIothI bharela che. pelI karmaprakRti ATha che, tenA bAMdhanArA jIvo 24 daMDakanA che. te jIvo eka jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA ATha karmaprakRti baMdhamAMthI keTalI bAMdhe che, tenuM gaNita A padamAM bhAMgA dvArA darzAvyuM che. badhA ja jIvo koIpaNa prakRtine mukhya-gauNa rAkhIne sAta, ATha karma bAMdhe che, paraMtu viziSTatA eka ja che ke karmabhUmino garbhaja manuSya kyAreka sAta, ATha, cha tathA kyAreka eka karmabAMdhe ane kyAreka abaMdhaka paNa thaI jAya che. - haMsa..bhaIlA! A karmabaMdhanA baMdhakanA pariNAma upara keTaluM sarasa gaNita mAMDIne jJAnI puruSoe evI eka maMgala mAnasika paristhitinuM varNana karI A manuSya bhavanuM mUlyAMkana karyuM che, tene tuM manana pUrvaka vAMcIne sarvavirati bhAvamAM rahI apramata dazAmAM jhUlaje ane abaMdha dazAne keLavaje. lAvajoIe. have 25muM muktAphaLa. le khola temAMthI jo nIkaLyuM- pacIsamuM karmabaMdha vedaka pada. kara teno akSarazaH artha, mArA upayogarUpI haMse utsuka thaIne artha nIce pramANe karyo kar karmanuM phaLa jIva sukha-duHkha rUpe vede che. ma mahAtmA puruSo kyAreya kheda karatA nathI. ve vedakatA guNa cetanAno che, ema tuM jANa da dareka paLe AtmAnuM lakSya karIe to navuM karma tIvra baMdhAtuM nathI. karmaveda padano Avo bhAvavAhI artha sAMbhaLIne cetanA bahene samajAvyuM. karmaveda eTale vedana karavuM. anabhava karavo. eka bAja karmaprakRtino baMdha karavo ane bIjI bAju vedana karavuM, A be vAtanuM nirdezana karela che. temAM paheluM jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA jIva ATheya karmanuM vedana kare che. nArakIthI laIne tiryaca, manuSya, vaimAnika sarva devo mATe ekavacana ane bahuvacanathI jANavuM. evI ja rIte vedanIya karma choDIne sAta karmonI pRcchA karavI, kAraNa ke vedanIya karma bAMdhato garbhaja karmabhUmija manuSyano eka jIva athavA aneka jIvo sAta-ATha ke cAra karma vedanArA hoya che. bAkInA daMDakanA jIvo ATha karma vedanArA hoya che. ema A muktAphaLano svAda mANatA manuSya bhavanI balihArI samajI leje. have joIe ramuM muktAphaLa. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Th( 5. haMsa bolyo- baMdha bAMdhatA vedana karavAnI vAta jANI. have A muktAphaLamAM zuM Avaze? mArI jijJAsAnuM samAdhAna Apa na hota to koNa karata? huM jaladI jaIne laI AvuM chavvIsamuM muktAphaLa. juo bahena ! meM kholyuM ane AmAM lakhyuM che- chavvIsamuM karmaveda baMdhaka pada. cetanA bolI have tuM ja teno akSarazaH artha kara kar karma phaLa pramANe paristhiti UbhI karI de che. ma mahAtmA tene jJAna dvArA pArakhI le che. ve vedo nijAtmAne, bAkI saghaLuM phoka karatA zIkho. da dayA sva nI rAkho jethI jIva hiMsA karI durgatimAM kadI na javAya. baM baMdhana toDavA prabaLa puruSArtha upADo. dha dharma evo karavo ke parama zAMti prApta thAya. cetanA bahena bolyA- sAMbhaLa vIrA....! pelA muktAphaLamAM karmaprakRti bAMdhato jIva keTalA karmanuM vedana kare che, te vAta tuM samajI gayo ane A muktAphaLamAM covIsa daMDakanA jIvo tathA samuccaya jIva ema 25 prakAranA jIvo karmanI mULa prakRtinuM vedana karatAM, keTalA karmano baMdha kare che te praznanA javAbamAM jJAnI puruSoe darzAvyuM che ke jIva sAtano, AThano, chano athavA to eka karmaprakRtino baMdha kare che. eka jIva athavA aneka jIvonI apekSAe vividha prakAre bhAMgA darzAvyA che. koImAM traNa,nava, sattAvIsa bhAMgA vagere nArakIthI laIne vaimAnika sudhInA jIvonI vedana karavAnI paddhati pramANe pariNAmo thatAM baMdhanI kriyAthI karmanI prakRtino baMdha paDe che. tenI alaga-alaga jJAnAmRtanI vAnagIno AsvAda letAM manuSyabhavanI parama dhanyatA anubhavaje. haMse mAthuM jhukAvyuM ane sattAvIsamuM muktAphaLa levA UDyo, lAvyo ane kholyuM. nAma nIkaLyuM- sattAvIsamuM muktAphaLa karmaveda vedaka pada. teno akSarazaH artha A pramANe chekar kartApaNuM choDavA kaTTIbaddha banIza tyAre ja mahAvIra mArge muktine meLavavA samartha thaIza. vedano vinAza navame guNasthAnake jIva kare che ane, dasamAM guNasthAnake sUma lobhano nAza karI moha karmano kSaya kare che. vedanAdi cAra aghAtI karmano nAza thAya che tyAre, daravAjA mokSanA khullA thaI jatAM jIva sva sAmrAjyamAM sthira thaI jAya Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ The . akSarazaH artha haMsane samajAtA gayA. kevuM vyAkaraNa prabhue vigatavAra varasAvyuM che. eka akSara paNa nirarthaka nathI jato. zrutajJAnane manomana vaMdIne, cetanA bahenanI sAme joyuM. cetanA bahena bolyA jo haMsa...pratyeka ATha karmamAMthI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya A traNa prakRtine vedato manuSyano jIva ATha karmaprakRtinuM vedana kare che athavA sAta karmaprakRtinuM vedana kare che. eka jIva AzrI athavA bahu jIva AzrI kathana samajavuM. zeSa jIvo mATe ATha karmanuM vedana che ane mohanIyakarmanuM vedana karatAM jIva pharajiyAta ATha karmanuM vedana kare che. have aghAtI karma- vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra karmanI prakRti vedatA garbhaja karmabhUmija manuSyane 8, 7, 4 karmanuM vadana hoya che. bAkInA jIvo AThakarmanuM vedana kare A rIte prabhue cittane jJAnamAM sthApavA mATe aneka bhAMgA darzAvyA che. te tArA matijJAnanA sahAre prabhu vANInA mAdhyame jANaje. temAMthI bhAMgAnuM gaNita tAravaje. A karmanuM prakaraNa pUrNa thayuM. have lAva aThThAvIsamuM muktAphaLa....... mArA kalazora karatAM haMse aThThAvIsamuM muktAphaLa lAvIne kholI nAkhyuM ane zabdo sarI paDyA- aThThAvIsamuM muktAphaLa AhAra 5da. A A che anAdinI rIta, pudgalamAM jIva karI rahyo che prIta. hA hAra-jIta jIvanI rAga-dveSanA ramakhANamAM che, tenAthI chUTavA mATe, 2 ratnatrayanI saMpUrNa ArAdhanA karI levI joIe. akSarazaH artha sAMbhaLatA cetanA bahene jANyuM- hA....barAbara artha thayo. cetanA bolI, hA...haMsa...hA...artha to barAbara che, sAMbhaLa..... A pada ghaNuM gaMbhIra che, cAre ya gatimAM AnA vinA cAlatuM nathI, mATe A padanA be uddezaka-vibhAga karIne pAThakanI prajJAmAM utAravAnI koziSa karI che. prathama uddezakamAM agiyAra dvAra ane bIjAmAM tera tAra ApyA che. prathama uddezakamAM AhAra saMbaMdhI kathana che ane bIjAmAM AhAra karanAra vyakti saMbaMdhI kathana che teno khyAla rAkhaje. AhAranA traNa prakAra che- saceta, aceta, mizra. 39 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Th( 5. covIsa daMDakanA jIvo, jIva sahitanA mugalone khAya tene sacitta AhAra kahevAya. jIvo nIkaLI gayA hoya tevA kalevarane grahaNa kare, te AhAra acitta kahevAya. jemAM keTalAka jIvo che ane keTalAka jIvo cyavI gayA che tevo AhAra mizra kahevAya che. bhava dhAraNIya vaikriya zarIradhArI nArakI-devo acitta AhAra kare che. audArika zarIradhArI jIvo traNeya prakAranA AhAra kare che. tenI rIta rasama A muktAphaLamAM che. A rIte AhAra kayo jIva, keTalA pramANamAM, kayA kSetramAMthI, kevI rIte kheMce che? kevI rIte pariNata kare che? keTalAka pramANamAM pariNata thAya che? ane jIva icchAthI grahaNa kare tene Abhoga AhAra kahevAya, icchA vinA sahaja rIte grahaNa thaI jAya tene aNAbhoga AhAra kahevAya. zarIra racanA mATe prathama AhAra kare te oja AhAra kahevAya, zarIra racAya gayA pachI indriya romarAyanAM mAdhyame je pudgalo grahaNa thaI jAya te loma ke roma AhAra kahevAya ane prakSepa karIne khAya te kavaLa ke prakSepa AhAra kahevAya che. A prakSepa karelA AhAranI pariNatinI paddhatino ullekha bahu vidhi sara kayo che. A muktAphaLamAM sahasaMpAdikA tathA anuvAdikAnA ApelA paricaya tathA vivecana dhyAna pUrvaka vAMcIne tuM vicAraje. manobhakSI AhAra devo kema kare teno khyAla rAkhaje. AhAra keTalA samaye kayA jIva kare tenI paLepaLa bhagavAne darzAvI che. asaMkhyAta samayathI laIne 33 hajAra varSa sudhIno kALa darzAvI jJAnI puruSo jJAna karAve che ane AhArImAMthI aNAhArI phakta garbhaja karmabhUmija manuSya ja thaI zake che, tema marma AkharamAM kholI dIdho che. bIjA uddezakamAM AhAra, bhavya, saMjJI, daSTi, saMyata, kaSAya, jJAna, yoga, upayoga, veda, zarIra, paryApti Adi dvAro che. temAM jIvane AhArArthI, bhavyAdithI laIne paryApti sudhI vividha vizeSaNovALA kahIne vyaktinI vizeSatA pragaTa karI che, mATe nirNaya thAya che ke karmadhArI jIvo AhAra karavAno bhAva kare che, te pramANe pugala grAhya AhArarUpa banIne Ave che. ekendriyathI laIne paMcendriya jIvonA zarIranA pudgalo AhArarUpe pariNata thAya che. vividha pAsAthI tene joIe. he haMsa vIrA..! anAhArI banavA tatpara thaje. haMsa to...A vyAkhyA sAMbhaLavAmAM tallIna banI gayo hato ane pachI ekAeka jAgRta thayo, prajJA pAMkha phaphaDAvavA lAgyo. ne dhImI gatie ra9muM muktAphaLa laI Avyo. cetanAbahena pAse besIne muktAphaLakholyuM ane temAMthI nAma saryu-ogaNatrIsamuM muktAphaLa upayoga pada, teno akSarazaH artha haMsa vIro karavA lAgyo 40. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u 5 yo ga ullAsapUrvaka muni jIvanamAM ja jIvavuM joIe, paramapadanI prApti to ja thAya che. yogIo samabhAvamAM sadA rame che jethI garva kyAre ya viSamabhAvamAM laI jato nathI. cetanA bahena bolyA- priya haMsa ! teM akSarazaH artha barAbara karyo. upayoga e ja jIvanuM zuddha lakSaNa che. upayogamAM jagatanA sarva padArtha be rIte jaNAya che. padArtha mAtra sAmAnya ane vizeSathI ja svAbhAvika rIte joDAyela che. sAmAnyathI jANIe tyAre tene anAkAra upayoga kahevAya che. enuM ja nAma darzana upayoga che. padArthane vizeSa rUpe(dravya, guNa ane paryAyathI) jANIe tyAre tene sAkAra upayoga kahevAya che. enuM ja nAma jJAna upayoga kahevAya che. zudgha upayoga be ja hoya, chatAM e anAdikALathI karmadhArI tarIke ApaNI oLa khanA kAraNe be mAMthI bAra upayoganI vyAkhyA karavI paDe che. jyAM sudhI jIvo mithyAtvanA saMge hoya to tene matiajJAna, zruta ajJAna, vibhaMga jJAnathI sAkAra upayogavALA kahevAya che, tathA cakSudarzana, acakSudarzana ane avadhi darzanathI anAkAra upayogavALA kahevAya che. jIva jo samyagdaSTi pAmyo hoya to tene matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaHparyavajJAna, kevaLajJAna sAkAra upayogavALA kahevAya che tathA cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana, kevaLadarzanavALA anAkAra upayogavALA kahevAya che. A rIte upayoganA bAra bheda paDe che. covIsa daMDakavartI jIvomAMthI kone, keTalA upayoga prApta thAya tenI vyAkhyA A muktAphaLamAM che. tenuM tuM manana karIne mAnasa paTalamAM utAraje, paraMtu khyAla rAkhaje ke jIva saMyamamAM parAkrama phoravI karmano saMpUrNa kSaya kare che tyAre zuddha dazA sAkAra-anAkAra kevaLajJAna kevaLadarzana rUpa upayogavALo banI jAya che arthAt dasa bheda je hatA te abheda thaIne saMpUrNa jJAna darzana banIne vAstavika lakSaNavALA banI jAya che. arihaMta, kevaLI, siddha bhagavAna kevaLajJAna, kevaLadarzanathI lokAlokanuM svarUpa jANanAra, dekhanAra, hovAthI jJAtA-daSTA kahevAya che. tevo tuM banavAno bhAva keLavaje. eja ApaNuM lakSaNa che. vizeSa jANavA have lAva joIe trIsamuM muktAphaLa.... haMsane upayoganI vAta khUba gamI gaI. potAnA gharamAM javAnI tAlAvelI lAgI. te trIsamuM muktAphaLa prasanna thato laI Avyo ane muktAphaLa kholyuM...temAM nAma sarI paDyuM- trIsamuM muktAphaLa 41 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ The . pazyatA pada. teno te akSarazaH artha karavA lAgyo paristhiti tArI te ja utpanna karelI che mATe, zuM zvAna vRtti choDI tuM tane ja sudhAra ya yatidharmanA eka eka niyamane pALavA, tA tAraka prabhunA upadezane AtmasAt karI svano sAkSAtkAra karI le. artha to barAbara karyo.cetanAbahena bolyA-jo haMsa...Aje tAre mArA praznano buddhimattAthI javAba ApavAno che. sAMbhaLa....A pazyatApadamAM dazu dhAtu che teno Adeza pazya thAya che. jovAnuM jemAM pratyakSa thAya tene pazyatA kahevAya che. upayoganI jema ja tenA bheda che, paNa traNa bheda ochA che. bola joIe- kayA traNa bheda ochA thayA? haMse upayoga lagADI vicArIne kahyuM- matijJAna, matiajJAna, acakSudarzana, A traNa bheda ochA thayA. kaho joIe haMsa bhAI ! zA mATe ochA thayA? haMse AMkho baMdha karI vicAryuM ane pachI bolyo, A traNa upayoga che te buddhi grAhya che tethI pazyatAmAM teno samAveza thato nathI ane zrutajJAna, zruta ajJAna, cakSudarzana A traNeya indriya grAhya pratyakSa che; mATe pazyatAmAM samAveza thAya che ane tenA kula nava bheda che. temAM sAkAra pazyatAnA 6 bheda kahyA che. cAra jJAna-zruta, avadhi, mana:paryava, kevaLajJAna, be ajJAnazruta ajJAna ane virbhAgajJAna tema bheda. anAkAra pazyatAnA-cakSudarzana, avadhidarzana, kevaLadarzana, ema traNa kula maLIne nava bheda thAya che. kaho cetanA bahena barAbara che ne? cetanA bahena bolyA- zAbAza....zAbAza........ tArI buddhimattAne dhanyavAda! A tane barAbara besI gayuM che. malayagirijIe AnI vyAkhyA karatAM kahyuM che ke pazyatA zabda rUDhInA kAraNe upayoga zabdanI jema sAkAra-anAkAra bodhanuM pratipAdana karanAro jarUra che paraMtu jyAM lAMbA samaya sudhI upayoga cAle tyAM traNeya kALano bodha chAstha mATe thAya che. te matijJAnano upayoga pratyakSIkaraNa karAve tevo sthira thato nathI, tethI matijJAna, matiajJAna sAkAra pazyatAmAM ane acakSudarzana anAkAra pazyatAmAM lIdhuM nathI tathA AcArya abhayadeve paNa pazyatAne upayoga vizeSa kahyo che. adhika spaSTIkaraNa karatA ema paNa darzAvyuM che ke je bodhamAM kevaLa saikAlika avabodha thAya te pazyatA che. jemAM vartamAna kALano bodha thAya tene pazyatA kahevAya nahIM, mATe A traNa upayoga pazyatAmAM lIdhA nathI, kAraNa ke pazyatA prakRSTa IkSaNa che. A rIte zIghagAmI jovAmAM cakSa che, tethI cakSudarzana anAkAra pazyatAmAM lIdhuM che. avadhidarzana, kevaLadarzana viSayane pratyakSa kare che. pazyatAnA nava bhedamAMthI covIsa daMDakanA jIvane keTalA lAge ? tenuM gaNita mAre tane zIkhavADavuM nahIM paDe, tuM ja sArI rIte karI leje. have tuM bahu ja hoMziyAra Ro) 42 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI gayo che. haMsa.....khuza khuzAla thaIne ekatrIsamuM muktAphaLa laI Avyo, kholIne cetanA bahena pAse beTho. te muktAphaLamAMthI jJAnanI sugaMdha tarabatara AvI rahI hatI. temAMthI nAma sarI paDyuM- ekatrIsamuM muktAphaLa saMzI pada. sa g nI saMbhoga paccakkhANa karavAthI svAvalaMbI thavAya che. glAnAdinI vaiyAvacca karatAM tIrthaMkara nAmakarma baMdhAya che. nIti dharma pALavAthI pAtratA ghaDAya che. haMse...akSarazaH artha phaTAphaTa zodhI kADhyA. cetanA bahena bolyA- sAMbhaLa haMsa, saMjJA dhAraNa kare te saMzI. bhUta, vartamAna, bhAvI bhAvanA svabhAvanuM paryAlocana kare te saMjJA. tenAthI yukta te saMjJI jIva kahevAya che. tenAmAM viziSTa smaraNAdirUpa manovijJAna hoya che. tenAthI viparIta yathokta manovijJAnathI je vikala hoya tene asaMzI kahevAya che. A padamAM siddhabhagavaMto sahita saMpUrNa jIvone saMzI, asaMzI ane nosaMzI noasaMjJI ema traNa bhedamAM vibhakta karyA che. siddha to saMjJI nathI tema ja asaMjJI paNa nathI, tethI teone nosaMjJI noasaMjJInA bhedamAM grahaNa karela che. kevaLIne paNa siddha samAna ja mAnyA che. tene saMzI paNa kahIe chIe kAraNa ke kevaLIne yoga dazA bAkI che, paraMtu mana hovA chatAM manana karavAno vyApAra karatA nathI. have rahyA saMsArI sarvajIvo, tene be vibhAgamAM vibhakta karela che. ekendriyathI laIne caurendriya sudhInA jIvo asaMzI che. nArakI, bhavanapati, vANavyaMtara, tiryaMca paMcendriya banne prakAranA che, te saMjJI che ane asaMjJI paNa che. asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne nArakI, bhavanapati, vANavyaMtara deva thaI zake che, tethI nArakI, bhavanapati, vANavyaMtarane saMzI-asaMzIrUpe saMbodhana karyu che. oLakha mATe tuM A padamAMthI teno marma mamaLAvaje hone ? saMjJAnA aneka artha jJAnI puruSoe karyA che. zrI AcArAMgasUtramAM saMjJA zabda pUrvabhavanA jAtismaraNa jJAna mATe vaparAyo che. zrIdazAzrutaskaMdhamAM dattacitta mATe ullekhAyo che. zrIsthAnAMga sUtramAM AhArAdi saMjJAmAM levAyo che. to koIka jagyAe pratyabhijJAna ane anubhUtimAM lIdho che, to koI jagyAe saMpradhAraNA karavAnI zaktivALA prANIne ja saMjJI kahyo che. A padamAM phakta manavALA jIvonI vyAkhyA che. to tuM tenI zodha karI bodha pAmaje. bAkInuM A muktAphaLanA padamAM vAMcI leje. lAva joIe have pachInuM muktAphaLa. haMse batrIsamuM muktAphaLa kholyuM nAma pragaTa thayuM 43 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsamuM muktAphaLa saMyata pada. teno akSarazaH artha karavA haMsa bhAI vegIlA thayA ne artha karavA lAgyA saM saMyama......jJAna, darzana, cAritra saMpanna banAve che. ya yama-niyama kumArge jatA rokI rAkhe che. ta tapa AhArAdi saMjJA toDAve che. akSarazaH artha karIne cetanA bahena sAme prazna bharI daSTie joI rahyo. cetanA bahene haMsane TapalI mArIne kahyuM, jo tAruM ja pada A che. tuM saMyata cho. manuSyabhavanI mahattA adhikAdhika che. A padamAM covIse daMDakanA jIvone laIne vibhAjana karavAmAM AvyuM che. cAra bhedathI samasta jIvone AvakAryA che. (1) nArakI, ekendriyathI asaMjJI tiryaMca paMcendriya, saMmUrchAima manuSya, yugalika tiryaMca ane manuSya tathA bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika ATalA jIvo asaMyata che. (2) saMjJI tiryaMca paMcendriya asaMyata athavA saMyatAsaMyata che. (3) manuSyanA bhedamAM saMyata che, asaMyata che ane saMyatAsaMyata Ama traNa bheda che ane cotho prakAra (4) nosaMyata noasaMyata siddhomAM prApta thAya che. A rIte A muktAphaLamAM rasAsvAdano masAlo prApta thAya che. tene tuM mANI rahyo che. samajI le ke A tAruM ja pada . A vAta sAMbhaLI haMse mastaka jhukAvI dIdhuM. saMyatano bhAMgo siddha karI nosaMyata noasaMyata siddha thavAnI bhAvanA cetanA bahena pAse vyakta karIne jayaNAthI tetrIsamuM muktAphaLa kholyuM ne temAMthI nAma sarI paDyuM - tetrIsamuM muktAphaLa avadhi pada. A ajara amara tuM cho jJAna guNathI jANa. va vardhamAna prabhunA caritrane vAMcI vivekI thA. dhi dhiratA rAkhyA vinA sthiratA AvatI nathI. akSarazaH artha sAMbhaLI cetanA bahena bolyA- barAbara che. jo haMsa ! A padamAM kSayopazamajanya Atma saMbaMdha dharAvatuM eTale ke indriyanA mAdhyama vinA rUpI pudgalane jANanAruM ane jonAruM, tapopUtalabdhi dvArA pragaTa thayeluM maryAdAvALuM je jJAna thAya tene avadhijJAna kahevAya che. avadhijJAna te cha prakAre hoya che. je jIvano jeTalo puruSArtha nirmaLa hoya te pramANe thAya, vyaktinA bhedathI tenA bheda A muktAphaLamAM darzAvyA che. tyAra pachI teno viSaya tathA saMsthAna (AkAra) anugAmI, anAnugAmI, Abhyatara bAhyAvadhi, dezAvadhi AvuM jJAna thAya. puruSArthanI maMdatA ane pramattadazAthI 44 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ The . te jJAna ghaTatuM jAya to hIyamAna kahevAya. apramatta dazAthI jIvane je jJAna vadhatuM jAya tene vardhamAna kahevAya. (utkRSTa pUrNalokanA pudgala dravyane jANI joI zake tene vardhamAna avadhijJAna kahevAya che) AveluM jJAna ekAeka jIvane Azcarya thAya teTalI vAramAM cAlyuM paNa jAya, tene pratipAti avadhijJAna kahevAya ane koI jIva jJAna jIravI zake to te jJAna kevaLajJAna thaI jAya tyAM sudhI TakI rahe ke jIvanabhara rahe tenuM nAma apratipAti avadhijJAna kahevAya che. A rIte sAta viSayanI vizada carcA A muktAphaLamAMthI tane cAkhavA maLaze. koNa tenA adhikArI che, te covIse daMDakanA jIvomAM tuM tArI mati dvArA jJAna karaje nahIM to vIravANInA pada prakaraNa vAMcI kaMThastha karI leje. suSu kiM bahunA..te yukti caritArtha karaje. lAva joIe have cotrIsamuM muktAphaLa...haMsano puruSArtha upaDyo ane laI Avyo cotrIsamuM muktAphaLa. kholI nAMkhyuM...nAma vAMcyuM- cotrIsamuM muktAphaLa paricAraNA 5da. teno akSarazaH artha A pramANe karavA lAgyo 5 paramArthI jIva parama nidhAna prApta kare che. ri rivIjhana AgamanuM karatAM sva lakSI thavAya che. cAritra saMpanna aNagAra zailezIkaraNa siddha kare che. 2 radiyo saMsArane ApanAra mRtyuMjaya bane che. NA NAma dhArIne anAmI bananAra zivasukha meLave che. akSarazaH artha A pramANe sAMbhaLIne cetanA bahena bolyA.... priya haMsa! A muktAphaLanuM rasAyaNa ghaNuM ja gaMbhIra gahana che. tenuM nAma paricAraNA pada che. koI koI pratimAM pravicAraNA zabda maLe che. tattvArthasUtramAM pravicAra zabda mULamAM che. mATe paricAraNA athavA pravicAra banne zabda ekArthaka che. kaThopaniSadamAM paricAra zabdano prayoga maLe che. pravicAra athavA paricAraNA banne zabdonA artha maithuna sevana, indriyonA kAmabhoga, kAmakrIDA, rati, viSaya bhogAdi karyA che. bhAratIya sAdhakoe vizeSathI, jaina tIrthakaroe devone manuSya jeTaluM mahattva ApyuM nathI. devo manuSyothI bhoga vilAsamAM vaiSayika daivika sukhomAM AgaLa vadhelA avazya che tathA mana mAnyA rUpa banAvavAmAM jarUra dakSa che, chatAM e manuSya janmane sarvadevo karatAM zreSThatama mAnavAmAM Avyo che kAraNa ke kaSAyo ane viSayothI saMpUrNa mukti manuSyamAM ja saMbhave che. manuSya yonithI ja A kArya siddha thAya che. manuSya jIvananI 45 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahattA darzAvavA mATe, deva jIvanamAM viSaya bhogonI utkRSTatA tathA navaraiveyaka evuM pAMca anuttara vimAnonA devo sivAya anya devomAM viSayabhogonI tIvratAno spaSTa ullekha karyo che. deva jIvanamAM uccakoTinA devone choDIne anya deva indriya viSaya bhogono tyAga karI ja zakatA nathI ane uccakoTinA vaimAnika devo bhalene paricAra rahita ane devIrahita upazAMta veda bhAvavALA hoya to paNa brahmacArI kahevAtA nathI kAraNa ke tyAM teone cAritranA pariNAma pragaTa thatA nathI. jyAre manuSya jIvanamAM mahAvatI. sarvaviratidhara banIne jIva parNa brahmacArI banI zake che ane aNavatI banIne maryAdita brahmacArI banI zake che. dezavirati tathA sarvavirati cAritranuM pariNAma pragaTa karavAnI zakti manuSya ja dharAve che. A che, manuSya bhavanI mahattA. sAMbhaLa...priya haMsa! prathama AhAra pachI zarIra nirmANa, pachI indriya nirmANa, pachI indriyanI puSTi, pachI indriyanuM uddIpana thAya che. indriyo uddIpta thAya pachI ja jIva paricAraNA kare che. pharI temAM vikriyA kare che. nArakAdimAM A rIte hoya che tyAre devomAM pahelA vikriyA thAya che pachI ja paricAraNA kare che. ekendriyomAM tathA vikasendriyomAM paricAraNA che, vikriyA nathI hotI. paricAraNA, zabdAdi sarvaviSayono upabhoga kare tene ja kahevAya che. te upabhoganA sAdhano indriyo che; indriyonI puSTi AhAra kare che, mATe ja nahIra zuddha sattvazuddhi A sUkti anusAra AhAranA adhyavasAyanI sAthe saMbaMdha hovAthI ahIM AhAra pachI adhyAvasAyanA sthAnonI carcA karavAmAM AvI che. covIsa daMDakanA jIvomAM prazasta adhyavasAya athavA aprazasta adhyavasAyanA sthAna asaMkhya prakAranA hoya che. paricAraNAnI sAthe sthitibaMdha ane anubhAga baMdhano nikaTa saMbaMdha che. adhyavasAya sthAna jIvanA hoya che te adhyavasAya utpanna karanAra jIvo samyagudaSTi, mithyAdaSTi ke mizradaSTinI khAsa carcA A muktAphaLamAM che, tethI pratIti thAya che ke paricAraNA karanAra jIvonI daSTi jevA prakAranI hoya tevI asara jIvo upara judI judI thAya che. he haMsa! samyagdaSTi jIvo bhogAvalInA kramabaddhakarmanA udaya pramANe udAsIna bhAve paricAraNA kare che tyAre mithyAbhigAmI ane mizrAbhigAmI jIvonI paricAraNA AsaktinA bhAve bhogAvalI karma bhogave che, mATe karmabaMdhamAM bahu prakAre aMtara paDe che. A pramANe paricAraNA pahelA tenI pRSTha bhUminA rUpamAM zAstrakAre uparokta A pAMca dvArA pratipAdita karyA che. jema ke- (1) anannarAhAra dvAra, AhAra bhoga dvAra, pugalajJAna dvAra, adhyavasAya dvAra ane sabhyatvAbhigama dvAra. tyAra pachI 46. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ The . chaThThA dvAramAM paricAraNAno prAraMbha karyo che. tene cAra vikalpothI pratipAdita karela che. devonA saMbaMdhamAM traNa vikalpa thaI zake che. (1) sadevI saparicAraka deva (2) adevI saparicAraka deva (3) adevI aparicAraka deva. (1) bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane pahelo bIjo devaloka, tyAM devInI utpatti hovAthI tyAMnI paricAraNA kAyika hoya che arthAt devIo sAthe devo maithuna sevana kare che ane devIomAM devanA zukra pudgala saMkramita thAya che, te pugalo devIone pAMca indriyanA sauMdarya, lAvaNya rUpe pariNata thaI jAya che paraMtu devIo kyAre ya garbha dhAraNa karatI nathI. tenuM rUpa sadA yauvanavaMtu rahe che(manuSyANI ane tiryaMcANIne ja maithuna sevanathI garbhAdhAna thAya che.) (2) trIjA devalokathI laIne bAramA devalokamAM koI devIonI utpatti nathI chatAMe tyAM devonI paricAraNA hoya che. jema ke devone jyAre devIonA aMgopAMgane sparza karavAnI icchA jAge ke turata ja pahelA, bIjA devalokanI aparigRhitA devIo vikriyA karIne svayaM upasthita thaI jAya che. tenA aMgopAMgano sparza karIne devo tRpta thaI jAya che. brahmaloka ane lAMtaka devalokanA devomAM rUpanI paricAraNA hoya che. te devo rUpa jovAno saMkalpa kare ke turta ja rUpanuM sauMdarya darzAvavA devIo tyAM upasthita thaI jAya che. tenA rUpane AMkho dvArA pAna karIne devo tRpta thAya che. mahAzukra ane sahasAra devalokanAM devone zabdanI paricAraNA hoya che. temane devIonAM madhura bhASaNa, saMgIta, AlApa saMlApa karavAnI icchA jAge ke devIo turta ja upasthita thAya che ane tenA madhura zabdo saMbhaLAve che. devo te zabdo sAMbhaLIne tRpta thaI jAya che. anukrame A paricAraNA AThamA devaloka sudhI devIo sAmethI AvIne karI jAya che. devomAM tRpti thavAthI nIkaLatA zukra paramANuo devIonA sauMdarya, lAvaNya vardhaka bane che ane devIo paNa khuza thAya che. Anata, prANata, AraNya, ayyata devalokanA devone manaparicAraNA hoya che. A devalokanA devone, devIone jovAnI manomana icchA jAgRta thatAM ja deva ke devIo potAnA sthAnamAM rahI ne ja manoramya suMdara surUpa vikriyA karIne zrRMgAra karIne sajja rahe che ane deva potAnA sthAna para rahIne mananI tRpti kare che. tyAMthI tRptinA paramANu potAnA sthAnamAMthI nIkaLIne pelI devIo jyAM hoya tyAM pahoMcI, devIone divya prabhAvavALI, rUpa-lAvaNyavaMtI banAvI de che, A che mAnasika paricAraNA. A rIte chaThThuM dvAra puruM thAya che ane sAtamA aMtima dvAramAM paricAraNA viSayaka alpabadutva darzAvIne kahyuM che ke sarvathI ochA aparicAraka devo hoya che, tenAthI 47 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAta guNA adhika mananI paricAraNA karanAra devo che. tenAthI zabda, rUpa, sparza tathA kAyika sukha bhogavanAra devo kramazaH asaMkhyAtaguNA che. he haMsa ! A daihika sukhanI kSaNabhaMguratAnI karmalIlAnI paricAraNA thaI, paraMtu sukhanI anubhUti kAyika paricAraNAvALAne bahu ja alpa thAya che. tenA karatAM sparza, rUpa, zabda ane manathI paricAraNA karanArane kramazaH sukha adhikAdhika thAya che. sarvathI adhika sukha aparicAraka devomAM hoya che. A padanuM A rahasya khUba-khUba vicAravA jevuM che. vizeSa tuM vAMcIne vAgoLaje. A gaMbhIra rahasya tArI pAse rAkhyuM che. sAcuM sukha AtmasvarUpa brahmamAM che. pudgala paricAraNAmAM nathI ja. lAva joIe have pAMtrIsamuM muktAphaLa...... haMsa bhAIe pAMtrIsamuM muktAphaLa lAvI.tene kholyuM temAMthI nAma sarI paDyuMpAMtrIsamuM muktAphaLa vedanA pada, haMsa vIrAe teno akSarazaH artha A pramANe karyo ve vedhya evuM meLavo ke kadI khAlI karavuM na paDe. da daradane evuM rada karo ke Arogya prApta karAve. nA nAvika evA zodho ke bhavodadhi pAra utAre. cetanA bahene kahyuM- vedanApadano artha haMsa te barAbara karyo. have sAMbhaLa! A saMsAramAM saMsArI jIvo vividha prakArano anubhava kare che ane karmavipAka pramANe tenI vedanA anubhave che. eka saMjJI paMcendriya pAse ja vedanAno anubhava aMkita karavAnuM sthAna mukhya mana che, te mana upara aMkita thayelI vedanA caherA upara upase che ane tene jonArA bIjA mAnavo anumAna bAMdhI zake che athavA khuda anubhava karanAro mAnava potAnI vedanA bIjAne kahI zake che tethI teno IlAja athavA karmabaMdha viSayaka jANapaNuM karI mAnava ja vedanA kSaya karI zake che, A thaI mAnavanI vAta. ApaNA vItarAga paramAtmAe to 24 daMDakanA sarva jIvonI vedanAne jANI che ane teno sAta prakAre ullekha karyo che. jema ke (1) zIta, uSNa, zItoSNa padArthathI thatI vedanA. (2) dravya, kSetra, kALa, bhAvathI thatI vedanA. (3) zArIrika, mAnasika ubhaya vedanA. (4) zAtA, azAtA ane zAtA-azAtA rUpa vedanA (5) duHkhA, sukhA ane aduHkha-sukhA vedanA (6) AbhyapagamikI, aupakramikI vedanA (7) nidA-anidA vedanA (saMjJI jIvone thatI vedanA te nidA, asaMjJI jIvone thatI vedanA te anidA kahevAya che.) A sAta prakAranI vedanAmAMthI kone kaI vedanA hoya che, te A muktAphaLamAM 48 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharelA rahasya spardhako khuda kaheze paraMtu tArI mUMjhavaNa ochI karavA aduHkhA-asukhA vedanAno artha ema che ke je vedanAne ekalA sukharUpa paNa kahI zakAya nahIM, jemAM duHkhano paNa anubhava thAya che, tethI A zabdano ullekha karyo che. bIjI vAta zAtAazAtA, sukha-duHkhamAM taphAvata e ja che ke vedanIya karmanA pudgalono krama prApta udaya thavAthI je vedanA thAya te zAtA-azAtArUpa jANavI ane anya vyaktio dvArA udIraNA karavAmAM Ave tenI je vedanA thAya tene sukha-duHkha rUpa jANavI. tapasyA vagere karIne bhUkha-tarasa sahana karavAmAM Ave tathA loca vagere saMyama pravRttio dvArA kaSTa sahana karAya, te icchApUrvaka svIkArelI vedanA AbhyapagamikI kahevAya che. koI upakramanA nimitte thatI vedanAne aupakramikI vedanA kahevAya che. A rIte sAta prakAranI vedanA kone, kevI rIte hoya che tenuM varNana tuM muktAphaLa mAMthI mANaje. lAvA......have chatrIsamuM muktAphaLa. cetanA bahena kahe khola....haMsa vIrAe kholyuM ane temAMthI zabdo sarI paDyA chatrIsamuM muktAphaLa samuddAta pada. tyAre teNe teno akSarazaH artha karyo-- sarvaguNa saMpanna jIva kadApi zArIrika-mAnasika duHkha pAmato nathI. mukta jIva zarIra rahita banI lokAgre sadA vase che. ghyotita thayelA anaMta guNomAM AtmA ramaNatA kare che. ghAtI-aghAtIkarma muktAtmAne kyAreya paNa baMdhAtA nathI. ta tarI javAno A upacAra che, je amalamAM mUke tenuM kalyANa thAya che. cetanA bahena bolyA-- pyArA haMsa ! A chelluM muktAphaLa che. tenuM nAma samuddAta che. saMpUrNa karmakSaya karI kevaLI bhagavAna kevI rIte mokSamAM jAya che tenuM varNana A padamAM che. pahelA zarIradhArI dareka jIvonA zarIramAMthI Atma pradezo kevI rIte bahAra nIkaLe che ane pAchA samAI jAya che, tenI anokhI paddhati-kArmaNa zarIranA mAdhyamathI athavA karmabhedanA mAdhyamathI sAta prakAre darzAvI che. jema ke vedanA samuddAta azAtA vedanIya karmanA Azraye thAya che. (2) kaSAya samuddAta, kaSAya mohanIya karmanA Azraye (3) mAraNAMtika samuddAta AyuSyanA aMtarmuhUrta avaziSTa rahe tyAre AyuSyakarmanA Azraye (4)vaikriya samuddAta, vaikriya zarIranAma karmanA Azraye (5) taijasa samuddAta taijasa zarIra nAmakarmanA Azraye (6) AhAraka samuddAta, AhA2ka zarIra nAmakarmanA Azraye, (7) kevaLI samuddAta, vedanIya, nAma, gotra ane AyuSya karmanA Azraye thAya che. A sAta samuddAtamAMthI, 24 daMDakonA jIvomAM kone keTalA hoya che te vAta vistArathI sa ma 6 thA 49 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNavI che ane tenuM alpabadutva ApI, zarIranI laMbAI-pahoLAI kayA samudyAta vakhate kayA daMDakanA jIvanI keTalI thAya che, tevI ciMtanAtmaka vAta A muktAphaLamAM che. kaSAya samughAtanuM varNana to ajaba gajabanuM che. temAM kayA kaSAyathI keTalI kriyA, kevA karmabaMdha, kevI karmanirjarA vagere darzAvIne kArmaNa zarIranI mahattAnuM mahAbhya chelle kevaLI samuThThAtamAM darzAvela che. upasaMhAra rUpe, AtmAnA pradezo eka samayamAM keTalA pramANamAM phelAvI zakAya che te vAta aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgathI laIne pUrNa loka jevaDA darzAvIne kArmaNa zarIranI zakti chelle kevaLI samuddhAtamAM darzAvI che. aMte kArmaNa zarIra chUTuM thaIne sahaja AtmAne sahaja sukhamAM mokalI Ape che te vAta tuM gaMbhIratApUrvaka A padamAMthI vAMcaje. cetanA bahenanI A mIThI zIkhAmaNa sAMbhaLI haMse cetanA bahenane kahyuM aho bahena! tamArA saMparkathI huM dhanyAtidhanya banI gayo chuM. A prajJApanAnA chatrIsa padanA muktAphaLonuM rahasya tame samajAvyA pachI huM have ApazrIthI judo rahI zakIza nahIM. tame ane huM sAthe ja rahIe tevA AzIrvAda Apo. cetanA bahena bolyA. jo vIrA A chatrIsa padanI sAnubaMdha zAyarIne smRtimAM sadA saMgrahI zIdhra siddhatva padane sAdhaje. "prazAne svara sthAne goThavI alpa bahutva bhAva choDI sthiti-paryAyomAM vibhAvanI, vyutkAtti karI, ucchavAsa arihaMtamAM joDI saMjJA tyAgI yonimAM janma levo baMdha karaje. caramAcaramane bhASA dvArA samajI azarIrI thavA zuddha pariNAme kaSAya viSaya choDI, indriyano prayogazubha lezyAthI tyajI kAyasthiti baMdha toDavAnA bhAvo haiye bharaje. samyakatva yogamAM saMcarI aMtakriyA kAje alaukika avagAhanA sat kriyAthI karI, karmaprakRtine samajI baMdha-baMdha, baMdha-veda, veda-baMdha, veda-vedane dilaDe dharaje. AhAra-upayogatAthI karI pazyatAnI pariNatie saMjJIne jANI zuddha saMyatI banI, avadhi jJAna thatAM paricAraNA, vedanAnI nirjarA kevaLa samudraghAtathI karI saMsAra taraje." prAnta, priya pAThaka gaNa ! mAro upayoga rUpI haMsa chellA 21thI laIne 36 muktAphaLanuM jJAna cetanA bahena pAse prApta karIne tRpta thayo. cetanA bahene chellA AzIrvAdamAM chatrIseya padanI zAyarI banAvI haMsane AgamanI AMkha ApI, prajJAnI pAMkha majabUta banAvIne kahyuM zyAmAcAryanA racelA ane malayagiri mahArAjanA maDhelA muktAphaLanuM khUba jatana karaje, te akSayanidhi samA 50 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jyAM sudhI tuM ane huM eka na thaIe tyAM sudhI mahAvratanI maDhulI choDato nahI. evA AzIrvAda laI kalahaMsa banelo upayoga mArA yogamAM joDAya gayo. A rIte prajJApanAnA ra1thI laIne 36 padano trIjo bhAga pUrNa thayo. zrI prajJApanA sUtra saMpUrNa thayuM. A prajJApanA sUtra sarvajIvone kalyANakArI, zivakArI, zreyakArI, sukhakArI nIvaDo e ja zubhakAmanA...astu AbhAra : dhanyavAda : sAdhuvAda : prastuta AgamanA rahasyone khullA karato aNamola divya abhigama preSita karanAra, mahAupakArI goMDala gaccha ziromaNi, parama dArzanika, amArA Agama kAryane protsAhita karI AzIrvAdanI varSA varasAvanArA gudaiva pU. zrI jayaMtIlAlajI ma.sA.no ananya bhAve AbhAra mAnuM chuM ane zatakoTI sAdara bhAve praNipAta, namaskAra karuM chuM. zraddheya, preraka, mArgadarzaka jemanA pasAye pU. triloka muni ma.sA.no yoga prApta thayo che, tevA vANIbhUSaNa pU. girIza gurudevano sahRdayatApUrvaka AbhAra mAnI vaMdana karuM chuM A Agamane suzobhita banAvanAra, suMdara hArdanA bhAva bharI alaMkRta karanAra, mULa pAThanuM saMzodhana karI vyavasthita karanAra, Agama manISI pU. trilokamunivaryane mArI zatakoTI vaMdanA pAThavuM chuM. muni puMgavonA caraNAnugAmI, prAraMbhelA kAryane pUrNatAnA pagathAre pahoMcADanArA, Agama gujarAtI saMskaraNanA ubhavikA, utsAhadharA, nipuNA, kAryaniSThA, ugratapasvinI mama bhaginI temaja suziSyA sva. sAdhvI zrI uSAne smaraNa sAthe dhanyavAda apuM chuM. Agama avagAhana kAryamAM sahayogI sAdhvIratnA puSpAbAI ma, prabhAbAI ma. evaM dhIramatI bAI ma., hasumatI bAIma, vIramatI bAI ma. sahita sevArata reNukAbAI ma. Adi dareka gurukulavAsI sAdhvIvRMdane anekazaH dhanyavAda ApuM chuM. prastuta AgamanA anuvAdikA che amArA praziSyA ane viduSI bhAratIbAI ma.nA ziSyA vyavahAradharma kalA parAyaNA, sujJA sAdhvIjI bA. bra. sudhAbAI mahAsatIjI. jemaNe mohamayI nagarImAM rahI pravacana saMbhaLAvatA temAMthI samaya phALavI anuvAda karavAno svAdhyAya karyo che. temanA puruSArthane anekazaH sAdhuvAda ApuM chuM ane mahecchA karuM chuM ke teo prajJApanA sUtrane ghaTamAM utArI nizcaya dharmakalAne AcaraNamaya banAvI, akhaMDa prajJAnuM anusaMdhAna kare. satata prayatnazIla, aneka AgamonuM avagAhana karIne anuvAdanI kAyApalaTa 51 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI, Agamane sarala, sumadhura, saMmArjita karanAra, zabdArtha-bhAvArtha ane vivecananuM saMtulana jALavI rAkhanAra, bhagIratha kAryanA yazasvI sahasaMpAdikA mama ziSyA-praziSyA sAdhvI ratnA DaoN. sAdhvIzrI AratI evaM sAdhvIzrI subodhikAne abhinaMdana sahita sAdara dhanyavAda ApuM chuM. Agama niSThAthI sevA ApanAra zramaNopAsaka mukuMdabhAI pArekha, maNibhAI zAha evaM jayavaMtabhAI zAha, kumArI bhAnubahena pArekhane tathA suMdara akSaromAM saMpAdakIya lekha lakhI ApanAra kumArI yojJAbahena mahetAne dhanyavAda ApuM chuM. paramAgama pratye avihaDa bhaktibhAva rAkhanAra guruprANa phAunDezananA mAnad sabhya bhAmAzA zrIyuta ramaNikabhAI tathA Agama prakAzana karavAnA aDaga bhekhadhArI, daDha saMkalpI, tapasvinI mAtA vijyAbahena tathA bhaktisabharahRdayI pitA mANekacaMdabhAI zeThanA suputra, narabaMkA, royalapArka sthA. jaina moTA saMghanA pramukha zrutasevAsaMniSTha zrI caMdrakAMtabhAI zeTha tathA kAryAnvita zrI mahendrabhAI Adi sarva sabhyagaNa; dhIrubhAI, vinubhAI Adi kAryakartAo; mudraNa karanAra nehalabhAI, temanA pitAzrI hasamukhabhAI tathA sahayogI sarva kAryakaro, AgamanA zrutAdhAra bananArane ane anya dAnadAtA mahAnubhAvone abhinaMdana sAthe sAdhuvAda ApuM chuM. AgamanA anuvAda, saMzodhana, saMpAdanamAM upayogI thayelA pUrva prakAzita AgamonA prakAzakone sAdhuvAda. Agama avagAhana karavAmAM upayoganI zUnyatAthI kaMIka zabdo, akSaro, pAThamAM azuddhi rahI javA pAmI hoya, vItarAga vANI viruddha lakhAyuM, vaMcAyuM hoya to trividhe-trividha micchAmi dukkaDaM. priya pAThako ! tamo Agama vAMco tyAre kaMIka azuddhi rahI javA pAmI hoya te khyAla Ave to tenI noMdha karI amane mokalavA prayatna karazo. namAmi savva niLAnaMkhmaami savvajIvANaM / vItarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya, to mAgu punaH punaH kSamApanA, maMgalamaitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM chuM vijJApanA 52 parama pU. saumyamUrti aMbAbAI ma.sa.nA suziSyA AryA lIlama. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA jagajIvonI vaibhAvika paristhitionuM vividha prakAre vistRta bodha karAvatuM zrI prajJApanA sUtra sAdhakone parivartanazIla vaibhAvika avasthAone choDIne zAzvata svAbhAvika avasthAnI prAptino saMdeza Ape che. AgamanA bhAvo saikAlika zAzvata che paraMtu sUtrapAThanuM prasaMgocita yogya artha sAthe anusaMdhAna karavuM, tenA saMdarbhone samajAvIne rahasyone udghATita karavA te saMpAdanano mukhya uddezya hoya che. jema ke pada-28/1mAM saMsArI jIvonA AhAranuM pariNamana kaI rIte thAya, grahaNa karelA AhAramAMthI keTalo bhAga pariNamana pAme, vagere viSayonuM varNana che. tyAM sUtra-rapamAM vikasendriya jIvonA prakSepAhAranA pariNamanano sUtrapATha A pramANe che- ne potAne [avAharattApa neti siM agimmA mahAti.....beindriyo prakSepAhAra rUpe je pudgalo grahaNa kare che temAMthI asaMkhyAtamA bhAgano AhAra kare che ane tenA aneka hajAro bhAga pramANa arthAt saMkhyAtamo bhAga svAda lIdhA vinA ke sparza karyA vinA ja nAza pAme che. ahIM gRhIta pudgalomAMthI saMkhyAtA hajAro bhAga pariNamana pAmyA vinA ja nAza pAmatA hoya, to AhAra rUpe pariNamana pAmatA pugalo paNa saMkhyAmAM bhAga pramANa ja hoya che. tema chatAM ahIM pAThamAM asaMkhyAtamA bhAganuM kathana che to temAM A lipidoSa vagere koIpaNa kAraNathI AvI gayo hoya tevI saMbhAvanA che. tethI prastuta saMskaraNamAM A sUtra pAThamAM (ka) ne kauMsamAM rAkhIne saMkhyAtamo bhAga, tema pATha svIkAryo che. pada-36mAM sAta samuThThAtanA alpabadutvanA kathanamAM samudyAtarahita jIvo aam TTche, te prakArano pATha keTalIka pratomAM upalabdha thAya che paraMtu AzAstranA trIjA alpabadutva pada anusAra samudyAtarahita jIvo saMkhyAtaguNA ja thAya che. tethI ahIM sUtra-39 mAM saMveLATM pATha svIkAryo che. pada-36mAM kaSAya samudyAtanuM alpabadutva paNa vicAraNIya che. kyAreka sUtranA bhAvo atyaMta saMkSipta hoya, tyAre te viSayane vyAkhyA graMthonA AdhAre spaSTa karavo jarUrI banI jAya che. pada-34mAM devonI paricAraNAnA kathanamAM bAra devalokanA devonI kramazaH kAyika Adi paricAraNAnuM kathana che paraMtu trIjAthI bAramA devalokamAM devIo nathI; tethI te devo kaIdevIone bolAvIne potAnI icchA pUrti kare, tenuM varNana vyAkhyAgraMthomAM che. tenA AdhAre pahelA-bIjA devalokanI amuka-amuka sthitivALI aparigRhItA devIo amuka-amuka devaloka sudhI jAya che, tenuM vivecanamAM spaSTIkaraNa karyuM che ane sugamatA mATe tatsaMbaMdhI koSTaka paNa ApyuM che. - A rIte Agamika kathanomAM pUrvApara virodha na Ave te lakSamAM rAkhIne sUtra ane Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthano yathocita samanvaya karavo, te ja saMpAdanano prANa che. sUtrapATha anusAra bhAvArtha, vivecana, koSTako, cArTa, AkRti Adi vividha paddhatio dvArA AgamanA bhAvone AgamanA svAdhyAyIo sudhI pahoMcADavAno ame alpa kSayopazame puruSArtha mAtra karyo che. vAcako utsAhapUrvakanA vAMcana dvArA amArA kAryane vadhAvI rahyA che, teno amone AnaMda che. Agama saMpAdana kArya pUrNatA tarapha prayANa karI rahyuM che tyAre pratikSaNa, tana-mana ane romeroma gurukRpAnA alaukika sAmarthyano svIkAra kare che. mahAmUlA saMyamI jIvanamAM potAnA pAvana sAMnidhyamAM Agama vAMcanA karAvIne amone A mahattama kArya mATenI yogyatA pradAna karanAra anaMta upakArI tapodhanI gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nI preraNAno paripAka, te ja amArI saphaLatA che. tIkSNa prajJAdhAraka, apramattayogI pu.trilokamunijI ma.sA. amArI saphaLatAno saddhara sathavAro che. jemanA netRtvamAM Agama prakAzananuM A anupama kArya thaI rahyuM che tevA mahApuNyavAna, mukhya saMpAdikA bhAvayoginI guNImaiyA pU. lIlamabAI ma.nuM netRtva ja amone pratidina nUtana preraNA ApI rahyuM che. aharnIza amArA zramanA kevaLa sAkSI ja nahIM paraMtu amArA kAryamAM sarvAze sahayogI upakArI guNImaiyA pU. vIramatIbAI ma. zrutasevAnI anumodanAno mahAna lAbha laI rahyA che. gurukulavAsI pU. biMdubAI ma. Adi sarva satIjIonI sadbhAvanA amAro utsAha che. aMte upakArI mAta-tAtanA saMskAra siMcanane sadA ya smaraNamAM rAkhIne virAma pAmIe chIe. Agama saMpAdanamAM jinAjJAthI ochI adhika ke viparIta prarUpaNA thaI hoya, to paMcaparameSThI bhagavaMtonI sAkSIe trividhe-trividha micchAmi dukkaDama. sadA RNI mAta-tAta caMpAbena-zAmaLajIbhAI! sadA RNI mAta-sAta lalitAbena-popaTabhAI! karyuM tame saMskAronuM siMcana, karyuM tame saMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI! anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukta-lIlama guNIzrI ! zaraNu grahyuM pU. mukta-lIlama-vIra guNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devagudharmanI maLe evI kRpA devagundharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe pAmuM Atmadarzana. zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAdikAnI kalame - sAdhvI zrI sudhAbAI ma. zrI prajJApanA sUtra bhAga-3mAM 21 thI 36 padano samAveza karyo che. temAM mukhyatve jIvonA saMsAra paribhramaNanA mULabhUta kAraNarUpa karma viSayaka vistRta varNana che. te uparAMta saMsArI jIvothI saMbaMdhita avagAhanA, AhAra, samudyAta, vedanA, vezyA, upayoga vagere viSayonuM saMkalana che. ekavIsamA avagAhanA saMsthAna padamAM 24 daMDakanA jIvone prApta thayelA zarIronI avagAhanAnuM nirUpaNa che, temAM taijasa-kAzmaNa zarIranI avagAhanA mAraNAMtika samudyAtanI apekSAe che. bAvIsamA kriyApadamAM kAyikI Adi pAMca kriyA tathA AraMbhikI Adi pAMca kriyA, covIsa daMDakanA eka-aneka jIvone paraspara anya jIvonA saMbaMdhathI lAgatI kriyAonuM spaSTIkaraNa che. trevIsamA karmaprakRtipadamAM karmanI baMdha yogya ATha mULa prakRti tathA 148 uttara pravRtio ane tenI baMdha sthiti, abAdhAkAla ane karmanI vipAka yogya prakRtionuM vistRta varNana che. covIsamA karmabaMdha-baMdhapada, pacIsamA karmabaMdha-vedapada, chavvIsamA karmavedabadhapada, sattAvIsamAM karmaveda-vedapada, A cAre ya padamAM karmabaMdha ane vedananA paraspara saMbaMdhone covIsa daMDakanA jIvomAM samajAvyA che. aThThAvIsamA AhArapadamAM saMsArI jIvono Abhoga-anAbhoga nirvartita AhAra, tenuM pariNamana tathA 13 dvAranA mAdhyamathI jIvomAM AhArakaanAhArakapaNAnuM tathA tenA vividha vikalponuM vistRta varNana che. ogaNatrIsamA upayogapadamAM bAra prakAranA upayoganuM tathA trIsamAM pazyatA padamAM nava prakAranA pazyatAonuM kathana che. ekatrIsamAM saMjJIpadamAM saMzI-asaMzI jIvonuM, batrIsamA saMyata padamAM 0 55 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyata-asaMyata, saMyatAsaMyata ane nosaMyata-noasaMyata jIvonuM, tetrIsamA avadhi padamAM avadhijJAna ane tenA viSaya, saMsthAna Adi vigatonuM Akalana che. cotrIsamA paricAraNA padamAM devonI paricAraNAne ja prAdhAnya ApIne viSaya varNana che. pAMtrIsamA vedanA padamAM vividha prakAre vedanAnA bheda prabhedonuM kathana karIne covIsa daMDakanA jIvone prApta thatI vedanAonuM varNana che. chatrIsamAM samuddaghAta padamAM sAta samughAta tathA cAra kaSAya samughAtanuM svarUpa ane 24 daMDakanA jIvone 24 daMDakanA jIvapaNe prApta thatA saikAlika samudyAtonuM nirUpaNa che. aMte mokSagAmI jIvone avazya thatuM AyojIkaraNa, yoganirodha ane siddha gatinuM kathana karIne aMtima maMgala bhAvathI bhareluM A zAstra pUrNa thAya che. A rIte prathama padamAM saMsArI jIvonA bheda prabhedathI prAraMbha thayeluM A zAstra, saMsArI jIvonI vividha paristhitione vividha prakAre darzana karAvIne aMte jIvanA zabda svarUpanI prAptiparyaMtano bodha karAve che. temAMthI sAdhaka svayanI sthiti nizcita karIne AtmavikAsanA eka eka sopAnone sara karatAM aMte samasta karmono AtyaMtika nAza karIne aMtakriyA karI zake che, te ja sUtrakArano uddezya spaSTa thAya che. kRtajJatAH vaMdana - vi. saM. 2054 eTale saurASTra kesarI mahAmahima pUjyapAda dAdA gurudeva zrI prANagurudevanuM janma zatAbdI varSa. A pAvana varSane cira smaraNIya banAvavA prANa parivAranA saMta-satIjIonA utsAhabharyA sahiyArA puruSArthe ane AgamamanISI pU. zrI trilokamuni ma.sA, pradhAna saMpAdikA mama mAtAmahI guNImaiyA bhAvayoginI pU. bA.bra. lIlamabAI ma., sahayogI saMpAdaka, prakAzaka tathA dAtAonA tattvAvadhAnamAM eka pachI eka AgamonA abhinava saMpAdita saMskaraNo prakAzita thaI rahyA che. te AgamonI zRMkhalAmAM kaDI rUpe joDAvA zrI prajJApanA sutra bhAga-1, 2 ane tyAra pachI trIjo bhAga jyAre sAkAra thaI rahyo che tyAre eka-eka kRpALuonI kRtajJatA smRti mArA hRdayane bhIMjavatI jAya che, A anusaMdhAne zAsanapatithI laIne zrutazAsana sevakonA AziSa, sahakAra, saMskArone to huM kema visarI zakuM !! jinAgamo Atma sudhAraNA ane AtmaprAptinA amUlya dastAvejo che. emAM paNa zrI prajJApanA sUtra daSTivAda sUtranI 'laghutama AvRtti' kahevAya che. AvA gUDhatama Agama anuvAdanuM mahattama kArya mArA saMvibhAge AvyuM ane e kArya saMpanna thayuM, 56 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAM sau prathama upakArI che zAsanapati zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI ane zrI gaNadhara bhagavaMto. emanI kRpA thakI ja mane gaLathUthImAM zruta-cAritrarUpa dvidhAramaya jayavaMtu jinazAsana maLyuM. pUrvajJAnI zrI zyAmAcAryanuM A saMkalana vArasAmAM maLyuM. pUjyapAda zrI DuMgara- jaya-mANeka--prANa guru samA guNanidhAna cAritra saMpanna mahApuruSonuM ujjavaLa gurukuLa sAMpaDyuM. tapa samrATa--tapodhanI pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma.sA. nA zrImukhethI cAritra ratna ane vAtsalya bharapUra ziSyatva lAdhyuM. AvA devAdhideva ane devasvarUpa mahApuruSonA zrI caraNe AsthAbharyA aMtaranA vaMdana !!! gaziromaNI paramadArzanika amArI aNamolI amAnata pU.bA.bra. zrI jayaMtimunijI ma. sAhebe sonAmAM sugaMdha meLavI A Agamane eka nUtana 'abhigame' maMDita karI ApyuM. gujarAta kesarI, gaccha garimA, vANIbhUSaNa bA.bra. pU. zrI girIzamuni ma.sA, Agama divAkara bA. bra. pU. zrI janakamuni ma.sA. tathA niDaravaktA pU.jagadIzamuni ma.sA. ke jeoe mane haMmezAM amI najare nihALI che, te sarva pUjyazrIoe samaye-samaye hita zikSAonuM dAna karyuM che. A bhASAnuvAdanA kAryano zubhAraMbha jeonA vAtsalya viveka bharyA sAMnidhyamAM thayo, mArA mahad bhAgye jemanuM AjJA sAMnidhya maLyuM, jeonA aMtaranA AzIrvAda niraMtara anubhavuM chuM evA adhyAtma yogIrAja dhyAna sAdhaka pU. bA. bra. zrI hasamukhamuni ma.sA. tapasvIratna saraLamanA bA. bra. pU. zrI gajendramuni ma.sA. ane zAsana arUNodaya pU. bA. bra. namramuni ma.sA. Adi sarva guru baMdhuone to huM zuM vIsaruM ? emanI paNa sadA sadbhAvanA rahI che. saMskAradAtrI gurumAtAmahI maMgalamUrti pUjyavarA zrI muktAbAI ma.ane apramattabhAva sevI mArA khAsa upakArI bhAvayoginI pU. bA. bra. lIlamabAI ma. e mArAmAM apUrva saMskAronuM siMcana karyuM che. A Agama anuvAda bhAvanAnA udbhAvikA pU. bA. bra. uSAbAI ma.sa.nuM RNa mArA aMtaramAM aMkita che. mArA parama upakArI gurugNImaiyA jeonA hRdaye mArA mATe snehanI ajasa saravANI vahI rahI che, jeoe mane haMmezAM uttama kAryo prati prerI che, prazaMsI che, mArI hara bhAvanAnA sAkSI pU. bA. bra. zrI bhAratIbAI ma. sa. (bApajI)nI mamatAe mane saMyamanI vATa dekhADI che, pratyakSa parokSa preraNAdAtrI evA mama sahodarI ane gurubhaginI sva. pU. bA. bra. harSidAbAI ma.sa. Adi sarva gurutattvanA zrI caraNe zraddhA 57 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharyA vaMdana !! Agama saMpAdananA apadaka chatAM sarve sarvA Agama manISI pU. bA.. zrI trilokamuni ma.sA. ke jeonA pitRhadaye mArA prati haMmeza patrIvata bhAvanA rahI che. pradhAna saMpAdikA guruNImaiyA pUbA. bra. lIlamabAI ma.sa. tathA sahasaMpAdikA zrutajJAnanA mArA bhUtapUrva sahAdhyAyI sAdhvI zrI DaoN. AratIjI ane zrI subodhikAjI Adi saMpAdaka maMDaLe A Agamane pArasa sparza ApI so TacanuM suvarNa banAvyuM che. teozrIne mArA ahobhAvapUrvakanA vaMdana. A bhagIratha kAryamAM mArA kSaNekSaNanA mUka sAthI, sahayogI pIThabaLasamA pU. bA. bra. priyadarzanAbAI ma., zrI vidubAI ma. ane zrI rUpalabAI ma. ne paNa mArA bhAvabharyA vaMdana. A take mArA parama hitasvI pU. bA.bra. zrI urmibAI ma. nA upakArane paNa hRdayathI vaMdu chuM. ghATakopara hiMgavAlA sthA. jaina saMgha saMcAlita zramaNI vidyApIThanA pitRvatsala moTA paMDitajI zrImAna zobhAcaMdajI bhArilla temaja nAnA paMDitajI zrI rozanalAlajI jaina, A baMne paMDitono jJAnanA kSetre mArI zrutadaSTi kholavAmAM mahatvano phALo che, mArA mATe teozrIno upakAra avismaraNIya che. jeoe apAra vAtsalya saha uttama saMskAra temaja dharmabhAvanAnA bIjanuM mArAmAM vAvetara karyuM che, evA mAta-sAta sva. zrI lIlAvaMtIbena ane sva. zAMtilAla mULacaMda TIMbaDIyAnI huM mAvajIvana RNI chuM. zarUAtathI laIne aMta sudhI mArA kAryane vega ApavAmAM tathA bhASA doSane zuddha karI sajAvI kaDIbaddha karavAmAM sahayogI sAkSara DaoN. zrI rasikabhAI mahetA (jagaDuzA-ghATakopara) tathA zrI azokabhAI jayaMtilAla ajamerA (rAjAvADIghATakopara) evaM cArTa ane citra taiyAra karavAmAM sahayoga ApanAra sva. aMjanIbena kirITakumAra parIkha(muluMDa)no sahakAra paNa bhUlAya tema nathI. A tabakke guruprANa phAunDezana dvArA AgamanuM prakAzana karI rahelA bhAmAzA zrI ramaNikabhAI zAha, pramukha zrI caMdrakAMtabhAI zeTha tathA madraka zrI nehalabhAIne mArA hArdika sAdhuvAda saha dhanyavAda che. vRttikAra AcArya zrI malayagiri, yuvAcArya madhukara mizrImalajI ma.sA. tathA pUjyavara zrI jJAnamuni ma.sA. Adi prati paNa anugrahita chuM. - 58 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A Agamane graMthArUDha karavAnA yazabhAgI zrutAdhAronI zrutabhakti ane gurubhaktine anekazaH abhinaMdana saha sAdhuvAda. sarva nAmI anAmI kRtajJajanonI snehasikta sahAye AvA gahana AgamanA bhAvonuM yatkiMcit avagAhana karI-karAvI zakI chuM; te sarvane kRtajJabhAve vaMdanA... abhivaMdanA !!! mArI chadmasthatA tathA alpamatine kAraNe jinAjJA viruddha kaMIpaNa lakhANuM ke AlekhANuM hoya to trividha triyone micchAmi dukkaDam..... -gurupAda paghareNu bhAratazizu sAthvI sudhA 59. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 svAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI krama viSaya asvAdhyAya kAla eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 11 12-13 AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya) akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgadha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya]. caMdragrahaNa-khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane - tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI 21-28] saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta 29-3ra [noMdha:- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.]. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dhanavAyA sUtra zrI sUtra zrI dhannavAyA zrI pA sUtra zrI dhannavAyA sUtra zrI dhannavAyA sUon zrI dhannAvAdhA sUtra zrI dhanatra yI sAzA sUtra zrI pAtravAyA ra tra zrI dhanavAyA sUtra zrI dhanavAyA sUtra zrI dhanavAzA sUtra zrI dhanavAyA sUtra DsUtra zrI pannavAyA sUtra zrI dhannavAyA sUtra U#GNAM zrI pannavAyA sUtra zrI pannavAyA sUtra nA rogamavA che DAMga zrI pannavAyA sUtra zrI dhanavAzA sUtra zrI paka vivara rada 6. zrI pannavAraNa sUtra zrI pannavANA satra zrI bhAga - 3 padaH 21 thI 36 mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa ja javAdikA, (saMpAbAI iIma A utkAlika satra che. tenA mULa pAThano svAdhyAya asvAdhyAyakAlane choDIne game tyAre thaI zake che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada : avagAhanA saMsthAna ekavIsamuM pada 1 paricaya ***** A padanuM nAma 'avagAhanA-saMsthAnapada' che. A padamAM pAMca zarIronA saMbaMdhamAM vividha vicAraNA che. bAramA zarIrapadamAM nArakAdi 24 daMDakanA jIvomAM zarIronI vicAraNA che tathA te jIvonA banne ane mukta zarIronI saMkhyAno nirNaya karavAmAM Avyo che ane A avagAhanA-saMsthAna padamAM pAMca zarIronA saMsthAnanI ane avagAhanAnI mukhyatAe sAta dvArothI vividha viSayonI vicAraNA karavAmAM AvI che. (1) vidhi dvAra- jIvonI apekSAe audArika Adi pAMca zarIranA bheda-prabhedonuM nirUpaNa che. (2) saMsthAna dvAra- pAMca zarIranA bheda-prabhedanI apekSAe tenA samacaturasa Adi cha saMsthAnonuM kathana che. (3) pramANa(avagAhanA) dvAra- pAMca zarIronI avagAhanAnuM kathana che. temAM taijasa zarIranI avagAhanAnuM kathana mAraNAMtika samuddAtanI apekSAe che. (4) cayopacaya dvAra-zarIranA nirmANa mATe pudgalonA caya, upacaya ane apacayanuMcha dizAnI apekSAe pratipAdana che. audArika ane taijasa-kArpaNa zarIra samasta lokamAM hovAthI tene yogya pudgalo jIva je sthAnamAM sthita hoya, te pramANe vyAghAtanI apekSAe traNa,cAra ke pAMca dizAmAMthIane nirvyAghAtanI apekSAe cha dizAmAMthI grahaNa kare che. vaikriya zarIrI ane AhAraka zarIrI jIvo lokAMtamAM na hovAthI te baMne zarIra yogya pudgalo cha dizAmAMthI grahaNa thAya che. te ja rIte pAMce zarIranA pudgalo traNa, cAra, pAMca ke cha dizAmAM vikherAya che. (5) saMyoga dvAra- A dvAramAM pAMce ya zarIranA paraspara saMyoganuM kathanache. audArika zarIrI jIvone vaikriya ane AhAraka zarIranI bhajanA ane taijasa-kArmaNa zarIranI niyamA hoya che. vaikriya zarIrI jIvone AhAraka zarIra hotuM nathI; audArika zarIranI bhajanA ane taijasa-kArmaNa zarIranI niyamA hoya che. AhAraka zarIrI jIvone vaikriya zarIra hotuM nathI; audArika, taijasa-kArmaNa zarIranI niyamA hoya che. taijasa-kAryaNa zarIramAM audArika, vaikriya ane AhAraka zarIranI bhajanA hoya che. (6) alpabahutva dvAra- zarIragata dravyo ane pradezonA alpabahutvanI carcA che. (7) avagAhanAnI apekSAe alpabahutva dvAra- jaghanya ane utkRSTa avagAhanAnI apekSAe alpabahutvanuM pratipAdana che. ////////// Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra ekavIsamuM pada : avagAhanA-saMsthAna 7/PPE zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 padanA viSayoH 1 ///////////// vihi saMThANa pamANaM, poggalaciNaNA sarIrasaMjogo / davvapaesappabahuM, sarIraogAhaNappabahuM ya // bhAvArtha -- (gAthArtha ) A ekavIzamA padanA sAta dvAra che- (1) vidhi (2) saMsthAna (3) pramANa (4) pudgalacayana (5) zarIra saMyoga (6) dravya-pradezonuM alpabahutva ane (7) zarIrAvagAhanAnuM alpabahutva. A sAta dvArothI zarIra saMbaMdhI varNana che. (1) vidhidvAra : 2 pha La bhate ! sarIyA paLattA ? noyanA ! paMca sarIyA paLattA, taM nahIMorAti, vembi, AhAra5, teya, janmam / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zarIranA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! zarIranA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) audArika zarIra (2) vaikriya zarIra (3) AhAraka zarIra (4) taijasa zarIra ane (5) kArmaNa zarIra. vivecana : nIrvate zIrvate kRti zarIraH / je jIrNa--jUnuM thAya, zIrNa--pudgala kSINa thAya te zarIra arthAt niraMtara jarjarita thAya, zIrNa thAya te zarIra kahevAya che. (1) audArika zarIra :- audArika zabda-udAra zabdathI banyo che. udAra zabdanA cAra artha che- (1) udAra-pradhAna, (2) udAra-vizALa, vistRta, (3) udAra=mAMsa, majjA, hADakA vage2e (4) udAra--sthUla. (1) anya zarIromAM je zarIra pradhAna hoya te audArika zarIra kahevAya che. tIrthaMkaro, gaNadharo Adi carama zarIrI jIvone A zarIra hoya che tathA audArika zarIra dvArA ja jIva muktigamanamAM sahAyaka evI saMyama sAdhanA karI zake che, mATe anya zarIromAM te pradhAna che (2) audArika zarIranI avagAhanA anya zarIra karatAM vadhu moTI hoya che. vanaspatikAyika ane jaLacara tiryaMca paMcendriya jIvonI apekSAe audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA hajAra yojana che. vaikriya zarIranI avagAhanA 500 dhanuSyanI che, joke uttara vaikriya zarIranI avagAhanA lAkha yojananI che paNa te alpakALa mATe ja hoya che, bhavaparyaMta rahetI nathI tethI tenI gaNanA na karatAM audArika zarIra ja anya zarIromAM vizALa hovAthI tene udAra-audArika zarIra kahevAmAM Ave che. (3) mAMsa, hADakA, snAyu vagerethI baddha zarIra audArika zarIra kahevAya che. pAMca zarIramAMthI eka mAtra audArika zarIra ja mAMsa, majjA, lohI vagerethI baneluM hoya che. (4) audArika zarIra vaikriyAdi zarIronI apekSAe udAra-sthUla pudgalothI baneluM hovAthI te audArika zarIra kahevAya che. A zarIra manuSya ane tiryaMcone hoya che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada: avagAhanA saMsthAna (2) vaikiya zarIraH- je zarIra dvArA vividha, viziSTa kriyAo thaI zake, nAnA-moTA, dazya-adazya Adi aneka rUpa thaI zake, te vaikriya zarIra kahevAya che. tenA be bheda che- (1) bhava pratyayika. (2) labdhi pratyayika. (1) je vaikriya zarIra bhavanA nimittathI ja prApta thAya che te bhava pratyayika vaikriya zarIra kahevAya che. (2) je. zarIra viziSTa labdhinA prayogathI vaikriya pudgala dvArA banAvavAmAM Ave te labdhi pratyayika vaikriya zarIra kahevAya che. labdhipratyayikavaikriya zarIra manuSya ane tiryaMcane hoya che. bhavapratyayika vaikriya zarIra deva ane nArakIne hoya che. (3) AhAraka zarIra :- cauda pUrvadhara muni viziSTa prayojana mATe potAne prApta AhAraka labdhinA prayogathI je zarIranuM nirmANa kare che, te AhAraka zarIra kahevAya che. AhAraka labdhi prApta munine jyAre koIpaNa jijJAsAnuM samAdhAna prApta karavAnuM hoya ane te samaye potAnA kSetramAM kevaLajJAnI bhagavaMta na hoya, anyakSetramAM hoya, jyAM audArika zarIrathI pahoMcI zakAya tema na hoya, tyAre muni labdhi vizeSathI ati vizaddha, sphaTika samAna nirmaLa eka hAthanuM zarIra banAvIne te zarIra dvArA te kSetramAM jaIne tIrthakara ke kevaLI bhagavAna pAsethI samAdhAna meLave che, te zarIra AhAraka zarIra kahevAya che. A zarIranuM nirmANa pramatta saMyata, chaThThA guNasthAnavarlI muni cAra kAraNe kare che, yathA- (1) prANIdayA (2) tIrthakaronI Rddhi darzana (3) chadmasthopagraha (4) saMzaya nivAraNa. (4) tejasa zarIra :- sthala zarIranI dIpti ane prabhAnuM ja kAraNa che te taijasa zarIra che. te sukSma zarIra che. taijasa zarIra tejomaya hovAthI bhojanane pacAve che. te be prakAranuM che- (1) anisaraNAtmaka skUla zarIranI sAthe rahIne je AhAranA pAcananuM kArya kare, te aniHsaraNAtmaka taijasa zarIra kahevAya che. te audArika, vaikriya, AhAraka zarIramAM teja, prabhA, kAMtinuM nimitta bane che. aniHsaraNAtmaka taijasa zarIra sarva saMsArI jIvone avazya hoya che. (2) nisaraNAtmaka- tejolabdhinA prayogathI thatuM taijasa zarIra niHsaraNAtmaka che, tejolabdhivAna puruSa potAnA zarIramAMthI tejomaya pudgalono prakSepa anya para kare che. tyAre je zubha che te zAMti vagerenuM kAraNa bane che ane je azubha che te azAMti vageremAM kAraNa bane che. A niHsaraNAtmaka labdhipratyayika taijasa zarIra tejolabdhivAna tiryaca, manuSya ane devone hoya che. (5) kAmaNa zarIra - ATha prakAranA karma samudAyathI je niSpanna thAya che tathA audArika vagere zarIranuM je kAraNa che te kArmaNa zarIra kahevAya che. A zarIra paNa sarva saMsArI jIvone hoya che. A pAMce zarIromAM audArika zarIra svalpa pudgalonuM bane che ane te sauthI vadhu skUla che arthAt temAM polANa bhAga vadhu che. tyAra pachInA zarIro kramazaH sUkSma-sUkSmatara ane adhika adhikatara pugalonA banelA hoya che. aMtima traNe zarIra carmacakSuthI daSTigocara thatA nathI, paramAvadhijJAnI ke kevaLajJAnI ja tene joI zake che. vaikriya zarIra carmacakSuthI dazya ane adazya baMne prakAranA hoya che. sarva saMsArI jIvone tenI pratyeka avasthAmAM taijasa-kAzmaNa zarIra hoya che. eka bhavanuM AyuSya pUrNa thatAM jIvanuM audArika ke vaikriya rU5 sthUla zarIra chUTI jAya che tyAre taijasa-kAzmaNa zarIra sahita jIva anya gatimAM jAya che ane tyAM taijasa-kArpaNa zarIra sahita jIvano janma thAya che. tyAra pachI jIva potAnI gati anusAra audArika ke vaikriya zarIranuM nirmANa kare che. A prakAranuM cakra cAlyA ja kare che, aMte jyAre jIvasiddha thAya, tyAre sUkSma ane skUla sarva zarIro chUTI jAya che. audArika zarIranA bheda-prabheda:| 3 orAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI navarAtra mAga-3 jahA- egiMdiyaorAliyasarIre jAva paMceMdiyaorAliyasarIre / bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! auhAra zarIranA 241 prAracha?ttara- gautama! tenapAMya prakAra che, te A pramANe che- ekendriya audArika zarIra yAvatu paMcendriya audArika zarIra. | 4 egidiyaorAliyasarIre NaM bhaMte! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- puDhavikkAiyaegidiyaorAliyasarIre jAva vaNassaikAiya egidiya orAliya sarIre / bhAvArtha:-prazna- bhagavan! bhendriyohAra zarIranA24 prAcha? 612- gautama! tenA pAMca prakAra che-pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra yAvatu vanaspatikAyika ekendriya audArika zarIra. | 5 puDhavikkAiyaegidiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA! duvihe paNNatte, taM jahA- suhumapuDhavikkAiyaegidiyaorAliyasarIre ya bAdarapuDhavikkAiya egiMdiyaorAliyasarIre ya / / bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! pRthvIyindriya sauhArazarIranA 3260 prA2cha? 612-3 gautama! tenA be prakAra che, jema ke- sUkSmapRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra ane bAdara pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra. | 6 suhumapuDhavikkAiyaegidiyaorAliyasarIreNaM bhaMte! kaivihe paNNatte? goyamA! duvihe paNNatte, taM jahA- pajjattaga-suhumapuDhavikkAiya-egidiya-orAliya-sarIre ya apajjattaga-suhumapuDhavikkAiya-egidiyaorAliyasarIre ya / bAdarapuDhavikAiyA vi evaM ceva / evaM jAva vaNassaikAiya-egidiyaorAliya sarIre tti / bhAvArtha:- prazna-bhagavan ! sUkSmapRthvIyindriyohAra zarIranA 241 2 cha? uttara- he gautama! tenA be prakAra che, te A pramANe che- paryAptA sUkSma pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra ane aparyAptA sUkSmapRthvIkAyika ekendriya audArika zarIra. A ja rIte bAdara pRthvIkAyikanA paNa be bheda jANavA joIe. A ja rIte aplAyikathI laIne vanaspatikAyika sudhInA ekendriya audArika zarIra-sUkSma, bAdara ane aparyAptA, paryAptAnA bhedathI cAra-cAra prakAranA samajavA joIe. | 7 beiMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- pajjattabeiMdiyaorAliyasarIre ya apajjattabeiMdiyaorAliyasarIre ya / evaM teiMdiya-cariMdiyA vi / bhAvArtha:-prazna-he bhagavana!ndriya mahAzirIranA 241 prAracha? 6ttara- gautama! ten| be prakAra che, te A pramANe che- paryAptA beindriya audArika zarIra ane aparyAptA beindriya audArika zarIra. A ja rIte te indriya ane corendriyanA paNa be-be prakAra jANavA joIe. |8 paMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA! duvihe paNNatte, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna taM jahA- tirikkhapaMceMdiyaorAliyasarIre ya maNussapaMceMdiyaorAliyasarIre ya / bhAvArtha:-prazna-bhagavan! paMdriyohAra zarIranA 326 prArache? 6ttara- gautama! ten| be prakAra che, te A pramANe che- tiryaMca paMcendriya audArika zarIra ane manuSya paMcendriya audArika zarIra. | 9 tirikkhajoNiyapaMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte? goyamA ! tivihe paNNatte, taM jahA- jalayaratirikkhajoNiyapaMceMdiya-orAliyasarIre ya, thalayaratirikkhajoNiyapaMceMdiyaorAliyasarIre ya, khahayara-tirikkhajoNiyapaMceMdiya-orAliyasarIre ya / / bhAvArtha:-prazna-bhagavana!tiryaya paMdriyohArazarIranAmA prahAracha? 6ttara- gautama! tenAtra prArache,temAprabhAcha- (1) 422 tiryaya paMdriyohArazarI2, (2) sthAyara tiryaya paMthendriya mahA2i4 zarI2 sane (3) peya2 tiryaya paMdriya mohari zarI2. |10 jalayaratirikkhajoNiyapaMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- sammucchimajalayaratirikkhajoNiya-paMceMdiyaorAliyasarIre ya gabbhavakkaMtiyajalayaratirikkhajoNiyapacediya-orAliyasarIre y| bhAvArtha:-prazna- bhagavana! 4yara tiryaya padriyamohArazarIranA 241 prAracha? 612-3 gautama!tenA be prakAra che- saMmUrchAima jaLacara tiryaMca paMcaMdriya audArika zarIra ane garbhaja jaLacara tiryaMca paMcaMdriya audArika zarIra. |11 saMmucchimajalayaratirikkhajoNiyapaMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- pajjattaga-sammucchima-jalayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiya-orAliyasarIreya apajjattaga-sammucchima-jalayara-tirikkhajoNiyapaMceMdiya-orAliyasarIre ya / evaM gabbhavakkaMtie vi / bhAvArtha:- 21- bhagavana! saMbhUchibhayaratiyaya paMdriyohAra zarIrana 24 prAra che? uttara- he gautama! tenA be prakAra che- paryAptA saMmUrchAima jalacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIra ane aparyAptA saMmUrchAima jalacara tiryaMca paMceMdriya audArika zarIra. A ja rIte garbhaja jalacara tiryaMca paMcendriyanA paNa be prakAra jANavA joIe. 12 thalayaratirikkhajoNiyapaMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte? goyamA! duvihe paNNatte, ta jahA- cauppayathalayaratirikkhajoNiyaparcediya-orAliya sarIre ya, parisappa-thalayaratirikkhajoNiyapaMceMdiyaorAliyasarIre ya / bhAvArtha:- - bhagavana! sthagaya2 tiryaya paMdriyohArazarIranA 3240 aracha? 612 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 he gautama! tenA be prakAra che- catuSpada sthaLacara tiryaMca paceMdriya audArika zarIra ane parisarpa sthaLacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIra. 13 cauppayathalayaratirikkhajoNiyapaMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- sammucchima-cauppaya-thalayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiya-orAliya-sarIre ya, gabbhavakkaMtiya-cauppayathalayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiya-orAliya-sarIre ya / bhAvArtha:- prazna-bhagavana! yataSpahasthagayara tiryaya paMthadriyohArazarIranAmA prAracha? uttara- he gautama! tenA be prakAra che- saMmUrchAima catuSpada sthaLacara tiryaMca paMcedriya audArika zarIra ane garbhaja catuSpada sthaLacara tiryaMca paMcaMdriya audArika zarIra. 14 sammucchima-cauppaya-thalayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- pajjattagasammucchima-cauppayathalayara-tirikkha-joNiyapaMceMdiyaorAliyasarIre ya, apajjattagasammucchima-cauppayathalayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaorAliyasarIre ya / evaM gabbhavakkatie vi / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! saMmUrchAima catuSpada sthaLacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIranA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA be prakAra che-paryAptA saMmUrchAima catuSpada sthaLacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIra ane aparyAptA saMmUrchAima catuSpada sthaLacara tiryaMca paMcaMdriya audArika zarIra. A ja rIte garbhaja catuSpada sthaLacara tiryaMca paMcendriyanA be prakAra jANavA joIe. |15 parisappa-thalayara-tirikkha-joNiya-paMceMdiya-orAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- uraparisappa-thalayara-tirikkhajoNiyapaMceMdiya-orAliya-sarIre ya bhuyaparisappa-thalayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiya-orAliyasarIre ya / bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! parisasthiNaya tiryaya payadriyohArazarIrana 24 ghaDAra cha? uttara- he gautama! tenA be prakAra che- uraparisarpa sthaLacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIra ane bhujaparisarpa sthaLacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIra. |16 uraparisappa-thalayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiya-orAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- sammucchima-uraparisappathalayaratirikkha-joNiya-paMceMdiya-orAliyasarIre ya gabbhavakkatiya-uraparisappathalayaratirikkha-joNiya-paMceMdiya-orAliyasarIre ya / sammucchime duvihe paNNatte, taM jahA- apajjattaga-sammucchima-uraparisappathalayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaorAliyasarIreya pajjattaga-sammucchimauraparisappathalayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaorAliyasarIre ya / evaM gabbhavakkaMtie vi / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna evaM bhuyaparisappA vi sammucchima-gabbhavakkaMtiya-pajjatta-apajjattA / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan! uraparisarpa sthaLacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIranA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA be prakAra che- saMmUrchAima uraparisarpa sthaLacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIra ane garbhaja ura:parisarpa sthaLacara tiryaMca paMceMdriya audArika zarIra. saMmUrchAimanA be prakAra che- aparyAptA saMmUrchAima uraparisarpa sthaLacara tiryaMca paMcaMdriya audArika zarIra ane paryAptA saMmUrchAima uraparisarpa sthaLacara tiryaMca paMceMdriya audArika zarIra. A ja rIte garbhaja uraparisarpanA paNa aparyAptA ane paryAptA rUpa be bheda thAya che. A ja rIte bhujaparisarpanA paNa saMmUrchAima-garbhaja, paryAptA ane aparyAptA, A cAra bheda thAya che. 17 khahayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiya-orAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte? goyamA! duvihe paNNatte, taM jahA- sammucchimA ya gabbhavakkaMtiyA ya / sammucchimA duvihA paNNattA, taM jahA- pajjattA ya apajjattA ya / gabbhavakkatiyA vi pajjattA ya apajjattA ya / / bhAvArtha:- he bhagavan! khecara tiryaMca paMcendriya audArika zarIranA keTalA prakAra che? he gautama! tenA be prakAra che- saMmUrchAima ane garbhaja. saMmUrchAima khecara audArika zarIranA be prakAra che-paryAptA ane aparyAptA. A ja rIte garbhaja khecaranA paNa paryAptA ane aparyAptA A be prakAra thAya che. |18 maNUsapaMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- sammucchimamaNUsapacediyaorAliyasarIre ya gabbhavakkatiya-maNUsapaMceMdiya-orAliyasarIre ya / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! manuSya paMcedriya audArika zarIranA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! tenA be prakAra che- saMmUrchAima manuSya paMcendriya audArika zarIra ane garbhaja manuSya pacaMdriya audArika zarIra. |19 gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-orAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte? goyamA !duvihe paNNatte,taM jahA- pajjattaga-gabbhavakkatiyamaNasapaMcediya-orAliyasarIre ya apajjattaga-gabbhavakkatiya-maNUsapacediya-orAliyasarIre y| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! garbhaja manuSya paMcendriya audArika zarIranA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! tenA be prakAra che- paryAptA garbhaja manuSya paMdriya audArika zarIra ane aparyAptA garbhaja manuSya paMcedriya audArika zarIra. vivecana : prastuta sUtromAM audArikazarIranA bheda-prabhedonuM nirUpaNa che. manuSya ane tiryaMca gatinA jIvone dArika zarIra hoya che, tethI ekendriyathI paceMdriya sudhInA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 tiryaMca gatinA jIvo ane manuSyanA jeTalA bheda-prabheda che, teTalA ja audArika zarIranA bheda-prabheda thAya che. ekejiyanA vIza bhedanA vIza dArika zarIra-pAMca ekendriya; pratyekanA sUkSma, bAdara, paryAptA ane aparyAptA, A cAra-cAra bheda che, tethI pAMca ekendriyonA kula 544 = 20 bheda thAya che,A 20 bhedanA 20 audArika zarIra che. ahIM cAra bhedanI mukhyatAthI bAdara vanaspatinA pratyeka ane sAdhAraNa rUpa bhedonI vivakSA karI nathI. tema chatAM ahIM teno niSedha nahIM samajavo, kAraNa ke zAstramAM anyatra te prakAranA bheda paNa maLe che.] traNa vikasendriyanA cha bhedanA cha dArika zarIra :- traNa vikasendriyanA aparyAptA ane paryAptAnA bhedathI cha bhedanA cha audArika zarIra thAya che. tiyacapaseMdriyanA vIza bhedanA vIza audArika zarIra - tiryaMca paMceMdriyanA mukhya traNa bheda che- jaLacara, sthaLacara ane khecara. temAM sthaLacaranA be bheda che- catuSpada ane parisarpa. parisarpanA be bheda cheuraparisarpa ane bhujaparisarpa. A rIte tiryaMca paMcaMdriyanA pAMca bheda thAya che- jaLacara, catuSpada sthaLacara, uraparisarpa, bhujaparisarpa ane khecara. A pAMcenA cAra-cAra bheda che- saMmUrchAima, garbhaja, aparyAptA ane payoptA; tethI tiryaMca paMcendriyanA kula pa44 = 20 bheda thAya che. 20bhedanA 20 audArika zarIra che. manuSyanA traNa bhenA traNa audArika zarIra - saMmuzkeima manuSyo aparyAptA ja hoya che, tethI teno eka bheda ane garbhaja manuSyanA be bheda che aparyAptA ane paryApyA. A rIte manuSyanA kula traNa bhedanA traNa audArika zarIra thAya che. A rIte sarvamaLIne ekendriyanA-20+vikalaiMdriyanA-6+tiryaMca paMcendriyanA20+ manuSyanA-3= 49 bheda audArika zarIranA thAya che. audArika zarIranA 49 bheda ekendriya-20 beindriya-ra teIndriya caurendriya-ra paMcendriya-23 pRthvI 4 pANI 4 agni 4 vAyu 4 vana-4 paryApta aparyApta paryApta aparyApta paryApta aparyApta tiryaMca paMcendriya 20 manuSya 3 sUkSma (2) bAdara (2) saMmUrchAima paryApta aparyApta paryApta aparyApta jalacara sthalacara uraparisarpa bhuja khecara garbhaja | aparyApta | | | paryApta aparyApta bhaja saMmUrchAima paryApta aparyApta paryApta aparyApta Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsama pada avagAhanA saMsthAna [9] audArika zarIra-saMsthAna dvAra:20 orAliyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThie paNNatte ? goyamA ! NANAsaMThANasaMThie pa re | bhAvArtha-prazna- he bhagavan!audArika zarIranuM saMsthAna kevuM hoya che? uttara-he gautama! dArika zarIranA saMsthAna vividha prakAranA hoya che. 21 egidiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThie paNNatte ? goyamA ! NANAsaMThANasaMThie paNNatte / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekendriya audArika zarIranuM saMsthAna (AkAra)kevuM che? uttara- he gautama! tenuM saMsthAna vividha prakAranuM che. 22 puDhavikkAiyaegidiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte? goyamA ! masUracaMdasaMThANasaMThie paNNatte / evaM suhumapuDhavikkAiyANa vi / bAyarANa vi evaM ceva / pajjattApajjattANa vi evaM ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara-he gautama! pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIranuM(Da) saMsthAna masUracaMdra(masUranI dALa)jevuM che. - A ja rIte sUkSma pRthvIkAyika dArika zarIranuM, bAdara-pRthvIkAyika dArika zarIranuM ane tenA paryAptA, aparyAptAnuM sthAna paNa masUranI dALa jevuM hoya che. |23 AukkAiyaegidiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte? goyamA ! thibugabiMdusaMThANasaMThie paNNatte / evaM suhuma-bAyara-pajjattApajjattANa vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aplAyika ekeMdriya audArika zarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama! aplAyika ekendriya audArika zarIranuM(huMDa) saMsthAna sibukabiMdu(pANInA parapoTA) jevuM che. A ja rIte aplAyika jIvonA sUkSma-bAdara,payoptA ane apacokhA audArika zarIranuM saMsthAne che. 24 teukkAiya-egiMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNate ? goyamA! sUIkalAvasaMThANasaMThie paNNatte / evaM suhuma-bAdara-pajjattApajjattANa vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tejaskAyika ekeMdriya audArika zarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama! tejaskAyika ekeMdriya audArika zarIranuM saMsthAna sUcakalApa-soyanA DhagalA(eka sAthe bAMdhelI soyonA bhArA) jevuM che. A ja rIte tenA sUkSma, bAdara, paryApta ane aparyApta zarIronuM saMsthAna paNa jANavuM joIe. |25 vAukkAiyANaM paDAgAsaMThANasaMThie paNNatte / evaM suhuma-bAyara-pajjattApajjattANa vi / bhAvArtha :- vAyukAyika ekendriya audArika zarIranuM saMsthAna dhvajApatAkA samAna che. A ja rIte tenA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI pazavaNA sUtra : bhAga-3 sUkSma, bAdara, paryApta ane aparyApta zarIronuM saMsthAna paNa jANavuM joIe. 26 vaNassaikAiyANaM NANAsaMThANasaMThie paNNatte / evaM suhuma- bAyara-pajjattApajjattANa vi / bhAvArtha :- vanaspatikAyika ekendriya audArika zarIranuM saMsthAna vividha prakAranuM che. A ja rIte tenA sUkSma, bAdara, paryApta ane aparyAptanA zarIronuM saMsthAna paNa jANavuM joIe. 27 eviyoraliyasarIne La mate ! vi saMtApasavid paLatte ? noyamA ! huMDasNtthaann-sNtthie paNNatte / evaM pajjattApajjattANa vi / evaM teiMdiya-cauriMdiyANa vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! beindriya audArika zarIranuM saMsthAna kevuM che ? uttara- he gautama ! beindriya audArika zarIranuM hUMDa saMsthAna hoya che. A ja rIte tenA paryApta ane aparyApta zarIronuM paNa huMDa saMsthAna che. A ja rIte teindriya ane caurendriya audArika zarIranuM paNa huMDa saMsthAna che. |28 tirikkhajoNiyapaMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte? goyamA ! chavvihasaMThANasaMThie paNNatte, taM jahA- samacauraMsasaMThANasaMThie jAva huMDasaMThANasaMThie vi / evaM pajjattApajjattANa vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tiryaMca paMcadriya audArika zarIranuM saMsthAna kevuM che ? uttara- he gautama ! samacaturasa saMsthAnathI laIne huMDa saMsthAna sudhI cha prakAranA saMsthAna hoya che. A ja rIte tenA paryApta ane aparyApta zarIra saMsthAnanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 29 sammucchima-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte ? goyamA ! huMDasaMThANasaMThie paNNatte / evaM pajjattApajjattANa vi / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan ! saMmUrchima tiryaMca paMceMdriya audArika zarIranuM saMsthAna kevuM che ? uttarahe gautama ! huMDa saMsthAna che. A ja rIte tenA paryApta ane aparyApta zarIranuM paNa huMDa saMsthAna jANavuM joIe. 30 gabbhavakkatiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiya-orAliyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte ? goyamA ! chavvihasaMThANasaMThie paNNatte, taM jahA - samacauraMse jAva huMDasaMThANa- saMThie / evaM pajjattApajjattANa vi / evamete tirikkhajoNiyANaM ohiyANaM Nava aalaavgaa| bhAvArtha :-prazna- he bhagavan ! garbhaja tiryaMca paMceMdriya audArika zarIranuM saMsthAna kevuM che ? uttara- he gautama ! samacaturasra saMsthAna yAvat huMDa saMsthAna, A chae prakAranA saMsthAna hoya che. A ja rIte tenA paryApta ane aparyApta zarIranA paNa chae saMsthAna jANavA joIe. A ja rIte samuccaya tiryaMcayonika zarIranA pUrvokta prakAre nava AlApaka thAya che, jema ke- (1) samuccaya tiryaMca paMcendriya, (2-3) tenA paryApta-aparyApta; (4) samuccaya saMmUrcchima tiryaMca paMcendriya Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsama padaH avagAhanA saMsthAna [ 11 | tathA (pa8) tenA paryApta-aparyApta ane (7) samuccaya garbhaja tiryaMca paMcendriya tathA (8-9) tenA paryApta-aparyApta. A rIte nava AlApaka thAya che. 31 jalayara-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte? goyamA ! chavvihasaMThANasaMThie paNNatte, taM jahA- samacaurase jAva huNdde| evaM pajjattApajjattANa vi / sammucchimajalayarA huMDasaMThANasaMThiyA / eesiM ceva pajjattA-pajjattagA vi evaM ceva / gabbhavakkaMtiyajalayarA chavvihasaMThANa sNtthiyaa| evaM pajjattA-apajjattagA vi / evaM thalayarANa vi Nava suttANi / evaM cauppayathalayarANa vi uraparisappathalayarANa vi bhuyaparisappathalayarANa vi / evaM khahayarANa vi Nava suttANi, NavaraMsavvattha sammucchimA huMDasaMThANasaMThiyA bhANiyavvA, iyare chasu vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jaLacara tiryacapacaMdriya audArika zarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara-he gautama! te zarIranA chae prakAranA saMsthAna hoya che, yathA- samacaturansa yAvata huMDa saMsthAna. A ja rIte tenA paryApta-aparyApta audArika zarIranA paNa cha prakAranA saMsthAna che. saMmarNima jaLacara audArika zarIranuM phaMDa saMsthAna che. tenA paryApta ane aparyApta zarIranuM paNa huMDa saMsthAna che. garbhaja jaLacara audArika zarIranA cha prakAranA saMsthAna che. A ja rIte tenA paryApta ane aparyApta zarIronA paNa cha saMsthAna che. A ja rIte sthaLacaronA paNa nava sUtra che. A ja rIte catuSpada sthaLacara, uraparisarpa sthaLacara ane bhujaparisarpa sthaLacara audArika zarIra saMsthAnonA nava-nava sUtra che. A ja rIte khecaronA paNa navasUtro jANavA joIe.vizeSatA mAtra e che ke pAMce prakAranA sacchima tiryaMconA audArika zarIronuM huMDa saMsthAna hoya che ane pAMca prakAranA garbhaja tiryaMca paMcendriya audArika zarIranA cha saMsthAna hoya che. 32 maNUsapaMceMdiyaorAliyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte ? goyamA ! chavvihasaMThANasaMThie paNNatte, taM jahA- samacauraMse jAva huMDe / pajjattA-pajjattANa vi evaM ceva / gabbhavakkatiyANaM vi evaM ceva / pajjattAapajjattagANa vi evaM ceva / sammucchimANaM pucchA / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! manuSya paMcedriya dArika zarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama! manuSya paMcendriya audArika zarIranA cha prakAranA saMsthAna che, jema ke- samacatrasa thAvata haMDa saMsthAna. tenA paryApta ane aparyApta zarIranA paNa cha saMsthAna jANavA joIe. garbhaja manuSya audArika zarIra tathA tenA paryApta ane aparyAptanA paNa cha saMsthAna samajavA. saMmUrchAima manuSyonuM audArika zarIra haMDa saMsthAnathI saMsthita hoya che. samudghima manuSya aparyAptA ja hoya che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 12 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 vivecana : prastuta sUtromAM ekendriyathI paMcendriya manuSya sudhInA vividha dArika zarIronA saMsthAnonI prarUpaNA karavAmAM AvI che. (1) samacaturasa saMsthAna (2) nyagrodha parimaMDala hine 3) sAdi (3) sAdi saMsthAna saMsthAna hai (4) kunja saMsthAna (5) vAmana saMsthAna (6) huMDa saMsthAna saMsthAnA prakAra ane svarU5 - zarIranI AkRti ke racanA vizeSane saMsthAna kahe che. tenA cha prakAra che(1) samacaturasa - sama = samAna, catuH = cAreya, asa = koNa(khUNA), arthAt palAMThIvALIne besatAM zarIranA cAre koNa samAna lAge, Asana ane kapALanuM aMtara, baMne goThaNanuM aMtara, DAbo khabho ane jamaNA goThaNanuM aMtara, jamaNo khabho ane DAbA goThaNanuM aMtara samAna hoya tene samacaturagna saMsthAna kahe che, temaja jenI zarIra racanA zAstramAM kathita pramANAnusAra pramANopeta-sapramANa hoya tene samacaturasa saMsthAna kahe che. (2) nyagrodha parimaMDaLa- nyagrodha = vaTavRkSa. jema vaTavRkSano uparano bhAga suMdara vistIrNa hoya che ane nIceno bhAga hIna hoya che, tema je zarIramAM nAbhithI uparano bhAga sapramANa hoya ane nAbhithI nIceno bhAga lakSaNahIna hoya, tene cagrodhaparimaMDaLa saMsthAna kahe che. (3) sAdi saMsthAna - sAdi zabdagata Adi zabda nAbhithI nIcenA bhAgano vAcaka che. nAbhithI nIceno bhAga pramANopeta hoya ane nAbhithI uparano bhAga hIna hoya, te sAdi saMsthAna kahe che. koI AcArya sAcI saMsthAna kahe che. sAcI eTale zAlmalI (semaTa) vRkSa. zAlmalI vRkSanuM thaDa atipuSTa hoya che ane teno uparano bhAga vizALa ke puSTa hoto nathI, te ja rIte je zarIrano adhobhAga paripuSTa (paripUrNa) hoya ane uparano bhAga hIna hoya, te sAcI saMsthAna che. (4) vAmana saMsthAna-je zarIranA chAtI, peTa Adi avayava pramANopeta hoya, paraMtu hAtha-paga Adi avayava hIna hoya, te vAmana saMsthAna che. (5) kuja saMsthAna- je zarIranA mastaka, gardana, hAtha-paga Adi avayava pramANopeta hoya paraMtu vakSasthaLa (chAtI) peTa Adi beDoLa hoya, khaMdha vagere nIkaLavAnA kAraNe kubaDo hoya, te kunja saMsthAna che. () huDa saMsthAna- je zarIranA sarva aMgopAMga beDoLa hoya, Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna pramANopeta na hoya, lakSaNa rahita hoya, tene huMDa saMsthAna kahe che. pAMca sthAvara jIvonA saMsthAna :- sthAvara jIvone hUMDa saMsthAna nAmakarmanA udaye huMDa saMsthAna hoya che, tema chatAM pRthvI Adi cAra sthAvara jIvonA zarIranA cokkasa AkAra sUtramAM darzAvyA che. pRthvIkAyika jIvonA zarIrano AkAra masuracaMdra arthAt masUranI dALa jevo hoya che. sibukabiMduH- (1) je pANInuM TIpu jAmI gayuM hoya, barapha rUpe ghanIbhUta thaIgayuM hoya, tene stibukabiMdu kahe che. aSkAyika jIvonA zarIrano AkAra stibuka biMdusamAna che. (2) pANInA parapoTA jevA AkArane sibukabiMdu AkAra kahe che. teukAyika jIvonuM saMsthAna soInA bhArA samAna ane vAyukAyika jIvonuM dhvajApatAkA samAna che. A cAre ya AkArano samAveza huMDa saMsthAnamAM ja thAya che. vanaspatinA zarIrano AkAra vividha prakArano che. te paNa huMDa saMsthAna ja hoya che. pAMce sthAvara jIvonA sUkSma-bAdara, paryApta-aparyAptanuM saMsthAna eka samAna ja hoya che. punattApAttApa vizva veva... zrI jIvAbhigama sutra, zrI uttarAdhyayana sutra AdimAM ekendriyonA aparyAptAmAM saMsthAnanuM kathana karyuM nathI, kAraNa ke aparyAptA jIvonA zarIra, varNAdithIasaMprApta hovAthI indriya grAhya nathI arthAtu aparyAptAvasthAmAM zarIrano AkAra spaSTa na hovAthI uparokta sUtromAM tenA saMsthAnanuM kathana karyuM nathI. prastuta sUtramAM saMsthAna nAmakarmanA udayanI apekSAe paryApta ane aparyApta baMnemAM saMsthAnanuM kathana che. je jIvone cha prakAranA saMsthAnamAMthI je saMsthAna nAmakarmano udaya paryApta ke aparyApta avasthAmAM hoya, te saMsthAna tenI aparyApta ane paryApta avasthAmAM hoya che. ekendriya, traNa vikriyanA paryApta ane aparyAptamAM eka huMDa saMsthAna hoya che. samuccaya tiryaMca paMcendriya ane samuccaya manuSya tathA tenA paryAptA ane aparyAptAmAM chae prakAranA saMsthAna hoya che. tenA saMmUrchAimamAM huMDa saMsthAna ane garbhamAM cha saMsthAna hoya che. tiryaMca paMcendriyanA 54 AlApaka - samuccaya tiryaMca paMcedriya; tenA paryAptA ane aparyAptA, e traNa AlApaka; saMmUrzima tiryaMca paMcedriya, tenA paryAptA-aparyAptA, e traNa AlApaka ane garbhaja tiryaMca paMcaMdriya, tenA paryAptA ane aparyAptA e traNa AlApaka, A rIte kula nava AlApaka thAya che. te ja rIte jalacara, sthalacara, uraparisarpa, bhujaparisarpa ane khecara A pAMca prakAranA tiryaMca paMcendriyanA nava-nava AlApaka hovAthI 9*5=45 AlApaka tiryaMca paMcendriyanA thAya che. A rIte 45 + 9 = kula 54 AlApaka thAya che. manuSyonA sAta AlApaka - samuccaya manuSya, tenA paryAptA ane aparyAptA, e traNa AlApaka, te ja rIte garbhaja manuSyonA traNa AlApaka ane saMmUrchAima manuSya aparyAptA ja hovAthI teno eka AlApaka, A rIte 3+3+1=7 AlApaka thAya che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 14 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 krama 1 | . audArika zarIronA saMsthAna :audArika zarIranA prakAra saMsthAna sUkSma-bAdara, paryApta-aparyApta pRthvIkAyika audArika zarIra masUranI dALa samAna(huMDa saMsthAna) 2 | sUkSma-bAdara, paryApta-aparyApta aSkAyika audArika zarIra | pANInA parapoTA samAna(huMDa saMsthAna) sUkSma-bAdara, paryApta-aparyApta tejaskAyika audArika zarIra soyanA DhagalA samAna(huMDa saMsthAna) 4 | sUkSma-bAdara, paryApta-aparyApta vAyukAyika audArika zarIra | | patAkAnA AkAra samAna(huMDa saMsthAna) 5 | sUkSma-bAdara, paryApta-aparyApta vanaspatikAyika audArika zarIra | vividha AkAra(huMDa saMsthAna) 6 | paryApta-aparyApta traNa vikalendriya audArika zarIra huMDa saMsthAna 7 |samuccaya tiryaMca paMcedriya audArika zarIra cha saMsthAna 8 |paryApta-aparyApta saMmUrchAima tiryaMca paMcendriya audArika zarIra | huMDa saMsthAna 9 paryApta-aparyApta garbhaja tiryaMca paMcendriya audArika zarIra cha saMsthAnA 10 |paryApta-aparyApta samuccaya tathA garbhaja manuSya audArika zarIra | cha saMsthAna 11 | aparyApta saMmUrchAima manuSya audArika zarIra haMDa saMsthAna 12 paryApta-aparyApta yugalika manuSya, yugalika tiryaMca audArika zarIra samacaturasa saMsthAna audArika zarIranuM pramANa-avagAhanA dvAra - |33 orAliyasarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM sAiregaM joyaNasahassaM / egidiya orAliyassa vi evaM ceva jahA ohiyassa / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! dArika zarIranI avagAhanA keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAdhika eka hajAra (1000) yojana che. ekendriyanA audArika zarIranI avagAhanA paNa samuccaya audArika zarIranI jema sAdhika eka hajAra yojananI che. 34 puDhavikkAiya-egiMdiya-orAliya-sarIrassaNaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM / evaM apajjattayANa vi pajjattayANa vi / evaM suhumANa vi pajjattApajjattANaM / bAdarANaM pajjattApajjattANa vi eva / eso Navao bhedo / jahA puDhavikkAiyANaM tahA Au-kkAiyANa vi teukkAiyA vi vAukkAiyANa vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika ekendriya audArika zarIranI avagAhanA keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che, A ja rIte tenA aparyAptA ane paryAptAnI avagAhanA paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. A ja rIte samuccaya sUkSma pRthvIkAyiko Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna | 15 ane tenA paryAptA-aparyAptA audArika zarIronI avagAhanA paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. samuccaya bAdara pRthvIkAyiko ane tenA paryAptA-aparyAptAnI paNa A ja pramANe jANavI. A rIte pRthvIkAyanA nava AlApaka thayA. jevI rIte pRthvIkAyikonA nava AlApaka thayA tevI ja rIte akhAyikonA, tejaskAyikonA ane vAyukAyikonA paNa nava-nava AlApaka kahevA joIe. |35 vaNassaikAiya-orAliya-sarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM sAiregaM joyaNasahassa / apajjattagANaM jahaNNeNaM vi ukkoseNaM vi aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM / pajjattagANaM jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM sAiregaM joyaNasahassaM / bAyarANaM jahaNNeNa aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM sAiregaM joynnshssN| pajjattANa vi evaM ceva / apajjattANaM jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMgulassa asNkhejjibhaagN| suhumANaM pajjattApajjattANa ya tiNha vi jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM / bhAvArtha:-prazna- bhagavana! vanaspatijAyiauhAra shriirniisvaan| bIcha? 612-3 gautama! tenI avagAhanA jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa(kamaLanAlanI apekSAe) sAdhika eka hajAra yojananI che. vanaspatikAyika aparyAptA audArika zarIranI jaghanya ane utkRSTa avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che.paryAptA vanaspatikAyika audArika zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa sAdhika hajAra yojananI che. samuccaya bAdara vanaspatikAyika audArika zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI ane utkRSTa sAdhika hajAra yojananI che. tenA paryAptAnI avagAhanA paNa A ja pramANe jANavI joIe. tenA aparyAptAnI jaghanya ane utkRSTa avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI jANavI joIe. samuccaya sUkSma ane tenA paryAptA ane aparyAptA, A traNeyanI jaghanya ane utkRSTa avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. 36 beiMdiyaorAliyasarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNatA? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM bArasa joynnaaii| evaM savvattha vi apajjattayANaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM jahaNNeNaM vi ukkoseNa vi / pajjattayANaM jaheva ohiyss| evaM teiMdiyANaM tiNNi gaauyaaii| cariMdiyANaM cattAri gAuyAiM / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 - bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! beindriya audArika zarIranI avagAhanA keTalI che ? uttara- he gautama! jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa bAra yojananI che. 1 aparyAptA beindriya, teindriya, caurendriya audArika zarIranI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI jANavI joIe. paryAptA beindriya audArika zarIranI avagAhanA samuccaya beindriyanI jema jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa bAra yojananI che. A rIte samuccaya teindriya ane paryAptA tendriya audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA traNa gAunI tathA caurendriyonI cAra gAunI che. 37 paMcidiyatirikkhajoNiyANaM ukkoseNaM joyaNasahassaM, evaM sammucchimANaM, gabbha-vakkaMtiyANa vi / evaM ceva Navao bhedo bhANiyavvo / evaM jalayarANa vi joyaNasahassaM, Navao bheo / bhAvArtha :- samuccaya paMcendriya tiryaMconI utkRSTa avagAhanA eka hajAra yojananI che. samuccaya tiryaMca paMcendriya audArika zarIra tathA tenA paryAptA ane aparyAptA, A traNa AlApaka thAya che. te ja rIte saMmUrcchima tiryaMca paMcendriya zarIranA traNa ane garbhaja tiryaMca paMceMdriya zarIranA traNa, A pramANe paMceMdriya tiryaMconI avagAhanAnA nava AlApaka thAya che. temAM darekanA aparyAptAnI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI cheane samuccaya tathA paryAptAtiryaMca paMcendriyanI utkRSTa avagAhanA eka hajAra(1000) yojananI che. A ja rIte samuccaya ane saMmUrcchima tathA garbhaja paryAptA jaLacara audArikazarIranI avagAhanA utkRSTa ekahajAra yojananI che. jaghanya avagAhanA tathA aparyAptAnI jaghanya-utkRSTa avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. A rIte jaLacaranA paNa nava AlApaka thAya che. 38 thalayarANa vi Navao bhedo ukkoseNaM chaggAuyAiM, pajjattANaM vi evaM ceva / sammucchimANaM pajjattANa ya ukkoseNaM gAuyapuhuttaM / gabbhavakkaMtiyANaM ukkoseNaM chaggAuyAiM pajjattANa ya / ohiyacauppayapajjattaya-gabbhavakkaMtiyapajjattayANa ya ukkoseNaM chaggAuyAI / sammucchimANaM pajjattANa ya gAuyapuhuttaM ukkoseNaM / evaM uraparisappANa vi ohiya- gabbhavakkaMtiyapajjattayANaM joyaNasahassaM / sammucchimANaM joyaNapuhuttaM / bhuyaparisappANaM ohiyagabbhavakkaMtiyANa ya ukkoseNaM gAuyapuhuttaM / sammucchimANaM dhaNupuhuttaM / bhAvArtha:- sthaLacara paMceMdriya tiryaMca audArika zarIranI avagAhanA saMbaMdhI nava AlApaka pUrvavat thAya Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada : avagAhanA saMsthAna che. temAM samuccaya ane tenA paryAptA sthalacara paMcendriya tiryaMca audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA cha gAunI che. samuccaya saMmUrcchima ane tenA paryAptA sthalacara tiryaMca paMcendriya audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA aneka gAunI hoya che. samuccaya garbhaja tathA tenA paryAptA sthalacara tiryaMca paMcendriyanI utkRSTa avagAhanA cha gAunI che.(tenA aparyAptAnI jaghanya ane utkRSTa zarIrAvagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che.) 17 samuccaya catuSpada, tenA paryAptA, garbhaja catuSpada tathA tenA paryAptA audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA cha gAunI che.(tenA aparyAptAnI pUrvavat aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che.) saMmUrchima ane tenA paryAptAnI utkRSTa avagAhanA aneka gAunI che. A ja rIte samuccaya uraparisarpa, tenA paryAptA, garbhaja uraparisarpa tathA tenA paryAptA audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA eka hajAra yojananI che. saMmUrchima uraparisarpa ane tenA paryAptA audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA aneka yojananI che. bhujaparisarpanA samuccaya, garbhaja tathA te baMnenA paryAptA audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA aneka gAunI che ane samuccaya saMmUrchima tathA tenA paryAptAnI utkRSTa avagAhanA aneka dhanuSanI che. | 39 khahayarANaM ohiya-gabbhavakkaMtiyANaM sammucchimANa ya tiNha vi ukkoseNaM dhaNupuhuttaM / imAo saMgahaNigAhAo / joyaNasahassa chaggAuyAiM, tatto ya joyaNasahassaM / gAuyapuhutta bhuyae, dhaNupuhattaM ca pakkhIsu // 1 // joyaNasahassa gAuyapuhatta, tatto ya joyaNapuhuttaM / dohaM tu dhaNupuhuttaM, sammucchime hoi uccattaM // 2 // bhAvArtha :- samuccaya khecara tathA tenA garbhaja ane saMmUrchima, A traNeyanI utkRSTa avagAhanA aneka dhanuSanI che. gAthArtha- garbhaja jaLacaranI utkRSTa avagAhanA ekahajAra yojananI, catuSpada sthaLacaranI cha gAu, uraparisarpanI eka hajAra yojananI, bhujaparisarpanI aneka gAunI ane khecaranI(pakSIonI) aneka dhanuSanI che. saMmUrchima sthaLacaranI ekahajAra yojananI, catuSpada sthaLacaranI aneka gAunI, uraparisarpanI aneka yojananI, bhujaparisarpa ane khecaranI aneka dhanuSanI utkRSTa avagAhanA jANavI joIe. 40 maNussorAliyasarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? gomA ! jahaNaNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM tiNNi gAuyAI / apajjattANaM jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 sammucchimANaM jahaNNeNaM vi ukkoseNa vi aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM / gabbhavakkaMtiyANaM pajjattANa ya jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM tiNNi gAuyAI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! manuSyonA audArikazarIranI avagAhanA keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa traNa gAunI che. aparyAptA manuSyonI jaghanya ane utkRSTa avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. saMmUrchAima manuSyonI jaghanya ane utkRSTa avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. garbhaja manuSyonI tathA tenA paryAptAnI avagAhanA jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa traNa gAunI che. vivecana : prastuta sUtromAM ekendriyathI paMcendriya sudhInA dArika zarIronI jaghanya ane utkRSTa avagAhanAnI prarUpaNA che, te bhAvArthathI spaSTa che. koIpaNa jIvanI jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA tenI utpattinA prathama samaye hoya tyAra pachI temAM kramazaH vRddhi thAya che. saccaya audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA- sAdhika eka hajAra yojananI che, madhyalokanA badhA samudro 1000 yojana UMDA che. temAM lavaNa samudranA gotIrtha AdimAM rahelA pAnAla(kamaLanI nAla-dAMDI)nI 1000 yojananI avagAhanA hoya che. anya samudromAM ATalI avagAhanAvALuM audArika zarIra saMbhavita nathI. samudro sivAya anya draha, vAva AdimAM yathAyogya avagAhanA thaI zake che. nava-nava AlApakaH- pRthvIkAyikathI vanaspatikAyika parvatanA pAMce sthAvaramAM pratyekanA nava-nava sUtro che. (1) samuccaya, (2) samuccaya aparyAptA, (3) samuccaya paryAptA, (4) samuccaya sUkSma, (5) sUkSma aparyAptA, (6) sUkSma paryAptA ane (7) samuccaya bAdara, (8) bAdara aparyAptA, (9) bAdara paryAptA. A ja rIte vikaseMdriyanA pratyekanA nava-nava AlApaka che. A ja rIte jaLacara, sthaLacara, uraparisarpa, bhujaparisarpa ane khecara, A pAMca prakAranA tiryaMca paMcendriyanA pratyekanA nava-nava AlApaka thAya che. manuSyonA audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA - traNa gAunI che. te devakuru uttarakuru kSetranA manuSyonI apekSAe samajavI joIe. ahIM sUtramAM karmabhUmi ke akarmabhUminA bhedanI vivakSA vinA garbhaja manuSyonI avagAhanAnuM kathana che. zrI jIvAbhigama sUtramAM 15 karmabhUminA, 30 akarmabhUmi ane pa6 aMtaradvIpanA manuSyonI avagAhanAnuM pRthaka pRthaka kathana che. karmabhUminA kSetromAM bharata-airAvata kSetromAM cha ArAnA parivartana pramANe avagAhanAmAM parivartana thAya che. koSTakamAM tenuM kathana karyuM che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna | 19 | audArika zarIranI avagAhanA :zarIra prakAra jaghanya avagAhanA | utkRSTa avagAhanA | 1 | samuccaya audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | sAdhika 1000 yojanA 2 | ekendriya audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | sAdhika 1000 yojanA 3] pRthvI, pANI, agni, vAyu audArika zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga 4 | samaggaya vanaspati audArika zarIra | aMgalano asaMkhyAtamo bhAga | sAdhika 1000 yojanA 5 | sUkSma vanaspati audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga 6 | bAdara pratyeka vanaspati audArika zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | sAdhika 1000 yojanA 7| beIndriya audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 12 yojana 8 | indriya audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 3 gAu 9 | caurendriya audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 4 gAu 10| tiryaMca paMcendriya audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 1000 yojana 11, saMmUrzima tiryaMca paMcendriya audArika zarIranuM aMgulano asaMkhyAtamo bhAga 1000 yojanA 12| garbhaja tiryaMca paMcendriya audArika zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 1000 yojanA 13] saMmUrchAima jalacara tiryaMca paMcendriya au. za.| aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 14| garbhaja jalacara tiryaMca paMcendriya au. zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga 1000 yojana 12| saMmU sthalacara(catuSpada) audArika zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | aneka gAu 16] garbhaja sthalacara(catuSpada) dArika zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | gAu 17 saMmUrchAima uraparisarpa audArika zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | aneka yojanA 18| garbhaja uraparisarpa audArika zarIra | | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 1000 yojanA 19| saMmUrchAima bhujaparisarpa dArika zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga aneka dhanuSa 20| garbhaja bhujaparisarpa dArika zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | aneka gAu 21] saMmUrchAima khecara audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | aneka dhanuSa 22| garbhaja khecara audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | aneka dhanuSa ra3| samuccaya manuSya audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 3 gAu 24| saMmUrchAima manuSya audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga 25 garbhaja manuSya audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 3 gAu 26| karmabhUminA garbhaja manuSyo dArika zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 500 dhanuSa 27| hemavaya-haraNyavaya manuSya audArika zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 1 gAu | harivarSa-ramyapha varSa manuSya audArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | ra gAu ra9] devakuru-uttarakuru manuSya audArika zarIra | aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 3 gAu 30| pa6 aMtaradvIpa manuSya dArika zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga | 800 dhanuSa sArA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 bharata--airavata kSetranA manuSyonI audArika zarIranI avagAhanA H- avasarpiNIkAlanA ArA prAraMbhamAM prathama ArAmAM bIjA ArAmAM trIjA ArAmAM cothA ArAmAM pAMcamA ArAmAM 3 gAu 2 gAu 1 gAu 500 dhanuSa 7 hAtha zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 aMtamAM 2 gAu 1 gAu 500 dhanuSa 7 hAtha 1 hAtha chaThThA ArAmAM 1 hAtha mUDhA(dezona) hAtha * aparyApta audArika zarIranI avagAhanA jaghanya-utkRSTa aMgulano asaMkhyAtamo bhAga che. * dareka jIvonA paryApta audArika zarIranI avagAhanA tenI samuccaya avagAhanAnI samAna che. vaikriyazarIranA bheda-prabheda : 41 veDavviyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- egiMdiyavevviyasarIre ya paMceMdiya veDavvisarIre ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! vaikriya zarIranA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA be prakAra che- ekendriya vaikriya zarIra ane paMcendriya vaikriya zarIra. 42 jai NaM bhaMte! egiMdiyaveDavviyasarIre se kiM vAukkAiyaegiMdiyaveDavviyasarIre avAukkAiyaegiMdiyaveDavviyasarIre ? goyamA ! vAukkAiyaegiMdiyaveDavviyasarIre, No avAukkAiyaegiMdiya- veDavviyasarIre / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo ekendriya vaikriyazarIra che, to zuM vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra che ke avAyukAyika ekendriya vaikriyazarIra che ? uttara- he gautama ! vAyukAyika ekendriya vaikriyazarIra che, avAyukAyika ekendriya vaikriyazarIra nathI. 43 jai NaM bhaMte! vAukkAiyaegiMdiyaveDavviyasarIre se kiM suhumavAukkAiya egiMdiya-veDavviyasarIre bAdaravAukkAiyaegiMdiyaveDavviyasarIre ? goyamA ! No suhumavAukkAiyaegiMdiyaveDavviyasarIre, bAdaravAukkAiya-egiMdiya veDavviya-sarIre / bhAvArtha:- prazna--he bhagavan! jo vAyukAyika ekendriya vaikriyazarIra che, to zuM sUkSma vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra che ke bAdara vAyukAyika ekendriya vaikriyazarIra che ? uttara- he gautama ! sUkSma vAyukAyika ekendriya vaikriyazarIra nathI, paraMtu bAdara vAyukAyika ekendriya vaikriyazarIra che. 44 jai NaM bhaMte ! bAdaravAukkAiyaegiMdiyaveDavviyasarIre se kiM pajjattabAdaravAGa kkAiya-egiMdiyaveDavviyasarIre, apajjattabAyaravAukkAiya egiMdiyaveDavviyasarIre ? Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada : avagAhanA saMsthAna goyamA ! pajjatta- bAdaravAukkAiya-egiMdiya-veDavviyasarIre No apajjattabAdara-vAukkAiyaegiMdiyaveDavviyasarIre / 21 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo bAdaravAyukAyikaekendriya vaikriyazarIra che, to zuM paryAptA bAdaravAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra che ke aparyAptA bAdara vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra che ? uttara- he gautama ! paryApta bAdara vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra hoya che. aparyApta bAdara vAyukAyika ekendriya vaikriya zarIra hotuM nathI. 45 jai NaM bhaMte ! paMceMdiyaveDavviyasarIre se kiM NeraiyapaMceMdiyaveDavviyasarIre jAva kiM devapaMceMdiyaveDavviyasarIre ? goyamA ! NeraiyapaMceMdiyaveDavviyasarIre vi jAva devapaMceMdiya-veDavviyasarIre vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo paMceMdriya vaikriyazarIra hoya, to zuM nairayika paMcendriya vaikriyazarIra che ke yAvat deva paMcendriya vaikriyazarIra che? uttara- he gautama! nairayika paMcendriya vaikriyazarIra paNa che yAvat deva paMcendriya vaikriyazarIra paNa che. 46 jai NaM bhaMte ! NeraiyapaMcediyaveDavviyasarIre se kiM rayaNappabhApuDhaviNeraiyapaMceMdiya-veDavviyasarIre jAva kiM ahesattamApuDhaviNeraiyapaMceMdiyaveDavviya-sarIre ? goyamA ! rayaNappabhApuDhaviNeraiyapaMceMdiyaveDavviyasarIre vi jAva ahesattamApuDhaviNeraiya paMceMdiyaveDavviyasarIre vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo nairayika paMcendriya vaikriyazarIra che, to zuM ratnaprabhApRthvI nairayika paMceMdriya vaikriyazarIra che yAvat adhaHsaptama pRthvI nairayika paMceMdriya vaikriyazarIra che ? uttara- he gautama ! ratnaprabhApRthvI nairayika paMceMdriya vaikriyazarIra paNa che yAvat adhaHsaptamapRthvI nairayika paMceMdriya vaikriya zarIra paNa che. 47 jai NaM bhaMte ! rayaNappabhApuDhaviNeraiyapaMceMdiyaveDavvisarIre se kiM pajjattagarayaNappabhA-puDhaviNeraiyapaMceMdiyaveDavviyasarIre apajjattagarayaNappabhApuDhaviNeraiyapaMceMdiya-veDavviyasarIre ? evaM jAva ahesattamAe duhao bheo bhANiyavvo / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo ratnaprabhA pRthvI nairayika paMceMdriya vaikriya zarIra che, to zuM ratnaprabhApRthvI paryAptA nairayika paMceMdriya vaikriyazarIra che ke ratnaprabhApRthvI aparyAptA nairayika paMceMdriya vaikriyazarIra che? uttara- he gautama ! ratnaprabhApRthvI paryAptA nairayika paMceMdriya vaikriyazarIra paNa che ane ratnaprabhA pRthvI aparyAptA nairayika paMceMdriya vaikriyazarIra paNa che. A ja rIte zarkarAprabhA pRthvI nairayika paMceMdriyothI laI adhaHsaptama pRthvI nairayika paMcedriyanA paryAptA ane aparyAptA, baMne prakAranA vaikriyazarIra che. 48 jai NaM bhaMte ! tirikkhajoNiyapaMceMdiyaveDavviyasarIre se kiM sammucchimatirikkha-joNiyapaMceMdiyaveDavviyasarIre, gabbhavakkaMtiyatirikkhajoNiya-paMceMdiyaveDavviyasarIre ? Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara zrI panavazA sUtra : bhAga-3 goyamA ! No sammucchimatirikkhajoNiyapaMceMdiyaveDavviyasarIre, gabbhavakkaMtiya-tirikkha-joNiyapaMceMdiyaveDavviyasarIre / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarIra che, to zuM saMmUrcchima tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarI2 che ke garbhaja-tiryaMca paMceMdriya vaikriya zarIra che ? uttara- he gautama ! saMmUrcchima tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarIra nathI, garbhaja tiryaMca paMceMdriya vaikriya zarIra che. 49 jai NaM bhaMte ! gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaveDavviyasarIre, se kiM saMkhejja-vAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaveDavviyasarIre, asaMkhejja-vAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaveDavviyasarIre ? diya goyamA ! saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceM veDavviya sarIre, No asaMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiya veDavviyasarIre | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo garbhaja tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarIra che, to zuM saMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarI2 che ke asaMkhyAta varSAyuSya garbhaja tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarIra che ? uttara- he gautama ! saMkhyAta varSAyuSya garbhaja tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarIra che, asaMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMcendriya vaikriyazarIra nathI. 50 jai NaM bhaMte ! saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaveDavviya-sarIre kiM pajjattaga saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiyapaMceMdiyaveDavviya-sarIre apajjattaga-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiyapaMceMdriya veDavviya sarIre ? goyamA ! pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiyapaMceMdiya-veDavviyasarIre, No apajjattaga-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiya-veuvviyasarIre / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo saMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarI2 che, to zuM paryAptA saMkhyAta varSAyuddha garbhaja tiryaMca paMcadriya vaikriyazarIra che ke aparyAptA saMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarIra che? uttara- he gautama ! paryAptA saMkhyAta varSAyuSya garbhaja tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarIra che, aparyAptA saMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarIra nathI. 51 jai NaM bhaMte ! saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaveDavviya-sarIre, se kiM jalayara-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiyapaMceMdiyaveDavviya- sarIre, thalayara saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiyapaMceMdiyaveDavvisarIre, khahayara-saMkhejja-vAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna | 23 / paMceMdiyaveuvviyasarIre ? goyamA ! jalayara-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaveuvviya-sarIre vi, thalayara-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaveuvviyasarIre vi, khahayara-saMkhejjavAsAuya-gabbha-vakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaveuvviyasarIre vi / / bhAvArtha:- prazna-bhagavana !ii saMdhyAta varSAyala garma tiryaya paMthadriya vaiDiyazarIracha,to zaM jaLacarasaMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMcedriya vaikriyazarIra che, sthaLacarasaMkhyAta varSAyuSkagarbhaja tiryaMca paMcadriya vaikriyazarIra che ke khecara saMkhyAta varSAyuSkagarbhaja tiryaMca paMcaMdriya vaikriyazarIra che? uttara- he gautama! jaLacara saMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMcaMdriya vaikriyazarIra che, sthaLacara saMkhyAta varSAyuSkagarbhaja tiryaMca paMcedriya vaikriya zarIra che, khecara saMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMceMdriya vaikriya zarIra che. |52 jai NaM bhaMte ! jalayara-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiyapaMceMdiya-veuvviyasarIre, se kiM pajjattaga-jalayara-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiyatirikkhajoNiya-paMceMdiyaveuvviyasarIre, apajjattaga-jalayara-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkha-joNiya-paMceMdiyaveuvviyasarIre ? goyamA ! pajjattaga-jalayara-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiya-paMceMdiyaveuvviyasarIre No apajjattaga-jalayara-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkha joNiya-paMceMdiyaveuvviyasarIre / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! jo jaLacara saMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMceMdriya vaikriyazarIra che, to zuM paryAptA jaLacara saMkhyAta varSAyuSka gaja tiryaMca paMcaMdriya vaikriyazarIra che ke aparyAptA jaLacara saMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMcedriya vaikriyazarIra che? uttara- he gautama! paryAptA jaLacara saMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMcedriya vaikriya zarIra che, aparyAptA jaLacara saMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca padriya vaikriya zarIra nathI. 53 jai NaM bhaMte ! thalayara-saMkhejjavAsAuya-gabbhavakkaMtiya-tirikkhajoNiyapaMceMdiya-veuvviyasarIre, se kiM cauppaya jAva sarIre, parisappa jAva sarIre ? goyamA ! cauppaya jAva sarIre vi, parisappa jAva sarIre vi / evaM savvesiM NeyaM jAva khahayarANa pajjattANa, No apajjattANa / bhAvArtha:-prazna- bhagavana! hI sthagayara saMdhyAta varSAyaDa garma tiryaya paMdriya vaiThiyazarI2cha, to zuM paryAptA catuSpada sthaLacara vaikriyazarIra che ke parisarpa(uraparisarpa-bhujaparisarpa) vaikriya zarIra che? uttara- he gautama! catuSpada vaikriyazarIra paNa che ane parisarpa(uraparisarpa ane bhujaparisarpa) Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 24 / zrI pn13|| sUtra: bhAga-3 vaikriyazarIra paNa che. A ja rIte sarva prakAranA saMkhyAta varSAyuSka garbhaja tiryaMca paMcendriya vaikriya zarIra jANavA yAvata paryAptA khecara vaikriyazarIra che, aparyAptA khecara vaikriya zarIra nathI. 54 jai NaM bhaMte ! maNUsapaMceMdiya-veuvviyasarIre, se kiM sammucchima-maNUsapaMceMdiyaveuvviya-sarIre gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veuvviyasarIre? goyamA ! No sammucchimamaNUsapaMceMdiya-veuvviyasarIre, gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veuvviyasarIre / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! jo manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che, to zuM saMmUrchAima manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che ke garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che? uttara- he gautama! saMmUrchAima manuSya paMcendriya vaikriyazarIra nathI, garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che. 55 jai NaM bhaMte ! gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veuvviyasarIre, se kiM kammabhUmagagabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veuvviyasarIre, akammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veuvviya-sarIre, aMtaradIvaya-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veuvviyasarIre? goyamA ! kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veubviyasarIre, No akammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veuvviyasarIre No aMtaradIvaya-gabbha-vakkaMtiyamaNUsa-paMceMdiya-veuvviyasarIre ya / bhAvArtha:-prazna-bhagavana!I garma4 manuSya paMthendriya vaiDiyA zarIracha,tozaMbhamabhitra garma4 manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che, akarmabhUmija garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che ke aMtaradvIpaja garbhaja manuSya paMcendriya vaikriya zarIra che? uttara- he gautama! karmabhUmija garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che, akarmabhUmijagarbhaja manuSya paMcendriya vaikriya zarIra nathI ane aMtaradvIpaja garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra nathI. 56 jai NaM bhaMte ! kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veuvviyasarIre, se ki saMkhejja-vAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMrcediya-veuvviyasarIreasaMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veuvviyasarIre ? goyamA ! saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiyaveuvviyasarIre, No asaMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiyaveuvviyasarIre / bhAvArtha:- - bhagavan! bhabhUmi4 gama4 manuSya paMthendriya vaiDiyazarIra cha, to zusaMdhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che ke asaMkhyayavarSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che? uttara-he gautama! saMkhyaya varSAyuddha karmabhUmija garbhaja manuSya paMcendriya kriyazarIra che, asaMkhyaya Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada : avagAhanA saMsthAna varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra nathI. 57 jai NaM bhaMte ! saMkhejjavAsAuya- kammamUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiyaveDavviya- sarIre se kiM pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veDavviya-sarIre apajjattagasaMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiyaveDavviya sarIre ? 25 goyamA ! pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsapaMceMdiya-veDavviyasarIre, No apajjattagasaMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya maNUsapaMceMdiya-veuvviyasarIre / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo saMdhyeya varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che, to zuM paryAptA saMdhyeya varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarI2 che ke aparyAptA saMdhyeya varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che ? uttara- he gautama ! paryAptA saMdhyeya varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra che aparyAptA saMdhyeya varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya paMcendriya vaikriyazarIra nathI. 58 jai NaM bhaMte ! devapaMceMdiya-veDavviyasarIre se kiM bhavaNavAsi-devapaMceMdiyaveDavviya- sarIre jAva vemANiya-devapaMceMdiya- veDavviyasarIre ? goyamA ! bhavaNavAsidevapaMceMdiya-veuvviyasarIre vi jAva vemANiya- devapaMceMdiya - veuvviyasarIre vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo deva paMceMdriya vaikriyazarI2 che, to zuM bhavanavAsI deva paMceMdriya vaikriyazarIra che yAvat vaimAnikadeva paMceMdriya vaikriyazarIra che ? uttara- he gautama ! bhavanavAsI deva paMceMdriya vaikriyazarIra yAvat vaimAnika deva paMceMdriya vaikriyazarIra che. 59 jai NaM bhaMte ! bhavaNavAsi devapaMceMdiya- veDavviyasarIre se kiM asurakumArabhavaNavAsi-devapaMceMdiya-veDavviyasarIre jAva thaNiyakumAra-bhavaNavAsi-devapaMceMdiyaveDavviyasarIre ? goyamA ! asurakumAra jAva thaNiyakumAra-bhavaNavAsi-devapaMceMdiyaveDavviyasarIre vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo bhavanavAsI deva paMceMdriya vaikriyazarIra che, to zuM asurakumAra bhavanavAsI deva paMceMdriya vaikriyazarIra che yAvat stanitakumAra bhavanavAsI deva paMceMdriya vaikriyazarIra che ? uttara- he gautama ! asurakumArabhavanavAsI deva paMceMdriya vaikriyazarIra paNa che yAvat stanitakumAra bhavanavAsI deva paMceMdriya vaikriyazarIra paNa che. kiM 60 jai NaM bhaMte ! asurakumAra-bhavaNavAsi devapaMceMdiya- veDavviyasarIre, pajjattaga-asurakumAra-bhavaNavAsi-devapaMceMdiya-veDavviyasarIre apajjattaga-asurakumArabhavaNavAsi- devapaMceMdiya-veDavviyasarIre ? Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 goyamA ! pajjattaga-asurakumAra-bhavaNavAsi-devapaMceMdiya-veuvviyasarIre vi apajjattaga-asurakumAra-bhavaNavAsi-devapaMceMdiya-veubviyasarIre vi / evaM jAvathaNiyakumAre vi NaM dugao bheo / evaM vANamaMtarANaM aTThavihANaM, joisiyANaM pNcvihaannN| bhAvArtha-prana-he bhagavana! jo asurakumAra bhavanavAsI deva paMceMdriya vaikriyazarIra che, to zuM paryAptA asurakumAra bhavanavAsI deva paMcedriya vaikriyazarIra che ke aparyAptA asurakumAra bhavanavAsI deva paMcaMdriya vaikriyazarIra che? uttara-he gautama! paryAptA asurakumAra bhavanavAsI deva paMcedriya vaikriyazarIra paNa che, aparyAptA asurakumAra bhavanavAsI deva paMceMdriya vaikriyazarIra paNa che. A ja rIte svanitakumAra sudhInA paryAptAaparyAptA baMne prakAranA deva vaikriyazarIra che. A ja rIte ATha prakAranA vANavyaMtaradevo tathA pAMca prakAranA jyotiSkadevonA paryAptA ane aparyAptA baMne prakAranA deva vaikriyazarIra che. 61 vemANiyA duvihA- kappovagA kappAtItA ya / kappovagA bArasavihA, tesi pi evaM ceva dugao bheo / kappAtItA duvihA- gevejjagA ya aNuttarA ya / gevejjagA NavavihA, aNuttarovavAiyA paMcavihA, eesiM pajjattapajjattAbhilAveNaM dugao bheo| bhAvArtha - vaimAnika devonA be prakAra che- kalpopapanna ane kalpAtIta, kalpapapannanA bAra prakAra che. tenA paNa paryAptA-aparyApta be-be bheda che. te badhAne vaikriyazarIra hoya che. kalpAtIta vaimAnika devonA paNa be prakAra che- raiveyakavAsI ane anuttaropapAtika, caiveyaka devonA nava prakAra ane anuttaropapAtikadevonA pAMca prakAra che. A badhAnA paryAptA-aparyAptAnA abhilApathI be-be bheda vaikriyazarIranA thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM vekriyazarIranA bheda-prabhedonuM nirUpaNa che. ekendriya vaikriya zarIramAM vAyukAya vaikriyazarIra ane cAre gatimAM paMcendriya vaikriya zarIra hoya che. vAyukAyamAM paNa paryApta bAdara vAyukAyika jIvone vaikriya labdhi hoya che. vAyukAyanA cAra bhedamAMthI sUkSmanA paryApta-aparyApta ane bAdaranA aparyAptane vaikriya labdhi nathI. bAdara paryApta vAyukAyika jIvonA asaMkhyAtamA bhAga pramANa jIvone ja vaikriya labdhi hoya che. manuSya ane tiryaMcagatinA jIvone labdhijanyakriya zarIra hoya che. koI paNa labdhiprayoga aparyAptA avasthAmAM thato nathI, tethI aparyApta manuSya ane tiryaMcane vaikriya zarIra nathI.tiryaMca paMcendriyamAM saMkhyAta varSanA AyuSyavALA paryApta garbhaja jaLacara, sthaLacara, uraparisarpa, bhujaparisarpa ane khecara jIvone vaikriya zarIra hoya che. yugalika ke saMmUrzima tiryaMca paMcendriyane vaikriya labdhi nathI. manuSyomAM saMkhyAta varSAyuSka paryAptA garbhaja manuSyane vaikriya zarIra che.yugalika ke saMmuzkeima manuSyone vaikriyalabdhi nathI. nArakI ane devomAM sarvanArakI ane devone bhava pratyayayikavaikriya zarIra che. te jIvone janmathI ja vaikriya zarIra hovAthI paryApta ane aparyApta baMne prakAranA vaikriya zarIra hoya che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada avagAhanA saMsthAna [ 27] vaikriya zarIranA 119 bheda nArakI-14 deva-98 manuSya-1 tiryaca-6 sAta narakanA paryAaparyA.7 42 = 14 manuSyanA paryApta pa tiryaMca ane 1 bAdara vAyunA paryApta vyaMtara bhavanapati 10 x 2 = 20 10 asurakumArAdi paryApta aparyApta jyotiSI vaimAnika 5 X 2 = 10 24 ra = para (1ra dhaiveyaka 9 raiveyaka 5 anuttara vimAna) vaikriyazarIranuM saMsthAna : 62 veuvviyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThie paNNatte ? goyamA ! NANAsaMThANasaMThie pAse | bhAvArtha-prazna-he bhagavan!kriyazarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara-he gautama!tenA vividha prakAranA saMsthAna hoya che. 63 vAukkAiya-egidiya-veuvviya-sarIre NaM bhaMte! kiM saMThie paNNatte ? goyamA! paDAgA-saMThANasaMThie paNNatte / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! vAyukAyika ekendriya vaikriyazarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama! te patAkAnA AkAranuM che. 64 raiyapaMceMdiya-veuvviyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte ? goyamA ! Neraiyaparcediya-veubviyasarIre duvihe paNNatte, taM jahA-bhavadhAraNijje ya uttaraveuvvie ya / tattha NaM je se bhavadhAraNijje se huMDasaMThANasaMThie pnnnntte| tattha NaM je se uttaraveuvvie se vi huMDasaMThANasaMThie paNNatte / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! nairayika paMcedriya vaikriyazarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama!nairayika paMceMdriya vaikriyazarIranA be prakAra che, te A pramANe che- bhavadhAraNIya Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrI pazavazA sUtra : bhAga-3 vaikriyazarIra ane uttaravaikriyazarIra. temAMthI bhavadhAraNIyavaikriyazarIranuM huMDa saMsthAna che ane uttaravaikriya zarIranuM paNa huMDa saMsthAna che. 65 rayaNappabhApuDhavi NeraiyapaMceMdiya-veDavviyasarIre NaM bhaMte ! kiMsaMThANasaMThie paNNatte ? goyamA ! rayaNappabhApuDhavi NeraiyANaM duvihe sarIre paNNatte, taM jahAbhavadhAraNijje ya uttaraveDavvie ya / tattha NaM je se bhavadhAraNijje se vi huMDe, je vi uttaraveDavvie se vi huMDe / evaM jAva ahesattamApuDhavi Neraiya-veDavviyasarIre / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! ratnaprabhApRthvInA nairayika paMceMdriya vaikriyazarIranuM saMsthAna kevuM che ? uttara- he gautama ! ratnaprabhApRthvInA nairayika paMcendriya vaikriya zarIranA be prakAra che- bhavadhAraNIya vaikriya zarI2 ane uttaravaikriya zarIra. temAMthI bhavadhAraNIya vaikriyazarIranuM huMDa saMsthAna che ane uttaravaikriya zarIranuM paNa huMDa saMsthAna ja che. A ja rIte zarkarAprabhA pRthvI yAvat adhaHsaptama pRthvInA nArakIonA bhavadhAraNIya ane uttara vaikriya zarIranA saMsthAnanuM kathana karavuM. 66 tirikkhajoNiya-paMceMdiya-veDavviyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte? goyamA! NANAsaMThANasaMThie paNNatte / evaM jalayara-thalayara- khahayarANa vi / thalayarANaM- cauppaya-parisappANa vi| parisappANaM- uraparisappa-bhuyaparisappANa vi / evaM maNUsapaMceMdiya- veDavviyasarIre vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tiryaMca paMceMdriya vaikriya zarIranuM saMsthAna kevuM che ? uttara- he gautama ! tenA vividha prakAranA saMsthAna--AkAra hoya che. A ja rIte jaLacara, sthaLacara ane khecara tiryaMca vaikriya zarIranA saMsthAna paNa aneka prakAranA che. sthaLacaromAM catuSpada ane parisarpa vaikriya zarIranA tathA parisarpamAM uraparisarpa ane bhujaparisarpa vaikriya zarIranA saMsthAna paNa vividha prakAranA jANavA joIe. A ja rIte manuSya paMceMdriya vaikriya zarIra paNa vividha saMsthAna-AkAravALA che. 67 asurakumAra-bhavaNavAsi-devapaMceMdiya-veDavviyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte ? goyamA ! asurakumArANaM devANaM duvihe sarIre paNNatte, taM jahAbhavadhAraNijje ya uttaraveDavvie ya / tattha NaM je se bhavadhAraNijje se NaM samacauraMsasaMThANasaMThie paNNatte / tattha NaM je se uttaraveuvvie se NaM NANAsaMThANa-saMThie paNNatte / evaM jAva thaNiyakumAra-devapaMceMdiya - veDavviyasarIre / evaM vANamaMtarANa vi, NavaraM - ohiyA vANamaMtarA pucchijjaMti / evaM joisiyANa vi ohiyANaM / evaM sohamma jAva accuyadevasarIre / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! asuraDDubhAra ((bhavanapatiheva) paMtheMdriya vaiDiyazarIranuM saMsthAna Thevu che ? uttara-he gautama! asurakumAra deva vaikriya zarIranA be prakAra che- bhavadhAraNIya vaikriya zarIra ane Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna 29 ] uttaravaikriya zarIra. temAMthI bhavadhAraNIya vaikriya zarIranuM samacaturasasaMsthAna che ane uttaravaikriya zarIranA aneka prakAranA saMsthAna che. A ja rIte asurakumAra devonI jema nAgakumArathI laIne nitakumAra sudhInA deva vaikriyazarIronuM saMsthAna paNa jANavuM joIe. A ja rIte vANavyaMtara deva vaikriyazarIranuM saMsthAna paNa asurakumArAdinI jema bhavadhAraNIya ane uttaravaikriyanI apekSAe kramazaH samacaturasa tathA vividha saMsthAnA kahevA joIe. vizeSatA e che ke ahIM vyaMtara devonA bheda-prabhedanA viSayamAM prazna na karatAM samuccaya vANavyaMtara devonA vaikriya zarIranA saMsthAnanA saMbaMdhamAM jANavuM joIe. A ja rIte samuccaya jyotiSka devonuM kathana paNa bheda-prabheda vinA karavuM. A ja rIte saudharmakalpathI azrutakalpa sudhInA deva vaikriyazarIranA saMbaMdhamAM kathana karavuM joIe. 68 gevejjaga-kappAtIya-vemANiya-devapaMceMdiya-veuvviyasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte ? goyamA ! gevejjagadevANaM ege bhavadhAraNijje sarIrae, se NaM samacauraMsa-saMThANasaMThie paNNatte / evaM aNuttarovavAiyANa vi / bhAvArthaH-prazna- he bhagavan! raiveyaka kalpAtIta vaimAnika deva paMcaMdriya vaikriyazarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama! raiveyaka devone ekamAtra bhavadhAraNIya vaikriya zarIra ja hoya che ane tenuM samacaturasa saMsthAna hoya che. A ja rIte pAMca anuttaropapAtika vaimAnika devone paNa bhavadhAraNIya vaikriyazarIra ja hoya che ane te samacaturasasaMsthAnavALuM hoya che. vivecanaH prastuta sUtromAM samasta prakAranA vaikriya zarIranA saMsthAnonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. manuSya-tiryaMca vaikiya zarIra saMsthAnaH- paryApta bAdara vAyakAyika paryApta sa tiryaMca paMcedriya ane manuSyone labdhi janya vaikriyazarIra hoya che, vAyukAyikanA vaikriya zarIrano AkAra dhvajApatAkA jevo che. saMjJI tiryaMca paMcedriya ane garbhaja manuSyane vaikriya zarIra vividha AkAranuM hoya che. te jIvonuM vaikriya zarIra labdhijanya hovAthI svecchAnusAra aneka rUpa banAvI zake che. nArakI ane bAra devaloka sudhInA devomAM be prakAranA vaikriya zarIra che- (1) bhavadhAraNIya vaikriya zarIra ane (2) uttara vaikriya zarIra. teone janmathI mRtyu paryata je zarIra hoya, tene bhavadhAraNIya zarIra kahe che ane prayojanavaza vaikriya samudyAtapUrvaka nArakI ane devo je zarIranI racanA kare, tene uttaravaikriya zarIra kahe che. nArakIonuM vaikiya zarIra saMsthAnaH- nArakIonA bhavadhAraNIya tathA uttaravaikriya zarIranuM phaMDa saMsthAna hoya che. te huMDa saMsthAna rUMvATI vinAnA pakSI jevA bIbhatsa AkAravALA hoya che. devonuM vaikiya zarIra saMsthAna - daza prakAranA bhavanapati, vANavyaMtara devo, jyotiSkadevo, kalpopapanna bAra devalokanA vaimAnikadevonuM bhavadhAraNIya zarIra samacaturasa saMsthAna saMpanna hoya che ane te devo icchAnusAra vividha rUponI vikriyA karI zake che tethI temanuM uttaravaikriya zarIravividha saMsthAnayukta hoya che. teno koI niyata AkAra nathI. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 30 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 kalpAtIta devomAM nava greveyakanA devo tathA pAMca anuttaravimAnavAsI devo uttaravaikriya zarIra banAvatA nathI, kAraNa ke te devomAM paricAraNA ke gamanAgamana AdihotA nathI, tethI te devomAM ekamAtra bhavadhAraNIya vaikriya zarIra hoya che ane tenuM samacaturasa saMsthAna hoya che. vaikiya zarIranA saMsthAnaH| jIva zarIra saMsthAna vAyukAya ekendriya vaikriya zarIra dhvajA patAkAno AkAra(huMDa saMsthAna) saMjJI tiryaMca paMcendriya ane saMjJI manuSya vaikriya zarIra vividha AkAra nairayika bhavadhAraNIya vaikriya zarIra huMDa saMsthAna nairayika uttara vaikriya zarIra huMDa saMsthAna sarva devonuM bhavadhAraNIya vaikriya zarIra samacaturasa saMsthAna 12 devaloka sudhInA sarvadevonuM uttara vaikriya zarIra icchAnusAra vividha AkAra nava raiveyaka ane anuttara vimAnanA devonuM bhavadhAraNIya vaikriya zarIra samacaturasa saMsthAna nava raiveyaka ane anuttara vimAnanA devonuM uttara vaikriya zarIra uttara vaikriya karatA nathI vaikriyazarIranI avagAhanA :69 veuvviyasarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM sAiregaM joyaNasayasahassaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! vaikriyazarIranI avagAhanA keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAdhika eka lAkha yojana che. 70 vAukkAiya-egidiya-veuvviyasarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA? goyamA ! jahaNNeNa aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNa vi aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM / bhAvArtha-prazna- he bhagavanuM ! vAyukAyika ekendriya vaikriyazarIranI avagAhanA keTalI che? uttara-he gautama ! jaghanya ane utkRSTa aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga che. 71 NeraiyapaMceMdiyaveuvviyasarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA? goyamA ! duvihA paNNattA / taM jahA- bhavadhAraNijjA ya uttaraveuvviyA ya / tattha NaM jA sA bhavadhAraNijjA sA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM paMcadhaNusayAI / tattha NaM jA sA uttaraveuvviyA sA jahaNNeNaM aMgulassa saMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM dhaNusahassaM / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada : avagAhanA saMsthAna bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nairayika paMceMdriya vaikriya zarIranI avagAhanA keTalI che? uttara- he gautama ! naiyika paMcendriya vaikriya zarIranI avagAhanAnA be prakAra che, te A pramANe che- bhavadhAraNIya avagAhanA ane uttaravaikriya avagAhanA. temAMthI bhavadhAraNIya avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa pAMcaso dhanuSa che tathA uttaravaikriya avagAhanA jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa eka hajAra dhanuSa che. 31 |72 rayaNappabhApuDhaviNeraiyANaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA / taM jahA - bhavadhAraNijjA ya uttaraveDavviyA ya / tattha NaM jA sA bhavadhAraNijjA sA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM satta dhaNUiM tiNNi rayaNIo chacca aMgulAI / tattha NaM jA sA uttaraveDavviyA sA jahaNNeNaM aMgulassa saMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM paNNarasa dhaNUiM aDDAijjAo rayaNIo / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! ratnapramApRthvInA nairayiDonI zarIrAvagADanA DeTasI che ? uttara- he gautama ! tenI avagAhanAnA be prakAra che, jemake- bhavadhAraNIya avagAhanA ane uttaravaikriya avagAhanA. bhavadhAraNIya zarIrAvagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAta dhanuSa, traNa hAtha ane cha aMgula che, uttaravaikriya zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa paMdara dhanuSa be hAtha ane 12 aMgula che. |73 sakkarappabhAe pucchA ? goyamA ! jAva tattha NaM jA sA bhavAraNij jahaNaNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM paNNarasa dhaNUiM aDDhAijjAo rynniio| tattha NaM jA sA uttaraveDavviyA sA jahaNNeNaM aMgulassa saMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM ekkatIsaM dhaNUiM ekkA ya rayaNI / vAluyappabhAe bhavadhAraNijjA ekkatIsaM dhaNUiM ekkA ya rayaNI, uttaraveDavviyA bAvaTThi dhaNUiM doNNi ya rayaNIo / paMkappabhAe bhavadhAraNijjA bAvaTThi dhaNUiM doNNi ya rayaNIo, uttaraveuvviyA paNuvIsaM dhaNusayaM / dhUmappabhAe bhavadhAraNijjA paNuvIsaM dhaNusayaM, uttaraveuvviyA aDDAijjAiM dhaNusayAiM / tamAe bhavadhAraNijjA aDDAijjAiM dhaNusayAiM, uttaraveuvviyA paMca dhaNusayAI / ahesattamAe bhavadhAraNijjA paMca dhaNusayAI, uttaraveDavviyA dhaNusahassaM / evaM ukkoseNaM / jahaNNeNaM bhavadhAraNijjA aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, uttaraveDavviyA aMgulassa saMkhejjaibhAgaM / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara bhAvArtha: zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 :- prazna- he bhagavan ! zarkarAprabhA nairayika vaikriyazarIranI avagAhanA keTalI che? uttara- he gautama ! bhavadhAraNIya avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa paMdara dhanuSa, be hAtha ane bAra aMgula che, uttaravaikriya zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa ekatrIza dhanuSa eka hAtha che. vAlukAprabhA / vairayika vaikriyazarIranI bhavadhAraNIya avagAhanA ekatrIza dhanuSa, eka hAtha ane uttaravaikriya avagAhanA bAsaTha dhanuSa, be hAthanI arthAt sADA bAsaTha dhanuSa che. zaMkaprabhA pRthvI nairayika vaikriyazarIranI bhavadhAraNIya avagAhanA bAsaTha dhanuSa, be hAtha che ane uttaravaikriya zarIranI avagAhanA ekaso pacIza dhanuSa che. dhUmaprabhA pRthvI nairayika vaikriyazarIranI bhavadhAraNIya avagAhanA ekaso pacIsa dhanuSa che ane uttaravaikriya zarIranI avagAhanA aDhIso dhanuSa che. tamaHprabhA pRthvI nairayika vaikriyazarIranI bhavadhAraNIya avagAhanA aDhIso dhanuSa che ane uttaravaikriya zarIranI avagAhanA pAMcaso dhanuSa che. adhaHsaptama pRthvI nairayika vaikriyazarIranI bhavadhAraNIya avagAhanA pAMcaso dhanuSa ane uttaravaikriya zarIranI avagAhanA eka hajAra dhanuSa che. A rIte nairayika vaikriyazarIranI utkRSTa avagAhanA jANavI. sarva naiyikonI bhavadhAraNIya avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane uttaravaikriya zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulano saMkhyAtamo bhAga che. 74 tirikkhajoNiya-paMceMdiya-veDavviyasarIrassa NaM bhaMte ! ke mahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa saMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM joyaNasayahutaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! tiryaMcapaMceMdriya vaikriyazarIranI avagAhanA keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa aneka so yojana.(paraMparAe 200 thI 900 yojana che.) 75 maNUsapaMceMdiya- veDavviyasarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa saMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM sAiregaM joyaNasayasahassaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! manuSya paMceMdriya vaikriyazarIranI avagAhanA keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAdhika eka lAkha yojana che. |76 asurakumArabhavaNavAsi-devapaMceMdiya-veuvviyasarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! asurakumArANaM devANaM duvihA sarIrogAhaNA paNNattA, taM jahA- bhavadhAraNijjA ya uttaraveDavviyA ya / tattha NaM jA sA bhavadhAraNijjA sA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM satta rayaNIo / tattha NaM jA sA uttaraveDavviyA sA jahaNNeNaM aMgulassa Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada : avagAhanA saMsthAna saMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM joyaNasayasahassaM / evaM jAva thaNiyakumArANaM / evaM ohiyANaM vANamaMtarANaM / evaM ohiyA joisiyANa vi / 33 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! asurakumAradeva paMceMdriya vaikriya zarIranI avagAhanA keTalI che? uttarahe gautama ! asurakumAra deva paMcadriya vaikriya zarIranI avagAhanA be prakAra che, jemake- bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya. temAMthI bhavadhAraNIya zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa sAta hAtha che. uttaravaikriya zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga, utkRSTa eka lAkha yojana che. A ja rIte yAvat stanitakumAra sudhInA devonI bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya baMne prakAranA zarIranI jaghanya-utkRSTa avagAhanA jANavI joIe. A ja rIte samuccaya vANavyaMtaradevonI avagAhanA paNa jANavI joIe. A ja rIte samuccaya jyotiSThadevonI paNa avagAhanA jANavI joIe. |77 sohammIsANagadevANaM evaM ceva uttaraveDavviyA jAva accuo kappo / NavaraMsaNaMkumAre bhavadhAraNijjA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM ukkoseNaM cha rayaNIo, evaM mAhiMde vi, baMbhaloyalaMtagesu paMca rayaNIo, mahAsukka sahassAresu cattAri rayaNIo, ANaya-pANaya-AraNa-accuesu tiNNi rayaNIo / bhAvArtha :saudharma-IzAnakalpanA devothI acyutakalpanA devo sudhInI bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya avagAhanA pUrvavat jANavI joIe. vizeSatA mAtra e che ke sanatkumAra kalpanA devonI bhavadhAraNIya avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa cha hAtha, mAhendrakalpavAsI devonI paNa cha hAtha, brahmaloka-lAMtaka kalpanA devonI pAMca hAtha, mahAzukra-sahasrAra kalpanA devonI cAra hAtha ane ANataprANata, AraNa-acyuta kalpanA devonI avagAhanA traNa hAtha che. 78 gevejjaga- kappAtIta vemANiya- devapaMceMdiya-veDavviyasarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! gevejjagadevANaM egA bhavadhAraNijjA sarIrogAhaNA paNNattA, sA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM ukkoseNaM do rayaNIo / evaM aNuttarovavAiyadevANa vi, NavaraM - ekkA rayaNI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! traiveyaka kalpAtIta vaimAnikadeva paMceMdriya vaikriyazarIranI avagAhanA keTalI che ? uttara- he gautama ! traiveyakadevonI ekamAtra bhavadhAraNIya zarIrAvagAhanA hoya che, te jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa be hAthanI che. A ja rIte anuttaropapAtikadevonI bhavadhAraNIya zarIrAvagAhanA paNa jANavI joIe. vizeSatA e che ke teonI utkRSTa zarIra avagAhanA eka hAthanI che. vivecanaH prastuta sUtromAM vaikriyazarIrI jIvonA bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya zarIronI jaghanya ane utkRSTa avagAhanAnI prarUpaNA karavAmAM AvI che. tenuM koSTaka A pramANe che-- Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 vailiya zarIranI avagAhanA :kama zarIra prakAra bhavadhAraNIya utkRSTa avagAhanA| uttaravaiya utkRSTa avagAhanA 1 | samuccaya vaikriyazarIra 500 dhanuSa sAdhika eka lAkha yojanA 2 | vAyukAyika vaikriya zarIra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga 3] samuccaya nairayika vai za0 500 dhanuSa 1000 dhanuSa 4) ratnaprabhA nairayika vai za 7 dhanuSa, 3 hAtha, aMgula 15 dhanuSa, 2 hAtha (poNA ATha dhanuSa-aMgula) (sADA paMdara dhanuSa 12 aMgula) 5 | zarkarA prabhA nairayika vai za0 | 15 dhanuSa, 12 aMgula 31 dhanuSa, 1hAtha (savA ekatrIza dhanuSa) vAlukAprabhA nairayika vai za0 | 31 dhanuSa, 1 hAtha | 2 dhanuSa, 2 hAtha (sADA bAsaTha dhanuSa) 7] paMkaprabhA nairayika vaikriya zarIra, dara dhanuSa, 2 hAtha 125 dhanuSa [8] dhUmaprabhA nairayika vaikriya zarIra, 125 dhanuSa 250 dhanuSa |9| tamaHprabhA nairayika vai za0 | 250dhanuSa 500dhanuSa 10| adhaHsaptama nairayika vai za | 500 dhanuSa 1000 dhanuSa 11] tiryaMca paMcedriya vaikriya zarIra | aneka so yojana (seMkaDo yojana) 12 manuSya vaikriya zarIra sAdhika eka lAkha yojanA 13| bIjA devaloka sudhI deva vaiza- 7 hAtha 1 lAkha yojana 14] sanaskumAra-mANendra deva vai za0 | 6 hAtha 1 lAkha yojana 15] brahmaloka-lAMtaka deva vai za0 | | 5 hAtha 1 lAkha yojana 16| mahAzukra-sahasAra deva vai za | 4 hAtha 1 lAkha yojanA 17 ANata-prANata deva vai. za. 3 hAtha 1 lAkha yojanA 18| AraNa-ayyata deva vai za0 | 3 hAtha 1 lAkha yojana [19] nava raivayaka deva vaiza | | ra hAtha uttaravaikriya karatA nathI 20| pAMca anuttarI deva vai za | 1 hAtha uttara vaikriya karatA nathI * bhavadhAraNIya vaikriya zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga hoya che. uttara vaikriya zarIrInI jaghanya avagAhanA vAyukAyamAM aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane zeSa sarvamAM aMgulano saMkhyAtamo bhAga hoya che. * 24 aMgula = hAtha ane 4 hAtha = 1 dhanuSa ane be hAtha = dhanuSa(ardhA dhanuSa) AhAraka zarIranA bheda-prabhedaH79 AhAragasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! egAgAre paNNatte / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AhAraka zarIranA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! teno eka ja prakAra che. 80 jai NaM bhaMte ! AhAragasarIre egAgAre paNNatte, se kiM maNUsaAhAragasarIre, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsa padaH avagAhanA saMsthAna | u5 | amaNUsa-AhAragasarIre ? goyamA ! maNUsaAhAragasarIre, No amnnuusaahaargsriire| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo AhAraka zarIrano eka ja prakAra hoya, to te AhAraka zarIra manuSyane hoya ke amanuSyane hoya ? uttara- he gautama ! manuSyane AhAraka zarIra hoya che, paraMtu amanuSyane(manuSya sivAya 23 daMDakanA jIvone) AhAraka zarIra hotuM nathI. 