Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhavalA - TIkA - samanvitaH SaTakhaMDAgamaH vargaNAnAmadheye khaMDa - 5 pustaka - 14 bhAga - 4, 5, 6 - prakAzaka jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApura
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImaMta seTha sitAbarAya lakSmIcandra jaina sAhityoddhAraka siddhAnta graMthamAlA dvArA adhikAra prApta jIvarAja jaina graMthamAlA. ( dhavalA-puSpa 14) zrI bhagavat-puSpadanta-bhUtabali-praNItaH SaTakhaMDAgamaH zrIvIrasenAcArya-viracita-dhavalA-TIkA-samanvitaH tasya paMcamakhaMDe vargaNAnAmadheye hindI bhASAnuvAda-tulanAtmakaTippaNa-prastAvanAnekapariziSTaH sampAditam baMdhanAnayogadvArama khaMDa 5 pustaka 14 bhAga 4, 5, 6 - graMthasampAdakaH - sva. DaoN. hIrAlAlo jainaH - sahasampAdako - sva. paM. phUlacandra siddhAnta zAstrI sva. paM. bAlacandra siddhAnta zAstrI -prakAzaka: - jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApura vIra ni. saMvat 2520 i. sana 1994
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka seTha araviMda rAvajI adhyakSa- jaina saMskRti saMrakSaka saMgha phalaTaNa gallI, solApura - 2 * saMzodhita dvitIya AvRtti 1994 pratiyA~- 1100 saMzodhaka sahAyyakasva. DaoN. e. ena. upAdhye sva. paM. bra. ratanacaMdajI mukhtAra paM. javAharalAlajI zAstrI, bhiNDara graMthamAlA saMpAdaka - paM. nareMdrakumAra bhisIkara zAstrI, solApura ( nyAyatIrtha mahAmahimopAdhyAya ) DaoN. paM. deveMdrakumAra zAstrI, nImaca Xx mudraka - kalyANa presa, solApura. mudraNa samrATa, solApura. mUlya - 120 /- rupaye ( sarvAdhikAra surakSita )
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Rights to Publish Received From Shrimant Seth Sitabrai Lakshmichandra Jain Sahityoddhraka Siddhanta Granthamala Jivaraj Jain Granthamala Dhavala Section- 14 THE SHATKHANDAGAMA OF PUSHPADANTA AND BHOOTABALI WITH THE COMMENTARY DHAVALA OF VEERASENA Varganakhanda Bandhananuyogadwarm Edited With introduction, translation, notes and indexes By Late Pt. Hiralal Jain Assisted by Late Pt. Phoolachandra Siddhanta Shastri Late Pt. Balachandra Siddhanta Shastri Vol. 5 Book- 14 Section- 4, 5, 6 Published by Jaina Samskriti Samrakshaka Sangha SOLAPUR. Veera Samvat- 2520 A. D. 1994
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Published bySeth Aravind Raoji President Jaina Samskriti Samrashaka Sangha Phaltan Galli, SOLAPUR-2 Revised Second Edition - 1994 ( 1100 Copies ) Research Assistants Late Dr. A. N. Upadhye Late Dr. Pt. Ratanchandji Mukhtar Pt. Jawaharlal Jain Shastri ( Bhindar ) Editors of GranthamalaPt. Narendrakumar Bhisikar Shastri (Solapur ) ( Nyayateertha, Mahamahimopadhyaya ) Dr. Pt. Devendrakumar Shastri (Neemach ) Printed byKalyan Press, Solapur. Mudran Samrat, Solapur. Price ; Rs. 120/ ( Copyright Resorved )
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ hArdika abhinaMdana! dhavalA SaTakhaMDAgamake bhAga 10 se 16 taka ke punarmudraNa ke lie 'dharmAnurAgI' dhavalA parama saMrakSaka zrI. DaoN. appAsAheba kalagoMDA nADagauDA pATIla aura unakI dharmapatnI sau DaoN. trizalAdevI appAsAheba nADagauDA pATIla rabakavI ( karnATaka ) inhoMne Arthika sahayoga dekara jinavANIko sevAkA jo mahAn Adarza upasthita kiyA hai usake lie unakA hArdika abhinaMdana karate hue hama unake prati anekazaH dhanyavAda prakaTa karate haiM / - vizvasta maMDala - jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApura.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prakAzakIya nivedana - SaTkhaNDAgama dhavalA siddhAMta graMthake paMcama khaNDake caturtha, paMcama tathA SaSTha ve bhAgameM arthAt caudahaveM pustaka meM vargaNAoMkA savistara varNana kiyA gayA hai / isa graMthakA pUrva prakAzana zrImaMta seTha sitAbarAya lakSmIcandra jaina sAhityoddhAraka phaMDa vidizA dvArA huA hai| usakA mUla tADapatra graMthase milAnakara saMzodhita pAThasahita dvitIyAvRttikA prakAzana adhikAra prApta jIvarAja jaina graMthamAlA solApura dvArA prakAzita karane meM hama apanA saubhAgya samajhate haiN| sva. bra. ratanacaMdajI mukhtyAra( sahAranapura) tathA paM. javAharalAlajI siddhAnta zAstrI / bhiMDara ) inake dvArA bheje hue saMzodhanakA bhI isa saMzodhanakAryameM hameM sahayoga milA jisake lie hama sabhI sajjanoMke atIva AbhArI haiN| isa graMthakA prUpha saMzodhana kArya jIvarAja jaina graMthamAlAke saMpAdaka zrI. paM. nareMdrakumAra bhisIkara zAstrI tathA zrI. dhanyakumAra jainI dvArA saMpanna huA hai / tathA mudraNakArya kalyANa presa, tathA mudraNa samrATa, solApura inake dvArA saMpanna huA hai| hama inake bhI AbhAra pradarzita karate haiN| dharmAnurAgI zrImAn DaoN. appAsAheba kalagoMDA nADagauDA pATIla tathA unakI dharmapatnI DaoN. sau. trizalAdevI nADagauDA pATIla ina mahAnubhAvoMne SaTkhaNDAgama dhavalA bhA. 10 se 16 takake punarmudraNake lie Arthika sahayoga dekara jinavANIkI sevAkA mahAna Adarza upasthita kiyaa| isalie unakA hArdika abhinaMdana karate hue hama unake sahayoga ke lie anekaza: dhanyavAda prakaTa karate haiN| - ratanacaMda sakhArAma zahA maMtrI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvarAja jaina graMthamAlAkA paricaya solApura nivAsI zrImAn sva. bra. jIvarAja gautamacaMda dozI kaI varSoMse saMsArase udAsIna hokara dharmakArya meM apanI vRtti lagAte rhe| sana 1940 meM unakI yaha prabala icchA ho uThI ki apanI nyAyopArjita saMpattikA upayoga vizeSarUpase dharma aura samAjakI unnati ke kArya meM kareM / tadanusAra unhoMne samasta bhAratakA paribhramaNa kara jaina vidvAnoMse isa bAtakI sAkSAt aura likhita saMmatiyAM saMgraha kI ki kaunase kArya meM saMpattikA upayoga kiyA jAya / sphuTa matasaMcaya kara lene ke pazcAt sana 1941 ke grISma kAlameM brahmacArIjIne zrIsiddhakSetra gajapaMtha kI pavitra bhUmipara vidvAnoMkA samAja ekatrita kiyA aura UhApohapUrvaka nirNayake liye ukta viSaya prastuta kiyA / vidvatsamelanake phalasvarUpa brahmacArIjIne jaina saMskRti tathA sAhitya ke samasta aMgoMke saMrakSaNa, uddhAra aura pracArake hetu 'jaina saMskRti saMrakSaka saMgha' kI sthApanA kI aura usake lie 30,000 tIsa hajAra rupayoM ke dAnakI ghoSaNA kara dii| unakI parigraha nivRtti baDhatI gii| sana 1944 meM unhoMne lagabhaga 2,00,000 do lAkha kI apanI saMpUrNa saMpatti saMghako TrasTarUpase arpaNa kii| isI saMgha ke aMtargata 'jIvarAja jaina graMthamAlA' kA saMcalana ho rahA hai| prastuta graMtha, zrImaMta seTha sitAbarAya lakSmIcandra jaina sAhisyoddhAraka siddhAnta graMyamAlA ke dvArA adhikAra prApta jIvarAja jaina graMthamAlAke dhavalA vibhAgakA caudahavA~ puSpa hai /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya sUcI prastAvanA 1 viSaya-paricaya 2 viSayasUcI mala anuvAda aura TippaNa 1 baMdhaanuyogadvAra 2 baMdhaka anuyogadvAra 3 zarIrizarIraprarUpaNA 4 cUlikA 5 baMdhavidhAna 1-564 1-46 47-224 225. 468 469-562 563-564 pariziSTa 1 baMdhaNaaNuyogaddAra suttApiNa 2 avataraNa gAthAsUcI 3 vizeSa vAkyasaMgraha 4 nyAyoktiyA~ 5 graMthollekha 6 pAribhASika zabdasUcI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ sva. bra. jIvarAja gautamacaMda dozI saMsthApaka jaina saMskRti saMrakSaka saMgha, solApUra.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya-paricaya bandhanake cAra bheda haiM- bandha, bandhaka, bandhanIya aura bandhavidhAna / yahA~ isa anuyogadvArameM, bandhaka aura bandhavidhAnako sUcanAmAtra kI hai, kyoMki bandhakakA vizeSa vicAra khuddAbandha meM aura bandhavidhAnakA vizeSa vicAra mahAbandha meM kiyA hai / zeSa do prakaraNa arthAt bandha aura bandhanIyakA vicAra isa anuyogadvArameM kiyA hai| isa anuyogadvAra meM bandhanIyake prasaMgase vargaNAoMkA vizeSarUpase UhApoha kiyA gayA hai, isalie hI sparzase lekara yahAM takake pUre prakaraNakI vargaNAkhaMDa saMjJA paDI hai / aba saMkSepase isa bhAga meM varNita viSayakA UhApoha karate haiM / 1 bandha bandha ke cAra bheda haiM- nAmabandha, sthApanAbandha, dravyabandha aura bhAvabandha | inameM se naMgama, saMgraha aura vyavahAranaya saba bandhoMko svIkAra karate haiN| RjusUtranaya sthApanAbandhako svIkAra nahIM karatA hai, zeSa ko svIkAra karatA hai / zabdanaya kevala nAmabandha aura bhAvabandhako svIkAra karatA hai / kAraNa spaSTa hai / eka jIva eka ajIva nAnA jIva aura nAnA ajIva Adi jisa kisIkA bandha aisA nAma rakhanA nAmabandha hai / tadAkAra aura atadAkAra padArthoM meM yaha bandha hai aisI sthApanA karanA sthApanAbandha hai / dravyabandhake do bheda haiM- Agamadravyabandha aura noAgamadravyabandha | bhAvabandha ke bhI ye hI do bheda haiM / bandhaviSayaka sthita Adi nau prakArake Agama meM vAcanA Adi rUpa jo upayukta bhAva hotA hai use Agama bhAvabandha kahate haiM / noAgamabhAvabandha do prakArakA haijIvabhAvabandha aura ajIvabhAvabandha / jIvabhAvabandhake tIna bheda haiM- vipAkaja jIvabhAvabandha, avipAkaja jIvabhAvabandha aura tadubhayarUpa jIvabhAvabandha / jIvavipAkI apane apane karmake udayase jo devabhAva, manuSya bhAva, tiryaJcabhAva, narakabhAva, strIveda, puruSaveda Adi rUpa audayika bhAva hote haiM ve saba vipAkaja jIvabhAvabandha kahalAte haiN| avipAkaja jIvabhAvabandhake do bheda haiMaupazamika aura kSAyika / upazAnta krodha, upazAnta mAna Adi aupazamika avipAkaja jIvabhAvabandha kahalAte haiM aura kSINamoha, kSINamAna Adi kSAyika avipAkaja jIvabhAvabandha kahalAte haiM / yadyapi anyatra jIvatva, bhavyatva aura abhavyatva ye tIna pAriNAmika mAnakara inheM avipAkaja jIvabhAvabandha kahA hai para ye tInoM bhAva bhI karmake nimittase hote haiM, isalie yahA~ inheM avipAkaja jIvabhAvabandha meM nahIM ginA hai / tathA ekendriyalabdhi Adi kSAyopazamikabhAva tadubhayarUpa jIvabhAvabandha kahe jAte haiM / ajIvabhAvabaMdha bhI vipAkaja, avipAkaja aura tadubhayake bhedase tIna prakArakA hai| pudgalavipAkI karmoMke udayase zarIrameM jo varNAdi utpanna hote haiM ve vipAkaja ajIvabhAvabaMdha kahalAte haiM / tathA pudgala ke vividha skandhoM meM jo svAbhAvika varNAda hote haiM ve avipAkaja ajIvabhAvabaMdha kahalAte haiM aura donoM mile hue varNAdika tadubhayarUpa ajIvabhAvabaMtra kahalAte haiM yaha hama pahale hI saMketa kara Aye haiM ki dravyabaMdha do prakArakA hai-- AgamadravyabaMdha aura noAgamadravyabaMdha / baMtraviSayaka nau prakArake Agama meM vAcatA AdirUpa jo anupayukta bhAva hotA hai use AgamadravyabaMdha kahate haiN| noAgama dravyabaMdha do prakArakA haiprayogabaMdha aura visrasAbaMdha / visrasAbaMdha ke do bheda haiM- sAdivisAbaMdha aura anAdivisrasAbaMdha | alaga alaga dharmAstikAyakA apane dezoM aura pradezoMke sAtha adharmAstikAyakA apane --
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezoM aurapradezoMke sAtha aura AkAzastikAyakA apane dezoM aura pradezoMke sAtha anAdikAlIna jo baMdha hai vaha anAdi visrasAbaMdha kahalAtA hai tathA jo snigdha aura rUkSaguNayukta pudgaloMkA jo bandha hotA hai vaha sAdi visrasAbandha kahalAtA hai| sAdivisrasAbandhake lie mUla granthakA vizeSarUpase avalokana karanA Avazyaka hai| nAnA prakArake skandha isI sAdi visrasAbandhake kAraNa banate haiN| prayogabandha do prakArakA hai- karmabandha aura nokarmabandha / nokarmabandhake pA~ca bheda haiMAlApanabandha, allIvaNabandha, saMzleSabandha, zarIrabandha aura zarIribandha / kASTha Adi pRthagbhUta dravyoMko rassI Adise bA~dhanA AlApanabandha hai| lepavizeSake kAraNa vividha dravyoMke paraspara baMdhaneko allIvaNabandha kahate haiM lAkha Adike kAraNa do padArthoM kA paraspara baMdhanA saMzleSabandha kahalAtA hai| pAMca zarIroMkA yathAyogya sambandhako prApta honA zarIrabandha kahalAtA hai| isa kAraNa pAMca zarIroMke dvisaMyogI aura trisaMyogI pandraha bheda ho jAte haiN| nAmoMkA nirdeza mUla meM kiyA hI hai| zarIrabandhake do bheda haiM- sAdi zarIrabaMdha aura anAdizarIrabandha / jIvakA audArika Adi zarIroMke sAtha honevAle bandhako sAdizarIrabandha kahate haiN| yadyapi taijasa aura kArmaNazarIrakA jIvake sAtha anAdibandha hai para yahAM anAdi santAnabandhakI vivakSA na honese vaha sAdizarIrabandhameM hI gabhita kara liyA gayA hai| karmabandhakA vizeSa vicAra karmaprakRti anuyogadvArameM pahale hI kara Aye haiM / 2 bandhaka bandhakakA vizeSa vicAra khuddAbandhame gyAraha anuyogadvAroMkA Alambana lekara pahale kara Aye haiM, isalie yahA~ isa viSayakI sUcanAmAtra dI gaI hai| 3 bandhanIya jIvase pRthagbhUta jo karma aura nokarma skandha haiM unakI bandhanIya saMjJA hai / ve pudgala dravya, kSetra kAla aura bhAvake anusAra vedanayogya hote haiM / aisA hote hue bhI ve skandha paryAyase pariNata hokara hI vedanayogya hote haiM aisA niyama hai / usameM bhI sabhI pudgalaskandha vedanayogya nahIM hote kintu teIsa prakArako vargaNAoMmeM jo grahaNaprAyogya vargaNAyeM haiM unake karma aura nokarmarUpa pariNata honepara hI ve vedanayogya hote haiM ata: yahA~ vargaNAoMkA anugama karate hue unakA ina ATha anuyogadvAroMkA avalambana lekara vicAra kiyA gayA hai| ve ATha anuyogadvAra ye haiM- vargaNA, vargaNAdravyasamudAhAra, anantaropanidhA, paramparopanidhA, avahAra, yavamadhya padamImAMsA aura alpabahutva / vargaNA- vargaNAke do bheda hai- Abhyantara vargaNA aura bAhya vargaNA / AbhyantaravargaNA do prakArako hai- ekazreNivargaNA aura nAnAzreNivargaNA / unameM se ekazreNivargaNAkA sarva prathama solaha anuyogadvAroMkA Alambana lekara vicAra kiyA gayA hai / ve solaha anuyogadvAra ye haiMvargaNAnikSepa vargaNAnayavibhASaNatA, vargaNAprarUpaNA, vargaNAnirUpaNA, vargaNAdhruvAdhruvAnugama, vargaNAsAntaranirantarAnugama, vargaNAojayugmAnugama, vargaNAkSetrAnugama, vargaNAsparzanAnugama, vargaNAkAlAnugama, vargaNAantarAnugama, vargaNAbhAvAnugama, vargaNAupanayanAnugama, vargaNAparimANAnugama vargaNAbhAgAbhAgAnugama aura vargaNAalpabahutvAnugama /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) yahAM vargaNAnikSepake chaha bheda karake unameM se kauna nikSepa kisa nayakA viSaya hai yaha batalAkara isa prakaraNako samApta kiyA gayA hai / vargaNAke solaha anuyogadvAroM meM se kevala do kA hI vicAra kara vargaNAdravyasamudAhArakA avatAra kyoM kiyA gayA hai yaha prazna uThAkara vIrasenasvAmIne usakA yaha samAdhAna kiyA hai ki vagaMNA prarUpaNA adhikAra kevala vargaNAoMkI eka zreNikA kathana karatA hai kintu vargaNAdravyasamudAhAra vargaNAoMkI ekazreNi aura nAnA - zreNikA sAMgopAMga vicAra karatA hai ataH yahAM vargaNAke zeSa caudaha adhikAroMkA kathana na karake vargaNAdravyasamudAhArakA kathana prArambha kiyA hai| vargaNAdravyasamadAhAra- isa anuyogadvArake bhI caudaha avAntara adhikAra haiM jinake nAma ye haiM- vargaNAprarUpaNA, vargaNAnirUpaNA, vargaNAdhruvAdhruvAnugama, vargaNAsAntaranirantarAnugama vargaNAojayugmAnugama, vargaNakSetrAnugama, vargaNAsparzanAnugama, vargaNAkAlAnugama, vargaNAantarAnugama, vargaNAbhAvAnugama, vargaNA upanayanAnugama, vargaNAparimANAnugama, vargaNAbhAgAbhAgAnugama aura vargaNA alpbhutv| varyaNAprarUpaNA- isake dvArA teIsa prakArakI vargaNAoMkA vicAra kiyA hai| ve teIsa prakArakI vargaNAyeM ye hai-ekapradezika paramANupudgala dravya vargaNA, saMkhyAtapradezika paramANupudgaladravya vargaNA, asaMkhyAta pradezika paramANupudgaladravyavargaNA, anantapradezika paramANupudgaladravyavargaNA, AhAravargaNA, agrahaNavargaNA, taijasazarIradravyavargaNA, agrahaNavargaNA, bhASAdravyavargaNA, agrahaNavargaNA, manodravyavargaNA, agrahaNavargaNA, kArmaNadravyavargaNA, dhruvaskandhavargaNA, sAntaranirantaravargaNA, dhruvazUnyavargaNA, pratyekazarIradravyavargaNA, dhruvazUnyadravyavargaNA, bAdaranigodadravyavargaNA, dhruvazUnyadravyavargaNA, sUkSma nigodavargaNA, dhruvazUnyavargaNA aura mahAskandhavagaMNA / ___eka paramANukI ekapradezika paramANupudgaladravyavargaNA saMjJA hai| dvipradezika se lekara utkRSTa saMkhyAtapradezika paramANupudgaladravyavargaNA takakI saba vargaNAoMkI saMkhyAtapradezika paramANupudgaladravyavargaNA saMjJA hai / jaghanya asaMkhyAtapradezikase lekara utkRSTa asakhyAtapradezika paramANupudgaladravyavargaNAoMkI asaMkhyAtapradezika paramANupudgaladravyavargaNA saMjJA hai| AhAravargaNAse pUrvatakakI anantapradezI aura anantAnantapradezI jitanI vargaNAye haiM unakI yahAM anantapradezika paramANupudgaladravyavargaNA saMjJA dI hai| inhI vargaNAoMmeM parIta aura aparotapradezI paramANupudgaladravyavargaNAyeM bhI sammilita haiM / audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake yogya vargaNAoMkI AhAravargaNA saMjJA hai / isI prakAra Age bhI apane apane kArya ke anusAra una una vargaNAoMkI saMjJA jAnanI cAhie / yahAM jo cAra dhruvazUnyavargaNAyeM kahIM haiM ve vastutaH zUnyarUpa haiM / kevala pichalI vrgnn| aura agalI vargaNAke madhyake zUnyarUpa antarAlakA parijJAna karAne ke lie yaha saMjJA dI gaI hai| ___ yahA~ antameM AI huI pratyekazarIravargaNA, bAdaranigodavargaNA, sUkSma nigodavargaNA aura mahAskandhavargaNA ye cAra aisI vargaNAyeM haiM jinake svarUpake viSayameM kucha alagase prakAza DAlanA Avazyaka haiM, ataH yahA~ isa viSayameM likhA jAtA hai| eka jIvake eka zarIrame jo karma aura nokarmaskandha saMcita hotA hai usakI pratyekazarIradravyavargaNA saMjJA hai yaha pratyeka zarIra pathivIkAyika, jalakAyika, apti kAyika, vAyu kAyika, deva, nArakI, AhArakazarIrI pramattasaMyata aura
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalI jinake pAyA jAtA hai / ina ATha prakArake jIvoMko choDakara zeSa jitane saMsArI jIva hai unakA zarIra yA to nigoda jIvoMse pratiSThita hone ke kAraNa sapratiSThita pratyekarUpa hai yA svayaM nigodarUpa hai| mAtra jo pratyeka vanaspati nigodarahita hotI hai vaha isakA apavAda hai| yahAM yaha prazna uThatA hai ki jaba manuSyoMke zarIra anya avasthAoM meM nigodoMse pratiSThita hote haiM taba aisI avasthAmeM AhArakazarIrI, sayogikevalI aura ayogikevalI jIvoM ke zarIra nigodarahita kaise ho sakate haiM ? samAdhAna yaha hai ki pramattasaMyata jIvake jo audArikazarIra hotA hai vaha to nigodoMse sapratiSThita hI hotA hai| vahAM jo AhArakazarIra utpanna hotA hai vaha avazya hI nigodarAzise apratiSThita hone ke kAraNa kevala pratyekarUpa hotA hai| isI prakAra jaba yaha jIva bArahaveM guNasthAna meM pahu~catA hai to vahAM usake zarIrameM jitanI nigodarAzi hotI hai usakA kramase abhAva hotA jAtA hai aura bArahaveM guNasthAnake aMtima samayameM nigodarAzi aura kramarAzikA purI tarahase abhAva hokara sayogikevalI jIvakA zarIra kevala pratyekarUpa ho jAtA hai| usake bAda ayogikevalI jIvake yahI zarIra rahatA hai, isasie yaha bhI pratyekarUpa hotA hai| yaha jaghanya pratyekazarIra vargaNA kSapitakazi vidhise Aye hae ayogikevalI aMtima samayameM hotI hai aura utkRSTa pratyekazarIravargaNA mahAvanake dAhAdike samaya ekabaMdhanabaddha agnikAyika jIvoMke hotI hai| yahAM yadyapi mahAvanake dAhake samaya jitane agi jIva hote haiM unakA apanA apanA zarIra alaga alaga hI hotA hai, para ve saba jIva aura una zarIra paraspara saMyukta rahate haiM, isalie una sabakI eka vargaNA mAnI gaI hai| yahAM eka prazna yaha hotA hai ki vigrahagatimeM sthita jo bAdara nigoda aura sUkSma nigoda jIva hote haiM unheM pratyekazarora mAnane meM koI Apatti nahIM honI cAhie, kyoMki, vahAM una jIvoMkA eka zarIra na honese ve saba alaga alaga hI mAne jAne caahie| isa zakAkA samAdhAna yaha hai ki vahAM bhI unake sAdhAraNa nokarmakA udaya rahatA hai aura isalie ve anaMta hote hue bhI ekabaMdhanabaddha hI hote haiM, ataH unheM pratyekazarIra nahIM mAnA jA sktaa| yaha kahanA ki vigrahagatimeM zarIranAmakarmakA udaya dekhA jAtA hai, isalie jinake ina karmoMkA udaya hotA hai unheM nigoda jIva mAnane meM koI bAdhA nahIM aatii| tathA inake atirikta jo jIva hote haiM, cAhe unhoMne zarIra grahaNa kiyA ho aura cAhe zarIra grahaNa na kiyA ho. ve saba pratyekazarIra jIva kahalAte haiM / isa prakAra pratyekazarIravargaNA kina kina jIvoMke kisa prakAra hotI hai isakA vicAra kiyaa| ukta cAra vargaNAoMmeM dUsarI vargaNA bAdaranigodavargaNA hai| yaha vargaNA kSapita kazividhise Aye hue kSINakaSAya jIvake aMtima samayameM hotI hai, kyoMki, eka to jo kSapitakazi vidhise AyA huA jIva hotA hai usake karma aura nokarmakA saJcaya uttarottara nyana nyana hotA jAtA hai| dUsare aisA niyama hai ki kSapakaveNi para ArohaNa karanevAle jIvake vizuddhivaza aisI yogyatA unpanna ho jAtI hai jisase usa jIvake kSINakaSAya gaNasthAna meM paha~cane para usake prathama samayameM zarIrasthita anaMta bAdaranigoda jIva marate hai isa prakAra kSINakaSAyake prathama samayase lekara AvalipRthakatbapramANa kAla jAne taka uttarottara vizeSa adhika vizeSa adhika bAda ranigoda jIva marate haiN| usase Age kSINakaSAyake kAla meM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla zeSa rahane taka saMkhyAtabhAga adhika saMkhyAtabhAga adhika jIva marate haiN| usase agale samaya meM asaMkhyAta guNe jIva
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ marate haiN| isa prakAra kSINakaSAyake antima samaya taka asaMkhyAtaguNe asaMkhyAtaguNe jIva marate haiN| isa prakAra kSINakaSAyake antima samayameM jo maranevAle nigoda jIva hote haiM unake visrasopacayasahita karma aura nokarmake samudAyako eda bAdara nigodavargaNA kahate haiN| cUMki yaha anya bAdara nigodavargaNAkI apekSA sabase jaghanya hotI hai, ataH kSapitakazi vidhise Aye hue jIvake kSINakaSAyake antima samayameM jaghanya bAdara nigodavargaNA kahI gaI hai| yahA~ bArahaveM guNasthAnameM usa guNasthAnavAle jIvake zarIrake saba nigoda jIvoMke maranekI bAta kahI gaI hai / isakA abhiprAya yaha hai ki sayogI kevalI aura ayogikevalI jIvakA zarIra eka mAtra apane jIvako choDakara anya trasa aura sthAvara nigoda jIvoMse rahita ho jAtA hai / unake zarIrakI sAta dhAtu aura upadhAtu yahA~ taka ki roma, nakha, camaDI aura rakta bhI eka sayogikevalI jIvake zarIrako choDakara anya kisI jIvakA AdhAra nahIM rhtaa| yahA~ bArahaveM guNasthAnameM yadyapi kramase nigoda rAzikA abhAva batalAyA gayA hai, isalie yaha prazna ho sakatA hai kI kSINakaSAya jIvake zarIrase nigodarAzikA abhAva hotA hai to hoo, para usake zarIrase trasarAzikA bhI abhAva ho jAtA hai yaha kaise mAnA jA sakatA hai ? uttara yaha hai ki nArakI deva, AhArakazarIrI aura kevalI ina cAra prakArake trasa jIvoMke zarIroMko choDakara anya jitane trasa jIvoMke zarIra haiM ve saba bAdaranigoda pratiSThita hote haiM, aisA Agamavacana hai / aba jaba ki kevalI jinake zarIrameM eka bhI nigoda jIva nahIM rahatA to vahA~ unake AdhArabhUta anya kramirUpa trasa jIvoMkI sambhAvanA hI nahIM kI jA sakatI hai| yahI kAraNa hai ki kevalI jinake zarIrako kRmirUpa trasa jIvoM aura bAdaranigoda jIvoMse rahita batalAyA hai nigoda jIva kSINakaSAya jIvake zarIrameM se kyoM marane lagate haiM, isakA samAdhAna vIrasena svAmIne isa prakAra kiyA hai| unakA kahanA hai ki dhyAnake balase vahA~ uttarottara bAdara nigoda jIvoMkI utpattikA nirodha hotA jAtA hai, isalie kramase naye bAdara nigoda jIva utpanna nahIM hote haiM aura jo purAne bAdaranigoda jIva hote haiM unakI Ayu pUrNa ho jAne ke kAraNa ve mara jAte haiM / yadyapi kSINakaSAyake zarIra meM bAdara nigoda jIva sarvathA utpanna hI nahIM hote aisI bAta nahIM hai / prArambhameM to ve utpanna hote haiM aura kSINakaSAyaguNasthAnake kAlama bAdaranigoda jovakI jaghanya Ayu pramANa kAlake zeSa rahane taka ve utpanna hote haiN| isake bAda nahIM utpanna hote / yahA~ yaha prazna hotA hai ki jisa prakAra prArambha meM ve utpanna hote haiM usI prakAra kSINakaSAyake antima samaya taka ve kyoM nahIM utpanna hote ? samAdhAna yaha hai ki kevalI jinakA zarIra pratiSThita pratyekarUpa hai aisA SaTakhaNDAgama zAstrakA abhiprAya hai| aba yadi yaha mAnA jAtA hai ki kSINakaSAya jIvake zarIrameM antima samaya taka bAdara nigoda jIva utpanna hote haiM to kevalI jinake zarIrameM bhI bAdara nigoda jIvoMkA sadbhAva mAnanA paDatA hai| cUMki kevalI jinake zarIrameM bAdara nigoda jIvoMkA sadbhAva nahIM batalAyA hai, isalie yaha bAta sutarAM siddha ho jAtI hai ki kSINakaSAyake zarIrameM antima samaya taka bAdara nigoda jIva na utpanna hokara jahA~ taka sambhava hai vahIM taka utpanna hote hai / _____ sAdhAraNataH anya zAstroMmeM kevalI jinake zarIrako sAta dhAtu aura upadhAtuse rahita paramaudArika rUpa kahA gayA hai aura yaha bhI batalAyA hai ki kevalIke zarIrake nakha aura keza
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM baDhate / kevalI hone ke samaya zarIrakI jo avasthA rahatI hai, Ayuke antima samaya taka vahI avasthA banI rahatI hai, so ina saba bAtoMkA rahasya isa mAnyatAmeM chipA huA hai| isakA artha yaha nahIM lenA cAhie ki unake zarIrameMse haDDI AdikA abhAva ho jAtA hai| jo cIja jaisI hotI hai vaha vaisI hI banI rahatI hai| mAtra usameM se bAdara nigoda jIva aura unake AdhArabhUta RmikA abhAva ho jAne se vaha usa prakAra pudgalakA saJcayamAtra raha jAtA hai| udAharaNake lie dUdha lIjie / gAyake stanoMse dUdha nikAlanepara kucha kAlameM usameM jIvotpatti hone lagatI hai, para agni para acchI tarahase tapA lenepara usameM kucha kAla taka jIvotpatti nahIM hotii| kintu isakA artha yaha nahIM ki vaha dUdha hI nahIM rahatA / dUdha to usa avasthAmeM bhI banA rahatA hai| isa prakAra jo bAta dUdhake viSayameM hai vahI bAta kevalI jinake zarIrake aura usakI dhAtuoM aura upadhAtuoMke viSayameM bhI jAnanI cAhie / _isa prakAra kSapitakAMza vidhise Ae hue kSINakaSAya jIvake antima samayameM prApta zarIrameM jaghanya bAdaranigodavargaNA hotI hai| tathA svayambhUramaNadvIpake karmabhUmisambandhI bhAgameM mUlIke zarIrameM utkRSTa bAdaranigodavargaNA hotI hai| madhyameM nAnA jIvoMkA Azraya lekara ya bAdaranigodavargaNAyeM aneka vidha hotI haiN| tIsarI vicAraNIya sUkSmanigodavargaNA hai| bAdara aura sUkSmanigodavargaNAmeM antara yaha hai ki bAdaranigodavargaNA dUsareke Azrayase rahatI hai aura sUkSma nigodavargaNA jalameM, sthalameM va AkAzameM sarvatra vinA Azrayake rahatI hai| kSapita kazividhise aura kSapita gholamAna vidhise Aye hue jo sUkSma nigoda jIva hote haiM unake yaha sUkSma nigoda vargaNA jaghanya hotI hai| yaha to Agamaprasiddha bAta hai ki eka nigoda jIva akelA nahIM rahatA / anantAnanta nigoda jIvoMkA eka zarIra hotA hai| asaMkhyAtalokapramANa zarIroMkI eka pulavi hotI hai aura Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMkA eka skandha hotA hai| yahA~ aise sUkSma skandhakI eka jaghanya vargaNA lI gaI hai| tathA utkRSTa sUkSmanigodavargaNA eka bandhanabaddha chaha jIvanikAyoMke saMghAtarUpa mahAmatsya ke zarIra meM dikhalAI detI hai| ye apane jaghanyase utkRSTa taka nirantara kramase pAI jAtI haiN| bAdara nigoda vargaNAoMmeM jisa prakAra bIca-bIca meM antara dikhalAI detA hai usa prakAra inameM nahIM dikhalAI detaa| cauthI vizeSa vaktavya yogya mahAskandhadravyavargaNA hai| yaha vargaNA AThoM pathiviyA~, bhavana aura vimAna Adi saba skandhoMke saMyogase banatI hai / yadyapa ina saba pRthivI AdimeM antara dikhalAI detA hai, para sUkSma skandhoM dvArA unakA paraspara sambandha banA huA hai, isalie ina sabako milAkara eka mahAskandha dravyavargaNA mAnI gaI hai| isaprakAra ye kula teIsa vargaNAyeM haiN| inameM se AhAravagaMNA, taijasavargaNA, bhASAvargaNA manovargaNA aura kArmaNazarIravargaNA ye pA~ca vargaNAyeM jIvadvArA grahaNa yogya haiM, zeSa nhiiN| ina vargaNAoMkA pramANa kitanA hai, pichalI vagaMNAse agalI vargaNA kisa kramase cAla hotI hai, apanI jaghanyase apanI utkRSTa kitanI baDI hai Adi praznoMkA samAdhAna malako dekhakara kara lenA cAhie / yahAM taka ekazreNivargaNAoMkA vicAra karake Age nAnAzreNivargaNAoMkA vicAra karate hue kauna vargaNA kitanI hotI hai yaha batalAyA gayA hai / ekazreNivargaNAmeM jAtikI
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ apekSA kula vargaNAyeM teIsa mAnakara unakA vicAra kiyA gayA hai aura nAnAzreNivargaNAmeM pratyeka vargaNA saMkhyAkI apekSA kitanI haiM isaprakAra parimANa batalAkara vicAra kiyA gayA hai| vargaNAnirUpaNA- teIsa prakArakI vargaNAoMmeMse kauna vargaNA kisa prakAra utpanna hotI hai, kyA bhedase utpanna hotI hai yA saMghAtase utpanna hotI hai, yA bheda- saMghAtase utpanna hotI hai isa bAtakA vicAra isa adhikArameM kiyA gayA hai| skandhake TUTane kA nAma bheda hai| paramANuoMke samAgamakA nAma saMghAta hai aura skandhakA bheda hokara milanekA nAma bheda-saMghAta hai| udAharaNArtha- dvipradezI Adi uparima vargaNAoMke bhedase ekapradezI vargaNA utpanna hotI hai| dvipradezI vargaNA tripradezI Adi uparima vargaNAoMke bhedase, ekapradezI vargaNAoMke saMghAtase aura svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase utpanna hotI hai| isI prakAra Age bhI samajha lenA caahie| mAtra sAntara- nirantara vargaNAse lekara azanyarUpa jitanI vargaNAyeM haiM ve saba svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hI utpanna hotI haiN| itanI bAta avazya hai ki kinhIM sUtrapothiyoM meM sAntara-nirantara vargaNAkI utpatti bhI pUrvakI vargaNAoMke saMghAtase, uparima vargaNAoMke bhedase aura svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase batalAI hai| kAraNakA vicAra mUla TIkAmeM kiyA hI hai, isalie vahA~se jAna lenA cAhie / pahale vargaNAdravyasamudAhArake caudaha bheda karake sUtrakArane vargaNAprarUpaNA aura vargaNAnirUpaNA ina do kA hI vicAra kiyA hai| zeSa bArahakA kyoM nahI kiyA hai isa bAta kA vicAra karate hue vIrasena svAmI kahate haiM ki sUtrakAra caubIsa anuyogadvArasvarUpa mahAkarmaprakRtiprAbhUtake jJAtA the, isalie una anayogadvAroMke ajAnakAra honeke kAraNa nahIM kiyA hai, yaha to kahA nahIM jA sakatA hai| ve unakA kathana karanA bhala gaye isalie nahIM kiyA hai yA bhI kahanA ucita nahIM hai, kyoMki, sAvadhAna vyaktise aisI bhUla honA sambhava nahIM hai| phira kyoM nahIM kiyA hai isa bAtakA samAdhAna karate hue vIrasenasvAmI kahate haiM ki pUrvAcAryoMke vyAkhyAnakA jo krama rahA hai usakA prarUpaNa karaneke lie hI yahA~ bhUtabali bhaTTArakane zeSa bAraha anuyogadvAroMkA kathana nahIM kiyA hai| isa prakAra mUla sUtroMmeM zeSa bAraha anuyogadvAroMkA vicAra to nahIM kiyA gayA hai, phira bhI vIrasenasvAmIne una anuyogadvAroMkA Azraya lekara vargaNAoMkA vistArase vicAra kiyA hai, so samasta viSaya malase jAna lenA cAhie / bAhya vargaNA vicAra isa prakAra yahA~ taka Abhyantara vargaNAkA vicAra karake Age bAhyavargaNAkA vicAra cAra anuyogadvAroMkA Azraya lekara kiyA gayA hai| ve cAra anuyogadvAra ye haiM- zarIrizarIraprarUpaNA, zarIraprarUpaNA, zarIravisasopacayaprarUpaNA aura visrasopacayaprarUpaNA / zarIrI jIvako kahate haiN| inake pratyeka aura sAdhAraNake bhedase do prakArake zarIra hote haiN| ina donoMkA jisameM pratipAdana kiyA jAtA hai use zarIrizarIraprarUpaNA kahate haiN| audArika Adi pA~ca prakArake zarIroMkA apanI avAntara vizeSatAoMke sAtha jisameM prarUpaNA kiyA jAtA hai use zarIraprarUpaNA kahate haiN| jisameM pA~coM zarIroMke visrasopacayake sambandhake kAraNabhUta snigdha skSaguNake avibhAgapraticchedoMkA kathana kiyA jAtA hai use zarIravinasopacayaprarUpaNA kahate haiM / tathA jisameM jIvase mukta hue unhIM paramANuoMke visra sopacayakI prarUpaNA kI jAtI hai use visrasopacayaprarUpaNA kahate haiM /
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ nna hue zarIrizarIraprarUpaNA- isameM jIvoMke pratyekazarIra aura sAdhAraNa zarIra ye do bheda batalAkara sAdhAraNazarIra vanaspatikAyika hI hote haiM aura zeSa jIva pratyekazarIra hote haiM yaha batalAyA gayA hai| isake Age sAdhAraNakA lakSaNa karate hue batalAyA hai ki jinakA sAdhAraNa AhAra hai aura zvAsocchvAsakA grahaNa sAdhAraNa hai ve sAdhAraNa jIva haiN| inakA zarIra eka hotA hai| use vyApta kara anantAnanta nigoda jIva rahate haiM, isalie inheM sAdhAraNa kahate haiM aura isIlie AhAra aura zvAsocchvAsakA grahaNa bhI sAdhAraNa hotA hai| tAtparya yaha hai ki sarva prathama utpanna hue jIva jitane kAlameM zarIra Adi cAra paryAptiyoMse paryApta hote haiM utane hI kAlameM anantara usI zarIrameM utpanna hue jIva bhI zarIra Adi cAra paryAptiyoMse paryApta ho jAte haiN| yahAM alaga alaga jIvoMke yogake tAratamyase aura Age pIche utpanna honese paryAptiyoMke pUrNa karane meM koI antara nahIM pdd'taa| yahAM taka paryAptiyoMke pUrNa honeke samaya meM yadi jIva isa zarIrameM utpanna hote haiM to ve utpanna hone ke prathama samaya meM hI pUrvameM utpa jIvoM dvArA grahaNa kiye gaye AhArase utpanna huI zaktiko prApta kara lete haiN| unheM usake lie alagase prayatnazIla nahIM honA pddt|| vizeSa spaSTa kaheM to yaha kahA jA sakatA hai ki paryAptiyoMkI niSpattike lie eka jIva dvArA jo anugrahaNa arthAt paramANu-pudgaloMkA grahaNa hai vaha usa samaya vahA~ rahanevAle yA pIche utpanna honevAle anya anantAnanta jIvoMkA anugrahaNa hotA hai, kyoMki, eka to usa AhArase jo zakti utpanna hotI hai vaha yagapata saba jIvoMko mila jAtI hai| dUsare una paramANuoMse jo zarIrake avayava banate haiM ve sabake hote haiM / isI prakAra bahata jIvoMke dvArA jo anagrahaNa hai vaha eka jIvake lie bhI hotA hai| eka zarIrameM jo prathama samayameM jIva utpanna hote haiM aura jo dvitIyAdi samayoM meM utpanna hote haiM ve saba yahA~para eka sAtha utpanna hue mAne jAte haiM, kyoMki, una sabakA eka zarIrake sAtha sambandha pAyA jAtA hai| yaha to unake AhAragrahaNakI vidhi hai| unake maraNa aura janmake sambandha bhI yaha niyama hai ki jisa zarIrameM eka jIva utpanna hotA hai vahA~ niyamase anantAnanta jIva utpanna hote haiM aura jisa zarIra meM eka jIva maratA hai vahA~ niyamase anantAnanta jIvoMkA maraNa hotA hai| tAtparya yaha hai ki ve eka bandhanabaddha hokara hI janmate haiM aura marate haiN| ve nigoda jIva bAdara aura sUkSma ke bhedase do prakArake hote hai aura ye paraspara apane saba avayavoM dvArA samaveta hokara hI rahate haiN| usameM bhI bAdara nigoda jIva malI, thavara aura Adraka Adike Azrayase rahate hai aura sUkSma nigoda jIva sarvatra eka bandhanabaddha hokara pAye jAte haiN| eka nigoda jIva akelA kahIM nahIM rhtaa| ina nigoda jovoMke jo Azraya sthAna haiM unameM asaMkhyAta lokapramANa nigodazarIra hote haiN| unameM se eka eka nigodazarIrameM jitane bAdara aura sUkSma nigoda jIva prathama samayameM utpanna hote hai unase dUsare samaya meM usI zarIrameM asaMkhyAtaguNe hIna nigoda jIva utpanna hote haiM / isa prakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka uttarottara pratyeka samayameM asaMkhyAtaguNa hIna asaMkhyAtaguNe hIna jIva utpanna hote haiN| puna: eka, do Adi samayase lekara utkRSTa rUpase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlakA aMtara dekara punaH eka do Adi samayoMse lekara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka utpanna hote haiN| isa prakAra parantarakramase jabataka sambhava hai ve nigAda jIva utpanna hote haiN| ye saba utpanna hae jIva eka sAtha eka kSetrAvagAhI hokara rahate haiN| sUtrakAra kahate haiM ki aise ananta jIva haiM jo abhItaka vasaparyAptako nahIM prApta hue haiM, kyoMki, inakA ekendriya jAtimeM utpattikA
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) kAraNabhUta saMzleza pariNAma prabala hai jisase ve nigodavAsa choDane meM asamartha haiN| abataka jitane siddha hue aura jitanA kAla vyatIta huA usase bhI anantaguNe jIva eka nigodarAzimeM nivAsa karate haiN| yahA~para vIrasenAcArya saMkhyAta AdikI paribhASA karate hue likhate haiM ki Aya rahita jina rAziyoMkA kevala vyayake dvArA vinAza sambhava hai ve rAziyA~ saMkhyAta aura asaMkhyAta kahI jAtI haiN| tathA Aya na honepara bhI jisa rAzikA vyayake dvArA kabhI abhAva nahIM hotA vaha rAzi ananta kahI jAtI haiN| yadyapi ardhapudgala parivartana kAla bhI ananta mAnA jAtA hai, para yaha upacAra kathana hai| aura isa upacArakA kAraNa yaha hai ki yaha anya jJAnoMkA viSaya na hokara ananta sajJAvAle sirpha kevalajJAnakA viSaya hai, isalie isameM anantakA vyavahAra kiyA jAtA hai| nigodarAzi do prakArakI hai- caturgatinigoda aura nitya nigod| jo cAroM gatiyoMmeM utpanna hokara punaH nigodameM cale jAte haiM ve caturgatinigoda kahalAte hai / itaranigoda zabda isIkA vAcaka hai aura jo abataka nigodase nahIM nikale haiM yA sarvadA nigoda meM rahate haiM ve nityanigoda kahe jAte haiN| atIta kAla meM kitane jIva trasaparyAyako prApta kara cuke haiM isa praznakA samAdhAna karate hue vIrasenasvAmI likhate haiM ki atItakAlase asaMkhyAtaguNe jIva hI abhItaka trasaparyAyako prApta hue haiN| ___yaha arthapada hai| isake anusAra yahA~ ATha anuyogadvAra jJAtavya hai| ve ye haiM- sat, saMkhyA, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAva aura alpabahutva / yahA~ ina AThoM anuyogadvAroMkA Azraya lekara do zarIravAle, tIna zarIravAle, cAra zarIravAle aura zarIra sahita jIvoMkA ogha aura Adezase vicAra kiyA gayA hai / vigrahagatimeM vidyamAna cAroM gatike jIva do zarIravAle hote hai. kyoMki unake tejasa aura kArmaNa ye do zarIra pAye jAte haiN| audArika, tejasa aura kArmaNazarIravAle yA vaikriyika, taijasa aura kArmaNazarIravAle jIva tIna zarIravAle hote haiN| audArika, vaikriyika, tejasa aura kArmaNazarIravAle yA audArika, AhAraka, taijasa aura kArmaNazarIravAle jIva cAra zarIravAle hote haiN| tathA siddha jIva zarIra rahita hote haiM / yahA~ sat Adi anuyogadvAroMke Azrayase vizeSa vyAkhyAna mUlase jAna lenA cAhie / vizeSa bAta itanI hai ki sUtroMmeM kevala satprarUpaNA aura alpabahutva prarUpaNA hI kahI gaI hai| zeSa chahakA vyAkhyAna vIrasena AcArya ne kiyA hai| zarIraprarUpaNA- isakA vyAkhyAna chaha anuyogadvAroMke Azrayase kiyA gayA hai| ve chaha anuyogadvAra ye haiM- nAmanirukti, pradezapramANAnugama, niSekaprarUpaNA, guNakAra, padamImAMsA aura alpabahutva / nAmaniruktimeM pA~coM zarIroMkI nirukti kI gaI hai| pradezapramANAnugamameM pA~coM zarIroMke pradeza abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantave bhAgapramANa hai yaha batalAyA gayA hai / niSekaprarUpaNAkA vicAra avAntara chaha anuyogadvAroMkA Azraya lekara kiyA gayA hai| unake ye nAma haiM- samutkIrtanA pradezapramANAnugama, anantaropanidhA, paramparopanidhA, pradezaviraca aura alpbhtv| samutkIrtanA dvArA batalAyA gayA hai ki jina audArika, vaikriyika aura AhArakazarIrakI vargaNAoMkA prathama samayameM grahaNa hotA hai unameM se kucha eka samaya taka, kucha do samaya taka isa prakAra tIna Adi samayase lekara jisakI jitanI utkRSTa sthiti hotI hai kucha utane kAla taka rahatI haiN| Azaya yaha hai ki ina zarIroMko sthitimeM AvAghA kAla nahIM hotaa| isI prakAra taisajazarorake
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 11 ) viSaya meM bhI jAnanA caahie| mAtra taijasazarIrakI utkRSTa sthiti chayAsaTha sAgara lenI cAhie / kArmaNazarIra ke paramANu grahaNa karaneke bAda eka Avali taka nahIM khirate, isalie isake paramANu kucha eka samaya adhika eka Avali taka aura kucha do samaya adhika eka Avala taka isa prakAra tIna samaya adhika eka Avalise lekara utkRSTa rUpase karma sthitipramANa kAla taka rahate haiM / kArmaNazarIrakI sthiti meM kamase kama eka AvalipramANa AbAdhA kAla hai, isalie yahA~ AbAvAko dhyAna meM rakhakara nirjarAkA vicAra kiyA gayA hai / pradezapramANAnugama meM batalAyA hai ki pA~coM zarIroMke pradeza pratyeka samaya meM abhavyoMse anantaguNe aura siddhoM ke anantaveM bhAgapramANa prApta hote haiM / aura yaha krama apanI apanI sthiti taka jAnanA cAhie / anantaropanidhAmeM batalAyA hai ki pA~coM zarIroMke pradeza prApta hokara prathama samaya meM bahuta diye jAte haiM / tathA dvitIyAdi samayoMmeM vizeSa hIna vizeSa hIna die jAte haiM / isa prakAra apanI apanI sthiti paryanta jAnanA cAhie / paramparopanidhA meM batalAyA hai ki prArambhake tIna zarIroM ke pradeza prathama samayameM jitane diye jAte haiM, antarmuhUrta jAne para usake antima samaya meM ve Adha diye jAte haiM / isalie ina zarIroMkI eka dviguNahANi antarmuhUrta pramANa aura nAnA dviguNahAniyA~ Adike do zarIroMmeM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura AhArakazarIrameM saMkhyAta samayapramANa hotI haiM / tathA taijasazarIra aura kArmaNazarIrake pradeza prathama samaya meM jitane nikSipta hote haiM, palyake asaMkhyAtaveM bhAga jAkara ve Adhe nikSipta hote haiN| inakI eka dviguNahAni palyake asaMkhyAta prathama vargamUla pramANa hai aura nAnA dviguNahAniyA~ palyake prathama vargamUlake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / pradezaviraca meM solaha padavAlA daNDaka kahA gayA hai jisameM paryAptanirvRtti, nirvRttisthAna aura jIvanIyasthAna inakA svatantra bhAva se aura sammUcrchana, garbhaja va aupapAdika jIvoMke Azrayase svasthAna alpabahutva kahA gayA hai / usake bAda inhIMkA parasthAna alpabahutva kahA gayA hai / punaH isake Age pradezaviracake chaha avAntara anuyogadvAroMkA nAmanirdeza karake unake Azrayase pA~ca zarIroMkI prarUpaNA kI gaI hai| unake nAma ye haiM- jaghanya agra sthiti, agrasthitivizeSa, agrasthitisthAna, utkRSTa agra sthiti, bhAgAbhAgAnugama aura alpabahutva / niSekaprarUpaNA ke aMtima anuyogadvAra alpabahutva meM pA~ca zarIroMke Azraya se eka guNahAni aura nAnA guNahAniyoM ke alpabahutvakA vicAra kiyA gayA hai / isa prakAra apane avAntara adhikAroMke sAtha niSeka prarUpaNAkA kathana karake guNakAra anuyogadvArameM pA~ca zarIroMke pradeza uttarottara kitane guNe haiM isa bAtakA jJAna karAne ke lie guNakArakA kathana kiyA hai| padamImAMsA meM audArika Adi pA~ca zarIroMke jaghanya aura utkRSTa pradezoM kA svAmI kauna-kauna jIva hai isakA vicAra kiyA gayA hai / alpabahutva meM audArika Adi pA~ca zarIroMke pradezoM ke alpabahutvakA vicAra kara zarIraprarUpaNA samApta kI gaI hai / zarIravitra sopacayaprarUpaNA - yadyapi pAMca zarIroMmeM snigdhAdi guNoMke kAraNa jo paramANupudgala sambaddha hokara rahate haiM unakI visrasopacaya saMjJA hai / phira bhI yahA~ para ina visrasopacayoMke kAraNabhUta jo snigdhAdi guNa haiM unheM bhI kAraNa meM kAryakA upacAra karake visrasopacaya kahA gayA hai / isa prakAra yahAM inhIM snigvAdi guNoMkA isa anuyogadvAra meM apane chaha avAntara anuyogadvAroMkA Azraya lekara vicAra kiyA gayA hai / unake nAma ye haiMavibhAgapraticchedaprarUpaNA, vargaNAprarUpaNA, spardhaka prarUpaNA, antaraprarUpaNA, zarIraprarUpaNA
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura alpabahutva / avibhAgapraticchedaprarUpaNAmeM batalAyA hai ki audArika zarIrake eka eka pradeza meM saba jIvoMse anantaguNe ananta avibhAgapraticcheda hote haiN| vargaNAprarUpaNAmeM batalAyA hai ki isa prakAra avibhAgapraticchedavAle saba jIvoMse ananta guNe paramANuoMkI eka vargaNA hotI hai aura ye saba vargaNAyeM abhavyoMse anantaguNI aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hotI haiN| itanI vargaNAoMkA eka audArikazarIrasthAna hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| spardhaka prarUpaNAmeM batalAyA hai ki abhavyoMse anantaguNI aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa vargaNAoMkA eka sparSaka hotA hai / tathA saba spardhaka milakara bhI itane hI hote haiN| antara prarUpaNAmeM batalAyA hai ki eka spardhakase dUsare spardhakakI antima vargaNAmeM jitane avibhAgapraticcheda hote haiM unheM saba jIvoMse anantaguNe karane para jo labdha Ave utane avibhAgapraticcheda usase agale spardhakakI prathama vargaNAmeM jAnane caahie| zarIraprarUpaNAmeM batalAyA hai ki ye ananta avibhAgapraticcheda zarIrake bandhanake kAraNabhUta guNoMkA prajJAse cheda karane para utpanna hote haiM aura phira yahIM para prasaMgase chedake dasa bhedoMkA svarUpanirdeza kiyA gayA hai| alpabahatvameM pAMca zarIroMke avibhAgapraticchedoMke alpabahatvakA vicAra karake zarIravisrasopacayaprarUpaNA samApta kI gaI hai| vitrasopacayaprarUpaNA- jo pA~ca zarIroMke pudgala jIvane choDa diye haiM aura jo audArikabhAvako na choDakara saba lokameM vyApta hokara avasthita haiM unakI yahA~ visrasopacaya saMjJA mAnakara visrasopacayaprarUpaNA kI gaI hai| eka eka jIvapradeza arthAt eka eka paramANa para saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya upacita rahate haiM aura ve saba lokameM se Akara visrasopacayarUpase sambandhako prApta hote haiN| yA ve pA~ca zarIroMke pudgala jIvase agala hokara saba AkAza pradezoMse sambandhako prApta hokara rahate haiN| isa prakAra jIvase alaga hokara saba lokako prApta hue una pudgaloMkI dravyahAni, kSetrahAni, kAlahAni aura bhAvahAni kisa prakAra hotI hai, Age yaha batalAyA gayA hai aura yaha batalAne ke bAda jIvase abhedarUpa pA~ca zarIra pudgaloMke visrasopacayakA mAhAtmya batalAne ke lie alpabahutvakA nirdeza kiyA gayA hai| tathA madhyameM prasaMgase jIvapramANAnugama pradezapramANAnugama aura inake alpabahutvakA bhI vicAra kiyA gayA hai| isa prakAra itanA vicAra karane para bAhyavargaNAkA vicAra samApta hotA hai| calikA __ pahale jo artha kaha Aye haiM unakA vizeSarUpase kathana karanA cUlikA hai| pahale 'jattheya maradi jIvo' ityAdi gAthA kaha Adhe haiM / yahAM para sarva prathama isI gAthAke uttarArdha vicAra kiyA gayA hai| aisA karate hue batalAyA hai ki prathama samayameM eka nigoda jIvake utpanna hone para usake sAtha ananta nigoda jIva utpanna hote haiN| tathA jisa samaya ye jIva utpanna hote haiM usI samaya unakA zarIra aura pulavi bhI utpanna hotI hai| tathA kahIM kahIM pulavikI utpatti pahale bhI ho jAtI hai, kyoMki, pulavi aneka zarIroMkA AdhAra hai, isalie usakI utpatti pahale mAnane meM koI bAdhA nahIM aatii| sAdhAraNa niyama yaha hai ki anantAnanta nigoda jIvoMkA eka zarIra hotA hai aura asaMkhyAta lokapramANa zarIroMkI eka pulavi hotI hai| prathama samaya meM jitane nigoda jIva
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpanna hote haiM dUsare samayameM vahIM para asaMkhyAtaguNe hIna jIva utpanna hote haiM / tIsare samaya meM unase bhI asaMkhyAtaguNe hIna jIva utpanna hote haiM / isa prakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka uttarottara asaMkhyAtaguNe hIna jIva utpanna hote haiM / usake bAda kamase kama eka samayakA aura adhikase adhika Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlakA antara paDa jAtA hai| puna: antarake bAdake samaya meM asaMkhyAtagaNe hIna jIva utpanna hote haiM aura yaha krama Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka cAlU rahatA hai| isa prakAra ina nigoda jIvoMkI utpatti aura antarakA krama kahakara addhAalpabahutva aura jIva alpabahutvakA vicAra kiyA gayA hai / addhAalpabahutvameM sAntarasamayameM aura nirantarasamayameM utpanna honevAle jIvoMkA alpabahatva tathA ina kAloMkA alpabahutva vistArake sAtha batalAyA gayA hai / jIva alpabahutvameM kAlakA Azraya lekara jIvoMkA alpabahutva batalAyA gayA hai / isake bAda skandha, aNDara, AvAsa aura pulaviyoM meM jo bAdara aura sUkSma nigoda jIva utpanna hote haiM ve saba paryApta hI hote haiM yA aparyApta hI hote haiM yA mizrarUpa hI hote haiM isa praznakA samAdhAna karate hue pratipAdana kiyA hai ki saba bAdara nigoda jIva paryApta hI hote haiM, kyoMki, aparyAptakoMkI Ayu kama honese ve pahale mara jAte haiM, isalie paryApta jIva hI hote haiN| kintu isake bAda ve mizrarUpa hote haiM, kyoMki bAdameM paryApta aura aparyApta bAdara nigoda jIvoMke eka sAtha rahane meM koI bAdhA nahIM aatii| kintu sUkSma nigoda vargaNAmeM sabhI sUkSma nigoda jIva mizrarUpa hI hote haiM, kyoMki, inakI utpattike pradeza aura kAlakA koI niyama nahIM hai / isa prakAra 'jattheya maradi jIvo' ityAdi gAthAke uttarArdhakA kathana karake usake pUrvArdhakA vicAra karate hue batalAyA gayA hai ki jo bAdara nigoda jIva utpattike kramase utpanna hote haiM aura paraspara bandhanake kramase sambandhako prApta hote haiM unakA maraNakA kramase hI nirgama hotA hai| inakA utpattike kramase nirgamana nahIM hotA hai, kintu maraNa ke kramase nirgamana hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / maraNakA krama kyA hai isa praznakA samAdhAna karate hue batalAyA hai ki vaha do prakArakA hai- yavamadhyakrama aura ayavamadhya krm| inameMse pahale ayavamadhyakramakA nirdeza karate haiM- sarvotkRSTa guNazreNike dvArA maranevAle aura sabase dIrghakAla dvArA nirlepyamAna honevAle jIvoMke antima samayameM mRta honese bace hue nigodoMkA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai / yahA~ nigoda zabda pulavidhAcI hai| abhiprAya yaha hai ki kSINakaSAyake antima samaya meM pUrva meM mRta hue jIvoMse bace hue jIvoMkI pulaviyA~ Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotI hai| kSINa kaSAyake antima samaya meM nigoda jIvoMke zarIra asaMkhyAta lokapramANa hote haiM aura eka eka zarIra meM pUrva meM maranese bace hue ananta nigoda jIva hote haiN| tathA unakI AdhArabhata pulaviyA~ ukta pramANa hotI haiM / yahA~ kSINakaSAyake kAlake bhItara vA thavara Adi meM maranevAle jIvoMkI prarUpaNA cAra prakArakI hai- prarUpaNA. pramANa. zreNi aura alpabahutva / prarUpaNAmeM batalayA hai ki kSINakaSAyake pratyeka jIva marate hai / pramANameM batalAyA hai ki kSINakaSAyake pratyeka samayameM anaMta jIva marate haiN| zregi do prakArakI hai- anaMtaropanidhA aura prNpropnidhaa| anaMtaropanidhAmeM batalAyA hai ki kSINakaSAyake prathama samayameM maranevAle jIva stoka haiN| dUsare samaya meM maranevAle jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra AvalipRthaktva kAlataka pratyeka
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) samaya meM vizeSa adhika vizeSa adhika jIva marate haiM / usake Age vizeSa adhika maraNake antima samayataka pratyeka samaya meM saMkhyAta bhAga adhika jIva marate haiN| usake bAda kSINakaSAya ke saMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlameMse Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla zeSa rahanepara isake bhItara asaMkhyAtaguNita kramase guNazreNi maraNa hotA hai / paramparopaniSAmeM batalAyA hai ki kSINakaSAya ke prathama samaya meM jitane jIva marate haiM usase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla jAnepara maranevAle jIva dUne ho jAte haiM, isa prakAra itanA itanA avasthita adhvAna jAkara maranevAle jIvoMkI saMkhyA dUnI dUnI hotI jAtI hai aura yaha krama asaMkhyAtaveM bhAga adhika maranevAle jIvoMke antima samayake prApta honetaka jAnanA caahie| usake bAda antima samayataka pratyeka samaya meM asaMkhyAtaguNe jIva marate haiM / agge kSINakaSAyake kAlameM bAdara nigoda jIvake jaghanya AyupramANa kAlake zeSa rahanepara bAdara nigoda jIva nahIM utpanna hote haiM / isa arthako spaSTa karaneke lie AyuoMkA alpabahutva batalAyA gayA hai / Age jaghanya aura utkRSTa bAdara aura sUkSma nigoda jIvoMkI pulaviyoM kA parimANa batalAkara saba nigodoMkI utpattimeM kAraNa mahAskandhake avayava ATha pRthivI, TaGka, kUTa, bhavana, vimAna, vimAnendraka Adi batalAye gaye haiN| sAtha hI yaha bhI batalAyA gayA hai ki jaba mAskandhake sthAnoMkA jaghanya pada hotA hai taba bAdara saparyAptakoMkA utkRSTa pada hotA hai aura jaba bAdara saparyAptakoMkA jaghanya pada hotA haiM taba mUla mahAskandhasthAnoMkA utkRSTa pada hotA hai / Age maraNayavamadhya aura zamilAyavamadhya AdikA kathana karaneke lie saMdRSTiyAM sthApita karake saba jIvoMmeM mahAdanDakakA kathana kiyA gayA hai aura saMdRSTiyoM meM jo bAta darasAI gaI hai usakA yahAM sUtroMdvArA pratipAdana kiyA gayA hai / yahA vizeSa jAnakArIke lie mUlakA svAdhyAya apekSita hai / isa prakAra itane kathana dvArA ' jattheya marai jIvo' isa gAthAkI prarUpaNA samApta hotI haiM / aba pAMca zarIroMke grahaNa yogya kauna vargaNAyeM haiM aura kauna grahaNa yogya nahIM haiM isa bAtakA jJAna karAne ke lie ye cAra anuyogadvAra Aye haiM- vargaNAprarUpaNA, vargaNAnirUpaNA, pradezArthatA aura alpabahutva / vargaNAprarUpaNA meM puna: eka pradezI paramANu pudgala dravya vargaNA se lekara kArmaNadravyavargaNA takakI saba vargaNAoMkA nAmollekha kiyA gayA hai / vargaNAnirUpaNA meM ina vargaNAoM meM se eka-eka vargaNAko lekara yaha vargaNA grahaNaprAyogya nahIM hai aisI pRcchA karake jo jo vargaNA grahaNaprAyogya nahIM hai use agrahaNaprAyogya batalAkara anta meM yahI pRcchA anantAnanta paramANu pudgala dravya vargaNAke viSaya meM karake yaha batalAyA gayA hai ki isameM se kucha vargaNAyeM grahaNaprAyogya haiM aura kucha vargaNAyeM grahaNaprAyogya nahIM haiN| isakA vizeSa khulAsA karate hue vIrasena svAmI likhate haiM ki isa sUtra meM jaghanya AhAravargaNAse lekara mahAskandhadravya vargaNA taka saba vargaNAoMkI anantAnantapradezI paramANupudgaladravyavargaNA saMjJA hai| inameM se AhAravargaNA taijasavargaNA, bhASAvargaNA manovargaNA aura kArmaNazarIrakhagaMNA ye pA~ca vargaNAyeM grahaNaprAyogya haiM, zeSa nahIM / jo pAMca vargaNAyeM grahaNaprAyogya haiM unameM AhAravargaNA meMse audArikazarIra SafararrIra aura AhArakazarIra ina tIna zarIroMkA grahaNa hotA hai / taijasa vargaNAmeMse taijasazarIrakA grahaNa hotA hai / bhASAvargaNA meM se cAra prakArakI bhASAoMkA grahaNa hotA hai /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ manovargaNAmeMse cAra prakArake manakI racanA hotI haiM aura kArmaNavargaNAmeMse jJAnAvaraNAdi ATha prakArake karmokA grahaNa hotA hai| ina sUtroMkI TIkA karate hue vIrasena svAmIne eka bahuta hI mahatvakI bAtakI ora dhyAna AkRSTa kiyA hai| unakA kahanA hai ki yadyapi AhAra vargaNAse audArika Adi tIna zarIroMkA nirmANa hotA hai para jina AhAravargaNAoMse audArikazarIrakA nirmANa hotA hai unase vaikriyika aura AhAraka zarIrakA nirmANa nahIM hotaa| jina AhAravargaNAoMse vaikriyikazarIrakA nirmANa hotA haiM unase audArika aura AhArakazarIrakA nirmANa nahIM hotA / tathA jina AhAravargaNAoMse AhArakazarIrakA nirmANa hotA hai unase audArika aura vaikriyikazarIrakA nirmANa nahIM hotA / vastuta: audArika Adi tIna zarIrokA nirmANa karanevAlI AhAravargaNAyeM alaga alaga hai unake madhya meM byavadhAna na honese unakI eka vargaNA mAnI gaI hai / isI prakAra bhASA Adi vargaNAoMmeM cAra bhASAoM, cAra mana aura ATha karmokI vargaNAyeM bhI alaga alaga jAnanI cAhie / isa prakaraNake jo sUtra haiM unhIke AdhArase unhoMne yaha artha phalita kiyA hai| pradezArthatAmeM saba zarIroMkI pradezArthatA anantAnanta pradezavAlI hai yaha batalAkara Adike tIna zarIroMmeM pAMca varNa, pAMca rasa, do gandha aura ATha sparza batalAyeM haiN| tathA antake do zarIroMma pAMca varNa pA~ca rasa, do gandha aura cAra sparza batalAye haiN| AhArakazarIrameM dhavala varNa hotA hai aisI avasthA meM yahAM pAMca varNa kase batalAye haiM isakA samAdhAna karate hue vIrasena svAmI likhate haiM ki AhArakazarIrake visrasopacayakI apekSA usakA dhavala varNa kahA jAtA hai, vaise usameM pAMco varNa hote haiM / isI prakAra isa zarIrameM azubha rasa, azubha gandha aura azubha sparza avyakta bhAvase rahate haiM, yA azubha rasa, azubha gandha, aura azubha sparza lI vargaNAye AhArakazarIrarUpase pariNamana karate samaya zabha rUpa ho jAtI haiM, isalie isama pAMca vargoM ke samAna pAMca rasa, do gandha aura AThasparza bhI batalAye hai / tathA taijasa aura kArmaNa skandha pratipakSarUpa sparza nahIM hote, isalie cAra sparza batalAye hai / alpabahutva do prakArakA hai- pradeza alpabahutva aura avagAhanA alpabahutva / pradezaalpabahutvameM batalAyA hai ki audArikazarIra dravya vargaNAke pradeza sabase stoka hai| unase vaikriyikazarIra dravyavargaNAke pradeza asaMkhyAta guNaM haiN| unase AhArakazarIra dravyavargaNAke pradeza asaMkhyAtaguNe hai| unase AhArakazarIya dravyavargaNAke pradeza asaMkhyAtaguNa haiM / unase taijasazarIra dravyavargaNAke pradeza anantaguNe haiM / unase bhASA, mana aura kArmaNazarIra dravyavargaNAke pradeza uttarottara anantaguNe haiM avagAhanA alpabahutvameM batalAyA hai ki kArmaNazarIra dravyavargaNAkI avagAhanA sabase stoka hai| usase manodravyavargaNAkI avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai| usase bhASAdravyavargaNAkI avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai| usase AhArakazarIra dravyavargaMNAkI avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai| usase vaikriyikazarIra dravyavargaNAkI avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai aura usase audArika zarIra dravyavargaNAkI avagAhanA asaMkhyAtaguNI hai| bandhavidhAna bandhake cAra bheda haiM-prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandha / ina cAroMkA vistArase nirUpaNa bhagavAn bhUtabali bhaTTArakane mahAskandha meM kiyA hai / usakA yahAM para prarUpaNa karanepara bandhavidhAna samApta hotA hai|
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha 22 2 GG kA Y viSaya-sUcI viSaya pRSTha | viSaya maMgalAcaraNa vicAra 18 bandhanake cAra bheda va unake nAma ajIvabhAvabandhake tIna bheda va unakA bandha, bandhaka, bandhanIya aura bandhavidhAna svarUpa nirdeza zabdoMkI nirukti 1 | vipAkapratyayika ajIvabhAvabandhakA vicAra 23 bandha Adi zabdoMkA lakSaNa avipAkapratyayika ajIvabhAvabandhakA bandha anuyogadvAra vicAra 24 bandhake cAra bheda | tadubhayapratyayika ajIvabhAvabaMdhakA vicAra nAmabandha AdimeM se kisako kauna naya dravyabaMdhake do bheda svIkAra karatA hai isakA vicAra AgamadravyabaMdhakA vizeSa vicAra nAmabandhakA vicAra 4 noAgama dravyabaMdhake do bheda sthApanAbandhakA vicAra | visrasAbaMdhake do bheda kASThakarma AdikI vyAkhyA | anAdivisrasAbaMdhake tIna bheda va unakA bhAvabandhake do bheda 7 | vizeSa UhApoha Agama bhAvabandha kA vicAra sAdivisrasAbaMdhakA vizeSa vicAra Agamake nau bheda aura unake lakSaNa | bhaMdake kAraNakA nirdeza upayogake ATha bheda aura unake lakSaNa kauna pudgala nahIM ba~dhate aura kona pudgala noAgama bhAvabandhake do bheda / ba~dhate haiM isa bAtakA vicAra jIvabhAvabandhake tIna bheda va unake lakSaNa kitanI mAtrA hIna va adhika hone para / vipAkapratyayika jIvabhAvabandhakA vicAra 10 baMdha hotA hai isa bAta kA vizeSa vicAra avipAkapratyayika jIvabhAvabandhake do bheda 12 | viSama aura sama zabdake artha jIvatva Adi tInakA avipAka pratyayika jaghanya guNavAle pudgala nahIM ba~dhate isa jIvabhAvake bhedoMmeM na grahaNa karane ke bAtakA nirdeza kAraNakA UhApoha tattvArthasUtra meM jIvatva Adiko pAriNAmika sAdivisrasAbaMdha kA udAharaNa sahita kisa abhiprAyase kahA hai isa bAtakA nirdeza bhI nirdeza prayogabaMdhake do bheda va prayogabaMdhakA asiddhatva bhAvake do bheda hI bhavyatva aura lakSaNa 36 nokarma baMdhake pAMca bheda va unakA svarUpa abhavyatva aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAva | nirdeza bandhakA bicAra 14 | AlApanabaMdhakA udAharaNasahita nirdeza kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandhakA- | allIvaNabaMdha kA udAharaNasahita nirdeza 39 vicAra 15 | saMzleSabaMdhakA udAharaNa sahita nirdeza tadubhayaavipAkapratyayika jIvabhAvabandhakA zarIrabaMdhake pA~ca bheda MY im N My or m "
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) KK WWWWW00 00 47 65 viSaya pRSTha viSaya zarIroMke paraspara bandhase utpanna honevAle agrahaNadravyavargaNAkA vicAra pandraha avAntara bhedoMkA nirdeza 42 taijasadravyavargaNAkA vicAra zarIribandha ke do bheda 44 agrahaNadravyavargaNAkA vicAra sAdi zarIribandhakA vizeSa vicAra 45 bhASAdra vyavargaNAkA vicAra anAdi zarIribandhakA sodAharaNa vicAra 46 | agrahaNadravya vargaNAkA vicAra karmabandhake viSaya meM sUcanA manodravyavargaNAkA vicAra bandhaka anayogadvAra agrahaNadravyavargaNAkA bicAra kArmaNadravyavargaNAkA vicAra gati Adi caudaha mArgaNAvAle jIva dhruvaskandha dravyavargaNAkA vicAra bandhaka hai isa bAtakA nirdeza dhruvaskandha zabda dene kA prayojana gati mArgaNAke Azrayase baMdhakoMkA nirdeza sAntaranirantaradravyavargaNAkA vicAra karake khuddAbandhake gyAraha anuyogadvAroMke dhruvazanyavargaNAkA vicAra samAna jAnane kI sUcanA 47 pratyekazarIravagaNAkA vicAra bandhanIya anuyogadvAra pratyekazarIravargaNAkA svarUpanirdeza bandhanIya kauna haiM isa bAta kA nirdeza 48 pratyekazarIravargaNAke jaghanyase lekara utkRSTa vargaNAprarUpaNAke Azrayase ATha anuyogadvAroMkI takake avAntara bhedoMkA vizeSa vicAra 65 sUcanA va unakA sayuktika vicAra 49 dhruvazUnyavargaNAkA vicAra 83 vargaNAke solaha anuyogadvAroMkA nAma nirdeza 50 | bAdaranigodavargaNAkA vicAra vargaNAke do bheda va unakI mImAMsA 51 bAdaranigodavargaNAke jaghanyase lekara vargaNAnikSepake chaha bheda va nikSepakathanakA utkRSTa takake avAntara bhedoMkA nirdeza 84 prayojana kSINakaSAya guNasthAnameM bAdaranigoda jIvoM kauna naya kisa nikSepako svIkAra karatA hai kA maraNa hokara Age unakA abhAva isa bAtakA vicAra kyoM ho jAtA hai isakA vicAra vargaNAdravyasamudAhArake caudaha anuyogadvAroMkA hiMsA aura ahiMsAke svarUpa para prakAza 89 nAmanirdeza dhruvazUnya dravyavargaNAkA vicAra 112 vargaNAke solaha anuyogadvAroMmeMse Adike do davargaNAkA vicA 113 kA hI kathana kyoM kiyA hai isa sUkSma nigodavargaNAke AdhArakA nirdeza 113 bAtakA vicAra sUkSma nigodavargaNAke jaghanyase lekara utkRSTa vargaNAdravyasamudAhArakA vizeSa rUpase kathana takake avAntara bhedoMkA vizeSa vicAya 114 kyoM kiyA hai isa bAtakA vicAra dhruvazUnyadravyavargaNAkA vicAra ekapradezI paramANupudgaladravyavargaNAkA mahAskandhadravyavargaNAkA vicAra 117 vicAra saba vargaNAoMke lAneke lie guNakAra dvipradezI paramANupudgaladravyavargaNAkA kyA kyA hai isa bAtakA nirdeza vicAra nAnAzreNivargaNAoMkI prarUpaNA 118 tripradezI Adi paramANupudgaladravyavargaNAoMkA eka pradezI Adi saba vargaNAyeM kaise utpanna vicAra hotI haiM isa viSayakA vizeSa UhApoha 120 AhAra dravyavargaNAkA vicAra 59 | nAnANi zabdakA artha 134
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) 140 147 147 148 viSaya pRSTha viSaya pRSTha caudaha anuyogadvAroMmeMse do kA hI kathana nAnAzreNivargaNAalpabahutvAnugama kyoM kiyA isakA sayuktika uttara 134 anantaropanidhAke do bheda 179 ekazreNi dhruvAzrvAnugama anuyogadvArake dravyArthatArUpa anantaropanidhAkA vicAra 179 Azrayase vicAra paramparopanidhAke do bheda 182 isI prakAra nAnAzreNi dhruvAdhruvAnugamake dravyArthatArUpa paramparopanidhAkA vicAra 182 jAnanekI sUcanA isI prasaMgase prarUpaNA Adi tIna anuyogaekazreNi sAntaranirantarAnugamake Azrayase / dvAroMke Azrayase vicAra 182 saba vargaNAoMkA vicAra pradezArthatArUpa anantaropanidhAkA vicAra 183 isI prakAra nAnAzreNi sAnta ranirantarAnugamake anantaropanidhAmeM dravyArthatAkI saMdRSTi 184 jAnanekI sUcanA anantaropanidhAmeM pradezArthatAkI saMdRSTi 184 pradezoMkA Azraya lekara yavamadhya ekazreNiojayugmAnugamake Azrayase saba paramparopanidhAkA vicAra vargaNAoMkA vicAra 188 nAnAzreNiojayugmAnugamake Azrayase saba isI prasaMgase prarUpaNA Adi tIna anuyogavargaNAoMkA vicAra dvAroMke Azrayase vicAra 189 avahArake do bheda ekazreNikSetrAnugama 190 dravyArthatAkI apekSA avahArakA vicAra 190 nAnAzreNikSetrAnugama 149 pradezArthatAkI apekSA avahArakA vicAra 192 eka zreNisparzanAnugama 149 yavamadhyaprarUpaNAke do bheda 201 isI prakAra nAnAzreNi sparzanAnugamake jAnane kI dravyArthatAkI apekSA vicAra 201 sUcanAke sAtha vizeSa nirdeza 150 zreNiprarUpaNAke do bheda 202 ekazreNikAlAnugama anantaropanidhAke Azrayase vicAra 202 isI prakAra nAnAzreNi kAlAnagama jAnane kI paramparopanidhAke Azrayase vicAra 204 sUcanAke sAtha vizeSa nirdeza 150 | isI prasaMgase prarUpaNA Adi tIna anayogaekazreNianta rAnugama 151 dvAroMke Azrayase vicAra 204 isIprakAra nAnAzreNianta rAnagama jAnane kI utkRSTa pratyekazarIravargaNAkA bhAgahAra 206 sUcanAke sAtha vizeSa nirdeza 152 bhAgAbhAga 206 ekazreNivargaNAbhAvAnagama 152 / alpabahatva 206 isI prakAra nAnAzreNivargaNA bhAvAnugamake pradezArthatAkI apekSA yavamadhyavicAra jAnane kI sUcanA padamImAMsA 207 ekazreNi nAnAzreNivargaNAupanayanAnugamake alpabahutvake tIna bheda 208 Azrayase matAntarakA nirdeza ba usakA nAnAzreNidravyArthatA alpabahutvakA nirdeza 208 parihAra 153 nAnAzreNipradezArthatA alpabahatvakA nirdeza 212 ekazreNivargaNAparimANAnugama ekazreNi-nAnAzreNi pradezArthatA alpanAnAzraNivargaNAparimANAnugama bahutvakA nirdeza 215 ekazreNivargaNAbhAgAbhAgAnugama bAhyavargaNA vicAra nAnAzreNivargaNAbhAgAbhAgAnugama | bAhyavargaNAkI anya prarUpaNAkA prArambha 223 ekazreNivargaNAalpabahutvAnugama 163 / bAhyavargaNAke viSayameM vizeSa UhApoha 223 da
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha viSaya 224AzI viSaya pRSTha usake viSaya meM cAra anuyogadvAroMkA nAma / zarIraprarUpaNA nirdeza va svarUpa kathana 224 | zarIraprarUpaNAke chaha anuyogadvAroMkA nAmazarIrizarIraprarUpaNA nirdeza aura unakI sArthakatAkA vicAra 321 audArika zabdakI nAmanirukti va UhApoha 322 jIvoMke do bheda va unakA svarUpa nirdeza 225 | 225 | vaikriyika zabdakI nAmanirukti va UhApoha325 kauna jIva sAdhAraNazarIra haiM aura kauna jIva | ATha RddhiyoMke nAma 325 pratyekazarIra haiM isa bAtakA nirdeza 225 AhAraka zabdakI nAmanirukti va UhApoha 327 sAdhAraNa jIvoMkA lakSaNa mirdeza 226 | | taijasa zabdakI nAmanirukti va UhApoha 327 sAdhAraNa jIvoMke anugrahaNakA vicAra 228 taijasazarIrake do bhedoMkA vicAra 328 sAdhAraNa jIvoMke ekasAtha kyA kyA kArya ni:saraNarUpa tejasazarIrake do bhedoMkA hote haiM isa bAtakA nirdeza 229 vicAra 328 sAdhAraNa jIvoMkI utpatti aura maraNake kArmaNa zabdakI nAmanirukti va UhApoha 328 viSayameM niyama 230 pA~ca zarIroMke pradezoMke pramANakA nirdeza 330 donoM prakArake nigoda jIva paraspara kaise niSekaprarUpaNAmeM chaha anuyogadvAroMke nAma 331 rahate haiM isa bAtakA vizeSa spaSTIkaraNa 231 samutkIrtanA 331 pradezapramANAnugama 336 bAdaranigoda aura sUkSma nigoda jIvoMkI anantaropanidhA yonikA vicAra 232 paramparopanidhA 346 ananta jIvoMne nigodavAsa nahIM choDA isa pradezaviraca va usake svarUpanirdezake sAtha bAtakA saMyuktika nirdeza 233 solaha padavAlA daNDakavidhAna 352 eka zarIrameM rahanevAle nigoda jIvoMkA jaghanya paryApta nirvattikA svarUpanirdeza 352 pramANa 234 nirvatti sthAnoMkA vicAra saMsArI jIvoMkA abhAva kyoM nahIM hotA jIvanIyasthAna 354 isa bAtakA sahetuka vicAra isa viSaya meM alpabahutva nigodake do bhedoMkA nirdeza / 236 | khuddAbhavake do bheda va unakA svarUpanirdeza 362 zarIrizarIraprarUpaNAkA sadAdi ATha anu- eka muhUrta meM manuSyake kitane zvAsocchvAsa yogadvAroMke Azrayase kathana karane kI hote haiM isa bAta kA nirdeza 362 sUcanA 237 | eka antamuhUrtameM kitane kSullaka bhavagrahaNa ogha aura Adezase satprarUpaNA 237 hote haiM isa bAtakA nAma nirdeza 362 ogha aura Adezase dravyapramANaprarUpaNA 249 pradezaviracake chaha anuyogadvAroMkA ogha aura Adezase kSetraprarUpaNA 253 nAmanirdeza audArikazarIrakI apekSA agrasthiti ogha aura Adezase sparzana prarUpaNA Adi cArakA vicAra 367 ogha aura Adezase kAlaprarUpaNA 257 agrasthitikA svarUpa nirdeza 367 ogha aura Adezase antaraprarUpaNA agrasthitivizeSakA svarUpa nirdeza 367 ogha aura Adezase bhAvaprarUpaNA 301 | AhArakake sivA zeSa tIna zarIroMkI ogha aura Adezase alpabahutvaprarUpaNA 301 | audArikake samAna jAnane kI sUcanA 368 sout 284
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ biSaya pRSTha AhArazarIrakI apekSA agrasthiti Adi cArakA vicAra bhAgAbhAgAnugamake tIna anuyogadvArA jaghanyapadakI apekSA odArikazarIrakA vicAra utkRSTa padakI apekSA audArikazarIrakA vicAra zeSa cAra zarIroMkI apekSA isI prakAra jAnane kI sUcanA ajaghanya - anutkRSTa padakI audArika zarIrakA vicAra zeSa cAra zarIroMkI apekSA isI prakAra jAnane kI sUcanA alpabahutva ke tIna anuyogadvAra jaghanya padakI apekSA audArikazarIrakA vicAra ( 20 ) 369 360 jaghanyotkRSTa pada alpabahutva guNakArake tIna anuyogadvArA jaghanya guNakAra 370 372 372 372 373 AhArakake sivA zeSa tIna zarIroMkI apekSA isI prakAra jAnane kI sUcanA 377 jaghanya padakI apekSA AhArakazarIrakA vicAra utkRSTa padakI apekSA audArikazarIrakA vicAra 373 373 378 AhArakake sivA zeSa tIna zarIroMkI apekSA isI prakAra jAnanekI sUcanA 380 utkRSTa padakI apekSA AhArakazarIrakA vicAra jaghanyotkRSTa padakI apekSA odArikazarIra kA vicAra 382 AhArakake sivA zeSa tIna zarIroMkI apekSA isI prakAra jAnanekI sUcanA 384 jaghanyotkRSTa padakI apekSA AhArakazarIra kA vicAra 385 niSeka alpabahutva ke tIna anuyogadvAra 387 jaghanyapada alpabahutva 388 utkRSTapada alpabahutva 389 370 390 392 392 viSaya pRSTha utkRSTa guNakAra jaghanyotkRSTa guNakAra padamImAMsA ke do anuyogadvAra utkRSTa padakI apekSA odArika zarIrakI padamImAMsA 394 395 397 397 405 tIna anuyogadvAroMke Azrayase prakRta viSayakA upasaMhAra karanekI sUcanA saMcayAnugama aura usake tIna anuyogadvAra 405 bhAgahArapramANAnugama va do matoMkA nirdeza 405 prathama upadeza ke anusAra samayaprabaddha pramANAnugama dvitIya upadezake anusAra samayaprabaddhapramANAnugama anutkRSTa padakI apekSA audArika zarIrakI padamImAMsA utkRSTa padakI apekSA vaikriyikazarIrakI padamImAMsA anutkRSTa padakI apekSA vaikriyikazarIrakI SadamImAMsA 408 408 410 411 413 utkRSTa padakI apekSA AhArakazarIrakI padamImAMsA anutkRSTa padakI apekSA AhArakazarIrakI padamImAMsA utkRSTa padakI apekSA taijasazarIrakI padamImAMsA anutkRSTa padakI apekSA taijasazarIrakI padamImAMsA utkRSTa padakI apekSA kArmaNazarIrakI padamImAMsA 414 416 416 422 422 jaghanya padakI apekSA odArikazarIrakI padamIpAMsA ajaghanya padakI apekSA audArikazarIrakI padamImAMsA 423 424 jaghanya padakI apekSA odArikazarIrakI padamomAMsA ajaghanya padakI apekSA vaikriyikazarIrakI padamI mAMsA 424 425
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 21 ) viSaya 440 430 viSaya pRSTha jaghanyapadakI apekSA AhArakazarIrakI jIvase alaga honepara unakI cAra prakArakI padamImAMsA 425 hAnikA nirdeza ajaghanya padakI apekSA AhArakazarIrako dravyahAmikI apekSA audArika zarIrakI padamImAMsA 426 ekapradezI vargaNAkA vicAra 441 jaghanya padakI apekSA taijasazarIrakI dvipradezI Adi vargaNAoMkA vicAra 442 padamImAMsA 426 zeSa cAra zarIroMkI apekSA isI prakAra ajaghanya padakI apekSA taijasazarIrakI jAnanekI sUcanA 444 padamImAMsA 428 / kSetrahAnikI apekSA audArika zarIrakI jaghanya padakI apekSA kArmaNazarIrakI eka pradezI vargaNAkA vicAra 444 padamImAMsA 428 dvipradezI Adi vargaNAoMkA vicAra 445 ajaghanya padakI apekSA kArmaNazarIrakI zeSa cAra zarIroMkI apekSA isI prakAra padamImAMsA 429 jAnane kI sUcanA alpabahutva 429 kAlahAvikI apekSA audArikazarIrake ekapradezI vargaNAdravyakA vicAra 447 zarIravinasopacayaprarUpaNA dvipradezI Adi vargaNAdravyakA vicAra 448 zarIravisrasopacaya prarUpaNAke chaha anu zeSa cAra zarIroMkI apekSA isI prakAra yogadvAra jAnane kI sUcanA 449 vinasopacayakA svarUpanirdeza 430 bhAvahAnikI apekSA audArikazarIrake eka audArikazarIrakI apekSA eka pradeza meM guNayukta vargaNA dravyakA vicAra 450 avibhAgapraticchaMdoMkA pramANa nirdeza 431 | dvigaNayakta Adi vargaNA dravyakA vicAra 450 avibhAgapraticchedoMkA svarUpa nirdeza 431 dviguNa zabdakA artha 451 kitane avibhAgapraticchedoMkI eka vargaNA cAra zarIroMkI apekSA isI prakAra jAnane kI hotI hai isa bAtakA nirdeza 432 sUcanA kula vargaNAoMkA pramANa nirdeza pA~ca zarIroMke Azrayase visrasopacaya kitanI vargaNAoMkA eka spardhaka hotA hai alpabahutvakA kathana 453 isa bAtakA vicAra jIvapratibaddha visrasopacayakA alpabahutva 459 kula spardhakoMkA pramANa nirdeza prakRta prarUpaNAko spaSTa karaneke lie tIna eka eka spardhakakA kitanA antara hotA hai| anuyogadvAroMkA nAma nirdeza isa bAtakA nirdeza jIvapramANAnugama avibhAgapraticcheda kaise niSpanna kiye jAte haiM isa bAtakA vicAra pradezapramANAnugama 434 chedanAke dasa bheda va unakA svarUpa nirdeza 435 alpabahatvake do bhedoMkA nAma nirdeza pA~ca zarIroMke avibhAgapraticchedoMkA jIva alpabahutva alpabahutva pradeza alpabahutva eka eka zarIraparamANu para kitane visra calikA sopacaya hote haiM isa bAtakA nirdeza 438 | agalA grantha cUlikA hai isa bAtakI visrasopacayoMkA sthAna vicAra 439 / pratijJA AWAN 465 465
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 22) 492 kathana viSaya pRSTha viSaya pRSTha 'jattheya maradi jIvo' isa gAthAke uttarArdha ke skandha Adike Azrayase saba sUkSma nigoda kathanakI pratIjJA 469 / mizrarUpa hote haiM isa bAtakA nirdeza 484 prathama samayameM utpanna honevAle jIvoMkA bAdara nigodoMkA maraNakramase nirgamana hotA pramANa 469 hai isa bAtakA nirdeza 485 dvitIyAdi samayoMmeM utpanna honevAle ayavamadhyakramase nirgamanakA vicAra 487 jIvoMkA pramANa 470 kSINakaSAyake kAla meM jaghanya AyumAtra isa prakAra kitane kAlataka jIva nirantara | kAla zeSa rahanepara bAdara nigoda jIva nahIM rUpase utpanna hote haiM isa bAtakA nirdeza 471/ utpanna hote isa arthakA jJAna karAne ke lie punaH antara dekara nirantara kramase kitane | AyuoMke alpabahutvakA kathana 491 kAlataka jIva utpanna hote haiM isa bAtakA guNazreNimaraNake antima samayameM jaghanyanirdeza 471 | bAdara nigoda vargaNA hotI hai isa alpabahutvake do bhedoMkA nirdeza 474 | bAtakA nirdeza addhAalpabahutva 474 | jaghanya sUkSma nigoda vargaNAkA pramANa kathana492 sAntara samaya meM upakramaNa kAlakA svarUpa utkRSTa sUkSma nigodavargaNAkA pramANa nirdeza 474 493 nirantara samayameM upakramaNa kAlakA svarUpa utkRSTa bAdara nigoda vargaNAkApramANakathana 493 nirdeza 474 | nigodavargaNAoMke kAraNakA nirdeza 494 sAntara samayameM upakramaNakAla vizeSakA mahAskandhake sthAnoMkA nirdeza va unakA svarUpa nirdeza 475 svarUpa kathana 494 upakramaNakAlavizeSakA svarUpa nirdeza | mahAskandha vargaNAkA jaghanya va utkRSTa bhAva / sAntara upakramaNa jaghanya kAlakA svarUpa |kisa avasthAmeM hotA hai isa bAtakA nirdeza 495 nirdeza 476 maraNayavamadhya aura zamilAyavamadhya AdikA utkRSTa sAntara upakramaNakAlakA svarUpa kathana karane ke lie saMdRSTi nirdeza saba jIvoMmeM mahAdaNDakakA nirdeza sAntara upakramaNakAlakA svarUpa nirdeza 477 kSullakabhavake tIna bhAga 501 sAntara upakramaNakAlavizeSakA svarUpa prathama vibhAgakA vicAra 501 nirdeza 477 AdhArake tIna prakAra nirantara upakramaNakAla vizeSakA svarUpa prakArAntarase prathama vibhAgakA vicAra nirdeza | madhyama tribhAgakA vicAra 502 apakramaNakAlakA svarUpa nirdeza 479 yavamadhyavicAra 502 prabandhanakAlakA svarUpa nirdeza 480 | zamilA zabdakA artha 503 jIvaalpabahutva vicAra 481 | zamilAmadhyakA tAtparya 503 skandha Adike Azrayase saba bAdara nigoda / saba yavamadhyoMkI yavamadhya aura zamilAmadhya paryApta hote haiM yA mizrarUpa hote haiM isa | ye do saMjJAyeM haiM isa bAtakA nirdeza 503 bAtakA nirdeza 483 | AsaMkSepAddhAkA artha 503 0 502
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya AkSepAddhA kahA~ se kahA~ taka hotA hai isa bAtakA nirdeza kSullakabhavagrahaNakA svarUpa nirdeza vaha kahA~ hotA hai isa bAtakA vicAra jaghanya aparyApta nirvRtti kahA~ hotI hai isa bAtakA nirdeza ( 23 ) pRSTha 503 504 504 504 utkRSTa aparyApta nirvRttike kAlakA nirdeza 504 sUkSmanigoda jIvoMkI jaghanya aparyApta nirvRttike kAlapramANakA nirdeza inhIM jIvoMkI utkRSTa aparyApta nirvRttike kAlakA nirdeza sUkSmanigoda jIvoMkI utkRSTa aparyApta nirvRtti meM honevAle Avazyaka nirlepana zabdakA artha 508 bAdaranigoda aparyApta jIvoMke nirlepanasthAna kitane hote haiM isa bAtakA nirdeza sUkSmanigoda aparyApta jIvoMkA Ayu yavamadhya kahAMse kitanA kAla jAnepara hotA hai isa bAtakA vicAra bAdara nigoda aparyApta jIvoMke nirvRttisthAna kahA~se kitanA kAla jAnepara kitane hote haiM isa bAtakA nirdeza saba jIvoMkI nirvRttikA antara kahA~ se viSaya kitanA kAla jAnepara hotA hai isa bAtakA nirdeza 511 510 sUkSma nigoda aparyApta jIvoMkA Ayuyavamadhya kahAMse kitanA kAla jAnepara hotA hai isa bAtakA vicAra sUkSma nigoda aparyApta jIvoMkA maraNa yavamadhya kahA~se kitanA kAla jAnepara hotA hai isa bAtakA vicAra bAdara nigoda aparyApta jIvoMkA maraNa yavamadhya kahA~se kitanA kAla jAnepara hotA hai isa bAtakA vicAra 511 512 sUkSma nigoda aparyApta jIvoMke nirvRttisthAna kahA~ se kitanA kAla jAnepara kitane hote heM isa bAtakA nirdeza 513 ve tIna zarIroMke nirvRttisthAna uttarottara vizeSa adhika hote haiM isa bAtakA nirdeza 517 505 | ina tIna zarIroMke nirvRttisthAnoMkA alpabahutva prakRta meM AvazyakoMke nirdezakI pratijJA tIna zarIroMke nirvRttisthAna kahA~se kitanA kAla jAnepara kitane hote haiM isa bAtakA nirdeza 510 506 | tIna zarIroMke indriya nirvRttisthAna kahA~se | kitanA kAla jAne para kitane hote haiN| 506 isa bAta kA nirdeza pRSTha 515 516 507 | tIna zarIroMke ye nirvRttisthAna uttarottara vizeSa adhika hote haiM isa bAtakA nirdeza 520 ina tIna zarIroMke nirvRttisthAnoM kA alpabahutva 516 514 | alpabahutva 521 tIna zarIroMke AnApAna, bhASA aura manasaMbaMdhI nirvRttisthAna kahA~se kitanA kAla jAne para kitane hote haiM isa bAtakA nirdeza 521 tIna zarIroMke ye nirvRttisthAna uttarottara vizeSa adhika hote haiM isa bAtakA nirdeza 522 ina tIna zarIroMke ina nirvRttisthAnoMkA alpabahutva prakRta meM AvazyakoM kA nirdeza 519 525 tIna zarIroMke nirlepanasthAna kitanA kAla jAne para kitane hote haiM isa bAtakA nirdeza nirlepanasthAnakA svarUpa nirdeza zarIraparyAptikA svarUpa nirdeza indriyaparyAptikA svarUpa nirdeza nirlepanasthAnakA svarUpa nirdeza tIna zarIroMke ye nirlepanasthAna uttarottara vizeSa adhika hote haiM isa bAtakA nirdeza 528 tIna zarIroMke ina nirlepanasthAnoMkA 526 526 527 527 527 529 529
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya sUkSma nigoda aparyApta jIvoMke kahA~ se kitanA jAkara kitane nirvRttisthAna hote haiM isa bAtakA nirdeza bAdara nigoda aparyApta jIvoMke kahA~se kitanA jAkara kitane nirvRttisthAna hote haiM isa bAtakA nirdeza viSaya agrahaNaprAyogyakA artha AhAradravyavargaNAkA kArya nirdeza agrahaNadravyavargaNA kA svarUpa nirdeza taijasazarIra dravyavaNAkA kArya nirdeza agrahaNadravyavargaNAkA svarUpa nirdeza 531 | bhASA dravyavargaNAkA kArya nirdeza agrahaNadravyavargaNA kA svarUpa nirdeza manodravyavargaNAkA kArya nirdeza agrahaNadravyavargaNAkA svarUpa nirdeza kArmaNadravyavargaNAkA kArya nirdeza pRSTha ( 24 ) sUkSma nigoda paryApta jIvoMkA kahA~se kitanA kAla jAne para Ayuyavamadhya hotA hai isa bAtakA nirdeza 543 546 548 549 549 550 551 551 552 553 apane apane avAntara kAryako karanevAlI ye 533 | vargaNAyeM alaga alaga haiM isa bAtakA nirdeza 530 bAdara nigoda paryApta jIvoMkA kahAMse kitanA kAla jAne para Ayuyavamadhya hotA hai isa bAtakA nirdeza sUkSma nigoda paryApta jIvoMkA kahA~se kitanA kAla jAne para maraNayavamadhya hotA hai isa bAtakA nirdeza 532 bAdara nigoda paryApta jIvoMkA kahA~se kitanA kAla jAne para maraNayavamadhya hotA hai isa bAtakA nirdeza sUkSma nigoda paryApta jIvoM ke kahAMse kitanA kAla jAnepara kitane nirlepanasthAna hote haiM isa bAtakA nirdeza bAdara nigoda paryApta jIvoMke kahA~ se kitanA kAla jAne para kitane nirlepanasthAna hote haiM isa bAtakA nirdeza 535 535 536 536 vahIM para pratyeka zarIra paryAptakoMke kitane nirlepanasthAna hote haiM isa bAtakA nirdeza isa viSaya meM alpabahutva vahA~ ekendriya aura paJcendriyasaMbaMdhI AvazyakoM kA nirdeza bandhanI vargaNAoMke prasaMgase cAra anuyogadvAroMkA nAmanirdeza vargaNAprarUpaNA vargaNAnirUpaNA ke prasaMgase kauna vargaNA grahaNaprAyogya hai aura kauna vargaNA grahaNaprAyogya nahIM hai isa bAtakA nirdeza grahaNaprAyogyakA artha audArikazarIra vargaNAoMke pradezArthatAkA 533 va varNAdikakA vicAra 554 vaikriyikazarIravargaNAoMke pradezArthatAkA va varNAdikakA vicAra 556 AhArakazarIravargagAoMke pradezArthatA va varNAdikakA vicAra AhArakazarIra dhavalavarNavAlA hotA hai| phira pA~ca varNavAlA kyoM kahA hai isa praznakA samAdhAna isI prakAra pA~ca rasa AdivAlA kahane ke kAraNakA nirdeza taijasazarIravargaNAkI pradezArthatA va varNAdikakA vicAra 558 bhASA, mana aura kArmaNavargaNAkI pradezArthatA va varNAdikakA vicAra prakRtameM do prakArake alpabahutva kahane kI pratijJA pradeza alpabahutva vicAra 534 537 541 542 pRSTha avagAhanA alpabahutva vicAra bandha vidhAna 553 557 557 559 559 560 562 bandhavidhAnake cAra bheda 543 | bandhavidhAnakA vizeSa vyAkhyAna mahAbaMdha meM 543 | kiyA hai isa bAtakI sUcanA 564 564
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ siri-bhagavaMta-pupphadaMta-bhUdabali-paNIdo chakkhaMDAgamo siri-vIraseNAiriya viraiya-dhavalA TIkA-samaNNido tassa paMcame khaMDe vaggaNAe badhaNANuyogaTAra siddhe viuddhasayale ajjhatthabahitthabaMdhaNummavake / bhattIe ahaM gamiuM puNo puNo baMdhaNaM vocchaM // 1 // baMdhaNe ti caunvihA kamavibhAsA -- baMdho baMdhagA baMdhaNijja baMdhavihANe ti // 1 // baMdho baMdhaNaM, teNa baMdho siddho| badhnAtIti bandhanaH / tado baMdhagANaM ghnnN| badhyata iti karmasAdhane samAzrIyamANe baMdhaNijjassa gahaNaM / badhyate aneneti karaNasAdhane __saba padArthoMkA sAkSAtkAra karanevAle aura bhItara tathA bAharake saba bandhanoMse mukta hue siddhoMko bAra bAra bhaktipUrvaka namaskAra karake maiM ( granthakartA ) bandhananAmaka anayogadvArakA kathana karatA hUM // 1 // __ 'bandhana' isa anuyogadvArameM bandhanako kramase cAra prakArako vibhASA hai-- bandha, bandhaka, bandhanIya aura bandhavidhAna // 1 // ba~dhanA isakA nAma baMdhana haiM, isase baMdha kI siddhi hotI hai| jo bA~dhatA hai vaha baMdhana hai, isase baMdhakakA grahaNa hotA hai| 'jo bA~dhA jAtA hai ' isa prakAra karmasAdhanakA Azraya karanepara baMdhana zabdase badhanIyakA grahaNa hotA hai / jisake dvArA bA~dhA jAtA hai| isa prakAra karaNa 4 tApratI 'kammavibhAsA ' iti pAThaH /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa zabdaniSpattau satyAM banadhivadhAnopalabdhiH / teNa baMdhaNassa caunvihA ceva kamavibhAsA hodi / davvassa daveNa dava-bhAvANaM vA jo saMjogo samavAo vA so baMdho NAma / baMdhassa dava-bhAvabhedabhiNNassa je kattArA te baMdhayA NAma / baMdhapAoggapoMggaladavaM baMdhaNijjaM NAma / paDi-didi-aNubhAga padesabhedabhiNNA baMdhaviyappA baMdhavihANaM nnaam| edesu causu baMdhaNesu tAva baMdhaparUvaNa?muttarasuttaM bhaNadi / / ___jo so baMdho NAma so caunviho-NAmabaMdho TThavaNabaMdho davabaMdho bhAvabaMdho cedi // 2 // baMdhaNayavibhAsaNavAe ko gao ke baMdhe icchadi // 3 // NikkhevaM kAUNa tadaparUvaNaM mottaNa baMdhaNayavibhAsaNA kimaLaM kIrade?Na esa doso, aNavagayaNayasarUvassa bhAvajIvassa mikkhevaTThaparUvaNAe kijjaMtIe avuttatullattappasaMgAdo aNNANaviNAsaNaTheM parUvaNA kIradeojadi sA taMNa kuNai tosA kiphalA sAdhanameM bandhana zabdakI siddhi karanepara usase bandhavidhAnakA grahaNa hotA hai / isaliye bandhanakA vizeSa vyAkhyAna kramase cAra prakArakA hI hotA hai / vizeSArtha- yahAM vyutpatti pUrvaka 'bandhana' ke cAra bheda kiye gaye haiM- bandha, bandhaka bandhanIya aura bandhavidhAna / koI kisIse baMdhatA hai isase bandhakI siddhi kI gaI hai| jo bA~dhatA hai vaha bandhaka hai, aura jo bA~dhatA hai vaha bandhanIya hai| isase bandhaka aura bandhanIyakI siddhi kI gaI hai / jaba koI vastu badhatI hai to vaha kitane prakArase baMdhatI hai, isake dvArA bandhavidhAnakI siddhi kI gaI hai / isa prakAra bandhanake cAra bheda hI ho sakate haiM, yaha ukta kathanakA tAtparya hai| dravyakA dravyake sAtha tathA dravya aura bhAvakA kramase jo saMyoga aura samavAya hotA hai vaha bandha kahalAtA hai / dravya aura bhAvake bhedase bhinna do prakArake bandhake jo kartA haiM ve bandhaka kahalAte haiM / bandhake yogya pudgala dravya bandhanIya kahA jAtA hai| prakRti, sthiti, anubhAga aura pradezake bhedase bhedako prApta hue bandhake bhedoMko bandhavidhAna kahate haiN| ina cAra prakArake bandhanoM meM se sarva prathama bandhakA kathana karane ke liya AgekA sUtra kahate haiM - bandhake cAra bheda hai- nAmabandha, sthApanAbandha, dravyabandha aura bhAvabandha / / 2 // bandhakA nayako apekSA vizeSa vicAra karanepara kauna naya kina bandhoMko svIkAra karatA hai / / 3 // zaMkA- nikSepakA nirdeza karane ke bAda usakA nirUpaNa karanA thA, kintu vaisA na karake pahale bandhanakA nayakI apekSA vizeSa vicAra kisaliye kiyA jAtA hai ? samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, nayake svarUpako samajhe vinA bhavyoMko nikSepakA kathana karanepara vaha anuktake samAna prApta hotA hai, isaliye ajAnakAvinAza karaneke lie pahale bandhanakA nayakI apekSA vizeSa vicAra kiyA gayA hai| yadi vaha ajJAnakA vinAza na kare mapratipATho'yam | a-A- kA-tApratiSu 'aNNoNNaviNAsaNaTuM ' iti paatth||
