Book Title: Mallinath Charitra Mahakavya Part 02
Author(s): Saumyayashashreeji,
Publisher: Kantivijay Ganivar Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022696/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F1919 1919 19 19 19 19 [19] 19 19 S 19 Clolle zrI mallinAtha 19 thare mahAkAvyu CIPI-2 (2lIIIIE) 16 16 1G 19 NiET 19 19 1 19 19 LER C ja ' \\ \ \ \ ! 19 juidakA 'pU. mA. zrI mokyuyotizrIzA . H. 19 -: prakAzaka :4. pUjaya paMnyAsapapazrI kAMtigimyA pauipaNa jaina graMthamALA, haLavada. 19 . 19 119 19 1919 19 [19 19 19, 19 [319 319 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU.A.bha.zrI vijayavinayacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA viracita zrImallinAtha caritra mahAkAvya bhAga-2 (sAnuvAda) * pUrva saMzodhaka zrAvaka paM. haragovindadAsa tathA becaradAsa * supadezaka * vAtsalyavAridhi pUjyapAda AcAryadevezazrImad vijaya naracandrasUrIzvarajI mahArAjA * saMDalana-saMpAdana jayazizu pU. sA. zrI saumyajyotizrIjI ma.sA. * prakAzaka * sva. pUjaya paMnyAsapravarazrI kAMtivijayajI gaNivara jaina graMthamALA, haLavada Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrI mallinAtha caritra mahAkAvya sAnuvAda bhAga-2 kartA : pU.A.bha. zrI vijaya vinayacaMdrasUri ma. sA. ke pUrva saMzodhaka : zrAvaka paMDitazrI haragoviMdadAsa ane becaradAsa e sadupadezaka : pU. A. bha. zrI vijayanaracaMdrasUri ma.sA. A saMzodhaka : pU. munizrI dharmatilakavijaya gaNivara saMkalana-saMpAdana : jayazizu pU.sA.zrI saumyajayotizrIjI ma.sA. ja prakAzaka : sva. pUjya paMnyAsapravarazrI kAMtivijayajI gaNivara jaina graMthamALA, C/o. manoja pI. zeTha nyujena svITa mArTa, dhrAMgadhrA daravAjA bahAra, haLavada (sau.) 363330 prakAzana varSa : 2071, caitravada-5, AvRtti-prathama (sAnuvAda) nakala : 500 % kiMmata rU. 450/- banne bhAganI. A mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa, mo. 9825598855 na prAptisthAna che (3) devAMga ke. coksI sva.pUjaya paMnyAsapravarazrI 23-e, raMgasAgara phleTa kAMtivijayajI gaNivara pI.TI. koleja roDa jaina graMthamALA, haLavada caMdranagara ke pAsameM, pAlaDI amadAvAda-380007 (2) mayUrabhAI dave (4) dipaka jI. dozI mahArASTra bhuvana kApaDanA vepArI taleTI roDa dipALAvADa sAme pAlitANA-364270 vaDhavANa zahera(sau.)363030 (5) sarasvatI pustaka bhaMDAra phona naM. 079-25356692 hAthIkhAnA, 112, ratanapoLa, amadAvAda (1) prakAzaka Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAda tame GIGI savAyA lIdhA pUjyapAda siddhAntamahodadhi karmasAhityanipuNamati svargIya paramagurudeva AcArya bhagavaMtazrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra parama saMyamamUrti niHspRha ziromaNi pUjyapAda AcAryabhagavaMta zrImad vijaya hIrasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra vardhamAna taponidhi zAsanaprabhAvaka pUjyapAda AcAryadevezazrImad vijaya lalitazekharasUrIzvarajI mahArAjAnA sadupadezathI prastuta graMtha zrI mallinAtha caritra mahAkAvya sAnuvAda bhAga-1-2 prakAzita karavAno saMpUrNa lAbha 1. zrI zAMtibhuvana jaina saMgha-jAmanagaranA jJAnakhAtAnA dravyamAMthI tathA 2. zrI maNIbAI zrAvikA jaina upAzraya jAmanagaranA jJAnakhAtAnA dravyamAMthI A graMtha prakAzita karavAno lAbha levAmAM Avyo che tenI ame bhUri bhUri anumodanA karIe chIe. li. pU. paM. zrI kAMtivijayajI gaNivara jaina graMthamAlA haLavada Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkA ne nAnA varIyaM tavaM samarpayA"i pUjayapAda sUripremanA paTTAlaMkAra ane sUrirAmanA laghubaMdhu niHspRha ziromaNi pUjyapAda AcAryadevazazrImad vijaya hIrasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTadhararatna vardhamAnataponidhi saraLasvabhAvI pUjayapAda AcAryadeveza zrImadvijaya lalitazekharasUrIzvarajI mahArAjAnA suvinIta vineya paTTAlaMkAra gItArtha ziromaNi-mahAsaMyamIprAcIna graMthonA bhAvAnuvAdanA spezyAlisTa svargIya gurudeva pUjyapAda AcAryadevezazrImad vijaya rAjazekharasUrIzvarajI mahArAjA ! Ape mArA para karelA anaMta upakAronI smRti A trIju puSpa 1. jayatihuaNa stotra sAthe 2. madanarekhA AkhyAyikA 3. zrI mallinAtha caritra mahAkAvya sAnuvAda sAdara samarpaNa karatA dhanyatA anubhavuM chuM. - jayazizu sA. saumyajayotizrInI koTIzaH vaMdanAvalI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a19 19 19 [3]19 [19 [19 [19 [E]19 [G]19 [C]19 [G19[ ith TM it / ( 19 s I t[E TS TS TS S S SS S S SS SS 9TH che che vuiM che pache che . . ' 12 1 T = VINU = 19 fe che ' AE 19 - 19:19/119[3]19[3: 19 19 [3]19[:- 19 19[ 19[3]19[1 zI mallanAtha bhagavAna zrI bhoyaNI mahAtI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA asya zrImallisvAmicaritanAmno mahAkAvyasya praNetAraH kavicakrazakrA: kundendukIrtaya AgamagaganagaganadhvajAH zrIvinayacandrasUrayaH ke ?, kIdRzA: ?, kaM ca lokaM kadA svacaritrapAvitryeNa pAvayAMcakrivAMsa ?, iti jijJAsamAnasya jijJAsA'syaiva kAvyasya prazastipratiSThita zlokAn dRSTvaivopazAmyati; tathAhi - tamopahArI sadvRtto, gacchazcandro'bhavad bhuvi / citraM na jaladhI rAgaM, yatra cakre kadAcana // 1 // tasminnabhUt zIlagaNAbhidhAnaH sUriH samApUritabhavyavAJchaH / yatpaJcazAkhaH kila kalpavRkSazchAyAM navInAM tanute janAnAm ||2|| yatpArzvaM kila devatA tribhuvanasvAminyupetA svayaM, pUrvaprItitaraGgiteva vacasA baddhaiva kRSTeva ca / saubhAgyAdbhUtavaibhavo bhavamahAmbhorAzi kumbhodbhavaH, zrImAnatra sa mAnatuGgagaNabhRnnandyAdavidyApahaH // 3 // yasyoccaiH paripAkapezalatarAM tRptiM pradatte'GginAM, vyAkhyAparvaNi bhAratI rasavatI lAvaNyapuNyA bhRzam / etad nUnamajIrNamapyavikalaM yasyAH sukhaM nistuSaM, zrImAneSa raviprabhaH sa vijayI stAtsUpakAraH paraH // 4 // vividhagranthanirmANaviraJciruciro guruH / yo'bhUd rajoguNo naiva, nAlIkasthitimAn kvacit // 5 // zrImadaivatatuGgazailazikhare sudhyAnalInAyuSA svAyu:karmataruprapAtavazato lebhe gatistAviMSI / bhavyavrAtamana:kuraGgazamakRt tatpaTTabhUSAkaro rAmaH zrInarasiMhasUrirabhavat vidyAtrayIpAvanaH // 6 // 1. daivI 5 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nityaM yaH samitau rataH kalayate sadguptizaktitrayasAtatyaM vratapaJcavallabhalasadgandharvagarvoddharaH / zrImatpUjyaraviprabhapravikasatpaTTakSamAlaMkRtiH sAkSAdeSa narendra eva jayati zrImannarendraprabhaH // 7 // durvAraprativAdivindhyazamakRccAndre kule vizruto devAnanda iti prasiddhamahimoddAmA munigrAmaNIH / aSTavyAkaraNAmbudhIn niravadhIn zabdomimAlA''kulAn yaH svavyAkaraNaprazasticulukaizcitraM cakAroccakaiH // 8 // tacchiSyo'jani jAgarUkamahimA ratnaprabhAkhyaprabhuH paTTe zrIkanakaprabhaH pratimayA vAcaspatirmUttimAn / tatpAdAmbujacaJcarIkacaritaH pradyumnasUrinavaprItiH zrIvinayendunA tadakhilaM cAzodhayad bodhaye / / 9 / / pUjyazrIratna(?) siMhasUrisuguroH zrImannarendraprabhorAdezAd vinayAGkapArzvacaritasraSTAzayA (?) / gacchottaMsaraviprabhAbhidhaguroH ziSyo'lpamedhA api sUriH zrIvinayendureSa vidadhe mallezcaritraM navam // 10 // kSetre bhAratanAmake jinapateryAvat paraM zAsanaM (?) zasyamidaM vRSavrajaparIpoSakSamaM vardhate / etad nIradavRndasundaratanoH zrImallitIrthezituH proddAmaM rasapUracArucaritaM tAvacciraM nandatAt // 11 // ApAdayati cAtrArthe taireva nirmitasya kalpaniruktanAmno granthasya pAzcAtyaH kiyAnaMzo vizeSato dAdyam; sa cAyam "saiddhAntikazrImunicandraziSyAH prAjJA anUcAnavarA jayanti / zrIratnasiMhAhvayasUrimukhyA yacchiSyalezo vinayendusUriH // 1 // zrIvikramAt tattva-guNe-nduvarSe (1325) cUAdi vIkSya svagurormukhAcca / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtvA'naghaM paryuSaNAbhidhAne kalpasya kiMcid vidadhe niruktam" // 2 // kiJca, zrIdharmavidhigranthavRttividhAyakAH zrIudayasiMhasUrayo'pyetAnevAcAryavaryAn mahAkavitvena granthazodhakaziromaNitvena ca prakhyApayanti, tathA ca dharmavidhiprazasti: "sa zrImANikyaprabhagurusevI svagurubandhusaMmatyA / AcArya udayasiMhazcakre zrIdharmavidhivRttim // 11 // zrImatpUjyaraviprabhamunipatipadakamalamaNDanamarAlaH / vRttimazodhayadenAM mahAkavivinayacandrAkhyaH // 12 // yA zAsanapuSTiparA jananIvad bhavyasaMtatiM pAti / sA zrIzAsanadevI zivatAtirbhavatu saMghasya // 16 / / rasa-maGgala-sUrya(1286)-mite varSe zrIvikramAdatikrAnte / cakre candrAvatyAM vRttiriyaM saMghasAnnidhyAt // 17 // " ebhiH sakalaiH pramANaireSAM sUrivarANAM samayo dvAdazazatAbyAdibhUtastrayodazazatAbdyantabhUtazceti nitarAM nizcIyate / sarasaM samupavarNitaM cAtra gaganakusumAyamAnamanomanorathalakSajalasaMkulaM dambhastambhAnekanakacakracakravAlabalaprabalaM duHkhAtmanaikaduSkaramakaraprakaraprapUritaM mithyAhaMkArAkArabhUribhUdharAdhRSyakUTavikaTaM sarvatra duryodhakrodhaprasarpatsarIsRpasarpaNabhISaNamanAdigabhIrApArasaMsArapArAvAraM saMzoSya, saMbhUSya ca svaM nikhilanirmalalokA'lokalokinyA vijJAnazriyA, pratiSThApya ca sakalalokA'mitahitAvahaM saMsArottArakaM tIrtham, pratibodhaya ca gADhamithyAtvanizAnidrAvazIbhUtaprabhUtabhUtagaNAn, uttArya ca kAMzcana saMsArasAgarAt, prApayya ca pravarazivanagaranikaTam, paramAmanazvarImitaradevadavIyasIM garIyasI padavI prAptAnAM zrImallisvAmijinezvarANAmAmUlacUlamadabhrapApAbhradhavitraM puSkarAriSTamalalavitraM nisargaguNagaNapavitraM caritram / antarbhAvitAni cAtra zrImallimitraSaTkakathAnakAni / anyA api lokaprabodhavidhAyinyo baDhyaH kathAzca Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAvarNitAH / tatra tatra cAnurUpaM sundaraM sakalarasAvarSi saMvarNanamapi pAThakahRdayakozapravezaM prApitam / samAvezitAni cAtra mahAkAvyanikhilalakSaNAni / iti sarvaireva prakArairayaM caritagranthaH caritagrantheSuttamaM sthAnaM lambhitaH / ime cAcAryapUjyA anyAnapi kalpanirukta-zrIpArzvacaritaprabhRtIn granthAn jagranthuH, vyazUzudhaMzca dharmavidhivRttipramukhAnalpagranthAn / eteSAM ca sUrivarANAM granthagranthitRtvaM granthazodhakatvaM cedamubhayaM tadapUrvAdUSya-vaidUSya-lokApakArakatvA'nyathAnupapadyamAnaM teSAM paramakAruNikatvaM sakalazAstraniSNAtatvaM ca spaSTaM niSTaGkayati / saMzodhakAzcAsya zodhakaprakANDatAM gatAH zrIpradyumnasUrayaH, yeSAM 1. yadAha dharmakumArapaNDitaH svIye zAlibhadracaritre pratiprakramam "zrIzAlicarite dharmakumArasudhiyA kRte / zrIpradyumnadhiyA zuddhe" antyaprakrame ca "iyaM kathA vRddhakumArikeva sadUSaNA bhUSaNavarjitA''sIt / pradyumnadevasya paraM prasAdAd babhUva prANigrahaNasya yogyA" // 153 // teSAM ca zrIvinayacandrasUrikRtaM zrImallinAthamahAkAvyam, zrIprabhAcandrAcAryaviracitaM zrIprabhAvakacaritram, zrIdevendrasUripraNItaH zrIupamitibhavaprapaJcakathAsAroddhAraH, zrIratnaprabhasUrivihitA zrIkuvalayamAlAkathA, zrIbAlacandrasUrinirmitA zrIupadezakandalITIkA zrIvivekamaJjarITIkA, zrIudayaprabhasUriracitA upadezamAlAkarNikATIkA cetyAditAtkAlikabahugranthAnAM saMzodhakatvena granthasaMzodhananaipuNyam, zrIsamarAdityasaMkSepAdeH svatantraM saMvidhAnena ca zAstravaizAradyaM ca sutarAM pratItam / ye punastadAnIntanAcAryaibADhaM saMmAnitA babhUvurityapi zrImAnatuGgAcAryaviracitazrIzreyAMsanAthacaritrAntargatena "ziSyaH zrIkanakaprabhasya sukaviH zrIbAlacandranujo jyAyAn zrIjayasiMhataH pratibhayA zrIvastupAlastutaH / asmadgotramahattaraH kaviguruH pradyumnasUriprabhuvidvadavRndakavitvazodhanadhano granthaM mudA'zodhayat" // 1 // iti padyena vyaktamAvirbhavati / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zodhananaipuNyaM bahavaH kavikuJjarA vyAvarNayAMbabhUvAMsaH / ato'pi caritamidaM vizeSeNa mahattvamacakalat / etasya zrImallicaritasya pustakacatuSTayamAvAM prAptavantau, tadarthaM ca tadarpayitRn nAmagrAhamabhivandAvahe 1. zrImallicaritamasmadgurUNAM zrIzAstravizAradajainAcArya zrIvijayadharmasUrINAM zuddhadezyam / 2. zrImallicaritamasmadgurUNAM puNyapattanasthaDakkanakaoNlejAkhyapustakAlayasya, nAtyazuddham / 3. zrImallicaritamasmadgurUNAM munimohanalAlajipustakAlayasya, azuddham / 4. zrImallicaritamasmadgurUNAM stambhanapurasthadharmazAlAbhidhabhANDAgArasya, apUrNam, zuddhaprAyaM ca / tadevaM pustakacatuSTayamAzritya saMzodhitam, tatra tatra pAThAntaritaM ca cittAhlAdakamidaM caritaM sakarNA nijavimalanetrasannikarSAd nAyayantu svIyanetre pAvitryam / paThitvA caitat tyajantu kapaTanATakapATavapaTaM paTavaH, munayazca lokayantu karmanarapativaicitryam, mucyatAM ca sakalo lokaH, utsAhayantu cAsmatparizrAntim, saMzodhayantu sUcayantu ca matimAndyasahabhUni dRgdoSahetUni sIsakAkSarayojakajAtAni ca dUSaNAni haMsantaH samantataH santaH / asya ca mudraNAdivyayadAtuH paramodAra zrI zreSThipravaragokulabhAitanujanuSo vadAnyavareNyasya zrIzreSThivaramaNilAlasya paramaM dhanyavAdaM samarpayAvaH / iti 9 nivedayato haragovinda - becaradAsau / Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivara nAme ya have" - vijaya naracaMdrasUrIzvarajI ma. sA. samasta vizvano uddhAra karavAnI prabaLa bhAvanAnA pratApe trIjAbhave zrI tIrthaMkara nAmakarmanI nikAcanA karIne Arhatya lakSmIne prApta karanArA ane tenA prabhAve vizvamAM suvizuddha mokSamArganuM prakAzana karanArA zrI tIrthaMkara bhagavaMto jagatamAM jayavaMtA varte che. zrI tIrthaMkara devoe A jagatanuM zreSThamAM zreSTha vyaktitva che. AdhyAtmika kSetre sarvathI zreSThatA dharAvanArA te puNyavaMta AtmAonI karmanA audayikakSetre paNa zreSThatA sahajarUpe ja hoya che. zrI tIrthaMkaradevano AtmA paNa eka vakhata to ApaNA saunI jema saMsAramAM rakhaDato ja hato. anAdikALathI viziSTa prakAranA dazaguNabIjakone antarbhUta rIte dharAvanAro paNa te mahAn AtmA jyAM sudhI samyagdarzana guNane pAmato nathI tyAM sudhI tenI koI vizeSa prakAre gaNanA karavAmAM AvatI nathI. zrIzAstrakAra bhagavaMto pharamAve che ke AtmA jayAre darzanamohanIyano kSayopazama sAdhI samyagdarzanane prApta kare che. tyAre ja tenA guNo kharA arthamAM guNa kahevAya che. tyAre ja teno dharma AtmasAdhaka dharma bane che. ane tyAre ja temanA bhavonI gaNanA cAlu thAya che. samyagdarzanaguNa saMsArane TUMkAvavAnI adbhuta tAkAta dharAvanAro guNa che. tethI samyagdarzanane pAmelA jIvo bahulatayA alpa saMsArI ja hoya che. tethI zrI arihaMta paramAtmAno AtmA paNa jyAre samyagdarzana pAme che, tyAra pachI 10 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teonA bhavanI gaNanA zarU thAya che. vartamAna covIzImAM thayelA sattara zrI arihaMta bhagavaMto to samyakta prApta karIne traNa ja bhavamAM mokSe padhArI gayA hatA. tAraka evA je AtmAonI bhavasthiti lAMbI hatI tevA sAta paramAtmAonA bhavo thoDA vadhu thayA hatA temAM paramAtmA zrI mahAvIra devanA 27 bhava je sauthI vadhu hatA. sAmAnya jIvonA samyakta karatAM zrI tIrthaMkara paramAtmAnA jIvonuM samyakta zreSTha koTinuM hoya che. tethI tene varabodhi tarIke oLakhavAmAM Ave che. anya jIvonuM samyatva mukhyatve AtmatAraka hoya che. jayAre zrI arihaMta devonuM samyakta AtmatAraka thavA sAthe agaNita bhavyAtmAone tAravA mATe ja sarjAyeluM hoya che. AvA varabodhi samyaktane pAmyA pachIthI kramazaH AtmavikAsa sAdhatAM sAdhatAM teo jayAre chellA bhavamAM pahoMce che. tyAre temanuM jagaduddhAraka vyaktitva pUrNapaNe khIlI uThatuM hoya che. kharekhara zrI arihaMta bhagavaMtonA nAma smaraNano paNa apUrva mahimA hoya to pachI bhagavaMtanI stavanA ke bhagavaMtanA jIvananA Alekhanano to kevo anero mahimA-prabhAva hoya? Aja kAraNe zAstrakAra mahAmanISI zrI siddhasenadivAkarasUrIzvarajI mahArAjAe kalyANamaMdira stotramAM jaNAvyuM che. "he prabho ! acijya mahimAvALuM ApanuM stavana to dUra raho, ApanuM nAma paNa jagatanuM rakSaNa karanAruM che. bhayaMkara tApathI musApharane garamImAM pAsarovaranI bhInAzavALo pavana paNa AnaMda pamADe che." AvA paramAtmAnuM mAtra nAmasmaraNa paNa bhavobhavanA saMcita Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApakarmono nAza karavA zaktimAna che. sAmAnya rIte koIpaNa vyaktine sAruM jIvana jIvavAnI zreSTha kaLA caritra graMthomAMthI maLatI hoya che. uttama jIvana jIvI gayelA puNyAtmAonA jIvanane AMkha sAme rAkhavAmAM Ave to vyakti pote paNa uttama jIvana banAvI zake che. caritra graMthomAMthI lAyaka vyaktine ghaNI ghaNI preraNA prApta thAya che. AvA caritromAM paNa zrI tIrthakara bhagavaMtanuM caritra ati uttamakoTinuM hoya che. teo nizcitapaNe-pUrNapaNe AtmaguNono vikAsa sAdhI jagaduddhAraka bananArA parama AtmAo hoya ema jarUrathI karI zakAya che. teonuM jIvanacaritra eTale akhUTa preraNAno strota. pUrvanA zrI zIlAMkAcArya zrI hemacandrAcArya Adi aneka mahApuruSoe "cauppanna mahApurusa cariya" zrI triSaSThi zalAkApuruSa caritra mahAkAvya Adi aneka caritro banAvyA che. jemAM zrI jJAtAdharmakathAMga nAmanA chaThThI AgamasUtrane AdhArabhUta banAvIne AcArya zrI vinayacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe aneka rIte adbhuta evA zrI mallinAthacaritra mahAkAvyanI racanA karI che. te caritra kula ATha sargamAM maLIne 4344 zloko thAya che. mahAkAvyanA lakSaNo paNa AmAM saMpUrNapaNe jovA maLe che. ATha-ATha sarganA vistAramAM phelAyeluM A caritra vItazokAnagarImAM baLarAjAnA rAjayamAM zrIratnacandra muninI pAvana padharAmaNIthI zarU thatuM ane zrImallinAtha prabhunA parivAra ane nirvANa kalyANakanI ujavaNIthI pUrNatAne pAmatuM atirocaka A kathAnaka che. ATha sargamAM zloko anukrame - 1-576, 2-670, 3-257, 4-207, 5-332, 6-pa61, 7-1158, 8-583 12 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 4344. ATalA vistAramAM patharAyelA A caritramAM ThAmaThAma upadezAtmaka mahAvAkyo, prasaMgane anurUpa kathAo temaja prasaMgane anurUpa upamA-alaMkAra-lAlitya-bhASA sauSThava-zabda lAlitya AdithI bharapUra che. dareka sargano sAmAnya paricaya A mujaba che. savizeSa to anukramaNikA jovAthI khyAla Avaze. prathama sargamAM - zrI ratnacaMdramuni potAnI kathAdvArA baLarAjAne vairAgyavAsita kare che vacamAM namaskAra mahAmaMtranA zravaNano anero mahimA batAvI te vAtane puSTa karavA gaMdhAra nAmaka zrAvakanI kathA darzAvI che. jUnI AvRttimAM zloka naM. 231- be vAra bhUlathI naMbara apAyela te AmAM sudhArela che. bIjA sargamAM - potAnA putrane rAjagAdI maLe ane pote rAjamAtA bane, AvA aramAnone kAraNe sAvakImAtA zokyanA putra upara kevA prakArano gaMbhIra Aropa mUke che ! te batAvI strIcaritranI gahanatAnuM sAruM evuM varNana karyuM che. zloka naM. 132mAM eka akSara ghaTato hovAthI "tuM" umerela che. gujarAtI bhASAmAM vaparAto bakarI zabda verImiva - 326, vikSarI (saM.7-79) zabdapaNa ahi maLe che. "daDhaprahArI" brAhmaNaputra hovAthI te avadhya che. te vAta paNa ahiyA maLe che. baLarAjAnI dIkSA bAda mahAbalakumAra rAjA bane che. anyaanya dezanA cha rAjAo sAthe kalyANamaitrIno kola karAra kare che. nyAya-nItipUrvaka rAjaya zAsana karatA karatA ekavAra nagaramAM padhArelA zrI varadharmAcAryanI dezanAzravaNanA pratApe vairAgyavAsita banI potAnA putra baLabhadrane rAjagAdIe besADavA zreSTha jyotiSIne bolAve che. te prasaMge jyotiSazAstranI prAsaMgika Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suMdara vAto batAvI che. ane chae mitro sAthe paMcamuSTi loca karI saMyamadharmano svIkAra kare che. trIjA sargamAM :- gurubhagavaMta sAthe vihAra karatA karatA jJAnAdino abhyAsa karatA karatA anukrame gItArtha banyA. guvajJAthI chae munivaro sAthe vicaratA vicaratA mahAbala rAjarSi putranI rAjadhAnImAM padhAryA. mahAbalamuninI vairAgyajanaka, upamitinI zailImAM varNavelA saMsAranagaramAM vasatA karmapariNAma rAjA ane cAritradharmarAjAnA saMbaMdhavALI dhamadazanAnA pratApe baLabhadra rAjAe bAravrata svarUpa gRhastha dharmano svIkAra karyo ne mAsakalpAne sAte munivaroe tyAMthI vihAra karyo. teo sAtee samAnatapa karavAnI pratijJA karelI paraMtu mahAbalamunie vadhu tapasvI dekhAvAnI icchAthI mAyA karI pariNAme chaThe-sAtame guNaThANethI patita thaI mithyAtva guNaThANe gayA - strIvedano baMdha karyo. "savI jIva karuM zAsana rasI"nI bhAvanApUrvaka vIzasthAnaka mahAtapanA vIze padanI apUrva ArAdhanA karavA dvArA zrI tIrthakaranAmakarmanI nikAcanA karI 84 lAkha pUrvanA AyuSyane pUrNa karI antima sAdhanA karIne sAte munivaro trIjA vaijayaMta nAmanA anuttaramAM utpanna thayA. cothA sargamAM - jaMbUDhIpa-dakSiNa bharatakSetramAM videha dezamAM mithilA nagarImAM kuMbha naresaranI paTTarANI zrI prabhAvatI devInI kukSine viSe strIpaNe avataryA. te samaye badhA ja indroe svapradarzanano phaLAdeza karyo. namuskurNa sUtra dvArA paramAtmAnI stavanA karI. mauna ekAdazInA zubhadivase zrI mallinAtha prabhuno janma thayo Indroe meruparvata upara janmakalyANakanI bhavya ujavaNI karI prAtaHkAle kuMbharAjAe anupama janmotsavanI ujavaNI karI. 14 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIlavarNA ne pAMtrIza dhanuSyanI kAyAne dharatA prabhujI bAlyAvasthA oLaMgI yauvanAvasthA pAmyA. paramAtmAnA rUpa vaibhavanA adbhuta varNana dvArA sarganI samApti karavAmAM AvI. pAMcamA sargamAM - pUrvabhavanA chae mitrarAjAonuM alagaalaga dezamAM rAjaputra tarIke avataraNa. ane badhA svapitRpade rAjA thayA. judA-judA nimitta pAmIne chae rAjAoe zrI mallikuMvarInI kuMbharAjA pAse dUto dvArA mAMgaNI suvarNanI putaLIAhAra kavala prakSepa dvArA mallikumArIno chae rAjAone pratibodha - atte teoe cAritra grahaNanI bhAvanA vyakta karI - zrI mallikumArIe 300 strIonA AMtara parivAra ane 300 rAjAonA parivAra sAthe mauna ekAdazInA puNyadivase saMyama dharmano svIkAra karyo. ane te ja divase cAra ghAtikarmo khapAvI kaivalya lakSmInI prApti-indro-devo dvArA samavasaraNanA maMDANa, prabhu sAdhvIjIonI parSadAmAM rahetA. gaNadhara bhagavaMto divase dUrathI ja namana-vaMdana karatAM - e mitra rAjAonuM Agamana. chaThThA sargamAM - zrI mallinAtha prabhunI amogha dezanAmAM samyakta sahita zrAvakadharmanA bAravratanuM kathAnako dvArA varNana - A sargamAM samyagdarzana upara nala-damayaMtInI abhuta kathA kahI che. damayaMtIne pitAnA ghare ja nirvANI devI dvArA bhAvI jinezvara zrI zAMtinAtha prabhunI pratimA arpaNa-trikALa pUjA-svayaMvara maMDapa dvArA nalarAjA sAthe pANigrahaNa-jugAranA vyasana dvArA nale rAjya gumAvyuM. vanavAsa-damayaMtIno tyAga-damayaMtIne dhanadeva nAmaka sArthavAhano bheTo thayo tyAM zrI mallinAtha prabhunI pratimAnA darzana-praznakathana-dharmaguptAcArya pAse sAMbhaLavA malyuM ke tame zrI mallinAtha prabhunA tIrthamAM prasannacaMdra rAjA banIne mokSe jazo 15 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI te prabhunI trikALapUjA (301 thI 307) pitA deva dvArA nalanuM kujIkaraNa. nale zuMzumArapuramAM zrI naminAtha prabhunA caityanA darzana karyA. atte aneka duHkhone veThavApUrvaka zvasuragRha banneno meLApa-ityAdi vAto vistArasahita batAvI che. sAtamA sargamAM - vistAranI dRSTie sauthI moTA A sargamAM zrAvakanA bAravratanuM varNana batAvyuM che temAM. pahelAvrata upara :- sudattazreSThi putranI kathA che te zrIcaMdraprabha svAmI pAse dIkSA laI cothA devaloka jaI pachInA bhAvamAM mokSe padhAryA. bIjA vrata upara - jaMbUdvIpanA airAvatakSetramAM thayela talacora saMgamanI kathA prabhue batAvI che. pAMcamA vrata upara :- zrI mallinAtha prabhunA kALamAM thayelA bhogadatta-sudattanI kathA che atte banne jaNa prabhujI pAse dIkSA grahaNa karI suMdara saMyama jIvana jIvI mokSe padhAryA. chaThThA vrata upara :- puSparAvartana airAvata kSetramAM thayelA vilAsI mitrAnaMdanI kathA che. avAMtara kAmalatA gaNikA jevI gaNikAnI kathA che. pati pAsethI rAjA apaharaNa kare che teNInI rAjAne mArI pati pAse jAya che tyAM sarpadaMzathI pati mRtyu pAme che. ane paradeza jatA acAnaka vezyAne tyAM AvatA zreSTha gaNikA bane che. temAM potAno ja putra acAnaka AvatA tenI sAthe bhoga bhogave che khabara paDatA ja putra agnizaraNa svIkAre che. pote agnizaraNa svIkAravA chatA na maratA bharavADanA hAthamAM Ave che anne bharavADaNa bane che. karmanI gati kevI vicitra hoya che tenuM tAdaza udAharaNa che. 16 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamAvata upara :- lobhanaMdInI kathA che vacce avAMtara kathA tarIke A. zrI ajitaprabhasUri kRta zAMtinAtha caritramAM AvatI ratnacUDa jevI kathA che. anItipure gamana-vaMcaka (Thaga) lokonA hAthamAM anne gaNikAnA vacane dhana pAchuM meLave che. tevI kathA AmAM batAvI che. ane svarodaya zAstranuM suMdara varNana karyuM che. dazamA vrata upara - dhanasenanuM kathAnaka che. temAM vacce avAMtara kathA tarIke caMdrayazAnuM navabhavanuM caritra batAvyuM che. paraMtu bhavonI gaNanA karatA sAta ja bhava thAya che. temAM kahyuM che ke duSTa devIdevatAo jinapratimA pAse rahI zakatA nathI. - zlo. 880 agyAramAM vrata upara :- zrI mallinAtha prabhunA samayamAM thayelA zikharasena rAjAnI kathA che. te pUrvanA bhIlanA bhAvamAM mArga bhUlelA munivara pAsethI dharmazravaNa karI pauSadhavratanI nirmaLa ArAdhanA karatA hatA, ekavAra siMhano upadrava thayo chatAM DagyA vinA samAdhithI mRtyu pAmI zikharasena rAjA thayA tevuM jANatA ja prabhujI pAse saMyamadharmano svIkAra karI antakRta kevalI banI mokSe padhAryA. sarvAnta prabhujInA mAtA-pitA-cha mitra rAjA badhAe dIkSA svIkArI prabhu pahelA ja chae mitrarAjAo mokSe padhAryA. bhiSa Adi 27 gaNadharo-caturvidha saMgha-zAsanarakSaka yakSa-yakSiNInI sthApanA karI prabhujI bhavyajIvo upara upakAra kAje pRthvItalane viSe vihAra karavA lAgyA ityAdinA varNanapUrvaka sarganI parisamApti. AThamA sargamAM - nAmamAtrathI Astika bAkI pradezI rAjAnI jema nAstika evA rAjAnA caMdrapuranagaramAM pRthvItalane pAvana 17 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA karatA prabhujI padhAryA. prabhu sAthe AtmAdi viSayaka ghaNI praznottarIne anne bhAvathI Astika rAjA banI prabhujI pAse 700 rAjaputro sAthe zramaNadharmano svIkAra kare che tyAM ja zAlmalI gAmano kaTha nAmaka kheDUta kAmakuMbha pAmavAthI garvita banI svajano AgaLa mastake laI nAca karatA te nAza pAmyo. tyAM paramAtmA AvelA jANI zrI mallinAtha prabhu pAse sAcA kAmakuMbha samAna zramaNadharmane pAmI AtmakalyANa sAdhyuM. hastinAgapuramAM kheDUta evo devapALa gAya-bheMsa carAvatA tene paramAtmAnI pratimAnA darzana thayA. da22oja jala-dUdha-puSpapUjA kare che devo dvArA karAyelI parIkSAmAM pAsa thatA ante te rAjA banyo. prabhujIe tene pratibodhI saMyamadharmane pAmI AtmazreyaH sAdhyuM. to prabhujIe eka abhimAnI brAhmaNane cilAtIputranA dRSTAMta dvArA pratibodhI sanmArge vALyo. zvetAMbI nagarImAM krodhAviSTa 300 tApasone prabhujIe caMDadrAcAryanI kathA kahIne pratibodha pamADyA. tyAMthI madirAvatI nagarImAM srIlaMpaTa yazazcandra rAjAne zaMkharAjAnA putra kuladhvaja rAjakumAranI kathA kahevA dvArA pratibodhIne 5000 rAjaputro sAthe dIkSAdharmane prApta karAve che. Ama aneka bhavyajIvone pratibodha karatA karatA pRthvItalane pAvana karatA karatA antima samaya jANIne prabhujI zrI sammetazikharajI mahAtIrthe padhArI eka mAsanuM mahAsaNa karI cAra aghAtI karmono nAza karI janma-jarA-maraNathI rahita Adi anaMta sukhamaya zAzvatapadane pAmyA. AsanakaMpathI prabhujInA nirvANakalyANakane jANI 64 indro AvIne prabhujInA dehano vidhipUrvaka agni saMskAra karI naMdIzvara 18 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpe nirvANakalyANaka nimitta aSTAhnikA mahotsava ujavI sI pota-potAnA sthAne gayA. prAnta graMthakAre savistRta prazasti ApI che. te aMgeno paricaya "zeSa-vizeSa" mAM Apela che. munizrI dharmatilaka vijayajI gaNie A graMthanuM saMzodhana karyuM che. to sA. zrI saumyajyotizrIjIe saMkalana-saMpAdana karyuM che. te ubhaya dhanyavAhArda che. prAnta A caritragraMthanA vAMcanamanana dvArA vairAgya pAmI samyagdarzana-samyajJAna-samyak cAritrane pAmI kramazaH ApaNe sau vahelAmAM vahelA paramapadanA bhoktA banIe eja zubhAbhilASA. vi. saM. 2071 phAgaNa vada-8, soma tA.14-3-2015 vasaMtakuMja-pAlaDI amadAvAda paramagurudeva kalikAlanA dhannA aNagAra pUjyapAda paMnyAsapravarazrI kAMtivijayajI gaNivarano vineya A.vijaya naracaMdrasUri Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSa-vizeSa - vijaya municandrasUrIzvarajI ma. sA. "vikrama saMvata 128panA arasAmAM zrI pArzvanAtha caritrAdi vizati (20) prabaMdhanA kartA AcArya zrI vinayacaMdrasUri vidyamAna hatA. temano "kavizikSA" nAmano kAvyasAhitya para racela (vinayAMka) graMtha tADapatra para pATaNa bhaMDAramAM vidyamAna che. te kavi temAM kahe che ke zrI bappabhaTTI gurunI vANImAM kavizikSA karIza. natvA zrIbhAratI devI, bappabhaTTIguro girA / kAvyazikSA pravakSyAmi, nAnAzAstranirIkSaNAt // zrI bappabhaTTasUri kAvyazaikSa kahevAtA hatA ane temanI racelI kAvyazikSAno zrI vinayacaMdrasUrie potAnA graMthamAM upayoga karelo haze. prastuta zikSAmAM te vakhatanA 84 dezonI mAhitI Apela che. te paikI surASTra navahajAra gAmano, lATadeza ekavIza hajAra gAmano, gUrjara deza sittera hajAra gAmano vigere jaNAvyuM che. prAyaH A vinayacaMdrasUrie vi. saM. 1286mAM zrI mallinAtha caritra mahAkAvya racyuM ne A. zrI udayasiMhasUrie racelI dharmavidhi vRttine sudhArI hatI." (564 jaina sAhityano saMkSipta itihAsa peja-268) zrI mallinAtha caritra (vi. saM. 1286) AnA kartA "candra gacchanA A. zrI vinayacandrasUri che. eTale ke A. zrI raviprabhasUri ke pachI A. zrI ratnasiMhasUrinA ziSya thAya che. emaNe zrI munisuvratasvAmI caritra ane zrI pArzvanAtha caritra 20 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racyAM che. keTalAkanA mate vi. saM. 1250nA arasAmAM vIzaprabaMdho racanAra ane kavizikSAnA praNetA te ja A A. zrI vinayacaMdrasUri (jinaratnakoSa vi-1, pR. 303mAM) A AcArya zrI vinayacaMdrasUri A. zrI devAnaMdasUrinA ziSya A. zrI ratnaprabhasUrinA ziSya A zrI pradyumnasUrinA ziSya kahyA che. vizeSamAM ahi kahyuM che ke A AcArya zrI vinayacaMdrasUri te zrI pArzvanAtha ane zrI munisuvratasvAmI caritra temaja vi. saM. 1474mAM zrI AdinAtha caritra racanArA A. zrI vinayacaMdrasUri hovAno ghaNo saMbhava che. prastuta A. zrI vinayacaMdrasUrie nimnalikhita kRtio racI che. (1) kalpanirukta (2) kAlakAcArya kathA (3) dipAlikAkalpa (4) zrI neminAtha catuSpAdikA (5) upadezamALA kathAnaka chappaya. chellI 4-5 naMbaranI kRtio gujarAtImAM che. - A. zrI vinayacaMdrasUrie A zrI mallinAtha caritra mahAkAvya zrI jJAtAdharmakathAnA AdhAre yojyAnuM kahyuM che. A "vinaya' aMkathI aMkita ane A. zrI pradyumnasUri dvArA saMzodhita kAvyamAM ATha sarga che. emAM anukrame zlokonI saMkhyA nIce mujaba che. 1-576, 2-670, 3-257, 4-207, 5-332, 6-561, 7-1158, 8-583 = 4344 graMthAgra che. A kRtimAM davadantInuM arthAt nalarAjAnI patnI damayaMtInuM jIvanacaritra AlekhAyuM che. samAnanAmaka kRtio zrI mallinAtha caritra nAmanI kRti nimnalikhita vyaktioe paNa racI che. kavi paMpa, digaM. bhaTTAraka prabhAcaMdra, vijayasUri, zubhavardhana A chellI kRti hIrAlAla haMsarAja taraphathI vi. saM. 1982mAM 21 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chapAI che. digaM. sakalakIrtinI kRti kalakattAthI vi. saM. 1979mAM jinavANI pracAraka kAryAlaya dvArA prakAzita thaI che. enI eka hAthapothI vi. saM. 151pamAM lakhAyelI maLe che. A paikI paMpa, digaM. prabhAcaMdra, ane sakalakIrtinI kRtione "zrImallinAtha purANa" paNa kahe che. nAgacandra paNa zrI mallinAtha purANa racyuM che. (jaina saMskRta sAhityano Iti. khaMDa-2, pra-18, 5-15) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19mAM zrI mallinAtha prabhuno saMkSipta paricaya mAtA - prabhAdevI pitA - kuMbharAjA garbhakALa - 9 mAsa 7 divasa janmanagarI - mithilA janma nakSatra - azvinI janmarAzI - meSa laMchana kuMbha-kaLaza zarIra - 25 dhanuSya AyuSya - 55OOO varNa - nIla (lIlo) keTalA sAthe dIkSA-300 sAthe dIkSAnagarI - mithilA dIkSAvRkSa - azokavRkSa dIkSAtapa - aThThama prathama pAraNuM - khIrathI keTalA divase - traNa divase pAraNA dAtA - vizvasena chAsthakAla - 1 divasa kevalajJAna sthaLa - mithilA kevalajJAna tapa - aThThama gaNadharo - 28 sAdhvIjI - pa5,000 sAdhu - 40,000 zrAvikA - 3,70,000 zrAvaka - 1,83,000 avadhijJAnI - 2200 manaHparyavajJAnI - 1750 kevaLajJAnI - 2200 caudapUrvI - 668 yoni - azva gaNa - deva zAsanayakSa - kuberayakSa zAsanayakSiNI - vairuTyAdevI prathama gaNadhara - bhiSapha Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama sAdhvIjI - baMdhumatI mokSasthala -zrIsametazikharajI mokSatapa - 30 upavAsa mokSAsana - kAyotsargAsana bhava saMkhyA - 3 mokSa parivAra - 5OO gotra - kAzyapa vaMza - ikvAku samavasaraNanI uMcAi-12 gAu nirvANa aMtara-54 lAkha varSa cyavana kalyANaka - phAgaNa suda-4 janma kalyANaka - mAgasara suda-11 dIkSA kalyANaka - mAgasara suda-11 kevalajJAna kalyANaka - mAgasara suda 11 mokSa kalyANaka - phAgaNa suda-12 | bhoyaNI tIrthAdhipati zrI mallinAtha svAmine namo namaH | zrI Iijana stuti saMsAra graha sahuthI bhayaMkara, koI tasa tole nahi jenI panotI nA uThe, beThI anaMtakALathI karuNA karI prabhu mAharI, e graha dazA nivArajo dharuM dhyAna mallijina caraNamAM, hRdayamAM AvI vaso che. 24 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - .. . . . . , , , * * * * * * * * * *** 3 O 549 anukramaNikA | Apa ! kyAM zuM jozo ? sarga-6 vigata saMdarzita kathAnakanuM digdarzana ........ 429 prabhunI samyaktaviSayaka dezanA ane davadantInI savistRta kathA ....... 430 sarga-7 saMdarzita kathAnakanuM digdarzana ....... prabhunI dezanAmAM bAravratanuM varNana kramazaH pahelA vrata upara sudattanI kathA ......... bIjA vrata upara subaMdhunI kathA .......... ......... trIjA vrata upara talakhAu saMgamanuM daSTAMta ............ cothA vrata upara sudarzana zeThanI kathA ........... pAMcamA vrata upara bhogadatta-sudattanI kathA ................ chaThThI vrata upara mitrAnaMdanI kathA ............. dharmadhara rAjAnI avAMtara kathA kAmalatA vezyA jevI sAvitrInI kathA sAtamA vrata upara bhIma-bhImasenanI kathA ....... rAtribhojananA doSo . AThamA vrata upara anItipura-ratnacUDa jevI lobhanaMdInI kathA ... 695 papa1 ra pa63 ra che ra i MP jI S 58 UP *******. 661 683 689 25 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ........ 705 ........ ........ tArAcaMdazeThanI avAMtara kathA .......... 695 svarazAstranI adbhuta vAto ........... navamA vrata upara caMdrAvatasaMka rAjAnI kathA ............. dazamA vrata upara dhanasena zeThanI kathA............. caMdrayazAnI avAMtara kathA .......... agyAramAM vrata upara zikharasenanI kathA .......... vijayadharma rAjAnI avAMtara kathA ............ ....... 739 pauSadhavratamAM siMhe karelo upasarga ........ 746 bAramA vrata upara caMdanabALAnI kathA .......... ........ 750 kuMbharAjAnuM mahAbhiniSkramaNa. ubharIjA mahAbhArkamI .*************************** ........ 783 cha mitronuM mahAbhiniSkramaNa prabhunA 27 gaNadharo-zAsanasthApanA .. sarga-8 saMdarzita kathAnakanuM digdarzana .......... 790 prabhunuM caMdrapuranagare Agamana.. .............. 792 Astika nAme nAstika rAjAnI prabhu sAthe carcA ........... anta 700 rAjaputro sAthe dIkSA ................. kaTha-ajJAnInI kathA ......................... ........ kAmaghaTanI prApti anne nAza ............ zrI mallinAthaprabhu pAse tenI dIkSA .......... prabhunI hastinAgapure padharAmaNI ........ . 785 26 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhubhakta gopAla-devapALanI kathA gopAla-devapALanI rANIno pUrvabhava zrI mallinAtha prabhunI dezanA yajJadatta brAhmaNanI kathA . cilAtIputranI pUrvabhava sahita kathA caMDarUdrAcAryanI kathA . kuLadhvaja rAjAnI kathA 814 835 839 841 845 857 869 zrI mallinAtha prabhuno parivAra 905 zrI mallinAtha prabhunuM 500 munivaro sAthe nirvANa ..... 907 indro dvArA zrI mallinAtha prabhunA dehano agnisaMskAra ..... 909 prazasti 913 27 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrizama tripAThI cho'vA vo saMsAra bheNavavA vo bhokSa sevA vI DIkSA madhyastha kyAM sudhI kahevAya ? jaja madhyastha kharo ! paNa e kyAM sudhI ? jayAM sudhI e vAdI-prativAdInI vAta ja na samaje; tyAM sudhI ja. samajyA pachI to e satyano pakSapAtI thAya che. asatya sAme e AMkha lAla kare che. rAjayano sAkSI paNa jo khoTo jaNAya, to e enI jhATakaNI kADhayA vinA raheto nathI. sAcuM-khoTuM samajyA pachI je madhyastha rahe, e kadI sAco dharma paNa na pAmI zake ! 28 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha SaSTha: sarca: / yolaGkezavilopanavratadharo raudraM ca dharmaM bhajan saMprAptaH sakalatra eva tapase tAtA'numatyAvane / rAjyaprAjyasukhotsavasya vimukho rAmAvatAro jina: sa zrImallirapauruSeyacaritaH pAyAdapAyAjjagat // 1 // athArabhata vizvezaH, klezanAzAya dezanAm / girA saMdehahAriNyA, paJcatriMzadguNaspRzA // 2 // chaThTho sarga sarga chaThThAmAM darzita kathAnI sunavANI zrImallinAthajIe ApelI AzravanirodhinI saMvaravardhinI virAgotpAdinI saMvegajananI dezanA samyaktva upara prakAzita davadaMtInI vistIrNa kathA vacanAtizayathI zobhatA prabhunI dezanA. je kezano loca karI vratane dhAraNa karatA (laMkezano nAza karavAnA niyamane dharanAra) mahA AkarA (raudra) dharmane bhajatA (bhayaMkara dhanuSyane dhAraNa karanArA) sarvanuM rakSaNa karavAne icchatA, tAtanI anumatithI dIkSA levAne (sItA sahita tApasa thaIne vanamAM rahevAne) vanamAM prApta thayelA, rAjyanA prAjya sukhotsavathI vimukha evA rAmAvatAra (srIrUpa) ane jenuM lokottara caritra che evA zrImallinAtha bhagavaMta jagatane saMkaTathI bacAvo." (A zlokamAMnA vizeSaNo zrI mallinAthane tathA rAmacaMdrane baMnene ghaTI zake che.) (1) pachI bhagavaMta klezano nAza karavA pAMtrIza guNayukta ane -- - Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 zrI mallinAtha caritra bho bho bhavyAH ! bhavAmbhodhau, bhramadbhinityamaGgibhiH / duSprApameva mAnuSyaM, samilAyugayogavat // 3 // kathaJcit tatra labdhe'pi, samyak tattvaM sudurlabham / devatattva-gurutattva-samyaktattvasvarUpabhRt // 4 // evaMsvarUpaM samyaktvaM, ye rakSanti dizanti ca / pareSAM davadantIva, labhante paramaM padam / / 5 / / upASTApadamastyatra, bhArate saGgaraM puram / mammaNastatra bhUpo'bhUda, vIramatyasya vallabhA // 6 / / saMdehane dUra karanArI vANIthI A pramANe dezanA ApavA lAgyA (ra) he bhavyajIvo ! sadA bhavasAgaramAM bhamatAM samilA ane yuganA yuga = dhosaNuM ane samilA = temAM nAMkhavAnI khIlI) saMmilananI jema prANIone manuSyapaNuM ati durlabha che. (3) kadAca te bhAgyayoge prApta thavA chatAM deva-gurU ane dharma (samyakta) tattvayukta samyapha tattva pAmavuM te to atizaya durlabha che. (4) evA samyaktanuM je rakSaNa kare che ane parane je pratibodha kare che teo davadaMtI (damayaMtI) nI jema paramapadane pAme che. (5) tenI kathA A pramANe che. munine kare bAraghaDI sArthaviyoga. naLa-damayaMtI bhava pAme bAravarSa viyoga. A bharatakSetramAM aSTApadaparvatanI pAse saMgara nAme nagara tyAM mammaNa nAme rAjA hato. tenI vIramatI nAmanI vallabhA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 431 pa: saff: pApaddhyai so'nyadA'cAlItsakalatraH purAd bahiH / muniM vIkSya samAyAntamazakunamamanyata / / 7 / / pRthakkRtya drutaM sArthAd, nItvA rAjakule tataH / / ghaTikA dvAdaza dvAbhyAM, tAbhyAmRSirakhedi saH // 8 // tAbhyAM kRpAvazAt pRSTaH, kuta AgAH kva yAsyasi ? / tenoktamaSTApadAdrau, yAtA bimbAni vanditum // 9 // viyojito bhavadbhyAM ca, sArthAdasmi zubhAzayau ! / zrutveti laghukarmatvAt, tau kopaM jahatuH kSaNAt // 10 // tato jIvadayAmUlaM, dharmamAkhyad mahAmuniH / dharmAbhimukhyaM tau prAptau, pratyalAbhayatAM ca tam // 11 // hatI. (6) ekavAra te rAjA potAnI strI sAthe nagaranI bahAra zikAra karavA cAlyo.evAmAM sAme AvatA koI munine joI manamAM apazukana mAnI (7). turata sArthathI temane alaga karI te rAjamahelamAM laI gayo. tyAM te baMne rAjA-rANIe te RSinI bAraghaDI sudhI kadarthanA karI. (8) pachI dayA AvavAthI temaNe munine pUchyuM ke, "tame kyAMthI AvyA cho ane kyAM javAnA cho ?" temaNe kahyuM ke "aSTApada giripara mAre jinapratimAone vaMdana karavA javuM che. (9) paNa he zubhAzaya ! tame mane sArthathI alaga karyo. tethI muzkelImAM AvI paDyo chuM." e pramANe sAMbhaLIne laghukarmI temaNe turata roSano tyAga karyo. (10) eTale te mahAmunie temane jIvadayA mULa dharma saMbhaLAvyo. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 tAbhyAmanumataH so'STApadaM prApa tato muniH / ArhataM tau punardharmaM, pAlayAmAsatuzciram // 12 // ninye'nyadA vIramatI, dharmasthairyapravRddhaye / devyA zAsanavAhinyA'STApade puNyasaMprade ||13|| pratimAM pUjayantI sA, paramAnandamApa ca / vanditvA punarapyAgAt, svapure devatAvazAt // 14 // sA viMzatimAcAmlAni, cakre jinaM jinaM prati / caturviMzatisaMkhyAni, tilakAnyapyakArayat // 15 // zrI mallinAtha caritra tethI te baMne dharmAbhimukha thayA ane munine pratilAbhyA (11) pachI temaNe anumati ApI eTale te muni sArthanI bheLA thaIne aSTapada para AvyA ane te bannejaNA cirakALa paryaMta Arhaddharma pALavA lAgyA. (12) laI jAya aSTApada zAsanadevatA. kare surAsurapUjita pratimA, kare manohara pUjanA. ekavAra dharmasthiratAmAM vRddhi karavA mATe zAsanadevI vIramatIne puNyane vadhAranAra aSTApada giripara laI gaI. (13) tyAM jinapratimAnI pUjA karatAM te paramAnaMda pAmI pachI tyAM vaMdanA karIne devInI sahAyatAthI te punaH potAnA nagaramAM AvI. (14) pachI teNe dareka zrIjinezvaranI ArAdhanA nimitte vIza-vIza AyaMbila karyA (480) ane covIse jinanA ratnanA tilaka karAvyA. (15) ekavAra aSTApada para jaI snAtrapUjApUrvaka pratimAonA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 433 paB: sa: anyadA'STApade gatvA, snAtrapUjApurassaram / pratimAnAM lalATeSu, tilakAni vyadhatta sA // 16 // dattvA dAnaM ca sAdhUnAM, tapastadudadIpayat / kRtArthA'tha pranRtyantI, cetasA'gAd nijaM puram // 17|| pAlayitvA''rhataM dharma, samAdhimaraNena tau / pUrNakAle devaloke, dAmpatyena babhUvatuH // 18 // pracyutya mammaNo jambUdvIpe bharatamaNDane / bahalIsaMjJake deze, pure potananAmani // 19 // dhammilAbhA'bhIrapatnIreNukAkukSisambhavaH / dhanyo nAma suto jajJe, dhanyaMmanyaH pitA yataH // 20 // yugmam lalATa para te tilaka sthApana karyA (16) ane sAdhuone dAna ApI te tapane teNe vadhAre pradIpta karyuM. dharmArAdhanA vaDe manamAM AnaMda pAmI potAne kRtArtha mAnatI vIramatI pAchI potAnA nagaramAM AvI (17) pachI Ahatadharma pALatAM te daMpati samAdhimaraNathI maraNa pAmI devalokamAM paNa daMpatIpaNe ja utpanna thayA. (18) Ave varSARtu kare daddhara pokAra. jANe amAvasyAnI yAminI, thayuM aMdhArU ghora. mammaNano jIva svargathI cyavI jaMbudvipamAM bharatakSetranA maMDanarUpa badalI nAmanA dezamAM potanapura nagaramAM (19) dhamila nAmanA govALiyAnI reNukA nAmanI patnInI kRkSithI dhanya nAme putra thayo. te putrathI pitA potAne dhanya mAnavA lAgyo. (20) Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 vIramatyA api prANI, pracyutya vibudhAlayAt / dhanyasya gRhiNI jajJe dhUsarI nAmadheyataH // 21 // dhanyo'tha cArayAJcakre, mahiSIranuvAsaram / varSAkAlo'nyadA kAlaH, proSitAnAM samAyayau // 22 // zrI mallinAtha caritra varSatyapi ghane harSAd, mahiSIcAraNodyataH / bibhrANazchatrakaM mUrdhina, dhanyo vanyAmathA'bhramat ||23|| kAyotsargasthitaM sAdhumekamekapade sthitam / vRSTizaityena sarvAGgaM, kampamAnaM dadarza saH ||24|| taM dRSTvA sakRpazchatraM, tasya mUrdhanyadhArayat / vRSTikaSTamajAnAnaH sukhena sa muniH sthitaH ||25|| vIramatIno jIva paNa devalokathI cyavIne dhUsarI nAme dhanyanI patnI thaI. (21) have dhanya rojaroja bheMso cAravA lAgyo. ekavAra pravAsIone kALarUpa varSAkALa Avyo. (22) eTale varasAda varasatAM chatAM bheMso cAravA tatpara dhanya mAthe chatra dhAraNa karIne AnaMdathI vanamAM bhamavA lAgyo. (23) tyAM ekapaNe kAyotsargamAM rahelA ane varasAdanA jalanI zItalatAthI sarvAMge kaMpatA eka munine teNe joyA. (24) temane joIne manamAM dayA AvatAM teNe muninA mastakapara chatra dhAraNa karyuM. eTale vRSTinuM kaSTa nivAraNa thatAM muni kAMIka zAMti pAmyA. (25) paNa te samaye jANe traNene spardhA utpanna thaI hoya tema vRSTithI megha virAma na pAmyo, to kAyotsargathI muni virAma na Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 435 pa: 1: vRSTerna vyaramad meghaH kAyotsargAd munirna ca / chatradhAraNato dhanyo, baddhaspardhA ivA'tra te // 26 / / meghe'tha virate sAdhuH, kAyotsargamapArayat / praNamya cAGsiMvAhapUrvakaM tamuvAca saH // 27 / / maharSe ! kuta AyAsIH, kila kAle'tra paGkile ? / pANDudezAdihAyAto, yAsyAmi ca guruM prati // 28 // proce dhanyo muniM natvA'dhyAroha mahiSaM mama / munirAha na jIveSu, samArohanti sAdhavaH // 29 // pAmyA vaLI chatra dhAraNa karatAM dhanya paNa na aTakyo. (26) anukrame jyAre varasAda zAMta thayo tyAre munie kAyotsarga pAryo. te samaye temanA caraNane dabAvavA pUrvaka praNAma karI dhanya pUchyuM ke, (ra7) eha jImUta varasatAM RSine navi kalpa vihAra. abhigraha karI rahe, varase jihAM lagI ghanadhAra. he maharSe ! A varSAdanA samayamAM Apa ahIM kyAMthI AvI caDyA ! eTale muni bolyA ke, "huM pAMdezathI AvuM chuM ane mAre guru pAse javuM che." (28) te sAMbhaLIne dhanya namaskAra karIne bolyo ke, "he bhagavan! mArA pADA para Apa ArUDha thAo." eTale muni bolyA ke, "he bhadra ! munio jIva (koIpaNa vAhana) upara ArUDha thatAM nathI." (29) pachI dhanya bheMsa dohIne dUdhano ghaDo bharI lAvyo ane te vaDe mAMthI che." (28) ( pAMDadezathI mArA te sAMbhaLIne dhanya Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 zrI mallinAtha caritra dhanyo'tha mahiSIM dugdhvA, dugdhakumbhamupAnayat / pAraNaM kArayAJcakre, vakretaramanA muniH // 30 // varSAkAlamatikramya, potanAt sa muniryayau / dhanyo'pi saha dhUsaryA, viziSTazrAvako'bhavat // 31 // dIkSAM gRhItvA saptAbdI, pAlayitvA samAhitau / vipadya yugmadharmANau, jAtau haimavate'tha tau // 32 // tato mRtvA'nAtaraudradhyAnasandhAnabandhurau / abhUtAM dampatItvena, kSIraDiNDIranAmakau // 33 / / devazcyutvA'tra bharate, deze kozalanAmani / kozalAyAM mahApuryAM, niSadhasya mahIbhujaH // 34 // sundarAyAM mahAdevyAM, nalo nAmA'bhavat sutaH / sAttviko viparItastu, tallaghuH kUbarAbhidhaH // 35 // yugmam mahAmunine to pA24. 42rAvyu. (30) varSAkALa samApta thatAM muni potanapurathI anyatra vihAra karI gayA ane dhanya potAnI dhUsarI patnI sAthe paramazrAvaka thayo. (31) prAMte sAta varSa dIkSA pALI samAdhipUrvaka kALa karIne te baMne bhavatakSetramA yugalIya. thayA. (32) pachI Arta ane raudradhyAna rahita tathA bhadrakabhAvathI zobhatA te baMne tyAMthI maraNa pAmI kSIraDiMDIra nAmanA devadaMpatI thayA. (33) devapaNAthI AvIne dhanya A bharatakSetramAM kozaladezamAM kozalA nAmanI mahAnagarImAM niSadha rAjAnI suMdarA mahArANIthI naLa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 paE: : ito vidarbhadezeSu, nagare kuNDinAbhidhe / abhUd bhImaratho rAjA, puSpadantIti tatpriyA // 36 / / anyadA kSIraDiNDIrA, devI pracyutya nAkataH / sutAtvenA'vatatAra, tasyAH kukSau zubhe kSaNe // 37 // sukhaprasuptA sA svapnaM, prekSya rAjJe vyajijJapat / jAne hastI davatrastastavaukasi samAyayau // 38 // vyAjahAra tato rAjA, devi ! rAjazriyA'dhikam / sainyeSu mukhyo dantIva, garbhastava bhaviSyati // 39 // nAme sAttvika putra thayo. tene tenAthI viparIta lakSaNavALo kubera nAme eka laghu baMdha thayo. (34-35) mAsapUraNa zubhajoga, zubhavAra, meghaghaTA vidyuta pare, prasane putrI udAra A bAju vidarbha dezamAM kuMDina nAmanA nagaramAM bhImaratha nAme rAjA che tene puSpadaMtI nAme rANI che (36) te rANInI kukSImAM kSIraDiDirA devI svargathI cyavIne zubha avasare putrIpaNe utpanna thaI. (37) eTale sukhe sutelI teNe eka svapra joIne rAjAne nivedana karyuM ke- "he nAtha meM svapramAM ema joyuM ke jANe dAvAnaLathI trAsa pAmelo eka hastI ApanA mahelamAM Avyo." (38) eTale rAjAe kahyuM ke - he devI ! e svapra ema sUcave che ke sainyamAM mukhya hastInI jema tAro garbha rAjalakSmIthI adhikAdhika vRddhivALo thaze." (39) e pramANe e daMpatI vAto karatA hatA evAmAM jANe te Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 438 evaM ca kurvatorvArtAM, tayordantI samAgamat / vyAkartumiva tatsvapnavicAraM cAru saMcaran // 40 // sakalatraM nRpaM skandhe, samAropya paribhraman / nAre: pUnita: sauthe, tAvAnIyovatAravat // 4 // AlAne ca svayaM lInaH, sindhuro gotrabandhuraH / sumanobhiH sumanomI, ravaidya vavRSe'dhim // 42 // vilipya dvipamarcitvA, cakre nIrAjanAM nRpaH / sthitaH sa tatra garbhasya, puNyeneva sthirIkRtaH // 43 // svapranuM nirAkaraNa karavAne ja Avyo hoya tema maMda-maMda cAlathI eka hastI tyAM Avyo (40) ane rANI sahita rAjAne potAnA skaMdha upara besADI AkhA nagaramAM pheravI nAgarothI satkAra pAmatA evA te hastIe temane mahelamAM lAvIne utAryA (41) ane parvata samAna ucca temaja atyaMta manohara evo te hastI potAnI meLe AlAnastaMbha pAse jaIne Ubho rahyo. te vakhate devoe tene ratno ane puSpothI sArI rIte vadhAvyo. (42) eTale rAjAe vilepanA tathA pUjana karIne tenI AratI utArI pachI garbhanA puNyathI jANe sthira thayo hoya tema te hAthI tyAM ja rahyo. (43) svamAnusAra davadaMtI nAmakaraNa. aSTavarSavaye kuMvarI kalAbhyAsakaraNa. garbhakAla pUrNa thatAM rAjapatnIe eka putrIne janma Apyo. te vakhate AkAzamAM ravinI jema te kanyAnA lalATa para tilaka Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNe kAle rAjakAntA'janayat tanayAM ca sA / tadbhAle tilako nityo'bhavad raviriva dyavi // 44 // svayaM tejasvinI tena, vizeSAttilakena sA / didyute vidyutevoccairdhArA vAridharodbhavA // 45 / / prabhAvAjjanmanastasyA, bhImo bhImaparAkramaH / adhRSyo bhUbhujAM jajJe, vADaveneva vAridhiH // 46 / / tasyAM svapnagataM pratyakSAgataM ca mataGgajam / vIkSya bhImaratho nAma davadantIti nirmamau // 47 // padmasundaraniHzvAsA, padmAsyA padmalocanA / jitapadmA pANipAdairmUrtA padmeva sA babhau // 48 // camakavA lAgyuM. (44) pote to tejasvinI hatI vaLI te tilakathI te bALA meghadhArAnI jema adhikAdhika dIpavA lAgI (45) te bALAnA janmaprabhAvathI bhIma parAkramavALo bhImarAjA vaDavAnalathI sAgaranI jema anya rAjAone avRSya thaI paDyo. (46) pachI rANIne svapramAM ane pratyakSa AvelA hastIne joIne bhImaratha rAjAe te bALAnuM davadaMtI (damayaMtI evuM nAma rAkhyuM.) (47) (davathI bhaya pAmIne Avela daMtI-hasti) padma jevI sugaMdhI zvAsavALI, pA jevA mukha tathA locanavALI ane potAnA hastapAdathI padhane jItanArI evI te bALA sAkSAt padmA (lakSmI) samAna zobhavA lAgI. (48) te ATha varSanI thaI eTale kaLAbhyAsa mATe zubhadine rAjAe Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 zrI mallinAtha caritra tAmaSTavarSadezIyAM, kalAjJApanahetave / kalAcAryasya dhuryasyA'rpayAmAsa zubhe dine // 49 / / tasyAH prajJAtizAyinyAH, sAkSimAtramabhUd guruH / syAdvAdavAdavAdinyAH, prativAdI na kazcana // 50 // tAM pAradRzvarIM vAgIzvarImiva kalAmbudheH / rAjA nirIkSya dInAralakSaM tadgurave dadau // 51 // tAmuvAcA'nyadA sAkSAdbhUya nirvRtidevatA / bhAvinaH zAntinAthasya, pUjyeyaM pratimA tvayA // 52 // devI tiro'bhUdityuktvA, pratimAM davadantyatha / ajasraM pUjayAmAsa, nivezya sadane nije // 53 / / eka dhuraMdhara kalAcAryane sopI. (49) buddhimAna te kanyAne kaLAcArya to mAtra sAkSIrUpa ja thayA. syAdvAdamAM kuzaLa syAdvAdavAdInI jema evI te kanyAno prativAdI koIpaNa dekhAto na hato. (50) A pramANe kaLAsAgarane pAra pAmelI tene sAkSAt vAgrevI samAna joI rAjAe tenA gurune eka lAkha sonAmahora InAmamAM ApI. (51) zAsanadevI arpita-jinapratimAnI pUjanA. ekavAra zAsanadevIe sAkSAt davadaMtI pAse AvIne kahyuM ke, "bhAvI tIrthakara zrI zAMtinAthanI A pratimA tAre dararoja pUjavI." (para) ema kahI pratimA ApIne devI adRzya thaI gaI. pachI davadaMtI te pratimAne potAnA bhavanamAM sthApIne niraMtara tenI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThaH saf: samaM sakhIbhiH krIDantI sA latAbhirivAlinI / anaGgarativizrAmopavanaM prApa yauvanam // 54 // dantIva davadantIM tAmanyUnakucakumbhinIm / nirIkSya pitarau cittaM, cakratustadvivAhane // 55 // dUyetAM pitarau citte, tadyogyavaracintayA / davadantI babhUvoccairaSTAdazasamApramA // 56 // yoSitAM syAdanUDhAnAM prauDhAnAM hi svayaMvaraH / vicintyetyA''dizad, rAjJAmAhvAnAya narAn nRpaH // 57|| pUjA karavA lAgI. (53) dekhI kuMvarI yauvananA pagathAre vivAha kAje rAjA svayaMvara maMDAve. 441 latAo sAthe bhramarInI jema sakhIo sAthe krIDA karatI te anukrame anaMgaratinA vizrAmane mATe upavanarUpa yauvanavaya pAmI. (54) eTale hastInI jema damayaMtIne anyUna kucakuMbhavALI joIne tenA vivAhane mATe mAbApane ciMtA utpanna thaI. (55) tene yogya vara najare na dekhAtA tenA mAtapitA manamAM bahu kheda pAmavA lAgyA. e vakhate damayaMtI lagabhaga aDhAra varSanI thaI. (56) eTale avivAhita prauDha kanyAno svayaMvara karavA yogya che. ema vicArI ane rAjAone bolAvavA bhImarAjAe potAnA mANaso mokalyA (57) eTale eka eka karatAM lakSmImAM adhika tathA lAvaNyazAlI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 zrI mallinAtha caritra bhUpA bhUpAlaputrAzca, tatra lAvaNyazAlinaH / ekaikazo'dhikA lakSmyA, tvaritAstatra cAyayuH // 58 // tatra dUtasamAhUto, niSadho'pi samAyayau / putrAvapi samaM tenA''jagmaturnalakUbarau // 59 / / sarveSAmapi bhUpAnAM, svAgataM kuNDinezvaraH / cakAra yujyate hyetadAgate'bhyAgate jane // 60 // acIkaradatho bhImaH, svayaMvaraNamaNDape / maJcAstadantaHsauvarNasiMhAsanamanoharAn // 61 // Ayayustatra rAjAno, divyAlaGkArabhAsurAH / niSeduratha maJceSu, kurvANAH sphuTaceSTitam // 62 // aneka rAjAo ane rAjaputro satvara tyAM AvI pahocyA. (58) te vakhate khAsa dUta mokalIne bolAvela niSadha rAjA paNa potAnA nala ane kubara nAmanA baMne putro sAthe tyAM AvyA. (59) tyAM AvelA sarvarAjAono bhImarAjavIe yathAyogya satkAra karyo. kAraNa ke, abhyAgata Ave teno satkAra karavo uttamajanone yogya che." (60) sakhI mukhe suNI rAjavIonI guNamAlA. puNya Thare naLarAjanA kaMThe varamAlA. pachI bhImarAjAe svayaMvaramaMDapanA aMdaranA bhAgamAM suvarNa siMhAsanathI manohara maMco racAvyA. (61) nakkI karelA samaye divyAlaMkArothI dedIpyamAna rAjAo tyAM AvyA ane aneka prakAranI ceSTA karatA teo potapotAnA siMhAsana para beThA. (62) Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54: sarvAM kazcit karasarojena, lIlasarasijaM jitam / lIlayollAlayAmAsa, nirasyanniva dUrataH ||63 // kazcicca mallikAmAlyamAjaghrau bhRGgavad yuvA / yazaso mallikAyAzca parIkSitumivAntaram // 64 // kazcidullAlayAJcakre, karAt kusumakandukam / dadhAno golakAbhyAsaM, puSpAyudha ivAdhikam // 65 // pasparza pANinA kazcid, mAsurIM svAmanukSaNam / ahameva pumAnevamiva zaMsitumAdarAt // 66 // anartayacchurIM kazcid, muSTiraGge muhurmuhuH / kvaNatkaGkaNatAlena nATyAcArya ivodbhaTaH ||67 // 443 te vakhate koI rAjaputra potAnA karakamaLathI jItAyela lIlAkamaLane jANe dUra pheMkavA mAMgato hoya tema lIlAthI uchALavA lAgyo. (43) to koI yuvaka jANe yaza ane mallikAnI aMtaranI parIkSA karavA icchato hoya tema madhukaranI jema mallikApuSpane suMghavA lAgyo. (64) manmathanI jema adhika golakAbhyAsane dhAraNa karato koI rAjA hAthathI puSpanA daDAne uchALavA lAgyo. (65) huM ja eka puruSa chuM ema mAnato koI rAjA kSaNe kSaNe hAthavatI potAnI mUMchone sparza karavA lAgyo. (66) nATyAcAryanI jema udbhaTa koI rAjA raNakAra karatAM kaMkaNanA tAla sAthe potAnI muSTirUpa raMgabhUmimAM vAraMvAra chUrikA nacAvavA lAgyo. (67) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 zrI mallinAtha caritra dIpradIpaprabheva drAgAyayau varamaNDapam / dyotayantI davadantI, piturAdezatastadA // 68 / / mauktikaprAyasacchAyA'laGkArasamalaGkatAm / jaGgamAmajaDAM svacchAM, tAmraparNImivA'parAm // 69 / raverivAgraja bhAle, tilakaM bibhratIM satIm / nirmArjitamivA'darza, bhUpAlapratibimbane // 70 / / nIlotpalacalannetrAM, kajjalojjvalakuntalAm / davadantIM nRpAH prekSya, vizrAmaM cakSuSoLadhuH // 71 // tribhirvizeSakam purobhUya pratIhArI, zrIbhImarathazAsanAt / nAmagrAhaM mahIpAlAnArebhe zaMsituM tataH // 72 / / e samaye dedIpyamAna dIpanI prabhA samAna svayaMvaramaMDapane prakAzita karatI damayaMtI potAnA pitAnA AdezathI satvara tyAM AvI pahoMcI. (68) eTale maukika sadaza tejasvI alaMkArothI alaMkRta, svaccha ane ajaDa (jaLa-ajJAnarahita) jANe bIjI jaMgama tAmraparNI (nadI-vizeSa) jevI (69) - rAjAonA pratibiMba mATe jANe svaccha Adarza hoya tevA temaja sUrya karatA paNa adhika tejasvI evA tilakane lalATamAM dhAraNa karatI, (70) nIlotpala jevA capaLanetravALI, kanlalazyAma camakIlA zyAma kezadhArI damayaMtIne sAme UbhelI joIne sarva rAjAoe potAnA netrone kSaNamAtra vizrAMti ApI. (71) pachI bhImaratha rAjAnA AdezathI pratihArI AgaLa AvI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 445 paE: : mukuTezAbhidho bhUpaH, kusumAyudhanandanaH / uSeva patnI bhavituM, cedasyecchasi tad vRNu // 73 // jayakezariputro'yaM, zazalakSmA kSamApatiH / kimasya rohiNIva tvaM, patnItvaM pratipadyase ? // 74 / / campAdhipo bhogavaMzo, dharaNendranRpAtmajaH / subAhubahumasya tvaM, gRhANa yadi rocate // 75 // dadhiparNanarendro'yaM, suMsumArapurezvaraH / kRzAGgi ! svadRzA pazya, yadyAkarSati te manaH // 76 / / kozalAdhipatizcaiSa, niSadho'riniSedhakaH / vRSabhasvAmikuladhUrvRSabho vidito'sti te // 77 // pratyeka rAjAnuM nAma laI tenI oLakhANa ApavA lAgI, (72) A kusumAyudhano putra mukuTeza nAme rAjA che. jo uSAnI jema tenI patnI banavAnI icchA hoya to ene vara. (73) A jayakezarI rAjAno putra caMdrarAja che. rohiNInI jema tuM tenA patnIpaNAne svIkArIza ? (74) A dharaNendrarAjAno putra, caMpAno svAmI ane bhogavaMzI subAhu rAjA che. jo tane rUce to eno hAtha grahaNa kara. (75) A susumArapurano svAmI dadhiparNa rAjA che. he kRzAMgi ! jo mana AkarSita thatuM hoya to ene snehanajarathI nihALa. (76) A vRSabhasvAminA kuLanI dhUrAne vahana karavAmAM vRSabha samAna, zatruono nAza karanAra ane kozalAnA svAmI niSadharAjAne to tuM jANe ja che. (77) he zubhe ! A eno naLanAme putra che je nyAyI, bAhubaLathI Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 zrI mallinAtha caritra tanayaH sanayazcAsya, nalaH prabaladorbalaH / / unnato'pi vinItAtmA, tavAstvabhimataH zubhe ! // 78 / / davadantyapi tatkAlaM, mAlAM nalagale'kSipat / aho ! suSTha vRtaM suSTu, vRtamityabhavad dhvaniH // 79 // kRSNarAja: samAkRSTakhaDgo'tha nalamAkSipat / taM nalo'pi tathA'vAdIducitaM kSatriyeSvadaH // 80 // dvayorapi tato'nIkaM, saMvarmitamabhUt tadA / davadantI tataH satyazrAvaNAmIdRzIM vyadhAt // 81 / / arhan devo guruH sAdhuzced me tatsainyayordvayoH / kSemo'stu vijayI cAstu, nalaH parabalaM dviSan // 82 / / prabaLa, unnata chatAM vinayI che. e tane abhiSTa thAo." (78) eTale damayaMtIe tarata ja naLarAjAnA komaLakaMThamAM varamALA AropI. te vakhate aho ! A sArI varI ! sArI varI ! evo AkAzamAM dhvani thayo. (79) zAsanadevI prabhAvathI kRSNarAya talavAra. pakvaphala jema vRkSa thakI, heThI paDI teNivAra. e samaye kRSNarAja khaDjha kheMcIne naLarAjA upara dhasyo. eTale naLarAjA bolyo ke, "vAha ! vAha ! kSatriyone A ucita che." (80) pachI baMne pakSanI senAo sAmasAmI yuddha karavA sajja thaI gaI. te joIne damayaMtIe daDha pratijJA karI ke, (81) jo mArA jinezvara deva ane susAdhu guru hoya to baMne sainyane kuzaLa ho ane parasainya para AkSepa karatAM naLarAjA vijayI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 paB: saf: tadvAkyAt kRSNarAjasya, karAt khaDgamathA'patat / sa nanAma nalaM mUrjA cireNA''gatabhRtyavat / / 83 // uvAca ca vinItAGgo, mantumekaM kSamasva me / taM saMbhASya nalo'muJcad, bhImo'pi mudito'jani // 84|| anyAn saMbhASya bhUmIzAn, bhImo vyasRjadaJjasA / pANigrahotsavaM cakre, davadantyA nalasya ca // 85 / / tadvivAhotsave vRtte, hastamocanaparvaNi / dadau naiSadhaye bhImabhUmIzaH sindhurAdikam // 86 // thAo." (82) A pramANe tenA mukhamAMthI nIkaLatA vAkyathI kRSNarAjanA hAthamAMthI khaDjha nIce paDI gayuM. eTale cirakALe Avela sevakanI jema teNe naLarAjAne mastaka namAvI praNAma karyA. (83) ane vinayathI kahyuM ke, "mAro aparAdha kSamA karo" eTale tenI sAthe mAnapUrvaka vAtacIta karI naLarAjAe tene mukta karyo. bhImarAjA paNa tethI AnaMda pAmyA. (84). pachI bhImarAjAe anya rAjAone mAnapUrvaka bolAvI temano yathAyogya satkAra karI temane visarjana karyA ane damayaMtI naLano pANigrahaNa mahotsava karyo. (85) gAye maMgala goraDI, bAMdhe kaMkaNa hAtha. kare grahadevanI pUjanA, niSadha-bhIma doya sAtha | vivAha mahotsava pUrNa thatAM hastamocana avasare bhImarAjAe naLane hAthIo vigere puSkaLa dAyajo Apyo. (86) pachI jemanA karakamaLa kaMkaNa sahita che ane jemanA dhavala sAtha Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 zrI mallinAtha caritra vadhUvarau navoDhau tau, sakaGkaNakarAmbujau / gRhabimbAnyavandetAM, bhavaddhavalamaGgalau // 87 / / bhImaH saputraM niSadhaM, samAnyA'tha visRSTavAn / prayANakAni katicit, samAgatya sthitaH svayam // 88 // yAntImanunalaM bhaimI, puSpadantyanvazAditi / dhvajeva vaMzaM he vatse !, mA tyAkSIrvyasane patim // 99 / / mAtRzikSAM gRhItveti, davadantImupAgatAm / nyavezayad rathakoDe, nalaH kroDe'pi ca priyAm // 90 / / tatazca kozalAdhIzo, mArge'khaNDaprayANakaiH / navyaiH kAvyairiva kaviH, zAstravA'tigacchati // 11 // maMgala gavAI rahyA che evA navapariNIta vahuvAre gRhagatajinabiMbone vaMdana karyuM. (87) pachI bhImarAjAe putro sahita niSadharAjAno satkAra karIne temane visarjana karyA. eTale niSadharAjA keTalAka prayANa AgaLa jaI naLarAjAnI rAha jotAM tyAM AgaLa sthita rahyA. (88) zIkha dIye damayaMtIne, mAtApitA dharI neha, tajIye navi Apattie paNa, chAyApare pati deha. e samaye naLarAjAnI pAchaLa prayANa karatI damayaMtIne tenI mAtAe kahyuM ke, "he vatsa ! vaMzane dhvajA na choDe tema saMkaTamAM paNa patino kadI tyAga karIza nahi." (89) ityAdi mAtAnI zikhAmaNa zirasAvaMgha karI sAthe upasthita damayaMtI priyAne naLarAjAe potAnA rathamAM besADI. (90). pachI navIna kAvyothI kavi jema zAstramArgane avagAhe Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 449 pa: : prayANaM kurvatastasya, tato'stamagamad raviH / brahmANDaM tamasA'pUri, tad dRSTvoce nalaH priyAm // 92 // kSaNaM devi prabudhya tvaM, tilakaM prakaTIkuru / parimArNya lalATaM sA, dIpavat tamadIpayat // 93 / / nirvighnaM tejasA tena, cacAla sakalaM balam / nalaH puraHsthitaM kAyotsargiNaM munimaikSata // 94 // uvAca niSadhaM nAtha !, dRzyatAM vandyatAM muniH / ayaM ca ghRSTo mattenebhena yatkalito'libhiH // 95 / / (oLaMge) tema kozalApati akhaMDa prayANovaDe pitAnI bhegA thaI jaI rasto kApavA lAgyA. (91) damayaMtI kare nijabhAlakare pramArjanA. thAye tejathI aMdhakAra visarjanA. ema prayANa karatAM sUryAsta thayo. eTale brahmAMDa aMdhakArathI pUrAI gayuM te joIne naLarAjA potAnI navoDhAne kahevA lAgyA (92). - "he devI ! kSaNabhara jAgRta thaI tuM tilakane pragaTa kara." eTale teNe lalATane sApha karI dIpakanI jema te tilakane pragaTa karyuM. (93) tenA tejathI badhuM sainya nirvine AgaLa prayANa karavA lAgyuM. evAmAM naLarAjAe kAyotsargamAM rahelA eka munine joyA (94) eTale potAnA pitAne kahyuM ke, "he pitAjI ! juo A munine vaMdana karo. e mahAtmA koI madonmatta hAthInA madathI kharaDAyelA che. jethI temanA zarIra upara aneka bhamarAo beThA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 na cAlitaH paraM dhyAnAt, tena mattena dantinA / tataH saputro niSadhaH, zraddhayA taM nyasevata // 96 // nalazca davadantI ca, niSadha: kUbaro'pi ca natvA natvA ca nirupadravaM kRtvA muniM yayuH // 97 / / kozalAyAM samAjagmurmahena ca mahIyasA / davadantyAlokyamAnacaityAyAM hRSTacetasA // 98 // zrI mallinAtha caritra kadAcid gItanRttAbhyAM, jalakelyA kadAcana / kadApi dolAkhelAbhiH kadAcid dyUtakarmaNA // 99 // , nalazca davadantI ca, svecchayodyAnavIthiSu / gataM kAlaM na jAnAti, svargiNAmiva dampatI // 100 // yugmam che. (95) chatAM muni dhyAnathI calAyamAna thayA nathI. pachI putro sahita niSadharAjAe zraddhApUrvaka mahAtmAne vaMdanA karI. (96) pachI naLa, damayaMtI, niSadha ane kubara mahAmunine upadrava rahita karIne vAraMvAra vAMdIne teo AgaLa cAlyA (97) ane jyAM davadaMtI harSita cittathI aneka caityonuM avalokana karI rahI che evI kauzalA nagarImAM mahotsava pUrvaka temaNe praveza karyo (98) pachI koIvAra gItanRtya karatAM, koIvAra jaLakrIDA karatAM, koIvAra hIMDoLe hIMcatA, koIvAra dyuta (jugAra) ramatAM (99) ane koIvAra svecchAe bagIcAmAM pharatAM svargIya daMpatInI jema naLa damayaMtI kALane pasAra karavA lAgyA. (100) Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha: sa: anyadA niSadho rAjye, sthApayitvA nalaM sutam / yauvarAjye kUbaraM ca, svayaM dIkSAmupAdade || 101 // nyAyadharmamayaM rAjya nalaH prabalavikramaH / pAlayannanyadA'pRcchadamAtyAdIn kramAgatAn // 102 // pitrAdInAM bhuvaM zAsmyadhikAM vA te tato'vadan / saMzonuM bharata mAM, tviA, sata tvayA ||20 // kintu takSazilA nAma, pUryojanazatadvaye / tatra rAjA kadambo'sti, tvadAjJAM sa na manyate // 104 // 451 niSadha bane aNagAra, bane naLa kozala dezano zaNagAra, kubera bane yuvarAja. ekavAra niSadharAjAe naLane rAjagAdI 52 ane kUbarane yuvarAjapada para sthApana karI dIkSA aMgIkAra karI. (101) AtmasAdhanA karavA lAgyA pachI nyAyadharmamaya rAjya pALatAM prabaLa-parAkramI naLarAjAe ekavAra kramathI AvelA potAnA amAtyone pUchyuM ke, (102) "huM mAtra pitA vigerenI bhUminuM rAjya karUM chuM ke te karatAM adhika rAjya karUM chuM ?" eTale teo bolyA ke, (103) "tamArA pitAe to traNa aMzanyUna bharatanuM rAjya karyuM hatuM ane tame samasta bharatanuM rAjya bhogavo cho. to paNa ahIMthI 200 yojana para takSazilA nAme nagarI che. tyAM kadaMba nAme rAjA che. te ApanI AjJA mAnato nathI.' (104) ,, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 tacchrutvA nalabhUpAlaH, kopATopasamudbhaTaH / dUtaM vyasRjadetasya sa gatvA tamavocata || 105 // zrI mallinAtha caritra matsvAmino'nalasphUrtitejaso nalabhUpateH / AtmAnaM yamapUrmadhye, AjJAM mA naya mAnaya ||106|| kadambarAjastacchrutvA, bhRkuTIbhISaNAnanaH / tamardhacandrayAcakre, svakIyamiva jIvitam // 107 // dUto'pi gatvA tatsarvaM, nalAyA'kathayattarAm / taM cA'bhiSeNayAJcakre, nalaH sabalavAhanaH // 108 // te sAMbhaLI kopATopathI uddabhaTa banelA naLarAjAe tenI pAse dUtane mokalyo. dUte jaIne tene kahyuM ke, (105) "anala samAna sphUrAyamAna tejavALA amArA svAmI naLarAjAnI AjJAne mAna ane potAnA AtmAne yamapurImAM na laI jA.' (106) ,, A pramANe sAMbhaLI kadaMbe bhrakuTIthI bhISaNa mukha karI potAnA jIvitanI jema tenuM gaLuM pakaDI bahAra kADhI mUkyo. (107) takSazilAvAsI kadaMba para AkramaNa. kadaMba kare karmarAjA para AkramaNa. kSamA karI naLanI kare mahAbhiniSkramaNa. eTale te dUte jaIne naLarAjAne saghaLI hakIkata kahI saMbhaLAvI. have naLarAjA aneka vAhano tathA sainya yukta tenA para caDAI karavA gayA. (108) ane takSazilApurIne ghero ghAlyo. eTale kadaMba paNa Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paB: saf: 453 sainyena veSTayAmAsa, nalastakSazilAM purIm / kadambaH saha sainyena, saMmukhastasya cAbhavat // 109 // mithaH samarasaMrambhasamArambhe tayorbhRzam / nalaH kadambaM nirdvandvo, dvandvayuddhamayAcata // 110 // tau dvAvapi tato dvandvairyuddhairuddhatadoryugau / ayudhyetAM ciraM tatra, jaGgamau parvatAviva // 111 // sarveSvapi hi yuddheSu, kadambamajayad nalaH / apasRtya sa jagrAha, vrataM vairAgyavAsitaH // 112 / / nalastamUce dhanyo'si, prAjyaM rAjyaM yadatyajaH / sa nottaramadAttasmai, nirIhasya nalo nalaH // 113 // sainyasahita tenI sanmukha Avyo. (10) te baMne vacce atyaMtayuddhano samAraMbha zarU thayo. te joI naLarAjAe e kadaMbanI pAse kanvayuddhanI mAMgaNI karI. (110) kadaMbe te vAtano svIkAra karyo. eTale uddhata bAhuyugavAna ane jANe jaMgamaparvataja na hoya tevA e baMnee cirakALa dvayuddha karyuM. (111) sarvaprakAranA yuddhamAM naLarAjA kadaMbane jItI gayA. eTale vairAgyathI vAsita thaI kadaMbe rAjaya choDI cAritra aMgIkAra karyuM. (112) have te naLane paNa pUjanIya banyA. naLarAjAe namaskAra karI kahyuM ke, "aho ! tamane dhanya che ! kSaNavAramAM vizALa rAjyano tyAga karI saMyamI thayA." A pramANe prazaMsA sAMbhaLIne paNa kadaMbarAjarSie tene kAMI ja uttara na Apyo. kAraNa ke, Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 zrI mallinAtha caritra jayazaktiM ca tatsUnuM, nalo rAjye nyavezayat / nalasya bharatArdhA'bhiSekazcakre ca pAthivaiH // 114|| kozalAyAmathAyAto, nagaryAM kozalezvaraH / mahena mahatA bhaimyA, sahA'sthAtpAlayan bhuvam // 115 // kUbaro rAjyalubdhastu, nalacchalagaveSaNam / kurute pratyahaM duSTavyantaraH zubhapAtravat / / 116 / / nalazca kUbarazcApi, dyUtAsaktijuSAvubhau / jayaM parAjayaM cApi, lebhAte pAzapAtanAt // 117 / / "nirIhalokane rAjA ke raMka upara samAnadaSTi hoya che." (113) pachI naLarAjAe kadaMbanA putra jayazaktine tenA rAjayapara sthApana karyo ane sarva rAjAoe maLI naLarAjAne bharatArthanA svAmI tarIkeno abhiSeka karyo. (114). pachI te damayaMtI sAthe mahotsavapUrvaka kozalAnagarImAM AvyA ane sukhapUrvaka rAjaya pALavA lAgyA. (115) naLarAyane ghutaramaNanI Teva, nyAyavaMta paNa upanI Teva have duSTavyatara jema zubhapAtranA chidra jue tema rAjayalubdha kUbara niraMtara naLarAjAnA chidra jovA lAgyo. (16) (kalaMka che caMdrane haraNanuM, kalaMka che kamaLane kaMTakanuM, kalaMka che caMdanavRkSane nAganuM, kalaMka che jarAnuM strIratnane, kalaMka che paMDitane nirdhanatAnuM, kalaMka che dhanavaMtane kRpaNatAnuM tema naLarAjAne kalaMkti karanAra bane che ghutAramaNanI Teva.) ekavAra naLa ane kUbara baMne jugAramAM Asakta thaI gayA. teo pAsA nAMkhatA hatA ane jaya-parAjaya pAmatA hatA. (117) Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 paB: saH anyadA na nalasyA'nukUlo'kSaH kAGkito'patat / kUbaro'mArayat zArAMstatastasya muhurmuhuH // 118 / / kUbareNa parAjigye, puragrAmAdikaM nalaH / viSaNNo rAjaloko'tha, kUbaro harSamAyayau // 119 / / davadantyavadad dyUtavyasanA'nalasaM nalam / svAmiste bandhanAyaitau, pAzako pAzakAviva // 120 / / kUbarAya varaM rAjyaM, svayaM dattaM tvayA zubham / AttaM dyUte parAjitya, pravAdo'yaM na sundaraH // 121 // pazyati sma zRNoti sma, tAM tadvAcaM ca no nalaH / avajJAtA tataH patyA, sudatI rudatI yayau // 122 / / ekavAra naLarAjAnA icchAnusAra anukULa pAsA na paDyA. tethI kUbara vAraMvAra tene jItavA lAgyo. (118) ema karatAM kUbare naLanA nagara ane grAma vigere badhA jItI lIdhA. tethI rAjaloka badhA ciMtAtura thayA ane kUbara harSamAM AvI gayo. (119) te vakhate jugAranA vyasanamAM Asakta banelA naLarAjAne damayaMtIe samajAvyuM ke, "he svAmin ! A pAsA eka pAzanI jema Apane baMdhanakartA thaze. (120) tethI tame kUbarane potAnI meLe rAjya Apo to ghaNuM sAruM che. paNa jugAramAM jItIne te rAjaya laI le e apavAda sAro nathI." (121) A pramANe damayaMtInA vacano para naLarAjAe bilakula lakSya na ApyuM. eTale patithI avajJA pAmelI te ramaNI rUdana karatI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 zrI mallinAtha caritra kulAmAtyairapi dyUtAd, niSiddho naiSadhistataH / tadvaco nahi zuzrAva, sadyo bhUtAbhibhUtavat / / 123 / / pRthivIM hArayAmAsa, sAntaHpuraparicchadAm / nalo mumocA'tha sarvaM, gAtrAdAbharaNAdikam / / 124 / / kUbaro nalamUce ca, nala ! rAjyaM parityaja / rAjyaM mamedamabhavat, pAzairbaddhamivAdhikam // 125 / / na dUre doSmatAM rAjyamiti jalpannalo'tha tam / saMvyAnamAtradraviNaH, pracacAla kalAnidhiH // 126 / / duHkhI thatI svasthAne gaI. (122) bhAvibhAvathI naLa hAre daivajoga. anukULa akSa paDe nahi, loka dhare manazoga. have kulIna amAtyoe paNa naLarAjAne jugArathI bahurIte nivAryo chatAM bhUtathI AviSTa thayelAnI jema temanuM vacana paNa naLarAjAe sAMbhaLyuM nahi (123) ema jugAra ramatAM naLarAjA aMtaHpura ane parivAra sahita samastapRthvI hArI gayA. eTale teNe potAnA zarIranA alaMkArAdi ghutamAM mUkyA. (124) te paNa hArI gayA te vakhate kUbara naLane kahevA lAgyo ke, "he naLa ! rAjaya choDI do. kAraNa ke pAzathI jANe adhika baddha thayuM hoya tema e rAjaya have mAruM thayuM che." (125) A pramANe sAMbhaLI "baLavAna puruSone rAjya dUra nathI." ema kUbarane kahetA kaLAnidhAna, paherelA vastra rAjya tajI cAlatA thayA. (16) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pay: : 457 anuyAntI nalaM bhaimI, kUbarastvavarAzayaH / uvAca tvaM jitA dyUte, me'ntaHpuramalaGkuru // 127 / / itazca - amAtyAH kUbaraM procurmA kopaya satImimAm / jyeSTho bhrAtA piteva syAt, tadiyaM jananI tava // 128 // balAdapi nalAdetAM, yadyAcchidya grahISyasi / tvAM kopajvalaneneyaM, tato bhasmIkariSyati // 129 / / anuyAntI nalaM tasmAdiyaM protsAhyatAM tvayA / nalaM visRja takraimyA, sarathyarathasArathim // 130 / / ityuktaH kUbarazcakre, tattathA'mAtyabhASitam / niSedhaM naiSadhizcakre, kUbarasya rathArpaNe // 131 / / sAthe jatI damayaMtI joI, bole devara tivAra. jItI che meM tujane, javA nahi dau lagAra. naLa pAchaLa damayaMtIne jatI joI duSTa kUbara kahevA lAgyo, "tuM jugAramAM jItAI gaI che mATe mArA aMtaHpurane alaMkRta kara." (127) A pramANe sAMbhaLI amAtyo kahevA lAgyA ke, "e satIne satAvIne kopAyamAna na karo. kAraNa ke vaDIlabAMdhava tamAre pitA samAna che. A tamArI mAtA samAna che 128) chatAM baLAtkAre ene rokIza to te satI kopAgnithI tane bhasmasAt karaze. (129) mATe naLanI pAchaLa jatI ene tuM ulaTI protsAhita kara ane azva ratha tathA sArathisahita naLane vidAya kara." (13)) A pramANe amAtyonA vacanothI kUbare te pramANe karyuM. paraMtu Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 zrI mallinAtha caritra pradhAnapuruSAH procurnalaM nAtha ! tvayA samam / kathaM nu vayamAyAmaH, sevya: paTTo yato'sti naH ? // 132 // tenAdya jagatInAtha !, nAgacchAmastvayA saha / te'dhunA davadantI ca, mitraM mantrI priyA sakhA // 133 / / tadiyaM pAdacAreNa, kathaM yAsyati vartmani ? / gRhANa tadrathaM nAthA'nugRhANa janAnamUn // 134 // abhyarthanAM pradhAnAnAmaGgIkRtya sa kRtyavit / davadantyA sahA''ruhya, rathaM rAjapathe'calat // 135 / / rathAdika ApatAM kUbarano naLarAjAe niSedha karyo. (131) eTale pradhAna puruSoe naLane kahyuM ke, "he nAtha ! amo tamArI sAthe zI rIte AvI zakIe? kema ke amAre to rAjayano hukama mAnya rAkhavo paDe. (132) ame rAjyanA sevako chIe. mATe he jagatanAtha (pRthvInAtha)! emAM amAro to kAMI ja aparAdha nathI. hAla to Apane damayaMtI ja mitra, maMtrI, priyA, sahacarI che. (133) to e sukomaLa che. tethI rastAmAM page kema cAlI zakaze? mATe he nAtha ! A rathane grahaNa karo ane A sevakaloko para anugraha karo." (134) A pramANenI pradhAnonI abhyarthanAno svIkAra karIne kRtyAkRtyanA jANanAra naLarAjA damayaMtI sAme rathamAM ArUDha thaI rAjamArge cAlyA. (135) eka vastra dhAraNa karyuM snAnArthe ujavala. nAgara nAgarI sahuM raDe, dekhI damayaMtInI jaMjAla. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 459 paB: sa: nAryo bhaimImekavastrAM, vIkSyAbhyaGgodyatAmiva / vavRSurduHkhatazcelakopamazrAntamazrubhiH // 136 / / gacchan nagaramadhyena, paJcahastazatImitam / nalaH stambhaM samunmUlya, punarAropayattadA // 137 / / tad dRSTvA procire paurA, aho ! sattvamaho ! balam / nalasya balino'pyasya, vyasanaM daivato'bhavat // 138 / / jJAninA muninaikena, purA'sti kathitaM kila / bhAvyayaM bharatArdhezaH, kSIradAnavazAd munau // 139 // stambhamunmUlya cAropya, bhAvyardhabharatAdhipaH / militaM tadidaM kintu, rAjyabhraMzo'sya duHkhakRt // 140 // e samaye jANe snAnane mATe tatpara thaI hoya tema damayaMtIne eka vastrayukta joI nagaranI strIo kheda pAmI. potanA vastrone bhInA karatI azrAMta AMsunI dhArA varasAvavA lAgI. saunI AMkho raDI rahI che. hRdaya kalpAMta karI rahyuM che. (136) te vakhate nagaranA madhyabhAgamAMthI jatAM naLarAjAe pAMcaso hastapramANa eka staMbhanuM unmelana karI pharI tene AropI dIdho. (137) aho ! naLarAjAnuM sattva ane baLa to juo ! ema nagarajano kahevA lAgyA. kharekhara ! A baLavAna puruSa upara koI daivayoge ja A mahAsaMkaTa AvI paDyuM che. (138) pUrve eka jJAnI muni kahI gayA che ke, "A naLarAjA munine kSIradAna ApavAthI bharatAno svAmI thaze." (139) to staMbhane umUlana karI pharI AropatAM e bharatAdhano Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 zrI mallinAtha caritra asyAM puryAM punA rAjA, bhavedyadi punarnalaH / svabAndhavaM prati krUro, nandiSyati na kUbaraH // 141 // itthaM pauravacaH zRNvannatyAkSIt kozalAM nalaH / davadantyA samaM bASpaiH, kRtahArAvatArayA // 142 / / davadantI nalo'vAdId, devi ! yAmaH kva samprati / bhaimI babhASe me tAto'tithIbhUya pavitryatAm // 143 / / hayAnna prerayAmAsa, sArathiH kuNDinaM prati / karmAvalImivA'layAM, paryATadaTavIM nalaH // 144 / / svAmI thaze. e vAta to siddha thaI paNa teno rAjyabhraMza thayo e vAta duHkhakArI banI che. (140) - have A nagaramAM jo punaH naLarAjA rAjaya karaze to potAnA bAMdhava upara nirdaya thanAra kUbara kadI paNa sukha pAmaze nahi." (141). A pramANe nagaravAsIonA vacano sAMbhaLatA sAMbhaLatA azrubhInA locanavALI, hAra vigere AbhUSaNonA paridhAna vinAnI damayaMtI sAthe naLarAjAe kozalAnagarIno tyAga karyo. (142) mArge suNI yama sama bhIlla pokAra. nAThA te savi suNI damayaMtI huMkAra. AgaLa cAlatAM naLe damayaMtIne kahyuM ke, "he devI ! have ApaNe kyAM jaIzuM !" damayaMtI bolI ke, "he nAtha ! mArA tAtanA atithi thaI tene pAvana karo." (143) paNa sArathie kuMDinanagara tarapha azva calAvyA nahi eTale Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54: sarvAM bhallIhatAcchabhallAdIn, bhillAMstatra dadarza saH / dadhAvire nalaM dRSTvA, te zarAsAravarSiNaH // 145 // nalo'pyAkRSTakhaDgaH san dadhAve nAhalAn prati / sattvazuddhau tadAkRSTaghaTasarpa ivA'dhikam // 146 // maimI mune nAM dhRtvA, vamANe nAtha ! jIvRza: ? / IdRzeSu tavAkSepo, gajasya mazakeSviva // 147 // bharatArdhajayotsikto, nistrizastrapate hyayam / suniyogI kuniyoge, yojitaH svAminA yathA // 148 // 461 karmAvalinI jema alaMdhya evI eka aTavImAM naLarAjA bhramaNa karavA lAgyA. (144) tyAM rIMchaDIone mAravAthI jemanA bhAlA tejasvI thaI gayA che evA bhIla lokone teNe joyA. naLane joI bANo varasAvatA bhIllo tenA tarapha dhasyA. (145) eTale ghaDAmAMthI bahAra kADhelA sarpanI jema myAnamAMthI khaDga kheMcIne naLarAjA paNa sattvazuddhi mATe ekadama bhIlo tarapha dhasyA. (146) e samaye damayaMtIe naLano hAtha pakaDIne kahyuM ke, he nAtha ! hastI jema macchara u52, tema A loko upara Apano A AkSepa zo ? (147) svAmIe kuvyApAramAM joDelA susevakanI jema bharatArdhanA jayathI abhiSikata thayelA evA ApanI A krUratA lajjAspada che.' (148) pachI damayaMtIe bhIlonI tarapha mAtra bANa jevA dArUNa huMkArA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 zrI mallinAtha caritra bhaimI tAnabhi huMkArAn, mumoca zaradAruNAn / teSAM prabhAvAt te kAkanAzaM nezurjanaMgamAH // 149 / / babhUvatU rathAd dUre, tau tu tAnabhigAmukau / tayoratha ratho bhillairaparairapahAritaH // 150 // kare bhImasutAM kRtvA, paryATIdaTavIM nalaH / tasyA vizvAsanAyeva, dadAno dakSiNaM karam // 151 // vaidarbhI darbhasaMdarbhagarbhakrAmatpadadvayI / sAnurAgAmivAraNyaM cakre rudhirabindubhiH // 152 / / ja karyA, eTale tenA prabhAvathI bhIla loko ekadama palAyana thaI gayA. (149) paraMtu te bhIlonI sAme jatAM te baMne rathanI bahu dUra nIkaLI gayelA hatA. tethI bIjA bhIlo temano rathaharaNa karI gayA. (150) mArgazramathI thAkI sUtI che tarUchAMya. nija vasrAMcala thakI tava vAyu nAMkhe rAya. pachI tenA vizvAsane mATe ja jANe dakSiNa hasta ApatA hoya tema damayaMtIne dakSiNahAthano Teko daI naLarAjA aTavImAM AgaLa calAvavA lAgyA (151) ane vaidarbhI (damayaMtI) darbhanA samUhaupara bannecaraNa rAkhI rUdhirabiMduothI jANe araNyane anurAgayukta karatI hoya tema cAlavA lAgI. (12) naLarAjAe tenA baMne page pATA bAMdhyA. kAraNa ke pATAnI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paB: : 463 paTTabandhaM tadA pAdadvandve tasyA nalo vyadhAt / mArgastAvAnatikramyo, yatastasya prabhAvataH // 153 // tarumUlasamAsInAM, bhImajAM niravApayat / svakIyaparidhAnasya, cAlayannaJcalaM nalaH // 154|| tripatrapatrANyAdAya, puTIkRtya jalaM nalaH / samAnIyA'pAyayat tAM, pravRddhaM netravAribhiH // 155 / / vinayAd bhImatanayA'pRcchadetad kiyadvanam / nanoDavIvIviTuM phevi !, bUitInAM vatu:zatI uddA krozAnAM viMzatizcaikA''vAbhyAmullaGghitA'dya tu / evaM vArtayatoH sUryo'stamApA'nityatAM vadan // 157 // sahAyathI AgaLa mArga oLaMgavo hato. (153) pachI mArganA zramathI thAkI gayelI eka vRkSa nIce beThelI damayaMtIne naLarAjAe potAnA vastranA cheDA vaDe pavana nAMkhI zAMta karI (154) ane tripatra latAnA (khAkharAnA-traNa ja pAMdaDA hoya che.) pAMDadAno daDIyo banAvI azrujaLathI vRddhi pAmeluM jaLa lAvI teNe damayaMtIne pAyuM. (155). pachI bhImasutAe vinayapUrvaka pUchyuM ke, "he svAmin ! A vana hajI keTaluM che ? eTale naLarAjAe kahyuM ke "he devI ! cAraso koza pramANa A vana che (156) temAM hajI ApaNe mAtra vIza koza oLaMgyA che." A pramANe te baMne vAtacIta karatA hatA evAmAM anityatAne sUcavato sUryAsta thayo. (157) Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 zrI mallinAtha caritra azokapatrANyuccitya, davadantyAH kRte nalaH / analpaM kalpayAJcakre, talpamalpetarAzayaH // 158 / / uvAca dayitAM devi !, talpe nidrAsakhI bhava / sthAsyAmi jAgarUko'haM, yAminyAM yAmiko yathA // 159 / / saMvyAnArdhaM nalastalpe, nikSipya preyasIM tataH / asUSupat sA suSvApa, smRtvA paJcanamaskRtim // 160 / / nidrAjuSi davadantyAM, dhyAyati smAtha naiSadhiH / vyasane zvazurasyAtha, dhig mAM zaraNayAyinam // 161 / / tadvallabhAmapi tyaktvA, vidhAya hRdayaM dRDham / AtmAnamekamAdAya, gacchAmyUrdhvamukho varam // 162 / / sUtI damayaMtI choDI cAlI jato naLa. rUdhirathakI lekha lakhatA jhare azrujala. eTale mahAzayavALA naLarAjAe damayaMtIne mATe azokanA pAMdaDA bhegA karI eka lAMbI pathArI karI (158) ane kahyuM ke, "he devI! A zadhyApara nidrA lo huM yAmikanI jema AkhI rAtrI jAgato rahIza." (159) pachI ardha vastrane zayyA para bichAvIne rAjAe potAnI priyAne te para suvADI eTale paMca namaskAranuM smaraNa karI damayaMtI tyAM sUI gaI. (160) damayaMtIne nidrA AvatA naLarAjA vicAravA lAgyA ke, "ahA ! duHkhanA samaye zvasurane zaraNe janArA mane dhikkAra thAo. sAsarAnA ghare javuM koIpaNa rIte ucita nathI. (161) A vallabhAno paNa tyAga karI aMtarane dRDha karI mAre ekAkI Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 465 paB: : manye na hi syAdetasyAH, suzIlAyA upadravaH / satInAmaGgarakSAkRcchIlamekaM yato matam // 163 / / churyA ciccheda saMvyAnaM, bhaimyAH premNA samaM nalaH / svaraktenA'likhadbhImasutAvastre'kSarANi ca // 164 // ayamadhvA vidarbheSu, yAti nyagrodharodhasA / kozaleSu tu tadvAmastadgacchestvaM yathAruci // 165 / / likhitveti nalaH krozannibhRtaM nibhRtakramaH / pazyan vivalitagrIvaM, tato gantuM samudyataH // 166 / / ahIMthI cAlyA javuM teja sAruM che. (162) huM mAnuM chuM ke A suzIlAne koI upadrava karanAra nathI. vaLI satIonA aMganI rakSA karanAra to eka zIladharma ja kahela che." (163) ema dhArI premanI sAthe chUrIthI damayaMtInuM adhuM vastra kApIne potAnA rUdhirathI bhImasutAnA vastra upara teNe A pramANe eka zloka lakhyo :- (164) rUdana karI Ima lakhI cAlyo te mahAbhAga. pagapaga skUlanA pAmato joto pUMThe nAra. vaTavRkSanA mULa AgaLathI A mArga vidarbhadeza tarapha jAya che ane tenI DAbI bAjuno mArga kozaladeza tarapha jAya che mATe tane rUce te mArge jaje." (165) A pramANe lakhIne gupta rIte Akroza karato ane vAraMvAra DokI pheravI nihALato naLarAjA dhIme pagale tyAMthI AgaLa javA mATe tatpara thayo. (166). Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 466 tAvad yayau nalo yAvadadRzyA davadantyabhUt / valitvA punarapyAgAt, patitadraviNo yathA // 167 // dadhyAviti nalo dRSTvA, bhaimIM bhUtalazAyinIm / adhizete'dhvani zrAntaM zuddhAntaM naiSadheraho ! || 168 / / hahA ! marmAvidhA duSTakarmaNA me kukarmaNaH / vazAmetAdRzIM prAsA, tIneyaM tAnidhiH ||ddA dhig mAmadharmakarmANaM, marmabhASakavad bhRzam / zuddhazIlA dharmazIlA, yadevaM prApitA dazAm // 170 // nirjAyA samIpasthe, yi satyapi hI ! nate / bhUmau nitambinI zete, kSetrastheva kuTumbinI || 171 || damayaMtI na dekhAya teTale sudhI te gayo eTale jANe dravya khovAI gayelA puruSanI jema te pharIne pAcho Avyo. (167) ane bhUtala upara sutelI damayaMtIne joI vicAravA lAgyo ke, "aho ! naLarAjAnI rANI thAkI gayelI Ama rastA vacce sutI che. (168) aho ! kukarma karanAra huM tenA marmabhedI duSTakarmoe A kaLAnidhi kulIna patnIne AvI dazAe pahoMcADI che. (169) marmabolanAranI jema adharmAcArI mane atyaMta dhikkAra thAo ke A dharmazIlA ane zuddhazIlA satIne meM AvI avasthAe pahoMcADI. (100) aho ! huM naLarAjA samIpavartI chatAM kSetramAM rahelI bharavADaNanI jema nirnAyikA A nitaMbinI mAtra pRthvIpara sutI che. (171) Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 467 paSTa: saT: etAmekAkinI muktvA'nyato yAsyAmyahaM yadi / manye jIvitametasyA, bhavitA me purassaram // 172 / / raktA bhaktA parityaktuM, yuktA neyaM tato mama / duHkhaM vApi sukhaM vApi, tat sahiSye sahaitayA // 173 / / athavA svapiturgehaM balAd, neSyati mAmiyam / varaM pitRpiturgehaM, na tu patnIpiturgRham // 174 // tasmAdahaM gamiSyAmi, gRhItvA jaTharaM nijam / mAnyAM mamAjJAM bibhrANA, yAtvasau sujanAlaye // 175 // nizcityeti nalazcitte, tAmullaGghya vibhAvarIm / prabodhakAle vaidayA'stvaritastvaritaM yayau // 176 / / jo huM tene ekalo mUkI cAlyo jaIza to huM dhAruM chuM ke enuM jIvita mArI pAchaLa ja Avaze arthAt e maraNa pAmaze. (172) tethI premALa-anurakatA-bhaktimatI A damayaMtIne tyajI devI e koI rIte yogya nathI. mATe sukha ke duHkha paNa huM enI sAthe ja rahIne sahana karIza. (173) paraMtu te jabarajastIthI mane potAnA pitAnA ghare laI jaze. to kulInone zvasuraghara karatA smazAna vadhAre sAruM che. (174). mATe huM mAro piMDa laIne ja cAlyo jAuM. mArI AjJAne mAnanArI damayaMtI jarUra potAnA pitAne ghare jaze." (175) A rIte cittamAM nizcaya karI rAtrI samApta thatAM damayaMtInA jAgavAnA samaye naLarAjA tvarita tyAMthI cAlyo gayo. (176) Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 zrI mallinAtha caritra prabhAte mArute vAti, kamalAmodamedure / bhImaputrI nizAzeSe, svapnamIdRzamaikSata // 177 / / yadahaM sahakArAdhirUDhA'smi vanadantinA / bhagnaH sa tu samAgatya, bhraSTA tasmAdahaM tataH // 178 / / prabuddhA bhImatanayA, nA'pazyad nalamagrataH / samAluloke kakubhaH, sA vikrItA ca ziSTavat // 179 / / akAruNyAdaraNyAntaH, kathaM mAM vallabho'mucat / bhaviSyati gato manye, kSAlanAya mukhasya vA // 180 / / jAgI tava te AraDe, karatI koDI vilApa yUthabhaSTa haraNI sama, jove dazA diza Apa. gho darizaNa muja svAmIjI have prabhAte kamaLonI parimalathI sugaMdhI vAyu vAvA lAgyo. te samaye damayaMtIe svapra joyuM ke, (177) huM AmravRkSa upara beThelI chuM. evAmAM koI vanahAthIe AvI te vRkSa bhAMgI nAMkhyuM. tethI huM nIce paDI gaI." (178) AvuM svama nihALI bhImasutA turata ja jAgRta thaI ane AgaLa joyuM to naLane potAnI pAse na dIThA. eTale jANe vizvAsunI jema vecAyelI hoya tema te cAre dizAne jovA lAgI. (179) ane ciMtavavA lAgI ke - "A araNyamAM nirdayarIte svAmIe mane kema tajI dIdhI haze ? paraMtu huM dhAruM chuM ke teo potAnA mukhanuM prakSAlana karavA jalAlaye gayA haze. (180) Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 469 paB: sa: yadvA palAzapAlAzairAnetuM vimalaM jalam / manmukhakSAlanAyA'yamudyato naiti yad nalaH // 181 / / tadeva hi saro'raNyasarigiriguhAdikam / nalaM vinA'khilaM yuktamanalaM tanute dRzoH // 182 // evaM cintAcAntacetovRttidigavalokinI / svaprANezamapazyantI, svapnasyA'rthaM vyacArayat // 183 / / sahakAro nalo rAjyaM, phalaM parijano layaH / davadantI paribhraSTA'smyahaM tad durlabho nalaH // 184 // athavA to mArUM mukha dhovA mATe palAzapatranA daDIyAmAM nirmaLa jala levA gayA haze. te hajI sudhI AvyA nahi hoya. (181) aho ! A tenA teja sarovara, araNya, nadI, parvata ane guphA vigere badhA naLa vinA dRSTine anala(agni) jevA lAge che. te kharekhara ucita ja che. (182) navi dekhe nalarAyane supana saMbhAre tAma. vRkSa thakI patana thavuM e naLarAya viyoga. jANu e supana thakI, durlabha pati saMyoga. e pramANe ciMtAmagna cittathI dizAonuM avalokana karatAM potAnA prANanAthane na jovAthI te svaprano artha vicAravA lAgI ke :- (183) "sahakAra te naLarAjA, rAjaya te phaLa ane parijana te laya (saMbaMdha) emanAthI paribhraSTa thayelI davadaMtI te huM chuM. mATe have mane naLarAjAnuM milana durlabha che." (184) A pramANe svaprArthano nizcaya thatAM te aMtaramAM vicAravA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 zrI mallinAtha caritra svapnArthanizcayAdevaM, dadhyau bhImasutA hRdi / na bhartA na ca rAjyaM me, daivAd bhraSTA dvayorapi // 185 / / tAratArasvaraM tAralocanA vilalApa sA / durdazApatitAnAM hyabalAnAM ruditaM balam // 186 / / prANanAtha ! kimu tyaktA, bhaktacittA'pi hi tvayA / kathaM bhAraM tavA'kAeM, yadvA caraNabandhanam ? // 187|| tirohito'tha vallIbhiH, parihAsena yadyasi / tadehi darzanaM sthAtuM, na ciraM ruciraM yataH // 188 // yAcate davadantyeSA, vanadevyaH ! prasIdata / priyaM priyasya mArga vA mahyaM darzayatA'naghAH! // 189 / / lAgI ke, "rAjaya ane svAmI e baMnethI daivayoge huM bhraSTa thaI chuM." (185) pachI dIrghanayanavALI te uMcesvare vilApa karavA lAgI. kAraNa ke durdazAmAM AvI paDelI abaLAnuM rUdana eja baLa che." (186) te bolI ke, "he nAtha ! huM tamArA upara bhaktivALI chatAM Ape mane kema choDI dIdhI ! tamane huM bhAra karanArI zI rIte thaI paDI ! athavA to strI e pagabaMdhana che te kharI vAta che. (187) he prANeza ! jo kadI hAsyathI tame latAomAM chUpAI gayA ho to satvara darzana Apo. kAraNa ke vadhAre chUpAI rahevuM e sArUM nathI. (188) he nirdoSa vanadevIo ! A davadaMtI ApanI pAse yAcanA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 471 paSTa: tvaM dharitri ! bhava dvaidhaM, pavana ! tvaM gRhANa mAm / dUraM jIvita ! gaccha tvaM, prANAstyajata mAM laghu // 190 // iti bhImasutA vRkSAn, siJcantI nayanodakaiH / svayaM tene'zrupuSpANi, duHkhamekaM phalaM param // 191 // na jale na sthale naiva, chAyAyAmAtape na ca / lavo'pi hi sukhasyA'bhUccintayantyA nalaM nalam // 192 / / svaM saMsthApya svayaM vastrAntena vaktramamArjayat / tatrAkSarANi saMvIkSya, muditA'vAcayat tataH // 193 / / kare che ke mArA upara kRpA karI mAro svAmI batAvo athavA svAmIno mArga batAvo. (189). he vasudhA ! tuM dvidhA thaI jA, eTale huM temAM samAI jAuM. pavana ! tuM mane haraNa karI le. he jIvita ! tuM have dUra jA ane te prANo ! tame have satvara mAro tyAga karo." (190) A pramANe nayanajalathI vRkSone sIMcatI davadaMtI azrapuSpone vistAravA lAgI. paNa tenuM phala to A du:kharUpa ja utpanna thayuM." (191) naLa ! naLa ! evuM ciMtavana karatAM tene jaLa, sthaLa, chAyA ke AtapamAM lezamAtra paNa sukha utpanna na thayuM. (192) pachI pote ja potAne dhIraja ApatAM vastranA cheDAthI mukhane sApha karavA lAgI, evAmAM tenA para lakhelA akSaro joyA ane harSita thaI chatI vAMcavA lAgI. (193) vAMcIne teNe vicAra karyo ke, "aho ! kharekhara hajI huM svAminA manarUpa gaganAMgaNamAM caMdrikArUpa chuM. nahitara temano Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 zrI mallinAtha caritra acintayacca taccetogaganAGgaNacandrikA / dhruvamasmyanyathA''dezaprasAdo'yaM kathaM mama // 194|| tataH svabharturAdezaM, dadhAnA hRdaye'dhikam / vrajAmi svapiturdhAma, patyuna tu pati vinA // 195 / / mayA saha priyeNA'pi, gantavyaM vAJchitaM purA / vizeSeNAdya tad yAmi, patyAdezAt piturgRham // 196 / / dhyAtveti gantumArebhe, davadantI vaTAdhvanA / vIkSyamANA'kSarANyuccairmUrtaM nalamivA'grataH // 197|| vyAghrA vyAttamukhAH sarpAH, sadarpA nagajA gajAH / jvAlA jAlikA siMhIvadasyA dUrato'bhavan // 198 / / mArA upara Avo AdezarUpa prasAda kyAMthI hoya ! (194) mATe have svAmInA Adezane hRdayanA bahumAnathI dhAraNa karI huM pitAnA ghare jAuM. paNa pati vinA patinA ghare javuM yogya jaNAtuM nathI. (195) paraMtu pUrve mArI sAthe prANanAthane tyAM laI javAnuM meM vAMkyu hatuM. te to gayA paNa mane Adeza karatA gayA to have patino Adeza thavAthI mAre pitAne ghare javuM yogya che." (196) A pramANe vicAra karI sAkSAta naLanI jema tene akSaronuM avalokana karatI damayaMtI vaTavRkSanA mArgathI AgaLa cAlavA lAgI. (197) maLe mArage sArtha mahARddhe bharapUra. dekhI harSa pAme jima taraMDa jalapUra. eTale mukha phADIne AvatA vAgho, saMdarpa sarpo, jaMgalI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 paB: sa: anye'pyupadravAstasyA, yAntyA vartmani nA'bhavan / pativratAvrataM strINAM, kSemasthemAvahaM yataH // 199 // sA lolakuntalA svedajalAvilavapulatA / samutsukapadaM yAntI, hRdyamAntI mahAzucA // 200 / darbhaviddhapadaprodyadraktasiktamahItalA / sArthamekamudakSiSTa, viSTapardhiniketanam // 201 // acintayacca sArtho'yaM, mayA labdhastaraNDavat / araNyArNavanistArastadanena bhaviSyati // 202 / / yAvat tasthAvasau svasthA, davadantI mahAsatI / tAvat taM rurudhuH sArthaM, kvacidAgatya dasyavaH // 203 // hAthIo ane jAMgulika javALAo siMhaNanI jema e damayaMtIthI turata ja dUra thaI javA lAgyA. (198) raste cAlatA tene bIjA paNa upadrava naDyA nahi. kAraNa ke pativratAvrata strIone atizaya kSema kuzaLa rAkhanAra che. (1999) pachI capaLakezavALI, parasevAnA biMduthI bhInAzarIravALI, utsuka pagale cAlatI, aMtaramAM mahAzoka dhAraNa karatI (200) tathA darbhathI vIMdhAyelA pagamAMthI nIkaLatA rUdhirathI pRthvItalane siMcana karatI damayaMtIe AgaLa jatAM tribhuvananI RddhinA sthAnabhUta eka sArtha joyo. (201) eTale vicAryuM ke, "aho ! samudramAM vahANa maLe tema mane A sAthe maLyo che. have enI sahAyatAthI mAre A araNyarUpa mahAsAgarano pAra pAmavo sulabha thaze." (202) A pramANe vicArI mahAsatI damayatI kAMIka svasthatAne Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 zrI mallinAtha caritra AyAntImiti ca dRSTvA, tatazcauracamUmamUm / cakAra bibhayAM loko yataH syAd bhAjane bhayam // 204 / / mA mA yUyaM bhayaM lokAH ! kurudhvaM sArthavAsinaH / tadIyagotradevIvA'vAdIditi nalapriyA // 205 / / taskarAnavadad re re !, yAta dUraM durAzayAH ! / anyathA'narthasArtho vaH, sArtho yad rakSyate mayA // 206 / / vadantI davadantIM te, samAkA'pi taskarAH / manyante sma tRNAyA'pi, naite daivaparAhatAH // 207 / / tatastadIyAhaGkAratiraskArAya bhImajA / kSemakArAya sArthasya, huMkArAn mumuce dRDhAn // 208 / / pAmI. tevAmAM keTalAka coroe AvI te sArthane gherI lIdho. (203) ne corasenAne AvelI joI sAthe loko atyaMta bhaya pAmyA kAraNa ke, "vastune bhaya hoya che." (204) e samaye temanI gotradevInI jema damayaMtI bolI ke, "he sArthavAsI loko ! tame bhayabhIta na thAo. (205) pachI teNe corone kahyuM ke, "he durAzayo tame dUra cAlyA jAo. nahi to tamArA para saMkaTanI sImA na rahe, kAraNa ke huM A sArthanI rakSikA chuM." (206) A pramANenA tenAM vacana sAMbhaLavA chatAM paNa daivathI parAbhava thayelA taskaroe tenI bilakula darakAra karI nahi. (207) eTale te coronA ahaMkArane parAsta karavA ane sArthanI rakSA karavA damayaMtIe sapta huMkAra karavA mAMDyA. (2008) Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSTa: saH 475 zrutvA tadIyahuMkArAnanazyannatha dasyavaH / kodaNDadaNDaTaGkArAt, kAndizIkA dvikA iva // 209 / / sArthezo'thAvadad natvA, tAM nijAM jananImiva / kA'si bhAmini ! kasmAcca, paribhrAmyasi kAnane ? // 210 // sabASpalocanA cAsmai, bAndhavAyeva bhImajA / yathAvasthaM svavRttAntaM, sarvaM kathitavatyatha // 211 / / avocat sArthanAthastvaM, svAminI jananI ca me / svAminI nalapatnIti, jananI jIvadAnataH // 212 / / taniSkAraNabandhoste, kiGkaro'smIti saMlapan / nItvA paTagRhe tasyA, varivasyAparo'bhavat // 213 // tenA te huMkArAo sAMbhaLI dhanuSyanA TaMkArathI kAgaDAonI jema badhA coro mUThIvALIne bhAgI gayA. (209) sArthavAhanI vinaMti. svIkAre preme davadaMtI. pachI sArthapatie damayaMtIne jananInI jema namaskAra karI kahyuM ke, "he bhAminI ! tame koNa cho ? A vanamAM zA mATe bhamo cho ? (210) eTale AMkhamAM AMsu lAvI damayaMtIe potAnA bAMdhava samAna te sArthezane potAno jevo hato tevo saghaLo vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. (211) te sAMbhaLIne sArtheza bolyo ke, tame mArA svAminI ane mAtA samAna cho. naLarAjAnA patnI hovAthI svAminI ane jIvitadAna ApanArA hovAthI jananI cho. (212). mATe niSkAraNa baMdhu evo huM tamAro sevaka chuM." ema kahI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 sphUrjathudhvanivadgarjannUrjitaM tarjitoSmakaH / vRSTiM cakAra vistAridhAraM dhArAdharastataH // 214 // sthAne sthAne parIvAhA: pravahanto babhustadA / pAnthasArthasya rodhAya khAtikA iva nirmitAH // 215 // tadA nirantaraM vRSTirabhavad divasatrayam / davadantI punastasthau, sukhaM sArthezamandire // 216 // virate vAride vRSTerdavadantI satI tadA / vihAya sArthamekAkinyapi yAtavatI tataH // 217 // zrI mallinAtha caritra prayAntI pathi bhaimI ca, kajjalazyAmaladyutim / kartikAnartanavyagrakaraM piGgalakuntalam // 218 // tene potAnA taMbumAM laI jaI te temano bahu ja Adara satkAra karavA lAgyo. (213) evAmAM vrajapAtanA zabda samAna ghora garjanA karato ane grISmaRtune tarjanA karato megha vizALa dhArAthI varasavA lAgyo. (214) eTale jANe sArthanA pravAsIone rokavA moTI khAIo banAvI hoya tema dareka sthaLe pANInA moTA pravAho vahevA lAgyA. (215) e pramANe satata traNa divasa sudhI varasAda paDyo. eTale damayaMtI sukhapUrvaka sArthezanA taMbumAM rahI. (216) pachI vRSTi virAma pAmI eTale sArthane mUkI damayaMtI ekalI sArvezane kahyA vinA tyAMthI cAlI nIkaLI. (217) mArge cAlatAM kAjala samAna zyAmakAMtivALo hAthamAM charI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha: sarvAM jvAlAkarAlavadanaM, bhayaGkarabhayaGkaram / mUrtaM yamamivAdrAkSId, rAkSasaM kSudramAnasam // 219 // yugmam uvAca bhakSayiSyAmi tvAmevaM rAkSaso'vadat / abhItA sA'vadad dhairyAd, madIyaM vacanaM zRNu // 220 // mRtyubhIrakRtArthAnAM kRtArthAyA na me bhayam / mA mAM saMspRza zApena, saMspRzan na hi nandasi // 229 // dhIrAM vAcamiti zrutvA, tasyAH sa rajanIcaraH / uvAca tubhyaM tuSTo'smi, kiM karomi dadAmi kim ? // 222 // 477 nacAvato, pILA kezavAlo, jvALA samAna bhayaMkara mukhavALo, bhayAnaka caherAvALo, kSudra mAnasadhArI sAkSAt jANe yama hoya evo eka rAkSasa tenA jovAmAM Avyo. (218-219) te rAkSasa damayaMtI pAse AvI kahevA lAgyo ke, huM tArUM bhakSaNa karI jaIza ! eTale satI nirbhayapaNe dhairya dhAraNa karI bolI ke, "mArUM vacana sAMbhaLa (220) A jagatamAM je akRtArtha loko che temane maraNano bhaya hoya che. paNa huM to kRtArtha chuM mATe mane kazo bhaya nathI. paraMtu tuM mane sparza karIza nahi. kAraNa ke mane sparza karIza to huM tane zrApa daIza to tArUM bhalu nahi thAya." (221) A pramANe tenI dhIratAvALI vANI sAMbhaLIne rAkSasa bolyo ke, "huM tArA para saMtuSTa thayo chuM mATe kahe huM tArUM zuM zreya karUM ane tane zuM Apu ?" (222) eTale damayaMtI bolI ke, "jo tuM saMtuSTa thayo hoya to mane kahe ke mArA patino samAgama mane kyAre thaze ?'" rAkSasa bolyo Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 zrI mallinAtha caritra soce tuSTastadA''khyAhi, kadA me patisaGgamaH ? / rakSo'vAdId dvAdazAbde, pravAsadivasA''ditaH // 223 // samAyAtaH svayaM vezma, pitustava nalaH kila / miliSyati tataH khedaM, hRdaye mA kRthA vRthA // 224|| yugmam tvaM ced bhaNasi tvattAtasadane'tha nayAmyaham / soce sahA'nyapuMsA'haM, na yAmi svasti te'stu tat // 225 / / AviSkRtya nijaM rUpaM, yathAgatamathAgamat / jagrAhA'bhigrahAnitthaM, bhaimI dvAdazahAyanIm // 226 / / vikRtI raktavAsAMsi, tAmbUlaM ca vilepanam / bhUSAM ca na grahISyAmi, nalasya milanAvadheH // 227 / / ke, pravAsanA divasathI bArame varase samAgama thaze ane tamArA pitAnA ghera AvIne te tamane maLaze. mATe aMtaramAM phogaTa kheda nA karazo. (223-224) have jo tame kaho to huM tamane tamArA pitAnA ghare mUkI dauM." damayaMtI bolI ke, "anyapuruSanI sAthe huM tyAM javA icchatI nathI. mATe tAruM kalyANa thAo." (225) pachI potAnuM mULarUpa pragaTa karI te rAkSasa jema Avyo hato tema pAcho cAlyo gayo. e vakhate damayaMtIe bAravarSa mATe A pramANe abhigraha dhAraNa karyo." (226) chae vigaI, raMgIna vastra, tAMbUla, vilepana ane zaNagAra e svAmInuM milana na thAya tyAM sudhI mAre grahaNa karavA nahi." (227) pachI varSAkALa vyatIta karavA damayaMtI najIkamAM eka parvatanI Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 479 paNa: sa: giridA~ tadA'tyetuM, prAvRSaM bhaimyavAsthita / bimba zrIzAntinAthasya, nirmame mRNmayaM svayam // 228 // svayamAnIya puSpANi, tatpUjayati bhImajA / tapa:prAnta va te, pArAM prA: kanaiH rara6I bhaimImapazyan sArthezo'pyAgAdanupadaM tadA / arhaddimbaM pUjayantI tAM, dRSTvA mumude hRdi // 230 // tAM natvA dharaNIpRSThe, niviSTo bhImajA'pi tam / vidhAya svAgatapraznaM, sArthanAthamavArtayat // 231 // tApasAstatra cA''jagmuH, ke'pi cAsannavAsinaH / tasthustathonmukhA abdazabdaM zrutveva kekinaH // 232 / / guphAmAM rahI. tyAM teNe zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM eka mATImaya biMba banAvyuM. (228) pachI puSpo lAvIne te biMbanI damayaMtI pUjA karavA lAgI ane tapane prAMte prAsuka phaLo vaDe pAraNuM karavA lAgI. (229) have damayaMtIne nahi jotA sArtheza tenA pagalAne anusarI tenI pAchaLa pAchaLa Avyo. tyAM guphAmAM jinabiMbane pUjatI damayaMtIne joI te aMtaramAM khUba AnaMda pAmyo. (23)) pachI damayaMtIne namaskAra karI te jamIna upara beTho. eTale damayaMtIe tene svAgata prazna pUchavA pUrvaka vArtAlApa karyo. (231) evAmAM najIkamAM rahenArA keTalAka tApaso tyAM AvyA ane meghagarjanA sAMbhaLI mayUranI jema teo uMcu mukha karI sthita thayA. (232). eTalAmAM satata avicchinna paNa jaLa vRSTi thavA lAgI. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 zrI mallinAtha caritra anavacchinnamambhobhirambho'mbhodastathA'mucat / tApasAzca mithaH procuH, kva vRSTirvaJcyatAmasau // 233 / / trastAMstAn vIkSya bhaimyUce, haMho ! mA bhaiSTa tApasAH ? / kuNDaM tatparidhau kRtvetyuvAca ca satItamA // 234|| satI yadyasmi tatkuNDAdanyato'bdaH pravarSatu / tayetyukte tRNacchanna, iva kuNDe'mbu nA'patat / / 235 / / varSatyabde tathA zailaH, sarvato nirjaro'bhavat / upatyakA girebharapUreNeva ca nirmitA // 236 / / te'dhyAyan rUpazaktibhyAM, bhAtyasau devateva naH / papraccha sArthavAhastAM, ko deva: pUjyate tvayA ? // 237|| jethI tApasI paraspara kahevA lAgyA ke :- (233) have A vRSTinuM nivAraNa zI rIte thAya ? e vakhate temane bhayabhIta thayelA joI damayaMtI bolI ke, "he tApaso ! tame gabharAzo nahi" ema kahI temanI cAre bAju kuMDALu karIne satI A pramANe bolI ke, (234) jo huM satI hou to A kuMDALAthI megha dUra varaso A pramANe tenA vacanathI jANe tRNAcchAdita hoya tema te kuMDALAmAM jaLa na paDyuM. (235) varasAda varasatA parvata cArebAjuthI jharaNA jevo thayo. ane parvatanI bhUmI naranA pUrathI nirmANa pAmI.(236) te joIne tApaso ciMtavavA lAgyA ke, "rUpa ane zaktithI A koI devI hoya tema dekhAya che." pachI sArthavAhe damayaMtIne pUchyuM ke, "tame A kyA devanI pUjA karo cho? (237) Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 481 paB: : tasmai bhaimyA''khyadarhantaM, sarvazaM trijagadgurum / pUjayantyahamasmyatra, zvApadebhyo bibhemi na // 238 // svarUpamarhato dharmamArhataM ca dayAparam / sArthavAhAya sA''cakhyau, sa ca taM pratyapadyata // 239 / / nijadharmaM virAgeNa taM dharmaM tApasA api / pratyapadyanta ko ratnalAbhe kAcaM na hi tyajet ? // 240 // sArthavAhaH puraM tatra, tApasAnAM prabodhataH / AkhyayA tApasapuramiti khyAtaM vinirmamau // 241 // kRtArthIkartumarthaM svaM, sa sArthezaH samarthadhIH / arhataH zAntinAthasya, tatra caityamacIkarat // 242 // te bolI ke sarvajJa ane traNajagatanA guru zrIjinezvara bhagavaMtanI huM pUjA karuM chuM. eTale koI vyApadothI paNa mane ahIM bhaya nathI." (238). pachI jinezvaranuM svarUpa ane dayApradhAna Autadharma teNe sArthavAhane barAbara samajAvyo eTale teNe teno svIkAra karyo. (239) te vakhate potAnA dharmaupara arUci thatAM tApasIe paNa jina dharma aMgIkAra karyo. kAraNa ke, "ratnano lAbha thatAM kAcano tyAga koNa na kare ? (240) pachI tApasonA kahevAthI sArthavAhe tyAM eka tApasapura nAme nagara vasAvyuM. (241) ane pAtAnA dravyane kRtArtha karavA teNe tyAM zAMtinAtha bhagavaMtanuM caitya karAvyuM. (242) Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 zrI mallinAtha caritra sArthatApasaloko'sthAt, tatrA'rhaddharmakarmaThaH / nizIthe tvanyadA bhaimI, tejado'pazyacchiloccaye // 243 / / Agacchato gacchatazcA'drAkSId devA'surAnapi / tattathA'pazyadutpazyaH, puraloko'pi vismitaH // 244 / / savaNiktApasA bhaimI, samArUDhA'tha parvatam / muni kevalinaM tatrA'pazyacca surasevitam // 245 / / taM vanditvA tadIyAM'himUle nyaSadadAdarAt / yazobhadragurustasya, taM natvA sthitavAn puraH // 246 / / siMhakesaryapi jJAnI, kAruNyakSIrasAgaraH / cakAra dezanAM klezanirnAzanamahauSadhIm // 247 // pachI sArthaloko ane tApaso tyAM AtadharmanI upAsanA karatA AnaMdathI rahevA lAgyA. ekavAra madhyarAtrIe damayaMtIe parvata upara prakAza joyo (243) ane tyAM jatA AvatA devo ane asurone paNa joyA. te samaye AzcaryathI uMce najara karI nagarajano paNa te jovA lAgyA. (244) eTale sArthavAha tathA tApaso sAthe damayaMtI te parvata upara gaI. tyAM devothI sevA karAtA kevalImunine teNe joyA. (245) pachI temane vaMdanA karI AdarapUrvaka teo te mahAtmAnA caraNa AgaLa beThA ane te muninA yazobhadra nAmanA guru paNa jemane kevalajJAna thayeluM che. temane namaskAra karIne AgaLa beThA. (246) eTale karUNAnA kSIrasAgara siMhakezarI kevaLIe kalezano nAza karavAmAM mahauSadhirUpa dezanA devAno prAraMbha karyo :- (247) Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 483 paB: sA: duSprApaM prApya mAnuSyaM, kAryaM saphalamAdarAt / devapUjAdayAdAnadharmakarmavidhAnataH // 248 // dharmamAkhyAya sa jJAnI, proce kulapatiM tataH / bhaimyA ya: kathito dharmaH, sa vidheyaH sadA hRdi // 249 // anayA hi tadA rekhAkuNDe vAridharo dhRtaH / / asyAH satItvAt sAMnidhyaM, kurvate devatA api // 250 // sArthezasyA'sya sArthazca, stenebhyo rakSito'nayA / tadiyaM nAnyathA brUte, davadantI mahAsatI // 251 / / pAya praNamI kevalInA, beThA nijanija ThAma. dezanA dIdhI tiNasame, bhavi upakArane kAma. "aho bhavyajIvo ! duSmApya mAnavabhavane pAmI devapUjA, dayA, dAna ane dharmakarma karatAM AdarapUrvaka tene saphaLa karo." (248) e rIte dharma kahIne te jJAnI mahAtmA kulapatine (tApasInA gurune) kahevA lAgyA ke damayaMtIe je dharma kahyo che te sadA tamAre aMtaramAM dhAraNa karavo. (249) eNe te samaye rekhAkuMDa karI meghane aTakAvyo. tenuM kAraNa e che ke enA satIpaNAne kAraNe devo paNa ene sahAya kare che. (25) vaLI A sArthavAhanA sArthane paNa corothI teNe bacAvyo che. mahAsatI davadaMtInuM bolavuM sarva satya che te anyathA bolatI ja nathI. (251) Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 zrI mallinAtha caritra tadA ca kazcidAgatya, tataH kevalinaM nataH / bhaimImuvAca bhadre'smin, vane'haM tApaso'bhavam // 252 / / karparo nAmataH so'haM, paJcAgnitapasotkaTaH / vacasA'pi na sAnandaM, tApasAH kiM nu mAM vyadhuH ? // 253 / / nirgato'hamahaMkArAt, tatsaMtyajya tapovanam / gacchan samutsuko rAtrau, patito'smyadrikandare // 254 / / giridantAsphAlitasya, dantAH sarve'pi me'patan / saptarAtraM sthito vArtAmapi cakrurna tApasAH // 255 / / gate mayyabhavat teSAM, sukhaM pratyuta me tataH / teSAmupari kopo'bhUd, giridAhasahodaraH // 256 / / evAmAM koI deva AvI kevaLI bhagavaMtane namyo ane damayaMtIne kahevA lAgyo ke, "he bhadra ! A vanamAM paMcAgnitapathI utkaTa karpara nAme huM pUrve tApasa hato. aho ! tApaso mane vacanamAtrathI paNa kema prasanna karatA nathI ? (25-253) evA ahaMkArathI te tapovanano tyAga karI huM cAlI nIkaLyo ane samusukapaNe rAtre cAlatA huM eka parvatanI khINamAM paDI gayo. (254) tyAM paDatAM paDatAM parvatanA nitaMbabhAga sAthe athaDAyo. mArA dAMtabadhA paDI gayA. tevI sthitimAM huM sAtarAtri sudhI rahyo. chatAM koI tApasoe mArI khabara paNa lIdhI nahi. (255) mArA javAthI jANe temane zAMti thaI hoya ema lAgyuM tethI mAro temanI upara giridAha samAna gusso vadhI gayo. (256) te ubharAtA krodha sAthe maraNa pAmI huM A araNyamAM sarpa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 485 paB: 1: jvalatkopena mRtvA'hamihAraNye'bhavaM phaNI / tvAM daMSTuM dhAvito'pAThi, namaskArastvayA'naghe ! // 257 // karNA''gatena tenA'haM, jAGgalyevAnyato'gamam / bhekAdijIvAhAreNa, jIvAmi ca bile sthitaH // 258|| anyadetthaM kathyamAnaM, tvayA'zrauSamahaM zubhe ! / jIvahiMsAkarAH pApA, jAyante duHkhabhAjanam // 259 // tadAkA'hamadhyAyaM, sarvadA jIvaghAtakaH / pApA''tmAhaM dvijihvo'smi, kA gatirbhavitA mama ? // 260 // evaM ca dhyAyato me'bhUtkSAntirudvIkSya tApasAn / jAtismaraNato'smArSa, bhavaM hyaHkRtakAryavat // 261 // thayo ane temane DaMkha devA doDyo evAmAM te satI ! tame navakAramaMtra bolyA (257) ane jAMgulImaMtranI jema te zabdo mArA kAnamAM paDyA ane huM anyatra cAlyo gayo. tyAM deDakA vigera jIvonuM bhakSaNa karatAM bilamAM rahI huM jIvato hato. (258) tApasa AgaLa bhAMkhatI jIvAjIvanAM thAna. jIvahiMsAthI duHkha lahe, Ima suNIne tuja vANa. ekadA he zubhe ! meM tamAruM A pramANenuM kathana sAMbhaLyuM kaH"je jIvahiMsA kare te pApIjIvo duHkhanA bhAjana thAya che." (259) te sAMbhaLI meM vicAra karyo ke, "sarvadA jIvono ghAtaka huM to kharekhara mahApApI chuM to mArI zI gati thaze ?" (260) A pramANe vicAratAM mane tApasIne joI kSamA utpanna thaI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 zrI mallinAtha caritra tato vairAgyakallolapariplAvitamAnasaH / AhArasya parIhAramAtmanA kRtavAnaham // 262 // so'haM vipadyA''dyakalpe, devo'smi kusumaprabhaH / nAmnA vimAne kusumasamRddhe tvatprasAdataH // 263 / / abhaviSyad na te dharmavacanaM cecchvo'tithiH / kutrA'gamiSyaM pApAtmA, tadA'haM durgatau gatau // 264 / / avadhijJAnato devi !, jJAtvA tvAmupakAriNIm / samAgamaM dharmazIle !, dharmaputro'smyahaM tava // 265 / / ityuktvA tApasAnUce, sa tApasavaraH suraH / madIyakopA''caraNaM, kSamadhvaM paramArhatAH ! // 266 / / ane jAtismaraNa jJAna thayuM. gaIkAlanA kAryanI jema mane pUrvabhava yAda Avyo. (261). eTale vairAgyanA kallolathI mana bhIMjAtA meM AtmasAkSIe cAre AhArano tyAga karyo. anazana svIkAryuM. (262) tyAMthI maraNa pAmI he devI ! tamArA prasAdathI huM prathamadevalokamAM kusumasamRddha nAmanA vimAnamAM kusumaprabha nAme deva thayo chuM. (263) jo te samaye tamArUM dharmavacana meM sAMbhaLyuM na hota to huM mahApApI kyAMka durgatimAM jaIne paData. (264) he devI ! avadhijJAnathI tamane mArA kharekharA upakArI jANI huM ahIM Avyo chuM. he dharmazIle ! tamAro dharmaputra chuM " (265) A pramANe kahI te tApasavarya deva te tApasIne kahevA lAgyo Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 487 pa: : procyeti tadahervama', kRSTvA giriguhAgRhAt / ullambyovAca kopI, syAt sarpo'haM karparo yathA // 267|| tadA paramavairAgyAd, natvA kevalinaM munim / tApasAnAmadhipatiryayAce vratamAdarAt // 268 / / kevalyAkhyad yazobhadrasUrirdAsyati te vratam / gururmamApyapRcchacca, jJAninaM kulapaH punaH // 269 / / itArukhyamare tIkSA, gRhItA mAvata: prabho ! ? | kevalyUce kauzalezaH, kUbaro'sti nalAnujaH // 270 // ke, "he paramazrAvako ! mArA kopAcaraNane Apa kSamA karajo." (266) Ama te sarpanA zarIrane giriguhArUpa gharamAMthI bahAra kADhI UMce laTakAvI bolyo ke, "mArI jevA karparanI (=pUrvabhave tApasa) jema krodhInI AvI dazA thAya che. (267) kulapati buddhinidhAna, vismaya pAmI pUche svAma. dIkSA lIdhI svAmIjI, tame kAraNa kaho kema. pachI parama vairAgyathI kevalI bhagavaMtane namaskAra karI tApasonA adhipatie AdarapUrvaka vratanI yAcanA karI. (268) eTale kevaLI bolyo ke, "amArA guru yazobhadrasUri tamane dIkSA Apaze." pharI kulapatie kevaLIne pUchyuM ke, (269) he prabho ! bharayauvanamAM Ape zA kAraNe dIkSA aMgIkAra karI ? eTale kevaLI bolyA ke,- "kozaladezanA rAjA naLanA laghubaMdhu phUbarano huM putra chuM (270) Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 zrI mallinAtha caritra tasyA'smyahaM sutaH, saGgAnagarIzazca kezarI / adAd mahyaM nijAM putrI, bandhumatyabhidhAnikAm / / 271 / / pitrA''dezAdahaM tatra, gatastAM pariNIya ca / adhvanyAgacchatA sUridRSTo'yaM mUrtamAn zamaH // 272 / / dezanAnte mayA pRSTaH, pramANaM nijakA''yuSaH / paJcaiva divasA ityAcakhyau ca gurureSa me // 273 / / zrutveti mAM viSaNNA''sya, prekSya prAha guruH punaH / nA'bhairgRhANa dIkSAM tvaM, saikAhamapi muktidA // 274 / / saMgAnagarInA svAmI kezarI rAjAe potAnI baMdhumatI nAme putrI mane ApI. (21) eTale pitAnA AdezathI huM tyAM gayo ane tene paraNI pAchA AvatA rastAmAM jANe sAkSAt zama hoya evA A sUrivarya mArA jovAmAM AvyA. (272) eTale temane vAMdIne huM temanI pAse beTho. temaNe dezanA ApI, dezanAne prAMte meM mArA AyuSyanuM pramANa pUchyuM. eTale gurumahArAje mane kahyuM ke, "he bhadra ! have mAtra pAMca divasanuM tAruM Aukhu che." (273) te sAMbhaLI mArUM mukha zyAma banI gayuM. eTale pharI guru bolyA ke, "he bhadra ! bhaya na pAma, dIkSA aMgIkAra kara. kAraNa ke mAtra eka divasa cAritra pALavAmAM Ave to paNa te muktisukhane Ape che." (274) pachI temanI pAse dIkSA laI emanA AdezathI huM A parvata upara Avyo. zubhadhyAnanA yoge ghAtikarmano kSaya thatAM mane Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 489 paSTaH sA: pravrajyA'smAdihA''yAtaH, parvate'sya nidezataH / ghAtikarmakSayAdeva, kevalajJAnamAsadam // 275 // evaM vadannayogisthaH, kevalI siMhakesarI / hatvA catvAri karmANi, jagAma paramaM padam // 276 / / cakre zarIrasaMskAraH, suraistasya zubhAzayaiH / yazobhadrAntike dIkSAmagrahIt tApasAdhipaH // 277 / / davadantyapyuvAcaivaM, svAmin ! dIkSAM pradehi me / avadacchrIyazobhadro, bhogyaM karmA'sti bhaimi ! te // 278 // uttIrya parvatAt tatra, nagare puravAsinAm / samyaktvA''ropaNaM cakre, guruH zrIzAntimandire // 279 / / kevaLajJAna utpanna thayuM." (275) A pramANe kahetA chatAM ayogI guNasthAnaka upara ArUDha thayelA siMhakezarI kevaLI bAkInA cAra aghAtI karmono kSaya karI te ja samaye paramapadane pAmyA. (276) have kulapati lIe dIkSA, damayaMtIne dIe guru zikSA. eTale samyagdaSTidevoe temanA zarIrano saMskAra karyo. pachI tApasa kulapatie yazobhadraguru pAse dIkSA aMgIkAra karI. (277) e vakhate damayaMtI bolI ke, "he svAmin ! mane paNa dIkSA Apo. guru bolyA ke, he bhaimI! hajI tAre bhogAvalI karma bAkI che." (278). pachI parvata parathI nIce utarIne yazobhadrasUrie tApasanagaramAM jaI zrI zAMtinAthanA caityamAM aneka nagaravAsIone samyakatva dhAraNa karAvyuM. (279). Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 zrI mallinAtha caritra dharmadhyAnaparA vastragAtramAlinyadhAriNI / guhAgRhAntare nitye, saptAbdIM bhImanandinI // 280 // kazcit pAntho'nyadA tasyai, kathayAmAsa te patiH / mayA dRSTastadA''karNya, sA'bhUd romAJcadanturA ||281 // karNayoramRtaM ko'yaM niSiJcati vadantyadaH ? | bhaimI tamanvadhAviSTa, sa tu kvApi tirodadhe // 282 // pAnthasya ca guhAyAzca, sA bhraSTA kaSTapUritA / khinnA svinnA mahAraNye, nipapAta nalapriyA // 283|| vane nipatitA tasthau, yayau bhUyo ruroda ca / kiM karomi kva yAmIti, vimRzya calitA guhAm ||284|| pachI dharmadhyAnamAM tatpara malIna zarIravastradhArI damayaMtIe tyAM guphArUpa gharamAM sAta varasa vItAvyA. (280) ekavAra koI musAphare AvIne damayaMtIne kahyuM ke, "tArA patine meM ahIMyA AgaLa joyo." te sAMbhaLI damayaMtI romAMcita thaI gaI (281) ane "mArA karNamAM A amRta koNa reDe che." ema bolatI te pelA musApharanI pAchaLa doDI. eTalAmAM musAphara te kyAMka adRzya thaI gayo. (282) ane musAphara tathA guphA baMnethI bhraSTa thayelI, khinna ane sveda(parasevA)yukta tathA saMkaTamAM sapaDAyelI naLapatnI eka moTA jaMgalamAM AvI paDI. (283) tyAM te kSaNabhara UbhI rahetI hatI. vaLI AgaLa cAlatI rUdana karatI hatI. pachI are ! have huM zuM karUM ? ane kyAM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 491 paE: : dRSTvA yAntI ca rAkSasyA, mRgI siMhikayeva sA / prasAritavadanayA, grasiSya iti caucyata // 285 / / bhaimyUce bhava bhagnAzA, tvaM rAkSasi ! mamAsti cet / arhan devo guruH sAdhu no dharmo nalaH patiH // 286 / / tacchrutvA'syA mahAsatyA, vacanaM tAM praNamya ca / kSaNAdantardadhe svapnasamAyAteva rAkSasI // 287 / / yAntyagre nirjalAmekAM, nadImaikSata bhImajA / tRSAsaMzuSyattAlvoSThI, gataniSThIvanA'vadat // 288 / / jAuM ! ema ciMtavIne te pAchI guphA tarapha cAlI. (284) evAmAM mRgalIne siMhaNanI jema tene jatI joI vistRta mukhavALI koI rAkSasIe kahyuM ke, "huM tAruM bhakSaNa karIza." (285) te bolI ke, jo mArA jinezvara deva, susAdhu guru, jaina dharma ane naLa pati hoya to te rAkSasI ! tArI AzA bhagna thaI jAvo" (286) A pramANenAM te mahAsatInA vacana sAMbhaLI tene praNAma karI svapramAM Avela rAkSasInI jema te kSaNavAramAM adazya thaI gaI. (287). AgaLa jatAM eka nirjala nadI tenA jovAmAM AvI. tRSAthI tAla oTha sukAI gayelA che. vaLI mukhamAM thuMka paNa rahyuM nathI evI te satI bolI ke, (288) "jo mAruM mana samyaktathI vAsita hoya to ahIM lola kallola Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 zrI mallinAtha caritra mama ced mAnasaM samyak, samyagdarzanavAsitam / tadatra lolakallolavimalaM jalamastviti // 289 / / ityuktvA pANinA hatvA, bhUtalaM tatkSaNAjjalam / AcakarSa papau tacca, pIyUSaparipezalam // 290 // tato yAntI parizrAntA, nyagrodhA'dho nyavikSata / pAnthAH sArthA''gatA dRSTvA, tAmUcuH kA'si sundari !? ||291 / / soce sArthAt paribhraSTA, nivasAmi vane nanu / yAsyAmi tApasapuraM, tadvartma mama kathyatAm / / 292 / / te procuH zaknumo naiva, mArga darzayituM vayam / AyAnto saha gRhNImastvAM, kvApi hi pure punaH // 293 // (uchaLatAM kallola) thI vimaLa jala thaI jAvo." (289) ema kahI paganI pAnIthI bhUtalane prahAra karI teNe tyAM jaLa utpanna karyuM ane amRta samAna te jaLanuM teNe pAna karyuM. (290) AgaLa cAlatA thAkI javAthI eka vaTavRkSanI nIce te beThI. evAmAM koI sArthanA musApharoe tene joI ane pUchyuM ke, "he suMdarI ! tuM koNa che !" (291) te bolI ke huM sArthathI bhraSTa thayelI vanamAM samaya pasAra karUM chuM. mAre tApasapura javuM che mATe tyAM javAno rasto batAvo (292) eTale te bolyA ke, "tApasapurano mArga batAvavA ame zaktimAna nathI. paraMtu bIjA koI nagaramAM tAre javuM hoya to amArI sAthe cAla." (293) pachI temanI sAthe te sArthamAM gaI. tyAM karUNAvaMta dhanadeva Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 493 paB: sa: to taiH saDha jatAM sAthe, sArtheza: MADUdha: | dhanadevAdhipo'pRcchat, kA'si kiM vanavAsinI ? // 294 // bhaimyA''khyad vaNijaH putrI, patyA saha piturgRhe / calitA zayitA rAtrau, tyaktA tenA'smi daivataH // 295 / / svabandhubhirivaibhizca, tvadIyapuruSaiH samam / samAyAtAsmi tatkvApi, sthAne vasati mAM naya // 296 / / sArthanAtho'vadadahaM, gantA'calapure vare / vatse ! saha mayA gaccha, janakeneva nirbhayA // 297 // ityuktvA tAM sArthanAtho, yAnasthAmanayatyadhi / ekasminnadriku) ca, saMnivezaM nyavIvizat // 298 // sArthavAhe tene bolAvI ke, "he bhadra ! vanamAM rahenArI tuM koNa cho ? (294) eTale te bolI ke, huM vaNikaputrI chuM patinI sAthe pitAnA ghare jatA rastAmAM daivayoge rAtre mArA patie mane sUtelI tajI dIdhI. (295) eTale bAMdhava samAna tamArA puruSo sAthe huM ahIM AvI chuM. to have mane koI vastIvALA sthAnamAM pahoMcADo." (296). te sAMbhaLI sArthavAha bolyo ke, "huM acalapura javAno chuM mATe he vatsa ! pitAnI jema mArI sAthe tuM nirbhaya banI cAla (297). ema kahI tene vAhana para besADIne AgaLa cAlatA sArthavAha ekagiri kuMjamAM mukAma karyo. (298). tyAM rAtre sUtelI damayaMtIe koInA mukhathI namaskAra maMtrano Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 zrI mallinAtha caritra bhaimI tatra sthitA suptA, nizi zuzrAva kenacit / paThyamAnaM namaskAraM, sArthavAhamuvAca tu // 299 / / namaskAraM paThan kazcicchrAddhaH sAdharmiko mama / pArve'sya sodarasyeva, gacchAmi bhavadAjJayA // 300 // sArthezena svapitreva, saha bhaimI tadAzrayam / yayau zrAddhamapazyacca, kurvANaM caityavandanam // 301 / / AcaityavandanaM tatra, tasthuSI nalavallabhA / dadarza ca vavande ca, vinIlaM bimbamarhataH // 302 // apRcchad bhImajA bhrAtabimbaM kasyaitadarhataH ? / sa Akhyad jAme ! zrImallestIrthapasya bhaviSyataH // 303 / / dhvani sAMbhaLyo. eTale teNe sArthavAhane kahyuM ke, "A namaskAra bolanAra koI mAro sAdharmika jaNAya che. mATe tamArI AjJAthI bAMdhavanI jema huM enI pAse javA icchuM chuM." (299-300) pachI potAnA pitA samAna te sArthavAhanI sAthe damayaMtI te bolanAranA sthAna para AvI. tyAM caityavaMdana karatAM te zrAvakane teNe joyo. (301) pachI caityavaMdananI samApti sudhI damayaMtI tyAM beThI ane gupta zrIjinezvara bhagavAnanA biMbane joI teNe darzana ane vaMdana karyuM. (302) pachI damayaMtIe teNe pUchyuM ke, "he bhAI ! A biMba kayA tIrthaMkarabhagavaMtanuM che ?" te bolyo ke, "he bena ! bhAvI tIrthakara zrI mallinAthanuM A biba che, (303) e biMbanI huM pUjA karuM chuM. tenuM kAraNa karyuM te sAMbhaLa." Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 495 pa: saT: etadvimbaM pUjayAmi, yatastatkAraNaM zRNu / kAJcIpuryAM vaNigasmi, jJAnI tatraikadA''gamat // 304 // dharmaguptAbhidhastatrodyAne sa samavAsarat / natvA'pracchi mayA kasmiMstIrthe me nirvRtivibho !? // 305 / / soce ca tvaM divazcyutvA, mithilAnagarIzvaraH / prasannacandro bhUtvA zrImallitIrthe hi setsyasi // 306 / / tataH prabhRtyahaM mallinAthe bhaktibharoddharaH / paTasthaM pUjayAmyetadvimbaM dhArmikasattame ! // 307 / / ityA''khyAyA'vadad bhaimI, svasaH ! kA tvaM kuto'si vA ? / tasmai zrAddhAya vRttAntamasyAH sArthAdhipo'vadat // 308 / / huM kAMcIpurImAM rahenAro vaNika chuM. tyAM ekavAra dharmagupta nAmanA jJAnI AvIne udyAnamAM samavasaryA. temane namaskAra karI meM pUchyuM ke, "he bhagavankyA prabhunAM tIrthamAM huM mukti pAmIza ? (304-305) te bolyA ke, tuM ahIMthI svargamAM jaI tyAMthI cyavIne mithilAnagarIno prasannacaMdra rAjA thaIza ane zrImallinAtha bhagavaMtanA tIrthamAM mokSe jaIza." (306) tyArathI zrImallinAtha svAmI para mArA hRdayamAM atizaya bhakti jAgI che. ane tethI sAdharmika-ziromaNi (sattama) ! huM e biMbane vastramAM rAkhI niraMtara pUjA karuM ." (30) A pramANe kahIne te damayaMtIne pUchavA lAgyo ke, he bena ! tuM koNa cho ? ane kyAMthI Avo cho ? eTale sAthe AvelA sArthavAhe damayaMtInI saghaLI hakIkata kahI saMbhaLAvI. (308) Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 zrI mallinAtha caritra zrAvako'pi hi taduHkhaduHkhyUce mA kRthAH zucam / sArthezaste pitA bhrAtA, cAhaM tiSTha sukhena tat // 309 / / sArthanAtho'pi hi tatprAtaH, prApto'calapure pure / muktvA bhImasutAM tatra, jagAma svayamanyataH // 310 / / tRSAturA puradvAravApImadhyaM viveza ca / lakSyamANA'mbuharjIbhiH, sA sAkSAdiva devatA // 311 // vAmaM tasyAH kramaM godhA, jagrAha jalamadhyagam / trinamaskArapaThanaprabhAveNa mumoca ca // 312 / / prakSAlyA''syakramakaraM, vAri hAri nipIya ca / nirgatya vApyAstatprAntavalabhyAM sA nyavikSata // 313 // te sAMbhaLI tenA duHkhathI duHkhI thatAM te zrAvake kahyuM ke, "he bhadre ! kAMIpaNa zoka karIza nahi A sArthavAha tArA pitA che ane huM tAro bhAI chuM mATe sukhapUrvaka amArI sAthe rahe." (309) pachI sArthavAha prabhAte acalapura pahoMcyo ane tyAM damayaMtIne mUkI pote anyatra gayo. (310) acalapuramAM panihArIothI sAkSAt devInI jema jovAtI te damayaMtI tRSAtura thatAM nagaranA dvAra samIpe eka vAvamAM utarI. (311) tevAmAM tyAM jaLanI aMdara rahelA tenA DAbA pagane jaLagodhAe pakaDI lIdho. paraMtu traNanavakAra smaraNanA prabhAva vaDe teno paga turata mUkI dIdho. (312) pachI mukha, hAtha, paganuM prakSAlana karI tathA nirmaLajaLanuM Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 497 paB: sA: tatra rAD RtuparNo'sti, tasya candrayazAH priyA / tatkumbhadAsya AnetuM, vAri vApyAM samAgaman // 314|| mitho hasantyo bibhratyaH, svamUrdhamukuTAn kuTAn / tAstAM nirUpayAmAsU, rUpato devatAmiva // 315 // asarUpaM ca rUpaM ca, vIkSamANAH zanaiH zanaiH / vivizuzca nirIyuzca, nirnimeSavilocanAH // 316 // ceTyA'tha kathayAJcakrurgatvA paramayA mudA / tAM devyai candrayazase, prAptAM kalpalatAmiva // 317 // Uce candrayazAzceTIH, samAnayata tAmiha / candravatyAH sutAyA me, bhavitA bhaginIva sA // 318 // pAna karI damayaMtI vAvanI bahAra AvI oTalA upara besI. (313) have te nagaramAM RtuparNa rAjA rAjya kare che. tene caMdrayazA nAmanI rANI che. tenI jaLabharanArI dAsIo pANI bharavA te vAva para AvI. (314). paraspara hasatI mastakanA muguTa samAna ghaDAone dhAraNa karatI, rUpathI sAkSAta devI jevI lAgatI tyAM animeSa nayaNe damayaMtInA asAdhAraNarUpane vAraMvAra nihALatI te dAsIo vAvamAM jaI pANI bharI bahAra nIkaLI. (31pa-316). jANe kalpalatAnI prApti thaI hoya tema paramAnaMdathI temaNe caMdrayazA rANI pAse jaI te vAta nivedana karI. (317) te sAMbhaLI caMdrayazA bolI ke, he dAsIo ! tene jaldI ahI laI Avo. mArI caMdrAvatI putrInI te bhaginI (bahenapaNI) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 zrI mallinAtha caritra vApIsamIpe yAtAstA, nagarAbhimukhIM tataH / vIkSAmAsurbhImasutAM, mUrtAmabdhisutAmiva / / 319 / / Ucuzca RtuparNasya, devI candrayazo'bhidhA / tvAmAhvayati putrItvasnehamAdadhatI hRdi // 320 // tad dehi duHkhaM duHkhebhyaH, svAminIsavidhe cala / chalaM te zUnyacittAyA, bhUtAdibhyo'nyathA bhavet // 321 / / iti tadvacasA'cAlIdAlIDhA snehatantubhiH / tAbhivinItavAkyAbhibhUpAvAsamanIyata // 322 / / na candrayazasaM mAtRSvasAraM vetti bhImajA / bAlyadRSTAM bhAgineyIM, devI candrayazA api // 323 / / thaze. (318) pachI sAkSAt samudranIputrI jevI lakSmInI jema damayantIne nagara tarapha jatI tene joI (319) vAva pAse AvelI te dAsIoe tene kahyuM ke, "he bhadre ! aMtaramAM putratvanA snehane dhAraNa karatI RtuparNarAjAnI caMdrazayA rANI tamane bolAve che. (320) mATe amArI svAminI pAse cAlo. ane tamArA duHkhamAMthI tene bhAga ApI zAMta thAo. nahiMtara to zUnyacittavALA tamane koI bhUtAdika chaLaze." (321) A pramANe temanAM vacana sAMbhaLI snehataMtuthI AlIDha (baMdhAyelI) thayelI damayaMtI tenI sAthe cAlI. dAsIo tene vinayasabhara vacanathI rAjamahelamAM teDI gaI. (32) A caMdrayazA rANI potAnI mAsI che ema damayaMtI jANatI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 499 paSTa: saH dUrato'pi paraM dharmaputrIpremNA dadarza tAm / iSTe'niSTe ca yad rAgavirAgau tanute manaH // 324 // gADhaM candrayazodevyA, sasvaje nalavallabhA / vaidarbhI tu vavande tatpAdau vinayavAmanA // 325 / / pRSTA devyA ca kA'si tvaM, kathayAmAsa bhImajA ? / yatpurA sArthanAthAya, tadeva hi sabASpadRk // 326 // devI bhaimImuvAcA'tha, bhadre ! mama niketane / putrI candravatIva tvaM, sukhaM tiSThaM zubhAzaye ! // 327 / / nathI ane bAlyAvasthAmAM joyelI hovAthI damayaMtI potAnI benanI putrI che ema caMdrayazA rANI paNa jANatI nathI. (323) chatAM dUrathI ja rANIe tene dharmaputrInA premathI joI. kAraNa ke ISTa ke aniSTano meLApa thatAM manane rAga ane virAga svayameva utpanna thAya che. (324). pachI caMdrayazA devIe tene gADha AliMgana karyuM ane damayaMtIe vinayathI namra banI tenA caraNamAM vaMdana karyuM. (325) pachI rANIe tene pUchyuM ke, "tuM koNa cho? eTale azrupUrNa nayanathI pUrve jema sArthavAhane kahyo hato tema teNe potAno vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. (326) eTale rANIe tene kahyuM ke, - he bhadra ! mArAbhavanamAM mArI caMdrAvatI putrInI jema tenI sAthe tuM zubhAzaya rAkhI sukhe rahe." (327) ekavAra rANIe caMdrAvatIne kahyuM ke, A damayaMtI jevI lAge che paNa tenI AvI avasthA kema thAya ? kAraNa ke te to 2. sumAhityapi . Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 zrI mallinAtha caritra devI candravatImUce'nyadA bhaimIva bhAtyasau / kathamIdRgavasthA syAt, tasyAH sA hi nalapriyA ? // 328 // yojanAnAM zate sAdhe, tasyA AgamanaM kutaH ? / tato madIyajAmeyI, neyaM sAdRzyamasti tu // 329 / / sA ca rAjJI candrayazA, dadau dAnaM nirantaram / dInaduHsthitapAtrebhyo, nAgarasya bahirbhuvi // 330 / / rAjJI vyajJapi vaidA'nyadA dAnaM dadAmyaham / atra satre kuto'pyeti, patiryadi punarmama // 331 // tadA''dyapi tadAdezAd davadantI yathAsthiti / dadau dAnaM khedasahA, nalA''gamanavAJchayA // 332 / / naLarAjAnI patnI che. (328). vaLI te ahIMthI aDhIso yojanapara rahe che. to ahIM tenuM Agamana paNa kyAMthI hoya ? mATe e mArI benanI putrI nathI. tenA jevI anya koI che. (329) have te caMdrayazA rANI nagaranI bahAra dIna-duHkhIlokone niraMtara dAna ApatI hatI. (330) ekavAra damayaMtIe vijJapti karI ke-"e dAnazALAmAM huM dAna ApavA besuM ke vakhatasara kyAMkathI mAro pati AvIne pharI mane maLe." (331) rANIe te vAta svIkArI eTale tyArathI rANInI AjJAthI naLanA AgamananI rAha jotI damayaMtI khedane sahana karI dAnazALAmAM rahI yathAyogya dAna ApavA lAgI. (332) tyAM dAna levA AvanAra pratyekane te pUchatI hatI ke - Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 501 paB: 1: sA pratyekamapRcchaccA'nudinaM dAnavAJchitanam / IdRgIdRk pumAn ko'pi, bhavadbhiH kvA'pyadRzyata ? // 333 // satrasthA sAnyadA cauramapazyat talarakSakaiH / baddhaM puro nIyamAnaM, rasadvirasaDiNDimam // 334 / / talAdhyakSAnapRcchacca, bhImajA'nena kIdRzaH / aparAdho'tra vidadhe, vadha evaMvidho'sya yat ? // 335 // candravatyA jahAraiSa, pApo ratnasamudgakam / tenAsau karmaNA vadhyabhUmikAM devi ! nIyate // 336 / / cauro bhaimI praNamyoce, trANaM svAmini ! me bhava / bhaimyapyabhayadAnenA'bhyanandat taM malimlucam // 337 / / "AvA lakSaNavALo koI puruSa tamArA jovAmAM Avyo che ?" (333) ekavAra dAnazALAmAM beThelI damayaMtIe eka corane joyo. jene rAjapuruSo bAMdhIne laI jatA hatA. ane te karUNasvare vilApa karato hato. (334) tene joI teNe rAjapuruSone pUchyuM ke, "A core zuM aparAdha karyo che, ke jethI tene vadhasthAne laI javAya che. (335) te bolyo ke, e pApIe caMdrAvatI rAjaputrInA ratnono dAbaDo coryo che. tethI he devI ! tene vadhasthAne laI jaIe chIe. (336) e samaye damayaMtIne praNAma karI cora bolyo ke, "he svAmino ! mAruM rakSaNa karo." eTale damayaMtIe tene abhayadAna ApI AnaMdita karyo. (337) Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 zrI mallinAtha caritra satItvazrAvaNApUrvaM, trirjalAcchoTanena sA / tabandhAstroTayAJcakre, tumulazcotthito mahAn // 338 / / tacchrutvA RtuparNo'tha, jagAma saparicchadaH / vismitaH sasmitaM bhaimImavadad vadatAM varaH // 339 / / sarvatra kSatradharmo'yaM, nItimArgapravartakaH / kArye yad bhUbhujA duSTaziSTanigrahapAlane // 340 // karaM hi gRhNatA rAjJA, rakSyaH sarvo'pyupadravaH / anyathA tena pApena, lipyate bhUpatiH svayam // 341 / / putri ! cedasya caurasya, nigrahaM na karomyaham / tannirbhayo janaH sarvaH, sarvasvaM harati drutam // 342 // pachI potAnA satIpaNAnA prabhAvathI traNavAra tala chAMTIne damayaMtIe tenA baMdhana toDI nAMkhyA. arthAt baMdhana tUTI gayA. eTale moTo kolAhala thayo. (338) te vAta sAMbhaLI RtuparNa rAjA sevako sAthe tyAM Avyo ane vismaya pAmI smitapUrvaka te damayaMtIne kahevA lAgyo ke," (339) nItimArga pravartaka rAjAno A kSatriya dharma che ke sarvatra duSTane zikSA ane ziSTanI rakSA karavI (340) prajA pAsethI kara grahaNa karanAra rAjAe tenA sarva upadravonuM nivAraNa karavuM joIe, nahi to rAjA pote te pApathI lepAya che." (341) he putrI ! jo e corano huM nigraha na karUM to halakA loko nirbhayatAthI corI karavA lAgI jAya." (342) Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 503 paE: : bhaimyUce tAta ! maddRSTau, caTitaH san zarIrabhRt / mAryeta paramArhatyAstanme kIdRk kRpAlutA ? // 343 / / tadayaM kSamyatAM manturyanmAM zaraNaMmAzritaH / dharmaputryA vacanena, taM stenamamucad nRpaH // 344 / / muktapAtraH sa tAM mene, jananIM natamastakaH / prANadAnopakAraM taM, smarannityaM namo'karot // 345 / / bhaimI tamanyadA'pRcchat, ko'si tvaM kuta AgataH ? / sa Uce tApasapure vasantasyA'smi karmakRt // 346 / / piGgalo nAmata: so'haM, vyasanasyaikamandiram / jagrAha khAtrakhananAttasya sarvasvamanyadA // 347 / / te sAMbhaLI bhaimI bolI, "he tAta ! ApanuM kahevuM satya che. paraMtu mArI najare Avelo jIva kamote maraNa pAme to paramazrAvikA evI mArI dayA phogaTa thAya (343) mATe mAro A aparAdha mApha karo. kAraNa ke e mAre zaraNe Avelo che. A pramANe dharmaputrInA vacanathI rAjAe te corane choDI mUkyo. (344) | mukta thatAM ja teNe mastaka namAvI damayaMtIne mAtA mAnI ane prANadAnanA upakArane saMbhArato te vAraMvAra tene namaskAra karavA lAgyo. (345) ekavAra damayaMtIe tene pUchyuM ke, "he bhadra ! tuM koNa che kyAMthI Avyo che ? te bolyo ke huM tApasapuramAM rahenAra vasaMtazekharano (346). piMgala nAmano nokara chuM. mArAmAM aneka vyasanonI kaTevA 2. mAsthita: ta ca | Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 zrI mallinAtha caritra mArge gacchan salopnazca, luNTAkairluNTito'smyaham / svagurusvAmimitrastrIdrohiNaM kuzalaM kiyat ? // 348 // atrA''gatyartuparNaM ca, sevamAnaH kudhIraham / apazyamanyadA ratnasamudgamaharaM tataH // 349 / / svamAcchAdyottarIyeNa, nirgacchan bhUbhujA svayam / vijJAto'smi na hi prajJAvatAmajJAtamasti kim // 350 // nRpAdezAttalAdhyakSairbaddho'tha vadhahetave / nIyamAnastvAmapazyaM, mocito'smi tvayA'naghe ! // 351 / / kiJca tApasanagarAdgatAyAmIzvari ! tvayi / jvarAta iva tatyAja, bhojanaM sArthanAyakaH // 352 / / hovAthI ekavAra tenuM sarvasva corI lIdhuM. (347) tyAMthI te laI cAlI nIkaLatAM corInA mAla sAthe mArge luMTArAoe mane lUMTI lIdho, aho ! svaguru, svAmI, mitra ane strIno droha karanArane kuzaLatA kyAMthI hoya !" (348) pachI ahIM AvI RtuparNa rAjAnI sevA karatAM duSTabuddhivALA meM ekadA ratnano dAbaDo joyo ane tenuM haraNa karyuM. (349) pachI uttarIyavastrathI potAne AcchAdita karIne nIkaLatAM rAjAe pote ja mane oLakhyo. "aho ! buddhizALIone zuM agocara che ?" (350) rAjAnA hukamathI rAjapuruSo mane bAMdhI vadha karavA laI jatA hatA. evAmAM tame mArI dRSTie paDyA ane te anaze (puNyazAlI) ! tame mane choDAvyo. (351) he satI ! tame tApasapuramAMthI gayA pachI javarArtanI jema Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 505 pa: : saMbodhito yazobhadrasUriNA sa kathaMcana / saptarAtropavAsAnte, bubhuje saparicchadaH // 353 / / vasantazcAnyadA devi !, gataH kUbarabhUpatim / Dhaukanasya Dhaukanena, tuSTo'smai naranirjaraH // 354 / / dattvA chatrAdikaM cakre, taM tApasapurezvaram / vasantaH zrIzekhara ityabhidhAM cApi bhUpatiH // 355 / / visRSTo bhUbhujA bhambhApikIsvaravikasvaraH / vasantapuramAyAsIjjanacittadrutoSakRt // 356 / / bhavadIyaprasAdena, davadanti ! mahAsati ! / rAjyaM prakurute prAjyaM, sa tApasapurezvaraH // 357 / / sArthavAhe bhojanano tyAga karyo hato. (upara) pachI yazobhadrasUrie tene khUba samajAvyo. eTale teNe sAta upavAsane aMte parivAra sahita bhojana lIdhuM. (3pa3) ekavAra he devI ! vasaMtasArthavAha kUbararAjA pAse gayo. tyAM bhaTaNA ApatA rAjA tenA upara saMtuSTa thayo. (354) eTale tene chatrAdika ApI vasaMtazrIzekhara nAmathI tApasapurano svAmI banAvyo. (355) pachI kUbararAjAe visarjana karelo, bhaMbhAdika vAjiMtranA nAdathI zobhato ane lokonA cittarUpa vRkSane AnaMda ApanAra evo te vasaMtapuramAM Avyo. (356) he mahAsatI damayaMtI ! tamArI kRpAthI atyAre te tApasapurano svAmI thaI vizALa rAjaya bhogave che. (357) pachI damayaMtIe tene kahyuM ke - potAnA duSkarmarUpa marmane Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 zrI mallinAtha caritra bhaimyUce nijaduSkarmamarmabhedanakarmaTham / vrataM gRhANa so'pyuce, kariSye tava bhASitam // 358 / / tatrAyAtaM sAdhuyugmaM, pratilambhya ca bhImajA / avAdIdyadyayaM yogyastadasmai dIyatAM vratam // 359 / / tena yogya iti prokte, yayAce piGgalo vratam / sadyo devagRhe nItvA, pravrajyAM grAhitazca saH // 360 / / anyadA kuNDinezenA'zrAvi yannalabhUpatim / rAjyaM dyUte hArayitvA, kUbaro niravAsayat // 361 / / sa viveza mahAraNye, davadantyA sahaiva hi / mRto jIvati vA naivaM, jJAyate kvA'pyasau gataH // 362 / / bhedavA samartha evI dIkSA tuM grahaNa kara." te bolyo ke "jema tame kaho cho tema ja huM karIza." (358) evAmAM tyAM be sAdhu AvyA temane vaMdana karI damayaMtIe kahyuM ke :- "he bhagavAn ! jo A puruSa yogya hoya to ene dIkSA Apo." (359) munie kahyuM ke :- "e vratane yogya che." eTale piMgale vratanI yAcanA karI, ane tarata ja tene jinacaityamAM laI jaI munie dIkSA ApI. (360) ekavAra kuMDinapuranA rAjAe (damayaMtInA pitA) sAMbhaLyuM ke"cUtamAM naLarAjAne harAvI rAjya laI kUbare tene kADhI mUkyA che. (361) ane te damayaMtInI sAthe eka moTA araNyamAM gayA che. tyArapachI temanuM zuM thayuM ? te jIve che ke maraNa pAmyA che enA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa: sa: puSpadantyapi rAjJI taM, zrutvA bhImarathAd nRpAt / arodIdrodayantI sA, rodasI pragurusvaram // 363 / / tato bhImaratho rAjA, harimitrAbhidhaM baTum / nidideza pratidizaM, tayoH zuddhinibandhanam // 364|| sarvatra zodhayaMstau tu, so'thA'calapure yayau / apazyad bhUpati candrayazasA'pracchi cA''darAt // 365 / / kaccit saparivArAyAH, kuzalaM mAmakasvasuH ? / so'vocatkuzalaM devyA, nalabhaimyostu cintyatAm // 366 / / kiM bravISIti bhaNito, devyA vAkyapaTurbaTuH / dyUtaprabhRtikAM karNavyathikAM nyagadat kathAm // 367 / / athavA to te kyAM gayA che tenA kAMI samAcAra nathI." (362) A pramANe hakIkata bhImaratharAjAe puSpadaMtI rANIne kahI. pachI te uMcAsvare pRthvIne rovarAvatI rUdana karavA lAgI. (363) pachI bhImaratharAjAe te baMnenI zuddhi mATe harimitra nAmanA baTukane pratidizAmAM javAno Adeza karyo. (364) te naLadamayaMtInI tApasa karato karato acalapuramAM Avyo. tyAM rAjA pAse gayo. eTale caMdrayazArANIe tene AdarapUrvaka pUchyuM ke, (365) parivAra sahita mArI bena kuzaLa che ne ? te bolyo ke, tamArI bahena to kuzaLa che. paNa naLa damayaMtI mATe vicAravA jevuM che. (366) eTale devIe kahyuM ke, e tuM zuM bole che?" AthI bolavAmAM kuzaLa evA baTuke karNane vyathA karanArI cUta vigerenI kathA kahI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 zrI mallinAtha caritra tatazcandrayazA devI, rudatI tatra saMsadi / netrayoH kajjalamiva, pramodaM niravAsayat // 368 // tatsarvaM duHkhitaM prekSya, bubhukSAkSAmakukSikaH / baTuH satraM yayau yasmAd, bhojyaM hi prathamaM phalam // 369 / / niviSTastatra bhojyAya, bhojyazAlAdhikAriNIm / nijasvAmisutAM vIkSya, tAmupAlakSayacca saH // 370 // vavande caraNau devyAH, sphuradromAJcakaJcakaH / vikAsinayanAmbhojo, vismRtakSuduvAca ca // 371 / / keyaM tava dazA devi !, davAntavratateriva ? / yat sUtrayasi satre'tra, karma karmakarocitam // 372 / / saMbhaLAvI. (367) te sAMbhaLI tyAM sabhAmAM ja caMdrayazA devI rUdana karavA lAgI. tenA nayanamAMthI kAjaLanI jema hRdayamAMthI AnaMda uDI gayo. (368) pachI tyAM sarvane duHkhI dekhI bhUkhathI kSINakukSivALo baTuka dAnazALAmAM gayo. kAraNa ke bhojana e sajjananA meLApanuM prathama phaLa che. (369) tyAM te bhojana karavA beTho. evAmAM dAnazALAnI adhikAriNI damayaMtIne potAnA svAmInI putrI che. ema teNe oLakhI lIdhI (37). ane turata romAMcita thaI teNe tenA caraNamAM vaMdana karyuM. pachI bhUkhanI pIDA paNa bhUlI gayo ane nayanakamaLa vikAsa pAmelA evA teNe damayaMtIne kahyuM ke, (371) "he devI ! dAvAnaLamAM rahelI latAnI jevI tamArI A zI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 509 paSTa: sa: diSTyA dRSTipathaM yAtA, jIvantItyabhidhAya saH / utthAyA'vardhayaccandrayazodevImavItadhIH // 373 / / asti svastimatI dAnazAlAyAM devi ! bhImajA / satre'kuNThasamutkaNThA''yAtA candrayazAstataH // 374 / / devI candrayazA bhImanandinIM netranandinIm / AzizleSa cirAyAtanalinImalinI yathA // 375 / / Uce ca vatse ! suvyaktairlakSaNairlakSitA'pi hi / ' naivopalakSitA'si tvaM, dhig mAmajJAnavaJcitAm // 376 / / tvayApi hi kathaGkAraM, vaJcitAsmi gatasmaye ! / durdazAyAmAgatAyAM kA, lajjA mAtRmandire ? // 377 // dazA ! Apa ahIM dAnazALAmAM rahI eka nokarane ucita kAma karyA karo cho e zuM ? (372) paraMtu mAro parama bhAgyodaya che ke Apa jIvatA mArI daSTipathamAM AvyA." ema kahI tyAMthI UThI buddhizALI teNe caMdrayazA devIne vadhAmaNI ApI ke- (373). "he devI ! damayaMtI to ApanI dAnazALAmAM ja che. te sAMbhaLI atyaMta ullAsapUrvaka caMdrayazA tyAM AvI (374). ane bhramarI jema cirakALe prApta thayelI kamalinIne bheTe tema netrAnaMdakArI damayaMtIne bheTI paDI. (375) ane bolI ke, "he vatsa ! tuM pragaTa lakSaNothI lakSita chatAM huM tane na ja oLakhI zakI. mATe ajJAnathI vaMcita mane dhikkAra thAo. (376) he gatasmaye ! te paNa mane zA mATe chetarI ! durdazA prApta Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 zrI mallinAtha caritra vatse ! nalastvayA muktastvaM, muktA'si nalena vA ? | tena tyaktA'si taM tu tvaM, mahAsati ! na muJcasi // 378 / / tvaM cet tyajasi durdaivAdavasthApatitaM patim / tataH sudhArucebimbAtkRzAnukaNavarSaNam / / 379 / / kimeSa naiSadherdharmastatkule vA kulInatA ? / mahAsatI priyA mArge, tyajyate'lajjacetasA // 380 // tava duHkhAni gRhNAmi, kuryAM bhrAmaNakaM tava / mama mantuM kSamasvainaM, yanmayA nopalakSitA // 381 / / thatAM paNa mAtRmaMdiramAM lajjA kevo! (377) pUche rAjA tehane, rAjayabhraMzAdika vAta. damayaMtI saghaLo kahe, dhUrathI naLa avadAta. paraMtu he vatsa ! te naLane tajyA ke teNe tAro tyAga kayo? paNa vicAraNA karatAM jaNAya che ke teNe ja tane tajI haze. mahAsatI ! tuM tene kadI taje nahIM. (378) durdevayoge durdazAmAM paDelA patine jo tuM tajI de to caMdramAMthI aMgArAnI vRSTi thavA jevuM thAya. (379) zuM naLano Avo dharma ! tenA kuLamAM AvI kulInatA! jethI nirlajja manavaDe mahAsatI priyAne teNe mArgamAM tajI dIdhI. (380). he putrI ! tArA duHkhone huM laI lauM. tArA huM bhAmaNA lauM paNa huM tane oLakhI na zakI. e mArA aparAdhane tuM kSamA karaje. (381) vaLI te bALe ! kRSNapakSanI rAtriomAM aMdhakArarUpa rAhuno Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paB: sa: tamovidhuntudacchedaH, kRSNapakSanizAsvapi / 2 vA vizeSo vItte !, tava mAte sahoddhavaDa ? rU8rA ityuktvA svamukhAmbhojaniSThIvanajalena sA / bhaimyA lalATaM mASTi sma, jaghrau mUrti punaH punaH // 383 / / zazIvAmbhodanirmuktaH, pradIpa iva bodhitaH / vizeSako vizeSeNa, tatkSaNaM didyute dyutA // 384 / / tatazcandrayazA devI, svapANibhyAM nalapriyAm / gandhodakairasnapayat, tAM sAkSAdiva devatAm // 385 / / vasane zvetamasRNe, candrikAnirmite iva / devyA samarpite bhaimI, tataH paridadhe mudA // 386 / / nAza karanAruM ane janma sAthe ja utpanna thayeluM tArA bhAla paranuM tilaka kyAM che" ? (382) Ama kahI potAnA mukhamAMnA thuMkanA jalathI teNe damayaMtInuM lalATa sApha karyuM. ane tene vAraMvAra mastaka upara cuMbana devA lAgI. (383) eTale meghathI mukta thayela jANe caMdramA ja na hoya ane jANe dIpaka pragaTAvyo hoya, tema turata ja tenuM bhAlatilaka tejathI vadhAre camakavA lAgyuM. (384). pachI caMdrayazA devIe sAkSAt devatAnI jema potAnA hAthe sugaMdhIjaLathI damayaMtIne snAna karAvyuM (385) ane jANe caMdrikAthI banAvyA hoya tevA zveta ane snigdha be vastro rANIe tene ApyA. (386) eTale damayaMtIe harSathI te dhAraNa karyA. pachI damayaMtIno Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 devI kare gRhItvA tAM niSasAda sadasyatha / RtuparNAntike'yAsIt, tadA cAstaM ' gate raviH ||387|| tadA ca tamasA'pUri, niHzeSamapi puSkaram / varSAsu vAripUreNa, vAmalUra ivAdhikam // 388|| zrI mallinAtha caritra sabhAyAM bhUpaternaiva, praviveza tamItamaH / vAritaM bhImajApuNDratejobhirvetribhiryathA // 389 // uvAca rAjA yAte'staM padminIprANavallabhe / TIpiAyA amAve'pi, vaivi ! dvaitavrutI vruti: ? ||360nA rAjJI janmodbhavaM bhaimyAstilakaM tadadarzayat / kautukAt tat pyadhAdrAjA, saMdazca timiraM tadA // 399 // hAtha jhAlI tene devI RtuparNarAjAnI sabhAmAM laI gaI. evAmAM sUryAsta thayo. (387) ane varSAkALamAM jalapUrathI rAphaDA bharAI jAya tema aMdhakArathI samasta vizva pUrAI gayuM chatAM te rAtrino aMdhakAra damayaMtInA tilakanA tejarUpa dvArApALoe jANe aTakAvela hoya tema rAjasabhAmAM to praveza ja na karI zakyo. (388-389) eTale rAjAe kahyuM ke, "he devI ! divAkara asta thavA chatAM ane dIpakano abhAva chatAM A prakAza kyAMthI ?" (390) eTale rANIe janmathI utpanna thayeluM damayaMtInuM bhAlatilaka batAvyuM. rAjAe kautukathI tene AcchAdita karyuM. eTale AkhI rAjasabhA aMdhakArathI vyApta banI gaI. (391) pachI potAno hAtha dUra karI pitAnI jema rAjAe damayaMtIne 1. vivAra ta'vi / r. satti dhvAntamavyabhUta, vapi / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 513 paB: : dUrekRtya tataH pANimRtuparNanarezvaraH / papraccha pitRvadrAjyabhraMzaprabhRtikA kathAm // 392 // davadantyapi hi dyUtAdArabhyA'kathayatkathAm / nijanetrapayaHpUraistanvantI paGkilAmilAm // 393 / / rAjA nijottarIyeNa, tasyAH saMmArNya locane / uvAca vatse ! mA rodIH, kazcidaivAdbalI na hi // 394 // atrAntare suraH kazcit, svargAdAgatya saMsadi / tatroce bhImatanayAM, vinayAd racitAJjaliH // 395 // svAminyahaM tavAdezAttaskaraH piGgalAhvayaH / pravrajya viharan yAtaH, zrItApasapure'nyadA // 396 / / zmazAnamadhye mAdhyasthyenA'sthAM pratimayA tataH / citAnalo'nilodbhUto, maddehamadahat tadA // 397 // rAjyabhraMza vigere sarva hakIkata pUchI. (392) potAnA nayanajaLanA purathI pRthvIne kAdavamaya banAvatI damayaMtIe ghutathI mAMDI badhI kathA kahI saMbhaLAvI (394) pachI rAjAe potAnA uttarIyavastrathI tenA baMne nayano sApha karI AMsu lUchIne kahyuM ke, "he vatsa ! tuM kalpAMta na kara. kAraNa ke deva karatAM koI baLavAna nathI. (394) evAmAM svargamAMthI koI deva rAjasabhAmAM Avyo ane vinayathI aMjali joDI damayaMtIne kahevA lAgyo ke, (395) he svAminI ! huM piMgala nAme cora, tamArA AdezathI dikSA laI vihAra karatAM ekavAra tApasapuramAM gayo. (396). tyAM smazAnamAM madhyasthabhAve huM pratimAmAM rahyo. evAmAM Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 zrI mallinAtha caritra tathApi dharmadhyAnastho, vidhAyA''rAdhanAmaham / piGgalo nAmadheyenA'jani svarge surottamaH // 398 // tvAM nantumAgato jJAtvA'vadhijJAnAd mahAsati ! / tvayA'smi rakSitaH sAkSAt, zikSito dIkSito'smyaham // 399 / / tava pAdaprasAdenA''sadaM svargasadAM padam / ityuktvA svarNakoTI: sa, sapta vRSTvA tirodadhe // 400 / tacchrutvA cAdbhutaM bhUpaH, sapratyayamanatyayam / adharmamarmavyathakaM, prapede dharmamArhatam / / 401 // harimitro'nyadA candrayazasA sahitaM nRpam / anujJApyA'nayad bhImatanayAM kuNDinaM prati // 402 / / pavanathI uDela cittAnA agnithI mAruM zarIra baLI gayuM. (397) to paNa dharmadhyAnamAM sthira rahI ArAdhanA karI huM devalokamAM piMgala nAme deva thayo chuM. (398) he mahAsatI ! avadhijJAnathI tamAro upakAra jANI huM tamane namaskAra karavA Avyo chuM. he bhagavatI ! tame mArI rakSA karI ane mane sAkSAt hitazikSA ApI dIkSita banAvyo. (399). e tamArA prasAdathI ja huM devapaNuM pAmyo chuM. A pramANe kahI sAtakoTi suvarNa varasAvIne te deva adazya thaI gayo. (400) AvI AzcaryakArI hakIkata sAMbhaLI rAjAe viSnavAraka, adharmamarmabhedaka, satyaprabhAvazAlI ANaMtadharmano svIkAra karyo. (401) pitRgRhe gaI damayaMtI. oNsu harSanA Aya. ekavAra caMdrayazAdevI ane rAjAnI rajA laI harimitra Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThaH sarvAM AgacchantIM sutAM zrutvA'bhyAgamad bhImabhUpatiH / vAjinA vAyuvAjena, snehena ca puraskRtaH || 403 // AyAntaM pitaraM vIkSya, bhaimI caraNacAriNI / tatpadAmbhojayoH smeramukhAmbhojA'patattataH // 404|| tayormilitayornetranIraiH prasRmaraistadA / bhUripaGkA'bhavad bhUmiH payodasamaye yathA // 405 / / , puSpadantI tadAyAtAM, davadantIM nijAGgajAm / AzliSyati sma sudRDhaM, rAjahaMsIva padminIm ||406|| muktakaNThaM ca tatkaNThaM, lagitvA'rudaduccakaiH / nalapriyA bhaved duHkhamiSTe dRSTe navaM yataH // 407|| 515 damayaMtIne kuMDinapura teDI gayo. (402) potAnI putrIne AvatI sAMbhaLI bhImarAjA snehapUrvaka vAyuvege azvathI sAme Avyo. (403) potAnA pitAne AvatA joI vikasita vadanakamaLavALI damayaMtI page cAlI tAtanA caraNakamalamAM paDI. (404) pachI paraspara netramilanathI baMnenA netramAMthI zrAvaNa bhAdaravo varasavA lAgyo. azrujaLathI varSAsamayanI jema pRthvI kAdavamaya banI gaI. (405) padminIne rAjahaMsInI jema puSpadaMtI potAnI putrI damayaMtIne bahu ja dRDhatAthI bheTI paDI. (406) eTale tenA kaMThamAM vaLagI damayaMtI muktakaMThe uMce svare rovA lAgI kAraNa ke, "iSTane jotAM du:kha tAjuM thAya che." (407) pachI jaLathI netranuM prakSAlana karI temaNe paraspara duHkhanuM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 prakSAlya nayanAnyuccairvAriNA vinivAraNam / cakruH parasparaM duHkhasamudgiraNapUrvakam ||408|| puSpadantI sutAmaGkamadhiropya jagAda ca / vicA dRSTAghra nIvantI, mAgyuM nodyApi vartate / / 406 zrI mallinAtha caritra samayaM gamayantyAste, sukhena na cirAdapi / mititi nataH sarva, nIvo nIvakrameta hi / / 460|| harimitrAya bhUpAlo, grAmapaJcazato dadau / pure tatrotsavaM na, revanuvaMrnayA samak // 4 // vidarbhAdhipatiH proce, vaidarbhImatha sAdaram / nato miliSyati yathA, tathA vatse ! vidhAte // 42 // varNana karavA dvArA duHkha ochuM karyuM (408) pachI potAnI putrIne utsaMgamAM besADI puSpadaMtI bolI ke, "he vatse ! bhAgyayoge Aja tane jIvatI joI, tethI hajI amAro puNyodaya jAge che ema jaNAya che. (409) he vatsa ! ahIM sukhapUrvaka samaya pasAra karatAM tane alpakALamAM naLarAjAno meLApa thaze. kAraNa ke jIvato nara bhadra pAme. arthAt jIvato mAnava bahu pAmI zake che. (410) rAjAe harimitrane inAmamAM pAMcaso gAma ApyA ane nagaramAM deva-gurunI pUjApUrvaka moTo mahotsava karyo. (411) * bhImarAjAe damayaMtIne AdarapUrvaka kahyuM ke, "he vatse ! jema tamane alpasamayamAM naLarAjA maLe tevA upAyo huM karIza." (412) have naLarAjAnuM zuM thayuM te cAritrakartA kahe che have 1. vidyate, nRtyapi / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 517 paB: sA: tadA ca bhImajAM muktvA, paribhrAmyan vane nalaH / kakSAt samutthitaM dhUmamapazyad gaganAtigam // 413 / / dhUmo nimeSamAtreNApyabhUt kIlAkarAlitaH / vane samudyatkusumakiMzukaughabhramapradaH // 414 // dahyamAneSu vaMzeSu, krIDatsu zvApadeSu ca / zabdAdvaitamabhUt tatra, kalpAntabhrAntikRttadA // 415 / / nalo davAnale dIpte'thA'zrauSIt puruSasvaram / rakSa mAM nalabhUpAlekSvAkuvaMzasamudbhava ! // 416 / / akAraNopakartAraH, santo yadi tadA'pi hi / upakAraM kariSyAmi tubhyamabhyadhikaM nRpa ! // 417 / / damayaMtIno tyAga karI vanamAM bhamatAM vananA eka pradezamAMthI uThelo ane AkAzane oLaMgI jatAM evA dhUmADAne naLarAjAe joyo. (413) vanamAM thanArA kesUDAnA puSponI bhrAMti karAvanAra te dhUmADo AMkhanA palakArAmAM to javAlAothI bhayaMkara thaI paDyo. (414) tyAM ekabAju vAMza baLatA hatA to bIjI bAju vyApadonI pokAra karatA hatA. tethI kalpAMtakALanI bhrAMti karanAra badhuM zabdamaya thaI gayuM hatuM. (415) evAmAM te dIpta dAvAnaLamAM naLarAjAe puruSano zabda sAMbhaLyo. "he ikvAkuvaMzanA bhUSaNarUpa naLarAjA ! mArUM rakSaNa kara. (416) jo ke sajjano niSkAraNa upakAra karanAra hoya che to paNa he rAjan ! huM to tArI para adhika upakAra karIza." (417) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 mArgaNaH zabdavedhIva, taM zabdamabhijagmivAn / vadantaM rakSa rakSetyadrAkSIt sarpaM tadantare ||418 // zrI mallinAtha caritra , nalo'pRcchat kathaM vetsi mama nAmAnvayau nanu ? | to vA mAnuSI mASA, taveyaM nayanatrava: ? ||4|| sa AkhyadavadhijJAnAtsarvaM viditameva me / prAgbhave manujo'bhUvaM, tena bhASA ca mAnuSI ||420 // nalo'valokya sAkampaM, sakRpastaM sarIsRpam / samAkraSTuM nicikSepa, nijAM vallIvane paTIm // 421 // bhUlagnamaJcalaM prApya, pannago'veSTayad bhRzam / paTIlagnaM parasukhotkarSI rAjA cakarSa tam ||422 // AvA zabdo sAMbhaLI zabdavedhI bANanI jema naLarAjA te zabdanI dizA bhaNI AgaLa gayo. eTale e dAvAnaLamAM "bacAva bacAva" ema bolatA eka sarpane teNe joyo. (418) naLe tene pUchyuM ke "mArA nAma ane vaMzane te kyAMthI jANyA ? vaLI he nAga ! tArI A mAnuSIbhASA kyAMthI ? (419) te bolyo ke, avadhijJAnathI e badhuM huM jANI zakuM chuM ane pUrvabhavamAM huM mAnava hato. tethI mAnuSIbhASA bolI zakuM chuM." (420) pachI dAvAnaLathI kaMpatA baLatA sarpane joI dayALu naLarAjAe tene bahAra kADhavA potAnuM vastra phekyuM. (421) teno cheDo pRthvIpara lAgatAM te sarpa turata ja temAM lapeTAI gayo. paramasukhathI ja AnaMda pAmanAra naLarAjAe vastramAM lAgelA te sarpane bahAra kheMcI kADhyo. (422) Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha: saf: gatvA dUrapradeze taM, davasyA'gocare'mucat / mukhyamAnena ratha, pannona re nataH // 42 // nalo'vadattamAcchoTya, bhavatA svocitaM kRtam / payaH pAyayate yo'pi, yuSmAbhiH so'pi dazyate // 424 // nalasyaivaM bruvANasya, prasasarpa viSaM tanau / vapuH kubjamabhUttena, vArdhakeneva bAdhitam // 425 / / sUkSmamagrIvo, lamboi: piklRntana: / aliJjarodaro mUrtyA, bIbhatso'bhUdviSAd nalaH // 426|| acintayacca rUpeNA'nena me prANitaM vRthA / tad gRhNAmi varaM dIkSAmapyakSayaphalapradAm // 427|| 519 dUrapradezamAM jaI jyAM dAvAnaLa na AvI zake evA sthAnamAM tene mUkyo. pRthvI para choDatAM te sarve naLarAjAnA hAthe DaMkha dIdho. (423) eTale tene AcchoTIne naLa bolyo ke,"te svocita ja karyuM che. kAraNa ke je tamane dUdha pAya tene ja tame Daso cho." (424) A pramANe bolatAM naLanA zarI2mAM viSa prasarI gayuM ane vRddhAvasthAthI jema pIDita thAya tema tenuM zarIra kubja banI gayuM. (425) eTale hAtha, paga, grIvA nAnA thaI gayA keza pILA banI gayA. ghaTa jevuM peTa, to viSanA vikArathI te AkAramAM bibhatsa banI gayo. (426) A pramANe thatAM te ciMtavavA lAgyo ke - AvA kurUpavaDe Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 zrI mallinAtha caritra nalasya dhyAyatazcaivaM, muktvA sarpaH sa sarpatAm / divyAlaGkArasambhAradhArako'bhUt kSaNAt suraH // 428 / / Uce ca mA kRthAH khedaM, pitA'smi niSadhastava / dIkSAgrahaNato brahmaloke vRndArako'bhavam // 429 / / jJAtvA cAvadhinA'vasthAM, tavemAM mAyayA mayA / samastAGgeSu vairUpyaM, vihitaM te hitaM nanu // 430 // daNDitAH khaNDitA dAsIkRtAzca bhavatA dviSaH / te tvAmanupalakSyatvAt, pIDayiSyanti nAdhunA // 431 / / adhunA'pi vidheyo na, tvayA dIkSAmanorathaH / adyA'pi bharatasyAdhu, bhoktavyaM bhavatA yathA // 432 // mAre jIvavuM nakAmuM che. have to akSayaphaLa denArI dIkSA dhAraNa karavI teja zreSTha che." (427) e pramANe te vicAra kare che. evAmAM te sarpa sarpapaNAno tyAga karI kSaNavAramAM divyAlaMkAra dhAraNa karanAra eka deva banI gayo ane bolyo ke, "he bhadra ! kheda na kara, huM tAro pitA niSadha chuM. (428) dIkSA grahaNa karavAthI huM brahmadevalokamAM deva thayo chuM. (429) avadhijJAnathI tArI AvI avasthA joI mAyAthI meM ja tArA sarva aMgamAM virUpatA karI che. paNa te tane hitakArI thaze. (430) - pUrve daMDita karelA, khaMDita karelA, dAsa banAvelA zatrurAjAo tane oLakhaze nahi ane tane satAvaze nahi. (431) vaLI atyAre tAre dIkSAno manoratha paNa na karavo. haju tAre bharatArthanuM rAjaya bhogavavAnuM che. (432) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paE: saT: ___521 kathayiSyAmi te dIkSAdinaM daivajJavad dinam / / kacava zrI ravairADuM gRhINa mo: ! jarUra yadA kAryaM svarUpeNa, prasphoTyaM zrIphalaM tadA / dRSTvA tadantare devadUSye ratnakaraNDakam // 434 // uddhATyA'bharaNAnyasya madhye vIkSya kSaNAdapi / paridadhyA yathArUpaM, devarUpanibhaM bhavet // 435 / / yugmam apRcchattaM nalastAta !, kva snuSA te'vadat suraH ? / tataH sthAnAt tadudantaM, vidarbhAgamanAvadhi // 436 / / avocacca nalaM vatsa !, kiM bhrAmyasi vanAntare / yiyAsati bhavAn yatra, tatra sthAne nayAmyaham // 437 // yugmam huM daivajJanI jema yogya avasare tane dIkSA levAno samaya jaNAvIza. vaLI A zrIphaLa ane ratnakaraMDakane tuM grahaNa kara. (433) jayAre tene potAnuM asala rUpa pragaTa karavAnI jarUra paDe tyAre A zrIphaLa tAre phoDavuM temAMthI be devadUSma vastra nIkaLaze (434) te tathA ratnakaraMDaka ughADI temAMthI AbharaNo nIkaLe te tAre dhAraNa karavA ke jethI tuM turata ja divya svarUpI banI jaIza." (435) A pramANe sAMbhaLI naLarAjAe tene pUchyuM ke, "hamaNAM damayaMtI kyAM che ? eTale te deve mULa sthAnathI mAMDI potAnA pitAnA ghare javA parvatano teno vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. (436) ane bolyo ke, he vatsa ! AvA vanamAM tuM zA mATe Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522 zrI mallinAtha caritra nalo'vocacchaMzumArapuraM prApaya mAM prabho ! / deva evaM vidhAyA''zu, sudhAzanapadaM yayau // 438 / / nalo'pi tatpuropAntodyAne caityaM vyalokayat / tadantarnaminAthasya, pratimAM praNanAma ca // 439 / / zuMzumArapurasyA'ntaryAvad vizati kubjakaH / tadAlAnaM samunmUlya, bhrAmyati sma mataGgajaH // 440 // sphurantaM nAdhisehe sa, samIramapi tIragam / AcakarSa kareNoccaiH, sanIDanIDajAnapi // 441 // paribhramaNa kare che? tAre je sthAne javAnI icchA hoya te sthAne huM tane mUkI dauM." (437) eTale naLarAjA bolyo ke, "he deva ! mane suMsamArapure mUko." tethI deva tene tyAM mUkI tarata ja potAnA devalokamAM cAlyo gayo. (438) nagara udyAne vaMde namijina pAya. vaza kare kunjarUpe gajarAya. naLarAjAe te nagaranI samIpanA udyAnamAM eka caitya joyuM. ane temAM zrInaminAthabhagavaMtanI pratimA joI eTale tene te namyo. (439) pachI kUbaDA svarUpI naLarAjA nagaramAM praveza karavA AgaLa cAlyo. te samaye ekatAthI AlAnastaMbhane ukheDI nagaramAM bhamato hato. (440) te sAmA AvatA pavanane paNa sahana karato na hato. potAnI suMDhavaDe vRkSo parathI pakSIo sahita mALAone kheMcI leto hato. (441) Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha: sarvAM gajAjIvA gajasyA'sya, pRSThi dUreNa tatyajuH / udyAnavRkSAnAkSepAt sa babhaJja prabhaJjanaH || 442 // bhUpatirdadhiparNo'tha, kSipraM vapropari sthitaH / mattaM mataGgajaM kartumasamartho vazaMvadam ||443|| avAdIditi vispaSTaM, gajaM yaH kurute vazam / dadAmi vAJchitaM tasya, ko'pyasti dvipazikSakaH ? ||444|| kubjastadvAkyamAkarNya, kariNaM pratyadhAvata / gajazca garjan parjanya, ivA'bhyAgAd nalaM prati // 445 // mriyate mriyate kubja, iti loke vadatyapi / zikSAvazena kheditvA, vazIcakre nalo dvipam // 446 // 523 mahAvatoe dUrathI ja te hAthInI puMTha tajI dIdhI hatI. vaLI AkSepathI pracaMDavAyu samAna te hAthI udyAnanA vRkSone bhAMgI nAMkhato hato. (442) te madonmatta hAthIne vaza karavA asamartha dadhiparNarAjA tarata killA upara jaI beTho (443) ane uMcA svare ghoSaNA karI ke, "evo koI gaja zikSaka che ke je hAthIne vaza kare ? je tene vaza karaze tene huM manovAMchita ApIza." (444) A pramANe sAMbhaLI te kubja hAthI ta2pha doDyo eTale hAthI paNa meghanI jema garjArava karato tenI sAme Avyo. (445) evAmAM A kubja maryo-maryo ema lokono kolAhala thayo. tyAM to yuktivaDe kheda pamADI teNe hAthIne vaza karyo. (446) ane pachI garUDanI jema Azcaryayukta daSTie loko tene joI Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 zrI mallinAtha caritra vainateya ivotpatya, tamArUDho mataGgajam / AlokyamAno lokena, tadA''zcaryaspRzA dRzA // 447 / / bhUpakSiptasvarNamAlArAjamAnagalo nalaH / vyAlamAlAnasaMlInaM, cakre nADyottatAra ca // 448 / / akRtapraNipAtaH sannupAnte nRpaterasau / upAvikSadathA'prAkSIditthaM pRthvIpatinalam / / 449 / / gajazikSAsudakSo'si, vetsyanyadapi kiJcana ? / sa Acakhye vedmi sUryapAkAM rasavatIM nRpa ! // 450 // rAjA kubjAya sAzcaryaM, tandulAdi tadA''rpayat / yatrAkRtistatra guNA, iti vyarthaM vicintayan // 451 // rahyA ane te kubdha hAthI para ArUDha thayo. (447) rAjAe tenA upara svarNamAlA nAMkhI te dhAraNa karI teNe madonmatta hAthIne AlAnakhaMbha sAthe bAMdhI dIdho. ane pachI te nIce Utaryo. (448) pachI rAjA pAse jaI praNAma karyA vinA te tyAM beTho eTale rAjAe tene pUchyuM ke, (449). aho ! tuM gajazikSAmAM hoMziyAra che. paNa zuM bIjI kalA paNa kAMIka jANe che. (450) te bolyo ke- he nRpa ! huM sUryapAka rasoI jANuM chuM." eTale Azcaryasahita rAjAe tene taMdulAdika ApyA ane pote "jyAM AkRti hoya tyAM ja guNo hoya" e kahevata phogaTa che ema ciMtavavA lAgyo. (451) Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paB: saH vidyAM saurIM smaran muktvA, carUn sUryAtape nalaH / divyAM rasavatIM niSpAdayAJcakre kSaNAdapi // 452 // bubhuje saparIvAro, rasavatyA tayA nRpaH / zramacchidAkRtAnandAM, tAmAsvAdyA'vadacca saH // 453 / / nalaM vinA rasavatImIdRzIM vetti nAparaH / purA'pyAsvAditA seyaM, sevamAnena taM mayA // 454|| tatki nalo'si naitAdRga, nalaH krozazatASTakAt ? / kvA'syA''gamaH kva caikatvaM, kva ca rUpaviparyayaH ? // 455 / / sUryapAka rasavatI karuM bIjuM jANu eha, rAjA camakyo cittamAM ANI mana saMdeha. ahIM sUryanA tApamAM carUne mUkIne saurIvidyAnuM smaraNa karI kuje kSaNavAramAM divya rasavatI taiyAra karI. (452) eTale saparivAra rAjAe te rasavatI ArogI. zramane dUra karanArI tathA AnaMdadAyI te rasavatIno AsvAda laI rAjA bolyo ke, (453) nala rAjA vinA AvI rasavatI koI jANatuM nathI. kAraNa ke pUrve tenI sevA karatAM meM te rasavatIno AsvAda lIdhelo che. (454) mATe zuM A naLarAjA haze ? paNa te Avo na hoya vaLI AThaso kozathI te ahIM kyAMthI Ave ? tathA tenA rUpano Avo viparyAsa kevI rIte thAya ? ane te ekAkI paNa kema hoya ? (455) pachI rAjAe kulthane AdarapUrvaka vastra AbharaNAdika lAkha Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 zrI mallinAtha caritra atha kubjAya bhUpAlo'dAd vastrAbharaNAdikam / TaGkalakSamapi grAmazatapaJcakamAdarAt / / 456 / / grAmagrAmaM vimucyAnyat, sarvaM jagrAha kubjakaH / rAjA jagAda kiM kubja !, prayacchAmi tavAparam ? // 457 / / kubjo'vocad nijAjJAyAM, madyA''kheTau nivAraya / rAjA'pi tattathA cakre, tadabhyarthanayA samut // 458 // anyadA kubjamekAntasthitamUce kSitIzvaraH / kva tvaM kutaH kva vAstavyo, nivedaya mamAgrataH // 459 / / kubjazcAkhyat kozalAyAM, nalabhUpasya sUpakRt / huNDikAkhyaH, samIpe'sya, mayA saMzikSitAH kalAH // 460 // sonAmahora ane pAMcaso gAma ApyA.