81 jai NaM bhaMte! maNUsaAhAragasarIre, se kiM sammucchimamaNUsa-AhAragasarIre gabbhavakkatiya maNUsaAhAragasarIre ? goyamA ! No sammucchimamaNUsaAhAraga-sarIre gabbhavakkaMtiyamaNUsa-AhAragasarIre / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! jo manuSya AhAraka zarIra hoya, to zuM saMmUrchAima manuSya AhAraka zarIra hoya che ke garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che? uttara- he gautama! saMmUrchAima manuSya AhAraka zarIra hotuM nathI, paraMtu garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che. 82 jai NaM bhaMte ! gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre, se kiM kammabhUmaga-gabbhavakkatiya-maNUsa-AhAragasarIre,akammabhUmaga-gabbhavakkatiya-maNUsaAhAragasarIre, aMtaradIvaga-gabbhavakkaMtiyamaNUsa AhAragasarIre ? goyamA ! kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiyamaNUsaAhAragasarIre, No akammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! jo garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya, to zuM karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya, akarmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya ke aMtaradvIpaja garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che? uttara-he gautama! karmabhUmi garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che, paraMtu akarmabhUmija garbhaja manuSya ke aMtaradvIpaja garbhaja manuSya AhAraka zarIra hotuM nathI. 83 jai NaM bhaMte ! kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre, se kiM saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre asaMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre ? goyamA ! saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre, No asaMkhejja-vAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo karmabhUmi-garbhajamanuSya AhArakazarIra hoya, to zuM saMkhyAta varSAyuSkakarmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che ke asaMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che? uttara- he gautama! saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhArakazarIra hoya che, paraMtu asaMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hotuM nathI. 84 jai NaM bhaMte! saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre, se kiM pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAraga Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 3 | zrI pn13|| sUtra: bhAga-3 sarIre apajjattaga-saMkhejja-vAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre? goyamA ! pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre, Noapajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkatiyamaNUsaAhAraga sarIre / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! saMdhyAta varSAyuSma bhUmi4 gama manuSyamADA2zarIra Doyacha, to zuM paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che ke aparyAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmi garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che? uttara-he gautama! paryAptA saMkhyAtavarSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che paraMtu aparyAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hotuM nathI. 85 jai NaM bhaMte ! pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAraga-sarIre, sekiM sammaddiTThi-pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkatiya-maNUsa-AhAragasarIre,micchaddiTThi-pajjattaga-sakhejjavAsAuya-kammabhUmagagabbhavakkaMtiya-maNUsa-AhAragasarIre,sammAmicchaddiTri-pajjattaga-saMkhejjavAsAyauya kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre / goyamA ! sammaddiTThi-pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiyamaNUsa-AhAragasarIre, No micchaddiTThi-pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsa-AhAragasarIre, No sammAmicchaddiTThi-pajjattaga-saMkhejja-vAsAuyakammabhUmaga-gabbhavakkatiya-maNUsaAhAragasarIre / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya,to zuM samyagudaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmi garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che, mithyAdaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che ke mizradaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che? - uttara- he gautama! samyagdaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che, mithyASTi ke mizradaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hotuM nathI. 86 jai NaM bhaMte ! sammaddiTTi-pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiyamaNUsa-AhAragasarIre, se kiM saMjayasammaddiTThi-pajjattagasaMkhejjavAsAuya-kammabhUmagagabbha-vakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre, asaMjayasammadiTTi-pajjattaga-saMkhejjavAsAuyakammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre,saMjayAsaMjaya-sammaddiTTi-pajjattagasaMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre ? goyamA ! saMjayasammaddiTThipajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhakkaMtiyamaNUsaAhAragasarIre, No asaMjayasammaddiTThi-pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna | 37 / gabbha-vakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre, No saMjayAsaMjaya-sammaddiTThipajjattagasaMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkatiya-maNUsaAhAragasarIre / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! sabhyaSTi paryApta saMdhyAta varSAyubhamabhi4 gama manuSya AhAraka zarIra che, to zuM saMyata samyagudaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ke asaMyata samyagudaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ke saMyatAsaMyata samyagdaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che? uttara- he gautama! saMyata samyagadaSTi paryAptA saMkhyAtavarSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che, asaMyata ke saMyatAsaMyata samyagdaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra nathI. 87 jai NaM bhaMte ! saMjayasammaddiTThi-pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre, se kiM pamattasaMjayasammahiTThi-pajjattagasaMkhejja-vAsAuyakammabhUmaga-gabbha-vakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre, apamattasaMjaya-sammaddiTThipajjattagasaMkhejja-vAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre ? goyamA ! pamattasaMjaya-sammaddiTTi-pajjattagasaMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsa AhAragasarIre, No apamattasaMjayasammaddiTThi-pajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! zrI saMyata sabhyaSTi paryApta saMdhyAta varSAyuSTa bhabhUmi4 gama4 manuSya AhAraka zarIra hoya, to zuM pramattasaMyata samyagadaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che ke apramattasaMyata samyagdaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija manuSya AhAraka zarIra hoya che? uttara-he gautama! pramatta saMyata samyagudaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che, apramattasaMyata samyagdaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hotuM nathI. 88 jai NaM bhaMte ! pamattasaMjayasammaddiTThi-pajjattasaMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre kiM iDDipatta-pamattasaMjayasammaddiTTi-pajjattagasaMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre aNiDDipattapamatta saMjaya-sammaddiTThi-pajjattaga-saMkhejja-vAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre ? goyamA ! iDDipattapamattasaMjaya-sammaddiTThipajjattaga-saMkhejjavAsAuya-kammabhUmaga gabbha-vakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre, No aNiDDipatta-pamattasaMjayasammaddiSTipajjatta-saMkhejja vAsAuya-kammabhUmaga-gabbhavakkaMtiya-maNUsaAhAragasarIre / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 38 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo pramattasaMyata samyagudaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che, to zuM RddhiprApta pramattasaMyata samyagudaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che ke Rddhi aprApta pramattasaMyata samyagudaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che? uttara- he gautama! RddhiprApta pramattasaMyata samyagudaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra hoya che, Rddhi aprApta pramattasaMyata samyagudaSTi paryAptA saMkhyAta varSAyuSka garbhaja manuSya AhAraka zarIra hotuM nathI. vivecana : prastuta sUtromAM AhAraka zarIranuM varNana che. AhAraka zarIra eka ja prakAranuM che. AhAraka labdhi prApta thaI hoya tevA RddhiprApta pramatta saMyata samyagudaSTi paryApta saMkhyAta varSAyuSka karmabhUmija garbhaja manuSyo AhAraka zarIra banAvI zake che, anya koI paNa jIvone AhAraka zarIra hotuM nathI. punattanA pramatta saMyamI. saMjvalana kaSAyanA udaye saMyama ArAdhanAmAM yatkiMcit pramAdanuM sevana karanAra chaThThA guNasthAnavartI zramaNone pramatta saMyata kahe che. sarAga saMyamamAMvividhanimittothI pramAdanuM sevana thaI zake che, jemake- kyAreka saMjvalana kaSAyodaya, kyAreka prApta thayelI labdhinA prayoganI utsukatA, kyAreka deharAga ke upakaraNonA anurAgathI dehalakSI ke upakaraNalakSI pravRttithI saMyama ArAdhanAmAM skulanA thAya che, te pramAda sevana che. AhArakalabdhinI prApti apramatta saMyatone ja thAya che paraMtu koI paNa labdhi prayoganA pariNAma, te pramattAvasthA che, apramatta dazAmAM koI paNa prakAranI AturatA ke utsukatA hotI nathI. pramattasayato ja AhArakalabdhi prayoga dvArA AhAraka zarIra banAve che. karmagraMthanA varNana pramANe sAtamA apramatta saMyata guNasthAnamAM AhAraka mizradAya yoga nathI paraMtu AhAraka kAyayoga hoya che ane AhAraka zarIra nAma karmano udaya paNa sAtamA guNasthAnamAM hoya che. tadanusAra AhAraka zarIra banI gayA pachI alpa samaya mATe apramattadazA AvI zake che. prastuta prasaMgamAM te alpa samayanI vivakSA karI nathI. paraH- Rddhi prApta. jaMghAcAraNa, vidyAcAraNa AmarSoSadhi ityAdi RddhiomAMthI koI paNa Rddhi jene prApta thaI hoya, tene RddhiprApta kahe che. tevA Rddhi prApta munine ja AhAraka labdhi prApta thAya che. RddhinA be prakAra che- (1) sAmAnya Rddhi-dhana saMpatti, parivAra ane puNya sAmagrI Adi (2) viziSTa Rddhi- puNyathI prApta ane sAdhanAthI samutpana labdhio. labdhionA aThThAvIsa prakAra A pramANe cheaThThAvIsa labdhio - (1) AmA~Sadhi labdhiA labdhivAna vyakti dvArA sparza karavA mAtrathI ja rogI svastha thaI jAya che. (2) vipuDauSadhi labdhi- A labdhivAna vyaktinA maLa-mUtra sugaMdhI hoya ane te auSadhanuM kArya kare. (3) khelauSadhi- A labdhivAna vyaktinA ghUMka ane kapha sugaMdhI hoya tathA te auSadhanuM kArya kare. (4) jallauSadhiA labdhivAna vyaktinA mela-parasevo sugaMdhI hoya ane auSadhanuM kArya kare. (5) sarvoSadhi- A labdhivAna vyaktinA maLa, mUtra, nakha, keza Adi sarve ya bAhya padArtho sugaMdhI hoya ane auSadhanuM kArya kare. (6) saMbhinnazroto labdhi- A labdhivAna vyaktine zarIranA dareka aMgathI saMbhaLAya. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada : avagAhanA saMsthAna (7) avadhijJAna labdhi (8) RRjumati mana:paryavajJAna labdhi (9) vipulamati manaHparyavajJAna labdhi (10) cAraNa labdhi- jaMghAcaraNa ane vidhAcaraNa A be prakAranI cAraNa labdhi sAmAyika cAritravAnane tapa-saMyamathI prApta thAya che. jenuM varNana bhagavatI sUtramAM che. (11) AzIviSa labdhi- A labdhinA karma AzIviSa ane jAti AzIviSa rUpa be prakAra che- 1. karma AzIviSa viziSTa tapa tyAga sAdhanAthI zApa AdinI zaktirUpe upalabdha thAya che. 2. jAti AzIviSa sApa, vIMchI, deDakA ane manuSyane janmathI dADhAmAM viSAkta zaktirUpe hoya che (12) kevalajJAnarUpa labdhi (13) gaNadha25da labdhi (14) pUrvadhara labdhi- saMpUrNa dasa pUrvathI adhika cauda pUrva sudhInA jJAnavALA pUrva labdhivAna kahevAya che. tenA be prakAre artha thAya che-1. je labdhinA prabhAve 14 pUrvanuM jJAna utpanna thAya te 2. je labdhithI cauda pUrvenuM jJAna eka muhUrtamAM pariyaTTaNA karI zakAya(pheravI zakAya) te. (15) tIrthaMkara (16) cakravartI (17) baladeva (18) vAsudeva (19) kSIramadhusarpirAsava labdhi- 1. je labdhinA prabhAvathI te labdhivAna sAdhunA pAtramAM bhikSArUpe prApta lUkhA-sUkhA Adi dareka padArtha ghI, dUdha ane sAkara AdinI samAna svAdiSTa tathA guNakAraka thaI jAya te. 2. je labdhinA prabhAve vaktAnA vacana zrotAne ghI, dUdha, sAkara Adi jevA madhura miSTa anubhavAya ane tevuM ja pariNamana thAya. (20) koSTabuddhi labdhi- ekavAra sAMbhaLelA ane dhAraNa karelA tattvo varSo sudhI te ja rUpe rahe, bhUlAya nahIM te. (21) padAnusAriNI labdhi- je labdhinA prabhAve koI sUtranA eka be padanuM zravaNa ke uccAraNa thatAM te padanA AdhAre te sUtranA keTalAya pada svataH upasthita thaI jAya te. (22) bIjabuddhi labdhi- koIpaNa sUtra padano alpa artha sAMbhaLIne ke jANIne teno vizALa artha bhAva samajAI jAya te; thoDAmAM ghaNuM samajAya jAya te bIjabuddhi kahevAya. (23) tejolezyA labdhi- krodhAvezamAM mukhamAMthI tIvra teja pravAha(agni jvAlArUpe ke dhUmADArUpe) kADhIne aneka yojana pramANa kSetramAM icchita padArtha ke prANIne naSTa karI zakavAnI zakti. (24) zItalezyA labdhi- jenA dvArA karuNA bhAve anugraha prApta vyakti ke samUhane tejolezyA labdhinA duSprabhAvathI bacAvI zakAya te labdhi. (25) AhAraka labdhi- A labdhi caudapUrvI munirAjane hoya che. jenA dvArA te muni eka hAthanuM zarIra banAvIne mahAvideha kSetramAM vicaratA tIrthaMkara athavA kevalI bhagavAna pAsethI samAdhAna meLavI zake che. (26) vaikriya labdhi (27) akSINa mahAnasI labdhi- A labdhinA prabhAve alpa bhojanamAMthI paNa seMkaDo vyakti bhojana karI le chatAM paNa te bhojanano aMta Avato nathI. (28) pulAka labdhi- A labdhi pUrvadhArI munirAjane hoya che. saMgha upara AvelI vikaTa paristhitimAM A labdhi dvArA cakravartI rAjA jevAne paNa sabaka ApI zakAya che ane temanA dvArA utpanna karela saMkaTathI sahune ugArI zakAya che. 39 aThThAvIsa labdhiomAMthI dasa labdhi strIone hotI nathI- (1) tIrthaMkara (2) cakravartI (3) baladeva (4) vAsudeva (5) saMbhinna zrotolabdhi (6) cAraNa labdhi (7) pUrvadhara labdhi (8) gaNadhara (9) pulAka (10) AhAraka. aThThAvIsamAMthI tera labdhi abhavI puruSone hotI nathI. upara kahelI 10 ane (11) Rjumati manaHparyavajJAna (12) vipulamati manaHparyavajJAna (13) kevaLajJAna. abhavI strIone uparokta tera ane kSIramadhusarpirAsava labdhi, tema kula 14 labdhi hotI nathI. A aThThAvIsa labdhio sivAya paNa keTalIka labdhio hoya che- (1) aNutva labdhi- ati sUkSma zarIra banAvI levuM. (2) mahattva labdhi- parvatathI moTuM zarIra banAvI levuM. (3) laghutvalabdhi- vAyuthI haLavuM zarIra banAvI levuM. (4) gurutva labdhi- vajra jevuM bhAre zarIra banAvI levuM. (5) vistAraNa Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 labdhi- bhUmi upara beThA hAtha vaDe parvatanA zikharane sparza karI devo te. (6) prAkAmya labdhi- jalamAM sthalanI jema cAlavuM te. (7) izitva labdhi- tIrthaMkara ke indra Adi jevI Rddhi banAvI levI te. (8) vazitva labdhi- koIne vazamAM karavAnI zakti te. (9) apratighAtitva labdhi- parvata bhIMta Adi koInI rukAvaTa vinA tenA vaccethI cAlyA jAya te. (10) aMtardhAna labdhi- zarIrane adazya banAvI levuM te. (11) kAmarUpatva labdhi- ekI sAthe aneka prakAranA rUpo banAvI levA te. 40 saMkhyA rUpe 28 labdhio ja sAhityamAM prasiddha che. Agama zAstromAM A labdhiomAMthI ghaNI labdhionuM varNana prasaMgAnusAra yathAsthAna jovA maLe che, paraMtu uparokta samasta labdhionuM saMkalana pravacana sArodvAra graMtha, dvAra-270, gAthA-1492 thI 1508 sudhImAM prApta thAya che. AhAraka zarIranuM saMsthAna dvAra H 89 AhAragasarIre NaM bhaMte / kiM saMThie paNNatte ? goyamA ! samacaTharaMsasaMThANasaMThie paNNatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! AhAraka zarIranuM saMsthAna kevuM hoya che ? uttara- he gautama ! te he samacaturasasaMsthAna hoya che. vivecana : AhAraka zarIra sarvAMga suMdara hovAthI te samacaturA saMsthAnathI saMpanna hoya che. AhAraka zarIranI avagAhanA : 90 AhAragasarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! jahaNaNeNaM desUNA rayaNI, ukkoseNaM paDipuNNA rayaNI / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! AhAraka zarIranI avagAhanA keTalI che ? uttara- he gautama ! jaghanya dezona(kaMIka nyUna) eka hAtha ane utkRSTa pUrNa eka hAtha che. vivecana : AhAraka zarIranI avagAhanAnuM pramANa bhAvArthathI spaSTa che. AhAraka labdhidhArI muni eka hAtha ke dezona hAthanuM AhAraka zarIra banAvIne pachI gamana kriyA kare che arthAt AAraka zarIranI avagAhanAmAM kramazaH vRddhi thatI nathI. tema chatAM sarva cauda pUrvadhArIonA AhArakazarIra eka samAna hotA nathI temAM hInAdhikatA saMbhavita che. sUtramAM tene ja jaghanya dezona hAya ane utkRSTa eka hAtha avagAhanA kahI che. taijasa zarIra : bheda-prabheda : 16 royasarIre khaM maMtte ! vi paLo ? moyamA ! paMcaviSe prakhkho, taM jahA- egiMdiyateyagasarIre jAva paMceMdiyateyagasarIre / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! taijasa zarIranA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA pAMca prakAra che, te A pramANe che- ekendriya taijasa zarIra cAvatu paMcadriya taijasa zarIra. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna [ 41 ] 92 egidiyateyagasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- puDhavikkAiya jAva vaNassaikAiya-egidiyateyagasarIre / evaM jahA orAliyasarIrassa bhedo bhaNiyo tahA teyagassa vi jAva cauridiyANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekendriya taijasa zarIranA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA pAMca prakAra che, jemake-pRthvIkAyika taijasa zarIra yAvata vanaspatikAyika taijasa zarIra. A ja rIte caurendriya sudhI audArika zarIranA bheda-prabhedonI jema taijasa zarIranA paNa bheda-prabheda kahevA joIe. 93 paMceMdiyateyagasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! cauvihe paNNatte / taM jahA- NeraiyateyagasarIre jAva devateyagasarIre / NeraiyANaM dugao bhedo bhANiyavvo jahA veuvviyasarIre / paMceMdiya-tirikkhajoNiyANaM maNUsANaM ca jahA orAliyasarIre bhedo bhaNio tahA bhANiyavvo / devANaM jahA veuvviyasarIre bheo bhaNio tahA teyagassa vi bhANiyavvo jAva savvaTThasiddhadeve tti / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! paMcedriya taijasa zarIranA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! tenA cAra prakAra che, jemake-nairayika taijasa zarIra yAvata devataijasa zarIra.je rIte nairayikonA vaikriyA zarIranA paryAptA ane aparyAptA be bhedo kahyA che, te ja rIte ahIM nairayikonA taijasa zarIranA paNa be bheda kahevA joIe. je rIte tiryaMca paMcedriyo ane manuSyonA audArika zarIranA bhedonuM kathana karyuM che, te ja rIte paMcendriya tiryaMco ane manuSyonA taijasa zarIranA bhedonuM kathana karavuM joIe. je rIte cAre ya prakAranA devonA vaikriya zarIranA bheda kahyA che, te ja rIte yAvat sarvArthasiddhadevo sudhInA taijasa zarIronA bhedonuM kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM samasta saMsArI jIvonA tejasa zarIranA bheda-prabhedonuM nirUpaNa che. samasta saMsArI jIvonI paryApta-aparyApta bane avasthAmAM taijasa zarIra hoya che. audArika, vaikriya ane AhAraka, A traNe prakAranA cUla zarIranI sAthe taijasa-kArpaNa zarIra hoya che. tethI ja te traNe skUla zarIranA bheda-prabheda pramANe taijasa zarIranA paNa bheda-prabheda thAya che. taijasa-kAzmaNa zarIranA 11 bheda ekendriya beIndriya teIdriya caurendriya (20) (2) (2) (2) paMcendriya (135) nArakI (14) tiryaMca paMcendriya (20) manuSya (3) deva (98) [anya apekSAe saMsArI jIvanA pa3 bhedanI jema taijasa-kAzmaNa zarIranA paNa pa3 bheda thAya che.] Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 42] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 taijasa zarIranuM saMsthAna :94 teyagasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte ? goyamA ! NANAsaMThANasaMThie paUR . bhAvArtha - prazna- he bhagavan! taijasa zarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama! tenA vividha prakAranA saMsthAna che. 95 egidiyateyagasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte ? goyamA ! NANAsaMThANasaThie paNNatte / bhAvArtha - pragna- he bhagavan! ekendriya taijasa zarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama! tenA vividha prakAranA saMsthAna che. 96 puDhavikkAiya-egiMdiyateyagasarIre NaM bhaMte ! kiM saMThANasaMThie paNNatte ? goyamA! masUracaMda-saMThANasaMThie paNNatte / evaM orAliyasaMThANANusAreNaM bhANiyavvaM jAva cauriMdiyANaM ti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika-ekendriya taijasa zarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama! tenuM saMsthAna masUranI dALanA AkAranuM che. A ja rIte ekendriyothI thAvata caurendriyonA taijasa zarIranuM saMsthAna dArika zarIranA saMsthAna anusAra jANavuM joIe. 97 NeraiyANaM bhaMte ! teyagasarIre kiM saMThANasaMThie paNNatte ? goyamA ! jahA veuvviyasarIre / bhAvArtha-prazna-he bhagavan!rnarayikataiijasa zarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara-he gautama! tenuM saMsthAna tenA vaikriya zarIranA saMsthAnA pramANe jANavuM joIe. |98 parcediyatirikkhajoNiyANaM maNUsANa ya jahA etesiM ceva orAliya tti / bhAvArtha - paMcedriya tiryaMca ane manuSya tejasa zarIranA saMsthAnanuM kathana paNa tenA audArika zarIranI samAna jANavuM joIe. 99 devANaM bhaMte ! teyagasarIre kiM saMThie paNNatte ? goyamA ! jahA veuvviyassa jAva aNuttarovavAiya tti / bhAvArthaH-prazna- he bhagavan!deva taijasa zarIranuM saMsthAna kevuM che? uttara- he gautama! asurakumArathI laIne anuttaropapAtika devataijasa zarIranA saMsthAna teonA vaikriyazarIranA saMsthAna samAna jANavA joIe. vivecana : prastuta sutromAM samasta saMsArI jIvonA taijasazarIranA saMsthAnanI vicAraNA che. taijasa zarIra saMsArI jIvone hoya ja che. taijasa ane kArpaNa te baMne sUkSma zarIra che, audArika, vaikriya, AhAraka A traNe skUla zarIra che. mRtyu samaye skUla zarIra chUTI jAya che ane sUkSma zarIra sAthe jIva utpatti sthAne pahoMcI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna | 43 | punaH audArika ke vaikriya zarIra dhAraNa kare che, tyAre taijasa ane kArpaNa zarIra skUla zarImAM sthita thaI jAya che. tethI taijasa-kArpaNa zarIranuM saMsthAna pota-potAnA audArika ke vaikriya zarIranI samAna ja hoya che. taijasa zarIranI avagAhanA :100 jIvassa NaM bhaMte ! mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayassa teyAsarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! sarIrapamANamettA vikkhaMbha-bAhalleNaM; AyAmeNaM jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgo, ukkoseNaM logaMtAo logaMto / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! mAraNAMtika samudaghAtathI samavahata jIvanA taijasa zarIranI avagAhanA keTalI hoya che? uttara- he gautama! pahoLAI ane jADAInI apekSAe zarIra pramANa che tathA laMbAImAM jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa lokAMtathI lokAMta sudhI hoya che. 101 egidiyassa NaM bhaMte ! mAraNatiyasamugghAeNaM samohayassa teyAsarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! evaM ceva jAva puDhavi-Au-teu-vAu-vaNassaikAiyassa / bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! bhAratati samudhAtathI samavarata sandriya vonasa zarIranI avagAhanA keTalI che? uttara- he gautama! mAraNAMtika samudaghAtathI samavahata ekendriya taijasa zarIranI avagAhanA samuccaya jIvanI samAna che. te ja rIte pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatikAyika taijasa zarIranI avagAhanA jANavI. 102 beiMdiyassa NaM bhaMte ! mAraNatiyasamugghAeNaM samohayassa teyAsarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! sarIrapamANamettA vikkhaMbha-bAhalleNaM; AyAmeNaM jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM tiriyalogAo logaMto / evaM jAva cauridiyassa / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! mAraNAMtika samudyAtathI samavahata beIndriyanA taijasa zarIranI avagAhanA keTalI che? uttara- he gautama! beindriya taijasa zarIranI avagAhanA-pahoLAI ane jADAInI apekSAe zarIra pramANa che ane laMbAInI apekSAe jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa tirachAlokathI lokAMta sudhI hoya che. te ja rIte te indriya ane caurendriya taijasa zarIranI avagAhanA jANavI joIe. 103 Neraiyassa NaM bhaMte ! mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayassa teyAsarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! sarIrapamANamettA vikkhaMbha-bAhalleNaM; AyAmeNaM jahaNNeNaM sAiregaM joyaNasahassaM, ukkoseNaM ahe jAva ahesattamA puDhavI, tiriyaM jAva sayaMbhuramaNe samudde, uDhe jAva paMDagavaNe pukkhrinniio| bhAvArtha-prazna-he bhagavan! mAraNAMtika samudyAtathI samavahata nArakInA taijasa zarIranI avagAhanA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 keTalI che ? uttara- he gautama ! nArakI taijasa zarIranI avagAhanA pahoLAI ane jADAInI apekSAe zarIra pramANa che tathA laMbAInI apekSAe jaghanya sAdhika eka hajAra yojana ane utkRSTa adho dizAmAM sAtamI naraka pRthvI, tirachI dizAmAM svayaMbhUramaNa samudra sudhI ane urdhva dizAmAM paMDakavanamAM sthita puSkaraNI sudhI hoya che. 44 104 paMceMdiyatirikkhajoNiyassa NaM bhaMte ! mAraNaMtiyasamugdhAeNaM samohayassa teyAsarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! jahA beiMdiyasarIrassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! mAraNAMtika samuddAtathI samavahata paMceMdriya tiryaMcanA taijasa zarIranI avagAhanA keTalI che ? uttara- he gautama ! paMceMdriya tiryaMcanA taijasa zarIranI avagAhanA beindriyanA taijasazarIranI avagAhanAnI samAna jANavI. kh 105 maNUsassa NaM bhaMte ! mAraNaMtiyasamugdhAeNaM samohayassa teyAsarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! samayakhettAo logaMto / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! mAraNAMtikasamughAtathI samavahata manuSyanA taijasa zarIranI avagAhanA keTalI che ? uttara- he gautama ! samayakSetra-manuSyakSetrathI(sarva dizAomAM) lokAMta sudhI hoya che. |106 asurakumArassa NaM bhaMte ! mAraNaMtiyasamugdhAeNaM samohayassa teyAsarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! sarIrapamANamettA vikkhaMbha- bAhalleNaM, AyAmeNaM jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM ahe jAva taccAe puDhavIe carimaMte, tiriyaM jAva sayaMbhuramaNa - samuddassa bAhirille veiyaMte, uDDa jAva isIpabbhArA puDhavI / evaM jAva thaNiyakumAra-teyagasarIrassa / vANamaMtara-joisiyA-sohammIsANagA ya evaM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! mAraNAMtika samuddAtathI samavahata asurakumAra devonA taijasazarIranI avagAhanA keTalI che ? uttara- he gautama ! asurakumAra devonA taijasazarIranI avagAhanA pahoLAI ane jADAInI apekSAe zarIra pramANa ane laMbAInI apekSAe jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa nIcenI tarapha trIjI narakapRthvInA caramAMta sudhI, tirachI svayaMbhUramaNasamudranI bahAranI vedikA sudhI ane upara iSatprAkbhArapRthvI sudhI che. te ja rIte yAvat stanitakumAra sudhInA devonA taijasa zarIranI avagAhanA jANavI. vANavyaMtara, jyoti ane saudharma-IzAna kalpanA devonA taijasa zarIranI avagAhanA paNa asurakumAranI samAna jANavI. 107 saNakumAradevassa NaM bhaMte ! mAraNaMtiyasamugdhAeNaM samohayassa teyAsarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! sarIrapamANamettA vikkhaMbha-bAhalleNaM, AyAmeNaM jahaNNeNaM Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna [ 45 ] aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM ahe jAva mahApAyAlANaM docce tibhAge, tiriyaM jAva sayaMbhu-ramaNasamudde, uDDe jAva accuo kappo / evaM jAva shssaardevss| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mAraNAMtika samudyAtathI samavahata sanaskumAradevanA taijasazarIranI avagAhanA keTalI che? uttara- he gautama ! sanaskumAra devonA taijasa zarIranI avagAhanA pahoLAI ane jADAInI apekSAe zarIra pramANa che tathA laMbAInI apekSAe jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa nIce mahApAtALa kaLazanA bIjA tribhAga sudhI, tirachI svayaMbhUramaNasamudra sudhI ane upara azrutakalpa sudhI hoya che. te ja rIte yAvatu sahasAra devalokanA devonA taijasa zarIranI avagAhanA jANavI joIe. 108 ANayadevassaNaM bhaMte !mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayassa teyAsarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA? goyamA ! sarIrapamANamettA vikkhaMbha-bAhalleNaM; AyAmeNaM jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM ahe jAva aheloiyagAmA, tiriyaM jAva maNUsakhette, uDDhe jAva accuo kappo / evaM jAva AraNadevassa / accuyadevassa vi evaM ceva, NavaraM- uDDe jAva sagAI vimANAI / / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! mAraNAMtika-samughAtathI samavahata AnatadevanA taijasa zarIranI avagAhanA keTalI che? - he gautama! Anata devonA taijasa zarIranI avagAhanA pahoLAI ane jADAInI apekSAe zarIra pramANa che ane laMbAInI apekSAe jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI, utkRSTa adho laukikagrAma-salIlAvatI-vaprAvijaya sudhI, tirachI manuSyakSetra sudhI ane upara azrutakalpa sudhI hoya che. A ja rIte prANata ane AraNa devalokanA devonA taijasa zarIranI avagAhanA jANavI joIe. azrutadevanI avagAhanA paNa A ja rIte jANavI; vizeSatA e che ke te devonA taijasa zarIranI avagAhanA upara potAnA(azruta kalpanA) vimAno sudhI hoya che. 109 gevejjagadevassa NaM bhaMte ! mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayassa teyAsarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! sarIrapamANamettA vikkhaMbha-bAhalleNaM; AyAmeNaM jahaNNeNaM vijjAhara seDhIo, ukkoseNaM jAva aheloiyagAmA, tiriyaM jAva maNUsakhette, u8 jAva sagAI vimANAI / aNuttarovavAiyassa vi evaM ceva / / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! mAraNAMtika samudyAtathI samavahata raiveyakadevanA taijasazarIranI avagAhanA keTalI che? uttara- he gautama ! zaiveyaka devonA taijasa zarIranI avagAhanA pahoLAI ane jADAInI apekSAe zarIra pramANa ane laMbAInI apekSAe jaghanya vidyAdharanI zreNIo sudhI ane utkRSTa nIcenI tarapha adholaukikagrAma sudhI, tirachI manuSyakSetra sudhI ane upara pota-potAnA vimAno sudhI che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 46] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 anuttaropapAtika devonA taijasazarIranI avagAhanA paNa A ja pramANe jANavI joIe. vivecana : prastuta sUtromAM saMsArI jIvonA taijasazarIranI avagAhanAnuM kathana che. taijasa zarIra sUkSma zarIra che. jIva eka gatimAMthI bIjI gatimAM jAya athavA mRtyu pUrve mAraNAMtika samudraghAta dvArA Atmapradezone utpatti sthAna sudhI laMbAve, tyAre AtmapradezonI sAthe taijasa-kAzmaNa zarIrano paNa vistAra thAya che, tethI taijasa zarIranI avagAhanAnuM kathana mAraNAMtika samughAtanI apekSAe che. samuccaya taijasa zarIranI avagAhanA:- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa lokAMtathI lokAMta sudhI hoya che. te mAraNAMtika samughAtanI apekSAe thAya che. koI jIva mRtyu pUrve mAraNAMtika samudyAta kare, tyAre tenA AtmapradezonI pahoLAI ane jADAI zarIra pramANa hoya che ane laMbAI tenA utpatti sthAna sudhInI thAya che. A rIte pratyeka jIvanA pota-potAnA utpatti sthAna anusAra taijasa zarIranI avagAhanA thAya che. jIva potAnA sthAnanI atyaMta nikaTa utpanna thAya tyAre tenA mAraNAMtika samudyAtanI apekSAe tenA taijasa zarIranI laMbAI jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI thAya ane utkRSTa jo te jIva adholokAMtathI UrdhvalokAMtamAM ke UrdhvalokAMtathI adholokAMtamAM sukSma ke bAdara ekendriyapaNe utpanna thAya to, mAraNatika samaghAtanI apekSAe tenA taijasa zarIranI laMbAI utkRSTa lokAMtathI lokAMta sudhInI thAya che. ekendriyanA taijasa zarIranI avagAhanA:- samuccayataijasa zarIranI jema jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa lokAMtathI lokAMta sudhInI thAya che. vikalendriyonA tejasa zarIranI avagAhanA:- vikasendriya jIvo lokAMte hotA nathI. lokanA madhyabhAgamAM hoya che. te jIva potAnI atyaMta nikaTanA sthAnamAM utpanna thAya, to tenI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga thAya che, jo te jIva potAnA sthAnathI nIkaLIne Urdhva ke adholokAMte ekendriyapaNe utpanna thAya, to tenA taijasa zarIranI utkRSTa avagAhanA tirachAlokathI koI paNa dizAmAM ke vidizAmAM lokAMta sudhInI thAya che. nairayikonA taijasa zarIranI avagAhanA :- jaghanya sAdhika 1000 yojananI che. prathama ratnaprabhA narakapRthvInI jADAI 1,80,000 yojananI che ane lavaNa samudranA cAra pAtALakaLazo eka lAkha yojanA UMDA che, tethI te pAtALa kaLazo prathama narakanA keTalAka pAthaDAone sparze che. pAtALa kaLazanI ThIkarInI jADAI 1000 yojananI che. prathama naraka pRthvInA nArakAvAsanA nArakI je pAtALa kaLazanI ThIkarIne aDIne rahyA hoya ane te marIne pAtALa kaLazamAM bIjA tribhAganA jaLamAM matsya rUpe utpanna thAya tyAre tenA naraka bhavanA AyuSyanA aMte mAraNAMtika samuddAta karIne potAnA Atmapradezone pAtALa kaLazanA aMdara sudhI laMbAve, tyAre pAtALa kaLazanI ThIkarInA 1000 yojana ane tenI aMdaranA utpatti sthAna sudhInI gaNanA karatAM tenA taijasa zarIranI avagAhanA jaghanya sAdhika 1000 yojananI thAya che. - nArakI marIne manuSya ane saMjJI tiryaMcamAM ja utpanna thAya che. tenuM nikaTatama utpatti sthAna pAtALa kaLaza ja che, tethI tenI jaghanya avagAhanA sAdhika 1000 yojananI thAya che tenAthI ochI thatI nathI. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna [ 47 | nArakInA taijasa zarIranI utkRSTa avagAhanA nIce sAtamI naraka pRthvIthI tirachI dizAmAM svayaMbhUramaNa samudra paryata ane UrdhvadizAmAM paMDagavananI vAvaDI paryata che. sAtamI narakano nArakI mArIne te te sthAnamAM jalacara rUpe utpanna thAya, to tenA taijasa zarIranI avagAhanA teTalI thAya che. tiryaMca paMcendriyanA taijasa zarIranI avagAhanAH-tiryaMca paMcendriyo paNa lokAMte hotA nathI, madhyalokamAM hoya che ane tyAMthI koI paNa dizA ke vidizAmAM lokAMte ekendriyapaNe utpanna thaI zake che, tethI tenA taijasa zarIranI utkRSTa avagAhanA viklendriya jIvonI jema mAraNAMtika samudaghAtanI apekSAe tirachA lokathI lokAMta sudhInI hoya che. manuSyanA taijasa zarIranI avagAhanA - jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga che. jo te manuSya potAnA atyaMta nikaTatama sthAnamAM utpanna thAya, to tenA taijasa zarIranI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI thAya che ane utkRSTa avagAhanA samayakSetrathI lokAMta sudhInI hoya che. manuSyonuM svasthAna samayakSetraaDhIdvIpakSetra che. manuSyo mRtyu pAmIne Urdhva, adho ke tirachA lokAMte ekendriyapaNe utpanna thaI zake che tethI tenI utkRSTa avagAhanA samayakSetrathI koI paNa dizA ke vidizAmAM lokAMta sudhInI thAya che. bhavanapatithI bIjA devaloka sudhInA devonA taijasa zarIranI avagAhanA - jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga che. bhavanapati Adi devo marIne pRthvI, pANI ane vanaspatimAM utpanna thaI zake che. te devo potAnA ja AbhUSaNomAM pRthvI rUpe utpanna thAya, to mAraNAMtika samughAtanI apekSAe tenA taijasa zarIranI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI thAya che. bhavanapati Adi devo koI paNa prayojanavaza trIjI narakamRthvInA nIcenA caramAMta sudhI gayA hoya ane tyAM ja tenuM AyuSya pUrNa thaI jAya ane te devo marIne svayaMbhUramaNa samudranI vedikAnA aMta bhAgamAM ke ISa~AbhArA pRthvInA aMta bhAgamAM; bAdara pRthvIpaNe utpanna thAya, to tenI utkRSTa avagAhanA trIjI narakamRthvIthI tirachI svayaMbhUramaNa samudranI vedikAnA aMta bhAga sudhI ane Urdhva dizAmAM ISa~AbhArA pRthvI sudhI thAya che. ISat prAbhArA pRthvIthI upara devone yogya bAdara pRthvI AdinA sthAna na hovAthI te devonI utkRSTa avagAhanA ISat prAzmArA pRthvI sudhInI ja thAya che. trIjAthI AThamA devalokanA devonA taijasa zarIranI avagAhanA :- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga che. trIjAthI AThamA devalokanA devo ekendriyamAM utpanna thatA nathI. te devo manuSya ane tiryaMca paMcendriyamAM ja utpanna thAya che. te devo meruparvatanI vAvaDI AdimAM krIDA mATe gayA hoya, tyAM ja tenuM AyuSya pUrNa thaI jAya ane te ja vAvaDImAM tiryaMca paMcendriyapaNe utpanna thAya, to tenI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI thAya che. jo te deva anya devanI nezrAe bAramA ayyata devalokamAM gayA hoya, tyAM tenuM AyuSya pUrNa thAya ane te deva marIne nIce pAtALa kaLazanA bIjA tribhAgamAM athavA tirachA svayaMbhUramaNa samudramAM tiryaMca paMcendriyapaNe utpanna thAya, to tenI utkRSTa avagAhanA UMce bAramA devalokathI laIne nIce pAtALa kaLazanA bIjA tribhAga sudhI ane tirachI svayaMbhUramaNa samudra sudhI thAya che. navamAthI bAramA devalokanA devonA taijasa zarIranI avagAhanA - jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. te deva avadhijJAnathI potAnA AgAmI bhavane jANI potAnA janmasthAna rUpa strInI yonI kSetranI zuddhi mATe pravRtta hoya ane te samaye ja devabhavanuM AyuSya pUrNa karIne te garbhamAM manuSya rUpe utpanna Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 thAya, to mAraNAMtika samuddAtanI apekSAe tenA taijasa zarIranI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI thAya che. (vyAkhyAmAM koI strI sAthe kAmakrIDA karatAM mRtyu pAmavAnuM kathana che paraMtu te devone kAya paricAraNA hotI nathI.) navamA, dazamA Adi devalokanA devo anya devonI nezrAe bAramA devalokamAM gayA hoya ane tyAM AyuSya pUrNa karIne adholaukika grAmamAM athavA manuSyakSetranA tama bhAgamAM manuSya rUpe utpanna thAya, to tenI utkRSTa avagAhanA upara bAramA devalokathI adhaudizAmAM adhaulaukika grAma sudhI ane tirachI manuSya kSetra sudhInI thAya che. bAramA devalokanA devonI taijasa zarIranI utkRSTa avagAhanA UMce potAnA vimAnanI dhvajA sudhInI hoya che. 48 navagraveyaka ane anuttara vimAnanA devonA taijasa zarIranI avagAhanA :- jaghanya avagAhanA potAnA sthAnathI vidyAdharanI zreNI sudhInI hoya che. te devo uttaravaikriya zarIra banAvIne manuSya kSetramAM AvatA nathI, tethI tenI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA thatI nathI. te devo vaitADhaya parvatanI vidhAdharanI zreNImAM manuSya rUpe utpanna thAya to tenI jaghanya avagAhanA potAnA sthAnathI vidyAdharanI zreNI sudhInI thAya che tenAthI ochI thatI nathI ane je te devo nIce adhaulaukika vijayomAM ke manuSya kSetramAM manuSya rUpe utpanna thAya, to utkRSTa avagAhanA te pramANe thAya che. tejasa zarIranI avagAhanA (24 daMDakanA jIvomAM) :-- taijasa zarIrI jIva samuccaya jIva, pAMca sthAvara viklendriya, niyaMca paMcendriya manuSya nArakI jaghanya avagAhanA utkRSTa avagAhanA | aMguLano asaMkhyAtamo bhAga eka lokAMtavI bIjA lokadaMta sudhI eMgulano asaMkhyAtamo bhAga tiryaJlokathI Urdhva ke apolokAMta aMgulano asaMkhyAtamo bhAga aDhIdvIpa kSetrathI Urdhva ke adholokAMta sAdhika 1000 yojana sAtamI naraka pRthvIthI svayaMbhUramaNa samudranI vedikA sudhI temaja paMDagavananI vAvaDI sudhI bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI aMgulano asaMkhyAto bhAga nIce trIjI narakanA caramAMtathI tirachI svayaMbhUramaNa pahelA bIjA devalokanA devo samudranI vaidikA, upara itu prAgmArA pRthvI sudhI trIjAthI AThamA devalokanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga upara bAramA devalokI tirachI svayaMbhUramaNa samudranI devo vedikA, nIce pAtALa kaLazanA bIjA tribhAga sudhI navamAthI bAramA devalokanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga upara bAramA devalokathI tirachI manuSya kSetra, nIce devo sagilAvatI ane vaprA vijaya sudhI nava dIvecaka, pAMca anuttara svasthAnathI vidhAdharanI zreNI svasthAnI tirake manuSya kSetranA caramAMta sudhI, nIce salIlAvatI vimAnanA devo ane vraSA vijaya sudhI taijasa zarIranI avagAhanA mAraNAMtika samuddAtanI apekSAe che. dareka jIvonA taijasa zarIranI avagAhanA jADAI ane pahoLAImAM zarIra pramANa hoya che ane laMbAImAM uparokta koka pramANe jALavI kArmaNa zarIranA bheda-saMsthAna-avagAhanA : 220 mAsIne khaM bhaMte ! viSe paLatte ? zothamA ! paMcaviSe paLatte / teM nahIM I Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada : avagAhanA saMsthAna egiMdiya-kammagasarIre jAva paMceMdiya kammagasarIre evaM jaheva teyagasarIrassa bheo, saMThANaM, ogAhaNA ya bhaNiyA taheva NiravasesaM bhANiyavvaM jAva aNuttarovavAiya tti / bhAvArtha:- prazna--- he bhagavan ! kAryaNa zarIranA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA pAMca prakAra che, te A pramANe che- ekendriya kArmaNa zarIra yAvat paMcendriya kArmaNa zarI2. je rIte taijasa zarIranA bheda, saMsthAna ane avagAhanAnuM kathana che, te ja rIte kAryaNa zarIranA bheda, saMsthAnAdinuM kathana karavuM joIe. vivecanaH 49 taijasazarI2 ane kAryaNazarIra sahacArI che, baMneno avinAbhAvI saMbaMdha che. jIva jyAre sarva karmothI mukta thAya, tyAre ja taijasa-kArmaNa baMne zarIra eka sAthe chUTe che. tethI baMne zarIranA bheda, saMsthAna ane avagAhanA eka samAna che. pudgala cayana dvAra : 111 orAliyasarIrassa NaM bhaMte ! kaidisiM poggalA cijjaMti ? goyamA ! NivvAghAeNaM chaddisiM, vAghAyaM paDucca siya tidisiM siya caudisiM siya paMcadisiM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! audArika zarIranA pudgalono caya keTalI dizAmAMthI thAya che ? uttarahe gautama ! nirvyAghAtanI apekSAe cha dizAmAMthI ane vyAghAtanI apekSAe kadAcit traNa dizAmAMthI, kadAcit cAra dizAmAMthI ane kadAcit pAMca dizAmAMthI pudgalo ekaThA(caya) thAya che. | veDavviyasarIrassa NaM bhaMte ! kaidisiM poggalA cijjaMti ? goyamA ! NiyamA chaddisiM / evaM AhAragasarIrassa vi / teyA- kammagANaM jahA orAliyasarIrassa / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! vaikriya zarIranA pudgalono caya keTalI dizAmAMthI thAya che ? uttara- he gautama ! niyamA cha dizAmAMthI pudgalono caya thAya che. A ja rIte AhArakazarIra mATe paNa niyamA cha dizAmAMthI pudgalono caya thAya che. taijasa ane kArmaNa zarIranA pudgalono caya audArikazarIranI jema traNa, cAra, pAMca ke cha dizAmAMthI thAya che. 113 orAliyasarIrassa NaM bhaMte ! kaidisiM poggalA uvacijjaMti ? goyamA ! evaM ceva jAva kammagasarIrassa / evaM jahA uvacijjati taheva avacijjaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! audArikazarIranA pudgalono upacaya keTalI dizAmAMthI thAya che ? uttara- he gautama ! caya pramANe ja upacaya yAvat kArmaNazarI2 sudhI jANavuM joIe. audArikAdi zarIronA pudgalonA upacayanI jema teno apacaya paNa thAya che. vivecanaH prastuta sUtromAM pAMca zarIra yogya pudgalonA caya, upacaya ane apacaya saMbaMdhI vicAraNA che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 50 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 caya-upacaya ane apacayaH- caya pulonuM saMcita thavuM, ekatrita thavuM, ekaThA thavuM, upacaya= pracura mAtrAmAM saMcita thavuM, ekaThuM thavuM, vadhavuM ane apacaya pudgalono hrAsa thavo, ghaTavuM athavA dUra thavuM. je jIvo lokAMta sivAyanA lokakSetramAM hoya te jIvone eka paNa dizAmAM alokano vyAghAta thato nathI, tethI te jIvo nighAtanI apekSAe chae dizAmAMthI pugalo grahaNa kare che ane je jIvo lokAMte niSphaTomAM hoya, te jIvonI jeTalI dizAmAM aloka Ave, teTalI dizAmAMthI pugalo grahaNa karI zakAtA nathI tethI te jIvone alokanA vyAghAtanI apekSAe traNa, cAra ke pAMca dizAmAMthI pudgalo grahaNa thAya che. audArika, taijasa ane kArmaNazarIrI jIvo samagra lokamAM hovAthI lokAMtanAniSphaTa-khUNAnA pradezomAM paNa hoya che, tyAM te traNa zarIrI jIvo vyAghAtanI apekSAe traNa, cAra ke pAMca dizAmAMthI pudgalono caya ane upacaya kare che ane A traNe zarIrI jIvo lokanA madhya bhAgonA koI paNa kSetramAM hoya, to nirvAghAtanI apekSAe cha dizAmAMthI pugalono caya-upacaya kare che. vakriya ane AhAraka zarIrI jIvo lokAMta pradezomAM hotA nathI, tethI te jIvone koI dizAmAM alokano vyAghAta na hovAthI cha dizAmAMthI pudgalono caya-upacaya kare che. je jIva jeTalI dizAmAMthI pudgalo grahaNa kare, teTalI dizAmAM ja tenA pagalo vikherAya che, tethI caya-upacayanI jema ja apacaya paNa vyAghAta AzrI traNa, cAra ke pAMca dizAmAM ane nirvAghAta AzrI chae dizAmAM thAya che. zarIra saMyogadvAra : paraspara nicamA bhajanA :114 jassa NaM bhaMte ! orAliyasarIraM tassa NaM veubviyasarIraM ? jassa veuvviyasarIraM tassa orAliyasarIraM ? goyamA ! jassa orAliyasarIraM tassa veuvviyasarIraM siya atthi siya patthi, jassa veuvviyasarIraM tassa orAliyasarIraM siya asthi siya Natthi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je jIvane audArika zarIra hoya che, tene zuM vaikriya zarIra hoya che? ane jene vaikriya zarIra hoya che, tene zuM audArika zarIra hoya che? uttara- he gautama!jene audArika zarIra hoya che, tene vaikriya zarIra kadAcitu hoya che ane kadAcitu hotuM nathI ane jene vaikriya zarIra hoya che, tene audArika zarIra kadAcitu hoya che ane kadAcituM hotuM nathI. 115 jassa NaM bhaMte ! orAliyasarIraM tassa AhAragasarIraM? jassa AhAragasarIraM tassa orAliyasarIraM ? goyamA ! jassa orAliyasarIraM tassa AhAragasarIraM siya atthi siya Natthi, jassa puNa AhAragasarIraM tassa orAliyasarIraM NiyamA asthi / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! jene audArika zarIra hoya che, tene zuM AhAraka zarIra hoya che? ane jene AhAraka zarIra hoya che, tene zuM audArika hoya che? uttara- he gautama ! jene audArika zarIra hoya che tene AhAraka zarIra kadAcituM hoya che ane Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada : avagAhanA saMsthAna kadAcit hotuM nathI, paraMtu jene AhAraka zarIra hoya che, tene niyamA audArika zarIra hoya che. 116 jassa NaM bhaMte ! orAliyasarIraM tassa teyagasarIraM ? jassa teyagasarIraM tassa orAliya- sarIraM ? goyamA ! jassa orAliyasarIraM tassa teyagasarIraM NiyamA atthi, jassa puNa teyagasarIraM tassa orAliyasarIraM siya atthi siya Natthi / evaM kammagasarIraM pi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jene audArika zarIra hoya che tene zuM taijasa zarIra hoya che ? ane jene taijasa zarIra hoya che, tene zuM audArika zarIra hoya che ? 51 uttara- he gautama ! jene audArika zarIra hoya che, tene niyamA taijasa zarIra hoya che paraMtu jene taijasa zarIra hoya che, tene audArika zarIra kadAcit hoya che ane kadAcit hotuM nathI. A ja rIte audArika zarIra sAthe kArmaNa zarIrano saMyoga paNa samajI levo joIe. 117 jassa NaM bhaMte ! veDavviyasarIraM tassa AhAragasarIraM ? jassa AhAragasarIraM tassa veDavviyasarIraM ? goyamA ! jassa veDavviyasarIraM tassAhAragasarIraM Natthi, jassa vi ya AhAragasarIraM tassa vi veDavviyasarIraM Natthi / teyA-kammAI jahA orAlieNa samaM taheva / AhAragasarIreNa vi samaM teyA- kammAI cAreyavvANi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jene vaikriya zarIra hoya che, tene zuM AhAraka zarIra hoya che ? tathA jene AhAraka zarIra hoya che, tene zuM vaikriya zarIra hoya che ? uttara- he gautama ! jene vaikriya zarIra hoya che, tene AhA2ka zarI2 hotuM nathI ane jene AhAraka zarIra hoya che, tene vaikriya zarIra hotuM nathI. je rIte audArika zarIra sAthe taijasa ane kArpaNanA saMyoganuM kathana karyuM che, te ja rIte vaikriya ane AhAraka zarIranI sAthe paNa taijasa-kAryaNanA saMyoganuM kathana karavuM joIe. 118 jassa NaM bhaMte ! teyagasarIraM tassa kammagasarIraM ? jassa kammagasarIraM tassa teyagasarIraM ? goyamA ! jassa teyagasarIraM tassa kammagasarIraM NiyamA atthi, jassa vi kammagasarIraM tassa vi teyagasarIraM NiyamA atthi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jene taijasa zarIra hoya che, tene zuM kAryaNa zarIra hoya che ? jene kArpaNa zarIra hoya che, tene zuM taijasa zarIra hoya che ? uttara- he gautama ! jene taijasa zarIra hoya che, tene kAryaNa zarIra avazya hoya che ane jene kArpaNa zarIra hoya che, tene avazya taijasa zarIra hoya che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zrI pazavaNA sUtra : bhAga-3 vivecana : prastuta sUtromAM saMyoga dvAranA mAdhyame pAMca zarIronI paraspara niyamA-bhajanAnuM kathana che. pAMca zarIramAMthI audArika, vaikriya ane AhAraka zarIra sthUla zarIra che ane taijasa-kArmavra zarIra sUkSma che. koI paNa sthUla zarIra sAthe taijasa-kAryaNa zarIra avazya hoya ja che. A sUtromAM sarva zarIronI paraspara vaikalpika vicAraNA che. audArika zarIrano vaikriya ane AhAraka sAthe vaikalpika saMbaMdha che. manuSya ane tiryaMcagatinA jIvone janmathI audArika zarIra hoya che. te jIvone vaikriya ane AhAraka zarIra labdhijanya hoya che, tethI je jIvone vaikriya ane AhAraka labdhi prApta thaI hoya, te jIvo vaikriya ke AhAraka zarIra banAvI zake che. anya audArika zarIrI jIvone vaikriya ke AhAraka zarIra hotA nathI, tethI audArika zarIrano vaikriya ane AhAraka zarIra sAthe vaikalpika saMbaMdha hoya che ane taijasa kArmaNa zarIra sAthe niyamA saMbaMdha che. vaikriya zarIrano audArika zarIra sAthe vaikalpika saMbaMdha che kAraNa ke nArakI ane devone janmathI ja vaikriya zarIra hoya che ane vaikriya zarIra sAthe audArika zarIra nathI. manuSya ane tiryaMcomAM koIkane labdhijanya vaikriyazarIra hoya che, tene audArika zarIra avazya hoya che. vaikriyazarIrano AhArakazarIra sAthe saMbaMdha hoto nathI. manuSyone vaikriya ane AhAraka baMne labdhi eka sAthe hoya zake che, paraMtu baMne labdhino prayoga sAthe na hovAthI baMne zarIro sAthe hotA nathI. vaikriya zarIrano taijasa kAryaNa zarIra sAthe niyamataH saMbaMdha che. AhAraka zarIrano audArikazarIra sAthe niyamataH saMbaMdha hoya che, kAraNa ke cauda pUrvadhara munine ja AhArakalabdhi pragaTa thAya che, tene audArika zarIra avazya hoya che. AhAraka zarIrano vaikriya zarIra sAthe saMbaMdha hoto nathI kAraNa ke A baMne zarIra sAthe thatA nathI. AhAraka zarIrano tejasa-kAryaNa zarIra sAthe niyamA saMbaMdha che. taijasa kAryaNa zarIrano traNe sthUla zarIra sAthe vaikalpika saMbaMdha che, kAraNa ke jIva jyAre eka bhavanuM AyuSya pUrNa karIne, sthUla zarIrane choDIne parabhavamAM utpanna thavA mATe jato hoya, tyAre vigrahagatimAM taijasa-kArmaNa, A baMne sUkSma zarIra ja hoya che. audArika Adi sthUla zarIra hotA nathI, paraMtu vigrahagati sivAyanA anya koI paNa samaye audArika Adi traNe sthUla zarIra sAthe taijasa-kArmaNa zarIra avazya hoya che. taijasa-kArmaNa zarIra paraspara sahacArI che tethI taijasa zarIrano kArmaNa zarIra sAthe ane kArmaNa zarIrano tejasa zarIra sAthe niyamA saMbaMdha hoya che. pAMca zarIrono paraspara saMbaMdha - zarIra dArika zarIra 1. audArikano 2. vaiyino vaikalpika (bhajanAthI) niyamA 3. AhArakano 4. taijasa-kAryaNano vaikalpika(bhajanAthI)| vaikalpika (bhajanAthI) vaikalpika bhajanAvI) saMketa : (-) = je zarIranI pRcchA che te svayaM. (x) - saMbaMdha nathI eTale te baMne ekI sAthe hotA nathI. vaikiya zarIra AhAraka zarIra taijasa-kArpaNa zarIra vaikalpika(bhajanAthI) vaikalpika(bhajanAthI) * * niyamA niyamA niyamA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada: avagAhanA saMsthAna [ 53 ] dravyapradezanI apekSAe zarIronuM alpabadutvaH119 eesi NaM bhaMte ! orAliya-veuviya-AhAraga-teyaga-kammasarIrANaM davvaTThayAe paesaTTayAe davvaTThapaesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA AhAragasarIrA davvaTThayAe, veuvviyasarIrA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA, orAliyasarIrA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA, teyaga-kammagasarIrA do vi tullA davvaTThayAe aNaMtaguNA; paesaTThayAe- savvatthovA AhAragasarIrA paesaTThayAe, veubviyasarIrApaesaTThayAe asaMkhejjaguNA, orAliyasarIrA paesaTTayAe asaMkhejjaguNA, teyagasarIrA paesaTTayAe aNaMtaguNA, kammagasarIrA paesaTTayAe aNaMtaguNA; ___davvaTThapaesaTTayAe- savvatthovA AhAragasarIrA davvaTTayAe, veuvviyasarIrA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA, orAliyasarIrA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA, orAliyasarIrehiMto davvaTThayAe AhAragasarIrA paesaTThayAe aNaMtaguNA, veuvviyasarIrA paesaTTayAe asaMkhejjaguNA, orAliyasarIrA paesaTTayAe asaMkhejjaguNA, teyAkammagasarIrA do vi tullA davvaTThayAe aNaMtaguNA, teyagasarIrA paesaTThayAe aNaMtaguNA, kammagasarIrA paesaTThayAe aNataguNA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArmaNa, A pAMca zarIromAMthI dravyanI apekSAe, pradezonI apekSAe, tathA dravya ane pradezonI apekSAe koNa, konAthI, alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! dravyanI apekSAe sarvathI thoDA AhAraka zarIra che. tenAthI vikriya zarIradravyanI apekSAe asaMkhyAtaguNA che. tenAthI audArika zarIra dravyanI apekSAe asaMkhyAtaguNA che. tenAthI taijasa ane kArmaNa zarIra baMne tulya che, paraMtu audArika zarIrathI anaMtaguNA che. pradezonI apekSAe :- sarvathI thoDA AhAraka zarIranA pradezo che. tenAthI pradezonI apekSAe vaikriya zarIra asaMkhyAtaNA che. tenAthI pradezonI apekSAe audArika zarIra asaMkhyAtaguNA che. tenAthI taijasa zarIra pradezonI apekSAe anaMtaguNA che. tenAthI kArpaNa zarIra pradezonI apekSAe anaMtaguNA che. dravya-pradezonI apekSAeH- sarvathI thoDA dravyanI apekSAe AhAraka zarIra che. tenAthI vaikriya zarIra dravyanI apekSAe asaMkhyAtaguNA che. tenAthI audArika zarIra dravyanI apekSAe asaMkhyAtaguNA che. audArika zarIronA dravyathI AhAraka zarIra pradezonI apekSAe anaMtaNA che. tenAthI vaikriya zarIra pradezonI apekSAe asaMkhyAtaguNA che. tenAthI audArika zarIra pradezonI apekSAe asaMkhyAtaguNA che. taijasa ane kArpaNa baMne zarIra, dravyanI apekSAe paraspara tulya che tathA audArika zarIranA pradezothI anaMtaguNA che. tenAthI pradezonI apekSAe taijasa zarIra anaMtaguNA che. tenAthI pradezonI apekSAe kArpaNa zarIra anaMtaguNA che. vivecana : - prastuta sutramAM pAMca zarIronA alpabadutvanI vicAraNA dravyathI, pradezathI ane dravya-pradezathI karI che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [54] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 dravyanI apekSAe- (1) sarvathI thoDA AhAraka zarIra che. AhAraka zarIra utkRSTa aneka hajAra hoya che. (2) tenAthI vaikriya zarIra asaMkhyAtaNA che. kAraNa ke samasta nArakI-devatAne tathA keTalAka tiryaMca paMcendriya, manuSya ane bAdara vAyukAyikone vaikriya zarIra hoya che. (3) tenAthI audArika zarIra asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke ekendriyAdi samasta tiryaMca ane manuSyone audArika zarIra hoya che.(4-5) tejasa ane kArmaNa baMne zarIra sahacArI hovAthI saMkhyAmAM samAna che, paraMtu audArika zarIrathI anaMtaguNA che. kAraNa ke sUkSma ane bAdara nigodanA jIvo anaMtAnaMta che, temAM anaMta jIvo vacce audArika zarIra to eka ja hoya che, paraMtu taijasa-kArpaNa zarIra svataMtra hoya che, tethI audArika zarIra karatAM taijasa-kArpaNa zarIra anaMtaguNA che. lokamAM audArika zarIra asaMkhyAta lokAkAzanA pradeza pramANa che ane taijasa-kAzmaNa zarIra anaMta lokAkAzanA pradeza pramANa che. pradezonI apekSAe - sAmAnya rIte pAMce zarIra kramazaH sUkSma, sUkSmatara ane sUkSmatama vargaNAothI banelA hoya che. audArika vargaNAthI vaikriya vargaNA sUkSma hoya che, temAM anaMta paramANuo adhika hoya che. vaikriya vargaNAthI AhAraka vargaNA sUkSma hoya che, tethI eka audArika zarIranA pradezothI eka vaikriya zarIranA pradezo anaMtaguNA adhika hoya, eka vaikriya zarIranA pradezothI eka AhAraka zarIranA pradezo anaMtaguNA adhika thAya che paraMtu prastuta prasaMgamAM lokamAM rahelA samasta audArika Adi zarIronA pradezonI apekSAe alpabadutvanuM kathana hovAthI sarvathI thoDA AhAraka zarIranA pradezo alpa thAya che. (1) sarvathI thoDA AhAraka zarIronA pradezo che kAraNa ke AhAraka zarIranI avagAhanA ane saMkhyA lokamAM alpa ja hoya che. (2) tenAthI vaikriya zarIronA pradezo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke vaikriya zarIranI utkRSTa avagAhanA eka lAkha yojananI che ane te cAre gatimAM hoya che. A rIte avagAhanA ane saMkhyA vadhu hovAthI tenA pradezo AhAraka zarIronA pradezothI asaMkhyAtaguNA adhika thAya che. (3) tenAthI audArika zarIronA pradezo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke vaikriya zarIrathI audArika zarIra asaMkhyAtaguNA che. vaikriya zarIra asaMkhyAta zreNInA AkAzapradeza pramANa che ane audArika zarIra asaMkhyAta lokAkAzanA pradeza pramANa che, tethI tenA pradezo asaMkhyAta guNa adhika che. (4) tenAthI taijasa zarIronA pradezo anaMtaguNA che kAraNa ke te audArika zarIrathI anaMtaguNA che. (5) tenAthI kArpaNa zarIronA pradezo anaMtaguNA che. taijasa-kAzmaNa zarIra saMkhyAmAM eka samAna che tema chatAM taijasa vargaNAthI kArmaNa vargaNA sUkSma che tethI taijasa zarIranA pradezothI kArpaNa zarIranA pradezo anaMtaguNA thAya che. dravya pradezonI apekSAeH- (1) dravyanI apekSAe sarvathI thoDA AhAraka zarIra che (2) tenAthI dravyanI apekSAe vaikriyazarIra asaMkhyAtaguNA che. (3) tenAthI dravyanI apekSAe audArika zarIra asaMkhyAtaguNA che. (4) tenAthI AhAraka zarIranA pradezo anaMtaguNA che kAraNa ke uparokta traNe zarIra maLIne asaMkhya che jyAre eka AhAraka zarIranA pradezo anaMta che. (5) tenAthI vaikriya zarIranA pradezo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke AhAraka zarIrathI vaikriya zarIra asaMkhyAtaNA che, tethI tenA pradezo vadhu thaI jAya che. (6) tenAthI audArika zarIra asaMkhyAtaguNA hovAthI tenA pradezo asaMkhyAtaguNA che. (7-8) tenAthI dravyanI apekSAe taijasa-kArpaNa zarIra paraspara tulya che ane audArika zarIranA pradezothI anaMtaguNA che, kAraNa ke anaMtAnaMta saMsArI jIvone taijasa-kAzmaNa zarIra hoya che. (9) tenAthI taijasa zarIranA pradezo anaMtaguNA che kAraNa ke eka tejasa zarIramAM anaMtAnaMta pradezo hoya che. (10) tenAthI kArpaNa zarIranA pradezo anaMtaguNA che kAraNa ke kArmaNa zarIra atyaMta sUkSma che tethI tenA pradezo saMkhyAmAM anaMtaguNA vadhI jAya che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM pada : avagAhanA saMsthAna pAMca zarIronuM apabahtva(dravyanI apekSAe) : -= zarIra 1. ra. AhAraka vaikriya 3. dAki 4-5 taijasa-kArmaNa 1. AhAraka pAMca zarIronuM alpabadbhutva(pradezonI apekSAe) : zarIra 2. vaikriya 3. audArika |4. taijasa 5. kArmaNa 1. 2. 3. 4. pramANa kAraNa sarvathI ghoDA eka samayamAM aneka hajAra hoya che, manuSyone ja hoya che, asaMkhyAtaguNA asaMkhyAtA nArakI, devo, vAyukAya ane keTalAka saMzI tiryaMca ane saMdI manuSyone hoya che. asaMkhyAtaguNA pAMca sthAvaranA asaMkhya zarIro sammilita che. anaMtaguNA asaMkhyAtaguNA asaMkhyAtaguNA anaMtA anaMtaguNA pAMca zarIronuM' alpabahutva pramANa sarvadhI thoDa zarIra AhAraka dravyApekSayA vaikriya dravyApekSayA audArika dravyApekSayA AhAraka pradezApekSayA sarva saMsArI jIvone taijasa-kArmaNa zarIra svataMtra hovAthI 55 5. vaikriya pradezApekSayA 5. audArika pradezApelayA 7 8. tejasa kArmaNa kanyA pAyA 9. tejA pradezApekSavA kAraNa tenI vargaNAo vaikriya zarIrathI sUkSma hovA chatAM avagAhanA ane saMkhyA pramANa alpa hovAthI pradezo alpa thAya che. tenI saMkhyA asaMkhyAtaguNa adhika hovAthI pradeza asaMkhyAtaguNA thAya che. saMkhyA asaMkhyAtaguNa adhika hovApI pradezo asaMkhyAtaguNA che. saMkhyA anaMtaguNa adhika hovAthI pradezo anaMtaguNA che. taijasa zarIrathI kAmaMNa zarIra atyaMta sUkSma che tethI tenA pradezo anaMtaguNA thAya che. dravya-pradezanI apekSAe H pramANa kAraNa sarvathI thoDA eka sAthe aneka hajAra hoya che. asaMkhyAtaguNA asaMkhyAnA nArakI, devatA Adi asaMkhyAtA jIvone hoya che. asaMkhyAtaguNA | pAMca sthAvara jIvo sammilita che. anaMtaguNA AhAraka zarIra yogya eka vargaNAmAM abhavI jIvothI anaMtaguNA pradezo hoya che. asaMkhyAtaguNA | nArI devatAnI saMkhyA adhika che. asaMkhyAtaguNA ekendriyo sammilita che. anaMtaguNA samasta saMsArI jIvone hoya che. anaMtaguNA | eka taijasa zarIramAM paNa anaMta paramANuthI yukta anaMta vargaNA hoya che. pradezo atyaMta sUkSma che. 10. kAryaNa pradezAprekSayA anaMtaguNA zarIrAvagAhanAalpabahutvadvAra : 120 eesi NaM bhaMte orAliya-veDavviya-AhAraga-teyA- kammagasarIrANaM jahaNNiyAe ! Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 5 zrI navarAtra mAga-3 ogAhaNAe ukkosiyAe ogAhaNAe kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA orAliyasarIrassa jahaNiyA ogAhaNA, teyAkammagANaM doNha vi tullA jahaNiyA ogAhaNA visesAhiyA, veuvviyasarIrassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA, AhAragasarIrassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejja guNA; ukkosiyAe ogAhaNAe- savvatthovA AhAragasarIrassa ukkosiyA ogAhaNA, orAliyasarIrassa ukkosiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA, veuvviyasarIrassa ukkosiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA, teyA-kammagANaM doNha vi tullA ukkosiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA; jahaNNukkosiyAe ogAhaNAe- savvatthovA orAliyasarIrassa jahaNiyA ogAhaNA, teyA-kammagANaM doNha vi tullA jahaNiyA ogAhaNA visesAhiyA, veuvviyasarIrassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA, AhAragasarIrassa jahaNiyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA, AhAragasarIssa jahaNiyAhiMto ogAhaNAhiMto tassa ceva ukkosiyA ogAhaNA visesAhiyA, orAliyasarIrassa ukkosiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA, veuvviyasarIrassa NaM ukkosiyA ogAhaNA saMkhejjaguNA, teyA-kammagANaM doNha vi tullA ukkosiyA ogAhaNA asNkhejjgunnaa| bhAvArtha:-prazna- bhagavana ! sauhAra, vaiThiya, ADA24,4sasane sApAMya zarIromAMthI jaghanya avagAhanA, utkRSTa avagAhanA, jaghanyotkRSTa(baMne sAthe) avagAhanAnI daSTie koNa konAthI sal5,54, tulyavizeSAdhikacha? uttara- he gautama! jaghanya avagAhanAnI daSTie-sarvathI alpa audArika zarIranI jaghanya avagAhanA che. tenAthI taijasa ane kArmaNa baMne zarIronI jaghanya avagAhanA vizeSAdhika che ane te baMne parasparatulya che, tenAthI vaikriyanI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI che. tenAthI AhAraka zarIranI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI che. utkRSTa avagAhanAnI daSTie - sarvathI alpa AhAraka zarIranI utkRSTa avagAhanA che. tenAthI audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI che. tenAthI vaikriya zarIranI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI che. tenAthI taijasa ane kArmaNa, baMnenI utkRSTa avagAhanA asaMkhyAtaguNI ane paraspara tulya che. jaghanyotkRSTa avagAhanAnI daSTie H- sarvathI alpa audArika zarIranI jaghanya avagAhanA, tenAthI taijasa-kAzmaNa, baMnenI jaghanya avagAhanA vizeSAdhika ane paraspara tulya che. tenAthI vaikriya zarIranI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI che. tenAthI AhAraka zarIranI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtaguNI che. tenAthI AhAraka zarIranI utkRSTa avagAhanA vizeSAdhika che. tenAthI dArika zarIranI utkRSTa avagAhanA Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM padaH avagAhanA saMsthAna 57 | saMkhyAtaguNI che. tenAthI vaikriya zarIranI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtaguNI che. tenAthI taijasa ane kArpaNa baMnenI utkRSTa avagAhanA asaMkhyAtaguNI che ane paraspara tulya che. vivecana : prastuta sUtromAM pAMca zarIronI jaghanya ane utkRSTa avagAhanA saMbaMdhI alpabadutva che. jaghanya avagAhanAnI daSTie :- (1) sarvathI thoDI audArikanI jaghanya avagAhanA che kAraNa ke te aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. (2) tenAthI taijasa-kArpaNa zarIranI jaghanya avagAhanA vizeSAdhika che ane baMne paraspara tulya che. taijasa-kAzmaNa zarIranI avagAhanAnuM kathana mAraNAMtika samughAtanI apekSAe che. mAraNAMtika samughAta samaye Atma pradezono vistAra navA utpatti sthAna sudhI thAya che. navuM utpatti sthAna mULa zarIrathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ja dUra hoya tyAre taijasa-kArpaNa zarIranI jaghanya avagAhanA thAya che ane te audArika zarIranI jaghanya avagAhanAthI vizeSAdhika thAya che. (4) tenAthI vaikriya zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hovA chatAM asaMkhyAtaguNI che, kAraNa ke aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAta bheda che. (5) tenAthI AhAraka zarIranI jaghanya avagAhanA asaMkhyaNI che kAraNa ke AhAraka zarIranI jaghanya avagAhanA dezona eka hAthanI che. utkRSTa avagAhanAnI daSTieH- (1) sarvathI thoDI AhAraka zarIranI utkRSTa avagAhanA che kAraNa ke te eka hAtha pramANa ja che. (2) tenAthI audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA 1000 yojanAnI hovAthI saMkhyAtaguNI che. (3) tenAthI vaikriya zarIranI utkRSTa avagAhanA eka lAkha yojananI hovAthI saMkhyAtaguNI che. (4-5) tenAthI taijasa-kArpaNa zarIranI utkRSTa avagAhanA paraspara tulya ane asaMkhyAtaguNI che kAraNa ke te cauda raju pramANa che. jaghanya ane utkRSTa avagAhanAnuM sammilita alpabadutva bhAvArthathI spaSTa che. pAMca zarIronI jaghanyotkRSTa avagAhanAnuM alpabadutvaHzarIra avagAhanA | pramANa kAraNa audArika-jaghanya sarvathI thoDI | aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. 2-3 | taijasa-kArpaNa-jaghanya vizeSAdhika | utpatti sthAnanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga sivAya samughAta (paraspara tulya) samaye taijasa-kAzmaNa zarIrano vistAra kaMIka adhika thAya che. vaikriya-jaghanya asaMkhyAtaguNI | aMgula asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAtA bheda che. AhAraka jaghanya asaMkhyAtaguNI | mUDhA(dezona) hAthanI che. 5 | AhAraka-utkRSTa vizeSAdhika | eka hAtha pramANa che. 7 | audArika-utkRSTa saMkhyAtaguNI | eka hajAra yojana pramANa che. 8. | vaikriya-utkRSTa saMkhyAtaguNI | eka lAkha yojana pramANa che. 9-10| taijasa-kAzmaNa-utkRSTa | asaMkhyAtaguNI | mAraNAMtika samudyAtanI apekSAe cauda raju pramANa che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 1 bheda pAMca zarIramAM bheda Adi sAta dvAraHkama | hAra audArika zarIra vaikiya zarIra AhAraka zarIra tejasa zarIra | kAmaNa zarIra 1 | vidhi dvAra | 49 bheda 119 bheda 161 bheda 161 bheda bheda-prabheda saMsthAna dvAra saMsthAna nArakI-huMDa samacaturasa skUla zarIra sthUla zarIra pramANe deva-samucaturasa pramANe uttara vaikriya = icchAnusAra vAyu-dhvajApatAkA manuSya ane tiryaMca icchAnusAra 3 | avAgahanA jagha aMgulano | jagha aMgulano jighamUDhAhAtha | jaze aMgulano taiijasa zarIra dvAra asaM bhAga | asaM bhAga ueka hAtha | asaM bhAga pramANe u0 1000 yojana| u eka lAkha yo u0 14 rajU 4 | pudgalacayana 3, 4, 5, 6 | dizAmAMthI | dizAmAMthI 3, 4, 5, 6 3, 4, 5, 6 dvArA dizAmAMthI dizAmAMthI dizAmAMthI 5 | zarIra saMyoga vaikriya-AhArakanI audArikanI bhajanA, vikriya na hoya | au vai A. nI | vai A. nI dvAra bhajanA, tejasa | AhAraka nathI,taijasa| au taijasa bhajanA, kArpaNanI bhajanA, taijasanI kArmaNanI niyamo | kArpaNanI niyamAM kArmaNanI niyamA|niyamo niyamAM alpabadutva dravyathI). asaMkhyAtaguNA | asaMkhyAtaguNA sarvathI thoDA anaMtaguNA anaMtaguNA alpabadutva 3 (pradezathI) | asaMkhyAtaguNA | asaMkhyAtaguNA |sarvathI thoDA anaMtaguNA anaMtaguNA alpabahu ja avagAhanA| sarvathI thoDI asaMkhyAtaguNI | asaMkhyAtaguNI | asaMkhyAtaguNI asaMkhyAtaguNI alpabadutva u avagAhanA | saMkhyAtaguNI | saMkhyAtaguNI sarvathI thoDI asaMkhyAtaguNI asaMkhyAtaguNI A ekavIsamuM pada saMpUrNa che Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvasIsa pada:kriyA . [59] bAvIsamuM pada | paricaya ka ka ka ka cha cha ka ka ka ka ka ka ka ka ka A padanuM nAma kriyApada che. A padamAMvividhadaSTikoNathI kriyAonuM gaMbhIra ciMtana pragaTa karavAmAM AvyuM che. kriyA - kaSAya ane yogajanya pravRttine kriyA kahe che, kriyAthI karmabaMdha ane karmabaMdhathI saMsAra paribhramaNa thAya che. A rIte jIvanA bhavabhramaNamAM kriyA mukhya kAraNa hovAthI adhyAtma sAdhanAmAM kriyA viSayaka jJAna tathA teno tyAga atyaMta jarUrI che, tethI ja aneka AgamomAMkriyA saMbaMdhI aneka prakAre varNana prApta thAya che. zrI sthAnAMga sUtranA bIjA sthAnamAM be-benA kathana pUrvaka 24 kriyAonuM saMkalana che. pAMcamA sthAnamAM pAMca-pAMcanA kathana pUrvaka 25 kriyAono ullekha che. zrI sUyagaDAMga sUtramAM 13 kriyAonuM kathana che. zrI bhagavatI sUtramAM sAMparAyika ane IriyApathika, A be kriyAnuM varNana che. prastuta padamAM sUtrakAre be prakAre pAMca-pAMca kriyAnuM arthAt daza kriyAnuM varNana karyuM che. kAyikI Adi pAMca kiyA - jIva hiMsAnI apekSAe kriyAnA pAMca prakAra che- (1) zarIrajanya kriyA te kAyikI kriyA (2) pApakArI sAdhanajanya kriyA te adhikaraNikI kriyA (3) kaSAyajanya kriyA te prASikI kriyA (4) para pIDAjanya kriyA te pAritApanikI kriyA ane (5) jIva hiMsAjanya kriyA te prANAtipAtikI kriyA. A pAMce kiyAomAMthI prathamanI traNa kiyA 24 daMDakamAM pratyeka sarAgI jIvone niraMtara lAge che. aMtima be kriyA tadarthaka pravRtti thAya tyAre lAge che. sarAgI jIvone ochAmAM ochI traNa, kyAreka cAra ane kyAreka pAMca kriyA hoya che. vItarAga avasthAmAM jIva akriya hoya che. kriyAnI paraMparA bhUtakAlIna paNa hoya che. pUrvajanmanA zarIrane vosirAvyA na hoya ane te zarIra ke zarIranA koI paNa vibhAga dvArA pApa pravRtti thatI rahe, to vartamAnabhavamAM paNa jIvane tatsaMbaMdhI kriyA lAge che. sUtrakAre 24daMDakanA jIvane paraspara 24 daMDakanA jIvothI lAgatI A pAMca kriyAonuMvistRta varNana karyuM che. kiyA nimittaka pApa ane teno viSaya :- aDhAra pApasthAnanA pariNAmathI kriyA thAya che. chakAyanA jIvo,prANAtipAtano viSaya che. loka-alokagata samasta dravyo ane paryAyo, mRSAvAdano viSaya che. grahaNa-dhAraNa karavA yogya padArtho, adattAdAnano viSaya che. rU5 ane rU5 sahagata padArtho tathA strIo, maithunano viSaya che ane sarva dravya-paryAyo, parigrahano viSaya che. kiyAnuM sAhacarya - kAyikI Adi traNa kriyAne paraspara avinAbhAva saMbaMdha che. eka kriyA hoya, tyAM traNa kriyA avazya hoya che. pAritApanikI kriyA hoya, tyAM cAra kriyA avazya hoya ane pAMcamI prANAtipAta kriyA vikalpa hoya che. prANAtipAta kiyA hoya tyAM pUrvanI cAre kriyAo avazya hoya che. A pAMce kriyA jIvane saMsAramAM joDanArI hovAthI tene AyojitA kriyA paNa kahe che. kiyAthI karmabaMdhaH- pratyeka jIva aDhAra pApasthAnajanya pAMca kriyA karatAM sAta athavA ATha karmano baMdha kare che. aneka jIvonI apekSAe pAMca sthAvara jIvomAM eka bhaMga-aneka jIvo sAta karmone bAMdhe che ane aneka Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 60 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 jIvo ATha karma bAMdhe che. zeSa 19 daMDakanA jIvomAM traNa bhaMga thAya. (1) sarva jIvo sAta karma bAMdhe che. (2) aneka jIvo sAtakarma bAMdhe, eka jIva ATha karma bAMdhe che. (3) aneka jIvo sAtakarma bAMdhe, aneka jIvo ATha karma bAMdhe che. AralmikI Adi pAMca kiyA - (1) jIvahiMsAthI thatI kriyA te AraMbhikI kriyA. (2)mUrchAbhAvathI thatI kriyA te pArigrahikIkriyA (3) kaSAyajanyakriyA te mAyApratyayAkriyA. (4) aviratinA pariNAmothI thatI kriyA te apratyAkhyAna kriyA (5) mithyAtvajanya kriyA te mithyAdarzana pratyayA kriyA che. 24 daMDakanA jIvomAM pAMca kriyAo hoya che. mithyAdarzana kriyA prathama traNa guNasthAna sudhI, apratyAkhyAna kriyA prathama cAra guNasthAna sudhI, pArigrahika kriyA prathama pAMca guNasthAna sudhI, AraMbhikI kriyA prathama cha guNasthAna sudhI ane mAyApratyayA kriyA prathama daza guNasthAna sudhI hoya che. 24 daMDakanA jIvomAM te te jIvonA guNasthAna anusAra kriyAno sadbhAva jANI zakAya che. A pAMce kriyAno abhAva jIvanA adhyAtma vikAsane sUcita kare che. sUtrakAre pAMce kriyAnA paraspara saMbaMdhane samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvonI apekSAe spaSTa karyA che. pApasthAnathI virata ane karmabaMdha - manuSyane choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvo sarva pApathI virata thaI zakatA nathI. manuSya aDhAra pApasthAnathI virata thAya, to te ATha, sAta, cha athavA eka karma bAMdhe che athavA te jIva abaMdhaka paNa hoya che. sUtramAM karmabaMdhanA vividha vikalponI apekSAe tenA 27 bhaMganuM kathana karyuM che. pApasthAnothI virata jIvane kiyA - A pAMce kriyA pApapravRttinA sevanathI lAge che. mithyAtvI jIvane pAMca kriyA lAge che. mithyAdarzanazalyano tyAga thAya tyAre prathama cAra kriyAnI bhajanA thAya che. prANAtipAta Adi sattara vApasthAnathI virata jIvane AraMbhiyA ane mAyAvattiyA be ja kriyA bhajanAthI hoya che. samasta saMsArI jIvomAMthI manuSyo aDhAre pApathI virata thaI zake che. nArakI, devatA ane tiryaMca paMcendriya eka mithyAdarzanazalyathI virata thaI zake che. pAMca sthAvara jIvo ane traNa viklendriyo eka paNa pApasthAnathI virata thaI zakatA nathI, tethI tene pAMce kriyA avazya lAge che. aMtamAM pAMca kriyAnA alpabadutvanuM kathana che. A rIte vividha daSTikoNathI kriyAnA vistRta varNana sAthe kriyApada pUrNa thAya che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvasI pada kiyA 2 61 | bAvIsamuM pada: kriyA 27/TB2PEEEEEE kriyAnA bheda-prabheda - | 1 kai NaM bhaMte ! kiriyAo paNNattAo? goyamA ! paMca kiriyAo paNNattAo, taM jahA- kAiyA, ahigaraNiyA, pAosiyA, pAriyAvaNiyA, paannaaivaaykiriyaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! kriyAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! kriyAnA pAMca prakAra che, jema ke - (1) kAyikI kriyA (2) adhikaraNikI kriyA (3) prASikI kriyA (4) pAritApanikI kriyA ane (5) prANAtipAtikI kriyA. | 2 kAiyA NaM bhaMte ! kiriyA kaivihA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA- aNuvarayakAiyA ya, duppauttakAiyA ya / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! kAyikI kriyAnA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! be prakAra che, jema ke- anuparatakAyikI kriyA ane duSpayuktakAyikI kriyA. 3 AhigaraNiyA NaM bhaMte ! kiriyA kaivihA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA- saMjoyaNAhigaraNiyA ya NivvattaNAhigaraNiyA ya / bhAvArtha-prazna- he bhagavana!adhikaraNikI kriyAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! be prakAra che, jema ke- saMyojanAdhikaraNikI kriyA ane nirvartanAdhikaraNikI kriyA. | 4 pAosiyA NaM bhaMte ! kiriyA kaivihA paNNatA? goyamA ! tivihA paNNattA, taM jahA- jeNaM appaNo vA parassa vA tadubhayassa vA asubhaM maNaM saMpadhArei / se taM pAosiyA kiriyA / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! prASikI kriyAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama!traNa prakAra che, jema ke- jenAthI potAnA prati, bIjAnA prati ane sva-para baMne prati azubha vicAraNA karAya, te trividha prASikI kriyA che. 5 pAriyAvaNiyA NaM bhaMte ! kiriyA kaivihA paNNattA ? goyamA ! tivihA paNNattA, taM jahA- je NaM appaNo vA parassa vA tadubhayassa vA asAyaM vedaNaM udIreti / se taM pAriyAvaNiyA kiriyA / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! pAritApanikI kriyAnA keTalA prakAra che? uttara-he gautama!traNa prakAra che. jema ke - jenAthI svane mATe, parane mATe ke sva-para baMnene mATe azAtA(duHkharU5) vedanA utpanna karAya te trividha pAritApanikI kriyA che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dara ] zrI pannavaNA rUa: bhAga-3 | 6 pANAivAyakiriyA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA ? goyamA ! tivihA paNNattA, taM jahA- je NaM appANaM vA paraM vA tadubhayaM vA jIviyAo vavarovei / se taM paannaaivaaykiriyaa| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! prANAtipAta kriyAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! traNa prakAra che, jema ke - potAne, bIjAne ke sva-para baMnene jIvana rahita karI devA te trividha prANAtipAta kriyA che. vivecana : prastuta sUtromAM kriyAnA bheda-prabhedanuM nirUpaNa che. kiyA - jainadarzanamAM kriyA eTale karavuM mAtra nahIM paraMtu karmabaMdhanA kAraNabhUta kAyika, vAcika ke mAnasika pratyeka ceSTAne kriyA kahe che. jyAM sudhI jIva sakriya(ukta kriyA sahita) che tyAM sudhI tene avazya karmabaMdha thAya che. (1) kAyikImiyA - kAyAthI thatI kriyA te kAyikI kriyA che. tenA be bheda che- anuparata kAyikIriyAprANAtipAta Adi pApathI avirata jIvonI kAyika pravRtti. te avirata jIvone hoya che arthAtu prathama cAra guNasthAna sudhI hoya che. duwyakta kAyikI kiyA- pApa pravRttimAM prayukta kAyA dvArA lAgatI kriyA athavA asAvadhAnIthI prayukta zarIra dvArA lAgatI kriyA. A kriyA pramatta saMyata guNasthAna sudhI arthAt prathama che guNasthAna sudhI hoya che. chaThThA guNasthAnanA jIvo pApa pravRttithI virata hovA chatAM pramAdavaza tenI kAyA paNa duSpayukta thaI jAya che. (2) adhikaraNikIriyA:- talavAra, cakrAdi zastro adhikaraNa che. te adhikaraNonA nimittathI thatI kriyA, te adhikaraNikI kriyA che. tenA be bheda che- saMyojanAdhikaraNakiyA- saMyojana=joDavuM. zastronA judA-judA bhAga bhegA karIne eka zastra ke yaMtra banAvavuM. dA.ta. kuhADInA pAnAmAM lAkaDAno hAtho saMyukta karavo. nirvartanAdhikaraNa kriyA- nirvartanaHracanA. talavAra, bhAlA vagere zastronI racanA karavI, navA banAvavA. (3) prASikIriyA - pradveSa, matsara bhAvonA nimittathI thatI kriyA, te prASikI kriyA che. tenA traNa bheda che-1.svaprAaSikI kriyA potAnA mATe azubhaciMtana karavuM. jema ke kyAreka potAnA duSkRtyanuM duSTapariNAma jANIne vyakti svayaM potAnA para dveSa kare. 2.paraprASikI-bIjA para dveSa karavo, bIjA mATe azubhaciMtana karavuM. 3. sva-para(tadubhaya) prASikI- sva-para baMne upara dveSa karavo, baMne mATe azubha ciMtavanA karavI. (4) pAritApanikI kriyA :- paritApanA eTale pIDA. pIDAnA nimitte thayelI,karAyelI kriyA athavA paritAparUpa kriyA, te pAritApanikI kriyA che. tenA paNa traNa bheda che- 1. svapAritApanikI kriyA- potAne azAtA utpanna thAya, tevI kriyA karavI te. 2.paraMparitApanikI kriyA-bIjAne azAtA utpanna thAya, tevI kriyA karavI te. 3. tadurbhayaparitApanikI kriyA-potAne ane parane azAtA utpanna thAya,tevI kriyA karavI. pAritApanikI kriyAno AdhAra AzayanI zuddhi ke azuddhi che. ArtadhyAna ke raudradhyAnanA pariNAma sahita sva ke parane pIDA pahoMcADavAthI pAritApanikI kriyA lAge che paraMtu AtmasAdhanAnA lakSe loca, vihAra, AtApanA Adi anuSThAnonuM AcaraNa karatAM sva ke parane pIDA utpanna thAya, to paNa Azayazuddhi hovAthI pAritApanikI kriyA lAgatI nathI. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM padaH kriyA | 3 | (5) prANAtipAtikI kiyA- indriyAdi 10 prANomAMthI jene jeTalA prANa hoya te sarvano atipAtavinAza karavo te prANAtipAta che. prANAtipAta thAya tevI kriyA prANAtipAtikI kriyA che. tenA paNa traNa prakAra che-1.svaprANAtipAtikI kriyA- AtmahatyA karavI, 2. paraprANAtipAtikI kriyA-draSavaza bIjAnA jIvanano nAza karavo te. 3. tadubhayaprANAtipAtikI kriyA- potAnA ane paranA jIvanano nAza karavo te. kriyA viSayaka vistRta vivecana zrI sthAnAMga sUtramAM paNa prApta thAya che. kAyikI Adi traNa kriyAnuM A svarUpa sthUla daSTie che. sUkSma dRSTie A traNa kriyA dazamA guNasthAna sudhInA pratyeka sarAgI jIvone niraMtara lAge che. sUkSma daSTikoNathI traNa kriyAnuM svarUpa A pramANe che- (1) sarAgI jIvone zarIranA sadbhAva mAtrathI kAyikI kriyA thAya che. (2) azubha adhyavasAyanA sadbhAvathI adhikaraNI kriyA thAya che. (3) kaSAyanA sadbhAvathI prASikI kriyA lAge che. jIvomAM sakriyatna ane akriyatna:|7 jIvA NaM bhaMte ! kiM sakiriyA akiriyA ? goyamA ! jIvA sakiriyA vi akiriyA vi / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- jIvA sakiriyA vi akiriyA vi? goyamA ! jIvA duvihA paNNattA, taM jahA- saMsArasamAvaNNagA ya asaMsArasamAvaNNagA ya / tattha NaM je te asaMsArasamAvaNNagA te NaM siddhA, siddhA NaM akiriyA / tattha NaM je te saMsArasamAvaNNagA te duvihA paNNattA, taM jahA- selesipaDivaNNagA ya aselesi-paDivaNNagA ya / / tattha NaM je te selesipaDivaNNagA te NaM akiriyA / tattha NaM je te aselesipaDivaNNagA te NaM sakiriyA / se teNadveNaM goyamA ! evaM vuccai- jIvA sakiriyA vi akiriyA vi / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! jIvo sakriya che ke akriya che? uttara- he gautama! jIvo sakriya paNa che ane akriya paNa che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jIvo sakriya paNa che ane akriya paNa che? uttara- he gautama! jIvonA be prakAra che, jema ke - saMsArasamApanaka ane asaMsArasamApanaka. temAM je asaMsArasamApanaka che, te siddha jIvo che. siddha jIvo akriya hoya che ane je saMsArasamApanaka che tenA be prakAra che, jema ke- zailezI pratipannaka ane azailezI pratipannaka. temAMthI je zailezI pratipannaka che, te akriya che ane je azailezI pratipannaka che, te sakriya che. te gautama! tethI e pramANe kahyuM che ke jIva sakriya paNa che ane akriya paNa che. vivecana : - prastuta sUtromAM sakriya ane akriya jIvonuM nirUpaNa che. sakiya-pUrvokta pAMca prakAramAMthI koI paNa kriyAothI yukta hoya te. akiyasamastakriyAothI rahita hoya che. jyAM sudhI mana, vacana ke kAyAnA yoganI sUkSma ke sthUla pravRtti cAlu hoya tyAM sudhI pratyeka saMsArI jIva sakriya hoya che. . te gautama! jIva-jIvo che. sikakA pratipannaka Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 jIva yoga nirodha karIne jyAre zailezI avasthAne prApta thAya tyAre akriya thAya che tyAra pachI caudamA ayogI kevaLI guNasthAnomAM tathA saMsArathI sarvathA mukta siddha avasthAmAM anaMtakAla paryaMta jIva akriya rahe che. 4 saMsAra samApanna (saMsArI) azailezI pratipanna jIva asaMsAra samApanna (siddha) akriya zailezI pratipanna akriya sakriya prANAtipAtAdi kriyA tathA tenA viSaya : 8 atthi NaM bhaMte ! jIvANaM pANAivAeNaM kiriyA kajjai ? haMtA goyamA ! atthi ! kamhi NaM bhaMte ! jIvANaM pANAivAeNaM kiriyA kajjai ? goyamA ! chasu jIvaNikAesu / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zuM jIvone prANAtipAtathI(jIvahiMsAthI) kriyA lAge che ? uttara- hA, gautama ! jIvone prANAtipAtathI kriyA lAge che prazna- he bhagavan ! jIvone kayA viSayamAM prANAtipAtathI kriyA lAge che? utta2- he gautama ! cha jIvanikAyanA viSayamAM prANAtipAtathI kriyA lAge che. 9 atthi NaM bhaMte ! NeraiyANaM pANAivAeNaM kiriyA kajjai ? goyamA ! evaM ceva / evaM jAva NiraMtaraM vemANiyANaM / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! zuM nairayikone prANAtipAtathI(jIvahiMsAthI) kriyA lAge che ? uttarahA, gautama ! lAge che. A ja rIte niraMtara vaimAnika sudhInA 24 daMDakanA jIvone prANAtipAta-jIvahiMsAthI kriyA lAge che. 10 atthi NaM bhaMte ! jIvANaM musAvAeNaM kiriyA kajjai ? haMtA atthi / kamhi NaM bhaMte! jIvANaM musAvAeNaM kiriyA kajjai ? goyamA ! savvadavvesu / evaM NiraMtaraM NeraiyANaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zuM jIvone mRSAvAdathI(asatya bhASaNathI) kriyA lAge che ? uttara- hA, gautama ! jIvone mRSAvAdathI kriyA lAge che. prazna- he bhagavan ! kayA viSayamAM jIvone mRSAvAdathI kriyA Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM padaH kriyA [ 5 ] lAge che? uttara- he gautama! sarvadravyonA viSayamAM mRSAvAda-asatya bhASaNathI kriyA lAge che. A ja rIte nairayikothI laIne vaimAnika sudhInA jIvone mRSAvAdathI kriyA lAge che. |11 asthi NaM bhaMte ! jIvANaM adiNNAdANeNaM kiriyA kajjai ? haMtA asthi / kamhi NaM bhaMte ! jIvANaM adiNNAdANeNaM kiriyA kajjai ? goyamA ! gahaNadhAraNijjesu davvesu / evaM raiyANaM NiraMtaraM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! zuM jIvone adattAdAnathI(adattagrahaNathI--corIthI) kriyA lAge che? uttara- hA, gautama ! jIvone adattAdAnathI kriyA lAge che. prazna- he bhagavan! kayA viSayamAM jIvone adattAdAnathI kriyA lAge che? uttara- he gautama! grahaNa ane dhAraNa karavA yogya dravyonA viSayamAM jIvone adattAdAnathI kriyA lAge che. A ja rIte nairayikothI laIne vaimAnika sudhInA jIvone adattAdAnathI kriyA lAge che. 12 atthi NaM bhaMte ! jIvANaM mehuNeNaM kiriyA kajjai? haMtA ! atthi / kamhi NaM bhaMte ! jIvANaM mehuNeNaM kiriyA kajjai ? goyamA ! rUvesu vA rUvasahagaesu vA davvesu ? evaM raiyANaM NiraMtaraM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha - prazna-he bhagavan!zuM jIvone maithuna(kuzIla sevana)thI kriyA lAge che? uttara-hA, gautama! jIvone maithunathI kriyA lAge che. prazna- he bhagavan! jIvone kayA viSayamAM maithunathI kriyA lAge che? uttara- he gautama! rUpa ke rUpasahagata(strI) Adi dravyonA viSayamAM maithunathI kriyA lAge che. A ja rIte nairayikothI laIne vaimAniko sudhInA jIvone maithunathI kriyA lAge che. |13 atthi NaM bhaMte ! jIvANaM pariggaheNaM kiriyA kajjai ? haMtA ! asthi / kamhi NaM bhaMte! jIvANaM pariggaheNaM kiriyA kajjai? goyamA ! savvadavvesu / evaM raiyANaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM jIvone parigrahathI kriyA lAge che? uttara- hA gautama! jIvone parigrahathI kriyA lAge che. prazna- he bhagavan! kayA viSayamAM jIvone parigrahathI kriyA lAge che? uttarahe gautama! sarva dravyonA viSayamAM parigrahathI kriyA lAge che. A ja rIte nairayikothI laI vaimAnika sudhI kathana karavuM joIe. 14 evaM koheNaM mANeNaM mAyAe lobheNaM pejjeNaM doseNaM kalaheNaM abbhakkhANeNaM pesuNNeNaM paraparivAeNaM arairaIe mAyAmoseNaM micchAdasaNa-salleNaM / savvesu jIvaNeraiyabheeNaM bhANiyavvA NiraMtaraM jAva vemANiyANaM ti / evaM aTThArasa ee daMDagA / bhAvArtha:- A ja rIte kodhathImAnathI. mAyAthI, lobhathI. rAgathIdveSathI. kalahathI. abhyAkhyAnathI. paizunyathI, paraMparivAdathI, arati-ratithI, mAyAmRSAthI ane mithyAdarzanazalyathI samuccaya jIvo tathA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 narayikothI laIne vaimAniko sudhInA 24 daMDakanA jIvone kriyA lAge che te pramANe kathana karavuM joIe. A rIte A aDhAra pApasthAnonA sevanathI lAgatI kriyAo saMbaMdhI A aDhAra daMDaka-AlApaka thAya che. vivecana : pUrva sAtamA sUtramAM jIvonI sakriyatA akriyatAnuM kathana che ane tyAra pachInA A(8 thI 14) sUtromAM te kriyAnA kAraNa rUpe aDhAra pApasthAnonuM kathana che. tAtparya e che ke pUrva sUtrokta sakriya jIvone kriyA kema lAge che? tenuM samAdhAna A sUtromAM che. saMsAranA samasta jIvo aDhAra pApamAMthI koIpaNa pApanuM sevana kare tyAre tene kriyA lAge che. A rIte prastuta sUtromAM aDhAra pApa sevanathI kriyA lAgavAnuM sAmAnya rIte kathana che ane te kriyAo keTalI che? te kriyAothI kayA karmabaMdha thAya che ityAdi vizeSa nirUpaNa A pachInA(paMdarathI AgaLanA) sUtromAM che. aDhAra pApa ane tenA viSaya:(1) prANAtipAta - indriyAdi daza prANamAMthI jene jeTalA prANa prApta thayA hoya teno vinAza karavo, te prANAtipAta che. prANAtipAtanA kAraNabhUta adhyavasAyano viSaya SajIvanikAya che, kAraNa ke mAravAno adhyavasAya jIva viSayaka ja hoya che, ajIva viSayaka thato nathI. dorI AdimAM sarpAdinI buddhithI je mAravAno adhyavasAya thAya che, te paNa A sApa che' A buddhithI pravRtti thAya che, tethI te jIvaviSayaka ja che. A rIte prANAtipAta SajIvanikAyomAM thAya che. (2) mRSAvAda - satno apalApa ane asanuM prarUpaNa karavuM, te mRSAvAda che. mRSAvAdano adhyavasAya lokagata ane alokagata sarvadravyonA viSayamAM thAya che. (3) adattAdAna :- adatta anya dvArA nahIM apAyelI vastune, AdAna grahaNa karavI, te adattAdAnacorI che. adattAdAna grahaNa ane dhAraNa yogya, AdAna-pradAna yogya vastumAM thAya che. dharmAstikAya Adi dravyanuM AdAna-pradAna thatuM nathI, tethI taviSayaka adattAdAna thatuM nathI, kAraNa ke cakSugrAhya pudgala dravyonuM ja AdAna-pradAna thAya che ane dharmastAkAya Adi cakSugrAhya nathI, tethI temAM adattAdAna thatuM nathI. (4) maithanaH- veda mohanA udaye vikAra bhAvonI prApti ane te bhAvo yukta prakriyA te maithuna che. zabdAdi pAMca viSayomAM rUpanI pradhAnatA che, tethI maithunano viSaya rUpa ane rUpa sahitanA padArtho tathA strI Adi che. (5) parigraha :- padArthomAM muccha ke AsaktinA bhAvothI padArthono saMgraha te parigraha che. lobhanA udayathI samasta padArthomAM parigrahabhAva thAya che. prANAtipAta Adino viSaya:pA5 viSaya daMDaka 1. prANAtipAta | cha javanikAya 2. mRSAvAda | lokAlokanA samasta dravyo-paryAyo ra4 daMDakamAM | 3. adattAdAna grahaNa-dhAraNa karI zakAya tevA dravyo jIvone | 4. maithuna kASTa karma Adi rUpavAna padArtho(pudgala dravya) tathA rUpa sahagata strI Adi |pAMca kriyA pa. parigraha sarvadravyo-paryAyo hoya - - - - - - - - - - - - - - -- -18 krodhAdi sarvadravyo-paryAyo | - 1 | | - - - | Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM padaH kriyA ka7 ] te ja rIte krodha, mAna, mAyA, lobha Adi aDhAre pApasthAnanA sevanathI jIvone kriyA lAge che. samuccaya jIvo ane covIsa daMDakanA jIvo aDhAre pApasthAnanuM sevana kare, te te pariNAmo kare, tyAre te jIvone kriyA lAge che ane tethI te jIvo sakriya kahevAya che. abhyAkhyAna = asa doSAropaNa; jema ke-cora na hoya chatAM tenA para corIno AkSepa mUkavo. paizunya = parokSamAM khoTA ke sAcA doSo pragaTa karavA, cADIcugalI khAvI. para parivAdaH aneka loko samakSa bIjAnA doSonuM kathana karavuM. mAyAmRSA- mAyA sahita khoTuM bolavuM. koInI sAthe dhUrtatA, chetarapiMDI Adi vyavahAra karavo. mithyAdarzanazalya khoTI zraddhA, kudeva, kuguru ane kudharmamAM zraddhA rAkhavI. akura paNa laMDa - samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvomAM prANAtipAta saMbaMdhI praznottara rUpa eka AlApaka temaja mRSAvAda saMbaMdhI eka AlApaka thAya, te rIte aDhAra pApasthAnonI apekSAe aDhAra AlApaka thAya che. AlApaka ane daMDaka e baMne zabdo AgamamAM paryAyavAcI zabdarUpe vaparAya che. kriyAjanya karma baMdha ane bhaMgaH - |15 jIve NaM bhaMte ! pANAivAeNaM kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA ! sattavihabaMdhae vA aTThavihabaMdhae vA / evaM raie jAva NirataraM vemANie / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! eka jIva prANAtipAtanA adhyavasAyathI keTalI karmaprakRti bAMdhe che? uttara- he gautama! sAta athavA ATha karmaprakRtio bAMdhe che. A ja rIte nairayikothI laIvaimAnikadeva sudhInA pratyeka jIva prANAtipAta (jIvahiMsA)thI sAta ke ATha karma bAMdhe che. 16 jIvA NaM bhaMte ! pANAivAeNaM kai kammapagaDIo baMdhati ? goyamA ! sattavihabaMdhagA vi aTThavihabaMdhagA vi / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka jIvo prANAtipAtanA adhyavasAyathI keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara-he gautama! keTalAka jIvo sAta karmaprakRti paNa bAMdhe che ane keTalAka ATha karmaprakRti paNa bAMdhe che. 17 NeraiyA NaM bhaMte ! pANAivAeNaM kai kammapagaDIo baMdhati ? goyamA ! savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya / evaM asurakumArA vi jAva thaNiyakumArA / puDhavi-Au-teuvAUvaNassaikAiyA ya, ee savve vi jahA ohiyA jIvA / avasesA jahA raiyA / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! aneka nairayiko prANAtipAtathI keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! kyAreka badhA nairayiko sAta karmabaMdhaka hoya che. kyAreka ghaNA nairayiko sAta karmabaMdhaka ane eka nairayika ATha karmabaMdhaka hoya che. kyAreka ghaNA nairayiko sAta karmabaMdhaka hoya ane ghaNA nairayiko ATha karmabaMdhaka paNa hoya che. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 68 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 A ja rIte asurakumArothI laI svanitakumAro sudhI devomAM traNa-traNa bhaMga jANavA joIe. pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatikAyika jIvonA viSayamAM samuccaya aneka jIvonA karma baMdhanI samAna jANavuM joIe arthAt ghaNA jIvo sAta karma baMdhaka paNa hoya ane ghaNA jIvo ATha karma baMdhaka paNa hoya che. zeSa vaimAnika sudhInA samasta jIvonA karmabaMdhanA viSayamAM nairayikonI samAna jANavuM joIe. |18 evaM ee jIvegiMdiyavajjA tiNNi tiNNi bhaMgA savvattha bhANiyavvA tti jAva micchAdasaNasalleNaM / evaM egatta-pohattiyA chattIsaM daMDagA hoti / bhAvArtha:- A rIte mRSAvAdathI mithyAdarzanazalya sudhInA pApasthAnakomAM samuccaya jIvo ane ekendriyone choDIne sarva daMDakanA jIvomAM karmabaMdha saMbaMdhI traNa-traNa bhaMga kahevA joIe. jIva ane ekendriyamAM eka ja bhaMga hoya che. A rIte sarva maLIne 18 pApanA ekavacana ane bahuvacananI apekSAe chatrIza AlApaka thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM prANAtipAtAdi dvArA baMdhAtA ATha karma saMbadhI nirUpaNa che. eka jIvanI apekSAeH-24 daMDakanA jIvomAMthI koI paNa eka jIva prANAtipAtanI kriyAthI eka samaye sAta ke ATha karmono baMdha kare che. jo AyuSya karmano baMdha thato hoya, to AThakamooM baMdha ane AyuSyano baMdha thato na hoya, to sAta karmono baMdha thAya che. eka jIvamAM koI paNa eka ja vikalpa hoya che. aneka jIvonI apekSAeH- samuccaya aneka jIvomAM keTalAka jIvo sAta karma bAMdhe che ane keTalAka jIvo ATha karma bAMdhe che. sAta karmabaMdhaka ane ATha karmabaMdhaka, baMne prakAranA jIvo haMmezAM ghaNA hoya che. tethI samuccaya aneka jIvomAM A eka ja vikalpa thAya che, anya vikalpo thatA nathI. pAMca sthAvara jIvomAM paNa sAta karmabaMdhaka ane ATha karmabaMdhaka baMne prakAranA jIvo haMmezAM ghaNA hovAthI temAM paNa samuccaya jIvanI samAna eka ja vikalpa hoya che, anya vikalpo thatA nathI. 19 daMDakanA jIvomAM sAta karmabaMdhaka jIvo haMmezAM prApta thAya che tethI te zAzvata che paraMtu AyuSya karmabaMdhaka jIvo haMmezAM prApta thatA nathI, tethI ATha karmabaMdhaka jIvo azAzvata che, tethI aneka nArakI Adi 19 daMDakanA jIvomAM zAzvata-azAzvata jIvonA saMyogathI karmabaMdha saMbaMdhI traNa bhaMga A pramANe thAya che (1) jyAre eka paNa nArakI AyuSyano baMdha karatA na hoya, tyAre sarva nArakI sAta karmabaMdhaka hoya che. (2) jyAre eka nArakI AyuSya bAMdhato hoya, tyAre aneka nArakI jIvo sAta karmabaMdhaka ane eka nArakI jIva ATha karmabaMdhaka hoya che. (3) jyAre aneka nArakI jIvo AyuSya bAMdhatA hoya, tyAre aneka nArakIo sAta karmabaMdhaka ane aneka nArakIo ATha karmabaMdhaka hoya che. A rIte pAMca sthAvarane choDIne zeSa 19 daMDakanA aneka jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. saMkSepamAM samuccaya eka jIva athavA covIsa daMDakamAMthI koI paNa eka jIva sAta ke ATha karma bAMdhe che, temAM anya vikalpo thatAM nathI. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvasIdhuM pada : kriyA bahuvacanathI- samuccaya aneka jIvo ke pAMca sthAvara jIvomAM (1) ghaNA jIvo sAta karma bAMdhe che ane ghaNA jIvo ATha karma bAMdhe che. te eka ja bhaMga thAya che. zeSa 19 daMDakanA jIvomAM (1) kyAreka sarva jIvo sAta karma bAMdhe che. (ra) kyAreka ghaNA jIvo sAta karma bAMdhe che ane eka jIva ATha karma bAMdhe che. (3) kyAreka ghaNA jIvo sAta karma bAMdhe che ane ghaNA jIvo ATha karma bAMdhe che, A traNa bhaMga thAya che. Fe pratIttiyA izIla vaMkA - prANAtipAtathI mithyAdarzanazalya sudhI aDhAra pApasthAnakonA ekatva ane bahutvanI vivajJAthI be-be AlApaka thAya che tethI 18 pApasthAnanA kula maLIne 36 AlApaka thAya che. prathama AlApaka - prAjJAtipAtanA sevanathI samuccaya eka jIva sAta athavA ATha karma bAMdhe che. te ja rIte prANAtipAtanA sevanathI 24 daMDakanA pratyeka jIva paNa sAta athavA ATha karma bAMdhe che. bIjo AlApaka - prANAtipAtanA sevanathI samuccaya aneka jIvo sAta ane ATha karma bAMdhe che, te ja rIte pAMca sthAvaranA aneka jIvo paNa sAta ane ATha karma bAMdhe che. A eka bhaMga thAya che. zeSa 19 daMDakanA aneka jIvomAM sAta ane ATha karmabaMdha saMbaMdhI traNa bhaMga thAya che. A rIte aDhAre pApasthAnanA sevana saMbaMdhI eka ane aneka jIvonI apekSAe be-be AlApaka thatAM 36 AlApaka thAya che. chatrIsamo AlApaka - aDhAramA pApasthAna--mithyAtvanA sevanathI samuccaya aneka jIvo tathA pAMca sthAvaranA jIvomAM sAta ane ATha karmabaMdha saMbaMdhI eka bhaMga hoya che. 19 daMDakamAM sAta ane ATha karmabaMdha saMbaMdhI traNa bhaMga thAya che. A rIte chatrIse ya AlApakomAM samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvo, tema 25 bolanI pRcchA che. karmabaMdha Azrita kriyA : 19 jIve NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM kammaM baMdhamANe kai kirie ? goyamA ! siya tikirie siya caTha kirie, siya pNckirie| evaM Neraie jAva vemANie / - prazna- he bhagavan ! jJAnAvaraNIyakarma bAMdhato eka jIva kAyikI Adi pAMcamAMthI keTalI kriyAvALo hoya che ? bhAvArtha: uttara- he gautama ! kadAcit traNa kriyA, kadAcit cArakriyA ane kadAcita pAMca kriyAvALo hoya che. A ja rIte nairayikathI vaimAnika sudhInA dareka jIvanuM kathana karavuM joIe. 20 jIvA NaM bhaMte! NANAvaraNijjaM kammaM baMdhamANA kai kiriyA ? goyamA ! tikiriyA vi caThakiriyA vi paMcakiriyA vi / evaM NeraiyA NiraMtaraM jAva vemANiyA / / evaM darisaNAvaraNijjaM veyaNijjaM mohaNijjaM AThayaM NAmaM goyaM aMtarAiyaM ca aTThavihakammapagaDIo bhaanniyvvaao| egatta- pohattiyA solasa daMDagA / Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 70] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jJAnAvaraNIya karmane bAMdhatA aneka jIvo keTalI kriyAvALA hoya che? uttara-he gautama!traNa kriyAvALA, cAra kriyAvALA ane pAMca kriyAvALA paNa hoya che. A ja rIte nairayikathI vaimAnika sudhInA jIvonuM kathana karavuM joIe. jJAnAvaraNIyakarmanI jema darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya, A kula ATha prakAranI karmaprakRtione bAMdhatA eka jIva ke aneka jIvonA kriyAviSayaka AlApako kahevA joIe. ekatva ane bahutvanA ATha karmanI apekSAe ATha-ATha AlApaka thavAthI kula maLIne soLa AlApaka thAya che. vivecana - prastuta sUtromAM karmabaMdha Azrita kriyAnuM nirUpaNa che. jIvone kriyA dvArA karmabaMdha thAya che. jJAnAvaraNIyakarmano baMdha daza guNasthAna sudhI thAya che, tyAM sudhI te jIva sarAgI hoya che, tethI jJAnAvaraNIyAdi karma bAMdhatA jIvone ochAmAM ochI traNa kriyA lAge che. sarAgI jIvone koI paNa pravRtti ke avasthAmAM A traNa kriyA to lAge ja che. jo te kriyA karatAM anya jIvone paritApa pahoMce to pAritApanikI kriyA sahita cAra ane te kriyA karatAM anya jIvo mRtyu pAme to prANAtipAtikI kriyA sahita pAMca kriyA lAge che. jJAnAvaraNIyAdi karmabaMdhaka aneka jIvomAMthI dareka jIvonI vRtti ane pravRtti bhinna bhinna hovAthI keTalAka jIvo traNa kriyAvALA, keTalAka jIvo cAra kriyAvALA ane keTalAka jIvo pAMca kriyAvALA hoya che. A rIte ekavacanathI-samuccaya jIva ke 24 daMDakanA pratyeka jIvane traNa kriyA, cAra kriyA athavA pAMca kriyA lAge che. bahuvacanathI- samuccaya aneka jIvo tathA ra4 daMDakanA aneka jIvo jJAnAvaraNIyAdi ATha karma bAMdhatA keTalAka jIvo traNa kriyAvALA keTalAka jIvo cAra kriyAvALA ane keTalAka jIvo pAMca kriyAvALA hoya che. sonerU laMDa - soLa AlApaka - jJAnAvaraNIya Adi pratyeka karmamAM ekatva ane bahutvanA bhedathI arthAtu eka ane aneka jIvonI apekSAe be-be AlApaka thAya che. A rIte eka karmamAM be-be AlApaka hovAthI ATha karmonA 16 AlApaka thAya che. te dareka AlApakamAM samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIva ema 25 bolonI pRcchA thAya che. uparokta sarva kathana sarAgI jIvonI apekSAe che. sarAgI jIvane koI paNa karma bAMdhatAM ochAmAM ochI traNa kriyA, madhyama cAra kriyA ane utkRSTa pAMca kriyA lAge che. 11 thI 13 guNasthAnavarsI vItarAgI jIvo ekamAtra vedanIya karma bAMdhe che ane vedanIya karma bAMdhatA te jIvone pUrvokta pAMca kriyAmAMthI eka paNa kriyA lAgatI nathI. kAyikI Adi pAMca kriyAonI apekSAe vItarAgI jIva akriya hoya che. caudamAM guNasthAnavarsI vItarAgI jIva ayogI hovAthI tene koI paNa karmabaMdha ke kriyA hotI nathI. eka ane aneka jIvone paraspara thatI kriyA:| 21 jIve NaM bhaMte ! jIvAo kai kirie ? goyamA ! siya tikirie, siya caukirie, siya paMcakirie siya akirie / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM padaH kriyA [ 71 ] bhAvArtha-prazna- he bhagavan! eka jIva, eka jIvanI apekSAe keTalI kriyAvALo hoya che? uttara-he gautama!te kadAcita traNa kriyAvALo, kadAcitu cAra kriyAvALo, kadAcita pAMca kriyAvALo ane kadAcikriyA rahita paNa hoya che. 22 jIve NaM bhaMte ! NeraiyAo kai kirie ? goyamA ! siya tikarie, siya caukirie, siya akirie / evaM jAva thaNiyakumArAo / / puDhavikkAiya-AukkAiya-teukkAiya-vAukkAiya-vaNassaikAiya-beiMdiyateiMdiya-cariMdiya-paMciMdiyatirikkhajoNiya-maNussAo jahA jIvAo / vANamaMtara-joisiya-vemANiyAo jahA NeraiyAo / bhAvArtha - pragna- he bhagavan! eka jIva, ekanArakInI apekSAe keTalI kriyAvALo hoya che? uttarahe gautama! kadAcit traNa kriyAvALo, kadAcit cAra kriyAvALo ane kadAcit akriya hoya che. A rIte yAvata nitakumAra sudhInA devonI apekSAe AlApaka kahevA joIe. eka puthvIkAyika, aSkAyika, tejaskAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, beindriya, teindriya, caurendriya, paMcendriya tiryaMca ane eka manuSyanI apekSAe kriyA saMbaMdhI AlApaka, samuccaya eka jIvanA AlApakanI jema kahevA joIe arthAtu kadAcita traNa, cAra ke pAMca kriyAvALo athavA akriya hoya che. eka vANavyaMtara, jyotiSka, vaimAnika devano kriyA saMbaMdhI AlApaka eka nairayikanI jema kahevo joIe arthAtu kadAcit traNa ke cAra kriyAvALo athavA kadAcit akriya hoya che. (A eka jIvano eka jIva sAthe, prathama AlApaka pUrNa thayo.) 23 jIve NaM bhaMte ! jIvahiMto kai kirie ? goyamA ! siya tikarie, siya caukirie, siya paMcakirie, siya akirie / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka jIva, aneka jIvonI apekSAe keTalI kriyAvALo hoya che? uttarahe gautama! te kadAcit traNa kriyAvALo, kadAcit cAra kriyAvALo, kadAcit pAMca kriyAvALo ane kadAcit akriya hoya che.(siddha ane vItarAgI jIva A pAMca kriyAnI apekSAe akriya hoya che.) 24 jIve NaM bhaMte ! NeraiehiMto kai kirie ? goyamA ! siya tikirie, siya caukirie, siya akirie / evaM jaheva paDhamo daMDao tahA eso vi biIo bhaanniyvvo| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka jIva, anekanairayikonI apekSAe keTalI kriyAvALo hoya che? uttara- he gautama! kadAcitu traNa kriyAvALo, kadAcitu cAra kriyAvALo ane kadAci, akriya hoya che. A pramANe je rIte prathama AlApaka che, te ja rIte A bIjo AlApaka paNa kahevo joIe. (A eka jIvano aneka jIvo sAthe, bIjo AlApaka thayo.) Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 73 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 25 jIvA NaM bhaMte ! jIvAo kai kiriyA ? goyamA ! siya tikiriyA vi, siya caukiriyA vi, siya paMcakiriyA vi, siya akiriyA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka jIvo, eka jIvanI apekSAe keTalI kriyAvALA hoya che? uttarahe gautama! kadAcit traNa kriyAvALA, kadAcit cAra kriyAvALA, kadAcit pAMca kriyAvALA ane kadAcit akriya-kriyA rahita paNa hoya che. 26 jIvA NaM bhaMte ! NeraiyAo kai kiriyA ? goyamA ! jaheva AilladaMDao taheva bhANiyavvo jAva vemANiya tti / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! aneka jIvo, eka nairayikanI apekSAe keTalI kriyAvALA hoya che? uttara- he gautama ! prathama AlApakanI jema A AlApaka paNa vaimAnika sudhI kahevo joIe. arthAt eka nairayikanI apekSAe ghaNA samuccaya jIvo kadAcit traNa kriyAvALA, kadAcit cAra kriyAvALA ane kadAcit akriya paNa hoya che. A rIte prathama AlApakanI jema 24 daMDakanuM kathana karavuM. (A aneka jIvono eka jIva sAthe, trIjo AlApaka thayo.) 27 jIvANaM bhaMte ! jIvahiMto kai kiriyA ? goyamA! tikiriyA vi caukiriyA vi paMcakiriyA vi akiriyA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka jIvo, aneka jIvonI apekSAe keTalI kriyAvALA hoya che? uttara- he gautama!traNa kriyAvALA, cAra kriyAvALA ane pAMca kriyAvALA hoya tathA akriya paNa hoya che. 28 jIvA NaM bhaMte ! NeraiehiMto kai kiriyA ? goyamA ! tikiriyA vi, caukiriyA vi, akiriyA vi / asurakumArehiMto vi evaM ceva jAva vemANiehito, NavaraMorAliya-sarIrehiMto jahA jIvehiMto / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka jIvo, aneka nairayikonI apekSAe keTalI kriyAvALA hoya che? uttara- he gautama!traNa kriyAvALA, cAra kriyAvALA ane akriya paNa hoya che. A ja rIte asurakamArothI vaimAniko sudhInI apekSAe samuccaya jIvonA kriyA saMbaMdhI AlApakanuM kathana karavuM. vizeSatA e che ke pRthvIkAyikathI laI manuSya sudhInA audArika zarIrI dasa daMDakanA jIvonI apekSAe kriyA saMbaMdhI kathana samuccaya aneka jIvo sAthenA kathananI jema karavuM joIe. arthAt devatA saMbaMdhI kathana nArakInI samAna che ane audArikanA dasa daMDaka saMbaMdhI kathana samuccaya jIvonI samAna che. (aneka jIvano aneka jIvo sAtheno A cotho AlApaka thayo.) [A rIte samuccaya jIvanA cAra AlApaka 25 bola sAthe pUrNa thayA.] 29 Neraie NaM bhaMte ! jIvAo kai kirie ? goyamA ! siya tikirie siya caukirie, siya paMcakirie / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! eka nairayika, eka samuccaya jIvanI apekSAe keTalI kriyAvALo hoya che? Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM padaH kriyA [ 73 ] uttara- he gautama! kadAcita traNa kriyAvALo, kadAcit cAra kriyAvALo ane kadAcita pAMca kriyAvALo hoya che. |30 raie NaM bhaMte ! NeraiyAo kai kirie ? goyamA ! siya tikirie siya caukirie / evaM jAva vemANiyAo, NavaraM- orAliyasarIrAo jahA jiivaao| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! eka nairayika, eka nairayikanI apekSAe keTalI kriyAvALo hoya che? uttara- he gautama! te kadAcita traNa kriyAvALo ane kadAcitu cAra kriyAvALo hoya che yAvata vaimAniko sudhI A ja pramANe jANavuM, vizeSatA e che ke audArika zarIrI dasa daMDakanA jIvonI apekSAe samuccaya jIvanI jema traNa, cAra ke pAMca kriyA kahevI joIe. A nairayikano eka AlApaka pUrNa thayo. 31 Neraie NaM bhaMte ! jIvehito kai kirie ? goyamA ! siya tikirie siya caukirie siya paMcakirie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! eka nairayika, aneka jIvonI apekSAe keTalI kriyAvALo hoya che? uttara- he gautama! kadAcita traNa kriyAvALo, kadAcitu cAra kriyAvALo ane kadAcitu pAMca kriyAvALo hoya che. 32 raie NaM bhaMte ! NeraiehiMto kai kirie ? goyamA ! siya tikirie siya caukirie / evaM jaheva paDhamo daMDao tahA eso vi bitio bhANiyavvo jAva vemANiehito, NavaraM- Neraiyassa raiehiMto devehiMto ya paMcamA kiriyA nntthi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! eka nairayika, anekanairayikonI apekSAe keTalI kriyAvALo hoya che? uttara- he gautama! kadAcita traNa kriyAvALo ane kadAcita cAra kriyAvALo hoya che. A ja pramANe prathama AlApakanI jema bIjo AlApaka paNa kahevo joIe. A ja rIte vaimAnikadeva sudhInA jIvonI apekSAe AlApaka kahevA joIe. vizeSatA e che ke eka nirayikane anekanairayiko ke anekadevonI apekSAe pAMcamI kriyA hotI nathI, kAraNa ke te jIvo nirUpakramI AyuSyavALA hoya che. (A bIjo AlApaka thayo) 33 raiyA NaM bhaMte ! jIvAo kai kiriyA ? goyamA ! siya tikiriyA siya caukiriyA siya paMcakiriyA / evaM jAva vemANiyAo, NavaraM- raiyAo devAo ya paMcamA kiriyA patthi / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan! anekanairayiko, eka samuccaya jIvanI apekSAe keTalI kriyAvALA hoya che? uttara-he gautama! kadAcitutraNa kriyAvALA, kadAcita cArakriyAvALA ane kadAci pAMca kriyAvALA hoya che. A rIte yAvata eka vaimAnika devanI apekSAe kriyA saMbaMdhI AlApaka kahevo joIe. vizeSatA e che ke ekanairayikane anya nairayika ke ekadevanI apekSAe pAMcamI kriyA hotI nathI.(A trIjo AlApaka thayo.) Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 34 NeraiyA NaM bhaMte ! jIvahiMto kai kiriyA ? goyamA ! tikiriyA vicaukiriyA vi paMcakiriyA vi / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! aneka nairayiko, aneka jIvonI apekSAe keTalI kriyAvALA hoya che? uttara- he gautama!traNa kriyAvALA paNa hoya che, cAra kriyAvALA ane pAMca kriyAvALA paNa hoya che. |35 NeraiyA NaM bhaMte ! Neraiehito kai kiriyA ? goyamA ! tikiriyA vicaukiriyA vi / evaM jAva vemANiehito, NavaraM- orAliyasarIrehiMto jahA jIvehito / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! aneka nairayiko, aneka nairayikonI apekSAe keTalI kriyAvALA hoya che? uttara- he gautama! traNa kriyAvALA paNa hoya che ane cAra kriyAvALA paNa hoya che. A rIte yAvata aneka vaimAnika devo sudhInA jIvonI apekSAe kriyA saMbaMdhI AlApaka kahevo paraMtu vizeSatA e che ke audArikazarIrI daza daMDakanA jIvonuM kathana samuccaya jIvonI jema karavuM.(A cotho AlApaka thayo.) Ai rIte nairayikanA cAra AlApaka pUrNa thayA] 36 asurakumAre NaM bhaMte ! jIvAo kai kirie ? goyamA ! jaheva Neraie cattAri daMDagA taheva asurakumAreNa vi cattAri daMDagA bhANiyavvA / evaM uvauMjjiUNa bhAveyavvaM ti / jIve maNUse ya akirie vuccai, sesA akiriyA Na vuccaMti, savve jIvA orAliyasarIrehiMto pNckiriyaa| Neraiya-devehiMto ya paMcakiriyA Na vuccaMti / evaM ekkekkajIvapae cattAri-cattAri daMDagA bhANiyavvA / evaM eyaM daMDagasayaM / savve vi ya jIvAiyA daMDagA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! eka asurakumAra, eka samuccaya jIvanI apekSAe keTalI kriyAvALo hoya che? uttara- he gautama! jevI rIte nArakInA cAra AlApaka kahyA che, tevI ja rIte asurakumAranI apekSAe paNa cAra AlApaka kahevA joIe. A ja rIte upayoga pUrvaka jANavuM ke samuccaya eka jIva ane eka manuSya ja akriya thAya che, zeSa koI paNa jIvo akriya thatA nathI. sarve ya jIvo, audArika zarIrI jIvonI apekSAe ja pAMca kriyAvALA hoya che, nArakI ane devonI apekSAe pAMca kriyAvALA thatA nathI. A rIte eka-eka jIva padamAM cAra-cAra AlApaka hovAthI samuccaya jIva ane 24 daMDaka, A pacIsanA kula maLIne 4425=100 AlApaka thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM samuccaya eka ane aneka jIvone jIvothI lAgatI kriyAonuM pratipAdana che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM padaH kriyA | 75 ] (1) samuccaya eka jIvane samuccaya eka jIvathI kadAcit traNa, cAra ke pAMca kriyA lAge che athavA te akriya paNa hoya che. koI paNa jIva potAnA saMsAranA vyavahAramAM anya jIvo sAthe saMparkamAM Ave temAM tene traNa, cAra ke pAMca kriyA lAge che. te ja rIte 24 daMDakanA pratyeka jIvane anya daMDakanA jIvonI apekSAe kriyA lAge che. keTalAka daMDakanA jIvo vartamAna bhavamAM paraspara saMbaMdhamAM AvatA nathI. jemake nArakInA jIvone manuSyAdi sAthe vartamAna bhavamAM saMbaMdha thato nathI. tema chatAM sUtrakAre 24 daMDakanA jIvone paraspara 24 daMDakanA jIvo sAthenI kriyAnuM kathana karyuM che, tethI spaSTa thAya che ke kriyAnI paraMparA bhUtakAlIna bhavothI paNa saMbaMdhita che. je jIve pUrvabhavanA zarIrano svecchAthI tyAga karyo na hoya, zarIra ane sAdhanone vosirAvI dIdhA na hoya, te jIvane te bhUtakALanA tete zarIra ane sAdhano saMbaMdhI kriyA lAge che. pUrvabhavanA zarIrathI je-je pApapravRtti thAya, tenA hADakAM AdithI zastra, astra Adi adhikaraNo bane, te saMbaMdhI jIvane yathA saMbhava pAMce kriyA lAge che arthAt jo te zarIranA koI paNa bhAga, anya jIvanA paritApanuM nimitta banatuM hoya, to pAritApanikI sahita prathama cAra kiyA ane jo te zarIranA koI paNa bhAgathI anya jIvonI ghAta thatI hoya to prANAtipAlikI sahita pAMca kiyA lAge che. te zarIrAdi paritApa kehiMsAnuM kAraNa na bane to paNa paraMparAe traNa kriyA cAlu rahe che. A rIte eka jIvane anya jIvanA nimittathI traNa, cAra ke pAMca kriyA lAge che. (1) jyAre pUrvabhavanA zarIra ane sAdhana saMbaMdhI pudagalone. anya jIvo potAnA zarIrapaNe pariNamana karI le, (2) te pugalo potAnI sthiti pUrNa thatAM svataH pariNAmAMtarane prApta thaI jAya, (3) koI jIva manuSya bhavamAM viratibhAvane prApta thAya tyAre pUrva bhava-bhavAMtaranA zarIra saMbaMdhI lAgatI kriyAo baMdha thaI jAya che. 24 daMDakanA jIvomAMthI manuSyo ja samajaNapUrvaka zarIrAdinuM mamatva choDI zake che, vosirAvI zake che, tethI samuccaya jIvamAM akriyapaNuM manuSya bhavanI apekSAe ja thAya che. koI paNa eka jIvane nArakI ke devanI apekSAe traNa ke cAra kriyA ja lAge che. nArakI ane devonuM nirupakramI AyuSya hovAthI te jIvonuM mRtyu anya jIvanA nimittathI thatuM nathI, tethI nArakI ane devanI apekSAe pAMcamI prANAtipAtikI kriyA lAgatI nathI. koI paNa eka jIvane pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSya A daza daMDakanA jIvonI apekSAe traNa, cAra ke pAMca kriyA lAge che athavA te akriya hoya che. A rIte (1) eka jIvane eka jIvanI apekSAe (2) eka jIvane aneka jIvonI apekSAe (3) aneka jIvone eka jIvanI apekSAe traNa, cAra ke pAMca kriyA vikalpathI thAya che paraMtu (4) aneka jIvone aneka jIvonI apekSAe niyamA traNa, cAra ane pAMca kriyA lAge che, kAraNa ke jIvo ghaNA hovAthI yathAsaMbhava dareka vikalpa thAya che. manuSya tathA samuccaya jIvamAM akriya paNa hoya che, vItarAgI manuSyone A pAMca kriyAomAMthI koI kriyA lAgatI nathI, te apekSAe samuccaya jIva ane manuSyamAM akriyano vikalpa hoya che. siddhonI apekSAe paNa samuccaya jIvamAM akriyano vikalpa hoya che. A rIte samuccaya jIva + 24 daMDakanA jIva = 25 prakAranA jIvonA cAra-cAra AlApaka gaNatAM 25 x 4 = 100 AlApaka thAya che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 - kiyA eka jIvane anya jIva saMbadhita lAgatI kriyA :|| jIva | saMbaMdhita jIva samuccaya eka jIvane samuccaya eka jIva saMbaMdhita 3, 4 ke pakriyA lAge athavA akriya samuccaya eka jIvane eka nArakI athavA eka deva saMbaMdhita T3 ke 4 kriyA lAge athavA akriya samuccaya eka jIvane pAMca sthAvara, traNa vikalendriya, tiryaMca paMcendriya, 3, 4 ke pa kriyA athavA akriya manuSya, audArikanA A daza daMDakanA koI paNa | eka jIva saMbaMdhita 2| samuccaya eka jIvane samuccaya aneka jIvo saMbaMdhita | 3, 4 ke pa kriyA athavA akriya samuccaya eka jIvane aneka nArakI, aneka devo saMbaMdhita 3 ke 4 kriyA athavA akriya | samuccaya eka jIvane |audArikanA daza daMDakanA aneka jIvo saMbaMdhita | 3, 4 ke pa kriyA athavA akriya samuccaya aneka jIvone | samuccaya eka jIva saMbaMdhita 3, 4 ane 5 kriyA tathA akriya samuccaya aneka jIvone eka nArakI ke eka deva saMbaMdhita 3 ane 4 kriyA tathA akriya 1 samuccaya aneka jIvone dArikanA daza daMDakanA eka-eka jIva saMbaMdhita 3, 4 ane 5 kriyA tathA akriyA | samuccaya aneka jIvone samuccaya aneka jIvo saMbaMdhita | 3, 4 ane 5 kriyA tathA akriyA samuccaya aneka jIvone aneka nArakI ke aneka devo saMbaMdhita 3 ane 4 kriyA tathA akriya ] samuccaya aneka jIvone audArikanA daza daMDakanA aneka jIvo saMbaMdhita ] 3, 4 ane 5 kriyA tathA akriya * samuccaya jIvanI jema 24 daMDakamAM eka-aneka jIvonI apekSAe cAra-cAra AlApaka thAya che. kriyAono paraspara saMbaMdhaH 37 kai NaM bhaMte ! kiriyAo paNNattAo? goyamA ! paMca kiriyAo paNNattAo, taM jahA- kAiyA jAva pANAivAyakiriyA / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! kriyAo keTalI che? uttara-he gautama! kriyAo pAMca che, te A pramANe che- kAyikI yAvatu prANAtipAta kriyA. 38 NeraiyANaM bhaMte ! kai kiriyAo paNNattAo? goyamA ! paMca kiriyAo paNNattAo, taM jahA- kAiyA jAva paannaaivaaykiriyaa| evaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha - pragna- he bhagavan! nairayikone keTalI kriyAo hoya che? uttara-he gautama! pAMca kriyAo hoya che, jemake - kAyikI yAvata prANAtipAtakriyA. A ja rIte yAvatu vaimAniko sudhInA jIvone pAMca kriyA hoya che. 39 jassa NaM bhaMte ! jIvassa kAiyA kiriyA kajjai tassa ahigaraNiyA kiriyA kajjai ? jassa ahigaraNiyA kiriyA kajjai tassa kAiyA kiriyA kajjai ? goyamA ! jassa NaM jIvassa kAiyA kiriyA kajjai tassa ahigaraNI NiyamA kajjai, jassa ahigaraNI kiriyA kajjai tassa vi kAiyA kiriyA NiyamA kjji| Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvasImuM pada : kriyA bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! je jIvane kAyikI kriyA hoya tene zuM adhikaraNikI kriyA hoya che ? ane je jIvane adhikaraNikI kriyA hoya tene zuM kAyikI kriyA hoya che ? 77 uttara- he gautama ! je jIvane kAyikI kriyA hoya che, tene adhikaraNikI kriyA avazya hoya che ane je jIvane adhikaraNikI kriyA hoya che, tene kAyikI kriyA avazya hoya che. 40 jassa NaM bhaMte ! jIvassa kAiyA kiriyA kajjai tassa pAosiyA kiriyA kajjai ? jassa pAosiyA kiriyA kajjai tassa kAiyA kiriyA kajjai ? noyamA ! va ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! je jIvane kAyikI kriyA hoya che, tene zuM prAkreSikIkriyA hoya che? ane jene prAdeSikIkriyA hoya che, tene zuM kAyikI kriyA hoya che ? uttara- he gautama ! pUrvavat baMne kriyAno paraspara avinAbhAva saMbaMdha che. 41 jassa NaM bhaMte ! jIvassa kAiyA kiriyA kajjai tassa pAriyAvaNiyA kiriyA kajjai, jassa pAriyAvaNiyA kiriyA kajjai tassa kAiyA kiriyA kajjai ? goyamA ! jassa NaM jIvassa kAiyA kiriyA kajjai tassa pAriyAvaNiyA kiriyA siya kajjai siya No kajjai, jassa puNa pAriyAvaNiyA kiriyA kajjai tassa kAiyA NiyamA kajjai / evaM pANAivAyakiriyA vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! je jIvane kAyikI kriyA hoya che, tene zuM pAritApanikI kriyA hoya che? ane je jIvane pAritApanikI kriyA hoya che, tene zuM kAyikI kriyA hoya che ? uttara- he gautama ! je jIvane kAyikI kriyA hoya che, tene pAritApanikIkriyA kadAcit hoya che ane kadAcit hotI nathI, paraMtu jene pAritApanikI kriyA hoya che, tene kAyikI kriyA avazya hoya che. A ja rIte prANAtipAtakriyA ane kAyikI kriyAnA paraspara sahabhAvanuM kathana karavuM joIe. 42 evaM AdillAo paropparaM NiyamA tiNNi kajjati / jassa AdillAo tiNNi kajjaMti tassa uvarillAo doNNi siya kajjaMti siya No kajjati / jassa uvarillAo doNNi kajjaMti tassa AillAo tiNNi NiyamA kajjati / bhAvArtha :- A rIte prAraMbhanI traNa kriyAono paraspara avinAbhAva saMbaMdha che. jene prAraMbhanI traNa kriyAo hoya che, tene aMtima be kriyAo kadAcit hoya che ane kadAcit hotI nathI, paraMtu jene aMtima be kriyA pAritApanikI ane prANAtipAtikI kriyA hoya che, tene prAraMbhanI traNa kAyikI, adhikaraNikI ane prAkreSikI kriyA avazya hoya che. 43 jassa NaM bhaMte! jIvassa pAriyAvaNiyA kiriyA kajjai tassa pANAivAyakiriyA kajjai; jassa pANAivAyakiriyA kajjai tassa pAriyAvANiyA kiriyA kajjai ? goyamA ! jassa NaM jIvassa pAriyAvaNiyA kiriyA kajjai tassa pANAivAya Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 kiriyA siya kajjai siya No kajjai, jassa puNa pANAivAyakiriyA kajjai tassa pAriyAvaNiyA kiriyA NiyamA kajjai / 78 bhAvArtha :- prazna-- he bhagavan ! jene pAritApanikI kriyA hoya che, tene zuM prANAtipAta kriyA hoya che? tathA jene prANAtipAta kriyA hoya, tene zuM pAritApanikI kriyA hoya che ? uttara- he gautama ! je jIvane pAritApanikI kriyA hoya che, tene prANAtipAta kriyA kadAcit hoya che ane kadAcit hotI nathI, paraMtu jene prANAtipAta kriyA hoya che, tene pAritApanikI kriyA niyamataH (nizcitarUpe) hoya che. | jassa NaM bhaMte ! Neraiyassa kAiyA kiriyA kajjai tassa ahigaraNiyA kiriyA kajjai ? goyamA ! jaheva jIvassa taheva Neraiyassa vi / evaM NiraMtaraM jAva vemANiyassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je nairayikane kAyikI kriyA hoya che, tene zuM adhikaraNikI kriyA hoya che? uttara- he gautama ! jevI rIte samuccaya jIvamAM kriyAonA pArasparika sahabhAvanI carcA karI che tevI rIte naiyikamAM paNa jANavuM joIe. A ja rIte niraMtara yAvat vaimAnika sudhInA jIvomAM kriyAnA sahabhAvanuM kathana karavuM joIe. 45 jaM samayaM NaM bhaMte ! jIvassa kAiyA kiriyA kajjai taM samayaM ahigaraNiyA kiriyA kajjai ? jaM samayaM ahigaraNiyA kiriyA kajjai taM samayaM kAiyA kiriyA kajjai ? evaM jaheva Aillao daMDao bhaNio taheva bhANiyavvo jAva vemANiyassa / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! je samaye jIvane kAyikI kriyA hoya che, te samaye te jIvane zuM adhikaraNikI kriyA hoya che ? tathA je samaye tene adhikaraNikI kriyA hoya che, te samaye tene zuM kAyikI kriyA hoya che ? uttara- he gautama ! je rIte kriyAonA paraspara sahabhAvanA saMbaMdhamAM prAraMbhika daMDaka kahyo che, te ja rIte ahIM paNa vaimAnika sudhI kahevuM joIe. 46 jaM desaM NaM bhaMte ! jIvassa kAiyA kiriyA kajjai taM desaM NaM ahigaraNiyA kiriyA kajjai ? goyamA ! taheva jAva vemANiyassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je dezamAM jIvane kAyikIkriyA hoya che, zuM te dezamAM adhikaraNikI kriyA hoya che ? uttara- he gautama ! ahIM paNa pUrvokta sUtronI jema vaimAnika sudhI kahevuM joIe. 47 jaM paesaM NaM bhaMte ! jIvassa kAiyA kiriyA kajjai taM paesaM ahigaraNiyA kiriyA kajjai ? goyamA ! taheva jAva vemANiyassa / evaM ee jassa jaM samayaM jaM desaM jaM paesaM NaM cattAri daMDagA hoMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! je pradezamAM jIvane kAyikI kriyA hoya che, te pradezamAM zuM adhikaraNikI - Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM padaH kriyA [ 79 ] kriyA hoya che? uttara-he gautama! pUrvokta sUtronI jema vaimAnika sudhI jANavuM joIe. A rIte (1) je jIvane, (2) je samayamAM, (3) je dezamAM ane (4) je pradezamAM kAyikI kriyA hoya, te jIvane, te samaye, te dezamAM ane te pradezamAM adhikaraNI kriyA hoya che. A rIte pAMce kriyA saMbaMdhita cAra-cAra AlApako thAya che. vivecana: prastuta sUtromAM pAMca kriyAonA (1) jIva (2) samaya (3) deza ane (4) pradezanI daSTie paraspara sadbhAvanI vicAraNA che. (1) kriyAno paraspara sahabhAvaH- koI paNa sarAgI jIvo mAnasika, vAcika ke kAyika koI paNa pravRtti kare, tyAre kAyikI kriyA, tenuM zarIra svayaM adhikaraNa hovAthI adhikaraNI kriyA ane te svayaM sarAgI hovAthI tenI pravRttimAM rAga-dveSano bhAva hoya che, tethI prAaSikI kriyA lAge che. A rIte prathama traNa kriyAno paraspara avinAbhAva saMbaMdha che. jyAM kAyikI kriyA hoya tyAM adhikaraNI ke prAaSikI kriyA avazya hoya che ane jyAM adhikaraNI ke prASikI kriyA hoya tyAM anya be kriyA hoya che. ekathI daza guNasthAna sudhInA jIvone A traNa kriyA hoya che. prathama traNa kriyAno pAritApanikI ane prANAtipAtikI kriyA sAthe ekAMtika(niyamata:) saMbaMdha nathI kAraNa ke jIvanI pravRttimAM anya jIvane paritApa pahoMce tyAre cothI pAritApanikI kriyA ane anya jIvono ghAta thAya tyAre pAMcamI prANAtipAtikI kriyA lAge che paraMtu jo anya jIvone paritApa na thAya ke jIvono ghAta na thAya, to aMtima be kriyA lAgatI nathI. pAritApanikI ane prANAtipAtikI kriyAno prathama traNa kriyA sAthe ekAMtika(niyamata:) saMbaMdha che, kAraNa ke anya jIvone paritApa pahoMcADanArA jIvone kAyikI, adhikaraNI ane prAaSikI kriyA, A traNa kriyA avazya hoya che ane jIvono ghAta karanArAne pUrvanI cAra kriyA avazya hoya che. pAritApanikI kriyAno prANAtipAta kriyA sAthe vaikalpika(bhajanAthI) saMbaMdha che, jema ke koI zikArIe mRgane bANa mAryuM kyAreka te bANathI mRga taraphaDe che arthAt tene paritApa pahoMce che tethI pAritApanikI kriyA lAge che paraMtu mRga maryuM na hoya to prANAtipAtikI kriyA lAgatI nathI. jo mRga mare to ja prANAtipAtikI kriyA lAge che, tethI jyAre pAritApanikI kriyA hoya tyAre prANAtipAtikI kriyA hoya ja tevuM ekAMte nathI, paraMtu prANAtipAta kriyA hoya tyAre pUrvanI cAre kriyA avazya hoya che, tethI prANAtipAtikI kriyAno pUrvanI cAre kriyA sAthe ekAMtika(niyamata:) saMbaMdha che. (2) kiyAno samayanI apekSAe sahabhAva - ahIM samaya zabdano artha vartamAnano eka sukSma samaya nathI paraMtu vyavahAra kAla(samaya)nuM kathana che. kriyAno AdhAra AtmAnA adhyavasAya che tethI je samaye jIvane kAyikI kriyA lAge te ja samaye tene adhikaraNI kriyA paNa lAge che. samayanI apekSAe paNa pUrvavat prathama traNa kriyAno paraspara ekAMtika(niyamata:) saMbaMdha che. prathama traNa kriyAno aMtima be kriyA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. pAritApanikI kriyAno prathama traNa kriyA sAthe ekAMtika saMbaMdha che ane prANAtipAtikI kriyA sAthe vaikalpika saMbaMdha che. prANAtipAtikI kriyAno prathama cAra kriyA sAthe ekAMtika(niyamataH) saMbaMdha che. (3) kiyAno dezanI apekSAe paraspara sahabhAva :- kriyAnA paraspara sahabhAvanA kathanamAM aMtima Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 be AlApakamAM, deza ane pradezanuM kathana kSetranI apekSAe che. deza = vizALa kSetra. je kSetramAM kAyikI kriyAnA pariNAma thayA hoya te ja kSetramAM adhikaraNI kriyAnA pariNAma thAya che. A rIte dezanI apekSAe paNa pAMce kriyAno paraspara saMbaMdha pUrvavat jANavo. (4) kiyAno pradezanI apekSAe paraspara sahabhAva - pradeza = dezathI nAnuM kSetra. pradezanI apekSAe paNa kriyAono paraspara saMbaMdha pUrvavatu jANavo. A rIte pAMca kriyAonA paraspara saMbaMdha viSayaka cAra-cAra AlApaka samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvomAM thAya che. 24 daMDakanA jIvo sarAgI hovAthI te jIvone pAMca-pAMca kriyAo saMbhavita che. kAyikI Adi pAMca kiyAno paraspara sadbhAvaH kiyA | kAyikI |adhikaraNI| prASikI |pAritApanikI prANAtipAlikI 1. kAyikI kriyAmAM - | niyamA | | bhajana | bhajanA 2. adhikaraNikI kriyAmAM | niyamo | - | niyamo | bhajanA | | bhajanA 3. prAaSikI kriyAmAM niyamo niyamA bhajanA bhajanA 4. pAritApanikI kriyAmAM | niyamo niyamA niyamo bhajanA pa. prANAtipAtikI kriyAmAM | niyamo | niyamo | niyamo | niyamo | - jIvAdimAM AyojitA kriyA :48 kai NaM bhaMte ! AojiyAo kiriyAo paNNattAo ? goyamA ! paMca AojiyAo kiriyAo paNNattAo, taM jahA- kAiyA jAva pANAivAya kiriyaa| evaM raiyANaM jAva vemANiyANaM / / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! AyojitA kriyAo keTalI che? uttara-he gautama! AyojitA kriyAnA pAMca prakAra che, jemake- kAyikI vAva prANAtipAtakriyA. nairayikothI laI vaimAniko sudhI A ja pramANe kathana karavuM joIe. 49 jassaNaM bhaMte ! jIvassa kAiyA AojiyA kiriyA atthi tassa ahigaraNiyA AojiyA kiriyA atthi, jassa ahigaraNiyA AojiyA kiriyA atthi, tassa kAiyA AojiyA kiriyA asthi ? ___ evaM eeNaM abhilAveNaM te ceva cattAri daMDagA bhANiyavvA jassa, jaM samayaM, jaM desaM, jaM paesaM / evaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! je jIvane kAyikI AyojitA kriyA hoya che, tene zuM adhikaraNikI AyojitakriyA hoya che? jene adhikaraNikI AyojitakriyA hoya che, tene zuM kAyikI AyojitakriyA hoya che? uttara- he gautama ! pUrvavatu (1) je jIvamAM (2) je samayamAM (3) je dezamAM ane (4) je pradezamAM A cAra abhilApa yAvata vaimAniko sudhI AyojitA kriyA saMbaMdhI kahevA joIe. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM padaH kriyA [ 81] vivecanaH prastuta sUtramAM AyojitA kriyAonA bheda tathA jIva, samaya, deza, pradezanI apekSAe tenA paraspara sahabhAvanuM saMkSipta kathana che. AyojitAkiyA - Ayoga nI saMsAra tyAjika je kriyAo jIvane saMsAramAM Ayojita karanArI eTale joDanArI che, saMsAra paribhramaNanI kAraNabhUta che, te AyojitA kriyA kahevAya che. joke kriyAo sAkSAt karmabaMdhananuM kAraNa che, chatAM te paraMparAe saMsAranuM kAraNa bane che. kriyA dvArA ja jJAnAvaraNIyAdi karmabaMdha thAya che, te saMsAranuM sAkSAt kAraNa che, tethI paraMparAe A kriyAo saMsAranuM kAraNa bane che, te spaSTa thaI jAya che. kAyikI Adi pAMce kriyAo jIvane saMsAramAM bhavabhramaNa karAve che, Ayojita karAve che, tethI te AyojitA kriyA kahevAya che. te kriyAono paraspara saMbaMdha viSayaka cAra-cAra AlApaka thAya che. jIvamAM kriyAonI spaSTatA-aspaSTatA :50 jIve NaM bhaMte ! jaM samayaM kAiyAe ahigaraNiyAe pAosiyAe kiriyAe puDhe taM samayaM pAriyAvaNiyAe kiriyAe puDhe ? pANAivAyakiriyAe puDhe ? ___ goyamA ! atthegaie jIve egaiyAo jIvAo jaM samayaM kAiyAe ahigaraNiyAe pAosiyAe kiriyAe puDhe taM samayaM pAriyAvaNiyAe kiriyAe puDhe, pANAivAyakiriyAe puDhe / atthegaie jIve egaiyAo jIvAo jaM samayaM kAiyAe ahigaraNiyAe pAosiyAe kiriyAe puDhe taM samayaM pAriyAvaNiyAe kiriyAe puDhe pANAivAyakiriyAe apuDhe / atthegaie jIve egaiyAo jIvAo jaM samayaM kAiyAe ahigaraNiyAe pAosiyAe kiriyAe puDhe taM samayaM pAriyAvaNiyAe kiriyAe apuDhe pANAivAyakiriyAe apuDhe, atthegaie jIve egaio jIvAo jaM samayaM kAiyAe ahigaraNiyAe pAosiyAe kiriyAe apuDhe ta samaya pAriyAvaNiyAe kiriyAe apuDhe pANAivAyakiriyAe apuDhe / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! je samaye jIva kAyikI, adhikaraNikI ane prASikI kriyAthI spaSTa hoya che, te samaye zuM te pAritApanikI kriyAthI pRSTa thAya che athavA prANAtipAtikI kriyAthI spaSTa thAya che? uttara- he gautama! (1) eka jIvanI apekSAe koI jIva je samaye kAyikI, adhikaraNikI ane prASikI kriyAthI spaSTa thAya che, te samaye pAritApanikI kriyAthI spaSTa thAya che ane prANAtipAtakriyAthI (paNa) spaSTa thAya che, (2) koI jIva je samaye kAyikI, adhikaraNikI ane prASikI kriyAthI spaSTa thAya che, te samaye pAritApanikI kriyAthI spaSTa thAya che paraMtu prANAtipAtakriyAthI spaSTa thato nathI, (3) koI jIva, je samaye kAyikI, adhikaraNikI ane prAaSikI kriyAthI spaSTa thAya che, te samaye pAritApanikI kriyAthI aspRSTa hoya che ane prANAtipAtakriyAthI paNa aspaSTa hoya che tathA (4) koI jIva, je samaye kAyika, Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 adhikaraNikI ane prAddheSikI kriyAthI aspRSTa hoya che, te samaye pAritApanikI kriyAthI paNa aspRSTa hoya che ane prANAtipAtakriyAthI paNa aspRSTa hoya che. vivecanaH 82 prastuta sUtramAM pAMca kriyAnA spaSTa-aspRSTanuM kathana cAra bhaMganI apekSAe karyuM che. jagatanA anaMta jIvonA pariNAmonI vividhatAthI pravRttinI vividhatA thAya ane tenA pariNAme kriyAnI spaSTatAaspRSTatAmAM paNa vividhatA thAya che. jemake keTalAka jIvonI pravRttithI prathama traNa kriyA lAge, te ja rIte tenI pravRttithI anya jIvane paritApa ke teno prANaghAta thato hoya to tene cothI ane pAMcamI kriyA paNa lAge che. keTalAka jIvanI pravRttithI anya jIvane paritApa thato hoya paraMtu prANaghAta thato na hoya to cothI kriyAno sparza thAya che, pAMcamI kriyA lAgatI nathI. A rIte sUtrakAre ahIM cAra vikalpo kahyA che. (1) koI jIva je samaye prathama traNa kriyAthI spaSTa thAya che, te samaye cothI ane pAMcamI kriyAthI paNa spaSTa thAya che. (2) koI jIva je samaye prathama traNa kriyAthI spaSTa thAya che, te samaye cothI kriyAthI pRSTa thAya che; paNa pAMcamI kriyAthI spaSTa thato nathI. (3) koI jIva je samaye prathama traNa kriyAthI spaSTa thAya che, te samaye cothI ane pAMcamI baMne kriyAthI spaSTa thato nathI. (4) koI jIva je samaye prathama traNa kriyAthI spaSTa thato nathI ane te samaye cothI-pAMcamI kriyAthI paNa spaSTa thato nathI arthAt pAMce kriyAothI spaSTa thato nathI, te jIva akriya hoya che. prakArAntarathI kriyAnA bheda : 51 kai NaM bhaMte ! kiriyAo paNNattAo ? goyamA ! paMca kiriyAo paNNattAo, teM nahIM- AmiyA, pazihiyA, mAyAvattiyA, apanvavALajiriyA, micchAdNsnnvttyaa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kriyAo keTalI che ? uttara- he gautama ! kriyAo pAMca che, te A pramANe- (1) AraMbhikI, (2) pArigrahikI, (3) mAyA pratyayA, (4) apratyAkhyAna kriyA ane (5) mithyAdarzana pratyayA. 52 AraMbhiyA NaM bhaMte ! kiriyA kassa kajjai ? goyamA ! aNNayarassAvi pamattasaMjayassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! AraMbhikI kriyA kone hoya che ? uttara- he gautama ! keTalAka pramatta saMyatane hoya che arthAt pramatta saMyata guNasthAna sudhInA sarva saMsArI jIvone AraMbhikI kriyA hoya che. 53 pariggahiyA NaM bhaMte ! kiriyA kassa kajjai ? goyamA ! aNNayarassAvi saMjayAsaMjayassa / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM padaH kriyA [ 87 ] bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pArigrahika kriyA kone hoya che? uttara- he gautama ! keTalAka saMyatAsaMyatane hoya che arthAtu saMyatAsaMyata guNasthAna sudhInA sarva jIvone parigrahika kriyA hoya che. 54 mAyAvattiyA NaM bhaMte ! kiriyA kassa kajjai ? goyamA ! aNNayarassAvi apamattasaMjayassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mAyApratyayAkriyA kone hoya che? uttara- he gautama! keTalAka apramatta saMyatane hoya che arthAt dasamAM guNasthAna sudhI sakaSAyI jIvone mAyA pratyayAkriyA hoya che. 55 apaccakkhANakiriyA NaM bhaMte ! kassa kajjai ? goyamA ! aNNayarassAvi apaccakkhANissa / bhAvArtha :- pragna- he bhagavan! apratyAkhyAna kriyA kone hoya che? uttara- he gautama! koI paNa pratyAkhyAna rahita avirata jIvone hoya che arthAt cothA guNasthAna sudhI hoya che. 56 micchAdasaNavattiyA NaM bhaMte ! kiriyA kassa kajjai ? goyamA ! aNNayarassAvi micchAdasaNissa / bhAvArtha- prazna- he bhagavan! mithyAdarzanapratyayA kriyA kone hoya che? uttara- he gautama! koIpaNa mithyAdaSTine hoya che. 57 raiyANaM bhaMte ! kai kiriyAo paNNattAo? goyamA ! paMca kiriyAo paNNattAo, taM jahA- ArabhiyA jAva micchaadsnnvttiyaa| evaM jAva vemaanniyaann| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayikone keTalI kriyAo hoya che? uttara-he gautama! pAMca kriyAo hoya che, te A pramANe che- AraMbhikI yAvatuM mithyAdarzana pratyayA. A ja rIte yAvatu vaimAniko sudhInA jIvone pAMca kriyA hoya che. vivecana : - prastuta sUtromAM jIvomAM AraMbhikI Adi pAMce ya kriyAo ane tene prApta karanAranuM digdarzana che. (1) AraMbhikI kiyA - pRthvIkAyAdi chakAya jIvonI hiMsAnA pariNAmothI lAgatI AraMbhikI kriyAnA be bheda che-1.jIva AraMbhikI- chakAya jIvomAMthI koI paNa jIvonuM upamardana ke vadha saMbaMdhathI thatI kriyA jIva AraMbhikI che. 2. ajIva AraMbhikI- aceta padArthone ayatanAthI toDavA, phoDavA, phekavA, pachADavA vagere pravRttithI lAgatI kriyA ajIva AraMbhikI kriyA che. te uparAMta koInA pUtaLA banAvI tenI kadarthanA karavAthI paNa ajIva AraMbhikI kriyA lAge che. agyaralsa para saMzayasa - AraMbhiyA kriyA eka thI cha guNasthAna sudhInA jIvone lAge che. pramatta saMyamI sAdhu sarva prakAranI jIvahiMsAthI nivRtta hoya che, tema chatAM pramAdajanya pravRttiothI, AraMbha janya pravRttionA saMkalpathI ane tenA anumodanathI tathA jIvonI yatanApUrvakanI saMyama pravRttiomAM upekSA ke aviveka karavAthI, pramatta saMyatane AraMbhikI kriyA lAge che, jemake koI zramaNa Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 irSA samitinI vidhinI upekSA karIne nIce joyA vagara cAle ke rAtre pUjyA vagara cAle tyAre te pramatta saMyatane jIva rakSAmAM upekSA ane aviveka hovAthI jIva hiMsA na thAya to paNa AraMbhikI kriyA lAge che. prANAtipAta kriyA jIva hiMsA thAya tyAre ja lAge che anyathA lAgatI nathI; jyAre AraMbhikI kriyA to hiMsA thAya ke na thAya paraMtu hiMsAnA saMkalpathI ke ahiMsA vidhinI upekSA ke asAvadhAnIthI lAge che. zrI bhagavatI sUtra zataka-1/1mAM zubhayogI pramatta saMyamIne anAraMbhI kahyA che, tethI azubhayogI pramatta saMyamIne ja AraMbhikI kriyA lAge che. sUtrakAre achAyarassava zabda prayoga dvArA te bhAva sUcita karyo che ane "vi" zabdathI tenAthI nIcenA guNasthAnonuM sUcana paNa thAya che arthAt ekathI cha guNasthAnanAM jIvone AraMbhikI kriyA lAge che. (2) pArigrahitI phiyA:- sacitta-acitta padArtho para mamatva ke mUccha bhAvathI lAgatI kriyA, tenA be bheda che1. jIva pArigrahika kriyA- dAsa-dAsI, pazu pakSI vagereno mUrchApUrvaka saMgraha karavo. svArthavaza tenA para mAlikIbhAva rAkhavo. 2. ajIva pArigrahika kriyA-dhana-dhAnya, sonu-cAMdI AdijaDa padArthono AsaktipUrvaka saMgraha karavo. Avazyaka dhArmika upakaraNomAM mamatvabhAva ke svArtha buddhi na hovAthI tenI gaNanA parigrahamAM thatI nathI. pArigrahika kriyA eka thI pAMca guNasthAna sudhInA jIvone hoya che. gagyaransa saMjayAsaMgalsa - keTalAka saMyatAsaMyatane temaja pazabdathI tenAthI nIcenA guNasthAnavartI jIvone paNa A kriyA lAge che. zrAvaka vratadhArI jIvoe je je parigrahanA pratyAkhyAna karyA nahoya tene tatsaMbaMdhI pArigrahitI kriyA lAge che. (3) mAyAvariyA kiyA - kuTilatA ke vakratAnA AcaraNathI lAgatI kriyAne mAyAvattiyA kriyA kahe che. tenA be bheda che-1. AtmabhAvavaMcanA kriyA- svayaM pota-potAne chetaravA. aMtaranA bhAvo chUpAvIne bahAra saralatAno dekhAva karavo. pramAdI hovA chatAM apramAdIno dekhAva karavo. 2, parabhAvavaMcanA kriyA- khoTA lekha lakhIne ke khoTA mApa-tola rAkhIne bIjAne chetaravA. sthUla ane sUkSma sarva prakAranA kaSAyanA abhAvamAM AkriyA lAge che. sAyarasAvi akhattasaMga keTalAka apramata saMyamIne A kriyA lAge che. sAtamAthI caudamA guNasthAnavartIi jIvo apramattasaMyamI che. paraMtu temAM agiyAramAthI caudamA guNasthAnavartI jIvo to vItarAgI hoya che, temane mAyApratyayA kriyA lAgatI nathI. zeSa eka thI daza guNasthAnavartI jIvone A kriyA lAge che. ahIM "mAyA" zabda dvArA upalakSaNathI cAre kaSAyanuM grahaNa thAya che. (4) apratyAkhyAna kriyA-pratyAkhyAna na karavAthI lAgatI kriyA, tenA be bheda che-1.jIva apratyAkhyAna kriyA- jIva yukta saceta padArthonA pratyAkhyAna na karavA. 2. ajIva apratyAkhyAna kriyA- jIva rahitanA aceta padArthono tyAga na karavo. pratyAkhyAna na karanArA avirata jIvone A kriyA lAge che. navarAtri ApavAmAM eka thI cAra guNasthAnavartI jIvo avirata hoya che. pAMcamA dezavirata guNasthAnavartI zrAvako eka dezathI paccakhANa kare che. zrAvako bAra prakAranA avratamAMthI eka trasakAya saMbaMdhita paccakhANa kare che ane zeSa agiyAra avratanA paccakhANa hotA nathI. tema chatAM zrAvakonA paccakhANanA pariNAma hovAthI tene apratyAkhyAna kriyA lAgatI nathI, mATe pUrNatayA apratyAkhyAnI jIvone A kriyA lAge che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvalInuM pada kiyA . [ 85 ] (5) mithyAdarzana pratyayAkiyA - mithyAtva ja kriyA. tattvamAM atattvabuddhi ane atattvamAM tattvabuddhi rAkhavI. jinamArgathI ochI, adhika ke viparIta zraddhA, prarUpaNA ke sparzanA karavI, te mithyAtva che. tarjanya kriyAmithyAdarzana pratyayAkriyA che. tenA be bheda che-1. anabhigRhIta mithyAdarzanakriyA- je jIvoe anya darzanonA abhiprAyane sarvathA jANyA ke grahaNa karyA na hoya, tevA saMjJI ke asaMjJI jIvonA mithyAtvane anabhigRhIta mithyAtva kahe che. tarjanya kriyA, te anabhigRhIta mithyAdarzana pratyayAkriyA che. 2.abhigRhIta mithyAdarzana kriyA- tenA be bheda che- (1) hInAtiriktamithyAdarzana kriyA- jinezvara kathita tattvathI potAnI mAnyatA ochI ke adhika rAkhavI. jema ke AtmAne aMguSTha mAtra athavA sarva loka vyApI mAnavo. (2) tavyatirikta mithyAdarzana kriyA- sabhUta padArthonA astitvano svIkAra na karavo athavA viparIta rIte svIkAra karavo, jema ke- AtmAne na mAnavo athavA kudeva, kuguru ane kudharmano svIkAra karavo. A kriyA ApavarasAvi micchAvaMsa aa pahelA ane trIjA guNasthAne mithyAtvano udaya che ane bIjA guNasthAne sAsvAdana samyaktva hovA chatAM te jIvamithyAtvAbhimukha hovAthI tene mithyAtvajanya kriyA lAge che. A rIte pahelA, bIjA ane trIjA guNasthAnavartI jIvone A kriyA hoya che. AraMbhikI Adi A pAMce ya prakAranI kriyAo 24 daMDakanA jIvone saMbhave che. AraMbhikI Adi kriyAono paraspara sahabhAva:58 jassa NaM bhaMte ! jIvassa AraMbhiyA kiriyA kajjai, tassa pariggahiyA kiriyA kajjai ? jassa pariggahiyA kiriyA kajjai, tassa AraMbhiyA kiriyA kajjai ? goyamA ! jassa NaM jIvassa AraMbhiyA kiriyA kajjai tassa pariggahiyA kiriyA siya kajjai siya No kajjai, jassa puNa pariggahiyA kiriyA kajjai tassa ArabhiyA kiriyA NiyamA kajjai / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! je jIvane AraMbhikI kriyA hoya che, tene pArigrAdikI kriyA hoya che? jene pArigrahika kriyA hoya che, tene zuM AraMbhikI kriyA hoya che? uttara- he gautama! je jIvane AraMbhikI kriyA hoya che, tene pArigrahika kriyA kadAcituM hoya che, kadAcitu hotI nathI, jene pArigrAhitI kriyA hoya che, tene AraMbhikI kriyA niyamAM hoya che. 59 jassa NaM bhaMte ! jIvassa AraMbhiyA kiriyA kajjai tassa mAyAvattiyA kiriyA kajjai pucchA ? goyamA ! jassa NaM jIvassa AraMbhiyA kiriyA kajjai tassa mAyAvattiyA kiriyA NiyamA kajjai, jassa puNa mAyAvattiyA kiriyA kajjai tassa ArabhiyA kiriyA siya kajjai siya No kajjai / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! je jIvane AraMbhika kriyA hoya che, tene zuM mAyApratyayA kriyA hoya che? tathA jene mAyA pratyayA kriyA hoya che, tene zuM AraMbhikI kriyA hoya che? uttara- he gautama ! je jIvane AraMbhikI kriyA hoya che, tene mAyApratyayA niyamA hoya che ane jene mAyA pratyayA kriyA hoya che, tene AraMbhikI kriyA kadAcit hoya che ane kadAcit hotI nathI. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 8 zrI 5 // sUtra: bhAga-3 60 jassa NaM bhaMte ! jIvassa AraMbhiyA kiriyA kajjai tassa apaccakkhANakiriyA kajjai pucchA ? goyamA ! jassa NaM jIvassa AraMbhiyA kiriyA kajjai tassa appaccakkhANakiriyA siya kajjai siya No kajjai, jassa puNa apaccakkhANakiriyA kajjai tassa ArabhiyA kiriyA NiyamA kajjai / evaM micchAdasaNavattiyAe vi samaM / evaM pariggahiyA vi tihiM uvarillAhiM samaM cAreyavvA / bhAvArtha:-prazna- bhagavana! vane AramivyADoyachatene zubhapratyAdhyAnaDiyADoyacha? tathA jene apratyAkhyAnakriyA hoya che, tene zuM AraMbhikI kriyA hoya che? uttara-he gautama! je jIvane AraMbhikI kriyA hoya che. tene apratyAkhyAnakriyA kadAcita hoya che ane kadAcit hotI nathI, tathA jene apratyAkhyAna kriyA hoya che, tene AraMbhikI kriyA nizcita rUpe hoya che. A ja rIte AraMbhikI kriyA sAthe mithyAdarzana pratyayA kriyAnA sahabhAvanuM kathana karavuM joIe. pArigrahika kriyA mATe tyAra pachInI traNa kriyAo mAyApratyayA, apratyAkhyAnI ane mithyAdarzana pratyayA kriyA sAthe paNa sahabhAva saMbaMdhI praznottara samajI levA joIe. 61 jassa mAyAvattiyA kiriyA kajjai tassa uvarillAo do vi siya kajjati siya No kajjati, jassa uvarillAo do kajjati tassa mAyAvattiyA NiyamA kjji| bhAvArtha - jene mAyA pratyayAkriyA hoya che, tene tyAra pachInI be apratyAkhyAnakriyA ane mithyAdarzana kriyAo kadAcituM hoya che, kadAcit hotI nathI, paraMtu jene aMtima be apratyAkhyAnakriyA ane mithyAdarzanapratyayA kriyA hoya che tene mAyA pratyayAkriyA nizcita rUpe hoya che. 62 jassa apaccakkhANakiriyA kajjai tassa micchAdasaNavattiyA kiriyA siya kajjai siya No kajjai, jassa puNa micchAdasaNavattiyA kiriyA kajjai tassa apaccakkhANa kiriyA NiyamA kajjai / bhAvArthaH- jene apratyAkhyAna kriyA hoya che, tene mithyAdarzanapratyayAkriyA kadAcitu hoya che ane kadAcitu hotI nathI. jene mithyAdarzana pratyayAkriyA hoya che, tene apratyAkhyAna kriyA nizcitarUpe hoya che. 63 Neraiyassa AilliyAo cattAri paropparaM NiyamA kajaMti, jassa eyAo cattAri kajjati tassa micchAdasaNavattiyA kiriyA bhaijjai, jassa puNa micchAdasaNavattiyA kiriyA kajjai tassa eyAo cattAri NiyamA kajjati / evaM jAva thaNiyakumArassa / bhAvArtha :- nArakIne prAraMbhanI cAra kriyAo avazya hoya che. jene A cAra kriyAo hoya che, tene mithyAdarzana pratyayAkriyA vikalpathI hoya che, paraMtu jene mithyAdarzanapratyayAkriyA hoya che, tene pUrvanI cAreya kriyAo avazya hoya che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM padaH kriyA [ 87 ] A rIte nairayikomAM kriyAonA paraspara sahabhAvanA kathananI jema asurakumArathI laIstanitakumAra sudhInA bhavanavAsI devomAM paNa kriyAonA sahabhAvanuM kathana karavuM joIe. 64 puDhavikkAiyassa jAva cariMdiyassa paMca vi paropparaM NiyamA kajjati / bhAvArtha - pRthvIkAyikathI laIne caurendriya sudhInA jIvone pAMceya kriyAo paraspara niyama hoya che. 65 paMceMdiyatirikkhajoNiyassa AilliyAo tiNNi vi paropparaM NiyamA kati, jassa eyAo kajjati tassa uvarillAo do bhaijjati, jassa uvarillAo doNNi kajati tassa eyAo tiNNi vi NiyamA kajjati, jassa apaccakkhANakiriyA tassa micchAdasaNavattiyA siya kajjai siya No kajjai, jassa puNa micchAdasaNavattiyA kiriyA kajjai tassa apaccakkhANakiriyA NiyamA kajjai / bhAvArtha - paMcaMdriya tiryaMcone prAraMbhanI traNa kriyAo avazya hoya che. jene A traNa kriyAo hoya che, tene zeSa be kriyAo apratyAkhyAna kriyA ane mithyAdarzanapratyayA kriyA kadAcitu hoya che ane kadAcitu hotI nathI. jene aMtima bekriyAo hoya che, tene prAraMbhanI traNa kriyAo avazya hoya che. jene apratyAkhyAna kriyA hoya che, tene mithyAdarzanapratyayA kriyA kadAcit hoya che kadAcit hotI nathI, paraMtu jenemithyAdarzanapratyayA kriyA hoya che, tene apratyAkhyAna kriyA avazya hoya che. 66 maNUsassa jahA jIvassa / vANamaMtara-joisiya-vemANiyassa jahA nneriyssN| bhAvArtha:- manuSyamAM kriyAonA sahabhAvanuM kathana samuccaya jIvanI jema jANavuM joIe. vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikadevomAM kriyAonA sahabhAvanuM kathana narayikonI jema jANavuM joIe. 67 jaM samayaM NaM bhaMte ! jIvassa AraMbhiyA kiriyA kajjai taM samayaM pariggahiyA kiriyA kajjai ? evaM ee- jassa, jaM samayaM, jaM desaM, jaM paesaM NaM cattAri daMDagA NeyavvA / jahA NeraiyANaM tahA savvadevANaM NeyavvaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha-prana-he bhagavan! je samaye jIvane ArabhiyAkriyA hoya che, te samaye tene zuM parigrahikIkriyA hoya che? uttara-he gautama!te kriyAonA saMbaMdhamAM A pramANe jANavuM- (1) je jIvane, (2) je samayamAM, (3) je dezamAM ane (4) je pradezamAM, A cAre ya AlApako pUrvavatu kahevA joIe. jema nairayikonA viSayamAM A cAra AlApaka kahyA che, tema vaimAniko sudhInA samasta jIvonA viSayamAM paNa cAra-cAra AlApaka kahevA joIe. vivecana : prastuta sutromAM samuccaya jIvamAM tathA nArakAdi covIza daMDakanA jIvomAM AraMbhikI Adi pAMca kriyAonA paraspara sahabhAvanI carcA karavAmAM AvI che. sAmAnya rIte mithyAdarzana pratyayA kriyA eka thI traNa guNasthAna sudhI, apratyAkhyAnakriyA eka thI cAra guNasthAna sudhI, pArigrahikIkriyA eka thI pAMca guNasthAna sudhI, AraMbhikI kriyA ekathI cha guNasthAna sudhI ane mAyA pratyayA kriyA eka thI daza guNasthAna sudhI hoya che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 88] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 (1) jene ArabhiyA kiyA hoya, tene pArigrahika kriyA vikalpa hoya che kAraNa ke eka thI pAMca guNasthAnavartI jIvone AraMbhikI ane pArigrahikI A baMne kriyA hoya che; chaThThA guNasthAnavartI jIvone AraMbhikI kriyA to che paraMtu pArigrahika kriyA nathI. jene AraMbhikakriyAhoya, tene apratyAkhyAna kriyAvikalpa hoya che, kAraNa ke ekathI cAra guNasthAnavartI jIvone AraMbhikI ane apratyAkhyAnI A baMne kriyA hoya che. pAMcamA ane chaThThA guNasthAnavartI jIvone AraMbhikIkriyA to che paraMtu apratyAkhyAnI kriyA nathI. jene AraMbhikI kriyA hoya tene mithyAdarzanapratyayA kriyA vikalpa hoya che, kAraNa ke ekathI traNa guNasthAnavartI jIvone AraMbhikI ane mithyAdarzanapratyayA A baMne kriyA avazya hoya che. cothA, pAMcamA ke chaThThA guNasthAnavartI jIvone AraMbhikI kriyA to hoya che paraMtu samakitI hovAthI mithyAdarzana pratyayAkriyA nathI. jene AraMbhika kriyA hoya tene mAyApratyayAkriyA avazya hoya che kAraNa ke AraMbhikakriyAcha guNasthAna sudhI hoya che ane mAyApratyayA kriyA daza guNasthAna sudhI hoya che. saMkSepamAM ArabhikakiyAno pArigrahikI, apratyAkhyAna anemithyAdarzana pratyayA, A traNa kriyA sAthe vaikalpika saMbaMdha che ane mAyA pratyayAkriyA sAthe ekAMtika(niyamataH) saMbaMdha che. (2) jene pArigrahikakiyA hoya, tene AraMbhikI ane mAyApratyayA kriyA avazya hoya che, kAraNa ke AraMbhikI kriyA cha guNasthAna sudhI ane mAyApratyayA kriyA daza guNasthAna sudhI hoya che ane parigrahikI kriyA pAMca guNasthAna sudhI ja hoya che tethI parigrahika kriyAno AraMbhiyA ane mAyApratyayA kriyA sAthe ekAMtika saMbaMdha che. jene pArigrahika kriyA hoya, tene apratyAkhyAna kriyA ane mithyAdarzana kriyA vikalpa hoya che, kAraNa ke apratyAkhyAna kriyA prathama cAra guNasthAna sudhI ane mithyAdarzana kriyA prathama traNa guNasthAna sudhI hoya che. jyAre pArigrahika kriyA pAMca guNasthAna sudhI hoya che tethI teno saMbaMdha vaikalpika hoya che. (3) jene mAyApatyayA kiyA hoya, tene zeSa cAre kriyA vikalpa hoya che, kAraNa ke mAyApratyayAkriyA eka thI daza guNasthAna sudhI hoya che jyAre AraMbhiyAdi kriyA utkRSTa cha guNasthAna sudhI ja hoya che. (4) jene apratyayAkhyAna kiyA hoya tene pUrvanI traNa kriyA avazya hoya che kAraNa ke apratyAkhyAna kriyA prathama cAra guNasthAna sudhI hoya che. cAra guNasthAnavartI avirata jIvone AraMbhikI. pArigrahikI ane mAyApratyayA kriyA avazya hoya che. apratyAkhyAna kriyA hoya tene mithyAdarzana kriyA vikalpa hoya che. apratyAkhyAna kriyA avirata jIvone hoya che. avirata jIvo keTalAkamithyAtvI hoya che ane keTalAka samakitI hoya che tethI tenemithyAdarzana pratyayA kriyA vikalpa lAge che. (5) jene mithyAdarzana pratyayA kiyA hoya, tene pUrvanI cAre kriyA avazya hoya che, kAraNa ke mithyAdarzana pratyayA kriyA mithyAtvI jIvone hoya che ane te jIvone AraMbhikI Adi cAreya kriyAo avazya hoya che. samuccaya jIvomAM 11 thI 14 guNasthAnavarsI vItarAgI jIvone uparokta pAMce kriyA hotI nathI. 24 deDakomAM kiyA - nArakI, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI tathA vaimAnika devomAM prathama cAra Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvarInuM pada : kriyA 89 ] guNasthAna hoya che. temAM keTalAka jIvo samakitI ane keTalAka mithyAtvI hoya che. samakitIne mithyAdarzana kriyA nathI, tethI cAra kriyA ane mithyAtvIne pAMca kriyA hoya che. A rIte nArakI ane devomAM AraMbhikI Adi cAra kriyA avazya hoya che, mithyAdarzana kriyA vikalpa hoya che. pAMca sthAvara jIvo ekAMta mithyAtvI hovAthI temAM pAMca kriyAo avazya hoya che. traNa vikalendriyomAM aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samakitI hoya che, paraMtu mithyAtvAbhimukha hovAthI te jIvone mithyAtvajanya mithyAdarzana pratyayAkriyA lAge che. je jIvone mithyAdarzana kriyA hoya tene prathama cAra kriyA hoya che. A rIte te jIvone paNa pAMca kriyA niyamataH hoya che. tiryaMca paMcendriyomAM prathama pAMca guNasthAna hoya che. temAM keTalAka jIvo samakitI, keTalAka mithyAtvI, keTalAka deza virati ane keTalAka avirati hoya che, tethI te jIvone prathamanI traNa kriyA avazya hoya che, apratyAkhyAna kriyA ane mithyAdarzana pratyayAkriyA vikalpa hoya che, temAM mithyAtvIne pAMca kriyA, samakitIne mithyAdarzana pratyayAkriyA choDIne cAra kriyA, dezaviratine mithyAdarzana pratyayAkriyA ane apratyAkhyAna kriyA choDIne zeSa traNa kriyA hoya che. manuSyamAM cauda guNasthAna hoya che, tethI temAM pAMca, cAra, traNa, be athavA eka kriyA vikalpa hoya che ane keTalAka jIvo akriya paNa hoya che. manuSyomAM mithyAtvIne pAMca kriyA, samakitIne cAra kriyA, dezaviratine traNa kriyA, pramatta saMyatane AraMbhiyA ane mAyAvattiyA, A be kriyA, sarAgI apramatta saMyatane eka mAyAvattiyA kriyA hoya che ane agiyAramAthI caudamA guNasthAnavarsI vItarAgI jIvo AraMbhikI AdiA pAMca kriyAnI apekSAe akriya hoya che. AralmikI Adi pAMca kiyAno paraspara sadbhAvaH| kiyA | garAsthAna | AralmikI parigrahikamAyApratyayA apratyAkhyAna mithyAdarzana AraMbhikI kriyAmAM | 6 | bhajanA | | niyamo | bhajanA | bhajanA | parigrahika kriyAmAM | 5 | niyamo niyamA | bhajanA bhajanA mAyApratyayA kriyAmAM bhajanA bhajanA | bhajanA apratyAkhyAna kriyAmAM| 4 | niyamo | niyamo | niyamo bhajanA | mithyAdarzana kriyAmAM | 3 | niyamo | niyamA | - 10 bhajanA 24 daMDakanA jIvomAM ArabhikI Adi kriyA: kiyA gaNasthAna| AraMbhikI | parigrahikI | mAyApratyayA apratyAkhyAna mithyAdarzana 1. nArakI-devo | 4 niyamo niyama niyamA | bhajanA 2. pAMca sthAvara niyamA | niyamo | niyamo | niyamo | niyamo 3. traNa vikasendriya | 1, 2 | niyamo | niyamo | niyamo niyamo || niyamo 4. tiryaMca paMcendriya | 5 | niyamA | niyamA | | bhajanA | bhajanA 5. sarAgI manuSyo | 1 thI 10 | bhajanA | bhajanA niyamA | bhajanA bhajanA 6. vItarAgI manuSyo| 11 thI 14 | x | X | | X | x niyamAM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 90 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 jIva AdimAM pApasthAnothI viratiH68 atthi NaM bhaMte ! jIvANaM pANAivAyaveramaNe kajjai ? haMtA ! asthi / kamhi NaM bhaMte ! jIvANaM pANAivAyaveramaNe kajjai ? goyamA ! chasu jIvaNikAesu / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! zuM jIvone prANAtipAta viramaNa hoya che? uttara-hA, gautama! hoya che. prazna- he bhagavan! jIvone kayA viSayamAM prANAtipAta viramaNa hoya che ? uttara- he gautama ! SaDUjIvanikAya(chakAya) jIvonA viSayamAM prANAtipAta viramaNa hoya che. 69 atthi NaM bhaMte ! NeraiyANaM pANAivAyaveramaNe kajjai ? goyamA ! No iNaDe samaDhe / evaM jAva vemANiyANaM / NavaraM maNUsANaM jahA jIvANaM / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM nairayikone prANAtipAtathI viramaNa hoya che? uttara-he gautama! te zakya nathI. A ja rIte vaimAniko sudhInA sarva daMDakanA jIvomAM jANavuM joIe, temAM vizeSatA e che ke manuSyamAM samuccaya jIvanI jema jANavuM. 70 evaM musAvAeNaM jAva mAyAmoseNaM jIvassa ya maNUsassa ya, sesANaM No iNaDe samaDhe / NavaraM- adiNNAdANe gahaNa-dhAraNijjesu davvesu, mehuNe rUvesu vA rUvasahagaesu vA davvesu, sesANaM savvadavvesu / bhAvArtha :- A rIte mRSAvAdathI laI mAyAmRSA sudhInA pApasthAnathI viramaNa samuccaya jIvone ane manuSyone hoya che. zeSa jIvomAM hotuM nathI. temAM vizeSatA e che ke adattAdAna-viramaNa grahaNa-dhAraNa karavA yogya dravyomAM, maithuna viramaNa rUpomAM athavA rUpa sahagata(strI Adi)mAM thAya che. zeSa pApasthAnothI viramaNa sarva dravyonA viSayamAM thAya che. 71 atthi NaM bhaMte ! jIvANaM micchAdasaNasallaveramaNe kajjai ? goyamA ! haMtA asthi / kamhi NaM bhaMte ! jIvANaM micchAdasaNasallaveramaNe kajjai ? goyamA ! savvadavvesu / evaM NeraiyANaM jAva vemANiyANaM, NavaraM- egidiya-vigaliMdiyANaM No phaLadde samad | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM jIvone mithyAdarzanazalyathI viramaNa hoya che? uttara- hA, gautama! hoya che. prazna- he bhagavana! kayA viSayamAM jIvone mithyAdarzanazalyathI viramaNa hoya che? uttara- he gautama! sarvadravyonA viSayamAM hoya che. A rIte nairayikathI laI vaimAnika sudhInA jIvone mithyAdarzanazalyanA viramaNanuM kathana karavuM joIe. temAM vizeSatA e che ke ekendriyo ane vikalaiMdriyomAM mithyAtvanuM viramaNa thatuM nathI. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvasIsa pada: diyA || [ 91 ] vivecana : prastuta sUtromAM samuccaya jIva ane covIsadaMDakavartI jIvomAM prANAtipAta Adi 18 pApasthAnothI viratinuM pratipAdana che. covIsa daMDakanA jIvomAMthI manuSya sivAya koI paNa jIvo tathA prakAranA bhavasvabhAvathI ja prANAtipAta Adi 17 pApasthAnothI virati karI zakatA nathI. nArakI, devatA, saMjJI tiryaMca paMcendriya ane manuSya, te soLa daMDakanA jIvo samyagadarzana pragaTa karI zakatA hovAthI te jIvo mithyAdarzanazalyathI virata thaI zake che. pAMca sthAvara jIvo ekAMta mithyAtvI hovAthI mithyAdarzanazalyathI virata thaI zakatA nathI. traNa vikasendriyo aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samakitanI sparzanA karavA chatAM mithyAtvAbhimukha hovAthI te jIvo mithyAdarzanazalyathI virata thaI zakatA nathI. samuccaya jIvomAM pApasthAnathI viratinuM kathana che, te manuSyanI apekSAe che. pApasthAnakonA viramaNano viSaya - pApasthAnano je viSaya che te ja tenA viramaNano viSaya bane che. tethI prANAtipAta viramaNa cha kAya jIvonA viSayamAM hoya che. mRSAvAda viramaNa lokanA samasta dravyomAM hoya che. adattAdAnaviramaNa grahaNa-dhAraNa karavA yogya dravyonA viSayamAM hoya che. maithuna viramaNa rUpo ane 35 sahagata strI AdinA viSayamAM hoya che. avazeSa sarva(13) pApasthAna viramaNa sarvadravyonA viSayamAM hoya che. 24 daMDakanA jIvomAM pApasthAna virati - jIva prakAra 18-pApasthAnakathI virati nArakI, devatA 1-mithyAdarzanazalyathI viramaNa ekendriya, vikasendriya ane saMmUcchuimatiryaMca paMcendriya garbhaja tiryaMca paMcendriya | 1-mithyAdarzanazalyathI viramaNa manuSya 18-prANAtipAtAdi 18 pApathI viramaNa pApasthAnavirata jIvomAM karmaprakRtibaMdha - 72 pANAivAyavirae NaM bhaMte ! jIve kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA ! sattavihabaMdhage vA aTThavihabaMdhage vA chavihabaMdhage vA egavihabaMdhage vA abaMdhage vaa| evaM maNUse vi bhANiyavve / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! prANAtipAtathI virata thayelo eka jIva keTalI karmaprakRtiono baMdha kare che? uttara- he gautama ! te sAta karmanobaMdhaka, ATha karmanobaMdhaka, cha karmanobaMdhaka, eka karmanobaMdhaka athavA abaMdhaka hoya che. A ja rIte manuSyanA viSayamAM paNa kathana karavuM joIe. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 zrI panavazA sUtra : bhAga-3 73 pANAivAyavirayA NaM bhaMte ! jIvA kai kammapagaDIo baMdhaMti ? goyamA ! savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya | ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhage ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya abaMdhage ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya abaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage ya chavvihabaMdhage ya | ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage ya chavvihabaMdhagA ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhage ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage ya abaMdhae ya ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage abaMdhagA ya ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya aMbaMdhage ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egaviha baMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya abaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhage ya abaMdhage ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhage ya abaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhagA ya abaMdhae ya / ahavA sattavihabaMdhanA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhagA ya abaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage ya chavvihabaMdha ya abaMdhage ya ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage ya chavvihabaMdha ya abaMdhagA ya ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage ya chavvihabaMdhagA ya abaMdhage ya ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdha ya chavvihabaMdhagA ya abaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhage ya abaMdhage ya ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhage ya abaMdhagA ya ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhanA ya chavvihabaMdhagA ya abaMdhage ya ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThaviha- baMdhagA ya chavvihabaMdhagA ya abaMdhagA ya ete aTTha bhaMgA / savve vi miliyA sattAvIsaM bhaMgA bhavaMti / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvasIdhuM pada : kriyA bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! prANAtipAtathI virata aneka jIvo keTalI karmaprakRtiono baMdha kare che ? uttara- he gautama ! asaMyogI eka bhaMga (1) sarva jIvo sAta karma baMdhaka ke eka karma baMdhaka. (arthAt aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka hoya che. ki saMyogI che bhaMga H (1) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka ane eka ATha karma baMdhaka, (2) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka ane aneka ATha karma baMdhaka, (3) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka ane eka cha karma baMdhaka, (4) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka ane aneka cha karma baMdhaka, (5) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka ane eka abaMdhaka, (6) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka ane aneka abaMdhaka hoya che. tri saMyogI bAra bhaMga H (1) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, eka ATha karma baMdhaka ane eka cha karma baMdhaka, (2) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, eka ATha karma baMdhaka ane aneka cha karma baMdhaka, (3) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, aneka ATha karma baMdhaka ane eka cha karma baMdhaka, (4) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, aneka ATha karma baMdhaka ane aneka cha karma baMdhaka, (5) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, eka ATha karma baMdhaka ane eka abaMdhaka, (-) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, eka ATha karma baMdhaka ane aneka abaMdhaka, (7) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, aneka ATha karma baMdhaka ane eka abaMdhaka, (8) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, aneka ATha karma baMdhaka ane aneka abaMdhaka, (9) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, eka cha karma baMdhaka ane eka abaMdhaka, (10) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, eka cha karma baMdhaka ane aneka abaMdhaka, (11) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, aneka cha karma baMdhaka ane eka abaMdhaka, 82 (12) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, aneka cha karma baMdhaka ane aneka abaMdhaka hoya che. 'cAra saMyogI ATha bhaMga H (1) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, eka ATha karma baMdhaka, eka cha karma baMdhaka, eka abaMdhaka, (2) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, eka ATha karma baMdhaka, eka cha karma baMdhaka, aneka abaMdhaka, (3) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, eka ATha karma baMdhaka, aneka cha karma baMdhaka, eka abaMdhaka, (4) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, eka ATha karma baMdhaka, aneka cha karma baMdhaka, aneka abaMdhaka. (5) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, aneka ATha karma baMdhaka, eka cha karma baMdhaka, eka abaMdhaka, (6) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, aneka ATha karma baMdhaka, eka cha karma baMdhaka, aneka abaMdhaka, (7) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, aneka ATha karma baMdhaka, aneka cha karma baMdhaka, eka abaMdhaka, (8) aneka jIvo sAta ke eka karma baMdhaka, aneka ATha karma baMdhaka, aneka cha karma baMdhaka, aneka abaMdhaka. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 94] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 A rIte asaMyogI eka bhaMga + dvisaMyogI cha bhaMga, tri saMyogI bAra bhaMga ane cAra saMyogI ATha bhaMga thAya. kula maLIne 1+4+12+0=27 bhaMga thAya che. 74 evaM maNUsANa vi ee ceva sattAvIsaM bhaMgA bhANiyavvA / evaM musAvAyavirayassa jAva mAyAmosavirayassa jIvassa ya maNUsassa ya / bhAvArtha - A ja rIte manuSyomAM paNa 27 bhaMga kahevA joIe. A ja rIte mRSAvAda virata yAvat mAyAmRSAvirata jIva ane manuSya saMbaMdhI karma baMdhanuM kathana karavuM joIe. |75 micchAdasaNasallavirae NaM bhaMte ! jIve kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA! sattavihabaMdhae vA aTThavihabaMdhae vA chavvihabaMdhae vA egavihabaMdhae vA abaMdhae vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mithyAdarzanazalyaviratajIva keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! te sAta, ATha, cha athavA eka karma prakRti bAMdhe che athavA te abaMdhaka hoya che. 76 micchAdasaNasallavirae NaM bhaMte! Neraie kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA ! sattavihabaMdhae vA aTThavihabaMdhae vA, jAva paMceMdiyatirikkhajoNie / maNUse jahA jIve / vANamaMtara-joisie-vemANie jahA Neraie / bhAvArtha-prazna- he bhagavan!mithyAdarzanazalyavirata ekanairayika keTalI karmaprakRti bAMdhe che? uttarahe gautama! sAta athavA ATha karmaprakRti bAMdhe che; A ja rIte paMcedriyatiryaMca sudhI jANavuM joIe. manuSyanA viSayamAM karmabaMdhananuM kathana samuccaya jIvanI jema jANavuM joIe. vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devomAM karmabaMdhanuM kathana nairayikonI samAna jANavuM joIe. 77 micchAdasaNasallavirayA NaM bhaMte ! jIvA kai kammapagaDIo baMdhati? goyamA! te ceva sattAvIsaM bhaMgA bhANiyavvA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mithyAdarzanazalyathI virata aneka jIvo keTalI karmaprakRti bAMdhe che? uttara- he gautama! pUrvokta ra7 bhaMga ahIM kahevA joIe. 78 micchAdasaNasallavirayA NaM bhaMte ! NeraiyA kai kammapagaDIo baMdhati? goyamA! savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA / ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya / evaM jAva vemANiyA, NavaraM- maNUsANaM kaI navAI bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mithyAdarzanazalyathI virata aneka nairayiko keTalI karmaprakRti bAMdhe? uttara-he gautama!mithyAdarzanazalyathI virata (1) sarveya nArakI sAta karma bAMdhe (2) athavA aneka nArakI sAta karma bAMdhe ane eka nArakI ATha karma bAMdhe (3) athavA aneka nArakI sAta karma bAMdhe ane aneka nArakI ATha karma bAMdhe. A rIte vaimAniko sudhInA jIvomAM karmabaMdhanA AlApaka kahevA joIe. vizeSatA e che ke aneka manuSyomAM karmabaMdha saMbaMdhI AlApaka samuccaya aneka jIvonA AlApakonI samAna che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvalI padAkiyA [ 95 ] vivecana : prastuta sUtromAM aDhAra pApasthAnathI virata jIvonA karma baMdha saMbaMdhI pratipAdana che. prANAtipAta Adi sattara vApasthAnathI virata thayelA jIvo chaTTAthI caudamAM guNasthAna sudhI hoya che. temAM chaThThA, sAtamA guNasthAne ATha karma, AThamA-navamA guNasthAne AyuSya karmane choDIne sAta karma, dazamA guNasthAne AyuSya ane mohanIyakarmane choDIne cha karma, agiyAramA, bAramA, teramA guNasthAne eka zAtAvedanIya karma bAMdhe che ane caudamA guNasthAne abaMdhaka hoya che. jIvone thatAM karmabaMdhanA vividha vikalpomAM keTalAka zAzvata che ane keTalAka azAzvata che. zAzvataazAzvatanA saMyogathI bhaMga bane che. ATha karmabaMdhaka jIvo azAzvataH- sarva pApathI virata jIva chaTTa ane sAtame guNasthAne sAta athavA ATha karma bAMdhe che. AyuSyano baMdha thato hoya, tyAre ATha karma ane te sivAyanA kAlamAM sAta karma bAMdhe che. AyuSyano baMdha jIvanamAM eka ja vAra aMtarmuhUrta kAla paryata hovAthI AyuSyano baMdha karanArA jIvo haMmezAM prApta thatA nathI, tethI ATha karmabaMdhaka jIvo azAzvata che. sAta karmabaMdhaka zAzvataH- chaThThA, sAtamA guNasthAnavartI aneka jIvo ane AThamA-navamA guNasthAnavartI sarva jIvo sAta karma bAMdhe che. temAM AThamuM-navamuM guNasthAna azAzvata che, paraMtu chaThThuM guNasthAna zAzvata che, tethI temAM AyuSya na bAMdhanArA ghaNA jIvo haMmezAM prApta thAya che tethI sAtakarma baMdhaka jIvo zAzvata che. cha karma baMdhaka azAzvataH- dazame guNasthAne AyuSya ane mohanIyakarmane choDIne cha karmano baMdha thAya che. dazamuM guNasthAna azAzvata hovAthI cha karmabaMdhaka jIvo haMmezAM prApta thatA nathI, tethI te azAzvata che. eka karmabaMdhaka zAzvataH- agiyAramA, bAramA ane temAM guNasthAne eka zAtAvedanIya karmano baMdha thAya che. temAM agiyAramuM ane bAramuM guNasthAna azAzvata che, paraMtu teramuM guNasthAna zAzvata hovAthI eka karmabaMdhaka aneka jIvo haMmezAM prApta thAya che, tethI te zAzvata che. abaMdhaka jIvo azAzvata - caudamA guNasthAne jIva abaMdhaka hoya che. caudamuM guNasthAna azAzvata hovAthI abaMdhaka jIvo haMmezAM prApta thatA nathI. A rIte sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka, A be prakAranA jIvo zAzvata che tathA ATha karmabaMdhaka, cha karmabaMdhaka ane abaMdhaka, A traNa prakAranA jIvo azAzvata che. te azAzvata jIvo jyAre hoya tyAre eka athavA aneka jIvo hoya che, tethI be zAzvata ane traNa azAzvata vikalponA saMyogathI aneka jIvomAM 27 bhaMga thAya che. samuccaya eka jIva - prANAtipAta Adi aDhAra pApasthAnathI virata hoya, to te jIva je guNasthAne sthita hoya, te pramANe ATha, sAta, cha athavA eka karma bAMdhe che athavA te eka jIva abaMdhaka hoya che. A rIte eka jIvamAM koI paNa eka bhaMga (baMdha vikalpa) hoya che. samuccaya aneka jIvo - prANAtipAta Adi aDhAra pApasthAnathI virata hoya, to karmabaMdha saMbaMdhI 27 bhaMga thAya che. aneka jIvomAM keTalAka jIvo sAta karmabaMdhaka hoya ane keTalAka jIvo eka karmabaMdhaka hoya paraMtu ATha ke cha karmabaMdhaka athavA abaMdhaka eka paNa jIva na hoya. tyAre (1) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo eka karmabaMdhaka hoya, te dvisaMyogI eka bhaMga thAya. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 - trisaMyogI bhaMga :- aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo eka karmabaMdhaka hoya tathA tenI sAthe eka ke aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, eka ke aneka jIvo cha karmabaMdhaka ane eka ke aneka jIvo abaMdhaka hoya tyAre trisaMyogI 6 bhaMga thAya che. es * cAra saMyogI bhaga :- aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo eka karmabaMdhaka hoya tathA tenI sAthe eka ke aneka ATha karmabaMdhaka ane eka ke aneka cha karmabaMdhaka jIvonA saMyoge 4 bhaMga thAya che. te ja rIte aneka sAta karmabaMdhaka ane aneka eka karmabaMdhaka jIvo sAthe eka ke aneka ATha karmabaMdhaka ane eka ke aneka abaMdhaka jIvonA saMyoge 4 bhaMga thAya che. tevI ja rIte aneka sAta karmabaMdhaka ane aneka eka karmabaMdhaka jIvo sAthe e ke aneka cha karmabaMdhaka ane eka ke aneka abaMdhaka jIvonA saMyoge 4 bhaMga thAya che. A rIte traNavAra cAra bhaMga thatAM kula 4+4+4-12 bhaMga cAra saMyogI thAya che. pAMcasaMyogI bhaMga :- aneka sAta karmabaMdhaka ane aneka eka karmabaMdhaka jIvo hoya tathA tenI sAthe eka ke aneka ATha karmabaMdhaka ane eka ke aneka cha karmabaMdhaka temaja eka ke aneka aMbadhaka jIvonA saMyoge pAMca saMyogInA ATha bhaMga bane che. A rIte uparokta sarva maLIne disaMyogI 1+ trisaMyogI + cAra saMyogI 12+ pAMcasaMyogI 8 bhaMga - kula 27 bhaMga thAya che. samuccaya aneka jIvomAM aneka prakAre vividhatA hovAthI A 27 bhaMga thAya che. bhaMgonuM spaSTIkaraNa bhAvarthamAM che. : 23 daMDakanA eka jIva H- manuSyane choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvo prANAtipAta Adi sattara pApasthAnathI virata thaIzakatA nathI. temAMthI nArakI, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devo ane tiryaMca paMcendriya kula 15 daMDakanA jIvo samyagdarzana prApta kare tyAre mithyAdarzanazalyathI(eka pApathI) virata thAya che. mithyAdarzanazalyathI virata thayelo eka jIva jyAre AyuSyakarma bAMdhato hoya, tyAre ATha karma ane AyuSya karma na bAMdhato hoya, tyAre sAta karma bAMdhe che. nArakI Adi paMdara daMDakanA jIvomAM karmabaMdha saMbaMdhI anya vikalpa saMbhavita nathI ane eka jIvamAM to koI paNa eka ja vikalpa saMbhave che. pAMca sthAvara ane traNa vikalendriyo A ATha daMDakanA jIvo mithyAdarzanazalyathI virata thatA nathI. 23 daMDakanA aneka jIvo H- te jIvo prANAtipAta Adi sattara pApasthAnathI virata thaI zakatA nathI. nArakI, devo ane tiryaMca paMcendriya, A paMdara daMDakanA jIvo mithyAdarzanazalyathI virata thaI zake che. te jIvomAM sAta karmabaMdhaka jIvo haMmezAM aneka hoya che ane ATha karmabaMdhaka jIvo kyAreka hoya che ane kyAreka hotA nathI. temAM eka ane aneka jIvonI apekSAe traNa bhaMga thAya che- (1) sarva jIvo sAta karmabaMdhaka hoya. (2) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane eka jIva ATha karmabaMdhaka hoya. (3) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka hoya che. eka manuSya :- temAM cauda guNasthAna saMbhave che. koI paNa eka manuSya ATha, sAta, cha athavA eka karmano baMdha kare che athavA te abaMdhaka paNa hoya che. A pAMca vikalpomAMthI eka manuSyamAM koI paNa eka ja vikalpa saMbhave che. aneka manuSyo :- manuSya aDhAre pApasthAnathI virata thaI zake che, te virata manuSyomAM sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka jIvo zAzvata che ane ATha karmabaMdhaka, cha karmabaMdhaka ane abaMdhaka jIvo azAzvata che. zAzvata-azAzvata vikalponI apekSAe uparokta 27 bhaMga thAya che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM padaH kriyA aDhAra pApa sthAnathI virata jIvomAM karmabaMdha saMbadhI bhaMga - jIva prakAra | | bhaMga saMkhyA vivara samuccaya eka jIva |8, 7, 6 athavA 1 karmabaMdhaka hoya athavA abaMdhaka hoya, A pAMca vikalpomAMthI koI paNa eka ja vikalpa-bhaMga hoya. samuccaya aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka jIvo zAzvatA ane ATha ke cha karmabaMdhaka ane abaMdhaka jIvo azAzvatA. zAzvatA aneka jIvo tathA azAzvatAeka ke aneka jIvonI apekSAe dvisaMyogI 1+trisaMyogI da+cAra saMyogI 12+ pAMca saMyogI 8 bhaMga = 27 bhaMga thAya. 15 daMDakanA eka jIva sattara pApasthAnathI virata thatA nathI. mithyAdarzana zalyathI virata thAya (nArakI+13 devanA tiryaMca che. te sAta athavA ATha karmabaMdhaka hoya. eka jIvamAM bemAMthI koI paNa paMcendriya). eka vikalpa hoya. | 15 daMDakanA aneka jIvo mithyAtvanI viratinI apekSAe traNa bhaMga. sAta karmabaMdhaka jIvo zAzvata ATha karmabaMdhaka azAzvata. tenA eka-aneka jIvonI apekSAe traNabhaMga. eka manuSya |8, 7, 6 athavA 1 karmabaMdhaka hoya athavA abaMdhaka hoya. koIpaNa eka vikalpa hoya. aneka manuSyo 27 | samuccaya aneka jIvo pramANe. * pAMca sthAvara ane traNa vikasendriya jIvo aDhAra pApasthAnathI virata thatA nathI. * karmabaMdha vikalpomAM badhA vikalpo zAzvata hoya, to 1 bhaMga, * eka vikalpa zAzvata, eka azAzvata hoya, to 3 bhaMga, * eka zAzvata, be azAzvata hoya, to 9 bhaMga, * eka zAzvata, traNa azAzvata hoya, to 27 bhaMga. 18 pApasthAnathI virata jIvomAM kriyA : 79 pANAivAyavirayassa NaM bhaMte ! jIvassa kiM AraMbhiyA kiriyA kajjai? goyamA ! pANAivAyavirayassa jIvassa AraMbhiyA kiriyA siya kajjai siya No bhAvArtha - prazna-he bhagavan! prANAtipAtathI virata jIvane zuM AraMbhikI kriyA hoya che? uttara-he gautama! prANAtipAtavirata jIvane AraMbhikI kriyA kadAcituM hoya che, kadAcit hotI nathI. 80 pANAivAyavirayassa NaM bhaMte ! jIvassa pariggahiyA kiriyA kajjai ? goyamA ! No iNaDhe samaTe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prANAtipAtavirata jIvane zuM pArigrahikIkriyA hoya che? uttara- he gautama! te zakya nathI. 81 pANAivAyavirayassa NaM bhaMte ! jIvassa mAyAvattiyA kiriyA kajjai ? goyamA ! siya kajjai siya No kajjai / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 | zrI pannavaNA tra: bhAga-3 bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! prANAtipAtavirata jIvane mAyApratyayAkriyA hoya che? uttarahe gautama! kadAcita hoya che, kadAcit hotI nathI. 82 pANAivAyavirayassa NaM bhaMte ! jIvassa apaccakkhANavattiyA kiriyA kajjai? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! prANAtipAtavirata jIvane zuM apratyAkhyAnakriyA hoya che? uttara-he gautama! te zakya nathI. 83 micchAdasaNavattiyAe pucchA ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / evaM pANAivAyavirayassa maNUsassa vi / evaM jAva mAyAmosavirayassa jIvassa maNUsassa ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! prANAtipAta virata jIvane zuM mithyAdarzanapratyayA kriyA hoya che? uttara- he gautama ! te zakya nathI. A ja rIte prANAtipAtavirata manuSyano AlApaka paNa jANavo joIe.(zeSa 23 daMDakamAM jIva prANAtipAtathI virata hotA nathI.) A ja rIte yAvatuM mAyAmRSAvirata (sattaramA pApathI virata) samuccaya jIva ane manuSyanA saMbaMdhamAM jANavuM joIe. 84 micchAdasaNasallavirayassa NaM bhaMte ! jIvassa kiM AraMbhiyA kiriyA kajjai jAva micchAdasaNavattiyA kiriyA kajjai? goyamA ! micchAdasaNasallavirayassa jIvassa AraMbhiyA kiriyA siya kajjai siya No kajjai / evaM jAva apaccakkhANakiriyA / micchAdasaNavattiyA kiriyA no nA bhAvArtha - prazna-he bhagavan!mithyAdarzanazalyathI virata jIvane zuM AraMbhikI kriyA hoya che? yAvatuM mithyAdarzanapratyayA kriyA hoya che? uttara- he gautama! mithyAdarzanazalyathI virata jIvane AraMbhikI kriyA kadAcitu hoya che, kadAcituM hotI nathI. A ja rIte apratyAkhyAna kriyA sudhInI kriyA kadAcituM hoya che ane kadAcit hotI nathI, paraMtu aDhAramA mithyAdarzanazalyathI virata jIvane mithyAdarzana pratyayA kriyA hotI nathI. 85 micchAdasaNasallavirayassa NaM bhaMte ! Neraiyassa kiM AraMbhiyA kiriyA kajjai jAva micchAdasaNavattiyA kiriyA kajjai ? goyamA ! AraMbhiyA vi kiriyA kajjai jAva apaccakkhANakiriyA vikajjai, micchAdasaNavattiyA kiriyA No kajjai / evaM jAva thaNiyakumArassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! mithyAdarzanazalyathIvirata nairayikone zuM AraMbhiyAkriyA hoya che? thAvata mithyAdarzanapratyayAkriyA hoya che? Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvasImuM pada : kriyA uttara- he gautama ! tene AraMbhiyAkriyA hoya che yAvat apratyAkhyAnakriyA paNa hoya che, paraMtu mithyAdarzanapratyayAkriyA hotI nathI. A ja rIte stanitakumAra sudhI jANavuM joIe. 99 86 micchAdaMsaNa-sallavirayassa NaM bhaMte ! paMceMdiya-tirikkhajoNiyassa evameva pucchA ? goyamA ! AraMbhiyA kiriyA kajjai jAva mAyAvattiyA kiriyA kajjai, apaccakkhANakiriyA siya kajjai, siya No kajjai; micchAdaMsaNavattiyA kiriyA No kajjai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! mithyAdarzanazalyathI virata paMceMdriya tiryaMcone zuM AraMbhikIkriyA hoya che yAvat mithyAdarzanapratyayAkriyA hoya che ? uttara- he gautama ! tene AraMbhiyAkriyA hoya che yAvat mAyApratyayAkriyA hoya che. apratyAkhyAna kriyA kadAcit hoya ane kadAcit na paNa hoya paraMtu mithyAdarzanapratyayAkriyA hotI nathI. 87 maNUsassa jahA jIvassa / vANamaMtara joisiya-vemANiyANaM jahA Neraiyassa / bhAvArthaH- manuSyamAM kriyA saMbaMdhI nirUpaNa samuccaya jIvanI samAna jANavuM joIe. mithyAdarzana zalyavirata vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devonuM kriyAsaMbaMdhI kathana naiyikonI jema jANavuM joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM prANAtipAtathI laIne mithyAdarzanazalyathI virata samuccaya jIvo tathA covIsa daMDakavartI jIvonI AraMbhikI Adi pAMca kriyAonI prarUpaNA che. samuccaya jIva ane manuSya :- prANAtipAtathI laIne mAyAtRSAthI virata samuccaya jIva tathA manuSyane AraMbhikI ane mAyApratyayAkriyA vikalpe lAge che, zeSa traNa-pArigrahikI, apratyAkhyAnapratyayA ane mithyAdarzanazalyapratyayA kriyA lAgatI nathI, kAraNa ke je jIva ane manuSya prANAtipAtathI virata hoya che, te sarvavirata hoya che, teNe samyaktvapUrvaka hiMsAdinA pratyAkhyAna karyA hoya che tathA aparigraha mahAvratane paNa grahaNa karyuM hoya che, tethI te jIvane mithyAdarzanapratyayA, apratyAkhyAnapratyayA ane pArigrahikIkriyA lAgatI nathI. prANAtipAtavirata pramatta saMyatane AraMbhikIkriyA hoya che, apramatta saMyatane AraMbhikIkriyA hotI nathI. apramattasayatane saMjvalana kaSAyanA udayathI mAyApratyayAkriyA kadAcit lAge che, mithyAdarzanazalyathI virata samuccaya jIva tathA manuSyane eka mithyAdarzanakriyA hotI nathI. zeSa AraMbhikI Adi cAra kriyA vikalpe hoya che. mithyAdarzanazalyathI virata jIva cothAthI caudamA guNasthAna sudhI hoya che. cothA guNasthAnavartI jIva samakitI hovA chatAM avirati hovAthI mithyAdarzanazalyathI viratane apratyAkhyAnakriyA lAge che. pAMcamA guNasthAna sudhI pArigrahikIkriyA lAge che. chaThThA guNasthAna sudhI AraMbhikIkriyA lAge che ane daza guNasthAna sudhI mAyApratyayA kriyA lAge che. tenAthI AgaLanA guNasthAne A pAMca kriyAo lAgatI nathI. A rIte mithyAdarzanazalyathI virata jIvane AraMbhikI Adi cAre kriyA vikalpe lAge che. jo te jIva vItarAgI hoya, to akriya paNa hoya che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 100 ] zrI pannavaNA rUa: bhAga-3 23 daMDakanA jIvo prANAtipAta Adi sattara pApathI virata thaI zakatA nathI. nArakI, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devo tathA tiryaMca paMcendriya A paMdara daMDakanA jIvo mithyAdarzanazalyathI virata thaI zake che. temAM nArakI ane devone mithyAdarzanakriyAne choDIne AraMbhikI Adi cAra kriyA lAge che. tiryaMca paMcendriyane AraMbhikI, pArigrahika ane mAyApratyayAkriyA avazya lAge che ane apratyAkhyAnakriyA vikalpa lAge che. cothA guNasthAnavartI avirata tiryaMca paMcendriyane apratyAkhyAnakriyA lAge che; pAMcamA guNasthAnavartI dezavirata tiryaMca paMcendriyane apratyAkhyAnakriyA lAgatI nathI. A rIte mithyAdarzanazalyathI virata tiryaMca paMcendriyane traNa athavA cAra kriyA lAge che. 18 pApasthAnathI virata jIvomAMkiyA - jIva prakAra guNasthAna| AraMbhikI |pArigrahikI/mAyApratyayA apratyAkhyAna mithyAdarzana prANAtipAta Adi 17 pApathI virata | 6 thI 14 bhajanA bhajanA nathI nathI samuccaya jIva,manuSya mithyAdarzanathI virata |4 thI 14 bhajano bhajanA | bhajanA bhajano nathI samuccaya jIva-manuSya mithyAdarzanathI virata | 4thuM niyamo niyamo niyamAM niyamAM nathI nArakI, devo mithyAdarzanathI virata | 4-5 niyamAM niyama niyamAM bhajanA nathI tiryaMca paMcendriya * pAMca sthAvara, traNa vikasendriya 18 pApasthAnathI virata thaI zakatA nathI. nArakI-devo, tiryaMca paMcendriya eka mithyAdarzanathI ja virata thaI zake che. zeSa prANAtipAta Adi sattara pApathI virata thatA nathI. nathI AraMbhikI Adi kriyAonuM alpabadutvaH88 eyAsiNaM bhaMte ! AraMbhiyANaM jAva micchAdasaNavattiyANaM ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? ___ goyamA ! savvatthovAo micchAdasaNavattiyAo kiriyAo, apaccakkhANakiriyAo visesAhiyAo, pariggahiyAo kiriyAo visesAhiyAo, AraMbhiyAo kiriyAo visesAhiyAo, mAyAvattiyAo kiriyAo visesAhiyAo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! AraMbhikIthI laIne mithyAdarzana pratyayA sudhInI pAMca kriyAomAM (kriyAvALA jIvomAM) koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? - uttara- he gautama ! (1) sarvathI alpa mithyAdarzanapratyayAkriyA(vALA jIvo) che. (2) tenAthI apratyayAkhyAnakriyA vizeSAdhika che, (3) tenAthI pArigrahikIkriyA vizeSAdhika che. (4) tenAthI AraMbhikIkriyA vizeSAdhika che. (5) tenAthI mAyApratyayAkriyA vizeSAdhika che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvasIyuM pada : kriyA . [ 101 ] vivecana : prastuta sUtramAM AraMbhikI Adi pAMca kriyAnuM arthAt pAMca kriyAvALA jIvonA alpabadutvanuM pratipAdana che. (1) sarvathI alpa mithyAdarzana pratyayA kriyA che kAraNa ke te ekathI traNa guNasthAnavartI jIvone ja hoya che. (2) tenAthI apratyAkhyAnakriyAvizeSAdhika che, kAraNa ke temAM ekathI cAra guNasthAnavartI jIvono samAveza thAya che. prathama guNasthAnamAM ja anaMta jIvo che, temAM cothA guNasthAnavartI avirata asaMkhyAtA jIvo sammilita thAya, tethI te anaMta jIvothI vizeSAdhika ja thAya che. (3) tenAthI pArigrahikIkriyA vizeSAdhika che, kAraNa ke temAM ekathI pAMca guNasthAnavartI jIvono samAveza thAya che. temAM pAMcamA guNasthAnavartI dezavirata jIvo samAviSTa thavAthI te vizeSAdhika thAya che. (4) tenAthI AraMbhikIkriyA vizeSAdhika che, kAraNa ke temAM eka thI cha guNasthAnavartI jIvono samAveza thAya che. temAM chaThThA guNasthAnavartI pramatta saMyata jIvo samAviSTa thavAthI te vizeSAdhika che. (5) tenAthI mAyApratyayAkriyA vizeSAdhika che, kAraNa ke temAM ekathI daza guNasthAnavartI jIvono samAveza thAya che. temAM sAtamAthI dasamA guNasthAnavartI apramatta saMta samAviSTa thavAthI te vizeSAdhika thAya che. AraMbhikI Adi pAMca kiyAvALA jIvonuM alpabadutvaHkama kiyA | saMkhyA || kAraNa 1. | mithyAdarzana kriyA | sarvathI thoDA | 1 thI 3 guNasthAnavartI mithyAtvI jIvone ja hoya che.. 2. apratyAkhyAna kriyA vizeSAdhika |1 thI 4 guNasthAvartI, mithyAtva + avirata jIvone hoya che. | parigrahika kriyA | vizeSAdhika |1 thI 5 guNasthAnavartI, mithyAtvI+ avirata + dezavirati jIvone hoya che. 4.| AraMbhikI kriyA | vizeSAdhika |1 thI guNasthAnavartI, mithyAtva + avirata + dezavirati + pramatta saMyata jIvone hoya che. 5.| mAyA pratyayA kriyA | vizeSAdhika | 1 thI 10 guNasthAnavartI, mithyAtvI + avirata + dezavirata + pramatta saMyata + apramatta saMyatane hoya che. che bAvIsamuM pada saMpUrNa che Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 paricaya trevIsamuM pada zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 A padanuM nAma karmaprakRti pada che. tenA be uddezaka che. prathama uddezakamAM pAMca dvAronA mAdhyamathI karmasiddhAMtanI carcA karavAmAM AvI che. ***** prathama dvAramAM mULa karmaprakRtinI saMkhyA ane 24 daMDakavartI jIvomAM tenA sadbhAvanI prarUpaNA che. bIjA dvAramAM samuccaya jIva tathA 24 daMDakavartI jIvo, ATha karmonI paraMparAnuM sarjana kevI rIte kare che ? tenuM varNana che. trIjA dvAramAM eka ke aneka samuccaya jIvo tathA 24 daMDakavartI jIvomAM mULabhUta kAraNarUpa rAga ane dveSanuM nirUpaNa che. cothA dvAramAM 25 prakAranA jIvo ekatva ke bahutvanI apekSAe ATha karmothI kayA kayA karmonuM vedana kare che ? tenuM kathana che. pAMcamA dvAramAM ATha karmanI vipAka yogya prakRtionuM varNana che. bIjA uddezakamAM sarvaprathama ATha karmonI mULa ane uttara prakRtionA bheda-prabhedonuM nirUpaNa che. tyAra pachI jJAnAvaraNIyAdi ATha karmonA bheda prabhedonI sthitinuM varNana che. ekendriyathI laI saMzI-asaMzI paMceMdriya sudhInA jIvomAM jJAnAvaraNIyAdi ATha karmonA baMdhanI kAlamaryAdA tathA jJAnAvaraNIyAdi AThakarmonI jaghanya ane utkRSTa sthitine bAMdhanArA jIvonuM vistRta varNana che. ////////// A rIte baMne uddezakomAM karmabaMdhanA kAraNa, karma paraMparA tathA ATha karmanI prakRti, sthiti ane anubhAga(vipAka) baMdha vagere karma siddhAMtonuM vizada vizleSaNa che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti uddezaka-1 103. - trevIsamuM padaH karmaprakRti prathama uddezaka 2222222222222 uddezakanA pratipAdha viSaya: kai payaDI kahaM baMdhai, kaihiM va ThANehiM baMdhae jIvo / kai veei ya payaDI, aNubhAvo kaiviho kassa // gAthArtha- (1) (karma) prakRtio keTalI che? (2) kevI rIte baMdhAya che? (3) jIva keTalAM sthAnothI (kama) bAMdhe che? (4) keTalI karmapravRtionuM vedana kare che? (5) kayA karmano anubhAga, keTalA prakArano hoya che? A uddezakamAM A pAMca dhArathI viSayanuM varNana karyuM che. vivecana - prastuta gAthA baddha sUtramAM pAMca kAronA mAdhyame uddezakanA viSayonuM digdarzana karyuM che. (2) va parahIH - A dvAramAM karma prakRtinI saMkhyAnuM kathana che. (2) 26 vadha:- A dvAramAM jIva kaI rIte karma bAMdhe che? arthAtu sakarmA jIvanI karma paraMparA kaI rIte AgaLa vadhe che, te viSayanuM spaSTIkaraNa che. eka karmano udaya anya karmabaMdhanuM kAraNa bane che. eka karmathI bIjuM karma, bIjA karmathI trIjuM karma, A rIte karma paraMparAnuM cakra darzAvyuM che. (2) #aaN viMdhaH- keTalA sthAnathI jIva karma bAMdhe che? A dvAramAM karmabaMdhanA mULabhUta kAraNa rAga ane dveSanuM kathana che. (4) rU ve :- keTalI prakRtionuM vedana kare che? A dvAramAM 24 daMDakanA jIvomAM vedana karAtI prakRtionI gaNanA che. (6) vira 3pubhAvoH- kayA karmono keTalA prakArano anubhAga-vipAka che? A dvAramAM kayuM karma kaI kaI rIte potAnuM phaLa Ape che, tenuM spaSTIkaraNa che arthAtu ATha karmonI vipAka yogya pravRtionuM nirUpaNa che. prathama dvAraH karmaprakRtinI saMkhyA :| 2 kai NaM bhaMte ! kammapagaDIo paNNattAo ? goyamA ! aTTha kammapagaDIo paNNattAo, taM jahA- NANAvaraNijja, darisaNAvaraNijjaM, veyaNijjaM, mohaNijja, sAthe, gAma, joyuM, aMtarAyuM bhAvArtha:- prazna-he bhagavan! karmaprakRtio keTalI che? uttara-he gautama! karmaprakRtio ATha che, te Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 104 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 A pramANe che- (1) jJAnAvaraNIya (2) darzanAvaraNIya (3) vedanIya (4) mohanIya (5) AyuSya (6) nAma (7) gotra (8) aMtarAya. | 3 NeraiyANaM bhaMte ! kai kammapagaDIo paNNattAo ? goyamA ! evaM ceva ! evaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha-prazna- he bhagavana!nairayikone keTalI karmapravRtio hoya che? uttara- he gautama! A ja rIte ATha karmaprakRtio hoya che. nairayikonI jema vaimAniko sudhInA sarva jIvone ATha karmaprakRtio hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM prathama katikAranA mAdhyamathI karmaprakRtinA mULabheda tathA covIza daMDakanA jIvomAM te mULa bhedonuM nirUpaNa che. karma - kaSAya ane yoganA nimittathI AtmA kArmaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa kare che. te kArmaNa vargaNAnA pudgalo AtmA sAthe kSIra ane nIranI jema ekameka thaIne baMdhAya jAya che, tene karma kahe che. te karmanI mukhya ATha prakRti-svabhAva che. pratyeka karma potAnA prakRti-svabhAva anusAra phaLa Ape che. (1) jJAnAvaraNIya karma-AtmAnA mukhya be guNa che- jJAna ane darzana. AtmAnA jJAnaguNa para AvaraNa kare, jJAnaguNane DhAMke, te jJAnAvaraNIyakarma che. jJAnAvaraNIyakarma vastune jANavA rUpa AtmAnA jJAnaguNane DhAMke che. te AMkhanA pATA samAna che. AMkhamAM jovAnI zakti hovA chatAM pATAnuM AvaraNa vastunA bodhamAM bAdhaka bane che. te ja rIte AtmAmAM anaMta jJAnaguNa hovA chatAM jJAnAvaraNIyakarma temAM(jANavAmAM) bAdhaka bane che. jema-jema AvaraNa dUra thAya, tema tema jJAnaguNa pragaTa thAya che. (2) darzanAvaraNIyakarma - AtmAnA jovA rUpa darzanaguNane sAmAnya bodhane AvaraNa kare, te darzanAvaraNIyakarma che. te rAjAnA dvArapAla samAna che. je rIte dvArapAla rAjAnA darzanamAM bAdhaka bane che. te rIte darzanAvaraNIyakarma padArthone sAmAnya rIte jovA-jANavAmAM bAdhaka bane che. (3) vedanIya karma :- indriyajanya ke manojanya bhautika sukhanuM vedana karAve, te vedanIya karma che. te madha lagADelI talavAranI dhAra samAna che. temAM madhane cATavA samAna, jIvane anukULatAnI anubhUti karAvanAra zatAvedanIya karma che ane madha cATatA talavAranI dhArathI jIbha kapAya tenI samAna, pratikULatAnI anubhUti karAvanAra azAtAvedanIya karma che. (4) mohanIya karma-jIvane mUDha banAvIne hitAhitanoviveka na thavAde, te mohanIya karma che. te madirApAna samAna che. madirAnA kephamAM vyakti bhAna bhUlI jAya che tema mohanIya karmano udaya jIvane satu-asatu, heya-upAdeya, hita-ahitanA vivekamAM bhAna bhulAve che. (5) AyuSyakarma-jIvanenizcitakAla sudhI koIeka bhavamAM jakaDI rAkhe, te AyuSya karma che. te beDI samAna che. jema beDImAM baMdhAyelo gunegAra potAnA daMDanI kAlamaryAdA pUrNa thayA pahelA chUTI zakato nathI. te ja rIte AyuSya karmathI baMdhAyelo jIva narakAdi bhavamAMthI AyuSyanI kAla maryAdA pUrNa thayA pahelAM nIkaLI zakato nathI. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti : uddezaka-1 [ 105 | () nAma karma :- jIvane vividha gati, jAti, zarIra, indriya Adi vividha pariNAmonI prApti karAve, te nAmakarma che arthAt "A nArakI che, A tiryaMca che." A pramANe cokkasa nAma dhAraNa karAve, te nAma karma che. te citrakAra samAna che. citrakAra vividha raMgothI bhinna-bhinna citro taiyAra kare che. tema nAma karmanA udayathI jIva narakAdi vividha avasthAo rUpe prakaTa thAya che. (7) gotra karma:- jIvane ucca ane nIca gotramAM janma dhAraNa karAvIne uccatA ke nimnatA prApta karAve te gotrakarma che. te kuMbhAranA cAkaDA samAna che. jema eka ja cAkaDA para kuMbhAra aneka prakAranA ghaDA banAve che. temAMthI keTalAkaghaDA akSata, kaMku, caMdana AdithI bharAIne pUjanIya bane che ane keTalAka ghaDA madirA AdithI bharAIne niMdanIya bane che, tema gotra karmanA udayathI jIva jAti, kula, bala, jJAna AdinI uccatA ane nimnatAne prApta karI pUjanIya ke niMdanIya bane che. (8) aMtarAya karma :- jIvane dAna, lAbha, bhoga, upabhoga ke vIrya(parAkrama)mAM vidana utpanna kare, te aMtarAya karma che. te rAjAnA bhaMDArI samAna che. jevI rIte rAjA koI yAcakane dAna ApavAnI icchA kare, AjJA paNa Ape paraMtu bhaMDArI temAM vidana kare, to rAjAnI icchA ke AjJA saphaLa thatI nathI. te rIte aMtarAya karma AtmAnA dAnAdi pariNAmomAM vinarUpa bane che. ATha karma prakRtinA kamanI sArthakatA :- (1) jJAna-darzana, te AtmAnuM svarUpa che. jJAnanA abhAvamAM jIvanuM jIvatva saMbhavita nathI. jJAna-darzana baMne guNa sAthe ja hoya che, tema chatAM te baMnemAM jJAnaguNanI pradhAnatA che. jJAnanA mAdhyamathI ja vicAronI ane zAstronI paraMparA cAle che. sarvalabdhio jJAnopayogamAM ja prApta thAya che. savvAro sahito sAravArasa, mAravADanA te uparAMta jIva siddha thAya, tyAre paNa sAkAropayoga ja hoya che. A rIte sarva daSTikoNathI jJAnaguNanI pradhAnatA hovAthI tene AvaraNa karanAra jJAnAvaraNIyakarmanuM sthAna prathama che. (2) jJAna guNano sahacArI darzana che, tethI tene AvaraNa karanAra bIjuM darzanAvaraNIya karma che. (3) jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanAvipAkanI anubhUti karatAM jIvane harSa-zoka, sukha-duHkhanuM vedanA thAya che. jema ke jJAnAvaraNIyakarmanA tIvra udayathI ajJAnatA, darzanAvaraNIyakarmanA udayathI aMdhatA vagere jIvanA duHkhanuM kAraNa bane che ane te baMne karmanA kSayopazamathI tIvra buddhimattA vagere jIvanA sukhanuM kAraNa bane che. A rIte jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmano kSapopazama ke udaya jIvanA sukha-duHkhamAM nimittabhUta hovAthI trIjuM vedanIya karma che. (4) sukha-duHkhanI anubhUtimAM saMsArI jIvo avazya rAga-dveSa kare che, tethI cothuM mohanIya karma che. (5) rAgadveSa-mohamAM Asakta jIva narakAdinuM AyuSya bAMdhe che mATe pAMcamuM AyuSyakarma che. (6) narakAdi AyuSyanA udaya sAthe AyuSyAnusAra gati-jAti Adi nAmakarma udayamAM Ave che tethI chaThThuM nAma karma che. (7) nAmakarmanA udayamAM UMca ke nIca gotrakarmanovipAkodaya avazya prApta thAya che, tethI sAtamuM gotrakarma che. (8) UMcagotramAM prAyaH dAnAdi pAMcano kSayopazama hoya che ane nIca gotramAM prAyaH dAnAdinI aMtarAya hoya che tethI gotrakarma pachI aMtarAya karmanuM varNana che. (ra) dvitIya dvAraH karmabaMdha paraMparA - | 4 kahaNNaM bhaMte ! jIve aTTha kammapagaDIo baMdhai ? goyamA ! NANAvaraNijjassa kammassa udaeNaM darisaNAvaraNijjaM kammaNiyacchai, dasaNAvaraNijjassa kammassa udaeNaM daMsaNamohaNijja kammaM Niyacchai, daMsaNamoha Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 106 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 Nijjassa kammassa udaeNaM micchattaM Niyacchai, micchatteNaM udiNNeNaM goyamA ! evaM khalu jIve aTTha kammapagaDIo baMdhai / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! jIva ATha karmaprakRtio kevI rIte bAMdhe che? uttara- he gautama ! jJAnAvaraNIyakarmanA udayathI jIva darzanAvaraNIya karmane pAme che. darzanAvaraNIyakarmanA udayathI jIvadarzanamohanIyakarmane prApta kare che, darzanamohanIya karmanA udayathI jIvamithyAtvane prApta kare che ane he gautama ! A pramANe mithyAtvano udaya thavAthI jIva ATha karmaprakRtione bAMdhe che. 5 kahaNNaM bhaMte ! Neraie aTTha kammapagaDIo baMdhai ? goyamA ! evaM ceva / evaM jAva vemANiyA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan!aurayika ATha karmaprakRtio kevI rIte bAMdhe che? uttara-he gautama! A ja rIte jANavuM joIe yAvata vaimAnika sudhI A pramANe ja jANavuM. 6 kahaNNaM bhaMte ! jIvA aTTha kammapagaDIo baMdhati ? goyamA ! evaM ceva / evaM jAva vemANiyA / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! ghaNA jIvo AThakarmanI prakRtio kevI rIte bAMdhe che? uttara- he gautama! A ja pramANe eka vacananA kathananI jemaja yAvatu ghaNA vaimAnika devo sudhI jANavuM joIe. vivecana : prastuta dvAramAM ATha prakAranA karmabaMdhanI paraMparAnuM kathana che. zrI uttarAdhyayana sUtranA batrIsamA adhyayanamAM kahyuM che ke- rA ya loko ni ya maLIyaM = rAga ane dveSa karmabaMdhanA bIjabhUta che arthAtu rAga-dveSa karmabaMdhanA mULabhUta kAraNa che ane rAga-dveSanA pariNAma karmanA udayajanya hoya che. prastuta prasaMgamAM sUtrakAre eka karmanA udayane ja anya karmabaMdhanuM kAraNa kahyuM che. pUrvakarmanA udayathI navA karmono baMdha ane pUrvakRta baMdha pramANe karmono udaya thAya che, A rIte udayathI baMdha ane baMdhathI udaya thAya, A rIte karmanA baMdha-udayathI saMsAracakra cAlyA kare che. jJAnAvaraNIyakarmano tIvratama udaya jIvanA sAmAnya bodhanA AvaraNa rUpa banI jAya che arthAt jJAnAvaraNIyakarmanA udayathI darzanAvaraNIyakarmano udaya thAya che. jIvanA darzanaguNa para AvaraNa AvI jatAM jIva mUDha banI jAya che, tene hitAhitano viveka raheto nathI. A rIte darzanAvaraNIya karmanA udayathI darzana mohanIya karmano udaya thAya che. darzana mohanIyajanya mUDhatAthI mithyAtva mohanIya karmano udaya thAya che. mithyAtvamohanIyakarmanA udayathI jIva ATha karmano baMdha kare che. sUtrokta kathana sApekSa che kAraNa ke samyagudaSTi jIvane mithyAtvano udaya nathI tema chatAM te ATha karma bAMdhe che. dazamA sUkSmasaMparAya guNasthAna sudhI jIva cha karmono baMdha kare che. tAtparya e che ke - jIva pariNAma heU, kammattA poggalA pariNamaMti / puggala kamma nimittaM, jIvo vi taheva pariNamai // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti uddezaka-1 [ 107] jIvanA pariNAmathI ja kArmaNa vargaNAnA pudgalo karma rUpe pariNata thAya che ane karma pudgalanA udaya saMyoge ja jIvavividha pariNAma kare che. jema bIjathI aMkura ane aMkurathI patra, puSpa, phaLa ane punaH bIja utpanna thAya che, tema eka karmano udaya anya karmabaMdhanuM kAraNa bane che. saMkSepamAM sakarmA jIva ja karma bAMdhe che. tRtIyadvAra H karmabaMdha sthAna :|7 jIve NaM bhaMte ! NANAvaraNijja kammaM kaihiM ThANehiM baMdhai ? goyamA ! dohiM ThANehiM / taM jahA- rAgeNa ya doseNa ya / rAge duvihe paNNatte, taM jahA- mAyA ya lobhe ya / dose duvihe paNNatte, taM jahA- kohe ya mANe ya / icceehiM cauhiM ThANehiM vIriovaggahiehiM evaM khalu jIve NANAvaraNijja kammaM baMdhai / evaM Neraie jAva vemANie / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! jIva keTalAM(sthAnothI) kAraNothI jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che? uttara- he gautama! te be kAraNothI jJAnAvaraNIya karma bAMdhe che, jemake- rAgathI ane dveSathI. rAganA be prakAra che- mAyA ane lobha. dveSanA paNa be prakAra che-krodha ane mAna. A pramANe vIryathI upArjita cAra kAraNothI jIva jJAnAvaraNIyAdi karma bAMdhe che. A ja rIte nairayikathI vaimAnika paryata jANavuM joIe. | 8 jIvA NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM kammaM kaihiM ThANehiM baMdhati ? goyamA ! dohi ThANehiM, evaM ceva / evaM NeraiyA jAva vemANiyA / evaM dasaNAvaraNijjaM jAva aMtarAiyaM / evaM ee egatta-pohattiyA solasa dNddgaa| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! aneka jIvo keTalAM kAraNothI jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che? uttara- he gautama! pUrvokta be kAraNothI bAMdhe che. A rIte aneka nairayikothI laIne vaimAniko sudhI jANavuM joIe. A ja rIte darzanAvaraNIyathI aMtarAyakarma sudhI karmabaMdhanA kAraNo jANavA joIe. A rIte ekavacana ane bahuvacananI vivakSAthI ATha karmanA soLa AlApaka thAya che. vivecana : bIjA dvAramAM karmabaMdhano krama tathA tenA bAhya kAraNonuM kathana che ane A trIjA dvAramAM karmabaMdhanA aMtaraMga kAraNonI vicAraNA che. rAga-dveSa:- prItirUpa pariNAmane rAga ane aprItirUpa pariNAmane dveSa kahe che. rAganA be prakAra chemAyA ane lobha, lobha to AsaktirUpa, prItirUpa che ane bIjAne chetaravArUpa mAyAnA pariNAma jIvane priya lAge che, tethI te paNa prItirUpa che, teno samAveza rAgamAM thAya che. dveSanA be prakAra che- krodha ane mAna. krodha aprItirUpa che ja paraMtu mAna paNa bIjAnA guNo prati asahiSNutArUpa hovAthI aprItirUpa che. vArivAdiSahiM - vIrvoparitaiH vIryathI upagrahita. karmapulonA grahaNamAM kaSAya ane yoga baMne kAraNabhUta che. jIva rAga-dveSAdi pariNAmothI yoganA mAdhyama dvArA karmayugalone grahaNa kare che. grahaNa karelA karmapudgalo AtmA sAthe eka-meka thaIne karma rUpe baMdhAI jAya che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 108 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 - yoganI pravRtti viyaMtarAya karmanA kSayopazamathI thAya che. vIryaMtarAyakarmanA kSayopazama ke kSayajanya vIrya kAraNa che ane yoga kArya che. karma pudgalonuM grahaNa yoganA mAdhyamathI thAya che. tema chatAM prastuta prasaMgamAM sUtrakAre kAraNamAM kAryano upacAra karIne vIrya dvArA upagRhita-upArjita karma pudgalo karma rUpe baMdhAya che. te pramANe kathana karyuM che. sonasa :- eka jIva ATha karmono baMdha rAga-dveSathI kare che. ATha karmanI apekSAe tenA ATha AlApaka che ane te ja rIte aneka jIvo AThe karmano baMdha rAga-dveSathI kare che. tenA paNa ATha AlApaka thAya che. A rIte 8+8=16 AlApaka thAya che. caturthadvAraH karma vedanA - | 9 jIve NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM kammaM vedei ? goyamA ! atthegaie vedei, atthegaie No vedei / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM jIva jJAnAvaraNIya karmanuM vedana kare che? uttara-he gautama! keTalAka jIva jJAnAvaraNIya karmanuM vedana kare che ane keTalAka jIva vedana karatA nathI. 10 raie NaM bhaMte ! NANAvaraNijja kammaM vedei ? goyamA ! NiyamA vedei / evaM jAva vemANie, NavaraM- maNUse jahA jIve / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM nArakI jJAnAvaraNIya karmanuM vedana kare che? uttara- he gautama! te avazya vedana kare che. A ja rIte yAvata vaimAnika sudhI jANavuM joIe. vizeSatA e ke manuSyamAM samuccaya jIvanI jema jANavuM joIe. |11 jIvA NaM bhaMte ! NANAvaraNijja kammaM vedeti ? goyamA ! evaM ceva / evaM jAva vemANiyA / evaM jahA NANAvaraNijjaMtahA dasaNAvaraNijja mohaNijjaM aMtarAiyaM ca / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! zuM aneka jIvo jJAnAvaraNIyakarmanuM vedana kare che? uttara-he gautama! A ja rIte eka vacananA varNananI jema bahuvacananuM varNana paNa jANavuM joIe. A ja rIte yAvatu vaimAnika sudhI jANavuM joIe. je rIte jJAnAvaraNIyakarmanA saMbaMdhamAM kahyuM, te ja rIte darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAyakarmanA vedananA viSayamAM jANavuM joIe. 12 veyaNijjaAuya-NAma-goyAiM evaM ceva, NavaraM- maNUse vi NiyamA vedei / evaM ee egatta-pohattiyA solasa daMDagA / bhAvArtha:- vedanIya, Ayu, nAma ane gotrakarmanA vedananA viSayamAM paNa A ja pramANe jANavuM. temAM vizeSatA mAtra e che ke manuSya paNa A cAre ya aghAtikarmanuM vedana avazya kare che. A rIte ekatva ane bahutvanI vivakSAthI ATha karmanA soLa AlApaka thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvomAM ATha karmanA vedananuM kathana che. sAmAnya rIte 24 daMDakanA samasta Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trevIsamuM pada krarmaprakRti : uddezaka-1 109 | saMsArI jIvo AThe karmanuM vedana kare che. temAMthI je jIva svapuruSArthathI karmano kSaya kare, te jIvone te te karmanuM vedana aTakI jAya che. je jIvanA ghAtakarmono kSaya thayo nathI, te jJAnAvaraNIyAdi ATha karmonuM vedana kare che, je jIve mohanIya karmano upazama ke kSaya karyo hoya tevA agiyAramA ane bAramA guNasthAnavartI chAstha vItarAgI jIvo sAta karmonuM vedana kare che ane jeNe cAre ghAtakarmono kSaya karyo che, tevA kevaLajJAnI jIvo cAra aghAtI karmonuM vedana kare che. manuSyane choDI zeSa 23 daMDakanA jIvo ghAtakarmono kSaya karavAmAM samartha na hovAthI te ATheya karmonuM vedana kare che. manuSyanA eka daMDakamAM cAra ghAtakarmanuM vedana vikalpa thAya che, tethI manuSyomAM ekathI daza guNasthAnavartI manuSyo ATha karmonuM vedana kare che. agiyAramA, bAramA guNasthAnavartI manuSyo sAta karmonuM vedana kare che. teramA-caudamAM guNasthAnavartI manuSyo cAra aghAtI karmonuM vedana kare che. vedanIya Adi cAra aghAtI karmano udaya caudamA guNasthAna sudhI hoya che. tethI aghAtI karmonuM vedana badhA ja manuSyo kare che. siddha jIvo eka paNa karmanuM vedana karatA nathI. pAMcamuM dvAra : aSTa karma vedanA prakAra: 13 NANAvaraNijjassa NaM bhaMte ! kammassa jIveNaM baddhassa puTThassa baddha-phAsapuTThassa saMciyassa ciyassa uvaciyassa AvAgapattassa vivAgapattassa phalapattassa udayapattassa jIveNaM kaDassa, jIveNaM Nivvattiyassa, jIveNaM pariNAmiyassa, sayaM vA udiNNassa, pareNa vA udIriyassa, tadubhaeNa vA udIrijjamANassa, gaI pappa, ThiI pappa, bhavaM pappa, poggalaM pappa, poggalapariNAmaM pappa, kaivihe aNubhAve paNNatte ? goyamA ! NANAvaraNijjassa NaM kammassa jIveNaM baddhassa jAva poggalapariNAma pappa dasavihe aNubhAve paNNatte, taM jahA- soyAvaraNe, soyaviNNANAvaraNe, NettAvaraNe, NettaviNNANAvaraNe, ghANAvaraNe, ghANaviNNANAvaraNe, rasAvaraNe, rasaviNNANAvaraNe, phAsAvaraNe, phAsaviNNANAvaraNe / jaM vedei poggalaM vA poggale vA poggalapariNAma vA vIsasA vA poggalANa pariNAma, tesi vA udaeNa jANiyavva Na jANai,jANiukAme vi Na jANai, jANittA vi Na jANai, ucchaNNaNANI yAvi bhavai NANAvaraNijjassa kammassa udaeNaM / esa NaM goyamA ! NANAvaraNijje kamme / esa NaM goyamA ! NANAvaraNijjassa kammassa jIveNaM baddhassa jAva poggalapariNAmaM pappa dasavihe aNubhAve pANa7 I. bhAvArtha -prazna- he bhagavan! jIva dvArA baddha, spaSTa, baddha-spaSTa, saMcita, cita ane upacita, kiMcit vipAkane prApta, viziSTavipAkane prApta, phaLane prApta tathA udaya prApta, jIva dvArA kRta, jIva dvArA niSpAdita, jIva dvArA pariNAmita, svayaM dvArA udIrNa(udayane prApta) bIjA dvArA udayane prApta athavA sva para baMne dvArA(jJAnAvaraNIyAdi karmanA) udayane prApta karIne, gatine prApta karIne, sthitine prApta karIne, bhavane, pugalane tathA pugala pariNAmane prApta karIne jJAnAvaraNIya karmano keTalA prakArano anubhAva-vipAka hoya che? Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 uttara- he gautama! jIva dvArA baddha yAvatu pudgala pariNAmane prApta jJAnAvaraNIyakarmano daza prakArano vipAka hoya che. jema ke- (1) zrotrAvaraNa (2) zrotravijJAnAvaraNa (3) netrAvaraNa (4) netravijJAnAvaraNa (5) ghANAvaraNa (6) dhrANavijJAnAvaraNa (7) rasAvaraNa (8) rasa vijJAnAvaraNa (9) sparzAvaraNa (10) sparzavijJAnAvaraNa. jJAnAvaraNIyakarmanA udayathI je pudgalane athavA pudgalone ke pula pariNAmane athavA svabhAvathI pugalonA pariNAmane vede che, tenA udayathI jIva jANavA yogya padArthone jANato nathI, jANavAnI icchA hovA chatAM paNa jANato nathI, jANavA chatAM paNa jANato nathI, te jIva jJAnAvaraNIyakarmanA udayathI AcchAdita jJAnavALo thAya che. he gautama! A jJAnAvaraNIyakarma svarUpa che. he gautama! A jIva dvArA baddha yAvatu pudgala pariNAmane prApta jJAnAvaraNIyakarmano daza prakArano vipAka hoya che. 14 darisaNAvaraNijjassa NaM bhaMte ! kammassa jIveNaM baddhassa jAva poggalapariNAma pappa kaivihe aNubhAve paNNatte ? goyamA ! darisaNAvaraNijjassa NaM kammassa jIveNaM baddhassa jAva poggalapariNAmaM pappa Navavihe aNubhAve paNNatte, taM jahA- NihA, NihANiddA, payalA, payalApayalA, thINagiddhI, cakkhudaMsaNAvaraNe, acakkhudaMsaNAvaraNe, ohidasaNAvaraNe, kevaladasaNAvaraNe / jaM vedei poggalaM vA poggale vA poggalapariNAmaM vA vIsasA vA poggalANaM pariNAma, tesiM vA udaeNaM pAsiyavvaM Na pAsai, pAsiukamme vi Na pAsai, pAsittA vi Na pAsai, ucchaNNadasaNI yAvi bhavai, darisaNAvaraNijjassa kammassa udaeNaM / esa NaM goyamA ! darisaNAvaraNijje kamme / esa NaM goyamA ! darisaNAvaraNijjassa kammassa jIveNaM baddhassa jAva poggalapariNAma pappa Navavihe aNubhAve paNNatte / bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! jIva dvArA baddha yAvata pudgala pariNAmane prApta thayelA darzanAvaraNIya karmano keTalA prakArano vipAka hoya che? uttara- he gautama! jIva dvArA baddha,spaSTa yAvata pula pariNAmane prApta darzanAvaraNIya karmano nava prakArano vipAka kahyo che, te A pramANe che- (1) nidrA (2) nidrA-nidrA (3) pracalA (4) pracalA-pracalA (5) cAnaddhi (6) cakSudarzanAvaraNa (7) acakSudarzanAvaraNa (8) avadhidarzanAvaraNa ane (9) kevaLadarzanAvaraNa. je pudgalane, pugalone, pula pariNAmane, pudgalonA visasA(svAbhAvika) pariNAmane vede, te karmanA udayathI jIva jovA yogya vastune joto nathI, jovAnI icchAvALo hovA chatAM paNa joto nathI, joyA pachI paNa jato nathI. te jIva darzanAvaraNIyakarmanA udayathI AcchAdita darzanavALo thaI jAya che. he gautama! A darzanAvaraNIyakarma che. he gautama! A jIve bAMdhelA yAvata pudagala pariNAmane prApta darzanAvaraNa karmano nava prakArano vipAka hoya che. |15 sAyAveyaNijjassa NaM bhaMte ! kammassa jIveNaM baddhassa jAva poggalapariNAma pappa kaivihe aNubhAve paNNatte ? Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsa pa : prakRti : (ddeza5-1 goyA ! sAyAveyaNijjassa NaM kammassa jIveNaM baddhassa jAva aTThavihe aNubhAve paNNatte, taM jahA- maNuNNA saddA, maNuNNArUvA, maNuNNA gaMdhA, maNuNNA rasA, maNNA phAsA, maNosuhayA, vaisuhayA, kAyasuhayA / jaM veei poggalaM vA poggale vA poggalapariNAmaM vA vIsasA vA poggalANaM pariNAmaM, tesiM vA udae NaM sAyAveyaNijjaM kammaM vedei / esa NaM goyamA ! sAyAveyaNijje kamme / esa NaM goyamA ! sAyAveyaNijjassa jAva aTThavihe aNubhAve paNNatte / 111 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jIve bAMdhelA yAvat pudgala pariNAmane prApta thayelA zAtAvedanIya karmano keTalA prakArano vipAka hoya che ? uttara- he gautama ! jIve bAMdhelA yAvat zAtAvedanIya karmano ATha prakArano vipAka hoya che. te A pramANe che - (1) manojJazabda (2) manojJa35 (3) manojJa gaMdha (4) manojJa rasa (4) manojJa sparza (9) mana saMbaMdhI suja (7) vayana saMbaMdhI supa khAne (8) zArIrie supa. je pudgalane, pudgalone, pudgala pariNAmane; svabhAvathI pudgalonA visasA(svAbhAvika) pariNAmane jIva vede che ane tenA udayathI zAtAvedanIyakarma vede che. he gautama ! A zAtAvedanIyakarma che- he gautama ! A zAtAvedanIyakarmano ATha prakArano vipAka che. 16 asAyAveyaNijjassa NaM bhaMte ! kammassa jIveNaM baddhassa jAva taheva pucchA uttaraM ca, NavaraM - amaNuNNA saddA jAva kAyaduhayA / esa NaM goyamA ! asAyAveyaNijjassa jAva aTThavihe aNubhAve paNNatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jIve bAMdhelA azAtAvedanIyakarmano vipAka keTalA prakArano hoya che ? ityAdi prazna ane uttara pUrvavat jANavA, temAM amanojJa zabdo yAvat zarIra saMbaMdhI duHkha, te ATha prakArano vipAka hoya che. he gautama ! A azAtAvedanIyakarma che, he gautama ! A azAtAvedanIyakarmano ATha prakArano vipAka hoya che. 17 mohaNijjassaM NaM bhaMte ! kammassa jIveNaM baddhassa jAva kaivihe aNubhAve paNNatte ? goyamA ! mohaNijjassa NaM kammassa jIveNaM baddhassa jAva paMcavihe aNubhAve paNNatte, taM jahA sammattaveyaNijje, micchattaveyaNijje, sammAmicchatta-veyaNijje, kasAyaveyaNijje, NokasAyaveyaNijje / jaM vedei poggalaM vA poggale vA poggalapariNAmaM vA vIsasA vA poggalANaM pariNAmaM, tesiM vA udaeNaM mohaNijjaM kammaM vedei / esa NaM goyamA ! mohaNijje kamme / esa NaM goyamA ! mohaNijjassa kammassa jAva paMcavihe aNubhAve paNNatte / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jIve bAMdhelA yAvat mohanIyakarmano keTalA prakArano vipAka hoya che ? Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 112 / zrI 5 // sUtra: bhAga-3 uttara- he gautama! jIve bAMdhelA mohanIya karmano yAvatu pAMca prakArano vipAka hoya che. te A prabhAcha- (1) sabhyatvahanIya (2) mithyAtvavehanIya (3) sabhyabhithyAtvavehanIya (4) 4AyavehanIya ane (5) nokaSAyavedanIya. je yugalane, pudgalone, mugalapariNAmane ane mugalonA visasA (svAbhAvika) pariNAmane vede che athavA te-te prakRtinA udayathI jIva mohanIyakarma vede che. he gautama! A mohanIya keme che. he gautama! A mohanIyarkameno yAvat pAMca prakArano vipAka hoya che. 18 Auyassa NaM bhaMte ! kammassa jIveNaM jAva kaivihe aNubhAve paNNatte ? goyamA ! Auyassa NaM kammassa jIveNaM baddhassa jAva cauvvihe aNubhAve paNNatte, taM jahA- jeraiyAue, tiriyAue, maNuyAue, devAue / jaM veei poggalaM vA poggale vA poggalapariNAma vA vIsasA vA poggalANaM pariNAma, tesiM vA udaeNa Auya kamma vedei / esa Na goyamA ! Aue kamme / esa Na goyamA ! Auyassa kammassa jAva cauvvihe aNubhAve paNNatte / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! jIve bAMdhelA AyuSyakarmano keTalA prakArano vipAka hoya che? uttara- he gautama! jIve bAMdhelA AyuSya karmano bhAva cAra prakArano vipAka che. te A pramANe cha- (1) na24Ayu (2) tiryayAyu (3) manuSyAyumane (4) vAyu.4 pugatane, pudgalone, pushl-pri||bhne ke pugalonA svAbhAvika pariNAmane jIva vede che athavA te-te AyuSya karmanI prakRtionA udayathI jIva AyuSya karma vede che. he gautama!A AyuSyakarma che ane he gautama!A AyuSyakarmano cAra prakArano vipAka Doya che. |19 subhaNAmassa NaM bhaMte ! kammassa jIveNaM jAva kaivihe aNubhAve paNNatte ? goyamA ! subhaNAmassa NaM kammassa jIveNaM baddhassa jAva poggala pariNAma pappa coddasavihe aNubhAve paNNatte, taM jahA- iTThA saddA, iTThA rUvA, iTThA gaMdhA, iTThA rasA, iTThA phAsA, iTThA gai, iTThA ThiI, iDhe lAvaNNe, iTThA jasokittI, iDe uTThANa-kamma-bala-vIriya-purisakkAra-parakkame, iTThassarayA, kaMtassarayA, piyassarayA, maNuNNassarayA / jaM veei poggalaM vA poggale vA poggala-pariNAma vA vIsasA vA poggalANaM pariNAma, tesiM vA udaeNaM subhaNAma kamma vedei / esa NaM goyamA ! subhaNAme kamme / esa NaM goyamA ! subhaNAmassa kammassa jAva coisavihe aNubhAve paNNatte / / bhAvArtha:- - bhagavan ! (r)vejaaNdhe| zumanAmamanovighA 241 rano Doya cha ? ta2- gautama!(r)qAjAMdhelA zuma nAmabhano yauha 52noviDIyacha, hema ?- (1) 5STa za6 (2) 6STa 35 (3) 6STa gaMdha (4) 5STa 2sa (5) sparza (6) 6STa gati (7) sthiti (8) iSTa lAvaNya (9) iSTa yazakIrti (10) iSTa baLa, vIrya ane puruSAkAra parAkrama (11) iSTa svara (12) kAMtasvara (13) priyasvara ane (14) manojJa svara. je pudgala, pudgalo, pudgala pariNAma ane svabhAvathI Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti : uddezaka-1 [ 113 ] pula pariNAmane vede che athavA te-te karma prakRtinA udayathI jIva zubhanAmakarma vede che. A zubhanAmakarma che. he gautama ! A zubhanAmakarmano cauda prakArano vipAka hoya che. 20 duhaNAmassa NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! evaM ceva / NavaraM- aNiTThA sahA jAva hINassarayA, dINassarayA, aNiTThassarayA, akaMtassarayA / jaM veei, sesaM taM ceva jAva coddasavihe aNubhAve paNNatte / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! azubha nAmakarmano vipAka keTalA prakArano hoya che? uttara- he gautama ! zubhanAma karma pramANe azubha nAmakarmanA paNa 10 prakAranA vipAka che. vizeSatA e che ke ahIM aniSTa zabda yAvat (11) hInasvara (12) dInasvara (13) aniSTasvara ane (14) akAMtasvara jANavA. je pudgala, pudgalo ityAdi sarva zubhanAmakarmanI samAna jANavuM yAvat te-te karma prakRtinA udayathI jIva azubhanAmakarma vede che. A azubha nAmakarma che. he gautama! A cauda prakArano azubha nAmakarmano vipAka hoya che. 21 uccAgoyassa NaM bhaMte ! kammassa jIveNaM jAva kaivihe aNubhAve paNNatte ? goyamA ! uccAgoyassa NaM kammassa jIveNaM baddhassa jAva aTTavihe aNubhAve paNNatte, taM jahA- jAivisiTThayA, kulavisiTThayA, balavisiTThayA, rUvavisiTThayA, tavavisiTThayA, suyavisiTThayA, lAbhavisiTThayA, issariyavisiTThayA / jaM vedei poggalaM vA poggale vA poggala-pariNAmaM vA vIsasA vA poggalANaM pariNAma, tesiM vA udaeNaM jAva aTThavihe aNubhAve paNNatte / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIve bAMdhelA UMca gotra karmano vipAka keTalA prakArano hoya che? uttara- he gautama! jIve bAMdhelA UMca gotra karmano ATha prakArano vipAka hoya che. te A pramANe che- (1) jAti viziSTatA (2) kuLaviziSTatA (3) baLa viziSTatA (4) rUpaviziSTatA (5) tapaviziSTatA (6) zrata viziSTatA (7) lAbha viziSTatA ane (8) aizvarya viziSTatA. je pugalane, mugalone, pudgala pariNAmane athavA visasA pugalonAM pariNAmane vede che ane te-te karmaprakRtinA udayathI jIva UMcagotra karma vede che. A pramANe uccagotrakarma che. he gautamu! yAvatu A ATha prakArano UMca gotrakarmano vipAka hoya che. 22 NIyAgoyassa NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! evaM ceva, NavaraM jAivihINayA jAva issariyavihINayA / jaM vedei poggalaM vA poggale vA poggalapariNAmaM vA vIsasA vA poggalANaM pariNAma, tesiM vA udaeNaM jAva aTThavihe aNubhAve paNNatte / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nIcagotra karmano vipAka keTalA prakArano hoya che? uttara- he gautama! uccagotranI samAna jANavuM, vizeSatA e che ke ahIM jAti thAvaaizvaryanI hInatAnuM kathana karavuM. je pulane, pugalone, pudgala pariNAmane ke svabhAvathI ja pulonA pariNAmane vede che ane te-te karmaprakRtinA udayathI jIva nIcagotra karma vede che yAvat he gautama! A nIcagotra karmano ATha prakArano vipAka hoya che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 114] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 .... 23 aMtarAiyassa NaM bhaMte ! kammassa jIveNaM pucchA ? ___ goyamA ! aMtarAiyassa NaM kammassa jIveNaM baddhassa jAva paMcavihe aNubhAve paNNatte, taM jahA- dANaMtarAe, lAbhaMtarAe, bhogaMtarAe, uvabhogaMtarAe, vIriyaMtarAe / jaM vedei poggalaM vA poggale vA jAva vIsasA vA poggalANaM pariNAma, tesiM vA udaeNaM aMtarAiyaM kammaM vedei / esa NaM goyamA ! aMtarAie kamme / esa NaM goyamA ! jAva paMcavihe aNubhAve paNNatte / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! jIve bAMdhelA aMtarAya karmano keTalA prakArano vipAka hoya che? uttara- he gautama! jIve bAMdhelA aMtarAya karmano yAvatu pAMca prakArano vipAka hoya che. te A pramANe che- (1) dAnAMtarAya, (2) lAbhAntarAya, (3) bhogAMtarAya, (4) upabhogAMtarAya, (5) vIryAtarAya. je pudgalane vede che athavA pudgala pariNAmane yAvat svabhAvathI ja pulonA pariNAmane vede che ane te-te karmaprakRtinA udayathI jIva aMtarAyakarma vede che. he gautama! A aMtarAya karma che yAvata A aMtarAyakarmano pAMca prakArano vipAka hoya che. vivecana : prastuta sUtramAM AThe karma prakRtionA vipAkanuM vistRta varNana che. jIve bAMdhelA karmo ja udayamAM Ave che ane udayamAM AvelA karmonuM ja vedana-anubhava thAya che. sUtrakAre karmaprakRtionA vipAkanuM kathana karatAM pahelAM karmabaMdhanI ane udayane prApta thavAnI karmanI kramika avasthAonuM nirUpaNa karyuM che. #varkarsa...:- (1) baddha- rAgadveSa Adi pariNAmone vazIbhUta thaIne bAMdhelA eTale karmarUpe pariNata karelA, (2) spaSTa- Atmapradezo sAthe saMbaMdhane prApta thayelA, (3) baddha-spaSTa- pharIthI gADhapaNe bAMdhelA, ati-upacayapUrvaka gADha baMdhane bAMdhelA, (4) saMcita- abAdhAkALane choDIne tyAra pachI vedanane yogya niSikta karelA-niSeka-racanAne prApta thayelA, (5) cita- cayane prApta thayelA arthAt uttarottara sthitimAM pradezanI hAni ane rasanI vRddhi vaDe avasthita (6) upacita- samAna jAtinI bIjI prakRtionA saMkrama vaDe upacayane prApta thayelA, (7) ApAkaprApta- kaMIka vipAkAvasthAne abhimukha thayelA, (8) vipAkaprApta- viziSTa vipAkAvasthAne prApta thayelA, (9) phaLaprApta phaLa ApavA sanmukha thayelA ane sAmagrIthI udayane prApta thayelA, jema AmraphaLa prathama alpapakvAvasthAmAM hoya che, tyArapachI viziSTa pakvAvasthAne prApta thAya che, tyAra pachI tRpti, pramoda vagere phaLa ApavAne yogya thAya che. tema karma paNa apAkaprApta, vipAkaprApta thaIne tyAra pachI tenuM phaLa Ape che. (10) udayaprApta- bhava, sthiti Adi nimittane prApta karIne upabhogane prApta thayelA che. zIkha yasa:- lIvena varmavazvana pati rAte jIva dvArA karAyelA arthAt baddha jIvo dvArA karAyelA. rAgadveSAdi vabhAvika pariNAmothI jIva karmano baMdha kare che ane karmathI baMdhAyelA jIvamAM ja rAga-dveSAdi thAya che. karmamukta siddha jIvomAM rAga-dveSAdi thatA nathI. jIva anAdikAlathI karmabaddha che ane Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti uddezaka-1 115 ] karmabaddha jIva ja navA karmone bAMdhe che. karmathI sarvathA mukta thayelA siddha jIvo karma bAMdhatA nathI, tethI "zuddha jIva dvArA karAyelA nahIM paraMtu karmabaddha jIva dvArA karAyelA" e artha samIcIna che. jIvana vijJAna :- jIva dvArA niSpAdita. karmabaMdha samaye jIva kArmaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa kare che. kArma vargaNAmAM jJAnAvaraNIyAdi karmaprakationA bheda hotA nathI. jIva grahaNa kare tyAre turaMta ja jIvanA vIrya parAkramathI temAM karmanI prakRti, sthiti, anubhAga ane pradeza nizcita thAya che. je rIte eka ja AhAranA pulo sahaja rIte zarIramAM pariNamana pAmIne sAta dhAtumAM pariNata thAya, te ja rIte kArpaNa vargaNAnA pudgalo jJAnAvaraNIya Adi prakRtirUpe pariNata thAya che, tene karmanuM niSpAdana-nirvartana kahe che. A prakriyA jIvanA anAbhoga vIryathI ja thAya che, tethI sUtrakAre jIva dvArA niSpAdita kahyuM che. nI parimiksa :- jIva dvArA pariNAmita. karmabaMdha samaye jIvanA pariNAmo jevA hoya te pramANe karmaprakRti nizcita thAya che. jJAna, jJAnI ke jJAnanA sAdhano upara praaSa karatA karma baMdha thato hoya, to te karma jJAna para AvaraNa karaze. A rIte pratyeka karmabaMdhanA kAraNo pramANe uttarottara karma pariNAmane prApta thayelA. sarva va 3kissa:- svayaM udIraNAne prApta thayelA. anya koI paNa nimitta vinA potAnI gati,jAti anusAra karma udayamAM Ave. jema ke- manuSyAyuSya sAthe paMcendriya jAti nAma karma svayaM udayamAM Ave che, te svayaM udIrita kahevAya che. re va Iriyalsa:- animittathI udIraNAne prApta thayelA. jema ke anyanA kaTu vacana zravaNathI arati mohanIyano udaya thAya, to te para dvArA udIrita karma kahevAya. tamaM vA 3Irijhamaksi :- sva ane para baMnenA nimittathI udayamAM AvelA. jema ke narakagatimAM paramAdhAmIkRta vedanAmAM potAnA karmano udaya ane anyanuM nimitta baMne hoya che. paNa :- gatine prApta karIne. koI karmano vipAka gatinA nimittathI thAya che. te karma cokkasa gatine pAmIne tIvra vipAkayukta thaI jAya che, jema ke- azAtAvedanIyakarma narakagatine prApta karIne tIvra vipAkavALuM thaI jAya che. azAtAvedanIya karmano tIvra udaya nArakIone hoya che tevo tiryaMca Adi anya gatinA jIvone hoto nathI. UiM:- sthitine pAmIne. ahIM sthiti zabdathI sarvotkRSTasthitinuM grahaNa thAya che. koI karma sarvotkRSTa sthitine pAmIne tIvra vipAkavALuM thAya che. AvuM paNa bhavane prApta karIne, koI karma bhavanA nimittathI potAnovipAka batAvavA samartha hoya che, jema ke- manuSyabhava ane tiryaMcabhavane pAmI nidrArUpadarzanAvaraNIya karma potAno viziSTa vipAka pragaTa kare che. jogAnaM paNa kASTha, DhekuM ane talavAra vagere bAhya pulanuM nimitta pAmIne karmano udaya thAya che, jema ke-bIjAe pheMkela kASTha, DhekuM ane talavAra vagere pugalane pAmI azAtAvedanIya karma ane krodhAdi kaSAya mohanIya karmano udaya thAya che. pati pariNAme pukha :- pudgala pariNAmane pAmIne. koI karma pudgalanA pariNAmane pAmIne vipAkane prApta thAya che, jema ke- AhAranA ajIrNa pariNAmathI azAtAvedanIya karma ane madirApAnathI jJAnAvaraNIyakarma vipAkane prApta thAya che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 11s | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 karmodayanA uparokta nimittamAMthI gati, sthiti ane bhavanuM nimitta svanimitta che ane eka ke aneka paudgalika padArtho ke padArthanuM pariNamana para nimitta che. karmano udaya kyAreka svanimittaka hoya, kyAreka paranimittaka hoya ane kyAreka sva-para ubhaya nimittaka hoya che. A rIte pratyeka karmono vipAka gati, sthiti Adi nimittane prApta karIne pudgalanA mAdhyamathI thAya che. zAnAvaraNIya karmano vipAka - jJAnAvaraNIya karmano vipAka daza prakAre anubhavAya che. jJAnAvaraNIya karmanuM phaLa daza prakAre bhogavAya che. pAMca indriyanuM AvaraNa ane tenA vijJAnanuM AvaraNa. A rIte tenA daza prakAra thAya che. tenA mukhya prakAra be che- (1) indriyAvaraNa- zabdAdi viSayo grahaNa karavAnI kSamatA na hovI, te indriyAvaraNa che. (2) Indriya-vijJAnAvaraNa- viSayo grahaNa thayA pachI tenuM vizeSa jJAna na thavuM athavA tenI smRti ke dhAraNA na thavI, te vijJAnAvaraNa che. A rIte pAMca indriya ane tenA vijJAnanuM AvaraNa samajI zakAya che. pAMca prakAranI dravyendriyanI prApti aMgopAMganAmakarmajanya che paraMtu pAMca prakAranI bhAvendriyanI prApti jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI thAya che. bhAvendriyanA be bheda che- labdhi ane upayoga. kAna, AMkha AdidravyendriyonI prApti thavA chatAM indriyAvaraNathI te-te indriyanI labdhi-bhAvendriya para AvaraNa thAya che. tethI te indriyanI potAnA viSayane grahaNa karavAnI kSamatA rahetI nathI ane indriya vijJAnAvaraNathI te-te indriya-bhAvendriya(upayoga) para AvaraNa thAya che, tethI viSaya grahaNa thavA chatAM te te viSayanuM vizeSa jJAna thatuM nathI. dasa prakArano vipAka A pramANe che(1) zrotrAvaraNa- zrotra-zroteMdriya viSayaka labdhi-kSayopazama para AvaraNa thavuM. ekendriyAdi jIvone kAna na maLavA athavA paMcendriya jIvone kAna maLavA chatAM kAnamAM zabda grahaNa karavAnI zakti na hoya arthAt baherApaNuM hoya, te zrotrAvaraNa che. (2) zrotra vijJAnAvaraNa- zrotendriyanA upayoga para AvaraNa thavuM. arthAt zabda sAMbhaLavA chatAM teno vizeSa artha na samajavo. abudha bALaka zabda sAMbhaLe che, chatAM teno bhAva samajI zakatA nathI. (3) netrAvaraNa- ekendriyayAdi jIvone AMkha na maLavI temaja caurendriyAdi jIvone AMkha maLavA chatAM jovAnI kSamatA na hovI arthAt janmAMdhatA, motibaMdu ke cazmAnA naMbara AvavA te netrAvaraNa che. (4) netra vijJAnAvaraNa- dekhAvA chatAM tenuM vizeSa jJAna na thavuM. mUrkha vyakti sAme UbhelI anya vyaktine joI zake che, paraMtu tenA hAvabhAva vagere oLakhI zakatI nathI. (5) ghANAvaraNa- ekendriyAdi jIvone nAka na maLavA temaja teindriyAdi jIvone nAka maLavA chatAM gaMdhanA pugalone grahaNa karavAnI kSamatA na hovI. (6) ghrANavijJAnAvaraNa- gaMdha AvavA chatAM tenI vizeSa parakha na hovI. (7) rasendriyAvaraNa- ekendriya jIvone jIbha na maLavI temaja beindriyAdi jIvone jIbha hovA chatAM svAdanA pugalone grahaNa karavAnI kSamatA na hovI. (8) rasendriya vijJAnAvaraNa- svAda AvavA chatAM tenI vizeSa parakha na hovI. (9) sparzendriyAvaraNa sparzendriya hovA chatAM sparzanI zakti na hovI. sparzano anubhava na thavo. zarIranA je bhAgamAM lakavAnI asara hoya, tyAM sparzano anubhava thato nathI. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM pada : karmaprakRti H uddezaka-1 (10) sparzendriyavijJAnAvaraNa- sparzano anubhava thavA chatAM tenI vizeSa parakha na hovI. sparzendriyanuM AvaraNa koI jIvone hotuM nathI kAraNa ke ekendriya jIvone paNa sparzendriya hoya ja che. jyAM sudhI indriya paryApti pUrNa thaI na hoya, tyAM sudhI aparyAptAvasthAmAM sparzendriyanuM AvaraNa gaNI zakAya che paraMtu koI paNa paryAptA jIvone sparzendriyanuM AvaraNa nathI, tethI ahIM sparzendriyanuM AvaraNa nahIM paraMtu sparzanuM sAmAnya jJAna na thavuM, te ja sparzendriyAvaraNa ane sparzanuM vizeSa jJAna na thavuM, te sparzendriya vijJAnAvaraNa che. 117 ekendriyone rasendriyAdi cAra indriyAvaraNa ane cAre indriyavijJAnAvaraNa prAyaH baMne hoya che. vRttikAre tenuM spaSTIkaraNa ApyuM che. bakula Adi keTalIka vanaspati ekendriya hovA chatAM te zabdAdi pAMce viSayane AMzika rUpe grahaNa kare che. jema kyAreka dravyamrutanA abhAvamAM bhAva zruta hoya che, tema kyAreka dravyendriyanA abhAvamAM jJAnAvaraNIya karmanA sayopazamathI bhArendriya hoya che. beindriyone ghrANAdi traNa indriyonuM, teindriyone cakSu Adi be indriyonuM ane caurendriyone zrotrendriyanuM ane te te indriyonA vijJAnanuM AvaraNa hoya che. jJAnanA pAMca prakAra che te ja rIte jJAnAvaraNIyakarmanA paNa pAMca prakAra che. tema chatAM sUtrakAre jJAnAvaraNIyakarmanA vipAkamAM avadhijJAna Adi traNa pratyakSa jJAnanI vivakSA karI nathI. prastuta prasaMgamAM indriyajanya mati ane zrutajJAnanI vivazA karIne tenA vipAkanA daza prakAranuM kathana karyuM che, paraMtu avadhijJAnAdinI prApti na thavI te paNa jJAnAvaraNIya karmano ja vipAka che, te jJAnAvaraNIya karmanuM phaLa che. naM veD poLAM...H- koI paNa karmanuM phaLa pudgalanA mAdhyamathI bhogavI zakAya che. tathAprakAranA pudgalano saMyoga kyAreka anya nimittathI thAya che ane kyAreka svataH thAya che. jema koIe pheMkelo patthara AMkha para vAge tyAre jovAnI zakti kSINa thAya che, kyAreka AhAranA ajIrNa rUpa pariNamanathI jIvanI jJAnazakti kSINa thaI jAya che athavA kyAreka jJAnAvaraNIyakarmanA svataH udayathI ja jJAna zakti kSINa thAya che. A rIte svataH athavA parataH tathAprakAranA pudgala ane pudgala pariNAmane prApta karIne jIvanI jJAnazakti kSINa thAya che, tyAre jIvanI jANavAnI zakti hovA chatAM jANI zakato nathI. kadAca jANe chatAM paNa te viSayanuM vizeSajJAna ke smRti-dhAraNA karI zakato nathI. A jJAnAvaraNIya karmanuM phaLa che, jJAnAvaraNIya karmano prabhAva che. darzanAvaraNIyakarmano nava prakArano vipAka :- cakSu Adi darzananuM AvaraNa karanAruM karma darzanAvaraNIya karma che. teno vipAka nava prakAre anubhavAya che. pAMca prakAranI nidrA ane cakSu darzanAdi cAre prakAranA darzana para AvaraNa thavuM. (1) nidrA- sukhapUrvaka jAge, (2) nidrA-nidrA- duHkhapUrvaka jAge te. (3) pracalA- beThA beThA ke UbhA-UbhA UMgha Ave te, (4) pracalA-pracalA- cAlatAM-cAlatAM, haratA pharatAM UMgha Ave te, (5) styAnagRddhi- ati sakliSTa karmanA udaye gADha nidrAmAM sUtelI vyakti potAnI zaktithI anekaguNI vadhu zakti pAmIne prAyaH divase ciMtavelA asAdhAraNa kAryane nidrAvasthAmAM karI nAMkhe che. (6) cakSudarzanAvaraNa- netra dvArA thatAM darzananuM AvaraNa karanAra karma. (7) acasudarzanAvaraNanetra sivAya zeSa cAra indriya ane mana dvArA thatAM darzananuM AvaraNa karanAra karma. (8) avadhidarzanAvaraNarUpI padArthane jonAra AtmAnA avadhidarzana guNa para AvaraNa karanAra karma athavA avadhijJAnanI sAthe Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 thatAM sAmAnya bodhanuM AvaraNa karanAra karma. (9) kevaLadarzanAvaraNa- eka ja samayamAM lokAlokanA bhAvo jonAra AtmAnA kevaLadarzana guNanuM AvaraNa karanAra karma. - jJAnAvaraNIya karmanI jema ja svayaM udayane prApta athavA bIjA dvArA udIrita thatAM darzanAvaraNIyakarma dvArA darzana guNa Avarita thAya che. - ver onAM... :- jIva anya nimittathI athavA svAbhAvika rIte tathAprakAranA eka ke aneka pudgalone athavA pudgala pariNAmane bhogave che. te pudgalone bhogavatAM-bhogavatAM tenI darzana zakti kSINa thAya che, jema ke komaLa zayyA Adi sAdhano, gariSTa padArtha yukta bhojananuM pariNamana, atyaMta zrama pachI ekAMta zAMta sthAna vagere nimitto prApta thatAM jIvanidrAdhIna banI jAya, pAMca prakAranI nidrAvasthA darzanaguNanI sarva thAtI pakRti che. nidrAvasthAmAM cakSu ke cakSu sivAyanI indriyo dvArA baudha thato nathI. A rIte nidrAvasthA darzanaguNa para saMpUrNapaNe AvaraNa kare che tethI teno samAveza darzanAvaraNIyakarmanA vipAkamAM thAya che. A rIte pAMca prakAranI nidrAvasthA ane cakSu Adi cAra prakAranA darzananuM AvaraNa thAya te darzanAvaraNIya karmano viSAka-phaLa che. vedanIyakarmano vipAka :- vedanIya karmanA be bheda che- zAtAvedanIya ane azAtAvedanIya, baMne prakAranA vedanIya karmono ATha-ATha prakArano vipAka che. zAtAvedanIya karmano ATha prakArano vipAka H- zAtAvedanIyakarma potAnuM phaLa ATha prakAre Ape che- (1) manojJa(managamatA) veNu, vIllA AdinA zabdonI prApti (2) manojJarUpanI prApti (3) attara, caMdana, phUla Adi manojJa gaMdhanI prApti (4) zeraDI Adi manojJa susvAdu rasanI prApti (5) manojJa sparzanI prApti (6) mananuM sukha (7) vacananuM sukha, vacano sAMbhaLavA mAtrathI kAnamAM ane manamAM AhlAda utpanna thAya te (8) kAyAnuM sukha. uparokta AThe prakAranA vipAkamAM pAMce indriyonA anukULa viSayonI prApti thavI. bIjAnA anukULa zabdAdinuM zravaNa thAya, anukULa rUpa, gaMdha, rasa ane sparzanI prApti thAya, te zAtAvedanIyakarmanA udayanuM phaLa che. kyAreka anya koI paNa nimitta vinA manamAM sahaja rIte prasannatAno anubhava thAya, te manasaukhya che, te rIte vacana ane kAyAnuM paNa zubha anukULa pravartana thavuM te vacanasaukhya ane kAya saukhya che. saMkSepamAM anukULa pudgalonI, anukULa saMdhogonI, anukULa vAtAvaraNanI prApti thavI te zAtAvedanIya karmanuM phaLa che, azAtAvedanIyakrarmano ATha prakArano vipAka :- zAtAvedanIyakarmathI viparIta ATha prakArano azAtAvedanIyakarmano vipAka-phaLa che. (1) amanojJa zabda- manane apriya lAge tevA kAgaDA, gadheDA AdinA karkaza zabdonI prApti thavI. (2) amanojJa rUpa- manane apriya lAge tevA kadarUpA padArthono saMyoga thavo. (3) amanojJa gaMdha- mRta kalevara Adi dugaMdhI padArthono saMyoga thavo. (4) amanojJa rasa- manane pratikULa svAdavALA padArtho prApta thavA. (5) amanojJa sparza- karkazAdi pratikULa sparzanI prApti thavI. (6) mananuM duHkha- tathA prakAranA saMyogathI mananI aprasannatA, zoka, nArAjagI vagere. (7) vacananuM du:kha-- anyanI karkaza, kaThora Adi apriya vANI sAMbhaLavA maLavI. (8) kAyAnuM duHkha- tathA prakAranA saMyogathI zArIrika duHkha, pratikULatA prApta thavI. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti : uddezaka-1 119 ] A rIte pAMce indriyonA pratikuLa viSayonI prApti thavI. kyAreka bAhya nimittathI ane kyAreka bAhya nimitta vinA svataH mananI aprasannatA, dvidhA, muMjhavaNa AdinI anubhUti thavI, temaja vacana ane kAyAnuM viparIta vartana karavuM. saMkSepamAM pratikULa saMyogo, pratikULa vAtAvaraNa ane pratikULa pudgalonI prApti thavI te azAtA vedanIya karmanuM phaLa che. mohanIyakarmano pAMca prakArano vipAka:- mohanIya karmanA mukhya be bheda che- darzanamohanIya ane cAritramohanIya. darzanamohanIya- darzana-zraddhAmAM bAdhaka bane te darzanamohanIya karma che. darzana mohanIyakarmanuM vedana traNa prakAre thAya che- (1) samyakatva vedanIya-je karmanA udayamAM kSayopazama samakita thAya paraMtu upazama ke kSAyika samakitamAM bAdhaka bane, te karma samyakatva vedanIya kahevAya che. jIva samyagadarzana prApta karetyAre mithyAtvanA dalikonA traNa puMja kare che-zuddha, ardhazuddha ane azuddha.mithyAtvanA zuddha thayelA dalikonuM vedana thAya, te ja samyakatvavedanIya karma che. tenA udayamAMkSAyopathamika samakita thAya che. samyagdarzananI anubhUti hovAthI zama-saMvega Adi pariNAmonuM vedanA thAya che, paraMtu temAM mohanIyakarmanA zuddha dalikonuM vedana thatuM hovAthI te samyakatvamAM cala, mala ane agADha doSa utpanna thatA rahe che. (2) mizra vedanIya- mithyAtvanA ardha zuddha dalikonuM vedana karavuM, te mizra mohanIya che. tenA udayathI jIvanI daSTimizra rahe che arthAt sabhyatva ane mithyAtva rUpa mizrapariNAmanuM vadana hoya che. A prakRtinA udayathI jIva kudeva, kuguru ane kudharma para paNa zraddhA kare che temaja sudeva, suguru ane sudharmamAM paNa zraddhA rAkhe che tathA baMne prakAranA AcaraNa paNa kare che paraMtu zuddha vItarAga dharmamAM sthira thAya nahIM. (3) mithyAtva vedanIya-mithyAtvanA azuddha dalikonuM vedana karavuM, te mithyAtvavedanIya che. tenA udayathI jIvanI mithyAdaSTi thAya arthAtu kudeva, guru ane kudharmamAM sudeva Adi buddhi thAya ane zraddhAno abhAva thAya che. cAritra mohanIya- cAritra-sadAcaraNamAM, cAritrapAlanamAM bAdhaka bane te cAritra mohanIya karma che. tenuM vedana be prakAre thAya che- (1) kaSAya vedanIya- krodha, mAna, mAyA, lobhanA pariNAmonuM vedana karavuM, te kaSAya vedanIya che. (2) nokaSAya vedanIya- kaSAyane pragaTa karanArA, kaSAyane sahAyaka hAsya, rati, arati Adi pariNAmonuM vedana karavuM, te nokaSAya vedanIya che. mohanIya karmanI prakRtio potAnuM phaLa Ape tyAre vividha pariNAmonuM vedana thatuM hovAthI sUtrakAre samyakatva vedanIya, mithyAtva vedanIya Adi dareka prakRti sAthe 'vedanIya' zabda prayoga karyo che. mohanIya karmanuM vedana parataH eTale pugalanA nimittathI thAya ane kyAreka svataH thAya che, jema ke- megha dhanuSanA palaTAtA raMgane joIne vairAgyanA pariNAma jAgRta thAya ane zama, saMvega Adi samyakatva guNono vikAsa thAya, to tene tyAre samyakatva mohanIyanuM vedana parata che. karmanA udayamAM dravya, kSetra, kAla, bhAva ane bhava, te pAMce nimitta rUpa bane che. samyakatva vedanIyanA anubhavamAM meghadhanuSanuM rUpa eTale ke dravya" kAraNabhUta banyuM, te ja rIte koI kSetrAdi paNa kAraNabhUta bane che; kyAreka bAhya nimitta vinA paNa samyakatva vedanIya karmanA udayathI jIvanA prazama Adi pariNAma thAya che. AyuSyakarmano cAra prakArano vipAka - AyuSya karma cAra prakAre bhogavAya che- narakAyuSya, tiryaMcAyuSya, Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 120] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 manuSyAyuSya ane devAyuSya. jIva cAra kAraNe narakAdi gatino Ayu baMdha kare che. te karma yathAsamaye tarUpe udayamAM Ave che ane sthiti pramANe nikAcita rUpe jIva teno anubhava kare che. AyuSya karmanuM phaLa kyAreka parataH prApta thAya che, jema ke- vartamAna bhavanA AyuSyane apavartana (alpa) karanArAzastra Adino saMyoga thAya,viSamizrita AhAranuM pariNamana thAya athavA tathA prakAranA saMyoge svAbhAvika rIte atyaMta zIta ke atyaMta uSNa pudgalono saMyoga thAya, A rIte koIpaNa nimittathI vartamAna bhavanuM AyuSya pUrNa thAya ane jIva nArakI rUpe utpanna thaIne narakAyuSyane bhogave to te narakAyuSyano udaya parataH kahevAya che. kyAreka anya nimatta vinA paNa vartamAna AyuSya pUrNa thAya ane te jIva narakamAM utpanna thaIne narakAyuSyanuM vedana kare, te svataH udaya kahevAya che. A rIte cAre ya prakAranA AyuSyano vipAka samajavo. zubha-azubha nAmakarmano vipAka:- nAmakarmanA mukhya be bheda che- zubhanAmakarma ane azubhanAma karma. zubhanAmakarma 14 prakAre potAnuM phaLa Ape che. (1thI5) iSTa zabda- zubhanAma karmanA saMyoge potAnA zabdo svayaMne, anyane anukULa ke managamatA lAge, zravaNa karatAM AnaMda thAya, te ja rIte potAnA zarIranI AkRti-rUpa gaMdha, rasa ane sparza anukULa hoya, te svayaMne ane bIjAne priya lAge, te sarve zubha nAma karmanuM phaLa che. A rIte iSTa zabda, iSTarUpa, iSTagaMdha, inTarasa ane iSTasparzanuM svarUpa che. (6) iSTa gati- tenA be artha che- (1) devagati ke manuSyagati athavA (2) hAthI Adi jevI uttama cAla. (7) iSTa sthiti- iSTa ane sahaja siMhAsana Adi para ArohaNa (8) iSTa lAvaNya-abhiSTa kAMti vizeSa athavA zArIrika sauMdarya (9) iSTa yazakIrti-viziSTa parAkrama pradarzita karavAthI thanArI khyAtine yaza kahe che ane dAna, puNya AdithI thanArI khyAtine kIrti kahe che. (10) iSTa utthAnAdi- zarIra saMbaMdhI ceSTAne utthAna, bhramaNa Adine karma, zArIrika zaktine baLa, AtmAthI utpanna thanArA sAmarthyane vIrya, Atmajanya svAbhimAna vizeSane puruSAkAra ane potAnA kAryamAM saphaLatA prApta karAve tevA puruSArthane parAkrama kahe che. (11) iSTa svara- vaNA AdinI samAna vallabhasvara (12) kAMtasvara- koyalanA svara samAna kamanIya svara. sAmAnya rIte icchita svara. (13) priyasvara- vAraMvAra sAMbhaLavo game, te priyasvara ane (14) manojJa svara- manane game tevo svara koI paNa pUrva paricaya na hovA chatAM svAbhAvika rIte anyane ApaNo svara AkarSaka ane manohara lAge, te manojJa svara kahevAya che. iSTa zabdamAM zabdonI madhuratA che ane kaTutA rahita zabdono prayoga thAya che; jyAre iSTa svaramAM kaMThanI madhuratA pramukha che. azubhanAmakarmano vipAka - azubhanAmakarmano udaya paNa zubhanAmakarmanI jema 14 prakArano che. te zubhanAmakarmathI viparIta che. (1) aniSTa zabda- potAnA zabdono prayoga svayaMne tathA anyane pratikULa lAge, managamatA zabdo na hoya, te aniSTa zabda kahevAya che, jema ke kAgaDA, kUtarA, gadheDA Adi jIvonA karkaza zabdo aniSTa hoya che, te koIne paNa iSTa lAgatA nathI. (2-5) potAnA zarIranA rUpa, gaMdha Adi pratikULa amanojJa hoya, to te aniSTa rUpa, gaMdha Adi kahevAya che. A rIte aniSTa zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparzanuM svarUpa iSTa zabdAdithI viparIta potAnA zarIranI apekSAe hoya che. (6) aniSTa gati- UMTa jevI asuMdara gati, (7) aniSTa sthiti- sahaja rIte tuccha sthAnamAM sthiti, (8) aniSTa lAvaNya- kAMti rahita nisteja zarIra, (9) azokIrti-apayaza pAmavo. (10) aniSTa utthAnAdi, (11) aniSTa Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti uddezaka-1 [ 121 | svara- karkaza svara, (12) akAMta svara- anicchita svara, (13) apriyasvara, (14) amanojJa svarabIjAne vAraMvAra sAMbhaLavAnI icchA na thAya, tevo svara. A cauda azubha nAmakarmanuM svarUpa upara varNita zubha nAmakarmanA svarUpathI viparIta che. A rIte nAmakarma zarIra saMbaMdhita che. rUpavAna, tejasvI AkarSaka zarIranI prApti thavI te zubha nAmakarmanuM phaLa che ane kadarUpuM, nisteja, kAMtidIna zarIranI prApti thavI, te azubha nAmakarmanuM phaLa che. gotra karmano vipAka :- gotrakarmanA mukhya be bheda che- (1) uccagotra karma. (2) nIcagotra karma. jAti Adi ATha prakAranI viziSTatAno anubhava karAve, te UMcagotra karmano vipAka che ane te ATha prakAre hInatAno anubhava karAve te nIcagotrano vipAka che. UMca gotra karmano ATha prakAre vipAka- (1) jAti viziSTatA- zreSTha jAtimAM janma thavo athavA nimna jAtimAM janmathavA chatAM rAjA vagere viziSTa puruSa teno svIkAra karIne UMca pade sthApita kare, to te jAtiviziSTatA kahevAya che. (2) kuLa viziSTatA- zreSTha kuLamAM janma thavo athavA zreSTha kuLamAM sanmAnita thavuM. (3) baLa viziSTatA- malla AdinI jema viziSTa zArIrika zaktithI saMpanna hovuM. (4) rUpa viziSTatA- uttama vastra-alaMkArAdithI saMpanna. (5) tapa viziSTatA- uttama koTinA tapanuM AcaraNa karavuM. bAra bhede tapa karavAnI viziSTa kSamatAnI prApti thavI. (6) zrata viziSTatA- viziSTa jJAna ane abhuta jJAnanI prApti thavI. (7) lAbha viziSTatA- pota-potAnI jAtimAM sarva zreSTha padArthane ratna kahe che, jema ke manuSyomAM cakravartI zreSTha che, tethI tene nararatna, ekendriyomAM cakra Adi sAta cakravartInA ratno, tiryaMca paMcendriyamAM azvaratna, gajaratna vagere. A rIte pota-potAnI jAtimAM zreSThatama avasthAno lAbha thavo temaja bahumulyavAna uttama koTinA ratna vagarenI prApti thavI. (8) aizvarya viziSTatA- dhana, suvarNa Adi padArtho tathA sanmAna pratiSThA lokamAM aizvaryajanaka che, tenAthI saMpanna thavuM. nIca gotra karmano ATha prakArano vipAka - jAti AdinI ATha prakAre hInatA prApta thavI, te nIcagotranuM phaLa che. (1) jAti hInatA- nIca jAtimAM janma thavo. (2) kuLa hInatA- nIca kuLamAM janma thavo. temaja tuccha ke niMdanIya nIca kuLa yogya AcaraNa karavuM. te kuLa hInatA che. (3) zArIrika baLanI hInatA. (4) rUpAhInatA (5) tapInatA- zreSTha tapa sAdhanAnuM AcaraNa na karavuM. (4) zruta hInatAviziSTa jJAnanI prApti na thavI. (7) lAbha hInatA- koI paNa zreSTha padArthono lAbha na thavo, deza-kALane ayogya vyApAra karavAthI lAbhahInatA thavI. (8) aizvaryA hInatA- bAhya Rddhi dhana saMpatti Adi ane AtyaMtara Rddhi, buddhi saMpannatA Adi guNonI prApti na thavI. saMkSepamAM UMca gotra karmanA phaLa svarUpe jIvane zreSTha sthAna, zreSTha pada ane zreSTha padArtho tathA uttama koTinA lAbhanI prApti thAya che ane nIca gotra karmanA phaLa svarUpe zreSTha sthAnAdi tathA uttama koTinA lAbhanI prApti thatI nathI. gotra karmano udaya kyAreka pugala ane pugala pariNAmathI thAya che. jevI rIte zaktivardhaka auSadhinA niraMtara sevanathI baLanI viziSTatA prApta thAya che ane kyAreka gotra karmanA svataH udayathI ja jAti AdinI viziSTatA ke hInatA prApta thAya che. aMtarAyakarmano vipAka:- aMtarAyakarmanI pAMca prakRti che ane te pAMca prakAre ja potAnuM phaLa Ape che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 dAnAMtarAya - dAnanI sAmagrI pAse hoya, guNavAna pAtra dAna levA sAme taiyAra hoya, dAnanuM phaLa paNa jANatA hoya, dAnanI icchA paNa hoya, tema chatAM je karmanA udayathI jIva dAna daI na zake, ALasa Adi keTalAya prakAranI bAdhAo utpanna thAya; tene "dAnAMtarAyakarma kahe che. te ja rIte dAnanA bhAvo ja na thAya te paNa dAnAMtarAya karmano vipAka che. lAbhAMtarAya - dAtA udAra hoya, deya vastu paNa vidyamAna hoya, lenAra paNa kuzaLa ane guNavAna pAtra hoya, chatAM paNa je karmanA udayathI tene iSTa vastunI prApti na thAya, tene 'lAbhAMtarAyakarma' kahe che. puruSArtha karavA chatAM lAbhanA saMyogo ja na thAya, te paNa lAbhAMtarAya karmano vipAka che. bhogavaMtarAyaH- je padArtha ekavAra bhogavI zakAya tene bhoga kahe che, jema ke- bhojana Adi. bhoganA vividha sAdhana hovA chatAM paNa jIva je karmanA udayathI bhogya vastuonuM sevana karI zake nahIM, tene bhogAMtarAya karma kahe che. bhogya padArtho na maLavA te paNa bhogAMtarAya karmano vipAka che. upabhogatarAyaH- je padArtha vAraMvAra bhogavI zakAya, tene upabhoga kahe che, jemake- makAna, vastra, AbhUSaNa Adi.upabhoganI sAmagrI hovA chatAM paNa je karmanA udayathI jIva te sAmagrIno upabhoga karI na zake, tene upabhogAMtarAya karma kahe che. upayogI sAmagrI prApta na thavI, te paNa upabhogAMtarAya karmano vipAka che. viAMtarAya - vIrya parAkrama. je karmanA udayathI jIva maMdotsAha, hatotsAha, ALasa, durbaLatAnA kAraNe kArya vizeSamAM parAkrama karI na zake, zakti sAmarthyano upayoga karI na zake, saMyama-tapamAM parAkrama na karI zake, tene vIryaMtarAyakarma kahe che. vIryanA traNa prakAra hovAthI vIryaMtarAyakarmanA paNa traNa prakAra che. (1) bAlavIyatarAya-je karmanA udayathI jIva saMsAra saMbaMdhita kAryo karavAmAM samartha na thAya, temaja samartha hovA chatAM te kAryamAM puruSArtha karI na zake, te bAlavItarAyakarma che. (2) paMDitanIyatarAya- je karmanA udayathI jIva ratnatrayanI sAdhanA karavAmAM samartha na thAya temaja samartha hovA chatAM te mArgamAM puruSArtha karI na zake, te paMDita vIAMtarAyakarma che. (3) bAlapaDitanIyatarAya- je karmanA udayathI jIva zrAvakavratanI sAdhanA karavAmAM samartha na thAya temaja samartha hovA chatAM te mArgamAM puruSArtha karI na zake, te bAlapaMDitavIryaMtarAyakarma che. aMtarAya karmanuM phaLa kyAreka pudgala ane pudgala pariNAmanA vedanathI thAya che, jema ke acAnaka akasmAtu thatAM, hAtha-paga bhAMgI jAya, to te vyakti vIAMtarAya karmanA udaye potAnuM parAkrama phoravI zakatI nathI ane kyAreka aMtarAya karmanA svataH udayajanya pariNAmathI vyaktinI zakti kuMThita thaI jAya che. te prathama uddezaka saMpUrNa Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM pada : karmaprakRti H uddezaka-ra trevIsamuM pada : bIjo uddezaka ////////// ///////////// 123 // mULa karmaprakRtiH 1 kai NaM bhaMte ! kammapagaDIo paNNattao ? goyamA ! aTTha kammapagaDIo paNNattAo, taM jahA- NANAvaraNijjaM jAva aMtarAiyaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! karmaprakRtio keTalI che ? uttara- he gautama ! karmaprakRtio ATha che. jJAnAvaraNIya yAvat aMtarAya. jJAnAvaraNIyakarma: 2 NANAvaraNijje NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- AbhiNibohiyaNANAvaraNijje jAva kevalaNANAvaraNijje bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jJAnAvaraNIyakarmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA pAMca prakAra che, jema ke- AbhinibodhikajJAnAvaraNIya yAvat kevaLajJAnAvaraNIyakarma. vivecanaH prastuta sUtramAM jJAnAvaraNIya karmanI pAMca uttara prakRtionuM kathana che. jJAnanA pAMca prakAra hovAthI tene AvaraNa karanAra jJAnAvaraNIya karmanI uttara prakRtionA pAMca prakAra che. (1) matijJAnAvaraNIyakarma H-- pAMca indriya ane mananA nimittathI je jJAna thAya, te Abhinibodhika- mati jJAna che. tene AvaraNa karanAruM karma, te Abhinibodhika jJAnAvaraNIya athavA matijJAnAvaraNIya karma che. (2) zruta zAnAvaraNIyakarma :- (1) zruta-zravaNathI--sAMbhaLavAthI je jJAna thAya, te zrutajJAna (2) zAstranA mAdhyamathI je jJAna thAya, te zrutajJAna. zAstra dravyazruta che ane tenAthI je bodha thAya, te bhAvazruta che. (3) matijJAnathI jANelA padArthonI vizeSa vicAraNA karavI arthAt matijJAnanI ja paripakva avasthA, te zrutajJAna che. tene AvaraNa karanAruM karma zrutajJAnAvaraNIya karma che. (3) avadhijJAnAvaraNIyakarma H-- jenA dvArA indriya ane mananI sahAyatA vinA AtmAthI ja maryAdita kSetramAM rahelA rUpI padArthonuM jJAna thAya, te avadhijJAnache, tene AvaraNa karanAruM karma, avadhijJAnAvaraNIya karma che. (4) mana:paryavajJAnAvaraNIyakarma :- jenA dvArA indriya ane mananI sahAyatA vinA AtmAthI aDhI dvIpa kSetramAM rahelA saMjJI paMcendriya jIvonA mananI vAta jaNAya te manaHparyavajJAna che, tene AvaraNa karanAruM karma, manaHparyavajJAnAvaraNIyakarma che. (5) kevalajJAnAvaraNIyakarma :- jenA dvArA traNe lokanA traNe kAlanA rUpI-arUpI sarva dravyonA sarva paryAyo eka ja samayamAM jaNAya, te kevaLajJAna che. tene AvaraNa karanAruM karma kevaLajJAnAvaraNIyakarma che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 darzanAvaraNIyakarma - | 3 darisaNAvaraNijje NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- NihApaMcae ya daMsaNacaukkae ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! darzanAvaraNIyakarmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA be prakAra che, jema ke nidrApaMcaka ane darzanacatuSka. | 4 NiddApaMcae NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahANiddA jAva thINagiddhI / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! nidrA-paMcakanA keTalA prakAra che?uttara- he gautama ! tenA pAMca prakAra che, jema ke- nidrA yAvatuM syAnagRddhi(syAnaddhi) 5 saNacaukkae NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! cauvvihe paNNatte, taM jahA- cakkhudasaNAvaraNijje jAva kevala-dasaNAvaraNijje / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! darzana catuSkanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA cAra prakAra che, jema ke- cakSudarzanAvaraNa kAvatu kevaLadarzanAvaraNa. vivecana : - prastuta sUtromAM darzanAvaraNIya karmanI uttara pravRtionuM nirUpaNa che. keTalAka karmomAM baMdha yogya prakRti ane tenI vipAka yogya prakRti bhinna hoya che ane keTalAka karmomAM baMdha yogya prakRti ane tenI vipAka yogya prakRti eka samAna hoya che, jema ke- jJAnAvaraNIyakarmanI baMdha yogya prakRti pAMca che ane tenA vipAkamAM, phaLAnubhUtimAM daza prakRti che. darzanAvaraNIya karmanI baMdha yogya prakRti ane vipAka yogya prakRti eka samAna nava-nava che. AtmAnA darzana guNa para AvaraNa karanAruM karma, darzanAvaraNIyakarma che. darzananA cAra prakAra hovAthI darzanAvaraNIyakarmanA paNa cAra prakAra che. cakSudarzanAvaraNIyAdi cAre prakRti AtmAnA darzanaguNa para AvaraNa kare che. cAre prakRtinA udaye jIvane darzanalabdhi pragaTa thatI nathI. te cAre prakRtinA kSayopazamathI jIvane darzanalabdhi pragaTa thAya che. tema chatAM nidrA Adi pAMca prakRtinA udaye AtmAnI jovAnI zakti-darzanalabdhi kuMThita thAya che. A rIte nidrApaMcaka AtmAnI darzana zaktimAM bAdhaka bane che, tethI zAstrakAre darzanAvaraNIyakarmanI prakRtiomAM nidrApaMcakanI gaNanA karI che. nidrAnI gADha, gADhatara, gADhatama avasthAnA AdhAre tenA pAMca prakAra thAya che. nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalA pracalA ane tyAnagRddhimAM uttarottara gADha nidrA hoya che. A rIte cAra darzanane AvaraNa karanAra cAra prakRtiprApta darzananI upaghAtaka nidrAdi pAMca prakRtinA darzanAvaraNIyakarmanI nava prakRti thAya che. vedanIyakarma|6 veyaNijje NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- sAyAveyaNijje ya AsAyAveyaNijje ya / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti : uddezaka-2 [ 125 ] bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vedanIyakarmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA be prakAra che, jema ke- zAlAvedanIya ane azAtAvedanIya. | 7 sAyAveyaNijje NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! aTThavihe paNNatte, taM jahA- maNuNNA saddA jAva kAyasuhayA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zAtAvedanIyakarmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA ATha prakAra che, jema ke manojJazabda yAvat kAyAnuM sukha. | 8 asAyAveyaNijje NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! aTThavihe paNNatte / taM jahA- amaNuNNA sadA jAva kAyaduhayA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! azAtAvedanIyakarmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA ATha prakAra che, jema ke amanojJa zabda yAvat kAyAnuM duHkha. vivecanaH prastuta sUtromAM vedanIyakarmanI uttara pravRtionA bheda-prabhedanuM kathana che. je karma indriyajanya sukha-duHkhanuM vedana karAve, tene vedanIyakarma kahe che. tenA mukhya be prakAra che. (1) zAtAdanIya- je karmanA udaye AtmAne indriya viSaya saMbaMdhI anukULatA prApta thAya, bhautika sukhano anubhava thAya tene zAtAvedanIyakarma kahe che. (2) azAtA vedanIyakarma-je karmanA udayathI AtmAne anukULa viSayonI prApti na thAya ane pratikULa viSayonI prAptimAM duHkhano anubhava thAya tene azAtAvedanIya karma kahe che. zAtAvedanIya karmanA manojJa zabda Adi ATha prakAranA vipAkanI jema ATha bheda che ane tenAthI viparIta azAtAvedanIyakarmanA paNa amanojJa zabda Adi ATha prakAranA vipAkanI jema ATha bheda che. tenuM spaSTIkaraNa prathama uddezaka pramANe jANavuM. mohanIya karma :| 9 mohaNijje NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- dasaNamohaNijje ya carittamohaNijje ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mohanIyakarmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA be prakAra che, jema ke- (1) darzanamohanIya ane (2) cAritramohanIya. |10 dasaNamohaNijje NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! tivihe paNNatte, taM jahA- sammattaveyaNijje, micchattaveyaNijje, sammAmicchattaveyaNijje, ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! darzanamohanIyakarmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA traNa prakAra che, jema ke- (1) samyakatva vedanIya, (2) mithyAtva vedanIya ane (3) samyamithyAtva vedanIya. |11 carittamohaNijje NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- kasAyaveyaNijje ya NokasAyaveyaNijje ya / / bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! cAritra mohanIyakarmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA be Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 126] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 prakAra che, yathA- kaSAyavedanIya ane nokaSAyavedanIya. |12 kasAyaveyaNijje NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! solasavihe paNNatte, taM jahA- aNaMtANubaMdhI kohe, aNaMtANubaMdhI mANe, aNaMtANubaMdhI mAyA, aNaMtANubaMdhI lobhe / apaccakkhANe kohe, evaM mANe, mAyA, lobhe / paccakkhANAvaraNe kohe, evaM mANe, mAyA, lobhe / saMjalaNe voke, parva mAne, mAyA, tame ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kaSAyavedanIyakarmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! tenA soLa prakAra che, jema ke- (1) anaMtAnubaMdhI krodha, (2) anaMtAnubaMdhI mAna, (3) anaMtAnubaMdhI mAyA, (4) anaMtAnubaMdhI lobha, (5, 6, 7, 8) apratyAkhyAnI krodha-mAna-mAyA ane lobha, 9, 10, 11, 12) pratyAkhyAnAvaraNa krodha-mAna-mAyA ane lobha, (13, 14, 15, 16) saMjvalana krodha-mAna-mAyA ane lobha. 13 NokasAyaveyaNijje NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! Navavihe paNNatte, taM jahA- itthivee purisavee NapuMsagavee hAse raI araI bhaye soge duguMchA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nokaSAya vedanIyakarmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA nava prakAra che, jema ke- (1) strIveda (2) puruSaveda (3) napuMsakaveda (4) hAsya (5) rati (6) arati (7) bhaya (8) zoka ane (9) jugupsA. vivecana : prastuta sUtromAM mohanIyakarmanI uttaraprakRtionA bheda-prabhedanuM nirUpaNa che. mohanIyakarma :- mohanIyakarmanI uttara prakRti ane tenI vipAkayogya prakRti eka samAna che. mohanIyakarmanA be bheda- darzana mohanIya ane cAritra mohanIya. darzana mohanIyakarmanA traNa bheda che. tenuM svarUpa uddezaka-1 pramANe jANavuM. cAritramohanIyakarmanA mukhya be bheda che- kaSAyavedanIya ane nokaSAyavedanIya. (1) kaSAyavedanIya caritra mohanIyakarma - je karmanuM krodha, mAna, mAyA, lobharUpe vedana karAya, te kaSAyavedanIya karma che. kaSAyanA cAra bheda che- 1. krodha- svabhAvane bhUlI AvezamAM AvI javuM. 2. mAna- garva, abhimAna, ahaMkAra, mada, jUThuM Atmapradarzana. 3. mAyA- kapaTa, chaLa, praviMcanA, triyogamAM visaMvAda. 4. lobha- aprApta ne prApta karavAnI icchA, abhilASA. A cAre prakAranA kaSAyanA tIvratama, tIvratara, tIvra ane maMda sthiti tathA rasanA kAraNe cAra-cAra prakAra che- 1. anaMtAnubaMdhI kaSAya - je kaSAya jIvane anaMta saMsAramAM paribhramaNa karAve, AtmAnA samyaktvaguNanI ghAta kare, te anaMtAnubaMdhI kaSAya kahevAya che. tenI sthiti tathA rasa tIvratama hoya che. 2. apratyAkhyAnI kaSAya - je kaSAya jIvane AMzika paNa vrata-pratyAkhyAnamAM, zrAvakadharmanA svIkAramAM bAdhaka bane, te apratyAkhyAna kaSAya che. tenI sthiti tathA rasa tIvratara hoya che. 3. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya - je kaSAya jIvane sarvavirati cAritra-zramaNadharmanA svIkAramAM bAdhaka bane, te pratyAkhyAnAvaraNIya Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH kramaprakRti H uddezaka-2 [ 127 ] kaSAya che. tenI sthiti tathA rasa tIvra hoya che. 4. saMjvalana kaSAya - je kaSAya jIvane yathAkhyAta cAritranI prAptimAM arthAt vItarAgadazAnI prAptimAM bAdhaka bane, te saMjvalana kaSAya che. tenI sthiti tathA rasa maMda hoya che. zrI sthAnAMga sUtramAM A cAre kaSAya tathA tenA cAra-cAra bhedanA svarUpane daSTAMtathI samajAvyA che. temAM krodhane tirADanI, mAnane thAMbhalAnI, mAyAne vakratAnI ane lobhane raMganI upamA ApavAmAM AvI che. cAra prakAranA krodhaH- (1) anaMtAnubaMdhI krodha- parvatanI tirADa samAna, je krodha utpanna thayA pachI koIpaNa upAye zAMta na thAya, te anaMtAnubaMdhI krodha che. (2) apratyAkhyAnI krodha- sUkI nadImAM paDelI tirADa samAna, pANIno saMyoga thavAthI tirADa bhUMsAI jAya tema je krodha parizrama ane vizeSa prakAranA upAyathI zAMta thAya. te apratyAkhyAnI krodha che. (3) pratyAkhyAnAvaraNa krodha- veLu(retI) madhye paDelI tirADa samAna, havA AvavAthI retInI tirADa bhUMsAI jAya che, tema je krodha alpa parizramathI zAMta thaI jAya, te pratyAkhyAnAvaraNIya krodha che. (4) saMjavalana krodha- pANI madhye kheMcelI lITI samAna, je krodha tatkALa zAMta thaI jAya, te saMjvalana krodha che. cAra prakAranA mAna:- (1) anaMtAnubaMdhImAna- paththaranA thAMbhalA samAna, je mAnane kaThina parizrama dvArA paNa namAvavo muzkela hoya te anaMtAnubaMdhI mAna che. (2) apratyAkhyAnI mAna- hADakAMnA thAMbhalA samAna, je mAnane namAvavAmAM atiparizrama ane upAya karavo paDe te apratyAkhyAnI mAna che. (3) pratyAkhyAnAvaraNa mAna- kASThanA thAMbhalA samAna, te prayatna vizeSathI narama bane tema je mAna prayatna ane upAyathI namI jAya, tene pratyAkhyAnAvaraNIya mAna kahe che. (4) saMjvalanamAna- netaranA thAMbhalA samAna, te atyaMta alpatama prayatna vaLI jAya che tema ja mAna kSaNabharamAM potAnA Agrahane choDI namI jAya te saMjavalana mAna che. cAra prakAranI mAyA :- (1) anaMtAnubaMdhI mAyA- vAMsanA mULiyA samAna jenI vakratAnuM sIdhuM thavuM asaMbhava che, tema je mAyA atyaMta prayatna karavA chatAM chUTavI asaMbhava hoya te anaMtAnubaMdhI mAyA che. (2) apratyAkhyAnI mAyA- gheTAnAM zIMgaDA samAna, tenI vakratAne kaThina parizrame dUra karI zakAya. tema ja mAyAne atyaMta kaThina parizrama ane upAyothI dUra karI zakAya, te apratyAkhyAnI mAyA che. (3) pratyAkhyAnAvaraNa mAyA- gomUtrikAnI vakratA samAna, je mAyAnA kuTila pariNAmo alpa prayatnathI dUra karI zakAya te pratyAkhyAnAvaraNa mAyA che. (4) saMjvalana mAyA- vAMsanA cholanI vakratA samAna, je mAyAne turaMta ja vALI zakAya-saraLa thaI jAya te saMjavalana mAyA che. cAra prakAranAM lobha :- (1) anaMtAnubaMdhI lobha- kiramajInA raMga samAna, vastu tUTa-phATe paNa te raMga jarAya na uDe; tema atyaMta prayatna chatAM je lobha chUTe nahIM te anaMtAnubaMdhI lobha che. (2) apratyAkhyAnI lobha- gADAnA UMjana(kIla) raMga samAna, atyaMta prayatnathI je lobha chUTe te apratyAkhyAnI lobha che. (3) pratyAkhyAnAvaraNa lobha- kAjaLa(AMjaNa)nA raMga samAna, alpa prayatnathI je lobhano raMga chUTI jAya te pratyAkhyAnAvaraNa lobha che. (4) saMjvalana lobha- haLadaranA raMga samAna, sUryanAM kiraNa lAgatA turaMta UDI jAya; tema je lobha turaMta chUTI jAya, te saMjvalana lobha che. nokaSAya vedanIya :- je kaSAya nathI, paraMtu kaSAyanA udayanI sAthe jeno udaya thAya che, athavA je kaSAyone uttejita karavAmAM sahAyaka bane che, te nokaSAya vedanIya karma che. tenA nava bheda che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 128 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 (1) strIveda - je karmanA udayathI puruSanI sAthe ramaNa karavAnI icchA thAya, te strIveda mohakarma che. tenI kAmAgni chANAnI agni samAna dIrghakAlIna hoya che. (2) puruSaveda - je karmanA udayathI strInI sAthe ramaNa karavAnI icchA thAya, te puruSaveda mohakarma che. tenI kAmAgni khUNAgni samAna alpakAlIna hoya che. (3) napuMsakaveda - je karmanA udayathI strI ane puruSa baMnenI sAthe ramaNa karavAnI icchA thAya, te napuMsakaveda mohakarma che. tenI kAmAgni nagaradAha samAna atyaMta dIrghakAlIna hoya che. (4) hAsya -je karmanA udayathI kAraNavaza ke kAraNa vinA hasavuM Ave athavA bIjAne hasAvavAmAM Ave, te hAsyavedanIya che. (pa-6) rati-arati :- je karmanA udayathI sakAraNa ke akAraNa padArtho prati rAga-prIti ke dveSa-aprIti utpanna thAya, te kramazaH rati-arati vedanIya che. (7) zoka - je karmanA udayathI sakAraNa ke akAraNa zoka-nArAjagI thAya, te zoka vedanIya che. (8) bhaya- je karmanA udayathI sakAraNa ke akAraNa sAta bhayomAMthI koIpaNa prakArano bhaya utpanna thAya, te bhayavedanIya che. (9) jagasA :- je karmanA udayathI sakAraNa ke akAraNa padArtho prati ghaNA ke jugupsA(durgachA)nA bhAva utpanna thAya te jugupsA vedanIya che. mohanIya karmanI-28 prakRti darzana mohanIya -3 cAritra mohanIya -25 T 1 samyakatva mizra mithyAtva mohanIya mohanIya mohanIya kaSAya mohanIya-16 nokaSAya mohanIya-9 1. hAsya krodha- mAna- mAyA-4 lobha-4 2. rati 3. arati anaMtAnubaMdhI apratyAkhyAnI pratyAkhyAnAvaraNIya saMjvalana 4. bhaya 5. zoka 6. jugupsA 7. strIveda 8. puruSaveda 9. napuMsaka veda Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM pada : karmaprakRti H uddezaka-2 AyuSyakarma : 14 Au NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! cauvvihe paNNatte, taM jahA- NeraiyAue jAva devAue / 129 bhAvArtha :- prazna-- he bhagavan ! AyukarmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA cAra prakAra che, yathA- nArakApu yAvat devAyu. vivecanaH prastuta sUtramAM AyuSyakarmanI uttara prakRtinuM nirUpaNa che. AyuSyakarma H-- je karmanA udayathI jIva devAdi cAra gatirUpa bhavamAM jIve che ane jeno kSaya thavAthI te bhavano tyAga karIne mRtyu pAme che, te AyuSyakarma che. AyuSyakarmano svabhAva kArAgAra samAna che. jevI rIte aparAdhIne chUTavAnI icchA hovA chatAM paNa tenI avadhi pUrI thayA vinA kArAgAra(jela)thI chUTI zakatA nathI, tevI rIte AyukarmanA kAraNe jIvane nizcita kALa sudhI narakAdi gatiomAM rahevuM paDe che. Ayu bhogavAyA pachI ja te zarIrathI chUTakAro thAya che. AyuSyakarmanuM kArya jIvane sukha-duHkha devAnuM nathI, paraMtu niyata samaya sudhI koI eka zarIramAM jIvane TakAvI rAkhavAnuM che. jIvane deva zarIramAM TakAvI rAkhe te devAyuSya che. te ja rIte zeSa AyuSyanuM svarUpa samajI levuM. nAmakarma: 15 NAme NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? noyanA ! vAyAlIsavidde paLatte, teM nahIM- tikhAme, nALAme, sarIgAme, sarIraMgovaMgaNAme, sarIrabaMdhaNaNAme, sarIrasaMghAyaNAme, saMghayaNaNAme, saMThANaNAme, vaLaLAme, rAMdhaLAme, rakSaLAme, pAlagAme, amutaduvaLAme, vaSAvaLAme, parAmAyaNAme, AnuputhvInAme, DallAsaLAme, AyavaLAme, kabjoyaLAme, vihAyajJatinAme, tasaLAme, thAvaraNAme, sujhumakhAme, bAvaLAme, patttattAme, apangattapAme, sAhAraNasarINAme, patteyasarI gAme, thiraLAme, athigAme, sumaLAne, asumaLAne, subhALAme, rUmALAme, sUlaraLAme, dUsaraNAme, AveLAme, maLAvekhtagAme, nasovittiyAme, anasoiittakhAme, NimmANaNAme, titthayaraNAme / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nAmakarmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA betALIza prakAra che, jema ke- (1) gatinAma (2) jAtinAma (3) zarIranAma (4) zarIrAMgopAMganAma (5) zarIra baMdhananAma (6) zarIra saMghAtanAma (7) saMhanana nAma (8) saMsthAnanAma (9) varNanAma (10) gaMdhanAma (11) rasanAma (12) sparzanAma (13) agurulaghunAma (14) upaghAtanAma (15) parAghAtanAma (16) AnupUrvInAma (17) ucchvAsanAma (18) AtapanAma (19) udyotanAma (20) vihAyogatinAma (21) trasanAma (22) sthAvaranAma (23) sUkSmanAma (24) Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 bAdaranAma (25) paryAptanAma (26) aparyAptanAma (27) sAdhAraNanAma (28) pratyeka nAma (29) sthiranAma (30) asthiranAma (31) zubhanAma (32) azubhanAma (33) subhaganAma (34) durbhAganAma (35) susvaranAma (36) duHsvaranAma (37) AdeyanAma (38) anAdeyanAma (39) yazaHkIrtinAma (40) ayazaHkIrtinAma (41) nirmANanAma ane (42) tIrthaMkaranAma. 130 16 gatiNAme NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! cauvvihe paNNatte, taM gahA- riyanatipAme, ttiriyanatikhAme, manuyAtipAme, TevanatigAme / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! gatinAmakarmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA cAra prakAra che, jema ke- (1) narakagatinAma (2) tiryaMcagatinAma (3) manuSyagatinAma ane (4) devagatinAma. 17 jAiNAme NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- egiMdiyajAiNAme jAva paMceMdiyajAiNAme / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jAtinAmakarmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA pAMca prakAra che, jema ke- ekendriyajAtinAma yAvat paMcendriyajAtinAma. 18 sarIraNAme NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA - orAliyasarIraNAme jAva kammagasarIraNAme / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zarI2nAmakarmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA pAMca prakAra che, jema ke- audArikazarIranAma yAvat kArmaNazarIranAma. 19 sarIraraMgovaMgaNAme NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! tivihe paNNatte, taM jahA- orAliyasarIraMgovaMgaNAme, veDavviyasarIraMgovaMgaNAme, AhAragasarIraM govaMgaNAme / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zarIrAMgopAMganAmakarmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA traNa prakAra che, jema ke- (1) audArikazarIrAMgopAMga nAma (2) vaikriya zarIrAMgopAMga nAma ane (3) AhArakazarIrAMgopAMganAma. I 20 sarIrabaMdhaNaNAme NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte / taM jahA - orAliyasarIrabaMdhaNaNAme jAva kammagasarIrabaMdhaNaNAme / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zarIrabaMdhananAmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA pAMca prakAra che, jema ke- audArikazarIra baMdhana nAma yAvat kArmaNa zarIrabaMdhananAma. 21 sarIrasaMghAyaNAme NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA - orAliyasarIrasaMghAyaNAme jAva kammagasarIrasaMghAyaNAme / bhAvArtha :- prazna--- he bhagavan ! zarIrasaMghAtanAmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA pAMca Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |vAsa 56 prati : deza-2 / | 131 prakAra che, jema ke- audArikazarIra saMghAtanAma yAvata kArmaNa zarIra saMghAtanAma. 22 saMghayaNaNAme NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! chavihe paNNatte, taM jahAvairosabha-NArAyasaMghayaNaNAme, usabhaNArAyasaMghayaNaNAme, NArAyasaMghayaNaNAme, addhaNArAyasaMghayaNaNAme, kIliyAsaMghayaNaNAme, chevaTTasaMghayaNaNAme / bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! saMhanananAmanA 281 prAracha? 6ttara- gautama! tenA prakAra cha,bha3- (1) 4% 8SamanArAya saMhanana nAma (2) manArAya saMhanana nAma (3) nArAya saMhanana nAma (4) ardhanArAya saMhanana nAma (5) ATM saMhanana nAma bhane (5) sevAta saMDanana nAma. 23 saMThANaNAme NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! chavihe paNNatte, taM jahA- samacaurasasaMThANaNAme, NaggohaparimaMDalasaMThANaNAme, sAdisaMThANaNAme, vAmaNasaMThANaNAme, khujjasaMThANaNAme, huMDasaMThANaNAme / bhAvArtha:- - bhagavana ! saMsthAnanAmanA 241 prAracha? 612-gautama! tenAcha prahAra cha, hema - (1) sabhayaturasasaMsthAna nAma (2) nyagrodhaparibha'NasaMsthAna nAma (3) sAhisaMsthAna nAma (4) vAmana saMsthAna nAma (5) kusaMsthAnA nAma ane (6) huMDa saMsthAna nA 24 vaNNaNAme NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- kAlavaNNaNAme jAva sukkilavaNNaNAme / bhAvArtha:- - bhagavan ! enimn|24| 2 cha ? 612- gautama! tena pAya prAra cha, bha3- aNonima yAvat zvetavanima. 25 gaMdhaNAme NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- surabhigaMdhaNAme durabhigaMdhaNAme / bhAvArtha:-prazna-bhagavana! gaMdhanAmabhanA 241 prAracha?ttara- gautama! tenAle prakAra cha, hebha-sumigaMdhanAma ane duzamigaMdhanAma. 26 rasaNAme NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahAtittarasaNAme jAva mahurarasaNAme / bhAvArtha:-prazna-De mAgavan ! 2sanAmA 241 2 cha ? uttara- gautama! tenA pAMtha pra2 cha, hema-titarasa nAma yAvat madhu22sa nAma. 27 phAsaNAme NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! aTThavihe paNNatte / taM jahA- kakkhaDaphAsaNAme jAva lukkhaphAsaNAme / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! sparzanAmanA24 prAracha? 610- gautama! tenA mAha prakAra che, jema ke- karkaza sparza nAma yAvata rUkSasparza nAmakarma. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 28 agurulAegAgAre paNNatte / uvaghAyaNAme egAgAre paNNatte / parAghAyaNAme gAgAre paNNatte / 132 bhAvArtha :- agurulaghunAmano eka prakAra che. upaghAtanAmano eka prakAra che. parAghAtanAmano eka prakAra che. 29 ANupuvviNAme cauvvihe paNNatte, taM jahA- NeraiyANupuvviNAma jAva devANu puvviNAma | ussAsaNAme egAgAre paNNatte / sANi savvANi egAgArAI paNNattAiM jAva titthagaraNAme, NavaraM - vihAya - gatiNAme duvihe paNNatte, taM jahA - pasatthavihAya - gatiNAme ya apasatthavihAya - gatiNAme ya / bhAvArtha:- AnupUrvInAmakarmanA cAra prakAra che, jema ke- nairayakAnupUrvInAma yAvat devAnupUrvInAmakarma. ucchvAsanAma karmano eka prakAra che. zeSa tIrthaMkaranAmakarma sudhInI sarva prakRtionA eka-eka prakAra che. temAM vizeSatA e che ke vihAyogatinAmanA be prakAra che, jema ke- prazastavihAyogatinAma ane aprazastavihAyogatinAma. vivecanaH prastuta sUtromAM nAmakarmanA bheda-prabhedonuM kathana che. je karmanA udayathI jIva narakAdi gatine prApta karI, jAti, zarIra, saMghayaNa, saMsthAna Adi vividha paryAyone prApta kare che, tene nAmakarma kahe che athavA je karmanA udayathI jIva nArakI Adi nAmane dhAraNa kare, te nAmakarma che. nAmakarmanI uttaraprakRti betALIza che, temAM cauda piMDa prakRti, ATha pratyeka prakRti, trasadazaka ane sthAvara dazakano samAveza thAya che. nAma karmanI je uttara prakRtio samUharUpa hoya ane jenA peTAbheda thatA hoya, te piMDa prakRti kahevAya che. piMDaprakRtinA 14 bheda che ane tenA peTAbheda 65 che. (1) gatinAmakarma :-- je karmanA udayathI jIva narakAdimAM gamana kare che, te gatinAmakarma che. tenA cAra bheda che- 1. narakagati je karmanA udayathI jIva naraka gatimAM jAya che, te narakagati nAmakarma che. 2. tiryaMcagati je karmanA udayathI jIva tiryaMca gatimAM jAya, te tiryaMca gati nAmakarma che. 3. manuSyagati- je karmanA udayathI jIva manuSya gatimAM jAya, te manuSya gati nAmakarma che. 4. devagati- je karmanA udayathI jIva devagatimAM jAya, te devagati nAma che. (2) jAtinAma karma :- je karmanA udayathI jIvane ekendriyAdi paryAya prApta thAya, te jAtinAma karma che. tenA pAMca bheda che-- 1. ekendriyajAtinAma- je karmanA udayathI jIvane eka sparzendriya ja prApta thAya, te ekendriya jAtinAmakarma che. 2. beindriyajAtinAma- je karmanA udayathI jIvane sparzendriya ane jihendriya, A be Indriya prApta thAya, te beindriya jAtinAmakarma che. 3. teindriyajAtinAma- je karmanA udayathI jIvane sparzendriya, Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti uddezaka-2 [ 133 ] jihendriya ane dhrANendriya, A traNa Indriya prApta thAya, te teindriyajAtinAmakarma che. 4. corendriyajAtinAma je karmanA udayathI jIvane sparzendriya, jihendriya, ghrANendriya ane cakSurindriya, A cAra indriya prApta thAya, te caurendriyajAtinAmakarma che. 5. paMcendriyajAtinAma- je karmanA udayathI jIvane sparzendriya, jihendriya, dhrANendriya, cakSurindriya ane zrotendriya, A pAMca indriya prApta thAya, te paMcendriyajAti nAmakarma che. (3) zarIranAmakarma :- je karmanA udayathI audArika, vaikriya Adi zarIronI prApti thAya arthAta zarIranuM baMdhAraNa thAya, te zarIranAmakarma che. tenA pAMca bheda che 1) dArika zarIranAma- je karmanA udayathI lohI, mAMsa Adi yukta audArika zarIra prApta thAya, te audArika zarIranAma che. (2) vaikriyazarIranAma-je karmanA udayathI vividha kriyAo karavAmAM samartha, lohI mAMsa rahita vaikriyazarIra prApta thAya, te vaikriyazarIranAma che. (3) AhArakazarIranAma- je karmanA udayathI AhAra kalabdhijanya sphaTika samAna nirmaLa zarIra prApta thAya, te AhArakazarIrakanAma che. (4) taijasazarIranAmaje karmanA udayathI AhArane pAcana karanAra, tejomaya zarIra prApta thAya, te taijasazarIranAma che. (5) kAmaNazarIra- je karmanA udayathI ATha karmanA jaththArUpa zarIra prApta thAya, te kAryaNazarIra nAma che. (4) zarIra-aMgopAMga-nAmakarma :- zarIranA mukhya bhAgone aMga kahe che ane aMganA avayavarUpa hissAne upAMga kahe che- mastaka, hRdaya, peTa, pITha, be bhujAo ane be jAMgho, zarIranA A ATha aMgo che. hAtharUpa aMganA avayavarUpa AMgaLIo upAMga che. je karmanA udayathI aMga ane upAMga rUpe pudgalonuM pariNamana thAya, arthAta je karma aMgopAMganI racanAmAM kAraNa hoya, te aMgopAMganAmakarma che. tenA traNa prakAra che- (1) audArika zarIra aMgopAMganAma- je karmanA udayathI pugalonuM pariNamana audArika zarIranA aMgopAMga rUpe thAya, te audArika aMgopAMganAma che. te ja rIte (2) vaikriya aMgopAMganAma ane (3) AhAraka aMgopAMga nAmakarma jANavuM. taijasa-kArpaNa be zarIrane aMgopAMga hotA nathI. taijasa ane kArmaNa zarIra sUkSma che. jema pANI, pAtra pramANe AkAra dhAraNa kare che tema taijasa-kArpaNa zarIra paNa skUla zarIranA AkArane ja dhAraNa kare che, tethI tenA svataMtra koI aMgopAMga hotA nathI. (5) zarIrabaMdhananAma karma - je karmanA udayathI pUrvagRhita audArikAdi zarIranA pulo ane vartamAnamAM grahaNa karAtA audArikAdi zarIranA pudgalone parasparamAM saMbaMdha thAya tathA taijasa-kArpaNa zarIra sAthe paNa saMbaMdha baMdhAya te zarIra baMdhananAmakame che. pAMca zarIranI apekSAe tenA pAMca prakAra che. karma graMthakAroe baMdhananA paMdara prakAra kahyA che. te A pramANe che- (1) audArika-audArika baMdhananAma (2) audArika-taijasa baMdhananAma (3) audArika-kArpaNa baMdhananAma (4) vaikriya-vaikriyabaMdhana nAma (5) vaikriya-taijasa baMdhana nAma (6) vaikriya-kArpaNa baMdhana nAma (7) AhAraka-AhAraka baMdhana nAma (8) AhAraka-taijasa baMdhana nAma (9) AhAraka-kAzmaNa baMdhana nAma (10) audArika-taijasa-kArpaNa baMdhana nAma (11) vaikriya-taijasa-kArpaNa baMdhana nAma (12) AhAraka-taijasa-kArpaNa baMdhana nAma (13) taijasataijasa baMdhananAma (14) taijasa-kAzmaNa baMdhana nAma (15) kArmaNa-kArpaNa baMdhana nAma. A paMdara prakAra pUrvabaddha zarIranI apekSAe che. pUrvabaddha zarIra sAthe vartamAnamAM grahaNa thatAM je Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 zarIranA pudgalo saMbaMdhita thAya, te baMdhananAma kahevAya che. jema ke- pUrvabaddha audArika zarIra sAthe vartamAnamAM grahaNa thatA audArika vargaNAnA pudgalo saMbaMdhita thAya, te audArika audArika baMdhana che. te ja rIte pUrvabaddha taijasa ke kAryaNa zarIra sAthe vartamAnamAM grahaNa thatAM audArika vargaNAnA pudgalo saMbaMdhita thAya, te kramazaH audArika taijasa baMdhananAma ane audArika kAryaNa baMdhananAma che. A ja rIte paMdara prakAronuM svarUpa che. 134 manuSya athavA tiryaMca vaikriyalabdhi prayogathI vaikriya zarIra banAvavA mATe vaikriya vargaNAnA pudgalo grahaNa kare che. te pudgalo pUrvabaddha taijasa-kAryaNa zarIra sAthe saMbaMdhita thavAthI kramazaH vaikriya-taijasa baMdhananAma ane vaikriya-kArmaNa baMdhananAma thAya che paraMtu audArika zarIrI jIva jyAre vaikriyazarIra banAvato hoya tyAre audArika vaikriyabaMdhana thatuM nathI, kAraNa ke je samaye eka zarIrano(bhagavatI sUtra zataka-8/9 pramANe) sarvabaMdha ke dezabaMdha thato hoya te samaye anya zarIrano baMdha thato nathI. A niyama anusAra vaikriyazarIranA baMdha sAthe audArika zarIrano baMdha thato nathI vaikriya vargaNAnA pudgalo pUrvabaddha taijasa-kArmaNa zarIra sAthe saMbaMdhita thAya che, tethI vaikriya taijasa baMdhana ane vaikriya kAryanna baMdhana thAya che paraMtu audArika-vaikriya baMdhana thatuM nathI. te ja rIte manuSya jyAre AhAraka zarIra banAve tyAre audArika-AhAraka baMdhana paNa thatuM nathI. saMkSepamAM karma graMthAnusAra baMdhananAma karmanA 15 prakAra che ane temAM eka sthUla zarIranuM bIjA sthUla zarIra sAthe baMdhana thatuM nathI, te pramANe 15 nAma upara kA che. AgamamAM pAMca zarIronA baMdhana pAMca ja kA che. paMdara baMdhanano kyAM ya ullekha prApta thato nathI; tethI nAma karmanI uttara prakRti 93 ane ATha karmanI kula 148 prakRti thAya che. baMdhananA 15 prakAra gaNatAM karmagraMthAnusAra nAma karmanI 103 prakRti ane ATha karmanI kula 1pa8 prakRti paNa thAya che, tema chatAM karmagraMthamAM paNa ATha karmanI 148 prakRtinuM kathana vizeSa pracalita che. (6) saMghAtanAma :- pinkIyinte yena sa saMSAtaH / je karmanA udayathI audArika Adi pudgalo piMDa rUpe ekaThA thAya, te saMghAtanAma che. pAMca zarIranI apekSAe tenA paNa pAMca prakAra che- (1) audArika saMghAtanAma (2) vaikriya saMghAtanAma (3) AhAraka saMghAtanAma (4) tejasa saMghAtanAma (5) kArmaNa saMghAtanAma, saMghAtanAma karma ane baMdhana nAmakarmanuM kArya kramazaH sAthe ja thAya che. zarIra yogya pudgalone bhegA karavAnuM kArya saMghAtanAma karma dvArA thAya che ane tyAra pachI bhegA thayelA te pudgalone pUrvabaddha zarIranA pudgalo sAthe baMdhana-saMbaMdhita karavAnuM kArya baMdhananAma karma dvArA thAya che. karmagraMthamAM saMghAtanAma karmane ghAsane bheguM karavAnI daMtALI samAna tathA baMdhananAmakarmane be padArthonuM joDANa karAvanAra, be padArthone coMTADanAra lAkha samAna kahyuM che. jema ke- chUTA-chUTA eka samAna pAnAne vyavasthita rUpe bhegA karavA tene goThavavA samAna saMghAtanAmakarma che ane vyavasthita rUpe goThavelA pAnAne guMda AdithI coMTADavA samAna baMdhananAma karma che. (7) saMhanananAma :- hADakAMnI racanA vizeSa athavA hADakAnI majabUtAI vizeSane saMhanana--saMghayaNa kahe che. je karmanA udayathI zarIramAM hADakAMnI racanA Adi thAya, te saMhanananAma che. tenA cha prakAra che- Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM pada : karmaprakRtiH uddezaka-2 cha saMghayaNanI AkRti :(1) vajaRRSabha nArAca saMghayaNa (4)ardha nArAca saMghayaNa (2) RRSabha nArAca saMghayaNa (1) samaga saMsthAna (5)kIlikA saMghayaNa (4) mukhya saMsthAna 1. vajaRRSabha nArAca- vajrano artha kIlikA--khIlI, RSabhano artha pariveSTana paTa (vIMTavAno pATo) ane nArAcano artha baMne bAju markaTa baMdha che. be hADakAMo baMne bAjuthI markaTabaMdhathI joDAyelA hoya, upara trIjuM hADakuM paDDArUpe vIMTaLAyeluM hoya ane tenI uparathI traNeya hAkaDAMone vIMdhatI eka khIlI hoya to, A prakAranI hADakAMnI majabUta racanAne vajaRSabhanArAca saMhanana kahe che. 2. RSabhanArAcajemAM baMne bAju markaTabaMdha hoya, pATo hoya paraMtu khIlI na hoya, tevI hADakAMnI racanAne RSabhanArAca saMghayaNa kahe che. 3. nArAca- jemAM baMne bAju markaTabaMdhathI ja hADakAo joDAyelA hoya, te nArAca saMhanana che. 4. ardhanArAca-jemAM eka bAju markaTa baMdha hoya ane bIjI bAju khIlI hoya, te ardhanArAca saMghayaNa che. 5. kIlikA- jemAM hADakAMo mAtra khIlIthI joDAyelA hoya te kIlikA saMhanana che. 6. sevArta- yatrAsthAni paraspara hevena vartane na vimAtramaNi vanyastata pAM ceti / jemAM hADakAMo mAtra eka bIjAmAM joDelAM hoya. (khIlI AdinuM paNa baMdhana na hoya) te sevArta athavA chevaTuM saMhanana che. (8) saMsthAnanAma :- saMsthAna--AkAra vizeSa. je karmanA udayathI audArikAdi traNa zarIrano cokkasa AkAra nizcita thAya, te saMsthAnanAma che. tenA cha prakAra che. cha saMsthAna : (2) codha parikala saMsthAna 135 (3)nArAca saMghayaNa (6)va, saMghaghaNA (5) vAmana saMsthAna (3) sAdi saMsthAna (6) huMDa saMsthAna Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 1. samacatarasa saMsthAna- palAMThI vALIne besatA baMne jaMghAo, jamaNI jaMghA ane DAbo khabho, jamaNo khabho ane DAbI jaMghAnuM aMtara samAna hoya, AsanathI (beThaka) kapALa sudhInuM aMtara samAna hoya tevI zarIra AkRtine samacaturasa saMsthAna kahe che temaja je zarIra sarvAge pramANopeta hoya, te samacaturasa saMsthAna che. 2. nyagrodha parimaMDala saMsthAna- nyagrodhano artha vaTavRkSa che, vaTavRkSanI jema- je zarIramAM nAbhithI uparano bhAga suMdara ane nIceno bhAga hIna hoya, te cagrodha parimaMDala saMsthAna che. 3. sAdiahIM sAdino artha nAbhithI nIceno bhAga che. je zarIramAM nAbhithI nIceno bhAga suMdara hoya ane uparano bhAgahIna hoya, te sAdi saMsthAna che. 4. kunja-je zarIramAM hAtha, paga, mastaka Adi avayavo pramANopeta hoya paraMtu chAtI, pITha, peTa, pramANopeta na hoya, te kunja saMsthAna che. 5. vAmana- je zarIramAM chAtI, peTa, pITha Adi avayava sapramANa hoya paraMtu hAtha paga Adi avayavo sapramANa na hoya, te vAmana saMsthAna che. 6. huMDa- je zarIranA badhA avayavo hInAdhika, azubha ane vikRta hoya te kuMDa saMsthAna che. (9) varNanAmakarma :- je karmanA udayathI zarIrane kALo, goro ke anya raMga maLe che arthAta je karma zarIramAM varNajanaka hoya te varNanAma che. varNanA pAMca prakAra hovAthI varNanAmakarmanA paNa pAMca bheda che- (1) kALovarNanAma, (2) nIlavarNanAma (3) lAlavarNa nAma (4) pILovarNanAma (5) saphedavarNanAma. A pAMca varNanA saMyogathI anya varNa bane che. pAMca varNamAM sapheda,lAla ane pILo varNa zubha che, nIlo ane kALo azubha che. (1) gaMdhanAmakarma :- je karmanA udayathI zarIramAM sArI ke narasI gaMdha Ave te gaMdhanAmakarma che. gaMdhanA be bheda che- (1) je karmanA udayathI zarIramAM manojJa suMgadha Ave te surabhigaMdhanAma che. (2) je karmanA udayathI zarIramAM amanojJa azubha gaMdha Ave te dubhigaMdhanAma che. (11) rasanAmakarma :- je karmanA udayathI zarIramAM tikta, madhura Adi zubha-azubha rasonI utpatti thAya te rasa nAmakarma che. tenA pAMca prakAra che- (1) tIkho rasanAma (2) kaDavo rasanAma (3) kaSAyelo rasanAma (4) khATo rasanAma (5) mITho rasanAma. temAM kaSAyelo, khATo, mITho A traNa zubharasa che. tIkho ane kaDavo azubha rasa che. (12) sparzanAmakarma :- je karmanA udayathI zarIrano sparza, karkaza, mRdu, snigdha, rUkSa Adi hoya te sparzanAmakarma che. tenA ATha prakAra che- (1) karkaza sparzanAma (2) mRdusparzanAma (3) bhAre sparzanAma (4) haLavo sparza nAma (5) cIkaNo sparzanAma (5) lUkho sparza (7) zIta sparzanAma (2) uSNa sparzanAma. A ATha sparzamAMthI mRdu, laghu, snigdha, uSNa, A cAra sparza zubha che. zeSa cAra azubha che. (13) AnupanAmakarma:- je karmano udaya vATe vahetA-vigrahagativALA jIvone utpatti sthAna sudhI pahoMcADe, te AnupUrvanAma che. AnupUrvInAmakarma baLadanI nAtha samAna che. jema game tyAM bhaTakatA baLa dane nAtha dvArA kheMcIne yathAsthAne lAvI zakAya che. te rIte vigrahagativALA jIvone potAnA AyuSyabaMdha anusAra yathAsthAne pahoMcADavAnuM kAma AnupUrvanAma karma dvArA thAya che. A karmano udaya vigrahagatimAM ja thAya che. AyuSyanA cAra prakAra hovAthI AnupUrvInAma karmanA paNa cAra prakAra che1. narakAnupUrvInAma- je karmano udaya jIvone narakagatimAM ja pahoMcADe che, te narakApUrvanAma che. te ja rIte 2. tiryaMcAnupUrvanAma 3. manuSyAnupUrvanAma ane devAnupUrvanAma karma jANavuM. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti : uddezaka-2 137 ] (14) vihAyogatinAmakarma - vihAyasa-AkAzamAM gamana karavuM te vihAyogati kahevAya che. tenA be bheda che1. zubhavihAyogati- vartamAna bhava daramyAna je karmanA udayathI hAthI jevI zubha cAla hoya te zabhavihAyogati nAma che. 2. azubhavihAyogati- je karmanA udayathI UMTa, gadheDA Adi jevI azubha cAla hoya, te azubha vihAyogati che. A rIte sarvano yoga karatAM gati-4 + jAti-5 + zarIra-pa + aMgopAMga-3 + baMdhana-5 + saMghAta-5 + saMghayaNa-+ saMsthAna-6+ varNa-5 + gaMdha-2 + rasa-5 + sparza-8+ AnupUrvI-4 + vihAyogati-2 = 5. A rIte 14 piMDa prakRtinA uttara bheda(prabheda) 5 thAya che. pratyeka prakRti -nAma karmanI je prakRti samUha rUpa na hoya paraMtu eka ja hoya ane jenA peTAbhedanahoya te pratyeka prakRti che. tenA ATha prakAra A pramANe che (1) a laghunAmakarma- je karmanA udayathI jIvonuM zarIra pASANa jevuM bhAre ke rU jevuM haLavuM na hoya te agurulaghunAmakarma che. (2) upaghAtanAmakarma- je karmanA udayathI potAnuM zarIra potAnAM ja avayavothI upaghAta-bAdhA pAme, te upaghAtanAmakarma che, jema ke- coradAMta, paDajIbha Adi svayaM potAnA ja zarIrane pIDA kare che. (3) parAghAtanAmakarma- je karmanA udayathI sAmenI pratibhAzALI, ojasvI, tejasvI vyakti paNa parAjita ke hataprabha thaI jAya, dabAI jAya, te parAghAtanAmakarma che. (4) ucchavAsanAmakarma-je karmanA udayathI jIvane zvAsocchavAsa levAnI zakti prApta thAya te ucchavAsanAmakarma che. (5) AtapanAmakarma-je karmanA udayathI jIvanuM zarIra uSNa na hoya, paraMtu bIjAne uSNatA pradAna kare te AtApanAmakarma che, jema ke- sUryavimAnavarsI pRthvIkAyika jIvonA zarIra. () udyotanAmakarma- je karmanA udayathI jIvanuM zarIra uSNatAthI rahita, prakAzathI yukta hoya che, te udyotanAmakarma che, jema kecaMdra vimAnavartI ratno, anya maNIratno tathA AgIyA Adi jIvonA zarIra. (7) nirmANanAmakarma- je karmanA udayathI prANIonA zarIramAM potapotAnI jAti anusAra aMgopAMganuM yathAsthAne nirmANa thAya, te nirmANanAmakarma che. (8) tIrthakaranAmakarma- je karmanA udayathI jIvane 34 atizaya, 35 vANInA guNa pragaTa thAya, railokyapUjanIya avasthA prApta thAya, te tIrthaMkara nAmakarma che. traNa dazaka prakRtioH- prAyaH trasajIvone yogya daza prakRtinA samUhane trasadazaka kahe che. te A pramANe che (1) trasanAmakarma- je jIva svayaM halana calana karI zake, gamanAgamana karI zake, tevA beindriyAdi jIvo trasa kahevAya che. je karmanA udayathI trasaparyAyanI prApti thAya te trasanAmakarma che. (2) bAdaranAmakarmaje jIvanuM zarIra cakSu grAhya bane tevuM sthUla hoya, zastro dvArA jeno ghAta thAya, tene bAdara kahe che. je karmanA udayathI jIvanuM zarIra bAdara paryAyane prApta kare che, te bAdaranAmakarma che. (3) paryApta nAmakarma- je karmanA udayathI jIva sva yogya AhArAdi paryAptione pUrNa kare, te paryAptanAmakarma che. (4) pratyekanAmakarma- je karmanA udayathI pratyeka jIvanuM zarIra pRthaka pRthaka hoya, te pratyekanAmakarma che. (5) sthiranAmakarma- je karmanA udayathI asthi, dAMta Adi zarIranAM avayava sthira hoya, te sthiranAmakarma che. (6) zubhanAmakarma- je karmanA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 udayathI zarIranA avayavo zubha hoya che, te zubhanAmakarma che. (7) subhaganAmakarma- je karmanA udayathI vyakti badhAne priya lAge, te subhaganAmakarma che. (8) susvaranAmakarma je karmanA udayathI jIvano svara madhura ane surIlo hoya, zrotAone pramodakArI ane karNapriya hoya te susvaranAmakarma che. (9) AdeyanAmakarma- je karmanA udayathI jIvanA vacano AdaraNIya, svIkArya bane, te AdeyanAma karma che. (10) yaza-kIrtinAmakarma- je karmanA udayathI lokamAM yaza ane kIrti phelAya. zaurya, parAkrama, tyAga, tapa Adi dvArA upArjita khyAtinA kAraNe prazaMsA thavI, te yazokati nAmakarma che. bIjI rIte daze dizAomAM prazaMsA phelAya tene kIrti kahe che tathA eka dizAmAM phelAya tene yaza kahe che. sthAvara dazaka prakRti - prAyaH sthAvara jIvone yogya daza prakRtionA samUhane sthAvara dazaka kahe che. traNa dazakathI viparIta sthAvara dazaka che. te A pramANe che (1) sthAvaranAmakarma- je jIva svayaM halana calana karI zake nahIM tevA pRthvIkAyAdi ekendriya jIvone sthAvara kahe che. je karmanA udayathI sthAvara paryAyanI prApti thAya, te sthAvara nAmakarma che. (2) sUkSmanAmakarma- je jIvonuM zarIra samudAyarUpe hovA chatAM paNa chadmasthane cakSu grAhya na bane, tevuM sUkSma hoya, koI paNa zastrothI jeno ghAta na thAya, tene sUkSma kahe che. je karmanA udayathI jIvanuM zarIra sUkSma paryAyane prApta kare, te sUkSmanAmakarma che. (3) aparyApta nAmakarma- je karmanA udayathI jIva sva yogya paryAptio pUrNa karI na zake apUrNAvasthAmAM ja mRtyu pAme, te aparyAptAnAmakarma che. (4) sAdhAraNazarIranAmakarma-je karmanA udayathI anaMta jIvonuM eka ja audArika zarIra hoya ane taijasa kArmaNazarIra bhinna hoya, te sAdhAraNanAmakarma che. (5) asthiranAmakarma- je karmanA udaye zarIranA jIbha Adi avayava asthira hoya, te asthiranAmakarma che. () azubhanAmakarma-je karmanA udaye zarIravayava azubha hoya, te azubhanAmakarma che. (7) durbhaganAmakarma-je karmanA udayathI vyakti badhAne apriya lAge, te durbhaganAmakarma che. (8) duHsvara- je karmanA udayathI jIvano svara karkaza ke zrotAone aprItinuM kAraNa bane, karNapriya na hoya, te duHsvara nAmakarma che. (9) anAdeyanAmakarma-je karmanA udayathI jIvanA vacano AdaraNIya na hoya, te anAdeyanAmakarma che. (1) ayaza-kIrtinAmakarma- je karmanA udayathI sarvatra apakIrti thAya, te azokIrtinAmakarma che. A traNa dazaka ane sthAvara dazakanI prakRtiomAMthI trasa dazakanI keTalIka pravRtio sthAvara jIvone ane sthAvara dazakanI keTalIka pravRtio trasa jIvone paNa hoya zake che. nAmakarmanI uttara pravRtionI saMkhyA - nAmakarmanI uttaraprakRtionI gaNanA bhinna-bhinna rIte thAya che. jema ke- (1) nAmakarmanI 42 prakRti - 14 piMDa prakRti + 8 pratyeka prakRti + 10 traNa dazaka 10 sthAvara dazaka = kula 42(betALIza) prakRti thAya. (2) nAmakarmanI 93 prakRtio - 14 piMDa prakRtionI 5 prakRti + 8 pratyeka prakRti + 10 traNa dazaka + 10 sthAvara dazaka = 93 prakRti thAya che. (3) nAmakarmanI 103 prakRtio - karmagraMthamAM saMghAtanAmakarmanA pAMca bhedanA sthAne paMdara bheda karyA hovAthI nAmakarmanI uparokta 93 + 10 saMghAta nAmanI prakRti umeratAM nAmakarmanI 103 prakRti thAya che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti : uddezaka-2 139 | nAma karmanI 7 prakRti - [14piMDa prakRtinA 5 bheda +10 trasadazaka+10 sthAvara dazaka+8 pratyeka prakRti] kama piMDa prakRti-14 nAmakarmanI uttara prakuti-93 1 |gati nAma |4 (1) naraka gati (2) tiryaMca gati (3) manuSya gati (4) devagatinAma 2 jAti nAma | 5 (1) ekendriya jAti (2) beindriya jAti (3) te indriya jAti (4) caurendriya jAti (5) | paMcendriya jAtinAma. 3 zarIra nAma 5 (1) audArika zarIra nAma (2) vaikriya zarIra nAma (3) AhAraka zarIra nAma (4) taijasa zarIra nAma (5) kArmaNa zarIra nAma. 4 aMgopAMga nAma | 3 (1) audArika zarIra aMgopAMga nAma (2) vaikriya zarIra aMgopAMga nAma (3) AhAraka zarIra aMgopAMga nAma. 5 baMdhana nAma 5 (1) audArika zarIra baMdhana nAma (2) vaikriya zarIra baMdhana nAma (3) AhAraka zarIra, baMdhana nAma (4) taijasa zarIra baMdhana nAma (5) kArmaNa zarIra baMdhana nAma. 6 saMghAta nAma 5 (1) audArika saMghAta nAma (2) vaikriya saMghAta nAma (3) AhAraka saMghAta nAma (4)taijasa saMghAta nAma (5) kArmaNa saMghAta nAma 7 siMghayaNa nAma 6 (1) vajaRSabha nArAca saMghayaNa nAma (2) RSabhanArAMca (3) nArAja (4) ardhanArAca (5) kilikA (6) chevaTu saMghayaNa nAma. 8 saMsthAna nAma (1) samacaturasa saMsthAna nAma (2) nyagrodha parimaMDala (3) sAdi (4) vAmana (5) | ku% (6) huMDa saMsthAna nAma. 9 varNa nAma | |5 (1) kALo varNa (2) nIla (3) lAla (4) pILo (5) zveta varNa nAma. 10 |gaMdha nAma 2 (1) surabhigaMdha nAma (2) durabhigaMdha nAma. 11 risa nAma 5 (1) tiktarasa nAma (2) kaTu (3) kaSAyelo (4) khATo (5) mITho rasa nAma. 12 spirza nAma 8 (1) zIta sparza nAma (2) uSNa (3) snigdha (4) rUkSa (5) guru (6) laghu (7) karkaza || (8) suMvALo sparzanAma. 13 |AnupUrvI | 4 (1) narakAnupUrvI (2) tiryaMcAnupUrvI (3) manuSyAnupUrvI (4) devAnupUrvInAma. 14 vidAyagati nAma | 2 (1) zubha vidAyagati (2) azubha vidAyagatinAma. trasa dazaka 10 (1) trasa nAma (2) bAdara nAma (3) pratyeka nAma (4) paryApta nAma (5) sthira nAma (6) zubha nAma (7) saubhAgya nAma (8) susvara nAma (9) Adeya nAma (10) yazokIrti nAma. sthAvara dazaka. 10 (1) sthAvara nAma (2) sUkSma nAma (3) sAdhAraNa nAma (4) aparyAptA nAma (5) asthira nAma (6) azubha nAma (7) durbhAgya nAma (8) duHsvara nAma (9) anAdeya nAma (10) azokIrti nAma. pratyeka prakRti |8 (1) agurulaghu nAma (2) upaghAta nAma (3) parAghAta nAma (4) ucchavAsa nAma (5) Apa nAma (6) udyota nAma (7) nirmANa nAma (8) tIrthakara nAma. kula 93 prakRti. | Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 zrI pazavaNA sUtra : bhAga-3 gotrakarma : 30 goe NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA - uccAgoe ya NIyAgoe ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! gotrakarmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA be prakAra che, jema ke- UMcagotra ane nIcagotra. 31 uccAgoe NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! aTThavihe paNNatte, taM jahA- jAivisiTThayA jAva issariyavisiTThayA / evaM NIyAgoe vi, NavaraMjAivihINayA jAva issariyavihINayA / * bhAvArtha :- prazna he bhagavan ! UMcagotra karmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA ATha prakAra che, yathA-- jAtiviziSTatA yAvat aizrvaryaviziSTatA. A ja pramANe nIcagotra paNa ATha prakAranuM che. temAM vizeSatA e che ke te UMcagotrathI viparIta che jema ke- jAtivihInatA yAvat aizvaryavihInatA. vivecana : prastuta sUtromAM gotra karmanA be bheda UMcagotra ane nIcagotra tathA baMnenA ATha-ATha peTAbhedanuM nirUpaNa che. je karmanA udayathI jIva UMca ke nIcakuLamAM janma dhAraNa kare che, tene gotrakarma kahe che. tenA be bheda che. je karmanA udaye lokamAM saMmAnita, pratiSThita jAti-kuLAdinI prApti thAya che tathA uttama baLa, tapa, rUpa, zruta, lAbha ane aizvarya, AdinI prApti thAya che, te UMca gotra che. je karmanA udayathI lokamAM niMditakuLa, jAti Adi ATha bolanI hInatA prApta thAya che, tene nIcagotra kahe che. UMca ane nIca gotrakarmanI ATha-ATha prakRtionuM spaSTIkaraNa prathama uddezaka pramANe jANavuM. aMtarAyakarma: 32 aMtarAie NaM bhaMte ! kamme kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- dANaMtarAie jAva vIriyaMtarAie / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aMtarAyakarmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! tenA pAMca prakAra che, jema ke-- dAnAMtarAya yAvat vIryaMtarAyakarma. vivecanaH prastuta sUtramAM aMtarAyakarmanI uttara prakRtionuM kathana che. je karmanA udayathI jIvane dAna, lAbha, bhoga, upabhoga, vIrya(parAkrama)mAM aMtarAya-vighna utpanna thAya, tene aMtarAyakarma kahe che. tenA pAMca bheda che. pAMce prakRtionuM svarUpa uddezaka-1 pramANe jANavuM. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM pada : karmaprakRti H uddezaka-2 ATha karmanI uttara prakRti ane karma vipAkanA prakAra :- uttara prakRti karma karma vipAkanA prakAra 1. jJAnAvaraNIya 5 (1)mati jJAnAvaraNIya(2)zruta jJAnAvaraNIya 10 (1) zrotAvaraNa (ra) zrona vijJAnAvaraNa (3) avadhi jJAnAvaraNIya (4) manaHparyava jJAnAvaraNIya (5) kevaLa jJAnAvaraNIya (3) netrAvaraNa (4) netra vijJAnAvaraNa (5) ghANAvaraNa (6) ghrANa vijJAnAvaraNa (7) sendriyAvaraNa (8) rasendriya vijJAnAvaraNa (9) sparzendriyAvaraNa (10) sparzendriya vijJAnAvaraNa. ||9 uttara prakRti pramANe 2. darzanAvaraNIya| 9 (1) ca darzanAvaraNIya (2) acakSudarzanA varaNIya (2) aviSe darzanAvaraNIya(3) kevaLa darzanAvaraNIya (4) nidrA (pa) niMdrA nidrA (6) pracalA (9) pracalA pracalA (8) thINaddhi nidrA. [2] zAtAvedanIya-azAtAvedanIya zAnAvedanIyanA 8 bheda (1) manojJa zabda (2) manojJa rUpa (3) manojJa gaMdha (4) manojJa rasa (pa) manojJa sparza (6) mananuM sukha (7) vacananuM sukha (8) kAyAnuM sukha. azAnAnaMdanIyanA 8 maMda amanojJa zabdAdi . 3. vedanIya 4. mohanIya 5. AyuSya 6. nAma karma 2) (1) darzana mohanIya (2) cAritra mohanIya (1) darzana mohanIyanA 3 bheda-samyaktva moha mizra mohanIya, mithyAtva mohanIya (2) cAritra mohanIyanA 25 bheda, kaSAya mohanIyanA- 16 bheda-anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI saMlana A cAra prakAranA krodha, mAna, mAyA, lobha 4 x 4 = 16 kaSAya. noMdhAya mohanIyanA 9 bheda-hAsya,rita,arita, maya, zoka, jugupsA, strIveda, puruSaveda, napuMsaka vaida 4] narakAyu, niyaMcAyu, madhyAyuM, devAyu. 42]14 piMDa prakRti + 8 pratyeka prakRti + 10 trasa dazaka + 10 sthAvara dazaka athavA 93 14 piMDa prakRtinA 5 bheda + 8 pratyeka prakRti+ 10 trasa dazaka + 10 sthAvara dazaka 11 uttara prakRti pramANe | pa darzanamohanIyanA 3 bheda, cAritramohanIyanA 2 bheda. A rIte 3 + 2 = 5 bheda. cAritramohanIyanA 2 bhedanA 25 peTA bheda che Gang 4 uttara prakRti pramANe 2] (1) zubhanAma (2) azubhanAma. zubhanAmanA 14 bheda (1-5) iSTa zabda, rUpa, gaMdha, rasa, iSTa sparza (6) iSTa gati (7) iSTa sthiti (8) iSTa lAvaNya (9) iSTa yazokIrti (10) iSTa utthAnAdi (11) iSTa svara (12) kAMta svara (13) priya svara (14) manojJa svara. azubha nAmanA 14 bheda aniSTa zabdAdi. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 142 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 7. gotra (2) (1) UMca gotra (2) nIca gotra | | (1) UMca gotranA 8 bheda, UMca-zreSTha jAti, kuLa, |[2] uttara prakRti pramANe baLa, rUpa, tapa, zruta, lAbha ane aizvarya (2) nIca gotranA 8 bheda nIca jAti Adi. 8, aMtarAya I[5 (1) dAnAMtarAya (2) lAbhAMtarAya (3) bhogavaMtarAya (4) upabhogAMtarAya uttara prakRti pramANe (5) viyatarAya. karmaprakRtionI sthiti:|33 NANAvaraNijjassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; tiNNi ya vAsasahassAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jJAnAvaraNIya karmanI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhurta ane utkRSTatrIza kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa traNa hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 34 NiddApaMcayassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamassa tiNNi sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNiyA, ukkoseNaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; tiNNi ya vAsasahassAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nidrApaMcaka (darzanAvaraNIya)karmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA bhAganI che ane utkRSTa trIsa kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa traNa hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 35 dasaNacaukkassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; tiNNi ya vAsasahassAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! darzana catuSka(darzanAvaraNIya)karmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhurta ane utkRSTa trIsa kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa traNa hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 36 sAyAveyaNijjassa iriyAvahiyabaMdhagaM paDucca ajahaNNamaNukkoseNaM do samayA, Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti : uddezaka-2 | 143 / saMparAiyabaMdhagaM paDucca jahaNNeNaM bArasa muhuttA, ukkoseNaM paNNarassa sAgarovamakoDAkoDIo; paNNarasa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- zatAvedanIyakarmanI sthiti IryApathika-baMdhakanI apekSAe jaghanya ane utkRSTanA bheda rahita be samayanI che tathA sAMparAyika-baMdhakanI apekSAe jaghanya bAra muhUrta ane utkRSTa paMdara kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa paMdaraso varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 37 asAyAveyaNijjassa jahaNNeNaM sAgarovamassa tiNNi sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayA, ukkoseNaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; tiNNi ya vAsasahassAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- azAtA vedanIyakarmanI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgomAMthI traNa bhAganI (3. sAgaropamanI) che ane utkRSTa trIsa kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa traNa hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 38 sammattaveyaNijjassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM chAvaDhei sAgarovamAI sAiregAI / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! sabhyatva-vahanIya(bhoDanIya)nI sthiti 2ii cha ? 6ttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa sAdhika chAsaTha sAgaropamanI che. 39 micchattaveyaNijjassa jahaNeNaM sAgarovamaM paliovamassa asaMkhejjabhAgeNaM UNagaM, ukkoseNaM sattaraM sAgarovama koDAkoDIo; satta ya vAsasahassAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / sammAmicchattaveyaNijjassa jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aNtomuhuttN| bhAvArtha :- mithyAtvavedanIya(mohanIya)nI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka sAgaropama ane utkRSTa sittera kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa sAta hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. samyagumithyAtva--mizra vedanIya(mohanIya)karmanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtanI che. 40 kasAyabArasagassa jahaNNeNaM sAgarovamassa cattAri sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayA, ukkoseNaM cattAlIsaMsAgarovamakoDAkoDIo; cattAlIsaM vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kmmnnisego|| bhAvArtha :- kaSAya-dvAdazaka prAraMbhanA bAra kaSAyonI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 144] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 nyUna sAgaropamanA sAta bhAgomAMthI cAra bhAganI(DuM sAgaropama) ane utkRSTa cAlIza kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa cAra hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 41 kohasaMjalaNAe NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM do mAsA, ukkoseNaM cattAlIsaMsAgarovama koDAkoDIo; cattAlIsaM vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! saMjvalana krodhanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya be mAsa ane utkRSTa cAlIza kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa cAra hajAra varSano che. saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. |42 mANasaMjalaNAe NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA! jahaNNeNaM mAsaM, ukkoseNaM jahA kohassa / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! saMjvalanamAnanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya eka mAsa ane utkRSTa sthiti krodhanI samAna 40 kroDAkroDI sAgaropamanI che. 43 mAyAsaMjalaNAe NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA! jahaNNeNaM addhamAsaM, ukkoseNaM jahA kohassa / bhAvArtha:- sthiti he bhagavana! saMjavalana mAyAnI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ardha mAsa(paMdara divasa) ane utkRSTa krodhanI samAna 40 kroDAkroDI sAgaropamanI che. 44 lobhasaMjalaNAe NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM jahA kohassa / / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! saMjavalana lobhanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa krodhanI samAna 40 kroDAkoDI sAgaropamanI che. 45 itthiveyassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamassa divaDhe sattabhAgaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayaM, ukkoseNaM paNNarassa sAgarovamakoDAkoDIo; paNNarassa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! strIvedanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI doDha bhAganI ( sAgaropama) ane utkRSTa paMdara kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa paMdaraso Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsabhuM yaha : prakRti: uddeza-2 varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 46 purisaveyassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? 145 goyamA ! jahaNNeNaM aTTha saMvaccharAI, ukkoseNaM dasa sAgarovamakoDAkoDIo; dasa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! puruSavedhanI sthiti DeTasI che ? uttara - he gautama! tenI sthiti 4dhanya ATha varSanI ane utkRSTa daza kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa eka hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 47 NapuMsagaveyassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNeNaM sAgarovamassa duNNi sattabhAgA paliovamassa asaMkhijjaibhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; vIsaiM vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! napuMsavehanI sthiti DeTasI che ? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI be bhAga(Dhe sAgaropama)nI ane utkRSTa vIza kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa be hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 48 hAsa-raINaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? gomA ! jahaNaNaM sAgarovamassa ekkaM sattabhAgaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNaM, ukkoseNaM dasa sAgarovamakoDAkoDIo; dasa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! hAsya bhane rati bhoDarmanI sthiti DeTasI che ? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI eka bhAga( 3 sAgaropama)nI ane utkRSTa daza kroDAkoDI sAgaropamanI che tathA teno abAdhAkALa eka hajAra varSano che. karmaniSekakAla pUrvavata che. tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 49 arai-bhaya-soga-duguMchANaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyA ! jahaNeNaM sAgarovamassa doNNi sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayA, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; vIsaiM vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! kharati, bhaya, zoGa khane dugupsA moDarmanI sthiti DeTalI che ? Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 146 zrI navarAtra mAga-3 uttara- he gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI be bhAga( sAgaropama)nI ane utkRSTa vIza kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa be hajAra varSano che karmaniSeka kAla pUrvavat che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa kALa karmaniSekano kALa che. 50 raiyAuyassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasa vAsasahassAiM aMtomuttamabbhahiyAI ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI puvvakoDItibhAgamabbhahiyAI / bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! nayanI sthiti 2Icha? 612- gautama! dhanya saMtabhUti mAdhi 10,000(za 2) varSa bhane utkRSTa opUrvanotrImA mAgha tetrIsa sAgaropamanI che. 51 tirikkhajoNiyAuyassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM puvvkoddiitibhaagmbmhiyaaii| evaM maNUsAuyassa vi / devAuyassa jahA jeraiyAuyassa Thii tti| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! tiryayAyunI sthiti dI cha ? 612- gautama ! tenI sthiti jaghanya aMtarmuhurta ane utkRSTa kroDapUrvano trIjo bhAga adhika traNa palyopamanI che. A ja rIte manuSyAyunI sthiti paNa jANavI joIe. devAyunI sthiti narakAyunI sthiti samAna jANavI joIe. 52 NirayagaiNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamasahassassa do sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjai bhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; vIsa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / tiriyagaiNAmae jahA Napusagaveyassa / bhAvArtha:- - bhagavan ! na24gatinAbhabhanI sthiti dI cha? uttara- he gautama! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka hajAra sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI be bhAga(ke 41000 sAgaropama)nI ane utkRSTa vIza kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa be hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa kALa karmaniSekano kALa che. tiryaMcagatinAmakarmanI sthiti napuMsakavedanI samAna utkRSTa 20 kroDAkoDI sAgaropamanI che. 53 maNuyagaiNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamassa divaDhaM sattabhAgaM paliovamassa asaMkhejja bhAgeNaM UNagaM, ukkoseNaM paNNarassa sAgarovamakoDAkoDIo; paNNarassa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM pada : karmaprakRti H uddezaka-2 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! manuSyagatinAmakarmanI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI doDha bhAga / sAgaropama)nI che ane utkRSTa paMdara kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa paMdaraso varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 54 devagaiNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamasahassassa ekkaM sattabhAgaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagaM, ukkoseNaM jahA purisaveyassa / 147 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! devagatinAmakarmanI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka hajAra sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI eka bhAga( OM x 1000 sAgaropama)nI che ane utkRSTa sthiti puruSavedanI sthitinI samAna 10 kroDAkroDI sAgaropamanI che. 55 egiMdiyajAiNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyA ! jahaNeNaM sAgarovamassa doNNi sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; vIsa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! ekendriya jAtinAmakarmanI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI be bhAga( OM sAgaropama)nI ane utkRSTa 20 kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa be hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. |56 beiMdiyajAiNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamassa NavapaNatIsaibhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamakoDAkoDIo; aTThArasa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! beindriya jAtinAmakarmanI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA pAMtrIsa bhAgamAMthI nava bhAga( 5 sAgaropama)nI ane utkRSTa sthiti aDhAra kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa aDhAraso (1800) varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. |57 teiMdiyajAiNAmae NaM jahaNNeNaM evaM ceva, ukkoseNaM aTThArasa sAgarovama Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 koDAkoDIo; aTThArasa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! teindriya jAtinAmakarmanI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! tenI jaghanya sthiti be indriyanI samAna che ane utkRSTa sthiti aDhAra kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa aDhAraso varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 148 [58 cauriMdiyajAiNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? jahaNNeNaM sAgarovamassa Nava paNatIsaibhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM gayA, ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamakoDAkoDIo; aTThArasa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! caurendriya jAtinAmakarmanI sthiti keTalI che ? uttara-he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA pAMtrIsa bhAgamAMthI nava bhAga( 9/35 sAgaropama)nI ane utkRSTa sthiti aDhAra kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa aDhAraso varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 59 paMceMdiyajAiNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamassa doNNi sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; vIsa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / orAliyasarIraNAmae vi evaM ceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paMcendriya jAtinAmakarmanI sthiti keTalI che ? I uttara- he gautama ! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI be bhAga( 2/7 sAgaropama)nI ane utkRSTa vIza kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa be hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. audArikazarIra nAmakarmanI sthiti paNa paMcendriya jAtinAmakarma pramANe(utkRSTa 20 kroDAkroDI sAgaropamanI) jANavI joIe. 60 veDavviyasarIraNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNaNaM sAgarovamasahassassa do sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayA, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; vIsa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vaikriyazarIranAmakarmanI sthiti keTalI che ? he uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka hajAra sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI be bhAga(OM x1000 sAgaropama)nI ane utkRSTa vIza kroDAkroDI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trevIsamuM pada krarmaprakRti uddezaka-2 [ 149 ] sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa be hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 61 AhAragasarIraNAmae jahaNNeNaM aMtosAgarovamakoDAkoDIo; ukkoseNaM vi aNtosaagrovmkoddaakoddiio| bhAvArtha :- AhAraka zarIranAmakarmanI sthiti jaghanya ane utkRSTa aMtaHkroDAkroDI sAgaropamanI che. 62 teyA-kammasarIraNAmae jahaNNeNaM sAgarovamassa doNi sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayA, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kmmnnisego| bhAvArtha :- taijasa ane kArmaNazarIranAmakarmanI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI be bhAga( / sAgaropama)nI ane utkRSTa vIza kroDAkoDI sAgaropamanI che. abAdhAkALa be hajAra varSano che tathA saMpUrNa karmasthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 63 orAliya veuvviya AhAragasarIraraMgovaMgaNAmae tiNi vi evaM ceva / sarIrabaMdhaNaNAmae vi paMcaNha vi evaM ceva / sarIrasaMghAyaNAmae paMcaNha vi jahA sarIraNAmae kammassa Thiitti / bhAvArtha :- audArikazarIrAMgopAMga, vaikriyazarIrAMgopAMga ane AhArakazarIrAMgopAMga; A traNeya nAmakarmanI sthiti paNa pota-potAnA zarIranI sthiti pramANe che. pAMce ya zarIrabaMdhana nAmakarmonI sthiti paNa pota-potAnA zarIra pramANe che. pAMce ya zarIra saMghAtanAmakarmonI sthiti paNa pota-potAnA zarIranAmakarmanI sthiti anusAra che. 64 vairosabhaNArAyasaMghayaNaNAmae jahA ratiNAmae / usabhaNArAyasaMghayaNaNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA !jahaNNeNaM sAgarovamassa cha paNatIsatibhAgA paliovamassa asaMkhejjA bhAgeNaM UNayA, ukkoseNaM bArasa sAgarovamakoDAkoDIo; bArasa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha:- vaja28SabhanArA saMhanana nAmakarmanI sthiti rati mohanIya karmanI sthiti samAna che arthAt utkRSTa 10 kroDakroDI sAgaropamanI che. prazna- he bhagavana! RSabhanArAca saMhanananAmakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA pAMtrIsa bhAgamAMthI cha bhAga( sAgaropama)nI ane utkRSTa bAra kroDAkoDI sAgaropamanI che, tathA teno abAdhAkALa bAraso (1200) varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 150 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 65 NArAyasaMghayaNaNAmae jahaNNeNaM sAgarovamassa satta paNatIsaibhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM coisa sAgarovamakoDAkoDIo; coisa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha-nArA saMtanananAmakarmanI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga cuna sAgaropamanA pAMtrIsa bhAgamAMthI sAta bhAga( sAgaropama)nI tathA utkRSTa cauda kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa cauda so(1400) varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 66 addhaNArAyasaMghayaNaNAmassa jahaNNeNaM sAgarovamassa aTTha paNatIsaibhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM solasa sAgarovamakoDAkoDIo; solasa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- ardhanArA sahana nanAmakarmanI jaghanya sthiti palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA pAMtrIsa bhAgamAMthI ATha bhAga( u sAgaropama)nI ane utkRSTa soLa kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa soLa so(100) varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 67 khIliyAsaMghayaNe NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA !jahaNNeNaM sAgarovamassa Nava paNatIsaibhAgA paliovamassaasaMkhejjaibhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamakoDAkoDIo; aTThArasa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- mAvan ! si saMDanananAmabhanI sthiti dI cha ? uttara- he gautama! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA pAMtrIsa bhAgamAMthI nava bhAga( 95 sAgaropama)nI che ane utkRSTa sthiti aDhAra kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa aDhAraso varSano che tathA saMpUrNa karmasthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 68 sevaTTasaMghayaNaNAmassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA !jahaNNeNaM sAgarovamassa doNi sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; vIsa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / evaM jahA saMghayaNaNAmae cha bhaNiyA evaM saMThANA vi cha bhANiyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! sevA saMhanananAmabhanI sthiti 2ii cha ? uttara- he gautama! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trevIsamuM pada krarmaprakRti uddezaka-2 sAta bhAgamAMthI bebhAga( sAgaropama)nI ane utkRSTa vIza kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa be hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. je rIte saMhanana nAmakarmanI sthiti kahI, te ja rIte cha saMsthAna nAmakarmonI paNa sthiti jANavI joIe. 69 sukkilavaNNaNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamassa egaM sattabhAgaM paliovamassa asaMkhijjaibhAgeNaM UNagaM, ukkoseNaM dasa sAgarovamakoDAkoDIo; dasa ya vAsasayAi abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuklavarNanAmakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna, sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI eka bhAga(1/3 sAgaropama)nI ane utkRSTa 10 kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa eka hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 70 hAliddavaNNaNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamassa paMca aTThAvIsaibhAgA paliovamassa asaMkhejjajh bhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM addhaterasa sAgarovamakoDAkoDIo; addhaterasa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pILA varNanAmakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA aThThAvIsa bhAgamAMthI pAMca bhAga( sAgaropama)nI ane utkRSTa sADA bAra kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa sADA bAraso varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. |71 lohiyavaNNaNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA !jahaNNeNaM sAgarovamassa cha aTThAvIsatibhAgA paliovamassa asaMkhejjA bhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM paNNarassa sAgarovamakoDAkoDIo; paNNarasa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kmmnnisego|| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! rakta(lAla) varNa nAmakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA aThThAvIsa bhAgamAMthI cha bhAga( sAgaropama)nI ane utkRSTa paMdara kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa paMdaraso(1500) varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 72 NIlavaNNaNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNeNaM sAgarovamassa satta aTThAvIsatibhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayA, , ukkoseNaM. addhaTThArasa sAgarovamakoDAkoDIo; addhaTThArasa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / 152 kAlavaNNaNAmae jahA sevaTTasaMghayaNassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nIlavarNa nAmakarmanI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA aThThAvIsa bhAgamAMthI sAta bhAgo( sAgaropama)nI utkRSTa sADAsattara kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa sADA sattara so(1750) varSano tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. kRSNa varNanAmakarmanI sthiti sevArta saMhanananAmakarmanI sthiti pramANe jANavI arthAt utkRSTa 20 kroDAkroDa sAgaropamanI che. |73 subbhigaMdhaNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahA sukkilavaNNaNAmassa / dubbhigaMdhaNAmae jahA sevaTTasaMghayaNassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! surabhigaMdhanAmakarmanI sthiti keTalI che ? uttara- he gautama ! tenI jaghanya-utkRSTa sthiti zuklavarNanAmakarmanI samAna utkRSTa 10 kroDAkroDa sAgaropamanI che. durabhigaMdha nAmakarmanI sthiti sevArta saMhanananAmakarmanI samAna utkRSTa 20 kroDAkroDI sAgaropamanI che. 74 rasANaM mahurAdINaM jahA vaNNANaM bhaNiyaM taheva parivADIe bhANiyavvaM / bhAvArtha :- madhura Adi pAMce rasonI sthitinuM kathana kramazaH pAMce varNonI sthiti pramANe jANavuM. 75 phAsA je apasatthA tesiM jahA sevaTTassa, je pasatthA tesiM jahA sukkila vaNNaNAmassa / bhAvArtha -- karkaza, guru, rUkSa ane zIta A cAra aprazasta sparzonI sthiti sevArta saMhanananI sthiti anusAra utkRSTa 20 kroDAkroDI sAgaropamanI che tathA mRdu, laghu, snigdha ane uSNa A prazasta sparzonI sthiti zuklavarNanAmakarmanI sthiti pramANe utkRSTa 10 kroDAkroDI sAgaropamanI che. 76 agurUlahuNAmae jahA sevaTTassa / evaM uvaghAyaNaNAmae vi / parAghAyaNAma vi evaM ceva / bhAvArtha : agurulaghunAmakarmanI sthiti sevArta saMhanananI sthiti pramANe utkRSTa 20 kroDAkroDI sAgaropamanI che. A ja pramANe upaghAtanAmakarmanI sthiti viSe paNa jANavuM joIe. parAghAtanAmakarmanI sthiti paNa A ja pramANe che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsabhuM yaha : urbhapravRti: uddeza-2 77 NirayANupuvviNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNeNaM sAgarovamasahassassa do sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; vIsa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / 153 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! naraDAnupUrvInAmadurmanI sthiti DeTasI che ? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka hajAra sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI be bhAga(OM x1000 sAgaropama)nI tathA utkRSTa vIza kroDAkroDI sAgaropamanI che. abAdhAkALa be hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. |78 tiriyANupuvvIe NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNeNaM sAgarovamassa do sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagA, ukkoseNaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; vIsa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! tiryayAnupUrvInI sthiti DeTasI che ? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI be bhAga(OM sAgaropama)nI ane utkRSTa vIza kroDAkroDI sAgaropamanI che. abAdhAkALa be hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 79 maNuyANupuvviNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNeNaM sAgarovamassa divaDDuM sattabhAgaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagaM, ukkoseNaM paNNarasa sAgarovamakoDAkoDIo; paNNarasa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! manuSyAnupUrvInAmadurmanI sthiti DeTasI che ? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI doDha bhAga( / sAgaropama)nI ane utkRSTa paMdara kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa paMdaraso varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 80 devANupuvviNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNeNaM sAgarovamasahassassa egaM sattabhAgaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagaM, ukkoseNaM dasa sAgarovamakoDAkoDIo; dasa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 154 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! devAnupUrvInAmakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka hajAra sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI eka bhAga(8 x1000 sAgaropama)nI ane utkRSTa sthiti daza kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa eka hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 81 ussAsaNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahA tiriyANupuvvIe / AyavaNAmae vi evaM ceva, ujjovaNAmae vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! ucchavAsanAmakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! tenI sthiti tiryaMcAnupUrvI pramANe utkRSTa 20 kroDAkroDI sAgaropamanI che. A rIte AtapanAmakarmanI ane udyotanAmakarmanI sthiti paNa pUrvavat tiryaMcAnupUrva pramANe utkRSTa 20 kroDAkroDI sAgaropamanI jANavI joIe. 82 pasatthavihAyagaiNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM egaM sAgarovamassa sattabhAgaM, ukkoseNaM dasa sAgarovamakoDAkoDIo; dasa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kmmnnisego| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prazasta vihAyogatinAmakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI eka bhAga( sAgaropama)nI tathA utkRSTa daza kroDAkoDI sAgaropamanI che. abAdhAkALa eka hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 83 apasatthavihAyagaiNAmassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA !jahaNNeNaM egasAgarovamassa doNNi sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayA, ukkoseNaM vIsaMsAgarovamakoDAkoDIo; vIsa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / tasaNAmae thAvaraNAmae ya evaM ceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aprazasta vihAyogatinAmakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI be bhAga( sAgaropama)nI tathA utkRSTa vIza kroDAkroDI sAgaropamanI che. abAdhAkALa be hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. trasanAmakarma ane sthAvaranAmakarmanI sthiti paNa aprazastavihAyagati nAma karma pramANe ja che. 84 suhumaNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA !jahaNNeNaM sAgarovamassaNava paNatIsatibhAgA paliovamassa asaMkhejjai Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti : uddezaka-2 bhAgeNaM UNayA, ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamakoDAkoDIo; aTThArasa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bAdaraNAmae jahA apasatthavihAyagatiNAmassa / evaM pajjattagaNAmae vi / apajjattagaNAmae jahA suhumaNAmassa / bhAvArtha :- pragna- he bhagavan! sUkSmanAmakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! tenI sthiti jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA pAMtrIsa bhAgamAMthI nava bhAga( sAgaropama)nI che ane utkRSTa sthiti aDhAra kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa aDhAraso(1800) varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. bAdaranAmakarmanI ane paryAptA nAmakarmanI sthiti aprazastavihAyogatinI sthiti pramANe utkRSTa 20 kroDAkroDI sAgaropamanI jANavI joIe. aparyAptA nAmakarmanI sthiti sUkSmanAmakarmanI sthiti pramANe utkRSTa 18 kroDAkoDI sAgaropamanI che. 85 patteyasarIraNAmae vi do sattabhAgA / sAhAraNasarIraNAmae jahA suhumss| thiraNAmae egaM sattabhAgaM athiraNAmae do / subhaNAmae ego / asubhaNAmae do / subhagaNAmae ego / dUbhagaNAmae do / sUsaraNAmae ego / dUsaraNAmae do| AejjaNAmae ego / aNAejjaNAmae do / bhAvArtha:- hive pachI saMkSipta kathana che temAM jaghanya sthitinI vizeSatA mAtra kahI che. temAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna vagere kathana svataH samajI levuM. pratyeka zarIranAmakarmanI jaghanya sthiti paNa 3 0 sAgaropamanI che. sAdhAraNa zarIranAmakarmanI sthiti sUkSma nAmakarmanI sthitinI samAna utkRSTa 18 kroDAkoDI sAgaropamanI che. sthiranAmakarmanI jaghanya sthiti 3 sAgaropamanI che tathA asthiranAmakarmanI jaghanya sthiti sAgaropamanI che. zubhanAmakarmanI jaghanya sthiti sAgaropamanI ane azubhanAmakarmanI jaghanya sthiti ke sAgaropamanI samajavI. subhaganAmakarmanI jaghanya sthiti 3 sAgaropamanI ane durbhaga nAmakarmanI jaghanya sthiti che sAgaropamanI hoya che. susvaranAmakarmanI jaghanya sthiti ke sAgaropamanI ane duHsvara nAmakarmanI jaghanya sthiti che sAgaropamanI hoya che. AyanAmakarmanI jaghanya sthiti ? sAgaropamanI ane anAdeya nAmakarmanI jaghanya sthiti che sAgaropamanI hoya che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 15s ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 86 jasokittiNAmae jahaNNeNaM aTTha muhuttA, ukkoseNaM dasa sAgarovamakoDAkoDIo; dasa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- yazakIrtinAmakarmanI sthiti jaghanya ATha muhUrta ane utkRSTa daza kroDAkroDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa eka hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa kALa karmaniSekano kALa che. 87 ajasokittiNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA! jahA apasatthavihAyagatiNAmassa / evaM NimmANaNAmae vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! azokIrtinAmakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! tenI sthiti aprazasta vihAyogatinAmakarmanI sthitinI samAna utkRSTa 20 kroDAkoDa sAgaropamanI jANavI joIe. A ja pramANe nirmANa nAmakarmanI sthiti paNa jANavI joIe. 88 titthagaraNAmae NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtosAgarovamakoDAkoDIo; ukkoseNa vi aNtosaagrovmkoddaakoddiio| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! tIrthakaranAmakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa sthiti aMtaHkoDAkroDI sAgaropamanI che. 89 evaM jattha ego sattabhAgo tattha ukkoseNaM dasa sAgarovamakoDAkoDIo dasa ya vAsasayAI abAhA / jattha do sattabhAgA tattha ukkoseNaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo vIsa ya vAsasayAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- jyAM jaghanya sthiti sAgaropamanA 3 bhAganI hoya, tyAM utkRSTa sthiti daza kroDAkoDI sAgaropamanI ane abAdhAkALa eka hajAra varSano jANavo ane jyAM jaghanya sthiti je bhAganI hoya, tyAM utkRSTa sthiti vIza kroDAkoDI sAgaropamanI ane abAdhAkALa be hajAra varSano jANavo joIe tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 90 uccAgoyassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? ___ goyamA ! jahaNNeNaM aTTha muhuttA, ukkoseNaM dasa sAgarovamakoDAkoDIo; dasa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / NIyAgoyassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahA apasatthavihAyagatiNAmassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! UMcagotrakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! tenI sthiti jaghanya ATha muhUrta ane utkRSTa daza kroDAkoDI sAgaropamanI che. tathA teno abAdhAkALa eka hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. prazna- he bhagavan! nIcagotrakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! tenI sthiti Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM padaH krarmaprakRti : uddezaka-2 [ 157 ] aprazasta vihAyogati nAmakarmanI sthiti pramANe utkRSTa 20 kroDAkroDI sAgaropamanI che. 91 aMtarAiyassa NaM bhaMte ! kammassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; tiNNi ya vAsasahassAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisege / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aMtarAyakarmanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa sthiti trIsa kroDAkoDI sAgaropamanI che. teno abAdhAkALa traNa hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. vivecanaH prastuta sUtromAM ATha karmonI uttara pravRtionI jaghanya ane utkRSTa sthiti tathA tenA abAdhAkALa tathA niSekakALanuM kathana che. karma sthiti - karmone AtmA sAthe rahevAnI kAlamaryAdAne karmasthiti kahe che. tenI alpatama kAlamaryAdAne jaghanya sthiti ane adhikatama kAlamaryAdAne utkRSTa sthiti kahe che. abAdhAkAla - koI paNa karmabaMdha thayA pachI te karma turaMta ja potAnuM phaLa ApatA nathI. te baMdhAyA pachI jeTalA kAla sudhI AtmAne koI paNa prakAranI bAdhA-pIDA pahoMcADe nahIM, potAnuM phaLa Ape nahIM, te kAlamaryAdAne abAdhAkAla kahe che. je karmonI jeTalA kroDAkoDI sAgaropamanI sthiti hoya, teTalA so varSono teno abAdhAkAla hoya che. yathA- jJAnAvaraNIyakarmanI utkRSTa sthiti 30 kroDAkoDI sAgaropamanI che, to teno abAdhAkAla trIsa so arthAt 3000 varSano che. utkRSTa sthitinuM jJAnAvaraNIyakarma 3000 varSa sudhI potAnuM phaLa ApatuM nathI. karmaniSekakAlA-karmanI sthitimAMthI abAdhAkAlane nyUna karatAM jeTalI sthiti zeSa rahe, te karmano niSekakAla che arthAt karma pudgalonI goThavaNIno kAla che te karmonI anubhava yogya sthiti che. jJAnAvaraNIya karmono niSekakAla-karma pudgala racanAkAla 3000 varSa jUna 30 kroDAkoDI sAgaropamano che arthAt 30 kroDAkoDI sAgaropamanI sthitivALuM karma 3000 varSa jUna 30 kroDAkoDI sAgaropama sudhI phaLa Ape che. 148 karma pravRtionI baMdha sthiti: kama | karma prakRti nAma | jaghanya baMdha sthiti | utkRSTa baMdha sthiti 1-5 | mati jJAnAvaraNIya Adi pAMca aMtarmuhUrta 30 kroDAkoDI sAgaropama 9 | cakSudarzanAvaraNIya Adi cAra aMtarmuhUrta 30 kroDAkroDI sAgaropama 10-14. | nidrA Adi pAMca 1 zona phreM sAgaropama 30 kroDAkroDI sAgaropama 1 iryAvahi zAtA vedanIya 1 be samaya - be samaya sAMparAyika zAtA vedanIya | 12 muhUrta 15 kroDAkoDI sAgaropama azAtA vedanIya | dezona sAgaropamAM 30 kroDAkroDI sAgaropama samyakatva mohanIya aMtarmuhUrta sAdhika cha sAgaropama _| | | | - - - - - Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 158 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 | | | | | | karma prakRti nAma 18 | mithyAtva mohanIya 19 | mizra mohanIya 20-31 - traNa kaSAya coka (12) 3ra-35 - saMjvalana krodha, mAna, mAyA,lobha - strI veda L 37 38 | 39-40 | hAsya, rati 41-44 | arati, bhaya, zoka, dugaMchA 45-46 narakAyu, devAyuM | | | | | | lybn | | | | | | _puruSa veda napuMsaka veda | | | | | | | | | | | | | | 47-48 - tiryaMcAya, manuSyAya - | | 1 | | | | wm y jaghanya baMdha sthiti utkRSTa baMdha sthiti dezona 1 sAgaropama | 70 kroDAkroDI sAgaropama aMtarmuhUrta 1 aMtarmuhUrta dezona sAgaropama 40 kroDAkoDI sAgaropama | 2 mAsa / 1 mAsa 40 kroDAkoDI ardhamAsa/aMtarmuhUrta sAgaropama dezona 15 sAgaropama 15 kroDAkoDI sAgaropama | 8 varSa 10 kroDAkroDI sAgaropama | dezona sAgaropama 20 kroDAkroDI sAgaropama dezona sAgaropama 10 kroDAkroDI sAgaropama | ke sAgara dezonA 20 kroDAkroDI sAgaropamAM aMtamuhUrta adhika kroDapUrvano trIjo bhAga 10000 varSa adhika 33 sAgaropama aMtarmuhUrta kroDapUrvano trIjo bhAga adhika 3 palyopama dezona hajAra sAgaropama 20 kroDAkroDI sAgaropama na dezona sAgaropama 20 kroDAkoDI sAgaropama | dezona 13 sAgaropama 15 kroDAkroDI sAgaropama dezone kehajAra sAgaropama 10 kroDAkroDI sAgaropama dezona sAgaropama 20 kroDAkroDI sAgaropama dezona sAgaropama 18 kroDAkroDI sAgaropama] 'dezona sAgaropama 20 kroDAkoDI sAgaropama | dezona sAgaropama / 20 kroDAkroDI sAgaropamanuM dezona kehajAra sAgaropama 20 kroDAkroDI sAgaropamAM aMtaH kroDAkroDI sAgaropama aMtaHkroDAkoDI sAgaropama na dezona sAgaropama 20 kroDAkroDI sAgaropama | sva zarIra samAna sva zarIra samAna sva zarIra samAna sva zarIra samAna dezona (phe) sAgaropama 10 kroDAkroDI sAgaropama dezona phaDa sAgaropama 12 kroDAkroDI sAgaropama dezona 2 ( sAgaropama 14 kroDAkroDI sAgaropamAM dezona % sAgaropama / 10 kroDAkoDI sAgaropama dezona sAgaropama 18 kroDAkroDI sAgaropama | | wby h h | | 1 | | | | | | | | 57T | | | | | | 1 ym ym ym m naraka gati tiryaMca gati manuSya gati - deva gati 53 ekendriya jAti 54-56 | beindriyAdi traNa jAti - paMcendriya jAti dArika zarIra vaikriya zarIra AhAraka zarIra tejasa kArmaNa zarIra 3-72 - pa baMdhana, pa saMghAtana - aMgopAMga traNa 76 | vaja RSabha nArAca saMghayaNa 1 RSabha nArAca saMghayaNa nArAca saMghayaNa - ardhanArA | | dmd brh | LS07 | | | 61-2 | | | | | | | | | | | | | 73-75 | | | %) | | | | | %) % | | | | 79 1 | | | | kIlikA saMghayaNa Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH karmaprakRtiH uddezaka-2 159] _| | |_| | | | | | STS||| by w w w | | | | | | | lAla varNa nIlo varNa | | | _| |_| |_| | | sugaMdha | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | karma prakRti nAma | jaghanya baMdha sthiti | utkRSTa baMdha sthiti - 81 | sevArya saMghayaNa | dezona 30 (8)sAgaropama | 20 kroDAkoDI sAgaropama 82-87 | _saMsthAnA saMghayaNanI samAna T_ saMghayaNanI samAna sapheda varNa dezona (3)sAgaropama | 10 kroDAkroDI sAgaropama pILo varNa dezona sAgaropama 123 kroDAkroDI sAgaropamAM dezona sAgaropama 15 kroDAkoDI sAgaropama | dezonaTTa (phe) sAgaropama | 17 kroDAkroDI sAgaropama kALo varNa dezonarsTa (phe)sAgaropama 20 kroDAkoDI sAgaropama na dezona sAgaropama 10 kroDAkroDI sAgaropama durgadha 1 dezonasAgaropama 20 kroDAkroDI sAgaropama | 95-99 - paMca rasa - pAMca varSanI samAna - pAMca varSanI samAna TE:-;-----4. 100-103] | karkaza, guru, rUkSa, zIta | dezona ke sAgaropama 20 kroDAkroDI sAgaropama 104-107| mRdu, laghu, snigdha, uSNa | dezona sAgaropama 10 kroDAkroDI sAgaropama 108-110| aguru laghu, upaghAta, parAghAta | dezona ke sAgaropama 20 kroDAkroDI sAgaropama | 111-114 cAra AnupUrvI 4 gatinI samAna 4 gatinI samAna | 115-118] ucchavAsa, Atapa, udyota, - dezona sAgaropama 20 kroDAkoDI nirmANa nAmakarma sAgaropama L 119 ] tIrthakara nAmakarma aMtaH kroDAkoDI sAgaropama aMtaH kroDAkroDI sAgaropama 120 | zubha vihAyogati dezona sAgaropama 10 kroDAkroDI sAgaropama 121 ] - azubha vihAyogati 7 dezona sAgaropama 20 kroDAkroDI sAgaropama | 122-126 trasa, sthAvara, bAdara, dezona ke sAgaropama - 20 kroDAkoDI paryApta, pratyeka sAgaropama + - - +- - - - - - - - 1 -- -- --{--5 35---- 127-129| sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa | dezona sAgaropama | 18 kroDAkroDI sAgaropama 13-134 sthira, zubha, subhaga, dezona sAgaropama 10 kroDAkroDI susvara, Adeya nAmakarma sAgaropama 13pa-140- asthira, azubha, durbhaga, 1 dezona ke sAgaropama | 20 kroDAkroDI dusvara, anAdeya, ayazakIrti 141 | yazakIrti nAmakarma ATha muhUrta 10 kroDAkroDI sAgaropama 142 | - ucca gotra ATha muhUrta 10 kroDAkroDI sAgaropama L143 | - nIca gotra | - dezona ke sAgaropama 20 kroDAkroDI sAgaropama 144-148 dAnAMtarAyAdi pAMca | aMtarmuhUrta | 30 kroDAkroDI sAgaropama * dezona = palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna 3 sAgaropama = eka sAgaropamano eka sAtamo bhAga.x 1000 sAgaropama = eka hajAra sAgaropamano eka sAtamo bhAga. phudha sAgaropama = eka sAgaropamanA 35 bhAgamAM 9 bhAga. * = sAta bhAgamAMthI doDha bhAga.(kramAMka 36 ane pa1mAM) | | sAgaropama | | | | | Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 160 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 abAdhAkAla - dareka karma prakRtinI baMdha sthitinA anupAtathI abAdhAkAla thAya che. je karmanI jeTalI kroDAkoDa sAgaropamanI baMdhasthiti che teTalA ja so varSano abAdhAkAla jANavo joIe jemake - utkRSTa baMdha utkRSTa abAdhAkAla 70 kroDAkroDa sAgaropama 7000 varSa 30 kroDAkoDa sAgaropama 3000 varSa 20 kroDAkroDa sAgaropama 2000 varSa 15 kroDAkoDa sAgaropama 1500 varSa 10 kroDAkoDa sAgaropamAM 1000 varSa 12 kroDAkoDa sAgaropama 1200 varSa 18 kroDAkroDa sAgaropama 1800 varSa 17 kroDAkroDa sAgaropama 1750 varSa 14 kroDAkroDa sAgaropama 1400 varSa 16 kroDAkoDa sAgaropama 1600 varSa 12 kroDAkroDa sAgaropama 1rapa0 varSa ekendriyomAM karmono risthatibaMdhaH92 egidiyA NaM bhaMte ! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhati ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamassa tiNNi sattabhAge paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNae, ukkoseNaM te ceva paDipuNNe baMdhati / evaM NihApaMcakassa vi saNacaukkassa vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! ekendriya jIvo keTalI sthitinuM jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che? uttarahe gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA bhAga ane utkRSTa paripUrNa sAgaropamanA zuM bhAganuM bAMdhe che. A ja rIte nidrApaMcaka ane darzana catuSkano jaghanya ane utkRSTa baMdha paNa jJAnAvaraNIya karmabaMdha pramANe jANavo joIe. 93 egidiyA NaM bhaMte ! jIvA sAyAveyaNijjassa kammassa kiM baMdhaMti ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamassa divaDhe sattabhAgaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNaya, ukkoseNaM taM ceva paDipuNNaM baMdhati / asAyAveyaNijjassa jahA NANAvaraNijjassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekendriya jIvo keTalI sthitinuM zAtAvedanIyakarma bAMdhe che? uttara-he gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI doDha bhAga( sAgaropama)nuM ane utkRSTa paripUrNa sAgaropamanA bhAganuM bAMdhe che. azAtAvedanIyakarmano jaghanya-utkRSTa baMdha jJAnAvaraNIyakarmanA sthitibaMdha pramANe jANavo joIe. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH kramaprakRti H uddezaka-2 [11] 94 egidiyA NaM bhaMte ! jIvA sammattaveyaNijjassa kammassa kiM baMdhati ? goyamA! Natthi kiM ci baMdhaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! ekendriya jIvo keTalI sthitinuM samyakatva vedanIya(mohanIya) bAMdhe che? uttara- he gautama! ekendriya jIvo samyaktvavedanIya karmano baMdha karatA nathI. 95 egiMdiyA NaM bhaMte ! jIvA micchattaveyaNijjassa kammassa kiM baMdhati ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayaM, ukkoseNaM taM ceva paDipuNNaM baMdhati / bhAvArtha - praznahe bhagavan! ekendriya jIvo keTalI sthitinuM mithyAtva vedanIya(mohanIya) bAMdhe che? uttara- he gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka sAgaropama ane utkRSTa paripUrNa eka sAgaropamanuM bAMdhe che. 96 egiMdiyA NaM bhaMte ! sammAmicchattaveyaNijjassa kammassa kiM baMdhati ? goyamA! Natthi kiMci baMdhati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekendriya jIvo keTalI sthitinuM mizra mohanIyakarma bAMdhe che? uttarahe gautama ! ekendriya jIvo mizra mohanIya karmano baMdha karatA nathI. 97 egidiyA NaM bhaMte !kasAyabArasagassa kiM baMdhati? goyamA !jahaNNeNaM sAgarovamassa cattAri sattabhAge paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNae, ukkoseNaM te ceva paDipuNNe baMdhati / evaM kohasaMjalaNAe vi jAva lobhasaMjalaNAe vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ekendriya jIvo keTalI sthitinA anaMtAnubaMdhI Adi bAra prakAranA kaSAya dvAdazano baMdha kare che? uttara- he gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka sAgaropamanA sAta bhAgamAMthI cAra bhAga(kaiM sAgaropama) ane utkRSTa paripUrNa OM sAgaropama bAMdhe che. A ja rIte saMjavalana krodhathI laIne saMjavalana lobha sudhInuM kathana karavuM. 98 itthiveyassa jahA sAyAveyaNijjassa / bhAvArtha - ekendriyone strIvedano baMdhakALa zAtAvedanIyakarmanA baMdhakALanI samAna jANavo. 99 egidiyA purisaveyassa kammassa jahaNNeNaM sAgarovamassa ekkaM sattabhAgaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayaM, ukkoseNaM taM ceva paDipuNNaM baMdhati / bhAvArtha-ekendriya jIvo puruSa vedano baMdha jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamano ke bhAga ane utkRSTa paripUrNa eka sAgaropamanA bhAga bAMdhe che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 12 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 100 egidiyA NapuMsagaveyassa kammassa jahaNNeNaM sAgarovamassa do sattabhAge paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNae, ukkoseNaM te ceva paDipuNNe baMdhati / bhAvArtha - endriya jIvo napuMsakavedano baMdha palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropamano - bhAga ane utkRSTa paripUrNa eka sAgaropamanA je bhAga bAMdhe che. 101 hAsa-raIe jahA purisaveyassa / arai-bhaya-soga-duguMchAe jahA nnpuNsgveyss| bhAvArtha - hAsya, ratino baMdhakALa puruSavedanI samAna jANavo. arati, bhaya, zoka, jugupsAno baMdhakALa napuMsakavedanI samAna jANavo joIe. 102 raiyAuya-devAuya-NirayagaiNAma-devagaiNAma-veuvviyasarIra-NAma-AhAragasarIraNAmaNeraiyANupuviNAma-devANupuviNAma titthagaraNAma eyANi payANi Na bNdhNti| bhAvArtha-ekendriya jIvo narakayu, devAyu, narakagatinAma, devagatinAma, vaikriyazarIranAma,AhArakazarIra nAma, narakAnupUrvanAma, devAnupUrvanAma, tIrthakaranAma A nava prakRtio bAMdhatA nathI. 103 tirikkhajoNiyAuyassa jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI sattahiM vAsasahassehiM vAsasahassatibhAgeNa ya ahiyaM baMdhaMti / evaM maNussAuassa vi / bhAvArtha-ekendriya jIvo tiryaMcAyuSyano baMdha jaghanya aMtamuhUrta ane utkRSTa sAta hajAra varSa tathA eka hajAra varSano trIjo bhAga adhika kroDapUrva varSano kare che. manuSyano baMdha paNa A pramANe jANavo. 104 tiriyagatiNAmae jahANapuMsagaveyassa / maNuyagaiNAmae jahA saayaaveynnijjss| bhAvArtha :- ekendriya jIvono tiryaMca gatinAmakarmano baMdhakALa napuMsakavedanI samAna che tathA manuSya gatinAmakarmano baMdhakALa zAtAvedanIya karmanA baMdhakALanI samAna che. 105 egidiyajAiNAmae paMceMdiyajAiNAmae ya jahA NapuMsagaveyassa / beiMdiyateiMdiya-jAiNAmae jahaNNeNaM sAgarovamassa Nava paNatIsaibhAge paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNae, ukkoseNaM te ceva paDipuNNe baMdhati / cariMdiyajAiNAmae vi jahaNNeNaM sAgarovamassa Nava paNatIsaibhAge paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNae, ukkoseNaM te ceva paDipuNNe baMdhati / bhAvArtha :- ekendriya jAtinAma ane paMcendriya jAtinAmakarmano baMdhakALa napuMsakavedanI samAna jANavo joIe. tathA beindriya, te indriya ane caurendriya jAtinAmakarmano baMdha jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka sAgaropamano ja bhAga ane utkRSTa paripUrNa eka sAgaropamanA 6 bhAga bAMdhe che. 106 evaM jattha jahaNNagaM do sattabhAgA tiNNi vA cattAri vA sattabhAgA, aTThAvIsajh Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM padaH krarmaprakRti : uddezaka-2 [ 163 ] bhAgA, bhavaMti tattha NaM jahaNNeNaM te ceva paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagA bhANiyavvA, ukkoseNaM te ceva paDipuNNe baMdhati / jattha NaM jahaNNeNaM ego vA divaDDo vA sattabhAgo tattha jahaNNeNa ta ceva bhANiyavvaM, ukkoseNa taM ceva paDipuNNa bNdhti| bhAvArtha :- jyAM jaghanya bhAga, DuM bhAga ke OM bhAga athavA aThThAvIsayA bhAga kahyA che, tyAM te bhAgamAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna kahevuM joIe ane utkRSTarUpe eka sAgaropamanA te ja bhAga paripUrNa rUpe kahevA joIe. A ja pramANe jyAM jaghanyarUpe che ke bhAga che, tyAM jaghanyarUpe te ja bhAgamAMthI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna sAgaropama kahevA joIe ane utkRSTarUpe eka sAgaropamanA te bhAga paripUrNa kahevA joIe. 107 jasokitti-uccAgoyANaM jahaNNeNaM sAgarovamassa egaM sattabhAgaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayaM, ukkoseNaM taM ceva paDipuNNaM baMdhati / bhAvArtha-ekendriya jIvone yazakIrtinAma ane UMcagotrano baMdhakALa jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka sAgaropamanA ke bhAga ane utkRSTa paripUrNa eka sAgaropamanA ke bhAga che. 108 aMtarAiyassa NaM bhaMte ! kammassa egiMdiyA kiM baMdhati ? goyamA ! jahA NANAvaraNijjassa jAva ukkoseNaM te ceva paDipuNNe baMdhaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! ekendriya jIvo keTalI sthitinuM aMtarAyakarma bAMdhe che? uttara- he gautama! teno jaghanya ane utkRSTa baMdhakALa jJAnAvaraNIyakarma anusAra jANavo joIe. vivecana : prastuta sutromAM ekendriya jIvonI apekSAe ATha karmonI uttara pravRtionA sthitibaMdhanuM kathana che. cAra prakAranA baMdhamAM sthitibaMdha ane anubhAga baMdha kaSAyanA AdhAre nizcita thAya che. ekendriya jIvone eka ja Indriya che. manano abhAva che tethI tenA kaSAyanA pariNAmo tIvratama thatA nathI. ekendriya jIvo eka sAgaropamathI adhika kAlanI sthitinA karmono baMdha karatA nathI. ekendriya jIvo marIne naraka ke devagatimAM jatAM nathI tema ja vizeSa prakAranI puNya prakRtino baMdha karI zake tevI tenI yogyatA nathI, tethI te jIvo narakAyuSya, narakagatinAma, narakAnupUrvI(narakatrika), devAyuSya, devagatinAma, devAnupUrvI (devatrika) vaikriyazarIranAma, vaikriya aMgopAMganAma(vaikriyadrika), AhArakazarIranAma, AhAraka aMgopAMganAma(AhAraka dvika), tIrthaMkaranAma, samyaka mohanIya ane mizra mohanIya te tera prakRtino baMdha karatA nathI. temane kula 148 prakRti-13 = 135 prakRtino baMdha thAya che. te bhAvArthathI spaSTa che. ekendriya jIvomAM AyuSyabaMdha - ekendriya jIvo marIne manuSya ane tiryaMcagatimAM ja jAya che. ekendriya jIvo te baMne gatimAM paNa kroDapUrvavarSanuM AyuSya ja bAMdhe che, kAraNa ke te jIvo marIne yugalika thatA nathI. ekendriya jIvonuM utkRSTa AyuSya ra2,000 varSanuM hoya che. tenA be bhAga vyatIta thaI jAya ane Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 trIjo bhAga zeSa rahe tyAre AyuSyano baMdha thAya che. ra2000 varSano trIjo bhAga 7000 varSa ane hajAra varSano trIjo bhAga thAya. tyAre koI jIva utkRSTa kroDapUrvavarSanA AyuSyano baMdha kare. tyAre ekendriyano utkRSTa AyuSya baMdha 7000 varSa + 1000 varSano trIjo bhAga + kroDapUrvavarSano thAya che. beIndriyomAM karmono sthitibaMdha:109 beiMdiyA NaM bhaMte ! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhati ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamapaNuvIsAe tiNi sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayA, ukkoseNaM te ceva paDipuNNe baMdhati / evaM NiddApaMcagassa vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! beindriya jIvo keTalI sthitinuM jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che? uttarahe gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna pacIsa sAgaropamanA jhuM bhAga ane utkRSTa te ja paripUrNa arthAt 25 sAgaropamanA jhuM bhAganuM bAMdhe che. A rIte nidrApaMcaka(nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalA-pracalA ane tyAnagRddhi)nI sthitinA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 110 evaM jahA egidiyANaM bhaNiyaMtahA beiMdiyANa vibhANiyavvaM, NavaraM-sAgarovamapaNuvIsAe saha bhANiyavvA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNA, sesaM taM ceva, jattha egidiyA Na baMdhati tattha ete vi Na baMdhati / bhAvArtha :- je rIte ekendriya jIvomAM sthiti baMdhanuM kathana karyuM che, te ja rIte beindriya jIvomAM paNa sthiti baMdhanuM kathana karavuM joIe. je prakRtione ekendriya jIvo bAMdhatA nathI, te prakRtione beindriya jIvo paNa bAMdhatA nathI. vizeSatA e che ke ekendriyamAM 1 sAgaropama sAthe je kathana che tene ahIM beindriyamAM 25 sAgaropama sAthe kathana karavuM joIe. 111 beiMdiyA NaM bhaMte ! jIvA micchattaveyaNijjassa kiM baMdhati ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamapaNuvIsaM paliovamassa asaMkhijjaibhAgeNaM UNayaM, ukkoseNaM taM ceva paDipuNNaM baMdhati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! beindriya jIvo keTalI sthitinuM mithyAtva vedanIya(mohanIya)karma bAMdhe che? uttara-he gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna pacIsa sAgaropama ane utkRSTa paripUrNa pacIsa sAgaropamanI sthiti bAMdhe che. 112 tirikkhajoNiyAuassa jahaNNeNa aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDiM cauhiM vAsehiM ahiyaM baMdhati / evaM maNuyAuassa vi / sesaM jahA egidiyANaM jAva aMtarAiyassa / bhAvArtha-beindriya jIvo tiryaMcAyuno baMdha jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTacAra varSa adhika kroDapUrvavarSanI sthitino kare che. A ja rIte manuSyAyunuM paNa kathana karavuM joIe. zeSa sarva kathana aMtarAyakarma sudhI ekendriyonA sthitibaMdhanI samAna jANavuM joIe. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vIsama pada: karmatiH uddezaka-2 15 vivecana : prastuta sUtromAM beindriya jIvomAM sthiti baMdhanuM kathana che. beindriya jIvono karmabaMdhakALa ekendriya jIvo karatAM pacIsaguNo vadhAre hoya che, jema keekendriyanA jJAnAvaraNIya karmano baMdhakALa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka sAgaropamanA zuM bhAgano che, jyAre beindriyano jaghanya baMdhakALa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna pacIsa sAgaropamanA DuM bhAgano che. A rIte pratyeka karma prakRtimAM pacIsa guNo adhika sthitibaMdha thAya che. je karma prakRtiono baMdha ekendriya karatA nathI, te karma prakRtione beindriya jIvo paNa bAMdhatA nathI. beijiyamAM AyuSyabaMdha - beindriya jIva marIne saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA manuSya ane tiryaMca ja thAya che. beindriyanuM utkRSTa AyuSya bAra varSanuM che teno trIjo bhAga zeSa rahe tyAre arthAt cAra varSa zeSa rahe tyAre koI beindriya jIva kroDapUrvanuM AyuSya bAMdhe, to tenA AyuSyano utkRSTa baMdha cAra varSa adhika kroDapUrva varSano thAya che. teIndriyomAM karmono sthitibaMdha:113 teiMdiyA NaM bhaMte ! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhaMti ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamapaNNAsAe tiNNi sattabhAgA paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayA, ukkoseNaM te ceva paDipuNNe baMdhati / evaM jassa jai bhAgA te tassa sAgarovamapaNNAsAe saha bhANiyavvA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te indriya jIvo keTalI sthitinuM jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che? uttara- he gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna pacAsa sAgaropamanA DuM bhAga ane utkRSTa paripUrNa 50 sAgaropamanA DuM bhAganuM bAMdhe che. A rIte jenA jeTalA bhAga che, te pacAsa sAgaropama sahita kahevA joIe. 114 teiMdiyA NaM micchattaveyaNijjassa kammassa kiM baMdhati ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovama-paNNAsaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayaM, ukkoseNaM taM ceva paDipuNNaM baMdhati / bhAvArtha :- panna- he bhagavana ! te indriya jIvo keTalI sthitinuM mithyAtvavedanIyakarma bAMdhe che ? uttara- he gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna pacAsa sAgaropama ane utkRSTa saMpUrNa pacAsa sAgaropamano baMdha kare che. 115 tirikkhajoNiyAuyassa jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvakoDiM solasahiM rAidiehiM rAidiyatibhAgeNa ya ahiyaM baMdhati / evaM maNussAuyassa vi / sesaM jahA beiMdiyANaM jAva aMtarAiyassa / bhAvArtha :- teindriya jIvo tiryaMcAyuno jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa soLa ahorAtra tathA eka Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 ahorAtrano trIjo bhAga adhika kroDapUrvavarSano baMdha kare che. A rIte manuSyAyuno baMdhakALa paNa jANavo. zeSa sarva kathana aMtarAya karma sudhI beindriyonA baMdhakALanI samAna jANavuM joIe. vivecanaH 166 prastuta sUtromAM teindriya jIvomAM karmonI sthitibaMdhanuM nirUpaNa che. jIvane kramazaH eka eka indriyanI prApti adhika thAya che tema tema tenA sthitibaMdhanI kSamatA vadhatI jAya che. teindriya jIvano sthitibaMdha ekendriyonA sthitibaMdhathI pacAsa guNo adhika hoya che. zeSa kathana ekendriyonI samAna che. teindriyo paNa utkRSTa kroDa pUrvavarSanuM AyuSya bAMdhe che, tethI svayaMnI sthitino(49 ahorAtrino) trIjo bhAga adhika kroDapUrvavarSano AyuSyabaMdha kare che. caurendriyomAM karmono sthitibaMdha : 116 cauriMdiyA NaM bhaMte ! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhati ? goyamA ! jahaNeNaM sAgarovamasayassa tiNNi sattabhAge paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNae, ukkoseNaM te ceva paDipuNNe baMdhaMti / evaM jassa jai bhAgA te tassa sAgarovamasaeNa saha bhANiyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! caurendriya jIvo keTalI sthitinuM jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che ? uttarahe gautama ! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna so sAgaropamanA OM bhAga ane utkRSTa saMpUrNa so (100) sAgaropamanA bhAgano baMdha kare che. |117 tirikkhajoNiyAuyassa kammassa jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDiM dohiM mAsehiM ahiyaM / evaM maNussAuyassa vi / bhAvArtha :- tiryaMcAyukarmano baMdhakALa jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa be mAsa adhika kroDapUrva varSano che. A ja rIte manuSyAyubaMdhano kALa paNa jANavo joIe. | sesaM jahA beiMdiyANaM / NavaraM- micchattaveyaNijjassa jahaNNeNaM sAgarovamasayaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayaM, ukkoseNaM taM ceva paDipuNNaM baMdhaMti / sesaM jahA beiMdiyANaM jAva aMtarAiyassa / bhAvArtha :zeSa kathana beindriya jIvonI samAna jANavuM joIe. vizeSatA e che ke mithyAtvavedanIya (mohanIya)karmano baMdha jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna so(100) sAgaropama ane utkRSTa saMpUrNa so sAgaropamano kare che. zeSa saMpUrNa kathana aMtarAyakarma sudhI beindriyonI samAna che. vivecana : prastuta sUtromAM caurendriya jIvomAM karmonI sthiti baMdhanuM nirUpaNa che. caurendriya jIvono baMdhakALa ekendriya karatAM so(100) guNo adhika hoya che. zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vasa 54 prati : deza-2 / | 17 | saMjJA (tirthaya) paMthendriyomA bhono sthiticiu :119 asaNNI NaM bhaMte ! jIvA paMceMdiyA NANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhati? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamasahassassa tiNNi sattabhAge paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNae, ukkoseNaM te ceva paDipuNNe baMdhati / evaM so ceva gamo jahA beiMdiyANaM, NavaraM- sAgarovamasahasseNa samaM bhANiyavvA jassa jati bhAga tti / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan! asaMzI tiryaMca paMcendriya jIvo keTalI sthitinuM jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che? uttara- he gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka hajAra sAgaropamanA jhuM bhAga ane utkRSTa paripUrNa eka hajAra sAgaropamanA rUbhAgano baMdha kare che. A rIte beindriyanA sthitibaMdhanI samAna sarva kathana jANavuM joIe, temAM vizeSatA e che ke ekendriyamAM je karmano jeTalo bhAga hoya, teno teTalo ja bhAga eka hajAra sAgaropamathI guNita karIne kahevA joIe. 120 micchattaveyaNijjassa jahaNNeNaM sAgarovamasahassaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayaM, ukkoseNaM taM ceva paDipuNNaM / bhAvArtha :- asaMjJI tiryaMca paMcendriya mithyAtvavedanIyakarmano jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga jUna eka hajAra sAgaropama ane utkRSTa paripUrNa eka hajAra sAgaropamano baMdha kare che. 121 NeraiyAuyassa jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI aMtomuhuttabbhahiyAI, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM puvvakoDitibhAgabbhahiyaM baMdhati / evaM tirikkhajoNiyAuyassa vi, NavaraM- jahaNNeNaM aMtomuhattaM / evaM maNussAuyassa vi / devAuyassa jahA raiyAuyassa / bhAvArtha :- asaMzI tiryaMca paMcendriya narakAyuSyakarmano baMdha jaghanya aMtarmuhUrta adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa kroDapUrva varSano trIjo bhAga adhika palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgano kare che. A ja rIte tiryaMcAyuno paNa utkRSTa kroDapUrva varSano trIjo bhAga adhika palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgano baMdha kare che, paraMtu temAM jaghanya aMtarmuhUrtano baMdha che. tiryaMcAyu pramANe manuSyAyunA viSayamAM paNa jANavuM joIe. devAyuno baMdha narakAyunI samAna jANavo joIe. 122 asaNNI NaM bhaMte ! jIvA paMcidiyA Nirayagai NAmAe kammassa kiM baMdhati? goyamA! jahaNNeNaM sAgarovamasahassassa do sattabhAge paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNAe, ukkoseNaM te ceva paDipuNNe / __evaM tiriyagaIe vi / maNuyagaiNAmae vi evaM ceva, NavaraM-jahaNNeNaM sAgarovamasahassassa divaDhaM sattabhAgaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayaM, ukkoseNaM taM ceva paDipuNNaM baMdhaMti / Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 168] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asaMzI tiryaMca paMcendriya keTalI sthitinuM narakagatinAmakarma bAMdhe che? uttara- he gautama! palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyuna eka hajAra sAgaropamanA 4 bhAga ane utkRSTa paripUrNa eka hajAra sAgaropamanA phe bhAgano baMdha kare che. A ja rIte tiryaMcagatinAmakarma baMdhanA viSayamAM jANavuM joIe. manuSyagatinAmakarma baMdhanA viSayamAM paNa A ja pramANe jANavuM joIe. temAM vizeSatA e che ke manuSyagatino baMdha jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka hajAra sAgaropamanA bhAga ane utkRSTa paripUrNa eka hajAra sAga gano kare che. 123 evaM devagaiNAmae vi, NavaraM- jahaNNeNaM sAgarovamasahassassa ega sattabhAgaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNayaM, ukkoseNaM taM ceva paDipuNNaM / bhAvArtha:- A rIte devagatinAmakarmanA baMdhanA viSayamAM jANavuM, paraMtu temAM vizeSatA e che ke devagatino jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka hajAra sAgaropamanA bhAga ane utkRSTa paripUrNa eka hajAra sAgaropamanA 4 bhAgano baMdha kare che. 124 veuvviyasarIraNAmae pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamasahassassa do sattabhAge paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNae, ukkoseNaM taM ceva paDipuNNe baMdhati / bhAvArtha :- pragna- he bhagavan! asaMzI tiryaMca paMcendriya keTalI sthitinuM vaikriyazarIranAmakarma bAMdhe che? uttara- he gautama! jaghanya palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka hajAra sAgaropamanA ke bhAga ane utkRSTa paripUrNa eka hajAra sAgaropamanA bhAgano baMdha kare che. 125 sammatta-sammAmicchatta-AhAragasarIraNAmae titthagaraNAmae ya Na kiMci bNdhti| __ avasiTuM jahA beiMdiyANaM NavaraM jassa jattiyA bhAgA tassa te sAgarovamasahasseNaM saha bhANiyavvA / savvesi ANupuvvIe jAva aMtarAiyassa / bhAvArtha :- asaMjJI tiryaMca paMcendriya samyakatvamohanIya, mizra mohanIya, AhAraka zarIranAmakarma ane tIrthakara nAmakarmano baMdha karatAM nathI. zeSa karma prakRtiono baMdhakALa beindriya jIvonA sthitibaMdhanI samAna jANavo. temAM vizeSatA e che ke jenA jeTalA bhAga che te badhA eka hajAra sAgaropama sahita kahevA joIe. A rIte anukramathI thAvat aMtarAyakarma sudhI sarva karmaprakRtiono yathAyogya baMdhakALa kahevo joIe. vivecana : prastuta sUtromAM asaMjJI tiryaMca paMcendriyamAM sthiti baMdhanuM nirUpaNa che. asaMjJI tiryaMca paMcendriyanuM sarva kathana beindriya samAna che paraMtu te utkRSTa eka hajAra sAgaropamanI sthitinA karmo bAMdhe che, tethI tenA jaghanya-utkRSTa baMdhakALamAM jeTalA bhAganuM kathana che te sarva eka hajAra sAgaropama sahita kahevuM joIe. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trevIsamuM pada krarmaprakRti uddezaka-2 [ 169 ] asalI paMcendriyamAM AyuSya baMdha - asaMjJI paMcendriya cAre gatinuM AyuSya bAMdhe che. te jIva prathama narakanA nArakInuM bhavanapati ke vANavyaMtara devanuM AyuSya bAMdhe, to jaghanya aMtarmuhUrta adhika 10,000 varSa, utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganuM AyuSya bAMdhe che. asaMzI tiryaMca marIne chappana aMtarlIpanA yugalikamAM paNa jaI zake che tethI manuSya ke tiryaMca gatinuM AyuSya bAMdhe, to jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganuM AyuSya bAMdhe che. A rIte asaMjJI paMcendriya cAre gatimAM utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganuM AyuSya bAMdhe che. asaMjJI paMcendriyanuM vartamAna bhavanuM AyuSya utkRSTa kroDapUrva varSanuM che. teno trIjo bhAga zeSa rahe tyAre AyuSyano baMdha kare to tenA AyuSya karmano baMdha kroDapUrvavarSano trIjo bhAga adhika palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgano thAya che. saMjJI paMcendriyomAM karmono sthitibaMdha - 126 saNNI NaM bhaMte ! jIvA paMceMdiyA NANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhaMti ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo, tiNNi ya vAsasahassAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saMjJI paMcendriyo keTalI sthitinuM jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa trIsa kroDAkoDI sAgaropamano baMdha kare che. teno abAdhAkALa traNa hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 127 saNNI NaM bhaMte ! paMceMdiyA NihApaMcagassa kammassa kiM baMdhati ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtosAgarovamakoDAkoDIo; ukkoseNaM tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo, tiNNi ya vAsasahassAI abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kmmnnisego| dasaNacaukkasa jahA NANAvaraNijjassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saMzI paMcendriyo keTalI sthitinuM nidrApaMcaka karma bAMdhe che? uttara- he gautama! jaghanya aMta:kroDAkoDI sAgaropama ane utkRSTa trIsa kroDAkoDI sAgaropamanuM bAMdhe che. teno abAdhAkALa traNa hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. saMjJI paMcendriyamAM darzana catuSkano baMdhakALa jJAnAvaraNIyakarmanA baMdhakALanI samAna che. 128 sAyAveyaNijjassa jahA ohiyA ThiI bhaNiyA taheva bhANiyavvA iriyAvahiyabaMdhayaM paDucca saMparAiyabaMdhayaM ca / asAyAveyaNijjassa jahA NiddApaMcagassa / bhAvArtha - zatAvedanIyakarmano baMdhakALa tenI audhika sthiti anusAra jANavo joIe. IryApathikabaMdha ane sAMparAvikabaMdhanI apekSAe zAtAvedanIyano baMdhakALa pRthaka-pRthaka jANavo joIe. saMjJI paMcendriyano azAtAvedanIyano baMdhakALa nidrApaMcakanI samAna jANavo joIe. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 129 sammattaveyaNijjassa sammAmicchattaveyaNijjassa ya jA ohiyA ThiI bhaNiyA te vaMyaMti / bhAvArtha :- saMzI paMcendriyamAM samyakvedanIya(mohanIya) ane mizra vedanIya(mohanIya) karmano baMdha tenI aughika sthiti anusAra jANavo. ||130 micchattaveyaNijjassa jahaNNeNaM aMtosAgarovamakoDAkoDIo, ukkoseNaM sattariM sAgarovamakoDAkoDIo, satta ya vAsasahassAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThi kammaNisego / 170 bhAvArtha :- saMjJI paMcendriyamAM mithyAtvavedanIyano baMdha jaghanya aMtaHkroDAkroDI sAgaropama ane utkRSTa sittera kroDAkroDI sAgaropamano che. teno abAdhAkALa sAta hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. | 131 kasAyabArasagassa jahaNNeNaM evaM ceva, ukkoseNaM cattAlIsaM sAgarovamakoDAkoDIo; cattAlIsa ya vAsasahassAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- kaSAya dvAdaza(anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI tathA pratyAkhyAnAvaraNa krodhAdi bAra kaSAya)no baMdhakALa jaghanya aMtaHkroDAkoDI sAgaropama ane utkRSTa cAlIza kroDAkroDI sAgaropamano che. teno abAdhAkALa cAlIza hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 132 koha-mANa-mAyA-lobhasaMjalaNAe ya do mAsA, mAso, addhamAso aMtomuhutto, eyaM jahaNNagaM; ukkosagaM puNa jahA kasAyabArasagassa / bhAvArtha :- saMzI paMcendriyamAM saMjvalana krodha, mAna, mAyA, lobhano jaghanya baMdha kramazaH be mAsa, eka mAsa, ardhamAsa tathA aMtarmuhUrtano che ane utkRSTa baMdhakALa bAra kaSAyanI samAna che. 133 cauNha vi AuyANaM jA ohiyA ThiI bhaNiyA taM baMdhaMti / bhAvArtha :- saMzI paMcendriyamAM cAre prakAranA AyuSya karmano baMdha tenI samuccaya baMdha sthitinI samAna che. 134 AhAragasarIrassa titthagaraNAmae ya jahaNNeNaM aMtosAgarovama-koDAkoDIo; ukkoseNaM vi aMtosAgarovamakoDAkoDIo baMdhati / bhAvArtha :- saMzI paMcendriya AhAraka zarIra ane tIrthaMkara nAmakarmano baMdha jaghanya ane utkRSTa aMtaH kroDAkroDI sAgaropamano kare che. 135 purisaveyassa jahaNNeNaM aTTha saMvaccharAI, ukkoseNaM dasa sAgarovamakoDAkoDIo; dasa ya vAsasayAiM abAhA, abAhUNiyA kammaThiI kammaNisego / bhAvArtha :- saMzI paMcendriya puruSa vedano baMdha jaghanya ATha varSa ane utkRSTa daza kroDAkroDI sAgaropamano Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM pada : karmaprakRti H uddezaka-2 kare che. teno abAdhAkALa eka hajAra varSano che tathA saMpUrNa karma sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM zeSa karmaniSekano kALa che. 171 136 jasokittiNAmae uccAgoyassa ya evaM ceva, NavaraM- jahaNNeNaM atttthmuhuttaa| bhAvArtha :- saMjJI paMcendriyamAM yazaHkIrti nAmakarmano ane UMcagotrano baMdha paNa puruSaveda pramANe jANavo joIe. vizeSatA e che ke ahIM saMzI paMceMdriya jIvono jaghanya sthitibaMdha ATha muhUrtano che. 137 aMtarAiyassa jahA NANAvaraNijjassa / bhAvArtha :- saMjJI paMcendriyane aMtarAyakarmano baMdhakALa jJAnAvaraNIyakarmanA baMdhakALanI samAna che. 138 sesesu savvesu ThANesu saMghayaNesu saMThANesu vaNNesu gaMdhesu ya jahaNNeNaM aMtosAgarovama-koDAkoDIo, ukkoseNaM jA jassa ohiyA ThiI bhaNiyA taM baMdhaMti, NavaraM imaM NANattaM- abAhA abAhUNiyA Na vuccai / evaM ANupuvvIe savvesiM jAva aMtarAiyassa tAva bhANiyavvaM / bhAvArtha :- saMzI paMcendriyane zeSa saMhanana, saMsthAna, varNa, gaMdhanAmakarma vagere sarva prakRtino baMdhakALa jaghanya aMtaHkroDAkroDI sAgaropama ane utkRSTa te-te karma prakRtinI samuccaya sthiti pramANe jANavo. vizeSatA e che ke teno abAdhAkALa ane abAdhAkALanyUna karma niSekakALanuM kathana na karavuM joIe. A rIte anukramathI aMtarAya karma sudhI sthitibaMdhakALa jANavo joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM saMzI paMcendriyomAM sthitibaMdhanuM pratipAdana che. saMzI paMcendriyone indriya ane mananI paripUrNatA hovAthI te jIvo karmono utkRSTa baMdha karI zake che. temaja adhyAtmavikAsanA prabhAve keTalIka karmaprakRtiono jaghanya baMdha paNa karI zake che. saMzI paMcendriya jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ke aMtarAyakarmano jaghanya aMtarmuhUrtano baMdha, tenA baMdha vicchedanA carama samaye kare che. jJAnAvaraNIyAdi karmono baMdha dazamA guNasthAna sudhI thAya che. kSapaka ke upazama zreNIne prApta thayelA dazamA guNasthAnanA aMtima samayavartI jIvonA adhyavasAya vizuddha hoya che. te jIva sUkSma lobhanA paNa aMtima dalikonuM ja vedana karI rahyA hoya che. te jIvone kaSAyanI mAtrA nahIMvat hovAthI atyaMta alpatama sthitino karmabaMdha kare che, tethI jJAnAvaraNIyAdi karmono jaghanya baMdha dasamA guNasthAnanA aMtima samaye che. saMjJI paMcendriyamAM naraka, deva ane tiryaMca gatimAM ekapaNa prakRtino baMdha viccheda thato nathI. te traNe gatinA jIvo badhI prakRtiono jaghanya aMtaH kroDAkroDI sAgaropamano baMdha kare che ane utkRSTa samuccaya sthitinI samAna baMdha kare che. manuSya, samuccaya karmonI sthitimAM je-je karma prakRtionI jaghanya sthiti aMtarmuhUrta, bAra muhUrta, ATha muhUrta ke ATha varSa Adi che, teTalo jaghanya baMdha kare che ane je prakRtino jaghanya baMdha sAgaropama pramANa che te prakRtino aMtaHkroDAkroDI sAgaropamano baMdha kare che ane utkRSTabaMdha samuccaya sthitinI samAna che. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekendriyathI paMcendriyomAM AThe karmono utkRSTa sthiti baMdha : karma ekendriya beindriya 1. jJAnAvaraNIya 2. darzanAvaraNIya 3. caMnIya 15 koDAkoDI zAtA vedanIya sAgaroma azAtA vedanIya | 30 kroDAkroDI 4 mohanIya 5. AyuSya samucca jIva tathA saMzI paMcendriya 30 kroDAkroDI sAgaropama 6-7nAma-gotra 8 aMtarAya eka sAgaropamanA doDha sAtiyA bhAga eka sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga |1 sAgaropama 7000 varSa tathA 1000 varSano trIjo bhAga adhika koDapUrva 1 sAgaropamanA sAtiyA be bhAga 1 sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga 25 sAgaropamanA sAtiyA be bhAga 25 sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga | 50 sAgaropamanA sAtiyA be bhAga 50 sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga 30 kroDAkoDI Agaropama ekendriya jIvo utkRSTa 1 sAgaropamanI sthitino karmabaMdha kare, bendriya tenAthI 25 gurjo, tendriya pa0 paMcendriya jIvo 1000 guNo arthAt 1000 sAgaropamanI sthitino karmabaMdha karI zake che. sAgaropama 70 kro kro sAgaro 33 sAgaropama eka sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga 20 koDAkoDI sAgaropama meindriya 25 sAgaropamanA | 50 sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga | sAtiyA traNa bhAga 25 sAgaropamanA doDha sAtiyA bhAga 25 sAgaropamanA |sAtiyA traNa bhAga 25 sAgaropama 4 varSa adhika koDapUrva varSa 50 sAgaropamanA doDha sAtiyA bhAga 50 sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga 50 sAgaropama asaMzI paMcendriya 100 sAgaropamanA | 1000 sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga sAtiyA traNa bhAga corAya 100 sAgaropamanA doDha sAtiyA bhAga 100 sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga 100 sAgaropama 1000 sAgaropamanA doDha sAtiyA bhAga | 1000 sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga 1000 sAgaropama koDapUrano trIjo bhAga adhika palyo.no asaMkhyAtamo bhAga 100 sAgaropamanA | 1000 sAgaropamanA sAtiyA be bhAga 100 sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga sAtiyA be bhAga 1000 sAgaropamanA sAtiyA traNa bhAga 16-1/3 AhorAtra | be mAsa adhika avika koDa pUrva varSa | koThapUrva varSa gujo, caurmendriya 100 guNo ane asaMjJI ekendriyathI asannI tiryaMca paMcendriya sudhInA jIvomAM jayanya baMdhakAla pota-potAnA utkRSTa baMdhakAlathI paDyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna che. saMzI paMcendriyamAM- nArakI, devatA ane saMzI tiryaMca- sarva prakRtiono jaghanya aMtaH kroDAkroDI sAgaropamano baMdha kare che. manuSyane je je kamonI sthiti aMtamuhUta Adi pramANa che, tene prakRtino teTalo baMdha kare ane je karmanI jaghanya sthiti sAgaropamanI gaNanAmAM che teno aMtaHsoDAnoDI sAgaropamano baMdha kare che. 172 zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trevIsamuM padaH krarmaprakRtiH uddezaka-2 [ 173 ] karmonA jaghanya sthitibaMdhakonI prarUpaNA:139 NANAvaraNijjassa NaM bhaMte ! kammassa jahaNNaThiibaMdhae ke ? goyamA ! aNNayare suhumasaMparAe uvasAmae vA khavae vA, esa NaM goyamA! NANAvaraNijjassa kammassa jahaNNaThiibaMdhae, tavvairitte ajahaNNe / evaM eeNaM abhilAveNaM mohAuyavajjANaM sesakammANaM bhANiyavvaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jJAnAvaraNIya karmanA jaghanya sthitibaMdhaka koNa hoya che? uttara- he gautama ! dasamA sUkSma saMparAya guNasthAnavartI upazAmaka ke kSapaka koI paNa jIva jJAnAvaraNIyakarmanI jaghanya sthitinA baMdhaka hoya che. tenAthI bhinna jIvo ajaghanya eTale madhyama ke utkRSTa sthitinA baMdhaka hoya che. evI ja rIte mohanIya ane AyuSyakarmane choDIne zeSa sarva karmonI jaghanya sthitinA baMdhaka dasamA guNasthAnavartI jIvo hoya che. 140 mohaNijjassa NaM bhaMte ! kammassa jahaNNaThiibaMdhae ke ? goyamA ! aNNayare bAyarasaMparAe uvasAmae vA khavae vA, esa NaM goyamA! mohaNijjassa kammassa jahaNNaThiibaMdhae, tavvairitte ajahaNNe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! mohanIyakarmanA jaghanya sthitibaMdhaka koNa hoya che? uttara- he gautama! navamA anivRtti bAdara guNasthAnavarsI bAdara saMparAyanA upazAmaka ke kSapaka koI paNa jIva mohanIyakarmanI jaghanya sthitino baMdhaka hoya che. tenAthI bhinna jIvo ajaghanya sthitinA baMdhaka hoya che. 141 Auyassa NaM bhaMte ! kammassa jahaNNaThiibaMdhae ke ? goyamA ! je NaM jIve asaMkheppaddhappaviDhe savvaNiruddha se Aue, sese savvamahatIe AuyabaMdhaddhAe, tIse NaM AuyabaMdhaddhAe carimakAlasamayaMsi savvajahaNiyaM ThiI pajjattA-pajjattiyaM Nivvattei / esa NaM goyamA ! Auyakammassa jahaNNaThiibaMdhae, tavvairitte ajahaNNe / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! AyuSyakarmanA jaghanya sthitibaMdhaka koNa hoya che? uttara- he gautama! je jIva asaMkSepya addhApraviSTa che arthAtu jenA AyuSyanA trIjA bhAgAdithI saMkSepa thaI na zake teTaluM mAtra AyuSya zeSa rahyuM hoya, je sarvaniruddha eTale AyuSyabaMdhanA aMtima jaghanya kALamAM vartatA hoya, te jIva paryApta ane aparyAptarUpa sarvathI jaghanya sthiti bAMdhe che. he gautama ! A AyuSyakarmano jaghanya sthitibaMdhaka hoya che, tenAthI anya jIvo ajaghanya sthitibaMdhaka hoya che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 174 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 vivecanaH prastuta sUtromAM ATha karmonA jaghanya sthitibaMdhaka jIvonuM kathana che. jaghanya sthiti baMdhaka:- koI paNa karmono jaghanya sthitibaMdha tenA baMdhaviccheda samaye thAya che. mohanIya ane AyuSyakarmane choDIne zeSa(jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya, nAma, gotra ane sAMparAyika vedanIya) karmono baMdha viccheda dazamA guNasthAne thAya che, tethI dazamA guNasthAne te-te karmonI jaghanya sthitino baMdha thAya che. Agama pATha anusAra dezamAM guNasthAne vartatA upazAmaka ane kSepaka baMne prakAranA jIvo jJAnAvaraNIyAdi karmono jaghanyasthitibaMdha kare che. adhyavasAyanI taratamatAnA AdhAre tenA anubhAga baMdhamAM taratamatA hoI zake che. karmagraMthAnusAra dazamAguNasthAnavartI upazAmaka ane kSepaka jIvonA pariNAmonI vizuddhimAM taratamatA hovAthI kSapaka jIvo 12 muhUrtano baMdha kare, zreNI caDhatA upazAmaka jIvo 24 muhUrtano baMdha kare che ane zreNI utaratA upazAmaka jIvo 48 muhUrtano baMdha kare che. mohanIyakarmanA jaghanya sthitibaMdhaka - mohanIyakarmano baMdha viccheda navamA guNasthAne thAya che, tethI tenA jaghanya sthitibaMdhaka bAdara saMparAya upazAmaka ane kSepaka baMne prakAranA jIvo hoya che. eka thI nava guNasthAna sudhI bAdara saMparAya kaSAyano udaya hoya che, tema chatAM jaghanya sthitibaMdha navamA guNasthAne ja thAya che tethI bAdara saMparAya" zabda prayogathI navamA anivRtti bAdara guNasthAnavartI jIvonuM grahaNa thAya che. AyuSyakarmanA jaghanya sthitibaMdhaka - sopakrama AyuSyavALA, AyuSyabaMdhanA aMtima aMtarmuhUrtamAM vartatA jIvo AyuSya karmano jaghanya baMdha kare che. nArakI, devo, yugaliko, carama zarIrI jIvo tathA uttama puruSo avazya nirupakrama AyuSyavALA hoya che. te jIvo sarva jaghanya AyuSya baMdha karatA nathI. zeSa saMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSyo ane tiryacomAM keTalAka jIvo nirupakrama AyuSyavALA ane keTalAka jIvo sopakrama AyuSyavALA hoya che. je jIvo nirupakrama AyuSyavALA che, te jIvo potAnA AyuSyanA be bhAga vyatIta thAya, trIjo bhAga zeSa rahe tyAre AyuSyano baMdha kare che, tethI te jIvo paNa sarva jaghanya AyuSyano baMdha karatA nathI. je jIvo sopakrama AyuSyavALA che. temAMthI keTalAka jIvo potAnA AyuSyano trIjo bhAga zeSa rahe tyAre AyuSyano baMdha kare che. keTalAka jIvo trIjA bhAgano paNa trIjo bhAga ane keTalAka jIvo teno paNa trIjo bhAga zeSa rahe tyAre AyuSyano baMdha kare che. te ja rIte keTalAka jIvo pratApalike sanna fjArA - asaMkSepTa kAlamAM praviSTa arthAt jeno saMkSepa karI na zakAya teTaluM saMkSipta jenuM AyuSya zeSa rahyuM hoya tevA AyuSyabaMdha yogya aMtima jaghanya kAlamAM arthAtu AyuSyanA aMtima aMtarmuhUrtamAM vartatA jIvo sarva jaghanya AyuSya baMdha kare che. te ja viSayanI spaSTatA mATe sUtrakAre te jIvonA anya vizeSaNono prayoga karyo che. sele dhva mahataNa ADavAta- je sarvathI moTA AyuSyabaMdhakAlanA zeSa aMtima bhAgamAM ja vartatA hoya tevA jIvo. AyuSyabaMdhano utkRSTakAla ATha AkarSa pramANa ane jaghanyakAla eka AkarSa pramANa che. je jIvonuM AyuSya eka AkarSa pramANa ja zeSa hoya, te AyuSyabaMdhakAlanA aMtima Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trevIsamuM pada: karmaprakRti : uddezaka-2 175 | bhAgamAM varte che. tevA jIvo mAtra masi-potAnA AyuSyabaMdhanA aMtima samayamAM arthAt aMtima bhAgamAM jaghanya AyuSya bAMdhe che. prastuta prasaMgamAM parimala nahi zabda prayogathI aMtima sUkSma eka samayanuM grahaNa thatuM nathI, paraMtu AyuSyabaMdhano carama-aMtima vibhAga arthAtu aMtima eka AkarSa pramANa kAlanuM grahaNa thAya che. salka gAyaM di punattA parivaM bira....AyuSyabaMdhanA aMtima aMtarmuhUrtamAM vartatA jIvo paryApta-aparyAptarUpa sarvajaghanya sthiti baMdha kare che. koI paNa jIva AhAra, zarIra ane indriya paryAptithI pUrNa thAya, tyAra pachI ja parabhavanuM AyuSya bAMdhe che ane tyAra pachI ja tenuM mRtyu thAya che, tethI sarvajaghanya AyuSyavALA jIvo paNa prathama traNa paryAptithI paryApta ane zvAsocchavAsa Adi paryAptithI aparyApta hoya che. TIkAkAre A viSayanI spaSTatA mATe kahyuM che ke nenoliyAi ti sArAmAM jIyanone vamaLo A3ya vaMdho, na zammaNa rAttinase vA audArika, vaikiya ane AhAraka kAyayogamAM vartatA jIvo ja AyuSyabaMdha kare che, kAmaNa kAyayoga ke audArikamizra ke vaikiyamizrakAyayogamAM vartatA jIvo AyuSya bAMdhatA nathI. zarIra ane indriya paryAptithI paryApta jIvone ja viziSTa audArika Adi yoga hoya che. kevaLa AhAra paryApti ke zarIra paryAptithI paryApta jIvone viziSTa audArikAdi yoga hoto nathI, tethI te jIvo AyuSya bAMdhatA nathI, tenAthI ema siddha thAya che ke zarIra ane indriya paryAptinA paryApta jIva ja AyuSya bAMdhe che ane jIvanuM jaghanya AyuSya prathama traNa paryAptithI paryApta ane zeSa paryAptiothI aparyAptarUpa hoya che. A rIte sopakrama AyuSyavALA, AyuSya baMdhanA aMtima eka AkarSa pramANa AyuSyamAM vartatA jIvo jaghanya AyuSyano baMdha kare che ane te jaghanya AyuSya zarIra paryApti ane indriya paryAptithI paryApta ane zeSa paryAptithI aparyAptarUpa hoya che. karmonI utkRSTa sthitinA baMdhako - 142 ukkosakAlaThiIyaM NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM kammaM kiM Neraio baMdhai tirikkhajoNio baMdhai, tirikkhajoNiNI baMdhai, maNusso baMdhai, maNussI baMdhai, devo baMdhai, devI baMdhai ? goyamA ! Neraio vi baMdhati jAva devI vi baMdhati / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! jJAnAvaraNIyakarmanI utkRSTa sthiti koNa bAMdhe che? zuM nArakI bAMdhe che? tiryaMca bAMdhe che? tiryaMcANI bAMdhe che? manuSya bAMdhe che? manuSyANI bAMdhe che? deva bAMdhe che ke devI bAMdhe che? uttara- he gautama! tene nAraka paNa bAMdhe che yAvat devI paNa bAMdhe che. 143 kerisae NaM bhaMte ! Neraie ukkosakAlaThiIyaM NANAvaraNijjaM kammaM baMdhai? goyamA ! saNNI paMciMdie savvAhiM pajjattIhiM pajjattae sAgAre jAgare sutovautte micchAdiTThI kaNhalese ukkosasaMkiliTThapariNAme IsimajjimapariNAme vA, Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 erisae NaM goyamA ! Neraie ukkosakAlaThiIyaM NANAvaraNijjaM kammaM baMdhai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kevA prakAranA nArakI utkRSTa sthitinuM jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che? uttara-he gautama! je saMjJI paMceMdriya, samasta paryAptiothI paryApta, sAkAropayogavALo, jAgRta, zratamAM upayogavAna, mithyAdaSTi, kRSNalezI, utkRSTa saMkliSTa pariNAmI athavA kiMcit madhyama pariNAmI hoya, tevo nArakI utkRSTa sthitivALA jJAnAvaraNIyakarmane bAMdhe che. 144 kerisae NaM bhaMte ! tirikkhajoNie ukkosakAlaThiIyaM NANAvaraNijja kamma baMdhai ? goyamA ! kammabhUmae vA kammabhUmagapalibhAgI vA saNNI paMceMdie savvAhiM pajjattIhiM pajjattae, sesaM taM ceva jahA Neraiyassa / evaM tirikkhajoNiNI vi, maNUse vi maNUsI vi / deva-devI jahA gairaie / evaM AuyavajjANaM sattaNhaM kammANaM / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! kevA prakArano tiryaMca utkRSTa sthitinuM jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che? uttara- he gautama ! karmabhUmimAM utpanna thayelA athavA karmabhUmija pratibhAgI(AyuSyanI apekSAe karmabhUmija ane kSetranI apekSAe akarmabhUmija) saMjJI paMcendriya, sarva paryAyothI paryAptA, sAkAropayoga saMpanna, jAgRta, zrutamAM upayogavAna, mithyAdaSTi, kRSNalezI ane utkRSTa saMkliSTa pariNAmI athavA kiMcitmAtra madhyama pariNAmI tiryaMca, utkRSTa sthitinuM jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che. A rIte pUrvokta vizeSaNothI yukta tiryaMcANI, manuSya ane manuSyANI paNa utkRSTa sthitinuM jJAnAvaraNIya karma bAMdhe che. pUrvokta vizeSaNa yukta nArakInI samAna deva ane devI utkRSTa sthitinuM jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che. AyuSya sivAya utkRSTa sthitivALA zeSa sAta karmabaMdhaka jIvonA viSayamAM A ja rIte jANavuM joIe. 145 ukkosakAlaThiIyaM NaM bhaMte ! AuyaM kammaM kiM Neraio baMdhai jAvadevI baMdhai? goyamA ! No Neraio baMdhai, tirikkhajoNio baMdhai, No tirikkhajoNiNI baMdhai, maNusso vi baMdhai, maNussI vi baMdhai, No devo baMdhai, No devI baMdhai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! utkRSTa sthitinuM AyuSya karma koNa bAMdhe che? zuM nArakI thAvata devI bAMdhe che? uttara- he gautama ! tene nArakI bAMdhato nathI, tiryaMca bAMdhe che, paraMtu tiryaMcANI deva ke devI bAMdhatA nathI, manuSya bAMdhe che tathA manuSyANI paNa bAMdhe che. 146 kerisae NaM bhaMte ! tirikkhajoNie ukkosakAlaThiIyaM AuyaM kammaM baMdhai? goyamA ! kammabhUmae vA kammabhUmagapalibhAgI vA saNNI paMceMdie savvAhiM pajjattIhiM pajjattae sAgAre jAgare suttovautte micchaTThiI paramakiNhalesse ukkosa Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM pada : karmaprakRti H uddezaka-ra saMkiliTThapariNAme, erisae NaM goyamA ! tirikkhajoNie ukkosa-kAlaThiIyaM AuyaM kammaM baMdhai / 177 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kevA prakAranA tiryaMca utkRSTa sthitinuM AyuSyakarma bAMdhe che ? uttara- he gautama ! karmabhUmimAM utpanna thayelA athavA karmabhUminI samAna(karmabhUmija AyuSyavALA), saMjJI paMceMdriya, sarva paryAptithI paryAptA, sAkAropayoga yukta, jAgRta, zrutamAM upayogavAna, mithyAdaSTi, paramakRSNa lezI ane utkRSTa sakliSTa pariNAmI tiryaMca paMceMdriya utkRSTa sthitinuM AyuSyakarma bAMdhe che. 147 kerisae NaM bhaMte ! maNUse ukkosakAlaThiIyaM AuyaM kammaM baMdhai ? gomA ! kammabhUmage vA kammabhUmagapalibhAgI vA jAva sutovautte sammaddiTThI vA micchaddiTThI vA kaNhalese vA sukkalese vA NANI vA aNNANI vA ukko - saMkiliTThapariNAme vA tappAuggavisujjhamANapariNAme vA, erisae NaM goyamA ! maNUse ukkosakAlaThiIyaM AuyaM kammaM baMdhai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kevA prakArano manuSya utkRSTa sthitinuM AyuSyakarma bAMdhe che ? uttara- he gautama ! karmabhUmimAM utpanna thayelA athavA karmabhUmija AyuSyavALA yAvat zrutamAM upayogavAna, samyagdaSTa athavA mithyAdaSTi, kRSNalezI ke zuklalezI, jJAnI ke ajJAnI, utkRSTa saMkliSTa pariNAmI athavA tatprAyogya vizuddha pariNAmI manuSya utkRSTa sthitinA AyuSyakarmane bAMdhe che. kerisiyA NaM bhaMte ! maNUsI ukkosakAlaThiIyaM AuyaM kammaM baMdhai ? goyamA ! kammabhUmigA vA kammabhUmagapalibhAgI vA jAva suttovauttA sammaddiTThi sukkalessA tappAuggavisujjhamANapariNAmA erisiyA NaM goyamA ! maNussI ukko - kAlaThiIyaM AuyaM kammaM baMdhai / aMtarAiyaM jahA NANAvaraNijjaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kevA prakAranI strI(manuSyANI) utkRSTa sthitinuM AyuSyakarma bAMdhe che? uttara- he gautama ! karmabhUmimAM utpanna thayelI athavA karmabhUmija AyuSyavALI yAvat zrutamAM upayoga yukta, samyagdaSTi, zuklalezI, tatprAyogya vizuddha pariNAmI manuSyANI utkRSTa sthitinuM AyuSyakarma bAMdhe che. utkRSTa sthitinA aMtarAyakarmanA baMdhaka jIvonA viSayamAM jJAnAvaraNIyakarmanI samAna jANavuM joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM ATha karmanA utkRSTa sthitibaMdhaka jIvonuM kathana che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 sAtakarmanA utkRSTa sthitibaMdhaka H- utkRSTa sthitibaMdha mATe tIvratama adhyayavasAyanI AvazyakatA hoya che. tIvratama adhyavasAya paryApta saMjJI paMcendriya jIvomAM ja hoya che. te jIvonA paNa tIvratama adhyavasAya tenA saMpUrNa jIvanakAla daramyAna hotA nathI, paraMtu tenI keTalIka viziSTa paristhitimAM ja hoya che, tethI sUtrakAre tenA mATe anya vizeSaNono prayoga karyo che. svayogya sarva paryAptiothI paryApta, sAkAropayogayukta, jAgRta ane zrutajJAnamAM upayogavAna jIvomAM vizeSa jANapaNuM ane jJAnanI paripakvatA hovAthI pariNAmonI tIvratA hoya che. 178 paryApta, jAgRtAdi jIvomAM paNa samikatI ke nIlAdi lezI jIvonI apekSAe mithyAtvI ane kRSNalezI jIvonA pariNAma saMkilaSTa hoya che. kRSNalezyAnA paNa asaMkhyAta adhyavasAya sthAna hoya che temAM utkRSTa adhyavasAyasthAnavALA jIvonA pariNAma adhikatama saMkilaSTa hoya che. A kAraNe saMjJI paMcendriya, paryApta, sAkAropayoga yukta, jAgRta, zrutajJAnamAM upayogavAna, mithyAtvI, kRSNalezI, atyaMta saMkilaSTa pariNAmI cAre gatinA jIvo AyuSyakarmane choDIne zeSa sAta karmonI utkRSTa sthiti bAMdhe che. keTalIka zubha prakRtiono utkRSTa sthitibaMdha kiMcit madhyama pariNAmamAM thAya che. AyuSyakrarmanA utkRSTa sthitibaMdhaka :- AyuSyakarmanI utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI che. te sAtamI narakanA nArakI ane anuttara vimAnanA devonI apekSAe che. nArakI ane devo marIne naraka ke devagatimAM jatA nathI tethI uparokta vizeSaNa yukta manuSya ane saMzI tiryaMca ja AyuSya karmanA utkRSTa sthitibaMdhaka hoya che. utkRSTa AyuSya baMdhaka saMzI tiryaMca :- yugaliko marIne devagatimAM bIjA devaloka sudhI jAya che tethI te utkRSTa sthitinuM AyuSya bAMdhI zakatA nathI, tethI mithyAtvI, kRSNalezI, atyaMta saMkilaSTa pariNAmI karmabhUminA saMjJI tiryaMca, sAtamI narakanuM utkRSTa AyuSya bAMdhI zake che. tiryaMcANI marIne cha naraka sudhI jAya ane AThamA devaloka sudhI ja jAya tethI tiryaMcANI utkRSTa AyuSya bAMdhI zakatI nathI. utkRSTa AyuSya baMdhaka manuSya :- mithyAtvI, kRSNalezI, saMkliSTa pariNAmI karmabhUminA garbhaja manuSyo sAtamI narakanuM AyuSya bAMdhI zake che. samyagdaSTa, zuklalezI, tadyogya vizuddha pariNAmI apramata saMyamI manuSya tathA manuSyANI baMne anuttara vimAnanuM utkRSTa AyuSya bAMdhI zake che. A rIte samakitI athavA mithyAtvI, kRSNalezI athavA zuklalezI, saMkilaSTa pariNAmI athavA vizuddha pariNAmI, manuSya athavA manuSyANI utkRSTa AyuSya bAMdhI zake che. janmabhUmApalimALI :- karmabhUmaka--palibhAgI. koI paNa deva, karmabhUminA garbhaja tiryaMca ke manuSyanuM saMharaNa karIne akarmabhUmimAM laI jAya. to te manuSya ke tiryaMca akarmabhUmimAM hovA chatAM karmabhUminA manuSyanI samAna kahevAya che. - koI deva tiryaMcANI ke manuSyANInuM saMharaNa karIne akarmabhUmimAM laI jAya, tyAM te koI bALakane janma Ape, to te bALaka akarmabhUmimAM janmeluM hovA chatAM karmabhUmija jIvonI samAna kahevAya che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM pada krarmaprakRti : uddezaka-2 179 ATha karmanA jaghanya-utkRSTa sthiti baMdhaka - jaghanya sthitibaMdhaka jIvo utkRSTasthitibaMdhaka jI jJAnAvaraNIya | dazamA sUkSma saMparAya guNasthAnavartI upazamaka paryApta, sAkAropayoga yukta, jAgRta, zrutajJAnamAM darzanAvaraNIya ane kSapaka jIvo upayogavAna, mithyAtvI, kRSNalezI, saMmpiSTa vedanIya, nAma, pariNAmI, saMjJI paMcendriya jIvo. gotra, aMtarAya mohanIya navamAM guNasthAvartI bAdara saMparAya-upazamaka paryApta, sAkAropayoga yukta, jAgRta, zrutajJAnamAM ane kSapaka jIvo upayogavAna, mithyAtvI, kRSNalezI, saMkSipta pariNAmI, saMjJI paMcendriya jIvo AyuSya sopakrama AyuSyavALA AyuSya baMdhanA aMtima paryApta Adi vizeSaNayukta saMjJI tiryaMca ane aMtarmuhUrtamAM vartatA jIvo paryApta Adi vizeSaNa sahita samakitI ke mithyAtvI, kRSNalezI ke zuklalezI saMkliSTa pariNAmI ke tadyogya vizuddha pariNAmI karmabhUminA garbhaja manuSya, manuSyANI II bIjo uddezaka saMpUrNa II trevIsamuM pada saMpUrNa Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 180] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 pada : ra4, 25, 26, ra0 paricaya : Ika . eka che ka ka ka ra ra ra ra ra ra raka 24muM pada: karmabaMdha-baMdhaka 5da - jJAnAvaraNIya Adi pratyeka karmane bAMdhato jIva bIjA keTalA ane kayA karma bAMdhe, te vizenI vicAraNA A padamAM che tethI A padanuM nAma karmabaMdha-baMdhaka pada che. tene karmabaMdha pada paNa kahevAya che. 25muM padaH karmabaMdha-vedaka pada - jJAnAvaraNIya Adi pratyeka karmane bAMdhato jIva bIjA keTalA ane kayA karmonuM vedana kare, te vizenI vicAraNA A padamAM che tethI A padanuM nAma karmabaMdha-vedaka pada che. rahma padaH karmaveda badhaka pada- jJAnAvaraNIya Adi pratyeka karmane vedato jIva bIjA keTalA ane kayAkarma bAMdhe, te vizenI vicAraNA A padamAM che tethI A padanuM nAma karmaveda-baMdhaka pada che. 27ma padaH karmaveda-vedaka pada- jJAnAvaraNIya Adi pratyeka karmane vedato jIva bIjA keTalA ane kayAkarma vede, te vizenI vicAraNA A padamAM che tethI A padanuM nAma karmaveda-vedaka pada che. A rIte cAre padamAM karmanA baMdha ane vedanano tathA vedanA ane baMdhano paraspara saMbaMdha pradarzita karyo che. sakarmA jIva potAnI sayogI avasthA sudhI niraMtara te te karmono baMdha kare che ane ayogI avasthA sudhI te te karmonuM vedana paNa niraMtara kare che. navA karmono baMdha ane pUrvakRta karmonuM vedana karatAM punaH baMdha ane vedana, A cakra cAlyA ja kare che. jIvanI guNasthAnanI sthiti anusAra athavA AtmaguNonA vikAsa anusAra karmabaMdha ane vedanamAM taratamatA hoya che. A cAre padamAM sUtrakAre taviSayaka vistRta vicAraNA karI che. samuccaya jIvatathA 24 daMDakanA jIvo, A 25 prakAranA jIvo ATha karmo bAMdhe che tathA vede che; eTale pratyeka padanA 25 jIva 48 karma = 200 bola thAya che. tadanusAra (1) bAMdhato bAMdhanA 200 bola, (2) bAMdhato vedanA 200 bola, (3) vedato bAMdhanA 200 bola ane (4) vedato vedanA 200 bola thAya che, te kula maLIne 200 x 4 = 800 bola thAya che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | covIsamuM pada H karmabaMdha-baMdhaka [ 181] covIsamuM padaH karmabaMdha-baMdhaka 27/27/28/27/28/2/2) jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karma baMdhamAM anya karmabaMdha:| 1 kai NaM bhaMte ! kammapagaDIo paNNattAo ? goyamA ! aTTha kammapagaDIo paNNattAo, taM jahA- NANAvaraNijjaM jAva aNtraaiy| evaMNeraiyANaM jaavvemaanniyaannN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! karmaprakRtio keTalI che? uttara- he gautama! ATha karmaprakRti che, jema ke- jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya. A ja rIte narayikothI laIne vaimAniko sudhInA 24 daMDakanA jIvone ATha karmaprakRtio che. | 2 jIve NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM kammaM baMdhamANe kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA ! sattavihabaMdhae vA aTThavihabaMdhae vA chavvihabaMdhae vA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! eka jIva jJAnAvaraNIyakarma bAMdhatA keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! te sAta, ATha ke cha karmaprakRtio bAMdhe che. | 3 |Neraie NaM bhaMte ! NANAvaraNijja kammaM baMdhamANe kai kammapagaDIo baMdhai? goyamA! sattavihabaMdhae vA aTThavihabaMdhae vA / evaM jAva vemANie, NavaraM- maNUse jahA jIve bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka narayika jJAnAvaraNIya karma bAMdhatAM keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! te sAta ke ATha karmaprakRtio bAMdhe che. A ja rIte yAvatuM mAnika sudhInuM kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke manuSya saMbaMdhI kathana samuccaya jIvanI samAna jANavuM joIe. | 4 jIvA NaM bhaMte ! NANAvaraNijja kammaM baMdhamANA kai kammapagaDIo baMdhati? __ goyamA ! savve ti tAva hojjA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhage ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabadhagA ya chavvihabadhagA ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka jIvo jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA keTalI prakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! (1) sarva(aneka) jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, (2) aneka sAta tathA ATha karmabaMdhaka ane eka cha karma baMdhaka, (3) aneka sAta tathA ATha karmabaMdhaka ane aneka cha karmabaMdhaka che. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 zrI panavazA sUtra : bhAga-3 5 NeraiyA NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM kammaM baMdhamANA kai kammapagaDIo baMdhati ? goyamA ! savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya, tiNi bhaMgA / evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aneka nairiyako jJAnAvaraNIyakarma bAMdhatA keTalI karmaprakRtio bAMdhe che ? uttara - he gautama! (1) sarva nairayiDao sAtarbha jAMghe che; athavA (2) khaneGa nairayiDo sAta karmabaMdhaka ane eka naiyika ATha karmabaMdhaka; athavA (3) aneka vairiyako sAtakarma baMdhaka ane aneka vairayika ATha karmaprakRtibaMdhaka. A ja rIte yAvat stanitakumAro sudhI jANavuM joIe. 6 puDhavikkAiyANaM NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM kammaM baMdhamANA kai kammapagaDIo baMdhaMti ? goyamA ! sattavihabaMdhagA vi aTThavihabaMdhagA vi / evaM jAva vaNassaikAiyA / bhAvArtha:- prazna-he bhagavan ! aneka pRthvIkAyika jIvo jJAnAvaraNIyakarma bAMdhatA keTalI karmaprakRtione bAMdhe che ? uttara- he gautama ! sAta karmabaMdhaka paNa hoya ane ATha karmabaMdhaka paNa hoya che. A ja rIte vanaspatikAyika sudhI kathana karavuM. 7 viyalANaM paMceMdiyatirikkhajoNiyANa ya tiyabhaMgo- savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhae ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya avihabaMdhagA ya / bhAvArtha :- vikalendriyo ane tiryaMca-paMceMdriya jIvomAM traNa bhaMga thAya che- (1) sarva jIvo sAtakarmanA baMdhaka, athavA (2) aneka sAta karmabaMdhaka ane eka ATha karmabaMdhaka, athavA (3) aneka sAtakarmabaMdhaka ane aneka ATha karmabaMdhaka. 8 maNUsA NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM kammaM baMdhamANA kai kammapagaDIo baMdhaMti ? goyamA ! savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA, ahavA sattavihabaMdhagAya aTThavihabaMdhae ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhae ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhagA ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhae ya chavvihabaMdhae, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdha ya chavvihabaMdhagA ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhae ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhagA ya, evaM ete Nava bhNgaa| sesA vANamaMtarAiyA jAva vemANiyA jahA NeraiyA sattavihAdibaMdhagA bhaNiyA tahA bhANiyavvA / Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | covIsamuM pada: karmabaMdhu-baMdhaka 183 ] bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! aneka manuSyo jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! (1) sarva manuSyo sAtakarmabaMdhaka(eka asaMyogI bhaMga che), athavA (2) aneka manuSyo sAtakarmabaMdhaka ane eka AThakarmabaMdhaka, athavA (3) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane aneka manuSyo ATha karmabaMdhaka, athavA (4) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane eka manuSya cha karmabaMdhaka, athavA (5) aneka manuSyo sAtakarmabaMdhaka hoya ane aneka manuSyo cha karmabaMdhaka(A dvi saMyogI cAra bhaMga che.); athavA (6) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka, eka manuSya ATha karmabaMdhaka ane eka manuSya cha karmabaMdhaka. (7) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka, eka manuSya ATha karmabaMdhaka ane aneka manuSyo cha karmabaMdhaka che. (8) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka, aneka manuSyo ATha karmabaMdhaka ane eka manuSya cha karmabaMdhaka athavA (9) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka, aneka manuSyo ATha karmabaMdhaka ane aneka manuSyo cha karmabaMdhaka (A trisaMyogI cAra bhaMga che.) A rIte 1 + 4 + 4 = nava bhaMga thAya che. zeSa vANavyattarathI vaimAnika deva paryaMtanA jIvomAM nairayikonI jema sAta ane ATha karmabaMdhanA traNa bhaMga thAya che. | 9 evaM jahA NANAvaraNaM baMdhamANA jAhiM bhaNiyA saNAvaraNaM pi baMdhamANA tAhiM jIvAdIyA egatta-pohattehiM bhANiyavvA / bhAvArtha:- je rIte jJAnAvaraNIyakarmane bAMdhatA karmanA baMdhanuM kathana karyuM. te ja rIte darzanAvaraNIya karmane bAMdhatA jIvonA viSayamAM eka vacana ane bahuvacananI apekSAe kathana karavuM joIe. vivecanaH prastUta sUtromAM samuccaya eka ane aneka jIvo tathA 24 daMDakanA eka ane aneka jIvomAM jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA baMdha samaye thatAM anya karmabaMdhanA vikalponuM kathana che. jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmano baMdha dazamA "sUkSmasaMparAya" guNasthAna sudhI thAya che. tyAM sudhImAM samuccaya jIvanI apekSAe traNa baMdhasthAna hoya che. ekathI sAta guNasthAnamAM trIjuM guNasthAna choDIne zeSa guNasthAnamAM AyuSya karmano baMdha thato hoya tyAre (1) ATha karmano baMdha thAya, (2) AyuSya karmano baMdha na thato hoya tyAre sAta karmano baMdha thAya. te ja rIte trIje, AThame ane navame guNasthAne AyuSya karmano baMdha thato nathI tethI sAta karmano baMdha thAya che. (3) dazame guNasthAne AyuSya ane mohanIyakarmane choDIne cha karmano baMdha thAya che. samuccaya eka jIva- jJAnavaraNIya ane darzanAvaraNIya karma bAMdhatAM ATha, sAta athavA cha karmano baMdha kare che. A traNa vikalpamAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. manuSyone choDIne 23 daMDakano koI paNa eka jIva ATha athavA sAta karmono baMdha kare che. te pratyeka jIvamAM A be vikalpamAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. nArakI Adi 23 daMDakanA jIvomAM dazamuM sUkSma saMparAya guNasthAna hotuM nathI Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 184 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 tethI te jIvomAM cha karma baMdhano vikalpa saMbhavita nathI. eka manuSyamAM dazamA guNasthAnanI saMbhAvanA hovAthI samuccaya eka jIvanI jema ATha, sAta athavA cha karma bAMdhe che. pratyeka manuSyamAM A traNa vikalpamAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. samuccaya aneka jIvo - temAM keTalAka jIvo ATha karmanA baMdhaka ane keTalAka jIvo sAta karmanA baMdhaka hoya che. ATha karmabaMdhaka ane sAta karma baMdhaka jIvo haMmezAM hoya che, paraMtu dazamuM guNasthAna zAzvata na hovAthI cha karmabaMdhaka jIvo kyAreka hoya che ane kyAreka hotA nathI, kAraNa ke dazamA guNasthAnavartI jIvonuM utkRSTa cha mAsanuM aMtara paDe che. jyAre dazamA guNasthAnavartI jIvo hoya, tyAre jaghanya 1, 2, 3 ane utkRSTa 108 jIvo hoya che. A rIte ATha ane sAta karmabaMdhaka jIvo zAzvata che ane cha karmabaMdhaka jIvo azAzvata hoya che. zAzvata- azAzvata jIvonI apekSAe tenA traNa bhaMga thAya che. (1) sarva(aneka) AThakarmabaMdhaka ane sAtakarma baMdhaka.(jyAre cha karmabaMdhaka jIvono viraha hoya tyAre A prathama bhaMga thAya che.) (2) aneka jIvo AThakarmabaMdhaka ane aneka sAta karmabaMdhaka tathA eka cha karmabaMdhana.(sAta ane ATha karmabaMdhaka aneka jIvo haMmezAM hoya ja che ane tenI sAthe koI eka jIva dazamA guNasthAne hoya tyAre A bIjo bhaMga thAya che.) (3) aneka ATha karmabaMdhaka ane sAta karmabaMdhaka tathA aneka cha karmabaMdhaka che.(jyAre dazamA guNasthAne aneka jIvo hoya tyAre A trIjo bhaMga thAya che.) A rIte eka baMdhasthAna azAzvata hoya, tyAM traNa bhaMga thAya che. tadanusAra samuccaya aneka jIvomAM jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA baMdha samaye anya karmabaMdha saMbaMdhI uparokta traNa bhaMga thAya che. aneka nArakI ane devo - te baMnemAM prathama cAra guNasthAna ja hovAthI sAta ane ATha karmabaMdhaka jIvo ja hoya che. temAM paNa AyuSyakarmabaMdhaka jIvo haMmezAM hotA nathI, tethI ATha karmabaMdhaka jIvo azAzvata che ane sAta karmabaMdhaka jIvo zAzvata hoya che. eka zAzvata ane eka azAzvata baMdhasthAnanI apekSAe temAM traNa bhaMga thAya che jema ke - (1) jyAre AyuSyakarma bAMdhanArA jIvo eka paNa na hoya, tyAre sarva jIvo sAta karmabaMdhaka hoya che. te prathama bhaMga thAya che. (2) jyAre eka jIva AyuSya karma bAMdhanAra hoya tyAre aneka sAta karmabaMdhaka ane eka ATha karmabaMdhaka, A bIjo bhaMga thAya che. (3) jyAre aneka jIvo AyuSyakarma bAMdhanArA hoya, tyAre aneka sAta karmabaMdhaka ane aneka ATha karmabaMdhaka, A trIjo bhaMga thAya che. A rIte nArakI ane devomAM aneka jIvonI apekSAe jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmabaMdha samaye karmabaMdha saMbaMdhI traNa bhaMga thAya che. pAMca sthAvaranA aneka jIvo - temAM AyuSyabaMdhaka jIvo haMmezAM hovAthI baMne prakAranA jIvo zAzvata che tethI (1) aneka sAta karmabaMdhaka ane aneka ATha karmabaMdhaka, A eka ja bhaMga thAya che. temAM anya bhaMgavikalpa na hovAthI tene abhaMgama paNa kahevAya che. traNa vikalejiya, tiryaMca paMcendriya aneka jIvo - temAM sAta karmabaMdhaka jIvo haMmezAM hoya che, tethI te bola zAzvata che paraMtu AyuSya baMdhaka jIvo haMmezAM hotA nathI, tethI te bola azAzvata hovAthI eka zAzvata ane eka azAzvata baMdha sthAnanI apekSAe vikasendriyo ane tiryaMca paMcendriyomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. aneka manuSyo - jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmabaMdha samaye manuSyone ATha, sAta athavA cha Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ covIsamuM pada : karmabaMdha--baMdhaka karmano baMdha thAya che. A traNa baMdha sthAnamAMthI sAta karmabaMdhaka manuSyo haMmezAM hoya che. AyuSya baMdhaka jIvo haMmezAM hotA nathI, tethI ATha karmabaMdhaka jIvo azAzvata che. te ja rIte dazamuM guNasthAna paNa azAzvata hovAthI cha karmabaMdhaka jIvo paNa azAzvata hoya che. manuSyomAM be azAzvata baMdha sthAnanI apekSAe asaMyogI, dvisaMyogI ane trisaMyogI kula nava bhaMga thAya che. 185 asaMyogI bhaMga :- jyAre AyuSyabaMdhaka jIvo ane dazamA guNasthAnavartI eka paNa jIva na hoya tyAre (1) sarva jIvo sAtakarma baMdhaka, A prathama asaMyogI bhaMga thAya che. dvisaMyogI bhaMga :- sAta karmabaMdhaka jIvo haMmezAM hoya che ane tenI sAthe ATha karmabaMdhaka eka ke aneka jIvo hoya, te apekSAe be bhaMga ane cha karmabaMdhaka eka ke aneka jIvo hoya, tenI apekSAe bIjA be bhaMga hoya che. A rIte dvisaMyogI cAra bhaMga thAya che. trisaMyogI bhaMga :- sAta karmabaMdhaka jIvo haMmezAM hoya che ane tenI sAthe ATha karmabaMdhaka ane cha karmabaMdhaka baMne prakAranA eka ke aneka jIvo hoya, te apekSAe trisaMyogI cAra bhaMga thAya che. A rIte aneka manuSyomAM jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA baMdha samaye anya karmabaMdha saMbaMdhI asaMyogI 1 bhaMga + dvisaMyogI 4 bhaMga + trisaMyogI 4 bhaMga = kula nava bhaMga thAya che. te bhaMganuM svarUpa bhAvArthathI spaSTa che. eka karmabaMdhamAM anya karmabaMdha saMbaMdhI bhaMga saMkhyA tenA azAzvata baMdhasthAna anusAra nizcita thAya che. jo eka baMdhasthAna azAzvata hoya, to eka-aneka jIvonI apekSAe traNa bhaMga, jo be baMdhasthAna azAzvata hoya to nava bhaMga ane traNa baMdha sthAna azAzvata hoya to 27 bhaMga thAya che. vedanIya karmabaMdhamAM anya karmabaMdha : 10 jIve NaM bhaMte! veyaNijjaM kammaM baMdhamANe kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA ! sattavihabaMdhae vA aTThavihabaMdhae vA chavvihabaMdhae vA egavihabaMdhae vA / evaM maNUse vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! vedanIya karma bAMdhatA eka jIva keTalI karmaprakRtio bAMdhe che ? uttarahe gautama ! sAta, ATha, cha athavA eka prakRtino baMdhaka hoya che. manuSyanA saMbaMdhamAM paNa A ja rIte kahevuM joIe. 11 sesA NAragAdIyA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya jAva vemANie / bhAvArtha:- - zeSa nArakIthI vaimAnika sudhInA pratyeka jIva sAta karmabaMdhaka athavA ATha karmabaMdhaka hoya che. 12 jIvA NaM bhaMte ! veyaNijjaM kammaM baMdhamANA kai kamma pagaDIo baMdhai ? goyA ! savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya egaviha baMdhagA ya ahavA sattavihabaMdhagA ya aTTavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhage ya | ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhagA ya / Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vedanIyakarma bAMdhatA aneka jIvo keTalI karmaprakRtio bAMdhe che ? uttara- he gautama ! (1) sarva(aneka) jIvo sAta karmabaMdhaka ane ATha karmabaMdhaka tathA eka karmabaMdhaka hoya. (2) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane ATha karmabaMdhaka tathA eka karmabaMdhaka hoya, tenI sAthe eka jIva cha karmabaMdhaka hoya, (3) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane ATha karmabaMdhaka tathA eka karmabaMdhaka hoya ane tenI sAthe aneka jIvo cha karmabaMdhaka paNa hoya che. 186 _13 avasesA NAragAdIyA jAva vemANiyA jAo NANAvaraNaM baMdhamANA baMdhati tAhiM bhANiyavvA / bhAvArtha :- zeSa nArakIthI vaimAnika sudhInA jIvo jJAnAvaraNIya karmane bAMdhatA jeTalI prakRtione bAMdhe che, teTalI ja prakRtinA baMdhanuM kathana ahIM paNa vedanIya karma sAthe kahevuM joIe. 14 varaM maNUsA NaM bhaMte! veyaNijjaM kammaM baMdhamANA kai kammapagaDIo baMdhati ? gomA ! savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhae / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhage | ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhae ya chavvihabaMdhae ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhae ya chavvihabaMdhagA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhae ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhagA y| evaM Nava bhNgaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aneka manuSyo vedanIyakarma bAMdhatAM keTalI karma prakRtio bAMdhe che ? / uttara-- he gautama ! (1) sarva manuSyo sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka hoya, (2) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka hoya ane tenI sAthe eka manuSya ATha karmabaMdhaka hoya, (3) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka hoya ane tenI sAthe aneka manuSyo ATha karmabaMdhaka hoya, (4) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka hoya ane tenI sAthe eka manuSya cha karmabaMdhaka hoya, (5) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka hoya ane tenI sAthe aneka manuSyo cha karmabaMdhaka hoya, (6) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka hoya, tenI sAthe eka manuSya ATha karmabaMdhaka ane eka manuSya cha karmabaMdhaka, (7) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka hoya, tenI sAthe eka manuSya ATha karmabaMdhaka ane aneka manuSyo cha karmabaMdhaka hoya, (8) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka hoya, tenI sAthe aneka manuSyo ATha karmabaMdhaka ane eka manuSya cha karmabaMdhaka hoya, (9) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka hoya, tenI sAthe aneka manuSyo ATha karmabaMdhaka ane Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | covIsamuM padaH krarmabaMdha-baMdhaka [ 187 ] aneka manuSyo cha karmabaMdhaka hoya, A rIte nava bhaMga thAya che. vivecana : prastuta sutromAM eka ane aneka jIvonI apekSAe vedanIya karmanA baMdha samaye baMdhAtA anya karmabaMdha saMbaMdhI vikalponuM kathana che. vedanIyakarmano baMdha tera guNasthAna sudhI thAya che. temAM ATha, sAta, che ane eka te cAra baMdhasthAna hoya che. trIjuM guNasthAna choDIne eka thI sAta guNasthAnamAM sAta athavA ATha karmano baMdha, trIjA, AThamA ane navamA guNasthAnamAM sAta karmanobaMdha, dazamAM guNasthAnamAM cha karmano baMdha ane agiyAramA, bAramA tathA teramA guNasthAnamAM eka zAtAvedanIya karmano baMdha thAya che. samasyaya eka jIva :- vedanIya karmane bAMdhatA ATha. sAta, cha athavA eka karmano baMdha kare che. eka jIvamAM potAnA guNasthAna anusAra cAra vikalpamAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. 23 daMDakanA eka-eka jIvamAM dazamA Adi guNasthAnanI nathI, tethI te jIvone che ke eka karmano baMdha thato nathI. te jIvo vedanIya karmane bAMdhatA sAta athavA ATha karmano baMdha kare che arthAt AyuSyano baMdha thato hoya, tyAre ATha karma ane te sivAyanA samayamAM sAta karma bAMdhe che, tethI 23 daMDakanA koI paNa eka jIvamAM ATha athavA sAta, te be vikalpamAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. eka manuSyamAM samuccaya eka jIvanI jema ATha, sAta, cha athavA eka karmano baMdha, A cAra vikalpamAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. samuccaya aneka jIvo: aneka jIvomAM pUrvavatu ATha, sAta, cha ane eka karmabaMdha rUpa cAra baMdha sthAna hoya che. temAMthI samuccaya aneka jIvomAM ATha karmabaMdhaka, sAta karmabaMdhaka ane kevaLI bhagavAnanI apekSAe eka karmabaMdhaka jIvo zAzvata che, paraMtu dazamA guNasthAnamAM cha mAsano viraha(viccheda) hovAthI cha karmabaMdhaka jIvo zAzvata nathI. A rIte ATha karmabaMdhaka, sAta karmabaMdhaka ane eka karmabaMdhaka jIvo zAzvata che tathA cha karmabaMdhaka jIvo azAzvata che. temAM eka baMdhasthAna azAzvata hovAthI traNa bhaMga thAya che. te A pramANe che(1) jyAre cha karmabaMdhaka jIvo eka paNa na hoya tyAre sarva(aneka) jIvo ATha, sAta ane eka karmabaMdhaka hoya, A prathama bhaMga thAya che. jyAre cha karmabaMdhaka jIva eka ke aneka hoya tyAre kramazaH tenA be bhaMga thAya che- (2) aneka jIvo ATha-sAta-eka karmabaMdhaka ane eka jIva cha karmabaMdhaka. (3) aneka jIvo AThasAta-eka karmabaMdhaka ane aneka jIvo cha karmabaMdhaka. A rIte samuccaya aneka jIvomAM vedanIya karmanA baMdha samaye karmabaMdha saMbaMdhI traNa bhaMga thAya che. aneka pAMca sthAvaranA jIvomAM sAta athavA ATha karmano baMdha thAya che te jIvomAM baMne prakAranA baMdhavALA jIvo zAzvata hovAthI eka ja bhaMga thAya che- (1) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka hoya che. temAM anya bhaMga-vikalpo na hovAthI te abhaMgaka kahevAya che. aneka nArakI. devatA. vikalekriyatiryaMca paMcendriyo :- te jIvomAM paNa sAta athavA ATha karmano Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 ja baMdha thAya che, paraMtu temAM AyuSya karmabaMdhaka jIvo haMmezAM hotA nathI. A rIte sAta karmabaMdhaka jIvo zAzvata ane ATha karmabaMdhaka jIvo azAzvata hovAthI pUrvavatu traNa bhaMga thAya che, jema ke- (1) sarva jIvo sAta karmabaMdhaka hoya, (2) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane eka jIva ATha karmabaMdhaka hoya, (3) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka hoya che. aneka manuSyoH - vedanIya karma bAMdhatA manuSyomAM ATha, sAta, cha athavA eka karmabaMdha thAya che. A cAra baMdha sthAnamAMthI sAta karmabaMdhaka ane kevaLI bhagavAnanI apekSAe eka karmabaMdhaka jIvo zAzvata che ane ATha karmabaMdhaka jIvo haMmezAM na hovAthI ATha karmabaMdhaka jIvo tathA dazamuM guNasthAna azAzvata hovAthI cha karmabaMdhaka azAzvata che. zAzvata sAthe be azAzvata karmabaMdha sthAnanA saMyogathI temAM nava bhaMga A pramANe thAya cheasaMyogI eka bhaMga- (1) sarva jIvo sAta ke eka karmabaMdhaka hoya.(arthAt sAta ane eka baMne prakAranA karmabaMdhaka jIvo aneka-aneka hoya che. anya ATha ke cha karmabaMdhaka jIvo eka paNa na hoya tyAre baMne zAzvatano A eka bhaMga thAya che.) dvi saMyogI cAra bhaMga- jyAre zAzvata be baMdhasthAno sAthe ATha ke cha karmabaMdhaka eka ke aneka jIvo hoya tyAre A cAra bhaMga thAya che yathA(1) aneka jIvo sAta ke eka karmabaMdhaka ane tenI sAthe eka jIva ATha karmabaMdhaka. (2) aneka jIvo sAta ke eka karmabaMdhaka ane tenI sAthe aneka jIvo ATha karmabaMdhaka. (3) aneka jIvo sAta ke eka karmabaMdhaka ane tenI sAthe eka jIva cha karmabaMdhaka. (4) aneka jIvo sAta ke eka karmabaMdhaka ane tenI sAthe aneka jIvo cha karmabaMdhaka. tri saMyogI cAra bhaMgaH- zAzvata be baMdhasthAno sAthe ATha ane cha karmabaMdhaka baMne prakAranA jIvo eka ke aneka hoya tyAre A cAra bhaMga thAya che yathA(1) aneka jIvo sAta ke eka karmabaMdhaka ane eka jIva ATha karmabaMdhaka, eka jIva cha karmabaMdhaka. (2) aneka jIvo sAta ke eka karmabaMdhaka ane eka jIva ATha karmabaMdhaka, aneka jIvo cha karmabaMdhana. (3) aneka jIvo sAta ke eka karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, eka jIva cha karmabaMdhaka. (4) aneka jIvo sAta ke eka karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, aneka jIvo cha karmabaMdhaka. A rIte aneka manuSyo vedanIya karma bAMdhatA hoya, tyAre karmabaMdha saMbaMdhI asaMyogI eka bhaMga + dvisaMyogI cAra bhaMga + tri saMyogI cAra bhaMga = kula nava bhaMga thAya che. mohanIya Adi karmamAM anyakarma baMdha :|15 mohaNijjaM baMdhamANe NaM bhaMte ! jIve kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA ! jIvegiMdiyavajjo tiyabhaMgo / jIvegiMdiyA sattavihabaMdhagA vi aTThavihabaMdhagA vi / bhAvArtha-ana- he bhagavan! mohanIya karma bAMdhatA jIva keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | covIsamuM pada H karmabaMdha-baMdhaka [ 189 ] gautama! samuccaya jIva ane ekendriyane choDIne traNa bhaMga kahevA joIe. samuccaya jIva ane ekendriya sAtakarmabaMdhaka paNa hoya ane ATha karmabaMdhaka paNa hoya che. 16 jIve NaM bhaMte ! AuyaM kammaM baMdhamANe kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA! NiyamA aTTha / evaM raie jAva vemANie / evaM puhatteNa vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! AyuSyakarmane bAMdhatA eka jIva keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama ! niyama ATha karma bAMdhe che. nairayikothI laI vaimAnika sudhI badhA daMDakomAM A ja pramANe kahevuM joIe. A rIte bahuvacananA viSayamAM aneka jIvonA saMbaMdhamAM paNa kahevuM joIe. 17 NAma-goya-aMtarAyaM baMdhamANe NaM bhaMte ! jIve kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA ! jAo NANAvaraNijja baMdhamANe baMdhai tAhi bhANiyavvo / evaM raie vi jAva vemANie / evaM puhatteNa vi bhANiyavvaM / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! nAma, gotra ane aMtarAya karmane bAMdhatA eka jIva keTalI karmapravRtio bAMdhe che? uttara- he gautama ! jJAnAvaraNIya karmanA baMdha samaye baMdhAtA anya karma baMdhanI samAna jANavuM joIe. A ja rIte nairayikathI laI vaimAnika sudhI jANavuM joIe. A ja rIte bahuvacanamAM paNa jANavuM joIe. vivecana : mohanIya karma - mohanIya karmano baMdha nava guNasthAna sudhI thAya che ane nava guNasthAna sudhI sAta ane ATha karmabaMdhaka jIvo ja hoya che. cha karmabaMdhaka jIvo dazamA guNasthAne hovAthI mohanIya karma baMdhaka jIvo cha karmabaMdhaka hotA nathI. mohanIya karma bAMdhatA samuccaya jIvo ane pAMca sthAvara jIvomAM sAta ane ATha karmabaMdhaka jIvo zAzvata hoya, tethI temAM (1) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, A eka ja bhaMga thAya che. zeSa 19 daMDakanA jIvomAM sAtakarmabaMdhaka jIvo haMmezAM hoya che paraMtu AyuSyakarmabaMdhaka jIvo haMmezAM hotA nathI, tethI zAzvata sAthe eka azAzvata baMdhasthAnanI apekSAe traNa bhaMga A rIte thAya che(1) sarva jIvo sAta karmabaMdhaka, (2) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane eka jIva ATha karmabaMdhaka, (3) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka. AyuSyakarma - AyuSyakarma trIjA guNasthAnane choDIne 1 thI 7 guNasthAna sudhI baMdhAya che. jyAre AyuSya bAMdhe tyAre pratyeka jIvo niyamA ATha karmabaMdhaka hoya che. nAma, gotra ane aMtarAya karma - te karmano baMdha jJAnAvaraNIyakarmanI jema daza guNasthAna sudhI ja thAya che, tethI tenI sAthe baMdhAtA anya karmo tathA tatsaMbaMdhI bhaMga-vikalpo jJAnAvaraNIyakarmanI samAna che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 14 | - | Da | - K |4| x| | ATha karmanA baMdha-udayamAM guNasthAna : baMdhamAM guNasthAna udayamAM guNasthAna jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya | mohanIya | 9 | 10 | vedanIya | 13 | 14 AyuSya 1 thI 7 (trIjuM choDIne). nAma ane gotra 10 14 eka karmabaMdhamAM anya karmabaMdha(eka jIvanI apekSA) : baMdhaka jIva | sAta | ATha | cha | | eka | karmabaMdhaka | karmabaMdhaka | karmabaMdhaka | karmabaMdhaka jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya | samuccaya jIva - T H - E - -F aMtarAya, nAma, gotra manuSya | ra3 daMDakanA jIvo| mohanIya karma samuccaya jIva 24 daMDakanA jIva vedanIya samuccaya jIva T manuSya 23 daMDakanA jIva AyuSya | sarva jIva | eka karmabaMdhamAM anya karmabaMdha(aneka jIvonI apekSAe) :karma baMdhaka jIvo ATha | sAta | cha | eka | bhaMga karmabaMdhaka karmabaMdhaka karmabaMdhaka | saMkhyA jJAnAvaraNIya, | | samuccaya jIvo 4 | | vikalpa darzanAvaraNIya, | manuSyo aMtarAya, nAma ane | pAMca sthAvaro gotra A pAMca karma | 18 daMDakanA jIvo | (nArakI, devatA, vikalendriya tiryaMca paMcendriya) mohanIya samuccaya jIvo || abhaMga | vikalpa | - - pAMca sthAvaro_ _ --*- -*_| - abhaMga ] 18 daMDakanA jIvo | vikalpa | 4 | | * |*|_|\|*|*| *| 4 | | | | | *|*|*|*|3 12 Ixlx | vikalpa | A || - | manuSyone III) xl xl xl x *|*| * I ! phI ) + * Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | covIsamuM padaH karmabaMdha-baMdhaka [ 191] kama | | | -- | - | manuSyo | | | chaI II | nai| | | II II | | baMdhaka jIvo | ATha | sAta | cha | eka | bhaMga karmabaMdhaka karmabaMdhaka karmabaMdhaka| saMkhyA vedanIya samuccaya jIvo | 4 | vikalpa | ja vikalpa T 1 vikalpa | pAMca sthAvaro 18 daMDakanA jIvo | vikalpa | - AyuSya sarva jIvo | | abhaMga * eka baMdha sthAna vikalpa hoya to-3 bhaMga, be baMdha sthAna vikalpa hoya to-9 bhaMga, traNa baMdha sthAna vikalpa hoya to-27 bhaMga thAya che. * sAta karma baMdhaka = AyuSya sivAya sAta karma bAMdhanAra.cha karma baMdhaka = AyuSya + mohanIyakarmasivAyacha karma bAMdhanAra. eka karma baMdhaka = zAtAvedanIya karma bAMdhanAra. abhaMga = vaikalpika bhaMga nathI, eka ja bhaMga che. |_| | x[ x | | *n*n*nnn | | | jai x je covIsamuM pada saMpUrNa Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zrI pakSavaNA sUtra : bhAga-3 pacIzamuM pada : karmabaMdha-vedaka Te/ze/22/2/2/2/2 jJAnAvAraNIyAdi karmabaMdhamAM anya karma vedanaH 1 kai NaM bhaMte ! kammapagaDIo paNNattAo ? goyamA ! aTTha kammapagaDIo paNNattAo / taM jahA- NANAvaraNijjaM jAva aMtarAiyaM / evaM NeraiyANaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! karmaprakRtio keTalI che ? uttara- he gautama ! karmaprakRtio ATha che, jema ke- jJAnAvaraNIya yAvat aMtarAya. A ja rIte nairayikothI laIne vaimAniko sudhInA arthAt 24 daMDakanA jIvomAM A ATha karmaprakRtio hoya che. 2 jIve NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM kammaM baMdhamANaM kai kammapagaDIo vedei ? goyamA ! NiyamA aTTha kammapagaDIo vedei / evaM Neraie jAva vemANie / evaM puhatteNa vi / evaM veyaNijjavajjaM jAva aMtarAiyaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka jIva jJAnAvaraNIyakarmano baMdha karatAM keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che ? uttara- he gautama ! te niyamA ATha karmaprakRtionuM vedana kare che. A ja rIte eka nairiyakathI laIne eka vaimAnika sudhInA 24 daMDakanA pratyeka jIva ATha karmaprakRtionuM vedana kare che. A ja rIte aneka nArakIthI laIne aneka vaimAnika devo sudhInA 24 daMDakanA aneka jIvo paNa ATha karma prakRtionuM vedana kare che. vedanIya karmane choDIne zeSa cha karmonA saMbaMdhamAM A jJAnAvaraNIya karmanI jema jANavuM joIe. 3 jIve NaM bhaMte ! veyaNijjaM kammaM baMdhamANe kai kammapagaDIo vedei ? goyamA ! sattavihavedae vA aTThavihavedae vA cauvvihavedae vA / evaM maNUse vi / sesA NeraiyAI egatteNa vi puhatteNa vi NiyamA aTThakammapagaDIo vedeMti jAva vemANiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka jIva vedanIya karmane bAMdhato keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che ? uttara- he gautama ! te sAta, ATha athavA cAra karmanuM vedana kare che. A ja rIte manuSyanA saMbaMdhamAM jANavuM joIe. zeSa nairayikathI laIne vaimAnika sudhInA eka ke aneka jIvo vedanIya karma bAMdhatA niyamA ATha karmaprakRtionuM vedana kare che. 4 jIvA NaM bhaMte ! veyaNijjaM kammaM baMdhamANA kai kammapagaDIo vedeti ? goyamA ! savve vi tAva hojjA aTThavihavedagA ya cauvvihavedagA ya / ahavA Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pacIsamuM padaH karmabaMdha-vedaka | 193 | aTThavihavedagA ya cauvvihavedagA ya sattavihavedage ya / ahavA aTThavihavedagA ya cauvvihavedagA ya sattavihavedagA ya / evaM maNUsA vi bhANiyavvA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! aneka jIvo vedanIyakarma bAMdhatA keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che? uttara- he gautama ! (1) sarva jIvo vedanIyakarmane bAMdhatAM ATha ane cAra karmanuM vedana kare che, (2) aneka jIvo ATha ane cAra karmanuM tathA tenI sAthe eka jIva sAta karmanuM vedana kare che. (3) aneka jIvo ATha ane cAra karmanuM vedana kare che tathA tenI sAthe aneka jIvo sAta karmanuM paNa vedana kare che. A ja rIte aneka manuSyo vedanIyakarma bAMdhatA ATha, sAta athavA cAra karmaprakRtionuM vedana kare, taviSayaka uparokta traNa bhaMga jANavA. vivecana : prastuta sutromAM 24 daMDakanA eka ane aneka jIvonI apekSAe ATha karmonA baMdha samaye vedana karAtI karmaprakRtionuM nirUpaNa che. jJAnAvaraNIya Adi sAta karmanA baMdha samaye jIva avazya ATha karmonuM vedana kare che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya, nAma, gotra A pAMca karmono baMdha daza guNasthAna sudhI, mohanIya karmano baMdha nava guNasthAna sudhI ane AyuSya karmano baMdha trIjuM guNasthAna choDIne zeSa sAta guNasthAna sudhI thAya che. jJAnAvaraNIyAdi AThe karmono udaya bAra guNasthAna sudhI hoya ja che, tethI ATha, sAta ke cha karma bAMdhatA jIvo avazya AThe karmonuM vedana kare che. A rIte 24 daMDakanA eka ke aneka jIvo jJAnAvaraNIyAdi sAta karmone bAMdhatA ATha karmonuM vedana kare che. vedanIya karmano baMdha karatA jIva ATha, sAta athavA cAra karmonuM vedana kare che. vedanIya karmano baMdha terA guNasthAna sudhI thAya che. temAM ekathI daza guNasthAnavartI jIvo ATha karmonuM, agiyAramA upazAMta mohanIya ane bAramA kSINa mohanIya guNasthAnavartI jIva mohanIya karmane choDIne zeSa sAta karmonuM ane teramA guNasthAnavartI sayogI kevaLI vedanIya, AyuSya, nAma, gotra, A cAra aghAtI karmonuM vedana kare che. manuSyane choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvomAM eka ke aneka jIvo avazya ATha karmonuM vedana kare che kAraNa ke te jIvo koI paNa karmane upazAMta ke kSaya karI zakatA nathI. samuccaya eka jIva athavA eka manuSyamAM ekathI cauda guNasthAna hoya zake che, tethI eka manuSya guNasthAnonI sthiti anusAra ATha, sAta athavA cAra karmonuM vedana kare che. samuccaya eka jIvamAM ane eka manuSyamAM A traNa vikalpamAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. samuccaya aneka jIvo athavA aneka manuSyomAM vedanIya karmanA baMdha samaye anya karmanA vedana saMbaMdhI traNa bhaMga thAya che. ekathI daza guNasthAnavartI jIvo ATha karmonuM vedana kare che. te jIvo haMmezAM hoya che. 11, 1ramA guNasthAnavartI jIvo sAta karmonuM vedana kare che, paraMtu te baMne guNasthAno azAzvata che, temAM cha mAsanuM aMtara che, tethI tenA virahakAlamAM sAta karmavedaka jIvo hotA nathI. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pazavaNA sUtra : bhAga-3 teramA guNasthAnavartI jIvo cAra karmonuM vedana kare che. teramuM gunnasthAna kevaLI bhagavAnanI apekSAe zAzvata che, tethI cAra karmavedaka jIvo haMmezAM hoya che. 194 A rIte ATha karmavaidaka ane cAra karmavedaka jIvo zAzvata ane sAta karmavaidaka jIvo azAzvata che. zAzvata sAthe eka azAzvata bolamAM eka ke aneka jIvonI apekSAe traNa bhaMga thAya che. jyAre sAta karmavedaka jIvo eka paNa na hoya tyAre (1) sarva(aneka) vo ATha ane cAra karma vedaka hoya che, A prathama bhaMga thAya che. jyAre sAtakarmavedaka eka jIva hoya tyAre (2) aneka jIvo ATha tathA cAra karmavedaka hoya ane tenI sAthe eka jIva sAta karmavedaka hoya, A bIjo bhaMga thAya che. sAta karmavedaka aneka jIvo hoya tyAre (3) aneka jIvo ATha tathA cAra karmavedaka hoya, ane tenI sAthe aneka vo sAta karmavedaka hoya, A trIjo bhaMga thAya che. A rIte aneka samuccaya jIvo ane manuSyomAM vedanIyakarmanA baMdha samaye karmavedana saMbaMdhI traNa bhaMga thAya che. / eka karmabaMdha samaye karmavedana(eka jIvanI apekSAe)H-- karma baMdhaka jIva ATha karma vaidaka sarva jIvo jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya, AyuSya, nAma, gotra vaMdanIya sAta karma (vedanIya choDIne) vaMdanIya sAta karma vedaka mohanIyane vastune samuccaya jIvo ane manuSyo samuccaya jIvo ane manuSyo ATha karma 23 daMDakanA jIvo * abhaMga = vaikalpika bhaMga nathI, eka ja bhaMga che. * samuccaya jIva manuSya 23 daMDakanA jIva eka karmabaMdha samaye anya karmavedana(aneka jIvonI apekSAe) :- baMdha jIvo karma ATha sAta cAra bhaga karmavedaka | karmavedaka karmavedaka saMkhyA x abhaMga X X viklpa. * cAra karma veda ajJAti karma // pacIsamuM pada saMpUrNa // X x X 3 abhaMga Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavvIsama pada: karmaveda-baMdha _ | 145 __ -7vIsa 56 : bhaGdha. = = = = = = = = = = = = jJAnAvaraNIyAdi karmanA vedanamAM anya karma baMdha: 1 kai NaM bhaMte ! kammapagaDIo paNNattAo? goyamA ! aTTha kammapagaDIo paNNattAo / taM jahA- NANAvaraNijja jAva aMtarAiyaM / evaM raiyANaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! prakRtimo 2ii cha ? 6ttara- gautama ! pravRtimo 6 che. jema ke- jJAnAvaraNIya yAvat aMtarAya. A rIte nairayikothI laIne vaimAniko sudhInA jIvone ATha karmaprakRtio hoya che. | 2 jIve NaM bhaMte ! NANAvaraNijja kammaM veyamANe kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA! sattavihabaMdhae vA aTThavihabaMdhae vA chavvihabaMdhae vA egavihabaMdhae vA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka jIva jJAnAvaraNIya karmanuM vedana karatAM keTalI karmaprakRtio bAMdhe cha? 612- gautama! te sAta, mAtra, pratino baMdhAre che. | 3 |Neraie NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM kammaM veyamANe kai kammapagaDIo baMdhai? goyamA! sattavihabaMdhae vA aTThavihabaMdhae vA / evaM jAva vemANie, NavaraMmaNUse jahA jIve / bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! ekanairayika jIva jJAnAvaraNIya karmanuM vedana karatAM keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! te sAta athavA ATha karmaprakRtiono baMdha kare che. A ja rIte vaimAnika sudhI jANavuM joIe, paraMtu manuSyanuM kathana samuccaya jIvanA kathananI samAna che. | 4 jIvA NaM bhaMte ! NANAvaraNijja kammaM veyamANA kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA ! savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhae ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhagA ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya egavihabaMdhage ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya, ___ ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhae ya egavihabaMdhae ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhae ya egavihabaMdhagA ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhagA ya egavihabaMdhae ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya chavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya, evaM ee Nava bhaMgA / avasesANaM egiMdiya-maNUsavajjANaM tiyabhaMgo jAva vemANiyANaM / Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 196 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aneka jIvo jJAnAvaraNIya karmanuM vedana karatAM keTalI karmapravRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! (1) sarva jIvo sAta ke ATha karmanA baMdhaka hoya che arthAtu aneka jIvo sAta karmanA baMdhaka ane aneka jIvo ATha karmanA baMdhaka hoya che, (2) aneka jIvo sAta ane ATha karmanA baMdhaka tathA eka jIva cha karmano baMdhaka hoya che, (3) aneka jIvo sAta ane ATha karmabaMdhaka tathA aneka jIvo cha karmanA baMdhaka hoya che, (4) aneka jIvo sAta ane ATha karmanA baMdhaka tathA eka jIva eka karmano baMdhaka hoya che, (5) aneka jIvo sAta ane ATha karmanA baMdhaka tathA aneka jIvo eka karmanA baMdhaka hoya che; (6) aneka jIvo sAta ane ATha karmanA baMdhaka tathA eka jIva che karmano ane eka jIva eka karmano baMdhaka hoya che, (7) aneka jIvo sAta ane ATha karmanA baMdhaka tathA eka jIva cha karmano baMdhaka ane aneka jIvo eka karmanA baMdhaka hoya che, (8) aneka jIvo sAta ane ATha karmanA baMdhaka tathA aneka jIvo cha karmanA baMdhaka ane eka jIva eka karmano baMdhaka hoya che, (9) aneka jIvo sAta ane ATha karmanA baMdhaka tathA aneka jIvo cha karmabaMdhaka ane aneka jIvo eka karmabaMdhaka hoya che. A pramANe kula nava bhaMga thAya che. ekendriya jIvo ane manuSyone choDIne zeSa vaimAnika sudhInA jIvomAM traNa-traNa bhaMga jANavA joIe. | 5 egidiyA NaM sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya / bhAvArtha - sarva ekendriya jIvomAM aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka hoya che. | 6 maNUsANaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhage ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya, ahavA sattavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhae ya; evaM chavvihabaMdhaeNa vi samaM do bhaMgA; egavihabaMdhaeNa vi sama do bhaMgA; ___ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhae ya chavihabaMdhae ya caubhaMgo; ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhae ya egavihabaMdhae ya caubhaMgo; ahavA sattavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhage ya egavihabaMdhae ya caubhaMgo; ___ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhae ya chavvihabaMdhae ya egavihabaMdhae ya bhaMgA aTTha; evaM ee sattAvIsaM bhaMgA / evaM jahA NANAvaraNijja tahA darisaNAvaraNijja pi, aMtaraphadyapi . bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka manuSyo jJAnAvaraNIya karmanuM vedana karatA keTalI karma prakRtiono baMdha kare che? uttara- he gautama ! (1) sarva manuSyo sAta karmabaMdhaka hoya che. (2) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane eka manuSya ATha karmabaMdhaka hoya che. (3) aneka manuSyo sAta karmabaMdhaka ane aneka manuSyo ATha karmabaMdhaka hoya che. A ja rIte (4-5) sAta ane cha karmabaMdhakanA be bhaMga thAya. (6-7) sAta ane eka karmabaMdhakanA be bhaMga thAya. (8thI11) sAta, ATha ane cha karmabaMdhakanA cAra bhaMga thAya. (12thI15) sAta, ATha ane eka karmabaMdhakanA cAra bhaMga thAya.(1thI19) sAta, cha ane eka karmabaMdhakanA cAra bhaMga thAya. (20thIra7) Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavvIsamuM padaH karmaveda-baMdha [ 197] sAta, ATha che ane eka karmabaMdhakanA catuHsaMyogI ATha bhaMga thAya, A rIte 27 bhaMga thAya che. jevI rIte jJAnAvaraNIya karmanA vedanA samaye anya karmabaMdha saMbaMdhInuM kathana karyuM, te ja rIte darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmanA vedanA samaye anya karmabaMdha saMbaMdhI kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM samuccaya ane 24 daMDakanA eka ke aneka jIvomAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmanuM vedana karatAM baMdhAtI karmaprakRtionuM kathana che. jJAnAvaraNIya Adi traNe karmonuM vedana bAra guNasthAna sudhI thAya che. tyAM sudhImAM ATha, sAta, cha athavA eka karmabaMdha, A cAra baMdhasthAna hoya che. - trIjuM guNasthAna choDIne eka thI sAta guNasthAna sudhI AyuSyakarmano baMdha thato hoya, to ATha karmano baMdha; AyuSyano baMdha thato na hoya, to sAta karmano baMdha; trIje, AThame ane navame guNasthAne sAta karmano baMdha; dazame guNasthAne AyuSya ane mohanIyakarmane choDIne cha karmano baMdha ane agiyArame, bArame guNasthAne eka zAtAvedanIya karmano baMdha thAya che. samuccaya eka jIva athavA eka manuSya potAnA guNasthAna anusAra ATha, sAta, cha athavA eka karma bAMdhe che. eka jIvamAM eka samaye cAra baMdhasthAnamAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. manuSya sivAya 23 daMDakanA eka jIva sAta athavA ATha karmono baMdha kare che. te jIva koI paNa karmono baMdha viccheda karI nahIM. tethI tene AyuSya karmanA baMdha samaye ATha karmono ane AyuSya karmanA abaMdha samaye sAta karmono baMdha thAya che. samazcaya aneka jIvo H- temAM jJAnAvaraNIya karmanA vedana samaye ATha, sAta, cha athavA eka karmano baMdha thAya che. A cAra baMdha sthAnamAMthI sAta ane ATha karmanA baMdhaka jIvo zAzvata hoya che ane dazamuM, agiyAramuM ane bAramuM guNasthAna azAzvata hovAthI cha karmabaMdhaka tathA eka karmabaMdhaka jIvo azAzvata hoya che. be baMdha sthAna azAzvata hovAthI tenA nava bhaMga thAya che, te A pramANe cheasaMyogI eka bhaga- (1) sarva jIvo ATha ke sAta karmabaMdhaka hoya che.(arthAt sarva jIvomAM aneka jIvo ATha karmanA baMdhaka ane aneka jIvo sAta karmanA baMdhaka hoya che.) dvi saMyogI cAra baMga(2) aneka jIvo ATha ke sAta karmanA baMdhaka, eka jIva cha karmabaMdhaka. (3) aneka jIvo ATha ke sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo cha karmabaMdhaka. (4) aneka jIvo ATha ke sAta karmabaMdhaka, eka jIva eka karmabaMdhaka. (5) aneka jIvo ATha ke sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo eka karmabaMdhaka. tri saMyogI cAra baMga(6) aneka jIvo ATha ke sAta karmabaMdhaka, eka cha karmabaMdhaka ane eka jIva eka karmabaMdhaka, (7) aneka jIvo ATha ke sAta karmabaMdhaka, eka cha karmabaMdhaka ane aneka jIvo eka karmabaMdhaka, (8) aneka jIvo ATha ke sAta karmabaMdhaka, aneka cha karmabaMdhaka ane eka jIva eka karmabaMdhaka, (9) aneka jIvo ATha ke sAta karmabaMdhaka, aneka cha karmabaMdhaka ane aneka jIvo eka karmabaMdhaka. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 A rIte samuccaya aneka jIvomAM jJAnAvaraNIyakarmanA vedana samaye hisaMyogI eka bhaMga, trisaMyogI cAra bhaMga, cArasaMyogI cAra bhaMga, kula nava bhaMga thAya che. 198 24 daMDakamAM :- manuSyane choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvomAM sAta athavA ATha karmabaMdha rUpa be baMdhasthAna ja hoya che. aneka pAMca sthAvara jIvomAM-- sAta ane ATha karmabaMdhaka jIvo haMmezAM hoya che, tethI temAM aneka jIvo ATha karmabaMdhaka ane aneka jIvo sAta karmabaMdhaka A eka ja bhaMga thAya che. temAM anya bhaMga na hovAthI te abhaMgaka kahevAya che. aneka nArakI, devatA, traNa vikalendriya ane tiryaMca paMcendriyamAM- AyuSya karmabaMdhaka jIvo haMmezAM hotA nathI. temAM sAta karmabaMdhaka jIvo zAzvata ane ATha karmabaMdhaka jIvo azAzvata hovAthI traNa bhaMga thAya che. yathA- (1) koI samaye sarva jIvo sAta karmabaMdhaka hoya (2) koI samaye aneka jIvo sAta karmabaMdhaka hoya ane eka jIva ATha karmabaMdhaka hoya (3) koI samaye aneka jIvo sAta karmabaMdhaka hoya ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka hoya che. aneka manuSyomAM- samuccaya jIvonI jema ATha, sAta, che ane eka karmabaMdhaka, A cAra baMdhasthAna hoya che. vizeSatA e che ke samuccaya jIvomAM be baMdhamyAna azAzvata che ane manuSyomAM AyuSya karmabaMdhaka jIvo paNa haMmezAM hotA nathI, tethI ATha, cha ane eka karmabaMdhaka ema traNa baMdha sthAna azAzvata hoya che, tethI manuSyomAM eka zAzvata ane traNa azAzvata baMdha sthAnonA saMyogathI 27 bhaMga thAya che. aneka manuSyomAM thatA 27 bhaMgo : asaMyogI eka bhaMga- (1) sarva jIvo sAta karmabaMdhaka. dvisaMyogI cha bhaMga- (2) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane eka jIva ATha karmabaMdhaka. (3) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka. (4) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane eka jIva che karmabaMdhaka. (5) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo cha karmabaMdhaka. (6) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane eka jIva eka karmabaMdhaka. (7) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo eka karmabaMdhaka. trisaMyogI bAra bhaMga- (8) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, eka jIva ATha karmabaMdhaka, eka jIva cha karmabaMdhaka. (9) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, eka jIva ATha karmabaMdhaka, aneka jIvo cha karmabaMdhaka. (10) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIva ATha karmabaMdhaka, eka jIva cha karmabaMdhaka. (11) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIva ATha karmabaMdhaka, aneka jIvo cha karmabaMdhaka. (12) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, eka jIva ATha karmabaMdhaka, eka jIva eka karmabaMdhaka. (13) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, eka jIva ATha karmabaMdhaka, aneka jIvo eka karmabaMdhaka. (14) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, eka jIva eka karmabaMdhaka. (15) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, aneka jIvo eka karmabaMdhaka. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavvIsamuM' pada : karmaveda--baMdha (16) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, eka jIva cha karmabaMdhaka, eka jIva eka karmabaMdhaka. (17) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, eka jIva cha karmabaMdhaka, aneka jIvo eka karmabaMdhaka. (18) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo cha karmabaMdhaka, eka jIva eka karmabaMdhaka. (19) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo cha karmabaMdhaka, aneka jIvo eka karmabaMdhaka. cAra saMyogI ATha bhaMga- (20) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, eka jIva ATha karmabaMdhaka, eka jIva cha karmabaMdhaka, eka jIva eka karmabaMdhaka. (21) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, eka jIva ATha karmabaMdhaka, eka jIva cha karmabaMdhaka, aneka jIvo eka karmabaMdhaka. (22) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, eka jIva ATha karmabaMdhaka, aneka jIvo cha karmabaMdhaka, eka jIva eka karmabaMdhaka. (23) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, eka jIva ATha karmabaMdhaka, aneka jIvo cha karmabaMdhaka, aneka jIvo eka karmabaMdhaka. 199 (24) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, eka jIva cha karmabaMdhaka, eka jIva eka karmabaMdhaka. (25) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, eka jIva cha karmabaMdhaka, aneka jIvo eka karmabaMdhaka. (26) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, aneka jIvo cha karmabaMdhaka, eka jIva eka karmabaMdhaka. (27) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, aneka jIvo cha karmabaMdhaka, aneka jIvo eka karmabaMdhaka. A rIte aneka manuSyomAM jJAnAvaraNIya karmanA vedana samaye anya karmabaMdha saMbaMdhI asaMyogI 1 + dvisaMyogI $ + trisaMyogI 12 + catuHsaMyogI 8 = kula 27 bhaMga thAya che. darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmano udaya paNa bAra guNasthAna sudhI hoya che, tethI tenuM samagra kathana jJAnAvaraNIya karmanI samAna che. saMkSepamAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmanuM vedana karatA samuccaya aneka jIvo sAta, ATha, cha athavA eka karma bAMdhe che. tenA nava bhaMga thAya che. aneka manuSyo paNa sAta, ATha, cha athavA eka karma bAMdhe che, tenA 27 bhaMga thAya che. zeSa 23 daMDakanA jIvo sAta athavA ATha karma bAMdhe che, temAM pAMca sthAvara jIvo abhaMgaka ane zeSa nArakI Adi aDhAra daMDakanA jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. vedanIya karmavedana sAthe karma baMdhaH 7 | jIve NaM bhaMte ! veyaNijjaM kammaM vedemANe kai kammapagaDIo baMdhai ? goyamA ! sattavihabaMdhae vA aTThavihabaMdhae vA chavvihabaMdhae vA egavihabaMdhae vA abaMdhae vA / evaM maNUse vi / avasesA NAragAdIyA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya / evaM jAva vemANie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka jIva vedanIya karmanuM vedana karatAM keTalI karmaprakRtio bAMdhe che ? uttara- he gautama ! te sAta, ATha, cha ke eka karmano baMdhaka hoya che athavA abaMdhaka paNa hoya che. A ja rIte eka manuSyanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. zeSa nairayikathI vaimAnika devo sudhInA 23 daMDakonA pratyeka jIva sAta athavA ATha karmanA baMdhaka hoya che. 8 jIvANaM bhaMte ! veyaNijjaM kammaM veemANA kai kammapagaDIo baMdhaMti ? goyamA ! savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya egaviha Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 200 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 baMdhagAya;ahavA sattaviha baMdhagA yaaTThaviha baMdhagA ya egavihabaMdhagA ya, chavvihabaMdhae ya;ahavA sattavihabaMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya, chavvihabaMdhagA y| evaM abaMdhageNa vi samaM do bhaMgA bhANiyavvA / ahavA sattaviha baMdhagA ya aTThavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhae ya abaMdhae ya caubhaMgo, evaM ee Nava bhNgaa| egidiyANa abhaMgaya / bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! samuccaya aneka jIvo vedanIya karmanuM vedana karatAM keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! (1) koI samaye sarva jIvo sAta, ATha ane eka karmabaMdhaka hoya che arthAta aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo ATha karmabaMdhaka ane aneka jIvo eka karmabaMdhaka hoya che. (2) koI samaye aneka jIvo sAta, ATha tathA eka karmabaMdhaka hoya ane eka jIva cha karmabaMdhaka hoya che. (3) koI samaye aneka jIvo sAta, ATha tathA eka karmabaMdhaka hoya ane aneka jIvo cha karmabaMdhaka hoya che. (4-5) A ja rIte abaMdhaka sAthe be bhaMga thAya che. (6 thI 9) aneka jIvo sAta, ATha ane eka karmabaMdhaka hoya tyAre tenI sAthe cha karmabaMdhaka ane abaMdhakanA eka-anekanI apekSAe cAra bhaMga thAya che. A rIte kula nava bhaMga thAya che. ekendriyomAM abhaMga hoya che arthAt aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka, evo eka ja prakAra hoya che. temAM bIjo bhaMga na hovAthI tene abhaMga kahevAya che. | 9 NAragAdINaM tiyabhaMgo jAva vemANiyANaM / NavaraM maNUsANaM pucchA ? goyamA ! savve vi tAva hojjA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya / ahavA sattavihabaMdhagA ya egavihabaMdhagA ya chavvihabaMdhae ya aTThavihabaMdhae ya abaMdhae ya, evaM ee sattAvIsaM bhaMgA bhANiyavvA jahA kiriyAsu pANAivAyavirayassa / evaM jahA veyaNijjaM tahA AuyaM NAma goyaM ca bhANiyavvaM / bhAvArtha :- nArakathI vaimAniko sudhInA jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. prazna- he bhagavan! aneka manuSyo vedanIya karmanuM vedana karatA keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! (1) koI samaye sarva manuSyo sAta ane eka karmanA baMdhaka hoya che arthAt sarva jIvomAM aneka jIvo sAta karmabaMdhaka hoya ane aneka jIvo eka karmabaMdhaka hoya che. (2) koI samaye aneka manuSyo sAta ane eka karmabaMdhaka hoya ane tenI sAthe eka manuSya cha karmabaMdhaka athavA ATha karmabaMdhaka athavA abaMdhaka paNa hoya, tenA ekavacana ane bahuvacanathI trisaMyogI, cAra saMyogI tathA pAMca saMyogInA kula maLIne sattAvIza bhaMga thAya che. jevI rIte prANAtipAtathI viratanI kriyAonA viSayamAM pada-raramAM kahyuM che, te ja rIte ahIM paNa kahevuM joIe. je rIte vedanIya karmanA vedana samaye thatA karmabaMdhanuM kathana karyuM che, te ja rIte AyuSya, nAma ane gotra karmanA vedana samaye thatA karma baMdhanuM kathana karavuM joIe. A traNe ya aghAtI karmonuM vedana paNa vedanIya karmanI jema cauda guNasthAna sudhI hoya che. vivecanaH prastuta sUtromAM 24 daMDakanA eka ke aneka jIvonI apekSAe vedanIyAdi cAra aghAtI karmanA Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavvIsamuM padaH karmaveda baMdha | 201] vedanamAM baMdhAtI karmaprakRtionuM nirUpaNa che. cAre aghAtI karmono udaya cauda guNasthAna sudhI hoya che, tethI samuccaya eka jIva athavA eka manuSya potAnA guNasthAna anusAra ATha, sAta, che ke eka karmabaMdhaka hoya tathA jo te jIva caudamAM guNasthAne sthita hoya to abaMdhaka paNa hoya che. caudamA guNasthAne karmabaMdhanA kAraNa rUpa kaSAya ane yogano abhAva hovAthI koI paNa karmabaMdha thato nathI. A rIte samuccaya eka jIvamAM athavA eka manuSyamAM uparokta pAMca vikalpamAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. zeSa nArakAdi ra3 daMDakanA eka-eka jIvamAM sAta karmabaMdhaka ane ATha karmabaMdhaka, A be vikalpamAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. samuccaya aneka jIvomAM sAta, ATha, cha, eka karmabaMdha, A cAra ane abaMdhaka, A pAMca vikalpo hoya zake che. temAM sAta, ATha ane eka karmabaMdhaka jIvo zAzvata che, dazamuM ane caudamuM guNasthAna azAzvata hovAthI cha karmabaMdhaka ane abaMdhaka jIvo azAzvata hoya che. temAM be vikalpo azAzvata hovAthI nava bhaMga thAya che. asaMyogI eka bhaMga- (1) sarva jIvo sAta, ATha ke eka karmabaMdhaka hoya che.(arthAtu aneka jIvo sAta karmabaMdhaka, aneka jIvo ATha karmabaMdhaka ane aneka jIvo eka karmabaMdhaka hoya che.) dvi saMyogI cAra bhaMga- (2) aneka jIvo sAta-ATha-eka karmabaMdhaka tathA tenI sAthe eka jIva cha karmabaMdhaka. (3) aneka jIvo sAta-ATha-eka karmabaMdhaka tathA tenI sAthe aneka jIvo cha karmabaMdhaka. (4) aneka jIvo sAta-ATha-eka karmabaMdhaka tathA tenI sAthe eka jIva abaMdhaka. (5) aneka jIvo sAta-ATha-eka karmabaMdhaka tathA tenI sAthe aneka jIvo abaMdhaka. tri saMyogI cAra baMga- (6) aneka jIvo sAta-ATha-eka karmabaMdhaka tathA tenI sAthe eka jIva che karmabaMdhaka ane eka jIva abaMdhaka. (7) aneka jIvo sAta-ATha-eka karmabaMdhaka tathA tenI sAthe eka jIva cha karmabaMdhaka ane aneka jIvo abaMdhaka. (8) aneka jIvo sAta-ATha-eka karmabaMdhaka tathA tenI sAthe aneka jIvo cha karmabaMdhaka ane eka jIva abaMdhaka. (9) aneka jIvo sAta-ATha-eka karmabaMdhaka tathA tenI sAthe aneka jIvo cha karmabaMdhaka ane aneka jIvo abaMdhaka. manuSyone choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvomAM sAta athavA ATha karmabaMdhaka jIvo ja hoya che. pAMca sthAvaranA aneka jIvomAM sAta karmabaMdhaka ane ATha karmabaMdhaka jIvo zAzvata che. temAM anya bhaMga thatA na hovAthI tene abhaMgaka kahevAya che. nAraka, devatA, vikalendriya ane tiryaMca paMcendriya te 18 daMDakanA aneka jIvomAM sAta karmabaMdhaka jIvo zAzvata ane ATha karmabaMdhaka jIvo azAzvata hovAthI traNa bhaMga thAya che- (1) sarva jIvo sAta karmabaMdhaka. (2) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane eka jIva ATha karmabaMdhana. (3) aneka jIvo sAta karmabaMdhaka ane aneka jIvo ATha karmabaMdhaka. aneka manuSyomAM samuccaya jIvonI jema sAta, ATha, cha, eka karma baMdhaka, A cAra ane abaMdhaka tema pAMca vikalpa hoya che. te pAMca vikalpomAMthI sAta karmabaMdhaka ane(kevaLI bhagavAnanI apekSAe) eka karmabaMdhaka jIvo zAzvata che. AyuSya karmabaMdhaka manuSyo haMmezAM hotA nathI, tethI ATha karmabaMdhaka ane te ja rIte cha karmabaMdhaka tathA abaMdhaka jIvo paNa haMmezAM na hovAthI traNa vikalpa azAzvata hoya che. A rIte pAMca vikalpamAMthI traNa vikalpa azAzvata hovAthI temAM eka-aneka jIvonI apekSAe Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 | zrI pannavaNA sua: bhAga-3 pUrvavatu 27 bhaMga thAya che. temAM dvisaMyogI eka bhaMga +traNasaMyogI cha bhaMga + cArasaMyogI bAra bhaMga + pAMcasaMyogI ATha bhaMga. kula 1+ 6+ 12 + 8 = 27 bhaMga thAya che. A ja rIte AyuSya, nAma ane gotra karmanA vedana samaye thatA karmabaMdha saMbaMdhI samuccaya aneka jIvomAM nava-nava bhaMga thAya che, nArakI Adi aDhAra daMDakanA jIvomAM traNa-traNa bhaMga hoya che, manuSyomAM 27 bhaMga hoya che temaja pAMca sthAvara jIvo abhaMgaka hoya che. mohanIya karma vedanamAM karmabaMdha:10 mohaNijjaM veyamANe jahA baMdhe NANAvaraNijja tahA bhANiyavvaM / bhAvArtha - je rIte jJAnAvaraNIya karmanA baMdha samaye thatA karmabaMdhanuM kathana karyuM che, te ja rIte mohanIya karmanA vedana samaye thatAM karma sAthe baMdhanuM kathana karavuM joIe. vivecana : je rIte jJAnAvaraNIya karmano baMdha 10 guNasthAna sudhI thAya che, tyAM sudhImAM jIva ATha, sAta athavA cha karma bAMdhe che. te ja rIte mohanIyakarmanuM vadana dazamA sUkSma saMparAya guNasthAna sudhI thAya che. tyAM sudhImAM paNa jIva ATha, sAta athavA cha karmano baMdhaka hoya che, kAraNa ke sUkSma saMparAya avasthAmAM mohanIya karmanuM vedanA thAya che, paraMtu baMdha thato nathI. samuccaya jIva ane manuSyanA eka jIvamAM ATha, sAta ke che karmabaMdha, A traNa baMdhasthAnamAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. zeSa 23 daMDakanA pratyeka jIvamAM sUkSma saMparAyAvasthA prApta na hovAthI te jIva sAta ke ATha karmanA ja baMdhaka hoya che. samuccaya aneka jIvo ane nArakI, devatA, vikalendriya ane tiryaMca paMcendriyanA aneka jIvomAM sAta ane ATha karmabaMdha saMbaMdhI traNa-traNa bhaMga pUrvavat jANavA. pAMca sthAvara jIvomAM sAta ane ATha karmabaMdhaka jIvo haMmezAM hoya che, te sivAya koI vikalpa thato nathI tethI te agika che. aneka manuSyomAM sAta karmabaMdhaka jIvo zAzvata ane ATha tathA cha karmabaMdhaka jIvo azAzvata hovAthI jJAnAvaraNIya karmanI jema tatsaMbaMdhI nava bhaMga thAya che. eka karmavedana samaye anya karmabaMdha(eka jIvanI apekSAe) - vedaka jIvo ATha | sAta | cha | eka | abaMdhaka karmabaMdhaka | karmabaMdhaka karmabaMdhaka karmabaMdhaka jJAnAvaraNIya, | samuccaya jIva ane manuSya ----- darzanAvaraNIya 23 daMDakanA jIva ane aMtarAya mohanIya samuccaya jIva ane manuSya ---- | --- 23 daMDakanA jIva vedanIya, AyuSya, | samuccaya jIva ane manuSya nAma, gotra | 23 daMDakanA jIvana LX --- X | X | -r / | x[ x | X | ----- -- Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavIsamuM pada : karmaveda-baMdha 203 karma | _| | |4| * | | eka karmavedanamAM anya karmabaMdha(aneka jIvonI apekSAe) : vedaka jIvo | ATha | sAta | cha | eka. || abaMdhaka | bhaMga | karmabaMdhaka | karmabaMdhaka | karmabaMdhaka | karmabaMdhaka jJAnAvaraNIya, | samuccaya jIvo | Y | vikalpa | vikalpa darzanAvaraNIya manuSyo | vikalpa f vika ane aMtarAya pAMca sthAvaro | VT abhaMga | 18 daMDakanA jIvo| vikalpa mohanIya samuccaya jIvo vikalpa | manuSyo | vikalpa T | vikalpa pAMca sthAvaro | | 18 daMDakanA jIvo| vikalpa vedanIya, AyuSya, samuccaya jIvo nAma ane gotra | manuSyo | vikalpa 1 / vikalpa | vikalpa | 27 pAMca sthAvaro | VT | X | abhaMga | 18 daMDakanA jIvo vikalpa | V | X | x * eka baMdha sthAna vikalpa hoya to-3 bhaMga thAya che, be baMdha sthAna vikalpa hoya to-9 bhaMga thAya che, traNa baMdha sthAna vikalpa hoya to-27bhaMga thAya che. * sAta karma baMdhaka = Ayu sivAya sAta karma bAMdhanAra.cha karma baMdhaka = Ayu+mohakarma sivAya cha karma bAMdhanAra. eka karma baMdhaka = zAtAvedanIya karma bAMdhanAra. abhaMga = vaikalpika bhaMga nathI, eka ja bhaMga che. A LL LL LL LL LL LL L LL L LL | | | | *| x| | Ixlas x1x1x1x1x1x1 | | | | | | 1x1x1xx1x1x1x1x | | | | | I Tv It Is I & Is I | 1NaT | |4 te chavvIsamuM pada saMpUrNa . Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 -sattAvIsamuM pada: karmaveda-vedakaPE/PPE/PPPPPE// jJAnAvaraNIyAdi karma vedanamAM anya karma vedana:| pha aaN te ! mADIno pAro ? joyA ! saTTA tuM kahannaannaavrnnijj jAva aMtarAiyaM / evaM raiyANaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! karmaprakRtio keTalI che? uttara- he gautama ! ATha che, jema kejJAnAvaraNIya yAvata aMtarAyakarma. A ja rIte nArakIthI laIne vaimAnika sudhI 24 daMDakanA jIvone ATha karmaprakRtio hoya che. | 2 jIve NaM bhaMte ! NANAvaraNijjaM kammaM vedemANe kai kammapagaDIo vedei ? goyamA! sattavihavedae vA aTThavihavedae vA / evaM maNUse vi / avasesA egatteNa vi puhatteNa vi NiyamA aTThavihakammapagaDIo vedeti jAva vemANiyA / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! jJAnAvaraNIya karmanuM vedana karato eka jIva keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che? uttara- he gautama! te sAta ke ATha karmaprakRtionuM vedana kare che. A rIte manuSyanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. manuSya sivAya zeSa sarva daMDakanA eka ke aneka jIvo niyamA ATha karmaprakRtionuM vedana kare che. | 3 jIvA NaM bhaMte ! NANAvaraNijja kammaM vedemANA kai kammapagaDIo vedeti? goyamA ! savve vi tAva hojjA aTThavihavedagA, ahavA aTThavihavedagA ya sattavihavedage ya, ahavA aTThavihavedagA ya sattavihavedagA ya / evaM maNUsA vi / darisaNAvaraNijja aMtarAiyaM ca evaM ceva bhANiyavvaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aneka jIvo jJAnAvaraNIyakarmanuM vedana karatA keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che? uttara- he gautama! (1) sarva jIvo ATha karma vedaka hoya che athavA (2) aneka jIvo ATha karma vedaka hoya che ane eka jIva sAta karma vedaka hoya che athavA (3) aneka jIvo ATha karma vedaka ane aneka jIvo sAta karma vedaka hoya che. A ja rIte manuSyomAM paNa A traNa bhaMga thAya che. darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmanA vedanamAM anya karmonA vedana saMbaMdhI kathana jJAnAvaraNIya karmanI samAna jANavuM joIe. | 4 veyaNijja-Auya-NAma-goyAiM vedemANe kai kammapagaDIo vedei ? goyamA! jahA baMdhagavedagassa veyaNijjaM tahA bhANiyavvaM / Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sattAvIsa padaH krarmaveda-vedaka 205 | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! vedanIya, AyuSya, nAma ane gotrakarmanuM vedana karato eka jIva keTalI karmaprakationuM vedana kare che? uttara- he gautama ! jevI rIte vedanIya karmanA baMdha-vedakanuM kathana karyuM che, tevI ja rIte vedanIya karmamAM veda-vedakanuM kathana karavuM joIe. | 5 jIve NaM bhaMte ! mohaNijjaM kammaM vedemANe kai kammapagaDIo vedei ? goyamA! NiyamA aTTha kammapagaDIo vedei / evaM Neraie jAva vemANie / evaM puhatteNa vi / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan! mohanIya karmanuM vedana karato eka jIva keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che? uttara- he gautama ! te niyamA ATha karmaprakRtionuM vedana kare che. A ja rIte nArakIthI laIne vaimAnika sudhInA jIvo avazya ATha karmaprakRtionuM vedana kare che. A rIte samuccaya aneka jIvo tathA 24 daMDakanA aneka jIvomAM paNa AThe ya karmanA veda-vedakanuM kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta padamAM jJAnAvaraNIya Adi karmanuM vedana karatAM, anya karmaprakRtionA vedananuM nirUpaNa che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya karmanuM vedana karato eka jIva athavA eka manuSya sAta ke ATha karmanuM vedana kare che. A traNe karmono udaya bAra guNasthAna sudhI hoya che. bAra guNasthAna sudhImAM karmavedananA be vikalpa saMbhave che- (1) 1 thI 10 guNasthAna sudhI ATha karma ane (2) 11mA, 12mA guNasthAnamAM sAta karmanuM vedana che. koI paNa eka jIvamAM athavA eka manuSyamAM A be vikalpamAMthI eka vikalpa hoya che. aneka jIvo tathA aneka manuSyomAM traNa bhaMga thAya che, temAM agiyAramuM ane bAramuM guNasthAna azAzvata hovAthI sAta karmavedaka jIvo haMmezAM hotA nathI. tethI temAM eka vikalpa azAzvata hovAthI traNa bhaMga thAya che- (1) sarva jIvo ATha karmavedaka, (2) aneka jIvo ATha karmavedaka ane eka jIva sAta karmavedaka, (3) aneka jIvo ATha karmavedaka ane aneka jIvo sAta karmavedaka. mohanIya karmana vedana karatA eka ke aneka jIvo avazya ATha karmonuM vedana kare che. mohanIya karmanuM vedana daza guNasthAna sudhI hoya che. tyAM sudhI sarva jIvone avazya AThe karmonuM vadana hoya che. vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra karmanuM vedana karato eka jIva ke eka manuSya ATha, sAta athavA cAra karmonuM vedana kare che. A cAre karmono udaya cauda guNasthAna sudhI hoya che. cauda guNasthAna sudhImAM karmavedananA traNa vikalpa thAya che. eka thI daza guNasthAna sudhI ATha karmono, agiyAramA-bAramA guNasthAne sAta karmono ane teramA-caudamA guNasthAne cAra karmono udaya hoya che. koI paNa eka jIvamAM A traNa vikalpamAMthI eka vikalpa hoya che. aneka jIvo ane aneka manuSyomAM vedanIya cAre aghAtI karmo saMbaMdhI traNa bhaMga thAya che. temAM teramuM guNasthAna zAzvata hovAthI cAra karmavedaka jIvo zAzvata hoya che, paraMtu agiyAramuM ane bAramuM guNasthAna azAzvata hovAthI sAta karma vedaka jIvo haMmezAM hotA nathI, tethI eka vikalpa azAzvata hovAnA kAraNe traNa bhaMga thAya che- (1) sarva jIvomAM aneka jIvo ATha karmavedaka ane aneka jIvo cAra karmavedaka. (2) aneka jIvo ATha ane cAra karmavedaka tathA eka jIva sAta karmavedaka. (3) aneka jIvo ATha ane cAra karmavedaka tathA aneka jIvo sAta karmavedaka. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 zeSa 23 daMDakanA eka ke aneka jIvo vedanIyAdi cAra aghAtI karmonuM vedana karatAM avazya ATha karmonuM vedana kare che. anya koI vikalpa thato nathI. eka karmavedana samaye anya karmavedana(eka jIvanI apekSAe) karma vaidaka va 20 ATha karma vedA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya aMtarAya samuccaya jIva ane manuSya 23 daMDakanA jIva mohanIya 24 daMDakanA jIva vedanIya, AyuSya, nAma, gotra samuccaya jIva ane manuSya 23 daMDakanA jIva * sAta karma vaidaka - mohanIya karma sivAya. cAra karmavedaka - cAre apAnI karma. eka karmavedanamAM anya karmavedana(aneka jIvonI apekSAe) :- karma vaidaka dAvo jJAnAvaraNIya, darzanAvarIya, samuccaya jIvo ane manuSyo aMtarAya 23 daMDakanA jIvo mohanIya sarva jIvo vaMdanIya, AyuSya, nAma, gotra samuccaya jIvo ane manuSyo 23 daMDakanA jIvo * abhaMga - vaikalpika bhaMga nathI. eka ja vikalpa che. sAta karma vedaka X X * ATha sAta cAra karmavedaka | karmavedaka | karmavedaka vikalpe X * X vikalpe // sattAvIsamuM pada saMpUrNa X * X X cAra karma vaidaka X * X * maMga saMkhyA 3 amaMga abhaMga 3 abhaMga Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ahAvIsa pada: AhAra : uddezaka-1 | 207 aThThAvIsamuM pada . . . . paricaya ja k ka thI 8 A padanuM nAma AhAra para che. temAM be uddezaka che. udezaka-1 : temAM agiyAra dvAranA mAdhyamathI 24 daMDakanA jIvonA AhAra viSayaka vividha prakAre vicAraNA che. prastutamAM AhAra yogya pudgalonI vividhatA ane AhAra grahaNa karavAnI paddhatinA AdhAre AhAranA aneka prakAre bheda karyA che- jIva dvArA zarIrane TakAvavA mATe niraMtara, zarIra yogya pudgalonuM grahaNa thAya che, tene anAbhoga nirvatita AhAra kahe che. kyAreka jIva upayogapUrvaka potAnI icchAthI AhAra grahaNa kare che, tene Abhoganivartita AhAra kahe che. tenI kAlamaryAdA pratyeka daMDakanA jIvonI bhinna-bhinna hoya che. AhAra yogya pudgalo saceta, aceta ane mizra, tema traNa prakAranA hoya che. jIva utpatti sthAnamAM utpanna thaIne prathama samaye je pudgalo grahaNa kare, tene ojAhAra kahe che. AhAra yogya pagalo romarAya dvArA grahaNa thAya che, tene lomAhAra kahe che ane je pugalono mukhamAM ke zarIramAM prakSepa karAya, tene prakSepAhAra kahe che. devagatinA puNyavAna jIvo zubha pudgalone mana dvArA ja grahaNa karI le che, tene manobhakSI AhAra kahe che. vaikriya zarIrI jIvo acittAhArI che ane audArika zarIrI jIvo traNa prakArano AhAra grahaNa kare che. samasta saMsArI jIvone ojAhAra ane lomAhAra hoya ja che. vikalendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyone prakSepAhAra paNa hoya che. nArakIo potAnA tIvra pApa karmanA udaye azubha mugalone grahaNa kare che ane tenuM pariNamana paNa azubhapaNe ja thAya che. devo puNyodaye zubha pulone grahaNa kare ane tenuM pariNamana paNa zubhapaNe ja thAya che. manuSya ane tiryaMca gatinA jIvo potAnI yogyatA pramANe zubhAzubha pudgalone grahaNa karI tenuM zubhAzubha pariNamana kare che. jIvo AhAra yogya pagalone potAnA zarIra pramANe pariNamana kare che. ekendriyono AhAra eka sparzendriyapaNe pariNata thAya che. te ja rIte beindriyano be, te indriyano traNa, caurendriyano cAra ane paMcendriyono AhAra pAMca indriyapaNe pariNata thAya che. A rIte A uddezakamAM jIvonA AhAranuM svarUpa, AhArecchAnuM kAlamAna, tenuM pariNamana temaja AhAra grahaNanI paddhatinuM varNana che. udezaka-2 temAM tera dvAranA mAdhyamathI jIvonI vividha avasthAonI apekSAe AhAraka-anAhArakanuM nirUpaNa che. jIva satata AhAra yogya pudgalonuM grahaNa kare che tethI te AhAraka ja hoya che. tema chatAM cAra avasthAomAM te anAhAraka hoya che- Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] zrI pannavaNA sUa: bhAga-3 (1) moDavALI vigrahagatimAM (2) kevaLI samudyAtanA samaye (3) caudamAM guNasthAne ayogI avasthAmAM tathA (4) siddha avasthAmAM. je bolamAM, je jIvanA bhedamAM jyAM A cAramAMthI koI avasthA hoya, te jIvane te bolamAM anAhArakapaNuM ghaTita thAya che. koI paNa eka jIva potAnI koI paNa avasthAmAM AhAraka athavA anAhAraka hoya che. eka jIvamAM koI paNa eka ja vikalpa hoya che. aneka jIvonI apekSAe temAM vividha vikalponI saMbhAvanA che. eka bhaMga(abhaMgaka)- je bolamAM AhAraka anAhAraka baMne prakAranA jIvo haMmezAM hoya te bolamAM (1) aneka jIvo AhAraka ane aneka jIvo anAhAraka, A eka ja bhaMga thAya che. temAM anya bhaMganI saMbhAvanA na hovAthI sUtrakAre tene abhaMga, kahyA che. jema ke- pAMca sthAvaranA jIvo. traNa bhaMga- je bolamAM pUrve utpanna thayelA AhAraka jIvo haMmezAM prApta thatA hoya ane navA utpanna thatA vigrahagatinA anAhAraka jIvo azAzvata hoya arthAta jemAM utpattino virahakAla thato hoya temaja te samaye anya anAhAraka jIvo paNa na hoya temAM traNa bhaMga thAya che- (1) kyAreka sarva jIvo AhAraka. (2) kyAreka aneka jIvo AhAraka ane eka jIva anAhAraka. (3) kyAreka aneka jIvo AhAraka ane aneka jIvo anAhAraka. pAMca sthAvara jIvone choDIne zeSa 19 daMDakanA jIvomAM utpattino virahakAla hovAthI A traNa bhaMga thAya che. pAMca sthAvAramAM AhAraka-anAhAraka baMne zAzvata hovAthI eka bhaMga(abhaMgaka) hoya che. cha bhaMga- je bolamAM AhAraka-anAhAraka baMne na hoya arthAtu te bola ja azAzvata hoya to temAM cha bhaMga thAya che. jema ke samyagudaSTi vikasendriyomAM cha bhaMga thAya che. vikasendriyone aparyAptAvasthAmAM ja sAsvAdana samakita hoya che. tevA jIvo bahu thoDA hoya ane tenI kAla maryAdA paNa alpa che tethI te jIvo haMmezAM prApta thatA nathI, tethI tenA AhAraka ane anAhAraka baMne bola azAzvata hovAthI cha bhaMga thAya che- (1) sarva jIvo AhAraka. (2) sarva jIvo anAhAraka. (3) eka jIva AhAraka, eka jIva anAhAraka. (4) eka jIva AhAraka, aneka jIvo anAhAraka. (5) aneka jIvo AhAraka, eka jIva anAhAraka. (6) aneka jIvo AhAraka, aneka jIvo anAhAraka. bIjA uddezakamAM tera dvArA 69 bolamAM uparokta bhaMga dvArA jIvonI AhAraka-anAhAraka avasthAnuM pratipAdana che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ahAvIsama padaH AhAra: uddezaka-1 209 aThThAvIsamuM padaH AhAra prathama uddezaka Ppppppppppppa uddezaka varNita viSayo - sacittAhAraTThI kevai, kiM vA vi savvao ceva / kaibhAgaM savve khalu, pariNAme ceva boddhavve // 1 // egidiyasarIrAI, lomAhAro taheva maNabhakkhI / eesiM tu payANaM, vibhAvaNA hoi kAyavvA // 2 // bhAvArtha - (gAthA) prathama uddezakamAM A agiyAra dvAra che- (1) sacittAhAra, (2) AhArarthI, (3) keTalA kALe AhAra grahaNa kare? (4) zeno AhAra kare che? (5) sarva Atma pradezothI AhAra kare che. (6) keTalA bhAgano AhAra kare? (7) zuM sarva pugalono AhAra kare? (8) AhAra pariNamana (9) ekendriyAdinA zarIrano AhAra (10) lomAhAra (11) manobhakSI AhAra. A agiyAra dvArA jANavA joIe. ll1-rA vivecanaH A sUtra (gAthAo)mAM prastuta uddezakanA pratipAdha agiyAra vAronA nAmono ullekha che. (1) paheluM kAra- nairayikathI laIne vaimAnika sudhInA jIvo zuM sacittAhArI che, acittAhArI che ke mizrAhArI che? (2) bIju dvAra- nArakAdi jIvo AhArArthI che ke nahIM? (3) trIjuM dvAra te jIvone keTalA kALe AhAranI icchA utpanna thAya che? (4) cothuM dvAra kaI vastuno AhAra kare che? (5) pAMcamuM dvAra- zuM te jIvo sarvataH(sarva AtmapradezothI) AhAra kare che? () chaThTha dvAra- keTalA bhAgano AhAra ke AsvAdana kare che? (7) sAtamuM tAra- zuM grahaNa karelA badhA pugalono AhAra kare che? (8) AThamuM dvAra- grahaNa karelA pudgalone kayA kayA rUpe vAraMvAra pariNata kare che? (9) navamuM dvAra- zuM teo ekendriyAdi zarIrono AhAra kare che? (10) dazamuM dvAra- nArakAdi jIva lomAhArI che ke prakSepAhArI(kavalAhArI)? (11) agiyArama vAra- jIva ojAhArI hoya che ke manobhakSI ? A uddezakamAM uparokta viSayonI kramazaH vistRta vicAraNA che. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 (1) sacittAvAra dvAra:| 2 raiyA NaM bhaMte ! kiM sacittAhArA, acittAhArA, mIsAhArA ? goyamA ! No sacittAhArA, acittAhArA, No mIsAhArA / evaM asurakumArA jAva vemANiyA / orAliyasarIrI jAvamaNUsA sacittAhArA vi acittAhArA vi mIsAhArA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM nairayiko sacittAhArI hoya che, acittAhArI hoya che ke mizrAhArI hoya che? uttara- he gautama! nairayika sacittAhArI nathI, mizrAhArI paNa nathI, paraMtu acittAhArI che. A rIte asurakumArothI laIne vaimAniko sudhI jANavuM joIe. audArika zarIrI jIvo eTale pRthvIkAya yAvata manuSyo sacittAhArI paNa che, acittAhArI paNa che ane mizrAhArI paNa hoya che. vivecana : prastuta sUtramAM 24 daMDakanA jIvonA AhAranuM kathana che. samasta saMsArI jIvo zarIranA poSaNa mATe potAnA zarIrane yogya pagalone grahaNa kare che tene AhAra kahe che. tenA traNa prakAra che- (1) sacirAhAra- jIva saMyukta pugalo sacittAhAra kahevAya che. (2) acittAhAra- jIva rahitanA pudagalo acittAhAra kahevAya che ane (3) mizrAhAra-je pudgalomAM keTalAka sacitta hoya ane keTalAka acitta hoya, te mizrAhAra che. nArakI, 10 bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devo, A cauda daMDakanA vaikriya zarIrI jIvo acitta pudgalone ja AhArarUpe grahaNa kare che, tethI te jIvo acittAhArI che. pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSya, A daza daMDakanA audArika zarIrI jIvo sacitta, acitta ane mizra te traNa prakAranA AhAra pudgalone grahaNa kare che, tethI te jIvo sacittAhArI, acittAhArI ane mizrAhArI hoya che. nairayikono AhAra (2 thI 8 dvAra):| 3 raDyA mane AhAraddI ? hatA joyA ! AhAraddI ! bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! zuM nairayiko AhArArthI--AhAranA abhilASI hoya che? uttara- hA gautama! teo AhAranA abhilASI hoya che. | 4 raiyANaM bhaMte ! kevaikAlassa AhAraTTe samuppajjai ? goyamA ! NeraiyANaM AhAre duvihe paNNatte,taM jahA-AbhogaNivvattie ya aNAbhogaNivvattie ya / tattha NaM je se aNAbhogaNivvattie se NaM aNusamayamavirahie AhAraTTe samuppajjai / tattha NaM je se AbhogaNivvattie se NaM asaMkhejjasamaie aMtomuhuttie AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayikone keTalA kALe AhAranI icchA utpanna thAya che? Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-1 [ 211 ] uttara- he gautama ! nairayikono AhAra be prakArano che- (1) Abhoga nivartita-icchApUrvaka grahaNa karelo AhAra ane (2) aNAbhoganirvartita- icchA vinA niraMtara romarAya dvArA grahaNa thato AhAra. temAM je aNAbhoga nivartita AhAra che, te AhAranuM grahaNa pratisamaya niraMtara thatuM rahe che, paraMtu je Abhoganivartita AhAra che, te AhAranI abhilASA asaMkhyAtA samayanA aMtarmuhUrta thAya che. |5NeraiyA NaM bhaMte ! kimAhAramAhAreMti ? goyamA ! davvao aNaMtapaesiyAI, khettao asaMkhejjapaesogADhAI, kAlao aNNayaraTThiIyAI, bhAvao vaNNamaMtAI gaMdhamaMtAI rasamaMtAI phAsamaMtAI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayiko kevA pugalone AhArarUpe grahaNa kare che? uttara- he gautama ! te dravyathI anaMtapradezIskaMdha, kSetrathI asaMkhyAta pradezAvagADha pudgalo, kALathI koIpaNa sthitinA pudgalo ane bhAvathIvarNayukta, gaMdhayukta, rasayukta ane sparzayukta pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che. | 6 jAI bhaMte ! bhAvao vaNNamaMtAI AhAreti tAI ki egavaNNAI AhAreti jAva kiM paMcavaNNAI AhAraiti ? goyamA ! ThANamaggaNaM paDucca- egavaNNAI pi AhAraiti jAva paMcavaNNAI pi AhAraiti, vihANamaggaNaM paDucca- kAlavaNNAI pi AhAreMti jAva sukkilAI pi AhAreti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayiko bhAvathI varNavALA je pudgalono AhAra kare che, zuM te eka varNavALA pulono AhAra kare che vAva zuM pAMca varNavALA pudgalono AhAra kare che? uttara- he gautama ! nairayiko sthAna mArgaNA(samuccaya)nI apekSAe eka varNavALA pudgalono paNa AhAra kare che yAvatu pAMca varNavALA pudgalono paNa AhAra kare che tathA bheda mArgaNAnI apekSAe kALAvarNavALA pudgalono paNa AhAra kare che yAvat zuklavarNavALA pudgalono paNa AhAra kare che. |7 jAiM bhaMte ! vaNNao kAlavaNNAI AhAraiti tAI kiM egaguNakAlAI AhAraiti jAvadasaguNakAlAI AhAraiti; saMkhejjaguNakAlAi, asaMkhejjaguNakAlAI, aNaMtaguNakAlAI AhAraiti? - goyamA ! egaguNakAlAI pi AhAraiti jAva aNaMtaguNakAlAI pi aahaaraiti| evaM jAva sukkilAI pi / evaM gaMdhao vi rasao vi / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! nairayiko varNathI kALA varNanA pulono AhAra kare che, to zuM te eka guNa kALA pudgalono AhAra kare che yAvatuM dazaguNakALA, saMkhyAtaguNakALA, asaMkhyAtaguNakALA ane anaMta guNa kALA varNavALA pugalono AhAra kare che? uttara- he gautama ! nairayiko eka guNa kALA pudgalono paNa AhAra kare che vAvatu anaMtaguNa kALA pudgalono paNa AhAra kare che. A ja rIte lAla varNathI laIne vAvata zuklavarNanA viSayamAM jANavuM joIe. A ja rIte gaMdha ane rasanI apekSAe paNa pUrvavat AlApaka kahevA joIe. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 212 / zrI 531 // sUtra: bhAga-3 8 jAI bhaMte ! bhAvao phAsamaMtAI AhAraiti tAI ki ega phAsAI, duphAsAI jAva aTThaphAsAiM AhAreMti ? goyamA ! ThANamaggaNaM paDucca- No egaphAsAiM AhAraiti, No duphAsAiM AhAraiti, No tiphAsAiM AhAreMti, cauphAsAiM AhArati jAva aTThaphAsAI pi aahaaraiti| vihANamaggaNaM paDucca- kakkhaDAI pi AhAreti jAva lukkhAI pi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je nairayiko bhAvathI sparzavALA pudgalono AhAra kare che te zuM eka sparzavALA, besparzavALA yAvatuM ATha sparzavALA pudgalono AhAra kare che? uttara- he gautama ! sthAna mArgaNAnI apekSAe te eka sparzavALA pudgalono AhAra karatA nathI, be ke traNa sparzavALA pudgalono AhAra karatA nathI, paraMtu cArasparzavALA yAvatuM AThasparzavALA padugalono AhAra kare che. vidhAna(bheda) mArgaNAnI apekSAe teo karkaza vAva, rUkSa pagalono paNa AhAra kare che. 9 jAi bhaMte ! phAsao kakkhaDAI AhAreMti, tAI ki egaguNakakkhaDAI AhAraiti jAva aNaMtaguNakakkhaDAI AhAraiti ? goyamA ! egaguNakakkhaDAI pi AhAreMti jAva aNaMtaguNakakkhaDAI pi AhAraiti / evaM aTTha vi phAsA bhANiyavvA jAva aNaMtaguNalukkhAI pi aahaaraiti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayiko je karkaza sparzavALA pugalono AhAra kare che, te zuM ekaguNa karkaza pugalono AhAra kare che yAvat anaMta guNa karkaza pugalono AhAra kare che? uttara- he gautama ! narayiko ekagaNa karkaza padagalono paNa AhAra kare che yAvata anaMtagaNa karkaza pudgalono paNa AhAra kare che. A rIte kramazaH ATha ya sparzInA viSayamAM "anaMtaguNa rUkSa pudgalono paNa AhAra kare che, tyAM sudhI kahevuM joIe. 10 jAI bhaMte ! aNaMtaguNalukkhAI AhAraiti, tAI kiM puTThAI AhAraiti apuTThAI AhAraiti ? goyamA ! puTThAI AhAreMti, No apuTThAI AhAraiti, jahA bhAsuddesae jAva NiyamA chaddisiM AhAraiti / osaNNakAraNaM paDucca- vaNNao kAla-NIlAI, gaMdhao dubbhigaMdhAI, rasao tittarasakaDuyAI, phAsao kakkhaDa-garuya-sIya-lukkhAI tesiM porANe vaNNaguNe gaMdhaguNe phAsaguNe vippariNAmaittA paripIlaittA parisADaittA parividdhaMsaittA aNNe apuvve vaNNaguNe gaMdhaguNe rasaguNe phAsaguNe uppAettA AyasarIra khettogADhe poggale savvappaNayAe AhAramAhAreti / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! naiyika he anNtshue| 31 pugatAno mADA2 43 cha, zuMte spaSTa pugalono AhAra kare che ke aspaSTa pudgalono AhAra kare che ? uttara-he gautama! nairayiko spaSTa pulono AhAra kare che, aspaSTa pulono AhAra karatA Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-1 [ 213 ] nathI. A rIte bhASA uddezakamAM kahyuM che, te ja pramANe nairayiko yAvatu niyamA chae dizAomAMthI AvelA pudgalono AhAra kare che. bAlya-pradhAnatAnI apekSAe nairayiko varNathI kALA ane nIlA, gaMdhathI durgadhI, rasathI kaDavA ane tIkhA, sparzathI karkaza, guru, zIta ane rUkSa pudgala dravyono AhAra kare che. te pugalonA pUrvanA varNa, gaMdha, rasa ane sparzaguNanuM vipariNamana karI, paripIData karI(chinna-bhinna karI), nAza karI, vidhvaMsa karIne bIjA apUrva varNa, gaMdha, rasa ane sparzaguNane utpanna karIne potAnA zarIra avagAhita kSetramAM rahelA pudgalono sarva Atmapradezo vaDe AhAra kare che. 11 NeraiyA NaM bhaMte ! savvao AhAraiti, savvao pariNAmati, savvao UsasaMti, savvao NIsasaMti, abhikkhaNaM AhArati, abhikkhaNaM pariNAmeMti, abhikkhaNaM UsasaMti, abhikkhaNaM NIsasaMti, Ahacca AhAreMti, Ahacca pariNAmeti, Ahacca UsasaMti, Ahacca NIsasaMti ? haMtA goyamA ! NeraiyA savvao AhAraiti evaM taM ceva jAva Ahacca NIsasati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM nairayika sarvataH eTale sarva AtmapradezothI AhAra kare che? pUrNarUpe pariNata kare che? sarvAtmapradezo vaDe ucchavAsa le che, sarvAtmapradezo vaDe niHzvAsa mUke che? vAraMvAra AhAra kare che? vAraMvAra pariNamAve che? vAraMvAra ucchavAsa le che? vAraMvAra niHzvAsa mUke che? athavA kyAreka AhAra kare che? kyAreka pariNamana kare che? kyAreka ucchavAsa le che ane kyAreka niHzvAsa mUke che? uttara- hA gautama! nairayiko sarvataH AhAra kare che, A rIte yAvatuM kyAreka niHzvAsa mUke che. 12 NeraiyA NaM bhaMte ! je poggale AhArattAe gehaMti te NaM tesiM poggalANaM seyAlaMsi kaibhAgaM AhAraiti kaibhAgaM AsAeMti ? goyamA ! asaMkhejjaibhAgaM AhAreMti, aNaMtabhAgaM AsAeMti / bhAvArtha:-prazna- he bhagavan! nairayiko je pugalone AhArapaNe grahaNa kare che, te pugalonA keTalA bhAgano AhAra bhaviSyakAlamAM kare che. keTalA bhAgano AsvAda kare che? uttara- he gautama!mairayiko je pudagalone AhArapaNe grahaNa kare che, bhaviSyakAlamAM te pudagalonA asaMkhyAtamA bhAgano AhAra kare che ane anaMtamA bhAgano AsvAda le che. |13 NeraiyA NaM bhaMte ! je poggale AhArattAe geNhati, te kiM savve AhAraiti No savve AhAraiti ? goyamA ! te savve aparisesie AhAraiti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayiko je pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che, te sarva pugalono AhAra kare che ke sarva pugalono AhAra karatA nathI ? uttara-he gautama! te sarva aparizeSa pugalono AhAra kare che. 14 NeraiyA NaM bhaMte ! je poggale AhArattAe gehaMti, te NaM tesiM poggalA kIsattAe bhujjo-bhujjo pariNamaMti? Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 214 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-3 goyamA ! soiMdiyattAe jAvaphAsiMdiyattAe, aNiThThattAe akaMtattAe appiyattAe asubhattAe amaNuNNattAe amaNAmattAe aNicchiyattAe aNabhijjhiyattAe ahattAe No uDDattAe dukkhattAe No suhattAe, te tesiM bhujjo-bhujjo pariNamaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayiko je pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che, te pudgalonuM vAraMvAra kayA rUpe pariNamana thAya che? uttara- he gautama ! nairayikone te padagalo zrotejhiyarUpe yAvata sparzejhiyarUpe. aniSTapaNe akAMtapaNe, apriyapaNe, azubhapaNe, amanojJapaNe, amanoharapaNe, anicchanIyapaNe, anabhilaSitapaNe, bhArepaNe-laghupaNe nahIM, duHkharUpe-sukharUpe nahIM, A prakAre te pulonuM vAraMvAra pariNamana thAya che. vivecana - prastuta sUtromAM nairayikonA AhAra saMbaMdhI varNana bIjAthI AThamA dvAranA mAdhyamathI karyuM che. (2) mAphI - samasta saMsArI jIvo AhArArthI hoya che. AhAranA be prakAra che- 1. huM AhAra grahaNa kare tevI icchApUrvaka, sabhAnapaNe karAto AhAra Abhoganirvatita AhAra che ane 2. icchA vinA prati samaye grahaNa thato AhAra anAbhoga nirvatita AhAra che. () jeva- keTalA kAle AhAra kare che? samasta saMsArI jIvono anAbhoga nirvartita AhAra niraMtara cAla ja hoya che. Abhoganivartita AhArano kAla bhinna-bhinna hoya che. nairayikone aMtarmuhUrta AhAranI IcchA utpanna thAya che. (4) zimarati- samasta saMsArI jIvonA AhAra yogya pagalonI yogyatA dravya, kSetra, kAla ane bhAvathI A pramANe hoya che- AhAra yogya pagalo dravyathI anaMtapradezI, kSetrathI asaMkhyAta pradezAvagADha, kAlathI ekasamayathI asaMkhyAtasamaya sudhInI sthitivALA, bhAvathI pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparzathI laIne ATha sparza sudhInA pugalone grahaNa kare che. TAima - sthAnamArgaNA-samuccaya apekSAe ekavarNathI pAMca varNavALA, eka gaMdha ke be gaMdhavALA, ekathI pAMca rasavALA, cAra sparzathI ATha sparzavALA pulone grahaNa kare che. vihANamAM - vidhAna mArgaNA- vizeSa apekSAe arthAt grahaNa karelA skaMdhomAMthI pratyeka skaMdhanA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI prathaku-paMthaka vivakSA karavI te vidhAna mArgaNA che. te skaMdha eka guNa kALo, be guNa kALo yAvatu anaMtagaNa kALo hoya zake che. A rIte pratyeka varNAdimAM anaMtaguNa sudhInI yogyatA hoya che. jIva AhAra yogya je pagalone grahaNa kare che te anaMtapradezI DhaMdha ja hoya che. anaMtapradezI skaMdhamAM eka, be ke traNa sparza hotA nathI tethI Atmapradezo sAthe spaSTa cArasparzIthI AThasparzI sudhInA pulone jIva sarvAtmapradezothI grahaNa kare che. nairayiko azubha karmanA udaye azubha pudgalone ja grahaNa kare che ane tenuM pariNamana paNa azubha ja thAya che. te prAyaH kALA ane nIlAvarNavALA,durabhigaMdhavALA, tIkhA ane kaDavA rasavALA tathA karkaza,guru, zIta ane rUkSa sparzavALA pugalone grahaNa kare che. te grahaNa karelA pudgalonA je varNa, gaMdha Adi hoya, teno paNa nAza thaIne azubha varNAdi rUpe pariNata thAya che. saUM- prAya:, A zabdaprayoga bahulatA sUcaka che, tethI koIka nArakI kyAreka zubha mugalono na mArgaNA- vizeSa apAta vidhAna mArgaNA che. te jotA hoya che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-1 215 ] AhAra paNa karI zake che, temanA zubha karmodaye te pulonuM pariNamana zubharUpe paNa thaI zake che. dha sabbo rAti- trasa jIva skUla daSTie mukhathI AhAra grahaNa kare che paraMtu vAstavamAM rasa thayA pachI te AhAra zarIrastha sarvAtma pradezomAM pahoMce che tethI saLago sadAti kathana che. tathAprakAranA svabhAvathI ja (1) sarvAtmapradezothI AhAra grahaNa kare che. (2) sarvAtmapradezothI pariNamana kare che. (3-4) sarvAtmapradezothI tenI ucchavAsa-niHzvAsanI kriyA thAya che. A cAre kriyA sahaja rIte anAbhoga paNe janmathI-mRtyu paryata satata thayA ja kare che. jIva jyAre paryAptAvasthAne prApta kare, tyAra pachI potAnI IcchA anusAra (5) vAraMvAra AhAra grahaNa kare (6) vAraMvAra pariNamana kare (7-8) vAraMvAra zvAsa le che ane mUke che ane kyAreka (9) kadAcit grahaNa kare (10) kadAcit pariNamana kare(11-12) kadAcit zvAsa le che ane mUke che. uparokta bAra bolamAMthI prathama cAra bola anAbhoga AhAranI apekSAe che ane zeSa ATha bola Abhoga AhAranI apekSAe che. temAM pAMcathI ATha, A cAra bola paryApta jIvonI apekSAe che ane aMtima cAra bola aparyApta jIvonI apekSAe che. 6 vaphA - nairayiko, lomAhArarUpe grahaNa karelA pudgalomAMthI asaMkhyAtamA bhAganA pugalone ja AtyaMtara AhArarUpe grahaNa kare che ane anaMtamA bhAganA pudgalonuM ja AsvAdana kare che. je rIte gAya Adi eka sAthe ghaNuM ghAsa moDhAmAM le ane te peTamAM jAya che, paraMtu temAMthI keTaluMka ghAsa paDI jAya, grahaNa karelA ghAsamAMthI keTaloka bhAga ja AhAra rUpe aMdara jAya ane temAMthI paNa atyaMta alpa pudgalonuM ja zarIrarUpe pariNamana thAya che. te rIte ahIM paNa asaMkhyAtamA bhAgano AhAra ane anaMtamAM bhAganuM AsvAdana samajavuM. rasanendriya svayaM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANavALI che, tethI ghaNA pudgalo AsvAdita thayA vinA ja zarIramAM jAya che. te ja kAraNe anaMtamA bhAganA AsvAdananuM kathana che. je pudgalonuM AsvAdana thatuM nathI, te pudgalo AsvAdana vinA ja zarIra rUpe pariNata thaI jAya che. 7 sabsa- chaThThA dvAramAM nirUpita je pagalonuM AhAra rUpe grahaNa thAya, te sarva pudgalonuM pariNamana zarIra rUpe thAya che. nairayikone lomAhAra ja hoya che. lomAhAra dvArA grahita AtyaMtara AhAranuM aparizeSa - saMpUrNarUpe pariNamana thAya che. temAM koI paNa pugalo khaLarUpe pariNata thaIne nAza pAmatA nathI. sUtrakAre chaTTA dvAramAM sAmAnya rUpe AhAranA pulonuM kathana karyuM che, tethI tyAM grahaNa karelA pagalomAMthI asaMkhyAtamo bhAga AhAra rUpe grahaNa thAya che, tema kahyuM che ane sAtamA dvAramAM vizeSa apekSAe arthAt AhAranA rasabhAganI apekSAe kathana che, tethI sarvataH pariNamananuM kathana che. lomAhAramAM grahaNa karelA AhAranA sarva pulo zarIra rUpe pariNamana pAme che. nArakI ane devomAM lomAhAra hovAthI sarva-aparizeSa AhAranuM ja kathana che, teone prakSepAhAra nathI. 8 pariNAme- nairayikoe grahaNa karelo AhAra tenA zarIranI pAMca indriya rUpe pariNata thAya che paraMtu azubha karmodaye te aniSTa, akAMta, apriya, azubha,amanojJa, amanohara, anIcchanIya ane anabhilaSita rUpe pariNata thAya che. zubha pula hoya topaNa azubha rUpe(duHkha rUpe) pariNata thAya che. bhavanapati devono AhAra (ra thI 8 dvAra):|15 asurakumArA NaM bhaMte ! AhAraTThI ? goyamA ! haMtA AhAraTThI / Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 evaM jahA NeraiyANaM tahA asurakumArANa vi bhANiyavvaM jAva te tesiM bhujjo bhujjo pariNamati / tattha NaM je se AbhogaNivvattie se NaM jahaNNeNaM cautthabhattassa ukkoseNaM sAiregassa vAsasahassassa AhAraTTe samuppajjai / osaNNakAraNaM paDuccavaNNao hAlidda-sukkilAI, gaMdhao subbhigaMdhAI, rasao aMbila-mahurAI, phAsao mauya-lahuya-NiddhuNhAiM, tesiM porANe vaNNaguNe jAva phAsiMdiyattAe jAva maNAmattAe icchiyattAe abhijjhiyattAe uDhattAe No ahattAe suhattAe No duhattAe te tesiM bhujjo - bhujjo pariNamati / sesaM jahA NeraiyANaM / 16 evaM jAva thaNiyakumArANaM / NavaraM- AbhogaNivvattie ukkoseNaM divasa puhattassa AhAraTThe samuppajjai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM asurakumAra devo AhArArthI hoya che ? uttara- hA gautama ! te AhArArthI hoya che. jevI rIte nairayikonI vaktavyatA kahI, tevI ja rIte asurakumAronA viSayamAM yAvat teonAM pudgalonuM vAraMvAra pariNamana thAya che, tyAM sudhI kahevuM joIe. teomAM je Abhoganirvartita AhAra che, te AhAranI abhilASA jaghanya caturthabhakta-eka divasanA aMtare ane utkRSTa sAdhika eka hajAra varSe utpanna thAya che. prAyaH teo varNathI--pILA ane zveta varNanA, gaMdhathI--sugaMdhI, rasathI--amla ane madhura tathA sparzathI-- mRdu, laghu, snigdha ane uSNa pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che. AhArarUpe grahaNa karAtA te pudgalonA jUnA varNa-gaMdha-rasa-sparza-guNane vinaSTa karI, parivartita karIne, navA varNa-gaMdha-rasa-sparza guNane utpanna karIne potAnA zarIrakSetramAM avagADha pudgalone sarvAtma pradezothI AhArarUpe grahaNa kare che. AhArarUpe grahita te pudgalo zrotendriyAdi pAMca indriyorUpe tathA iSTa, kAMta, priya, zubha, manojJa, manohara, icchita, abhilaSitarUpe pariNata thAya che. te pudgalo bhArepaNe nahIM, paraMtu laghu-haLavApaNe, duHkharUpe nahIM paraMtu sukharUpe pariNata thAya che, A rIte asurakumAra dvArA grahIta pudgalo tenA mATe vAraMvAra pariNata thAya che. zeSa kathana nairiyakonA kathananI samAna jANavuM joIe. A ja rIte stanitakumAra devo sudhInuM kathana asurakumAronI samAna jANavuM joIe. vizeSatA e che ke teone Abhoga nirvartita AhAranI abhilASA utkRSTa aneka divaso pachI thAya che ane jaghanya eka divasanA AMtare asurakumAravat samajavI. vivecanaH prastuta sUtromAM daza prakAranA bhavanapati devonA AhAra saMbaMdhI kathana bIjAthI AThamA dvAranA mAdhyame nairayikonA atidezapUrvaka che. devonA Abhoganirvartita AhAranI icchAnuM kAlamAna tenI sthiti anusAra nizcita thAya che. devomAM jeTalA sAgaropamanI sthiti hoya teTalA hajAra varSe tene AhAranI icchA thAya che. bhavanapati devonI sthiti jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa sAdhika eka sAgaropamanI che. temAMthI 10,000 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-1 217 ] varSanI sthitivALA bhavanapati devone eka divasanA aMtare ane sAdhika eka sAgaropamanI sthitivALA devone sAdhika eka hajAra varSe AhAranI icchA utpanna thAya che. navanikAyanA devonI sthiti jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa dezona be palyomanI che tethI temAMthI 10,000 varSanI sthitivALA devone eka divasanA aMtare ane utkRSTa dezona be palyopamanI sthitivALA devone aneka divase AhAranI icchA utpanna thAya che. devone paNa anAbhoga AhAra niraMtara cAlu ja hoya che. devonA AhAra grahaNa, pariNamana Adi sarva kathana nairayikonI samAna che. devonA puNyodaye teNe grahaNa karelA pudgalonuM zubharUpe ane sukharUpe pariNamana thAya che. ekendriyono AhAra (2-8dvAra):16 puDhavikAiyA NaM bhaMte ! AhAraTThI ? haMtA ! AhAraTThI / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! zuM pRthvIkAyika jIvo AhArarthI hoya che? uttara-hA gautama! teo AhArArthI hoya che. 17 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! kevaikAlassa AhAraTTe samuppajjai ? goyamA ! aNusamayaM avirahie AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIvone keTalA kAle AhAranI icchA utpanna thAya che? uttara- he gautama! teone pratisamaya, viraha vinA niraMtara AhAranI abhilASA utpanna thAya che. 18 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! kimAhAramAhAreMti ? evaM jahA raiyANaM jAva tAI bhaMte ! kai disiM AhAreMti ? goyamA ! NivvAghAeNaM chaddisiM, vAghAyaM paDucca siya tidisiM siya caudisiM siya paMcadisiM, NavaraM osaNNakAraNaM Na bhavai, vaNNao kAla-NIla-lohiya-hAliddasukkilAI, gaMdhao subbhigaMdha-dubbhigaMdhAI, rasao titta-kaDuya-kasAya-aMbila-mahurAI, phAsao kakkhaGa-mauya-guruya-lahuya-sIya-usiNa-Niddha-lukkhAI,tesiM porANe vaNNaguNe, sesaM jahA NeraiyANaM jAva Ahacca NIsasaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIvo kevA prakArano AhAra grahaNa kare che? uttara- he gautama ! A viSayanuM kathana nairayikonA kathananI samAna jANavuM joIe; yAvatuM prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIvo keTalI dizAmAMthI AhAranA pagalo grahaNa kare che? uttara- he gautama! vyAghAta na hoya to niyama chae dizAomAMthI AhAra kare che ane alokano vyAghAta hoya to kadAcit traNa dizA, kadAcit cAra dizA ane kadAcit pAMca dizAomAMthI AvelA, AhAranA pudgalo grahaNa kare che. vizeSatA e che ke pRthvIkAyikonA saMbaMdhamAM bAhulya-prAyaH kAraNa hotuM nathI.pRthvIkAyika jIva varNathI- kRSNa, nIla, lAla, pILo ane zveta, A pAMca varNavALA; gaMdhathI- sugaMdhI ane durgadhI, A be gaMdhavALA; rasathI- tIkho, kaDavo, kaSAyelo, khATo ane madhura, A pAMca rasa yukta Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 ane sparzathI- karkaza, mRdu, bhAre, haLavo, zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa, A ATha sparzavALA AhAra dravyone grahaNa kare che tathA te AhArarUpe grahaNa karelA pudgalonA jUnA varNAdi guNa naSTa thaI jAya che. ItyAdi zeSa kathana nArakInA kathana samAna yAvat kadAcit ucchvAsa ane niHzvAsa le-mUke che. 218 19 puDhavikkAiyANaM bhaMte ! je poggale AhArattAe geNhaMti tesi NaM bhaMte ! poggalANaM seyakAlaMsi kaibhAgaM AhAreMti, kaibhAgaM AsAeMti / goyamA ! asaMkhejjaibhAgaM AhAreMti, anaMtabhAgaM AsAeMti / bhAvArtha:- prazna-- he bhagavan! pRthvIkAyika jIva je pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che, te pudgalomAMthI bhaviSyakALamAM keTalA bhAgano AhAra kare che ane keTalA bhAganuM AsvAdana kare che ? uttara- he gautama ! AhAra rUpe grahaNa karAyelA pudgalonA asaMkhyAtamA bhAgano AhAra kare che ane anaMtamA bhAgano AsvAda kare che. 20 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! je puggale AhArattAe giNhaMti te kiM savve AhAreMti, Na savve AhAta ? goyamA ! jaheva NeraiyA taheva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIva je pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che, zuM te badhAno AhAra kare che ke te badhAno AhAra karatA nathI ? uttara- he gautama ! je rIte nairayikonI vaktavyatA kahI che, te ja rIte pRthvIkAyika jIvonA viSayamAM kahevuM joIe. 21 puDhavikkAiyA NaM bhaMte! je poggale AhArattAe geNhaMti te NaM tesiM poggalA kIsattAe bhujjo - bhujjo pariNamaMti ? goyamA ! phArsediyavemAyattAe bhujjo - bhujjo pariNamati / evaM jAva vaNassaikAiyANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIvo je pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che, te pudgalo kaI rIte vAraMvAra pariNata thAya che ? uttara- he gautama ! te pudgalo sparzendriyanI viSama mAtrA rUpe arthAt iSTa ane aniSTa rUpe vAraMvAra pariNata thAya che. A ja rIte aplAyikothI yAvat vanaspatikAyika sudhInA jIvonI vaktavyatA samajI levI joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM pAMca sthAvara jIvonA AhAra saMbaMdhI varNana che. te prAyaH nairayikonI samAna che. pAMca sthAvara jIvo samagra lokamAM vyApta che, tethI lokanA niSkRTa-khUNAmAM rahelA sthAvara jIvonI eka, be ke traNa dizAmAM aloka saMbhave che. lokanI madhyamAM rahelA jIvo chae dizAmAMthI AvelA pudgalone grahaNa kare che paraMtu je jIvone alokano vyAghAta hoya, te jIvo traNa, cAra ke pAMca dizAmAMthI AvelA pudgalone grahaNa kare che. ekendriyonuM AhAra pariNamana- te jIvone nairayikonI jema tIvra pApano udaya ke devonI jema prabaLa Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ahAvIsama pada: AhAra: uddezaka-1 219 ] puNyano udaya hoto nathI, tethI te jIvonA AhAranuM pariNamana kyAreka iSTa, kAMta, priya Adi rUpe ke zubha rUpe thAya ane kyAreka aniSTa, akAMta, apriya Adi rUpe ke azubha rUpe thAya che. jemake ratnarUpa pRthvIe grahaNa karelA pudgalo zubha rUpe ane mATI rUpa pRthvIe grahaNa karelA pudgalo ratnathI kAMIka azubha rUpe pariNamana thAya che. ekendriyono AhAra tenA zarIranI eka sparzendriya rUpe ja pariNamana pAme che. zeSa sarva kathana nairayikonI samAna che. vikalendriyono AhAra (2 thI 8 dvAra): 22 beiMdiyA NaM bhaMte ! AhAraTThI ? haMtA goyamA ! AhAraTThI / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM beindriyo AhArarthI hoya che? uttara- hA, gautama! teo AhArArthI hoya che. | 23 beiMdiyANaM bhaMte! kevaikAlassa AhAraTTe samuppajjai ? goyamA! jahA NeraiyANaM, NavaraM- tattha NaM je se AbhogaNivvattie se NaM asaMkhejjasamaie aMtomuhuttie vemAyAe AhAraTTe samuppajjai / sesaM jahA puDhavikkAiyANaM jAva Ahacca NIsasaMti, NavaraM NiyamA chaddisiM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! beindriya jIvone keTalA kALe AhAranI abhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! tenuM kathana nairayikonI samAna jANavuM joIe. vizeSatA e che ke temAM Abhoga nivartita AhAranI abhilASA asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrta pachI vividharUpe utpanna thAya che. zeSa sarva "kadAcit niHzvAsa mUke che tyAM sudhInuM kathana pRthvIkAyikonI samAna karavuM joIe. vizeSatA e che ke teo niyamAM chae dizAomAMthI AhAra grahaNa kare che. 24 beiMdiyA NaM bhaMte ! je poggale AhArattAe geNhati te NaM tesiM poggalANaM seyAlasi kaibhAgaM AhAraiti kaibhAgaM AsAeMti ? evaM jahA NeraiyANaM / / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! beindriyo je pudgalone AhArarUpe grahaNa kare, te pudgalomAMthI bhaviSyamAM keTalA bhAgano AhAra kare che ane keTalA bhAgano AsvAda kare che? uttara- he gautama! narayikonI samAna kahevuM joIe. 25 beiMdiyA NaM bhaMte ! je poggale AhArattAe gehaMti te kiM savve AhAreMti, No savve AhAreMti ? ____ goyamA ! beiMdiyANaM duvihe AhAre paNNatte, taM jahA- lomAhAre ya pakkhevAhAre ya / je poggale lomAhArattAe gehaMti te savve aparisese AhAreMti, je poggale pakkhevAhArattAe gehaMti tesiM [a]saMkhejjaibhAgamAhAraiti NegAiM ca NaM bhAgasahassAI aphAsAijjamANANaM aNAsAijjamANANaM viddhaMsamAgacchati / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra20 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! beindriyo je pudgalone AhArapaNe grahaNa kare che, zuM te badhAno AhAra kare che ke te badhAno AhAra karatA nathI? uttara- he gautama! beIndriya jIvono AhAra be prakArano che, jema ke- lomAhAra ane prakSepAhAra. temAM je pudgalone lomAhArapaNe grahaNa kare che, te badhAno samagrapaNe AhAra kare che ane je pugalone prakSepAhArapaNe grahaNa kare che, temAMthI saMkhyAtamA bhAgano AhAra kare che ane aneka hajAra(saMkhyAtA) bhAgo sparyA vinA ke svAda lIdhA vinA nAza pAme che. 26 eesi NaM bhaMte ! poggalANaM aNAsAijjamANANaM aphAsAijjamANANa ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA poggalA aNAsAijjamANA, aphAsAijjamANA annNtgunnaa| bhAvArtha :- pragna- he bhagavan! pUrvokta prakSepAhAranA pudgalomAMthI svAda lIdhA vinA ane sparza karyA vinAnA pugalomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA svAda lIdhA vinAnA pudgalo che, tenAthI anaMtaguNA pudgalo sparza karyA vinAnA che. 27 beiMdiyA NaM bhaMte ! je poggale AhArattAe, pucchA? goyamA ! jibhidiyaphAsiMdiyavemAyattAe te tesiM bhujjo bhujjo pariNamaMti / evaM jAva cariMdiyA / NavaraM gAiM ca NaM bhAgasahassAI aNAghAijjamANAI aNAsAijjamANAI aphAsAijjamANAI viddhasamAgacchati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! beindriyo je pugalone AhArarUpe grahaNa kare che, te pugalo kayA kayA rUpe vAraMvAra pariNata thAya che? ityAdi pUrvavatu prazna. uttara- he gautama! te pudagalo jihendriya ane sparzendriya rUpe vividhapaNe vAraMvAra pariNata thAya che. A rIte yAvata caurendriya sudhI kahevuM joIe, vizeSatA e che ke teo dvArA prakSepAhArarUpe grahaNa karAyelA pugalonA aneka sahasrabhAga suMdhyA vinAnA, anAsvAdhamAna-svAda lIdhA vinA tathA spardhA vinA ja nAza pAme che. 28 eesiNaM bhaMte ! poggalANaM aNAghAijjamANANaM aNAsAijjamANANaM aphAsAijjamANANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? __goyamA ! savvatthovA poggalA aNAghAijjamANA, aNAsAijjamANA aNaMtaguNA, aphAsAijjamANA aNataguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! suMdhyA vinAnA, svAda lIdhA vinAnA ane spardho vinAnA A pagalomAMthI koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA suMdhyA vagaranA pudgalo che, tenAthI svAda lIdhA vinAnA pudgalo anaMtaguNA che, tenAthI spardho vinAnA pulo anaMtaguNA che. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-1 221 ] 29 teiMdiyA NaM bhaMte ! je poggalA, pucchA ? goyamA ! ghANidiya-jibhidiyaphAsiMdiyavemAyattAe te tesiM bhujjo-bhujjo prinnmNti| cauridiyANaM cakkhidiya-ghANidiya-jibhidiya-phAsiMdiyavemAyattAe te tesi bhujjo-bhujjo pariNamaMti, sesaM jahA teiMdiyANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! teIndriyo je pugalone AhArapaNe grahaNa kare che, te pulonuM kayA rUpe vAraMvAra pariNamana thAya che? uttara- he gautama! te pudgalonuM ghrANendriya, jihendriya ane sparzendriyapaNe vividha rUpe arthAt iSTaniSTarUpe vAraMvAra pariNamana thAya che. caurendriyo dvArA AhAra rUpe grahaNa karAyelA pudgalo cakSurindriya, ghrANendriya, jihendriya ane sparzendriyapaNe vividharUpe vAraMvAra pariName che. corendriyonuM zeSa kathana teindriyonA kathana samAna jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM traNa vikasendriya jIvonA AhAra viSayaka kathana che. vikalendriya jIvo be prakAre AhAra grahaNa kare che- (1) lomAhAra-loma ke roma(rUMvATA) dvArA grahaNa thatAM AhArane lomAhAra athavA romAhAra kahe che. (2) prakSepAhAra- kavalAhAra. mukha dvArA anAja, pravAhI vagere koLiyA rUpe ke ghUMTaDA rUpe zarIramAM prakSipta karavAmAM Ave, temaja mAlisa ke ijekazanAdi rUpe zarIramAM pahoMcADavAmAM Ave; te sarve ya AhAra prakSepAhAra kahevAya che. lomAhAranA pudgalo saMpUrNapaNe pariNamana pAme che paraMtu prakSepAhAranA pulomAMthI suMdhyA, spardho ke cAkhyA vinA ja aneka hajAra bhAga nAza pAme che ane aneka hajAramo bhAganuM zarIrarUpe grahaNa ane pariNamana thAya che. pratomAM sU. 25mAM hiM aiewAmA nAdAni = asaMkhyAtamAM bhAgano AhAra kare che. A prakArano pATha maLe che. paraMtu tyAra pachI ja ra mAlahasAruM mAtAnanA pAna anAjamAnAmAM visati | = prakSepAhArarUpe grahaNa karelA AhAramAMthI aneka hajAra bhAgo spardhA vinA ke svAda lIdhA vinA nAza pAme che; A prakArano pATha prApta thAya che. A rIte eka ja sUtramAM pUrvApara virodha pratIta thAya che, kAraNa ke saMkhyAta hajAro bhAga nAza pAme to saMkhyAta hajAramo bhAga ja pariNamana pAme, asaMkhyAtamo bhAga nahIM te siddha thaI jAya che, tethI sUtra pAThamAM lipidoSa vagere koI paNa kAraNathI saMkhyAtanA badale asaMkhyAta thaI gayuM hoya tevI saMbhAvanA che. tethI ja prastuta saMskaraNanA mULa pAThamAM asaMkhyAtamA bhAganA sthAne saMkhyAmAM bhAgane svIkArIne [] koSTakamAM rAkhyo che. AhArya pagalonuM a5hatva - te indriya jIvomAM prakSepAhArarUpe grahaNa karAtA pudgalomAM (1) sarvathI thoDA anAdyAyamAna-suMdhyA vinAnA pugalo che, kAraNa ke eka-eka sparza yogya pudgalomAM anaMtamo bhAga AsvAda yogya che ane teno paNa anaMtamo bhAga suMghavA yogya hoya che, tethI sauthI thoDA saMdhyA vinAnA che, (2) tenAthI svAda lIdhA vinAnA pagalo anaMtaNA che ane (3) tenAthI paNa aspRzyamAna pudgalo anaMtaguNA hoya che. zeSa sarva kathana pRthvIkAyikonI samAna che. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 paMceMdriya tiryaMco ane manuSyono AhAra (ra thI 8 dvAra) : |30 paMcediyatirikkhajoNiyA jahA teiMdiyA, NavaraM tattha NaM je se AbhogaNivvattie se jahaNNeNaM aMtomuhuttassa, ukkoseNaM chaTTabhattassa AhAraTThe samuppajjai / bhAvArtha :- paMcendriya tiryaMconA AhAranuM kathana teindriya jIvonI samAna jANavuM joIe. vizeSatA e che ke teomAM je Abhoganirvartita AhAranI abhilASA jaghanya aMtarmuhUrto ane utkRSTa chaThTha bhakta-be divasanA AMtare utpanna thAya che. 31 paMceMdiyatirikkhajoNiyA NaM bhaMte / je poggale AhArattAe, pucchA ? goyamA ! soiMdiya-cakkhidiya-ghANiMdiya-jibbhidiya-phArsediyavemAyattAe bhujjo - bhujjo pariNamaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paMcendriya tiryaMcayoniko je pudgalone AhArarUpe grahaNa kare che, te pudgalone kevI rIte vAraMvAra pariNata kare che ? uttara- he gautama ! AhArarUpe grahaNa karAyelA te pudgalo zroteMdriya, cakSuindriya, ghrANendriya, jillendriya ane sparzendriyapaNe vividharUpe-iSTAniSTapaNe vAraMvAra pariNamana pAme che. 32 maNUsA evaM ceva, NavaraM- AbhogaNivvattie jahaNNeNaM aMtomuhuttassa, ukkoseNaM aTThamabhattassa AhAraTThe samuppajjai / bhAvArtha :- manuSyonI AhAra saMbaMdhI vaktavyatA tiryaMca paMcendriyo pramANe jANavI. temAM vizeSatA e che ke teonI Abhoganirvartita AhAranI abhilASA jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aTTamabhakta-traNa divasanA AMtare utpanna thAya che. vivecanaH prastuta sUtromAM tiryaMca paMcendriya ane manuSyonA AhAra saMbaMdhI varNana viklendriyonA atidezapUrvaka che, paraMtu tenA AhArecchAnA kAlamAnamAM taphAvata che. tiryaMca paMcendriyane Abhoganirvartita AhAranI icchA jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa chaThTha bhakta-be divasanA AMtare thAya che. A utkRSTa kAlamAnanuM kathana devakuru-uttarakuru kSetronA tiryaMca paMcadriyonI apekSAe samajavuM joIe. manuSyone Abhoganirvartita AhArecchA jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aThThama bhakta-traNa divase thAya che. ahIM paNa utkRSTa kAlamAnanuM kathana devakuru uttarakuru kSetronA manuSyonI apekSAe samajavuM joIe. grahaNa karelA pudgalo manuSya ane tiryaMca paMcendriya baMnene pAMca indriyo rUpe kyAreka iSTapaNe, kyAreka aniSTapaNe Ama vividharUpe vAraMvAra pariName che. vyaMtara-jyotiSI-vaimAnika devono AhAra(2 thI 8 dvAra) : 33 vANamaMtarA jahA NAgakumArA / evaM joisiyA vi, NavaraM - AbhogaNivvatti jahaNNeNaM divasa puhattassa, ukkoseNa vi divasapuhattassa AhAraTThe samuppajjai / Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-1 [ rara3] bhAvArtha:- vANavyaMtara devonuM AhAra saMbaMdhI kathana nAgakumAronI samAna jANavuM joIe. A ja rIte jyotiSka devonuM AhAra saMbaMdhI kathana che paraMtu te devone Abhoganirvartita AhAranI abhilASA jaghanya ane utkRSTa aneka divase utpanna thAya che. 34 evaM vemANiyA vi / NavaraM AbhogaNivvattie jahaNNeNaM divasapuhattassa, ukkoseNaM tettIsAe vAsasahassANaM AhAraTe samuppajjai / sesaM jahA asurakumArANaM jAva te tesiM bhujjo-bhujjo pariNamati / bhAvArtha :- A ja rIte vaimAnika devonI paNa AhAra saMbaMdhI vaktavyatA jANavI joIe. vizeSatA e che ke teone Abhoganivartita AhAranI abhilASA jaghanya aneka divase ane utkRSTa tetrIza hajAra varSe utpanna thAya che. zeSa "teonA te yugalonuM vAraMvAra zubha pariNamana thAya che" ahIM sudhInI vaktavyatA asurakumAronI samAna jANavI joIe. |35 sohamme NaM bhaMte ! AbhogaNivvattie pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM divasapuhattassa, ukkoseNaM doNhaM vAsasahassANaM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saudharmakalpanA devone Abhoganivartita AhAranI abhilASA keTalA kALe thAya che? uttara- he gautama! jaghanya aneka divase ane utkRSTa be hajAra varSe utpanna thAya che. 36 IsANANaM bhaMte ! pacchA? goyamA / jahaNaNaM divasapahattassa sAiregassa. ukkoseNaM sAiregANaM doNhaM vAsasahassANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! IzAnakalpanA devone keTalA kALe AhAranI abhilASA utpanna thAya che? uttara-he gautama! jaghanya kAMIka adhika aneka divase ane utkRSTa sAdhika be hajAra varSe AhAranI abhilASA utpanna thAya che. 37 saNaMkumArANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM doNhaM vAsasahassANaM, ukkoseNaM sattaNhaM vAsasahassANaM / bhAvArtha :-prazna- he bhagavana! sanakumAra kalpanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara-he gautama! jaghanya be hajAra varSe ane utkRSTa sAta hajAra varSe AhArecchA utpanna thAya che. |38 mAhide NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM doNhaM vAsasahassANaM sAiregANaM, ukkoseNaM sattaNhaM vAsasahassANaM sAiregANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mAhendrakalpanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama!jaghanya sAdhika be hajAra varSe ane utkRSTa sAdhika sAta hajAra varSe AhArAbhilASA thAya che. |39 baMbhaloe NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM sattaNhaM vAsasahassANaM, ukkoseNaM dasaNhaM vAsasahassANaM / Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! brahmaloka kalpanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya sAta hajAra varSe ane utkRSTa daza hajAra varSe AhArabhilASA utpanna thAya che. 40 laMta NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasaNhaM vAsasahassANaM, ukkoseNaM coddasaNhaM vAsasahassANaM AhAraTThe samuppajjai / 224 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! lAMtaka kalpanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya daza hajAra varSe ane utkRSTa cauda hajAra varSe AhArAbhilASA utpanna thAya che. 41 mahAkke NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM coddasaNhaM vAsasahassANaM, ukkoseNaM sattarasahaM vAsasahassANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! mahAzukrakalpanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya cauda hajAra varSe ane utkRSTa sattara hajAra varSe AhArecchA utpanna thAya che. [42] sahassAre NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM sattarasaNhaM vAsasahassANaM, ukkoseNaM aTThArasaNhaM vAsasahassANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! sahasrAra kalpanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya sattara hajAra varSe ane utkRSTa aDhAra hajAra varSe AhArecchA utpanna thAya che. 43 ANaNaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aTThArasaNhaM vAsasahassANaM, ukkoseNaM egUNavIsAe vAsasahassANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! Anata kalpanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aDhAra hajAra varSe ane utkRSTa ogaNIza hajAra varSe AhArecchA utpanna thAya che. 44 pANae NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM egUNavIsAe vAsasahassANaM, ukkoseNaM vIsAe vAsasahassANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! prANatakalpanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya ogaNIsa hajAra varSe ane utkRSTa vIza hajAra varSe AhArAbhilASA utpanna thAya che. 45 AraNe NaM bhaMte! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM vIsAe vAsasahassANaM, ukkoseNaM ekkavIsAe vAsasahassANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! AraNakalpanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya vIza hajAra varSe ane utkRSTa ekavIza hajAra varSe AhArAbhilASA utpanna thAya che. 46 accu NaM bhaMte! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkavIsAe vAsasahassANaM, ukkoseNaM bAvIsAe vAsasahassANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! acyutakalpanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che ? Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-1 [ 225 ] uttara-he gautama!jaghanya ekavIza hajAra varSe ane utkRSTa bAvIza hajAra varSe AhArAbhilASA thAya che. 47 heTThimaheTThimagevejjagANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM bAvIsAe vAsasahassANaM, ukkoseNaM tevIsAe vAsasahassANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! adhastana-adhastana(sauthI nIcalI) raiveyakanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya bAvIza hajAra varSe ane utkRSTa trevIza hajAra varSe AhArAbhilASA utpanna thAya che. 48 heTThimamajjhimANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM tevIsAe, ukkoseNaM cauvIsAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! adhastana madhyama greveyakanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya trevIsa hajAra varSe ane utkRSTa covIza hajAra varSe teone AhArecchA utpanna thAya che. 49 heTThimauvarimANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM cauvIsAe, ukkoseNaM paNuvIsAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! adhastana-uparima raiveyakanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA thAya che? uttara- he gautama! jaghanya covIza hajAra varSe ane utkRSTa paccIsa hajAra varSe AhArecchA thAya che. 50 majjhimaheTThimANaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM paNuvIsAe, ukkoseNaM chavvIsA ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM madhyama-adhastana raiveyakanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara-he gautama! jaghanya paccIsa hajAra varSe ane utkRSTa chavvIsa hajAra varSe AhAranI abhilASA utpanna thAya che. 51 majjhimamajjhimANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM chavvIsAe, ukkoseNaM sattAvIsAe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! madhyama-madhyama greveyakanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya chavvIsa hajAra varSe ane utkRSTa satyAvIsa hajAra varSe AhArecchA utpanna thAya che. 52 majjhimauvarimANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM sattAvIsAe ukkoseNa aTThAvIsAe / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! madhyama uparima raiveyakanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya satyAvIsa hajAra varSe ane utkRSTa aThyAvIsa hajAra varSe AhArecchA utpanna thAya che. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara6 | zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 53 uvarimaheTThimANaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM aTThAvIsAe, ukkoseNaM egUNatIsAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! uparima adhatana raiveyakanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya aThyAvIsa hajAra varSe ane utkRSTa ogaNatrIsa hajAra varSe AhAranI icchA utpanna thAya che. 54 uvarimamajjhimANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkUNatIsAe, ukkoseNaM tIsAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! uparima-madhyama greveyakanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya ogaNatrIsa hajAra varSe ane utkRSTa trIsa hajAra varSe AhArecchA utpanna thAya che. 55 uvarimauvarimagevejjagANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM tIsAe, ukkoseNaM ekkatIsAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! uparima-uparima raiveyakanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya trIsa hajAra varSe ane utkRSTa ekatrIsa hajAra varSe teone AhAranI icchA utpanna thAya che. 56 vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjiyANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkatIsAe, ukkoseNaM tettIsAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! vijaya vaijayaMta, jayaMta, aparAjita vimAnanA devone keTalA kALe AhAranI abhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya ekatrIsa hajAra varSe ane utkRSTa tetrIsa hajAra varSe AhAranI abhilASA utpanna thAya che. |57 savvaTThagadevANaM bhaMte / pucchA? goyamA ! ajahaNNamaNukkoseNaM tettIsAe vAsasahassANaM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- pragna- sarvArthasiddha vimAnanA devone keTalA kALe AhArAbhilASA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! ajaghanya-anutkRSTa(jaghanya-utkRSTanA bheda rahita) tetrIsa hajAra varSe AhAranI icchA utpanna thAya che. vivecana - prastuta sutromAM vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devonA AhAra saMbaMdhI varNana che. te samagra varNana asurakumAra devonI samAna che. upara-uparanA devalokanA devone AhAranI icchA alpa hoya che; tethI tenI AhArecchAnuM kAlamAna kramazaH vadhatuM jAya che. devone jyAre AhAranI IcchA thAya tyAre mana dvArA ja zubha pudgalone grahaNa kare ane potAnA zarIra rUpe pariNata kare che, tethI devo manobhakSI kahevAya che. pratyeka jAtinA devonI AhArecchAmAM taphAvata che, te bhAvArthathI spaSTa che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ahAvIsamuM pada: AhAraH uddezaka-1 [ 227 ] 24 daMDakanA jIvomAM Abhoganivartita AhArecchAnuM aMtara :jIva prakAra AhArecchAno jaghanya samaya | AhArecchAno utkRSTa samaya nArakI asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrta pachI| asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrta pachI pAMca sthAvara jIvo niraMtara niraMtara traNa vikasendriya |asaMkhyAta samayanA aMtarmuharta pachI | asaMkhyAta samayanA aMtamuhurta pachI, tiryaMca paMcendriya aMtarmuhUrta be divase manuSya aMtarmuhUrta traNa divase asurakumAra deva eka divase sAdhika 1000 varSe navanikAya ane vyaMtara deva eka divase aneka divase | jyotiSI devA aneka divase aneka divase vaimAnika deva aneka divase 33000 varSe | 10 saudharma kalpanA deva aneka divase | be hajAra varSe 11 IzAna kalpanA deva sAdhika aneka divase sAdhika be hajAra varSe | 12 sanakumAra kalpanA deva be hajAra varSe sAta hajAra varSe | 13 | mAhendra kalpanA deva sAdhika be hajAra varSe sAdhika sAta hajAra varSe 14 | brahmaloka kalpanA deva sAta hajAra varSe daza hajAra varSe 15 | lAMtaka kalpanA deva daza hajAra varSe cauda hajAra varSe | 16 mahAzukra kalpanA deva cauda hajAra varSe sattara hajAra varSe sahasAra kalpanA deva sattara hajAra varSe aDhAra hajAra varSe [ 18 ] ANata kalpanA deva aDhAra hajAra varSe ogaNIza hajAra varSe 19 | prANata kalpanA deva ogaNIza hajAra varSe vIza hajAra varSe 20 | AraNa kalpanA deva vIza hajAra varSe ekavIza hajAra varSe 21 | azruta kalpanA deva ekavIza hajAra varSe bAvIza hajAra varSe adhastana-adhastana raiveyaka bAvIza hajAra varSe trevIsa hajAra varSe | 23 | adhatana-madhyama greveyaka trevIza hajAra varSe covIza hajAra varSe adhastana--uparima raiveyaka covIza hajAra varSe paccIza hajAra varSe madhyama-adhastana raiveyaka paccIza hajAra varSe chavvIza hajAra varSe 26 | madhyama-madhyama greveyaka chavvIza hajAra varSe sattAvIza hajAra varSe 27 | madhyama-uparima raiveyaka sattAvIza hajAra varSe aThThAvIza hajAra varSe 28 | uparima-adhastana raiveyaka aThThAvIza hajAra varSe ogaNatrIsa hajAra varSe ra9 | uparima-madhyama greveyaka | ogaNatrIsa hajAra varSe trIza hajAra varSe 30 | uparima-uparima raiveyaka trIza hajAra varSe | ekatrIsa hajAra varSe 31 | vijayAdi cAra anuttaradeva ekatrIsa hajAra varSe tetrIza hajAra varSe 3ra | sarvArthasiddha deva | ajaghanya tetrIza hajAra varSe | anutkRSTa tetrIza hajAra varSe 22 24 | ra5 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 228 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 (9) ekendriyazarIrAdi dvAra:58 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM egidiyasarIrAiM AhArati jAva paMceMdiyasarIrAI AhAreMti ? goyamA ! puvvabhAvapaNNavaNaM paDucca- egidiyasarIrAI pi AhAraiti jAva paMceMdiyasarIrAiM pi, paDuppaNNabhAvapaNNavaNaM paDucca-NiyamA paMceMdiyasarIrAI AhAraiti / evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayiko zuM ekendriya zarIrono AhAra kare che yAvat paMceMdriya zarIrano AhAra kare che? uttara- he gautama! pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe nairayiko ekendriya zarIrono paNa AhAra kare che yAvata paMcendriya zarIrono paNa AhAra kare che. vartamAna bhAva prajJApanAnI apekSAe nizcayathI teo ciMdriya zarIrono AhAra kare che. A rIte asurakumArothI laI svanitakumAro sudhI jANavuM joIe. 59 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! puvvabhAvapaNNavaNaM paDucca evaM ceva, paDuppaNNabhAvapaNNavaNaM paDucca NiyamA egidiyasarIrAiM AhAraiti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pRthvIkAyiko zuM ekendriya zarIrono AhAra kare che vAva ciMdriya zarIrano AhAra kare che? uttara- he gautama! pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe nairayikonI samAna eTale ekendriya yAvata paMcendriya zarIrono AhAra kare che. vartamAna bhAva prajJApanAnI apekSAe nizcayathI ekendriya zarIrono AhAra kare che. 60 beiMdiyA puvvabhAvapaNNavaNaM paDucca evaM ceva, paDuppaNNabhAvapaNNavaNaM paDucca NiyamA beiMdiyasarIrAiM AhAraiti / evaM jAva cauriMdiyA tAva pavvabhAvapaNNavaNaM paDucca evaM, paDuppaNNabhAvapaNNavaNaM paDucca NiyamA jassa jati iMdiyAiM tatidiyasarIrAiM te aahaaraiti| sesA jahA NeraiyA jAva vemANiyA / bhAvArtha:- beindriya jIvonA saMbaMdhamAM pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe pUrvavatu jANavuM joIe. vartamAna bhAva prajJApanAnI apekSAe te jIvo niyamA beindriya zarIrono AhAra kare che. A ja rIte yAvata caurendriya sudhInA jIvo pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe ekendriya yAvatu paMcendriya zarIrono AhAra kare che. vartamAna bhAva prajJApanAnI apekSAe jene jeTalI indriyo che, teTalI ja indriyovALA zarIrano AhAra kare che. vaimAnika sudhI zeSa jIvonuM kathana nairayikonI samAna jANavuM joIe. vivecana : prastuta sutromAM "ekendriyAdi zarIra dvAra'nA mAdhyamathI 24 daMDakanA jIvonA AhAra saMbaMdhI nirUpaNa Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-1 [ 229 ] che. temAM be prakAre viSayanI vicAraNA thaI che. puSyabhAvapavkhavAM paDunna- pUrvabhAva prajJApanA-bhUtakAlIna avasthAnuM kathana karavuM. vartamAnamAM jIva dvArA grahaNa karAtA AhAra yogya pagalonuM svarUpa bhUtakALamAM kevuM hatuM? tenI vicAraNA karavI tene pUrvabhAva prajJApanA kahe che. paDupaujmAvapaugva paduzva- pratyutpanna-vartamAnakAlIna avasthAnuM kathanakaravuM. jIva dvArA grahaNa karAtA AhAra yogya pagalonI vartamAnakAlIna avasthAnI vicAraNA karavI te pratyutpanna prajJApanA kahevAya che. koI paNa jIva potAnA zarIrane yogya pudgala grahaNa kare che ane potAnA zarIra rUpe pariNata kare che. je pudgalo zarIra rUpe pariNata thAya che, te AhAra kahevAya che. nairayikonuM paMcendriya zarIra hovAthI, teNe grahaNa karelA pugalo paMcendriya rUpe pariNata thAya che, tethI teno AhAra paMcendriya zarIrano kahevAya che, paraMtu te pudgalonI bhUtakAlIna avasthA ekendriya, beindriya, indriya, caurendriya ke paMcendriya zarIra pariNata hoya zake che. A rIte 24 daMDakanA koI paNa jIvano AhAra pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe ekendriya, beindriya, te indriya, caurendriya ke paMcendriya zarIra pariNata hoya che ane pratyutpanna bhAva prajJApanAnI apekSAe je jIvone jeTalI indriya hoya, teTalI indriyayukta zarIrano AhAra kare che. tadanusAra vartamAna bhAvanI apekSAe pAMca sthAvaro ekendriya zarIrano, beindriya jIva beindriya zarIrano, te indriya jIva teindriya zarIrano, caurendriya jIva caurendriya zarIrano, nArakI, devatA, tiryaMca paMcendriya ane manuSyo paMcendriya zarIrano AhAra kare che. (10)lomAhAra dvAra:61 NeraiyA NaM bhaMte ! ki lomAhArA pakkhevAhArA ? goyamA ! lomAhArA, No pakkhevAhArA / evaM egidiyA, savve devA ya bhANiyavvA jAva vemANiyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nArakI jIvo lomAhArI che ke prakSepAhArI che? uttara- he gautama ! teo lomAhArI che, prakSepAhArI nathI. A ja rIte ekendriya jIvo tathA vaimAniko sudhInA badhA devonA viSayamAM kahevuM joIe ke te lomAhArI che, prakSepAhArI nathI. 62 beidiyA jAva maNUsA lomAhArA vi pakkhevAhArA vi / bhAvArtha - beIndriyothI laIne manuSyo sudhInA jIvo lomAhArI paNa che, prakSepAhArI paNa che. vivecanaH prastuta sUtromAM ra4 daMDakanA jIvomAM lomAhAra ane prakSepAhAranuM kathana che. lomAhAra (romAhAra)- zarIra paryApti pUrNa thayA pachI tvacA-roma dvArA grahaNa karAto AhAra lomAhAra Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 ] zrI pannavaNA satra: bhAga-3 kahevAya che. 24 daMDakanA jIvomAM lomAhAra hoya ja che. prakSepAhAra- kavalarUpa AhArano mukhamAM prakSepa karavo, te prakSepAhAra che. traNa viklendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyone prakSepAhAra hoya che. ekendriya jIvone mukha na hovAthI prakSepAhAra nathI. nArakI ane devo vaikriyazarIrI che. te jIvone mukha hovA chatAM svabhAvathI teo lomAhArI ja hoya che prakSepAhAranI teone AvazyakatA hotI nathI. (11) manobhakSI dvAra:63 raiyA NaM bhaMte ! kiM oyAhArA maNabhakkhI ? goyamA ! oyAhArA, No maNabhakkhI / evaM savve orAliyasarIrA vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayiko ojAhArI hoya che ke manobhakSI hoya che? uttara- he gautama! teo ojAhArI hoya che, manobhakSI hotA nathI. A ja rIte badhA audArika zarIradhArI sarva jIvo paNa oja AhAravALA hoya che. 64 devA savve jAva vemANiyA oyAhArA vi maNabhakkhI vi / tattha NaM je te maNabhakkhI devA tesi NaM icchAmaNe samuppajjai "icchAmo NaM maNabhakkhaM karittae" tae NaM tehiM devehiM evaM maNasIkae samANe khippAmeva je poggalA iTThA kaMtA jAva maNAmA te tesiM maNabhakkhattAe pariNamaMti / se jahANAmae sIyA poggalA sIyaM pappa sIyaM ceva aivaittANaM ciTuMti usiNA vA poggalA usiNaM pappa usiNaM ceva aivaittANaM ciTThati / evAmeva tehiM devehiM maNabhakkhe kae samANe goyamA ! se icchAmaNe khippAmeva avei / bhAvArtha - asurakumArathI vaimAnika sudhInA sarva devo oja AhArI paNa hoya che ane manobhakSI paNa hoya che. devomAM je manobhakSI (ojAhArI sivAya) devo che te devone "ame manobhakSI AhAra karIe" evuM icchA pradhAna mana utpanna thAya che arthAt manamAM AhAranI icchA utpanna thAya che. jyAre te devo A prakArano vicAra kare tyAre turaMta ja iSTa, kAMta yAvatu manane anukULa pudgalo manobhakSaNarUpe pariName che. je rIte zIta yugalo zIta svabhAvane prApta karI zItayoni vALA jIvane Azrita zItarUpe pariName che athavA uSNa pudgalo uSNa svabhAvane pAmI uSNarUpe pariName che; te ja rIte he gautama ! te devo manobhakSaNa kare che tyAre teonuM icchA pradhAna mana turaMta ja zAMta-tRpta thaI jAya che. vivecana : prastuta sUtromAM ra4 daMDakanA jIvomAM ojAhArI ane manobhakSI AhAra saMbaMdhI nirUpaNa che. ojAhArI- jIvanA utpatti sthAnamAM AhArayogya(zarIra yogya) pugalono samUha hoya che, te "oja' kahevAya che. ojane grahaNa karanAra ojAhArI che. 24 daMDakanA samasta saMsArI jIvo utpattinA prathama samayathI zarIra paryAti pUrNa na thAya tyAM sudhI ojAhArI hoya che. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM pada : AhAra : uddezaka-1 manobhakSI- potAnI icchAnusAra manathI ja AhArayogya pudgalonuM grahaNa karanAra jIvone manobhakSI kahevAya che. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika jAtinA devo potAnA puNyodaye manobhakSI hoya che. devone dIrghakAle AhAranI IcchA utpanna thAya, tyAre icchApUrti mATe anya koI puruSArtha karavo paDato nathI. devo manathI ja zubha pudgalone grahaNa kare che. te pudgalo devonA puNyodaye zubharUpe pariNata thAya che ane icchApUrti thaI jatAM devo saMtoSanI anubhUti kare che. jema zItayonika jIvone zIta pudgalo, uSNayonika jIvone uSNa pudgalo anukULa ane sukharUpa lAge che. anukULa pudgalone pAmIne te te jIvo paritRpta thaI jAya che te rIte devone potAnI icchApUrtithI tRpti thaI jAya che. ra1 nArakI jIvo pApakarmanA udaye potAnI icchAnusAra manathI AhArayogya pudgalone grahaNa karI zakatA nathI, tethI te jIvo manobhakSI nathI. audArika daMDakomAM paNa manobhakSI AhAra nathI. zrI sUyagaDAMga sUtranI niyuktinI pAMca gAthAomAM ojAhAra, romAhAra ane prakSepAhAra tathA manobhakSI jIvonuM kathana karyuM che. sarIreNoyAhAro, tayAya phAseNa loma AhAro, pakkhevAhAro, kAvalio hoi nAyavvo // 1 // oyAhArA jIvA savve, apajjattagA muNeyavvA / pajjattagA ya lome, pakkheve hoMti bhaiyavvA // 2 // egiMdiyadevANaM, neraiyANaM ca Natthi pakkhevo / sesANaM jIvANaM, saMsAratthANa pakkhevo // 3 // lomAhArA egiMdiyA u, neraiya suragaNA ceva / sesANaM AhAro, lome pakkhevao ceva // 4 // oyAhArA maNabhakkhiNo ya, savve vi suragaNA hoMti // selA vaMti nIvA, tome pavantevo eva // // sUya.-2, adhya.-3niyukti. ojAhAra zarIra dvArA, romAhAra tvacA(cAmaDI) dvArA ane prakSepAhAra kavala(koLiyA) dvArA karAto AhAra che. aparyAptA jIvone ojAhAra che, paryAptA sarva jIvone romAhAra hoya che ane prakSepAhAranI teone bhajanA hoya che. IIrA ekendriya, nArakI ane devone prakSepAhAra nathI. zeSa sarva saMsArI jIvone prakSepAhAra hoya che. IIaa ekendriya, nArakI tathA asurakumAra Adi sarva devo romAhArI hoya che, zeSa jIvone romAhAra ane prakSepAhAra hoya che. 4 sarva prakAranA devo ojAhArI ane manobhakSI hoya che. zeSa jIvo romAhArI ane prakSepAhArI hoya che. pa Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23ra ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 24 daMDakanA jIvomAM sacirAhArAdi AhAra saMbaMdhI 11 dvAra :kAra nArakI devatA ekendriya | vikasendriya, tiryaMca paMcendriya, manuSya 1 sacittAhArAdi | acittAhArI acittAhArI | sacitta, acitta, | sacitta, acitta, mizrAhArI mizrAhArI ra AhArArthI 3 aNAbhoga AhAra | niraMtara niraMtara niraMtara _| niraMtara Abhoga AhAra aMtarmuhUrta jaghanya eka divase niraMtara vikale aMtarmuhUrta keTalA samaye? u 33000 varSe tiryaMca paMce u. be divase manuSya utraNa divase 4 kevo AhAra | azubha pudgalono | zubha pudgalono zubhAzubha pudgalono| zubhAzubha pudgalono pa sarvataH + dizA | sarvAtma pradezothI. | sarvAtma pradezothI. | sarvAtma pradezothI. | sarvAtma pradezothI. cha dizAmAMthI | cha dizAmAMthI |3,4,5,6 dizAmAMthI cha dizAmAMthI 6 grahaNa saMkhyAtamA bhAganuM | saMkhyAtamA bhAganuM | saMkhyAtamA bhAganuM saMkhyAtamA bhAganuM AsvAdana anaMtamA bhAganuM | anaMtamA bhAganuM | anaMtamA bhAganuM | anaMtamA bhAganuM 7 sarvataH sarva pudgalonuM | aparizeSa aparizeSa lomAhAra-aparizeSa pariNamana aparizeSa pariNamana pariNamana pariNamana | | prekSapAhAra-saM0 bhAganuM 8 pariNAma pAMca indriyapaNe | pAMca indriyapaNe ekendriyapaNe | be, traNa, cAra, pAMca azubhapaNe zubhapaNe zubhAzubhapaNe yathAyogya indriyapaNe. zubhAzubhapaNe 9 ekendriyAdi ekendriyathI ekendriyathI ekendriyathI ekendriyathI pUrvabhAvanI paMcendriyanA paMcendriyanA paMcendriyanA paMcendriyanA apekSAe pudgalonuM grahaNa | pudgalonuM grahaNa | pudgalonuM grahaNa | pudgalonuM grahaNa vartamAna bhAvanI | paMcendriyanA paMcendriyanA ekendriyanA | yathA yogya beI apekSAe pudgalo | | pudgalo pudgalo HI caure nA pudgalo 10 lomAhArAdi | lomAhAra lomAhAra | lomAhAra lomAhAra-prakSepAhAra 11 ojAhArAdi | ojAhArI |ojAhArI, manobhakSI| ojAhArI | ojAhArI * jIva anaMtapradezI, asaMkhya pradezAvagADha, ekathI asaMkhya samayanI sthitivALA ane ekathI anaMtaguNa yukta pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa tathA cArathI ATha sparzayukta, AtmApradezAvagADha pudgalone grahaNa kare che. * prakSepAhAra saMi bhAganuM = prakSepAhArano saMkhyAtamo bhAga zarIramAM pariNamana pAme che. te sivAya saMkhyAtA hajAro bhAga visarjita thAya che. prathama uddezaka saMpUrNa | Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM padaH AhAraH uddezaka-2 | 233 ] -aDAvIsamuM padaH AhAra bIjo uddezaka PPPPPPPP22222 viSaya sUcaka tera dvAra: AhAra bhaviya saNNI, lessA diTThI ya saMjaya kasAyA / ___NANe joguvaoge, vede ya sarIra pajjattI // bhAvArtha :-(gAthAthI bIjA uddezakamAM nimnokta tera dvAro che- (1) AhAradvAra (2) bhavikadvAra (3) saMjJIdvAra (4) vezyAdvAra (5) daSTidvAra (6) saMtadvAra (7) kaSAyadvAra (8) jJAnadvAra (9) yogadvAra (10) upayogadvAra (11) vedadvAra (12) zarIradvAra ane (13) paryAptidvAra. vivecana : - bIjA uddezakamAM A tera dvAronA AdhAre AhAraka-anAhArakanI prarUpaNA karavAmAM Avaze. ahIM AhAra, bhavika Adi zabdanA kathanathI tenA pratipakSI athavA tenA bheda-prabhedonuM paNa grahaNa thAya che. (1) AhAradvAramAM jIva ane 24 daMDakanA eka-aneka jIvomAM- 1. AhAraka 2. anAhArakanuM kathana che. (2) bhavikatAranA traNa bheda- 1. bhavasiddhika 2.abhavasiddhika 3. nobhavasiddhika noabhavasiddhika. (3) saMzadvAranA traNa bheda- 1. saMjJI 2. asaMzI 3. nosaMjJI noasaMjJI. (4) vezyAdvAranA ATha bheda- 1. salezI 2 thI 7. kRSNAdi cha lezI 8, alezI. (5) daSTidvAranA traNa bheda- 1. samyagudRSTi 2. mithyAdaSTi 3. mizradaSTi (6) yatadvAranA cArabheda-1. saMyata 2. asaMyata 3. saMyatAsaMyata 4. nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata. (7) kaSAyadvAranA cha bheda- 1. sakaSAyI 2 thI 5. krodhAdi cAra kaSAyI 6. akaSAyI. (8) jJAnadvAranA dazabheda- 1. sajJAnI 2. matijJAnI 3. zrutajJAnI 4. avadhijJAnI 5. mana:paryavajJAnI da. kevaLajJAnI 7. ajJAnI 8, mati ajJAnI 9. zruta ajJAnI 10. virbhAgajJAnI. (9) yogadvAranA pAMca bheda- 1. sayogI 2. manayogI 3. vacanayogI 4. kAyayogI 5. ayogI. (10)upayogadvAranA be bheda- 1. sAkAropayogI 2. anAkAropayogI. (11) vedadvAranA pAMca bheda- 1. savedI 2. strIvedI 3. puruSavedI 4. napuMsakavedI 5. avedI. (12) zarIradvAranA sAtabheda- 1. sazarIrI 2. audArikazarIrI 3. vaikriyazarIrI 4. AhArakazarIrI 5. taijasazarIrI che. kAryaNazarIrI 7. azarIrI. (13) paryAptidvAranA bAra dvAra- 1. AhAraparyApti 2. zarIraparyApti 3. indriyaparyApti 4. zvAsozvAsaparyApti 5. bhASAparyApti 6. mana:paryApti 7 thI12. cha prakAranI aparyApti. A rIte A uddezakamAM 8 bolonA mAdhyame jIvomAM AhAraka-anAhArakanuM kathana che. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 (1) AhAra dvAra : 2 jIve NaM bhaMte / kiM AhArae aNAhArae ? goyamA / siya AhArae siya aNAhArae / evaM Neraie jAva vemANie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka jIva AhAraka che ke anAhAraka che ? uttara- he gautama ! te kadAcit AhAraka che, kadAcit anAhAraka che. A rIte nairiyakathI laIne vaimAnika sudhInA sarva jIvomAM jANavuM joIe. 3 siddhe NaM bhaMte! kiM AhArae aNAhArae / goyamA ! No AhArae, aNAhArae / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka siddha jIva AhAraka che ke anAhAraka che ? uttara- he gautama ! . siddha jIva AhAraka hotA nathI paraMtu anAhAraka hoya che. 4 jIvA NaM bhaMte ! kiM AhAragA aNAhAragA ? goyamA ! AhAragA vi, aLAhaLa vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan ! aneka jIvo AhAraka che ke anAhAraka che ? uttara- he gautama ! teo AhAraka paNa hoya che ane anAhAraka paNa hoya che. 5 NeraiyANaM bhaMte / pucchA ? goyamA ! savve vi tAva hojjA AhAragA, ahavA AhAragA ya aNAhArage ya, ahavA AhAragA ya aNAhAragA ya / evaM jAva vemANiyA, NavaraM- egiMdiyA jahA jIvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aneka vaiyiko AhAraka hoya che ke anAhAraka hoya che ? uttara- he gautama ! (1) kadAcit sarva jaiyiko AhAraka hoya che (2) kyAreka aneka AhAraka ane eka anAhAraka hoya che ane (3) kyAreka aneka AhAraka ane aneka anAhAraka hoya che. A ja rIte vaimAnika sudhI jALavuM joIe. vizeSatA e che ke ekendriya jIvonuM kathana samuccaya jIvonI samAna jANavuM joIe. 6 siddhALuM baMne ! pucchA ? poyamA ! kho AhAravA, akhAUTRIT | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aneka siddhonA viSayamAM pUrvavat prazna ? uttara- he gautama ! siddho - AhAraka hotA nathI paraMtu anAhAraka hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM 24 daMDakanA tathA siddhagatinA eka ane aneka jIvomAM AhAraka tathA anAhAraka bhAvanuM nirUpaNa che. AhAra- AhAra saMjJAthI prerita jIva, icchApUrti ane zarIra niSpAdana ke zarIra nirvAhArye AhAra yogya pudgalo grahaNa kare, tene AhAra kahe che. saMsArI jIvo janmathI mRtyuparyaMta AhAra yogya pudgalo Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-2 | 235 ] grahaNa karatA hovAthI AhAraka ja hoya che, tema chatAM jIvanI anAhAraka avasthAo A pramANe che viggahagaimAvaNNA, kevaliNo samohayA ajogI ya / / siddhAM ya jhaLAhAra, selA AhAra navA III prava sAro dvAra-233 artha :- (1) mRtyu pAmIne navo janma dhAraNa karavA mATe jIva vaLAMkavALI vigrahagatithI jato hoya, tyAre (2) kevaLI samudyAtanA trIjA, cothA ane pAMcamA samaye (3) caudamA guNasthAne zailezI avasthAmAM tathA (4) siddha avasthAmAM jIva anAhAraka hoya che. zeSa sarva avasthAmAM saMsArI jIvo AhAraka hoya che. 24 daMDakanA pratyeka jIva- kadAcitu AhAraka ane kadAcita anAhAraka hoya che. manuSyane choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvo vaLAMkavALI vigrahagatinI apekSAe ja anAhAraka hoya che. manuSyamAM uparokta cAramAMthI traNe apekSAe anAhAraka hoya, zeSa avasthAmAM AhAraka hoya che. koI paNa eka jIvamAM AhAraka ke anAhAraka koI paNa eka vikalpa(avasthA) hoya che. eka ke aneka sito- sarva siddho sadA anAhAraka ja hoya che, kAraNa ke te azarIrI che. samuccaya aneka jIvo- aneka jIvomAM keTalAka AhAraka ane keTalAka anAhAraka jIvo haMmezAM prApta thAya che, kAraNa ke samuccaya nigodanA eka asaMkhyAtamA bhAga pramANa jIvo sadAkAla vigraha gatimAM ja hoya che, te jIvo anAhAraka hoya che; tethI aneka jIvo anAhAraka ane aneka jIvo AhAraka hoya che. te eka bhaMga che ane anya bhaMga na hovAthI te abhaMgaka kahevAya che. pAMca sthAvaranA aneka jIvomAM paNa utpattino virahakAla na hovAthI aneka jIvo AhAraka ane aneka jIvo anAhAraka hoya che. 19 daMDakanA aneka jIvo- nArakI AdimAM utpattinA virahakAlamAM eka paNa jIva vigrahagatimAM na hovAthI anAhAraka jIvo hotA nathI. pUrvotpanna sarva jIvo AhAraka hoya che. virahakAla pachI eka ke aneka jIvo utpanna thAya tenI apekSAe kula traNa bhaMga thAya che. (1) sarva nairayiko AhAraka hoya che, utpattinA virahakAlamAM A prathama bhaMga ghaTita thAya che. (2) aneka nairayiko AhAraka ane eka nairayika anAhAraka hoya che, narakagatimAM eka jIva vigrahagatithI utpanna thato hoya, tyAre A bIjo bhaMga ghaTita thAya che. (3) aneka nairayiko AhAraka ane aneka nairayiko anAhAraka hoya che, narakagatimAM aneka jIvo vigrahagatithI utpanna thatAM hoya, tyAre A trIjo bhaMga ghaTita thAya che. A rIte 19 daMDakamAM utpattino virahakAla hovAthI AhAraka-anAhAraka saMbaMdhI traNa bhaMga ghaTita thAya che. (2) bhavyadvAra : 7 bhavasiddhie NaM bhaMte ! jIve kiM AhArae aNAhArae ? goyamA ! siya AhArae siya aNAhArae / evaM jAva vemANie / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bhavasiddhika jIva AhAraka hoya ke anAhAraka? uttara- he gautama! te kadAcit AhAraka hoya che, kadAcit anAhAraka hoya che. A ja rIte vaimAnika sudhI jANavuM joIe. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-3 |8 bhavasiddhiyA NaM bhaMte! jIvA kiM AhAragA aNAhAragA? goyamA !jIvegiMdiyavajjo tiyabhaMgo / abhavasiddhie vi evaM ceva / / bhAvArtha-ana- he bhagavan! aneka bhavasiddhika jIvo AhAraka hoya che ke anAhAraka che? uttarahe gautama! samuccaya jIva ane ekendriyane choDIne zeSa daMDakanA jIvomAM traNa bhaMga kahevA joIe. - eka ane aneka abhavasiddhika jIvonA AhAraka-anAhArakanuM kathana bhavasiddhika jIvonI jema jANavuM joIe. | 9 Nobhavasiddhie Noabhavasiddhie NaM bhaMte ! jIve kiM AhArae aNAhArae ? goyamA ! No AhArae, aNAhArae / evaM siddhe vi / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! nobhavasiddhika noabhavasiddhika eka jIva AhAraka che ke anAhAraka? uttara-he gautama! te AhAraka nathI, paraMtu anAhAraka che. A ja rIte siddha eka jIvanA viSayamAM jANavuM joIe. 10 NobhavasiddhiyA NoabhavasiddhiyA NaM bhaMte ! jIvA kiM AhAragA aNAhAragA? goyamA ! No AhAragA, aNAhAragA / evaM siddhA vi / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! aneka nobhavasiddhikanoabhavasiddhika jIvo AhAraka che ke anAhAraka? uttara- he gautama ! teo AhAraka nathI, paraMtu anAhAraka che. A rIte samuccaya jIvonI jema ghaNA siddhonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM bhavasiddhika, abhavasiddhika ane nobhavasiddhika noabhavasiddhika jIvomAM AhAraka-anAhArakanuM kathana che. mokSagamanane yogya bhavasiddhika ane mokSagamanane ayogya abhavasiddhika baMne prakAranA jIvo 24 daMDakamAM hoya che, tethI tenuM kathana prathama dvAranI samAna che. eka bhavasiddhika ane eka abhavasiddhika jIvamAM AhAraka athavA anAhAraka koI paNa eka avasthA hoya che. aneka jIvonI apekSAe ekendriya bhavasiddhika-abhavasiddhika jIvomAM aneka jIvo AhAraka ane aneka jIvo anAhAraka hoya; A eka ja bhaMga hoya che. zeSa 19 daMDakanA aneka bhavasiddhika tathA aneka abhava siddhika jIvomAM traNa bhaMga thAya che. nobhavasiddhika noabhavasiddhika jIva ane siddha eka vacana tathA bahuvacanamAM anAhAraka ja hoya che. (3) saMjJI dvAra:|11 saNNI NaM bhaMte ! jIve kiM AhArage aNAhArage? goyamA ! siya AhArage, siya aNAhArage / evaM jAva vemANie / NavaraM- egidiya-vigaliMdiyA Na pucchijjati / Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | aThThAvIsamuM pada H AhAra : uddezaka-2 [ 237 ] bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! saMjJI jIva AhAraka che ke anAhAraka che? uttara- he gautama! te kadAcita AhAraka ane kadAcita anAhAraka hoya che. A ja rIte vaimAnika sudhI kahevuM joIe paraMtu ekendriya ane vizlendriya jIvonA viSayamAM prazna karavA na joIe. |12 saNNI NaM bhaMte ! jIvA kiM AhAragA aNAhAragA ? goyamA ! jIvAIo tiyabhaMgo jAva vemANiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aneka saMjJI jIvo AhAraka che ke anAhAraka che? uttara- he gautama! samuccaya jIvAdithI laIne vaimAnika sudhInA aneka jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. |13 asaNNI NaM bhaMte ! jIve kiM AhArae aNAhArae ? goyamA ! siya AhArae siya aNAhArae / evaM Neraie jAva vANamaMtare / joisiya-vemANiyA Na pucchiti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! asaMjJIjIva AhAraka hoya che ke anAhAraka hoya che? uttara- he gautama! te kadAcit AhAraka ane kadAcit anAhAraka hoya che. A ja rIte nairayikathI laI vANavyaMtara sudhI jANavuM joIe. jyotiSka ane vaimAnikanA viSayamAM prazna karavo na joIe kAraNa ke teo asaMjJI nathI. 14 asaNNI NaM bhaMte ! jIvA kiM AhAragA aNAhAragA? goyamA ! AhAragA vi aNAhAragA vi, ego bhaMgo / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! aneka asaMzI jIvo AhAraka hoya che ke anAhAraka hoya che? uttara- he gautama! te AhAraka paNa hoya ane anAhAraka paNa hoya che. temAM mAtra eka ja bhaMga thAya che. |15 asaNNI NaM bhaMte ! NeraiyA kiM AhAragA aNAhAragA? goyamA ! AhAragA vA aNAhAragA vA ahavA AhArae ya aNAhArae ya, ahavA AhArae ya aNAhAragA ya, ahavA AhAragA ya aNAhArage ya, ahavA AhAragA ya aNAhAragA ya, evaM ee chabbhaMgA / evaM jAva thaNiyakumArA / egidiesu abhaMgayaM / beiMdiya jAva paMceMdiyatirikkhajoNiesu tiybhNgo| maNUsa-vANamaMtaresu chabbhaMgA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aneka asaMjJI nairayiko AhAraka hoya che ke anAhAraka hoya che? uttara- he gautama! (1) kyAreka sarva jIvo AhAraka hoya che (2) kyAreka sarva jIvo anAhAraka hoya che (3) kyAreka eka AhAraka ane eka anAhAraka hoya che athavA (4) eka AhAraka ane aneka anAhAraka hoya che athavA (5) aneka AhAraka ane eka anAhAraka hoya che athavA (6) aneka AhAraka ane aneka anAhAraka hoya che. A ja rIte svanitakumAra sudhI jANavuM joIe. ekendriya jIvo abhaMgaka hoya che. beindriyathI laIne paMcendriya tiryaMca sudhInA jIvomAM traNa bhaMga tathA manuSyo ane vANavyaMtara devomAM cha bhaMga hoya che. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 238 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 16 posaNNI-NoasaNNI NaM bhaMte ! jIve kiM AhArae aNAhArae ? goyamA ! siya AhArae siya aNAhArae / evaM maNUse vi / siddhe aNAhArae / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nosaMjJI noasaMjJI jIva AhAraka hoya che ke anAhAraka hoya che? uttara- he gautama! kadAcita AhAraka ane kadAcita anAhAraka hoya che. A ja rIte manuSyanA viSayamAM paNa jANavuM. siddha jIva anAhAraka hoya che. | 17 puhatteNaM NosaNNI NoasaNNI jIvA AhAragA vi aNAhAragA vi / maNUsesu tiyabhaMgo / siddhA aNAhAragA / bhAvArtha :- bahuvacananI apekSAe nosaMjJI noasaMjJI jIvo AhAraka paNa hoya che ane anAhAraka paNa hoya che. bahuvacananI apekSAe nosaMjJI noasaMjJI manuSyomAM traNa bhaMga thAya che. aneka siddho anAhAraka ja hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM saMjJI-asaMjJI tathA nosaMjJI noasaMjJI jIvomAM AhAraka-anAhArakanuM kathana che. mana sahitanA jIvo saMjJI ane mana rahita jIvo asaMzI kahevAya che. koI paNa paMcendriya jIva paryAptAvasthAmAM ja manayukta thAya che. vigrahagatimAM ke aparyAptAvasthAmAM jIvone mana hotuM nathI. tema chatAM jema narakAyuSyanuM vedana karanAra jIva vigrahagatimAM paNa nArakI kahevAya che, tema je jIva saMjJInA AyuSyanuM vedana karI rahyA hoya, te jIva tenI vigrahagatimAM paNa saMjJI ja kahevAya che; tethI vigrahagatimAM vartatA jIvo anAhAraka ane zeSa jIvo AhAraka hoya che. eka saMzI jIvamAM bemAMthI koI paNa eka avasthA hoya che. 24 daMDakamAMthI pAMca sthAvara ane traNa vikasendriyajIvo asaMjJI che, tethI saMjJI jIvonA kathanamAM te ATha daMDakano niSedha karyo che. zeSa 16 daMDakanA pratyeka saMjJI jIvomAM AhAraka ke anAhAraka, koI paNa eka vikalpa hoya che. aneka saMzI jIvomAM traNa bhaMga thAya che. saMjJI jIvomAM AhAraka jIvo zAzvata che. utpattinA virahakAlamAM vigraha gativALA jIvo hotA nathI, tethI anAhAraka jIvo azAzvata hoya che, tyAre zAzvata-azAzvata jIvonA saMyogathI traNa-traNa bhaMga thAya che. yathA - (1) sarva jIvo AhAraka. jyAre eka paNa jIva vaLAMkavALI vigrahagatimAM na hoya, tyAre anAhAraka jIvo hotA nathI, tyAre A prathama bhaMga ghaTita thAya che. (2) aneka jIvo AhAraka ane eka jIva anAhAraka. jyAre eka jIva vaLAMkavALI vigrahagatimAM anAhArakapaNAmAM hoya tyAre A bIjo bhaMga ghaTita thAya che. (3) aneka jIvo AhAraka, aneka jIvo anAhAraka. jyAre aneka jIvo vaLAMkavALI vigrahagatimAM anAhArakapaNAmAM hoya tyAre trIjo bhaMga ghaTita thAya che. A rIte saMjJInA 16 daMDakanA aneka jIvomAM AhAraka-anAhAraka saMbaMdhI traNa bhaMga thAya che. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM padaH AhAraH uddezaka-2 | | 239 ] nA kAraNe temAM navagrahagatimAM ane anya bhaMga eka asalI jIva- kadAcit AhAraka, kadAcit anAhAraka hoya che. temAM koI paNa eka vikalpa hoya che. asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne prathama naraka, bhavanapati ane vyaMtara devomAM utpanna thAya tyAre tenI aparyAptAvasthAmAM te asaMjJI kahevAya che. jyotiSI ane vaimAnika devomAM asaMjJI jIvo utpanna thatA na hovAthI temAM asaMjJIpaNAno vyavahAra thato nathI. A rIte jyotiSI ane vaimAnika devane choDIne zeSa rara daMDakanA eka-eka asaMjJI jIvamAM AhAraka athavA anAhAraka koI paNa eka vikalpa hoya che. aneka asaMzI jIvomAM aneka jIvo AhAraka ane aneka jIvo anAhAraka hoya che. asaMzI jIvomAM ekendriyonI apekSAe vALAMkavALI vigrahagatimAM aneka jIvo haMmezAM hoya ja che, tethI anAhAraka jIvo zAzvata hoya che. A kAraNe temAM aneka jIvo AhAraka ane aneka jIvo anAhAraka hoya che. tyAre temAM anya bhaMga ghaTita na thavAthI te abhaMgaka kahevAya che. aneka asaMglI nairayiko, bhavanapati, vyaMtara devo- nairayiko ke devo saMjJI ja che paraMtu asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne nArakI ke bhavanapati athavA vyaMtara devamAM utpanna thAya, tyAre tenI aparyAptAvasthAmAM te asaMzI kahevAya che. tevA jIvo alpa saMkhyaka hoya che. temAM vigrahagatimAM vartatA anAhAraka jIvo tathA utpanna thaI gayelA AhAraka jIvo baMne azAzvata che, tethI tenA cha bhaMga thAya che. te A pramANe che(1) sarva jIvo AhAraka. prathama narakamAM utpanna thanArA sarva asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne narakamAM utpanna thaI gayA hoya ane te aparyAptAvasthAmAM asaMjJIpaNAmAM ja vartatA hoya tyAre te badhA jIvo AhAraka hoya che, tethI temAM prathama bhaMga ghaTita thAya che. (2) sarva jIvo anAhAraka. jyAre prathama narakamAM utpanna thanArA sarva asalI tiryaMca paMcendriya marIne narakamAM utpanna thavA mATe vigraha gatimAM vartatA hoya tyAre te badhA jIvo anAhAraka hoya che, tethI temAM bIjo bhaMga ghaTita thAya che. (3) eka jIva AhAraka ane eka jIva anAhAraka. jyAre prathama narakamAM utpanna thanArA be asalI tiryaMca paMcendriyamAMthI eka jIva marIne narakamAM utpanna thavA mATe vigraha gatimAM vartato hoya, te anAhAraka hoya ane eka jIva utpanna thaIne aparyAptAvasthAmAM hoya, te AhAraka hoya tyAre eka AhAraka ane eka anAhAraka nAmano trIjo bhaMga ghaTita thAya che. (4) eka jIva AhAraka ane aneka jIvo anAhAraka. jyAre eka asaMjJI paMcendriya narakamAM utpanna thaIne aparyAptAvasthAmAM hoya ane aneka jIvo vigraha gatimAM anAhAraka hoya tyAre eka AhAraka, aneka anAhAraka nAmano cotho bhaMga ghaTita thAya che. (5) aneka jIvo AhAraka ane eka jIva anAhAraka. jyAre aneka asaMjJI paMcendriyo marIne narakamAM utpanna thaIne aparyAptAvasthAmAM vartatA hoya ane eka jIva vigraha gatimAM anAhAraka hoya tyAre aneka AhAraka ane eka anAhAraka nAmano pAMcamo bhaMga ghaTita thAya che. (6) aneka jIvo AhAraka, aneka jIvo anAhAraka. jyAre aneka asaMjJI paMcendriyo marIne narakamAM utpanna thaIne aparyAptAvasthAmAM hoya ane aneka jIvo vigraha gatimAM anAhAraka hoya, tyAre aneka AhAraka ane aneka anAhAraka nAmano chaThTho bhaMga ghaTita thAya che. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-3 A rIte je bolamAM (1) AhAraka ane anAhAraka bane avasthA zAzvata hoya tyAM eka bhaMga athavA abhaMgaka, (ra) jyAM AhAraka avasthAzAzvata ane anAhAraka avasthA azAzvata hoya tyAM traNa bhagatathA je bolamAM AhAraka ane anAhAraka bane avasthA azAzvata hoya tyAM bhaMga thAya che. A rIte asaMjJI bhavanapati ane vyaMtara devomAM paNa cha bhaMga thAya che. aneka pAMca sthAvopAMca sthAvara jIvomAM AhAraka ane anAhAraka baMne prakAranA aneka jIvo haMmezAM prApta thAya che. A kAraNe temAM anya bhaMga thatAM nathI tethI te abhaMgaka kahevAya che. aneka vikalekriya ane asaMzI tiyaca paMcendriya- temAM aMtarmuhUrtano virahakAla che te virahakALamAM pUrve utpanna thayelA sarva jIvo AhAraka hoya che, virahakAla pachI eka ke aneka jIvo utpanna thavA mATe vigraha gatimAM vartatA hoya, tyAre te jIvo anAhAraka hoya che. A rIte te jIvomAM jyAre virahakAla pachI navA jIvonI utpatti thAya tyAre anAhAraka jIvo prApta thAya che, te sivAya anAhAraka jIvo hotA nathI. tethI temAM AhAraka jIvo zAzvata ane anAhAraka jIvo azAzvata hovAthI traNa bhaMga thAya che. yathA - (1) sarve jIvo AhAraka. (ra) aneka jIvo AhAraka ane eka anAhAraka. (3) aneka jIvo AhAraka ane aneka anAhAraka. aneka asaMzI manuSyo- temAM covIsa muhUrtano virahakAla hoya che. virahakAlamAM pUrve utpanna thayelA sarva jIvo potAnuM aMtarmuhUrtanuM AyuSya pUrNa karIne nAza pAmI jAya che. tyAre eka paNa asaMjJI manuSyo hotA nathI, tethI AhAraka ke anAhAraka baMne prakAranA jIvo hotA nathI. virahakAla pachI eka ke aneka jIvo utpanna thAya, tyAre tenI vigraha gatimAM rahelA eka ke aneka jIvo anAhAraka hoya che ane utpanna thaI gayA pachI eka ke aneka jIvo AhAraka hoya che. A rIte asaMjJI manuSyomAM AhAraka ane anAhAraka baMne prakAranA jIvo azAzvata che tethI temAM asaMjJI nairayikonI jema ja bhaMga thAya che. nosI noasalI- teramA, caudamA guNasthAnavartI manuSya ane siddha nosaMjJI no asaMjJI che. temAMthI manuSya kevaLI samudyAtanA samaye tathA caudamAM guNasthAnamAM anAhAraka ane zeSa samayomAM AhAraka hoya che. A rIte eka manuSyamAM AhAraka athavA anAhAraka bemAMthI koIpaNa eka vikalpa ghaTita thAya che. aneka manuSyomAM kevaLI bhagavAnanI apekSAe teramuM guNasthAna zAzvata che tethI AhAraka jIvo zAzvata che. te sivAya kevaLI samughAta karanArA ane caudamA guNasthAnavartI jIvo kyAreka ja hoya che tethI anAhAraka jIvo azAzvata che. A rIte zAzvata ane azAzvatanA saMyoge nosaMjJI noasaMjJI manuSyomAM traNa bhaMga thAya che. siddha jIvo sadA anAhAraka ja hoya che. (4) lezyA dvAra :|18 salese NaM bhaMte ! jIve kiM AhArae aNAhArae ? goyamA ! siya AhArae siya aNAhArae / evaM jAva vemANie / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! salezI jIva AhAraka hoya ke anAhAraka hoya? uttara- he gautama! te kadAcita AhAraka hoya che ane kadAcitu anAhAraka hoya che. A ja rIte vaimAnika sudhI jANavuM joIe. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-2 241 | 19 salesA NaM bhaMte ! jIvA kiM AhAragA aNAhAragA? goyamA ! jIvegidiyavajjo tiyabhaMgo / evaM kaNhalesAe vi NIlalesAe vi kAulesAe vi jIvegiMdiyavajjo tiyabhaMgo / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka salezI jIvo AhAraka hoya che ke anAhAraka hoya che? uttara- he gautama! samuccaya jIvo ane ekendriyane choDIne zeSa daMDakanA jIvomAM traNa bhaMga thAya che. salezI jIvonI jema kRSNalezI, nIlalezI ane kApotalethI jIvonA viSayamAM paNa samuccaya jIvo ane ekendriyane choDIne zeSa sarva daMDakanA jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. | 20 teulessAe puDhavi-AU-vaNassaikAiyANaM chabbhaMgA / sesANaM jIvAdIo tiyabhaMgo, jesiM atthi teulessA / pamhalessAe sukkalessAe ya jIvAdIo tiybhNgo| bhAvArtha :- tejolezI pRthvIkAyika, apukAyika ane vanaspatikAyikomAM cha bhaMga thAya. zeSa tejolezI samuccaya jIvo tathA anya daMDakanA tejovezI jIvomAM traNa bhaMga thAya che. padmalezI ane zuklalezI jIvAdi traNa daMDakamAM traNa bhaMga thAya che. 21 alessA jIvA, maNUsA, siddhA ya egatteNa vi puhatteNa vi No AhAragA, annaahaargaa| bhAvArtha :- alezI samuccaya jIva, manuSya(ayogI kevaLI) ane siddha, ekavacana ane bahuvacananI apekSAe AhAraka hotA nathI, paraMtu anAhAraka ja hoya che. vivecanaH prastuta sUtromAM salezI thAvat alezI jIvomAM AhAraka-anAhAraka bhAvanuM pratipAdana che. salezI samuccaya jIvo tathA manuSyomAM vigrahagati, kevaLI samughAta ane zelezIkaraNa A traNa avasthAnI apekSAe anAhAraka ane anya avasthAmAM AhAraka hoya che. zeSa 23 daMDakanA jIvo eka mAtra vigrahagatinI apekSAe ja anAhAraka hoya che, anya avasthAmAM AhAraka hoya che. salezI samuccaya eka jIva tathA ra4 daMDakanA eka-eka jIva kadAcit AhAraka, kadAcit anAhAraka hoya che. eka jIvamAM koI paNa eka vikalpa hoya che. salezI samuccaya aneka jIvo ane pAMca sthAvaromAM ekendriyonI apekSAe AhAraka ane anAhAraka baMne prakAranA aneka jIvo haMmezAM prApta thAya che, tethI te abhaMgama che. kRSNa, nIla ane kApotalethI pAMca sthAvaro paNa salezI jIvonI jema abhaMgaka che. tejolezI pRthvI, pANI, vanaspatinA aneka jIvomAM cha bhaMga thAya che. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane pahelA, bIjA devalokanA koI tejolezI deva marIne pRthvI AdimAM utpanna thAya tyAre tenI aparyAptAvasthAmAM tejovezyA hoya che ane paryAptAvasthAmAM tejolezyA hotI nathI, tethI pRthvI, pANI Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 ane vanaspatimAM teolezI jIvo alpasaMkhyaka hoya che ane tenI kAlamaryAdA paNa atyaMta alpakAlIna che. A kAraNe tejolezI vigraha gatimAM vartatA ane utpatti sthAnane prApta thayelA pRthvIkAya AdinA jIvo haMmezAM prApta thatA nathI, tethI tejolezI pRthvIkAya AdimAM AhAraka ane anAhAraka baMne prakAranA jIvo azAzvata hovAthI cha bhaMga thAya che. jema ke - (1) sarva jIvo AhAraka. (2) sarva jIvo anAhAraka. (3) eka AhAraka, eka anAhA2ka. (4) eka AhAraka, aneka anAhAraka. (5) aneka AhAraka, eka anAhAraka. (6) aneka AhAraka, aneka anAhAraka. 242 zeSa 19 daMDakanA aneka jIvomAM je jIvone je lezyA hoya temAM traNa bhaMga thAya che, kAraNa ke 19 daMDakanA vomAM utpattino virahakAla che. utpattinA virahakAlamAM anAhAraka jIvo hotA nathI ane pUrve utpanna thayelA AhAraka jIvo haMmezAM hoya che. A rIte AhAraka jIvo zAzvata ane anAhAraka jIvo azAzvata hovAthI traNa maMga thAya che. jema ke- (1) sarva jIvo AhAraka. (2) aneka jIvo AhAraka, eka anAhAraka. (3) aneka jIvo AhAraka, aneka anAhAraka. alezI eka ke aneka jIvI anAhAraka hoya che. caudamA guNasthAnavartI manuSyo ane siddho alezI hoya che. te jIvo anAhAraka ja hoya che. (5) dRSTi dvAra : ! 22 sammaddiTThI NaM bhaMte jIve ki AhArae aNAhArae ? goyamA ! siya AhArae siya aNAhArae / beiMdiya- teiMdiya - cauriMdiyA chabbhaMgA / siddhA aNAhAragA / avasesANaM tiyabhaMgo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! samyagdaSTi jIva AhAraka hoya che ke anAhAraka hoya che ? uttara- he gautama ! kadAcit AhAraka hoya che ane kadAcit anAhAraka hoya che. samyagadaSTi beindriya, teindriya ane caurendriyamAM cha bhaMga hoya che, sidgha anAhAraka hoya che, zeSa samyagdaSTi sarva jIvomAM(sarve paMcendriyomAM) traNa bhaMga hoya che. 23 micchaddiTThIsu jIvegiMdiyavajjo tiybhNgo| sammAmicchaddiTThI NaM bhaMte ! kiM AhArae aNAhArae ? goyamA ! AhArae, jo annaahaare| evaM egidiyavigaliMdiya vajjaM jAva vemANie / evaM puhatteNa vi / bhAvArtha :- mithyAdaSTimAM samuccaya jIva ane ekendriyane choDIne zeSa sarva daMDakamAM traNa bhaMga hoya che. prazna- he bhagavan ! mizradaSTi jIva AhAraka hoya che ke anAhAraka ? uttara- he gautama ! te AhAraka hoya che. anAhAraka hotA nathI. A ja rIte ekendriya ane vikalendriyone choDI vaimAnika sudhInA sarva daMDakanA jIvomAM traNe ya dRSTinuM kathana karavuM joIe. A ja rIte bahuvacananI apekSAe paNa jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM traNa dRSTimAM AhAraka-anAhAraka bhAvanuM kathana che. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-2 243 ] samyagadaSTi eka jIva- kadAcit AhAraka ane kadAcitu anAhAraka hoya che. pAMca sthAvara jIvo ekAMta mithyAtvI hoya che. zeSa 19daMDakanA pratyeka jIvamAM AhAraka athavA anAhAraka, Abe vikalpomAMthI koI paNa eka vikalpa hoya che. samadaSTi aneka jIvo- traNa vikasendriyone choDIne zeSa 16 daMDakanA jIvomAM traNa bhaMga hoya che. samadaSTi aneka vikalendriyomAM AhAraka-anAhAraka saMbaMdhI cha bhaMga hoya che. koI jIva samakitanuM vamana karatAM vikasendriyamAM utpanna thAya, to tene aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samakita hoya che. tevA jIvo alpa hoya ane tenI samakitanI sthiti paNa atyaMta alpa che, te kAraNe temAM AhAraka ane anAhAraka baMne prakAranA jIvo azAzvata che, tethI temAM cha bhaMga thAya che. samyagdaSTi siddho anAhAraka che. mithyAdaSTi jIvomAM eka vigrahagatinI apekSAe ja anAhArakapaNuM hoya che. 24 daMDakanA mithyAdaSTi eka jIvamAM AhAraka ke anAhAraka koI paNa eka avasthA hoya che. aneka jIvonI apekSAe mithyAdaSTi pAMca sthAvaro abhaMgaka che ane zeSa 19 daMDakanA jIvomAM anAhAraka azAzvata hovAthI traNa bhaMga thAya che. mizradaSTi jIvomAM ekavacana ane bahuvacananI apekSAe AhAraka ja hoya che, kAraNa ke vigrahagatimAM mizradaSTi hotI nathI, paryAptAmAM ja mizradaSTi hoya che. trIjA guNasthAnavartI paryAptA sarva jIvo AhAraka hoya che, tethI ekendriya ane vikasendriyane choDIne zeSa 16 daMDakanA mizradaSTivALA jIvo AhAraka hoya che. ekendriya, vikasendriyamAM mizradaSTi nathI. (6) saMyata dvAra : 24 saMjae NaM bhaMte ! jIve kiM AhArae aNAhArae ? goyamA ! siya AhArae siya aNAhArae / evaM maNUse vi / puhatteNa tiyabhaMgo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! saMyata jIva AhAraka hoya che ke anAhAraka? uttara- he gautama ! kadAcita AhAraka hoya che ane kadAcita anAhAraka hoya che. A ja rIte saMyata manuSyanuM paNa kathana karavuM joIe. bahuvacananI apekSAe samuccaya jIva ane manuSyamAM traNa-traNa bhaMga thAya che. | 25 asaMjae NaM bhaMte ! jIve kiM AhArae aNAhArae ? goyamA ! siya AhArae siya aNAhArae / puhatteNaM jIvegiMdiyavajjo tiyabhaMgo / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asaMyata jIva AhAraka hoya che ke anAhAraka hoya che? uttara- he gautama! te kadAcitu AhAraka hoya che ane kadAcitu anAhAraka hoya che. bahuvacananI apekSAe samuccaya jIvo ane ekendriyone choDIne zeSa daMDakanA jIvomAM traNa bhaMga thAya che. 26 saMjayAsaMjae jIve, paMcediyatirikkhajoNie, maNUse ya ee egatteNa vi puhatteNa vi AhAragA, No aNAhAragA / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 244 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 bhAvArtha - saMyatAsaMyata jIva, tiryaMca paMcendriya ane manuSya, te ekavacana ane bahuvacananI apekSAe AhAraka ja hoya che, anAhAraka hotA nathI. 27 NosaMjae NoasaMjae NosaMjayAsaMjae jIve siddha ya ee egatteNa vi puhatteNa vi No AhAragA, annaahaargaa| bhAvArtha:- nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata jIva ane siddha ekavacana ane bahuvacananI apekSAe AhAraka nathI paraMtu anAhAraka hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM saMyata, asaMyata Adi jIvomAM AhAraka-anAhAraka bhAvanuM kathana che. saMyata- je sarva prakAranA pApathI jIvanaparyata nivRtta thaI jAya ane sAdhunA paMca mahAvratono svIkAra kare che te saMyata che. temAM samuccaya jIva ane manuSyano ja samAveza thAya che. saMyata avasthA paryApta jIvone ja hoya che. temAM kevaLI samudyAta ane ayogIpaNuM, A be avasthAnI apekSAe anAhArakapaNuM ghaTita thAya che. samuccaya eka saMyata jIva athavA eka saMyata manuSyamAM AhAraka ane anAhArakamAMthI koI paNa eka avasthA hoya che. aneka saMyata jIvo tathA sayata manuSyomAM traNa bhaMga thAya che. temAM AhAraka jIvo zAzvata che ane anAhAraka jIvo(kyAreka ja hovAthI) azAzvata che, tethI temAM traNa bhaMga thAya che, jema ke- (1) sarva jIvo AhAraka. jyAre eka paNa jIva kevaLI samughAta ke ayogI avasthAmAM na hoya tyAre sarva saMyata manuSyo AhAraka hoya che. (2) aneka jIvo AhAraka ane eka anAhAraka. jyAre koI eka jIva kevaLI samadughAtamAM athavA ayogIpaNAmAM vartato hoya tyAre te eka saMyata jIva anAhAraka ane zeSa aneka saMyata jIva ke manuSya AhAraka hoya che. (3) aneka AhAraka, aneka anAhAraka. jyAre kevaLI samudyAta ane caudamA ayogI kevaLI guNasthAnamAM aneka jIvo hoya tyAre te aneka anAhAraka ane (teramA guNasthAnanI apekSAe) aneka AhAraka nAmano A trIjo bhaMga ghaTita thAya che. - A rIte samuccaya saMyata jIvo tathA saMyata manuSyomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. zeSa 23 daMDakanA jIvo saMyata thaI zakatA nathI. saMyatAsaMyata-je pApa pravRttino ekadezathI tyAga kare che, zrAvakanA vratano svIkAra kare che, tene saMyatAsaMyata kahe che. temAM samuccaya jIva, manuSya ane saMjJI tiryaMca paMcendriyano samAveza thAya che. saMyatAsaMmatapaNuM paryAptAvasthAmAM ja hoya che. temAM eka pAMcamuM guNasthAna hoya che, A kAraNe temAM vigrahagati athavA kevaLI samudyAta ke ayogI avasthA prApta thatI nathI, tethI te jIvo anAhAraka thatA nathI, te sarva jIvo AhAraka ja hoya che. asaMyata- je pApa pravRttino tyAga karatA nathI ane koIpaNa vrata-pratyAkhyAna karatA nathI, tevA cAra guNasthAna parvatanA avirata jIvone asaMyata kahe che. temAM 24 daMDakanA jIvono samAveza thAya che. te jIvo vigrahagatinI apekSAe ja anAhAraka hoya che ane zeSa sarva avasthAomAM AhAraka hoya che. aneka jIvo- pAMca sthAvara jIvomAM ghaNA jIvo AhAraka ane ghaNA jIvo anAhAraka hoya che. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-2 [ 245] temAM anya bhaMga thatA nathI. zeSa 19 daMDakanA jIvomAM pUrvavat traNa bhaMga thAya che. nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsayata- je jIvamAM saMyatAdi traNe ya avasthA na hoya, tevA siddha jIva nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata che, teo anAhAraka ja hoya che. (9) kaSAya dvAra :28 sakasAI NaM bhaMte ! jIve kiM AhArae aNAhArae ? goyamA ! siya AhArae siya aNAhArae / evaM jAva vemANie / puhatteNaM jIvegiMdiyavajjo tiyabhaMgo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! sakaSAyI jIva AhAraka hoya che ke anAhAraka hoya che? uttara- he gautama! kadAcita AhAraka hoya ane kadAcitu anAhAraka hoya che. A ja rIte nArakIthI laIne vaimAnika sudhI jANavuM joIe. bahuvacananI apekSAe samuccaya jIva ane ekendriyane choDIne sakaSAyI nArakI Adi 19 daMDakamAM traNa-traNa bhaMga thAya che. 29 kohakasAIsu jIvAiesu evaM ceva, NavaraM devesu chabbhaMgA / mANakasAIsu mAyAkasAIsu ya evaM ceva / NavaraM deva-Neraiesu chbbhNgaa| avasesANaM jIvegidiyavajjo tiybhNgo| ___ lobhakasAIesu Neraiesu chabbhaMgA / avasesesu jIvegidiyavajjo tiybhNgo| akasAI jahA posaNNI NoasaNNI / bhAvArtha - krodhakaSAyI AdimAM paNa A ja rIte traNa bhaMga kahevA joIe. vizeSatA e che ke krodha kaSAyI devomAM cha bhaMga thAya che. mAnakaSAyI ane mAyAkaSAyamAM A ja rIte traNa-traNa bhaMga kahevA joIe. vizeSatA e che ke devo ane nArakIomAM cha bhaMga prApta thAya che. samuccaya jIvo ane ekendriyone choDIne zeSa jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. lobhakaSAyI nairayikomAM cha bhaMga hoya che. samuccaya jIva ane ekendriyane choDIne zeSa 19 daMDakanA jIvomAM traNa-traNa bhaMga hoya che. akaSAyInI vaktavyatA nosaMjJI noasaMjJInI samAna jANavI joIe. vivecana :sakaSAyI - krodhAdi koIpaNa kaSAya sahitanA jIvone sakaSAyI kahe che. ekathI daza guNasthAnavartI jIvo sakaSAyI che. samuccaya jIvo tathA 24 daMDakanA jIvo sakaSAyI hoya che. temAM eka mAtra vaLAMkavALI vigrahagatinI apekSAe jIva anAhAraka hoya che. eka jIvamAM AhAraka athavA anAhAraka koIpaNa eka avasthA hoya che. aneka jIvonI apekSAe sakaSAyI samuccaya jIvo tathA sakaSAyI pAMca sthAvara jIvomAM ghaNA jIvo AhAraka ane ghaNA jIvo anAhAraka hoya che. temAM anya bhaMga thatA nathI tethI te abhaMgaka che. zeSa 19 daMDakanA sakaSAyI aneka jIvomAM traNa bhaMga thAya che. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 246 | zrI pannavaNA sua: bhAga-3 krodha-mAna-mAyA-lobhakaSAyI 24 daMDakanA jIvomAM cAre kaSAya hoya che paraMtu nArakIomAM krodhakaSAyI jIvo zAzvata che, mAna-mAyA ane lobhakaSAyI jIvo kyAreka hoya ane kyAreka hotA nathI arthAt te azAzvata che. devomAM lobhakaSAyI jIvo zAzvata ane krodha-mAna-mAyA kaSAyI jIvo azAzvata che. manuSya ane tiryaMcagatimAM cAre kaSAyavALA jIvo haMmezAM prApta thAya che, tethI nArakIomAM mAna-mAyA-lobhakaSAyI jIvomAM cha bhaMga ane krodhakaSAyI jIvomAM traNa bhaMga thAya che. devomAM krodha-mAna-mAyAkaSAyI jIvomAM cha bhaMga ane lobhakaSAyImAM traNa bhaMga thAya che. zeSa jIvomAM traNa bhaMga thAya che. nArIomAM mAnakaSAyI jIvomAM cha bhaMga- (1) sarva mAnakaSAyI nairayiko AhAraka hoya. mAnakaSAyI eka paNa nArakI vigrahagatimAM na hoya tyAre A prathama bhaMga thAya che. (2) sarva mAnakaSAyI nairayiko anAhAraka hoya che. narakagatimAM mAnakaSAyI sarva nairayiko vigrahagatimAM ja hoya, eka paNa mAnakaSAyI nArakI utpattisthAnamAM na hoya, tyAre A bIjo bhaMga thAya che. eka ke aneka mAnakaSAyI nArakI vigrahagatimAM ane utpattisthAnamAM baMne sthaLe hoya, te apekSAe bIjA cAra bhaMga thAya che. jema ke - (3) eka AhAraka, eka anAhAraka (4) eka AhAraka, aneka anAhAraka (5) aneka AhAraka, eka anAhAraka () aneka AhAraka, aneka anAhAraka. A ja rIte krodha-mAna-mAyAkaSAyI devomAM cha-cha bhaMga thAya che. akaSAyI- krodhAdi kaSAya rahita jIvone akaSAyI kahe che. 11 thI 14 guNasthAnavartI manuSyo tathA siddha bhagavaMto akaSAyI hoya che. temAM manuSya kevaLI samudyAta tathA ayogI avasthAmAM anAhAraka hoya che, anya avasthAmAM AhAraka hoya che. temAM AhAraka jIvo haMmezAM hoya che paraMtu anAhAraka jIvo haMmezAM hotA nathI, tethI traNa bhaMga thAya che ane siddha jIvo anAhAraka ja hoya che. (8) jJAna dvAra :|30 NANI jahA sammaTThiI / bhAvArtha :- jJAnInI vaktavyatA samyagRSTi samAna jANavI joIe. 31 AbhiNibohiyaNANi-suyaNANisu beiMdiya-teiMdiya-cauridiesu chanbhaMgA / avasesesu jIvAdIo tiyabhaMgo, jesiM asthi / bhAvArtha:- AbhinibodhikajJAnI ane zrutajJAnI beindriya, te indriya ane caurendriya jIvomAM samyagdaSTi viklendriyonI jema cha bhaMga thAya che. zeSa samuccaya jIvAdimAM, je jIvomAM jJAna hoya che, temAM traNa bhaMga thAya che. | 32 ohiNANI paMcediyatirikkhajoNiyA AhAragA, No aNAhAragA / avasesesu jIvAdIo tiyabhaMgo, jesiM asthi ohiNANaM / bhAvArtha :- avadhijJAnI paMcendriya tiryaMca AhAraka ja hoya che, anAhAraka nathI. zeSa samuccaya jIvAdimAM, je jIvomAM avadhijJAna hoya che, temAM traNa bhaMga thAya che. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ahAvIsa pada: AhAra: uddezaka-ra | 247 | |33 maNapajjavaNANI jIvA maNUsA ya egatteNa vi puhatteNa vi AhAragA, No annaahaargaa| bhAvArtha-mana paryavajJAnI samuccaya jIva ane manuSya ekavacana ane bahuvacananI apekSAe AhAraka hoya che, anAhAraka nathI. 34 kevalaNANI jahA NosaNNI NoasaNNI / bhAvArtha :- kevaLajJAnInuM kathana nosaMjJI noasaMjJInA kathananI jema jANavuM joIe. 35 aNNANI maiaNNANI suyaaNNANI jIvegiMdiyavajjo tiyabhaMgo / bhAvArtha :- ajJAnI, mati ajJAnI ane zrata ajJAnImAM samuccaya jIva ane ekendriyane choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. samuccaya aneka jIva ane ekendriya ajJAnImAM eka bhaMga(abhaMgaka) thAya che. |36 vibhaMgaNANI paMceMdiyatirikkhajoNiyA maNUsA ya AhAragA, No aNAhAragA avasesesu jIvAdIo tiyabhaMgo / bhAvArtha:- virbhAgajJAnI paMcendriya tiryaMco ane manuSyo AhAraka hoya che, anAhAraka hotA nathI. zeSa jIvAdimAM jene virbhAgajJAna che temAM traNa bhaMga thAya che. vivecana :samuccayajJAnI :- samyagudaSTi jIvonA bodhane ja jJAna kahevAya che tethI samuccaya jJAnImAM sUtrakAre samyagudaSTino atideza karyo che. ekendriya mithyAdaSTi hovAthI te sivAyanA ogaNIsa daMDakanA pratyeka jIva tathA samuccaya jIva ekavacananI apekSAe kadAcit AhAraka ane kadAcit anAhAraka hoya che. bahuvacananI apekSAe samuccaya jJAnI jIvo, nArakI, bhavanapati, tiryaMca paMcendriya, manuSya, vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnikomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. siddha jJAnI anAhAraka ja hoya che. samyagadaSTi vikvedriyomAM cha bhaMga :- viklendriyomAM keTalAka jIvone aparyAptAvasthAmAM atyaMta alpakAla mATe ja sAsvAdana samakita hoya che tethI temAM jJAnI avasthA paNa alpa saMkhyaka jIvone alpakAlIna hoya che. temAM AhAraka ane anAhAraka baMne prakAranA jIvo azAzvata hovAthI cha bhaMga thAya che. AbhinibovikallAnI tathA zrutajJAnI :- baMne jJAna samuccaya jJAnInI jema sarva jIvomAM jANavA. ekendriyomAM jJAnano ja abhAva hovAthI tenI pRcchA karI nathI. avadhijJAnI :- paMcendriya tiryaMca, manuSya, nArakI ane devone avadhijJAna hoya che, zeSa jIvomAM teno abhAva che arthAt ekendriya tathA traNa vikasendriya te ATha daMDakanA jIvomAM avadhijJAna nathI. tiryaMca paMcendriya pUrva bhavamAMthI avadhijJAna sahita janma dhAraNa karatA nathI, tethI tene aparyAptAvasthAmAM ke vigrahagatimAM avadhijJAna hotuM nathI, paryAptAvasthAmAM ja koIne avadhijJAna hovAthI te AhAraka ja hoya che. avadhijJAnI samuccaya jIvo, manuSyo, nairayiko tathA sarva devomAM traNa-traNa bhaMga hoya che. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 mana:paryavajJAnI eka ke aneka jIva tathA manuSya AhAraka ja hoya che, anAhAraka nahIM. mAtra manuSyone ja mana:paryavajJAna hoya che ane te paNa paryAptAvasthAmAM ja hoya che; aparyAptAmAM ke vigrahagatimAM na hovAthI te anAhAraka hotA nathI. 248 kevaLajJAnI - (1) samuccaya jIva (2) manuSya ane (3) siddha kevaLajJAnI hoya che. eka samuccaya kevaLI jIva ane kevaLI manuSyamAM AhAraka athavA anAhAraka koI paNa eka avasthA hoya che. -: aneka samuccaya kevaLI jIvomAM manuSyonI apekSAe ghaNA jIvo AhAraka ane siddhonI apekSAe ghaNA jIvo anAhAraka zAzvata(haMmezAM) hoya che. temAM AhAraka ane anAhAraka baMne prakAranA jIvo zAzvata hovAthI anya bhaMga thatAM nathI. aneka kevaLI manuSyomAM AhAraka jIvo haMmezAM hoya che paraMtu kevaLI samuddAta karanArA kevaLIo ke ayogI kevaLI hamezAM hotA nathI tethI anAhAraka jIvo azAzvata hovAthI temAM eka azAzvatanA traNa bhaMga thAya che. sarve ya siddha anAhAraka hoya che. ya = ajJAnI :- samuccaya ajJAnI, matiajJAnI, zrutaajJAnI samuccaya jIvo tathA ekendriyomAM AhAraka ane anAhAraka baMne ya ghaNA hoya che, tethI te abhaMgaka che. zeSa 19 daMDakanA jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. vibhaMgajJAnI nArakI devomAM traNa traNa bhaMga hoya che. manuSya ane tiryaMca paMcendriyamAM paryAptAne ja vibhaMgajJAna hoya che. vigrahagatimAM ke aparyAptAmAM vibhaMgajJAna hotuM nathI, tethI vibhaMgajJAnI manuSya ane niyaMca paMcendriya AhAraka ja hoya che, anAhAraka hotA nathI. (9) yoga dvAra : [37 sajogIsu jIvegidiyavajjo tiybhNgo| maNajogI vaijogI ya jahA sammAmicchaddiTThI, NavaraM vaijogo vigaliMdiyANa vi / kAyajogIsu jIvegidiyavajjo tiyabhaMgo / ajogI jIva- maNUsa-siddhA aNAhAragA / bhAvArtha :- sayogImAM samuccaya jIva ane ekendriyane choDI zeSa daMDakanA jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. manoyogI ane vacanayogInA viSayamAM samyagmithyAdaSTinI samAna jALavuM. vizeSatA e che ke vacana yogamAM vikalendriyonuM paNa kathana karavuM joIe. kAyayogI jIvomAM jIva ane ekendriyane choDIne zeSa 19 daMDakanA jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che.(jIva ane ekendriyamAM abhaMga hoya che.) ayogI samuccaya jIva, manuSya ane siddha hoya che ane teo anAhAraka ja che. vivecanaH sayogI :- mana, vacana, kAyAnA yoga sahita hoya, tene sayogI kahe che. samuccaya jIva tathA 24 daMDakanA eka jIva kadAcit AhAraka ane kadAcit anAhAraka hoya che. aneka jIvonI apekSAe samuccaya sayogI jIvo tathA sayogI pAMca sthAvaromAM ghaNA jIvo AhAraka ane ghaNA vo anAhAraka hoya che. temAM anya bhaMga thatA na hovAthI te abhaMgaka kahevAya che. zeSa 19 daMDakanA aneka saryAgI jIvomAM utpattinA virahakAlanI apekSAe anAhAraka jIvo azAzvata che tethI temAM traNa-traNa bhaMga thAya che. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-2 249 ] manayogI-vacanayogI - manayogImAM nArakI, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, vaimAnika deva, tiryaMca paMcendriya ane manuSya te 16 daMDakanA jIvo ane vacanayogImAM traNa viklendriyo sahita 19 daMDakanA jIvono samAveza thAya che. manayoga ane vacanayoga paryAptAvasthAmAM ja hoya che, tethI te jIvo AhAraka ja hoya che, anAhAraka hotA nathI. kevaLI samughAtamAM paNa A baMne yoga nathI. kAyayogI :- 24 daMDakanA jIvo kAyayogI hoya che. temAMthI samuccaya jIvo ane pAMca sthAvara jIvomAM abhaMgaka ane zeSa 19 daMDakanA jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. ayogI - mana, vacana ane kAyAnA yoganI pravRttithI rahita hoya, tene ayogI kahe che. temAM samuccaya jIva, manuSya tathA siddhano samAveza thAya che. te eka ke aneka jIvo anAhAraka ja hoya che. (10) upayoga dvAra :38 sAgArANAgArovauttesu jIvegiMdiyavajjo tiyabhaMgo / siddhA annaahaargaa| bhAvArtha:- samuccaya jIva ane ekendriyone choDIne anya sAkAra ane anAkAra upayogayukta jIvomAM traNa bhaMga hoya che. siddha jIvo anAhAraka hoya che. vivecana : sAkAra upayoga eTale jJAnopayoga ane anAkAropayoga eTale darzana upayoga. temAM samuccaya jIvo ane pAMca sthAvara jIvomAM ghaNA AhAraka ane ghaNA anAhAraka hoya che. zeSa 19 daMDakanA jIvomAM anAhAraka azAzvata hovAthI traNa bhaMga thAya che. (11) veda dvAra:|39 savede jIvegiMdiyavajjo tiyabhaMgo / itthiveda-purisavedesu jIvAdIo tiybhNgo| NapuMsagavedae jIvegiMdiyavajjo tiyabhaMgo / avedae jahA kevalaNANI / bhAvArtha- samuccaya jIvo ane ekendriyone choDI anya savedI jIvomAM traNa bhaMga hoya che. strIvedI ane puruSavedI jIvomAM traNa bhaMga hoya che. napuMsakavedI samuccaya jIva ane ekendriyane choDIne zeSa jIvomAM traNa bhaMga hoya che. avedI jIvonuM kathana kevaLajJAnInA kathana samAna karavuM joIe. vivecana :savedI :- strIveda, puruSaveda athavA napuMsakaveda sahita hoya, tene savedI kahe che. savedI jIvomAMthI ekendriyomAM ane samuccaya jIvomAM ghaNA AhAraka ane ghaNA anAhAraka hoya che. zeSa 19 daMDakanA jIvomAM traNa bhaMga thAya che. strIvedI-puruSavedI - nArakI, pAMca sthAvara, traNa viklendriya te nava daMDaka sivAya zeSa 15 daMDakanA strIvedI ke puruSavedI jIvomAM vigrahagatinI apekSAe anAhArakapaNuM hoya che. temAM AhAraka jIvo zAzvata ane utpattinA virahakAlanI apekSAe anAhArakapaNuM azAzvata che, tethI traNa bhaMga thAya che. napuMsaka vedI :- devatAnA tera daMDaka sivAya zeSa 11 daMDakanA jIvomAMthI pAMca sthAvara jIvomAM ghaNA AhAraka ane ghaNA anAhAraka hoya che. zeSa jIvomAM anAhAraka azAzvata hovAthI traNa bhaMga thAya che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 avedI:- traNa prakAranA vedothI rahita jIvo avedI hoya che. temAM samuccaya jIva, manuSya ane siddhono samAveza thAya che. samuccaya jIvomAM dazamA guNasthAnathI caudamA guNasthAnavartI manuSyo ane sarve ya siddho avedI che. temAM teramuM guNasthAna zAzvata hovAthI AhAraka jIvo zAzvata che ane siddha bhagavAnanI apekSAe anAhAraka jIvo zAzvata che. A rIte avedImAM AhAraka ane anAhAraka baMne prakAranA aneka jIvo haMmezAM prApta thAya che, tethI anya bhaMga thatA nathI. avedI manuSyomAM AhAraka jIvo zAzvata che paraMtu kevaLI samughAta karanArA kevaLI ke ayogI kevaLI haMmezAM hotA nathI, tethI anAhAraka jIvo azAzvata hovAthI traNa bhaMga thAya che. avedI siddha sarve ya anAhAraka hoya che. (12) zarIra dvAra:40 sasarIrI jIvegiMdiyavajjo tiyabhaMgo / bhAvArtha- samuccaya jIva ane ekendriyane choDIne zeSa sazarIrI nArakI AdimAM bahuvacananI apekSAe traNa bhaMga thAya che. 41 orAliyasarIrIsujIva-maNUsesu tiyabhaMgo / avasesA AhAragA, No aNAhAragA, jesiM atthi orAliyasarIraM / bhAvArtha:- audArika zarIrI samuccaya jIvo ane manuSyomAM traNa bhaMga hoya che. audArika zarIrI zeSa nava daMDakanA jIvo AhAraka hoya che, anAhAraka hotA nathI. A rIte jene audArika zarIra hoya che, tenuM ja kathana karavuM joIe. |42 veuvviyasarIrI AhAragasarIrI ya AhAragA, No aNAhAragA, jesiM atthi| bhAvArtha :- vaikriya zarIrI ane AhAraka zarIrI jIvo AhAraka hoya che, anAhAraka nathI. A kathana jene vaikriya zarIra ane AhAraka zarIra hoya che, tene mATe ja karavuM joIe. |43 teyA-kammagasarIrI jIvegidiyavajjo tiyabhaMgo / asarIrI jIvA siddhA ya No AhAragA, annaahaargaa| bhAvArtha :- samuccaya jIva ane ekendriyane choDIne zeSa 19 daMDakanA taijasazarIrI tathA kArmaNazarIrI jIvomAM traNa-traNa bhaMga hoya che. azarIrI jIva ane siddha, AhAraka nathI paraMtu anAhAraka ja hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM sazarIrI-azarIrI jIvomAM AhAraka-anAhArakanuM kathana che. sazarIrIH- samuccaya jIva sazarIrI paNa hoya ane azarIrI paNa hoya tathA 24 daMDakanA jIvo sazarIrI ja che. temAM ekavacananI apekSAe samuccaya jIva tathA 24 daMDakanA jIva kadAcit AhAraka kadAcit anAhAraka hoya che. aneka jIvonI apekSAe samuccaya jIvo tathA pAMca sthAvara jIvomAM ghaNA jIvo Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | aThThAvIsamuM padaH AhAra : uddezaka-2 | [ 251] AhAraka ane ghaNA jIvo anAhAraka hoya che. temAM anya bhaMga thatA nathI. zeSa 19 daMDakanA jIvomAM AhAraka avasthA zAzvata ane anAhAraka avasthA azAzvata hovAthI traNa bhaMga thAya che. audArika zarIrIH- koI paNa jIvane vigrahagatimAM taijasa-kAzmaNa zarIra ja hoya che. audArika vaikriya ke AhAraka zarIra hotuM nathI, tethI audArika zarIrI jIvomAM vigrahagatinI apekSAe anAhArakapaNuM ghaTita thatuM nathI paraMtu temAM kevaLI samughAta ane ayogI avasthAnI apekSAe anAhArakapaNuM ghaTita thAya che, tethI audArika zarIrI samuccaya jIvo ane manuSyomAM traNa bhaMga thAya che. audArika zarIrI pAMca sthAvara, traNa viksendriya ane tiryaMca paMcendriya te nava daMDakanA jIvomAM kevaLI samudughAta ke ayogI avasthA hotI nathI. tethI te jIvo anAhAraka hotA nathI. A kAraNe audArika zarIrI nava daMDakanA jIvo AhAraka ja hoya che. vaikiya ane AhAraka zarIrI :- nArakI-devatA, tiryaMca paMcendriya tathA manuSya te 16 daMDakanA jIvomAM vaikriya zarIra hoya che ane manuSyanA eka daMDakamAM AhAraka zarIra hoya che. A baMne zarIra vaLAMkavALI vigrahagatimAM hotA nathI. temaja A zarIromAM kevaLI samudyAta ke ayogI avasthA na hovAthI te jIvo anAhAraka hotA nathI, tethI vaikriya ane AhAraka zarIrI jIvo AhAraka ja hoya che. taijasa ane kAmaNa zarIrI - samasta saMsArI jIvone vigrahagatimAM taijasa-kAzmaNa zarIra hoya che. temAM vigrahagatinI apekSAe anAhAraka ane utpanna thayA pachI AhAraka hoya che. temAM samuccaya jIva ane pAMca sthAvaramAM ghaNA jIvo AhAraka ane ghaNA jIvo anAhAraka hoya che, tethI te abhaMgaka che. zeSa 19 daMDakanA jIvomAM traNa-traNa bhaMga thAya che. azarIrIH- siddha jIva azarIrI che, tethI te eka ke aneka jIvo anAhAraka ja hoya che. (13) paryAti dvAra:44 AhArapajjattIpajjattae sarIrapajjattIpajjattae iMdiyapajjattIpajjattae ANApANupajjattIpajjattae bhAsA-maNapajjattIpajjattae eyAsu paMcasu vi pajjattIsu jIvesu maNUsesu ya tiyabhaMgo / avasesA AhAragA, No aNAhAragA / bhAsA-maNapajjattI paMceMdiyANaM, avasesANaM Natthi / bhAvArtha :- AhAra paryApti, zarIra paryAti, indriya paryApti, zvAsocchavAsa paryApti tathA bhASAmanaparyApti; A pAMca (cha) paryAptiothI paryApta samuccaya jIvo ane manuSyomAM traNa-traNa bhaMga hoya che, zeSa sarva jIvo AhAraka hoya che, anAhAraka nathI. temAM bhASA-mana paryApti paMcendriyomAM hoya che, anya jIvomAM hotI nathI. 45 AhArapajjattI apajjattae No AhArae, aNAhArae, egatteNa vi puhatteNa vi| bhAvArtha:- AhAra paryAptithI aparyApta jIva ekavacana ane bahuvacananI apekSAe AhAraka hotA nathI, paraMtu anAhAraka ja hoya che. 46 sarIrapajjattI apajjattae siya AhArae siya aNAhArae / evaM jAva Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para | zrI pannavaNA satra: bhAga-3 bhAsa-maNaapajjattae siya AhArae siya aNAhArae / bhAvArtha :- zarIra paryAptithI aparyAptA eka jIva kadAcita AhAraka, kadAcit anAhAraka hoya che. A ja rIte yAvat bhASA-mana aparyAptaka eka jIva kadAcit AhAraka, kadAcit anAhAraka hoya che. 47 uvarilliyAsu causu apajjattIsu Neraiya-deva-maNUsesu chabbhaMgA, avasesANaM jIvegiMdiyavajjo tiybhNgo|| bhAvArtha :- AhAra aparyApti sivAya zeSa-aMtima indriyAdi cAra paryAptithI aparyAptA nArakI, devatA ane manuSyomAM cha bhaMga thAya che. ekendriyo ane samuccaya jIvomAM abhaMgaka, zeSa sarva jIvomAM traNa bhaMga hoya che. |48 bhAsA-maNapajjattIe apajjattaesu jIvesu paMceMdiyatirikkhajoNiesu ya tiyabhaMgo, Neraiya-deva-maNuesu chabbhaMgA / bhAvArtha :- bhASA-manaparyAptithI aparyAptA samuccaya jIvo ane paMcendriya tiryacomAM traNa bhaMga hoya che. bhASA ane mana paryAptithI aparyApta nairayiko, devo ane manuSyomAM cha bhaMga thAya che. 49 savvapaesu egatta-puhatteNaM jIvAdIyA daMDagA pucchAe bhANiyavvA / jassa jaM atthi tassa taM pucchijjai, jaM patthi taM Na pucchijjai jAva bhAsA-maNapajjattIe apajjattaesu Neraiya-deva-maNuesu ya chabbhaMgA / sesesu tiyabhaMgo / bhAvArtha :- badhA (13) padomAM ekavacana ane bahuvacananI apekSAe samuccaya jIva ane covIza daMDaka anusAra pRcchA karavI joIe. je daMDakamAM je pada saMbhave che, tenI ja pRcchA karavI joIe. je na saMbhave tenI pRcchA na karavI joIe yAvata bhASA-mana paryAptithI aparyAptA nArako, devo ane manuSyomAM cha bhaMga tathA te sivAyanA samuccaya jIvo ane paMcendriya-tiryacomAM traNa bhaMga hoya che. vivecanaH prastuta sUtromAM paryAptA-aparyAptA jIvomAM AhAraka-anAhArakanuM nirUpaNa che. joke zAstromAM paryApti cha mAnavAmAM AvI che. paraMtu ahIM bhASA paryApti ane manaparyApti baMneno ekamAM samAveza karIne pAMca paryAptinuM kathana karyuM che. paryApatA:- svayogya paryAptine pUrNa kare tene paryAptA kahe che. paryAptA jIvomAM vigrahagatinI apekSAe anAhArakapaNuM ghaTita thatuM nathI, paraMtu paryAptA manuSyomAM kevaLI samudyAta ane ayogI avasthAnI apekSAe anAhArakapaNuM ghaTita thAya che. temAM anAhAraka jIvo haMmezAM hotA nathI, tethI samuccaya paryAptA jIvo ane manuSyomAM traNa bhaMga thAya che. jema ke - (1) sarva jIvo AhAraka. jyAre eka paNa jIva kevaLI samudyAta ke ayogIpaNAmAM na hoya tyAre A prathama bhaMga thAya che. (2) aneka jIvo AhAraka, eka jIva anAhAraka. jyAre eka jIva kevaLI samudraghAta ke ayogI avasthAmAM hoya tyAre A bIjo bhaMga ghaTita thAya che. (3) aneka jIvo AhAraka, aneka jIvo Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsam pada : AhAra : uddezaka-2 anAhAraka. jyAre kevaLI samuddAta ke ayogI avasthAmAM aneka jIvo hoya tyAre A trIjo bhaMga ghaTita thAya che. zeSa 19 daMDakanA paryAptA jIvomAM kevaLI samudghAta ke ayogI avasthAnI saMbhAvanA na hovAthI te eka ke aneka jIvo Aparaka ja hoya che. 253 aparyAptA :- svayogya paryAptine pUrNa na kare tene aparyAptA kahe che. AhAra paryAptithI aparyApta H- vaLAMkavALI vigrahagatimAM vartatA jIvo ja AhAra paryAptithI aparyApta hoya che. koIpaNa jIva utpatti sthAnamAM utpanna thaIne turata ja AhAra grahaNa karIne AhAra paryAptithI paryApta thAya che tethI jyAM sudhI te jIva AhAra paryAptithI aparyApta hoya, tyAM sudhI anAhAraka ja hoya che. temAM samasta saMsArI jIvono samAveza thAya che. zarIra paryAptithI aparyAptaH- vigrahagatithI laIne utpatti sthAnane prApta karI, zarIra paryApti pUrNa na kare tyAM sudhI te jIva zarIra paryAptithI aparyApta kahevAya che. te jIvo vaLAMkavALI vigrahagatimAM anAhAraka ane utpattikSetrane prApta thaIne AhAra grahaNa karatA hovAthI zarIra paryAptine pUrNa na kare tyAM sudhI AhAraka hoya che, tethI samuccaya eka jIva athavA 24 daMDakanA eka jIva kadAcit AhAraka ane kadAcit anAhAraka hoya che. aneka jIvonI apekSAe samuccaya jIva ane ekendriyamAM aneka jIvo AhAraka tathA aneka vo anAhAraka hoya che. odha 19 daMDakanA omAM traNa bhaMga thAya che. indriya, zvAsozvAsa ane bhASA-mana paryAptithI aparyApta jIvomAM paNa samuccaya jIvo ane ekendriyomAM aneka jIvo AhAraka ane aneka jIvo anAhAraka hoya che. traNa viklendriya ane tiryaMca paMcendriyomAM traNa bhaMga thAya che. traNa viklenDriyAdi jevomAM utpattinA virahakAlamAM vigrahagatimAM vartanA jIvo haMmezAM hotA nathI paraMtu utpatti sthAnane prApta thayelA aparyAptA jIvo haMmezAM hoya che. te jIvo utpattinA virahakAlanA aMtarmuhUtathI aparyAptAvasthAno aMtarmuhUrta kAla moTo hoya che, tethI utpattinA virahakAlamAM paNa aparyApta jIvo hoya ja che ane tethI ja indriya ane zvAsocchvAsa paryAptithI aparyApta traNa vikalendriya ane tiyaca paMcendriyamAM anAraka jIvo azAzvata ane AhAraka jIvo zAzvata hoya che ane tenA traNa bhaMga thAya che. nArakI, devatA ane manuSyomAM utpattino virahakAla moTo hoya che ane aparyAptAvasthAno kAla nAno che tethI indriyAdi paryAptithI aparyApta vihagatimAM vartatA anAhAraka jIvo ane utpatti sthAnane prApta thayelA aparyApta AhAraka jIvo baMne prakAranA jIvo azAzvata che, tethI temAM cha bhaMga thAya che-- (1) sarva jIvo AhAraka. (2) sarva jIvo anAhAraka. (3) eka jIva AhAraka ane eka jIva anAhAraka. (4) eka jIva AhAraka ane aneka jIvo anAhAraka. (5) aneka jIvo AhAraka ane eka jIva anAhAraka. (6) aneka jIvo AhAraka ane aneka jIvo anAhAraka. 24 daMDakanA jIvomAM pAMca sthAvara jIvone prathama cAra paryApti, traNa viklendriyone prathama pAMca paryApti, nArakI, devatA, tiryaMca paMcendriya ane manuSyone cha paryApti hoya che. je jIvone jeTalI paryApti ke aparyApti hoya, te pramANe tenuM varNana samajavuM. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 T - - - | - \ | \ | | tera dvArA 69 bolamAM AhAraka-anAhAraka (aneka jIvonI apekSAe) - jIva AhAraka |anAhAraka| bhaMga (1) jIvatAra (1) samuccaya jIvo abhaMga pAMca sthAvara jIvo | | abhaMga ---- 19 daMDakanA jIvo kilpa | traNa bhaMga siddha jIvo (2) bhavI kAra-3 bola (1) bhavasiddhika samuccaya jIvo ane abhaMga bhavasiddhika pAMca sthAvara jIvo bhavasiddhika 19 daMDakonA jIvo vikalpa | traNa bhaMga abhavasiddhika samuccaya jIvo ane abhaMga abhavasiddhika pAMca sthAvara jIvo +abhavasiddhika 19 daMDakanA jIvo vikalpa | traNa bhaMga (3) nobhavasiddhika noabhavasiddhika samuccaya jIvo-siddho | X (3) saMNI dvAra-3 (1) saMjJI samuccaya jIvo ane 1 daMDakanA jIvo vikalpa | traNa bhaMga ) asaMjJI samuccaya jIvo ane pAMca sthAvara jIvo 4 | abhaMga traNa vikasendriyo, asaMjJI tiryaMca paMcendriyo kalpa | traNa bhaMga nArakI, bhavanapati, vyaMtara ane manuSyo kalpa | cha bhaMga - - - - -- nosaMjJI noasaMjJI samuccaya jIvo abhaMga nosaMjJI noasaMjJI manuSyo kalpa | traNa bhaMga nosaMjJI noasaMjJI siddho 4) leyA hAra8 bolA (1) salezI samuccaya jIvo, pAMca sthAvara jIvo abhaMga - salezI 19 daMDakanA jIvo ve | traNa bhaMga -7) kRSNa, nIla, kApotalezI pAMca sthAvara jIvo | | abhaMga | tejolezI pRthvI, pANI, vanaspatinA jIvo kalpa | cha bhaMga yathAyogya lezI 19 daMDakanA jIvo vikalpa | traNa bhaMga (8) alezI samuccaya jIvo, manuSyo ane siddho | 4 | | | | | | IT IS DI | | | | | | 4 | | + | -- = = + | | + | Isle lol | + | - x 1 - Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ahAvIsama pada: AhAra: uddezaka-2 255 ] jIva (5) | | | --- siddho | | | | --- | |4 | x| |_| + + | ' 'IS|>TI x | + + |_| + | | | | | | \| | | | \ | | |2| | \| | | | | AhAraka anAhAraka| bhaga daSTi dvAra-3 bola (1) samyagudaSTi samuccaya jIvo abhaMga samyagudaSTi nArakI, devatA, tiryaMca paMcendriya, manuSyo | ja vikalpa | traNa bhaMga samyagudRSTi vikasendriyo vikalpa | vikalpa | bhaMga siddho - - - - - - - mithyAdaSTi samuccaya jIvo, pAMca sthAvara jIvo abhaMga mithyASTi 19 daMDakanA jIvo ve | traNa bhaMga (3) mizra daSTi samuccaya jIvo, 16 paMcendriya daMDakanA jIvo | saMyata hAra-4 bola (1) saMyata samuccaya jIvo, manuSyo vikalpa | traNa bhaMga | (2) saMyatAsaMyata samuccaya jIvo, tiryaMca paMcendriya, manuSyo ) asaMyata samuccaya jIvo, pAMca sthAvara jIvo abhaMga asaMvata 19 daMDakanA jIvo ==== kalpa | traNa bhaMga (4) nosaMyata-noasaMyata siddha kaSAya dvAra-bola (1) sakaSAyI samuccaya jIvo, pAMca sthAvaro abhaMga sakaSAyI 19 daMDakanA jIvo ----- ? kalpa | traNa bhaMga -5) krodhAdi cAra kaSAyI samuccaya jIvo, sthAvaro SE-ELA------ abhaMga vikelendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyo vikalpa | traNa bhaMga krodhayukta nArakI kalpa | traNa bhaMga -- mAna, mAyA, lobhayukta nArakI T vikalpa | cha bhaMga lobhayukta devo vikalpa | traNa bhaMga krodha, mAna, mAyAyukta devo | cha bhaMga akaSAyI samuccaya jIvo | | abhaMga akaSAyI manuSyo kalpa | traNa bhaMga siddho zAna tAra-10 bola (1) samuccaya jJAnI jIvo abhaMga (2-3) mati-zrutajJAnI samuccaya jIvo ane 16 daMDakanA / T hiTa. ----- | vikalpa traNa bhaMga paMcendriya jIvo - - - - - - - - + mati-zrutajJAnI vikalendriyo | vikalpa vikalpa | cha bhaMga | | f== + | | | + | + | | | - - - - - -- -- -- -- + | \| | | | + 21 ||Blol Tal | | | <| + | | | | | | |_| | \| | | | | x| | | Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 (e) jIva (4) avadhijJAnI samuccaya jIvo, nArakI, devo, manuSyo avadhijJAnI tiryaMca paMcendriyo (5) mana:paryavajJAnI samuccaya jIvo, manuSyo (6) kevaLajJAnI samuccaya jIvo kevaLajJAnI manuSyo siddho (7-9)ajJAnI, mati-zruta ajJAnI samuccaya jIvo, sthAvaro 19 daMDakanA jIvo (10) vibhaMgajJAnI samuccaya jIvo, nArakI, devo vibhaMgajJAnI tiryaMca paMcendriyo, manuSyo yoga dvAra--pa bola (1) sagI samuccaya jIvo, sthAvaro 19 daMDakanA jIvo (2) manayogI samuccaya jIvo, 16 DakanA jIvo (3) vacanayogI jIvo, 19 daMDakanA jIvo (4) kAyayogathI javo, sthAvaro 19 daMDakanA jIvo (5) ayogI samuccaya jIvo, manuSyo, siho (10) upayoga dvAra--2 bola (1-2) sAkAra-anAkAra upayogI samuccaya jIvo sthAvaro 19 daMDakanA jIvo (11) veda dvAra--pa bola (1) savedI samuccaya jIvo, svAvaze 19 daMDakanA jIvo (2-3) strIvedI, puruSavedI, samuccaya jIvo, 15 daMDaka (4) napuMsakavedI samuccaya jIvo, sthAvaro nArakI, traNa vikalendriyo, niyaMca paMcendriyo, manuSyo (5) avedI samuccaya jIvo avedI manuSyo siho AhAraka anAhAraka X >IY >> >">|x |< zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 >>]>> viSe. | | | * vikalpe 11 X / vikalpe vikalpe / / vikalpe / / / / / / vikalpe vikalpe vikalpe vikalpa / / / vikalpa vikalpa vikalpe vikalpe bhaMga traNa bhaMga 7| | abhaMga traNa bhaMga abhaMga traNa bhaMga traNa bhaMga abhaMga traNa bhaMga traNa bhaMga traNa bhaMga abhaMga traNa bhaMga abhaMga traNa bhaMga abhaMga traNa bhaMga traNa bhaMga abhaMga traNa bhaMga abhaMga traNa bhaMga Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'aAvIsa pada: AhAra: uddezaka-2 | 257 ] jIva | < | | | | | | |_| | | | | | | | | | | | 4 | \ | \ | \ | \ | \ | \| | | | | | +-- | | - | FkanA jIvo - - -- -- -- ----- -- -- -- -- AhAraka | anAhAraka| bhaMga | (12) zarIra dvAra-7 bola (1) sazarIrI samuccaya jIvo, sthAvaro abhaMga - - - - - - - 19 daMDakanA jIvo kalpa | traNa bhaMga ) audArika zarIrI samuccaya jIvo, manuSyo kalpa | traNa bhaMga sthAvaro, vikasendriyo, tiryaMca paMcendriyo (3) vaikriya zarIrI-jIvo, 16 daMDaka ane vAyukAyanA jI (4) AhAraka zarIrI jIvo, manuSyo (pa-6) taijasa-kArpaNa zarIrI samuccaya jIvo, pAMca sthAvaro abhaMga 19 daMDakanA jIvo kalpa | traNa bhaMga - - (7) azarIrI samuccaya jIvo, siddho (13) paryApti dvAra-12 bola (1-6) paryAptA samuccaya jIvo, manuSyo traNa bhaMga - - - - - - paryAptA 23 daMDakanA jIvo AhAra paryAptithI aparyApta jIvo, 24 daMDaka (8) zarIra paryAptithI aparyApta jIvo, 24 daMDaka kalpa | traNa bhaMga (9-12) Indriya, zvAsocchavAsa bhASA-mana paryAptithI 4 | abhaMga aparyApta sthAvaro traNa vikelendriyo, tiryaMca paMcendriyo vikalpa | traNa bhaMga indriyAdi paryAptithI aparyApta nArako, devo, manuSyo | vikalpa | vikalpa | cha bhaMga * 16 daMDaka = nArakI, devatA, manuSya, tiryaMca paMcendriya, 15 daMDaka = devatA, manuSya, tiryaMca paMcendriya, 17 daMDaka = 16 uparokta + vAyukAya. | | | | || | | |\ | \ | | | | < | | | -- | < | | | che bIjo uddezaka saMpUrNa | che aThThAvIsamuM pada saMpUrNa Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 zrI pannavaNA satra: bhAga-3 ogaNatrIsamuM pada A ja ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka ka . |paricaya A padanuM nAma upayoga pada che. AtmAnI caitanya zakitano prayoga te upayoga che. upayoga, te jIvanuM lakSaNa che. jema dhumADAthI agnine jANI zakAya, dhvajAthI maMdirane jANI zakAya tema upayoga rUpa lakSaNathI jIvane jANI zakAya che. AtmA svayaM jJAna ane darzana svarUpa che. te baMne AtmAnA abhinna guNo che. zrI AcArAMga sUtramAM kahyuM che- ne Ava re vaUM, ne viUMAyA se AyA je AtmA che te vijJAtA che ane je vijJAtA che te ja AtmA che. AtmA svayaM potAnI jJAna-darzana rUpa zaktino prayoga jyAre kare tyAre te upayoga kahevAya che. zAstrakAra jJAna guNanA upayogane sAkAropayoga ane darzana guNanA upayogane anAkAropayoga kahe che. karmanA kSayopazama ane kSaya AdinI taratamatAnA AdhAre sAkAropayoganA pAMca jJAna ane traNa ajJAna rUpa ATha prakAra thAya che tathA anAkAropayoganA cAra darzana rUpe cAra prakAra thAya che. A rIte sAkAropayoganA ATha ane anAkAropayoganA cAra bheda maLIne upayoganA bAra bheda thAya che. pratyeka jIvane potAnI yogyatA anusAra bhinna-bhinna saMkhyAmAM upayoga hoya che. prastuta padamAM samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvomAM prApta thatA upayogonuM varNana karyuM che. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM pada : upayoga 259 ogaNatrIsamuM pada : upayoga (PP/P||P||||||P||P// upayoganA bheda-prabhedaH | | viSe khaM bhaMte ! vone paLatte ? noyamA ! tuviSe vone paLatte, ta jahA - sAgArovaoge ya aNAgArovaoge ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! upayoganA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! be prakAra che, jema ke- sAkAropayoga ane anAkAropayoga. 2 sAgArovaoge NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? gomA ! aTThavihe paNNatte, taM jahA- AbhiNibohiyaNANasAgArovaoge, suyaNANasAgArovaoge, ohiNANasAgArovaoge, maNapajjavaNANasAgArovaoge, kevalaNANasAgArovaoge, maiaNNANasAgArovaoge, suyaaNNANasAgArovaoge, vibhaMgaNANasAgArovaoge / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! sAkAropayoganA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! ATha prakAra che, jema ke- (1) AbhinibodhikajJAna sAkAropayoga (2) zrutajJAna sAkAropayoga (3) avadhijJAna sAkAropayoga (4) mana:paryavajJAna sAkAropayoga (5) kevaLajJAna sAkAropayoga (6) mati ajJAna sAkAropayoga (7) zrutaajJAna sAkAropayoga ane (8) vibhaMgajJAna (avidha ajJAna) sAkAropayoga. 3 aNAgArovaoge NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! cauvvihe paNNatte, taM jahA- cakkhudaMsaNa-aNAgArovaoge, acakkhudaMsaNa-aNAgArovaoge, ohidaMsaNaaNAgArovaoge, kevaladaMsaNa- aNAgArovaoge / evaM jIvANaM pi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! anAkAropayoganA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! cAra prakAra che, jema ke - (1) cakSudarzana anAkAropayoga (2) acakSudarzana anAkAropayoga (3) avadhidarzana anAkAropayoga ane (4) kevaLadarzana anAkAropayoga. A ja pramANe samuccaya jIvonA sAkAropayoganA ATha ane anAkAropayoganA cAra prakAra che. vivecanaH prastuta sUtromAM upayoganA bheda-prabhedanuM kathana che. upayoga- jenA dvArA jIva vastuno bodha karavA mATe pravRtti kare che te upayoga che temaja jIvanI cetanA zaktino eTale ke jJAna-darzana guNano prayoga, te upayoga che. tenA be bheda che- (1) sAkAropayoga ane (2) anAkAropayoga. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 sAkAropayoga / - jJAnanA mAdhyame jIva vastunA bodha mATe pravRtti kare te sAkAropayoga che temAM jIva vividha vicAraNA sahita jANe che. sAkAropayoga jJAnarUpa che. tenA ATha bheda che- pAMca jJAna ane traNa ajJAna. 20 samyagdaSTanA bodhane jJAna ane mithyAtvInA bodhane ajJAna kahe che. jIvanA mati, zruta ane avadhirUpa bodha ja tenA mithyAtva pariNAmanA kAraNe kramazaH mati ajJAna, zruta ajJAna ane vibhagajJAna kahevAya che. manaHparyavajJAna ane kevaLajJAna samakitIne ja thAya che tethI te jJAnarUpa ja che, ajJAnarUpa nathI. anAkAropayoga- cakSu Adi darzanonA mAdhyame jIva vastunA bodha mATe pravRtti kare tene anAkAropayoga kahe che. temAM jIva vastune vizeSa vicAraNA rahita sAmAnyapaNe jANe--jue che. anAkAropayoga darzanarUpa che. tenA cAra bheda che- (1) cakSudarzana (2) acakSudarzana (3) avadhidarzana ane (4) kevaLadarzana. anAkAropayoga sAmAnya darzana rUpa / hovAthI temAM samikatI ane mithyAtvInA darzanamAM koI taphAvata nathI. 24 daMDakanA jIvomAM upayogaH 4 NeraiyANaM bhaMte ! kaivihe uvaoge paNNatte ? goyamA ! duvihe uvaoge paNNatte, taM jahA- sAgArovaoge ya aNAgArovaoge ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! naiyikonA upayoganA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! be prakAra che, jema ke- sAkAropayoga ane anAkAropayoga. 5 NeraiyANaM bhaMte ! sAgArovaoge kaivihe paNNatte ? goyamA ! chavvihe paNNatte, taM jahA- maiNANasAgArovaoge, suyaNANasAgArovaoge, ohiNANasAgarovaoge, maiaNNANasAgArovaoge, suyaaNNANasAgArovaoge, vibhaMgaNANasAgArovaoge / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nairiyakonA sAkAropayoganA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! cha prakAra che, jema ke - (1) matijJAna sAkAropayoga (2) zrutajJAna sAkAropayoga (3) avadhijJAna sAkAropayoga (4) mati ajJAna sAkAropayoga (5) zruta-ajJAna sAkAropayoga ane (6) vibhaMgajJAna sAkAropayoga. 6 NeraiyANaM bhaMte ! aNAgArovaoge kaivihe paNNatte ? noyamA ! tiviSe paLatte, tuM nA- cavadhuravasaLagaLA novone, avanavu daMsaNaaNAgArovaoge, ohidaMsaNaaNAgArovaoge ya / evaM jAva thaNiyakumArANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! naiyikonA anAkAropayoganA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! traNa prakAra che, jema ke- (1) cakSudarzana anAkAropayoga (2) acakSudarzana anAkAropayoga ane (3) avadhidarzana anAkAropayoga. A ja rIte asurakumArathI laIne stanitakumAra sudhI (sAkAropayoga ane anAkAropayoganuM kathana karavuM joIe.) 7 puSivADyALa maMte ! pucchA ? noyamA ! tuviSe vone vaLatte, taM jahA - sAgArovaoge ya aNAgArovaoge ya / Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM pada : upayoga bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyikanA upayoganA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! be prakAra che, jema ke- sAkAropayoga ane anAkAropayoga. 201 8 puDhavikkAiyANaM bhaMte ! sAgArovaoge kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvi paNNatte, taM jahA- maiaNNANe suyaaNNANe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIvonA sAkAropayoganA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! be prakAra che, jema ke- mati ajJAna ane zrutaajJAna. 9 puDhavikkAiyANaM bhaMte ! aNAgArovaoge kaivihe paNNatte ? goyamA ! ege acakkhudaMsaNANAgArovaoge paNNatte / evaM jAva vaNassaikAiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIvonA anAkAropayoganA keTalA prakAra che ? uttarahe gautama ! teone ekamAtra acakSudarzana anAkAropayoga hoya che. A ja rIte yAvat vanaspatikAyika jIvo sudhI jANavuM joIe. 20 veniyALa aMte ! pucchA ? goyamA ! tuviSe vone paLatte / teM nahIMsaagaare aNAgAre ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! beindriya jIvonA upayoganA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! be prakAra che, jema ke- sAkAropayoga ane anAkAropayoga. 11 beiMdiyANaM bhaMte ! sAgArovaoge kaivihe paNNatte ? goyamA ! cauvvihe paNNatte, taM jahA- AbhiNibohiyaNANasAgArovaoge, suyaNANasAgArovaoge, maiaNNANasAgArovaoge, suyaaNNANasAgArovaoge / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! beindriya jIvonA sAkAropayoganA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! cAra prakAra che, jema ke- (1) AbhinibodhikajJAna sAkAropayoga (2) zrutajJAna sAkAropayoga (3) matiajJAna sAkAropayoga ane (4) zrutaajJAna sAkAropayoga. 12 beiMdiyANaM bhaMte ! aNAgArovaoge kaivihe paNNatte ? goyamA ! ege acakkhudaMsaNaaNAgArovaoge / evaM teiMdiyANa vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! beindriya jIvonA anAkAropayoganA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! teone eka acakSudarzana anAkAropayoga hoya che. A ja rIte teindriyomAM paNa jANavuM. 13 cauriMdiyANa vi evaM ceva / NavaraM- aNAgArovaoge duvihe paNNatte, taM jahAcakkhudaMsaNaaNAgArovaoge ya acakkhudaMsaNaaNAgArovaoge ya / bhAvArtha:- caurendriya jIvonA viSayamAM paNa A ja pramANe samajavuM. temAM vizeSatA e che ke caurendriyanA anAkAropayoganA be prakAra che, jema ke- (1) cakSudarzana anAkAropayoga ane (2) acakSudarzana anAkAropayoga. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ rara ] zrI pannavaNA sua: bhAga-3 14 paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM jahA NeraiyANaM / maNussANaM jahA ohie uvaoge bhaNiyaM taheva bhANiyavvaM / vANamaMtara-joisiya-vemANiyANaM jahA NeraiyANaM / bhAvArtha :- paMcendriya tiryacomAM upayoganuM kathana nairayikonI samAna jANavuM. manuSyomAM upayoganuM kathana samuccaya jIvonA upayoganI jema jANavuM joIe. vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnikonA sAkAropayoga anAkAropayoga saMbaMdhI kathana nairayikonI samAna jANavuM joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvomAM upayoganuM nirUpaNa che. sAkAropayoga :- koI paNa saMsArI jIvone ochAmAM ochA matiajJAna ane zrataajJAna A be ajJAna hoya che. jo te jIva samakitI hoya, to tene mati-zruta, te be jJAna hoya che. nArakI ane devatAne janmathI ja avadhijJAna athavA virbhAgajJAna hoya che. avadhi ke virbhAgajJAna te baMne ya paMcendriya jIvone ja hoya che. saMjJI tiryaMca paMcendriya ane karmabhUminA garbhaja manuSyomAMthI keTalAkane ja saMyama-tapanI sAdhanAthI ke kSayopazama bhAvathI avadhijJAna athavA virbhAgajJAna prApta thAya che. sarva saMjJI tiryaMca ke manuSyone avadhijJAna ane virbhAgajJAna hotA nathI. karmabhUminA garbhaja manuSyomAMthI keTalAka saMyata manuSyone mana:paryavajJAna temaja kevaLajJAna pragaTa thAya che. anya traNe gatinA jIvone A be jJAna hotA nathI. anAkAropayoga - samasta saMsArI jIvone acakSudarzana, caurendriya ane paMcendriya jIvone cakSudarzana, avadhijJAnI ke virbhAgajJAnIne avadhidarzana ane kevaLajJAnIne kevaLadarzana hoya che. 24 daMDakanA jIvomAM upayoga koSTakathI jANavA. sUtrakAre pratyeka daMDakanA jIvomAM samuccaya upayoganuM kathana karyuM che te bhAvArthathI spaSTa che paraMtu anya AgamonA saMdarbhathI tenI vizeSatA A pramANe samajavInArakI- samuccaya nArakImAM traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana, A nava upayoga hoya che. sAtamI narakanA aparyAptA- te ekAMta mithyAtvI che tethI temAM traNa ajJAna ane traNa darzana, A cha upayoga hoya che. devatAnA 13 daMDaka samuccaya devomAM traNa jJAna,traNa ajJAna ane traNa darzana, A nava upayoga hoya che. paramAdhAmI ane kivISI devo- ekAMta mithyAtvI hovAthI temAM traNa ajJAna ane traNa darzana, A che upayoga che. anAravimAnanA devo- ekAMta samakitI hovAthI temAM traNa jJAna ane traNa darzana, A che upayoga hoya che. tiryaMca paMcendriya- samuccaya tiryaMca paMcendriyamAM traNa jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzana, A nava upayoga hoya che. asalI tiryaMca pacekiyatemAM avadhijJAna ke virbhAgajJAna na hovAthI be jJAna, be ajJAna ane be darzana, A cha upayoga hoya che. asaMzI tiryaMca paMcendriyane aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samakti hovAthI be jJAna hoya che. paryAptAvasthAmAM ekAMta mithyAtvI hovAthI mAtra be ajJAna ane be darzana hoya che. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM pada : upayoga manuSya- samuccaya manuSyomAM bAra upayoga hoya che, te kathana karmabhUminA garbhaja manuSyonA paryAptAnI apekSAe che. 30 akarmabhUminA yugalika manuSyomAM be jJAna, be ajJAna ane be darzana, A cha upayoga hoya che. pa6 aMtaradvIpanA yugalika manuSya- ekAMta mithyAtvI hovAthI temAM be ajJAna, bai darzana, A cAra upayoga hoya che. saMmUrcchima manuSyo- ekAMta mithyAtvI hovAthI temAM paNa be ajJAna ane be darzana, A cAra upayoga hoya che. da 24 daMDakanA jIvomAM upayoga :- sAropayoga jIva | samuccaya jIvo nArakI, devatA, tiryaMca paMcendriya pAMca sthAvara beindriya, taiindriya caundriya, asalI niyaMca paMcendriya karmabhUminA gamaMja manuSyo saMmUrcchima manuSyo 70 akarmabhUminA yugalika manuSyo paH naradIpanA yugalika manuSyo 8 | 5 jJAna + 3 ajJAna 3 jJAna + 3 ajJAna 2 ajJAna 2 jJAna, 2 ajJAna 4 2 jJAna, 2 ajJAna 8 5 jJAna, 3 ajJAna 2 ajJAna 4 2 jJAna, 2 ajJAna ajJAna anAkArapayoga karyo 4 darzana 3 darzana 1 acakSu darzana 1 acakSudarzana 2 cakSu, acakSu 4 darzana 2 darzana 2 darzana 2 darzana kAraNa 12 |sarva daMDakanA jIvono samAveza thAya che. 9 3 5 4 S 23 12 | ekathI cauda badhA guNasthAna hoya che. 4 samakitI ane mithyAtvI baMne prakAranA vo hoya che. mana paryavajJAna, kevaLajJAna ane kevaLadarzana nathI. ekAMta mithyAtvI hovAthI be ajJAna ane eka ja indriya hovAthI mAtra acadarzana hoya. apaSTatAvasthAmAM samyagdaSTi hoya tethI be jJAna, paryAptAvasthAmAM be ajJAna. caurendriya, paMcendriya jIvone cakSurindriya hovAthI cakSudarzana vadhe. ekAMta mithyAtvI che samyagdaSTi-mithyAdaSTi baMne hoya. yugalikone avadhijJAnAdi hotA nathI. ekAMta mithyAtvI hovAthI jJAna nathI. ra4 daMDakanA jIvomAM upayoganuM kAraNa : 15 jIvA NaM bhaMte ! kiM sAgArovauttA aNAgArovauttA ? goyamA ! sAgArovauttA vi aNAgArovaThattA vi se keNadveNaM bhaMte / evaM vuccai jIvA sAgArovaThattA vi aNAgArovauttA vi ? goyamA ! je NaM jIvA AbhiNibohiyaNANa suyaNANa ohiNANa-maNa- kevalamai aNNANa suya aNNANa vibhaMgaNANovaThattA te NaM jIvA sAgArovaDattA, jeNaM jIvA cakkhudaMsaNa- acakkhudaMsaNa- ohidaMsaNa kevaladaMsaNovaThattA te NaM jIvA aNAgArovauttA, Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 24] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai jIvA sAgArovauttA vi aNAgArovauttA vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jIvo zuM sAkAropayogayukta hoya che ke anAkAropayogayukta hoya che? uttara- he gautama! jIvo sAkAropayogathI upayukta paNa hoya che ane anAkAropayogathI upayukta paNa hoya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jIvo sAkAropayogayukta paNa hoya che ane anAkAropayoga yukta paNa hoya che? uttara- he gautama! je jIvo Abhinibodhika jJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevaLa jJAna, tathA mati ajJAna, zrutaajJAna ane virbhAgajJAnanA upayogavALA hoya che, teo sAkAropayogayukta kahevAya che. je jIvo cakSudarzana, acakSudarzana,avadhidarzana ane kevaLadarzananA upayogayukta hoya che, teo anAkAropayogayukta kahevAya che. tethI he gautama! ema kahevAya che ke jIvo sAkAropayogayukta paNa hoya che ane anAkAropayogayukta paNa hoya che. 16 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM sAgarovauttA aNAgArovauttA ? goyamA ! NeraiyA sAgArovauttA vi aNAgArovauttA vi / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! je NaM NeraiyA AbhiNibohiyaNANa-suya-ohiNANa-maiaNNANa-suyaaNNANa-vibhaMgaNANovauttA te NaM NeraiyA sAgArovauttA / je NaM NeraiyA cakkhudasaNaacakkhudasaNa-ohidasaNovauttA te NaM NeraiyA aNAgArovauttA, se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai jAva sAgarovauttA vi aNAgArovauttA vi / evaM jAva thnniykumaaraa| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! nairayiko zuM sAkAropayogayukta hoya che ke anAkAropayogayukta hoya che? uttara- he gautama! nairayiko sAkAropayogayukta paNa hoya che ane anAkAropayogayukta paNa hoya che. prazna- he bhagavana! tenuM zuM kAraNa che ke nairayiko sAkAropayogayukta paNa hoya che ane anAkAro:yogayukta paNa hoya che. uttara- he gautama ! je nairayiko AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna tathA matiajJAna, zrataajJAna ane virbhAgajJAnanA upayogathI yukta hoya che, teo sAkAropayogayukta hoya che ane je nairayiko cakSudarzana, acakSudarzana ane avadhidarzananA upayogathI yukta che, teo anAkAropayogayukta kahevAya che. tethI he gautama ! ema kahevAya che ke nairayiko sAkAropayogayukta paNa hoya che ane anAkAropayogayukta paNa hoya che. A ja rIte svanitakumAro sudhI jANavuM joIe. 17 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! taheva jAva je NaM puDhavikAiyA maiaNNANa-suyaaNNANovauttA te NaM puDhavikAiyA sAgArovauttA, je NaM puDhavikAiyA acakkhudasaNovauttA te NaM puDhavikkAiyA aNAgArovauttA / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai jAva vaNassaikAiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyiko zuM sAkAropayogayukta hoya che ke anAkAropayogayukta hoya che? uttara- he gautama! pUrvavat jANavuM yAvatu je pRthvIkAyiko matiajJAna ane zrutaajJAnanA Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM pada : upayoga upayogathI yukta hoya che, teo sAkAropayogayukta hoya che tathA je pRthvIkAyiko acakSudarzananA upayogathI yukta hoya che, teo anAkAropayogayukta hoya che. tethI he gautama ! ema kahevAya che ke pRthvIkAyika jIvo sAkAropayogayukta paNa hoya che ane anAkAropayogayukta paNa hoya che. 25 18 beiMdiyA NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jAva je NaM beiMdiyA AbhiNibohiyaNANasuyaNANa-maiaNNANa-suyaaNNANovauttA te NaM beiMdiyA sAgarovauttA / je NaM beiMdiyA acakkhudaMsaNovauttA te NaM beiMdiyA aNAgArovaDattA, se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai / evaM jAva cauriMdiyA / NavaraM cakkhudaMsaNaM abbhahiyaM cauriMdiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! beindriya jIvonA upayoga viSayaka pUrvavat kAraNa sahita prazna ? * uttara- he gautama ! yAvat je beindriyo AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, matiajJAna ane zrutaajJAnanA upayoga yukta hoya che, tethI teo sAkAropayogayukta hoya che ane je beindriyo acakSudarzananA upayogathI yukta hoya che, teo anAkAropayogayukta hoya che. tethI gautama ! ema kahevAya che ke beindriya jIvo sAkAropayogayukta paNa hoya che ane anAkAropayogayukta paNa hoya che. A ja rIte teindriya ane caurendriyanA upayoganA viSayamAM paNa jANavuM joIe. temAM vizeSatA e che ke caurendriya jIvomAM cakSudarzana adhika kahevuM joIe. 19 paMceMdiyatirikkhajoNiyA jahA NeraiyA / maNUsA jahA jIvA / vANamaMtarajoisiya-vemANiyA jahA NeraiyA / bhAvArtha :- paMcendriya tiryaMcayonika jIvonA upayoganuM kathana naiyikonI samAna jANavuM. manuSyonA upayoganuM kathana samuccaya jIvonI samAna jANavuM. vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnikadevonA upayoganuM kathana nairiyakonI samAna jANavuM. vivecana : prastuta sUtromAM samuccayajIvo ane covIza daMDakavartI jIvomAM sAkAropayogayukta ane anAkAropayogayuktanuM kathana karavAmAM AvyuM che. te bhAvArthathI spaSTa che ke jJAna-ajJAnanA upayogathI jIva sAkAropayogayukta kahevAya che ane darzananA upayogathI jIva anAkAropayogayukta kahevAya che. 5 ogaNatrIsamuM pada saMpUrNa // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrI pannavaNA satra: bhAga-3 trIsamuM pada : : : : : : 2 paricaya ki: 8 9 : : : : : : : A padanuM nAma paDyutApada che. vizeSa prakAranA bodhane arthAt saikAlika bodhane pazyatA kahe che. prakRSTa IkSaNa-prakRSTa darzanane pazyatA kahe che. pazyatA jJAna pariNAma svarUpa ja che paraMtu temAM saikAlika bodhanuM ja grahaNa thAya che. mAtra vartamAnakAlIna bodha hoya, to tenuM grahaNa pazyatAmAM thatuM nathI. matijJAna ane mati ajJAnamAM saikAlikabodha nathI temaja acakSudarzanamAM prakRSTa bodha nathI, tethI te traNeno samAveza pazyatAmAM thato nathI. A kAraNe upayoganA bAra bheda che ane pazyatAnA nava bheda ja thAya che. sutrakAre upayoganI jema pazyatAnA bheda-prabhedanuM kathana karIne tyAra pachI samuccaya jIvo ane 24 daMDakanA jIvomAM pazyatAnuM nirUpaNa karyuM che. kevaLI bhagavAnanA upayoganI kamikatA- chaghasthone pahelA darzana upayoga ane tyAra pachI jJAnopayoga hoya che. A rIte baMne upayoga kramika hoya che. te ja rIte kevaLI bhagavAnane paNa jJAna ane darzana baMne upayoga kramika ja hoya che. sUtrakAre sAkAra ane anAkAra baMne upayogane paraspara pratipakSI darzAvatAM chadmasthonI jema kevaLI bhagavAnanA baMne upayoganI kramikatA pragaTa karI che. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsa pada: pazyatA [ 267 ] -trIsamuM pada: pazyatA7222222222222 pazyatAnA bheda-prabhedonI prarUpaNA:| 1 kaivihA NaM bhaMte ! pAsaNayA paNNattA ? goyamA ! duvihA pAsaNayA paNNattA, ta jahA- sAgArapAsaNayA aNAgArapAsaNayA ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! pazyatAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! be prakAra che, jema ke - sAkArapazyatA ane anAkArapazyatA. | 2 sAgArapAsaNayA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA ? goyamA ! chavvihA paNNattA, taM jahA- suyaNANasAgArapAsaNayA, ohiNANasAgArapAsaNayA, maNapajjavaNANasAgArapAsaNayA, kevalaNANasAgArapAsaNayA, suyaaNNANasAgArapAsaNayA, vibhaMgaNANasAgArapAsaNayA / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan! sAkArapazyatAnA keTalA prakAra che? - uttara- he gautama ! cha prakAra che, jema ke- (1) zrutajJAna sAkArapazyatA, (2) avadhijJAna sAkArapazyatA, (3) mana:paryavajJAna sAkArapazyatA, (4) kevaLajJAna sAkArapazyatA, (5) zrutaajJAna sAkArapazyatA ane (6) virbhAgajJAna sAkArapazyatA. | 3 aNAgArapAsaNayA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA ? goyamA ! tivihA paNNattA,taM jahA- cakkhudasaNaaNAgArapAsaNayA, ohidasaNaaNAgArapAsaNayA, kevaladasaNaaNAgArapAsaNayA / evaM jIvANaM pi / bhAvArtha-ana- he bhagavanuM ! anAkArapazyatAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! traNa prakAra che, jema ke - (1) cakSudarzana anAkArapazyatA, (2) avadhidarzana anAkArapazyatA ane (3) kevaLadarzana anAkArapazyatA. A ja rIte samuccaya jIvomAM paNa nava prakAranA pazyatA kahevA joIe. vivecana : prastuta sUtromAM jJAnanA ja pariNAma svarUpa "pazyatA nA bheda-prabhedanuM varNana che. pa tA- A zabda zil... "jovuM' dhAtuthI banyo che paraMtu ahIM pazyatA zabda upayoganI jema sAkAra ane anAkAra baMne prakArano bodhaka che. saikAlika ane spaSTa darzanarU5 bodhane pazyatA kahevAya che. tenA paNa be bheda che- sAkAra pazyatA ane anAkAra pazyatA. sAkAra pazyatA- vastuno traNe kAla viSayaka vizeSa rUpe athavA spaSTa rUpe bodha thAya, te sAkAra pazyatA che, tenA cha bheda A pramANe che- (1) zrutajJAna (2) avadhijJAna (3) mana:paryavajJAna (4) kevaLajJAna Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 zrI pannavaNA sUa: bhAga-3 (5) zrutaajJAna ane (6) virbhAgajJAna. anAkAra pazyatA- spaSTatara prekSaNa-darzanane anAkAra pazyatA kahe che, tenA traNa bheda che- (1) cakSudarzana (2) avadhidarzana (3) kevaLadarzana. upayoga ane pazyatAmAM aMtara :upayoga pazyatA (1) sAkAra upayoga saikAlika ane vartamAnakAlIna bane T(1) sAkAra pazyatA saikAlika bhAvone jANe che. prakAranA bhAvone jANe che. (mAtra vartamAnakAlIna bodha, hoya to te pazyatA nathI) (2) anAkAra upayoga spaSTa-spaSTatara baMne prakAranA |(2) anAkAra pazyatA spaSTatara bhAvone ja jANe che. bhAvone jANe che. (3) upayoganA 12 bheda che - (3) pazyatAnA 9 bheda che - sAkAra upayoganA - sAkAra pazyatAnA - 6 anAkAra upayoganA - 4 anAkAra pazyatAnA - 3 12 prakAranA upayoga 9 prakAranA pazyatA matijJAna ane matiajJAna vartamAnakAlIna viSayane ja grahaNa kare che. A baMne indriya janya jJAna che. indriyo vartamAna viSayane ja grahaNa karI zake che. vRttikAre matijJAnanI vyAkhyA karatA gAthA rajU karI che. temAM matijJAnane vartamAnakAlIna kahyuM che. jema ke - jamavaggahAdirUvaM; paccupaNNAvatthugAhagaM loe| 0i mo mitaM, tamavidha veMti vRtti. vartamAna vastune grahaNa karanAra indriya ane mananA nimittathI thatA avagrahAdirUpa bodhane abhinibodhika jJAna kahe che.. A rIte matijJAna ane matiajJAna mAtra vartamAna kAlIna hovAthI tenI pazyatAmAM gaNanA nathI. zrutajJAna ane zrutajJAna atIta, anAgata bhAvone jANe che; avadhijJAna ane virbhAgajJAna atIta, anAgata asaMkhyAta utsarpiNI, avasarpiNI kAlanA rUpI padArthone jANe che; mana:paryavajJAna palyanA asaMkhyAtamA bhAganA atIta, anAgata kAlane jANI zake che ane kevaLajJAna sarvakAlanA viSayane jANe che. A rIte cAra jJAna ane be ajJAna saikAlika viSayane grahaNa karatA hovAthI tenI pazyatA ane upayoga baMnemAM gaNanA karavAmAM Ave che. acakSu darzanamAM spaSTatara bodha thato nathI, tethI tenI gaNanA pazyatAmAM nathI. cakSu, avadhi ane kevaLadarzanamAM spaSTatara bodha che, tethI tenI gaNanA pazyatA ane upayoga baMnemAM karavAmAM Ave che. ra4 daMDakanA jIvomAM pazyatA - | 4 raiyANaM bhaMte ! kaivihA pAsaNayA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA, ta jahA- sAgArapAsaNayA ya aNAgArapAsaNayA ya / / bhAvArtha - prazna- he bhagavanuM ! nairayika jIvone keTalA prakAranA pazyatA hoya che? uttara- he gautama! be prakAranA pazyatA hoya che, jema ke - sAkArapazyatA ane anAkArapazyatA. | 5 raiyANaM bhaMte ! sAgArapAsaNayA kaivihA paNNattA ? Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | trIsamuM pada pazyatA [ 29 ] goyamA ! cauvvihA paNNattA, taM jahA- suyaNANasAgArapAsaNayA, ohiNANasAgArapAsaNayA, suyaaNNANasAgArapAsaNayA, vibhaMgaNANasAgArapAsaNayA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! nairayikone keTalA prakAranA sAkArapazyatA hoya che? uttara- he gautama! cAra prakAranA sAkArapazyatA hoya che, jema ke - (1) zrutajJAna sAkArapazyatA (2) avadhijJAna sAkArapazyatA (3) zrataajJAna sAkArapazyatA ane (4) virbhAgajJAna sAkArapazyatA. |6 raiyANaM bhaMte ! aNAgArapAsaNayA kaivihA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA,ta jahA- cakkhudasaNaaNAgArapAsaNayA ya ohidasaNaaNAgArapAsaNayA ya / evaM jAva thaNiyakumAra / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayikone keTalA prakAranA anAkArapazyatA hoya che? uttara- he gautama! be prakAranA pazyatA hoya che, jema ke - (1) cakSudarzana anAkArapazyatA ane (2) avadhidarzana anAkArapazyatA. A ja rIte svanitakumAro sudhInA devonA pazyatA jANavA joIe. | 7 puDhavikkAiyANaM bhaMte ! kaivihA pAsaNayA paNNattA ? goyamA ! egA sAgArapAsaNayA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! pRthvIkAyika jIvone keTalA prakAranA pazyatA hoya che ? uttara- he gautama! te jIvone eka sAkArapazyatA hoya che. | 8 puDhavikkAiyANaM bhaMte ! sAgArapAsaNayA kaivihA paNNattA ? goyamA ! egA suyaaNNANasAgArapAsaNayA paNNattA / evaM jAva vaNassaikAiyANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! pRthvIkAyika jIvone sAkArapazyatA keTalA prakAranA hoya che? uttarahe gautama ! te jIvone ekamAtra zrataajJAna sAkArapazyatA hoya che. A ja rIte vAvata vanaspatikAyika sudhI jIvonA pazyatA jANavA joIe. | 9 beiMdiyANaM bhaMte ! kaivihA pAsaNayA paNNattA ? goyamA ! egA sAgArapAsaNayA paNNattA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! beindriya jIvone keTalA prakAranA pazyatA hoya che ? uttara- he gautama! te jIvone ekamAtra sAkArapazyatA hoya che. 10 beiMdiyANaM bhaMte ! sAgArapAsaNayA kaivihA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA- suyaNANasAgArapAsaNayA ya suyaaNNANasAgArapAsaNayA ya / evaM teiMdiyANa vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! beindriya jIvone sAkArapazyatA keTalA prakAranA hoya che? uttara- he gautama! te jIvone be prakAranA sAkArapazyatA hoya che, jema ke - zrutajJAna sAkArapazyatA ane (2) zrutaajJAna sAkArapazyatA. A ja rIte te indriya jIvonI paNa vaktavyatA jANavI joIe. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 66 varjiniyALa maMta ! pu ? jovamA ! tuvidA paLattA ! tuM bahA- sArapaasnnyaa ya aNAgArapAsaNayA ya / sAgArapAsaNayA jahA beiMdiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! caurendriya jIvone keTalA prakAranA pazyatA hoya che ? * 200 uttarano gautama ! be prakAranA pazyatA hoya che, jema ke - sAkArapazyatA ane anAkArapazyatA. te jIvone sAkArapatA beindriyanA sAkArapazyatAnI samAna jANavA joIe. 12 cauriMdiyANaM bhaMte ! aNAgArapAsaNayA kaivihA paNNattA ? goyamA ! egA cakkhudaMsaNaaNAgArapAsaNayA paNNattA / maNUsANaM jahA jIvANaM / sesA jahA NeraiyA jAva vemANiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! caurendriya jIvone keTalA prakAranA anAkArapazyatA hoya che ? uttara- he gautama ! ekamAtra catudarzana anAkArapazyatA hoya che. manuSyomAM baMne prakAranA pazyatA samuccaya jIvonI samAna che. vaimAnika paryaMta zeSa daMDakomAM pazyatA saMbaMdhI kathana nairiyakonI samAna jANavA. vivecanaH 24 daMDakanA jIvomAM 9 pazyatA :- [bAra prakAranA upayogamAMthI matijJAna, matiajJAna ane acasudarzana nathI.] jIva kula kAraNa sAkAra pazyatA S |samuccaya jIvo nArakI, devatA ane saMjJI tiryaMca pAMca sthAvara bendriya, meindriya phorendriya ane maMdI tiryaMca paMcendriya karmabhUminA garbhaja manuSya saMpUrNima manuSya 30 akarmabhUminA yugalika manuSya 56 aMtarIpanA yugalika manuSya zrutajJAna, zrutaajJAna 4 jJAna + 2 ajJAna 4 2 2 jJAna + 2 ajJAna | cakSu-adhi. 1 X zruta ajJAna 2 ra zrutajJAna, zrutaajJAna S 1 zruta ajJAna ra nAna, anazAna anAkAra pazyatA--3 1 zrutaajJAna 3 darzana X 1 catudarzana 3 1 cakSudarzana 1 catudarzana 1 catudarzana 9 S 1 2 3 9 2 3 2 sarva daMDakanA jIvono samAveza hovAthI sarve pazyatA che. mana:paryava jJAna, kevaLatAna, kevaLa darzana nathI. upayoga 3 hoya paraMtu pazyatA eka ja che. pAMca upayoga hoya temAMthI pazyatA be ja hoya cakSudarzana vadhe che. sarva guNasthAna hovAthI sarva pazyatA hoya upayoga 4 hoya, paNa pazyatA be ja hoya upayoga 6 hoya, paNa pazyatA traNa ja hoya ekAMta micyAtvI hovAthI zrutajJAna nathI. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM pada H pazyatA covIza daMDakanA jIvomAM pazyatAnuM kAraNa : 13 jIvA NaM bhaMte! kiM sAgArapassI aNAgArapassI ? goyamA ! jIvA sAgArapassI vi aNAgArapassI vi / se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai - jIvA sAgArapassI vi aNAgArapassI vi ? 271 goyamA ! je NaM jIvA suyaNANI ohiNANI maNapajjavaNANI kevalaNANI suyaaNNANI vibhaMgaNANI te NaM jIvA sAgArapassI, je NaM jIvA cakkhudaMsaNI ohidaMsaNI kevaladaMsaNI te NaM jIvA aNAgArapassI, se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai - jIvA sAgArapassI vi aNAgArapassI vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jIva sAkArapazyatAvALo hoya che ke anAkArapazyatAvALo hoya che ? uttara- he gautama ! jIva sAkArapazyatAvALo paNa hoya che ane anAkArapazyatAvALo paNa hoya che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke jIva sAkArapazyatAvALo paNa hoya che ane anAkArapazyatAvALo paNa hoya che. uttara- he gautama ! je jIvo zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI, kevaLajJAnI, zrutaajJAnI ane vibhaMgajJAnI hoya che, teo sAkAra5zyatAvALA kahevAya che ane je jIvo cakSudarzanI, avadhidarzanI ane kevaLadarzanI hoya che, teo anAkArapazyatAvALA hoya che. tethI he gautama ! e pramANe kahyuM che ke jIvo sAkArapazyatAvALA paNa hoya che ane anAkArapazyatAvALA paNa hoya che. 14 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM sAgArapassI aNAgArapassI ? goyamA ! evaM ceva, NavaraM - sAgArapAsaNayAe maNapajjavaNANI kevalaNANI Na vuccaMti, aNAgArapAsaNayAe kevaladaMsaNaM Natthi / evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! naiyiko sAkArapazyatAvALA che ke anAkArapazyatAvALA che ? . uttara- he gautama ! pUrvavat baMne prakAranA pazyatAvALA hoya che paraMtu naiyikomAM sAkArapazyatAmAM mana:paryavajJAnI ane kevaLajJAnI nathI ane anAkArapazyatAmAM kevaLadarzanI nathI. A ja rIte stanitakumAro sudhI jANavuM joIe. 1 puvivADyALa maMte ! pucchA ? goyamA ! pulivAvA sArapakSI, jo aNAgArapassI / se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! puDhavikkAiyANaM egA suyaaNNANasAgArapAsaNayA paNNattA, se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai / evaM jAva vaNassaikAiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIvo sAkAra pazyatAvALA hoya che ke anAkAra pazyatAvALA hoya che ? uttara- he gautama ! pRthvIkAyika jIvo sAkArapazyatAvALA hoya che, anAkArapazyatA vALA nathI. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27ra zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke pRthvIkAyika jIvo sAkArapazyatAvALA che, anAkAra pazyatAvALA nathI? uttara- he gautama! pRthvIkAyikomAM ekamAtra zrutaajJAna sAkArapazyatA hoya che. tethI he gautama ! ema kahevAya che ke pRthvIkAyika jIvo sAkArapazyatAvALA che, anAkAra pazyatAvALA nathI. A ja rIte aplAyikathI laIne vanaspatikAyiko sudhI jANavuM joIe. |16 beiMdiyANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! sAgArapassI, No aNAgArapassI / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! beiMdiyANaM duvihA sAgArapAsaNayA paNNattA / taM jahA- suyaNANasAgArapAsaNayA ya suyaaNNANasAgArapAsaNayA ya / se teNaTeNaM goyamA ! evaM qq I tva teliyA viI bhAvArtha -prazna- he bhagavan! beIndriya jIvo sAkArapazyatAvALA che ke anAkArapazyatAvALA che? uttara- he gautama! teo sAkArapazyatAvALA che, anAkArapazyatAvALA nathI. prazna- he bhagavana! tenuM zuM kAraNa che ke beindriya jIvo sAkArapazyatAvALA che, anAkArapazyatA vALA nathI? uttara- he gautama! beindriya jIvone be prakAranA sAkAra pazyatA hoya che, yathA- zrutajJAna sAkAra pazyatA ane zrutaajJAna sAkArapazyatA. tethI he gautama ! ema kahevAya che ke beindriya sAkArapazyatAvALA che, anAkArapazyatAvALA nathI. A ja rIte te indriya jIvonA viSayamAM paNa kathana karavuM joIe. 17 cauriMdiyANaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! cauriMdiyA sAgArapassI vi aNAgArapassI vi / se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! je NaM cauridiyA suyaNANI suyaaNNANI te NaM cauridiyA sAgArapassI, je NaM cauridiyA cakkhudaMsaNI te NaM cauridiyA aNAgArapassI / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai / maNUsA jahA jIvA / avasesA jahA NeraiyA jAva vemaanniyaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! caurendriyanI pazyatA viSayaka pUrvavat prazno? uttara- he gautama! corendriya jIvone sAkArapazyatA ane anAkArapazyatA paNa hoya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke caurendriya jIvone sAkAra ane anAkAra pazyatA hoya che? uttara- he gautama! caurendriyajIvo zrutajJAnI ane zrutaajJAnI hoya che, tethI te sAkAra pazyatAvALA ane te cakSudarzanI che, tethI anAkArapazyatAvALA che. tethI he gautama! e pramANe kahyuM che ke caurendriyo sAkArapazyatAvALA paNa che ane anAkArapazyatAvALA paNa che. manuSyonuM pazyatA saMbaMdhita kathana samuccaya jIvonI samAna jANavuM. zeSa vaimAnika sudhInA jIvonA pazyatA nairayikonI samAna jANavA joIe. kevaLImAM baMne upayoganI kramikatA :18 kevalI NaM bhaMte ! imaM rayaNappabhaM puDhavi AgArehiM heUhiM uvamAhiM diTuMtehiM Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsama pada:pazyatA | 273 | vaNNehiM saMThANehiM pamANehiM paDoyArehiM jaM samayaM jANai taM samayaM pAsai jaM samayaM pAsai taM samayaM jANai ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- kevalI NaM imaM rayaNappabhaM puDhaviM AgArehiM jAva jaM samayaM jANai No taM samayaM pAsai, jaM samayaM pAsai No taM samayaM jANai? goyamA ! sAgAre se NANe bhavai, aNAgAre se dasaNe bhavai / se teNaTeNaM jAva No taM samayaM jANai / evaM jAva ahesattamaM / evaM sohammaM kappaM jAva accuyaM gevejjagavimANe aNuttaravimANe IsIpabbhAraM puDhaviM paramANupoggalaM dupaesiyaM khadhaM jAva aNaMtapaesiya khadha / bhAvArtha:--- bhagavana!zavaNazAnIsAratnaprabhA ethvIne sAkArothI,tumaothI, 64mAothI, dAMtothI, varSothI, saMsthAnothI, pramANothI ane pratyAvatArothI pUrNa rUpe- cAre bAjuthI je samaye jANe che,te samaye mecha? tathA samaye mecha,te samaye cha? 6ttara- gautama! tebhAzaya nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke kevaLI bhagavAna ratnaprabhA pRthvIne AkArothI yAvatuM pratyAvatArothI je samaye jANe che te samaye jotA nathI ane je samaye jue che te samaye jANatA nathI? - uttara- he gautama! je sAkAra che, te jJAna che ane je anAkAra che te darzana che, tethI je samaye jJAna hoya, te samaye darzana thatuM nathI ane je samaye darzana thAya che, te samaye jJAna thatuM nathI. tethI he gautama! e pramANe kahevAya che ke kevaLajJAnI je samaye jANe che te samaye jotA nathI bhAvatu je samaye jue che te samaye jANatA nathI. A ja rIte zarkarApRthvIthI adhaHsaptama(sAtamI) naraka pRthvI sudhI ane saudharma kalpathI azrutakalpa sudhI, raiveyaka vimAna, anuttara vimAna, ISaprAgabhArA pRthvI, paramANu pudgala, DhipradezI skaMdha vAva anaMtapradezI DhaMdha Adi pratyeka padArthonA jANavA ane jovAnA viSayamAM jANavuM joIe. |19| kevalI NaM bhaMte / imaM rayaNappabhaM paDhaviM aNAgArehiM aheUhiM aNavamAhiM aditehiM avaNNehiM asaMThANehiM apamANehiM apaDoyArehiM pAsai, Na jANai ? haMtA goyamA ! kevalI NaM imaM rayaNappabhaM puDhaviM aNAgArehiM jAva pAsai, Na jANai / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai kevalI NaM imaM rayaNappabhaM puDhavi aNAgArehiM jAva pAsai, Na jANai ? ___ goyamA ! aNAgAre se dasaNe bhavai sAgAre se NANe bhavai, se teNadveNaM goyamA ! evaM vuccai- kevalI NaM imaM rayaNappabhaM puDhaviM aNAgArehiM jAva pAsai, Na jANai / evaM jAva IsIpabbhAraM puDhaviM paramANupoggalaM aNaMtapaesiyaM khaMdhaM pAsai, Na jANai / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! zu zAnI sA ratnaprabhA pRthvIne anArothI, atumothI, anupamAothI, adaSTAMtothI, avarNothI, asaMsthAnothI, apramANothI ane apratyAvatArothI jue che, paNa jANatA nathI ? uttara- he gautama! kevaLI bhagavAna A ratnaprabhA pRthvIne anAkArothI yAvata jue Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 che, paNa jANatA nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke kevaLI A ratnaprabhA pRthvIne anAkArothI jue che, paNa jANatA nathI ? uttara- he gautama! je anAkAra hoya che, te darzana hoya che ane sAkAra hoya che te jJAna hoya che. tethI he gautama ! ema kahevAya che ke kevaLI A ratnaprabhA pRthvIne anAkArothI yAvata jue che paNa jANatA nathI. A ja rIte yAvat ISa~AbhArApRthvI, paramANu pudgala tathA anaMtapradezI DhaMdha vagere padArthone jue che, paNa jANatA nathI. vivecanaH prastuta sUtromAM kevaLI bhagavAnanA sAkAra ane anAkAra upayoganI svataMtratA darzAvI che. kevaLI bhagavAnane cAra ghAtI karmono kSaya thayo che. teo kevaLajJAna ane kevaLadarzana dvArA lokAlokanA saikAlika bhAvone eka samaya mAtramAM jANavAnuM ane jovAnuM sAmarthya dharAve che. tema chatAM sAkAra-anAkAra baMne prakAranA upayoganuM svarUpa svataMtra hovAthI kevaLI bhagavAnane paNa chadmastha jIvonI jema sAkAra ane anAkAra baMne upayoga kramazaH ja hoya che. anAkAropayoga darzana svarUpa che. te vastune vizeSa prakAranA AkAra-prakAra rahita sAmAnyapaNe jue che ane sAkAropayoga jJAnarUpa che. te vastune vizeSa prakAranA AkAra-prakAra sahita vizeSapaNe jANe che. jema ke pazu samUha upara daSTi paDatAM joyuM ke A pazuo che, te anAkAropayoga-darzana che ane A gAya che, kALI che, dudhALI che, zAMta che, yuvAna che te pramANe jANavuM, te sAkAropayoga-jJAna che. je samaye darzanopayoga hoya che, te samaye jJAnopayoga hoto nathI ane je samaye jJAnopayoga hoya che, te samaye darzanopayoga hoto nathI. koI paNa jJAnI je samaye vastune jue che te ja samaye jANatA nathI ane je samaye jANe che te ja samaye jotA nathI, tethI kevaLI bhagavAnane sAkAra ane anAkAra baMne upayoga kramika hoya che. AgAhiM Adi padonuM spaSTIkaraNa :- (2) A - kevaLI bhagavAna A ratnaprabhA pRthvIne AkAro-prakArothI arthAtu ratnaprabhA pRthvInA traNakAMDa che-kharakAMDa, paMkakAMDa ane apUbahulakAMDa.barakAMDanA 16(soLa) bhedo che, temAMthI eka hajAra yojanano vaiDUryakAMDa che, ityAdi AkAro-prakArothI. (2) haMyuktiothI. jema ke- A pRthvInuM nAma ratnaprabhA kema che? yukti dvArA tenuM samAdhAna e che ke ratnamayakAMDa hovAthI temAM ratnonI prabhA-kAMti che, tethI A pRthvInuM ratnaprabhA nAma sArthaka che. (2) 31madiMupamAothI, samAnatAothI jANavuM, jema ke- varNanI apekSAe padmarAgamaNi sadaza ratnamaya kAMDanI prabhA-kAMti che, ityAdi. (4) vi - daSTAMtothI, udAharaNothI jema ke- ghaTa, paTathI bhinna che, te ja rIte ratnaprabhA-pRthvI, zarkarA prabhA pRthvI Adi anya narakamRthvIothI bhinna che, kAraNa ke tenA dharmo bhinna che, ItyAdi. () vArdi- varNa, gaMdhAdi bhedathI. zuklAdi varNonA utkarSa-apakarSarUpa saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ane anaMta guNanA vibhAgathI tathA gaMdha, rasa ane sparzanA vibhAgathI. (6) saMvArdisaMsthAna-AkArothI. ratnaprabhA pRthvImAM rahelA bhavano ane narakAvAsonI racanAnA AkArothI. jema ke- bhavano bahArathI goLa, aMdarathI corasa, nIcethI puSkara karNikAnI AkRtinA che. narakAvAso aMdarathI goLa, bahArathI corasa ane nIce bhurakha (khurapA)nA AkAranA che, ityAdi. (7) pAe pramANothI. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsam pada : pazyatA arthAt tenI laMbAI, pahoLAI, jADAI Adi rUpa parimANothI. jema ke eka lAkha eMzI hajAra yojana jADAI yukta tathA eka rajju pramANa laMbAI pahoLAI pramANa ratnaprabhA pRthvI che, ityAdi. (8) paDoyAreniM pratyavatArothI arthAt gherAvAthI, cAre tarapha pUrNarUpe vyApta karanArA padArthothI. jema ke ghanodadhi Adi valayo badhI dizAo vidizAomAM vyApta karIne rahyA che. 24 daMDakanA jIvomAM upayoga ane pazyatA : jIva prakAra upayoga samuccaya jIvo. karmabhUmija garbhaja manuSyo nAraDI, devanA saMjJI tiryaMca paMcendriya pAMca sthAvara beindriya, teindriya caurenDiya asalI niSedha cendriya saMmasTikaMma manuSya 30 akarmabhUminA yugalika manuSya pa6 aMtarIpanA yugalika manuSyo sAkAra 8 5 jJAna 3jJAna S 3jJAna 3ajJAna 2 2 ajJAna 4 2 jJAna 2 ajJAna 4 2 jJAna 2 ajJAna ra 2 ajJAna 4 2 jJAna 2 ajJAna ra 2 ajJAna anAkAra 4 4 darzana 3 3 darzana 1 acakSu darzana 1 acalu darzana 2 2 darzana 2 darzana 2 2 darzana 2 darzana 12 9 u 5 S 4 C 4 sAkAra pazyatA 4 jJAna 2 ajJAna 4 2 jJAna 2 ajJAna 1 zruta ajJAna / / trIsamuM pada saMpUrNa 2 1 zruta jJAna 1 zruta ajJAna ra zruta jJAna zruta ajJAna 1 zruta ajJAna ra 1 jJAna 1 ajJAna 1 ajJAna anAkAra 3 darzana 275 ra 2 darzana X X 1 cakSudarzana 1 cakSudarzana 1 1 cakSudarzana 1 cakSudarzana ja 2 1 3 2 3 ra Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 paricaya ekatrIsamuM pada zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 A padanuM nAma saMzIpada che. A padamAM saMzI, asaMzI ane nosaMjJI noasaMjJI, A traNa prakAramAM jIvonuM vibhAjana che. je jIvo mana sahita hoya te saMjJI; je mana rahita hoya te asaMzI ane saMjJI hovA chatAM je ciMtana manana rUpa manovyApArathI rahita hoya te nosaMzI noasaMzI che. prastutamAM manaparyAptine pUrNa karavAnI yogyatA dharAvatA jIvone saMzI kahyA che. samuccaya jIva, 24 daMDakanA jIva ane siddhajIva, A sarva jIvomAM saMzI-asaMjJI AdinuM kathana A padamAM karyuM che. nArakI, bhavanapati ane vyaMtara devo saMkSI ane asaMzI baMne prakAranA che. jyotiSI ane vaimAnika devo saMjJI che. pAMca sthAvara, traNa vikalendriya jIvo asaMjJI che. tiryaMca paMcendriya ane manuSyo saMjJI-asaMjJI baMne che. 13-14 guNasthAnavALA eTale kevaLI bhagavAna manovyApArathI para thaI gayA hovAthI nosaMzI noasaMjJI che. sarva siddha bhagavaMto ayogI hovAthI nosaMjJI noasaMjJI che. ////////// Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM pada : saMzI ekatrIsamuM pada saMjJI ////////PP/P/////ra 277 2 covIza daMDakomAM saMjJI Adi - nIvA khaM te ! isaLI, asaLI, khosI-boasaLI ? noyamA ! nIvA saNNI vi asaNNI vi NosaNNI NoasaNNI vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jIvo saMjJI che, asaMzI che ke nosaMzI noasaMzI che ? uttara- he gautama ! jIvo saMjJI paNa che, asaMzI paNa che ane nosaMjJI noasaMjJI paNa che. 2 NeraiyA NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! NeraiyA saNNI vi asaNNI vi, No NosaNNI goasaNNI / evaM asurakumArA jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! naiyiko saMjJI che, asaMzI che ke nosaMzI noasaMzI che ? uttara- he gautama ! naiyiko saMzI paNa che, asaMzI paNa che, paraMtu nosaMzI noasaMjJI nathI. A ja rIte asurakumArothI laIne stanitakumAro sudhI jANavuM joIe. 3 puDhavikkAiyANaM bhaMte ! pucchA ? gomA ! No NI asaNNI, No NosaNNI NoasaNNI / evaM jAva vaNassaikAiyANaM / beiMdiya-teiMdiya - cauriMdiyA vi evaM ceva / I maNUsA jahA jIvA / paMceMdiyatirikkhajoNiyA vANamaMtarA ya jahA nneriyaa| joisiya-vemANiyA saNNI, jo asaNNI, No NosaNNI NoasaNNI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyiko zuM saMjJI che, asaMzI che ke nosaMzI noasaMzI che ? uttara- he gautama ! pRthvIkAyika jIvo saMjJI nathI, nosaMjJI noasaMzI paNa nathI, paraMtu asaMjJI che. A ja rIte vanaspatikAyika sudhInA pAMce sthAvara jIvo tathA beindriya-teindriya-caurendriya jIvo paNa asaMjJI ja hoya che. manuSyonI vaktavyatA samuccaya jIvonI jema jANavI joIe. paMcendriya tiryaMco ane vANavyaMtaronuM kathana naiyiko samAna che. jyotiSka ane vaimAnika devo saMjJI hoya che, teo asaMzI nathI ane nosaMjJI noasaMjJI paNa nathI. 4 siddhANaM bhate ! pucchA ?noyamA ! kho sabjI, go asaLI, khosaLI nomasaLI raiya tiriya maNuyA ya, vaNayarasurA saNNI asaNNI ya / vigaliMdiyA asaNNI, joisa vemANiyA saNNI // 1 // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zuM siddhajIvo saMjJI hoya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! teo Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 saMzI nathI, asaMzI nathI, paraMtu nosaMzI noasaMzI che. gAthArtha- nArakI, tiryaMca, manuSya, vANavyaMtara ane asurakumArAdi bhavanavAsI devo saMkSI ane asaMjJI hoya che, vikalendriyo ane ekendriyo asaMzI che tathA jyotiSka ane vaimAnika devo saMjJI ja che. vivecanaH prastuta sUtromAM samuccaya jIvomAM, 24 daMDakanA jIvomAM ane siddhomAM saMzI, asaMjJI ane nosaMzI noasaMjJI saMbaMdhI vicAraNA che. saMzI, asaMzI ane nosaMzI noasaMzI :- (1) je jIvone bhUtakAlIna, vartamAnakAlIna ane bhaviSyakAlIna padArthonI samyaka vicAraNA, manovRtti ke vaicArika zakti hoya te saMzI kahevAya che. (2) jeomAM viziSTa smaraNAdirUpa manovijJAna hoya, te saMjJI che. (3) mana sahitanA jIvo saMzI kahevAya che. jeo A prakAranA manovijJAnathI vikala(rahita) hoya te asaMzI kahevAya che arthAt jene manovRttino abhAva te asaMzI che. jeo saMzI ane asaMzI baMne prakArothI atIta hoya, tevA kevaLI bhagavAna ke sidghajIvo nosaMjJI noasaMzI kahevAya che. samasta saMjJI paMcendriya jIvo paryAptAvasthAmAM ja manano prayoga kare che, aparyAptAvasthAmAM manano prayoga hoto nathI. tema chatAM saMzI jIvo manaparyApti pUrNa karavAnA che, te jIvo aparyAptAvasthAmAM paNa saMzI kahevAya che. nArakI--devatA saMzI ja hoya che tema chatAM asaMzI tiryaMca paMcendriya marIne prathama narakanA nArakIpaNe ke bhavanapati tathA vyaMtara jAtinA devapaNe utpanna thAya, tyAre tenI aparyAptAvasthAmAM manaparyApti pUrNa na kare tyAM sudhI te jIvomAM pUrvabhavanI apekSAe asaMjJIpaNAnuM kathana karavAmAM Ave che. asaMzI tiryaMca paMcendriya marIne bIjIthI sAtamI narakamAM ke jyotiSI ke vaimAnika devamAM jatA nathI, tethI te sthAnomAM sarva jIvo saMjJI hoya che. saMzI jIvo marIne naraka ke devalokamAM jAya tyAre tenI aparyAptAvasthAmAM paNa te labdhinI apekSAe saMzI kahevAya che. pAMca sthAvara ane traNa vikalendriyone manano abhAva hovAthI asaMjJI ja hoya che. tiryaMca paMcendriya- jalacara, sthalacara, uraparisarpa, bhujaparisarpa ane khecara, te pAMce prakAranA tiryaMca paMcendriya jIvomAM keTalAka jIvo saMjJI ane keTalAka jIvo asaMjJI hoya che. A rIte tiryaMca paMcendriyamAM baMne prakAranA jIvo hoya che. manuSyatva temAM saMmUrcchima manuSyo ekAMte asaMzI hoya che, yugalika manuSyo ekAMte saMzI hoya che ane karmabhUminA garbhaja manuSyo saMzI hoya che, temAM teramA, caudamA guNasthAnavartI manuSyo nosaMjJI noasaMzI hoya che. kevaLI bhagavAnane ciMtana-manana rUpa manoyoga nathI, tethI te saMjJI nathI tema chatAM koI manaHparyavajJAnI ke anuttara vimAnanA devonA manathI pUchAyelA praznonA uttara ApavA manovargaNAne tadAkAre pariNata karavA rUpa manano prayoga kare che, te dravyamana che, tethI te asaMzI paNa nathI. A rIte kevaLI bhagavAna saMzI paNa nathI ane asaMjJI paNa nathI, tethI temanA mATe nosaMjJI noasaMjJI zabda prayoga thAya che. siddha jIvo paNa kevaLajJAnI hovAthI nosaMjJI noasaMjJI che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM pada : saMkSI 24 daMDakamAM saMzI-azI : krama jIva bheda 1 prathama narakanA aparyAptA 2 prathama narakanA paryAptA ane 2 thI 7 narakanA paryApta--aparyApta 3 4 5 S 7 8 9 10 11 12 bhavanapati, vyaMtara aparyApta bhavanapati, vyaMtara paryAptA pAMca sthAvara traNa vinDiya arsI niyaMca paMcendriya satI niyaMca paniya karmabhUmija gamaMja manuSya yugalika manuSya saMmarjhima manuSya jyotiSI, vaimAnika devo paryA--aparyA siddha saMkSI X X * X X asadI X * X X X X X // ekatrIsamuM pada saMpUrNa // nosaMzI--noasaMzI * X X X X X X X X X 279 X Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 zrI pannavaNA satra: bhAga-3 batrIsamuM pada paricaya - 29 ka ka ka ka ka che A padanuM nAma saMyatapada che. saMyamanI sAdhanA e mAnavajIvananI sarvotkRSTa saphaLatA che. saMyamI jIvana dvArA mokSanI yAtrA uttarottara zIghratAthI pAra karI zakAya che. zrI bhagavatI sUtra zataka-25mAM pAMca prakAranA cAritranuM vistRta varNana che. te cAritravAna jIvone ja ahIM "saMta" kahyA che. sAmAyika Adi cAra saMyata avasthA cAritra mohanIya karmanA zayopazamathI prApta thAya che ane yathAkhyAta saMyata avasthA cAritra mohanIyakarmanA upazama ke kSayathI prApta thAya che. jyAre jIva AThe ya karmono AtyaMtika nAza kare tyAre nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata bhAva pragaTa thAya che. prastuta padamAM samuccaya jIvo ane 24 daMDakanA jIvomAM saMyata, saMyatAsaMyata, asaMyata ane nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata, A cAra prakAranuM vibhAjana che. je jIvo sarva prakAranI pApa pravRttithI jIvanaparyata nivRtta thaI gayA che tevA sarvavirati sAdhako saMyata che, je jIvo pApapravRttithI AMzika nivRtta thayA hoya, tevA dezavirati dharmanuM pAlana karatA zrAvako saMyatA sayata che. je jIvo pApapravRttithI nivRtta thayA na hoya, tevA avirata jIvo asaMyata che. saMyamanuM pAlana temaja pApapravRtti zarIranA mAdhyamathI thAya che tethI paNa azarIrI siddha jIvo saMyata, saMyatAsaMyata ke asaMyata nathI, tethI tenA mATe nosayata noasayata nosaMyatAsayata zabdano prayoga thAya che. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsa pada saMyata [ 281 ] - batrIsamuM pada: saMyata. REPEREZZZZZZZ covIza daMDakomAM saMyata Adi| 1 jIvA NaM bhaMte ! kiM saMjayA asaMjayA, saMjayAsaMjayA, NosaMjaya NoasaMjaya NosaMjayAsaMjayA ? goyamA ! jIvA NaM saMjayA vi, asaMjayA vi, saMjayAsaMjayA vi, NosaMjaya NoasaMjaya posaMjayAsaMjayA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! samuccaya jIvo zuM saMyata che, asaMyata che, saMyatAsaMyata che ke nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata che ? uttara- he gautama! jIvo saMyata paNa hoya che, asaMyata paNa hoya che, saMyatAsaMyata paNa che ane nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata paNa che. | 2 raiyA NaM bhaMte ! kiM saMjayA, asaMjayA, saMjayAsaMjayA, NosaMjaya NoasaMjaya NosaMjayAsaMjayA ? goyamA ! NeraiyA No saMjayA, asaMjayA, No saMjayAsaMjayA, No NosaMjaya NoasaMjaya NosaMjayAsaMjayA / evaM jAva cauridiyA / bhAvArtha -praznahe bhagavan! nairayiko saMyata che, asaMyata che, saMyatAsaMyata che ke nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata che? uttara-he gautama!nairayiko saMyata nathI, saMyatAsaMmata nathI ane nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata paNa nathI, paraMtu asaMmata hoya che. A ja rIte daza bhavanapati, pAMca sthAvara,beindriya, te indriya ane caurendriya sudhInA 18 daMDakanA jIvo asaMyata che. te badhAmAM zeSa saMyata Adi traNe bhAva nathI. | 3 paMcediyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! paMceMdiyatirikkhajoNiyA No saMjayA, asaMjayA vi, saMjayAsaMjayA vi, No NosaMjaya NoasaMjaya nnosNjyaasNjyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tiryaMca paMcendriya jIvo zuM saMyata hoya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama! paMcendriya tiryaMca jIvo saMyata nathI ane nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata paNa nathI paraMtu te asaMyata athavA saMyatAsaMmata hoya che. | 4 maNUsA NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! maNUsA saMjayA vi asaMjayA vi, saMjayAsaMjayA vi,No NosaMjaya NoasaMjaya No saMjayAsaMjayA / vANamaMtara-joisiya-vemANiyA jahA raiyA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! manuSyo zuM saMyata hoya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! manuSyo saMyata paNa hoya che, asaMyata paNa hoya che, saMyatAsaMyata paNa hoya che, Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 paraMtu nosaMyata noasaMyatanosaMyatAsaMyata hotA nathI. vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devonuM kathana naiyikonI samAna jANavuM joIe. 282 1 siddhA naM bhaMte ! pucchA ? poyamA ! siddhA no saMgayA, no asaMnayA, no saMnayAsNjyaa, NosaMjaya NoasaMjaya NosaMjayAsaMjayA / saMjaya asaMjaya mIsagA ya, jIvA taheva maNUyA ya / saMjayarahiyA tiriyA, sesA asaMjayA hoMti // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! siddho zuM saMyata hoya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! siddho saMyata nathI, asaMyata nathI ane saMyatAsaMyata paNa nathI, paraMtu nosaMyatanoasaMyata nosaMyatAsaMyata che. gAthArtha- samuccaya jIva ane manuSyo saMyata, asaMyata ane saMyatAsaMyata hoya che. tiryaMca paMcendriya saMyata hotA nathI paraMtu asaMyata ane saMyatAsaMyata hoya che. zeSa ekendriya, vikalendriya ane devo tathA nArakI jIvo asaMyata hoya che. vivecanaH je jIvo sarva prakAranA sAvadhayogothI eTale hiMsA Adi pApasthAnothI sarvathA nivRtta thaI gayA hoya ane cAritra pariNAmanI vRddhinA kAraNabhUta niravadha yogomAM pravartatA hoya teo saMyata che. tenAthI viparIta sarvathA avirata jIvo asaMyata che. je hiMsAdi pApasthAnothI AMzikarUpe virata che, te saMyatAsaMyata che. je jIvo saMyatAdi traNe prakAranA bhAvothI bhinna avasthAmAM varte che, te nosayata noasaMyata nosayatAsaMyata kahevAya che. ekathI cAra guNasthAnavartI avirata jIvo asaMyata che. pAMcamA guNasthAnavartI dezavirati zrAvako saMyatAsaMyata che, chaThThAthI caudamA guNasthAnavartI sarvavirati zramaNo saMyata che ane azarIrI siddha jIvo nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata che. samuccaya jIvo- temAM samasta saMsArI jIvono ane siddhono samAveza thAya che, tethI temAM saMyatAdi cAre prakAranA bhAvo hoya che. nArakI-devomAM prathama cAra guNasthAna hoya che tethI te jIvo asaMyata ja hoya che. nArakI(devasaMyoge) ane devo dharmazravaNa, samyagdarzana Adi prApta karI zake che paraMtu vrata pratyAkhyAna karI zakatA nathI. pAMca sthAvara jIvo ekAMta mithyAtvI hovAthI mAtra asaMyata che. traNa vikalendriyamAM aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyagdarzana hoya che ane paryAptAvasthAmAM ekAMta mithyAtvI hoya che, A rIte paryApta, aparyApta baMne avasthAmAM teo asaMyata hoya che. tiryaMca paMcendriyamAM prathamanA pAMca guNasthAna hoya che. temAM keTalAka jIvo upadeza zravaNathI ane jAtismaraNa jJAnathI zrAvaka vratono svIkAra karI zake che, te saMyatAsaMyata che. te sivAyanA sarva jIvo asaMyata hoya che. zrAvaka vratano svIkAra karyA pachI keTalAka tiryaMco aMta samaye cAre prakAranA AhAranA temaja samasta pApa pravRttinA traNa karaNa-traNa yoge paccakkhANa karIne saMthAro paNa kare che. tenA te pratyAkhyAna Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | batrIsa padaH sayata | 287 | zrAvakanA uttara guNa pratyAkhyAna che. te jIvone pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyano udaya hovAthI mahAvrata tathA sAmAyika cAritra grahaNanA pariNAma thatA nathI, pApapravRttino tyAga ane cAritra bhAvano svIkAra, te baMnemAM kaMIka bhinnatA che. tiryaMca zrAvakane ke manuSya zrAvakane bhaktapratyAkhyAna Adi saMthArA samaye pApapravRttino tyAga hoya che paraMtu teone cAritrano svIkAra hoto nathI, tethI te jIvo saMyata thatA nathI paraMtu saMthArA samaye paNa teo saMyatAsaMyata ja kahevAya che. saMyatAsaMyata manuSyone bhaktapratyAkhyAna saMthArAnI avasthAmAM gRhastho ja sevA paricaryA kare che, mATe te saMyata kahevAtA nathI paraMtu saMyatAsaMyata ja kahevAya che. manuSyomAM saMmUrchAima manuSyo ekAMta mithyAtvI hovAthI asaMyata che. yugalika manuSyomAM eka thI cAra guNasthAna hoya che. te yugalika manuSyone vrata paccakhANanA pariNAmo thatA nathI, tethI teo asaMyata hoya che. karmabhUminA garbhaja manuSyomAM ekathI cauda guNasthAna hoya che, temAM saMyata, saMyatAsaMyata ane asaMyata A traNe prakAranA bhAvo hoya che. manuSyo azarIrI hotA nathI, tethI te nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMmata nathI. siddha jIvo azarIrI che. te jIvo aviratinA pariNAmothI upara UThI gayA che, tethI te asaMyata nathI. dezavirati-sarvavirati rU5 cAritranuM pAlana zarIranA Azraye thAya che, siddho azarIrI hovAthI saMyata ke saMyatAsaMyata paNa nathI. AThe karmonA saMpUrNa kSayathI nosaMyata noasayata bhAva pragaTa thAya che, tethI teo nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata che. saMkSepamAM samuccaya jIvomAM saMyatAdi cAre bola, manuSyomAM saMyatAdi traNa bola, tiryaMca paMcendriyamAM saMyatAsaMyata ane asaMyata, A be bola ane zeSa bAvIsa daMDakanA jIvo asaMmata hoya che ane siddho nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMmata hoya che. 24 daMDakanA jIvomAM saMyatAdi :kama jIva bheda. saMyata | asaMyata | saMyatAsaMyata nosayata Adi samuccaya jIva 2 | tiryaMca paMcendriya ane manuSya A be varjIne bAvIza daMDakanA jIvo 3 | tiryaMca paMcendriya manuSya | X | Y 5 | siddha bhagavAna X | X | | X | A batrIsamuM pada saMpUrNa Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 284] 284 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 tetrIsamuM pada : : : : : : : : : : rAka je 2H hITa paricaya A padanuM nAma avadhipada che. temAM avadhijJAnanA bheda, viSaya, saMsthAnAdi avadhijJAna saMbaMdhita vividha viSayonI prarUpaNA che. avadhijJAna atIndriya paraMtu sImita jJAna che. avadhijJAnathI kevaLa rUpI dravyone ja jANI zakAya che, arUpI dravyone jANI zakAtA nathI. avadhijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI maryAdita kSetramAM rahela rUpI padArthone sAkSAt AtmAthI je jANe, te avadhijJAna kahevAya che. nArakI ane devatAne janmathI ja avadhijJAna hoya che. karmabhUminA garbhaja manuSya ane saMjJI tiryaMca paMcendriyomAM keTalAka manuSyo ane tiryaMcone kyAreka svAbhAvika kSayopazamathI ane keTalAkane sAdhanAthI avadhijJAna prApta thAya che. manuSyomAM keTalAka manuSyo pUrva bhava saMbaMdhI avadhijJAna sAthe laIne janma dhAraNa kare che. tiryaMcomAM pUrvabhava saMbadhI avadhijJAna janma samaye hotuM nathI. avadhijJAna kSAyopathamika jJAna hovAthI temAM aneka prakAranI vividhatA hoya che. nArakI ane devatAne janmathI je avadhijJAna hoya che teTaluM ja jIvanaparyata rahe che, temAM vadha-ghaTa thatI nathI. manuSya ane tiryaMcone je avadhijJAna thAya temAM AtmapariNAmonI zuddhi-azuddhithI vadha-ghaTa thatI rahe che. kyAreka prApta thayeluM avadhijJAna nAza pAmI jAya che ane kyAreka jIvanaparyata ke kevaLajJAnanI prApti paryata rahe che. avadhijJAnanI AvI aneka prakAranI vividhatAne sUtrakAre anugAmI, ananugAmI, vardhamAna, hIyamAna, pratipAti-apratipAti avasthita-anavasthita Adi prakArothI spaSTatA karI che. te uparAMta temAM AvyaMtara avadhi-bAhyAvadhi, dezAvadhi-sarvAvadhi Adi vividhatAo paNa hoya che. avadhijJAnI jIva dravyathI anaMta rUpI dravyone, kSetrathI jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa saMpUrNa loka ane alokamAM paNa loka jeTalA asaMkhya khaMDa hoya to te kSetramAM rahelA rUpI padArthone, kAlathI jaghanya AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganA atIta-anAgatakAlane ane utkRSTa atIta-anAgata asaMkhya utsarpiNI avasarpiNI kAlamAM rahelA rUpI padArthone ane bhAvathI rUpI padArthonI anaMtAnaMta paryAyone jANe che ane jue che. cAre gatinA jIvonA avadhijJAnano viSaya, saMsthAna Adi bhinna-bhinna hoya che. jema-jema jIvanA AtmapariNAmonI nirmaLatA vadhatI jAya, tema-tema tenA avadhijJAnano viSaya vadhato jAya che. A padamAM daza dvAranA mAdhyamathI avadhijJAnanA svarUpane spaSTa karyuM che. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsa pada: avadhijJAna _. 285 - tetrIsamuM padaH avadhijJAna viSaya nirdezaH __bheda visaya saMThANe, abhitara bAhire ya desohI / ohissa ya khayavuDDI, paDivAI ceva apaDivAI // bhAvArtha:- (1) bheda (2) viSaya (3) saMsthAna (4) AtyaMtarAvadhi (5) bAhyAvadhi (6) dezAvadhi (7) kSaya-hIyamAnaavadhi (8) vRddhi-vardhamAna avadhi (9) pratipAtI avadhi (10) apratipAtI avadhi. A daza dvAra che. vivecana : - (1) bheda dvAra- avadhijJAnanA bheda-prabheda. (2) viSaya dvAra- avadhijJAnanuM viSayabhUta kSetra. (3) saMsthAna dvAra- avadhijJAnanA viSayabhUta kSetrano AkAra. (4) AtyaMtarAvadhi dvAra- AtyaMtara avadhijJAna. (5) bAhyAvadhi dvAra-bAhya avadhijJAna. () dezAvadhi dvAra- temAM deza avadhijJAna ane sarva avadhijJAna. (7) kSaya dvAra- hIyamAnaavadhijJAna. (8) vRddhi dvAra- vardhamAna avadhijJAna.(9) pratipAti dvAra- pratipAti avadhijJAna. (10) apratipAti dvAra- apratipAti avadhijJAnanuM nirUpaNa che. A padamAM daza dvAronA mAdhyame kramazaH avadhijJAnanuM varNana che. A daza dvAramAMthI cothA-pAMcamA dvAranI, sAtamA-AThamA dvAranI tathA navamA-dasamA dvAranI sammilita gaNanA karavAnI apekSAe sAta dvArano ullekha paNa prApta thAya che. (1) bheda dvAra:| 2 | kaivihA NaM bhaMte ! ohI paNNattA ? goyamA ! duvihA ohI paNNattA, taM jahA- bhavapaccaiyA ya khaovasamiyA y| doNhaM bhavapaccaiyA, taM jahA- devANa ya raiyANa ya / doNhaM khaovasamiyA, taM jahA- maNUsANa ya paMceMdiyatirikkhajoNiyANa ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! avadhijJAnanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! avadhijJAnanA be prakAra che, jema ke- bhavapratyayika avadhijJAna ane kSAyopathamika avadhijJAna. be gatinA jIvone bhavapratyayika avadhijJAna hoya che- devone ane nairayikone. be gatinA jIvone kSAyopathamika avadhijJAna hoya che manuSyone ane tiryaMca paMcendriyone. vivecanaH prastuta sUtramAM avadhijJAnanA mukhya be bhedanuM kathana che. avadhijJAna - avadhijJAnano vyutpattijanya artha A pramANe thAya che- avadhIne rati athoDadho Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 vistRta ridyite mayA vetti / je jJAna dvArA nIce-nIcenI tarapha uttarottara vistRta bodha thAya te avadhijJAna che.(avadhijJAnano A vyutpattilabhya artha vaimAnika devonI apekSAe che. teonuM avadhijJAna adhodizAmAM vistRta thatuM jAya che.) athavA jenA dvArA maryAdA pUrvaka jJAna thAya, te avadhijJAna che. 286 avadhijJAnano pracalita artha A pramANe che- indriya ane mananI sahAyatA vinA AtmAthI avadhi-maryAdita kSetramAM rahelA rUpI padArthonuM jJAna thAya tene avadhijJAna kahe che. nimittanA bhedathI tenA be prakAra che- (1) bhavapratyayika avadhijJAna-je avadhijJAnanI prAptimAM bhava mukhyatama nimitta bane arthAt bhavanA nimittathI thatuM avadhijJAna bhavapratyayika avadhijJAna che. (2) kSAyopazamika avadhijJAna- je avadhijJAnanI prAptimAM avadhijJAnAvaraNIya karmano kSayopazama ja mukhyatama nimitta bane tene kSAyopamika avadhijJAna kahe che. avadhijJAna kSAyopazamika jJAna che. udayamAM AvelA avadhijJAnAvaraNIya karmano kSaya ane udayamAM nahIM AvelA karmadalikonA upazamathI avadhijJAna pragaTa thAya che. koI paNa jIvane avadhijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI ja avadhijJAna prApta thAya che. tema chatAM tenA nimittamAM bhinnatA hoya che.jema pakSIone uDavAnI kaLA, jalacara jIvone taravAnI kaLA janmajAta hoya che tema naiyiko ane devone avadhijJAnanI prApti janmajAta hoya che. deva ane narakabhavamAM janma thatAM ja sahaja rIte avadhijJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thaI javAthI avadhijJAna prApta thaI jAya che. jema manuSyo ane tiryaMcone uDavAnI kaLA vidyA prayogathI ke vidyAdharonA saMyogathI tathA taravAnI kaLA abhyAsathI prApta thAya che. tema teone viziSTa sAdhanAthI athavA viziSTa saMyogathI avadhijJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thavAthI avadhijJAna prApta thAya che. tIrthaMkarone tathA keTalAka anya manuSyone janmathI avadhijJAna hoya che, tema chatAM teonA avadhijJAnamAM manuSyabhava mukhya kAraNa nathI. pUrvabhavanA kSayopazamathI ja te jIvo avadhijJAna sahita janma dhAraNa kare che, tethI teonuM avadhijJAna bhavapratyayika nahIM paraMtu kSAyopazamika ja kahevAya che. karmagraMthamAM kSAyopazamika avadhijJAnane ja guNapratyayika avadhijJAna kahyuM che. (ra) viSaya dvAra : 3 NeraiyA NaM bhaMte ! kevaiyaM khettaM ohiNA jANaMti pAsaMti ? goyamA ! jahaNNeNaM addha gAuyaM, ukkoseNaM cattAri gAuyAiM ohiNA jANaMti pAsaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nairiyako avadhijJAna dvArA keTalAM kSetrane jANe-dekhe che ? uttara- he gautama ! teo jaghanya ardho gAu ane utkRSTa cAra gAu kSetrane avadhijJAnathI jANe-dekhe che. 4 | rayaNappabhApuDhaviNeraiyA NaM bhaMte ! kevaiyaM khettaM ohiNA jANaMti pAsaMti? goyamA ! jahaNNeNaM addhuTThAI gAuyAI, ukkoseNaM cattAri gAuyAiM ohiNA jANaMti pAsaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! ratnaprabhA pRthvInA nairayiko avadhijJAnathI keTalA kSetrane jANe-dekhe che? utta2- he gautama ! jaghanya sADA traNa gAu ane utkRSTa cAra gAu kSetrane avadhijJAnathI jANe-dekhe che. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | tetrIsamuM padaH avadhijJAna | 287 / | 5 sakkarappabhApuDhaviNeraiyA jahaNNeNaM tiNNi gAuyAI, ukkoseNaM adhuTThAI gAuyAI ohiNA jANaMti pAsaMti / bhAvArtha-zarkaraprabhA pRthvInArayiko jaghanya traNa gAu ane utkRSTa sADA traNa gAu kSetrane avadhijJAnathI e- hecha. | 6 vAluyappabhApuDhaviNeraiyA jahaNNeNaM aDDAijjAiM gAuyAI, ukkoseNaM tiNNi gAuyAI ohiNA jANati pAsati / bhAvArtha-vAlukAprabhA pRthvInAnerayiko jaghanya aDhI gAu ane utkRSTa traNa gAu kSetrane avadhijJAnathI e- hecha. |7 paMkappabhApuDhaviNeraiyA jahaNNeNaM doNNi gAuyAI, ukkoseNaM aDDAijjAI gAuyAI ohiNA jANaMti pAsaMti / bhAvArtha - paMkaprabhA pRthvInA nairayiko jaghanya be gAu ane utkRSTa aDhI gAu kSetrane avadhijJAnathI e- hecha. 8 dhUmappabhApuDhaviNeraiyA jahaNNeNaM divaTuMgAuyaM, ukkoseNaM do gAuyAI ohiNA jANaMti pAsaMti / bhAvArtha :- dhUmaprabhA pRthvInA nairayiko jaghanya doDha gAu ane utkRSTa be gAu kSetrane avadhijJAnathI e- hecha. 9 tamApuDhaviNeraiyA jahaNNeNaM gAuyaM, ukkoseNaM divaDDa gAuyaM ohiNA jANaMti pAsaMti / bhAvArtha - tamaprabhA pRthvInA nairayiko jaghanya eka gAu ane utkRSTa doDha gAu kSetrane avadhijJAnathI e- hecha. 10 ahesattamApuDhaviNeraiyA NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM addhagAuyaM, ukkoseNaM gAuyaM ohiNA jANaMti pAsaMti / bhAvArtha:-prazna- bhagavana! adhaHsaptama pRthvInA nairayiosavadhizAnadvArA 32vA kSetrane e-heme che? uttara- he gautama ! jaghanya artho gAu ane utkRSTa eka gAu kSetrane avadhijJAnathI jANe-dekhe che. 11 asurakumArA NaM bhaMte ! ohiNA kevaiyaM khettaM jANaMti pAsaMti ? goyamA ! jahaNNeNaM paNuvIsaM joyaNAI, ukkoseNaM asaMkhejje dIva-samudde ohiNA jANati pAsati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asu2kumAra hevo bhavadhijJAnathI 24 // kSetrane 0-TeNe cha ? 6ttrhe gautama! jaghanya pacIsa yojana ane utkRSTa asaMkhyAtA dvIpasamudro avadhijJAnathI jANe-dekhe che. 12 NAgakumArA NaM jahaNNeNaM paNuvIsaM joyaNAI, ukkoseNaM saMkhejje dIva-samudde ohiNA jANaMti pAsaMti / evaM jAva thaNiyakumArA / Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 288 / zrI 521 // sUtra: bhAga-3 bhAvArtha :- nAgakumAra devo jaghanya pacIsa yojana ane utkRSTa saMkhyAta hIpa-samudro sudhInA kSetrane avadhijJAnathI jANe-dekhe che. A ja rIte svanitakumAra sudhInA devonuM kathana karavuM joIe. |13 paMceMdiyatirikkhajoNiyA NaM bhaMte ! kevaiyaM khettaM ohiNA jANaMti pAsaMti? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM asaMkhejje diivsmudde| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! paMthendriya tiryaya avadhizAnathI 324 kSetrane go- hecha ? 6ttrhe gautama! jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa asaMkhyAtA dvIpa-samudrone jANe-dekhe che. |14 maNUsA NaM bhaMte ! ohiNA kevaiyaM khettaM jANaMti pAsaMti? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM asaMkhejjAiM aloe loyappamANamettAI khaMDAI ohiNA jANaMti pAsaMti / vANamaMtarA jahA NAgakumArA / bhAvArtha:-na-De mAvan ! manuSyo avadhizAnathI / kSetrane 09-hecha ? uttara- gautama! jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa alokamAM lokapramANa asaMkhyAta khaMDone avadhijJAnathI jANe-dakhe che. vANavyatare devonA avadhijJAnano viSaya nAgakumAre devonI samAne jANavo joIe. |15 joisiyA NaM bhaMte ! kevaiyaM khettaM ohiNA jANaMti pAsaMti / goyamA ! jahaNNeNaM saMkhejje dIvasamudde, ukkoseNaM vi saMkhijje dIvasamudde / bhAvArtha:-prazna-bhagavana !yotiS voTasA kSetrane avadhizAnadvArAe- hecha? 6ttrhe gautama! jaghanya saMkhyAta dvIpa samudrone tathA utkRSTa paNa saMkhyAta dvIpa-samudrone jANe-dekhe che. 16 sohammagadevA NaM bhaMte ! kevaiyaM khettaM ohiNA jANaMti pAsaMti ? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM ahe jAva imIse rayaNappabhAe puDhavIe heTThille carimaMte, tiriyaM jAva asaMkhejje dIvasamudde, uDDe jAva sagAI vimANAI ohiNA jANaMti pAsati / evaM IsANagadevA vi / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! saudharma vikSanAvo 240 kSetrane avadhizAna dvArA e-hene cha ? - uttara- he gautama! jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa nIce ratnaprabhA pRthvInA nIcalA caramAMta sudhI, tirachA asaMkhyAta dvIpa-samudro sudhI ane upara pota-potAnA vimAno sudhInA kSetrane avadhijJAna dvArA jANe-dekhe che. A ja rIte IzAna devonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. |17 saNaMkumArAdevA vi evaM ceva / Navara ahe jAva doccAe sakkarappabhAe puDhavIe heTThille carimaMte / evaM mAhiMdagadevA vi / ____baMbhaloga-laMtagadevA taccAe puDhavIe heTThille carimaMte / mahAsukka-sahassAragadevA cautthIe paMkappabhAe puDhavIe heTThille carimaMte / ANaya-pANaya-AraNa-accuyadevA ahe jAva paMcamAe dhUmappabhAe puDhavIe heTThille carimaMte / bhAvArtha :- sanaskumAra devonA avadhijJAnano viSaya pUrvavat jANavo joIe, vizeSatA e che ke trIjA devalokanA devo nIce bIjI zarkarA prabhA naraka pRthvInA nIcalA caramAMta sudhI jANe-dekhe che. mAhendra devonA Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | tetrIsamuM padaH avadhijJAna [ 289 ] avadhijJAnanA viSayanuM kathana paNa A ja pramANe jANavuM joIe. brahmaloka ane lAMtakadevo nIce trIjI vAlukAprabhA pRthvInA nIcalA caramAMta sudhI jANe-dekhe che. zeSa kathana pUrvavat jANavuM. mahAzukra ane sahasAra devalokanA devo nIce cothI paMkaprabhApRthvInA nIcalA caramAMta sudhI jANe-dekhe che. ANata, prANata, AraNa, ayyata devalokanA devo nIce pAMcamI dhUmaprabhA pRthvInA nIcalA caramAMta sudhI jANe-dekhe che. | 18 heTThima-majjhimagevejjagadevA ahe chaTThAe tamAe puDhavIe heTThille crimNte| uvarimagevejjagadevA NaM bhaMte ! kevaiyaM khettaM ohiNA jANaMti pAsaMti ? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM ahe jAva sattamAe puDhavIe heTThille carimaMte, tiriyaM jAva asaMkhejje dIva-samudde, uDTuM jAva sagAI vimANAI ohiNA jANaMti pAsaMti / bhAvArtha :- nIcenI trika ane madhyama trikanA raiveyaka devo nIce chaThThI ta:prabhA pRthvInA nIcalA caramAMta sudhInA kSetrane jANe-dekhe che. prazna- he bhagavan! uparima trikanA caiveyaka devo avadhijJAnathI keTalA kSetrane jANe-dekhe che? uttara- he gautama! jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa nIce sAtamI adhaHsaptama pRthvInA nIcalA caramAMta sudhI, tirachA asaMkhyAta dvIpa-samudro sudhI tathA upara potAnAM vimAno sudhInA kSetrane avadhijJAnathI jANe-dekhe che. |19 aNuttarovavAiyadevA NaM bhaMte ! kevaiyaM khettaM ohiNA jANaMti pAsaMti / goyamA ! saMbhiNNaM logaNAliM ohiNA jANaMti pAsaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! anuttaropapAtika devo avadhijJAna dvArA keTalA kSetrane jANe-dekhe che? uttara- he gautama! teo saMbhinna lokanADI-dezona cauda rajU pramANa kSetrane avadhijJAnathI jANe-dekhe che. vivecana : prastuta sUtromAM cAre gatinA jIvomAM avadhijJAnanA viSayanuM pratipAdana che. (1) nArakInA avadhijJAnano viSaya :- nArakI ane devatAne bhavapratyayika avadhijJAna prApta thAya che ane tenA viSayakSetranI maryAdA tenI sthitinA AdhAre nizcita thAya che. nIce-nIcenI narakamAM kramazaH sthiti vadhatI jAya che ane avadhijJAnanuM viSayakSetra kramazaH ghaTatuM jAya che arthAt narakamAM alpasthitivALA nArakonA avadhijJAnanuM viSayakSetra adhika hoya ane adhika sthitivALA nArakInA avadhijJAnanuM viSayakSetra nyUna hoya che. nArakI ane devone avasthita avadhijJAna hoya che, tethI potAnI sthiti anusAra jJAnanA viSayakSetranI maryAdA janmathI ja nizcita thaI jAya che. jIvana paryata temAM koI paNa prakAranI vadhaghaTa thatI nathI. sAte narakanA nArakIonA avadhijJAnanuM viSayakSetra bhAvArthathI spaSTa che. (2) bhavanapati ane vyaMtaradevonA avadhijJAnano viSaya - devomAM alpasthitivALA devonuM viSayakSetra alpa ane adhika sthitivALA devonuM viSayakSetra adhika hoya che. upara-uparanA devalokamAM sthiti kramazaH vadhatI jAya che tema avadhijJAnanuM viSayakSetra paNa kramazaH vadhatuM jAya che. bhavanapati devo avadhijJAnathI Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 290 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 jaghanya pacIsa yojana ane utkRSTa asaMkhyAta dvIpa-samudra jeTalA kSetramAM rahelA rUpI padArthone jANe che, jue che. A kathana sarva bhavanapatidevonI apekSAe che. pratyeka bhavanapati devane potAnI sthiti anusAra eka ja prakAranuM avadhijJAna hoya che, yathA- 10,000 varSanI sthitivALA devo pacIsa yojanA kSetrane, palyopamanI sthitivALA devo saMkhyAta dvIpa samudrone ane sAgaropamanI sthitivALA devo asaMkhyAta dvIpa-samudrone jANe che ane jue che. navanikAyanA devonI ane vyaMtara devonI utkRSTa sthiti palyopama pramANa hovAthI te devo utkRSTa saMkhyAta dIpa-samudrone ja jANI-dekhI zake che. jyotiSI devonA avadhijJAnano viSaya :- jyotiSI devonI jaghanya ane utkRSTa baMne prakAranI sthiti palyopamanI gaNanAmAM ja che, tethI tenA avadhijJAnano jaghanya ane utkRSTa viSaya saMkhyAta dvIpa samudra pramANa che. saMkhyAtanA saMkhyAtA bheda hovAthI jaghanya viSayathI utkRSTa viSaya adhika hoya che. vaimAnika devonA avadhijJAnano viSaya :- jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kSetramAM rahelA rUpI padArthone jANe che ane utkRSTa viSayakSetra pratyeka devalokanA devonuM bhinna-bhinna che- vaimAnika devonI sthiti jaghanya 1 palyopama ane utkRSTa 33 sAgaropama che. tadanusAra te devonuM avadhijJAna jaghanya palyopamanI sthitivALA devone saMkhyAta dvIpa-samudra pramANa ane utkRSTa sAgaropamanI sthitivALA devonuM avadhijJAna asaMkhya dvIpa-samudra pramANa, tema nizcita kSetrasImAvALuM hoya che. nadAne asaMvegaDa mA - bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSI devonA avadhijJAnanI kSetrasImAnA kathanathI vaimAnika devonI kSetra sImAnA kathanamAM vizeSatA che. A vizeSatA avadhijJAnanI kSetrasImAnI apekSAe nahIM paraMtu tenI sUkSmatAnI apekSAe che. jema-jema avadhijJAnanuM kSetra vadhe che tema-tema dravyanI apekSAe tenI sUkSmatA vadhatI jAya che. vaimAnika devomAM keTalAka viziSTa avadhijJAnI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA sUkSma rUpI padArthone paNa jANI-dekhI zake che. bhavanapati, vyaMtara ke jyotiSI devo ATalA sukSma padArthone jANI-dekhI zakatA nathI. vaimAnika devomAM paNa palyopamanI sthitivALA devomAM sUkSma padArthone jANavAnuM sAmarthya nathI paraMtu sAgaropamanI sthitivALA devomAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA sUkSma padArthone jANavA-jovAnI viziSTa kSamatA hoya che. vaimAnika devonA avadhijJAnanA jaghanya viSayakSetranA viSayamAM bhinna-bhinna vidvAnoe bhinna-bhinna rIte spaSTIkaraNa karyuM che, te prajJAvAno mATe mananIya che. tiryaMca paMcendriyono avadhijJAnano viSaya :- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa asaMkhyAta dvIpa-samudra parvatanA kSetramAM rahelA rUpI padArthone jANe-dekhe che. manuSyo ane tiryaMcone anavasthita avadhijJAna hovAthI temAM pariNAmonI zuddhi-azuddhinA AdhAre kramazaH vadhaghaTa thAya che. avadhijJAnanI prApti samaye aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM atyaMta nyUnatama jJAna hoya che, tyAra pachI bhAvavizuddhithI kramazaH vRddhi pAme che ane pariNAmonI malinatAthI prApta thayeluM nAnuM ke moTuM koI paNa avadhijJAna nAza paNa pAme che. manuSyonA avadhijJAnano viSaya :- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa saMpUrNa loka ane alokamAM paNa lokapramANa asaMkhyAta khaMDa hoya, to tene jANavAnuM sAmarthya hoya che. alokamAM rUpI dravya nathI paraMtu prastutamAM avadhijJAnanA utkRSTa viSayanA sAmarthya mAtranuM kathana che ke jo alokamAM rUpI dravya hoya to te avadhijJAnI asaMkhya loka pramANa kSetranA rUpI dravyone jANI zake teTaluM sAmarthya che. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamuM pada : avadhijJAna avadhijJAnanA kSetranI vRddhi thatAM temAM dravyanI apekSAe jANavAnuM sAmarthya vadhe che. tadanusAra alokAkAzane jANavAnuM sAmarthyavALA avadhijJAnI lokamAM rahelA sUkSma-sUkSmatama padArtho ane aMte paramANune paNa jANI zake che. avadhijJAna saMbaMdhI vizeSa vizleSaNa zrInaMdIsUtramAM che. cAre gatinA jIvonA avadhijJAnanuM viSaya kSetra : krama jaya beTha jaghanya viSaya kSetra 1 2 3 4 5 c 7 8 9 10 11 12 13 14 15 samaya nArI ratnaprabhA pRthvInA nArakI zarkarAprabhA pRthvInA nArakI vAlukAmAM pRthvInA nArakI 16 paMkaprabhA pRthvInA nArakI dhUmaprabhA pRthvInA nArakI tamaHprabhA pRthvInA nArakI tamastamaH prabhA pRthvInA nArakI asurakumAra deva navanikAyanA deva niyaMca paMcendriya manuSya vANavyaMtara jya niSya deva saudharma devaloka ane izAna devalokanA deva ardho gAu sADA traNa gAu sanatkumAra deva ane mAhendra deva traNa gAu aDhI gAu be gAu doDha gAuM eka gAu ardho gA pacIsa yojana pacIsa yojana asaMkhyAta dIpa-samudra saMkhyAta dvIpa-samudra asaMkhyAta dvIpa samudra alokamAM lokapramANa asaMkhyAta khaMDa saMkhyAta dvIpa samudra saMkhyAta hIpa samudra nIce prathama naraka sudhI, aMgulano asaMkhyAtamo bhAga 17 | brahmaloka ane lAMtaka deva 18 mahAzukra ane sahasAra deva tirachuM asaMkhyAta dvIpa samudra, upara pota-potAnA vimAna sudhI nIce bIjI naraka sudhI, tirachuM ane upara saudharma devalokanI samAna nIce trIjI narakanA caramAMta sudhI cothI narakanA caramAMta sudhI pAMcamI narakanA caramAMta sudhI chaThThI narakanA caramAMta sudhI sAtamI narakanA caramAMta sudhI saMpUrNa lokanADI 19 aMgulano asaMkhyAtamo bhAga aMgulano asaMkhyAtamo bhAga aMgulano asaMkhyAtamo bhAga aMgulano asaMkhyAtamo bhAga aMgulano asaMkhyAtamo bhAga saMpUrNa lokanADI ANata, prANata, AraNa, acyuta 20 adhastana, madhyama greveyako (6) uparima vaiSaka devo(3) 22 | anuttaropapAtika devo *prathama devalokathI anuttara vimAnanA devo nirakhuM asaMkhyAta dvIpa samudra sudhI ane upara pota-potAnA vimAnanI dhvajA sudhI jANI zake che. 21 aMgulano asaMkhyAtamo bhAga aMgulano asaMkhyAtamo bhAga pacIsa yojana saMkhyAta dvIpa samudra aMgulano asaMkhyAtamo bhAga utkRSTa viSaya kSetra cAra gAu cAra gAu sADA traNa gAu ra1 traNa gAu aDhI gAu be gArDa doDha gAu eka gAma Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 (3) saMsthAna dvAra: 20 NeraiyANaM bhaMte ! ohI kiM saMThie paNNatte ? goyamA ! tappAgArasaMThie paNNatte / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayikonuM avadhijJAna kevA AkAranuM hoya che? uttara- he gautama! te trApAnA AkAranuM hoya che. 21 asurakumArANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! pallagasaMThANasaMThie paNNatte / evaM jAva thaNiyakumArANaM / bhAvArtha :- pragna- he bhagavan! asurakumAronuM avadhijJAna kevA AkAranuM hoya che? uttara- he gautama! pAlAnA AkAranuM hoya che. A ja rIte nAgakumArothI laIne svanitakumAro sudhInA devonA avadhisaMsthAnanA viSayamAM jANavuM joIe. 22 paMcediyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! NANAsaMThANasaMThie paNNatte / evaM maNUsANa vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paMcendriya tiryaMconuM avadhijJAna kevA AkAranuM hoya che? uttara- he gautama! vividha AkAranuM hoya che. A ja rIte manuSyonA avadhi saMsthAnanA viSayamAM jANavuM joIe. 23 vANamaMtarANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! paDahasaMThANasaMThie paNNatte / evaM joisiyANaM jhallarisaMThANasaMThie / sohammagadevANaM uDDamuiMgAgArasaMThie / evaM jAva accuyadevANaM / bhAvArtha :- pragna- he bhagavan! vANavyaMtara devonuM avadhijJAna kevA AkAranuM hoya che? uttara- he gautama! paTaha(Dhola)nA AkAranuM hoya che. A rIte jyotiSka devonuM avadhijJAna jhAlaranA AkAranuM hoya che. saudharma devalokanA devonuM avadhijJAna Urdhva mRdaMganA AkAranuM hoya che, te ja rIte ayyata devalokanA devo sudhI avadhijJAnanA AkAranA viSayamAM jANavuM joIe. 24 gevejjagadevANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! pupphacaMgerisaMThANasaMThie pnnnntte| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! greveyaka devonuM avadhijJAna kevA AkAranuM hoya che? uttara- he gautama! phUlanI caMgerI(chAbaDI-TopalI)nA AkAranuM hoya che. 25 aNuttarovavAiyANaM bhaMte ! ohI kiM saMThie paNNatte ? goyamA ! javaNAliyAsaMThANasaMThie ohI paNNatte / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! anuttaropapAtika devonuM avadhijJAna kevA AkAranuM hoya che? uttarahe gautama! javanAlikA-kanyAnI kaMcakInA AkAranuM hoya che. vivecanaH prastuta sUtromAM avadhijJAnanA viSayabhUta kSetranA AkAranuM nirUpaNa che. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | tetrIsamuM padaH avadhijJAna 293 nArI ane devonA avadhijJAna kSetrano AkAra : nArakI bhavanapati devo trApAkAra vyaMtara devo palyAkAra jyotiSI devo khaMjarI AkAra paDahAkAra vaimAnika devo nava raveyaka devo anuttara vimAnanA devo 4. javAha 30 SS - WITH MILLILI LIL ubhI mRdaMga puSpa aMgerI yAlikA Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 nArakIo ane devomAM avasthita avadhijJAna hovAthI tenuM viSayakSetra nizcita hoya che tethI teno AkAra paNa nizcita che. sUtramAM viSayakSetra anusAra tenA bhinna-bhinna AkArone upamA dvArA samajAvyA che. nArakIonuM avadhijJAna :- trApAnA AkAre che. tenA vibhinna rIte artha thAya che- (1) TIkAkAre trApAno artha "nadInA vegamAM vahetuM, dUrathI lAveluM lAMbu ane trikoNAkAra kASTa' vizeSa karyo che. (2) nArakIonuM viSayakSetra tirachuM vizeSa hoya che, tethI teno AkAra trikoNa naukA jevo athavA lAMbA ane trikoNa kASTha samuha jevo hoya che. (3) thokaDAmAM nArakIonuM avadhijJAna tripAInA AkAranuM kahyuM che. A sarva kathananuM tAtparya trikoNAkAra rUpe prAyaH samAna thAya che. bhavanapati devonuM avadhijJAna :- pallaka-pAlAnA AkAre che. palaka-lADha dezamAM dhAnya bharavAnuM eka pAtravizeSa nIce-upara lAMbu ane uparanA bhAgamAM jarAka sAMkaDuM hoya che. bhavanapati devonuM avadhijJAna svasthAnathI uparanI tarapha vadhu hoya che tethI teno AkAra lAMbA pAtra jevo thAya che. vyaMtara devonuM avavijJAna - paTaha = eka Dhola vizeSanA AkAranuM hoya che. tenA avadhijJAnanuM kSetra laMbAI-pahoLAImAM adhika ane jADAImAM alpa hoya che. jyotiSI devonuM avadhijJAna :- jhAlara(khaMjarI)nA AkAranuM hoya che. te cAmaDAthI maDheluM vistIrNa ane goLAkAra temaja cAre bAju ghUgharI bAMdheluM, khaNaNa khaNaNa avAja karanAruM eka vAjiMtra vizeSa che. jyotiSI devonuM avadhijJAna tirachI dizAmAM vistRta ane upara nIce pahoLAImAM alpa hovAthI teno AkAra jhAlara(khaMjarI) jevo hoya che. paTahathI khaMjarI jADAImAM alpa hoya che, mATe vyaMtara devothI jyotiSI devonA avadhi kSetranI jADAI alpa hoya che. bAra devalokanA devone avadhijJAna :- Urdhva mRdaMganA AkAranuM hoya che. te nIcethI vistIrNa ane uparathI sAMkaDuM hoya che. vaimAnika devonA avadhijJAnano viSaya adhodizAmAM vizeSa phelAyelo hovAthI teno AkAra Urdhva mRdaMga jevo thAya che. nava raveyaka ane anAra vimAnanA devona avadhijJAna - nava raiveyaka devonuM puSpa caMgerI-Toca sudhI bharelI UbhI phUlachAbaDInA AkAranuM ane anuttara vimAnanA devonuM yavanAlikA-kanyAnI kaMcukInA AkAranuM hoya che. manuSya ane tiryaMconuM avadhijJAna - vividha AkAranuM hoya che. manuSya ane tiryaMconA avadhijJAnamAM vadhaghaTa thayA kare che tethI teno koI nizcita AkAra nathI. (4-5) AtyaMtara-bAhya dvAra:| 26 NeraiyA NaM bhaMte ! ohissa kiM aMto, bAhiM ? goyamA ! aMto, No baahiN| evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! zuM nairayiko avadhijJAnanI madhyavartI-aMdara hoya che ke bahAra hoya che? uttara- he gautama! aMdara hoya che, bahAra hotA nathI. A ja rIte svanitakumAra sudhI jANavuM joIe. 27 paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! No aMto, bAhiM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paMcendriya tiryaMco avadhijJAnanI aMdara hoya che ke bahAra hoya che? uttara- he gautama! teo aMdara hotA nathI, bahAra hoya che. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamuM pada : avadhijJAna 28 majUsALa maMte ! pucchA ? noyamA ! aMtovi, hiMpi| vALamaMtara-nosiyavemaanniyaannN jahA NeraiyANaM / 295 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! manuSyo avadhijJAnanI aMdara hoya che ke bahAra hoya che ? uttara- he gautama ! teo aMdara paNa hoya che ane bahAra paNa hoya che. vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devonuM kathana naiyikonI samAna che. vivecanaH prastuta sUtromAM AtyaMtarAvadhi ane bAhyAvadhi jJAnanuM nirUpaNa che. AtyaMtara avadhijJAnaH- avadhijJAnI svayaM avadhijJAna dvArA prakAzita kSetranI aMdara ja hoya, tene ApyaMtara(madhyagata) avadhijJAna kahe che arthAt AtyaMtara avadhijJAna avadhijJAnInI sAthe ja rahe che ane sarva dizAomAM potAnI kSetra maryAdA anusAra jANavA yogya padArthone jANe che. nArakI ane devone AtyaMtara avadhijJAna ja hoya che. manuSyomAM AtyaMtara ane bAhya baMne prakAranA avadhijJAna hoya che. + () bAhyAvadhijJAna :- avadhijJAnI svayaM avadhijJAna dvArA prakAzita kSetranI bahAra hoya, tene bAhyAvadhijJAna kahe che. bAhya avadhijJAna niraMtara sAthe rahetuM nathI. te spardhaka rUpa hoya che arthAt jema bArInA jALiyAmAMthI bahAra nIkaLato dIpakano prakAza jALInA chidronA kAraNe aneka vibhAgomAM vibhakta hoya che, tema avadhijJAnanuM viSayabhUta kSetra aneka vibhAgomAM vibhakta hoya che. tiryaMcone bAhyAvadhijJAna ja hoya che. manuSyomAM bAhya-AtyaMtara baMne prakAranA avadhijJAna hoya che. ApyaMtara avadhijJAna pUrva janmathI sAthe lAveluM paNa hoya ane A janmamAM paNa prApta thaI zake che paraMtu bAhyAvadhijJAna pUrvabhavathI sAthe AveluM hotuM nathI. zrI naMdIsUtramAM avadhijJAnanA varNanamAM anugAmI avadhijJAnanA be bheda karyA che- aMtagata ane madhyagata. temAM madhyagata avadhijJAnanuM svarUpa AbhyatarAvadhijJAnanI samAna che ane aMtagata avadhijJAnanuM svarUpa bAhyAvadhijJAnanI samAna che. aMtagata avadhijJAna sarva(cAre ya) dizAomAM hotuM nathI. temAM svabhAvathI ja koI paNa eka ke be dizAmAM bodha thAya che. te aMtagata avadhijJAnanA punaH traNa prakAra kahyA che, te A pramANe che-- (1) purataH = AgaLanI dizAne jANanAruM avadhijJAna (2) pRSThataH = pAchaLanI dizAne jANanAruM avadhijJAna (3) pArzvataH = baMne bAjunI dizAne jANanAruM avadhijJAna. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 (6) dezAvadhi-sarvAdhi dvAra:| 29 raiyA NaM bhaMte! kiM desohI savvohI ? goyamA ! desohI, No savvohI / evaM jAva thaNiyakumArANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayikone dezAvadhijJAna hoya che ke sarvAvadhijJAna hoya che? uttarahe gautama! teonuM avadhijJAna dezAvadhijJAna hoya che, sarvAvadhijJAna hotuM nathI. A ja rIte svanitakumAro sudhI jANavuM. 30 paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! pucchA / goyamA ! desohI, No svvohii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paMcendriya tiryaMcayonikone dezAvadhijJAna hoya che ke sarvAvadhijJAna hoya che? utara- he gautama! dezAvadhijJAna hoya che, sarvAvadhijJAna hotuM nathI. 31 maNUsANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! desohI vi savvohI vi |vaannmNt-joisiyvemaanniyaannN jahA raiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! manuSyone dezAvadhijJAna hoya che ke sarvAvadhijJAna hoya che? uttarahe gautama! teone dezAvadhijJAna paNa hoya che ane sarvAvadhijJAna paNa hoya che. vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devone paNa nairayiko samAna dezAvadhi hoya che. vivecana: prastuta sUtromAM dezAvadhi ane sarvAvadhirUpa avadhijJAnanA be bhedanuM kathana che. parama avadhijJAnathI kaMIka nyuna avadhijJAnane dezAvadhi kahe che. temAM jaghanya ane madhyama baMne prakAranA avadhijJAnano samAveza thAya che ane sarvotkRSTa avadhijJAnane paramAvadhijJAna athavA savadhijJAna kahe che. jaghanya avadhijJAnI dravyanI apekSAe tejasa vargaNA ane bhASA vargaNAnA apAMtarAlavartI dravyone arthAt bhASA vargaNA karatAM sUkSma ane tejasavargaNA karatAM sthULa pudgala dravyone jANe che. kSetranI apekSAe aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgane, kALanI apekSAe AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga atIta ane anAgatakALane jANe che. joke avadhijJAnI rUpI padArthone jANe che, kSetra(AkAza) ane kALa amUrta hovAthI tene sAkSAt jANI zakatA nathI, paraMtu te-te kSetra ane tene kALamAM rahelA rUpI dravyone jANe che ane bhAvathI anaMta bhAvone jANe che. sarvotkRSTa avadhijJAna dravyanI apekSAe samasta rUpI dravyone jANe che, kSetranI apekSAe saMpUrNa lokane ane alokamAM loka pramANa asaMkhyAta khaMDone jANavAnuM sAmarthya dharAve che, kALanI apekSAe asaMkhyAta atIta ane anAgata utsarpiNI-avasarpiNIkAlane jANe che tathA bhAvanI apekSAe dareka padArthanA anaMta guNadharma rUpa anaMta bhAvone jANe che. avadhijJAnanA jaghanya viSayathI kiMIka adhika ane utkRSTa viSayathI kaMIka nyUna viSayane jANanAruM jJAna madhyama avadhijJAna-dezAvadhijJAna ja kahevAya che. nArakI, bhavanapati Adi cAre jAtinA devo temaja tiryaMca paMcendriyone dezAvadhijJAna hoya che. manuSyone dezAvadhijJAna ane sarvAvadhijJAna baMne prakAranuM avadhijJAna hoya che. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | tetrIsamuM padaH avadhijJAna 297 | (7-8) avadhi-kSaya, vRddhi Adi dvAra:32 NeraiyANaM bhaMte ! ohI kiM ANugAmie-aNANugAmie, vaDDamANae-hAyamANae, paDivAI-apaDivAI, avaTThie-aNavaTThie ? goyamA ! ANugAmie, No aNANugAmie; No vaDDamANae, No hAyamANae; No paDivAI, apaDivAI; avaTThie, No aNavaTThie / evaM jAva thaNiyakumArANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayikonuM avadhijJAna zuM AnugAmika, anAnugAmika, vardhamAna, hIyamAna, pratipAtI, apratipAtI, avasthita ke anavasthita hoya che? uttara- he gautama ! te AnugAmika che, paraMtu anAnugAmika nathI. temaja vardhamAna, hIyamAna, pratipAtI ane anavasthita nathI, apratipAtI ane avasthita hoya che. A ja rIte svanitakumAro sudhI jANavuM joIe. |33 paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! ANugAmie vi jAva aNavaTThie vi / evaM maNUsANa vi / vANamaMtara-joisiya-vemANiyANaM jahA nneriyaannN| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! paMcendriya tiryaMconuM avadhijJAna zuM AnugAmika hoya che ityAdi prazna pUrvavat ? uttara- he gautama ! teonuM avadhijJAna AnugAmika paNa hoya che yAvata anavasthita paNa hoya che. A ja rIte manuSyonA avadhijJAnanA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vANavyaMtara, jyotiSka ane vimAnika devonA avadhijJAnanI vaktavyatA nairayiko samAna jANavI joIe. vivecana : prastuta sUtromAM kSaya-vRddhi dvAramAM avadhijJAnanA ATha prakAranuM nirUpaNa che. (1) AnugAmika- je avadhijJAna avadhijJAnInI sAthe ja vidyamAna rahe che, tene AnugAmika kahe che. hAthamAM rAkhelI Torcano prakAza mANasa jyAM-jyAM jAya tyAM tenI sAthe-sAthe jAya, tema AnugAmika avadhijJAna, avadhijJAnI jyAM-jyAM jAya, tyAM-tyAM tenI sAthe ne sAthe ja rahe che. (2) anAnugAmikaje avadhijJAna sAthe na Ave; je sthAne jeTalA kSetranuM avadhijJAna thayuM hoya te ja sthAnamAM ane teTalA kSetramAM avadhijJAnI sthita thaIne padArthone jANe-dekhe paraMtu te avadhijJAnanA sImAkSetrathI dUra jAya to te padArthone jANI-dekhI zakatA nathI, te anAnugAmika avadhijJAna che. jema sTrITalAITano prakAza jyAM lAITano thAMbhalo hoya tyAM ane tenI Asa-pAsa prakAza Ape che paraMtu te prakAzakSetrathI dUra jAya, to te lAITano prakAza sAthe Avato nathI, tema anAnagAmika avadhijJAna potAnA ja sthAna para avasthita rahe che; potAnI kSetramaryAdAthI bahAra jatuM nathI. (3) vardhamAna- je avadhijJAna utpattinA samaye alpa viSayavALuM hoya ane pariNAma vizuddhinI sAthe prazasta, prazastatara adhyavasAyathI dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI maryAdAmAM vRddhi pAme arthAt adhikAdhika viSayavALuM thAya te "vardhamAna avadhijJAna kahevAya che. (4) hIyamAna- je jJAna pahelAM adhika viSayavALuM hoya ane pachI pariNAmonI azuddhithI kramazaH alpa, alpatara ane alpatama viSayavALuM thaI jAya che, tene hIyamAna avadhijJAna kahe che. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 (5) pratipAtI- paDivAI-patita thanAruM athavA samApta thaI janAruM jJAna pratipAtI avadhijJAna che. jema jhagamagato dIpaka vAyunA jhoMkAthI ekAeka bujAI jAya che tema ja avadhijJAna ekAeka lupta thaI jAya che, tene pratipAtI kahe che. A avadhijJAna jIvanamAM koIpaNa kSaNe utpanna thaIne lupta thaI zake che. (6) apratipAtI- je avadhijJAna patanazIla na hoya arthAt bhavaparyata sthira rahe che athavA kevaLa jJAnanI prApti paryata rahe, tene apratipAtI kahe che. hIyamAna ane pratipAtImAM aMtara e che ke hIyamAna avadhijJAna pUrvApekSayA dhIre-dhIre hrAsa pAme che, jyAre pratipAtI avadhijJAna dIpakanI jema eka ja kSaNamAM naSTa thaI jAya che. (7) avasthita- je avadhijJAna vadha-ghaTa thayA vinA te ja svarUpe bhavaparyata sthira rahe athavA kevaLajJAnanI prApti sudhI sthita rahe te avasthita avadhijJAna che. (8) anavasthitajanataraMgonI jema je avadhijJAna ghaTe-vadhe, Ave ne jAya, te 'anavasthita avadhijJAna" che. zrI naMdIsUtramAM anugAmika Adi cha prakAranA avadhijJAnanuM ja kathana che. prastuta prasaMgamAM avasthita-anavasthita A be bheda vadhu che tenuM uparokta prakAre arthaghaTana karIne samajI levuM joIe. yathA- (1) avasthita = hAni-vRddhi na thAya, temAM hIyamAna ke vardhamAna ekeyano samAveza nathI. (2) apratipAtI = naSTa na thAya paraMtu vadha-ghaTa thAya, tethI temAM hIyamAna vardhamAna baMneno samAveza thAya che. (3) anavasthita = ghaTa-vadha thAya. (4) pratipAtI = naSTa thAya. saMkSepamAM- nairayiko tathA cAre jAtinA devonuM avadhijJAna AnugAmika, apratipAtI ane avasthita hoya che. tiryaMca paMcendriyo ane manuSyone avadhijJAna pUrvokta ATha ya prakAranuM hoya che. sarvAvadhi eTale paramAvadhijJAna, te manuSyone ja hoya che ane dezAvadhijJAna cAre gatinA jIvone hoya che. 24 daMDakanA jIvomAM avadhijJAnanA 10 dvAra - | | dvAra | nArakI | bhavanapati | vyaMtara | jyotiSI vimAnika deva tiryaMca paMce manuSya 1 bheda bhavapratyayika|bhavapratyayika | bhavapratyayika| bhavapratyayika bhavapratyayika| sAyopathamika| kSAyopathamika 2 |viSaya-jaghanya | ardho gAu | 25 yojana | ra5 yojana | saMkhyAtA | aMgulano | aMgulano | aMgulano dvIpa samudra | asaMha bhAga | asaM bhAga | asaM bhAga utkRSTa | cAra gAu asurakumAra siMkhyAtA dvIpa| saMkhyAtA dvIpa| saMpUrNa | asaMkhya dvIpa | saMpUrNa lokaane asaMkhya | samudra samudra | trasanADI alokamAM loka dvIpa samudra jevaDA asaMkhya navanikAyanA khaMDane jANavAnuM devo saMkhyAtA sAmarthya dvIpa samudra 3 saMsthAna pAlAnA paTaha-DholanA jhAlaranA | 12 devaAkAre AkAre AkAre AkAre mRdaMgAkAre nava raveyaka puSpacaMgerInA vividha vividha anu vimAna javanAlikA -- -- -- -- saddha alAkamA naka trApAnA AkAra Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | tetrIsamuM padaH avadhijJAna [ 299] | | vAra | nArakI |bhavanapati | vyaMtara | jyotiSI vimAnikadevatiyaMca paMce...manuSya 4-5 AtyaMtara AtyaMtara | AtyaMtara | AtyaMtara AtyaMtara | AtyaMtara bAhya bAhyAvadhi | 6 deza-sarva | | dezAvadhi | dezAvadhi | dezAvadhi | dezAvadhi | dezAvadhi | dezAvadhi | bane 78 hIyamAna vardhamAna 9-10|pratipAtI- | apratipAtI | apratipAtI | apratipAtI | apratipAtI | apratipAtI | baMne apratipAtI anugAmI- anugAmI | anugAmI | anugAmI | anugAmI | anugAmI anAnugAmI avasthita- avasthita | avasthita | avasthita | avasthita | avasthita anavasthita baMne che tetrIsamuM pada saMpUrNa Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300. zrI pannavaNA satra: bhAga-3 cotrIsamuM pada che | paricaya cheka che. cheka che ka : 2 2 29 A padanuM nAma paricAraNApada che. paricAraNA - paricAraNA zabdano artha maithuna sevana, indriyonA viSayonuM sevana, kAmakrIDA, rati athavA viSayabhoga Adi thAya che. paricAraNA mATe koI-koI pratomAM pravIcAraNA zabda maLe che, tanvArtha sUtramAM "pravIcAra' zabdano ullekha che. pravIcArano artha paNa maithuna sevana thAya che, tethI pravIcAra ane paricAraNA baMne zabdo ekArthaka che. pAMca indriyanA 23 viSaya che ane temAM rAga-dveSAtmaka bhAva rU5 240 vikAro che. te vikAro e ja paricAraNA che. indriyanA viSayone rAga-dveSAtmaka bhAvo sahita bhogavavA te paricAraNA ane viSayone rAga-dveSAtmaka bhAvo rahita anubhavavA te aparicAraNA che. paricAraNA ke maithuna sevanano mULa AdhAra zarIra tathA zarIrathI saMbaMdhita sparza, rUpa, zabda, mana, aMgopAMga, indriyo, zArIrika lAvaNya, sauSThava(bAMdho), capaLatA ke varNa Adi che, tethI sUtramAM sarvaprathama AhAra, zarIra niSpatti, pudgala grahaNa, tenuM indriyAdi rUpe pariNamana, paricAraNA ane vikuvarNA A cha kriyAnI kramazaH vicAraNA che. paricAraNAnI pRSThabhUmikA rUpe- (1) anaMtara AhAra dvAra, (2) AhArAbhoga dvAra, (3) pugalajJAna dvAra, (4) adhyavasAya dvAra ane (5) samyakatvAbhigama dvAra. A pAMca dvAranA mAdhyamathI viSayanuM nirUpaNa che. tyAra pachI paricAraNAdvArano prAraMbha thAya che. prastuta sUtromAM devonI paricAraNAnuM ja spaSTIkaraNa che; manuSya ke tiryaMcagatinA jIvonI paricAraNAno ullekha nathI. devo potAnI vaikriyalabdhithI ane uccakoTinA puNyathI vividha prakAre potAnI vRtti pramANe bhogecchAne pUrNa kare che. je devalokamAM devIo hoya che, te devo manuSyonI jema ja kAyika paricAraNA kare che. je devalokamAM devIo nathI, te devalokanA devo, anya devalokanI devIone bolAvIne tenA sparza, rU5 darzana ke zabda zravaNathI icchApUrti kare che. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane pahelA-bIjA devalokanA devomAM manuSyonI jema kAyika paricAraNA, (1) sanakumAra ane mahendrakalpamAM sparza-paricAraNA, (2) brahmaloka ane lAMtaka devalokamAM rUpa-paricAraNA, (3) mahAzukra ane sahasArakalpamAM zabda-paricAraNA (4) Anata, prANata ane AraNa, azrutakalpamAM manaparicAraNA hoya che. nava naiveyaka ane anuttara vimAnanA devone paricAraNA nathI. devonI kAyika paricAraNA manuSyanA kAyika maithunasevananI samAna devIonI sAthe hoya che. devomAM zukra pugala hoya che, te pugalo te devIomAM saMkramaNa pAmIne tenI pAMce IndriyorUpe pariNata thAya che tathA tenA rUpa-lAvaNyavardhaka paNa thAya che. devonA te zukra pudgalathI apsarAone garbhAdhAna thatuM nathI, kAraNa ke vaikriyazarIrI jIvono janma garbhaja nathI, teone aupapAtika janma ja che. padanA aMtamAM samasta paricAraka-aparicAraka devonA alpabadutvanI vicAraNA che. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIsa pada parivAraNA _. 301 | -cotrIsamuM padaH paricAraNA viSaya nirdezaH aNaMtarAgayaAhAre, AhArAbhogaNAi ya / poggalA va jANaMti, ajjhavasANA ya AhiyA // 1 // sammattassa abhigame, tatto pariyAraNA ya boddhavvA / kAe phAse ya rUve, sadde maNe ya appabahu // 2 // bhAvArthaH- (1) anaMtarAgata AhAra, (2) AhAra-AbhogAdi, (3) AhAra rUpa grahaNa karelA pudgalone jANatA nathI, (4) adhyavasAyo, (5) samyatvano abhigama, (6) kAya, sparza, rUpa, zabda ane mana saMbaMdhita paricAraNA ane (7) paricAraNA karanArAonuM alpabadutva. vivecana: prastuta be gAthAomAM A padanA viSayono sAta dvAronA mAdhyamathI nirdeza karyo che. (1) anaMtarAhAra dvAra - sarva saMsArI jIvo utpattinA prathama samaye ja AhAra grahaNa kare che tyAra pachI zarIra racanA thAya che, te kriyAnuM varNana che. (ra) AhAra-AbhogadvAra:- jIvomAM Abhoga ane anAbhoga nirvartita AhAranI vicAraNA che. (3) pudgalajJAna dvAra :- sarva jIvo AhAra rUpe grahaNa thatAM pudgalone jANe-jue ane tyAra pachI AhAra rUpe grahaNa kare che ke jANyA-joyA vinA paNa zuM AhAra rUpe grahaNa kare che? tenI carcA che. (4) adhyavasAya dvAraH- 24 daMDakanA jIvonA prazasta-aprazasta asaMkhyAta adhyavasAyonuM kathana che. (5) samyakatvAbhigama dvAra :- 24 daMDakanA jIvomAM samyakatva, mithyAtva ane samyakatva-mithyAtva, te traNe prakAranA abhigamanuM nirUpaNa che. () paricAraNA kAra - devomAM kAyika, sparza, rUpa, zabda ane mana, A pAMca prakAranI paricAraNAnuM varNana che. (7) alpabahatva - pAMca prakAranA paricAraka ane aparicAraka devonA alpabadutvanuM pratipAdana che. (1) anaMtarAhAra dvAra:| 2 NeraiyA NaM bhaMte ! aNaMtarAhArA, tao NivvattaNayA, tao pariyAiyaNayA, tao pariNAmaNayA, tao pariyAraNayA, tao pacchA viuvvaNayA ? haMtA goyamA ! NeraiyA NaM aNaMtarAhArA, tao NivvattaNayA, tao pariyAiyaNayA, tao pariNAmaNayA, tao pariyAraNayA, tao pacchA viuvvaNayA / Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM vairiyako anaMtarAhAraka hoya che ? tyAra pachI teonA zarIranI niSpati thAya che ? tyArapachI paryAdAnatA-pudgalonuM grahaNa thAya che ? pachI tenuM indriyAdi rUpe pariNamana thAya che ? tyAra pachI paricAraNA kare che ane tyAra pachI vipurvaNA kare che ? 302 uttara- hA, gautama ! nairiyako anaMtarAhAraka hoya che, pachI teonA zarIranI niSpatti(racanA) thAya che, tyArapachI pudgala grahaNa ane tenuM pariNamana thAya che, tyArapachI paricAraNA ane tyAra pachI vikurvaNA kare che. 3 asurakumArA NaM bhaMte ! aNaMtarAhArA, tao NivvattaNayA, tao pariyAiyayA tao pariNAmaNayA, tao viuvvaNayA, tao pacchA pariyAraNayA ? goyamA ! asurakumArA aNaMtarAhArA, tao NivvattaNayA jAva tao pacchA pariyAraNayA / evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM asurakumAro paNa anaMtarAhAraka hoya che ? tyAra pachI teonA zarIranI niSpatti thAya che ? pachI teo kramazaH pudgala grahaNa, tenuM pariNamana, vikurvaNA ane tyAra pachI paricAraNA kare che ? uttara- hA, gautama asurakumAro anaMtarAhArI hoya che, pachI teonA zarIranI niSpatti thAya che yAvat tyAra pachI teo paricAraNA kare che. A ja rIte stanitakumAra sudhI jANavuM joIe. 4 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! aNaMtarAhArA, tao NivvattaNayA, tao pariyAiyaNayA, tao pariNAmaNayA ya, tao pariyAraNayA, tao viuvvaNayA ? haMtA goyamA ! taM caiva jAva pariyAraNayA, No ceva NaM viuvvaNayA / evaM jAva cauriMdiyA, NavaraM - vAukkAiyA paMceMdiyatirikkhajoNiyA maNussA ya jahA NeraiyA / vANamaMtara-joisiya-vemANiyA jahA asurakumArA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuM pRthvIkAyiko anaMtarAhAraka hoya che ? pachI teonA zarIranI niSpatti thAya che ? tatpazcAt pudgala grahaNa, pariNamana, paricAraNA ane tyAra pachI zuM vikurvaNA kare che ? uttara- hA, gautama ! pRthvIkAyikonI vaktavyatA yAvat paricAraNA paryaMtanuM kathana A ja rIte jANavuM joIe, paraMtu teo vikurvaNA karatA nathI. A ja rIte caurendriya sudhI kathana karavuM joIe; vizeSatA e che ke vAyukAyika, paMceMdriya tiryaMca ane manuSyonA viSayamAM nairayikonI samAna jANavuM joIe. vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnikonI vaktavyatA asurakumAronI vaktavyatAnI samAna jANavI joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM jIvonA viSayamAM anaMtarAhAra Adi cha bolonA kramanI vicAraNA che. cha bolanA vizeSArtha A pramANe che- anaMtarAhAra- utpatti kSetramAM utpanna thatAM ja AhAra karavo. nirvartanA- zarIranI niSpatti(racanA). paryAdAnatA- zarIra racanA thayA pachI aMga-upAMga dvArA lomAhArathI pudgalone grahaNa karavA. pariNamana- grahita pudgalone zarIra, indriya AdirUpe pariNata karavA. paricAraNA- yathAyogya zabdAdi viSayono upabhoga karavo. vidhurvaNA- vaikriya labdhinA sAmarthyathI vikriyA karavI. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIsamuM pada : paricAraNA samasta saMsArI jIvomAM A cha kriyAmAMthI prathama cAra prakriyAo to kramathI ja thAya che. pratyeka jIva pota-potAnA utpatti sthAnamAM utpanna thatAMnI sAthe ja oja AhAra grahaNa kare che. AhAra grahaNa karyA pachI tenA zarIranI racanA thAya che. zarIra racanA thayA pachI lomAhAra dvArA svazarIra yogya pudgalone grahaNa kare che ane tyAra pachI te grahaNa karelA pudgalonuM IndriyAdirUpe pariNamana kare che. A cAra kriyA kramazaH thayA pachI jIva paricAraNA athavA vikuvarNA kare che. temAM nairayiko potAnI indriyo puSTa banyA pachI zabdAdi viSayono upabhoga arthAt paricAraNA kare che ane tyAra pachI zabdAdi bhoganA harSAtirekathI viziSTa bhoganI abhilASAthI viSuvarNA kare che. te ja rIte vAyukAya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyomAM paNa vaikriya labdhivAna jIvomAM pUrvokta cAra kriyA kramazaH thayA pachI paricAraNA ane tyAra pachI viSuvarNA thAya che. zeSa cAra sthAvara jIvo ane traNa viklendriyomAM vaikriyalabdhi hotI nathI, tethI te jIvomAM paricAraNA sudhInI pAMce kriyAo kramazaH thAya che. bhavanapati, vyaMtara,jyotiSI ane vaimAnika devomAM anaMtarAhAra, zarIra racanA, pudgala grahaNa ane tenuM pariNamana te cAra kriyA kramazaH thayA pachI vikurvaNA che ane tyAra pachI paricAraNA kare che, kAraNa ke devono tathAprakArano svabhAva ja hoya che. mULa TIkAmAM kahyuM che ke-- puvvaM viuvvaNA khalu, pacchA pariyAraNA suragaNANaM / sesANa puvvapariyAraNA u, pacchA viuvvaNayA // 303 badhA devone pahelA vivarNA ane pachI paricAraNA hoya che. zeSa sarva jIvone pahelAM paricAraNA ane pachI vikrvaNA hoya che. devone viziSTa zabdAdinA upabhoganI abhilASA thAya, tyAre teo pahelAM vaikriyarUpa banAve che, pachI zabdAdi viSayonA upabhoga rUpa paricAraNA kare che. (ra) Abhoga-anAbhoga AhAra dvAra : 5 NeraiyANaM bhaMte ! AhAre kiM AbhogaNivvatie aNAbhogaNivvatie ? goyamA ! AbhogaNivvatie vi aNAbhogaNivvatie vi / evaM asurakumArANaM jAva vemANiyANaM, NavaraM - egiMdiyANaM No AbhogaNivvattie, aNAbhogaNivvattie / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nairiyakono AhAra Abhoga nirvartita hoya che ke anAbhoga nirvartita hoya che ? uttara- he gautama ! naiyikono AhAra Abhoga nirvartita paNa hoya che ane anAbhoga nirvartita paNa hoya che. A ja rIte asurakumArathI laIne vaimAniko sudhI jANavuM joIe. vizeSatA e che ke ekendriya jIvono AhAra Abhoga nirvartita hoto nathI, anAbhoga nirvartita ja hoya che. vivecanaH prastuta sUtramAM 24 daMDakanA jIvomAM be prakAranA AhAranuM kathana che. AhAranA be prakAra che- Abhoganivartita AhAra ane anAbhoganirvartita AhAra. (1) Abhoga-anAbhoga nirvartitaAhAra :- icchApUrvaka grahaNa karAto AhAra Abhoga nirvartita che tathA manapraNidhAnapUrvaka grahaNa karAto AhAra Abhoganirvartita che ane icchA vinA svataH niraMtara grahaNa karAto AhAra anAbhoga nirvartita che ane te ojAhAra athavA lomAhArarUpa hoya che. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 zrI pannavaNA sUa: bhAga-3 pAMca sthAvarane choDIne zeSa 19 daMDakanA jIvo jyAre potAnI icchAthI upayogapUrvaka AhAra kare, tyAre Abhoganivartita AhAra hoya ane te sivAya niraMtara grahaNa thato lomAhAra anAbhoga nirvartita AhAra che. pAMca sthAvara jIvomAM Abhoganivartita AhAra nathI. ekendriyonI cetanA atyaMta alpavikasita che. te jIvone koI spaSTa icchA jaNAtI nathI, tethI teone Abhoganivartita AhAra hoto nathI. te jIvone niraMtara anAbhoga nirvartita AhAra hoya che. vikalendriya jIvo asaMjJI hovAthI tene mana nathI, paraMtu te jIvonI cetanA kaMIka vikasita hoya che, tethI tene AhArecchA tathA AhAranI prApti mATe gamanAgamana vagere kriyA hoya che. karmagraMtha anusAra te jIvomAM dIrghakAlikI saMjJA hoya che. te uparAMta vikasendriya jIvone kavala AhAra paNa hoya che. kavalAhAra Abhoga nirvartita che, tethI vikasendriya jIvomAM Abhoga nirvartita AhAra hoya che paraMtu ekendriyomAM Abhoganivartita AhAra nathI. aThThAvIsamA AhAra padamAM jIvomAM Abhoga nivartita ane anAbhoga nirvartita baMne prakAranA AhAranuM kathana karyuM che. tyAM ekendriyamAM Abhoga ane anAbhoganA vikalpa vinA ja niraMtara AhAranuM kathana che. 24 daMDakamAM Abhoga-anAbhoga nirvatita AhAra :jIva prakAra AhAra vivaraNa ekendriyamAM anAbhoga nirvatita eka ja indriya hovAthI ekendriya sivAya 19 daMDakamAM Abhoga nirvartita icchApUrvaka AhAra grahaNa kare tyAre thAya che. anAbhoga nirvartita niraMtara lomAhAra thAya che, te anAbhoga (3)pugalajJAna dvAra:|6 raiyA NaM bhaMte ! je poggale AhArattAe gehati te kiM jANaMti pAsaMti AhAraiti ? goyamA ! Na jANaMti Na pAsaMti, AhAraiti / evaM jAva teidiyA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! nairayiko je pulone AhArarUpe grahaNa kare che, zuM teo te pugalone jANe che, jue che ane teno AhAra kare che ke jANatA nathI, jotA nathI paraMtu AhAra kare che? uttara- he gautama! teo jANatA nathI, jotA nathI. paraMtu te pugalono AhAra kare che. A ja rIte daza bhavanapati devo, pAMca sthAvara, beindriya ane te indriyanA viSayamAM jANavuM joIe. | 7 cauridiyANaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! atthegaiyA Na jANaMti pAsaMti AhAraiti, atthegaiyA Na jANaMti Na pAsaMti AhAraiti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! caurendriyanA viSayamAM pUrvavatu pRcchA? uttara- he gautama! keTalAka caurendriyo AhAra rUpe grahaNa karAtA pugalone jANatA nathI, paNa jue che ane AhAra kare che, keTalAka jANatA nathI ane jotA nathI, paraMtu AhAra kare che. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIsamuM pada : paricAraNA 8 paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! atthegaiyA jANaMti pAsaMti AhAreMti, atthegaiyA jANaMti Na pAsaMti AhAreMti, atthegaiyA Na jANaMti pAsaMti AhAreMti, atthegaiyA Na jANaMti Na pAsaMti AhAreMti / evaM maNUsANa vi / vANamaMtara - joisiyA jahA NeraiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paMcendriya tiryaMconA viSayamAM pUrvavat pRcchA ? 