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre baMdhaNaNayavibhAsaNadA hojja / jadi evaM, to baMdhaNayavibhAsaNA ceva puvaM kiNNa parUvidA ? Na, Nikkheve aNuddiThe saMte tamAdhAraM kAUNa bhaNNamANaNayavibhAsaNANuvavattIdo / tamhA Nikkheva kAUNa pacchA baMdhaNayavibhAsaNA korde| Negama-vavahAra-saMgahA savve baMdhe // 4 // Negama-vavahAra-saMgahaNayA savve baMdhe icchaMti; tesi visae caduNNamedesi sNbhvaado| suddhasaMgahaNae caduNNamedesi NikkhevANaM saMbhavo Nasthi ti Na vottuM juttaM; asuddhasaMgahamassidUNedesi NikkhevANamavalaMbhAdo / davaTriesu edesu Naesu kadhaM bhAvaNikkhevo labbhai ? Na, vaMjaNapajjAyamassidUNa bhaavbNdhovlNbhaado| ujusudo TThavaNabaMdhaM Necchadi // 5 // kudo ? tattha bhAvANaM sarisattAbhAvAdo / Na ca saMkappavaseNa bhAvo bhAvaMtaraM paDivajjadi; egatthaMbhammi saMkappavaseNa tihuvaNappavesappasaMgAdo / Na ca evaM, tihuvnnbhaavaannuvlNbhaado| saddaNao NAmabaMghe bhAvabaMdhaM ca icchadi // 6 // to usakA aura kyA phala ho sakatA hai ? zaMkA-yadi aisA hai to pahale bandhakA nayakI apekSA hI vizeSa vicAra kyoM nahIM kiyA? samAdhAna-nahIM, kyoMki, nikSepakA kathana kiye binA use AdhAra banAkara nayakI apekSA vizeSa vyAkhyAna karanA nahIM bana sakatA, isaliye nikSepakA nirdeza karaneke bAda hI bandhakA nayakI apekSA vizeSa vyAkhyAna kiyA hai| naigama, vyavahAra aura saMgraha naya saba bandhoMko svIkAra karate haiM // 4 // naigamanaya, vyavahAranaya aura saMgrahanaya saba bandhoMko svIkAra karate haiM; kyoMki, inake viSayarUpase ye cAroM bandha sambhava haiM / yadi kahA jAya ki zuddha saMgrahanayameM ye cAroM nikSepa sambhava nahIM haiM, so aisA kahanA ThIka nahIM hai ; kyoMki, azuddha saMgrahanayakI apekSA ye saba nikSepa usake viSaya bana jAte haiM / zaMkA-ye tInoM dravyAthika naya haiM, isaliye inake viSayarUpase bhAvanikSepa kaise prApta ho sakatA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, vyaJjanaparyAyakI apekSA bhAvabandha inakA viSaya bana jAtA hai / RjusUtranaya sthApanAbandhako svIkara nahIM karatA // 5 // kyoMki, yaha naya padArthoMkI sadRzatAko svIkAra nahIM krtaa| yadi kahA jAya ki saMkalpavaza eka padArtha dUsare padArtharUpa ho jAyagA, so yaha bAta bhI nahIM hai; kyoMki, aisA mAnanepara eka khambhemeM saMkalpavaza tIna lokake pravezakA prasaMga prApta hotA hai / aura aisA hai nahIM, kyoMki, usameM tIna lokakA sadbhAva nahIM pAyA jaataa| zabdanaya nAmabandha aura bhAvabandhako svIkAra karatA hai // 6 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 7. kadhaM NAmabaMdhassa tattha saMbhavo ? Na, NAmeNa viNA icchidatthaparUvaNAe aNuvavattIdo ! jo so NAmabaMdho NAma so jIvassa vA ajIvassa vA jIvANa vA ajIvANaM vA jIvassa ca ajovassa ca jIvassa ca ajIvANaM ca jIvANaM ca ajIvassa ca jIvANaM ca ajIvANaM ca jassa NAmaM koradi baMdhotti so savvo NAmabaMdho NAma / / 7 / / NAmassa pavRttI edesu aTThasu ceva; edehito bajjhassa aNNassANuvalaMbhAdo / ede aTThasu pavattamANabaMdhasaddo NAmabaMdho kadhaM nAma appA payAsedi ? Na, sujja-maNicaMdAdisu sa- parappayAsassuvalaMbhAdo / jo so TuvaNabaMdho NAma so duviho- sabbhAvaTThavaNAbaMdho ceva asabbhAvaTThavaNAbaMdho ceva // 8 // sabbhAvAsabbhAvaTuvaNabaMdhehito pudhabhUdaTThavaNa baMdhAbhAvAdo duviho ceva TuvaNabaMdho hodi / ko duvaNabaMdho NAma ? aNNabaMdhammi aNNabaMdhassa so eso tti buddhIe duvaNA zaMkA- ina donoM nayoMmeM nAmabandha kaise sambhava hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, nAmake binA icchita padArthakA kathana nahIM kiyA jA sakatA; isa apekSA nAmabandhako ina donoM nayoMke viSaya svIkAra kiyA hai / jo yaha nAmabandha hai vaha isa prakAra hai- eka jIva, eka ajIva, bahuta jIva, bahuta ajIva, eka jIva aura eka ajIva, eka jIva aura bahuta ajIva, bahuta jIva aura eka ajIva tathA bahuta jIva aura bahuta ajIva; inameMse jisakA bandha yaha nAma kiyA jAtA hai vaha saba nAmabandha hai // 7 // nAmakI pravRtti ina AThoM meM hI hotI hai, kyoMki, inake bAhara anya padArtha nahIM pAyA jAtA / zaMkA- ina ATha meM pravRtta huA bandha zabda nAmabandha hotA huA apane Apako kaise prakAzita karatA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, sUrya, maNi aura candra AdimeM sva aura parake prakAzanakI yogyatA pAI jAtI hai / Azaya yaha hai ki jaise sUrya Adi sva-paraprakAzaka hote haiM vaise nAma zabda bhI sva-paraprakAzaka hai / sthApanA bandha do prakArakA hai-- sadbhAvasthApanAbandha aura asadbhAva sthApanAbandha / / 8 / / sadbhAvasthApanAbandha aura asadbhAvasthApanAbandhase judA koI tIsarA sthApanAbandha nahIM pAyA jAtA, isaliye sthApanAbandha do prakArakA hI hotA hai / zakA - sthApanAbandha kise kahate haiM ? samAdhAna - anya bandha meM anya bandhakI ' vaha yaha hai' isa prakAra buddhise sthApanA karanA sthApanAbandha hai | AkRtivAle padArtha meM sadbhAvasthApanA hotI hai aura AkRtirahita padArtha meM * tAto 'NAmabaMdho' / kathaM NAma appANaM' iti pAThaH /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 9.) baMdhANuyogaddAre ThavaNabaMdha parUvaNA garbaMdha NAma / AkRtimati sadbhAvasthApanA, anAkRtimati tadviparItA / jo so sambhAvAsambhAvaTThavaNAbaMdho NAma tassa imo niddesokaTThakammesu vA cittakammesu vA pottakammesu vA lepyakammesu vA leNakammesu vA selakammesu vA gihakammesu vA bhittikammesu vA daMtakamme su ar bheMDakamme vA akkho vA varADao vA je cAmaNNe evamAdiyA sabbhAva - asabbhAvaTThavaNAe Thavijjadi baMdho tti so savvo sabbhAvaasambhAvaTThavaNabaMdho NAma // 9 // ( 5 sarvANi khairasAga kaTThAdisu cakkabaMdha. muravabaMdha-vijjAharabaMdha-nAgapAbaMdha- saMsaravAsa - baMdhAdoNaM jahAsarUveNa ghaDiyaThavaNA sambhAvaTuvaNabaMdho NAma / ajahAsarUveNa esi baMdhA te vA sabbhAvavaNabaMdho nAma / cittArehiMto vaNNavisesehi niSkanANi cittakammANi NAma / vatthesu pANa- sAliya- kosaddAdIhiM jANi vUNaforiyANi pAidANi svANi chipaehi vA kadANi pottakammANi NAma 1 leppayArehi leviUNa jANi NippAidANi ruvANi tANi lepyakammANi NAma 1 pattharakaTTae hi* jANi pavvadesu ghaDidANi ruvANi tANi leNakammANi NAma 1 tehi ceva chiNNasilAsu ghaDidarUvANi selakammANi NAma / sadbhAva sthApanA hotI hai / jo vaha sadbhAvasthApanAbandha aura asadbhAvasthApanAbandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai --- kASThakarmoMmeM, potakarmoM meM, lepyakarmoMmeM, layanakarmoMmeM, zailakarmoMmeM, gRhakarmoM meM, bhittikarmoMmeM, dantakarmoMmeM, bheMDakarmoMmeM; tathA akSa yA kauDI inako Adi lekara aura dUsare padArtha abhedasvarUpase sadbhAvasthApanA tathA asadbhAvasthApanAmeM 'yaha bandha hai' isa rUpase sthApita kiye jAte haiM vaha saba sadbhAvasthApanAbandha aura asadbhAvasthApanA bandha hai // 9 // zrIparNI, khaMra aura sAga kASTha AdimeM cakrabandha, murajabandha, vidyAdharabandha, nAgapAzabandha, aura saMsAravAsabandha AdikI tadAkAra sthApanA karanA sadbhAvasthApanAbandha kahalAtA hai / bandhoMkI una zrIparNI Adi kASThoM meM atadAkAra sthApanA karanA asadbhAvasthApanAbandha kahalAtA hai / citrakAra raMga vizeSoMse jo citra banAte haiM ve citrakarma kahalAte haiM / vastroM meM pANa, sAliya aura kosadda Adi bunakaroMke dvArA bunane rUpa kriyAse jo AkAra banAye jAte haiM yA chIpA unapara jo AkAra banAte haiM ve potakarma kahalAte haiM / lepyakAra lepana kara jo AkAra banAte haiM ve lepyakama kahalAte haiM / patthara phoDA parvatoM meM jo AkAra ghaTita karate haiM ve layanakarma kahalAte haiM / ve hI chinna zilAoMmeM jo AkAra ghaTita karate haiM ve zailakarma kahalAte haiM / mRttikApiNDake dvArA prAsAdoMmeM jo X apratau'- kosaddAdIhi jANi dUNaNa kiriyAe' kApratI ' - kosaTTAdIhiM jANi dUNaNakiriyAe tAto'- kosaTTAdIhiM jANi dUNaNa kiriyAe ' iti pAThA / a A-kApratiSu ettha raTTaTTaehi mapratI 'pattharauTTaehi' iti pAThaH /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vagaNA-khaMDa maTTiyapiDeNa pAsAdesura ghaDidarUvANi gihakammANi NAma / teNa ceva kuDDesu ghaDidarUvANi bhittikammANi NAma / daMtidaMtAdisu ghaDidarUvANi daMtakammANi nnaam| bheMDehi ghaDidarUvANi bheMDakammANi NAma / edANi dasa viha kammANi desAmAsiyANi / teNa pattakamma-bhigakamma-talavattakamma-tAlivattakamma-bhujavattakamma-sIvaNakamma-maNiviyANa-kammAdINi vattavANi / edesu kammesu jahAsarUveNa dRvidabaMdho sambhAvaDhavaNabaMdho nnaam| tagvivarIyasarUveNa DhavaNAbaMdho asabbhAvaTavaNabaMdho NAma / edesi desAmasiyattaM kadhaM Navvade ? uvari bhnnnnmaann-evmaadiy-vynnaado| akkho jAma pAsao, varADao NAma kvdddduo| edANi ve vi vayaNANi asabbhAvaDhavaNAe ThavidANi / kudo evaM navvade? akkhesu vA varADaesu vA tti sttmiiyNtnniddeshaabhaavaado| edesu ede vA amA eyatteNa ThavaNAe baddhIe Thavijjati baMdho tti so samvo ThavaNabaMdho NAma / ThavaNAsaddo buddhivAcao tti kudo Navvade ? dharaNI dhAraNI DhavaNA koTThA padiTThA tti suttaado| AkAra ghaTita karate haiM ve gRhakarma kahalAte haiN| usIse divAloMmeM jo AkAra banAye jAte haiM ve bhittikarma kahalAte haiN| hAthIke dAMtoMmeM jo AkAra banAye jAte haiM ve dantakarma kahalAte haiM / bheMDoMse jo AkAra banAye jAte haiM ve bheMDakarma kahalAte haiN| ye dasoM hI karma dezAmarzaka haiM / isase patrakarma, bhRGgakarma, talavatta (AbhUSaNa) karma, tAlipatrakarma, bhojapatrakarma, sonekA karma aura maNivijJAnakarma Adiko grahaNa karanA caahie| ina karmomeM tadAkArasvarUpase baMdhakI sthApanA karanA sadbhAvasthApanAbaMdha hai aura atadAkArarUpase baMdhakI sthApanA karanA asadbhAvasthApanAbaMdha hai / zaMkA--- inakA dezAmarzakasthApanA kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- sUtra meM Age kahe jAnevAle 'evamAdiya' vacanase jAnA jAtA hai / akSa pAMsekA nAma hai aura varATaka kauDIkA nAma hai| ye donoM hI vacana asadbhAvasthApanAke sUcaka haiM / zaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- sUtrameM ' akkhesu vA varADaesu vA ' isa prakAra saptamyanta vacanakA nirdeza nahIM kiyA hai / isase jAnA jAtA hai ki ye donoM vacana asadbhAvasthApanAke sUcaka hai| inameM yA ye 'amA' arthAt abhedarUpase, sthApanA arthAt buddhimeM 'bandha' isa prakAra sthApita kiye jAte haiM isaliye yaha saba sthApanAbandha kahalAtA hai| zaMkA-- sthApanA zabda buddhi kA vAcaka hai, yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- 'dharaNI, dhAraNI, sthApanA, koSThA aura pratiSThA ye buddhi ke nAma haiM' isa sUtrase jAnA jAtA hai / / vizeSArtha-- yahA~ sadbhAva aura asadbhAvarUpa donoM prakArake sthApanAbandhakI carcA kI gaI hai| sthApanA eka padArthakI dUsare padArthameM hotI hai| jisameM sthApanA kI jAtI hai yadi vaha tadAkAra hotA hai to vaha sadbhAvasthApanA kahalAtI hai aura yadi atadakAkAra hotA hai to vaha asadbhAvasthApanA kahalAtI hai| buddhise 'yaha vaha hI hai ' aisA ekatva sthApita karake sthApanA kI jAtI hai, aisA yahA~ samajhanA caahiye| hai a-kApratyoH * vaTTaipiDeNa pAsAdesu', ApratI * vaTTaipAsAdesu ' tA. pratI ' vaDDaipiMDeNa pAsAdesu ' iti paatthH| * prakRti anuyogadvAra sU0 40 ( pu0 13 ) / .trakA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 12.) baMdhaNANuyogaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA jo so dadhvabaMdho NAma so thappo / / 10 // kimaLaM thappo koradi ? bhuvssnnnnijjttaado| jo so bhAvabaMdho NAma so duviho-- Agamado bhAvabaMdho ceva NoAgamado bhAvabaMdho ceva // 11 // evaM duviho ceva bhAvabaMdho hodi; Agama-NoAgamehito vdirittbhaavaannuvlNbhaado| jo so Agamado bhAvabaMdho NAma tassa imo Niheso-ThidaM jidaM parijidaM vAyaNovagadaM suttasamaM atthasamaM gaMthasamaM NAmasamaM ghosasamaM / jA tattha vAyaNA vA pucchaNA vA paDicchaNA vA pariyaTTaNA vA aNupehaNA vA zraya-thudi-dhammakahA vA je cAmaNNe evamAdiyA uvajogA bhAve tti kaTu jAvadiyA uvajuttA bhAvA so savvo Agamado bhAvabaMdho NAma // 12 // didaM jidaM parijidaM vAyaNovagadaM suttasamaM atthasamaM gaMthasamaM NAmasamaM ghosasamamidi Navaviho Agamo / kadhamego Agamo NavavihattaM paDivajjade ? lakkhaNabhedeNa / ki tallakkhaNaM? uccade-avadhRtamAtraM sthitaM nAma / jeNa bAraha vi aMgANi avahArivANi so dravyabandha sthagita kiyA jAtA hai // 10 // zaMkA- kisaliye sthApita kiyA jAtA hai ? samAdhAna- kyoMki, Age usakA bahuta varNana karanevAle haiN| bhAvabandha do prakArakA hai-AgamabhAvabandha aura noAgamabhAvabandha // 11 // isa prakAra bhAvabandha do hI prakArakA hotA hai, kyoMki, AgamabhAva aura noAgamabhAvase atirikta anya bhAva nahIM pAyA jaataa| jo AgamabhAvabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai- 'sthita, jita, parijita, vAcanopagata, sUtrasama, arthasama, granthasama, nAmasama aura ghoSasama / inake viSayoM vAcanA, pacchanA, pratIcchanA, parivartanA anuprekSaNA, stava, stuti, dharmakathA, tathA inase lekara jo anya upayoga haiM unameM bhAvarUpase jitane upayukta bhAva haiM ve saba AgamabhAvabandha hai / / 12 / sthita, jita, parijita, vAcanopagata, sUtrasama, arthasama, granthasama, nAmasama aura ghoSasama; yaha nau prakArakA Agama hai| zaMkA-eka Agamake nau bheda kaise ho jAte haiM ? samAdhAna-lakSaNake bhedase eka Agamake nau bheda ho jAte haiN| zaMkA-vaha lakSaNa kauna-sA hai ? samAdhAna-kahate haiM, avadhAraNamAtrakI sthita saMjJA hai / jisane bAraha hI aMgoMko
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 12. sAhU dvivasudaNANaM hodi / kadhaM tassa dvidattaM? aNNattha sNcaaraabhaavaado| taM pi kudo? paresi karaNasattIe abhAvAdo / jo avagayamatthaM saNNimaNi citiUNa vottaM samattho so jidaM NAma sudaNANaM / jo avagayabArahaaMgo saMto khalaNeNa viNA avagayamatthaM vottuM samattho so parijidaMNAma sudaNANaM hodi| Na ca ede ve vi AgamA parapaccAyaNakkhamA dcchttaabhaavaado| jo avagayabArahaaMgo saMtoparesi vakkhANakkhamo so Agamo vAyaNova. gado NAma / kA vAcanA? ziSyAdhyApanaM vAcanA / suttaM sudakevalI, teNa samaM sudaNANa suttasamaM / adhavA suttaM bArahaMgasaddAgamo, AiriyovadeseNa viNA suttAdo ceva jaM upajjadi sudaNANaM taM sutsmN|attho gaNaharadevo, AgamasutteNa viNA sayalasudaNANapajjAeNa pariNadattAdo / teNa samaM sudaNANaM atthasamaM / adhavA attho bIjapadaM, tatto uppaNNaM sylsudnnaannmtthsmN| AiriyANamavaeso gaMtho, teNa samaM gNthsmN| bArahaagasaddAgamamAiriyapAdamale soUNa jaM uppaNNaM sudaNANaM taM gaMthasamamiti vRttaM hodi / AiriyapAdamUle bArahaMgasaddAgamaM soUNa jassa ahilappatthavisayaM ceva sudaNANaM samuppaNNaM so NAma. samaM / bArahaMgasaddAgamaM surNetassa jassa sudapaDibaddhatyavisayameva sudaNANaM samuppaNNaM so avadhArita kara liyA hai vaha sAdhu sthita zrutajJAna hai / zaMkA-isakI sthita saMjJA kyoM hai ? samAdhAna-anyatra isakA saMcAra nahIM hotA, isase usakI sthita saMjJA hai / zaMkA-aisA bhI kyoM hai ? samAdhAna-kyoMki, anyake sAdhakatamarUpase karaNa honekI zakti nahIM pAI jAtI / jo jAne hue arthako dhIre-dhIre vicAra kara kahane ke liye samartha hotA hai vaha jita nAmakA zrutajJAna hai| jo bAraha aMgoMko jAnakara binA skhalanake jAne hue arthako kahane ke liye samartha hotA hai vaha parijita nAmakA zrutajJAna hai / ye donoM hI Agama anyako jJAna karAne meM samartha nahIM haiM, kyoMki, inameM dakSatA nahIM pAI jaatii| jo bAraha aMgoMko jAnakara anyake liye unakA vyAkhyAna karane meM samartha hai vaha vAcanopagata nAmakA Agama hai / zaMkA vAcanA kise kahate haiM ? samAdhAna-ziSyoMko par3hAnA isakA nAma vAcanA hai / sUtrakA artha zrutakevalI hai / usake samAna jo zrutajJAna hotA hai vaha sUtrasama zrutajJAna hai / athavA, sUtrakA artha bAraha prakArakA aMgarUpa zabdAgama hai / AcAryake upadeza ke binA sUtrase hI jo zrutajJAna utpanna hotA hai vaha sUtrasama zrRtajJAna hai| artha gaNadharadevakA nAma hai, kyoMki, ve AgamasUtrake binA sakala zrutajJAnarUpa paryAyase pariNata rahate haiM, inake samAna jo zrutajJAna hotA hai vaha arthasama zrutajJAna hai / athavA artha bIjapadako kahate haiM, isase jo samasta zrutajJAna utpanna hotA hai vaha granthasama zrutajJAna hai / AcAryoM ke upadezako grantha kahate haiM, isake samAna jo zrutajJAna hotA hai vaha granthasama zrutajJAna hai / AcAryake pAdamUlameM bAraha aMgarUpa zabdAgamako sunakara jo zrutajJAna utpanna hotA hai vaha granthasama zrutajJAna hai, yaha ukta kathanakA tAtparya hai / AcAryake pAdamUlameM bAraha aMgarUpa zabdAgamako sunakara jisake kathana karane yogya arthako viSaya karanevAlA hI zrutajJAna utpanna huA hai vaha nAmasama zrutajJAna hai| bAraha aMgarUpa zabdAgamako sunanevAle jisake sune hue arthase sambandha rakhanevAle padArthako viSaya karanevAlA
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA ghosasamaM / evaM NavavihaM sudaNANaM parUvidaM / saMpahi ettha uvaogo vAyaNA-pucchaNa-paDicchaNa-pariyaTTaNa-aNapehaga-sthayathudi-dhammakahAbheeNa aTTaviho / tattha paresiM vakkhANaM vAyaNA NAma / tattha aNicchidaDhANaM paNNavAvAro pucchaNaM NAma / Airiehi kahijjamANatthANaM suNaNaM paDicchaNaM NAma / avagayatthassa hiyaeNa puNo puNo parimalaNaM pariyaNaM NAma / suttatthassa sudANusAreNa citaNamaNupehaNaM NAma / savvasudaNANavisao uvajogo thavo NAma / egaMgavisao* eyapuvavisao vA uvajogo thudI gAma / vatthu-aNuyogAdivisao bhAvo dhammakahA NAma / evamAdiyA uvajogA bhAve ti kaTTa jAvadiyA uvajuttA bhAvA so savo Agamado bhAvabaMdho NAma / jo so NoAgamado bhAbabaMdho NAma so duviho--jIvabhAvabaMdho ceva ajIvabhAvabaMdho ceva // 13 // evaM duviho ceva NoAgamabhAvabaMdho hodi; jiivaajiivvdirittnnoaagmbhaavbNdhaabhaavaado| jo so jIvabhAvabaMdho NAma so tiviho--vivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho gheva avivAgapaccaio jIvabhAvabaMdho ceva tadubhayapaccaio jIvabhAvabaMdhoM ceva // 14 // zrutajJAna utpanna huA hai vaha ghoSasama zrutajJAna hai / isa prakAra nau prakArake zrutajJAnakA kathana kiyaa| ___ inake viSaya meM vAcanA, pRcchanA, pratIcchanA, parivartanA, anuprekSaNA, stava, stuti aura dharmakathAke bhedase ATha prakArakA upayoga hotA hai| unameM se anyake liye vyAkhyAna karanA vAcanA haiN| usameM anizcata arthako samajhane ke liye prazna karanA pRcchanA hai / AcArya jina arcAkA kathana kara rahe hoM unakA sunanA pratIcchanA hai / jAne hue arthakA hRdayase punaH punaH vicAra karanA parivartanA hai| sUtrake arthakA zrutake anusAra cintana karanA anuprekSaNA hai / samasta zrutajJAnako viSaya karanevAlA upayoga stava kahalAtA hai / eka aMga yA eka pUrvako viSaya karanevAlA upayoga stuti kahalAtA hai / tathA vastu aura anuyogadvAra Adiko viSaya karanevAlA upayoga dharmakathA kahalAtA hai / ityAdi jitane upayoga haiM unameM yaha bhAva hai ' aisA samajha kara jitane upayukta bhAva hote haiM vaha saba Agama bhAvabandha hai| noAgamabhAvabandha do prakArakA hai-jIvabhAvabandha aura ajIvabhAvabandha // 13 // isa taraha do prakArakA hI noAgamabhAvabandha hai, kyoMki, jIva aura ajIva ina do bhedoMke sivA noAgamabhAvabandha nahIM pAyA jaataa| jIvabhAvabandha tIna prakArakA hai-vipAkapratyayika jIvabhAvabandha, avipAkapratyayika jIvabhAvabandha aura tadubhayapratyAyaka jIvabhAvabandha // 14 // * a-A- kApratiSu 'ebaMgayavisao '; tApratI evaMgayavisao', iti pATha 1
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 15. evaM tiviho ceva jIvabhAvabaMdho hodi, aNNassa cautthassa jIvabhAvassa aNuvalaMbhAdo / kammANamudao udIraNA vA vivAgo NAma, vivAgo paccao kAraNaM jassa bhAvassa so vivAgapaccaio jIvabhAvabaMdho NAma / kammANamudaya-udIraNANamabhAvo avivAgo NAma / kammANamavasaso khao vA avivAgo ti bhaNidaM hodi / avivAgo paccayo kAraNaM jassa bhAvassa so avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma / kammAgamudaya-udIraNAhiMto taduvasameNa ca jo uppajjai bhAvo so tadubhayapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma / jo so vivAgapaccaio jIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Niddesodeve tti vA maNusse tti vA tirikkhe ti vA raie ti vA ithivede ti vA purisavede tti vA NavaMsayavede tti vA kohavede tti vA mANavede tti vA mAyavede ti vA lohavede ti vA rAgavede ti vA dosavede ti vA mohavede tti vA kiNhalesse tti vA NIlalesse tti vA kAulesse tti vA teulesse tti vA pammalesse tti vA sukkalesse ti vA asaMjadetti vA avirade ti vA aNNANe tti vA micchAdiTri tti vA je cAmaNNa isa prakAra tIna prakArakA hI jIvabhAvabandha hai. kyoMki anya cauthA jIvabhAva nahIM pAyA jAtA / karmo ke udaya aura udIraNAko vipAka kahate haiM, aura vipAka jisa bhAvakA pratyaya arthAt kAraNa hai use vipAkapratyayika jIvabhAvabandha kahate haiM / karmo ke udaya aura udIraNAke abhAvako avipAka kahate haiN| karmoke upazama aura kSayako avipAka kahate haiM, yaha ukta kathanakA tAtparya hai| avipAka jisa bhAvakA pratyaya arthAta kAraNa hai use avipAkapratyayika jIvabhAvabandha kahate haiN| karmoke udaya aura udIraNAse tathA inake upazamase jo bhAva utpanna hotA haiM use tadubhayapratyayika jIvabhAvabandha kahate haiN| vizeSArtha- yahA~ jIvabhAvabandhake tIna bhedoMke svarUpapara prakAza DAlA gayA hai / vipAkakA artha udaya aura udIraNA hai / avipAka kA artha upazama aura kSaya hai, tathA tadubhayakA artha kSayopazama hai / isameM dezaghAtispardhakoMkA udaya aura udIraNA rahatI hai tathA sarvaghAti spardhakoMkA anudaya rahatA hai / kSayopazama zabda dvArA anudaya hI kahA gayA hai kSaya arthAt anudaya hI upazama aisI usakI vyutpatti hai / tadubhayameM vipAka aura avidhAka donoMkA grahaNa ho jAtA hai, kintu kSayopazama zabda dvArA udaya aura udIraNA avivakSita rahate haiM / abhiprAya donoMkA eka hai| jo vipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai-- devabhAva, manuSyabhAva, tiryacabhAva, nArakamAva, strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda krodhaveda, mAnaveda, mAyAveda, lobhaveda, rAgaveda, doSa veda, mohaveda, kRSNalezyA, nolalezyA, kApotalezyA, pItalezyA, padmalezyA, zuklalezyA, asaMyatabhAva, aviratabhAva, ajJAnabhAva aura mithyAdRSTi bhAva; tathA
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA evamAdiyA kammodayapaccaiyA udayavivAgaNippaNNA bhAvA so savvo vivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma / / 15 / / devagadiNAmakammodaeNa aNimAdiguNaM NIdo devabhAvo hodi / maNusagadiNAmakammodaeNa aNimAdiguNavadiritto maNusse ti bhAvo hodi / tirikkhagaiNAmakammo. daeNa tirikkhe tti bhaavo| NirayagaiNAmakammodaeNa Neraie tti bhaavo| itthikammodaeNa ithivedo ti bhAvo hodi / purisavedabhAvo vivAgapaccaiyo; purisvedodyjnnidttaado| NavaMsayavedabhAvo vivAgapaccaiyo; nnvNsyvedkmmodyjnnidttaado| kodhamANa-mAyA-lobhabhAvA vivAgapaccaiyA; kodha-mANa-mAyA-lobhadavvakammavivAgajaNidattAdo / rAgo vivAgapaccaiyo; mAyA-lobha-hassa-radi-tivedANaM davvakammodayaNidattAdo / doso vivAgapaccaiyo; koha-mANa-aradi soga-bhaya-duguMchANaM davvakammodayajaNidattAdo / paMcavihamicchattaM sammAmicchattaM sAsaNasammattaM ca moho, so vivAgapaccaiyo; micchatta-sammAmicchattaM-aNaMtANabaMdhoNaM dvvkmmodyjnnidttaado| kiNNaNIla-kAu-teu-pamma- sukkalessAo vivAgapaccaiyAo aghAdikammANaM tappAoggadavvakammodaeNa kasAodaeNa ca chlessaagippttiido| asaMjadattaM vivAgapaccaiyaM; saMjamaghAdikammANamudaeNa smppnnnntaado| aviravattaM vivAgapaccaiyaM desa isI prakAra karmodayapratyayika udayavipAkase utpanna hue aura jitane bhAva haiM ve saba vipAkapratyayika jIvabhAvabandha haiM // 15 // devagati nAmakarmake udayase jo aNimA Adi gaNoMko prApta karatA hai vaha devabhAva hai| manuSyagati nAmakarmake udayase aNimA Adi guNoMse rahita manuSyabhAva hotA hai| tiryaMcagati nAmakarmake udayase tiryacabhAva hotA hai| narakagati nAmakarmake udayase nArakabhAva hotA hai / strIveda karmake udayase strIvedarUpa bhAva hotA hai / puruSavedabhAva vipAkapratyayika hai, kyoMki, vaha puruSavedake udayase utpanna hotA hai / napuMsakavedabhAna vipAkapratyayika hai, kyoMki, vaha napuMsakaveda karmake udayase utpanna hotA hai| krodha, mAna, mAyA aura lobha ye bhAva bhI vipAkapratyayika hote haiM ; kyoMki, ye bhAva krodha, mAna, mAyA aura lobharUpa dravyakarmoM ke vipAkase utpanna hote haiN| rAga bhI vipAkapratyayika hotA hai, kyoMki, isakI utpatti mAyA, lobha, hAsya, rati aura tIna vedarUpa dravyakarmoM ke vipAkase hotI hai| doSa bhI vipAkpratyayika hotA hai, kyoMki, isakI utpatti krodha, mAna, arati, zoka, bhaya aura jugupsArUpa dravya karmake vidhAkase hotI hai| pA~ca prakArakA mathyAtva,, samyagmithyAtva aura sAsAdanasamyaktva moha kahalAtA hai| vaha bhI vipAkapratyayika hotA hai kyoMki, isakA utpatti mithyAtva, samyagmithyAtva aura anatAnubandhIrUpa dravyakarmake udayase hotI hai| kRSNa, nIla, kApota, pIta, padma aura zuklalezyA bhI vipAkapratyayika hotI haiM, kyoMki, chaha lezyAoMkI utpatti aghAti karmoMmeMse tatprAyogya dravyakarmake udayase aura kaSAyake udayase hotI haiM / asaMyatabhAva bhI vipAkapratyayika hotA hai, kyoMki, yaha saMyamakA ghAta karane
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 16. sylvirighaaikmmodyjnnidttaado| saMjama-viraINaM ko bhedo ? sasamidimahanvayANuvvayAiM saMjamo / samiIhi viNA mahanvayANuvvayA virii| aNNANaM vivAgapacca iyaM ; micchattovayajaNivattAdo NANAvaraNakammodayajaNivattAdo vaa| micchattaM vivAgapaccaiyaM; micchattodayajaNidattAdo / je ca amI aNNe ca evamAdiyA kammodaya-- paccaiyA udayavivAgaNippaNNA so samvo vivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho gAma / jo so avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma so duvihouvasamiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho ceva khaiyo avivAgapaccaio jIvabhAvabaMdho ceva // 16 // vAle karmoMke udayase utpanna hotA hai / aviratabhAva bho vipAkapratyayika hai, kyoMki, yaha dezavirati aura sakala viratike ghAtaka karmoM ke udayase utpanna hotA hai| zaMkA--saMyama aura viratimeM kyA bheda hai ? samAdhAna--samitiyoMke sAtha mahAvrata aura aNuvrata saMyama kahalAte haiM aura samitiyoMke binA mahAvrata aura aNuvrata virati kahalAte haiM / yahI ina donoMmeM bheda hai| ajJAnabhAva bhI vipAkapratyayika hotA hai. kyoMki. yaha mithyAtvake udayase athavA jJAnAtaraNake udayase utpanna hotA hai / mithyAtva bhI vipAkapratyayika hotA hai, kyoMki, yaha mithyAtvake udayase utpanna hotA hai| isI prakAra karmodayapratyayika udayavipAkaniSpanna aura jitane bhAva hote haiM ve saba vipAkapratyayika jIvabhAvabandha kahalAte haiN| vizeSArtha-prakRtameM pratyaya zabda nimittavAcI hai / yahA~ devabhAva, manuSyabhAva Adi jitane bhAva ginAye haiM ye saba vivakSita karmake udaya aura udIraNAke nimittase hote haiM, isaliye inheM vipAkapratyayika jIvabhAvabandha kahA hai| yahA~ ye kula caubIsa bhAva ginAye haiN| jaba ki tattvArthasUtrameM kula ikkIsa bhAva hI ginAye haiN| tattvArthasUtra meM ginAye gaye bhAvoMmeMse asiddhatva bhAva yahA~ nahIM ginAyA hai aura yahA~ rAga, doSa, moha aura avirati ye cAra bhAva atirikta ginAye haiN| inameMse yadyapi avirati bhAvakA sAmAnyataH asaMyatabhAvameM antarbhAva kiyA jA sakatA hai, para zeSa tIna bhAvoMke ginAne meM viziSTa dRSTikoNakI pratIti hotI hai| nokaSAyoMke nau bheda haiM, unameMse rati Adike udayase honevAle bhAvoMkA tattvArthasUtra meM darzana nahIM hotA, jaba ki yahA~ ina bhAvoMkA rAga aura doSa meM antarbhAva ho jAtA hai| isI prakAra sAsAdanabhAva aura samyagmithyAtvabhAvakI parigaNanA bhI tattvArthasUtra meM nahIM kI gaI hai jaba ki yahA~ inakA antarbhAva mohameM ho jAtA hai| eka bAta avazya hai ki yahA~ asiddhatva bhAva nahIM ginAyA hai, para isake sAtha yahA~ isI prakAra aura dUsare bhAvoMke grahaNa karanekI sUcanA avazya kI hai / isaliye koI hAni nahIM hai / Azaya yaha hai ki yahA~ audayika bhAvoMkA vicAra karate samaya usa dRSTikoNako apanAyA gayA hai jisase prAyaH sabhI bhAvoMkA grahaNa ho jAtA hai| ___ avipAkapratyayika jIvabhAvabandha do prakArakA hai--aupazAmika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha aura kSAyika avipAkapratyAyika jIvabhAvabandha / / 16 //
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6,16. ) baMdhANuyogaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA evaM duviho ceva avivAgapaccaio jIvabhAvabaMdho hodi / jIva-bhavvAbhavvatAdijIvabhAvA pAriNAmiyA vi asthi, te ettha kiSNa paruvidA ? vuccade-AuAdipANANaM dhAraNaM jIvaNaM NAma / taM ca ajogicarimasamayAdo uvari Natthi siddhesu pANaNibaMdhaNaTukammAbhAvAdo / tamhA siddhA Na jIvA jIvidapuvvA idi / siddhANaM pi jIvattaM kiNNa icchijjade ? Na, uvadhArassa saccattAbhAvAdo / siddhesu pANAbhAvaNNahANuvavattado jIvattaM Na pAriNAmiyaM, kiMtu kammavivAgajaM; yadyasya bhAvAbhAvAnuvidhAnato bhavati tattasyeti vadanti tadvida iti nyAyAt / tatto jIvabhAvo ovaio ti siddhaM / taccatthe jaM jIvabhAvassa pAriNAmiyattaM parUvidaM taM pANadhAraNattaM paDuca Na paruvidaM, kiMtu cedaNaguNamavalaMbiya tattha parUvaNA kadA / ceNa taM piNa virujjhade / aghAikammaca ukkodayajaNidamasiddhattaM NAma / taM duvihaM- aNAdi-apajjavasidaM anAdisapajjavasidaM cedi / tattha jesimasiddhattamaNAdi-apajjavasidaM te abhavvA NAma / jesimavaraM te bhavvajIvA / tado bhavvattamabhavvattaM ca vivAgapaccaiyaM ceva / taccatthe pAriNAmiyattaM paruvidaM, teNa saha virodho kadhaM Na jAyade ? Na, asiddhattassa aNAdi-apajjavasidattaM isa taraha do prakArakA hI avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hotA hai / zaMkA- jIvatva, bhavyatva aura abhavyatva Adika jIvabhAva pAriNAmika bhI haiM, unakA yahA~ kyoM kathana nahIM kiyA ? samAdhAna - kahate haiM, Ayu Adi prANoMkA dhAraNa karanA jIvana hai / vaha ayogI ke antima samayase Age nahIM pAyA jAtA, kyoMki, siddhoMke prANoMke kAraNabhUta AThoM karmoMkA abhAva hai / isaliye siddha jIva nahIM haiM, adhikase adhika ve jIvitapUrva kahe jA sakate haiM / zaMkA- siddhoM ke jIvatva kyoM nahIM svIkAra kiyA jAtA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, siddhoMmeM jIvatva upacArase haiM, aura upacArako satya mAnanA ThIka nahIM hai / siddhoM meM prANoMkA abhAva anyathA bana nahIM sakatA, isase mAlUma par3atA hai ki jIvatva pAriNAmika nahIM hai / kintu vaha karmake vipAkase utpanna hotA hai, kyoMki, 'jo jisake sadbhAva aura asadbhAvakA avinAbhAvI hotA hai vaha usakA hai, aisA kArya kAraNabhAvake jJAtA kahate haiM ' aisA nyAya hai / isaliye jIvabhAva audayika hai, yaha siddha hotA hai / tattvArthasUtra meM jIvatvako jo pAriNAmika kahA hai vaha prANoMko dhAraNa karanekI apekSAse nahIM kahA hai, kintu caitanya guNakI apekSAse vahA~ vaisA kathana kiyA hai, isaliye vaha kathana bhI virodhako prApta nahIM hotA / cAra aghAti karmoMke udayase utpanna huA asiddhabhAva hai / vaha do prakAraka hai- anAdiananta aura anAdi-sAnta / inameM se jinake asiddhabhAva anAdi-ananta haiM ve abhavya jIva haiM aura jinake dUsare prakArakA hai ve bhavya jIva haiM / isaliye bhavyatva aura abhavyatva ye bhI vipAkapratyayika hI haiM / zaMkA- tattvArtha sUtra meM inheM pAriNAmika kahA hai, isaliye isa kathanakA usake sAtha virodha kaise nahIM hogA ? ( 13
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14) chakkhaMDAgame vagaNA-khaMDa ( 5, 6, 17. aNAdi-sapajjavasidattaM ca NikkAraNamidi tattha tesi paarinnaamiyttbbhuvgmaado| jo so ovasamio avivAgapaccaio jIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Niddeso-se uvasaMtakohe upasaMtamANe uvasaMtamAe uvasaMtalohe uvasaMtarAge uvasaMtadose uvasaMtamohe uvasaMtakasAyavIyarAgachadumatthe uvasamiyaM sammattaM uvasamiyaM cAritte, je cAmaNNe evamAdiyA uvasamiyA bhAvA so sadhvo uvasamiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma / 17 / uvasaMtakohe aNiyaTTimmi jo bhAvo so uvasamio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; dava-bhAvakodhANamavasameNa smubhdttaado| uvasaMtamANe jIve jo bhAvo so uva. samiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; dava-bhAvamANANamavasameNa samanbhadattAdo / upasaMtamAye jIve jo bhAvo so uvasamiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; davvabhAvamAyANamuvasameNa samabhadattAdo / uvasaMtalobhe jIve jo bhAvo so vi uvasamiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; davva-bhAvalohANamuvasameNa samanbhUdattAdo / uvasaMtarAge jove jo bhAvo so usamiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; mAyA-lobha-hassa-radi-tivedadakvakammANamuvasameNa samunbhUdattAdo / uvasaMtadose jIve jo bhAvo so uvasamiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; samAdhAna-nahIM, kyoMki, asiddhatvakA anAdi-anantapanA aura anAdi-sAntapanA niSkAraNa hai, yaha samajhakara unheM vahA~ pAriNAmika svIkAra kiyA gayA hai| jo aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai- upazAntakrodha, upazAntamAna, upazAntamAyA, upazAntalobha, upazAntarAga, upazAntadoSa, upazAntamoha, upazAntakaSAya vItarAgachadmastha, aupazamika samyaktva aura aupazamika cAritra, tathA inase lekara aura jitane aupazamika bhAva haiM vaha saba aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai / / 17 / / anivRttikaraNameM krodhake upazamase jo bhAva hotA hai vaha aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha dravya krodha aura bhAvakrodha ke upazamase utpanna hotA hai / upazAntamAna jIvake jo bhAva hotA hai vaha aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha dravyamAna aura bhAvamAnake upazamase utpanna hotA hai / upazAntamAyA jIvameM jA bhAva hotA hai vaha aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha dravyamAyA aura bhAvamAyAke upazamase utpanna hotA hai| upazAntalobha jIvameM jo bhAva hotA hai vaha bhI aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAbabaMdha hai, kyoMki, vaha dravyalobha aura bhAvalobhake upazamase utpanna hotA hai| upazAntarAga jIvameM jo bhAva hotA hai vaha aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha mAyA, lobha, hAsya, rati aura tIna vedarUpa dravyakarmoM ke upazamase utpanna hotA haiM / upazAntadoSa jIvameM jo bhAva hotA hai vaha aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai,
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 18. ) baMdhaNANuyogaddAre davabaMdhaparUvaNA koha-mANa-aradi-soga-bhaya-duguMchANaM davvakammavasameNa smunbhdttaabo| ( uvasaMtamohe jIve jo bhAvo so vi uvasa miyo avivAmapaccaiyo jIvabhAvabaMdho, aTThAvIsa mohaNIyapayaDINaM davvakammavasameNa samubhadattAdo) uvasaMtakasAyavIyarAyachadumatthe jIve jo bhAvo so vi uvasamiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdhoM; paNuvIsakasAyANaM davvakammuvasameNa smubhdttaado| jamavasamiyaM sammatta taM pi uvasamiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; tivihadaMsaNamohaNIyadavvakammuvasameNa samuppattIe / jaM uvasamiyaM cArittaM taM pi gavasamiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; cArittamohaNIyassa desa.savasamaNAe smunbhuudttaado|je ca amI puvuttA bhAvA aNNo vA vi apuvvaaNiryATTa-suhamasAMparAiya-uvasaMtakasAesu samayaM paDi je uppajjamANA jIvabhAvA so savvo ubasamio avivAgapaccaio jIvabhAvabaMdho NAma / jo so khaio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Niddeso-se khINakohe khINamANe khINamAye khINalohe khINarAge khINadose khINamohe khINakasAyavIyarAyachadumatthe khaiyasammattaM khaiyacArittaM khaiyA vANaladdhI khaiyA lAhaladdhI khaiyA bhogaladdhI khaiyA paribhogaladdhI khaiyA vIriyaladdhI kevalapANaM kevaladasaNaM siddha buddha pariNivvade savvavakhANamaMtayaDe ti je cAmaNNe evamAdiyA khAiyA bhAvA sosavo khAiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma // 18 // kyoMki, vaha krodha, mAna, arati, zoka, bhaya aura jugupsArUpa dravya karmIke upazamase utpanna hotA hai / upazAntakaSAya-vItaragachadmastha jIvameM jo bhAva hotA hai vaha bhI aupamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha paccIsa kaSAyarUpa dravyakarmoMke upazamase utpanna hotA hai / jo aupazamika samyaktva hai vaha bhI aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, va tIna prakArake darzanamohanIya dravyakarma ke upazamase utpanna hotA hai / jo aupazamika cAritra hai vaha bhI aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha cAritramohanIyakI dezopazamanA aura sarvopazamanAse utpanna hotA hai| cUMki ye pUrvokta bhAva aura dUsare bhI apUrvakaraNa, anivRtti karaNa, sUkSmasAmparAya aura upazAnta kaSAya guNasthAnoM meM pratyeka samayameM utpanna honevAle jo jIvake bhAva haiM vaha saba aupazamika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai| jo kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai usakA nirdeza isa prakAra haikSINakrodha, kSINamAna, kSINamAyA, kSINalobha, kSINarAga, kSINadoSa, kSINamoha, kSINakaSAya vItarAgachadmastha, kSAyika samyaktva, kSAyika cAritra, kSAyika dAnalabdhi, kSAyika lAbhalabdhi, kSAyika bhogalabdhi, kSAyika paribhogalabdhi, kSAyika vIryalabdhi, kevalajJAna, kevaladarzana, siddha, buddha, parinirvRtta, sarvaduHkha-antakRta, isI prakAra aura bhI jo dUsare kSAyika bhAva hote haiM vaha saba kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai / / 18 / pratiSu 'aNeyA vi' iti pAThaH ]
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 ) chavakhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 18. khokIhe jIve jo bhAvo so khaiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma; davva bhAvako hANaM Niravase sakkhaeNa samuppaNNattado / khoNamANe jIve jo bhAvo so vikhaio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdhI NAma; davva-bhAvamANakkhaeNa samuppattIdo / khINamAe jIve jo bhAvo so vi khaio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho ; duvihamAyakkhaeNa samuppattI do / khoNalohe jIve jo bhAvo so trikhaio avivAgapaccaio jIvabhAvabaMdho; duvihalo hakkhaeNa samuppattIdo / khINarAge jIve jo bhAvo so avivAga. paccaiyo jIvabhAvabaMdho; mAya- loha-hassa*radi-tivedANaM duvihakammakkhaeNa samubbhUdattAdo / khINadose jIve jo bhAvo so vi khaiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho ; koha- mANa- aradi soga-bhaya- dugaMchANaM duvihakasmavakharaNa samutpattI do / khoNamohe jIve jo bhAvo so vi khaio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; aTThAvIsabhedabhiSNamohakkhaeNa smudbhuudttaado| khINakasAyavIdarAgachadumatthe jIve jo bhAvo so vi khaio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; paMcavIsakasAyANaM NissesakkhaeNa smuppttiido| jaM khaiyaM sammattaM taM pi khaiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; daMsaNamohakkhaeNa sabhupattado / jaM khaiyaM cAritaM taM pi khaiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho, cAritamohakkhaNa samuppattIdo / jA khaiyA dANaladdhI so vi khaiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho; dANaMtarAiyassa NimmUlakkhaeNa samuppattI do / arahaMtA khINadANaMtarAiyA kSINakrodha jIvameM jo bhAva hotA hai vaha kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha dravya aura bhAva krodha ke sarvathA kSayase utpanna hotA hai| kSAgamAna jIvameM jo bhAva hotA hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha dravyamAna aura bhAvamAnake kSayase utpanna hotA hai / kSINamAyA jIvameM jo bhAva hotA hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabaMdha hai, kyoMki, vaha do prakArakI mAyAke kSayase utpanna hotA hai / kSINalobha jIvameM jo bhAva hotA hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabaMdha hai, kyoMki, vaha do prakArake lobhake kSayase utpanna hotA hai / kSINarAga jIvameM jo bhAva hotA hai vaha bhI avipAkapratyayika jIvabhAvabaMdha hai, kyoMki, vaha donoM prakArake mAyA, lobha, hAsya, rati aura tIna vedarUpa karmoMke kSayase utpanna hotA hai / kSINadoSa jIvameM jo bhAva hotA hai vaha bhI kSAyika avipAka -- pratyayika jIvabhAvabaMdha hai, kyoMki, vaha donoM prakArake krodha, mAna, arati, zoka, bhaya aura jugusArUpa karmoM ke kSayase utpanna hotA hai / kSINamoha jIvameM jo bhAva hotA hai vaha kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabaMdha hai, kyoMki, vaha aTThAIsa prakArake mohanIyake kSayase jatpanna hotA hai / kSINakaSAya- vItarAgachadmastha jIvameM jo bhAva hotA hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabaMdha hai, kyoMki, vaha paccIsa kaSAyoMke nizzeSa kSayase utpanna hotA hai| jo kSAyika samyaktva hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha darzana mohanIyaka kSayase utpanna hotA hai / jo kSAyika cAritra hai, vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabaMdha hai, kyoMki, vaha cAritramohanIya kSayase utpanna hotA hai / jo kSAyika dAnalabdhi hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabaMdha hai, kyoMki, vaha dAnAntarAyake nirmUla kSayase utpanna hotI hai / samutpattIe' iti pATha: / evamagre'pi / mapratipATho'yam a-A- kAnApratiSu
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 18.) baMdhaNANuyogaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA savesi jIvANamicchidatthe kiNNa deMti ? Na, tesi jIvANaM lAhaMtarAiyabhAvAdo / jA khaiyA lAhaladdhI so khaiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho, lAhaMtarAiyakkhaeNa smuppttiido| arahaMtA jadi khINalAhaMtarAiyA to tesi savvatthovalaMbho kiNNa jAyade? saccaM, asthi tesi savvatthovalaMbho, sgaayttaasesbhuvnnttaado| jA khaiyA bhogaladdhI so vi khaio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho, bhogatarAiyavakhaeNa samuppattIdo / jA khaiyA paribhogaladdhI so vi khaio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho, paribhogaMtarAiyakkhaeNa samuppattIdo / jadi arihaMtA khoNaparibhogaMtarAiyA to kiNNa bhogeti paribhogati vA?Na, khINakasAyANaM uvabhoga-paribhogehi paojaNAbhAvAdo* / jA khaDayA viriyaladdhI so khaio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho, viriyaMtarAiyakkhaeNa smuppttiido| kevalaNANaM kevaladasaNaM ca khaiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho, kevalaNANa-dasaNAvaraNakkhaeNa samuppattIdo / siddhe jo bhAvo so khaiyo avivAgapaccaiyo, zaMkA- arihantoMke dAnAntarAyakA to kSaya ho gayA hai, phira ve saba jIvoMko icchita artha kyoM nahIM dete ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, una jIvoMke lAbhAntarAya karmakA sadbhAva pAyA jAtA hai| jo kSAyika lAbhalabdhi hai vaha bhI kSAyika avipAka pratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha lAbhAntarAya karmake kSayase utpanna hotI hai / __ zaMkA- arihantoMke yadi lAbhAntarAya karmakA kSaya ho gayA hai to unako saba padArthokI prApti kyoM nahIM hotI ? samAdhAna- satya hai, unhe saba padArthoM kI prApti hotI hai, kyoMki, unhoMne azeSa bhuvanako apane AdhIna kara liyA haiN| ___ jo kSAyika bhogalabdhi hai vaha bhI jAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha bhogAntarAya karma ke kSayase utpanna hotI hai / jo kSAyika paribhoga labdhi hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, vaha paribhogAntarAya karmake kSayase utpanna hotI hai| _ zaMkA- yadi arihantoMke (bhogAntarAya aura) paribhogAntarAya karmakA kSaya ho gayA hai to ve anya padArthoM kA (upabhoga aura) paribhoga kyoM nahIM karate ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, jo jIva kSINakaSAya hote haiM unakA upabhoga-paribhogase prayojana nahIM rhtaa| jo kSAyika vIryalabdhi hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAbabandha hai, kyoMki, vaha vIryAntarAya karmake kSayase utpanna hotI hai| kevalajJAna aura kevaladarzana kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha haiM, kyoMki, ye kramazaH kevalajJAnAvaraNa aura kevaladarzanAvaraNa karmake kSayase utpanna hote haiM jo siddhabhAva hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki *pratiSu ' upabhoge paribhogahi ya jojaNAbhAvAdo ' iti paatth|
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 19. aTukammakkhaeNa smuppttiido| buddha jo bhAvI so vi khaio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho, aMtaraMga-bahiraMgAvaraNakkhaeNa smppttiido| pariNisvade jo bhAvo so vi khaiyo avivAgapaccaio, asesakammakkhaeNa samappattIdo / samvadukkhANamaMtayaDataM pi khaiyo avivAgapaccaio, savvadukkhaeNa samuppattIdo / je ca amI puvuttA bhAvA aNNe ca samayaM paDi samabhadA so samvo khaiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma / - jo so tadubhayapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Niddeso -- khaovasamiyaM eiMdiyaladdhi tti vA khaovasamiyaM bIiMdiyaladdhi tti vA khaovasamiyaM tIiMdiyaladdhi tti vA khaovasamiyaM caridiyaladdhi ti vA khaovasamiyaM paMcidiyaladdhi tti vA khaovasamiyaM madiaNNANi tti vA khaovasamiyaM sudaaNNANi tti vA khaovasamiyaM vihaMgaNANi ti vA khaovasamiyaM AbhiNibohiyaNANi ti vA khaovasamiyaM sudaNANi tti tti vA khaovasamiyaM ohiNANi tti vA khaovasamiyaM maNa vaha AThoM karmoMke kSayase utpanna hotA hai| jo buddhabhAva hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabaMdha hai, kyoMki, vaha antaraMga aura bahiraMga AvaraNake kSayase utpanna hotA hai / jo parinirvRta bhAva hai vaha bhI kSAyika avipAkapratyayika hai, kyoMki, vaha azeSa karmoM ke kSayase utpanna hotA hai| saba duHkhoMkA antakRttva bhI kSAyika avipAkapratyayika hai, kyoMki, vaha saba duHkhoMke kSayase utpanna hotA / ye pUrvokta bhAva aura dUsare bhI bhAva jo pratisamaya utpanna hote haiM vaha saba kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha hai / vizeSArtha- yahA~ kSAyika avipAkapratyayika jIvabhAvabandha ikkIsa ginAye haiM aura inake sAtha pratisamaya honevAle anya kSAyika bhAvoMkI sUcanA kI hai / tattvArthasUtrameM kSAyika samyaktva, kSAyika cAritra, kevalajJAna, kevaladarzana aura pA~ca kSAyika labdhiyA~ ; ye kula nau bhAva ginAye haiN| yahA~ ginAye gaye bhAvoMmeM kucha aise bhAva avazya haiM jinakA alagase ullekha karanA yahAM Avazyaka hai / jaise siddhabhAva, sarvaduHkha-antakRdbhAva Adi / zeSakA kathaMcit antarbhAva ho jAtA hai / yadyapi pA~ca labdhiyoMkA kAma bAhya sAmagrIkI prApta nahIM hai, kintu kahIM kahIM unakA kAma bAhya sAmagrIkI prApti batalAyA gayA hai, jo upacAra kathana hai| jo tadubhayapratyayika jIvabhArabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai-- kSAyopazamika ekendriyalabdhi, kSAyopazamika dvIndriyalabdhi, kSAyopazamika trIndriyalabdhi, kSAyopazamika caturindriyalabdhi, kSAyopazamika paJcendriyalabdhi, kSAyopazamika matyajJAnI, kSAyopazamika zrutAjJAnI, kSAyopazamika vibhaMgajJAnI, kSAyopazamika AbhinibodhikajJAnI, kSAyopazamika zrutajJAnI, kSAyopazamika avadhijJAnI, kSAyopamika manaHparyaya---
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 19. ) gaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA ( 19 pajjavaNANi tti vA khaovasamiyaM cakkhudaMsaNi tti vA khaovasamiyaM acakkhuvaMsaNi ti vA khaovasamiyaM ohidaMsaNi tti vA khaovasamiyaM sammAmicchattaladdhi tti vA khaovasamiyaM sammattaladdhi tti vA khaovasamiyaM saMjamA saMjamaladdhi tti vA khaovasamiyaM saMjamaladdhitti vA khaovasamiyaM dANaladdhitti vA khaovasamiyaM lAhaladdhi tti vA khaovasamiyaM bhogaladdhi tti vA khaovasamiyaM paribhogaladdhi tti vA khaovasamiyaM vIriyaladdhitti vA khaovasamiyaM se AyAradhare tti vA khaovasamiyaM sUdayaDadhare tti vA khaovasamiyaM ThANadhare tti vA khaovasa miyaM samavAyadhare tti vA khaovasamiyaM viyAhapaNNattadhare tti vA khaovasamiyaM NAhadhammadhare ti vA khaovasamiyaM uvAsayajjheMNadhare tti vA khaovasamiyaM aMtayaDadhare tti vA khaovasamiyaM aNuttarovavAdiyadasadhare tti vA khaovasamiyaM paNNavAgaraNadhare tti vA khaovasamiyaM vivAga suttadhare tti vA khaovasamimaM viTTivAdadhare tti vA khaovasamiyaM gaNita vA ovasamiyaM vAcage tti vA khAovasamiyaM vasapuNvahare tti vA hAovasamiyaM cohasapuNvahare sivA je cAmaNNe evamAdiyA khaovasamiyabhAvA so savvo tadubhayapaccaio jIvabhAvabaMdho NAma / 19 / jJAnI, kSAyopazamika cakSudarzanI, kSAyopazamika acakSudarzanI, kSAyopazamika avadhidarzanI, kSAyopazamika samyarithyAtvaladdhi, kSAyopazamika samyaktvalabdhi, kSAyopazamika saMyamAsaMyamalabdhi, kSAyopazamika saMyamalabdhi, kSAyopazamika dAnalabdhi, kSAyopazamika lAbhalabdhi, kSAyopazamika bhogalabdhi, kSAyopazamika paribhogalabdhi, kSAyopazamika vIryalabdhi, kSAyopazamika AcAradhara, kSAyopazamika sUtrakRddhara, kSAyopazamika sthAnadhara, kSAyopazamika samavAyadhara, kSAyopazamika vyAkhyAprajJaptidhara, kSAyopazamika nAthadharmadhara, kSAyopazamika upAsakAdhyayanadhara, kSAyopazamika antakRddhara, kSAyopazamika anuttaraupapAdikadazadhara, kSAyopazamika praznavyAkaraNadhara, kSAyopazamika vipAkasUtradhara, kSAyopazamika dRSTivAdadhara, kSAyopazamika gaNI, kSAyopazamika vAcaka, kSAyopazamika dazapUrvadhara, kSAyopazamika caturdaza pUrvadhara; ye tathA isI prakArake aura bhI dUsare jo kSAyopazamika bhAva haiM vaha saba tadumayapratyayika jIvabhAvabandha hai // 19 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ___edassa suttassa attho uccade / taM jahA-ettha savve vA-saddA samuccayaThe dddhvyaa| eiMdiyaladdhi tti edaM ca khaovasamiyaM, pAtidiyAvaraNakhaovasameNa samuppattIe / beI. diyaladdhi tti evaM pi khaovasamiyaM, phAMsidiyAvaraNakkhaovasameNa samuppattIe / tIiMdiyaladdhi tti edaM ca khaovasamiyaM, jibbhA phAsa-ghANidiyAvaraNANaM khaovasameNa samuppattIe / caridiyaladdhi tti evaM ca khaovasa miyaM, jibbhA-kAsa-ghANa- cakkhidiyAvaraNANaM khaovasameNa smppttiie| pacidiyaladdhi tti evaM ca khaovasamiyaM, paMcAmadiyAvaraNANaM khaovasameNa samappattIe / madiaNNAgi ti evaM pi khaovasamiyaM, madiNANAvaraNakhaovasameNa samuppattIe / kudo edaM madiapNAttiM tadubhayapaccaiyaM ? micchattassa savvaghAdiphayANamudaeNa NANAvaraNIyassa desaghAdiphayANamudaeNa tasseva savvaghAdiphaddayANamudayakkhaeNa ca madiaNNANittappattIdo / sudaagNANi tti tadubhayapaccaiyo jIvabhAvabaMdho, sudaNANAvaraNassa desaghAdiphaddayANamudaeNa micchattodayANuviddhaNa samuppattIdo / vihaMgaNANi ti tadubhayapaccaiyo jIvabhAvabaMdho, ohiNANAvaraNadesaghAdiphaddayANamadaeNa micchatANaviddhe ga samuppattIdo / AbhiNibohiyaNANANi tti tadubhayapaccaio jIvabhAvabaMdho, madiNANANAvaraNIyassa desaghAdiphaddayANamudaeNa tivihasammattasahAeNa taduppattIdo / AbhigibohiyaNANassa aba isa sUtrakA artha kahate haiM / yathA-isa sUtrameM saba 'vA' zabda samuccayarUpa arthameM jAnane caahiye| ekendriyalabdhi yaha bhI kSAyopazamika hai, kyoMki, vaha sparzanaindriyAvaraNa karmake kSayopazamase utpanna hotI hai| dvIndriyalabdhi yaha bhI kSAyopazamika hai, kyoMki, vaha jiha vA aura sparzana indriyAvara Na varmoMke kSayopazamase utpanna hotI hai / trIndriyalabdhi yaha bhI kSAyopazamika hai, kyoMki, yaha jiha vA, sparzana aura dhrANa indriyAvaraNa karmoMke kSayopazamase utpanna hotI hai| caturindriyalabdhi yaha bhI kSAyopazamika hai, kyoMki, yaha jiha vA, sparzana, ghrANa aura cakSu indriyAvaraNa karmoke kSayopazamase utpanna hotI hai| pacendriyalabdhi yaha bhI hai pazamika hai, kyoMki, yaha pA~coM indriyAvaraNa karmoke kSayopazamase utpanna hotI hai / matyajJAnI yaha bhI kSAyopazamika hai, kyoMki, yaha matijJAnAvaraNa karmake kSayopazamase utpanna hotA hai / zakA- yaha matyajJAnitva tadubhayapratyayika kaise hai ? samAdhAna- mithyAtvake sarvaghAtI spardhakoMkA udaya honese tathA jJAnAvaraNIyake dezaghAti spardhakoMkA udaya honese aura usIke sarvaghAti spardhakoMkA udayakSaya honese matyajJAnitvakI utpatti hAtA hai, isaliye vaha tadubhayapratyayika hai| zrutajJAnI tadubhayapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, yaha mithyAtva karmake udayase yukta zrutajJAnAvaraNa karmake dezaghAti spardhakoMke udayase utpanna hotA hai| vibhaMgajJAnI tadubhayapratyayika jIvabhAvabandha haiM, kyoMki, mithyAtvase yukta avadhijJAnAvaraNa karmake dezaghAti spardhakoMke udayase isakI utpatti hotI hai / AbhinibodhikajJAnI tadubhayapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, tIna prakArake samyaktvase yukta matijJAnAvaraNIya karmake dezaghAti spardhakoMke udayase isakI utpatti hotI hai /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA ( 21 udayapaccaiyattaM ghaDade, madiNANAvaraNIyassa desadhAdiphayANamudaeNa samuppattIe / govasamiyapaccaiyattaM, uvasamANavalaMbhAdo? Na, NANAvaraNIyasavvadhAdiphaddayANamudayAbhAveNa uvasamasaNNideNa AbhiNibohiyaNANappattidasaNAdo / evaM sudaNANi ohiNANi maNapajjavaNANi-cakkhudaMsaNi-acakkhudaMsaNi-ohidaMsaNiAdINaM vattavvaM, visesaabhaavaado| sammAmicchattaladdhi tti khaovasamiyaM, sammAmicchattodayajaNidattAdo / sammAmicchattaphaddayANi savvaghAdINi ceva, kadhaM tadudaeNa samuppaNNaM sammAmicchattaM ubhayapaccaiyaM hodi? Na, sammAmiccha taphahayANamudayassa savvaghAdittAbhAvAdo / taM kudo Navvade? tatyataNasammattassuppattIe annnnhaannuvvttiidii| sammAmicchattadesaghAdiphaddayANamudaeNa tasseva savvaghAdiphaddayANamudayAbhAveNa uvasamasaNNideNa sammAmicchattamupajjadi tti tadubhayapaccaiyattaM / (sammattaladdhi tti khaovasamiyaM, smmttodyjnnidttaado| sammattaphaddayANi desaghAdINi ceva, kadhaM tadudaeNa samuppaNNaM ubhayapaccaiyaM hodi? ) Na,sammatta zaMkA- AbhinibodhikajJAnake udayapratyayikapanA bana jAtA hai, kyoMki, matijJAnAvaraNa karmake dezaghAti spardhakoMke udayase isakI utpatti hotI hai| para aupazamikanimittakapanA nahIM banatA, kyoMki, matijJAnAvaraNa karmakA upazama nahIM pAyA jAtA ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, jJAnAvaraNIya karmake sarvadhAti spardhakoMke upazama saMjJAvAle udayAbhAvase Abhinibodhika jJAnakI utpatti dekhI jAtI hai. isaliye isakA aupazamikanimittakapanA bhI bana jAtA hai| isI prakAra zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, cakSudarzanI, acakSudarzanI aura avadhidarzanI AdikA kathana karanA cAhiye, kyoMki, uparyukta kathanase inake kathanameM koI vizeSatA nahIM hai / samyagmithyAtva labdhi kSAyopazamika hai, kyoMki, vaha samyagmithyAtvake udayase utpanna hotI hai| zaMkA- samyagmithyAtva karmake spardhaka sarvaghAti hI hote haiM, isaliye inake udayase utpanna huA samyagmithyAtva ubhayapratyayika kaise ho sakatA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, samyagmithyAtva karmake spardhakoMkA udaya sarvaghAti nahIM hotaa| zaMkA- vaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- kyoMki, samyagmithyAtva meM samyaktvarUpa aMzakI utpatti anyathA bana nahIM sktii| isase mAlUma paDatA hai ki samyagmithyAtva karmake spardhakoMkA udaya sarvaghAti nahIM hotaa| samyagmithyAtvake dezaghAti spardhakoMke udayase aura usIke sarvaghAti spardhakoMke upazama saMjJAvAle udayAbhAvase samyagmithyAtvakI utpatti hotI hai, isaliye vaha tadubhayapratyayika kahA gayA hai / samyaktvalabdhi kSAyopazamika hai, kyoMki, vaha samyakprakRtike udayase utpanna hotI hai| zaMkA- samyakprakRtike spardhaka dezaghAti hI hote haiM / usake udayase utpanna huA samyaktva ubhayapratyayika kaise ho sakatA hai ? tApratto 'Na, ( sammattaladdhitti taduyayapaccaiyattaM ), sammattaM-'iti pATha /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22. ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 20. desaghAdiphaddayANamudaeNa sammattappattIdo ovaiyaM / ovasamiyaM pi taM savvaghAdiphaddayANamudayAbhAvAdo / daMsaNamohaNIyameva sammattakayANaM savvadhAvittaNeNa uvasaMtANaM desaghAditta geNa udiNNANaM kAriyaM vedagasammattamidi tadubhayapaccaiyattaM uccaditi bhaNidaM hodi / eso atyo pugvillesu uttarillesu padesu jojeyavvo, phaannttaado| evaM saMjamAsaMjama saMjama-dANa- lAha - bhoga- paribhoga vIriyaladvINaM pi tadubhayapaccaiyattaM parUvevaM / AyAradhare tti tadubhayapaccaiyo jIvabhAvabaMdho, AyArasudaNANAvaraNassa desaghAdiphaddayANaM savvaghAdittaNeNa uvasaMtANamudaeNa aayaarsuduppttiido| evaM jaNidUNa yattavvaM jAva diTTivAdadhare tti vA / ekA dazAMgavidgaNI / dvAdazAMgavidvAcakaH / evamede khaovasamiyA bhAvA aNNe vi suhumIbhUdA tadubhayapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma / jo so ajIvabhAvabandho nAma so tiviho vivAgapaccaiyo ajIvabhAvabaMdhoM ceva avivAgapaccaiyo ajIvabhAvabaMdho ceva tadubhayapaccaiyo ajIvabhAvabaMdho cevaM / / 20 / / micchattAsaMjama va - kasAya jogehito purisapaogehi vA je nippaNNA ajIvabhAvA samAdhAna- nahIM, kyoMki samyaktvake dezaghAti spardhakoMke udayase samyaktvakI utpatti hotI hai, isaliye to vaha odAyika hai / aura vaha aupazamika bhI hai, kyoMki, vahA~ sarvaghAti spardhakoM kA udaya nahIM pAyA jAtA / samyakprakRti darzanamohanIyakA eka bheda hai / usake sarvaghAtirUpase upazamako prApta hue aura dezaghAtirUpase udayako prApta hue spardhakoM kA vedakasamyaktva kArya hai, isaliye vaha tadubhayapratyayika kahA gayA hai; yaha ukta katanakA tAtparya hai / isa arthakI pahaleke aura Age ke saba padoM meM yojanA karanI cAhie, kyoki, ubhayanimittaka bhAvoMme isIkI pradhAnatA hai / isI prakAra saMyamAsaMyamalabdhi, saMyamalabdhi, dAnalabdhi, lAbhalabdhi, bhogalabdhi, paribhogalabdhi aura vIryalabdhiko bhI tadubhayapratyayika kahanA cAhiye / AcAradhara tadubhayapratyayika jIvabhAvabandha hai, kyoMki, AcArazrutajJAnAvaraNa ke sarvaghAtirUpase upazamako prApta hue dezaghAtispardhakoMke udayase AcArazrutakI utpatti hotI hai isI prakAra dRSTivAdadhara taka saba padoMkA jAnakara vyAkhyAna karanA cAhiye / gyAraha aMgakA jJAtA gaNI kahalatA hai aura bAraha aMgakA jJAtA vAcaka kahalAtA hai / isa prakAra ye kSAyopazamika bhAva aura ati sUkSma dUsare bhIM kSAyopazamika bhAva tadubhayapratyayika jIvabhAvabandha haiM / 1 vizeSArtha - yahA~para kSAyopazamikabhAvake bheda bahuta vistArase kie gae haiM, phira bhI tattvArthasUtra meM isa bhAvake jitane bheda kie gae haiM unameM ina saba bhAvoMkA antarbhAva ho jAtA hai ajIvabhAvabandha tIna prakArakA hai-vipAkapratyayika ajIvabhAvabandha, avipAkapratyayika ajIvabhAvabandha aura tadubhayapratyayika ajIvabhAvabandha // 20 // mithyAtva asaMyama, kaSAya aura yogase yA puruSake prayatnase jo ajIvabhAva utpanna hote haiM
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 23 5, 6, 21. ) baMdhaNANuyogaddAre davvabaMdhaparUvaNA tesi vivAgapaccaio ajIvabhAvabaMdho tti saNNA / je ajIvabhAvA micchattAdikArahi viNA samappaNNA tesimavivAgapaccaio ajIvabhAvabaMdho tti saNNA / je dohi vi kAraNehi samappaNNA tesi tadubhayapaccaiyo ajIvabhAvabaMdho tti saNNA / evaM tiviho ceva ajIvabhAvabaMdho hodi, aNNassa asNbhvaado| jo so vivAgapaccaiyo ajIvabhAvabaMdho NAma tassa imo giddeso-paogapariNadA vaNNA paogapariNadA saddA paogapariNadA gaMdhA paogapariNadA rasA paogapariNadA phAsA paogapariNadA gadI paogapariNadA ogAhaNA paogapariNadA saMThANA paogapariNavA khaMdhA paogapariNadA saMdhadesA paogapariNadA saMdhapadesA je cAmaNNe evamAdiyA paogapariNadasaMjattA bhAvA so samvoM vivAgapaccaioM ajIvabhAvabaMdhoM NAma // 21 // vaNaNAmakammodaeNa orAliyasarIrakhaMdhesu jAdavaNNA paogapariNavA NAma, unakI vipAkapratyayika ajIvabhAvabandha yaha saMjJA hai| jo ajIvabhAva mithyAtva Adi kAraNoMke binA utpanna hote haiM unakI avipAkapratyayika ajIvabhAvabandha yaha saMjJA hai / aura jo dInoM hI kAraNoMse utpanna hote hai unakI tadubhayapratyayika ajIvabhAvabandha yaha saMjJA hai / isa taraha tIna prakArakA hI ajIvabhAvabandha hotA hai, kyoMki, inake sivA anya ajIvabhAvabandha sambhava nahIM hai| vizeSArtha-yahA~ jIvabhAvabandha ke samAna ajIvabhAvabandha bhI tIna prakArakA batalAyA gayA hai / yahA~ vipAkase puruSakA prayatna yA usake mithyAtva Adi bhAva liye gaye haiM / inake nimittase pudgalakI jo rUpa rasAdi paryAya yA dUsarI avasthAyeM hotI haiM ve vipAkapratyayika ajIvabhAvabandha kahalAte haiN| jo puruSake prayatnake binA pudgala ke bandharUpa vividha prakArake pariNamana hote haiM ve avipAkapratyayika ajIvabhAvabandha kahalAte haiM aura tadubhaya ina donoMrUpa hote haiN| yaha ukta kathanakA sAra hai| ___ jo vipAkapratyayika ajIvabhAvabandha hotA hai usakA nirdeza isa prakAra hai-- prayogapariNata varNa, prayogapariNata zabda, prayogapariNata gandha, prayogapariNata rasa, prayogapariNata sparza, prayogapariNata gati, prayogapariNata avagAhanA, prayogapariNata saMsthAna, prayogapariNata skandha, prayogapariNata skandhadeza aura prayogapariNata skandhapradeza ; ye aura inase lekara jo dUsare bhI prayogapariNata saMyukta bhAva hote haiM vaha saba vipAkapratyayika ajIvabhAvabandha hai // 21 // varNa nAmakarma ke udayase audArikazarIrake skandhoMmeM utpanna hue varNa prayogapariNata varNa haiM
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 22. haliddacuNNajogeNa pUaphala-paNNacuNNasaMjogeNa vA jaNidavaNNA vi paoapariNadA nnaam| saMkha-vINA-vaMsa bherI-paTaha-jhallarI-muiMgasaddA kaMThoTThAdijaNidasaddA ca paoapariNadAtti bhaNNaMte / gaMdhajattisasthavattavihANeNa jaNidagaMdhA paoapariNadA NAma / sUasattha uttavihANeNa jaNidarasA paoapariNadA rasA NAma rasaNAmakammaNidarasA vaa| phAsaNA. makammodayajaNidaTTaphAsA paoapariNadA NAma rUvAdipAsA vaa| kaMDa-sella-jaMtagophaNa-vattharAdoNaM gaI paoapariNadA / kaTTimajiNabhavaNAdINamogAhaNA paoapari. nndaa| kaTTa-silA-thaMbha-tulAdINaM kaTTimANaM saMThAgA poaprinndaa| ghaDa-piDhara-raMjaNAdINaM pi kaTTimANaM khaMdhA poaprinndaa| paoapariNadANaM khaMdhANamaddhaM tibhAgo kA paoapariNadA khNdhdesaa| paoapariNadANaM khaMdhANaM bhedaM gadANaM cadubbhAgo paMcamabhAgo vA paoapariNadA khNdhpdesaa| je ca amI aNNe ca evamAdiyA paoapariNadA saMjuttA bhAvA so savvo vivAgapaccaio ajIvabhAvabaMdho gAma / jo so avivAgapaccaio ajIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Niddeso- vissasApariNadA vaNNA vissasApariNavA saddA vissasApariNadA gaMdhA vissasApariNavA rasA vissasApariNadA phAsA vissasA yA haladIke aura cuneke yogase athavA pUgaphala aura parNacUrNake yogase utpanna hue varNa bhI prayogapariNata varNa haiM / zaMkha, vINA, bA~sa, bherI, paTaha. jhAlara aura mRdaMgake zabda aura kaNTha, oSTha Adise utpanna hue zabda bhI prayogapariNata zabda haiM / gandha banAnekI yukti kA kathana karanevAle zAstrameM jo vidhi kahI hai usake anusAra utpanna kiye gaye gandha prayogapariNata gandha haiN| bhojanazAstra meM kahI huI vidhike anusAra utpanna kiye gaye rasa prayogapariNata rasa haiM yA rasa nAmakarmake udayase utpanna hue rasa prayogapariNata rasa haiM / sparza nAmakarmake udayase utpanna hue ATha prakArake sparza prayogapariNata sparza haiM, athavA ruI AdimeM saskArase jo ATha prakArake sparza utpanna kiye jAte haiM ve prayogapariNata sparza haiN| lakaDI, zaila, yantra, gophana aura patthara AdikI gati prayogapariNata gati hai / kRtrima jinabhavana AdikI avagAhanA prayogapariNata avagAhanA hai / banAye gaye kASTha, zilA, stambha aura tarAjU Adike AkAra prayogapariNata saMsthAna haiN| banAye gaye ghaTa, piDhara aura rAMjana Adike bhI skandha prayogapariNata skandha haiN| prayogapariNata skandhoMkA cauthA bhAga yA tRtIya bhAga prayogapariNata skandhadeza haiM aura bhedako prApta hue prayogapariNata skandhoMkA cauthA bhAga yA pA~cavA~ bhAga prayogapariNata skandhapradeza haiN| ye yA inase lekara isI prakArake prayogapariNata jo dUsare bhI saMyukta bhAva haiM vaha saba vipAkapratyayika ajIva bhAvabandha haiN| jo avipAkapratyayika ajIvabhAvabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai-visrasApariNata varNa, visrasApariNata zabda, visrasApariNata gandha, vistrasApariNata rasa, vistrasA 0 a-A- kApratiSu 'rUvA kA pazA vAdipAsA' iti pATha: 1
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 25 5, 6, 22. ) baMdhaNANuyogaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA pariNavA gadI vissasApariNavA ogAhaNA vissasApariNavA saMThANA vissasApariNadA khaMdhA vissasApariNavA khaMdhadesA vissasApariNadA khaMdhapadesA je cAmaNNe evamAdiyA vissasApariNavA saMjuttA bhAvA so samvo avivAgapaccaio ajIvabhAvabaMdho NAma / / 22 // avaTrimANaM bhavaNa-vimANa-meru kulaselAdINaM vaNNo puDhavi-Au teuvAUNamakaTTimavaNNA ca vissasApariNadA NAma / vaMsAdINaM muttidanvANaM saMghaTTaNeNa samuTTidA vissasApariNadA sadA / katthUri-kuMkumAgaru-tamAlapattAdINaM je sAbhAviyA gaMdhA te vissasApariNadA gNdhaa| jaba-jaMbIra paNasaMbAdINaM phalANaM puSphaMkurAdINaM ca sAbhAviyA je rasA te vissasApariNadA rasA / paumappalAdINaM je sAbhAviyA phAsA te vissasApariNadA phAsA / caMdAiccagaha-Nakkhatta-tArANaM vAUNaM ca jA gadI sA vissasApariNadA gdii| akiTTimANaM bhavavimANANaM jiNaharANaM siddhakhettAgAsANaM jA ogAhaNA sA vissasApariNadA ogAhaNA nnaam| gaMdha rasa-phAsA jesu puvuddiTTA te gaMdha-rasa-phAsaNAmakammodayajaNidA ti avivAgapaccaittaM Na jujjade? jadi evaM to ede mottUNa poggalANaM je sAbhAviyA gaMdha-rasa-phAsA te ghettavvA / pariNata sparza, visrasApariNata gati, vistrasApariNata avagAhanA, vistrasApariNata saMsthAna, visApariNata skandha, vitrasApariNata skandhadeza aura vistrasApariNata skandhapradeza; ye aura inase lekara isI prakArake visrasApariNata jo dUsare saMyukta bhAva haiM vaha saba avipAka pratyayika ajIvabhAvabandha hai // 22 // akRtrima bhavana, vimAna, meruparvata aura kulaparvata Adike varNa yA pRthivI, jala, agni aura vAyuke akRtrima varNa visrasA pariNata varNa haiN| bA~sa Adi mUrta dravyoMke saMgharSaNase utpanna hue zabda visrasApariNata zabda haiM / kastUrI, kuMkuma, agaru aura tamAlapatra AdikI jo svAbhAvika gandha hotI hai vaha visrasApariNata gandha hai / jambU , jaMbIra, panasa aura Amra Adi phaloMke tathA phUla aura aMkura Adike jo svAbhAvika rasa hote haiM ve visrasApariNata rasa haiM / padma aura utpala Adike jo svAbhAvika sparza hote haiM ve visrasApariNata sparza haiM / candra, sUrya, graha, nakSatra aura tArAoMkI tathA vAyukI jo gati hotI hai vaha visrasApariNata gati hai| akRtrima bhavana, vimAna aura jinaghara Adi tathA siddhakSetrake AkAzakI jo avagAhanA hai vaha visrasApariNata avagAhanA hai / zaMkA-jina padArthoM meM pUrva nirdiSTa gandha, rasa aura sparza nAmakarmake udayase utpanna hue gandha, rasa aura sparza hote haiM ve avipAkapratyayika nahIM bana sakate ? samAdhAna-yadi aisA hai to inheM chor3akara pudgaloMke jo svAbhAvika varNa, gandha, rasa aura sparza hote haiM ve yahA~para lene caahiye|
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 23. caMdAicca-gaha-Nakkhatta-tArANaM bhavaNa-vimANa-kulaselAdINaMca je sAbhAviyA saMThANA te vissasApariNadA saMThANA / tesi ceva caMdAibibAdINaM je khaMdhA te vissasApariNadA khaMdhA / mehAdINaM vissasApariNadakhadhANaM jANi khaMdhANi tANi vissasApariNadA khaMdhadesA / mehiMdahaNa-vijja caMdakkAdINa je avayavA te vissasApariNadA khaMdhapadesA / je ca ime puddiTThA aNNe ca evamAdiyA vistasApariNadA saMjuttA bhAvA so savvo avivAgapaccaio ajIvabhAvabaMdho NAma / __ jo so tavabhayapaccaiyo ajIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Niddeso paoaparipadA vaNNA vaNNA vissasApariNadA paoapariNadA saddA saddA vissasApariNadA paoapariNadA gaMdhA gaMdhA vissasApariNadA paoapariNadA rasA rasA vissasApariNadA paoapariNavA phAsA phAsA vissasApariNadA paoapariNavA gadI gadI vissasApariNadA (paoapariNadA ogAhaNA ogAhaNA vissasApariNadA) paoapariNadA saMThANA saMThANA vissasApariNadA paoapariNavA khaMdhA khaMdhA vissasApariNadA paoapariNavA khaMdhadesA khaMdhadesA vissasApariNadA paoapariNadA khaMdhapadesA khaMdhapadesA vissasApariNadA je cAmaNNe evamAdiyA paoa-vissasApariNadA saMjattA bhAvA so savvo tadubhayapaccaio ajIvabhAvabaMdho NAma // 23 // candra, sUrya, graha, nakSatra aura tArakAoMke tathA bhavana, vimAna aura kulAcala Adike jo svAbhAvika saMsthAna hote haiM ve visrasApariNata saMsthAna haiN| unhIM candra sUrya ke bimba Adike jo skandha hote haiM ve visra sApariNata skandha haiM / svabhAvase pariNata hue meghAdikake skandhoMke jo skandha hote haiM ve visrasApariNata skandhadeza haiM / meva, indradhanuSya, bijalI, candra aura sUrya Adike jo avayava hote haiM ve visrasApariNata skandhapradeza haiN| ye pUrvokta aura inase lekara isI prakArake visrasApariNata aura bhI jo saMyogako prApta hue bhAva haiM vaha saba avipAkapratyayika ajIvabhAvabaMdha haiN| jo tadubhayapratyayika ajIvabhAvabaMdha hai usakA nirdeza isa prakAra hai--prayogapariNata varNa aura visra sApariNata varNa, prayogapariNata zabda aura vistrasApariNata zabda, prayogapariNata gaMdha aura vistrasApariNata gandha. prayogapariNata rasa aura vitratApariNata rasa, prayogapariNata sparza aura visrasApariNata sparza, prayogapariNata gati aura vistrasApariNata gati, ( prayogapariNata avagAhanA aura visrasApariNata avagAhanA ) prayogapariNata saMsthAna aura visrasApariNata saMsthAna, prayogapariNata skandha, prayogapariNata skandhadeza aura vistrasApariNata skandhadeza, prayogapariNata skandhapradeza aura vistrasApariNata skandhapradeza; ye aura inase lekara prayoga aura bistrasApariNata jitane bhI saMyuktabhAva haiM vaha saba tadubhayapratyayika ajIvabhAvabaMdha hai|23| O A -kApranyoH 'vijju badakkAdINa', tApratI 'vijjucaDakkAdINa' iti pATha ]
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6 , 24. ) baMdhaNANuyogaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA ( 27 edassa attho vaccade-paoapariNadakhaMdhavaNNehi vissasApariNadakhaMdhavaNNANaM jo saMjogo so tadubhayapaccaio ajIvabhAvabaMdho NAma / ko ettha saMbaMdho gheSpade? saMjogalakkhaNo samavAyalakkhaNo vA / tattha saMjogo duviho desapaccAsattikao guNapaccAsattikao cedi / tattha desapaccAsattikao NAma doNNaM davANamavayavaphAsaM kAUNa jamacchaNaM so desapaccAsattikao saMjogo / guNehi jamaNNoNANuharaNaM so guNapaccAsattikao sNjogo| samavAyasaMjogo sugmo| evaM sadda-gaMdha-rasa-phAsogAhaNa-saMThANagadi-khaMdha-khaMdhadesa-khaMdhapadesANaM ca jahAsaMbhava dusaMjogaparUvaNA kAyavvA / sugamaM / jo so thappo davvabaMdho NAma so duviho Agamatho davvabaMdho ceva NoAgamado davabaMdho ceva / / 24 // evaM duviho ceva davvabaMdho, annnnssaasNbhvaado| jo so Agamado davvabaMdho NAma tassa imo Niddeso-chidaM jidaM parijidaM vAyaNovagadaM suttasamaM atyasamaM gaMthasamaM NAmasamaM ghosasama / jA tattha vAyaNA vA pucchaNA vA paDicchaNA vA pariyaTTaNA vA vaNupehaNA vA thaya-thudi-dhammakahA vA je cAmaNNe evamAdiyA aNuvajogA dave tti aba isa sUtrakA artha kahate haiM- prayogapariNata skandhoMke vargoM ke sAtha visrasApariNata skandhoMke varNoM kA jo saMyoga hotA hai vaha tadubhayapratyayika ajIvabhAvabandha hai / zaMkA-yahA~ kaunasA sambandha liyA gayA hai ? samAdhAna-saMyogasambandha aura samavAyasambandha donoM liye gaye haiN| saMyoga do prakArakA hai-dezapratyAsattikRta saMyogasambandha aura guNapratyAsattikRta saMyogasambandha / dezapratyAsattikRtakA artha hai do dravyoMke avayavoMkA sambaddha hokara rahanA, yaha dezapratyAsattikRta saMyoga hai / guNoMke dvArA jo paraspara eka dUsareko grahaNa karanA vaha guNapratyAsattikRta saMyogasambandha hai / samavAyasambandha sugama hai / isI prakAra zabda, gandha, rasa, sparza, avagAhanA, saMsthAna, gati, skandha, skandhadeza aura skandhapradeza ; inakA yathAsambhava dvisaMyogI kathana karanA cAhiye / yaha kathana sugama hai| jo dravyabandha sthagita kara Aye haiM vaha do prakArakA hai-Agama dravyabandha aura noAgama dravyabandha // 24 // isaprakAra dravyabandha do prakArakA hI hai, kyoMki, isakA anya bheda sambhava nahIM hai| jo Agama dravyabandha hai usakA nirdeza isa prakAra hai- sthita, jita, parijita, vAcanopagata, sUtrasama, arthasama, granthasama, nAmasama, aura ghoSasama ; inake viSayameM vAcanA, pacchanA, pratIcchanA, parivartanA, anuprekSaNA, stava, stuti aura dharmakathA tathA inase a0 A0 kApratiSu ' jo NoAgamado' iti pAThaH /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa 28. ) kaTu jAvadiyA aNuvajUttA bhAvA so sanvo Agamado bajvabaMdho NAma // 25 // sugamamedaM, bahuso pruuvittaado| jo so NoAgamako davvabaMdho so duviho- paoabaMdhI ceva vissasAbaMdho // 26 // evaM NoAgamado baMdho duviho ceva; annnnssaasNbhvaado| jo so paoabaMdho NAma so thappo // 27 // kudo ? bhuvnnnnijjttaado| jo so vissasAbaMdho NAma so buviho-sAdiyavissasAbaMdho ceva aNAdiyavissasAbaMtI ceva // 28 // evaM sAhAvio baMdho duviho ceva; aNNassa annuvlNmaado| jo so sAdiyavissasAbaMdho NAma soM thappo // 29 // kuvo ? bhuvssnnnnido| lekara jo anya anupayoga haiM unameM dravya nikSepa rUpase jitane anupayukta bhAva haiM vaha saba Agamadravyabandha hai / / 25 // __isa sUtrakA artha sugama hai, kyoMki isakA aneka bAra kathana kara Aye haiN| vizeSArtha- yahA~ Agamake bheda aura unake upayogake prakAra batalAkara anupayukta dazAma Agamadravyabandha kahA hai / Azaya yaha hai ki bandhaviSayaka zAstrake jitane prakArake jAnakAra haiM aura unake upayoga haiM ve saba jaba anupayukta dazAmeM rahate haiM taba unakI Agamadravyabandha saMjJA hotI hai| jo noAgamadravyabandha hai vaha do prakArakA hai prayogavandha aura visrasAbandha // 26 // isa prakAra noAgamadravya bandha do hI prakArakA hai, kyoMki, isakA anya bheda sambhava nahIM haiN| jo prayogabandha hai vaha sthagita karate haiM // 27 // kyoMki, Age isakA bahuta varNana karanA hai / jo visrasAbandha hai vaha do prakArakA hai-sAdivisrasAbandha aura anAdivinasAbandha / / 28 // isa prakAra visrasAbandha do hI prakArakA hai, kyoMki, isakA anya bheda nahIM pAyA jaataa| jo sAdi visrasAbaMdha hai vaha sthagita karate haiM // 29 // kyoMki, isakA Age bahuta varNana karanA hai|
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31. ) yogaddAre davvabaMdhaparUvaNA ( 29 jo so aNAviyavissasAbaMdho nAma so tiviho -- dhammatthiyA adhammatthiyA AgAsatthiyA cedi / / 30 // jIvatthiyA poggalatthiyA ettha kiraNa paruvidA ? Na, tAsi sakkiriyANaM sagamagANaM dhammatthiyAdIhi saha aNAdiyavissasAbaMdhAbhAvAdo / Na tAsi padesabaMdho vi agAdayo vaisasiyo asthi; poggalattaNNahANuvavattIdo tappadesANaM pi saMjoga - vijoyasiddhIe / ekkekko davvabaMdho tiviho hodi tti jANAvaNadRmuttarasutaM bhaNadi dhammatthiyA dhammatthiyadesA dhammatthiyapadesA adhammatthiyA adhammatthiyadesA adhammatthiyapadesA AgAsatthiyA AgAsatthiyadesA AgAsatthiyapadesA edAsi tiSNaM pi atthaANamaraNoNNapadesabaMdho hodi / / 31 / / jo anAdi vitrasAbandha hai vaha tIna prakArakA hai- dharmAstikaviSayaka, adharmAstikaviSayaka aura AkAzAstikaviSayaka // / 30 / / 5, zakA - yahA~ jIvAstika aura pudgalAstikaviSayaka anAdi visrasAbandha kyoM nahIM kahA ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, unakI apanI gamana Adi kriyAoMkA dharmAstika Adike sAtha anAdise svAbhAvika saMyoga nahIM pAyA jAtA / yadi kahA jAya ki unakA pradezabandha to anAdise svAbhAvika hai so yaha bAta bhI nahIM hai, kyoMki, yadi aisA mAnA jAyagA to pudgalo meM pudgalatva nahIM banegA aura pudgala tathA jIvoMke pradezoMkA bhI saMyoga aura viyoga anubhava siddha hai, ata: inakA anAdi visrasAbandha nahIM kahA hai / vizeSArtha -- yahA~ dharma, adharma aura AkAza dravyakA anAdi visrasAbandha batalAyA hai / prazna yaha hai ki aisA bandha pudgala aura jIvoMkA kyoM nahIM kahA / isakA jo samAdhAna kiyA hai usakA bhAva yaha hai ki eka to jIva aura pudgalakI jo gati, sthiti aura avagAhana kriyA hotI vaha badalatI rahatI hai / dUsare pudgalake paramANuoMkA paraspara bandha bhI anAdikAlIna nahIM bana sakatA hai | aura tIsare pudgaloM aura jIvoMke pradezoMkA saMyoga aura viyoga bhI hotA rahatA hai| na to ina donoM dravyoMkA anyase saMyoga anAdi aura vaisrasika hai aura na svayaM apane pradezoM kA saMyoga bhI aisA hai, isaliye inake sambandhako anAdi visrasAbandha meM sammilita nahIM kiyA hai / mAnA ki jIvake pradezoM meM vibhAga nahIM hotA, para ve sadA dharmAdika dravyoMke samAna eka AkAra meM sthira nahIM rahate, isaliye isakA bhI anAdi visrasAbandha nahIM mAnA hai / eka eka dravyabandha tIna prakArakA hai yaha jJAna karAneke liye AgekA sUtra kahate haiM-dharmAstika, dharmAstikadeza aura dharmAstikapradeza; adharmAsti, adharmAstikadeza aura adharmAstika pradeza tathA AkAzAstika, AkAzAstikadeza aura AkAzAstikapradeza; ina tInoM hI astikAyoMkA paraspara pradezabandha hotA hai / / 31 // mapratipATho'yam / a-A-kApratiSu dhammatthiyA dhammatthiyapadesA adhammatthiyA adhammatthiyapadesA AgatyA AgAsatthiyapadesA edAsi iti pATha: / tApratI tu 'dhammatthiya desA' AdIni koSThakAntargatAni santi 1
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 32. ___savAvayasamaho dhammatthiyA NAma / edassa dhammatthiyaavayavista sagaavayavehi jo baMdho so dhammatthiyabaMdho NAma / tassa addhappahaDi jAva cadubbhAgaM ti so dhammatthiyadeso NAma / tesi dhammatthiyadesANaM sagaavayavehi jo baMdho so dhammatthiyadesabaMdho NAma / tasseva cadubbhAgappahuDi padesA NAma / tesimaNNoNgabaMdho dhammatyiyapadesabaMdho tti bhaNNadi / evamadhammatthiya-AgAsatthiyANaM pi parUvaNA kAyavvA / edAsi tiNNaM pi atthiyANamaNNoNNapadesabaMdho bhavadi so samvo aNAdiyavissasAbaMdho nnaam|| jo so thappo sAdiyavissasAbaMdho NAma tassa imo NiddesovemAdA NiddhadA vemAdA lhukkhadA baMdho // 32 // mAdA jAma sarisattaM / vigadA mAdA vimAdA / vimAdA NiddhadA vimAdA lhukkhadA ca baMdho hodi, baMdhakAraNaM hodi tti buttaM hodi / kadhaM kAraNassa kajjavavaeso ? kAraNe kjjvyaaraado| NiddhadAe visarisattaM lhu kkhadaM pekkhidUNa lhukkhadAe visarisattaM NiddhadaM pekkhidUNa ghettavvaM / teNa giddhaparamANUNaM lhukkhaparamANUhi saha baMdho hodi / lhukkhaparamANaNaM pi NiddhaparamANahi saha baMdho hodi, guNeNa sristtaabhaavaado| samaNiddhadA samalhakkhadA bhedo // 33 // dharmadravyake saba avayavoMke samUhakA nAma dharmAstika hai / avayavIrUpa isa dharmAstikakA apane avayavoMke sAtha jo bandha hai vaha dharmAstikabandha kahalAtA hai / isake Adhese lekara cauthe bhAga takake hisseko dharmAstideza kahate haiN| ina dharmAstikake dezoMkA apane avayavoMke sAtha jo bandha hai vaha dharmAstikadezabandha kahalAtA hai| aura isIke cauthe bhAgase lekara Ageke saba avayaya pradeza kahalAte hai / inakA paraspara jo bandha hai vaha dharmAstika pradezabandha kahalAtA hai| isI prakAra adharmAstika aura AkAzAstikakA bhI kathana karanA cAhiye / ina tInoM hI astikAyoMkA parasparameM jo pradezabandha hotA hai vaha saba anAdi visrasAbandha hai| jo sAdi visrasAbandha sthagita kara Aye the usakA nirdeza isa prakArakA haivisadRza snigdhatA aura visadRza rUkSatA bandha hai // 32 // mAdAkA artha sadRzatA hai / jisameM sadRzatA nahIM hotI use vimAdA kahate hai / visadRza srigdhatA aura visadRza rUkSatA yaha bandha hai arthAt bandhakA kAraNa hai, yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zaMkA-kAraNako kArya kyoM kahA? samAdhAna-kAraNameM kAryakA upacAra honese aisA kahA hai| yahA~ sninagdhatAmeM visadRzatA rUkSatAkI apekSA aura rUkSatAmeM visadzatA snigdhatAkI apekSA lenI cAhiye / isaliye yaha niSkarSa nikalA ki snigdha paramANuoMkA rUkSa paramANuoMke sAtha bandha hotA hai aura rUkSa paramANuoM kA bhI snigdha paramANuoMke sAtha bandha hotA hai, kyoMki, yahA~ guNakI apekSA samAnatA nahIM pAI jaatii| samAna snigdhatA aura samAna rUkSatA bheda hai / / 33 / /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 34. ) baMdhaNANuyogaddAre dvbNdhpruuvnnaa| samaNiddhadA samalhakkhadA ca bhedassa asaMjogassa kAraNaM hodi / giddhaparamANaNaM NiddhaparamANUhi lhukkhaparamANaNaM ca lhukkhaparamANahi saha baMdho patthi ti bhaNida hodi / NiddhaparamANahi saha baMdhamAgavalhukkhaparamANa jadi giddhaguNeNa pariNadA hoMti NiddhaparamANU vA lhukkhaguNaNa pariNadA, to NicchaeNa bhedeNa hodavamidi ghettanvaM / eda atthaM dohi vi dettehi parUvidaM gAhAe phuDIkaraNathamuttarasuttaM bhaNadi giddhaNiddhA Na bajjhaMti lhukkhalhukkhA ya poggalA / NiddhalhakkhA ya bajjhaMti rUvArUvI ya poggalA // 34 // edisse gAhAe paDhamaddheNa 'samaNiddhadA samalhukkhadA bhedo ti edassa attho parUvido / NiddhaparamANa NiddhaparamANahi Na bajjhaMti, NiddhaguNabhAveNa smaannttaado| lhukkhA poggalA lhukkhapoggalehi saha baMdhaM NAgacchati, lhukkhaguNabhAveNa samANattAdo / bidiyaddheNa paDhamasuttaddhaM parUvedi / 'Niddha lhukkhA ya bajhaMti' giddhA poggalA lhukkhA poggalA ca paroparaM baMdhamAgacchaMti, visristtaado| NiddhalhukkhapoggalANaM ki guNAvibhAgapaDicchedehi sarisANaM baMdhohodi Aho visarisANaM baMdho hodi ti pucchide 'rUvArUvI ya poggalA bajjhati' ti bhaNidaM / gaNAvibhAgapaDicchedehi samANA __samAna snigdhatA aura samAna rUkSatA bheda arthAt asaMyogakA kAraNa hotA hai / snigdha paramANuoMkA snigdha paramANuoMke sAtha aura rUkSa paramANuoMkA rUkSa paramANuoMke sAtha bandha nahIM hotA, yaha ukta kathana kA tAtparya hai / snigdha paramANuoMke sAtha bandhako prApta hue rUkSa paramANa yadi snigdha guNarUpase pariNata hote haiM yA snigdha paramANu rUkSa guNarUpase pariNata hote haiM to niyamase unakA bheda ho jAtA hai, yaha artha yahA~ lenA cAhiye / yaha artha donoM hI sUtroMke dvArA kahA gayA hai / aba gAthA dvArA isI arthako spaSTa karane ke liye AgekA gAthAsUtra kahate haiM snigdha pudgala snigdha pudgaloMke sAtha nahIM ba~dhate, rUkSa pudgala rUkSa pudgaloMke sAtha nahIM baMdhate / kintu sadRza aura visadRza aise snigdha rUkSa pudgala paraspara ba~dhate haiN|| 34 / isa gAthAke pUrvArdha dvArA samaNiddhadA samalhukkhadA bhedo' isa sUtrakA artha kahA gayA hai| snigdha paramANu dUsare snigdha paramANuoMke sAtha nahIM bA~dhate, kyoMki, snigdha guNakI apekSA ve samAna haiN| rUkSa pudgala dUsare rUkSa pudgaloMke sAtha bandhako nahIM prApta hote, kyoMki, rUkSa guNakI apekSA ve samAna haiN| gAthAke uttarArdha dvArA prathama sUtrakA artha kahate haiM-'NiddhalhukkhA ya bajhaMti' arthAt snigdha pudgala aura rUkSa pudgala paraspara bandhako prApta hote haiM, kyoMki, inameM visadRzatA pAI jAtI hai kyA guNoMke avibhAgapraticchedoMkI apekSA samAna snigdha aura rUkSa pudgaloMkA bandha hotA hai yA avibhAgapraticchedoMkI apekSA visadRza snigdha aura rUkSa pudgaloMkA bandha hotA hai, aisA prazna karane para 'rUvArUvI ya poggalA bajhaMti' yaha kahA hai / jo snigdha aura rUkSa guNoMse yukta pudgala guNoMke a. kApratyoH 'mAgaNahi bajjhati, 'Apratau 'mANUhi bajhaMti ' iti pAThaH / * pratiSa 'sarisANaM giddhalhukkhApoggalANaM baMdho' iti pAThaH /
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 35. je giddhalhukkhaguNajuttapoggalA te rUviNo NAma, te vi bajhaMti / visarisA poggalA arUviNo NAma, te vi baMdhamAgacchati / NiddhalhukkhapoggalANaM guNAvibhAgapaDicchedasaMkhAe sarisANamasarisANaM ca baMdho hodi tti bhaNidaM hodi / vemAdA NiddhadA vemAdA lhakkhadA baMdho // 35 // NiddhapoggalANaM giddhapoggalehi lhukkhapoggalANaM lhukkhapoggalehi guNAvibhAgapaDicchedehi sarisANamasarisANaM ca pugvillatthe baMdhAbhAve saMte tesi pi baMdho asthi tti jANAvaNaLaM ekssa suttassa bidiyo attho vaccade / taM jahA-mAdA NAma avibhaagpddicchedo| ki pamANaM tassa ? jhnnnngunnvddddhimetto| dve mAtre yasyAM snigdhatAyAmadhike hone vA dvimAtrA* snigdhatA, so baMdho baMdhakAraNaM hodi / NiddhapoggalA veavibhAgapaDiccheduttaraNiddhapoggalehi veavibhAgapaDicchedahINaNiddhapoggalehi vA bajhaMti / tiSNiAdiavibhAgapaDiccheduttarapoggalehi tiNNiAdi-- avibhAgapaDiccheduttarakameNa parihINapoggalehi ca baMdho patthi tti ghettavyaM / evaM lhukkhapoggalANaM pi lhukkhapoggalehi saha baMdho pattavyo / avibhAgapraticchedoMkI apekSA samAna hote haiM ve rUpI kahalAte haiN| ve bhI baMdhate haiN| aura visadRza pudgala arUpI kahalAte haiM / ve bhI bandhako prApta hote haiN| snigdha aura rUkSa pudgala guNoMke avibhAgapraticchedoMkI saMkhyAkI apekSA cAhe samAna hoM cAhe asamAna hoM, unakA paraspara badha hotA hai, yaha ukta kathanakA tAtparya hai| dvimAtrA snigdhatA aura dvimAtrA rUkSatA ( paraspara ) bandha hai // 35 // guNoMke avibhAgapraticchedoMkI apekSA sadRza aura visadRza aise snigdha pudgaloMkA snigdha yudgaloMke sAtha aura rUkSa pudgaloMkA rUkSa pudgaloMke sAtha pUrvokta artha ke anusAra bandhakA abhAva prApta honepara unakA bhI bandha hotA hai, isa bAta kA jJAna karAneke liye isa sUtrakA dUsarA artha kahate haiM / yathA- mAtrAkA artha avibhAgapraticcheda hai| zaMkA- usakA kitanA pramANa hai ? samAdhAna- guNakI jaghanya vRddhimAtra usakA pramANa hai / jisa snigdhatAmeM do mAtrA adhika yA hIna hotI hai vaha dvimAtrA snigdhatA kahalAtI haiM / vaha bandha hai arthAt bandhakA kAraNa hai / snigdha pudgala do avibhAgapraticcheda adhika snigdha pudgaloMke sAtha yA do avibhAgapraticcheda kama snigdha pudgaloMke sAtha ba~dhate haiN| inakA tIna Adi avibhAgapraticcheda adhika pudgaloMke sAtha aura tIna Adi avibhAgapraticcheda kama pudgaloMke sAtha bandha nahIM hotA, yaha artha yahA~ lenA cAhiye / isI prakAra rUkSa pudgaloMkA bhI rUkSa pudgaloMke sAtha bandhakA kathana karanA caahiye| aba isa arthakA nizcaya utpanna karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM-- * a-A-kApratiSu, 'dvimAtro' iti pAThaH 1 mapratipATho'yam / a-A kAtApratiSa :-poggale hi Na bajjhaMti, iti pAThaH /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre davvabaMdhaparUvaNA ( 33 . __edassa atthassa NiNNayajaNaNaTumuttarasuttaM bhaNadi-- giddhassa Ni Na durahieNa lhukkhassa lhukkheNa duraahienn| giddhassa lhukkheNa havedi baMdho jahaNNavajje visame same vA / / 36 // H / Niddhassa poggalassa aNNaNa giddhapoggaleNa jadi baMdho hodi to duraahiennev|| lhukkhassa lhukkheNa jadi baMdho to vi durAhieNa baMdho hodi / Niddhassa savvapoggalassa .. lhukkheNa savveNa poggaleNa saha baMdho hodi ti bhaNive 'visame same vA' / guNAvibhAgapaDicchedehi lhukkhapoggaleNa sariso Niddhapoggalo samo nnaam|asriso visamo NAma / tattha Niddha-lhukkheNa poggalANaM baMdho hodi (tti) savvesi poggalANaM baMdhe saMpatte 'jahaNNavajje' tti bhaNi / jahaNNagaNANaM giddha-lhukkhapoggalANaM satthANeNa paratthANeNa vA patthi baMdho / evaM gaNavisiTANaM poggalANaM baMdho hodi, aNNArisANa poggalANaM puNa bhedeNa hodavvaM, baMdhe viruddhaguNasamaNNidattAdo / snigdha pudgalakA do guNa adhika snigdha pudagalake sAtha aura rUkSa pudgalakA do guNa adhika rUkSa pudgalake sAtha bandha hotA hai| tathA snigdha pudgala kA rUkSa pudgalake sAtha jaghanya guNake sivA viSama athavA sama gaNake rahanepara bandha hotA hai // 36 // snigdha pudgalakA anya snigdha pudgalake sAtha yadi bandha hotA haiM to do guNa adhika snigdha pudgalake sAtha hI hotA hai / rUkSa pudgalakA anya rUkSa pudgalake sAtha yadi bandha hotA hai to do guNa adhika rUkSa pudgalake sAtha hI hotA hai| snigdha saba pudgalakA rUkSa saba pudgalake sAtha jo bandha hotA hai vaha kisa avasthAmeM hotA hai, aisA pUchanepara 'visame same vA' yaha vacana kahA hai guNake avibhAgapraticchedoMkI apekSA rUkSa pudgalake sAtha sadRza snigdha pudgala sama kahalAtA hai aura asadRza snigdha pudgala viSama kahalAtA hai / yahA~ snigdha aura rUkSa guNake dvArA pudgaloMkA baMdha hotA hai, isa niyamake anusAra saba pudgaloMkA bandha prApta honepara 'jahaNNa tajje' yaha kahA hai / jaghanyaguNavAle snigdha aura rUkSa pudgaloMkA na to svasthAnakI apekSA bandha hotA hai aura na parasthAnakI apekSA hI bandha hotA haiN| isa taraha isa prakArake guNaviziSTa pudgaloMkA bandha hotA hai aura anyAdRza pudgaloMkA bheda hotA hai, kyoMki, bandha viruddha guNase yukta honA Avazyaka hai| vizeSArtha- pudgala paramANuoMke bandhake viSayameM do paramparAyeM upalabdha hotI haiN| prathama paramparAkA nirdeza yahA~ kiyA hI haiN| isake anusAra nimna vyavasthA phalita hotI hai / kramAMka visadRzabandha nahIM guNAMza jaghanya+jaghanya jaghanya-ekAdiadhika jaghanyetara+samajaghanyetara jaghanyetara+ekAdhikajaghanyetara jaghanyetara+vyadhikajaghanyetara jaghanyetara-|-tryAdiadhikajaghanyetara Jain Education-intenmellen or m" sadRzabandha nahIM nahIM nahIM nahIM Road to dis no nahIM animlainelibrary.org