(456) eTale te kultha gAma sivAya bIjuM badhuM grahaNa karyuM rAjAe kahyuM ke, "he kubba ! bIjuM tane kAMI ApuM ? (4pa7) eTale te bolyo ke :- "he rAjan ! tamArA rAjyamAM madirAno ane zikArano sarvathA niSedha karo." enI prArthanAthI harSa pAmI rAjAe te pramANe karyuM. (458) ekavAra ekAMtamAM beThelA kulthane rAjAe pUchyuM ke, "tuM. koNa ane kyAMno rahevAsI che te mane kahe. (459) eTale kuSNa bolyo ke, kozalAnagarImAM rahenAra naLarAjAno huM huMDika nAme rasoyo chuM tenI pAsethI huM sarvakaLAo zIkhyo chuM. (460) kUbare jugAramAM naLanI samasta pRthvI jItI lIdhI. eTale Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 527 paB: saff: nalaH parAjito dyUte, kUbareNA'khilAM bhuvam / babhUva bhaimImAdAya, vanavAsI muniryathA // 461 // vyapadyata nalastatrA'haM, tu tvAM samupAgamam / kUbaraM na tu zizrAya, guNahInaM ca vaJcakam // 462 / / tayA ca vArtayA bhUpaH, kranditvA karuNasvaram / nalapretakriyAM kurvan, kubjenaikSyata sasmitam // 463 / / dadhiparNanRpo'nyedyutaM kenA'pi hetunA / praiSId mitratvatattvaiSI, kuNDinezvarasannidhau // 464 // dUto'nyadA''khyad bhImAya, madIyasvAmino'ntike / sUryapAkarasavatIvidasti nalasUpakRt // 465 // damayaMtIne laI naLarAjA muninI jema vanavAsI thayo. (46 1) tyAM naLa maraNa pAmyo eTale huM tamArI pAse Avyo. paNa vizvAsaghAta karanAra ane avaguNI phUbarano meM Azraya karyo nahi. (462) A pramANe samAcAra sAMbhaLI karUNasvare vilApa karatA rAjAe naLanI uttarakriyA karI ane muje te mitapUrvaka joI. (463) ekavAra koIpaNa kAraNasara mitratA icchatA dadhiparNarAjAe bhImarAjA pAse eka dUta mokalyo. (464). tyAM prasaMgopAta vAta nIkaLatAM dUte bhImarAjAne kahyuM ke, "amArA svAmI pAse sUryapAka rasavatI banAvavAnI kaLA jANanAra naLarAjAno rasoIyo Avelo che." (465) A pramANe vAkya sAMbhaLI damayaMtIe bhImarAjAne kahyuM ke"he tAta ! ApaNA eka mANasane mokalI te rasoIyo kevo che, Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 zrI mallinAtha caritra tadAkarNya tadotkarNA, davadantyavadad nRpam / tAta ! preSya caraM viddhi, kIdRgrUpaH sa sUpakRt ? // 466 / / tataH svAmisamAdezakuzalaM kuzalaM dvijam / samAhUya samAdikSad, nRpatirnalazuddhaye // 467 / / sa pRthu pRthivInAthA''dezaM prApyA'calad dvijaH / zuMzumArapuraM prApa, zakunaiH sUcitapriyaH // 468 / / avrajat kubjakAbhyaNe, pracchaM pracchamatucchadhIH / niSaNNazca viSaNNazca, taM prekSya vikRtAkRtim / / 469 / / adhyAyat kva nalaH kvaiSa, kva svarNaM kva ca pittalam ? / tannalabhrAntiretasmin, bhImaputryA vRthaiva hi // 470 / / tenI tapAsa karAvo, kAraNa ke mane te naLarAjA hovAthI zaMkA paDe che. (466) pachI svAmInA Adezane jhIlavAmAM kuzaLa eka cAlAka brAhmaNane bolAvI rAjAe te rasoIyAnI tapAsa karavAno Adeza karyo. (467) rAjAnA A mahattvanA Adezane meLavI zubha zukanothI sUcita te vipra susumArapure pahoMcyo. (468) tyAM kubsa pAse jaI atuccha (vizALa) buddhivALA teNe ghaNI rIte pUchyuM. ane tenI pAse ghaNo samaya beTho. tenI vikRtaAkRti joI kheda pAmyo (469) chatAM ciMtavavA lAgyo ke, - kyAM naLarAjA ane kyAM A kunja ? kyAM suvarNa ane kyAM pittaLa ? mATe AmAM damayaMtInI naLanI bhramaNA kharekhara phogaTa ja che." (47) Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 529 paB: saf: nizcinomi tathApyenamiti citte vicintya ca / nalApazlokayugalaM, sa zlokayugalaM jagau // 471 / / pApiSThAnAM nikRSTAnAmasattvAnAM ziromaNiH / eka eva nalaH patnI, satI tatyAja yo vane // 472 / / RjumekAkinI suptAM, priyAmutsRjya gacchataH / vilInau bhuvi lInau vA, kathaM pAdau na naiSadheH ? // 473 / / punaH punariti zrutvA, paThantaM taM priyAM smaran / nalo ruroda netrodabindusyanditabhUtalaH // 474 // kiM rodiSi dvijeneti, prokte proce'tha kubjakaH ? / tvadgItaM karuNAsphItaM, karNyamAkarNya rodimi // 475 / / to paNa huM tenI vadhAre parIkSA karUM. ema vicArI te vipra naLanA apayazanA be zloka bolyo. (471) aho ! pApI, nirdaya, ni:sattvaziromaNi kharekhara eka naLarAjA ja che jeNe potAnI satIpatnIne vanamAM tajI dIdhI. (472) saraLa svabhAvI ane sUtelI priyAne ekalI tajI jatAM tenA paga pRthvImAM kema pesI na gayA. athavA to gaLI kema na gayA? (473) A pramANe tene vAraMvAra bolato sAMbhaLI, damayaMtInuM smaraNa thatAM azrujalathI pRthvItalane bhIMjavato naLa rUdana karavA lAgyo. (474) te joI pelo vipra bolyo ke, tuM zA mATe rUdana kare che ? te samaye ku% bolyo ke- "tAruM kathana karUNAthI bahu ja otaprota Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 zrI mallinAtha caritra dvijaH kubjena pRSTazca, zlokArthaM nyagadat kathAm / dyUtAdArabhya vaidarbhIgamanaM kuNDinAvadhi // 476 / / anyacca zuMzumArezadUto bhImanRpAgrataH / sUryapAravatI tattvajJa svImavIthar II47chA zrutveti tvAM nalaM manyamAnA bhaimI vyasarjayat / mAmahaM tu nirIkSya tvAM, gatAzaH khedamAsadam // 478 // nalo na tvamiti vyartho, me'bhUcchakunasaMcayaH / padametad mudhA manye, zakuno daNDanAyakaH // 479 // che. te sAMbhaLI mAruM dila kaMpI UDyuM che. (475) pachI te kubbe brAhmaNane te zlokano artha pUkyo. eTale dhUtathI mAMDI kuMDinapuramAM AvavA sudhInI damayaMtInI kathA teNe kunjane kahI saMbhaLAvI. (476). ane ahIMnA rAjAno dUta bhImarAjA pAse Avyo hato. teNe sUryapAka rasoInA tattvane jANanAra tArI vAta kahI. (477) te sAMbhaLI tane naLa mAnatI damayaMtIe mane ahIM mokalyo che. e vAta paNa teNe kahI batAvI, pachI kahyuM ke tane joI huM nirAza ane kheda pAmyo chuM. (478) kAraNa ke tAruM rUpa jotAM tuM naLa nathI ema khAtrI thAya che. vaLI ema thatAM mane thayelA zubhAzukana paNa vyartha thAya che. dareka kAryamAM zukana te daMDanAyaka che." e zAstrokta pada paNa vRthA che ema huM dhAruM chuM. (479). tyAra pachI damayaMtInI yAdamAM AMsu sAratA naLe tene potAnA sthAnamAM laI jaIne kahyuM ke, "he mahAsattvazALI ! damayaMtInI Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThaH sargaH 531 priyAM dhyAyan rudan kubjo, nItvA dhAma tamabravIt / mahAsattva ! kathAkhyAtuH, svAgataM kiM karomi te ? // 480 // ityuktvA snapayitvA'tha, bhojayitvA ca taM dvijam / nepathyaM dadhiparNena, dattaM tasmai dadau tataH // 481 // kuzalastamanujJApya, kuNDinaM puramAyayau / yathAnirIkSitaM kubjamAkhyad bhImarathAya ca // 482 / / kubjasya gajazikSAdivRttaM dAnAvadhi dvijaH / zlokazravaNakhedaM ca, bhImabhaimyoH puro'vadat / / 483 // bhaimyuce tAta ! doSeNa, karmaNo bhojanasya vA / rUpaM sarUpaM na prApto, nizcitaM kriyayA nalaH // 484 / / nalaM vinA'sti nA'nyasya, gajazikSAsu kauzalam / sUryapAkaparijJAnaM dAnaM vA'dbhutamIdRzam // 485 / / 4thA DenA2 tAro huM zuM sat2 73 ?" (480) ema kahI snAna ane bhojana karAvIne dadhiparNa rAjAe mApeta va tene bheTa mAyA. (481) pachI caturavipra (kunjanI rajA laI kuMDinapura Avyo.) pote anubhavelo kunjano sarvavRttAMta teNe damayaMtIne tathA bhamarAjAne 5. saMbhAvyo. (482) temAM ApelI gajazikSA, zloka sAMbhaLI thayela kheda, chevaTe vastradAna sudhInI hakIkata (483) samaNI bhayaMtA jolI , "3 dld ! o bhopathI 3 kAMI khAnapAnanA doSathI temanuM rUpa pharI gayuM jaNAya che. (484) kAraNa ke gajazikSAnuM naipuNya, sUryapAka rasavatInuM jJAna tathA Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 zrI mallinAtha caritra kenA'pi tadupAyena tAtA'trA''naya kubjakam / yathA karomyahaM tena, taM nirIkSya parIkSaNam // 486 / / bhImo'vadat tavAlIkaM, samArabhya svayaMvaram / visRjya dUtamAkAryo, dadhiparNaH samutsukaH // 487 / / tatastena sahA''gantA, tava zrutvA svayaMvaram / nArInikAraM nAnyo'pi saheta, kimu ced nalaH ? // 488 // azvavidyAvidA tenA''neSyate dadhiparNarAT / mahAbalena na cirAt, tUlapUla ivAtra saH // 489 / / uktveti preSito dUtaH zuMzumArezamAhvata / zvo lagnamiti zrutvA'bhUd, dIno jAlagamInavat // 490|| udAratApUrvakanuM dAna-e naLarAjA sivAya bIjAmAM saMbhavatuM nathI. (485) mATe he tAta ! game te yuktithI te kubdhane ahIM bolAvo ke huM tene joIne parIkSA karUM." (486). eTale bhImarAjA bolyA ke, khoTI rIte tAro svayaMvara mAMDI dUtane mokalI utsuka dadhiparNarAjAne ahIM bolAvuM. (487) eTale tAro svayaMvara sAMbhaLI kunja tenI sAthe jarUra Avaze. kema ke sAmAnya puruSa paNa potAnI strIno parAbhava sahana na karI zake to naLa kema sahana karI zakaze ? (488) vaLI tenI mudata bahu ja najakanI rAkhIe. tethI mahAbalavAna ane azvavidyAmAM kuzaLa kultha, pavana jema AMkaDAnA tulyarUne uDADe tema dadhiparNa rAjAne ahIM satvara lAvaze." (489) A pramANe kahI bhImarAjAe dadhiparNa rAjA pAse dUta mokalyo Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paB: sA: tacchrutvA kubjako dadhyau, bhaimI naicchat paraM patim / yadIcchet tahi gRhNIyAt, kastAM mayyapi jIvati ? // 491 / / tad drakSyAmIti saprItirvilakSaM svAparAdhataH / punaH svayaMvarAkrodhi, tadAbhUd nalamAnasam // 492 / / kuNDine dadhiparNaM ca, SaDbhiryAmainayAmyaham / yathA prAsaGgikaM yAnamanena saha saMbhavet // 493 // dhyAtvetyuvAca rAjAnaM, brUhi khedasya kAraNam / sthagitAnAM mauktikAnAM, nAghaH saMjAyate yataH // 494 / / ane dhAraNA mujaba kahevaDAvyuM. eTale AvatI kAle ja damayaMtIno pharI svayaMvara thaze. ema jANI dadhiparNa rAjAnI sthiti jALamAM bharAyelA matsyanI jema thaI. (490) nirAza banI gayo te samaye samagra hakIkata sAMbhaLI kunja vicAravA lAgyo ke - "damayaMtI bIjA patine kadI icche nahi ane kadAca icche to huM jIvatAM tene bIjA koNa laI zake ? mATe mAre koI paNa rIte tyAM javuM." (491) A hakIkatathI eka bAju tene prema utpanna thayo to bIjI bAju potAnA aparAdhathI te vilakSa thaI gayo ane punaHsvayaMvara sAMbhaLIne tenuM mana krodhAyamAna paNa thayuM. (492). eTale teNe vicAra karyo ke - dadhiparNa rAjAne huM cha pahoramAM kuMDinapura pahoMcADI dauM ke jethI enI sAthe mAre paNa tyAM javAnuM thAya. (493) Ama ciMtavIne teNe rAjAne kahyuM ke, "he rAjan ! ApanA khedanuM kAraNa kaho. kema ke AcchAdita mauktikanI kiMmata na thaI Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra nRpo'vadad yazaHzeSo, nalo'bhUt zvaH svayaMvaraH / vaidarbhyA bhavitA''hUtaH, SaDyAmyA yAmyahaM katham ? // 495|| 534 kubjo jagAda bhUpAla !, viSAdaM mA kRthA vRthA / azvAn samArpaya rathaM, kuNDinaM tvAM naye laghu // 496|| gRhANa svecchayetyukte, rAjJA kubjo'grahId ratham / sarvalakSaNasaMpUrNI, jAtyAvazvau ca sa svayam // 497 // sarvatra vijJaM vijJAya, taM dadhyau dadhiparNarAT / asAvananyasAmAnyo, suro vidyAdharo'thavA // 498 // zake." (494) rAjA bolyo ke, "naLarAjA maraNa pAmyA che tethI AvatIkAle damayaMtIno pharI svayaMvara thavAno che. tyAM mane AmaMtraNa che. paNa cha pahoramAM mAre tyAM zI rIte pahoMcavuM ?" (495) eTale kubja bolyo ke-"he rAjana ! phogaTa kheda nA karo. azvo ane 2tha mane soMpI do. eTale tamane sattvara kuMDinapuramAM pahoMcADI dauM." (496) A pramANe sAMbhaLI harSa pAmelA rAjAe kahyuM ke, "tArI icchA mujaba ratha ane azvo laI le. eTale kubje pote managamato ratha ane sarva lakSaNathI pUrNa be jAtivaMta azvo lIdhA." (497) A hakIkatathI sarvakaLAmAM tene kuzaLa jANI daSiparNarAjA ciMtavavA lAgyo ke, "A koI sAmAnya puruSa nathI. paNa koI deva ke vidyAdhara lAge che." (498) pachI rathamAM azvo joDI kubje rAjAne kahyuM ke A rathamAM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54: saf: rathaM vidhAya yuktA'zvaM kubjo nRpamavocata / tvAM neSyAmi rathArUDhaM, nizAnte kuNDinaM puram // 499 // rAjA sthagIbhRcchatrI ca, kubjazcAmaradhAriNau / SaDapyamI rathaM sajjaM, tamAruruhurutsukAH ||500 // taM karaNDaM ca bilvaM ca, saMnibadhya kaTItaTe / vAhAnaveTayat bma:, mRtapaOnamaskRti: 0aa nalena cAzvadvidyAvidA sa prAjito ratha: / jagAma manasA sArdhaM, manoratha ivAGgavAn ||502|| dadhiparNottarIyaM ca ratharaMho'nileritam / , sAkSAd bhaimIsamAyogamanoratha rUvavatat vA 535 besADI tamane prabhAte kuMDanapura pahoMcADIza. (499) pachI rAjA, sthagIdhara (tAMbUla ApanAra) chatradhAraNa karanAra, kubja ane be cAmaradhArI e cha jaNA utsuka thaI sajja karelAM ratha para ArUDha thayA. (500) pachI pelo ratnakadaMDaka ane zrIphaLa potAnI keDamAM bAMdhI daI paMcanamaskAranuM smaraNa karI kubja azvone calAvavA lAgyo. (501) eTale azvavidyAnA jJAtA naLathI sajja ratha sAkSAt manorathanI jema mananI jema tvarita gatie cAlavA lAgyo. (502) mArgamAM vegIlArathanA pavanathI dadhiparNa rAjAnuM uttarIyavastra damayaMtInA samAgamanA manorathanI jema paDI gayuM. (503) eTale rAjAe kubjane kahyuM ke, "kSaNavAra ratha thobhAva. jethI Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 536 kubjaM babhASe bhUpAlo, vilambya rathaM kSaNam / uDDIya yAtAM vAtena, yathA gRhNAmyahaM paTIm ||504 / / smitvA kubjo'vadat kvA'sti, paTI tava dharAdhava ? | paTIpAtAdatikrAntaM, krozAnAM hi zataM hayaiH // 505 // madhyamau turagAvetau, bhavetAM yadi tUttamau / tAvatA vrakhetAM tau, tata: zvezazatIm / / 06 / / dadhiparNo'tha dUrAdapyakSavRkSamudaikSata / kubjamUce phalAnyasya, kathayA'gaNayannapi // 507 / / vyAvRtto darzayiSyAmi, kautukaM te nalo'vadat / mA bhairmayyazvahadvidyAvidi kAlavilambataH // 508 || pavanathI UDI gayeluM mArUM vajra huM laI lauM.' (504) kubja hasIne bolyo ke, he dharAdhava (rAjA) tamArUM vasra kyAM paDyuM che ? vastra paDyA pachI to azva so koza AgaLa AvI gayA che. (505) vaLI A to madhyajAtinA azvo che. paNa jo uttama azvo hota to ATalA samayamAM baso koza oLaMgI jAta. (506) AgaLa cAlatA dadhiparNa rAjAe dUrathI akSanu vRkSa joI kubjane kahyuM ke- gaNatrI karyA sivAya A vRkSanA phaLonI saMkhyA kahe. (507) eTale naLa bolyo ke, "tame kaho" rAjA kahe pAchA pharatI veLA tane e kautuka batAvIza. kAraNa ke atyAre ApaNe rokAvuM posAya tema nathI (508) eTale kubja bolyo ke, huM azvavidyAno jANanAra chuM tethI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paB: saH ekamuSTiprahAreNa nalaH phalAnyapAtayat / aSTAdaza sahasrANi, kathitAni tathA'bhavan / / 509 / / dadau kubjo'zvahadvidyAM dadhiparNAya varNyadhIH / vidyAM ca phalasaMkhyAyAH, sa tasmAd vidhinA''dade // 510 // sa rathaH kuNDinAbhyarNaM, yAtaH prAtarnaleritaH / nizAnte'tha nizAntasthA, bhaimI svapnaM tadaikSata // 511 // tatpitre'kathayaccaivaM, jAne nirvRtidevatA / kozalodyAnamAnIyA'darzayad gaganAGgaNe // 512 / / tamAre kALavilaMbathI gabharAvuM nahi. ema kahI ratha Ubho rAkhIne eka muSTinA prahArathI teNe badhA phaLo jamIna para pADI nAMkhyA. rAjAe kahyuM ke, te aDhAra hajAra che. (509) naLe gaNatrI karI to teTalAM ja hatA. pachI prazasta buddhivALA evA kuSe azva calAvavAnI vidyA dadhiparNa rAjAne ApI ane phaLa saMkhyA jANavAnI vidyA tenI pAse vidhipUrvaka pote grahaNa karI. (510) evAmAM prAtaHkALa thatAM naLathI prerita ratha kuMDinapura najIka AvI pahoMcyo. ahIM prabhAte aMtaHpuramAM rahelI damayaMtIe svapra joyuM (511) damayaMtI supana dekhe manohara Aja. suNI nRpa bhAkhe maLaze vAlama tuja. ane pitAne kahyuM ke, "he tAta ! mane barAbara khyAla che ke Aje zAsanadevIe kozalAnuM udyAna gaganAMgaNamAM lAvI mane batAvyuM. (512) Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 zrI mallinAtha caritra ArUDhA phalitaM cUtaM, tadAdezAt tayA'mbujam / haste'pitaM ca me pakSI, purA''rUDho'patat tataH // 513 / / bhImo'vocat sute ! svapno, manojJo'yaM tathAhyasau / devatA puNyarAziste, udyAnaM rAjyamadbhutam / / 514 / / cUtArohaH patisaGgo'patat pakSIva kUbaraH / prAtaH svapnekSaNAd manye, miliSyatyadya te nalaH // 515 / / yugmam tadA pUrvAragaM kazcid, dadhiparNamajijJapat / bhImo'bhyAgamya cAliGgyAtithyaM kRtvA tamabravIt // 516 / / pachI tenA AdezathI huM eka phalita AmravRkSa para ArUDha thaI eTale teNe mArA hAthamAM eka kamaLa ApyuM. e samaye te vRkSa upara pUrve ArUDha thayela eka pakSI tenA uparathI paDI gayuM." (513). te sAMbhaLI bhImarAjA bolyo ke, "he sute ! A svapra khUba ja suMdara che. zAsanadevI te tAro puNyarAzi ane manohara udyAna te addabhuta rAjya samajavuM. (514) AmravRkSa upara ArohaNa te patisamAgama ane pakSInuM patana te kubaranuM paDavuM samajavuM. vaLI A svapra te prabhAte ja joyeluM hoya mArI dhAraNA pramANe tane Aje ja naLarAjA maLaze. (515) A pramANe vArtAlApa cAlato hato tyAM koIe AvI nivedana karyuM ke, rAjan ! "dadhiparNa rAjA nagaranA dvAra pAse AvI pahoMcyA che." eTale bhImarAjA tenI sanmukha gayA ane AliMganapUrvaka maLI Atithya karI bolyA. (516) tamAro kubdha rasoIyo sUryapAka rasoI jANe che. tene karI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 539 paB: saH sUryapAkAM rasavatIM, sUdaste vetti kubjakaH / tad darzaya mamAzcarya, pUryatAM vArtayA'nayA // 517 / / dadhiparNo'vadat kubjaM, cakre rasavatIM sa ca / bhImo'pi bubhuje svAdaM, vijJAtuM saparicchadaH // 518 // sthAlamodanasaMpUrNaM, tadAnAyya nalapriyA / bubhuje'tha tadAsvAdAt, kubjaM jJAtavatI nalam / / 519 // purA me jJAninA''khyAtaM, bhArate sUryapAkavit / kevalaM nala evAtra, tadayaM nizcitaM nalaH // 520 // tadeSa tilakaM kurvanniva mAM spRzatu drutam / nalAGgalyA yataH spRSTA'haM syAM pulakamAlinI // 521 // batAvavAno Adeza karo. ane amAruM e Azcarya pUrNa karo." (517) pachI dadhiparNarAjAnA AdezathI kuSe rasoI taiyAra karI eTale teno svAda jANavA saparivAra bhImarAjA tyAM jamyA. (518) ane bhAtathI bharelo thALa maMgAvI damayaMtIe paNa AsvAda lIdho. tethI te kubsane teNe potAnA svAmI naLa tarIke samajI lIdho. (519). pachI teNe potAnA pitAne kahyuM ke, "pUrve jJAnI kahI gayA che ke, bharatakSetramAM sarvapAka rasavatIne jANanAra eka naLarAjA ja thaze. mATe e kulka nizcaye naLarAjA ja che. (520) chatAM vadhu khAtrI karavA mATe jANe mane tilaka karatA hoya tema mArA zarIra para sparza kare jethI jo te naLarAjA haze to tenI aMgulI mAtranA sparzathI mArA romAMca vikasvara thaze." (para1) Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 zrI mallinAtha caritra bhaimIvakSo nalo'spRkSadagulyA ca kSaNAdabhUt / vapuH sarojinInAlamivAtyutkaTakaNTakam // 522 // nidrANA'haM tadA'tyAji, yAsyasi kvAdhunA puna: ? / bhaimItyuktvA kare dhRtvA, nalaM ninye gRhAntare // 523 / / nalo bilvakaraNDAbhyAM, vasanAbharaNAdikam / paridhAyA'bhavat sadyaH, suravad nijarUpabhRt // 524 // yathArUpaM nalaM bhaimI, tADayitvA kaTAkSitaiH / cittacauraM cirAt prAptaM, bhujapAzairbabandha sA // 525 / / punAri samAyAntaM, nalamAliGgya bhImarAT / nije siMhAsane'dhyAsya, smerAsyakamalo'vadat // 526 / / pachI kuSe bhImarAjAnA kahevAthI potAnI aMgulIvatI damayaMtInA vakSa:sthaLano sparza karyo. eTale kamalinInA nALanI jema tenuM zarIra tarata ja romAMcita thaI gayuM. (pa22) tethI damayaMtI bolI ke- te samaye to huM uMghamAM hatI ane tame mAro tyAga karI gayA hatA. paNa have kyAM jazo ? ema kahI damayaMtI teno hAtha pakaDI gharanI aMdara laI gaI (para3) eTale zrIphaLa ane karaMDiyAmAMthI vastra tathA AbharaNAdi dhAraNa karI devanI jema naLarAjA turata divyarUpadhArI thayAM. (para4) eTale yathArtha rUpadhArI ane potAnA cittane coranAra tathA bahukALa prApta thayelA naLane kaTAkSavaDe tADita karI damayaMtIe potAnA bhujApAzathI bAMdhI dIdhA. (pa25) pachI bahAra AvelA naLarAjAne AliMganapUrvaka maLI, vikasita mukhakamaLavALA bhImarAjAe potAnA siMhAsana para Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha: saf: idaM dehamidaM gehamiyaM lakSmIriyaM sutA / tvadIyaM sarvamapyetattad brUhi karavANi kim ? // 527 // dadhiparNa'vadad natvA, nalaM nAtho'si nAtha ! me / tatprasIda mamAnyAyakAryaM sarvaM sahasva tat // 528 // atrAntare ca sArthezo, dhanadevaH samAgamat / draSTuM bhImarathaM bhaimyopalakSya bahumAnataH // 529 // " vasantamRtuparNaM ca tatpriyAM vatsutAmapi / sarvAnA'nAyayad bhaimI, tatpratyupacikIrSayA // 530 // kRtasatkRtayaste'tha, bandhuvad bhImabhUbhujA / tasthuH pramanaso mAsamAtitheyairnavairnavaiH // 531 // 541 besADI kahyuM ke, (526) "A mAro deha, ghara, lakSmI ane sutA e badhuM tamArU che. mATe tame kaho tema huM karUM." (527) eTale dadhiparNarAjA paNa naLane namIne bolyo ke, "he nAtha ! tame amArA svAmI cho. mATe prasannacitte mArUM anucitAcaraNa badhuM kSamA karajo." (528) e avasare bhImaratharAjAne maLavA dhanadeva sArthavAha tyAM Avyo. eTale damayaMtIe tene oLakhI lIdho ane tenuM bahumAna karyuM. (529) pachI vasaMtazrIzekhara, RtuparNarAjA, tenI priyA ane tenI sutA e sarvane teno pratyupakAra karavAnI icchAthI damayaMtIe kuMDinapura bolAvyA (530) ane bhImarAjAe baMdhunI jema te sarvano satkAra karyo tathA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542 zrI mallinAtha caritra anyadA teSu sarveSu, satsu bhImasya saMsadi / kazcidagAd divo devaH, sa bhaimImabhyadhAditi // 532 // madre ! kutapati: soDa6, yarvaya vadhata: purI | vimAne kezare'bhUvaM, nAmnA zrIkezaraH suraH / / 533 / / tvatprasAdAdasau prAptA devaddhirvRddhivaibhavA / utktveti vRSTvA svarNasya, saptakoTIstirodadhe // 534 / / bhImartudadhiparNazrIvasantAdyA narezvarAH / nalaM rAjye'bhiSiSicuH, zrAddhA bimbamivArhatam / / 535 / / navanavA Atithya karI damayaMtIe temane ekamAsa sudhI AnaMdapUrvaka tyAM rAkhyA. (pa31) ekavAra badhA bhImarAjAnI sabhAmAM beThA hatA. evAmAM AkAzamAMthI koI deva AvI damayaMtIne A pramANe kahevA lAgyo ke, (532). "he bhadre ! he kalyANI ! huM te kulapati chuM ke jene te pUrve bodha Apyo hato. atyAre huM kezaranAmanA vimAnamAM zrIkezaranAme deva thayo chuM. (533) tArA prasAdathI huM vaibhavathI vizAla devasamRddhi pAmyo chuM" A pramANe kahI sAta kroDa sonaiyAnI vRSTi karI te deva adazya thayo. (pa34) pachI jinabiMbane zrAvako abhiSeka kare tema bhImaratha, RtuparNa, dadhiparNa ane vasaMtazrIzekhara vigere rAjAoe naLano rAjyAbhiSeka karyo (pa35) ane naLanI AjJAthI te parAkramI baLavAna-rAjAoe Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha: saf: svAni svAni nalAdezAd, balAni sabalAni te / helayA melayAmAsurbhUbhujo bhujazAlinaH || 536 || tataH parabaladveSI, mUrtimAn meghavAhanaH / cacAla pRthivIpAlo, nalaH sabalavAhana // 537|| naii: tiryaM: sainyamavainyaH saMnyavezayat / ayodhyAbahirudyAne, nAmato rativallabhe // 538 // kUbaro'tha nalaM jJAtvA, samAyAtaM bhayAturaH / babhUva gatasarvasva, iva saMzUnyamAnasaH // 539 // 543 nalo'tha kUbaraM proce, pAzaiH krIDa mayA samam / dvayorapi triyore:, pati: jo'pa miita // 40 // potapotAnA sabaLa sainyone eka lIlAmAtramAM ekaThA karyA. (536) pachI sAkSAt iMdra samAna, zatruonA baLane mardana karanAra, vAhana tathA senAyukta naLarAjAe tyAMthI prayANa karyuM. (537) zUravIra teNe keTalAka divase ayodhyAnA rativallabha nAmanA bAhya udyAnamAM sainya sAthe paDAva nAMkhyo. (538) te samaye jANe sarvasva naSTa thayuM hoya tema zUnyamanaska kUbara naLanuM Agamana jANI bhayabhIta thayo. (539) pachI naLarAjAe kUbarane bolAvI kahyuM ke, "mArI sAthe pharIthI ghutakrIDA kara, jethI baMnenI lakSmIno eka svAmI thAya." (540) eTale kUbere AnaMda pAmI ghUtakrIDA mAnya rAkhI. naLanI sAthe jIta thavAnI icchAthI pharI ghUta ramavuM zarU karyuM te vakhate ghuta ramatAM naLe tene jItI lIdho. kema ke "jyAM bhAgya che tyAM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 zrI mallinAtha caritra muditaH kUbaro dyUtaM, mene tatra jitAhavaH / krIDan nalena jigye ca, bhAgyena vijayaH kare // 541 / / nasena jUvara: sUro, rAcaM nitvA nitadhA | alaMkRtya nijaM rAjyaM, yauvarAjyamalambhyata // 542 / / nalaH prApya nijaM rAjyaM, tadA bhImasutAyutaH / mudA dRgdattasainyAni, purIcaityAnyavandata // 543 / / kauzalikAnyupAdAya, kuzalapraznapUrvakam / sevAyAM kuzalA bhUpAH kozalAdhIzamabhyayuH // 544 / / AkhaNDala ivAkhaNDazAsanaH khaNDayan ripUn / trikhaNDaM bharataM rakSan, sahasrAbdImalaGghayat // 545 / / ja vijaya che." (541). pachI naLarAjAe krUra kUbara pAsethI rAjaya jItI laI pote rAjyane alaMkRta karI krodharahita paNa kuberane yuvarAja padavI ApI. (542) A avasare potAnuM rAjya pAchuM meLavI damayaMtI sAthe naLarAjAe harSapUrvaka jayAM saMbhALa karavAne mATe sainya rAkhavAmAM AveluM che evA nagarInA sarve caityone vaMdana karyuM. (543). te vakhate bheTaNA laI anekarAjAo naLarAjAnI sevA karavA hAjara thayA. (544) pachI iMdranI jema akhaMDa zAsanavALA zatruone khaMDana karI traNa khaMDa bhAratanuM rakSaNa karanAra naLarAjAe eka hajAra varSa AnaMdapUrvaka vyatIta karyA. (545) ekavAra niSadhadeve svargamAMthI AvI naLarAjAne pratibodha karyo Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paE: : 545 svargAdAgatya niSadho'nyadA nalamabodhayat / ne yuvate ratiH RtuM, viSayeSu viSyiva I4ddA pravrajyAkAlakathanaM, pratipannaM purA tava / gRhANa tadaho ! dIkSAM, jIvitavyataroH phalam // 547 // bhave bhave bhaved duHkhaM, yaccaturgatike bhave / tad dvidhAviSayagrAmatyajanaM bhaja nandana ! // 548 // niSiddho niSadhenaiSa, naiSadhiviSayAn prati / iyeSa dIkSAmAdAtuM, dAtuM pAtre dhanAni ca // 549 // atha tatrA''gamat sUrijinasenA'bhidhaH sudhIH / citraM yaH sAvadhirjJAnaiH, paraM niravadhirguNaiH // 550 // ke, viSanI jema viSayomAM have prema rAkhavo yukta nathI. (546) pUrve tAro pravrayAkALa kahevAnuM meM kabUla kareluM hatuM. tethI atyAre kahevA Avyo chuM. mATe jIvitarUpI vRkSanA phaLarUpa dIkSAno have svIkAra kara. (pa47) he naMdana ! A cAragatirUpa saMsAramAM je bhavobhava duHkhakArI che evA baMne prakAranA viSayagrAmono (iMdriyanA viSayo tathA dezanA gAmo) tyAga kara." (548) A pramANe niSadhadeve tene upadeza Apyo. eTale dIkSA levA utsuka naLarAjAe supAtre dAna ApavA mAMDyuM (549) te avasare tyAM jinasena nAmanA eka jainAcArya padhAryA. je jJAnamAM sAvadhi (avadhijJAnavALA) hatA. guNomAM niravadhi hatA. e AzcaryanI vAta che. (550) pachI naLa-damayaMtIe AdarapUrvaka temanI pAse jaI temane Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 zrI mallinAtha caritra tatra bhaimInalau gatvA'vandiSAtAM tamAdRtau / pRSTaH prAcyabhavAvasthAM, kathayitvA'vadat punaH // 551 / / yazaHsurabhi sadvarNaM, svAdujanma kSapAntare / sAdhupradattadugdhAt te, rAjyamAjyamivAbhavat // 552 // yatpunAdazaghaTI, khedito munipuGgavaH / taSa viro na, yuvayodrazAbdi: IdharA zrutveti tau nyasya rAjyaM, tanaye puSkalAbhidhe / gurostasmAd vrataM lAtvA, pAlayAJcakratuzciram // 554|| bhogecchuranyadA bhaimyAM, nalo'tyajyata sUriNA / suralokAt samAgatya, niSadhena prabodhitaH / / 555 / / viMdana karyuM ane temane potAno pUrvabhava pUkyo. (551) eTale gurUmahArAje tene potAno pUrvabhava kahI pachI kahyuM ke, "prabhAte munine duSpadAna ApavAthI dhRtanI jema tene yaza, surabhi, sarNa ane svAdu jIvanamaya rAjaya prApta thayuM che. (papara) ane bAra ghaDI munine satAvyA hatA tethI tamane bAravarasa viyoga prApta thayo." (papa3) A pramANe sAMbhaLI potAnA puSkala nAmanA putrane rAjya soMpI te ja guru pAse dIkSA aMgIkAra karI baMne niraticArapaNe pALavA lAgyA. (554) ekavAra naLarAjAne damayaMtI sAthe bhoganI icchA thaI. eTale AcArya bhagavaMte tene gacchathI dUra karyo. te samaye devalokathI niSadhadeve AvI tene pratibodha karyo. (555) eTale vrata pALavA asamartha naLarAjarSie anazana svIkAryuM. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 547 paB: : vidadhe'nazanaM kartumasamartho vrataM nalaH / nalAnurAgatazcakre, davadantyapi tat tathA // 556 / / nalo mRtvA kubero'bhUda, bhImajA dayitA'sya ca / tatrApi hi tayoH sneho, mahAnajani pUrvavat // 557 // cyutvA'tha peDhAlapure, harizcandranRpaukasi / bhaimI lakSmIvatIkukSau, sutA kanakavatyabhUt // 558 / / svayaMvare tAM ca vareNyamUrtirathopayeme dazamo dazArhaH / sAdhArmikI dharmakathAsu lInA, kalaGkahInA samayaM ninAya // 559 / / pautre sAgaracandranAmani balasyoccairgate svagitAM / / gehasthA'pi bhavasthitiM savinayA sA cintayantI muhuH / ane tenA snehAnurAgathI damayaMtIe paNa anazana aMgIkAra karyuM. (556) naLarAjarSi kALa karI saudharma iMdranA lokapALa dhanada (kubera) thayA ane damayaMtI tenI strI thaI. tyAM paNa pUrvanI jema temane paraspara gADha sneha thayo. (557) tyAMthI cyavIne damayaMtI peDhAlapuramAM harizcaMdra rAjAnI lakSmIvatI rANInI kukSimAM kanakavatI nAme putrI thaI. (558) tene svayaMvaramAM prazastamUrtivALA dazamA dazAI vasudeva paraNyA. tyAM dharmakathAmAM lIna, kalaMkarahita, dhArmikavRttivALI te uttama prakAre samaya pasAra karavA lAgI. (559) ekavAra sAgaracaMdra nAme baLabhadrano pautra acAnaka svargastha thatAM te kanakavatI gRhavAsamAM chatAM bhavasthitinuM vAraMvAra ciMtana karatAM anityatAno vicAra karatAM kevalajJAna pAmI. pachI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 zrI mallinAtha caritra jJAnaM kevalamApya neminikaTaM saMprApya mAsaM dinAnyAdhAyAnazanaM ca nirvRtimatha prakSINakarmA'gamat // 560 // samyaktvaM paripAti rakSati jagad naivA'nRtaM bhASate nAdatte'nyadhanaM hyadattamiha yo brahmavrataM sevate / yo dyumnaM pramitaM dadhAti vinayaM dhatte ca sAdhuvraje siddhyatyeSa jano yathaiSa davadantyebhirguNairbhUSitA // 561 / / ityAcAryazrIvinayacandraviracite zrImallinAthasvAmicarite mahAkAvye vinayAGke samyaktvaphale davadantImahAsatIcarita vyAvarNano nAma SaSThaH sargaH / zrIneminAthaprabhu pAse jaI ekamAsanuM aNasaNa karI zeSa karmano kSaya thatAM te nirvANapadane pAmI. (pa60) je prANI samyakta pAme che, jIvonuM rakSaNa kare che. asatya bolato nathI. adatta evA paradravyanuM haraNa karato nathI, brahmacarya seve che. parigrahanuM pramANa kare che ane sAdhuno vinaya kare che te jIvo e guNothI vibhUSita thaI damayaMtInI jema prAMte siddhipadane pAme che. (561) A pramANe AcAryazrI vinayacaMdrasUri viracita zrImallinAtha caritra mahAkAvyamAM samyakta phalavarNanamAM damayaMtI mahAsatInA caritrane varNavato chaThTho sarga pUrNa thayo. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HH: : ! atha natvA jagannAthaM, jagannAthapitA nRpaH / 3vIve nAtha ! saMkhyatvaSTAnta: zrato mAM phA sAtamo sagI sAtamA sargamAM prakAzita virAganI javalaMta jyota - prabhue karelI saMgha sthApanA kuMbharAjAe zrAvakadharma zravaNArthe karelI prArthanA - bhagavaMte kahevA mAMDeluM tenuM svarUpa - prathama vrata upara (1) sudattanI thA - bIjAthI bAramA vrata sudhI dareka vrata upara (2) vasubaMdhu (3) saMgama (4) sudarzana zreSThi (5) bhAgadattasudatta (6) mitrAnaMda (7) bhIma-bhImasena (8) lobhanaMdI (9) caMdrAvataMsaka (10) dhanasena (11) zikharasena (12) caMdanabALAnI kathA - kuMbharAjA ane rAjavIoe karelI cAritradharma aMgIkAranI prArthanA - mahAbhiniSkramaNa mATe prayANa - cha mitroe paNa sAthe kareluM prayANa - teoe grahaNa karelI dIkSA - chae mitrone kevaLajJAnanI prApti - prabhu pahelA mokSanagaramAM prayANa - bhagavaMte karelI gaNadharonI tathA caturvidha saMgha sthApanA - bhagavaMtano devajIMdAmAM visAmo - gaNadhare ApelI dezanA - prabhunA yakSane yakSiNInuM nirmANa. have zrImallinAtha bhagavaMtane namaskAra karI kuMbharAjAe kahyuM ke, "he bhagavan! A samyaktano mahimA daSTAMta dvArA sAMbhaLI (1) Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 zrI mallinAtha caritra amuSmAd nAtha ! dRSTAntAd, gatavAn mohaviplavaH / manazca zuddhimajjAtaM, vairAgyarasabhAvitam / / 2 / / idAnIM zrotumicchAmi, zrAvakANAM vratAvalIm / apavargasamArohe, dRDhAM niHzreNikAmiva / / 3 / / zrIkumbhabhUpate ! mUlaM, vrateSu prANirakSaNam / yad vinA viphalaM sarvamUSarakSiptabIjavat // 4 // jaTI muNDI tapasvI ca, digvAsA aruNAmbaraH / zobhate na dayAM muktvA , jalahInaM yathA saraH // 5 // ahiMsA sarvajantUnAM, bhItAnAmabhayapradA / ahiMsA bhavasaMtaptauttarAhajaladAvalI // 6 / / mAro mohaviplava dUra thayo che. ane mAruM mana vairAgyathI bhAvita tema ja zuddha thayu che. (2) have mokSArohaNa mATe daDha niHzreNirUpa zrAvakanI vratAvalI (vratazreNI) sAMbhaLavA icchuM chuM. (3) eTale bhagavaMta bolyA ke, "he kuMbharAjA ! sarvavratomAM jIvadayA e mULa che. tenA vinA ukhara bhUmimAM (kSArabhUmi) nAMkhela bIjanI jema badhuM kArya phogaTa che. (4) jaTAdhArI hoya, muMDana karAvanAra hoya ke tapasvI ke digaMbara hoya ke raktAMbara hoya paNa jaLavinAnA sarovaranI jema dayA vinA koI zobhatA nathI. (5) ahiMsA bhayabhIta jIvone abhaya ApanArI che. ane saMsArathI saMtaptajIvone uttarAnakSatranA megha samAna che. (6). viSanA eka lavamAtra hiMsAthI paNa zuM mANasanuM maraNa Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama: saf: hiMsAyA lavamAtreNopAryate pAtakaM mahat / kAlakUTakaNenA'pi, naraH kiM na vinazyati ? // 7 // prANAtipAtaviratiM, ye kurvanti vivekinaH / pretya sarvazriyaH pAtraM, te bhavanti sudattavat / / 8 / / tathAhi mAgadheSvasti, svastivallIghanAghanam / puraM rAjagRhaM nAma, gRhaM sakalasaMpadAm // 9 // vizvavizvambharAdhIzaniSevitapadadvayaH / vikramastatra bhUpAlastrivikrama iva zriyA // 10 // anyedyuH sImabhUpAlaiH, prAnto dezaH kadarthitaH / bandigrAhaM ca vidhRtAstatratyAH koTisaJcayAH // 11 // nIpajatuM nathI ? (7) je vivekI loko prANAtipAtaviratine kare che te paralokamAM sudattanI jema sarva lakSmInA pAtra thAya che. te daSTAMta A pramANe che. (8) prathamavrata upara sudattanI kathA:magadhadezamAM kalyANavelaDIne vRddhi pamADanAra megha samAna ane sarvasaMpattinA sthAnabhUta rAjagRha nAme nagara che. (9) tyAM vizvanA saghaLA rAjAoe jenA caraNadvayanI sevA karI che ane lakSmIthI trivikramasamAna vikrama rAjA rAjya karato hato. (10) ekavAra sImADAnA rAjAoe tenA prAMtadezanI kadarthanA karI ane tyAM vasanArA dhanavaMtone baMdIvAnanI jema pakaDI lIdhA. (11) Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 zrI mallinAtha caritra svadezamathanaM zrutvA, tAnabhiprAhiNod balam / adhyAsAmAsurete'pi, durgaM durgrahamAgrahAt // 12 // vikramasya balaisteSAM grAmagrAmA upadrutAH / atyugrakRtapApAnAmiha loke'pi yatphalam // 13 / / sudattagrAmavAstavyaH, sudatto vaNigAtmabhUH / saptavarSapramANAGgo, vidhRtaH kenacid haThAt // 14|| athA''nItaH pure rAjagRhe rAjabhaTena saH / dhRtazca pUlakaM dattvA, mastake'sau catuSpathe // 15 // anyena kenacit tatra, sudattasya jananyapi / tadA vikretumArabdhA, purastAtputranetrayoH // 16 / / A pramANe potAnA deza upara thatAM upadrava sAMbhaLI vikramarAjAe temanI sAme potAnuM lazkara mokalyuM. (12) eTale emaNe tyAM jaI te sImADAnA rAjAonA gAmomAM upadrava karyo. kAraNa ke ati utkaTapApanuM phaLa A lokamAM ja maLe che. (13) e samaye sudattagAmavAsI 7 varSanI vayavALA sudatta vaNiputrane koIe balAtkArathI baMdI tarIke pakaDyo. (14) ane te rAjasubhaTe tene rAjagRhamAM lAvI mastaka upara tRNano (vAsa) pULo mUkI catuSpathamAM vecavA ubho rAkhyo. (15) te samaye bIjo koI rAjapuruSa sudattanI mAtAne lAvI putranI najara samakSa ja vecavA lAgyo. (16) eTale te baMne ekabIjAne joI karUNasvare rUdana karavA lAgyA. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 553 sa : sa: sa tAmudvIkSya sApyenaM, ruroda karuNasvaraiH / mahauSadhaM hi duHkhArte, rodanAdaparaM nahi // 17 // bhaGgo nijakadezasya, godhanasya parikSayaH / dattalabhyaparibhraMzaH, svajanAnAM paricyutiH // 18 // matputro gatabhAgyAMzo, vidhRto rorabAlavat / svaM vicintayAmAsa, sudattajananI tadA // 19 // hA ! nivIreva manmAtA, dhRtA'nena catuSpathe / acintyA hi gatiH pUrvakarmaNAM hatazarmaNAm // 20 // sphuTatyUrvI yadi tato, vizAmi kSitivezmavat / ahaM labhe viSaM psAmi, tato modakalIlayA // 21 // kAraNa ke duHkhathI pIDAtA jIvone rUdana jevuM bIjuM mahauSadha nathI (17) te veLA sudattanI mAtA ciMtavavA lAgI ke- svadezano bhaMga, godhana-gAyono nAza, parirakSita ane prApta vastuono paribhraMza ane svajanano viyoga, (18) thavAthI A mAro putra bhAgyahIna jaNAya che jethI daridrInA bALakanI jema tene paNa A subhaToe pakaDI vecavA mATe Ubho karyo che. (19) sudatta vicAravA lAgyo ke, "aho ! anAthanI jema mArI mAtAne A subhaToe pakaDI ahIM catuSpathamAM vecavA mATe khaDI karI che. kharekhara ! sarva sukhone haNanAra pUrvakarmonI gati aciMtya jaNAya che. (20) - have jo dharatI mArga Ape to huM emAM pesI jAuM ane jo 2. vADa, rUpa ! Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554 zrI mallinAtha caritra tayoJcintayatorevaM, sudattasya jananyatha / tatkSaNaM hRdayasphoTAd, vyapadyata catuSpathe // 22 // tato vizeSatastArataraM taralalocanaH / sudatto roditi smoccai rodayannaparAnapi // 23 / / mUrcchayA nyapatat pRthvyAM, mUlaM kRtta ivAMhipaH / ekaM hi jananImRtyuH, paradezAgamaH param // 24 / / yayA nA sarjA, naiH suSyanaM vathA | labdhasaMjJa samuttasthau, sudatto dattalocanaH // 25 / / viSa maLe to modakanI lIlAthI tenuM bhakSaNa karuM." (21) A pramANe te baMne vicAra karatA hatA. evAmAM sudattanI mAtAnuM hRdaya atyaMta duHkhathI phATI gayuM. eTale te tyAMja maraNa pAmI. (22). te joI capaLanayanavALo sudatta vizeSathI rUdana karato anyajIvone paNa rovarAvavA lAgyo. (23) eka to mAtAnuM maraNa, bIjuM paradezamAM Agamana-A vAtathI te mULathI chedAyelA vRkSanI jema mUccha pAmI dharatI upara DhaLI paDyo. (24) evAmAM zuSkavana upara jema jaLasiMcana kare tema dayALu nagaravAsIoe tenA upara pANI chAMTyuM eTale bhAnamAM AvatAM cArebAju daSTi pheravato te uThyo. (25) prANajAya pratijJA na choDuM, pAmyA jIvadayAnuM phaLa rUDuM. pachI rAjAnA subhaTe tene mUrchAnuM kAraNa pUchavuM eTale teNe 2. kSata:, ti va | Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HH: sa: rAjakIyabhaTenA'pi, pRSTaM mUrchAnibandhanam / duHkhaM jagAda niHzeSa, jananImaraNAvadhi // 26 / / itazca sUda Agatya, mUlyametasya pRSTavAn / so'vocadenaM mUlyena, na vikrINAmi sanmate ! // 27 // etasya mUlyavittena, na kartAsmi surAlayam / na nyUnaM pUraNaM bhAvi, dAridryopahatasya me // 28 // duHkhitasyA'sya no kartuM, bhRtiyuktA svaputravat / paraM tubhyaM prayacchAmi, snehenainaM dhanaM vinA / / 29 / / mudhA saMprApya hRSTaH san, sUdastasmAd nyavartata / agAdapi nijAvAsaM, bhojayAmAsa taM svayam // 30 // duHkhapUrvaka mAtAnA maraNa sudhInI vAta kahI saMbhaLAvI (26) evAmAM koI rasoyAe AvI tenuM mUlya pUchyuM. eTale te subhaTa bolyo ke, "he sanmati ! mUlya laI huM eno vikraya karanAra nathI. (27) enA mUlyanA dhanathI huM kAMI devabhavana baMdhAvI zakuM tema nathI. tathA dAridrayathI haNAyelA mAre je nyUnatA che te pUrNa thavAnI nathI. (28). vaLI duHkhI evA tenuM svaputranI jema bharaNapoSaNa karavuM te paNa mane pAlave tema nathI. mATe kAMIpaNa mUlya lIdhA vinA snehathI huM A bALaka tane ApuM chuM." (29) e rIte vinA mUlya bALaka maLavAthI rasoyo harSa pAmyo ane tene laI tyAMthI pAcho pharyo ane potAnA ghare jaI tene bhojana karAvyuM (30) Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 zrI mallinAtha caritra gRhIto rAjasaudhe'ptau, sUdenaudanapaktaye / kAritazca samAdezAdindhanA''nayanAdikam // 31 // prastAve jagade tena, haMho bAlaka ! lAvakAn / vaMzakambAdiniSpannapaJjarAd niravAsaya // 32 // vidadhAno dayAM citte, paJjarAd lAvakA mayA / tAta ! sarve vinikl, caukhInivezata: rUjhall ityuktavantaM taM sUdaH, kambayA samatADayat / mugdho'yamiti taM bAlaM, vitatarka nije hRdi // 35 / / dvitIye'yamunA''diSTo, lAvakAn bAlakA'dhunA / vakrAM grIvAM vidhAyA''zu, paJjarebhyaH samAnaya // 36 / / pachI rasoyo tene rAjamaMdiramAM laI gayo ane tyAM bhAta rAMdhavA mATe IMdhanAdi lAvavAno tene Adeza karyo. (31) evAmAM prasaMgopAtta teNe kahyuM ke- "he bALaka ! vAMsa ane kaMbAdinA pAMjarAmAMthI lAvako (pakSI vizeSa) ne bahAra kADha. (32) AthI dilamAM dayA lAvI pAMjarAmAMthI teNe badhA lAvakone choDI mUkyA eTale te pakSIo tarata AkAzamAM uDI gayA. (33) kSaNavAra pachI te rasoyA pAse AvIne kahevA lAgyo ke, he tAta ! ApanA AdezathI pAMjarAmAMthI meM badhA lAvakone choDI mUkyA." (34) te sAMbhaLI rasoyAe te cAbukathI tene mAra mAryo ane A mugdha che. ema manamAM samajI lIdhuM. (35) bIjA divase teNe Adeza karyo ke - "he bALaka ! have Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama: saf: athA'sau tatra tAMstebhya, AkRSya pUrvavatkSaNAt / majhvamuJcadazeSAMzca, vakragrIvo'bhavat svayam // 37 // vakragrIvamamuM dRSTvA'vAdIt sUdaH kuto bhavAn / vakragrIvaH samAyAtaH, so'vocadatha mandagI: ? // 38 // yauSmAkAdezatastAta !, vakragrIvo'dhunA'jani / tacchrutvedaM dadhau citte, DiGgiro DiGgiro hyayam // 39 // vakrastADanataH ziSyo, lobhI draviNadAnataH / durdAnto dAraputrazca, mAyI tvAvarjanAguNaiH // 40 // vakragrIvA karIne eTale ke DokI maraDIne (mArIne) pAMjarAmAMthI lAvakone satvara lAva." (36) eTale pUrvanI jema badhA lAvakone pAMjarAmAMthI bahAra kADhIne teNe te rasoyA pAse mUkyA ane pote vakragrIvA karI Ubho rahyo. (37) vakraDokavALA tene joI rasoyo bolyo ke- "tuM vAMkI DokI karI kema Ubho che ? (38) eTale te dhIrethI bolyo ke, he tAta ! ApanA AdezathI meM atyAre vakragrIvA karI che." te sAMbhaLI rasoyo manamAM vicAravA lAgyo ke, aho ! A vakra jaNAya che. (39) vakrane mAra mAravAthI, lobhIne dravya devAthI, tathA dudata strI tathA putra tathA mAyAvIne AvarjanA (saraLatA) guNathI vaza karI zakAya che." (40) ema vicAraNA karI vakraghoDAnI jema tene cAbukavaDe mAra Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558 vicintyeti kazAghAtapAtaiH zukalavAjivat / tADita: saMyatathApi, suvRddha zarajjunA kazA zrI mallinAtha caritra tADyamAnamamuM rAjA, gavAkSastho vilokya ca / thaM sUtra ! vAjoyuM, tAte vananokSavat ? / / 4 / tadvRttamavadat sUdaH, zrutvA rAjApi tattathA / kopena kampamAnAGgo, vAtakampitavRkSavat // 43 // bandhayitvA zizuM rAjA, gaMjAgre carmaputravat / nityaM movayAgna, tAnta va vALa: 44aa (yumam) kareNotpATayAmAsa, kareNustaM ca saMjJitaH / nirghRNaM zikSitAH prAjJaistiryaJcaH kiM na kurvate ? // 45 // mAryo ane doraDIvaDe tene majabUta bAMdhyo. (41) evAmAM gavAkSamAM beThelA rAjAe tene mArato joyo ane rasoyAne bolAvI pUchyuM ke, "A bicArAne jaMgalI vRSabhanI jema zA mATe mAre che ?" (42) eTale teNe rAjAne teno vRttAMta kahI batAvyo. AthI rAjAe paNa vAyuthI kaMpatA vRkSanI jema kopathI zarIra kaMpAvI (43) te bALakane daDhabaMdhane baMdhAvI yamanI jevA bhayaMkara teNe carmaputranI jema tene nirdaya rIte hAthI AgaLa mUkAvyo. (44) hAthIne IzAro karyo eTale teNe tene suMDhamAM upADyo." buddhizALIoe nirdayapaNe zikhavelA tiryaMco zuM nathI karatA ? (45) e vakhate rAjAe te bALakane kahyuM ke, "jo tuM jIvavA icchato Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: sa: itazca pRSTo bhUpena, jijIviSati cedbhavAn / jIvitaM hara jIvAnAmanyathA maraNaM tava // 46 // sudatto'thA'gadad deva !, bhUyAd mRtyuH karIzvarAt / nAhaM prANAtyaye'pyuccaiH kariSye prANinAM vadham // 47 // tadvaca: zravaNAt tuSTaH, pRthvIzo vaNigAtmajam / snehasmeramukhAmbhojo'pRcchad gotrAdikaM ca saH // 48 // sudattagrAmavAstavyo, devA'haM vaNigAtmabhUH / sudattaH saMjJayA garbhazrAvako mRtamAtRkaH ||49|| devA'galitamarNazca pIyate tRSitairna hi / azodhitamindhanAdi, kSipyate no hutAzane // 50 // 559 hoya to hajupaNa jIvahiMsA kara, nahitara tArUM maraNa thaze." (46) eTale sudatta kahevA lAgyo ke he deva ! bhale hAthIthI mArUM mota thAya paraMtu prANa jAya to paNa huM jIvono vadha to nahi ja karUM." (47) A pramANe tenuM vacana sAMbhaLI rAjA atyaMta saMtuSTa thayo ane snehathI vikasita mukha karI teNe tenA gotrAdika pUchyA. (48) eTale te bolyo ke, "he rAjan ! huM sudattagAmavAsI, sudattanAme zrAvakaputra chuM mArI mAtA hamaNAM ja maraNa pAmI che. (49) he deva ! sAMbhaLo game tevI tarasa lAge to paNa ame gALyA vinA jalapAna karatA nathI. zodhyA vagara IMdhanAdi Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 560 zrI mallinAtha caritra nizAyAM bhujyate nApi, pUjyate bhagavAn jinaH / vandyante guravaH zvetAmbarAH zAntiparAyaNAH // 51 // sarvathA jIvarakSArthaM, yatante kulajA mama / ityato nAdhikaM vedmi, bAlyataH pRthivIpate ! // 52 // nizamyeti nRpo'vocad, dhanyaM zrAddhakulaM kSitau / yasmin bAlA api dayAprakRSTAH ziSTatAjuSaH // 53 / / bAlakA api yatredRgjIvarakSAparAyaNAH / ye punarjAtasiddhAntAste kIdRkSAH kSamAtale ? // 54 // prazasyeti zrAddhakulaM, sudattaM dattazAsanam / aGgarakSakanetRtve, cakAra kSoNinAyakaH // 55 // agnimAM nAMkhatA nathI. (50) rAtre bhojana karatA nathI. zrIjinezvara bhagavaMtanI pUjA karIe chIe. kSamAdhArI zvetAMbara gurune vaMdana karIe chIe. (51) temaja mArA kuLamAM janmelA sarvamAnavo sarvathA jIvarakSA kare che. he bhUpAla ! huM bALaka chuM eTale enAthI adhika kAMI jANato nathI." (para). A pramANe bALakanA vacana sAMbhaLI rAjA kahevA lAgyo ke, "aho ! pRthvI para zrAvakakuLane dhanya che jemAM bALako paNa dayALu ane ziSTatAyukta hoya che. (53) aho ! je jAtimAM ajJAna bALako paNa AvA jIvadayA parAyaNa che. to te jAtimAM siddhAMtajJa mAnavo to kevA uttama haza? (54) e rIte zrAddhakuLanI prazaMsA karI sudattane rAjAe potAnA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 561 saptapa: sA: nRpAGgarakSAM kurvANastIrthanAthArcanodyataH / kulInalalanodvAhI, dAnazauNDaH prazAntadhIH // 56 // zrIcandraprabhatIrthezasamIpe zrAvakavratam / AdAya vidhinA zuddhaM, samyaktvavidhibandhuram // 57|| paryante'nazanaM kRtvA, parameSThistavaM smaran / mRtvA mAhendrakalpe'bhUt, tasmAd nirvANameSyati // 58 // sudattasya yathA jAtamihA'mutra zriyAM padam / tathAnyeSAmapi bhavetprANinAM vadharakSaNAt // 59 // aMgarakSakomAM agraNI aMgarakSaka banAvyo. (55) pachI rAjAnI aMgarakSA karatA, zrIjinezvarabhagavaMtanI pUjAmAM tatpara, dAnadharmamAM parAyaNa, kulIna lalanA sAthe lagna karanAra, prazAMta buddhizALI sudatte (pa6) zrIcaMdraprabha bhagavaMtanI pAse samyaktathI vibhUSita zuddha zrAvakanA vrata vidhipUrvaka aMgIkAra karyA. (57) sArI rIte pAlana karI prAMte anazana karI, paMcaparameSThi smaraNa karatAM maraNa pAmI mAhendra devalokamAM te deva thayo. tyAMthI cyavI manuSyabhava pAmI te nirvANa padane pAmaze. (58) jema jIvadayAthI sudattane A bhava-parabhavamAM saMpatti prApta thaI tema jIvarakSA karavAthI anya jIvone paNa aneka prakAranA lAbha prApta thayA che. (59) iti prathamavata upara sudattakathA. A kathA sAMbhaLI kuMbharAjA aMjali joDI bhagavaMtane namaskAra karI bolyo ke, he bhagavandhanya che sudatta ke je bAlyavayamAM Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562 zrI mallinAtha caritra atha natvA jinaM kumbho, jagAda racitAJjaliH / dhanyaH sudatto bhagavAn, yo bAlye'pi dayAparaH // 60|| rAjan ! prANAtipAtasya, viratebhUSaNaM sadA / mRSAvAdaM pariharet, dvaitIyIkamaNuvratam // 61 / / satyaM kIrtilatAmUlaM, satyaM puNyanadIgiriH / satyaM vizvAsasaudhaM ca, satyaM lakSmIniketanam // 62 // yathA puNDreNa rAmAyA, vaktrAmbhojaM vibhUSyate / yathA gaGgApravAheNa, pUyate bhuvanatrayam // 63 / / yathA ca zobhate kAvyaM, sArthayA padazayyayA / tathA satyena manuja, ihA'mutra virAjate // 64 / / (yugmam) paNa jIvadayAmAM tatpara hato. (60) pachI bhagavaMta bolyA ke, "he rAjan ! bIjuM aNuvrata ke je prANAtipAtaviratinA bhUSaNarUpa che te prANIoe avazya aMgIkAra karavuM. bIjA aNuvratamAM mRSAvAdano tyAga karavo joIe. (61) kAraNa ke satya e kIrtilatAnuM mULa che. puNyarUpa nadIne nIkaLavAmAM parvata samAna che. vizvAsanuM eka maMdira che ane lakSmInuM advitIya bhavana che. (62) jema tilakathI mAninI(strI)nuM mukhakamaLa zobhe che. jema gaMgAnA pravAhathI traNe loka pAvana thAya che (63). ane jema arthayukta padaracanAthI kAvya zobhe che. tema satyathI mAnava A lokamAM ane paralokamAM zobhA (mahAnatA) pAme che. (64) jema nadInA purathI taTavAsI gAmo taNAI jAya che tema Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: sarvAM pratiSThAH lokavizvAsapratyayA anRtodite: / nadIpUrAdiva grAmAH, plAvyante taTavAsinaH ||65 // satyavAkyaprabhAveNa bhUpAlairapi pUjyate / vasubandhuryathA zreSThI dharmadevakalau kila // 66 // tathAhi dharaNIvAsAbhidhAnaM puramuttamam / tatrAravindabhUpAlo, vizAlo nilayaM zriyaH // 67 // vasubandhvAhvayaH zreSThI, tatra zreSTha guNotkaraH / yadvittairvyavahartuM vA, kauberIM dhanado'gamat // 68 // vasubhadraH suto'muSya, durdAntasuhRdAM gaNaiH / sameto nagarIM bhrAmyan, madamatta iva dvipaH // 69 // 563 lokanA vizvAsathI baMdhAyela pratiSThA asatya vacana bolavAthI astavyasta thaI jAya che. (65) satyavAdInA prabhAvathI vasubaMdhu zreSThInI jema prANI rAjAo vaDe paNa pUjAya che. rAjamAnya bane che tenI kathA A pramANe che. (66) bIjAvrata upara vasubaMdhunI kathA dharaNIvAsa nAmanA uttamanagaramAM lakSmInA vizAla sthAnabhUta araviMdarAjA rAjya kare che. (67) te nagaramAM zreSTha ane guNIyala vasubaMdhu zeTha vasato hato. tenA dhananI vipulatA eTalI hatI ke jANe vyApAra karavA mATe kubera alakApurImAM cAlyo gayo jaNAya che. (68) e zeThane vasubhadra nAme putra hato. te duta mitronI sAthe madonmatta hAthInI jema nagarImAM rakhaDato hato. (69) Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 zrI mallinAtha caritra na piturmanyate zikSA, nAbhyasyati kalAH kvacit / parvaNyapi guroH pAdau, na nanAma durAzayaH // 70 / / anyedyuH zreSThisUrvIkSyopakSmApatiniketanam / gRhazrotaHsphuradbharikRmipronmattakardamam // 71 / / devadUSyamivATAyottArya maulervarAM paTIm / zroto'ntaH kuNDalIkRtya, kSiptavAn leSTukhaNDavat // 72 // (yugmam) tasyopari kramau nyasya, vihAya cottaracchadam / agrataH prasasArA'sau, madonmattaziromaNiH // 73 / / ko'yameSa iti naraM, kaJcit prapraccha bhUpatiH ? / avAdIdeSa niHzeSatadIyakulavedakaH // 74 / / te pitAnI zikSA paNa mAnato nahoto. koI paNa kaLAono abhyAsa karato nahoto. ane parva divase paNa te durAzayI gurucaraNane paNa namato nahoto. (70) ekavAra rAjamahela pAse kIDA ane kAdavathI khadabadatI khALane joIne te zreSThikumAre devadUSyavasra samAna potAnA mastaka uparanuM vastra utArIne teno goTovALI DhephAMnI jema tene khALamAM pheMkI dIdhuM. (71-72) ane tenI upara paga daI madonmatta ziromaNi te pelA vastrane mUkI cAlyo gayo. (73) evAmAM A koNa che ? ema rAjAe koI puruSane pUchavuM. eTale tenA kuLane samasta rIte jANanAra te mANase kahyuM ke, "he rAjan ! A vasubaMdhu zeThano vasubhadra nAme putra che. (74) te vyasanothI ghAyala (vyApta) thayelo che. vaLI uDAu ane Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 565 sataH: : devA'yaM vasubandhozca, nandano vasubhadrakaH / vyasanopahatastyAgI, duHzikSitamadA'ndhalaH // 75 / / tataH kautukito rAjA, vasubandhumajUhavat / zreSThistavAtmajaH kasmAtkulazikSAvivarjitaH ? // 76 / / svAmin ! zikSopadezAMstannA'maMstA'yaM kathaJcana / kulakSaye bhavantyuccaiH, sutA IdRgviceSTitAH // 77 / / adhRti mA kRthAH zreSThin !, vicAraya vaco mama / bhaviSyati kRtodvAhaH, zAntAtmA tava nandanaH // 78 // kAcid vetradharA ! zreSThiputrayogyA'sti dikkarI ? / pariNetuM yad bhavanto, nAgarAnvayavedinaH // 79 // duHzikSaNanA madathI aMdha banela che." (75) A pramANe hakIkata sAMbhaLI rAjAne kautuka utpanna thayuM. teNe vasubaMdhu zeThane potAnI pAse bolAvyo ane kahyuM ke, "he zreSThinuM ! tAro putra kulAcArathI varjita kema che ?" (76) eTale e bolyo ke, "he svAmin ! eNe kyAre paNa zikSopadeza mAnyo ja nathI. kharekhara jyAre kuLakSaya thavAno hoya tyAre ja AvA kharAba ceSTAvALA putro pAke che." (77) pharI rAjAe kahyuM ke, "he zreSThi ! tame adhIrA thazo nahi, mArA kathana upara lakSya rAkhajo ke tamAro putra paraNavAthI zAMta thaze." (78) eka vacana kare ghAva, eka vacana kare auSadha. ema kahI rAjAe potAnA chaDIdArone pUchyuM ke, "he vetradharA ! Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 566 zrI mallinAtha caritra athA''khyad vaitrabhRccaikaH, svAminnatra pure vare / AsIt zreSThI guNI zAntaH, padmaH padmavilocanaH // 80 // padmAdevIti tasyA''sIt, preyasI kaTubhASiNI / marmavidvacasAM khAniH, jaGgama: kalipAdapaH / / 81 // toH sumara: putra, pavitrIvAramAsura: | alpakudalpavAhI ca, guNamANikyarohaNaH // 82 / / tasyA'bhUd dhAriNI nAma, dhariNIva sthirA girA / nIraGgIsubhagA sAdhvI, zvazrUpAdopajIvinI // 83 / / padmAtikarkazaikyaiiH , sarvalohamayairiva / vadhU nirAgasamapi, tADayAmAsa durmukhI // 84 // A zreSThIputrane paraNAvavA yogya koI kanyA che ? kema ke nagaravAsIonI hakIkata tame jANo cho." (79) eTale eka chaDIdAra bolyo ke, "he svAmin ! Aja nagaramAM guNI ane zAMta, kamalajevA locanavALo pA nAmano zeTha hato. (81) tene marmavedhaka vacanonI khANa, kaTuvANI ja bolanArI, sAkSAta jaMgamakalivRkSa samAna padmAdevI nAme priyA hatI temane pavitrAcArathI suzobhita, alpakrodhI, alpalobhI, guNarUpamANekanA rohaNAcala samAna, zubhaMkara nAme putra hato. (82) tene dharaNInI jema vacanamAM sthira, nIraMgI (lAja)thI subhaga, sArA AcAravALI, sAsunA caraNanIce rahenArI dhAriNI nAme patnI hatI. (83) durmukhI tenI sAsu padmAdevI loha samAna ati kaThina vAkyothI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 567 satI: saH tanna sthApayati sthAle, yatprayAti galAtparam / kRtamAsopavAseva, zubhaGkarapriyA'jani // 85 / / AdezaiH karmabhiH prAjyai, rogairiva kalevaram / tasyA dagdhamabhUt kiM vA, jAtarogeva sA'bhavat // 86 / / zvazuraukaH svayaM tyaktvA, sa pitrA''vAsamAsadat / atipUrNa sphuTatyeva, satyaM lokavaco yataH // 87 / / vatse ! zvazuravezmA''zu, gamyatAM sthIyatAM tu na / tAtavezmani putrINAM, nivAse vacanIyatA // 88|| te niraparAdhI vadhune niraMtara prahAra karatI hatI. (84) vaLI gaLAnI nIce sukhapUrvaka utarI zake evuM kAMIpaNa bhojana tenA thALamAM te pIrasatI nahotI. tethI jANe ekamAsanA upavAsa karyA hoya tevI te dhAriNI durbaLa thaI gaI. (85) vaLI ghaNA rogothI zarIranI jema tenA krUra AdezothI ane bahukAma karavAthI tenuM zarIra dagdha thaI gayuM hatuM. ethI rogagrastanI jema azakta lAgatI hatI. (86) chevaTe kaMTALIne te sasarAnA gharano tyAga karI tenA pitAnA ghare cAlI gaI." atipUrNa ghaDo chevaTe phUTe ja. "ati ugrapApa pIpaLe jaIne pokAre" e kahevata satya che. (87) pitA dIe zIkha jAvo beTI sAsariye. lokaniMdA thAya, na rahIe piyariye dhAraNIno pitA tene zikhAmaNa ApavA lAgyo ke, "he vatsa ! satvara pAchI sAsare jA. pitAnA ghare rahevAthI putrIo niMdApAtra thAya che. (88) Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568 zrI mallinAtha caritra yAnyakSarANi ruSTA'pi, bhASate zvazurapriyA / tAni mantrAkSarANIva, zubhAyeti vicintyatAm // 89|| ityAditAtazikSAM ca, zrutvA dhAriNyuvAca tam / pretadhAmeva yattyaktaM, zvAzuraM vezma sarvathA // 90 // vallarI davadagdhA'pi, prarohati muhurmuhuH / vAcA dagdhaH punastAta !, prAdurbhavati na kvacit / / 91 / / gRhavAso mamA'bhAgyAd, vanavAsa ivAjani / kliSTakarmoditeH zvazrUrjajJe viSamukhI mama // 92 // tAta ! kUpe patiSyAmi, pravekSyAmi hutAzane / na punaH zvAzuraM vezma, gamiSyAmi kadAcana // 93 / / kadAca roSa lAvI tArI sAsu tane kAMI kaTubola kahe to tene maMtrAkSaronI jevA zubha samajI leje." A che AryadezanI AryasaMskRtinA uttama saMskAradAtA mAnavI. kyAM AjanI anAryadeza jevI ceSTA ! (89) potAnA pitAnI zikhAmaNa sAMbhaLI dhAriNI kahevA lAgI ke, "he tAta ! smazAna jevA sasarAnA gharano to meM sarvathA tyAga karyo che. (90) he pitAjI ! vAraMvAra dAvAnalathI dagdhavelaDI kadAca navapallavita thAya paNa vANIthI dagdha banelA pharI kyAreya prollasita thatAM ja nathI. (91) che tAta ! mArA durbhAgyathI mane gRhavAsa vanavAsa jevo thayo che. duSkarmanA udayathI mArI sAsu viSamukhI thaI che. (92) he tAta ! huM kuvAmAM ke agnimAM paDavAnuM svIkArIza paNa Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanama: sa: itthamAkarNya tadvAkyaM, cakre maunaM muniryathA / mati hiM vyakti hukta che, pratyAya prAyate 24 atha devari saMprApte, tAmAhvAtuM tadaukasi / / Uce'tha dhariNI tAta !, na gantAsmi priyaukasi // 15 // ziraHkaNDUyanaM kRtvA, jJAtvA mAturvijRmbhitam / yathAgatastathA''yAto, maunyabhUcca gRhe gataH // 96 / / itazca - kasyacidgatavittasya, vittaM dattvA yathAruci / padmAdevI nijaM putraM, paryaNAyayadaJjasA // 97 / / pUrvavat tADayAmAsa, tAM vadhUM karkazaiH padaiH / svabhAvo yasya so lagnaH, kiM zakyaH kartumanyathA ? // 98|| sasarAnA ghare to kadApi javAnI nathI." (93) A pramANe putrInAM vacana sAMbhaLI zeTha muninI jema mauna dhAraNa karI rahyo. kemake ghaNuM kahevAthI AghAta pratyAghAtathI prANa paNa jokhamamAM mUkAya." (94) evAmAM tenA diyara tene tyAM bolAvavA Avyo. eTale dhAriNIe potAnA pitAne kahyuM ke, "he tAta ! mAre zvasuranA ghare jAvuM nathI." (95) A pramANe sAMbhaLI zira khaMjavALIne potAnI mAtAnI ceSTA samajI te jema Avyo hato tema pAcho cAlyo gayo. ane ghare jaI mauna dhAraNa karI besI rahyo. (96) ahIM koI daridrIne yathArUci dhana ApI tenI putrI sAthe pAdevIe satvara potAnA putrane paraNAvyo. (97) ane pUrvanI jema te vadhune paNa te karkazavacananAM mAra mAravA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka zrI mallinAtha caritra tato vadhUjanairdeva !, vadhUmAririti sphuTam / adIyatAhvayastasyAH, sAnvayaM svaravat tadA // 99 / / deva ! tasyAH sutA tadvatkalivallIva jaGgamA / putro di mAtRvat :, putrA: pitRsamAM yathA 200|. aGgArazakaTItyuccaistasyA nAma vyajRmbhata / na kazcidudvahatyenAM, viSakanyAmivA'vanau // 101 / / cettayA saha saMyogo, vasubhadre bhaviSyati / ekameva gRhaM svAmistad vinazyati nAparam // 102 / / atha svayaM mahIpAlo, vasubhadraM svaputravat / sArdhamaGgArazakaTyA, paryaNAyayadaJjasA // 103 / / lAgI. "jeno je svabhAva hoya che te kyAreya anyathA thaI zakato nathI." (98). - he rAjan ! AthI gAmanI vahuvAruoe maLI svaranI jema sAvaya vadhumAri tenuM nAma rAkhyuM che. (99) he deva ! te padmAdevIne jaMgama kalilatA samAna aMgArazakaTI nAme putrI che. kema ke sAmAnya rIte putrIo mAtA samAna ane putro pitA samAna jovAmAM Ave che." viSakanyAnI jema te kanyAne koI paraNatuM nathI. (100-101) to he svAmin ! vasubhadranA putrano jo tenI sAthe saMyoga thAya to eka ja gharano nAza thAya. paNa bIjuM ghara to na bagaDe." (100) A pramANe hakIkata sAMbhaLI rAjAe pote potAnA putranI jema satvara aMgArazakaTI sAthe vasubhadrane paraNAvI dIdho. (103) Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: : bhinnazca vihitaH zreSThigehAdakSarapatrakaiH / durdAntAnAM tanUjAnAM, zikSA bhavati nAnyathA // 104 // niSkalo'sau dinaiH stokairavyayad vittasaJcayam / nirdhanazcApi saMvRtto, durvRttAnAM hi tatkiyat ? // 105 // sAkSAt zUlAsvarUpeNa, kalatreNa kadarthitaH / nA'bhuGkta samaye nIramapibad nApi saukhyataH // 106 // gRhasyAntaH praviSTo'sau, na brUte kRtamaunavat / kalibhItyA manyate ca tadvAkyaM guruvAkyavat // 107 // atha varSAsu sIraM sa, vAhayAmAsa duHkhitaH / niSkalAnAM hi karmANi, kRSyAdi kila bhuktaye // 108 // 571 ane akSarapatra (phAragatI) karIne zeThanA gharathI tene judo karyo. durdAta putrane bIjI kevI zikSA hoya ! (104) pachI kaLArahita teNe saMgRhita dhanano vyaya karI nAMkhyo. pote nirdhana banI gayo. (105) vaLI sAkSAt zULI samAna evI strIthI te atyaMta kadarzanA pAmyo. eTale samayasara sukhapUrvaka te bhojana ke jaLapAna paNa karI zakato nahoto. (106) gharamAM pesatAM ja te maunI banI jato. kAMIpaNa bolato nahI. kalaha-klezanA bhayathI te patnInuM vacana guruvacananI jema mAnI leto hato. (107) pachI duHkhI te dravyopArjana mATe varSAkALamAM te haLa calAvavA lAgyo. kAraNa koIpaNa prakAranI kaLArahita puruSo kRSi vagere karma karIne ja potAnuM gujarAna calAve che. (108) Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572 zrI mallinAtha caritra kadannamazanaM sA'pyaparAhne rukSazItalam / pradadau pratyahaM patyai, so'pyabhuGkta divAnizam // 109 / / so'paredhurhalakSetre, vAhamAnaH kRzAGgavAn / prAjanena balIva, khajaM durbalavigraham // 110 / / tADayannityabhASiSTa, re re vRSabha ! sAdaram / zIghraM pariNAyayiSye, zAnte madvad bhavA'nyathA // 111 / / vAhyAlIvinivRtto'tha, bhUpaH zuzrAva tadvacaH / haMho vatsa ! kadA te'gAd, durdAntatvamanuttaram // 112 / / sa provAca yadA deva !, tvayA'smi pariNAyitaH / tadA'bhUd mama zAntatvaM, tattvaM tattvavido yathA // 113 / / tenI strI tene lUkha-sUkuM, ThaMDu ane kutsita bhojana bapora pachI khAvA ApatI hatI. chatAM te roja mUMge moDhe jamI leto hato. (109) ekavAra kSetramAM durbaLa te haLa hAMkato hato. te samaye durbaLa zarIravALA ane laMgaDA baLadane cAbUkavaDe mAra mAratAM (110) teNe AdarapUrvaka kahyuM ke, are vRSabha ! tuM satvara zAMta thaI jA, nahi to mArI jema tane paNa paraNAvI daIza. (111) e samaye bahAra pharavA nIkaLelA rAjAe te bola sAMbhalyA ane kahyuM ke, he vatsa ! tArUM atyaMta durdAtapaNe kyAre nAza thayu? (112) te bolyo ke he deva ! jyArathI mane tame paraNAvyo, tyAra pachI ja tattvavettAne tattvanI prApti thAya tema mane zAMtapaNuM prApta thayuM che. ane durdAtapaNuM nAza pAmyuM che. (113) Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 573 sanama: : itaH prabhRti yatkiJcid, guravo gauravAnvitam / nidekSyanti vidhAsyAmi, tadahaM nirahaGkRtiH // 114 // tataH sagauravaM rAjA, jinacandrasamudbhavAm / sutAmamRtamukhyAkhyAM, zreSThijaM paryaNAyayat // 115 / / savathA muktadaurgatyaH, sarvathAkRtaskriyaH / sarvathA raJjitajanaH, sarvathA'bhUcchamAdRtaH // 116 / / viSayAn sevamAnasya, samabhUt tasya nandanaH / somadeva iti khyAtA, tasyA''khyA bhUbhujA kRtA // 117 / / anyadA potamAruhya, somadevo'mbudhau gataH / parakUlAd nivRttazca, mandiradvAramAyayau // 118 // he rAjan ! have pachI mArA vaDIlo je kAMI Adeza karaze te gauravapUrvaka ane ahaMkAra rahita banAvavA tatpara thayo chuM (114) A pramANe tenA vacana sAMbhaLI rAjAe gauravapUrvaka tene jinacaMdrazeThanI amRtamukhI sutA paraNAvI. (115) pachI te daurjanyathI sarvathA mukta, sadA sankriyA karanAra, sarvathA lokaraMjana karanAra ane zAMta banI gayo. (16) e rIte tenI sAthe viSaya sukha bhogavatA tene eka putra thayo. eTale rAjAe tenuM somadeva evuM nAma rAkhyuM. (117) ekavAra somadeva nAvamAM besI samudramArge cAlyo ane vyApAra karI paradezathI pAcho pharI potAnA nagara samIpe Avyo. (118) eTale pautra milana mATe utsuka, mahAryavAna vasubaMdhu tenI sAthe Avyo. ane vahANamAM beThelA potAnA pautrane joI tene Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 zrI mallinAtha caritra pautrotko gatavAMstatra, vasubandhurmahAdhRtiH / potasthamAliliGgA''zu, sutaM mUli cucumba ca // 119 // apracchi svasthacittena, mArgavyatikaro'khilaH / cirAya militAnAM syAd vArtAbhiryad mahAdhRtiH // 120 / / pote'traiva vaNikputraM, dharmadevAbhidhAzrutam / papraccha somadevo'tha, kimidaM dRzyate puraH ? // 121 // devA'yaM purato matsyaH, sAkSAdadririvAparaH / kutazcid nizcalaH samyag, nAyaM zailaH zubhAzaya ! // 122 / / somadeva uvAcA'tha, jhaSo nAyaM mahAmate ! / kintvayaM parvataH ko'pi, yAdastulyo mahodadhau // 123 / / cedayaM bhadra ! matsyaH syAd, mAmakInaM dhanaM tava / cedayaM parvato bhAvI, tAvakInaH paNazca kaH ? // 124 // AliMgana tathA mastakapara cuMbana karyuM. (119) pachI svasthacitte teNe mArgano badho vRttAMta pUkyo. lAMbAkALe maLelA svajanone evI vAtothI dhIraja maLe che. (12) te ja vahANamAM dharmadeva nAme eka vaNikaputra beTho hato. tene somave pUchayu , sA sAme zuM hepAya che ? (121) eTale te bolyo ke, "he deva ! sAme jANe bIjo parvata hoya tevo-koI kAraNathI barAbara nizcala thaI gayelo matsya che. paNa ": (bhadra ! me parvata nathI." (12.2) te sAMbhaLI somadeva bolyo ke, "he mahAmate ! e masya nathI, 59 // samudramA matsya vo o6 parvata hepAya che. (123) he bhadra ! jo e matsya hoya to mAruM sarvadhana huM tane ApI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 575 HH: : athetthaM dharmadevena, jagade pramitAkSaram / mAmakInaM ziraste'stu, tadvaze labhyarbhAgavat // 125 / / ubhAbhyAM vasubandhuzca, sAkSIcakre svajalpayoH / tato dharmo'kSipat tatra, prajvalattRNapUlakam // 126 / / tatpRSThaM patatA tena, saMjAtaM tApitaM timaH / nanAza kAkanAzaM ca, varAko laguDAdiva // 127 / / dharmadevo dhanaM tasya, yAcate pitRdattavat / so'pi maunyabhavat kAmamanyathAkSiptacittavat // 128 / / tatastena mahIbharturgaditaM purato'khilam / paribhUteSu bhUpAlaH, piteva paripAlakaH // 129 / / dauM, paNa jo e parvata hoya to tAre zI zarata karavI che ? (124) eTale dharmadeva amitAkSara (alpa) bolyo ke, "jo e parvata hoya to mAruM zira tane arpaNa karuM." e pramANe baMnee kabUlAta karI (125) ane temAM vasubaMdhune sAkSI rAkhyo. pachI dharmadeve tyAM jaI tenI upara baLato ghAsano pULo nAMkhyo. (16) eTale te pIThapara paDavAthI matsyane tApa lAgyo. tethI lAkaDIthI dInanI jema te turata ja bhAgI gayo. 127). te samaye pitRdattanI jema dhanadeve somadevanI pAse sarva dhana mAMgyuM. AthI te anyatra AkSipta karelA mananI jema mauna dhAraNa karI rahyo. (128) dhanadeve te hakIkta rAjA pAse nivedana karI. kAraNa ke parAbhava 2. mAta:, rUtya | Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 zrI mallinAtha caritra haMho ! yuSmadvivAde'bhUt, kaH sAkSItyagadad nRpaH ? / anayoragadad dharmaH, sAkSyastyasya pitAmahaH // 130 / / vasubandhuM samAhUyA'pRcchat kSitipatizca tat / asau satyamabhASiSTa, taM vRttAntaM savistaram // 131 / / asya satyavacaH zrutvA'bhyadhAdatha mahIzvaraH / aho ! sUnRtagI: zreSThI aho ! vratavivecanam // 132 / / kaustubhena yathA vakSo, bhUSyate kezizAsituH / tathA satyena manujo, vakSaHsthenA'kalaGkinA // 133 / / jarAmaraNakallolaH, pratyUhavyUhavAridhiH / viSvakpravahaNeneva, satyavAkyena tIryate // 134 / / pAmelA jIvonuM pitAnI jema rAjA ja samAdhAna kare che." (129) rAjAe tene pUchyuM ke, "are ! tamArA vivAdamAM koI sAkSI che? eTale dharmadeva bolyo ke, enA pitAmaha (dAdA) ja sAkSI che. (130) pachI rAjAe vasubaMdhune bolAvI pUchyuM. eTale teNe vistArapUrvaka saghaLI vAta satya jaNAvI. (131). tenuM satyavacana sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke, "aho ! A zeThanI satyavANI ! aho ! enA vratanuM vivecana ! (132) jema kaustubhamaNithI kRSNanuM vakSa:sthaLa zobhe che. tema aMtaramAM rahelA akalaMkI satyathI mAnava zobhA pAme che. (133). jyAM janma, jarA, maraNarUpa kallolavALo, vinasamUharUpa mahAsAgara nAvanI jema satyavacanathI sukhe tarI zakAya che. (134) Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 577 sanama: : dharmavAnapi vijJo'pi, sUnRtetarabhASaNAt / na nandati nirAnando, mantrapAThI yathA'zucau // 135 // asAre vibhave'muSmin, sAro sUnRtagIra ho ! / kSArAmbudhAviva kSIrakUpikA tarpikA'dhikam // 136 / / prazasyetyavadad dhAtrIpuGgavaH zreSThipuGgavam / pautrasyArthe kathaM noktaM, bhavatA sUnRtetarat ? // 137 / / svAmin ! zvetAmbarAcAryadrumaghoSapadAntike / gRhNatA bhAvataH sarvavratAni bahubhedataH // 138 / / vizeSato vrate'pyasmin, nizcayo vidadhe mayA / asAvetarhi yauSmAkAdezataH paripAlitaH // 139 // dharmI hoya jANakAra hoya chatAM asatya vacanathI azucimAM maMtrapAThInI jema te AnaMdathI rahI zakatA nathI. (135) aho ! kSAra samudramAM (khArA) kSIrakUpikA (mIThA pANInI viraDInI jema) A asAra vaibhavamAM satyavANI eka sArarUpa che." (136) A pramANe prazaMsA karI rAjAe zreSThIne kahyuM ke, "pautrane khAtara paNa tame asatya kema na bolyA ?" (137) te bolyo ke, "he svAmin ! zvetAMbarAcArya zrI ThumaghoSanI pAse sarvavrato vividha bhedathI bhAvapUrvaka grahaNa karatAM (138) te vratagrahaNamAM meM vizeSa nizcaya karyo hato ke kadI asatya na bolavuM, Aje ApanA AdezathI te vrata meM barAbara pALyuM che." (139). pachI teno satkAra karI tenA bhAlapara satyane sUcavanAra Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra atha satkRtya bhUpAlastadbhAle svarNapaTTakam / satyasya sUcakaM baddhvA, gRhe svayamamocayat // 140 / / tataH prabhRti sa zrAddhavratAni paripAlayan / kalpaM lAntakamAsAdya, bharate mokSameSyati // 141 / / nRnAtho'tha jagannAthaM, natvA kumbho'bhaNattarAm / vasubandhuH kRtArtho'yaM, yaH satyavratatatparaH // 142 // athA'prakAzayad nAthastArtIyIkamaNuvratam / adattAdAnaviratilakSaNaM zubhalakSaNam // 143 // paradravyamatiH prAyaH, prANI syAt karmagauravAt / pazya somo'pi padminyAH, zriyaM harati rAtriSu // 144 / / suvarNapaTTaka bAMdhI rAjA pote tene ghare mUkavA gayo. (140) tyArapachI te zrAvakanA vratonuM pAlana karI, maraNa pAmI te chaThThI lAMtakadevalokamAM gayo ane tyAMthI cyavI bharatakSetramAM manuSyabhava pAmI siddhigatine pAmaze. (141) Iti dvitIyavrata upara vasubaMdhu daSTAMta. kuMbharAjAe A kathA sAMbhaLI bhagavaMtane namaskAra karI kahyuM ke, "he svAmin ! satyavratamAM tatpara te vasubaMdhu kharekhara kRtArtha thayo che." (142) pachI bhagavaMta adattAdAna viratirUpa zubha lakSaNavALuM trIjuM aNuvrata prakAzavA lAgyA - (143) prAyaH bhArekarmIjIvane ja paradravya levAnI mati thAya che. juo pelo soma (caMdra) paNa kamalinInI zobhAne rAtre ja haraNa kare che. (144). Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 579 saE: saf: paradravyA'pahartAraH, kartAraH karmavaibhavam / hantAraH prAptakIrtInAM, yAtAro narakAvanIm // 145 / / adattAdAnaniratAste labhante zubhetarad / zRNu bhavya ! prabodhAya, saMgamakanidarzanam // 146 / / tathAkhairAvate kSetre, nagare somapattane / abhUd bhUmIzvarazcandraketuH keturiva dviSAm // 147|| kSatriyAyAH sutastatra, vAstavyaH saMgamAbhidhaH / paJcavatsaradezIyaH, samabhUd ghasmaro'nizam // 148 // anyedhurbabhaNe tena, dehi mAtastilAn mama / sA'pyAkhyat khalato gatvA, gRhANa nijayecchayA // 149 / / tema je jIvo paradravyanuM haraNa kare che teo bhArekarmI thaI prApta karelI kIrtino nAza kare che ane narakamAM jAya che. (145) teo adattAdAnamAM Asakta thavAthI atyaMta duHkha pAme che. he bhavyo ! A saMbaMdhamAM saMgamanuM dRSTAMta bodhadAyaka che te kahuM chuM. te tame lakSa daIne sAMbhaLo :- (146) tRtIyavrata upara saMgamanuM daSTAMta. airAvata kSetramAM somapattana nagaramAM zatruone ketu samAna caMdraketu nAme rAjA hato. (147) te nagaramAM saMgama nAmano eka kSatriyANIno eka putra raheto hato. te pAMcavarSano thatAM bahu khAudharo nIvaDyo. (148) eka divasa teNe potAnI mAtAne kahyuM ke, "he mAta ! mane tala Apa" eTale te bolI ke, khaLAmAM jaI potAnI icchA mujaba tala laI le. (149) Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680 zrI mallinAtha caritra na me tilapatistAto, na bandhurna ca mAtulaH / na pitRvyaH patirvA'pi, kathaM dAsyati so'vadat ? // 150 // janayitryA tataH kaNThasnAnaM saiSa vidhApitaH / soDAdravipratatra, satavAnuM pramitaii: parveH 25 zyenapAtaM papAtoccaistatra teSvatha saMgataH / luThati sma tarAM zrAntaturaGgama ivAdhikam // 152 / / AH pApa ! bAlakakrIDAM kathamatra vidhAsyasi ? / janaistADyamAna iti, sa mandaM prAsarat tataH // 153 / / dhutvA dhutvA zarIraM so'pAtayad bhuvi tAMstilAn / jananyA'tha pramArjinyA, te ca puJjIkRtAH kSitau // 154 / / te bolyo ke, khaLavALo tilapati (talano svAmI) kAMI mAro tAta, baMdhu, mAmo ke kAko ke dhaNI thato nathI. to te mane tala zI rIte Apaze ? (15) eTale tenI mAtAe tene AkaMTha navaDAvyo ane tala meLavavAno upAya batAvyo. eTale te bhInA zarIre khaLAmAM gayo (151) ane thenapAta (bAja bIjA pakSI upara paDe tema) nI jema te tala upara paDyo. pachI thAkelA azvanI jema tenA upara ALoTavA lAgyo. (15) eTale are pApI ! ahIM bALakrIDA zA mATe kare che ?" ema kahetAM khaLAvALA tene mAravA lAgyA. (153) AthI te tyAMthI uThIne dhIre dhIre bhAgyo ane ghare AvI zarIre vaLagelA tala teNe jamIna para pADyA. eTale tenI mAtAe Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 581 satama: saf: jAtA sukhAdikA tasya, labdhopAyastadarjane / evaM divAnizaM kurvan, jAtAsvAdaH pragalbhate // 155 // bAlaka iti paurazca, mucyamAno divAnizam / mastiskaro nAto, TurNAhyo maToTiIIuddA gartAvatparikhAM jAnan, sakhImapi mahodadheH / saudhAnyapi kSamAdbhUlIpuJjAnIva vyalaGghayat // 157 // kadAcid maunabhAgeSa, kadAcid bhikSukakriyaH / kadAcid dhanadaH zrIbhiH, kadAcid nATyakArakaH // 158 // te badhA bhegA karI lIdhA. (154) pachI tenI sukhaDI-talasAMkaLI banAvI dIdhI. saMgamane tala meLavavAno upAya barAbara hAtha lAgI gayo. eTale te pratidina e pramANe karI talano svAda meLavI te manamAM gaurava anubhavavA lAgyo arthAt magarUra thavA lAgyo. (155) prAraMbhamAM "e bALaka che" ema mAnI nagaravAsIo tene haMmezA choDI mUkatA hatA. tethI moTo thayo eTale te saMkhyAbaMdha subhaTothI paNa durvAhya cora thayo. (156) samudra samAna khAIne te eka khADA samAna mAnato ane moTA mahelone te kSaNavAramAM dhULanA DhagalAnI jema oLaMgI jato hato. (15) koIvAra te maunadhArI thaI besI jato, koIvAra bhikSuka banato, koIvAra zrImaMta banato to koIvAra te nATakIyo banI jato hato. (158). A rIte pRthvI upara te vidyAsiddhanI jema sarva rUpadhArI 2. manvana, rUtya Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 zrI mallinAtha caritra sarvarUpadharaH so'bhUd, vidyAsiddha ivAvanau / kRtahvAno'mbayA rAgAt, sUra sUra iti sphuTam // 159 / / anyedyurmAtulastasya, yazonAgo'bhidhAnataH / ekAnte zikSayAmAsa, taM vineyaM gururyathA // 160 // vatsa ! svacchIzaya ! tya$, vaurya sAmratameva te ! paradravyaharA nUnaM, chidyante RjuvRkSavat // 161 / / mAryante vividhairiH, krIDAyAM zArayo yathA / tADyante ca kazAghAtaisturaGgA iva sAdibhiH // 162 / / etAvanti dinAnyuccairyatkRtaM sundaredRzam / tad bAlatvAd mayA kSAntaM, bAlA ajJA iti zrutiH // 163 / / banyo. tenI mAtA paNa tene rAgathI "sUra" evA nAmathI pragaTapaNe bolAvatI hatI. (159) ekavAra yazonAga nAmanA mAmAe ekAMtamAM ziSyane guru Ape tema tene zikhAmaNa ApI ke, "he svacchAzaya vatsa ! have tAre corIno tyAga karavo Ucita che. (160) kharekhara corI karanArA paradravya haranArA loko komaLavRkSanI jema chedAya che. (161) ghutakrIDAmAM sogaThI-pAzAnI jema vividha rIte mAra khAya che. asavArothI ghoDAnI jema teo cAbUkathI tADana-tarjana pAme che. (162) he suMdara ! ATalA divaso sudhI te AvuM ja kRtya karyuM, te tArA bALapaNAthI me sahana karyuM, kAraNa ke bALako ajJAnI hoya che." evI kahevata che. paNa have sahana karI zakuM tema nathI." (163) Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama: saT: 583 etadvacAMsyanAkarNya, prAsarad nijakarmaNi / kiM vidhatte yato'ndhAnAM, pradIptA dIpakoTyapi ? // 164 // tatravAstavyabhadrAkhyasArthavAhamahaukasi / / khAtraM pAtayituM sajjo, na prApaupAyanaM ca saH // 165 / / UrdhvasthAH subhaTA viSvagbhittayaH phalakAGkitAH / khAtradAne kuto heturnirhetuH so'pyajAyata // 166 / / anyedhurbhadravittezo, viSayaM candanaM gataH / padAtiriva tatpRSThe, saMgamo'pi hi saMgataH // 167 / / tatra gatvedRzo cakre, vArtA kvApi mahAmatiH / bhadrasya muSitaM gehaM, khAtradAnena kenacit // 168 / / A pramANe zikhAmaNanA vacano te bilakula sAMbhaLato nathI te to potAnI corI karavAnA kAmamAM tevo ne tevo ja macI rahyo. "karoDo dIvA pragaTAvyA hoya to paNa aMdhane te zuM lAbha karI zake ?" (164) eka divasa tyAMnA nivAsI bhadra nAmanA sArthavAhanA mahAmaMdiramAM te khAtara pADavA gayo. paNa tyAM tene kAMI upAya hAtha na lAgyo. (15) tenA dvAra AgaLa subhaTo UbhA hatA. bhIMtomAM cAre tarapha pATiyAM lagAvelA hatA. tethI khAtara pADavAno moko maLe tema nahotuM. AthI te nirUpAya banI gayo. (16) evAmAM eka dina bhadrazeTha caMdanadeza tarapha gayo. eTale padAtinI jema saMgama paNa tenI pachavADe gayo (167) tyAM jaI ne buddhizALIe evI aphavA phelAvI ke, "bhadrazeThanA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 zrI mallinAtha caritra kiMvadantI ca sA paurapraNAlyA bhadrasannidhau / agAdAkhyata sopyuccairna, hyetad ghaTate kvacit // 169 // paraM kozasya koNo'sti, jarjaro dakSiNetaraH / tatra saMbhAvyate khAtrasaMbhavo'nyatra na kvacit / / 170 / / tadvaco mantravacchrutvA, vavale nagaraM prati / rAtrau khAtramadAsIcca, tatra smerAmbujAkRtiH // 171 / / gRhItabhadravitto'sau, tatrA'sthAd nirbhayAzayaH / ibhyo'pyagAcca vegena, tadaivAdau niraikSata // 172 / / adyaiva pAtitaM khAtraM, nizAyAM nAtha ! kenacit / ityArakSakavAkyAni, zrutvoce vaNijAM patiH // 173 / / gharamAM koIe khAtara pADyuM che." (168) A kiMvadantI anukrame bhadrazeThanA kAne AvI. eTale te pragaTarIte bolyo ke, A vAta sAcI jaNAtI nathI. (169). paraMtu bhaMDArano uttaradizAvALo khUNo kAMIka jarjarita che. tethI kadAca tyAMnI khAtara pADyuM hoya to saMbhave che. anyatra to tema banavuM ja asaMbhavita che." (170) A pramANe maMtranI jema tenuM vacana sAMbhaLI saMgama nagara bhaNI pAcho vaLyo ane vikasitakamaLa samI mukhamudrA karI rAtre uttarabAju ja khAtara pADyuM. (171) ane bhadrazeThanuM dhana corI laI tyAM nirbhaya citta rahyo. A bAju bhadrazeTha paNa turata ja pAcho Avyo. prathama teNe teja sthAna joyuM. (172) eTale sipAIo bolyA ke, "he svAmin ! Aja rAtre ja Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 585 sataH: sa: hyastane'hni mayA'zrAvi, yat khAtraM te mahaukasi / pAtitaM tadadya satyaM, jAtaM bhAgyetarodayAt / / 174 / / tadbhUtakrIDitaM kiJciccintyate dhIvilokanAt / yad devairapi durjeyaM, tatsAdhyaM buddhivaibhavAt // 175 / / akSatairiva ratnaudhaiH, bhRtvA sthAlaM mahIpateH / prAbhRtIkRtya tatkhAtravRttamAkhyata vittavAn // 176 / / tadAkarNya nRpaH kopAruNadAruNalocanaH / samAkArya talArakSaM sApekSamidamabravIt // 177 / / koIke khAtara pADyuM che." A pramANe tenA vacana sAMbhaLI zeTha bolyo ke, (173) "gaIkAle meM sAMbhaLyuM hatuM ke tamArA gharamAM koIe khAtara pADyuM che." A vAta azubha bhAgyodayathI Aja satya TharI. (174) paNa buddhipUrvaka vicAratAM to koI dhUrtanuM kAma hoya tema jaNAya che. kAraNa ke je kArya devone paNa durbhaya hoya te buddhivaibhava dvArA sAdhya thAya che." (175) pachI akSatanI jema ratnothI thALa bharI rAjA pAse jaI zeThe rAjAne tenI bheTa karI. pachI teNe khAtarano saghaLo vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. (176). te sAMbhaLI rAjAnA nayano kopathI lAlacoLa ane dArUNa thaI gayA turata ja koTavALane bolAvI teNe AkSepapUrvaka A pramANe kahyuM ke, (177) "are koTavALa ! tuM hAjara chatAM coro mArA samagra nagarane Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 zrI mallinAtha caritra re ! re ! tAdhipaDazeSa, svaMya satyapi ta: | anAthamiva me nUnaM, pattanaM parimoSyate // 178 / / so'vadad tadgrahe nAtha !, upAyA bahavaH kRtAH / paraM na kvApi saMprAptaH, samudrakSiptacUrNavat // 179 // saptAhAd daivapAdAnAM, purazcauramupAnaye / / anyathA tena daNDena, daNDo mama vidhIyatAm // 180 // tataH prabhRti sAtatyAd, bhrAmyan nagararakSakaH / sthUlAGga puruSaM kaJcid, bhramantaM dRSTavAn pure // 181 / / taM dUrasthastalAdhyakSo, vIkSamANaH pade pade / madhyAhne dvijaveSeNa, yAntamibhyamahaukasi // 182 / / kharekhara anAthanI jema lUMTe che. tenuM zuM kAraNa." (178) te bolyo ke "he nAtha ! te corane pakaDavA ghaNA upAyo karyA che paNa samudramAM nAMkhelA cUrNanI jema teno kyAMya patto lAgato nathI. (179). paNa have AjathI sAta divasamAM e corane ApanI samakSa raju karIza, nahi to te corano daMDa mane Apajo." (180). tyAMthI te koTavALa satata nagaramAM bhamavA lAgyo. nagaramAM bhamatA koI bhUlAMga puruSane teNe joyo. (181) pachI dUra rahI nirIkSaNa karatAM tene pagale pAchaLa cAlatAM bapore te vipranA veSe zeThane ghare jato jovAmAM Avyo. (12) ane saMdhyAe sAmaMtaputrano veSa paherIne jato jovAmAM Avyo. A pramANe vezaparAvartana joI koTavALe jANyuM ke "cokkasa A Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sataH: : 587 sandhyAyAM kRtanepathyaM, sAmantatanayAyitam / nirIkSya jJAtavAneSa, caurabuddhirhi siddhikRt // 183 / / (yugmam) sa baddho bahibandhena, tato nIto nRpAntike / papAta bhadranAmAGkamudrA tadvastramadhyataH // 184 / / nRpA''dezAt talAdhyakSaH, zUlAyAmenamakSipat / itazcA'jAnatI tatrA''gamattasyA'mbikA puraH // 185 / / zUlAprotaM sutaM dRSTvA, kAlarakSaHkaTAkSitam / cakre palAyAM sA bhItA, pAntho duHzakunAdiva // 186 / / haMho ! talAdhyakSanarA !, imAM raNDAM madantike / samAnayata vegena, kathayiSye dhanaM hi vaH // 187 / / ja cora lAge che." (183) pachI tene mayurabaMdhane bAMdhI koTavALa rAjA pAse laI gayo evAmAM tenA vastramAMthI bhadrazeThanA nAmanI mudrikA nIce sarI paDI. (184) eTale rAjAnA AdezathI tene zULI upara caDhAvyo. evAmAM ajANatAM tenI mAtA tyAM AgaLa AvI caDI. (185). talArakSakathI kaTAkSita thayelA potAnA putrane zULI upara caDhAvelo joyo. ane kharAbazukanathI musApharonI jema bhaya pAmI te palAyana karI javA lAgI. (186). eTalAmAM saMgamanA jovAmAM AvatAM te bolyo ke, "he sipAIo ! pelI rAMDane mArI pAse satvara lAvo. eTale huM tamane dhananuM sthAna batAvuM." (187) varU jema bakarIne upADe tema kharanI (gadheDA) jema barADA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 zrI mallinAtha caritra kokUyamAnA kharavatsA''nItA'jA vRkairiva / re raNDe ! tava duHzikSAphalaM mama vijRmbhitam // 188 // bhakSake yadyarakSiSyastilastainyaparaM hi mAm / tadA naivaMvidho'nartho, nirapatsyata me'dhunA // 189 / / dustyajo bAlyasaMskAro, nIlIrAga ivAmbare / ahaM tvayopekSitazca, mAritazca tvayaiva hi // 190 // ityuktvA bAhudaNDAbhyAM, vidhRtyAmbAM durAzayaH / ghrANaM ciccheda dantAyaiH, karNAvapi ca mUlataH // 191 / / iti kRtvA sa raudrAtmA, raudradhyAnakadarthitaH / jagAma saGgamo dhUmaprabhAkhyAM narakAvanIm // 192 // pADatI te bAIne teo upADI lAvyA. eTale saMgame ene kahyuM ke, "he raMDe ! tArI duHzikSAnuM phaLa mane prApta thayuM che. (188) talanI corI ane bhakSaNa karatAM jo te mane aTakAvyo hota, to A anartha atyAre mane upasthita na thAta." (189) vastramAM lAgelA gaLInA raMganI jema bAlyapaNAmAM paDelA saMskAra ghusyAjaya che." mArI te samaye te upekSA karI mATe te ja mane Aje marAvyo che. (190) ema kahI potAnA be bAhudaMDathI tene potAnI pAse kheMcI daMtAgravatI te durAzaye mULathI tenA kAna ane nAka karaDI khAdhA. (191) A pramANe duSTa kArya karatAM raudradhyAnathI kadarthanA pAmelo te saMgama maraNa pAmI pAMcamI narake gayo. (12) he rAjan ! adatta grahaNa karavAthI AvuM aniSTa phaLa maLe Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanama: : adattagrahaNe rAjan !, phalamIdRg vilokyate / tasmAtparadhanatyAgaH, kartavyo hitamicchunA // 193 / / uvAcA'tha dharAnAthaH, zrutvA'muSya nidarzanam / asmAkaM kampate cittaM, vAtA''ndolitaketuvat // 194|| keSAJcidAdhipatyena, mahezAnAM nirAgasAm / sarvasvaM jagRhe'smAbhiH, khAnayitvA gRhANyapi // 195 // kecid bAlA api cchinnAH, kecidunmIlitAstathAH / vRkSA iva parolakSA, mayA vArdhakinA yathA // 196 / / sarvasvaM haratA teSAM, yatkarmopArjitaM mayA / tadbhasmasAtkariSyAmi, tvatpAdarajasA'JjasA // 197 // che. mATe hitecchalokoe paradhanano sarvathA tyAga karavo ucita che." (193). Iti adattAdAna upara saMgama dRSTAMta. A pramANe tenuM daSTAMta sAMbhaLI kuMbharAjAe kahyuM ke, "he nAtha ! vAyuthI pharapharatI dhvajAnI jema A kathA sAMbhaLI amAruM citta kaMpAyamAna thAya che. (194) AdhipatyanA abhimAnathI keTalAka niraparAdhI sAmata rAjAonA gharo khaNAvI ane temanuM sarvasva laI lIdhuM che. (15) keTalAka bALakone marAvI nAMkhyA che, ane vArSaki samAna meM lAkhogame mAnavone vRkSonI jema chinnabhinna karI daI temanuM sarvasva haraNa karI lIdhuM che. (196) A pramANe karavAthI meM je pApakarma upArjana karyuM che te ApanA caraNanI rajathI have satvara huM bhasmIbhUta karI nAMkhIza. (197) Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 590 zrI mallinAtha caritra atha vyAkhyAnayad vizvanAthasturyamaNuvratam / abrahmaviratirnAma, mAhAtmyadrughanAghanaH // 198 / / kecid nave'pi tAruNye, vRddhA iva vivekinaH / anAcAre na vartante, zIlamAlinyazaGkayA // 199 // vittApahAraduHkhAni, nAnAkArakadarthanAH / aGgapratyaGgavicchedAllabhante pAradArikAH // 200 / / vizvAsavasatiH zIlaM, zIlamunnatikAraNam / sarvasaukhyanidhiH zIlaM, zIlaM kIrtinadIgiriH // 201 / / ahAryaM maNDanaM zIlaM, zIlaM sarvAGgabhUSaNam / zIlaM sarvajJadharmadrormUlaM zIlaM zriyaH padam // 202 / / pachI bhagavaMta cothA aNuvratanI vyAkhyA karavA lAgyA ke, brahmacarya e mAhAsya rUpa vRkSane meghasamAna che. (198) keTalAka navIna tarUNavayavALA hovA chatAM paNa vRddhanI jema vivekI thaI zIla malIna thavAnI zaMkAthI anAcAramAM pravartatA nathI. (1999) paradAnAsakta jIvo dhanApahAranA duHkho, aneka prakAranI kadarthanA ane aMgopAMgano viccheda pAme che. (20) zIla eTale vizvAsanuM sthAna. zIla eTale unnatinuM kAraNa. zIla eTale sarvasukhonuM nidhAna. zIla eTale kIrtirUpI nadInA eka parvata samAna che. (201) zIla eTale koIthI haraNa na karI zakAya tevo zRMgAra. zIla eTale sarvAga bhUSaNa. zIla eTale sarvajJanA dharmarUpavRkSanuM mULa. zIla eTale lakSmInuM sthAna. (202) Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: sarvAM: zIlavrataguNA''kRSTA, devA api hi pattivat / AyAnti smRtimAtreNa, prayAnti ca visarjanAt // 203 // svakIyadArasaMtoSaM, ye bhajanti dRDhavratAH / teSAM sudarzanasyeva, zUlA siMhAsanaM bhavet // 204 // tathAhi bharate varSe, viSaye'pyaGganAmani / campAnAma purI tatra, bhUpAlo dadhivAhanaH || 205 || devI tasyA'bhayA nAma, dhAma lAvaNyasaMpadAm / dhAtrI pAtrI ca buddhInAmamuSyAH paNDitAyA || 206|| zreSThI vRSabhadAsAkhyastatrAsId dhAma saMpadAm / arhaddAsIti satyArthA, tasya patnI pativratA // 207 // 591 zIlavratanA guNathI AkarSaNa pAmelA devo paNa padAtinI jema smaraNamAtrathI Ave che. ane visarjana karavAthI jAya che. (203) jeo daDhavratadhArI thaI svadArAsaMtoSane bhaje che. temane sudarzana zeThanI jema zUlI siMhAsanarUpa thAya che. te kathA A pramANe che. (204) caturthavrata upa2 sudarzana zreSThInI kathA bharatakSetramAM aMgadezamAM caMpA nagarI che tyAM dadhivAhana rAjA rAjya karato hato. (205) tenI lAvaNyasaMpattinA dhAmarUpa abhayA nAme paTTarANI hatI. te rANInI buddhinA pAtrabhUta paMDitA nAme dhAtrI hatI. (206) te nagarImAM saMpattinA dhAmarUpa vRSabhadAsa zeTha raheto hato. tene yathArtha nAmavALI arhadadAsI nAme pativratA patnI hatI. (207) Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592 zrI mallinAtha caritra amuSyarSabhadAsasya, sadayaH priyabhASakaH / mahiSyA rakSakaH zAntaH, subhagaH subhagAzayaH // 208 / / anyedhuzcArayitvA sa, mahiSIrcalitastadA / apazyat tapasA kSAmaM, muni zamamivAGginam // 209 / / yatrAstamitavAsatvAtkAyotsargaparAyaNam / so'pazyacca mahAsattvaM, purIparisare'pi hi // 210 / / taM vIkSyAcintayadasau, dhanyo'yaM puNyabhAgayam / yaH pU: pitRvane'vAtsIdekAkI khaDgizRGgavat // 211 // tapastejo'sya vIkSyeva, dinAnte'pyavinazvaram / mamajja bhAnumAnabdhau, kiM na kurvIta lajjitaH ? // 212 // e zeThane dayALu madhurabhASI, zAMta, subhaga AzayavALo subhaga nAme bheMsane cAranAra nokara hato. (2008) eka divasa bheMso cArI subhaga pAcho vaLyo. evAmAM tapathI kRzakAyAvALA sAkSAta jANe zama hoya tevA munine teNe joyA. (209) nagarImAM samIpamAM vastra vinAnA kAryotsargamAM rahelA ane mahAsattvazALI te mahAtmAne joI subhaga ciMtavavA lAgyo ke "aho ! A mahAtmA dhanya ane puNyavaMta che ke je geMDAnA ziMgaDAnI jema ekAkI A smazAnabhUmimAM ubhA rahyA che." (210-211) ahIM temanuM avinazvara teja joIne ja jANe sUrya samudramAM DUbI gayo. arthAt sUryAsta thayo, kema ke lajjA pAmelo zuM na kare ? (2012) Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sataY: : ___593 dRSTipracAraM rundhAnA, luNTAkI padaveH satAm / kumahIpatiseveva, rurodhAzAM tamastatiH // 213 / / vikAla iti vijJAya, gRhItvA mAhiSaM tataH / smaran munipadAmbhojamagamad nijamandiram // 214 // mahiSIdohanAdyAni, svakarmANi vidhAya saH / asvApsIducite sthAne, palAlAlIkarAlite // 215 // aho ! karAlaH zizirastuSArakaNavarSakaH / dahan kamalinIkhaNDaM, khaNDIkurvaMllatAtatIH // 216 / / nirvAtavAsavezmasthA, UrIkRtahasantikAH / amuM zItamRtuM saukhyAd, gamayanti dhanezvarAH // 217 / / eTale dRSTi pracArane rokanAra, sajjanonA mArgane baMdha karanAra aMdhakAre duSTa rAjAnI sevAnI jema AzA (dizA) ne cotaraphathI rokI lIdhI. (213) pachI vikALa (=sAMja) thayela jANI bheMsone laI muninA caraNakamaLanuM smaraNa karato te zeThanA ghare Avyo (214) ane bheMsone dohavA vigere potAnuM kAma karI ucita sthAne ghAsanI kaThaNa pathArI para sUI gayo. (215) - sutA sutAM te citavavA lAgyo ke, "aho ! A vikarALa ziziraRtu tuSArakaNane varasAvanAra, kamalinInA vanane bALanAra, latAzreNine khaMDita karanAra che. (216) e ziyALAmAM dhanavAno potAnA nirvAta vAsagRhamAM rahI ane dhagadhagatI sagaDIno Azraya laI e Rtune sukhapUrvaka pasAra kare che. (217) Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 594 zrI mallinAtha caritra asmAdRzAstu tailena, digdhAGgAH kanthayA'nvitAH / palAlazayanasyA'ntargamayanti mahAnizAH // 218 / / sa yatiH prAvRto naiva, yathAjAta iva sthitaH / sahiSyate kathaM zItaM, duHsahaM sahasA kRtam ? // 219 / / tadA'haM nijayA paTyA, prAvariSyaM muniM yadi / idaM zItaM mahAsattvo'laGghayiSyadasaMzayam // 220 / / vimRzanniti kRtyAni, vinirmAya sa sAdaram / munipAdarajaHpUtaM taM, pradezamagAdatha // 221 / / ane amArA jevA garIbo to zarIra upara tela copaDI, godaDIno Azraya laI ghAsanI pathArImAM mahArAtrI vyatIta kare che. (18) paraMtu pelA yati to janmAvasthAnI jema bilakula vastrarahita nagara bahAra UbhA rahyA che. to A ekadama paDatI asahya ThaMDIne teo zI rIte sahana karI zakaze? (219) jo te samaye meM mAruM vastra te mahAtmAne oDhADyuM hota to mahAsattvazALI te A ThaMDIne niHsaMzaya sukhe sahana karI zakata." (220) nirAvaNa sahe zIta apAra, mAne tehano dhanya avatAra. vaMde vinaya dharI ANaMda, ehave teje tapyo diNaMda. A pramANe vicAra karatAM prabhAta thayuM. eTale potAnuM kAma karI AdarapUrvaka te subhaga municaraNathI pAvana thayelA te pradezamAM Avyo. (221) Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 saE: : atrAntare dizAM cakraM, dyotayan saMharaMstamaH / pUrvabhUdharamANikyamudiyAya nabhomaNiH // 222 / / namo'rhadbhya iti procya, so'pi sAdhuH khagendravat / amuSya vIkSamANasya, vihAyastalamAsadat / / 223 / / aho ! abhAgyapAtrANAmadya mukhyo'smi nizcitam / yenA'sau vandito naiva, nAsmAddharmo'pi saMzrutaH // 224|| athavA yena mantreNa, nabho'gAdeSa pAvanaH / sa mayA zuzruve samyak, tasmAdasmi kRtArthahRt // 225 / / mamApyambaracAritvaM, bhavitA munirAjavat / namo'rhadbhya itIyanti, paThati smAkSarANi saH // 226 / / evAmAM aMdhakArano saMhAra karI dizAone prakAzita karato sUrya paNa pUrvAcala parvatane vize mANikya samAna udaya pAmyo (222). eTale "namoDagra:" e pada bolI garUDanI jema te mahAtmA tenA dekhatAM AkAzamAM uDI gayA. (223) eTale subhaga vicAravA lAgyo ke, "aho ! Aje bhAgyahIna lokomAM kharekhara huM mukhya thayo chuM ke e munine huM vaMdana paNa na karI zakyo. emanA mukhathI dharmapaNa sAMbhaLyo nahi. (224). paraMtu je maMtrathI te mahAmuni AkAza mArge uDI gayA te maMtra meM barAbara sAMbhaLyo che. mATe huM kRtArtha thayo chuM (225) e maMtrathI munirAjanI jema mane paNa AkAzagAmIpaNuM prApta thaze. ema dhArI te "namoDagra:" eTalA akSaro vAraMvAra bolavA lAgyo. (226). Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 596 zrI mallinAtha caritra bhojanAvasare rAtrau, zayAno jAgradapyatha / amumAghoSayAmAsa, prakRtyA bhadrakAzayaH // 227 // anyadA zreSThinaH patnI, bhaNantamamumuccakaiH / zrutvA re pApa ! mantraM no, hasasIti sma bhASate // 228 / / nAhaM mAtaramuM mantraM, hasAmi zapathA mama / kintvasya lAbhamaGgalyaM, prasadya nikhilaM zRNu // 229 / / tatastApodhanaM vRttaM, suvRttastamacIkathat / tattatheti tayA'jJAyi, bhASitaM tasya satyataH // 230 // Adyo'yaM sarvamantrANAM, vidyAnAM vasusaMpadAm / maGgalyAnAmazeSANAM, niHzreyasazriyAmapi // 231 / / svabhAve bhadrakapariNAmI te bhojanAvasare, rAtre sutAM, jAgatAM te maMtrane gokhavA lAgyo. (227) ekavAra uMcAsvare te zabdane gokhato tene sAMbhaLI zeThANI kahevA lAgI ke, "are nAdAna ! amArA maMtranI mazkarI kema kare che ?" (228) te bolyo ke - "he mAta ! huM e maMtrane hasato nathI. paNa huM sogaMda daIne kahuM chuM paNa Apa prasanna thaI enAthI thayela lAbha ane maMgaLa badhu sAMbhaLazo to tamane AnaMda thaze. (229) pachI sadAcArI teNe te mahAtmAno vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. eTale te zrAvikAe te vAta satyamAnI ane tene kahyuM ke, (230) "he bhadra ! sarva maMtro, vidyAo, nidhAno, sarva maMgaLo ane nirvANasaMpattiomAM A maMtra prathama che (231) mATe sArA sthAnamAM, pavitra banI jaMgama kalpavRkSa samAna e Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 sanama: : tadaho ! zobhane sthAne, zucibhUtena bhAvataH / dhyAtavyo'yaM mahAmantraH, kalpadruriva jaGgamaH // 232 // mAtarmA kalyasaMpUrNamamuM zikSaya sundaram / tayA'tha pAThitaH paJcaparameSThistavo'khilaH // 233 // itazca grISmavetAlasamuccATanayantravat / vyAnaze vyoma meghAnAM, paTalaM gavaladyuti // 234 // zrUyante kekinAM kekAH, kAmaM karNamudAM padam / pAnthAnAM gamanacchedakAmAjJA iva sarvagAH // 235 / / dhArAbANairabdayodhA, yadavidhyan dhanurbhRtaH / tadazrumiSataH pAnthanetrayorlakSyate jalam // 236 / / mahAmaMtranuM bhAvathI tAre smaraNa karavuM. (jyAM tyAM jevA tevA zarIre na bolavo)" (232) A pramANe sAMbhaLI te bolyo ke, "he mAta ! kAle A manoharamaMtra mane saMpUrNa (Akho) zIkhavajo." pachI bIje divase te paramazrAvikAe tene Akho navakAramaMtra zIkhavyo. (233) have ekavAra grISmaRturUpa vetAlano uccheda karanAra maMtranI jema vanamahiSa jevA zyAma meghamaMDaLathI AkAza chavAI gayuM. (234) jANe musApharonA gamanane rokanAra kAmadevanI AjJA sarvatra pharatI hoI tema karNane atyaMta harSadanArI mayUranA kekAravA saMbhaLAvA lAgyA. (235) toparUpa yoddhAe dhArArUpabANothI bhUmirUpa dhanudharIne vIMdhyA tethI vahana thayeluM jaLa azrunA miSathI musApharonAM netromAM Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 598 zrI mallinAtha caritra mRdAM gandhAd bhavanti sma, mAtaGgA unmadiSNavaH / kiM citraM yatpramodante, malinA malinodaye / / 237 / / vihAya padminI bhRGgA, niSevante sma mAlatIm / dvagpUrNa sevate sarvo, riktaM tyajati dUrataH // 238|| mandaM varSati parjanye, sa samAdAya mAhiSam / arvAk cArayituM vyUDhaM, gaGgAyAH kUlamAsadat // 239 / / atha pAthodharaH pAthodhArAbhirdharaNIM tathA / apUrayad yathA nimnasthalAdyaM nApyalakSyata // 240 / / kRkArAkAravidyudbhirdIpradIpAyitaM tataH / kajjalazyAmalaiH kAmaM, durdinaiH zarvarIritam // 241 // jovAmAM AvyuM. (236) mATInI gaMdhathI hAthIo unmatta thavA lAgyA. "kema ke malinano udaya thatAM malina AnaMda pAme temAM Azcarya zuM ?" (237). madhukaro kamalinIne choDI mAlatInuM sevana karavA lAgyA. sarvaloko saMpUrNane seve che niHsArane dUrathI ja tajI de che. (238) eve samaye maMda maMda varasAda varasato hato. te samaye subhaga bheMsone gaMgAnadInA najIkanA vizALa taTa upara cAravAne gayo. (239). tyAM varasAde jaLadhArAthI pRthvIne evI pUrI dIdhI hatI ke nIcA-uMcA vigere sthaLa kAMI jANI zakAtu nahi. (240) kUkAra (q) sarakhA AkAravALI vIjaLIe eka tejasvI dIpanuM rUpa dhAraNa karyuM. ane kAjaLa jevA zyAma durdinoe barAbara rAtrinuM Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sata: sa: nIDeSu nIDajA mUkIbhUtA vidyudbhayAdiva / lapanti cAtakA viSvak, pratyahaM yAcakA iva // 242 / / vAhA api nadIyante, sarinnAthanti nimnagAH / 'abhUd bhUH pAthasAM pAtramekaM kalpAntavat tadA // 243 / / kambalaprAvRtatanuH, subhago nAgavezmani / viramaththAt mahiSyaza, nayA: jUi para thayu: ra44 kapiJjalakalakalai, rAtri vijJAya bhAvinIm / tasmAd nirgatya tA viSvagvIkSamANaH sa sairabhIH // 245 // buddhyA vijJAya gaGgAyAH, parakUlaM mamAdhunA / mahiSyazcarituM prAptAH, sAMprataM kiM nu sAMpratam ? // 246 / / rUpa dhAraNa karyuM. (241) vIjaLInA bhayathI ja pakSIo zAMta thaI mALAmAM besI gayA. ane yAcakonI jema cAtako cotarapha meghanI sAme AlApa karavA lAgyA. (242) te samaye sAmAnya jaLapravAho nadI jevA, to nadIo samudra jevI dekhAvA lAgI. te samaye kalpAMtakAlanI jema pRthvI pANInuM eka pAtra banI gaI. (243) e samaye subhaga kAMbaLI oDhI eka nAgadevanA maMdiramAM ghaNo samaya besI rahyo. eTale bheMso nadInA sAmenA kinArA para cAlI gaI. (244) evAmAM pakSIonA kalakala avAjathI saMdhyA samaya jANI subhaga maMdiramAMthI bahAra nIkaLI cAretarapha bheMsone jovA lAgyo. (245) | vicAra karatAM tene jaNAyuM ke "mArI bheso gaMgAnA pelA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 zrI mallinAtha caritra vimRzyeti smaranmatraM, namo'rhadbhya iti zrutam / avikSat svarbhunIM vArisphArasphUtkAradAruNAm // 247 / / yasyAM vRkSA mahAnto'pi, mUlonmUlitasaMpadaH / zarArivat tarantyuccaiH, sthAnabhraMze kutaH sthitiH ? // 248 // tIragrAmagRhANyuccairbabhuryatra taranti ca / muktAnIva vimAnAni, meghadevaiH sahodakaiH // 249 / / payobhirgRhyamANAnAM, janAnAmArtanisvanAH / zrUyante daNDabhUccaNDamaGgalAtodyanAdavat // 250 // tattprAptarathaprAyaH subhagastArakottamaH / viddho'titIkSNakIlena, zUlAprota ivAjani // 251 // kinArA para caravA gaI che. mATe have zuM karavuM. ? (246). A pramANe ciMtavI "namoDarha:" e pUrve sAMbhaLela maMtranuM smaraNa karato subhaga jaLanA atizaya avAjathI dArUNa gaMgAnadImAM paDyo. (247) te samaye mULasahita ukhaDI AvelA moTAvRkSo ghAsanI jema gaMgAnadImAM taratA hatA sthAnano nAza thatAM sthiti kyAMthI hoya? (248) meghadevoe jaLanI sAthe vimAno mUkyA hoya tema kinAra para AvelA gAmonA gharo taNAI AvI taratA taratA zobhatA hatA. (249) jANe yamarAjAnA pracaMDa maMgaLavAjIMtronA nAda hoya tema jaLamAM taNAtA lokonA karUNAjanaka zabdo saMbhaLAtA hatA. (25) evI gaMgAmAM praveza karatAM jANe eka ratha maLI gayo hoya Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 601 saM5: : smaran paJcanamaskAraM, sadgateH zAsanopamam / subhagaH prApa paJcatvaM, durladdhyA bhavitavyatA / .252 // vRSabhazreSThibhAryAyA, arhaddAsyAstatastadA / babhUva sa sutatvena, subhagaH svapnasUcitaH // 253 // jinAnAmarcanAM kurve, dIne dAnaM dadAmi ca / pAtraM vitte vitarAmi, guptermuJcAmi bandinaH // 254 // dohadamidametasyAH, vijJAya svAnusArataH / amArighoSaNApUrvaM, tatsarvaM zreSThyapUrayat // 255 / / tema karavAmAM atikuzala subhagane atyaMta tIkSNa evo khIlo vAgyo. tethI te jANe zULIthI viMdhAyo hoya tema sthira thaI gayo. (251) te khIlAe khUba ja pIDA upajAvI ke sadgatinA zAsana samAna paMcanamaskAranuM smaraNa karatAM subhaga tarata ja paMcatva (maraNa) pAmyo aho ! bhavitavyatA kharekhara durladhya che. (2para) subhaga maraNa pAmI zubhadhyAnanA yoge RSabhadAsa zreSThInI patnI adAsInI kukSimAM uttamasvaprathI sUcita putrapaNe utpanna thayo. (253) eTale uttamagarbhanA prabhAve mAtAne uttama dohado utpanna thayA. jema ke, "huM jinezvaronI pUjA karUM. dInadu:khiyAne dAna ApuM. supAtre dhana vAparuM ane kedIone kedakhAnAmAMthI mukta karAvuM. (254) A pramANe ahaMdadAsIne uttama dohalA (garbhavatI strIne thatI Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 zrI mallinAtha caritra atha jAte sute zreSThI, mahotsavamanoramam / sudarzana iti prItyA, satyArthaM nAma nirmamau // 256 / / dehena sa kalAbhizca, vardhamAno dine dine / nayanAnandajanano, rajanIza ivAjani // 257 / / purandhrINAM manaHpadmasamullAsanabhAskaram / vanaM kAmamahe tasya, sa yauvanamupeyivAn // 258 / / tataH sAgaradattAkhyazreSThina: kanyakAM zubhAm / manoramAbhidhAM harSAd, guruNA pariNAyitaH // 259 / / amunA gRhNatA dIkSAM, nyasto nijapade sutaH / sudarzanaH satAM zlAghyaH, sarvadaiva sudarzanaH // 260 / / icchAo) utpanna thayA. zreSThIe potAnI saMpatti anusAra, amAri ghoSaNA pUrvaka te sarva dohalA pUrNa karyA. (255) pachI avasare putra janma thatAM manohara mahotsava karyo ane pratItipUrvaka tenuM "sudarzana" evuM satyArtha nAma pADyuM. (2pa6) pachI divase divase deha tathA kaLAothI vRddhi pAmato te bALaka caMdramAnI jema nayanone AnaMdadAyaka thaI paDyo. (257) anukrame lalanAonA manarUpI kamaLane ullAsa pamADanAra sUrya samAna pUrNa yauvanavayane pAmyo. (258) eTale tenA pitAe AnaMdapUrvaka sAgaradatta zeThanI manoramA nAme zubha kanyA sAthe tene paraNAvyo. (25) ane pote putrane potAnA pada para sthApana karI cAritra grahaNa karyuM. sadA zubhadarzanavALo sudarzana thoDA samayamAM ja sajjanone glAdhya thaI paDyo. (260) Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 603 HH: 1: jhaSadhvajati rUpeNa, dhiyA ca dhiSaNAyate / caritreNa pavitreNa, gRhastho'pi munIyate // 261 / / satyavAkyena yasyAsyaM, vivekena mano'mbujam / rUpaM lAvaNyapUreNa, yutaM yasya vyarAjata // 262 / / sarvajJazAsane yasya, rAgo naiva purandhriSu / yasyA'bhUd vyasanaM zAstre, kAmAstre na manAgapi // 263 / / asau dvAdazadhA zrAddhadharmaM sugurusannidhau / prapadya paramazrAddho'janiSTa suviziSTadhIH // 264 // rAjAdInAM sa mAnyo'bhUt, kiM punaH paurasaMhatau / yasmAd manoramaM zIlaM, yasya gIzca manoramA // 265 / / rUpamAM kAmadeva jevo, to buddhimAM bRhaspati samAna, gRhastha chatAM paNa potAnA pavitra AcArathI muni jevo hato. (26 1) satyavacanathI tenuM mukha, vivekathI manarUpI kamala ane lAvaNyathI tenuM rUpa zobhatuM hatuM. (262) tene rAga sarvajJazAsana upara hato paNa strIo upara nahoto tene dharmazAstranuM ja vyasana hatuM paNa kAma zAstramAM lezamAtra paNa prema nahoto. (263) gurumahArAja pAse bAraprakArano zrAddhadharma (zrAvaka dharma) teNe aMgIkAra karyo hato ane viziSTa buddhivALo te paramazrAvaka hato. (264) te rAjA vigerene paNa mAnanIya hato to nagaravAsIone paNa mAnanIya hoya temAM to zuM Azcarya ? tenuM zIla ane vacana manorama hatA. (265) Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604 zrI mallinAtha caritra babhUva tasya sanmitraM, kapilo nAma sanmatiH / purodhA bhUmipAlasya, SaTkarmapraguNAzayaH // 266 // kapilA nAma tatpanI, tAruNyamadavihvalA / catuHSaSTikalApAtraM, dakSA paNDitamAninI // 267 // anyedhurvarNitA premNA, kapilena tadagrataH / sudarzanaguNagrAmo'bhirAmastridazeSvapi // 268 / / tato na sA ratiM prApa, viddhavAnaGgamArgaNaiH / tataH prabhRti tatrotkA'didRkSata sudarzanam // 269 / / anyeSuH kapilo rAjakAryAd grAmAntaraM gataH / prastAvavijJA kapilA, nijadhAtrImavocata // 270 // tene subuddhivALo kapilanAme sumitra hato. te parkarmamAM zraddhAvALo rAjAno purohita hato. (266) te kapilanI tArUNyamadathI vihUla, cosaThakaLAnuM pAtra, dakSa ane potAne paMDita mAnanArI kapilA nAme patnI hatI. (267) ekavAra kapile potAnI strI pAse premapUrvaka devo karatAM paNa suMdara sudarzana zeThanA guNonuM varNana karyuM. (268) AthI te kAmabANathI ghAyala thaI hoya tema tenA upara rAgI thaI gaI. tene kyAMya cena paDyuM nahi ane kAmotsuka tene sudarzanane jovAnI prabaLa icchA utpanna thaI. (269) ekavAra rAjAnA kAmaprasaMge kapila grAmAMtara gayo eTale prastAva jANanArI kapilAe dhAtrIne kahyuM ke, (270). "he bhadra ! sudarzanazeThane jaIne kahe ke, he zreSThinuM ! tamArA mitrane zarIre sArU nathI. chatAM tene zarIra saMbaMdhI kuzaLatA pUchavA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 605 sanama: : zreSThistAvakamitrasya, jAtaM vapurapATavam / dehavArtAmapi praSTuM, kasmAd nAgamyate tvayA ? // 271 // iti zikSA muhurdattvA, preSitA nijadhAtrikA / sA tadnehaM samAsAdya, tattathA'vadaduccakaiH // 272 / / tacchrutvA vatsalaH zreSThI, tatrAgatyetyavocata / prAtRnAve ! mama brAtA, maTTaH trItikane ? ra7rUA tayoce mandirasyAntastava supto'sti bAndhavaH / bhavAnapi drutaM tatra, yAtu yAtu sadAzayaH // 274 // gRhasyAntaH praviSTo na, dRSTavAn suhRdaM nijam / bhrAtRjAye ! kathaM mAM tu, viplAvayasi bAlavat // 275 / / paNa tame kema AvatA nathI.?" (271) A pramANe vAraMvAra zIkhavI-samajAvIne teNe potAnI dhAtrIne sudarzana pAse mokalI. eTale teNe tenA ghare jaI te pramANe kahyuM. (ra72) te sAMbhaLI mitravatsala sudarzana turata ja kapilane tyAM Avyo ane tenI patnIne kahyuM ke, "he bhrAtRpatnI! mAro bhAI kyAM che? (273). eTale te bolI ke, tamArA bhAI gharamAM sutA che. eTale ke sadAzaya ! Apa tenI pAse satvara jAo." (274) sudarzane gharamAM praveza karyo paNa potAno mitra na joyo eTale pharI te bolyo ke, "he bhrAtRjAye ! bALakanI jema mane zA mATe chetaro cho ? (275) eTale hRdaya, nAbhi, stana ane netrarUpa kAmAstrone pragaTarIte Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606 zrI mallinAtha caritra hRnnAbhistananetrANi, kAmAstrANIva bibhratI / prakaTAni calannetrA, purastAdasya saMsthitA // 276 // yadaivA'zRNavaM nAtha !, tava rUpAdivarNanam / tadA prabhRti me kAmataptaM vapurajAyata // 277 // saMgamAmRtarUpeNa, gAtraM nirvApaya priya ! | yAvatkandarpadahanAd, bhasmasAd na bhavAmyaham // 278 // vidasyone tata: zreSThI, mudhdhe ! mugdhAsi nizcitam / puMveSeNa bhramAmyuccairahamasmi napuMsakaH // 279 // evaM kUTaprayogeNa, vimocya svaM zubhAzayaH / niragAcchreSThipunnAgo, dadhyAviti ca mAnase ||280 / / dhAraNa karatI ane nayanone nacAvatI kapilA tenI sAme AvI UbhI rahI (276) ane kahevA lAgI ke, "he nAtha ! jyArathI tamArA rUpAdikanuM varNana sAMbhaLyuM che tyArathI mArUM zarIra kAmathI tapta thaI gayuM che. (277) mATe he priya ! tamArA saMgamarUpa amRtathI mArA zarIrane zAMta karo ke jethI huM kaMdarpanA dAhathI bhasmIbhUta na thaI jAuM.'' (278) A pramANe tenA vacano sAMbhaLI zrerDIe hasIne kahyuM ke, he mugdha ! kharekhara tuM mugdha lAge che ? huM to napuMsaka chuM. mAtra puruSanA veSe ja pragaTa rIte pharUM chuM. (279) A vAkya sAMbhaLatAM kapilA to mauna thaI gaI. eTale e prakAranA khoTAprayogathI potAnA AtmAne kapilA pAsethI choDAvI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 607 sama: : paragehe na gantavyaM, svasmAdapi prayojanAt / paragehapraviSTAnAM, vyalIkAni bhavanti yat / / 281 / / mAninImAnaluNTAkaH, smarasaJjIvanauSadham / lAsakaH padminInAM ca, vasantaH samavAtarat // 282 / / bhRGgINAM virutairyatra, kokilAnAM tu kUjitaiH / smaraH supto vyabodhiSTa, rAjA bandisvarairiva // 283 / / prativRkSaM vilokyante, dolAH zAkhAsu lambitAH / pAnthaprANANDaM jagrAhe pAzA iva manobhuvA // 284 / / vasantazrIsanAthAni, kAnanAni nirIkSitum / dadhivAhanabhUpAlazcacAla saparicchadaH // 285 / / zubhAzayavALo zreSThivarya potAnA ghare Avyo. pachI teNe potAnA manamAM niradhAra karyo ke, (280) have pachI svaprayojana hoya to paNa mAre pArake ghara javuM nahi, kemake paraghara jatAM kyAreka anartha thavAno saMbhava che. (281) ekavAra mAninIonA mAnanuM mardana karanAra, kAmadevane (smarane) saMjIvanauSadharUpa, padhinIone nRtya karAvanAra vasaMtaRtu AvI (282). eTale baMdIjanonA avAjanI jema, bhramarAonA guMjAravathI ane kokilAnA kuMjanathI sutelo kAmadeva rAjA jAgRta thayo (283) te samaye vRkSe vRkSe zAkhAomAM laTakAvelA hIMcakAo dekhAtA hatA. te jANe musApharonA prANarUpa pakSIone pakaDavA kAmadeve pAzA mAMDyA hoya tema bhAsatA hatA. (284). te samaye vasaMtanI zobhAthI vikasita thayela vanane jovA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 608 sudarzanazca rUpeNa, sudarzanadharAyitaH / gata: zrIDitumudyAne, nantanasyeva sore ra86 kapilazca dvijaH prAntikarmajJairvedavedibhiH / atidhIrAkSaroccArabadhirIkRtapuSkaraiH // 287 // tadanu prasthitA yAtuM, kapilA brAhmaNIvRtA / tatpurazcAbhayA devI, varayAnasamAzritA // 288 // manoramA'pi sazrIkA, sarvAlaGkArazAlinI / sAkaM putraizcaturbhizca, lakSmIpatibhujairiva // 289 // zrI mallinAtha caritra dRSTvA lIlAyitaM tasyA, devInAmapi durlabham / papra pitA rAjJo, caiA varakhanI ? ||260nA parivAra sahita dadhivAhana rAjA nagara bahAra nIkaLyo (285) eTale rUpamAM kAmadeva samAna sudarzana zeTha paNa naMdanavana samAna te udyAnamAM krIDA karavA gayA. (286) tathA yazakarmamAM kuzaLa, atidhIratAthI zabdoccAra karI, dizAone badhira banAvanAra vedavettA brAhmaNo sahita kapila vipra paNa vanamAM javA cAlyo. (287) eTale tenI pAchaLa ane brAhmaNIo sAthe kapilA paNa javAne taiyAra thaI. tenI AgaLa abhayArANI paNa sArA yAna(vAhana) para besIne cAlI (288) ane zobhAyukta, sarvAlaMkArothI vibhUSita manoramA paNa viSNunI bhUjAonI samAna potAnA cAraputro sAthe udyAnamAM javAne cAlI. (289) te samaye devIone paNa durlabha te manoramAnI lIlAne joI Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samama: sarvAM patnI sudarzanasyeyaM nAmadheyAd manoramA / etayornandanA ete, upAyA iva rUpiNaH // 299 // evaM nigadite devyA, sahAsaM sA'pyavocata / aho ! khipriyALAM tti, jIvAM vita auzalam / / 21 / / yata: - asyA napuMsakaM bhartA, paraM jAtAH sutAH katham ? / ityanyonyaviruddhArthA, vaNikpatnI pativratA // 293 // cetpadmaM saMbhaved vyomni granthau cedbadhyate'nalaH / tathA'pi zreSThino'muSmAd, na bhavanti sutAH khalu // 294 // 609 athADamayA tevI, mudde ! rAtamitraM tham ? / tataH sA pUrvavRttAntamavadacca tadagrataH // 295 // kapilAe rANIne pUchyuM ke, "A konI suMdara patnI che ?" (290) rANI bolI "e sudarzana zeThanI manoramA nAme patnI che. ane jANe sAkSAt upAya (sAma-dAma-daMDa-bheda) hoya tevA A cAra tenA putro che." (291) A pramANe devIe kahyuM eTale kapilA hasIne bolI ke, "aho ! viNaka lalanAonuM kevuM kauzalya ? (292) kAraNa ke teno pati napuMsaka che. chatAM ene putro kema thayA. ? AvI anyonya virUddhatA chatAM vaNikapatnI pativratA gaNAya ? (293) kadAca AkAzamAM kamaLa Uge, agni gAMThe baMdhAya to paNa e zeTha napuMsaka hovAthI tene putro na thAya." (294) eTale abhayArANI bolI ke, "he mugdha ! e vAta teM zI Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 zrI mallinAtha caritra sahAsyamabhayA prAha, kapile ! mugdhacetane ! / ajJAtakAmazAstrArthe !, vRthA paNDitamAnini ! // 296 / / asakau parakIyAsu, rAmAsu bhaginISviva / sadA napuMsakaM zreSThI, na punarnijayoSiti // 297 / / tad mugdhe ! vaJcitA'si tvaM, chalAttena subuddhinA / atho kapilayA''khyAyi, sakhyahaM tAvadIdRzI // 298 // kAmazAstreSu naipuNyaM, bhavatISu virAjate / svAminyA yAdRzI jJAtA, tAdRzyevA'smyahaM punaH // 299 / / jJAsyAmi tava dakSatvaM, kAmArtheSu vinizcitam / yadyamuM rAjavad devi !, nirvIDaM krIDayiSyati // 300 / / rIte jANI ? rANI pAse pUrvano vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. (295). te sAMbhaLI rANI hasIne bolI ke, he mugdha kapilA ! kAmazAstranA arthathI ajJAta phogaTa potAne paMDita mAnanArI e zeTha bhaginI samAna parastrIomAM to sadA napuMsaka samAna che. paNa potAnI strI pAse te napuMsaka nathI. (296-297) mATe he mugdha ! te buddhizALIe tane chaLa karI chetarI che. eTale kapilA bolI ke, "he sakhI ! huM to bhale jevI chuM tevI tame mane jANI lIdhI. paNa have he devI ! kAmazAstramAM ApanI dakSatA kevI che te joIza. ene rAjAnI jema lajjArahita banI tame jouM kevA ramADo cho ? (298-300) e sAMbhaLI rANI bolI ke, "he sakhI ! jo huM ene na ramADuM to mane tAre kauzala sahita chatAM tArA jevI sAdhAraNa Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamaH sargaH nizamyedaM babhANaiSA, sakhyamuM ramaye na hi / tadA tava satIrthyA'haM, vRthA vijJAtakauzalA // 301 // itthaM vijJAya sA devI, pratijJAM tAM garIyasIm / gatvodyAne yathAkAmaM, krIDitvA saudhamAgamat // 302 // astyasyAH paNDitA nAma, dhAtrI vizvAsabhAjanam / tadane vijane devI, kathayAmAsa sAdaram // 30 // sudarzanena sArdhaM me, yathA bhavati saGgamaH / tathA kuru vitatyoccaiH, kiJcitkaitavanATakam // 304 // uvAca dhAtrikA putri !, dharitrIdhavavallabhe ! / na sundaraM tvayA proktamihA'mutrA'priyaGkaram // 305 / / yasmAdeSa mahAsattvaH, paranArIsahodaraH / kAmayiSyati kasmAt tvAM, gRhastho'pi mahAvratI ? // 306 // 2 / 5 sama devI." (301) A pramANe rANI gariSThapratijJA karI udyAnamAM yatheccha krIDA 42. potAnA malama vI. (302) - have e abhayArANIne eka vizvAsapAtra paMDitA nAme dhAtrI hatI tenI AgaLa rANIe ekAMtamAM AdarapUrvaka kahyuM ke, (303) kaMIka kapaTa prapaMca racI sudarzananI sAthe mAro samAgama thAya tema 42 he." (304) / te. somaNI pAtrI bolI, "putrI ! De 2|4sme ! A bhavamAM ane parabhavamAM paNa apriyaMkara anucita tuM zuM bolo ? (305) kAraNa ke mahAsattvazAlI paranArI sahodara, pote gRhastha chatAM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 612 zrI mallinAtha caritra kathamatra samAneyaH, pArIndra iva kAnanAta / AnIto'pi tava svArthaM, na karteti vicintaya // 307 // athovAcA'bhayA devI, pratijJeyaM kRtA mayA / sAkaM kapilagehinyA, satyA kAryA yathA tathA // 308 / / nAnyasya purato mAtarAkhyAtumapi pAryate / atiduSkarakAryANAM, bhavatyeva vicakSaNA // 309 // niHzvasyA'tha kSaNaM sthitvA'vAdIddhAtrI mayA sute ! / upAyo labdha IdakSaH, kIdRkSa iti sA'gadat ? // 310 // sAdhu samAna sudarzana tane icchaze ja kema ? (306) vaLI jaMgalamAMthI siMhanI jema tene ahIM zI rIte lAvavo? ane lAvavAM chatAM paNa te tArI icchAne pUraze nahi e cokkasa samajI rAkhaje." (307). eTale abhayA bolI ke, meM kapilAnI sAthe ene ramADavAnI zarata karI che. mATe game te rIte te pAra pADavI ja joIe. (308) vaLI te mAta ! bIjA koInI pAse e vAta kahI zakAya tema nathI. vaLI ati duSkara kAryo karavAmAM tame ja eka vicakSaNa cho." (309) pachI kSaNavAra nisAso nAMkhI pachI te dhAtrI bolI ke, "he vatsa ! mane eka upAya sUjhayo che." rANI bolI ke, "te upAya zuM che?" (310) eTale te bolI ke- "e zeTha parvadivase pauSadha kare che ane rAtrInA samaye catra vigere zUnyasthAnamAM maunapaNe kAyotsarga Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da23 RE: : zreSThyeSa pauSadhaM pUrNaM, vidhatte parvavAsare / catvArAdiSu maunena, kAyotsargIva tiSThati // 311 // tatkRte tatra gatvA taM, kAyotsargaparAyaNam / mUkIbhAvena tiSThantaM, saMveSTya vasanAJcalaiH // 312 / / kandarpapratimAvyAjAd, vyAmohya dvArarakSakAn / dvitrirvA nayanavyAjAdAneSyAmi sudarzanam // 313 / / evaMkRte tvayA kAryA, svapratijJA yathoditA / DhakkA deyA DhAktikena, nAtra jeyaM paraM balam // 314 // evaM rAjJI dhAtrikayA, gaditA muditA'bhavat / prastAvapaNDitA zazvadvIkSamANA ciraM sthitA // 315 // karI rahe che. (311) to tArI khAtara tyAM jaI kAyotsargamAM parAyaNa ane maunadhArI tene vastramAM lapeTIne laI AvuM. (312) juo te mATe prathama betraNavAra manmathanI mUrti tevI rIte lAvavA laI javAno prayoga karavo paDaze. pachI kAmadevanI mUrtinA nhAnAthI dvArapAlone vyAmoha pamADI sudarzanane ahIM lAvI zakAze. (313) tyArapachI lIdhelI pratijJA tAre pUrNa karavI. emAM mAruM kAMI kAma nathI kemake emAM kAMI moTuM lazkara jItavAnuM nathI." (314) A pramANe dhAtrInA kathanathI rANI AnaMda pAmI ane paMDitAe ghaNA samaya sudhI tevo prastAva joyA karyo. (315). ekavAra aSTamInI rAtrIe kAryakuzaLa dhAtrIe mahAsattvazALI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614 zrI mallinAtha caritra anyedyuraSTamIrAtrau dhAtryA vijJAtakAryayA / tUTa: zreSThI mahAsattva:, pauSadhAgAramAzritaH // 316 // puSpAdikasaparyAyA, nayanA''nayanacchalAt / kandarpapratibimbasya, vyAjAdeSa pravezitaH || 317 // amuM vIkSyA'bhayAdevI, hRSTA prAptanidhAnavat / kSoyituM samAreme, TAkSavizia: zita: "rU8A nijasaMgasudhAsvAdakalanAM lalanApriya ! | dayAM vidhAya saMdhehi, svargasaukhyamahAdbhutam // 319 || iimati vratAni, rupe mUDhamAnasa !? / yA vratairapi duSprApA, sA prAptA'haM tvayA'dhunA // 320|| zeThane pauSadhAgAramAM rahelA joyA. (316) eTale puSpAdi pUjAnA sAdhana lAvavA ane laI javAnA bhAne kaMdarpamUrtinA bhAnAthI sudarzanazeThane te upADI lAvI (317) eTale tene joI prApta thayelA nidhAnanI jema abhayArANI AnaMda pAmI, tIkSNakaTAkSa bANothI te zeThane kSobha pamADavA lAgI. (318) ane bolI ke "he lalanApriya ! potAnA saMgarUpa amRtAsvAdathI saMjalita dayA lAvI adbhuta svargasukhano ahIM manuSyapaNAmAM ja anubhava lyo. (319) he mUDha manavALA ! AvuM vratakaSTa zA mATe bhogavo cho ? ane vrato karavA chatAM paNa duSprApya huM atyAre prayatna vinA ja tamane prApta thaI chuM (320) to anAthanI jema madana bANothI ghAyala thayelI chuM ja to Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama: sa: anAthAmiva mAM hanyamAnAM madanamArgaNaiH / kasmAdupekSase nAtha !, sadayo'sya'balAjane || 321|| tvAM smarantyA mamAbhUvan, dinAH kalpazatopamAH / nizA api guNAdhAra !, brAhmyA me divasA iva // 322 // nizAsvapneSu vArtAsu, diganteSu dRzoH puraH / tvAmekarUpiNamapi, vIkSe rUpasahasragam // 323 // nizamyetyatha sAkAraM, pratyAkhyAnaM samAhitaH / dharmadhyAnarataH zreSThI, vizeSeNa cakAra saH || 324 // abhayA'pi yathAbuddhi, bhASamANA navA giraH / munInAmapi hi kSobhakAriNI rUpasampadA || 325 // 615 he nAtha ! zA mATe upekSA karo chA? abaLAjana upara to tame dayALu cho. (321) vaLI he guNAdhAra ! tamArUM smaraNa karatAM mane divaso zatayuga jevA ane rAtrIo brAhmInA divaso jevI (lAMbI) thaI paDI hatI. (322) rAtre svapramAM, vAtomAM, dizAomAM avalokana karatA tame ekarUpI chatAM mane sahasrarUpavALA ho tema mArI najara AgaLa taryA karatA hatA." (323) A pramANe tenAM vacano sAMbhaLI dharmadhyAnamAM vizeSa anurAgI banI, manane zAMta rAkhI zreSThie sAgAra pratyAkhyAna karyuM. (324) abhayA paNa yathAmati navA navA prakAre sarAgavacana bolavA lAgI, rUpasaMpattimAM to te abhayA munione paNa kSobha pamADe tevI hatI (325) Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 616 zrI mallinAtha caritra gAyantI paJcamagrAmabandhurA navagItikAm / kSobhayAmAsa naivAmuM, rajanyA'pi samagrayA // 326 / / amuM svadArasantoSapavitramiva vIkSitum / ajaniSTa prabhAsphoTastimiraM saMharan karaiH // 327 // stAvatyo mayA vAcaH, sAmabhiH pratipAditAH / taiH sAdhyo yadbhavAnnaiva, sannipAta ivodakaiH // 328 / / idAno pATitaM dehaM, kRtvA'haM nakhakoTibhiH / pUtkariSyetarAM pApa !, nedaM bhALagalA vratam // 329 / / tathApyakSubhyati zreSThipuGgave nRpavallabhA / aho vajramayo hyeSa, na vilIno madantike // 330 // ane paMcama svara tathA grAmathI manohara navIna saMgItane gAtI hatI teNe AkhI rAtrImAM prayatna karyo chatAM tene kSobha pamADI na zakI. (36) eTalAmAM svadArAsaMtoSavratathI pavitra sudarzanane jovAnI icchA thaI hoya tema sUrya kiraNothI aMdhakArano saMhAra karato prabhAta samaya thayo. (327) eTale abhayA bolI ke, "udakathI sannipAtanI jema meM kahelA zAMta vacanothI tuM sAdhya na thayo. to (328) have he dukha nakhanA agrabhAgathI mArA dehane satayukta karIne huM uMce svare pokAra karIza. eTale tane tArA vrata bacAvavA nahi Ave." (329) Ama kahevA chatAM paNa sudarzana yubhita na thayo. eTale rAjarANI aho ! Ato vajamaya lAge che tethI ja te mArI pAse Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama: sarvAM: cintayitveti pUtkartuM, samArebhe mahAravaiH / satyaM raktA viraktAzca, mArayanti striyaH khalu // 331|| re rakSA: ! vatAveSa, mAM Ayatumudyata: / dArayati nakhaistIkSNaiH, zIghraM dhAvata dhAvata ||332|| zrutvedaM satvaraM tatra, samAgAtpRthivIpatiH / amuM vizvAsabhavanamapazyacca svacittavat // 333 // apRcchacca prayatnena, vRttAntastava caiSa ka: ? / so'pyasthAd maunabhAk kAmaM vizeSeNa samAhitaH || 334 || nA'dAsIdutaraM kiJcideSa kruddhaH kSitIzvaraH / zUlAproto vidhAtavya, eSa ityAdizannarAn // 335 // 617 pIgaLyo nahi. (330) ema ciMtavI uMce svare pUtkAra karI pokAra karavA lAgI. "aho ! kharekhara strIo rAgI ke virAgI baMne prakAre mAre che." (331) te bolI ke, he rakSako ! A mANasa baLAtkArathI mArI lAja levA taiyAra thayo che. ane juo to kharA mane tIkSNa nakhathI ghAyala karI nAMkhI che. mATe satvara doDo." (332) A pramANe sAMbhaLI rAjA pote tyAM satvara AvyA ane potAnI cittanI jema vizvAsanA sthAnabhUta te zeThane teNe joyo. (333) eTale prayatnapUrvaka teNe pUchyuM ke, "A tamArI zI dazA ?" chatAM te to vizeSarIte atyaMta samAdhistha banI mauna ja rahyo. (334) jyAre teNe kAMIpaNa javAba na Apyo. tyAre rAjA tenA Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 618 zrI mallinAtha caritra re ! pAradAriketyugraiH, saMdaMzairiva bhASitaiH / tasya zrotrapuTImantarbhedayAmAsurAzu te // 336 / / nyasto'sau rAsabhe pRSThe, kaNThanyastazarAvavAn / nimbapatraiH kRtoSNISaH, kajjalailiptavigrahaH // 337 / / gADhaM viDambayitvAsau, bhrAmayitvA mahApure / nItaH pitRvane zreSThI, smaran paJcanamaskRtim // 338 // itazca zreSThinaH patnI, mahAsatI manoramA / azRNod duHzravAM vArtA, tadIyAM vajrapAtavat / / 339 / / upara atyaMta krodhAyamAna thayo ane potAnA puruSone hukama karyo ke "Ane laI jAvo ane zULI para caDhAvo." (335) A pramANe rAjAno hukama thatAM satvara te rAjapuruSo "are paradAralaMpaTa !" ityAdi sarpadaMza jevA kaThina zabdothI tenA karNapuTane bhedavA lAgyA (336) ane temaNe tenA kaMThamAM zarAvalA (rAmapAtrA)nI mALA nAMkhI mAthe niMbapatrono (lIMbaDAnA pAnano) mugaTa paherAvyo ane zarIre kAjalano lepa karI (337) gadheDA upara besADyo pachI atyaMta viDaMbanA pamADI AkhA nagaramAM pheravI paMcanamaskAranuM smaraNa karatAM zeThane teo smazAnamAM laI gayA. (338) - have zeThanI patnI mahAsatI manoramAe vajapAtanI jema A duHkhapUrvaka sAMbhaLI zakAya tevI vAta sAMbhaLI (339) eTale citavavA lAgI ke, sarvajJazAsananA jJAtA, parastrIthI vimukha arthAt padArAsahodara zreSThI rAjAnI paTTarANIne kema Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama: : sarvajJazAsanAbhijJaH, paradAraparAGmukhaH / paTTadevIM mahIbhartuH, zreSThI prArthayate katham ? // 340 // kiJcitsaMbhAvyate devyAH, kUTaM kUTanidhirhi sA / asaMpUrNe nijArthe hi, kiM na kuryurmalImasAH ? // 341 // antaHzUnyA bahIramyA, nArI vArIva dehinAm / laulyAdrAsvAdyamAnoccairnirmimIta galagraham // 342 // lajjAkozavinirmuktA, strI zastrIva bhayaGkarA / kiM na dhatte mahAmohahastanyastA vivekinAm ? // 343 // vicintyeti kRtasnAnA, vasAnA zvetavAsasI / pUjayitvArhato bimbaM, nirvilambaM manoramA // 344 / / iccha? (340) mATe AmAM kAMI rANIno ja prapaMca lAge che. vaLI rANI tevA prapaMcothI bharapUra che. potAno artha siddha na thatAM prapaMcI amadAo zuM na kare ? (341) jalanI jema aMtaramAM zUnya ane bahArathI ramya evI ramaNIne atyAsakta thaI bhogavatAM te puruSonuM gaLuM ja pakaDe che. (342) lajjArUpa kozathI nirmukta strI zastrI (talavAra) nA jevI bhayaMkara che. mahAmohathI jo tevI strIne hAthamAM sthApana karavAmAM Ave to myAna vinAnI talavAranI jema vivekIlokone te zuM na kara? (343) A pramANe ciMtavI snAna karI, be zvetavastra dhAraNa karI satvara jinabiMbanI pUjA karI, (344) satI manoramA bolI ke, he zAsanadevI mAtA ! jo e mArA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620 zrI mallinAtha caritra yadyeSa paradAreSu, nirvikAraH sudarzanaH / taro sura sAMnidhyuM, mAta: ! zAsanavevane ! rU46II iti vyAkRtya nAsAgranyastanetrA sadArhatI / kAyotsargaM vidhatte sma, nizcalAGgI zilA yathA // 346 // tribhirvizeSakam itazcArhatpravacanadevI tasyAH prabhAvataH / agAd vadhyabhuvaM tatra, yatrA'tiSThat sudarzanaH // 347|| itaH sudarzanaH zreSThI, zUlAyAM vinivezitaH / zUlA siMhAsanaM jajJe, devatAyAH prabhAvataH // 348 // tatazca kRSTAH kozebhyo, nistriMzA nistrapaistadA / muktAzca zreSThinaH kaNThapIThe nagararakSakaiH // 349 / / svAmI parastrImAM nirvikArI hoya to atyAre tene sahAya karo." (345) pragaTAkSare kahIne zilAnI jema zarIrane nizcalarAkhI nAsikAnA agrabhAga para netrone sthApana karI te parama zrAvikAe kAyotsarga karyo. (346) e samaye tenA zIlanA prabhAvathI zAsanadevI jyAM sudarzana zreSThine laI javAmAM Avela te vadhabhUmimAM AvI. (347) ahIM sudarzana zeThane bhUlIpara caDAvyA hatA. tyAM devInA prabhAvathI te siMhAsana thaI gayuM. pachI nirlajja evA te aMgarakSakoe myAnamAMthI tIkSNa talavAro khecI zeThanA kaMTha para calAvI. (349) eTale devInA prabhAvathI te prahAro cAre bAju bhramaNa karatA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sataH: : 621 devatAyAH prabhAveNa, prahArAste samantataH / sragmAlyarUpiNo jAtA, bhramaddhRGgamanoramAH // 350 // tato rakSAnibaddho'sau, kaNThapIThe talAdhipaiH / hArarUpo'bhavatso'pi, calattaralanAyakaH // 351 / / upariSTAt tataH puryA, vicakre devatA zilAm / purIpidhAnavat kAlacakravadyamavaktravat // 352 // tAmAlokya bhayoddhAntaH, sapauro'jani bhUpatiH / sarvAsAmeva bhItInAM, maraNaM hi mahAbhayam // 353 // sAgasaM pRthivIpAlaM, sapauraM saparicchadam / eSA hanmi zilApAtAditi zRNvantu me vacaH // 354 // bhramaronI manohara puSpamALAo thaI gayA. (35) AthI sIpAIoe gaLe phAMso devA tenA gaLe doraDI bAMdhI. eTale te paNa jemAM mukhyamotI calAyamAna che evI muktAmALA banI gaI. (351) tyArapachI devIe atyaMta krodhathI AkhI nagarIne DhAMkanArI, kALacakra jevI yamanA mukha samAna vizAla ekazIlA nagarI upara vidurvI. (352) te joI nagaraloko sahita rAjA bhayabhrAMta thaI gayo. kemake sarvabhayo karatAM maraNa e mahAbhaya che. (353) pachI te devI bolI ke, mAruM vacana sAMbhalo "huM parivAra tathA nagaraloko sahita A rAjAne A zilApAtathI mArI nAMkhIza. (354). sarvathA nirdoSa zeThanA vadhathI huM kopAyamAna thaI gaI chuM. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622 smarantu devatAM paurA, yuSmadvyasanavAriNIm / kruddhA'haM sarvvathA doSarahitazreSThino vadhAt // 355 // zrI mallinAtha caritra re ! re ! ireza ! no velsi, svamAryA vinRsmRitam / yavasya vintitaM mUDha !, tatte patatu masta rUddA iti daivaM vacaH zrutvA, vajrapAtasahodaram / mRtyubhIto nRpaH prAha, svAminyAgaH sahasva me || 357|| avimRzya vidhAtA'smi, kSantavyo durnayo mama / vinamre savyalIke'pi, mahAtmAnaH kRpAparAH // 358|| ' dvipendre cedamuM mUDha ! svayaM dhAtAsi sanmatim / maulau dadhAsi cecchatraM, chatradhArakavatsvayam // 359|| mATe he nagarajano ! tamArA kanivAraNa iSTadevatAnuM smaraNa karo. (355) are mUrkha rAjan ! tuM tArI rANInuM duSyeSTita jANato nathI mATe he mUDha ! je teM sudarzana mATe ciMtavyuM che te (mRtyu) tAre zire paDe che." (356) A pramANe vajrapAta samAna devInAM vacano sAMbhaLI maraNathI bhaya pAmato rAjA bolyo ke, "he devI ! mAro aparAdha kSamA karo. (357) vicAryA vinA mArAthI thaI gayela mAro durnaya maMtavya che. mahAtmAo aparAdhI chatAM namrajano upara dayALu ja hoya che." (358) te sAMbhaLI devI bolI "he mUDha ! jo tuM pote e sajjanane hAthI para besADe, chatradhArInI jema pote enA mastaka upara chatra Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama: sa: tadA te jIvitaM rAjyaM kRtarakSaM bhaviSyati / anyathA te zilApAtAnnipAto bhavitA drutam // 360|| zrutvedaM bhItabhItau'sau sapauraH pAdacArataH / vadhyabhUmImanuprApto, gRhItaprAbhRtotkaraH || 361|| zreSThinniraparAdho'pi, khedito yadvimAnataH / tat kSamasva bhavAzeSajIvAnAM jIvitapradaH || 362 // , tatprabhAvAdihA''yAnti devatA api pattivat / asmAtRzA: yinmAtrA, nivviAramataaei ! ? ||rUddA , kumbhapRSThe samAropya, zreSThinaM zreSThitAyutam / babhAra sa svayaM mUrdhina, vimalAtapavAraNam // 364 // 623 dhAraNa kare, (359) to tArUM jIvita ane rAjya nirbhaya thAya anyathA A zIlApAtathI tAro avazya ghAta ja thaze." (360) A pramANe sAMbhaLI bhayabhIta thayelo rAjA nagarajana sahita hAthamAM bheTaluM laI page cAlato vadhyabhUmimAM Avyo (361) ane bolyo ke, "he zreSThinu ! tame niraparAdhI cho apamAnapUrvaka meM Apane kheda pamADyo che. te kSamA karo ane samastajIvone jIvitadAna Apo. (362) he nirvikArIjanomAM ziromaNi zeTha ! ApanA prabhAvathI padAtinI jema devatAo paNa hAjara thayA che. to amArA jevAnI to zI gaNatrI che ? (363) A pramANe kahI zreSThatAyukta zeThane hastIpITha upara besADI rAjAe pote tenA mastaka upara nirmaLachatra dhAraNa karyuM (364) Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 624 zrI mallinAtha caritra pauraiH pramuditaH sAkaM, gAyamAnAvadAnabhRt / bandibhiH stUyamAnastu, varNyamAnaH kavIzvaraiH // 365 / / udghoSyamANamaGgalyo, vRddhastrIbhiH pade pade / svagehe'gAd vaNignetA, bhavarAgavirAgavAn // 366 / / (yugmam) bhUmIpatirnivRtya svamAvAsamagamat tataH / manoramAmanujJApya devatA'pi tirodadhe // 367 // kSaNAd bandhaH kSaNAt pUjA, kSaNAd duHkhaM kSaNAt sukham / kSaNike'smin bhave sarvaM, dRzyate kSaNikaM kila // 368 // svAtiprAntA yathA meghA, dviradAntA yathA zriyaH / tathA rAjaprasAdAzca, vipadantA asaMzayama // 369 // eTale nagarajano pramudita thaI guNagAna gAI rahyA che, to baMdIjano stuti karI rahyA che. kavIzvaro jenuM varNana karI rahyA che (365) tathA vRddhanArIo pagale pagale jenA maMgalagIta gAI rahI che vaLI je saMsArathI virAgI che evA zreSThivarSa sudarzana potAne ghare Avyo. (366) ane rAjA tene tyAM mUkI potAnA AvAse Avyo. eTale manoramAnI anujJA laI zAsanadevI paNa adazya thaI, manoramAe kAyotsarga pAryo. (367) ekavAra sudarzana zeTha ciMtavavA lAgyA ke, "kSaNavAramAM baMdhana, kSaNavAramAM satkAra, kSaNavAramAM duHkha, kSaNavAramAM sukha-ema A kSaNika saMsAramAM badhu kSaNika dekhAya che. (36 8) svAtinakSatranI maryAdAvALo megha, gajAMta (hAthI, ghoDAnI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: sarvAM: yakAbhyAmeva karNAbhyAM zrutaM svaguNavarNanam / re ! pAravAri ! kRti, tAmyAmeva hi zubhruve rU70nA yaireva vinayotkarSAt, pAdA me vanditAzciram / taireva tAlita: zAta:, pANai: nipADa'yai: rUzA itthaM nidhyAyatastasya, samAgAtpAvanAkRtiH / sUriH ko'pi zrutAmbhodhisamullAsanacandramAH || 372 / / rAjJA sa pauralokaizca, vAryamANo'pi sanmatiH / saMvegAdAdade dIkSAmantike tasya bhAvataH || 373 // 625 saMpadAvALA) lakSmInI jema rAjaprasAda paNa prAMte avazya du:khadAyI che. (369) je karNothI potAnA guNanuM varNana sAMbhaLyuM hoya teja karNothI are pAradArika' evA kaThora zabdo paNa sAMbhaLavA paDe che. (370) jemaNe atizaya vinayathI cirakALa mArA caraNane vaMdana karyuM hatuM. temaNe ja kRpArahita thaI tIkSNatalavArothI mArI upara prahAra karyA che. kharekhara ! A jagatamAM sarva kSaNika che. nAMzavaMta che. (371) A pramANe te zubhabhAvanA bhAvato hato. evAmAM jANe tenI bhAvanAne sAkAra karavA mATe ja na hoya tema zrutasAgarane caMdramA samAna koI pAvanAkRtivALA-pavitrAkAravALA AcArya bhagavaMta tyAM padhAryA. (372) eTale rAjA tathA nagaravAsIoe rokavA prayatna karyo chatAM sadguddhinA svAmI evA sudarzana zreSThIe temanI pAse saMvegathI Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 626 zrI mallinAtha caritra abhayA'pi prabhAvaM taM, prabhAvantaM nirIkSya tam / udbadhyAtmAnamakarojjIvitatyAgamaJjasA // 374 // atha pATaliputrasya, zmazAne vyantarAmarI / amUtubandhanAdi, vyantaratva prajJAyate rU7|| yataH - udbandhanAd viSagrAsAd, rajjubandhAd hutAzanAt / salilasya pravezAcca, vyantaratvaM prakIrtitam // 376 // ced vizuddhaM bhavecceto, nidhane karmalAghavAt / mahAduHkhanidhAneSu, parathA narakAdiSu // 377 // yugmam naranAthabhayodbhrAntA, tathA dhAtryapi paNDitA / campApuryA viniHsRtya, pATalIputramAsthitA ||378 / / bhAvapUrvaka dIkSA aMgIkAra karI. (373) A bAju tevA utkRSTa prabhAvavALA ane prabhAvazALI te zeThane jANI abhayAe satvara gaLe phAMso khAI potAnA jIvitano tyAga karyo (374) ane te pATalIputra nagaranA smazAnamAM vyaMtarI thaI. kAraNa ke ullaMdhana (gaLe phAMsA) vigerethI vyaMtarapaNuM prApta thAya che. (375) kahyuM che ke, "gaLe phAMso khAvAthI, viSabhakSaNathI, rajjubaMdhathI, agnithI ke jaLapraveza vaDe mRtyu pAmavAthI jo maraNa samaye karmalaghutAthI jo kAMI cittanI vizuddhi hoya to aMta25NuM pAme che. nahi to mahAdu:khanA nidhAnabhUta narakAdi durgati pAme che." (376-377) A bAju pelI paMDitA dhAtrI paNa rAjAnA bhayathI bhrAMta thaI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 627 HI: saf: devadattAbhidhAnAyA, vezyAyA gRhamAgatA / rUpaM sudarzanasyoccaiH, sadA vyAkhyAtavatya'sau // 379 // tadguNazravaNAdeSA, jAtarAgA dine dine / kRSNapakSendulekheva, bhajate sma parikSayam // 380 // tataH so'pi mahAsattvo, gItArthaH zrutapAragaH / ekAkI pratimAM dhImAn, bheje gurunidezataH // 381 // viharanmedinIpIThe, tapaHzoSitavigrahaH / samastalabdhisaMpUrNaH, samAgAt pATalIpathe // 382 // siddhAntoktavidhAnena, bhikSAyai paryaTannasau / nirakSyata tayA dhAtryA, devadattAsametayA // 383 // caMpAnagarIthI bhAgI pATalIputramAM AvI rahI. (378) tyAM devadattAvezyAnA ghare rahetAM te haMmezA sudarzana zeThanA rUpanuM pragaTapaNe varNana karatI hatI. (379) tenA guNazravaNathI guNAnurAgI banelI te vezyA kRSNapakSanI caMdrarekhAnI jema divase divase kSINa thavA lAgI hatI. (380) mahAsattvazALI, gItArtha, zratanA pAragAmI, dhImAnuM sudarzanamuni gurunA AdezathI ekAkI vihAra karavA lAgyA. (381) tapathI zarIranuM zoSaNa karanArA, samasta labdhinAbhaMDAra te mahAtmA pRthvI upara vicaratA anukrame pATalIpura nagare AvyA. (382) tyAM siddhAMtoktavidhipUrvaka bhikSAne mATe bhamatA devadattAsahita pelI dhAtrIe temane joyA. (383) Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 zrI mallinAtha caritra Uce sA bhagavAneSa, sAdhuH sudarzanAbhidhaH / yadvArtAbhiH kSaNamiva, dinaM nirgamyate mayA // 384 / / yadyeSa tapasA kSINastathA'pya'ddhRtarUpabhAk / bhagno'pi kalazo haimo, na tulyaH kalazaiH paraiH // 385 / / tadAdezAt tataH kAcid, gatvA ceTI tadantike / garbhazrAddhyupamAnena, vavande caraNau muneH // 386 / / upoSitA mune'smAkaM, svAminI zvastane'hani / idAnIM pAraNAM kartA, tadAyAtu bhavAMstataH // 387 / / RjucetA mahAsattvastayA darzitavartmanA / bhrAmyan vezyAgRhaM prApadaparijJAtacaryayA // 388 // eTale dhAtrI bolI ke, A mahAnubhAva ja sudarzananAmanA sAdhu che. jenI vAtothI eka kSaNavAranI jema huM divasa nirgamana karU chuM. (384) jo ke e tapasvI kSINa thayelo che paNa abhutarUpavAna che. suvarNakaLaza bhagna thatAM te anya kaLazonI jema sAdhAraNa gaNAto nathI. (385) pachI gaNikAnA AdezathI koI dAsIe kapaTI zrAvikA banI municaraNamAM vaMdana karyuM. (386) ane kahyuM ke, "he bhagavan! mArI svAminIne gaIkAle upavAsa hato atyAre pAraNu karavAnuM che to Apa tyAM lAbha devA padhAro." (387) eTale tenA prapaMcathI ajJAta sarala svabhAvI, mahAsattvazALI te mahAtmA dAsIe batAvelA mArge vezyAnA ghare AvyA. (388) Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama: sa: yathA yathA munirgehamavizanmunicaryayA / tathA tathArgalAM ceTI, dadAti sma durAzayA // 389 // calairnetrAJcalaiH sAdhozcAritraM kajjaladhvajam / vidhyApayitumArebhe sA rambheva manoharA || 390 // yadyapi vratavAnasmi, tathApi mama vigrahaH / vigraho mUrtimAn jajJe, dhig me sundaramUrtitAm // 391 // dhyAtveti maunamAdhAya, kAyotsargaM dadau muniH / kAyotsargAd vilIyante, upasargaparamparAH // 392 // sakalaM vAsaraM sAdhuH, kheditaH kAmajalpanaiH / tathApi dhyAnato'cAlItkvacinnaivA'zmaputravat // 393 // 629 pachI municaryA pramANe te jema jema gharamAM praveza karatA gayA, tema tema duSTadAsI dvA2ne argalA detI gaI. (389) evAmAM raMbhAsamAna manohara, vezyA potAnA caMcaLa kaTAkSapAta (netrAMcala) thI mahAtmAnA cAritrarUpa agnine bUjhAvavAno prayatna karavA lAgI (390) eTale muni ciMtavavA lAgyA ke, "aho ! huM vratadhArI chuM to paNa mArUM zarIra vigraharUpa (kleza ApanAra) thayuM mATe mArAM suMdara rUpane dhikkAra thAo." (391) Ama ciMtavI maunadhArI banI muni kAyotsargamAM rahyA kAraNa ke kAyotsargathI upasarga vilaya pAme che. (392) pachI te duSTAe kAmaceSTAthI mahAtmAne Akho divasa kheda pamADyo. to paNa pASANamUrtinI jema te dhyAnathI lezamAtra paNa calAyamAna na thayA. (393) Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 630 zrI mallinAtha caritra devadattAnidezena, rAtrau sAdhusudarzanaH / parityaktaH pitRvane, krIDatkauzikabhISaNe // 394|| athAsau vyantarI tatra, krIDantI vIkSya taM munim / pUrvavairaM smRti prApAvadhijJAnaprayogataH // 395 / / vicakre zItalaM vAtaM, tuSArakaNavarSiNam / yenAsmAbhividIryeta, kiM punastAdRzAM tanUH ? // 396 / / tataH zakunikArUpaM, vikRtya vyantarAmarI / bhRtvA pakSau ca nIreNa, sthitvA tasyopari krudhA // 397 / / mocayantI jalAnyuccaiH, pakSagANi zanaiH zanaiH / vidadhe pakSapAtaM sA, tAlavRntA'nilAyitam ||398|| yugmam eTale rAtre devadattAnA AdezathI pelI dAsI te sudarzanamunine kriIDA karatA ghuvaDa pakSIo ane ziyALIyA vagerethI bhISaNa smazAnamAM mUkI AvI. (394) evAmAM krIDA karatI pelI vyaMtarI tyAM AvI. e mahAmunine jotAM avadhijJAnavaDe pUrvabhavanA vairanuM smaraNa thayuM. (395) eTale teNe himakaNavarSAvanAra zItaLa vAyu vikUrdo jenAthI pASANa paNa vidIrNa (chedAya) thaI jAya to manuSyanA zarIranuM to zuM kahevuM? (396) pachI te vyaMtarIe zakunikAnuM rUpa vidurvA potAnI pAMkha jaLathI bharI krodhathI temanI upara besI (397). pAMkhamAM bharelA jaLane dhIre dhIre chAMTavA lAgI ane pAMkhane halAvI paMkhA jevo pavana nAMkhavA lAgI. (398) muni to tapathI kSINa thayelA ane vastrarahita hovAthI te Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 631 sataH: 1: tapaHkSAmo vivasanaH, kathaM zItaM sahed muniH ? / tadgAtraM kampitavyAjAcchItaM dUre'karodiva // 399 / / re ! re ! nIva ! ziyaa, tava kaSTamupasthitam ? | yatsoDhaM narake tasya, varNikAmAtramIkSyatAm // 400 / / pAyitaM trapu saMtaptaM, kumbhIpAkeSu pAcitaH / tAritaH pUyasaMpUrNA, vaitariNI taraGgiNIm // 401 // saMchinnaH kuntacakrAdyaiH, paramAdhArmikaiH suraiH / taNuM nIva ! hRye, TUMdhata: vi itava ? I40rA tavopakRtikAriNyAH, karSayantyAstanUmimAm / etasyA nAlamIzo'si, kartuM pratyupakAritAm // 403 / / zItane sahana karI zake tema na hatA. (399) chatAM te kaMpatA zubhabhAvanA bhAvavA lAgyA ke, "are ! jIva ! A kaSTa zuM mAtra che ? A to narakamAM pUrve te je kaSTa sahana karyuM che tenI vAnagImAtra che. (100) | he jIva ! narakamAM paramAdhAmI devoe tane tapAveluM sIsuM pAyuM. kuMbhIpAkamAM pakAvyo, durgadhathI pUrNa vaitaraNI nadImAM utAryo (401) ane bhAlA vigere zastrothI tane chinna bhinna karyo - te kaSTane aMtaramAM vicAratAM A kaSTa zI gaNatrImAM che ? (402) A zarIrane kSINa karI te tArA upara mahAna upakAra kare che. e upakArano badalo ene ApavA tuM samartha nathI." (403) A pramANe bhAvanA bhAvatAM ane kaSTa sahana karatAM sudarzana Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632 evaM bhAvayatastasya, sahamAnasya tAM vyathAm / sUryodaye varajJAnamutpede vizvadIpakam ||404|| atha bhaktyA samAkRSTA, AgatAstridazAstadA / jaivalajJAnamatimAM, rei sumao: saha / / 40 / tato devakRte padmAsane munimataGgajaH / upAvikSadathA''nantumApatan puravAsinaH ||406 || zrI mallinAtha caritra tato dezanayA tasya, prabuddhA vyantarAmarI / anye'pi bahavo lokA, bhejire dharmamArhatam // 407|| atho vihRtya suciraM, kevalI pratibodhakRt / nirvANasaMpade bheje, sarvaklezapraNAzakam ||408 / mahAtmAne sUryodaya thatAM vizvadIpaka kevaLajJAna utpanna thayuM. (404) eTale bhaktithI AkarSita devatAo tyAM AvyA ane mahotsavapUrvaka kevaLajJAnano mahimA karavA lAgyA. (405) pachI te mahAtmA devakRta padmAsana upara birAjamAna thayA eTale nagaravAsI loko vaMdana karavA AvyA. (406) munie dezanA ApI temanI dezanAthI te vyaMtarI pratibodha pAmI eTale teNe ane bIjA anyajIvoe paNa Arhadharmano svIkAra karyo. (407) pachI cirakALa pRthvItala upara vicarI bhavyajIvone pratibodha karI sudarzana kevalI sarvaklezano nAza karanAra nirvANapadane pAmyA. (408) "he rAjan ! gRhasthApaNAmAM paNa jema e mahAnubhAve Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sama: sa: rAjan ! yathA'munA cakre, gRhasthatve'pi saddhiyA / vrataM svadArasaMtoSaM, tathA kAryaM narairapi // 409 // atha praNamya tIrthezaM zrIkumbho'bhidadhe nRpaH / dhanya: sudrarzana: zreSThI, ninavarzanavikRta: ll4? | tAvatsarvo jano dhImAMstAvatsarvo'pi paNDitaH / tAvacchuciH kRtajJazca, yAvad na strIkaTAkSitaH // 411 // vikArairmAnmathaiH kAmyairyaddhanairiva tADitam / na bhinnaM ratnavajjAtyaM, zIlaM tad nirvRteH padam // 412 // atha prAkAzayadvizvanAthaH pAthodanisvanaH / parigrahamiti mANuvrataM paJcamaM vratam / / 413 / / svadArAsaMtoSavrata pALyuM, tema itara puruSoe paNa avazya pALavuM." (409) iti caturthavrata upara sudarzana kathA. kuMbharAjAe bhagavaMtane namaskAra karI kahyuM ke, "he vibho ! jinazAsanamAM vikhyAta sudarzana zreSThI dhanya che. (10) jyAM sudhI puruSa strInA kaTAkSathI ghAyala thayelo nathI tyAM sudhI ja te dhImAna, paMDita, pavitra ane kutajJa che. (411) ghananI (megha) jema kAminIe karela manmathanA vikArothI jAtyaratnanI jema je bhedAya nahi tenuM zIla nivRttinA sthAnarUpa che. (12) pachI bhagavaMta megha samAna gaMbhIra vANIthI pAMcamA parigraha parimANa vratane prakAzavA lAgyA. (413) Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 634 poto yathA'tisaMpUrNo, majjatyeva mahodadhau / tathA parimitibhraSTaH, saMsAre dustare naraH || 414 // dhanadhAnyakSetravasturajatasya catuSpadAm / suvarNakupyadvipadAM pramANaM paJcamaM vratam ||415|| zrI mallinAtha caritra sacittAcittayoryena yAvatI viratiH kRtA / , tAvatI tena pAlyaiva, nollaGghyA mUlamArgavat // 416 // parigrahamitiM cakurye jJAtajinazAsanAH / te syurbhogapadaM zazvad, bhogadattasudattavat // 417 // samasti bhArate'mutra, puraM ratnAkarAbhidham / yada veSTitamivAmbhodhivalayaiH parikhAmiSAt // 418 || "atibhArathI bharapUra nAva jema mahAsAgaramAM DUbI jAya che. tema parigraha parimANathI bhraSTa thayela aparimita parigrahavALo puruSa dustara saMsAramAM DubI jAya che. (414) dhana, dhAnya, kSetra, vAstu, rajata, suvarNa, dvipada, catuSpada ane kuppa vigerenuM pramANa karavuM te pAMcamuM aNuvrata che. (415) sacitta, acitta padArthonI jeNe jeTalI virati karI hoya teNe teTalI pALavI ja joIe. mULamArganI jema tenuM ullaMghana karavuM nahIM. (416) jinazAsananA tattvane jANanAra je jIvo parigrahanuM parimANa kare che teo bhogadatta tathA sudattanI jema niraMtara bhoganA pAtra thAya che te kathA A pramANe che :- (417) parigraha parimANa upara bhogadatta-sudattanI kathA. A bharatakSetramAM parikhAnA (khAI) bAnAthI jANe samudrothI Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 635 satapa: saff: satprabhastatra bhUpAlaH, sapratApaH parantapaH / tadguNairgrathitA kItipaTI chAdayate dizaH // 419 / / tasminnevAsti vAstavyo, bhogadattAbhidhaH sudhIH / ibhyaputraH paraM daivAd, dAridryasya niketanam // 420 // lakSmIH khalu sakhI kIrterlakSmIH kalyANapAradaH / lakSmIvipallatAdAtraM, lakSmI rakSaNamaGgalam // 421 // jAtiH kulaM viveko'pi, sarve rUpAdayo guNAH / ekayaiva zriyA hInAstRNAyante zarIriNAm // 422 // dhanurdaNDaH suvaMzo'pi saguNaH parvavAnapi / satataM lakSalAbhAya, yatate koTimAnapi // 423 / / vekhita evuM ratnAkara nAme nagara che. (418) te nagaramAM jenA guNathI grathita thayela kIrtirUpavastra dizAone AcchAdita karatuM hatuM. (419) pratApayukta, zatruone vaza karanAra satvabha nAmano rAjA rAjaya karato hato. teja nagaramAM bhogadatta nAmano eka vicakSaNa zreSThiputra raheto hato. paraMtu bhAgyayoge te daridrI hato. (420) ekadA te ciMtavavA lAgyo ke, "lakSmI eTale kIrtinI sakhI, lakSmI eTale suvarNane pAsarUpa, lakSmI eTale vipattirUpI velaDIne chedanAra dAtaraDuM, lakSmI eTale rakSaNa karavAmAM maMgalarUpa che. (421) mAnavAmAM jAti, kuLa, viveka ane rUpAdika sarva guNo jo te lamIthI hIna hoya to tRNa samAna gaNAya che. (422) juo suvaMza (sArA vAMsanuM baneluM) saguNa (=paNachavALuM), Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 636 lakSmyA muktasya pAthodherapeyaM jalamapyabhUt / zAkrIphalAni svAdUni bhavanti zrImato gRhe // 424|| gopamukhyo'pi kRSNo'pi, halino bandhurapyaho ! | lakSmyA kakSIkRtaH zazvad, bhaNyate puruSottamaH // 425 // evaM vicintya nagarAd, niryayau devatAsakhaH / araNye yoginaM kaJcid, vIkSAmAsa ca vismitaH // 426 // vitanvatA tadAdezaM tanvatA ziSyatAM bhRzam / agni tena yonIndro, vinayavjhi na sidhdhati ? ||4raNA saparva (=gAMThovALu) ane koTimAn (=aNIvALuM) chatAM dhanurdaMDa satata lakSya lAbhane mATe prayatnazIla rahe che. (423) teja pramANe sArA vaMzamAM janmelo, guNavAna, buddhimAna tathA kroDadravyavALo hovA chatAM mAnave lakSadravya meLavavA mATe prayatnavaMta rahevuM paDe che. juo ! samudra lakSmIrahita thavAthI tenA jaLanuM koI pAna karatuM nathI. zakravRkSanA svAdiSTaphalo zrImaMtonA ghare hoya che. (424) pote gopamAM mukhya hovA chatAM ane halI (baLadeva) no bAMdhava chatAM lakSmIe sadA samIpamAM rAkhela hovAthI kRSNapuruSottama kahevAya che." (425) A pramANe ciMtavI daivane potAno sahacArI banAvI te nagarathI bahAra cAlI nIkaLyo. jaMgalamAM vismayapUrvaka teNe eka yogIne joyo. (426) pachI tenI AjJA pramANe vartavAthI ane bahu ja namratAthI teno ziSya banI teNe te yogIne atyaMta raMjita karyo. "aho ! vinayathI zuM siddha thatuM nathI. ?" (427) Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 rU7 HH: : hRho ! nara ! artha zazvaevase mAM vRtI ? | tad brUhi cintitaM citte pUraye te samIhitam // 428 // yogIndra ! draviNArthyasmi, tadupAyaM nivedaya / vittajAtavihIno'pi, naro gauriva gaNyate // 429 // vatsA'tra kUpikA kAntA, koTIvedharasAkulA / asyAM pravizya vegena, tamAkRSa nimeSataH // 430 // yathA te jAyate svarNasiddhizcintitapUradA / acintyo hi rasAdInAM, mahimA kalpavRkSavat // 431 // te yogIe tene pUchyuM ke, "aho ! he bhadra ! tuM AdarapUrvaka haMmezA mArI sevA zA mATe kare che? tArA manamAM je icchA hoya te kahI de. jethI huM tAro manoratha pUrNa karuM." (428) eTale te bolyo ke, "he yogIndra ! huM dravyano arthI chuM. to te meLavavAno upAya batAvo. kema ke dhanavinAno puruSa duniyAmAM pazu samAna gaNAya che. vasu vinAno nara pazu. ema kahevata che." (429). eTale yogI bolyo ke, he vatsa ! sAMbhaLa ahIM koTivedharasathI bharapUra eka kUpikA che. temAM satvara praveza karI eka palakArAmAM teno rasa bharI le. (430) jethI tArA vAMchitone pUrNa karanAra suvarNasiddhi tane prApta thAya. kAraNa ke kalpavRkSanI jema rasAdikano mahimA paNa acijya kahevAya che." (431) bhogadatte te vAta svIkArI eTale yogI tene rasakUpikA pAse laI gayo. pachI tuMbaDI sAthe tene eka nAnI mAMcI upara besADI Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 638 zrI mallinAtha caritra tatazca laghukhaTvAyAM, nivezyA'muM satumbakam / muLa: prakRma: kSita:, mUpiyAM nAviva I4rUrA upatyakAsthitenA'tha, kaNThapIThAgatAsunA / kUpikArdhaM gato yAvat, tAvad dRSTaH sa kenacit // 433 / / haMho ! nara ! saM smAchuM vaM samudyataH ? | tadavazyaM mRtiste'tra, na kSemo yamasaMnidhau // 434 / / ityAkarNya vacastasya, bherIbhAGkarabhAsuram / Uce kastvaM kuto'pyatra, saMsthitastanivedaya ? // 435 / / bhrAtarasmi dhanagrAmavAsI vyavahRtipriyaH / sudattanAmato dattadravyaH kauTumbakavraje // 436 / / teNe lAMbA doraDAthI khANanI jema kUpikAmAM utAryo. (432) jeTalAmAM kUpikAmAM artho utaryo teTalAmAM to tenA kaMThe prANa AvI gayA. ane adhavacce polANabhAgamAM beThelA koI puruSanI najaramAM te Avyo. (433) eTale aMdara rahelo puruSa bolyo ke, "are ! bhalA mAnava! zA mATe rasa levA tuM taiyAra thayo che ? ahIM tane avazya maraNa prApta thaze. yamanI pAse kuzaLatA kyAMthI ?" (434) A pramANe bherInA bhAMkAra samAna tenA vacana sAMbhaLIne bolyo ke, tuM koNa che ? ane ahIM zA mATe beTho che te kahe. (435) eTale te bolyo ke,"he bhAI ! vepArane priya mAnanAra dhanagAmano rahevAsI sudattanAmano huM vepArI chuM. (436) te gAma coronI dhADathI bhagna ane bhasmIbhUta thaI gayuM. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 32 sama: : sa grAmazcauradhATIbhirbhagnaH prajvAlito bhRzam / tato'haM kAnane'muSmin, bhrAmyan yogIndramaikSiSi // 437 / / sevitazca mayA pANipAdasaMvAhanAdibhiH / raJjitazca dhanopAyamityabhASiSTa duSTadhIH // 438 / / amuSyA rasamAkRSya, kRtvA hemazatAnyaho ! / rasena dehyanenaiva, dAridryasya jalAJjalim // 439 // tato'haM tvAmivAtraiva, kSiptastena durAtmanA / mayA'lAbu bhRtaM bhadra !, rasenA''nandadAyinA // 440 / / kUpikAkaNThamAnItastenAkRSTo guNodvRteH / / yAcitaM tumbakaM bhadra !, mugdhabuddhyA mayArpitam // 441 // eTale kuTuMbIone dhana ApI pravAse nIkaLatAM ane jaMgalamAM bhamatAM A yogIndra mArA jovAmAM Avyo. (437) hAthapaga vagerenI caMpI karavA dvArA meM tenI sevA karI. eTale te duSTa raMjita thaI dhanano upAya batAvyo ke, (438) he bhadra ! A kUpikAmAMthI rasa kADhI tenAthI puSkaLa suvarNa banAvI tuM tArA dAridrane jalAMjali ApI de." (439) enI vAta svIkArI eTale e durjane tArI jema mane A kupikAmAM utAryo. ane te bhadra ! AnaMdadAyaka te rasathI meM tuMbaDuM bharyuM. (440) eTale doraDA dvArA kheMcI mane te kuvAne kAMThe lAvyo ane mArI pAse te tuMbaDu mAMgyuM. eTale he bhadra ! meM bhoLAbhAvathI tene te arpaNa karyuM. (441) pachI te durAtmAe doraDuM kApIne mane kUpikAmAM nAMkhI dIdho. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640 chittvA chittvA guNaM tena, pAtito duSTabuddhinA / patatA'tra mayA labdhA'dhityakA sukhavRttikA // 442 || zrI mallinAtha caritra asyAM nivasato bhadra!, dinASTakamajAyata / itazcAgAd bhavAnatra, madgotraja ivA'paraH // 443|| dyUtaM vezyAnurAgazca dhAtuvAdazca vibhramaH / yogisevA sadA ruSTe daive'mI syuH zarIriNAm // 444 // bahavo draviNopAyAH, pAzupAlyAdikAH kSitau / yonisevA thaM va, mati: mAMnusAnti ? // 44 // ekarAzigatatvena, yoginazca yamasya ca / bibhemi svapnamadhye'pi kiM punA rUpadarzanAt // 446 // paNa paDatAM paDatA adhavacamAM sukhe besI zakAya tevuM A poluM sthAna mane maLI gayuM. (442) he bhadra ! ahIM rahetA mane ATha divasa pasAra thayA che. evAmAM jANe mArA gotrI (kuTuMbI)nI jema bIjo tuM ahIM Avyo. (443) he bhAI ! dyuta, vezyAnurAga, dhAtuvAda, vibhrama (-bhramaNa) ane yogIsevA-e jyAre daiva rUSTamAna thAya tyAre ja manuSyone prApta thAya che. (444) jagatamAM dravya pedA karavAnA pazupAlanAdi ghaNA upAyo che. chatAM he bhadra ! te A yogInI sevA zA mATe svIkArI ! kharekhara ! karmAnusAriNI mati che. (445) yamanI eka rAzimAM AvelA hovAthI svapramAM paNa e yogIthI huM bhaya pAmuM chuM. to sAkSAt jotAM bhaya pAmuM temAM kahevuM ja zu ? (446) Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 641 sataH: saH zrutveti bhogadatto'tha, sthito bhItastadantike / mUkIbhUta ivoDDInaprANaH prANabhayaM mahat // 447 // itazca yoginA'pyUce, vatsA'lAbu rasena me / saMpUrNIkuru vegena, vighnanighnaH zubhakSaNaH // 448 // nA'vadad bhogadatto'tha, bhASito'pi muhurmuhuH / zukavatpaJjarAntastho, mArjArasya nirIkSaNAt // 449 // kSaNaM chittvA vicetasko, yogyabhUd yogyakarmaNi / etau tu nirgamopAyaM, dhyAyantau garbhagAviva // 450 // Urdhvasthabhogadattena, pralambIkRtabAhunA / dvitIyAdhityakA dRSTA, pratyAzAbIjabhUmikA // 451 / / A pramANe sAMbhaLI bhogadatta bhaya pAmI jANe prANa cAlyA gayA hoya tema muMgo thaI tenI pAse besI gayo. (447) eTale yogIe kahyuM ke, he vatsa ! tArUM tuMbaDuM rasathI satvara bharI le, atyAre vipnano vidhvaMsa karanAra zubha avasara che." (448) A pramANe vAraMvAra kahetA chatAM mArjarane jotAM pAMjarAmAM rahela zuka (popaTa) mauna thaI jAya tema bhogadatta kAMIpaNa bolyo nahi. eTale potAne yogya kAryamAM khinna thayelo yogI doraDu kApI tyAMthI cAlyo gayo. have garbhamAM rahelAnI jema te baMne tyAMthI nIkaLavAno upAya zodhavA lAgyA. (449-420) bhogadate UbhA thaI hAtha lAMbo karyo eTale prayAzAnI bhUmikA samAna bIjI atyikA (bArI) tenA jovAmAM AvI. (451) Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642 zrI mallinAtha caritra tato dvAvapi tau tatra, varatrAlambitAviva / dvitIyotpatyakAprAptau, niryAtau ca bahistataH // 452 / / itazca calitau tasmAt, pretezasadanAdiva / prAptaH zoNekSaNo yogI, madirAmadamattavat // 453 / / tatazca daNDamAdAya, DuDhauke yogavit tayoH / tAvapi prasRtaprANau, calataH sma mahAbhujau // 454 / / bhallAbhalli muSTAmuSTi, daNDAdaNDi bhujAbhuji / abhUtteSAM mahAyuddhaM, prekSaNIyamivAntakam // 455 / / baddhastAbhyAM dRDhaM yogI, kandalIjAlarajjubhiH / yatkriyetA'sya tad nyUnaM, zaThe hi zaThatA matA // 456 / / eTale jANe eka prakAranuM AlaMbana maLyuM hoya tema te baMne temAM dAkhala thayA ane te mArge kupikAmAMthI bahAra nIkaLI gayA. (4para) yamasadana sarakhA te sthAnamAMthI nIkaLI AgaLa cAlatAM madirApAnathI madamatta thayelAnI jema rakta AMkhovALo pelo yogI temane maLyo. (4pa3) eTale yogI daMDa laI temanI sAme dhasyo. mahAbAhuvALA te baMne paNa maraNIyA thaI te yogInI sAme dhasyA. (454) pachI temanI vacce yamanA nATaka sarakhA bhallAbhalli, muSTAmuSTi, daMDAdaMDI, bhujAbhujInuM mahAyuddha thayuM. (455) pariNAme temaNe latAjALanI dorIthI te yogIne majabUta bAMdhI lIdho. e duSTane je karavAmAM Ave te ochuM hatuM. kema ke zaThanI sAme zaThatA vAparavI evo nItikArano niyama che. (456) Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama: sa: ra! ra! vatsA! thAra, tho mAM gatasaMgrahAm ? / yuvayordraviNaM dAsye, vAJchAvicchedakovidam // 457|| asyA rasaM samAkRSya, koTIvedhaM prayaccha nau tadA te jIvitaM bhAvi, nAnyathA smaryatAM prabhuH || 458 || Amityukte'tha tenoccaiH, kSipto'sau kUpikAle / tenaiva ca prayooLa, soDamUt saMmRtatutva: 83II na pUrvamarpayiSyAmi, bhavatastumbakaM kare / pazcAnmadIyamAcAraM bhavantau kuruto yataH // 460 // , yathA te yogavit ! prANA, vallabhA AvayostathA / ayaM nyAya: yaM kSette, vismRto bhavatA bhRzam ? ||46zA 643 pachI yogI bolyo ke,"he vatsa ! mane phAMsI daI zA maTe mArI nAMkho cho ? huM tamArI icchAne pUrNa karanAra dravya tamane ApuM." (457) eTale te bolyA ke, e kUpikAmAMthI koTivedha rasa kADhI amane Apa. toja tArUM jIvita TakI zakaze, nahiMtara iSTadevanuM smaraNa karI le. (458) te sAMbhaLI yogIe tema karavAnI kabUlAta karI. eTale temaNe tene kUpikAmAM utAryo ane pUrvanI jema tene tuMbaDuM bharavuM paDyuM. (459) pachI upara AvatA te bolyo ke, "bahAra kADhyA vinA huM tuMbaDuM tamArA hAthamAM ApavAno nathI. kAraNa ke kadAca tame paNa mArI jema karo." (460) eTale te bolyo ke, "he yogin ! jema tane tArA prANa Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644 zrI mallinAtha caritra tatastAbhyAM sa yogIndra, AkRSTastumbapAtrayuk / etena rasakarmANi, kathitAni tayoH puraH // 462 / / athobhau valitau tasmAt, tUrNaM pUrNamanorathau / bibhratau suciraM citte, yoginaH kUTanATakam // 463 / / mArge bhillaiH sahAlocya, gRhItA yadyamuM katham ? / tadA prasAritadRzohUtaM vAtena kajjalam // 464 / / dhyAtveti dhariNIpIThe, nikSipyAlAbu saMbhRtam / celatuH satvaraM bhItI, vIkSamANau digantarAn // 465 // pyArA che tema amane paNa amArA prANa pyArA hatA. chatAM te vakhate amane kUpikAmAM nAMkhatAM te e nyAya bilakula kema visArI dIdhA?" (461). yogI mauna rahyo eTale sajjanapaNAthI temaNe tuMbaDA sahita te yogIne bahAra kADhyo. pachI yogIe temane suvarNasiddhino upAya batAvyo. (462) eTale yogInA prapaMcI nATakane aMtaramAM vicAratA, pUrNamanorathavALA te baMne tyAMthI potAnA sthAna tarapha vaLyA. (463) rastAmAM cAlatAM temane vicAra Avyo ke, "kadAca mArgamAM bhIla loko bhegA thaI rasa laI leze, to khullA netramAM vAyue dhULa nAMkhyA jevuM thaze." (464) ema ciMtavI rasathI bharelA eka tuMbaDAne pRthvImAM dATI bhayabhIta thaI dizAo jotAM te baMne satvara AgaLa AgaLa cAlavA lAgyA. (465) Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sama: saH itazca nAhalairbaddhvA, gRhItvA'lAbu cAparam / kathaJcid vimumucAte, smRtAbhIpsitadaivatau // 466 // yadyayaM rasaH saMprAptastathApi vidhivalgitAt / pranaSTaH kimabhAgyAnAM, karasthamapi yAti na ? // 467 / / upAyA bahavo'smAbhirvihitA duSkarA api / paraM bhAgyetaraM yAti, dUrataH purataH sthitam // 468 // dhyAtveti paryaTantau ca, dhAvitvA nAhalaiH punaH / dhRtvA dhRtvA padradevyA, nikSiptau garbhavezmani // 469 / / evAmAM bhIla loko maLyA. temaNe temane bAMdhI bIjuM tuMbaDuM laI lIdhuM ane iSTadevatAnuM smaraNa karavAthI temane mahAmuzIbate mukta karyA. (466) eTale te baMne ciMtavavA lAgyA ke, "aho ! A rasa ApaNane prApta thayo paNa daivayoge te gumAvyo. bhAgyahIna mANasonA hAthamAM rahelI vastu paNa zuM cAlI jatI nathI ? (467) jo ke ApaNe ghaNA duSkara upAyo karyA chatAM paNa durbhAgyanA kAraNe - nibhaMgI ApaNane prApta thayelI vastu ApaNAthI dUra thaI gaI. (468) A pramANe ciMtavatA teo teTalAmAM bhramaNa karatA hatA. eTalAmAM pharI bhIloe AvI temane pakaDI padradevInA gabhArAmAM pUrI dIdhA (469). eTale temaNe paheregIrone kahyuM ke, "amAro auSadhasaMcaya ane sarvasva rasa laI lIdho chatAM paNa zA mATe pharIne pakaDyAM Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 zrI mallinAtha caritra UcaturyAmikAnAvAM kathaMkAraM dhRtau nanu ? / gRhItarasasarvasvau, gRhItauSadhasaMcayau // 470 / / Ucire yAmikA bhadrau !, yoginA nAhalezituH / dattvA hemnaH sahasraM ca, dhAritau mAraNecchayA // 471 / / kapATacchannagarbhIkovAsinau gatamAnasau / zrAvaM zrAvaM giro jAtau, kiMkartavyaparAyaNau // 472 / / bhogadattena pANibhyAmAdAyAzmAnamudbhaTam / abhi bhaTTArikAM bhaktuM, DuDhauke nirbhayatvataH // 473 / / re cauragrAmavAstavye !, padrarakSAbhidhAyini ! / neyaM mavasi niprAze !, tata: provAva tevatA II474ll cha? (470) eTale e bolyo ke, "he bhadra ! eka yogIe bhIlonA svAmIne eka hajAra sonAmahora ApI tamane marAvavAnI dhAraNAthI pakaDAvyA che. (471). A pramANe sAMbhaLI bAraNA baMdha karelA garbhagRhamAM rahetA ane zUnyamanaska banI gayelA te baMne." have zuM karavuM ? evA vicAramAM paDyA. (472) A bAju bhogadatta to hAthamAM eka moTo paththara laI, nirbhayatAthI te devInI mUrti bhAMgavAne dhasyo (473) ane bolyo ke, coranA gAmamAM vasanArI padrarakSA karanArI he devI ! tuM zuM nigraha karavA lAyaka nathI ? eTale devI bolI ke, (474) he buddhizALI ! niraparAdhI mane bhAMgavA tuM zA mATe taiyAra Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 647 sataH: : nirAgasaM kathaM bhaktumudyato'si mahAmate ? / sopyUce'tra samAcAro, yadvadho hi nirAgasAm // 475 / / AvAbhyAM hanta ! pAnthAbhyAM, kimAgo vihitaM kvacit ? / yena kSiptau tavAgAradvAri vinyastayAmike ! // 476 / / yad yUyaM bhaNitA'zeSaM, tatkurve pitRmAtRvat / sarvena vihitA artho, saMpadane kSagi II47thI padradevi ! paraM tumbaM, bhUmImadhyanivezitam / AnIyArpaya nau muJca, pallidezasya dUrataH // 478 // tattayA vihite devyA, calitau magadhAnabhi / prapituH zasthatAa, puraM pravaradiram II476II thayo che ? te bolyo ke, "niraparAdhI jIvono vadha karavo evo ahIM rivAja che ? (475) nahi to ame musApharoe zuM kaMI aparAdha karyo che ke jenA dvArA pAse paheregIro rAkhavAmAM AvyA che evA tArA maMdiramAM amane pUrI dIdhA che." sattvathI sarva artho kSaNamAM prApta thAya che. (476) eTale devI bolI ke, tame je kaho te mAtApitAnI jema karavA huM taiyAra chuM" sattvathI sarva artho kSaNavAramAM prApta thAya che. (477) pachI temaNe kahyuM ke, "he padradevI ! pAdaradevatA ! jamInamAM dATeluM bIjuM tuMbaDuM amane lAvI Apa ane amane A bhIla lokonA pradezathI dUra mUkI de." (478). devIe turata temanA kahyA pramANe karyuM eTale te magadhadeza tarapha cAlyA anukrame zreSTha maMdirothI zobhita kuzasthala nagaramAM Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648 zrI mallinAtha caritra tatra sUtrabhRtaH kuTyAM, sthitvA muktvA ca tumbakam / rakSAkRte nivezyA'muM, bhogadatto bahiryayau // 480 // sudatte'pyatha nidrANe, galitAlAbukacchaTA / tayA sUtrabhRto vaMzI, saMtaptA hemamayyabhUt / / 481 // taM vIkSya sUtrabhRttuSTo, gRhItvA tumbakaM kare / vimucyA'nalato'dhAkSItkuTI pUtkArapUrvakam // 482 // nidrAyamANaM dhRtvA'tha, sudattaM karakairave / bahizcikSepa vegena, tanvan mAyAdayodayam // 483 / / AkhunA'lAbukaguNazcicchede jIrNagehagaH / rasazca patito bhUmau, niSphalatvamajAyata // 484 // yata :AvyA. (479) tyAM eka sutAranI jhUMpaDImAM teo utaryA. pachI tuMbaDAnI rakSA karavA sudattane besADI bhogadatta bahAra gayo. (480) evAmAM sudattane UMgha AvI gaI ane tuMbaDAmAMthI rasanA chAMTA nIce paDyA. suthArano tapelo vAsaMlo suvarNamaya banI gayo. (481). te joI saMtuSTa thayelA suthAre tuMbaDAne laI lIdhuM ane pUtkArapUrvaka potAnI jhUMpaDIne agni mUkI saLagAvI dIdhI. (482) te vakhate uMghI gayelA sudattane karakamaLamAM laI mAyApUrvaka karUNA karatAM suthAre bahAra kADhyo. (483) A bAju suthAre jIrNagharamAM rAkhelA tuMbaDAnI dorI uMdare kApI nAMkhI eTale rasa badho jamIna upara DhaLI paDyo ane niSphala thaI gayo. (484) Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 649 HH: 1: ye'rthAH vizvastaghAtena, ye'rthA mitravadhAdapi / na te'rthAH suciraM santi, vayAlIDhA gRhA iva // 485 // itazceto bhogadatto, dagdhAM sUtrabhRtaH kuTIm / dRSTvA papraccha suhRdaM, tumbakaM tava saMnidhau ? // 486 // mitraukaH saMsthitaM tumbaM, bhasmarAzirajAyata / adyApi bhAgyalezo'pi, nAvayoH kriyatAM katham ? // 487 / / atho tau nirgatau tasmAt, prApya vaibhAraparvatam / smRteSTadevatau yAvad, jhampAM dAtuM samudyatau // 488 // tAvanmahIbhRtaH zRGge, kAyotsargasthito muniH / ubhAbhyAM samatAM tanvan, dadRze'sau dRzoH puraH // 489 // kAraNa ke, "je dhana vizvAsaghAta ane mitravadhathI meLaveluM hoya te agnithI AlIDhagRhanI (-baLatA) jema bahukALa TakI zakatuM nathI. (485) have bhogadatta nagaramAM pharI tyAM Avyo eTale suthAranI jhUMpaDI baLelI joI teNe mitrane pUchyuM ke, "tuMbaDuM tArI pAse che ke nahIM ?" (486) eTale te bolyo ke, "he mitra ! jhuMpaDAmAM rAkheluM te tuMbaDuM bhasmIbhUta thaI gayuM. haju paNa ApaNA bhAgyano lezamAtra udaya thayelo jaNAto nathI." (487) pachI tyAMthI nIkaLI te baMne vaibhAragiri upara gayA. ISTadevanuM smaraNa karI pRpApAta khAvA taiyAra thayA. (488). eTalAmAM parvatanA zikhara upara kAyotsargamAM rahelA dRSTivaDe samatAne vistAratA eka muni temanA jovAmAM AvyA. (489) Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 zrI mallinAtha caritra tato mRtyumati kAJcicchithilIkRtya tAvubhau / Agatya praNipatyarSi, vavandAte zubhAzayau // 490 / / munirvyAnaM vimucyAtha, dattvA dharmAziSaM tayoH / abhASiSTeti lobhAndhau, vihatau sthazciraM kSitau // 491 / / yoginastumbake prApya, padradevyAH prabhAvataH / labdhAyuSkau punAtamaraNAvatra parvate // 492 / / lobhakSobhamahAmbhodhebhraMmakallolamAlinaH / idaM phenAyitaM bhadrau !, jAnItAM dhIvimarzanAt // 493 / / janAH pItamahAmohakanakAH kanakAzayA / labhante prAkRtAH prAyaH, svarNaM prAkRtabhASayA // 494 // eTale ApaghAtanA vicArane kAMIka zithila karI zubhAzayavALA te baMne temanI pAse gayA ane te munine vaMdana karyuM. munie dhyAnathI mukta thaI temane dharmAziSa ApI tene kahyuM ke, aho ! lobhanA mAryA tame bahu vakhata pRthvI para parAbhava pAmyA cho. (490-491) - pelA yogI pAsethI suvarNarasanA be tuMbaDA meLavI padradevanA prabhAvathI tame bacyA paraMtu chevaTe te rasa nAza pAmyo. ane A parvata upara AvI tamo maravA taiyAra thAya cho. (492) he bhadra ! buddhipUrvaka vicAraNA karatAM jaNAya che ke e to bhramarUpa kallolanI zreNivAlA lobhanA kSobharUpa mahAsAgaranA mAtra phINa ja che. (493). eno vizeSa prabhAva to hajuM bAkI che. moharUpI dhaturAnuM pAna karelA sAmAnya jIvo kanakanI AzAe nIcalokonA kahevAthI kadAca suvarNa prApta kare, (494). Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 651 sama: sa: tRSNA khAniragAdheyaM duSparA kena pUryate ? / yA mahadbhirapi kSiptairbhUyo bhUyo vivardhate // 495 // cyutA dantAH sitAH kezA, vAgvirodhaH pade pade / pAtasahyamamuM dehaM, tRSNA sAdhvI na zAmyati // 496 / / prabhUtairapi saMprAptairathaistRSNA na zAmyati / haviSA kRSNavarmeva, bhUyo bhUyaH pravardhate // 497 / / pAdasaMvAhanAdIni, vezyAnAmapi kurvate / avandyamapi vandante, ucchiSTamapi bhuJjate // 498 / / akRtyamapi kurvanti, kRtyamapi tyajantyalam / lobhAbhibhUtA manujAH, kiM kiM nAma na kurvate ? // 499 / / to paNa A tRSNArUpa agAdha khADo ja bahudhana hovA chatAM tene koNa pUrI zake tema che ? je khADAmAM bahudhana nAMkhavA chatAM te purAto nathI. (495) paNa vadhyA ja kare che. dAMta paDI gayA, keza sapheda thayA, cAlatA Dagale pagale skUlanA thavA lAgI, deha paDavAthI taiyArI thaI. chatAM tRSNA zAMta thatI nathI. (496) ghaNuM dhana prApta karavA chatAM tRSNA zAMta thatI nathI paNa ghI homavAthI agninI jema pharI pharI vRddhi pAmyA kare che. (497) - valI lobhathI parAbhava pAmelA loko zuM zuM nathI karatA? vezyAnA caraNa cAMpavA, avaMdanIyane paNa vaMdana karavuM, ucchiSTa bhojana karavuM, (498). akRtya AcaravuM ane potAnA kartavyano tyAga karavo vagere akArya karavA teo taiyAra thAya che. (499). Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 652 zrI mallinAtha caritra parigrahasya pramiti, kurvatAM lobhazAntaye / setubandhamivA'pAramahAmohamahodadheH // 500 / / atha tau dvAdazazrAddhavratAnyapyavizeSataH / triMzatkanakasahasrAzcakratuH pramitivrate // 501 // ito bhrAtRsutaH sAdhovidyunmAlIti khecaraH / nabhasA vidyayA prApa, vandituM taM mahAmunim // 502 / / natvA munamimau dRSTvA, pRcchati sma nabhazcaraH / kAvimau bhadrakAkArau, tvanmukhekSaNatatparau ? // 503 / / sudhIridAnImApanadvAdazazrAvakavratau / / bhogadattasudattAkhyau, bhadrakau bhadrakovidau // 504 // mATe lobhanI zAMti karavA apAramahAmoharUpI sAgaranA setubaMdha samAna parigrahanuM parimANa tame karo." (500) A pramANe dezanA sAMbhaLI temaNe zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA. paNa vizeSathI parigrahaparimANavratamAM trIsa hajAra sonAmahoranuM pramANa karyuM, uparAMtano tyAga karyo. (501) e avasare te sAdhu mahAtmAnA bhAIno putra vinmAlI vidyAdhara vidyAbaLe AkAzamArge thaI te mahAtmAne vaMdana karavA Avyo. (502) teNe munine vaMdana karI A baMnene beThelA joI pUchyuM ke, mahAtman ! ApanuM mukha jovAmAM tatpara ane bhadrAkRtivALA A baMne koNa che ? (503) mahAtmA bolyA ke, he bhadra ! sarala jIvomAM agresara, hamaNAM ja jemaNe bAravrata aMgIkAra karyA che evA bhogadatta ane suMdara Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 653 sanama: sa: mune ! yuOM tata: tuM, sAdhu sArdhamAeLam ! vidyayA vittadAnairvA, yato siddhAntagIriti // 505 // anyonyadezajanmAnastvanyAnyAhAravaddhitAH / jinazAsanasaMpannAH, sarve te bAndhavA matAH // 506 // tataH kuSTarujAhantu, valayaM sanmahauSadheH / arpayAmAsa tAbhyAM sa, satye muhyanti nottamAH // 507 // dhanyau staH kRtapuNyau staH, sulabdhajanmajIvitau / yadayaM tIrthakRddharmaH, saMprApto divyaratnavat / / 508 / / nAmanA A be mahAzayo che (504) he bhadra ! vidyA ane vittanA dAnathI tAre A sAdharmikanI sArI rIte bhakti karavI yogya che. siddhAMtamAM paNa kahyuM che ke, (505) anya-anya dezamAM janmelA tathA anya anya AhArathI vRddhi pAmelA chatAM jinazAsanane pAmyA pachI te badhAne bAMdhava kahevAmAM Ave che." (506). A pramANe gurumahArAjanA upadezathI te vidyAdhare kuSTaroganAzaka - mahauSadhinuM eka sarasa kaMkaNa temane ApyuM. "uttamajIvo satya bhalAmaNamAM muMjhAtA nathI paNa turata ja teno amala kare che." (507) pachI te vidyAdhare temane kahyuM ke, "tame dhanya cho. puNyavaMta cho. tamAruM jIvana paNa saphaLa che ke tamane divyaratnaciMtAmaNi samAna A Ahitadharma prApta thayo che. (508). 2. siddhAnta-tya Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654 zrI mallinAtha caritra tau prazasya muniM natvA, vidyunmAlI tirodadhe / tAvapyenaM namaskRtyeyatuH puraM kuzasthalam // 509 / / tatratyabhUminAthasya, naradevasya saMjJinaH / putraH parantapo nAma, galatkRSTarujAnvitaH // 510 // yaH kazcidenamullAgha, vidadhAti kathaJcana / sa svarNalakSaM gRhNAtu ghoSayAmAsivAniti // 511 // imAmAghoSaNAM zrutvA, DiNDimadhvAnapUrvakam / dhArayAmAsaturvAdyamAnaM paTahamudbhaTam // 512 / / gatvopabhUpamAlokya, kumAraM vedanAturam / vinaSTanAsikaM kuSTarogasyAtibharAdiva // 513 // tribhirvizeSakam A pramANe teonI prazaMsA karI ane mahAtmAne vaMdana karI te vidyAdhara potAnA sthAne gayo. bhogadatta ane sudatta paNa munine vaMdana karI kuzasthala nagaramAM AvyA. (509) kuzasthaLa nagaranA naradeva rAjAnA paraMtapa nAmanA putrane gaLatAkoDhano vyAdhi thayo hato. (510). aneka upAyo karavA chatAM roga maTyo nahi. eTale rAjAe nagaramAM A pramANe ghoSaNA karAvI ke, "je koI mArAputrane rogamukta karaze tene huM lakSa sonAmahora ApIza." (511) vAjiMtranA dhvanipUrvaka thatI te uddaghoSaNA sAMbhaLIne temaNe te adabhuta paDato svIkAryo (512) ane rAjA pAse jaI tIvravedanAthI pIDAtA ane atyaMta koDharogathI nAzikA khavAI gayelI che evA kumArane joI (513) svargIya vaidyonI jema temaNe sAta divasamAM tene rUpasaMpattimAM Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 655 sasaE: : saptAhAt kAmasaMkAzaH, kumAro rUpasaMpadA / kriyate sma tatastAbhyAM, vaidyAbhyAmiva nAkinaH // 514 / / atha bhUmIpatistuSTo'vAdId vikasitAnanaH / idaM rAjyamiyaM lakSmIryuvayoriti gRhyatAm // 515 / / hemnastriMzatsahasrebhyaH, paraM bhUmipate ! hi nau / muktvA'sti niyamaH sAdhupAdAnte vihito bhRzam / .516 / / tacchrutvA vismito rAjA, prAha dhanyAvimau narau / yayorniyama IdRkSo, lobhAbdheH kumbhasaMbhavaH // 517 / / tAvanmAtraM varaM svarNaM, gRhItvobhau purasthitau / pAlayAmAsatuH zrAddhadharmaM zuddhaM yathAvidhi // 518 // kAmadeva jevo banAvI dIdho. (514) AthI rAjA saMtuSTa thayo ane vikasita mukha karI bolyo ke, A rAjaya ane lakSamI tamArI che mATe teno svIkAra karo. (515) eTale teo bolyA ke, "he rAjana ! trIzahajAra sonAmahorathI vadhAre dravya na rAkhavAno ame muni pAse niyama lIdho che." (pa16) te sAMbhaLI rAjA vismaya pAmyo ane bolyo ke, "aho ! A baMnene dhanya che ke jemaNe lobhasAgaranA agatyaRSi samAna niyama lIdho che." (517) pachI teTaluM ja suvarNagrahaNa karI te baMne nagaramAM AnaMdathI rahevApUrvaka yathAvidhi zuddhazrAvakadharma pALavA lAgyA. (518) zrImallinAtha prabhu kahe che ke, have ame magadha dezamAM vihAra Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 656 asmAkaM mAgadhe deze, vihAraM kurvvatAM satAm / gRhItArau munIndratvaM, yAtArau ca paraM padam // 519 // ityAkarNyA'rhato vAkyamabhASiSTa kSamApatiH / tau dhanyau yau prabhoH pArzve gRhItArau mahAvratam // 520 // ekaM mahAvrataM tIrthanAthAdadhigataM param / kAmadhenupaya: siktakalpadroH sAmyamaJcati // 521 // svAmin ! paJcANuvratAni zrutAnyekAgracetasA / guNavratatrayIM zrotumutkastiSThAmi sAmpratam // 522 // tatrAdyaM digvrataM bhogopabhogAkhyaM dvitIyakam / tatathAnartha'AvyuM, zULu mmamahIpate ! kharA karazuM tyAre baMne amArI pAse saMyama laI paramapadane pAmaze." (519) iti parigrahapramANa upara bhogadatta sudatta kathA. A pramANe bhagavaMtanuM vacana sAMbhaLI kuMbharAjAe kahyuM ke, "he bhagavan ! te baMne puNyAtmAne dhanya che jeo ApanI pAse mahAvrata grahaNa karaze. (520) jinezvara bhagavaMta pAsethI bhAvapUrvaka aMgIkAra karelA mahAvrata paNa kAmadhenunA dUdhathI siMcana karAyela kalpavRkSa samAna phaLadAyaka thAya che. (521) he svAmin ! pAMca aNuvrata to meM ekAgratApUrvaka sAMbhaLyA. have traNa guNavrata sAMbhaLavA utsuka chuM." (522) eTale bhagavaMta bolyA ke, "he rAjan ! traNa guNavratamAM prathama diziparimANavrata, bIjuM bhogopabhoga parimANavrata ane Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 657 sasa: saH karmaNA gandhikeneva, sUkSmIkRtya pravezitaiH / idaM vyAptaM jagajjIvairvAsairiva samudgakaH // 524 // sthAvarajaGgamabhedA, bAdarA api jantavaH / santi tiryagadhazcordhvaM, teSAM vyApattibhIruNA // 525 / / AdAya digvrataM samyak, pAlanIyaM prayatnataH / ayatoDayaM yata: prANI, tarAyotisaMnima: II raddA niyantrite hi dehe sve, gamanaM prati dehinA / abhayaM sarvasattvebhyo, dattaM puNyaphalapradam // 527|| trIjuM anarthadaMDa viramaNavrata che. temAnAM pahelA aNuvratanuM svarUpa A pramANe :- (para3) sUkSma sugaMdhavALA gAMdhInA dAbaDAnI jema karmathI sUkSmapaNuM pAmelA jIvothI A AkhuM jagata vyApta che. (pa24) temaja urdhva, adho, ticcha e traNa lokamAM sthAvara (-sthirarahela-ekendriya) jaMgama (-hAlatA cAlatAM trasa-vikalendriya, tathA paMcendriya) ema be prakAranA bAdarajIvo paNa bharelA che. (pa25) eTale emane bAdhA thavAthI bhaya pAmatA bhavyajIvoe dizi parimANavrata svIkArI tene barAbara pALavuM joIe. kAraNa ke avatI (vratavinAno) prANI lokhaMDanA tapelA goLA samAna che. (para6) tethI jo potAno deha niyaMtrita ho to gamanAgamananA nimitte thatI hiMsAne aTakAvI prANI sarvajIvone puNyaphaLa saMpAdaka abhayadAna ApI zake che. (pa27). diziparimANavrata levAthI prANI A loka ane paralokamAM Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658 zrI mallinAtha caritra digvratagrahaNAt prANI, pretyA'mutra zriyaH padam / saMpadyatetarAM mitrAnanda airavate yathA // 528 // tathAhi puSkaradvIpe, kSetre airAvatAbhidhe / puraM bhogapuraM tatra, mitrAnandakSitIzvaraH // 529 / / zRGgArarasavApIbhirvanitAbhirdivAnizam / sAkaM cikrIDa rAjyasya cintA naiva cakAra saH // 530 // kadAciccaSakaimairaJcitaiH smerapaGkajaiH / rAmAbhiH saha maireyaM, pibati sma savismayam // 531 // kadAcidudyAnagataH, puSpAvacayamuccakaiH / yoSidbhiH saha kurvANo, vasante khelati sma saH // 532 / / airAvatakSetra nivAsI mitrAnaMdanI jema lakSmIno bhogI thAya che. te daSTAMta A pramANe che. (pa28) diziparimANavrata upara mitrAnaMda kathA. puSkaravara dvIpanA airAvatakSetramAM bhogapuranagara che. tyAM mitrAnaMdarAjA rAjaya karato hato. (para9) te haMmezA zRMgArasanIvApI (=vAvaDI) samAna kAminIo sAthe krIDA karato hato. rAjayanI sArasaMbhALa karato nahoto. (30) koIvAra lalanAo sAthe besI vikasita kamaLathI yukta suvarNapAtramAM madirApAna AzcaryapUrvaka karato hato. (pa31) to koIvAra strIonI sAthe vasaMtaRtumAM udyAnamAM jaI puSpo cUMTI-puSpathI krIDA karato hato. (532) harSadAyaka varSAkALamAM potAnA mahelanI agAsImAM besI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samama: sa: varSAsu kRtaharSAsu, saudhotsaGge narAdhipaH / megharAgaM sa rAmAbhiragAyattumburUpamaH // 533 // kadAcit krIDAvApiSu, zRGgIbhirlolalocanAH / asiJcan kAmataptAGgIH, sa karIva kareNukAH ||534|| evaM viSayasevAM sa, vitanvAno divAnizam / divasAn gamayAmAsa, harSotkarSamayAniva // 535 // anyedyurmantriNo bhUpamuparudhya mahAgrahAt / evaM vijJapayAmAsurmRdvIkAramyayA girA // 536 || svapnadRSTaM yathA puMsaH, kSaNamAtraM sukhAyate / prabuddhasya na tat kiJcidevaM viSayajaM sukham // 537 // 659 2maNIo sAthe tuMbarUdevanI jema malhArarAga gAto hato. (533) koIvAra krIDAvAvaDImAM hAthaNIo sAthe hAthInI jema kAmapradIpta ramaNIo upara picakArIomAM jaLa bharI jaLasiMcana karato hato. (534) A pramANe niraMtara viSayasevanamAM ja harSotkarSamaya te divaso nirgamana karato hato. (535) viSaya vAsanAnuM che abaLA mULa. nivRttisaMpatti meLavavAmAM te zULa. eka divasa maMtrIo ghaNA AgrahapUrvaka rAjAne aTakAvI drAkSasama mIThI-madhurI vANIthI vijJapti karavA lAgyA ke, (536) "joyeluM svapra puruSane kSaNavAra sukha upajAve che paNa jAgRta thatAM temAMnuM kazuM hotu nathI tema (537) Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660 zrI mallinAtha caritra zabdAdiviSayA''saktA, dharmamArgaparAGmukhAH / ajarAmaravad mUDhAzceSTante naSTacetanAH // 538 // viSayeSu niSIdanto, na jAnanti hitA'hitam / zRNvanti na hitaM vAkyameDamUkA ivAnizam // 539 // Adau hRdyarasA''svAdAH, paryante paritApinaH / viSayA viSavat tyAjyAH, puMsA svahitamicchatA // 540 // ekavAraM viSaM hanti, bhuktameva na cintitam / viSayAzcintanAdeva, bahudhA ca vinAzakAH // 541 // prAptA api naraiH kAmA, duHkhaM dadati dehinAm / kSaNAttuSTAH kSaNAd ruSTA, gandharvanagaropamAH // 542 // he rAjan ! viSayasukha paNa tevuM ja che. zabdAdi viSayomAM Asakta, dharmamArgathI vimukha ane jJAnavihIna mUDhajano ajarAmaranI jema ceSTA kare che. (538) viSayomAM sadA Asakta jIvo mUMgA ane badhiranI jema potAnA hitAhitane jANatA nathI. (539) ane koInA hitakArIvacanane paNa sAMbhaLatA nathI. paraMtu prAraMbhamAM madhura lAgatAM aMte paritApadAyaka viSayono svahitecchaka jIvoe viSanI jema tyAga karavA yogya che. (540) viSapAna ekavAra mAre paNa tenA ciMtavanathI to kAMI thatuM nathI. paraMtu viSayo to ciMtanathI paNa aneka prakAre vinAzakArI che. (541) gaMdharvanagaranI jema kSaNavAra tuSTamAna ane kSaNavAra rUSTamAna Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sama: sa: viSayeSu prasaktAnAM, kandarpAjJAvidhAyinAm / lokadvayavighAtinyo, jAyante'narthavIthayaH // 543 // eteSAmabalAmUlaM, zUlaM nirvRtisaMpadaH / pazya dharmadharo rAjA, striyaH paJcatvamAsadat // 544 // tathAhyatraiva sa kSetre, nagare puNDavarddhane / rAjA dharmadharo nAma, durddharo vairibhUbhujAm // 545 / / tatraiva nagare'sti sma, brAhmaNo godhanAbhidhaH / sAvitrI preyasI tasya, sAvitrI brahmaNo yathA // 546 // viSayo prApta thavA chatAM jIvone aneka prakAranAM duHkho Ape che. (pa42) | viSayomAM Asakta ane manmatha (=kAmadeva) nI AjJA zire caDhAvanAra jIvone baMne lokano (Aloka, paraloka) ghAta karanArA anarthonI prApti thAya che. (543) e viSayonuM mULa abaLA che ane nivRttirUpa saMpattinI prApti mATe te zULarUpe che. juo dharmadhara rAjA strInI atyaMta AsaktithI maraNazaraNa thayo te dRSTAMta A pramANe che:- (544) dharmadhara rAjA kare sAvitrInuM apaharaNa. vilApa karato atidayanIya brAhmaNa. A ja kSetramAM paMDravardhana nagaramAM zatrurAjAone durdhara dharmadhara rAjA rAjya karato hato. (545) teja nagaramAM godhana nAme brAhmaNa raheto hato. brahmAne sAvitrInI jema te brAhmaNane apratimanirupama sauMdaryazAlI sAvitrI nAme patnI hatI. (pa46). Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662 zrI mallinAtha caritra sA'nyadA bhUbhujA dRSTA, niHsamAnavapulatA / haThAdantaHpure kSiptA, kAminAM kA vivekatA ? // 547 / / gRhItAM gRhiNIM jJAtvA, brAhmaNo vedapAragaH / muSTo muSTa iti ciraM, vyAjahAra ghRNAkaram // 548 / / priye ! prApriye ! hAM ! hAM !, mepAnane !! mriye'haM tvAM vinA kasmAd, gatA'si nRpavezmani ? // 549 / / tvAM vinA divasA jAtA, dIrghA mAsopamA mama / sarvagAM tvAM nirIkSe'haM, viSNumUrtimivA'parAm // 550 // svAhA svadhA kathaGkAraM, kariSye tvAM vinA priye ! / dharmakriyANAM mUlaM hi, gRhiNyo gRhamedhinAm // 551 // te ekavAra rAjAnI najare paDI tethI balAtkArathI tene aMtaHpuramAM rAkhI lIdhI. kAmIpuruSomAM viveka kyAMthI hoya. (547). eTale potAnI patnInuM apaharaNa jANI vedaniSNAMta te brAhmaNa are ! huM luMTAyo ! luMTAyo ! evA dayanIya vacanono vAraMvAra uccAra karavA lAgyo. (548) vaLI te vilApa karavA lAgyo ke, "he priye ! he prANapriya ! he vikasitakamala sama mukhavALI ! tuM rAjamaMdiramAM zA mATe gaI? (549) tArA vinA huM marI jAuM chuM. he vallabhe ! tArA vinA divaso mane mahinA samAna lAge che. bIjI viSNamUrtinI jema sarvatra huM tane ja joI rahyo chuM (550) he priye ! tArA vinA huM svAhA ane svadhAno uccAra zI Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662. sakSama: sa: vilapanniti SaTkarmA, bhrAmyan zUnyamanAstataH / jagau paJcapadIM tasyAH, premapAdapasAriNIm / / 552 / / itazca tanayastasya, paJcavarSapramANabhRt / vANijyakArakairAtto, hI duSkarmavijRmbhitam // 553 // kAlakrameNa saMpannA, tasya tadneyajIvikA / vyatikrAnte hi saptAhe, duHkhaM vismarati sphuTam / / 5 / / sAvitryA saha bhUpAlo, bubhuje viSayAn sadA / sA'pi preyaHsutasnehagehAdi vyasmarattataH // 555 / / rIte karIza ? gRhasthone gRhiNIo ja dharmakriyAonuM mULa che. (551) A pramANe vilApa karato zUnyamanaska te brAhmaNa sarvatra bhamavA lAgyo. ane premavRkSanI nIkasamAna te lalanAnI ja paMcapadI gAvA lAgyo. (552) ekavAra pAMcavarSanI vayanA tenA putrane koIka vepArIo laI yA." A badhI azubhakarmanI ja bAjI che." (papa3) anukrame potAnA duHkhanA gANA gAvA vaDe tenI AjIvikA cAlavA lAgI -kAraNa ke sAta divasa vyatIta thatAM du:kha paNa vismRta thAya che. (554) kAmAMdha sAvitrIne thayelI patinI oLakhANa. kare zIlakhaMDana karanAra rAjavIne maraNazaraNa. ahIM rAjA sAvitrInI sAthe sukhabhoga bhogavavA lAgyo. teNIe paNa potAnA pati-putra-gharane visArI dIdhA. (555) Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664 zrI mallinAtha caritra anyadA brAhmaNo rAjasaudhAgre madhurasvaram / tasyAH paJcapadIM gAyan, dadRze jagatIbhujA // 556 / / priye'muM pazya ko nveSa, iti vyAkuru sattvaram ? / sA'pyUce deva ! naivA'muM, jAne'haM ko'yamityapi // 557|| AjJA'tra rAjapAdAnAM, yadi jAnAmi kiJcana / uvAca bhUpatirbhadre !, pariNItaH patistava // 558 / / nizamyeti ca sA dadhyau, pariNItaH patizca yaH / taM na vedmi mahAbhAga !, dhig mAM kAmavazaMvadAm // 559 / / anena bhUbhujA zIlaM, mAmakInaM vikhaNDitam / tadenaM khaNDayiSyAmi, kRte pratikRtiH zubhA // 560 // ekavAra rAjamaMdira pAse madhurAlApe priyAnI paMcapadI gAtA te brAhmaNane rAjAe joyo. (556). eTale teNe rANIne kahyuM ke, "he priye ! tuM jo to kharI, A koNa che te satvara kahI de." te bolI ke "he deva ! A koNa che te huM jANatI nathI. (557) jo ApanI kRpA hoya to huM kAMIka jANI zakuM. eTale Apa oLakhAvo to huM jANI zakuM eTale rAjA bolyo ke, "he bhadra ! e tAro pariNIta pati che." (558). A pramANe sAMbhaLI te ciMtavavA lAgI ke potAnA pariNIta patine paNa huM oLakhI na zakI. tethI kAmAMdha evI mane dhikkAra che. (559) A rAjAe mArUM zIla khaMDita karyuM che. tethI eno jo huM nAza karuM to ja sAcI." kema ke je jevo thAya tenI sAme Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 665 sataH: sA: avahitthamathA''dRtya, dinaM nirgamya duHkhitA / nizAyAM bhUbhujaM suptaM, nijaghAna ghanejyA // 561 // itazca yAmikAnAM sA, vaJcayitvA dRzo nizi / svakIyA''vAsamAyAsIdapazyacca nijaM priyam // 562 // aGgaSThamocanAccakre, nidrAcchedamamuSya sA / keyaM devIti nirdhyAyannupaviSTo dvijo'bhavat // 563 / / prANapriya ! priyA te'smi, sAvitrIti vicintaya / etAvanti dinAnyasthAmapazyantI chalaM kvacit // 564 / / idAnIM tu chalaM prApya, samAgAM tava saMnidhau / tvatpAdau zaraNaM me stAM, garuH strINAM patiryataH // 565 / / tevA thavuM te yogya ja che. (pa60) A pramANe ciMtana karatAM mahAkaSTa divasa pasAra karyA ane rAtre atyaMta ISyavaza teNe niMdrAvaza rAjAne mArI nAMkhyo. (pa61) ane te ja samaye cokIdAronI najara cukavI te potAnA AvAsamAM gaI. tyAM potAnA patine poDhelA joI (pa6 2) aMguThAthI sparza karI jAgRta karyo. eTale te bolyo ke, "e koNa devI che ? (563) brAhmaNI bolI ke, he prANapriya ! huM tamArI priyA sAvitrI chuM. ATalA divasa tyAM chaLa jotAM mAre rahevuM paDyuM. (pa64) atyAre avasara maLatAM huM ApanI pAse AvI chuM. have mane ApanA caraNanuM zaraNa thAo. kema ke pati e strIono guru che." (pa65) sAvitrI A pramANe kahe che tevAmAM akasmAt te brAhmaNane 1. patireva guruH striyAmityapi / / Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666 zrI mallinAtha caritra akasmAddIrghapRSThena, pRSThe daSTo'tha sa dvijaH / bhItairiva viSAvegAt, prANaizca mumuce kSaNAt // 566 / / gataprANaM priyaM prekSya, vijJAtanijaceSTitA / tasyAmeva nizIthinyAM, calitA pazcimAM prati // 567 / / katibhirdivasaiH prApa, nagaraM pATalAbhidham / devatAmandiraM caikaM, niraikSiSTa manoharam // 568 / / itazcA'gAtkAmadaMSTrA, vezyA vaizikamandiram / vilolalocanAmenAM, vilokya dhyAtavatyasau // 569 / / sthAnabhraSTA ca ruSTA ca, naSTA kaSTAdapAgatA / asmadAvAsayogyA'sau, yogyA kusumadhanvinaH / / 570 / / sarpa karaDyo. eTale viSanA AveSathI jANe bhayabhIta thayelo hoya tema tenA prANoe teno tyAga karyo. arthAt brAhmaNa maraNa pAmyo. (pa66) A pramANe brAhmaNane marelo jANI potAnI ceSTA tarapha najara karanArI brAhmaNI te ja rAtre pazcima dizA bhaNI cAlI (pa67) ane keTalAka divaso vyatIta thayA bAda pATalIputra nagare AvI. tyAM teNe eka devInuM suMdara maMdira joyuM. (pa68). evAmAM mAyAmaMdira samI kAmadaMSTrA vezyA tyAM AvI. te A capaLanetravALI teNInIne joI ciMtavavA lAgI ke, (pa69) "A sthAnabhraSTa thayelI athavA rUSTamAna thatAM kaSTathI bhAgI AvelI jaNAya che. ane e amArA AvAsane ane manmatha (kAmadeva)ne yogya che." (pa70) A pramANe vicArI te bolI ke, "he putrI ! he bhaginI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama: : dhyAtvati putri ! nAmeyi !, thaM nA gRhe mama ? / vaivAnupAte du:che, jA trA mAtRmantire ? // 7 // ityuktvA nijabAhubhyAmupagRhya paNAGganA / dRzau bASpA'Jcite kRtvA, tAM ninAya nijAlayam ||572 || strapayitvA ca tAM prItyA viliptAM candanadravaiH / gaNikA candrikAzubhre, vAsasI paryadhApayat // 573 // Agacchadbhizca gacchadbhirnaraiH prAbhRtasaMbhRtaiH / devatA sakalevA'sau, sevyate sma divAnizam // 574|| anyedyurgrahaNaM datvA, sthitaH kazciddhanezvaraH / ramayitvA nizAM sarvvAM, prAtaH pRSTeti tena sA // 575 // 667 sutA ! mArA ghare kema na AvI? kadAca daivayoge duHkha Ave to paNa mAtAnA ghare AvatAM zI lajjA ? (571) eka kahI bAhuthI AliMgana karI AMkhamAM harSAzru lAvI te paDyAMganA (vezyA) tene potAnA ghare laI gaI. (572) tyAM tene snAna karAvI, zarIre caMdananuM vilepana karI caMdrikA jevA be ujjavala vastro paridhAna karAvyA. (573) pachI tyAM bheTaNA laI aneka puruSo AvatAM teo eka paracAvALI devInI jema tene niraMtara sevavA lAgyA. (574) eka divasa puSkaLadravya ApI koI dhanavaMta tenI sAthe rAtrI rahyo ane rAtabhara tene ramADI prabhAte teNe teNIne pUchyuM ke, (575) "he saMbhorU ! tuM kyAMnI rahevAsI che ? ane he sulocane ! tArU nAma zuM che ? kharekhara tane joI mArUM mana premArdra thaI jAya Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 668 zrI mallinAtha caritra kautaskutA'si raMbhoru !, kimAkhyA'si sulocane ! ? / tvAM dRSTvA me manojAtaM, premAdraM tanvato vada // 576 / / sA'pyAkhyad mUlato vRttaM, nAmasthAnapurassaram / tataH zayyAtalaM muktvA, vidUrastho jagAda saH // 577 / / tava sUnurahaM mAta to vANijyakArakaiH / hA ! akAryamidaM vRttaM, caNDAlairapi vajjitam // 578 // yaahaM vanDeza: vRtvA, teduM vaDha hAco ! I tathApyamuSya pApasya, pAraM gacchAmi na kvacit / .579 / / adRSTavyeSvahaM nUnamadraSTavyaziromaNiH / agrAhyanAmakebhyo'pi, prathamaH pRthivItale // 580 // che mATe tArI hakIkata yathArtha nivedana kara." (pa76) eTale teNe potAnA nAma ane sthAnapUrvaka saghaLo vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLI te zrImAnuM zayyA choDI dUra jaI bolyo ke, (577) "he mAta ! huM tAro putra chuM mane vepArIo laI gayA hatA. aho ! caMDALone paNa varjanIya evuM akArya meM karyuM. (578) kadAca A dehanA TUkaDA karI agnimAM jhalAvI dauM. to paNa A pApathI huM mukta na thaI zakuM. (pa79) adarzanIya lokomAM kharekhara huM ziromaNi chuM. ane jagatamAM jenuM nAma grahaNa karavA yogya nathI teomAM paNa huM agresara chuM. (580) aho ! tArA bhavanamAM AvatA zakunoe paNa mane rokyo Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 669 satapa: saH tvadbhuvanaM praviSTo'haM, niSiddhaH zakunairnahi / athavA te'pi bhAvyarthaM, vihantuM zaknuvanti na // 581 / / pAtakaM kSAlayiSyAmi, tadahaM vahnisAdhanAt / atyugrakRtapApasya, nA'nyA kAcid gatirmama // 582 / / athainAM sa namaskRtya, gatvA nijakuTI prge| dattvA dAnAni dInebhyo, bhasmasAtsamajAyata // 583 / / sA'pi tad duSkRtaM proce, vezyAyAH purato nijam / mAtaragni pravekSyAmi, suvarNamiva zuddhaye // 584 // putri ! cAndrAyaNAdIni, vratAni vividhAnyapi / vidhAya duSkRtaM sarvaM, prakSAlaya zubhAzaye ! // 585 / / nahi ! paraMtu bhAvibhAvane dUra karavA koI samartha nathI. (581) mATe have to agnipraveza karI huM te pApanuM prakSAlana karIza. kemake ati ugra pApa karanAranI anya koI gati nathI." (pa82) A pramANe kahI tene namana karI potAnA sthAne jaI prabhAte dInajanone dAna ApI sarva dhanano vyaya karI te bhasmIbhUta thayo. (583) A bAju pelI brAhmaNIe paNa vezyAnI AgaLa potAnuM pApa pragaTa karI kahyuM ke, "he mAta! A mahApApanI zuddhi mATe suvarNanI jema huM agnimAM praveza karIza." (584) eTale vezyA bolI ke, "he zubhAzaye ! cAMdrAyaNa vagere vividhavrata karI sarva duSkRtyathI zuddha thA. (585) he putrI ! tIrthamAM dAna ApI e pApathI mukta thA. paNa Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 670 zrI mallinAtha caritra dattvA dAnAni tIrtheSu, putri ! pAtakamutsRja / nedaM tava vapuH soDhA, hutAzaM sphuradarciSam // 586 / / mahAtIrthanamaskArAt, tilasvarNAdidAnataH / putrasaGgAdikaM pApaM, prayAti kSayamaJjasA / / 587 / / evaM smArtAni vAkyAni, zrAvayantI dvijA''nanAt / dinayAmatatrayaM yAvat, kheditA sA paNAGganA // 588 / / navInairdazanairmAta: !, kariSye bhojanaM sphuTam / iti me nizcayo dharmakArye vighnakriyeti kim ? 1.589 / / iti nizcayametasyAH, parijJAyA'tha kuTTinI / Uce dravyamidaM sarvaM, kRtArthIkuru dAnataH // 590 / / tAruM A komaLa zarIra jAjavalyamAna agnine sahana karI zakaze nahi. (586) mahAtIrthane namaskAra karatAM, tala ane suvarNanuM dAna ApatAM putrasamAgamathI baMdhAyeluM pApa paNa nAza pAme che." (587) A pramANe brAhmaNanA mukhathI sAMbhaLelA smRtinA vacano saMbhaLAvatI te paNyAMganAe divasanA traNa pahora sudhI te brAhmaNIne samajAvI. (588) paraMtu te bolI ke, "he mAta ! huM navIna dAMtathI ja bhojana karanAra chuM A dAMte anna khAnAra nathI meM evo nizcaya karyo che. to have tuM dharmakAryamAM vighna zA mATe kare che ? (pa89) A pramANe teno makkama nirdhAra jANI kuTTInI bolI ke, dAna ApI tuM samastadravyane kRtArtha kara." (pa90) pachI citA paDakAvI snAna karI, adbhuta dAna ApatI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sataH: : 671 tataH sA vihitasnAnA, dadAnA dAnamadbhutam / citApAi~ samAgatya, pauralokasamAkulA // 591 / / citAM pradakSiNIkRtya, vivezA'gnau paNAGganA / ito'bhUd DAmaro vAto, mahAvRSTirajAyata // 592 / / tadaGgasparzabhItyeva, jvalano jvalito'pi san / nirvANaH, nAgaro lokaH, pranaSTo jalatADitaH // 593 / / kiJcid dagdhvA tato vezyA, nirgatya citimadhyataH / sarayUsaritastIre, papAta citidAruvat // 594 / / stokAmbhasi zapharIva, vepamAnA muhurmuhuH / rodayantI dizAM cakraM, cakranda kururIva sA ||595 / / nagaravAsIthI parivarelI te citA pAse AvI, (591) | citAne traNa pradakSiNA daI agnimAM praveza karyo. jANe kudaratane tenuM mota maMjura na hoya tema pracaMDavAyu vAyo, ghaNo varasAda thayo. (592) tethI prabaLa agni pradIpta karyo hovA chatAM tenA aMganA sparzane icchato na hoya tema te agni bUjhAI gayo. vRSTithI parAbhava pAmI nagarajano sarva jatA rahyA. (593). te samaye te vezyA-brAhmaNI kAMI baLelI citAmAMthI nIkaLI ane citAnA kASTanI jema sarayU nadInA kinArA para paDI. (594) alpajaLamAM taraphaDatI mAchalInI jema kaMpatI ane vAraMvAra dizAone rovarAvatI eka pakSiNInI jema AkraMda karavA lAgI. (pa95). anukrame vRSTi zAMta thaI eTale tyAM govALa Avyo. ardharAtre Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 virate vAride vRSTeH ko'pi gopaH samApatat / ', zuzrAva ruditaM tasyA, nizIthe karuNAparaH // 596 // zrI mallinAtha caritra kAcitpAvakadagdheti, jJAtvA gopAdhipena sA / gRhItA svaukasi prItyA spRSTvA'GgAni mRdUni ca // 597|| eraNDapatrajIrNAdyairuttArya jvalanaM tataH / ullAghA vidadhe kAlakrameNa paNasundarI // 598 // ( yugmam) tataH kalatramasyA'bhUdeSA vidhivijRmbhaNAt / janmAntarazatAni syurekasminnapi janmani // 599 // sa gopAdhipatirbhrAmyan, durdUrUDhapure'gamat / naikatra sthitireteSAM, zaratpAthomucAmiva // 600|| tenu rUdana sAMbhaLI (596) teNe vicAryuM ke, "ahIM koI strI agnithI dugdha thayelI paDelI jaNAya che." ema dhArI premapUrvaka tenA komaLa aMgano sparza karI tene te potAne ghare laI gayo (597) ane eraMDAnA pAna tathA jIrUM vigere auSadhothI tenI dAhapIDA zAMta karI. (598) anukrame te paNNAMganAne teNe taddana nirogI banAvI daivayoge te tenI strI thaI rahI. jIvane eka janmamAM paNa zatajanmo karavA paDe che.(599) gopAle banAvI govAlaNI. dahIM maTakI laI nagare bhamatI. ekavAra te govALa bhamato bhamato koI bIjA nagaramAM Avyo. "zaradaRtunA meghanI jema tevA loko ekatra nivAsa Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HH: : 673 sA cUtapallavIcchannavigrahA gopagehinI / mastakanyastadadhyA''jyanavanItAdibhAjanA // 601 // takraM gRhNIta gRhNIta, vadantI sudatI bhRzam / indrakIle skhalitvA'sau, papAta calalocanA // 602 // pusphuTustatra bhANDAni, mUrkhanirdiSTamantravat / tato'nyAbhiriyaM snehAd, babhaNe gopakAminI // 603 / / sakhi ! bhagnAni bhANDAni, kariSyasi kimuttaram ? / nijasya purataH patyuniketanagatA satI // 604 // kiJcid vihasya sA'pyUce, sakhyaH ! zocAmi kiM nanu ? / zocanIyaM mayA prAjyamanRNaM hi RNaM bahu // 605 / / karatA nathI." (600) tyAM AmranA pAnathI AcchAdita zarIravALI, mastaka para dahIM, ghI, mAkhaNa vigerenuM bhAjana dhAraNa karanArI, (601) chAza lyo, koI chAza lyo ema uMcAsvare bolanArI capalAkSI gopAMganA durgamamArgamAM Thebu vAgavAthI paDI gaI. (602) mUrkhane kahelA rahasyanI jema tenA bhAino phUTI gayAM. eTale bIjI strIoe snehapUrvaka tene pUchyuM ke, (603) he sakhI ! tArA bhAjana bhAMgI gayA have ghare jaI tArA patine zo javAba ApIza ? (604) eTale te kAMI hasIne bolI ke, "he sakhIo ! huM keTalAno zoka karuM? kema ke mAre bahu zocanIya che mATe bahu RNato anRNaja che. (605) jo sAMbhaLo-prathama rAjAno ghAta karI pati pAse AvatAM 2. hinItyA ! Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 zrI mallinAtha caritra hatvA nRpaM patimavekSya bhujaGgadaSTaM, dezAntare vidhivazAd gaNikA'smi jAtA / putraM bhujaGgamadhigamya citAM praviSTA, zocAmi gopagRhiNI kathamadya takram ? // 606 / / evaM lolekSaNAvRttaM, zrutvA bhogapurezvara ! / jIvitavyavyayakarI, viSayAzAM zlathIkuru // 607 / / mitrAnandastato'vocad, yuSmaduktakathAzruteH / viSayebhyo nivRtto'pazakunebhya ivAdhvagaH // 608 // prasarat salilaM yadvatsetubandhena bAdhyate / yadvat turaga unmArgaprasakto varasAdinA // 609 // patine sarpe DaMzelo joI daivavazAt dezAMtara gaI tyAM huM gaNikA thaI tyAM putrane jAra tarIke bhogavI meM citAmAM praveza karyo ane atyAre huM gopAMganA thaI chuM. mATe A chAzanuM bhAjana phUTI gayu teno mAre zo zoka karavo ? (606). A pramANe rAjan ! cAlAkSInuM caritra sAMbhaLI jIvitavyano nAza karanArI viSayavAsanAne zithila karo. (607) eTale mitrAnaMdarAjAe kahyuM ke, "he maMtrIo ! tamoe kahelI kathA zravaNathI apazukanothI musApharanI jema viSayothI huM nivRtta thAuM chuM. (608) jema prasaratuM pANI setubaMdhathI, unmArgagAmI azva jema sArathIthI, anyapuruSonA saMgathI svecchAcAriNI kULavadhu jema potAnA patinA samAgamathI vaza thAya. tema na karavA yogya pravRttimAM pravRtta rAjAne sumaMtrIoe sumArge lAvavo ja Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samama: sa: yathA kulavadhUH patyA, svairiNI gaNasaGginI / apravRttipravRttau rAT tathA''cAryaH sumantribhiH ||610 || ( yugmam ) bhavanto guravo'smAkaM, bhavantaH suhRdo'pi ca / bhavanto nayanaprAyA, bhavantazca vipazcitaH // 611 // anyedyuzcandrazAlAyAmAsthitaH pRthivIpatiH / apazyat sphArazRGgAraM, janaM yAntaM puro bahiH ||612 // rAjastava varodyAne, kevalI suvratAbhidhaH / samAgAdityuvAcoccaiH, kazcit pRSTo mahIbhujA || 613 // 675 mitrAnandaH kRtAnandaH, sacivaiH saha vanditum / natvA gatvA muniM bhaktyA, viniviSTaH kRtAJjaliH // 614 || joIe. (609-610) mATe tame mArA gurU cho mitra cho, netra samAna cho ane kharekhara paMDita cho.' (611) eka divasa rAjA agAzI upara beTho hato. tevAmAM teNe lokone bahuja zRMgAra sahita nagaranI bahAra jatA joyA. (912) eTale rAjAe koI puruSane bolAvI bahAra javAnuM kAraNa pUchyuM. te bolyo ke, "he rAjana ! ApanA ramaNIya udyAnamAM suvrata nAmanA kevaLI bhagavaMta padhAryA che." (613) e sAMbhaLI AnaMdapUrvaka te rAjA maMtrIo sAthe temane vaMdana karavA cAlyo. tyAM jaI temane bhaktipUrvaka vaMdanA karI aMjali joDI rAjA beTho. (614) eTale kevaLI bhagavaMte komaLa vANIthI rAjAne uddezI kahyuM ke, "aho ! AzArUpI pizAcaNI atyaMta dRDha che. tenAthI traNe Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 zrI mallinAtha caritra munipatimuddizya, vyAjahAreti komalam / AzApizAcI sudRDhA, tayA vyAptaM jagattrayam // 615 // cintAcakrasamArUDho, yogadaNDasamAhataH / prAcyakarmakulAlena, bhrAmyate ghaTavad naraH // 616 / / AtapacchAyayoryadvat, sahA'vasthAnalakSaNaH / virodhastadvadatrA'pi, vijJeyaH sukhavAJchayoH // 617 / / vAJchA cena sukhaM jantostadabhAve paraM sukham / na bhUtAni na bhAvIni, sukhAni saha vAJchayA // 618 // jIvAnnirAgaso ghnanti, mRSAvAdaM vadanti ca / kurvanti kUTadambhAdi, vaJcayanti nijAnapi // 619 // loka vyApta che. (615) pUrvakRta karmarUpI kulAla (kuMbhakAra) jIvone ciMtArUpa cakra para caDhAvI yogarUpadaMDathI teno AghAta karI ghaTanI jema bhamAve che. (616). jema AtApanA ane chAyA sAthe na rahI zake tema saMsAramAM sukha ane vAMchA ekatra rahetA nathI. (617). jo vAMchA hoya to sukha saMbhavatuM nathI. ane paramasukha vAMchAnA abhAvamAM saMbhave che. vAMchA ane sukha kadApi sAthe rahI zakatA nathI. (na bhUto na bhaviSyati) (618) lobhAMdha thaI paradravya grahaNa karavA icchuka ane lajjArahita puruSo zuM zuM karatA nathI ? evA jIvo niraparAdhI jIvono saMhAra kare, jUThuM bole, phUDa kapaTa kare, bIjAone chetare, (619) potAnA pUjayajanono droha kare vizvAsu lokono vinAza kare, Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 677 saE: : pUjyebhyo'pi hi druhyanti, nindanti svagurUnapi / Arabhante mahArambhAn, lumpanti yAmanaigamAn // 620 // gohatyAM bhrUNahatyAM ca, brahmahatyAM ca nistrapAH / lobhAndhAH kiM na kurvanti, paradravyajighRkSavaH ? // 621 // lobhavyAlamahAmantraM, digpramANA'bhidhaM vratam / samAhitaiH prapannaM yaistaiH, kRtA prANinAM kRpA // 622 // zrutveti jagatInAthaH, kASThAsu catasRSvapi / vizeSato digviratau, yojanAnAM zataM vyadhAt // 623 / / punaH praNamya nigranthaM, granthavad varNabhAsuraH / AgatyA''vAsamurvIzaH, zrAddhadharmamapAlayat // 624 / / mahAraMbha kare, svagurunI niMdA kare. (620) tathA gauhatyA, bALahatyA, brahmahatyA karatAM paNa teo acakAtA nathI. 621) lobharUpI kUrasarpane vaza karavA mahAmaMtra samAna dizipramANa vratano je puruSo zAMta manathI svIkAra kare che teo barAbara jIvadayA pALI zake che. (622). A pramANe dezanA sAMbhaLI rAjAe diziparimANavrata aMgIkAra karyuM. temAM cAre dizAomAM 100-100 yojananuM pramANa rAkhyuM. (623) pachI te nigraMtha mahAtmAne vaMdanA karI graMthanI jema varNa (jAla)thI zobhato rAjA potAnA AvAsamAM AvI bhAvathI zrAvakadharmanuM pAlana karavA lAgyo. (624) ekavAra mitrAnaMda rAjAe zatruonI sAme caDAI karI. 2. pAkuramitya | Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 678 zrI mallinAtha caritra samabhUdabhyamitrINo, mitrAnando nRpo'nyadA / kezAnta zatrubhiH sAruM, saMgrAma: samanAyata ddarA bhUpena nirjitAH sarve, balIyAMso'pi lIlayA / teSAM praNazyatAM pRSThe, gato dUraM mahIpatiH ||626 || sa dUrA'tikramaM jJAtvA, rAjA papraccha mantriNam / kiyanmAnAM bhuvaM bhadra !, samAyAtA vayaM purAt // 627|| mantrI provAca nagarAd, yojanazatamAgatAH / tato'sau cintayAmAsa, smRtadigvirativrataH // 628 // na gantavyaM mayA kvApi, yojanAnAM zatAtparam / IdRkSo niyamo'grAhi kevalajJAnino'ntike // 629 / / potAnA rAjyanA sImADe AvatAM te baMnenI vacce yuddha thayuM (625) ane mitrAnaMda rAjAe badhA baLavaMta zatruone eka lIlAmAM jItI lIdhA. pachI palAyana karatA te zatruonI pAchaLa paDatAM rAjA bahuM dUra nIkaLI gayo. (626) evAmAM potAne bahu dUra Avelo jANI rAjAe maMtrIne pUchyuM ke, "he bhadra ! ApaNA nagarathI ApaNe keTalA dUra AvyA chIe." (627) maMtrI bolyo ke, "he rAjana ! ApaNA nagarathI ApaNe so yojana dUra AvyA chIe." eTale divratanuM smaraNa thatAM te ciMtavavA lAgyo ke, (628) "mAre so yojana uparAMta na javuM" evo kevaLI bhagavaMta pAse meM niyama lIdho hato. tethI mAre have AgaLa javuM yogya nathI. (629) Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 679 sama: sa: atha maunaparaM bhUpaM, dRSTvA mantrI vyajijJapat / yitAM satvare teva !, prayAgamafmadiSa: IkrUnI yasmAtsanti mahIpAla !, zatravo'bhyarNacAriNaH / atha provAca bhUpAlo, nA'haM gantAsmya'taH param // 631 / / digvirativrate mantrin !, samasti 'mama nizcayaH / nA'taH prayANaM kartAsmi, zreyonizcayapAlanam // 632 // susthA'vasthAsu bhUpAla !, pAlyatAM niyamasthitiH / vidhure prodgate sarvaM, kAryaM kAryaM yathAvidhi // 633 / / vizeSAd vidhure mantrin !, kAryaM niyamapAlanam / dhIrANAM kAtarANAM ca, vyasane labhyate'ntaram // 634 / / ema vicArI maunadhArI rAjAne maMtrIe vijJapti karI ke, "he deva ! zatruo tarapha satvara prayANa karo. (630). kema ke teo have najIkamAM ja che." eTale rAjAe kahyuM ke, "ahIMthI have mAre AgaLa jaI zakAya tema nathI (631) he maMtrin ! diggatamAM meM so yojana sudhI ja javAno nizcaya karelo che. mATe have huM AgaLa prayANa karanAra nathI. uttamajIvoe grahaNa karelA niyamonuM avazya pAlana karavuM joIe. (632) A pramANe sAMbhaLI maMtrI bolyo ke, "he bhUpALa ! zAMta avasthAmAM e niyamanI maryAdA khuzIthI pALajo paNa saMkaTavikaTamAM to yathAvidhi badhuM karavuM joIe." (633) eTale rAjA bolyo ke, "he maMtrinuM ! saMkaTa AvatAM to vizeSa niyamanuM pAlana karavuM joIe. kAraNa ke saMkaTa samaye ja dhIra-kAyara lokonuM aMtara samajAya che." (634) 2. niti-ti 2 | Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680 zrI mallinAtha caritra athA'nApRcchya bhUpAlaM, mantrI nItighaTastataH / kiJcit sainyaM samAdAya, pratasthe dvijigISayA // 635 // atizrAntaM balaM jJAtvA, mantriNo'rimahIbhujaH / vijigyire tato nItighaTaM jaghnuzca lIlayA // 636 / / mantriNaM nRpatiH zrutvA, kAladharmamupAgatam / AcAryAneva tuSTAva, bhavAmbhodhighaTodbhavAn // 637 / / yairme niyamadAnena, pradattamiha jIvitam / praNamya tatpadadvandvaM, grahISyAmi mahAvratam // 638 // iti nizcayamAdAya, vavale nagaraM prati / mArgasyA'rdhe ca tAn, rAjA dRSTavAn munipuGgavAn // 639 / / pachI rAjAnI anujJA vinA zatru jItavAnI icchAthI kaMIka sainya laI nItidhara maMtrIe prayANa karyuM. (635) paNa maMtrI sAthenuM lazkara atyaMta thAkeluM jANI zatrurAjAoe teno parAbhava karyo. nitidharane mArI nAMkhyo. (636) maMtrInA maraNanA samAcAra sAMbhaLI rAjA saMsArasAgaranA agasti samAna AcAryanI stavanA karavA lAgyo ke, (637) jemaNe niyamanA dAnathI A samaye mArA jIvitano bacAva karyo che temanA caraNane namaskAra karI huM paNa mahAvrata dhAraNa karIza. (638) Avo nizcaya karI rAjA potAnA nagara tarapha pAcho vaLyo. ardhamArge ja tene te muni maLI gayA. (639) eTale bhavasAgara taravAnI prabaLa icchAthI rAjAe te gurUnI 2. -fpa mahAmunaH, vimafpa | Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satama: sarja: teSAM gurUNAmabhyarNe, bhavArNavatitIrSayA / agRhNAd bhUmipAlo'tha, vrataM nirgranthasevitam // 640 // mahAvrataM paripAlya, yathoktaM nRpasaMyamI / jagAmA'pyacyutaM kalpaM, tasmAtsiddhimavApsyati // 641 // kathAnte nyagadad rAjA, ziraH praNatipUrvakam / dhanyo'sau digmitau yena, vizuddho niyamaH kRtaH // 642 // monopoyo: saMdhyA, vite yA mahIpate ! | bhogopabhoganAmA'sti tad dvitIyaM guNavratam ||643 || bhojyabhedAt karmabhedAdidaM saMbhavati dvidhA / bhojyeSu bahubIjAni kharakarmANi karmasu ||644 || 681 pAse nigraMthothI sevita cAritra aMgIkAra karyuM (640) ane yathokta prakAre saMyamapALI te rAjarSi acyutadeva lokamAM deva thayo. tyAMthI cyavI manuSyabhava pAmI te paramapadane pAmaze. (641) iti SaSThavrata upara mitrAnaMda kathA. A pramANenI kathA sAMbhaLI mastakathI praNAma karavA pUrvaka kuMbharAjAe kahyuM ke, "he bhagavaMta ! e mitrAnaMda rAjAne dhanya che ke jeNe digdatano niyama laI barAbara pAlana karyuM. (642) pachI bhagavaMta bolyA ke, "he rAjana ! bhogopabhogathI vastu vigerenI je saMkhyA karavI pramANa nakkI karavuM te bhogopabhoga nAme bIjuM guNavrata jANavuM. (643) e vrata bhojana AzrayI ane karmAdAna AzrayI ema be prakAre che. temAM bhojanamAM bahubIja vagere padArtho ane karmamAM Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 682 zrI mallinAtha caritra bhojyabhede phalaM sarvamajJAtaM bahubIjavat / anantakAyamAMsAni, madyapAnaM nizA'zanam ||645 // nyagrodhodumbaraplakSakASThodumbarabhUruhAm / zrIvRkSasya ca no bhojyaM zrAddhairjIvA''kulaM phalam ||646 || apakkaM gorasonmizrupuSpitaM dvirdalaM tathA / ahardvayamatikrAntaM dadhyannaM kvathitaM tyajet // 647|| idaM bhojanataH proktaM, karmato'GgArakarma ca / vanacchedaM zAkaTaM ca, bhATakaM sphoTakarma ca // 648 // rasakezaviSANAM tu, vANijyaM dantalAkSayoH / yantrapIDAnirlAJchanadavadAnAni kAnane ||649 // kharakarma (hiMsakakarma) gaNAya che. (644) bhojyabhedamAM sarvajAtinAM ajANyA phaLa, bahubIjavALA phaLa, anaMtakAya, mAMsa, madyapAna, rAtribhojana e sarva tyAjya che. (645) vaLI vaTavRkSa, pIppaLa, uduMbara (uMbarAnuM jhADa) kAThoduMbara tathA zrIvRkSa e pAMca vRkSanAM phala je aneka sUkSmajIvothI vyApta hovAthI zrAvakane sarvathA tyAjya che. (646) vaLI apakava (-kAcA-garama karyA vinAnA) gorasa, puSpita (ugI gayela) dvidaLa, be divasa uparAMtanuM dahIM ane kohI gayela anna tyAjya che. (647) e bhojana saMbaMdhI kahevAmAM AvyuM che. have karmasaMbaMdhI A pramANe aMgArakarma, vanakarma, zakaTakarma, bhATakakarma, sphoTakakarma, rasa, keza, viSa, daMta ane lAkhano vyApAra, yaMtrapIlanakarma nilaeNMchanakarma, vanadAhakarma, sa2zoSaNa ane asatI (bilADA, 2. vivanamitti / 2. ruthitatti / Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 683 sanama: sa: sara:zoSabiDAlazvakukkuTAdikapoSaNam / dharmArthI varjayennityaM, jIveSu karuNAparaH // 650 // bhogopabhogaviratiM, ye kurvanti manISiNaH / te labhante sukhaM bhImabhImasenau yathAzrutau // 651 // saMniveze nivezAkhye, vrajavrajavirAjini / abhUtAM bhrAtarau bhImabhImasenA'bhidhAvubhau // 652 // pUrvA'parapayorAzipayAMsIva yugakSaye / sarvatisaMvAda sUrI, mittastarasto: drA dhanAnyaharatAM sArddhaM, taskarairgodhanAnyapi / babhaJjatuH purANyuccairagRhNItAM pravAsinaH // 654 / / thAna, kukaDA vigerenuM) poSaNa e paMdara karmAdAnano dharmArthI ane dayALu zrAvake sarvathA tyAga karavo joIe. (648-650) je sujJajano bhogopabhoganI virati kare che teo bhIma ane bhImasenanI jema sukhane meLave che. temanI kathA A pramANe che :(651) sAtamAvrata upara bhIma-bhImasena kathA. gAyonA vADAnA samUhathI suzobhita niveza nAmanAM saMnivezamAM bhIma ane bhImasena nAmanA be bhAIo rahetA hatA. (6para) temane kalpAMta kALa saMbaMdhI pUrva-pazcima samudranA jaLanI jema cArebAjuthI AvelA krUra taskaro maLyA. (653) te taskaro sAthe saMgati karI te baMne amuka pravAsIonuM dhana tathA gAyo vigere coravA-luMTavA lAgyA ane lokonA gharo ane Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 684 zrI mallinAtha caritra anyedhurvimahAsattvAH, pAvayanto mahItalam / tatrA''cAryAH samAjagmuH, zamazrIpuruSottamAH // 655 / / athA''virabhavad vyomni, pracaNDA ghanamaNDalI / maNDalIkRtasutrAmA'khaNDakodaNDamaNDanA // 656 / / padavyastaTinIyante, vArDIyante saridvarAH / sarAMsi mAnasAyante, varIvRSati vAride // 657 / / janAnAmapi saMcAro, niSiddhaH prasRtairjalaiH / kA punaryaminAM vArtA, prAsukAdhvavihAriNAm ? // 658 / / AcAryaiH preSitaM sAdhuyugalaM vipulaM dhiyA / tattayoH pArzvamAgatya, babhASe nipuNaM vacaH // 659 / / nagara bhAMgI kiMmatI cIjo laI levA lAgyA. saMga tevo raMga te AnuM nAma mATe kusaMgati choDo. (654) ekavAra mahAsattvavaMta zamazrIthI sarvottama ane pRthvImaMDaLane pAvana karatAM koI AcArya bhagavaMta tyAM padhAryA. (655) te samaye maMDalAkAra, akhaMDa iMdradhanuSyathI suzobhita pracaMDa megha AkAzamAM caDI Avyo. (656) ane muzaLadhAra varasavA lAgyo. tethI rastAo nadI jevA, nadIo samudra jevI ane taLAvo mAnasa sarovara jevA bhAsavA lAgyA. (657) eTale vistAra pAmatAM jaLapravAhathI lokono saMcAra paNa aTakI paDyo. to pachI prAsuka mArge ja vihAra karanArA munionI to zI vAta karavI ? (658). AthI AcArya bhagavaMte buddhinidhAna be sAdhune bhIma ane Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 685 sama: sa: AyuSmantau ! bhavatpA, preSitau guruNA'dhunA / varSAkAlaH samAyAto, na gantuM yujyate kvacit // 660 / / munivAcamimAM zrutvA, babhASAte iti sphuTam / atra tiSThantu niSThAM svAM, tanvAnA gurubhiH samam // 661 // annaprabhRti yatkiJcid, rocate vo nirantaram / tatsarvaM bhavadbhiAhyaM, lakSmIrdAnaphalA ! yataH // 662 / / avocatAM munI bhadrau !, na nirgranthAnAM kalpate / ekasminnapi saMstyAye, grahItumazanAdikam // 663 // yata :bhImasenanI pAse vasatinI yAcanA mATe mokalyA. teoe temanI pAse AvI yuktiyukta vacana vaDe kahyuM ke, (659) "he AyumaMta ! amArA gurue amane ApanI pAse mokalyA che. atyAre varSAkALa hovAthI amAre anyatra jaI zakAya tema nathI to tamArI AjJA hoya to ame ahIM comAsuM rahIe." (660) A pramANe te muninA vacana sAMbhaLI te baMne bolyA ke, tamArA gurUnI sAthe tamArA dharmanuM pAlana karatAM tame sukhapUrvaka ahIM raho (661) ane annAdika je kaMI tamane joIe te badhuM amAre tyAMthI lejo. kAraNa ke dAna e ja lakSmInuM phaLa che." (662). eTale muni bolyA ke, "he bhadro ! sAdhuone eka ja sthAnethI anAdika levuM kahyuM nahi kahyuM che ke- (663) madhukara vRkSonA puSpo para besI temAMthI rasAsvAda le che. paNa puSpane kalAmaNA pahoMcADatA nathI ane potAnA AtmAne Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686 zrI mallinAtha caritra yathA drumasya puSpeSu, rasaM pibati SaTpadaH / na ca puSpaM klAmayati, sa svaM prINAti nityazaH // 664 // tathA susAdhavo dhIrAH, praviSTA gocarakSaNe / gRheSu gRhNate bhikSAmagRddhA rasasaMpadi // 665 / / bhA! bhA! bhadrA! paraM zuddhaM, strISaNDapazuvarjitam / kulInajanagehA'ntaH, saMpradattAmupAzrayam // 666 / / yata :yo dadAtyA''zrayaM jJAnazAlinAM tattvamAlinAm / vastrAnapAnazayyAdi, sarvaM prAdAyi tena yat // 667 / / paropakAraH svAdhyAyo, jJAnA'bhyAsazca saMyamaH / etannirmApitaM tena, yena datta upAzrayaH // 668 / / prApnoti rAjyacakritvasvargizakrazriyaM naraH / utpattiM sukule kIrtiM sphuti ca janaparSadi // 669 / / sahA prasanna rANe che. (664) tema dhIra susAdhuoe paNa rasamAM amRddha (anAsakta) rahI goyarI avasare sthane ghare 4 mikSA aDa42vI." (665) ' he bhadra ! strI napuMsaka-pazuthI varjita tathA paramazuddha koI muliin-nn| 52mA samane sthAna mApo. (666) kema ke jJAnavaMta ane tattvazALI munione je Azraya Ape che teNe temane vastra, anna, pAna ane zayyAdi badhuM ApyuM samajavuM. (667) je mahAtmAone upAzraya Ape che teNe paropakAra, svAdhyAya, jJAnAbhyAsa ane saMyama e badhuM AcaryuM samajavuM (668) te puruSa rAjya sAmrAjaya, deva ne iMdranI Rddhi, sArAkuLamAM Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 687 sataH: : zayyAdAnaprabhAveNa, bhavAbdhi tarati kSaNAt / ataH zayyAtarastIrthaMkaraiH sarvairudAhRtaH // 670 / / nizamyeti muniproktamabhyadhattAM munIn prati / asAvupAzrayaH sAdhU !, gRhyatAM vidhipUrvakam // 671 / / tatrA'sthuH sUrayaH zrImatsiddhAntArthasya vAcanAm / vitanvAnAH samAdhAnaM, sAvadhAnasvamAnasAH // 672 / / tAvapi zRNutaH smoccaiH, siddhAntadhvanimuttamam / azRNvAnau padavyAkhyAM, dRSTAntasthitizAlinIm // 673 // janma, kIrti ane lokasamAjamAM mAna pAme che. (669) zayyA (vasati) dAnanA prabhAvathI te saMsAra sAgarathI satvara tarI jAya che. eTalA mATe sarva tIrthakaroe tene zayyAtara kahelo che. (670) A pramANe munikathana sAMbhaLI te baMne bhAIo bolyA ke, "he mahAtmAo vidhipUrvaka A upAzrayano Apa svIkAra karo." (671). eTale zrIsiddhAMtanI vAcanA karatA ane potAnA manane samAdhistha rAkhatA AcArya bhagavaMta sAdhuo sAthe tyAM rahyA. (67ra) pachI daSTAMtanI sthitithI suzobhita evI padavyAkhyAne vyakta na sAMbhaLatAM te baMne siddhAMtanA mAtra uttama dhvanine ja sArI rIte sAMbhaLatA hatA. (673) anukrame varSAkALa vyatIta thayo. kAdava badho sUkAI gayo, Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 688 zrI mallinAtha caritra varSArAtre vyatikrAnte, zoSamAyAti kardame / kUlamadhyapravAhAsu, kUlinISu samantataH // 674 / / zaratkAlazriyo hAse, kAme puSyati sarcataH / vihAraM kartumArabdhA, AcAryAH sAdhucaryayA // 675 / / (yugmam) dvAvapi bhrAtarau sUrInanugantuM zubhAzayau / garbhazrAddhopamau bhaktyA, pravRttau saparicchadau // 676 / / ucite bhUmibhAge'dhaH, sUriH sthitvA prazAntagIH / uvAca bhadrakau ! vAkyamAsmAkInaM nizamyatAm // 677 // zuddhAnnapAnadAnena, sAnnidhyAd bhavatoriha / saukhyena saMsthitA varSArAtramekadinaM yathA // 678 / / nadIonA vaheNa nIcA utarIne kinArAnI aMdara vahevA lAgyA. (674) zaradaRtunI zobhA vikasvara thaI ane manmatha paNa sarva prakAre jAgRta thavAno samaya Avyo. eTale sAdhvAcAra pramANe AcAryo vihAranI taiyArI karI vihAra karyo. (675) te samaye sArA zrAvakanI jema, bhaktipUrvaka potAnA parivArane sAthe laI zubhAzayavALA te baMne bhAIo AcAryanI pAchaLa vaLAvavA cAlyA. (676) sUribhagavaMte thoDe dUra jaI ucita sthAne nIce besIne prazAMtavANIthI temane kahyuM ke, he bhadrA! mArUM kathana sAMbhaLo. (977) ApanI zuddha annAdi dAna ApavAnI sahAyatAthI ame ahIM eka divasanI jema sukhapUrvaka comAsuM rahI zakyA. (678) Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 689 saptama: saH AjJayA jinarAjasya, nirgranthabhaTaveSTitAH / vayaM moharipuM jetuM, calitAH sainyapA iva // 679 // dharmazravaNamasmAkaM na, jAtaM bhavatoH kvacit / paramekaM vacazcAru, vidheyaM zubhavRddhaye // 680 // abhigrahANAmanyeSAM, bhavanto na sahiSNavaH / rAtribhuktiparIhAro, bhAvazuddhyA vidhIyatAm // 681 // yata :bhramanti sarvato bhImA, rajanyAM rajanIcarAH / ato nizi na bhoktavyaM, duSTaveleti dUSaNAt // 682 // makSikA kurute vAnti, prajJAM hanti pipIlikA / kolikaH kuSTharogaM tu, vidhatte nizi bhojanAt // 683 // have bhagavaMtanI AjJA pramANe senAnI samAna nigraMtha subhaTothI parivarIne ame moharipuno vijaya karavA jaIzuM. (prayatna karazuM.) (679) comAsA daramyAna ame tamane kyAreya dharma saMbhaLAvI zakatA nathI paNa have tamAre kalyANavRddhi mATe amArU ekavacana mAnya rAkhI te pramANe vartavu yogya che. (680) tame bIjA abhigrahonuM pAlana karI zako tema nathI. paraMtu sAcA bhAvathI eka rAtribhojanano parityAga karo. (681) kAraNa ke rAtre bhayaMkara rAkSaso sarvatra bhamatA hoya che. mATe e kharAba samaya hovAnA doSathI rAtre bhojana na karavuM. (682) vaLI rAtribhojana karatAM makSikA AvI jAya to vamana karAve che. kIDI buddhino nAza kare che ane karoLiyo koDharoga nIpajAve che. (683) Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra svarabhaGgaM kacaH kuryAdalirvidhyati tAlu ca / doSAnevaMvidhAn jJAtvA, rAtrau ko'znAti kovidaH ? ||684|| 690 AyurvarSazataM loke, tadarddhaM sa upoSitaH / karoti viratiM dhanyo, yaH sadA nizi bhojanAt // 685 // AcAryoktamiti zrutvA, saMvegarasaraGgitau / prApadyetAM vrataM rAtribhojanapratiSedhakRt // 686 // ', AcAryA api nirgranthaiH sArddhamanyatra dhIdhanAH / vijahuH kokilA bhRGgA, haMsA na niyatA yataH // 687 / / anyedyustAvapi prati, grAme dhArTI vidhAya ca / agRhNItAM dhanAnyuccairgodhanAni vizeSataH ||688 // vALa AvI jAya to svarabhaMga thAya che. madhamAkhI tALavAne vIMdhI nAMkhe che. AvA prakAranA doSo jANI kayo sujJapuruSa rAtre bhojana kare ? (684) je bhAgyazALI bhavya rAtribhojananI virati kare che teNe so varSanA AyuSyamAMthI ardhayuSyanA upavAsa karyA mAnI zakAya." (685) A pramANe AcAryanuM kathana sAMbhaLI saMvegaraMgathI raMgita thatA te baMnee rAtribhojana na karavAno niyama lIdho. (686) pachI buddhidhanavALA AcArya paNa sAdhuonI sAthe anyatra vihAra karI gayA. "kAraNa ke kokila, madhukara-bhamaro ane haMsa eka sthaLe rahetA ja nathI." (687) dhanAsakatanI pApI vicAraNA have ekavAra te baMnee eka gAme dhADa pADI dhana tathA Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: sa: tayo: pariT: pApanivRtta: prAntarAntare / pInAko mahila: joDapi, hato pautai: parazcadhai: 68 // 691 kaizcit pravizya grAmAntaH, krItaM maireyamuccakaiH / puMsAM pApapravRttAnAM, sarvavyasanasaMbhavaH // 690 // anayoH pattibhizcaivaM, cintitaM duSTamAnasaiH / mArayAmo viSaM dattvA, madirAkrAyikAn yadi // 691 // etatsarvaM dhanAdyuccairasmAkaM bhAgavajjitam / sakalaM jAyate yasmAnmAraNIyA vibhAginaH // 692|| maireyakAyikairevaM, dhyAtveti garalaM kSaNAt / maviAyAM praviSThAyAM, vikSipe gandhavRttivat // 66aa vizeSathI godhana (gAya vi.)nuM haraNa karyuM. (688) pAchA pharatA rastAmAM temanA nivRtta thayelA parijanoe tIkSNa kuhADAvatI eka moTA pADAne mArI nAMkhyo. (689) temanAmAMthI keTalAka je gAmamAM gayelA temaNe gAmamAM jaI dArU kharIda karyo." pApamAM pravRtta puruSo sarvavyasanomAM pravRtta thAya che. (690) A bAju gAma bahAra rahelA duSTa padAtioe vicAra karyo ke, "gAmamAM dirA levA gayelAne jo viSa daI ApaNe mArI nAMkhIe to A dhanAdi laghu ApaNane maLe teono bhAga pADavo na paDe." (691-692) ema vicArI temaNe pADAnA mAMsamA viSa bheLI dIdhuM. A bAju dArU levA janArAone paNa evo ja vicAra Avyo ke, ApaNe dArUmAM viSa bheLavI daIe ne bahAra rahelA te pIvAthI Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 692 zrI mallinAtha caritra tadIyaviSadAnasya, zaGkyA pAdacArataH / astaparvatamAruhya, papAtA'mbhonidhau raviH // 694 / / prasasne timiraiviSvag, nAgapUgAnujairiva / ghUkai ghuSire bhImai, rakSomaGgalatUryavat // 695 / / athobhaye'pi militAstaskarAH krUraceSTitAH / parasparaM nijaM vastu, prAbhRtaM vidadhustadA // 696 / / svAminau ! pazyatAmetatsusvAdarasapezalam / athocaturmahAbhAgau, niSedho rAtribhojane // 697 // marI jAya to ApaNI lUMTamAMthI temano bhAga pADavo na paDe." Ama vicArI atimUdu dArUmAM gaMdhadhUlinI jema teNe viSa meLavI dIdhuM. (693) e vakhate temanA viSadAnanI zaMkAthI ja na hoya? tema sUrya paNa astAcala para ArUDha thaI samudramAM DUbI gayo. (694) eTale cArebAju aMdhakAra vyApI gayo. nAganA samUha samAna bhayaMkara dhUvaDa pakSIo rAkSasonA maMgalavAghanI jema cotarapha ghoSa karavA lAgyA. (695) te samaye kUraceSTAvALA baMne pakSanA taskaro ekaThA maLyA ane paraspara temaNe potapotAnI vastu hAjara karI (696) teoe temanA uparIne kahyuM ke, "he svAmin ! A bahuja svAdiSTa vastuo che. mATe teno svAda to juo." eTale te mahAbhAga bolyo ke, "amAre rAtribhojanano tyAga che." (697) AthI te parijano pharI bolyA ke, "he svAmin ! svastha avasthAmAM ApaNe sthAne rahIe tyAre e niyama barAbara pALajo. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamaH sargaH susthA'vasthAsu netArau !, pAlyatAM niyamasthitiH / zarIramAdyaM sarvvatra, sAdhakaM dharmmakarmmaNi // 698 // haMho ! bhadramukhAsteSAM, gurUNAM pAdasaMnidhau / vidadhe niyamastasya bhaGgaH kiM zreyase khalu ? // 699 // zUraH sa eva ya: saMkhye, bhinattIbharadadvayam / vAdI sa eva yo rAjasabhAyAM yuktiyuktagIH // 700 // guru: sa eva yastattvaM zAstopAsakaparSadi / bhavyaH sa eva yaH samyak, paripAlayati etayorgiramAkarNya, tatastattvArthasAdhikAm / athAnye taskarAstadvadanyonyasya dadustarAm // 702 || vratam // 701 // 693 tato viSotthakIlAbhiH, kalpakAlAnalairiva / teSAmAyurdramo dehe, sApAyaM hanta jIvitam ||703 || kema ke sarvatra dharmakarmamAM zarIra e prathama sAdhana che." (698) te bolyo ke, "are sujJajano ! gurUmahArAja pAse lIdhelA niyamano bhaMga karavAthI zuM bhaluM thavAnuM hatuM. ? (699) zUravIra to te ja ke je saMgrAmanA hastIonA baMne dAMtane bhede. vAdI te ja ke je rAjasabhAmAM yuktiyuktavANI bole. (300) guru te ja ke upAsakasamAjamAM tattvopadeza de. ane bhavya te ja ke sArI rIte aMgIkAra karela vratanuM pAlana kare." (701) A pramANe tattvArthane sAdhanArI temanI vANI sAMbhaLI anya coro aMdara-aMdara ja parasparane te vastu ApavA lAgyA. (702) te maghamAMsa agninI jema pragaTatI jvALAovaDe temanuM Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 694 etAn paJcatvamApannAnvIkSya tau hRdi babhratuH / guruNA vratadAnenA''vayordattaM hi jIvitam // 704 // teSAM gurUNAM sAtatyaM, paropakRtikAriNAm / bhavAvo bhuvi jIvantAvanRNatvaparau katham ? || 705|| teSAmeva gurUNAM tau, pArzve jagRhaturvratam / jagmaturacyutaM kalpaM, tasmAnnirvANameSyataH // 706 // AkarNyatAM sakarNena, varNyamAnaM mitaiH padaiH / anarthadaNDaviratistArtIyIkI guNavratam // 707 // AyurUpa vRkSa nAza pAmI gayuM. aho ! jIvita kharekhara bhayayukta che. (tene mAthe aneka bhaya che.) (703) A pramANe te sarvane maraNane zaraNa thayelA joI baMne bhAIo vrata ApanAra guru bhagavaMte ApaNane jIvita ApyuM. (704) ema manamAM ciMtavavA lAgyA. pachI temaNe vicAra karyo ke - satata paropakAra karanArA te gurUmahArAjanA RNathI ApaNe jIvatAM to mukta thaI zakIe tema nathI (705) mATe have to temanI pAse jaI cAritra ja grahaNa karavuM." AvI dRDhabhAvanAthI temaNe teja gurumahArAja pAse jaI cAritra aMgIkAra karyuM. ane tenuM niraticAra pAlana karI teo acyutadevalokamAM deva thayA. tyAMthI cyavI teo paramapadane pAmaze. (706) iti saptamavrata upara bhIma-bhImasena kathA. zrImallinAtha bhagavAna pharI kahevA lAgyA ke, 'have parimitapadothI varNana karAtuM trIjuM guNavrata sAvadhAna thaIne Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samama: sa Artaraudre apadhyAne, vinA svArthaM parasya ca / pApopadezaH so'narthadaNDa ityabhidhIyate // 708 || ye'narthadaNDamIdRkSaM kurvate krUraceSTitAH / te duHkhabhAgino loke, lobhanandyAdiko yathA // 709 // tathAhi samabhUt khyAtaM puraM bhogapurAbhidham / tArAcandrAbhidhastatra zreSThI zreSThaguNAkaraH // 710 // saMpUrNasarvasAmagryAH, prakRSTIkRtanAvikaH / gRhItamUrimAnDautra:, sumaTe breTe: sanam II:// 695 sAMbhaLo. (707) ArtadhyAna ane raudradhyAna e be durdhyAna dhyAvA tathA vinA svArthe parane pApopadeza Apavo. te anarthadaMDa kahevAya che (708) (anarthadaMDanA 4 prakAra che. temAM be ahIM batAvyA che. uparAMta pramAdAcarita ne hiMsapradAna e bheda kahelA che.) je loko krUceSTAvaDe anarthadaMDa kare che teo lobhanaMdI vigerenI jema duHkhanA bhAjana thAya che. (709) tenI kathA A pramANe che. aSTamavrata upara lobhanaMdI kathA. bhogapura nAme eka prakhyAta nagara hatuM tyAM zreSThaguNonA sthAnarUpa tArAcaMdra zreSThI raheto hato. (710) ekavAra te saMpUrNa sAmagrIthI nAvikone protsAhita karI, vividha kariyANA laI baLavAna subhaTo sahita vahANamAM beTho. (711) Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 696 zrI mallinAtha caritra Azugo vAyuvatpoto, laGghayanmakarAkaram / ratnamekhalanAmAnaM, mahAdvIpamupeyivAn // 712 / / tasmAduttArya bhANDAni, kUle kUlaMkaSApateH / utkarAn kArayAmAsa, zriyAM krIDA'calAniva // 713 // purandarapuraM prApya, zriyA paurandaraM puram / tatrA'bhUd bhUpatiH sphItavAhano meghavAhanaH // 714 / / lobhanandIti tatrA'bhUt, satyArtho vaNijAMpatiH / pApakarmarato nityaM, mahAmohaniketanam // 715 / / tatraiva nagare mantrI, kANako vaJcanAmatiH / buddhyA gRhItadraviNaH, pareSAM pazyatAmapi // 716 / / bALanI jema anukULa vAyunA yoge nAvathI mahAsAgaranuM ullaMghana karatAM te ratnamekhalA mahAdvIpamAM pahoMcyo. (712) tyAM samudra kinArA para kariyANA utArI lakSmInA krIDAparvatonI jevA teNe DhagalA karAvyA. (713) pachI saMpattimAM iMdranagara samAna puraMdara nAmanA nagaramAM te gayo. tyAM zvetavAhanavALo meghavAhana rAjA rAjya karato hato. (714) te ja nagaramAM sadA pApakarmamAM Asakta, mahAmohanA sthAnabhUta ane yathArtha nAmavALo lobhanaMdI nAme mukhya vepArI raheto hato. (715) vaLI te nagaramAM bIjAonA dekhatA dekhatA potAnI cAlAkIthI dravya laI lenAra vaMcanAmati nAme eka kANo maMtrI raheto hato (716) Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: : tayormantradhiyAM pAtraM, satrAgAramivainasAm / suzilpI carmakAro'sti, mAyAmaya itIritaH // 717|| saviturmandire zAnto, dvijo horAvicakSaNaH / avidyamAnanetro'pi, trilocana iti smRtaH // 718 // itazca lobhanandyeSa, zrutvA potaM samAgatam / tArAcandrA'ntike prApa, gRhItvA prAbhRtaM nizi // 719 // saMbhASamucitaM kRtvA, papracchA'svacchamAnasaH / potabhANDaM kiyad bhadra !, mamA'zeSaM nigadyatAm // 720 // prAJjalatvAttatastena, sarvamuktaM yathAsthitam / ziro vidhUya tenApi, sakhedamiva bhASitam // 721 // 697 ane te baMnene salAha ApanAra, pApanA mahAmaMdirarUpa kArIgarImAM cAlAka, nipuNa mAyAmaya nAme eka mocI raheto hato. (717) temaja jyotiSamAM vicakSaNa, zAMta, netravinAno chatAM trilocana nAme eka brAhmaNa tyAM sUryamaMdiramAM raheto hato. (718) have dariyA kinAre vahANa AvelA sAMbhaLI lobhanaMdI kAMIka prasAdI laI rAtre tArAcaMdrazeTha pAse Avyo (719) ane kAMIka vAtacita karI pachI milana AzayavALA teNe pUchyuM ke, "he bhadra ! tamArA vahANamAM zuM zuM che ? ane keTaluM kariyANuM che te mane kaho" (720) eTale saralasvabhAvI teNe yathAsthita kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLatAM mastaka dhUNAvI teNe khedapUrvaka kahyuM ke, (721) "aho ! A nirmAlya kariyANA ahIM lAvavAno tame phogaTa Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 698 zrI mallinAtha caritra prayAsa eva jAtaste, kubhANDA''nayanAt param / yasmAdamISAM na kvApi, vikrayaH kapivad bhavet // 722 // haMho ! tathApi gRhe'haM, purA kIrtibhayAt param / dAsye'haM prasthamekaM te, nijamAnasavAJchitam // 723 / / tathA''dRtamanenApi, satyaGkAraH samarpitaH / lagnakA vihitA: paurA, bhANDaM dRSTyAhataM kRtam / / 724|| parakIyA'pi me'dya zrIrAtmIyeti vicintayan / gatvA gRhaM sukhaM saptaH, sutodvAhakSaNAdiva // 725 / / dvitIye yAminIyAme, sacivo vaJcanAmatiH / tAra/vandra chatvayituM, hRSTa: prApa tatti II7raddA prayAsa karyo. kAraNa ke capaLa vAMdarAnI jema e mAlano ahIM vikraya thaI zake tema nathI. (722) to paNa amArA nagaranA apayazanA bhayathI huM e badhA laI lauM ane tenA badalAmAM tame kahezo te vastu eka prastha (amuka mApa) pramANa huM tamane ApIza." (723). A vAta tArAcaMdra zeThe kabUla karI tene kola Apyo eTale lobhanaMdIe potAnA mANasone pheravIne te badhA kariyANA najaramAM laI lIdhA. (724). pArakI lakSmI paNa Aje mArI thaze." evo vicAra karato te lobhanaMdI ghare jaIne putravivAhanA prasaMganI jema sukhe sUI gayo. (725) have rAtrinA bIjA prahare vaMcanAmati pradhAna tArAcaMdrane chetaravA khuza thato thato tenI pAse Avyo. (726) 2. prApta:, rUtyapi .. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 699 sakSama: saf: ucitapratiprattyA'sau, tArAcandreNa viSTare / upavizya papracche'tha, svAgataM mantriNe'ntike // 727 / / mantriNA vArtAvasare, bhaNitaM krUracetasA / purA'haM cauravat kSiptazcArake jagatIbhujA // 728 / / tasmAt kathaJcid naSTvA'haM potAduttIrya sAgaram / puraM bhogapuraM prApa, tvatpituH sadanaM sthitaH // 729 // mayA samakSaM lokAnAM, cakSurmuktvA'tha dakSiNam / jagRhe svarNalakSazca, tato'trA''gAM nRpAntike // 730 // tanmaGgalyapade datvA, kSamayitvA svadurnayam / pUrvavatsacivo jAto, dravyAt kiM na prajAyate ? // 731 / / eTale tArAcaMdra teno ucita satkAra karI Asana para besADIne svAgata pUchyuM. (727) pachI vAtonA prasaMgamAM krUra manavALA maMtrIe kahyuM ke, "pUrve ahonA rAjAe mane coranI jema kedakhAnAmAM nAMkhyo hato (728) tyAMthI koIka rIte bhAgI jaI vahANanA yoge samudranA pele pAra jaI huM bhogapura nagare pahoMcyA hatA. ane tyAM tamArA pitAne ghare ja rahyo hato. (729) pachI badhA lokonI sAkSIe meM mArI jamaNI AMkha temanI pAse dhareNe (gIro) mUkIne eka lAkha sonAmahora lIdhI hatI. pachI huM tyAMthI ahIM Avyo. (730) ane te sonAmahora ahIMnA rAjAne bheTa ApI. mAro pUrvano aparAdha khamAvI huM pAcho prathamanI jema pradhAna thayo. (731) Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 700 zrI mallinAtha caritra matpuNyaistvamihAyAtaH, svarNalakSamidaM sakhe ! / gRhANA'rpaya me cakSurvyavahAraM pravartaya // 732 // datte me locane bhadra !, kartavyo bhANDavikrayaH / AhAre vyavahAre ca, sajjA lajjA satAM na yat // 733 // ityuktvA sacive yAte, vimanAH potanAyakaH / cintayA rajanIyAmayugaM yugamivA'nayat // 734 / / mAyAmayo mahAmAyaH, paryaTastatkuTItaTe / AgAt sandhApayAJcakre, vaNijo pAdarakSaNam // 735 // aho ! dravyathI zuM thatuM nathI. he sakhe ! mArA bhAgyayoge tuM ahIM AvI caDyo. mATe have lAkha sonAmahora laI mane mAruM jamaNuM netra pAchuM Apa ke jethI mAro vyavahAra barAbara cAlI zake. (732) he bhadra ! mane netra ApyA pachI tAre tArA kariyANAno vikraya karavo. kAraNa ke sajjano AhAra ane vyavahAramAM lajjA rAkhatA nathI. (733) A pramANe kahI te pradhAna potAne ThekANe gayo. eTale tArAcaMdra zeTha ciMtAmAM paDI gayA ane yuganI jema rAtrinA pAchalA be prahara vyatIta karyA. (734). bIje divase mahAmAyAvI pelo mAyAmaya mocI bhamato bhamato zeThanA taMbu AgaLa Avyo ane teNe zeThanA joDA sAMdhavA mAMDyA. (735) sAMdhatA sAMdhatA te mocI bolyo ke, "he zeTha ! mane joDA sAMdhavAnuM zuM mUlya Apazo ? eTale zeThe kahyuM ke, tane khuzI Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 701 sa : sa: carmakArastataH prAha, ki me dAsyatha vetanama ? / potanAtha uvAca tvAM, toSayiSyAmi sarvathA // 736 / / kRtakAryamamuM dRSTvA, so'thA'vocata rUpakam / drammaM drammASTakaM drammazataM vA tvaM gRhANa bhoH ! // 737 // tato drammasahasreSu, dIyamAneSu tena tu / nAyaM santoSavAn jAtaH, kiM punarbhUrivAJchakaH ? // 738 // athoce carmakRd zreSThin !, potapaNyaM mamAkhilam / yadyarpayasi tattoSo, jAyate mama nAnyathA // 739 // mamAnujJAM vinA paNyaM, cedvikreSyasi kiJcana / tad bhUpAjJAvibhaGgasya, kArayiSyAmi kAraNam // 740 // karIza." (736) have mocIe kAma pUruM karyuM eTale zeThe tene eka rUpIyo ApavA mAMDyo. mocIe na lIdho. te to kahe "mane khuzI karavAnuM kahyuM che mATe mane khuzI karo." zeTha vacanathI baMdhAyela hatA tethI so rUpiyA ApavA mAMDyA. (737). chevaTe hajAra ApavA mAMDyA to paNa te saMtuSTa na thayo. eTale zeThe pUchyuM ke, tAre vadhAre zuM joIe ? (738) te bolyo ke, "he zeTha ! A vahANamAMnI badhI vastu mane ApI do. to mane saMtoSa thAya. anyathA huM rAjI thAuM nahIM. (739) ane have mArI rajA vinA jo AmAMnI kAMI paNa vastu vecazo to huM tamane rAjAnI AjJAbhaMgano daMDa apAvIza. (740) Ama rAjAnI ANa ApI phUTabuddhivALo te mocI cAlyo Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 702 zrI mallinAtha caritra evamuktvA'gamaccarmakAraH kArukakUTadhIH / jagAma nagarasyAntastArAcandro'pi zasyarUpayA // 741 / / dRSTo madanamaJjaryA, vezyayA zasyarUpayA / lakSIkRtaH kaTAkSANAM, sa sAkSAddivasAtyaye // 742 / / AnAyito gRhe zreSThI, preSya ceTI sulocanAm / snapito bhojito bhaktyA, paramAnandamedurAm // 743 / / evaM nivasatastasya, kiyantyapi dinAnyaguH / ceghu: sa tathA pRSTha:, vihI ta: ? ||744ll tatastena svavRttAntaH, samIcIno niveditaH / sA'vocad vipadaH prAptau, khedaH kAryoM na kovidaH // 745 / / gayo. tArAcaMdra zeTha ciMtAtura mane nagaramAM bhamavA lAgyo. bhamato bhamato te vezyAonA ghara tarapha gayo. (741) tyAM prazasta rUpavatI madanamaMjarI nAmanI vezyAe tene joyo. eTale teNIe zeThanI sAme kaTAkSapAta karyo (742) ane potAnI sulocanA dAsIne mokalI teNe zeThane potAnA gharamAM bolAvyA. pachI paramAnaMdapUrvaka teNIe zeThane snAna tathA bhojana karAvyuM. (743) e pramANe vezyAne tyAM rahetA AnaMdapUrvaka keTalAka divaso pasAra thayA. ekadina vezyAe tene pUchyuM ke, "ahIM tame zA mATe AvyA cho ? (744) eTale teNe potAno badho vRttAMta kahI saMbhaLAvyo te sAMbhaLI vezyA bolI ke "vipatti AvatAM sujJajanoe kheda na karavo. (745) Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 703 HH: : ApadaH saMpado'pyatra, samIpasthAH zarIriNAm / na zokaharSayostasmAdarpaNIyaM mano budhaiH // 746 / / evamuktvA'tha sA gatvA, natvA bhaTTaM trilocanam / evaM vijJapayAmAsa, rUpAjIvA sukomalam // 747 // matpatestAracandrasya, vyasanaM mahadutthitam / nistariSyati tatsaukhyAnnaveti vada kovida ! // 748 // so'pyuvAca tava patirvyasanaM nistariSyati / sukhenA'pi na khedastvayA kAryo nije hRdi // 749 // zrutvetyupazrutiprAyaM, hRSTA vezyAgRhaM gatA / yAminyAM preSayAmAsa, tArendaM ravimandire // 750 // saMsAramAM sukha ane duHkha baMne prANIonI sAthe ja rahelA che. mATe buddhajanoe sukha-duHkhanI prAptimAM harSa zoka na karavo." (746). A pramANe kahI trilocana bhaTTa pAse jaI tene namana karI vezyAe bahu ja komaLa vANIthI vijJapti karI ke, (747). - "he sujJa ! mArA pati tArAcaMdra zeTha upara moTuM saMkaTa AvI paDyuM che. mATe temAMthI nirvine teno vistAra thaze ke nahi ? te kaho. (748) eTale te bolyo ke, tAro te pati saMkaTamAMthI sukhapUrvaka pAra pAmaze. mATe tAre te saMbaMdhI aMtaramAM zoka na karavo." (749) A pramANe vedavAkya samAna te bhaTTajInA vacana sAMbhaLI te vezyA manamAM AnaMda pAmatI potAnA ghare gaI. rAtre tArAcaMdrazeThane ThagonI vAta sAMbhaLavA mATe sUryabhavanamAM mokalyo. (750) Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 704 zrI mallinAtha caritra prachanIbhUya sUryasya, mandire'sthAd vaNigvaraH / ito'bhyAgAllobhanandI, chAtreNa viniveditaH // 751 // AkhyAya pUrvavRttAntaM, zreSThinoditamIdRzam / nirUpaya nijAM horAM, nirvAho bhavitA navA // 752 // horAM vicArya so'pyUce, yadIdaM potanAyakaH / vakSyate vacanaM prAjJastadA tava kimuttaram ? // 753 // na kiJcit zobhanaM bhadra !, bhavitA pratyutA''padaM / zrutveti zUnyadhIH prApa, mandiraM zreSThisundaraH / / 754 // athAkhyat tasya pArzvasthazchAtraH pAtraM mahAdhiyAm / horAjJAnasya tattvArthaM, punaH pAThaya mAM prabho ! // 755 / / te tyAM jaI gupta rIte besI rahyo evAmAM lobhanaMdI tyAM Avyo. eTale eka vidyArthIe tenuM Agamana bhaTTane nivedana karyuM. (751) lobhanaMdIe potAno pUrvavRttAMta jaNAvIne kahyuM ke, "he bhaTTajI ! tame jyotiSa tapAsIne kaho ke mArI icchA pAra paDaze ke nahi? (752) eTale teNe horA joIne kahyuM ke, he bhadra ! jo te zreSThI tane A pramANe kaheze to (guptapaNe zeThane samajAvyuM haze tema jaNAya che.) tuM zuM javAba ApIza ? (753) mATe he bhadra ! zubha to thavuM dura rahyuM ulaTuM saMkaTa AvI paDyuM. te sAMbhaLI zUnya manaska banI te potAnA ghare gayo. (754) A bAju mahAbuddhinA pAtra pAse beThelA eka vidyArthIe Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 705 HH: saff: tatra pAThayituM bhaTTa, upAkramata satvaram / vividyAlAne hiM, vadhA: yuH satatoma: II71ddA vedAdhyayanadAneSu, devArcAsu viSoddhRtau / purIdhAmapravezeSu, vAmA horA zubhA matA // 757 / / saMgrAme bhojanesnAne, strIsaMge rAjadarzane / krUrakarmasu zeSeSu, dIpte vAmetarA matA // 758 / / dakSiNe yadi vA vAme, yatra vAyurnirantaram / taM pAdamagrataH kRtvA, nissared nijamandirAt // 759 / / gurubudhanRpAmAtyA, anye'pIpsitadAyinaH / pUrNAGge khalu kartavyA, kAryasiddhimabhIpsatA // 760 // upAdhyAyane kahyuM ke,"he prabho ! horA (nADI) jJAnanuM rahasya mane pharI bhaNAvo. (755). eTale bhaTTajI tarata ja tene bhaNAvavA taiyAra thayA sujJajano ziSyane vidyA ApavAmAM satata udyamI hoya che." (756). bhaTTajIe vidyArthIne kahyuM ke, "vedAdhyayana, dAna, devapUjana, viSApahAra tathA nagara ke gharamAM praveza karatA DAbI nADI cAlatI hoya to zubha gaNAya che. (757) saMgrAma, bhojana, snAna, strIsaMga, rAjadarzana tathA anya kUrakarmamAM jamaNI nADI zubha gaNAyelI che. (758) gharamAMthI nIkaLatAM DAbI ke jamaNI nADImAMthI vAyuno saMcAra thato hoya te bAjuno paga prathama upADavo. (759). potAnI kAryasiddhi IcchatA puruSe gurU, budha (paMDita) nUpa ane amAtya tathA anya paNa ISTadAyakane pUrNAge besADavA. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 706 zrI mallinAtha caritra Asane zayane vA'pi, pUrNAGge vinivezitAH / vazIbhavanti kAminyo, na kArmaNamataH param // 761 / / yadA pRcchati candrasthastadA saMdhAnamAdizet / pRcched yadA tu sUryasthastadA jAnIhi vigraham // 762 / / candrasthAne yadA vAyuH, sUryasthAne ca pRcchati / tadA na rakSyate rogI, mRtyorvaidyazatairapi // 763 / / ravisthAne yadA prANaH, praSTA pRcchati candragaH / tadAsau mriyate rogI, yadi trAtA surezvaraH // 764|| yasminnane cared vAyustatrastho yadi pRcchati / pIDito'pi tadA rogai, rogI jIvatyasaMzayam // 765 // (760) (namaskArAdika karavA) Azana ke zayana para pUrNAge besADavAmAM AvelI kAminIo vaza thAya che. e uparAMta bIjuM kArpaNa nathI. (761). jo caMdranADI cAlatI veLA koI pUche to tene saMdhino Adeza Apavo ane sUryanADI veLA pUche to vigrahano Adeza Apavo. (762) jo caMdrasthAne jo pavana hoya ane sUryasthAnamAM pUche to kahevuM ke, vaidyo paNa te rogIne maraNathI bacAvI zake nahI. (763) jo ravisthAne vAyu vaheto hoya ane pUchanAra caMdrasthAne pUche, to IMdra rakSaNa karanAra chatAM rogI maraNa ja pAme ema jANavuM. (764). je aMge vAyu saMcarato hoya tyAM ja raheto jo pUche to Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 707 sama: sa: vahantIM nAsikAM vAmAM, dakSiNAM cAbhisaMsthitaH / yadi pRcchet tadA putro, riktAyAM tu sutA bhavet // 766 / / pArthive jIvavijJAnaM, mUlajJAnaM jale'nile / Agneye dhAtuvijJAnaM, vyomni zUnyaM vinirdizet // 767 / / evaM taM pAThayannasti, mantryAgAd vaJcanAmatiH / pUrvavat kathayAmAsa, sa pUrvavadabhASata // 768 // atha carmakRti prApte, pUrvavad gadite sati / mantrI kRSNamukho jAto, mRtajyeSThasuto yathA // 769 / / rogothI pIDAvA chatAM paNa te rogI avazya jIvaze ema jANavuM. (765) nAsikA DAbI bAjue vahetI hoya ke jamaNI bAjue vahetI hoya te veLA vahetI vADI taraphanI bAjue rahIne jo pUche to putra thaze ema kahevuM ane na cAlatI nADInI bAjue rahI pUche to putrI thaze ema kahevuM. (766). pRthvImAM jIvavijJAna, jaLa ane vAyumAM mULajJAna, agnimAM dhAtuvijJAna ane AkAzamAM zUnya ema kahevuM. (767) (A hakIkata pRthvI vigere tattvasaMbaMdhI jaNAya che. nADI sAthe tattvonuM vahana paNa jovAya che.) A pramANe potAnA ziSyane jaNAvato hato. evAmAM vacanAmati maMtrI tyAM Avyo ane prathamanI jema teNe paNa vAta karI. eTale trilocane paNa pUrvanI jema ja javAba Apyo. (768) pachI mocI Avyo tene paNa trilocane pUrvanI jema ja javAba Apyo. eTale jANe potAno moTo putra maraNa pAmyo hoya tema Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 708 zrI mallinAtha caritra tacchrutvA carmakAro'pi, nirAnando gatasmayaH / viprasya kaTukairvAkyaiH, zreSThivanmAnase bhRzam / / 770 / / tArendurbhaTTavAkyAni, sudhArasasamAnyatha / AkarNya muditasvAntaH, satataM sumanA yayau // 771 / / atha prAtarnRpAbhyarNamAgatya saha vezyayA / tArAcandreNa sarvo'pi, svavRttAnto niveditaH // 772 / / atha zreSThI samAhUto, bhUmipAlena kopinA / AgataH so'pi sAzaGka, natvA bhUpamupAvizat // 773 / / roSaraktekSaNaH mApaH, sAkSepaM smeti bhASate / re ! zreSThinnIdRzaM karma, marmA''viSkuruSe'tra kim ? // 774 / / maMtrI zyAmamukhavALo thaI gayo. (769) ane te vipranA kaTuka vAkyothI mocI paNa manamAM lobhanaMdI zreSThInI jema AnaMda ane ahaMkAra rahita thaI gayo. (770) pracchannapaNe badhu sAMbhaLanAra tArAcaMdra zeTha A pramANe sudhArasa samAna bhaTTanA vacanothI aMtaramAM AnaMda pAmato potAnA sthAne gayo. (771) vezyA sAthe rAjasabhAmAM gamana. have prabhAte vezyAnI sAthe rAjA pAse AvI tArAcaMdra badho potAno vRttAMta nivedana karyo. (772) eTale rAjAe krodhAyamAna thaI prathama lobhanaMdI zreSThIne bolAvyo. te AvIne zaMkAsahita namaskAra karI rAjAnI pAse beTho. (773) eTale roSathI raktanetra karI rAjAe AkSepapUrvaka kahyuM ke, Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 709 satama: : arAjakamidaM rAjyaM, kiM vA nyAyo na vidyate ? / yena kAryANyanAryANi, kriyante nijayecchayA // 775 / / zreSThI sadhairyamUce ca, gatvAbhyarNe'sya sAJjasam / saMlApapUrvakaM rAjan !, niviSTo'haM yathAvidhi // 776 // anenoce sakhe'mISAM, bhANDAnAM mama vikrayAt / saMbhAvyate vizrAmastatoDanatpamadhIzvara ! ? II77thI tvadIyapaNyarAzInAM, vikrayo bhavitA na hi / tatoDayama driva !, niSoDaa mahAmata ! I778 yat kiJcidrocate tubhyaM, tadbhANDaprasthikaM sakhe ! / bhRtvA zIghraM grahISyAmi, kubhANDAnyakhilAnyapi // 779 // "are zreSThinuM ! AvuM adharmI kRtya ahI rahI zA mATe kare che? (774) zuM AvA rAjyano koI dhaNI nathI ? athavA zuM ahI jAya nathI ke jethI AvA anucita kAryo tuM svecchAe karyA kare che ? (775) A pramANe sAMbhaLI zreSThIe dhIrajapUrvaka kahyuM ke, "he rAjana ! mArI vAta sAMbhaLo. huM ahIM AvelA te zeThanI pAse saralarIte jaI saMtApapUrvaka keTaloka viveka karIne beTho. (776-777) eTale zeThe mane pUchyuM ke, he mitra ! A mArA kariyANAnuM vecANa karatAM kaMI lAbha thAya tema che ke nahi ? (778). eTale huM bolyo ke, "he mitra ! tane je rUce te vastunuM eka prastha tuM mArI pAsethI laI leje ane huM tArI badhI sArI-narasI vastuo laI laIza." (079) Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 710 zrI mallinAtha caritra aGgIkRtamanenA'pi, satyaMkAro mayArpitaH / atrArthe sAkSiNo nAtha !, bahavo vihitA mayA // 780 / / athAha bhUpatiH zreSThI, nyAyayuktaM vaco'vadat / anena labhyamevaitad, yatastiSThanti sAkSiNaH // 781 / / tArAcandrastataH prAha, sasmitaM saMmataM mama / yadyeSa dadate mahyaM, prasthamekaM samIhitam // 782 / / lobhanandI tataH prAha, prasthamekaM manogatam / yavastheti vivAre hiM, nikSepa: sameta vim ? II78rUA. tArAcandro'pyabhASiSTa, zRNu me ruciraM vacaH / uttarAnilapUtAnAM, khaNDitAnAmudUkhale // 784 / / A vAta teNe kabUla rAkhI eTale meM tene kola Apyo. te nAtha ! A saMbaMdhamAM meM ghaNA sAkSIo paNa rAkhelA che. (780) A zreSThInuM kathana to nyAyayukta jaNAya che. vaLI teNe sAkSIo rAkhelA hovAthI ene labhyavastu maLavI ja joIe. (781) eTale tArAcaMdra zeTha smitapUrvaka bolyo ke, "jo mArI icchAnusAra eka prastha mane e Ape to e karAra mAre kabUla che." (782) lobhanaMdI bolyo ke, "tamArI marajI pramANe eka prastha mAMgI lyo. vivAda karI phogaTa kALakSepa zA mATe karavo paDe che ? (783) eTale tArAcaMdra bolyo ke, mAruM vacana barAbara sAMbhalo he bhadra ! uttaranA pavanathI pAvana banelA, udukhalamAM (khAraNIo) Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satama: sa: rAmAkaragRhItAnAM, samakSaM nRpaparSadaH / pradehi mazakasyA'sthanAM prasthaM svaccha ! mamAdhunA // 785 // yugmam evaM tArendunA prokte, vilakSo'janyasau vaNik / asAdhyaM na mateH kiJcijjalAnAmiva dhImatAm // 786 // sacivo'pi samAhUto, natvA nRpamupAvizat / Uce nRpatiretasya, niSiddhaM kiM krayANakam ? // 787|| so'pyUce dakSiNaM cakSurasya grahaNake'sti me / svarNalakSaM gRhItvA'sau, tadarpayatu sAmpratam // 788 // khaMDAyelA (784) 711 ,, ane srIne hAthe lavAyelA maccharonA hADakAnuM eka prastha mane rAjasabhA samakSa arpaNa kara ane mArA karIyANA laI le.' (785) A pramANenI tArAcaMdra zeThanI mAMgaNI thatAM zreSThI vilakho banI gayo. "jaLanI jema dhImaMtajanonI matine kaMI asAdhya nathI." (786) pachI pradhAnane bolAvavAmAM Avyo eTale te AvI rAjAne namaskAra karI beTho. rAjAe tene pUchyuM ke "Aja kariyANuM kema aTakAvyuM che ? (787) eTale te bolyo ke, mArI jamaNI AMkha ene khAte udhAra che. enA pitAne tyAM giro mUkelI che. mATe lAkhasonAmahora laIne te mane pAchI Ape.' (788) A javAba sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke A maMtrI nyAyapUrvaka bole che." eTale tArAcaMdra zeTha bolyA ke, e sujJamaMtrInuM kahevuM 1. svacchamate !, vamatta / Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 712 zrI mallinAtha caritra rAjJoktaM zobhanaM vakti, mantryayaM nayakovidaH / tArAcandrastataH prAha, yuktamuktaM vipazcitA // 789 / / rAjan ! me mandire nUnaM, sahasrANi dRzAM nRNAm / tvanmadhyapatitaM netraM, na jAne hanta ! nizcitam // 790 / / tvaM vAmalocanaM mantrin !, samuddhRtya samarpaya / yenopalakSyate pUrNaM, vidadhAmi manoratham // 791 / / vihasyA'tha nRpo'vAdId, yuktiyuktaM vadatyayam / upalakSya yataH kartA, netrArpaNavidhiM nanu // 792 // aho ! matiprapaJco'sya, yaccakre'haM niruttaraH / vicintyeti sa mAyAvI, maunamAzritya nirgataH / / 793 // barobara che (789) paraMtu he rAjan ! mArA ghare hajAro mANasonI hajAro AMkho girave rAkhelI che. tethI aMdara paDI gayelI hovAthI enI AMkha mArA oLakhavAmAM AvatI nathI (790) mATe je e maMtrI mane potAnI DAbI AMkha Ape ke jethI barAbara tenI sAthe meLavI huM enI jamaNI AMkha tene ApuM. (791) zeThano uttara sAMbhaLI rAjAe maMtrIne kahyuM ke, "A zeTha barAbara yuktipUrvaka bole che mATe tArA DAbA netra sAthe meLavIne tAruM jamaNuM netra tane pAchuM Apaze." (792) eTale maMtrIe vicAra karyo ke "aho ! eNe buddhinA prapaMcathI mane niruttara karyo." A pramANe ciMtavIne te mAyAvI mauna dharI tyAMthI cAlyo gayo. (793) Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 713 sa : sa: carmakAraM samAhUtaM, tArAcandro'pyabhASata / kaimarthyakyena paNyaM me, dIyamAnaM niSedhasi ? // 794 / / carmakRttamuvAceti, yAvadasmi na toSitaH / tvayA krayANakaM naiva, tAvad deyaM hi kasyacit // 795 / / tArAcandro'tha nyagadadidaM carmakRtAM vara ! / amuSya ratnacandrasya, narendrasya suto'jani // 796 / / tasya janmani tuSTastvaM, naveti vada kadvada ? / so'pyuvAca sakhe ! tuSTaH, saMjAto'haM girA tava // 797 / / tArAcandro narendrasya, praNamya kramapaGkajam / etadgrahatrayImukto, vyavahAraparo'jani // 798 / / pachI mocIne sabhA samakSa bolAvI tArAcaMdra zeThe kahyuM ke, "mArA kariyANAnA vecANane zA mATe aTakAve che ?" (794) eTale te mocI bolyo ke, "jyAM sudhI mane saMtuSTa karyo nathI tyAM sudhI tamArAthI kariyANuM vecAze nahi" (795) eTale tArAcaMdra zeTha bolyA ke- "he mocI ! A ratnacaMdra rAjAne ghare putra avataryo che. (796) kahe enA janmathI tane saMtoSa che ke nahi ? te bolyo ke he mitra ! te hakIkata sAMbhaLI huM saMtuSTa (khuzI) thayo chuM." Ama kahI te cAlyo gayo. (797) pachI tArAcaMdra zeTha nagaranA rAjAnA caraNakamalane namaskAra karI traNagrahathI mukta thaI vyavahAra parAyaNa thayo. (798) have ekavAra e nagaramAM rahenAro dhana nAmano koI jugArI Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 714 zrI mallinAtha caritra itazca nagare tatra, dyUtakAro dhanADhayaH / kSudhayA pIDitaH kAmaM, tArendraM samupAgamat // 799 / / tArAcandra ! kSudhArto'haM, dehi me bhojanaM varam / anyathA jIvitavyadruH, kSuddavena vinAzyate // 800 / / yataH - kSudhayA paribhUtAnAM, prANAH buddhiH parAkramaH / ete sarve vilIyante, kalpAnteneva parvatAH // 801 // kSudhAklIbasya jIvasya, paJca nazyantyasaMzayam / savAsanendriyabalaM, dharmakRtyaM ratiH smRtiH // 802 // sagauravaM kRtasnehaM, tArAcandreNa bhojitaH / annadAnAtparaM dAnaM, na bhUtaM na bhaviSyati // 803 / / atha dyUtarataH so'pi, lobhanandIgRhe nizi / padmAkAramadAt khAtraM, kimasAdhyaM hi tAdRzAm ? // 804 // supAthI atyaMta poto tArAyaMdra ze6 pAse. bhAvyo. (788) tArAcaMdra ! bhUkhathI huM pIDAu chuM mane bhojana Apa. nahitara vn35|| vRkSa bhUpatha. vinAza pAmaze. (800) kalpAMtakALathI parvato nAza pAme tema bhUkhathI parAbhava pAmelA prANIonA prANa buddhi ane parAkrama e sarva nAza pAme che. (801) sudhAthI pIDAtA jIvanI suvAsanA, iMdriyabaLa, dharmakRtya, rati bhane smRti me pAya avazya nAtha pAme che. (802) tArAcaMdra zeThe tene gaurava ane snehapUrvaka jamADyo. "annadAna samAna 54 hAna thayuM nathI 3 thavAnu nathI." (803) rAtre te jugArIe lobhanaMdInA gharamAM padmAkAra khAtara dIdhuM. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 715 sama: sa: AgrAMhIMnama ityAdi, mantrAkSaraparAyaNam / vAraM vAraM tArAcandra, ityAkhyAM grAhakaM sphuTam // 805 // prajvaladvahnikuNDasya, purasthaM kRSNamAsuram / dhyAnamApUrayantaM ca, dAhayantaM tilAdikam // 806 / / karavIrAruNapuSpaiH, pUjayantaM ca devatAm / adrAkSIdeSa nibhRtaM, zreSThinaM lobhanandinam // 807 / / tribhirvizeSakam amumarthaM gadiSyAmi, tArendoH prANadAyakam / yato mayA gRhe bhuktametasya snehagauravAt / / 808 / / tRNamuttAritaM mUrdhA, yena tasyA'pi tanyate / upakAraH kimetasya, punaH sarvopakAriNaH // 809 // kemake tevAone zuM asAdhya hoya che ? (804) evAmAM "o graoN hIM. namaH" evA maMtrAkSaro sAthe vAraMvAra tArAcandranuM nAmoccAra karanAra, baLatA agnikuMDa pAse rahelo, AsurI kliSTadhyAna dharanAra, tilAdikano havana karanAra, karaNanA puSpothI devatAne pUjanAra lobhanaMdIne ekAMtamAM beThelo joyo. (805-807). tene jotAM pelA jugArIne vicAra Avyo ke, A kriyA tArAcaMdra zeThanA prANaharaNa mATe thatI lAge che. mATe A banAvanI jANa huM hamaNAM ja jaI tArAcaMdra zeThane Apu. kema ke gaurava ane snehasahita teNe mane bhojana karAvyuM che. (808) jeNe mAtra mAthethI tRNa utAryuM hoya tenA upakArano badalo paNa mastaka ApI vALavo joIe. to pachI Avo sarvathA upakAra karanAra mATe to kahevuM ja zuM? (809) 1. raktapuSpaprasUnaizcaityapi / Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 716 zrI mallinAtha caritra dhyAtveti vinivRtto'sau, prAtastArendumandiram / yAvadgacchati tAvatsa, mUkaM lokaM vilokate // 810 / / athA'pRcchat kathaM loko, gatAsuriva dRzyate ! / tataH kazcinnaro'vocad, dAho'bhUd zreSThinastanau // 811 // tallobhanandino nUnaM, vispaSTaM duSTaceSTitam / yato'bhicAramantrANAM, mAhAtmyaM hi nirargalam // 812 // tat jJAtvA ratnacandrasya, narendrasyAntike gataH / tat sarvaM kathayAmAsa, tadIkSAmAsa bhUpatiH // 813 // A pramANe ciMtavIne cauryakarmathI nivRtta thaI prabhAte te tArAcaMdra zeThanA ghare te vAta kahevA cAlyo. evAmAM teNe keTalAka lokone muMgA muMgA cAlyA AvatA joyA (810) tArAcaMdra zeTha upara Apatti. kaSTadAyI lobhanaMdIupara mahApatti. eTale teNe pUchyuM ke,"A loko prANavinAnA hoya tema kema jANAya che ? te sAMbhaLI eka mANase tene javAba Apyo ke, tArAcaMdra zeThanA zarIramAM dAha thayo che." (811). te sAMbhaLI dhana vicAravA lAgyo ke, aho ! kharekhara A lobhanaMdInI duSTaceSTAnuM ja pariNAma che. kAraNa ke tevA maMtronuM mAhAsya nirargala hoya che. (812) pachI te turata ratnacaMdrarAjAnI pAse gayo. ane rAtre joyelI badhI hakIkata teNe rAjAne kahI saMbhaLAvI, rAjA tarata ja lobhanaMdIne tyAM tenI sAthe gayo to tenA kahyA mujaba badhu joyuM. (813) Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sama: sa: 717 yathAvaduktaM tatsarvaM, tadAgamyA'dhigamya ca / abandhayad zreSThigale'zmapiNDaM pApapiNDavat // 814 / / taM cikSepa mahAmbhodhau, duSTazikSAparo nRpaH / tArAcandro'pi saMjajJe, vihitauSadhavatpaTuH // 815 // yo'narthadaNDamIdRkSaM, kurute krUradhIH sa hi / lobhanandivadambhodhau, bhavAmbhodhau nimajjati // 816 // praNamyA'tha jinaM rAjA, rAjamAno mudA bhRzam / uvAcA'narthadaNDasya, zuzruve nikhilaM vacaH // 817 / / anarthadaNDamuJjanti, ye narAH zivavAdinaH / teSAmarthAH prasiddhyeyuranAnAmivojjhanAt // 818 // tethI duSTajanone zikSA karavA tatpara rAjAe pApapiMDanI jema lobhanaMdInA gaLAmAM pASANano goLo bAMdhI (814) tene mahAsAgaramAM naMkhAvI dIdho. pachI tArAcaMdra zeTha auSadhopacArathI keTalAka divase svastha thayA (815) ane potAne nagare gayA. je mAnava lobhanaMdInI jema anarthadaMDa kare che te kramAnava tenI jema bhavasAgaramAM nimagna thAya che. (816) iti anarthadaMDa upara lobhanaMdI kathA. pachI AnaMdathI birAjamAna kuMbharAjAe paramAtmAne praNAma karI kahyuM ke, "he bhagavan! anartha daMDanuM varNana Ape kahyuM. te meM sAMbhaLyuM, (817) kalyANanA icchuka je prANIo anarthadaMDano tyAga kare che Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 718 atha malliH prabhuH prAha, zikSAvratacatuSTayIm / tatra sAmAyikaM dezAvakAzikaM ca pauSadham // 819 // zrI mallinAtha caritra atitheH saMvibhAgazca, zikSAvratacatuSTayIm / yaH pAlayati puNyAtmA, tasya siddhirasaMzayam // 820|| aGginAM samabhAvo yaH, sarvabhUteSu bhAvataH / prAhuH sAmAyikaM tajjJAstat zikSApadamAdimam // 821 // AdyazikSApadasthasya, zrAddhasyA'pi yateriva / candrAvataMsanRpateriva karmakSayo bhavet // 822|| temanA anarthanA tyAganI sAthe ja sarva artho siddha thAya che." (818) bhagavaMta bolyA ke, "have cAra zikSAvratanuM svarUpa kahuM chuM. sAmAyika, dezAvakAzika, pauSadha, atithisaMvibhAga e cAra zikSAvrata kahevAya che. (819) tenuM je pAlana kare che te puNyAtmA avazya siddhi vare che. (820) temAM prathama sarvajIvo para aMtaHkaraNathI je samabhAva rAkhavo te prathama sAmAyika zikSAvrata che. (821) A prathama zikSAvratamAM vartanAra zrAvaka teTalo kALa yatisamAna gaNAya che. ane te caMdrAvataMsakarAjAnI jema karmakSaya karI zake che. (822) tenI kathA A pramANe che : sAmAyika vrata upara caMdrAvataMsaka rAjAnI kathA. lakSmInA saMketa sthAna samAna sAketanAme nagara che. tyAM Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 719 HH: sa: nagaraM nAma sAketaM, saGketagRhavat zriyAm / candrAvataMsakastatra, nRpatiH samajAyata / / 823 / / himavRSTiM vikurvANaH, stanayitnurivAdhikam / padminImAnaluNTAkaH, zizirarturavAtarat // 824 // zizire vartamAne'smin, mAghamAse'naghAzayaH / rajanyAmagamad rAjA, vAsavezma gatasmayaH // 825 / / vidhivad bhAvanAlIno, rAjacir3havivarjitaH / daNDakoccArasampUrNamAdAt sAmAyikaM vratam // 826 / / prajvaliSyati dIpo'sau, yAvad dhvAntavilopakaH / spardhayeva mayA tAvat, stheyaM dhyAnavatA satA // 827|| caMdrAvataMsaka nAme rAjA rAjya karato hato. (823) ekavAra meghanI jema adhikahimavRSTi karanAra tathA padminInI zobhAne lUMTanAra ziziraRtu AvI. (24) e ziziraRtunA mAghamAsamAM ahaMkAra rahita ane nirmaLa AzayavALo te rAjA ekavAra rAtre potAnA AvAsa bhavanamAM Avyo. (825) rAjacinhono tyAga karI bhAvanA sahita vidhipUrvaka daMDakoccAra karI (karemibhaMte uccarI)ne teNe sAmAyika grahaNa karyuM. (826) te samaye teNe evo paNa niyama lIdho ke-jayAM sudhI aMdhakArano nAza karanAra A dIpaka jalato rahe (tenI upara ujehI na Ave tevI rIte dUra dIpaka rAkhela hoya tevo saMbhava che.) tyAM sudhI mAre dhyAnastha rahevuM." (827) Ama ciMtavIne sAmAyikathI pavitra thayelA tathA Arta, Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 720 zrI mallinAtha caritra vicintyetthaM mahInAthaH, sAmAyikapavitritaH / atiSThat pratimAyAM sa, raudrArtadhyAnavarjitaH // 828 / / tat talpapAlikA dhvAntaM, svAmino mA sma bhUditi / gate prAgyAminIyAme, pradIpe tailamakSipat // 829 // acintayannRpo me'sau, karmakSayavidhAyinI / saMdhAsyAmi nijaM bhAvaM, prAktanakarmabhedanam // 830 // gate dvitIye yAme'tha, pradIpe'tra gRhasthite / akSipad jAgratI tailaM, sA zayyApAlikA punaH // 831 / / tato'pyacintayad rAjA, raNAdau kaSTamutkaTam / soDhaM mayA kiyaccedaM, paramparasukhapradam ? // 832 // raudradhyAnathI rahita rAjA kAyotsargamAM sthita thayo. (kAyotsarga UbhA rahIne karavAno niyama che.) (828) evAmAM "rAjAne aMdhArU na thAya" evA irAdAthI tenI zadhyApAlikAe AvIne rAtrInA prathama pahore dIpakamAM tela pUryuM. (829) te samaye rAjAe vicAra karyo ke, "e mArA karmano kSaya karavAmAM sahAyaka banI tethI pUrvakarmane bhedavAmAM mArA bhAvane huM joDI daIza." (830) pachI bIjA pahore paNa te dIpakamAM jAgatI zayyApAlikAe pharIthI tela nAMkhyuM. (831). eTale rAjAnI ciMtanadhArA AgaLa vadhI. raNAdikamAM meM utkaTa kaSTa sahana kareluM che to tenI pAse paraMparAe sukha ApanAra evuM A kaSTa zuM hisAbamAM che ? (832) 2. saMdhyAmItyA Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 721 sama: sara vyatIte rajanIyAme, tRtIye talpapAlikA / cikSepa mallikAyAM tu, tailaM sA bhaktamAninI // 832 // punardadhyau mahIpAlaH, kSAlayiSyAmyahaM nijam / pApaM tApavinirmuktaH, zarIre svavaze sati // 834 // sarvo'pi sahate kaSTaM, prAyaH paravazaH pumAn / karmakSayAya tannaiva, karmanirmUlanaM tvidam // 835 // zramotpannavyathAkhinnaH, sa pradIpa ivA'cirAt / vibhAtAyAM vibhAvA~, nirvANA'bhimukho'bhavat // 836 / / atipravRddhabhAvo'sau, vihitA''locanAdikaH / AyuHkSaye vipadyA'sau, maharTistridazo'jani // 837 // have bIjo prahara vyatIta thatAM te dAsIe bhaktine lIdhe jAgRta thaI dIpakamAM tela umeryuM. (833) eTale rAjAe ciMtavyuM ke, "zarIra svavaza chatAM tApathI mukta rahI huM mArA pApanuM prakSAlana karIza. (834) badhA puruSo paravaza rahI prAyaHkaSTa sahana kare ja che. tethI kAMI karmano kSaya thato nathI ane A kaSTa sahana karatAM to mArA tIvrakarmano nAza thAya tema che. (835) pachI prabhAta thatAM bahuvakhata ubhA rahetA zramathI ane tenAthI utpanna pIDAthI kheda pAmelA rAjA paNa bujhAvAne taiyAra thayelA dIpakanI jema mRtyunI sanmukha thayA. (836) bhAvanAmAM vRddhi karI temaja AlocanA karI AyukSaye maraNa pAmI te rAjA mahaddhika deva thayo. (837) jema e rAjAe sAmAyika vrata akhaMDa pALyuM tema anya Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 722 zrI mallinAtha caritra sAmAyikavrataM cakre, yathA'nena mahIbhujA / tathA'nyairapi kartavyamidaM sarvasukhapradam // 838 // digvate yo'vadhizcakre, tatsaMkSepo dine dine / dezAvakAzikaM tat syAt, zikSAvrataM dvitIyakam / / 839 // dezAvakAzikaM yastu, paripAlayati vratam / sa sukhI jAyate dhImAn, dhanasenadhanezavat // 840 // tathAhi ratnakheTAkhye, kheTe ratnadhanAbhidhaH / zreSThI zreSThamatistasya, dhanasenasuto'jani // 841 // sa sarvadA nIcasevI, svabhAvena vidUSakaH / parApavAdatanniSThaH sAdhUnAmapi dUSakaH // 842 / / bhavyajIvoe paNa sarvasukhane ApanAra evuM te vrata grahaNa karI tevIja rIte pALavuM joIe. (838) iti sAmAyikavrate caMdrAvasaka kathA. have chaThThA diggatamAM eTale dizAo saMbaMdhI javA AvavAmAM je maryAdA bAMdhela hoya temAM divase divase saMkSepa karavo te bIjuM dezAvakAzika zikSAvrata che. (839) je prANI dezAvakAzikavratane Acare che. te dhImAna dhanasena zeThanI jema sukhI thAya che. te kathA A pramANe che. (840) dezAvakAsika vratoparI dhanasena zeThanI kathA. ratnakheTa nAmanA kheTa (nagara)mAM ratnadhana nAme sArI mativALo zeTha hato. tene dhanasena nAme putra hato. (841) te sarvadA nIcano bhaMga karanAra, svabhAve je vidUSaka, parApavAdamAM kuzaLa ane sajjanonA doSa kahenAro hato. (842) 2. sAiti para: pAd: I Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: sa: anyedyuvijane zreSThI, premNA putramajUhavat / parApavAnuM mAM vatsa !, bArbI: ItijJatAhimam / / 84 // mUtraM parApavAo:, Rti:, nthatha TurvaSa: / dharmabhraMzaH prasUnAni phalaM durgatisaMgatiH // 844 // ' nIcasaMgAcciraM putra !, sudIrghA bhavasaMtatiH / zRNu candrayazovRttaM vRttaM navabhavAvadhi ||845 // tathAhi bharatakSetre, puraM brahmapurAbhidham / brahmaseno nRpastatra, jayaseno jighAMsubhiH ||846 // niHzeSazAstraviduro, viduro'sya purohitaH / purandarayazAstasya bhAryA zIladurandharA || 847 // 723 ekavAra zreSThIe tene premapUrvaka ekAMtamAM bolAvIne kahyuM ke, "he vatsa ! kIrtirUpa latAne haLasamAna parApavAdano tuM tyAga kara. (843) parApavAdarUpa vRkSanuM mULa kalaha che. durvacana e tenA skaMdha che. dharmabhraMza e tenA puSpo che. ane durgati e tenuM phaLa che. (844) vaLI he putra ! nIcasaMgatithI saMsAra saMpatti bahuja dIrgha (lAMbI) thatI jAya che. te saMbaMdhamAM caMdrayazAnA navabhavanuM caritra sAMbhaLa. (845) caMdrayazAnI avAMtara kathA. A bharatakSetramAM brahmapura nAme nagara che. tyAM brahmasena rAjA rAjya karato hato. paNa te nirdaya ziromaNi hato. (846) te rAjAne samasta zAstrakuzala vidura nAme purohita hato. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 724 zrI mallinAtha caritra tayozcandrayazAH putrI, vallabhA nijajIvavat / paitRke sA'rhato dharme, nA'kArSId vAsanAM kvacit // 848 // kalikAnanakandalyA, paizUnyA'zUnyacittayA / yazodevavaNikpalyA, brahmasundarIsaMjJayA // 849|| gRddhayA kAmabhogeSu, sadAcArapathadviSA / tasyA ajAyata prIti:, sakhyaM tulye smRtaM yataH ||850 // yugmam vatse'nayA samaM sakhyaM, na zreyAMsi samAzrayet / na tathodyotakRd ratnaM, sarpamUrdhni yathA bhaye // 851 // tene zIlamAM dhuraMdhara puraMdarayazA nAme patnI hatI. (847) tene prANapriyA caMdrayazA putrI hatI. te potAnA vaMzaparaMparAgata cAlI AvatA ArdatadharmamAM jarAya mAnanArI nahotI. (848) ekavAra kalahavananI kadalI samAna, paizUnya vyAsacittavALI, kAmabhogamAM Asakta, sadAcAramArganA zatru samAna brahmasuMdarI nAmanI koI yazodeva vaNikanI patnI sAthe tene mitratA thaI. kAraNa ke mitratA samAna svabhAvavALAne ja thAya che. (849-850) A hakIkata jANI tenA mAbApa tene aTakAvavA lAgyA hatA ke, "he vatse ! enI sAthe tAre mitratA karavI e zreyaskara nathI. sarpanA mastaka upara raheluM ratnaudyotakArI hotuM nathI. (851) paNa bhaya karanArUM hoya che." A pramANe aTakAvavA chatAM te tenI mitratAthI nivRtta na thaI. prAyaH jene mATe aTakAvavAmAM Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 725 samama: : itthaM sA pratiSiddhA'pi, pitRbhyAM na nivartate / yad yannivAritaM prAyaH, tattadA''sevate janaH // 852 // anyedhurunmanAzcandrayazAH sakhyA'nayoditA / mUrkhacittamivAtyantaM, kimu zUnyeva lakSase ? // 853 // sakhi ! priyo virakto me, rakto madirayeva saH / prakAmaM madirAvatyA, na mAM dRSTvApi vIkSate // 854 // ajAtanandanA kAlaM, nirgamiSyAmi kiM sakhi ! ? / na putro na patizcApi, kevalaM janma hAryate // 855 // alaM sakhi ! viSAdenA''karNayaupayikaM vacaH / nIlIrAganibhaM rAgaM, yathA kuryAt tvayi priyaH // 856 // Ave che. tenuM loko ulaTuM vadhAre sevana kare che. (852) ekavAra kheda pAmelI caMdrayazAne tenI sakhIe kahyuM ke, mUrkhanA mananI jema kema Aje atyaMta zUnyamanaska dekhAya che ? (853) eTale te bolI ke, he sakhI ! hamaNAM mAro svAmI mArAthI virakata che. madirAthI rakta thayelAnI jema madirAvatImAM ati Asakta banI te mArI sAme najara paNa karato nathI. (854) tethI he sakhI ! putravinAnI mAre kALa zI rIte vyatIta karavo ? putra ke pati vinA mAro A janma kevala vRthA jAya che." (855) A pramANe sAMbhaLI te bolI ke, "he bhadre ! viSAda zA mATe kare che? huM teno upAya batAvuM te sAMbhaLa. jethI tAro pati tArA upara gaLInA raMga jevo atyaMta anurakta thAya (856) Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 726 zrI mallinAtha caritra atrAsti dharmadhIrnAma, puraH pravrAjikA bahiH / bahuzrutA saprabhAvA, cA'smin karmaNi karmaThA // 857 / / atha dvAbhyAM tatra gatvA, pUjayitvA dhanAdibhiH / patyurvRttAnta AkhyAtaH, sA'vAdInmA viSIdatAm // 858 // brahmasundaryathovAcA'nugRhItA tvayA'mbike ! / yuktaM paropakArAya, pravartante bhavAdRzAH // 859 / / athoccATananAmauccaizcUrNaM pravAjikA rahaH / adAcca candrayazase, duSTakarmeva mUtimat // 860 // tadyogacUrNamAhAtmyAt, zirasi kSepaNAt patiH / virakto madirAvatyAM, raktazcandrayazasyabhUt / / 861 // jo ahIM nagaranI bahAra dharmadhI nAme eka jogaNI che. te bahuzruta prabhAvavALI ane AvA kArya karavAmAM atyaMta kuzaLa che. (857) mATe ApaNe tenI pAse jaIe." Ama vicArI te baMne tenI pAse gaI ane dhanAdikathI teno satkAra karI caMdrayazAe potAnA patino vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. eTale te bolI ke, "tame kheda na karo. (858) huM teno upAya karIza. eTale bolI ke, he mAta ! amArI upara tame moTo anugraha karyo. ApanA jevA to paropakAramAM ja pravarte che. (859) pachI te parivrAjikAe sAkSAta duSTa karmasamAna uccATana nAme cUrNa caMdrayazAne ApyuM. (860) te cUrNa patinA zira para nAMkhavAthI te cUrNanA mahAmyavaDe te madirAvatI parathI virakta thayo. (861) = :-) Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: sarvAM baddhaM kliSTaM tayA karma, mahAduHkhanibandhanam / vipAko yasya saMbhAvI, bahusaMsArakAraNam // 862 // kAlakrameNa sA mRtvA, samabhUtparvate vazA / priyA yUthanAthasya, tattamaMvipAtaH ||86rUA yatra sA krIDati prItyA, tatra eSa na gacchati / tAM vilokya prajajvAla, naveneva davena saH // 864 // atha mRtvA girau tatra, vAnarItvena sA'bhavat / aniSTA pUrvavat patyuH, svaduSkRtavazaMvadA ||865 // anyedyuryUthanAthena, tADitA sA balImukhI / bhrAmyantI zUnyahat puMsA, kenacid vidhRtA haThAt // 866 // 727 ane caMdrayazA upara anurakta thayo, paraMtu A kRtyathI teNe mahAdu:khanA kAraNarUpa atyaMta kilaSTakarma bAMdhyuM. je karmano vipAka bahu saMsAranA kAraNarUpa thayo. (862) (prathamabhava) have kALakrame caMdrayazA maraNa pAmI te karmanA vipAkathI bIjAbhave koI parvatapara potAnA yUthanAthane apriya evI hAthiNI thaI. (863) pUrvabhavanA karmodayathI jyAM e hAthiNI prItipUrvaka krIDA karatI, tyAM te hAthI jato nahi tene joI navIna dAvAnalanI jema te aMtaramAM baLato hato. (864) tyAMthI maraNa pAmI trIjA bhavamAM te ja parvataupara te vAMdarI thaI ane potAnA potAnA duSkarmane vaza te pUrvabhavanI jema potAnA patine aniSTa thaI. (865) ekavAra yuthapatie te balImukhIne mArI zUnya hRdayathI bhamatI Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 728 zrI mallinAtha caritra 3thAya:gRttAvaThThA, mahAku:upapIDitA | mRtvA'bhUt kukkuTItvena, kutracit kolikaukasi // 867 / / tathApi kurkuTasyAbhUdaniSTA pUrvajanmavat / mRtvA biDAlikAtvena, jAtA tatrApi pUrvavat // 868 / / atha mRtvA'bhavat patnI, cANDAlasya sadAdhiyuk / durgandhA durbhagA krUrA, vAmanA pAmanA'pi ca // 869 / / tADayitvA zvapAkena, gRhAd niSkAsitA satI / bhrAmyantI kAnane ghore, nidhyAtA sAdhupuGgavaiH // 870 / / panthA dharmapare'smAkaM, darzyatAM munayo'vadan / nayA zita: pancA:, sAdhava: proviDatha tAm II87zA tene baLAtkAre koI puruSe pakaDI lIdhI (866) ane loDhAnI eka moTI sAMkaLa sAthe tenI bAMdhI dIdhI. AthI te mahAduHkhathI pIDAtI maraNa pAmI. koI kasAIne ghare cothAbhavamAM kukaDI thaI. (867) tyAM paNa pUrvanI jema te kukaDAne aniSTa thaI paDI. pachI tyAMthI marI pAMcamAbhave te bilADI thaI. (868) tyAMthI marIne te chaThThAbhave sadA Adhiyukta, durgadhI zarIravALI, pAmana (khasI yukta, krUra, vAmaNI ane durbhagA cAMDALanI patnI thaI. (869) caMDALe tene mArIne gharanI bahAra kADhI mUkI. eTale ghorajaMgalamAM bhamatI koI sAdhuonA jovAmAM AvI (870) AthI munioe tene pUchyuM ke, "he bhadre amane mArga batAva" eTale teNe mArga batAvyo (871) Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 729 sa: sa: madre ! mo dharma:, kArya. svastha hitejIyA | sA'vadatkIdRzo dharmo'kathayaMste 'yathAvidhi // 872 / / tataH prabhRti sA zuddhaM, kurvANA dharmamArhatam / tatkarmadoSazeSAM'zAt, sutA'bhUt zvetavIpateH / / 873 / / kozalasvAminA sAkaM, kRtodvAheyamapyabhUt / tadrUpaM yakSiNI kAcid, vikRtyA'ntaHpure'gamat / / 874 // tad vRttaM zvetavInAthaputrI jJAtvA'tiduHkhitA / pravartinI samIpe'gAd, natvA'vikSad yathAsanam // 875 / / jJAnAduktavatI pravAjikAcUrNAdi sA satI / tato'syA galitaM mohadhvAntaM bodhiradIpyata // 876 / / eTale te muni bolyo ke, "he bhadra ! svahitanI icchA rAkhI sukhakAradharmanuM ArAdhana kara te bolI ke, "dharmanuM svarUpa kevuM hoya ? eTale munioe yathAvidhi dharmanuM svarUpa kahI saMbhaLAvyuM. (872) tyArathI te zuddha AhatadharmanuM ArAdhana karavA lAgI. tyAMthI maraNa pAmI pUrvakarmanA bAkI rahelA doSAMzathI te sAtamebhave zvetavI nagarInA svAmInI sutA thaI. (873) ane kozalanagaranA svAmI sAthe teno vivAha thayo. ekavAra tenA ataHpuramAM koI yakSiNI tenI samAnarUpa vikurtI tenA pati pAse gaI. (874). te vRttAMta jANatAM rAjaputrI atiduHkhI thaI. koI sAdhvI pAse jaI temane namaskAra karI temanI pAse beThI, (875) sAdhvIjIe jJAnathI tenA pUrvabhavanuM svarUpa jANI 2. yathAtathaSoDapi paDha: I Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 730 zrI mallinAtha caritra jAtismaraNamutpede, saMvegaH prAsarad hRdi / yidrAvati ! vinaSTa, mama mAM'sti sAmpratam II877II Uce pravartinI vatse'horAtramiti karma te / athA'khyadeSA me prANanAtho jJAsyati mAM katham ? ||878|| idAnIM jAtazaGkaste, priyo nizi kathaJcana / pratimAM tIrthanAthasya samIpasthAM kariSyati // 879 // ', tAM dRSTvA yakSiNI, dUrAdapayAsyati dasyuvat / jinArcAyAH puro yasmAnna duSTAH sthAtumIzvarAH ||880 // paritrAjikAnAM cUrNa vigere tamAma hakIkata kahI saMbhaLAvI. tethI teno mohAMdhakAra dUra thayo. ane bodhibIja prakAzita thayuM (876) tene jAtismaraNajJAna thayuM. potAnA pUrvabhava dIThA tethI tenA haiyAmAM vizeSa saMvegabhAva vistAra pAmyo. eTale e bolI ke, (877) "he bhagavatI ! hajI e kliSTa karma keTaluM bAkI che ?" sAdhvIe kahyuM ke, "he vatsa ! e tArUM karma have eka ahorAtra pramANa bAkI che." te bolI ke, "mAro pati mane zI rIte oLakhI zakaze ?'' (878) sAdhvIe kahyuM ke, "atyAre pelI kutrima rUpadhAriNI upara tAro pati zaMkita thayo che. tethI tAro svAmI rAtre potAnI pAse guptarIte jinezvaranI pratimAM rAkhaze. (879) tene joI coranI jema te yakSiNI dUra bhAgI jaze. kAraNa ke duSTadevadevIo jinapratimAnI pAse rahI zakatA nathI." (880) Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: : pravartini ! na sA patyustad vidhAsyati khaNDanam / sA'khyat zubhAzaye ! naiva kiJcit kartA zubhodayAt ||881 // tataH prabhRti te bhartA, kartA tvAM prANavallabhAm / sarvvathA pUrvvasaMbhUtaH kSiptaH karmmabhavo yataH // 882|| pravartinyarhato dharme, tattvaM kimapi yanmatam / ', tad brUhi karuNAM kRtvA, yatastvaM karuNAnidhiH // 883 // pradhAnaM sarvvamantreSu, bhItAnAM vajrapaJjaram / sAdhakaM muktimArgasya, dIpakaM jJAnasampadAm ||884 // jIvavat zAzvataM sA'tha, namaskAraM yathAvidhi / azikSayatpriyAM rAjJaH, sA samyak pratyapadyata // 885 // 731 pachI te bolI ke, "he mahAsatI ! mArApatinuM te kAMI ahita karaze ke nahi ?" te bolyA ke, "he zubhAzaye ! tArA patinA zubhodayathI te kaMI karI zakaze nahi. (881) tenA gayA pachI tArA bhattara tane prANavallabhA karaze. kAraNa ke A badho parAbhava pUrvakarmanA yoge ja thayelo che." (882) pachI te pharI bolI ke, "he bhagavatI ! ArdatadharmamAM je tattvabhUta hoya te karUNA karI mane kaho kAraNa ke tame karUNAnidhAna cho.' (883) eTale sAdhvIe sarvamaMtramAM ziromaNi bhayabhItane vajrapaMjara svarUpa, muktimArgasAdhaka jJAnasaMpattinA dIpakarUpa (884) ane jIvanI jema zAzvatamaMtra rANIne zIkhavADyo ane rAjapatnIe samyaktrakAre te maMtrano svIkAra karyo. (885) pachI namaskAra dhyAnamAM tatpara rahI teNe ekakSaNanI jema Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 732 tatrasthaiva namaskAratatparA nRpavallabhA / sakalAM gamayAmAsa, kSaNavatkSaNadAM mudA // 886 // tatastasyAH patirvRttaM, yakSiNyA avagamya ca / tamupAzrayamAgatya, devyA anunayaM vyadhAt // 887|| Aryaputra ! na te kiJcit kupyAmaH karmaNe bhRzam / nimittamAtraM sarvo'pyaparAdhaguNayorapi // 888 // athovAca nRpo devi !, karmaNe 'kupyasi katham ? / sA''cakhyau mUlato vRttaM, pravartinyA niveditam // 889 // nizamyoce nRpaH prAcyakarmaNAM phalamIdRzam / anubhUtamanusyUtamiva patnyA bhave bhave // 890 // samasta rAtri tyAM ja AnaMdapUrvaka vyatita karI. (886) evAmAM te yakSiNIno vRttAMta jANI teno pati upAzrayamAM AvI tenI AgaLa pazcAttApa karavA lAgyo. (887) eTale te bolI ke, "he Aryaputra ! mAre ApanI upara kazo roSa nathI. kAraNa ke A badhu mArA pUrvakarmathI thayuM che. aparAdha ke guNamAM bIjA badhA to nimittamAtra ja hoya che." (888) pachI rAjAe kahyuM ke, "he devI ! karma upara paNa zA mATe roSa kare che ? eTale sAdhvIe kahelo tenA pUrvabhavano vRttAMta teNe mULathI kahI saMbhaLAvyo. (889) te sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke, aho ! pUrvakarmanuM AvuM phaLa ke je sAthe joDAyelAnI jema bhavobhava mArI patnInA anubhavavAmAM AvyuM." (890) ,, pachI pravartinIne namaskAra karI rANI sahita rAjA potAnA 2. mui vyasautyapi / Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 733 sama: sA: tataH pravartinIM natvA, dhAmA'gAtsapriyo nRpaH / sA'pi dvAdazadhA dharmaM, paripAlya divaM yayau // 891 / / etaccandrayazovRttaM, zrutvA putra ! pavitradhIH / nIcasaGgaM vimuJcA''zu, cedicchasi samunnatim // 892 // natvA tAtamasau prAha, nIcasaGgAt samantataH / nivRtto'haM pravRttastu, tavA'dhvani zubhAzayam / / 893 / / ahaM tAtArhataM dharmaM, zrotumicchAmi sAmpratam / tato'sau kathayAmAsa, zrAvakavratapaddhatim // 894 // upAdattArhato dharma, sadaroriva bhAvikam / vizeSAcca manazcakre, vrate dezAvakAzike // 895 / / sthAne gayo. ane te rANI bAvratapALI svarge gaI. (891) (prAraMbhamAM nava bhava kahyA, ahIM sAtamo bhava pUro thAya che ema bhava gaNatAM sAta thAya che nava thatA nathI.) iti caMdrayazA kathA. "he vatsa ! A caMdrayazAnuM cAritra sAMbhaLIne je tuM potAnI unnati Icchato hoya to pavitra buddhi rAkhI nIcasaMgatino satvara tyAga kara." (892) A pramANe sAMbhaLIne teNe tAtane namaskAra karI kahyuM ke, he tAta ! huM have nIcasaMgatithI sarvathA nivRtta thAuM chuM (893) ane zubhAzayathI tamArA mArgamAM pravRtta thAuM chuM. he tAta ! Ahatadharma sAMbhaLavAnI mArI icchA che. eTale teNe jainadharmanuM svarUpa ane zrAvakanA vratanI hakIkata kahI saMbhaLAvI. (894) te sAMbhaLI gurUnI jema tenI pAsethI bhAvapUrvaka teNe 1. sa guroH sadguroriva, evamapi / Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 734 zrI mallinAtha caritra anyedyurjanakAdezAt, paNyAntarajighRkSayA / patita: pUrNonI, vRdhai: padmazaAyuta: 866nA kaNThabaddhasphuraddhaNTAnirghoSAH prAsaraMstarAm / dezAntarazriyAmAkAraNadUtA ivodbhaTAH ||897|| baGgA'GgayorantarAle, sArthastasyoSito'khilaH / mimilurapare sArthaM, sAtha vArdhAvivApagAH ||898 / / dhanaseno'tha zarvaryAM, kRtArcaritrajagadguroH / A sArthAd vidadhe dezAvakAzikaM vrataM mudA // 899 // Ardatadharma aMgIkAra karyo ane dezAvagAzika vratanA ArAdhanamAM vizeSa tatpara thayo. (895) krayavikrayArthe dezAMtara gamana. ekavAra potAnA pitAnA AdezathI mAlano krayavikraya karavA mATe te pAMcaso baLada upara karIyANAnI guNo bharIne cAlyo. (896) te vakhate baLadanA kaMThe bAMdhelA sTrAyamAna ghaMTAnA nAda jANe dezAMtaranI lakSmIne bolAvavAnA udbhaTa dUta hoya evA prasaravA lAgyA (897) AgaLa jatAM aMga ane baMgadezanI madhyamAM badho sArtha nivAsa karI rahyo. te vakhate samudramAM nadIo AvI bhaLe tema bIjo sArtha te sArthane AvI maLyo. (898) e vakhate bhagavaMtanI pUjA karI rAtre dhanasene rAta paryaMtanuM dezAvakAsika vrata aMgIkAra karyu. (899) tyArapachI taratamAM rAtrinA prAraMbhamAM ja koI e AvIne Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 735 sama: sa itazca nizi ko'pyetya, jagAda vaNijAmpatim / seva nAhatasaMdhAtAkSetu: sArthanivRkSayA II600 idaM vRttaM pareSAM sa, vaidehAnAM jagAda tu / te'pyUcustahi vegena, nazyatAM dhanasena ! bhoH ! // 901 // nyagadad dhanaseno'tha, vyUhaM kRtvA'tra tiSThata / nAhalAnIkinIsaMghAH, kiM kariSyanti jAgratAm ? // 902 // yaSTibhirmuSTibhizcApaiH, prastarairgolakAdibhiH / vyUhabhedaM vidhAsyanti, dhanaseneti cintaya / / 903 / / athA'bhyadhAd dhanaseno, mayA sthAtavyamatra yat / A sArthAtparato yasmAnniSedho gamane nizi // 904 // sArthapatine kahyuM ke, "he deva ! sArthane luMTavA mATe bhIla loko Ave che." A samAcAra teNe bIjA vaidezikone paNa kahyA (900) eTale temaNe dhanasenane kahyuM ke, "he dhanasena ! ApaNe satvara ahIMthI bhAgI jaIe. (901) dhanasena bolyo ke, ahIM ja bhUha karIne raho. jAgatA ApaNane bhIla loko zuM karavAnA hatA. (902) te sAMbhaLI vaidezika bolyA ke, he dhanasena ! yaSTi, muSTi, bANa, pASANa ane goLA vigerethI teo bhUhano bheda karaze. (903) mATe vicAravA jevuM che." dhanasena bolyo ke, Aje rAtre A sAthe paDela che. tyAMthI AgaLa na javAno meM niyama karelo che. tethI mAre to ahIM ja rahevuM che. (904) teo bolyA ke, "he bhadre A tamArI kevI mUrkhatA ke Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 736 zrI mallinAtha caritra aho ! te mUrkhatA bhadrAvAdId yanniyamo mama / svasthAvasthAsu kartavyaM, vratasya paripAlanam // 905 // bhadra ! dharmaprabhAvAtte, bhUyAd rakSA nizAntare / vayaM nu sadhanA yAmo, nazyatAM nAsti bhIH kvacit // 906 / / vaidehA apare sArthamAdAya rajanImukhe / bhItyA mRgA ivA'nazyannAsti mRtyusamaM bhayam // 907 // teSAM praNazyatAmaddhamArge bhillA udAyudhAH / AyayuH saMmukhaM mUrtAH, kAlarAtrisutA iva // 908 // atha tairveSTitaH sArthaH, zarIrIvograkarmabhiH / kRtoH gRhItasArazca prahataH prastarAdibhiH // 909 // atyAre niyama laI beThA cho. svastha avasthAmAM vrata levuM ane pALavuM joIe. (905) have jo tamAre ahIM ja rahevuM che to rAtre dharmanA prabhAvathI tamAro bacAva thAo. ame to mAla sahita cAlyA jaIzuM. kAraNa ke bhAgatA lokone bhaya naDato nathI. (906) Ama kahI rAtrinA prAraMbhamAM ja bIjA vaidezika loko potAnA sArthane sAthe laI bhayathI mRgalAnI jema cAlI nIkaLyA. aho ! maraNa samAna bIjo koI bhaya nathI. (907). bhAgatA evA te lokone evAmAM aDadhAraste sAme kALarAtrinA putra jevA bhIlo Ayudho laI sAmA maLyA (908) ane ugrakarmothI AtmAnI jema temaNe sArthane gherI lIdho. pachI tamAma sAmAna lUMTI laI pASANa vigerethI temane mAravA lAgyA. (909) Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 737 saptama: saf: atha prANAn samAdAya, nezuH sArthajanA nizi / dhanasenastu kuzalI, tatrastho vratapAlanAt // 910 / / avabuddhya svarUpaM tat, pranaSTA gatapauruSAt / vizeSato rato jaine, dharme'bhUt susamAhitaH // 911 // atha prApya svakIyaM tat, puraM ratnapurAbhidham / samupAjitalakSmIkaH, zrAddhavratamapAlayat // 912 // paryante'nazanaM kRtvA, samAdhidhyAnatatparaH / mRtvA'bhUt prathame kalpe, suro lalitasaMjJakaH // 913 // dezAvakAzikaM zuddhaM, yathA'nena surakSitam / tathA'nyairapi bhUpAla !, pAlanIyaM vivekinA // 914 / / eTale rAtre ja sArthajano jIva laI bhAgI gayA ahIM vrata laI beThelA dhanasenane dharmapasAye kAMI ja saMkaTa na AvyuM. (910) gayelA mANasonI hakIkata nirbaLa thaI bhAgatA koI puruSanI pAsethI jANI. dhanasena kheda pAmyo ane bahu ja zAMtamanathI jinadharmamAM vizeSa anurAgI thayo. (911) pachI dUradezamAM vastuonA krayavikraya karI lakSmI upArjana karI te potAnA ratnapura nagaramAM pAcho Avyo ane sArI rIte zrAvakadharmanuM pAlana karavA lAgyo. (912). prAMte anazana karI samAdhi dhyAnamAM tatpara rahI maraNa pAmI te prathama devalokamAM lalitanAme deva thayo. tyAMthI cyavane anukrame paramapadane pAmaze. (913). iti dazamAvrata upara dhanasena kathA. he rAjan ! jema e dhanasene vivekapUrvaka dezAvagAzika vratanuM Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 738 zrI mallinAtha caritra zrImo cAvat nAtha !, dhanasenaH kRtArthathI: I yasyedRkSaM mano dharme, susthitaM paramArthataH / / 915 // varaM puraM zarIraM ca, draviNaM ca tyajantyapi / tyajantya'bhigrahaM naiva, jIvitavyavyaye'pi hi // 916 / / pauSadhavratadRSTAntaM, svAmin ! zrotuM samutsukaH / keSAM tRpyanti cetAMsi, yauSmAkINavacaH zrutau ? // 917 // athA'bhyadhAd jino malliH, saMdehadhvAntabhAskaraH / mAkandaphalasaprItyA, girA tattvakirA bhRzam // 918|| pauSaM datte kramAd dhyAnadharmasya zubhadAyinaH / iti niSpattitaH prAhustattvajJAH pauSadhavratam // 919 // pAlana karyuM tema bIjAoe paNa te vrata pALavuM." (914) eTale kuMbharAjA bolyA ke, kharekhara te dhanasena kRtArtha thayo ke jethI dharmamAM paramArthanI bhAvanA daDha hatI. (915) bhAgyazALI jIvo nagara, zarIra ke dravyano tyAga karavA tatpara hoya che. paNa jIvitavyano nAza thavA chatAM paNa potAnA abhigrahano tyAga karatA nathI." (916) pachI kuMbharAjAe kahyuM ke, "he svAmin ! have pauSadhavrata sAMbhaLavAnI mane utkaMThA che. ApanA vacana sAMbhaLatAM konuM mana tRpta thAya ? (917) kuMbharAjAnI AvI icchA hovAthI saMdeharUpa aMdhakArane ravi samAna zrImallinAtha bhagavaMta Amraphala samAna tattvane stravanArI vANI vaDe bolyA ke, (918) kalyANakArI dharmadhyAnane je poSaNa Ape che tene tattvajJo Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 sama: saH kecit pauSadhatanniSThA, mRtyudA api vedanAH / sahante'nyatvabhAvena, rAjan ! zikharasenavat // 920 // tathAhi mithilApuryAM, vijayI vinayI nayI / rAjA vijayadharmAkhyazcandradharmA'sya vallabhA // 921 // anyedhuranavadyAGgI, khelantI samamAlibhiH / viziSTalakSaNAdhArA, strIratnamiti kazcana // 922 // vyAmohya vidyayA lokAn, vidyAsAdhanahetave / jahe'ntaHpuramAsInAM, candradharmAM nizAmukhe // 923 / / (yugmam) poSadhavrata kahe che. (919) he rAjan ! pauSadhavratamAM sthita rahelA keTalAka dhIrajano zikharasenanI jema maraNAMta kaSTane paNa anyatvabhAvathI sahana kare che. (920) tenuM dRSTAMta A pramANe che. - agyAramAM pauSadhavrata upara zikharasenanI kathA. vijayadharmarAjAnI patnInuM apaharaNa. mithilAnagarImAM vijayI, nyAyI, vinayI vijayadharma rAjA rAjaya karato hato. tene caMdradharmA rANI hatI. (921) ekavAra te sauMdaryavatI rANI potAnI sakhIo sAthe krIDA karatI hatI. evAmAM viziSTa lakSaNayukta A strIratna che. (922) ema dhArI vidyAthI sarvane vyAmoha pamADI aMtaHpuramAM beThelI caMdradharmAnuM vidyAsAdhanane mATe koI vidyAdhare apaharaNa karyuM. (923) Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 740 zrI mallinAtha caritra asyA apahatiM jJAtvA, nidheriva dharAdhavaH / mUlacchinnAMhipa iva, papAta pRthivItale // 924 // candanadravaniSyanditAlavRntamahAnilaiH / ciraM kRtapratIkAro, marUcchAvicchedamApa saH // 925 / / hA! priye ! hALei ! rAzarAphuvanAnave ! | kuto'smAn tvamanApRcchaya, gatA'si mRgalocane ! // 926 // tvAM vinA nagaraM devi !, zUnyametad vilokyate / tvadanu prasthitAH prANAH, zUnyamasthAt kalevaram // 927 / / evaM duHkhapare rAjJi, caturthe divase divaH / jaTAjUTadharo mantrasiddhaH kazcidupAgataH // 928 / / apUrva nidhAnanA haraNanI jema rANInuM apaharaNa sAMbhaLI rAjA mULathI chedAyelA vRkSanI jema dharaNItalapara paDI gayo. (924) caMdanadravayukta paMkhAnA pavanathI bahuvAra pratikAra karatAM te sAvadhAna thayo. (925) eTale vilApa karavA lAgyo ke, "he pUrNa caMdramukhI ! he priya! he mRgalocane ! tuM mane kahyAvinA kyAM cAlI gaI? (926) he devi ! tArA vinA A nagara badhuM mane zUnya dekhAya che. mArA prANa to tArI pAchaLa ja gayA che. ahIM to mAtra mArUM zUnya kalevara ja raheluM che." (927) A pramANe rAjA zokasAgaramAM nimagna hato. evAmAM cothA divase eka maMtrasiddha jaTAdhara AkAzamArge tyAM utarI Avyo (928) Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamaH sargaH 741 vayasya ! mantrasiddhyarthaM, tava kAntA mayA hRtA / eSa kalpo yato'muSyA''rAdhane guruNoditaH // 929 / / tAM jAmimiva me viddhi, na te pIDA bhaviSyati / SaNmAsAnte tvayA sAkaM, saMgamaH sAdhu setsyati // 930 // ityuditvA gate tasmin, punaH mUrchAmavApa saH / ArdIbhUtaM ca tad duHkhaM, piTako gharSaNAdiva 1931 // mUrchAnte preyasI smRtvA, dhyAnI maunI ca so'bhavat / palyopamopamAstasya, babhUvurdivasAH kati // 932 // ane bolyo ke, "he mitra ! maMtrasiddhi mATe meM tamArI kAMtAnuM haraNa karyuM che. mAre siddha karavAnA maMtranI ArAdhanAmAM gurUe mane evo kalpa (AcAra) batAvyo che. (929) tamArI rANIne meM benanI jema ja rAkhI che. mATe tamAre kheda karavAnuM koI ja kAraNa nathI. vaLI cha mahinAnA aMte mAro maMtra siddha thatAM huM tene pAchI mUkI jaIza. eTale tamAre teno samAgama thaze." (930) A pramANe kahI te siddhapuruSa cAlyo gayo. eTale rAjA pharI mUrchA pAmyo. kema ke khasanI phoDalI khaNavAthI jema ArTa thAya tema rAjAnuM duHkha tethI ulaTuM tAjuM thayuM. (931). pachI mUrchAne aMte cetanA vaLatA rAjA priyAnuM smaraNa karI tenA dhyAnamAM mauna dhAraNa karI rahyo. e pramANe palyopama samAna keTalAka divaso teNe pasAra karyA. (932) anukrame rAjAnuM vyAmohatimira dhIme dhIme dUra thatAM prApta thayelA apUrva nidhAnanI jema pradhAnAdi sarva AnaMda pAmyA. (933). Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 742 zrI mallinAtha caritra vyAmohatimire tasya, dUrIbhUte kathaJcana / jahRSuH sacivAH sarve, labdhA'pUrvanidhAnavat // 933 // atrAntare samAgatyodyAnapAlo'pyabhASata / vijayasva mahIpAla !, maGgalairatulairbhRzam // 934 // tavodyAne janasvAmI, gajagAmI samAgataH / anekasaMzayadhvAntadhvaMsakastigmabhAnuvat // 935 // zrutvedaM harSarociSNurdrAg pAritoSikaM nRpaH / dattvA vyasRjadenaM tu, svayamAgAcca vanditum // 936 // prAkAratritayaM dRSTvA, bhrAjamAnaM jinezituH / dhArAkadambavad dhArAhato romAJcito'bhavat // 937 / / tataH pradakSiNIkRtya, tIrthanAthaM kSamApatiH / stutvA stotrairvicitraizca, yathAsthAnamupAvizat // 938 // bheDavAra udyAnapAsa jAvIne udhuMThe, "he za4n ! atulamaMgalathI tame atizaya vijaya pAmo. (934) ApanA udyAnamAM gajagAmI ane anekasaMzayarUpa aMdhakAra nAzaka sUryasama zrIjinezvara bhagavaMta padhAryA che.' (935) A pramANe sAMbhaLI AnaMda pAmelA rAjAe tene inAma ApI visarjana karyo ane pote bhagavaMtane vaMdana karavA udyAnamAM khAvyo. (836) tyAM bhagavaMtanA zobhAyamAna traNa prAkAra (gaDha) joIne dhArAthI haNAyelA kadaMbavRkSanI jema te romAMcita thayo (937) pachI bhagavaMtane traNa pradakSiNA daI vividhastotrothI stavanA karI rAjA yathAsthAne beTho. (938) Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 743 saER: sA: anAdinidhano jIvo, baddhaH karmabhirudbhaTaiH / durvAtabhrAmitaH pota, ivAmbhodhau bhramatyalam // 939 / / tatraiva bhrAmyato dvIpakalpaH kalpadrumopamaH / jaino dharmaH sa ca dvedhA, sAdhuzrAddhavibhedataH // 940 / / sAdhudharmo yathA prokto, vratapaJcakabandhuraH / adavIyAnayaM mArgo, lokAgramupatiSThate // 941 // zrAddhadharmAt paraM mokSo, bhavati dvitrijanmataH / ayaM tu sukaro jJeyaH, prAyazo viSayaiSiNAm // 942 / / kasya dharmasya mAhAtmyAdabhUvaM pRthivIzvaraH / ityukte bhUbhujA tena, proce vAcaMyamAgraNIH // 943 // eTale bhagavaMte A pramANe dezanA ApavA mAMDI che bhavyajIvA ! anAdi nidhana - eTale je utpanna thayo nathI ane jeno nAza thavAno nathI evo A jIva tIvrakarmonA baMdhanathI samudramAM duSTavAyuthI bhramita thayelo vahANanI jema A pArAvAra saMsAramAM atyaMta bhramaNa kare che. (939). tevI rIte bhamatAM pravAhaNane jema koI dvIpa (beTa) nI prApti thAya tema A jIvane kalpavRkSa samAna manovAMchita ApanAra jainadharma prApta thAya che. te dharma sAdhu ane zrAvakanA bhedathI be prakArano che. (940-941) - temAM pAMcamahAvratathI manohara sAdhudharma kahelo che. te mokSa mATe najIkano mArga che. zrAvakadharmanA paripAlanathI be traNa bhave mokSa maLe che. (942) paraMtu viSayAsakta jIvone A dharma vadhAre sugama lAge che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 744 AsIdihaiva bharate, vindhyasaMjJo mahIdharaH / caturvidhagajotpattibhUmirbhUmitidaNDavat // 944 // zrI mallinAtha caritra tasmin zibiraseno'bhUt, pallIzaH kSatriyAgraNIH / jantujAtavadhe niSTho, gariSThaH steyasAhasaH || 945 // iyaM te preyasI premaratnarohaNa bhUmikA / samabhUt zrImatI nAmnA, palizrIriva gehinI // 946 // guJjAmuktAphalAhArA, valkalAmbaradhAriNI / barhipicchakRtottaMsA, priyaGgudyutibhAsurA // 947 // A pramANe dezanA sAMbhaLI rAjAe pUchyuM ke, "he bhagavan ! huM kayA dharmanA prabhAvathI rAjA thayo chuM ? eTale bhagavaMta kahevA lAgyA ke - (943) - A ja bharatakSetramAM cAra prakAranA hAthIonuM utpattisthAna ane bhUmitinA daMDa samAna viMdhyanAme parvata che. (944) te viMdhyAcaLanI pALamAM kSatriyomAM agresara jIvahiMsAmAM tatpara ane corI karavAmAM hoMziyAra zibirasena nAme tuM pallipati hato. (945) atyAre tArI je patnI che te premaratnanI rohaNabhUmi samAna ane sAkSAt jANe pallinI lakSmI hoya tevI zrImatI nAme te bhavamAM tArI bhAryA hatI. (946) ekavAra guMjA (caNoThI) tathA muktAphaLanA hAra tathA valkalanA vastrane dhAraNa karanArI, mayUrapIMchanA mugaTane paheranArI, priyaMgulatA samAna bhAsura, (947) killAmAM ane nikuMjamAM tArI sAthe pharanArI ane nirjharaNAnuM Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 745 sakSama: sa tvayA saha sadurgAdinikuJje kRtacakramA / pibantI nairjharaM vAri, trAsayantI mRgIrapi // 948 // yUthabhraSTamiva nyaGgha, sArthacyutamivAdhvagam / ekaM dadarza sA sAdhu, paryaTantaM mahAgirau // 949 // tribhivizeSakam athovAca bhavAn sAdho !, kasmAd bhrAmyannihA''gataH / so'pyAkhyannijakAd gacchAd, bhraSTo'haM divasAtyaye // 950 // nA'haM kiJcid kvacid vedmi, digmUDha iva sAmpratam / darzayatu bhavAn mArga, zreyaste bhAvi bhAvikaH // 951 // athaiSa svagRhe nItvA, sthApayitvA varAzraye / vastrAnnapAnazayyAbhirbhavadbhyAM pratilAbhitaH // 952 // jaLapAna karI mRgalIone trAsa upajAvanArI (948) teNIe mahAgiri upara yUthabhraSTa thayela haraNa tathA sArthathI bhraSTa thayela musApharanI jema bhramaNa karatA eka sAdhune joyA (949) eTale te sAdhune pUchyuM ke, "he sAdho ! tame ahIM zA mATe bhamo cho ?" te bolyA ke "he bhadra ! amArA samudAyathI huM gaIkAle sAMje judo paDI gayo chuM. tethI dimUDhanI jema huM pharyA karuM chuM. (950) mane mArga maLI zakato nathI mATe jo tame mane mArga batAvazo to tamAruM kalyANa thaze." (951). - pachI tame baMnee te sAdhune potAnA ghare laI jaI sArA sthAnamAM Azraya Apyo ane vastra, anna ane zayyA vigerethI temane DilAvyA. (952) 2. pratijJAkhyate, rUThyapa Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 746 zrI mallinAtha caritra zRNvatorArhataM dharma, dampatyorvAsanA'bhavat / azikSetAM bhavantau cA''vazyakAdividhiM punaH // 953 / / catuSpardhyA grahISyAmi, pauSadhaM pAtakauSadham / evaM nizcayamAdhatta bhavAn bhavavirAgadhIH // 954 // anyeyuH zikharaseno'mAvAsyAM zuddhAsanaH / agRhNAt pauSadhaM tadvat, zrImatyapi zubhAzayA // 955 / / pucchenA''cchoTayan pRthvIM, nAdairmukharayan dizaH / kopAgnerarciSA rajyallocanadvayadIpikaH // 956 // mUrto raudro rasaH pretAdhipateH pratihastakaH / itazcA'gAd nizIthinyAM, pArIndraH pauSadhAlaye // 957 // yugmam temanI pAse Ahatadharma sAMbhaLatAM tamane zubha bhAvanA utpanna thaI. tethI AvazyakAdividhi tame zIkhyA. (953) te vakhate saMsAraparathI virAga lAvI tame evo nizcaya karyo ke "pAtikanA auSadharUpa evA pauSadhane huM cAre parva divase grahaNa karIza." (954) pauSadhavratamAM siMhe karelo upasarga. ekavAra amAvasyAnA divase zuddha bhAvathI te tathA zubha AzayavALI zrImatIe pauSadhavrata lIdhuM. (955) evAmAM potAnA pUMchaDAne pRthvI para aphaDAvato, garjanAvaDe dizAone zabdAyamAna karato. kopAgninI javALAothI baMne locana raktadIpaka samAna thaI gayA che. (956). tevo jANe sAkSAt raudrarasa ja na hoya? tevo ane yamarAjAnuM jANe pratibiMba ja na hoya ? tevo eka siMha ardharAtrIe 2. amAvAsauzabUca sInsameta ! 2. -mAnasa:, vamavi ! Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 747 saptama: sA: taM dRSTvA dhanva dhanveti, bhASamANaM muhurmuhuH / bhavantaM vIkSya tvatpatnI, proce vAcaM mitAkSaram // 958 / / nAtha ! sanyastazastrasya, pauSadhavratazAlinaH / jantorghAtaM na dAtuM te, yujyate jainasAdhuvat // 959 / / sahasvopasargamamuM, karmendhanahutAzanam / yena te zivazarmANi, bhAvIni karagocare // 960 / / zrutvaivaM vacanaM cAruguruvAkyamivAparam / bhavAn kSAntivarAgAre, sthitaH sAmyamahAdhanaH // 961 // tataH siMhena duHsahyaM, bhavAn zirasi tADitaH / anityatAdibhAvajJa, ityAzu dhyAnavAn bhavAn // 962 // pauSadhAlayamAM Avyo. (957) tene joI dhanuSya, dhanuSya ema vAraMvAra bolatA tane joIne tArI patnIe mItAkSaramAM tane kahyuM ke, (958) he nAtha ! jaina sAdhunI jema pauSadhavratadhArI tamAre zastragrahaNa karI jIvano ghAta karavo ucita nathI. (959). mATe karmarUpa iMdhanane bALavA agni samAna A upasargane sahana karo ke jethI mokSanuM sukha hastagocara thAya." (960) A pramANe guruvAkyanI jevA hitakara tenA vacana sAMbhaLI tuM samatA dhAraNa karI kSamAmAM sthita thayo. (961) siMhe tArI pAse AvI tane sarNa rIte mastakamAM prahAra karyo. te samaye anityAdi bhAvanA jANakAra te vicAra karyo ke, (962) "he jIva ! pUrve narakamAM te je kaSTa sahana karyuM tenI AgaLa Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 748 zrI mallinAtha caritra re ! nIva ! miDuM chuM, vatsoDhA nara ! tadidaM varNikAmAtraM, darzyate tena sAmpratam // 963 / / re ! nIva ! zata: prANatyA/teDanana saMskRtI ! pANDityamaraNaM naiva, prAptaM karmadrupAvakam // 964 // smaranniti bhavAn mRtvA, bhUtvA nAkI ca lAntake / tvamabhUH pRthivIpAlastadvadeSA'pi te priyA // 965 / / tatpUrvaM pazavo bhadra ! nirAgaso viyojitAH / tadvipAkaM viraheNa, sahase duHsahaM ciram // 966 / / zrutveti tIrthakRtproktaM, laghukA mahIpatiH / rAjye purandaraputraM, nyasyA'bhUt zramaNottamaH // 967 // to zI visAta ? A to vAnagImAtra ja che. (963). he jIva ! A saMsAramAM te seMkaDovAra prANano tyAga karyo che. paNa karmavRkSane bALavA agnisamAna paMDitamaraNa tane prApta thayuM nathI." (964) A pramANe bhAvanA bhAvatAM he rAjan ! tuM maraNa pAmI chaThThA lAMtakadevalokamAM deva thayo. tArI priyA paNa maraNa pAmI tArI devI thaI. (965) he bhadra ! pallIpatinA bhavamAM pUrve niraparAdhI pazuone paraspara viyojita karyA hatA. tenA duHsaha vipAkathI cirakALathI tuM priyAvirahanuM duHkha sahana kare che." (966) A pramANenA bhagavaMtanA vacana sAMbhaLI laghukarmI te rAjAe potAnA puraMdara nAmanA putrane rAjaya soMpIne cAritra aMgIkAra karyuM. (967) 2. sva, rUtItarapi . Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 749 sata: saH tatastIrthakaropAnte, tapastaptvA suduSkaram / antakRtkevalIbhUya, rAjarSiH prApa nirvRtim // 968 // tena vidyAbhRtA nItA, tatra sA vallabhezituH / zrutvA tIrthakaraproktaM, pravrajyA'tha zivaM yayau // 969 / / atha natvA'vadat kumbhapRthvIzaH prAjyavikramaH / svAmin ! poSadhadRSTAnto, jAtaH karNAvataMsatAm // 970 // kRtArthaH zikharasenaH, pauSadhavratatatparaH / yena prANAtyaye'pyuccaiH, pAlitaM pauSadhavratam // 971 / / idAnIM zrotumicchAmi, turyaM zikSAvrataM prabho! / zrAddhadharmo bhaved yena, samagro'thAha tIrthakRt // 972 / / bhagavaMtanI pAse rahI duSkara tapa tapI prAMte kevaLI thaI te ja bhavamAM mokSe gayA (968) pachI pelo vidyAdhara potAnuM kArya pUrNa thatAM rANIne laI tyAM Avyo. eTale potAnA svAmIno vRttAMta sAMbhaLI teNe paNa bhagavaMta pAse dIkSA lIdhI te rANI paNa te ja bhave mokSe gaI. (969) iti pauSadhavrata upara zikharasena kathA A pramANe sAMbhaLI parAkramI kuMbharAjAe kahyuM ke, "he bhagavan! pauSadhavrata saMbaMdhI daSTAMta mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM. (970) e zikharasena pauSadhavratamAM sAvadhAna rahI kRtArtha thayo ke jeNe prANAte paNa pauSadhavratanuM barAbara pAlana karyuM. (971) he svAmin ! have caturtha zikSAvrata sAMbhaLavA icchuM chuM ke Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 750 turyaM zikSAvrataM prAhutitheH saMvibhAgataH / prAptAya sAdhave kAle, dAnAt prAsukavastunaH // 973|| atitheH saMvibhAgaH syAdetadvrataniSevaNAt / bhAvinI candanA vIratIrthe nirvANagAminI // 974 // tathAhi ikSvAkuvaMzasiddhArthanandanaH pAvanAkRtiH / suvarNavargahavira:, sihA siMhavikrama: / / 1 / / gRhItacArucAritrazchadmasthaH chadmavajjitaH / viharannagarIM prApa, kauzambIM caramo jinaH ||976 // yugmam - jethI zrAvakadharma samagra rIte pUrNa thAya. (972) eTale bhagavaMta bolyA ke, "atithine saMvibhAga ApavuMdAna devuM, te cothuM zikSAvrata gaNAya che. avasare AvelA sAdhune prAsuka annapAna, vastra, pAtrAdi vastunuM dAna ApavAthI atithisaMvibhAgavratanuM ArAdhana thAya che. (973) e vratanuM sevana karatAM caramajinezvaranAM zAsanamAM caMdanA (caMdanabALA) mokSa pAmaze. tenuM dRSTAMta A pramANe che. (974) munidAna upara caMdanabALAnI kathA ikSvAkuvaMzamAM utpanna thayelA, siddhArtha rAjAnA naMdana, pavitrAkAravALA, suvarNasama kAMtithI dedIpyamAna, siMha sama parAkramI, (975) siMhalaMchanathI zobhita, manoha2-cAritradhArI, chaLa-kapaTa vinAnA chadmasthapaNe vicaratA carama jinezvara zrI mahAvIrasvAmI vihAra karatA ekavAra kauzAMbInagarImAM padhAryA. (976) Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 751 sanama: : tatra rAjA zatAnIkaH, zatAnIkajitAhitaH / sutA ceTakarAjasya, tasya devI mRgAvatI // 977 // suguptaH sacivastasya, nandAkhyA tasya gehinI / suvayasyA mRgAvatyAH, paramaprItibhUrabhUt // 978 / / zreSThI dhanAvahastatra, dhanairdhanadasannibhaH / mUlAkhyA preyasI tasya, gRhakarmadhurandharA // 979 // atrArhan pauSamAsasya, zyAmale pratipaddine / jagrAhA'bhigrahamamuM, durgAhyamitarairjanaiH // 980 // muNDitA lohanigaDabaddhapAdA tapa:parA / rudatI sudatI kiJcin, manyunA rAjaputrikA // 981 // tyAM zatruonI seMkaDo senAone jItanAra zatAnika rAjA rAjya karato hato. ane ceDArAjAnI putrI mRgAvatI tenI rANI hatI (977) te rAjAne suguptanAme pradhAna hato. tenI naMdA nAme patnI hatI te mRgAvatI rANInI paramasakhI ane paramaprItinuM bhAna hatI. (978) te nagarImAM dhanamAM dhanada (kubera) samAna dhanAvaha nAme zeTha raheto hato. gRhakAryamAM dhuraMdhara mULA nAme te zeThanI patnI hatI. (979) caramatIrthapatinuM kausAMbInagarImAM Agamana. ekavAra poSa mAsanI vada-1) kRSNapratipadAne divase Itarajanone durguhya bhagavaMte A pramANe abhigraha dhAraNa karyo ke, (980) lokhaMDanI sAMkaLamAM jenA baMne paga bAMdhelA hoya, (2) Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 752 zrI mallinAtha caritra preSyabhAvaM gatA kAcid, dehalyantasthitakramA / bahiHkSiptA'parapadA, bhikSukeSu gateSvapi // 982 / / kulmASAn sUrpakoNena, yadi mahyaM pradAsyati / tadaivA'haM vidhAsyAmi, pAraNAmanyathA na tu // 983 / / nIcocceSu gRheSUccairgocarA'dhvAnamAgataH / alakSyAbhigraho vIraH, paryabhrAmyat dine dine // 984 // dIyamAnAM muhurbhikSAmagRhNAti jinezvare / abhigrahavazenA'tha, paurAH khedamupAgaman // 985 / / jenuM mastaka mUMDAveluM hoya, (3) duHkhathI rUdana karatI hoya, (981) (4) rAjaputrI chatAM dAsIpaNAne pAmelI hoya, (5) jeno eka paga dvAranI aMdara ane eka paga dvAranI bahAra hoya, arthAt evI rIte uMbarAmAM ubhI hoya ane bhikSuko badhA AvI gayA hoya, (982) evA avasare te strI supaDAnA khUNAmAM rahelA aDada mane vahorAve to mAre pAraNuM karavuM anyathA nahi." (983) A pramANe abhigrahadhArI prabhu uMcA-nIcA gharovALA mArga para jemano abhigraha koIe jANyo nathI evA prabhu bhikSA mATe bhramaNa karatA hatA. (984). e samaye vAraMvAra bhikSA ApavA chatAM prabhu abhigrahanA kAraNe bhikSA letA nathI tethI te nagarInA loko kheda pAmatA hatA. (985) te rIte bhikSA grahaNa karyA vinA kSudhA pariSaha sahana karatA zarIra para nirmohI prabhue cAra divasanI jema cAra mAsa pasAra Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 753 sataH: 1: arhannanAttabhikSo'sau, sahamAnaH parISahAn / anayaMzcaturo mAsAn, divasAniva nirmamaH // 986 / / anyedhuzcaramasvAmI, suguptaukasi bhikSayA / pravizannaikSi tatpatnyA, sumeruriva jaGgamaH // 987 // nandayA''nandasaMpUrNaM, vastukalpamaDhaukyata / dhanyA dhanyeti bhASiNyA, yad vIro gRhamAgataH // 988 // anukUlamabhUt daivaM, satyArthA AziSo'pi ca / ujjRmbhitaM muhuH puNyaM, tuSTA me kuladevatA // 989 // evaM manasi bibhratyAmabhigrahavazAd jinaH / __ anAttabhikSastadnehAd, niryayau gajalIlayA // 990 // karyA. (986) ekavAra sugupta pradhAnanA gharamAM bhikSA mATe praveza karatAM jaMgama sumeru samAna prabhune temanI patnIe joyA. (987) eTale aMtaramAM atizaya AnaMda lAvI vIra prabhu potAnA ghare padhAryA. tethI potAne dhanya mAnatI naMdAe aneka kalpanIya vastu prabhunI AgaLa dharI (988) ane manamAM vicAravA lAgI ke, "Aje mane deva anukULa thayuM, badhA AzIrvAdo satya thayA. puNya pragaTa thayuM ane kuLadevI paNa saMtuSTa thaI." (989) e rIte te vicAratI hatI evAmAM to bhagavaMta abhigrahadhArI hovAthI bhikSA lIdhA vinA tenA gharethI gajagati cAle pAchA cAlyA gayA. (990) AthI naMdA ciMtavavA lAgI ke,"aho ! huM adhanya, Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 754 zrI mallinAtha caritra adhanyA mandabhAgyA'hamasaMpUrNamanorathA / yathAgataH tathAgacchatyeSa cintAmaNiH zriyA // 991 / / evaM khedaparAM nandAM, dAsyUce'yaM dine dine / AyAti yAti ca svAmI, taddhaturavagamyatAm // 992 / / itthamAkarNya nandA'pi, sakhedA patyuragrataH / vIrasyA'nAttabhikSatvaM, kathayAmAsuSI tadA // 993 // paracittopalakSiNyA, kiM kAryaM bhavatAM dhiyA ? / yadasau jagatAM nAtho, gRhamAyAti yAti ca // 994 / / jAnAtvabhigrahaM preyAn, durlakSe dhIprayogataH / sarvajJeneva kAryANi, jJAyante bhavatA dhiyA // 995 // maMdabhAgyavALI ane apUrNamanorathavALI rahI che jethI ciMtAmaNisama bhagavaMta mArA ghare cAlIne jema AvyA tema pAchA cAlyA gayA." (991) A pramANe kheda dhAraNa karatI naMdAne joI eka dAsI bolI ke, "A bhagavaMta dararoja AvI bhikSA lIdhA vinA pAchA cAlyA jAya che. mATe tenA kAraNanI tApasa karo." (992) naMdAe khedapUrvaka prabhu bhikSA lIdhA sivAya pAchA gayAnI vAta potAnA patine kahI saMbhaLAvI ane AkSepapUrvaka kahevA lAgI ke, (993) paranA manane jANanArI ApanI buddhi zA kAmanI ke jagatanA nAtha ghare AvIne pAchA cAlyA jAya ? (994) mATe he svAmin ! emano abhigraha durlakSa chatAM buddhinA prayogathI te jANo. kema ke sarvajJanI jema Apa buddhithI aneka Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sama: saH 755 abhukte sugurau nAtha !, bhujyate kiM vivekibhiH ? / anyathA pazuvajjanma, vayaM manyAmahe nijam // 996 / / tato mantrI jagAdaivaM, tIrtheziturabhigraham / yathAtathA kariSyAmi, pUrNaM prAtaH mRgekSaNe ! // 997 / / vijayAkhyA pratIhArI, mRgAvatyAstadAgatA / tayorAlApamAkarNya, gatvA devyA uvAca ca // 998 // mRgAvatyapi tatkAlaM, vidadhe khedamuccakaiH / jinazAsanabhaktAnAM, kimidaM kila kautukam // 999 // saMbhrAntastAM zatAnIko'pRcchat khedanibandhanam / tasyAH hRdayavAsinyAH, saMkrAntaM hRdayAdiva // 1000 / hakIkato jANI zako cho. (995) he nAtha ! jagatanA nAtha bhojana na kare tyAM sudhI vivekI lokothI bhojana kema karAya? tethI ApaNo A janma pazu samAna alekhe che." (996) A pramANe sAMbhaLI pradhAne kahyuM ke, "he mRgAkSi ! game te rIte prabhAte huM bhagavaMtano abhigraha pUrNa karIza." (997) A vakhate mRgAvatI rANInI vijyA nAme pratihArI tyAM AvI hatI. eTale temanI ukta vAtacIta te sAMbhaLI teNe jaI te vAta rANIne nivedana karI (998). te sAMbhaLI mRgAvatIne paNa bahu kheda thayo. "jinazAsananA sAcA bhaktone AvA prasaMge kheda thAya temAM Azcarya nathI." (999) zatAnika rAjAe rANIne khedayukta joI saMbhrAMta thaI tathA 2. muvananAthe, tyaparam Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 756 uccakaiH khedasaMcchannA, mandadhvAnA mRgAvatI / vyAjahAra nRpasyA'gre, dInaM dInaM mahAsatI // 1001 // carAcaraM carairvizvaM, jAnate jagatIbhujaH / svapurImapi naiva tvamaho !, te matikauzalam // 1002 // trailokyAdhipatiM vIraM, vasantaM nAtra vetsi kim ? | athavA rAjyalubdhA hi, gurupUjApramadvarAH || 1003 // rAjA babhASe dhig dhig mAM, yadasau paramezvaraH ? | athavA rAjyalubdhA hi, gurupUjApramadvarAH // 1004|| sAdhu sAdhu priye ! vIrAbhigrahaM preritaH prati / mantrI mantraM gurustvaM me, yadasyevaM pramAdahat // 1005 / / tenA du:khe du:khita thaI khedanuM kAraNa pUchyuM. (1000) eTale atikhedathI AcchAdita thayelI ane atyaMta dIna banelI te mahAsatI mRgAvatIe maMdasvare rAjAne kahyuM ke, (1001) "rAjAo potAnA carapuruSothI A carAcara vizvane jANe che. paNa aho ! tamArUM matikauzalya kevuM ke nagarI ane temAM banatI vAtane paNa tame jANatAM nathI. (1002) traNalokanA svAmI zrIvIra bhagavaMta ahIM padhAryA che. te tamArA jANavAmAM che ? kyAMthI hoya? rAjayalubdhajano gurubhaktimAM pramAdI ja hoya che. (1003) A pramANe sAMbhaLI rAjA bolyo ke, "aho ! mane dhikkAra che ke huM bhagavaMtanA abhigrahathI ajJAta rahyo chuM ane temanA abhigrahane huM pUrNa karI zakyo nathI. (1004) chatAM he priye ! tame mane bhagavaMtanA abhigraha tarapha prerita Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samama: sa prabhAte preyasi ! jJAtvA'bhigrahaM caramezituH / pAraNAM kArayiSyAmi, zarIraglAnihAriNIm ||1006 || rAjA sacivamAhUya, vIravRttaM yathAtatham / savistaramuvAcA'rhadbhaktikaJcukacaJcaraH // 1007 // dhig dhig nazcaturo mAsAn vasaMstapasi tatparaH / prabhurno vandito naiva, jJAto'pi jJAtanandanaH || 1008 || vijJeyo'bhigraho bhartuH kathaJcidapi dhIdhana ! | pAraNaM kAraNIyazca, nAnyathA zrAddhatA'pi kA ? // 1009 // 757 karyo te bahu sArUM karyuM. tethI strI puruSano maMtrI, maMtra ke gurU che e hakIkata siddha thaI che. he priye ! A pramANe mane jAgRta karyo che. (1005) to have prabhAte bhagavaMtanA abhigrahane jANI temanA zarIranI glAnine dUra karanAra pAraNuM huM temane karAvIza." (1006) pradhAnane karelI AzA. pachI pradhAnane bolAvI bhagavaMtanI bhaktithI romAMcita thayelA rAjAe vIraprabhuno yathAtathya vRttAMta savistara tene kahI saMbhaLAvyo ane kahyuM ke, (1007) "aho ! ApaNane dhikkAra che ke cAramAsathI tapasyA karatAM prabhune ApaNe vaMdana paNa na karyA ane temanA abhigrahane jANavAnI paNa darakAra karI nahi. (1008) mATe he pradhAna ! game te rIte bhagavaMtano abhigraha jANavo joIe ane temane pAraNuM karAvavuM joIe. nahi to ApaNuM zrAvakapaNuM zA kAmanuM ?' (1009) Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 758 zrI mallinAtha caritra sacivo'pyabravId deva !, bahavo'bhigrahAH zrutAH / tathyavAdyabhidho vaktopAdhyAyaH sarvazAstravit // 1010 // bhUpo'pyatha samAhUyA'dhyApakaM tathyavAditanam / vIrasyAbhigrahaM cAru, vicAraya yathAmati // 1011 // arthyante sarvadharmANAmAcArAstava zAsane / tanmadhyAt kenacid bhartA, vidhAtA pAraNAvidhim // 1012 // adhyApako'pyabhASiSTa, bhUyAMso'bhigrahAH khalu / dravyakSetrakAlabhAvabhedAt saMyaminAM matAH // 1013 / / te cAmI - maharSiH ko'pi kuntena, protaiH saMkhyAtamaNDakaiH / sAdinA dIyamAnaizca, vidhatte pAraNAvidhim // 1014 / / A pramANe rAjanuM kathana sAMbhaLI pradhAna bolyo ke, he rAjana ! abhigraho to zAstramAM aneka prakAranA sAMbhaLavAmAM AvyA che. te sarva zAstranA jANakAra tathyavAdI upAdhyAya ApaNane kaheze. (1010) eTale rAjAe tarata ja tathyavAdI adhyApakane bolAvyA ane kahyuM ke, "vIrabhagavaMtanA abhigrahano barAbara yathAmati vicAra karo. (1011) dharmasaMbaMdhI sarva AcAro tame jANo cho. to temAMthI kyA prakAre bhagavaMta pAraNuM karaze te vicArIne kaho ? (1012) A pramANe sAMbhaLI upAdhyAya bolyA ke, dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA bhedathI saMyamIone mATe ghaNI jAtanA abhigraho kahevAmAM AvelA che (1013) temAM koI maharSi bhAlAmAM parovAyelA ane koI ghoDesavArathI Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 759 saptama: sA: kazcid bAlAdihastena, prAzukaM caNakAdikam / gRhNAti pAraNAkAle'bhigrahA vividhAH kila // 1015 / / AlAnastambhamunmUlya, paTTahastI madAndhalaH / gatvA kAndavikATTAni, kareNA''dAya maNDakAn // 1016 / / mahyaM dadAti cet kAle, tadA syAt pAraNAvidhiH / ityAdyabhigrahA rAjan !, pUryante devatAvazAt // 1017 // yugmam viziSTajJAnamAhAtmyaM, vinA'syA'bhigrahaH katham / mAdRzairgadituM zakyaH, sarvaM hi mahatAM mahat ? // 1018|| IdRzo'bhigrahAn rAjA, puryAmAghoSya DiNDimAt / bahudhA'dhyApakenoktAn, kArayAmAsa kAryavit // 1019 // ApavAmAM AvatA parimita mAMDAthI pAraNuM kare che. (1014) koI mahAtmA bALAdikanA hAthe prAsuka caNA vigere laI pAraNuM kare che. kAraNa ke, abhigraho aneka prakAranA hoya che. (1015) vaLI he rAjan ! koI mahAtmA evo abhigraha kare che ke, madonmata paTTahastI AlAna staMbhanuM umUlana karI kaMdoInI dukAne jaI potAnI sUMDhathI mAMDA laI (1016) - jo mane Ape to mAre pAraNuM karavuM. ityAdi abhigraho devatAnI sahAyathI pUrI zakAya che. (1017) paNa viziSTa jJAnanA mAhAbhya vinA bhagavaMtano abhigraha mArA jevAthI kema jANI ke kahI zakAya ? "kAraNa ke mahApuruSonuM badhuM agamya hoya che." (1018) pachI kAryakuzaLa rAjAe nagarImAM udaghoSaNA karAvIne adhyApaka Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 760 zrI mallinAtha caritra kecit nRpAjJayA cakruH, kecid bhaktyA jinaM prati / ratnavRSTIcchayA kecit, kecit kIrtijighRkSayA // 1020 / / kecit kulyAzayA spaSTaM, vyadhurevaMvidhaM janAH / tathApi tIrthakRd bhikSAM, na jagrAha kathaJcana // 1021 / / pramlAnavadanacchAyA, rajanInIrajopamAH / vrIDAM khedAkulAH paurA, vidadhurmukhitA iva // 1022 // itazcaastraizcaturvidhaiH zAntaiH, kaGkaTairgajavAjibhiH / pUrayitvA gaNaM nAvAM, pUrvavaireNa dUrataH // 1023 / / kahelA aneka prakAranA abhigrahonI sAmagrI taiyAra karAvI. (1019) eTale keTalAka rAjAnI AjJAthI, keTalAka jinabhaktithI, keTalAka ratnavRSTinI icchAthI, keTalAka kIrtinI kAmanAthI (1020) ane keTalAka lokoe potAnuM kulInapaNuM batAvavA mATe tevI sAmagrI taiyAra karI, to paNa koIrIte bhagavaMte bhikSA grahaNa karI nahI. (1021). AthI nagarajano jANe kAMI chetarAyA hoya tema jemanuM mukha rAtrinA kamaLa samAna glAna thaI gayuM. temaja khedAkula hovA sAthe lajjA pAmyA. (1022) zatAnikarAjAe nagarIne ghero ghAlyo. dalivAhana nagara choDI bhAgyo. have eka divasa cAra prakAranA tIkSNazastra kaTaka, azvo ane hAthIothI vahANo bharI pUrvaverathI (1023) eka ja rAtrimAM nadImArge jaI zikArI jema tittarapakSIne Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 761 sama: : nadyAH pathA zatAnIko, vikramAdekayA nizA / etyA'rudhat purIM campAM, tittirImiva pAzakaH // 1024 // jJAtvA tadAgamaM jhampApAtavad bhayavidrutaH / campAdhipaH palAyiSTa, dasyuvad dadhivAhanaH // 1025 / / yo yad vastu samAdatte, tat tasyetyA''dizad nRpaH / mumuSuH tadbhaTAzcampAM, nirvIrAvezmavad bhRzam // 1026 / / dadhivAhanabhUbharturdhAriNImaGkahAriNIm / zriyA bhUmIcarI devImiva devImavItadhIH // 1027 / / vasumatyA samaM putryA rAjalakSmyeva mUrtayA / ko'pyauSTriko'grahId, rAjyasarvasvamiva saMcitam // 1028 // yugmam ghere tema zatAnika rAjAe caMpAnagarIne gherI lIdhI. (1024) eTale jhaMjhAvAtanI jema tenA Agamanane jANI bhayathI vilana banelo caMpAnagarIno dadhivAhana rAjA palAyana thaI gayo. (1025) pachI zatAnika rAjAe hukama karyo ke "A nagarImAMthI je vastune je grahaNa kare te vastu tenI samajavI." AthI dhaNI vinAnA gharanI jema subhaToe te nagarImAM atizaya lUMTa calAvI (1026) eTale koI cAlAka uMTavALAe sArA lakSaNothI manohara, zobhAthI sAkSAt pRthvI para AvelI devajana hoya tevI, sAkSAt rAjayalakSmI hoya ke jANe rAjayanuM sarvasva hoya tevI dadhivAhanarAjAnI dhAriNI nAme rANIne (1027) tenI putrI vasumatI sahita upADI. pachI zatrunA ane potAnA sainyathI samalaMkRta thaI, (1028). 2. nirvA-rUpa ! Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 762 zrI mallinAtha caritra zatAnIkaH parAnIkairanIkaiH paryalaGkRtaH / kRtakRtyaH purIM prApa, svavikramakathAsakhIm // 1029 // mohitastena dhAriNyA, rUpeNA'pratimazriyA / janAnAM purato gacchan, jagAdeti suduHsaham // 1030 / / imAM rUpavatIM prauDhAM, bhAryAM kartAsmi nizcitam / puryAzcatuSpathe gatvA, vikretAsmi kumArikAm // 1031 / / zrutveti dhAriNI devI, karNayoH kaTukaM vacaH / manasyevaM dadhAroccaiH, siJcantyazrujalairmahIm // 1032 // mahAkule prasUtA'hamindorapi sunirmale / dadhivAhanarAjasya, paTTadevyasmi vizrutA // 1033 / / kRtakRtya thayelo zatAnika rAjA potAnI vikramakathAnI sakhIrUpa potAnI rAjadhAnImAM pAcho Avyo. (1029). apratima zobhAdhArI dhAriNI rANInA rUpathI mohita thaI pelo UMTavALo mArge loko pAse A pramANe vacana kahevA lAgyo ke, (1030) A prauDhA ane rUpavatI suMdarIne avazya huM mArI strI karIza ane A kumArikAne nagarInA catuSpathamAM jaIne vecIza." (1031) A pramANe kAnane kaTu lAge tevA duHsaha vacano sAMbhaLI azruthI pRthvItalane ArTa karatI dhAriNI rANI manamAM ciMtavavA lAgI ke, (1032) "caMdrathI adhika nirmaLa-uttamakuLamAM janmelI hovA chatAM, dadhivAhana rAjAnI paTTarANI tarIke prakhyAti pAmelI, (1033) Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 763 sama: : vijJAtatIrthakRddhA, zIlAlaGkArazAlinI / ullApAnIdRzAn daivAd, vizRNomyaghakArakAn // 1034 // nA'dyApi kimu re ! jIva !, mattebhazruticaJcalam / dehaM tyaktvA yazodehaM, na rakSasi sanAtanam // 1035 // vapuSo'smAt svayaM gaccha, bilato mUSako yathA / dvijihvasya praveze syAccha bhayo ! na zubhaM tava // 1036 / / soktaM tadbhartsanoyuktairiva prANairvimucyate / alIdarzanAd zoSaM, yAti kUSmANDakaM yataH // 1037 / / nRpapatnI samAlokya, vipannAM karabhAsanaH / yadvadeSA'bhavat tadvadeSA'pi bhavitA kSaNAt // 1038 // Atadharmane jANanArI, zIlAlaMkAra dhAraNa karanArI chatAM viparIta daivayoge kevA pApakAraka zabdo huM A zuM sAMbhaLI rahI chuM. (1034) he jIva ! madonmatta hastInA karNasamAna caMcaLa dehano tyAga karI haju paNa sanAtana evA yazodehanuM tuM zA mATe rakSaNa karato nathI ? (1035) mATe bilamAMthI jema uMdara cAlyo jAya tema A zarIramAMthI tuM cAlyo jA. kAraNa ke bilamAM dvijillAno (sarpa yA durjanano) praveza thatAM he puNyavaMta ! tAruM zubha thavAnuM nathI." (1036) A pramANe tIvra bhAvanAthI jANe javA utsuka thayA hoya tema tenA prANa cAlyA gayA. kUSmAMDa aMguli dekhADavAthI paNa zoSa pAme che." (1037). A pramANe rAjapatnIne marelI joI pelA UMTavALAe vicAra 2. zumayu$ ! tyartha. I Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 764 evaM vicintya sAmnainAM, bhASamANaH puro nayan / rAjavartmani vikretuM, dadhau mUrdhni tRNaM dadau ||1039|| OM sAnta:puramU: IDA, yaM vijyabhUmiA ? / kva mUrdhni mukuTazrIzca kva caitat tRNamocanam ? || 1040|| athavA prAkRtAnAM hi, karmaNAM phalamIdRzam / paro nimittamAtraM syAd, kasmai kupyAmyahaM tataH ||1041 / / evaM khedaparAM rAjaputrImAlokya bhAskaraH / pazcimAmagamat santaH, paraduHkhena duHkhitAH // 1042 / / karyo ke, "jema e maraNa pAmI tema A chokarI paNa kSaNavAramAM maraNa pAmaze." (1038) ema ciMtavI tene dhIraja ApI pachI kauzAMbImAM pahoMcI vecavAne mATe rAjamArgamAM tene UbhI rAkhI tenA mastaka para tRNa(ghAsa) mUkyuM eTale te vicAravA lAgI. (1039) "aho ! kyAM aMtaHpurano AnaMda ? ane kyAM A vikrayasthAna ? kyAM mastaka upara mugaTanI zobhA ane kyAM A taNakhalAM ? (1040) athavA to pUrve karelA karmanuM ja A phaLa che. bIjA to nimittamAtra che mATe mAre konA upara kopa karavo ? (1041) A pramANe rAjaputrIne kheda pAmatI joI sUrya paNa asta pAmyo. "aho ! saMtajano kharekhara paraduHkhathI duHkhita thAya che. (1042) e vakhate vikrayasthAnamAM rahelI ene joI AkAzalakSmIne Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 765 saptama: sA: nabholakSmIrimAM vIkSya, sthitAM vikrayavartmani / timiracchadmanA dabhre, kajjalAzrujalazriyam // 1043 / / zreSThI dhanAvahastatrA''gato dAsajighRkSayA / enAM zriyamivAlokya, dadhArA''nandasaMpadam // 1044|| asau kanyA na sAmAnyA'gAd daivAdIdRzI dazAm / saMpado vipadazcApyaraghaTTaghaTikA yataH // 1045 / / imAM krayakSitau kSiptAM, vIkSamANAGgajAmiva / hRdayaM bhavitA dvedhA, vAluGkamiva pavitramam // 1046 / / yasya kasyApi hInasya, kare yAsyati ratnavat / yatazcatuSpathe tena, vikretuM vidhRtA dhruvam // 1047 // aMdhakAranA nhAnAthI kAjaLayukta azrujaLanI zobhA dhAraNa karI. jANe tenA duHkhane joI na zake tema sUryAsta thayo aMdhakAra vyApta gayo. (1043) evAmAM dAsa kharIdavAnI icchAthI dhanAvaha zeTha tyAM Avyo. sAkSAt lakSmI samAna tene joI parama pramoda pAmyo ane ciMtavavA lAgyo ke, (1044) "A kanyA sAmAnya jaNAtI nathI, devayoge AvI dazA pAmI jaNAya che. saMpatti e kharekhara araghaTTanA ghaTa samAna hoya che. (1045). - vijya sthAnamAM rahelI potAnI putrI jevI ene joI pAkelA cibhaDAMnI jema mAruM hRdaya dvidhA thaI jAya che. (1046). vaLI ratna sArikhI A jo koI hananA hAthamAM jaze to bahu duHkha pAmaze. kemake A mANase to teno vikraya karavA 8. vimaTamavetyAyaH Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 766 zrI mallinAtha caritra tiSThantyA madgRhasyAntaH, syAdasyA bandhusaMgamaH / mUladravyaM yato navyaM, satAmupakRtirmatA // 1048 / / dhanAvaho vicintyeti, tasmai dattvepsitaM dhanam / ninye vasumatI bAlAM, svavezma vigatasmayaH // 1049 / / pRSTA'tha zreSThinA vatse !, kA tvaM kasyA'si nandinI ? / kiM gotraM kimu te nAma, kA nAma jananI tava ? // 1050 / / mahattvena kulasyoccaiH, svakulaM vaktumakSamA / sA tasthau nyagmukhI bAlA, rajanyAmiva padminI // 1051 / / catuSpathamAM ene besADI che. (1047) to huM tene mArA ghare ja laI jAuM. mAre ghare rahetA tene baMdhu samAgama paNa thaze. upakAra e nUtana mULa dravya che. ema sajjano kahe che. mATe huM eno svIkAra karUM." (1048) A pramANe vicAra karI dhanAvaha pelA UMTavALAne icchita dhana ApI krodharahita evI te vasumatI kanyAne potAne ghare laI gayA. (1049). pachI zreSThIe tene pUchyuM ke, "he vatsa ! tuM konI putrI che? tArUM gotra ane nAma zuM che? tathA tArA mAtApitA koNa che ? (1050) A pramANe sAMbhaLI kuLanuM mahattva kahevA asamartha te kulinabALAe rAtre padminI moM pheravI nAMkhe tema potAnuM mukha ADuM karI dIdhuM. (1051) eTale vivekI zreSThie vadhAre vadhAre na pUchatAM potAnI patnI mULAne kahyuM ke, "A ApaNI putrI che. mATe netrarUpa kairavane Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 767 sama: : uvAca zreSThinIM mUlAmAvayorduhitA'sakau / lAlanIyA pAlanIyA, netrakairavakaumudI // 1052 // tayA zreSThigirA'vAtsIt, vatsA vasumatI sukham / jaGgamA kalpavallIva, nAnAbharaNabhUSitA // 1053 / / prajJAvinayavAkzIlainiHzeSaizcandanopamaiH / candanetyabhidhAM cakre, satyAmasyA dhanAvahaH // 1054 // AbAlyavimalairvRttairbAlA tAruNyazAlinI / dvitIyenduvadAnandaM, vidadhe pidadhe tamaH // 1055 / / svabhAvena svarUpeyaM, vizeSAd yauvanazriyA / azvinIpUrNamAsIvA'zubhadindramahena sA // 1056 / / kaumudI samAna enuM tAre lAlana pAlana karavuM." (105ra) A pramANe zeThanA kahevAthI jaMgama kalpalatAnI jema aneka prakAranA AbhUSaNothI vibhUSita banI putrInI jema te tyAM sukhapUrvaka rahevA lAgI. (10pa3). pachI prajJA, vinaya, vANI zIla vigere caMdana samAna zItala ane suvAsita guNothI dhanAvaha zeThe tenuM caMdanA evuM satya nAma pADyuM. (1054) pachI bAlyAvasthAthI mAMDI potAnA nirmaLa AcaraNathI ane tArUNyathI zobhatI te bALA bIjanA caMdranI jema sarvane AnaMdadAyI banI ane aMdhakAra (ajJAna) ne dUra karavA lAgI. (1055) te svabhAve ja svarUpavatI to hatI ane yauvana lakSmInI vRddhi thatAM IMdra mahotsavathI azvinI nakSatrayukta pUrNimAnI jema te vizeSe zobhavA lAgI. (1056) Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 768 zrI mallinAtha caritra vIkSyemAM yauvanodyAnavazAM gajavazAmiva / vidadhyau zreSThinI mUlA, cintayantyA''yatiM hRdi // 1057 / / zreSThI saMbhASate nityaM, yadyapyenAM sutAmapi / ced daivAdupayaccheta, jIvantyapi mRtA'smyaham // 1058 // athavAna sA vidyA na tad jJAnaM, na tad dhyAnaM na sA kalA / nivaryeta mano yena, smarApasmAraghasmaram // 1059 / / yadUcebalavAnindriyagrAmaH, paNDito'pyatra muhyati / vizvAmitro'pi sotkaNThaM, kaNThaM jagrAha menakAm // 1060 / / A bAju yauvanarUpa udyAnane pAmelI hAthiNInI jevI tene joIne aMtaramAM bhAvino vicAra karatI mULA ciMtavavA lAgI ke, (1057) jo ke zeTha hAla to putrI kahIne bolAve che. paNa bhAgyayoge kadAca zeTha tene paraNI jaze to huM jIvatI chatAM marelI jevI thaI jaIza. (1058) AvI zaMkAnuM kAraNa eka ja che ke, evI koI vidyA, jJAna, dhyAna, ke kaLA nathI ke jenAthI kAmadevathI kharaDAyeluM mana nivRtta thAya. (1059) vaLI anyatra kahyuM che ke iMdriya atyaMta baLavAna che tethI paMDita paNa tyAM moha pAmyA vinA raheto nathI. vizvAmitre paNa utkaMThApUrvaka menakAne kaMThavaDe pakaDI, (1060) zuM brahmAe potAnI putrIne priyA banAvavA IcchA nahotI karI ? mATe jyAM sudhI strInA kaTAkSathI puruSa viMdhAyo nathI Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: sarja 'padmayoniH ninAM putrI, na priyAM tavAn mui ? / tAvat zUro bhavet sarvo, yAvad na strIkaTAkSitaH // 1061 // paraM rAmA sulambhena, tucchatvena muhurmuhuH / kAlaM ninAya tAmyantI, zAkinIva durAzayA // 1062|| itazca prAsarad grISmo, bhrASTramindhanavidyutiH / navuMpacarakhAloTTAyu:rmanAzana: / / 106/ sarvatra kSiptakArISapAvakaupamyamadhvasu / vahamAneSUlUkAnAM, jhalatkAreSu sarvataH // 1064|| zreSThI dhanAvaho gehamAsAdya cirapAnthavat / hA! ati mantramunvArya, niviSTo vRvire z06/ 769 tyAM sudhI ja zUravIra che." (1061) A pramANe ciMtavI zAkinInI jema duSTa AzayavALI evI te mULA potAnA tucchapaNAthI vAraMvAra aMtaHkaraNamAM saMtApa karatI samaya vyatIta karavA lAgI. (1062) ekavAra bhaThThInA agni samAna ugra nakhane pakAvI nAMkhatI dhomadhakhatI dharatInI raja mANasonI dRSTinA viSayano nAza karanArI grISmaRtu AvI (1063) eTale rastAo jANe cArebAju pAtharelA chANAnI agninI samAnatAne dhAraNa karavA lAgyA. ane ati uSNupavana comera prasaravA lAgyo. (1064) te samaye dhanAvahazeTha lAMbI musApharIthI jema musAphara ghara 1. padmananmatti / Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 770 zrI mallinAtha caritra tadaMhikSAlakaH ko'pi, nAsId dAsImukho janaH / vinayAccandanotthAya, niSiddhA zreSThinA'pi hi // 1066 / / pAdau kSAlayituM bhaktyA, prAvartiSTa viziSTadhIH / bhavet kulaprasUtAnAM, vinayo maNDanaM yataH // 1067 // subhagaH kezapAzo'syA, nipatan paGkilakSitau / lakSyate sma mukhaiNAGkabhayAttama iva vrajan // 1068 / / mA bhUdetahi vatsAyAH, paGkilaH kacasaJcayaH / iti yaSTyA dadhAroccaiH, pitRvat premalAlasaH // 1070 // AvI "hA" evA zabdano uccAra karI Asana para beTho. (1065) te vakhate tenA paga dhonAra dAsI vigere koI hAjara nahotuM. tethI zeThe nA kahyA chatAM caMdanA vinayathI UThI (1066). viziSTa buddhivALI caMdanA bhaktipUrvaka zeThanA paga dhovA lAgI. kAraNa ke vinaya e kulInalokone eka maMDanarUpa che. (1067) te vakhate paMkilabhUmimAM paDato suMdara kezapAza jANe mukharUpa caMdranA bhayathI nAsato aMdhakAra hoya tevo bhAsavA lAgyo. (1068) eTale putrInA kezo paMkamAM paDIne na bagaDe. evA IrAdAthI pitAnI jema premALa zreSThIe lAkaDI vatI tene uMce dharI rAkhyA. (1069). e vakhate dUra gavAkSamAM beThelI mULAe te joIne vicAra karyo ke, "je meM ciMtavyuM hatuM te satya karyuM. enA kezapAzane Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sama: : 771 patnItvasatyaGkAro'syAH, kezapAzaniyantraNam / pituH kriyedRzI naiva, durjayA bhavitavyatA // 1071 / / ucchedyA tadiyaM mUlAd, garavallIva jaGgamA / iti nizcayamAdhAya, maunaM mUlA cakAra sA // 1072 // jagAma vipaNiM zreSThI, mUlA'pyA''hUya nApitam / rogArtAyA ivA'muSyAH, kezapAzamanAzayat // 1073 / / dadau ca pAdayoH kAmaM, nigaDAni dRDhAnyapi / candanAM tADayAmAsa, svakaraiH kariNImiva // 1074 / / gRhApavarake nyasya, sA bandImiva candanAm / kapATasaMpuTaM dattvA, kopATopAdavocata // 1075 / / addhara dharI rAkhavAthI zeTha ene potAnI patnI karavA dhAre che. evI mArI je zaMkA hatI tene Teko maLyo. kAraNa ke pitA AvI kriyA na kare. kharekhara bhavitavyatA durjaya che. (1070-1071) to have jaMgama viSalatAnI jema eno mULathI ja uccheda karI nAMkha.Avo manamAM nizcaya karI mUlA te vakhate mauna dharIne rahI. (1072) mULAe karelI caMdanAnI durdazA. pachI zeTha jyAre bajAramAM gayA tyAre mUlAe hajAmane bolAvI rogArnanI jema caMdanAnA kezapAzano nAza karAvyo (1073) ane pagamAM atyaMta majabUta beDI nAMkhI mULA potAnA hAthavatI hathiNInI jema tene mAravA lAgI. (1074). pachI eka kedInI jema caMdanAne gharanI aMdaranA eka oraDAmAM Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 772 zrI mallinAtha caritra yaH kazcit zreSThi no'pyagre, candanAM kathayiSyati / sa me kopahutAzasya, homadravyaM bhaviSyati // 1076 / / evaM niyantrya lokaM svaM, mUlA mUlagRhaM yayau / sAyaM zreSThI samAyAto'pRcchat kA'sti sutA mama ? // 1077 // kazcana zreSThinIbhIteH, pRcchato'pyasya nA'vadat / sarvo'pi gRhiNIhastagocaro gRhamAgataH // 1078 // matsutA ramate kvA'pi, svacchasvAntA paraukasi / dhyAtvetyagamayatkAlaM, mRdudhIH snehalAzayaH // 1079 / / apazyaMzcandanAM kvA'pi, dvitIye'lya'pya'bhASata / mUkIbhUta iva jano, nA''khyat kiJcana sarvathA // 1080 / / pUrI bAraNA baMdha karI tALuM daI dIdhuM. (1075) pachI kopanA ATopathI te kahevA lAgI ke, "je koI caMdanAnI vAta zeThanI AgaLa kaheze te mArA kopAgnimAM homadravyarUpa thaze." (1076) A pramANe potAnA sevakavargane bIka batAvI mULA potAnA vAsabhavanamAM AvI. pachI sAMje zeTha AvI pUchavA lAgyA ke, - "mArI putrI kyAM che ? (1077) paNa zeThANInA bhayathI zeThane koIe javAba Apyo nahI. kema ke gharanA badhA nokaro zeThANIne vaza hoya che. (1078) zeThe vicAryuM ke nirmaLa manavALI mArI putrI koI bIjAne ghara gaI haze ane tyAM AnaMda karavA rahI haze." ema dhArI premALa ane komaLabuddhivALA zeThe te divasa vyatIta karyo. (1079) bIje divase paNa caMdanAne na jovAthI zeThe nokarone pUchyuM Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 773 sama: sa: tataH zokAkulaH zreSThI, provAca sa paricchadam / jAnantazcennA''khyAsyatha, tADayiSyAmi vastadA // 1081 // zrutvetya'cintayat kAcit, sthavirA kiGkarI hRdi / jIved me jIvitavyena, candanA''nandadA dRzAm // 1082 / / mamA'stya'dUrato mRtyurjarayA jarjaraM vapuH / adUravIkSiNI dRSTivismRtizca garIyasI // 1083 // iyaM suyauvanA vatsA, mahAkaSTena pUritA / vipatsyate kiyad vallIcchinnaM puSpaM hi nandati // 1084 // chatAM jANe muMgA thaI gayA hoya tema mANasomAMthI koI kAMIpaNa bolyuM nahi (1080) eTale zokAtura thaI zreSThIe potAnA nokarone kahyuM ke, "jANatAM hovA chatAM jo tame nahi kaho to huM tamane kADhI mUkIza." (1081) A pramANe sAMbhaLI eka vRddhA dAsIe manamAM vicAra karyo ke, dRSTine AnaMdadAyI caMdanA jo mArA jIvitavyathI paNa jIvatI hoya to bahu ja sArI vAta (1982) kAraNa ke mAre have maraNa kAMI dUra nathI. mAruM zarIra jarAthI jarjarita thaI gayuM che. najara paNa dUra jatI nathI ane smaraNazakti paNa nAza pAmI gaI che. (1083) ane e bALA hajI suyauvanA che. te mahAkaSTamAM paDelI hoI maraNa pAmaze. kema ke velaDIthI chUTuM paDeluM puSpa keTalo samaya khIleluM rahI zake ? (1084) vaLI caMdanAnI vAta zeThanI AgaLa kahetAM zeThANI mane zuM Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 774 gadite candanAvRtte, kimeSA me vidhAsyati ? | udaste zakaTe hanta !, kiM vidhAtA gaNAdhipaH ? || 1085 // dhyAtvetya'darzayat tasya, candanArodhamandiram / mUlAyA vIkSamANAyAH, kopAruNadRzo bhRzam ||1086 / / svayamudghATayAmAsa, dvAraM zreSThI dhAvahaH / tatraikSata sutAM tRSNAkSudhArtAM mlAnavigrahAm || 1087 // pAdayornigaDairbADhaM, yantritAM hastinImiva / bhikSukImiva muNDAM ca, cAmuNDAvatkRzodarIm // 1088 // vahalairbahalaiH kSoNIM, sicantIM locanAzrubhiH / ruSyantIM karmaNe svasya, vimRzantIM nijasthitim // 1089 // tribhirvizeSakam karavAnI hatI ? gADu cAlyA pachI gaNeza zuM karI zake ? (1085) A pramANe vicArI kopayukta raktanetravaDe mULAne jotA chatAM teNe caMdanAne je oraDImAM pUrelI hatI te makAna zeThane batAvyuM. (1086) eTale dhanAvaha zeThe pote dvAra ughADyuM temAM beThelI kSudhAtRSAthI pIDAtI tathA mlAna zarIravALI caMdanAne joI (1887) te samaye hArthiNInI jema pagamAM majabUta sAMkaLothI te baMdhAyelI hatI. bhikSukInI jema mastake muMDita hatI. cAmuMDAnI jema kRzodarI hatI. (1088) atyaMta azrudhArAthI bhUmitalane siMcatI hatI. potAnA karmane doSa ApatI ane potAnI sthitino te vicAra karatI hatI. (1089) Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 775 sa: sa: marau gatAM rAjahaMsImivemAM vIkSya duHkhitaH / putrike ! bhava vizvastA, jalpan rasavatI yayau // 1090 // daivAd bhojyaM viziSTaM no, vIkSamANo dhanAvahaH / etasyAH sUrpakoNasthAn, kulmASAn sa samArpayat // 1091 // amUn bhukSva sute ! tAvad, yAvat karmAramAnaye / bhavannigaDavicchede, gaditvetya'gamad dhanI // 1092 / / UrdhvasthA candanA citte, cintayantItya'khidyata / mama rAjakule janma, kvedaM ceTItvaceSTitam ? // 1093 // caMdanAnI dayanIyadazAnuM darzana. pachI mAravADamAM gayelI rAjahaMsInI jema tene joI du:khI thayelA zeThe kahyuM ke, "he vatsa ! tuM zAMta thA." huM tArA mATe khAvAnuM lAvuM chuM. (1090) ema kahI te rasoDAmAM gayo. tyAM devayoge kAMIpaNa avaziSTabhojana (vadheluM bhojana) tenA jovAmAM AvyuM nahi eTale teNe thoDA aDada paDyA hatA te laI supaDAnA khUNAmAM tene ApyA (1091) ane kahyuM ke, "he vatsa ! tArI beDI toDavAno mATe huM luhArane teDI AvuM tyAM sudhI tuM A aDadanuM bhakSaNa kara." Ama kahI zeTha luhArane teDavA gayA. (1892) ahIM caMdanA ubhI ubhI manamAM kheda pAmI satI vicAravA lAgI ke, "aho ! rAjakuLamAM mAro janma kyAM ? ane A dAsIpaNAnuM ceSTita kyAM ? (1893). Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 776 zrI mallinAtha caritra cedAgAM zreSThino gehe, kuto'vasthedRzI mama ? / kAkamAMsaM taducchiSTaM, svalpaM tadapi yAcitam // 1094 / / SaSThapAraNakAle'mI, kulmASA mama bhuktaye / yadyA''yAtya'tithiH ko'pi, cAritrI samatAnidhiH // 1095 / / adattaM bhujyate yacca, tatpazUnAM samaJjasam / atitheH saMvibhAgena, bhojanaM bhAjanaM zriyAm // 1096 / / vicintyaivaM sutA rAjJo, dvArAbhimukhamaikSata / IkSitairatithiM premNA''kArayantIva dUrataH // 1097 / / A zeThanA ghare huM kyAM ? ane mArI A dazA kyAM ? atyAre to ucchiSTa kAkamAMsa ane te paNa mAMgI lAveluM maLe tenA jevuM thayuM. (1094) aThThamanA pAraNAnA avasare bhojana karavA mane aDada maLyA to paNa jo samatAnA nidhAna evA koI saMyamI atithi Ave to sArUM (1095) ke jethI temane ApIne pachI huM bhojana karUM. dAnakaryA vinA bhojana karavuM te pazuone ja yogya che. ane atithine saMvibhAga ApI bhojana karavuM te lakSmInA bhAjanarUpa che." (1096) A pramANe ciMtavI premapUrvaka dUrathI atithine bolAvatI rAjasutAe dvArA sanmukha najara karI. (1097) caMdanA bhAve uttamabhAvanA. jANe caMdanAnI puNyarAzi ja na hoya tema bhikSA mATe bhamatAM Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 777 saptama: saf itazca zrImahAvIro, bhikSAyai paryaTan puri / puNyarAzirivaitasyA, mUrtimAn samupAgamat // 1098 // aho ! aho ! tA:pAtra, niyajhiyAM muni ! ko'pi ko'pi mahAsattvaH, svazarIre'pi nirmamaH // 1099 // IdRkSAya tapaHsthAya, purA janmani no mayA / pradattaM kiJcana kvApi, tadavasthA'janIdRzI // 1100 // athavA me mahatpuNyaM, yadasAvAgato muniH / ucchasatIva me cittamamuSmAt khedabhAgapi // 1101 / / dhyAtveti candanA'cAlIt, kulmASAnvitasUpikA / ekaM pAdaM dadAvantastadehalyAH paraM bahiH // 1102 // bhamatAM zrImahAvIraprabhu tyAM padhAryA (1098) temane joI caMdanA ciMtavavA lAgI ke, "aho ! tapanA pAtra mokSalakSmInA svAmI, mahAsattvavaMta, potAnA zarIrapara nirmama evA tapasvIne meM pUrve kAMI dAna ApeluM nathI tethI ja mArI A avasthA thaI che. (1099-1100). atyAre to mAro bhAgyodaya jaNAya che. jethI A mahAmuni ahIM padhAryA che. temane jotAM mAruM mana khinna chatAM zAMti pAme che." (1101) A pramANe vicAra karI aDada sahita supaDAne laI caMdanA AgaLa cAlI ane eka paga bAraNAnI aMdara ane bIjo paga bahAra mUkyo. (1102) paNa gADha beDIne kAraNe bAraNAnI AgaLa javAne asamartha hovAthI te tyAM ja UbhI rahI. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 778 dehalo nigaDairgADhamAkramitumanIzvarI / tatraivAsthAd dRDhabhaktirjinanAthamuvAca ca // 1103 || patte tti bhASA, mAvan ! mavatAra ! I gRhyatAM sUpakoNena, mamAnugrahakAmyayA ||1104 || dravyakSetrAdisampUrNaM, vijJAyA'bhigrahaM jina: / karaM kulmASabhikSAyai, tataH prAsArayad varam // 1105 // dhanyA'smi kRtapuNyA'smi, zlAghyA'smi kSamiNAmapi / sulabdhapAtradAnA'smi, manasyevaM vicinvatI // 1106 // pAMcamAsa paccIza dina, prabhu bhikSA mATe pharatAM. caMdanAnA aDadanA bAkube -abhigraha pUrA thAtAM. atyaMta bhaktithI bhagavaMtane kahevA lAgI ke (1103) "he bhavatAraka bhagavan ! jo A aDada Apane kalpe to mArA para anugraha karI A supaDAnA khuNAmAMthI grahaNa karo." (1104) eTale dravya, kSetrAdithI potAnA abhigrahane saMpUrNa thayelA samajI bhagavaMte aDadanI bhikSA levA potAno zreSThahAtha prasAryo. (1105) (anyatra evo ullekha che ke netramAM AMsu na jotAM abhigraha adhUro jANI prabhu pAchA vaLyA. caMdanAnI AMkhamAM AMsu joI prabhu pAchA valI hAtha pasAryo ane dAna lIdhuM.) eTale caMdanA cittamAM ciMtavavA lAgI ke, "aho ! huM dhanya ane kRtapuNya chuM.vaLI supAtre dAna ApatAM huM kSamAvaMta lokone paNa zlAdhya chuM." (1106) Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 779 saptama: sa: vIkSamANA jagadidaM, svAbhAvikamudAnvitam / vismarantI kSudhAglAniM, jinarUpavilokanAt // 1107 // ullasatprotaromAJcA, kulmASAMstIrthakRtkare / akSipatsUrpakoNena, katicid bhaktivatsalA // 1108 // tribhivizeSakam aho ! dAnamaho ! dAnaM, zlAghamAnA muhurmuhuH / tatra prItyA''yayurdevA, dIpyamAnAstanuzrutA // 1109 // paJcadivyAbhiSekaJca, vidadhurjayabandhuram / tutruTurnigaDAnyasyA, jIrNarajjuvadaJjasA // 1110 // A pramANe harSa lAvI AkhA jagatane svAbhAvika harSasahita nihAlatI, bhagavaMtanuM rUpa jovAthI sudhA saMbaMdhI glAnine bhUlI jatI, (1107) bhaktimAM tatpara ane romAMcita thaI teNe supaDAnA khUNAmAMthI keTalAka aDada bhagavaMtanA hAthamAM nAkhyA. (1108) evAmAM "aho dAna ! aho dAna ! ema vAraMvAra prazaMsA karatA, zarIranI kAMtithI dedIpyamAna keTalAka devo premapUrvaka tyAM pragaTa thayA. (1109) ane jaya jaya dhvanithI manohara pAMca divo pragaTa karyA. teja vakhate jIrNa doraDAnI jema paganI beDI tUTI gaI, (1110) pagamAM suvarNanA nUpura banI gayA. tatkALa jANe pUrva premathI ja hoya tema kezapAza paNa ugelA hoya tema zobhavA lAgyo. (1111) e samaye sarvAge divyavastradhArI dhAraNIsutA caMdanAne Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 780 zrI mallinAtha caritra pAdayoY=pUre tasyA, jajJAte hemanirmite / tatkAlaM kezapAzazca, pUrvapremNa ivAgataH // 1111 / / sarvAGgamapi nepathyadhAriNI dhAriNIsutA / vIrabhaktaiH suraizcakre, devIva kSiticAriNI // 1112 // divyAM bherI nabhomArge, tADayanto muhurmuhuH / jayanAdaM vitanvanto, nanRtu kavAsinaH // 1113 / / taM zrutvA dundubhidhvAnaM, zatAnIko mRgAvatI / sugupto nandayA sArddhaM tatreyujinapAraNe // 1114 / / sampUrNAbhigrahaM vIraM, vijJAyA'vadhinA hariH / utphullacetA Agacchat, dyotayaMstejasA nabhaH // 1115 / / dadhivAhanabhUpAlakaJcukI sampulAbhidhaH / / zatAnIkasamIpasthazcampAvaskanda AgataH // 1116 / / vIrabhaktoe mAnuSI chatAM devI banAvI dIdhI (1112) ane AkAzamAM divyabharIne vAraMvAra vagADavA lAgyA tathA jayanAda karatA nAcavA lAgyA. (1113) te duMdubhino nAda sAMbhaLI zatAnika rAjA, mRgAvatI ane naMdA (maMtrI strI)nI sAthe sugupta pradhAna-sarve tyAM prabhunA pAraNAno prasaMga jovA AvyA. (1114) tathA abhigraha pUrNa thayelA vIraprabhune avadhijJAnathI jANIne aMtaramAM AnaMda dhAraNa karato, tejathI AkAzane jhaLahalAyamAna karato iMdra paNa tyAM Avyo. (1115) te samaye caMpAno parAbhava thatAM dadhivAhana rAjAno saMpula nAme kaMcukI zatAnika rAjA pAse AvI rahyo hato te paNa tyAM Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 781 sama: saf tasminnetya vasumato, dRSTvA tatpAdayoH sthitaH / arodId muktakaNThatvAd, rodayannitarAnapi // 1117 // kimu rodiSi rAjJoktaH, kaJcukIti jagAda tam ? / dadhivAhanabhUreSA, dhAriNIkukSisambhavA // 1118 // nijarAjyaparibhraSTAM, ceTIvat paravezmagAm / muktakaNThaM rodimi sma, vIkSyemAM svAminandinIm // 1119 / / rAjA prAha na zocyeyaM, yayA'rhan pratilAbhitaH / A saMsRteriyaM dhanyA, vIraM yA'pArayat prabhum // 1120 // mRgAvatyuvAceyaM, bhaginI mama dhAriNI / nAtheyaM mama yAmeyI, nayanAnandadAyinI // 1121 // Avyo. (1116) vasumatIne joI tenA caraNa pAse besI gayo ane muktakaMThe raDato ane bIjAne rovarAvato rUdana karavA lAgyo. (1117) eTale rAjAe tene pUchyuM ke, "tuM zA mATe rUdana kare che ?" te bolyo ke, "dhAriNI rANInI kukSithI utpanna thayelI A dadhivAhana rAjAnI putrI che. (1118). potAnA rAjyathI paribhraSTa thayelI ane dAsInI jema paraghare rahelI A svAmisutAne joI mane muktakaMThe raDavuM Ave che." (1119) eTale rAjAe kahyuM ke, "have tAre zoka na karavo. eNe to bhagavaMtane pratilAlyA. samagra saMsAramAM kharekhara e dhanya che ke jeNe vIraprabhune pAraNuM karAvyuM." (1120). te avasare mRgAvatI rANI bolI ke, "he nAtha ! dhAriNI ulithI hAre kare che ?, "putrI che. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 782 zrI mallinAtha caritra paJcabhirdivasairnyUnaSaNmAsAn tapaso vidheH / vidhAya pAraNAM vIro, dhanagehAd vinirgataH // 1122 // Aditsurlobhato ratnavRSTiM bhUmIpatistataH / niSiddho hariNA'gRhNAccandanA''dezato dhanI // 1123 // utpannakevalajJAnAccandanA jJAtanandanAt / vratamAdAyanirvANapadameSyati zAzvatam // 1124 // supAtradAnamAhAtmyAt, tatkSaNAt saMpadaH satAm / ghanAmbha:siktavallInAM, yathAnyAyaM vanazriyaH // 1125 // to mArI sagI bena hovAthI netrAnaMdadAyI tenI putrI mArI bhANeja thAya." (1121) te vakhate chamahinAmAM pAMca divasa uNA hatA ane bhagavaMta utkRSTa tapanuM pAraNuM karI ghanAvaha zeThanA gharamAMthI bahAra nIkaLyA. (1122) te vakhate lobhane vaza zatAnika rAjA thayelI ratnavRSTinuM koI mAlika nathI ema jANI te levA lAgyo. paNa IMdre tene aTakAvyo eTale caMdanAnA AdezathI dhanAvahazeThe te ratno grahaNa karyA. (1123) tyAra pachI bhagavaMtane kevaLajJAna prApta thatAM caMdanAe temanI pAse jaI dIkSA lIdhI ane te ja bhavamAM zAzvata mokSapadane pAmI. (1124) meghajaLathI siMcana pAmelI velaDIo jema turata ja vikasvara thAya che tema supAtradAnanA mAhAtmyathI sajjanone satvara ja saMpatti prApta thAya che. (1125) iti dvAdazavrata upara caMdanabALA kathA. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 783 HH: sA: itthaM zrAvakadharmasya, vratAni paripAlayan / kramAdupAsako mokSasaukhyabhAg dvitrijanmataH // 1126 / / tataH zrIkumbhabhUpAlaH, provAca ruciraM vacaH / zrAddhadharmAd virakto'smi, kramazo mokSadAyakAt // 1127 / / athotthAya purIprAptaH, zrIkumbhaH pRthivIpatiH / AhUya nandanaM mallaM, nAma rAjye nyavIvizat // 1128 / / SaDapi svAmimitrANi, nyasya rAjye tanUdbhavAn / acalan zibikAsInA, vimAnasthA ivarbhavaH // 1129 / / "A pramANe zrAvakanA vrato pALavAthI zrAvaka anukrame be traNa bhave mokSasukhane pAme che." (1126) kuMbharAjavInuM mahAbhiniSkramaNa. cha mitronuM paNa mahAbhiniSkramaNa. pachI kuMbharAjAe uccabhAvanA pradarzita karatAM kahyuM ke, "he bhagavAna ! anukrame mokSadAyI zrAvakadharmanI mAre jarUra nathI, mAre to tAtkAlika phaLa ApanAra munidharmanI apekSA che, te grahaNa karavAnI mArI icchA varte che. (1127). ema kahI nagarImAM jaI potAnA mallanAmanA putrane rAjagAdI para besADyo. (1128) te vakhate potapotAnA putrane rAjagAdI para besADI cha mitro paNa tyAM AvyA. ane vimAnamAM beThelA devonI jema zibikAmAM ArUDha thaI cAlyA. (1129) pachI AnaMdadAyaka divyasaMgIta nAda thatAM, AkAzamAM rahelA devothI kautukapUrvaka jovAtA, anya dIkSAlenArA puruSo tathA 2. 28mavo tevA rUtvartha: I Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 784 zrI mallinAtha caritra mahatA vistareNA'tha, sphItasaMgatamaGgalaH / devairkomasthitairvIkSamANaH kautukitekSaNaiH // 1130 // pravivrajiSubhizcA'nyairyathAvRddhapurassaraiH / prabhAvatyA samaM devyA, parAbhizca mahIpatiH // 1131 // mahAntamutsavaM kRtvA, pradakSiNitatIrthakRt / uvAca svAminaM bhaktyA, mAM tAraya bhavAmbudheH // 1132 // prabhoH SaDapi mitrANi, paricchadayutAnyatha / babhASire jagannAthaM, nAtha ! tAraya saMsRteH // 1133 / / atha zrIkumbhabhUpAlapramukhAn narapuGgavAn / prabhAvatIprabhRtikAH, pauranArIranekazaH // 1134 / / sAmAyikavratoccArapUrvaM mallijinezvaraH / svayaM pravrAjayAmAsa, vAsanikSepapUrvakam // 1135 / / SaDapi svAmimitrANi, prabhoH vaktrAd pravavrajuH / kramAd kevalamAsAdya, nAthaprAk zivagAminaH // 1136 / / prabhAvatI ane anyarANIo sahita kuMbharAjA mahotsavapUrvaka samavasaraNamAM AvyA. ane bhagavaMtane pradakSiNA daI bhaktipUrvaka Deva yA 3, "he bhagavan ! bhane saMsA2 sArathI tAro ! (1130 thI 1132) pachI parivAra yukta bhagavaMtanA cha mitroe paNa kahyuM ke, te nAtha ! abhane 59 mA saMsArathI 52 utAro" (1133) zrI kuMbharAjA pramukha puruSone ane prabhAvatI pramukha pauranArIone sAmAyikavratoccAraNa pUrvaka vAsakSepa nAMkhI bhagavaMte pote dIkSA mApI (1134-1135) bhagavaMtanA chae mitro prabhu pAse dIkSA grahaNa karI kevalajJAna Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakSama: sarja AdyaziSyo jinendrasya bhiSagAkhyo gaNAgraNIH / saptAviMzatiranye'pi, babhUvurbhuvanottamAH ||1137|| utpAdavigamadhrauvyatripadyAste'nusArataH / dvAdazAGgAni pUrNAni, racayAmAsuraJjasA ||1138 // divyacUrNabhRte sthAle, vidhRte vajriNA svayam / svAminotthAya tanmaulau, vAsAH kSiptA yathAkramam // 1139 // garjatsu suratUryeSu, pranRtyatsvamareSu ca / gIyamAneSu devIbhirdhavaleSUjjvaleSu ca // 1140 // sUtreNArthena sarveNa, tathA tadubhayena ca / dravyairguNaizca paryAyairnayairapi ca saptabhiH ||1141 // 785 prApta karI bhagavaMtanI pahelA mokSe gayA." (1136) prabhunA gaNadharo. prabhunA bhiSar nAme prathama gaNadhara thayA. bhuvanamAM uttama bIjA sattAvIsa gaNadharo thayA. (1137) temaNe utpAda-vyaya-pauvya ema tripadI anusAre aMtarmuhUrtamAM saMpUrNa dvAdazAMgInI racanA karI. (1138) pachI divyacUrNathI bharapUra thALa iMdramahArAje hAthamAM dharyo. eTale bhagavaMte UThIne temanA mastaka upara kramapUrvaka vAsakSepa nAMkhyo. (1139) pachI divyavAjIMtra vAgatAM, devovaDe nRtya karAtAM ane devIovaDe dhavalamaMgaLa gavAtAM, bhagavaMte sUtrathI tathA tadubhayathI temaja dravya-guNa-paryAyathI temaja sAte nayothI pratyekagaNadharane vidhipUrvaka anuyoganI tathA gaNanI sarvathA anujJA ApI. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 786 zrI mallinAtha caritra anujJAmanuyogasya, gaNAnujJAM ca sarvataH / zrImallirdattavAMsteSAM pratyekaM vidhipUrvakam // 1142 // tribhirvizeSakam prAgvat pUrvAsane sthitvA, zrImallirdezanAM vyadhAt / anuzAstimayIM te'pi zrutvA tAM bahu menire || 1943 / / 56643 pauruSyante prabhorbhrAtA, zrImallaH kSitipAlakaH / taNDulAnAM catuSprastha, catu: sthAlasthitAmatha // 1144 // vajrabhRnnihitairgandhairdviguNIkRtasaurabheH / saudhAdA''nAyayAmAsa tUryagItapurassaram // 1145 // yugmam DhaukitvA svAmino'gre'sau, divyapUjApurassaraM / UrdhvamutkSipya tatkSipraM tadarddha jagRhuH surAH // 1946 / / (1140 thI 1142) tyArapachI prathamanI jema pUrvAsana para besI prabhue dezanA ApI. eTale anuzAstimaya evI te dezanA sAMbhaLI temaNe teno svIkAra karyo. (1143) pahelI porasIne aMte bhagavaMtanA bhrAtA zrImallarAjAe potAnA mahelamAMthI vAjIMtranA nAda pUrvaka cAra thALamAM cAra prastha (amuka mApa) akSata maMgAvyA. (1144) IMdre temAM gaMdhadravya bheLavI dviguNa sugaMdhI karyA pachI divyapUjApUrvaka rAjAe bhagavaMtanI AgaLa dharI (1145) pachI temAMnA akSata uMce uchALyA. eTale temAMthI ardha to devoe addharathI ja laI lIdhA (1146) ane jamIna upara paDelAmAMthI ardha paramAnaMda dAyaka akSata mallarAjAe lIdhA zeSa ardha gotrIonI jema vaheMcI anya lokoe Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 787 saptamaH sargaH bhUgatArdhaM nRpeNAttaM, paramAnandadAyinA / zeSamaI vibhajyA'nyairgotrivad jagRhe janaiH // 1147 / / pUrvotpannA rujaH sarvA, navInA na bhavanti yat / SaNmAsIM yAvadetasya, sthalermAhAtmyato'GginAm // 1148 // athottasthau jagannAthaH, zrImAn mallinijAsanAt / antaradvAramArgeNa, niryayau tridazAnvitaH // 1149 // dvitiiyvprmdhystheshaankaasstthaavibhaagge| devacchande prabhumallirgato vizrAmahetave // 1150 // dhiyAM nidhibhiSak zrImAn, sUrirgaNabhRd guNI / svAminaH pAdapIThastho, vidadhe dharmadezanAm // 1151 / / khedacchedo jinendrasya, ziSyaughe guNadIpanam / sabhAyAM pratyayo dvAbhyAM, gaNabhRtkathanaM guNAH // 1152 // 39 // [. (1147) e akSatanA prabhAvathI cha mAsa parvatanA prANIonA pUrve utpanna thayelA rogo nAza pAme che. ane chamAsa paryata navIna roga thadi nathI. (1148) pachI bhagavaMta zrI mallinAtha potAnA Asana uparathI uThyA ane devo sAthe aMtaradvAranA mArge bIjA gaDhamAM jaI, tenA izAnakhUNe racelA devachaMdAmAM vizrAma levA birAjayA. (11491150) eTale buddhinA nidhAna ane guNI zrImAna bhiSar gaNadhare bhagavaMtanA pAdapIThapara besIne dharmadezanA ApI. (1151) A pramANe gaNadhare dezanA ApavAthI jinezvarane vizrAMti Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 788 zrI mallinAtha caritra gaNabhRddezanAprAnte, praNamya tridazezvarAH / sthAnaM nijaM nijaM jagmuH, smarantaH svAmidezanAm // 1153 // tIrthe tasminnabhUd yakSaH, kubero nAma bhaktimAn / indrAyudhadyutirdobhiraSTAbhizca manoharaH // 1154 // varadenA'pi zUlenA'bhayadenA'pi parzunA / caturbhirdakSiNairitthaM, bhujairbhUSitavigrahaH // 1155 // vAstu zaktimudgarabIjapUrAkSisUtribhiH / caJcaccaturmukhAmbhojaH, zrImallikramasevakaH || 1956 // tribhirvizeSakam maLe, ziSyonA guNanI vRddhi thAya ane baMnenI dezanA 52 sabhAne saMpUrNa vizvAsa bese. ityAdi guNo jovAmAM Ave che. (1152) bIjA praharane aMte gaNadhara mahArAjanI dezanA thaI rahyA pachI praNAma karI bhagavaMtanI dezanAnuM smaraNa karatA iMdro potapotAnA sthAne gayA. (1153) bhagavaMtanA tIrthamAM iMdrAyudha (vajra) samAna kAMtimAna ane AThabAhuthI manohara tathA bhaktimAna kubera nAme yakSa thayo. (1154) varadA, trizULa, abhaya tathA parazuthI jenI cAra jamaNI bhujAo zobhita hatI (1155) ane DAbI cAra bhujAomAM jeNe zakti, mudgara, bIjapUra, mALA dhAraNa karI hatI, jenA cAramukha vikasvara kamaLa samAna zobhatA hatA ane je satata bhagavaMtanA caraNanI sevA karato hato. (1156) Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama: sarvAM: vairoTyA nAma tattIrthe, samabhUt zAsanezvarI / kRSNAGgI kamalAsInA, somA somAnanAmbujA // 1157 // puraH purasthairvinayAbhinamrairvandArubhirdevagaNairupetaH / hemAmbujanyastapadAravindaH, zrImallinAtho vijahAra tasmAt // 1158 // 789 ityAcArya zrIvinayacandraviracite zrImallinAthasvAmicarite mahAkAvye vinayAGke samyaktvapUrvakaprANAtipAtAdivrateSu sudttsuvadhu-mama-suvarNana-motta-mitrAnand-bhIma-bhImasenatomanandri-tArAvandra-candrAvataMta-dhanasena-zivasenacndnbaalaa dRSTAntasahita phalavyAvarNano nAma saptamaH sargaH / vaLI bhagavaMtanA zAsanamAM kRSNa zarIravALI, kamaLa para besanArI, manohara caMdra samAna mukhakamaLavALI vairoTyA nAme zAsanadevI thaI. (1157) A pramANe tIrthanI sthApanA karI vinayathI sanmukha AvI namra thaI vaMdana karatA aneka devothI parivRtta evA zrI mallinAtha bhagavAna suvarNakamaLa para potAnA caraNakamaLane sthApana karatA thakA tyAMthI anyatra vihAra karI gayA. (1158) A pramANe AcAryazrI vinayacaMdrasUri viracita zrImallinAthacaritra mahAkAvyamAM samyaktvapUrvaka bAvrata upa2 anukrame (1) sudatta (2) subaMdhu (3) saMgamaka (4) sudarzana (5) bhogadatta (6) mitrAnaMda (7) bhIma-bhImasena (8) lobhanaMdI-tArAcaMdra (9) candrAvataMsaka (10) dhanasena (11) zikharasena (12) caMdanabALAnI sahita phala kathA varNavato sAtamo sarga pUrNa thayo. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamo sarga sarga AThamAM saMsUcita -prabhunA jIvananI saMdhyAnuM digdarzana bhagavaMtano vihAra - caMdrapuramAM padharAmaNI - tyAMnA nAstika rAjAne karelo pratibodha - teNe grahaNa karela pravrajayA - eka grAmavAsInuM vRttAMta - tenuM prabhu pAse Agamana - cAritradharmano karela svIkAra - devapAla gopALanuM kathAnaka - tenuM hastinApuranA rAjA thavuM - tenI rANInuM maraNa - tethI zokAgrasta banato rAjA - bhagavaMtanI hastinApuramAM pAvana padharAmaNI - bhagavaMte tene karelo pratibodha - teNe svIkArela cAritradharma - eka abhimAnI brAhmaNanuM bhagavaMta pAse Agamana - tene upadeza ApavA bhagavaMte kahela cilAtIputranuM kathAnaka - brAhmaNe mAna tajI lIdhelI dIkSA - bhagavaMtanI zvetAMbImAM padharAmaNI - tyAM caMdrarudrAcAryanuM dRSTAMta - tApasoe svIkArela cAritradharma - bhagavaMtanuM madirAvatI nagarIe Agamana - tyAMnA yazazcaMdrarAjAnuM devAMganAonA rUpa jovA prabhu pAse Agamana - bhagavaMte bhAkhelI kuLadhvajakumAranI kathA - te kathA sAMbhaLI yazazcaMdra ane virAgI - tenI cAritradharmanI svIkRti bhagavaMtano parivAra - bhagavaMtanI sametazikharagirie pAvana padharAmaNI - bhagavate karela yoganirodha - bhagavaMtanuM nirvANa - iMdroe karela nirvANa mahotsava - bhagavaMtanA AyuSyaparyata jIvanano ullekha. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajhama: : aTTama: sa: / atha zrIbhagavAn mallirnidadhAnaH kramadvayIm / divyasvarNasarojeSu, nyasyamAneSu nAkibhiH ||1|| prabhApUritadikcakre, dharmacakre prasarpati / puraHsthite virAniI, ravisabrahmavArikhi rA RtuSu bhrAjamAneSu, smeraiH puSpairnijairnijaiH / kaNTakeSu ca jAteSu, namreSu nyagmukheSu ca ||3|| pradakSiNaM ca gacchatsu, tatapakSeSu pakSiSu / anuptenile vAti, nantunItasuvAvam IIII 791 viharaMritrajagannAthaH, sanAtho'tizayazriyA / puraM candrapuraM prApa, kuzAvartavibhUSaNam // 5 // paJcabhiH kulakam have zrI mallinAtha bhagavAna devoe sthApana karelA divyasuvarNakamaLo para potAnA banne caraNane sthApana karatAM vicarI rahyA hatA. (1) potAnI prabhAthI dizAone pUranAra ane ravi samAna dedipyamAna dharmacakra temanI AgaLa cAlatuM hatuM. (2) potapotAnA vikasita puSpothI badhI Rtuo zobhAyamAna thaI rahI hatI. kaMTako namra ane nIcA mukhavALA thayelA hatA, (3) pAMkho pasArI pakSIo pradakSiNA detA hatA. sarvajIvone sukhakArI pavana vAya rahyo hato. (4) AvA prakAranA atizayanI Rddhi sahita vihAra karatAM prabhu Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 792 zrI mallinAtha caritra tatrA'bhUnAstiko rAjA'bhidhAnAdAstikaH punaH / adhyakSapramitivAdI, paJcabhUtasthitau rataH // 6 // sarvajJaH prApa ityuccaiH, zrutvA kopanamAnasaH / vivAdAyA''stiko rAjA, gatavAn svAmisaMnidhau / / 7 / / uvAca jagatAM svAmI, girA tattvakirA svayam / jIvAjIvAditattvAni, saddaSTAntAni saptadhA // 8 // atha dadhyAviti kSoNIpAlo hRdi vimohavAn / asadetadihAdhyakSapramANAviSayatvataH // 9 // prabhurUce mahIpAla !, nAstitA yA'sti te hRdi / tavaivA'pekSayA seyamathavA sarvadehinAm // 10 // kuzAvartadezanA bhUSaNarUpa caMdrapuranagare padhAryA. (5) tyAM Astika nAme rAjA rAjya karato hato. paraMtu te nAstika hato tethI pratyakSa pramANa ane paMcabhUtanI sthitine ja mAnato hato. (6) teNe "ahIM sarvajJa padhAryA che." ema sAMbhaLyuM ane manamAM krodha dhAraNa karI te bhagavaMtanI sAthe vivAda karavA Avyo. (7) jinazAsanane dhana dhana. jagatasvAmIe tattvaprakAzakavANIthI dRSTAMto sahita jIvAjIvAdi sAta tattvonuM svarUpa tene kahI saMbhaLAvyuM. (8) eTale te aMtaramAM vyAmoha pAmI vicAravA lAgyo ke, "e tattvo sAkSAt pratyakSa pramANano viSaya na hovAthI asat che." (9) tenA hRdayabhAvane jANI bhagavaMta bolyA ke, "he rAjan ! Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 793 aSTama: saH pratyakSaM cet tavAbhISTaM, tadA vaMzyAdipuruSAn / tvamanumanyase no cet tadA, sarve visaMsthulam // 11 // kvacidadhyakSagamyo'yaM, kvacid parokSagocaraH / kvaciccAnumatergamyastasmAd jIvo'sti sarvathA // 12 // tat siddhau ca tavaiveha, sarvajJatvaM prasiddhyati / sarvajJatve ca saMsiddhe, jIvatvaM sarvameva hi // 13 // jIvatve'pi ca saMsiddhe, puNyapApAdayo'khilAH / uddhRte hi tarau kiM na, bhaveyuH pallavodayAH ? // 14 // tArA aMtaramAM je nAstikatA che te tArI apekSAe to sarvaprANIomAM saMbhave che. paNa tema nathI. (10) jo pratyakSa pramANa ja tane iSTa che to tuM tArA pUrvapuruSone mAne che ke, nahi? jo na mAnato hoya to pachI sarva avyavasthita thaI jaze. (11) tArI sthiti paNa na bane paNa A jIva koIrIte pratyakSagamya che. to koI rIte parokSagamya che. to koI rIte anumitigamya che. mATe sarvathA jIva che. (12) ane te siddha thatAM sarvajJatva to tane ja (tArAmAM ja) ahIM pratyakSa che. jo tema na hoya to sarvatra jIva nathI evuM sarvajJa vinA koNa kahI zake? ane sarvajJatva siddha thatAM jIvatva sarvarIte siddha thaze. (13) jIvatva siddha thatAM puNya-pApAdi badhA siddha thaI zake che. kAraNa ke vRkSodaya thatAM zuM pallavo pragaTa na thAya ?" (14) A pramANe sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke, he bhagavan jo Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 794 athAha bhUpatiH svAmin!, paraloko'sti cet kvacit / AsId dharmaratA me'mbA, sarvadA sadayAGginAm // 15 // atha yuSmanmatenA'sau, bhaviSyati divaM gatA / tAtazca kRtapApena, nizcitaM narakaM gataH || 16 || manmAtA kiM na mAmetya, prabodhayati satvaram ? / pitA tu narakAdetya, kiM na yacchati darzanam ? // 17 // pretyAmutrasthitiH tasmAt, jagannAtha ! na vidyate / pratyaye vyatyaye dRSTe, kimu muhyati kovidaH ? // 18 // prabhurUce mahIpAla ! yat te mAtA sameti no / divo manuSyaloko'smiMstadA''karNaya kAraNam // 19 // paraloka hoya to, mArI mAtA dharmAsakta ane prANIo para sarvathA dayALu hatI. (15) to ApanA matathI te svarge gaI haze. ane mAro pitA pApI hovAthI te avazya narake gayo haze. (16) to mArI mAtA ahIM AvI mane satvara kema bodha ApatI nathI. ane mAro pitA narakamAMthI AvI kema mane pApa karatAM nivArato nathI ? (17) mATe he jagannAtha ! paralokamAM svargAdikanI sthiti jaNAtI nathI. A rIte pratyakSa vyatyaya jotAM koNa sujJa vyAmoha pAme ? (18) bhagavaMta bolyA ke, he rAjan ! tArI mAtA svargalokamAMthI A manuSyalokamAM AvatI nathI tenuM kAraNa sAMbhaLa. (19) (1) devo pAMceIndriyanA viSayomAM sadA Asakta hoya che. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 795 ama: : devA hi viSayAsaktA, nAnAkrIDAvidhAyinaH / asamAptavidheyArthA, manuSyeSu vinispRhAH // 20 // manuSyalokadurgandhairihA''gacchanti naiva te / vinA kalyANakAdIni, pUrvasnehaM ca bhUpate ! // 21 // paramAdhArmikaiH kAmaM, bAdhyamAnA nirantaram / nArakAstu parAdhInA, AgaccheyuH kathaM kila ? // 22 // bhUyo'pi bhUpatiH proce, bhagavan ! ekadA mayA / ekazcauro mahAkumbhyAM, prakSiptaH khalu yat tataH // 23 / / pidhAyauccairgurudvAre, nizchidre jatusArite / mRtazcauro mayA'loki, tat jIvasya na nirgamaH // 24 // (2) aneka prakAranI krIDA karavAmAM tatpara hoya che. (3) vidheya arthamAM asamApta hoya che tathA (4) mAnavapara spRhArahita hoya che. (20) vaLI manuSyalokanI durgadhathI he rAjan ! pUrvagneha ke bhagavaMtanA kalyANaka sivAya teo ahIM AvatA nathI. (21) ane paramAdhAma devothI niraMtara atyaMta pIDA pAmatA atyaMta parAdhIna nAraka jIvo to ahIM zI rIte ja AvI zake ? (22) eTale punaH te bolyo ke, "he bhagavan! ekavAra meM eka corane moTI kuMbhImAM nAMkhyo (23) ane tenuM dvAra barAbara baMdha karI lAkhathI chidrarahita karI dIdhuM te cora temAM maraNa pAmelo jovAmAM Avyo. paNa teno jIva kyAMthI nIkaLyo te jaNAyuM nahi. (24) vaLI kuMbhamAM barAbara tapAsa karatAM temAM paNa jIva jovAmAM Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 796 zrI mallinAtha caritra kumbhImadhye'pi yatnena, vIkSyamANaiH muhurmuhuH / nIva: trApi no vRo, vRAstu mirAzaya: rA tadvadanyo mayA dasyuH, sUkSmakhaNDAni kAritaH / na tatra vIkSitaH prANI, tasmAnnAstIti cintyatAm // 26 // athArhan nyagadat vIraM, kumbhImadhye sthito naraH / nizchidre pihitadvAre, zaGkhamAdAya vAdayet ||27|| sa zaGkhanisvano bhadra !, yathA bAhye prasarpati / tathA'pyasumAn gacchan, dRzyate na vilokanAt // 28 // dhmAyamAne lohapiNDe, puruSeNa nirantaram / sarvAtmanA kutastatra, praviveza hutAzana: / / 26 / / Avyo nahIM. ane tenA mRtakamAM aneka kRmio paDelA jovAmAM AvyA. (25) eTale jIvanuM AvavAnuM-javAnuM saMbhavatuM nathI. teja pramANe meM bIjA eka coranA sUkSma kaTakA karAvyA paNa temAM jIva mArA jovAmAM Avyo nahI. mATe jIva nathI ema siddha thAya che." (26) pachI bhagavaMta bolyA ke, "he rAjan ! jema koI vIrapuruSa kAcanI koThImAM besI tene barAbara baMdha karI temAM te zaMkha vagADe to (27) zaMkhano avAja jema bahAra Ave tema jIva bahAra AvyA chatAM jovAmAM Avato nathI. (28) vaLI koI puruSa lohano goLo agnimAM mUkI dhame ne temAM agni kyAMthI pese che te jaNAtuM nathI. (29) Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maSTama: saT 797 tathAyaM pravizannAtmA, nirgacchan na ca vIkSyate / dRSTakRmigaNo rAjan !, dRSTAnto'yaM mayoditaH // 30 // atho vihasya bhUpAlo'pyUce kizcid vimohavAn / arhan ! paredyavizcauro, vidhRto vihitAgasaH // 31 // jIvanneva tulArUDho, paurAdhyakSaM pratolitaH / acchAsasya nirodhena, mArayitvA tathaiva saH // 32 // tolitastatkSaNaM yAvAMstAvAneva jinezvaraH / tasmAd dehAt kathaM prANIvyatirikto vicintyatAm ? // 33 // tema praveza karato jIva paNa jovAmAM Avato nathI. tethI ja he rAjan ! aMdara utpanna thayelA kRmi tArA jovAmAM AvyA che. vaLI te eka coranA kakaDe kakaDA karyA paNa jIva dekhAyo nahIM teno uttara sAMbhaLa, araNInA kASTa paraspara ghasavAthI agni utpanna thAya che. paNa koI mUrkha agni meLavavA mATe tenA kakaDe kakaDA karI nAMkhe to temAMthI agni nIkaLe kharo ? na nIkaLe, tema jIva mATe paNa samajavuM. (30) A pramANenA uttarathI kAMI vyAmoha pAmI rAjAe kahyuM ke, "he bhagavan! eka divase eka aparAdhI corane meM pakaDyo. (31) tenA jIvatAM tene kAMTAmAM nAMkhIne sarvaloko samakSa meM tolyo ane tenA zvAsano nirodha karI tene mArIne pachI paNa te ja pramANe toLI joyo. (32). to jeTalo prathama (vajanamAM) hato teTalo ja thayo. jIva gayo chatAM tolamAM jarApaNa ghaTADo thayo nahI. mATe he bhagavan ! dehathI anya koI jIva nathI ema mane lAge che. (33) Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 798 zrI mallinAtha caritra prabhurUce'tha kenA'pi, gopAlena dRtirdRDham / tolito vAtasampUrNo, rikto'pi hi tathA tathA ||34|| tasmAt sarvAGgasaMsparze, kathaJcid dehataH pRthak / svasaMvedanasaMsiddho, nIva: pratyakSa va di ArUNA tathAhi caitanyAnugatAnekacalanaspandanAdibhiH / ceminkSyate nIvo, vAtavat dhvajJampanAt ||rUddA yadUtte lokAkAzasamapradezanicayaH, kartopabhoktA svayaM, saGkocapravikAzadharmmasadanaM, kAyapramANastathA / caitanyAnvitavIryalabdhikalito, bhogopabhogairyuto, bhedacchedaviyuktasarvagatiko jIvo'tra saMsAragaH ||37|| ', bhagavaMta bolyA ke, eka govALIyA pAse eka mazakane vAyuthI bharIne tolI ane pachI te khAlI karI toLI paNa tenuM vajana to teTaluM ja thayuM. (34) mATe sarvAMgamAM vyApaka chatAM kathaMcit dehathIbhinna ane svasaMvedanathI saMsiddha evo jIva pratyakSa che ja paraMtu teno tola hoto nathI. (35) vaLI dhvajakaMpanathI vAyunI jema caitanyane anusarI aneka prakAranI calana ane spaMdanAdika ceSTAthI jIva lakSyamAM AvI zake che. (36) vaLI A saMsArI jIva lokAkAza pradeza jeTalA pradezavALo, svayaM karmano kartA, bhoktA, saMkoca ane vikAsa dharmanA sthAnarUpa kAyAnA pramANavALo (jevaDI kAyA prApta thAya tevaDo thanAro.) caitanyayukta, vIryalabdhithI saMyukta, bhogopabhogasahita, bhedachedathI viyukta (jenA vibhAga na thAya tevo) ane sarva gatimAM Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 799 aSTama: saf: rAjA''ha bhagavannadya, sadyo mohaH palAyitaH / sphUrite cetasi sphItamAstikatvaM yathoditam // 38 // paraM kulakramAyAtaM, nAstikatvaM sadA dhRtam / vimoktuM tat kathaM zakto, bhavedAtmani hInatA // 39 / / prabhuH prAha mahAbhAga !, stokametad vivekinAm / kiJca vyAdhiH kramoyAto, dAridyaM nA'tra mucyate ? // 40 // yatheha vaNija: ke'pi, nAnAvAhanazAlinaH / gatA vANijyakAryeNa, lohakAraM vyalokayan // 41 // janAro che. (37) A pramANeno uttara sAMbhaLI rAjA bolyo ke, "he bhagavana ! Aje mAro moha satvara palAyana karI gayo che. ane vikasita manamAM ujjavaLa Astikyano udaya thayo che. (38) paraMtu kuLakramathI AvelA nAstikapaNAno meM bahukALathI svIkAra karelo che. teno tyAga karatAM potAnAmAM hInatA Ave tevA bhayathI huM tema karavA samartha nathI." (39) bhagavaMta bolyA ke, "he mahAbhAga ! vivekI lokone teno tyAga karavo bahuM saheluM che. saMsAramAM kuLakramathI prApta vyAdhi ane dAridrayane zuM loko tajI detA nathI ? tajI de che. (40) A saMbaMdhamAM eka dRSTAMta sAMbhaLa-aneka prakAranA vAhano laI vepAra mATe keTalAka vaNiko nIkaLyA temaNe mArgamAM eka loDhAnI khANa joI (41) eTale temAMthI levAya teTaluM lo laI lIdhuM. AgaLa jatAM Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 800 zrI mallinAtha caritra tato lohaM gRhItvA te, gacchantaH punaragrataH / trapukAkaramAlokya, muktvA'yo jagRhustrapu // 42 // tAnudvIkSya mahAmohAdeko lohaM na muJcati / sIsapatraM tatastAnaM, rUpyaM svarNaM mahAdyuti // 43 // dRSTvA vimucya pUrvAptaM, vaNijo muditAzayAH / lobhavantaH sma gRhNantaste maNInanaNIyasaH // 44 // ekastu bhaNyamAno'pi, tairvaNigbhiH pade pade / tanmohaM naiva tatyAja, mahAmohamivAparam // 45 // tataH sarve samAyAtAH, sveSu sveSu gRheSu te / maNivikrayamAhAtmyAd, babhUvurdhanadA iva // 46 // sIsAnI khANa AvI eTale loDhuM mUkIne sIsuM grahaNa karyuM. (42) paNa temAnAM eka vANiyAe mahAmohathI loDhAno tyAga karyo nahI. pachI AgaLa cAlatAM tAMbAnI, rUpAnI, suvarNanI tathA maNinI khANo AvI. (43) te joI manamAM AnaMda pAmelA teoe pUrva-pUrvanI vastu choDI. chevaTe mahAkiMmatI maNIone levA lAgyA (44) paraMtu te vaNikoe vAraMvAra kahevA chatAM pelA eka vANiyAe jANe Itara (bIjo) mahAmoha hoya tema prathamanA lohano tyAga na ja karyo. (45) pachI te sarve potapotAnA ghare AvyA ane maNionA vecANathI badhA vaNiko kuberabhaMDArI jevA zrImaMta banI gayA. (46) temane tevA zrImaMta joI jANe rAjaroga utpanna thayelo hoya Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 801 3STama: sA: lohagrAhI tadA tUccairvIkSya vIkSya dine dine / saJjAtarAjayakSmeva, kSIyate sma pratikSaNam // 47 // tathA tavApi bhUmIza !, pazcAttApo bhaviSyati / atho vimucyatAmeSa, kadAgrahamahAgrahaH // 48 / / zrutveti svAminodINa, prabhuM natvA kSitIzvaraH / uvAca jagatInAtha !, bhavAduttArayA'dhunA // 49 // svAmin ! mohapizAco me, naSTastvamUrtiyantritaH / udbhUtaM ca zubhaM jJAnaM, jJAtaM tattvaM prabhUditam // 50 // parametAvatA sadbhiH, zlAdhyate'yaM bhavo nRNAm / nirvANAntasukhaprApterhetavo'traiva yadguNAH // 51 // tema pelo lohagrAhI vaNika divase divase-kSaNe kSaNe kSINa thato gayo ane duHkhI thayo. (47) tema he rAjan ! A kadAgraharUpa Agrahane mUkI do. nahi to te vaNikanI jema tamAre paNa pastAvAno vakhata Avaze." (48) A pramANe bhagavaMtanA kathanane sAMbhaLI prabhune namaskAra karIne rAjAe kahyuM ke, "he bhagavana! have A saMsAra sAgarathI mane pAra utAro. (49) he nAtha ! ApanI mUrtithI vaMtrita karatAM mota pizAca nAzI gayo ane zubhajJAna utpanna thavAthI Ape kahela tattva mArA jANavAmAM AvyuM. (50) paraMtu nirvANa sukhanI prAptinA kAraNabhUta sarvaguNo jo prApta karavA hoya to tene mATe A manuSyabhava ja glAdhya che. manuSyabhavamAM ja thaI zake che tema sajjano kahe che tethI huM mArA Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 802 zrI mallinAtha caritra uktveti nagarI gatvA, rAjye nyasya svanandanam / saptazatamitai rAjaputraiH, pAvitryahetave // 52 // datvA dAnAni sarvatra, yathArtho nRpa AstikaH / prabhUccAritasanmantrAd, nAthasyAnte'bhavad yatiH // 53 // itazca zAlmalIgrAme'bhirAmo godhanotkaraiH / vRSapoSaparaH zazvat, kaThasaMjJaH kRSIbalaH // 54 / / dAridryabhikSukamaThI, kaThInAsA'sya vallabhA / ApannasattvA samabhUt, sA tutoSa svamAnase // 55 // garbhasthajIvaduSkarmabhArAdiva kaTho mRtaH / saMjAtanandanA sUtivyathArtA sA'pi daivataH / / 56 / / manuSyajanmane saphaLa karavA IcchuM chuM. (51) ema kahI potAnI nagarImAM jai, potAnA putrane rAjya upara sthApana karI pavitratAne mATe puSkaLa dAna ApI yathArtha Astika banelo rAjA sAtaso rAjaputro sAthe bhagavaMta pAse Avyo ane bhagavaMte kahelA sanmatrathI prabhunI pAse cAritra grahaNa karyuM. (para-pa3). karmanakI gatinyArI. kema pAmI zake saMsArI. have zAlmalI nAmanA gAmamAM godhananA samudAyathI abhirAma ane sadA vRSabhone poSavAmAM tatpara kaThanAme kheDUta raheto hato. (54) tene dAridrayarUpa bhikSukanI maDhulI samAna kaThInAsA nAme patnI hatI. te sagarbhA thatAM potAnA manamAM saMtoSa pAmI (55) evAmAM garbhamAM AvelA jIvanA duSkarmanA bhArathI ja hoya Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama: saf: 803 tataH saMvaddhito mAtRSvanA snehena bAlakaH / vRttyarthI grAmyalokAnAM, vatsarUpANyacArayat // 57 / / yamadUtairivodagrairvatsarUpANi gocare / caranti vRkasaGghAtairgrasyante'sya puraHsthitaiH // 58 // tattatsvAmijanairbAdaM, tADyamAnaH pade pade / sa sIraM vAhayAmAsa, parakSetreSu vRttaye // 59 // kSetreSu yeSAM yeSAM sa, halaM vAhayati sphUTam / teSAM teSAM ca dhAnyasya, na syAdekaH kaNo'pi hi // 60 // re ! re ! potapotAna!, tyA kSetrAMi : kSat | tarpyamAna iti grAmyaiH, sa svagrAmAd viniryayau // 61 // tema kaTha maraNa pAmyo. ane A bAju putrane janma ApI suvAvaDanI pIDAmAM kaThanAsA paNa daivayoge maraNa pAmI. (pa) eTale mAsIe snehathI ucherI moTo karelo te bALaka potAnI AjIvikA mATe grAmyajanonAM vAcharaDA cAravA lAgyo. (57) paraMtu gAmanA pAdare caratAM te vAcharaDAMone yamadUta samAna pracaMDa varUo AvIne phADI khAtA hatA. (58). eTale te vAcharaDAnA svAmIo tene vAraMvAra bahu mAra mAratA hatA. tethI te kArya choDI daI AjIvikAnI khAtara te pArakA kSetromAM haLa kheDavA lAgyo. (59) paNa jemanA kSetramAM te haLa kheDato temanA khetaramAM eka kaNa paNa dhAnya nIpajatuM nahi (60) tethI grAmINaloko tenI tarjanA karI kahevA lAgyA ke, are ! kapotanA baccA samAna ! tuM amArA kSetramAM paga mUkIza nahi." Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 804 zrI mallinAtha caritra sa babhrAma mahIpIThaM, bhUtArta iva zUnyadhIH / utkhAto rohaNastena, nAptaM kiJcid rajo vinA // 62 // yataHyatra vA tatra vA yAtu, pAtAle vA pragacchatu / tathA'pi pUrvajIrNAni, karmANi pura iyati // 63 // tato nivRtto dInAsyaH, sarvathA puNyavarjitaH / sarvopAyaparibhraSTo, muSTo duSkarmadharmaNA // 64 / / naitasya bhojanaM dAtumudayAstamayAntare / prabhurasmIti dhyAtveti, yayAvastaM divAkaraH // 65 / / A pramANe tarjanA pAmavAthI te potAnA gAmamAMthI cAlI nIkaLyo (61) bhaviSyamAM lakhyuM hoya te thAya. DahApaNa koInuM kAma na Ave. ane bhUtArnanI jema zUnyabuddhithI mahIpIThapara bhramaNa karatAM teNe rohaNAcala parvate jaI bhUmi khodI joI. paraMtu tene dhULa sivAya kazuM prApta thayuM nahIM. (62) kharekhara karmanI gati nyArI che. kahyuM che ke, "game tyAM jAo, AkAzamAM jAo ke pAtALamAM jAo paNa pUrvakarmo to AgaLane AgaLa ja cAlavAnA." (63) pachI dInamukha karI sarvathA puNyavarjita, sarva upAyothI paribhraSTa ane duSkarmane marmathI chetarAyelo te tyAMthI paNa pAcho pharyo. (64) evAmAM "udayathI mAMDI asta samaya sudhI tene bhojana ApavAne huM samartha thayo nahIM" ema dhArIne ja hoya tema sUrya Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama: saff: itazca tena saMdhyAyAM, surasadma manoharam / araNyAnImahAmbhodherantarIparivaikSat // 66 // madhyasthitaH pumAn ko'pi, bhadrAkAraH sulakSaNaH / svarNavarNavapustena, dadRze divasAtyaye // 67 / / tatazcitraghaTaM puSpairarcayan jinabimbavat / ghaNTAnuraNanAkAraM, huGkAraM vidadhe'pyasau // 68 // tasya prabhAvato bhAsvAn prasAdaH samajAyata / tatra divyAGganAkArAzcikrIDuzcapalekSaNAH // 69 // gataiphaLa: vorneza, tApa: strInamArat | sphUrjajjayajayoddAmaprathamotpannadevavat // 70 // paNa asta thayo. (65) eTale saMdhyA vakhate araNyarUpa mahAsAgaramAM beTarUpa eka manohara devamaMdira teNe joyuM. (66) ane te maMdiramAM bhadrakAMtivALo, suMdara lakSaNavALo ane suvarNanA varNa jevA zarIravALo koI puruSa beThelo tenA jovAmAM Avyo. (67) te puruSe jinabiMbanI jema puSpothI eka citraghaTanuM pUjana karIne ghaMTanA nAda samAna huMkAro karyo. (68) eTale tenA prabhAvathI tyAM eka dedipyamAna prAsAda thaI gayo. ane te prAsAdamAM devAMganAo jevI lalanAo gajagatithI dAkhala thaI (69) pachI prathama utpanna thayelA devanI jema pragaTapaNe jaya jayArava karatI te strIoe uSNajalathI tene snAna karAvyuM. (70) Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 806 zrI mallinAtha caritra asAvaGge naraH siddhazcalatkalpadrumopamaH / ApAdamastakaM zastA''bharaNazreNikAM vyadhAt // 71 / / tato rasavatIM divyAM, bubhuje siddhapuruSaH / vidyAH prasAdhitAH kiM kiM, na kurvanti samIhitam ? // 72 // triyAmAM sukhasambhArairekayAmamivojjvalaiH / ativAhya prabhAte'sAvupajahe'khilaM ca tat // 73 // citrakumbhaM nivezyA''zu, suramandirakoNake / punaH prabhAte devaukomadhye'sthAt siddhamantrabhRt // 74 / / etat sarvaM vilokyA'tha, sa naro grAmasambhavaH / amuM gurumivAtyantaM, siSeve bhaktivatsalaH // 75 // pachI temaNe pagathI mastaka sudhI tene sArA sArAM AbhUSaNo paherAvyA. eTale te siddhapuruSa jaMgamakalpavRkSa samAna bhAsavA lAgyo. (71). pachI te siddhapuruSa divyarasavatI jamyo. vidyAsiddhi zuM zuM icchitane karatI nathI ? (72) aho ? pachI anupama sukhomAM eka pahoranI jema triyAmAM (rAtri)ne vyatIta karI prabhAte teNe te badhuM saharI lIdhuM. (73) ane te citrATane devamaMdiranA eka khUNAmAM mUkI te siddhapuruSa pharI prathama pramANe ja te devamaMdiramAM besI gayo. (74). vinayavaMtanI bhakti phaLe. kAmaghaTa Ape te paLe. A badhuM sAkSAt joI pelo grAmyapuruSa gurUnI jema atyaMta bhaktibhAvathI tenI sevA karavA lAgyo. (75) Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama: sarvAM - pAdasaMvAhanAdyaistu, grAmINaH siddhapuruSam / ArAdhya pratyahaM soDatha, tutoSa vinayAvantam IIddA yata:vinyH sampadAM dhAma, vinayaH kIrtikArmaNam / vinayo dharmavArdhIndurvinayo mUlamunnateH // 77 // haMho ! tavAduM tuSTo'smi, yAvasvepsitamAtmanaH / atha grAmyo'vadat siddhaM, kozIkRtakaradvayaH // 78 // sarvathA hanta ! niSkuLyo, mRtasvananavAndhava: mandapratibha ekAkI, nabhomArgAdiva cyutaH // 79 // yuSmAkaM zaraNaM prApto, yad yuktaM tat samAcare: / sasattvA hi mahAsattvA:, paropakRtirmaLi 80nA yata: 807 anukrame te grAmyapuruSe paga dabAvavA vigere dvArA tathA pratidina bahu ja vinaya karavAthI tene saMtuSTa karyo. (76) kahyuM che ke, "vinaya eTale saMpattinuM dhAma. vinaya eTale kIrtinuM kAryaNa, vinaya-dharmasAgarane ullasita karavAmAM caMdrasamAna che. vinaya eTale unnatinuM mULa che." (77) eTale te siddhapuruSa bolyo ke, "aho ! huM tArA para saMtuSTa thayo chuM. mATe tane je rUce te mAMgI le eTale te grAmINa hAtha joDIne bolyo ke, (78) aho ! mahArAja ! huM nipuNyaka chuM. mArA svajanasaMbaMdhI badhA mRtyu pAmyA che. mArI buddhi zUnya thaI gaI che. jANe AkAzamArgathI bhraSTa zaraNe Avyo chuM. (79) to Apane ucita lAge tema karo. kAraNa ke mahAsattvavaMta mahAtmAo paropakAra karavAmAM sadA tatpara hoya che. (80) Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 808 zrI mallinAtha caritra dayAlutvamanauddhatyaM, dAkSiNyaM priyabhASitA / paropakArakAritvaM, maNDanAni mahAtmanAm // 81 // aho ! ayamapuNyaiko'ho ! daurgatyadUSitaH / aho ! vinayavAneSa, dhyAyati smeti siddharAT // 82 // etasya mandabhAgyasya, yat kriyetopakArakam / tat tatsyAd bahupuNyArthaM, vyAdhitasyauSadhaM yathA // 83 // yataHsaMpadaM prApya kartavyA, sarvasattvopakAritA / kAko'pi pUrayatyuccairjaTharaM parito bhraman // 84 / / vimRzyetyabravIdevaM, prahRSTaH siddhapuruSaH / dadAmi bhadra ! te vidyAM, kAmitazrImahodadhim // 85 // vaLI dayALupaNu, uddhatAi rahitapaNu, dAkSiNyatA, priyabhASipaNuM ane paropakArae mahAtmAonA sahaja bhUSaNo che." (81) A pramANe sAMbhaLI te siddhapuruSa citavavA lAgyo ke, ahA! A apuNyanuM sthAna, dAridrAvasthAthI dUSita thayeluM che chatAM vinayavAna che (82) mATe e maMdabhAgyavALA upara upakAra karavAmAM Ave to vyAdhigrasta prANIne auSadhinI jema te vadhAre puNyakAraka thAya tema che. (83) saMpatti pAmI sarvajIvo para upakAra karavo te ja yogya che. bAkI cArebAju paribhramaNa karIne zuM kAgaDo paNa potAnuM udara bharato nathI ? (84) A pramANe vicAra karI harSa pAmI te siddhapuruSa bolyo ke, Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma9: : 809 vidyAbhimantritaM kiM vA, citraM kumbhamimaM zubham ? / etad vicintya samyak tvaM, vada vAJchitamAtmanaH // 86 / / grAmINazcintayAmAsa, yadi vidyAkSaraM mama / ekaM tu vismRtaM daivAt, tadA kA nAma me gatiH ? // 87 // ayaM citraghaTo me'stu, sarvAbhiSTArthasArthadaH / vimRzyetyavadat godho, devArpaya ghaTaM mama // 88 // vidyAsiddhena sa ghaTaH, pradattaH kalpavRkSavat / yatprabhAvena sarve'rthAH, sampadyante samIhitAH // 89 / / asau citraghaTaM prApya, zAsanAptanidhAnavat / evaM vicintayAmAsa, svagrAmAbhimukhaM vrajan // 9 // he bhadra ! icchita lakSmInA mahAsAgararUpa vidyA tane ApuM? (85) ke te vidyAthI abhimaMtrita A zreSTha citraghaTa ApuM ? eno barAbara vicAra karIne tene game te mAMga. (86). eTale te gAmaDIo vicAravA lAgyo ke, jo daivayoge vidyAno ekAda akSara vismRta thaI jAya to mArI zI dazA thAya? (87) mATe sarva abhISTArtha ApanAra A taiyAra citraghaTa ja mAMgI lauM. ema ciMtavI te bolyo ke, "he deva ! mane citraghaTa Apo." (88) eTale te siddhapuruSe kalpavRkSa samAna te citraghaTa tene Apyo ke jenA prabhAvathI tenA icchita artho tene saMprApta thAya. (89) pachI potAnI icchAnusAra prAptanidhAnanI jema citraghaTa pAmI potAnA gAma bhaNI jatAM te ciMtavavA lAgyo ke, (90) Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 810 zrI mallinAtha caritra kiM tayA kriyate lakSmyA, yA syAdanyatra bhUyasI ? / yAM suhRdo na vIkSyante, pramodotphullacakSuSaH // 91 / / thAso grAmamApanno, dadhAno mastake ghaTam / citrakumbha iti narairAhUtaH saMjJayA mudA // 92 / / teSAM vilokamAnAnAM, ghaTamAhAtmyato nvaham / saudhaM viracayAmAsa, kSaNAt kAvyaM kavIndravat // 93 / / kumbhabhUriprabhAveNa, nepathyAdi vinirmamau / alpairapi dinaiH so'bhUdAmuSyAyaNa uccakaiH // 94 / / abandhorapi tasyA'tha, samajAyanta bAndhavAH / soyaM tasyA mahAdevyA:, pramAva: prati kSitI III yata: "jyAM tyAM evI bahu lakSmI paNa zA kAmanI ke je mitro pramodathI vikasita netravALA thaIne juve nahi." (91) Ama vicArI te ghaTa sau loko jue tema potAnA mastaka para laI te potAne gAme Avyo. eTale lokoe tene AnaMdapUrvaka citrakuMbhanA nAmathI bolAvyo. (92). pachI te lokone jotAM teNe kavIndranA kAvyanI jema ghaTanA mahAbhyathI tarata eka mahela banAvyo. (93) kuMbhanA atizaya prabhAvathI teNe vastrAdi taiyAra karyA tathA alpa divasomAM te sAro kuTuMbI banI gayo. (94) te baMdha rahita chatAM tenA ghaNAM bAMdhavo thayA. "kharekhara lakSmI mahAdevIno prabhAva pRthvI para jayavaMta varte che." (95) kahyuM che ke, lakSmI anAthone doranAra che. mitrarahitanI e Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAthAnAmiyaM netrI, niHsakhAnAmiyaM sakhI / agurUNAmiyaM gurvI, ratnAkaratanUdbhavA // 16 // anyadA sujanAstena, mIlitAH zubhaparvaNi / bhojitA vividhairbhojyairvastraizca pratilAbhitAH // 97 / / tataste sujanA harSAd, nanRturlayabandhuram / so'pi citraghaTaM maulau, vidhAyA''nandamandiram // 98 // hastAbhyAM tena tAlAyAM, pradattAyAM pramAdataH / papAta maulitaH kumbho, babhaJjA'pyA''mapAtravat // 99 // yugmam etat sarvaM tirojajJe, gandharvanagaropamam / ghaTabhaGgAdivaitasya, bhaGgaM puNyAni lebhire // 100 / / sakhI che ane guru rahitanI e guru che. (96) AnaMde khelakUla karatAM - mastakathI kuMbha paDatAM. ekavAra koI parva divase teNe potAnA sarva svajanone ekatra karyA ane vividha bhojano tathA vastrothI temano satkAra karyo. (97) eTale harSane lIdhe layapUrvaka teo nRtya karavA lAgyA. AthI te paNa AnaMdamAM maMdirarUpa te kuMbhane mastaka para rAkhI (98) - baMne hAthathI tAla devA lAgyo. evAmAM pramAdavaza te kuMbha tenA mastaka uparathI paDI gayo. ane kAcI mATInA pAtranI jema tarata bhAMgI gayo. (99) eTale gAMdharvanagaranI jema tenAthI thayeluM badhuM adazya thaI gayuM. kuMbha bhAMgI jatA tenA puNya paNa bhAMgI gayA. (100) 2. tiromUtamityapi ! Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 812 zrI mallinAtha caritra pUrvopArjitadAridA, puNyardhe(rato gamat / pUrvastraihAdivaitasya, DuDhauke kSaNamAtrataH // 101 // sabandhuH zUnyacetasko, bhrAmyan bhUtArtavad bhRzam / puraM candrapuraM prApa, kuzAgramukhamaNDanam // 102 / / gatastatrA'zRNodeSa, zrIsarvajJo'tra devatA / ko'pyasti yo mamopAyaM, ghaTasya ghaTayiSyati // 103 / / dhyAtveti svAminaM natvA, bhadrako bhadrakAzayaH / upAvikSat sabhAmantarvIkSamANaH prabhuzriyam // 104 / / citrakumbhArjanopAyaM, hRdaye dhyAtavAnasi / zrutveti tadgiraH satyamasau sarvajJadevatA // 105 / / eTale puNyasamRddhinA AvavAthI dUra thayeluM pUrvopArjita dAridraya jANe pUrvanA snehathI ja AvyuM hoya tema eka kSaNamAtramAM AvIne tene bhecyuM. (101) - kuMbha bhAMgI jatAM bhUtArnanI jema atyaMta zUnya manaska banI te baMdhurahita bhamato bhamato kuzAgradezanA mukhamaMDanarUpa caMdrapura nAmanA nagaramAM Avyo. (102) tyAM jatAM teNe sAMbhaLyuM ke, "ahIM koI sarvajJa deva padhAryA che." eTale have te mArA ghaTano kaMIka upAya batAvaze. (103) ema vicArI te temanI pAse Avyo. ane bhagavaMtane namaskAra karI saralAdayavALo te temanI pAse Avyo ane samavasaraNamAM bhagavaMtanI lakSmIne joto beTho. (104) bhagavaMte tene kahyuM ke, he bhadra ! tuM citrakuMbha meLavavAno upAya aMtaramAM vicAre che ? Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ annama: sarja tasmAdetasya pArzve'haM, citrakumbhArjanAsukham / avinAzavazaM yAce, godho'dhAditi cetasi // 106 // athovAca prabhurbhadra !, yadIcchasi sukhaM kila / avinazvaramuddArma, tat pravrajya samArjaya ||107 || tato jagatpate ! dIkSAM, dehi nityasukhAvahAm / yena dhyAyAmi nAtha !, tvAM siddhapuruSasannibham // 108 // citrakumbhanaraH so'tha, sabandhuH sapriyaH prabhoH / pArzve dIkSAM sma gRhNAti kiM na syAllaghukarmaNAm ? // 109 // 813 prabhune vinave avinAzI sukhadAyaka citrakuMbha Apo. A pramANe sAMbhaLI teNe manamAM dhAryuM ke, "kharekhara ! A sarvajJa deva che. (105) mATe emanI pAse huM citrakuMbha meLavavAvaDe prApta thAya tevA avinAzI sukhane mAMgu." (106) ,, eTale bhagavaMta pharI bolyA ke, "he bhadra ! jo avinazvara ane utkRSTasukhane icchato hoya to tuM dIkSA aMgIkAra kara." (107) A pramANe sAMbhaLI te bolyo ke, "he nAtha ! jo dIkSA nityasukha denArI hoya to te dIkSA mane Apo. kAraNa ke huM Apane siddhapuruSa samajuM chuM." (108) pachI potAnA baMdhu ane priyA sahita te citrakuMbha grAmINe bhagavaMtanI pAse dIkSA aMgIkAra karI. laghukarmIne zuM prApta na thAya ? arthAt badhuM ja prApta thAya. (109) have gaMgA ane siMdhunadIthI virAjIta bhAratavarSamAM devanagara Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 814 zrI mallinAtha caritra itazca bhArate varSe, gaGgAsindhuvirAjite / hastinAgapuraM nAma, puraM surapuropamam // 110 // tatra siMharatho nAma, bhUpatiH siMhavikramaH / abhUt kAJcanamAleti, tasya prANapriyA satI // 111 / / gurupAdAmbujadvandvasevAhevAkaSaTpadaH / tatrAsIjjinadattAkhyo, dhArmiko vaNigagraNIH // 112 // tasya gehe pratijJAtakarmanirvAhakarmaThaH / abhavad devapAlAkhyo, gopAlaH kSatravaMzabhUH // 113 / / dRSTvA saddharmaniSThaM sa, zreSThinaM zuddhamAnasaH / bhadrakatvena gopAlaH, cintayAmAsivAniti // 114 / / dharmeNa draviNaM rAjyaM, dharmeNa vijayazriyaH / dharmeNa kAmitA arthA, dharmeNa sukhakIrtayaH // 115 // samAna astinAgapura nAma na12 7. (110) tyAM siMha samAna zUravIra siMharatha nAme rAjA hato. tene yanamA nAme satI patnI tI.. (111) te nagaramAM gurUmahArAjanA caraNakamaLanI sevA karavAmAM tatpara nihatta nAme zreSThi sato. (112.) ane kSatriyavaMzamAM utpanna thayelo tenA ghare kAmakaranAra devapALa nAme meM govANa to. (113) niraMtara dharmamAM tatpara zeThane joI zuddha manavALo te govALa bhadrabhAvathA yiMta yo 4, (114) _ "dharmathA dhana, 204ya, viyalakSmI ritArtha, suSa tathA Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama: sa atulaM maGgalaM dharmo, dharmaH pApadrumA'nalaH / dharmazcaturgatikroDanipatajjantudhArakaH // 116 // uttiSThantaM zayAnaM ca, namaskAraparAyaNam / dRSTvA'tha zreSThinaM devapAlaH papraccha bhadrakaH // 117 // zreSThinnaharnizaM mantrakalpaM kimidamucyate ? | asAvAha mahAbhAga !, vidyate'sya mahAphalam // 118 // adhanAnAM dhanaM rUpahInAnAM rUpamuttamam / rogiNAM roganirvAzaM, namaskAraH karotyasau // 119 // zrutveti zreSThino vAkyaM, devapAlaH zubhAzayaH / parameSThimahAmantramapAThIt sarvakAmadam // 120 // 815 kIrti maLe che. dharma e atula maMgaLa che. (115) pAparUpa vRkSane te agni samAna che. cAragatirUpa saMsAramAM paDatA prANIone te bacAvanAra che." (116) pachI uThatAM besatAM ane sutAM namaskAramaMtrane gaNatAM te zeThane joIne bhadraka devapALe tene pUchyuM ke, (117) "he zreSThin ! A maMtra jevuM Apa dararoja zuM bolyA karo cho ? zeThe kahyuM ke, he mahAbhAga ! e maMtrathI mahAphaLa prApta thAya che. (118) dhanahInanuM te dhana che. rUpahInanuM te uttamarUpa che. e namaskAramaMtrathI rogIjanonA roga nAza pAme che." (119) A pramANenA zeThanA vacana sAMbhaLI zubhAzayavALo devapALa sarva icchitane ApanAra te parameSThi-mahAmaMtra zeThanI pAsethI zIkhyo. (120) Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 816 zrI mallinAtha caritra katipayeSu jAteSu, vAsareSu samAyayau / varSAkAlo mahAbhISmagrISmadrumaparazvadhaH // 121 // dharA dhArAdharaM dRSTvA'bhISTamAgatamunnatam / kadambakuTajodbhUtaiH, puSpairarghamivA'tanot // 122 // megharAjAgamaM dRSTvA, dUrAd vaitAlikA iva / cakrurjayajayArAvaM, kekAvyAjena kekinaH // 123 // samAyAnti mahotkaNThAH, pathikAH svagRhAnabhi / kaH karoti jaDaiH sArdhaM saMgamaM hi manAgapi // 124|| panthAno gatasaMcArA jAtA durdamakardamAt / jADyodaye hi saMvRtte, sarvaM duHkhAkaraM nRNAm // 125 // keTalAka divaso pachI mahAbhISma grISmaRturUpa vRkSane kuThAra samAna varSAkALa Avyo. (121) eTale abhISTa ane unnata dharAdharane Avela joI kadaMba ane kuraja puSpothI vasudhA jANe satkAra karatI hoya ema bhAsavA lAgI. (122) megharAjanuM Agamana joI dUrathI stuti pAThakonI jema kekAravanA miSathI mayUro jayajayArava karavA lAgyA (123). ane musApharo mahAutkaMThApUrvaka potAnA ghara tarapha AvavA lAgyA. kAraNa ke jaDa (jaLa) nI sAthe lezamAtra paNa koNa sajjana samAgama kare ?" (124) pachI puSkaLa varasAda varasavAthI thayelA durdama kAdavathI rastAo saMcArarahita thaI gayA. jADya (ajJAna ke jaLa) no udaya thatAM mANasone vadhu du:khakara thaI paDe che. (125) 2. pratItyapi. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 817 18: saH udakenodapUryanta, bhUmibhAgAH pratikSaNam / puNyAdhikAnAM kamalAsaMcayena gRhA iva // 126 // nadItIreSu racyante, vAlukAbhiH kumArakaiH / devAgArANi ramyANi, bhUmIromAGkarA iva // 127 // abhiyogAttakamalA, rAjahaMsA jigISavaH / saMcerurAzrayaM svIyaM, svapakSabalazAlinaH // 128 // gavAM vRndamathAdAya, varSatyatha ghanAghane / cAraNArthaM gireH kuJja, gatavAn dhenupAlakaH // 129 // lakSmInA saMyamathI puNyavaMtajanonA gharanI jema bhUminA sarvavibhAgo jaLathI pUrAI gayA. (126) nadInA kAMThe ramatA bALako retIthI jANe bhUminA romAMkura hoya tevA ramya devagRho racavA lAgyA. (127). prayatnapUrvaka kamaLane grahaNa karI jayazIla ane potAnA pakSabaLathI zobhatA rAjahaMso potAnA Azraya tarapha javA lAgyA. (128) (ahIM zleSa hovAthI anyapakSe zatruonuM AkramaNa karI zatruonI lakSmIne laI jaI jayavaMta thayelA tathA potAnA lazkarathI zobhatA rAjahaMso (moTA rAjAo) potAnI rAjadhAnI tarapha cAlavA lAgyA.). pArvatIya pradeze gAyo carAve gopAla. bhAgyayoge dIThI tyAM jinapratimA jhAkajhamALa. A pramANe varasAda puSkaLa varasato hato chatA te govALa gAyone laIne parvatanA pradezamAM cAravA gayo. (12) Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 818 zrI mallinAtha caritra karavinyastadaNDo'sau, kambalAvRtavigrahaH / nadIrayakSatakSoNyAM, jinavaktraM dadarza saH // 130 // tadarzanaghanenA''zu, saMjAtAnandakandalaH / bimbamAkRSTavAneSa, labdhAdbhutanidhAnavat // 131 // vidhAya vedikAM tatra, jinabimba nyavIvizat / mandiraM racayAJcakre, tRNabhittivibhUSitam // 132 // dhanyo'haM kRtapuNyo'haM, yasya me vRSabho jinaH / pratyakSo'bhUt svayaM devAdhidevaH paramezvaraH // 133 / / nadItIre kRtasnAnaH, prAvRtazvetacIvaraH / sa snAtraM kRtavAMstasya', pavitraM svaM tu nirmamau // 134|| daMDadhArI ane kaMbaladhArI te govALa nadInA vegathI dhovAI gayelI jamInamAM eka jinapratimAnuM mukha joyuM. (130) pratimA darzanarUpa meghathI AnaMdanA aMkura pragaTa thayA. pachI teNe prApta thayelA adbhUta nidhAnanI jema te biMbane jamInanI bahAra kADhI (131) ane eka vedikA (oTalo) banAvI tenA para te jinabiMbane sthApana karI teNe tRNanI bhIMtothI suzobhita maMdira banAvyuM. (132) pachI teNe ciMtavyuM ke, "aho ! huM dhanya ane kRtapuNya chuM. ke, devAdhideva RSabhadeva paramAtmA pote mane pratyakSa prApta thayA." (133) pachI te nadIkAMThe snAna karI zvetavastra paridhAna karI teNe bhagavaMtanuM snAtra karyuM. ane potAnA AtmAne pavitra karyo. 2. tatra, vapi ! Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThama: sa: sinduvArairnavairgopa, Anarca trijagadgurum / atha tuSTAva bhAvena, namramaulizubhAzayaH // 135 // namaH zrIvRSabhezAya, jagadvandyAya tAyine / anantajJAnasaukhyAya mukhyAya parameSThinAm // 136 // evaM stutvA jinAdhIzaM, pramodotphullalocanaH / mene kRtArthamAtmAnaM, bhaktivyaktivikasvaraH // 137 // yAvajjIvaM jinAdhIzaM, pUjayitvA''mumuttamam / bhoktavyamiti so'kArSIditi nizcayamaJjasA // 138 // 819 (134) pachI navInapuSpo vaDe bhagavaMtanI pUjA karIne bhAvathI mastaka namAvI zubhAzayathI te A pramANe stuti karavA lAgyo." (135) ,, jagatajIvane vaMdanIya jagatanA tAranAra anaMtajJAna tathA anaMtasukhanA bhAjana tathA parameSThImAM prathama zrIRSabhasvAmIne mArA namaskAra thAo." (136) A pramANe bhagavaMtanI stuti karI pramodathI praphullita netravALo tathA bhaktithI romAMcita thayelo te potAnA AtmAne kRtArtha mAnavA lAgyo. (137) kare niyama jIvanabhara jinapUjA karavI. te vinA pratidina AhArakaraNI na karavI. pachI teNe te ja samaye evo niyama karyo ke, "yAvajajIva A uttama jinezvaranI pUjA karIne pachI ja mAre jamavuM." (138) Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 820 zrI mallinAtha caritra puSpaiH kAntArasaMbhUtairjinaM pUjayataH sataH / gopAladevapAlasya, yayau kAlaH kiyAnapi // 139 // itazcanRpasiMharathasyAbhUt, putrI nAmnA manoramA / kAJcanapreyasIkukSisaromaNDanavAralA // 140 // jAGgalI grISmasarpasya, varSAkAlo'nyadA'sphurat / abdhikallolavad yena, jAtA mArgAH sudurgamAH // 141 / / asau gADhapratijJatvAd, bhaNitaH zreSThinA'pi hi / naivA'kArSIt tato jagdhaM, tadekahRdayaH sudhIH // 142 // payaHpUrNaM nadItIraM, gantuM nezaH kathaJcana / upavAsAn vasan gehamakArSIt sapta bhaktibhAk // 143 / / yugmam tyArapachI dararoja vananAM puSpovaDe bhagavaMtanI pUjA karatAM te gopAla devapALano keTalokakALa vyatIta thayo. (139) ahIM siMharatharAjAnI kAMcanamALA nAme rANIne (preyasI) tenI kukSirUpa sarovarane zobhAvavAmAM haMsI samAna manoramAnAme putrI thayelI hatI. (140) ekavAra grISmaRturUpa sarpanA jAMgulImaMtra samAna varSAkALa Avyo. jethI samudranA kallolanI jema badhA mArgo atyaMta durgama thaI gayA. (141) eTale jaLathI pUrNa nadIne sAme kAMThe javAnuM sarvathA muzkela thaI gayeluM hovAthI tyAM javAnI bhAvanAmAM ja ramanAra ane sarala tene zreSThIe bhojana karavA mATe bahuM kahyuM chatAM potAnI pratijJA pALavAmAM daDha manavALo ane bhaktimAna devapALane sAta upavAsa thayA. (142-143) 2. haMsIti hRdrayam ! Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThama: sarja mandIbhUte nadItIre, kathaJcid vAsare'STame / uttIrya bhujadaNDAbhyAM nijaM caityamagAdasau // 144 // sukhasAgarakallolairivAptaM svaM vicintayan / praNanAma jinAdhIzaM paThitastotrapUrvakam // 145 // tadbhaktitoSitenoccaiH, sthitena gaganAGgaNe / tadadhiSThAtRdevenetyUce'tha ruciraM vacaH || 146 || varaM vRNu mahAbhAga !, yathecchaM svacchamAnasaH / gurUNAM kramasevA hi, saphalaiva zarIriNAm // 147 // 821 pachI nadInuM pura osaratAM AThame divase bhujadaMDathI nadI utarI te potAnA karelA caityamAM Avyo. (144) ane jANe sukhasAgaranA kallolamAM ramato hato tema potAnA AtmAne zubhabhAvanAvaDe bhAvIta karatAM te gopAle stotra pAThapUrvaka bhagavaMtane praNAma karyA. (145) mAMga mAMga... suNI divyavANIno raNakAra. rAjyasaMpatti Apo... kare devapALa paDakAra. eTale tenI bhaktithI saMtuSTa thayelA ane uMce gaganAMgaNamAM rahelA evA te pratimAnA adhiSThAyaka deve A pramANe madhuravacanathI kahyuM ke, (146) "he mahAbhAga ! nirmaLamanavALo tuM yatheccha varadAna mAMga. kema ke gurUjanonA caraNanI sevA prANIone saphaLa ja thAya che." (147) eTale devapALa aMtaramAM AnaMda pAmI bolyo ke, "he deva ! Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 822 zrI mallinAtha caritra yadi tuSTo'si devA''zu, dehi me rAjasampadam / ityuktavAn prahRSTAtmA, devapAlaH 'mudAGkitaH // 148 / / samudraparikhAramyAM, kSoNImekapurImiva / acirAllapsyase nUnamityuktvA sa tiro'bhavat // 149 / / tadAprabhRti bhAvena, devapAlo mahAmatiH / pramodabhAk vizeSeNa, jinamAnarca sarvadA // 150 / / anyadA bahirudyAne, damasAramahAmuneH / ghAtikarmakSayAd jajJe, paJcamaM jJAnamuttamam // 151 / / tata: sudhAmuno dRSTA, puSpavRSTimatha vyadhu: suvarNakamalaM cakrurvaikriyaM ca manoharam // 152 / / jo tuM saMtuSTa thayo hoya to mane rAjyasaMpati Apa." (148) te sAMbhaLI deva bolyo ke, "samudrarUpa parikhAthI ramya evI eka nagarInI jema tuM alpasamayamAM vasudhAne avazya meLavIza." ema kahI te deva adazya thaI gayo, (149) tyAMthI manamAM vizeSa pramoda lAvIne mahAmati devapALa vizeSa bhAvathI bhagavaMtanI pUjAbhakti karavA lAgyo. (15) ekavAra te nagaranI bahAranA udyAnamAM damasAra nAmanA mahAmunine ghAtakarmano kSaya thatAM kevaLajJAna utpanna thayuM. (151) eTale devoe AnaMdapUrvaka puSpavRSTi karI ane manohara vaikriyA suvarNa kamaLa racyuM. (152) pachI te kamaLa upara birAjamAna thaI te mahAmuni dharmopadeza devA lAgyA. A vakhate devonuM Agamana joI rAjA paNa tyAM 2. zubhAzuma ti va | Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama: : 823 dharmamAkhyAtumArebhe, tatrAsIno mahAmuniH / devAgamaM vilokyA'tha, samAgAd vandituM nRpaH // 153 // saMsAraH kadalIgarbha, ivA'sAro virzAmpate ! / nivAsa iva duHkhAnAM, gRhAvAsaH sadAGginAm // 154 // dambholineva yanmuSTyA, cUrNyante parvatotkarAH / kampamAnakarAste'pi, bhavanti nidhanAgame // 155 / / mRtyoH kAle samAyAte, zaraNaM nAsti dehinAm / jinopajJaM vinA dharma, nirvANapadasAdhakam // 156 // iti zrutvA mahIpAlo, vidhAya karakuDmalam / papraccha nijamAyuSkaM, bhavavAsavirAgavAn // 157 / / vaMdana karavA Avyo. (153) kevaLI bhagavaMte upadeza ApatAM jaNAvyuM ke, "he rAjanuM ! kadalInA garbha samAna A saMsAra asAra che ane prANIone gRhavAsa je sadA duHkhonA nivAsa rUpa che. (154) jeo vajanI jevI potAnI muSTithI parvatone cUrNa karI nAMkhe tevA hoya che. temanA hAtha paNa maraNa najIka AvatAM kaMpAyamAna thaI jAya che. (155). Ave vakhate prANIone nirvANapadanA sAdhaka jinapajJa dharma vinA bIjuM koI zaraNabhUta thatuM nathI. (156) A pramANe dezanA sAMbhaLI rAjAe saMsAravAsathI virAga pAmI hAtha joDI potAnA AyuSyanuM pramANa pUchyuM. (157) eTale jJAnathI sarva jagatanI sthitine jANanAra mahAmuni bolyA ke, "he rAjan ! tAruM AyuSya have mAtra traNa divasanuM 2. narI mitkartha: | Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 824 zrI mallinAtha caritra dinAni trINi te rAjan !, AyuSkamavaziSyate / ityuktavAn munirjJAnajJAtasarvajagatsthitiH // 158 / / zItAta iva bhUpAlaH, kampamAnakaradvayaH / stokena jIvitavyena, kiM kariSyAmi samprati ? // 159 // athAha bhagavAnevaM, mA viSIda rasApate ! / aNunA'pyAyuSA kiM na, kriyate hi vivekibhiH ? // 160 // muhUrtamapi sAvadyatyAgaH syAt zAzvatazriye / hanyante viSakallolA, ekasmAdapi mantrataH // 161 // vinyasya puruSaM kaJcid, rAjye prabalavikramam / AgacchAmi prabho ! yAvat, tat tvaM tiSTha dayAnidhe ! // 162 // bAkI che." (158) te sAMbhaLI zItArnanI jema rAjAnA baMne hAtha kaMpAyamAna thaI gayA ane te ciMtavavA lAgyA ke, "alpa jIvitavya hovAthI have huM zuM karI zakIza? (159) eTale bhagavAna bolyA ke, "he rAjan ! kheda na kara, vivekI loko alpa AyuSyamAM paNa zuM nathI karI zakatA? (160) eka muhUrtamAtra paNa jo sAvadyano tyAga karavAmAM Ave to zAzvatalakSmI prApta thaI zake. ekavAra maMtra gaNavAthI paNa viSanA kallola nAza pAme che. (161) eTale rAjAe kahyuM ke, he rAjan ! koI prabaLa parAkramI puruSane rAjyapara besADI huM AvuM tyAM sudhI dayAnidhAna ! Apa ahIM rahejo." (162). mahAmuni bolyA ke, "he mahApuruSa ! ApattinA mULarUpa Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 825 BH: : mahApuruSa ! mA kArSIH, pramAdaM mUlamApadAm / sarveSAmapi kAryANAM, pramAdaH prathamo ripuH // 163 // praNipatya guroH pAdau, yathAsthAnamagAnnRpaH / taccintayA'pi kRcchreNa, kRtsnaM dinamavAhayat // 164 // ko'dhiSThitasya lokasya, bhAvI vikramavAridhiH / kenopAyena niSputro, mokSyAmi kSitipAlanam // 165 / / tasya cintA prapannasya, siddhAkhyA kuladevatA / pratyakSA'bhUt tapasvinyAM, dIpikeva tamopahA // 166 / / pramAda bilakula karIza nahi. sarvakAryomAM pramAda e prathama zatru che." (163) binavArasadAra rAjyAdhikArInI kare ciMtA. siddhAkuladevI pratyuttara ApI kare naciMta. pachI gurune page paDI rAjA potAne sthAne Avyo. ane rAjayasaMbaMdhI ciMtAmAM te samagra divasa teNe kaSTapUrvaka pasAra karyo. (164) te ciMtavavA lAgyo ke, "A rAjyano parAkramathI pUrNa koNa adhikArI thaze ? putrarahita huM kyA upAyavaDe A prajApAlananA kAryane tajI zakIza ?" (165) . A pramANe rAjA ciMtAmagna hato. tyAre madhyarAtrie rAjAnI AgaLa aMdhakArane dUra karanArI dIpikA jevI siddhAnAmanI tenI kuLadevI pratyakSa thaI bolI ke, (166) "he naranAtha ! tuM tArA manamAM kAMIpaNa kheda karIza nahi Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 826 mA thA: sarvathA ghevuM, naranAtha ! svamAnase | abhiSiJca prabhAte tvaM, divyapaJcakamuccakaiH // 167 // tatkRtaM puruSaM rAjye, vinyasya nijaputravat / paralokAya pazcAttvaM yatasvoktveti sA'gamat // 168 // prabhAte'thA'bhiSiktAni paJca divyAni bhUbhujA / mustAnyatha sarvatra pratirathyaM pratitrikam // 169 // mantrisAmantaputrAzca, thremustadrAjyalipsayA / puro dvipasya zRGgArairindrasAmAnikA iva // 170 // pure bhrAntAni tAnyApurnaiva rAjyadharaM naram / madhyAhnasamaye jagmurbAhyodyAnAdivIthiSu // 171 // prabhAte tuM pAMcadivya sajja karaje. (167) ane te divyoe nirmANa karelA puruSane lAvI potAnA rAjya upara besADI paralokanA sAdhanane mATe tuM prayatna karaje." (168) A pramANe kahI te devI adazya thaI. prabhAte rAjAe sajja karelA paMcadivya sarvatra pratimArge pharavA lAgyA (169) eTale rAjyanA lobhathI iMdranA sAmAnika devonI jema zaNagAra sajI maMtrI ane sAmaMtonA putra hAthInI AgaLa AgaLa cAlavA lAgyA. (170) AkhAe nagaramAM bhamatAM rAjyane lAyaka koIpaNa temanA jovAmAM Avyo nahi. tethI madhyAnha samaye nagaranI bahAranA udyAnamAM teo gayA. (171) tyAM vRkSa nIce lAkaDInuM ozikuM banAvI ane kaMbaLathI zarIrane Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThama: sa nidrau devapAlo'tha, kasyacit zAkhinastale / yaSTimucchIrSake kRtvA, kambalA''vRtavigrahaH // 172 // devapAlaM samAlokya, navAmbukaNavarSaka: / karI jagarja gambhIraM, taDitvAniva mUrtimAn // 173 // heSAM cakAra valhIkaH, kokilA dhvAnasundaram / vistRtaM pANDuraM chatramutphullakamalopamam // 174 // jAhnavIlaharI zvete, cAmare celatuH svayam / abhiSicya karIndreNa, nyastaH skandhe vibhurgavAm || 175 || tataH siMharathenA'sau, mahotsavapurassaram / tatraiva vAsare putryAH, kArita: pANipIDanam // 176 // AcchAdita karI devapALa suto hato. (172) 827 tene joI navAjaLakaNane varSAvanA2 megha samAna garjanAvaDe hAthIe gaMbhIra garjanA karI. arthe kokilAnA zabda samAna suMdara heSA2va karyo. vikasita kamala samAna zvetachatra vistRta thayuM. (ughaDI gayuM.) gaMgAnI laherI samAna be zveta cAmara ApameLe vIMjAvA lAgyA. pachI tenA para abhiSeka karI hAthIe te gopALane pAtAnA skaMdha upara besAryo. (173 thI 175) eTale siMharatha rAjAe te ja divase mahotsavapUrvaka tene rAjya ApIne potAnI putrI paraNAvI. (176) kare ajJAnatimiranAzaka vratagrahaNa. pALI cothA svarge siMhathanuM gamana. pachI te mahAmuni pAse jaI siMharatha rAjAe pUrvopArjana ajJAnano nAza karanArA vratono bhAvathI svIkAra karyo. arthAta 1. azva hatyamiSayam / Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 828 zrI mallinAtha caritra tataH siMharatho gatvA, narendro munisannidhau / vrataM jagrAha bhAvena, pUrvopAttatamo'paham // 177|| kRtvA caturvidhAhAraparityAgaM mahAmuniH / caturthe devaloke'sau, pUrNAyuSkaH suro'bhavat // 178 // tadupAnatkambalAdyaM, gopAlaiH zreSThino gRhe / anyaiH samarpitaM gAvaH, svayamIyurdinAtyaye // 179 // gopAla iti kRtvA taM, sAmantA nantumIrNyayA / ahaGkArAd na cA''yAnti, janAH pUjitapUjakAH // 180 // mahAjanapradhAno'yamiti dhyAtvA vizAmpatiH / AjUhavajjinadattaM, nA''yayau so'pya'vajJayA // 181 // dIkSA lIdhI (177). ane tenI sAthe ja cAra prakAranA AhArano tyAga karI AyuSya pUrNa karI te mahAmuni cothA devalokamAM pUrNAyuSyavALA deva thayA. (178) - have te govALanAM kaMbala ane upAnaha vigerene avagovAlo zeThane ghare jaIne ApI AvyA. ane sAMje gAyo paNa svayameva zeThane ghare gaI. (179) ahIM rAjyanA sAmaMtoe devapALane gopALa samajI IrSyA ane ahaMkArathI tene namaskAra na karyA. "kharekhara loko pUjitaneja pUjanArA hoya che." (100) devapALa rAjAe A mahAjanamAM pradhAna puruSa che ema dhArI jinadattane bolAvyo. te paNa avajJA darzAvato Avyo nahi. (181) Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akSama: sarvAM kambalAdi nizAprAnte, siMhadvAre narezituH / avajJopAyanAnIva, jinadatto'pya'mocayat // 182 // tAnyA'Daloya niau, sa hRhA ! pUrvavinRsmitam / tRNAyA'pi na manyante, dhig mAM rAjyaddhibhUSitam // 183 // ahaM khidye kathaMkAraM, yena dattamidaM padam ? / sa kariSyati niHzeSaM, janamAjJAvidhAyinam // 184 // tato'rcayitvA vidhivajjinendramiti so'vadat / thaM vRtta tvayA rAkhyuM, svAmin ! viptavAraNam ? / / 8 / athoce vyantaro bhadra !, gajendraM mRttikAmayam / vinirmAya samAgaccheH samAruhyA'tra vanditum // 186 // 829 , ane prabhAte jANe avajJAthI bheTa karela hoya tema teNe rAjanA mukhyadvAra pAse tenA kaMbalAdika mUkAvI dIdhA. (182) te joI rAjA ciMtavavA lAgyo ke, "aho ! A badhI pUrvakarmanI ceSTA lAge che. rAjaRddhithI vibhUSita thavA chatAM paNa mane A loko tRNa samAna halako gaNe che. mATe AvA rAjyane dhikkAra thAo. (183) paraMtu A bAbatamAM mAre kheda zA mATe karavo joIe ? jeNe A rAjya ApyuM che, teja A badhA lokone AjJA uThAvanAra paNa karaze." (184) pachI snAna karI jyAM pelA jinabiMba che tyAM vidhipUrvaka jinezvaranI pUjA karI ane bolyo ke, "he svAmin ! ulaTuM parAbhava denAra evuM A rAjya mane zA mATe ApyuM ? (185) eTale pelo vyaMtara pragaTa thaI bolyo ke, he bhadra ! mATIno Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 830 zrI mallinAtha caritra dvirado'smatprabhAveNa, tvayyArUDhe caliSyati / AjJAM kariSyate sarvastatastava nirantaram // 187 / / zrutveti bhUpatiH prApa, prAsAdaM muditAzayaH / kumbhakArA nRpAdezAccakrurmRtsnAmayaM gajam // 188 / / ibhamAruhya bhUpAlo, vandituM jinanAyakam / AgAmIti tato jajJe, pure hAsyAspadaM mahat // 189 / / sAmantA mantriNAM putrAH, pauragrAmeyakA api / tamavekSitumAjagmuH, sarvo'pya'dbhutakautukI // 190 // hAthI banAvI tenA para ArUDha thaI tuM ahIM AvavA mATe nIkaLaje, (186) mArA prabhAvathI tuM te hAthI upara ArUDha thaIza eTale te hAthI sAcA hAthInI jema cAlaze. te joI badhA loko tArI AjJA tarata ja uThAvaze." (187). A pramANe sAMbhaLI manamAM AnaMda pAmI te svasthAne Avyo. pachI rAjAnA hukamathI kuMbhAroe eka mATIno hAthI banAvyo. (188) eTale A hAthI para ArUDha thaI rAjA jinezvarane vaMdana karavA janAra che. AvI carcA cAlI, samasta nagaravAsInA manamAM Azcarya ane hAsya utpanna thayuM. (189) eTale sAmaMto, maMtrI putro, nagarajano ane grAmyajano sarve te jovA mATe rAjamaMdira pAse AvyA. "kAraNa ke badhA lokone adbhuta kautuka priya hoya che." (1980) pachI zubhadivase te hAthI upara ArUDha thaI zRMgAra sahita Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThama : zubhe'hni gajamAruhyA''hUya taM zreSThipuGgavam / sazRGgAro mahIpAlaH, pazvAsane nyavezayat // 191 // vyantarasyAnubhAvena, karI mRtsnAmayo'calat / viiikhaye nana: sarvaH, pazyan navadUtam // oaa purAt sve nirmite gatvA, caitye natvA jagadgurum / tameva gajamArUDho, nRpo'gAd nijamandiram // 193 // AlAnastambhasambaddhaM zreSThinenaM gajaM kuru / ityAdezaM mahIbhartulabdhvA so harSito'bhavat // 194 // 831 zreSThinA rAjavat tena, dattA kumbhe zRNikSiti: / na cacAla padaM hastI, vArita iva kenacit // 195 // rAjAe potAnA zeThane bolAvIne mahAvatanA Asana para besAryo. (191) eTale vyaMtaranA prabhAvathI te mATIno hAthI cAlyo. AvA apUrva kutUhalane joI badhA loko Azcarya pAmyA. (192) rAjAne hAthI para besI nagaranI bahAra jaI pote karAvelA jinacaityamAM bhagavaMtane namaskAra karI teja hAthI para besIne pAcho potAnA bhavanamAM Avyo. (193) ane zeThane Adeza karyo ke, "he zreSThinu ! A hAthIne AlAnastaMbha sAthe bAMdho.' A pramANe rAjAno Adeza pAmI te harSita thayo. (194) ,, pachI zreSThIe rAjAnI jema tenA kuMbhasthaLapara aMkuzano prahAra karyo. chatAM jANe koIe aTakAvyo hoya tema hAthI eka pagaluM paNa AgaLa cAlyo nahIM. (195) Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 822 zrI mallinAtha caritra vIkSApanno'bhavaccheSThI, tasmAduttIrya satvaram / nRpapAdAmbujaM bhaktyA'namannidamuvAca ca // 196 // gopAla iti yatkRtvA'parAddhaM bhavataH pratiH / tatkSamasva mahIpAla !, puNyalakSmIniketana ! // 197 / / tato revAnumAvena, ni:zeSa: pRthvImunaH | AjJAM prapedire tasya, zeSAmiva narezituH // 198 // zAzvatArhadbhavanAnAM, sadRzaM pRthivIpatiH / taccaityaM kArayAmAsa, svarNastambhamanoharam // 199 / / zvetavastre paridhAya, bhaktimAn pRthivIpatiH / puSpairAnarca tIrthezaM, trisandhyaM zreNiko yathA // 200 // tethI zeTha Azcarya pAmI tarata ja te hAthI uparathI utarI bhaktipUrvaka rAjAnA caraNakamaLane namyo (196) ane bolyo ke, "he rAjan ! govALa samajI Apano je kAMI meM aparAdha karyo hoya te puNyalakSmInA sthAnabhUta Apa kSamA karo." (197). tyAra pachI devanA prabhAvathI badhA loko rAjA paNa zeSAnI jema tenI AjJA mAthe caDAvavA lAgyA. (198) pachI rAjAe suvarNa staMbhothI manohara ane zAzvata jinabhavana samAna eka caitya karAvyuM. (1999) ane temAM pelA jinabiMba padharAvI zvetavastra paridhAna karI zreNikarAjAnI jema bhaktimAnuM evo te trikALa bhagavaMtanI puSpAdikavaDe pUjA karavA lAgyo. (200) vaLI te caityamAM aThThAI vigere parvomAM zAzvata unnati mATe Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 833 BH: : svacaitye kArayAmAsA'STAhnikAdiSu parvasu / zAsanonnataye rAjA, nATyaM sUryAbhadevavat // 201 // anyadA vandituM devamacalad nagarAd nRpaH / sArddha manoramAdevyA, zacyeva ghanavAhanaH // 202 // kaupInavasanaM kSAmaM, bhArabhugnazirodharam / manoramA puro'drAkSId, vrajantaM kASThavAhakam // 203 // taM vilokya mumUrchA''zu, devI mohaparAyaNA / arddhavicchinnazAkheva, papAta pRthivItale // 204 / / tathAvidhApadi prAptAM, dRSTvA devI manoramAm / vajrAhata iva mApaH, kRcchrAd vaktuM pracakrame // 205 // yo yad vetti janaH sarvaH, sa tacca kurutAmiha / smartavyA vyasanaprApte, vidyA mantrAdhidevatAH // 206 / / sUryAbhadevanI jema nATaka karAvavA lAgyo. (2001) ekadA bhagavaMtane vaMdana karavA mATe iMdrANI sahita iMdranI jema manoramA rANI sAthe te nagaranI bahAra Avyo. (202) tevAmAM eka laMgoTI dhAraka, vAMkI DokavALo, atizaya kuza zarIradhArI koI kaThIyArAne manoramA rANIe joyo. (203) tene jotAM ja mohaparAyaNa rANI tarata ja mUccha pAmI ane ardha-chinnavRkSanI jema pRthvItaLa upara DhaLI paDI. (204) eTale rANIne ApattimAM AvelI joI rAjA paNa vajanI jema ghAyala thayo hoya tema mahAkaSTa pAmato bolyo ke, (205) "jene je prayogo AvaDatA hoya te badhA ja ahIM ajamAvo. kAraNa ke saMkaTa samaye vidyAmaMtranA adhiSThita devatAone Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 834 vaidyA: prAhuH pittamUrchA, daivajJA grahapIDanam / mAntrikA devatAdoSamAptA mudgalaviplavam // 207 // praguNaM racayAmAsurbhiSajaH zarkarAdikam / daivajJA vidadhuH pUjAM, grahANAM mantrapUrvakam // 208 / / devatAnAM samArebhe, pUjanaM mAntrikairatha / manyane nitarAmaNA, 3payAvitasaMhatim // 2 // aa ekatazca viracyante, zayyAH paGkajinIdalaiH / ekatazcApi cUrNyante, sthUlamauktikarAzayaH // 210 // mUrtimadbhirivA'mbhodairghanAmbhaHkaNavarSibhiH / vIkhate tAlavanta: sA, mRduvAtamanoharaiH / / 2 / saMbhAravAnI jarUra paDe che." (206) te samaye vaidyo kahevA lAgyA ke ene pittathI mUrchA AvI che. nimittiyAo bolyA ke, ene grahanI pIDA che ane mAMtriko bolyA ke, koI devatAnI chAyAno ene doSa lAgyo che. (207) A pramANe kahI vaidyo zarkarAdika auSadhi taiyAra karavA lAgyA. nimittiyAo maMtrapUrvaka grahonI pUjA karavA lAgyA. (208) mAMtriko devatAnA pUjano karavA lAgyA ane Aptajano aneka prakAranI mAnatAo mAnavA lAgyA. (209) eka bAju sevakapuruSo kamaLapatronI zayyA racavA lAgyA. bIjIbAju sthULa motIonuM cUrNa karavA lAgyA (210) ane keTalAka puSkaLa jaLakaNane varasAvanAra jANe sAkSAt megha hoya evA paMkhAothI rANIne maMda maMda pavana nAMkhavA lAgyA. (211) Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama: sarvAM: 35vArazata: tvA, mUrchAvyapAme sati / evaM papATha bhUpAlavallabhA madhurasvaram // 212 // aDavihi pattI na ihi jalu to vi na vUDhA hattha / avo ! tahavi vADiyaha ! anna vi sA vi avattha rA vaivi ! ja pa vRttAnto, yena pro tvayezam ? / sA''khyad devamekaM kASThavAhakaM drutamAnaya // 214 // " so'thA''hUtaH samAyAtaH sA''khyaddevI manoramA / TevAya jAdato nAma, matpati: pUrvananmani rA 835 pUrvajanmani palya'syA'bhavaM siMhalikAhvayA / duHkhadaurbhAgyadaurgatyaparAbhavaniketanam // 216 // A pramANe ghaNA upacAro karatAM rANInI mUrchA dUra thaI. eTale rANI madhurasvare kahevA lAgI ke - (212) "avihi pattI na ihi, jatu tovi navUDhA hattha, Avo tavi kavADiyaha, ajja vi sA vi avattha" A pramANe rANInuM kathana sAMbhaLI rAjAe pUchyuM ke, "he devI ! A vRttAMta zuM che ke jethI tuM A pramANe bole che ?" (213) rANI bolI ke, "he deva ! pelA kaThIyArAne ahIM satvara bolAvI maMgAvo." rAjAe sevakane mokalI tene bolAvyo eTale te Avyo. (214) tene joI manoramA bolI ke, "aho ! A kAhala mAro pUrvajanmano pati che. (215) pUrvabhave huM siMhalikA nAme tenI patnI hatI ane duHkha Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 836 zrI mallinAtha caritra anyadA'nena saMyuktA, gatA'haM kASThahetave / vanamadhye mahAkAyatAlazAlamanohare // 217 / / mithyAtvAbhre gate dUraM, sUryavajjinanAyakaH / dRSTo diSTyA jagannAthaH, sanAtho'tizayazriyA // 218 / / pUjayAva imaM devamAvAM priya ! jagannatam / mayoce'yamatha prAha, tvameva kuru sarvadA // 219 / / 'nirddharmaM vallabhaM jJAtvA, gatvA zaivalinItaTam / sinduvArairimaM devaM, bhAvataH paryapUjayam // 220 // antrAntare mahIpAla !, tvaM dRSTo gopaveSabhRt / pUjayaMstrijagannAthaM, jaTAjUTena maNDitam // 221 // dIrbhAgya ane dAridraya saMbaMdhI parAbhavanuM eka sthAna hatI. (216) ekavAra huM enI sAthe uMcA tAlavRkSathI manohara evA vanamAM lAkaDA levA gaI. (217) evAmAM mithyAtvarUpa paDela dUra thaI javAthI atizaya lakSmIthI zobhAyamAna A jinezvara bhagavaMtanA biMbane sUryanI jema mahAbhAgyayoge meM joyA. (218) eTale meM mArA patine kahyuM ke, "he priya ! cAlo ApaNe jagatane namanIya-pUjanIya evA A devanI pUjA karIe." te bolyo ke, "tuM ja haMmezA enI pUjA kara. mAre karavI nathI." (219) e rIte vallabhane dharmarahita jANI nadI kinAre ugelA siMduravAranA puSpo lAvI meM bhAvathI bhagavaMtanI pUjA karI. 1. nirdharmavAsanAmityapi / Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 837 makkama: saT: dhanyo'yaM jagatAM nAthaM, yaH pUjayati bhAvataH / matpatirna punarnUnaM, devapUjAparAGmukhaH // 222 / / dadhatI bhAvanAmevaM, tasminneva dine nRpa ! / kadannAzanayogena, mRtvA rAjJaH sutA'bhavam // 223 / / vidAGkarotu bhUpAlo devArcAphalamuttamam / pAratrikaM mamAnantasaukhyalakSmIvidhAyakam // 224 // imaM vilokya saMpannA, mama jAtismRtiH priya ! / idaM tataH papAThA'haM, mUrchAvyapagame sati // 225 // tyArapachI he rAjan ! jaTAjUTathI maMDita ane govALanA veSadhArI tamane bhagavaMtanI pUjA karatAM joyA. (220-221) eTale manamAM evI bhAvanA utpanna thaI ke, "aho ! A govALane dhanya che je bhAvathI bhagavaMtanI pUjA kare che ane devapUjAthI vimukha mAro pati adhanya cheke je devapUjA karato nathI." (222) A pramANe bhAvanA bhAvatI huM teja divase kharAba annanA yoge maraNa pAmI ane rAjAnA ghare avatarI. (223) he deva ! parabhavamAM anaMtasukha lakSmIne ApanAra A devapUjAnuM tAtkAlika prApta thayeluM uttamaphaLa ApanA jANavAmAM AvyuM haze. (224) vaLI he prANanAtha ! A kaThIyArAne joI mane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM che. ane tethI mAro pUrvabhava meM je joyo te mUccha utaratA meM Apane kahI batAvyo che." (225) A pramANe sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke, "bhagavaMtanI pUjAnuM Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 838 idaM zrutvA nRpaH prAkhyajjinezAcaphalaM mahat / pAratrikaM tavaitasyA, aihikaM mama vartate // 226 // itazca bhagavAn dharmo, mUrtimAniva nirmamaH / municandrAbhidhaH sUrirnAbheyaM nantumAgataH // 227 // praNipatya muneH pAdau zrutavAn dezanAM nRpaH / sapatnIkastu samyaktvaM, bhAvataH pratyapadyata // 228 // paramazrAvako rAjA, dvAdazavratapUrvakam / cakAra jagatIM caityairnizeSAmapi bhUSitAm // 229 // deze deze mahIpena, mArivyasanarakSaNam / kAritaM jIrNacaityAnAmuddhRtizca pure pure ||230|| moTuM phaLa tane to bIjAbhavamAM maLyuM. paNa mane to tenuM phaLa Aja bhavamAM maLyuM che." (226) zrImunicaMdrasUrinuM Agamana. dharmadezanA zravaNa. A pramANe vArtAlApa cAlato hato. tyAM jANe sAkSAt dharma hoya tevA nirmama bhagavAn municaMdrasUri tyAM RSabhadeva prabhune namaskAra karavA padhAryA. (227) eTale te muninA caraNakamaLane namaskAra karI rAjAe temanI dezanA sAMbhaLI. dezanAne aMte rAjAe potAnI rANI sAthe bhAvapUrvaka samyaktva aMgIkAra karyuM (228) ane pote zrAvakanA bAravrata aMgIkAra karyA. pachI parama zrAvaka banelA te rAjAe bAravratanuM yathArtha pratipAlana karatA samasta mahImaMDaLane caityothI vibhUSita karI, (229) dareka dezamAM amArI paDaho vagaDAvyo ane dareka nagaramAM 2. prAoti 7 / Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BH: 1: nirdoSamatha samyaktvaM, paripAlya manoramA / mRtvA samAdhinA prApa, pUrNAyuSkA surAlayam // 231 // itazca - athA''stikamahIparSisametaH samatAnidhiH / hastinAnagaraM prApa, viharan jagatAmpatiH // 232 // svAminaM samavasRtaM, vijJAya jagatIpatiH / devapAlaH samAyAto, vandituM jagatAM gurum // 233 // pradakSiNitatIrthezaH, kRtastavanamaGgalaH / niSasAda yathAsthAnaM, dattadRSTijinezvare // 234 // jIrNa caityono uddhAra karyo (230) manoramA rANI nirdoSa samyaktanuM pAlana karI AyuSya pUrNa thatAM samAdhipUrvaka maraNa pAmI devalokamAM utpanna thaI. rAjAne tenA maraNathI atyaMta zoka thayo. (231). mallinAtha prabhuno vihAra. hastinApuranagare praveza. ekavAra AstikamaharSionI sAthe samatAnidhAna bhagavaMta vihAra karatAM anukrame hastinApura padhAryA. (232) bhagavaMtane tyAM padhArelA jANI devapALa rAjA vaMdana karavA AvyA. (233) pachI bhagavaMtane pradakSiNA daI, stavanA karI jinezvara para potAnI daSTi sthApana karI te yathAsthAne beTho. (234) eTale moharUpa kardamane dhovAmAM mahApravAha samAna jagatpati bolyA ke, "he rAjan ! rANInA maraNathI tane duHkha prApta thayuM Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 840 zrI mallinAtha caritra uvAca jagatAM nAtho, mohapaGkamahAplavaH / rAjan ! rAjIvanetrAyA, maraNAd duHkhamAptavAn // 235 / / anityaM sarvamapyetat, payaH pUrNAmakumbhavat / tasmin mamatvamuccairyatad mohasya vijRmbhitam // 236 // jIvAH sarve sutatvena, bhAryAtvenA'pi jajJire / sabandhaH kiM sa ko'pyasti, spRSTaH karmavazairna yaH ? // 237 / / yasyaiva harSakAryANi, kriyante snehagarbhitaiH / tasyaiva pretakarmANi, tanvante zokasaMkulaiH // 238 // anityatAkRtamatiH, zuSkamAlyo na zocati / nityatAkRtabuddhistu, bhagnabhANDo'pi roditi // 239 / / che. (35) paNa pANIthI bharelA kAcAkuMbhanI jema A saMsAramAM badhu anitya che. temAM je mamatva rAkhavo e mahAmohanI ceSTA che. (236) sarvajIvo A jIvane putrapaNe ane strIpaNe saMbaMdhamAM AvyA che. evo koIpaNa saMbaMdha nathI ke jeno karmavazajIvoe sparza karyo na hoya ? (237) snehamAM magna banI jenA harSadAyI lagnAdi harSakAryo karavAmAM Ave che. zokAtura thaI tenA ja pretakAryo karavA paDe che. (238) je prANI A saMsAranI anityatAne barAbara samaje che te kiMmatI puSpamALA zuSka thavA chatAM zoka karato nathI. ane je sarva padArthomAM nityatA mAnI beThA che te eka mATInuM vAsaNa bhAMgI jatAM paNa rUdana karavA bese che." (239). Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaSTa : sA: ityAdisvAmivAkyAni, zrAvaM zrAvaM mahIpatiH / virakto bhavapAzebhyo, rAjye putraM nivezya ca // 240 // trizatIpramitai rAjJaH, putrairvairAgyaraGgitaiH / sAkaM zrImallinAthAnte, zramaNo'jAyatoccakraiH // 241 // yugmam itazca kazcidAgatya, dvijaH prakRtimAnabhRt / stambha iva sthiro'tiSThat, zrImallisvAminaH puraH // 242 // uvAca jagatAM nAtho, mA mAnaM kuru mAnava ! / ayaM vandyo'pyayaM nindya, iti cetasi mA kRthAH // 243 // purA'pi mAnamAhAtmyAd, yajJadattAbhidho dvijaH / nindanIyakule jAto, vijAtaH karmabandhane // 244 // e pramANe bhagavaMtanI dezanA sAMbhaLI rAjA bhavapAzathI virakta thayo ane potAnA putrane rAjayapara besADI (240). vairAgyathI raMgita thayelA traNaso rAjaputro sAthe zrI mallinAtha bhagavaMta pAse teNe dIkSA aMgIkAra karI. (241). eka divasa svabhAvathI abhimAnI koI brAhmaNa bhagavaMta pAse AvI thAMbhalAnI jema sthira Ubho rahyo. (242). eTale bhagavaMta bolyA ke, "he mAnava ! tuM mAna na kara. A vaMdanIya chatAM niMdanIya che ema manamAM na lAva. (243) pUrve paNa mAnanA mAhAbhyathI yajJadatta nAme brAhmaNa azubha karmabaMdha karI niMdanIyakuLamAM janma pAmyo hato tenI kathA sAMbhaLa(244) kare pratijJA jinazAsananiMdaka vipa. vAdamAM hAratAM cAritra lIe kSipra. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 842 zrI mallinAtha caritra pure kSitipratiSThAkhye, mahImaNDalamaNDane / yajJadatto dvijaH krodhI, pratigho mUrtimAniva / / 245 / / so'nindat paNDitaMmanyo, jinanAyakazAsanam / jRmbhate svalpabuddhInAmAtmanInA na hi kriyA // 246 / / tasya nindAmasahiSNuH, sahiSNurapi tatkSaNAt / guruNA pratiSiddho'pi, cellakaH ko'pi buddhimAn // 247 / / vAdAyA''hvAyayAmAsa, yajJadattaM dvijaM mudA / yataH parabale dRSTe, nahi sthAtumalaM bhaTAH // 248 // yugmam jeSyate yena yastasya, so'ntevAsI bhaviSyati / tayovivadatoreSA, pratijJA'bhUnmahIyasI // 249 // mahAmaMDaLanA maMDanarUpa kSitipratiSThita nAmanA nagaramAM sAkSAt krodha hoya evo yajJadatta nAme eka krodhI brAhmaNa raheto hato. (245) potAne paMDita mAnato te brAhmaNa niraMtara jinazAsananI niMdA karato hato. "svalpamativALA lokothI thatI kriyA pravRtti tene hitakAraka thatI nathI. (246) ekavAra sahanazIla chatAM paNa tenI niMdAne sahana nahIM karI zakavAthI gurumahArAja dvArA aTakAyela paNa buddhizALI nAno sAdhue te brAhmaNane vAda karavA bolAvyo. kAraNa ke "pArakuM lazkara najare paDatAM subhaTo sthira rahI zakatA nathI." (247248). pachI vivAdanI zarUAtamAM te baMne jaNAe AkarI pratijJA karI ke, "je jenAthI jItAya te teno ziSya thAya." (249) Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 843 ma9: saH hetuvAdI vivAdena, so'jayat cellako dvijam / udayaMstaraNiH kintu, tamasA paribhUyate // 250 // pratijJAtaM vrataM viprastasya jagrAha sannidhau / pratijJApAlane santastvarante duSkare'pi hi // 251 // vRthA'pyA''svAdito hanta !, sudhA''hAro jarAharaH / pratijJAvazato'pyA''ttaM, vrataM saukhyAya jAyate // 252 // evaM zAsanadevyA'sau, bodhito'pi mahAmuniH / anindat vastrAGgamalaM, dustyajA kulavAsanA // 253 / / pachI vivAdamAM hetuvAdI te ziSya te brAhmaNane jItI lIdho. sUryodaya thatAM zuM aMdhakAra TakI zake che ? (250) vAdamAM hAratA te brAhmaNe pUrvanI pratijJA pramANe vrata lIdhuM. "kAraNa duSkarapratijJA pAlanamAM sajjano trAvALA hoya che." (251) aho ? pratijJAvaza vrata letA paNa sukhI thayo che. juo ! vinA prayojane paNa sudhAnAM AhAra karatAM te jarAne hare che. (2pa2) malamUtra-gAtranI durgacchA zarIranI kare. vairIsTrI cUrNa ApI mAraNa kare. cAritra levA chatAM paNa jAtithI brAhmaNa hovAthI tene zarIrane vastranI malinatA upara durgachA AvavA lAgI. eTale zAsanadevIe tene bodha Apyo. (253) ghaNI rIte samajAvyo chatAM paNa te muni vastra ane aMganA melane niMdavA lAgyA. have tenA saMsargathI tenI jJAtivALAone Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 844 zrI mallinAtha caritra jJAtayastasya saMsargAd, bhejuH zAnti kSaNAdapi / prAvRSeNyAcca samparkAd, davadagdhA drumA iva // 254 / / tasya praNayinI tatrAnurAgaM bibhratI zaThA / vazyAya pAraNe tasmai, kadAcit kArmaNaM dadau // 255 / / sa rAjayakSmaNevoccaiH, kSayaM tenA'nizaM vrajan / smaran paJca namaskAraM, devalokamagAnmuniH // 256 // tasyA''vasAnaM sA zrutvA, vairAgyAt sahacAriNI / vrataM jagrAha mAnuSyajanmabhUmIruhaH phalam // 257 // patihatyAtmakaM ghoramanAlocyaiva pAtakam / tapaH kRtvA divaM sA''pa, tapaH sarvA'rthasAdhakam // 258 // to zAMtiprApta thaI. kAraNa ke varSARtunA meghanA saMsargathI davadagdhavRkSone paNa zAMti prApta thAya che. (254). - have tenA para anurAgane dhAraNa karatI ane zaTha evI tenI strIe tene vaza karavA mATe ekavAra tenA AhAramAM kAmaNa (cUrNa) ApI dIdhuM. (255) eTale tenA bhakSaNathI rAjayazmA (kSaya) vyAdhinI jema tenuM zarIra niraMtara kSaya pAmatAM te muni kALa karI devaloke gayA. (2pa6). tenuM avasAna sAMbhaLI tenI strIe vairAgya utpanna thavAthI mAnavajanmarUpI vRkSanA phaLa samAna cAritra grahaNa karyuM. (257) paraMtu patietyArUpa ghora pApane AlovyA vinA tapa karI te svarge gaI." tapathI kharekhara sarva arthanI siddhi thAya che. (258) Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ annamaH sarja: yajJadattasya jIvo'tha, cyutvA rAjagRhe pure / dhanasArthapaterdAsyAzcilAtyA nandano'jani // 259 // cilAtIputra ityeSa cilAtyAH putra ityabhUt / ko nAmakaraNAdIni, gopAnAM hi prakalpayet ? // 260 // yajJadattapriyAjIva:, putrapaJcakapRSThataH / bhadrAyA dhanabhAryAyAH, suMsumAkhyA sutA'bhavat // 261 // bAladhArakakarmmatve, suMsumAyA dhano dhanI / yojayAmAsa dAseraM, yukteyaM sthitirIdRzAm // 262 // bhUyAMsyA''gAMsya'sau, cakre bibhyat zreSThIva rAjataH / niravAsayadanyAyakRtaM taM dandazUkavat // 263 // 845 yazadattano jIva svargathI cyavI rAjagRhanagaramAM dhana sArthavAhanI cilAtI nAme dAsIno putra thayo. (259) te cilAtIno putra hovAthI tene cilAtIputra kahIne sau bolAvavA lAgyA. "govALonA nAma pADavA koNa prayAsa kare che ?" (260) yajJadattanI strIno jIva svargathI cyavI dhanazeThanI bhadrAnAmanI strInI kukSIthI pAMcaputro upara suMsumA nAme putrI thaI. (261) zrImAna dhanazeThe suMsumAne bALapaNAmAM saMbhALavA mATe pelA dAsInA putranI nimaNuMka karI. kema ke, "tevAone tevuM ja kAma yukta che." (262) teNe ghaNI vakhata aparAdha karyA chatAM rAjAthI bhaya pAmIne zreSThie tene sarpanI jema gharanI bahAra kADhI mUkyo. (263) eTale te anyAya ane asatInA saMketasthAnarUpa siMhaguphA Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 846 zrI mallinAtha caritra anyAyapuMzcalIkrIDAsaGketasya niketanam / pallI siMhaguhAbhikhyAmagAd dAsIsutastataH // 264 / / atho malimlucaiH sAkaM, pravINairanayA'dhvanaH / tasyA'jAyata satprItiH, sakhyaM tulye pravardhate // 265 / / mRte siMhaguheze'sau, tatpade tainivezitaH / narendreNA'pi durjeyaH, sapakSa iva pannagaH // 266 // itazca suMsumAM kAmo, rAjadhAnImivottamAm / kAmicittajanAvAsanivezAya vinirmamau // 267 / / asti rAjagRhe zreSThI, paJcaputro dhanAbhidhaH / suMsumAkhyA sutA tasya, niHsImA rUpasampadA // 268 // nAmanI pallImAM gayo. (264) tyAM anItimArgamAM pravINa tene coronI sAthe mitratA thaI. "jayAM samAnatA hoya tyAM mitratA thAya ja che." (265) ekavAra siMhaguphAno svAmI maraNa pAmyo. eTale coroe tene pallIpatinA padapara sthApana karyo. padavIpaNuM maLavAthI te sarpone garUDanI jema rAjAone paNa durvyaya thaI paDyo. (266) have ahIM kAmadeve kAmIjanonA cittane sthApana karavA sArUM suMsumAne eka uttama rAjadhAnI jevI atisuMdara taiyAra karI arthAt te yauvanAvasthA pAmavAthI bahu rUpavaMta thaI. (267) ekavAra cilAtIputre coro sAthe saMketa karyo ke, "rAjagRha nagaramAM pAMcaputravALo dhana nAme zeTha che tene rUpasaMpattimAM anupama susumA nAmanI sutA che. (268) ApaNe tene tyAM dhADa pADavA javuM che. temAM je dravya maLe te Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 847 : saf: yuSmAkaM draviNaM tasya, suMsumA me kumArikA / vyavasthAyeti taiH sArddhamagAd dhanagRhaM nizi // 269 // (yugmam) dattvA'vasvApinIM vidyAM, zreSThilokasya tatkSaNam / vegena luNTayAmAsa, niSputrasyeva tad dhanaM // 270 // padminImiva mAtaGgaH, paulastya iva jAnakIm / sa suMsumAmapA'hArSIt, prItivallIghanodayAm // 271 // tadvAsaroDhajambUvad, moghA vidyA'bhavad dhane / saputro'pasasArA'tha, nItirnItimatAmasau // 272 / / luNTayitvA dhanaM hRtvA, suMsumAM ca tathA svayam / duchavuddhiH patAyaNa, tuSTA. sada TurnaH mAra7rUA. tamArUM ane susumA nAmanI tenI putrI mArI." A rIte nizcaya karI cilAtIputra rAtre ghaNA coronI sAthe dhananA gharamAM peTho (269) ane gharamAM tamAma mANasone avasthApinI nidrA ApI. pachI aputrIyAnA dhananI jema coro AkhA gharane jhaDapathI luMTavA lAgyA. (270). cilAtIputre padminIne hAthI upADe athavA sItAne rAvaNa upADe tema prItilatAne meghanA udaya samAna suMsumAne grahaNa karI, (271) paraMtu teja divase paraNelA jaMbukamAranI jema dhanazeTha upara tenI vidyA niSphaLa thaI. arthAt asara karI na zakI. eTale te zeTha A vAta jANatA hatA, chatAM paNa potAnA putro sahita dUra thaI gayo. "nItivAnonI evI nIti ja che." (272). ahIM tenuM samagradhana luMTAvIne ane pote susumAne laIne Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 848 zrI mallinAtha caritra dhanaH zreSThI samAhUya, rakSakAnityabhASata / samAnayata mo: ! vitta, ni:zeSa saMsamAmA II74l ArakSakajanaiH sAkaM, nandanairapi paJcabhiH / anuvrajan dhanaH zreSThI, sutAmayamamanyata // 275 / / ita itaH palAyanta, ito'pi zrUyate ravaH / ito'pi dRzyate reNuzcaurANAM caraNodbhavaH // 276 // bruvANaiH padikairevamanusyUtA iva kSaNAt / saloptAMstaskarAn krUrAn, dadRzuH purarakSakAH // 277 / / ito gRhNIta gRhNIta, hata hateti bhASakaiH / rakSakaistaskarA vyAptA, mRgA vAgurikairiva // 278 / / durjaya cilAtIputra luMTArAo sahita tenA gharamAMthI palAyana thaI gayo. (273) tenA gayA pachI dhanazeThe koTavALane (ArakSakane) bolAvIne jAhera karyuM ke, "samasta dhana ane suMsumAne coro laI jAya che. mATe svAdhIna karI Apo." (274) eTale ArakSakajano coranI pAchaLa cAlyA. dhanazeTha paNa potAnA pAMca putro sahita tenI sAthe cAlyo. (275) aho ! A raste coro palAyana karI gayA lAge che. emanA pagalA parathI jotAM jotAM samIpamAM ja temano zabda saMbhaLAya che. (276) ema karatAM ane temanA caraNanI uDelI raja A dekhAya che. (277). A pramANe bolatA ane cAlatAM thoDA samayamAM ja corInA 1. apahRtadraviNasahitAniti bhAvaH / Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 842 aSTama: saf: ArakSakajanavAtaghAtavitrastacetasaH / vittaM muktvA praNezuste, zyenAdiva vihaGgamAH // 279 // ArakSapuruSA vittaM, duSprApaM prApya puSkalam / vyAvartanta kRtArthA, hi janAH svasthAnagAminaH // 280 // susamAmudvahantraMze', khaDgayaSTimivA'parAm / araNyAnIM praviSTo'sau, guhAmiva mRgAdhipaH // 281 // sahitaH OMmaH putra, putro RNuM taddAnAt | svamanaHsparddhayevA''zu, dhAvati sma dhano'sakhI // 282 // mAla sahita te krUra coro dUrathI ArakSakonA jovAmAM AvyA. (278) eTale "A bAjuthI temane pakaDo ane mAro." ema bolatAM ArakSakoe mRgone vAgarikonI (zikArI) jema corone gherI lIdhA. (279). eTale ArakSakonA mArathI trAsa pAmI dhana mUkI zyanathI pakSIonI jema te coro bhAgI gayA. (280) pachI ArakSaka loko to duSmApta puSkaLa dhana pAmI pAchA vaLyA. "kAraNa ke kRtArtha thayelA loko pAchA svasthAne ja jAya che." (281). suMsumA upADI eka araNyamAM pese. zreSThI dekhI mastaka susumAne che. have potAnA skaMdha upara apara khagayaSTinI jema susumAne upADI cAlato cilAtIputra guphAmAM siMhanI jema eka moTA araNyamAM peTho. (282) 2. stanya rUtyartha. 2. -DasudhIDityapa aa Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 850 zrI mallinAtha caritra samIpamAgate tasmin, suMsamA mA'stu me'sya sA / dhyAtveti kadalIlAvamalAvIt susamAziraH // 283 // purastAttatkabandhasya, putrayukto dhano rudan / royata tahabrenI, pratidhvanaiH suduHzradhai: / / 284 / / tasyA: kabandhamutsRjya, nivRtto'sau sanandanaH / nakhaMpacarajA jajJe, madhyAhnasamayastataH // 285 // zreSThizokena vicchAyAH, svajanA iva zAkhinaH / bADhamazrUNi muJcanti, patatkiJjalkakaitavAt // 286 // eTale tenA hAthamAMthI putrIne choDAvavA mATe potAnA pAMcaputro sahita Atura dhanazeTha potAnA mananI sAthe spardhA karato satvara doDavA lAgyo. (283) eTale pallipati cilAtIputre "suMsumA mArI paNa na thAya ane enI paNa na thAya." ema vicArIne kadalInI jema tenuM mastaka kApI nAMkhyuM (284) putrI viyoge cAritra svIkAra. dharSi sAdhanA karI svarge gamana. ane dhaDa paDatuM mUkI mastaka hAthamAM laI AgaLa doDyo. A bAju potAnA putra sahita zeTha dhaDanI najIka AvyA. atyaMta duHzrava pratidhvanithI vRkSone paNa rovarAvato rUdana karavA lAgyo. (285) ane te dhaDane tyAMja paDatuM mUkI potAnA putro sahita zeTha pAcho pharyo. evAmAM tapelI rajathI nakha paNa pAkI jAya tevo madhyAnha samaya thayo. (286) Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThama: sa na jalaM na phalaM kvA'pi dadRzurdhananandanAH / pazUMzca pratyuta hisrAMzcaurezapreritAniva // 287 // putrikAmaraNaM vittanAzo duHkhasamAgamaH / vicintyeti dhano daivamupAlabhata bhUrizaH // 288 // daivamevApadAM kartR, hartR suprAptasampadAm / vidhAtR zubhabuddhInAM, dAtR nindyadhiyAmapi // 289 // itthaM dhyAyan dhanaH zreSThI, prApa rAjagRhaM puram / suMsumAyAzcakArA''zu, pretakAryaM yathAvidhi // 290 // atha vairAgyamApannaH zrIvIrasvAmisannidhau / vrataM prApa tapastaptvA dhanarSistridivaM yayau // 299 // // 291 // 851 eTale zeThanA zokathI atyaMta kheda pAmelA svajanonI jema nIkaLatA puSparajanA miSathI vRkSo paNa AMsu pADavA lAgyA. (287) te samaye jaLa ke phaLa to dUra rahyA paNa dhanazeThanA putroe ulaTA jANe pallipatie preryA hoya tema siMhAdi pazuo joyA. (288) te samaye dhananonAza, putrInuM maraNa, asahyaduHkhanA Agamanane vAMravAra ciMtavato dhana zeTha daivane Thapako devA lAgyo. (289) pharI teNe vicAra karyo ke, "Apattine ApanAra ane saMpattine haranAra daiva ja che. vaLI sanmati ke durmati ne paNa te ja ApanAra che." (290) A pramANe vicAra karato dhanazeTha mahAmuzkelIe rAjagRha nagare pahoMcyo. ane tyAM suMsumAnuM teNe yathAvidhi pretakArya karyuM. (291) Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 852 zrI mallinAtha caritra cailAteyaH suMsumAyA, vIkSamANo mukhaM yayau / dizaM yAmyAmupagatAM, priyAmanuvrajanniva // 292 / / kAyotsargasthitaM dhyAnatatparaM kAmavidviSam / so'prakampaM merumiva, munimekamathaikSata // 293 / / svakIyakarmaNA kAmaM, lajjitastamuvAca saH / dharmaM brahyanyathA te'pi, chetsyAmyasyAH ziro yathA // 294 // sa jJAnI jJAnato jJAtvA, bhavyo'yamiti cAbravIt / upazamI viveka, saMvara: kArya rUtyapa ArA tatazca cAraNamunirnabhogamanavidyayA / utpapAta mahAsattvaH, sattvarAziprabodhakRt // 296 // pachI vairAgya pAmI zrIvIraprabhu pAse teNe dIkSA aMgIkAra karI. anukrame tapa tapI dhanarSi svarge gayA. (292) ahIM susumAnA mukhane vAraMvAra nihALato ane jANe priyAnI pAchaLa jato hoya tema cilAtIputra dakSiNadizA tarapha cAlyo. (293) evAmAM kAyotsargamAM rahelA, dharmadhyAnamAM tatpara, kAmadevanA zatru ane merUparvatanI jevA aDola eka munine teNe joyA. (294). eTale potAnA karmathI atyaMta lajjA pAmelA teNe te mahAtmAne kahyuM ke, "he muni ! dharma kahe, nahi to AnI jema tAruM mastaka paNa chedI nAMkhIza." (295) eTale potAnA jJAnathI tene bhavya jANI te mahAtmAe kahyuM ke, "upazama, viveka, saMvara Acaravo." (296). Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 853 majhama: : atha bhAvayatastasya, vAraM vAraM padatrayIm / ullekha IdRzo jajJe, duSTasyA'pi zubhodayAt // 297 / / krodhAdInAM kaSAyANAM, kuryAdupazamaM sudhIH / tairahaM hahahA !! krAntaH, kuSThIva kRmijAlakaiH // 298 // 'zraddhAmukuSTajaM kurvan, pathyaM santoSacUrNitam / cikitsAmyadya tAn sarvAn, zamabheSajayogataH // 299 / / dharmarohaNamANikyaM, lagnakaM zivasampadaH / kArmaNaM kIrtikAntAyA, AvAlaM jJAnazAkhinaH // 300 // A pramANe kahI mahAsattvazALI ane bhavyajIvone pratibodha pamADavAmAM kuzaLa te cAraNamuni AkAzagAminI vidyAnA baLathI AkAzamAM uDI gayA. (297) tripadI vicArI kare AtmajAgaraNa. upasarga sahI pAme samAdhimaraNa. ahIM muninI kahela padatrayInuM vAraMvAra dhyAna karatAM pote duSTa chatAM zubhakarmanA udayathI AvA prakAranI bhAvanA jAgI ke, (298) sajjana-samajue krodhAdi kaSAyono upazama karavo joIe. paNa aho ! kRmiothI koDhInI jema huM to te kaSAyothI vyApta chuM. bharelo chuM. (299) mATe saMtoSarUpa cUrNa sahita zraddhArUpa maganA pANIne pathyapaNe svIkArI zamarUpa auSadhanA yoge kaSAyorUpa vyAdhinI Aje huM cikitsA karUM." (300) 1. zraddhArUpAM maudgImeva pathyaM kurvannityAntaram / Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 854 zrI mallinAtha caritra adhiSThAnaM mAhAtmyasya, krakacaM mohardAruNaH / vivekaM kurutAM dhImAn, sAvadyatyAgalakSaNam // 301|| (yugmam ) suMsumAyAH ziraH pANau, satyaMkAramivainasaH / dhAnasya mamA'ste, vive: vhArAM priya: ? // 30 // tacchIrSaM durgatidvArakapizIrSaM vivekataH / muJcati sma cilAtIsUrmUrtIbhUtazivetaram // 303|| saMvaro bhaNito'kSANAM manasazca nivartanam / > sa prapanno mayA bhAgyAt, kelyakalpaH zizriyaH || 304|| padAnAmarthamevaM sa, bhAvayan bhAvanA'nvitam / samAdhimadhigamyoccairabhUt hRnmAtracetanaH ||305 || vaLI dharmarUpa rohaNAcalanA mANikya samAna, zivasaMpatti sAthe joDANa karAvanAra, kIrtirUpa kAMtAnA kArmaNa samAna, jJAnavRkSonA kyArA samAna, (301) mAhAtmyanA AdhArarUpa, mohakAinA karavatarUpa ane sAvaghanA tyAgarUpa vivekane buddhizALI jIvo dhAraNa kare che. (302) to mArA ugrapApanA sAkSIrUpa A suMsumAnA zirane hAthamAM dhAraNa karatAM mArAmAM lakSmInA kAraNarUpa viveka kyAM che ? (303) Ama vicArIne durgatirUpa dvAranA kAMgarA samAna ane sAkSAt akalyANarUpa te suMsumAnA mastakane cilAtIputre mUkI dIdhuM. (304) pachI pharI te vicAravA lAgyo ke, "iMdriya ane mananA nirodha mATe saMvara kahela che mokSalakSmInA bhUSaNarUpa te saMvarane bhAgyayoge ja huM pAmI zakyo chuM." (305) 2. mohaLAisceti jJAnIyam / 2. bhUjaLasavRza kRti hacam / Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 855 18: saH atha visrA'sajA dehaM, vyAptaM tasya mahAtmanaH / kSaNAt pipIlikAzcakruH, sacchidraM cAlanIsamam // 306 / / sa tAsAmupasarge'pi, citranyasta iva sthiraH / ahorAtradvaye sAdhe, vyatikrAnte divaM yayau // 307 // zrutveti yajJadattasya, dRSTAntaM mAnasaMbhavam / dvijo mAnaM parityajya, svAminaM praNamastadA // 308 // athA'vocata bhagavanna'hamasmi dvijAgraNIH / ayaM kSatrakulotpanno, mayA vandyaH kathaM jinaH ? // 309 // ityAdirmAmaka: svAmin !, vikalpo bhavakoTikRt / kSaNamAtrAdayaM naSTaH, kiM na syAd gurusaGgamAt ? // 310 / / A pramANe TANe padonA artho nI bhAvanA bhAvatAM bhAvasamAdhimAM tenuM mana ekAgra thaI gayuM. (306) have mastakanA raktathI kharaDAyelA te mahAtmAnA deha upara kIDIo caDI AvI. caTakA mArI dehane cAraNI jevo sachidra banAvI dIdho. (307) ane kIDIo ekabAjuthI pesIne bIjI bAju nIkaLavA lAgI. A pramANe mahAupasarga upasthita thavA chatAM citrasthanI jema sthira rahelA te mahAtmA aDhIdivasa sudhI te upasargane sahana karI zubhabhAvanA saMyogathI maraNa pAmI svarge gayA. (308) iti cilAtIputra kathA. A pramANe mAnanA saMbaMdhamAM yajJadattanuM dRSTAMta sAMbhaLI te vipre mAnane choDI bhagavaMtane praNAma karyA (309) ane kahyuM ke, "huM brAhmaNomAM agresara chuM. ane A to Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 856 tatastribhuvanAdhIzapAdAnnatvA dvijAgraNIH / kRtamAnaparityAgazcAritraM pratyapadyata // 311 // zrI mallinAtha caritra tatazca viharannAthaH, zvetAmba nagarIM yayau / tatrAsthuH tApasAH kopamAnasAstrizatImitAH // 312 // sarvajJo bhagavAneSa, zrutveti vacanaM kaTu / Anu: samavasaraLa, rAM duSkRta rmAm rUA tAnuvASa nAnnAtho, mo: ! mo: ! munimatalakanA: ! | sarvajJavacanaM zrutvA, kiM kopena malImasAH ? || 314 // manogataparijJAtAduSkarNAste'vadanniti / praNatya bhagavatpAdau, kopAkhyAnaM prakAzaya // 315 // kSatriyakuLamAM utpanna thayelo che. to mAre temane kema vAMdavA ? (310) AvA kroDo bhavanI vRddhi karanAro mAro vikalpa he svAmina ! ApanA samAgamathI kSaNavAramAM naSTa thayo che. (311) aho ! gurusamAgamathI zuM prApta thatuM nathI ? A pramANe kahI pharI bhagavaMtanA caraNane namI te brAhmaNe mAnano tyAga karI bhagavaMta pAse cAritra aMgIkAra karyuM. (312) have bhagavaMta vihAra karatA zvetAMbI nagarIe padhAryA. tyAM traNaso krodhI tApaso rahetA hatA. (313) teo "A bhagavAna sarvajJa che." evuM karNakaTu vacana sAMbhaLI duSkarmonA vinAza karavAnA kAraNarUpa samavasaraNamAM AvyA. (314) eTale bhagavaMte temane uddezIne kahyuM ke, he munio ! "sarvajJa" 1. mudritA'zayA vapa / Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 857 B: saff: atha prabodhamuddizya, zrImanmallijinezvaraH / evaM gaditumArebhe, pratyUhadhvAntabhAskaraH // 316 / / siddhAntapAradRzvA'pi, prakRtyA kopano'dhikam / caNDarudrAbhidhaH sUrirabhUd bhuvanavizrutaH // 317 / / atyalpe'pi kriyAlope, pramAdyantaM kadAcana / Acukroza munimaM, krodhAvezavisaMsthulaH / .318 // stokamAtraM munInAM sa, skhalitaM soDhumakSamaH / gacchasya dUradeze'sthAd, munisaMklezabhIlukaH // 319 // evuM vacana sAMbhaLI tame kopathI malina zA mATe thAo cho ? (315) A pramANe potAnA manogatabhAvane jANavAthI te bhagavaMtanA caraNane namI kAMIka utsukatA dhAraNa karI kahevA lAgyA ke, "he prabho ! kopasaMbaMdhI vyAkhyAna karo." (316) eTale pratibodha pamADavAnA uddezathI vinarUpa aMdhakArane dUra karavAmAM sUrya samAna bhagavaMta kahevA lAgyA ke- (317) caMdrarUdrAcAryanI kathA siddhAMtanA pAragAmI paNa svabhAve adhika kopAyamAna bhavanamAM vikhyAta caMdrarUdra nAme eka AcArya hatA. (318). krodhAvezathI vyApta te muni atyalya kriyAno lopa thatAM koIvAra alpa pramAda karatAM munisamUha upara paNa Akroza karatA hatA. (319) svalpamAtra paNa munionI skUlanAne sahana karavA asamartha ane munione kleza upajAvanArA te sUri samudAyathI jarA dUra Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 858 zrI mallinAtha caritra mAsakalpena sAtatyaM, gacchena saha saMyamI / viharan mAlave deze'vantyudyAnamupeyivAn / / 320 // itaH kazcinmahezasya, sUnuH kandarpasundaraH / paryaNayata vittezakanyakAM ratisannibhAm // 321 // mitraiH samAnazIlAGgaistatpAdAmbhojapAvitam / sa yuvA krIDituM ramyaM, tadudyAnaM samAgamat // 322 // nAnAvidhAbhiH krIDAbhiH, krIDantaH pratipAdapam / dadRzuH suhRdastasya, dharmadhyAnaratAn munIn // 323 / / yathAcAraM namaskRtya, garbhazrAvakasannibhAH / vavandire munInetAn, kSamAzramaNapUrvakam // 324 // pUjyAH ! sakhA'yamasmAkaM, bAlyAd vairAgyanirbharaH / vrataM gRhItukAmo'sti, kurutA'sya samIhitam // 325 / / pradezamA 4 2DetA tA. (320) ekavAra mAsakalpa karatA te saMyamI gacchanI sAthe vicaratA mAlavadezamAM avaMtInA udyAnamAM padhAryA. (321). have ahIM zeThano kAmadeva samAna suMdaraputra ratisamAna eka zeThanA unyAne taratama 4 527yo che. (322) te yuvaka potAnA samAna AcAra-vicAravALA mitronI sAthe A munionA caraNakamaLathI pAvana thayelA te ramya udyAnamAM 8131 421 / bhAvyo. (323) tyAM dareka vRkSanI nIce aneka prakAranI krIDA karatAM tenA mitrobhe dharmadhyAnamA 52||munimone yA. (324) eTale garbhazrAvakanI jema yathAyogya namaskAra karI Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 859 zaThAn vaNThAni jJAtvA, jajalpurmunipuGgavAH / dIkSAyAmadhikAro'sti, gurorasmAdRzAM nahi // 326 / / kvA''ste gurustadApRSTaH, kRtavakrauSThikaizca taiH / ityacintyata nirgranthaighRSyatAM kalinA kaliH // 327 / / darzitaH sasmitaM pANisaMjJayA munipuGgavaH / natvA sUri tatastadvat, suhRdvargo'pyavocata // 328 / / mayA saha kathaM mUrkhA, ete hAsyaM vitanvate / tatphalaM darzayiSyAmi, kezaluJcanakaitavAt // 329 // kSamAzramaNapUrvaka temaNe munione vaMdana karyuM. (325) ane kahyuM ke, "he pUjayo ! A amAro mitra bAlyakALathI je virAgI che. atyAre te dIkSA levA utsuka che. mATe enA manoratha pUrNa karo." (326). eTale temane zaTha ane mazkarA mAnI munio bolyA ke, "dIkSA ApavAno adhikAra amArA gurumahArAjano che. amArA jevA ziSyono nathI. tethI amArAthI dIkSA ApI na zakAya." (327) eTale temaNe pharI hAsyapUrvaka pUchyuM ke, "tamArA guru kyAM che." eTale munioe "kalahanI sAthe kalaha bhale ghasAya." (3ra8) ema vicArIne hAthanI saMjJAthI dUra beThelA potAnA gurune batAvyA. badhA yuvako tarata ja tyAM gayA ane AcAryane namana karI navaparaNita yuvakanA mitroe pUrvapramANe AcAryane kahyuM, (329) 2. hArityartha: I Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 860 zrI mallinAtha caritra dhyAtveti kopanaH sUriH, kampamAnakarAdharaH / tairbhasmA''nAyayad vegAt, teSAM kSeptumivAnane // 330 // vIkSAmahe karotyeSa, kimidAnI munIzvaraH ? / bhasmopaninyire te'pi, vicintyeti kutUhalAt // 331 / / luluJca tat zirastUrNaM, vidhRtyorudvayena saH / guro ! mA luJca muJcainaM, teSAmAraTatAmiti // 332 // acintayad navoDho'tha, luJcito'haM yathA tathA / idAnIM garhitA'tyantamIdRkSasya gRhasthatA // 333 // hAsyenA'pi mayA prAptaM, zrAmaNyaM bhavatArakam / idAnIM bhAvatastAvat, prapadye'rhaniveditam // 334 // "te sAMbhaLI AcArye ciMtavyuM ke, A mUrkha loko mArI sAthe zA mATe hAsya kare che ? mATe kezalocanA bAnAthI huM emane enuM phaLa batAvuM (330) Ama vicArI kopathI hAtha ane adharane kaMpAvatA temaNe tenA mukhamAM nAMkhavA mATe ja hoya tema temanI pAse bhasma maMgAvI. (331) eTale mahAtmA zuM kare che te to joIe." ema dhArI kautukathI teo bhasma laI AvyA. (332) pachI pelA yuvakane potAnA be sAthaLamAM pakaDI "he guro ! eno loca na karo ene mUkI do." ema te mitro bolatA hatAM. to paNa gurUe turata ja tenuM mastaka lucita karI nAMkhyuM. (333) eTale te navoDha (taratamAM paraNela) zeThano putra vicAravA lAgyo ke, "game te rIte paNa huM lucita to thayo, have AvI Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThama: sa UrdhvasthamitravargANAmazrubhirnirjaropamaiH / tasya bhasmAvile mUrdhni, paGkazaGkA vyajRmbhata // 335 // asmAbhiryat kRtaM hAsyamapatad mastake'sya tat / varAhAttekSudaNDeSu, piSyate mAhiSaM mukham ||336 // avicAritamevaitat, kRtamasmAbhiruccakaiH / kezaluJcanadambhena, tadasya phalamutthitam // 337 // suhRdo'suhRdo jAtA, vayamasya durAzayAH / anAthasyeva yadiyaM, dazA jajJe mano'tigA ||338|| 861 etatsvajanalokasya, vivAhakSaNazAlinaH / kathaM vArtA mahodvegakAriNI kathayiSyate ? ||339 // avasthAvALA mane gRhasthapaNuM atyaMta anucita che. (334) mazkarImAM paNa mane bhavatAraka evuM sAdhupaNuM prApta thayuM che. mATe have bhagavAnanA vacanAnusAra ja teno bhAvathI svIkAra karUM. (335) te samaye tenI bAjumAM ubhelA tenA mitronA nirjharaNA samAna vahetAM tenA mastaka upara paDatAM azrupravAhathI bhasmathIvyApta tenA mastaka upara paMkanI zaMkA thavA lAgI. (336) A badhuM joI khedapUrvaka te mitro ciMtavavA lAgyA ke, ahA ! ApaNe karelI mazkarI teone mAthe AvI paDI. Dukkare khAdhelA ikSudaMDane laI khAtA pADAnuM mukha pIsAya che. (337) ApaNe vicAryA vinA bhASaNa karyuM tenuM phaLa kezaluMcananA bAnAthI ene prApta thayuM. (338) kharekhara ! durAzayI ApaNe tenA mitra hovA chatAM atyAre Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 862 zrI mallinAtha caritra kusaGgAd jAyate no ceda, maraNaM gaJjanaM bhavet / kRta AhvAnako'smAbhiryathArthakuTilAzayaH // 340 // evaM khedaprapanneSu, mitreSu nikhileSva'tha / uvAca sa yuvA navyadIkSitaH pUrvasAdhuvat // 341 / / viplavAdapi saMprAptaM, zrAmaNyaM jinabhASitam / gRhItaM kAcakhaNDasya, zaGkhyA ratnasannibham // 342 // akAmasyA'pi dIkSA me, jajJe puNyaprasAdhikA / anicchayA'pi saMbhuktA, modakAH kiM na tRptaye ? // 343 / / yUyaM mitrANi mitrANi, bhavArNavanimajjanAt / yadahaM tAritastUrNaM, vratapotapradApanAt // 344 // enA zatru jevA thayA. jethI A bicArAnI kalpanAmAM paNa na Ave evI dazA thaI. (339). have vivAha mahotsavamAM AnaMdI banelA enA svajanone A vAta mahAuga karanArI ApaNe zI rIte kahevI ? (340) kusaMgathI kadAca maraNa na thAya to tiraskAra to thAya ja. "A kahevatane kuTilAzayI ApaNe yathArtha karI batAvI." (341) A pramANe kheda pAmelA te badhA mitrone te navadIkSita yuvaka jANe juno sAdhu hoya tema kahevA lAgyo ke, (342) he mitra ! mazkarI karatAM paNa mane jinabhASita zramaNya prApta thayuM. eTale kAcano kaTako levA jatAM mane to ratna maLyA jevuM thayuM che. (343) mane to icchA vinA paNa prApta thayelI dIkSA mArA puNyane sAdhanArI thaI che. icchA vinA jamatAM paNa zuM modakathI tRpti 1. tiriskaraNamiti matam / Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 863 2. maSTama: saf: iti tasya giraH zrutvA, bASpapUrNavilocanAH / tadalaGkAramAdAya, yayuste svaM niketanam // 345 // zakSo'vAdId guruM natvA, mukhavAsapuraHsaram / munIndra ! svajanA nUnaM, kartAro me vratakSitim // 346 // karaNIyaM tathA svAmin !, yathA jainendradarzane / na syAd hAsyAspadaM kiJcit, pAkhaNDiSu nirantaram // 347|| Uce sUrirdivA vatsa !, vartmanaH pratyupekSaNam / kriyatAM satvaraM yasmAdAvAbhyAM gamyate nizi // 348 / / tatheti pratipadyA'sau, kRtvA'dhvapratyupekSaNam / Agacchad muniveSeNa, babhau gItArthavat tadA // 349 // thatI nathI ? thAya che. (344) saMsArasAgaramAM DUbatA mane satvara vratarUpI jahAja apAvavAthI tame tAryo che. tethI tame mArA sAcA arthamAM mitro thayA cho." (345) A pramANe tenA vacano sAMbhaLI AMkhamAM AMsune lAvI tenA alaMkAro laI teo potAnA sthAne gayA. (346) have te navIna ziSya gurUne kahyuM ke, "he mahAtman ! mArA svajano mane vratamAM harakata karaze. (347) mATe evI rIte karavuM yogya che ke jethI pAkhaMDI lokomAM jinazAsana hAsyAspada na thAya." (348) eTale AcArya bolyA ke, "he vatsa ! divase tuM mArga barobara joI Ava. eTale ApaNe rAtre barAbara te mArge jaI zakIe." (349) 2. ziSya:, rUtya . 2. vratanAtyAya: I Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 864 zrI mallinAtha caritra sUriNA saha zaikSo'thAvazyakaM kRtavAna'sau / vyatIte rajanIyAme, nizi tena sahA'calat // 350 / / spaSTamagrasthite mArgamavyagraM kathayatyapi / tasmin jarAbharakrAntaH, pade pade'skhalad muhuH // 351 / / kIza pratyupaikSi8, ma re ! zaikSa ! turNana ! | iti vAkyairvahnikalpaiH, svazarIre dadAha saH // 352 // ziSyazIrSaM guruH krodhAdavadhId daNDakoTinA / kopAraghaTTakhATkAravistAra bhramasaMnibham // 353 // kSamAvatAM dhurINo'sau, zaikSo'tha dhyAtavAniti / ahaM hA ! gurusantApanidAnaM vavRtetarAm // 354 // teNe te vAta svIkArI mArga joIne AvatAM te yuvaka muniveSathI gItArtha jevA zobhavA lAgyA. (350) pachI Avazyaka kriyA patAvI eka pahora rAtri vyatIta thatAM te muni gurUnI sAthe cAlyA. (351) AgaLa cAlato te ziSya spaSTa ane avyagra mArga batAvato hato. chatAM jarAnA bhArathI AkrAMta thayelA te AcArya vAraMvAra pagale pagale skUlanA pAmatA hatA. (upara) tethI te bolyA ke, are ! durjana ziSya ! te A te kayA prakArano mArga joyo che AvA agnisamAna vAkyothI te mahAtmA pote ja baLavA lAgyA. (353) kema ke te vacanothI ziSyane jarA paNa krodha thayo nahoto. vaLI vadhAre krodha AvatA daMDanA agrabhAgathI koparUpa araghaTTanA vistRta khATakAranA bhramane kare tevI rIte te AcArya ziSyanA Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 865 mama: : vinItaziSyasaGghAtAd, mannidAnena sAdhurAT / niSkrAnto labhate kaSTaM, skhalati sma pade pade // 355 / / AcAryasavituH sarvatapastomApahAriNaH / / upaplavAya saMjajJe, mallAbho buddhayogavat // 356 // nato'pyA''krozato'pyasya, na doSaH ko'pi vartate / yato mamA'parAdho'yaM, vihAraH kArito nizi // 357 / / kecid nijagurUn bhaktyA, zakrA iva jinezvaram / bahulodbhinnaromAJcAH, sevante prativAsaram // 358 // evaM bhAvayatastasya, kSamAsambhRtacetasaH / utpannaM paJcamaM jJAnaM, sarvaparyAyatattvavit // 359 // mastaka para prahAra karavA lAgyA. (354) paraMtu kSamAvaMtamAM agraNI te ziSya gurU para kiMcit krodha na karatAM ciMtavavA lAgyo ke, "ahA! gurune saMtApakArI meM vartana karyuM che. (355) mArA nimitte vinIta ziSyonA samudAyamAMthI chuTA paDI A mahAtmAne Dagale Dagale kaSTa ane skUlanA khamavI paDe che. (356) sarva prakAranA aMdhakAra samUhane dUra karanAra A AcAryarUpa sUryane budhanA yoganI jema mAro yoga kaSTane nimitte thayo che. (257). A gurU mane mAre che, mArA upara Akroza kare che temAM emano bilakula doSa nathI, temAM mAro ja aparAdha che kema ke meM temane rAtre vihAra karAvyo. (358) zrIjinezvaronI dro sevA kare tema keTalAka ziSyo bahu ja Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 866 zrI mallinAtha caritra karAbjamuktAvallokamakhilaM pazyataH sataH / sukhena nayataH sUriM, vibhAti sma vibhAvarI // 360 // mUrtimatkrodhasaptAceAlAM rudhiradhoraNIm / kSarantI sUriraikSiSTa, ziSyamastakaparvatAt // 361 / / navavrato'pya'sau dhanyo, naiva pUrvavrato'pya'ham / akSamA'bhUd mamedRkSA, kSAntirasyedRzI param // 362 / / saccAritraM mayA proktaM, kRtAH siddhAntavAcikAH / paraM kSAntirmayA naiva, cakre sAdhujanocitA // 363 // romAMcita thaI pratidina potAnA gurunI bhaktipUrvaka sevA kare che. ane huM to ulaTo gurune kaSTa upajAvanAro thaI paDyo chuM." (329) A pramANe kSamApUrNa manathI zubhabhAvanA bhAvatAM te ziSyane sarvaparyAyanA tattvane sUcavanArUM kevalajJAna utpanna thayuM. (360) eTale hastakamaLamAM rahelA muktAphaLanI jema samasta lokane jotA te muni sukhapUrvaka AcArya mahArAjane sumArge laI javA lAgyA. evAmAM prAta:kALa thayo. (36 1). eTale ziSyanA mastaka upara parvataparathI jharatI jANe sAkSAt kopAgninI javALA hoya tevI rUdhiranI dhArA te AcAryanA jovAmAM AvI (362). eTale teNe vicAra karyo ke, "aho ! A muni navadIkSita chatAM dhanya che ane huM pUrvadIkSita chatAM adhanya chuM. meM Avo tIvra krodha ane Akroza karyo chatAM eNe apUrva kSamA ja rAkhI (263) Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 867 aSTama: saH sAdhavastatyajurmAM te, krodhApasmAradUSitam / ekakrodhAvakAze'pi, niSprakAzamabhUt param // 364 // antaHkSamAvatAM vAse, vasannapi nirantaram / akSamyadaM yato'mvusthaH kulIrastaraNe paduH // 365 / / evaM sutIvra-saMvega-vahninA karmapAdapam / dahataH kevala jyotirudbhinnaM pApaghAtakam // 366 / / bhUyo'pyasau parIvAra sampadA samayujyata / zrIcaNDarudra AcAryaH, ziSyakevalinA saha // 367 / / meM saccAritranuM kathana karyuM, siddhAMtanI vAcanAo ApI paNa meM sAdhune ucita kSamA to dhAraNa na ja karI. (364) te kAraNa mATe sAdhuoe paNa krodharUpI apasmAranA doSathI dUSita evA mane tajI dIdho. kema ke eka krodhane avakAza ApavAthI bIjAono avakAza mArA aMtaramAM rahI zakyo nahIM. (365) vaLI sadeva sAdhuonA samudAyamAM rahevA chatAM paNa huM krodhI ja rahyo. "kema ke pANIno kAcabo pANImAM rahIne karavAmAM ja kuzaLa hoya che." A pramANe atitIvra saMvegarUpa agnivaDe karmarUpa vRkSone bALI nAMkhavAthI te mahAtmAne ghAtakarmano kSaya thatAM nirmaLa kevaLajJAna utpanna thayuM.(366). eTale potAnA kevaLI thayelA nUtana ziSya sAthe zrI caMDarUdra AcArya pharI potAnA parivAramAM AvyA ane parivAranI saMpadAthI parivRtta thayA. (367) pachI bhavyajIvone pratibodha pamADavAmAM tatpara te guru-ziSya Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 868 zrI mallinAtha caritra vihRtya suciraM dhAtryAM, pratibodhaparAyaNau / zivAmacalasvarUpAM, prApaturmokSasampadam // 368 / / tatchrutvA tApasAH sarve prazAntahRdayAstataH / agRhNan svAminaH pArve dIkSAM sarvajJabhASitAm // 369 // tatazca bhagavAMstasmAd, viharan madirAvatIm / purIM zakrapurI lakSmyA, yayau tribhuvanAryamA // 370 / / tatra rInA yazazcandra, pratyA aitripaTa: I tadaiva svarvadhUrUpaM, draSTuM prApA'ntike prabhoH // 371 // cirakALa vasudhA para vicarIne prAMte acaLa svarUpI ane kalyANakArI mokSa saMpattine pAmyA. (368) iti caMDarUdrAcArya kathA A pramANe kathA sAMbhaLI sarve tApasonA aMtara zAMta thaI gayA ane temaNe bhagavaMtanI pAse sarvajJakathita dharma sAMbhaLI dIkSA dhAraNa karI. (369). pachI tyAMthI vihAra karatAM tribhuvanamAM sUrya samAna, bhagavaMta lakSmIvaDe amarAvatI samAna zobhatI madIrAvatI nAmanI nagarIe padhAryA. (370) tyAM svabhAve strIlaMpaTa yazazcaMdra nAme rAjA rAjya karato hato. bhagavaMta AvyA sAMbhaLI tyAM devAMganAo AvavAnI saMbhAvanAthI te rAjA devAMganAonA rUpa jovA bhagavaMtanI pAse Avyo. (371) eTale tene bodha pamADavAnA hetuthI bhagavaMte dhIravANIthI Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amaH sarja tasya prabodhamuddizya, kuladhvajanarezituH / kathAM gaditumArebhe, dhIravAcA jagadguruH || 372 // tathAha - -- jambUdvIpA'bhidhe dvIpe varSe dakSiNabhArate / astya'yodhyeti nagarI, cUDAratnamiva kSiteH // 373 || tatrA'bhUd bhUpatiH zaGkho, dhurINaH sarvabhUbhRtAm / sadharmacAriNI tasya, dhAriNI dharmacAriNI // 374 // tayoH kuladhvajaH putro, dhvajavad vaMzabhUSaNam / dvAsaptatikalAgAraM dvAraM niHzeSasampadAm || 375 / / anyedyurnagaropAnte, bAhyAlIM gatavAnasau / amAtyAdiparivRtaH, samAnaguNazAlibhiH // 376 // kuLadhvajarAjAnI kathA kahevAno prAraMbha karyo. (372) 869 kuLadhvajarAjA kathA jaMbudrIpa nAmanA dvIpamAM dakSiNa bharatakSetramAM pRthvInA mugaTamaNi samAna ayodhyA nAme nagarI che. (373) tyAM sarva rAjAomAM agraNI zaMkha nAme rAjA rAjya karato hato. tene dharmavatI dhAriNI nAme rANI hatI. (374) temano dhvajAnI jema vaMzanAbhUSaNarUpa 72kalAno bhaMDArasamagrasaMpattinA dvArabhUta kuladhvaja nAme putra hato. (375) ekavAra samAnaguNavALo potAnA mitro tathA amAtyAdithI parivRtta thaI te nagaranI pAsenA udyAnamAM krIDA karavA gayo. (376) tyAM seMkaDo zAkhAovALA vRkSanI nIce padmAsane birAjamAna, Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 870 zrI mallinAtha caritra adhaH padmAsanAsInaM, zatazAkhasya zAkhinaH / sevakairiva rAjAnaM, munivRndaiH parivRtam // 377 / / vAcA madhumucA tatra, kurvANaM dharmadezanAm / mUrtaM dharmamivApazyad, mAnatuGgA'bhidhaM gurum // 378 // yugmam vinItaveSastatpArve, gatvA natvA yathAvidhi / ucitAsanamAsInaH, zrutavAn dharmadezanAm // 379 // duSTASTakarmavistIrNanepathyAntaritaH sadA / naTavad bhavanATya'smin, janturviparivartate // 380 // badhyate jIvasAraGgaH, svecchayA saMcarannapi / purandhrIrUpapAzAdyaiH, kAmavyAdhena dudhiyA // 381 // sevakothI rAjAnI jema muniothI parivRtta, (377) madhuravANIthI dharmadezanA ApatA jANe sAkSAt dharma hoya tevA mAnatuMga nAmanA gurU tenA jovAmAM AvyA. (378) eTale vinayapUrvaka temanI pAse jaI yathAvidhi namaskAra karI ucitAsane besI te dharmadezanA sAMbhaLavA lAgyo :- (379). saMsAra raMgabhUmi-karmo nacAve nAca. parastrIgamana nivAro- ehavI muninI vAca. A bhavarUpa nATakamAM A jIva duSTa aSTakarma rUpa vistIrNa nepathyane dhAraNa karI niraMtara naTanI jema potAnA rUpane pheravyA kare che. (380) vaLI temAM svecchAe saMcaravA chatAM paNa duSTakAmarUpa vyAdha (zikArI) strIrUpa pAzathI jIvarUpa sAraMga (haraNa)ne bAMdhI le che. (381) Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BY: : 871 AdaraH paradAreSu, svadArANAM vivarjanam / mavet pipatiSa: pulo, nara nara ! vartam rU8rA gotrAcAraparIhAraH, prANAnAM saMzayAgamaH / sAdhuvAdaparibhraMzaH, parastrIgamanAd dhruvam // 383 // etadvAkyazrute rAjaputro vairAgyamAgataH / viraktaH paradAreSu, niSedhaM pratyapadyata // 384 / / praNipatya punaH sUreH, pAdAmbhojaM nRpAGgajaH / nivartamAnazcA'drAkSItkalahaM yoSitAM pathi // 385 / / kiM vRthA kalahAyethe, roSotkarSAd muhurmuhuH ? / iti pRSTA kumAreNa, caikA tanmadhyato'vadat // 386 / / svadArAno tyAga karI paradArAmAM Adara karanArA (parastrI laMpaTa) puruSo kevaLa potAnA AtmAne narakamAM pADavAnuM ja kare che. (382). parastrIgamana karavAthI kulAcArano tyAga karavo paDe che. prANI saMzayamAM AvI paDe che ane satyatAno paribhraMza thAya che. (383) A pramANenI dezanA sAMbhaLI te rAjaputra vairAgya pAmyo ane paradArAthI virakta banI parastrIgamana niSedhano teNe svIkAra karyo (384) pachI AcArya mahArAjanA caraNakamaLane vaMdana karI pAchAM pharatA rastAmAM keTalIka strIo kalaha karatI rAjakumAre joI (385) eTale teNe pUchyuM, "vAraMvAra ropAyamAna thaI tamo zA mATe kalaha karo cho ? eTale temAMthI eka strI bolI ke, (386) Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 872 devAhaM lohakArasya patnI saubhAgyakandalI / pUrNakumbhadvayA'trA''gAM, bhArabhugnazirodharA // 387|| yaM thata: patnI, nAnA namannarI / riktakumbhadvayA deva !, samAgAn mama saMsukhaM // 388|| riktakumbhadvayAdeva, mocyo mArgo'nayA mama / ekaM kAraNamevedamaparaM ca nizamyatAm // 389 // yAvanmAtraM hi patyurme, vijJAnaM jagatItale / tAdRg na kasyacid nUnaM vidyate vAgminAM vara ! // 390 // kautukA''kSiptacetaskaH, kumAraH prAha kiM tava / patyu: samasti vijJAnaM, sarvopramot ? ||26zA he deva ! saubhAgyanA kaMdarUpa huM lohakAra (luhAra)nI strI chuM. baMne kuMbha pUrNa bharIne mAthe upADavAthI tenA bhArathI mArI Doka vAMkI vaLI gayelI che evI huM ahIM sudhI AvI chuM. (387) A rathakAranI kanakamaMjarI nAme patnI che ane te baMne kuMbha khAlI laI mArI sAme cAlI Ave che eTale enA kuMbha khAlI hovAthI eNe mane mArga Apavo joIe. ane juo eka A kAraNa che. ane bIju kAraNa e che ke, (388-389) "he kuzaLa rAjendra ! A pRthvItala upara mArA patimAM vijJAna che, teTaluM vijJAna bIjA koImAM nahi hoya. (390) tethI paNa eNe mane mArga Apavo joIe. A pramANe sAMbhaLIne manamAM kautuka utpanna thavAthI kumAre tene pUchyuM ke, "sarva lokone AnaMda denAra tArA patimAM kevuM vijJAna che ?" (391) Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 873 ma9-: Hi: matpatizcandradevAkhyo, lohakAraziromaNiH / vijJAnavallarIjAlaprAvRTkAlasamaH prabho ! // 392 // sa cellohamayaM mInaM, vidhatte rAjazAsanAt / utplutya vyomayAnena, sa yAti makarAkaram // 393 / / gilitvA galarandhreNa, tanmadhyAn mauktikAvalIH / punarAyAti saMsthAnaM, svakIyaM lohajastibhiH // 394 / / mukhamarkaTikAM datvA, zrutveti tadgiraH puraH / Aha sa rathakRtpatnI, tAlakAvAdanAnvitam // 395 / / vijJAnenA'munA loke, na hi kiJcana labhyate / manye tadeva vijJAnaM, yatpatyau me vijRmbhate // 396 / / eTale te bolI ke, "he rAjana ! mAro pati lohakAromAM mukhya ane vijJAnarUpa latAone varSAkALa samAna che. (392) jo te rAjAnA AdezathI matsya banAve to te AkAzamArge UDIne mahAsAgaramAM jaI zake che. (393) ane tyAM galarandhadvArA e motIo gaLIne te lohanuM mAchaluM pharI potAnA sthAne Ave che." (394) A pramANe tenA vacana sAMbhaLI jarA mukha maraDI tALI vagADIne pelI rathakAranI patnI vacamAM bolI UThI ke, (395) e vijJAnathI lokamAM kAMI prazaMsA prApta na thAya ane lokone khabara paNa na paDe. tethI mAre to te ja vijJAna mAnya che ke je mArA patimAM vidyamAna che. (396). A pramANe sAMbhaLI te rAjaputre tene kahyuM ke, "he sulocana ! Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 874 zrI mallinAtha caritra athoce bhUpateH putraH, kiM te patyurmanoharam / vijJAnaM vidyate brUhi, tvamazeSaM sulocane ! ? // 397 / / atrAsti nagare ramye, matpatiH sUtrabhRdvaraH / kandarpo nAma rUpeNa, kandarpa iva mUrtimAn // 398 // sa cet kASThamayaM cAru, nirmimIte turaGgamam / SaNmAsAn yAvadAkAze, sa bhrAmyati sapauruSam // 399 / / zrutveti vacanaM tasyA, rAjaputraH sakautukaH / tAbhyAM saha sabhAM rAjJo, jagAma saparicchadaH // 400 / / vRttAntaH kathitastena, kumAreNa nRpAgrataH / tato rAjJA samAhUtau, lohakRtsUtradhArakau // 401 / / tArA patimAM kevuM ramya vijJAna che te kahI batAva." (397) eTale rathakAranI patnI kahevA lAgI ke, "A ramyanagaramAM rUpamAM sAkSAt kaMdarpa samAna evo kaMdarpa nAme mAro pati sUtradhAra (suthAra) che. (398) te jo kASThano azva banAve to te asvArasahita AkAzamAM cha mahinA sudhI bhamyA kare che." (399) A pramANe tenA vacana sAMbhaLI kautukI rAjaputra potAnA parivAra sAthe te baMne strIo sahita rAjasabhAmAM Avyo. (4OO) ane samasta vRttAMta teNe potAnA pitAne kahI saMbhaLAvyo. eTale rAjAe te luhAra ane suthAra baMnene bolAvyA. (401) pachI Azcaryasahita rAjAe te luhArane lokhaMDa apAvyuM eTale teNe tarata ja te lokhaMDano eka matsya banAvyo. (402) ane te matsyanI pITha upara teNe eka oraDo banAvyo. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 875 aSThamaH sargaH lohaM lohakRte bhUmAnarpayAmAsa sasmayam / nirmAti sma tataH sadyaH, sa mInaM lohasUtritam // 402 // tato'pavarakaM pRSThe, tasya mInasya sa vyadhAt / zubhe'hni lohakRt tatra, prAvizad bhUbhujA samam // 403 / / pRSThe'tha kIlikA tasya, nihitA vAyudhAriNI / utpapAta nabhomArga, matsyaH zakunirADiva // 404 / / mInastho jagatIpAlo, grAmAkulapurAkulAm / vipulAM vipulAM vIkSAJcakre vidyAdharopamaH // 405 // vAddhimadhyaM gate mIne, channe'pavarake sati / garbhasthAviva rejAte, lohakRtpRthivIzvarau // 406 / / muktAH sa galarandhreNa, gilitvA''miSavad bhRzam / niravartata pAthodheH, kArmukAd muktakANDavat // 407 / / pachI zubhadivase rAjAnI sAthe te luhAra te oraDAmAM beTho (403) ane tenI pIThe vAyune pakaDe tevI eka khIlI sthApI eTale 3nI 4 te bhatsya mAzamA uDayo. (404) ane matsya para beThela vidyAdhara samAna te rAjA gAma ane nagarathI vyApta evI vipula vasudhAne jovA lAgyo. (405) pachI te matsyasamudramAM gayo eTale te oraDo baMdha karavAmAM Avyo. tethI rAjA ane lohakAra jANe garbhamAM rahelA hoya tevA hAsavA sAyA. (406) - have samudramAM dAkhala thatAM galazraddhArAe mAMsanI jema bahu motIo gaLIne dhanuSyathI mukta thayelA bANanI jema te matsya pAcho io. (407) Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 876 zrI mallinAtha caritra AyAte svapuraM tasminnA''kRSTA kIlikA kSaNAt / nipeturmauktikazreNyastanmadhyAt sevadheriva // 408 / / tata: kautujito rInA, vamAre torArin ? | gatapratyAgataM cakre, kathameSa sulakSaNam ? // 409 // sopAkhyad deva ! siddhAkhyA, rAdhA devI mayA tataH / arpite kIlike tayA, dyuyAnArthamime zubhe // 410 // kIlikAyogato rAjan !, yAmyahaM gaganAGgaNe / acintyA devatAzaktiH, sAdhayati na kiM nRNAm ? // 411 // sUtradhAro'tha bhUpAlAdezAd dArumayaM hayam / uccairuccaiH zravastulyaM, kRtvA'darzayadaJjasA // 412 // kSaNavAramAM potAnA nagare AvatAM pelI khIlI kheMcI eTale nidhAnanI jema temAMthI motIonI dhArA paDavA lAgI. (408) A pramANe joI kautuka pAmelA te rAjAe te luhArane pUchyuM ke, "A matsya barAbara gamanAgamana kema karI zakyo ?" (409) eTale te bolyo ke, "he deva ! meM siddhA nAme devInuM ArAdhana karyuM che teNe AkAzamAM gamanAgamana karavA mATe be khIlIo ApI che (410) e kalikAnA yoge he rAjana ! huM gaganAMgaNamAM jaI AvI zakuM chuM. acinya evI daivIzakti mANasone zuM sAdhI ApatI nathI ?" (411). kAi azvArA AkAzamArge prayANa. udyAnamAM mALIgRha avataraNa. pachI suthAre rAjAnA AdezathI iMdranA azva samAna eka Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 877 B: : devA'smin turage yUyaM, kumAro vA kuladhvajaH / Arohatvaparo naiva, so'vAdIditi komalam // 413 / / athoce bhUpajo deva !, yuSmadAdezato'dhunA / kRtrimAzvaM samAruhya, vIkSye vizvambharAtalam // 414 // Ametyukte narendreNa, sUtrakRt kIlikAdvayIm / gamanA''gamanAyA''zu, kumArasya samarpayat // 415 / / tasya pRSThe'tha vinyasya, kIlikAM nRpanandanaH / alaJcakAra dArvazvaM, namaskRtya narezvaram // 416 // pazyatAM sarvalokAnAM, smayavismeracakSuSAm / utpapAta nabhomArga, vAjI dAruvinirmitaH // 417 // kASTamaya azva satvara banAvIne rAjA pAse raju karyo. (412) ane komaLa zabdomAM kahyuM ke, "he deva ! A azva para Apa athavA Apano kuLadhvajakumAra birAjamAna thAo. (413) eTale rAjakumAra bolyo ke, "he tAta ! Apano hukama hoya to A kRtrima azva upara besI huM vasudhAtalane jou, (414) rAjAe tene AjJA ApI. eTale sutAre tarata AkAzamAM gamanAgamanane mATe be khIlIo kumArane arpaNa karI (415). pachI eka khIlI tenI pITha para sthApana karIne potAnA pitAne namaskAra karI rAjakumAra kASThanA azvapara beTho. (416) eTale AzcaryathI vismaya pAmatA nayanavaDe sarvalokonA dekhatAM te kASThamaya azva gaganamA uDyo ane kSaNavAramAM to adazya thaI gayo. (417) eTale loko A pramANe tarka karavA lAgyA ke, zuM e svargamAM Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 878 zrI mallinAtha caritra svarge kimagamat kiM vA, siddhA'dRzyAJjano'bhavat ? / adRzyaH so'pi dArvazvo, lokairevaM vitarkitaH // 418 / / puryAH kasyAzcidudyAne, bhrAntvA vAjI samasthitaH / kRSTAyAM kIlikAyAM ca, rAjaputreNa tatkSaNam // 419 / / kuladhvajakumAro'tha, pRthak pRthak vidhAya saH / kASThavrAtaM turaGgasya, bhArarUpaM cakAra saH // 420 / / vidhAyocchIrSake kASThacakravAlaM kuladhvajaH / suSvApa zramakhinnAGgaH, sahakArataroradhaH // 421 / / itazca nabhaso madhyaM, bheje divasanAyakaH / kIliteva sthirA vRkSacchAyA tasyA'bhavattarAm // 422 // gayo ke siddhAMjanathI adRzya thaI gayo ?" (418) pachI keTaloka mArga kApI rAjaputre khIlI kheMcI eTale te azva eka nagarInA udyAnamAM utaryo. (419). pachI kuladhvajakumAre te azvanA kASThone judA judA karI teno eka bhAro bAMdhyo. (420) ane te bhAro potAnA mastaka nIce rAkhI zramathI thAkelo te eka AmravRkSa taLe sUI gayo. (421) evAmAM sUrya AkAzanA madhyabhAgamAM Avyo. paraMtu jANe aTakAvI dIdhI hoya tema te vRkSanI chAyA kumAranI upara sthira thaI gaI. (422) te avasare te udyAnano mAlika mALI tyAM puSpo levA mATe Avyo ane madhyAnDakALe te sthita chAyAvALuM te manoharavRkSa Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 879 aSTama: : itazcArAmikastasminnAgAt puSpajighRkSayA / sthiracchAyastarurdRSTo, madhyAhne'pi manoharaH // 423 / / alpasuptanarasyA'yaM, prabhAvazcintayanniti / aspAkSIt tatpadAGguSThaM, jajAgArA'tha bhUpajaH // 424 / / yUyaM bhavatha satpuNyA, mandire'tithayo'dya me / evaM vijJapayAmAsa, mAliko bhaktimAlikaH // 425 / / AmetyuktaM kumAreNa, prArthanAbhaGgabhIruNA / gehe so bhojito nItvA, tena harSapurassaram // 426 / / koNe gRhasya vinyasya, tauraGga kASThasaJcayam / athA'cAlIt puro madhyaM, vIkSituM divasA'tyaye // 427 / / tenA jovAmAM AvyuM. (423) teNe vicAra karyo ke, "alpasamayathI sUtelA A puruSano ja A prabhAva jaNAya che." ema dhArI teNe tenA paganA aMgUThAne sparza karyo. eTale rAjakumAra tarata ja jAgRta thayo (424) pachI te mALIe bhaktipUrvaka tene vinaMti karI ke, "bhAgyazALI Apa Aje mArA gharanA atithi cho." (425) prArthanAbhaMgathI bhIrU kumAre tene hA kahI. eTale bahu ja harSapUrvaka tene potAnA ghare teDI jaI teNe bhojana karAvyuM (426) pachI gharanA eka khUNAmAM te lAkaDAno bhAro mUkIne sAMje kumAra nagara jovA cAlyo. (427) nagaracaryA nihALavA kumAranuM gamana. dedIpyamAna uttuMga jinamaMdira darzana. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 880 zrI mallinAtha caritra svarNapaJcAlikAkIrNaM, rUpyatoraNabhAsuram / saGketamandiraM zrINAM, netrapAnthaprapopamam // 428 / / pramodanRpateH parSad, mokSAdhvaprAntaradrumam / nidhAnamiva dharmasya, dRSTavAn jinamandiram // 429 // yugmam zrImantaM suvrataM devaM, dRSTvA tatra kuladhvajaH / praNanAma namanmaulikiNAvalipacelimaH // 430 // itazca vetrabhRt kazcit, samAgatya bhRzaM janAn / koNasthAnapi pratyekaM, vegato niravAsayat // 431 // kimetaditi saMbhrAntaH, kumArastasya koNake / lIyate sma yathA jIvaH, paramAtmani yoginaH // 432 / / AgaLa cAlatAM suvarNanI putaLIthI vyApta, rUpAnA toraNathI dedIpyamAna, lakSmInA saMketasthAnarUpa nayanarUpa musApharane paraba samAna, (428) pramodarUpa rAjAnI sabhA samAna, mokSamArganA madhyavRkSa samAna ane dharmanA sAkSAt nidhAnarUpa jinamaMdira tenA jovAmAM AvyuM. (429) tyAM zrImAna munisuvrata svAmI bhagavaMtanA biMbane joI namatA muguTanA tejathI zobhAyamAna rAjakumAre prabhune praNAma karyA. (430) A avasare chaDIdAre vegathI AvI Aju-bAjue rahelA dareka mANasane tyAMthI dUra karyA. (431) te joI kumAra Azcaryacakita thaI gayo. are ! A zuM ! eTaluM tenuM kAraNa jANavA paramAtmAmAM lIna thayelA yogInI jema Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 881 advitIyavapuH kAcidetya kanyA jinArcanAt / lAsyaM pracakrame kartuM, sakhIbhiH parivAritA // 433 / / namaskRtyA'tha devendraM, strIrAjyamiva tanvatI / savIfma: sara saMprApa, nyAta:puramuttamam II434ll koNAnnirgatya rAtrau sa, sadpeNa vimohitaH / papraccha puruSaM kaJcit, keyaM bAlA sulocanA ? // 435 // Akhyat sa zrUyatAM deva !, zrotrApeyaH kathArasaH / asya zravaNamAtreNa, saMpadyante mudo'GginAm // 436 / / te maMdiranA eka khUNAmAM chUpAIne bharAI rahyo. (432) evAmAM koI atyaMta rUpavatI kanyA tyAM AvI ane jinapUjana karI potAnI sakhIonI sAthe teNe nRtya karyuM. (433) pachI bhagavaMtane namaskAra karI jANe strIrAjane vistAranI hoya tema te potAnI sakhIonI sAthe potAnA aMtaHpuramAM AvI. (434). tyArapachI tenA rUpathI mohita evA kumAre rAtre khUNAmAMthI bahAra AvI pUchyuM ke, A sulocanA bALA koNa che ? (435) eTale te bolyo ke, "he deva ! sAMbhaLo kathArasanuM pAna karNathI thaI zake che. ane tenI hakIkatanA zravaNamAtrathI paNa prANIone AnaMda thAya tema che. (436) yauvananA pagathAre UbhelI bhavanamaMjarI. AkAzagAmI mAnavane varavA icchuka bhuvanamaMjarI sArA killAthI suzobhita A ratnapura nAme nagara che Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 882 idaM ratnapuraM nAmnA varaprAkAramaNDitam / asti zrIsuvratasvAmizrAvako vijayI nRpaH // 437 // zrI mallinAtha caritra vistIrNacArusauvarNatuGgatoraNasundaram / tenedaM bhUbhujA'kAri, caityaM kulagRhaM zriyaH || 438 // tasyeyaM kanyakA deva !, jayamAlAsamudbhavA / sarvalakSaNasampUrNA, nAmnA bhuvanamaJjarI ||439 || ', vilokya yauvanodyAne, kumAro kariNImiva / vijayI tadvivAhArthamaikSiSTa nRpakuJjaram ||440|| kumArAnveSaNaM zrutvA, kumArI nijacetasi / athetthaM cintayAmAsa, vivAho me samAgataH || 441 // zrImunisuvrata svAmIno zrAvaka vijayI nAme rAjA che. (437) e rAjAe vistIrNa ane uMcA suvarNatoraNothI manohara tathA lakSmInA kulagRharUpa A caitya baMdhAvyuM che. (438) he deva ! te rAjAnI rANIthI utpanna thayela ane sarvalakSaNa saMpUrNa bhuvanamaMjarI nAme A kanyA che. (439) ekavAra hAthaNInI jema kumArIne yauvana udyAnane prApta thayelI joI vijayI rAjA tenA vivAha mATe koI sArA rAjAnI zodha karavA lAgyo. (440) potAne mATe kumAranI zodha thatI sAMbhaLI kumArIe potAnA manamAM vicAra karyo ke, "mAro vivAha thavAnuM have najIka AvyuM che. (441) paNa mAnava chatAM potAnI zaktithI je AkAzagAmI thayela Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 883 BH: : mahIcaro'pi yaH kazcit, svazaktyA khacaro bhavet / sa bhaviSyati me bhartA'nyathA vahnivaro mama // 442 // gUDhAbhiprAyamAtmIyaM, priyasakhyai nyavedayat / sA samyak kathayAmAsa, vijane pRthivIzituH // 443 // vijJAya nizcayaM tasyAH, khapuSpamiva durlabham / tUSNIMzAlo mahIpAlo'bhavad cintAbhiruccakaiH // 444 / / iti vyAhRtya sa pumAn, yayau rAjaniketanam / kuladhvajo'pi saMprApa, prAtihArikamandiram // 445 // tasyA'tha koNake kRtvA, sajjaM dArumayaM hayam / kIlikAyAH prayogeNA''gacchat tadvAsamandiram // 446 // hoya tene ja mAro pati karavo. anyathA agninuM zaraNa levuM." (442) A pramANeno potAno gupta abhiprAya teNe potAnI eka priyasakhIne jaNAvyo ane teNe ekAMtamAM jaI rAjAne kahI saMbhaLAvyo. (443) eTale AkAzapuSpanI jema teno durlabha nizcaya jANIne rAjA bahu ja ciMtApUrvaka mauna dharI rahyo." (444) ATalI hakIkata kahI te puruSa rAjamaMdiramAM cAlyo gayo ane kuladhvajakumAra mALInA ghare Avyo. (445) azvayoge rAjamahelamAM Agamana. kuMvarI sAthe gAMdharva pariNayana,. pachI khUNAmAM mUkelA kASTamaya ane sajja karIne khIlInA yogathI te kumAra rAjakanyAnA AvAsamAM Avyo. (446) Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 884 zrI mallinAtha caritra tattalpasya caturbhAge, tAmbUlaM tvardhacarvitam / kSiptvA tenaiva mArgeNa, punaH svagRhamAgamat // 447 / / prabuddhA vIkSya tAmbUlaM, tatra sarvatra vistRtam / sA dadhyAviti ko'trA''gAt, khecarastridazo'thavA ? // 448 // anayA cintayA sA tad, dinaM varSamivA''nayat / alIkanidrayA rAtrau, suSvApa nRpakanyakA // 449 / / dvitIye'hni nizIthe'tha, dArvazvamadhiruhya ca / tenaiva vidhinA tatra, samAyAtaH kuladhvajaH // 450 // kSiptvA sarvatra tAmbUlamacAlId yAvaduccakaiH / tAvad celAJcale bADhaM, hastAbhyAM vidhRtastayA // 451 // ane tenI zayyAnI cArebAju ardhacarvita tAMbula nAMkhI pharI te ja mArge te pAcho svasthAne cAlyo gayo. (447) tenA gayA pachI jAgelI rAjakanyAe sarvatra vistRta thayela tAMbUlane joI vicAra karyo ke, "zuM ahIM koI deva ke vidyAdhara pracchannapaNe Avyo haze ?" (448) AvI ciMtAmAM teNe eka varSanI jema te divasa vyatIta karyo. ane rAtre kapaTanidrAmAM te sutI. (449) bIje divase paNa ardharAtre kASTanA athaupara ArUDha thaI te ja rIte kuLadhvajakumAra tyAM Avyo (450) ane tyAM tAMbUla nAMkhIne kumAra jeTalAmAM cAlyo. evAmAM rAjakumArIe enA vastrano cheDo potAnA baMne hAthavatI pakaDI lIdho ane kahyuM ke, (451) "he dhImAnuM ! tame kyAM raho cho ane have kyAM cAlyA Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 885 aSTama: saf: kulastyo'si dhiyAM dhAma !, calito'si kva samprati ? / kumAryeti kumAro'sau, pRSTa evamavocata // 452 // bhUmIcaro'pi jajJe'haM, khecaraH kASThavAjinA / ityukte tena sA'vAdIt, pUrNo mama manorathaH // 453 / / pradIpaM sAkSiNaM kRtvA, purohitamivA'sakau / upAyaMsta vivAhena, gAndharveNa kumArikAm // 454 / / tato bhavanamaJjaryA, bubhuje viSayAnasau / adRzyo vAyuvat kanyAntaHpurarakSakairnaraH // 455 / / daghurlAvaNyapuNyAni, tadaGgAni zriyaM parAm / muktAphalamanojJAni, taTAnIva payonidheH // 456 / / jAo cho ? e pramANe kumArIe pUchyuM." eTale te kahevA lAgyo ke, (452) - "he bALe ! huM mAnava chatAM kASTanA azvathI AkAzagAmI thayo chuM." A pramANenuM kathana sAMbhaLI rAjakumArI bolI ke, mAro manoratha Aje pUrNa thayo. (453) pachI purohitanI jema dIpakane sAkSI karI gAMdharva vivAhathI te kumAra rAjakanyAne paraNyo. (454) | viSayasukhanI bhukti. kuMvarInA dehanI vRddhi. ane aMtaHpuranA rakSaka puruSone vAyunI jema agocara te kumAra bhuvanamaMjarI sAthe viSayasukha bhogavavA lAgyo. (455) eTale lAvaNyathI pavitra evA bhuvanamaMjarInA avayavo vizeSavRddhine pAmavA lAgyA. ane mukatAphaLothI manohara Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 886 zrI mallinAtha caritra aGgAnAM vRddhimAlokya, mene dakSaH sakhIjanaH / akAlaphalasaMvittibhUruhAmiva bhItidAm // 457 // tad devyA jayamAlAyAH, sthitAyA vijane sakhI / kathayAmAsa niHzeSaM, nIcIkRtamukhAmbujA // 458|| duHkhAdhItagaladvAkyavidyAmiva nabhazcarIm / apazyat pRthivInAtho, jayamAlAM rahaHsthitAm // 459 // anAtmajJena keneha, tavAjJAkhaNDanaM kRtam ? / akANDe nijakAntAyA, devi ! vaidhavyamicchatA // 460 / / samudrataTanI jema te zobhavA lAgyA (456) enA zarIranI vRddhi jotAM kuzaLa sakhI lokoe dhAryuM ke, akALe vRkSomAM phaLasaMpatti Ave e bhayakAraka che." (457) ema ciMtavI potAnA mukhakamaLane namra rAkhI te sakhIe ekAMtamAM beThelI jayamALAne te vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. (458) te sAMbhaLatAM duHkhathI abhyAsa karela vidyAnA vAkyathI bhraSTa thayelI vidyAdharInI jema ciMtAmagna banI te tyAM ja besI rahI. rAjA bhavavAgarA vezyAne zodhakhoLa mATe bolAve. rAjakuMvAra pakaDAtA vadhano Adeza karAve. A bAju rAjA aMteuramAM Avyo. tyAre ekAMtamAM beThelI jayamALA tenA jovAmAM AvI. (459) eTale teNe pUchyuM ke, "he devI ! potAnuM bhAna bhUlI jaI anavasare potAnI strIne vidhavA banAvavA icchatA evA kyA puruSe tArI AjJAnuM ullaMghana karyuM che ?" (460) Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 887 aSTama: sa: tvatprasAdAnna kenApi, madAjJAkhaNDanaM kRtam / paraM tu khaNDanaM jAtaM, kumAryA vacanAtigam // 461 / / prANanAtha ! samAgatya, rajanyAM kanyakAM tava / adattAmapyalaM bhuGkte, vIraH ko'pi bhayojjhitaH // 462 / / yenedaM magRhe devi !, ceSTitaM duSTacetasA / tamAzu dakSiNezasya, kariSye prAbhRtopamam // 463 / / kopATopotkaTasvedabindubhRkuTIbhISaNaH / upaviSTaH sabhAM rAjA, tadanveSaNalAlasaH // 464 / / viveda pArthivAkUtaM, vArastrI bhavavAgurA / vezyAnAM hi svabhAvo'yaM, paracittopalakSaNam / / 465 / / rANI bolI ke, "he nAtha ! ApanA prAsAdathI koIe mArI AjJAnuM ullaMghana karyuM nathI. paraMtu ApaNI kumArI putrInA kaumAryanuM vacanane agocara evuM khaMDana thayuM jaNAya che. (461) he prANanAtha ! rAtre bhayavinA koI vIra puruSa AvIne adatta ApaNI kanyAne bhogave che. (462) A pramANenI hakIkata sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke, "he devI ! mArA gharamAM AvI je duSTa AvuM AcaraNa karyuM haze tene huM satvara yamanA upahArarUpa karIza." (463) A pramANe kahI kApATopathI ane utkaTa caitabiMduthI bhISaNa bhrakuTIvALo rAjA tene zodha karavAnI icchAthI rAjasabhAmAM Avyo. (464) eTale bhavavAgarA nAmanI vezyAe rAjAno vicAra jANI lIdho. kAraNa ke paranA manane oLakhavuM e vezyAono 2. camasthArtha: . Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 888 tayA nirbandhataH pRSTo, bhUpatizcintayA''kulaH / putryA vRttAntamAcakhyAvarSaDakSINamaJjasA ||466 || zrI mallinAtha caritra , tamanyAyakRtaM badhvA tvatpAdAntamupAnaye / agAditi pratijJAya, svagRhaM bhavavAgurA // 467|| sandhyAyAM gaNikA buddhyA nAnopAyavizAradA / satailanavasindUraiH, kanyAgAramalepayat // 468|| turaGgamA'dhirUDho'sau, triyAmAyAM kuladhvajaH / agAd vAtAyanaM tasyAH sAndrasindUrapaGkilam ||469 || , tayA sAkaM caturyAmImativAhya ghaTImiva / gatavAn mAlikAgAramudiyAyA'tha bhAskaraH || 470 / / svabhAva ja hoya che. (465) pachI ciMtAthI AkuLavyAkuLa thayelA rAjAne teNe AgrahathI ciMtAnuM kAraNa pUchyuM. (466) eTale rAjAe potAnI putrIno guptavRttAMta tene kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLI "tevA anyAya karanArane he rAjan ! bAMdhIne ApanI samakSa huM raju karIza." AvA dRDha pratijJA karI bhavavAgurA potAnA ghare gaI (467) ane sAMje buddhithI aneka prakAranA upAyone jANanArI evI te gaNikAe kanyAnA bhavanamAM telasahita siMdarano sarvatra lepa karyo. (468) rAtre azvaupara ArUDha thaI kuLadhvaja kumAra ArdrasiMdUrathI lipta karela bArIethI bhuvanamAM dAkhala thayo (469) ane tenI sAthe eka ghaDInI jema rAtri vyatIta karI prabhAta 1. avidyamAnAni SaDakSINi yasmin taM guptamiti yAvat / Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 889 ma9: : Ayayau gaNikA prAtaH, kanyAyA bhavanAGgaNam / pAdayoH pratibimbAni, padmAnIva vyalokayat // 471 / / pratibimbAnumAnena, tayA'jJAyi mahIdharaH / kAvyeneva kaverbhAva, AcAreNa kulaM yathA // 472 // talAdhyakSanaraiH sArdhaM, bhramantI bhavavAgurA / dyUtasthAnasthitaM bhUpanandanaM vIkSate sma sA // 473 / / sindUrAruNapAdAbhyAM, tayA'sAvupalakSitaH / tadAdezAttalAdhyakSapuruSaiH sa dhRto haThAt // 474 // tatprAptizravaNenA''zu, maruteva muhurmuhuH / didIpe bhUpateH kopo, havyavADiva tatkSaNam // 475 / / thatA agAu mALIne ghare pAcho cAlyo gayo. evAmAM sUryodaya thayo. (470). eTale prAtaHkALe te gaNikA kanyAnA bhavanAMgaNamAM AvI ane kamaLajevA tenA paganA pratibiMba tenI dRSTie paDyA. (471) te pratibiMbanA anumAnathI teNe te AvanAra koI rAjaputra che ema samajI lIdhuM kAraNa ke, "kAvyathI kavino bhAva jaNAya che ane AcArathI kuLa oLakhAya che." (472) vaLI ArakSakone laI tenI zodhamAM bhamatAM dhRtasthAnamAM beThelA rAjaputra te bhavaDAgurAnA jovAmAM Avyo. (473) siMdurathI rakta thayelA pagathI teNe tene oLakhI lIdho. eTale enA AdezathI ArakSakoe tene baLAtkArathI pakaDyo. (474) ane te samAcAra rAjAne pahoMcADyA te khabara sAMbhaLI Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 890 zrI mallinAtha caritra SaNDhavad darzanaM mA'sya, bhUyAt tatkarmakAriNaH / ityuktvA dIyatAM vAyorityAdezaM nRpo dadau // 476 / / athAdezaM samAsAdya, vadhyabhUmyupari drutam / talAdhipanaraiH krUrairgRhIto nRpanandanaH // 477 / / janAstadrUpamAlokya, vivadante parasparam / yatkRto'yaM varaH putryA vyalIkaM tadidaM nu kim ? // 478|| pIyUSaguNasArasya, viyoge'sya kalAbhRtaH / kSayaM rAkAnizevA''zu, rAjaputrI prapatsyate // 479 / / putryAzcedIdRzaM cakre, bhUbhujA kiM prakAzitam ? / gRhe duzcaritaM yasmAd, dakSA rakSanti sarvathA // 480 // pavanathI agninI jema rAjAno kopa atyaMta vRddhi pAmyo. (475) tethI evuM kAma karanAranA paMDhanI jema mane darzana na thAya to ThIka ema dhArI rAjAe sIdho ja tene joyA vinA ja vadha karavAno Adeza Apyo. (476). rAjAno Adeza thatAM krUra ArakSako tarata ja te rAjakumArane laI vadhabhUmi tarapha cAlyA. (477). evAmAM raste jatAM loko tenuM rUpa joI paraspara vAtacita karavA lAgyA ke, "rAjaputrIe Ane vara tarIke pasaMda karyo temAM khoTuM zuM karyuM che ? (478) amRtasamAna zreSTha guNothI ane kaLAvAnuM AnA viyogathI caMdramAnA viyoge pUrNimAnI rAtrinI jema rAjaputrI avazya mRtyu pAmaze. (479) ane kadI rAjaputrIo AvuM bhUlabhareluM kAma karyuM to paNa Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama: sarvAM: ityAdilokasaMlApAn, zRNvAno nRpanandanaH / mAlikAgArasAmIpyamagAd rAjabhaTAvRtaH // 481 // mamAnvaye samAyAtAM, mAlikAgAravAsinIm / kuladevo namazcakre, yuSmatpAdaprasAdataH // 482 // Ametyukte bhaTaughena, pravizya mAlikAlayam / zarIraM rasavedIva, punaH sajjaM hayaM vyadhAt // 483 // pazyatAM rAjalokAnAM, kAmaM vismeracakSuSAm / uttapAta patatrIva, ya: hrAivinimitaH ||484zA 891 rAjAe te gupta na rAkhatAM jAhera zA mATe karyuM ? kema ke dakSaloko potAnA gharanA duzcaritranI saMbhALa rAkhe che ane jANavAmAM Ave to tene gopave che paNa jAhera karatA nathI." (480) ityAdi lokonI vAto sAMbhaLato ane rAjasubhaTothI gherAyelo rAjaputra pelA mALInA ghara AgaLa Avyo. (481) eTale rAjasubhaTone kahyuM ke, "jo tamArI rajA hoya to mArA kuLamAM paraMparAthI sevAyelI ane A mALInA gharamAM vasanArI mArI kuLadevIne huM namaskAra karI AvuM." (482) subhaToe rajA ApI eTale te mALInA gharamAM jaI za2I2ne rasavedI sajja kare tema teNe pelA azvane sajja karyo (483) ane atyaMta vismita nayanathI te rAsubhaTAdikanA dekhatAM kASThanA azva upara besI eka pakSInI jema te AkAzamAM UDyo. (484) pachI vegathI te kumArInAM AvAsamAM jaI jANe cirakALanA bhramaNathI thAkI gayo hoya tema te kutrima azva nIce utaryo (485) Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 892 zrI mallinAtha caritra gatvA vAtAyanaM vegAt, kumAryAH kRtrimo hayaH / uttatAra ciraM bhrAntizrAntAGga iva tatkSaNam // 485 / / tatrA'dhirohyatAM patnI, navoDhAmiva harSitaH / vArAMnidhermahAdurgamantarIpamavApa saH // 486 / / yasyAnte rejire nIlAstamAlavanarAzayaH / avatIrNA ivAmbhAMsi, pAtumambhodarAjayaH // 487 / / vibhAnti yatra zItAMzuzubhrA DiNDIrarAzayaH / hAsyodgArA ivAmbhodheH, sravantInAM samAgame // 488 // arthottIrya mahIpAlaputraH suSvApa nirbhayaH / mRdupallavapalyaGke, manasIva manobhavaH // 489 / / ane potAnI navoDhAnI jema te rAjakumArIne azva upara potAnI AgaLa besADI te rAjakumAra samudrarUpa killAvALA koI beTamAM Avyo. (486) rAjakuMvarI saha azvAruDha bane. atisuMdara beTaupara utare. e beTamAM nIla tamAlanA vRkSo jANe sAgaranuM jaLapAna karavA megha utaryo hoya tevA zobhI rahyA hatAM (487) ane caMdramA samAna phINanI rAzio nadIonA samAgamamAM jANe samudranA hAsyodgAra hoya tevI zobhatI hatI. (488). tyAM utarIne nirbhaya rAjaputra manamAM kAmadeva jema ArAma le tema pallavonI zayyA banAvI sUve ane thAkelo hovAthI tarata ja tene nidrA AvI gaI. (489) te vakhate potAnA svAmIne sudhAthI kSINa thayelA jANI modaka Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 893 aSTama: : kSudhAkSAmaM priyaM vIkSya, modakA''nayanAzayA / adhyAsAmAsa dArvazvaM mUrtevA''kAzadevatA // 490 // gatvA vAtAyane mukto, tayA'sau nRpakanyayA / prAvizat sA nijAgAraM, sampUNa modakAdibhiH // 491 // itazca vAtyayA kAmaM, pAtitasturagaH kSitau / abhAGkSIt taTinInAthamadhyaskhalitapotavat // 492 // yAvadAgAd mahIpAlakanyakA modakAnvitA / tAvadekSata dArvazvastayA bhagno bhuvastale // 493 / / pratikUlamaho ! daivaM, sarvato vipadAvaham / hahA ! purAtanA''cIrNa, karmodagraM mamAdhunA // 494 // lAvavAnI icchAthI sAkSAt AkAza devatAnI jema rAjakumArI pelA kASTanA azva upara besI potAnA mahelamAM AvI (490) ane mahelanI bArI upara azvamUkI te rAjakanyA modakAdi levA mATe potAnA AvAsamAM gaI. (491) evAmAM atyaMta pavanathI samudramAM alanA pAmatA jahAjanI jema te azva jamIna upara paDI gayo. (492) ane bhAMgI gayo have rAjaputrI utAvaLI modaka laI tyAM AvI eTale teNe kAi azvane jamIna upara paDelo ane bhAMgI gayelo joyo. (493) eTale teNe ciMtavyuM ke, "aho ! deva pratikULa hoya to badhuM anarthakArI thAya che. atyAre mane pUrvanuM ucakarma udayamAM AvyuM jaNAya che. (494) Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 894 zrI mallinAtha caritra anukUlo vidhiH pAti, piteva vyasane'pyalam / pratikUlaH punanyAyamArganiSThaM jugupsate // 495 / / vAridhau gamanaM patyubhaGgo me dAruvAjinaH / sarve kASTAvahaM jAtaM, mama bhAgyaviparyayAt // 496 / / dRSTe priye mamAvazyaM, bhoktavyaM nAnyathA khalu / evaM niyamamAdhatta, premapAdapadohadam // 497 / / itazca bhUpateH sUnurnidrayA mumuce tadA / na cA'drAkSIt priyAM premasvarNasvarNAdricUlikAm // 498 / / kiM zrIbhrAntyA samAhUtA, payasAM nidhinA priyA / uta zrIpatinA jahe cintayAmAsivAniti ? // 499 / / jo anukULa hoya to pitAnI jema saMkaTamAM paNa te saMbhALa rAkhe che. ane pratikULa thatA nyAyamArge cAlanAra chatAM paNa niMdApAtra thavAya che. (495) samudranA madhyamAM patine ekalA mUkIne ahIM AvavuM ane ahIM kASThanA azvano bhaMga thavo. A badhuM bhAgyanA viparyayathI ja mane prApta thayuM che. (496) paraMtu have patinA darzana thAya tyAre ja mAre bhojana karavuM. anyathA bhojanano tyAga che." A pramANenI premavRkSanA dohada samAna ghaNo tIvra niyama teNe dhAraNa karyo. (497) ahIM rAjaputra nidrAno tyAga karI premarUpa suvarNane mATe suvarNAcalanI cUlikA samAna potAnI priyAne jovA lAgyo. (498) paraMtu tene koIpaNa jagyAe dIThI nahIM. eTale ciMtavavA Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___895 aSTama: saf: itazca vyomayAnena, kAcid vidyAdharapriyA / agAdapsarasAM vRndaM, jayantI rUpavaibhavAt // 500 // kA'si bhAmini ! kutrasyA, kasmAdatra samAgatA ? / tatsarvaM zravaNadvandvapramodAya nivedyatAm // 501 / / mahAbhAga ! zRNu zrautrasudhArasaniSecanam / kathArasaM mahAprItimeghapaurastyamArutam // 502 / / vaitADhya'bhUd maNinAmnA, vidyAdharaziromaNiH / tasyA'haM paTTadevyasmi, nAmnA kanakalocanA // 503 // so'dya me vallabho hanta !, vairiNA vidhRto haThAt / tvadrUpAntaramApannaH, sa tvaM dRSTo'si dhInidhe ! // 504 // lAgyo ke, "zuM lakSmInI bhrAMtithI samudra mArI priyA laI lIdhI. athavA zuM kRSNa lakSmInI buddhithI tenuM haraNa karyuM ?" (499) evAmAM potAnA rUpavaibhavathI apsarAone paNa jIte evI koI vidyAdharI AkAzamArgethI tyAM AvI. (500) tene kumAre pUchyuM ke, "tuM koNa che ? kyAM rahe che ? ane ahIM zA mATe AvI che ? mArA karNayugalanA pramodane mATe te vAta tuM mane kahe." (101). eTale vidyAdharI bolI ke, "he mahAbhAga ! karNane amRtarasanA siMcanarUpa ane mahAprItirUpa meghane pUrvadizAnA pavana samAna mAro kathArasa sAMbhaLa. (502). vaitADhya parvatapara eka maNiratha nAme vidyAdharano agresara rAjA hato. tenI kanakalocanA nAme paTTarANI chuM. (503). aho ! bahu khedanI vAta che ke te mArA vallabhane Ajeja Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 896 zrI mallinAtha caritra kAmabANena dehasya, bhidyamAnasya me'dhunA / tava saGgamasannAhaM, vinA na zaraNaM param // 505 / / Uce kuladhvajo mAtaH !, parastrIniyamo mama / bhaGga naitasya kurve'haM, susiktasyeva zAkhinaH // 506 / / zrutveti vacanaM tasya, vidyAbhRtprANavallabhA / taM prati prAhiNot puSpamabhimantryA'tha vidyayA // 507 / / tatprabhAvAnmumUrchAccairviSAdiva nRpAGgajaH / ajJAyata nirmanasko'saMjJipaJcendriyopamaH // 508 / / eka vairIe balAtkArathI pakaDI lIdho che te buddhinidhAna ! tenA ja rUpAMtarane pAmela hoya evo tuM mArA dRSTipathamAM Avyo che. (504) atyAre kAmadevanA bANothI bhedatA A mArAdehane tArA saMgamarUpa baddharavinA anya koI zaraNabhUta nathI." (505) A pramANenA tenA vacano sAMbhaLI kuladhvaja kumAra bolyo ke, "he mAta ! parastrIgamanano mAre niyama che. tethI sArI rIte siMcelA vRkSanI jema huM teno bhaMga karavA icchato nathI." (506) A pramANenuM tenuM vacana sAMbhaLI te vidyAdharanI vallabhAe vidyAthI maMtreluM eka puSpa te kumAra para nAMkhyuM. (507) eTale viSasamAna te puSpanA prabhAvathI rAjakumAra atyaMta mUccha pAmyo. ane manarahita asaMjJI paMcendriya samAna thaI gayo. (508). eTale kASThanI jema tene upADI te strIe tene samudramAM nAMkhI dIdho. "aho ! premathI caMcaLa evI strIonA nirdayapaNAne Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 897 aSTama: sa: kASThavattaM samudvRtya, cikSipe vAridhau tayA / nirdayatvamaho ! strINAM, dhig dhig premAticaJcalam // 509 // jaladevyA patan dRSTastejaHpuJja ivAmbarAt / gRhItaH pANipadmAbhyAM, svAmidattaprasAdavat // 510 // tatprabhAvAd nanAzA'strapuSpavidyA nRpAtmajAt / svasthIbhUtaH kSaNAdeSa, samunmIlitalocanaH // 511 // tayA pRSTaH kumAro'sau, tadvRtAntamacIkathat / parakIyAGganAbhoganiyamena purassaram // 512 // dhikkAra thAo." (509) have e vakhate teja pujanI jema AkAzamAMthI paDato te rAjakumAra jaLadevInA jovAmAM Avyo. eTale svAmIe ApelA prasAdanI jema teNe potAnA hastakamaLamAM tene jhIlI lIdho. (510). jaLadevInA prabhAvathI vidyAdharIe vAparelI puSpavidyAno prabhAva nAza pAmyo. eTale rAjakumAre AMkha ughADI ane turata ja svastha thayo. (511). jaLadevIe karelo kumArano bacAva. parastrIgamana niyamano prabhAva. pachI te devIe kumArane tenuM vRttAMta pUchyuM. eTale teNe vidyAdharIno vRttAMta tathA parastrIgamanano potAno niyama kahI saMbhaLAvyo. (512). e hakIkata sAMbhaLI jaladevI bolI ke, "he mahAbhAga ! huM 3. sa ti madhyAhAra: | Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 898 zrI mallinAtha caritra varaM vRNu mahAbhAga !, tuSTA'haM niyamazruteH / amodhaM darzanaM daivaM, dhuvidyudiva vRSTikRt // 513 // so'pyA''khyat priyayA sAkaM, yathA bhogo bhaved mama / tathA kuru payodevi !, paropakRtilAlase ! // 514 / / samutpATya kareNA'tha, tatpatnIbhavanAGgaNe / devyA'sau mumuce vegAd, lAjAJjalirivA'paraH // 515 // bhagno dRSTaH kumAreNa, vAjI dAruvinirmitaH / priyA ca rudatI zokazaGkamUDhavicetanA // 516 // devyUce vatsa ! te'bhISTaM, sAmprataM karavANi kim ? / so'pyA''khyad vAjinaM sajjaM, kuru pUjye ! yazasvini ! // 517 // tAro daDha niyama sAMbhaLavAthI tArA para saMtuSTa thaI chuM mATe vara mAMga. vRSTikaranAra divasanI vijaLInI jema devadarzana amogha hoya che." (513) rAjakumAra bolyo ke, paropakAramAM tatpara he jaLadevI ! mArI priyAnI sAthe mAro yoga thAya tema kara. (514) eTale tarata ja tene hAthamAM upADIne lAjanI (dhANInI) aMjali hoya tema devIe bhavanamaMjarInA mahelanA AMgaNamAM mUkI dIdho. (515). tyAM kASThano bhagna thayelo azva ane zokarUpa khIlAthI mohita thayela cetanAvALI tathA rUdana karatI potAnI priyA te kumAranA jovAmAM AvI. (516). pachI jaLadevI bolI ke, "he vatsa ! have mAruM zuM abhISTa karuM?" te bolyo ke, "he pUjaya! A azvane sajja karI Apo." Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatkSaNaM praguNIcakre devazaktyA tayA hayaH / acintyaM kila devInAM, zaktivisphUrtivaibhavam // 518 // devyagAd mandiraM svIyaM, kumAro'pi turaGgamam / adhyAsAmAsa vegena, priyayA saha tatkSaNam // 519 // itazca zaGkhabhUpena, sUtrabhRd vidhRto haThAt / pUrNeSu SaTsu mAseSu, nAgate nandane sati // 520 // nRpaH praguNayAJcake, sUtradhArakRte citAm / bhUbhujo yamavad ruSTAstuSTA dhanadavad yataH // 521 // (517) eTale devIe tarata ja potAnI zaktithI te kASThanA azvane sajja karyo. kharekhara ! devadevIonI zaktimAM aciMtyamahimA rahelo hoya che." (518) pachI devI potAnA sthAne gaI ane rAjakumAra satvara potAnI priyA sahita e azva upara beTho. (519) cha mAsa paryata kumArano viraha. suthArano citAmAM analadAha. A bAju cha mAsanI pUrNAhUti thavA chatAM kumAra na Avyo eTale "zaMkharAjAe balAtkArathI te suthArane pakaDAvyo. (pa20) ane tene bALI devA mATe eka citA taiyAra karAvI." kharekhara rAjAo rUTamAna thAya tyAre yama jevA thAya che. ane tuSTamAna thAya tyAre kubera jevA thAya che. (pa21) pachI virasa vAjIMtronA nAda sAthe, paurajanonAM dekhatAM, Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 900 zrI mallinAtha caritra rasadvirasavAditramAnItaH sacivAntikam / dRzyamAno janaiH paureH, pUrNabASpavilocanaH // 522 / / yAvat kSipanti tatrA'gnau, havyavat sUtrabhRdvaram / tAvad dRSTo mahIpAlanandano vyomni sapriyaH // 523 / / samuttIrNastato vyomnasturagAd nRpanandanaH / paurairAnandito rAjA, putrAgamanazaMsibhiH // 524 / / pravezito mahIpena, sUnuH sUtrabhRtA saha / / rasatsusvaravAditraM, mahotsavapurassaram // 525 / / dezAnatha dadau rAjA, lohsuutrkRtordvyoH / prasAditA mahIpAlA, na bhavanti nirarthakAH // 526 // AMsuothI jenA locana bharAI gayA che tevA suthArane citAnI pAse lAvavAmAM Avyo. (para2). tyAM balidAnanI jema te suthArane jeTalAmAM agnimAM nAMkhe che tevAmAM priyAsahita Avato rAjakumAra AkAzamAM jovAmAM Avyo. (para3) tarata ja te AkAzathI nIce AvI azvaparathI tyAM ja utaryo. eTale nagaravAsIoe putrAgamananI rAjAne vadhAmaNI ApI. (pa24) pachI te suthArasahita potAnA kumArane rAjAe susvara vAjIMtronA nAda tathA mahotsavapUrvaka nagaramAM praveza karAvyo. (parapa) ane te luhAra tathA suthArane rAjAe keTalAka deza bakSIsa karyA. prasanna karavAmAM AvelA rAjAo nirarthaka thatA nathI, Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 901 18: saH kAlakrameNa paJcatvamApanne zaGkhabhUbhRti / pituH padamalaJcakre, nItivijJaH kuladhvajaH // 527 / / paTTadevIpade cakre, rAjA bhuvanamaJjarIm / abhuGkta viSayAn vAJchA'nurUpAMzca tayA saha / / 528 // anyadA tatpurA''yAtakevalajJAnisannidhau / zrutvA duSpArasaMsAratAriNI dharmadezanAm // 529 / / prabuddhaH kAntayA sAkaM, rAjye nyasya tanUdbhavam / kuladhvajamahIpAlaH, pravrajyAM vidhinA''dade // 530 // yugmam sArthaka ja thAya che. (para6). pachI kALakrame zaMkharAjA maraNa pAmyo. eTale nItine jANanAra kuLadhvajakumAra rAjA thayo. (527) ane bhuvanamaMjarIne teNe paTTarANI banAvI pachI te rANI sAthe kuLadhvaja rAjA potAnI icchA pramANe viSayasukha bhogavavA lAgyo. (pa28) kuLadhvaje karela saMsAratyAga. zuddhapariNatibaLe kevalajJAna. ekavAra te nagaramAM AvelA kevalI bhagavaMta pAse apAra saMsArathI tAranArI dharmadezanA sAMbhaLIne (pa29) rANI sahita rAjA pratibodha pAmyo ane rAjyapara potAnA putrane sthApana karIne kuladhvaja rAjAe vidhipUrvaka dIkSA aMgIkAra karI. (30) saMsArane AtmAnA kedakhAnA samAna mAnatA te rAjarSi A Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mallinAtha caritra 902 tataH prabhRti saMsAra, kArAgAramivAtmanaH / bhAvayan bhAvanAM samyak bhAvayAmAsa saMyamI // 531 // yataH - lolA lakSmIH sukhaM, svalpaM pariNAmi zarIrakam / nirudhama: mitrAdamadya, znovA prayALam ? / / 32 / punarjanma punarmRtyuH, punaH klezaparamparA / arapaTTaSaTInyAyo, 7 vASivanIvRza: brU manasturagavad bhrAmyat, vizRGkhalamaharnizam / sa vazaM sthApayAmAsa, viziSTajJAnavalgayA // 534 // AninAya muniH zAnti, jvaraM manasijodbhavam / siddhAntArthasya cUrNena, na kurvan gurulaGghanam // 435 // pramANe manohara bhAvanA bhAvavA lAgyA ke, (531) "lakSmI capaLa che, sukha svalpa che. zarIra pariNAmI che ane Aja ke kAla te prayANa karavAnuM ja che to mAre nirUghamI zA mATe rahevuM ? (532) punaH janma levA ane pharI maraNa pAmavuM. pharI pharI klezanI paMraparA pAmavI evI araghaTTanI ghaTIkA samAna ghaTanA kyAre paNa pharI zake tevI nathI." (533) A pramANe bhAvanA bhAvatAM zRMkhalA baMdhanarahita azvanI jema niraMtara bhramaNa karatA manane te mahAtmAe viziSTa jJAnarUpa lagAmathI vaza karyuM. (534) na gurUlaMghana (moTI lAMghaNa) na karatAM mAtra siddhAMtArthanA cUrNathI te mahAmunie kAmadevathI utpanna thatA jvara (tAva) ne zAMta karI dIdho. (535) Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 903 aSTama: sa: kuvAsanAghanazleSmA, pAtitastena lIlayA / nirantaraM zubhadhyAna syagrahaNayogataH // 536 // mAyAvAtaM tamaHpittaM, mohazleSmANamuccakaiH / jJAnadarzanacAritrauSadhaughairajayanmuniH // 537 // jagAma mohanIyAkhyA, bhramistasya mahAtmanaH / zarkarAkalpayA nityaM, bhAsvadbhAvanayA'nayA // 538 // vazIcakAra nityaM sa, durddharANIndriyANyapi / analpetarasaGkalpavikalpaparihArataH // 539 // kaSAyAH zamitAstena, durjayA api vairivat / kSamAprabhRtiniHzeSapratipakSaparigrahAt // 540 // zubhadhyAnarUpa nAsikAvaDe suMghavAnI davAnA yoge temaNe eka lIlAmAtramAM kuvAsanArUpa sapta zlekha (saLekhama) no nAza karyo. (536) vaLI te mahAtmAe jJAna-darzana ane cAritrarUpa auSadhanA yoge mAyArUpa vAyu, ajJAnarUpa pitta, moharUpa sapta zlekhano jaya karyo (pa37). zarkarA samAna sadA dedIpyamAna bhAvanArUpa auSadhathI te mahAtmAnA darzana mohanIyarUpa bhramano vyAdhi dUra thaI gayo. (538) vaLI alpa paNa saMkalpa vikalpanA parihArathI temaNe durdhara evI iMdriyone vaza karI lIdhI. (pa39) kSamA vigere guNonA parigrahathI vairInI jevA durjaya kaSAyone temaNe zAMta karI dIdhA. (540) 1. nAsikAyA hitaM nasyam, zubhadhyAnameva nasyamiti samanvitiH / Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 904 zrI mallinAtha caritra evaM vizuddhabhAvasya, kuladhvajamahAmuneH / / utpede kevalajJAnaM, kramAd nirvANamApa ca // 541 / / ityuktA''ha jagannAtho, yazazcandramahIpate ! / pAlyaH kuladhvajeneva, niyamo'nyavadhUjane // 542 // yataHdurgAhyA hi manovRttiH, strINAmutkalikottarA / kiM kenA'pi mitA, kvApi samudrajalapaddhatiH ? // 543 // madhurA komalAGgI vA, parastrI duHkhadAyinI / kiM hitAya bhavet spRSTA, kAlakUTasya kandalI ? // 544 // zrutveti svAminaH pro: yazazcandraH kSamApatiH | paJcabhI rAjaputrANAM, sahautamagrahIt // 545 / / A pramANe vizuddhabhAvavALA kuLadhvaja rAjarSine anukrame kevalajJAna utpanna thayuM ane sarvakarma khapAvI teo nirvANapadane pAmyA. (541) Iti kuLadhvajakumAra kathA A pramANenI kathA kahyA pachI zrImallinAtha bhagavaMta yazazcaMdra rAjAne kahevA lAgyA ke, "he rAjan ! kuLadhvaja rAjAnI jema tAre paNa parastrIno niyama pALavo. (542) kAraNa ke strIonI durNAhya manovRtti kAmathI bahu taralita hoya che. samudranA janataraMgo zuM koInA mApavAmAM AvyA che? (543) vaLI madhura ane komaLAMgI chatAM parastrI duHkhadAyaka che. zuM viSalatAno sparza karatAM koIne AnaMda thAya che ? (544) A pramANenI bhagavaMtanI vANIthI yazazcaMdra rAjAe vairAgya Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama: sarja: evaM zrImallinAthasya, pRthvIM viharataH sataH / gaNabhRto'STAviMzatirabhUvan bhiSagAdayaH || 546 // catvAriMzatsahasrANi kSamiNAM tattvadhAriNAm / sAdhvInAM paJcapaJcAzatsahasrANi tapojuSAm // 547 // adhikAni tu SaTSaSTeH, SaTzatAni mahAtmanAm / vijJAtasarvatattvAnAM, dvighnaMsaptakapUrviNAm // 548 // dvAviMzatizatAnya'syA'vadhijJAnavirAjinAm / kevalajJAninAM saGkhyA, pUrvoditA yathAsthitA // 549 // ekonatriMzacchatAni, vaikriyalabdhikAriNAm / saptadazazatAnyasya, sArddhAni zamabhRnti ca // 550 // 905 pAmIne pAMcahajAra rAjaputro sahita cAritra aMgIkAra karyuM. (545) zrImallinAthasvAmIno parivAra. nirvANasamaye sametizakharigira upara ArohaNa. anukrame vasudhAtala para vihAra karatAM bhagavaMta zrImallinAtha svAmInA bhiSak vigere aThyAvIza gaNadharo thayA. (546) cAlIzahajAra tattvajJAnI sAdhuo thayA. 55 hajAra tapasvI sAdhvIo thaI. (547) chaso chAsaTha sarvatattvane jANanArA caudapUrvI mahAtmAo thayA. (548) 2200 avidhajJAnI ane teTalAja kevalajJAnI bhagavaMto thayA. (549) 2900 vaikriyalabdhidhArI ane 1750 samatAdhArI jagatanA 2. dvigukhitamata pUrvigAmitvAzaya: / triSaSThimAM 368 kahela che. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 906 zrI mallinAtha caritra manaHparyAyavijJAnAM, dhIjJAtajagatAmapi / caturdazazatAnyAsan, vAdinAM kIrtizAlinAm // 551 // zrAvakANAM lakSamekaM, satrya'zItisahasrayuk / yutA sahasrasaptatyA, zrAvikANAM trilakSyabhUt // 552 / / jJAtvA nirvANakalyANamAsannaM trijagatpatiH / saMkramaM siddhisaudhasya, sametagirimabhyagAt // 553 / / saMvatsararazatAd nyUnaM, paJcapaJcAzataM prabhoH / samAH sahasrAn vihartuH, parivAro hyasAvabhUt // 554 / / tatrAruhya paJcazatamahAmuniparicchadaH / mAsamekaM ca sa nyAsaM, kRtavAn paramezvaraH // 555 / / phAlgunazvetadvAdazyAmazvayuji nizAkare / trailokyavandyapAdAbjo, bhavyalokaprabodhakRt // 556 / / manane jANanArA mana:paryavajJAnI mahAtmAo thayA, 1400 tivaMta pAhImo thayA. (550-551) 1,83,000 zrAvo thayA ane 3,70,000 zrAvimo tha6. (552) have bhagavaMta potano nirvANa samaya najIka jANI mokSamahelanA saMbha35 zrIsametazipa22 52 55AryA. (553) so varSa jUna evA paMcAvana hajAra varSa paryata pRthvI para viyarata bhagavaMtano 52 4yA prabhArI parivAra thayo. (554) pachI pAMcaso mahAmunionA parivAra sahita prabhue zrIsametazikharagiri para ArohaNa karyuM. ane ekamAsanuM aNasaNa yu. (555) anukrame phAgaNa zudi bArasanA divase caMdramAno azvinI Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama: sargaH vAgyogaM bAdaraM samyak, manoyogaM ca bAdaram / rurodha dvitayaM svAmI, sArathirdhuryayugmavat // 557 // bAdaraM kAyayogaM ca, sUkSmakAyanirodhanAt / arautsId yogivannAthaH, zvAsaprazvAsavAraNAt // 558 // atha sUkSmAGgayogasthaH, sUkSmavAkcitarodhayoH / rodhaM svAmI vitanvAnaH, sUkSmadhyAnarato'bhavat // 559 // ', athocchinnakriyaM nAma, turyaM dhyAnamazizriyat / paJcahrasvAkSaroccArapramANaM paramezvaraH // 560|| kSINArtho vigatakarmA, siddhAnantacatuSTayaH / sarvajJezavinimutta:, vatajJAnavarzana: // 6 // 907 nakSatra sAthe yoga thatAM, traNalokane vaMdanIya caraNakamaLavALA, bhavyajIvone pratibodha (556) karI saMsArathI tAranArA bhagavaMte vRSabhayugalane sArathinI jema bAdarakAyayoga vaDe bAdara vacanayoga ane bAdaramanoyogano nirodha karyo. (557) pachI sUkSmakAyoyogano Azraya karI yogInI jema zvAsozvAsane rokavAthI bhagavaMte bAdarakAyayogano nirodha karyo. (558) pachI sUkSmakAyayogadvArA sUkSmavacanayoga ane sUkSmamanayogano nirodha karyo. prabhu trIjA sUkSmakriyAdhyAnamAM (zukladhyAnamAM trIjA pAyAmAM) lIna thayA. (559) pachI pAMca hrasvAkSaranA uccAra pramANa jeno kALa che evA ucchinnakriyA nAmanA cothA dhyAnano prabhue Azraya karyo. (560) ane kSINArtha-karmarahita prabhune anaMtacatuSTaya siddha thayA. prabhu Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 908 zrI mallinAtha caritra UrdhvagAmI jagannAtho, lepAbhAvAdalAbuvat / svabhAvAdRjumArgeNa, lokAgramupajagmivAn // 562 // yugmam vinaSTazarmaNAM zarmA, nArakANAmapi kSaNam / prabhornirvANakAle'smin, na pUrvaM samajAyata // 563 / / munayo'pi mahAsattvA, vihitAnazanikriyAH / sarvakarmavinirmuktA, lebhire padamavyayam // 564 // kSIrAmbhodhijalairgAtramindro'srapayadarhataH / aGgarAgeNa divyena, vililepa sugandhinA // 565 / / paridhAya site vastre, zibikAyAM vimAnavat / svayaM nyadhAd prabhoha, vAsavaH sAzrulocanaH // 566 / / sarvaprakAranA klezathI mukta, kevaLajJAnI, kevaLadarzI, lepanA abhAvathI tuMbikAnI jema svabhAve urdhvagAmI bhagavAna samazreNIe lokAgrane prApta thayA. (pa61-pa62) prabhujInuM nirvANa-caMdanaracita citAmAM prabhujInuM sthApana. bhagavAnanA nirvANa samaye kyAreya sukhanI anubhUti na thayelI evA duHkhamAM sabaDatA nArakInA jIvone paNa kSaNamAtra sukhanI anubhUti thaI. (pa63) bhagavAnanI sAthe aNasaNa svIkAranAra mahAsattvazALI muni mahAtmAo paNa sarvakarmothI mukta banI paramapadane pAmyA. (pa64) pachI iMdramahArAjA devo sahita tyAM Ave che. devo pAse kSIrasamudranuM jaLa vigere maMgAvI prabhunA zarIrane kSIrodadhinA jaLathI snAna karAvyuM ane divyasugaMdhI aMgarAgathI vilepana karyuM. (pa65) pachI be zvetavastra paherAvIne vimAna samAna zibikAmAM Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama: : mUni mAlAmivA'dhAsId, dhuri zakrastato'tha tAm / dhUpamudgAhayAmAsuH, purastasyA divaukasaH // 567 // zrAvakazrAvikaugheSu, zokaH kokeSvivA'dhikam / zrImallibhAskare prApte, nayanAnAmagocare // 568 // bhaNantyo rAsakAn devyaH, praskhalanti pade pade / smarantyaH svAminaH saumyAn, guNagrAmAnanekadhA // 569 // svAmino'GgaM citAmadhye, vidadhe'tha purandaraH / agnInagnikumArAzca, vicakrustatra vegataH // 570 // vAyuM vAyukumArAzca, taddIpanakRte vyadhuH / gozIrSacandanaidhobhircAlayAmAsurAzu tAm // 571 // iMdramahArAje azupUrNanayanathI bhagavAnanA dehane sthApana karyA. (pa66) mALAnI jema iMdra te zibikA skaMdha upara dhAraNa karI eTale devatAo zibikAnI AgaLa dhUpa ukhavavA lAgyA. (pa67) zrI mallinAtharUpa bhAskara nayanane agocara thatAM cakravAkanI jema zrAvaka ane zrAvikAomAM atyaMta zoka vyApI gayo. (568) bhagavaMtanA saumyaguNone saMbhAratI ane pagale pagale spalanA pAmatI apsarAo pAchaLa rahI maMdasvare prabhunA guNo gAvA lAgI. (pa69) pachI iMdra zibikA citA pAse laI jaI bhagavaMtanA zarIrane citAmAM sthApana karyuM. eTale agnikumAra devoe temAM agni vikartho (570) ane tenA udIpanane mATe vAyukumAradevoe vAyu viturtho anya Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 910 zrI mallinAtha caritra gandhadhUpAn bahUn prAjyaghRtakumbhAMzca nAkinaH / jvalantyAmatha cityAyAM, cikSipurbahumAnataH // 572 / / mAMsAdikeSu dagdheSu, jalaiH kSIrArNavAhataiH / stanitatridazA vidhyApayAmAsuzcitAM tataH // 573 / / anyeSAmapi sAdhUnAM, zarIrANi surezvarAH / pratIcInacitAmadhye, nidadhuH prathamendravat // 574 / / dakSiNA'dakSiNe UrdhvadaMSTre trijagatAMpateH / amRtAntarAM bhasyA, saudharmezanavIsavI II7dhall zakrau camarabalAkhyAvadhodaMSTre jinezituH / indrAstvanye surAzcAnye, dantAnasthIni ca svayam // 576 / / devoe gozISacaMdana vaDe te citAne vizeSa jvAlAmaya karI. (571) te jvalaMtacitAmAM devatAo bahumAnapUrvaka aneka prakAranA gaMdha, dhUpa ane sarasa vRtathI bharelA ghaDAo homavA lAgyA. (572) bhagavaMtanA zarIranuM mAMsa baLI jatAM devatAoe kSIrasamudranuM jaLa lAvI citAne bujhAvI dIdhI. (573) bIjA IMdroe anya mahAtmAno karelo agnisaMskAra. prabhujInA asthino svIkAra, citAsthAne ratnasUpa nirmANa. te samaye prathamendranI jema bIjA iMdroe sAdhuonA zarIrane pazcimadizAmAM racelI citAmAM sthApana karyA. (574) ane teno paNa upara pramANe agnisaMskAra karavAmAM Avyo. pachI saudharma ane izAnendro bhaktipUrvaka bhagavaMtanI jamaNI ane DAbI uparanI dADhA grahaNa karI (575) ane camarendra ane balInTe nIcenI be dADhA grahaNa karI. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ macchama: saH prabhozcityodbhavaM bhasma, pumAMso jagRhustataH / pavitraM vandyamarthya ca, sarvamevA'rhatAM zuci // 577 // citAsthAne prabhoH stUpamakurvata divaukasaH / nAnAratnamayaM ratnAcalazRGgamahodayam // 578 / / nirvANamahimAmevaM, kRtvA mallijinezituH / yayurnandIzvaradvIpe, kartumaSTAhnikotsavam // 579 / / gatvA svamatha sthAnaM tanmANavastambhamUrdhasu / svAmidaMSTrAM nyadhuH zakrA, bhakti mUrttAmiva prabhoH // 580 // kaumAravrataparyAya, AyurmallijinezituH / varSANAM paJcapaJcAzat, sahasrANyabhavan prabhoH // 581 / / bIjA IMdro tathA devatAoe bhagavaMtanA dAMta ane asthi prahaNa karyA. (576) bhagavaMtanI citAnI bhasma mAnavoe grahaNa karI. jinezvaronuM sarva aMga ane bhasmAdi sarva pavitra hovAthI te vaMdya ane pUjaya hoya che (577) pachI bhagavaMtanI citAnA sthAne devoe eka sUpa banAvyo. te aneka prakAranA ratnamaya hovAthI ratnAcaLanA zRMga samAna zobhavA lAgyo. (578) A pramANe zrI mallinAthabhagavaMtano nirvANa mahotsava karIne devatAo naMdIzvaradvIpe aThThAImahotsava karavA gayA (579) ane aThThAImahotsava karIne potapotAnA sthAne jaI iMdroe bhagavaMtanI dADhA pUrNabhaktivaDe mANavakastaMbhanI upara rahelA dAbaDAomAM sthApana karI. (580) bhagavaMte saMsArIpaNAmAM (sovarSa) kaumAravrata pALyuM hatuM. Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 912 aranAthasya nirvANAcchrImallIjinanirvRtiH / koTIsahasre varSANAM, samatikrAntavatyabhUt // 582 // zrI mallinAtha caritra caritraM zrImalleH zravaNayugapIyUSasarasI rasIbhUtAtmAno vinayavinatA ye bhavabhRtaH / vigAhante sarvaM sakalakamalodbhUtijanakaM bhavet teSAM satyaM nijanijamanazcintitamidam // 583 // ityAcArya zrIvinayacandraviracite zrImallinAthasvAmicarite mahAkAvye vinayAGke AstikanRpa - citrakumbha- devapAlagopAlayajJadatta - cilAtIputra- caNDarudrAcAryaziSyakuladhvajamaharSikathAnakagarbhito nirvANavyAvarNano nAmASTamaH sarga / 54900 varSa kevaLIparyAya pALyo hato. kula paMcAvana hajAra varSanuM AyuSya samApta karyuM. (581) ane aranAthanA nirvANa pachI eka hajAra karoDa varSa jatAM zrImallinAtha prabhunuM nirvANa thayuM. (582) A pramANe karNayugalane amRtanI talAvaDI samAna ane samasta prakAranI lakSmIne ApanAra tevA zrImallinAtha bhagavaMtanA cAritrane je saMsArI jIvo vinayathI namratAthI avagAhe che temanA sarva manovAMchita avazya saphaLa thAya che. (583) A pramANe AcAryazrI vinayacaMdrasUri viracita zrImallinAtha caritra mahAkAvyamAM Astika rAjA-citrakuMbha-devapAla gopAlayajJadatta-cilAtIputra-caMDarudrAcArya ziSya-kuladhvaja maharSinA kathAnakothI yukta-zrImallinAtha prabhunA parivAranA varNanayukta nirvANakalyANakane varNavato AThamo sarga pUrNa thayo. Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prazastiH tamopahArI sadvRtto, gacchazcandro'bhavad bhuvi / ' citraM na jaladhI rAgaM, yatra cakre kadAcana // 1 // tasminnabhUt zIlaguNAbhidhAnaH, sUriH samApUritabhavyavAJchaH / yatpaJcazAkhaH kila kalpavRkSazchAyAM navInAM tanute janAnAm // 2 // yatpAzvaM kila devatA tribhuvanasvAminyupetA svayaM, pUrvaprItitaraGgiteva vacasA baddhaiva kaSTeva ca / saubhAgyAdbhutavaibhavo bhavamahAmbhorAzikumbhodbhavaH, zrImAnatra sa mAnatuGgagaNabhRnnandyAdavidyApahaH ||3|| satkRtta (goLAkAra athavA sadAcArI) ane tamopahArI (aMdhakAra athavA ajJAnane dUra karanAra) evo caMdra nAme gaccha pRthvIpara prasiddha thayelo che, paNa Azcarya e che ke jenI upara koivAra paNa samudre rAga karyo nathI. (1) te gacchamAM bhavyajanonI vAMchAne pUranAra evA zIlaguNa nAme AcArya thayA. jemanuM paMca zAkhAyukta kalpavRkSa lokone navIna prakAranI chAyA Ape che. (2) e gacchamAM pUrva prItithI taraMgita thai jANe vacanathI baMdhAyelI hoya athavA AkarSita thayelI hoya tema zrI tribhuvanasvAminI devI jemanI pAse AvatI hatI evA, saubhAgyathI adbhuta vaibhavavALA, avidyA-aMdhakArane dUra karanArA ane saMsArarUpa mahAsAgarane mATe agasti RSi jevA zrImAn mAnatuMga nAme jayavaMta AcArya thayA. (3) tyAra pachI jemanI lAvaNyathI pavitra ane uttama rasavatI samAna bhAratI (vANI) vyAkhyA-parvamAM prANIone paripAkapaNAthI Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 914 prazastiH yasyoccaiH paripAkapezalatarAM tRptiM pradatte'GginAM, vyAkhyAparvaNi bhAratI rasavatI lAvaNyapuNyA bhRzam / etad nUnamajIrNamapyavikalaM yasyAH sukhaM nistuSaM, zrImAneSa raviprabhaH sa vijayI stAt sUpakAraH paraH // 4 // vividhagranthanirmANaviraJciruciroM guruH / / yo'bhUd rajoguNo naiva, nAlIkasthitimAn kvacit // 5 // zrImadaivatatuGgazailazikhare sudhyAnalInAyuSA, svAyuHkarmataruprapAtavazato lebhe gatistAviSI / bhavyavrAtamanaHkuraGgazamakRt tatpaTTabhUSAkaro, rAmaH zrInarasiMhasUrirabhavat vidyAtrayIpAvanaH // 6 // atyaMta pezala evI tRpti Ape che ane je vANIthI ajIrNa (anazvara) chatAM paNa avikala ane nirmaLa sukha prApta thAya che evA navIna sUpakAra jevA zrImAna raviprabha nAme vijayavaMta AcArya thayA. (4) vividha prakAranA graMthonI racanAmAM je gurU brahmA samAna hatA, chatAM te rajoguNI ke asatya sthitivALA kadApi na hatA. (5) temanA paTTane zobhAvanArA, rAmacaMdranI jema bhavyajanonA manorUpa hariNane AnaMda ApanArA traNa prakAranI vidyAothI pAvana ane zrImAnuM raivatAcaLanA uMcA zikharapara sudhyAnamAM lIna thaIne potAnA AyurUpa tarUnA prapAtayoge jeo svargatine pAmyA che evA jayavaMta zrInarasiMhasUri nAme AcArya thayA. (9) tyAra pachI niraMtara pAMca samitinA ArAdhanAmAM tatpara, traNa gupti ane traNa zaktine dhAraNa karanAra, pAMca mahAvratarUpa vallabha 2. saivI ! Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 915 zrI mallinAtha caritra nityaM yaH samitau rataH kalayate sadguptizaktitraya-, sAtatyaM vratapaJcavallabhalasadgandharvagarvodhuraH / zrImatpUjyaraviprabhapravikasatpaTTakSamAlaGkRtiH, sAkSApa narendra parva gati zrImannarendra prama: IINA durvAraprativAdivindhyazamakRccAndre kule vizruto, devAnanda iti prasiddhamahimoddAmA munigrAmaNIH / aSTavyAkaraNAmbudhIn niravadhIn zabdormimAlA''kulAn, yaH svavyAkaraNaprazasticulukaizcitraM cakAroccakaiH // 8 // tacchiSyo'jani jAgarUkamahimA ratnaprabhAkhyaprabhuH, paTTe zrIkanakaprabhaH pratimayA vAcaspatirmUrtimAn / ane vilasAyamAna evA gaMdharva-garvathI udbhara, zrImAna raviprabhasUrinA vikasita paTTanA alaMkArarUpa ane sAkSAt jANe nareMdra hoya evA zrImAnuM nareMdraprabha nAme AcArya thayA. (7) tyArapachI dura evA prativAdIrUpa vidhyAcalamAM AnaMda karanAra evA cAMdrakuLamAM vikhyAta, uddAma mahimAthI prakhyAta, muniomAM agresara ane zabdorUpI taraMgothI vyApta tathA aparimita evA ATha vyAkaraNarUpa samudrone jeNe potAnA vyAkaraNanI prazasti rUpa culukothI atyaMta citrita karI dIdhela che evA jayavaMta zrImAn devAnaMdasUri thayA. (8) emanA paTTapara rUpamAM kanakanI prabhAsamAna, sAkSAta bRhaspati jevA ane jAgrata mahimAvALA zrIratnaprabha nAme temanA ziSya thayA. emanA caraNakamaLamAM bhramara samAna tathA zrI vinayaeNdunI sAthe navIna prItine dhAraNa karanAra evA zrI pradyumnasUrie Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 916 prazastiH tatpAdAmbujacaJcarIkacaritaH pradyumnasUrinava-, prItiH zrIvinayendunA tadakhilaM cAzodhayad bodhaye // 9 // pUjyazrIratna(?) siMhasUrisuguroH zrImannarendraprabho-, rAdezAd vinayAGkapArzvacaritasraSTAzayA (?) / gacchottaMsaraviprabhAbhidhaguroH ziSyo'lpamedhA api, sUriH zrIvinayendureSa vidadhe mallezcaritraM navam // 10 // kSetre bhAratanAmake jinapateryAvat paraM zAsanaM, (?) (tAvat) zasyamidaM vRSavrajaparIpoSakSamaM vardhate / etad nIradavRndasundaratanoH zrImallitIrthezituH, proddAmaM rasapUracArucaritaM tAvacciraM nandatAt // 11 // // iti prazastiH // sv52|| bodhane bhATe mA mAmA yaritrana saMzodhana aryu. (8) pUjyazrI ratnasiMhasUri sugurUnA ziSya zrImAnuM nareMdraprabhunA AdezathI vinayAMka pArSacaritra racavAnI icchAthI gacchanA mugaTarUpa zrI raviprabhagurUnA alpabuddhi ziSya zrI vinayacandrasUrie A zrI mallinAtha svAmInuM navIna caritra banAvyuM. (10) A bharatakSetramAM jyAM sudhI jinazAsana jayavaMta varte che ane vRSabhothI poSaNa pAmela dhAnyavRddhi pAme che, tyAM sudhI meghanI jevA suMdara zyAma zarIravALA zrI mallinAtha bhagavaMtanuM A rasanA pUrathI manohara ane prodAma evuM caritra cirakALa jayavaMtu raho. (11) ||ti prazasti // 1. (?) etaccihnAGkitaM yAdRzamAdarzapustake samupalabdhaM tAdRzamevA'tra nyastam, AsIcceyaM prazastirekasminneva pustake / Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 917 ghora aMdhakAramAM prakAza sarvajJa sivAya saMsArane koI asala svarUpamAM oLakhAvI ja na zake. sarvajJa na hota, to tame ane ame ApaNe badhAM AMdhaLA ja hota ! balihArI e tIrthaMkaradevonI ke jemaNe ghora-aMdhakAramAM prakAza relAvyo. Ariso ane kevaLajJAna jagatane jovAnI IcchA thAya e anaMtajJAnI nathI. jagatanuM darzana thavuM e alaga cIja che, jyAre jagatane jovAnI icchA thavI e ya alaga cIja che ! ArisA sAme je Ave, enuM pratibiMba emAM paDe. paNa ArisAne sAmI cIjonuM potAnAmAM pratibiMba pADavAnuM mana nathI. tema kevaLajJAna rUpI ArisAmAM jagatanA sarvabhAvonA pratibiMba paDe, paNa pratibiMba pADavAnI kevaLajJAnIne leza paNa IcchA hotI nathI. mRtyu yAda AvI jAya to viSayAsakta jIvo DAghu jevA che. DAghu jema anekane bALe paNa ene potAne maravAnuM yAda na Ave; tema viSayAsaktone paNa mRtyu yAda AvatuM nathI. mRtyu jo barAbara yAda AvI jAya, toya mANasa ghaNo DAhyo thaI jAya. kone pasaMda karazo ? mokSamAM jIvane jIvavAnuM sadA mATe ane AvazyakatA koI cIjanI nahi. saMsAramAM jIvane jIvavAnuM alpakALa mATe ane AvazyakatAono pAra nahi ! to tame kone pasaMda karazo ? mokSane ke saMsArane ? Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 saTTo ane saMsAra ! je saToDIyo saTTAnA dhaMdhAmAM zarUAtamAM ja phAve, e aMte prAyaH pAyamAla thaIne ja rahe, ane jene zarUmAM nukazAna thAya, e bahu sAvaceta thaI jAya ane ethI ene khovAno avasara ocho Ave A saMsAra paNa saTTA jevo che. saMsAramAM phAvanArA to prAyaH pAyamAlInA paMthe javAnA ! phAvaTamAM ya je bahu ja sAvaceta rahe, e bacI jAya ! asAranI sAdhanA hoya kharI ? zAstromAM ThAma ThAma pahelI vAta e Ave ke, saMsAra asAra ! ne bIjI e vAta Ave ke, manuSyabhava durlabha ! have tame ja vicAro ke, je zAstro saMsAra asAra kahyA pachI manuSyabhavanI durlabhatA samajAve che. e zAstro kadI manuSyabhavamAM asAra-saMsAranI sAdhanA karavAnuM kahe kharAM ! amAro dhaMdho kaThina che ! amAro A dharmopadezano dhaMdho ghaNo kaThina che. kAraNa ke je cIjo para tamane atiprema che. e cIjone ja amAre tamArI sAme roja asAra ane bhUMDI samajAvyA karavAnI ane e sAMbhaLavA mATe tamane roja ahIM AvatA rAkhavAnA ! e bhaNataramAM dhULa paDI ! Aje bhaNatara vadhyuM che-evI vAto bahu hAMkavAmAM Ave che. DIgrIdhArIono to Aje rAphaDo phATyo che. paNa e bhaNataranuM pariNAma zuM ? ahIM beThelo koIpaNa bApa chAtI ThokIne evuM kahI zake ema che ke-'mArA bhaNAvelA dIkarAmAM mane pUro vizvAsa che. Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 919 koIpaNa bhautika svArtha khAtara koI kALe mAro dIkaro mArI sAme ke koInI ya sAme thAya ema nathI." AvI khAtarI ApI zake tevo koI paNa vAlIo A sabhAmAM hoya to mAre enAM darzana (!) karavAM che. ane jo na hoya to mAre kahevuM che ke dhULa paDI e AjanA bhaNataramAM ! rAganA pApe duHkha ! tame sAdhananA abhAve duHkhI cho ke tamArI lAlasAnA kAraNe duHkhI cho ! rAga zabda boluM chuM enuM rahasya tame samajI zakatA nathI, eTale mAre na chUTake ahIM 'lAlasAno prayoga karavo paDe che. tamane sAdhanano abhAva jeTalo duHkhI nathI banAvato eTalo duHkhI rAga banAve che. tame tamArA haiyAmAM saLagAvelI hoLInA hisAbe ja duHkhI cho. mArI A vAta tamArA gaLe utarI jAya to tamArA aDadhAM-paDadhAM duHkha Aje ja zAMta thaI jAya. sAvadha sukhathI ja rahevuM ! je duHkhanAM ja rodaNAM royA kare, enuM to sAkSAt bhagavAna paNa bhaluM na karI zake. duHkha pApa sivAya Ave nahi, ane e pApa sukhanA rAga sivAya baMdhAya nahi. mATe A jagatamAM vadhAremAM vadhAre sAvaceta rahevA jevI cIja hoya to e saMsAranuM "sukha' che. devALiyAnuM lakSaNa copaDo mAnya na rAkhe e vepArI jema devALiyo gaNAya ema zAstra mAnya na rAkhe, e sAdhu paNa devALiyo kahevAya. jenA AdhAre gharabAra tayA, ene ja vaphAdAra na rahe, e pachI koIne ya vaphAdAra kema rahI zake ? Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 920 saMsAra, asAra eTale zuM asAra ? saMsAra asAra ! A vAta to tame hajAro vAra sAMbhaLI che. paNa enuM rahasya samajayA cho kharA? jinavANIno sAra ja e che ke "saMsAra asAra." saMsAra asAra eTale saMsAranuM sukha asAra. kAraNa ke, duHkha bhale jIvane kharAba lAgatuM hoya, paNa enI utpatti to pApathI ja che, mATe pApa bhUMDA che, A pApa thAya che. sukha mATe. ethI sauthI pahelAM to saMsAranA sukha ja bhUMDA che. saMsAra asArano artha saMsAranA sukha asAra, ema samajAyA pachI ja dharmanI zarUAta thAya. ATaluM samajAI jAya, pachI e sukhane roganI jema bhogave, roga bhogave ane jema e bhUMDA lAge, ema sukhano bhogavaTo cAlu hoya, chatAM ene e bhUMDo lAge, roganI kanaDagata karatAM to sukhanI kanaDagata kaI gaNI bhayaMkara che. sagA bhAIo vacce, pitA-putra vacce kleza karAvanAra A sukha ja che. ane pati-patnI vacce paNa aNabanAva Ubho karanAra A sukha ja che. vidhi-mAtrA badhe jarUrI vidhi, badhI kriyAomAM jarUrI che. kAussagga, khamAsamaNA jeTalAM kahyA hoya, eTalAja karavAnA. ochA vattA na cAle. rasoImAM masAlo vadhAre naMkhAI jAya, to rasoI pheMkI devI paDe. ene janAvara paNa suMdhe nahi. copaDAmAM jamA udhAra hoya. eTalA ja lakhAya. emAM ekAda mIMDu paNa ochuM na lakhAya. emAM goTALo thAya, to lakhanAro kAM to luccAmAM khape agara to ene bhIkha mAMgavAno vakhata Ave. - vijayaratnacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA vacanAmRto Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvAM prapadyAmahe nAthaM, tvAM stumastvAmupAsmahe / tvatto hi na parastrAtA, kiM brUmaH kimu kurmahe // 1 // tamane ame nAtha tarIke svIkArIe chIe, [mArI stuti karIe chIe. tamArI jaupAsanA karIe chIe. hi=jakAraNathI, tamArAthI anya gAvA nathI=A saMsAramAM rAgAdinI rANa karAira tamArA sivAya bIjo koI nathI. ame zuM bolIe ? arthAta stuti sivAya zuM bolIe ? ame zuM karIe ? arthAt tamArI upAsanA karAvAya ame zuM karIe ? anaaa41415/488882043