305 uttara- he gautama ! (1) keTalAka paMceMdriya tiryaMco AhAra rUpe grahaNa karAtA pudgalone jANe che, jue che ane AhAra kare che, (2) keTalAka jANe che, jotA nathI ane AhAra kare che, (3) keTalAka jANatA nathI, jue che ane AhAra kare che, (4) keTalAka paMcendriya tiryaMca jANatA nathI ane jotA nathI paraMtu AhAra kare che. A ja rIte manuSyonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vANavyaMtaro ane jyotiSThonuM kathana naiyiko samAna jANavuM joIe. chu jemAkhiyALa aMte ! pucchA ? goyamA ! atthegaiyA jANaMti pAsaMti AhAreMti, atthegaiyA Na jANaMti Na pAsaMti AhArreti / se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai - atthegaiyA jANaMti pAsaMti AhAreMti, atthegaiyA Na jANaMti Na pAsaMti AhArreti ? goyamA ! vemANiyA duvihA paNNattA, taM jahA- mAimicchaddiTThiDavavaNNagA ya amAisammaddivivaNNagA ya, evaM jahA iMdiyauddesae paDhame bhaNiyaM tahA bhANiyavvaM jAva se teNaTTeNaM goyamA ! evaM vuccai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vaimAnika devo je pudgalono AhAra kare che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! (1) vaimAnika devo je pudgalono AhAra kare che temAM keTalAka vaimAnika devo jANe che, jue che ane AhAra kare che ane (2) keTalAka to jANatA nathI, jotA nathI paraMtu AhAra kare che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke keTalAka vaimAniko AhAra rUpe grahaNa thatA pudgalone jANe che, jue che ane AhAra kare che ane (2) keTalAka vaimAniko te pudgalone jANatA nathI ke jotA nathI paraMtu AhAra kare che ? uttara- he gautama ! vaimAnika devonA be prakAra che, jema ke- mAyImithyAdaSTi utpannaka ane amAyI sabhyaSTi utpannaka. A rIte indriya padanA prathama uddezaka anusAra samasta varNana jANavuM yAvat tethI he gautama ! A pramANe kathana karyuM che. vivecanaH prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvo dvArA grahaNa karAtA AhAranA pudgalone jANavA ane jovA saMbaMdhI vicAraNA che. pratyeka saMsArI jIvo niraMtara AhAra yogya pudgalone lomAhAra rUpe grahaNa kare che ane keTalAka jIvo potAnI icchAnusAra kavalAhAra paNa grahaNa kare che paraMtu te jIvone AhAra rUpe grahaNa karAtA Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 pudgalonuM jJAna hovuM jarUrI nathI. te pudgalonuM jJAna ke darzana na hovA chatAM tene grahaNa karI zake che, jene samyajJAna hoya te jIvo AhAra yogya pudgalone jANI zake che ane jene cakSurindriyano upayoga hoya, te jIvo te pudgalone joI zake che. te sivAyanA sarva jIvo AhAra yogya pudgalone jANI ke joI zakatA nathI paraMtu sarva jIvo te pudgalone grahaNa kare che. A rIte jANavA ane jovA saMbaMdhI cAra vikalpo A pramANe che. 306 (1) jANe che, jue che ane AhAra kare che. (2) jANe che, jotA nathI ane AhAra kare che. (3) jANatA nathI, jue che ane AhAra kare che. (4) jANatA nathI, jotA nathI ane AhAra kare che. nArakI, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI devone lomAhAra hoya che. lomAhAranA pudgalo atyaMta sUkSma hoya che. te pudgalo cakSurindriyano viSaya thatA nathI ane nArakI Adi jIvone viziSTa prakAranuM avadhijJAna na hovAthI AhAra yogya pudgalone jANatA nathI ke jotA nathI paraMtu AhAra rUpe grahaNa kare che. A rIte nArakI ane jyotiSI sudhInA devomAM eka ja cotho bhaMga ghaTita thAya che. pAMca sthAvara jIvone paNa lomAhAra ja hoya che te uparAMta te jIvone atyaMta aspaSTa matijJAna hovAthI temaja eka ja indriya hovAthI lomAhAranA pudgalone jANavAnI ke jovAnI koI kSamatA hotI nathI, tethI te jIvo AhAranA pudgalone jANatA ke jotA nathI paraMtu AhAra rUpe grahaNa kare che. temAM paNa eka cotho bhaMga ghaTita thAya che. beindriya--seindriya jIvone lomAhAra ane kavalAhAra baMne prakAranA AhAra hoya che paraMtu te jIvonuM matijJAna atyaMta aspaSTa hovAthI ane cakSurindriya na hovAthI te jIvo paNa baMne prakAranA AhAra yogya pudgalone jANatA nathI ke jotA nathI paraMtu AhAra kare che. temAM paNa eka cotho bhaMga ja ghaTita thAya che. caurendriya jIvone cakSuindriya hovAthI jue che paraMtu te jIvonuM matijJAna atyaMta aspaSTa hovAthI jANatA nathI, tethI te jIvomAM be vikalpa ghaTita thAya che- (1) keTalAka jIvo samyagajJAnanA abhAve jANatA nathI paraMtu cakSuindriya dvArA jue che ane AhAra kare che. (2) keTalAka jIvo jANatA nathI ane cakSuindriyanA upayoga rahita hovAthI athavA anya vyavadhAnathI jotA paNa nathI ane AhAra kare che. A rIte temAM bIjo ane cotho be vikalpa ghaTita thAya che. tiryaMca paMcendriya ane manuSyomAM lomAhAra ane kavalAhAra baMne prakAranA AhAra hoya che. temAM kavalAhAra sthUla hovAthI tenuM jJAna mati-zruta jJAna dvArA ane tenuM darzana cakSurindriya dvArA thaI zake che. lomAhAranA pudgalo atyaMta sUkSma hoya che. te mati-zrutajJAnathI jANI zakAtA nathI te viziSTa avadhijJAna-darzanathI ja jANI ane joI zakAya che. manuSyo ane tiryaMcomAM mati, zruta ane avadhijJAna te traNe jJAna hoya che temaja tIvra kSayopazama ane cakSuindriyanI paTutA paNa hoya che, tethI te jIvomAM lomAhyara ane kavalAhArane jANavA-jovAnI kAmanA hoya che. je jIvomAM avadhijJAnAdi viziSTa jJAna na hoya te niraMtara grahaNa thatA lomAhAranA pudgalone jANatA nathI paraMtu kavalAhArane jANe che. jene tIvra kSayopazama ke casuindriyanI paTutA na hoya Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cotrIsamuM padaH paricAraNA 307. te jIvo jotA nathI. A rIte manuSyo ane tiryacomAM jJAna-darzananI yogyatAmAM vividhatA hovAthI prakSepAhAra ane lomAhAranI apekSAe cAra-cAra vikalpa thAya che. prakSepAhAranI apekSAe cAra vikalpa- (1) keTalAka jIvo samyagujJAnathI jANe che, cakSuindriyanA upayogathI jue che ane AhAra kare che. (2) keTalAka jIvo samyagujJAnathI jANe che, cakSuindriyanA upayoga rahita hovAthI jotA nathI ane AhAra kare che. (3) keTalAka jIvo samyagujJAnanA abhAve jANatA nathI, cakSuindriyathI jue che ane AhAra kare che. (4) keTalAka jIvo samyagujJAnanA abhAve jANatA nathI, cakSuindriyanA abhAve jotA nathI ane AhAra kare che. lomAhAranI apekSAe cAra vikala5- niraMtara grahaNa thatAM lomAhAra yogya sUkSma pudgalo avadhijJAna-darzanathI jANI ane joI zakAya che, tethI te apekSAe cAra vikalpa thAya che- (1) keTalAka jIvo avadhijJAnathI jANe che, avadhidarzanathI jue che ane AhAra kare che. (2) keTalAka jIvo avadhijJAnathI jANe che paraMtu avadhidarzananA upayoga rahita hovAthI jotA nathI ane AhAra kare che. (3) keTalAka jIvo avadhijJAnanA upayoga rahita hovAthI jANatA nathI, paraMtu avadhidarzanathI jue che ane AhAra kare che. (4) keTalAka jIvo jANatA nathI, jotA nathI ane AhAra kare che. vaimAnika devomAM lomAhAra hoya che, te uparAMta devo manobhakSI paNa hoya che. devone kavalAhAra nathI. te devo viziSTa avadhijJAna-darzana dvArA AhAra yogya pulone jANe che ane jue che. je devone viziSTa avadhijJAna hoya te uparAMta avadhijJAnanA upayoga sahita hoya te devo AhAranA pugalone jANI zake che anya devo jANI zakatA nathI. vaimAnika devonA be prakAra che- mAyI mithyAdaSTi ane amAyI samyagudaSTi. mithyAdaSTi zabda sAthe prayukta mAthI zabdano artha A pramANe che- mAyI = anaMtAnubaMdhI kaSAyayukta. jema mAyApratyayA kriyAmAM paNa mAyA zabda kaSAya mAtrano bodhaka che tema ahIM mAthI zabda viziSTa kaSAyano bodhaka che. mithyAdaSTi jIvone anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya hoya che ane samyagudaSTi jIvone anaMtAnubaMdhI kaSAya hotA nathI, tethI mithyAdaSTi mATe mAyI ane samyagudaSTi mATe amAyI vizeSaNarUpa zabda prayoga che. mAyI mithyAdaSTi devomAM saMkalpa mAtrathI grahaNa thatA AhAranA sUma pugalone jANI ke joI zake tevA avadhijJAna-darzana hotAM nathI, tethI te devo AhAranA pudgalone jANatA nathI, jotA nathI paraMtu AhAra kare che. A rIte temAM eka vikalpa ghaTita thAya che. amAthI samyagadaSTi devonA be prakAra che- (1) utpattinA prathama samayavartI anaMtarotpannaka (2) utpattinA dvitIyAdi samayavartI paraMparAtpannaka. anaMtarotpannaka jIvanI sthiti eka samayanI che. chaghono upayoga asaMkhyAta samayano hovAthI anaMtarotpannaka devo jANI ke joI zakatA nathI paraMtu AhAra kare che. paraMparAtpannaka devonA be prakAra che- paryAptA ane aparyAptA. temAM aparyApta avasthAmAM viziSTa avadhijJAna na hovAthI AhAra yogya pagalone jANI ke joI zakatA nathI paraMtu AhAra kare che. A rIte temAM eka cotho vikalpa ghaTita thAya che. paryAptA devonA be prakAra che- upayoga sahita ane upayoga rahita. temAM upayoga rahita devomAM jANavA ane jovAnuM sAmarthya hovA chatAM upayoganA abhAve jANatA ke jotA nathI paraMtu AhAra kare che. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 A rIte temAM cothobhaMga ghaTita thAya che. amArI samyagudaSTi, paraMparopapannaka ane avadhijJAnanA upayoga sahita devo AhAra yogya pudgalone jANe che, jue che ane AhAra kare che; temAM prathama vikalpa ghaTita thAya che ane mAyI mithyAdaSTi, anaMtaropapannaka, aparyAptA ane avadhijJAnanA upayoga rahita devo AhAra yogya pudgalone jANatA ane jotA nathI paraMtu AhAra kare che. A rIte vaimAnika devomAM AhAra saMbaMdhI be vikalpa thAya che. vaimAnika devomAM pahelA devalokathI navagreveyaka sudhInA devomAM mAyI mithyAdaSTi ane amAthI samyagdaSTi baMne prakAranA devo hoya che. anuttara vimAnanA devo amAyI samyagudaSTi ja hoya che. jIvomAM AhAranA pagalone jANavA-jovA saMbadhI bhaMga :kama jIva prakAra prathama bhaMga bIjo bhaMga | trIjo bhaMga | cotho bhaMga jANe-ajANe-na jue na jANe-jue na jANe-na jue AhAra kare! AhAra kare | AhAra kare | AhAra kare nairayika, bhavanapati vANavyaMtara, jyotiSTha, ekendriya, beindriya, 1 | caurendriya jIvo | X | X | Y | tiryaMca paMcendriya, manuSyo - vaimAnika devo | ja | jha | X | Y (4) adhyavasAya dvAra :|10 raiyANaM bhaMte ! kevaiyA ajjhavasANA paNNattA ? goyamA ! asaMkhejjA ajjhavasANA paNNattA / te NaM bhaMte ! kiM pasatthA appasatthA ? goyamA ! pasatthA vi appasatthA vi / evaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! nairayikonA keTalA adhyavasAyo hoya che? uttara- he gautama! asaMkhyAtA adhyavasAyo che. prazna- he bhagavan! te adhyavasAyo prazasta hoya che ke aprazasta hoya che? uttara- he gautama! te prazasta paNa hoya che ane aprazasta paNa hoya che. A ja rIte vaimAniko sudhInuM kathana jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM samasta saMsArI jIvonA adhyavasAyonuM kathana che. adhyavasAya- saMsArI jIvonA AtmapariNAmone adhyavasAya kahe che. adhyavasAya, pariNAma tathA bhAvalezyA A traNenuM tAtparya eka ja thAya che. pratyeka jIva karmAdhIna che. pUrvakRta karmonA udaye ane vartamAnakAlIna saMyogo anusAra tenA adhyavasAyomAM parivartana thayA ja kare che. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cotrIsamuM padaH paricAraNA 309 samasta saMsArI jIvonA adhyavasAya sthAna asaMkhyAtA che. samaye samaye adhyavasAyomAM parivartana thayA ja kare che tethI sarva jIvonA asaMkhyAtA-asaMkhyAta adhyavasAya kahyA che. kyAreka te adhyavasAya zubha-prazasta ane kyAreka azubha-aprazasta paNa hoya che. (5) samyakatva abhigama dvAraH11 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM sammattAbhigamI micchattAbhigamI sammA-micchattAbhigamI? goyamA ! sammattAbhigamI vi micchattAbhigamI vi sammAmicchattAbhigamI vi / evaM jAva vemANiyA / Navara- egidiya-vigaliMdiyA No sammattAbhigamI, micchattAbhigamI, No sammAmicchattAbhigamI / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan! narayiko samyaktvAbhigamI hoya che ke mithyAtvAbhigamI hoya che ke samyagRmithyAtvAbhigamI hoya che? uttara-he gautama!teo samyakatvAbhigamI paNa hoya che,mithyAtvAbhigamI paNa che ane samyagu-mithyAtvAbhigamI paNa hoya che. A ja rIte yAvata vaimAnika sadhI jANavuM joIe. vizeSatA e che ke ekendriya ane vikasendriya jIvo mAtra mithyAtvAbhigamI hoya che, teo samyaktvAbhigamI ke samyagu-mithyAtvAbhigamI hotA nathI. vivecana : prastuta sUtromAM covIsa daMDakonA jIvomAM samyakatvAbhigamI AdinuM nirUpaNa che. samyagudaSTi jIvo samyaktvAbhigamI hoya che, te ja rIte mithyAdaSTi jIvo mithyAtvAbhigamI ane mizradaSTi jIvo mizrAbhigamI hoya che. ekendriyo ekAMta mithyAtvI hovAthI mithyAtvAbhigamI ja hoya che vikasendriya jIvomAM keTalAka jIvone aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samakita hoya che paraMtu sAsvAdana samyakatva atyaMta alpakAlIna ane mithyAtvanI abhimukha hovAthI ahIM vizlendriyone paNa mithyAtvAbhigamI kahyA che. zeSa nArakI, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devo, tiryaMca paMcendriya ane manuSya te soLa daMDakanA jIvomAM traNe daSTi hovAthI te jIvo samyatvAbhigamI, mithyAtvAbhigamI ane sabhyatva- mithyAtvAbhigamI hoya che. (6) paricAraNA dvAra:12 devA NaM bhaMte ! kiM sadevIyA sapariyArA, sadevIyA apariyArA, adevIyA sapariyArA, adevIyA apariyArA ? goyamA ! atthegaiyA devA sadevIyA sapariyArA, atthegaiyA devA adevIyA sapariyArA, atthegaiyA devA adevIyA apariyArA, No ceva NaM devA sadevIyA apariyArA / se keNa?NaM bhaMte ! evaM vuccai- atthegaiyA devA sadevIyA sapariyArA taM caiva jAva No ceva NaM devA sadevIyA apariyArA ? goyamA ! bhavaNavai-vANamaMtara-joisa-sohammIsANesu kappesu devA sadevIyA Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 10 / zrI navarAtrabhAga-3 sapariyArA,saNaMkumAra-mAhida-baMbhaloga-laMtaga-mahAsukka sahassAra-ANaya-pANaya-AraNaaccaesu kappesu devA adevIyA sapariyArA, gevejja-aNuttarovavAiyadevA adevIyA apariyArA, No ceva NaM devA sadevIyA apariyArA / se teNadveNaM goyamA ! evaM vuccai- atthegaiyA devA sadevIyA sapariyArA taM ceva jAva No ceva NaM devA sadevIyA apariyArA / bhAvArtha:- prazna-bhagavana ! (1) zuvo, hevIsI sahita ane sapariyAra-viSayabhoga sahita Doya cha? (2) zudevo, hevImo sahita ane apariyAra-viSayamogathI 2Dita Doya cha? (3) zuvo, hevImohita ane sapariyAra-viSayabhoga sahita Doyacha?(4) zuMhevo, vImorahita ane apriyaarviSaya bhogathI rahita hoya che? 612- gautama ! (1) 2415 vo hevImo sahita mane viSayabhogasahita Doya che. (2) 32415 devo devIo rahita paraMtu viSayabhoga sahita hoya che. (3) keTalAka devo devIo rahita ane viSayabhogathI paNa rahita hoya che, paraMtu devIo sahita ane viSayabhoga rahita koI devo hotA nathI. prazna- bhagavana! tnushN||25||ch8321vo hevImo sahita mane viSaya bhogasaDita hoya che yAvat devIo sahita ane viSayabhogathI rahita hotA nathI. uttara- he gautama! bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSka, saudharma tathA IzAnakalpanA devo, devIo sahita saneviSayabhoga sahita Doya che. sanatkumAra, bhADendra, prados, aids, mAzu, sasAra, AhAta, prANata, AraNa ane azruta kalponA devo, devIo rahita ane viSayabhoga sahita hoya che. nava raiveyaka ane pAMca anuttaropapAtika devo, devIo rahita ane viSayabhoga rahita hoya che, paraMtu koI paNa devo, devIo sahita ane viSayabhoga rahita hotA nathI. |13 kaivihA NaM bhaMte ! pariyAraNA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA paNNattA / taM jahA- kAyapariyAraNA, phAsapariyAraNA, rUvapariyAraNA, saddapariyAraNA, maNapariyAraNA / se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai- paMcavihA pariyAraNA paNNattA taM jahAkAyapariyAraNA jAva maNapariyAraNA ? goyamA ! bhavaNavajhvANamaMtara-joisa sohammIsANesu kappesu devA kAyapariyAragA, saNakumAramAhiMdesu kappesu devA phAsapariyAragA, babhaloya-laMtagesu kappesu devA rUka pariyAragA, mahAsukka sahassAresu devA saddapariyAragA, ANaya- pANaya-AraNa-accuesu kappesu devA maNapariyAragA, gevejjaaNuttarovavAiyA devA apariyAragA, se teNa?NaM goyamA ! ta ceva jAva maNapariyAraNA / bhAvArtha :-prazna- bhagavan ! priyaa25||1||24|| 5 // 2 cha ? tara- gautama ! priyaa29||n pAya prA2 cha, ma - (1) aypriyaa29|| (2) sparza Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cotrIsamuM padaH paricAraNA [ 311 ] paricAraNA (3) rUpa paricAraNA (4) zabda paricAraNA ane (5) manaparicAraNA prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke paricAraNAnA pAMca prakAra che, jema ke- kAyaparicAraNA thAvatuM manaparicAraNA ? uttara-he gautama! bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSka ane saudharma IzAnakalpanA devo kAyaparicAraka hoya che. sanaskumAra ane mAhendra devalokanA devo sparza paricAraka hoya che. brahmaloka ane lAMtaka kalpanA devo rUpa paricAraka hoya che. mahAzukra ane sahasAra kalpanA devo zabda paricAraka hoya che. ANata, prANata, AraNa ane azruta kalpanA devo manaparicAraka hoya che. raiveyaka ane anuttaropapAtika devo aparicAraka hoya che. tethI he gautama! paricAraNAnA pAMca prakAra kahyA che yAvatuM manaparicAraNA. |14 tattha NaM je te kAyapariyAragA devA tesi NaM icchAmaNe samuppajjai- icchAmo NaM accharAhiM saddhiM kAyapariyAraNaM karettae, tae NaM tehiM devehiM evaM maNasIkae samANe khippAmeva tAo accharAo orAlAI siMgArAI maNuNNAI maNoharAI maNoramAiM uttaraveuvviyAI rUvAiM viuvvaMti, viuvittA tesiM devANaM aMtiyaM pAubbhavaMti, tae NaM te devA tAhiM accharAhiM saddhiM kAyapariyAraNaM kareMti / se jahANAmae sIyA poggalA sIyaM pappa sIyaM ceva aivaittANaM ciTuMti, usiNA vA poggalA usiNaM pappa usiNaM ceva aivaittA NaM ciTThati / evAmeva tehiM devehiM tAhiM acchArAhiM saddhiM kAyapariyAraNe kae samANe se icchAmaNe khippAmevAvei / atthi NaM bhaMte ! tesiM devANaM sukkapoggalA ? goyamA ! haMtA atthi / te NaM bhaMte! tAsiM accharANaM kIsattAe bhujjo-bhujjo pariNamaMti? ___ goyamA ! soiMdiyattAe cakkhidiyattAe ghANiMdiyattAe rasiMdiyattAe phAsiMdiyattAe iTTattAe kaMtattAe maNuNNattAe maNAmattAe subhagattAe sohagga-rUvajovvaNa-guNalAvaNNattAe te tAsiM bhujjo-bhujjo pariNamaMti / bhAvArtha :- devomAMthI je devo kAyaparicAraka(kAyAthI viSayecchAnI pUrti karanArA) che. teonA manamAM icchA utpanna thAya che ke ame apsarAonI sAthe kAyAthI viSayecchAne tRpta karIe. te devo manathI A prakArano vicAra kare tyAre te apsarAo vaikriyalabdhi dvArA zreSTha zRMgArayukta, manojJa, manohara ane manorama uttarakriyarUpanI vimurvaNA kare che. A pramANe vidurvaNA karIne te apsarAo, te devo pAse Ave che. tyAre te devo te apsarAo sAthe kAyaparicAraNA kare che. jevI rIte zIta yugalo zItayonivALA prANIne prApta karIne atyaMta zItAvasthAne pAme che athavA uSNa pagalo, uSNa-yonivALA jIvone pAmI atyaMta uSNAvasthAne prApta thAya che, tevI ja rIte te devo apsarAonI sAthe kAyAthI paricAraNA kare tyAre teonuM icchAmana tarata ja tRpta thaI jAya che. prazna- he bhagavan! zuM te devone zukra-pudgala hoya che? uttara- hA, gautama! hoya che. prazna- he Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 312 / zrI pn11|| sUtra: bhAga-3 bhagavan! te zukra pudgala apsarAo mATe kayA rUpe vAraMvAra pariNata thAya che? uttara-he gautama! te zukra pulo apsarAone zrotendriya, cakSuindriya, ghrANendriya, rasendriya ane sparzendriyarUpe, iSTa, kamanIya, manojJa, manohara, suMdara saubhAgyarUpe, yauvana-guNa-lAvaNyarUpe vAraMvAra pariNata thAya che. 15 tattha NaM je te phAsapariyAragA devA tesi NaM icchAmaNe samuppajjai, evaM jaheva kAyapariyAragA taheva NiravasesaM bhANiyavvaM / bhAvArtha :- devomAMthI je devo sparza paricAraka che. teonA manamAM icchA utpanna thAya tyAre, je rIte kAyaparicAraka devonI vaktavyatA kahI che, tevI ja rIte ahIM paNa samagra vaktavyatA kahevI joIe. |16 tattha NaM je te rUvapariyAragA devA tesi NaM icchAmaNe samuppajjai- icchAmo NaM accharAhiM saddhiM rUvapariyAraNaM karettae, tae NaM tehiM devehiM evaM maNasIkae samANe taheva jAva uttaraveubviyAI rUvAI viuvvaMti, viuvvittA jeNAmeva te devA teNAmeva uvAgacchaMti, teNAmeva uvAgacchittA tesiM devANaM adUrasAmaMte ThiccA tAI orAlAI jAva maNoramAI uttaraveuvviyAI rUvAI uvadaMsemANIo ciTThati, tae NaM te devA tAhiM accharAhiM saddhiM rUvapariyAraNaM kareMti, sesaM taM ceva jAva bhujjo-bhujjo pariNamaMti / / bhAvArtha :- devomAMthI je devo rUpaparicAraka che, teonA manamAM icchA utpanna thAya ke ame apsarAonI sAthe rUpaparicAraNA karIe. te devo manathI A prakArano vicAra kare tyAre te devIo thAvata uttaravaikriya rUpanI vikarvaNA kare che, vipharvaNA karIne te devo jyAM hoya che, tyAM Ave che ane pachI te devothI na ati dUra kena ati najIka sthita thaIne, te udAra yAvatuM manorama uttarakriya rUpane dekhADatIdekhADatI UbhI rahe che. tyArapachI te devo te apsarAonI sAthe rUpaparicAraNA kare che. zeSa sarva kathana pUrvavat che yAvatuM te zukra pudgalo vAraMvAra pariNata thAya che. 17 tattha NaM je te sahapariyAragA devA tesi NaM icchAmaNe samuppajjai- icchAmo NaM accharAhiM saddhiM sahapariyAraNaM karettae, tae NaM tehiM devehiM evaM maNasIkae samANe taheva jAva uttaraveubbiyAI rUvAI viuvvaMti, viuvittA jeNAmeva te devA teNAmeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA tesiM devANaM adUrasAmaMte ThiccA aNuttarAI uccAvayAI saddAiM samudIremANIo samudIremANIo ciTThati, tae NaM te devA tAhiM accharAhiM saddhiM saddapariyAraNaM kareMti, sesaM taM ceva jAva bhujjo-bhujjo pariNamati / / bhAvArtha - te devomAMthI je devo zabda paricAraka hoya che, teonA manamAM icchA utpanna thAya ke ame apsarAonI sAthe zabda paricAraNA karIe. te devo A pramANe manamAM vicAra kare tyAre devIo yAvata uttara vaikriya rUponI vidurvaNA karIne jyAM te devo hoya che tyAM Ave che. te devothI na ati dUra ke na ati najIka rahIne sarvotkRSTa ucca-maMda svare zabdonuM vAraMvAra uccAraNa karatI UbhI rahe che. A pramANe devo te apsarAonI sAthe zabda paricAraNA kare che. zeSa kathana pUrvavat yAvatuM vAraMvAra pariNata thAya che. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cotrIsa padaH parivAraNA [ 313 ] 18 tattha NaM je te maNapariyAragA devA tesiM icchAmaNe samuppajjai- icchAmo NaM accharAhiM saddhiM maNapariyAraNaM karettae, tae NaM tehiM devehiM evaM maNasIkae samANe khippAmeva tAo accharAo tatthagayAo ceva samANIo aNuttarAI uccAvayAI maNAI saMpahAremANIo saMpahAremANIo ciTuMti, tae NaM te devA tAhiM acchArAhiM saddhiM maNapariyAraNaM kareMti, sesaM NiravasesaM taM ceva jAva bhujjo-bhujjo prinnmNti| bhAvArtha:- te devomAMthI je devo manaparicAraka hoya che, teonA manamAM icchA utpanna thAya ke ame apsarAo sAthe manathI paricAraNA karIe. te devo manamAM A pramANe vicAra kare, tyAre te apsarAo turaMta ja potAnA sthAna para rahIne zreSTha ane vividha prakAranA manobhAvane dhAraNa kare che tyAre te devo, te apsarAonI sAthe manathI paricAraNA kare che. zeSa sarva kathana pUrvavat yAvatuM vAraMvAra pariNata thAya che. vivecana : prastuta sutromAM paricAraNA kAranA mAdhyame devonI paricAraNA saMbaMdhI vividha daSTikoNathI vicAra karavAmAM Avyo che. paricAraNAnA pAMca prakAra che- (1) kAyaparicAraNA (2) sparzaparicAraNA (3) rUpaparicAraNA (4) zabdaparicAraNA ane (5) manaparicAraNA. devonI paricAraNA - devomAM paNa veda mohanIya karmanA udaye viSayecchA thAya che paraMtu devo vaikriya labdhinA dhAraka hovAthI potAnI icchApUrti vividha rIte kare che. (1) keTalAka devo, devIo sahita hoya ane devIo sAthe kAyaparicAraNAthI viSayecchAnI tRpti kare che. (2) keTalAka devo devIo rahita hovA chatAM anya devalokanI devIone bolAvIne tenA spardhAnubhava, rUpadarzana ke zabda zravaNa AdithI viSayecchAnI pUrti kare che ane keTalAka devo mAtra manathI devIonuM smaraNa karIne viSayecchAnI pUrti kare che. (3) keTalAka devo, devIo rahita hoya che ane tenuM veda mohanIya karma paNa upazAMta hovAthI te devone viSayecchA thatI ja nathI. (4) koI paNa devo, devIo sahita hoya ane kAyaparicAraNA-viSayecchAthI rahita hoya tevuM thatuM nathI. je devone devIo hoya te devo avazya kAyaparicAraNA(maithuna sevana) kare che. koI paNa devalokanA devo devI sahita hoya to teo kAyaparicAraNA rahita hotA nathI. paricAraNA paddhati :- pratyeka devonA vedamohanIya karmanA udayamAM tIvratA-maMdatA hoya che temaja pratyeka devonA puNyamAM taratamatA hoya che tethI te te devo potAnA puNya ane Rddhi pramANe vividha rIte potAnI icchApUrti kare che. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane pahelA-bIjA devaloka sudhI devIo hoya che. te devone manuSyonI jema kAyika paricAraNA hoya che. tyAra pachInA devalokamAM devIo nathI. te devone jyAre viSayecchA jAgRta thAya, tyAre pahelA-bIjA devalokanI apariguhItA devIone bolAve che. parigRhItA devIo Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 | zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 anya devo pAse jatI nathI. uparanA devalokanA devo aparigRhItA devIonA sparza, rUpadarzana, zabda zravaNa Adi dvArA potAnI icchA pUrti kare che. devone avadhijJAna hovAthI jJAna dvArA ja devIonA rUpanuM darzana, ke zabdazravaNa karI zake che tema chatAM paricAraNAnA sAdhana indriyo hovAthI devIo temanI pAse Ave, cakSuindriya dvArA rUpadarzana thAya, ke zrotendriya dvArA zabdazravaNa thAya, tyAre teonI icchApUrti thAya che. kayA devalokanA devo keTalI sthitivALI devIone bolAve che ane keTalI sthitivALI devIo kayA devaloka sudhI jAya che tenuM spaSTIkaraNa vyAkhyAkAre vyAkhyAmAM(TakAmAM) karyuM che. pahelA devalokanI aparigrahItA devInI sthiti jaghanya eka palyopama ane utkRSTa pacAsa palyopamanI ane bIjA devalokanI aparigrahItA devInI sthiti jaghanya sAdhika eka palyopama ane utkRSTa paMcAvana palyopamanI che. pahelA devalokanI devIo trIjA, pAMcamA ane sAtamA devalokamAM jAya che tathA navamA ane agiyAramA devalokanA devo te pahelA devalokanI devIonuM ciMtana kare che. bIjA devalokanI devIo cothA, chaThThA ane AThamA devalokamAM jAya che tathA dazamA ane bAramA devalokanA devo te bIjA devalokanI devIonuM manathI ciMtana kare che. devalokomAM janArI aparigrahItA devIo :devalokanI devalokamAM janArI aparigRhItA devIo saudharma triIjA devalokamAM eka palyopamathI 10 palyopamanI sthitivALI IzAna | cothA devalokamAM | sAdhika eka palyopamathI 15 palyopamanI sthitivALI saudharma | | pAMcamA devalokamAM | sAdhika 10 thI 20 palyopamanI sthitivALI IzAna chaThThAdevalokamAM sAdhika 15 thI 25 palyopamanI sthitivALI sAtamA devalokamAM sAdhika 20 thI 30 palyopamanI sthitivALI IzAna AThamA devalokamAM | sAdhika 25 thI 35 palyopamanI sthitivALI ---- saudharma navamA devalokanA devo saudharma sAdhika 30 thI 40 palyopamanI sthitivALI devIonuM ciMtana kare. IzAna dazamA devalokamAMnA devo sAdhika 3pa thI 45 palyopamanI sthitivALI devIonuM ciMtana kare. saudharma agiyAramA devalokanA devo sAdhika 40 thI 50 palyopamanI sthitivALInuM ciMtana kare. IzAna | bAramAM devalokanA devo | sAdhika 45 thI 55 palyopamanI sthitivALInuM ciMtana kare. A rIte upara-uparanA devalokanA devo kramazaH adhikAdhika sthitivALI devIonA mAdhyamathI potAnI icchA pUrti kare che. trIjA cothA devalokanA devone kAyika paricAraNA hotI nathI, te devone bhogecchAnI pUrti devIonA sparza mAtrathI thaI jAya che. | | E | -- | | | | ' saudharma | - -- Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cotrIsamuM padaH parivArajJA [ 315] pAMcamA, chaThThA devalokanA devone kAyika paricAraNA ke sparza paricAraNA hotI nathI, te devone bhogecchAnI pUrti devIonA vividha prakAranA rUpa darzana, aMgopAMga darzana, daSTi nikSepa Adi dvArA thaI jAya che. sAtamA, AThamA devalokanA devone rUpa paricAraNA paNa hotI nathI. te devone bhogecchAnI pUrti devIonA madhura zabda zravaNathI thaI jAya che. navamAthI bAramA devalokanA devone zabda paricAraNA paNa hotI nathI, te devone bhogecchAnI pUrti manamAM devIonuM ciMtana karavA mAtrathI thaI jAya che. A rIte bAra devalokanA devomAM upara-uparanA devalokanI vedamohanIya karmanI tIvratA kramazaH maMda thatI jAya che. nava raiveyaka ane anAra vimAnanA devonuM vedamohanIya karma upazAMta hovAthI te devone paricAraNAnI icchA thatI nathI. tema chatAM te devone cAritranA pariNAma na hovAthI te devo tyAgI kahevAtA nathI. kAyika paricAraNAthI sparza paricAraNAmAM devo vizeSa AnaMdanI anubhUti kare che. te ja rIte rUpa paricAraNA, zabda paricAraNA ane manaparicAraNAmAM kramazaH adhika AnaMda ane tRptino anubhava thAya che. upara-uparanA devalokanA devonuM puNya adhika hovAthI te devo alpa puruSArthe vizeSa tRptine pAme che. kAyika paricAraNAnI jema sparza paricAraNA, rUpa, zabda ke manaparicAraNAmAM paNa devatAnA zukra pudagalo divya prabhAvathI devIonA zarIramAM praveza pAme che paraMtu te vaikriya zarIranA pagalo hovAthI garbhAdhAnanuM nimitta banatA nathI. devIo zukra pugalanA saMkramaNathI parama sukhanI anubhUti kare che. te pugalo devIonA zarIramAM pAMca indriyo rUpe, iSTa, kAMta, manojJa ane manohara paNe pariNamana pAme che. uparanA devalokanA devo manathI devIonI icchA kare, tyAre te devIo potAnA viziSTa matijJAnathI te devanI icchAne jANe che, avadhijJAnathI nahIM, kAraNa ke deva-devIonuM avadhijJAna potAnA vimAnanI dhvajA sudhInuM ja hoya che. (7) alpabadutva dvAra:|19 eesiNaM bhaMte ! devANaM kAyapariyAragANaM jAvamaNapariyAragANaM apariyAragANa ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA !savvatthovA devA apariyAragA,maNapariyAragA saMkhejjaguNA,sahapariyAragA asaMkhejjaguNA, rUvapariyAragA asaMkhejjaguNA, phAsapariyAragA asaMkhejjaguNA, kAyapariyAragA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prahana- he bhagavan! kAyaparicAraka yAvata manaparicAraka ane aparicAraka devomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA aparicAraka devo che, tenAthI manaparicAraka devo saMkhyAtaguNA che, tenAthI zabda paricAraka devo asaMkhyAtaguNA che, tenAthI rUpa paricAraka devo asaMkhyAta guNA che, Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 316] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 tenAthI sparza paricAraka devo asaMkhyAtaguNA che ane tenAthI kAyaparicAraka devo asaMkhyAtaguNA che. vivecana : prastuta sUtramAM pAMca prakAranI paricAraNAonuM alpabadutva karavAmAM AvyuM che. alpabahatvaH- (1) sarvathI thoDA aparicAraka devo che kAraNa ke nava raiveyaka ane pAMca anuttara vimAnanA devo ja aparicAraka hoya che. tenI saMkhyA alpa hoya che. (2) tenAthI manaparicAraka devo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke navamAthI bAramA devalokanA devo tenAthI vadhu che. temAM mAtra garbhaja manuSyo utpanna thatAM hovAthI te saMkhyAtaguNA ja thAya che. (3) tenAthI zabda paricAraka devo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke sAtamA-AThamA devalokanA devonI saMkhyA trIjA padamAM asaMkhyAtaguNI kahI che ane temAM asaMkhya tiryaMca paMcendriya utpanna thAya che. (4) tenAthI rUpa paricAraka devo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke nIce-nIcenA devalokanA devo kramazaH vadhu che. (5) tenAthI sparza paricAraka devo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke trIjA cothA devalokanA devo sparza paricAraka che. (6) tenAthI kAyaparicAraka devo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke temAM bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane pahelA-bIjA devalokanA sarva devono samAveza thAya che. paricAraka-aparicAraka devonA alpabadutvane jotAM spaSTa thAya che ke pratyeka devomAM pAMca prakAranI paricAraNAmAMthI koI paNa eka prakAranI paricAraNA hoya che, paraMtu vicAratAM jaNAya che ke kAyika paricAraNAmAM sparza, rUpadarzana Adi sahaja thaI jAya che, sparza paricAraNAmAM, rUpadarzana thAya ja che. A rIte eka paricAraNAnA sevanamAM anya viSayono saMyoga thAya ja che. tema chatAM te-te devone paricAraNAnI icchA eka-eka prakAranI hoya che, tethI devomAM mukhyatve eka-eka paricAraNAnuM kathana che. tema sUtrano Azaya samajavo joIe athavA alpabadutvanI A gaNanAmAM mukhya paricAraNAnI ja vivakSA hoya tema paNa samajI zakAya che. devomAM paricAraNA - paricAraNA prakAra vizeSa bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, kAyika paricAraNA devIo che. manuSyonI jema ja kAmabhoganuM sevana kare. 1-2 devalokanA devo | trIjA, cothA devalokanA devo sparza paricAraNA devIo nathI. pahelA-bIjA devalokanI aparigRhItA devIone bolAve, tenA sparza, AliMgana, AdithI icchApUrti. pAMcamA-chaThThA devalokanA devo rUpa paricAraNA | aparigRhItAdevIonA rUpa avalokanathI icchApUrti. 7-8mA devalokanA devo zabda paricAraNA aparigRhItA devIonA zabda zravaNathI icchApUrti. navamAthI bAramA devalokanA mana paricAraNA manathI ja devIonI sAthenA kAmabhoganI ciMtavanAthI icchApUrti. nava raiveyaka, anuttara vimAnanA paricAraNA rahita | veda mohanIya karma upazAMta hoya che. cAritranA pariNAma devo na hovAthI tyAgI nathI. devo Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cotrIsamuM padaH paricAraNA [ 317 | pAMca prakAranA paricAraka devonuM alpabadutvaH| |paricAraka prakAranuM pramANa kAraNa 1| aparicAraka sarvathI thoDA | nava raiveyaka ane anuttara vimAnanA devonI saMkhyA alpa che. 2 | mana paricAraka | | saMkhyAtaguNA | nava thI bAra devalokanA devonI saMkhyA adhika che. temAM manuSyo ja utpanna thatAM hovAthI saMkhyAtaguNA thAya. 3] zabda paricAraka | asaMkhyAtaguNA | sAtamA-AThamA devalokamAM tiryaMco utpanna thatA hovAthI asaMkhyAtaguNA thAya che. |4|rUpa paricAraka | asaMkhyAtaguNA | nIce-nIce devalokanA devonI saMkhyA adhika che. 5 | sparza paricAraka | | asaMkhyAtaguNA | devonI saMkhyA adhika che. kAya paricAraka | asaMkhyAtaguNA | jyotiSI devonI saMkhyA sarvathI adhika che te devo kAya paricAraka che. checotrIsamuM pada saMpUrNa Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 zrI pannavaNA satra: bhAga-3 pAMtrIsamuM pada paricaya 29 ka ka ka ka ka che A padanuM nAma vedanApada che. A padamAM saMsArI jIvone anubhavamAM AvanArI sAta prakAranI vedanAonuM pratipAdana 24 daMDakanA mAdhyame karyu che. jIva jyAM sudhI chadmastha che, tyAM sudhI vividha prakAranI anubhUtio tene thatI ja rahe che. A anubhUtionuM mukhya kendra mana che. mana upara vividha prakAranI vedanAo aMkita thatI rahe che. jIva je rUpe je vedanAne grahaNa kare che, te ja rUpe teno pratidhvani anubhUti rUpe vyakta thAya che. zAstrakAre A padamAM vividha nimittothI mana para aMkita thanArI vividha vedanAonuM digdarzana karAvyuM che. vedanAnA vibhinna artho thAya che, jema ke- vedanA eTale jJAna, sukha duHkhAdino anubhava, pIDA, saMtApa, rogAdi janita vedanA, karmaphaLa-bhoga, zAtA-azAtArUpa anubhava, udayAvalikA praviSTa karmono anubhava Adi. A badhA arthone anulakSIne vedanA saMbaMdhI sAta dvArA A padamAM rajU karavAmAM AvyA che, jemAM vividha vedanAonuM nirUpaNa che. te sAta dvAra A pramANe che- (1) zItAdi vedanA dvAra- jemAM zIta, uSNa, zItoSNa A traNa vedanAonuM nirUpaNa che, (2) dravya dvAra- jemAM dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe thanArI vedanAnuM nirUpaNa che, (3) zarIra vedanA dvAra- jemAM zArIrika, mAnasika ane zArIrika-mAnasika vedanAnuM varNana che, (4) zAtA vedanA dvAra- jemAM zAtA, azAtA, zAtA-azAtA vedanAnuM nirUpaNa che, (5) duHkhavedanA dvAra- jemAM duHkharUpa, sukharUpa tathA duHkha-sukharUpa vedanAnuM pratipAdana che, (6) AbhyapagamikI ane aupakramikI vedanA dvAra- jemAM A baMne prakAranI vedanAonuM nirUpaNa che tathA (7) nidA-anidA vedanA dvAra- temAM A baMne prakAranI vedanAonI prarUpaNA che. tyAra pachI 24 daMDakanA jIvomAM uparokta sAta prakAranI vedanAnuM pratipAdana che, yathA- ekendriya, vikalendriya, asaMjJI tiryaMca paMcendriya ane saMmUrchAima manuSyo manovedanAthI rahita hoya che, kAraNa ke te asaMjJI hoya che. sarva vedanAno anubhava sarva saMsArI jIvone bhinna-bhinna rIte thAya che. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM pada: vedanA 319 -pAMtrIsamuM pada: vedanAPPPPPPPPPPopa viSaya nirdezaH sIyA ya davva sarIra, sAya taha veyaNA havai dukkhA / abbhuvagamovakkamiyA, NidA ya aNidA ya NAyavvA // 1 // sAyamasAyaM savve, suhaM ca dukkhaM adukkhamasuhaM ca / mANasarahiyaM vigaliMdiyA u, sesA duvihameva // 2 // bhAvArtha - (gAthArtha) A padanA sAta dvArA A pramANe che- (1) zIta (2) dravya (3) zarIra (4) zAtA (5) duHkharUpa vedanA (6) AbhyapagamikI ane aupakramikI vedanA ane (7) nidA ane anidAvedanA. llll. sarva jIvo zAtA ane azAtA vedanA vede che. A ja rIte sukha, duHkha ane aduHkha-asukha vedanA paNa sarva jIvo vede che. vikalendriyo(ekendriyathI caurendriya) mAnasa vedanAthI rahita che. zeSa sarva jIvo(paMcendriyo) baMne prakAranI vedanA vede che. rA. vivecana : prastuta be gAthAmAMthI prathama gAthAmAM sAta prakAranI vedanAnuM kathana sAta dvAranA mAdhyamathI karyuM che. te sAte dvArathI te te vedanAnA peTA bhedanuM paNa grahaNa thAya che. bIjI gAthAmAM te vedanAone bhogavanAra jIvonuM kathana che. vedanA saMbaMdhI sAta dvAra :| | hAra | prabheda vivaraNa. 1 | zIta dvAra | 3 | zIta vedanA, uSNa vedanA, zItoSNa vedanA. | 2 | dravya dvAra 4 ] dravya vedanA, kSetra vedanA, kAla vedanA, bhAva vedanA. | zarIra dvAra | 3 | zArIrika vedanA, mAnasika vedanA, zArIrika-mAnasika vedanA. | zAtA dvAra zAtA vedanA, azAtA vedanA, zAtA-azAtAvedanA. 5] duHkha vedanA dvAra | duHkha vedanA, sukha vedanA, aduHkhasukha vedanA. || AbhyapagamikI | 2 | AbhyapagamikI vedanA, aupakramikI vedanA. | nidA-anidA dvArA 2 | nidA vedanA, anidA vedanA. (1) zItAdi vedanA dvAra :| 2 kaivihA NaM bhaMte ! veyaNA paNNattA ? goyamA ! tivihA veyaNA paNNattA, taM garI- sIyA, sigA, rIyosiT I | | | | | | h|h | Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 | zrI pannavaNA sua: bhAga-3 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vedanAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! vedanAnA traNa prakAra che, jema ke- (1) zItavedanA, (2) uSNavedanA ane (3) zItoSNavedanA. | 3 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM sIyaM veyaNaM vedeti, usiNaM veyaNaM vedeti, sIyosiNaM veyaNaM vedeti ? goyamA ! sIya pi veyaNaM vedeti, usiNaM pi veyaNaM vedeti, No sIyosiNaM veyaNaM vedeti / keI ekkekkae puDhavIe veyaNAo bhaNati / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! nairayiko zuM zItavedanA vede che, uSNavedanA vede che ke zItoSNa vedanA veda che? uttara- he gautama ! narayiko zItavedanA paNa vede che, uSNavedanA paNa vede che, paraMtu zItoSNavedanA vedatA nathI. keTalAka(munipuMgavo) pratyeka naraka pRthvInA spaSTIkaraNapUrvaka vedanAonuM kathana kare che. |4 rayaNappabhApuDhaviNeraiyA NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! No sIyaM veyaNaM vedeti, usiNaM veyaNaM vedeti, No sIyosiNaM veyaNaM vedeti / evaM jAva vAluyappabhA puDhavi NeraiyA / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan! ratnaprabhAputhvInA nairayiko zuM zIta vedanA vede che, uSNa vedanA vede che ke zItoSNa vedanA vede che? uttara- he gautama! teo zIta vedanAnuM vedana karatA nathI, zItoSNa vedanAnuM vedana karatA nathI, paraMtu uSNa vedanAnuM vedana kare che. A ja rIte trIjI vAlukAprabhA narakamRthvInA nairayiko sudhI jANavuM joIe. | 5 paMkappabhApuDhaviNeraiyA NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! sIyaM pi veyaNaM vedeti, usiNaM pi veyaNaM vedeti, No sIyosiNaM veyaNaM vedeti / te bahuyatarAgA je usiNaM veyaNaM vedeti / te thovatarAgA je sIyaM veyaNaM vedeti| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! paMkaprabhA pRthvInA nairayiko zuM zItavedanA vede che ityAdi prazna ? uttara- he gautama! teo zItavedanA paNa vede che ane uSNavedanA paNa vede che, paraMtu zItoSNavedanA vedatA nathI. temAM uSNavedanAvALA nairayiko ghaNA che ane zItavedanAvALA nairayiko alpa che. |6 dhUmappabhAe evaM ceva duvihA, NavaraM- te bahuyatarAgA je sIyaM veyaNaM vedeti, te thovatarAgA je usiNaM veyaNaM vedeti / bhAvArtha - dhUmaprabhA pRthvInA nairayiko paNa baMne prakAranI vedanA vede che. vizeSatA e che ke dhUmaprabhA pRthvImAM zItavedanAvALA nairayiko ghaNA che ane uSNavedanAvALA nairayiko alpa che. | 7 tamAe tamatamAe ya sIyaM veyaNaM vedeti, No usiNaM veyaNaM vedeti, No sIyosiNaM veyaNaM vedeti / bhAvArtha - tamA ane tamastamA pRthvInA nairayiko zItavedanA vede che, paraMtu uSNavedanA ke zItoSNavedanA vedatA nathI. 8 asurakumArANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! sIyaM pi veyaNaM vedeti, usiNaM pi Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM pada : vedanA [ 321 ] veyaNaM vedeti, sIyosiNaM pi veyaNaM vedeti / evaM jAva vemANiyA / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! asurakumAro zuM zItavedanA vede che ityAdi pUrvavat prazna? uttara-he gautama! teo zItavedanA paNa vede che, uSNavedanA paNa vede che ane zItoSNavedanA paNa vede che. A ja rIte vaimAniko sudhI jANavuM joIe. arthAt daze bhavanapati devo, pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriya, manuSya, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devo sudhInA sarva daMDakanA jIvo traNe prakAranI vedanA vede che. vivecanaH prastuta sUtromAM zItAdi vedanAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. vedanA eka prakAranI anubhUti che. tenA traNa prakAra che- zIta, uSNa ane zItoSNa. zIta pagalonA saMyogathI thanArI vedanA zItavedanA, uSNa pudgalonA saMyogathI thanArI vedanA uSNavedanA ane zItoSNa pudgalonA saMyogathI utpanna thanArI vedanA zItoSNavedanA kahevAya che. sAmAnya rIte nairayiko zIta ke uSNavedanAno anubhava kare che, paraMtu zItoSNavedanAno anubhava karatA nathI. prAraMbhanI traNa narakamRthvIonA nairayiko uSNavedanA vede che, kAraNa ke teonA AdhArabhUta narakAvAso kheranA aMgArAnI samAna atyaMta lAla, ati saMtapta ane atyaMta uSNa pagalothI banelA hoya che. cothI paMkaprabhA pRthvImAM keTalAka nairayiko uSNavedanA ane keTalAka nairayiko zItavedanAne anubhave che, kAraNa ke tyAMnA narakAvAso keTalAka zIta ane keTalAka uSNa hoya che. temAMthI uSNa pudgalamaya narakAvAso adhika hovAthI uSNavedanAno anubhava karanArA nairayiko adhika che ane zIta pugalamaya narakAvAso alpa hovAthI zItavedanAno anubhava karanArA nairayiko alpa hoya che. dhUmaprabhA pRthvImAM keTalAka nairayiko zItavedanA ane keTalAka uSNavedanAno anubhava kare che. temAM zIta vedanAnuM vedana karanArA nairayiko adhika ane uSNa vedanAnuM vedana karanArA nairayiko alpa hoya che, kAraNa ke tyAM zIta pudgalamaya narakAvAso adhika ane uSNapudgalamaya narakAvAso alpa hoya che. chaTTI ane sAtamI naraka pRthvIonA nairayiko zItavedanAno ja anubhava kare che, kAraNa ke tyAnA narakAvAso atyadhika zIta pudgalamaya hoya che. asurakumArothI laIne vaimAniko sudhInA sarva daMDakanA jIvo traNe ya prakAranI vedanA anubhave che. zItaLa jala vagerenA sparzathI zItavedanA, krodha ke anya uSNa padArthonA saMyoge uSNavedanA ane zarIramAM vibhinna avayavomAM eka sAthe zIta ane uSNa pagalono saMparka thAya tyAre zItoSNa vedanAne anubhave che. (2) dravyAdi vedanA dvAra:| 9 kaivihA NaM bhaMte ! veyaNA paNNattA ? goyamA ! cauvvihA veyaNA paNNattA, taM jahA- davvao khettao kAlao bhaavo| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! vedanAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! vedanAnA cAra prakAra che, jema ke- (1) dravyathI (2) kSetrathI (3) kALathI ane (4) bhAvathI(vedanA). 10 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM davvao veyaNaM vedeti jAva kiM bhAvao veyaNaM Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 322 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-3 vedeti ? goyamA ! davvao vi veyaNaM vedeti jAva bhAvao vi veyaNaM vedeti / evaM jAva vemANiyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayiko zuM dravyathI vedanA vede che yAvatu bhAvathI vedanA vede che? - he gautama ! teo dravyathI paNa vedanA vede che yAvata bhAvathI paNa vedanA vede che. A ja rIte vaimAniko sudhInA sarva daMDakanA jIvo cAre prakAranI vedanA vede che. vivecana : prastuta sUtromAM dravyAdi cAra prakAranI vedanAnuM kathana che. vedanAnI utpatti dravya, kSetra, kALa ane bhAvarUpa sAmagrInA nimitte thAya che.nimittanI apekSAe vedanAnA cAra prakAra che- (1) koI pudgala Adi dravyanA saMyoge utpanna thanArI vedanA dravyavedanA kahevAya che. yathA- AIskrIma vagere zIta padArthanA AhArathI ThaMDakano anubhava thAya che. (2) upapAta kSetrAdinA nimitte(saMyoge) thanArI vedanA kSetravedanA kahevAya che. jema himAlayamAM ThaMDIno anubhava thAya che. (3) zItAdi Rtu tathA divasa, rAta, madhyAhna Adi kALanA saMyoge thanArI vedanA kALavedanA kahevAya che. jema ke- ziyALAmAM ThaMDI ane UnALAmAM garamIno anubhava thAya che. (4) vedanIya karmanA udayarUpa pradhAna kAraNathI utpanna thanArI vedanA bhAvavaMdanA kahevAya che. jema ke sahaja rIte zarIramAM bImArIno upadrava thAya, te bhAvavaMdanA che. covIze daMDakanA jIvo A cAre ya prakAranI vedanAno anubhava kare che. (3) zArIrika vedanA dvAra - 11 kaivihA NaM bhaMte ! veyaNA paNNattA ? goyamA ! tivihA veyaNA paNNattA, taM - sArA, mANasA, sArA-mANasA | bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vedanAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! vedanAnA traNa prakAra che, jema ke- (1) zArIrika vedanA, (2) mAnasika vedanA ane (3) zArIrika-mAnasika vedanA. |12 raiyA NaM bhaMte ! kiM sArIraM veyaNaM vedeti, mANasaM veyaNaM vedeti, sArIramANasaM veyaNaM vedeti ? goyamA ! sArIraM pi veyaNaM vedeti, mANasaM pi veyaNaM vedeti, sArIramANasaM pi veyaNaM vedeti / evaM jAva vemANiyA, NavaraM egidiya-vigaliMdiyA sArIraM veyaNaM vedeti, No mANasaM veyaNaM vedeti No sArIramANasaM veyaNaM vedeti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayiko zuM zArIrika vedanA vede che, mAnasika vedanA vede che ke zArIrika-mAnasika vedanA vede che? uttara- he gautama! nairayiko zArIrika vedanA vede che, mAnasika vedanA vede che athavA zArIrika-mAnasika vedanA vede che. A ja rIte vaimAniko paryata sarva daMDakanA jIvo traNa prakAranI vedanA vede che. temAM vizeSatA e che ke- ekendriya ane vikasendriya jIvo mAtra zArIrika vedanA ja vede che, te jIvo mAnasika vedanA ane zArIrika-mAnasika vedanA vedatA nathI. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsam pada : vedanA vivecanaH 3ra3 prastuta sUtromAM prakArAntarathI trividha vedanAnuM kathana che. (1) zarIramAM thanArI vedanA zArIrika vedanA, (2) manamAM thanArI vedanA mAnasika vedanA tathA (3) zarIra ane mana baMnemAM thanArI vedanA zArIrika-mAnasikavedanA kahevAya che. ekendriya ane vikalendriyone choDIne zeSa sarva daMDakavartI jIvo mana sahita hovAthI te jIvomAM traNe ya prakAranI vedanA hoya che. ekendriya ane vikalendriya jIvo asaMjJI-manarahita hovAthI te jIvone mAnasika ane zArIrika-mAnasika vedanA hotI nathI, eka zArIrika vedanA ja hoya che. (4) zAtAdi vedanA dvAraH 13 kaivihA NaM bhaMte ! veyaNA paNNattA ? goyamA ! tivihA veyaNA paNNattA, teM nahA- sAyA, asAyA, sAyAsAyA | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vedanAnA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! vedanAnA traNa prakAra che, jema ke--- (1) zAtA vedanA, (2) azAtA vedanA ane (3) zAtA-azAtA vedanA. 14 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM sAyaM veyaNaM vedeti, asAyaM veyaNaM vedeMti, sAyAsAyaM veyaNaM vedeMti ? goyamA ! tivihaM pi veyaNaM vedeti / evaM savvajIvA jAva vemANiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nairiyako zuM zAtAvedanA veThe che, azAtAvedanA vede che ke zAtA-azAtA vedanA vede che ? uttara- he gautama ! nairayiko traNe prakAranI vedanA vede che. A ja rIte vaimAniko sudhInA 24 daMDakanA sarva jIvo traNe prakAranI vedanA vede che. vivecanaH prastuta sUtramAM prakArAntarathI traNa prakAranI vedanAnuM kathana che. zAtAdi trividha vedanA :- anukULatAjanya sukharUpa vedanAne zAtAvedanA, pratikULatAjanya duHkharUpa vedanAne azAtAvedanA ane sukha-duHkha ubhaya rUpa vedanAne zAtA-azAtA vedanA kahe che. nairayikothI laI vaimAniko sudhInA sarva jIvomAM traNe ya prakAranI vedanA hoya che. nairayiko mitra devonA saMyoga vagere kAraNothI manamAM zAtAno anubhava kare che, kSetra prabhAvathI ke asurakumAronA kaThora vyavahArathI nArakIo azAtA vedanAno anubhava kare che ane kyAreka A baMnenI apekSAe zAtAazAtArUpa baMne vedanAno anubhava kare che. sarva jIvomAM A pramANe trividha vedanA hoya che. pRthvIkAyikAdine jyAre koI upadrava hoto nathI tyAre zAtAvedanAno anubhava kare che. anya prANIo pRthvI khode, tenA para cAle Adi upadrava kare tyAre azAtAno anubhava thAya tathA jyAre eka dezathI upadrava thAya che, tyAre zAtA-azAtA ubhayarUpa vedanAno anubhava thAya che. devone sukhAnubhavanA samaye zAtAvedanA, cyavanAdinA samaye azAtAvedanA tathA bIjA devanA vaibhavane joIne mAtsarya thavAthI azAtAvedanA ane potAnI priya devI sAthe madhurAlApAdi karatI vakhate zAtAvedanA; kyAreka baMne prakAranI vedanA eka sAthe thAya che. A rIte devomAM traNe prakAranI vedanA hoya che. vikalendriyo, tiryaMca paMcendriyo ane manuSyomAM paNa traNe prakAranI vedanA bhinna-bhinna nimittoprasaMgothI thAya che. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 324 | zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 (5) duHkhAdi vedanA dvAra - 15 kaivihA NaM bhaMte ! veyaNA paNNattA? goyamA ! tivihA veyaNA paNNattA, taM jahA- dukkhA, suhA, adukkhasuhA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vedanAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! vedanAnA traNa prakAra che, jema ke- (1) sukhA vedanA (2) duHkhA vedanA ane (3) aduHkhA-asukhA vedanA. |16 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM dukkhaM veyaNaM vedeti, pucchA? goyamA ! dukkha pi veyaNaM vedeti, suhaM pi veyaNaM vedeti, adukkhasuhaM pi veyaNaM vedeti / evaM jAva vemaanniyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayiko zuM duHkhavedanA vede che, sukhavedanA vede che ke aduHkhasukhA vedanA vede che? uttara- he gautama! te duHkhavedanA paNa vede che, sukha vedanA paNa vede che ane aduHkhasukhA vedanA paNa vede che. A ja rIte vaimAniko sudhI kahevuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM prakArAntarathI vedanAnuM kathana che. jemAM duHkhanuM vadana thAya, te duHkhAvedanA, sukhanuM vedana thAya, te sukhAvedanA ane je vedanA ekAMta duHkharUpa nathI ane ekAMta sukharUpa nathI paraMtu jemAM AMzika duHkhano ke AMzika sukhano anubhava hoya, te aduHkhasukhA vedanA che. svayaM udayamAM AvelA vedanIyakarmanA udayathI anukULa ke pratikULa vedanA thAya tene kramazaH zAtA-azAtA vedanA kahe che tathA bIjA dvArA udIrita(utpAdita) sAMyogika anukULatA-pratikULatAne kramazaH sukha-duHkha kahe che. A rIte pUrvasUtrokta zAtA-azAtA vedanAmAM karmano udaya mukhya kAraNa che ane prastuta sUtrokta sukhA, duHkhA vedanAmAM anya bAhya nimitta mukhya kAraNa che. A bhinnatA darzAvavA tatsaMbaMdhI judA-judA praznottara che. 24 daMDakanA jIvo traNa prakAranI vedanAne vede che. (6) AbhUpagamikI ane aupakramikI vedanA dvAra :|17 kaivihA NaM bhaMte ! veyaNA paNNattA ? goyamA ! duvihA veyaNA paNNattA, taM jahA- abbhovagamiyA ya ovakkamiyA ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! vedanAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! vedanAnA be prakAra che jema ke- AbhyapagamikI vedanA ane aupakramikI vedanA. |18 raiyA NaM bhaMte ! kiM abbhovagamiyaM veyaNaM vedeti, ovakkamiyaM veyaNaM vedeti ? goyamA ! No abbhovagamiyaM veyaNaM vedeti, ovakkamiyaM veyaNaM vedeti| evaM jAva cauriMdiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! narayiko zuM AbhyapagamikI vedanA vede che ke aupakramikI vedanA vede che? uttara- he gautama! teo AbhyapagamikI vedanA vedatA nathI, aupakramikI vedanA vede che. A ja rIte caurendriyo sudhI jANavuM joIe. |19 paMcediyatirikkhajoNiyA maNUsA ya duvihaM pi veyaNaM vedeti / vANamaMtasjoisiyavemANiyA jahA raiyA / Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMtrIsamuM pada : vedanA [ 325 ] bhAvArtha:- paMcendriya tiryaMco ane manuSyo baMne prakAranI vedanAno anubhava kare che. vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devo nairayikonI jema aupakramikI vedanAno anubhava kare che. vivecana : prastuta sUtramAM prakArAntarathI be vedanAnuM kathana che. AbhyapagamikI vedanA - je vedanA svecchApUrvaka svIkAravAmAM Ave che, te AbhyapagamikI vedanA che. jema ke- kezaloca, tapa, AtapanA Adi. je vedanA svayameva udayane prApta thAya athavA bIjA dvArA devAmAM Ave, te aupakamiTI vedanA kahevAya che. narayiko, bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devone aupakramikI vedanA hoya che. pAMca sthAvara ane traNa vikasendriya jIvone paNa eka aupakramikI vedanA hoya che. paMcendriya tiryaMco ane manuSyone baMne prakAranI vedanA hoya che, kAraNa ke samyagRSTi tiryaMco ane manuSyo karma kSaya mATe svecchAthI AbhyapagamikI vedanAno svIkAra kare che ane te sivAya zeSa rara daMDakanA jIvo svataH AtApanA Adi rUpe AbhyapagamikI vedanAne svIkAratA nathI, tethI te sarva jIvone aupakramikI vedanA ja hoya che. (7) nidA-anidA vedanA dvAra: 20 kaivihA NaM bhaMte ! veyaNA paNNattA ? goyamA ! duvihA veyaNA paNNattA, taM jahA- NidA ya aNidA ya / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! vedanAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! vedanAnA be prakAra che, jema ke- nidA ane anidA. | 21 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM NidAyaM veyaNaM vedeti, aNidAya veyaNaM vedeti ? goyamA! NidAyaM pi veyaNaM vedeti, aNidAyaM pi veyaNaM vedeti / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai NeraiyA NidAyaM pi veyaNaM vedeti, aNidAyaM pi veyaNaM vedeti? goyamA ! NeraiyA duvihA paNNattA, taM jahA- saNNibhUyA ya asaNNibhUyA ya / tattha NaM je te saNNibhUyA te NaM NidAyaM veyaNaM vedeti / tattha NaM je te asaNNibhUyA te NaM aNidAya veyaNaM vedeti, se teNaguNaM goyamA ! evaM vuccai- raiyA NidAya pi veyaNaM vedeti, aNidAyaM pi veyaNaM vedeti / evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayiko zuM nidAvedanA vede che ke anidA vedanA vede che? uttara- he gautama! nairayiko nidAvedanA paNa vede che ane anidAvedanA paNa vede che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke nairayiko nidA vedanA paNa vede che ane anidA vedanA paNa vede che? uttara- he gautama ! narayikonA be prakAra che, jema ke saMjJIbhUta ane asaMjJIbhUta. temAM je saMjJIbhUta nairayiko che, te nidAvedanA vede che ane je asaMjJIbhUta nairayiko hoya che, te anidAvedanA vede che. tethI he gautama! e pramANe kahyuM che ke nairayiko nidA vedanA paNa vede che ane anidAvedanA paNa vede che. A ja rIte svanitakumAro sudhI kahevuM joIe. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u26 / zrI patramA sUtra: bhAga-3 22 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! No NidAyaM veyaNaM vedeti, aNidAyaM veyaNaM vedeti / se keNa?NaM bhaMte ! evaM vuccai puDhavikkAiyA No NidAyaM veyaNaM vedeti, aNidAyaM veyaNaM vedeti ? goyamA ! puDhavikkAiyA savve asaNNI asaNNibhUyaM aNidAyaM veyaNaM vedeti, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai puDhavikkAiyA No NidAyaM veyaNaM vedeti, aNidAyaM veyaNaM vedeti / evaM jAva cauriMdiyA / paMceMdiyatirikkhajoNiyA, maNUsA, vANamaMtarA jahA raiyA / bhAvArtha:--- bhagavana! pRthvI thiozanivehanAvehecha bhanihavenA he cha? 6ttrhe gautama! teo nidAvedanA vedatA nathI, paraMtu anidAvedanA vede che. prazna- bhagavana ! tanu shur| chaythvIyinihAvehanA vahatA nathI, paraMtu anidAvedanA vede che? uttara- he gautama! badhA pRthvIkAyiko asaMjJI ane asaMjJIbhUta che, tethI te jIvo anidAvedanA vede che, tethI he gautama ! e pramANe kahyuM che ke pRthvIkAyika jIvo nidAvedanA vedatA nathI, paraMtu anidA vedanA vede che. A ja rIte caurendriya sudhI jANavuM joIe. paMcendriya tiryaca, manuSya ane vANavyaMtara devonuM kathana narayikonA kathananI samAna jANavuM joIe. 23 joisiyA NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! NidAyaM pi veyaNaM vedeti, aNidAyaM pi veyaNaM vedeti / se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai- joisiyA NidAyaM pi veyaNaM vedeti, aNidAyaM pi veyaNaM vedeti ? __ goyamA ! joisiyA duvihA paNNattA, taM jahA- mAimicchaddiTThiuvavaNNagA ya amAisammaddiTThi-uvvavaNNagA ya, tattha NaM je te mAimicchaddiTThi-uvavaNNagA te NaM aNidAyaM veyaNaM vedeti, tattha NaM je te amAisammaddiTThiuvavaNNagA te NaM NidAya veyaNaM vedeti, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai- joisiyA duviha pi veyaNaM vedeti| evaM vemANiyA vi / bhAvArtha:-prazna- bhagavana!yotiS vo zuninAvehecha manivehanAvehecha? 6ttara gautama ! bhyotiS vo nihavehanA 5 vehecha bhane maniha vhn| 5 vehecha. prazna- bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke jyotiSkadevo nidA vedanA paNa vede che ane anidA vedanA paNa vede che? uttara- he gautama ! jyotiSka devonA be prakAra che, jema ke- mAyI mithyAdaSTi utpannaka ane amArI samyagudaSTi utpannaka. temAM je mAyI mithyAdaSTi utpannaka che, teo anidA vedanA vede che ane je amArI samyagudaSTi utpannaka che, teo nidA vedanA vede che. tethI he gautama! e pramANe kahyuM che ke jyotiSTha devo baMne prakAranI vedanA vede che. vaimAnika devonA saMbaMdhamAM paNa A ja pramANe jANavuM joIe. viveyana: prastuta sUtramAM prakArAntarathI be prakAranI vedanAnuM kathana che. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pAMtrIsamuM padaH vedanA 327 ] nidA-anidA vedanA -nitara nirita nA saca kIcane vitati nijA (1) jemAM pUrNa rUpe citta joDAyeluM hoya, je vedanAnuM jIvane cokkasapaNe dhyAna ke bhAna hoya, je vedanAnuM mAnasika jJAna hoya, te nidAvedanA che. (2) jemAM citta joDAyeluM na hoya, jenuM jIvane cokkasapaNe dhyAna ke bhAna na hoya, mAnasika jJAna na hoya, te anidAvedanA che. saMkSepamAM mana sahitanI saMjJI jIvonI vedanA nidA vedanA che. mana rahitanI asaMjJI jIvonI vedanA anidA vedanA che. nArakIomAM baMne prakAranI vedanA hoya che, kAraNa ke nArakIonA be prakAra che- saMjJIbhUta nArakI ane asaMjJIbhUta nArakI. je saMjJI jIvo marIne narakagatimAM utpanna thAya te saMjJIbhUta nArakI ane asaMzI jIva marIne narakagatimAM utpanna thAya te asaMzIbhUta nArakI kahevAya che. asaMjJIbhUta nArakIo anidA vedanA vede che. kAraNa ke asaMjJI tiryaMcamAMthI AvIne utpanna thanArA nArakI aparyAptAvasthA sudhI asaMjJI rahe che. te avasthAmAM mana na hovAthI te nArakIo anidA = avyakta vedanA vede che. te sivAyanA badhA nArakIone mana hovAthI nidA = vyakta vedanA vede che. bhavanapati ane vyaMtara devomAM paNa saMjJIbhUta devo nidAvedanA ane asaMjJIbhUta devo anidAvedanA vede che. asaMjJI paMcendriyo bhavanapati ane vyaMtara devarUpe utpanna thAya tyAre aparyAptAvasthA sudhI asaMjJIbhUta rahe che. pAMca sthAvara ane traNa vikSetriya jIvo asaMjJI hovAthI eka mAtra anidA vedanAne vede che. tiryaMca paMcendriya ane manuSyomAM baMne prakAranI vedanA hoya che. asaMjJI tiryaMca paMcendriya ane saMmUrchAima manuSyo anidAvedanA ane garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSyo nidAvedanA vede che. jyotiSI ane vaimAnika devomAM paNa baMne prakAranI vedanA hoya che. asaMjJI jIvo marIne jyotiSI ane vaimAnika deva thatAM nathI, tethI temAM sarva devo saMjJI ane saMjJIbhUta ja hoya che. te devonA be prakAra che- mAyI mithyAdaSTi utpannaka ane amAyI samyagudaSTi utpannaka. temAM mAyI mithyAdaSTi utpannaka devone samyagujJAna hotuM nathI tethI te devo vrata virAdhanA ke bAla tapanA kAraNe potAnI A sthiti thaI che, tevuM yathArthapaNe jANI zakatA nathI; tethI teo anidAvedanA vede che ane amAthI samyagudaSTi utpannaka devone potAnI paristhitinuM samyagujJAna hovAthI nidAvedanA vede che. 24 daMDakamAM nidA-anidA vedanA :jIva prakAra nidA vedanA anidA vedanA 1 | saMjJIbhUta nArakI ElInI ------- -------- ------ saMjJIbhUta bhavanapati-vyaMtara deva asaMjJIbhUta | pAMca sthAvara, traNa vikasendriya 4 | asaMzI tiryaMca paMcendriya-saMmUrchAima manuSya | garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya mAyImithyA daSTi jyotiSI-vaimAnika deva - EamArI samyagudaSTi jyotiSI-vaimAnika deva ' x | | * | ' X | | X | * | | * | \ | | * * * * | Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 328 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 sAta prakAre vedanA ane vedaka jIvo :vedanA prakAra vyAkhyA vedaka jIvo 1| zIta vedanA zIta pudgalonA saMparkathI thanArI vedanA zIta vedanA che. [4,5,6,7mI narakamAM tathA zeSa 23 daMDakamAM | uSNa vedanA | uSNa yugalonA saMyogathI thanArI vedanA uSNa vedanA che. |1,2,3narakamAM ane 23 daMDakamAM zItoSNa vedanA zIta-uSNa baMne prakAranAM pudgalonA saMyogathI thanArI | 23 daMDakamAM (nArakI varjIne) vedanA zItoSNa che. 2 |dravya, kSetra, kAla, | dravya-kSetra-kALa-bhAva Adi cAramAMthI koIpaNa nimite | cAre prakAranI vedanA 24 bhAva thanArI vedanA daMDakanA jIvomAM 3| zArIrika vedanA | zarIramAM thanArI vedanA, zArIrika vedanA 24 daMDakamAM | mAnasika vedanA | manamAM thanArI vedanA, mAnasika vedanA. saMjJI jIvonA 16daMDakamAM zArIrika-mAnasika, zArIrika-mAnasika baMne rIte thanArI vedanA, | saMjJI jIvonA 16 daMDakamAM 4| zAtA vedanA vedanIya karmanA udaye svayaM udayamAM AvelI anukULa 24 daMDakamAM (sukharU5) vedanA -- -- -- -- -- azAtA vedanA vedanIya karmanA udaye svayaM udayamAM AvelI pratikULa 24 daMDakamAM (duHkharUpa) vedanA zAtA-azAtA vedanIya karmanA kAraNe svayaM udayamAM AvelI ubhaya | 24 daMDakamAM (mizra) (sukha-duHkharU5) vedanA 5) sukha vedanA bIjA dvArA utpAdita 24 daMDakamAM sAMyogika anukULa vedanA duHkha vedanA bIjA dvArA utpAdita ja daMDakamAM sAMyogika pratikULa vedanA bIjA dvArA utpAdita -------- sukha-duHkha vedanA ----- sAMyogika anukULa-pratikULa vedanA 6| AmyupagamikI svecchApUrvaka svIkAravAmAM AvatI vedanA. manuSyo, tiryaMca paMcendriyamAM jema ke- kezaloca, tapa Adi. aupakramikI mAM svayameva udaya prApta / udIraNAthI prApta thatI vedanA [24 daMDakamAM 7| nidA vedanA cittapUrvaka vedAtI ke samyagudaSTi dvArA vedAtI vedanA | saMjJI jIvonA 16daMDakamAM | anidA vedanA cittanA upayoga rahita vedAtI avyakta vedanA 24 daMDakamAM mithyAdaSTi dvArA vedAtI vedanA. - - - - 1 te pAMtrIsamuM pada saMpUrNa . Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM pada : samughAta [ 329] chatrIsamuM pada paricaya : DI.SIka che. 29 : SIka cheH 29 : DIka zaka : DIDa A padanuM nAma samughAtapada che. A padamAM samudyAta, tenA prakAra, covIza daMDakanA jIvone vartamAna bhava saMbaMdhI tathA bhUta-bhaviSyakAlIna samudyAta; vagere viSayonI vicAraNA karavAmAM AvI che. samudyAta jaina zAstrano pAribhASika zabda che. teno artha zabda zAstrAnusAra A pramANe thAya che- (1) sama = ekI bhAvapUrvaka, ud = prabaLatAthI, ghAta = vedanAdi karmo para ghAta-coTa karavI, te samuddaghAta che. vyAkhyAkAre tenI vyAkhyA A pramANe karI che- (2) vedanA AdinA anubhavarUpa pariNAmonI sAthe AtmAno utkRSTa ekIbhAva, te samudyAta che. (3) vedanA AdinA nimitte mULa zarIrane choDyA vinA Atmapradezono vistAra thavo, te samudyAta che. vedanAdi samadughAta vaDe pariNata thayelo AtmA kALAMtare anubhava karavA yogya vedanAdinA karmapudagalone udIraNAkaraNa vaDe AkarSI udayAvalikAmAM nAMkhI, anubhavIne eka sAthe kSaya kare che arthAt AtmapradezonI sAthe rahelAM saMkliSTa karmono nAza kare che. vastutaH samughAtano karmonI sAthe ghaniSTha saMbaMdha che. nimittanI apekSAe samudyAta sAta prakAranA kahyA che- (1) vedanA samughAta (2) kaSAya samughAta (3) mAraNAMtika samughAta (4) vaikriya samughAta (5) taijasa samughAta (6) AhAraka samughAta ane (7) kevaLI samudyAta. vyAkhyAkAre kayo samudughAta kayA kayA karmane Azrita che tenuM varNana karyuM che. jema ke vedanA samudyAta vedanIya karmAzrita che, kaSAya samughAta kaSAya cAritra mohanIya karmAzrita hoya che, mAraNAMtika samughAta AyuSya kamazrita che, vaikriya samudyAta vaikriya zarIra nAma karmAzrita che, taijasa samughAta taijasazarIra nAma karmAzrita che, AhAraka samughAta AhAraka zarIra nAma karmAzrita hoya che ane kevaLI samudyAta zubha-azubhanAma karma, zAtA-azAtAvedanIya tathA UMca-nIcagotra kamazrita hoya che. sAte ya samudyAtomAMthI kevaLI samudyAta ATha samayano che, zeSa cha samudyAta asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrta kALanA hoya che. prAraMbhanA traNa samughAta koI paNa jIvane thaI zake che. tIvra vedanA samaye vedanA samudyAta ane tIvra kaSAyanA udayamAM kaSAya samudughAta thAya che, mAraNAMtika samughAta mRtyu samaye thAya che. vaikriyalabdhi, tejolabdhi ke AhArakalabdhinA prayoganA prAraMbhakALamAM kramazaH vaikriya samughAta, taijasa samughAta ane AhAraka samuddaghAta thAya che ane AyuSyanA aMtima aMtarmuhUrtamAM kevaLI bhagavAnane kevaLI samudyAta thAya che. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 A padamAM 24 daMDakanA eka ane aneka jIvonI apekSAe prApta thatAM vartamAna bhavAzrita ane bhUtakAlIna-bhaviSyakAlIna samughAtonuM vistRta varNana che ane tyAra pachI samudyAtanI apekSAe jIvonA alpabadutvanuM nirUpaNa che. sAta prakAranA samudraghAtanA kathana pachI cAra prakAranA kaSAya samughAtanuM varNana 24 daMDakanA eka-aneka jIvonI apekSAe tathA bhUta-bhaviSyakALanI apekSAe che. tyAra pachI vedanA Adi samudyAtonA bahAra nIkaLelA pudgalonA kSetra, kAla ane kriyAnI vicAraNA che. prastutamAM kevaLI samudyAta saMbaMdhI vistRta varNana che. sayogI kevaLI jyAM sudhI mana, vacana ane kAyAnA yogano virodha karIne ayogadazAne prApta karatA nathI tyAM sudhI siddha thatA nathI vagere tathyone ujAgara karIne sUtrakAre siddhatva prAptinI prakriyAnuM ane siddhonA svarUpanuM sUkSmatAthI pratipAdana sAthe A padane ane zAstrane pUrNa karyuM che. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM pada : samuddAta chatrIsamuM pada : samudghAta /////////t /////////// samuddAta prakAraH veyaNa kasAya maraNe, veDavviya teyae ya AhAre / kevalie ceva bhave, jIva maNussANa satteva // 331 -- bhAvArtha ( gAthArtha ) samuccaya jIvo ane manuSyomAM A sAta samuddAta hoya che- (1) vedanA (2) kaSAya (3) mAraNAMtika (4) vaikriya (5) taijasa (6) AhAra(AhAraka) ane (7) kevaLI. 2 kai NaM bhaMte ! samugdhAyA paNNattA ? goyamA ! satta samugdhAyA paNNattA, taM nahA- veyapAsamu yAr, sAyasamuSAt, mArakhaMtiyasamu yA, veDhaLiyasamu yAr, teyAsamugghAe, AhAragasamugdhAe, kevalisamugdhAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! samuddAtanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! samuddAtanA sAta prakAra che, jema ke- (1) vedanA samuddAta (2) kaSAya samuddAta (3) mAraNAMtika samuddAta (4) vaikriya samuddAta (5) taijasa samuddAta (6) AhAraka samuddAta ane (7) kevaLI samuddAta. vivecanaH prastuta sUtromAM sAta samuddAtanuM nirUpaNa che. samuddAta zA mATe ? :- jema koI pakSInI pAMkho para atyaMta dhULa chavAI gaI hoya tyAre te pakSI potAnI pAMkha phelAvI(phaphaDAvI)ne tenA para chavAyelI dhULane khaMkherI nAMkhe che tema AtmA paNa baddha karmanA aNuone khaMkheravA mATe samuddAta nAmanI kriyA kare che. AtmapradezomAM saMkoca-vistArano guNa hoya che. tethI ja sAmAnya rIte AtmA potAnA nAmakarmanA udayathI prApta thayelA nAnA-moTA zarIra pramANe sthita thaI jAya che. tema chatAM kyAreka, keTalAka kAraNothI, alpa samaya mATe pradezone zarIranI bahAra phelAve che ane pAchA saMkocI le che. A kriyAne ja jaina paribhASAmAM samuddAta kahe che. samuddAta :- (1) vizeSa paristhitimAM potAnA AtmapradezonuM bahAra prakSepaNa karavuM te kriyAne samuddAta kahe che. (2) sama = ekI sAthe, urdU = utkRSTa paNe, ghAta = karmono ghAta. je kriyAmAM ekI sAthe utkRSTapaNe karmono ghAta--kSaya thAya te kriyAne samuddAta kahe che. samuddAta sAta che tenuM svarUpa A pramANe che- (1) vedanA samuddAta H- vedanAnA nimitte je samuddAta thAya tene vedanAsamuddAta kahe che. te azAtAvedanIya karmajanya che. jyAre jIva vedanAthI atyaMta pIDita thAya tyAre te anaMtAnaMta(azAtA vedanIya) karma skaMdhothI vyApta potAnA Atmapradezone zarIranI bahAranA bhAgamAM phelAve che, te mukha, udara Adi polANane tathA kAna ane khaMbhAnI vaccenA aMtarAlone bharI daIne, laMbAI ane pahoLAImAM zarIra pramANa kSetramAM vyApta thAya che. jIva eka aMtarmuhUrta paryaMta A avasthAmAM rahe che, A kriyAnuM nAma Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 33ra ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 vedanA samudyAta che. te aMtarmuhUrtamAM azAtAvedanIya karmanA pudgalo vedana thaIne kSaya pAme che. (2) kaSAya samughAta - krodhAdi kaSAyanA kAraNe thatA samughAtane kaSAya samughAta kahe che. te mohanIya karmane Azrita che. tIvra kaSAyanA udayamAM jIva jyAre krodhAdiyukta bane che tyAre Atmapradezone bahAra phelAvIne, mukha, udara Adi zarIragata polANa tathA kAna ane khaMbhAnI vaccenA bhAgamAM vyApta kare che. vyAkha thaIne Atmapradezo zarIrapramANa lAMbA-pahoLAM kSetramAM aMtarmuhUrta paryata sthita rahe che, A kriyA kaSAya samudyAta che. te samayamAM kaSAya mohanIya karmanA pudgalo vedana thaIne kSaya pAme che. (3) mAraNAMtika samughAta :- mRtyu samaye, AyuSyakarmane Azrita je samudraghAta thAya tene mAraNAntika samuddAta kahe che. AyuSyakarma bhogavatAM bhogavatAM jyAre aMtarmuhUrta pramANa zeSa rahe tyAre jIva potAnA Atmapradezone phelAvIne zarIramAM mukha, udara vagere polANa tathA zarIranI bahAra kAna ane khaMbhAnI vaccenA AkAzapradezo para te Atmapradezane phelAvI pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM jaghanya aMgulano asaMkhyAtmo bhAga ane utkRSTa eka ja dizAmAM utpatti sthAna sudhI asaMkhyAta yojanamAM vyApta thaIne, aMtarmuhUrta sudhI te ja avasthAmAM sthita rahe che, A kriyAne mAraNAntika samudyAta kahe che. te samaye AyuSya karmanA pudgalo vedana thaIne kSaya pAme che. (4) vaikiya samuddaghAta - vaikriya zarIra banAvavAnA prAraMbha samaye vaikriyazarIranAma karmane Azrita je samughAta thAya tene vaikriya samuddAta kahe che. vaikriya labdhi saMpanna jIva potAnA jIrNa zarIrane puSTa ane suMdara banAvavA mATe athavA vividha rUponI vipharvaNA karavA mATe potAnA Atmapradezone eka daMDanA AkAre bahAra kADhe che. te daMDanI pahoLAI ane jADAI zarIra pramANa ane laMbAI saMkhyAta yojanAnI hoya che. eka aMtarmuhUrta paryata A avasthAmAM sthita rahIne vaikriya zarIra banAvavA yogya sUkSma pugalone grahaNa kare che, A vaikriya samudyAta che. (5) taijasa samuddaghAta - tejalabdhinA prayoga samaye tejalabdhi saMpanna puruSa potAnA AtmapradezonuM zarIranI bahAra prakSepaNa kare che, tene taijasa samughAta kahe che. te pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM saMkhyAta yojana pramANa daMDAkAre Atmapradezone phelAve che ane tayogya pagalone grahaNa karIne, tejalezyAno prayoga kare che. teno uddezya anugraha ane nigraha, A baMne prakArano saMbhave che. anugrahane mATe zIta tejolezyA ane nigraha mATe uSNa tejolezyAno prayoga thAya che. Adhunika vijJAna paramANu zaktino upayoga nirmANa ane dhvasa baMne mATe kare che. te ja rIte tejalabdhino prayoga paNa nirmANa ane dhvasa baMne mATe thAya che. () AhAraka samuddaghAta - cauda pUrvadhArI sAdhu AhAraka zarIra banAve che. AhAraka labdhinA prayoga samaye thatAM samudyAtane AhAraka samuddaghAta kahe che. AhAraka labdhidhArI sAdhu AhAraka zarIra banAvavAnI IcchA karIne, pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM saMkhyAta yojana pramANa Atmapradezone daMDAkAre zarIramAMthI bahAra kADhe che ane te kSetramAM sthita AhAraka zarIra banAvavA yogya pulone grahaNa kare che, te AhAraka samudyAta che. (7) kevalI samudyAta - aMtarmuhUrtamAM ja mokSa prApta karanArA kevalI bhagavAna je samughAtakare tene kevalI muddAta kahe che. vedanIya, nAma, gotra A traNa karmonI sthitine AyuSya karmanI samAna karavA mATe A samughAta kare che, jemAM kevala ATha samaya ja thAya che. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM pada : samuddAta prathama samayamAM kevalI bhagavAna AtmapradezonA daMDanI racanA kare che. te daMDa pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM UrdhvalokAMtathI adholokAMta paryaMtano vistRta hoya che. bIje samaye te daMDane pUrva-pazcima ane uttara-dakSiNa)mAM phelAve che. jethI te daMDa lokaparyaMta phelAyelA be kapATano AkAra dhAraNa kare che. trIjA samaye kapATane lokAMtaparyaMta phelAvIne te jagyAne pUrita kare che. tyAre te ja kapATa, pUrita maMthanano AkAra dhAraNa kare che. Ama karavAthI lokano adhikAMza bhAga AtmapradezothI vyApta thaI jAya che. paraMtu mAtra lokAMtanA khUNAnA pradeza khAlI rahe che. cothA samaye tene paNa pUrNa karI samasta lokAkAzane AtmapradezothI vyApta kare che, kAraNa ke lokAkAzanA ane jIvanA pradeza tulya che. pAMcamA, chaThThA, sAtamA ane AThamA samaye viparIta kramathI Atmapradezono saMkoca kare che ane zarIrastha thAya che. 333 samudghAtanuM kAlamAna - 3 veyaNAsamugghAe NaM bhaMte ! kaisamaie paNNatte ? goyamA ! asaMkhejjasamaie aMtomuhuttie paNNatte / evaM jAva AhAragasamugdhAe / kevalisamugdhAe NaM bhaMte ! kaisamaie paNNatte ? goyamA ! aTThasamaie paNNatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vedanA samuddAtano samaya keTalo hoya che ? uttara- he gautama ! asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrtano hoya che. A ja rIte AhA2ka samuddAta sudhI jANavuM joIe. praznahe bhagavan ! kevaLI samuddAtano samaya keTalo hoya che ? uttara- he gautama ! te ATha samayano hoya che. vivecanaH A sUtramAM sAte ya samuddAtanI kALamaryAdAnuM nirUpaNa karyuM che. prathamanA cha samuddAtano kALa aMtarmuhUrta pramANa che ane kevaLI samuddAta ATha samaya pramANa che. covIsa daMDakomAM samudghAta H 4 NeraiyANaM bhaMte! kai samugdhAyA paNNattA ? goyamA ! cattAri samugdhAyA paNNattA, taM jahA - veyaNAsamugdhAe, kasAyasamugdhAe, mAraNaMtiyasamugdhAe, veDavviya samugdhAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nairiyakone keTalA samuddAta hoya che ? utta2- he gautama ! cAra samuddAta hoya che, te A pramANe che- (1) vedanA samuddAta (ra) kaSAya samuddAta (3) mAraNAMtika samuddAta ane (4) vaikriya samuddAta. 5 asurakumArANaM bhaMte ! kai samugdhAyA paNNattA ? goyamA ! paMca samugdhAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugdhAe, kasAyasamugdhAe, mAraNaMtiyasamugghAe, veDavviyasamugghAe, teyAsamugghAe / evaM jAva thaNiyakumArANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asurakumAra devone keTalA samuddAta hoya che ? uttara- he gautama ! pAMca samuddAta hoya che, te A pramANe che- (1) vedanA samuddAta (2) kaSAya samuddAta (3) mAraNAMtika samuddAta (4) vaikriya samuddAta ane (5) taijasa samuddAta. A ja rIte stanitakumAra devo sudhI jANavuM joIe. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 6 puDhavikkAiyANaM bhaMte ! kai samugdhAyA paNNattA ? goyamA ! tiNNi samugdhAyA jaLattA, taM nahIM- veyaLAsamugdhALu, sAyasamu pApa, mArakhaMtiyasamukhyAr / evaM jAva cauriMdiyANaM / NavaraM vAukkAiyANaM cattAri samugdhAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugdhAe, kasAyasamugdhAe, mAraNaMtiyasamugdhAe, veddvviysmugghaae| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyikone keTalA samuddAta hoya che ? 3ra4 uttara- he gautama ! traNa samuddAta hoya che, te A pramANe che- (1) vedanA samuddAta (ra) kaSAya samuddAta (3) mAraNAMtika samuddAta. A ja rIte caurendriya sudhI jANavuM joIe. vizeSatA e che ke vAyukAyika jIvone cAra samuddAta hoya che, jema ke- (1) vedanA samuddAta (ra) kaSAya samuddAta (3) mAraNAMtika samuddAta ane (4) vaikriya samuddAta. 7 paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM jAva vemANiyANaM bhaMte ! kai samugdhAyA paNNattA ? goyamA ! paMca samugdhAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugdhAe, kasAyasamugdhAe, mAraNaMtiyasamugghAe, veDavviyasamugdhAe, teyAsamugdhAe / NavaraM - maNUsANaM sattavihe samugghAe paNNatte, taM jahA - veyaNAsamugghAe, kasAyasamugghAe, mAraNaMtiyasamugghA, veDavviyasamugghAe teyAsamugdhAe, AhAragasamugdhAe, kevalisamugdhAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paMcendriya tiryaMcothI laIne vaimAniko sudhI arthAt paMcendriya tiryaMca, manuSya, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devone keTalA samuddAta hoya che ? uttara- he gautama ! teone pAMca samuAta hoya che, jema ke- (1) vedanA samuddAta (ra) kaSAya samuddAta (3) mAraNAMtika samuddAta (4) vaikriya samuddAta ane (5) taijasa samuddAta. temAM vizeSatA e che ke manuSyamAM sAta samuddAta hoya che, jema ke- (1) vedanA samuddAta (2) kaSAya samuddAta (3) mAraNAMtika samuddAta (4) vaikriya samuddAta (5) taijasa samuddAta (6) AhAraka samuddAta ane (7) kevaLI samuddAta. vivecanaH prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvomAM prApta thatAM samuddAtanuM nirUpaNa che. sAmAnya rIte prathama traNa samuddAta samasta saMsArI jIvomAM hoya che. tyAra pachI jene vaikriya, taijasa ke AhAraka labdhi hoya, tene kramazaH vaikriyAdi samuddAta hoya che ane kevaLI samuddAta to kevaLI bhagavAnane arthAt karmabhUminA garbhaja manuSyone ja hoya che. nArakIomAM prathama cAra samuddAta hoya che. nairiyakone vaikriya labdhi hovAthI vaikriya samuddAta hoya che. tejolabdhi ke AhAraka labdhi nairayikone hotI nathI, tethI taijasa samuddAta Adi aMtima traNa samuddAta teone nathI. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devomAM ane tiryaMca paMcendriyamAM vaikriyalabdhi ane tejolabdhi hoya che, tethI te jIvone prathama pAMca samuddAta hoya che. te jIvone AhAraka ke kevaLajJAna labdhi hotI nathI, tethI aMtima be samuddAta nathI. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM pada : samuddAta vAyukAyika jIvone vaikriyalabdhi hovAthI prathama cAra samuddAta hoya che. zeSa cAra sthAvara, traNa viklendriya, asaMjJI tiryaMca paMcendriya, saMpUrcchima manuSyo, yugalika manuSyo vagere jIvone vaikriyAdi koI paNa labdhinI saMbhAvanA nathI, tethI te jIvone vedanA, kaSAya ane mAraNAMtika, A traNa samuddAta ja hoya che. karmabhUminA garbhaja manuSyomAM sarva labdhinI saMbhAvanA hovAthI temAM sAta samuddAta hoya che. 24 daMDakanA jIvomAM samuddAta H jIva prakAra 1 | nArakI, vAyukAya 2 | bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, vaimAnika deva, tiryaMca paMcendriya 3 cAra sthAvara, traNa vikalendriya, asaMjJI tiryaMca paMcendriya, saMmUrcchima manuSya, yugalika manuSyo |4 | karmabhUminA garbhaja manuSyo samuddAta saMkhyA 4 5 3 7 vivaraNa pa vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya samuddAta vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya, taijasa samuddAta vedanA, kaSAya, mAraNAMtika samuddAta vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya, taijasa, AhAraka ane kevaLI samuddAta ekavacananI apekSAe atIta-anAgata samuddAta H 8 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa kevaiyA veyaNAsamugghAyA atItA ? goyamA ! anaMtA / kevaiyA purekkhaDA ? goyamA ! kassai atthi kassai Natthi, jassa ai jahaNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA / evaM asurakumArassa vi, NiraMtaraM jAva vemANiyassa / evaM jAva teyagasamugdhAe / evaM ee paMca caDavIsA daMDagA / bhAvArtha:- prazna-- he bhagavan ! eka-eka nArakIne bhUtakAlamAM keTalA vedanA samuddAta thayA che?uttarahe gautama ! anaMta thayA che. prazna- he bhagavan ! eka eka nArakIne bhaviSyamAM keTalA vedanA samuddAta thaze ? uttara- he gautama ! koIka naiyikane thaze ane koIka nairiyakane thaze nahIM. je nairiyakane thaze, tene jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta thaze. A ja rIte asurakumArathI vaimAnika sudhInA sarva daMDakanA jIvomAM jANavuM joIe. A ja rIte taijasa / samuddAta sudhI jANavuM joIe. A rIte A pAMca samuddAtonuM bhUta-bhaviSyakAlIna kathana covIsa daMDakonA kramathI jANavuM joIe. egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa kevaiyA AhAragasamugdhAyA atItA? goyamA ! kassai atthi kassai Natthi, jassa atthi jahaNNeNaM ekko vA te vA, ukkoseNaM tiNNi / kevaiyA purekkhaDA ? kassai atthi kassai Natthi, jassa atthi jahaNNeNaM Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 336 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM cattAri / ___ evaM NiraMtaraM jAva vemANiyassa / NavaraM- maNUsassa atItA vi purekkhaDA vi jahA Neraiyassa purekkhaDA / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! eka-eka nArakIne bhUtakALamAM keTalA AhAraka samudyAto thayA che? uttara- he gautama ! koIka nairayikane thayA che ane koIka nairayikane thayA nathI. jene bhUtakAlIna AhAraka samudyAta thayA hoya che, tene paNa jaghanya eka ke be ane utkRSTa traNa thayA hoya che. prazna- he bhagavan! eka-eka nArakIne bhaviSyakAlIna keTalA AhAraka samudughAto thaze? uttarahe gautama ! koIka nairayikane thaze ane koIka nairayikane thaze nahIM. jene thaze, tene jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa cAra AhAraka samughAta thaze. A ja rIte (asurakumArothI laIne vaimAnika paryatanA sarvadaMDakanA jIvomAM jANavuM joIe. vizeSatA e che ke manuSyanA atIta ane anAgatakAlIna AhAraka samughAtanuM kathana nArakInA anAgatakAlIna AhAraka samudyAtanA kathananI samAna che arthAt atIta ane anAgatakAlIna baMnemAM utkRSTa cAra-cAra samuddAta kahevA joIe. 10 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa kevaiyA kevalisamugghAyA atItA? goyamA! Natthi / kevaiyA purekkhaDA ? goyamA ! kassai atthi kassai Natthi, jassa atthi ekko / evaM jAva vemANiyassa, NavaraM- maNasassa atItA kassai asthi kassai Natthi, jassa asthi ekko / evaM purekkhaDA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka-eka nArakIne bhUtakALamAM keTalA kevaLI samudyAta thayA che? uttara- he gautama! eka paNa thayA nathI. prazna- he bhagavan! eka-eka nArakIne bhaviSyakAlIna keTalA kevaLI samudyAta thaze? uttara- he gautama! koIka nairayikane bhaviSyakAlamAM kevaLI samudyAta thaze ane koIka nairayikane thaze nahIM, jene thaze tene eka ja thaze. A ja rIte vaimAnika sudhI jANavuM joIe. vizeSatA e che ke koIka manuSyane bhUtakAlIna kevaLI samudyAta thayA hoya che, koIkane hotA nathI. jene hoya che, tene eka ja hoya che. A ja rIte bhaviSyakAlIna kevaLI samudyAtanuM kathana paNa jANavuM joIe. vivecana : - prastuta sUtromAM 24 daMDakanA eka-eka jIvanA atIta, anAgata vedanAdi samuThThAtonI saMkhyAnuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. (1) vedanA samudraghAta - eka nArakInI apekSAe bhUtakALamAM anaMtA vedanA samudraghAta thayA che, kAraNa ke bhUtakALamAM te jIve narakagatimAM anaMtavAra janma dhAraNa karyA che ane eka-eka nAraka bhavamAM anekavAra vedanA samudraghAta thAya che, tethI anaMta bhUtakALanI apekSAe eka nArakIne anaMtA vedanA Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM pada : samuddaghAta [ 337 ] samudyAta thAya che. je nairayiko alpa kALa pUrve ja avyavahAra rAzimAMthI bahAra nIkaLelA hoya te nairayikone yathAsaMbhava saMkhyAtA, asaMkhyAtA vedanA samudyAto paNa thayA hoya che paraMtu AvA jIvo alpasaMkhyaka ja hoya che, mATe tenI vivakSA karI nathI. bhaviSyakALanI apekSAe eka-eka nArakIne vedanA samudraghAta thAya athavA na paNa thAya, kAraNa ke keTalAka nairayiko pRcchA samaya pachI vedanA samudghAta karyA vinA ja narakamAMthI nIkaLI manuSya bhavamAM paNa vedanA samudughAta karyA vinA ja siddha thAya che. teone bhaviSya saMbaMdhI vedanA samudyAta thaze nahIM ane je jIvane thaze, tene jaghanya eka, be ke traNa utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta thaze. manuSya bhavamAM eka, be ke traNa vedanA samudraghAta karIne mokSe janAranI apekSAe eka, be ke traNa vedanA samudraghAta thaze. saMkhyAtakALa sudhI saMsAramAM rahenArAnI apekSAe saMkhyAtA, asaMkhyAtakALa saMsAramAM rahenArAne asaMkhyAtA ane anaMtakALa saMsAramAM rahenArAne anaMtA vedanA samughAto thaze. A ja pramANe covIsa daMDakanA jIvomAM jANI levuM joIe. kaSAya, mAraNAMtika, vaikiya, taijasa samughAta :- vedanA samughAtanI jema 24 daMDakanA pratyeka jIve bhUtakALamAM anaMta-anaMta kaSAyAdi samughAta karyA hatA ane bhaviSyamAM tenA bhavabhramaNa anusAra koIka jIvane thaze ane koIka jIvane thaze nahIM, je jIvane thaze tene jaghanya eka, be ke traNa, utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA athavA anaMta thaze. () AhAraka samughAta :- koI nairayikane bhUtakALamAM AhAraka samudraghAta thayA che ane koIne thayA nathI. je nArakIe pUrva bhavamAM cauda pUrvonuM adhyayana karyuM nathI ane kadAca cauda pUrvanuM jJAna karyuM hoya, topaNa AhArakalabdhino abhAva hoya athavA tathAvidha prayojananA abhAvathI AhAraka zarIra karyuM na hoya, tene AhAraka samudyAta thayA nathI ane jene AhArakalabdhi hoya ane AhAraka zarIra banAvyuM hoya tene jaghanya eka ke be ane utkRSTa traNa AhAraka samughAta thayA hoya che, paNa cAra hotA nathI; kAraNa ke jeNe cAra vAra AhAraka zarIra banAvyuM hoya te jIvanizcita rUpe bIjI koI gatimAM jato nathI ane tyAra pachI AhAraka samuddaghAta karyA vagara ja siddhine prApta kare che. bhaviSyakAlamAM koI nairayikane AhAraka samadughAta thaze, koIkane thaze nahIM, kAraNa ke keTalAka jIvo AhAraka samudyAta karyA vinA ja mokSe jAya che ane je jIvone bhaviSyamAM AhAraka samudyAta thaze, tene paNa jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa cAra AhAraka samudyAta thaze; kAraNa ke koI paNa jIva bhava-bhavAMtaramAM cAra vAra ja AhAraka samudyAta karI zake che. tenAthI vadhu AhAraka samudyAta eka jIvane thaze nahIM. nArakInI jema ja manuSya sivAyanA zeSa ra0 daMDakanA pratyeka jIvamAM paNa te ja rIte jANavuM. manuSyamAM bhUta-bhaviSyakAlIna cAra-cAra AhAraka samudyAta saMbhavI zake che. cothIvAra AhAraka samughAta karanAra manuSya te ja bhavamAM mokSe jAya che. (7) kevaLI samadughAta - manuSyane choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvone bhUtakALamAM eka paNa kevaLI samudraghAta thayo nathI, kAraNa ke kevaLI samudyAta thayA pachI te jIvano mokSa thAya che. tyAra pachI te jIvanuM anya koI paNa gatimAM paribhramaNa thatuM nathI. manuSyomAM koIka manuSyane bhUtakALamAM(aMtarmuhUrtanA bhUtakALamAM) kevaLI samudyAta thayo hoya che koIkane thayo nathI. je manuSyane thayo hoya tene eka ja vAra thayo hoya che, kAraNa ke koI paNa jIvane Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 338 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-3 | | kevaLI samudyAta eka ja vAra thAya che. je kevaLI bhagavAnane kevaLI samudyAta thaI gayo hoya ane tyAra pachInA aMtarmuhUrta sudhI te haju mokSagatine pAmyA na hoya tevA kevaLInI apekSAe bhUtakAlIna eka kevaLI samughAta samajavo joIe. bhaviSyakAlamAM 24 daMDakanA eka-eka jIva kevaLI samughAta karaze athavA karaze nahIM. je jIva mokSagamanane ayogya che tevA abhavI jIvo kadApi kevaLI samughAta karaze nahIM ane keTalAka mokSagamanane yogya bhavI jIvo kevaLI samughAta karyA vinA paNa mokSagatine prApta kare che. kahyuM che ke- atUpa samupAyapitA chevati niNA, naramara vipramuja (virAyA kevaLI samudghAta karyA vinA anaMta jinezvaroe janma-jarA-maraNathI rahita thaIne zreSTha evI siddhagatine prApta karI che. je jIvo bhaviSyamAM manuSya janmamAM kevaLI samudyAta karaze te eka ja vAra karaze kAraNa ke kevaLI samuddaghAta pachI eka aMtarmuhUrtamAM ja jIvano mokSa thato hovAthI kevaLI samudraghAta eka ja vAra thAya che. 24 daMDakamAM ekavacananI apekSAe bhUta-bhaviSyakAlIna samudaghAta :samuddaghAta | jIva bhUtakALa bhaviSyakALa jaghanya | utkRSTa utkRSTa vedanIyAdi pAMca 24 daMDakamAM - | anaMta x/1-2-3 | anaMta AhAraka ra3 daMDakamAM (manuSya choDI) | 4/1-2 | x/1-2-3 AhAraka manuSyamAM x/1-2-3 | x/1-2-3 kevaLI 23 daMDakamAM | X | X kevaLI | manuSyamAM x/1 | x covIsa daMDakamAM bahutvanI apekSAe atIta-anAgata samuThThAta:|11 NeraiyANaM bhaMte ! kevaiyA veyaNAsamugghAyA atItA ? goyamA ! aNaMtA / kevaiyA purekkhaDA? goyamA ! aNaMtA / evaM jAva vemANiyANaM / evaM jAva teyagasamugghAe / evaM ee vi paMca cauvIsA daMDagA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! aneka narayikonA bhUtakALamAM keTalA vedanA samudyAta thayA che? uttara- he gautama! anaMta thayA che. prazna- he bhagavan! aneka nairayikonA bhaviSyakAlamAM keTalA vedanA samadughAta thaze ? uttarahe gautama ! anaMta thaze. A ja rIte vaimAniko sudhInA sarva daMDakanA jIvomAM bhUta ane bhaviSyakALamAM anaMta vedanA samudyAta thayA che ane thaze. A ja rIte taijasa samughAta sudhI jANavuM joIe. A rIte pAMca samughAtonuM bhUta-bhaviSyakAlIna kathana covIsa daMDakomAM jANavuM joIe. |12 NeraiyANaM bhaMte ! kevaiyA AhAragasamugghAyA atItA ? goyamA ! asaMkhejjA / kevaiyA purekkhaDA? goyamA ! asaMkhejjA / evaM jAva vemANiyANaM, Navara- vaNassaikAiyANaM maNUsANa ya imaM NANattaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka narayikonA bhUtakALamAM keTalA AhAraka samudyAta thayA che? x/1 | X | 1 | Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samughAta [ 339 ] uttara- he gautama ! asaMkhyAta thayA che. prazna- he bhagavan! teonA bhaviSyakAlIna keTalA AhAraka samudyAta thaze? uttara- he gautama ! te paNa asaMkhyAtA thaze. A rIte nairayikonI samAna vaimAniko sudhInA sarva daMDakanA jIvonuM kathana jANavuM joIe, paraMtu vanaspatikAyiko ane manuSyonA bhaviSyakAlIna AhAraka samughAtanA viSayamAM bhinnatA che. 13 vaNassaikAiyANaM bhaMte ! kevaiyA AhAragasamugghAyA atItA ? goyamA ! aNaMtA / maNUsANaM bhaMte ! kevaiyA AhAragasamugghAyA atItA? goyamA ! siya saMkhejjA siya asaMkhejjA / evaM purekkhaDA vi / bhAvArtha :-prazna- he bhagavan! aneka vanaspatikAyikonA bhUtakAlIna keTalA AhAraka samudyAta thayA che? uttara- he gautama ! anaMta thayA che. prazna- he bhagavan! aneka manuSyonA bhUtakAlIna keTalA AhAraka samudyAta thayA che? uttara- he gautama ! kadAcit saMkhyAta ane kadAcit asaMkhyAta thayA che. A ja rIte teonA bhaviSyakAlIna AhAraka samughAta paNa jANavA joIe. 14 raiyANaM bhaMte ! kevaiyA kevalisamugghAyA atItA ? ___ goyamA ! Natthi / kevaiyA purekkhaDA? goyamA ! asaMkhejjA / evaM jAva vemANiyANaM, NavaraM- vaNassaikAiya-maNUsesu imaM NANattaM / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! aneka nairayikonA bhUtakALamAM keTalA kevaLI samudyAta thayA che? uttara- he gautama! eka paNa nahIM. prazna- he bhagavan! aneka nairayikonA bhaviSyamAM keTalA kevaLI samudyAta thaze? uttara- he gautama ! asaMkhyAtA thaze. A ja rIte vaimAniko sudhInA daMDakamAM jANavuM joIe, paraMtu vanaspatikAyiko ane manuSyomAM bhinnatA che. |15 vaNassaikAiyANaM bhaMte ! kevaiyA kevalisamugghAyA atItA? goyamA ! nntthi| kevaiyA purekkhaDA ? goyamA ! aNaMtA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! aneka vanaspatikAyikonA bhUtakALamAM keTalA kevaLI samudyAta thayA che? uttara- he gautama! thayA nathI. prazna- he bhagavan! bhaviSyakAlamAM keTalA kevaLI samudraghAta thaze? uttara- he gautama ! anaMtA thaze. 16 maNUsANaM bhaMte ! kevaiyA kevalisamugghAyA atItA ? goyamA ! siya atthi siya Natthi, jai atthi jahaNNeNaM vA ekko do vA tiNNi vA, ukkoseNaM sayapuhattaM / kevaiyA purekkhaDA? goyamA ! siya saMkhejjA siya asaMkhejjA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! aneka manuSyomAM bhUtakALamAM keTalA kevaLI samudyAta thayA che? uttara- he gautama! kadAcita hoya che, kadAcita hotA nathI. jo thayA hoya to jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa aneka so thayA hoya che. prazna- he bhagavan! teonA bhaviSyakAlIna keTalA kevaLI samughAta Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 thaze ? uttara- he gautama ! kadAcita saMkhyAta ane kadAcit asaMkhyAta thaze. vivecana : -- 24 daMDakanA jIvomAM vedanA Adi pAMca samuddAta :- bhUta-bhaviSyakAlIna vedanA Adi pAMce ya samuddAto covIse daMDakomAM anaMtA che, kAraNa ke anaMtakALathI avyavahAra rAzithI nIkaLelA ghaNA jIvo 24 daMDakamAM janma-maraNa karI rahyA che ane ghaNA jIvo bhaviSyamAM anaMtakALa sudhI saMsAramAM rahevAnA che, tethI pratyeka daMDakamAM aneka jIvonI apekSAe vedanAdi pAMce samuddAta bhUtakAlamAM anaMtA thayA che ane bhaviSyakAlamAM anaMtA thaze. AhAraka samuddAta H- vanaspati ane manuSyone choDI zeSa bAvIsa daMDakanA jIvomAM asaMkhyAtA AhAraka samuddAta bhUtakAla ane bhaviSyakAlamAM hoya che. nAraThI Adi pratyeka daMDakanA jIvo asaMkhyAtA che. temAMthI asaMkhyAtA nArakI Adi pratyeka daMDakanA jIvoe bhUtakALamAM AhAraka samuddAta karI lIdho hoya ane bhaviSyamAM paNa nArakI Adi bAvIsa daMDakanA asaMkhyAtA jIvo AhAraka samuddAta karaze, kAraNa ke bhUta ane bhaviSya baMne kAla anaMtA che. anaMtakALamAM je je daMDakomAM jeTalA-jeTalA jIvo che, teTalA-teTalA jIvo baMne kALamAM AhAraka samuddAta karanArA prApta thAya che tethI vanaspatikAyika ane manuSya, te be daMDakanA jIvone choDIne zeSa bAvIsa daMDakanA jIvomAM bhUtakAlIna ane bhaviSyakAlIna AhAraka samuddAta paNa asaMkhyAtA thAya che. vanaspatikAyikonA AhAraka samuddAta H- vanaspatikAyika jIvo anaMtAnaMta che, tethI temAM pRccha samaye baMne kALamAM anaMta jIvo AhAraka samuddAtavALA hoya che, anaMtA vanaspatikAyika jIvo evA che ke jeoe bhUtakALamAM caudapUrvenuM jJAna ane AhAraka labdhi upalabdha karI hatI ane AhAraka samuddhAta paNa karyA hatA paraMtu pramAdavaza paDivAI thaI vanaspatikAyamAM utpanna thayA che ane anaMnA jIvo bhaviSyamAM manuSya janma prApta karI, AhAraka samuddAta karaze. manuSyanA AhAraka samuddAta :- manuSyomAM bhUtakAlIna ane bhaviSyakAlIna AhAraka samuddAta kadAcit saMkhyAtA ane kadAcit asaMkhyAtA hoya che, kAraNa ke garbhaja manuSyo saMkhyAtA ane saMmUrcchama manuSyo asaMkhyAtA che. te baMne prakAranA manuSyo bhegA thAya, topaNa kadAcita pRcchA samartha AhAraka samuddAta karyA hoya, tevA manuSyo saMkhyAtA hoya ane kadAcit asaMkhyAtA hoya che. te ja rIte manuSyonA bhaviSyakAlIna AhAraka samuddAta paNa kyAreka saMkhyAta ane kyAreka asaMkhyAtA hoya che. ja kevaLI samuddAta :- manuSyo sivAyanA zeSa 23 daMDakanA jIvonA bhUtakAlIna kevaLI samuddAta hotA nathI, kAraNa ke kevaLI samughAta karyA pachI aMtarmuhUrtamAM ja te jIva avazya mokSe jAya che, trevIsa daMDakanA jIvo sIdhA mokSe jaI zakatA nathI. manuSyanA bhUtakAlIna kevaLI samuddAta :- kadAcit hoya che ane kadAcit hotA nathI. pRcchA samaye kevaLI samuddhAtathI nivRtta thayelA vaLI bhagavAna mokSe gayA na hoya to bhUtakAlIna kevaLI samuddhAta hoya che ane jo tevA jIvo na hoya, to bhUtakAlIna kevaLI samuddAta hotA nathI. jaghanya be kroDa ane utkRSTa nava koDa kevaLI hoya che paraMtu temAM samuddAta karanArA, to jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa aneka so hoya che. tIrthaMkaro ane ghaNA kevaLI bhagavaMto samRdghAta karyA vinA ja mokSe jAya che tethI kevaLI samuddhAta karanArA jIvonI saMkhyA atyaMta sImita che. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM pada samudyAta | 341 | | X | X | X | Y | kavaLI ! bhaviSyakALa anaMta hovAthI je daMDakamAM jeTalA jIvo che, eTalA jIvonI bhaviSyakAlIna kevaLI samudraghAta thaI zake che. A rIte nArakI Adi bAvIsa daMDakanA asaMkhyAtA, vanaspatikAyikonA anaMtA ane manuSyonA saMkhyAtA athavA asaMkhyAtA bhaviSyakAlIna kevaLI samughAto hoI zake che. covIza daMDakamAM bahuvacananI apekSAe bhUta-bhaviSyakAlIna samudyAto - samughAta jIvo | bhUtakALa | bhaviSyakALa jaghanya | utkRSTa | jaghanya | utkRSTa vedanIyAdi pAMca | 24 daMDakamAM anaMta anaMta AhAraka rara daMDakamAM asaMkhyAta asaMkhyAta AhAraka vanaspatimAM anaMtA anaMta AhAraka manuSyamAM | saMkhyAtA | asaMkhyAta saMkhyAtA | asaMkhyAtA kevaLI rara daMDakamAM | X | X | x | asaMkhyAtA vanaspatimAM | X | X | X | anaMtA kevaLI manuSyamAM | X/1-ra-3 | aneka so | saMkhyAta | asaMkhyAta eka-eka jIvonA paraspara bhUta-bhaviSyakAlIna samudyAto:|17 egamegassaNaM bhaMte ! Neraiyassa raiyatte kevaiyA veyaNAsamagghAyA atItA? goyamA ! aNaMtA / kevaiyA purekkhaDA? goyamA ! kassai asthi kassai Natthi, jassa asthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA / evaM asurakumAratte jAva vemANiyatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! eka-eka nairayikane nArakIpaNe bhUtakALamAM keTalA vedanA samudyAta thayA che? uttara- he gautama! anaMta thayA che. prazna- he bhagavan! eka-eka nairayikane nArakIpaNe bhaviSyakAlamAM keTalA vedanA samughAta thaze? uttara- he gautama! koIka nairayikane thaze, koIkane thaze nahIM; jene thaze tene jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta thaze. A ja rIte eka-eka nairayikane asurakumAradevapaNe yAvat vaimAnikadevapaNe bhUtakAlIna ane bhaviSyakAlIna vedanA samughAta samajI levA joIe. |18 egamegassa NaM bhaMte ! asurakumArassa raiyatte kevaiyA veyaNAsamugghAyA atItA ? goyamA ! aNaMtA / kevaiyA purekkhaDA ? goyamA ! kassai asthi kassai patthi, jassa asthi tassa siya saMkhejjA siya asaMkhejjA siya aNaMtA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! eka-eka asurakumArane nArakIpaNe bhUtakALamAM keTalA vedanA samudyAta Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 thayA che ? uttara- he gautama ! anaMta thayA che. prazna- he bhagavan ! eka-eka asurakumAra devane nArakIpaNe bhaviSyakAlamAM keTalA vedanA samuddAta thaze ? uttara- he gautama ! koIka asurakumAra devane bhaviSyakAlIna vedanA samuddAta thaze ane koIne thaze nahIM. jene thaze, tene kadAcit saMkhyAta, kadAcit asaMkhyAta ane kadAcit anaMta thaze. 342 | 19 egamegassa NaM bhaMte ! asurakumArassa asurakumAratte kevaiyA veyaNAsamugdhAyA atItA ? noyamA ! maLatA / vaDyA purevavaDA ? goyamA ! kassai atthi kassai Natthi, jassa atthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA / evaM nAgakumAratte vi jAva vemANiyatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka-eka asurakumAra devane asurakumAradevapaNe bhUtakAlamAM keTalA vedanA samuddAta thayA che ? uttara- he gautama ! anaMta thayA che. prazna- he bhagavan ! eka-eka asurakumAra devane bhaviSyakAlamAM asurakumAradevapaNe keTalA vedanA samuddAta thaze ? uttara- he gautama ! koIka asurakumAra devane asurakumAradevapaNe vedanA samuddAta thaze, koIne thaze nahIM, jene thaze tene jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta thaze. A ja rIte asurakumAra devanA nAgakumAradevapaNe yAvat vaimAnikadevapaNe bhUta-bhaviSyakAlIna vedanA samuddAta jANavA joIe. | 20 evaM jahA veyaNAsamugdhAeNaM asurakumAre NeraiyAi - vemANiya- pajjavasANesu bhaNie tahA NAgakumArAIyA avasesesu saTThANa-paraTThANesu bhANiyavvA jAva vemANiyassa vemANiyat / evamee cauvvIsaM cauvvIsA daMDagA bhavaMti / bhAvArtha :- je rIte asurakumAranA nArakIpaNe yAvat vaimAnikadevapaNe bhUta-bhaviSyakAlIna vedanA samuddAtanuM kathana karyuM, te ja rIte nAgakumAra AdithI laIne zeSa sarva daMDakanA jIvomAM svasthAna ane parasthAnamAM vedanAsamuAtanuM kathana karavuM joIe yAvat vaimAnikadevanA vaimAnikadevapaNe vedanIya samuddAta kahevA joIe. A rIte covIsa daMDakomAMthI pratyekanA covIsa-covIsa AlApaka kahevA joIe. 21 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa Neraiyatte kevaiyA kasAyasamugdhAyA atItA ? noyamA ! ajaMtA / vaDyA purevavA ? zothanA ! vAd asthi vAr natyi, jassa atthi eguttariyAe jAva anaMtA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka-eka naiyikane nArakIpaNe bhUtakAlamAM keTalA kaSAya samuddAta thayA che? uttara- he gautama ! anaMta thayA che. prazna-he bhagavan! eka nairayikane nArakIpaNe bhaviSyakAlamAM keTalA kaSAya samuddAta thaze ? uttara- he gautama ! bhaviSyakAlamAM koIne thaze, koIne thaze nahIM. jene thaze tene ekathI laI yAvat anaMta thaze. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsam pada : samuddAta 22 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa asurakumAratte kevaiyA kasAyasamugdhAyA atItA ? noyamA ! aLatA / vaDyA puravavA ? 343 goyamA ! kassai atthi kassai Natthi, jassa atthi siya saMkhejjA, siya asaMvekhkhA, siya ajaMtA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka-eka vairiyakane asurakumAradevapaNe keTalA kaSAya samuddAta thayA che? uttara- he gautama ! anaMta thayA che. prazna- he bhagavan ! eka nairiyakane asurakumAradevapaNe bhaviSyakAlamAM keTalA kaSAya samuddAta thaze ? uttara- he gautama ! koIkane bhaviSyakAlamAM thaze ane koIkane thaze nahIM, jene thaze tene kadAcit saMkhyAta, kadAcit asaMkhyAta ane kadAcit anaMta thaze. 23 evaM jAva Neraiyassa thaNiyakumAratte / puDhavikAiyatte eguttariyANaM NeyavvaM, evaM jAva maNUsatte / vANamaMtaratte jahA asurakumAratte / joisiyatte atItA anaMtA, purekkhaDA kassai atthi kassai Natthi; jassa atthi siya asaMkhejjA siya anaMtA / evaM vemANiyatte vi siya asaMkhejjA siya anaMtA / bhAvArtha :- A ja rIte nArakInA bhaviSyakAlamAM yAvat stanitakumAradevapaNe kaSAya samuddAta jANavA joIe. A ja rIte eka-eka nairayikanA pAMca sthAvara, traNa viklendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyapaNAmAM bhUta-bhaviSyakAlIna kaSAya samuddAta ekathI laIne anaMta sudhI jANavA joIe. eka nairayikanA vANavyaMtara devapaNe thatAM kaSAya samuddAtanuM kathana asurakumAradevapaNAnA kathananI samAna jANavuM. eka nairayikane jyotiSIdevapaNe atIta kaSAya samuddAta anaMta thayA che tathA bhaviSyakAlIna kaSAya samuddAta koIne thaze, koIne thaze nahIM, jene thaze tene kadAcit asaMkhyAtA ane kadAcit anaMtA thaze. A ja rIte eka nairayikane vaimAnikadevapaNe kadAcit asaMkhyAta ane kadAcit anaMta bhaviSyakAlIna kaSAya samuddAta thaze. 24 asurakumArassa Neraiyatte kasAya samugdhAyA atItA aNaMtA, purekkhaDA kassai atthi kassai Natthi, jassa atthi siya saMkhejjA siya asaMkhejjA siya anaMtA / bhAvArtha :- eka asurakumAradevane nairayakapaNe atIta kaSAya samuddAta anaMta thayA che. bhaviSyakAlIna kaSAya samuddAta koIne thaze ane koIne thaze nahIM. jene thaze tene kadAcit saMkhyAta, kadAcit asaMkhyAta ane kadAcit anaMta thaze. 25 asurakumArassa asurakumAratte atItA anaMtA / purekkhar3A eguttariyA / evaM NAgakumAratte NiraMtaraM jAva vemANiyatte jahA Neraiyassa bhaNiyaM taheva bhANiyavvaM / evaM jAva thaNiyakumArassa vi jAva vemANiyatte, NavaraM savvesiM saTTA eguttarie paraTThANe jaheva asurakumArassa / Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 344 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 bhAvArtha :- eka asurakumArane asurakumAradevapaNe atIta kaSAya samughAta anaMta thayA che ane bhaviSyakAlIna kaSAya samughAta ekathI laIne saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta kahevA joIe. A ja rIte asukumArane nAgakumArapaNAthI laIne vaimAnika devapaNe thatA kaSAya samughAtanuM kathana nairayikanI samAna jANavuM. A ja rIte svanitakumAra sudhInA devone paNa yAvata vaimAnikadevapaNe thatAM kaSAya samughAtanuM kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke sarva daMDakanA jIvomAM svasthAnamAM bhaviSyakAlIna kaSAya samughAta ekathI laIne uttarottara anaMta sudhI che ane parasthAnamAM asurakumAranA bhaviSyakAlIna kaSAya samudyAtanI samAna jANavuM. 26 puDhavikkAiyassa raiyatte jAva thaNiyakumAratte atItA aNaMtA / purekkhaDA kassai asthi kassai Natthi, jassa atthi siya saMkhejjA siya asaMkhejjA siya akhetI | bhAvArtha :- eka pRthvIkAyika jIvane nArakIpaNe yAvatu svanitakumAradevapaNe bhUtakALamAM anaMta kaSAya samudyAta thayA che, bhaviSyakAlamAM koIne thAya che, koIne thatA nathI, jene thAya che tene kadAcit saMkhyAta, kadAcit asaMkhyAta ane kadAcit anaMta thAya che. 27 puDhavikkAiyassa puDhavikkAiyatte jAva maNUsatte atItA aNaMtA / purekkhaDA kassai atthi kassai Natthi, jassa atthi eguttariyA / vANamaMtaratte jahA raiyatte / joisiyavemANiyatte atItA aNaMtA, purekkhaDA kassai asthi kassai patthi, jassa atthi siya asaMkhejjA siya aNaMtA / evaM jAva maNUse vi NeyavvaM / bhAvArtha :- pRthvIkAyikane pRthvIkAyikapaNe yAvatuM manuSyapaNe bhUtakALamAM kaSAya samudyAta anaMta thayA che. tenA bhaviSyakAlIna kaSAya samudyAta koIne thaze, koIne thaze nahIM. jene thaze tene ekathI laIne anaMta thaze. eka pRthvIkAyane vANavyaMtara devapaNe thatA kaSAya samudyAtanuM kathana nairayikapaNAnI samAna jANavuM. jyotiSka ane vaimAnika devapaNe bhUtakALamAM anaMta thayA che. bhaviSyakAlamAM koIne thaze, koIne thaze nahIM, jene thaze tene kadAcit asaMkhyAta, kadAcit anaMta thaze. A rIte eka pRthvIkAyika jIvanA 24 daMDakanA jIva paNe thatAM kaSAya samughAtanuM je kathana karyuM te ja rIte pAMce sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyane 24 daMDakanA jIvapaNe thatA kaSAya samudyAtanuM kathana jANavuM joIe. 28 vANamaMtara-joisiya-vemANiyA jahA asurakumAre / NavaraM saTThANe eguttariyAe bhANiyavvA jAva vemANiyassa vemANiyatte / evaM ee cauvIsaM cauvIsA dNddgaa| bhAvArtha :- vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devone 24 daMDakanA jIvapaNe thatA kaSAya samuddaghAtanI vaktavyatA asurakumAronI samAna jANavI joIe. vizeSatA e che ke svasthAnamAM sarvatra ekathI laIne uttarottara anaMta sudhI jANavA. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samughAta [ 345 ] A rIte yAvata vaimAnika devane vaimAnika devapaNe kaSAya samudyAta jANavA joIe. A rIte covIsa daMDakanA jIvomAM covIsa daMDakanA jIvonA kaSAya samudyAta saMbaMdhI AlApaka thAya che. 29 mAraNaMtiyasamugghAo saTThANe vi paraTThANe vi eguttariyAe Neyavvo jAva vemANiyassa vemANiyatte / evamee cauvIsaM cauvIsA daMDagA / bhAvArtha:- mAraNAMtika samudyAta svasthAnamAM ane parasthAnamAM pUrvokta ekotterikAthI arthAtu ekathI laIne anaMta jANavA joIe yAvatuvaimAnikadevanA vaimAnikadevapaNA sudhI ekathI anaMtaparyata mAraNAMtika samuddAta kahevA joIe. A pramANe covIsa daMDakomAM covIsa AlApaka thAya che. 30 veubviyasamugghAo jahA kasAyasamugghAo tahA Niravaseso bhANiyavvo / NavaraM jassa patthi tassa Na vuccai / ettha vi cauvIsaM cauvIsA daMDagA bhaanniyvvaa| bhAvArtha :- vaikriya samughAtanI samagra vaktavyatA kaSAya samudyAtanI samAna jANavI joIe. vizeSatA e che ke jene vaikriya samudyAta nathI, tenA viSayamAM kathana karavuM na joIe. ahIM paNa covIsa daMDakomAM covIsa AlApaka kahevA joIe. 31 teyagasamugghAo jahA mAraNaMtiyasamugghAo, / NavaraM- jassa asthi / evaM ete vi cauvIsaM cauvIsA daMDagA / bhAvArtha:- taijasa samudughAtanuM kathana mAraNAMtika samudyAtanI samAna jANavuM joIe. vizeSatA e che ke jene tejasa samudyAta hoya che tenuM ja kathana karavuM joIe. A rIte ahIM paNa covIsa daMDakomAM covIsa AlApaka thAya che. 32 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa Neraiyatte kevaiyA AhAragasamugghAyA atItA? joyA ! patyi jevA pujA ? royamA ! Oi I evaM jAva vemANiyatte, NavaraM- maNUsatte atItA kassai atthi, kassai Natthi, jassa atthi jahaNNeNaM ekko vA do vA, ukkoseNa tiNNi / kevaiyA purekkhaDA ? goyamA ! kassai atthi, kassai patthi, jassa atthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM cattAri / evaM savvajIvANaM maNUsesu bhANiyavvaM / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! eka-eka nairayikane bhUtakALamAM nArakIpaNe keTalA AhAraka samughAta thayA che? uttara- he gautama ! eka nairayikane nArakIpaNe bhUtakAlIna AhAraka samudyAta thayA nathI. prazna- he bhagavan! bhaviSyakAlIna AhAraka samughAta keTalA thaze ? uttara- he gautama ! bhaviSyakAlIna AhAraka samudyAta paNa thaze nahIM. A rIte nairayikanA vAvata vaimAnika devapaNe thatA AhAraka samughAtanuM kathana jANavuM joIe, vizeSatA e che ke eka nairayikane bhUtakALamAM manuSyapaNe Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 AhA2ka samuddAta koIne thayA che, koIne thayA nathI, jene thayA che tene jaghanya eka athavA be ane utkRSTa traNa thayA che. prazna- he bhagavan ! eka nairayikane manuSyapaNe bhaviSyakAlIna keTalA AhAraka samuddAta thaze ? uttara- he gautama ! koIne bhaviSyakAlamAM thaze, koIne thaze nahIM. jene thaze tene jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa cAra thaze. A ja rIte samasta jIvone manuSyapaNAmAM thatA bhUtakAlIna ane bhaviSyakAlIna AhAraka samuddAta jANavA joIe. 33 maNUsassa maNUsatte atItA kassai atthi, kassai Natthi, jassa asthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM cattAri / evaM purekkhaDA vi| evamete vi cauvIsaM cauvIsA daMDagA jAva vemANiyassa vemANiyatte / bhAvArtha:manuSyane manuSyapaNAmAM atIta AhAraka samuddAta koIne thayA che ane koIne thayA nathI, jene thayA che tene jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa cAra thayA che. A ja rIte bhaviSyakAlIna AhAraka samuddAta jANavA joIe. A rIte AhAraka samuddAtanA paNa covIsa daMDakomAM covIsa AlApaka thAya che yAvat vaimAnikane vaimAnikapaNA sudhInuM kathana karavuM joIe. | 34 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa Neraiyatte kevaiyA kevalisamugdhAyA atItA ? goyamA ! khasthi / jevA purevavaDA ? goyamA ! sthi| evaM jAva vemANiyat / NavaraM maNUsatte atItA Natthi, purekkhaDA kassai atthi kassai Natthi, jassa atthi ekko / evaM jAva vemANiyassa vemANiyatte / navara- maNUsassa maNUsatte imaM NANattaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka-eka naiyikane nArakapaNAmAM bhUtakAlIna kevaLI samuddAta keTalA thayA che ? uttara- he gautama ! thayA nathI. prazna- he bhagavan ! tenA bhaviSyakAlIna keTalA kevaLI * samuddAta thaze ? uttara- he gautama ! te paNa thaze nahIM. A ja rIte yAvat vaimAnika devapaNA sudhI kahevuM joIe. vizeSatA e che ke manuSyane choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvone manuSyapaNAmAM atIta kevaLI samuddAta thayA nathI. bhaviSyakAlIna kevaLI samuddAta koIne thaze ane koIne thaze nahIM, jene thaze tene eka ja thaze. A rIte naiyikanI jema covIse ya daMDakanA jIvonuM kathana karavuM yAvat eka-eka vaimAnika devane vaimAnika devapaNe kevaLI samuddAtanuM kathana karavuM paraMtu manuSyane manuSyapaNe kevaLI samuddAtanA kathanamAM vizeSatA che. 35 maNUsa maNUsatte atIyA kassai atthi kassai Natthi, jassa asthi ikko / evaM purekkhaDA vi / evamee caDavIsaM caDavIsA daMDagA / bhAvArtha :- manuSyane manuSyapaNAmAM atIta kevaLI samuddAta koIne thayA che koIne thayA nathI, jene thayA che tene eka ja thayo che. A ja pramANe bhaviSyakAlIna kevaLI samuAtanA viSayamAM paNa kahevuM Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsa padaH samudyAta [ 347 ] joIe arthAt koIne thaze to eka ja thaze. A rIte A covIsa daMDakamAM covIsa AlApaka thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM covIsa daMDakanA jIvomAM ekavacananI apekSAe svasthAna ane parasthAnamAM atIta-anAgata sAte ya samudyAtonI prarUpaNA che. nArakI-nArakIpaNe je samudghAta kare, tene svasthAna ane nArakI sivAyanA trevIsa daMDakanA jIvapaNe je samudyAta kare, tene parasthAna kahevAya che. A rIte 24 daMDakamAM svasthAna-parasthAnanuM kathana samajavuM. vedanA samadaghAta - bhUtakALamAM ra4 daMDakanA pratyeka jIve 24 daMDakamAM anaMta vAra janma dhAraNa karyA che. tethI 24 daMDakanA pratyeka jIvanA 24 daMDakanA jIvapaNe anaMta vedanA samudyAta bhUtakALamAM thayA che. je rIte eka nArakInA bhUtakALamAM nArakIpaNe, daza bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, vaimAnikadevapaNe, pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyapaNe anaMta vedanA samudraghAta thayA che; te ja rIte covIsa daMDakanA pratyeka jIvane covIsa daMDakanA pratyeka jIvapaNe anaMta vedanA samudyAta thayA che. bhaviSyakAlamAM jIvanA bhavabhramaNa pramANe bhaviSyakAlIna samudyAta thAya che, jema ke- eka nairayikane bhaviSyakAlamAM nArakIpaNe vedanA samuThThAta thAya athavA na paNa thAya. je nArakI vedanA samughAta karyA vinA ja narakagatimAMthI nIkaLIne manuSyagatimAM janma dhAraNa karIne mokSe jAya, tene vedanA samudyAta thatA nathI. koI nArakI eka, be, traNa vAra vedanA samuddaghAta karIne narakagatimAMthI nIkaLIne manuSya bhavamAM AvIne siddha thAya, tenI apekSAe bhaviSyakAlIna jaghanya eka, be ke traNa vedanA samudraghAta thAya che. je nArakI narakamAMthI nIkaLIne punaH bhavabhramaNa karatAM eka vAra narakamAM janma dhAraNa kare, to saMkhyAtA vedanA samuddaghAta thAya che, kAraNa ke narakagatimAM nArakI satata tIvra vedanAno anubhava kare che, tethI saMkhyAtAvarSanI sthitivALA nArakIne saMkhyAtA ane asaMkhyAtAvarSonI sthitivALAne asaMkhyAtA vedanA samughAta thAya che. jo te anaMtavAra narakamAM janma dhAraNa kare, to tene anaMta vedanA samudyAta thAya che. A ja rIte eka nArakIne zeSa trevIsa daMDakapaNe bhaviSyakAlIna jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA vedanA samughAta thAya che. eka asurakumAra devane bhaviSyamAM nArakIpaNe vedanA samudraghAta thaze athavA thaze nahIM. jo te deva bhaviSyamAM nArakIpaNe janma dhAraNa na kare, to te devane nArakIpaNe vedanA samughAta thaze nahIM. jo te deva bhaviSyamAM eka vAra narakamAM janma dhAraNa kare, to tene khyAtA varSanI sthitimAM saMkhyAtA ane asaMkhyAtA varSanI sthitimAM asaMkhyAtA vedanA samudyAta thaze. jo te jIva anaMtavAra narakamAM utpanna thAya, to anaMtA vedanA samudyAta thaze. eka asurakumAra devane bhavAMtaramAM punaH asurakumAra devapaNe bhavaSyikAlIna vedanA samughAta thAya che athavA thatA nathI. jo te deva bhaviSyamAM punaH asurakumAra devapaNe utpanna thayA vinA ja mokSe jAya, to tenA asurakumAradevapaNe vedanA samudyAta thatA nathI ane jo te deva bhavAMtaramAM punaH asurakumAra devapaNe utpanna thAya to te jeTalI vAra utpanna thAya te pramANe jaghanya eka, be, traNa tathA utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta vedanA samughAta thAya che. Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 A ja rIte eka asurakumAra devane nArakI sivAya 23 daMDakanA jIvapaNe bhaviSyakAlIna vaidanA samuddAta thaze athavA thaze nahIM, jo thaze to jaghanya eka, be, ke traNa ane utkRSTa anaMtA thaze. - narakagatinA jIvo niraMtara tIvratama vedanAno anubhava kare che, tethI temAM 23 daMDakanA jIva janma dhAraNa kare to tene saMkhyAtA varSanI sthitimAM saMkhyAtA vedanA samuddAta thAya che. te sivAya anya koI paNa sthAnamAM trevIsa daMDakanA jIvo janma dhAraNa kare, to tene tyAM vedanA samundvAna kadAcit thAya kadAcit na thAya, jo thAya to jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAtA vedanA samuddAta thaI zake che. A rIte nArakIne choDIne zeSa 23 daMDakanA pratyeka jIva bhaviSyakAlamAM nArakIpaNe jaghanya saMkhyAtA ane utkRSTa asaMkhyAtA ke anaMta vedanA samuddAta kare che ane zeSa 23 daMDakanA jIvapaNe jaghanya eka, be traNa ane utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMta vedanA samuddAta kare che. kaSAya samuddAta :- bhUtakAlamAM 24 daMDakanA pratyeka jIve 24 daMDakanA jIvapaNe anaMtavAra janma dhAraNa karyA che tethI pratyeka jIvanA svasthAna ane parasthAnamAM bhUtakAlIna anaMtA kaSAya samuddAta thayA che. H bhaviSyakAlIna samuddAta te te jIvonA bhaviSyanA bhavabhramaNanA AdhAre nizcita thAya che. jemaeka nArakIne nArakIpaNe bhaviSyakAlIna kaSAyasamuddAta thaze athavA thaze nahIM. jo thaze to jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAta athavA anaMta thaze. jo te nArakI bhaviSyamAM kaSAya samuddAta karyA vinA ja narakagatimAMthI nIkaLIne manuSya janma prApta karIne mokSe jAya, to te nArakIne nArakIpaNe kaSAya samuddAta thaze nahIM. jo te nArakI potAnA zeSa AyuSyamAM eka, be ke traNa vAra kaSAya samuddAta karIne nIkaLe ane tyAMthI manuSyajanma dhAraNa karIne mokSe jAya, to jaghanya eka ke be ane utkRSTa traNa kaSAya samuddAta thaze. jo te nArakI jIvone bhavAMtaramAM anekavAra narakagatimAM janma thaze, to saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta kapAya samuddAta thaze. eka nArakInA asurakumAra devapaNe bhaviSyakAlIna kaSAya samuddAta saMkhyAtA, asaMkhyAtA athavA anaMta thaze. te ja rIte deza bhavanapati ane vyaMtara devapaNe paNa saMkhyAtA, asaMkhyAtA athavA anaMta kAya samuddAta thaze. devabhavamAM lobha kaSAyanI prabaLatA hoya che tethI devone saMkhyAtA varSanI sthitimAM saMkhyAtA lobha kaSAya samuddAta thAya che ane asaMkhyAta varSanI sthitimAM asaMkhyAta kaSAya samuddAta thAya che ane anaMtA bhava kare to anaMta kapAya samuddAta thAya che. eka nArakInA bhaviSyakAlamAM jyotiSI ke vaimAnika devapaNe asaMkhyAtA ke anaMta kayAya samuddhAta cAze, kAraNa ke teonI jaghanya sthiti paNa palyopamanI gaNanAmAM che arthAt asaMkhyAta varSonI che. jo te anaMtavAra utpanna thAya, to anaMtA kaSAya samuddAta thAya che. eka nArakI bhaviSyakAlamAM pAMca sthAvara, traNa vikalendriya, tiryaMca paMcendriya ke manuSyapaNe utpanna thAya, to tenA bhaviSyakAlIna kaSAya samuddAta thAya kadAcit na paNa thAya, jo thAya to jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA kapAya samuddAta thAya che. A rIte 24 daMDakanA pratyeka jIvane bhaviSyakAlIna kaSAya samuddAta svasthAnamAM jo thAya to jaghanya Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samuddaghAta 349. eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta thAya che. parasthAnamAM daza bhavanapati ane vyaMtara deva paNAmAM lobha samudughAtanI apekSAe jaghanya saMkhyAtA ane utkRSTa asaMkhyAta ke anaMta thAya che; jyotiSI ane vaimAnika devapaNAmAM jaghanya asaMkhyAtA ane utkRSTa anaMta kaSAya samudyAta thAya che. pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriya ane manuSyapaNAmAM jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta kaSAya samudyAta bhaviSyakAlamAM thAya che. mAraNAMtika samuddaghAta - bhUtakALamAM 24 daMDakanA pratyeka jIve 24 daMDakanA jIvapaNe anaMta janma-maraNa karyA che, tethI pratyeka jIvane svasthAna-parasthAnamAM bhUtakAlIna anaMta mAraNAMtika samudyAta thayA che. bhaviSyakAlIna mAraNAMtika samudyAta che te jIvone bhaviSyanA bhavabhramaNanA AdhAre nizcita thAya che. jema ke eka nArakIne nArakIpaNe bhaviSyakAlIna mAraNAMtika samudyAta thAya athavA na thAya, jo te nArakI punaH nArakIpaNe janma dhAraNa na kare, to tenA nArakIpaNAnA mAraNAMtika samudyAta thatA nathI. mAraNAMtika samadaghAta maya samaye ja thAya che. tethI jo te nArakI bhavAMtaramAM eka ja vAra nArakIpaNe utpanna thAya, to tene mAraNAMtika samudyAta eka thAya, be vAra nArakIpaNe utpanna thAya, to tene mAraNAMtika samudyAta be thAya, A rIte te saMkhyAta vAra nArakIpaNe utpanna thAya, to saMkhyAtA mAraNAMtika samughAta thAya che. A rIte jaghanya eka, be traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta mAraNAMtika samughAta thAya che. A rIte eka nArakIne 23 daMDakanA jIvapaNe bhaviSyakAlamAM jaghanya eka, be traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta mAraNAMtika samudyAta thaze. te ja rIte anya 23 daMDakanA jIvone 24 daMDakanA koI paNa sthAnamAM bhaviSyakAlamAM jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta mAraNAMtika samudyAta thaze. vaikiya samaghAta- 24 daMDakanA jIvomAMthI nArakI, daza bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, vaimAnika deva, vAyukAya, tiryaMca paMcendriya ane manuSya, A sattara daMDakanA jIvomAM ja vaikriyalabdhi hoya che. 24 daMDakanA pratyeka jIvane uparokta sattara daMDakanA jIvapaNe bhUtakALamAM anaMta vaikriya samudyAta thayA che. bhaviSyakAlIna vaikriya samuThThAtanuM kathana kaSAya samudyAtanI samAna jANavuM arthAtu nArakI ane devatAnA kula 14 daMDakamAM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta vaikriya samughAta bhaviSyamAM thaze, jema ke eka nArakIne nArakIpaNe bhaviSyakAlamAM jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta vaikriya samudyAta thaze ane parasthAnamAM eTale bhavanapati ke vyaMtara devapaNe jaghanya saMkhyAta ane utkRSTa asaMkhyAta ke anaMta vaikriya samudraghAta thaze tathA jyotiSI ane vaimAnika devapaNe jaghanya asaMkhyAta ane utkRSTa anaMta vaikriya samughAta thaze. nArakI, devatA sivAya vAyukAya, tiryaMca paMcendriya ane manuSya A traNa daMDakapaNe bhaviSyakAlamAM vaikriya samughAta jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta thaze. taijasa samughAta24 daMDakanA jIvomAM devatAnA tera daMDaka, tiryaMca paMcendriya ane manuSya, A paMdara daMDakanA jIvomAM ja tejolabdhi hoya che tethI paMdara daMDakanA jIvomAM taijasa samudyAta thAya che. bhUtakALamAM 24 daMDakanA pratyeka jIvane paMdara daMDakapaNe anaMta janma maraNamAM anaMta taijasa samudyAta thayA che ane bhaviSyakAlIna taijasa samudyAtanuM kathana mAraNAMtika samudyAtanI samAna jANavuM arthAta 24 daMDakanA Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 pratyeka jIvane uparokta paMdara ThaMDakanA jIvapaNe bhaviSyakAlamAM jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMta taijasa samuAna thaze. 350 AhAraka samudghAta- AhArakalabdhi karmabhUminA garbhaja manuSyomAM ja hoya che ane te paNa AhAraka zarIra banAve tyAre AhArakalabdhi prayoganA prAraMbhakALamAM ja AhAraka samAta thAya che, tethI 24 daMDakanA jIvomAMthI eka manuSyamAM ja bhUta-bhaviSyakAlanI apekSAe AhAraka samuddAtanuM kathana thAya che. jema ke- eka nArakIne manuSya sivAya 23 daMDakanA jIvapaNe bhUtakAlamAM AhAraka samuddAta thayA nathI. eka nArakIne eka manuSyapaNe AhAraka samuddAta bhUtakAlamAM thayA hoya athavA thayA nathI kAraNa ke ghaNA manuSyo AhAraka labdhino prayoga karyA vinA ja mokSe jAya che, tethI ghaNA jIvoe bhUtakAlamAM AhAraka samuddAta karyA nathI. je nArakIne bhUtakAlamAM manuSyapaNAmAM AhAraka samuddAta thayA hoya, tene jaghanya eka ke be, utkRSTa traNa AhAraka samuddAta thayA che. je jIvane cAra vAra AhAraka samuddAta thayA hoya, te jIva marIne narakagatimAM jatA nathI, tethI eka nArakIne manuSyapaNAmAM bhUtakAlIna utkRSTa traNa AhAraka samuddAta ja thAya che. te ja rIte trevIsa daMDakanA jIvane manuSyapaNe bhUtakAlIna jaghanya eka, be, ane utkRSTa traNa AhAraka samuddAta thAya che. bhaviSyakAlIna AhA2ka samuddAta- 24 daMDakanA pratyeka jIvane manuSyapaNe bhaviSyakAlamAM AhAraka samuddAta thaze athavA na thaze nahIM. jo te jIva AhAraka labdhi prayoga karyA vinA ja mokSe jAya, to tene AhAraka samuddAta thaze nahIM ane jo AhAraka labdhi prayoga samaye AhAraka samuddAta thaze, to jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa cAra AhAraka samuddAta thaze. cothI vAra AhAraka samuddAta karanAra manuSya tadbhava mokSagAmI hoya che. prastuta sUtrapAThathI spaSTa thAya che ke eka jIva eka ke aneka bhavamAM AhAraka labdhino prayoga cAra vAra karI zake che. kevaLI samuddAta- kevaLI samuddAta kevaLI bhagavAna ja kare che temaja kevaLI samuddAta thayA pachI aMtarmuhUrtamAM ja jIvano mokSa thAya che. te jIvanuM anya gatimAM bhavabhramaNa thatuM nathI, tethI 23 daMDakanA koI paNa jIvane 24 daMDakanA jIvapaNe bhUtakAlIna kevaLI samuddAta thayA nathI ane ra3 daMDakanA koI paNa jIvanA 23 daMDakanA jIvapaNe bhaviSyakAlIna kevaLI samuddAta thaze paNa nahIM. 23 daMDakanA jIvane manuSyapaNAmAM bhaviSyakAlIna kevaLI samuddAta thAya ke na paNa thAya, kAraNa ke keTalAka jIvo kevaLI samuddAta karyA vinA ja mokSe jAya che te jIvone bhaviSyakAlIna samuddAta thatA nathI ane jene thAya che, tene eka ja vAra kevaLI samAta thAya che. eka manuSyane 23 daMDakanA jIvapaNe bhUtakAlIna kevaLI samuddAta thayA nathI ane 23 daMDakanA jIvapaNe bhaviSyakAlIna kevaLI samuddAta thaze paNa nahIM. eka manuSyane manuSyapaNAmAM bhUtakAlIna kevaLI samuddAta thayA hoya ke na paNa thayA hoya. jo thayA hoya to eka ja vAra thayA hoya che. A kathana kevaLI samuddAta pachI zeSa aMtarmuhUrtanuM AyuSya bhogavanAra kevaLI bhagavAnanI apekSAe che. eka manuSyane manuSyapaNAmAM bhaviSyakAlIna kevaLI samuddAta thAya ke na paNa thAya; jene thAya tene eka ja thAya che. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM pada samudthAta [ 351 | eka jIvanI apekSAe 24 daMDakanA 24 daMDakamAM bhUta-bhaviSyakAlIna samuddaghAto :samudyAta | jIva prakAra daMDakamAM bhUtakAlIna bhaviSyakAlIna samudyAta jaghanya IutkRSTa vedanIya samughAta | nArakIne 24 daMDakamAM anaMta | x/1,2,3 anaMta ra3 daMDakanA jIvane|nArakIpaNe anaMta | x/ saMkhyAtA anaMta ra3 daMDakanA jIvane 23 daMDakamAM anaMta | x | 1,2,3 anaMta kaSAya samudyAta | nArakIne nArakIpaNe anaMta | x / 1, 2, 3 anaMta nArakIne bhavanapati, vyaMtara devamAM | anaMta | x / saMkhyAta anaMta nArakIne jyotiSI, vaimAnika devamAM anaMta 4 | asaMkhyAta anaMta nArakIne audArikanA 10 daMDakamAM | anaMta | x / 1, 2, 3 anaMta 13 daMDakanA devone narakamAM anaMta | x | saMkhyAta anaMta 13 daMDakanA devone sva-svasthAnamAM arthAt anaMta | x / 1, 2, 3 anaMta asurakumArane asurakumAramAM, nAgakumArane nAgakumAramAM lAvat vaimAnikane vaimAnikamAM, 13 daMDakanA devane parasthAnamAM bhavanapati || anaMta | x / saMkhyAta anaMta vyaMtara devamAM (svasthAna choDI). 13 daMDakanA devane parasthAnamAM jyotiSTha, anaMta | x asaMkhyAta | anaMta vaimAnika devamAM dArika 10 naraka, bhavanapati, vyaMtara | anaMta | x / saMkhyAta anaMta daMDakanA jIvone divamAM audA 10 daMDaka jyotiSka, vaimAnika devamAM anaMta | x | asaMkhyAta | anaMta audA 10 daMDaka |audArika 10 daMDakamAM | anaMta | x 1, 2, 3. anaMta mAraNAMtika samudyAta ra4 daMDakanA jIvane 24 daMDakamAM anaMta x / 1, 2, 3 anaMta vikriya samughAta nArakIne nArakIpaNe anaMta | x | 1, 2, 3 anaMta nArakIne bhavanapati, vyaMtaramAM | anaMta | x / saMkhyAta anaMta nArakIne jyotiSka, vaimAnika devamAM anaMta | x asaMkhyAta | anaMta nArakIne vAyu, tiryaMca paMcendriya | anaMta | x / 1, 2, 3 anaMta ane manuSyamAM Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 352 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 samuddaghAta | jIva prakAra | daMDakamAM bhUtakAlIna bhaviSyakAlIna samughAta jaghanya | utkRSTa 23 daMDakanA jIvone | vaikriyanA 17 sthAnamAMthI | anaMta | x 1, 2, 3 anaMta svasthAnamAM 23 daMDakanA jIvone parasthAnamAM-nArakI ane | anaMta |x | saMkhyAtA anaMta bhavanapati, vyaMtaramAM 23 daMDakanA jIvone parasthAnamAM-jyotiSka, | anaMta |x/ asaMkhyAtA anaMta vimAnika devamAM 23 daMDakanA jIvone | parasthAnamAM-audArikanA anaMta | x 1, 2, 3 anaMta traNa daMDakamAM taiijasa samudyAta | 24 daMDakanA jIvone 13 devatA, tiryaMca anaMta | x / 1, 2, 3. anaMta | paMcendriya ane manuSyamAM AhAra, samudyAta| 23 daMDakanA jIvone 23 daMDakamAM 23 daMDakanA jIvone manuSyamAM x/1,2,3 | x /1, 2, 3, 4 manuSya | manuSyamAM x/1,2,3,4 | x / 1, 2, 3, 4 kevaLI samuddaghAta | 24 daMDakanA jIvone ra3 daMDakamAM 23 daMDakanA jIvone manuSyamAM x | x/1 manuSyane manuSyamAM | X | 1 | x / 1 aneka jIvonA eka jIva sAthe thatA bhUta-bhaviSyakAlIna samudyAta:36 NeraiyANaM bhaMte ! Neraiyatte kevaiyA veyaNAsamugghAyA atItA ? goyamA ! aNaMtA / kevaiyA purekkhaDA ? goyamA ! aNaMtA / evaM jAva vemANiyatte / evaM savvajIvANaM bhANiyavvaM jAva vemANiyANaM vemANiyatte / evaM jaavteygsmugghaao| Navara- uvaujjiUNa NeyavvaM jassa atthi veuvviy-teygaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aneka nairayikone nairayikapaNe bhUtakAlIna keTalA vedanA samughAta thayA che? uttara-he gautama! anaMta thayA che. prazna-he bhagavan! anekanairayikone nairayikapaNe bhaviSyakAlIna keTalA vedanA samudyAta thaze? uttara- he gautama! bhaviSyakALamAM anaMta thAya che. A ja rIte yAvatu vaimAnikapaNe paNa bhUta ane bhaviSyakAlIna anaMta vedanA samudyAta thAya che. A ja rIte sarva jIvonA vAvatu vaimAnikonA vaimAnikapaNe bhUta-bhaviSyakAlIna anaMta vedanA samudyAta thAya che. A rIte taijasa samudyAta sudhI kathana karavuM joIe. vizeSatA e che ke je jIvomAM vaikriya ane taijasa samughAta hoya, tenuM ja kathana karavuM joIe. 37 raiyANaM bhaMte ! Neraiyatte kevaiyA AhAragasamugghAyA atItA ? goyamA! Natthi / kevaiyA purekkhaDA? goyamA ! Natthi / evaM jAva vemANiyatte / NavaraM Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM pada : samuddAta maNUsatte atItA asaMkhejjA, purekkhaDA asaMkhejjA / evaM jAva vemANiyANaM, NavaraM vaNassaikAiyANaM maNUsatte atItA anaMtA, purekkhaDA anaMtA / maNUsANaM maNUsatte atItA siya saMkhejjA siya asaMkhejjA, evaM purekkhaDA vi / sesA savve jahA NeraiyA / evaM ee caDavIsaM caDavIsA daMDagA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aneka vaiyikone naiyikapaNe bhUtakAlIna keTalA AhAraka samuddAta thayA che ? uttara- he gautama ! eka paNa thayA nathI. 353 prazna- he bhagavan ! aneka nairiyakone nairiyaka paNe bhaviSyakAlIna keTalA AhAraka samuddAta thaze ? uttara- he gautama ! thaze nahIM. A ja rIte aneka vaiyikone yAvat vaimAnikapaNAmAM AhAraka samuddAta thatA nathI paraMtu aneka nairiyakone manuSyapaNe bhUtakAlIna ane bhaviSyakAlIna asaMkhyAtaasaMkhyAta AhAraka samuddAta kahevA joIe. A ja rIte yAvat vaimAniko sudhInA sarva daMDakanA jIvonuM kathana karavuM joIe. temAM vizeSatA e che ke vanaspatikAyikone manuSyapaNAmAM bhUtakAlIna-bhaviSyakAlIna anaMta-anaMta AhAraka samuddAta kahevA joIe. manuSyone manuSyapaNAmAM bhUta-bhaviSyakAlIna AhAraka samuddAta kadAcit saMkhyAtA ane kadAcit asaMkhyAta thAya che. zeSa sarva varNana nairayikonI samAna samajI levuM joIe. A rIte covIsa daMDakomAM covIsa AlApaka thAya che. 38 NeraiyANaM bhaMte ! Neraiyatte kevaiyA kevalisamugdhAyA atItA ? goyamA ! sthi / jevavA purevalaDA ? noyamA ! sthi| vuM nAva vemALiyatte, varaM - maNUsatte atItA Natthi, purekkhaDA asaMkhejjA / evaM jAva vemANiyA, NavaraM - vaNassaikAiyANaM maNUsatte atItA Natthi, purekkhaDA aNaMtA / maNUsANaM maNUsatte atItA siya atthi siya Natthi / jai atthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM sayapuhuttaM / kevaiyA purekkhaDA ? goyamA ! siya saMkhejjA siya asaMkhejjA / evaM ee caDavIsaM caDavIsA daMDagA savve pucchAe bhANiyavvA jAva vemANiyANaM vemANiyatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aneka nairayikone nArakIpaNe bhUtakAlamAM keTalA kevalI samuddAta thayA che ? uttara- he gautama ! thayA nathI. prazna- he bhagavan ! aneka vairiyakone nArakIpaNe bhaviSyakAlIna keTalA kevaLI samuddAta thaze ? uttara- he gautama ! thatA nathI. A rIte vaimAnika paryaMta kahevuM joIe. vizeSatA e che ke nairayikane manuSyapaNe bhUtakAlIna kevalI samuddAta thayA nathI, paraMtu bhaviSyakAlIna asaMkhyAta kevalI samuddAta thaze. A rIte vaimAnika sudhI jANavuM joIe, vizeSatA e che ke vanaspatikAyikonA manuSyapaNe bhUtakAlIna kevaLI samuddAta thayA nathI, bhaviSyakAlIna kevaLI samuddAta anaMta thaze. manuSyone manuSyapaNe kevaLI samuddAta kadAcit thaze, kadAcit thaze nahIM. jyAre thaze, tyAre jaghanya eka, be, ke traNa ane utkRSTa aneka so thaze. prazna- he bhagavan ! aneka manuSyone manuSyapaNe bhaviSyakAlIna keTalA kevaLI samuddAta thaze ? uttara- he gautama ! kadAcit saMkhyAtA ane kadAcit asaMkhyAtA thaze. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-3 A rIte A covIsa daMDakonA covIsa AlApako thAya che vAvata vaimAnikone vaimAnikapaNAmAM kevaLI samughAtanuM kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM bahuvacananI apekSAe 24 daMDakanA jIvomAM bhUta-bhaviSyakAlIna sAte ya samudyAtanI prarUpaNA karavAmAM AvI che. (1) vedanAdi pAMca samaghAto :- nArakI Adi covIse daMDakanA svasthAna ane parasthAnamAM atItaanAgatakAlIna vedanA Adi prathamanA pAMca samuddaghAto anaMta hoya che, kAraNa ke covIse daMDakanA jIvo bhUtakALamAM anaMtakALathI che ane bhaviSyamAM anaMtakALa sudhI raheze. pratyeka daMDakanA aneka jIvo anaMtavAra te-te daMDakomAM bhUtakALamAM utpanna thayA che ane bhaviSyakAla paNa anaMta che tethI aneka jIvo anaMtavAra te-te daMDakomAM utpanna thaze, tethI 24 daMDakanA jIvone svasthAna ane parasthAnamAM pAMce ya samudyAto anaMta-anaMta thAya che, paraMtu je jIvomAM je samudyAta hoya te-te jIvomAM te-te samudyAtanuM kathana karavuM joIe. vaikiya samughAta vAyukAyane choDIne cAra sthAvara ane traNa vikasendriya te sAta daMDakamAM nathI. zeSa 17 daMDakanA jIvomAM vaikriya samudyAta hoya che, tethI 24 daMDakanA jIvonA 17 daMDakanA jIvapaNe bhUta-bhaviSyakAlIna anaMta vaikriya samughAta thAya che. tejasa samudaghAta- nArakI, pAMca sthAvara ane traNa vikelendriya, A nava daMDakamAM nathI. zeSa 15 daMDakanA jIvomAM taijasa samughAta hoya che, tethI 24 daMDakanA jIvone 15 daMDakanA jIvapaNe bhUta-bhaviSyakAlIna anaMta taijasa samudyAta thAya che. AhAraka samuddaghAta - cauda pUrvadhArI manuSyone ja AhAraka labdhi pragaTa thAya che ane AhAraka labdhivAna manuSyo ja AhAraka samudyAta karI zake che, tethI sarva jIvone 23 daMDakanA jIvapaNe AhAraka samughAtano abhAva hoya che. AhAraka samughAta karyA pachI jIva koI paNa gatimAM janma dhAraNa karI zake che tethI 24 daMDakamAM bhUta-bhaviSyakAlIna AhAraka samudyAta saMbhavita che. aneka jIvonI apekSAe je-je daMDakomAM jeTalI jIvasaMkhyA hoya teTalA bhUta-bhaviSyakAlIna AhAraka samudyAta hoya che. vanaspati ane manuSya A be daMDakane choDIne zeSa bAvIsa daMDakanA asaMkhyAtA jIvo hoya che. temAMthI asaMkhyAtA jIvo evA che ke jeNe pUrva bhavamAM manuSyapaNAmAM AhAraka zarIra eka, be ke traNa vAra banAvyuM hoya ane asaMkhyAtA jIvo evA paNa che ke je bhaviSyamAM manuSya janma prApta karI AhAraka samudyAta karaze, tethI bAvIsa daMDakanA jIvone manuSyapaNAmAM bhUta-bhaviSyakAlIna asaMkhyAtaasaMkhyAta AhAraka samudraghAta thAya che. vanaspatikAyika anaMta jIvo hovAthI vanaspatikAyane manuSyapaNAmAM bhUta-bhaviSyakAlIna anaMta anaMta AhAraka samudyAta thAya che. cauda pUrvanuM jJAna, AhAraka labdhi Adi prApta karIne tenAthI patita thaIne jIvo vanaspatikAyamAM jAya che, tethI ja vanaspatikAyane manuSyapaNAmAM bhUtakAlIna anaMta AhAraka samudyAta thayA che ane vanaspatikAyanA anaMtAnaMta jIvomAMthI bhaviSyakALamAM anaMtA jIvo manuSya janma pAmIne cauda pUrvanuM jJAna, AhAraka labdhi prApta karIne AhAraka samughAta prApta karaze, tethI vanaspatikAyanA manuSyapaNAmAM bhaviSyakAlIna AhAraka samudyAta paNa anaMta thaze. manuSyanA manuSyapaNAmAM atIta ane anAgata AhAraka samaghAta saMkhyAtA athavA asaMkhyAtA Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsa 5da: samuddaghAta p. [ 3papa ] thAya che. jyAre saMmuzkeima manuSyono virahakALa hoya to garbhaja manuSyo saMkhyAta ja hovAthI saMkhyAtA AhAraka samughAta hoya che ane jyAre saMmUrchAima manuSyano virahakALa na hoya tyAre bhUta-bhaviSyakAlIna asaMkhya AhAraka samughAta hoya che, kAraNa ke saMmUrchAima manuSyo asaMkhyAtA hoya che. saMmUrchAima manuSyamAMthI asaMkhyAta jIvo ane garbhaja manuSyomAMthI saMkhyAtA jIvo evA hoya che ke jeoe atIta-anAgata kALe AhAraka samughAta karyA hatA athavA karaze, tethI manuSyanA manuSyapaNAmAM bhUta-bhaviSyakAlIna saMkhyAta athavA asaMkhyAta AhAraka samudyAta thAya che. saMkSepamAM je daMDakomAM jeTalA saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta jIvo hoya che temAM teTalA bhUta-bhaviSyakAlIna AhAraka samughAta manuSyapaNAmAM hoya che. kevaLI samaghAta - kevaLI bhagavaMtone AyuSya pUrNa thavAnA aMtarmuhUrta pahelA ja kevaLI samughAta hoya che. aMtarmuhUrta pachI teo mokSe jAya che. kevaLI samughAta pachI anya gatiomAM gamana saMbhavatuM nathI, tethI manuSya sivAyanA trevIsa daMDakanA jIvone 24 daMDakapaNe bhUtakAlIna kevaLI samudyAta nathI. manuSyonA manuSyapaNAmAM bhUtakAlIna kevalI samadughAta pucchA samaye kadAcitu hoya che, kadAcita hotA nathI. je jIvoe kevalI samuddaghAta karyA hatA te sarva jIvo siddha thaI gayA hoya ane bIjA koI manuSyo kevaLI samughAta avasthAmAM na hoya tyAre bhUtakAlIna kevalI samudyAta hotA nathI. jyAre hoya, tyAre jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa aneka so hoya che. pRcchA samaye kevaLI samughAta karanArA manuSyo tenAthI adhika hotA nathI. anAgata kevaLI samughAta:- 24 daMDakanA jIvo bhaviSyamAM manuSya janma prApta karIne kevaLI samughAta karI zake che, tethI je daMDakanA jeTalA jIvo che teTalA bhaviSyakAlIna kevaLI samudyAta thAya che. vanaspati ane manuSyane choDIne zeSa rara daMDakanA jIvone manuSyapaNe bhaviSyakAlIna asaMkhyAta kevalI samughAta, vanaspatine manuSyapaNe bhaviSyakAlIna anaMta kevalI samughAta, manuSyone manuSyomAM saMkhyAtA athavA asaMkhyAtA kevalI samudyAta thAya che. bahuvacana apekSAe 24 daMDakanA 24 daMDakapaNe bhUta-bhaviSyakAlIna samudughAto :| samuthAta | daMDakanA | daMDakapaNe | atItakALamAM | anAgatakALamAM pAMca samadaghAta | 24 daMDakanA | 24 daMDakapaNe | anaMta | anaMta AhAraka 24 daMDakanA 23 daMDakapaNe | X AhAraka rara daMDakanA | manuSyapaNe asaMkhyAtA | asaMkhyAtA AhAraka vanaspatinA manuSyapaNe anaMtA anaMtA AhAreka manuSyanA manuSyapaNe jaghanya saMkhyAtA || jaghanya saMkhyAtA | utkRSTa asaMkhyAtA | utkRSTa asaMkhyAtA kevaLI 24 daMDakanA | ra3 daMDakapaNe | kevaLI 22 daMDakanA | manuSyapaNe asaMkhyAta kevaLI vanaspatinA | manuSyapaNe anaMtA kevaLI manuSyanA manuSyapaNe jaghanya x/1-2-3 | jaghanya saMkhyAtA utkRSTa aneka so | utkRSTa asaMkhyAtA * Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 34s | zrI pn11|| sUtra: bhAga-3 samudyAtathI-samavahata-asamavahata jIvAdinuM alpabadutva:39 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM veyaNAsamugghAeNaM kasAyasamugghAeNaM mAraNaMtiyasamugghAeNaM veuvviyasamugghAeNaM teyagasamugghAeNaM AhArasamugghAeNaM kevalisamugghAeNaM samohayANaM asamohayANaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? __ goyamA ! savvatthovA jIvA AhAragasamugghAeNaM samohayA, kevalisamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, teyagasamugghAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, veubviyasamugghAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayA aNaMtaguNA, kasAyasamugghAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, veyaNAsamugghAeNaM samohayA visesAhiyA, asamohayA saMkhejjaguNA / bhAvArtha:-na-bhagavana ! vahanAsa dhAtathI, uSAya sabhudhAtathI, bhA2ti sabhudhAtathI, vaikriya samughAtathI, taijasa samughAtathI, AhAraka samughAtathI ane kevaLI samuddaghAtathI samavahata ane asamavahata(sarva samughAtathI rahita) jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? 6 // 2- gautama ! (1) sarvathI thoDI mADA24 sabhudhAtathI sabhavaData vo cha, (2) tanAthI kevaLI samudyAtathI samavahata jIvo saMkhyAta guNA che, (3) tenAthI taijasa samudyAtathI samavahata jIvo asaMkhyAta guNA che, (4) tenAthI vaikriya samughAtathI samavahata jIvo asaMkhyAta guNA che, (5) tenAthI mAraNAMtika samudughAtathI samavahata jIvo anaMtaguNA che. (da) tenAthI kaSAya samudyAtathI samavahata jIvo asaMkhyAtaguNA che, (7) tenAthI vedanA samudyAtathI samavahata jIvo vizeSAdhika che ane (8) tenAthI asamavahata-samughAta rahita jIvo saMkhyAtaguNA che. 40 eesiNaM bhaMte ! NeraiyANaM veyaNAsamugghAeNaM kasAyasamugghAeNaM mAraNaMtiyasamugghAeNaM veuvviyasamugghAeNaM samohayANaM asamohayANaM ya kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA NeraiyA mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayA, veuvviyasamugghAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, kasAyasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, veyaNAsamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, asamohayA saMkhejjaguNA / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! vehanA sa dhAtathI, pAya sabhudhAtathI, bhA29iti sa dhAtathI ane vaikriya samudughAtathI samavahata ane asamavahata nairayikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? 