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM nahIM nahIM nahIM nahIM 34. ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 37. se taM baMdhaNapariNAmaM pappa se abbhANaM vA mehANaM vA saMjjhANaM vA vijjaNaM vA ukkANaM vA kaNayANaM vA disAdAhANaM vA dhUmakeNaM vA iMdAuhANaM vA se khettaM pappa kAlaM pappa uDDe pappa ayaNaM pappa poggalaM pappa je cAmaNNe evamAviyA aMgamalappahuDINi* baMdhaNapariNAmeNa pariNamaMti so samvo sAviyavissasAbaMdho gAma // 37 // se te jahaNNagaNapoggalavadirittA poggalA taM baMdhaNapariNAmaM taM baMdhakAraNaNiddha-lhukkha dUsarI parampaga tattvArthasUtrakI hai / isake anusAra nimna vyavasthA phalita hotI hai-- kramAMka guNAMza sadRzabandha / visadRzabandha jaghanya+jadhanya jaghanya+ekAdiadhika nahIM jaghanyetara+samajaghanyetara nahIM jaghanyetara-+ekAdhikajaghanyetara nahIM | jaghanyetara+vyadhikajaghanyetara | jaghanyetara-+tryAdiadhikajaghanyetara nahIM nahIM yadyapi sarvArthasiddhi aura tattvArthavAtikameM 'Niddhassa NiddheNa' ityAdi gAthA uddhRta kI gaI hai, para isa gAthAke uttarArddhake artha meM matabheda hai aura yaha matabheda tattvArthavArtikase spaSTa ho jAtA hai / gAthAke uttarArddhakA zabdArtha yaha hai ki snigdhaguNavAle paramANukA rUkSaguNavAle paramANuke sAtha sama yA viSamaguNa honepara badha hotA hai / mAtra jaghanya guNavAlekA kisI bhI avasthAmeM baMdha nahIM hotA / kintu tattvArthavArtikameM 'same visame vA' isa padameM samakA artha tulyajAtIya aura viSamakA artha atulyajAtIya kiyA hai / tattvArthavAtikakArake samakSa vargaNAkhaNDake ye sUtra upasthita the, phira bhI unhoMne yaha artha kiyA hai / tattvArthasUtra meM 'bandhe'dhiko pAriNAmikau ca' yaha sUtra AyA hai aura isa sUtrase spaSTa pratIta hotA hai ki tattvArthasUtrake matase tulyajAtIya aura atulyajAtIya pudgalaparamANuoMkA bandha do adhika guNake honepara hI hotA hai / yahI kAraNa hai ki tattvArthavArtikakArane ukta gAthAMzakA ukta prakArase artha kiyA hai| isa prakAra ve pudagala bandhanapariNAmako prApta hokara vividha prakArake abhrarUpase, megharUpase, sandhyArUpase, bijalIrUpase, ulkArUpase, kanakarUpase, dizAdAharUpase, dhUmaketurUpase va indradhanuSarUpase, kSetrake anusAra, kAlake anusAra, Rtuke anusAra, ayanake anusAra aura pudgalake anusAra jo bandhana pariNAmarUpase pariNata hote haiM vaha saba sAdivisrasAbandha hai // 37 / / _ 'se te' arthAt jaghanyaguNa pudgaloMke sivA ve pudgala 'taM baMdhaNapariNAma' arthAt baMdhake kAraNa * a-A-kApratiSu 'anyANa' iti pATha: 1 * tApratI-'ppahuDi (DI) Ni iti pAThaH /
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhANuyogaddAre davvabaMdha parUvaNA ( 35 guNapariNAmaM pappa pAvidUNa savve giddha lhukkhapoggalA baMdhamAgacchaMti / Navari NidvANaM giddhehi lhukkhANaM lhukkhehi poggalehi Natthi bNdho| kiMtu veavibhAgapaDicchedAhiyANaM niddhapoggalANaM veavibhAgapaDiccheda hINa Niddhapoggalehi asthi bNdho| veavibhAgapaDicchedAhiyalhukkha poggalANaM ca veavibhAgapaDiccheda hI Nalhukkhapo ggale hi ya saha asthi baMdho / evaM baMdhaM pAviNa se amANaM vA avArisu vA mehA abbhA NAma, tesimabhANaM sarUtreNa tesi te pariNamati / vArisu vA kasaNavaNNA mehA NAma / udayatthavaNNakAle puvvAvara disAsu dissamAgA jAsavaNa kusumasaMkAsA saMjjhA NAma | ratta-dhavala - sAmavaNNAo - tejaGabha hiyAokuviyabhuvaMgo vva calaMtasarIrA mehesu uvalabbhamANAo vijjUo NAma / jalaMtaggipiMDo vva aNegasaMThANehi AgAsAdo vidaMtA ukkA jAma / mANusa - pasu-pakkhimAraNIyo taru- girisihara-viyAraNIya asaNayo kaNayA NAma / utpAyakAle aggiNA viNA dAvANalo vva disAsu uvalabbhamANo disAdAho nAma uppAdakAle ceva dhUmalaTThi vva AgAse ubalabbhamANA dhUmakedU NAma | paMcavaNNA hodUNa dhaNuvAgAreNa khuTTAgAreNa vA puvvAvara disAsu uvalabhamANA iMdA uhA NAma / edesi meha- saMjjhA-vijjukka kaNaya-1 ya- disAdAha- dhUmakedubhUta snigdha aura rUkSa guNarUpa pariNAmako prApta hokara saba snigdha aura rUkSa pudgala bandhako prApta hote haiM / kintu itanI vizeSatA hai ki snigdha pudgaloMkA snigdha pudgaloMke sAtha aura rUkSa pudgaloM kA rUkSa pudgaloMke sAtha bandha nahIM hotA / kintu do avibhAgapraticcheda adhika snigdha pudgaloMkA do avibhAgapraticcheda hIna snigdha pudgaloMke sAtha bandha hotA hai / tathA do avibhAgapraticcheda adhika rUkSa pudgaloMkA do avibhAgapraticcheda hIna rUkSa pudgaloMke sAtha bandha hotA hai / isa prakAra bandhako prApta hokara ve pudgala pariNamana karate haiM / yathA- varSA Rtu ke sivA anya samayameM jo megha hote haiM unheM abhra kahate haiM / una abhrarUpase ve pariNata hote haiM / athavA varSARtumeM jo kRSNavarNa ke bAdala hote haiM ve megha kahalAte haiM / sUryodayake samaya aura sUryAsta ke samaya pUrvApara dizAoM meM jo japA kusumake sadRza dikhAI detI hai vaha sandhyA kahalAtI hai / jo rakta, dhavala aura zyAmavarNakI hotI hai, jisameM atyadhika teja hotA hai, jo kupita hue bhujaMgake samAna caJcala zarIravAlI hotI hai, aura jo meghoM meM upalabdha hotI hai vaha vidyut kahalAtI hai / jo jalate hue agnipiNDake samAna aneka AkAravAlI hokara AkAzase giratI hai vaha ulkA kahalAtI hai / jisase manuSya, pazu aura pakSI mara jAte haiM tathA jo vRkSa aura parvatoMke zikharoM kA vidAraNa karatI hai aisI azaniko kanaka kahate haiN| utpAtakAla ani binA dAvAnalake samAna jo dazoM dizAoM meM upalabdha hotA use dizAdAha kahate haiM / utpAtakAla meM hI dhUmayaSTike samAna jo AkAza meM upalabdha hotA hai use ghUmaketu kahate haiM / jo pA~ca varNakA hokara dhanuSAkArarUpase yA truTita AkArarUpase pUrvApara dizAoM meM upalabdha hotA hai use indrAyudha kahate haiM / ina megha, sandhyA, vijalI, dizAdAha, dhUmaketu aura indrAyudha ke AkArarUpase ve pudgala pariNata * tAto 'bhuvaM ( jaM ) go' iti pATha / kanaka, 5, 6, 37.) a A-kApratiSa 'accANaM' iti pATha: 1
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 38. iMuhANamAgAreNa te pariNamaMti / te kadhaM pariNamaMti ti vRttaM visiTAgAsadeso khettaM / sIdusuNa* varisaNehi uvalakkhiyo kaalo*| sisira-vasaMta-NidAha-vAsA-- ratta-saradahemaMtA uDU / diNayarasya davikhaNuttaragamaNamayaNaM / pUraNa-galaNasahAvA poggalA NAma / khettaM kAlaM uDDa ayaNaM poggalaM ca tappAoggaM pappa pAvidUNa te poggalA tesimAgAreNa pariNamaMti, aNNahA savvattha savvaddhaM tesimappattippasaMgAdo / je ca amI aNNe ca evamAdiyA aMgamalappahuDINi sarIramalappahuDINi* etya ppahuDisaNaI 4 sujjacaMdaggaha--NakkhattuvarAga-parivesa- dhabdhaNayarAdao ghettavvA / sA savvosAdiyavissasAbaMdho nAma / jo so thappo paoabaMdho gAma so duviho- kammabaMdho ceda NokammabaMdho ceva // 38 // hote haiM / ve kisa kAraNase pariNata hote haiM, aisA pUchanepara 'se khettaM pappa' ityAdi sUtravacana kahA hai| viziSTa AkAzadezakA nAma kSetra hai| zIta, uSNa aura varSAse upalakSita samayakA nAma kAla hai| zizira, vasanta, nidAgha, varSA, zarada aura hemantakA nAma Rtu hai / sUryakA dakSiNa aura uttarako gamana karanA ayana hai jinakA pUraNa aura galana svabhAva hai ve pudgala kahalAte hai| apane apane yogya kSetra, kAla, Rtu, ayana aura pudgalako prApta hokara ve pudgala una megha Adike AkArarUpase pariNata hote haiM; anyathA sarvatra aura sarvadA unakI utpattikA prasaMga AtA hai / jo ye aura anya agamala arthAt zarIramala Adi padArtha haiM / yahA~ 'prabhAta' zabdase sUrya, candra, graha aura nakSatra inakA uparAga tathA pariveza aura gandharvanagara Adi lene cAhie / yaha saba sAdi visrasAbandha hai / vizeSArtha--Agamadravyabandhake sivA zeSa saba bandha noAgamadravyabandha kahalAte haiN| isake prayogabandha aura visrasAbandha ye do bheda haiM jisameM jIvake vyApArakI apekSA hotI hai vaha prayogabandha kahalAtA hai aura jo jIvake vyApArake binA apanI yogyatAnusAra hotA hai vaha visrasAbandha kahalAtA hai| yahA~ sAdivisrasAbandhakA vicAra kiyA jA rahA hai| yaha pudagaloMkI apanI-apanI yogyatAnusAra hotA hai| yoM to jitane bhI kArya hote hai ve saba apanI apanI yogyatAnusAra hI hote hai / kintu bAhya nimittako dhyAnameM rakhakara bandhake prayogabandha aura visrasAbandha ye bheda kie gae haiM / karmabandha prayogabandha meM AtA hai, para samayaprAbhUtameM isake viSayameM likhA hai ki rAgadikakA nimitta pAkara karmapudgala svayaM karmarUpase pariNata hote haiM aura karmakA nimitta pAkara jIva rAgAdikarUpase pariNamaNa karatA hai / samayaprAbhRtake ukta kathanase yaha bAta spaSTa ho jAtI hai ki balAt anya anyakA pariNamana karAnevAlA nahIM hotA, kintu eka dUsare kA nimitta pAkara pratyeka dravya svayaM pariNamana karatA hai / zeSa kathana sugama hai / jo prayogabandha sthagita kara Aye haiM vaha do prakArakA hai--karmabandha aura nokarmabandha // 38 // tA. pratI ' sodusaNa' iti pAu::1* a. pratau 'kAle' iti pATha a. A. pratyoH 'kAla ud iti pAThaH18 tA. prato 'ppahuDi' (DI) Ni' iti pAThaH / * tA. pratI 'ppahaDINa (Ni) a. A. pratyo 'pahaDINa' iti pATha: 10 a. A. pratyo 'sajjega' iti pA5: .A.7 tyoH 'gaMdhabaNNayarAdao' iti pATha
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhANuyogaddAre bhAvabaMdha parUvaNA ( 37 evaM duviho ceva paoabaMdho hodi, aNNassa aNuvalaMbhAdo / ko paogabaMdho NAma? jIvavAreNa jo samutpaNNI baMdho so paoabaMdho NAma / jo so kammabaMdho nAma so thappo // 39 // 5, 6, 39.) kudo ? bahuvaNNaNijjattAdo / jo so NokammabaMdho nAma so paMcaviho- AlAvaNabaMdho allIvaNabaMdha saMsilesa baMdho sarIrabaMdho saroribaMdho cedi / / 40 / / evaM NokammabaMdhI paMcaviho ceva; aNNassa aNuvalaMbhAdo / tattha AlAvaNabaMdho NAma risoti vRtte vuccade rajju-varata-kaTThadavvAdIhi jaM pudhabhUdANaM davvANaM baMdhaNaM so AlAvaNabaMdho NAma / levaNaviseseNa jaDidANaM davvANaM jo baMdho so allIvaNabaMdho NAma / rajju-varatta- kaTThAdIhi viNA allIvaNa visesehi viNA jo cikkaNaacikkaNadavvANaM cikkaNadavvANaM vA paroppareNa baMdho so saMsilesabaMdho NAma / paMcaNaM sarIrANamaNNoSNeNa baMdho so sarIrabaMdho NAma / jIvapadesANaM jIvapadesehi paMcasarIrehi ya jo gaMdho so sarIribaMdho NAma / saMpahi AlAvaNabaMdhasarUvaparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi isa taraha do prakArakA hI prayogabandha hotA hai, kyoMki, anya prakArakA prayogabandha upalabdha nahIM hotA 1 zaMkA- prayogabandha kise kahate haiM ? samAdhAna-jIvake vyApAra dvArA jo bandha samutpanna hotA hai use prayogabandha kahate haiN| jo karmabandha hai use sthagita karate bheM / / 39 // kyoMki, Age usakA bahuta varNana karanA hai / jo nokarmabandha hai vaha pA~ca prakArakA hai -- AlApanabandha, allIvanabandha, isa prakAra nokarmabandha pA~ca prakArakA hI hotA hai, kyoMki, inake sivA anya bandha upalabdha nahIM hotA / unameM se AlApanabandhakA kyA svarUpa hai, aisA pUchanepara kahate haiM- rassI, varatrA (rassI vizeSa ) aura kASThadravya Adikase jo pRthagbhUta dravya bA~dhe jAte haiM vaha AlApanabandha hai / lepavizeSa se paraspara sambandhako prApta hue dravyoMkA jo bandha hotA hai vaha allIvanabandha kahalAtA hai | rassI, varatrA aura kASTha Adikake binA tathA allIvana vizeSa ke vinA jo cikkaNa aura acikkaNa dravyoMkA athavA cikkaNa dravyoMkA paraspara bandha hotA hai vaha saMzleSabandha kahalAtA hai / pA~ca zarIroMkA jo paraspara bandha hotA hai vaha zarIrabandha hotA hai / tathA jIvapradezoMkA jIvapradezoM ke sAtha aura pA~ca zarIroMke sAtha jo bandha hotA hai vaha zarIribandha kahalAtA haiM / aba AlApanabandha ke svarUpakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM- saMzleSabandha, zarIrabandha aura zarIribandha // 40 // tA. A. pratyauH - NijjittAdo' iti pATha: |taa. prato' (leva ) Na viseseNa jadidANaM' a0 A0 kA0 pratiSu 'loyaNaviseseNa jadidANaM iti pAThaH / OM a. A. pratvauH 'alliyaNa' iti pAThainelibrary.org Jain Education
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM jo so AlAvaNabaMdho NAma tassa imo Niheso-se sagaDANaM vA jANANaM vA jugANaM vA gaDDINa* vA giNlINaM vA rahANaM vA saMdaNANaM vA siviyANaM vA gihANaM vA pAsAvANaM vA govurANaM vA toraNANaM vA se kaTTeNa vA loheNa vA rajjuNA vA vanbheNa vA dabbheNa vA je cAmaNNe evamAdiyA aNNadavvANamaNNadavvehi AlAviyANaM baMdho hodi so sanvo AlAvaNabaMdho NAma // 41 // edassattho vccde| taM jahA-loheNa baddhaNemi-tuMba-mahAcakkA lohabaddhachuhayaperaMtA loNAdoNaM garuabharuvvahaNakkhamA sayaDA NAma / samaddamajhe vivihabhaMDehi AridA saMtA je gamaNakkhamA vohittA te jANA NAma / garuvattaNeNa mahallattaNeNa: ya jaM turaya-vesarAdIhi vanbhadi ta jagaM NAma / baharadocakkAo dhaNNAdihalaavvabharuvvahaNakkhamAo gaDaDIo NAma phirikkIo gillIyo nAma / kA phirikkI NAma? cudeNa vaTTalAgAreNa ghaDidaNemituMbAdhArasaralaTakaTTA phirikkI NAma / juddha ahiraha mahArahANaM caDaNajoggA rahA NAma / jo AlApanabaMdha hai usakA yaha nirdeza hai-jo zakaToMkA, yAnoMkA, yugoMkA, gaDDiyoMkA, gilliyoMkA, rathoMkA, syandanoMkA, zivikAoMkA, gahoMkA, prAsAdoMkA, gopuroMkA aura toraNoMkA kASThase, lohase, rastose, camaDe kI rassIse aura darbhase jo bandha hotA hai tathA inase lekara anya dravyoM se AlApita anya dravyoMkA jo bandha hotA hai vaha saba AlApana bandha hai / / 41 // aba isa sUtrakA arya kahate haiM / yathA-jinako dhura, gADoko nAbhi aura mahAcakra lohase baMdhe hue haiM, jinake chahaya paryanta lohase badhe hae hai aura jo namaka Adi bhArI bhArako Dhone meM samartha haiM ve zakaTa kahalAte haiM / nAnA prakArake bhANDoMse ApUrita hokara bhI samudra meM gamana karane meM samartha jo jahAja hote haiM ve yAna kahalAte haiM / jo bahuta bhArI honese aura bahuta baDe honese ghor3A aura khaccara Adike dvArA DhoyA jAtA hai vaha yuga kahalAtA hai| jinake do cake choTe haiM aura jo dhAnya Adi halake bhArake Dhone meM samartha haiM ve gaDDI kahalAtI haiN| phirikkIko gillI kahate haiN| zaMkA- phirikkI kise kahate haiM ? samAdhAna - jisakI nemi aura tumbakI AdhArabhUta ATha lakar3iyA~ vartulAkAra cundase ghaTita haiM use phirakkI kahate haiN| jo yuddha meM adhirathI aura mahArathiyoMke car3hane yogya hote haiM ve ratha kahalAte haiN| jo a A pratyauH 'sadANaM iti pATha: 1. a A. pratyo 'gadINaM iti pAThaH / 1 a.bhA. pratyo: 'logAdINaM' iti pAThaH / tA a. A. pratiSu bohitthA iti pATha | tA. a A. pratiSaH garuvatthaNeNa mahallatthaNeNa iti pAraH | +a pratI vuccadi A prato vRjjhadi iti pAThaH) tA a. -bA-pratiSu '-haluha- iti pAThaHtA . prato '-kaTThA (9) iti pAThaH 16 tA. prato ahiraha (rAya) mahArahA (rAyA) NaM' iti pAThaH /
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 42.) baMdhaNANuyogadAre davvabaMdhaparUvaNA cakkavaTTi-baladevANaM caDaNajoggA savvAuhAvaNNA NimaNapavaNavegA acche bhaMge vi cakka. ghaDaNaguNaNa apaDihayagamaNA saMdaNA NAma / mANasehi vuDabhamANAla siviyA NAma / kaTTiyAhi baddha kuDDA uvari vaMsikacchaNNA gihA NAma / pakkasailA sailA AvAsA pAsAdA NAma / pAyArANaM vAre ghaDidagihA govaraM NAma / purANaM purANaM pAsAdANaM vaMdaNamAlabaMdhaNaTuM purado TuvidarukkhavisesA toraNaM NAma / edesi puvuttANaM je baMdhA te AlAvaNabaMdhA NAma / keNesi baMdho hodi ? kaTTeNa vA loheNa vA rajjuNA vA vanbheNa vA dabbheNa vA / 'vA' saddeNa vakkeNa vA suMbeNa+ vA kaTThiyAe vA iccevamAdi ghettavvaM / kaTThAdIhi aNNadamvehi aNgadavvANaM AlAvidANaM joidANaM baMdho hodi so savvo AlAvaNabaMdho nAma / jo so allIvaNabaMdho NAma tassa imo Niddeso -- se kaDayANaM vA kuDDANaM vA govarapIDANaM vA pAgArANaM vA sADiyANaM* vA je cAmaNNe evamAdiyA aNNadavvANamaNNadatvehi allIvivANaM baMdho hodi so savvo allIvaNabaMdho nAma // 42 // cakravartI aura baladevoMke car3hane yogya hote haiM, jo saba AyudhoMse paripUrNa hote haiM, jo pavanake samAna vegavAle hote haiM aura dhurake TUTa jAne para bhI jinake cakroMkI isa prakArakI racanA hotI hai jisa guNake kAraNa jinake gamanAgamana meM bAdhA nahIM par3atI ve syandana kahalAte haiN| jo manuSyoM dvArA uThAkara le jAI jAtI haiM ve zivikA kahalAtI haiN| jinakI bhIta lakar3iyoMse banAI jAtI hai aura jinakA chappara bA~sa aura tRNase chAyA jAtA hai ve gRha kahalAte haiN| IMToM aura pattharoMke bane hue pattharabahula AvAsoMko prAsAda kahate haiN| koToMke daravAjoMpara jo ghara bane hote haiM ve gopura kahalAte haiM / pratyeka pura aura prAsAdoMpara vandanamAlA bA~dhane ke lie Age jo vRkSavizeSa rakhe jAte haiM ve toraNa kahalAte haiM / ina pUrvokta zakaTa Adike jo bandha hote haiM ve AlApanabandha kahalAte haiN| zaMkA-inakA bandhana kisa padArthase hotA hai ? samAdhAna-kASThase, lohase, rassIse, vardhase aura darbhase hotA hai / yahA~ sUtra meM Aye hue 'vA' zabdase vakalese, zumba arthAt taNavizeSase aura lakaDIse hotA hai ityAdi lenA cAhie / __ kASTha Adi anya dravyoMse jo AlApita arthAt paraspara sambandhako prApta hue anya dravyoMkA bandha hotA hai vaha saba AlApanabandha hai| jo allovaNabandha hai usakA yaha nirdeza hai-kaTakoMkA, kuDDoMkA, govarapIDoMkA, prAkAroMkA aura zATikAoMkA tathA inase lekara aura jo dUsare padArtha haiM unakA jo bandha hotA hai arthAt anya dravyoMse sambandhako prApta hue anya dravyoMkA jo bandha hotA hai vaha saba allIvaNabandha hai // 42 / / AApratau 'vajjhamANA' iti pATha 14 a. A. pratyoH 'dabveNa vA saddeNa' iti pAThaH14 tA. a. A. pratiSa 'subheNa' iti paatthH| pratiSa dohadANa iti pAThaH1 4 a. A. pratyoH 'kaTayANaM vA kaTANaM vA iti paatthH| *tA A pratyoH ! pAsAdiyANaM' a0 pratI 'sAdiyANaM iti pAThaH
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM . ( 5, 6, 42. baMsakaMbohi aNNoNNajaNaNAe je kijjati gharAvaNAdivArANaM DhaMkaNaThaM. te kaDayA NAma / jiNaharagharAyadaNANaM ThavidaolittIo kuDDA NAma / kuDDANaM poggalabaMdho allIvaNabaMdho NAma, babha-dabbha-loha-kaTu-rajjaNaM baMdheNa viNA alliyaNametteNeva baMdhuvalaMbhAdo Na ca eso baMdho saMsilesabaMdhe pavisadi,ollamaTTiyAe cikknngnnaabhaavaado| chANeNa levidUNa jANi pIDANi kijjati tANi govarapIDANiNAmAedesi jo baMdho so vi allIvaNabaMdho NAma, sagadehAdo pudhbhuuddbbhaadibNdhkaarnnaabhaavaado| jiNaharAdINaM rakkhaLaM pAsesu vidaolittIo* pAgAra NAma / pakkiTTAhirI ghaDidavaraMDA vA pAgAra NAma / tattha vi iTTAhito pughabhUdabaMdhakAraNANava-- laMbhAdo / puvvaM pAsAdagovarAdINaM pakkiTTA viNimmiyANamAlAvaNabaMdho hodi tti paravidaM / saMpahi tesiM ceva allovaNabaMdhaparUvaNaM kadhaM Na virujjhade ? Na, pAsAdagovara rukkhANamaiyavaDAdINaM ( ? ) loheNa loha---kaDhakolehi ya baMdhaM daLUNa tesimAlAvaNabaMdhaparUvaNAdo / tattha vi kuDDANaM puNa bA~sakI kamaciyoMke dvArA paraspara bunakara ghara aura avana adike DhA~kane ke lie jo banAI jAtI haiM ve kaTaka arthAt caTAI kahalAtI haiN| jinagRha, ghara aura avanakI jo bhIteM banAI jAtI haiM unheM kur3a kahate haiN| kUr3oMkA jo pUdagalabandha hotA hai vaha allIvaNabandha kahalAtA hai, kyoMki, vardha, darbha, loha, kASTha aura rassIke bandhake binA paraspara milAne mAtrase hI yaha bandha upalabdha hotA hai / yaha bandha saMzleSabandha meM antarbhata hotA hai, yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, gIlI miTTI meM cikkaNa guNakA abhAva hai / govarase lepakara jo pIDa banAye jAte haiM ve govarapIDa kahalAte haiN| inakA jo bandha hotA, hai vaha bhI allIvaNabandha hai, kyoMki, inake bandha meM apanese bhinna darbhAdi bandhake kAraNa nahIM upalabdha hote / jinagRha Adiko rakSAke lie pArzvameM jo bhIteM banAI jAtI haiM ve prAkAra kahalAte haiM athavA pakI huI IToMse jo varaNDA banAye jAte haiM ve prAkAra kahalAte haiN| yahA~ para bhI IMToMse pRthagbhUta bandhake kAraNa nahIM pAye jAte / zakA-pahale pakI huI IToMse bane hue prAsAda aura gopura AdikA AlApanabandha hotA haiM aisA kaha Aye haiM aura aba yahA~ unakA ho allIvaNabandha kaha rahe haiM so yaha kathana virodhako kaise nahIM prApta hotA? ___samAdhAna- nahIM, kyoMki, pahale prAsAda, gopura AdikakA lohese tathA loha aura kASThakI kIloMse bandha dekhakara unakA AlApanabandha kahA hai| parantu unakI bhItoMkA to allIvaNabandha hI hotA hai, isalie ukta kathanameM koI virodha nahIM hai| * a-A- pratyo: 'jadaNAe iti paatthH| .tA. pratI 'daM (DhaM) kaNaThaM a. A. prtyo| 'daMkaNaTheM' iti paatthH| a A. pratIH 'kadayA' iti pATha: 1 tA . pratI 'jiNaharagharAyaNANa' a. pratI 'jiNAharagharAvaNANaM' A. pratau 'jiNaharagharAvaNANaM' iti paatth||.a. A. pratyo: 'pIdANi' iti pAThaH / *tA ma. A. pratiSa 'ottittIo' iti paatthH| tA. pratI 'pakkidAhi' iti pAThaH / 4tA. pratau iTTAhitI iti paatthH| * tA a. A. pratiSu kAraNamuva-laMbhAdo iti pAThaH 18 tA. pratau 'pakkiTThA' iti pAThaH )
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA ( 41 allovaNabaMdho ceva / bahuliyAhi pariyattavisae parihijjamANAo sADiyAo* NAma / tAsi jo taMtusaMtANabaMdho so allIvaNabaMdho NAma, taMtUhito pudhabhUdabaMdhakAraNANuvalaMbhAdo / aNNe evamAdiyA ti vayaNeNa NettapaTTa kappAsasuttaviseseNa vuaphevasthANaM gahaNaM kAyavvaM / sesaM sugamaM / jo so saMsilesabaMdho NAma tassa imo Niddeso-jahA kaTTha-jadUNaM aNNoNNasaMsilesivANaM baMdhoM saMbhavadi so savo saMsilesabaMdho NAma // 43 // jadU NAma lakkhA / lakkhAe kaTussa ca jo aNNoNNasaMsileseNa baMdho so saMsilesabAMdho NAma / Na ca esa gaMdho allIvaNabaMdhe pavisadi, pANieNa jnnidddvaabhaavaado| NAlAvaNabaMdhe pavisadi; tado pudhbhuuddvvaadibNdhkaarnnaabhaavaado| jaduggahaNamedamuvalakkhaNaM vajjaleva-mayaNAdINaM, cikkaNadavvANaM teNa tesi pi ettha gahaNaM kAyavvaM / jo so sarIrabaMdho NAma so paMcaviho-- orAliyasarIrabaMdho veubviyasarIrabaMdho AhArasarIrabaMdho teyAsarIrabaMdho kammaiyasarIrabaMdho cedi / / 44 // evaM paMcaviho ceva sarIrabaMdho hodi, aNNassa edehito pudhabhUdabaMdhassa annuvlNbhaado| ___ sriyoMke dvArA dezavizeSameM jo pahinI jAtI haiM ve zATikA kahalAtI haiM / tathA inakA jo tantu santAnabandha hotA hai vaha allIvaNabandha hai, kyoMki, inameM tantuoMke sivA alagase bandhake kAraNa nahIM upalabdha hote / 'aNNe evamAdiyA' isa vacanase netrapaTTa aura kapAsake sUtase bune hue vastroMkA grahaNa karanA cAhie / zeSa kathana sugama hai| jo saMzleSabandha hai usakA yaha nirdeza hai-jaise paraspara saMzleSako prApta hue kASTha aura lAkhakA bandha hotA hai vaha saba saMzleSabandha hai // 43 // jatu lAkhako kahate haiM / lAkha aura kASThake paraspara saMzleSase jo bandha hotA hai vaha saMzleSabandha hai| yaha bandha allIvaNabandhameM antarbhUta nahIM hotA, kyoMki, yahA~ pAnIse saMyogako prApta hue dravya kA abhAva haiM / AlApanabandha meM bhI antarbhUta nahIM hotA, kyoMki, inase pRthagbhUta dravyAdi bandhake kAraNa nahIM pAye jaate| ____ 'jatu' padakA grahaNa yahA~ vajralepa aura maina Adi cikkaNa dravyoMkA upalakSaNa hai / isase inakA bhI yahA~ grahaNa karanA caahie| ___ jo zarIrabandha hai vaha pA~ca prakArakA hai-- audArikazarIrabandha, vaikriyikazarIrabandha, AhArakazarIrabandha, taijasazarIrabandha aura kArmaNazarIrabandha / / 44 // isa prakara pA~ca prakArakA hI zarIbandha hotA hai, kyoMki, inase pRthagbhUta dUsarA zarIrabandha tA. A. pratiSu 'buhelipAhi' iti pATha: 1 a-A- 'pratyoH 'maheliyahi' iti pATha * a. A. pratyoH 'sAdiyAo' iti pAThaH / a A. pratyoH 'vuDavatthANaM' iti paatthH|
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42. ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 45. saMpahi egAdisaMjoge ke orAliyasarIrasta baMdhaviyappuppAyagaDhamuttarasuttaM bhaNadi orAliya-orAliyasarIrabaMdho // 45 // orAliyasarIraNokammakhaMdhANamaNNehi orAliyasarIraNokammakkhaMdhehi jo baMdho so orAliya-orAliyasarIrabaMdho / evameso egasaMjogeNa ekko ceva bhaMgo hodi 1 / saMpahi dusaMjogabhaMgaparUvaNaTumuttarasuttaM bhaNadi orAliya-teyAsarIrabaMdho / / 47 / / orAliyasarIrapoggalANaM teyAsarIrapoggalANaM ca ekkamhi jIve jo paroppareNa baMdho so orAliya teyAsarIrabadho NAma 1 / orAliya-kammaiyasarIrabaMdho / / 47 // orAliyakhaMdhANaM kammaiyakkhaMdhANaM ca ekkamhi jIve TridANaM jo baMdho so orAliya. kammaiyasarIrabaMdho NAma 2|oraaliykhNdhaannN ve ubviya AhArasarIrehi saha Nasthi baMdho; orAliyasarIreNa pariNadajIve sesadoNNaM sriiraagnmaavaado| hodu NAma veunviyasarIrassa abhAvo, tassa deva-Neraiesu ceva asthittsnnaado| AhArasarIraM puNa maNussesu ceva hodi, teNa orAliyasarIreNa saha AhArasarIrassa saMbaMdheNa hodavamiti? nahIM upalabdha hotA / aba ekAdi saMyogarUpa audArika zarIrake bandhavikalpoMko utpanna karAne ke lie AgekA sUtra kahate haiM-- audArika-audArikazarIrabaMdha // 45 // audArikazarIra nokarmaskandhoMkA anya audArikazarIra nokarmaskandhoMke sAtha jo bandha hotA hai vaha audArika-audArikazarIrabandha hai / isa prakAra yaha ekasaMyogase eka hI bhaMga hotA hai 1 / aba dvisaMyoga bhaMgakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM-- audArika-taijasazarIrabandha // 46 // audArikazarIrake pudgaloMkA aura taijasazarIrake pudgaloMkA eka jIvameM jo parasparabandha hotA hai vaha audArika-taijasazarIrabandha hai 1 / audArika kArmaNazarIrabatdha // 47 / / eka jIvameM sthita audArikaskandhoMkA aura kArmaNaskandhoMkA jo paraspara bandha hotA hai vaha audArika-kArmaNazarIrabandha haiM 2 / audArikaskandhoMkA vaikriyika aura AhArakazarIrake sAtha bandha nahIM hotA, kyoMki, audArika-zarIrarUpase pariNata hue jIvameM zeSa do zarIroMkA abhAva pAyA jAtA hai| zaMkA- isake vaikriyikazarIrakA abhAva bhale hI rahA Ave; kyoMki, usakA deva aura nArakiyoMke hI astitva dekhA jAtA hai| kintu AhArakazarIra to manuSyoMke hI hotA hai, isalie audArikazarIrake sAtha AhArakazarIrakA sambandha honA cAhie ? 8 apratI 'saMjogo' iti paatthH| *a. A. pratyoH 'sarIrANaM' iti pAThaH /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 55. ) gaddAre bhAvabaMdhaparUvaNA ( 43 Na, AhArasarIreNa pariNamaMtANaM orAliyasarIrassa udayAbhAveNa teNa saMbaMdhAbhAvAdo / evaM dusaMjogabhaMgaparUvaNA kadA | saMpahi tisaMjogaparUvaNadvamuttarasuttaM bhaNadi -- orAliya- teyA- kammaiyasarIrabaMdho // 48 // orAliya- teyA- kammaiyasarIrakhaMdhANaM ekkamhi jIve NividvANaM jo aNNoSNeNa baMdha so orAliya- teyA- kammaiyasarIrabaMdho nAma / evaM tisaMjoge ekko ceva bhaMga 1 | saMpahi vevviyasarIrassa egAdisaMjoga bhaMgaparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNadivevviya- ve ubviyasarIrabaMdho // 49 // vevviya teyAsarIrabaMdho // 50 // veDavviya-kammaiyasarIrabaMdho / / 51 / veDaviya teyA- kammaiyasarIrabaMdho // 52 // edANi cattAri vittANi sugamANi / AhArasarIrabhaMgavarUtraNaTTamuttarasuttaM bhaNadiAhAra - AhArasarIrabaMdho // 53 // AhAra - teyAsarIrabaMdho // 54 // AhAra- kammaiyasarIrabaMdho // 55 // samAdhAna- nahIM, kyoMki, AhArakazarIrarUpase pariNamana karanevAle jIvoMke audArikazarIrakA udaya nahIM honese usake sAtha sambandha nahIM hotA / isa prakAra dvisaMyogI bhaMgakA kathana kiyA / aba trisaMyogI bhaMgakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM- audArika- taijasa-kArmaNazarIrabandha // 48 // eka jIva meM niviSTa hue audArikazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIrake skandhoM kA jo paraspara bandha hotA hai vaha audArika- tejasa - kArmaNazarIrabandha hai / isa prakAra trisaMyogI eka hI bhaMga hotA hai / aba vaikriyikazarIrake ekAdisaMyogI bhaMgoMkA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiMvaiffee- vaiyikazarIrabandha || 49 // vaikriyika- tejasazarIrabandha / / 50 / / vaikriyika- kArmaNazarIrabandha // 51 // vaikriyika- taijasa- kArmaNazarIrabandha / / 52 // ye cAroM hI sUtra sugama haiM / aba AhArakazarIrake bhaMgoMkA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM- AhAraka AhArakazarIrabandha / / 53 / / AhAraka-taijasazarIrabandha // 54 // AhAraka- kArmaNazarIrabandha // 55 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa AhAra - teyA- kammaiyasarIrabaMdho // 56 // evANi cattArivi suttANi sugamANi / teyA- teyA sarIrabaMdho // 57 // teyAsarIra - kammaiyasarIrabaMdho // 58 // sesabhaMgA ettha kiraNa paruvidA ? Na, puNaruttavosadhda saMgAdo / kammaiya-kammaiyasarIrabaMdho 59 // ettha evako ceva bhaMgo / sesA gaMgA saMtA vi kimaTThe Na parUvidA ? puvvaM 1 paruvidattAdo / + so savvo sarIrabaMdho NAma / / 60 / / eso paNNArasaviho baMdho sarIrabaMdho tti ghettavvo / jo so sarIribaMdho NAma so duviho - sAdiyasarI ribaMdho ceva aNAdiyasarIribaMdho ceva / / 61 / / evaM duhi ceva sarIribaMdho hodi; aNNassAsaMbhavAdo / AhAraka- taijasa- kArmaNazarIrabandha // 56 // ye cAra sUtra bhI sugama haiM / tejasa - tejasazarIrabandha / / 57 / / taMjasazarIra- kArmaNazarIrabandha / / 58 / zakA - zeSa bhaMga yahA~ kyoM nahIM kahe ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, punarukta doSakA prasaMga prApta hotA hai / kArmaNa-kArmaNazarIrabandha / / 59 / / ( 5, 6, 56. yahA~ eka hI bhaMga hotA hai / zaMkA- zeSa bhaMga bhI hote hai, phira ve kisalie nahIM kahe ? samAdhAna- kyoMki, unakA kathana pahale kara Aye haiM / vaha saba zarIrabandha hai // 60 // yaha pandraha prakArakA bandha zarIrabandha hai, aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / jo zarIribandha hai vaha do prakArakA hai- sAdi zarIribandha aura anAdi zarIribandha / / 61 // isa prakAra zarIribandha do prakArakA hI hotA hai, kyoMki anya prakArake zarIribandhakA honA asambhava hai | a0 pratI edANi cattAri suttANi vi sugamANi A. prato 'edANi vi suttANi sugamANi iti pATha: : pratiSu dhavalAntargatamidaM na sUtratvenopalabhyate /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 62.) baMdhaNANuyogaddAre davvabaMdha parUvaNA ( 45 jo so sAdiyasarI ribaMdho nAma so jahA sarIrabaMdho tahA davvA // 62 // 1 sarIrI NAma jiivo| tassa jo baMdho orAliyAdisarIrehi so sarIribaMdho NAma / tassa bhaMgaparUvaNA jahA sarIrabaMdhassa parUvidA tahA parUvedavvA / taM jahAorAliyasarIreNa sarIrista bNdho| veuvviyasarIreNa sarIrissa baMdho / AhArasarIreNa sarorista bNdho| tejaiyasarIreNa sarorissa baMdho / kammaiyasarIreNa sarIrista bandho 1 sarIriNA sarIrassa bandho / kadhameso chaTubhaMgo jujjade ? Na, kamma NokammANamaNAdisaMbaMdheNa muttattamuvagayasta jIvassa ghaNalogamettapavesalsa jogavaseNa saMghAra- visappaNadhammiyassa avayavANaM parataMtalakkhaNa saMbaMdheNa chaTTamaMguppattIe virohAbhAvAdo / evamede chabbhaMgA 6 / orAliya-tejAsarIrehi sarorissa gaMdho, orAliyakammaiyasarI rehi sarIrissa baMdho, orAliya- tejA - kammaiyasarIrehi sarIrissa gaMdho, evamorAliyasarI rehi niruddhe tiSNi bhaMgA 3 / veubviya- AhArasarIrANaM evaM ceva tiSNi tiNi bhaMgA parUvedavvA / tejA kammaiyasarorehi sarorissa baMdho 1 / evaM teyAsarIre Niruddhe * ekko ceva dusaMjogamaMgo / kammaiyammi dusaMjoga bhaMgo Natthi / evamede solasa sarIribaMdhA 16 / jo sAdi zarIribandha haiM vaha zarIrabandhake samAna jAnanA cAhie / / 62 / / zarIrI jIvako kahate haiN| usakA jo audArika Adi zarIroMke sAtha bandha hotA hai vaha zarIrabandha hai / isake bhaMgoM kA kathana, jisa prakAra zarIrabandhake bhaMgoMkA kathana kiyA hai, usa prakAra karanA caahie| yathA-audArikazarIra ke sAtha zarIrIkA bandha, vaikriyikazarIra ke sAtha zarIrIkA bandha, AhArakazarIra ke sAtha zarIrIkA bandha, taijasazarIra ke sAtha zarIrIkA bandha kArmaNazarIra ke sAtha zarIrIkA bandha, ora zarIrIke sAtha zarIrakA bandha / zaMkA- yahA~ chaThavA~ bhaMga kaise bana sakatA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, jo karma ora nokarmIkA anAdi sambandha honese mUrtapaneko prApta huA hai aura jisake ghanalokapramANa jIvapradeza yogake vazase sakoca aura vistAra dharmavAle haiM aise jIvake avayavoMke paratantralakSaNa sambandha se chaThe bhaMgakI utpatti hone meM koI virodha nahIM AtA, isa prakAra ye chaha bhaMga hue 6 / dAriza kI vivakSA honepara tIna bhaMga hote haiM 3 / isI prakAra tIna tIna bhaMga kahane cAhie / taijasa-kArmaNa isa prakAra taijasazarIrakI vivakSA honepara dvisaMyogI eka hI dvisaMyogI bhaMga nahI hotA / isa prakAra ye solaha zarIribandha hote haiM 16 / audArika- taijasazarIroMke sAtha zarIrIkA bandha, audArika kArmaNa zarIroMke sAtha zarIrIkA bandha, aura audArika- tejasa - kArmaNa zarIroMke sAtha zarIrIkA bandha; isa prakAra vaikriyika aura AhAraka zarIroMke zarIroMke sAtha zarIrIkA bandha, bhaMga hotA hai 1 / kArmaNazarIra meM tA. A. pratyoH ' tevAsarIraNidve ' iti pATha: /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 63. jo aNAdiyasarIribaMdho NAma yathA aTaNNaM jIvamajjhapadesANaM aNNoNNapasabaMdho bhavadi so samvoM aNAviyamarIribaMdho NAma // 63 / / jIvamajjhapadesANamaTTaNNaM pi jo baMdho so aNAdiyasarIribandho hodi / kiMtu eso Na paoabaMdho; sAbhAviyattAdo ti vutte- Na esa doso; diTataduvAreNa NiddidvattAdo / jahA aNNaM pi jIvamajhapadesANamaNAdiyo baMdho tahA sarIrissa jo puvarahidabaMdho so aNAdiyasarIribaMdho tti ghettavyo / ko so baMdho ? sarIrissa kamma-NokammasAmaNNeNa jo baMdho so aNAdiyasarIribaMdho NAma / jo so thappo kammabaMdho NAma yathA kamme tti tahA NevavvaM / 64 // kammabaMdhassa causaTibhaMgA jahA kammANayogahAre parUvidA tahA parUvedamvA / __ evaM saMkheveNa parUvidUNa baMdho tti samattamaNuyogaddAraM / jo anAdizarIribandha hai| yathA- jIvake ATha madhyapradezoMkA paraspara pradezabandha hotA hai yaha saba anAdi zarIribandha hai // 63 // zaMkA- jIvake ATha madhyapradezoMkA jo bandha hai vaha anAdizarIraribandha hai, yaha ThIka hai; kintu yaha prayogabandha nahIM hai, kyoMki, yaha svAbhAvika hotA hai ? samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai| kyoMki dRSTAnta dvArA anAdi zarIribandhakA yahA~ nirdeza kiyA hai / jisa prakAra jIvake ATha madhyapradezoMkA anAdibandha hotA hai usI prakAra zarIrakA jo pUrva kAlakI maryAdAse rahita bandha hai vaha anAdi zarIribandha hai, aisA yahA~ grahaNa karanA caahie| zaMkA- vaha bandha kyA hai ? samAdhAna- zarIrIkA karma aura nokarma sAmAnyake sAtha jo bandha hai vaha anAdi zarIribandha hai| jo karmabandha sthagita kara Aye haiM use karmaanuyogadvArake samAna jAnanA cAhie // 64 // karmabandhake cauMsaTha bhaMga jisa prakAra karma anuyogadvArameM kahe haiM usI prakAra kahane cAhie / isa prakAra saMkSepase kathana karanepara bandha anuyogadvAra samApta huaa| 4 A0 pratI 'hojja' iti pATha Jain Education Internatione Private & Personal use Only .
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhagANuyogaddAraM je te baMdhagA NAma tesimimo Niheso-gadi iMdie kAe joge veda kasAe NANe saMjame baMsaNe lessA bhaviya sammatta saNNi AhAre cedi // 65 // evaM suttaM coddasamaggaNaDhANANi parUvedi, aNNahA baMdhagaparUvaNANuvavattIdo / edesi maggaNaTThANANaM jahA khuddAbaMdhe parUvaNA kadA tahA kAyavvA / ____ gadiyANuvAdeNa NirayagadIe gairaiyA* baMdhA tirikkhA baMdhA devA baMdhA maNusA baMdhA vi atthi abaMdhA vi asthi siddhA abaMdhA* / evaM khuddAbaMdhaekkArasaaNuyogaddAraM NeyavvaM / / 66 // ettha uddese khuddAbaMdhassa ekkArasaaNuyogaddArANaM parUvaNA kAyavvA, amhehi puNa gaMthabahuttabhaeNa Na kdaa| evaM mahAdaMDayA NeyavvA / / 67 // ekkArasaaNuyogaddArANaM paravaNaM kAdUNa puNo mahAdaMDayANaM piparUvaNA kaayvvaa| evaM baMdhage tti samattamaNuyogaddAraM / jo bandhaka haiM unakA yaha nirdeza hai- gati, indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, lezyA, bhavyatva, samyaktva, saMjJo aura AhAra / / 65 / / yaha sUtra caudaha mArgaNAsthAnoMkA prarUpaNa karatA hai, anyathA bandhakakA kathana nahIM bana sakatA / ina mArgaNAsthAnoMkA jisa prakAra kSullakabandhameM kathana kiyA hai usa prakAra karanA caahiye| gati mArgaNAke anuvAdase narakagatimeM nAraka jIva bandhaka haiM, tithaMca bandhaka haiM deva bandhaka haiM, manuSya bandhaka bhI haiM aura abandhaka bhI haiM, siddha abandhaka haiM / isa prakAra yahA~ kSullakabandhake gyAraha anuyogadvAra jAnane cAhie // 66 // isa sthAnapara kSullakabandhake gyAraha anuyogadvAroMkA kathana karanA cAhie / hamane granthake bar3ha jAneke bhayase unakA kathana yahA~ nahIM kiyA hai| isI prakAra mahAdaNDaka jAnane cAhie // 67 / / gyAraha anuyogadvAroMkA kathana karake anantara mahAdaNDakoMkA bhI kathana karanA cAhie / vizeSArtha- yahA~ bandhakakA kathana karanA hai| pahale yaha kathana kSullakabandhameM kara Aye haiM, isaliye yahA~ usake anusAra hI isa kathanake karanekI sUcanA kI hai| kSullakabandhameM sarva prathama 'bandhaka ' ke kathanakI pratijJA kI hai / anantara caudaha mArgaNAoMkA nAmanirdeza karake unameM se pratyeka mArgaNAmeM kauna bandhaka hai aura kauna abandhaka hai yaha batalAyA hai / anantara eka jIvakI apekSA svAmitva Adi gyAraha anuyogoM ke dvArA bandhakakA kathana karake antameM mahAdaNDaka diye haiM / yahA~ bhI isI prakAra kathana karanese bandhaka anuyogadvAra samApta hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| isa prakAra bandhaka yaha anuyogadvAra samApta huaa| * A0 pratI disaNesu' iti pAThA) tA0 pratI 'NerayA' iti paatthH| * a0 A0 pratyoH 'abaMdhA / / 2] iti pAThaH / 4 A0 pratI 'ahehi iti pAThaH /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNijjANuyogaddAraM jaM taM baMdhaNijjaM NAma tassa imamaNugamaNaM kassAmo- vevaNaappA poggalA, poggalA khaMdhasamuddiTThA, khaMdhA vaggaNasamuddiTThA / / 68 // vedyanta iti devanAH / jIvAdo pudhabhadA kamma-NokammabaMdhapAoggakhaMdhA baMdhaNijjA NAma / tesi kadhaM vedaNAbhAvo jujjade ? Na, davva-khetta-kAla-bhAvehi vedaNApAoggesu bavaTThiyaNayamassidUNa vedaNAsahapavRttIe abbhuvgmaavo| vedanAvamAtmA svarUpaM yeSA te vedanAtmAnaH pudgalAH iha gRhItavyAH / kudo ? aNNAsa bNdhnnijjttaabhaavaado| te ca baMdhaNijjA poggalA khaMdhasamuddiTThA, khaMdhasarUvAaNaMtANaMta paramANupoggalasamudayasamAgameNa bNdhpaaoggpogglsmppttiido| edeNa eyapadesiyA-dupadesiyAdINaM poggalANa, baMdhaNijjattapaDiseho kdo| te ca khaMdhA vaggaNasamuddivA; vaggaNAhito pudhbhuuvkkhNdhaabhaavaado| edeNa baMdhaNijjapoggalANaM NiviyappattapaDiseho kdo| teNa baMdhaNijjaparUvaNe kIramANe vaggaNaparUvaNA NicchaeNa kAyavvA; aNNahA tevIsavaggaNAsu imA ceva vaggaNA baMdhapAoggA, aNNAo* baMdhapAoggAo Na hoti tti avagamANuvavattIdo / jo bandhanIya hai usakA isa prakAra anugamana karate haiM- vedanasvarUpa pudgala hai| pudgala skandhasvarUpa haiM, aura skandha vargaNAsvarUpa haiM // 1 // jo vede jAte haiM unheM vedana kahate haiN| jIvase pRthagbhUta bandhayogya karma aura nokarma skandha bandhanIya kahA zaMkA-ve vedanarUpa kaise ho sakate haiM ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, jo dravya, kSetra, kAla aura bhAvakI apekSA vedanAyogya haiM, unameM dravyAthi kanayakI apekSA vedanA zabdakI pravRtti svIkAra kI gaI hai| vedanapanA jinakA AtmA arthAt svarUpa hai ve vedanAtmA kahalAte haiM / yahA~ isa padase yudgaloMkA grahaNa karanA cAhie, kyoMki, anya koI padArtha bandhanIya nahIM ho sakate / ve bandhanIya pudgala skandhasamuddiSTa arthAt skandhasvarUpa kahe gaye haiM, kyoMki, skandharUpa anantAnanta paramANupudgaloMke samudAyarUpa samAgamase bandhayogya pudgala hote haiM / isa padase eka pradezI aura do pradezI Adi vargaNAoMse pRthagbhUta skandha nahI pAye jAte / isa padase bandhanIya pudgala nirvikalpa hote haiM isa bAtakA niSedha kiyA hai / isalie bandhanIyakA kathana karate samaya vargaNAkA kathana niyamase karanA cAhie / anyathA teIsa prakArakI varNaNAoMmeM ye vargaNA hI bandhayogya haiM, anya bandhayogya nahIM haiM, yaha jJAna nahIM ho sktaa| 4 a0 pratI samaTridA' iti paatthH| *tA0. a. A0 pratiSa 'vedanAtmanaH' iti pAThaH / .tA0 pratI (a) jaMtA-' iti pATha: 10 a0 pratI 'baMdhapoggalapAogga-' iti pAThaH / tA0 A. pratyo 'aNNA jo' iti pAThaH 1
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 69. ) baMdhaNANuyogaddAre vaggaNANamaNugamaNaTTadA vaggaNANamaNugamaNaThThadAe tattha imANi aTTha aNuogaddArANi NAdavANi bhavaMti- vaggaNA vaggaNadavvasamadAhAro aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA avahAro javamajjhaM padamImAMsA appAbahue tti // 69 / / saMpahi edesimaTaNNamaNuyogaddArANamatthaparUvaNA kIrade / taM jahA- tattha vaggaNaparUvaNA kimaTTha kIrade ? egaparamANuvaggaNappahuDi egegaparamANuttarakameNa jAva mahAvakhadho tti tAva savvavaggaNANamegaseDiparUvaNaThaM kIrade / vaggaNadavvasamudAhAro kimaDhamAgado? puvuttavaggaNANaM kiM samANA poggalA aNNe vi asthi Aho tthi, kAo vaggaNAo dhuvAo kAo vA addhavAo, kAo sAMtarAo kAo vA piraMtarAo tti iccAdivaggaNavisesaM coddasaaNuyogaddArehi NANegase DigayaM pruuvnnttumaagdo| aNaMtarovaNidhA kimaTTamAgadA? paramANadavvavaggaNAhito dupadesiyara davvavaggaNA davvaTupadesaTudAhi* ki sarisA Aho visarisA dupadesiyadavvavaggaNAdo tipadesiyadavvavaggaNA dagvaTupadesaTudAhi ( ki) sarisA Aho visarisA evamaNaMtaraheTThimaheTTimavaggaNAhito aNaMtarauvarima (uvarima) vaggaNANaM davvapadesaTTaparUvaNaTumAgadA / paraMparovaNidhA kimaTThamAgadA ? paramANupoggaladavyavaggaNAdo kedraM gaMtUNa duguNA vA vargaNAoMkA anugamana karate samaya ye ATha anayogadvAra jJAtavya haiM- vargaNA, vargaNAdravyasamudAhAra, anantaropanidhA, paramparopanidhA avahAra, yavamadhya, padamImAMsA aura alpabahutva / / 69 // aba ina ATha anuyogadvAroMkI arthaprarUpaNA karate haiN| yathAzaMkA-- yahA~ vargaNA anuyogadvArakI prarUpaNA kisalie kI hai ? samAdhAna-- eka paramANurUpa vargaNAse lekara eka eka paramANukI vRddhikramase mahAkandha taka saba vagaNAoMkI eka zreNi hai, isa bAtakA kathana karane ke lie vargaNA anuyogadvArakI prarUpaNA kI hai| zaMkA-- vargaNAdravyasamudAhAra anuyogadvAra kisalie AyA hai ? samAdhAna-- pUrvokta vargaNAoMke pudgala kyA samAna haiM yA anya prakAra haiM yA anya prakAra nahIM hai, kona vargaNArya dhruva haiM, kauna vargaNAyeM adhruva haiM, kauna vargagAyeM sAntara haiM aura kauna vargaNAyeM nirantara haiM; isa prakAra caudaha anuyogadvAroMke dvArA nAnAzreNigata aura ekazreNigata vargaNAvizeSakA kathana karaneke lie yaha anuyogadvAra AyA hai| zaMkA-- anantaropanidhA anuyogadvAra kisalie AyA hai ? samAdhAna- paramANudravyavargaNAse dvipradezI dravyavargaNA dravyArthatA aura pradezArthatAkI apekSA kyA sadRza hai yA visadRza hai, dvipradezo dravyavargaNAse tripradezI dravyavargaNA dravyArthatA aura pradezArthatAkI apekSA kyA sadRza hai yA visadRza hai, isa prakAra anantara pUrva pUrva vargaNAse anantara uparima uparima vargaNAkI dravyArthatA aura pradezArthatAkA kathana karane ke lie yaha anuyogadvAra AyA hai| zaMkA-- paramparopanidhA anuyogadvAra kisalie AyA hai ? 4 tApratI ' dupadehi ( si ) ya ' A. pratI * dupadehiya-' iti pAThaH / *a. pratI 'dabvapadesaTradAhi ' iti pAThaH /
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa 1 ( 5, 6, 70. duguNahINA vA hoMti tti pucchide ettiyamadvANaM gaMtUna hoMti tti jANAvaNa mAgadA avahAro kimaTTamAgado ? ekkekkA vaggaNA davvaTupadesadAhi savvavaggaNANaM kevaDio bhAgo tti jANAvaNaTTamAgado / javamajjhaparUvaNA kimaTTamAgadA ? visesAhiyakameNa gacchamANANaM vaggaNANaM kamhi uddese padesaM paDucca javamajjhaM hodi kiM vA Na hoditti pucchide ettiyamaddhANaM gaMtUNa javamajjhaM hodi tti jANAvaNaTumAgadA / padamImAMsA kimaTTamAgadA ? savvavaggaNANamukkassANukkassajahaNNAjahaNNAdipadANaM gavesaNa -- mAgadA appA bahugaparUvaNA kima mAgadA ? tevIsa vaggaNadavvapadesavANaM thovabahutta parUvaNaTTa mAgadA / vaggaNAti tattha imANi vaggaNAe solasa aNuogaddArANi - vaggaNaNikkheve vaggaNaNayavibhAsaNadAe vaggaNaparUvaNA vaggaNaNirUvaNA, vaggaNadhuvAdhuvANugamo vaggaNasAMtaraNiraMta rANugamo vaggaNaojajummAgamo vaggaNakhettANugamo vaggaNaphosaNANugamo vaggaNakAlANu samAdhAna- paramANurUpa pudgaladravyavargaNAse kitanI dUra jAnepara dUnA hotA hai yA dviguNAhIna hotA hai aisA pUchane para itanA sthAna jAkara dUnA yA AdhA hotA hai isa bAtakA jJAna karAne ke lie yaha anuyogadvAra AyA hai / zaMkA- avahAraanuyogadvAra kisalie AyA hai ? samAdhAna- eka eka vargagA dravyArthatA aura pradezArthatAkI apekSA saba vargaNAoMkA kitane vA~ bhAga hai isa bAtakA jJAna karAneke lie yaha anuyogadvAra AyA hai / zaMkA- yavamadhyaprarUpaNA kisalie AI hai ? samAdhAna- vizeSAdhikakramase jAtI huI vargaNAoMkA kisa sthAnapara pradezoMkI apekSa yavamadhya hotA hai athavA nahIM hotA hai aisA pUchanepara itanA sthAna para jAkara yavamadhya hotA isa bAtakA jJAna karAneke lie yaha anuyogadvAra AyA 1 zaMkA- padamImAMsA anuyogadvAra kisalie AyA hai ? samAdhAna - saba vargaNAoMke utkRSTa, anutkRSTa, jaghanya aura ajaghanya Adi padoMkI gaveSaNA karane ke lie yaha anuyogadvAra AyA hai / zaMkA- alpabahutvaprarUpaNA kisalie AI hai ? samAdhAna-teIsa vargaNAoMkI dravyArthatA aura pradezArthatA ke alpabahutvakA kathana karaneke lie yaha prarUpaNA AI hai / vargaNAkA prakaraNa hai / usake viSayameM ye solaha anuyogadvAra hote haiM-vargaNAnikSepa, vargaNAnayavibhASaNatA, vargaNAprarUpaNA, vargaNAnirUpaNA, vargaNAdhruvA dhruvAnugama, vargaNAsAntara nirantarAnugama, vargaNAojayugmAnugama, vargaNAkSetrAnugama, vargaNA sparzanAnugama, tA. prato- hiyA ( ya ) kameNa, a. A. pratyoH '-hiyAkameNa ' iti pATha: / a. pratI 'solasamaNiogaddArANi ' iti pAThaH /
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 71.) baMdhaNANuyogaddAre vaggaNANikkhevaparUvaNA gamo vaggaNaaMtarANugamo vaggaNabhAvANugamo vaggaNauvaNayaNANugamo vaggaNaparimANANugamo vaggaNabhAgAbhAgANugamo vaggaNaappAbahue tti // 70 // saMpahi vaggaNA duvihA-abbhaMtaravaggaNA bAhiravaggaNA cedi / jA sA bAhiravaggaNA sA paMcaNhaM sarIrANaM caduhi aNuyogaddArehi uvari bhaNihidi / jA sA abbhaMtaravaggaNA sA duvihA egaseDi-NANAseDibheeNa / tattha egaseDivaggaNAe imANi solasa aNayogahArANi NAdavaNi bhavaMti / saMpahi edehi solasaaNuyogaddArehi jahAkameNa vaggaNANamaNugamaM kassAmo vaggaNaNikkheve ti chavihe vaggaNaNikkheve- gAmavaggaNA TuvaNavaggaNA vavvavaggaNA khettavaggaNA kAlavaggaNA bhAvavagagaNA cedi // 71 // nizcaye kSipatIti nikSepaH / so kimaLaM kIrade? prakRtI prarUpaNArtham / uktaMca __ avagayaNivAraNaTuM payadassa parUvaNANimittaM ca / saMsayaviNAsaNaTheM taccatthavadhAraNaTuM ca // 1 // chacceva NikkhevA ettha kimaLaM kadA?Na esa doso, chacceve ti NiyamAbhAvAdo / vargaNAkAlAnugama, vargaNAantarAnugama, vargaNAbhAvAnugama, vargaNAupanayanAnugama, vargaNA parimANAnugama, vargaNAbhAgAbhAgAnugama aura vargaNAalpabahutvAnugama // 70 // vargaNA do prakArakI hai-AbhyantaravargaNA aura bAhyavargaNA / jo bAhyavargaNA hai vaha pAMca zarIroM sambandhI cAra anuyogadvAroMke dvArA Age kaheMge / jo abhyantaravargaNA hai vaha ekazreNi aura nAnAzreNike bhedase do prakArakI hai| unameM se ekazreNivargaNAke ye solaha anuyogadvArA jJAtavya haiM / aba ina solaha anuyogadvAroMke dvArA yathAkramase vargaNAoMkA vicAra kreNge| vargaNAnikSepakA prakaraNa hai / vargaNAnikSepa chaha prakArakA hai - nAmavargaNA, sthApanAvargaNA, dravyavargaNA, kAlavargaNA aura bhAvavargaNA // 71 // jo nizcayameM rakhatA hai vaha nikSepa hai / zaMkA-vaha nikSepa kisa liye karate haiM ? samAdhAna-prakRtakA nirUpaNa karaneke liye| kahA bhI hai- aprakRta arthakA nirAkaraNa karane ke liye, prakRta arthakA kathana karaneke liye, saMzayakA vinAza karaneke liye, aura tattvArthakA nizcaya karane ke liye nikSepa kiyA jAtA hai / / 1 // zaMkA-yahA~ chaha hI nikSepa kisaliye kiye gaye haiM ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, nikSepa chaha hI hote haiM aisA koI niyama nahIM hai / * a. pratI ' bhaNihidi ' iti pAThaH / 4 a. A. pratyoH ' -maNugamaNaM ' iti pATha! (c)tA. a. A. pratiSu 'prakRti-' iti paatthH|
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 72. vaggaNAsaddo NAmavaggaNA / so eso tti buddhIe vaggaNAsarUveNa saMkappidattho DhavaNavaggaNA / davvavaggaNA duvihA Agama-NoAgamadavvavaggaNAbhaeNa / vaggaNApAhuDajANao aNuvajutto AgamadavvavaggaNA NAma / NoAgamadavvavaggaNAtivihA jANugasarIra-bhaviyatavvadiritta-NoAgamadavvavaggaNAbheeNA jANagasarIra-bhaviyadavvavaggaNAo sugmaao| tavadiritta-davvavaggaNA duvihA- kammavaggaNA pokammavaggaNA cedi / tattha kammavaggaNA NAma aTukammakkhaMdhaviyappA / sesaekkoNavIsavaggaNAo nnokmmvggnnaao| egAgAsogAhaNappahuDi padesuttarAdikameNa jAva desUNaghaNaloge ti tAva edAo khettvggnnaao| kammadavvaM paDucca samayAhiyAvaliyappahuDi jAva kammadidi ti NokammadavvaM paDucca egasamayAdi jAva asaMkhejjA logA ti tAva edAo kaalvggnnaao| bhAvavaggaNA duvihA aagm-nnoaagmbhaavvggnnaabheenn| vaggaNApAhuDajANago uvajutto aagmbhaavvggnnaa| odaiyAdipaMcaNNaM bhAvANaM je bhedA te NoAgamabhAvavaggaNA / evaM vaggaNANikkheve tti smttmnnyogddaarN*| vaggaNaNayavibhAsaNadAe ko Nao kAo vaggaNAo icchadi / Negama-vavahAra-saMgahA savvAo / / 72 // kudo ? davaTThiyANaM tigNamesi NayANaM visae chaNNaM NikkhevANamatthittaM paDi * vargaNAzabda nAmavargaNA hai| vaha yaha hai' isa prakAra buddhi dvArA vargaNArUpase saMkalpita artha sthApanAvargaNA hai| dravyavargaNA do prakArako hai- AgamadravyavargaNA aura noAgadravyavargaNA / vargaNAprAbhUtako jAnanevAlA kintu vartamAna meM usake upayogase rahita jIva Agamadravya vargaNA hai| noAgamadravyavargaNA tIna prakArakI hai - jJA yakazarIranoAgamadravyavargaNA, bhAvi. noAgamadravyavargaNA aura tadvyatiriktanoAgamadravyavargaNA / jJAyakazarIra aura bhAvinoAgamadravyavargaNAyeM sugama haiN| tadvyatiriktanoAgamadravyavargaNA do prakArako hai-- karmavargaNA aura nokrmvrgnnaa| unameM se ATha prakArake karmaskandhoMke bheda karmavargaNA hai, tathA zeSa unnIsa prakArakI vargaNAyeM nokarmavargaNAyeM haiN| eka AkAzapradezapramANa avagAhanAse lekara pradezottara Adike kramase kucha kama ghanaloka taka ye saba kSetravargaNAyeM haiN| karmadravya kI apekSA eka samaya adhika taka Avalise lekara utkRSTa karmasthiti taka aura nokarmadravyakI apekSA eka samayase lekara asakhyAta lokapramANa kAla taka ye saba kAlavargaNAyeM haiN| bhAvavargaNA do prakArakI hai- AgamabhAvavargaNA aura noAgamabhAvavargaNA / vargaNAprAbhatako jAnanevAlA aura vartamAna meM usake upayogase yukta jIva AgamavargaNA hai / audayika Adi pA~ca bhAvoMke jo bheda haiM ve saba noAgamabhAvavargaNA haiM / isa prakAra vargaNAnikSepa anuyogadvAra samApta huaa| vargaNAnayavibhASaNatAkA prakaraNa hai-- kauna naya kina vargaNAoMko svIkAra karatA hai ? naigama, vyavahAra saMgrahanaya saba vargaNAoMko svIkAra karate haiM / / 72 / / ___ kyoMki, ina tInoM dravyArthika nayoMke cha hoM nikSepa viSaya haiM isa bAtaka svIkAra karane meM koI * tA. prato :-ppahuDi kammadidi ' iti pATha: 1 * tA. prato '-dAraM (1) / ' iti pAThaH /
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 75.) baMdhaNANuyogaddAre vaggaNAparUvaNAdiaNuyogaddAraNiddeso (53 virohaabhaavaado| ujusudo TThavaNavaggaNAM Necchadi / / 73 // aNNadavasa saMkappavaseNa annnndvvsruuvaavttivirohaado| saddaNao NAmavaggaNAM bhAvavaggaNAM ca icchadi / / 74 // edassa Nayassa visae aNNesi NikhevANamabhAvAdo / ettha keNa NikkheveNa payadaM ? NoAgamapoggaladavvaNikkheveNa paya, jIva-dhammAdhamma-kAlAgAsadavvara vaggaNAhi ettha pojnnaabhaavaado| vaggaNAdavvasamudAhAre tti tattha imANi coddasa aNuyogaddArANivaggaNAparUvaNA vaggaNANirUvaNA vaggaNAdhuvAdhuvANugamo vaggaNAsAMtaraNiraMtarANugamo vaggaNAojajummANugamo vaggaNAkhettANugamo vaggaNAphosaNANugamo vaggaNAkAlANugamo vaggaNAaMtarANugamo vaggaNAbhAvANugamo vaggaNAuvaNayaNANugamo vaggaNAparimANANugamo vaggaNAbhAgAbhAgANugamo vaggaNAappAbahae tti // 75 / / vagaNAparUvaNaM solasehi aNuyogaddArehi kahAmo tti paijjAM kAUNa puNo tastha virodha nahIM aataa| RjusUtranaya sthApanAvargaNAko svIkAra nahIM karatA / / 73 / / kyoMki, saMkalpavaza anya dravyakA anya dravyarUpase parivartana hone meM virodha AtA hai| zabdanaya nAmavargaNA aura bhAvavargaNAko svIkAra karatA hai // 74 / / kyoMki, isa nayake viSaya anya nikSepa nahIM haiN| zakA- yahA~ kisa nikSepakA prakaraNa hai ? samAdhAna-noAgamapudgaladravyanikSepakA prakaraNa hai; kyoMki, yahA~para jIva, dharma, adharma, kAla aura AkAza dravyavargaNAoMse prayojana nahIM hai| vargaNAdravyasamudAhArakA prakaraNa hai| usameM ye caudaha anuyogadvAra haiM- vargaNAprarUpaNA, vargaNAnirUpaNA, vargaNAdhruvAdhruvAnugama, vargaNAsAntara nirantarAnugama, vargaNAojayuggAnagama, vargaNAkSetrAnugama, vargaNAsparzanAnugama, vargaNAkAlAnugama, vargaNAantarAnugama, vargaNAbhAvAnugama, vargaNAupanayanAnugama, vargaNAparimANAnugama, vargaNAbhAgAbhAgAnugama aura vargaNAalpabahutvAnu gama // 75 // zaMkA-vargaNAprarUpaNA solaha anuyogadvAroMke dvArA kareMge aisI pratijJA varake phira vahA~ 4 a. prato-kAlAgamadabba- 'iti pAThaH /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa 54 ) ( 5, 6, 76. AillANaM doSNaM caiva aNuogaddArANaM parUvaNaM kAUNa sesatatthataNacoddasehi aNuogaddArehi vaggaNaparUvaNamakAUNa vaggaNadavvasamudAhAro kimidi vottumAraddho ? Na vaggaNaparUvaNA vaggaNANamegaseDa bhaNadi / vaggaNadavvasamudAhAro puNa vaggaNANaM NANegaseDI bhada, teNa vaggaNadantra samudAhAraparUvaNA vaggaNaparUvaNAviNAbhAviNi tti kaTTu vaggaNadavvasamudAhAro vottamADhatto; * aNNahA gaMthabahuttabhaeNa punaruttadosappa saMgAdo / vaggaNaparUvaNadAe imA eyapadesiyaparamANuSoggaladavvavaggaNA NAma // 76 // " ettha tAva egasemissidUNa vaggaNaparUvaNaM kassAmo- egapade siyapoggaladavvavaggaNA paramANusarUvA ; aNNahA egapadesiya tti visesaNANuvavattIe paramANU ca apaccavakho; 'va iMdie gejjha' * idi vayaNAdo / tado tattha imA idi paccakkhaNiddaso Na ghaDade ? Na, AgamapamANeNa siddhaparamANuvisayabohe paccakkhe saMte paccakkhaNidde sovavattIe pariyamme paramANU apadeso tti vRtto, ettha puNa paramANU eyapadeso tti bhaNido kadhamedesi suttANaM Na viroho ? Na esa doso; egapadesaM mottUNa vidiyAdipadesANaM tattha paDiharaNAdo / na vidyante dvitIyAdayaH pradezAH yasmin so'pradezaH paramANuprArambhake do hI anuyogadvAroMkA kathana karake aura zeSa caudaha anuyogadvAroMke dvArA vargaNAkA kathana na karake vargeNAdravyasamudAhArakA kathana kisalie kiyA jA rahA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, vargaNAprarUpaNA anuyogadvAra vargaNAoMkI eka zreNikA kathana karatA hai, kintu vargaNAdravyasamudAhAra vargaNAoMkI nAnA aura eka zreNiyoMkA kathana karatA hai, isalie vargaNAdravyasamudAhAraprarUpaNA vargaNAprarUpaNAkI avinAbhAvinI hai aisA samajha kara vargaNAdravyasamudAhArakA kathana Arambha kiyA hai / anyathA granthake bahuta bar3ha jAnekA bhaya thA jisase punarukta donakA prasaMga AtA / vargaNAkI prarUpaNA karanepara yaha ekapradezI paramANupud galadravyavargaNA hai / 76 // yahA~ sarva prathama zreNikA avalambana lekara vargaNAkA kathana karate haiM-- ekapradezI pudgaladravyavargaNA paramANusvarUpa hotI hai; anyathA 'ekapradezI' yaha vizeSaNa nahIM bana sakatA / zaMkA- paramANu apratyakSa hotA hai; kyoMki, 'usakA indriyoM dvArA grahaNa nahIM hotA ' aisA sUtravacana hai / isaliye usake liye sUtrameM 'imA' aisA pratyakSanirdeza nahIM bana sakatA ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, AgamapramANase siddha paramANuviSayaka jJAnake pratyakSarUpa honepara ' imA' isa prakAra pratyakSa nirdeza bana jAtA hai / zakA - parikarma meM paramANuko apradezI kahA hai parantu yahA~para use ekapradezI kahA haiM, isaliye ina donoM sUtroMmeM virodha kaise nahIM hogA ? w samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai; kyoMki, paramANuke ekapradezako chor3akara dvitIyAdi pradeza nahIM hote isa bAtakA parikarma meM niSedha kiyA hai| jisameM dvitIyAdi pradeza nahIM haiM vaha tA. A. pratyo: 'hAro tti kimidi iti pATha: / -mAdattAdo' iti pAThaH / a. pratI ' -mAdatto A pratI tA. prato 'iMdigragejjhaM' iti pAThaH /
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 77. ) baMdhaNANuyogaddAre dupadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA (55 riti / anyathA kharaviSANavat paramANorasattvaprasaD.gAt / kadhaM paramANussa poggalattaM ? aNNehi melnnsttisNbhvaado| paramANUNaM paramANubhAveNa savvakAlamavaTThANAbhAvAdo davvabhAvo | jujjade ? Na, poggalabhAveNa uppAda-viNAsavajjieNa paramANUNaM pi dvyttsiddhiido| imA dupadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma / / 77 // doNNaM paramANUNaM ajahaNNaNiddha-lhukkhaguNANaM samudayasamAgameNa dupadesiyaparamANupoggaladavavaggaNA hodi / paramANaNaM samAgamo kimegadeseNa hodi Aho savvappaNA? Na tAva savvappaNA; aNaMtANaM pi paramANUNaM samAgameNa paramANametaparimANappasaMgAdoNa ca evaM; sesaasesvggnnaannmbhaavppsNgaa| Na egadeseNa samAgamo vi paramANussa saavyvttppsNgaado| Na taM pi; annvtthaapsNgaado| NANavatthA vi; sylthuulkjjaannmnnuppttisNgaado| Na ca egapadesANaM doNhaM paraNANaNaM savvappaNA samAgamaM mottaNa egadeseNa samAgamo atthi; bidiyAdipadesAbhAvAdo tti ? ettha parihAro vuccade-davaTThiyaapradeza paramANu hai yaha usakI vyutpatti hai / yadi 'apradeza' padakA yaha artha na kiyA jAya to jisa prakAra gadheke sIMgoMkA asattva hai usI prakAra paramANu ke bhI asattvakA prasaMga AtA hai| zaMkA-- paramANu pudgalarUpa hai yaha bAta kaise siddha hotI hai ? samAdhAna--- usameM anya pudgaloMke sAtha milanekI zakti sambhava hai, isase siddha hotA hai ki paramANu pudgalarUpa hai / zaMkA-- paramANu sadA kAla paramANurUpase avasthita nahIM rahate isaliye unameM dravyapanA nahIM banatA ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, paramANuoMkA pudgalarUpase utpAda aura vinAza nahIM hotA isaliye unameM bhI dravyapanA siddha hotA hai| yaha dvipradezI paramANupudgaladravyavargaNA hai // 77 // ajaghanya snigdha aura rUkSa guNavAle do paramANuoMke samudAyasamAgamase dvipradezI paramANupudgaladravyavargaNA hotI hai| ___ zaMkA-- paramANuoMkA samAgama kyA ekadezena hotA hai yA sarvA manA hotA hai ? sarvAtmanA to ho nahIM sakatA hai, kyoMki, aisA honepara ananta paramANuoMkA bhI yadi samAgama ho jAya to bhI paramANumAtra pariNAma prApta hotA hai| para aisA hai nahIM, kyoMki, aisA honepara paramANuvargaNAke sivA zeSa saba vargaNAoMkA abhAva prApta hotA hai| ekadezena samAgama bhI nahIM banatA, kyoMki, aisA honepara paramANu sAvayava prApta hotA hai| yadi paramANuko sAvayava mAnA jAtA hai to anavasthA doSa AtA hai| anavasthA nahI Ave yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, aisA honepara saba sthUla kAryokI anutpattikA prasaMga AtA hai / aura ekapradezI do paramANuoMke sarvAtmanA samAgamako choDakara ekadezena samAgama bana nahIM sakatA, kyoMki, paramANuke dvitIyAdi pradeza nahIM pAye jAte ? pratau / parimANattappasaMgAdo' iti paatthH|
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 77. Nae avalaMbijjamANe doNNaM paramANaNaM siyA savvappaNA samAgamo; nnirvyvttaado| je jassa kajjassa AraMbhayA paramANU te tassa avayavA hoti / tadAraddha kajja pi avayavI hodi / Na ca paramANu anuhito Nippajjadi, tasta aarNbhyaannmnnnnesimbhaavaado| bhAve vA Na eso paramANa; etto suhamANamasi saMbhavAdo / Na ca egasaMkhaMkiryAmma paramANammi bidiyAdisaMkhA asthi; ekkassa dubbhaavvirohaado| ki ca jadi paramANussa avayavo asthi to paramANuNA avavigA hodavvaM / Na ca evaM; avayava vibhAgeNa avayavasaMjogassa viNAse saMte paramANussa abhAvappasaMgAdo / Na ca evaM; kAraNAbhAveNa sayalathalakajjANaM pi abhaavppsNgaado| Na ca kappiyasarUvA avayavA hoMti; avvavatthApasaMgAdo / tamhA paramANuNA giravayaveNa hodavvaM / tado siddho savvappaNA paramANUNaM siyA smaagmo| Na ca NiravayavaparamANahito thUlakajjassa aNuppattI; giravayavANaM pi paramANaNaM savappaNA samAgameNa thUlakajjappattIe virohaasiddhodo| pajjavaTTiyaNaera avalaMbijjamANe siyA egadeseNa samAgamo / Na ca paramANUNamavayavA Nasthi; urimaheTimamajjhimovarimovarimabhAgANamabhAve paramANussa vi abhaavppsNgaado| Na ca ede bhAgA samAdhAna-- yahA~ isa zaMkAkA samAdhAna karate haiM ki dravyAthika nayakA avalambana karanepara do paramANuoMkA kathaMcit sarvAtmanA samAgama hotA hai, kyoMki, paramANu niravayava hotA hai| jo paramANu jisa kAryake Arambhaka hote haiM ve usake avayava hote haiM aura unake dvArA Arambha kiyA gayA kArya avayavI hotA hai| paramANu anyase utpanna hotA hai yaha kahanA ThIka nahIM hai; kyoMki, usake Arambhaka anya padArtha nahIM pAye jaate| aura yadi usake Arambhaka anya padArtha hote haiM aisA mAnA jAtA hai to yaha paramANu nahIM ThaharatA, kyoMki, isa taraha isase bhI sUkSma anya padArthoM kA sadbhAva siddha hotA hai / eka saMkhyAvAle paramANu meM dvitIyAdi saMkhyA hotI hai yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, ekako dorUpa mAnane meM virodha AtA hai| dUsarI bAta- yadi paramANuke avayava hote haiM aisA mAnA jAya to paramANuko avayavI honA cAhiye / parantu aisA hai nahIM, kyoMki, avayavake vibhAgadvArA avayavoMke saMyogakA vinAza honepara paramANukA abhAva prApta hotA hai| para aisA hai nahIM, kyoMki, kAraNakA abhAva honese saba sthala kAryoMkA bhI abhAva prApta hotA hai| paramANuke kalpitarUpa avayava hote haiM, yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, isa taraha mAnanepara avyavasthA prApta hotI hai| isaliye paramANuko niravayava honA caahiye| ata: siddha hotA hai ki paramANuoMkA kathaMcit sarvAtmanA samAgama hotA hai| niravayava paramANuoMse sthUla kAryakI utpatti nahIM banegI yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, niravayava paramANuoMke sarvAtmanA samAgamase sthUla kAryakI utpatti hone meM koI virodha nahIM AtA / paryAyAthikanayakA avalambana karanepara kathaMcit ekadezena samAgama hotA hai| paramANuke avayava nahIM hote yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, yadi usake uparima, adhastana, madhyama aura uparimoparima bhAga na hoM to paramANukA hI abhAva prApta hotA hai| ye bhAga kalpitarUpa hote haiM yaha 8 a. pratI 'TThiyANae ' iti pAThaH ]
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 78. ) baMdhaNANuyogaddAre tipadesiyAdiparamANupoggaladavvavaggaNAo (57 saMkappiyasarUvA; uDAdhomajjhimabhAgANaM uvarimo varimabhAgANaM ca kappaNAe viNA uvlNbhaado| Na ca avayavANaM savvattha vibhAgeNa hodavvameve tti Niyamo, sylvtthuunnmbhaavppsNgaado| Na ca bhiNNapamANagejjhANaM bhiNNadisANaM ca eyattamasthi, virohaado| Na ca avayavehi paramANU NAraddho, avayavasamUhasseva prmaannuttdsnnaado| Na ca avayavANaM saMjogaviNAseNa hodavvameve ti Niyamo, aNNAdisaMjoge tdbhaavaado| tado siddhA dupadesiyaparamANapoggaladavvavaggaNA / esA parUvaNA uvari smvtthpruuvedvv|| evaM tipadesiya-cadupadesiya-paMcapadesiya-chappadesiya-sattapadesiyaaTThapadesiya-Navapadesiya-dasapadesiya-saMkhejjapadesiya-asaMkhejjapadesiyaparittapadesiya-aparittapadesiya-aNaMtapadesiya-aNaMtANaMtapadesiyaparamANapoggaladavvavaggaNA NAma / / 78 // puvaparUvidaeyapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA* eyviyppaa| dupade siyaparakahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, paramANu UrzvabhAga, adhobhAga aura madhyabhAga tathA uparimoparimabhAga kalpanAke vinA bhI upalabdha hote haiN| tathA paramANu ke avayava haiM isaliye unakA sarvatra vibhAga hI honA cAhiye aisA koI niyama nahIM hai, kyoMki, isa taraha mAnanepara to saba vastuoMke abhAvakA prasaMga prApta hotA hai / jinakA bhinna bhinna pramANoMse grahaNa hotA hai, aura jo bhinna bhinna dizAvAle haiM ve eka haiM yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai; kyoMki, aisA mAnanepara virodha AtA hai / avayavoMse paramANu nahIM banA hai yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, avayavoMke samUharUpa hI paramANu dikhAI detA hai| tathA avayavoMke sayogakA vinAza honA cAhiye yaha bhI koI niyama nahIM hai, kyoMki, anAdi saMyogake honepara usakA vinAza nahIM hotaa| isaliye dvipradezI paramANu pudgala dravyavargaNA siddha hotI hai / yaha prarUpaNA Age sarvatra karanI caahiye| vizeSArtha- yahA~ prasaMgase paramANu sAvayava hai ki niravayava isa bAtakA vicAra kiyA gayA hai| paramANu eka aura akhaNDa hai, isaliye to vaha niravayava mAnA gayA hai aura usameM UrdhvAdi bhAga hote haiM isaliye vaha sAvayava mAnA gayA hai| dravyAthikanaya akhaNDa dravyako svIkAra karatA hai aura paryAyAthikanaya usake bhedoMko svIkAra karatA hai| yahI kAraNa hai ki dravyAthikanayakI apekSA paramANuko niravayava kahA hai aura paryAyAthikanayakI apekSA sAvayava kahA hai| paramANukA yaha vizleSaNa kevala buddhikA vyAyAma nahIM hai, kintu vAstavika hai aisA yahA~ samajhanA caahiye| isa prakAra tripradezI, catuHpradezI, paJcapradezI, SaTpradezI, saptapradezI, aSTapradezI, navapradezI, dazapradezI, saMkhyAtapradezI, asaMkhyAtapradezI, parItapradezI, aparItapradezI. anantapradezI aura anantAnantapradezI paramANupudgaladravyavargaNA hotI hai / / 78 // pahale kahI gaI ekapradezI paramANupudgaladravyavargaNA eka prakArakI hotI hai / tathA dvipradezI * a. A. pratyoH -parimo * iti paatthH| tA. pratau / uvarimasavvattha ' iti pAThaH 1 * tA. pratI '-vaggaNA (e)' iti paatthH|
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaDaM ( 5, 6, 78 mANapoggaladavvavaggaNappahaDi jAva ukkassasaMkhejjapadesiyadavvavaggaNe tti tAva esA saMkhejjapadesiyavaggaNA NAma rUvaNakkassasaMkhejjamettaviyappA / evamedAo doNi vggnnaao2| ukkassasaMkhejjapadesiyaparamANupoggalavaggaNAe uri egarUve pakkhitte jahaNiyA asaMkhejjapadesiyadavvavaggaNA hodi / puNo rUvattarakameNa asaMkhejjapadesiyadavvavaggaNA tAva gacchaMti jAva ukkassaasaMkhejjAsaMkhejjapadesiyadavvavaggaNe tti / ukkassaasaMkhejjAsaMkhejjAdo ukkassasaMkhejje sohide suddhasesammi jattiyANi rUvANi tattiyAo ceva asaMkhejjapadesiyavaggaNAo / edAo saMkhejjapadesiyavaggaNAhito asNkhejjgnnaao| ko guNagAro? asaMkhejjA logA / edAo savAo vi tadiyA asaMkhejjapadesiyavaggaNA hodi 3 / __paritta-aparittavaggaNAo suttaddivAo aNaMtapadesiyavaggaNAsu ceva NivadaMti, aNaMta-aNaMtANatehito vadirittaparitta aprittaannmbhaavaado| teNa tasvisesaNabhAveNa parittAparittaNiddeso prveynvo| ukkassaasaMkhejjAsaMkhejjapadesiyaparamANapoggaladavvavaggaNAe uri egarUve pakkhitte jahaNiyA aNaMtapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA hodiAtado rUvattarakameNa abhavasiddhiehi aNaMtaguNaM siddhehito aNaMtaguNahINamaddhANaM gacchadi / sagajahaNNAdo aNaMtapadesiya. ukkassavaggaNANaMtaguNA ko guNagAro? abhavasiddhiehito aNaMtaguNo siddhANamaNaMtima. paramANupudgaladravyavargaNAse lekara utkRSTa saMkhyAtapradezI dravyavargaNA taka yaha saba saMkhyAtapradezI dravyavargaNA hai / isake eka kama utkRSTa saMkhyAtabheda hote haiM / isa prakAra ye do vargaNAyeM huiiN|2| utkRSTa saMkhyAtapradezI paramANupudgaladravyavargaNAmeM eka aMkake milAne para jaghanya asaMkhyAtapradezI dravyavargaNA hotI hai / punaH uttarottara eka ekake milAne para asaMkhyAtapradezI dravyavargaNAyeM hotI haiM aura ye saba utkRSTa asaMkhyAtAsaMkhyAtapradezI dravyavargaNAke prApta hone taka hotI haiN| utkRSTa asaMkhyAtAsaMkhyAtameMse utkRSTa saMkhyAtake nyUna karane para zeSa meM jitane rUpa ( aMka ) haiM utanI hI asaMkhyAtapradezI dravyavargaNAyeM hotI haiM / ye saMkhyAtapradezI vargaNAoMse asaMkhyAtaguNI hotI haiM / guNakAra kyA hai ? asaMkhyAtaloka guNakAra hai / ye saba hI tIsarI asaMkhyAtapradezI vargaNA hai / 3 / sUtra meM kahI gaI parItavargaNAyeM aura aparItavargaNAyeM anantapradezI vargaNAoMmeM hI sammilita haiM, kyoMki, ananta aura anantAnantase atirikta parIta aura aparIta saMkhyA upalabdha nahIM hotaa| isaliye anantake vizeSaNarUpase ho parIta aura aparItake nirdezakA kathana karanA cAhiye / utkRSTa asaMkhyAtAsaMkhyAtapradezI paramANupudgala dravyavargaNAmeM eka aMkake milAne para jaghanya anantapradezI paramANupudgala dravyavargaNA hotI hai / punaH kramase eka ekakI vRddhi hote huye abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa sthAna Age jAte haiM / apane jaghanyase anantapradezI utkRSTa vargaNA anantaguNI hotI hai / guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai| "a. A. pratyoH 'tavviseseNa-' iti pAThaH /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 80.) baMdhaNANuyogaddAre agahaNadavvavaggaNA bhAga metto| paramANapoggaladabyavaggaNasaho ti-cadupadesiyAdisu samvattha jojeyavvo aMtadIvayattAdo / ebamesA apaMtapadesiyadavvavaggaNA cautthI 4 / kudo? edAsimeyattaM ? aNaMtabhAveNa / edAo cattAri vi vaggaNAo agejjhaao| agaMtANatapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNANamuvari AhAradavvavaggaNA NAma // 79 // ukAssaaNaMtapadesiyadavyavaggaNAe uvari egarUve pakkhitte jahaNiyA AhAradavvavaggaNA hodi / tado rUvuttarakameNa abhavasiddhiehi aNaMtagaNa* siddhANamaNaMtabhAgamettaviyappe gaMtUNa samappadi / jahaNNAdo ukkassiyA visesAhiyA / viseso puNa abhavasiddhiehi aNaMtagaNo siddhANamaNaMtabhAgametto hoto vi AhAra ukkassadamvavaggaNAe aNaMtimabhAgo / kadhamedaM Navvade? aviruddhaairiyvynnaado| orAliya.. veuvviya- AhArasarIrapAoggapoggalakkhaMdhANaM AhAradavvavaggaNA ti saNNA / evamesA paMcamI vaggaNA 5 / AhAradavvavaggaNANamuvari agahaNadavvavaggaNA NAma // 80 // ukkassaAhAradavdavaggaNAe uri egarUve pakkhitte par3hamaagahaNadavvavaggaNAe __ sUtra meM AyA huA 'paramANupudgala dravyavargaNA' zabda tripradezI aura catuHpradezI Adi padoMmeM sarvatra jor3anA cAhiye, kyoMki vaha antadIpaka hai / isa prakAra yaha anantapradezI dravyavargaNA cauthI hai / 4 / ye saba vargaNAyeM eka kyoM haiM ? kyoMki, ye saba anantarUpase eka haiM / ye cAroM hI vargaNAyeM agrAhya haiN| vizeSArtha-prathama paramANuvargaNA, dUsarI saMkhyAtavargaNA, tIsarI asaMkhyAtavargaNA aura cauthI anantavargaNA ye cAra prakArakI vargaNAyeM agrAhya haiN| isakA yaha Azaya hai ki jIva dvArA inakA grahaNa nahIM hotaa| zeSa kathana sugama hai| anantAnantapradezI paramANupudgala dravyavargaNAke Upara AhAradravyavargaNA hai / 79 // __utkRSTa anantapradezI dravyavargaNAyeM eka aMkake milAne para jaghanya AhAra dravyavargaNA hotI hai| phira eka adhikake krasase abhavyoMse anantagaNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa bhedoMke jAne para antima AhAra dravyavargaNA hotI hai / yaha jaghanyase utkRSTa vizeSa adhika hai| vizeSakA pramANa abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hotA huA bhI utkRSTa AhAra dravyavagaMNAke anantaveM bhAgapramANa hai| zakA yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-aviruddha AcAryoM ke vacanase jAnA jAtA hai / audArika, vaikriyika aura AhAraka zarIrake yogya pudgala skandhoMkI AhAradravyavargaNA saMjJA hai / isa prakAra yaha pA~cavIM vargaNA hai / 5 / / AhAradravyavargaNAke Upara agrahaNadravyavargaNA hai // 80 // utkRSTa AhAra dravyavargaNAmeM eka aMkake milAne para prathama agrahaNa dravyavargaNAsambandhI a. A. pratyo. ' -- maga bhAga-' iti pAThaH / * a. prato -- guNaM ' iti pAThaH / For Private & Personal se Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 81. savvajahaNNavaggaNA hodi / tado rUvRttarakameNa abhavasiddhiehi aNaMtagaNa-siddhANamaNaM. tabhAgamettaddhANaM gaMtUNa ukkassiyA agahaNadavyavaggaNA hodi / jahaNNAdo ukkassiyA annNtgunnaa| ko guNagAro ? abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhaannmnnNtbhaago| evamesA chaTThI vaggaNA 6 / kadhamedAmi vaggaNANameyattaM ? agahaNabhAveNa / paMcaNNaM sarIrANaM bhAsA-maNANaM ca ajoggA je poggalakkhaMdhA tesimagahaNavaggaNA tti saNA / agahaNadavavaggaNANamuvari teyAdavavavaggaNA NAma / 81 // ukkassiyAe agahaNadavvavaggaNAe uvari egarUve pakkhitte savajahaNiyA tejA. davvavaggaNA hodi| tado rUvattarakameNa abhavasiddhiehi aNaMtaguNa-siddhANamaNaMtabhAgameta. madhdANaM gaMtUNa ukkassiyA tejaiyasarIradavyavaggaNA hodi / jahaNNAdo ukkassA visesA. hiyA / kettiyametto viseso? abhavasidiehi aNaMtaguNo siddhaannmnnNtbhaago| esA sattamI vaggaNA 7 / edisse poggalakkhaMdhA tejaiyasarIrapAoggA teNesA ghnnvggnnaa| tayAdavavavaggaNANamari agahaNadavvavaggaNA NAma / / 82 // tejaiyasarIraukkassadavya vaggaNAe uri egarUve pakkhi te bidiyaagahaNadavvavaggaNAe paDhamilliyA savvajahaNNaagahaNadavvavaggaNA hodi| tado rUvuttarakameNa abhavasidiehi aNaMtaguNa-sidhdANamaNaMtabhAgamettamadANaM gaMtUga bidiyaagahaNavavvavaggaNAe sarvajaghanya vargaNA hotI hai| phira eka eka baDhAte huye abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa sthAna jAkara utkRSTa agrahaNa dravyavargaNA hotI hai| yaha jaghanyase utkRSTa anantaguNI hotI hai| guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai| isa prakAra yaha chaThI vargaNA hai / 6 / zaMkA-- ina vargaNAoMmeM ekatva kaise hai ? samAdhAna -- agrahaNapanekI apekSA inameM ekatva hai| pA~ca zarIra tathA bhASA aura manake ayogya jo pudgalaskandha haiM unakI agrahaNavargaNA saMjJA hai| agrahaNa dravyavargaNAke Upara taijasazarIradravyavargaNA hai // 81 / / utkRSTa agrahaNa dravyavargaNAmeM eka aMkake milAnepara sabase jaghanya tejasazarIra dravyavargaNA hotI hai / punaH eka eka adhikake kramase abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa sthAna jAkara utkRSTa taijasazarIradravyavargaNA hotI hai / yaha apane jaghanyase utkRSTa vizeSa adhika hai| vizeSakA pramANa kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hai| yaha sAtavIM vargaNA hai / 7 / isake pudgalaskandha tejasazarIrake yogya hote haiM, isaliye yaha grahaNavargaNA hai| taijasazarIradravyavargaNAoMke Upara agrahaNa dravyavargaNA hai // 82 // utkRSTa tejasazarIra dravyavargaNAmeM eka aMkake milAne para dUsarI agrahaNa dravyavargaNAsaMbaMdhI 4 tA. a. A. pratiSa -medesi ' iti pAThaH | a. A. pratyoH -sarIrapAoggA ' iti pATha:1 *tA pratau -sarIradabdha / iti pAThaH /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 83. ) yogaddAre bhAsAdavvavaggaNA ( 61 ukkassiyA vaggaNA hodi / sagajahaNNAdo sagaukkarasavaggaNA anaMtaguNA / ko guNagAro ? abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo esA aTThamI vaggaNA 8 / paMcaNaM sarIrANaM gahaNa #pAoggA Na hoditti agahaNavaggaNasaNNidA / jahaNNAdo ukkasvaggaNA anaMtaguNe ti kudo Navvade ? aviruddhAiriyavayaNAdo / agahaNadavvavaggaNANamuvari bhAsAvavvavaggaNA NAma / 83 / agahaNa ukkassadavvavaggaNAe uvari egarUve pakkhite savvajahaNiyA mAtAdavvavaggaNA hodi / tado rUvRttarakameNa abhavasiddhiehi anaMtaguNa* siddhANamaNaMta bhAgamattamadvANaM gaMtUna bhAsAdavvavaggaNAe ukkassiyA davvavaggaNA hodi / jahaNNAdo ukkassA visesAhiyA / kettiyametto viseso ? sagajahaNNavaggaNAe anaMtimabhAgo / ko paDibhAgo ? abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo / esA NavamI vaggaNA9 / bhAsAdavvavaggaNAe paramANupoggalakkhaMdhA caduSNaM bhAsAnaM pAoggA / paTaha - bherI kAhalabbhagajjaNAdisaddANaM pi esA caiva vaggaNA pAoggA / kadhaM kAhalAdisaddANaM bhAsAvavaeso ? pahalI sarvajaghanya agrahaNadravyavargaNA hotI hai / phira Age eka eka adhikake kramase abhavyoMse anantaguNe aura siddhoM ke anantaveM bhAgapramANa sthAna jAkara dUsarI agrahaNadravyavargaNAsambandhI utkRSTa vargaNA hotI hai / yaha apanI jaghanya vargaNAse apanI utkRSTa vargaNA anantaguNI hai / guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoM ke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai / yaha AThavI vargaNA hai / 8 / yaha pA~ca zarIroMke grahaNayogya nahIM hai isaliye isakI agrahaNa dravyavargaNA saMjJA hai / zaMkA- jaghanyase utkRSTa vargaNA anantaguNI hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- aviruddha AcAryavacanase jAnA jAtA hai / agrahaNa dravyavargaNAoMke Upara bhASA dravyavargaNA hai // 83 // utkRSTa agrahaNa dravyavargaNA meM eka aMkake prakSipta karane para sabase jaghanya bhASA dravyavargaNA hotI hai / isase Age eka eka adhikake kramase abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa sthAna jAkara bhASA dravyavargaNAsambandhI utkRSTa dravyavargaNA hotI hai / yaha apane jaghanyase utkRSTa vizeSa adhika hai| vizeSakA pramANa kitanA hai ? apanI jaghanya vargaNAkA anantavA~ bhAga vizeSakA pramANa | pratibhAga kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMkA anantavA~ bhAga pratibhAga hai / yaha nauvIM vargaNA hai / 9 / bhASA dravyavargaNAke paramANupudgalaskandha cAroM bhASAoMke yogya hote haiM tathA Dhola, bherI, nagArA aura meghakA garjana Adi zabdoMke bhI yogya ye hI vargaNAyeM hotI haiM / zaMkA- nagArA Adike zabdoMkI bhASA saMjJA kaise hai ? * tA. prato ' ( a ) gahaNa - a A pratyo: 'agahaNa - ' iti pATha / iti pATha: / tA. pratI vaggaNA ( e ) iti pATha | tA. a. A. pratiSu - guNoM a. pratI ' pAoggapaTaha, iti pATha:
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 84. Na, bhAso vva bhAse tti uvayAreNa kAhalAdisaddANaM pi tavvavaesasiddhIdo / bhAsAdavvavaggaNANamavari agahaNadavvavaggaNA jAma // 84 / / ukkassamAsAdavvavaggaNAe uvari egarUve pakkhitte tadiyaagahaNadagdhavaggaNAe samvajahaNiyA vaggaNA hodi / tado rUvattarakameNa abhavasiddhiehi aNaMtaguNa-siddhANa. maNaMtabhAgamettamaddhANaM gaMtUNa tadiyaagahaNadavvavaggaNAe ukkassiyA vaggaNA hodi / sagajahaNNAdo ukkastA aNaMtaguNA / ko guNagAro ? abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo / esA dasamI vaggaNA 10 / edisse vi poggalakkhaMdhA gahaNapAoggA Na hoti / kudo? aNNahA aghnnsnnnnaannuvvttiido| agahaNavatvavaggaNAe uvari madadavvavaggaNA NAma // 85 // tadiyAgahaNadavvaukkassavaggaNAe* uvari egarUve pakkhitte jahaNiyA maNadavvavaggaNA hodi / tado rUvuttarakameNa abhavasiddhiehi aNaMtaguNaM siddhANamaNaMtabhAgamettamaddhANaM gaMtUNa ukkassiyA maNadavvavaggaNA hodi / sagajahaNNavaggaNAdo ukkassavaggaNA visesaahiyaa| viseso puNa savvajahaNNamaNadavvavaggaNAe annNtimbhaago| tassa ko paDibhAgo ? abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhaannmnnNtimbhaago| esA ekkArasamI vaggaNA 11 / edIe vaggaNAe davvamaNagivvattaNa kIrade / samAdhAna-- nahIM, kyoMki, bhASAke samAna honese bhASA hai isa prakArake upacArase nagArA Adike zabdoMkI bhI bhASA saMjJA hai| bhASA dravyavargaNAoMke Upara agrahaNa dravyavargaNA hai / / 84 / / utkRSTa bhASA dravyavargaNAmeM eka aMkake milAne para tIsarI agrahaNa dravyavargaNAsambandhI sabase jaghanya vargaNA hotI hai| isake Age eka eka adhikake kramase abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa sthAna jAkara tIsarI agrahaNadravyavargaNAsambandhI utkRSTa vargaNA hotI hai| yaha apane jaghanyase utkRSTa anantaguNI hotI hai| guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai / yaha dasavIM vargaNA hai / 10 / isake bhI pudgalaskandha grahaNayogya nahIM hote haiM, kyoMki, aisA nahIM mAnanepara isakI agrahaNa saMjJA nahIM bana sakatI hai| __ agrahaNa dravyavargaNAke Upara manodravyavargaNA hai // 85 // tIsarI utkRSTa agrahaNa dravya vargaNAmeM eka akake milAne para jaghanya manodravyavargaNA hotI hai| phira Age eka eka adhikake kramase abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa sthAna jAkara utkRSTa manodravyavargaNA hotI hai| yaha apane jaghanyase utkRSTa vargaNA vizeSa adhika hai| tathA vizeSakA pramANa sabase jaghanya manodravyavargaNAkA anantavA~ bhAga hai / isakA pratibhAga kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa pratibhAga hai / yaha gyArahavIM vargaNA hai| 11 / isa vargaNAse dravyamanakI racanA karate haiN| * tA. prato '-davvavaggaNAe ' iti pATha: 1 0 a. pratI '-maNoNivattaNaM ' A. prato '-maNoNivattaM Na' iti paatthH|
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 ,6, 88.) vaMdhaNANuyogaddAre dhuvakkhadhadavvavaggaNA maNadavvavaggaNANamavari agahaNadavvavaggaNA NAma // 86 // saMpahi ukkassamagadavvavaggaNAe uvari egarUve pakkhitte cautthIe agahaNadavvavaggaNAe savvajahaNiyA vaggaNA hodi / tado padesuttarAdikameNa abhavasiddhiehi aNaMtaguNaM siddhANamaNaMtabhAgamettamaddhANaM gaMtUNa cautthaagahaNadatvavaggaNAe ukkassavaggaNA hodi / sagajahaNNavaggaNAdo ukkassiyA vaggaNA annNtgunnaa| ko guNagAro? abhavasiddhiehi aNaMtagaNo siddhaannmnnNtimbhaago| esA bArasamI vaggaNA 12 mahaNapAoggA Na hodi, appaahiyprimaannttaado| agahaNadavvavaggaNANamavari kammaiyadavvavaggaNA NAma // 87 // cautthIe agahaNadavvavaggaNAe ukassadavvavaggaNAe uvari egarUve pakkhitte savvajahaNiyA kammaiyasarIrakavvavaggaNA hodi / tado padesuttarAdikameNa abhavasiddhiehi aNaMtaguNasiddhANamaNaMtabhAgamettamaddhANaM gaMtUNa kammaiyadavvavaggaNAe ukkassiyA vaggaNA hodi / sagajahaNNavaggaNAdo sagukkassigA vaggaNA visesAhiyA / kettiyametto viseso ? jahaNNakammaiyavaggaNAe annNtimbhaago| tassa ko paDibhAgo? abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhaannmnnNtimbhaago| esA terasamI vaggaNA 13 / edisse vaggaNAe poggalavakhaMdhA aTTakammapAoggA / kammaiyadavvavaggaNANamuvari *dhuvakkhaMdhadavvavaggaNA NAma // 88 // manodravyavargaNAoMke Upara agrahaNa dravyavargaNA hai // 86 // utkRSTa manodravyavargaNAmeM eka aMkake milAne para cauthI agrahaNadravyavargaNAsambandhI sabase jaghanya vargaNA hotI hai| isase Age eka eka pradezake adhika kramase abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa sthAna jAkara cauthI agrahaNa dravyanargaNAsambandhI utkRSTa vargaNA hotI hai / yaha apanI jaghanya vargaNAse utkRSTa vargaNA anantaguNI hai| guNakAra kyA hai? abhavyoMse anntgunn| aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai / yaha bArahavIM vargaNA hai / 12 / yaha grahaNayogya nahIM hotI hai, kyoMki, yaha nyUnAdhika pariNAmavAlI hai| agrahaNa dravyavargaNAoMke Upara kArmaNa dravyavargaNA hai / / 87 / / cauthI agrahaNa dravyavargaNAsambandhI utkRSTa dravyavargaNAmeM eka aMkake prakSipta karane para sabase jaghanya kArmaNazarIra dravyavargaNA hotI hai| Age eka eka pradeza adhikake kramase abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa sthAna jAkara kArmaNa dravyavargaNAsambandhI utkRSTa vargaNA hotI hai| yaha apanI jaghanya vargaNAse apanI utkRSTa vargaNA vizeSa adhika hai / vizeSakA pramANa kitanA hai / jaghanya kArmaNavargaNAke anantaveM bhAgapramANa hai| isakA pratibhAga kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa isakA pratibhAga haiM / yaha terahavIM vargaNA hai / 13 / isa vargaNAke pudgalaskandha ATha karmoke yogya hote haiN| kArmaNa dravyavargaNAoMke Upara dhruvaskandha dravyavargaNA hai // 88 // * a. A. pratyo: ' -kkhaMdhAdava-' iti pATha!)
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 89. eso dhuvakkhaMdhaNiddeso aMtadovao / teNa heTrimasavvavaggaNAo dhuvAo ceva aMtaravirahidAo ti ghettavvaM / etto pahaDi uri bhaNNamANasavvavaggaNAsu agahaNabhAvo nnirNtrmnnvaavedvvo| saMpahi kammaiya ukkassavaggaNAe egarUve pakkhitte jahaNiyA dhavakkhaMdhadavyavaggaNA hodi / tado rUvattarakameNa savvajovehi aNaMtagaNamettamaddhANaM gaMtUNaM dhuvakkhaMdhadavyavaggaNAe ukkassiyA vaggaNA hodi / sagajahaNaNavaggaNAdo sagukkassiyA vaggaNA aNaMtaguNA / ko guNagAro? savvajovehi annNtgunno| esA coddasamI vaggaNA 14 / AhAra tejA* bhAsA maNa-kammaiyavaggaNAo ceva ettha parUvedavvAo, baMdhaNijjattAdo, Na sesAo, tAsi baMdhaNijjattAbhAvAdo, Na sesaao| tAsi baMdhaNijjattAbhAvAdo ? Na, sesavaggaNaparUvaNAe viNA baMdhaNijjavaggaNAra parUvaNovAyAbhAvAdo vadiregAvagamaNeNa viNA NicchidaNNayapaccayapattIe abhAvAdo vaa| dhuvakkhaMdhadavvavaggaNANamuvari sAMtaraNiraMtaradazvavaggaNA NAma / 89 / aMtareNa saha NiraMtaraM gacchadi tti sAMtaraNiraMtaradavvavaggaNAsaNNA edisse atthaannugyaa| saMpahi ukkassadhuvakkhaMdhavaggaNAe uvari egarUve pakkhite jaNNiyA sAMtaraNiraMtaradavvavaggaNA hodi| tado rUvuttarakameNa savvajovehi aNaMtaguNamettamaddhANaM gaMtUNa sAMtaraNiraMtaradazvavaggaNAe ukassavaggaNA hodi / sagajahaNNavaggaNAdo sagukkassavagagA yaha dhruvaskandha padakA nirdeza antadIpaka hai / isase pichalI saba vargaNAyeM dhruva hI hai arthAt antarase rahita haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / yahAMse lekara Age kahI jAnevAlI saba vargaNAoMmeM agrahaNapanekI nirantara anuvRtti karanI cAhie / utkRSTa kArmaNa vargaNAmeM eka aMkake milAne para jaghanya vaskandha dravyavargaNA hotI hai / anantara eka eka adhikake kramase saba jIvoMse anantaguNe sthAna jAkara dhruvaskandha dvavyavagaNAsambandhI utkRSTa vargaNA hotI hai| yaha apane jaghanya se apanI utkRSTa vargaNA anantaguNI hai / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / yaha caudahavIM vargaNA hai / 14 / zaMkA-yahA~ para AhAravargaNA, taijasavargaNA, bhASAvargaNA, manovargaNA aura kArmaNavargaNA hI kahanI cAhiye, kyoMki, ve bandhanIya haiN| zeSa vargaNAyeM nahIM kahanI cAhiye, kyoMki, ve bandhanIya nahIM haiM ? ___ samAdhAna-nahIM, kyoMki, zeSa vargaNAoMkA kathana kiye binA bandhanIya vargaNAoMke kathana karanekA koI mArga nahIM hai / athavA vyatirekakA jJAna huye binA nizcita anvayake jJAna meM pravRtti nahIM ho sakatI, isaliye yahA~ bandhanIya va abandhanIya saba vargaNAoMkA nirdeza kiyA hai| dhruvaskandha dravyavargaNAoMke Upara sAntaranirantara dravyavargaNA hai // 89 / / jo vargaNA antarake sAtha nirantara jAtI hai usakI sAntara-nirantara dravyavargaNA saMjJA hai / yaha sArthaka saMjJA hai| utkRSTa dhruvaskandha dravyavargaNAmeM eka aMkake milAne para jaghanya sAntaranirantara dravyavargaNA hotI hai| Age eka eka aMkake adhika kramase saba jIvoMse anantaguNe sthAna jAkara sAntara-nirantara dravyavargaNAsambandhI utkRSTa vargaNA hotI hai / yaha apanI jaghanya vargaNAse * tA0 a0 pratyo: 'teja- ' iti paatthH| pratiSa 'vi egabaMdhaNijjavaggaNANaM ' iti pATha: 1
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6.90. ) baMdhaNANuyogaddAre patteyasarI radavvavaggaNA ( 65 anaMtaguNA / ko guNagAro ? savvajIvehi anaMtaguNo / esA paNNArasamI vaggaNA 15 / esA vi agahaNavaggaNA ceva, AhAra-tejA-bhAsA-maNa-kammANamajogattAdo / sAMtaraNiraMtaradavvavaggaNANamuvari dhuvasuNNavaggaNA nAma // 90 // adIdANAdaTTamANakAlesu edeNa sarUveNa paramANupoggalasaMcayAbhAvAdo dhuvasuNNadavvavaggaNA tti atthANugayA saNNA / saMpahi ukkassAMtaraNiraMta radavvavaggagAe uvari paramANuttaro paramANupoggalakkhaMdho tisu vi kAlesu Natthi / dupadesuttaro vi Natthi / evaM tipadesuttarAdikameNa savvajIvehi anaMtaguNamettamadvANaM gaMtUNa paDhamadhuvasuNNavaggaNAe ukkasvaggaNA hodi / sagajahaNNavaggaNAdo sagukkassiyA vaggaNA anaMtaguNA / ko guNagAro ? savvajIvehi anaMtaguNo / esA solasamI vaggaNA 16 savvakAlaM suNNabhAveNa avadvidA / dhuva suNNadavvavaggaNANamuvari patteyasarIradavvavaggaNA NAma / 91 | ekkssa jIvassa ekkamhi dehe uvacidakamma NokammakkhaMdho patteyasarIradavvavaggaNA NAma / saMpahi ukkassadhuvasuNNadavvavaggaNAe uvari egarUve pavikhatte savvajahaNiyA patteyasarIradavvavaggaNA hodi / esA jahaNiyA patteyasarIradavvavaggaNA kassa hodi ? jo jovo suhumaNigodaapajjattaesu palidovamassa asaMkhejjadibhAgega apanI utkRSTa vargaNA anantaguNI hai / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / yaha pandrahavIM vargaNA hai / 15 / yaha bhI agrahaNavargaNA hI hai; kyoMki, yaha AhAra, taijasa, bhASA, mana aura karmake ayogya hai / sAntara nirantaradravyavargaNAoMke Upara dhruvazUnyavargaNA hai / / 90 / atIta, anAgata aura vartamAna kAla meM isa rUpase paramANu pudgaloM kA saMcaya nahIM hotA, isaliye isakI dhruvazUnyadravyavargaNA yaha sArthaka saMjJA hai / utkRSTa sAntaranirantara dravyavargaNA ke Upara eka paramANu adhika paramANupudgalaskandha tInoM hI kAloMmeM nahIM hotA, do pradeza adhika bhI nahIM hotA, isa prakAra tIna pradeza adhika Adike kramase saba jIvoMse anantaguNe sthAna jAkara prathama dhruvazUnyavargaNAsambandhI utkRSTa vargaNA hotI hai / yaha apanI jaghanya vargaNA se apanI utkRSTa vargaNA anantaguNI hai / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / yaha solahavIM vargaNA hai | 16 | jo sarvadA zUnyarUpase avasthita hai | dhruvazUnyadravyavargaNAoM ke Upara pratyekazarIradravyavargaNA hai // 91 // eka eka jIvake eka eka zarIra meM upacita hue karma aura nokarmaskandhoM kI pratyekazarIra dravyavargaNA saMjJA hai / aba utkRSTa dhruvazUnya dravyavargaNA meM eka aMkake milAne para jaghanya pratyekazarIra dravyavargaNA hotI haiM / zaMkA- yaha jaghanya pratyekazarIradravyavargaNA kisake hotI hai ? samAdhAna- jo jIva sUkSma nigoda aparyAptakoM meM palyakA asaMkhyAtavAM mAga kama karmasthiti zra. A . pratyo ' - kAlasuNNabhAveNa iti pAThaH / 1
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 91. UNiyaM kammadidi vida kammaMsiyalakkhaNeNa acchido| puNo palidovamassa asaMkhe. jjadimAgametANi saMjamAsaMjamakaDayANi tato visesAhiyANi sammatta-aNaMtANubaMdhi. visaMjoyaNakaMDayANi aTThasaMjamakaMDa yANi cadukkhutto kasAya-uvasAmaNaM ca kAdUNa puNo apacchime bhavaggahaNe putrakoDAuesu maNusesu uvvnnnno| tado gaNikkhamaNAdia. TuvassaMtomuttamahiyANamavari sammattaM saMjamaM ca jugavaM ghetaNa* sajogiji go jaado| tado desUNapuvakoDi savvamorAliya-tejaiyasarIrANaM adidigalaNAe NijjaraM kariya kammaiyasarIrassa gaNase DhiNijjaraM kAdUNa carimasamayabhavasiddhiyo jAdo / evaMvihalakkhaNeNAgadaajogicarimasamae savvajahaNiyA patteyasarIravaggaNA hodi; edassa dehe nnigodjiivaannmbhaavaado| saMpahi edisse vaggaNAe mAhappajjANAvaNaThaMDANaparUvaNaM kssaamo| taM jahA- orAliya-tejA-kammaiyasarIraparamANaNaM tiNi puMje uvari dRviya tesi hevA tesi ceva vissasoracayapuMje ca Tuviya puNo edesi chaNNaM jahaNNapuMjANamavari paramANuvaDDhAvaNavihANaM vuccade- khavidakammaMsiyalakkhaNeNAgadasta carimasamayabhavasiddhiyasta orAliyasarIravissasovacayapuMjammi egavissasovacayaparamANumhi vaDide tamaNNamapuNaruttaTThANaM hodi| puNo tatthevarI dosuparamANusu vaDDidesu tadiyamapuNaruta TANaM hodi| tisu paramANusu vaDDidesu cautthamapuNaruttaTThANaM hodi / cadusu vissasovacayaparamANupoggalesu vaDDidesu paMcamamapuNa. kAlataka kSapita karmAzikarUpase rahA / puna: jisane palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa saMyamAsayama - kANDaka, inase kucha adhika samyaktvakANDaka tathA anantAnubandhIke visaMyojanAkANDaka tathA ATha saMyamakANDaka karate hue cArabAra kaSAyakI upazAmanA kii| punaH antima bhavako grahaNa karate hue pUrvakoTipramANa AyuvAle manuSyoMmeM utpanna huA / anantara garbhaniSkramaNa kAlase lekara ATha varSa aura antarmuhurtakA honepara samyaktva' aura saMyamako ekasAtha prApta karake sayogI jina ho gyaa| anantara kucha kama pUrvakoTi kAlataka audArika aura taijasazarIrakI adhaHsthitigalanAke dvArA pUrI nirjarA karake tathA kArmaNazarIrakI guNazreNinirjarA karake antima samayavartI bhavya ho gayA / isa prakAra Akara jo ayogIkevalIke antima samaya meM sthita hai usake sabase jaghanya pratyekazarIra dravyavargaNA hotI hai, kyoMki, isake zarIrameM nigoda jIvoMkA abhAva hai| aba isa vargaNAke mAhAtmyakA jJAna karAne ke lie sthAnaprarUpaNA karate haiN| yathA- audArikazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIrake paramANuoMke tIna puJja Upara sthApita karake aura unake pahale hI visrasopacayoMke puja sthApita karake phira ina jaghanya chaha puJjoMke Upara paramANuoMke baDhAnekI vidhi kahate haiM / kSapitakarmAzikavidhise Akara jo antima samayavartI bhavya huA hai usake audArikazarIrake visra sopacaya puJja meM eka visrasopacaya paramANuke baDhanepara vaha anya apunarukta sthAna hotA hai / punaH usI meM do paramANuoMke baDhanepara tIsarA adhunarukta sthAna hotA hai| tIna paramANuoMke baDhanepara cauthA apunarukta sthAna hotA hai| cAra visrasopacaya paramANu 4 a. prato ' kammaDhidi (badhiya-) khavida- iti paatthH| * tA . prato '-jugavaM ghettUNa ' iti sthAne 'ghettUNa jugavaM ' iti pAThaH) tA. prato. 'tattha ' iti pAu:1 * a. pratau ' tadiyapuNarutta , iti pAThaH1 . A. prato / tamAmapUNahattaTrANaM hodi 1 tis' iti paatthH| |
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 91. ) baMdhANuyogaddAre patteyasarIradavvavaggaNA ( 67 tadvANaM hodi / evame gaMguttaraparamANuvaDDhIe vaDDhAvedavvaM jAva orAliya sarIravissasovacayapuMjammi savvajIvehi anaMtaguNamettA paramANU vaDidA tti / evaM vaDDAvide orAliya- sarIravissasovacayapuMjammi savvajIvehi anaMtaguNamettANi apunaruttaTTANANi laddhANi bhavaMti / esA dvANaparUvaNA saMbhavaM paDucca korade / ko saMbhavo NAma? iMdo mehaM pallaTTeduM samatyo tti eso saMbhavo NAma / vattisarUveNa ettiesa TThANesu samupaNe ko doso hodi ? Na, savvajIvarAsIdo siddhaannmnnNtgunnttppsNgaado| Na cuppaNNaTThANamettA siddhA asthi ; adIdakAlassa asaMkhejjadibhAgANaM siddhANaM dvANamettapamANattavirohAdo / puNo aNe jIve khavidakammaM siyalakkhaNeNAgaMtUNa savvajahaNNavatteyasarIravaggaNAe uvari vissasovacaeNa saha egaparamANuNA orAliyasarIramabbhahiyaM kAdUNacchide evaM pi apuNaruttaTThANaM hodi / kudo? paramANuttarakameNa puvvaM vaDDAvidaorAliyasa ravissasovacayapuMjeNa saha saMpahi ahiyaegorAliyasarIraparamANudaMsaNAdo / puvvattorAliyamazera- savvajahaNNaparamANupuMjAdo saMpahiyaorAliyasarIraparamANupuMjo paramANuttaro hodi / puNo puvvillakkhavagaM mottUNa saMpahiyakhavagaM ghettUNa edassa orAliyasarI ravissasovacayapuMjammi paramANuttara- duparamANuttarAdikameNa savvajIvehi anaMtaguNamettesu pudgaloMke baDhanepara pA~cavAM apunarukta sthAna hotA hai| isaprakAra audArikazarIra ke visrasopacayapuMjameM saba jIvoMse anantaguNe paramANuoMkI vRddhi honetaka uttarottara eka eka paramANukI vRddhi karanI cAhie / isa prakAra vRddhi karanepara audArikazarIrake visrasopacaya puMja meM saba jIvoMse anantaguNe apunarukta sthAna upalabdha hote haiM / yaha sthAnaprarUpaNA sambhava satyakI apekSA kI hai / zaMkA -- sambhavasatya kise kahate haiM ? samAdhAna-- ' indra meruko palaTane meM samartha hai / ' ise sambhava kahate haiM / zaMkA-- vyaktarUpase itane sthAnoMke utpanna honepara kyA doSa utpanna hotA hai ? samAdhAna-- *nahIM, kyoMki, aisA honepara saba jIvoMse siddha anantaguNe prApta hote haiM / parantu yahA~ jitane sthAna utpanna kiye gaye haiM utane siddha haiM nahIM, kyoMki, siddha atIta kAlake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa haiM, isalie unheM uktasthAnapramANa mAnanemeM virodha AtA hai / punaH kSapita karmAzividhise Akara sabase jaghanya pratyekazarIra vargaNA ke Upara visrasopacayasahita eka paramANuse audArikazarIrako adhika karake anya eka jIvake sthita honepara yaha aru sthAna hotA hai, kyoMki, uttarottara eka paramANuke kramase pahale bar3hAe hue audArikazarIra visrasopacaya puMjake sAtha isa samaya audArikazarIrakA eka paramANu adhika dekhA jAtA hai / pUrvokta audArikazarIra ke sabase jaghanya paramANupuMjakI apekSA sAmpratika audArikazarIra paramANupuMja eka paramANu adhika hai / punaH pUrvokta kSapakako choDakara aura sAmpratika kSapakako grahaNakara isake audArikazarIra visrasopacaya puMja meM eka paramANu adhika, do paramANu adhika Adike krama se tA. pratI 'dvANameva (tta ) - ' a pratI 'dvANameva - ' iti pATha: / tA. prato' aNNo jIvo' iti pAThaH / A. pratau ' -jahaNNapuMjAdo ' iti pATha: 1 tA. A pratyoH '-puMjammi paramANuttarAdi-' iti pAThaH /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5.6, 91. vissasovacayaparamANupoggalesu vaDDhidesu savvajIvehi anaMtaguNamettANi ceva apuNaruttadvANAni labbhaMti / tado aNNe jIve khavidakammaM siyalakkhaNeNAgaMtUna savvajahaNeNa orAliyasarIrapuMjaM duparamANuttaraM kADhUNa tasseva vissasovacayapuMjaM pi doSNaM paramANUNaM vissAsuvacayapuMje ahiyaM kADhUNacchide anaMtaraheTThimaTThANAdo saMpahiyadvANaM paramANuttaraM hodi / kAraNaM puvvaM va jANidUNa vattavvaM / saMpahi uppaNNadvANastra orAliyasa roravissAsuvacayapuMjammi egaparamANupoggale vaDDhidde aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / evaM do- tiNiAdi jAva sajIvehi anaMtaguNamettaorAliyavissuvacayaparamANupoggalesu vaDDhi - desu aANi apuNaruttaTThANANi labdhaMti / tado aNNe jIve khavidakammaM siya savvajahaSNorAliyasarIraM tiparamANuttaraM kAdUNa savvajahaSNorAliya sarIravissa suvacayapuMjaM tiSNaM paramANUNaM vissasovacaehi ahiyaM kANacchide anaMta raheTTimaTTANAdo egavAreNa vaDhavaNAgadaM saMpahiyadvANaM paramANuttaraM / evamaNeNa vihANeNa orAliyasarIradopuMjA vaDhAvedavvA jAvappappaNI tappA oggaukkastadavvapamANaM pattA tti / Navari tejA kammaiyasarIrANi savvajahaNNANi deva / edesi caduSNaM vaDDhIe vinA savissasovacayaorAliyasarIrasseva kathaM vuDDhI hodi ? Na, tajjahaNNAvirohiukkassavuDDhIe ettha gahaNAdo / saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya paramANu pudgaloMke bar3hanepara saba jIvoMse anantaguNe hI apunarukta sthAna upalabdha hote haiM / punaH kSapita karmAzika vidhise Akara sabase jaghanya audArikazarIra puMjako do paramANu adhika karake tathA usIke visrasopacaya puMjako bhI visrasopacaya puMjakI apekSA do paramANu adhika karake anya jIvake sthita honepara anantara pichale sthAnase sAmpratika sthAna eka paramANu adhika hotA hai / kAraNa pahaleke samAna jAna kara kahanA caahie| aba isa samaya utpanna hue sthAnake audArikazarIra visrasopacaya puMja meM eka paramANu pudgala ke bar3hanepara anya apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra do, tInase lekara saba jIvoMse anantaguNe audArika visrasopacaya paramANu pudgaloMke bar3hanepara ananta apunarukta sthAna upalabdha hote haiM / anantara kSapita karmAzikarUpase prApta sabase jaghanya audArikazarIra puMjako tIna paramANu adhika karake tathA sabase jaghanya visrasopacaya puMja meM visrasopacayake tIna paramANu adhika karake sthita hue anya jIvake anantara pichale sthAnase ekabAra vRddhi ho kara prApta huA sAmpratika sthAna eka paramANu adhika hotA hai / isa prakAra isa vidhi se apane-apane tatprAyogya utkRSTa dravya ke pramANake prApta hone taka audArikazarIrake do puMja baDhAne cAhiye / itanI vizeSatA hai ki ina saba sthAnoMmeM taijasa aura kArmaNazarIra sabase jaghanya rahate haiM / zaMkA- ina cAroM ( taijasa aura kArmaNazarIra tathA unake visrasopacaya ) kI vRddhi hue binA apane visopacaya sahita audArikazarIrakI hI vRddhi kaise hotI hai ? tA0 pratau egaparamANuttarapoggale * tA0 pratau ' Ne ( e ) vabhaNeNa ' ' iti pAThaH / * a0 pratI a0 A0 pratyoH ' javamaNeNa 7 puMjammi ' iti pAThaH / iti pAThaH |
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 91. ) baMdhANuyogaddAre patteyasarI davvavaggaNA ( 69 tado aNNo vi jIvo khavidakammaMsiyo vistasuvacayehi saha orAliya sarIramukkasaM kADhUna puNo tejaiyasarIrasavvajahaNNavissasuvacayapuMjammi egaparamANupoggale DhAva aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / tado aNNeNa jIveNa tejaiyasarIra vissa suvacayapuMje duparamANuttare kade aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / savissasuvacayamorAliyasarIraM tappA oggukkasa teja iyasarIraparamANupuMjo jahaNNo / savissAsuvacayaM kammaiyasarIraM pi ettha jahaNaNaM ceva / puNo aNNe jIve tejaiyasarIravissasuvacayapuMjaM tiparamANuttaraM kADhUNacchide aNNamapuNaruttadvANaM hodi / evaM paramANuttarAdikameNa savvajIvehi anaMtaguNamettavissuvacaya paramANupoggalesu vaDideSu tado aNNamhi* jIve khavidakrammaMsiye tathA oghakkassIkayavissuvacayamorAliya sarIre vissasuvacaehi saha jahaNNIkadakammai yasarIre savvajahaNNatejaiyasarIraM paramANuttaraM kAUNa tasseva vissasuvacayapuMjaM egaparamANuvissasuvacaehi abbhahiyaM kAdUNacchide anaMtaraTThANAdo saMpahiyadvANaM paramANuttaraM hodi / kAraNaM jANidUNa vattavvaM / evaM vaDDhA vedavvaM jAva tejaiyasarIradopuMjA tappA oggukkassA jAdA ti / kitappAogukkassattaM ? jogavaDDhIe viNA okaDDukkaDDuNavaseNa jattiyANaM paramANUNaM savissasu samAdhAna- nahIM, kyoMki ina cAroMke jaghanya rahate hue unakI avirodhI utkRSTa vRddhi hI yahA~ grahaNa kI gaI hai / punaH anya kSapita karmAzika jIvake visrasopacaya sahita audArikazarIrako utkRSTa karake anantara taijasazarIra ke sabase jaghanya visrasopacaya puMjameM eka paramANu pudgalake baDhAne para anya apunarukta sthAna hotA hai| anantara anya jIvake dvArA taijasazarIrake visrasopacaya puMja meM do paramANu adhika karane para anya apunarukna sthAna hotA hai / yahA~ para visrasopacaya sahita audArika zarIra tatprAyogya utkRSTa hai / taijasazarIra paramANu puMja jaghanya hai aura visrasopacayasahita kArmaNa zarIra bhI yahA~ para jaghanya hai / punaH anya jIvake taijasa zarIra ke visrasopacaya paramANu puMjako tIna paramANu adhika karake sthita hone para anya apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra paramANu adhika Adike kramase saba jIvoMse anantaguNe visrasopacayarUpa paramANu pudgaloMkI vRddhi hone para anantara jisane visrasopacayasahita audArikazarIrako ogha utkRSTa kiyA hai aura visrasopacayasahita kArmaNazarIrako jaghanya kiyA hai tathA taijasazarIrako eka paramANu adhika karake va usIke visrasopacayapuMjako visopacayake eka paramANuse adhika karake jo kSapita karmAzika anya jIva sthita hai usake anantara sthAnase sAmpratika sthAna eka paramANu adhika hotA hai| kAraNakA jAnakara kathana karanA cAhiye / isa prakAra taijasazarIra ke do puMja tatprAyogya utkRSTa hone taka baDhAne cAhiye / zaMkA- yahA~ tatprAyogya utkRSTase kyA tAtparya hai ? samAdhAnana- yogavRddhi ke binA utkarSaNa aura apakarSaNake dvArA visrasopacayasahita jitane tA0 pratI Jain Educatio international " aNNehi a0 A0 pratyo: Pry aNNaMhi dhal iti pATha: /
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa vacayANaM vaDaDhI saMbhavadi tattiyamettaparamAhi abbhahiyattaM / jogAdo vaDDhI ki Na ghe pade? Na, tiNNaM sarIrANamakkameNa vuTTippasaMgAdo / / puNo aNNo jIvo khavidakammasio vissasUvacaehi saha orAliya-tejAsarIrANi tappAoggukkassANi kAdaNa kammaiyasarIravissasuvacayA paramANutarakameNa vaDDhAvedavvA jAva sambajovehi aNaMtaguNamettA paramANU vaDidA tti / tado aNNo jIvo puravaM va khavidakammaMsio ajogicarimasamae acchi do / tAdhe aNNamapuNarutaDhANaM hodi / puNo aNNo jIvo khavidakammaMsio vissasuvacayahi saha tappAoggukkassIkayaorAliya-tejAsarIro kammaiyasarIraM paDi khavidakammaMsio ajogirimasamae kammaiyasarIravissa suvacayajahaNNapuMja duparamANuttaraM kAdUNa acchido / tAghe aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / evaM kammaiyaparoravissasovacayA paramANu *ttarakameNa vaDDhAvedavvA jAva savvajovehi aNaMtagaNamettA paramANa vaDidA ti / tado aNNo jIvo puvvaM va khavidakammaMsio ajogicarimasamae kammaiyasarIraM paramANuttaraM kAdUNa kammaiyasarIravissasuvacayapuMja savvajovehi aNaMtaguNamettaparaparamANuoMkI vRddhi sambhava ho mAtra utane paramANu adhika karanA yahI yahA~ tatprAyogya utkRSTa padase tAtparya hai| zaMkA-yogase paramANuoMkI vRddhi kyoM nahIM lI gaI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, yogase paramANuoMkI vRddhi grahaNa karane para tInoM zarIroMkI yugapat vRddhi prApta hotI hai| punaH kSapita kauzika anya eka jIva lIjiye jo visrasopacaya sahita audArika aura taijasazarIrako tatprAyogya utkRSTa karake kArmaNazarIrake visrasopacayameM saba jIvoMse anantaguNe paramANuoMkI vRddhi hone taka eka-eka paramANu baDhAtA hai / taba pahale ke samAna kSapita kauzika isa anya jIvake ayogI guNasthAnake antima samaya meM sthita hone para anya apunarukta sthAna hotA hai| ___ punaH anya eka kSapita kauzika jIva lIjiye jisane apane visra sopacayasahita audArika aura tejasazarIrako tatprAyogya utkRSTa kiyA hai tathA jo kArmaNazarIrake prati kSapita karmAzika hai usake kArmaNazarIrake visra sopacaya jaghanya puMja meM do paramANu adhika karake ayogI guNasthAnake antima samaya meM sthita hone para usa samaya anya apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra saba jIvoMse anantaguNe paramANuoMkI vRddhi hone taka kArmaNazarIrake vinasopacayako eka eka paramANa dvArA baDhAnA caahiye| punaH kSapita karmAzika eka anya jIva lIjiye jo ayogI guNasthAnake antima samayameM kArmaNazarIrako eka paramANu adhika karake tathA kArmaNazarIrake visrasopacaya puMjako saba a. A. pratyo: ' sarIrA ' iti paatth| * tA. prato. 'cayaparamANu ' iti pATha: 1
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 91. ) patte pasarIradavvavaggaNA ( 71 mAhi vaDDAviyaTThido * / tAdhe pubvillaTThANAdo saMpahiyadvANaM paramANuttaraM hodi / puNo pullikkhavagaM mottUNa saMpahiyakkhavagasta kammaiyasarI ravissAsuvacayapuMje egaparamANuNA vaDhi aNNamapuNarutadvANaM hodi / evaM savvajIvehi aNaMtaguNamettaparamANupoggale kammaiyasarIravissAsuvacayapuMMjehi vaDDhidesu tado aNNo jIvo puvvaM va kkhavidakammaMsio ajogicarimasamae kammaiyasarIraM puvvaM va paramANuttaraM kAUNa acchido / tAdhe anaMtara heTTimadvANAdo saMpahiyadvANaM paramANuttaraM hodi / evaM vaDDhAvedavvaM jAva jogeNa vinA okaDDukkaDuNAhi ceva jAyamANavuDDhIe ukkssavuDhitti / puNo edehi chahi davvehi jogeNegavAraM chatu vi davvesu vaDidadavvamettaM vaDDhi - dUrNa dvido sariso / evamasaMkhejjavAraM vaDDhAvedavvaM jAva ajogicarimasamayadavvaM savvukkassaM jAdaM tti / tattha carimaviyappaM bhaNissAmA / taM jahA -- guNidaka maMsiyo sattamAe puDhavIe tejA kammaiyasarIrANi ukkassANi kADhUNa puNo kAlaM kariya do-tiNibhavaggahaNANi tirikkhe sudhvajjiya puNo pugvakoDAuesu maNussesu ubavaNNo / gabbhAdi avassANamaMto muhuttabbhahiyANamuvari sajo gijiNo hodUNa desUNapuvvakoDa saMjamaguNase DiNijjaraM kAUNa ajogicarimasamae dvidassa patteyasarIravaggaNA jIvoMse anantaguNe paramANuoMke dvArA baDhAkara sthita hai usake saba pichale sthAnase sAmpratika sthAna eka paramANu adhika hotA hai / punaH pUrvokta kSapakako chor3akara sAmpratika kSapaka ke kArmaNazarIra ke visrasopacaya puMja meM eka paramANukI vRddhi karane para anya apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra kArmaNazarIrake visrasopacaya puMja meM saba jIvoMse anantaguNe paramANupudgaloM ke baDhAne para usa samaya pahale ke samAna kSatikarmAzika jo anya jIva ayogI guNasthAnake antima samaya meM kArmaNazarIrako pahale ke samAna eka paramANu adhika karake sthita hai usake taba anantara pichale sthAnase sAmpratika sthAna eka paramANu adhika hotA hai / isa prakAra yogake binA apakarSaNa- utkarSaNa ke dvArA hI jo vRddhi hotI hai usase utkRSTa vRddhike hone taka vRddhi karanI cAhiye / punaH ina chaha dravyoM ke sAtha, yogake dvArA eka bAra chahoM dravyoM meM baDhAye huye dravyake barAbara vRddhi karake sthita huA jIva samAna hai / isa prakAra ayogI guNasthAtake antima samaya ke dravya ke sarvotkRSTa hone taka asaMkhyAta bAra vRddhi karanI cAhiye / usameM antima vikalpako batalAte haiM / yathA- koI eka guNita karmAzika jIva sAtavIM pRthivImeM taijasa aura kArmaNa zarIrako utkRSTa karake punaH marakara do-tIna bhavataka tiryaMcoM meM utpanna hokara pUrvakoTikI AyuvAle manuSyoM meM utpanna huA / punaH garbhase lekara antarmuhUrta adhika ATha varSakA honeke bAda sayogI jina hokara kucha kama pUrvakoTi kAla taka saMyama guNazreNi nirjarA karake ayogI guNasthAnake antima samaya meM tA. pratI ( vaDDAvi ) vaDido ' iti pATha: / '- davve ' A. prato 'davva' iti pAThaH / 'yANa (mu- ) vari a. a. pratyoH OM tA. pratI - NAdi ' iti pAThaH / tA. a. A. pratiSu ' jAde' iti pATha: 1 'yANavari iti pATha: / tA. prato tA. pratau
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM puvuttapatteyasarIra vaggaNAe saha sarisI hodi / saMpahi ettha vaDDhI Nasthi; pttsvvkkssbhaavaado| saMpahi ajogiducarimacarimasamae lbbhissaamo| taM jahA- guNida kammaMsio sattamAe puDhavIe tejA-kammaiyasarIravaggaNamakkasta karemANo ducarimaguNaseDidaveNa kammaiya-tejorAliyasarIrANaM ducAramagopucchAhi ya UNamukkassapatteyasarIravaggaNaM kADhUNa ajogiducarimasamae acchi dasta carimasa prayavaggaNAe saha ducarimasamayavaggaNA sarisI hodi / puNo carimasamaya ajogivaggaNaM mottaNa ducarimasamayaajogikhavagapatteyasarIravaggaNA putvavihANeNa vaDhAvedavvA jAvappaNo ukkassapatteyasarIravagaNapamANaM pattA ti / evaM ticarima-caducarimAdisamaesu orAliya-tejA-kammaiyasarIrANaM pudha pudha vissasuvacayaparamANa ca vaDDAviya odAredavvaM jAva sajogipaDhamasamao tti / saMpahi etto heTThA odAredaM Na sakkade; khINakasAyacarimasamae bAdaraNigodavaggaNAe uvlNbhaado| teNa sattamAe pRDhavIe carimasamayaNeraiyadavamassidaNa vaDi bhnnissaamo| taM jahA-- guNidakammaMsiyalakkhaNeNAgaMtUNa sattamAe puDhavIeNeraiyacarimasamae vaTTamANassa tejAkammaiyasarIrANaM cattAripuMjehi paDhamasanayasajogissa tejA kammaiyasarIrANaM cattAri puMjA viseshiinnaa|pddhmsmysjogissoraaliy sarIraparamANupoggalapuMjAdo raiya sthita huaa| usake pratyeka zarIrakI vargaNA pUrvokta pratyekazarIrako vargaNAke samAna hotI hai / aba yahA~ para vRddhi nahIM hai; kyoMki, isane sarvotkRSTapaneko prApta kara liyA hai| aba ayogIke dvicarama samayakA Azraya karake kathana karate haiM / yathA- jisa guNitakarmAzika jIvane sAtavIM pRthivImeM taijasazarIra aura kArmaNazarIrakI vargaNAko utkRSTa kiyA hai aura jo dvicarama guNazreNidravyase tathA kArmaNa, taijasa, aura audArikazarIrakI dvicarama gopucchAse nyUna utkRSTa pratyekazarIra vargaNIko karake ayogIke dvicarama samayameM sthita hai usake antima samayakI vargaNAke sAtha, dvicarama samayakI vagaMNA samAna hotI hai| pUna: ayogIke antima samayakI vargaNAko choDakara ayogIke dvicarama samayakI kSapaka pratyekazarIra vargaNA apane utkRSTa pratyekazarIra vargaNAke pramANako prApta hone taka pUrvokta vidhise baDhAnI caahiye| isa prakAra tricarama, cataHcarama Adi samayoMmeM audArika, taijasa aura kArmaNa zarIra tathA unake pRthak-pRthak visrasopacaya paramANu baDhAkara utArate huye sayogI guNasthAnake prathama samaya taka le jAnA cAhiye / aba isase pIche utAra kara le jAnA saMbhava nahIM hai| kyoMki kSINakaSAyake antima samayameM bAdara nigoda vargaNA upalabdha hotI hai, isaliye sAtavIM pRthivIke antima samayavartI nArakIke dravyakA Azraya karake vaddhikA kathana karate haiN| yathA-- guNita karmAzika vidhise Akara sAtavIM pRthvImeM antima samayameM vidyamAna nArakIke taijasazarIra aura kArmaNazarIrake cAra puJjoMkI apekSA prathama samayavartI sayogI jinake taijasazarIra aura kArmaNazarIrake cAra puja vizeSa hIna hote haiN| prathama samayavartI sayogI *tA. prato ' puvavRttasarIra-' iti paatthH| tA0 a0 pratyoH '-kammaiyavaggaNamukkassaM iti pATha: 1 *a0 prato'-davegaga' iti pATha.168 tA0 pratau 'sajogicarimapaDhama-' iti pATha: A0 pratau 'teNa sattamAe puDhavIe raiyacarima-, dati pAThAtA0 pratI '-sajogissa tejA-kammaiya-orAliya-, iti paatthH|
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 91. ) dhagaddAre patteyasarI radavvavaggaNA ( 73 carimasamae ve uvviyaparamANupoggalapuMjo asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? seDhIe asaMkhejjadibhAgo / taM kathaM paricchijjadi tti vRtte bAhiravaggaNAe paMcaNNaM sarIrANaM vRttapade sappA bahuAdo suttAdo / taM jahA- savvatthovaM orAliyasarIrassa padesagaM / ve uvviyasarIrassa padesaggamasaMkhejjaguNaM / ko guNagAro ? seDIe asaMkhejjadibhAgo / AhArasarIrassa padesaggamasaMkhejjaguNaM / ko guNagAro ? seDIe asaMkhejjadibhAgo / teyAsarIrassa padesaggamaNaMtaguNaM / ko guNagAro ? abhavasiddhiehi * anaMtaguNo siddhANamaNaMtima bhAgo / kammaiyasarIrassa padesaggamaNaMtaguNaM / ko guNagAro ? abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhANamaNaMtimabhAgo / eve guNagArA kudo siddhA ? aviruddhAravaNAdo | paDhamasamayasajogissa orAliya sarIravissAsuvacayapuMjAdo carimasamayaNeraiyassa ve ubviya saroravissA suvacayapuMjo asaMkhejjaguNo / kudo edaM Navvade ? bAhiravaggaNAe paMcaNaM sarIrANaM vissAsuvacayassa bhaNidappAbahugasuttAdo / taM jahA - orAliyasa rIrassa jahaNNassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao thovo / tasseva jahaNNayassa jinake audArikazarIra paramANu pudgalapuJjase nArakIke antima samaya meM vaikriyika paramANupudgala puJja asaMkhyAtaguNA hotA hai / guNakAra kyA hai ? jagazreNikA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / zaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- bAhya vargaNA anuyogadvAra meM pA~ca zarIroMke kahe gae pradeza alpabahutva sUtra jAnA jAtA hai yathA - audArikazarIrake pradezAgra sabase stoka haiM / inase vaikriyikazarIra ke pradezAgra asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? jagazreNikA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai| inase AhArakazarIrake pradezAgra asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? jagazreNikA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / inase taijasazarIrake pradezAgra anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoM kA anantavAM bhAga guNakAra haiM / inase kArmaNazarIra ke pradezAgra anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMkA anantavAM bhAga guNakAra hai / zaMkA -- ye guNakAra kisa pramANase siddha haiM ? samAdhAna --- aviruddha AcAryoMke vacanase siddha haiM / prathama samayavartI sayogI jinake audArikazarIra ke visrasopacaya puJjase antima samayavartI nArakI ke vaikriyikazarIrakA visrasopacaya puJja asaMkhyAtaguNA hai / zaMkA -- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- bAhya vargaNA anuyogadvAra meM pA~ca zarIroMke visra sopacayake kahe gae alpabahutva sUtra se jAnA jAtA hai- yathA - jaghanya audArikazarIrakA jaghanya padameM jaghanya visrasopacaya sabase tA0 pratI ' bhavasiddhiehi ' iti pAThaH /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa 74 ) ukkassapade ukkassao vissAsuvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassayassa jahaNNa, pade jahaNo vissAmudacao anaMtaguNo tasseva ukkassayasa ukkassapade uvakassao ssa suvacao anaMtaguNo | ve ubviyasarIrassa jahaNNayassa jahaNaNapatre jahaNNao vissuvacao aguNa / tasseva jahaNNayassa ukkassapade ukkassao vissasutracao anaMtaguNo / tasseva ukkssassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassayassa ukkassapade ukkassao vistAsuvacao anaMtaguNo / AhArasarIrassa jahaNNayassa jahaNNapade jahaNao vissAsuvacao anaMtaguNo / tasseva jahaNNayassa ukkaspade ukkassao vistAsuvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassayassa jahaNNapade jahaNao vissAsuvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassayasta ukkassapade uvakassao vissAsuvacao anaMtaguNo / teyAsarIrasta jahaNNayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao anaMtaguNo / tasseva jahaNNayassa ukkastapade uvakassao visAsuvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassayassa ukkastapade ukkassao vissAsuvacao anaMtaguNo / kammaisarIrassa jahaNNayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao anaMtaguNo / tasseva jahaNNayassa ukkasapade ukkassao vissA suvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassassa ukkassapade ukkassao vissAsuvacao anaMtaguNo / guNagAro savvattha savvajIvehi anaMtaguNo / edamappAbahugaM mukkajIvANaM Na jIvasahiyANaM; stoka hai / usI jaghanyakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / usIke utkRSTakA jaghanya pada meM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usIke utkRSTakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai| vaikriyikazarIrake jaghanyakA jaghanya padameM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usI ke jaghantrakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / usIke utkRSTakA jaghanya padameM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usIke utkRSTakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / AhArakazarIra ke jaghanyakA jaghanya pada meM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usIke jaghanyakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / usIke utkRSTakA jaghanya padameM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usIke utkRSTakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / taijasazarIrake jaghanyakA jaghanya padameM jaghanya visrasovajaya anantaguNA hai / usIke jaghanyakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantagugA hai / usIke utkRpTakA jaghanya - padameM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usIke utkRSTakA utkRSTa padameM utkRSTa visra sopacaya anantaguNA hai / kArmaNazarIrake jaghanyakA jaghanya padameM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usIke jaghanyakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / usIke utkRSTakA jaghanya padameM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usIke utkRSTakA utkRSTa padameM utkRSTa visra sopacaya anantaguNA hai| guNakAra sarvatra saba jIvoMse anantaguNA hai / yaha alpabahutva jo jIvase rahita hote haiM unakA hotA hai / jo jIvoMse yukta hote haiM unakA nahIM hotA, anyathA * tA0 A0 pratyo: ' teyAsarIrassa jahaNNayassa ukkassapade' iti pATha: / ( 5, 6, 91.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 91.) baMdhaNANuyogaddAre patte yasarIradavvavaggaNA ( 75 vissAsuvacayapahANukkassapatteyasarIravaggaNAdo vissAsuvacayapahANa jahaNNabAdaraNigodavaggaNAe annNtgunnhiinnttppsNgaado| ___jIvasahiyANaM puNa appAbahugaM uccade-savvatthovo jahaNNao orAliyasarIrassa vissAsuvacao / tasseva ukkassao vissAsuvacao asaMkhejjagaNo / ko guNagAro? palidovamassa asNkhejjdibhaago| veuviyasarIrassa savvamhi padesapiDe savvajahaNNao vissAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? seDhIe asNkhejjdibhaago| tasseva ukkassao vissAsuvacao asNkhejjgunno| ko guNagAro? palidovamassa asaMkhejjadi. bhAgo / AhArasarIrassa samvamhi padesapiMDe savvajahaNNao vissAsuvacao asaMkhejja. gunno| ko guNagAro ? seDIe asNkhejjdibhaago| tasseva ukkassao vistAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjdibhaago| tejaiyasarIrassa savvamhi padesapiMDe savvajahaNNo vissAsuvacao annNtgunno| ko guNagAro / abhavasiddhiehi aNaMtagago siddhaannmnnNtbhaagmettgunngaaro|tssev ukkassao vissAsuvacao asaMkhejjagaNo / ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjdibhaago| kammaiyasarIramhi padesapiDe jahaNNao vissAsuvacao annNtgnno| ko gaNagAro ? tejaiyagaNagAro / tasseva ukkassao vissAsuvacao asNkhejjgnno| ko guNagAro ? palidovamassa asNkhenjdibhaago| teNa kAraNeNa paDhamasamayasajogissa orAliyAdichappuMjadavveNa visrasopacayapradhAna utkRSTa pratyeka zarIravargaNAse visrasopacayapradhAna jaghanya bAdara nigoda vargaNAke anantaguNe hIna hone kA prasaMga AtA hai| jo jIvoMse yukta haiM unakA alpabahutva Age kahate haiM-audArikazarIrakA jaghanya visrasopacaya sabase stoka hai / usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai| vaikriyikazarIrake sampUrNa pradezapiNDameM sabase jaghanya visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai? jagazreNikA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / usI kA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai| AhArakazarIrake sampUrNa pradezapiNDameM sabase jaghanya visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? jagazreNikA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai| usIkA utkRSTa visra sopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / taijasazarIrake sampUrNa pradezapiNDa meM sabase jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMkA anantavAM bhAga guNakAra hai / usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai| kArmaNazarIrake pradezapiNDa meM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai| guNakAra kyA hai ? taijasazarIra guNakAra hai| usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / isa kAragase prathama samayavartI sayogI jinake audArika Adi chaha puJja dravyake sAtha vaikriyika Adi chaha puJjakA dravya samAna hai / Jain Education internati0 A0 prtyo| '-pahANaM' iti pAThaH1. Private & Personal use only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa samANave ubviyAdichappuMjadavyaM / samatapuDhavicariramasamayaNeraiyaM ghettUNa puNo apaNo UgIkadadavvametthataNachappuMjesu pudha pudha vaDDhAvedavvaM / saMpahi aNNaNa jIveNa ve ubviyasarIravissAsuvacayapuMje paramANuttare kade sajogipaDhamasamaya ukkasladavvassuvari paramANuttaraM hodUNa aNNamapuNaruttaTThANamuppajjadi / evamegegaparamANuttarakameNa sadhajIvehi aNaMtagaNamettA vissAsuvacayaparamANa veuvivayasarIravissasuvacayapuMjammi jAva vaDDhidA tti / tado aNgo jIvo veuvivayasarIraM paramANuttaraM kAdUNa tasseva vissAsuvacayapuMja savvajovehi aNaMtaguNametavissAsuvacaeNa abbhahiyaM kAUNa dido| tAdhe puvappaNNaTTANAdo saMpahiyadvANaM paramANuttaraM hodi / kAraNaM sugamaM / aNeNa vihANeNa veuviyasarIradopuMjA vaDDhAvedavvA jAvappaNo ukkassadatvapamANaM pattA tti / ___tado aNNo jIvo veubbiyasarIraM sagavissAsovacaeNa saha ukkassaM kariya puNo tejAsarIravissasuvacayapuMjaM paramANuttara kAdarNAcchado / tAdhe aNNamapuNaruttaTThANaM hodi| evaM paramANuttarakamega tAva vaDDhAvedavvaM jAva savvajIvehi agaMtaguNamettA vissAsuvacayaparamANU tejAsarIravissasuvacayapuMjammi vaDidA ti / tado aNNo jIvo puNiruddha. tejAsarIraM paramANuttaraM kAdaza tasseva vissasovacayapuMja sabrajovehi aNaMtaguNamettavissasovacayeNa abbhahiyaM kaaduunncchido|taadhe taM ThANamaNaMtaraheTThimaTThANAdo paramANuttaraM sAtavIM pRthvIke antima samayavartI nArakIko grahaNa karake punaH apanA apanA kama kiyA gayA dravya yahA~ke chaha puJjoMmeM pRthak-pRthak baDhAnA cAhie / ___ aba anya jIvake dvArA vaikriyikazarIrake visrasopacaya pujameM eka paramANu adhika karanepara sayogI jinake prathama samayake utkRSTa dravyake Upara eka paramANu adhika hokara anya apunarukta sthAna utpanna hotA hai| isa prakAra eka eka paramANu adhikake kramase vaikriyikazarIrake visrasopacaya puJjameM saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya paramANu hone taka baDhAne caahie| anantara vaikriyikazarIrako eka paramANu adhika karake tathA usIke visrasopacaya puJjako saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya paramANuoMse adhika karake sthita hue anya jIvake usa samaya pahale utpanna hue sthAnase sAmpratika sthAna eka paramANu adhika hotA hai| kAraNa sugama hai| isa prakAra ukta vidhise apane utkRSTa dravyake pramANako prApta hone taka vaikiyikazarIrake do puJja baDhAne cAhie / ___ anantara apane visrasopacayake sAtha vaikriyikazarIrake dravyako utkRSTa karake puna: taijasazarIrake visrasopacaya puMjako eka paramANu adhika karake sthita hue eka anya jIvake usa samaya anya apunarukta sthAna utpanna hotA hai| isa prakAra tejasazarIrake visrasopacaya puJjameM saba jIvoMse anantaguNe visra sopacaya paramANuoMkI vRddhi hone taka eka eka paramANukI uttarottara vRddhi karate jAnA cAhie / anantara pUrva meM vivakSita hue taijasazarIrako eka paramANu adhika karake tathA usIke visrasopacaya puJjako saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya paramANuoMse adhika karake sthita hue jIvake prApta huA yaha sthAna anantara pichale sthAnase eka paramANu adhika hotA hai / isa prakAra taijasazarIrake do puJjoMmeM taba taka vRddhi karate jAnA
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 91. ) yogadvAre patteyasarI radanavaggaNA ( 77 hodi / evaM tAva tejAsarIradopuMjA vaDhAvedavvA jAva ukkassA jAdA ti / saMhi aNNo Neraio ve ubviya-tejAsarIrANi ukkassANi kAUNa puNo kamma iyasarIravissasuvacayapuMjaM padesuttaraM kAUNacchido tAdhe aNNamapunaruttadvANaM hodi / evame gaMgapadesuttarameNa tAva vdddd|vedvvN jAva savvehi jIvehi anaMtaguNamettA vissAsuvacayaparamANU kammaiyasarI ravissasuvacayapuMjammi vaDidA tti / tado aNNo jIvo* puvvaNiruddha kammaiyasarIraM paramANuttaraM kADhUNa tasseva vissAsuvacayapuMjaM savvajIvehi anaMtaguNamettavissa suvacayeNa amahiyaM kAdUNacchido / tAdhe edaM dvANamaNaMtara he dvimadvANAda paramANuttaraM hodi / puNo ageNa vihANeNa kammaiyasarIradopuMjA ukkassA kAvvA jAva guNidakammatiyaNA raga carimasamaya savvukkastadavve tti / ve uvviyasarIravissuvacahito AhArasarIrassa vistasuvacao asaMkhejjaguNo / teNa pamattasaMjadammi AhAra-tejA-kammaiyasarIrANaM chappuMje ghettUNa patteyasarIravaggaNA egajIvavisayA kiNNa paruvidA ? Na, tejA - kammaiyasarIrANaM carimasamayaNeraiyaM mottRNa aNNatya ukkassadavvAbhAvAdo / jattha tejA - kammaiyasarIrANi jahaNNANi hoMti tattha patteyasarIvaggaNA savvajahaNNA hodi / jattha edesimukkassadavvANi labbhaMti tattha patteyasarIravaggaNA ukkassA hodi / Na ca maNussesu pamattasaMjadesu patteyasarIravaggaNA ukkassA hodi; cAhie jaba taka ye utkRSTapaneko nahIM prApta ho jAte / punaH eka aisA nArakI lo jo vaikriyikazarIra aura taijasazarIrako utkRSTa karake punaH kArmaNazarIra ke visrasopacaya puJja meM eka paramANu adhika karake sthita hai / taba anya apunarukta sthAna utpanna hotA hai / isa prakAra eka eka paramANukI taba taka vRddhi karate jAnA cAhie jaba taka kArmaNazarIra ke visrasopacaya puJja meM saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya paramANuoMkI vRddhi nahIM ho jAtI / anantara eka aisA anya jIva lo jo pUrva niruddha kArmaNazarIra meM eka paramANu adhika karake punaH usIke visrasopacaya puJjako saba jIvoMse anantaguNaM visrasopacaya paramANuoMse adhika karake sthita hai / taba yaha sthAna anantara pichale sthAnase eka paramANu adhika hotA / punaH isa vidhi se guNita karmAzika nArakI jIvake antima samaya meM sarvotkRSTa dravya prApta hone taka kArmaNazarIrake donoM puJjoMko utkRSTa karanA cAhie / zaMkA-- vaikriyikazarIra ke visrasopacayase AhArakazarIrakA visrasopacaya asaMkhyAta - guNA hai, isalie pramattasaMyata guNasthAna meM AhAraka, taijasa aura kArmaNazarIrake chaha puJja grahaNa karake pratyekazarIra vargaNA eka jIva sambandhI kyoM nahIM kahI ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, antima samayavartI nArakIko chor3akara taijasa aura kArmaNazarIrakA anyatra utkRSTa dravya upalabdha nahIM hotaa| jahAM para taijasa aura kArmaNazarIra jaghanya hote vahAM para pratyekazarIravargaNA sabase jaghanya hotI hai aura jahAM para inake utkRSTa dravya upalabdha hote haiM vahA~ para pratyekazarIra vargaNA utkRSTa hotI hai / parantu pramattasaMyata manuSyoM ke * tA0 A0 pratyo: ' aNNopaNe Thaio' iti pATha: / OM tA0 a0 A0 pratiSu 'sabhvaehi ' iti pATha 1 a0 A0 pratyoH ' jIva iti pATha: 1
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa 6, 91. ( 5, guNase jijjarAe adhaTTidigalaNAeM ca galidatejA - kammaiyadavvattAdo / ca galidatejA-kammaiyadavvehito AhArasarIradavvavaggaNAe bahuttamatthi; tassa tdtimbhaagaado| saMpahi ettha kammaTThidikAlasaMcido aTThavihakammapadesa kalAo kammaiyasarIraM NAma / chAvadvisAgarovamasaMcidaNokammapadesakalAo tejAsarIraM nAma tettIsasAgarovamasaMcida-NokammapadesakalAo veDavviyasarIraM nAma khuddAbhavaggahagappahUDi jAva tiNipalidovamasaMcidapadesakalAo orAliyasarIraM NAma / aMtomahattasaMcidapadesakalAo AhArasarIraM NAma / teNa Neraiyacarimasamae caiva ukkassasAmittaM dAdavvaM / pratyekazarIra vargaNA utkRSTa nahIM hotI; kyoMki, unake guNazreNi nirjarAke dvArA aura adhaHsthitigalanAke dvArA taijasa aura kArmaNazarIrakA dravya galita ho jAtA hai / yadi kahA jAya ki galita hue tejasa aura kArmagazarIra ke dravyase AhArakazarIrakI dravyavargaNAyeM bahuta hotI haiM so yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, yaha unake anantaveM bhAgapramANa hotA hai / ataH pramattasaMta guNasthAna meM pratyeka zarIra vargaNA utkRSTa nahIM kahI / 1 yahA~ para karmasthiti kAlake bhItara saMcita hue ATha prakArakA karmapradeza samudAyakI kArmaNazarIra saMjJA hai / chayAsaTha sAgara kAlake bhItara saMcita hue nokarmapradeza samudAyakI taijasazarIra saMjJA hai / tetIsa sAgara kAlake bhItara saMcita hue nokarmapradeza samudAyako vaikriyikazarIra saMjJA hai / kSullakabhavagrahaNa kAlase lekara tIna palya kAlake bhItara saMcita hue nokarmapradeza samudAyakI audArikazarIra saMjJA hai aura antarmuhUrta kAlake bhItara saMcita hue nokarmapradeza samudAyakI AhArakazarIra saMjJA hai, isalie nArakI jIvake antima samaya meM hI utkRSTa svAmitva denA cAhie / vizeSArtha -- yahAM para pratyekazarIra dravya vargaNAkA vicAra karate hue vaha eka jIvakI apekSA jaghanya aura utkRSTa kisa jIvake hotI hai isa bAtakA vistArase nirUpaNa kiyA gayA hai / jina zarIroMkA svAmI eka hI jIva hotA hai aura unake Azrayase anya jIva nahIM upalabdha hote una zarIroMke samudAyakA nAma pratyekazarIra dravya vagaNA hai / Agama meM aise ATha prakAra ke jIva batalAye haiM jinake zarIroMke Azrayase anya jIva nahIM rahate / ve ATha prakArake jIva ye haiM- kevalI jina, deva, nArakI, AhArakazarIra, pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika aura vaayukaayik| yahAM sarva prathama yaha dekhanA hai ki ina jIvoMmeM jaghanya pratyekazarIra dravyavargaNa kA svAmI kauna jIva hai aura utkRSTa pratyekazarIra dravyavargaNAkA svAmI kauna jova hai jIva do prakAra ke hote haiM- eka kSapitakarmAzika aura dUsare guNitakarmAzika / jo kSapitakarmAzika jIva hote haiM unake karma vargaNAyeM uttarottara hRsva hotI jAtI haiM aura ayogI ke aMtima samaya meM ve sabase nyUna hotI haiM, isaliye ayogI jinake antima samaya meM pratyekazarIra dravyavargaNA sabase jaghanya hotI hai / yahAM isa vargaNAse audArikazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIra tathA inake visrasopacaya ina chaha puJjoM kA grahaNa hotA hai / guNita karmAzika jIva ve kahalAte haiM jinake karmavargaNAyeM uttarottara mahApariNAmavAlI hotI jAtI haiM aura tetIsa sAgarakI AyuvAle nArakI jIvake antima samaya meM ve sabase utkRSTa hotI haiM, isaliye nArakI jIvake antima samaya meM tA0 A0 pratyo: ' avadvidigalaNAe' iti pATha: ] tA0 pratI ca galidatejAkaramaiyadavvattAdo 1 Na iti pATho nopalabhyate /
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 79 5, 6, 91. ) baMdhANuyogaddAre patteyasarI radavvavaggaNA saMpahi egajIvamasdUiNa Neraiyacarimasamae vaDDhI Natthi pattukkassabhAvAdo / bAdarapuDha vikAiyapajjattavejIve ghettUNa lbhissaamo| taM jahA- guNidagholamANalakkhaNenAgadA vebAdarapuDhavikAiyapajjattajIvA aNNoNeNa saMbaddhasarIrA NAragukkassapatteyasarIravaggaNAe pAvakaM kadaaddhaddhasaMcayA carimasamayaNerai yassa veDavviya-tejA-kammaiyasarIrehi saha sarisA / jadi vi ve uvviyasarIrAdo orAliyasarIramasaMkhejjaguNahoNaM to vi sarisattaM Na virujjhade; tejA - kammaiyasarIresu ve ubviyasarIrassa pratyekazarIra dravyavargaNA sabase utkRSTa hotI haiN| yahAM isa vargaNA se vaikriyikazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIra tathA inake visrasopacaya ina chaha puJjoMkA grahaNa hotA hai / madhya meM isa vargaNAke aneka vikalpa haiM jinakA nirdeza mUlameM kiyA hI hai / yahAM jaghanya vargaNA, eka paramANu adhika jaghanya vargaNA, do paramANu adhika javanya vargaNA ityAdi kramase vRddhi karate hue utkRSTa vargaNA lAne kI vidhi jisa prakAra mUlameM batalAI gaI hai usa prakAra use jAna lenA cAhie / pahale antima samayavartI ayogI jinake hI nAnA jIvoMkA Alambana lekara jaghanya vargaNA meM paramANuoM kI vRddhi kI gaI hai| isake bAda upAntya samayavartI ayogI jinakA Azraya karake vRddhi kahI gaI hai aura isa prakAra pIche lauTakara prathama samayavartI sayogI jina taka Akara vRddhikA krama dikhalAyA gayA hai / isake bAda deva aura devoMke bAda nArakI jIvoMko svIkAra karake pratyekazarIra dravyavargaNA apane utkRSTa vikalpa taka utpanna kI gaI hai / prathama samayavartI sayogI jinake bAda AhArakazarIra, pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, aura vAyukAyika, jIvoMkA grahaNa isalie nahIM kiyA, kyoMki, eka jIvakI apekSA inake jo pratyekazarIra dravyavavargaNA hotI hai usakA grahaNa madhyama vikalpoM meM A jAtA hai / yahAM jaghanya vargaNAse utkRSTa vargaNA lAte samaya pratyeka sthala para guNakAra saba jIvoMse anantaguNA batalAyA gayA hai so yaha kathana sambhava satyakI apekSAse kiyA gayA jAnanA cAhie; kyoMki pratyeka jIvake audArikazarIya Adi jaghanya vargaNAse apanI audArikazarIra Adi utkRSTa vargaNA vyaktarUpase saba jIvoMse anantaguNe paramANuoMke samuccayarUpa nahIM hotI / kAraNa ki audArikazarIra Adi apanI jaghanya vargaNAse utkRSTa vargaNAkA guNakAra abhavyoMse anantaguNA aura siddhoM ke anantaveM bhAgapramANa hI batalAyA hai / isa prakAra eka jIvako apekSA jaghanya aura utkRSTha pratyekazarIra dravyavargaNA ke svAmIkA vicAra kiyA / aba eka jIvakA avalambana lekara nArakI ke antima samaya meM vRddhi nahIM hai, kyoMki, utkRSTapaneko prApta ho gayA hai ataH bAdara pRthivIkAyika paryApta do jIvoMkA Alambana lekara pratyekazarIya dravyavargaNAko prApta karate haiM / yathA-yahAM guNitagholamAna vidhise Aye hue aise do bAdara pRthivIkAyika paryApta jIva lo jinake zarIra parasparameM sambaddha haiM aura jinameMse pratyekake pratyekazarIra vargaNAkA saMcaya nArakI ke utkRSTa pratyekazarIra vargaNA ke saMcayase AdhA AdhA hai / ataeva ina donoM jIvoM ke pratyekazarIra dravyavargaNAkA saMcaya aMtima samayavartI nArakI jIvake vaikriyika, taijasa aura kArmaNazarIra ke saMcayake samAna hotA hai / yadyapi vaikriyikazarIrase audArikazarIra asaMkhyAtaguNA hIna hotA hai to bhI ina donoM saMcayoMke sadRza hone meM koI virodha nahIM AtA ; kyoMki taijasa aura kArmaNazarIroMke rahate hue vaikriyikazarIra ke asaMkhyAtaveM bhAgamAtra odArikazarIrakA OM a0 pratau - NAgada * a0 A0 pratyoH - Naraiya' iti pAThaH / A0 pratau - NAgade, iti pATha: 1
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 ) chatrakhaMDAgame vaggaNA - khaMDaM 5, 6, 91. asaMkhaMjjadibhAgamettaddavvu valaMbhAdo / saMpahi dosu jIvesu TThiyaorAliya-tejA-kammaiyasarIrANaM chappuMjA puvvavihANeNa vaDDhAveyavtrA jAva doSNaM jIvANaM pAoggaukkassadavvaM pattA tti / puNo tiNNibAdarapuDha vikAiyapajjattajIvA aNNoSaNa saMbaddhasarIrA doSNaM bAdarapuDha vipajjatta jIvANamukkassadavtrassa kayatibhAgasaMcyA edehi dohi vi sarisA hoMti / puNo te mottUNa ime ghetUNa purvvAvihANeNa vaDDhAvedavvA jAva appappaNo ukkaspamANaM pattA tti / puNo edesi tiSNaM davtrANaM kesi davvaM sarisaM tti vRtte vuccade / taM jahA- caduSNaM bAdarapuDhavikAiyajIvANaM tiSNaM bAdarapuDha vikAiyaukkarasadavvassa cadubbhAgasaMcayANaM egabaMdhaNabaddhANaM davvaM sarisaM hodi / edesi pi davvaM teNeva kameNa vaDDhA vedavvaM jAva caduSNaM jIvANamukkassadavvaM pattaM tti / evaM paMca-cha sattaTTha- nava-dasatags jAva tappA oggapalidovamassa asaMkhejjadibhAgamettabAdarapuDhavikAiyapajjattajIvA tti davvaM / puNo edesimorAliya-tejA - kammaiyasarIrANi kameNa vaDDAviya puNo egabaMdhaNabaddha bAda rate ukkAiyapajjattajIvA doasaMcayeNa egabaMdhaNabaddha palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettabAdarapuDhavikAiyapajjattajIve hi sarisA ghettavvA / puNo ede ghettUNa puvvavihANeNa edesimorAliya- tejA kamma iyasarIrANi parivADIe vaDDAviya puNo dravya upalabdha hotA hai| aba ina donoM jIvoMmeM sthita audArika, tejasa aura kArmaNazarIrake chaha puJjako pUrvokta vidhise taba taka baDhAnA cAhie jaba taka ve do jIvoMke yogya utkRSTapaneko nahIM prApta hote / punaH bAdara pRthivIkAyika paryApta tIna aise jIva lo jo parasparameM zarIrase saMbaddha hoM aura jinameM se pratyekakA pratyekazarIra dravyavargaNA saMcaya do bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoM ke utkRSTa saMcaya ke tIsare bhAgapramANa ho / isalie inakA saMcaya ukta do jIvoMke saMcayake samAna hotA hai / punaH una pUrvokta jIvoMko chor3akara aura inakA avalambana lekara pUrvokta vidhise apane utkRSTa pramANake prApta hone taka dravyakI vRddhi karanI cAhie / punaH ina tInoMkA dravya kinake dravyake samAna hotA hai aisA prazna karane para uttara dete haiM / yathA - aise cAra bAdara pRthivIkAyika jIva lo jo eka bandhanabaddha haiM aura jinameM se pratyekako tIna bAdara pRthivIkAyika jIvoMke utkRSTa sacayake cauthe bhAgapramANa dravyakA saMcaya prApta huA hai, ataeva ena cAroMkA saMcaya ukta tInoM ke saMcayake tulya hai / inake bhI dravyako usI kramase baDhAnA cAhie jisase ina cAroM jIvoMkA dravya utkRSTapaneko prApta ho jAya / isa prakAra pA~ca, chaha, sAta, ATha, nau aura dasase lekara tatprAyogya palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoMke hone taka le jAnA cAhie / punaH inake audArika, taijasa aura kArmaNazarIroMko kramase baDhAkara punaH eka bandhanabaddha itane bAdara tejakAyika paryApta jIva lene cAhie jo dravyasaMcayakI apekSA eka bandhanabaddha palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bAdara pRthivIkAyika paryApta jIvoMke samAna hoN| punaH inakA Azraya karake pUrvokta vidhise inake audArika, taijasa aura kArmaNazarIroMko AnupUrvI se baDhAkara punaH eka jIvako adhika karate hue jaba taka eka bandhanabaddha bAdara XxX tA0 pratI - mettadavtra - Apratau - mittataddanva - iti pAThaH /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 91.) baMdhaNANuyogaddAre patteyasarIradavvavaggaNA ( 81 kAUNa NedavvaM jAva bAdarateukkAiyapajjattajIvA AvaliyavaggAdo asaMkhejjagaNametA kameNa vaDDAviya egabaMdhaNaba dvA jAdA ti / athavA tappAoggaasaMkhejjajIvA egabaMdhaNabaddhA ghettavA / kudo ? bAdarate ukkAiyapajjattApajjatANaM devakadacchupAdisu egAgAre egabaMdhaNabaddhaM paDi virohaabhaavaado| te kattha labhaMti? vallaridAhe vA devakadacchue vA mahAvaNadAhe vA labhaMti / puNo edesimorAliya-tejA-kammaiyasarIresu patteyaM vaTTAvidesu patteyasarIradavvavaggaNA ukkassA hodi / jahaNNAdo ukkastA asaM. jjaguNA / ko guNagAro? palidovamassa asNkhejjdibhaago| puDhavi-Au-te u-vAukAiyA deva-NeraiyA AhArasarIrA pamattasaMjanA sajogi-ajogikevaliNo ca patteyasarIrA vuccaMti; edesi NigodajIvehiM saha sNbNdhaabhaavaado| viggahagadIe vaTTamANA bAdara-suhamaNigodajIvA patteyasarIrA Na hoMti ; NigodaNAma-kammo. dayasahagadatteNa viggahagadIe vi egbNdhnnbddhaannNtjiivsmuuhttaado| jadi viggahagadIe vaTTamANAsesa jIvA patteyasarIrA hoMti to patteyavaggaNAo aNaMtAo hojj| Na ca evaM, asaMkhejja logametA hoMti tti aviruddhAiriyavayaNeNa avgdttaado| viggahagadIe tejaskAyika paryApta jIva Avalivargase asaMkhyAtaguNe nahIM ho jAte taba taka inakI saMkhyA aura usI kramase dravyako baDhAte hue le jAnA caahie| athavA eka bandhanabaddha tatprAyogya asaMkhyAta jIva lene cAhie; kyoMki, devakRta jhADiyoM meM lagI haI agni meM bAdara teja kAyika paryApta aura aparyApta jIvoMke eka sthAnameM eka bandhanabaddha hone meM koI virodha nahIM aataa| zaMkA-eka bandhanabaddha ve jIva kahA~ upalabdha hote haiM ? samAdhAna- latAoMkA dAha hote samaya, devakRta jhADiyoMmeM yA mahAvanakA dAha hote samaya eka bandhanabaddha ukta jIva upalabdha hote haiM / punaH inake audArika, taijasa aura kArmaNazarIroMke pRthak pRthak baDhAne para pratyekazarIra dravyavargaNA utkRSTa hotI hai ! yahAM jaghanya vargaNAse utkRSTa vargaNA asaMkhyAtaguNI hai| guNakAra kyA hai ? palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai| pRthivIkAyika, jalakAyika, tejaskAyika, vAyukAyika, deva, nArakI, AhArakazarIrI,pramattasaMyata, sayogikevalI aura ayogikevalI ye jIva pratyekazarIravAle hote haiM, kyoMki, inakA nigoda jIvoMke sAtha sambandha nahIM hotA / vigrahagatimeM vidyamAna bAdara nigoda jIva aura sUkSma nigoda jIva pratyekazarIravAle nahIM hote haiM, kyoMki, nigoda nAmakarmake udayake sAtha gamana honeke kAraNa vigrahagatimeM bhI eka bandhanabaddha anaMta jIvoMkA samUha pAyA jAtA hai / yadi vigrahagatimeM vartamAna azeSa jIva pratyekazarIra hote haiM aisA mAnA jAya to pratyeka vargaNAyeM ananta ho jAveM / parantu aisA hai nahIM; kyoMki, ve asaMkhyAta loka pramANa hotI hai aisA aviruddhabhASI AcAryoMke vacanoMse tA0 pratI 'kAUNa puNo NedavvaM ' iti pAThaH / 4tA0 pratI '-kkAiyapajjattANaM va kada-' iti paatthH| *tA0 pratI 'vadramANA sesa-' iti pATha:1
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 91. sarIraNAmakammodayAbhAvAdo Na patteyasarIrattaM Na saahaarnnsriirttN| tado te patteyasarIrabAdara-suhumaNigodavaggaNAsu Na kattha vipadaMti ti vRtta vaccade- Na esa doso; viggahagadIe bAdara-suhumaNigodaNAmakammANamudayadasaNeNa tattha vi bAdara-sahamaNigoda. vvvggnnaannmuvlNbhaado| edehito vatirittA jIvA gahidasarIrA agahidasarIrA vA patteyasarIravaggaNA hoti / tado patteyasa rorA asaMkhejjalogamettA hoMti tti siddhaM / te ca egabaMdhaNabaddhA asaMkhejjalogamettA hoMti / kudo evaM Navaditti vutte IsippanbhArAe puDhavIe bAdarapuDhavikAiyajIvA asaMkhejjalogamettA hodUNa savvatthovA / ekkamhi udagabidumhi AukAiyA jIvA asNkhejjgunnaa| ekkamhi iMgAle teukkAiyA jIvA asaMkhejjaguNA ekkamhi jalabubbude vAukkAiyA jIvA asaMkhejjaguNAtti appAbahugasattAdo nvvde| tado palidovamassa asaMkhejadibhAgamettajIvehi egabaMdhaNabaddhehi ukkassiyA eyA patteyasarIravaggaNA hodi ti Na ghaDade ? Na esa doso, IsippanbhArasilega-jala. bidiMgAla-jalababbadesa pAdekkamasaMkhejjalogamettajIvesa saMtesa vi tattha teuvakAiyapajjattamettANaM ceva jiivaannmegbNdhnnbddhaannmvlNbhaado| egabaMdhaNabaddhA ettiyA ceva jAnA jAtA hai| zaMkA-- vigrahagatimeM zarIra nAmakarmakA udaya nahIM hotA, isalie vahAM na to pratyeka zarIrapanA prApta hotA hai aura na sAdhAraNazarIrapanA hI prApta hotA hai| isaliye ve pratyekazarIra, bAdara aura sUkSma nigoda vargaNAoMmeM se kinhI meM bhI antarbhata nahIM hotI haiM ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, vigrahagatimeM bAdara aura sUkSma nigoda nAmakarmokA udaya dikhAI detA hai isalie vahAM para bhI bAdara aura sUkSma nigoda dravyavargaNAyeM upalabdha hotI haiN| aura inase atirikta jinhoMne zarIroMko grahaNa kara liyA hai yA nahIM grahaNa kiyA hai ve saba jIva pratyekazarIra vargaNAvAle hote haiM / isalie pratyekazarIra vargaNAyeM asaMkhyAta lokapramANa hotI haiM yaha siddha hotA hai / zaMkA-- eka bandhanabaddha ve jIva asaMkhyAta lokapramANa hote haiN| yadi kaho ki yaha bAta kisa pramANase jAnI jAtI hai to isakA samAdhAna yaha hai ki ISatprAgbhAra pRthivImeM bAdara pathivIkAyika jIva asaMkhyAta lokapramANa hote hue bhI sabase stoka hote haiN| inase eka jalabindumeM jalakAyika jIva asaMkhyAtaguNe hote haiN| inase eka aMgAremeM agnikAyika jIva asaMkhyAtaguNe hote haiM / inase eka jalake bulabulemeM vAyukAyika jIva asaMkhyAguNa hote haiN| isa prakAra isa alpabahutva sUtrase yaha bAta jAnI jAtI hai| isalie palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa eka bandhanabaddha jIvoMke avalambanase eka utkRSTa pratyekazarIra vargaNA hotI hai yaha bAta ghaTita nahIM hotI ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, ISatprAgbhAra zilAmeM, eka jalabindumeM, eka aMgAre meM aura jalake eka bulabule meM alaga alaga asaMkhyAta lokapramANa jIvoMke hone para bhI vahAM mAtra tejaskAyika paryApta jIva hI eka bandhanabaddha upalabdha hote haiM / 7 tA0 pratI / (tti- ) vRtte ' iti pAThaH 1 * tA0 pratI -- isippabhArAe ' iti pAThaH !