6ttara- gautama! (1) sarvathI thoDA bhAratisamadhAtathI sabhavata naiyiocha, (2) tenAthI vaikriya samudyAtathI samavahata nairayiko asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI kaSAya samudyAtathI samavahata Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samudyAta | u57 | narayiko saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI vedanA samudyAtathI samavahata narayiko saMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI asamavaData naiyio saMdhyAta gu|| cha. 41 eesiNaM bhaMte ! asurakumArANaM veyaNAsamugghAeNaM kasAyasamugghAeNaM mAraNaMtiyasamugghAeNaM veuvviyasamugghAeNaM teyagasamugghAeNaM samohayANaM asamohayANaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA asurakumArA teyagasamugghAeNaM samohayA, mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, veyaNAsamugghAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, kasAyasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, veuvviyasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, asamohayA asaMkhejjaguNA / evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! vehanA samudhAtathI, pAya sabhudhAtathI, bhArati samudhAtathI, vaikriya samughAtathI, taijasa samughAtathI samavahata ane asamavahata asurakumAromAM koNa konAthI alpa, paDa, tulya vizeSAdhi cha? 6ttara- gautama ! (1) sarvathI tho'sisa dhAtathI samavaData asu2mAro che, (2) tenAthI mAraNAMtika samughAtathI samavahata asurakumAro asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI vedanA samudyAtathI samavahata asurakumAro asaMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI kaSAya samughAtathI samavahata asurakumAro saMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI vaikriya samudyAtathI samavahata asurakumAro saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI asavahata asurakumAro asaMkhyAtaguNA adhika che. A ja rIte svanitakumAro sudhI jANavuM joIe. 42 eesi NaM bhaMte ! puDhavikkAiyANaM veyaNAsamugghAeNaM kasAyasamugghAeNaM mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayANaM asamohayANaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA viseyAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA puDhavikkAiyA mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayA, kasAyasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, veyaNAsamugghAeNaM samohayA visesAhiyA, asamohayA asaMkhejjaguNA / evaM jAva vaNassaikAiyA, NavaraM- savvatthovA vAukkAiyA veuvviyasamugghAeNaM samohayA, mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, kasAyasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, veyaNAsamugghAeNaM samohayA visesAhiyA, asamohayA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:-prazna- bhagavan! vehanA sabhudhAtathI, uSAya sabhudhAtathI bhane bhArati sa dhAtathI samavahata tathA asamavahata pRthvIkAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA mAraNAMtika samudraghAtathI samavahata pRthvIkAyiko che, Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 (2) tenAthI kaSAya samuddAtathI samavahata pRthvIkAyiko saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI vedanA samuddAtathI samavahata pRthvIkAyiko vizeSAdhika che ane (4) tenAthI asamavahata pRthvIkAyiko asaMkhyAtaguNA che. 358 A ja rIte aplAyikothI laIne vanaspatikAyiko sudhI jANavuM joIe. vizeSatA e che ke vAyukAyikomAM (1) sarvathI thoDA vaikriya samuddAtathI samavahata jIvo che, (2) tenAthI mAraNAMtika samuddAtathI samavahata vAyukAyiko asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI kaSAya samuddAtathI samavahata vAyukAyiko saMkhyAtaguNA che. (4) tenAthI vedanA samuddAtathI samavahata vAyukAyiko vizeSAdhika che ane (5) tenAthI asamavahata vAyukAyika jIvo asaMkhyAtaguNA adhika che. 43 beiMdiyANaM bhaMte ! veyaNAsamugdhAeNaM kasAyasamugdhAeNaM mAraNaMtiyasamugdhAeNaM samohayANaM asamohayANaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA beiMdiyA mAraNaMtiyasamugdhAeNaM samohayA, veyaNAsamugdhAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, kasAyasamugdhAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, asamohayA saMkhejjaguNA / evaM jAva cauriMdiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! vedanA samuddAtathI, kaSAya samuddAtathI tathA mAraNAMtika samuddAtathI samavahata ane asamavahata beindriya jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA mAraNAMtika samuddAtathI samavahata beindriya jIvo che, (2) tenAthI vedanA samuddAtathI samavahata beindriya jIvo asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI kaSAya samuddAtathI samavahata beindriya jIvo saMkhyAtaguNA che ane (4) tenAthI asamavahata beindriya jIvo saMkhyAtaguNA adhika che. A ja rIte teindriya ane corendriya jIvo sudhInuM samuddAtanI apekSAe alpabuhatva jANavuM joIe. 44 paMceMdiyatirikkhajoNiyANaM bhaMte ! veyaNAsamugdhAeNaM kasAyasamugdhAeNaM mAraNaMtiyasamugghAeNaM veDavviyasamugghAeNaM teyAsamugghAeNaM samohayANaM asamohayANaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA paMceMdiyatirikkhajoNiyA teyAsamugdhAeNa samohayA, veDavviyasamugghAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, mAraNaMtiyasamugdhAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, veyaNAsamugdhAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, kasAyasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, asamohayA saMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vedanAsa muddAtathI, kaSAya samuddAtathI, mAraNAMtika samuddAtathI, vaikriya samuddAtathI, taijasa samuAtathI samavahata tathA asamavahata paMcadriya tiryaMcomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) sarvathI thoDA taijasa samuddAtathI samavahata paMceMdriya tiryaMco che, Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM pada : samughAta 359 ] (2) tenAthI vaikriya samudyAtathI samavahata paMceMdriya tiryaMco asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI mAraNAMtika samadughAtathI samavahata paMcaMdriya tiryaMco asaMkhyAtaNA che, (4) tenAthI vedanA samuddhaghAtathI samavahata paMceMdriya tiryaMco asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI kaSAya samudyAtathI samavahata paMceMdriyatiryaMco saMkhyAtaguNA che ane (6) tenAthI asamavahata paMcendriya tiryaMco saMkhyAtaguNA adhika che. 45 maNussANaM bhaMte ! veyaNAsamugghAeNaM kasAyasamugghAeNaM mAraNaMtiyasamugghAeNaM veuvviyasamugghAeNaM teyAsamugghAeNaM AhAragasamugghAeNaM kevali-samugghAeNaM samohayANaM asamohayANaM ca kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA maNUsA AhAragasamugghAeNaM samohayA, kevalisamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, teyagasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, veuvviyasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, veyaNAsamugghAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA, kasAyasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, asamohayA asaMkhejjaguNA / vANamaMtara-joisiya-vemANiyA jahA asurakumArA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vedanA samudyAtathI, kaSAya samughAtathI, mAraNAMtika samughAtathI, vaikriya samughAtathI, taijasa samughAtathI, AhAraka samughAtathI ane kevaLI samudughAtathI samavahata ane asamavahata manuSyomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA AhAraka samudraghAtathI samavahata manuSyo che, (2) tenAthI kevaLI samughAtathI samavahata manuSyo saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI taijasa samughAtathI samavahata manuSyo saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI vaikriya samuhvAtathI samavahata manuSyo saMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI mAraNAMtika samudyAtathI samavahata manuSyo asaMkhyAta guNA che. (6) tenAthI vedanA samudyAtathI samavahata manuSyo asaMkhyAtaguNA che, (7) tenAthI kaSAya samughAtathI samavahata manuSyo saMkhyAtaguNA che ane (8) tenAthI asamavahata manuSyo asaMkhyAtaguNA che. vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnikonuM samudraghAta saMbaMdhI alpabadutva asarukumAronI jema jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM samuccaya jIvo tathA covIsa daMDakomAM samudyAtanA alpabadutvanuM nirUpaNa che. sanodaya-asamo :- samavahata-asamavahata. je jIvo samughAtanI kriyA karatA hoya te samavahata kahevAya che ane je jIvo samudyAta rahita hoya te jIvo asamavahata kahevAya che. samuccaya jIvomAM:- (1) sarvathI thoDA AhAraka samughAtavALA che, kAraNa ke AhAraka zarIro kadAcit A lokamAM cha mAsa sudhI hotA nathI. jyAre hoya che tyAre jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa aneka hajAra hoya che. AhAraka samudyAta AhAraka zarIranA prAraMbhakALa hoya che, bAkInA kALe hotA nathI. AhAraka samuThThAta karanArA jIvo AhAraka zarIrI jIvothI saMkhyAtamA bhAga pramANa ja hoya che. AhAraka zarIrI jIvo aneka hajAra hoya che to AhAraka samughAta karanArA jIvo teno saMkhyAtamo bhAga arthAt aneka so Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 ja hoya che, tethI pRcchA samaye sarvathI thoDA AhAraka samuddAtavALA che. (2) tenAthI kevaLI samuddAtavALA saMkhyAtaguNA che kAraNa ke kevaLI samuddAta karanArA kevaLI bhagavaMtonI aneka sonI saMkhyA vadhu hoya che, tethI te pUrvanA bolathI saMkhyAtaguNA thAya che. (3) tenAthI taijasa samuddAtavALA asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke paMcadriya tiryaMco, manuSyo ane devone tejolabdhi hoya che tethI tenI saMkhyA vadhI jAya che. (4) tenAthI vaikriya samuddAtavALA asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke devo, manuSya, tiryaMca paMcendriya, nArakI ane vAyukAyika jIvomAM vaikriyalabdhi hoya che. vaikriyalabdhivALA vAyukAyiko ja devo karatAM asaMkhyAtaguNA che, tethI taijasa samuddAta karatAM vaikriya samuAtavALA asaMkhyAtaguNA thAya che, (pa) tenAthI mArAMtika samuddAtavALA anaMtaguNA che kAraNa ke anaMtA nigodano asaMkhyAtamo bhAga haMmezAM vigrahagatimAM hoya che ane teo mAraNAMtika samuddAtavALA hoya che (6) tenAthI kaSAya samuddAtavALA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke vigrahagatine prApta thayelA anaMta niodanA jIvo karatAM asaMkhyAtaguNA nigodanA jIvo kAya samuddAtavALA haMmezAM upalabdha thAya che. (7) tenAthI paNa vedanA samuddAtavALA vizeSAdhika hoya che, kAraNa ke anaMtanigoda jIvo sadaiva vedanA samuddAtavALA hoya che, tethI te jIvo kaMIka vizeSa adhika che ane (8) tenAthI paNa samuAta rahita asamavahata jIvo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke vedanA, kaSAya ane mAraNAMtika samuddhAtavALA jIvothI saMkhyAtaguNA nigodanA jIvo haMmezAM samuddAta rahita hoya che. asamohavA saMplena muLA- keTalIka pratomAM asamavahata jIvo asaMkhyAtaguNA che tevo pATha upalabdha thAya che, paraMtu trIjA padamAM samuddhAtavALA jIvothI samuddAta rahita jIvo saMkhyAtaguNA kahyA che tethI prastuta prasaMgamAM saMco anuja pATha yathocita samajIne, teno svIkAra karyo che. samuccaya jIvomAM samuddAtonuM alpabahutva : samuddAta 1 | AhAraka samuddAta 390 3 | keLa samuddhAta 3 | taijasa samuddAta 4 | vaikriya samuddAta 5 mAraNAMtika samuddAta 6 | kaSAya samuddAta 7|vedanA samuddAta 8 | asamavahata (samuddhAna rahita) pramANa sarvaNI thoDA kAraNa AhAraka labdhi prayoganA prAraMbhakAle ja hovAthI eka sAthe aneka so hoya che. saMkhyAtaguNA eka sAthe aneka so hoya te AhArakathI vadhu hoya. asaMkhyAtaguNA asaMkhyAta devo, manuSyo, tiryaMca paMcendriyane tejolabdhi hovAthI asaMkhyAtaguNA thAya che. asaMkhyAtaguNA nArakIo ane vAyukAyika vo vadhu hoya che. tejolabdhino prayoga karanAra devothI vaikiya zadhdhino prayoga karanAra devo ghaNA hoya che. anaMtaguNA asaMkhyAtaguNA vizeSAdhika saMkhyAtaguNA anaMta nigodano eka asaMkhyAtamo bhAga vigrahagatimAM hoya che. te jIvomAM keTalAya jIvo mArAnika samuddAtavALA hoya che. eka mavamAM anekavAra thaI zake che jyAre mAraNAMtika samuddAta eka bhavamAM eka ja vAra thAya che. tethI jIvonI saMkhyA vadhI jAya che. ekendriyamAM kaSAya karatA vedanAnI mAtrA vadhu hoya che. jIvanamAM samuddAtono samaya alpa hoya che ane samuddAta rahita | avasthAno samaya vadhu hoya che. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsaNuM padaH samuddaghAta | 31 narayikomAM samuddaghAta saMbaMdhI alpabadutvaH- (1) sarvathI thoDA mAraNAMtika samudyAtavALA che kAraNa ke mAraNAMtika samudyAta mRtyu samaye ja hoya che. mRtyu pAmatA nairayikonI saMkhyA jIvita nairayikonI apekSAe ghaNI alpa hoya che. te uparAMta mRtyu pAmatA badhA nairayikone mAraNAMtika samudyAta hoto nathI. ghaNA nairayiko asamohiyA maraNe paNa mRtyu pAme che, tethI mAraNAMtika samudyAtavALA nairayiko sarvathI thoDA che. (2) tenAthI vaikriya samudyAtavALA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke sAte narakamRthvIomAM paraspara duHkha utpanna karavA mATe ghaNA nairayiko niraMtara uttaravaikriya karatA rahe che. (3) tenAthI paNa kaSAya samudyAtavALA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke vaikriya samughAta karanArA ane nahIM karanArA saMkhyAtaguNA nairayiko tIvra kaSAyamAM kaSAya samudyAta karatA hoya che, temaja vaikriya samudyAta uttarakriyanA AraMbha kALe ja hoya che, tethI kaSAya samudyAtavALAnI saMkhyA saMkhyAtaguNI thaI jAya che, (4) tenAthI vedanA samudyAtavALA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke narakamAM kSetrata, devakRta ane parasparakRta, A traNa prakAranI vedanAnuM vedana karatAM prAyaH ghaNA nairayiko haMmezAM vedanA samughAtane prApta thayelA hoya che ane (5) tenAthI paNa samudyAtothI rahita jIvo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke vedanIya, kaSAya samudyAtono samaya atyaMta alpa hoya che, tethI asamavahata nairayiko sarvAdhika che. nairayikomAM samuddaghAtonuM alpabadutvasamududhAta | pramANa kAraNa 1| mAraNAMtika samudyAta| sarvathI thoDA | jIvanamAM ekavAra ja thAya che. 2| vaikriya samudyAta | asaMkhyAtaguNA | asaMkhya nairayika prasaMge-prasaMge uttara vaikriya karatA ja hoya che. 3] kaSAya samughAta saMkhyAtaguNA | nArakIomAM krodha kaSAya avasthA vadhu hoya che. teo paraspara kalaha karatA rahe che. 4| vedanA samudyAta saMkhyAtaguNA | narakamAM kaSAya karatAM paNa azAtA vedanAnI avasthA vadhu samaya rahe che. 5] asamavahata saMkhyAtaguNA jIvanamAM samudyAtono samaya alpa hoya ane samudyAta rahita avasthA (samughAta rahita) vadhu hoya che. devomAM samadughAta saMbaMdhI alpabahatvaH- (1) sarvathI thoDA taijasa samughAtavALA che, kAraNa ke tIvra kopa samaye kyAreka koIka devo ja tejolabdhino prayoga kare tyAre taijasa samudyAta hoya che. tejolabdhino prayoga karanArA devonI saMkhyA atyaMta alpa hoya che. (2) tenAthI mAraNAMtika samudyAtavALA asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke mRtyu samaye ghaNA devone mAraNAMtika samuThThAta hoya che, (3) tenAthI vedanA samudyAtavALA asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke mRtyu pAmatA devothI anya devo vadhu hoya che ane temAM paraspara yuddha nimittaka vedanAvALA ghaNA devone vedanA samudughAta thAya che. (4) tenAthI paNa kaSAya samudyAtavALA saMkhyAtaguNo che, kAraNa ke devomAM lobha kaSAyanI bahulatA hoya che. te nimitte ghaNA devone kaSAya samughAta thAya che (5) tenAthI vaikriya samudyAtavALA saMkhyAtaguNA che, paricAraNAdi aneka kAraNe ghaNA devo uttara vaikriyazarIra kare che. (6) tenAthI samudyAtothI rahita devo asaMkhyAtaNA che, kAraNa ke samudyAtano samaya alpa hoya che ane asamavahatano samaya vadhu hoya che, tethI koIpaNa prakAranA samudyAtathI rahita devo haMmezAM adhika hoya che. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 32 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 devomAM samuddaghAtonuM alpabadutvaH| | samuddaghAta pramANa kAraNa |1 taiijasa samudyAta sarvathI thoDA | tejalabdhino prayoga sarva devo karatA nathI. koIka deva, vizeSa kAraNa upasthita thAya, tyAre ja kare che. 2 | mAraNAMtika samudraghAta asaMkhyAtaguNA | asaMkhya devo mRtyu samaye mAraNAMtika samughAta kare che. 3| vedanA samughAta asaMkhyAtaguNA | mAraNAMtika samudyAta jIvanamAM eka ja vAra hoya che ane vedanA samughAta asaMkhyAtakAlanI sthitimAM devone ghaNIvAra thAya che. 4| kaSAya samudyAta saMkhyAtaguNA divomAM lobha kaSAyanI bahulatA che. asaMkhyAtakAlanI sthitimAM kaSAya samudughAta ghaNIvAra thAya che. 5 vaikriya samudyAta siMkhyAtaguNA |devone vaikriya samudyAta paNa asaMkhyavAra thAya che. devone mATe kaSAya karatAM vaikriyanA prasaMgo vadhu hoya che. asamavahata asaMkhyAtaguNA | jIvanamAM samudraghAtono samaya alpa hoya ane samudyAta rahita (samughAta rahita) avasthA vadhu hoya che. paSmIkAyikAdi cAra ekendriyomAM samadaghAta saMbaMdhI alpabahatvaH- (1) sarvathI thoDA mAraNAMtika samughAtavALA pRthvIkAyikAdi che, kAraNa ke mAraNAMtika samughAta mRtyu samaye keTalAka jIvone ja thAya che. (2) tenAthI kaSAya samudyAtavALA saMkhyAta guNA che, kAraNa ke kaSAyanI tIvratA jIvanamAM game tyAre thAya che. (3) tenAthI vedanA samudyAtavALA pRthvIkAyikAdi vizeSAdhika che, kAraNa ke te jIvone kaSAyanI apekSAe azAtA vedanA adhika hoya che. (4) tenAthI samudyAta rahita pRthvIkAyikAdi asaMkhyAtaguNA che. dareka daMDakamAM samughAta karanArA jIvothI samughAtarahita jIvo adhika hoya che. cAra sthAvaromAM samughAtonuM alpabadutva - samuddAta nuM pramANa kAraNa 1| mAraNAMtika samudyAta sarvathI thoDA | mRtyu samaye keTalAka jIvone ja hoya che. jIvanamAM eka ja vAra hoya che. 2| kaSAya samudraghAta | saMkhyAtaguNA | ekendriyone paNa jIvanamAM avyakta kaSAya dvArA kaSAya samudyAta anekavAra thaI zake che. 3| vedanA samudyAta vizeSAdhika | ekendriya jIvone avyakta kaSAya karatAM avyakta vedanAnuM pramANa vadhu che. | (samudyAta rahita) | asaMkhyAtaguNA | jIvanamAM samudyAtono samaya alpa ane samudyAta rahita avasthA asamavahata vadhu hoya che. vAyukAyikomAM samuddaghAta saMbaMdhI alpabadutvaH- (1) sarvathI thoDA vaikriya samudyAtavALA vAyukAyika jIvo che, kAraNa ke vaikriyalabdhi bAdara vAyukAyanA paryAptAmAM ane temAM paNa asaMkhyAtamA bhAganA jIvomAM ja hoya che ane vaikriya samudyAta mAtra uttaravaikriyanA AraMbhakALe ja hoya che, tethI te jIvonI saMkhyA alpa che. (2) tenAthI mAraNAMtika samuThThAtavALA asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke mAraNAMtika samudyAta sukSma, bAdara, paryAptA, aparyAptA sarvaprakAranA vAyukAyikomAM hoya che. (3) tenAthI kaSAya samuddaghAvALA jIvo Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samuddaghAta [ 363] saMkhyAtaguNA che. (4) tenAthI vedanA samudyAtavALA vAyukAyika jIvo vizeSAdhika che ane (5) tenAthI asamavahata jIvo asaMkhyAtaguNA che. vAyukAyikomAM samughAtonuM alpabadutvaHsamughAta | pramANa kAraNa 1 vaikriya samudyAta | | sarvathI thoDA bAdara vAyukAyanA paryAptA jIvomAMthI asaMkhyAtamA bhAgane ja vaikriyalabdhi hoya che. 2 | mAraNAMtika samuddaghAta, asaMkhyAtaguNA | sUkSma-bAdara, paryAptA-aparyAptA cAre ya bhedomAMthI ghaNA jIvone mAraNAMtika samuddaghAta sahita mRtyunI saMbhAvanA che. 3 | kaSAya samudyAta saMkhyAtaguNA | mAraNAMtika samudyAta jIvanamAM eka ja vAra hoya jyAre kaSAya samughAta jIvanamAM anekavAra thAya che. 4| vedanA samudyAta |vizeSAdhika | avyakta kaSAya karatAM avyakta vedanA vadhu hoya che. 5 (samughAta rahita) | asaMkhyAtaguNA | jIvanamAM samudyAtono samaya alpa ane samudyAta rahita avasthA asamavahata vadhu hoya che. vikalaiMdriyomAM samuddhAta saMbaMdhI alpabadutvaH- (1) sarvathI alpa mAraNAMtika samudyAtavALA che, kAraNa ke pRcchA samaye amuka ja beindriyAdimAM mRtyuno saMbhava che. (2) tenAthI vedanA samudyAtavALA asaMkhyAta guNA che, kAraNa ke beindriyAdi jIvone garamI ThaMDI vagere aneka prakAranI vedanA hoya che. (3) tenAthI kaSAya samudyAtavALA saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke beindriyAdimAM krodha ke mAyA kaSAyanI mAtrA vadhu hoya che. (4) tenAthI asamavahata saMkhyAtaguNA che. vikalendriyomAM samudyAtonuM alpabahutvaH| | samudhAta | pramANa kAraNa 1| mAraNAMtika samudraghAta| sarvathI thoDA | mRtyu samaye ja keTalAka jIvone hoya che. 2| vedanA samudyAta | asaMkhyAtaguNA | jIvanamAM anekavAra thaI zake che. ThaMDI-garamI AdimAM ghaNAM jIvo tIvra vedanAno anubhava kare che. | 3] kaSAya samududhAta | | saMkhyAtaguNA mAyA kaSAyanI bahulatA hovAthI kaSAya samughAta vadhu hoya che. 4] asamavahata- | saMkhyAtaguNA jIvanamAM samudyAtono samaya alpa ane samudyAta rahita avasthA vadhu (samudyAta rahita) hoya che. padriya tiryacomAM samadughAta saMbaMdhI alpabahatva :- (1) sarvathI thoDA taijasa samudughAtavALA, tiryaMca paMcendriyo che, kAraNa ke tiryaMca paMcendriyomAM koIkane ja tejolabdhi saMbhave che. (2) tenAthI vaikriya samudyAtavALA asaMkhyAtaguNA, kAraNa ke vaikriyalabdhi adhika tiryaMcone hoya che. (3) tenAthI mAraNAMtika samudyAtavALA asaMkhyAtaguNA kAraNa ke vaikriyalabdhi sahita ane vaikriyalabdhi rahita garbhaja tiryaMca tathA saMmUrchAima jaLacara, sthaLacara ane khecara Adi pratyeka jIvomAM mAraNAMtika samudyAta saMbhave che tethI te jIvo asaMkhyAtaguNA thAya che. (4) tenAthI vikasendriyonI jema vedanA samudraghAtavALA asaMkhyAtaguNA che. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 364 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 (5) tenAthI kaSAya samudyAtavALA saMkhyAtaguNA che. (6) tenAthI samudyAta rahita jIvo saMkhyAtaguNA che. tiryaMca paMcendriyomAM samuddaghAtonuM alpabadutvaH| | samuddaghAta | pramANa kAraNa 1| taijasa samudyAta | sarvathI thoDA | tejalabdhi koIkane ja hoya che. | | vaikriya samudyAta | asaMkhyAtaguNA | ghaNA garbhaja tiryaMcone vaikriyalabdhi hoya che. 3| mAraNAMtika samughAtaasaMkhyAtaguNA | garbhaja ane samRdghima baMne prakAranA tiryacomAM ghaNA jIvone mAraNAMtika samuddaghAta hoya che. 4| vedanA samudyAta asaMkhyAtaguNA | mAraNAMtika samudyAta jIvanamAM ekavAra hoya jyAre vedanA samudyAta anekavAra hoya che. 5 kaSAya samudyAta | saMkhyAtaguNA | tiryacomAM vedanA karatAM mAyAnI bahulatA hovAthI kaSAya samudyAta vadhu hoya che. asamavahata saMkhyAtaguNA jIvanamAM samudyAtano samaya alpa ane samudyAta rahita (samudyAta rahita) avasthA vadhu hoya che. manuSyomAM samudraghAta saMbaMdhI alpabadutvaH- (1) sarvathI thoDA AhAraka samudyAtavALA manuSyo che, kAraNa ke AhAraka zarIrI jIvomAM labdhiprayoganA prAraMbhamAM ja AhAraka samughAta hoya che. tenI utkRSTa saMkhyA basothI traNaso hoya che. (2) tenAthI kevaLI samudyAtavALA manuSyo saMkhyAtaguNA che te pRcchA samaye utkRSTa chaso hoya zake che. (3) tenAthI taijasa samudyAtavALA manuSyo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tejalabdhivAna manuSyo lAkhonI saMkhyAmAM hoya che. (4) tenAthI vaikriya samudyAtavALA manuSyo saMkhyAtaguNA che kAraNa ke tejolabdhithI vaikriyalabdhivAna jIvo adhika che, te karoDonI saMkhyAmAM hoya che. (5) tenAthI mAraNatika samudyAtavALA manuSyo asaMkhyAtaguNA che kAraNa ke garbhaja ane saMmUrchAima baMne prakAranA manuSyomAM mRtyunI saMbhAvanA che tethI mAraNAMtika samudyAtavALA manuSyo asaMkhyAtaguNA che. () tenAthI vedanA samudyAtavALA manuSyo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke mRtyu pAmatA jIvonI apekSAe jIvita jIvo asaMkhyAtaNA che temAM vedanA samuddhAtanI saMbhAvanA che. (7) tenAthI kaSAya samudyAtavALA manuSyo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke manuSyomAM vedanAthI kaSAyanI tIvratA adhika che. (8) tenAthI samudyAta rahita manuSyo asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ke ghaNA manuSyo alpakaSAyI ane samudyAta rahita che, tethI te sarvathI adhika che. samudyAtayukta manuSyonuM alpabadutva :samuddAta | alpabadbhutva kAraNa pramANa 1] AhAraka samudyAta | sarvathI thoDA | atyaMta alpa jIvone ja AhAraka labdhi hoya che. 2| kevaLI samuddaghAta saMkhyAtaguNA | utkRSTanI apekSAe vadhu hoya che. 3| taijasa samudyAta saMkhyAtaguNA | tejo labdhivAna jIvo vadhu hoya che. 4| vaikriya samughAta saMkhyAtaguNA saMjJI manuSyomAM vaikriya samughAta karanArA ghaNA hoya che ane vaikriya labdhino prayoga zAzvata maLe che. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsa padaH samughAta, 365 samudyAta | alpAbahatva kAraNa pramANa 5 mAraNAMtika samughAta, asaMkhyAtaguNA | garbhaja ane saMmUrchAima baMne prakAranA manuSyomAMthI ghaNA manuSyone mRtyu samaye hoya che. vedanA samudyAta | asaMkhyAtaguNA | jIvanamAM anekavAra thAya che tethI mAraNAMtika samughAta karatAM vadhu hoya che. | kaSAya samudyAta saMkhyAtaguNA | manuSyomAM vedanA karatAM cAre ya kaSAyanI bahulatA hoya che. asamavahata asaMkhyAtaguNA | jIvanamAM samuThThAtano samaya alpa ane samudyAta rahita avasthA adhika (samudyAta rahita) hoya che. sUtragata alpabadutva sarvotkRSTa saMkhyAnI apekSAe che, kAraNa ke AhAraka samughAta, taijasa samuddaghAta ane kevaLI samudughAta karanArA jIvo kyAreka hoya che kyAreka hotA nathI. jyAre hoya, tyAre jaghanya eka,be ke traNanI saMkhyAmAM hoya, kyAreka madhyama saMkhyAmAM hoya ane kyAreka sUtrakathita utkRSTa saMkhyAmAM hoya che. A traNe samudraghAta karanArA jIvo jyAre jaghanya ke madhyama saMkhyAmAM hoya, tyAre traNe samughAta karanArA jIvomAM kyAreka hIna ane kyAreka adhika paNa hoya zake che. tethI ja sUtrokta alpabadutva sarvotkRSTa saMkhyAnI apekSAe hoya, to ja te kramazaH saMkhyAtaguNA thAya che. vedanIya samughAta, kaSAya samughAta ane asamavahata saMbaMdhI alpabadutvanA kathanamAM saMkhyAta ke asaMkhyAtanA pAThamAM lipidoSanI paNa zakyatA rahe che, tethI A traNeyanA alpabadutvamAM tarka-vitarka karatAM zraddhAgamyatAne bhAra Apavo ja hitAvaha thAya che. TIkAkAre A padanI vyAkhyA karatAM A prakAranI asaMmajasatAne svIkAra karI che ane tattva kevaLI gamya che, tema kahyuM che. kaSAya samuThThAta - 46 kai NaM bhate ! kasAyasamugghAyA paNNattA ? goyamA ! cattAri kasAyasamugghAyA paNNattA, taM jahA- kohasamugghAe, mANasamugghAe, mAyAsamugghAe, lobhasamugghAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! kaSAya samudyAtanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! kaSAya samughAtanA cAra prakAra che, jema ke- (1) krodha samughAta (2) mAna samughAta (3) mAyA samudughAta ane (4) lobha samudyAta. 47 NeraiyANaM bhaMte ! kai kasAyasamugghAyA paNNattA ? goyamA ! cattAri kasAya- samugghAyA paNNattA / evaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayikone keTalA kaSAya samudyAta thAya che? uttara- he gautama ! nairayikone cAre kaSAya samudyAta thAya che. A ja rIte vaimAniko sudhInA pratyeka daMDakamAM cAra-cAra kaSAya samughAta jANavA joIe. 48 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa kevaiyA kohasamugghAyA atItA ? goyamA ! aNaMtA / kevaiyA purekkhaDA? goyamA ! kassai atthi kassai Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 36 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 Natthi, jassa atthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA / evaM jAva vemANiyassa / evaM jAva lobhasamugghAe / ee cattArida bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka-eka nairayikanA bhUtakAlIna keTalA krodha samudyAta thayA che? uttara- he gautama ! anaMta thayA che. prazna- he bhagavan! eka-eka nairayikane bhaviSyakAlamAM keTalA krodha samudyAta thaze? uttara- he gautama! koIne thaze, koIne thaze nahIM. jene thaze, tene jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta thaze. A ja rIte vaimAnika sudhInA sarva daMDakanA jIvomAM jANavuM joIe. A ja rIte lobha samuddaghAta sudhInuM kathana karavuM joIe. A rIte 24 daMDakanA pratyeka jIvomAM bhUta-bhaviSyakAlIna (1) krodha samudyAta (2) mAna samughAta (3) mAyA samudyAta ane (4) lobha samudyAta anaMtA thAya che. A rIte cAra AlApaka thAya che. |49 NeraDayANaM bhaMte ! kevaiyA kohasamagghAyA atItA ? goyamA ! aNaMtA / kevaiyA purekkhaDA? goyamA ! aNaMtA / evaM jAva vemaanniyaannN| evaM jAva lobhasamagghAe / ee vi cattAri dNddgaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka nairayikonA bhUtakAlIna keTalA krodha samudyAta thayA che? uttara- he gautama ! anaMta thayA che. prazna- he bhagavan! teonA bhaviSyakAlIna keTalA krodha samuddaghAta thaze? uttara- he gautama! te paNa anaMta thaze. A ja rIte vaimAniko sudhInA sarva daMDakanA jIvonI vaktavyatA jANavI joIe. A ja rIte lobha samuddaghAta sudhI jANavuM joIe. A rIte 24 daMDakanA aneka jIvomAM krodhAdi cAra samuddhAtanA A cAra AlApaka thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM kaSAya samughAtanA cAra prakAra tathA covIsa daMDakomAM cAre prakAranA kaSAya samughAtanA astitvanI prarUpaNA che ane tyAra pachI covIsa daMDakomAM ekavacana ane bahuvacananI apekSAe atIta-anAgata kAlIna krodhAdi cAre samudyAtonI prarUpaNA karavAmAM AvI che. kaSAya samuThThAtanA cAra prakAra:- sUtrakAre krodhAdi cAra kaSAyanI apekSAe kaSAya samughAtanA cAra prakAra kahyA che. samasta saMsArI jIvomAM cAre kaSAyano sadbhAva hovAthI 24 daMDakanA jIvomAM cAre kaSAya samudyAta hoya che. ekavacananI apekSAe nairayikathI laIne vaimAnika sudhInA pratyeka daMDakanA pratyeka jIvamAM atIta kAlIna anaMta krodhAdi samudyAta che tathA pratyeka jIvamAM bhAvI krodhAdi samudughAta koIne thaze, koIne thaze nahIM. je nArakI Adi nArakAdi bhavanA aMtima samayamAM varte che ane je kaSAya samudyAta karyA vinA ja mRtyu pAmI manuSyabhavamAM utpanna thavAno che temaja kaSAya-samughAta karyA vinA ja siddha thaI jAya, to tene bhAvI kaSAya samudyAta thaze nahIM ane jene thAya che tene AgAmI bhavabhramaNa pramANe jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta kaSAya samuddaghAta thaze. bahuvacananI apekSAe Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samughAta [ 367 ] covIse daMDakanA aneka jIvomAM atIta ane anAgata krodhAdi samuThThAta anaMta hoya che, kAraNa ke covIsa daMDakamAM jIvo anaMta bhUtakAlathI janma-maraNa karI rahyA che ane te jIvo bhaviSyakALamAM anaMta janma-maraNa karavAnA che tethI 24 daMDakanA aneka jIvomAM bhUta ane bhaviSyakAlIna krodhAdi cAre kaSAya samudhdhAto anaMta thAya che. 24 daMDakanA eka-aneka jIvonA ra4 daMDakomAM kaSAya samudyAta - 50 egamegassa NaM bhaMte ! Neraiyassa raiyatte kevaiyA kohasamugghAyA atItA? goyamA ! aNaMtA, evaM jahA veyaNAsamugghAo bhaNio tahA kohasamugghAo vi bhANiyavvo jiravasesaM jAva vemANiyatte / mANasamugghAo, mAyAsamugghAo jahA mAraNaMtiyasamugghAo / lobhasamugghAo jahA kasAyasamugghAo / NavaraM- asurAdi savvajIvA raiesu lobhakasAeNaM eguttariyA NeyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! eka-eka nairayikonA nArakIpaNe bhUtakAlIna krodha samughAta keTalA thayA che? uttara- he gautama! te anaMta thayA che. jevI rIte vedanA samudyAtanuM kathana karyuM che, tevI ja rIte krodha samudyAtanuM paNa samagrarUpe yAvatu vaimAnika sudhI kathana karavuM joIe. mAna-samughAta, mAyA samudyAtanA viSayamAM saMpUrNa kathana mAraNAMtika samughAtanI samAna kahevuM joIe. lobha samadughAtanuM kathana kaSAya samudyAtanI samAna karavuM joIe. vizeSatA e che ke asurakumAra Adi sarva jIvonA nArakIpaNe lobha kaSAya samughAtanI prarUpaNA guttariyaM arthAt ekathI laIne anaMta sudhI karavI joIe. 51 raiyANaM bhaMte ! Neraiyatte kevaiyA kohasamugghAyA atItA ? goyamA ! annNtaa| kevaiyA purekkhaDA? goyamA ! aNaMtA / evaM jAva vemANiyatte / bhAvArtha:- 5zna- he bhagavan! aneka nArakIone nArakIpaNe bhUtakAlIna keTalA krodha samudyAta thayA che? uttara-he gautama! anaMta thayA che. prazna- he bhagavan! aneka nArakIone nArakIpaNe bhaviSyakAlIna keTalA krodha samudyAta thAya che? uttara- he gautama! anaMta thAya che. A rIte vaimAnika sudhI jANavuM joIe. 52 evaM saTThANa-paraTThANesu savvattha vi bhANiyavvaM savvajIvANaM cattAri samugghAyA jAva lobhasamugghAo jAva vemANiyANaM vemANiyatte / bhAvArtha:- A ja pramANe svasthAna-parasthAnomAM sarvatra krodha samudyAtathI laIne lobha samudyAta sudhI thAvata vaimAnikonA vaimAnikapaNAmAM cAra samuddAta kahevA joIe. vivecana : - prastuta sutromAM eka-aneka 24 daMDakanA jIvomAM thatAM paraspara kaSAya samughAtanuM nirUpaNa che. ekavacananI apekSAe- eka nArakIne nArakIpaNe bhUtakAlIna anaMta kaSAya samudyAta thayA che, kAraNa ke bhUtakALamAM te jIve anaMtavAra narakagatimAM janma dhAraNa karyA che. bhaviSyamAM eka nArakIne nArakIpaNe kaSAya samudyAta thAya athavA na thAya, jo te jIva potAnA naraka bhavanA zeSa alpa AyuSyamAM eka paNa kaSAya samudraghAta karyA vinA mRtyu pAme, tyAMthI manuSya janma pAmI siddha thAya, to tene bhaviSyamAM nArakIpaNe Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 | zrI pannavaNA satra: bhAga-3 kaSAya samughAta thatA nathI. jo te jIva potAnA zeSa AyuSyamAM eka, be, traNa Adi vAra kaSAya samudyAta karIne mRtyu pAme ane tyAMthI manuSya janma pAmI siddha thAya to, jaghanya eka, be, traNa Adi samughAta thAya, jo te jIva bhavAMtaramAM punaH eka vAra ke anekavAra narakamAM janma dhAraNa kare, to tene narakagatimAM krodhanI bahulatAnI apekSAe jaghanya saMkhyAtA ane utkRSTa asaMkhyAtA kaSAya samughAta thAya che ane anaMta bhava kare to, tene anaMta kaSAya samudyAta thAya che. A rIte eka nArakIne anya koI paNa daMDakanA jIvapaNe atItakAlIna anaMta kaSAya samughAta thayA hatA ane tenA bhavabhramaNa anusAra bhaviSyakAlIna jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta kaSAya samudughAta thAya che. A ja rIte 24 daMDakanA jIvone 24 daMDakapaNe krodha samughAtanuM kathana vedanA samudyAtanI samAna che, arthAt 23 daMDakanA jIvone nArakIpaNe bhaviSyakAlIna krodha sumadghAta thAya athavA na thAya, jo thAya to jaghanya saMkhyAtA, utkRSTa asaMkhyAtA ke anaMta thAya che ane 23 daMDakanA jIvonA 23daMDakapaNe bhaviSyakAlIna krodha kaSAya samudyAta thAya to jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta thAya che. mALa samudhAro mAyA samughA nahIM maLatiya samughAro...... 24 daMDakanA jIvone 24 daMDakapaNe thatAM mAna ane mAyA samughAtanuM kathana mAraNatika samudyAtanI samAna jANavuM arthAt 24 daMDakanA jIvone 24 daMDakanA jIvapaNe bhUtakAlIna anaMta mAna samudyAta ane mAyA samudyAta thayA che ane bhaviSyakAlIna sarvatra jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta mAna samudyAta ane mAyA samughAta thAya che. noda samuthAbo nA sAtha samuthAro..... 24 daMDakanA jIvonA 24 daMDakanA jIvapaNe thatAM lobha samughAtanuM kathana kaSAya samughAtanI samAna che. nArakIomAM lobha kaSAya atyaMta alpa hoya che, tethI nArakIne nArakIpaNe lobha kaSAya samughAta bhUtakAlIna anaMta thAya che ane bhaviSyakAlIna thAya athavA na thAya, jo thAya to jaghanya, eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta thAya che. A ja rIte asurakumAra Adi devo sahita 23 daMDakanA jIvone nArakIpaNe lobha samudughAta pariyANa vLA ..... arthAt koIne thAya athavA koIne na thAya, jo thAya to jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMta thAya che. trevIsa daMDakanA jIvone asurakumAra devapaNe lobha samudyAta bhaviSyamAM thAya to saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA thAya ane asukumAra devane lobha samughAta thAya athavA na thAya, jo thAya to svasthAnamAM arthAt asurakumArapaNe lobha samudyAta thAya, to jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMta thAya che. 23 daMDakanA jIvone anya sarve ya devapaNe lobha samughAta thAya to saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMta thAya che ane svasthAnamAM jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMta lobha samudyAta thAya che. 24 daMDakanA jIvone daza dArikanA daMDakapaNe lobhakaSAya samughAta eka, be, traNa utkRSTa anaMta thAya che. bahuvacananI apekSAe 24 daMDakanA aneka jIvonA 24 daMDakano jIvapaNe bhUtakAlIna-bhaviSyakAlIna krodhAdi cAre kaSAya samudraghAto anaMta-anaMta thAya che. ra4 daMDakanA jIvonuM kaSAya samudyAta saMbaMdhI alpabadutvaH53 eesi NaM bhaMte ! jIvANaM kohasamugghAeNaM mANasamugghAeNaM mAyAsamugghAeNaM Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM pada : samuddaghAta | 3e lobhasamugghAeNaM ya samohayANaM, akasAyasamugghAeNaM samohayANaM asamohayANaM ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA jIvA akasAyasamugghAeNaM samohayA, mANasamugghAeNaM samohayA aNaMtaguNA, kohasamugghAeNaM samohayA visesAhiyA, mAyAsamugghAeNaM samohayA visesAhiyA, lobhasamugghAeNaM samohayA visesAhiyA, asamohayA sNkhejjgunnaa| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! krodha samudyAtathI, mAna samudyAtathI, mAyA samudyAtathI ane lobha samudraghAtathI tathA akaSAya samughAtathI samavahata ane asamavahata jIvomAMthI koNa konAthI alpa, pachu, tukhya vizeSAdhita cha? 6ttara- gautama ! (1) sarvathI thoDI upAya sabhudhAtathI samavaData vo cha, (2) tenAthI mAnakaSAyathI samavahata jIvo anaMtaguNA che, (3) tenAthI krodha samughAtathI samavahata jIvo vizeSAdhika che, (4) tenAthI mAyA samuddaghAtathI samavahata jIvo vizeSAdhika che, (5) tenAthI lobha samudyAtathI samavahata jIvo vizeSAdhike che ane (6) tenAthI asamavahata jIvo saMkhyAtaguNA che. 54 eesiNaM bhaMte ! NeraDayANaM kohasamagghAeNaM mANasamagghAeNaM mAyA samagghAeNaM lobhasamugghAeNaM samohayANaM asamohayANaM kayare kayarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? ___ goyamA ! savvathovA raiyA lobhasamugghAeNaM samohayA, mAyAsamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, mANasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, kohasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, asamohayA saMkhejjaguNA / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! osa dhAtathI, bhAnasabhudhAtathI, mAyA samudhAtathI mane soma samuddaghAtathI samavahata ane asamavahata nairayikomAM koNa, konAthI, alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttarahe gautama! sarvathI thoDA lobha samudyAtathI samavahata nairayiko che, (2) tenAthI mAyA samughAtathI samavahata nairayiko saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI mAna samughAtathI samavahata nairayiko saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI krodha samudraghAtathI samavahata nairayika saMkhyAtaguNA che ane (5) tenAthI asamavahata nairayiko saMkhyAtaguNA che. 55 asurakumArANaM NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! savvatthovA asurakumArA kohasamugghAeNaM samohayA, mANasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, mAyAsamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, lobhasamugghAeNaM samohayA saMkhejjaguNA, asamohayA saMkhejjaguNA / evaM savvadevA jAva vemANiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pAhi sabhuyAtathI samavaData ane asamavaData asu2 bhAromAM oe, anAthI, alpa, baDu, tulya vizeSAdhita cha? 612-gautama ! (1) sarvathI thoDA odhasabhudhAtathI sabhavaData asu2mAro cha, (2) tenAthI Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 370 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-3 mAna samughAtathI samavahata asurakumAro saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI mAyA samughAtathI samavahata asurakumAro saMkhyAtaguNA che ane (4) tenAthI lobha samudyAtathI samavahata asurakumAro saMkhyAtaguNA che tathA (5) tenAthI asamavahata asurakumAro saMkhyAtaguNA che. A rIte thAvavaimAnika sudhI sarva devonA krodhAdi samudyAtonuM alpabadutva kahevuM joIe. 56 puDhavikkAiyANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! savvatthovA puDhavikkAiyA mANasamugghAeNaM samohayA, kohasamugghAeNaM samohayA visesAhiyA, mAyAsamugghAeNaM samohayA visesAhiyA, lobhasamugghAeNaM samohayA visesAhiyA, asamohayA saMkhejjaguNA / evaM jAva paMcediyatirikkhajoNiyA / maNussA jahA jIvA, NavaraM- mANasamugghAeNaM samohayA asaMkhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! krodhAdi samudyAtathI samavahata ane asamavahata pRthvIkAyikomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! 1) sarvathI thoDA mAna samudughAtathI samavahata pRthvIkAyiko che, (2) tenAthI krodha samughAtathI samavahata pRthvIkAyiko vizeSAdhika che, (3) tenAthI mAyA samughAtathI samavahata pRthvIkAyiko vizeSAdhika che ane (4) tenAthI lobha samudyAtathI samavahata pRthvIkAyiko vizeSAdhika che tathA (5) tenAthI asamavahata pRthvIkAyiko saMkhyAtaguNA che. A rIte paMcendriya tiryaMca sudhInA alpabadutvanA viSayamAM jANavuM joIe. manuSyomAM kaSAya samudyAtanA alpabadutva saMbaMdhI vaktavyatA samuccaya jIvonI samAna che, paraMtu temAM vizeSatA e che ke mAna samudyAtathI samavahata manuSya asaMkhyAtaguNA che. vivecanaH prastuta sutromAM cAra prakAranA kaSAya samughAta ane akaSAya samughAtathI samavahata tathA koI paNa samudyAtathI asamavahata samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvonuM alpabadutva che. akaSAya samadaghAta :- vedanAdi cha samudyAta sakaSAyI jIvone thAya che, tethI te sakaSAya samughAta kahevAya che ane kevaLI samudyAta kaSAya rahita vItarAgI kevaLI bhagavAnane thAya che, tethI prastuta akaSAya samughAtathI kevaLI samudyAtanuM grahaNa thAya che. akaSAya samuThThAta samuccaya jIva ane manuSyomAM ja thAya che. samuccaya jIvomAM- (1) sarvathI thoDA akaSAya samughAtathI samahavata jIvo che kAraNa ke kevaLI samuddaghAta karanArA jIvo atyaMta alpa che ane te kyAreka ja hoya che, tethI te sarvathI thoDA che. (2) tenAthI mAna samadughAtavALA jIvo anaMtaNA che, kAraNa ke anaMta vanaspatinA jIvo pUrvabhava saMbaMdhita mAna kaSAyamAM vartI rahyA che. (3) tenAthI krodha samudyAtavALA jIvo vizeSAdhika che kAraNa ke mAna kaSAyI jIvothI krodha kaSAyI jIvo adhika hoya che. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM pada: sAta [ 371 ] (4) tenAthI mAyA samudyAtavALA jIvo vizeSAdhika che kAraNa ke krodhI jIvonI apekSAe mAyAvI jIvo vizeSa hoya che. (5) tenAthI lobha samudyAtavALA jIvo vizeSAdhika che kAraNa ke lobha kaSAyanI sthiti adhika che. mAyAvI jIvothI lobhI jIvo adhika hoya che. (6) tenAthI samudyAta rahita jIvo saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke cAre gatinA jIvomAM samudyAta yukta jIvonI apekSAe samudyAta rahita jIvonI saMkhyA vadhu che. samuccaya jIvomAM krodhAdi kaSAya samudyAtanuM alpabadutvaHsamuthAta | alabahutva kAraNa pramANa akaSAya samughAta | sarvathI thoDA | kyAreka koIka vyakti ja kare che. (kevaLI samudyAta) 2] mAna samughAta anaMtaguNA samuccaya jIvomAM ekendriyanI mukhyatA che ane temAM anaMta jIvone mAna samudraghAta hoya che. 3] krodha samudyAta | vizeSAdhika | | ekendriyomAM mAna samughAta karatAM krodha samudyAta vadhu hoya che. | mAyA samughAta vizeSAdhika | ekendriyomAM krodha samudaddAta karatAM mAyA samudyAta vadhu hoya che. lobha samughAta |vizeSAdhika | ekendriyomAM mAyA samughAta karatAM lobha samughAta adhika hoya che. asamavahata saMkhyAtaguNA | jIvanamAM samughAta sahita avasthA karatAM samudyAta rahita avasthA (samuddaghAta rahita) vadhu samaya rahe che. nArakImAM- (1) sarvathI thoDA lobha samudyAtavALA nairayiko che kAraNa ke nArakIomAM lobhanI tIvratA thAya tevA iSTa padArthono abhAva che. nArakImAM prAyaH lobha samughAta thato nathI tethI te jIvo sarvathI thoDA che. (2 thI 4) tenAthI mAyA-mAna-krodha samudyAtavALA jIvo kramazaH saMkhyAtaguNA che. (5) tenAthI samudyAta rahita jIvo saMkhyAtaguNA che. nArakImAM kodhAdi kaSAya samadughAtanuM alpabahutva :samudyAta | alpabadutva kAraNa pramANa 1| lobha samughAta | sarvathI thoDA | kyAreka hoya, kyAreka na paNa hoya, lobhanA nimittA prAyaH nathI. 2| mAyA samudyAta saMkhyAtaguNA | kyAreka hoya, kyAreka na paNa hoya, utkRSTa hoya to lobhathI vadhu hoya che. 3] mAna samudyAta | saMkhyAtaguNA | kyAreka hoya, kyAreka na paNa hoya, utkRSTa hoya to mAyAthI vadhu hoya che. 4] krodha samudughAta | saMkhyAtaguNA | sadA zAzvata maLe che, ghaNA jIvo krodha samughAta karatA ja hoya che. 5] asamavahata saMkhyAtaguNA | samudyAta rahita avasthAno samaya vadhu hoya che. (samudraghAta rahita) Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 372 ] zrI pannavaNA sua: bhAga-3 devomAM- (1) sarvathI thoDA krodha kaSAyAvALA devo che kAraNa ke devo prAyaH sukha sAgaramAM lIna hoya temane krodhanI saMbhAvanA ochI rahe che. (2 thI 4) tenAthI mAna-mAyA-lobha samudyAtavALA devo uttarottara saMkhyAtaguNA che. devomAM lobhanI bahulatA che. (5) tenAthI samudyAta rahita devo saMkhyAtaguNA che. devomAM krodhAdi kaSAya samuThThAtanuM alpabadutva - samuddaghAta a5bahu kAraNa pramANa 1 krodha samudyAta | sarvathI thoDA | kyAreka hoya, kyAreka na paNa hoya tethI alpa che. 2 | mAna samudyAta saMkhyAtaguNA | kyAreka hoya, kyAreka na paNa hoya, utkRSTa hoya tyAre krodha karatAM mAna samuddaghAta karanArA vadhu hoya che. mAyA samudyAta saMkhyAtaguNA kyAreka hoya, kyAreka na paNa hoya, utkRSTa hoya tyAre mAna karatAM mAyA samuddaghAta karanArA vadhu hoya che. 4] lobha samudyAta | saMkhyAtaguNA | sadA zAzvata maLe che. ghaNA devo lobha samudyAta karatA ja hoya che. 5] asamavahata saMkhyAtaguNA | jIvanamAM samudyAta rahita avasthAno samaya vadhu hoya che. (samuddaghAta) pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, tiryaMca paMcendriyamAM- (1) sarvathI thoDA mAna samudyAtavALA che kAraNa ke tiryaMcagatimAM mAnanA nimitto alpa hoya che. (2 thI 4) tenAthI krodha, mAyA ane lobha samudyAtavALA kramazaH vizeSAdhika che. tenAthI samudyAta rahita jIvo saMkhyAtaguNA che. tiyacomAM kodhAdi samaghAtanuM a5hatva :samudughAta alpAbahatva pramANa 1] mAna samudyAta sarvathI thoDA |mAna kaSAyI jIvo alpa hoya che. 2] krodha samudyAta vizeSAdhika | krodha kaSAyI jIvo vizeSa che. 3| mAyA samuddaghAta vizeSAdhika | mAyA kaSAyI jIvo vizeSatara che. 4] lobha samudyAta vizeSAdhika | lobhakaSAyI jIvo vizeSatara che. 5 asamavahata (samudyAta rahita) | saMkhyAtaguNa | samudyAta rahita avasthAno samaya adhika hoya che. manuSyomAM- (1) sarvathI thoDA akaSAya samudyAta-kevaLI samuddaghAtavALA manuSyo che, (2) tenAthI mAna samughAtavALA asaMkhyAtaguNA che. samuccaya jIvomAM nigoda jIvonI apekSAe mAna samughAtavALA anaMtaguNA kahyA che paraMtu manuSyo asaMkhyAtA ja hovAthI mAna samudyAtavALA asaMkhyAtaguNA thAya che. (3 thI 5) tenAthI krodha, mAyA, lobha samudyAtavALA kramazaH vizeSAdhika che. (6) tenAthI samughAta rahita manuSyo saMkhyAtaguNA che. kAra Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samughAta 373. manuSyomAM krodhAdi kaSAya samughAtanuM alpabadutvaHsamughAta alpabadutva kAraNa pramANa | akaSAya samughAta | sarvathI thoDA | kyAreka koIka jIvo ja kare che. (kevaLI samuddaghAta) 2| mAna samughAta asaMkhyAtaguNA | mAna kaSAyI jIvo vizeSa hoya che. 3] krodha samughAta |vizeSAdhika | krodha kaSAyI jIvo vizeSatara che. | mAyA samudyAta |vizeSAdhika | mAyA kaSAyI jIvo vizeSatA che. 5 lobha samudyAta |vizeSAdhika | | lobha kaSAyanI pradhAnatA che. samudyAta rahita | saMkhyAtaguNA | samughAta rahita jIvonI saMkhyA adhika hoya che. alpabahatvamAM anuprekSaNIya tatvo :- cAra kaSAyanA A alpabahutvanA pATho kyAMka lipidoSa AdinI saMbhAvanAthI saMdehAtmaka pratIta thAya che jema ke (1) nArakIomAM traNa kaSAya azAzvata che ane krodha kaSAya zAzvata che tethI krodha samudyAta asaMkhyAtaguNA thAya paraMtu sUtramAM tene saMkhyAtaguNA kahyA che. (2) sAmAnya rIte tiryacomAM mAyA kaSAyanI bahulatA prasidhdha che paraMtu prastutamAM lobha samudyAta vadhu kahyA che. (3) manuSyomAM mAna kaSAyanI pradhAnatA hovA chatAM lobha samughAta vadhu kahyA che. (4) devomAM lobha kaSAya zAzvata hovAthI lobha samudyAta asaMkhyAta guNA thAya paraMtu saMkhyAtaguNA kahyA che. (5) zrI prajJApanA sUtra pada-3nA mahAdaMDakanA AdhAre samavahatathI asamavahata jIvo saMkhyAtaguNA che paraMtu ahIM kyAMka saMkhyAtaguNA ane kyAMka asaMkhyAtaguNA kahyA che, tethI lipidoSathI kyAMka avadhI gayo hoya ane kyAMka chUTI gayo hoya tevuM jaNAya che. tattva kevalIgamya. covIsa daMDakomAM cha chAghasthika samuThThAta :57 kai NaM bhaMte ! chAumatthiyA samugghAyA paNNattA ? goyamA ! chAumatthiyA cha samugghAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugghAe, kasAyasamugghAe, mAraNaMtiyasamugghAe, veuvviyasamugghAe, teyagasamugghAe, AhAragasamugghAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! chApasthika samughAta keTalA che? uttara- he gautama ! chA...sthika samudyAta cha che, te A pramANe che- (1) vedanA samudyAta (2) kaSAya samughAta (3) mAraNAMtika samughAta (4) vaikriya samughAta (5) taijasa samudyAta ane (6) AhAraka samudyAta 58 raiyANaM bhaMte ! kai chAumatthiyA samugghAyA paNNattA ? goyamA ! cattAri chAumatthiyA samagghAyA paNNattA, ta jahA- veyaNAsamugghAe, kasAyasamugghAe, mAraNaMtiyasamugghAe, veuvviyasamugghAe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayikomAM keTalA chAghasthika samudyAta che? uttara- he gautama! cAra Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 374 | zrI pannavaNA satra: bhAga-3 chAzasthi samuyAta cha, Thebha - (1) venA samudyAta (2) 4SAya samudhAta (3) bhA24iti samuyAta ane (4) vaiThiya sabhuyAta. 59 asurakumArANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! paMca chAumatthiyA samugghAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugghAe, kasAyasamugghAe, mAraNatiyasamugghAe, veuvviyasamugghAe, teyagasamugghAe / bhAvArtha :- prazna- bhagavAna ! asura bhAromAM 20 chAmasthisabhudhAta Doya cha ? 6ttara- gautama! asu2bhAromA pAya chAnasthira sabhudhAta cha, Thebha - (1) vehanA samudyAta, (2) 4Aya samudhAta, (3) bhAratati samudhAta, (4) vaiThiya sabhudhAta mane (5) 4sa samudhAta. 60 egidiya-vigaliMdiyANaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! tiNNi chAumatthiyA samugghAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugghAe, kasAyasamugghAe, mAraNaMtiyasamugghAe / NavaraMvAukkAiyANaM cattAri samugghAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugghAe, kasAyasamugghAe, mAraNaMtiyasamugghAe, veubviyasamugghAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bhendriyo bhane visandriyomA 240 chAnasthi samuDyAta cha ? 612- gautama ! tesomAtra chAsthi samudhAta che, bha3- (1) vehn| samudhAta, (2) kaSAya samuThThAta ane (3) mAraNAMtika samudyAta, temAM vizeSatA e che ke vAyukAyika jIvomAM cAra chAmasthi: sabhudhAta Doya che, hebha3- (1) vehanA sabhudhAta, (2) SAya samudhAta (3) bhAratati: sabhuyAta mAne (4) vaiThiya sabhuyAta. 61 paMceMdiya-tirikkhajoNiyANaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! paMca chAumatthiyA samugghAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugghAe, kasAyasamugghAe, mAraNaMtiyasamugghAe, veuvviyasamugghAe, teyagasamugghAe / bhAvArtha :- he bhagavan ! paMthendriya tiryayomA 240 chAasthi samuDhyAta cha ? gautama! pAMya chAnasthi samadhAta cha,bha3- (1) vhn| samudhdhAta (2) pAya sabhudhAta (3) bhA29iti samudhAta (4) vaizya samudhAta bhane (5) 4sa sabhuyAta. |62 maNUsANaM bhaMte ! kai chAumatthiyA samugghAyA paNNattA ? goyamA ! cha chAumatthiyA samugghAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugghAe, kasAyasamugghAe, mAraNaMtiyasamugghAe, veuvviyasamugghAe, teyagasamugghAe, AhArasamugghAe / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! manuSyomA 240 chAasthisamuyAta cha ? 612-gautama!7chAmasthirasa dhAtache,hebha-(1) vehanAsabhudhAta (2) SAyasabhudhAta Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samudyAta 375 ] (3) mAraNAMtika samudyAta (4) vaikriya samughAta (5) tejasa samudyAta ane (6) AhAraka samudyAta. vivecana : prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvomAM cha prakAranA chAghasthika samudyAtonuM nirUpaNa che. chA AvaraNa. je jIvone ghAtI karmonuM AvaraNa hoya, te chadmastha che. eka thI bAra guNasthAnavartI jIvo chadmastha kahevAya che. cAre gatimAM chAstha jIvone thanArA samughAtone chAvasthika samuddaghAta kahe che. chAsthika samughAtonA cha prakAra che. eka kevaLI samudyAta kevaLI avasthAmAM thAya che tethI kevaLI samughAtane varjI, zeSa cha samudyAto chApasthika samughAto kahevAya che. nairayikathI laIvaimAnika sudhInA covIsa daMDakanA jIvomAM prApta thatAM chAghasthika samudyAto bhAvArthathI spaSTa ja che. vedanA tathA kaSAya samuThThAtayukta jIvAdinA kSetra, kALa ane kriyA:|63 jIve NaM bhaMte ! veyaNAsamugghAeNaM samohae samohaNittA je poggale Nicchubhai tehi NaM bhaMte ! poggalehiM kevaie khette aphuNNe ? kevaie khette phuDe ? goyamA ! sarIrapamANamette vikkhaMbha-bAhalleNaM NiyamA chadisi evaie khette aphuNNe evaie khette phuDe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! vedanA samudraghAtathI samavahata jIva samudraghAta dvArA je pugalone bahAra kADhe che(je karma pudgalone choDe che) he bhate ! te pugalothI keTaluM kSetra paripUrNa-vyApta thAya che, keTaluM kSetra spaSTa thAya? uttara- he gautama ! vistAra-pahoLAI ane jADAInI apekSAe zarIra pramANa kSetrane chae dizAomAM nizcitarUpe paripUrNa kare che. jeTaluM kSetra vyApta thAya che teTaluM ja kSetra pRSTa thAya che. 64 se NaM bhaMte ! khette kevaikAlassa aphuNNe kevaikAlassa phuDe ? goyamA ! egasamaieNa vA dusamaieNa vA tisamaieNa vA viggaheNa, evaikAlassa aphuNNe evaikAlassa phuDe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te kSetra keTalA kALe vyApta ane keTalA kALe spaSTa thAya che? - uttara- he gautama ! eka samaya, be samaya athavA traNa samayanI vigraha gatimAM jeTalo kALa vyatIta thAya eTalA ja kALamAM te kSetra vyApta thAya che ane teTalA ja kALe te kSetra spaSTa thAya che. 65 te NaM bhaMte ! poggalA kevaikAlassa Nicchubhai ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttassa, ukkoseNa vi aMtomuhuttassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te pugalone keTalA kAla sudhI bahAra kADhe che? uttara- he gautama ! jIva jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrta sudhI te pudgalone bahAra kADhe che. 66 te NaM bhaMte ! poggalA NicchUDhA samANA jAiM tattha pANAI bhUyAI jIvAiM sattAI Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pannavaNA sUtra : bhAga-3 abhihaNaMti vatrtteti leseMti saMghAeMti saMghaTTeti pariyAveMti kilAmeMti uddaveM tehito NaM bhaMte ! se jIve kaikirie ? goyamA ! siya tiiira, siya pati, siya paMciiraN / 376 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bahAra kADhelAM te pudgalo, tyAM rahelA(te kSetramAM sthita) beindriyAdi prANI, vanaspatikAyarUpa bhUta, paMcendriya jIvo tathA pRthvIkAyAdi cAra sthAvararUpa sattvone haNe che, DhAMke che, sparze che, athaDAya che, ekatrita kare che, pIDA utpanna kare che, bhayabhIta kare che, mUrchita kare che ane ghAta kare che, to he bhagavan ! te jIva A samuddAtanI kriyAthI keTalI kriyAvALo thAya che ? uttara- he gautama ! te kadAcit traNa kriyA, kadAcit cAra kriyA ane kadAcit pAMca kriyAvALo thAya che. 67 te NaM bhaMte ! jIvA tAo jIvAo kaikiriyA ? goyamA ! siya tikiriyA siya caukiriyA siya paMcakiriyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te jIvo, vedanA samuddAtavALA te jIvane AzrayI keTalI kriyAvALA thAya che ? uttara- he gautama ! kadAcit traNa kriyAvALA, kadAcit cAra kriyAvALA ane kadAcit pAMca kriyAvALA thAya che. 68 se NaM bhaMte ! jIve te ya jIvA aNNesiM jIvANaM paraMparAghAeNaM kaikiriyA ? gomA ! tikiriyA vi caukiriyA vi, paMcakiriyA vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te jIva(samuddAta dvArA pudgalone bahAra kADhato jIva) ane te jIvo (bahAra kADhelA pudgalothI haNAtA, jIvo), anya jIvonI(paraMparAe) ghAta karatAM keTalI kriyAvALA thAya che? uttara- he gautama ! traNa kriyA, cAra kriyA ane pAMca kriyAvALA thAya che. 66 khera khaM bhaMte ! vevalAsamu yANaM samohaN pucchA ? goyamA ! nadeva nIve, NavaraM- NeraiyAbhilAvo / evaM NiravasesaM jAva vemANie / evaM kasAyasamugdhAo vi bhANiyavvo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vedanA samuddAtathI samavahata thayelo nArakI, samuddAta dvArA je pudgalone bahAra kADhe che, te pudgalothI keTaluM kSetra vyApta thAya che tathA keTaluM kSetra spaSTa thAya che ? ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! samuccaya jIvanA viSayamAM je kathana che te ja pramANe ahIM paNa kahevuM joIe. vizeSatA e che ke ahIM jIvanA sthAne nArakI zabdano prayoga karavo joIe.A ja rIte vaimAnika sudhI covIsa daMDakanA samasta jIvo saMbaMdhI samagra vaktavyatA kahevI joIe. A ja rIte kaSAya samuddAtanuM paNa samagra kathana karavuM joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM vedanA ane kaSAya samuddAtathI saMbaMdhita cha praznonI vicAraNA che. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM pada : samuddAta . varUpa atte Apu...pu che... samuddhAta dvArA keTaluM kSetra vyApta ane spaSTa thAya che ? che ? 377 tIvra vedanA samaye sahaja rIte Atma pradezono vistAra thAya che, te ja vedanA samuddhAna che. samuddhAta dvArA AtmapradezonA vistAra sAthe taijasa-kAryaNa zarIrano paNa vistAra thAya che ane tenI sAthe ja jIva vedanIya karmanA anaMta pudgalonI nirjarA kare che arthAt te karma pudgalo paNa Atmapradeza uparathI chUTA paDe che, bAra nIkaLe che. vedanA samuddAta dvArA pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa kSetra cha e dizAmAM vyApta thaI jAya che. cha e dizAmAM zarIranA polANa bhAgo AtmapradezothI pUrita thaI jAya che ane teTaluM ja kSetra spaSTa thAya che. ne poLane bikTuma.....potehiM jevaC hette...... prastuta sUtra pAThamAM samuddAta dvArA bahAra nIkaLatA pudgalothI vyApta thatAM kSetranuM kathana che. ahIM pAtte zabda prayoga taijasa-kAryaNa zarIra sahita Atmapradezo mATe prayukta thayo che; kAraNa ke koI paNa samuddhAtamAM Atma pradezonA vistAra sAthe taijasa-kArmaNa zarIrano vistAra thAya che. samuddAta dvArA vyApta kSetranA kathanamAM sUtrakAre sAte samRdghAtathI vyApta kSetranuM ane dizAnuM cokkasa pramANa nizcita karyuM che. te AtmapradezonI apekSAe ja nizcita karI zakAya che. samuddhAtajanya nirjarita karmapudgalo to samasta dizA ane vidizAmAM phelAI jAya che tenA mATe koI cokkasa kSetra ke dizA rahetI nathI. 2. hete jevavAnaksa puNe- te kSetra keTalA kAlamAM vyApta ane spaSTa thAya che ? prAsamaNAM..... videLa...... eka, be ke traNa samayanA vigrahamAM te kSetra vyApta thAya che. ahIM 'vigraha' zabda prayoga samaya maryAdAne nizcita kare che. samuddAta mATe vistRta thatA Atmapradezo eka, be ke traNa samayamAM lakSita sthAnamAM vyApta thaI jAya che. zarIramAM rahelA Atmapradezo zarIranA polANabhAgamAM vyApta thaI jAya che. te polANabhAgamAM zreNI ane vizreNI hoya, tene pUrita thatAM traNa samaya lAge che. Atmapradezone vyApta thavAnI prakriyA kevaLI samuddAtanI jema ja thAya arthAt pahelA samaye Atmapradezo daMDa rUpe vistRta thAya, bIjA samaye cAre dizAmAM kapATarUpe ane trIjA samaye vidizAmAM vistRta thAya che. Atmapradezone vyApta thavAnuM kSetra jo eka dizAgata hoya, to eka samaya, cAra dizAgata hoya to be samaya ane vidizAgata hoya to traNa samaya lAge che. rU. poLanA jevAnaksa bijhumarUM ? keTalA kAla sudhI pudgalo bahAra nIkaLe che ? aTale ke samuddhAtanI saMpUrNa prakriyA keTalA kAla sudhI cAle che ? asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrta kAla paryaMta satata karmapudgalonuM nirjaraNa thayA kare che, jema ke atyaMta dAhajavarathI pIDita vyaktinA uSNa pudgalo bahAra nIkaLatA anubhavI zakAya che. Atmapradezone lakSita sthAna sudhI vyApta thavAmAM eka, be ke traNa samaya lAge ane vyApta kSetramAM karmapudgalonA grahaNa-nissaraNanI saMpUrNa prakriyA aMtarmuhUrta sudhI cAle che. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 378 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 4. je nI virapa ? samughAtajanya pudgalothI anya jIvonI virAdhanA thAya, to samudyAta karanArane keTalI kriyA lAge che? bahAra nIkaLatA te pagalothI kyAreka anya jIvonI virAdhanA thAya che ane kyAreka anya jIvonI virAdhanA thatI nathI, tema chatAM samudyAta karanAra jIva sakaSAyI hovAthI tene kAyikI, adhikaraNikI ane prASikI, A traNa kriyA to lAge ja che, jo te pudgalothI anya jIvone paritApanA pahoMce, to pAritApanika kriyA sahita cAra kriyA ane anya jIvono ghAta thAya, to prANAtipAtikI kriyA sahita pAMca kriyA lAge che. A rIte samughAta karanAra sakaSAyI jIvane traNa, cAra athavA pAMca kriyA lAge che. che. gIvAo phariyA- samudyAtajanya pudagalothI spaSTa jIvone keTalI kriyA lAge che? jema ke- eka puruSane vIMchIe DaMkha mAryo, tenI tIvra vedanAthI te puruSane vedanA samuddaghAta thAya, temAM te vIMchI Adi jIvone paNa samughAta karanAra jIvonI apekSAe pUrvavat traNa, cAra ke pAMca kriyA lAge che. 6. samudyAta karanAra jIva ane samughAtajanya pudgalothI spaSTa anya jIvo, te baMne jIvonA nimittathI paraMparAe anya jIvonI ghAta thAya che tethI te baMne prakAranA jIvomAMthI keTalAka jIvone traNa kriyA, keTalAka jIvone cAra kriyA ane keTalAka jIvone pAMca kriyA lAge che. puche ane ke mAM taphAvata :- aps- vyApta thavuM. vyApta thavAnI kriyAmAM vacce keTalAka AkAza pradezonI sparzanA chUTI jAya che, tethI sUtrakAre De-zabda prayoga karyo che. spaSTa thavAnI kriyAmAM vacce eka paNa AkAza pradezanI sparzanA chUTatI nathI. A rIte vyApta thavuM ane spaSTa thavuM te baMne kriyApadanA prayoga dvArA spaSTa thAya che ke samudyAtajanya pugalo dvArA jeTaluM kSetra vyApta thAya, temAM vacce eka paNa AkAza pradezanI sparzanA chUTatI nathI. saMkSepamAM pugalonI te kSetramAM gamanAgamana rUpa kriyA vyApta kahevAya che ane te kSetramAM aMtarmuhUrta sudhI pudgalonI sthita thavAnI kriyA spaSTa kahevAya che. mAraNAMtika samudyAtayukta jIvonA kSetra, kALa ane kriyA: 70 jIveNaM bhaMte / mAraNaMtiyasamagyAeNaM samohae samohaNittA je poggale Nicchubhai tehi NaM bhaMte ! poggalehiM kevaie khette aphuNNe kevaie khette phuDe ? ___ goyamA ! sarIrapamANamette vikkhaMbha-bAhalleNaM, AyAmeNaM jahaNNeNaM aMgulassa akhejjaibhAga, ukkoseNaM asaMkhejjAI joyaNAI egadisiM, evaie khette aphuNNe, evaie khette phuDe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! mAraNAMtika samudyAtavALA jIva mAraNAMtika samudraghAta dvArA je pugalone AtmapradezothI bahAra kADhe che, te pudgalothI keTaluM kSetra vyApta thAya che, tathA keTaluM kSetra spaSTa thAya che? uttara- he gautama ! pahoLAI ane jADAInI apekSAe zarIrapramANa tathA laMbAInI apekSAe jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM tathA utkRSTa asaMkhyAta yojana sudhInuM kSetra eka dizAmAM vyApta ane spaSTa thAya che. ATaluM kSetra vyApta thAya che tathA ATaluM kSetra spaSTa thAya che. 71 se NaM bhaMte ! khette kevaikAlassa aphuNNe kevaikAlassa phuDe ? Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samudyAta 379 ] goyamA ! egasamaieNa vA dusamaieNa vA tisamaieNa vA causamaieNa vA viggaheNaM evaikAlassa aphuNNe evaikAlassa phuDe / sesaM taM ceva jAva pNckiriyaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te kSetra keTalA kALamAM pudagalothI vyApta ane keTalA kALamAM spaSTa thAya che? uttara- he gautama ! te eka samaya, be samaya, traNa samaya ane cAra samayamAM vigrahagatimAM jeTalo kALa lAge che eTalA kALamAM te nIkaLelA pulothI vyApta thAya che ane spaSTa thAya che. zeSa samagra vaktavyatA vedanA samuddaghAtanI samAna jANavI yAvata kadAcit traNa, kadAcit cAra ane kadAcit pAMca kriyAo lAge che, ahIM sudhInuM kathana karavuM joIe. 72 evaM Neraie vi, NavaraM- AyAmeNaM-jahaNNeNaM sAiregaM joyaNasahassaM ukkoseNaM asaMkhejjAI joyaNAI egadisiM evaie khette aphuNNe evaie khette phuDe; viggaheNaM egasamaieNa vA dusamaieNa vA tisamaieNa vA, Navara causamaieNa Na bhaNNai / sesaM taM ceva jAva paMcakiriyA vi / bhAvArtha :- samuccaya jIvanI jema nairayikanI mAraNAMtika samudraghAta saMbaMdhI vaktavyatA jANavI joIe. vizeSatA e che ke laMbAImAM jaghanya sAdhika hajAra yojana ane utkRSTa asaMkhyAta yojananuM kSetra eka ja dizAmAM ukta yugalothI vyApta thAya che ane eTaluM ja kSetra spaSTa thAya che tathA eka samaya, be samaya ke traNa samayanA vigrahathI te kSetra vyApta ane spaSTa thAya che. temAM cAra samayanA vigrahanuM kathana na karavuM joIe. zeSa samagra vaktavyatA pUrvavat yAvata pAMca kriyAo lAge che, tyAM sudhI kathana karavuM joIe. |73 asurakumArassa jahA jIvapae, NavaraM-viggaho tisamaio jahA nneriyss| sesaM taM ceva / jahA asurakumAre evaM jAva vemANie, NavaraM egidie jahA jIve Niravasesa / bhAvArtha - asurakumAranI vaktavyatA paNa samuccaya jIva padanA mAraNAMtika samudyAta saMbaMdhI vaktavyatA anusAra jANavI joIe. vizeSatA e che ke asurakumArano vigraha nArakInA vigrahanI samAna traNa samayano kahevo joIe. zeSa samagra kathana pUrvavat jANavuM. je pramANe asurakamAranA viSayamAM kahyuM te ja rIte vaimAnika sudhI kahevuM joIe vizeSatA e che ke ekendriyanuM samagra kathana samuccaya jIvanI samAna che. vivecana : prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvomAM mAraNAMtika samudyAtathI vyApta thatuM kSetra tathA tenA kAlanuM nirUpaNa che. samuccaya jIva- mAraNAMtika samudyAta dvArA jIva je pugalone potAnA AtmapradezothI bahAra kADhe che te pagalothI pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa, laMbAImAM potAnA zarIranI bahAra jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA tathA utkRSTa asaMkhyAta yojana sudhInA kSetrane eka dizAmAM vyApta kare che ane eTalA ja kSetrane spaSTa kare che. mAraNAMtika samudyAta samaye Atma pradezonI ke pudgalonI vidizAmAM Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 gati thatI nathI, kAraNa ke jIva svabhAvathI ja samazreNImAM gati kare che. jIva jyAre jyAM sthita che tyAM ja atyaMta nikaTatama kSetramAM utpanna thavAno hoya tyAre tenA mAraNAMtika samudyAtanuM kSetra jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga thAya che ane jyAre jIva potAnA sthAnathI asaMkhyAtA yojana dUranA kSetramAM utpanna thavAno hoya tyAre tenA mAraNAMtika samuddaghAtanuM kSetra asaMkhyAta yojananuM thAya che. te jaghanya eka, be ke traNa samaya ane utkRSTa cAra samayanA vigrahamAM teTalA kSetrane vyApta kare che. nairayikonA mAraNAMtika samuThThAtanA pudgalothI vyApta thatuM kSetra pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM jaghanya sAdhika hajAra yojana ane utkRSTa asaMkhyAta yojanAnuM che. jyAre pahelI narakanA pAthaDAmAM pAtALa kaLazanI bAjumAM rahelo nArakI marIne pAtALa kaLazanA ja bIjA ke trIjA bhAgamAM matsyarUpe utpanna thAya, tyAre te nArakI mAraNAMtika samughAta dvArA potAnA Atmapradezo, pAtALa kaLazanI ThIkarIne bhedIne pAtALa kaLaza sudhI phelAve che. pAtALa kaLazanI ThIkarI eka hajAra yojana jADI che tethI nArakInuM mAraNAMtika samudyAtanuM jaghanya kSetra laMbAInI apekSAe sAdhika hajAra yojanAnuM thAya che. nArakIo mATe atyaMta nikaTatama utpatti sthAna te ja che. tenAthI najIkamAM tene yogya koI utpatti sthAna nathI. utkRSTa kSetra sAtamI nArakInI apekSAe che. asurakumAra devanA mAraNAMtika samuThThAtanA pudgalothI vyApta thatuM kSetra pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM ane utkRSTa asaMkhyAta yojananuM che. koI asurakumAra yathAyogya adhyavasAyathI potAnA ja kaMDalAdi AbhUSaNomAM pRthvIkAyikAdirUpe utpanna thAya che tenI apekSAe jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM kSetra thAya che. zeSa sarva jIvomAM mAraNAMtika samughAtanA pulothI vyApta thatuM kSetra asurakumAra devonI samAna jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganuM ane utkRSTa asaMkhyAta yojanAnuM che. 24 daMDakanA jIvomAM mAraNAMtika samuThThAtanA pugalone vyApta ane spaSTa thavAno samaya te-te jIvonI vigrahagati anusAra nizcita thAya che. samuccaya jIva ane ekendriya jIvo samasta lokamAM vyApta hovAthI tenI vigrahagatino samaya jaghanya eka, be, traNa samaya, utkRSTa cAra samaya thAya che. temAM trasanADImAM sthita jIvonI vigrahagatimAM traNa samaya ane trasanADIthI bahAra sthAvaranADImAM sthita jIvonI vigrahagatimAM cAra samaya thAya che. vikalendriya, tiryaMca paMcendriya, manuSya, nAraka ane devo trasanADImAM sthita hovAthI tenI vigrahagatimAM utkRSTa traNa samaya ja thAya che. vaikriya samudhdhAtayukta jIvonAM kSetra, kALa ane kriyA - 74 jIve NaM bhaMte ! veuvviyasamugghAeNaM samohae samohaNittA je poggale Nicchubhai tehi NaM bhaMte ! poggalehiM kevaie khette aphuNNe kevaie khette phuDe ? goyamA ! sarIrappamANamette vikkhaMbhabAhalleNaM, AyAmeNaM jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM ukkoseNaM saMkhejjAI joyaNAI egadisi vidisi vA evaie khette aphuNNe evaie khette phuDe / bhAvArtha :- pazna- he bhagavan! vaikriya samudyAtavALA jIva, vaikriya samudyAta dvArA je pulone Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samughAta [ 381 ] bahAra kADhe che te pugalothI keTaluM kSetra vyApta thAya che ane keTaluM kSetra spaSTa thAya che? uttara- he gautama ! pahoLAI ane jADAIthI zarIra pramANa ane laMbAImAM jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM tathA utkRSTa saMkhyAta yojana jeTaluM kSetra eka dizAmAM athavA vidizAmAM vyApta thAya che ane spaSTa thAya che. 75 se NaM bhaMte ! khette kevaikAlassa aphuNNe, kevaikAlassa phuDe ? goyamA ! egasamaieNa vA, dusamaieNa vA, tisamaieNa vA viggaheNa evaikAlassa aphuNNe evaikAlassa phuDe / sesa taM ceva jAva paMcakiriyA vi / bhAvArtha:- panna- he bhagavan! pUrvokta kSetra keTalA kALamAM vyApta thAya che ane keTalA kALamAM spaSTa thAya che? uttara- he gautama! eka samaya, be samaya ke traNa samayanA vigrahathI te kSetra vyApta thAya che ane spaSTa thAya che. zeSa samasta varNana pUrvavat jANavuM yAvata pAMca kriyAo lAge che, tyAM sudhInuM kathana karavuM joIe. 76 evaM Neraie vi, NavaraM- AyAmeNaM jahaNNeNaM aMgulassa saMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM saMkhejjAi joyaNAI egadisiM, evaie khette aphuNNe evaie khette phuDe / kevaikAlassa aphuNNe, taM ceva jahA jIvapae / evaM jahA Neraiyassa tahA asurakumArassa, NavaraM- egadisi vidisiM vA / evaM jAva thaNiyakumArassa / vAukkAiyassa jahA jIvapae, NavaraM- egadisiM / paMceMdiyatirikkhajoNiyassa NiravasesaM jahA raiyassa / maNUsa-vANamaMtara-joisiya-vemANiyassa NiravasesaM jahA asurakumArassa / bhAvArtha :- A rIte nairayikonA vaikriya samudyAtanI vaktavyatA paNa kahevI joIe. vizeSatA e che ke nairayikonA vaikriya samughAta dvArA laMbAImAM aMgulanA saMkhyAtamA bhAga jeTaluM ane utkRSTa saMkhyAta yojana jeTaluM kSetra eka dizAmAM vyApta thAya ane spaSTa thAya che. A kSetra keTalA kALamAM vyApta thAya vagere samasta varNana samuccaya jIva padanI samAna jANavuM joIe. jevI rIte nairayikonuM kathana che, tevI ja rIte asurakumAra devonA vaikriya samughAtanuM kathana paNa jANavuM. vizeSatA e che ke devonA vaikriya samughAtajanya phugalo ekadizA ke vidizAmAM paNa vyApta thAya che. A pramANe vAva svanitakumAra devo sudhInuM varNana jANavuM joIe. vAyukAyika jIvonA vaikriya samughAtanuM kathana jIvapadanI samAna kahevuM, vizeSatA e che ke vAyukAyanA vaikriya samudghAtajanya pudgalo mAtra eka dizAmAM ja vyApta thAya che. paMcendriya tiryaMcayonikonA vaikriya samuThThAtanuM samagra kathana nairayikonI samAna jANavuM joIe. manuSya, vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnikanA vaikriya samughAtanuM saMpUrNa kathana asurakumAra devonI samAna jANavuM joIe. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 382 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 vivecana : prastuta sUtromAM vaikriyasamughAtajanya pugalonI kSetra sparzanA ane tenA kAlanuM nirUpaNa che. kSetrasparzanA- vaikriya samuhvAtathI samavahata thayelo jIva vaikriya samudyAta dvArA je pugalone bahAra kADhe che te pulo pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA ane utkRSTa saMkhyAta yojana sudhInA kSetrane vyApta kare che ane teTalA ja kSetrane spaSTa kare che. vaikriya samuddaghAta karanArA jIva prAraMbhamAM saMkhyAta yojanAno ja daMDa kADhe che ane utkRSTa sAdhika eka lAkha yojananuM vaikriya zarIra banAve che, tethI vaikriya samughAtanuM utkRSTa kSetra saMkhyAta yojanAnuM thAya che. nArakI, devatA, tiryaMca paMcendriya tathA manuSyo vaikriya samudghAtajanya pugalo dvArA jaghanya aMgulanA saMkhyAmAM bhAga pramANa ane utkRSTa saMkhyAta yojana pramANa kSetrane vyApta kare che ane vAyukAya vaikriya samughAtajanya pudgalo dvArA jaghanya-utkRSTa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA kSetrane ja vyApta kare che. - jyAre koI jIva vaikriya samughAtane prApta thaIne mAraNAMtika samughAtane prApta thAya, to tenA Atma pradezono vistAra asaMkhyAta yojanano paNa thaI zake che paraMtu te mAraNAMtika samughAtajanya hovAthI vaikriya samuddaghAtanA pudgalothI vyApta thatAM kSetramAM tenI vivakSA thatI nathI. kSetra sparzanAnI dizA - vaikriya samuThThAta karatA nArakI, tiryaMca paMcendriya ane vAyukAyika jIvo niyamA eka ja dizAnA kSetrane samudughAtajanya pudgalothI vyApta ane spaSTa kare che, kAraNa ke nArakI parAdhIna ane alpa RddhimAna hoya che, paMcendriya tiryaMca paNa alpaRddhimAna hoya che ane vAyukAyika jIvo viziSTa cetanAthI rahita hoya che, tethI jyAre teo vaikriya samughAtano prAraMbha kare che, tyAre svabhAvathI ja te jIvonA Atmapradezono daMDa tathA samughAtajanya phugalonuM gamana zreNi anusAra eka dizAmAM ja thAya che. tenA pudgalonuM vizreNimAM gamana thatuM nathI. bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika deva tathA manuSya svecchApUrvaka vihAra karanArA che ane viziSTa labdhi saMpanna paNa hoya che, tethI teo viziSTa prayatna dvArA vaikriya samudraghAtajanya pudgalone vidizAmAM paNa vyApta karI zake che. kAla parimANa:- vAyukAyane choDIne vaikriya samudghAta karanArA jIvo trasa hovAthI trasanADImAM ja hoya che, paraMtu vaikriya samughAta karanArA vAyukAyiko paNa prAyaH trasanADImAM ja utpanna thAya che. tethI vaikriya samuddaghAta trasanADImAM thAya che, tethI te-te jIvonI vigrahagati anusAra tenA pugalo eka, be, traNa samayamAM eTalA kSetrane vyApta kare che. kiyA - samudyAtajanya pugalothI anya jIvonI paritApanA ke hiMsA thavAthI (1) samudyAta karanArA jIvane, (2) samuddaghAtanA pagalothI spaSTa jIvone tathA (3) paraMparAthI anya jIvone traNa, cAra ke pAMca kriyA lAge che. taijasa samudyAtayukta jIvonAM kSetra, kALa ane kriyA:77 jIve NaM bhaMte ! teyagasamugghAeNaM samohae samohaNittA je poggale Nicchubhai tehi NaM bhaMte ! poggalehiM kevaie khette aphuNNe pucchA ? evaM jaheva veuvviyasamugghAe taheva, NavaraM- AyAmeNaM jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, sesaM taM Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samudyAta [ 383 ] ceva / evaM jAva vemANiyassa, NavaraM- paMceMdiyatirikkha-joNiyassa ega disiM evaie khette aphuNNe, evaie khette phuDe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! taijasa samudyAtathI samavahata thayelA jIvo taijasa samughAta dvArA je pagalone potAnA zarIrathI bahAra kADhe che, to he bhagavan! te pudgalothI keTaluM kSetra vyApta thAya che ane keTaluM kSetra spaSTa thAya che? uttara- he gautama! je rIte vaikriya samuddhAtanA pudgalothI vyApta thatAM kSetranuM kathana karyuM che, te ja rIte taijasa samughAtanA pudgalothI vyApta thatA kSetranuM kathana samajavuM, vizeSatA mAtra e che ke taijasa samudughAtanA pudgalothI vyApta thatuM kSetra laMbAImAM jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM che. zeSa samasta vaktavyatA vaikriya samudyAtanI samAna che. A ja rIte vaimAnika sudhInI vaktavyatA jANavI joIe. vizeSatA e che ke paMcendriya tiryaMca eka ja dizAmAM pUrvokta kSetrane vyApta ane spaSTa kare che. vivecana : prastuta sUtramAM taijasa samudyAta yukta jIvanA kSetra ane kAlanuM kathana che. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika deva, tiryaMca paMcendriya ane manuSyomAM tejalabdhi hoya che. tejolabdhino prayoga kare, tyAre tenA prAraMbhakALamAM taijasa samudyAta thAya che. taijasa samughAtathI samavahata thayelo jIva taijasa samudraghAta dvArA je pugalone bahAra kADhe che te pudgalothI pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa ane laMbAImAM jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM ane utkRSTa saMkhyAta yojana sudhInuM kSetra vyApta thAya che ane teTaluM ja kSetra spaSTa thAya che. vaikriya samuddaghAtamAM jaghanya aMgulanA saMkhyAtamA bhAganuM kSetra vyApta thAya che paraMtu taijasa samudughAtamAM jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM kSetra vyApta thAya che, temAM tiryaMca paMcendriyanA taijasa samudyAtajanya pugalo koIpaNa eka dizAmAM ja vyApta thAya che ane manuSya tathA devatAnA taijasa samughAtajanya pudgalo dizA ane vidizA baMnemAM vyApta thaI zake che. taijasa samudyAtajanya pudgalonI vyApta thavAnI prakriyA eka, be ke traNa samayamAM thAya che. AhAraka samudyAtayukta jIvonA kSetra kALa ane kriyA: 78 jIve NaM bhaMte ! AhAragasamugghAeNaM samohae samohaNittA je poggale Nicchubhai tehi NaM bhaMte ! poggalehiM kevaie khette aphuNNe kevaie khette phuDe / ___goyamA ! sarIrapamANamette vikkhaMbha-bAhalleNaM, AyAmeNaM- jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM ukkoseNaM saMkhejjAI joyaNAI egadisiM, evaie khette aphuNNe, evaie khette phuDe / egasamaieNa vA dusamaieNa vA tisamaieNa vA viggaheNaM evaikAlassa aphuNNe evaikAlassa phuDe / Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 ] zrI pannavaNA sUa: bhAga-3 bhAvArtha -prazna- he bhagavan! AhAraka samudyAtayukta jIva, AhAraka samudraghAta dvArA je pugalone potAnA zarIrathI bahAra kADhe che, to he bhagavan! te pugalothI keTaluM kSetra vyApta thAya che tathA keTaluM kSetra spaSTa thAya che? uttara- he gautama! pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa tathA laMbAImAM jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa ane utkRSTa saMkhyAta yojana kSetra eka dizAmAM te pugalothI vyApta ane spaSTa thAya che. te jIva eka samaya, be samaya ke traNa samayanA vaLAMka dvArA ATalA kSetrane vyApta kare che ane spaSTa kare che. 79 te NaM bhaMte ! poggalA kevaikAlassa Nicchubhai ? goyamA ! jahaNNeNa vi ukkoseNa vi aMtomuhuttassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te pugalone keTalA samaya sudhI bahAra kADhe che? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrta sudhI te pulone bahAra kADhe che. 80 te NaM bhaMte ! poggalA NicchUDhA samANA jAI tattha pANAiM bhUyAiM jIvAI sattAI abhihaNaMti jAva uddati tao NaM bhaMte ! jIve kaikirie ? goyamA ! siya tikirie siya caukirie siya paMcakirie / te NaM bhaMte ! jIvA tAo jIvAo kaikiriyA ? goyamA ! evaM ceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! bahAra nIkaLelA te pagalo tyAM je prANa, bhUta, jIva ane sattvono abhighAtAdi kare che vAva tene prANa rahita karI de, to he bhagavan! te samughAta karanArA jIvane keTalI kriyAo lAge che? uttara- he gautama ! kadAcitu traNa kriyA, kadAcita cAra kriyA ane kadAca pAMca kriyA lAge che. prazna- he bhagavanAhAraka samudyAta dvArA kADhelA pudgalothI spaSTa jIvone samughAta karanArA jIvanA nimitte keTalI kriyAo lAge che? uttara- he gautama! A ja rIte traNa, cAra ke pAMcakriyA lAge che. 81 se NaM bhaMte ! jIve te ya jIvA aNNesiM jIvANaM paraMparAghAeNaM kaikariyA? goyamA ! tikiriyA vi caukiriyA vi paMcakiriyA vi / evaM maNUse vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! te samughAta karanArA jIvane tathA sAmuddaghAtika pudgalothI spaSTa te jIvo (baMne)ne anya jIvono paraMparAe ghAta thavAthI keTalI kriyAo lAge che? uttara- he gautama! kadAcita traNa kriyA paNa lAge, cAra kriyA paNa lAge ane pAMca kriyA paNa lAge che. A ja rIte manuSyamAM AhAraka samudyAtanI vaktavyatA samajI levI joIe. vivecana : - prastuta sUtromAM AhAraka samughAtayukta jIvanA kSetra, kAla ane kriyAnuM nirUpaNa che. AhAraka zarIra caudapUrvadhArI AhAraka labdhisaMpanna munione ja hoya che. te muni AhAraka labdhino prayoga kare tyAre AhAraka samughAta kare che. te jIva AhAraka samudraghAta dvArA je pugalone Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samughAta 385 bahAra kADhe che, te pulo pahoLAI ane jADAImAM zarIra pramANa, ane laMbAImAM jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga ane utkRSTa saMkhyAtA yojananA kSetrane eka dizAmAM vyApta kare che, teTalA ja kSetrane spaSTa kare che. AhAraka samughAta karanArA manuSyanA samughAtajanya pugalothI anya jIvonI virAdhanA thAya, to te manuSyane traNa, cAra athavA pAMca kriyA lAge che. temaja te pudgalothI spaSTa jIvone paNa samughAta karanAra jIvanI apekSAe traNa, cAra athavA pAMca kriyA lAge ane samuddaghAta karanAra manuSyo ane spaSTa jIvonA nimitte bIjA jIvonI virAdhanA thAya to te baMnene traNa, cAra ane pAMca kriyA lAge che. sAta samughAtanA kSetra-kAla-kiyA :samughAta samudyAta samaye samudyAta samaye vyApta thavAno| samudyAtanuM | samuThThAtamAM vyApta thatuM kSetra vyApta thatI dizA samaya | kAlamAna | kriyAo 1-2 vedanA ane | pahoLAI-jADAImAM | dizAmAM | 1-2-3 samaya aMtarmuhUrta | 3-4 ke 5 kaSAya. zarIra pramANa 3. mAraNAMtika | pahoLAI-jADAImAM zarIra | utpatti sthAnanI 1-2-3-4 | aMtarmuhUrta | 3-4 ke 5 pramANa,laMbAI-jagha0 aMgulano ekadizAmAM | samaya | asaM bhAga, u. asaMyojana 4. vaikriya | | pahoLAI-jADAImAM nArakI, tiryaMca ane 1-2-3 samaya | aMtarmuhUrta | 3-4 ke 5. zarIra pramANa, laMbAI-jaghanyavAyu- ekadizAmAM. aMgulano asaM bhAga | manuSya, deva- eka (vAyunI apekSA),u saMkhyAta dizAmAM kevidizAmAM yojana 5. taijasa pahoLAI-jADAImAM | eka dizAmAM ke | 1-2-3 samaya | aMtarmuhUrta | 3-4 ke 5 zarIra pramANa, laMbAI-jaghanya | vidizAmAM aMgulano asaMha bhAga, tiryaMcamAMutkRSTa saMkhyAta yojana | eka dizAmAM di. AhAraka pahoLAI-jADAImAM anulakSita | 1-2-3 samaya | aMtarmuhUrta | 3-4 ke 5 zarIra pramANa, laMbAI-jagha ekadizAmAM aMgulano asaMbhAga, utkRSTa saMkhyAta yojana . kevaLI | samasta loka chadizAmAM | cothA samaye | 8 samaya | akriya che. li-i vedanA, kaSAya ane kevaLI samudyAta, A traNa samughAtamAM Atmapradezono vistAra che e dizAmAM thAya che paraMtu mAraNAMtika, vaikriya, taijasa ane AhAraka samudughAta, A cAra samuddaghAtamAM Atmapradezono vistAra potAnA lakSya pramANe koI paNa eka ja dizAmAM thAya che. tema chatAM vaikriyAdi samuThThAtamAM daMDa pramANa kSetrane vyApta thavAmAM eka, be ke traNa samaya lAge che kAraNa ke Atmapradezono te daMDa zarIragata polANa bhAgone pUrita karIne bahAra nIkaLe che. zarIranA polANa bhAgo zreNI-vizreNI anusAra hoya, te pramANe temAM eka, be ke traNa samaya vyatIta thAya che. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 367 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 gUsevi- ADA24 sabhudhAta manuSyone 4 thAya cha tethI sabhuyyaya 156mAM DA24 samudyAtanI prarUpaNA karavAmAM AvI che temAM manuSyano aMtarbhAva thaI ja jAya che, tathApi daMDaka kramathI prApta manuSyanA AhAraka samughAtano ullekha karavAmAM Avyo che, tenAthI spaSTa thAya che ke trevIsa daMDakanA jIvomAM AhAraka samughAta thato nathI, mAtra eka manuSyanA daMDakamAM ja AhAraka samughAta thAya che. samuccaya jIvapadamAM to samasta saMsArI jIvo tema ja siddhono paNa samAveza thaI jAya che. A badhAmAMthI AhAraka samudughAtanA kartAnA nirNaya mATe zAstrakAre daMDaka kramathI manuSyanI pRcchA karI che ane spaSTa karyuM che ke mAtra manuSyamAM ja AhAraka samudyAta che, anya daMDakamAM nathI. kevaLI samuThThAtanA nirjIrNa pudgalonI lokavyApakatA:82 aNagArassa NaM bhaMte ! bhAviyappaNo kevalisamugghAeNaM samohayassa je carimA NijjarApoggalA, suhumA NaM te poggalA paNNattA samaNAuso ! savvalogaM pi ya NaM te phusittANaM ciTuMti ? haMtA goyamA ! aNagArassa bhAviyappaNo kevalisamugghAeNaM samohayassa je carimA NijjarApoggalA, sahamA NaM te poggalA paNNattA samaNAuso ! savvalogaM pi ya NaM te phusittANaM ciTThati / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! vaNI samudhAtathI samavaData bhAvitAtmA gAranAThe ymaMtima nirjarAnA-pugalo che, he AyuSyamAna zramaNapravara ! te pugalo zuM sUkSma hoya che? zuM te pugalo saMpUrNa lokane sparzIne rahe che? uttara- hA, gautama! kevaLI samudyAtathI samavahata bhAvitAtmA aNagAranA je carama nirjarAnA pudgalo hoya che, te pugalo sUkSma hoya che tathA te pudgalo saMpUrNa lokane sparzIne rahe che. 83 chaumatthe NaM bhaMte ! maNUse tesiM NijjarApoggalANaM kiMci vaNNeNaM vaNNaM, gaMdheNaM gaMdha, raseNaM rasaM, phAseNa phAsaM jANai pAsai ? goyamA ! No iNadve smddh'e| se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai- chaumatthe NaM maNUse tesiM NijjarApoggalANaM No kiMci vi vaNNeNaM vaNaM, gaMdheNaM gaMdhaM, raseNaM rasaM, phAseNaM phAsaM jANai pAsai ? goyamA ! ayaNNaM jaMbuddIve dIve savvadIva-samuddANaM savvabhaMtarAe savvakhuDDAe vaTTe tellApUya-saMThANasaMThie, vaTTe rahacakkavAlasaMThANasaMThie, vaTTe pukkharakaNNiyAsaMThANasaMThie, vaTTe paDipuNNacaMdasaMThANasaMThie ege joyaNasayasahassaM AyAmavikkhabheNaM, tiNNi ya joyaNasayasahassAI solasa ya sahassAI doNNi ya sattAvIse joyaNasae tiNNi ya kose aTThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa ya aMgulAI addhaMgulaM ca kiMci visesAhie parikkheveNaM paNNatte / / deve NaM mahiDDIe jAva mahAsokkhe ege mahaM savilevaNaM gaMdhasamuggayaM gahAya taM avadAlei, taM mahaM egaM savilevaNaM gaMdhasamuggaya avadAlettA iNAmeva kaTu Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsa padaH samudyAta 387 ] kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM tihiM accharA-NivAehiM tisattakhutto aNupariyaTTittA NaM havvamAgacchejjA; se NUNaM goyamA !se kevalakappe jaMbuddIve dIve tehiM ghANapoggalehiM De ? hatA ke chaumatthe NaM goyamA ! maNUse tesiM ghANapoggalANaM kiMci vaNNeNaM vaNNaM gaMdheNaM gaMdha, raseNaM rasaM, phAseNaM phAsaM jANai pAsai ? bhagavaM ! No iNaDhe smddhe| se teNaTeNaM goyamA ! evaM vucca-chaumatthe NaM maNUse tesiM NijjarApoggalANaM No kiMci vaNNeNaM vaNNaM gaMdheNaM gaMdhaM raseNaM rasaM phAseNaM phAsaM jANai pAsai, esuhumA NaM te poggalA paNNattA samaNAuso ! savvaloga pi ya NaM phusittA NaM citttthti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM chadmastha manuSya te nirjarAnA pudgalonA varNane cakSurindriyathI, gaMdhane dhrANendriyathI, rasane rasanendriyathI athavA sparzane sparzendriyathI jANe che ane jue che? uttara- he gautama! tema zakya nathI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke chadmastha manuSya te nirjarA karelA pudgalonA varNane cakSuindriyathI, gaMdhane dhrANendriyathI, rasane rasanendriyathI tathA sparzane sparzendriyathI jarA mAtra paNa jANI ke joI zakatA nathI ? uttara- he gautama! A jaMbUdvIpa nAmano dvIpa samasta dIpa-samudronI vacce che, te sauthI nAno che, goLAkAra che, telamAM taLelA pUDalAnA AkArano che, rathanA cakranA AkArano goLa che, kamaLa karNikAnA AkAra jevo goLa che, paripUrNa caMdramAnA AkAra jevo goLa che. tenI laMbAI ane pahoLAI eka lAkha yojana che, traNa lAkha, soLa hajAra, baso sattAvIza yojana, traNakoza, ekaso aTTAvIza dhanuSa, sADA tera aMgulathI kAMIka adhika paridhithI yukta che. eka mahaddhika yAvata mahAsaukhya saMpanna deva vilepana sahita sugaMdhanI eka moTI DabbIne hAthamAM laIne tene khole che pachI vilepana yukta sugaMdhanI khulelI te moTI DabbIne A pramANe hAthamAM laIne AkhA jaMbudvIpa nAmanA dvIpane traNa capaTI vagADe eTalA samayamAM ekavIsavAra cakkara mArI zIdhra pAcho Ave, to he gautama ! te gaMdhanA pulothI zuM saMpUrNa jaMbUdvIpa spaSTa thaI jAya che ? hA bhagavan! te spaSTa thaI jAya. prazna- he gautama! chAstha manuSya samagra jaMbudvIpamAM vyApta te gaMdhanA pudgalonA varNane cakSuthI, gaMdhane nAsikAthI, rasane rasendriyathI ane sparzane sparzendriyathI jarAmAtra paNa jANI ke joI zake che? uttara- he bhagavan! te zakya nathI. tethI he gautama ! e pramANe kahevAya che ke chadmastha manuSya te nirjarA pudgalonA varNane netrathI, gaMdhane nAsikAthI, rasane jihAthI ane sparzane sparzendriyathI jarAmAtra paNa jANI-joI zakatA nathI. he AyuSyamAna zramaNa ! te nirjarAnA pudgalo eTalA sUkSma che tathA te saMpUrNa lokane sparzIne rahyA che. vivecanaH prastuta sUtromAM kevaLI samughAtanA carama nirjarAnA pudgalonI sUkSmatA, loka vyApakatA ane chadmastha jIvonI te pudgalone jANavAnI akSamatAnuM nirUpaNa che. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 kevaLI samudyAtathI samavahata bhAvitAtmA aNagAranA carama(cothA) samayavartI nirjarAnA pagalo atyaMta sUkSma hoya che ane te pugalo saMpUrNa lokamAM vyApIne rahe che. chadmastha manuSya te nirjarA-pugalonA varNa, gaMdha, rasa ane sparzane jarAmAtra paNa jANI-joI zakatA nathI, kAraNa ke te pudgalo atyaMta sUkSma che ane te saMpUrNa lokamAM vyApta che, tethI chAstha manuSyo carama nirjarAnA te yugalone jANI-joI zakatA nathI. sUtrakAre deva dvArA lokavyApaka thayelA gaMdha dravyanA daSTAMtathI viSaya spaSTa karyo che. te bhAvArthathI spaSTa che. prastuta prasaMgamAM carama nirjarA pugalone nahIM jANavAnA uttaramAM chadmastha manuSyathI sAmAnya jJAnI eTale mati-zrutajJAnI samajavA joIe, kAraNa ke viziSTa avadhijJAnI manuSyo carama nirjarAnA pugalone jANI zake che. kevaLI samudyAtanuM prayojana - 84 kamhA NaM bhaMte ! kevalI samugghAyaM gacchai ? goyamA ! kevalissa cattAri kammaMsA akkhINA aveiyA aNijjiNNA bhavaMti, taM jahA- veyaNijje, Aue, NAme, goe / savvabahuppaese se veyaNijje kamme bhavai, savvatthove se Aue kamme bhavai / visamaM sama karei, baMdhaNe hiM ThiIhi ya / visamasamIkaraNayAe, baMdhaNe hiM ThiIhi ya // evaM khalu kevalI samohaNNai, evaM khalu samugghAyaM gacchai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kayA prayojanathI kevaLI bhagavAna samughAta kare che? uttara- he gautama! kevaLI bhagavAnanA cAra karmAza kSINa thayA nathI, vedana thayuM nathI, nirjarA thaI nathI, te A pramANe che- (1) vedanIya, (2) AyuSya (3) nAma ane (4) gotra. temAM te kevaLI bhagavAnane sauthI vadhu pradezovALuM vedanIya karma hoya che ane sauthI ochA pradezovALuM AyuSyakarma hoya che. gAthArtha- tyAre te anubhAgabaMdhathI ane sthitibaMdhathI viSama karmone sama kare che. anubhAgabaMdha ane sthitibaMdhathI viSama karmone samAna karavA mATe kevaLI bhagavaMto, kevaLI samughAta kare che, A rIte kevaLI samudyAtane prApta thAya che. 85 savve vi NaM bhaMte ! kevalI samohaNaMti ? savve viNaM bhaMte ! kevalI samugghAyaM gacchaMti ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / jassAueNa tullAI, badhaNehiM ThiIhi ya / bhavovaggahakammAI, samugghAyaM se Na gacchai // 1 // agaMtUNaM samugghAyaM, aNaMtA kevalI jiNA / jara-maraNavippamukkA , siddhiM varagaI gayA // 2 // Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM pada : samughAta [ 389 ] bhAvArtha :- prazna- he bhagavanzuM badhA kevaLI bhagavAna, kevaLI samuddaghAta kare che? badhA kevaLI samudyAtane prApta thAya che? uttara- he gautama ! tema zakya nathI. gAthArtha je kevaLI bhagavAnanA bhavopagrAhI karmo, anubhAgabaMdha ane sthitibaMdhanI apekSAe AyuSyakarmanI samAna hoya che, te kevaLI bhagavaMto, kevaLI samudyAta karatA nathI. ll1il. anaMta kevaLajJAnI jinendra bhagavaMto kevaLI samudughAta karyA vinA ja jarA ane maraNathI sarvathA mukta thayA che tathA zreSTha siddhagatine prApta thayA che. saro vivecanaH prastuta sUtromAM kevaLI samudyAtanuM prayojana spaSTa karyuM che. je kevaLI bhagavAnanA AyuSyakarmanI sthiti alpa hoya ane zeSa vedanIya, nAma, gotra karmanI sthiti ane pradeza adhika hoya, te kevaLI bhagavAna karmonI viSama sthiti ane pradezone samAna karavA mATe kevaLI samughAta kare che. kevaLI bhagavAnanA cAra ghAtI karmono kSaya thaI gayo hoya che ane zeSa bhavopagrAhI cAra aghAtI karmo zeSa hoya, te karmono saMpUrNa nAza thAya pachI ja mokSa prApta thAya che. vedanIya Adi karmonuM vedana AyuSyakarmanA mAdhyamathI ja thAya che. jo AyuSya karmanI sthiti alpa hoya, to adhika sthitivALA vedanIyAdi karmo bhogavI zakAtA nathI, tethI kevaLI bhagavAna samughAtanI prakriyA dvArA vedanIyAdi karmonI sthiti ane pradezone AyuSya karmanI samAna kare che. je kevaLI bhagavAnane cha mAsathI nyUna AyuSyakarma zeSa hoya tyAre kevaLajJAna thAya ane tenA vedanIya, nAma, gotra karmanI sthiti adhika hoya, te kevaLI bhagavAna kevaLI samudyAta kare che. jo kevaLI thayA pachI AyuSya karmanI sthiti cha mAsa ke tenAthI adhika hoya, to te kevaLI bhagavAnane samughAta karavAnI AvazyakatA rahetI nathI. je kevaLI bhagavAnanA cAre aghAtI karmonI sthitimAM viSamatA na hoya, te kevaLI bhagavAnane aMtima aMtarmuhUrta sudhImAM game tyAre kevaLajJAna thAya to paNa te kevaLI samudyAta karatA nathI. samasta tIrthakara bhagavaMto ane anya aneka kevaLI bhagavaMto samughAta karyA vinA ja siddha thAya che. vaMja rihiM - baMdhanothI ane sthitithI. yoganA nimitte kArmaNa vargaNA AtmA sAthe eka-meka thaI jAya, AtmA sAthe baMdhAI jAya te baMdhana che. ahIM vaM duM zabdathI pradezabaMdhanuM grahaNa thAya che. karmonI AtmA sAthe rahevAnI kAlamaryAdAne sthiti kahe che. te kaSAyanA nimittathI nizcita thAya che. prastuta prasaMgamAM karmonI sthiti sAthe anubhAga baMdhanuM paNa grahaNa thAya che, kAraNa ke kevaLI samuThThAtanI prakriyAmAM karmonI sthiti ane anubhAga baMneno nAza thAya che. movadampa6i:- bhavopagrAhIkarmo. jIvane bhava baMdhanamAM jakaDI rAkhe tevA cAre aghAtI karmone bhavopagrAhI kahe che. kevaLI bhagavAnane kevaLajJAnAdi pragaTa thaI javA chatAM AyuSya, vedanIya, nAma ane gotra karmano nAza na thAya tyAM sudhI sadehe rahevuM paDe che. jyAre te cAre ya karmono nAza thAya, tyAre ja siddha gatine prApta thAya che. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u80 zrI patramA sUtra: bhAga-3 kevaLI samudyAta ane yoga nirodha - 86 kaisamaie NaM bhaMte ! AujjIkaraNe paNNatte ? goyamA ! asaMkhejjasamaie aMtomuhuttie AujjIkaraNe paNNatte / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! AvarjIkaraNa keTalA samayanuM hoya che? uttara-he gautama! AvarjIkaraNa asaMkhyAta samayanA aMtarmuhurtanuM hoya che. 87 kaisamaie NaM bhaMte ! kevalisamugghAe paNNatte ? goyamA ! aTThasamaie paNNatte taM jahA- paDhame samae daMDa karei, biie samae kavADaM karei, taie samae maMthaM karei, cautthe samae logaM pUrei, paMcame samaye logaM paDisAharai, chaTe samae maMthaM paDisAharai, sattame samae kavADaM paDisAharai, aTThame samae daMDa paDisAharai, daMDa paDisAharittA tao pacchA sarIratthe bhavai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vaNI sabhuyAtanA 240 samaya thAya che ? uttara- he gautama! tenA ATha samaya thAya che. te A pramANe che- prathama samayamAM daMDanI racanA kare che, bIjA samayamAM kapATa kare che, trIjA samayamAM maMthAna kare che, cothA samayamAM lokane vyApta kare che, pAMcamA samayamAM lokapUraNane saMkoce che, chaThThA samayamAM maMthAnane saMkoce che, sAtamA samayamAM kapATane saMkoce che ane AThamA samayamAM daMDane saMkoce che ane daMDanuM saMharaNa thatAM ja kevaLI bhagavAna pUrvavat zarIrastha thAya che. 88 se NaM bhaMte ! tahAsamugghAyagae kiM maNajogaM jujai, vaijogaM juMjai, kAyajogaM jaMjai ? goyamA ! No maNajogaM jhuMjai, No vaijogaM jaMjai, kAyajogaM juMjai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tathArUpanA samudaghAtane prApta kevaLI bhagavAna zuM manoyogano prayoga kare che, vacanayogano prayoga kare che athavA kAyayogano prayoga kare che? uttara- he gautama! teo manayogano prayoga karatA nathI, vacanayogano prayoga karatA nathI paraMtu kAyayogano prayoga kare che. 89 kAyajogaNNaM bhaMte ! juMjamANe kiM orAliyasarIrakAyajogaM juMjai, orAliyamIsAsarIrakAyajogaM juMjai, veuvviyasarIrakAyajogaM juMjai, veuvviya-mIsAsarIrakAyajogaM juMjai, AhAragasarIrakAyajogaM jujai, AhAragamIsAsarIra-kAyajogaM juMjai, kammagasarIrakAyajogaM juMjai ? goyamA ! orAliyasarIrakAyajogaM pi jujai, orAliyamIsAsarIrakAyajogaM pi juMjai, No veuvviyasarIrakAyajogaM juMjai, No veuvviyamIsAsarIrakAyajogaM juMjai, No AhAragasarIrakAyajogaM juMjai, No AhAragamIsAsarIrakAyajogaM jujai, Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samudyAta [ 391 ] kammagasarIrakAyajogaM pi jujai; paDhamaTThamesu samaesu orAliyasarIrakAyajogaM juMjai, biiya-chaTTha-sattamesu samaesu orAliyamIsAsarIrakAyajogaM jujai, taiyacauttha-paMcamesu samaesu kammagasarIrakAyajogaM juMjai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! kAyayogano prayoga karatAM kevaLI bhagavAna zuM audArika zarIra kAyayogano prayoga kare che, audArika mizra zarIra kAyayogano prayoga kare che, vaikriyazarIra kAyayogano prayoga kare che, vaikriya mizra zarIra kAyayogano prayoga kare che, AhAraka zarIra kAyayogano prayoga kare che, AhAraka mizra zarIra kAyayogano prayoga kare che ke kAzmaNa zarIra kAyayogano prayoga kare che? uttara- he gautama! kAyayoganA prayoga karatAM kevaLI bhagavAna dArika zarIra kAyayogano paNa prayoga kare che, audArika mizra zarIra kAyayogano paNa prayoga kare che, paraMtu vaikriya zarIra kAyayogano prayoga karatA nathI, vaikriya mizra zarIrakAyayogano prayoga karatA nathI, AhAraka zarIra kAyayogano prayoga karatA nathI, AhAraka mizra zarIra kAyayogano prayoga karatA nathI, kArmaNa zarIra kAyayogano prayoga kare che. temAM pahelA ane AThamA samayamAM audArika zarIra kAyayogano prayoga kare che, bIjA, chaThThA ane sAtamA samayamAM audArika mizra zarIra kAyayogano prayoga kare che tathA trIjA, cothA ane pAMcamA samayamAM kArpaNa zarIrakAyayogano prayoga kare che. |90 se NaM bhaMte ! tahAsamugghAyagae sijjhai bujjhai muccai pariNivvAi savvadukkhANaM aMtaM karei ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / se NaM tao paDiNiyattai, tao paDiNiyattittA tao pacchA maNajogaM pi juMjai, vaijogaM pi juMjai, kAyajogaM pi bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! tathArUpanA samughAtane prApta kevaLI zuM siddha, buddha, mukta ane parinirvANane prApta thAya che, zuM teo sarva duHkhono aMta kare che? uttara- he gautama! tema zakya nathI. pahelA teo kevaLI samudraghAtathI parinivRtta thAya che. tyAra pachI teo manoyogano prayoga kare che, vacanayogano prayoga kare che ane kAyayogano paNa prayoga kare che. 91 se NaM bhaMte ! maNajogaM jujamANe kiM saccamaNajogaM jujai, mosamaNajogaM juMjai, saccAmosamaNajogaM juMjai, asaccAmosamaNajogaM juMjai ? goyamA ! saccamaNajogaM jujai, No mosamaNajogaM jujai, No saccAmosamaNajogaM jhuMjai, asaccAmosamaNajogaM pi juMjai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! manoyogano prayoga karatA kevaLI bhagavAna zuM satya manoyogano prayoga kare che, mRSA manoyogano prayoga kare che, satyAmRSA-mizramanoyogano prayoga kare che ke asatyAmRSAvyavahAramanoyogano prayoga kare che? Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u82 | zrI pannavaNA sua: bhAga-3 uttara- he gautama! teo satya manoyogano ane vyavahAra manoyogano prayoga kare che, paraMtu mRSA manoyogano ane mizramanoyogano prayoga karatA nathI. 92 se NaM bhaMte ! vayajogaM jujamANe kiM saccavaijogaM jujai, mosavaijogaM juMjai, saccAmosa-vaijogaM juMjai, asaccAmosavaijogaM juMjai ? / goyamA ! saccavaijogaM jujai, No mosavaijogaM jujai, No saccAmosavaijogaM juMjai, asaccAmosavaijogaM pi juMjai / bhAvArtha:- - bhagavana ! kyanayogano prayoga paratAvaNI bhagavAna zaMsatya vayanayogano prayoga kare che, mRSAvacanayogano prayoga kare che, satyamRSA-mizravacanayogano prayoga kare che ke asatyAmRSA vacanayogano prayoga kare che? uttara- he gautama ! teo satya vacanayogano ane vyavahAravacanayogano prayoga kare che, paraMtu mRSAvacanayogano ane mizravacanayogano prayoga karatA nathI. 93 kAyajogaM muMjamANe Agacchejja vA gacchejja vA ciTThajja vA NisIejja vA tuyaTTejja vA ullaMghejja vA palaMghejja vA pADihAriyaM pIDha-phalaga-sejjAsathAraga paccappiNejjA / bhAvArtha:-ayayogano prayoga 2i jI bhagavAna-mAvecha, yachamA cha,ase che, 575 // badale che, ullaMghana kare che athavA vizeSarUpe ullaMghana kare che, gRhasthone pAchA ApI zakAya evA paaddhiiyaa| Asana, pANI6, 412, zayyA (vasati, sthAna) tathA saMstA24 mAhiA / Ape che. 94 se NaM bhaMte ! tahA sajogI sijjhai jAva aMtaM karei ? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / se NaM puvvAmeva saNNissa paMceMdiyassa pajjattayassa jahaNNajogissa heTThA, asaMkhejjaguNaparihINaM paDhama maNajogaM NiruMbhai, tao aNaMtaraM ca NaM beiMdiyassa pajjattagassa jahaNNajogissa heTThA, asaMkhejjaguNaparihINaM doccaM vaijogaM NiruMbhai, tao aNaMtaraM ca NaM suhumassa paNagajIvassa apajjattayassa heTThA asaMkhejjaguNaparihINaM taccaM kAyajogaM NiruMbhai / se NaM eeNaM uvAeNaM paDhama maNajogaM NiruMbhai, maNajogaM NirubhittA vaijogaM NiruMbhai, vaijogaM NirubhittA kAyajogaM NiruMbhai, kAyajogaM NirubhittA jogaNiroha karei, jogaNirohaM karettA ajogayaM pAuNai, ajogayaM pAuNittA IsI-hassa-paMcakkharuccAraNaddhAe asaMkhejjasamaiyaM aMtomuhuttiyaM selesi paDivajjai, puvva-raiyaguNa-seDhIyaM ca NaM kammaM tIse selesimaddhAe asaMkhejjAhiM guNaseDhIhiM asaMkhejje kammakhaMdhe khavayai, khavaittA veyaNijjAuya-NAmagotte iccee cattAri kammase jugavaMkhavei, jugavaMkhavettA orAliyateyAkammagAiMsavvAhiM vippajahaNAhiM Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM pada : samuddaghAta [ 3ae ] vippajahai, vippajahittA ujuseDhI paDivaNNe aphusamANagaIe egasamaeNaM aviggaheNaM uDDe gaMtA sAgArovautte sijjhai / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! zuM tathArUpanA te sayogI kevaLI siddha thAya che, buddha thAya che yAvata sarva duHkhono aMta kare che? uttara-he gautama! tema zakya nathI. teo sarva prathama saMjJI paMcendriya paryAptAnA jaghanya manoyogathI paNa asaMkhyAtaguNa hIna manoyogano virodha kare che, tyAra pachI jaghanya yogavALA beindriya paryAptAnA vacanayogathI asaMkhyAta guNahIna bIjA vacanayogano nirodha kare che. tyAra pachI jaghanya yogavALA aparyAptA sUkSma panaka jIvanA kAyayogathI asaMkhyAta guNa hIna kAyayogano nirodha kare che. A pramANe te kevaLI bhagavAna A upAyathI sarva prathama manoyogano virodha kare che; manoyogano virodha karIne vacanayogano nirodha kare che, vacanayoganA nirodha pachI kAyayogano paNa nirodha kare che. kAyayogano nirodha karIne teo sarvathA yoga nirodha kare che. yoga nirodha karIne ayogIpaNuM pAme che. tyAra pachI turaMta ja alpa kALamAM (a, i, 6, 8, la) A pAMca hasva akSaronA uccAraNa jeTalA kALamAM asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrta pramANa zelezIkaraNane pAme che ane te zailezIkaraNanA kALamAM asaMkhyAtI guNa zreNI vaDe asaMkhyAtA karma skaMdhono kSaya kare che, kSaya karIne vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra e cAra karmono eka sAthe kSaya kare che. eka sAthe kSaya karIne audArika taijasa ane kArmaNa zarIrano sarva prakAre tyAga kare che. tyAra pachI juzreNIne prApta thayelo te muktAtmA aspRzadgati vaDe eka samayamAM avigrahagatithI UMce lokAMta sudhI jaIne sAkAra upayoga sahita siddhipadane pAme che. vivecana : prastuta sutromAM mokSa prApti pUrve thatI sarva kriyAo- AvarjIkaraNa, kevaLI samughAta, tyAra pachI samudyAtagata kevaLInI yogapravRtti, samudyAtanI nivRtti pachInI yoga pravRtti, yoganirodha ane aMte mokSa prAptinuM nirUpaNa che. AvarjIkaraNa - AvarjartifmamuvI rite mokSanena ti Avaka tathara AvaknajaramAM kevaLI samudyAta pahelAM asaMkhyAta samayanA aMtarmuhUrta kALa daramyAna jIva mokSanI sanmukha thAya che. tene AvarjIkaraNa kahe che. te kAla daramyAna tava 3yAtiyAma varmapurANa propavyApAra, vIrAvizeSaH | karma pudgalono prakSepa udayAvalikAmAM thAya che, tethI te prakriyAmAM vizeSa prakAranI udIraNA hoya che. pratyeka mokSagAmI jIvo AvarjIkaraNa avazya kare che. AvakaraNane AsiyArA AvazyakakaraNa paNa kahevAya che. mokSa prApti pUrve pratyeka kevaLI bhagavAnane avazya karavA yogya karaNane AvazyakakaraNa kahe che. pratyeka kevaLI bhagavAna kevaLI samughAta karatA nathI paraMtu AvarjIkaraNa to pratyeka kevaLIne avazya thAya che. je kevaLI bhagavAna kevaLI samughAta karavAnA hoya, teo AvarjIkaraNa pachI turaMta ja samughAtano prAraMbha kare che. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 394 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 kevaLI samudyatanuM svarUpa : prathama bIjo samaya samaya ne trIjo samaya cotho samaya AThamo sAtamo 9 samaya samaya chaThTho - samaya pAMcamo samaya , * : ' kAkA * krama nAma-- nA-wja-ka-1 anaus, -detail/Et * * To che . G - zarIrAkAra * GLE daMDAkAra pUrva-pazcima kapATAkAra uttara-dakSiNa kapATa banato maMthanAkAra saMpUrNa lokapUraNa avasthA prathama samayamAM kevaLI bhagavAna Atmapradezone daMDanA AkAramAM phelAve che. te daMDanI pahoLAI ane jADAI zarIra pramANa ane laMbAImAM UrdhvalokAMtathI adholokAMta paryata eTale cauda rajuM pramANa hoya che. bIje samaye te daMDane pUrva-pazcima ane uttara-dakSiNa phelAve che, tethI te daMDa cAre dizAmAM loka paryata phelAyelA be kapATano AkAra dhAraNa kare che* trIjA samaye lokAMta paryata phelAyelA kapATarUpa Atmapradezone phelAvIne te kapATa vaccenI jagyAne pUrita kare che. tyAre te ja kapATa pUrita maMthAnano AkAra dhAraNa kare che. Ama karavAthI lokano adhikAMza bhAga AtmapradezothI vyApta thaI jAya che. mAtra lokAMtanA khUNAnA pradezo khAlI rahe che. cothA samaye te khUNAnA pradezone paNa pUrNa karIne samasta lokAkAzanA asaMkhya pradezone AtmapradezothI vyApta kare che, kAraNa ke AtmAnA asaMkhyAta pradezo lokAkAzanA pradezonI samAna che. pAMcamA, chaThThA, sAtamA ane AThamA samaye viparIta kramathI Atmapradezono saMkoca karIne zarIrastha thaI jAya che. [noMdha: prastuta vivecana AgamAnusAra che ane AkRti graMtha pramANe che. temAM sahaja kaMIka taphAvata dekhAya to gurugamathI samajI levuM. (arthAt bIjI AkRtine kensala mAnavI, trIjIne bIjI ane cothIne trIjI AkRti mAnavI tathA cothI AkRti lokaniSkuTayukta mAnavI)] Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM pada : samuddAta jema ghaDI kareluM bhInuM kapaDuM sUkAtA kalAko vyatIta thaI jAya che paraMtu te ja kapaDAMne pahoLuM karatAM te turaMta sukAI jAya che. te ja rIte Atmapradezo AkhA lokamAM vistRta thatAM karmo zIghra kSaya pAme che. ATha samayanI A prakriyA dvArA vedanIyAdi traNeya aghAtI karmonI viSamatA dUra thaI jAya che, te uparAMta anaMta karmonI nirjarA thAya che. 395 kevaLI samuddaghAtamAM yoga H-- ATha samayamAM manoyoga ke vacanayogano prayoga thato nathI. kAyayoganA sAta prakAramAMthI traNa prakAranA kAyayogano prayoga thAya che. temAM prathama ane AThamA samaye audArika kAyayoga, bIjA, chaThThA ane sAtamA samaye audArika mizrakAyayoga tathA trIjA, cothA ane pAMcamA samaye kArmaNa kAyayoga hoya che. samuddAta pachI yoganI pravRtti H- ATha samayanA samuddAta pachI kevaLI bhagavAnane aMtarmuhUrtanuM AyuSya zeSa hoya che. te kAlamAM te sayogI avasthAmAM traNe yogano prayoga kare che. satya ane vyavahAra manoyoga dvArA manaHparyavajJAnI ke anuttara vimAnavAsI devoe manathI pUchelA praznonA manathI uttara ApI zake che. satya ane vyavahAra vacanayoga dvArA upadeza athavA praznonA uttara Ape che ane audArika kAyayoga dvArA gamanAgamana Adi saMyama samAcArI saMbaMdhI kAyika pravRtti kare che. * yoga nirodhano krama H- yoga nirodhanA kramamAM sukSma kriyA apratipAtI nAmanA zukla dhyAnanA trIjA caraNamAM pravartamAna kevaLI bhagavAna sarva prathama manoyogano nirodha kare che. paryAptA saMkSI paMcendriya jIvano prathama samayamAM jeTalo manayogano-vyApAra hoya che, tenAthI paNa asaMkhyAta guNahIna manoyogano pratisamaya nirodha karatAM-karatAM asaMkhyAta samayomAM manoyogano pUrNatayA nirodha karI de che. tyAra pachI teo jaghanya vacana yogavALA paryAptA beindriyanA vacanayogathI asaMkhyAta guNa hIna vacanayogano nirodha karatAM-karatAM asaMkhyAta samayomAM saMpUrNa vacanayogano nirodha kare che. tyAra pachI prathama samayamAM utpanna aparyAptA sUkSma panaka jIvanA kAyayogathI asaMkhyAta guNahIna kAyayogano pratisamaya nirodha karatAM karatAM asaMkhyAta samayomAM pUrNarUpe kAyayogano paNa nirodha kare che. A pramANe kAyayogano nirodha karIne kevaLI bhagavAna samucchinna kriyA apratipAtI nAmanA zukladhyAnanA cothA caraNamAM ArUDha thAya che. A paramazukla dhyAna dvArA teo vadana ane uMdara AdinA chidrone pUrita karIne potAnA dehano trIjo bhAga Atmapradezone saMkucita kare che. eka bhAga zarIranA polANane ocho karI be bhAgamAM Atmapradezone Thosa--ghana karI de che. zailezI avasthA :- yogano nirodha thatAM ja kevaLI bhagavAna ayogI temaja zailezI avasthAne prApta thAya che. temAM Atmapradezo saMpUrNataH niSkapa thaI jAya che. tenI sthiti 'a, i, u, RR, bhR' pAMca hrasva akSaranA uccAraNa kola pramANa che. te kAla daramyAna pUrva racita guNAzreNI pramANe anaMta karmono nAza kare che. A rIte cAre aghAtI karmo nAza pAme che, audArika, taijasa ane kAryaNa zarIra chUTI jAya che, dehamukta thayelo te AtmA sidgha thAya che. guNazreNI :- kAlAMtaramAM vedana karavA yogya vedanIyAdi karmadalikono kSaya karavA mATe tenI vizeSa prakAre goThavaNI karavI tene guNazreNI kahe che. temAM prathama samayathI bIjA samaye asaMkhyAtaguNa adhika karmadaliko hoya che. A rIte temAM pratisamaya uttarottara asaMkhyAtaguNa adhika karmadalikonI racanA--goThavaNI hoya che. A ja kramathI asaMkhyAta samaya sudhI karmono nAza thatAM anaMta karmAMzono nAza thaI jAya che. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 396] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 3qtehapateH- RjuzreNIne prApta thaIne. karmamukta thayelo jIva juzreNI arthAt vaLAMka rahita sIdhI zreNIthI ja gamana kare che. mukta thayelo jIva eka samayamAM ja lokAgre pahoMcI jAya che. jo sIdhI gatithI jAya, to ja eka samayamAM pahoMcI zake; vaLAMkavALI gatimAM be, traNa samaya lAge che. AtmA je kSetrathI siddha thAya, tenI ja barAbara upara siddha kSetramAM lokAgre pahoMcI jAya che. A rIte mukta thayelA jIvanuM gaMtavya sthAna ekadama sIdhAImAM ja hovAthI tene vaLAMka levAnI jarUra hotI nathI, tethI ja te jIva eka samayanI RjugatithI tyAM pahoMcI jAya che. alakApA - aspRzyamAnagati (1) svAvagADha AkAza pradezo sivAyanA bAkInA AkAza pradezono sparza karyA vinA je gati thAya, te aspRzyamAnagati che. (2) manuSya kSetramAMthI siddha kSetra sudhI jIva eka samayamAM lokAgre pahoMcI jAya che. kharekhara siddha thayelo jIva je samaye karmothI mukta thAya che, te ja samaye lokAgre siddhakSetramAM pahoMcI jAya che, temAM tene anya samaya vyatIta thato nathI. mArgamAM anya samaya na lAgavAnI apekSAe ja te AkAza pradeza aspaSTa kahevAya che, kAraNa ke mArgamAM teno koI samaya hoto nathI, tethI mukta jIvanI aspRzyamAna gati kahI che. sarovara liphApha - sAkAropayoge siddha thAya che. mukta thayelA jIvane kevaLajJAna ane kevaLadarzana, A be upayoga hoya che. temAM siddha thavAnA samaye avazya sAkAropayoga- kevaLajJAnano upayoga hoya che, kAraNa ke koI paNa labdhi ke upalabdhi sAkAropayogamAM ja thAya che. siddhonuM svarUpa nirUpaNa:95 te NaM tattha siddhA bhavaMti, asarIrA jIvaghaNA saNa-NANovauttA NiTThiyaTThA NIrayA NireyaNA vitimirA visuddhA sAsayamaNAgayaddhaM kAlaM ciTThati / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- te NaM tattha siddhA bhavaMti asarIrA jIvaghaNA saNa-NANovauttA NiTThiyaTThA NIrayA NireyaNA vitimirA visuddhA sAsayamaNAgayaddhaM kAlaM ciTThati ? goyamA ! se jahANAmae bIyANaM aggidaDDANaM puNaravi aMkuruppattI Na havai, evameva siddhANa vi kammabIesu daDDesu puNaravi jammuppattI Na havai / se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai te NaM tattha siddhA bhavaMti asarIrA jIvaghaNA saNa-NANovauttA NiTThiyaTThA NIrayA NireyaNA vitimirA visuddhA sAsayamaNAgayaddhaM kAlaM ciTThati tti / NicchiNNasavvadukkhA, jAijarAmaraNabaMdhaNavimukkA / sAsayamavvAbAhaM, ciTuMti suhI suhaM pattA // bhAvArtha :- siddho tyAM azarIra, saghana AtmapradezovALA, darzana ane jJAnanA upayoga sahita, katArtha, karmarajathI rahita, niSkapa, ajJAnAMdhakArathI rahita ane pUrNa zuddha hoya che tathA zAzvata bhaviSyakALa sudhI rahe che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke siddho tyAM azarIrI, saghana Atmapradezayukta, kRtArtha, darzanajJAnopayukta, karmarAja rahita, niSkapa, vitimira ane vizuddha hoya che tathA zAzvata bhaviSyakALa sudhI te ja sthitimAM rahe che? Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | chatrIsamuM padaH samuddaghAta 397 ] uttara- he gautama! je rIte agnimAM baLelA bIjamAMthI pharI aMkuronI utpatti thatI nathI, te ja rIte siddhonAM paNa karma rUpI bIja baLI gayA hovAthI janmarUpI aMkuranI utpatti thatI nathI. tethI te gautama ! kahyuM che ke siddho azarIrI, saghana AtmapradezovALA, darzana ane jJAnathI upayukta, kRtArtha, karmarajathI rahita, niSkapa, ajJAnAMdhakArathI rahita, pUrNa vizuddha thaIne zAzvata bhaviSya kALa sudhI te ja sthitimAM rahe che. - gAthArtha-siddha bhagavAna sarva duHkhothI mukta thaI gayA che, janma, jarA, mRtyu ane baMdhanathI vimukta thaI gayA che. sukhane prApta atyaMta sukhI te siddha bhagavaMto zAzvata ane bAdhA rahita thaIne anaMtakALa sudhI rahe che. vivecana : - prastuta sUtromAM siddhonuM svarUpa spaSTa karyuM che. sarva karmothI sarvathA mukta, zuddha caitanyaghana, kevaLajJAna-kevaLadarzanayukta, anaMta sukha saMpanna, zAzvata kAlaparyata siddha kSetramAM pratiSThita thayelA AtmAne siddha kahe che. sUtramAM pradarzita siddhonA svarUpadarzaka vizeSaNo dvArA siddhonuM svarUpa spaSTa thaI jAya che ane siddho saMbaMdhI keTalIka anya dArzanikonI mAnyatAonuM khaMDana paNa thaI jAya che. sArI :- siddha bhagavAna karmajanya sthUla dArika zarIra ane sUkSma taijasa-kAzmaNa zarIrathI sarvathA mukta hovAthI azarIrI hoya che. navayaT - siddha thatAM pahelAM ja zelezIkaraNa samaye Atmapradezo ghanIbhUta-nakkara thaI jAya che tethI siddhone jIvaghana kahyA che. savaDA sane 2 pALe ya :- siddhAtmA kevaLajJAna ane kevaLadarzana rUpa kramazaH sAkAra ane anAkAropayoga yukta hoya che. karmono, mithyAjJAnano, samasta vaibhAvika bhAvono nAza thAya tyAre ja jIva mukta thAya ane anaMta AtmaguNo pragaTa thAya che. tema chatAM jJAna ane darzana, A be guNanI pradhAnatAnI apekSAe teo jJAna-darzana sahita temaja sAkAra-anAkAra upayoga sahita hoya che, te pramANenuM kathana karyuM che. siddha bhagavAna kevaLajJAna dvArA traNe lokanA traNe kAlanA sarva padArthone saMpUrNa rIte jANe che ane kevaLa darzana dvArA te padArthone saMpUrNa rIte dekhe che. fmrikA- niSkritArtha, katArtha, siddha bhagavAnanA sarva kAryo siddha thaI gayA che. temane have kAMI ja karavAnuM zeSa rahetuM nathI, tethI teo kRtakRtya athavA kRtArtha kahevAya che. rayA-karma rajathI rahita. siddho badhyamAna ane udayamAna baMne prakAranI karmarajathI rahita che. nIla- niSkapa. siddhomAM kaMpana kriyAnA kAraNabhUta koI paNa adhyavasAya ke yaugika pravRtti nathI, tethI temanA Atmapradezo saMpUrNa rIte niSkapa hoya che. viiimarA- ajJAnarUpa aMdhakArathI rahita.. vizuddha- vijAtIya dravyonA saMyogathI rahita pUrNa vizuddha. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 398 ] zrI pannavaNA sUa: bhAga-3 sAsaNAya- zAzvata anAgata. bhaviSyakAlamAM sadA te ja sthitimAM sthita rahe che, tenuM kAraNa sUtrakAre daSTAMtathI samajAvyuM che- je rIte agnimAM baLI gayeluM bIja pharIvAra kadApi aMkurita thatuM nathI, te ja rIte siddhonA purnajanma dhAraNa karavAnA bIjabhUta rAga-dveSAdi vaibhAvika bhAvo zukladhyAnanI agnimAM bhasmIbhUta thaI gayA che, tethI anaMtakAla sudhI te zuddhAtmAmAM koI paNa karmarUpI aMkura aMkurita thatA nathI. pUrNa vizuddha thayelA te siddhAtmA pUrNa vizuddha svarUpe zAzvata anaMta kAla paryata te ja sthitimAM sthita rahe che. siddha paramAtmA kyAre ya avatAra dhAraNa karIne lokamAM AvatA nathI. che chatrIsamuM pada saMpUrNa che pannavaNA bhAga-3 saMpUrNa ne pannavaNA sUtra saMpUrNa Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-na pariziSTa-1 : viSaya a akaSAya samuddAta pAyI vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA pada | pRSTa 36 |370 28 24 22 93 23 137 23 117 210 asthi agurulaghu nAmakarma acakSudarzanAvaraNa acittAra adattAdAna avikanikI kriyA maMda adhyavasAya anAkAra pazyatA anAkAropayoga anAdeya nAmakarma anAbhoga nirvartita AhAra anAoga nirtita AhAra aniSTa zabdAdi 14 bola anaMtAnubaMdhI kyAya anaMtAnubaMdhI Adi(cAra) kopa anaMtAnubaMdhI Adi(cAra) mAna anaMtAnubaMdhI Adi(cAra) mAyA anaMtAnubaMdhI Adi(cAra) lobha anaMnarAhAra, nivRrtanA Adi cha pada ardha nArAca saMhanana aparyApta nAmakarma paryAptA apratyAkhyAnI kaSAya apratyAkhyAna kriyA--bheda puNe ane yuddhe mAM taphAvata 28 22 22 34 |308 28 x O_chu_chu_$__??_??_??_?? < OM 29 120 138 28 207 34 2303 23 120 126 127 127 127 127 34 2302 |135 138 253 126 23 22 84 3 378 viSaya aphusamANagaI abAdhAkAla abhyAkhyAna amApI sampaSTi apaza kIrti nAmakarma hoMgI avadhidarzanAvaraNa avadhi jJAnAvaraNIya karma avadhijJAna avadhijJAna vyutpatti artha avadhijJAna bhava pratyayika avadhijJAna bhAyopamika avadhijJAna ApyaMtara avadhijJAna bAhya avadhijJAna madhyagata avadhijJAna aMtargata avadhijJAna purataH avadhijJAna pRSTataH avadhijJAna pASaMtaH avadhijJAna dezavidha avadhijJAna sAvidha avadhijJAna AnugAmika avadhijJAna anAngAmika avadhijJAna vardhamAna avadhijJAna hIyamAna avadhijJAna pratipAtI vadhijJAna apratimAnI 399 pada | pRSTa 396 157 36 22 6 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 23 22 7 34 | 307 23 138 249 117 123 284 285 286 286 295 295 295 295 28 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 295 295 295 296 296 297 297 297 297 298 298 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400. zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 kRSTa 120 120 157 178 137 137 122 259 268 396 135 , 368 121 zu che 207 ra30 viSaya avadhijJAna avasthita avadhijJAna anavasthita avedI azAtA vedanIya azubha nAmakarma sasarA vIvALa Adi 9 zabdo asaMyata asaMjJI asaMjJI asthira nAmakarma AgAra, hetu,upamA Adi ATha bola Atapa nAmakarma Adeya nAmakarma AnupUrvI nAmakarma Abhoga nirvartita AhAra Abhoga nivartita AhAra AyuSya karma AyuSya karma AyojitA kriyA AraMbhikI Adi pAMca kriyA AraMbhikI kriyA-bheda AvarjIkaraNa AhAra AhAraka zarIra AhAraka samudyAta iDipatta iSTa zabdarUpa Adi pAMca iSTa gati iSTa sthiti iSTa lAvaNya ISTa yazakIrti viSaya | | iSTa utthAna, karma, Adi iSTa Adi cAra svara utkRSTa sthiti utkRSTa sthitibaMdha udyota nAmakarma upaghAta nAmakarma upabhogAMtarAya upayoga upayoga ane pazyatA Rju zreNI gati prApta RSabha nArAca saMhanana | eguttariya aizvarya viziSTatA ojAhAra ojAhArI osaNaM audArika zarIra aMtarAya karma kammabhUmagapalibhAgI karma karma niSeka kAla karma sthiti kaSAya vedanIya kAyikI Adi pAMca kriyA kAyikI kriyA-bheda kArpaNa zarIra kriyA (paricaya) kIlikA saMhanana kunja saMsthAna kula viziSTatA kevaLa darzanAvaraNa 104 157 121 118 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 401 ] viSaya | pRSTa 123 126 127 240 132 278 5 105 119 157 174 132 137 S 128 kevaLa jJAnAvaraNIya krodha | ga |gati nAmakarma : cAra prakAra guNazreNI gotra karma cakSudarzanAvaraNa caya-upacaya ane apacaya carimakAla samayaMsi cAritra mohanIya jaghanya sthiti jaghanya sthitibaMdhaka jAti nAmakarma: pAMca prakAra jAti viziSTatA jAti hInatA Adi ATha jugupsA ThANamaggaNaM tapa viziSTatA tIrthakara nAmakarma taijasa zarIra darzana mohanIya darzanAvaraNIya karma dAnAMtarAya durbhaga nAmakarma dusvara nAmakarma napuMsakaveda nAma karma nArAca saMhanA nidrA nidrAnidrA nirmANa nAmakarma nokaSAya vedanIya viSaya nokaSAya vedanIya nosaMjJI noasaMzI nosaMjJI noasaMzI nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata nosaMyata noasaMyata nosaMyatAsaMyata nyagrodha parimaMDala saMsthAna paDupaNNa bhAva paNNavaNaM paDucca pamatta saMjaya paraparivAda parasthAna samudyAta parAghAta nAmakarma parigraha parigrahika kriyA-bheda paricAraNA paryAptA paryApta nAmakarma pazyatA pAritApanikI kriyA puvvabhAvapaNNavaNaM paDucca puruSaveda paizunya paMDitavIryaMtarAya prakSepAhAra prakSepAhAra prakSepAhAra pracalAM pracalA-pracalA pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya pratyeka nAmakarma pratyeka prakRti 214 252 wdy@ 267 128 22 7 207 221 230 117 135 117 117 117. 137 126 137 137 119 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 402 ] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 121 38 121 122 12 221 135 viSaya prANAtipAtikI kriyA prANAtipAta prASikI kriyA-bheda baddha-skRSTa Adi 10 bola bala viziSTatA bAdara nAmakarma bAlapaMDita vIAMtarAya bAla varmAtarAya bhaya bhavopagrAhI karma bhogAMtarAya mati jJAnAvaraNIya karma manobhakSI manobhakSI AhAra mana:paryava jJAnAvaraNIya mAna mAyA mAyAmRSA mAyAvattiyA kriyA-bheda mAyI mithyAdaSTi mithyAtva vedanIya mithyAdarzana pratyayA kriyA-bheda mithyAdarzanazalya mizra vedanIya mizrAhAra mRSAvAda 137 122 318 322 viSaya rUpa viziSTatA labdhi 28 prakAranI lAbha viziSTatA lAbhAMtarAya lobha lomAhAra lomAhAra lomAhAra vajaaSama nArAca saMhanana vAmana saMsthAna vihANamaggaNaM vihAyogati nAmakarma vIAMtarAya vedanAnA artho vedanA-dravyakSetra kAla bhAva vedanA-sukhA, dukhA, mizra vedanA-zAtA, azAtA, mizra vedanA AbhyapagamikI vedanA aupakramikI vedanA nidA-anidA vedanIya karma vedanIya Adi sAta samudyAta vaiikriya zarIra zarIra zarIra aMgopAMga nAmakarma zarIra nAmakarma zarIra baMdhana nAmakarma zatAvedanIya zubha nAmakarma zaileSI avasthA zoka 3ra4 3ra3 325 3rapa 327 104 331 133 maithuna 133 125 137 mohanIya karma yaza-kIrti nAmakarma rati-arati rAga-dveSa 395 128 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 viSaya zruta jJAnAvaraNIya karma zruta viziSTatA sa | sakaSAyI sakriya sacittAhAra | sacanarasa saMsthAna | samacatusa saMsthAnAdi sAta samuddAta samohayA asamohayA | samyakatva vedanIya sayogI savedI sAkAra pazyatA sAkAropayoga sAgArovause sinjA sAdi saMsthAna sAdhAraNa nAmakarma subhaga nAmakarma susvara sUkSma nAmAM sevArta saMhanana pada | pRSTa 2 2 2 2 2 8 8 8 2 U U U U 3 2 2 2 2 2 3 23 23 28 245 22 $3 21 28 210 12 136 23 3 3 3 23 28 28 29 29 3 21 123 23 121 23 23 23 329 331 359 119 248 249 27 20 23 138 396 12 viSaya Lo saMghAta nAma saMjvalana kaSAya saMyata sthAvara nAmakarma sthira nAmakarma svasthAna samuddAta 138 | 9 hAsya 138 huMDa saMsthAna 138 | tra | trasa nAmakarma 135 | 1 | jJAnAvaraNIya karma saMyata-asaMyata sayana ayana saMyatAsaMyata saMyatAsaMyana saMyatAsaMyata saMsthAna saMsthAna nAmakarma saMhanana nAma saMdI saMjJI stibuka biMdu styAnagRddhi veda 403 pada | pRSTa * % ? >> >> cha cha 23 23 134 282 28 244 32 280 32 282 21 12 135 134 276 278 13 117 128 138 137 36 |347 23 128 21 12 23 137 23 104 ?? 127 244 280 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 zrI pannavaNA satra: bhAga-3 pariziSTa-ra : karma-parizIlanA jaina darzananA ciMtana, manana ane vivecanano AdhAra AtmA che. AtmA caitanya svarUpa, anaMta zakti saMpanna, anaMtaguNa saMpanna, arUpI, zuddha svataMtra dravya che. dareka AtmAo dravyanI apekSAe eka samAna che ane te potAnA svarUpathI svataMtra che. AtmA svayaM anaMta zakti saMpanna arUpI zuddha dravya hovA chatAM te zarIradhArI banIne paribhramaNa karI rahyo che, svayaM anaMta AnaMda svarUpa hovA chatAM kSaNika sukha-duHkhanA druddhamAM pIsAI rahyo che, ajaraamara hovA chatAM janma-maraNanA cakramAM paribhramaNa karI rahyo che tenuM kAraNa zuM che? AtmAnI zakti kuMThita zA mATe thaI che? jaina dArzanikoe tenA kAraNanuM saMzodhana karIne tenuM vistRta vivecana karyuM che, AtmAne saMsAramAM paribhramaNa karAvanAra karma che. karma ja janma-maraNanuM mULa che. maM 2 vAra ma sa mUi | A jagatanI vicitratAnuM, palaTAtI paristhitinuM jIvonI vividhatAnuM mULa kAraNa karma che. anya dArzaniko jagatanI vicitratA ke jIvanA sukhanA kAraNabhUta Izvarane svIkAre che, paraMtu jaina darzanAnusAra AtmA karmathI sarvathA mukta thAya, potAnuM zuddha svarUpe pragaTa thAya, te zuddha svarUpI AtmA ja paramAtma svarUpa che, te ja Izvara che ane zuddhAtmA jagatanI vicitratAmAM ke sukha-duHkhamAM nimitta banI zakatA nathI. potAnI dareka paristhiti mATe jIva svayaM javAbadAra che. jIva potAnA karmAnusAra bhinna-bhinna gatimAM janma dhAraNa kare che, janma dhAraNa karIne karma pramANe ja zarIra, indriya, bAhya saMyoga, anukULatA-pratikULatA, sukha-duHkha Adi pAme che. te jIva potAnA AyuSya pramANe eka sthAnamAM rahe che ane jyAre tyAMthI tenuM mRtyu thAya tyAre te sthAnamAM karelA karmAnusAra punaH anyatra janma thAya che. A rIte janma-maraNanuM cakra cAlyA ja kare che. jIva potAnA karmAnusAra zubhAzubha phaLa bhogave che ane karmono sarvathA nAza thAya tyAre jIva sukha-duHkha, janma-maraNa Adi DhaMDhathI mukta thaI jAya che. sarva karmothI mukta thaIne zuddha Atma svarUpamAM sthira thavuM, te ja sAdhakonuM aMtima lakSya che. tethI ja adhyAtma sAdhanAmAM karmavijJAnanI jANakArI atyaMta jarUrI che. karma zuM che? AtmA ane karmono saMbaMdha kyArathI thayo che, kyAM sudhI rahevAno che? karmabaMdha, tenA prakAra, vagere viSayonuM ciMtana-manana te sAdhakonI anuprekSAno mukhyatama viSaya bane che. karma -diya ti mAM . jIva dvArA je karAya te karma. mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya ane yoganA nimittathI AtmAmAM eka prakAranuM parispaMdana thayA ja kare che. A lokamAM kArmaNa vargaNAnA pudgalo bharelA che. AtmAnA parispaMdana daramyAna Atma avagAhita AkAzapradezo para rahelA kAzmaNa vargaNAnA pugalo AtmA sAthe kSIra-nIranI jema ekameka thaI jAya, baMdhAI jAya tene karma kahe che. kArpaNa vargaNA-karmaraja, paulika che. te kAMI ja karI zakatI nathI paraMtu AtmA svayaM rAga dveSAdi vaibhAvika bhAvothI karmarajane grahaNa kare che tyAre te karmanuM rUpa dhAraNa kare che, te karma potAnI sthiti anusAra AtmA Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2H karma parizIlana | 405 ] sAthe rahe che, potAnuM phaLa pradarzita kare che ane tyArapachI te AtmAthI dUra thaI jAya che. A rIte te karmaraja AtmA sAthe saMyoga saMbaMdha baMdhAIne rahe tyAM sudhI ja te potAnuM phaLa pradarzita kare che. AtmA ane karmano saMbaMdha :- je rIte sonAnI khANamAM suvarNa ane mATIno saMbaMdha anAdikAlIna hovA chatAM teno aMta jIvanA svataMtra puruSArthathI thaI zake che ane eka vAra teno aMta thayA pachI punaH kadApi teno tathA prakArano saMbaMdha thato nathI. te ja rIte pratyeka jIvamAM karmano saMbaMdha anAdikAlIna che. karma pravAharUpe anAdikAlathI jIva sAthe saMbaMdhita che. tema chatAM jIva potAnA samyaka puruSArthathI teno sarvathA aMta karI zake che ane eka vAra karmano sarvathA nAza thayA pachI punaH kadApi teno saMbaMdha thato nathI. tethI mukta thayelA jIva punaH kadApi saMsAramAM janma dhAraNa karatA nathI. A rIte pratyeka jIvamAM pravAhanI apekSAe karmano saMbaMdha anAdi sAta che ane koI eka cokkasa karmanI apekSAe te sAdi-sAMta che. tethI AgamakAroe pratyeka karmanI cokkasa kAlamaryAdAnuM kathana karyuM che. karmabaMdhanA prakAraH- lokamAM rahelI karmarajamAM koI bhinnatA ke taratamatA nathI paraMtu te karmaja jyAre AtmA sAthe baMdhAya che tyAre temAM cAra bAbatonuM nirmANa thAya che. jema eka prakAranuM bhojana bhinna-bhinna dhAturUpe zarIramAM pariNamana pAme che tema karmaraja paNa cAra prakAranA baMdhathI bhinna-bhinnarUpe pariNamana pAme che. (1) pratibaMdha:- karmanI prakRti-svabhAva nizcita thavo. jJAna para AvaraNa kare te jJAnAvaraNIya karma, darzana para AvaraNa kare te darzanAvaraNIya karma. A rIte karmano bhinna-bhinna svabhAva nizcita thAya te prakRtibaMdha che. karmanI mULa ATha prakRti che ane tenI uttara prakRti 120 che. (2) sthiti badhaH- karmanI AtmA sAthe rahevAnI cokkasa kAlamaryAdA nizcita thavI te sthitibaMdha che. jema ke jJAnAvaraNIya karmanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa 30 kroDAkroDI sAgaropamanI che. A rIte dareka karmonI kAlamaryAdA bhinna-bhinna hoya che. 3) anubhAga baMdha - karmanI phaLa pradAna karavAnI tIvra-maMda zakti nizcita thavI, te anubhAga baMdha che. (4) pradeza baMdha - baMdhAtA karma pudgalono jaththo, te pradeza baMdha che. A cAra prakAranA baMdhamAM prakRtibaMdha ane pradezabaMdha yoganI zubhAzubha pravRttinA AdhAre tathA sthitibaMdha ane anubhAga baMdha jIvanA rAgadveSa rUpa kaSAyanI tIvratA-maMdatAnA AdhAre nizcita thAya che. bIjI rIte karmabaMdhanA be prakAra che- (1) dravyabaMdha (2) bhAvabaMdha. (1) dravya baMdha - rAga-dveSAdi pariNAmothI kArmaNa vargaNAnA je pugalo AtmA sAthe baMdhAya che, te kArmaNa vargaNAnA pudgalono saMbaMdha te dravya baMdha che. (2) bhAva baMdhaH- kAzmaNa vargaNAnA pagalonA saMbaMdhamAM je rAgAdi pariNAmo nimitta bhUta bane che te rAgAdi pariNAmo bhAvabaMdha che. karma AtmA sAthe baMdhAya ane kAlamaryAdA pUrNa thatAM AtmAthI judA thAya, tyAM sudhInI bhinnabhinna daza avasthAo thAya che. te daza avasthAo A pramANe che(1) baMdhaH- rAga-dveSAdi pariNAmothI kArmaNa vargaNAnA pugalonuM Atma pradezo sAthe ekameka thaI Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 406 ] zrI pannavaNA sUtraH bhAga-3 javuM, tene karmabaMdha kahe che. (2) utkarSaNa(udvartanA) -sthityanumAyoti sarSai [onmadIra] baMdhAyelA karmanI sthiti ane anubhAgamAM vRddhi thavI, tene utkarSaNa athavA uddavartanA kahe che. udayAvalikA praveza thaI gayo hoya, te karmanI sthitimAM utkarSaNa thatuM nathI. udayAvalinI bahAranI badhI ja sthitinA karmonuM utkarSaNa thaI zake che. (3) apakarSaNa(apavartanA):-sthityanumAyoniraparva [omaTasaIR]sthiti ane anubhAganI hAni eTale ke pahelA je sthiti ane anubhAgo bAMdhelA hatA, temAM ghaTADo thavo, te apakarSaNa athavA apavartanA che. samyaka jJAna, darzana, cAritra ke tapanI ArAdhanAthI sAdhaka pUrvopArjita karmonI sthitine ghaTADe che athavA sthitino ghAta kare che tene apakarSaNa kahe che. apakarSaNa ane udvartana puNya-pApa baMne prakRtionuM thAya che. (4) saMkramaNa - paraytanapAnana [madasAra] baMdhAyelI prakRtionuM anya sajAtIya prakRtiomAM pariNamana thavuM, tene saMkramaNa kahe che. jyAre AtmAnA prayatna vizeSathI eka prakRtinuM anya sajAtIya pravRtiomAM pariNamana thAya che tene saMkramaNakaraNa kahe che. saMkramaNane vipariNamana paNa kahe che. saMkramaNa prakRti, sthiti, anubhAga ane pradeza cAre prakAranA baMdhamAM thAya che. tibuka saMkramaNa- gati, jAti Adi piMDa prakRtiomAMthI vivakSita eka prakRtinA udayamAM anUdita zeSa sajAtIya ane tulya sthitivALI prakRtionuM saMkramita thaI javuM; tene tibukasaMkramaNa kahe che. dA.ta. ekendriya jIvonA udaya prApta ekendriya nAmakarmamAM anudita beindriya jAti AdinuM saMkramaNa thaIne udayamAM AvavuM. (5) udIraNAH-muMgarAno 30 lIrabApa pAvana paci (paMcasaMgraha) karmonA phaLa bhogavavAnA kALane udaya kahe che ane apakva karmonA pAcanane udIraNA kahe che. udayakALane ayogya karmonuM AtmAnA prayatna vizeSathI niyata samayanI pUrve udaya mATe udayAvalikAmAM praviSTa thavuM, udayamAM na AvelA karmone prayatna vizeSathI udayamAM lAvavA, tene udIraNA kahe che. () sattA - karmonuM AtmAmAM sthita thavuM, TakI rahevuM, tene sattA kahe che. karmo bAMdhyA pachI potAnuM phaLa ApIne AtmAthI pRthakana thAya tyAM sudhI te AtmA sAthe saMbaMdhita rahe che. te kAlamaryAdAne sattA kahe che. (7) udaya:- vyAvi nimittavazAt karmA pattapratisava: (sarvArtha siddhi) dravya, kSetra AdinA nimitte pUrvakRta zubhAzubha karmonuM paripakva thaI phaLarUpe anubhavamAM AvavuM tene udaya kahe che. karma kyAre ya phaLa ApyA vinA kharI jatA nathI. udayanA be prakAra che- pradezodaya ane vipAkodaya. baMdhAyelA karmono anyarUpe anubhava thavo arthAt je karmonA daliko bAMdhyA che teno rasa, anubhavAtI(udayamAM AvelI) anya sajAtIya prakRtio sAthe bhogavAya jAya to te karmodayane pradezodaya kahe che ane baddha prakRti svayaM potAno vipAka te ja rUpe pragaTa kare, tevA karmodayane vipAkodaya kahe che. (8) upazama - DhAMkavuM. je rIte malina pANImAM phaTakaDI nAMkhatA pANInI malinatA nIce besI jAya che uparathI pANI nirmaLa dekhAya che, te rIte karmono vipAka amuka samaya mATe dabAI jAya to tene upazama kahe che. upazamabhAva vadhumAM vadhu aMtarmuhUrta sudhI ja TakI rahe che. tyArapachI tenI avadhi samApta thatAM ja te karma punaH udayamAM Ave che. (9) nidhana :- je karmonI udIraNA ke anya prakRti rUpe saMkramaNa thatuM nathI arthAta je karmonA udayamAM udavartanA-apavartanA sivAyanA anya karaNa asara karatA nathI evA karmonA baMdhane nidhatta kahe che. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-2H karma parizIlana 407 ] (1) nikAcita :- je karmonA udaya mATe udIraNA, apavartanA, udvartanA, saMkramaNa Adi eka paNa karaNa samartha banatA nathI, je rIte karmabaMdha thayo che, te ja rUpe udayamAM Ave che, tene nikAcita karma kahe che. nirjarA - pUrva bAMdhelA karmonuM kharI javuM, te nirjarA che. nirjarAnA be prakAra che- savipAka nirjarA ane avipAka nirjarA. yathAkramathI udayamAM AvIne, zubhAzubha phaLa ApIne karmonuM kharI javuM, te savipAka nirjarA che ane karmone tapa Adi kriyA vizeSathI udIraNA dvArA udayAvalimAM praviSTa karAvI bhogavI levA ane AtmapradezothI kheravI nAMkhavA, tene avipAka nirjarA kahe che. te uparAMta pradezodayathI thatI nirjarA avipAka nirjarA che ane vipAkodayathI thatI nirjarA savipAka nirjarA che. abAdhAkAla - baMdhAyeluM karma jyAM sudhI jIvane bAdhA pahoMcADe nahIM, potAnuM phaLa Ape nahIM, suSupta avasthAmAM paDyuM rahe, te kAlamaryAdAne abAdhAkAla kahe che. abAdhAkAlamAM rahelA karmonI udIraNA thatI nathI. visayojanA - upazama ke kSAyika samyakatvanI prAptimAM anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobhanuM apratyAkhyAnI krodha, mAna, mAyA lobharUpe pariNamana thavuM, tene visaMyayojanA kahe che. ukalana - apUrvakaraNa ke anivRtti karaNa evA koIpaNa karaNa karyA vinA sajAtIya pravRtionuM sajAtIya prakRtimAM saMkramita thavuM, tene uddhalana kahe che. apUrvakaraNa:- rA: ribAmA: na pUrva apUrva je pariNAmone pUrve dhAraNa na karyA hoya, tevA pariNAmone apUrvakaraNa kahe che. anivRttikaraNa -nivRti vyAvRti ravidAse nivRttikA teDanivRtavaI (dhavalA) samAna samayavartI jIvonA pariNAmonA bheda rahita vRttine anivRtti kahe che. je pariNAmonI nivRtti thatI nathI eTale ke chuTakAro thato nathI tene anivRtti kahe che. anivRttikaraNamAM pratyeka samaye eka ja pariNAma zakya che. vedana(vedanA) -vevana vedaH je vedI zakAya, anubhavI zakAya, te vedana che. anubhavane vevanA anubhava karavAnuM nAma vedanA che. A rIte jIvanA zubhAzubha Atma pariNAmothI karmonI sthiti parivartita thayA kare che. jyAre jIvano samyaka puruSArtha prabaLa bane, jIva svarUpamAM sthira thAya, tyAre karmono kSaya thato jAya che. saMpUrNa karmono AtyaMtika kSaya thAya, tyAre te jIva janma-maraNanA paribhramaNathI sadAne mATe mukta thAya che. karma saMbaMdhita sAhitya - adhyAtma sAdhanAmAM karma siddhAMtanI spaSTatA anivArya hovAthI Agama graMthomAM aneka sthAne karma viSayaka vicAraNA che. zrI prajJApanA sUtra pada-23mAM ATha karmanI uttara prakRti, tenI sthiti, vipAka AdinuM vistRta varNana che. te uparAMta pada-24 thI 27mAM karmabaMdha ane udayano paraspara saMbaMdha, eka karmabaMdha samaye thato vividha karmabaMdha, vividha karmano udaya; eka karmanA udayamAM vividha karmono baMdha ane udaya vagere viSayonI vicAraNA che. zrI bhagavatI sUtramAM AThe karmabaMdhanA kAraNonuM spaSTIkaraNa che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM karmaprakRti' nAmanA tetrIsamA adhyayanamAM karmanI prakRti, sthiti, anubhAga ane pradeza, A cAre prakAranA baMdhanuM nirUpaNa che. gomaTTasAra ane paMcasaMgraha jevA mahAna graMthomAM karma vijJAnanI cokkasa mAhitIo upalabdha thAya che. zrI devendrasUri racita cha karmagraMthomAM karma saMbaMdhI sUkSmatamavizleSaNa che. temAM guNasthAnanA AdhAre karmonA baMdha, udaya, udIraNA, sattA AdinuM varNana che. ahIM karmagraMthanA adhAre karmonA baMdha, udaya, udIraNA AdinA koSTako ApyA che. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 408] zrI pannavaNA sUtra: bhAga-3 | |4| | | | * | | | | | | 31. | x | pariziSTa-3 - cauda guNasthAnamAM baMdha, udaya, udIraNA ane sattA cauda guNasthAnamAM mULa-uttara guNa prakRti baMdhaHguNasthAnanA | mUla | uttarazAnA darzana-vaMdanIya moha AyuSya nAma | gautra AMtarAya nAma | | prakRti prakRti viraNIya varaNIya | | nIya oghamAM% | 8 | 120 | 5 | 9 | 67. 1. mithyAtvamAM | 8 | 117 | | | 2. sAsvAdanamAM | 8 | 101 | 5. . mizramAM | 7 | 74 | 5 | 6 2 | 19 | X | 3 | 1 4. aviratamAM | 8 | 77 | 5 | 6 | 2 | 19 | 2 | 37 | 1 | 5. deza viratamAM | 8 | 7 | 5 6. pramattamAM | 8 | 3 | 5 | 2 | 11 | 1 | 3ra | 1 7. apramatamAM | 8/7 pa9/58 1/0 8. apUrvakaraNa 1| 7 | 58 | 5 | 1 | 9 | X | 31 | 1 | guNasthAna 2 | 7 | nA sAta 3| 7 | pada bhAgomAM 4| 7 | pas | 5 | 4 | 1 | 9 | X | 31 | 1 5| 7 | 5 | 5 | 6| 7 | 5 | 5 | 4 X | 31 | 1 | 7 | 7 | 26 | 5 | 4 9. anivRtti 1 bAdaranA 2 pAMca 3| 7 | 20 bhAgomAM 4| 7 | 19 | 5 pa 7 | 18 5 10. sUkSma 6 | 17 | 5 1 | X | saMparAyamAM 11. upazAMta mohamAM 12. kSINa mohamAM| 1 | 13. sayogI gu.mAM 1 | | | 56 31 | 31 | | |4| x | x| * | | -1deg1deg1deg deg deg deg deg deg deg deg deg|* | | | | | * | x| x| * | | | | | ka adA | * | 4 X | 12. lIla molamAM 1 | 1 | * * | 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x | 14. ayogI gu.mAM x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x ] Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-3: guNasthAnamAM karmabaMdha Adi 409 | da | | | | | | | cauda guNasthAnamAM mULa-uttara guNa prakRti udaya :guNasthAnonA mUla | uttara | zAnA- | darzanA- vedanIya mohanIya | AyuSya | nAma | gotra | aMtarAya nAma | prakRti | prakRti varaNIya | varaNIya oghamAM | 8 1rara 7 1 mithyAtvamAM | 8 | 117 | 5 | 9 | 2 | 26 | 4 | ja | 2 | 5 rasAsvAdamAM | 8 | 111/9| 5 | 9 | 2 | rapa | 4 | pa9 | 2 | 5 3mizramAM | 100 rara | 4 | pa1 | 2 | 5 4 aviratamAM | padezaviratamAM | 8 pramattamAM | 8. 7apramattamAM | 8apUrvakaraNamAM 9 anivRttimAM | 8 | cha | 5 | 6 | 2 | 7 | 1 | 10 sUkSma saMpa. 8 11upazAMta mohamAM 12 kSINa mohamAM 5-55 3 sayogImAM 4 | 42 | x 1 = 1 2 | jha | 1 | 38 | 1 | * 14 ayogImAM | 4 | 12/13 | 4 | TippaNa:- (1) bIjA guNasthAnamAM Agamika mAnyatAnusAra 109 prakRtino udaya. sthAvara nAma ane ekendriya jAtino udaya hoto nathI arthAt karmagraMtha anusAra ekendriyamAM be guNasthAna hoya che jyAre Agama anusAra ekendriyamAM eka ja guNasthAna hoya che. (2) ayogI guNasthAnamAM zAtA-azAtAmAMthI koIpaNa ekano udaya hoya che arthAt A guNasthAnamAM eka jIvanI apekSAe eka ane ghaNA jIvonI apekSAe te baMne prakRtino udaya hoya che. | | | | 4 | T | 4 x | 1/12 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 cauda guNasthAnamAM mULa-uttara guNa prakRti udIraNA : vedanIya mohanIya AyuSya guNasthAnonA mUla uttara jJAna- darzanAprakRti prakRti | varaNIya | varaNIya nAma 8 122 5 9 oghamAM 1 mithyAtvamAM 2 sAsvAdamAM 3mizramAM 4 aviratamAM padezivaratamAM 6 pramatta saMyata 7 apramatta saMyata 8 apUrvakaraNa - anitikaraNa 10 sUkSmasaMparAya 11 upazAMta mohanIya 12 kSINa mohanIya 13 sayogI kevaLI 14 ayogI kevaLI 8 8 8 8 8 8 F S S 5 + x 117 111 100 104 87 81 73 e 63 57 5 54-5ra 39 X p 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 X ce 9 ce 9 ce 9 S 9 S 9 S 4 X X 2 2 2 ra 2 2 2 X x X X X X x X COD 28 26 pa 22 ra 18 14 14 13 7 1 * X X X 4 4 | | | | 1 1 x X X X X X * X zrI pajJavaNA sUtra : bhAga-3 nAma 7 2 | 59 51 55 44 44 4ra 39 39 39 39 37 38 X gotra 2 ra 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 x aMtarAya 5 p 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 X X Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa-3: guNasthAnamAM karmabaMdha Adi [411 ] TV | 147 */ 148 148 cauda guNasthAnamAM mULa-uttara guNa prakRti sattA :guNasthAnonA mULa | uttara|upazama bhapaka| zA. da. | ve. mohanIya Aya] nAma | gotra | aMtarAya nAma pra. | zreNI | zreNI oghamAM | 8 148 | 0 | 0 | 9 | 2 | 28 | 4 | 1. mithyAtvamAM 148 147. 2. sAsvAdanamAM | 8 3. mizramAM | 4. aviratamAM 148 145 5. dezaviratamAM | 8 | 148 93 | 2 6. pramattamAM 7. apramatamAM 148 8. apUrvakaraNamAM | 8 || 148 148, 146, 142 9. anivRtti 1| 8 | 148 138 | 5 | 9 | 2 guNasthAnanA 2 | 8 | 148 80 nava bhAgomAM 3| 8 | 148 | nava bhAgomAM 4| 148 80 | 2 148 148 106 148 105 148 | 80 | 2 148 80 | 2 10. sUmasaMparAmAM 148 ra8ra4 | 4/ra/ 1 93/80 2 | 142 21/1 11. upazAMtamohamAM 8 || 148 ra8/24/ | 4/1 | 93/80 2 Dha] phI che | 8 || | 8 [ 20 ] 2 142 7 |101/9hyuM che /1019ddha 5 | 4 | 2 1 | 80 | 2 4 | 85 | 0 | 85 | 12. kSINa moha 13. sayogI kevalImAM 14. ayogI kevalImAM 1 | 1 | 2 | | 1 | cha | 2 | 1 - 0. 85/13/| 0 | | 8513 0 1 0 2/1 | 0 | 1 | 80/9] 1/1 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e 3 ne e gara prANa Agama batrIsInA ta sahadhyogI dAtAo : prathama Agama vimocaka: mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla paraSottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjIva jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI hirena navanItarAya saMghavI sutAdhAra muMbaI U.S.A. AkolA U.S.A. muMbaI * mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI INita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtuzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI -Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI harSA bhUpendra modI zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) suputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, suputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA haste- zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI Do. bharatabhAI cImanalAla mahetA suputra-cI. malaya, suputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtuzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendradozI haste-narendra-mInAdozI, ku. meghanA, ku. dezanA U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * . * . . * * * . * mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeDa, rU. upAsanA, ku. kIMjala mAnuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla sukhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa sukhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, saputra - zrI pArasa - riddhi turakhIyA mAtRzrI kiraNabena pravINacaMdra dozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa Dagara harane - putra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI amatI bhAI zAha zrI kizorabhAI zAha zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtRzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste - zrI rAjezabhAI bhImANI mAtRzrI kIkIbena desAI, haste - zrI kaulezabhAI-mInAbena desAI zrI aMjAbhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI puMjANI mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahenA, haste - satrI zrI kirITa-arUNA, - zrI ajaya - nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAnuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI zrI vajIbhAI zAha parivAra rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembura kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA pa Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * . . * * * * * * * * . zruta anumoda zrImatI Do. bhAratIbena - DaoN. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI haryA bhUpendra modI, zrImatI amitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI . mAtRzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA zrI mInAbena harIzabhAI desAI zrI pAritoSa Ara. zAha zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha jaina jAgRti senTara zrI mukunda Ara. zeTha zrI ketanabhAI zAha * zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrImatI guNavaMtIbena praphulacaMdra domaDIyA zruta sadasya zrI rAjeza kalyANabhAI gAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI harane - sau. hInA zaileza saMghavI, au. sonala hirena saMghavI U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA Page #483 -------------------------------------------------------------------------- Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.'' Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22 Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org