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 92.) baMdhaNANuyogaddAre patteyasarIradavvavaggaNA ( 83 hoti ahiyA Na hoMti ti kadhaM Navvade ? avirudvAiriyavayaNAdo / te ca teukkAiesu ceva bahuA labbhaMti Na annnnty| teNa vallarivAhAdisu egigAlo ceva pahANIkao / tattha guNidakammaMsiyA suTu jadi bahuA hoMti to AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettA ceva, avasesA savve aguNidakammaMsiyA / esA sattArasamIrI vaggaNA 17 aggejjhA sbheynnttaado|| pattayasarIradavvavaggaNANamuvari dhavasuNNadakhavaggaNA nnaam| 92 / ukkassapatteyasarIravaggaNAe egarUve pakkhitte bidiyadhuvasuNNadavvavaggaNAe savvajahaNiyA dhuvasuNNa davvavaggaNA hodi / tado rUvuttarakameNa parivADIe savvajIvehi aNaMtaguNamettadhavasuNNadavvavaggaNAsu gadAsu ukkassiyA dhuvasuNNadavvavaggaNA zaMkA- eka bandhanabaddha itane hI jIva upalabdha hote haiM adhika nahIM hote haiM yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- aviruddha AcAryoMke vacanoMse jAnA jAtA hai| aura ve taijasakAyikoMmeM hI bahuta upalabdha hote haiM anyatra nahIM upalabdha hote, isalie latA dAha AdimeM eka aMgArA hI pradhAna kiyA hai / vahAM guNitakauzika jIva yadi bahuta hote haiM to Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hote haiM / bAkIke saba guNitakauzika nahIM hote| yaha satrahavIM vargaNA hai| vizeSArtha- pahale eka jIvakI apekSA utkRSTa pratyekazarIra dravyavargaNA kaha Aye haiN| yahAM eka bandhanabaddha nAnA jIvoMkI apekSA yaha vargaNA batalAI gaI hai| jinakA zarIra pRthaka pRthak arthAt pratyeka hokara bhI paraspara juDA huA hotA hai ve eka bandhanabaddha jIva mAne gaye haiM / aise pRthivIkAyika jIva palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa ho sakate haiM aura agnikAyika jIva inase bhI adhika ho sakate haiM jo eka piNDameM baddhanabaddha rahate haiM aura isase ina sabako milakara eka pratyekavargaNA banatI hai / sAdhAraNa zarIrase isa pratyeka zarIrameM bahuta antara hotA hai| vahAM zarIra eka hI hotA hai kintu yahAM sabake alaga alaga zarIra hote haiN| mAtra pratyekazarIra eka dUsarese sambaddha rahate haiM aura isIse inheM eka bandhanabaddha mAnakara inakI eka vargaNA mAnI gaI hai / eka tejaskAyika jIvake audArika, taijasa aura kArmaNazarIra tathA inake visrasopacayoMkA jitanA utkRSTa saMcaya ho sakatA ho use asaMkhyAtaguNita Avalivargase guNita karanepara yA tatprAyogya asaMkhyAtase guNita karanepara utkRSTa pratyekazarIra dravyavargaNAkA pramANa AtA hai| yahAM antima samayavartI nArakIke utkRSTa saMcayase Age kI prakriyA dvArA isI vargaNAke utpanna karane kI vidhi kahI gaI hai| yaha nAnA pratyekazarIra dravyavargaNArUpa hokara bhI eka bandhanabaddha honese eka pratyekazarIra dravya vargaNA mAnI gaI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / pratyekazarIra dravyavargaNAoMke Upara dhravazanya vargaNA hai / / 92 // utkRSTa pratyekazarIra vargaNAmeM eka aMkake milAne para dUsarI truvazUnya vargaNA sambandhI sabase jaghanya dhruvazUnya dravyavargaNA hotI hai / anantara eka eka adhikake kramase AnupUrvIse saba jIvoMse anantaguNI dhruvazUnya vargaNAoMke jAne para utkRSTa dhruvazUnyavargaNA utpanna hotI hai| a0 Ao pratyoH 'sattarasamI ' iti pAThaH I &Personal use Only Jain Education Interrational
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5. 6 93. uppajjadi / sA ca jahaNNAdo aNaMtagaNA / ko gaNagAro ? svvjiivaannmsNkhejjdibhaago| taM jahA- sadhajIvasi asaMkhejjalogamettasarIrehi ovaTTiya AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa asaMkhejjalogehi egajIvorAliya-tejA-kammaiyadatveNa ca gaNiya rUve avaNide ukkassadhuvasuNNadavvavaggaNA hodi / puNo imamukkassapatteyasarIravaggaNAe rUvAhiyAe avahiride savvajIvarAsirasa asaMkhejjadibhAgo Agacchadi ti puvvamaNidaguNagAro ceva hodi ti ghetavvaM / esA aTThArasamo vaggaNA 18 eyaMtavAididvissa vva savvakAlaM suNNabhAveNavadvidA / dhuvasaNNadavvavaggaNANamavari bAdaraNigodadavvavaggaNA NAma / 93 / ukkassadhavasuNNadavvavaggaNAe egarUve pakkhittai savajahaNiyA bAdaraNigodadavvavaggaNA hodi / sA kattha dissadi ? khiinnksaaycrimsme| kivihe khoNakasAe hodi ti vRtte vuccade- jo jIvo khavidakammasiyalakkhaNeNAgaMtUNa puvakoDAuesu maNussesu uvavaNNo / tado gambhAdiaTThavassANamaMtomahuttabbhahiyANamavari sammattaM saMjamaM ca jugavaM ghettUNa puNo kammarasa ukphassaguNase DiNijjaraM desUNapuvakoDi kAdUNa aMtomahuttAvasese sijjhadavvae tti khvgseddhimaaruuddho| tado khavagaseDimma sancukkassa vaha jaghanya vargaNAse ananta guNI hai| guNakAra kyA hai ? saba jIvoMkA asakhyAtavAM bhAgapramANa guNakAra hai| yathA- saba jIvarAziko asaMkhyAta lokapramANa zarIroMse bhAjita kara punaH AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgase, asaMkhyAta lokoMse aura eka jIvake audArika, taijasa va kArmaNazarIrake dravyase guNita kara jo labdha Ave usameM se eka kama karane para utkRSTa dhruvazUnya dravyavargaNA hotI hai| punaH ise eka adhika utkRSTa pratyekazarIra dravyavargagAse bhAjita karane para saba jIvarAzikA asaMkhyAtavAM bhAga AtA hai| isalie pahale kahA gayA guNakAra hI hotA hai aisA yahAM grahaNa karanA caahie| yaha aThAravIM vargaNA hai 18 / ekAntavAdI dRSTike samAna yaha sadA kAla zUnyarUpase avasthita hai| dhruvazUnya dravyavargaNAoMke Upara bAdaranigoda dravyavargaNA hai // 93 // utkRSTa dhruvazUnya dravyavargaNAmeM eka aMkake milAne para sabase jaghanya bAdara nigoda dravyavargaNA hotI hai| zaMkA-- vaha kahAM dikhAI detI hai ? samAdhAna-- kSINakaSAyake antima samayameM / kisa prakArake kSINakaSAyameM hotI hai aisA prazna karane para uttara dete haiM- jo jIva kSapita karmAzika vidhise Akara pUrvakoTikI AyuvAle manuSyoMmeM utpanna huaa| anantara garbhase lekara ATha varSa aura antarmuhUrtakA hone para samyaktva aura saMyamako yugapat grahaNa karake puna: kucha kama pUrvakoTi kAla taka karmakI utkRSTa guNazreNi nirjarA karake siddha hone ke lie antarmuhUrta kAla avazeSa rahane para kSapakazreNi para ArohaNa kiyA / anantara kSapakazreNimeM sabase utkRSTa vizuddhi ke 4 a0 kA0 pratyoH '-sevva ' iti pAThaH ]
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 85 5, 6, 93. ) baMdhaNANuyogaddAre bAdaranigodadavvavaggaNA visohIe kammaNijjaraM karemANassa khINakasAyassa paDhamasamae aNaMtA bAdaraNigoda. jIvA marati / bidiyasamae visesAhiyA jIvA maraMti / kettiyameteNa visesAhiyA? paDhamasamae madajIvapamANamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa khaMDedUNa tattha egakhaMDametteNa / evaM tadiyasamayAdisu visesAhiyA visesAhiyA maraMti jAva khoNakasAyaddhAe paDhamasamayappahaDi AvaliyapudhattaM gadaM ti| teNa paraM saMkhejjadibhAgabbhahiyA saMkhejjadibhAgabhahiyA maraMti jAva khINakasAyaddhAe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo seso ti / tado urimANaMtarasamae asaMkhejjagaNA maraMti / evamasaMkhejjaguNA asaMkhejjagaNA bharaMti jAba khINakaptAyacarimasamao tti / guNagAro puNa savvatya palidovamassa asaM. khejjdibhaago| visesAhiyamaraNacarimasasae madajIve tappAoggeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa gaNide guNaseDimaraNapaDhamasamae madajIvapamANaM hodi tti ghettavvaM / evamari pi jANidUNa vattavvaM jAva khINakasAyacarimasamao tti / eso guNagAro samayaM paDi maraMtajIvANameva parUvedavvo, Na pulaviyANaM / taM kadhaM Navvade ? khINakasAyacarimasamae AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettaNigodANaM ti uvari bhnnnnmaanncuuliyaasuttaado| ke NigodA NAma ? pulaviyAo NigodA ti bhaNaMti / dvArA karmanirjarA karake kSINakaSAya hue isa jIvake prathama samayameM ananta bAdara nigoda jIva marate haiN| dUsare samayameM vizeSa adhika jIva marate haiN| kitane vizeSa adhika jIva marate haiM ? prathama samayameM mare hue jIvoMke pramANameM AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga dene para jo eka bhAga labdha Ave utane vizeSa adhika jIva marate haiN| isI prakAra tIsare Adi samayoMmeM vizeSa adhika vizeSa adhika jIva marate haiN| yaha krama kSINakaSAyake prathama samayase lekara AvalipRthaktva kAla taka cAla rahatA hai| isake Age saMkhyAtavAM bhAga adhika saMkhyAtavAM bhAga adhika marate haiN| aura yaha krama kSINakaSAyake kAla meM AvalikA asaMkhyAtavAM bhAga kAla zeSa rahane taka cAlU rahatA hai| isake Ageke lage hue samayameM asaMkhyAtaguNa jIva marate haiN| isa prakAra kSINakaSAyake antima samaya taka asaMkhyAtagaNe jIva marate haiN| gaNakAra sarvatra palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vizeSAdhika maraneke antima samayameM maranevAle jIvoMke pramANako palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase guNita karane para guNazreNi kramase maraneke prathama samayameM mare hue jIvoMkA pramANa hotA hai aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / isI prakAra Age bhI kSINakaSAyake antima samaya taka jAnakara kathana karanA caahie| yaha guNakAra pratyeka samaya meM maranevAle jIvoMkA hI kahanA cAhie, pulavI jIvoMkA nhiiN| zaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- Age kahe jAnevAle cUlikAke 'khIMgakasAyacarimasamae AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettaNigodANaM' isa sUtrase jAnA jAtA hai| zaMkA-- nigoda kinheM kahate haiM ? samAdhAna-- pulaviyoMko nigoda kahate haiN|
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6. 93. saMpahi pulaviyANaM ettha sarUvaparUvaNaM kssaamo| taM jahA - khaMdho aMDaraM AvAso pulaviyA NigodasarIramidi paMca hoti / tattha bAdaraNigodANamAsayabhado* bahuehi vakkhAraehi sahiyo valaMtavANiyakaccha uDasamANo malaya-thahallayAdivavaesaharo khaMdho nnaam| te ca khaMdhA asaMkhejjalogamettA; bAdaraNigodapadididANamasaMkhejjalogamettasaMkhuva. laMbhAdo / tesi khaMdhANaM vavaesaharo tesika bhavANamavayavA valaMjuakacchauDapuvvAvarabhAgasamANA aMDaraMNAma / aMDarassa aMtoTTiyo kaccha uDaMDaratoTTiyavakkhArasamANo AvAso nnaam| aMDarANi asaMkhejjalogamettANi / ekkekkamhi aMDare asaMkhejjalogamettA AvAsA hoti / AvAsamaMtare saMdidAo kaccha uDaMDaravakkhAraMtoTThiyapisiviyAhi samANAo pulaviyAo NAma / ekkekkamhi AvAse tAo asaMkhejjalogamettAo hoti / ekke. kkamhi ekkekkisse pulaviyAe asaMkhejjalogametANi NigodasarIrANi orAliyatejA-kammaiyapoggalovAyANakAraNANi kacchauDaMDaravakkhArapulaviyAe aMtoTTidadavyasamANANi pudha pudha aNaMtANatehi NigodajIve hi AuNNANi hoti / tiloga-bharahajaNavaya-gAma-purasamANANi khaMdhaMDarAvAsapulavisarIrANi tti vA ghettanvaM / puNo ettha khINakasAyasarIraM khaMdho NAma; asNkhejjlogmettaNddraannmaadhaarbhaavaado| tattha aMDaraMtoTThiyaaNaMtAgaMtajIvesu sukkajjhANeNa paDiyasamayamasaMkhejjaguNAe aba yahA~ para pulaviyoMke svarUpakA kathana karate haiN| yathA- skandha, aNDara, AvAsa, pulavI aura nigodazarIra ya pA~ca hote haiN| unameM se jo bAdara nigodoMkA AzrayabhUta hai, bahuta vakkhAroMse yukta hai tathA valajaMtavANiya kacchauDa samAna hai aise mUlI, thUara aura Ardraka Adi raNa karanevAlA skandha kahalAtA haiN| ve skandha asaMkhyAta lokapramANa hote haiM, kyoMki. bAdara nigoda pratiSThita jIva asaMkhyAta lokapramANa pAye jAte haiM / jo una skandhoMke avayava hai aura jo valaMjuakacchauDake pUrvApara bhAgake samAna haiM unheM aNDara kahate hai| jo aNDarake bhItara sthita haiM tathA kaccha uDaaNDarake bhItara sthita vakkhArake samAna haiM unheM AvAsa kahate haiN| aNDara asakhyAta lokapramANa hote haiN| tathA eka eka aNDarameM asaMkhyAta lokapramANa AvAsa hote haiM / jo AvAsake bhItara sthita haiM aura jo kaccha uDaaNDaravakkhArake bhItara sthita pizaviyoMke samAna haiM unheM pulavi kahate haiN| eka eka AvAsameM ve asaMkhyAta lokapramANa hotI haiN| tathA eka eka AvAsako alaga alaga eka eka pulavimeM asaMkhyAta lokapramANa nigoda zarIra hote haiM jo ki audArika, taijasa aura kArmaNa pudagaloMke upAdAna kAraNa hote haiM aura jo kaccha uDa aNDaravakkhArapulavike bhItara sthita dravyoMke samAna alaga alaga anantAnanta nigoda jIvoMse ApUrNa hote haiM / athavA tIna loka, bharata, janapada, grAma aura purake samAna skandha, aNDara, AvAsa, pulavi aura zarIra hote haiM aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / punaH yahA~ para kSINakaSAya jIvake zarIrakI skandha saMjJA hai; kyoMki, vaha asaMkhyAta lokapramANa aNDaroMkA AdhArabhUta hai / vahA~ aNDaroMke bhItara sthita hue anaMtAnaMta jIvoMmeMse zukla * tA0 pratI '-mAsa ( ma ) ya bhUdo / a0 A0 pratyoH '-mAsamayabhUdo , iti pAThaH / .tA0 pratI '-logamettavavaesaharA tesi ' iti pAThaH /
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 93.) baMdhaNANuyogaddAre bAdaraNigodadavvavaggaNA (87 seDIe madesu khINakasAyacarimasamae maramAgajIvA arNatA hoti / hotA vi heTThA ducarimasamaesu madajIvehito asaMkhejjaguNA / ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjvibhaago| khINakasAyacarimasamayapulaviyAo AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo ti sutte bhaNidaM / jadi punvattaragaNagAro pulaviyANaM hodi to edaM Na ghaDade; ducarima. samae madajIvapulaviyAsu AvaliyAe asaMkhejjadimAgamettAsu palidovamassa asaMkhejjavibhAgeNa gaNidAsu khINakasAyacarimasamae palidovamassa asNkhejjdimaagmettpulvonnmuvlNbhaado| ekkekkamhi khaMdhe aMDarANi asaMkhejjalogamettANi / tattha ekkekkamhi aMDare AvAsA asNkhejjlogmettaa| tattha ekkekkamhi AvAse pulaviyAo asaMkhejjalogamettAo ti puvaM pruuvidN| teNa khoNakasAyacarimasamae AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametAo pulaviyAo asthi tti Na ghddde| Na ca tatthataNapulaviyANamasaMkhejjA bhAgA khINakasAyaTThANe NaTTA tti vottuM juttaM; sagasarIraTTiyaNigodajIve palidovamassa asaMkhejjadimAgeNa khaMDiya tattha egakhaMDammi paDheM pulaviyANamasaMkhejjANaM bhAgANaM viNAsavi. rohaado| Na ca carimasamae madajIvA durimAdisamaesu madajIvANamasaMkhajjadibhAgo; guNaseDimaraNaparUvaNAe saha virohAdo? estha parihAro vuccade- khINakasAyasarIre ukkasseNa jahaNNeNa vipulaviyAo AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo ceva dhyAnake dvArA prati samaya asakhyAtaguNe zreNi rUpase jIvoMke marane para kSINakaSAyake antima samayameM maranevAle jIva ananta hote haiN| itane hote hue bhI pahale dvicarama samaya meM maranevAle jIvoMse asaMkhyAtaguNe hote haiN| guNakAra kyA hai ? palyopamakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai| zaMkA-- kSINakaSAyake antima samayameM pulaviyA~ Avalike asakhyAtaveM bhAgapramANa hotI haiM aisA sUtrameM kahA gayA hai| yadi pUrvokta guNakAra pulaviyoMkA hotA hai to yaha kathana ghaTita nahI hotA, kyoMki, dvicarama samaya meM mRta jIvoMkI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra pulaviyoMko palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase guNita karanepara kSINakaSAyake antima samayameM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra pulaviyA~ upalabdha hotI haiN| eka eka skandhameM aNDara asaMkhyAta lokapramANa hote haiN| tathA eka eka aNDarameM AvAsa asaMkhyAta lokapramANa hote haiM aura eka eka AvAsameM pulaviyA~ asaMkhyAta lokamAtra hotI haiM isa prakAra pahale kaha Aye haiN| isalie kSINakaSAyake antima samayameM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra pulaviyA~ haiM yaha vacana ghaTita nahIM hotA hai / vahA~kI pulaviyoMkA asaMkhyAta bahubhAga kSINakaSAya guNasthAnameM naSTa ho gayA hai yaha kahanA yukta nahIM hai| kyoMki, apane zarIrameM sthita nigoda jIvoMko palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgase bhAjita kara vahA~ labdha eka bhAgake naSTa honepara pulaviyoMke asaMkhyAta bahubhAgakA vinAza mAnane meM virodha AtA hai| antima samayameM mare hue jIva dvicarama Adi samayomeM mare hue jIvoMke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, isa kathanakA guNazreNi kramase maraNa prarUpaNAke sAtha virodha AtA hai| __samAdhAna-- yahA~ isa zaMkAkA samAdhAna karate haiN| kSINakaSAya jIvake zarIrameM utkRSTa 4 tA0 pratI / ukkasseNa jahaNNA (Na) ki' a0 pratI ukkassANa jahaNNANa vi' A0 pratI / ukkasseNa jahaNNANaM vi ' iti paatthH|
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ chavakhaMDAgame vaggaNA - khaMDa 88 ) hoMti / egabaMdhaNabaddhAo* asaMkhejjalogamettAo kattha vi Natthi / jahaNNAhiyArAdo AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo ceva pulaviyAo hoMti tti ghettavvaM / Na ca puvvatavayaNeNa saha viroho, khoNakatAyaM mottUNa aNNakhaMdhe avalabiya tattha pruuvidtaado| Na ca savvakhaMdhesu pulaviyAo asaMkhejjalogamettAo caiva asthi tti niyamo; niyamAya suttavakkhAjasNuvalaMbhAdo ( 5, / pahilavAo sidUNa kehi vi Airiehi nigodANaM maraNakkamo paruvido taM vattaissAma / taM jahA - khINakasAyapaDhamasamae maratapulaviyAo thovaao| vidiya. samae maraMta pulaviyAo visesAhiyAo / tadiyasamae visesAhiyAo / evaM vise. sAhiyA visesAhiyA jAva AvalipudhattaM tti / viseso puNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgapaDibhAgo | teNa paraM saMkhejjabhAganbhahiyAo jAva visesAhiyamaraNacarimasamao ti / tado guNaseDimaraNapaDhamasamae saMkhejjaguNAo marati / evaM saMkhejjaguNAo saMkheguNAo maraMti jAva khINakasAyakAlassa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo sesotti te paramasaMkhejjaguNAo asaMkhejjaguNAo maraMti jAva khINakasAyacarimasamao guNagAreNa puNa asaMkhejjaguNamaraNamhi savvattha AvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa aura jaghanya pulaviyA~ Avalike asakhyAtaveM bhAgamAtra hI hotI haiM / eka bandhanabaddha pulaviyA~ asaMkhyAta lokamAtra kahIM bhI nahIM hotIM / yahA~ jaghanyakA adhikAra honese Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hI pulaviyA~ hotIM haiM aisA grahaNa karanA caahie| pUrvokta vacanake sAtha virodha AtA hai yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, kSINakaSAyako chor3akara anya skandhakA avalambana lekara vahA~ kathana kiyA hai / aura saba skandhoM meM pulaviyA~ asaMkhyAta lokamAtra hI hotI hai aisA koI niyama nahIM hai, kyoMki, isa prakArake niyamako karanevAle sUtrakA vyAkhyAna upalabdha nahIM hotA / 6, 93. aba pulaviyoM kA avalambana lekara kitane hI AcArya nigoda jIvoMke maraNa kramakA kathana karate hai use batalAte haiM / yathA kSINakaSAyake prathama samaya meM bharanevAlI pulaviyA~ stoka haiM / dUsare samaya meM bharanevAlI pulaviyA~ vizeSa adhika haiN| tIsare samaya meM vizeSa adhika haiM / isa prakAra Avali pRthaktva kAla jAne taka vizeSa adhika vizeSa adhika hai| vizeSakA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgakA pratibhAga svarupa hai / isase Aga vizeSAdhikake kramase maraNa karane ke antima samaya taka saMkhyAtaveM bhAga adhika haiM / anantara guNazreNi rUpase maraNa karane ke prathama samaya meM saMkhyAtaguNI maraNako prApta hotI haiM / isa prakAra kSINakaSAyake kAlameM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla zeSa rahane taka saMkhyAtaguNI saMkhyAtaguNI maraNako prApta hotI haiM / isase Age kSINakaSAyake antima samaya taka asaMkhyAtaguNI asaMkhyAtaguNI maraNako prApta hotI haiM / jahA~ asaMkhyAtaguNI pulaviyoMkA maraNa kahA hai vahA~ guNakAra AvalikA asaMkhyAtavAM bhAga tA0A0 pratyo: ' ettha baMdhaNabaddhAo ' iti pATha: 1 tA0pratI 'Niyabho, (niyamAya ) sukkhA ( NA - ) NAmaNuvalaMbhAdo' a0A0pratyo: 'niyamo, NitramA yasuttavakkhANamaNuvalaMbhAdo' iti pATha: 1 1 1 1
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 92.) baMdhaNANuyogaddAre bAdaraNigodadavvavaggaNA ( 89 hodavvaM ; aNNahA khINakasAyacarimasamae AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametapulaviyANamaNuvabattIdo / aNeNa vihANeNa gaMtUNa khINakasAyacarimasamae AvaliyAe asaMkhejja. dibhAgamettapulaviyAo madAvasiTTAo ; heTTA ducarimAdisamaesu NaTupulaviyAhito asaMkhejjaguNAo uvvaraMti ; gaNaseDimaraNagahANavavattIdo / eso pulaviyANamAvali. yAe asaMkhejjadibhAgo gaNagAro jo paDhido so Na ghaDade; khINakasAyacarimasamae NaTupulaviyANaM palidovamassa asaMkhejjadibhAgapamANattappasaMgAdo / kudo? jahaNNaparittAsaMkhejjaM viraliya AvaliyAe asaMkhejjadibhAgaM rUvaM paDi dAdUNa aNNoNNaNa guNide vi palidovamassa asNkhejjdibhaagpmaannppttiido| kimaTThabhede ettha maraMti? jjhANeNa nnigodjiivppttittttidikaarnnnnirohaado| jjhANeNa aNaMtANaMtajIvarAsiNihatANaM kathaM NivaI ? appamAdAdo / ko appamAdo ? paMca mahavvayANi paMca samadIyo tiNi guttIo hissesakasAyAbhAvo ca appamAdo NAma / hiMsA pAma pANa-pANiviyogo / taM kareMtANaM kathahiMsAlakkhaNapaMcamahavvaya honA cAhie, anyathA kSINakaSAyake antima samayameM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra pulaviyA~ upalabdha nahIM hotIM / isa vidhise jAkara kSINakaSAyake antima samayameM jo Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra pulaviyA~ maranese avaziSTa rahatI haiM ve pIche dvicarama Adi samayoMmeM naSTa huI pulaviyoMse asaMkhyAtaguNI zeSa rahatI haiM ! anyathA guNazreNi maraNa nahIM bana sakatA / kintu yahA~ yaha jo pulaviyoMkA Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra kahA hai vaha ghaTita nahIM hotA, kyoMki, isa kayanase kSINa kavAyake antima samayameM naSTa huI pulaviyA~ palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotI haiN| kAraNa ki jaghanya parItAsaMkhyAtakA viralana kara aura Avalike asaMkhyAtaveM bhAgako viralita rAzike pratyeka ekake prati dekara paraspara guNA karane para bhI palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANakI utpatti hotI hai| zaMkA-ye nigoda jIva yahA~ kyoM maraNako prApta hote haiM ? samAdhAna- kyoMki, dhyAnase nigoda jIvoMkI utpatti aura unakI sthitike kAraNakA nirodha ho jAtA hai| zaMkA-dhyAnake dvArA anantAnanta jIvarAzikA hanana karanevAle jIvoMko nivRtti kaise mila sakatI hai ? samAdhAna-apramAda honese / zaMkA-apramAda kise kahate haiM ? samAdhAna-pA~ca mahAvrata, pA~ca samiti, tIna gupti aura samasta kaSAyoMke abhAvakA nAma apramAda hai| zaMkA- prANa aura prANiyoMke niyogakA nAma hiMsA hai / use karanevAle jIvoMke ahiMsA lakSaNa pA~ca mahAvrata kaise ho sakate haiM ? pratiSu padido iti pATha 1 * a-A pratyoH ' NivattI ' iti pATha! 1 For Private & Persona. Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 93. saMbhavo ? Na, bahiraMgahiMsAe AsavattAbhAvAdo / taM kudo Navvade ? tadabhAve vi aMta raMgahiMsAdo ceva sitthamacchassa baMdhuvalaMbhAdo / jeNa viNA jaM Na hodi ceva taM tassa kAraNaM / tamhA aMtaraMgahiMsA ceva suddhaNaeNa hiMsA Na bahiraMgA ttisiddhaM / Na ca aMtaraMgahiMsA ettha asthi ; kasAyasaMjamANamabhAvAdo / uttaM ca jayadu madu va jIvo ayadAcArasya Nicchao baMdho / payadassa Natthi baMdho hiMsAmetteNa samidIhi // 2 // saravAse dupadaMte jaha daDhakavaco Na bhijjahi sarehi / taha samidIhi Na lippai sAhU kAesu irito jattheva carai bAlo parihArahU vi carai tattheva / // 3 // vajjhai so puNa bAlo parihArahU vi muMcai so / / 4 / / svayaM hyahiMsA svayameva hiMsanaM na tatparAdhInamiha dvayaM bhavet / pramAdahIno'tra bhavatyahiMsakaH pramAdayuktastu sadaiva hiMsakaH // 5 // viyojayati cAsubhirna ca vadhena saMyujyate ziva ca na paropamadaMparuSasmRtevidyate / vadhopanayamabhyupaiti ca parAnanighnannapi tvayAyamatidurgamaH prazamaheturudyotitaH | 6 || samAdhAna-- nahIM; kyoMki, bahiraMga hiMsA AsravarUpa nahIM hotI / zaMkA -- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- kyoMki, bahiraMga hiMsAkA abhAva honepara bhI kevala antaraGga hiMsA se siktha matsya ke bandhakI upalabdhi hotI hai / jisake binA jo nahIM hotA hai vaha usakA kAraNa hai, isalie zuddhanayase antaraMga hiMsA hI hiMsA hai, bahiraMga nahIM; yaha bAta siddha hotI hai / yahA~ antaraMga hiMsA nahIM hai; kyoMki, kaSAya aura asaMyamakA abhAva hai / kahA bhI hai- cAhe jIva jio cAhe maro, ayatnAcArapUrvaka pravRtti karanevAle jIvake niyamase bandha hotA hai, kintu jo jIva samitipUrvaka pravRtti karatA hai usake hiMsA ho jAne mAtrase bandha nahIM hotA || 2 || saroMkI varSA hone para jisa prakAra dRDha kavacavAlA vyakti saroMse nahI bhidatA hai usI prakAra SaTkAyika jIvoMke madhya meM samitipUrvaka gamana karanevAlA sAdhu pApase lipta nahIM hotA hai // 3 // jahA~ para ajJAnI bhramaNa karatA hai vahIM para hiMsA ke parihArakI vidhiko jAnanevAlA bhI bhramaNa karatA hai, parantu vaha ajJAnI pApase ba~dhatA hai aura parihAra vidhikA jAnakara usase mukta hotA hai // 4 // ahiMsA svayaM hotI hai aura hiMsA bhI svayaM hI hotI hai / yahA~ ye donoM parAdhIna nahIM haiN| jo pramAdahIna hai vaha ahiMsaka hai kintu jo pramAdayukta hai vaha sadaiva hiMsaka hai // 5 // koI prANI dUsareko prANoMse viyukta karatA hai phira bhI vaha baMdha se saMyukta nahIM hotA / mUlAcA0 5 131 / malAcA0 5 132 /
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre bAdaraNigodadavvavaggaNA ( 91 saMpAhi khoNakasAyapaDhamasamayappaDi tAva bAdaraNigodajIvA uppajjaMti jAva tesi ceva jahaNAuvakAlo seso ti / teNa paraM Na uppajjati / kudo ? uppaNNANaM jiivnniiykaalaabhaavaado| teNa kAraNeNa bAdaraNigodajIvA etto pahuDi jAva khoNakasAyacarimasamao ti tAva suddhA maraMti ceva / saMpahi khINakasAyacarimasamae AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettapulaviyAsu* pudha pudha asaMkhejjalogamettaNigodasarIrehi AuNNAsu dvidiaNaMtANaMtajIvANaM aNetANaMtavistAsuvacayasahiyakamma-NokammasaMghAo savvajahaNiyA bAdaraNigodadavvavaggaNA hodi / ____ saMpahi edisse bAdaraNigodadavvavaggaNAe DhANaparUvaNaM kssaamo| taM jahA-- ettha tAva aNaMtANaMtajIvANaM orAliyasarIraparamANapuMjaM vissAsuvacaehi saha pudha dvaviya puNo tesi ceva savesi jIvANaM savissAsuvacaya-tejAsarIraparamANapaMjaM vissAsuvacaehi saha kammaiyasarIraparamANupuMjaM ca pudha gviya edesi chaNNaM puMjANamuvari paramANa vaDDAviya DhANappattI vuccade--- tathA paropaghAtase jisakI smRti kaThora ho gaI hai, arthAt jo paropaghAtakA vicAra karatA hai usakA kalyANa nahIM hotaa| tathA koI dUsare jIvoMko nahIM mAratA huA bhI hiMsakapaneko prApta hotA hai| isa prakAra he jina ! tumane yaha atigahana prazamakA hetu prakAzita kiyA hai, arthAt zAnti kA mArga batalAyA hai / / 6 / / kSINakaSAyake prathama samayase lekara bAdara nigoda jIva taba taka utpanna hote haiM jaba taka kSINakaSAyake kAla meM unakA jaghanya AyukA kAla zeSa rahatA hai| isake bAda nahIM utpanna hote; kyoMki, utpanna hone para unake jIvita rahanekA kAla nahIM rahatA, isalie bAdara nigoda jIva yahAMse kSINakaSAyake antima samaya taka kevala marate hI haiN| yahAM kSINakaSAyake antima samayameM jo Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyAM haiM jo ki pRthak pRthak asaMkhyAta lokapramANa nigoda zarIroMse ApUrNa haiM unameM sthita anantAnanta nigoda jIvoMke jo anantAnanta visrasopacayase yukta karma aura nokarma saMghAta hai vaha sabase jaghanya bAdara nigoda dravyavargaNA hai| __ aba isa bAdara nigoda dravyavargaNAke sthAnoMkA kathana karate haiM / yathA- yahAM anantAnanta jIvoMke apane visrasopacayake sAtha audArikazarIra paramANupuMjako pRthak sthApita karake punaH unhIM saba jIvoMke apane visrasopacaya sahita taijasazarIra paramANu- puJjako aura apane visrasopacaya sahita kArmaNazarIra paramANupuJjako pRthak sthApita kara ina chaha puJjoMke Upara paramANuoMkI vRddhi kara sthAnoMkI utpattikA kathana karate hai-- 4 tA0 pratI jIvaNiyamakAlAbhAvAdo' iti paatthH| pratiSu ' suvA' iti pAThaH / * tA0 pratI ' asaMkhe0bhAgamettA pulaviyAsu ' iti pAThaH / a. kA. pratyo: '-sahidA kammaNo kammasaMghAo ' iti pAThaH 1. pratiSu ' savvehi ' iti paatthH| tA0 pratI 'TThAviya' iti pAThaH /
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 ) arastra vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 93. aNNo jIvo khavidakammaMsiyalakkhaNeNAgatUNa egavistasuvacaeNa orAliyasarIrapuMja manmahiyaM kAUNa khINakasAyacarimasamae dvido / evamaNNama punaruttaTThANa hodi; anaMtara heTThimaTThANAdo etya paramANuttarattuvalaMbha/do / puNo aNNo jIvo khavidakammaM siyalakkhaNe NAgatUNa khoNakasAyacarimasamae dohi vissasuvacayaparamANU hi orAliyasa ravissa suvacayapuMja manbhahiyaM kAUNacchido tado tamaNNaM tadiyamapuNaruttaTThANaM hodi / puNo tIhi vistasuvacaya paramANUhi orAliyasarIravissa suvacayapuMjamabhahiyaM kAUNa khINakasAyacarimasamae acchido tAdhe cautthamapuNaruttaTThANamupajjadi / puNo caduhi vissasuvacaehi paramANUhi orAliyasarI ravissa suvacayapuMjamabbha hiyaM kAU aNNo jIvo khoNakasAyacarimasamayamhi dvido tAdhe paMcamama puNaruttadvANamuppajjadi / evamegegaparamANuttarakameNa tAva dvANANi uppAdedavvANi jAva khINakasAyaca - rimasamayahi savvajIvehi anaMtaguNamettA orAliyavissasuvacayaparamANU vaDDidA ti / puNo aNNo jIvo khavidakammaM siyalakkhaNeNAgaMtUNa jahaNNadavvassuvari egorAliyaparamANumorAliya sarIrapuMjahi vaDDAviya puNo orAliyasarIra vissasuvacayaparamANupamANavissuvacayaMpuMjaM vaDDAviya khoNakasAyacarimasamae dvido tAdhe aNNamapuNa eka anya jIva lo jo kSapita karmAzika vidhise Akara eka visrasopacaya paramANu se audArikazarIra ke puJjako adhika karake kSINakaSAyake antima samaya meM sthita hai to isake yaha anya apunarukta sthAna hotA hai; kyoMki, anantara pUrva ke sthAna se yahAM eka paramANu adhika upalabdha hotA hai / punaH eka anya jIva lo jo kSapita karmAzika vidhise Akara kSINakaSAyake antima samaya meM do visrasopacaya paramANuoMse audArikazarora visrasopacaya puJjako adhika karake sthita hai taba usake yaha anya tIsarA apunarukta sthAna hotA hai / punaH eka anya jIva tIna visrasopacaya paramANuoM se audArikazarIra visra sopacaya puJjako adhika karake kSINakaSAyake antima samaya meM sthita hai usake taba cauthA apunarukta sthAna utpanna hotA hai / punaH cAra visrasopacaya paramANuoM se audArikazarIra visrasopacaya puJjako adhika karake jo anya jIva kSINakaSAya ke antima samaya meM sthita hai usake taba pA~cavAM apunarukta sthAna utpanna hotA hai / isa prakAra uttarottara eka eka paramANuko baDhAte hue kSINakaSAyake antima samaya meM saba jIvoMse anantaguNe audArikazarIra visrasopacaya paramANuoMkI vRddhi hone taka sthAna utpanna karane cAhie / punaH eka anya jIva lo jo kSapita karmAzika vidhise Akara jaghanya dravyake Upara audArikazarIra puJja meM eka audArikazarIra paramANuko baDhAkara punaH audArikazarIra visrasopacaya paramANupramANa visrasopacayapuJjako baDhAkara kSINakaSAyake antima samayameM sthita hai usake taba anya apunarukta sthAna hotA hai; kyoMki, jIvoMse anantaguNe audArikazarIra tA0 pratI ' savvajIvehi anaMtaguNametA / orAliyavissuvacayaparamANubhorA li sarIrapuMjanhi 'iti pATha 1 ka0 pratI ' puNo orAliyasarI ravissuvacayapuMjamhi puNvavaDDhAvido orAliyasarI ravissasuva - paramANupamA vissuvacayapuMjammi vaDDAviya A0 kA0 pratyoH puNo ogaliyasarI ravissasuvacayaparamANupamA vissuvacayapuMjammi puvvaM vaDDAvido orAliya0 vaDDAviya' iti pAThaH / "
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhaNANuyogaddAre bAdaraNigodadavvavaggaNA ruttaTThANaM hodi / kudo ? aNaMtarahejhimaTThANorAliyavissasuvacayapuMjAdo edassa TThANassa orAliyasarIravissasuvacayapuMjo sariso hodUNa etthataNaorAliyasarIra puMjassa paramANuttarattuvalaM bhaado| puNo edassuvari egorAliyavissasuvacayaparamANamhi vaDide aNNamapuNarutaDhANaM hodi / dosu vispasuvacayaparamANusu vaDidesu aNNamapuNaruttadvANaM hodi| tisu vissasuvacayaparamANusu vaDidesu aNNamapuNaruttaDhANaM hodi / evameguttaravaDDoe tAva vaDivedavvaM jAva sadhvajIvehi aNaMtaguNamettavissasuvacayaparamANU vaDidA ti / evaM vaDDAdUcchide to aNNo jIvo oghajahaNNadavvaM doorAliyaparamANuhi dovAraM vaDida - vissasuvacayehi ya abbhahiyaM kAUNa khINakasAyacAramasamae dvido tAdhe aNNamapuNaruttaTTANaM hodi / evamedeNa kameNa tAva vaDAvedavvaM jAva abhavasiddhiehi aNaMtagaNAsiddhANamaNaMtabhAgamettA orAliyasarIraparamANa savvajIvehi aNataguNamettA tesi vissasuvacayaparamANa ca vaDDidA tti / vaDDhetA vi kevaDiyA idi pucchide eyabAdaraNigodajIvammi jattiyavissasuvacayasahiyaorAliyasarIraparamANa asthi tttiymettaa| kadhamego jIvo doNNaM jIvANa savissAsorAliyasarIrapuMjasta AhAro hojja? Na, ekkamhi vi jIve asaMkhejjANaMkha vida kmmNsiyjiivaannmoraaliysriirdtvvlNbhaado| anantara pUrvake sthAnake audArika visrasopacaya pujake sAtha isa sthAnakA audArikazarIra visrasopacaya puJja samAna hokara yahAMke audArikazarIra pujameM eka paramANu adhika upalabdha hotA hai| puna: isake Upara eka audArika visrasopacaya paramANuke baDhane para anya apunarukta sthAna hotA hai / do visrasopacaya paramANuoMke bar3hane para anya apunarukta sthAna hotA hai| tIna visrasopacaya paramANuoMke bar3hane para anya apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya paramANuoMkI vRddhi hone taka uttarottara eka eka paramANuko baDhAte jAnA caahie| isa prakAra baDhAkara sthita hone para anantara eka anya jIva lo jo ogha jaghanya dravyako do audArika paramANuoMse aura do bAra baDhAe hue visrasopacayoMse adhika karake kSINakaSAyake antima samayameM sthita hai taba anya apunarukta sthAna hotA hai| isa prakAra isa kramase taba taka baDhAte jAnA cAhie jaba jAkara abhavyoMse anantaguNe aura siddhoM ke anantaveM bhAgamAtra audArikazarIra paramANuoMko aura saba jIvoMse anantaguNe unhIM ke visrasopacaya paramANaoMkI vaddhi ho jAtI hai| baDhAte hae bhI kitanI bAra baDhAve aisA prazta karane para kahate haiM ki eka bAdara nigoda jIvake jitane visrasopacayake sAtha audArikazarIra paramANa haiM utanI bAra baDhAve / zaMkA-eka jIva do jIvoMke visrasopacayasahita audArikazarIra puJjakA AdhAra kaise ho sakatA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, eka hI jIvameM asaMkhyAta kSapita karmAzika jIvoMkA audArikazarIra dravya upalabdha hotA hai / 4tA0 pratI jIve asaMkhejjagaNaM khavida- ' iti pAThaH /
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6. 93. jadi ekkamhi jIve asaMkhejjANaM jIvANaM davvaM saMbhavadi to bAdaraNigodajahaNNavaggaNAe aNaMtajIvANaM orAliyasarIradopuMjesu egajIvaorAliyasarIradojA NicchaeNa saMbhavaMti tti puNo kiNNa gheppade ? Na / puNo aNNo jIvo puvaM vaDipadavveNa orAliyasarIramabbhahiyaM kAUNa puNo tejaiyasarIravistAsuvacayapuMje egaparamANuNA vaDDA. vide aNNamapuNaruttaTThANaM hodi ; aNaMtaraheTThimaTThANaM pekkhiya ettha prmaannuttrttuvlNbhaado| puNo pugvillaTThANamhi betejaiyavissAsuvacayaparamANupoggalesu vaDidesu agamapuNaruttaTThANaM hodi / tisu tejaiyavissAsuvacayaparamANupoggalesu vaDidesu aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / evamegAdiegattarakameNa tAva vaDhAvedavvaM jAva savvajIvehi aNaMtagaNamettA tejaiyasarIravissAsuvacayaparamANuDDi tti / / tado aNNo jIvo orAliyasarIradopuMjesu egajIvorAliyasarIradopuMje vaDDA. viya tejAsarIramegatejAparamANaNA abbhahiyaM kAUNa egatejAsarIraparamANuNA saMbaMdhapAoggaaNaMtaparamANU puvvaM va baTTAvidamette tejaiyavistAsuvacaesu vaDDAviya khINakasAyacarimasamae TThido tAdhe aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / kAraNaM sugamaM / tado aNNo jIvo tejAsarIramegavistAsuvacayaparamANuNA abbhahiyaM kAdUcchido tAdhe aNNama zaMkA-- yadi eka jIvameM asaMkhyAta jIvoMkA dravya sambhava hai to bAdara nigoda jaghanya vargaNA sambandhI ananta jIvoMke audArikazarIra sambandhI do puJjoMmeM eka jIva saMbaMdhI audArikazarIrake do puJja nizcayase sambhava haiM aisA kyoM nahIM grahaNa karate ? samAdhAna-- nahIM grahaNa karate / punaH eka anya jIva lo jo pahale baDhAe hue dravya ke sAtha audArikazarIrako adhika karake punaH taijasazarIrake visrasopacaya puJjameM eka paramANuko baDhAkara sthita hai taba usake anya apunarukta sthAna hotA hai, kyoMki, anantara pUrvake sthAnako dekhate hue yahAM eka paramANu adhika upalabdha hotA hai / punaH pUrvokta sthAna meM do taijasazarIra visrasopacaya paramANu pudgaloMke baDhAne para anya apunarukta sthAna hotA hai| tIna taijasazarIra visrasopacaya paramANu pudgaloMke baDhAne para anya apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra ekase lekara uttarottara eka eka paramANu taba taka baDhAnA cAhie jaba jAkara saba jIvoMse anantaguNe taijasazarIra visrasopacaya paramANuoMkI vRddhi ho letI hai| ___anantara eka anya jIva lo jo audArikazarIrake do puJjoMmeM eka jIva sambandhI audArikazarIrake do puJja baDhAkara, taijasazarIrako eka taijasa paramANuse adhika karake tathA eka taijasazarIrake paramANuse sambandha rakhane yogya aura pahaleke samAna baDhAye hue ananta paramANupramANa taijasazarIra visrasopacayoMko baDhAkara kSINakaSAyake antima samaya meM sthita hai taba usake anya apunarukta sthAna hotA hai| kAraNa sugama hai| anantara eka anya jIva lo jo taijasazarIrako eka visrasopacaya paramANu adhika karake sthita hai usake taba anya apunarukta sthAna hotA hai|
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 93. ) baMdhaNANuyogaddAre bAdaraNigodadavvavaggaNA ( 95 puNaruttaTThANaM hodi / puNo bevissAsuvacayaparamANupoggalesu vaDDidesu aNNamapuNarattadvANaM hodi / tisu vissAsuvacayaparamANupoggalesu vaDDidesu aNNamapuNaruttaTTANaM hodi / eva. meguttarakameNa tAva vaDDhAvedavvaM jAva savvajovehi aNaMtaguNA egatejaiyaparamANusaMbaMdhapAoggamettA vaDdiA tti / tado aNNo jIvo behi tejAparamANahi tejAsarIramabbhahiya kAUNa doNitejAsarIraparamANupAoggavistAsuvacayahi tejAsarIra vissAsuvacayapuMjamanbhahiyaM kAUNa khoNakasAyacarimasamae dvido tAdhe aNNamapuNa ruttaTThANaM hodi / edeNa kameNa NedavvaM jAva tejAsarIrapuMjammi abhavasiddhiehi aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgamettA tejAsarIraparamANU savvajovehi aNaMtagaNamettA vissAsuvacayaparamANU ca vaDDidA tti / vaDDhetA vi hu kettiyA tti bhaNide egabAdaraNigodassa tejaiyasarIrammi jattiyA paramANa vissAsuvacayasahiyA asthi tttiymettaa| puNo aNNo jIvo evaM vaDidorAliyatejAsarIro kammaiyavistAsuvacayapuMjammi egaparamANumahiyaM kAUNa carimasamayakhINakasAI jAdo tAdhe aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / puNo dosu kammaiyavissAsuvacayapoggalesu vaDidesu tadiyapuNaruttaTThANaM hodi / tisu vissAsuvacayapoggalesu vaDDidesu ca utthamapuNaruttaTThANaM hodi / evameguttarakameNa savvajovehi aNaMtagaNamettA kammaiyavissAsuvacayaparamANU vddddhaavedvvaa| evaM jANiUNa yavvaM jAva kammaiyasarIrapuMjammi abhavasiddhiehi aNaMtagaNA siddhANamaNaMtabhAgamettA punaH do visra sopacaya paramANu pudgaloMkI vRddhi hone para anya apunarukta sthAna hotA hai| tIna visrasopacaya paramANu pudgaloMko vRddhi hone para anya apunarukta sthAna hotA hai| isa prakAra eka tejasazarIra paramANuse sambandha yogya saba jIvoMse anantaguNe paramANuoMkI vRddhi hone taka uttarottara eka eka paramANa baDhAnA caahie| anantara eka anya jIva lo jo do taijasa paramANuoMse taijasazarIrako adhika karake do taijasazarIra paramANuoMke yogya visrasopacaya paramANuoMse taijasazarIra visrasopacaya puJjako adhika karake kSINakaSAyake antima samayameM sthita hai taba usake anya apunarukta sthAna hotA hai| isa kramase taijasazarIra puJjameM abhavyoMse anantagaNe aura siddhoMke anantaveM bhAgamAtra taijasazarIra paramANuoMkI tathA saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya paramANuoMkI vRddhi hone taka le jAnA caahie| vRddhi hote hue bhI kitane paramANu vRddhiko prApta hote haiM aisA prazna karane para uttara dete haiM ki eka bAdara nigoda jIvake taijasazarIrameM visrasopacayasahita jitane paramANu hote haiM utane paramANu vRddhiko prApta hote haiM / punaH eka anya jIva lo jisane isa prakAra audArikazarIra aura tejasazarIrakI vRddhi kI hai tathA jo kAmaNazarIra visrasopacaya puJjameM eka paramANu adhika karake antima samayavartI kSINakaSAyI huA hai usake taba anya apunarukta sthAna hotA hai / punaH do kArmaNa visrasopacaya pudgaloMkI vRddhi hone para tIsarA apunarukta sthAna hotA hai| tIna visrasopacaya pudgaloMkI vRddhi hone para cauthA apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra ekottarake kramase saba jIvoMse anantaguNe kArmaNa visrasopacaya paramANu baDhAne caahie| isa prakAra jAnakara kArmaNazarIra pujameM abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgamAtra kArmaNazarIra paramANuoMkI tathA saba jIvoMse
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ chatrakhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6. 93. kammaiyaparamANa sadhajIvehi aNaMtaguNamettA vissAsuvacayaparamANa ca vaDidA ti / hotA vi kettiyA ti bhaNide egajIvammi jattiyA kammaparamANa kammaiyavissAsuva. cayaparamANapoggalA ca asthi tttiymettaa| tado aNNo jIvo putvavihANeNa AgaMtUNa khoNakasAya varima samae jahaNNabAdaragigodavaggaNAe uvari egajIvamahiyaM kaauunncchido| saMpahi evaM TANaM puNaruttaM hodi; puzvillaaNaMtaraheTThimaTThANassa orAliya-tejA-kammaiyANaM puMjehito etthataNa tesi cha'. jANaM sarisattavalaMbhAdo / pudivallajovehito saMpahiyavaggaNAe ego jIvo ahiyo tti TThANamidamapuNa rutamidi kiNNa vuccade?Na; jIvassa bNdhnnijjvvesaabhaavaado| poggalo hi* baMdhaNijjaM nnaam| Na ca jIvo poggalo; amuttassa muttabhAvavirohAdo / puNo aNNo jIvo saMpahiyabAdaraNigodavaggaNAe uri egamorAliyasarIravissA. suvacayaparamANuM baDDAviyara khINakasAyacarimasamae acchido tAdhe aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / bidiyaparamANumhi vaDide bidiyamapuNaruttaTThANaM hodi / tisu vissAsuvacayaparamANupoggalesu vaDDidesu tadiyamapuNaruttaTThANaM hodi / cadusu vissAsuvacayaparamANupogalesu vaDidesu cautthamapuNaruttaTThANaM hodi / evaM yanvaM jAva sadhvajIvehi anantaguNe visrasopacaya paramANuoMkI vRddhi hone taka le jAnA cAhie / vRddhiko prApta hote hue kitane vRddhiko prApta hote haiM aisA prazna karane para kahate haiM ki eka jIvameM jitane karmaparamANu aura kArmagazarIra visrasopacaya paramANu pudgala hote hai utane paramANu vRddhiko prApta hote haiN| anantara eka anya jIva lo jo pUrva vidhise Akara kSINakaSAyake antima samayameM jaghanya bAdara nigoda vargaNAke Upara eka jIvako adhika karake sthita hai| taba yaha sthAna punarukta hai, kyoMki, pahaleke anantara pichale sthAnake audArika, taijasa aura kArmaNazarIroMke puJjase yahAMke unake chaha puJja sadRza upalabdha hote haiN| zaMkA-- pahaleke jIvoMse sAMpratika vargaNA sambandhI eka jIva adhika hai isalie isa sthAnako apunarukta kyoM nahIM kahate ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, jIvakI baMdhanIya saMjJA nahIM hai| pudgaloMkI hI baMdhanIya saMjJA hai| paraMtu jIva pudgala nahIM ho sakatA, kyoMki, amUrtako mUrtarUpa hone meM virodha AtA hai| punaH eka anya jIva lo jo sAmpratika bAdara nigoda vargaNAke Upara eka audArikazarIra visrasopacaya paramANuko baDhAkara kSINakaSAyake antima samaya meM sthita hai taba anya apunarukta sthAna hotA hai / dUsare paramANuko vRddhi hone para dUsarA apunarukta sthAna hotA hai| tIna visrasopacaya paramANu pudgaloMkI vRddhi hone para tIsarA apunarukta sthAna hotA hai| cAra visrasopacaya paramANu pudgaloMkI vRddhi hone para cauthA apunarukta sthAna hotA hai| isa prakAra saba * a0A0kA0 pratiSu 'poggale hi ' iti pAThaH / 4 a0 A0 pratyoH 'paramANu hi vaDDAviya ' kA0 pratI 'paramANumhivaDDAviya ' iti pAThaH /
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 93.) baMdhaNANuyogaddAre bAdaraNi godadavvavaggaNA ( 97 aNaMtagaNamettA orAliyavistAsuvacayaramANapoggalA vaDidA tti / hotA vite kettiyamettA tti vutte egorAliyaparamANuvissAsuvacayamettA / evaM vaDdUiNa TiTThANAdo egaorAliyaparamANussa vissAsuvacayaM vaDDidUNa dvidacarimasamayakhINakasAyaTThANamapuNarutta. DhANaM hodi| kAragaM sugamaM / evamaNeNa vihANeNa orAliyasarIravepuMjA tAva vaDDhAve. davvA jAva savvajIvehi aNaMtagaNamettavissAsuvacayaparamANa abhavasiddhiehi aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgamettA orAliyaparamANa ca vaDhidA ti| hotA vi te ketiyA tti bhaNide egabAdaraNigodajIvassa orAliyasarIramhi jattiyA orAliyaparamANa tesi vissAsuvacayaparamANU ca asthi tattiyamettA / evaM tejAsarIrapuMjo kammaiyasarIrapuMjo ca savissAsuvacao parivADIe vaDDhAvedavvo jAvegabAdaraNigodajIveNa saMcidatejAkammaiyasarIrANaM cadupuMjapamANaM pattaM ti| evaM vadbhidaNa dvido ca puNo aNNo jIvo khINakasAyacarimasamayajahaNNabAdaraNigodavaggaNaM behi bAdaraNigodajIvehi abbhahiyaM kADhUNa khINakasAyacarimasamae TThido ca sariso; pugvilla dvANammi kameNa vaDidUNa Tidadavvassa etthataNadojIvesu uvlNbhaado| pugvillajIvaM mottaNa imaM ghaMtUNa edassuvari puvvaM va aNNego jIvo vddddhaavedvvo| visrasopacaya paramANu pudgaloMkI vRddhi hone taka le jAnA cAhie / hote hue bhI ve kitane hote haiM aisA prazna karane para kahate haiM ki eka audArikazarIra paramANuke visrasopacayamAtra hote haiM / isa prakAra baDhAkara sthita hue sthAnase eka audArika paramANuke visrasopacayako baDhAkara sthita huA antima samayavartI kSINakaSAya sthAna apunarukta sthAna hotA hai| kAraNa sugama hai| isa prakAra isa vidhise audArikazarIrake do puJja taba taka baDhAne cAhie jaba taka saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya paramANu tathA abhavyoMse anantaguNe aura sidvoMke anantaveM bhAgapramANa audArikazarIra sambandhI paramANu vRddhiko nahIM prApta ho jaate| aisA hote hue bhI ve kitane hote haiM aisA prazna karane para kahate haiM ki eka bAdara nigoda jIvake audArikazarIrameM jitane audArikazarIrake paramANu aura usake visrasopacaya paramANU hote haiM tanmAtra hote haiN| isI prakAra eka bAdara nigoda jIvake dvArA sacita hue taijasazarIra aura kArmaNazarIrake cAra puJjapramANa dravyake prApta hone taka apane apane visrasopacayake sAtha taijasazarIra puJjako aura kArmaNazarIra puJjako AnupUrvI kramase baDhAnA cAhie / isa prakAra baDhAkara sthita huA jIva tathA kSINakaSAyake antima samayameM jaghanya bAda ranigoda vargaNAke do bAdara nigoda jIvoMse adhika karake kSINakaSAyake antima samayameM sthita huA anya jIva samAna hai, kyoMki, pUrvokta sthAnameM kramase baDhAkara sthita huA dravya yahA~ ke do jIvoMmeM upalabdha hotA hai| pahaleke jIvako chor3akara tathA ise grahaNa kara isake Upara pahale ke samAna eka anya' jIva baDhAnA cAhie / isa prakAra sthAna aura zAstrake avirodhase uttarottara eka eka jIvako baDhAte 4 tA0 pratI ' ca vissAsuvacao parivADIe ' A0 pratI -- vissAsuvacaya uvari vAdIe ' iti pAThaH 1 tA0 pratI * Tuido carimasA ( ca sariso), puvilla-a0 pratI 'Trido carimasAhi pUvvilla- / a0 kA. pratyo: ' Tido carima pugvilla-' iti paatthH|
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5. 6. 93. evamegeguttarakameNa DhANasamayAviroheNa aNaMtANaMtakamma-NokammaparamANupoggalehi jaDidasavvajIvapadesA jIvA palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettA vaDDhAvedavvA / evaM vaDDAviya puNo etthataNaaNaMtajIvANamorAliya-tejA-kammaiyasarIrANaM cha puMjA kameNa vaDDAvedavyA jAvappaNo savvukkasapamANaM pattA tti / edisse carimasamayakhINakasAyassa ukkassabAdaraNigodavaggaNAe ko sAmI ? jIvo gaNidakammasiyo savakkassasarIrogAhaNAe vaTTamANo carimasamayakhINakasAo saamii| ettha ukkastavaggaNAe vi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo ceva pulviyaao| asaMkhejjalogamettAo Nasthi / kudo? saabhaaviyaado| kattha puNa asaMkhejjalogamettapulaviyAo? mUlaya mhaamcchthhllyaadisu| ekkka pulaviyAe asaMkhejjalogamettANi* NigodasarIrANi ekkekkaNigodasarIre aNaMtANaMtA NigodajIvA asthi / puNo tesu jIvesu AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettA ceva gnnidkmmNsiyaa| avasesA puNa savve guNidagholamANA ceva / evaM vaDhidUNacchida khINakasAyacarimasamae vaDDhI patthi / kudo? tatthataNajIvANaM tesimorAliya-tejA-kammaiyasarIrANaM ca svvukkssbhaavvlNbhaado| esA khINakasAyassa carimasamae vaTTamANassa ukkassabAdaraNigodavaggaNA khINahue anantAnanta karma aura nokarma paramANu pudgaloMse vyApta saba jIva pradeza haiM jinake aise palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIva baDhAne caahie| isa prakAra baDhAkara puna: yahAMke ananta jIvoMke audArika, tejasa aura kArmaNa zarIroMke kramase chaha puJca apane sarvotkRSTa pramANako prApta hone taka baDhAne caahie| zaMkA -antima samayavartI kSINakaSAya jIvake yaha jo utkRSTa bAdara nigoda vargaNA hotI hai isakA svAmI kauna jIva hai ? ___samAdhAna- jo guNita karmAzika hai aura sabase utkRSTa zarIra avagAhanAse yukta hai aisA antima samayavartI kSINakaSAya jIva ukta utkRSTa vargaNAkA svAmI hai| yahA~ para utkRSTa vargaNAkI pulaviyA~ Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hotI haiM, asaMkhyAta lokapramANa nahIM hotI; kyoMki, aisA svabhAva hai| zaMkA-asaMkhyAta lokapramANa pulaviyA~ kahA~ para hotI hai ? samAdhAna-mUlI, mahAmatsya, thahara aura latAdikAyeM hotI haiN| eka eka pulavImeM asaMkhyAta lokapramANa nigodazarIra hote haiM aura eka eka nigoda zarIrameM anantAnanta nigoda jIva hote haiN| parantu una jIvoMmeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIva guNitakAMzika hote haiM tathA bAkIke saba jIva guNitagholamAna hote haiN| ___ isa prakAra baDhAkara sthita hue kSINakaSAyake antima samayameM aura vRddhi nahIM hotI; kyoMki, vahA~ sthita hue jIvoMke audArika, taijasa aura kArmaNazarIra sarvotkRSTa bhAvako prApta ho gaye haiN| yaha antima samayavartI kSoNakaSAyake utkRSTa bAdara nigoda vargaNA kSINakaSAyake sAtha tA0 pratI 'jaNidasavvajIvapadesA' iti paatthH| 4 a0 A0 kA0 pratiSa 'kathaM puNa ' iti paatthH| tA. pratau 'ekkekkapulaviyAsu saMkhejjalogamettANi ' iti pATha.1 tA. kA0 pratyoH 'vaDidUNa Trida-' iti pAThaH /
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 93.) baMdhaNANuyogaddAre bAdaraNigodadavvavaggaNA kasAeNa saha ghettavvA; egbNdhnnbddhttaado| khINakasAo aNigodo kadhaM bAdaraNigodo hodi ? Na, pAdhaNNapadeNa tassa vi bAdaraNigodavaggaNAbhAveNa virohaamaavaado| edamegaM phaDDayaM hoMdi / ____ saMpahi bidiyaphaDDayaparUvaNaM kssaamo| taM jahA - aNNo jIvo savapayateNa khavidakammaMsiyalakkhaNaM kAUNa savvajahaNNorAliyasarIrogAhaNAe khINakasAyaducari. masamae acchido| evamacchidasta AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettapulaviyAo ekkekkisse pulaviyAe asaMkhejjalogamettANi NigodasarIrANi hoti / ettha saMpahi khavi. dakammaMsiyalakkhaNeNAgadajIvA AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettA ceva atthi| avasesA puNa savve khavidagholamANA ceva / kudo ? khavidakiriyAe ekkamhi samae suTTha jadi jIvA bahuA hoMti to AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamattA ceva hoMti tti NiyamuvalaMbhAdo / edesimaNaMtANaM jIvANamorAliya-tejA-kammaiyaparamANupoggale tesimagaMtAgaMtavissAsuvacayaparamANupoggale ca ghettaNa bidiyaphaDDayassa AdI hodi / kudo ? paDhamaphaDDayaM pekkhidUNa aNaMtANi hANANi ariduunnuppnnnnttaado| ettha doSaNaM phaDuyANamaMtarapamANaparUvaNaM kssaamo| taM jahA- khINakasAyacarimasamayasamvajahaNabAdaraNigodavaggaNajovehito tasseva carimasamayaukkassabAdaraNigodavaggaNA palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettajIvehi abbhhiyaa| kudo evaM Navvade? grahaNa karanI cAhiye, kyoMki, vaha eka bandhanabaddha hai| zaMkA- kSINakaSAya jIva nigodaparyAyarUpa nahIM hai, isalie vaha bAdara nigoda kaise ho sakatA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, prAdhAnyapadakI apekSA use bhI bAdara nigoda vargaNA hone meM koI virodha nahIM AtA / yaha eka spardhaka hai| aba dUsare spardhakakA kathana karate haiM yathA--anya jIva saba prakArake prayatnase kSapita karmAzika vidhiko karake sabase javanya audArika zarIrako avagAhanA dvArA kSINakaSAyake dvicarama samaya meM sthita huA / isa prakAra sthita hue isa jIvake Avalike asaMkhyAtaveM bhAga mAtra pulaviyA~ hotI haiM / eka eka pulavimeM asaMkhyAta lokapramANa nigoda zarIra hote haiN| yahA~ kSapita karmAzika vidhise Ae hue jIva Avalike asakhyAtaveM bhAga mAtra hI hote haiM, bAkIke saba jIva kSapita gholamAna hI hote haiM; kyoMki, eka samayameM kSapita kriyA karanevAle yadi bahuta jIva hote haiM to Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hote haiM, isa prakArakA niyama pAyA jAtA hai| ina ananta jIvoMke audArika, taijasa aura kArmaNa paramANu pudgaloMko tathA unake anantAnanta visrasopacaya paramANu pudgaloMko grahaNa karake spardhakakA prArambha hotA hai; kyoMki, prathama spardhakako dekhate hue ananta sthAnoMke antarAlase isakI utpatti huI hai / / ___ yahA~ donoM spardhakoMke antarapramANakA kathana karate haiM yathA-kSINakaSAyake antima samayamai sabase jaghanya bAdara nigoda vargaNAke jIvoMse usIke antima samayameM utkRSTa bAdara nigoda vargaNAke jIva palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika hote haiN|
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5. 6 93. aviruddhaairiyvynnaado| puNo ede jIve aNaMtANaMtakammaNokammapoggalehi uciye avaNiya pudha Tuvide avaNidase po jahaNgabAdaraNigodavaggaNApamANaM hodi / puNo khINakasAyacarimasamayajahaNNabAdaraNigodadavvaggaNajIvehito tasseva ducarimasamayajahaNNa-- bAdaraNigodavaggaNajIvA visesaahiyaa| kettiyamalega? khINakasAyavarimasamayajahaNNabAdaraNigodavaggaNajIvesu aNaMtANatesu palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa khaDidesu eykhNddmettenn| tammi egakhaMDe bidiyaphaDDayAdo avaNide ubhayattha sesajIvapamANaM sarisaM hodi / saMpahi carimasamae avaNidajIvehito ducarimasamae avaNidajIvA annNtgnnaa| kudo ? carimavaggaNajIvANamasaMkhejjadibhAge ducarimavisese savvajIvarAsissa aNaMta. paDhamavaggamalavalaMbhAdo / jeNa palidovamassa asaMkhejjavibhAgamettajIvasahidacarimavisesAdo ducarimasamayatthakhINakasAyaviseso aNaMtagaNo teNa tattha visese asakhejjaloga - mettasarIrANi / ekakekkamhi sarIre TidaaNatANaMtajIvA atthi| edesu carimavisesa - jIvesu avaNidesu jaM sesaM tamaNatANi savvajovarAsipar3hamavaggamalANi hodi / ettiyamaMtariya uppaNNattAdo bidiyaM phaDDayaM jAdaM / jadi aMtaraM Nasthi to egaM ceva* phaDDayaM hojja; kmvddidNsgaado| evaM phaDDayaMtaraM jIvANaM ceva Na bAdaraNigodaDhANANaM ; tesi zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-avirudvabhASI AcAryoM ke vacanase jAnA jAtA hai| punaH anantAnanta karma aura nokarma pudgaloMse upacita hue ina jIvoMko alaga karake pRthak sthApita karanepara alaga karanese jo zaSa bacatA hai vaha jaghanya bAdara nigoda vargaNAkA pramANa hotA hai / punaH kSINakaSAyake antima samayameM jaghanya bAdaranigoda dravyavargaNAke jIvoMse usIke dvicarama samayameM jaghanya bAdara nigoda dravyavargaNAke jIva vizeSa adhika hote haiM / kitane vizeSa adhika hote haiM ? kSINa kaSAyake antima samayameM javanya bAdara nigoda vargaNAke anantAnantajIvoMmeM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga denepara jo eka bhAga labdha Ave utane vizeSa adhika hote haiM / isa eka bhAgako dUsare spardhaka meMse ghaTA denepara ubhayatra zeSa jIvoMkA pramANa samAna hotA hai / yahA~ carama samayameM ghaTAe hue jIvoMke dvica rama samayameM ghaTAye hue jIva anantaguNe hote hai; kyoMki, carama vargaNAke jIvoMse asaMkhyAtaveM bhAgapramANa dvicarama vizaSa meM saba jIvarAzike ananta prathama vargamala upalabdha hote haiM / yataH patyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvoMse yukta antima vizeSase dvicaramasamaya sambandhI kSINakaSAyakA vizeSa anantagaNA hotA hai, isalie usa vizeSameM asaMkhyAta lokamAtra zarIra hote haiN| tathA eka eka zarIra meM anantAnanta jIva sthita hote haiN| inameM se caramavizeSa jIvoMke ghaTA denepara jo zeSa rahatA hai vaha saba jIvarAzike ananta prathama vargamala pramANa hotA hai / isane antarase utpanna hone ke kAraNa dvitIya spardhaka huA hai / yadi antara nahIM mAneM to eka hI spardhaka hove, kyoMki, kramavRddhi dekhI jAtI hai / yaha sparddhakoM kA antara jIvoMkA hI hotA hai, bAdara nigoda sthAnoMkA nahIM, kyoMki, jaghanya sthAnase lekara a0 A0 kA0 pratiSu -- pamANasarisaM' iti pATha:1 * tA0 a0 pratyoH 'evaM ceva ' iti pAThaH /
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 93.) baMdhaNANuyogaddAre bAdaraNi godadavvavaggaNA jahaNNaDhANappahuDi jAvukkassa ThANe ti NiraMtaraM vaDidANamegaM phaddayaM motUNa phaddayaMtara. bhAvAdo / bhAve vA dhavasuNNavaggaNAo AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo bahuvIyo vA hoti / Na ca edaM; thaannuvlNbhaado| tamhA ducarimajahaNNavaggaNA carimukkassavaggaNAdo asaMkhejjagaNahINAtti tattha cevedisse aMtabbhAvo* vttvvo| saMpahi khINakasAyacarimakhavagaM mottaNa imaM khINakasAyaducarimasamayakhavagaM ghettUNa puNo etthataNasavvajIvANamorAliya-tejA-kammaiyasarIrANaM chappuMje pudha pudha Tuviya DhANaparUvarNa secIyavakkhANAiriyaparUvidaM vttissaamo| taM jahA-aNNo jIvo khavidakammaMsiyalakkhaNeNa AgaMtUNa khINakasAyaducarimasamae egegorAliyasarIravissasuvacayaparamANuNA abbhahiya kAdUNa acchido tAdhe aNNamapuNaruttaDhANaM hodi / bevissasuvacayaparamANupoggalesu vaDidesu bidiyamapuNaruttaTTANaM hodi / tisu vissasuvacayaparamANapoggalesu vaDidesu tadiyamapuNaruttadvANaM hodi / cadusu vissasuvacayaparamANupoggalesu vaDhidesu cautthamapuNaruttaTThANaM hodi / evaM paDhamaphaDDayamhi vaDDhAvidakamamavahAriya vaDaDhAvedavvaM jAva savvajahaNNorAliyasarIraparamANa appaNo ukkassavissasuvacayapamANaM pattA tti / puNo savajahaNNatejAsarIraparamANUNaM vissasuvacayA evaM ceva vaDDhA. vedavcA jAva appaNo ukkassavissasuvacayapamANaM pattA tti / puNo jahaNNakammaiyautkRSTa sthAna taka nirantara vRddhiko prApta hue unakA eka spardhakako chor3akara sparddha kAntara nahIM hotaa| yadi dUsare spardhakakA sadbhAva mAnA jAya to dhruvazUnyavargaNAyeM Avalike asakhyAtaveM bhAgapramANa yA bahuta prApta hotI haiM / parantu aisA hai nahIM; kyoMki, isa prakArakI upalabdhi nahIM hotii| isalie dvicarama jaghanya vargaNA antima utkRSTa vargaNAse asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai| ata: usI meM isakA antarbhAva kahanA cAhie / aba kSINakaSAyake antima samayavartI kSapakako choDakara kSINakaSAyake dvicarama samayavartI isa kSapakako grahaNa karake puna: yahAM rahanevAle saba jIvoMke audArika, taijasa aura kArmaNazarIroMke chaha puJjoMko pRthak pRthak sthApita karake sevIya vyAkhyAnAcArya ke dvArA kahI gaI sthAnaprarUpaNAko batalAte hai yathA-- koI eka anya jIva kSapita karmAzika vidhise Akara kSINakaSAyake dvicarama samayama eka eka audArikazarIrake visrasopacaya paramANuse adhika karake sthita huA taba anya apunarukta sthAna hotA hai / dona visrasopacaya paramANu pudgaloMke baDhAne para dUsarA apunarukta sthAna hotA hai / tIna visrasopacaya paramANu pudgaloMke baDhAne para tIsarA apunarukta sthAna hotA hai / cAra visrasopacaya paramANu pudgaloMke baDhAne para cauthA apunarukta sthAna hotA hai| isa prakAra prathama spardhakameM baDhAte hue kramako dhyAnameM rakhakara sabase jaghanya audArikazarIra paramANuoMke apane utkRSTa visrasopacayake pramANako prApta hone taka baDhAnA cAhie / puna: sabase jaghanya taijasazarIra paramANuoMke visrasopacaya apane utkRSTa visrasopacayake pramANako prApta hone taka isI prakAra baDhAne cAhie / puna: jaghanya kArmaNazarIra paramANuoMke jaghanya visrasopacaya apane 4 a0 pratI * bahuviho vA' iti paatthH| mudrita pratI 'aNaMtaguNahINA ' iti pAThaH / *a0 prato / cevedisse du aMtabbhAvo ' iti pATha:]
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 93. sarIraparamANUNaM jahaNNavissasuvacayA evaM ceva vaDDhAvedavyA jAvappaNo uvakassavissasuvacayapamANaM pattA tti / evaM baDDhAvide khINakasAyaducarimasamayakha vidakammaMsiyakhavidagholamANalakkhaNeNAgadasavvajIvANaM orAliya-tejA-kammaiyasarIrANi vissasuvacaehi ukkassabhAvaM gadANi / puNo vissasuvacayaesu vaDDhI Nasthi tti aNNo jIvo vissasuvacayasahidegorAliyaparamANuNA putvattorAliyasarIramabhahiyaM kAUNa acchido tAdhe savvajovehi agaMtaguNamettaTTANANi aMtaridUNedaM DhANamuppajjadi / puNo NiraMtaramicchAmo ti egaparamANuvissasuvacayapamANeNa puvvuttorAliyasarIrapuMjAdo parihoNeNa pavillavissasuvacayasahidaegaparamANuNA vaDDAvide giraMtaraM hodUNa aNNamapuNaruttaTThANaM hodi| carimaphaDDayasamuppaNNaDhANANi pekkhidUNa puNa puNarutaM / puNo egavissasuvacayaparamANumhi vaDDide aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / dosu paramANusa vaDhidesu bidiyamapuNaruttaTThANa hodi| evaM vaDDhAvedavvaM jAva appappaNo puvvamaNIkadA savvajovehi aNaMtaguNamettA vissasuvacayaparamANa orAliyasarIravissasuvacayaesu vaDhidA ti / puNo pacchA vaDDidaparamANU vissasuvacaehi ukkasso kaaydo| evaM kade ettiyANi ceva apuNaruttaDhANANi laddhANi hoti / puNo edeNa kameNa rissasuvacayasahidamegegamorAliyaparamANuM pavesiya02 vaDDhAvedavvaM jAva orAliyasarIrapuMjammi ukkassavissasuvacayasahiyA abhavasiddhiehi aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgamettA paramANU vaDhidA tti / utkRSTa visrasopacayake pramANako prApta hone taka baDhAnA cAhie / isa prakAra baDhAne para kSINakaSAyake dvicarama samaya sambandhI kSapita karmAzika aura kSapita gholamAna vidhise Aye hue saba jIvoMke audArika, tejasa aura kArmaNazarIra apane visrasopacaya rUpase vRddhiko prApta hote haiN| punaH visrasopacayoMmeM vRddhi nahIM hotI, isalie eka anya jIva lo jo visrasopacayake sAtha audArikazarIrake eka paramANuse pUrvokta audArikazarIrako adhika karake sthita hai taba saba jIvoMse anantaguNe sthAnoMkA antara dekara yaha sthAna utpanna hotA hai| punaH nirantara sthAna lAnA cAhate haiM isalie pUrvokta audArikazarIra pujameMse eka paramANu visrasopacaya pramANase hona pUrvokta visrasopacaya sahita eka paramANukI vRddhi karane para nirantara rUpase anya apunarukta sthAna hotA hai| kintu antima spardhaka meM utpanna hue sthAnoMko dekhate hue vaha punarukta hotA hai / punaH eka visrasopacaya paramANukI vRddhi hone para anya apunarukta sthAna hotA hai| do paramANuoMko vRddhi hone para dUsarA apunarukta ratha na hotA hai| isa prakAra apane apane pahale kama kie gae saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya paramANuoMke audArikazarIra visrasopacayoMmeM bar3hane taka baDhAte jAnA cAhie / punaH pIche baDhAe hue paramANuoMko visrasopacayoMse utkaSTa karanA caahie| aisA karane para itane hI apunarukta sthAna upalabdha hote haiN| pUna: isa kramase audArikazarIra pujameM utkaSTa visrasopacayake sAtha abhavyoMse anantagaNa aura siddhoMke anantaveM bhAgamAtra paramANuoMkI vRddhi hone taka vinasopaca sahita eka eka audArika zarIra FtA0 pratI * egaparamANuNA vaDDiha vaDDavide ' iti pAThaH /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 93.) baMdhaNANuyogaddAre bAdaraNigodadavvavaggaNA (103 evaM jANidUNa chappi puMjA parivADIe vaDDhAvedavvA jAva carimasamayaphaDDaya jIvANamukkassaTTANapamANaM ducarimaphaDDayajIvANaM chappuMjA pattA tti / puNo edassa paramANuttarakameNa orAliyasarIrapuMjassuvari abhavasiddhiehi aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgamettA paramANa savistasuvacayasahidA apuNaruttaTTANappattiNimittA vaDDhAvedavvA / vaDDhaMtA vi ketiyA idi vRtte egabAdaraNigodajIvassa jattiyA vissasuvacayasahidorAliyaparamANa saMbhavaMti tattiyamettA / tado aNNo jIvo putvattorAliyasarIradabvamettegorAliyasarIramabbhahiyaM kAUNa puNo vissasuvacayasahidegaparamANuNA tejAsarIra*mabhahiyaM kAUNacchido tAdhe savvajIvehi aNaMtaguNamettaTANANi aMtaridUNa aNNamapuNaruttadvANaM hodi / puNo NiraMtaramicchAmo tti imamAgadaparamANuM paNNAe pudha Traviya puNo edassa jattiyA vissasuvacayaparamANU asthi tattiyametavissasuvacayaehi UNatejaiyasarIrapuMjammi puvamaNidaparamANumhi vaDhide girataraM hodUNa aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / puNo egavissasuvacayaparamANumhi vaDhide aNNegamapuNaruttaTTANaM hodi / dosu vistasuvacayaparamANusu vaDhidesu bidiyamapuNaruttaTThANaM hodi / tisu vissasuvacayaparamANusu vaDhidesu tadiyamapuNarattaTANaM hodi / evaM jAva savvajIvehi aNaMtagaNamettavissasuvacayaparamANupoggalesu baDDhidesu ettiyANi ceva apuNaruttaTTANANi laddhANi hoti / puNo evaM vaDDhAvedavvaM jAva paramANuko praveza karAkara baDhAnA cAhie / isa prakAra jAnakara chahoM puJja antima samayavartI spardhaka jIvoMke utkRSTa sthAna pramANako dvicarama samaya sambandhI spardhaka jIvoMke chaha puJja prApta hone taka AnupUrvI kramase baDhAnA caahie| puna: isa audArikazarIrake puJjake Upara eka paramANu adhikake kramase apane visrasopacayasahita apunarukta sthAnoMko utpanna karane ke lie abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa paramANu baDhAne caahie| baDhAte hue kitane baDhAne cAhira aisA pUchane para kahate haiM ki eka bAdara nigoda jIvake visrasopacayasahita jitane audArika paramANu sambhava haiM utane baDhAne caahie| anantara eka anya jIva lIjie jo purvokta audArika zarIrake dravyamAtra eka audArikazarIrako adhika karake tathA visra sopacaya sahita eka paramANuke dvArA taijasazarIrako adhika karake avasthita hai taba saba jIvoMse anantaguNe sthAnoMkA antara dekara anya apunarukta sthAna hotA hai / puna: nirantara sthAna cAhate haiM isalie isa AyeM hue paramANuko buddhi ke dvArA pRthak sthApita karake punaH isake jitane visrasopacaya paramANu haiM utane visrasopacayoMse rahita tejasazarIrake puJjameM pahale alaga kiye gaye paramANuke baDhAne para nirantara hokara anya apunarukta sthAna hotA hai / punaH eka visrasopacaya paramANuke baDhane para anya eka apunarukta sthAna hotA hai| do visrasopacaya paramANuoMke bar3hane para dUsarA apunarukta sthAna hotA hai| tIna visrasopacaya paramANuoMke bar3hane para tIsarA apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya paramANu pudgaloMke bar3hane para itane hI apunarukta sthAna labdha hote haiN| ma0 pratI ' carimasamayaphAiDaya ' iti pATha | * tA. prato -paramANute jAsarIra- iti pATha: 1
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 93. abhavasiddhiehi aNaMtagaNA siddhANamaNaMtabhAgamettA tejAparamANa savvajIvehi aNaMta-- guNamettA tejAvistAsuvacayaparamANU ca vaDDhidA ti| vaDDhaMtA vi kettiyA tti vutte egabAdaraNigodassa jIvassa tejAsarIramhi jattiyA vissAsuvacayasaMjuttA paramANU asthi tettiymettaa| puNo aNNo jIvo puva vihANeNAgaMtUNa khINaka sAyaduciramasamae orAliyatejAsarIrANi puvuttavaDhivadavveNa ahiyANi kAUga puNo kammaiyasarIraM vissAsuvacayasaMjuttegakammaparamANuNA amahiyaM kAdUcchido tAdhe sadhajIvehi aNaMtaguNamettaTThANANi aMtaridUNa aNNadvANa mappajjadi / puNo giraMtaramicchAmo ti imamAgadavissAsuvacayasahidaparamANuM paNNAe pudha dvaviya egaparamANu vissAsuvacayapamANeNa parihoNakammaiyasarIrapuMjammi puvamaNida paramANumhi pakkhitte paramANuttaraM hodUNa aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / puNo egakammaiyavissAsuvacayaparamANumhi vaDhide aNNamapuNaruttaTThANaM hodi| dosu* kammaiyavissAsuvacayaparamANupoggalesa vaDDhidemu bidiyamapuNaruttaTTANaM hodi / evaM yavvaM jAva savvajIvehi aNaMtagaNamettA vistAsuvacayaparamANU vaDDhidA tti / tAdhe ettiyANi ceva apuNaruttaTThANANi laddhANi hoti / puNo evamegega puna: isa prakAra abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa taijasazarIrake paramANa aura saba jIvoMse anantaguNe taijasazarIrake visrasopacaya paramANuoMkI vRddhi hone taka baDhAte jAne cAhie / isa prakAra baDhAte hue ve kitane haiM aisA pUchane para kahate haiM ki eka bAdara nigoda jIvake taijasazarIrameM jitane visrasopacaya sahita paramANu haiM ve utane haiN| punaH eka anya jIva lIjie jo pUrvokta vidhise Akara kSINakaSAyake dvicarama samaya meM audArika aura taijasazarIrako pUrvokta baDha hue dravyase adhika karake tathA kArmaNazarora ko visrasopacaya sahita eka karmaparamANuse adhika karake sthita hai taba saba jIvoMse anantaguNe sthAnoMkA antara dekara anya sthAna utpanna hotA hai| punaH nirantara sthAna cAhate haiM isalie isa Aye hue visrasopacaya sahita eka paramANuko buddhise alaga sthApita karake eka paramANu visrasopacayaka pramANase hIna kArmaNazarIrake puJjameM pahale nikale hue paramANuke milAne para eka paramANu adhika hokara anya apunarukta sthAna hotA hai| punaH eka kArmaNa visrasopacaya paramANuke bar3hane para anya apunarukta sthAna hotA hai| do kArmaNa visra sopacaya paramANu pudgaloMke baDhAne para dUsarA apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra saba jIvoMse ananta guNa visrasopacaya paramANuoMkI vRddhi hone taka le jAnA cAhie / taba itane hI apunarukta sthAna labdha hote haiM / punaH isa prakAra eka eka visrasopacayasahita karmaparamANukA punaH punaH praveza 0 tA0 pratau 'jIvo vi puva-' iti pATha:1 . a0 kA0 pratyoH 'appaTThANa-' iti pAThaH / tA0 A0 kA0 pratiSu 'putvavaNida-' iti paatthH| *tA0 pratI 'paramANuttaraM hodUNa aNNa ___mapuNaruttaTThANa hodi ] dosu ' iti pAThaH /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 93. ) badhaNANuyogaddAre davvabaMdhaparUvaNA ( 105 vissAsuvacayasahidakammaparamANuM pavesiya 502 NeyavvaM jAva kammaiyasarIraghujammi abhavasiddhiehi aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgametA kapmaparamANU vistAsuvacayasahidA vaDdiA tti / puNo ede vaDDidaparamANu kettiyA? egabAdaraNigodajIvassa kammaiyasarIrammi jattiyA vissAsuvacayasahiyakammaparamANa asthi tattiyamettA / evaM vadbhidaNacchide puNo aNNo jIvo khavidakammasiyalakkhaNaMNa AgaMtUNa khINakasAyaducarimasamae bAdaraNigodajIveNa abbhahiyaM kAUNacchido tAdhe puNaruttaTTANaM hodi; puvvaMkameNa vaDDAvidaparamANUNamettha egajIvammi uvlNbhaado| puNo edassuvari egaparamANumhi vaDDide aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / evaM puvvaM va vaDDhAvadevvaM jAva aNNegajIvasta orAliyatejA- kammaiyasarIraparamANa savissAsuvacayA paviTTA ttiAtado puvavihANe bidiyo jIvo pvesiyvvo| evamedeNa kameNa palidovamassa asaMkhedibhAgamettA jIvA parivADIe pvesiyvvo| Navari khoNakasAyacarimasamae paviTThajIvehito ducarimasamae paviddhajIvA visesAhiyA hoti / kudo? carima-ducarimajIvavisesANamettha snnaado| kettiyameto viseso? carimasamayavisesassa asNkhejjdibhaagmetto|edesu jIvesuparamANuttarakameNa aNNANi vi apuNaruttaDhANANi chappuMje assidUNa uppAdedavvANi jAvappaNo ukkassattaM pattANi ti / evaM cirANajIvaparamANupoggalesu saMpahi paviTThajIvaparamANapoggalesu ca vaDidesu ducarimasamayabAdaraNigodavaggaNA ukkassA hodi / puNo ettha AvaliyAe karAkara kArmaNazarIrake puJja meM abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgamAtra visrasopa - cayasahita karmaparamANuoMkI vRddhi hone taka le jAnA cAhie / punaH ye baDhe hue paramANu kitane hai? eka bAdara nigoda jIvake kArmaNazarIrameM jitane visrasopacayasahita karmaparamANu haiM utane haiN| isa prakAra baDhAkara sthita honepara punaH anya jIva kSapitakauzikavidhise Akara kSINakaSAyake dvicarama samayameM bAdara nigoda jIvase adhika kara sthita hai taba punarukta sthAna hotA hai| kyoMki, pUrva kramase baDhAye hue paramANu yahA~ eka jIvameM upalabdha hote haiM / punaH isake Upara eka paramANu ke bar3hane para anya apunarukta sthAna hotA haiN| isa prakAra anya eka jIvake audArika tejasa aura kArmaNazarIrake paramANu apane visrasopacayasahita praviSTa hone taka pahaleke samAna baDhAnA cAhie / anantara pUrva vidhise dUsarA jIva praviSTa karanA cAhie / isa prakAra isa kramase palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIva kramase praviSTa karAne caahie| itanI vizeSatA hai ki kSINa. kaSAyake antima samaya meM praviSTa hue jIvoMse dvicarama samayameM praviSTa hue jIva vizeSa adhika hote haiM, kyoMki, carama aura dvicarama sambandhI jIvoMkA vizeSa yahA~ dikhAI detA hai|vishesskaa pramANa kyA hai? antima samaya meM jitanA vizeSa hotA hai usakA asakhyAtavA~ bhAga yahA~ vizaSakA pramANa hai / ina jIvoMmeM eka paramANu adhikake kramase apane utkRSTa sthAnake prApta hone taka chaha pujoMkA Azraya lekara anya bhI apunarukta sthAna utpanna karane cAhie / isa prakAra jIvake purAne paramANu pudgaloM meM tatkAla praviSTa hue jIva paramANu pudgaloMke baDhAne para vicarama 8 tAoprato 'puvvakameNa iti pAThaH /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 93. asaMkhejjadibhAgamettagulaviyAo / ekkekkisse pulaviyAe asaMkhejjalogamettabAdarafogodasarIrANi / ekkekkamhi sarIre anaMtANaMtajIvA ca saMbhavaMti / puNo esi jIvANaM majjhe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametA ceva guNidakammaM siyjiivaa| avasesA anaMtA savve jIvA guNidagholamANA / ettha khavidakammaMsio khavidagholamANo vA ego vi Natthi ; ukkassadavvamhi tesimatthittavirohAdo / evamettiyamettadavvaM ghettUNa bidiyaM jIvaphaDDuyamukkassaM hodi / saMpahi tadiyaM phaDuyaM vRccade / taM jahA- ego jIvo savvapayatteNa orAliyatejAkammaiyasarIrANaM khavidakammaMsiyalakvaNaM kAUNa khoNakasAyaticarimasamae acchido tAdhe jIvehi aMtariNa aNNassa tadiyajIvaphaDupassa AdI hodi / saMpahi etthaMtarapamANaparUvaNaM kassAmI / taM jahA- ducarimasamayakhINakasAyajahaNNabAdaraNigodavaggaNAdo tasseva ukkassadavvavaggaNA visesAhiyA / kettiyametto viseso ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgapamANajIvametto / puNo ettha adhiyajIvamette avaNiya pudha dvavide jaM sesaM taM durimajahaNNavaggaNapamANaM hodi / puNo edamhAdo khoNakasAyaticarimasamayavaggaNAe visesAhiyA / kettiyametteNa ? ducarimajahaNNavaggaNaM palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa khaMDide tattha egakhaMDammi jattiyA jIvA atthi 106 ) samayakI bAdaranigodavargaNA utkRSTa hotI hai / punaH yahAM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyAM haiM / eka eka pulavimeM asaMkhyAta lokapramANa bAdara nigoda zarIra haiM aura eka eka zarIrameM anantAnanta jIva sambhava haiN| punaH ina jIvoM meM guNitakarmAzika jIva Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI haiM / bAkIke ananta saba jIva guNitagholamAna haiM / yahA~ kSapitakarmAzika aura kSapitagholamAna eka bhI jIva nahIM hai, kyoMki, utkRSTa dravya meM unakA astitva hone meM virodha hai / isa prakAra mAtra itane dravyako grahaNa kara dUsarA jIva spardhaka utkRSTa hotA hai / aba tIsare spardhakakA kathana karate haiM / yathA- eka jIva saba prakArake prayatnase audArika, taijasa aura kArmaNazarIrako kSapitakarmAzikarUpa karake kSINakaSAyake tricarama samaya meM avasthita hai taba jIvoMse antara hokara anya tRtIya jIva sparvakakI Adi hotI hai / aba yahAM antara ke pramANakA kathana karate haiN| yathA-dvicarama samaya meM kSINakaSAyakI jaghanya bAdaranigodavargaNAse usakI utkRSTa dravyavargaNA vizeSa adhika hotI hai| vizeSakA pramANa kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvoMkI jitanI saMkhyA hai vaha vizeSakA pramANa hai / punaH yahAM adhika jIvoM pramANako nikAla kara pRthak sthApita kara jo zeSa rahe vaha dvicarama samayakI jaghanya vargaNAkA pramANa hotA hai / punaH isase kSINakaSAyakI tricarama samayakI vargaNA meM jIva vizeSa adhika hote haiM / kitane adhika hote haiM ? dvicarama samayakI jaghanya vargaNAko palya ke asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karane para vahAM eka khaNDa meM jitane jIva hote haiM, utane adhika hote haiM / vahAM 0tA0 pratI 'sabbe jIvA, guNidatrolamAgo' A0 pratI 'save guNidagholamANo' iti pATha: /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 93. ) baMdhaNANuyogaddAre davvabaMdhaparUvaNA ( 107 tattiyametteNa / kettiyA puNa tattha jIvA asthi ? aNaMtA / kudo ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa aNaMtesu jIvesu bhAge hidesu tattha aNaMtANaM ceva jiivaannmuvlNbhaado| ettha palidovamassa asaMkhejjadimAga mettesuducarimavaggaNaukkassavisesajIvesu avaNidesu sesaaNaMtajIvA phaDDayaMtaraM hodi / asaMkhejjalomamettANi jigodasarIrANi / ekke kamhi NigodasarIre agatAgaMtA jIvA ca utthaaMtare asthi / ettiyamaMtaridUNa tadiphaDDayassa AdI hodi / puNo ettha putvavihANeNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettajIvANamorAliya-tejA-kammaiyaparamANupogalA aNaMtANaMtavistAsuvacayahi saha vaDDAvedavvA / evaM vaDide tadiyaphaDDayamukkassaMtaraM hodi / evaM ca uttha-paMcama-chaTTha-sattamaaTThamaNavama-dasamAdiphaDDayANamaMtarapamANaM vissAsuvacayaparamANaNaM jIvANu ca pavesaNavihANaM jANidUNa odAredavvaM jAva asaMkhejjaguNaseDimaraNapaDhamasamayo ti| evaM vaDDidU - Nacchide tado aNNo jIvo khavidakammasiyalakkhaNeNAgaMtUNa visesAhiyamaraNacarimasamae acchido / tAdhe jIvehi aMtaridUNa aNNaM phaDDayamuppajdadi / puNo etya aMtarapamAgaparUvaNaM kssaamo| taM jahA-guNaseDimaraNapaDhamasamayajahaNNaphaDDayAdo tasseva ukkasaphaDDayaM. visesAhiyaM / viseso puNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettA jIvA / AliyAe asaMkhejjadibhAgametakaDDaesu vaDDidasavve jIvA palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettA ceva hoMti ti kudo Navvade? aviruddhaairiyvynnaado| teNettha visese egaNigodakitane jIva haiM? ananta jIva hai, kyoMki, palyake asaMkhyAtaveM bhAgakA ananta jIvoM meM bhAga dene para vahAM ananta jIva upalabdha hote haiN| yahA~ para palyake asakhyAtaveM bhAgamAtra dvicarama vargaNAke utkRSTa vizeSa jIvoM ke nikAla dene para zeSa ananta jIva pramANa spardhakakA antara hotA hai / nigoda zarIra asaMkhyAta lokapramANa hote haiM aura eka eka nigoda zarIrameM anantAnanta jIva cauthe antarameM hote haiM / itanA antara dekara tIsare spardhakakI Adi hotI hai / punaH yahA~ pUrva vidhike anusAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvoMke audArika, tejasa aura kArmaNazarIrake paramANu pudgala anantAnanta vinasopacayoMke sAtha baDhAne caahie| isa prakAra baDhAne para tIsare spardhakakA utkRSTa antara hotA hai / isa prakAra cauthe, pAMcaveM, chaThe, sAtaveM, AThaveM, nauveM aura dasaveM Adi spardhakoM ke antara pramANako tathA visrasopacayasahita paramANa aura jIvoMkI pravezavidhiko jAnakara asaMkhyAta guNazreNi maraNake prathama samayake prApta hone taka utAranA caahie| isa prakAra baDhAkara sthita hone para taba anya jIva kSapitakarmAzika vidhise Akara vizeSAdhika maraNake antima samayameM sthita hai taba jIvoMse antara hokara anya spardhaka utpanna hotA hai / punaH yahAM antara pramANakA kathana karate haiM / yathA-guNazreNimaraNake prathama samayake jaghanya spardhakase usIkA utkRSTa spardhaka vizeSa adhika hai| vizeSa palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra jIva pramANa hai| zaMkA-Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra spardhakoMmeM baDhe hue saba jIva palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hI hote haiM yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai? samAdhAna-aviruddha AcAryoMke vacanase jAnA jAtA hai| isalie yahAM para vizeSa meM eka nigoda zarIra bhI nahIM hai| isa adhika dravyako alaga
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 93. sarIraM vi Natthi / edamadhiyadavvamavaNiya pudha duveyavvaM / asaMkhejjaguNase DimaraNapaDhamasamayajahaNNaphaDuyAdo visesAhiyamaraNacarimasamayajahaNNaphaDDuyaM visesAhiyaM / kettiyameNa ? guNaseDimaraNapaDhamasamayajahaNNaphaDuyaM palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa khaMDadegakhaMDametteNa / edamhAdo puvvillapalidovamasta asaMkhejjadibhAgamettajIvesu avaNidesu jaM sesaM taM phaDDuyaMtaraM hodi / tattha aMtare asaMkhejjaloga mettaNigodasarIrANi / ekkekkamhi NigodasarIre anaMtANaMtA jIvA ca asthi / puNo ettiyamettamaMtariNa visesAhiyamaraNacarimasamayajahaNNaphaDuyassa AdI hodi / puNo etthataNachapuMjA pugvillachappuMje hito asaMkhejjagugahINA tti kaTTu paramANutarakameNa vaDhAvedavvA jAva guNaseDimaraNapaDhamasamae phaDuyassa ukkasapamANaM pattA tti / puNo evassuvari egorAliyavissAsuvacayaparamANumhi vaDDide aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / dosu paramANupoggalesu vaDidesu tadiyamapuNaruttaTThANaM hodi / evameguttarakameNa tAva vaDAveyavvaM jAva khavidakammaM siyalakkhaNeNa / gadajIvegaparamANussa vissAsuvacayapuMjassa pamANaM vaDide ti / evaM vaDidUNacchide tado aNNo jIvo puvvavihANeNAgaMtUja vissAsuvacayasaMjuttegaparamANuNA orAliyasarIramanmahiyaM kAUNa visesAhiyamaraNa - caramasamae acchido tAdhe sAMtaradvANamaNNamuppajjadi / puNo niraMtaradvANe icchijjamANa karake pRthak sthApita karanA cAhie / asaMkhyAta guNazreNimaraNake prathama samaya ke jaghanya spardhaka se vizeSa adhika maraNake antima samayakA jaghanya spardhaka vizeSa adhika hai / kitanA adhika hai ? guNazreNi maraNa ke prathama samaya ke jaghanya spardhakako palyake asaMkhyAtaveM bhAgase khaNDita karane para jo eka khaNDa labdha Ave utanA adhika haiN| isameM se pahale ke palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra jIvoM alaga kara dene para jo zeSa rahatA hai vaha spardhakakA antara hotA hai / usa antarama asaMkhyAta lokapramANa nigodazarIra hote haiM aura eka eka nigodazarIra meM anantAnanta jIva hote haiM / punaH itanA mAtra antara dekara vizeSa adhika maraNake antima samayake jaghanya spardhaka kI Adi hotI hai / punaH yahAM chaha puJja pahale ke chaha puJjoMse asaMkhyAtaguNe hIna hote haiM aisA samajha kara guNazreNimaraNake prathama samaya meM utkRSTa pramANake prApta hone taka eka paramANu adhikake krama se bar3hAnA cAhie / punaH isake Upara eka audArikazarIra visrasopacaya paramANu bar3hane para anya apunarukta sthAna hotA hai / do paramANu pudgaloMke bar3hane para tIsarA apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra kSapita karmAzika vidhise Aye hue jIvake eka paramANuke visrasopacaya puJjake pramANa taka vRddhi hone taka eka adhikake kramase bar3hAnA caahie| isa prakAra baDhAkara sthita hone para taba anya jIva pUrva vidhise Akara visrasopacayasahita eka paramANuse audArikazarIrako adhika karake vizeSa adhika maraNake antima samayameM sthita hai taba anya sAntara sthAna utpanna hotA hai ! punaH nirantara adhvAna icchita hone para eka paramANu visrasopacaya pramANase nyUna avasthAma visopacayasaMyukta eka paramANukI vRddhi hone para nirantara hokara anya apunarukta sthAna hotA tA to jIveramAsya' iti pATha: 1 W
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre bAdaraNigodadavvavaggaNA ( 109 egaparamANuvistAsuvacayapamANeNaNAvatthAe vistAsuvacayasaMjattegaparamANumhi vaDide NiraMtaraM hodUNa aNNamapuNaruttaTTANaM hodi / puNo aNNegorAliyavistAsuvacayaparamANumhi vaDide aNNamapuNaruttaDhANaM hodi / evamegegavistAsuvacayaparamANa vaDAvedavyA jAva savvajIvehi aNaMtagaNamettA vissAsuvacayaparamANa vaDhidA ti / evaM vaDhide ettiyagi ceva apuNaruttaDhANANi secIyAdo laddhANi hoti / evamaNa vihANeNa vispAsuva vayasahiyaegegaparamANa vaDDhAvedavyA jAva egabAdaraNigodajIvassa orAliyasarIramhi jattiyA orAliyasarIravissAsuvacayasahiyaparamANa asthi tattiyamettA vaDDidA tti| evaM vaDhide puNo tejA-kammaiyaparamANa vistAsuvacayasahiyA vddddhaaveddaa| puNo puvavihANeNego jovo pvesiymvo| evaM jAva palidovamasta asaMkhejadibhAgametA jIvA vaDDhAvedazvA / paNo savesi jIvANaM paramANapoggalesu vissAsuvacaya0 paramANupoggalesu baDhidesu visesAhiyamaraNacarimasamaya ukkassaphaDDayaM / puNo ettha Ava. liyAe asaMkhejjadimAgamettapulaviyAo ekkekkapulaviyAe asaMkhejjalogamettaNigodasarIrANi / ekkemmi NigodasarIre aNaMtANaMtajIvA / ekkekkassa jIvassa orAliya-tejA-kammaiyasarIraparamANa ( savissAsuvacaya ) savvajovehi aNaMtaguNametA asthi / ettiyametadavvaM ghetaga visesAhiyamaraNacarimasamayaphaDDayaM hodi / evamodAride AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamaitaphaDDayANi laddhANi hoti / saMpahi etto heTThA odArijjamANe egaM ceva phaDDayaM hodi / kudo ? vise sAhiyamaraNarcAramaphaDDaeNa saha sayaMbhUramaNadIvasta sayaMpahagiMdassa hai / punaH anya eka audArikazarIra visrasopacaya paramANukI vRddhi hone para anya apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra saba jIvoMse anantaguNe ksisopacaya paramANuoMkI vRddhi hone para eka eka visrasopacaya paramANu baDhAnA cAhie / isa prakAra vRddhi hone para se cIyarUpase itane hI apUnarukta sthAna labdha hote haiN| isa prakAra eka bAdara nigoda jIvake audArikazarIrameM jitane audArikazarIrake visrasopacayasahita paramANu haiM utane mAtra vRddhi hone taka visrasopacayasahita eka eka paramANu baDhAnA caahie| isa prakAra vRddhi hone para puna: taijasazarIra aura kArmaNazarIrake paramANu visrasopacayasahita baDhAne cAhie / punaH pUrva vidhise eka jIvakA praveza karAnA cAhie / isa prakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra jIva baDhAne cAhie, punaH saba jIvoMke paramANu pudgaloM ke vinasopaca pasahita bar3hane para vizeSa adhika maraNake antima samayameM utkRSTa spardhaka hotA hai / puna: yahAM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyAM haiM / eka eka pulavimeM asaMkhyAta lokapramANa nigodazarIra haiM / eka eka nigodazarIra meM asantAnanta jIva haiM aura eka eka jIvake audArika, taijasa aura kArmaNazarIrake paramANu visra sopacayasahita saba jIvoMse anantaguNe haiM / itane mAtra dravyako grahaNa kara vizeSa adhika maraNa ke antima samayakA spardhaka hotA hai / isa prakAra utArane para Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa spardhaka labdha hote haiM / aba isase nIce utArane para eka hI spardhaka hotA hai, kyoMki, vizeSa adhika maraNake antima spardhakake sAtha svayaMbhUramaNa dvIpake svayaMprabha nagendra kI bAhya dizAmeM karmabhUmike pratibhAgameM mUla, thUvara aura
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110.) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 93. bAhira disAe kammabhUmipaDibhAgammi malayathahallayAdisu sarisabAdaraNigodavaggaNAe hoNAe ahiyAe ca uvalaMbhAdo / puNo edIe sarisavaggaNaM ghetUNa tattha mUlayathUhallayAdisu egorAliyavissAsuvacayaparamANamhi vaDide aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / dosu vadbhidesu bidiyamapuNaruttaTTANaM hodi / evamaNaMtANatesu vissAsuvacayaparamANupuggalesu vaDidesu putvavihANeNa tado egorAliyaparamANa savistAsuvacaya0 vaDDhAvedavo / evaM tAva vaDDhAvedavvaM jAva vistAsuvacayasahidA orAliyasarIraparamANU abhavasiddhiehi aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgamettA tti / puNo edeNeva kameNa aNaMtANatavissAsuvacayasahidA abhavasiddhiehi aNaMtagaNA siddhANamaNaMtabhAgamettA tejAparamANa vaDDhAvedavvA / puNo puvavihANeNa kammaiyasarIrapuMjamhi savvajIvehi aNaMta guNamevistAsuvacayasahiyA abhavasiddhiehi aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgamettA kammaparamANU vddddhaavedvvaa| puNo putvavihANeNa ego jIvo pvesiyvvo| puNo tasseva orAliya-tejA kammaiyasarIrANi vaDDhAvedavvANi / evaM vaDDhAvijjamANe aNaMtANatabAdaraNigodajIvesu paviThesu egaNigodasAdhAraNasarIraM pavisadi / asaMkhejjalogamettasarIresu paviTThesu egA pulaviyA pavisadi / puNo vissAsuvacayasahiyaabhavasiddhiehi aNaMtagaNa-siddhANamaNaMtabhAgamettorAliya-tejA-kammaiyaparamANupoggalesa vaDhidesa ego jIvo pavisadi / evamaNaMtANaMtajIvesa paviThThasa egaM sAdhAraNasarIraM pavisadi / evamasaMkhejjalogaNigodalatA AdikameM sadRza bAdaranigodavargaNA hIna aura adhika upalabdha hotI hai / punaH isake sadRza vargaNAko grahaNa kara vahAM mala, thavara aura Ardraka AdikameM eka audArika visrasopacaya paramANu bar3hane para anya apunarukta sthAna hotA hai| do paramANuoMke bar3hane para dUsarA apunarukta sthAna hotA hai| isa prakAra anantAnanta visrasopacaya paramANu pudgaloMke bar3hane para pUrva vidhise anantara eka audArika paramANu visrasopacayasahita bar3hAnA cAhie / isa prakAra visrasopacayasahita audArikazarIra paramANu abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgamAtra hone taka bar3hAne caahie| punaH isI kramase anantAnanta visrasopacayasahita abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgamAtra tejasazarIra paramANu bar3hAne cAhie / punaH pUrva vidhise kArma zarIra puJja meM saba jIvoMse anantaguNe visrasopacayasahita abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgamAtra karmaparamANu bar3hAne caahie| isa prakAra pUrva vidhise eka jIva praviSTa karAnA cAhie / punaH usIke audArika, taijasa aura kArmaNazarIra bar3hAne cAhie / isa prakAra bar3hAne para anantAnanta bAdara nigoda jIvoMke praviSTa hone para eka nigoda sAdhAraNazarIra praviSTa hotA hai / asaMkhyAta lokamAtra zarIroM ke praviSTa hone para eka pulavI praviSTa hotI hai / punaH visrasopacaya sahita abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgamAtra audArika, taijasa aura kArmaNazarIra paramANu pudgaloMke bar3hAne para eka jIva praviSTa hotA hai / isa prakAra anantAnanta jIvoMke praviSTa hone para eka sAdhAraNazarIra praviSTa hotA hai / isa prakAra asaMkhyAta lokapramANa nigoda 4 a. kA. pratyoH 'orAli yasarIparamANU abhavamiddhiehi aNataguNA siddhANamaNaMtabhAgamettA tejAparamAga iti / /
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre bAdaraNigodadavvavaggaNA (111 sarIresu paviThesu vidiyA pulaviyA pavisadievaM tadiya-cauttha-paMcamAdi jAva jagaseDIe asaMkhejjadibhAgametapulaviyAsu vaDidAsu kammabhUmipaDibhAgasayaMbharamaNadIvassa mUlayasarIre jagaseDIe asaMkhejjadibhAgamettapulaviyAo egabaMdhaNabaddhAo ghettUNa ukkassabAdaraNigodavaggaNA hodi / jahaNNAdo puNa ukkassabAdaraNigodavaggaNA asaMkhajjaguNA / ko guNagAro? jagaseDIe asaMkhejjadibhAgo / ke vi AiriyA guNagAro puNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo hodi ti bhaNaMti, taNNa ghaDade / kudo? bAdaraNigo. davaggaNAe ukkassiyAe seDIe asaMkhejjadibhAgametto NigodANaM tti edeNa caliyAsutteNa saha virohAdo / Na ca suttaviruddhamAiriyavayaNaM pamANaM hodi; aippasaMgAdo / Nigodasaddo pulaviyANaM vAcao tti ghetaNa esA parUvaNA parUvidA / saMpahi bAvaraNigodavaggaNAe jahaNiyAe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto NigodANaM ti edassa caliyAsuttassa ke vi AiriyA vakkhANamevaM kuNaMti / jahA-NigodANamidi vRtte ghaNAvaliyAe asaMkhenjavibhAgo gaNagAro hodi tti ghettvvo| patteyasarIraukkassavaggaNaM ghaNAvaliyAe asaMkhejjadibhAgeNa gaNide jahaNiyA bAdaraNigodavaggaNAe hodi tti bhaNidaM hodi? edaM vakkhANaM Na ghaDade sahamaNigodavaggaNA jahaNiyAe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgameto NigodANaM idi ettha vi ghaNAvaliyAe asaMkhajjadibhAgeNa ukkassabAdaraNigodavaggaNAe guNidAe jahaNNasuhamaNigodavaggazarIroMke praviSTa hone para dUsarI pulavI praviSTa hotI hai| isa prakAra tIsarI, cauthI aura pA~cavIM Adise lekara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMkI vRddhi hone para karmabhUmi pratibhAga svayaMbhUramaNa dvIpakI mUlIke zarIra meM eka bandhanabaddha jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMko grahaNa kara utkRSTa bAdaranigodavargaNA hotI hai| apanI jaghanyase utkRSTa bAdaranigodavargaNA asaMkhyAtaguNI hai| guNakAra kyA hai? jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / kitane hI AcArya guNakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai aisA kahate haiM parantu vaha ghaTita nahIM hotA kyoMki, utkRSTa bAdaranigodavargaNAmeM nigodoMkA (pulaviyoMkA) pramANa jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai isa culikAsUtrake sAtha virodha AtA haiM / aura sUtraviruddha AcAryoMkA vacana pramANa nahIM ho sakatA, kyoMki, aisA hone para atiprasaMga doSa AtA hai / nigoda zabda pulaviyoM kA vAcaka hai aisA grahaNa karake yaha prarUpaNA kI gaI hai| aba 'bAdaraNigodavagaNAe jahaNiyAra AvaliyAe asaMkhajjadibhAgametto NigodANaM' isa cUlikAsUtrakA kitane hI AcArya isa prakAra vyAkhyAna karate haiN| yathA-"NigodANaM' aisA kahane para usakA artha 'nigoda jIva' lete hai, pulaviyAM nahIM / 'AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto' aisA kahane para ghanAvalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hotA hai aisA grahaNa karate haiM / pratyekazarIra utkRSTa vargaNAko ghanAvalike asaMkhyAtaveM bhAgase guNita karane para jaghanya bAdaranigodavargaNA hotI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / kintu yaha vyAkhyAna ghaTita nahIM hotA, kyoMki, 'suhamaNigodavaggaNAe jahaNiyAe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgameto jigodANaM' yahAM bhI ghanAvalike asaMkhyAtaveM bhAgase utkRSTa bAdara nigoda vargaNAke guNita karane para jaghanya OM a-A- pratyoH 'ghaNAvalie' iti pATha /
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 ) ( 5, 6, 94. patsiMgAdo | Na ca evaM; aMgulassa asaMkhejjadibhAgo guNagAro tti AiriyaparaMparAgabuvadesabaleNa siddhattAdo | athavA AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto fugodANaM idi etthataNaNigodasaddo aMDarANamAvAsyANaM vA vAcao tti ghettavvo; ukkassabAdaraNigodavaggaNAe asaMkhejjalogamettapulaviyAo egabaMdhaNabaddhAo asthi tti vakkhANaNNahANuvavattodo / Na ca rasa ruhira- mAMsasarUvaMDarANaM khaMdhAvayavANaM tatto pudhabhAveNa avadvANamatthi jeNegakkhaMdhe aNegabaMdhaNabaddhANamasaMkhejjalogamettapulaviyANa saMbhavo hojja teNeso cevattho pahANo tti ghettavvo / edammi atthe ghepamANe akasAyaguNase DimaraNadvAra vRttaguNagAro Na virujjhamade; asaM vejjaguNakameNa madAvasiTTIAvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettaNigodesu vi asaMkhejjalogamettapulaviyANamuva - bhAdo / evamesA egUNavIsadimA vaggaNA parUvidA / / 16 / / bAdaraNigodadavvavaggaNANamuvari dhuvasuNNadavvavaggaNA NAmaM / 64 ukkassabAdaraNigodavaggaNAe uvari egarUve pavikhatte tadiyAe dhruva suSNavaggaNAe savvajahaNiyA dhuvasuNNavaggaNA hodi / puNo edisse uvari padesuttarakameNa savvajIvehi anaMtaguNamettamadvANaM gaMtUNa tadiyadhuvasuNNavaggaNAe savvukkassavaggaNA hodi / lakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa sUkSmani godavargaNAkI utpattikA prasaMga AtA hai / parantu aisA hai nahIM, kyoMki guNakAra aGkala ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aisA AcArya paramparAse Aye hue upadezake balase siddha hai athavA 'AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto NigodANaM' isa prakAra yahAM para nigoda zabda aNDaroM aura AvAsakoM kA vAcaka lenA cAhie, kyoMki, aisA grahaNa kiye binA utkRSTa bAdaranigodavargaNA meM eka bandhanabaddha asaMkhyAta lokamAtra pulaviyA~ pAI jAtI haiM yaha vyAkhyAna nahIM bana sakatI hai / aura skandhoM ke avayavasvarUpa rasa, rudhira tathA mAMsarUpa aNDaroMkA usase pRthak rUpase avasthAna pAyA nahIM jAtA jisase eka skandha meM aneka bandhanabaddha asaMkhyAta lokapramANa pulaviyoM kI sambhAvanA hove; isalie yahI artha pradhAna hai aisA grahaNA karanA caahie| isa artha ke grahaNa karane para akaSAya guNazreNi maraNa kAlakA ukta guNakAra virodhako nahIM prApta hotA hai, kyoMki, asaM - khyAta guNita krama se mRta jIvoMse avaziSTa rahe Analike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nigodoM meM bhI asaMkhyAta lokapramANa pulaviyAM upalabdha hotI haiM / isa prakAra yaha unnIsavIM vargaNA kahI gaI hai / bAdaranigodavargaNAoMke Upara dhruvazUnyadravyavargaNA hotI hai // 64 // utkRSTa bAdara nigoda vargaNAmeM eka aMkake milAne para tIsarI dhruvazUnyavargaNAkI sabase jaghanya dhruvazUnyavargaNA hotI hai / punaH isake Upara pradeza adhika ke kanase saba jIvoMse anantaguNe sthAna jAkara tIsarI dhruvazUnyavargaNAkI sabase utkRSTa vargaNA hotI hai / apanI jaghanya se - ( tA0 pratI 'madhA (dA) va siTTha' a0 A0 pratyoH madhAvasiddha iti pATha 1 tA0 prato 'vaggaNA ( Nabhuvari dhruvasuNNadavvavaggaNA ) NAma' a0 kA0 pratmoH 'vaggaNAgamuvari dhuvasuNNa NAma' A0 pratau 'vaggaNANamuvari dhruvasuNNavaggaNA NAma iti pAThaH /
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 95.) baMdhaNANuyogaddAre suhumaNigodadavva vaggaNA ( 113 sagajahaNNAdo sagukkassavaggaNA asaMkhejjaguNA / ko guNagAro ? aMgulassa asNkhejjvibhaago| ukkassabAdaraNigodavaggaNAe seDIe asaMkhejjadibhAgamettAo pulviyaao| jahagasuhamaNigodavaggaNAe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgameta pulaviyAo / tado ukkassabAdaraNigodavaggaNAdo heTA suhamaNigodajahaNNavaggaNAe aMtareNa viNA hodava midi ? ettha parihAro vaccade-bAdaraNigoda ukssa vaggaNAe seDIe asaMkhejjadibhAgameta pulaviyAsu dvivajIvehito suhamaNigodajahaNNavaggaNAe AvaliyAe asaM. khejjadibhAgametta pulaviyAsu dvidajIvA asaMkhejjagaNA / kudo ? bAdaraNigodavaggaNA' sarIrehito suhamaNigodavaggaNAsarIrANamaMgalassa* asaMkhejjadibhAgamettagaNagAruvalaMbhAdo tatthataNajIvehito etthataNajIvANaM guNagArassa aMgulassa asaMkhejjadibhAga-- metattuvalaMbhAdo vA / Na ca ettha bAhayamasthi sAhayaMta puNa aMgulassa asaMkhejjadibhAgametaguNagArasta annnnhaannuvvttiido| evamesA vIsadimA vaggaNA 20 pruuvidaa| dhuvasuNNadavvavaggaNANamuvari suhamaNigodavaggaNA NAma // 95 // ukkassadhuvasuNNadavvavaggaNAe uvari egarUve pakkhitte savvajahaNiyA suhamaNigodadavvavaggaNA NAma hodi / sA puNa jale vA thale vA AgAse vA dissadi; utkRSTa vargaNA asaMkhyAtaguNI hai / guNakAra kyA hai? aDulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| zakA-utkRSTa bAdaranigodavargaNAmeM jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyAM hotI haiN| javanya sUkSpanigodavargaNAmeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyAM hotI haiM / isalie utkRSTa bAdaranigodavargaNAse nIce sUkSma nigoda jaghanya vargaNA antarake binA honI cAhie? samAdhAna-yahAM ukta zaMkAkA parihAra karate haiM-- bAdara nigoda utkRSTa vargaNAkI jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra pulaviyoMmeM sthita jIvoMse sUkSma nigoda jaghanya vargaNAko Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra pulaviyoMmeM sthita jIva asaMkhyAtaguNe hote haiM, kyoMki bAdara nigodavargaNAke zarIroMse sakSama nigodavargaNAke zarIroMkA gaNakAra aGa-lake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pAyA jAtA hai / athavA vahAM rahanevAle jIvoMse yahAM rahanevAle jIvoMkA guNakAra aDulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa upalabdha hotA hai / aura yahAM isakA koI bAdhaka bhI nahIM hai, kintu sAdhaka hI hai, anyathA aDulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra nahIM bana sakatA hai / isa prakAra yaha bIsavIM vargaNA khii| dhruvazanyadravyavargaNAoMke Upara sUkSmanigodavargaNA hotI hai / / 95 / / utkRSTa dhrunazUnyavargaNAme eka aMkake milAne para sUkSma nighodadravyavargaNA hotI hai| vaha jala meM, sthala meM aura AkAzameM sarvatra dikhalAI detI hai, kyoMki bAdaranigodavargaNAke samAna * a0 prato 'aMgulassa asaMkhejjadibhAgo 1 ukkassabAdaraNigodavaggaNAdo heTTA' iti pAThaH / * a0 pratI 'seDIe asaMkhejjadibhAgametapulaviyAsu hudajIvehito suhumaNigodavaggaNAsarIrANabhaMgusalassa iti pATha /
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa bAdaraNigodavaggaNAe va edisse desnniymaabhaavaado| vari esA savajahaNiyA suhamaNigodavaggaNA khavidakammaMsiyalakkhaNeNa khavidagholamANalakkhaNeNa ca AgadANaM ceva sahamaNigodajIvANaM hodi Na aNNesi; tattha davvassa jahaNattavirohAdo / ettha vi AvaliyAe asNkhejjdibhaagmettplviyaao| ekke kisse pulaviyAe asaMkhejjalogamettaNigodasarIrANi / ekkekkamhi NigodasarIre aNaMtANaMtajIvA atyi / tesu jIvesu khavidakammasiyalakkhaNeNAgadajIvA AvaliyAe asaMkhejadibhAgamettA ceva / avasesA save khavidagholabhANA / edesimaNaMtANatajIvANamorAliya-tejA-kammaiyasarIrANaM kammaNokammavistAsavacayaparamANapoggale ghetaNa savvajahaNiyA shmnnigodvggnn| hodi / ___ saMpahi evisse parUvarNa kassamo / taM jahA-orAliyasarIramhi egavissAsuvacayaparamANumhi vaDide bidiyamapuNaruttaTThANaM hodi / evamegegavistAsuvacayaparamANU vaDDhAvedavvA jAva savvajovehi aNaMtaguNamettaTThANANi lakSNa sadhajIvANamorAliyasarIrANi vissAsuvacayeNa ukkassANi jAdANi tti / puNo tesi ceva jIvANaM tejA. sarIrANamuvari egegavissAsuvacayaparamANa vaDDhAvedavvA jAva samvajIvehi aNaMtaguNamettaDhANANi laddhaNa vissAsavacaeNa tesi jIvANaM tejAsarIrANi ukkassANi jAdANi tti / puNo tesiM ceva jINaM kammaiyasarIresu egegavissAsavacayaparamANU vaDDhAvedavvA jAva savvajovehi aNaMtaguNametaDhANANi ladhuNa vissAsuvacaeNa tesi kammaiyasarIrANi ukkassANi jAdANi ti / tado aNNasta jIvassa edesimorAliyasarIrANamuvari vissAsuvacaeNa saha vaDhidegaparamANussa savvajovehi aNaMtaguNametta - isakA dezaniyama nahIM hai| itanI vizeSatA hai ki yaha sabase jaghanya sUkSma nigodavargaNA kSapita karmAzikavidhise aura kSapitagholamAnavidhise Aye hue sUkSma nigoda jIvoMke hI hotI haiM, anyake nahIM, kyoMki, vahAM jaghanya dravyake hone meM virodha hai / yahAM bhI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyA~ hotI haiM eka eka pulavimeM asaMkhyAta lokapramANa nigodazarIra hote haiM aura eka eka nigodazarIrameM anantAnanta jAva hote haiN| una jIvoM meM kSapitakAMzika lakSaNape Aye hue jIva Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hote haiM / zeSa saba jIva kSapitagholamAna hote haiM / ina anantAnanta jIvoMke audArika, taijasa aura kArmaNazarIroMke karma, nokarma aura visrasopacaya paramANu pudgaloMko grahaNa kara sabase jaghanya sUkSmanigodavargaNA hotI hai| aba isakA kathana karate haiM / yathA-audArikazarIrameM eka visrasopacaya paramANa ke bar3hane para dUsarA apunarukta sthAna hotA hai| isa prakAra saba jIvoMse anantaguNe sthAna prApta kara saba jIvoMke audArikazarIra visrasopacayake dvArA utkRSTa hone taka eka eka visrasopacaya paramANu bar3hAnA cAhie / punaH unhIM jIvoMke taijasazarIroMke Upara saba jIvoMse anantaguNe sthAna prApta kara visrasopacayake dvArA una jIvoMke taijasazarIra utkRSTa hone taka eka eka visrasopacaya paramANu bar3hAnA cAhie / punaH unhIM jIvoMke kArmaNazarIroMke Upara saba jIvoMse anantaguNe sthAna prApta kara visrasopacayake dvArA unake kArmaNazarIroMke utkRSTa hone taka eka eka visrasopacaya paramANu bar3hAnA cAhie / anantara ina audArikazarIroM ke Upara visrasopacayake
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 95. ) baMdhaNANuyogaddAre suhumaNigodadavvavaggaNA ( 115 TANANi aMtaridUNedamaNNaM dvANa mppjjdi| puNo NiraMtaramicchAmo ti imaM vissAsuvacayasahidaegorAliyaparamANaM paNNAe pudha dRviya puNo egaparamANuvissAsuvacayameteNa parihINapugvillorAliyasarIrapuMjamhi puvamaNidaparamANumhi pakkhitte egaparamANuttaraM hodUNa aNNamapuNaruttaTTANaM hodi / puNo egavistAsuvacayaparamANumhi vaDDide aNNamapuNaruttaTThANaM hodi / bidiyavissA0 bidiyamapuNa / tadiyavissAsu0 tadiyamapu. garuttaTTANaM hodi / evamegeguttarakameNa sadhajIvehi aNaMtaguNamettaorAliyasarIravissAsuvacayaparamANupoggalesu vaDidesu ettiyANi ceva apuNaruttaDhANANi lagbhaMti / evaM bAdaraNigodavaggaNavaDAvaNavihANeNa orAliya-tejA-kammaiyasarIresu vissAsuvacayasahidaabhavasiddhiehi aNaMtagaNa siddhANamaNaMtabhAgamettaparamANupoggalesU vaDidesu ego suhamaNigodajIvo pvesiyvvo| evaM bAdaraNigodavaggaNavaDDhAvidavihANeNa aNaMtANaMtasuhamaNigodajIvesu paviThesu egaMsAhAraNaNigodasarIraM pvisdi| evapasaMkhejjaloga. mettaNigodasaroresu paviTThe su egA pulaviyA pavidi / evaM AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettapulaviyAsu vaDidAsu jale thale vA suhamaNigodavaggaNA satthANukkassA hodi| puNo edIe suhamaNigodavaggaNAe saha mahAmacchasarIre suhuNigodavaggaNA sarisA lagbhadi / puNo pugvillasuhamaNigodavaggaNaM mottUNa edIe sarisamahAmacchasarIrasuhumasAtha baDhe hue eka paramANuse yukta anya jIvake saba jIvoMse anantaguNe sthAnoMkA antara dekara yaha anya sthAna utpanna hotA hai / puna: nirantara sthAna icchita haiM isalie isa visrasopacayasahita eka audArika paramANuko buddhi ke dvArA pRthak sthApita karake punaH eka paramANu visrasopacayamAtrase hIna pahaleke audArikazarIra puJjameM pahale nikAle hue paramANuke milA dene para eka paramANu adhika hokara anya apunarukta sthAna hotA hai / punaH eka visrasopacaya paramANukI vRddhi hone para anya apunarukta hotA hai / dUsare visrasopacaya paramANuke bar3hane para dUsarA apunarukta sthAna hotA hai / tIsare visrasopacaya paramANu ke bar3hane para tIsarA apunarukta sthAna hotA hai / isa prakAra eka eka paraNANu adhikake kramase saba jovoMse anantaguNe audarikazarIra visrasopacaya paramANu pudgaloM ke bar3hane para itane hI apunarukta sthAna hote haiN| isa prakAra bAdara nigoda vargaNAkI baDhAne kI vidhike anusAra audArika, taijasa aura kArmaNazarIroMke visrasopacayasahita abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgamAtra paramANu pudgaloMke bar3hane para eka sUkSma nigoda jIvako praviSTa karanA caahie| isa prakAra bAdaranigodavargaNAke baDhAnekI vidhike anusAra anantAnanta sUkSma nigoda jIvoMke praviSTa hone para eka sAdhAraNa nigodazarIra praviSTa hotA hai / isa prakAra asaMkhyAta lokapramANa nigodazarIroMke praviSTa hone para eka pulavI praviSTa hotI hai / isa prakAra Avali ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMke bar3hane para jalama va sthala meM sUkSma nigodavargaNA svasthAna utkRSTa hotI hai| puna: isa sUkSma nigodavargaNAke sAtha mahA matsyake zarIrameM sUkSma nigodavargaNA samAna labdha hotI hai / puna: pahalekI sUkSma nigoda *tA0 pratI -maNNahA TThANa-' iti paatthH| tA. A0 kA0 pratiSa pakkhitteparamANataraM iti pAThaH / tA0 pratI evaM ( gaM ) sAhAraNa-' a. kA. pratyo: ' evaM sAhAraNa- iti pAThaH / 0 tA0 A0 kA0 pratiSu 'jale vA ' iti pAThaH /
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa (5, 6, 96. NigodavaggaNaM ghettUNa puNo edisse uvari puvvavihANeNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettapulaviyAsu vaDidAsu mahAmacchasarIre chaNNaM jIvaNikAyANamegabaMdhaNabaddhANaM saMghAde ukkassiyA suhumaNigodavaggaNA dissadi / saMpahi ettha AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettapulaviyAo / ekkekkisse pulaviyAe asaMkhejjaloga mettaNigodasarIre aNaMtANaMtA jIvA ca atthi / saMpahi ettha guNidakammaM siyalakkhaNeNAgadajIvA AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettA ceva hoMti / sesasavvajIvA guNidagholamANA / kudo sAbhAviyAdo / saMpahi jahaNNasuhumaNigodavaggaNappahUDi jAva suhumaNigodukkassavaggaNe ti tAva savvajIvehi anaMta guNamettaniraMtaradvANANi lakSUNa egaM ceva phaDDuyaM hobi; aMtarAbhAvAdI saMpahi / etthataNAsesajIvANamorAliya-tejA- kammaiyasarIrakasmaNokamma vissAsuvacayasahida savvaparamANUM ghettUNa suhumaNigoda ukkasvaggaNA hodi / jahaNNAdo ukkassA asaMkhejjaguNA / ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / evamesA ekkavIsadimA vaggaNA / 21 / parUvidA | sahamaNigo dadazvavaggaNANamuvari dhuvasuNNadavvavaggaNA NAma / / 96 // ukka sahamaNigodadavvavaggaNAe uvari egarUve pakkhitte cautthIe dhuvasuNNavaggaNAe savvajahaNNavaggaNA hodi / tado rUvuttarakameNa savvajIvehi anaMtaguNamettadvANaM vargaNAko choDakara isake samAna mahAmatsyake zarIrakI sUkSmanigodavargaNAko grahaNa kara punaH isake Upara pUrva vidhi ke anusAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMkI vRddhi hone para mahAmatsyake zarIra meM eka bandhanabaddha chaha jIva nikAyoMke saMghAta meM utkRSTa sUkSmanigodavargaNA dikhalAI detI hai / yahAM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyAM haiM aura eka eka pulavi asaMkhyAta lokapramANa nigoda zarIra meM anantAnanta jIva haiN| yahAM guNita karmAzika lakSaNase Aye hue jIva Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramAga hI hote haiM zeSa saba jIva guNita gholamAna hote haiM, kyoMki, aisA svabhAva hai / aba jaghanya sUkSmanigodavargaNAse lekara utkRSTa sUkSmanigodavargaNA paryanta saba jIvoMse anantaguNe nirantara sthAna prApta hokara eka hI spardhaka hotA hai, kyoMki, madhya meM koI antara nahIM hai / aba yahAMke samasta jIvoMke audArika, taijasa aura kArmaNazarIra ke karma aura nokarma visrasopacayasahita saba paramANuoMko grahaNa karake utkRSTa sUkSmanigodavargaNA hotI hai / yahAM jaghanya vargaNAse utkRSTa vargaNA asaMkhyAtaguNI hai / guNakAra kyA hai ? palyakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / isa prakAra yaha ikkIsavIM bargaNA kahI / sUkSma nigodadravyavargaNAoMke Upara dhruvazUnyadravyavargaNA hotI hai / / 96 // utkRSTa sUkSmanigodadravyavargaNAmeM eka aGaka ke milAne para cauthI dhruvazUnya vargaNAkI sabase jaghanya vargaNA hotI hai / anantara eka adhikake kramase saba jIvoMse anantaguNe sthAna tA0 ' - sarIraNokamma-' iti pATha: 1 a A pratyo: 'guNamettamadvANaM' iti pATha: 1
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 97. ) baMdhaNANuyogaddAre mahAkhaMdhadavvavaggaNA gaMtUNa dhuvasuNNadavvavaragaNA ukkassA hodi / jahaNNAdo ukkassA asaMkhejjaguNA / ko guNagAro ? jagapadarassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhejjAo jagaseDoo / evamesA bAvIsadimA 22 vaggaNA parUvidA / dhuvasuNNavaggaNANamuvari mahAkhaMdhadavvavaggaNA jAmA 97 / / ukkassadhuvasuNNadavvavaggaNAe uvari egarUve pakkhitte savvajahaNiyA mahAkhaMdhadavvavaggaNA hodi / tado rUvuttarakameNa savvajovehi aNaMtaguNamettamaddhANaM gaMtUNa ukkassiyA mahAkhaMdhadavvavaggaNA hodi / jahaNNAdo ukkassA visesAhiyA / kettiyameto viseso ? savvajahaNNamahAkhaMdhavaggaNAe palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa avahiridAe jaM bhAgaM laddhaM tattiyameto viseso / etthavavajjatIo gaahaao| taM jahA-- aNusaMkhAsaMkhejjA tadhaNaMtA vaggaNA agejjhaao| AhAra-teja-bhAsA-maNa-kammaiya-dhavakkhaMdhA / / 7 / / sAMtaraNiraMtaredarasuNNA patteyadeha dhavasaNNA / bAdaraNigodasuNNA suhumA suNNA mahAkhaMdho / / 8 / / aNu saMkhA saMkhaguNA parittavaggaNamasaMkhalogaguNaM / guNagAro paMcaNNaM aggahaNANaM abhavvaNaMtaguNo* // 9 // AhAratejabhAsA maNeNa kammeNa vaggaNANa bhave / / ukkassassa viseso abhavvajIvehi adhiyo du // 10 // jAkara utkRSTa dhruvazUnyadravyanargaNA hotI hai / yaha jaghanyase utkRSTa asaMkhyAtaguNI hai / guNakAra kyA hai ? jagapratarakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai jo ki asaMkhyAta jagazreNipramANa hai| isa prakAra yaha bAIsavIM vargaNA khii| dhUvazanyavargaNAoMke Upara mahAskandhadravyavargaNA hotI hai // 97 // utkRSTa dhruvazUnyadravyavargaNAmeM eka aGakake milAne para sabase jaghanya mahAskandha dravyavargaNA hotI hai| anantara eka adhikake kramase saba jIvoMse anantaguNe sthAna jAkara utkRSTa mahAskandhadravya vargaNA hotI hai / yaha jaghanyase utkRSTa vizeSa adhika hai / vizeSakA pramANa kitanA hai ? sabase jaghanya mahAskandha vargaNAmeM palyake asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga dene para jo labdha Ave utanA vizeSakA pramANa hai / yahAM upayogI par3ane vAlI gAthAyeM / yathA--- aNuvargaNA, saMkhyAtANuvargaNA, asaMkhyAtANuvargaNA, anantANuvargaNA, AhAravargaNA, agrAhyavargaNA, taijasavargaNA, agrAhyavargaNA, bhASAvargaNA, agrAhyavargaNA, manovargaNA, agrAhyavargaNA, kArmaNavargaNA, dhruvaskandhavargaNA, sAntaranirantaravargaNA, zUnyavargaNA, pratyekazarIravargaNA dhruvazUnyavargaNA, bAdaranigodavargaNA, zUnyavargaNA, sUkSma nigodavargaNA, zUnyavargaNA aura mahAskandhavargaNA / / 7-8 / / inameM aNuvargaNA eka hai| saMkhyAtANuvargaNA saMkhyAtaguNI hai / asaMkhyAtANuvargaNA asaMkhyAtalokaguNI hai / anantANuvargaNAsahita pA~ca agrAhyavargaNAoMkA guNakAra abhavyoMse anantaguNA hai // 9 // AhAravargaNA, taijasavargaNA, bhASAvargaNA, manovargaNA aura kArmaNavargaNAmeM abhavyoMse anantAguNe jIvoMkA bhAga dene para jo labdha Ave utanA jaghanyase utkRSTa a0 pratI vaggaNA asaMkhejjA' iti pATha: *a. kA. prtyo| 'agghnnaannaambhvmnnNtgnno| iti pAThaH]
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa dhruvakhaMdhasAMtarANaM dhruvasuNNassa ya havejja guNagAro / to guNa jahaSNiyAdo du ukkasse // / 11 // pallAsaMkhejjadimo bhAgo patte yadehaguNagAro / anaMtA loga laNigode puNo vocchaM / / 12 / / seDiasaMkhejjadimo bhAgo suNNassa aMgulasseva / palidovamassa hume padarassa guNo du suNNassa / / 13 / / desi guNagAro jahaSNiyAdo du jAgA ukkasse / sAhimiha mahakhaMdhe'saMkhejjadimo du pallassa // 14 // esA egaseDivaggaNaparUvaNA kadA | saMpahi NANAse DivaggaNaparUvaNaM vattaislAmo / taM jahA paramANupoggalavaggaNahuDi jAva sAMtaraNiraMtara vaggaNAe ukkastavaggaNetti tAva edAsi vaggaNANaM sarisadhaNiyavaggaNAo anaMtapoggalavaggamUlamettIo hoMti / puNo patteyasarIradavvavaggaNAo jahaNiyAo khavidakammaM siyalakkhaNeNAgadaajogicarimasamae vaTTamANakAle cattAri hoMti / ukkassiyAo guNidakammaMsiyalakkhaNeNAgadaajo gicarimasamae doNNi hoMti / majjhimAo aTTha labdhaMti / savvakkassiyAo puNa payattesarIravaggaNAo vallaridAhe mahAvaNadAhe devakadacchue vA palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettAo labbhaMti / ghaTTamANakAle ajaharaNaaNukkassapatteyasarIravaggaNAo asaMkhejjalogamettIo labbhaMti / bAdaralAne ke lie vizeSakA pramANa hai / / 10 / dhruvaskandhavargaNA, sAntaranirantaravargaNA aura prathama dhruvazUnyavargaNA meM apane jaghanyase utkRSTakA pramANa lAneke lie guNakArakA pramANa saba jIvoM se anantaguNA hai / / 11 / / pratyekazarIravargaNAkA guNakAra palyakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / dUsarI dhruvazUnya vargaNA meM guNakAra ananta loka hai / sthUlanigoda vargaNAkA guNakAra Age kahate haiM / / 12 / / isakA guNakAra jagazreNikA asaMkhyAtavAM bhAga hai / tIsarI zUnyavarmaNAkA guNakAra aGgulakA asaMkhyAtavAM bhAga hai| sUkSmanigodavargaNA meM guNakAra palyakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / cauthI zUnyavargaNAkA guNakAra jagapratarakA asaMkhyAtavAM bhAga hai / / 13 / / ina saba vargaNAoMke ye guNakAra apane jaghanyase utkRSTa bheda lAneke lie jAnane caahie| tathA mahAskandha meM apane jaghanyase apanA utkRSTa palyakA asaMkhyAtavAM bhAga adhika hai / / 14 / / ( 5, 6, 97 isa prakAra yaha ekazreNivargaNAkI prarUpaNA kI / aba nAnAzreNiaNa kI prarUpaNA karate haiM / yathA- paramANu pudgala vargaNAse lekara sAntara nirantaravargaNAkI utkRSTa vargaNA taka ina vargaNAoMkI sadRzadhanavAlI vargaNAyeM ananta pudgala vargamUlamAtra hotI haiM / punaH jaghanya pratyekazarIradravyavargaNAyeM kSapitakarmAzika lakSaNase Aya hue yogI antima samaya meM vartamAna kAlameM cAra hotI haiN| tathA utkRSTa pratyekazarIra dravyavargaNAyeM guNita karmAzika lakSaNase Aye hue ayogikevalI ke antima samaya meM do hotI haiM / madhyama pratyekazarIradravyavargaNAyeM ATha prApta hotI haiM / sarvotkRSTa pratyekazarIravargaNAya ballarIdAha ke samaya, mahAvanadAha ke samaya yA devakRta jhADI meM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramAga prApta hotI haiN| vartamAna kAlameM ajaghanya anutkRSTa pratyekazarIra vargaNAyeM asaMkhyAta lokapramANa
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 97. ) baMdhaNANuyogaddAre NANAseDivaggaNaparUvaNA ( 119 NigodavaggaNAo khINakasAyacarimasamae jahaNiyAo cattAri ukkassiyAo doNi majjhimAo aTTha labbhaMti / oghukkassiyAo puNa malayathahallayAdisu padarassa asaMkhejjadibhAgamettAo labhaMti / savvakkassapatteyasarIravaggaNAo sarisadhaNiyAo palidova massa asaMkhejadibhAgamettIyo / bAdaraNigodavaggaNAo savvukkassiyAo jagapadaras saasaMkhejjavibhAgametAo hoti tti jaM bhagidaM tamuvari bhaNNamANajavamajjhaparUvaNAe saha virujjhade, tattha patteyabAdarasuhamaNigodavaggaNAo sarisadhaNiyAo jahaNNaNa ukkasseNa ya AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo ceva savvattha hoMti tti parUvidattAdo / ettha uvadesaM ladadhuNa NiNNao kaayvo| mahAmacchA sayaMbhUramaNasamadde vaTTamANakAle jeNa padarassa asaMkhejjadibhAgamettA dIsaMti teNakkassabAdaraNigonavaggaNAe sarisadhaNiyavaggaNAo padarassa asaMkhejadibhAgametAo hoti ti? Na, samvamahAmacche su ukAssabAdaraNigodavaggaNA hodi tti NiyamAbhAvAdo padarasta asaMkhejjadibhAgamettagaNidakammaMsiyANamabhAvAdo ca / guNida. kammaMsiyA egasamayamhi ukkasseNa jeNAvaliyAe asaMkhejjadimAgamettA ceva teNa sarisadhaNiyavaggaNAo ukkassaTTANe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo ceve tti ghettavvaM / abhavasiddhiyapAoggajahaNaTANe vi khavidakammaMsiyalakkhaNeNAgadajIvA prApta hotI haiM / bAdaranigodavargaNAyeM kSINakaSAyake antima samaya meM jaghanya cAra, utkRSTa do aura madhyama ATha prApta hotI haiM / ogha utkRSTa bAdara nigodavargaNAeM malaka, thUvara aura latA AdikameM jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotI haiM / sadRza dhanavAlI sabase utkRSTa pratyekazarIra vargaNAyeM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| sabase utkRSTa bAdaranigodavargaNAyeM jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotI haiM aisA jo kahA hai vaha Age kahI jAnevAlI yavamadhyaprarUpaNAke sAtha virodhako prApta hotA hai, kyoMki, vahAM para pratyekazarIravargaNAyeM, bAdaranigodavargaNAyeM aura sUkSma nigodavargaNAyeM sarvatra jaghanya aura utkRSTa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hotI haiM aisA kathana kiyA hai so isa viSaya meM upadezako prApta karake nirNaya karanA cAhie / __ zaMkA-- svayaMbharamaNa samudra meM vartamAna kAla meM yataH jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa mahAmatsya dikhalAI dete haiM, ataH utkRSTa bAdaranigodavargaNAkI sadRza dhanavAlI vargaNAyeM jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotI hai ? ___ samAdhAna-nahIM, kyoMki, saba mahAmatsyoMmeM utkRSTa bAdaranigodavargaNA hotI hai aisA niyama nahIM hai tathA jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNitakauzika jIvoMkA abhAva hai, isalie bhI jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramAga utkRSTa bAdara nigoda vargaNAyeM nahIM ho sktiiN| yataH eka samayameM guNitakauzika jIva utkRSTarUpase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hote haiM ata: utkRSTa sadRza dhanavAlI vargaNAyeM Avali ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hotI haiM aisA yahAM grahaNa karanA caahe| abhavyaprAyogya jaghanya sthAna meM bhI kSapitakarmAzika lakSaNase Aye hue jIva Avalike ... For Private & Personal use oni
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 ) chavakhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 98. AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettA ceva / tado javamajjJaparUvaNAe bhaNiduvadeso pahANo tighettavvo / ajahaNNamaNukkassa bAdaraNigodavaggaNAo vaTTamANakAle asaMkhejjalogamettAo labbhaMti / savvajahaNNA suhumaNigodasarisadhaNiyavaggaNAo jale thale AgA vA AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo hoMti / ukkassiyAo puNa sarisadhaNiyasuhumafugodavaggaNAo vaTTamANakAle AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo hoMtIo mahAmacchasarIreSu dissati / ajahaNNamaNukkassa sumaNigodavaggaNAo vaTTamANakAle asaMkhejjaloga mettIyo hoMti / mahAkhaMdhadavvavaggaNA puNa vaTTamANakAle eyA ceva mahAsaMdho NAma / bhavaNavimANaTThapuDhavimerukulase lAdINamegIbhAvo mahAkhaMdho / asaMkhejjajoyaNANi aMtariNa dvidANaM kathameyataM ? Na, eyabaMdhaNabaddhasuhumehi poggalakkhaMdhehi samavedANamaMtarAbhAvAdo / esA NANAseDIe parUvaNA kadA / evaM vaggaNAparUvaNA samattA ( 1 ) vaggaNANiruvaNidAe imA eyapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhedasaMvAdeNa / / 98 / / evaM pucchAsutaM / ettha 8 paramANuggahaNaM kAyavvaM; paramasuhumattAviNAbhAvieyapadesiyagahaNeNeva tassa siddhIdo ? Na esa doso; jeNa savvAo vaggaNAo asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hote haiM / isalie yavamadhyaprarUpaNA meM kahA gayA upadeza pradhAna hai aisA yahAM grahaNa karanA cAhie / ajaghanya anutkRSTa bAdaranigodavargaNAaiM vartamAna kAla meM asaMkhyAta lokapramANa upalabdha hotI haiM / sabase jaghanya sUkSmanigoda sadRza dhanavAlI vargaNAe jala, sthala aura AkAzameM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotI haiN| parantu utkRSTa sadRza dhanavAlI sUkSmanigodavargaNAaiM vartamAna kAlameM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotI huI mahAmatsya ke zarIra meM dikhalAI detI haiM / ajaghanya anutkRSTa sUkSmanigodavargaNAaiM vartamAna kAla meM asaMkhyAta lokapramANa hotI haiM / parantu mahAskandha vargaNA vartamAna kAlameM eka hI mahAskandha nAmavAlI hotI hai / zaMkA- asaMkhyAta yojanoMkA antara dekara sthita hue pudgaloMkA ekatva kaise ho sakatA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki ekabandhanabaddha sUkSma pudgalaskandhoMse samaveta pudgaloMkA antara nahIM pAyA jAtA / yaha nAnAzreNikI apekSA prarUpaNA kI / isa prakAra vargaNAprarUpaNA samApta huI / vargaNAnirUpaNAko apekSA ekapradezI paramANupudgaladravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai yA kyA bheda - saMghAta se hotI hai / / 98 / / yaha pRcchAsUtra hai| zaMkA- yahA~ paramANu padakA grahaNa nahIM karanA cAhie, kyoMki parama sUkSmatva ke avinAbhAvI ekapradezI padake grahaNase hI usakI siddhi ho jAtI hai ? - tA0 pratI hoMti (tI) a0 A0 kA0 pratiSuH 'hoti' iti pAThaH / tA0 pratI 'ettha taNa ( ettha tAva Na) paramANu- a0 A0 kA0 pratiSu etthataNa paramANu-' iti pATha: /
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 101. ) baMdhANuyogaddAre vaggaNaNiruvaNA paramANupale hito cevRppaNNAo teNa savvAsa vaggaNANaM paramANupoggaladavvavaggaNA ti saNNA / tisse vaggaNAe eyAdipadesA jeNa visesaNaM teNa doSNaM pi gahaNaM kAyavvamidi / khaMdhANaM vihaDaNaM bhedo gAma / paramANupoggalasamudayasamAgamo saMghAdo NAma / bhedaM gaMtUNa puNo samAgamo bhedasaMghAdo nAma / saMpahi esA eyapadesiyaparamANupoggala - davvavaggaNA kiM bhedeNa uppajjadi Aho saMghAdeNa kiM vA bhedasaMghAdeNe tti pucchA kadA hodi / taNicchayajaNaNaTumuttarasuttaM bhaNadi -- uvarillINaM davvANaM bhedeNa / / 99 // dupade siyAdi uparimavaggaNANaM bhedeNeva eyapadesiyA vaggaNA hodi; suhumassa thUlabhedAdo ceva utpattidaMsaNAdo / saMghAdeNa bhedasaMghAdeNa vA eyapade siyaparamANupoggaladavvavaggaNA Na hodi; evamhAdo heTThA vaggaNANamabhAvAdo / imA dupadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa // 100 // ( 121 sumaM / uvarillINaM vANaM bhedeNa heTThillINaM davvANaM saMghAdeNa satyANeNa bhedasaMghAdeNa / / 101 // samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, yataH saba vargaNAyeM paramANu pudgaloMse hI utpanna huI haiM, ataH saba vargaNAoM kI paramANu pudgaladravyavargaNA yaha saMjJA hai / tathA usa vargaNA ekAdi pradeza yataH vizeSaNa haiM. ataH ekapradezI aura paramANupudgala ina donoM padoMkA grahaNa karanA cAhie / skandhoM kA vibhAga honA bheda hai / paramANupudgaloMkA samudAya samAgama honA saMghAta hai / bhedako prApta hokara punaH samAgama honA bhedasaMghAta hai / yaha ekapradezI paramANupudgaladravyavargaNA kyA bhedase utpanna hotI hai yA saMghAtase utpanna hotI hai yA kyA bheda-saMghAtase utpanna hotI hai, isa prakAra isa sUtra dvArA pRcchA kI gaI hai / aba usakA nizcaya karaneke lie AgekA sUtra kahate haiMUpara ke dravyoMke bhedase utpanna hotI hai // 99 // dvipradezI Adi uparima vargaNAoMke bhedase hI ekapradezI vargaNA hotI hai, kyoMki, sUkSmakI sthUlake bhedase hI utpatti dekhI jAtI hai / saMghAtase aura bheda- saMghAtase ekapradezI paramANu pudgaladravyavargaNA nahIM hotI hai, kyoMki, isase nIce anya vargaNAoMkA abhAva hai / yaha dvipradezI paramANupud galadravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai // 100 // sugama hai / Uparake dravyoMke bhedase aura nIceke dravyoMke saMghAtase tathA svasthAnameM bhedasaMghAtase hotI hai / / 101 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ... jeNa eyapadesiyaparamANupoggalANaM doNhaM samRdayasamAgameNa dupadesiyavaggaNA hodi teNesA heTillINaM saMghAdeNa hodi / uvarillINaM bhedeNa vi hodi / taM jahAtipadesiyavaggaNAe egaparamANupoggale virohigaNapAdubbhAveNa bhedaM gade dupadesi yadavva. vaggaNA hodi / cadupadesiyakhaMdhAdo dosu paramANupoggalesu virohiguNapAdubbhAveNa bhedaM gadesu dupadesiyavaggaNA hodi / paMcapadesiyakhaMdhAdo tisu paramANapoggalesu bhedaM gadesu dupadesiyavaggaNA hodi / evamuvarimasanavaggaNANaM bhedega dupadesiyavaggaNAe uppattI vattavvA / tipadesiyAdivaggaNANaM bhedeNa dupadesiyavaggaNA uppajjadi tti kaTTa uvari *llINaM davANaM bhedeNa ti bhnnidN| eyapadesiyavaggaNANaM doNNaM samudayasamAgameNeva dupadesiyavaggaNA samuppajjadi tti heDhilloNaM davANaM saMghAdeNe tti bhnnidN| dupadesiyabekhaMdhA bhedaM gaMtUNa jadA puzva saMbaddhaparamANuNA aNNeNa vA samAgamamAgadA hoMti tadA dupadesiyavaggaNA satthANeNa bhedasaMghAdeNa uppaNNe ti bhnnnndi| dupadesi yavaggaNA bheda gadA saMtI eyapadesiyavaggaNA hodi| puNo tANaM doNNaM paramANUNaM samudayasamAgameNa uppaNA dupadesiyavaggaNA hedillINaM davANaM saMghAdeNa samuppaNe ti sasthANeNa bhedasaMghAdeNa dupadesiyavaggaNAe uppattI hodi tti jaM bhaNidaM taNNa ghaDade ? ettha parihAro vuccade / taM jahA- avayavavibhAgo uppaNNo saMto avayavasaMjogaviNAsaM kuNadi NANuppaNNo, Niraheuassa kajjassa uppattivirohAdo / tado avayavavibhA yataH do ekapradezI paramANupudgaloMke samudayasamAgamase dvipradezo vargaNA hotI hai, isalie yaha nIce kI vargaNAoMke saMghAtase hotI hai / UparakI vargagAoMke bhedase bhI hotI hai / yathA-tripradezI vargaNAmeM eka paramANu pudgalake virodhI guNake utpanna honese bhedako prApta hone para dvipradezI dravyavargaNA utpanna hotI hai / cAra pradezI skandhase do paramANu pudgaloMke virodhI guNake utpanna honese bhedako prApta honepara dvipradezI vargaNA utpanna hotI hai / paJcapradezI skandha se tIna paramANu pudgaloMke bhedako prApta honepara dvipradezI vargaNA utpanna hotI hai / isa prakAra uparima saba vargaNAoMke bhedase dvipradezI vargaNAkI utpatti kahanI cAhie / tripradezI Adi vargaNAoMke bhedase dvipradezI vargaNAkI utpatti hotI hai aisA samajhakara 'Uparake dravyoMke bhedase ' yaha vacana kahA hai / ekapradezI do vargaNAoMke samudayasamAgamase dvipradezI vargaNA utpanna hotI hai isalie 'nIceke dravyoMke saMghAtase' yaha vacana kahA hai / dvipradezI do skandha bhedako prApta hokara jaba pUrva sambaddha paramANuke sAtha yA anya paramANu ke sAtha samAgamako prApta hote haiM taba dvipradezI vargaNA svasthAnameM bheda-saghAtase utpanna hotI hai aisA kahA hai| zaMkA- dvipradezI vargaNA bhedako prApta hokara ekapradezI vargaNA hotI hai / punaH una do paramANaoMke samudayasamAgamase utpanna huI dvipradezI vargaNA nIceke dravyoMke saMghAtase utpanna huI hai isalie svasthAna meM bheda-saMghAtase dvipradezI vargaNA utpanna hotI hai aisA jo kahA hai vaha nahIM banatA hai ? samAdhAna-yahAM isa zaMkAkA parihAra karate haiM / yathA-- avayavoMkA vibhAga utpanna hokara vaha avayavoMke saMyogakA vinAza karatA hai, anutpanna hokara nahIM, kyoMki, ahetuka
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 101 ) yogaddAre vaggaNANiparUvaNA ( 123 guppaNNasamae ceva saMjogaviNAseNa hodavvaM; virohiguNuppattIe saMtIe saMjogalsa avadvANa virohAdo / Na ca avayavasaMjogaviNAsakAle eyapadesiyavaggaNAe utpattI atthi; viNAsuppattINa mega davva visayANamakkameNa vRttivirohAdo / avirohe vA jo viNAso sA caiva vappattI, jA vuppattI so ceva viNAso ttiviNAsuppattivavahArANaM saMkaro hojja / Na ca evaM; asaMkiNNavavahAruvalaMbhAdo / tado vibhAgasamae paramAvaggaNAe Na utpAdo dupadesiyavaggaNAe bhedo ceve tti siddho / puNo edesi bhedANaM saMghAdeNa samAgatreNa dupadesiyavaggaNA uppajjadi ti satthANeNa bhedasaMghAdeNa jA dupadesiyavaggaNAe samuppattI sA puvvillabhaMgesu NAMta bhAvaM gacchaditti siddhaM / athavA dupadesiyavaggaNAe dosu khaMdhesu bhedaM gacchaMtasamae ceva aNNoSNena samAgama gaMNa kameNa dupadesiyavaggaNAo uppajjaMti tti bhedasaMghAdeNuppattI vattavvA / edamatthapadamuvari savvattha vattavvaM / satta0 tipadesiya paramANupoggaladavvavaggaNA cadu0 paMca0 cha0 aTTha0 Nava0 dasa0 saMkhejja0 asaMkhejja0 paritta0 aparitta0 kAryakI utpati hone me virodha hai, isalie avayavoMke vibhAgake utpanna hone ke samaya hI saMyoga kA vinAza honA cAhie, kyoMki, virodhI guNakI utpatti hone para saMyogakA avasthAna honema virodha hai / yadi kahA jAya ki avayavoMke saMyoga ke vinAzake samaya hI ekapradezI vargaNAkI utpatti hotI hai so yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, eka dravyako viSaya karanevAle vinAza aura utpattikI yugapat vRtti hone meM virodha hai / yadi virodha nahIM mAnA jAtA hai to jo vinAza hai vahI utpatti ho jAyagI aura jo utpatti hai vaha vinAza ho jAyagA, isalie vinAza aura utpattike vyavahArameM saMkara ho jAyegA / parantu aisA hai nahIM, kyoMki, ina donoM kA sAMka doSa se rahita hokara vyavahAra upalabdha hotA hai, isalie vibhAga ke samaya meM paramANu vargaNAkI utpatti nahIM hotI, usa samaya dvipradezI vargaNAkA bheda hI hotA hai yaha bAta siddha huI / punaH ina bhedoMke prApta hue saMghAta se dvipradezI vargaNA utpanna hotI hai, isalie svasthAna meM bhedasaMghAta se jo dvipradezI vargaNAkI utpatti huI hai vaha pahale ke bhaMgoM meM antarbhAvako nahIM prApta hotI hai yaha siddha | athavA dvipradezI vargaNA ke do skandha bhedako prApta honeke samaya meM hI paraspara meM nAgamako prApta hokara kramase dvipradezI vargaNAyeM utpanna hotI haiM, isalie bheda - saMghAta se utpatti kahanI cAhie | yaha arthapada Age sarvatra kahanA cAhie / tripradezI paramANupudgaladravyavargaNA, cArapradezI, pAMcapradezI, chahapradezI, sAtapradezI, AThapradezI, naupradezI, dasapradezI, saMkhyAtapradezI, asaMkhyAta pradezI, parIta Q tA0 pratI - guNuppattIe saMjogassa' iti pATha: / tA0 prato' ava (yava) ThThANa - ' a0 A0 kA0 pratiSu ' avayavaTThANa -' iti pATha: [ ma0 pratipATho'yam [ pratiSu NAMtayabbhAvaM ' iti pAThaH /
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 102 aNaMta0 aNaMtANaMtapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma ki bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhevasaMghAdeNa // 102 // sugamamedaM pucchAsutaM / / uvarillINaM davANaM bhedeNa hechilloNaM davANaM saMghAdeNa : satthANeNa bhevasaMghAdeNa // 103 // edaM pi suttaM sugama, puvvaM prvidttaado| hedillavarillavaggaNANaM bhedasaMghAdeNa appidavaggaNANamuppattI kiNNa vuccade; bhedakAle viNAsaM mottUNa uppattIe abhAvaM paDi visesAbhAvAdo? Na; tattha evNvidhnnyaabhaavaado| athavA bhedasaMghAdassa evamattho vattavvo / taM jahA-bhedasaMghAdANaM dogaNaM saMjogo satthANaM NAma; tamhi Niruddha uvarillINaM heDhilloNaM appidANaM ca davvANaM bhedapuraMgamasaMghAdeNa: appidvggnnuppttidNsnnaado| satthANeNa bhedasaMghAdeNa uppattI vaccade / savvo vi paramANusaMghAdo bhedapuraMgamo ceva ti savvAsi vaggaNANaM bhedasaMcAdeNeva uppattI kiNNa vuccade? Na esa doso; bhedANaMtaraM jo saMghAdo so bhedasaMghAdo NAma Na aMtarido; avvavatthA pradezI, aparItapradezI, anantapradezI aura anantAnantapradezI paramANupudgaladravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai / / 102 // yaha pRcchAsUtra sugama hai| Uparake dravyoMke bhedase nIceke dravyoMke saMghAtase aura svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hotI hai // 103 // yaha sUtra bhI sugama hai, kyoMki, pahale vyAkhyAna kara Aye haiN| zaMkA-nIce kI aura UparakI vargaNAoMke bheda-saMghAtase vivakSita vargaNAoMkI utpatti kyoM nahIM kahate, kyoMki, bhedake samaya vinAzako chor3akara utpattike abhAvake prati koI vizeSatA nahIM hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, vahAM para isa prakArake nayakA abhAva hai| athavA bheda-saMghAtakA isa prakArakA artha kahanA cAhie / yathA-bheda aura saMghAta donoMkA saMyoga svasthAna kahalAtA hai / usake vivakSita hone para Uparake, nIceke aura vivakSita dravyoMke bhedapUrvaka saMghAtase vivakSita vargaNAkI utpatti dekhI jAtI hai / ise svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase utpatti kahate hai| zaMkA-sabhI paramANusaMghAta bhedapUrvaka hI hotA hai, isalie sabhI vargaNAoMkI utpatti bheda-saMghAtase hI kyoM nahIM kahate ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, bhedase anantara jo saghAta hotA hai use bheda-saMghAta kahate haiM / jo antarase hotA hai usakI yaha saMjJA nahIM hai, kyoMki, aisA mAnanepara tA. prato ' bhedapuraMgamattAdo saMghAdeNa * iti pAThaH 1
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 107. ) baMdhaNANiyogaddAre vaggaNANirUvaNA ( 125 ppasaMgAdo tamhA Na savvavaggaNANaM bhedasaMghAdeNuppattI / AhAra0 agahaNa0 teyA0 agahaNa0 bhAsA0 agahaNa0 maNa agahaNa0 kammaiya0 dhuvakkhaMdhavavavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa ki bhedasaMghAdeNa // 104 // sugamaM / uvarillINaM davANaM bhedeNa hevillINaM davANaM saMghAvaNa satthANeNa bhedasaMghAdeNa // 105 // sugamaM / dhuvakhaMdhavavvavaggaNANamuvari sAMtaraNiraMtaradavvavaggaNA NAma ki bhedeNa ki saMghAdeNa ki bhedasaMghAdeNa / / 106 // sugmN| satthANaNa bhevasaMghAdeNa // 107 // taM jahA- Na patteyabAdarasuhamaNigodavaggaNA bhedeNa hodi; sacittavaggaNANa avyavasthAkA prasaMga AtA hai / isalie saba vargaNAoMkI utpatti bheda-saMghAtase nahIM hotii| __ AhAradravyavargaNA, agrahaNadravyavargaNA, taijasa dravyavargaNA, agrahaNadravyavargaNA, bhASAdravyavargaNA, agrahaNadravyavargaNA, manodravyavargaNA, agrahaNadravyavargaNA, kArmaNadravyavargaNA aura dhruvaskandhadravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai / 104 / / ___ sugama hai| Uparake dravyoMke bhedase, nIceke dravyoMke saMghAtase aura svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hotI hai // 105 // sugama hai / dhruvaskandhadravyavargaNAoMke Upara sAntaranirantaradravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai // 106 // sugama hai| svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hotI hai / / 107 // yathA-pratyekazarIra, bAdaranigoda aura sUkSmanigoda vargaNAoMke bhedase yaha vargaNA nahIM * tA0 prato 'avvatthAppasaMgAdo' iti pATha. 1 tA0 pratI '-NigodavaggaNA ( NaM ) bhedeNa' a0 pratI 'NigodavaggaNANabhedeNa' A0 pratI 'NigodANaM baggaNANaM bhedeNa iti paatth||
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa (5, 6, 107. macittavaggaNasarUveNa prinnaamvirohaado| Na ca sacittavaggaNAe kamma-NokammakkhaMdhesu tatto viSkaTTiya sAMtaraNiraMtaravaggaNANamAyAreNa pariNadesu tabbhedeNevedisse samuppattI; tatto viSphaTTasamae caiva tAhito pudhabhUdakhaMdhANaM sacittavaggaNabhAvavirohAdo / Na mahAkhaMdhabhedeNedisse samuppattI; mahAkhaMdhAdo vipphaTTa khaMdhANaM mahAkhaMdhabhedehito pudhabhUdANaM mahAkhaMdhavavaesAbhAveNa tesi tabbhedattANuvavattado / edammi gae avalaMbijjamANe uvarillINaM vaggaNANaM bhedeNa vi hodi tti parUvidaM / davvaMdviyagae puNa avalaMbijjamANe uvarillINaM bhedeNa vi hodi / dhuvakkhaMdhAdINaM saMghAdeNa sAMtara niraMtara vaggaNA na hodi ; davayiNAvalaMbanAdo / sAMtaraNiraMtara vaggaNA ekkA ceva; tisse AyAreNa dhuvakkhaMdhavaggaNAdINamaNaMtaraM caiva pariNAmAbhAvAdo / pajjavaTTiyaNae puNa avalaMbijjamANe hellI saMghAdeNa vi hodi; ukkaspadhuvavabaMdhavaggagAe egAdiparamANusamAgame sAMtaraNiraMtara vaggaNAe samupatta paDi virohaabhaavaado| Na vivarIyakappaNA; sacittavaggaNadvANANamaNupattippasaMgAdo / sAMtaraNiraMtaravaggaNAe pariNAmaMtarAvattI Natthi ttiNa vottuM juttaM ; dhuvasuNNavaggaNAgamANaM tiyppsNgaado| Na satthANe ceva pariNAmo vi; jahaNNavaggaNAdo paramANuttaravaggaNAe uSpattivirohAdo sAMtaraNiraMtaravaggaNAe abhAva - hotI, kyoMki, sacittavargaNAoMkA acittavargaNArUpase pariNamana hone meM virodha hai / yadi kahA jAya ki sacittavargaNAke karma aura nokarmaskandhoMke usase alaga hokara sAntara nirantara vargaNArUpase pariNata honepara unake bhedase isa vargaNAkI utpatti hotI hai so yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, unase alaga hone ke samaya hI unase alaga hue skandhoMko sacitta vargaNA virodha AtA hai / mahAskandhake bhedase isa vargaNAkI utpatti hotI hai yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, mahAskandhase alaga hue skandha yataH mahAskandha ke bhedase alaga hue haiM, ata: unakI mahAskandha saMjJA nahIM ho sakatI aura isalie unakA usase bheda nahIM bana sakatA / isa nayakA avalambana karane para UparakI vargaNAoMke bhedase yaha vargaNA nahIM hotI hai yaha kahA gayA hai / parantu dravyArthika nayakA avalambana karane para UparakI vargaNAoMke bhedase bhI yaha vargaNA hotI hai / dhruvaskandha Adikake saMghAta se sAntara nirantara vargaNA nahIM hotI hai, kyoMki, yahAM dravyAdhika nayakA avalambana liyA gayA hai / sAntaranirantara vargaNA eka hI hai, usa rUpase dhruvaskandha vargaNA AdikA anantara hI pariNAmakA abhAva hai / parantu paryAyArthika nayakA avalambana lene para nIcekI vargaNAoMke saMghAta se bhI yaha vargaNA hotI hai, kyoMki, utkRSTa dhruvaskandhavargaNAmeM eka Adi paramANukA samAgama honepara sAntaranirantara vargaNAkI utpatti hone meM koI virodha nahIM hai / yaha viparIta kalpanA bhI nahIM hai, kyoMki, aisA mAnane para sacittavargaNAsthAnoMkI anutpattikA prasaMga AtA hai / sAntaranirantaravargaNA kA dUsare prakArase pariNamana nahIM hotA hai yaha kahanA bhI ThIka nahIM haiM, kyoMki, aisA honepara dhruvazUnyavargaNAoMke ananta honekA prasaMga AtA hai / kevala svasthAnameM hI pariNamana hotA hai yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, jaghanya vargaNAse eka paramANuadhika vargaNAkI utpatti hone meM virodha AtA haiM, dUsare 0tA0 A0 kA0 pratiSu '-kkhaMdhAdINaM sAMtara -' iti pATha: 1
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 109 ) baMdhANuyogaddAre vaggaNANiparUvaNA ( 127 pasaMgAdo ca / tamhA satthANeNa bhedasaMghAdeNeva hoditti ghettavvaM / athavA uvarima - vaggaNAo viSphaTTAo dhuvakhaMdAdisarUveNeva NivadaMti; sAhAviyAdo / dhuvakhaMdAdiviggaNAo satthANe ceva samAgamaMti uvarimavaggaNAhi vA; sAhAviyAdo / sAMtaraNiraMtaravaggaNA puNa satthANe ceva bhedeNa saMghAdeNa tadubhayeNa vA pariNamaditti jANAvaNaTTha bhedasaMghAdeNe tti paruvidaM / uvarilloNaM davvANaM bhedeNa heTThillINaM davvANaM saMghAdeNa satthANeNa bhedasaMghAdeNa // 108 // suvisutthapottha eso pATho / edassa suttassa jahA dhuvakhaMdhavaggajAe tihi payArehi uppattI paruvidA tahA ettha vi parUvedavvA; visesAbhAvAdo / kathaM sacittavaggaNA mahAkhaMdhavaggaNA vA sAMtaraNiraMtaravaggaNasarUveNa pariNamai ? Na, tarabhedeNa AgadavakhaMdhANaM sAMtaraNiraMtaravaggaNAyAreNa pariNAmuvalaMbhAdo / sAMtaraNiraMtara davvavaggaNANamuvari patteyasarIradavvavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa / / 109 / / sAntaranirantara vargaNAkA abhAva bhI prApta hotA hai, isalie svasthAnakI apekSA bheda-saMghAta se hI yaha vargaNA hotI hai aisA yahAM grahaNa karanA cAhie / athavA UparakI vargaNAyeM TUTa kara dhruvaskandha Adi rUpase hI unakA patana hotA hai, kyoMki, aisA svabhAva hai / tathA dhruvaskandha Adi nIcekI vargaNAyeM svasthAna meM hI samAgamako prApta hotI haiM, athavA UparakI vargaNAoMke sAtha samAgamako prApta hotI haiM, kyoMki, aisA svabhAva hai / parantu sAntara nirantaravargaNA svasthAna meM hI bhedase, saMghAtase yA tadubhayase pariNamana karatI hai isa bAtakA jJAna karAne ke lie ' bhedasaMghAtase ' aisA kahA ' Upara ke dravyoMke bhedase, nIceke dravyoMke saMghAtase ora svasthAnakI apekSA bheda-saMghAta se hotI hai // 108 // kitanI hI sUtra pothiyoM meM yaha pATha hai / isa sUtrakI vyAkhyA karate samaya jisa prakAra dhruvaskandha vargaNAkI tIna prakArase utpatti kahI hai usI prakAra yahAM bhI kahanI cAhie, kyoMki, usase isameM koI vizeSatA nahIM hai / zaMkA- sacittavargaNA yA mahAskandhavargaNA sAntara nirantara vargaNArUpase kaise pariNamana karatI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, unake bheda dvArA Aye hue skndhoNk| sAntara nirantara vargaNArUpase pariNamana pAyA jAtA hai / sAntara nirantaradravyavargaNAoMke Upara pratyekazarIradravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai // 109 // * tA0 pratI 'suttapota ( ttha ) esu ' a0 A0 kA0 pratiSu 'suttapottaesu' iti pATha: 1 Q a A pratyo 'pAdo' iti pATha: /
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa sugamaM / satthANeNa bhedasaMghAdeNa // 110 // paramANuvaggaNamAdi kADhUNa jAva sAMtaraNiraMtara ukkasvaggaNe ti tAva edAsi vaggaNANaM samudayasamAgamena patteyasarIravaggaNA Na samuppajjadi / kudo ? ukkassAtaraNiraMtaravaggaNANa sarUvaM mottUNa rUvAhiyAdiuvarimavaggaNasarUveNa pariNamaNasattIe abhAvAdo / AhAra-tejA- kammaiyaparamANupoggala + vakhaMdhesu joga kasAyavaseNa patteyavaggaNAe baMdhamAgadesu aNNApatteyasarIravaggaNA uppajjadi tti heTThillANaM davvANaM saMghAdeNa patteyasarIravaggaNAe utpattI kiSNa bhaNNade ? Na, patteyasarIravaggaNasamAgameNa viNA dvimavaggaNANaM ceva samudayasamAgameNa samutpajjamANapatteyasarIravaggaNANuvalaMbhAdo / kiM ca jogavaseNa egabaMdhaNabaddhaorAliya-tejA-kammaiyaparamANupoggalakkhaMdhA anaMtAta vissAsuvacaehi uvacidA / Na te savve sAMtaraNiraMtarAdiheTThimavaggaNAsu kattha visarisadhaNiyA hoMti; patteyavaggaNAe asaMkhejjadibhAgattAdo / Na te patteyasarI rajahaNNavaggaNAe saha sarisA hoMti; tadasaMkhe 0 bhaagttaado| Na te pudha vaggaNAsaNNaM lahaMti; jIvAdo pudhabhUdakAle tesimegabaMdhAbhAvAdo / tamhA heTThillINaM davvANa yaha sUtra sugama hai / svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hotI hai / / 110 / / paramANuvargaNAse lekara sAntaranirantara utkRSTa vargaNA taka ina vargaNAoMke samudayasamAgamase pratyekazarIravargaNA nahIM utpanna hotI hai, kyoMki, utkRSTa sAMtara nirantaravargaNAoMkA apane svarUpako chor3akara eka adhika Adi uparima vargaNArUpase pariNamana karanekI zaktikA abhAva hai / ( 5, 6, 110 zaMkA- AhAradravyavargaNA, taijasazarIradravyavagaMNA aura kArmaNazarIradravyavargagAke pudgala - skandhoM yoga aura kaSAyake vazase pratyekavargaNArUpase bandhako prApta honepara unase anya pratyeka zarIravargaNAkI utpatti hotI hai, ataH nIceke dravyoMke saMghAtase pratyeka zarIravargaNAkI utpatti kyoM nahIM kahI jAtIM ? samAdhAna- nahIM, kyoMki pratyekazarIravargaNAke samAgamake binA kevala nIceko vargaNAoM ke samudaya samAgama se utpanna honevAlI pratyekarIravargaNAyeM nahIM upalabdha hotI / dUsare, yoga ke vazase ekabandhanabaddha audArika, tejasa aura kArmaNa paramANu pudgalaskandha anantAnanta visrasropacayoMse upacita hote haiM / parantu ve saba sAntaranirantara Adi nIcekI vargaNAoM meM kahI bhI sadRzadhanavAle nahIM hote, kyoMki, ve pratyekavargaNAke asakhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / ve pratyekazarIra jaghanya vargaNAke sadRza bhI nahIM hote, kyoMki, ve usake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / ve alaga rUpase vargaNAsaMjJAko bhI nahIM prApta hote, kyoMki, jIvase alaga hone ke kAla meM unakA aro 6 tA0 pratau Na ( sa ) muppajjadi a0 A0 kA0 pratiSu 'Na muppajjadi' iti pATha: / pratI ' -kammaiyapoggala' iti pATha: : ma0 pratipATho'yam / pratiSu 'baMdhamAgadesu aNNapatte yasarI vagaNa e iti pATha: /
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANiyogaddAre vaggaNANiparUvaNA ( 129 saMghAdeNa Na patteyasarIravaggaNA uppajjadi tti siddhaM / uvarilloNaM davANaM bhedeNa viNA patteyasarIravagaNA uppajjadi, bAdara-suhamaNigodavaggaNANamorAliya-tejA-- kammaiyavaggaNakkhaMdhesu adhaTidigalaNAe galidesu patteyasarIravaggaNaM voledUNa heTThA sAMtaraNiraMtarAdivaggaNasarUveNa sarisadhaNiyabhAveNa avaTThANuvalaMbhAdo / kathameda navvade ? satthANeNa bhedasaMghAdeNeva patteyasarIravaggaNA hodi ti suttaNNahANuvavattIdo! bhevaM gadavidiyasamae patteyavaggaNasarUvega tesi pariNAmo asthi ti uvarillINa davvANaM bhedeNa patteyasarIravaggaNAe utpattI kiNNa buccade ? Na, urimavaggaNAdo AgadaparamANapoggalehi ceva patteyasarIravaggaNaNippattIe abhAvAdo / bAdara-suhamaNi. godavaggaNAhiMto egajIvapatteyasarIresuppaNNe saMte urilloNaM davANaM bhedeNa patteyasarIravavavaggaNAe uppattI kiNNa baccade? Na, uvarillINaM vaggaNANaM bhedo gAma vinnaaso| Na ca bAdara-suhamaNigodavaggaNANaM majjhe eyA vaggaNA gaTThA saMtI patteyasarIravaggaNAsarUveNa pariNamadi; patteyavaggaNAe aannNtiyppsNgaado| Na ca asaM-- khejjalogamettajIvehi egA bAdaraNigodavaggaNA suhamaNigodavaggaNA vA Nippajjadi; tavvaggaNANamANaMtiyattappasaMgAdo viSphaTTaigajIvassa bAdara-suhamaNigovavaggaNANamaNaMeka bandhana nahIM hotA / isalie nIcekI vargaNAoMke saMghAtase pratyekazarIravargaNA nahIM utpanna hotI hai yaha siddha huaa| ___ Urarake dravyoM ke bhedake binA pratyekazarIravargaNA utpanna hotI hai, kyoMki, bAdaranigodavargaNA aura sUkSma nigodavargaNAke audArika, taijasa aura kArmaNavargaNAskandhoMke adhaHsthitigalanAke dvArA galita hone para pratyekazarIravargaNAko ullaghana kara unakA nIce sadRzadhanarUpa sAntaranirantara Adi vargaNArUpase avasthAna upalabdha hotA hai| zaMkA- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hI pratyekazarIravargaNA hotI hai yaha sUtra anyathA bana nahIM sakatA hai, isase jAnA jAtA hai / zaMkA-bhedako prApta honeke dUsare samayameM pratyekazarIravargaNArUpase unakA pariNamana hotA hai. isalie uparima dravyoMke bhedase pratyekazarIravargaNAkA utpatti kyoM nahIM kahate ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, uparima vargaNAse Aye hue paramANu pudgaloMse hI pratyekazarIravargaNAkI niSpattikA abhAva hai| zakA- bAdaranigodavargaNAse aura sUkSmanigodavargaNAse eka jIvake pratyekazarIravAloMmeM utpanna hone para Uparake dravyoMke bhedase pratyekazarIradravyavargaNAkI utpatti kyoM nahIM kahate ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, UparakI vargaNAoMke bhedakA nAma hI vinAza hai aura bAdaranigoda. vargaNA tathA sUkSma nigodavargaNAmeM se eka vargaNA naSTa hotI huI pratyekazarIravargaNArUpase nahIM pariNamatI, kyoMki aisA hone para pratyekazaroravargaNAeM ananta ho jAyagI / yadi kahA jAya ki asaMkhyAta lokapramANa jIvoMke dvArA eka bAdaranigodavargaNA yA sUkSma nigodavargaNA utpanna hotI hai so yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, isa prakAra una vargaNAoMke ananta honekA prasaMga AtA hai / tathA alaga hue eka jIvake bAdaranigodavargaNAke aura sUkSma nigoda * A0 pratto "bhedeNa vi Na" iti pATha /
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa timabhAgadavvassa tabbhedattANavavattIdo vA / Na ca mahAkhaMdhavaggaNA gaTThA saMtI patteyasarIravaggaNasarUveNa pariNamadi; tisse samvakAlaM viNAsAbhAvAdo patteyasarIravaggaNAe ANaMtiyattappasaMgAdo NicceyaNassa saceyaNabhAveNa pariNAmavirohAdo vaa| tado patteyasarIravaggaNA urilloNaM vaggaNANaM bhedeNa saMghAdeNa vA Na hodi ti siddhN| kiMtu satthANeNa bhedasaMghAdeNa hodi; patyavaggaNabhedANaM vaggaNANaM samudayasamAgameNa asamA. gameNa vA vggnnuppttidNsnnaado| patteyasarIravaggaNAe uvari bAdaraNigodavavvaggaNA NAma ki bhedeNa ki saMghAdeNa ki bhedasaMghAdeNa // 111 // sugmN| satthANeNa bhedasaMghAdeNa / / 112 // heDillINaM tAva saMghAdeNa bAdaraNigodavaggaNA Na hodi; NicceyaNANaM vaggaNANaM samudayasamAgameNa sacittavaggaNappattivirohAdo asaMkhejjalogamettapatteyasarIravaggaNANaM samudayasamAgameNa aNaMtajIvaganbhegabAdaraNigodavaggaNAe uppattivirohAdo / Na ca urimasacittavaggaNAe bhedeNa hodi ; egasuhamaNigodavaggaNajIvANamakkameNa savvesi pi vargaNAke anantaveM bhAgapramANa dravyakA usa rUpase bheda bhI nahIM bana sakatA hai| yadi kahA jAya ki mahAskandhavargaNA naSTa hotI huI pratyekazarIravargaNArUpase pariNamana karatI hai so yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, eka to usakA sarvakAla vinAza nahIM hotA, dUsare aisA mAnane para pratyekazarIravargaNAke ananta honekA prasaMga AtA hai aura tIsare acetanakA sacetanarUpase pariNamana hone meM virodha hai, isalie pratyekazarIravargaNA uparima vargaNAoMke bheda yA saMghAtase nahIM utpanna hotI hai yaha siddha huaa| kintu svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase utpanna hotI hai, kyoMki, pratyeka vargaNAke avAntara bhedarUpa vargaNAoMke samudayasamAgama yA asamAgamase vargaNAkI utpatti dekhI jAtI hai| pratyekazarIravargaNAke Upara bAdaranigodavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghA. tase hotI hai yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai / / 111 / / yaha sUtra sugama hai| svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hotI hai / / 112 / / nIcekI vargaNAoMke saMdhAtase to bAdaranigodavargaNA utpanna hotI nahIM, kyoMki, acetana vargaNAoMke samudayasamAgamase sacetana vargaNAoMkI utpatti hone meM virodha hai / tathA asaMkhyAta lokapramANa pratyekazarIravargaNAoM ke samRdayasamAgamase anantajIvagarbha eka bAdaranigodavargaNAkI utpatti hone meM virodha hai / yaha kahanA uparima sacittavargaNAke bhedase yaha vargaNA hotI hai, ThIka nahIM hai, kyoMki, eka sUkSma nigoMdavargaNAke saba jIvoMkA yugapat bAdaranigodavargaNArUpa
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 113. ) baMdhaNANuyogaddAre vaggaNANiruvaNA ( 131 bAdaraNigodavaggaNasarUveNa pariNAmavirohAdo suhumaNigodehito AgaMtUNa bAdaraNigodesu uppaNNehi ceva jIvehi AraddhabAdaraNigodavaggaNAe abhAvAdo vA / kudo edaM Navvade? uvarillINaM bhedeNa Natthi ti vayaNAdo / mahAkhaMdhadavvavaggaNAe bhedeNa bAdaraNigodavaggaNA Na uppajjadi; tisse viNAsAbhAvAdo acittassa sacittabhAveNa pariNAmavirohAdo ca / satthANeNa bhedasaMghAdeNeva bAdaraNigodavaggaNA hodi / suhumanigodehito patteyasarIrehito ceva Agadehi jIvehi bAdaraNigodajIvehiM ca egegA bAdaraNigodavaggaNA Nippajjaditti bhaNidaM hodi / bAdaraNigodehito jeNa suhumaNigodA asaMkhejjalogaguNA teNa egabAdaraNigodavaggaNA suddhehi suhumaNigodehi ceva Araddhetti bhaNide ko doso ? Na, egasuhumaNigodavaggaNaTThiyajIvANamaNaMtimabhAgANaM ceva bAdaraNiyodesu saMcAruvalaMbhAdo / bAdaraNigodadavvaggaNANamuvari suhumaNigodadanvavaggaNA NAma kiM bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa // 113 // sugamaM / pariNamana hone meM virodha hai / tathA jo jIva sUkSma nigodoMmeMse Akara bAdaranigodoM meM utpanna hote haiM unake dvArA Arambha kI gaI bAdaranigodavargaNAkA abhAva hai | zaMkA- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- uparima vargaNAoMke bhedase nahIM hotI isa vacanase jAnA jAtA hai / mahAskandhadravyavargaNA ke bhedase bAdaranigodavargaNA nahIM utpanna hotI hai, kyoMki, eka to usakA vinAza nahIM hotaa| dUsare acittakA sacittarUpase pariNamana hone meM virodha hai / " isalie svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hI bAdaranigodavargaNA hotI hai / sUkSma nigodameMse yA pratyekazarIrameMse Aye hue jIvoMke dvArA aura bAdara nigoda jIvoMke dvArA eka eka bAdara nigodavargaNA niSpanna kI jAtI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / zaMkA-yataH bAdaranigodoMse sUkSmanigoda asaMkhyAta lokaguNe haiM, ataH eka bAdaranigoda vargaNA zuddha sUkSma nigodoM se Arambha hotI hai yadi aisA kahA jAya to kyA doSa hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, eka sUkSmanigoMdavargaNA meM sthita jIvoMke anantaveM bhAgamAtra jIvoMkA hI bAdara nigodoM meM saMcAra dekhA jAtA hai, ataH eka sUkSmanigodavargaNAse eka bAdaranigodavargaNAkA Arambha nahIM ho sakatA | bAdara nigodadravyavargaNAoMke Upara sUkSmanigodadravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAta se hotI hai yA kyA bheda-saMghAta se hotI hai / / 113 // yaha sUtra sugama hai / Jain Education Intern 0tA0 kA0 pratyoH ca Agadehi iti pATha:Prsonal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa satthANeNa bhedasaMghAdeNa / / 114 // Na bAdaraNigodavaggaNANaM saMghAdeNa egasuhamaNigodavaggaNA hodi; egasuhumaNigodavaggaNajIvamettabAdaraNigodajIvehi ceva aarddhsuhmnnigodvggnnaabhaavaado| taM pi kudo Navvade? hedillINaM saMghAdeNa Na uppajjadi ti vayagAdo / bAdaraNigodANaM suhamaNigodabhAvavirohAdo vA bAdaraNigodehi suhamaNigodavaggaNA NArabbhadi / jadi suhumo Na bAdaro aha bAdaro Na suhumo tti teNa suhumaNigodehi ceva suhumagigodadavvavagaNA Arabbhadi ti bhaNidaM hodi| Na ca bAdaraNigodANaM patteyasarIrANaM vA suhamaNigodesesuppaNNANaM bAdaraNigodattaM patteyasarIrattaM vA asthi viruddhapariNAmANamakkameNa vRttivirohaado| esattho pahANo patteya-bAdaraNigodavaggaNAsu vi vattavyo / mahAkhaMdhabhedeNa vi suhamaNigodavANA Na hodi; puvuttdosppsNgaado| kiMtu bhedasaMghAdeNa hodi / suhamaNigodaviyappavaggaNANaM bhedasaMghAdeNa suhamaNigodavaggaNA uppajjadi ti bhaNidaM hodi / ekikasse suhamaNigodavaggaNAe egavissAsuvacayaparamANumhi vaDide aNNA vaggaNA hodi; egaparamANuNA ahiyattuvalaMbhAdo / evamaNicchijamANe puvvaM parUviTThANAmabhAvo hojja / Na ca evaM, tamhA heDhilloNaM dvidINaM davvANaM samudaya svasthAnako apekSA bheda-saMghAtase hotI hai // 114 / / / bAdaranigodavargaNAoMke saMghAtase eka sUkSma nigodavargaNA nahIM hotI, kyoMki, eka sUkSmanigodavargaNA meM jitane jIva haiM utane bAdara nigoda jIvoM ke dvArA Arambha kI gaI sUkSmanigodavargaNAkA abhAva hai| zaMkA- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-nIcekI vargaNAoMke saMghAtase nahIM hotI isa vacanase jAnA jAtA hai| athavA bAdara nigodoMkA sUkSma nigodarUpase hone meM virodha hai, isalie bAdara nigoda sUkSma / nagodavargaNAkA Arambha nahIM karate / jaba ki sUkSma bAdara nahIM hai aura bAdara sUkSma nahIM hai, isalie sUkSma nigodoMke dvArA hI sUkSma nigodadravyavargaNA Arambha kI jAtI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / bAdara nigoda aura pratyekazarIra jIvoMke mara kara sUkSma nigodoM meM utpanna hone para unakA bAdara nigodapana aura pratyekazarIrapana nahIM rahatA, kyoMki, viruddha pariNAmoMkI yugapata vRtti hone meM virodha haiN| yahAM yaha artha pradhAna hai| ise pratyekazarIravargaNA aura bAdaranigodavargaNA meM bhI kahanA caahie| mahAskandhake bhedase bhI sUkSmanigodavargaNA nahIM hotI, kyoMki, purvokta doSoM kA prasaMga AtA hai| kintu bheda-saMghAtase hotI hai / sUkSma nigodake avAntara bhedarUpa vargaNAoMke bheda-saMghAtase sUkSma nigodavargaNA utpanna hotI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zaMkA-eka sUkSmanigodavargaNAmeM eka vimrasopacaya paramANuke bar3hane para anya vargaNA hotI hai, kyoMki, vahAM eka paramANu adhika dekhA jAtA hai| aisA nahIM mAnane para pahale kahe gaye sthAnoMkA abhAva hotA hai / parantu aisA hai nahIM, isalie nIcekI sthitivAle dravyoMke samudaya tA0 pratI ' -vaggaNa bhAvado ' iti pAThaH / a-A-pratyoH ' egavaggaNAbhAvAdo ' iti pAThaH /
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116 ) baMdhaNANuyogaddAre vaggaNANirUvaNA samAgameNa suhamaNigodavaggaNAe hodavvamidi / ettha parihAro vaccade- juttamedaM jadi pajjavaTTiyaNao avalaMbido hodi / dvANaparUvaNAe puNa Na doso; pjjvtttthiynnyaavlNbnnaado| ettha puNa davaTTiyaNao avalaMbido tti paramANuraDDhIe hANIe vA Na vagga' NAe aNNattaM kiMtu jIvANaM samAgameNa bhedeNa ca sacittavaggaNappattI hodi / teNa heTTillINaM davANaM samAgameNa sacittavaggaNAo Na uppati tti bhaNidaM hodi| suhamaNigodavaggaNANamuvari mahAkhaMdhadavvavaggaNA NAma ki bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa // 115 // sugmN| satthANeNa bhedasaMghAdeNa // 116 // heTrimANaM saMghAdeNa bidiyamahAkhaMdhavaggaNA Na uppajjadi; tisse smbddhmegvggnnttaado| Na ca egAdiparamANupoggalesu vaDDidesu aNNA vaggaNA hodi; evavaggaNaM mottUNa tattha bidiyvggnnaannuvlNbhaado| kiMtu bhedasaMghAdeNa hodi; pajjavaTTiyaNayAvalaMbaNAdo . taM jahA- egAdiaNaMtaparamANupoggalesu mahAkhaMdhAdo phaTTiyagadesu bhedeNa aNNA mahAkhaMdha samAgamase sUkSma nigodavargaNA honI cAhie ? ___ samAdhAna-isa zakAkA samAdhAna karate haiM-paryAyAthika nayakA yadi avalambana liyA jAya to yaha kahanA yukta hai / phira bhI sthAnaprarUpaNAmeM koI doSa nahIM hai, kyoMki, vahA~ paryAyArthika nayakA avalambana liyA gayA hai / parantu yahA~ para dravyAthika nayakA avalambana liyA gayA hai, isalie paramANukI vRddhi aura hAnise vargaNAmeM anyapanA nahIM AtA, kintu jIvoMke samAgama aura bhedase sacittavargaNAkI utpatti hotI hai, isalie nIce ke dravyoMke samAgamase sacittavargaNAyeM nahIM utpanna hotI yaha ukta kathanakA tAtparya hai / sUkSmanigodavargaNAoMke Upara mahAskandhadravyavargaNA kyA bhedase hotI hai, kyA saMghAtase hotI hai yA kyA bheda-saMghAtase hotI hai // 115 // yaha sUtra sugama hai| svasthAnakI apekSA bheda-saMghAtase hotI hai / / 116 // nIcekI vargaNAoMke saMghAtase dUsarI mahAskandhavargaNA nahIM utpanna hotI hai, kyoMki, vaha sarvatra eka vargaNArUpa hai / eka Adi paramANu pudgaloMke bar3hanepara anya vargaNA hotI hai yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, eka vargaNAko chor3akara vahA~ dUsarI vargaNA nahIM pAI jAtI / kintu vaha bheda-saMghAtase hotI hai, kyoMki, yahA~ para paryAyAthika nayakA avalambana liyA gayA hai| yathA-~ mahAskandhase eka Adi ananta paramANu pudgaloMke vilaga hokara cale jAnepara bhedase A0 pratI ' -aNaMtapoggalesu paramANasu 4 tA0 pratI 'savvattha ega-' iti pATha;] mahAkhaMdhAdo' iti paatthH|
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 116. davvavaggaNA hodi / tattheva egAdianaMtesu samAgadesu saMghAdeNa aNNA mahAkhaMdhadavvavagaNA hodi / avakameNa uvacayAvacayehi vi bhedasaMghAdeNa mahAkhaMdhadavdavaggaNA hodi / evaM tIhi payArehi savvattha bhedasaMghAdassa atthaparUvaNA kAyavvA / uvarimANaM bhaTThA anvaggaNupattI bhedajaNidA NAma / heTTimANaM vaggaNANaM samAgameNa sarisadhaNiyasarUveNa aNNavaggaNappattI saMghAdajA NAma / Na ca edAo do vi ettha atthi, vaggagabahuttAbhAvAdI / etramegaseDivaggaNaNiruvaNA samattA / saMpahi NANAseDivaggaNANirUvaNA evaM caiva kAyavyA / kA NANAseDI NAma ? sarisadhaNiyANaM mutta/halolisamANapaMtIyo NANAseDi nAma / evaM vaggaNANiruvaNetti samattamaNuyogaddAraM / coddasa aNuyogaddAresu doSNamaNuyogaddArANaM parUvaNaM kAU sesavArasaNamaNuyogaddArA suttakAraNa kimaTThe parUvaNA Na kadA |Na tAva ajANateNa Na kaDhA; cavIsa aNuyogaddAra sarUvamahAkammapaya DipA huDapArayasta bhUdabalibhayavaMtassa tadaparivirohAdo | Na vissaraNAlueNa hoMteNa Na kadA; appamattassa tadasaMbhavAdo anya mahAskandha dravyavargaNA hotI hai / usImeM eka Adi ananta paramANu pudgaloM ke A jAnepara saMghAtase anya mahAskandha vargaNA hotI hai / tathA eka sAtha upacaya aura apacaya honese bhedasaMghAtase mahAskandhadravyavargaNA hotI hai / isa prakAra sarvatra tIna prakArase bheda-saMghAtakI artha prarUpaNA karanI cAhie / uparima vargaNAoMke bhedase nIce apUrva vargaNAkI utpatti bheda janita kahI jAtI hai aura nIcekI vargaNAoMke samAgama se sadRzadhanarUpase anya vargaNAkI utpatti saMghAta kahI jAtI hai / parantu ye donoM yahA~ para nahIM haiM, kyoMki, yahA~ para bahuta vargaNAoMkA abhAva hai / isa prakAra ekazreNivargaNAnirUpaNA samApta huI / nAnAzreNivargaNA nirUpaNA isI prakAra karanI caahie| zaMkA- nAnAzreNi kise kahate haiM ? samAdhAna- sadRza dhanavAloMkI muktAphaloMkI paMktike samAna paMktiko nAnAzreNi kahate haiM / isa prakAra vargaNAnirUpaNA anuyogadvAra samApta huA / zaMkA- sUtrakArane caudaha anuyogadvAroM meM se do anuyogadvAroMkA kathana karake zeSa bAraha anuyogadvAroMkA kathana kisa lie nahIM kiyA hai / ajAnakAra honese nahIM kiyA hai yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, caubIsa anuyogadvArasvarUpa mahAkarmaprakRti prAbhRtake pAragAmI bhagavAn bhUtabaliko unakA ajAnakAra mAnane meM virodha hai / vismaraNazIla honese nahIM kiyA hai yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, apramattakA vismaraNazIla honA sambhava nahIM hai / A0 pratI ' yogaddArA A0 pratI ' savvattha bhedaparUvaNA' iti pAThaH / suttakAreNa iti pATha: [
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA (135 tti? ga esa doso; puvvAiriyavakkhANakkamajANAvaNaThaM0 tapparUvaNAkaraNAdo kimaTThamaNuyogaddArA NAma tamhi ceva tatthataNasayalatthaparUvaNaM saMkhittavayaNakalAveNa kuNaMti? vacijogAsavaduvAreNa ddhukkmaannkmmnnirohtttth| tamhA doNNamaNuyogaddArANaM pucillANaM parUvaNA desAmAsiya tti kAUNa sesabArasaNNamaNuyogahArANaM kassAmo / taM jahA egaseDivaggaNAdhavAdhavANagameNa paramANupoggaladavvavaggaNA kiM dhavA kimaddhavA ? dhuvA, adIdANAgadavaTTamANakAlesu eyapadesiya paramANupoggalavagmaNaviNAsAbhAvAdo / evaM saMte egaparamANussa paramANubhAveNa savvaddhamavaTThANaM pAva di ti bhaNide Na esa doso; ekkamhi paramANumhi viNaThe vi asi tajjAdINaM paramANaNaM saMbhaveNa eyapadesiyavaggaNAe dhuvattavirohAdo egaseDiparUvaNAe jANAseDiparamANaNaM kathaM gahaNaM kIrade? Na esa doso; egaNeva paramANuNA egaseDI* gheppadi ti NiyamAbhAvAdo / dupadesiyavaggaNappahuDi jAva dhuvakhaMdhadavvavaggaNe ti tAva edAo vaggaNAo ki dhuvAo kimaddhavAo? ettha puvvaM va parU vaNA kAyavvA; dhuvattaM paDi bhedaabhaavaado| sAMtaraNiraMtaradavvavaggaNAo jA. samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, pUrva AcAryoMke vyAkhyAnake kramakA jJAna karAne ke lie zeSa bAraha anayogadvAroMkA kathana nahIM kiyA hai| zaMkA-anuyogadvAra vahIMpara usake sakala arthakA kathana saMkSipta vacanakalApake dvArA kisalie karate haiM ? samAdhAna- vacanayogarUpa Asravake dvArA prApta hone vAle karmoM kA nirodha karane ke lie anuyogadvAra sakala arthakA saMkSipta vacanakalApake dvArA kathana karate haiM / isalie pUrvokta do anuyogadvAroMkA kathana dezAmarSaka hai aisA jAna kara zeSa bAraha anuyogadvAroMkA kathana karate haiN| yathA-ekazreNIvargaNA dhruvAdhruvAnugamakI apekSA paramANupudgala dravyavargaNA kyA dhruva hai yA kyA adhruva hai ? dhruva hai, kyoMki, atIta, anAgata aura vartamAna kAlameM ekapradezI paramANupudgalavargaNAkA vinAza nahIM hotaa| zaMkA-aisA hone para eka paramANukA paramANurUpase sarvadA avasthAna prApta hotA hai? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM haiM, kyoMki, eka paramANu ke naSTa honepara bhI tajjAtIya anya paramANuoMke sambhava honese ekapradezI vargaNAke dhruva hone meM koI virodha nahIM aataa| zaMkA-ekazreNikI prarUpaNAme nAnAzreNirUpa paramANuoMkA grahaNa kaise karate haiM ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, isI paramANuse ekazreNikA grahaNa hotA hai aisA koI niyama nahIM hai| dvipradezI vargaNAse lekara dhruvaskandhavargaNA taka ye vargaNAyeM kyA dhruva haiM yA kyA adhruva haiM ? yahAM pahale ke samAna kathana karanA cAhie, kyoMki, dhruvatvake prati koI bheda nahIM hai / jo tA0prato '-ghavakhANakka mejANAvaNaThaMti paatthH| AopratI 'NAmaMhi ceva' iti pAThaH / pratiSa se sabAdarasaNi maNiyoga-' iti pATha ] * tA0 pratau 'egaegaseDI' iti pATha 1
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa asuNNAo tAo asuNNattaNeNa ki dhavAo kimadadhavAo? adhavAo / kudo ? asuNNabhAveNa savvakAlaM tAsimavaDhANAbhAvAdo / ettha sarisadhaNiyakkhaMdhesu savesu viNaDhesu vaggaNAbhAvAdo / ekkamhi vi khaMdhe saMte vaggaNA asthi ceve tti ghettatvaM / suNNAo suNNattaNa kiM dhuvAo ki dhuvAo ? avdhvaao| kudo ? suNNAo NAma paramANuvirahidavaggaNAo; tAsi suNNabhAveNa avtttthaannaabhaavaado| heTThimavaggaNAo saMghAdeNa uvarimavaggaNAo bhedeNa jaM teNa kAleNa suNNavaggaNamasugNaM kuNati tti bhagidaM hodi| suNNAo vi asuNNAo vi vaggaNAo vaggaNAdeseNa dhuvaao| ko vaggaNAdeso NAma ? vaggaNANaM saMbhavasAmaNNaM vaggaNAdeso NAma / teNa vaggaNAdeseNa savvAo savvakAlamatthi ti dhuvAo / pattaiyasarIravaggaNAo jAo bhavasiddhiyapAoggAo sajogi-ajogIsu labhamANAo tAo suNNAo vi asugNAo vi / kudo ? savvajIvehi aNaMtagaNamettasajogiajogipAoggapatteyasarIravaggaNaTANesu vaTTamANakAle saMkhejjANaM ceva jiivaannmvlNbhaado| Na ca saMkhejjehi jIvehi savvajIvehi aNaMtaguNamettapattayasarIravaggaNaDhANANi vaTTamANakAle Avarijjati ; virohaado| ettha jAo suNNAo tAo sugNataNeNa ardhavAo; samvakAlamedIe vaggaNAe suNNAe ceva hodavamidi nniymaabhaavaado| jAo asuNNAo tAo vi asuSNata Na addhavAo; tAsimegasarUveNa avtttthaannaabhaavaado| sAntaranirantaradravyavargaNAeM azanyarUpa haiM ve azanyarUpase kyA dhruva hai yA kyA adhruva haiM ? adhruva haiM, kyoMki, azUnyarUpase unakA sadA kAla avasthAna nahIM rhtaa| sadRza dhanavAle saba skandhoke vinaSTa honepara vargaNAkA abhAva hotA hai / tathA eka bhI skandhake rahanepara vargaNA hai hI aisA artha yahAM grahaNa karanA cAhie / zUnya vargaNAeM zUnyarUpase kyA dhruba haiM yA kyA adhruva haiM ? adhruva haiM, kyoMki zUnyakA artha hai paramANuoMse rahita vargaNAyeM, kintu unakA zUnyarUpase sadA avasthAna nahIM rhtaa| nIcekI vargaNAaiM saMghAtase aura UparakI vargaNAeM bhedase usa kAlameM zUnyavargaNAko azUnyarUpa karatI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / zUnya vargaNAaiM aura azUnya vargaNAaiM bhI vargaNAdezakI apekSA dhruva haiN|| zaMkA - vargaNAdeza kise kahate haiM ? samAdhAna - vargaNAoMke sambhava sAmAnyako vargaNAdeza kahate haiN| usa vargaNAdezakI apekSA saba vargaNAaiM sarvadA haiM isalie dhruva haiN| jo bhavyoMke yogya pratyekazarIravargaNAaiM sayogI aura ayogI jIvoMke prApta hotI haiM ve zUnya rUpa bhI hai aura azUnyarUpa bhI hai kyoMki, saba jIvoMse anantaguNe sayogI-ayogIprAyogya pratyeka zarIra vargaNAsthAnoMmeMse vartamAna kAla meM saMkhyAta jIva hI upalabdha hote haiN| yaha kahanA ki saMkhyAta jIva vartamAna kAlameM saba jIvoMse anantaguNe pratyekazarIravargaNAsthAnoM ko bhara deMgeM, ThIka nahIM hai, kyoMki aisA hone meM virodha AtA hai| yahAM jo vargagAyeM zUnya hai ve zUnyarUpase adhruva hai, kyoMki, sarvadA isa vargaNAko zUnyarUpa hI honI cAhie aisA koI niyama nahIM hai / jo vargaNAeM azUnyasvarUpa hai ve azUnyarUpase adhruva hai kyoMki una vargaNAoMkA ekarUpase avasthAna nahIM rhtaa|
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA (137 evaM saMbhavaM paDucca paravidaM / vattiM paDucca puNa bhaNNamANe sajogi-ajogipAoggapatteyasarIravaggaNaTTANesu aNaMtAhi vagaNAhi suNNabhAveNa avadvidAhi hodavvaM ; tisu vi kAlesu sajogi-ajogIhi acchtaanntaannsNbhvaado| abhavasiddhiyapAoggAo jAo patteyasarIravaggaNAo suNNAo tAo suNNattarNaNa adhuvAo; suNNANaM pi vaggaNANaM uvarimaheTThimavaggaNANaM bhedasaMghAdeNa pacchA asuNNattuvalaMbhAdo / edaM pi saMbhavaM paDucca parUvidaM / vatti paDucca puNa gihAlijjamANe suNNAo* suNNattaNeNa avaTTidAo asthi; puDhavi-Au-teuvAukAiehi deva-Neraiya-sajogi-ajogijIvehiya asakhejjalogamettehi savvajIvehi aNaMtaguNamettapatteyasarIravaggaNaTTANANamAvUraNe saMbhavAbhAvAdo / asuNNAo asugNattaNeNa ardhavAo; patteyasarIvaggagadavvANaM vaDihANIhi viNA smvtthmvtttthaannaabhaavaado| vaggaNAdeseNa puga patteyasarIravaggaNAo savvAo dhuvAo hoMti; sAMtaragiraMtaravaggaNANaM va savvesi patteyasarIravaggagaTTANANaM kamhi vi kAle sunnnnttaannvlNbhaado| bAdaraNigodavaggaNAo jAo bhavasiddhiyapAoggAo khINakasAyammi lambhamANAo tAo saNNAo saNNattaNeNa adhuvAo; suNNANaM suNNabhAveNa savvakAlamavaTThANAbhAvAdo / edaM saMbhavaM paDDacca parUvidaM / vatti paDucca puNa bhaNNamANe suNNAo suNNattaNeNa dhuvAo asthi ; saMkhejjANaM khINakasAyANaM savvajIvehi aNaMtaguNamettakhINa____ yaha sambhavakI apekSA kahA hai| parantu vyaktikI apekSA kathana karane para sayogI aura ayogIprAyogya pratyekazarIravargaNAsthAnoMmeMse ananta vargaNAyeM zUnyarUpase avasthita honI cAhie, kyoMki, tInoM hI kAloMmeM sayogI aura ayogI jIvoMke dvArA nahIM chue gaye ananta sthAna sambhava haiN| tathA abhavyoMke yogya jo pratyekazarIravargaNAyeM zUnyarUpa haiM ve zanyarUpase adhruva haiM, kyoMki, zUnyarUpa vargaNAoM kA bhI uparima aura adhastana vargaNAoMke bheda-saMghAtase bAdameM azUnyarUpase adbhAva pAyA jAtA hai / yaha bhI sambhavako apekSA kahA hai / parantu vyakti kI apekSA dekhane para zanya vargaNAyeM zanyarUpase avasthita haiM. kyoMki, pathivIkAyika. jalakAyika. agnikAyika, vAyukAyika, deva, nArakI, sayogI aura ayogI ina asaMkhyAta lokapramANa saba jIvoMke dvArA anantaguNe pratyekazarIravargaNAsthAnoMkA vyApta karanA sambhava nahIM hai / azUnya vargaNAyeM azUnyarUpase adhruva haiM, kyoMki, pratyekazarIravargaNAdravyoMkA vRddhi aura hAnike vinA sarvadA avasthAna nahIM pAyA jAtA hai| parantu vargaNAdezakI apekSA saba pratyekazarIra vargaNAyeM dhruva hai, kyoMki, sAntaranirantaravargaNAoMke samAna saba pratyekazarIvargaNAsthAnoMkA kisI bhI kAlameM zUnyapanA nahIM pAyA jAtA / bAdaranigodavargaNAyeM jo ki bhanthoMke yogya kSINakaSAya guNasthAnameM upalabdha hotI haiM ve zUnyarUpa hokara zUnyarUpase adhruva haiM, kyoMki, zUnya vargaNAoMkA zUnyarUpase sadA avasthAna nahIM pAyA jAtA / yaha sambhavakI apekSA kahA hai / parantu vyaktikI apekSA kathana karane para zUnya vargaNAyeM zUnyarUpase dhruva haiM, kyoMki, saMkhyAta kSINakaSAya jIvoMkA saba jIvoMse anantaguNa 4 tA0 pratI 'NihAliujamANeNa suNNAo' iti pAThaH ]
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 116 kasAyapAoggabAdaraNigodaTThANesu tisu vi kAlesu vRttivirohAdo / suNNAo suNNattaNa adhuvAo vi asthi; suNNANaM dvANANaM kesi pi kamhi vi kAle asuNNattuvabhAdo | aNNAo asuNNattaNeNa addhavAo; khINakasAyapAoggabAdara gigodavaggaNANaM savvakAlamavadvANAbhAvAdI / bhAve vA Na kassa viNivvaI hojja; khINakasAyammi bAdaraNigodavaggaNAe saMtIe kevalaNANutpattivirohAdo / abhavasiddhiyapAoggAo jAo suSNAo tAo suNNattaNeNa adhuvAo / kudo ? suNNANaM pi uvarimaheTThimavaggaNANaM bhedasaMghAdeNa kAlaMtare asuNNattuvalaMbhAdo / edaM saMbhavaM paDucca parUvidaM / vatti paDucca puNa bhaNNamANe suNNAo dhuvAo vi atthi / kudo? asaMkhejjalogamettabAdaraNigodavaggagANaM savvajIvehi anaMtaguNametta se cIyaTThANesu adodakAle vi vRttivirohAdo / taM jahA ekkamhi adIdasamae jadi asaMkhejjalogametANi bAdaraNigodaTTaNANi lambhaMti to savvisse adIdaddhAe ki labhAmo tti phalaguNidicchAe pamA vaTTidAe adIdakAlAdo asaMkhaMjjalogaguNamettANi ceva bAdaraNigodavaggaNAsu aNNANANi hoMti / aNNANi savvadvANANi suSNANi ceva / teNa suSNAo suNNataNeNa dhuvAo / viggahagadIe vaTTamANA bAdaraNigodajIvA ki bAdaraNigodavaggaNAsu pati Aho patteyasarIravaggaNAsu tti ? na tAva patteyasarIravaggaNAs padaMti; NigodajIvANaM pattepasarIrajIvattavirohAdo patteyasarIravaggaNAe asaMkhejjalogapamANattaM 138 ) kSINakaSAyaprAyogya bAdaranigodasthAnoM meM tInoM hI kAloM meM vRtti mAnane meM virodha AtA hai tathA zUnya vargaNAyeM zUnyarUpase adhruva bhI haiM, kyoMki, koI bhI zUnya sthAna kisI bhI samaya azUnyarUpa hokara upalabdha hote haiM / azUnya vargaNAyeM azUnyarUpase adhruva haiM, kyoMki, kSINakaSAprAyogya bAdaranigodavargaNAoMkA sarvadA avasthAna nahIM pAyA jAtA / yadi unakA avasthAna hotA hai to kisI bhI jIvako mokSa nahIM ho sakatA hai, kyoMki, kSINakaSAya meM bAdaranigodavargaNAke rahate hue kevalajJAnakI utpatti hone meM virodha hai / abhavyoMke yogya jo zUnya vargaNA haiM ve zUnyarUpase adhruva haiM, kyoMki, zUnya vargaNAoMkA bhI uparima aura adhastana vargaNAoMke bheda - saMghAtase kAlAntara meM azUnyapanA pAyA jAtA hai / yaha sambhavakI apekSA kahA hai / parantu vyaktikI apekSA kathana karane para zUnya vargaNAyeM dhruva bhI haiM, kyoMki asaMkhyAt lokapramANa bAdaranigodavargaNAoMke saba jIvoMse anantaguNe secIyasthAnoM meM atIta kAlama bhI vRtti hone meM virodha hai / khulAsA isa prakAra hai- eka atIta samayameM yadi asaMkhyAta lokapramANa bAdara nigodasthAna pAye jAte haiM to saba atIta kAlameM kitane prApta hoMge isa prakAra phalase guNita icchAko pramANase bhAjita karanepara atIta kAlase asaMkhyAta lokaguNe bAdara nigodavargaNAoMmeM azUnyasthAna prApta hote haiM / anya saba sthAna zUnya hI haiM / isalie zUnya vargaNAyeM zUnyarUpase dhruva hai / zaMkA- vigrahagati meM vidyamAna bAdara nigoda jIva kyA bAdaranigodavagaMNAoM meM garbhita heM yA pratyekazarIravargaNAoM meM garbhita haiM ? pratyeka zarIravargaNAoM meM to garbhita ho nahIM sakate, kyoMki, eka to nigoda jIvoMko pratyekazarIra jIva hoMne meM virodha hai, dUsare pratyeka
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116 ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 139 mottUNa ANaMtiyappasaMgAdo c| tado bAdaraNigodavaggaNAe vaTTamANakAle aNaMtAe hodavamidi? " esa doso; viggahagadIe vi egabaMdhaNabaddhaaNaMtANaMtabAdaraNigodajIvehi egabAdaraNigodavaggaNuppattIdo vaTTamANakAle bAdaraNigodavaggaNAo asaMkhejjalogamettAo ceve tti ghettavvaM sugNAo suNNattaNeNa ardhavAo vi urimaheTThimavaggaNANaM bhedasaMghAdeNa suNNANaM pi kAlaMtare asuNNattuvalaMbhAdo / asuNNAo asuNNataNeNa ardhvaao| kudo ? vaggaNANamegasarUveNa samvaddhamavaDhANAbhAvAdo / vaggaNAdeseNa puNa savvAvo dhuvAo; aNaMtANaMtavaggaNANaM svvddhmvlNbhaado| suhamaNigodavaggaNAo suNNattarNaNa addhavAo suNNavaggaNAhi savvakAlaM suNNattaNeNeva acchidavamidi nniymaabhaavaado| edaM saMbhavaM paDucca parUvidaM / vati paDucca puNa bhaNNamANe suNNAo suNNattaNeNa dhuvAo vi atthi; vaTTamANakAle asaMkhejjalogamettasuhamaNigodavaggaNAhi adIdakAleNa vi savvajIvehi aNaMtaguNamettaTTaNAvUraNaM paDi saMbhavAbhAvAdo / kAraNaM bAdaraNigodANaM va vattanvaM / addhavAo vi; urimaheTThimavaggaNANaM bhedasaMghAdeNa suNNANa pi kAlaMtare asuNNattuvalaMbhAdo / asuNAo suhumaNigodavaggaNAo asuNNattaNeNa adhuvaao| kudo? suhumaNigodavagNANamavaTTidasarUveNa avaTThANAbhAvAdo / zarIravargaNAaiM asaMkhyAta lokamAtra pramANako chor3akara ananta ho jAyA~gI / isalie bAdara nigodavargaNA vartamAna kAlameM ananta honI cAhie ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, vigrahagatimeM bhI eka bandhanameM bA~dhe hue anantAnanta bAdaranigoda jIvoMkI eka bAdaranigodavargaNA bana jAtI hai / isalie vartamAna kAla meM bAdaranigodavargaNAaiM asaMkhyAta lokapramANa hI hotI haiM aisA grahaNa karanA cAhie / zUnya vargaNAaiM zUnyarUpase adhruva bhI haiM, kyoMki, uparima aura adhastana vargaNAoMke bheda-saMghAtase zUnya vargaNAaiM bhI kAlAntarameM azanyarUpa hokara upalabdha hotI haiM / anya vargaNAeM azUnyarUpase adhruva haiM, kyoMki, vargaNAoMkA ekarUpase sadA avasthAna nahI pAyA jAtA , vargaNAdezako apekSA to saba vargaNAeM dhruva haiM, kyoMki, anantAnanta vargaNAeM sarvadA upalabdha hotI haiN| sUkSmanigodavargaNAeM zUnyarUpase adhruva haiM, kyoMki, zUnya vargaNAoMkA sarvadA zUnyarUpase hI rahanA cAhie aisA koI niyama nahIM hai / yaha sambhavakI apekSA kahA hai / parantu vyaktikI apekSA kathana karane para zUnya vargaNAaiM zUnyarUpase dhruva bhI haiM kyoMki, vartamAna kAlameM asaMkhyAta lokapramANa sUkSma nigodavargaNAoMke dvArA pUre atIta kAlameM bhI saba jIvoMse anantaguNe sthAnoMkA pUrA karanA sambhava nahIM hai| kAraNa bAdara nigoda jIvoMke samAna kahanA caahie| ve adhruva bhI haiM, kyoMki, uparima aura adhastana vargaNAoMke bheda saghAtase zUnya vargaNAeM bhI kAlA. ntarameM azUnyarUpa hokara upalabdha hotI haiN| azUnya sUkSma nigodavargaNAaiM azUnyarUpase adhruva haiM, kyoMki, sUkSmanigodavargaNAoMkA avasthitarUpase avasthAna nahIM pAyA jaataa|
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa (5, 6, 116. mahAkhaMdhadavvavaggaNAo suNNAo suNNattaNeNa adhuvAo; suSNAhi suNNabhAveNeva acchidavvamidi niyamAbhAvAdo / eso saMbhavaNiddeso / vatti paDucca puNa bhaNamANe suNNAo dhuvAo vi asthi; adIdakAle samayaM paDi ekkekke mahAkhaMdha samupaNe visambamhi adIdakAle adIdakAlamettANi ceva asuNNadvANANi lakSUNa savvajIvehi anaMta guNa metta mahAkhaMdha se cIyaTTANANi; suNNabhAveNa avadvANavalaMbhAdo / adhuvAo vi asthi ; bhedasaMghAdeNa keNa vi kAleNa suNNANaM pi asuNNattu-vala / aNNAo asuNNattaNeNa addhuvAo / kudo ? mahAkhaMdhavaggaNANamegasarU - veNa savvakAlamavaTTANAbhAvAdo / evaM ceva NANAseDidhuvAdhuvANugamo vi vattavvo; visesAbhAvAda / evaM dhuvAdhuvANugamo tti samattamaNuyogaddAraM / ega se DivaggaNasAMta raNiraMtarAnugameNa paramANupoggaladavvavaggaNappahUDi jAva dhuvakhaMdhadavvavaggaNeti tAva edAo vaggaNAo ki sAMtarAo ki niraMtarAo ki sAMtaraniraMtarAo ? niraMtarAo kudo? aNaMtareNa viNA muttAhaloli vva avtttthaannaado| acittaaddhuvakhaMdhadavvavaggaNAo ki sAMtarAo ki niraMtarAo ki sAMtaraNiraMtarAo ? sAMtaraNiraMtarAo, kattha vi niraMtareNa kattha vi sAMtareNa vaggaNANamavaTTANuvalaMbhAdo / puNo tisse sAMtaraNiraMtara vaggaNAe AiriyANamaviruddhavadesabaleNa imA parUvaNA 140 ) zUnyarUpa mahAskandhadravyavargagAyeM zUnyarUpase adhruva haiM, kyoMki, zUnya vargagAoMko zUnya - rUpa se hI rahanA cAhie aisA koI niyama nahIM hai / yaha sambhavako apekSA nirdeza kiyA hai parantu vyaktikI apekSA kathana karane para zUnya vargaNAyeM dhruva bhI haiM, kyoMki, atIta kAlake pratyeka samaya meM eka eka mahAskandhasthAnake utpanna honepara bhI saba atIta kAla meM atIta kAlamAtra hI azUnyasthAna prApta hokara zeSa saba jIvoMse anantaguNe mahAskandha secoyasthAna hote haiM, kyoMki, unakA zUnyarUpase avasthAna pAyA jAtA hai / ve adhruva bhI hai, kyoMki, bheda saMghAtake dvArA kisI bhI kAlameM zUnya vargaNAyeM bhI azUnyarUpa hokara upalabdha hotI hai| azUnya vargaNA meM azUnyarUpase adhruva hai, kyoMki, mahAskandhavargaNAoM kA sarvadA ekarUpase avasthAna nahIM pAyA jAtA / isI prakAra nAnAzreNi dhruvA dhruvAnugamakA bhI kathana karanA cAhie, kyoMki, isase usameM koI vizeSatA nahIM hai / isa prakAra dhruvA dhruvAnugama anuyogadvAra samApta huA / ekazreNivargaNAsAntaranirantarAnugamako apekSA paramANupudgaladravyavargaNA se lekara dhruvaskandhadravyavargaNA taka kyA sAnta haiM, kyA nirantara haiM yA kyA sAntara-nirantara haiM ? nirantara haiM, kyoMki, antarake binA muktAphaloM kI paMkti ke samAna ve avasthita haiM / acitta adhruvakanyadravyavargaNAyeM kyA sAnnara hai, kyA nirantara hai yA kyA sAntara - nirantara haiM ? sAntaranirantara haiM, kyoMki, kahIM para nirantararUpase aura kahIM para sAntarUpase ve vargaNAyeM upalabdha hotI hai / punaH usa sAntaraniranta vargaNAkI AcAryoMke virodharahita upadeza ke A0 pratI 'sAMtara tA0 pratau' sAMtaraNiraMtarAo ( ki sAMtaraNiraMtara) sAMtaraNiraMtarAo niraMtarAo sAMtaraNiraMtara sAMtaraNiraMtarAo ' iti pATha: /
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116 ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 141 korade / taM jahA - tattha jAti vaggaNANaM dosu vi pAsesu suNNAo majjhe ekkA ceva vaggaNA asuNNA tAsi TuvidasalAgAo thorAo / jAsi dosu vi pAsesu suNNAo hodUNa majjhe giraMtaraM dodo asuNNavaggaNAo hoMti tAsi TuvidasalAgAo aNaMtagaNAo jAti dosu* vi pAsesu puNNAo hodUga majjhe NiraMtaraM tiNi tiSNi asaNNavaggaNAo hoMti tAsi TuvidasalAgAo annNtgunnaao| evaM cattAri cattAri paMca paMca cha cha satta satta aTTha aTTha Nava Nava dasa dasa saMkhejjAo saMkhejjAo asaMkhejjAo asaMkhejjAo NiraMtaravaggaNAo / edAsimucciNidUgNa TuvidasalAgAo aNaM raheTThimasa. lAgAhiMto pudha pudha aNaMtaguNAo / tado ubhayapAsesu saNNAo hodUNa majjhe jAo NiraMtaramaNaMtAo vaggaNAo tAsi TuvidasalAgAo annNtgunnaao| evamaNaMtANaMtavaggagANaM TuvidasalAgAo aNaMtaraheTimaheTThimasalAgAhito aNaMtaguNakkameNa aNaMtaraddhANaM gacchati / tado uvarimaaNaMtANaM vaggaNANaM ubhayadiptAsu sugNANaM TuvidasalAgAo aNaM. taraheTimaheTimasalAgAhito asaMkhejjagaNAo asaMkhejjagaNAo hodUNa gacchaMti jAva aNaM tamaddhANaM gadaM ti / tado uri saMkhejjaguNAo saMkhejjaguNAo hodUNa vidasalAgAo Ni. raMtara gacchaMti jAva aNNaM aNatamaddhANaM gadaM ti / teNa paraM saMkheja dibhAgabbhahiyAo balase yaha prarUpaNA karate haiM / yathA-unameM jina vargaNAoMke donoM hI pArzvabhAgoMmeM zUnya vargaNAyeM haiM aura madhyameM eka hI vargaNA azUnyarUpa hai unakI sthApita kI gaI zalAkAyeM stoka haiN| jina vargaNAoM ke donoM pAzvabhAgoM meM zUnya vargaNAyeM haiM aura madhya meM nirantara do do azUnya vargaNAyeM hai unakI sthApita kI gaI zalA kAyeM anantaguNI haiM / jina vargaNAoMke donoM hI pArzvabhAgoMmeM zUnya vargaNAyeM haiM aura madhya meM nirantara tIna tIna anya vargaNAyeM haiM unakI sthApita kI gaI zalAkAyeM anantaguNI haiM / isa prakAra cAra cAra, pA~ca pAMca, chaha chaha, sAta sAta, ATha ATha, no nau, dasa dasa, saMkhyAta saMkhyAta aura asaMkhyAta asaMkhyAta jo nirantara vargaNAyeM haiM unakI alaga alaga karake sthApita kI gaI zalAkAyeM anantara adhastana zalakAoM se pRthak pRthak anantaguNo haiN| anantara donoM pArzvabhAgoMmeM zanya vargaNAyeM hokara madhyameM jo nirantara ananta vargaNAyeM haiM unakI sthApita kI gaI zalAkAyeM anantaguNI haiM / isI prakAra anantAnanta vargaNAoMkI sthApita kI gaI zalakAyeM anantara adhastana adhastana zalAkAoMse anantaguNita kramase anantara sthAnakoM jAtI haiN| tadanantara urima ananta vargaNAoMko donoM dizAoM meM zUnya vargaNAoMkI sthApita kI gaI zalAkAyeM anantara adhastana adhastana zalAkAoMse asaMkhyAtaguNI asaMkhyAtaguNI hokara ananta sthAnoMke vyatIta honetaka jAtI haiM / tadanantara Age sthApita kI gaI zalAkAyeM saMkhyAtaguNI saMkhyAtagaNI hokara anya ananta sthAnoMke vyatIta hone 7 tA0prato 'tattha lA ( jA ) si a0 kA pratyo: 'tattha jAsi' iti pAThaH / *ma0 pratipATho'yama | a0 kA0 pratyoH 'NirataraM sAMtaraNiraMtaraM doddo-' iti pATha:] *tA0 prato 'aNutaguNAo tA (jA) siM dosa a0 kA0 pratyo: ' aNaMtagaNAo tAsi dosu ' iti paatthH| 8 tA0 pratI 'jAva aNaMtaaddhANaM' iti paatth|: a A pratyo: 'saMkhejjadi' iti paatth||
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa saMkhejjadibhAgabhahiyAo hodaNa NirataraM gacchaMti jAva aNNamaNaMtamaddhANaM gadaM tti| teNa paramasaMkhejjavibhAgabhahiyAo asaMkhejjadibhAgabbhahiyAo hodUNa NiraMtaraM gacchaMti jAva aNaMtamaddhANaM gadaM ti / teNa paramagaMtabhAgabhahiyAo aNaMtabhAgabhahiyAo hodUNa NiraMtaraM gacchaMti jAba edAo aNaMtamaddhANaM gadaM ti teNa paramaNaMtabhAgahINAo aNaMtabhAgahINAo hodaNa NiraMtaraM gacchati jAva aNNaM aNaMtamaddhANaM gadaM ti / teNa paramasaMkhejjadibhAgahINAo asaMkhejjadibhAgahINAo hodUga giraMtaraM gacchaMti jAva aNNamaNaMtamaddhANaM gdNti| teNa paraM saMkhejjadibhAgahoNAo saMkhejjavibhAgahINAohodUNa NiraMtaraM gacchaMti jAva aNNamaNaMtamaddhANaM gadaM ti / teNa paraM saMkhejjaguNahINAo saMkhejjaguNahoNAo hodaNa jiraMtaraM gacchaMti jAva aNNamaNatamaddhANaM gadaM ti / seNa paramasaMkhajjaguNahINAo asaMkhejjaguNahINAo hodUNa gacchaMti jAva aNNaM aNaMtamaddhANaM teNa paramaNaMtaNagaNahINAo aNaMtaguNahINAo hodUNa girantaraM gacchaMti jAva aNNamaNaMtamaddhANaM gadaM ti / evamasuNNavaggaNANamegAdiegattarANaM ubhayapAsasugNAgaM jAo TuridasalAgAo tAo chavihAe vaDDhIe chavihAe hANIe ca avaTThANaM kuNaMti tti ghettavvaM / patteyasarIrakkhaMdhadavvavaggaNAo bhavasiddhiyapAoggAo jAo sajogi-ajogIsu labbhamANAo tAo sAMtarAo ceva / kudo? savvajIvehi aNaMtaguNamettaTThANesu kevalipAoggesu saMkhejjANaM kevaloNaM giraM ramavaTThANavirohAdo / tamhA taka jAtI haiN| usase Age anya ananta sthAnoMke vyatIta hone taka saMkhyAtabhAga adhika saMkhyAta bhAga adhika hokara nirantara zalAkAaiM jAtI haiN| usase Age ananta sthAnoMke vyatIta hone taka asaMkhyAtaveMbhAga adhika asaMkhyAtaveMbhAga adhika hokara nirantara zalAkAeM jAtI haiM, usase Age ananta sthAnoMke jAne taka anantaveM bhAga adhika anantaveMbhAga adhika hokara nirantara jAtI haiN| usase Age anya ananta adhvAnake vyatIta honetaka anantaveMbhAga hIna anantaveMbhAga hIna hokara nirantara jAtI hai| usase Age anya ananta adhvAnake vyatIta honetaka asakhyAtaveM bhAga hIna asaMkhyAtaveM bhAga hIna hokara nirantara jAtI haiN| usase Aga anya ananta adhvAnake vyatIta hone taka saMkhyAtaveM bhAga hIna saMkhyAtaveM bhAga hIna hokara nirantara jAtI haiN| usase Age anya ananta adhvAnake vyatIta hone taka saMkhyAtaguNI hIna saMkhyAtaguNI hIna hokara nirantara jAtI hai| usase Age anya ananta adhvAnake vyatIta hone taka asaMkhyAtaguNI hIna asaMkhyAtaguNI hIna hokara nirantara jAtI hai / usase Age anya ananta adhvAnake vyatIta hone taka anantaguNI hIna anantaguNI hIna hokara nirantara jAtI hai / isa prakAra ekAdi ekottara azUnya vargaNAoMke ubhaya pArzvameM zUnya vargaNA oMkI jo sthApita kI gaI zalAkAyeM haiM ve chaha prakAra kI vRddhi aura chaha prakArako hAnike dvArA avasthAna karatI haiM aisA artha yahA~ grahaNa karanA caahie| bhavyoMke yogya jo pratyeka zarIraskandhadravyavargaNAyeM sayogI aura ayogI guNasthAna meM labhyamAna haiM ve sAntara hI haiM, kyoMki, saba jIvoMse anantaguNe keliprAyogya sthAnoM meM saMkhyAta kevaliyoMke nirantara rahane meM virodha hai / isalie vartamAna kAlameM vivakSita sthAna sAntara hI haiN| atIna kAla meM bhI kevaliyoMke dvArA tA0 pratI jAva aNaMta ( maNaMta) maddhANaM iti. pATha: 1 A0 pratau 'jAba aNaMtamadvANaMti paatth.|
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ (143 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA vaTTamANakAle appidaTThANANi sAMtarANi ceva / adIdakAle vi kevalohi phosidapatte yasarIravaggaNadANANi sAMtarANi ceva / kudo? savvajIvehi aNaMtaguNamettakevalipA oggapateyasarIrahANesu siddhehito asaMkhejjaguNamettANamevaTThANANaM* phaasuvlNbhaado| taM jahA-ekkassa siddhassa jadi desUNapuvakoDimettANi* ceva patteyasarIraTrANANi labhaMti to savesi siddhANaM kiM labhAmo tti pamANeNa phalagaNidicchAe ovaTTidAe siddhehito asaMkhejjagaNamettANi ceva jIvaphosidaDhANANi labbhaMti / evaM pi ca Natthi; sanvesi puvakoDimettAuabhAvAdo / sanvesimapuNarattaTTANANi ceva hoMti tti NiyamAbhAvAdo c| passamANe vi saaNtraao| ko passamANakAlo NAma? esa kaalo| kathaM tattha sAMtarAo vaccade? savvakAlamadIdaddhA savvajIvarAsIe aNaMtimabhAgo; aNNahA saMsArijIvANamabhAvappasaMgAdo / savvakAlamadIdakAlassa siddhA asaMkhejjadibhAgo ceva; chammAsa. maMtariya NinvaigamaNaNiyamAdo / ekkekkassa siddhassa desUNapuvva koDimettANi ceva pattebasarIravANANi ukkasseNa lamaMti; ke balivihArakAlassa desUNa putrakoDimettasseva uvlNbhaado| tamhA passamANehi sAMtarAo cevetti ghettavvaM / secIyAe puNa savvaTThANANi NiraMtarANi / edaM ceva dvANaM jIvasahidaM hodi edANi Na hoMti ceve ti NiyamAsparza kiye gaye pratyekazarIravargaNAsthAna sAntara hI haiM, kyoMki, saba jIvoMse anantaguNe kevaliprAyogya pratyekazarIrasthAnoM meM mAtra siddhoMse asaMkhyAtaguNe sthAnoMkA sparza upalabdha hotA hai / yathA-eka siddhake yadi pUrva koTimAtra pratyekArIrasthAna upalabdha hote haiM to saba siddhoMke kitane prApta hoMge isa prakAra phala guNita icchAmeM pramANakA bhAga dene para siddhoMse asaMkhyAtaguNe sthAna hI jIvoM ke dvArA sparza kiye gaye pAye jAte hai para yaha bhI nahIM hai, kyoMki, eka to sabake eka pUrvakoTipramANa Ayu nahIM pAI jAtI, dUsare saba jIvoM ke apunarukta sthAna hI hote haiM aisA koI niyama nahIM hai| dRzyamAna ( vartamAna ) kAlameM bhI sAntara hai| zaMkA dRzyamAna kAla kise kahate hai ? samAdhAna-yaha arthAt vartamAna kAlako dRzyamAna kAla kahate haiN| zakA- isameM vargaNAyeM sAntara kase kahI jAtI haiM ? samAdhAna-sarvadA atIta kAla saba jIva rAzike anantaveM bhAgapramANa rahatA hai, anyathA saba jIvoM ke abhAva hone kA prasaMga AtA hai| siddha jIva sarvadA atIta kAlake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hote haiM, kyoMki, chaha mahIne ke antarase mokSa jAnekA niyama hai / tathA eka eka siddha jIvake utkRSTase kucha kama eka eka pUrvakoTi kAlamAtra pratyekazarIrasthAna prApta hote hai, kyoMki, kevalIkA vihAra kAla kucha kama eka pUrvakoTi mAtra hI upalabdha hotA hai / isalie pazyamAna kAla meM vargaNAyeM sAntara hI hotI hai, aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / parantu secIyakI apekSA saba sthAna nirantara hote haiM, kyoMki, yaha sthAna hI jIvasahita hotA hai aura ye sthAna jIvasahita nahIM hote hai aisA koI * tA0 pratI *-mettANamavaDhANANaM ' iti pAThaH ] * tA0 pratI -- jadi puvakoDimettANi ' iti pAThaH /
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa bhaavaado| abhavasiddhiyapAoggAo jAo puDhaviyAdicattArikAesu lambhamANAo tAo vaTTamANakAle sAMtarAo / kudo? vaTTamANakAle patteyasarIravaggaNAo ukkasseNa asaMkhejjalogametIo ceva hoMti ti nniymaado| vigahagadIe vaTTa mANA aNaMtA jIvA patteyasarIravaggaNAe aMto NivadaMti tti patteyasarIravaggaNA* aNaMtA tti kiNNa gheppade? Na; NigodaNAmakammodaeNa bAdaraNigodattaM suhamaNigodattaM ca pattANaM ptteysriirvggnnttvirohaado| viggahagadIe vaTTamANANaM azudiANapatteyasarIraNAmakammANaM kathaM patteyasarIrattamidi ce? Na esa doso; patteyasarIrodayassa tNtttaabhaavaado| bhAve vA khINakasAo vi patteyasarIravaggaNA hojja; tadudayasaMtaM paDi visesaabhaavaado| tado bAdara-suhamaNigodehi asaMbaddhajIvA patteyasarIvaggaNA tti ghetavvA / Na ca bAdarasuhumaNigodANaM viggahagadIe vi vicchiNNegajIvo uvalabbhade; tattha vi egabaMdhaNabaddhaa. gNtjiivolNbhaado| tattha egajIve saMte ko dosro ce?Na; baadr-shmnnigodvggnnaannmaannNtiyppsNgaado| edaM piNasthi; asaMkhejjalogamettAo ceva hoMti tti gurUva desaado| niyama nahIM hai / abhavyoMke yogya jo pRthivIkAyika Adi cAra sthAvara kAyikomeM prApta honevAlI vargaNAyeM haiM ve vartamAnakAlameM sAntara haiM, kyoMki, vartamAnakAla meM pratyekazarIravargaNAya utkRSTarUpase asaMkhyAta lokapramANa hI hotI haiM aisA niyama hai| zaMkA-vigrahagatimeM vidyamAna ananta jIva pratyekazarIravargaNAke bhItara gabhita hote haiM, isalie pratyekazarIravargaNAyeM ananta hotI haiM aisA kyoM nahIM grahaNa karate ? samAdhAna nahIM, kyoMki, nigoda nAmakarmake udayase bAdara nigoda aura sUkSma nigodapaneko prApta hae jIvoMke pratyekazarIravargaNAoMke hone meM virodha hai| zaMkA-vigrahagatimeM vidyamAna jIvoMke pratyeka zarIra nAmakarmakA udaya na hone para ne pratyekazarIra kaise ho sakate haiM ? samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, pratyekazarIrake udayakI adhInatAkA abhAva hai / yadi udayakI adhInatA mAnI jAya to kSINakaSAya bhI pratyekazarIravargaNA ho jAve, kyoMki, usake udaya aura sattvake prati vahAM koI vizeSatA nahIM hai| isalie bAdara nigoda aura sUkSmanigodoMse asambaddha jIva pratyekazarIravargaNA hote haiM aisA yahAM grahaNa karanA cAhie / yadi kahA jAya ki vigrahagatimeM bhI bAdaranigoda aura sUkSma nigodakA svataMtrarUpase eka jIva pAyA jAtA hai so yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki vahAM para bhI eka bandhana meM bA~dhe hue ananta jIva pAye jAte haiN| zaMkA-vahAM eka jIvake rahane meM kyA doSa hai? samAdhAna-nahI, kyoMki, aisA mAnane para bAdaranigoda aura sUkSma nigodavargaNAoMko anantapane kA prasaMga AtA hai| kintu aisA hai nahIM, kyoMki, ve asaMkhyAta lokapramANa hI hotI haiM aisA gurukA upadeza hai| - * a0 pratI 'patteyamagaravagaNa : tA. pratto jIvA patteyasarIravamgaNA' iti paatth|| hojja' iti pAThaH 1
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA (145 Na ca asaMkhejjalogamettapatteyasarIravaggaNAhi savvajovehi aNaMtaguNamettadvANANi vaTTamANakAle AvarijjaMti; virohAdo / adIdakAle vi sAMtarANi ceva; adIdakAlAdo asaMkhejjaguNehi adIdakAlappaNNapatteyasarIradANehi jIvehi svvtttthaannaavrnnvirohaado| passamANAe vi Na giraMtarAo; savvadA adIdakAlassa samvajIvarAsIdo aNaMtaguNahINattuvalaMbhAdo / secIyAdo puNa savvavaggaNAo giraMtarAo; esA ceva saMbhavadi tti nniymaabhaavaado| bAdaragigodavaggaNAo bhavasiddhiyapAoggAo jAo khINakasAyakAlamhi labbhamANiyAo tAo vaTTamANakAle sAMtarAo; savvajIvehi aNaMtagaNamettabAdaraNigodavaggaNANaM khINakasAyapAoggANaM saMkhejjehi jovehi AvaraNavirohAdo / adIdakAle phusaNeNa sAMtarAo; aMtomahattaguNidasiddharAsimetaTTANANaM ceva tIde kAle phosnnvlbhaado| evaM passamANaphosaNaM pi vattavvaM; visesaabhaavaado| secIyAdo puNa girNtraao| abhavasiddhiyapAoggAo* jAo malayathahallayAdivisayAo bAdaraNigodavaggaNAo tAo vaTTamANakAle saaNtraao| kudo ? asaMkhejjalogamettabAdaraNigodavagaNAhi sandhajIvehi aNaMtagaNamettasambaTTANAvaraNasaMbhavAbhAvAdo / adIde __yaha kahanA ki asakhyAta lokapramANa pratyekazarIravargaNAyeM saba jIvoMse anantaguNa sthAnoMko vartamAna kAla meM pUrA karatI haiM, Thoka nahIM hai, kyoMki, aisA hone meM virodha AtA hai / ve atIta kAla meM bhI sAntara hI haiM, kyoMki, atIta kAlase asaMkhyAtaguNe atIta kAla meM utpanna hue pratyekazarIrasthAnarUpa jIvoMke dvArA saba sthAnoMke pUrA hone meM virodha hai / dRzyamAna kAlameM bhI ve nirantara nahIM haiM, kyoMki, sarvadA atIta kAla saba jIvarAzise anantaguNA hIna pAyA jAtA hai / parantu se cIyakI apekSA saba vargaNAyeM nirantara hai, kyoMki, isa apekSAse yahI sambhava hai aisA koI niyama nahIM hai / arthAt secIyakI apekSA koI bhI vargaNA sadA sambhava ho sakatI hai| isalie saba vargaNAoMko nirantara kahA hai| bhavyoMke yogya jo bAdaranigodavargaNAyeM kSINakaSAyake kAla meM labhyamAna haiM ve vartamAna kAla meM sAntara hai, kyoMki, saba jIvoMse anantaguNI kSINakaSAyake yogya bAdaranigodavargaNAoMkA saMkhyAta jIvoMke dvArA pUrA karane meM virodha hai / atItakAlameM sparzanakI apekSA sAntara hai, kyoMki, antarmuhurtaguNita siddharAzipramANa sthAnoMkA hI atIta kAlaye sparzana upalabdha hotA hai / isI prakAra pazyamAna sparzana bhI kahanA cAhie, kyoMki, usameM koI vizeSatA nahIM hai| secIyakI apekSA to nirantara haiM / malI, thavara aura Ardraka AdimeM rahanevAlI abhavyoMke yogya jo bAdaranigodavargaNAyeM haiM ve vartamAna kAla meM sAntara haiM, kyoMki, asaMkhyAta lokapramANa bAdara nigodavargaNAoMke dvArA saba jIvoMse anantaguNe saba sthAnoMkA pUrA karanA sambhava nahIM hai| atIta kAlameM bhI bAdara tA0 pratI 'sAMtarAo. ( saba jIvehi ANaMtagaNametabAdaraNigodavaggaNAo bhavasiddhiyapAoggAo khINakasAyakAlammi labbhamANiyAo tAo vaTTamANakAle sAMtarAo ) svvjiivehi| * a. kA. prtyo| 'abhavasiddhiyapAoggAo' itipAThaH /
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 116 vi kAle bAdaraNigodavaggaNadANANi sAMtarANi cev| kudo ? asaMkhejjalogagaNidaadIdakAlame tANaM ceva TAgANaM tattha jIvasahidANamuvalaM maado| Na ca evaM; sarisadhaNiyANaM pi vaggaNANaM sNmvaado| jadi vi adIdakAleNa gaNidasadhajIvarAsimettANi bAdaraNigodaDhANANi adIdakAle uppaNNaNi hoMti to sabaDhANANi ApUrijjati* ; adIdakAlAdo vi savvajovarAsIdo vi vistaasuvcyaannmegprmaannuvisyaannmnnNtgunnttaado| pastamANAe vi sAMtarAo; adIdakAlaM mottaNa ettha sAMtaraNiraMtaraparU - vaNAe bhavissakAle di sNvvhaaraabhaavaado| bhAve vA tassa adIdakAle aMtabbhAvo hojja; aNNahA jiivshidttaannvvttiido| Na ca egajIveNa egA bAdaraNigodavaggaNA Nippajjadi jeNa savvabAdaraNigodehi savvaTThANANi tIdANAgadakAlesu ApUrijjaMti ; jahaNiyAe bAdaranigodavaggaNAe ukssa pateyatarIravaggaNAdo heDA pAdapyasaMgAdo / secIyAdo puNa samvaTTANANi giraMtarANi / / suhamaNigodavaggaNAo vaTTamANakAle sAMtarAo; asakhejjalogameta suhamaNigodava. ggaNANaM savvajovehi aNaMtagaNamettasecoyaTThANAvaraNasattIe abhAvAdo / adIdakAle vi secIyaTThANANi sAMtarANi ceva; asaMkhejjalogaguNida adIdakAla metasuhamaNigodaTThANehi adIdakAluppaNNehi samvaTThANAvaraNavirohAdo / bhavissakAle vi sAMtarANi nigodavargaNAsthAna sAntara hI hai, kyoMki, asaMkhyAta lokaguNita atIta kAlapramANa sthAna hI atIta kAlameM jIvoM sahita upalabdha hote haiM / parantu aisA nahIM hai, kyoMki, sadRza dhanavAlI bhI vargaNAyeM sambhava haiN| yadyapi atIta kAlase guNita saba jIvarAzipramANa bAdaranigoda sthAna atIta kAla meM utpanna hote haiM to bhI saba sthAna vyApta kara liye jAte haiM, kyoMki, atIta kAlase bhI aura saba jIvarAzise bhI eka paramANuviSayaka vinasopacaya anantaguNe hote haiM / pazyamAna kAlameM bhI sAntara haiM, kyoMki, atIta kAlako choDakara yahAM para sAntaranirantara prarUpaNAkA bhaviSya kAla meM bhI vyavahAra nahIM hotaa| yadi hotA hai to usakA atota kAla meM antarbhAva ho jAtA hai, anyathA ve sthAna jIva sahita nahIM bana sakate / aura eka jova ke dvArA eka bAdaranigodavargaNA nahIM utpanna hotI hai jisase saba bAdara nigodoM ke dvArA saba sthAna atIta aura anAgata kAla meM vyApta kiye jAveM, kyoMki, aisA mAnane para javanya bAdara nigodavargaNAke utkRSTa pratyekazarIravargaNAse nIce hone kA prasaMga AtA hai| parantu secoyakI apekSA saba sthAna nirantara haiN| sUkSma nigodavarmaNAyeM vartamAna kAla meM sAntara haiM, kyoMki, asaMkhyAta lokapramANa sUkSma nigodavargaNAoMmeM saba jIvoMse antaguNe se cIyasthAnoMke pUrA karanekI zakti kA abhAva hai / atIta kAlameM bhI secIyasthAna sAntara hI haiM, kyoMki, atIta kAlameM utpanna hue asaMkhyAta lokagugita atItakAlapramANa sUkSma nigodasthAnoMke dvArA saba sthAnoMke pUrA karane meM virodha hai / bAdaranigodavargaNAke prasaMgase jo krama kaha Aye haiM usI kramase ye bhaviSya kAlameM bhI sAntara * A0 pratau ' sabaDhANANamarijjati' iti pAThaH /
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 147 bAdaraNigodavaggaNAe bhaNidakameNa / athavA bhavissakAle Na tesi jIvasahidattamasthi / bhAve vA Na so* bhavissakAlo; vaTTamANAdIdakAlesu tassaMtabbhAvAdo / secIyAdo puNa NiraMtarANi / mahAkhaMdhadavvavaggaNA sAMtarA; vaTTamANakAle eyttaado| Na ca savvajIvehi aNaMtagaNamettamahAkhaMdhaDhANANi ekkavaragaNAe AvarijjaMti; virohaado| adIde vi kAle mahAkhaMdhasecIyaDhANANi sAMtarANi ceva; adIdakAlamattANamukkasseNa bhUdakAlasamuppapraNaTTANANaM savvajovehi aNaMtaguNamettasecIyaTTANAvaraNasattIe abhaavaado| bhavissakAle vi sAMtarANi ceva / secIyAdo puNa NiraMtarANi / NANAseDIe vi evaM ceva sAMtaraNiraMtaraparUvaNA kAyavA; visesaahiyaabhaavaado| evaM sAMtaraNiraMtarANugamo tti smttmnnyogddaarN| egaseDivaggaNAe ojajummANugamaM vttissaamo| taM jahA-ojo duviho-kali. ojo tejojo cedi / jammaM duvihaM-kadajummaM bAdarajummaM cedi / jaM caduhi avahirijja. mANamegaM edi so kaliojocaduhi avahirijjamANe jattha tiNNi eMni so tejojo| jattha cattAri eMti taM kdjumm| jattha do eMti taM bAdarajammaM / edeNa aTupadeNa paramANupoggaladavvavaggaNA kaliojo, egattAdo / saMkhejjapadesiyadavvavaggaNA haiM / athavA bhavizyakAla meM jovasahita nahIM haiN| yadi bhaviSyakAla meM bhI unheM jIva sahita mAnA jAtA hai to vaha bhaviSya kAla nahIM hai, kyoMki, usakA vartamAna aura atItakAla meM antarbhAva ho jAtA hai / parantu secIyakI apekSA nirantara haiN| ___ mahAskandhadravyavargaNA sAntara hai, kyoMki, vartamAnakAlameM vaha eka hai| eka vargaNAke dvArA saba jIvoMse ananna guNe mahAskandhasthAna pUre jAte haiM yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, aisA mAnane meM virodha AtA hai / atItakAla meM bho mahAskandha se cIyasthAna sAntara hI haiM, kyoMki, utkRSTase bhUtakAlameM utpanna hue atIta kAla mAtra sthAnoMke dvArA saba jIvoMse anantaguNe secIya sthAnoMke pUre karane kI zakti kA abhAva hai / bhaviSyakAla meM bhI sAntara hI haiN| parantu secIyakI apekSA nirantara haiN| nAnAzreNikI apekSA bhI isI prakAra sAntaranirantaraprarUpaNA karanI cAhie, kyoMki, usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| isa prakAra sAntara-nirantarAnugama anuyogadvAra samApta huaa| aba ekazreNivargaNAko apekSA oja-yugmAnugamako batalAte haiM / yathA-oja do prakArakA hai-kali oja aura tejoja / yugma do prakAra kA hai-kRtayugma aura bAdarayugma / cAra kA bhAga dene para jisameM eka zeSa rahatA hai vaha kalioja hai / cArakA bhAga dene para jahAM tIna zeSa rahate haiM vaha tejoja hai / jahAM cAra Ate haiM vaha kRtayugma hai aura jahAM do Ate haiM vaha bAdarayugma hai / isa arthapadake anusAra paramANupudgaladravyavargaNA kalioja hai, kyoMki, isa vargaNAkA pramANa eka hai / jaghanya saMkhyAtapradezI dravyavargaNA bAdarayugma hai, kyoMki, isa vargaNAkA * tA0 prato 'Natthi so iti paatthH| tA0 pratau '-mega edisse kAle ( edi so kali ) ojo' a0 pratI -megaM rAdi so kaliojo' iti pAThaH1
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa jahaNiyA bAdarajummaM; dusaMkhattAdo / ukkassiyA tejojo; rUvUNakadajammapamANatAdo / saMkhejjapadesiyasavvavaggaNasalAgAo bAdarajam ; durUvukadajummapamANattAdo vaggaNAo puNa ca uDhANapadivAo / asaMkhejjapadesiyadavyavaggaNAo jahaNiyA kadajummaM jahaNNaparitApaMkhejjapamANatAdo / ukassiyA tejojo; rUvaNakadajummapamANattAdo / asaMkhejjapadesiyavaggaNasalAgAo kadajammaM; jahaNaparittAsaMkhejjeNa UNajahaNNaparittANaMtapamANattAdo / vamgaNAo puNa cauTThANapadidAo / evaM savvAo vaggaNAo nnedvaao| Navari mahAkhaMdhadabdhavaggaNA jahaNiyA kadajummaM / ukkassiyA vi kavajummaM / mahAkhaMdhavaggagasalAgAo kaliojo vaggaNAo puNa cuddhaannpdidaao| __NANAseDiojajammANagameNa paramANapoggaladavvavaggaNA kimojo ki jamma? jahaNiyA kadajummaM / ukkassiyA vi kadajumma / kudo ? edaM Navvade? AiriyaparaM. parAgadasuttAviruddhagurUvadesAdo / ajahaNNaaNukkassiyAe cattAri viyappA / evaM yavvaM jAva dhuvakhaMdhadakvaggaNe ti / uvarimasesavaggaNAsu jahagNiyA kaliojo; egttaado| ukkassiyA tejojo / majjhimAe cattAri viyppaa| Navari mahAkhaMdhadavvavaggaNAe jANAseDI patthi; samvakAlaM sarisadhaNiyabahuvaggaNAbhAvAdo / evaM ojajammANugamo tti samattamaNuyogaddAraM / pramANa do hai / utkRSTa saMkhyAtapradezI dravyavargaNA tejoja hai, kyoMki, vaha eka kama kRtayugmapramANa hai| saMkhyAtapradezI saba vargaNAzalakAyeM bAdarayugma hai, kyoMki, ve do kama kRtayugmapramANa haiM / parantu vargaNAyeM catuHsthAnapatita haiN| jaghanya asaMkhyAtapradezI dravyavargaNA kRtayugma hai, kyoMki, vaha jaghanya parItAsaMkhyAtapramANa hai / utkRSTa asaMkhyAtapradezI dravyavargaNA tejoja hai, kyoMki, vaha eka kama kRtayugmapramANa hai| asaMkhyAtapradezo vargaNAzalAkAyeM kRtayugma hai, kyoMki, ve jaghanya parItasaMkhyAta kama jaghanya parotAnantapramANa haiM / parantu vargaNAyeM catuHsthAnapatita haiM / isI prakAra saba vargagAoMke viSaya meM jAnanA cAhie / itanI vizaSatA haiM ki javanya mahAskandhadravyavargaNA kRtayugma hai tathA utkRSTa mahAskandha dravyavargaNA bhI kRtayugma hai mahAskandhavargaNa, zalAkAyeM kaliojarUpa haiN| parantu vargaNAyeM catu:sthAnapatita haiN| nAnAzreNiojayugmAnugamakI apekSA paramANupudgaladravyavargaNA kya ojarUpa hai yA kyA yugmarUpa hai ? jaghanya kRtayugmarUpa hai tathA utkRSTa bhI kRtayugmarUpa hai / zakA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-acArya paramparAse hue sUtrAviruddha guruke upadezase jAnA jAtA hai / ajaghanya-anutkRSTa vargaNAke cAra bheda haiN| isa prakAra dhruvaskandha dravyargaNA taka jAnanA caahie| uparima zeSa vargaNAoMmeM jaghanya vargaNA kaliojarUpa hai, kyoMki, vaha eka hai| utkRSTa vargaNA tejojarUpa haiM aura madhyakI vargaNAyeM cAroM prakArakI haiN| itanI vizeSatA hai ki mahAskandhadravyavargaNAkI nAnAzreNi nahIM hai, kyoMki, sarvadA sadRza dhanavAlI bahuta vargaNAoMkA abhAva hai| isaprakAra ojayugmAnugama anuyogadvAra samApta huaa| .
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) badhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 149 egaseDivaggaNavettANagameNa paramANupoggaladavvavaggaNA saMkhejjapadesiyadavvavaggaNAo ca kevaDi khete? logasta asaMkhejja vibhAge / asaMkhejjapadesiyadavvavaggaNapahuDi jAva suhamaNigodavaggaNe ti tAva edAsi vaggaNANameyA seDo kevaTi khette ? sabaloge / jale vA thale vA AgAse vA suhamaNigodavaggaNAdisavvavaggaNAo saMbhavaMti ti tesi savalogo hodu NAma Na patteyasarIrabAvaraNigodavaggaNANaM; tesi aTra puDhavIyo bhavaNavimANANi ca assidUNa ceva avaTThANAdo? Na, suhamapuDhaviAuteuvAukAiyANaM patteyasarIrANaM savvalogamhi avaTThANaM paDi virohAbhAvAdo mAraNaMtiyapadeNa uvavAdeNa sabalogametakhettuvalaMbhAdo ca / mahAkhaMdhadavvavaggaNA kevaDi khete ? loge desUNe / NANAseDikhetAgagameNa paramANapoggaladavyavaggaNA kevaDi khette ? smvloge| kudo ? ANaMtiyAdo / evaM NeyavvaM jAva sAMtaraNiraMtaravaggaNe ti / pattayasarorabAdarasuhamavaggaNAo kevaDi khette? savvaloge; askhejjlogpmaannttaado| mahAkhaMdhadadhavaggaNA kevaDi khete? loge desUrNa / evaM khettANugamo tti smttmnnuogddaarN| egaseDivaggaNaphosaNANugameNa paramANapoggaladavvavaggaNAe saMkhejjapadesiyavasva ekazreNivargaNAkSetrAnugamakI apekSA paramANupudgaladravyavargaNAoM aura saMkhyAtapradezI dravya vargaNAoMkA kitanA kSatra hai? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / asaMkhyAtapradezI dravyavargaNAse lekara sUkSmanigodavargaNA taka ina vargaNAoMkI eka zreNikA kitanA kSetra hai ? saba loka kSetra hai| zakA-jala meM, sthala meM aura AkAza meM sUkSma nigodavargaNA Adi saba vargaNAyeM sambhava haiM isalie unakA saba lokapramANa kSetra hoo, parantu pratyekazarIrabAdaranigodabargaNAoMkA saba lokapramANa kSetra nahIM ho sakatA, kyoMki, ve ATha pRthiviyoM aura bhavanavimAnoMkA Azraya lekara hI avasthita hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, eka to pratyekazarIravAle sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma jalakAyika, sUkSma agnikAyika aura sUkSma vAyukAyika jIvoMkA saba lokameM avasthAna hone meM koI virodha nahIM aataa| dUsare pratyekazarIravAle jIvoMkA mAraNAntikapada aura upapAdakI apekSA saba lokapramANa kSetra pAyA jaataa| mahAskandhadravyavargaNAkA kitanA kSetra hai? kucha kama saba loka kSetra hai| nAnAzreNikSetrAnugamakI apekSA paramANupudgala dravyavargaNA kitanA kSetra hai ? saba lokapramANa kSetra hai, kyoMki, usakA pramANa ananta haiM / isIprakAra sAntara-nirantaravargaNA taka le jAnA cAhie / pratyekazarIra, bAdara aura sUkSma vargaNAoMkA kitanA kSetra hai ? saba lokapramANa kSetra hai, kyoMki, ve asaMkhyAta lokapramANa hai / mahAskandhadravyavargaNAkA kitanA kSetra hai ? kucha kama lokapramANa hai| isa prakAra kSetrAnugama anuyogadvArA samApta huaa| ekazreNivargaNAsparzanAnugamakI apekSA paravANapudgaladravyavargaNAoM aura saMkhyAtapradezI..
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa vaggaNAhiM ca kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhejjadibhAgo savvalogo vA / asaMkhejjapadesiyadavvavaggaNappahuDi jAva suhamaNigodavaggaNe ti tAva edAsi vaggajANamegaseDIhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? adIdavaTTamANeNa savvalogo / mahAkhaMdhadanvavaggaNAe kevaDiyaM khettaM phosidaM? vaTTamANeNa: logo desUNo / adIdeNa svvlogo| evaM NANAseDiphosaNaM paraveyavvaM / Navari paramANapoggaladavvavaggaNappahuDi jAva suhumaNigodavaggaNe ti tAva edAhi vaggaNAhi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? svvlogo| mahAkhaMdhadavvavaggaNAe kevaDiyaM khettaM phosida? logo desUNo savvalogo vA / evaM phosaNANugamo tti samattamayogaddAraM / ___ egaseDikAlANugameNa paramANapoggaladavvavaggaNA kevaciraM kAlAdo hodi ? vaggaNAdeseNa savvaddhA / dupadesiyavaggaNappahuDi jAva dhuvakhaMdhadavvavaggaNe tti tAva pattaya patteyaM evaM ceva savvattha vattavvA / acittaavakhaMdhadavvavaggaNA kevaciraM kAlAdo hodi? jahaNNaNa egasamayaM, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / evaM NayAM jAva mahAkhaMdhadavvavaggaNe tti / pattaiyasarIra bAdaraNigoda-suhamaNigodavaggaNANamorAliya-tejA-kammaiyaparamANupoggalehi tesi vistAsuvacayapoggalehi ya bhedasaMghAdaM dravyavargaNAoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / asaMkhyAtapradezI dravyavargaNAse lekara sUkSma nigoda dravyavargaNA taka ina vargaNAoMkI zreNine kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlameM saba lokakA sparzana kiyA hai / mahAskandhadravyavargaNAne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAnameM kucha kama lokapramANa kSetrakA aura atIta kAla meM saba lokakA sparzana kiyA hai| isI prakAra nAnAzreNikA sparzana kahanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki paramANuyudgaladravyavargaNAse lekara sUkSma nigodavargaNA taka ina vargaNAoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / mahAskandha dravyavargaNAne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? kucha kama lokapramANa kSetrakA aura saba lokakA sparzana kiyaa| isa prakAra sparzanAnugama anuyogadvAra samApta huaa| ekazreNikAlAnugamakI apekSA paramANupudagaladravyavargaNAkA kitanA kAla hai? vargaNAdezakI apekSA saba kAla hai / dvipradezI vargaNAse lekara dhruvaskandhadravyavargaNA taka pratyeka vargaNAkA sarvatra isI prakAra kAla kahanA caahie| acitta dhruvaskandhadravyavargaNAkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai / isI prakAra mahAskandhadravyavargaNA taka jAnanA cAhie / pratyekazarIra, bAdaranigoda aura sUkSmanigoda vargaNAoM ke audArikazarIra, tejasazarIra aura kArmaNazarIroMke pudgaloM dvArA tathA unake visrasopacayoM a. kA. pratyoH * mahAkhadhadavyavaggaNAe kevaDiyaM kheta phosidaM, adIdavadramANeNa savvalogo mahAkhaMdhadavvavaggaNAe kevaDiyaM khetta phrosidaM vadramANeNa ' iti paatthH|
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 151 gacchamANajIvehi ya paDisamayamavacayAvacayabhAvaM gacchamANANaM sarisadhaNiyANaM vaggaNANamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANamasaMkhejjalogapoggalapariyaTTamettakAlavaDhANaM Na jjjde| Na ca asaMkhejjalogamettasarisadhaNiyavaggagAo asthi3 javamajhaparUvaNAe saha virohAdo ti / tamhA edesimegaseDivaggaNANaM kAlo jANiya vattavyo / ettiyakAlo ti Na vayaM vottuM samatthA; aladdhavadesattAdo / laddhavadese vi vA dhuvalaMbhAdo / athavA Nepo dvANaNibaMdhaNavaggaNANamukkassakAlo kiMtu jIvaNibaMdhaNANaM / Na ca edAsi secIyabhAveNa aNaMtakAle parUvijjamANe viroho atthi; taNNibaMdhaNANuvalaMbhAdo / ahavA Agamo atakkagoyaro ti pugvillakAlo ceva ghettanvo / evaM NANAseDikAlANugamo vi vattavyo / Navari paramANupoggaladavvavaggaNappahuDi jAva mahAkhaMdhadamvavaggaNe ti tAva vaggaNAdeseNa sambaddhA / evaM kAlANugamo tti samattamaNuyogaddAraM / egase DivaggaNaatarANagameNa paramANapoggaladasvayagaNAe aMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? patthi aMtaraM NiraMtaraM / evaM dupadesiyavaggaNappahuDi jAvadhuvakhaMdhadanavaggaNe ti tAva Nasthi aMtaramidi patteyaM patteyaM parUvedavvaM / acittaaddhavakkhaMdhadavvavaggaNANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? jahaNe ga egasamaye ; ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA dvArA bheda-saMghAtako prApta hone vAle jIvoM ke dvArA pratyeka samaya meM upacA aura apavayabhAvakA prApta hoMnevAlI ora sadRza dhara vAlI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa vagaNAoM kA asaMkhyAta loka pudgalaparivartana kAla taka avasthAna nahIM bana sakatA hai| asaMkhyAta lokapramANa sadRza dhanavAlI vargaNAyeM haiM yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, isa kathanakA yavamadhyaprarUpaNAke sAtha virodha AtA hai| isalie ina ekazreNivANaoMkA kAla jAnakara kahanA cAhie / itanA kAla hai yaha bAta hama kahane ke lie samartha nahIM haiM, kyoMki, isa viSaya kA koI upadeza nahIM pAyA jAtA / upadezake prApta honepara bhI dhruva prApti hai| athavA yaha sthAna nibandhana vargaNAoMkA utkRSTa kAla nahIM hai kintu jIvanibandhana vargaNAoM kA utkRSTa kAla hai / inakA se cIyarUpase ananta kAla kahanepara virodha AtA hai yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, usakA koI kAraNa upalabdha nahIM hotA athavA Agama tarka kA viSaya nahIM hai, isaliye pahalekA hI kAla grahaNa karanA cAhie / isI prakAra nAnAzreNi kAlAnugamakI apekSA bhI kathana karanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki paramANupudgaladravyavargaNAse lekara mahAskandhadravyavargaNA taka vargaNAdezako apekSA sarvadA kAla hai| isa prakAra kAlAnugama anuyogadvAra samApta huaa| ekazreNivargaNAantarAnugamakI apekSA paramANupudgaladravyavargaNAkA antarakAla kitanA hai? antarakAla nahIM hai, nirantara hai / isI prakAra dvipradezo vargaNAse lekara dhruvaskandhadravyavargaNA taka pratyeka vargaNAkA antara nahIM hai aisA pratyekavargaNAkI apekSA kathana karanA cAhie / acittaadhru. vaskandha dradhyavargaNAkA antarakAla kitanA hai? jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 116 pogglpriyttttaa| pateyasarIra-bAdaraNigoda-suhamaNigodavaggaNANamaMtara kevaciraM kAlAdo hodi? jahaNNeNegasamao, ukkasseNa aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / evaM secIyaM paDDacca parUvidaM / atthado puNa kesiMci sacittaaddhavakkhaMdhavaggaNaTThANANamaMtarAbhAveNa hodavvaM; aNNahA adIdakAle savvaTThANesu jIvasaMbhavappasaMgAdo / Na ca evaM; asaMkhejjalogaguNidaadIdakAlamettaTThANANaM pagariseNuppaNNANaM svvtttthaannaavrnnvirohaado| evaM mahAkhaMdhadavvavaggaNAe vi vattavvaM / NANAseDivaggaNaMtarANagamo evaM ceva vttvvo| Navari acittaaddhavakkhaMdhadavvavaggaNANaM patthi aMtara jiraMtaraM / sacittaaddhavakkhaMdhavaggaNANaM pi Natthi aMtaraM; secIyataNeNa svvaasimsthituvlNbhaado| evaM mahAkhaMdhadavvavaggaNAe vi vattavvaM / evamaMtarANugamo tti samattamaNuyogaddAraM / - egaseDivaggaNabhAvANagameNa paramANapoggalavavaggaNAe ko bhAvo? odaio pAriNAmio vA / je Na jIveNa kadAci vi pariNamidA pariNAmidA vi saMtA je viNaTThodaiyabhAvA tesi bhAvo paarinnaamio| je puNa aviNodaiyabhAvA paramANU tesimodaio bhAvo ceva / evaM dupadesiyavaggaNapaDi jAva mahAkhaMdhadadavaggaNe tti vattavvaM / esA parUvaNA egaparamANu paDacca pruuvidaa| khaMdhaM paDucca bhaNNamANe dupadesi. yAdivaggaNANaM odaiyo pAriNAmio odaiyapAriNAmio ca tiviho bhAvo hodi / - ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanapramANa hai / pratyekazarIra bAdaranigoda aura sUkSmanigoda vargaNAoMkA antarakAla kitanA hai ? jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgalaparivartanapramANa hai / yaha secIyakI apekSA kathana kiyA hai| vAstavameM to kinhIM sacittaadhruvaskandhavargaNAsthAnoMko antarase rahita honA cAhie, anyathA atIta kAlameM saba sthAnoMmeM jIvoMkI sambhAvanA prApta hotI hai| parantu aisA hai nahIM kyoMki, utkRSTa rUpase utpanna hue asaMkhyAta lokagaNita atIta kAlapramANa sthAna saba sthAnoM ko pUrA karate haiM aisA hone meM virodha hai / isIprakAra mahAskandhadravyavargaNAke viSaya meM bhI kahanA cAhie / nAnAzreNivargaNAantarAnugamakI apekSA isI prakAra kahanA caahie| itanI vizeSatA hai ki acittaadhruvaskandhadravyavargaNAoMkA antarakAla nahIM hai ve nirantara hai / sacitta adhruvaskandhadravyavargaNAoMkA bhI antarakAla nahIM hai, kyoMki, secIyapanekI apekSA sabakA astitva pAyA jAtA hai / isIprakAra mahAskandhadravya vargaNAke viSaya meM bhI kahanA cAhie / isa prakAra antarAnugama anuyogadvAra samApta huaa| ekazreNivargaNAbhAvAnugamakI apekSA paramANupudgaladravya vargaNAkA kyA bhAva hai ? audayika va pAriNAmika bhAva hai| jisa jIvake dvArA kabhI bhI pariNamana nahIM kiye gaye aura pariNamAye gaye bhI jo audayika bhAvake nAzako prApta hue haiM unakA pariNAmika bhAva hai / parantu jina paramANuoMkA audayika bhAva naSTa nahIM huA hai unakA audayika bhAva hI hai / isa prakAra dvipradezI vargaNAse lekara mahAskandhadravyavargaNA taka kahanA caahie| yaha prarUpaNA eka paramANukI apekSAse kI hai / skandhakI apekSA kathana karanepara dvipradezI Adi vargaNAoMkA audayika bhAva
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116 ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA (153 sacittavaggaNANaM puNa bhAvo misso ceva; tattha suddhagabhAvANuvalaMbhAvo / NANAseDhivaggaNabhAvo evaM ceva bhANidavo / odaiyabhAveNa poggalANamavaTTANaM puNa ukkasseNa asaMkhajjalogamettakAlapamANaM hodi / evaM bhAvANugamo ti samattamaNuyogaddAraM / _egaseDivaggaNa uvaNayaNANugameNa paramANupoggaladavvavaggaNA eyA ceva / saMkhejjapadesiyadavvavaggaNAo ruuvnnukksssNkhejjmettaao| asaMkhejjapadesiyadavvavaggaNAo asNkhejjaao| jahaNaNaparittANaMtAdo jahaNNaparittAsaMkhejje sohide suddhasesamettAo ti bhaNidaM hodi| AhAravaggaNAe heTA aNaMtapadesiyaagahaNavaggaNA annNtaao| jahaNNaAhAravaggaNAdo jahaNNaparittANate sohide suddhasesammi jattiyANi rUvANi tattiyamettAo tti ghetavvaM / abhavasiddhiehi aNaMtaguNAo siddhANamaNaMtabhAgametAo tti bhaNidaM hodi / evaM yanvaM jAva kammaiyavaggaNe ti / dhuvakhaMdhadavvavaggaNAo aNaMtAo / jahaNNadhuvakkhaMdhavaggaNAe jahANasAMtaraNiraMtaravaggaNAe sohidAe jaM sesaM tattiyamettAo li ghettavvaM / evamappidajahaNNavaggaNamavarimavaggaNajahaNNavaggaNAe sohiya suddhaseseNa vaggaNauvaNayo paravedavvo jAva mahAkhaMdhadavvavaggaNe ti / evaM jANAseDivaggaNAuvaNayaNANugamo vattavvo; visesAbhAvAdo / evaM vaggaNuvaNayaNassa atthaM ke vi AiriyA bhaNaMti / eso attho Na ghaDade / kudo ? vaggaNapAriNAmika bhAva aura audayika-pAriNAmika bhAva isa prakAra tIna prakArakA bhAva hotA hai / parantu sacittavargaNAoMkA bhAva mizra hI hotA hai, kyoMki, unameM zuddha eka bhAva nahIM upalabdha hotA / nAnAzreNivargaNAoMkA bhAva isI prakAra kahanA caahie| parantu audayikabhAvake sAtha pudgaloMkA avasthAna utkRSTa se asaMkhyAta lokakAlapramANa hotA hai| - isa prakAra bhAvAnugama anuyogadvAra samApta huaa| ekazreNivargaNAupanayanAnugamakI apekSA paramANupudgaladra vyavargaNA eka hI hai / saMkhyAtapradezI dravyavargaNAyeM eka kama utkRSTa saMkhyAtapramANa hai / asaMkhyAtapradezI dravyavargaNArya asaMkhyAta haiM / jaghanya parItAnantameMse jaghanya parItAsaMkhyAtake kama karane para jitanA zeSa rahe utanI haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / AhAravargaNAse pUrva anantapradezI agrahaNavargaNAyeM ananta haiM / jaghanya AhAravargaNAmase jaghanya parItAnantake kama kara denepara zeSameM jo saMkhyA prApta ho utanI haiM aisA yahAM grahaNa karanA caahie| ve abhavyoMse anantaguNI aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa haiM yaha ukta kathana kA tAtparya hai / isa prakAra kArmaNavargaNA taka jAnanA caahie| dhravaskandhadravyavargaNAyeM ananta haiN| jaghanya sAntaranirantaravargaNAmeMse jaghanya dhravaskandhavargaNAke ghaTA dene para jo zeSa rahe utanI hai aisA yahAM grahaNa karanA cAhie / isa prakAra vivakSita jaghanya vargaNAko AgekI vargaNAkI jaghanya vargaNAmeMse ghaTA dene para jo zeSa rahe utanA vargaNAkA upanaya kahanA cAhie aura yaha kahanA mahAskandhavargaNAtaka karanA cAhie / isI prakAra nAnA zreNivargaNA upayanAnugamakA kathana karanA cAhie, kyoMki, usase isameM koI vizeSatA nahIM haiN| isa prakAra kitane hI AcArya vargaNA upanayanakA artha kahate haiM, parantu yaha artha ghaTita nahIM hotA, 8 ma0 prato ' vaggaNAe ceva' kA0 pratI ' vaggaNAe eyA ceva ' iti pAThaH / |
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 116 parimANANugame bhaNistamANatAdo / Na ca ekko ceva attho do vAraM uccade; punnruttdosppsNgaado| tamhA* vaggaNuvaNayaparUvaNA evaM kAyavA / taM jahA ukkassamahAkhaMdhadavvavaggaNaM ghetUNa puNo ukkassamahAkhaMdhadagvavagaNappahuDi tatthataNaegegarUve vaggaNaM paDi heTThA dijjamANe jAva paramANupoggaladavvavaggaNaM tAva gaMtUNa samappadi / evaM mahAkhaMdhuvarimavaggaNappahuDi sesaheTTimavaggaNANaM padese ghetaNa pateyaM patteyaM vaggaNavaNayaNaM vattavvaM jAva paramANapoggaladavvavaggaNe tti / kiphalo uvaNayaNANagamo ? savvavaggaNAo piraMtaraM rUvAhiyakameNa gadAo ti jANAvaNaphalo / evaM vaggaNauvaNayaNANugamo ti samattamaNuyogaddAraM / egaseDivaggaNaparimANANugameNa paramANupoggalahavvavaggaNA eyA cev| saMkhejjapadesiyadavvavaggaNAo rUvaNukkassasaMkhejjamettAo / asaMkhejjapadesiyadavvavaggaNAo asaMkhejjAo hotAo vi jahaNNaparittAsaMkhejjeNaNajahaNaparittANaMtamettAo AhAravagga. gAe heTimaaNaMtapadesiyadavyavaggaNAo aNaMtAo hotAo vi jhnnnnprittaanntennnnjhnnnnaahaardvvvggnnmettaao| abhavasiddhiehi aNaMtagaNAo siddhANamaNaMtabhAgamettAo tti bhaNidaM hodi / evaM yavvaM jAva kammaiyavaggaNe ti / puNo dhuvakhaMdhadamvavaggaNappahuDi appidajahaNNavaggaNamavarimANaMtarajahaNNavaggaNAe sohiya suddhasesammi jattiyANi rUvANi tattiyAo vaggaNAo hoMti ti patteyaM patteyaM vaggaNakyoMki, vargaNAparimANAnugamameM isakA kathana kreNge| eka hI artha do bAra kahA jA sakatA hai, yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, aisA hone para punaruktadoSakA prasaMga AtA hai / isalie vargaNA upanayana prarUpaNA isa prakAra karanI cAhie / yathA-utkRSTa mahAskandhadravyavargaNAko grahaNa kara punaH utkRSTa mahAskandhadravyavargaNAse lekara usameM se eka eka akako pratyekavargaNAke prati nIce dene para paramANupudagaladravyavargaNA taka jAkara vaha samApta ho jAtI hai / isIprakAra mahAskandha uparima vargaNAse lekara nIcekI zeSa vargaNAoMke pradezoMko grahaNakara paramANupudgaladravyavargaNA taka alaga alaga pratyeka vargaNAkA upanayana kahanA cAhie / uyanayanAnugamakA kyA phala hai ? saba vargaNAyeM nirantara eka adhikake kramase gaIM haiM yaha jatAnA isakA phala hai / isa prakAra vargaNAupanayanAnugama anuyogadvAra samApta huA / eka zreNivargaNAparimANAnugamakI apekSA paramANupudgaladravyavargaNA eka hI hai / saMkhyAtapradezI dravyavargaNAyeM eka kama utkRSTa saMkhyAtapramANa haiM / asaMkhyAtapradezI dravyavargaNAyeM asaMkhyAta hokara bhI jaghanya parItAsaMkhyAta kama jaghanya parItAnantapramANa hai / AhAravargaNAse pUrva anantapradezI dravyavargaNAyeM ananta hotI huI bhI jaghanya parItAnanta kama jaghanya AhAradravyavargaNApramANa haiN| ye abhavyoMse anantaguNI aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| isI prakAra kArmaNavargaNA taka jAnanA cAhie / punaH dhruvaskandhadravyavargaNAse lekara vivakSita jaghanya vargaNAko AgekI anantara jaghanya vargaNA meMse ghaTAkara zeSa meM jitanI saMkhyA ho utanI vargaNAyeM hotI haiM / isa prakAra mahAskandhadravya a0 pratI -pariNAmANugame' iti pAThaH / *pratiSa 'tamhA' iti sthAne 'taM jahA iti pAThaH /
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 155 pamANaparUvaNA kAyayA jAva mahAkhaMdhadavvavaggaNe ti / Navari dhuvakkhaMdhadavvavaggaNappahuDi uvari samvattha savvajIvehi aNaMtagaNamettAo egaseDivaggaNAo hoti / ___ saMpahi jANAseDivaggaNaparimANANagameNa paramANapoggaladavvavaggaNA sarisadhaNiyavaggaNAhi jahaNNapade vi ukkastapade vi kevaDiyA? aNaMtA / NANAseDijahaNNa. paramANupoggaladavvavaggaNAdo sarisaNiehi ukkassaparamANa*poggaladavvavaggaNA visesaahiyaa| viseso puNo aNaMtANi poggalapaDhamavaggamalANi / dupadesiyadavvavaggaNA sarisadhaNiehi jahaNiyA ukkassiyA vi annNtaa| jahaNNAdo puNa ukkassiyA visesAhiyA: / kettiyametto viseso ? aNaMtANi poggalapaDhamavaggamUlANi / evaM tipadesiyavaggaNappahuDi ekkekkavaggaNaM ghettUNa NeyavvaM jAva ukkassadhuvakkhaMdhadavvavaggaNe ti / puNo tisse uvari paDhamilliyAe acittaaddhavakkhaMdhadavvavaggaNAe sarisadhaNiyavaggaNAo siyA asthi siyA Natthi / jadi asthi to ekkA vA do vA tiNi vA evaM jAva ukkasseNa aNaMtAo sarisadhaNiyavaggaNAo hoti / evaM vidiyasAMtaraNiraMtaravaggaNappahuDi patteyaM patteyaM bhaNedUNa yanvaM jAva sAMtaraNiraMtaraukkassadavvavaggaNe tti / jahaNNAdo puNa ukkassA aNaMtaguNA / ko guNagAro ? savvajIvehi annNtgunno| vargaNAke prApta hone taka alaga alaga pratyeka vargaNAke pramANakA kathana karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki dhruvaskandhadravyavargaNAse lekara Age sarvatra ekazreNivargaNAyeM saba jIvoMse anantaguNI hotI haiN| aba nAnAzreNivargaNAparimANAnugamakI apekSA paramANupudgaladravyavargaNA sadRza dhananAlI vargaNArUpase jaghanyapadakI apekSA bhI aura utkRSTapadakI apekSA bhI kitanI haiM? ananta haiN| nAnAzreNi jaghanya paramANupudgaladravyavargaNAse sadRza dhanavAlI utkRSTa paramANupudgaladravyavargaNAyeM vizeSa adhika haiN| vizeSa pudgaloMke ananta prathama vargamalapramANa hai| dvipradezIdravyavargaNA sadRza dhanakI apekSA jaghanya bhI aura utkRSTa bhI ananta hai| parantu jaghanyase utkRSTa vizeSa adhika hai| vizeSa kA pramANa kitanA hai ? pudgaloMke ananta prathama vargamUlapramANa hai / isa prakAra tripradezI vagaNAse lekara eka eka vargaNAko grahaNa kara utkRSTa dhruvaskandhadravyavargaNA taka le jAnA cAhie / punaH usake Upara prathama acita adhruvaskandha dravyavargaNAko sadRza dhana-- vAlI vargaNAyeM kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai| yadi hai to eka hai, doM hai, tIna hai isaprakAra utkRSTarUpase sadRza dhanavAlI vargaNAyeM ananta hai / isa prakAra dUsarI sAMtara-nirantaravargaNAse lekara alaga alaga pratyeka vargaNAkA kathana kara utkRSTa sAnta ranirantaradravyavargaNA taka lejAnA cAhie / parantu vahAM jaghanyase utkRSTa vargaNA anantaguNI hai| guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai| 4 tA0pratI - vaggaNAe (o) hoMti 'a. kA. pratyoH vaggaNAe hoMti iti paatthH| tA pratI0 - dhaNi ehi paramANu ' iti paatthH|*taa pratI0 'jahaNNAdo ukkassiyA pUNa visesAhiyA ' iti pATha /
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa cadusu dhuvasuNNadavvavaggaNAsu poggalA Nasthi / kudo ? saabhaaviyaado| puNo ajogicarimasamae paDhamilliyAe patteyasarIradabyavaggaNAe davvaM siyA asthi siyA patthi / jadi asthi to ekko vA do vA tiNi vA jA ukkasseNa khavidakammaMsiya. lakkhaNeNAgadA cattAri hoti / bidiyAe vaggaNAe vaggaNAo siyA asthi siyA patthi / jadi asthi to ekko vA do vA tiNi vA ukkasseNa cattAri hoti / evamedeNavihANaNa aNaMtAsu vaggaNAsu gadAsu tado parado jA aNaMtaravaggaNA tisse davANi siyA asthi siyA tthi / jadi atthi to ekko vA do vA tiNi vA ukkasseNa paMca sarisaNiyajIvA hoti / evamedAo vi aNaMtAo vaggaNAo gdaao| tado parado jA aNaMtaravaggaNA tisse vaggaNAo siyA asthi siyA patthi / jadi asthi to ekko vA do vA tiNi vA jA ukkasseNa sarisaNiyA chajIvA labmati / puNo edeNa kameNa edAo aNaMtAo vaggaNAo gdaao| tado parado jA aNaMtaravaggaNA tisse vaggaNAe vaggaNAo siyA asthi siyA Nathi / jadi atthi to ekko vA do vA tiNi vA jA ukkasseNa sarisadhaNiyA sattajIvA labbhaMti / puNo edAo ki aNaMtAo vaggaNAo gdaao| tado parado jA aNaMtaravamgaNA tisse vaggaNAe siyA asthi siyA Natthi / jati asthi to ekko kA do vA tiNi vA jA ukkasseNa aTTa sarisaNiyajIvA hoMti / puNo edeNeva kameNa aNaMtAo vaggaNAo mvaao| tado parado jA aNaMtaravaggaNA tisse vaggaNAe siyA asthi siyA patthi / jadi atthi to eko vA do vA tigi vA jA cAra dhruvazUnyavargaNAoMmeM pudgala nahIM haiM. kyoMki, aisA svabhAva hai / punaH ayogakevalIke antima samaya meM prApta honevAlI prathama pratyekazarIradravyavargaNA dravya kadAcit hai aura kadAcita nahIM hai| yadi hai to eka hai, do hai aura tIna hai, isa prakAra utkRSTa rUpase kSapitakarmAzika lakSaNase Aye hue cAra hote haiN| dUsarI vargaNAkI vargaNAyeM kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiM / yadi haiM to eka hai, do hai, tIna haiM, isaprakAra utkRSTarUpase cAra haiN| isaprakAra isa vidhise ananta vargaNAoMke jAnepara usase Age jo anantara vargaNA hai usake dravya kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to eka hai, do haiM, tIna haiM, isa prakAra utkRSTarUpase sadRza dhanavAle pA~ca jIva hote haiM / isa prakAra ye bhI ananna vargaNAyeM vyatIta ho jAtI hai| usase Age jo anantara vargaNA hai usakI vargaNAyeM kadAcita haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to eka hai, do haiM, tIna hai, isaprakAra utkRSTa rUpase sadaza dhanavAle chaha jova prApta hote haiM / punaH isa kapase ye ananta vargaNAye gata ho jAtA hai / punaH usase Age jo anantara vargaNA hai usa vargaNAkI vargaNAyeM kadAcit hai aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to eka hai, do haiM, tIna haiM, isa prakAra sadRza dhanatAle sAta jIva prApta hote haiN| punaH ye bhI ananta vargaNAyeM gata ho jAtI haiN| punaH usase Age jo anantara vargaNA hai usa vargaNAkI vargaNAyeM kadAcit haiM aura kadAcit nahIM hai / yadi haiM to eka hai, do haiM, tIna haiM, isa prakAra utkRSTarUpase ATha sadRza dhanavAle jIva prApta hote haiN| punaH isI kramase ananta vargaNAya gata ho jAtI hai / usase Age jo anantara vargagA hai usa varga gAkI vargagAyeM kadAci / hai aura .. Jain Education enternational .
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMghaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 157 ukkasseNa satta sarisadhaNiyA jIvA hoMti / evamedAo vi anaMtAo vaggaNAo gadAo / to parado jA aNaMtaravaggaNA tisse vaggaNAe siyA asthi siyA Natthi / jadi atthi to ekko vA do vA tiSNi vA jA ukkasseNa cha jIvA sarisadhaNiyA hoMti / puNo edAo vi anaMtAo vaggaNAo gadAo / tado parado jA aNaMtaravaggaNA tisse sarisadhaNiyavaggaNAo siyA asthi siyA Natthi / jadi atthi to ekko vA do vA tiSNi vA jA ukkasseNa paMca sarisadhaNiyA jIvA hoMti / puNo evAo vi anaMtAo vaggaNAo gadAo / tado parado jA aNaMtaravaggaNA tisse sarisadhaNiyavaggaNAo siyA atthi siyA Natthi / jadi asthi to ekko vA do vA tiNi vA jA ukkasseNa cattAri sarisadhaNiyajIvA hoMti / puNo edAo vi anaMtAo vaggaNAo gadAo / tado parado jA aNaMtaravaggaNA tisse sarisadhaNiyavaggaNAo siyA atthi siyA Natthi / jadi atthi to ekko vA do vA tiNi vA jA ukkasseNa tigNisarisadhaNiyajIvA lambhaMti / puNo evAo vi anaMtAo vaggaNAjo gadAuo / tado parado jA anaMta ravaggaNA tisse davvANi siyA atthi siyA Natthi / jadi atthi to ukkassega sarisadhaniyA do jIvA hoMti / tado parado jAo anaMtAo vaggaNAo tAsimesetra kamo vattavvo jAva bhavasiddhiyapAoggavangaNANaM ducarimavaggaNe tti / puNo bhavasiddhiyacarimavaggaNAe vaggaNAo siyA atthisiyA gatthi / jadi asthi to jahaNNeNa ekko ukkasseNa do sarisadhaNiyakadAcit nahIM haiM / yadi hai to eka hai, do haiM, tIna haiM, isaprakAra utkRSTarUpase sadRza dhanavAle sAta jIva haiM / isaprakAra ye bhI ananta vargaNAyeM gata ho jAtI haiN| punaH usase Age jo anantara vargaNA hai usa vargaNAkI vargaNAyeM kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiM / yadi haiM to eka hai, do haiM, tIna haiM, isaprakAra utkRSTarUpase dhanavAle chaha jIva haiN| punaH ye bhI ananta vargaNAyeM gata ho jAtI haiM / tadanantara usase Age jo anantara vargaNA hai usakI sadRza ghanavAlI vargaNAyeM kadAcit hai aura kadAcit nahIM / yadi haiM to eka hai, do haiM, tIna haiM, isaprakAra utkRSTarUpase sadRza dhanavAle pA~ca jIva haiN| punaH ye bhI ananta vargaNAyeM gata ho jAtI hai / punaH usase Age jo anantara vargaNA hai usakI sadRza dhanavAlI vargaNAyeM kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai / yadi hai to eka hai, do hai, tIna hai, isa prakAra utkRSTarUpase sadRza dhanavAlI jIva cAra hai / punaH ye bhI ananta vargaNAyeM gata ho jAtI hai| usase AgaM jo anantara vargaNa hai usakI sadRza dhanavAlI vargaNAyeM kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai / yadi hai to eka hai, do hai, tIna hai, isa prakAra sadRza dhanavAle tIna jIva prApta hote hai / punaH ye bhI anantara vargaNAyeM gata ho jAtI hai / usase Age jo anantara vargaNA hai usake dravya kadAcit hai aura kadAcit nahIM hai / yadi hai to utkRSTarUpase sadRza dhanavAle do jIva hote hai / usase Age jo ananta vargaNAyeM hai unakA bhavyoM ke vargaNAoMkA dvicarama vargaNAke prApta hone taka yaho yogya antima vargaNAkI vargaNAyeM jaghanya se eka hai aura utkRSTa to krama kahanA cAhie / aura kadAcit nahIM hai punaH / yogya bhavyoM ke yadi hai kadAcit hai rUpa se sadaza
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 116. jIvA hoMti / evamesA javamajjhaparUvaNA bhavasiddhiyaTTANesu secIya AiriyauvadeseNa paruvidA | tado jA anaMtarA abhavasiddhiyapAoggavaggaNA tisse vaggaNAe siyA asthi siyA Natthi / jadi atthi to ekko vA do vA jA ukkasseNa AvaliyAe asaM - khejjadibhAgamettAo sarisadhaNiyavaggaNAo hoMti / evamedeNa pamANeNa anaMtAsu vaggaNAsu gadAsu tado parado jA aNaMtaravaggaNA tisse vaggaNAe siyA asthi siyA Natthi / jadi atthi to ekko vA do vA jA ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo sarisadhaNiyavaggaNAo hoMti / vari puvvavaggaNAhito visesAhiyAo egavaggaNAe / puNo eTeNa vihANeNa anaMtAo vaggaNAo gacchati / puNo jA aNaMtarauvarimavaggaNA sA hehimavaggaNAdo visesAhiyA egavaggaNAe / evaM bhavasiddhiyavaggaNANaM uttavihANeNa NeyavvaM jAva javamajjhe tti / puNo javamajjhavaggaNAe vaggaNAo siyA atthi siyA gatthi / jadi atthi to ekko vA do vA tiSNi vA jAva ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejja vibhAgamettAo hoMti / puNo edAo vi anaMtAo vaggaNAo gadAo / tado parado aNaMtaravaggaNA tisse vaggaNAe siyA asthi siyA Natthi / jadi atthi to ekko vA do vA tiNi vA jA ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettavaggaNAo hoNa putravaggaNAhito visesahINAo tti / puNo edAo vi anaMtAo vaggaNAo gadAo / tado parado jA anaMtara vaggaNA dhanavAle do jIva hai / isa prakAra bhavyaprAyogya sthAnoM meM yaha yavamadhyaprarUpaNA secIya AcAke upadezase kahI hai / 1 isake bAda jo anantara abhavyaprAyogya vargaNA hai usa vargaNAkI vargaNAyeM kadAcit haiM aura kadAcita nahIM haiM / yadi hai to eka hai, do haiM isa prakAra utkRSTa rUpase sadRza dhanavAlI vargaNAyeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / isa prakAra isa pramANase ananta vargaNAoMke jAne para usase Age jo anantara vargaNA hai usa vargaNAkI vargaNAyeM kadAcit hai aura kadAcit nahIM haiM / yadi haiM to eka hai, do haiM, isa prakAra utkRSTa rUpase sadRza dhanavAlI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa vargaNAyeM hai / itanI vizeSatA hai ki eka vargaNA meM pUrvavargaNAse vizeSa adhika hai / puna: isa vidhi se ananta vagaNAyeM jAtI hai / punaH jo anantara uparima vargaNA hai vaha adhastana vargaNAse eka vargaNA meM vizeSa adhika haiM / isI prakAra yavamadhya ke prApta hone taka bhavya prAyogya vargaNAoMko ukta vidhise le jAnA cAhie / punaH yavamadhyavargaNAkI vargaMNAyeM kadAcita hai aura kadAcit nahIM hai / yadi hai to eka hai, do haiM, tIna haiM, isa prakAra utkRSTarUpa se Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM 1 punaH ye bhI ananta vargaNAyeM gata ho jAtI haiM / usase Age jo anantara vargaNA hai usa vargaNAkI vargaNAyeM kadAcit haiM aura kadAcit nahIM hai / yadi haiM to eka hai, do haiM tIna haiM isaprakAra utkRSTarUpase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hokara bhI pUrvakI vargaNAse vizeSa hona haiM / punaH ye bhI ananta vargaNAyeM gata ho jAtI haiM / usase Age jo anantara vargaNA haiM usakI Avalike asaMkhyAtaveM
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA (159 tisse vaggaNAo AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettA hodUNa puvvavaggaNAhito visesahINAo / evaM yavvaM jA ukkasapatteyasarIradavvavaggaNe ti| ukkassapatteyasarIradavvavaggaNAe vaggaNAo siyA asthi siyA patthi / jadi asthi to ekko vA do vA jA ukkasseNa vallaridAhAdisu AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo sarisadhaNiyavaggaNAo vaTTamANakAle lanbhaMti / adIdakAle vi ekke kisse vaggaNAe sarisadhaNiyavaggaNAo ettiyAo ceva hoMti ; etto ahiyANamettha saMbhavAbhAvAdo / jadhA patteyasarIravaggaNA parU vidA tadhA bAdaraNigodavaggaNA vi parUvedavvA / jala-thala-AgA. sAdisu savvajahaNiyAe suhamaNigodavaggaNAe vaggaNAo siyA asthi siyA Nasthi / jadi asthi to ekko vA do vA tiNi vA jA ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAga metAo sarisaNiyasahamaNigodavaggaNAo vaTTamANakAle hoti / ebamabhavasiddhiyapAoggapatteyasarIravaggaNANaM uttarihANeNa yavaM jAva javamajhe ti / puNo javamajhe vi AvaliyAe asaMkhejjadimAgamettasarisadhaNiyavaggaNAo hoti / puNo patteyasarIravaggaNAvihANeNa uvari yavaM jAva ukkassasuhamaNigodavaggaNe tti / patteyasarIra-bAdara-suhamaNigodavaggaNAsu vaDihANINaM pamANamegA ceva vaggaNA; vaDDhIe abhAvasaMbhave egavaggaNavaDDhIe virohAbhAvAdo / adIdakAle patteyasarIra-bAdara-suhamaNigodavaggaNAo sarisadhaNiyAo aNaMtAo kiNNa labhaMti? Na, ekkamhi kAle bhAgapramANa vargaNAyeM hokara bhI pUrvavargaNAse bizeSa hIna hai| isa prakAra utkRSTa pratyekazarIra dravyavargaNAke prApta hone taka le jAnA cAhie / utkRSTa pratyekazarIra dravyavargaNAkI vargaNAyeM kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiN| yadi haiM to eka hai, do haiM, tIna haiM, isa prakAra utkRSTa rUpase ballarI dAha AdimeM Avali ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sadRza dhanavAlI vargaNAyeM vartamAna kAlameM prApta hotI haiN| atIta kAla meM bhI eka eka vargaNAkI sadRza dhanavAlI vargaNAyeM itanI hI hotI haiM, kyoMki, inase adhika yahAM para sambhava nahIM hai| jisa prakAra pratyekazarIravargaNAkA kathana kiyA hai usa prakAra bAdaranigodavargaNAkA bhI kathana karanA caahie| jala, sthala aura AkAza AdikameM sabase jaghanya sUkSma nigodavargaNAkI vargaNAyeM kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiM / yadi haiM to eka hai, do hai, tIna haiM, isaprakAra unkRSTarUpase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sadRza dhanavAlI sUkSma nigodavargaNAyeM vartamAna kAlameM haiN| isa prakAra abhavyaprAyogya pratyekazarIravargaNAoMko uktavidhise yavamadhyake prApta hone taka le jAnA cAhie / puna: yavamadhyameM bhI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sadRza dhanavAlo vargaNAyeM haiM / punaH pratyekazarIravargaNAkI vidhise utkRSTa sUkSmanigoda vargaNAke prApta hone taka le jAnA cAhie / pratyekazarIra, bAdaranigoda aura sUkSmanigoda vargaNAoMmeM vRddhi aura hAnikA pramANa eka hI vargaNA hai, kyoMki, vRddhikA abhAva sambhava hone para eka vRddhi hone meM koI virodha nahIM aataa| zaMkA- atIta kAlameM pratyekazarIra, bAdaranigoda aura sUkSmanigoda vargaNAyeM sadRza dhanavAlI ananta kyoM nahIM prApta hotI haiM ? ..
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa samANabhAveNa acchidAo vaggaNAo sarisadhaNiyAo NAma / Na ca ekkamhi kAle ekkisseva vaggaNAe aNaMtANaM sarisadhaNiyANaM saMbhavo atthi; AvaliyAe asaMkhejja vibhAgamettAo ceva saMbhavaMti tti paramagarUvadesAdo / savajahaNiyAe mahAkhaMdhadamvavaggaNAe sarisadhaNiyavaggaNA NiyamA Natthi; adIdANAgadavaTTamANakAlesu ekkamhi samae egA ceva mahAkhaMdhadavvavaggaNA hodi ti nniymaado| evaM NeyavvaM jAva ukkassamahAkhaMdhadavvavaggaNe ti / evaM vaggaNaparimANANugamo ti smttmnnuyogddaarN| egaseDi bhAgAbhAgANugameNa paramANupoggaladamyavaggaNA sambavaggaNANaM kevaDiyo bhAgo? annNtimbhaago| taM jahA paramANapoggaladavyavaggaNA NAma ego paramANU / teNa savvavaggaNadavve bhAge hide jaM bhAgaladdhaM* taM viraledUNa savvavaggaNadavvaM samakhaMDaM kAdaNa diNe ekkekkassa paramANupamANaM cedadi / tattha egarUvadharidaM paramANupoggaladavvavaggaNA NAma / tado siddhaM sA savvavaggaNANamatimabhAgo tti / saMkhejjapadesiyavaggaNappahuDi jAva patteyasarIravaggaNe ti tAva edAsi egaseDivaggaNasalAgAosavvavaggaNasalAgANamaNaMtimabhAgo tti evaM ceva vattavvaM / tado patteyasarIravaggaNAe uvarimadhuvasuNNavaggaNAo savvavaggaNANaM kevaDiyo bhAgo ? asaMkhejjadibhAgo / samAdhAna- nahIM, kyoMki, eka kAlameM samAna bhAvase avasthita vargaNAyeM hI sadRza dhanavAlI kahalAtI haiM / parantu eka kAlameM eka hI vargaNAkI ananta sadaza dhanavAlI vargaNAyeM sambhava nahIM, kyoMki, Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI vargaNAyeM hotI haiM aisA paramagurukA upadeza hai| sabase jaghanya mahAskandhadravyavargaNAkI sadRza dhanavAlI vargaNA niyamase nahIM hai, kyoMki, atIta, anAgata aura vartamAna kAla meM eka samaya meM ekahI mahAskandhadravyavargaNA hotI hai aisA niyama hai| isa prakAra utkRSTa mahAskandhadravyavargaNAke prApta hone taka le jAnA cAhie / - isa prakAra vargaNAparimANAnugama anuyogadvAra samApta huaa| ekazreNibhAgAbhAgAnagamakI apekSA paramANapudagaladravyavargaNA saba vargaNAoMke kitane bhAga pramANa hai? anana veM bhAgapramANa haiM / yathA-paramANupudgaladravyavargaNA eka paramANurUpa hotI hai / usakA saba vargaNAoMke dravya meM bhAga dene para jo bhAga labdha Ave usakA viralana kara aura saba vargaNAoMke dravya ke samAna khaNDa karake pratyeka viralanake prati dene para eka ekake prati eka eka paramANu prApta hotA hai / vahAM eka viralanake prati prApta dravya paramANupudgaladravyavargaNA hai / isalie siddha hai ki vaha saba vargaNAoMke anantaveM bhAgapramANa hai / saMkhyAtapradezI vargaNAse lekara pratyekazarIravargaNA taka inakI ekazreNivargaNAzalAkAyeM saba vargaNAzalAkAoMke anantaveM bhAgapramANa haiM aisA yahAM kahanA cAhie / anantara pratyekazarIravargaNAse uparima dhruvazUnyavargaNAyeM saba vargaNAoMke kitane bhAgapramANa haiM? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / yathA-dhruvazUnya vargaNAkI 4tA0 pratI 'nniymaabhaavaado| evaM ' iti paatth|| *tA0 pratI ' bhAgaM laddhaM ' iti pAThaH /
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 161 taM jahA - dhuvasuNNavaggaNAe carimavaggaNaM seDIe asaMkhejjavibhAgeNa aMgalassa asaMkhejjadimAgeNa palidomavassa asaMkhejjadibhAgeNa jagapadarassa asaMkhejjadibhAgeNa ca gaNiya palidovamassa asaMkhejjadimAgeNa khaMDiya jaM laddhaM tattheva pakkhitte savvavaggaNapamANaM hodi / puNo dhavasuNNavaggaNAe vaggaNasalAgAhi bhAge hide jaM bhAgaM laddhaM tassa pamANamasaMkhejjANi jagapadarANi / edeNa savvavaggaNapamANe bhAge hi dhuvasuNNavaggaNapamANaM hodi / tado dhuvasuNNavaggaNAo savvavaggaNANamasaMkhejjadibhAgo tti siddhaM / bAdaraNigodavaggaNAo savvavaggaNANaM kevaDio bhAgo ? asNkhejjdibhaago| kudo ? bAdaraNigodavaggaNAhi savvavaggaNapamANe bhAge hide aMgulassa asaMkhejjadibhAgaNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa ca gaNidajagapadarAsaMkhejadibhAgassa sAdireyassa uvlNbhaado| vAdaraNigodavaggaNAe urimadhavasuNNavaggaNAo samvegaseDivaggaNANaM keDio bhAgo ? asNkhejjdibhaago| kudo ? dhuvasuNNavaggaNAhi savvavaggaNApamANe bhAge hide palidovamasta asaMkhejjadibhAgaNa gaNidajagapadarassa asaMkhejjadibhAgavalaMbhAdo suhamaNigodavaggaNAo savvavaggaNANaM kevaDiyo bhAgo ? asaMkhejjadi. bhaago| kudo ? suhamaNigodavaggaNAhi savvavaggaNApamANe bhAge hide padarassa asaMkhejjadimAguvalaMbhAdo / suhamaNigodavaggaNAe uvarimadhuvasuNNadavvavaggaNAo samvaggaNANaM kevaDio bhAgo ? asNkhejjvibhaago| kudo ? sesavaggaNAhi antima vargaNAko jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgase, aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgase, palyake asaMkhyAtaveM bhAgase aura jagapratarake asaMkhyAta bhAgase guNita karake aura palyake asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga denepara jo labdha Ave use usI meM milA dene para saba vargaNAoMkA pramANa hotA hai / punaH dhruvazUnyavargaNAkI vargaNAzalAkAoMkA bhAga dene para jo bhAga labdha Ave usakA pramANa asaMkhyAta jagapratara hotA hai / isakA saba vargaNAoMke pramANa meM bhAga denepara dhruvazanyavargaNAkA pramANa hotA hai / isalie dhruvazUnyavargaNAyeM saba vargaNAoMke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai yaha siddha hotA hai / bAdaranigodavargaNAyeM saba vargaNAoMke kitane bhAgapramANa hai? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki, bAdaranigodavargaNAoMkA saba vargaNAoM meM bhAga dene para aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgase aura palyake asaMkhyAtaveM bhAgase guNita sAdhika jagapratarakA asakhyAtavAM bhAga upalabdha hotA hai / bAdaranigodavargaNAse AgekI dhruvazUnyavargaNAyeM saba ekazreNivargaNAoMke kitane bhAga pramANa hai ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki, dhruvazUnyavargaNAoMkA saba vargaNAoM ke pramANameM bhAga denepara palyake asaMkhyAtaveM bhAgase guNita jagapratarakA asakhyAtavAM bhAga upalabdha hotA hai / sUkSma nigodavargaNAyeM saba vargaNAoMke kitane bhAgapramANa hai? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM, kyoMki, sUkSmanigodavargaNAoMkA saba vargaNAoMke pramANameM bhAga dene para jagapratarakA asaMkhyAtavAM bhAga upalabdha hotA hai| sUkSmanigodavargaNAse AgekI dhruvazUnyadravyavargaNAyeM saba vargaNAoMke kitane bhAgapramANa hai ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki, zeSa vargaNAoMkA saba vargaNAoMke dravyameM bhAga dene para
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa { 5, 6, 116 savvavaggaNadavve bhAge hide palidovamassa asNkhejjdibhaagvlNbhaado| mahAkhaMdhadavvavaggaNAo savavaggaNANaM kevaDiyo bhAgo ? asaMkhejjadibhAgo / kudo ? mahAkhaMdhadavvavaggaNAhi savvavaggaNapamANe bhAge hide palidovamassa asNkhejjdibhaaguvlNbhaado| cautthadhuvasuNNavaggaNAe carimavaggaNaM palidovamassa asaMkhejjavibhAgeNa khaMDide tattha egakhaMDammi jattiyANi rUvANi tattiyamettAo mahAkhaMdhaegaseDivamgaNAo hoMti tti gurUvadesAdo vaa| jANAseDivaggaNabhAgAbhAgANagameNa mahAkhaMdhaNANAseDivaggaNAo gANAseDisavvavaggaNANaM kevaDio bhAgo? annNtimbhaago| kudo? mahAkhaMdhadavvavaggaNAe egttaado| suhamaNigodaNANAseDivaggaNAo savvaNANaseDivaggaNANaM kevaDiyo bhAgo? agNtimbhaago| kudo? vaTTamANakAle asaMkhejjalogamettaNANAseDisuhamaNigodavaggaNAhiNANAseDisavvavamgaNapamANe bhAge hide annNtruuvvlNbhaado| evaM bAdaraNigodavaggaNANaM patte. yasarIravaggaNANaM pivattavvaM; asaMkhejjalogamettavaggaNANamatthittaNeNa bhedaabhaavaado| sAMtaraNiraMtaraNANAseDivaggaNAo savavamgaNANaM kevaDio bhAgo? aNaMtimabhAgo / evaM yavvaM jAva asaMkhejjapadesiyavaggaNe tti / asaMkhejjapaDhesiyavaggaNAo savvavaggaNANa kevaDio bhAgo? asaMkhejjA bhAgA / saMkhejjapadesiyavaggaNAo eyapadesiyavaggaNA ca savvavaggaNANaM kevaDio bhAgo? asNkhejjdibhaago| kudo? ekapasiyavaggaNAyAmAdo palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa upalabdha hotA hai / mahAskandhadravyavargaNAyeM saba vargaNAoMke kitane bhAgapramANa haiM ? asakhyAtaveM bhAgapramANa haiM, kyoMki, mahAskandha dravyavargaNAoMkA saba vargaNAoMke pramANa bhAga dene para palyakA asaMkhyAtavAM bhAga upalabdha hotA hai / athavA cauthI dhruvazUnyavargaNAkI antima vargaNAko palyake asaMkhyAtaveM bhAgase bhAjita karane para vahAM eka khaNDameM jitane aMka upalabdha hote haiM utanI mahAskandhaekazreNivargaNAyeM hotI haiM aisA gurukA upadeza hai| nAnAzreNivargaNAbhAgAbhAgAnugamakI apekSA mahAskandhanAnAzreNivargaNAyeM nAnAzreNi saba vargaNAoMke kitane bhAgapramANa haiM ? anantaveM bhAgapramANa haiM, kyoMki, mahAskandhadravyavargaNA eka hai| sUkSmanigodanAnAzreNivargaNAyeM saba nAnAzreNivargaNAoMke kitane bhAgapramANa haiM? anantave bhAgapramANa haiM, kyoMki, vartamAna kAla meM asakhyAta lokapramANa nAnAzreNisUkSmanigodavargaNAoMkA nAnAzreNi saba nargaNAoke pramANa meM bhAga dene para ananta rUpa upalabdha hote haiM / isI prakAra bAdaranigodavargaNAoM aura pratyekazarIravargaNAoMkA bhI kathana karanA cAhie, kyoMki, asaMkhyAta lokapramANa vargaNAoMke astitvakI apekSA inameM pUrva vargaNAoMse koI bheda nahIM hai / sAntaranirantaranAnAzreNivargaNAyeM saba vargaNAoMke kitane bhAgapramANa hai ? anantaveM bhAgapramANa haiM / isa prakAra asaMkhyAtapradezI vargaNAke prApta hone taka kathana karanA caahie| asaMkhyAtapradezI vargaNAyeM saba vargaNAoMke kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiN| saMkhyAtapradezI vargaNArya aura ekapradezI vargaNA saba vargaNAoMke kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| ma0 pratI 'mahAkhaMdhaNANAseDisanavaggaNANaM' iti pAThaH 1
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 163 dupadesiyavaggaNAyAmo viseshiinno| tassa ko paDibhAgo? asaMkhaMjjA logA / edeNa kameNa bhAgahArassa adbhametaM gaMtUNa dugaNahANI hodi tti gurUvadesAdo / evaM vaggaNAbhAgAbhAgANugamo tti samattamaNayogaddAraM / egaseDivaggaNaappAbahugANagameNa savvatthovA paramANupoggaladavvavaggaNA / kudo ? egarUvattAdo / saMkhejjapadesiyadavyavaggaNA saMkhejjaguNA / ko guNagAro ? rUvaNukka. ssasaMkhejjayaM / asaMkhejjapadesiyavaggaNAo asNkhejjgunnaao| ko guNagAro ? sagarAsissa saMkhejjadibhAgabhadaasaMkhejjA logaa| ko paDibhAgo? sNkhejjpdesiyvggnnaao| AhAradavvavaggaNAo annNtgunnaao| ko guNagAro? sagarAsissa asaMkhejja' dibhaago| ko paDibhAgo? asNkhejjpdesiydvvvggnnaao| athavA guNagAro abhavasiddhiehi aNaMtagaNo siddhANamaNaMtabhAgametto / tejAdavavaggaNAo agNtgnnaao| ko guNagAro ? sagarAsissa annNtimbhaago| tassa ko paDibhAgo? AhAradavvavaggaNAo / bhAsAdabyavaggaNAo aNaMtagaNAo / maNadavyavaggaNAo annNtgnnaao| kampaiyadavvavaggaNAo aNaMtaguNAo / savvattha appappaNo heTThimaegaseDisavvaghaggaNAhi* uvarimaegaseDisavvavaggaNAsu avahiridAsu gaNagArarAsI Agacchati / asaMkhejjapadesiyadavvavaggaNAe uvari AhAravaggaNAe heTThA aNaMtapadesiyadavvavaggaNAo kyoMki, ekapradezI vargaNAke AyAmase dvipradezI vargaNAkA AyAma vizeSa hIna hai / usakA pratibhAga kyA hai ? asaMkhyAta loka usakA pratibhAga hai / isa kramase bhAgahArake ardhabhAga taka jAkara dviguNI hAni hotI hai aisA gurukA upadeza hai| isa prakAra vargaNAbhAgAbhAgAnugama anuyogadvAra samApta huaa| ekazreNivargaNAalpabahutvAnugamakI apekSA paramANupudgaladravyavargaNA sabase stoka hai, kyoMki, usakA pramANa eka hai| usase saMkhyAtapradezI dravyavargaNA saMkhyAtaguNI hai| guNakAra kyA hai eka kama utkRSTa saMkhyAta gaNakAra hai| usase asaMkhyAtapradezI dravyavargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiN| guNakAra kyA hai? apanI rAzi ke saMkhyAtaveM bhAgapramANa arthAt asaMkhyAta loka guNakAra hai| pratibhAga kyA hai? saMkhyAtapradezI vargaNAyeM pratibhAga hai| usase AhAradravyavargaNAyeM anantaguNI haiM / guNakAra kyA hai? apanI rAzi kA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / pratibhAga kyA hai? asaMkhyAtapradezI dravyavargaNAyeM pratibhAga hai / athavA guNakAra abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hai / usase taijasazarIradravyavargaNAyeM anantaguNI haiM / guNakAra kyA hai? apanI rAzikA anantavAM bhAga guNakAra hai / usakA pratibhAga kyA hai? AhAradravyavargaNAyeM pratibhAga hai / usase bhASAdravyavargaNAyeM anantaguNI haiM / usase manodravyavargaNAyeM anantaguNI haiN| usase kArmaNadravyavargaNAyeM anantaguNI haiM / sarvatra apanI apanI pichalI ekazreNidravyargaNAoMkA AgekI ekazreNi saba vargaNAoMmeM bhAga dene para guNakArarAzi utpanna hotI hai / asaMkhyAtapradezI dravyavargaNAke Age aura AhArazarIradravyavargaNAke pUrva anantapradezI *ma0 pratipATho'yam / pratiSa -seDidavvavaggaNAhi' iti pAThaH /
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 116 annNtgunnaao| kudo ? uvari TravidacattArigaNagArehito hevA TravidabhAgahArassa aNaMtaguNassa AhAraheTimaagahaNadavvavaggaNAyAmappAyaNaTuM jahaNNaparittANaMtassa TuvidaguNagArAdo annNtgunnhiinnttvlNbhaado| kudo evaM Navvade ? gurUvadesAdo / tejaiyassa heTThA AhAradavvavaggaNAe uvari bidiyaagahaNadavvavaggaNAo annNtgunnaao| tejaiyassa uvari bhAsAvaggaNAe heTThA tadiyaagahaNadavyavaggaNAe savvaegaseDivaggaNAo annNtgnnaao| bhAsAvaggaNAe uvari maNassa heTA ca utthaagahaNadavavavaggaNAe savvaega. seDivaggaNAo annNtgunnaao| maNassa uvari kammaiyassa heTThA paMcamaagahaNadavvavaggaNAe savvaegaseDidavvavaggaNAo annNtgnnaao| gaNagAro savvattha abhavasiddhiehi aNaMtagaNo siddhaannNtimbhaagmetto| puNo dhuvakkhaMdhadavvavaggaNAe savvaegase DivaggaNAo annNtgunnaao| ko guNagAro ? savvajovehi annNtgnno| tassa ko paDibhAgo ? paMcamaagahaNavaggaNAo / acittaardhavakhaMdhadavvavaggaNAe savvaegaseDivaggaNAo annNtgunnaao| ko guNagAro ? savvajIvehi aNaMtagaNo / sAMtaraNiraMtaravaggaNAe uvari patteyasarIravaggaNAe heTThA paDhamadhuvasuNNavaggaNAe savvaegaseDiAgAsapadesavaggaNAo annNtgunnaao| ko guNagAro ? savvajIvehi aNaMtaguNo / patteyasarIravaggaNAe savvaegaseDivaggaNAo asNkhejjgunnaao| ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjdibhaago| dravyavargaNAyeM anantaguNI haiM, kyoMki, Age sthApita kiye gaye cAra guNakAroMse pUrva meM sthApita kiyA gayA anantaguNA bhAgahAra AhAravargaNAse pUrva agrahaNadravyavargaNAke AyAmake utpanna karane ke lie jaghanya parItAnantake sthApita kiye gaye guNakAra se anantaguNA hIna upalabdha hotA hai| zaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- guruke upadezase jAnA jAtA hai / tejasazarIra se pUrva aura AhAradravyavagaMNAke Age dUsarI agrahaNadravyavargaNAyeM anantagaNI haiN| taijasazarIrase Age aura bhASAvargaNAke pUrva tIsarI agrahaNadravyavargaNAkI saba ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiN| bhASAvargaNAse Age aura manovargaNAse pUrva cauthI agrahaNadravyavargaNAkI saba ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiN| manovargaNAke Age aura kArmaNavargaNAke pUrva pAMcavI agrahaNadravyavargaNAkI saba ekazreNidravyavargaNAyeM anantaguNI haiN| guNakAra sarvatra abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hai| punaH dhruvaskandhadravyavargaNAkI saba ekazreNivargaNAyeM ananta guNI haiN| guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai| usakA pratibhAga kyA hai ? pAMcavIM agrahaNavargaNAyeM pratibhAga hai| acittaadhruvaskandhadravyavargaNAkI saba ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiN| guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA gaNakAra hai| sAntara-nirantaravargaNAke Age aura pratyekazarIravargaNAke pUrva prathama dhruvazanyavargaNAkI saba ekazreNiAkAzapradezavargaNAyeM anansa guNI haiN| guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai| pratyekazarIravargaNAkI saba ekazreNivargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiN| gaNakAra kyA hai ? palyakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai| usakA pratibhAga kyA hai ? prathama
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) yogaddAre se sANuyogaddAraparUvaNA ( 165 tassa ko paDibhAgo ? paDhamadhuvasuNNavaggaNAo / patteyasarIravaggaNAe uvari bAdaranigodavaggaNAe heTThA bidiyadhuvasuNNavaggaNAe savva egaseDiAgAsapadesa vaggaNAo anaMtaguNAo / ko guNagAro ? anaMtA logA / taM jahA- egabAdarate ukkAiyavajjatajIvaM TThaviya puNo edassa abhavasiddhiehi anaMtaguNa- siddhANamaNaMta bhAgamettaorAliyatejA - kammaiyaparamANU savvajIvehi anaMtaguNametasagasagavissAsuvacaehi guNiya egaTTha kADhUNa guNagAre TThavide egajIvassa davvapamANaM hodi / puNo edasta jIvassa palidovamassa asaMkhejjadibhAge guNagAre dvavide ukkassapatteyasarIravaggaNA hodi / puNo evaM bAvaraNigodajIvaM dRviya edassa passe abhavasiddhiehi anaMtaguNa- siddhANamaNaMtamettaorAliya-tejA-kammaiyaparamANU savvajIvehi anaMtaguNamettasagavistAsuvacaehi guNide egaTThIkade guNagArabhAveNa duvide egajIvadavvaM hodi / puNo erisA bAdaraNigodajIvA egaNigodasarIramhi savvajIvarAsissa asaMkhejjadibhAgamettA asthi tti kAUNa asaMkhejjalogovaTTidasavva jIvarAsiNA pugvillaegajIvadavve guNide egaNigodasarIravavvaM hodi / puNo tammi asaMkhejjalogehi egabAdaraNigodavaggaNasarIrehi guNide egapulaviyAe davvaM hodi / puNo AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettapulaviyasalAgAhi guNide samvajahaNNabAdaraNigodavaggaNA hodi / puNo ettha egave avaNide ukkassadhuvasuNNavaggaNapamANaM hodi / puNo edamhi dhruvazUnya vargaNA pratibhAga hai / pratyekazarIravargaNAke Age aura bAdaranigodavargaNA ke pUrva dUsarI dhruvazUnyavagaNAkI saba ekazreNiAkAzapradeza vargagAyeM anantaguNI haiM / guNakAra kyA hai ? ananta loka guNakAra hai / yathA- eka bAdara agnikAyika paryApta jIvako sthApita kara punaH isake abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa audArikazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIra ke paramANuoMko saba jIvoMse anantaguNe apane apane visrasopacayoM se guNita kara aura ekatra kara guNakArarUpa se sthApita karane para eka jIvakA dravyapramANa hotA hai / punaH isakA palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra sthApita karane para utkRSTa pratyekazarIravargaNA hotI hai / punaH eka bAdaranigoda jIvako sthApita kara isake pArzva meM abhavyoM se anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa audArikazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIra paramANuoMko saba jIvoMse anantaguNe apane visrasopacayoMse guNita kara aura ekatra kara guNakArarUpase sthApita karanepara eka jIvakA dravya hotA hai / puna: isa prakAra bAdara nigoda jIva eka nigodazarIra meM saba jIvarAzike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM aisA samajha kara asaMkhyAta loka se bhAjita saba jIvarAzise pahale ke eka jIvadravyake guNita karane para eka nigodazarIrakA dravya hotA hai / punaH use asaMkhyAta lokapramANa eka bAdaranigodavargaNAzarIroMse guNita karane para eka pulavikA dravya hotA hai / punaH Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulavizalAkAoMse guNita karane para sabase jaghanya bAdaranigodavargaNA hotI hai / punaH isameM se eka aMkake kama kara denepara utkRSTa dhruvazUnya vargaNAkA pramANa hotA hai / punaH isameM utkRSTa pratyekazarIravargaNAkA bhAga dene para tA0 pratI 'loge vaDDhi savva - a0 kA0 pratyoH ' - logovadvide savva -' iti pATha: 1 2
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ukkassapatteyasarIravaggaNAe bhAge hide kammaNokammavissAsuvacayasahiya uvarillapogalapuMjAdo heTimapoggalapuMjo sariso tti avaNiya uvarillaAvaliyAe asaMkhejjavibhAgeNa guNidaasaMkhejjalogehi heDhillaasaMkhejjalogesu ovaTTidesu asaMkhejjA logA labhaMti / puNo ede asakhejje loge puvillapalidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa gaNiya edehi savvajIvarAsimhi bhAge hide aNaMtA logA Agacchati / puNo edehi samvukkassapatteyasarIravaggaNAe guNivAe ukkassadhuvasuNNavaggaNAdo heTThimasavvadhuvasuNNavaggaNAo hoti / ettha ke vi AiriyA ukkassapattayasarIravaggaNAdo uvarimadhuvasuNNaegaseDI asNkhejjgnnaa| guNagAro vi ghaNAvaliyAe asaMkhejjadibhAgo ti bhaNati taNNa ghddde| kudo ? saMkhejjehi asaMkhejehi vA jovehi jhnnnnbaadrnnigodvggnnaannuppttiido| AliyAe asaMkhejjadimAgamettapulaviyAhi viNA jahaNNabAdaraNigodavaggaNA Na uppajjadi; bAdaraNigodavaggaNAe jahaNiyAe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettA NigodANaM tti suttaNidde saado| ekke kkisse pulaviyAe sarIrapamANamasaMkhejjA logaa| ekkekkamhi sarIre aNaMtA NigodajIvA aNaMtANatakammaNokammapoggalabhAravahiNo asthi, 'pratyekamAtmadezAH kaviyavairanantakaibaMddhAH' iti vacanAt / tamhA aNaMtA logA guNagAro tti evaM ceva ghettavvaM / ukkassapatteyasarIravaggaNAe vissAsuvacayaguNagAro karma aura nokarmake visrasopacaya sahita uparima pudgala puJjameMse adhastana pudgalapuJja sadRza hai isalie nikAla kara uparima Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase guNita asaMkhyAta lokoMse adhastana asaMkhyAta lokoM ke bhAjita karane para asaMkhyAta loka labdha Ate haiM / punaH ina asaMkhyAta lokoMko pahale ke palpake asaMkhyAtaveM bhAgase guNita kara inakA saba jIvarAzimeM bhAga dene para ananta loka Ate haiM / punaH inase sarvotkRSTa pratyekazarIravargaNAke guNita karane para utkRSTa dhruvazUnyarUpase adhastana saba dhruvazUnyavargaNAyeM hotI haiM / yahAM para kitane hI AcArya utkRSTa pratyekazarIravagaNAse uparima dhravazanyaekazreNi asaMkhyAtaguNI hai aura guNakAra bhI dhanAvalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aisA kahate haiM, parantu baha ghaTita nahIM hotA, kyoMki, saMkhyAta yA asaMkhyAta jIvoMse jaghanya bAdaranigodavargaNAkI utpatti nahIM ho sakatI / Avalike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa pulaviyoMke binA javanya bAdaranigodavargaNA nahIM utpanna hotI hai, kyoMki, 'bAdaraNigodavamgaNAe jahaNNiyAe AvaliyAe asaMkhejja. dibhAgamettA NigodANaM' aisA sUtrakA nirdeza hai / eka eka pulavimeM sarIroMke pramANa asaMkhyAta loka haiM / eka eka zarIrameM anantAnanta karma-nokarmapudgala bhArase yukta ananta nigoda jIva haiM, kyoMki, AtmAkA pratyeka deza ananta karmaparamANuoMse baddha hai aisA vacana hai, isalie ananta loka guNakAra hai yaha vacana hI grahaNa karanA caahie| zaMkA-utkRSTa pratyekazarIravargaNAke visrasopacayakA guNakAra cUMki ananta hai aura _Jain Education international ( 0 kA0 pratyoH Agacchadi iti 478.shal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) gaddAre seANuyogaddAraparUvaNA ( 167 jeNa aNaMto jahaNNabAdaraNigodavaggaNA ca vissAsuvacaeNa jahaNNA teNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo guNagAro tti Na ghaDade * ? Na; jahaNNapatteyasarIravaggaNAdo ukkassapatteyasarIravaggaNAe anaMtaguNattappa sNgaado| Na ca evaM guNagAro validovamassa asaMkhejjadibhAgo ceva hodi tti gurUvadeseNa avagadattAdo / jahaNNAdo ukkasse vissAsuvacae guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo tti kudo Navvade ? puvvRttavissA suvacayaappA bahugAdo / taM jahA- savvatthovo orAliya sarIrassa samvapadesa paDe jahaNao vissAsuvacao / tasseva ukkassao vistAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / tado veuvviyasarIrassa savvapadesapiMDe savvajahagNao vissAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? seDIe asaMkhejja - dibhAgo | tasseva ukkassao vistAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / AhArasarIrassa savvamhi padesapiMDe jahaNNao vissAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? seDIe asaMkhejjadibhAgo / tasseva ukkassao vissAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? palidovamasta asaMkhaMjjadibhAgo / tejAsarIrassa savvahi padesapiDe jahaNNao vistAsuvacao anaMtaguNo / ko guNagAro ? abhavasiddhiehi aNataguNo siddhANamaNaMtabhAgo / jaghanya bAdarzanagodavargaNA visrasopacayase jaghanya hai, ataH guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai yaha ghaTita ho jAtA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, isa prakAra jaghanya pratyekazarIravargaNAse utkRSTa pratyekazarIya vargaNA anantaguNe prApta honekA prasaMga AtA hai / parantu aisA hai nahIM, kyoMki, guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hai aisA guruke upadezase jAnA jAtA hai | zaMkA- jaghanyase utkRSTa visrasopacayake prApta hone meM guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- pUrvokta visrasopacaya alpabahutvase jAnA jAtA hai / yathA - audArikazarIra ke saba pradeza piNDa meM jaghanya visrasopacaya sabase thoDA hai| usase usIkA utkRSTa visra sopacaya asaMkhyA guNI | guNakAra kyA hai ? palyakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / usase vaikriyikazarIra ke saba pradezapiNDa meM sabase jaghanya visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai? jagazreNikA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai| usase usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? patyakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / usase AhArakazarIrakA saba pradezapiNDa meM jaghanya visopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? jagazreNikA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / usase usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyakA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / usase taijasazarIrakA saba pradezapiNDameM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa ma0 pratipATho'yam | pratiSu 'tti ghaDade ' iti pAThaH /
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa tasseva ukkassao vissAsuvacao asNkhejjgnno| ko gaNagAro? palidovamassa asNkhejjvibhaago| kammaiyasarIrasta samvamhi padesapiMDe jahaNNao vissAsuvacao aNaMtagaNo / ko guNagAro? abhavasiddhiehi aNaMtagaNo siddhaannmnnNtbhaago| tasseva ukkassao vistAsuvacao asNkhejjgnno| ko gaNagAro? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo tti / bAdaraNigodavaggaNAe samvegaseDivaggaNAo asNkhejjgnnaao| ko guNagAro ? seDIe asNkhejjvibhaago| kathamedaM Navvade? bAdaraNigodavaggaNAe ukkassiyAe seDIe asaMkhejjavibhAgameto NigodANaM tti caliyAsuttAdo Navade / ke vi AiriyA: asaMkhejjapadarAvaliyAo gaNagAro ti bhaNaMti taNNa ghaDade; culiyAsutteNa saha virohaado| vissAsuvacayaguNagAraM par3acca guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo hodi / Na ca eso pahANo; seDhIe asaMkhejjadibhAgassa pulaviyANaM guNagArassa pahANattavalaMbhAdo / bAdaraNigodavaggaNANamavari suhamaNigodavaggaNAe heTA tadiyadhuvasuNNavaggaNAe samvaegaseDiAgAsapadesavaggaNAo asaMkhejjaguNAo / ko guNagAro ? aMgulassa asNkhejjdibhaago| kudo? ukkassabAdaraNigodavaggaNAe jIvehito jahaNNasuhamaNigo. davaggaNAjIvANamaMgalassa asNkhejjdibhaaggunngaaruvlNbhaado| kudo edamavagammade ? guNakAra hai / usase usIkI utkRSTa vinasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / usase kArmaNazarIrakA saba pradezapiNDa meM jadhanya visrasopacaya anantaguNA hai| guNakAra kyA hai ? abhavyoM se anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai / usase usIkA utkRSTa visrasopacaya asakhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| bAdaranigodavargaNAko saba ekazreNivargaNAyeM asaMkhyAtaguNI hai / guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-'bAdaragigodavaggaNAe ukkassiyAe seDIe asaMkhejjadibhAgametto NigodANaM' isa cUlikAsUtrase jAnA jAtA hai| kitane hI AcArya asaMkhyAta pratarAvalipramANa guNakAra hai aisA kahate haiM, parantu vaha ghaTita nahIM hotA, kyoMki, cUlikAsUtrake sAtha virodha AtA hai / yadyapi visrasopacayaguNakArako apekSA guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, parantu yaha pradhAna nahIM hai, kyoMki, jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pUlaviyoMke gaNakArakI pradhAnatA upalabdha hotI hai| bAdaranigodavargaNAoMse Aga aura sUkSmanigodavargaNAke pUrva tIsarI dhruvazUnyavargaNAkI saba ekazreNiAkAzapradezavargaNAyeM asaMkhyAtagaNI haiN| gaNakAra kyA hai ? aGagalake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, utkRSTa bAdaranigodavargaNAke jIvoMse jaghanya sUkSmanigodavargaNAke jIvoMkA guNakAra amulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pAyA jAtA hai| * A0 pratI kettiA AiriyA' iti pATha / 4 ma0 prati pATho'yam / tA0 pratI 'puDha ( la ) vIyANaM ' a0 kA0 pratyoH 'pUDhaviyANaM ' iti pATha: /
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 169 aviruddhAiriyavayaNAdo / suhamaNigodavaggaNAe savvaegaseDivaggaNAo asNkhejjgnnaao| ko guNagAro? palidovamassa asaMkhejjavibhAgo / mahAkhaMdhavaggaNAe savvaegaseDivaggaNAo asNkhejjgnnaao| ko gaNagAro ? padarassa asaMkhejjadibhAgo / taM jahA- savvaegaseDisuhamaNigodavaggaNAo Tuviya padarassa asaMkhejjadibhAgeNa guNide tisse ceva uvarimadhvasuNNaegaseDivaggaNasavvavaggaNapamANaM hodi / puNo tassa heTThA palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettabhAgahAre ?vide mahAkhaMdhasavvaegaseDivaggaNapamANa hodi / puNo ettha suhamaNigodasavvaegaseDivaggaNAhi bhAge hide padarassa asaMkhejjadibhAgo guNagAro Agacchadi ti ghettavvaM / suhamaNigodavaggaNAe uvari mahAkhaMdhadavvavaggaNAe heTThA cautthadhuvasuNNasavvaegaseDivaggaNAo asNkhejjgnnaao| ko gaNagAro? palidovamassa asNkhejjdibhaago| kAraNaM sugamaM / evamegaseDivaggaNaappAbahuaM bhnnidN| ___ saMpahi NANAseDivaggaNappAbahuaM bhaNissAmo / taM jahA-savvatthovA mahAkhaMdhadavvavaggaNAe dvvaa| kudo? egtaado| bAdaraNigodavaggaNAe davyA asaMkhejjaguNA / ko guNagAro ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / taM jahA-bAdaraNigodavaggaNAo vaTTamANakAle abhavasiddhiyapAoggasavvajahaNavaggaNAe AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettIyo sarisadhaNiyAo labbhaMti / puNo uvari samayAviroheNa visesAhiyakameNa gaMtUNa jabamajjhaTANe vi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo sarisadhaNiyavaggaNAo zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-AcAryoM ke virodha rahita vacanase jAnA jAtA hai / sUkSma nigodavargaNAkI saba ekazreNivargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiN| guNakAra kyA hai? palyakA asaMkhyAtavAM bhAgapramANa guNakAra hai / mahAskandhavargaNAkI saba ekazreNivargaNAyeM asaMkhyAtagaNI haiN| gaNakAra kyA hai? jagapratarakA asaMkhyAtavAM bhAgapramANa guNakAra hai| yathA-saba ekazreNisakSmanigodavargaNAoMko sthApita kara jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgase guNita karane para usakI AgekI dhravazanyaekazreNivargaNAkI saba vargaNAoMkA pramANa hotA hai / punaH usake nIce palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bhAgahArake sthApita karane para mahAskandha saba ekazreNivargaNAoMkA pramANa hotA hai / punaH yahAM sUkSma nigoda saba ekazreNivargaNAoMse bhAjita karane para jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra AtA hai aisA grahaNa karanA cAhie / sUkSma nigodavargaNAse Age aura mahAskandhadravyavargaNAse pUrva cauthI dhruvazUnya saba ekaveNi vargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiM / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAta bhAgapramANa guNakAra hai / kAraNa sugama hai| isaprakAra ekazreNivargaNAalpabahutva khaa| aba nAnAzreNivargaNAalpabahutvako kaheMge / yathA- mahAskandhadravyavargaNAke dravya sabase stoka haiM, kyoMki, vaha eka hai / unase bAdaranigodavargAke dravya asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA haiM? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / yathA-bAdaranigodavargaNAyeM vartamAna kAla meM abhavyaprAyogya sarva jaghanya vargaNAke Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sadRza dhanavAlI prApta hotI haiN| pUnaH Upara AgamAviruddha vizeSa adhika kramase jAtI huI yavamadhyameM bhI sadRza dhanavAlI
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 116 labhaMti / puNo uvari samayAviroheNa visesahINakameNa gaMtaNa ukassabAdaraNigodavaggaNAo vi sarisadhaNiyAo AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo tti labhaMti / puNo ettha visesAhiyakameNa dvivAo ceva ghetaNa avarAo mottUNa javamajjhapamANeNa heTThimauvarimadavve kade tiNNigaNahANimettajavamajhaM hodi / ettha egavaggaNaM Tuviya AvaliyAe asaMkhejjavibhAgaNa gaNide javamajjhapamANaM hodi| puNo edammi tIhi guNahANIhi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAhi gaNide savvadavvaM hodi / puNo mahA. khaMdhadavvavaggaNasalAgAe oTTide AliyAe asaMkhajjadibhAgo gaNagAro Agacchadi / eso guNagAro secIyaDhANesu vaggaNAvadvANakkamajANAvaNaTuM parUvido / ettha paramatthado puNa guNagAro asaMkhejjadilogametto hodi / taM jahA- vaTTamANakAle bAdaraNigodANaM sayalapulaviyAo asakhajjalogamettAo pAdekkamasaMkhejjalogamettasarI. rehi AridAo asthi| kudo evaM Navvade? aviruddhAiriyavayaNAdo suttsmaannaado| puNo AvaliyAe asaMkhejjadimAgamettapulaviyAhi jadi egA bAdaraNigodavaggaNA labbhadi to asaMkhejjalogamettapulaviyAsu kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe asaMkhejjalogamettAo bAdaraNigodavaggaNAo lanbhaMti / teNa mahAkhaMdhadavvavaggaNAdo bAdaraNigodavaggaNANaM guNagAro asaMkhejjalogametto tti siddhaM / Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotI haiN| punaH Upara samayake avirodhase vizeSa hIna kramase jAtI huI sadRza dhanavAlI utkRSTa bAdaraNigodavargaNAyeM bhI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotI haiM / punaH yahAM para vizeSa adhikake kramase sthita vargaNAoMko hI grahaNa kara aura dUsarI vargaNAoMko choDakara adhastana va uparima dravya ke yavamadhyake pramANase karanepara tIna guNahAnipramANa yavamadhya hotA hai| yahAM eka vargaNAko sthApita kara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase guNita karanepara yavamadhyakA pramANa hotA hai| punaH ise Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa tIna guNahAniyoMse guNita karane para saba dravya hotA hai| punaH mahAskandhadravvayargaNAzalAkAse bhAjita karanepara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra AtA hai| yaha guNakAra secIyasthAnoMmeM vargaNAoMke avasthAnakramakA jJAna karAneke lie kahA hai| parantu yahAM para paramArthase guNakAra asaMkhyAta lokapramANa hotA hai| yathA- vartamAna kAlameM bAdaranigodakI saba pulaviyAM asaMkhyAta lokapramANa hokara pratyeka asaMkhyAta lokapramANa zarIroMse ApUrita haiM / zaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- sUtrake samAna aviruddha AcArya vacanase jAnA jAtA hai| punaH Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMse yadi eka bAdaranigodavargaNA prApta hotI hai to asaMkhyAta lokapramANa pulaviyoM meM kyA prApta hogA isa prakAra phalaguNita icchAko pramANase bhAjita karane para asaMkhyAta lokapramANa vAdaranigodavargaNAyeM prApta hotI haiN| isalie mahAskandhadravyavargaNAse bAdaranigodavargaNAoMkA guNakAra asaMkhyAta lokapramANa hai yaha siddha hotA haiN|
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 171 suhamaNigodavaggaNAe NANAseDisavvavaggaNAo asNkhejjgunnaao| ko guNagAro ? AvaliyAe asNkhejjdibhaago| bAdaraNigodavaggaNAo javamajjhavaggaNapamANeNa kade tiNigaNahANimettAo hoMti / suhamaNigodavaggaNAo vi javamajjhapamANeNa kade tiNi ceva gaNahANIyo hoti / tamhA bAdaraNigodavaggaNAhi saha suhamaNigodavaggaNAo sarisAo ti vattavvaM / bAdaraNigodavaggaNAhito suhumaNigodavaggaNAo asaMkhejjaguNAo tti Na ghaDade ? ettha parihAro uccave-sarisAo Na hoMti ; bAdaraNigodajavamajjhasarisadhaNiyavaggaNAhito sahamaNigodajavamajjhasarisadhaNiyavaggaNANaM tiNNiguNahANIhito etthataNatigNaM guNahANINaM ca asaMkhejjaguNattadasaNAdo / kudo evaM Navade ? asNkhejjgnntnnnnhaannuvvttiido| sAmaNNappaNAe puNa guNagAro asaMkhejjA logaa| kudo ? bAdaraNigodajIvehito suhamaNigodajIvA asNkhejjgunnaa| ettha guNagAro asaMkhejjA logaa| teNa kAraNeNa bAdaraNigodapulaviyAhito suhamaNigodapulaviyAo asNkhejjgunnaao| ettha vi guNagAro asaMkhejjA logaa| AvaliyAe asaMkhejjadimAgamettasuhamaNigodapulaviyAhi jadi egA suhamaNigodavaggaNA labbhavi to asaMkhejjalogamettasuhamaNigodapulaviyAsu ki labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe asaMkhejjalogamettA suhamaNigodavaggaNAo bAdaraNigodavaggaNAhito asaMkhejjaguNAo labbhaMti / teNa kAraNeNa bAdaraNigodavaggaNAhito sUkSma nigodavargaNAmeM nAnAzreNI saba vargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiM / guNakAra kyA haiM ? AvalikA asaMkhyAtavAM bhAgapramANa guNakAra hai| zaMkA-bAdaranigovargaNAyeM yavamadhyake pramANase karane para tIna guNahAnipramANa hotI haiM / sUkSma nigodavargaNAyeM bhI yavamadhyake pramANase karane para tIna hI guNahAniyAM hotI haiN| isalie sUkSma nigodavargaNAyeM bAdaranigodavargaNAoMke samAna haiM aisA kahanA cAhie / bAdaranigodavargaNAoM se sUkSmanigodavargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiM yaha ghaTita nahI hotA ? | ___ samAdhAna-yahA~ isa zaMkAkA parihAra karate haiM / ye donoM vargaNAyeM samAna nahIM hotIM, kyoMki, bAdaranigoda yavamadhya sadRza dhanavAlI vargaNAoMse sUkSmanigoda yavamadhya sadRza dhanavAlI vargaNAyeM aura tIna guNahAniyoMse yahA~ kI tIna guNahAniyAM asaMkhyAtaguNI dekhI jAtI haiN| zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-anyathA asaMkhyAtaguNatva nahIM bana sakatA, isase jAnA jAtA hai| sAmAnyakI vivakSAmeM to guNakAra asaMkhyAta loka hai, kyoMki, bAdaranigoda jIvoMse sUkSma nigoda jIva asaMkhyAtaguNe haiM / yahA~ para guNakAra asaMkhyAta lokapramANa hai / isalie bAdaranigoda pulaviyoMse sUkSma nigoda pulaviyAM asaMkhyAtaguNI haiN| yahA~ para bhI guNakAra asaMkhyAta lokapramANa hai / Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sUkSmanigoda pulaviyoMse yadi eka sUkSmanigodavargaNA prApta hotI hai to asaMkhyAta lokapramANa sUkSma nigoda pulaviyoMse kyA prApta hogA isa prakAra phala guNita icchAko pramANase bhAjita karane para bAdanigodavargaNAoMse asaMkhyAtaguNI asaMkhyAta lokapramANa sUkSma nigodavargaNAyeM prApta hotI haiN| isalie bAdaranigodavargaNAoMse sUkSmanigoda
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa suhamaNigodavaggaNAo asaMkhejjagaNAo tti siddhaM / ki ca ukkassiyA bAdaraNigodavaggaNA seDIe asaMkhejjadibhAgametapulaviyAhi Nippajjadi / suhamaNigodavaggaNA puNa ukkassiyA vi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettapulaviyAhi ceva Nippajjadi / edamhAdo ca Navvade jahA bAdaraNigodavaggaNAhito suhamaNigodavaggaNAo asaMkhejjagaNAo ti| bAdaraNigodaukkassavaggagAjIvehito suhamaNigodajahANavaggaNajIvA asaMkhejjaguNA / ko guNagAro? aMgulassa asaMkhejjadibhAgo ti jeNa bhaNida teNa suhamaNigodavaggaNAhito bAdaraNigodavaggaNANaM bahuttaM kiNNa jAyade ? Na esa doso; bAdaraNigodajIhito suhamaNigodajIvANaM guNagAro asaMkhejjA logaa| teNa jadi ekkamhi suhamaNigodasarIre acchamANajovANaM guNagAro eyaghaNalogametto hojja to vi bAdaraNigodavaggaNAhito suhamagigodavaggaNAo asaMkhejjagaNAo ceva; jiivgunngaarmaahppuvlNbhaado| teNa laddhAptakhejjalogehi bAdaraNigodavagNaNAsu guNidAsu suhumaNigodavaggaNapamANaM hodi / patteyasarIradavvavaggaNAsu NANAseDidavvavaggaNAo asNkhejjgunnaao| ko guNagAro? AvaliyAe asNkhejjdibhaago| taM jahA-abhavasiddhiyapAoggasavvajahaNNavaggaNAe AvaliyAe asaMkhejjavibhAgamettapatteyasarIrasarisadhaNiyavaggaNAo labhaMti / abhavasiddhiyapAoggajavamajjhe vi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettasarisa vargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiM yaha siddha huaa| dUsare utkRSTa bAdaranigodavargaNA jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMse nippanna hotI hai parantu sUkSmanigodavargaNA utkRSTa bhI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMse niSpanna hotI hai, isase bhI jAnA jAtA hai ki bAdaranigodavargaNAoMse sUkSmanigodavargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiM / zaMkA- bAdaranigoda utkRSTa vargaNAke jIvoMse sUkSma nigoda jaghanya vargaNAke jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, cUMki isa prakAra kahA hai isalie sUkSmanigodavargaNAoMse bAdaranigodavargaNAyeM bahuta kyoM nahIM ho jaatii| samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, bAdaranigoda jIvoMse sUkSmanigoda jIvoMkA gaNakAra asaMkhyAta lokapramANa hai, ataH yadi eka sukSmanigoda zarIra meM rahanevAle jIvoMkA gaNakAra eka ghanalokapramANa hove to bhI bAdaranigodavargaNAoMse sUkSma nigodavargaNAyeM asaMkhyAtagaNI hI haiM, kyoMki, jIvoMke guNakArakI vipulatA upalabdha hotI hai / isalie labdha asaMkhyAta lokoMse bAdaranigodavargaNAoMke guNita karanepara sUkSma nigodavargaNAoMkA pramANa hotA hai / pratyeka zarIradravyavargaNAoMmeM nAnAzreNivargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiM / guNakAra kyA hai? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / yathA- abhavyaprAyogya sabase jaghanya vargaNAma Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pratyekazarIra sadRza dhanavAlI vargaNAyeM prApta hotI hai / abhavya
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA ( 173 dhaNiyavaggaNAo labhaMti / ukkastapattaiyasarIravaggaNAe vi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettasarisadhaNiyavaggaNAo labhaMti / puNo javamajjhassa hehovari visesAhiyahINavaggaNAo* ghettUNa javamajjhavaggaNapamANeNa kade tiNNiguNahANimettajavamajjhaM hodi / Navari suhamaNigodasarisadhaNiyajavamajjhavaggaNAhito patteyasarIrasarisaNiyajavamajhavaggaNAo asaMkhejjagaNAo / ettha guNagAro AvaliyAe asNkhejjdibhaago| teNa kAraNeNa suhamaNigodavaggaNAhito patteyasarIravaggaNAo asaMkhejjagaNAo tti siddhaM / athavA guNagAro asaMkhejjA logA / bAdaraNigodavaggaNAhito suhamaNigodavaggaNANamasaMkhejjaguNataM hodu NAma; bAdaraNigodajIvehito suhmnnigodjiivaannmsNkhejjgunnttuvlNbhaado| kiMtu edaM Na jujjade suhamaNigodavaggaNAhito patteyasarIravaggaNAo asaMkhejjaguNAo tti / kudo ? asaMkhejjalogametapatteyasarIrajIvehito suhmnnigodjiivaannmnnNtgunnttdNpnnaado| Na esa doso; aNaMtANaMtajovehi savvajIvarAsoe asaMkhejjadibhAgamettehi egsuhmnnigodvggnnnnippttiido| ega-do-tiNiAdi jA ukkasseNa palidovamasta asaMkhejjadibhAgamettehi ceva jIvehi patteyasarIrANamegavaggaNuppattidaMsaNAdo ? asaMkhejjaguNattaM Na virujjhade / sabamedaM kudo Navvade ? aviruddhAiriyavayaNAdo / prAyogya yavamadhyameM bhI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sadaza dhanavAlI vargaNAyeM prApta hotI haiM / utkRSTa pratyeka zarIravargagAmeM bhI Avali ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sadRza dhanavAlI vargaNAyeM prApta hotI haiN| puna: yavamadhyake nIce aura Upara kramase vizeSa adhika aura vizeSa hIna vargaNAoMko grahaNa kara yavamadhya vargaNAke pramANase karane para tIna guNahAnipramANa yavamadhya hotA hai| itanI vizeSatA hai ki sUkSma nigoda sadRza dhanavAlI yavamadhyavargaNAoMse pratyekazarIra sadRza dhanavAlI yavamadhya vargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiN| yahAM para guNakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isa kAraNase sUkSmanigodavargaNAoMse pratyekazarIravargaNAyeM asaMkhyAtaguNI hai yaha siddha huaa| athavA guNakAra asakhyAta lokapramANa hai| zaMkA- bAdaranigodavargaNAoMse sUkSmanigodavargaNAyeM asaMkhyAtagaNI hoveM, kyoMki, bAdara nigoda jIvoMse sUkSma nigoda jIva asaMkhyAtaguNe pAye jAte haiM / kintu sUkSma nigodavargaNAoMse pratyekazarIravargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiM yaha bAta nahIM banatI, kyoMki, asaMkhyAta lokapramANa pratyekazarIra jIvoMse sUkSma nigoda jIva anantagaNe dekhe jAte haiM ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, saba jIvarAzise asaMkhyAtaveM bhAgapramANa anantAnanta jIvose eka sUkSma nigodavargaNAkI utpatti hotI hai / tathA eka, do aura tInase lekara utkRSTa rUpase palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvoMse pratyekazarIra eka vargaNAkI utpatti dekhI jAtI hai, isalie sUkSmanigodavargaNAoMse pratyekazarIravargaNAoMke asaMkhyAtaguNe hone meM koI virodha nahIM aataa| zaMkA-yaha saba kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-AcAryoM ke virodha rahita vacanoMse jAnA jAtA hai| *tA prato 'visesAiiyaUNavaggaNAo ' iti pAThaH 1
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa acittaaddhavakkhaMdhadavvavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA aNaMtaguNA / ko guNagAro? sagarAsissa asNkhejjvibhaago| tassa ko paDibhAgo ? pateyaptarIravaggaNAdavvapaDibhAgo / eso guNagAro savvajIvehi annNtgunno| kudo evaM Navvade? sAMtaraNiraMtaravaggaNaNANAguNahANisalAgANaM pi sadhajIvehi agaMtaguNattuvalaMbhAdo / evaM pi kudo Navvave ? savvajIvehi aNaMtaguNadhavakkhaMdhavyavaggaNaddhANAdo savvajovehi aNaMtaguNaddhavasAMtaraNiraMtaravaggaNaTThANe addhANa* mettaNANANaMtaguNahANisalAgANamuvalaMbhAdo guNahANisalAgAsu savvajovehito aNaMtaguNAsu saMtIsu edAsi aNNoNNabhastharAsIe NicchaeNa guNahANisalAgAhito aNaMtaguNattasiddhIe / kiM ca jadi vi sAMtaraNiraMtaravaggaNAsu carimavaggaNA sarisaNiehi pattakkassamAvA uvalabhadi to vi patteyasarIravaggaNAhito sAMtaraNiraMtaravaggaNAo aNaMtaguNAo, carimAe vi vagga. NAe ukkasseNa aNaMtANatANaM sarisadhaNiyANaM vaggaNANaM sNbhvaado| dhuvakkhaMdhadavvavaggaNAe jANAseDisavvadamvA aNaMtagaNA / ko guNagAro? savvajIvehi aNaMtaguNo divaDhaguNahANigaNidasagaNANAguNahANisalAgANamaNNoNNanmattharAsI taM jahA- sAMtaraNiraMtarasavavaggaNAo sagapaDhamavaggaNapamANeNa kIramANIyo sAdireya acitta avaskandhadravyavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? apanI rAzi ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / usakA pratibhAga kyA hai ? pratyekazarIravargaNA dravya pratibhAga hai| yaha guNakAra saba jIvoMse anantaguNA hai / zaMkA-yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-kyoMki, sAntara-nirantavargaNAoMkI nAnAguNahAnizalAkAyeM bhI saba jIvoMse anantaguNI pAI jAtI haiN| isase jAnA jAtA hai ki yaha guNakAra saba jIvoMse anantaguNA hai / zaMkA-yaha bhI kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-kyoMki, saba jIvoMse ananta guNI dhruvaskandhadravyavargaNAoMke adhvAnase saba jIvoMse anantaguNI dhruvasAntara-nirantaravargaNAoMke sthAna meM adhvAnapramANa nAnA ananta guNahAnizalAkAyeM pAI jAtI haiM / tathA guNahAnizalAkAoMke saba jIvoMse anantaguNI hone para inakI anyonyAbhyasta rAzi niyamase guNahAnizalAkAoMse anantaguNI siddha hotI hai| dUsare yadyapi sAntara-nirantaravargaNAoMmeM antima vargaNA sadRza dhanarUpase utkRSTa bhAvako prApta hokara upalabdha hotI hai to bhI pratyekazarIravargaNAoMse sAntara-nintaravargaNAyeM anantaguNI haiM, kyoMki, antima vargaNAmeM bhI utkRSTarUpase sadRza dhanavAlI anantAnanta vargaNAyeM sambhava haiN| dhruvaskandhadravyavargaNAmeM nAnAthaNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNI Der3ha guNahAniguNita apanI nAnA guNahAnizalAkAoMkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / yathA-sAntara-nirantara saba vargaNAyeM apanI prathama vargaNAke pramANase karane * a0 pratI ' sabvajIvehi sAMtaraNiraMtaravaggaNaTThAge aNaMtagaNaaddhANa-' iti pATha 1
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 175 gaddAre saNuyogaddAraparUvaNA 5, 6, 116. ) paDhamavaggaNamettIyo, vaggaNaM paDi anaMtaguNahINakameNa gdttaado| evaM pudha duviya puNo sAMtaraNiraMtara paDhamavaggaNAe dhUvakkhaMdhaguNahANi salAgANa maNNoSNanbhattharAsiNA guNidAe dhruvakkhaMdhapaDhamavaggaNA hodi / puNo tisse pamANeNa dhruvakkhaMdhasavvavaggaNAsu kadAsu divaDa guNahANimettapaDhamavaggagAo hoMti / puNo sAMtara giraMtara vaggaNAeM dhruvakkhaMdhavaggaNAe divaguNametapaDhamavaggaNAsu ovaTTijjamAnAsu divaGgaguNahANigujidaaNNoNabbhattharAsI Agacchavi / eso savvajIvehi anaMtaguNo ti kathaM Navvade ? dhruvakbaMdhavaggaNaddhANammi savvajovehi anaMtaguNamettaguNahANi salAguvalaMbhAdo / taM jahA - asaMkhejjalogamettaddhANammi jadi egA guNahANisalAgA labbhadi to savvajIvehi anaMtaguNamettavakkhaMdhavaggaNadvANammi kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTaTTidA savvajIvehi anaMtaguNamettAo NANAguNahANisalAgAo labbhaMti / edAsimaNNoSNanbhattharAsiNA divaDDagaNahANiguNideNa sAMtaraNiraMtaravaggaNAe guNidAe dhruvakkhaMdhadanvavaggaNAo hoMti / kammaiyavaggaNAsu NANAseDhisavvadavvA aNaMtaguNA / ko guNagAro ? abbhava - siddhiehi anaMtaguNo kammaiyavaggaNamaMtaraNANAguNahANisalA gANamaNNoSNamattharAsI ettha guNagArupAyaNavihANaM puvvaM va vattavvaM / kammaiyasarIrassa heTThA agahaNadavvavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA aNaMtaguNA / para sAdhika prathama vargaNApramANa hotI haiM, kyoMki, ve pratyeka vargaNAke prati anantaguNe hInakramase gaI haiN| ise pRthak sthApita kara punaH sAntaranirantara prathama vargaNAke pramANa meM dhruvaskandha kI nAnAguNahAnizalAkAoMkI anyonyAbhyasta rAzise guNita karanepara dhruvaskandhakI prathama vargaNA hotI hai / punaH inake pramANase dhruvaskandhakI saba vargaNAoMke karanepara DeDha guNahAnipramANa prathama vargaNAyeM hotI haiM / punaH sAntara - nirantaravargaNAke dvArA dhruvaskandhavargaNAkI DeDha guNahAnipramANa prathama vargaNAoMke bhAjita karanepara DeDha guNahAniguNita anyonyAbhyasta rAzi AtI hai / yaha saba jIvarAzise atantaguNA hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- kyoMki, dhruvaskandhavargaNAsthAna meM saba jIvoMse anantaguNI guNahAnizalAkAyeM upalabdha hotI haiM / yathA - asaMkhyAta lokapramANa adhvAna meM yadi eka guNahAnizalAkA prApta hotI hai to saba jIvoMse anantaguNe dhruvaskandhavargaNAadhvAnameM kitanA prApta hogA isa prakAra phalaguNita icchA meM pramANakA bhAga denepara saba jIvoMse anantaguNI nAnAguNahAnizalAkAyeM prApta hotI haiM / DeDha guNahAniguNita inakI anyonyAbhyasta rAzise sAntara - nirantaravagaMNAke guNita karane para dhruvaskandhadravyavargaNAyeM hotI haiM / zaMkA kArmaNazarIravargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? abhavyoM se anantaguNI kAmaMgavargaNAoMke bhItara nAnAguNahAnizalAkAoMkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / yahA~ para guNakArake utpanna karane kI vidhi pahale ke samAna kahanI cAhie / kArmaNazarIra se pUrva agrahaNadravyavargaNAoM meM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / apratI 'uvaTTijjamANAmu' iti pATha: Ivate & Per andro tA zrato vaggaNadvANammi ' iti pATha: / L --
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ko guNagAro? abhavasiddhiehi aNaMtaguNo sagaaNNoNNabhattharAso gunngaaro| kudo? edisse agahaNadavvavaggaNAe abhavasiddhiehi aNaMtaguNa-siddhANamaNaMtabhAgamettaNANAgaNahANisalAgavalaMbhAdo / edAsimaNNoNNabhattharAsI siddhehito kimatagaNo ki vA aNaMtaguNahINo hodi ti Na Navvade, visiTThavadesAbhAvAdo / maNadavvavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA aNaMtagaNA / ko gaNagAro ? mnndvgunnhaannislaagaannmnnnnonnnnbbhtthraasii| maNadavvavaggaNAe heTThimaagahaNavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA annNtgnnaa| ko guNa ? agahaNaguNahANisalAgaNNoNNabbhastha raasii| bhAsAdavvavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA aNaMtaguNA / ko gaNa0 ? bhaasaavggnnaagunnhaannislaagnnnnonnnnbbhtthraasii|| bhAsAvaggaNAe heDhA tadaNaMtaraagahaNadavyavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA aNaMta - guNA / ko guNagAro ? sggunnhaannislaagnnnnonnnnbhraasii|| tejaiyavaggaNAsu gANAseDisavvadanvA aNaMtaguNA / ko guNa ? tejAvaggaNaguNahANisalAgaNNoNNabhattharAsI / tejaiyassa heTThimatadaNaMtaraagahaNadabavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA annNtgunnaa| ko guNagAro ? aghnnvggnngunnhaannislaagaannmnnnnonnnnbhtthraasii| guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantagaNI apanI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai, kyoMki, isa agrahaNadravyaargaNAkI abhavyoMse anantaguNI aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa nAnA guNahAnizalAkAyeM pAI jAtI haiN| inakI anyonyAbhyastarAzi siddhoMse kyA anantaguNI hai yA anantaguNI hIna hai yaha nahIM jAnA jAtA hai, kyoMki, isa viSayameM viziSTa upadezakA abhAva hai| ___ manodravyavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? manodravyavargaNAoMkI guNahAnizalAkAoMkI anyonyAbhyasta rAzi guNa kAra hai| manodravyavargaNAse pUrva agrahaNadravyavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? agrahaNa guNahAnizalAkAoM ko anyonyAbhyasta guNakAra hai| bhASAdravyavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? SAvargaNAoMkA guNahAnizalAkAoMkI anyonyAbhyastarAzi guNakAra hai| bhASAvargaNAse pUrva usakI anantaravartI agrahaNadravyavargaNAomeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai? apanI guNa hAnizalAkAoMkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / taijasazarIravargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? taijasavargaNAkI guNahAnizalAkAoMkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| taijasazarIrase pUrva usakI anantaravartI agrahaNadravyavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? agrahaNavargaNAko guNahAnizalAkAoMkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| tA0 pratI * guNagAro ? AhAra ( agahaNa ) vaggaNa ' iti pAThaH /
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre sesANuyogaddAraparUvaNA (177 AhAravaggaNAsu gANAseDisavvadavvA aNaMtaguNA / ko guNa ? aahaarvggnngunnhaannislaagnnnnonnnnbbhtthraasii| AhAravaggaNAe heDhA tadaNaMtaraagahaNavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA aNaMtaguNA / ko guNagAro ? agahaNavaggaNaguNahANisalAgaNNoNNabhattharAsI / paramANupoggaladavvavaggaNAe jANAseDisavvadavvA aNaMtaguNA / ko guNa ? jahaNNaparittANaMtAdo aNaMtaguNo / edassa kAraNaM vaccade / taM jahA-- padamANapoggaladavvavaggaNAdo uvari asaMkhejjalogamettaddhANaM gaMtUNa taditthavaggaNamaddhaM hodi / puNo vi ettiyaM ceva addhANaM gaMtUNa taditthavaggaNA caduSbhAgA hodi / puNo aNeNa vihANeNa asaMkhejjapadesiyavaggaNAe abhaMtare jahaNNaparittANaMtacchedaNayametaguNahANIsu gadAsu paramANuvaggaNAdo taditthavaggaNA jahaNNaparittANaMtaguNahINA hodi / ___ saMpahi asaMkhejjapadesiyavaggaNAe ukkassaasaMkhejjAsaMkhajjamettaddhANassa asaMkhe. jjadibhAgammi TidavaggaNAdo jadi paramANuvaggaNA aNaMtaguNA hodi to asaMkhejjapadesiyavaggaNAe urimammi didavaggaNaM pekkhidUNa paramANUvaggaNA NicchaeNa aNaMtaguNA hodi / tti saddaheyavvaM / evaM hodi tti kAdUNa jahaNaparittANaMtavaggaNApamANeNa uvarimaagahaNasavvavaggaNAsu gaNidAsu kadAsu divaDDaguNahANimettAo hodi puNo asaMkhejjapadesiyavaggaNaguNahANisalAgAo viraliya bigaNiya aNNoNNaguNidarAsiNA aNaMtapadesiyapaDhamavaggaNAe guNidAe paramANUpoggaladavvavaggaNA hodi / puNo edAe AhAravargaNAoM meM nAnAzreNi saba dravya ananta guge haiM guNakAra kyA hai ? AhAravargaNAkI guNahAnilAkAoMkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / AhAravargaNAse pUrva usakI anantaravartI agrahaNavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? agrahaNavargaNAkI guNahAnizalAkAoMkI anyonyAbhyastarAzi guNakAra hai / paramANupudgala dravyavargaNAke nAnAthaNi saba dravya ananta guNa haiM / gaNakAra kyA hai ? jaghanya parItAnantase anantaguNA guNakAra hai| isakA kAraNa kahate haiM / yathA-- paramANupudgaladravyavargaNAse Upara asaMkhyAta lokapramANa sthAna jAkara vahAMko vargaNA ardhabhAgapramANa hotI hai / phira bhI itanA hI sthAna jAkara vahAMkI vargaNA catuthaMbhAgapramANa hotI hai / punaH isa vidhise asakhyApradezI vargaNAke bhItara javanya parIrAnantakI ardhacchedapramANa guNahAniyoMke jAne para paramANuvargaNAse vahAMkI vargaNA jaghanya parItAnantaguNI hIna hotI hai| aba asaMkhyAtapradezI vargaNAke utkRSTa asakhyAtAsaMkhyAtapramANa sthAnake asaMkhyAtaveM bhAgameM sthita vargaNAse yadi paramANuvargaNA anantaguNI hotI hai to asaMkhyAtapradezI vargaNAke Upara sthita vargaNAko dekhate hue paramANuvargaNA nizcayase anantaguNI hotI hai aisA zraddhAna karanA cAhie / isa prakAra hotI hai aisA samajhakara kara jaghanya parItAnanta vargaNAke pramANase uparima agrahaNa saba vargaNAoMkA guNakAra karane para ve DeDha guNahAnipramANa hotI haiM / punaH asaMkhyAtapradezI vargaNAoMkI guNahAnizalAkAoMkA viralana kara aura dviguNita kara jo anyonyaguNita rAzi utpanna ho usase anantapradezI prathama vargaNAke gaNita karane para paramANupudgaladravya
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 116 aNaMtapadesiyadavvavaggaNAe ovadidAe divagaNahANiNovaTTiyaaNNoNNabhattharAsI Agacchadi / edeNa aNaMtapadesiyaappidavaggaNAsu gaNidAsu paramANupoggaladavvavaggaNA hodi| saMkhejjapadesiyasambavaggaNAsu NANAseDisambadanyA saMkhejjaguNA / ko guNagAro? ukkassasaMkhejjayaM dUrUvUNaM / puNo egarUvassa asaMkhejjabhAgA ca guNagAro hodi / taM jahA-paramANupoggaladavvavaggaNAe ukkassasaMkhejjaNa gaNidAe egaparamANupoggaladavvavaggaNAe tisse asaMkhejjavi bhAgeNa ca ahiyaM saMkheMjjapadesiyavaggaNAo hoti / puNo guNagArammi egarUve avaNide rUvaNukkassasaMkhejametAo paramANupoggaladavvavaggaNAo hoti / puNo rUvaNukkassasaMkhejjayassa saMkalaNAe avaNidAe ahiyagovucchavisesA hoti / saMpahi doguNahANimetagovucchavisesesu jadi egaparamANavaggaNA labbhadi to rUvUNukkassasaMkhejjayassa saMkalaNamettagovacchavisesesu ki labhAmo ti pamANeNa phalaguNi dicchAe ovaTTidAe paramANuvaggaNAe asaMkhejjadibhAgo Agacchadi / puNo edaM rUvaNukassakhejjamettaguNagArammi avaNiyasesaM paramANavaggaNAe guNagAre Tuvida saMkhejjapadesiyasavvavaggaNAo hoti / paramANuvaggaNAe edAsu oTTidAsu ekaruvassa asaM-- khejjadibhAgeNaNayaM rUNaNakkassasaMkhejjayaM laddhaM hodi| edamettha gunngaaro| asaMkhejjapadesiyaNANAse DisavvavaggaNadavvamasaMkhejjaguNaM / ko guNagAro? egarUvassa asaMkhejjadimAgaNaNaukassasaMkhejjehi parihoNadivaDaguNahANoNaM saMkhejjadibhAgoko paDibhAgo? vargaNA hotI hai| punaH isase anantapradezI dravya vargaNAke bhAjita karanepara DeDha guNahAnise bhAjita anyonyAbhyastarAzi AtI hai| isase anantapradezI vivakSita vargaNAoMke guNita karane para paramANupudgaladravyavargaNA hotI hai| saMkhyAtapradezI saba vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya saMkhyAtagaNe hote haiN| gaNakAra kyA hai ? do kama utkRSTa saMkhyAta gaNakAra hai| punaH eka rUpake asaMkhyAta bahubhAga guNakAra hai / yathA- paramANupudgaladravyavargaNAke utkRSTa saMkhyAtase gaNita karanepara eka paramANapudagaladravyavargaNA aura usakA asaMkhyAtavAM bhAga adhika saMkhyAtapradezI dravyavargaNAyeM hotI haiN| pUna: gaNakArameM se eka aMkake kama karane para eka kama utkRSTa saMkhyAtapramANa paramANupudgaladravyavargaNAyeM hotI hai| puna: eka kama utkRSTa saMkhyAtakI saMkalanAke ghaTA dene para adhika gopucchavizeSa hote haiN| aba do guNahAnimAtra gopucchavizeSoMma yadi eka paramANuvargaNA labdha hotI hai to eka kama utkRSTa saMkhyAtake saMkalanamAtra gopucchavizeSoM meM kyA prApta hogA isa prakAra phalagaNita icchAko pramANase bhAjita karane para paramANuvargaNAkA asaMkhyAtavAM bhAga AtA hai| puna: isake eka kama utkRSTa saMkhyAtapramANa guNakArameM se ghaTAkara zeSa rahe dravyako paramANuvargaNAkA guNakAra sthApita karane para sakhyAtapradezI saba vargaNAyeM hotI haiN| paramANuvargaNAse inake bhAjita karane para ekakA asaMkhyAtavAM bhAga kama eka kama utkRSTa saMkhyAta labdha hotA hai / yaha yahAM para guNakAra hai / asaMkhyAtapradezI nAnAzreNi saba vargaNAdravya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? ekakA asaMkhyAtavAM bhAga kama utkRSTa saMkhyAta hIna DeDha guNahAniyoMkA saMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai| pratibhAga kyA hai ? ekakA hai muditapratI * saMkhejjadibhAgo va ' iti pAThaH 1
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre uvaNidhAparUvaNA ( 179 rUvaNakkassasaMkhejjayaM egarUvassa asaMkhejjadi0bhAgeNa UNayaM / ettha kAraNaM sugamaM / evaM vaggaNappAbahugaM samattaM / evaM coddasehi aNuyogaddArehi vaggaNAe saha vaggaNadavva. samudAhAro ti samattamaNuyogaddAraM / / saMpahi aNaMtarovaNidhA NAma jamaNuyogaddAraM tassa parUvaNaM kastAmo / taM jahA--aNaMtarovaNidhA duvihA--davaDhadA padesaTTadA / dadhvaTadAe aNaMtarovaNidhA vaggaNadavvasamudAhAre ceva parUvidA ti ha parUvedavvA ? Na, tattha aNasaMgaNa suucidttaado| ettha puNa tAe ceva ahiyAro ti tisse vise sidUNa parUvaNA kIrade / paramANupoggaladavavaggaNAdo dupadesiyadanyavaggaNA visesahINA / viseso puNa asNkhejjdibhaago| tassa ko paDibhAgo? asaMkhejjA logaa| taM jahA-asaMkhejjaloge viraledUNa paramANupoggaladavvavaggaNe samakhaMDaM kAdUga diNNe ekkekasta rUvassa vagaNAvisesapamANaM pAvadi / puNo ettha egarUvardhAradaM paramANuvaggaNAdo sohide sesaM dupadesiyavaggaNadavvaM hodi / verUvadharidesu avaNidesu tipadesiyavaggaNadavvaM hodi / tiNNirUvadharidesu paramANuvaggaNadavvAdo avaNidesu cadupadesiyavaggaNadavvaM hodi / evaM visesahINA visesahINA hodUNa gacchaMti jAva bhAgahArassa addhametavaggaNAo uvari caDidAo tti / tAdhe taditthavaggaNA vavvaTThadAe duguNahINA hodi / puNo edAe asaMkhyAtavAM bhAga kama eka kama utkRSTa saMkhyAta pratibhAga hai / yahAM para kAraNa sugama hai| isa prakAra vargaNAalpabahutva samApta huaa| isa prakAra caudaha anuyogadvAroM aura vargaNAke sAtha vargaNAdravyasamudAhAra ___anayogadvAra samApta huaa| aba anantaropanidhA nAmakA jo anuyogadvAra hai usakA kathana karate haiN| yathA-anantaropanidhA do prakArakI hai-dravyArthatA aura pradezArthatA / zaMkA-dravyArthatAkI apekSA anantaropanidhAkA vargaNAsamudAhArameM kathana kiyA hai, isalie yahAM kathana nahIM karanA cAhie ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, vahAM para anusaMgase usakA sUcana kiyA hai / parantu yahAM para usakA hI adhikAra hai, isalie usakA vizeSarUpase kathana karate haiN| paramANu pudgala dravyavargaNAse dvipradezI dravyavargaNA vizeSa hIna hai / vizeSakA pramANa asaMkhyAtavAM bhAga hai| usakA pratibhAga kyA hai? asaMkhyAta loka pratibhAga hai / yathA-asaMkhyAta lokoMkA viralana karake usapara paramANupudgaladravyavargaNAoMko samakhaNDa karake denepara eka eka aMkake prati vargaNAvizeSakA pramANa prApta hotA hai| punaH yahA~ eka aMkake prati prApta dravyako paramANu vargaNA dravyameMse ghaTA denepara zeSa dvipradezI vargaNAdravya hotA hai / do aMkoMke prati prApta dravyakoM ghaTA denepara tripradezI vargaNAdravya hotA hai| tIna viralana aMkoM ke prati prApta dravyako paramANuvargaNAdravyameM se ghaTA denepara catuHpradezI vargaNAdravya hotA hai| isa prakAra bhAgahArake ardhabhAgapramANa vargagAoMke uttarottara prApta hone taka vizeSa hIna vizeSa hIna hokara jAte haiM / taba vahAMkI vargaNA dravyArthatAkI apekSA dviguNI hIna hotI hai / punaH isa dviguNa hIna vargaNAkA
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa dugaNahINavaggaNAe* putvaviralaNAe samakhaMDaM kAdaNa diNNAe rUvaM paDi egegavaggaNAviseso pAvadi / Navari puvillavaggaNavisesAdo saMpahiyavaggaNaviseso dugunnhiinno| puNo ettha egavaggaNavisese avaNide tadaNaMtaravaggaNadavvaM hodi / evaM visesahINakkama jAgidUNa NeyavvaM jAva dhuvakhaMdhammi aNaMtAo vaggaNAo gadAo ti / tado tisse asaMkhejjabhAgahINavaggaNAe jA uvarimaaNaMtaravaggaNA sA saMkhejjabhAgahINA / tisse ko paDibhAgo? jahaNNaparittAsaMkhejjayassa addhachedaNayANaM sNkhejjdibhaago| taM jahAjahaNNaparittAsaMkhejjaddhacchedaNayANaM saMkhejjadibhAgaM viraledUNa asaMkhejjabhAgahINavaggaNANaM carimadugaNahINavaggaNa samakhaMDa* kAdUNa diNNe rUvaM paDi egegavaggaNaviseso pAvadi / puNo ettha egarUvaride tattha avaNide tadaNaMtara uvarimavaggaNadavvapamANa hodi / evaM saMkhejjabhAgahINA hodUNa gacchaMti jAva dhuvakhaMdhavaggaNAe aNaMtAo vaggaNAo gadAo tti / tado tisse saMkhejjadibhAgahINacarimavaggaNAe jA urimaaNaMtaravaggaNA sA sNkhejjgunnhiinnaa|tss ko paDibhAgo? jahaNNariparittAsaMkhejjacchedaNANa sNkhejjdibhaago| taM jahA- jahaNNaparittAsaMkhejjacchedaNANaM saMkhejabhAgaM viraledUgA saMkhejjabhAgahINavaggaNANaM carimaduguNahINavaggaNaM samakhaMDaM kAdUNa dipaNe tattha egarUba dharidaM tadaNaMtarauvarimavaggaNapamANaM hodi| evaM NiraMtarakameNa saMkhejjagaNahINAo pUrva viralanake prati samakhaNDa karake denepara pratyeka viralanake prati eka eka vargaNAvizeSa prApta hotA / itanI vizeSatA hai ki pahaleke vargaNAvizeSase sAmpratika vargaNAvizeSa dvigaNa hIna hotA hai / punaH yahAM para eka vargaNAvizeSa ke ghaTA denepara tadananta ravartI vargaNAdravya hotA hai| isa prakAra dhruvaskandhameM ananta vargaNAoMke vyatIta hone taka vizeSahIna kramako jAnakara le jAnA cAhie / anantara usa asaMkhyAta bhAgahIna vargaNAse jo AgekI anantara vargaNA hai vaha saMkhyAta bhAgahIna hai| usakA pratibhAga kyA hai ? jaghanya parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMke sakhyAtaveM bhAgapramANa pratibhAga hai / yathA-jaghanya parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMke saMkhyAtaveM bhAgakA viralana karake asaMkhyAta bhAgahIna vargaNAoMmeMse antima dviguNahIna vargaNAko samAna khaNDa karake deyarUpase denepara pratyeka viralana aGkake prati eka eka vargaNAvizeSa prApta hotA hai| puna: yahAM virala nase eka aGkake prati prApta dravyako usa vargaNAmeM se ghaTA dene para usakI anantaravartI uparima vargaNA dravyakA pramANa hotA hai / isa prakAra dhruvaskandha vargaNAkI ananta vargaNAoM ke vyatIta hone taka saba vargaNAyeM saMkhyAta bhAgahIna hokara jAtI haiM / anantara usa saMkhyAtabhAgahIna antima vargaNAse jo AgekI anantara vargaNA hai vaha saMkhyAtaguNahIna hai| usakA pratibhAga kyA hai ? jaghanya parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMkA saMkhyAtavAM bhAga pratibhAga hai / yathA-jaghanya parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMke saMkhyAtaveM bhAgakA viralana karake saMkhyAtabhAgahIna vargaNAoMmeMse antima dviguNa hIna vargaNAko samAna khaNDa karake deyarUpase dene para vahA~ eka aMkaka prati prApta dravya tadanantara uparima vargaNAkA pramANa hotA hai / isa prakAra dhruvaskandhameM anya ananta * tA0 pratI * edA duguNahINA vaggaNAe' A0 pratau 'edA dugaNahINavaggaNAe ' iti pATha} / tA0 kA0 pratyo: '-vaggaNassa samakhaMDa / iti paatth|| Jain Education is Ernational
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre uvaNidhAparUvaNA ( 181 saMkhejjaguNahINAo hodUNa gacchaMti jAva dhuvakhaMdhammi aNNAo aNaMtAo vaggaNAo gadAo ti / puNo tisse saMkhejjaguNahINacarimavaggaNAe jA uvarimaaNaMtaravaggaNA sA asaMkhejjagaNahINA hodi / tassa ko paDibhAgo? asaMkhejjA logaa| taM jahA- asaMkhejjaloge viraledUNa puNo saMkhejjaguNahINavaggaNANaM carimavaggaNaM samakhaMDaM kAdUNa diNNe tattha egarUvadharidaM tadaNaMtara uvarimavaggaNadavvaM hodi / evaM jiraMtarakameNa asaMkhejjaguNahoNAo hodUNa gacchaMti jAva dhuvakhaMdhammi aNaMtAo vaggaNANo gadAo tti / tisse uvari jAo aNaMtaravaggaNAo tAo aNaMtaguNahINAo hoti / taM jahA- abhavasiddhiehi aNaMtaguNasiddhANamaNaMtimabhAgarAsi viraledUNa puNo asaMkhejjaguNahINavaggaNANaM carimavaggaNaM samakhaMDa kAdUNa diNNe taditthaegarUvadharidaM tadaNaMtaravaggaNapamANaM hodi / evamaNaMtaguNahINAo aNaMtagaNahINAo hodaNa gacchaMti jAva dhuvakhaMdhammi aNaMtAo vaggaNAo gadAo tti / puNo tassuvarimaNaMtaguNahINAo ceva hoMti / Navari viseso asthi bhaaghaargo| taM jahA- abhavasiddhiehi aNaMtaguNa-siddhANamaNaMtimabhAgabhAgahAraM* viraledUNa puNo paDhamaaNaMtagaNahINavaggaNANaM carimavaggaNaM samakhaMDaM kADhUNa diNNa tattha egarUvadharidaM tadaNaMtaraurimavaggaNapamANaM hodi / evaM puNo vi aNaMtaguNahINAo aNaMtagaNahINAo hodUNa gacchaMti jAva dhuvakhaMdhammi aNaMtAo vaggaNAo vargaNAoMke vyatIta hone taka saba vargaNAyeM nirantara kramase saMkhyAtaguNI hIna saMkhyAtaguNI hIna hokara jAtI haiN| punaH usa saMkhyAtaguNahIna antima vargaNAse jo AgekI anantara vargaNA hai vaha asaMkhyAtaguNI hIna hotI hai| usakA pratibhAga kyA hai ? asaMkhyAta loka pratibhAga hai| yathA- asaMkhyAta lokoMkA viralana karake punaH saMkhyAtagaNahIna vargaNAoM meM se antima vargaNAkI samAna khaNDa karake deyarUpase denepara yahA~ eka viralana aMkake prati prApta dravya tadanantara uparima vargaNAkA dravya hotA hai| isa prakAra dhruvaskandha meM anya ananta vargaNAoMke vyatIta hone taka saba vargaNAyeM nirantara kramase asaMkhyAtaguNI hIna hokara jAtI hai / punaH usake Upara jo anantara vargaNAyeM haiM ve anantaguNahIna hotI haiN| yathA- abhavyoMse anantaguNI aura siddhoMse anantaveM bhAgapramANa rAzikA viralana karake puna: asaMkhyAtaguNI hIna vargaNAoMmeMse antima vargaNAke samAna khaNDa karake deyarUpase denepara vahAM eka viralana aMkake prati prApta dravya tadanantara vargaNAkA pramANa hotA hai| isa prakAra dhruvaskandha meM anya ananta vargaNAoMke vyatIta hone taka saba vargaNAyeM anantaguNI hIna anantaguNIhIna hokara jAtI haiN| punaH isake Age saba vargaNAya anantaguNI hIna hI hotI haiM / mAtra bhAgahAragata kucha vizeSatA hai / yathA- abhavyoMse anaMtaguNa aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa bhAgahArakA viralana karake puna: prathama anaMtaguNahIna vargaNAoMmeM se antima vargaNAko samAna khaNDa karake deyarUpase denepara vahAM eka viralana aMkake prati prApta dravya tadanantara AgekI vargaNAkA pramANa hotA hai / isa prakAra dhruvaskandhameM anya ananta vargaNAoMke vyatIta hone taka ye saba vargaNAyeM phira bhI anantaguNI hIna anantaguNI hIna hokara jAtI haiN| tA0 a0 pratyoH bhAgahAraM gao' iti pAThaH 1 * tA0 pratI '-maNaMtimabhAgahAraM ' a0 pratI -maNaMtimabhAge bhAgahAraM ' iti pAThaH /
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa gadAo tti / puNo tatto uvari aNaMtaguNahINAo ceva hoMti / Navari viseso bhAgahAragao asthi / taM jahA-savvajIvehi aNaMtagaNahINaM siddhANamaNaMtaguNaM bhAgahAra viraledUNa bidiyavAraM aNaMtagaNahINavaggaNANaM carimavaggaNaM samakhaMDaM kADhUNa diNNa tattha egakhaMDaM tadaNaMtaravaggaNapamANaM hodi / evamaNaMtaguNahINAo aNaMtaguNahINAo hodUga gacchaMti jAva sAMtaraNiraMtaravaggaNAo NiTidAo ti / padesaTuvA tAva thppaa| paraMparovaNidhA duvihA- danvaTThadAe padesaTTadAe ceva / davaDhadAe paramANudavvavaggaNAdo asaMkhejjalogamettaddhANaM gaMtUNa dugaNahINA duguNahINA jAva dhuvakhaMdhammi aNaMtAo vaggaNAo gadAo ti / asaMkhejjalogamettabhAgahArasga addhaM gaMtUNa duguNahANI hodi ti bhaNidaM hodi / tassuvari saMkhejjAo vaggaNAo gaMtUNa duguNahANI hodi / evaM yavvaM jAva dhuvakhaMdhammi aNaMtAo vaggaNAo gadAo tti / jahaNNaparittAsaMkhejjayassa addhacchedaNANaM saMkhejjadibhAgamettaddhANaM gatUNa ettha duguNahANI hodi tti bhaNidaM hodi / puNo uri jANidUNa yanvaM jAva dhuvakhaMdhammi vaggaNAo NiTidAo tti / ettha tiNi aNa yogaddArANi- parUvaNA pamANamappAbahuaM cedi / parUvaNadAe asthi NANApadesaguNahANiDhANaMtarasalAgAo egapadesaguNahANiTTANaMtaraM pi asthi / pamANamasaMkhejjabhAgahINavaggaNANamegapadesaguNahANiaddhANamasaMkhejjA logaa| punaH usase Upara vargaNAyeM anantaguNI hIna hI hotI haiM / mAtra yahA~ para bhAgahAragata kucha vizeSatA hai / yathA-saba jIvoMse anantaguNe hIna aura siddhoMse anantaguNe bhAgahArakA viralana karake dUsarI bArameM anantagaNahIna vargaNAoMmeMse antima vargaNAko samAna khaNDa karake deyarUpase vahAM para denepara jo eka khaNDa prApta hotA hai vaha tadanantara vargaNAkA pramANa hotA hai / isa prakAra sAntara-nirantaravargaNAoMke samApta hone taka ye saba vargaNAyeM anannaguNI hIna anantaguNI hIna hokara jAtI haiN| yahAM pradezArthatA sthagita karate hai / paramparopanidhA do prakArakI hai- dravyArthatA aura pradezArthatA / dravyArthatAko apekSA paramANa dravyavargaNAse asaMkhyAta lokapramANa sthAna jAkara dviguNahIna dviguNahIna vargaNAyeM hotI haiM jo dhruvaskandha meM ananta vargaNAoMke vyatIta hone taka jAnanI cAhie / asaMkhyAta lokapramANa bhAgahArake ardhabhAgapramANa sthAna jAne para dviguNI hAni hotI hai yaha ukta kathana kA tAtparya hai / isase Age sakhyAta vargaNAyeM jAkara dviguNI hAni hotI hai| isa prakAra dhruvaskandha meM ananta vargaNAoMke vyatIta hone taka le jAnA cAhie / jaghanya parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMke saMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara yahA~ dviguNI hAni hotI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / puna: isase Upara dhruvaskandhameM saba vargaNAoMke samApta hone taka jAnakara le jAnA cAhie / yahA~ para tIna anuyogadvAra haiM-prarUpaNA, pramANa aura alpabahutva / prarUpaNAkI apekSA nAnApradezaguNahAni sthAnAntarazalAkAyeM haiM / ekapradezaguNahAnisthAnAntara bhI hai / pramANa-asakhyAta bhAgahIna vargapAoMkA ekapradezaguNahAni adhvAna asaMkhyAta lokapramANa hai / saMkhyAtabhAgahIna vargaNAoMkA
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre uvaNidhAparUvaNA ( 183 saMkhejjabhAgahINavaggaNANamegapadesaguNahANiaddhANaM saMkhejjAo vggnnaao| NANApadesaguNahANisalAgAo ubhayattha puNa annNtaao| appAbahugaM- savvatthovamegapadesaguNahANiDhANaMtaraM / NANApadesagaNahANisalagAo annNtgunnaao| ____saMpahi padesaTuvAe aNaMtarovagidhA vaccade / taM jahA--paramANupoggalavaggaNapadesAdo dupadesiyavaggaNapadesA visesAhiyA / kiMcaNaduguNA ti bhaNidaM hodi / tipadesiyavaggaNapadesA visesAhiyA / kiMcaNadubhAgeNa ahiyA tti bhaNidaM hodi / caduppadesiyavaggaNAe padesA visesAhiyA / kettiyameteNa ? kiMcaNatibhAgeNa / paMcamapadesiyavaggaNAe padesA visesAhiyA / ke0 metteNa ? kicUNacadubbhAgaNa evaM visesAhiyA visesAhiyA hodUNa gacchaMti jAva asaMkhejjA logA ti viseso puNa saMkhejjapadesiyAsu daggaNAsu saMkhejjavibhAgo / asaMkhejjapadesiyAsu vaggaNAsu aNaMtaraheTTimavaggaNapadesANamasaMkhejjavibhAgo |asNkhejjlogmettddhaannN gaMtUNa padesajavamajjhaM hodi / puNo javamajjhassuvari* visesahINAo hodUNa vaggaNAo gacchaMti jAva dhuvakhaMdhammi aNaMtAo vaggaNAo gadAo ti| viseso puNa asaMkhejjavibhAgo / tassa ko paDibhAgo ? asaMkhejjA logaa| tassuvari saMkhejjabhAgahINA hohaNa gacchaMti jAva dhuvAMdhammi aNaMtAo vaggaNAo gadAo tti / uvari jANidUNa Nedavya jAva dhuvAMdhavaggaNAo samattAo ti| ekapradezaguNahAni adhvAna saMkhyAta vargaNApramANa hai| parantu donoM jagaha nAnApradezaguNahAnizalAkAyeM ananta haiN| alpabahutva- ekapradezaguNahAnisthAnAntara sabase stoka hai| isase nAnApradezaguNahAnizalAkAyeM anantaguNI haiN| aba pradezArthatAkI apekSA anantaropanidhAkA kathana karate haiM / yathA- paramANu pudgala vargaNApradezase dvipradezI vargaNApradeza vizeSa adhika haiN| kucha kama dUne haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| inase tripradezI vargaNApradeza vizeSa adhika hai| kucha kama dvitIya bhAgapramANa adhika haiN| inase catuHpradezI vargaNAke pradeza vizeSa adhika haiM / kitane adhika haiM ? kucha kama vibhAga adhika haiN| isase paJcapradezI vargaNAke pradeza vizeSa adhika hai| kitane adhika haiM ? kucha kama caturthabhAga adhika hai| isa prakAra asaMkhyAta lokapramANa sthAna jAne taka vizeSa adhika vizeSa adhika hokara jAte haiN| kintu vizeSa kA pramANa saMkhyAtapradezI vargaNAoMmeM saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| asaMkhyAtapradezI vargaNAoMmeM anantara adhastana vargaNApradezoMke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| asaMkhyAta lokapramANa sthAna jAkara pradezayavamadhya hotA hai / puna: pradezayavamadhyake Upara dhruvaskandhameM ananta vargaNAoMke vyatIta hone taka vargaNAya vizeSa hIna hokara jAtI haiN| mAtra vizeSa asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| usakA pratibhAga kyA hai ? asaMkhyAta lokapramANa pratibhAga hai / usake Upara dhravaskandhameM ananta vargaNAoMke vyatIta hone taka saba vargaNAyeM saMkhyAtabhAgahIna hokara jAtI haiN| Age dhruvaskandha vargaNAoMke samApta hone taka jAnakara le jAnA caahie| * tA0 pratI gaMtUNa padesajavamajjhassuvari ' iti pAThaH /
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 ) ( 5, 6, 116 saMpahi aNaMtarovaNidhAe davvaTThida saMdiTThividhi vattaissAmA / taM jahA - paramANudavvavaggaNA saMdiTThIe besadachappaNNapamANA tti 256 ghettavvA / puNo visesahINakameNa NeyavvaM jAva dhuvakbaMdhammi asaMkhejjabhAgahINa vaggaNANaM carimavaggaNeti / sA vi saMdiTThIe va idi gevhiyavvA / sesaM veyaNadavvavihANeNa bhaNidavihANaM saMbhalidUNa vattavvaM / Navari ettha guNahANiadvANaM NisegabhAgahArapamANaM ca asaMkhaMjjA logA / saMpahi padesaTThadAe bhaNNamANAe puvvattasaMdiTTha dRviya tatthataNaparamANupoggaladavvavaggaNAe egaparamANuNA guNidAe tisse padesapamANaM hodi / dupadesiyavvaggaNAe dohi guNidAe dupadesiyavaggaNapadesapamANaM hodi / tipadesiyadavvavaggagae tIhi guNidAe tipadesiyavaggaNapadesapamANaM hodi / cadupadesiyadavvavaggaNAe caduhi guNidAe cadupadesiyavaggaNapadesavamANaM hodi / evaM paMcaguNAdikameNa NeyavvAo jAva dhuvavakhaMdhavaggaNAo piTTidAo tti / evaM guNaNavihANe kade davvaTTadAe jaM guNahAgiadvANaM bhaNidaM paramANuvaggaNappahUDi tamuvari sagalaM gaMtUNa puNo bidiyaguNahANIe sayaladdhammi uvari caDide tamhi padese dosu vaggaNaTThANesu egaladvANi vejavamajjhANi hoMti / tesimesA saMdiTThI chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa aba anantaropanidhA meM dravyArthatAkI sadRSTividhiko batalAte haiM / yathA- - saMdRSTi meM paramANu dravyavargaNA dosau chappana 256 lenI cAhie / punaH dhruvaskandha meM asaMkhyAta bhAgahIna vargaNAoMmeMse antima vargaNAke prApta hone taka vizeSa hInakramase le jAnA caahie| vaha bhI dRSTi no 9 lenI cAhie / zeSa vedanAdravyavidhAnakI apekSA kahI gaI vidhiko smaraNa karake kahanA caahie| itanI vizeSatA hai ki yahA~ para guNahAniadhvAna aura niSekabhAgahArakA pramANa asaMkhyAta loka hai / aba pradezArthatAkI apekSA kathana karane para purvokta sadRSTiko sthApita karake vahA~kI paramANupudgaladravya vargaNAko eka paramANuse guNita karanepara usake pradezoMkA pramANa hotA hai / dvipradezI dravyavaNAko dose guNita karane para dvipradezI vagaMNAke pradezoMkA pramANa hotA hai ! tripradezI vargaNAko tInase guNita karanevara tripradezI vargaNA ke pradezoM kA pramANa hotA hai / catuH pradezI dravyavargaNAko cArase guNita karanepara catuHpradezI vargaNA ke pradezoMkA pramANa hotA hai| isa prakAra dhruvaskandha vargaNAoMke samApta honetaka pA~caguNe Adike kramase le jAnA caahie| isa prakAra guNavidhi karane para dravyArthatAkI apekSA jo paramANu vargaNAse lekara guNahAniadhvAna kahA hai vaha Upara saba jAkara punaH dUsarI guNa'hanikA sakalArtha Upara jAnepara usa sthAna meM do vargaNAsthAnoM meM eka sAtha labdha hue do yavamadhya hote haiM / unakI yaha saMdRSTi hai ( saMdRSTi mUlameM dI hai ) / vizeSArtha-dravyArthatAkI apekSA saMdRSTi- paramANu dravyavargaNA 256 aura antima vargaNa 9 batalAI hai / isakI racanA vedanAdravyavidhAnakI apekSA isa prakAra hai- Jain Education ster sAo kA0 pratyo 'davvadRda-' iti pATha: ma pratipATho'yam pratiSu 'taMpi padese iti pATha: w.jainelibrary.org
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 1232 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre uvaNidhAparUvaNA ( 185 ___saMpahi estha paDhamaguNahANicarimavaggaNa viviyagaNa1152 / 1152 1120 1200 hANipaDhamavaggaNAo saMdiTThIe atthado ca do vi sari1056 1232 saao| taduvarimavaggaNAo jAva javamajjhaM tAva vise 1248 / | sAhiyAo ti ghettatvaM / puNo javamajhassuvari visesahINa832 kameNa NeyavvaM jAva dhuvakkhaMdhavaggaNAe asaMkhejjabhAgahINa672 | saMkhejjabhAgahINadavvavaggaNe tti / evaM kade javamajjhassa 480 | 1200 | heTTA asaMkhejjAo dugaNavaDDhIyo uppajjati ti / saMpahi 256 / 11522 javamajjhassa heTA guNahANIyo davadAe divddgunnhaanniinnmddhcchednnymettaao| taM jahA- javamajjhassa heTuimapaDhamaguNahANiaddhANAdo tadaNaMtaraheTThimaguNahANiaddhANamaddhaM hodi |vidiygunnhaanniaddhaannaado tadaNaMtaraheTrimaprathama gu0 hA0 dvi gu0 hA0 tR0 gu0 ca0 gu0 paM0 gu0 128 32 antima vargaNA prathama vargaNA antima prathama antima 160 120 112 44 28 192 48 144 10 11 WW.00 208 224 80 24, 72 isa saMdRSTi meM 256 paramANuvargaNAkI dravyArthatA hai, 240 dvipradezI, 224 tripradezI, 208 catuHpradezI, 192 paMcapradezI vargaNAkI dravyArthatA hai / isIprakAra Age bhI jAnanA cAhiye / pradezArthatAkA pramANa jAnane ke lie 256 ko eka se, 240 ko do se, 224 ko tInase, 208ko cArase guNA karanepara 256, 480, 672 aura 832 pradezArthatAkA pramANa A jAtA hai / isIprakAra Age bhI jAnakara guNA karanese pradezArthatAkA pramANa A jAtA hai / saMdRSTi mUlameM dI hI hai| isameM 1248 kI yavamadhya saMjJA hai| ___ yahA~ para prathama guNahAnikI antima vargaNA aura dvitIya guNahAnikI prathama vargaNAkI saMdRSTi hai| vAstava meM ye donoM vargaNAyeM samAna haiM / inase UparakI vargaNAyeM yavamadhyake prApta hone taka vizeSa adhika hai aisA yahA~ grahaNa karanA caahie| punaH yavamadhyake Upara dhruvaskandhavargaNAkI asaMkhyAtabhAgahIna aura saMkhyAtabhAgahIna dravyavargaNAke prApta hone taka vizeSahIna kramase le jAnA caahie| aisA karanepara yavamadhyake pUrva asaMkhyAta dviguNavRddhiyA~ utpanna hotI haiM / yavamadhyake pUrva ye guNahAniyAM dravyArthatAkI apekSA Der3ha guNahAnike ardhacchedapramANa hotI haiN| yathA-yavamadhyake pUrva prathama guNahAniadhvAnase tadanantara pUrvakA guNahAniadhvAna ardhabhAgapramANa hotA 1ma0 pratipATho'yam / pratiSu -- 1240 ' iti pAThaH 1 2 a0 kA0 pratyoH ' 1156 ' iti paatth| ma0 pratipATho'yam / pratiSa / bidiyagaNahANi-' ityAdi vAkyaM nopalabhyate /
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186) chakkhaMDAgame vaggaNA-kha tadiyaguNahANiaddhANamaddhaM hodi / evaM paDilomeNa NeyavvaM jAva paramANuvaggaNa paDhamaguNahANi tti / aNulomeNa puNa paDhamagaNavaDDiaddhANAdo bidiyagaNavADDiaddhANaM dugaNaM hodi / puNo evaM duguNavaDDiaddhANaM dugaNadugaNakameNa gacchadi jAva javamajjhaM ti / jadi vi ettha javamajjhAdo heTA guNahANimettodiNNa savvavaggaNapadesA dugaNahINA Na hoMti to vi buddhIe dugaNahINA ti ghetUNa parUvaNA kadA vAlajaNapabohaNaTheM / javamajjhAdo uvari vi evaM ceva badhdIe dugaNahIgattaM saMkappiya vattavvaM / Navari uvarimagaNahANiadANaM samvattha asaMkhejjA logA saMkhejjarUvANi ca / urimagaNahANiadANANi savvattha sarisANi Na hoMti, javamajjhAdo uri caDidadANasaMkalaNadugaNamettapakkhevANaM savvattha dhuvasarUveNa prihaannidNsnnaado| haiM / isa prakAra paramANuvargaNAkI prathama guNahAnike prApta hone taka pratiloma vidhise le jAnA cAhie / anulomavidhise to prathama guNavRddhi adhvAnase dUsarA guNavRddhiadhvAna dUnA hotA hai| isa prakAra dviguNavRddhi adhvAna yavamadhyake prApta hone taka dUnA dUnA hokara gayA hai / yadyapi yahA para yavamadhyase pUrva guNahAnimeM prApta hue saba vargaNApradeza dviguNahIna nahIM hote hai to bhI bAlajanoMko bodha karAne ke lie buddhise ve dviguNahIna hote haiM aisA grahaNa karake unakI prarUpaNA kI hai| yavamadhyake Upara bhI isI prakAra buddhise dviguNahInapane kA saMkalpa karake kathanakaranA caahie| itanI vizeSatA hai ki sarvatra uparima guNahAni adhvAna asaMkhyAta loka aura saMkhyAta aMka pramANa hai| uparimaguNahAniadhvAna sarvatra samAna nahIM hote haiM, kyoMki yavamadhyase jitane sthAna Age jAte haiM unake saMkalanase dUne prakSepoMko sarvatra dhruvarUpase hAni dekhI jAtI hai / vizeSArtha- yahAM para guNahAmikA pramANa 8 hai, ataH DeDha guNahAni ( 843 ) = 12 sthAna jAne para 12 48 yavamadhya prApta hotA hai / prathama guNahANi / dvitIya gunnhaanni|. tri. gu0 hA0 / catu- gu0 hii| paMca0 gu0 hA0 14448-1152 1284 9=1152 : 36 4 24-864 32 x 25-600 : 6X40-360 antima vargaNA prathama vargaNA | antima vargaNA, prathama vargaNA atima vargaNA 16047=1120 120 x 10=120040423-620 30426-780 10436360 17646=1056 1124 11=1232 4442668 28 x 27=756 11436-418 19245-960 184412-1248 : 484 21=1008 26 x 28-728 : 12437-444 prathama yavamadhya 20844832 964 131248 52 x 20=1040 24 x 26=696 13436-468 dvitIya yavamadhya 22443-672 88414-1232 564 16-1064 224 30=660 144 35-460 24.X480 80 x 15=1200 60 x 18=1080 20431-620 154348510 25641=256 / / 72 x 16=11521644 17=1088 18432=576 16433-528 prathama yavamadhyase pUrva 1232, 1200, 1152, 1152, 1120, 1056, 960, 832 va 672
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre uvaridhAparUvaNA ( 187 javamajjhAdo uvarimapakkhevAvaNayassa ki pi atthaparUvaNaM* kassAmo / taM jahA- javamajjhadavve sarUvadivagaNahANIe gaNide javamajjhapadesagaM hodi / puNo javamajjhadavvaM eviya durUvAhiyadivaDDaguNahANIe guNide javamajjhadavvadAe samahiyapadesagaM hodi / puNo javamajjhadavadavAdo uvarimadavvadvavAe ego pakkhevo hINo tti divaDguNahANiNA javamajhadavvadAe oTTidAe ego pakkhevo hodi / puNo tammi durUdAhiyadivaDaguNahANiNA guNide riNapadesaggaM hodi / tattha dodavaTThadapakkheve ghetUNa pudha duviya sesaguNagAra-bhAgahArA sarisA ti avaNide javamajjhadavvaTuvA hodi / eda padesaggaM pusvillapadesaggammi avaNide javamajjhapadesaggAdo sarisaM padesagaM hodi| puNo tattha pudha TuvidadavaTTadAe dopakkhevametapadesesu avaNidesu javamajjhAdo aNaMtarauvarimaghaggaNapadesaragaM hodi / puNo javamajjhAdo uvari tadiyAe vaggaNAe padesaggaM javamajjhapadesehito chahi davvadApakkhevametapadesehi UNaM hodi / cautthavaggaNAe padesaggaM bArahehi UNaM hodi / evaM caDidaddhANasaMkalaNaM duguNamettadavvaTThadapakkhavehi UNaM hodUNa vaggaNANaM padesaggamuvari gacchadi / Navari jattha davaTThada pakkhevA sarisA ye 9 sthAna jAkara yavamadhya ( nikaTatama ) AdhA 672 AtA hai| dvitIya yavamadhyase uttara 1232, 1200, 1152, 1088, 1080, 1064, 1040, 1008, 978, 920, 864, 800, 780, 756, 728, 696, 660, va 620 ye 18 sthAna jAkara 620 yavamadhya kA ( nikaTatama ) AdhA 620 AtA hai| isa prakAra saMdRSTike anusAra pradezArthameM yavamadhyase pUrvakI guNahAnimeM 9 sthAna haiM aura uttarakI guNahAnimeM ( 942 ) 3 18 sthAna haiN| aba yavamadhyase uparima prakSepoMke nikAlanekI vidhikA kucha kathana karate haiN| yathAyavamadhyake dravyako eka adhika DeDha guNahAnise guNita karanepara yavamadhya pradezAgra hotA hai| puna: yavamadhyake dravyako sthApita kara do adhika DeDha guNahAnise guNita karane para yavamadhyadravyArthatAkI apekSA eka adhika pradezAgra hotA hai| punaH yavamadhyadravyArthatAse uparima dravyArthatAmeM eka prakSepa hIna hai, isalie DeDha guNahAnise yavamadhyadravyarthatAke bhAjita karane para eka prakSepa hotA hai| puna: use do adhika DeDha guNahAnise guNita karane para RNasvarUpa pradezAgra hotA hai| vahA~ dravyArthatAke do prakSepa lekara pRthak sthApita karake zeSa guNakAra aura bhAgahAra samAna haiM, isalie alaga kara dene para yavamadhyakI dravyArthatA hotI hai| isa pradezAgrako pahaleke pradezAgrameMse kama kara denepara yavamadhya ke pradezAgrake samAna pradezAgra hotA hai| punaH vahA~ pRthaka sthApita huI dravyArthatAke do prakSepa mAtra pradezoMke alaga karane para yavamadhyase anantara uparima vargaNAkA pradezAgra hotA hai| punaH yavamadhyase Upara tIsarI vargaNAkA pradezAgra yavamadhyake pradezoMse dravyArthatAke chaha prakSepamAtra pradezoMse hIna hotA hai| caturtha vargaNAkA pradezAgra bAraha prakSepamAtra pradezoMse hIna hotA hai / isa prakAra jitane sthAna Age gaye haiM unake saMkalanase guNita dUne dravyArthatArUpa prakSepoMse hIna hotA huA vargaNAoM kA pradezAgra Upara jAtA hai / itanI vizeSatA hai ki jahA~ para dravyArthatAke prakSepa samAna * a0kA pratyoH 'adbhaparUvaNaM ' iti pATha:1 * tA0 pratI 'davaTThida-' iti pAThaH / Jain Education in national For Private & Personal use only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 116 Na hoMti tattha pudha tesi saMkalaNaM kADhUNa sissANaM paDiboho kAyavvo / evaM javamajjhassa uvari savvaguNahANINamaddhANamasaMkhejjalogametaM ceva pudha pudha hodi / hotAo vi visesahINAo ceva hoMti, sarisAo Na hoMti, davvada pakkhevANaM javamajjhaM pekkhidUNa avaTTidakameNa hANIe aNuvalaMbhAdo / edasta bhAvatthodavaTThadApakkhevesu* aNavadvidarUveNa egegaguNahANimhi sagasagasarUveNa hoyamANesu guNagAresu ca savvattha rUvAhiyakameNa gaccha mANesu gaNahANiaddhANANaM sarisabhAvassa kAraNaM Nasthi / teNa visarisaM ceva tadaddhANamidi bhaNidaM hodi / evamaNaMtarovaNidhA smttaa| saMpahi padesamassidUNa paraMparovaNidhA javamajjhAdo heTThA vuccade / taM jahA-- nahIM hote haiM vahA~ unakI alagase saMkalanA karake ziSyoMko jJAna karAnA cAhie / isa prakAra yavamadhyake Upara saba guNahAniyoMkA adhvAna pRthaka pRthak asaMkhyAta lokapramANa hotA hai| aisA hotA huA bhI vizeSa hIna hI hotA hai sadRza nahI hotA, kyoMki, yavamadhyako dekhate hue dravyArthatA ke prakSepoMmeM avasthita kramase hAni upalabdha nahIM hotI hai| isakA Azaya yaha hai ki dravyA rthatAke prakSepoMke avasthitarUpase eka eka guNahAnimeM apane apane svarUpase ghaTane para aura guNakAroMke sarvatra eka adhikake kramase jAne para guNahAniadhvAnoMke sadRzarUpa honekA kAraNa nahIM hai| isase guNahAniyoMkA adhvAna visadRza hI hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / isa prakAra anantaropanidhA samApta huii| vizeSArtha-saMdRSTi meM dvitIya guNahAnimeM dravyArthatakA prakSepa 8 hai| isakA duguNA 16 hai / yavamadhya ( 1248 ) ke pazcAt prathama pradezArthatA 1232 hai jo yavamadhyase eka duguNA prakSepa ( 842 ) kama hai ( 1248 - 1232 % 16 ) / dUsarI pradezArthatA 1200 haiM jo yavamadhya 1248 se ( 1+2 = 3 ) tIna duguNe prakSepoM (34842 = 48) se hIna hai| tIsarI pradezArthatA 1152 hai jo yavamadhyase ( 1+2+3= 6 ) chaha duguNe prakSepoM (64842 = 96 ) arthAt ( 1248 - 1152 = 96 ) kama hai / cauthI pradezArthatA 1088 hai jo yavamadhyase (1+2+3+4 - 10) dasa duguNe prakSepa (10416 = 160) arthAt ( 1248 - 1088 = 160) kama hai| 1088 tRtIya guNahAniko prathama pradezArthatA hai aura paMcama pradezArthatA 1080 tIsarI guNahAnikI dvitIya pradezArthatA hai / tIsarI guNahAnimeM dravyArthatA duguNA prakSepa (244) = 8 hai| tIsarI guNahAnike prathama pradezArthatAse eka sthAna Age jAne para 1080 pradezArthatA prApta hotI hai jo ( 1088 - 1080 = 8 ) eka duguNa prakSepa (8 ) kama hai| tIsarI guNahAnimeM prathama pradezArthatAse do sthAna Age jAkara 1064 pradezArthatA hai jo prathama pradezArthatA 1088 se (1+2 = 3) tIna duguNa prakSepa ( 34244 = 24 ) arthAt ( 1088 - 1064 = 24 ) kama hai| isI prakAra Age bhI saMkalana karake dravyArthatAke prakSepase gaNA karake hAnikA pramANa jAna lenA caahiye| aba pradezoMkA Azraya lekara yavamadhyase nIce paramparopanidhAkA kathana karate haiM / yathA8 tA0 pratI * davaTThida-' iti pAThaH 1 * aprato ' bhAvo davadvadAo pakkhevesu ' iti pAThaH / Jain Education filternational
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre avahAraparUvaNA ( 189 paramANupoggaladavvavaggaNAdo dupadesiyavaggaNA padeseggeNa duguNA kiMcUNA / kettiyametteNa ? duguNadabvaTadApakkhevametteNa / tamajoiya duguNA ceva ti ghettavvaM / dupadesiyavaggaNAdo cadupadesiyavaggaNA kiNcuunndugunnaa| kettiyametteNaNA? aTThapakkhevametteNa / cadupadesiyavaggaNAdo aTThapadesiyavaggaNA duguNA kiMcUNA / kettiyametteNa ? battIsapakkhevameteNa / evamuri jANidUNa NeyavvaM jAva javamajhaM ti / Navari paramANuvaggaNappahuDi jAva jahaNNaparittAsaMkhejjapadesiyavaggaNaM pAvadi tAva saMkhejjAo vaggaNAo gaMtUNa dugaNavaDDhIo hoti / teNa saMkhejjapadesiyavaggaNAsu saMkhejjAo cevI dugaNavaDDhIo uppajjati / tassuvari asaMkhejjAo vaggaNAo gaMtUNa duguNavaDDhI uppajjadi / evamasaMkhejjAo duguNavaDDhIo uvari gaMtUNa javamajjhamuppajjadi / javamajjhAdo uvari guNahANiaddhANamasaMkhejjA logA jAva dhuvakkhaMdhammi aNaMtAo vaggaNAo gadAo tti / tassuvari saMkhejjAo vaggaNAo gaMtUNa duguNahANo / evamedAo guNahANIyo gacchaMti jAvadhuvakkhaMdhammi aNaMtAo vaggaNAo gadAo ti| uri jANidUNa vttvvN| ettha tiNi aNuyogaddArANi-parUvaNA pamANamappAbahuaM cedi| parUvaNadAe asthi egapadesaguNahANiTThANataraM / NANApadesaguNahANisalAgAo vi asthi / pamANaMparamANupudgaladravyavargaNAse dvipradezI dravyavargaNA pradezAgrakI apekSA kucha kama dUnI hai / kitanI nyUna hai ? dravyArthatAke dUne prakSepamAtrase nyUna hai| yahAM kucha kamakI vivakSA na kara dUnI hI hai aisA grahaNa karanA caahie| dvipradezI vargaNAse catuHpradezI vrgnn| kucha kama dUnI hai| kitanI nyana hai ? ATha prakSepamAtra nyUna hai| catuHpradezI vargaNAse AThapradezI vargaNA kucha kama dUnI haiN| kitanI nyana hai ? battIsa prakSepamAtra nyana hai| isa prakAra yavamadhyake prApta hone taka Age bhI jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki paramANuvargaNAse lekara jaghanya parItAsaMkhyAtapradezI vargaNAke prApta hone taka jo saMkhyAta vargaNAyeM haiM utanI vargaNAyeM jAkara dviguNa vRddhiyA~ hotI haiN| isalie saMkhyAtapradezIvargaNAoM meM saMkhyAta hI dviguNavRddhiyA~ utpanna hotI haiN| usake Upara asaMkhyAta vargaNAyeM jAkara dviguNavRddhi utpanna hotI hai| isa prakAra asaMkhyAta dviguNavRddhiyA~ Upara jAkara yavamadhya utpanna hotA hai| yavamadhyase Upara dhruvaskandha meM ananta vargaNAye jAne taka guNahAni adhvAna asaMkhyAta lokapramANa hotA hai| usake Upara saMkhyAta vargaNAyeM jAkara dviguNahAni hotI hai| isa prakAra dhruvaskandhameM ananta vargaNAoMke vyatIta hone taka ye guNahAniyA~ jAtI haiN| isake Age jAnakara kathana karanA caahie| udAharaNa-- aMkasaMdRSTi meM paramANudravyavargaNAke pradezAgra 256, dvipradezI dravyavargaNAke pradezAgra 480 hai, prakSepa 16, 25642 = 512, 512 - (1642) = 480 / catuHpradezI vargaNAke pradezAgra 832 haiM, 48042 = 960, 960 - (1648)%3D632 / AThapradezI vargaNAke pradezAgra 1152 haiM, 83242 % 1664, 1664 - (16432) % 1152 / yahA~ tIna anuyogadvAra hote haiM-prarUpaNA, pramANa aura alpbhutv| prarUpaNAkI apekSA ekapradezaguNahAnisthAnAntara hai tathA nAnApradezaguNahAnizalAkAyeM bhI haiM / pramANa- ekapradeza * tA0 pratI --baggaNA pAvadi 'iti paatthH| 9 tA0pratI * saMkhejjAsu ceva ' iti pAThaH |
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 116 egapadesaguNahANiaddhANaM saMkhejjAhi vaggaNAhi asaMkhejjavaggaNAhi vA hodi / NANAguNahANisa lAgAo javamajjhassa heTThA asaMkhejjAo, uvari anaMtAo hoMti / appAbahuaM - savvatthovamegapadesa guNahANiTThANaMtaraM / nANApadesaguNahANisalAgAo anaMtaguNAo / evaM paraMparovaNidhA samattA / 190 ) avahAro duviho- davvaTTadAe padesaTTadAe / tattha davvaTudAe paramANuvaggaNapamANeNa savvavagagaNadavvaM kevacireNa kAleja avahirijjadi ? asaMkhejjalogameta divaDaguNahANidvANaMtareNa kAlena avahirijjadi / taM jahA- paDhamaguNahANipamANeNa bidiyAdisavvaguNahANIsu kadAsu paDhamaguNahANipamANAo hoMti / puNo paDhamaguNahANidavve paramANuvaggaNapramANeNa kade paramANuvaggaNatiSNicadubbhAgavikkhaMbhaM egaguNahANiAyAmavakhettaM hodi / puNo bidiyAdiguNahAgidavve vi paramANuvagaNapamAgaNa kade evaM pi puvvillakkhettasamANaM hodi / puNo ettha egacadubbhAgavitrakhaMbha guNahANiAyAma khettaM hodi / taM ghetUNa pugvillakkhettammi saMdhide guNahANimettAo paramANuvaggaNAo upajjati / puNo sesakhettaM majjhamhi pADiya pAse saMdhide ettha vi guNahANiaddhamettaparamANuvaggaNAo utpajjati / evaM divaDDuguNahANimettaparamANuvaggaNAo hoMti tti divaDUguNahANIe paramANuvaggaNAe guNidAe saMdiTThIe savvadavvapamANamettiyaM hodi guNahAniadhvAna saMkhyAta vargaNAoM aura asaMkhyAta vargaNAoMkA hotA hai tathA nAnAguNahAnizalAkAyeM yavamadhyake nIce asaMkhyAta haiM aura Upara ananta haiM / alpabahutva - eka pradeza guNahAnisthAnAntara sabase stoka hai / isase nAnApradeza guNahAnizalAkAyeM anantaguNI haiN| isa prakAra paramparopanidhA samApta huI / avahAra do prakArakA hai- dravyArthatA aura pradezArthatA / unameM se dravyArthatAkI apekSA paramANuvargaNA ke pramANase saba vargaNAoMkA dravya kitane kAla dvArA apahRta hotA hai ? asaMkhyAta lokamAtra DeDha guNahAni sthAnAntara kAlake dvArA apahRta hotA hai / yathA- dvitIyAdi saba guNa - hAniyoMko prathama guNahAni ke pramANase karane para ve saba prathama guNahAnipramANa hotI haiM / punaH prathama guNahAnike dravyako paramANuvargaNA ke pramANase karane para paramANuvargagAkA tIna baTe cAra bhAgapramANa vistAravAlA aura eka guNahAnipramANa AyAmavAlA kSetra hotA hai / punaH dvitIya Adi guNahAniyoMke dravyako bhI paramANuvargaNAke pramANase karane para yaha bhI pahale ke kSetrake samAna hotA hai / punaH yahAM eka baTe cAra bhAgapramANa viSkambhavAlA aura eka guNahAnipramANa AyAmavAlA kSetra hai use grahaNa kara pahale ke kSetrameM joDa dene para guNahAnipramANa paramANuvargaNAyeM utpanna hotI haiM / punaH zeSa kSetrako bIcameM se phADakara pArzvabhAga meM joDane para yahAM bhI guNahAnike ardhabhAgapramANa paramANuvargaNAyeM utpanna hotI haiM / isa prakAra DeDha guNahAnipramANa paramANuvargaNAyeM hotI haiM, isalie DeDha guNahAnise paramANuvargaNAke guNita karane para saMdRSTikI apekSA saba dravyakA pramANa itanA 3072 hotA hai / punaH yahAM DeDha guNahAni 12 se saba dravya ke bhAjita tA0 kA0 pratyoH ' AyAma khettaM ghettUNa' iti pATha: )
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogadAre avahAraparUbaNA 3072 / puNo ettha divagaNahANiNA 12 savvadavve bhAge hide paramANuvaggaNA Agacchadi 256 / puNo dupadesiyavaggaNapamANeNa savvadavvaM kevacireNa kAleNa ava - hirijjAda ? sAdireyadivaGgaNahANiTrANaMtareNa kAleNa avahirijjadi / evamavari jANidUNa NeyavvaM / Navari divaguNahANicchedagaehi ukkassaasaMkhejjAsaMkhejjacchedaNaesu bhAge hidesu jaM bhAgaladdhaM taM viraledUNa ukkassaasaMkhejjAsaMkhejjacchedaNaesu samakhaMDaM kAdUNa diNNesu ekkekkassa rUvassa divaguNahANicchedaNayapamANaM pAvadi / puNo* ettha rUvaNaviralaNametarUvadharidadivagaNahApicchedaNayamettaguNahANIo jAva caDaMti tAva asaMkhejjalogametakAleNa avhirijjdi| taduvari aNateNa kAleNa avahirijjadi / evaM Neyav jAva asaMkhejjabhAgahINavaggaNANaM carimavaggaNe tti| tado saMkhejjabhAgahINavaggaNANaM paDhamavaggaNapamANeNa savvadacvaM kevacireNa kAleNa avahirijjadi ? aNateNa kAleNa avahirijjadi / taM jahA- saMkhejjabhAgahINavaggaNANaM paDhamavaggaNAe savvavaggaNadavera bhAge hide jaM bhAgaladdhaM taM salAgabhUdaM TuvedUNa puNo tavvavaggaNapamANeNa savvadavve avahirijjamANe salAgametteNa kAleNa avahirijjadi / evaM jANidUNa yavaM jAva mahAkhaMdhadavvavaggaNe ti)| karane para paramANuvargaNA 256 AtI hai| punaH dvipradezI vargaNAke pramANake saba dravya kitane kAlake dvArA apahRta hotA hai ? sAdhika DeDha guNahAnisthAnAntara kAlake dvArA apahRta hotA hai| isI prakAra Upara bhI jAnakara le jAnA caahie| itanI vizeSatA hai ki DeDhaguNahAnike ardhacchedoMse utkRSTa asaMkhyAtAsaMkhyAtake ardhacchedoMke bhAjita karanepara jo bhAga labdha Ave usakA viralana karake usa viralita rAzi para utkRSTa asaMkhyAtAsaMkhyAtake ardhacchedoMko samAna khaNDa karake deyarUpase dene para eka eka viralana aGkake prati DeDha guNahAnike ardhacchedoMkA pramANa prApta hotA hai / punaH yahAM para eka kama viralana pramANa aGkoMke prati prApta DeDha guNahAnike ardhacchadoMpramANa guNahAniyoMke Age jAne taka vaha asaMkhyAta lokapramANa kAlake dvArA apahRta hotA hai| usake Age ananta kAlake dvArA apahRta hotA hai| isa prakAra asaMkhyAtabhAgahIna vargaNAoMmeM antima vargaNAke prApta hone taka le jAnA caahiye| usake bAda saMkhyAtabhAgahIna vargaNAoMkI prathama vargaNAke pramANase saba dravya kitane kAlake dvArA apahRta hotA hai ? ananta kAlake dvArA apahRta hotA hai| yathA- saMkhyAtabhAgahIna vargaNAoMkI prathama vargaNAke pramANase saba vargaNAoMke dravyameM bhAga dene para jo bhAga labdha Ave use zalAkArUpase sthApita karake puna: usa vargaNAke pramANase saba drapake bhAjita karane para zalAkApramANa kAlake dvArA apahRta hotA hai / isa prakAra jAnakara mahAskandhavargaNAke prApta hone taka kathana karanA caahiye| 4 a0 pratI '-pamANa hodi / puNo ' iti pAThaH / tA0 pratI 'paDhamavaggaNapamANeNa savvadavvaM kevacireNa kAleNa a0 ? savvavaggaNadavve' iti paatth|| OM a0 kA prtyo| 'mahAkhaMdhavaggaNe tti ' iti paatthH|
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa 192 ) ___ saMpahi padesaTTadamassidaNa avahArakAle bhagaNamANe tAva savvaMdavvaM javamajjhapamANaMNa kssaamo| taM jahA- egapakkheve divaDguNahANigaNidarUvAhiyadivaDDaguNahANiguNide javamajjhapamANaM hodi * / puNo edamhi guNahANiaddheNa guNide etiyaM hodi ettha adhiyapavakhevANamavaNayaNaM kassAmo taM jahA- guNahANiaddhagacchaduguNasaMkalaNAsaMkalaNametapakkhevA etthaahiyaa| kudo ? javamajjhAdo heTA pakkhevaguNagArassa eguttaravaTTidasaNAdo addhANaguNagArassa eguttrhaannidsnnaado| Na ca gacche rUvAhiyagaccheNa gugide dugaNasaMkalaNaM mottaNa aNNassa aba pradezArthatAkI apekSA avahAra kAlakA kathana karane para saba dravyako yavamadhyake pramANase karate haiN| yathA- eka prakSepako DeDha guNahAnise gaNita eka adhika DeDha guNahAnise guNita karanepara yavamadhyakA pramANa hotA hai--| |3||3 (1+8x.)x (843) = 13412 = 156 ; dviprakSepa 842 - 16; 156416 = 2496 ; do yavamadhya 1248+1248 %D 2496 / punaH ise guNahAnike ardhabhAgase guNita karanepara itanA hotA hai- !18|3||3.8/ / 21 / 22 ( guNahAni (8) kA ardhabhAga () = 4 hai| isa 4 se do yavamadhya 2456 ko guNA karanese 9984 AtA hai jo dvitIyaguNahAnikA kula pradezAgra hai; kintu isameM yavamadhyase parvake bAdake tIna tIna niSekoMke pradezAgra jo prakSepa yavamadhyakI apekSA hIna haiM ve prakSepa dvitIya guNahAnike sarvapradezAgrase adhika hai| yahA~ adhika pradezoMkA apanayana karate haiN| yathA- guNahAnike ardhabhAgapramANa gacchake dune saMkalanAsaMkalanapramANa prakSepa yahA~ adhika haiM; kyoMki, yavamadhyase pUrva prakSepaguNakArakI ekottara vRddhi dekhI jAtI hai aura adhvAnaguNakArakI ekottarahAni dekhI jAtI hai aura gacchako eka adhika gacchase guNita karanepara dviguNe saMkalanako choDakara anyakA Agama sambhava nahIM hai, kyoMki, usakA niSedha hai| ( eka guNahAni 8 usakA AdhA I = 4 hai / yahA~para yaha 4 gaccha hai / 4 kA saMkalana (1+2+3+4) = 10 hai| isakA dUnA 10x2 % 20 hai / athavA gaccha 4 ko eka adhika gaccha (4+1) = 5 se guNA karanepara 20 AtA hai / para pR. 185 kI saMdRSTike dekhanese jJAta hogA ki yavamadhya 1248 se dUsarA niSeka 1232 do prakSepahIna hai, kyoMki, vahA~para dravyaprakSepakA pramANa 8 hai| tIsare niSekakA pradezAgra 1200 hai jo yavamadhyase 6 prakSepa (6+8 = 48kama hai| cauthe niSekakA pradezAgra 1152 hai jo yavamadhya 1248 se 12 prakSetra (1248) = 96 kama hai| * a0kA pratyo | deg||3||3 | iti pAThaH / * ma0pratipATho'yam / tA0pratI | 8 | 3 / / 6 a0kA0 pratyoH | 08 / 3 / / 3 / iti pATha / Jain Education international Formatearersinarstromy .
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre avahAraparUvaNA ( 193 Agamo asthi, vippddisehaado| ettha dhaNa-riNarAsIyo ANiya riNado dhaNamavaNiya seseNa hANI parUvedavvA / sA vi saMkalaNAsaMkalaNasutteNa ettiyA hodi 08 164 / edesu pakkhevesu jabamajjhapamANeNa kadesu ettiyANi javamajjhANi addhaguNahANimettajava majjhesu avaNidesu ettiyaM hodi | saMpahi paDhamagaNahANidavvANayaNaM vuccde| taM jahA- rUvAhiyaguNahANimettapakkhevesu guNahANIe vaggeNa guNidesu thoruccaeNa paDhamaguNahANIe davvaM hodi 0 1888 / isa prakAra 2+6+12 = 20 prakSepa Ate haiM / ye 20 prakSepa Upara va nIce donoM sthAnoMmeM hIna haiM, ataH 20 dviguNa prakSepa hue| ina 20 dviguNa prakSepoM (2048x2 = 320) ko 9984 meM se kama karanepara (9984 - 320) = 9664 dvitIya guNahAnike pradezAgra kA pramANa hotA hai|) yahA~para dhanarAzi aura RNarAziko lAkara tathA RNameMse dhanako kama karake zeSakA avalambana lekara hAnikA kathana karanA caahie| vaha bhI saMkalanAsaMkalanasUtrake anusAra itanI hotI hai- 8 / / ( yaha 20 kI sahanAnI hai ) / ina prakSepoMko yavamadhyake pramANase karanepara itane yavamadhya hote haiM- 184 | (yaha 20 kI sahanAnI hai / ) ukta pramANako ardhaguNahAnipramANa yavamadhyoMmeMse kama karanepara itanA hotA hai | 8 | 13 | / ( dvitIya guNahAnike pradezAgra 15644 = 624; 624 - 20 = 604 = 13446, dviguNaprakSepa ) / aba prathama guNahAnike dravyako lAnekI vidhi kahate haiN| yathA- eka adhika guNahAnimAtra prakSepoM ko guNahAnike vargase guNita karanepara stoka mAnase prathama guNahAnikA dravya hotA hai- 1888 | (prathama guNahAnikA pradezAgra = guNahAni 8 se eka adhika (8+1) = 9 ko guNahAnikA varga (848) =64 se guNA karanepara 576 AtA hai / prakSepakA pramANa 16 hai / 576416 = 9216 / athavA 16494848 = 115248 arthAt prathama guNahAnike antima ATha pradeza (1152)48 / kintu anya 7 niSekoMke pradezAgra antima pradezAgrase prakSepahIna haiM, ataH prathama guNahAnike pradezAgrase 115248 meM kucha prakSepa baDhe hue haiN| ) 4ma0 pratipATho'yam | tA0 pratI 0888, a.kaaprtyoH| kara / iti pATha:1
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 116 saMpahi ettha vaDdipakkhevapamANamettiyaM hodi (rUvaNa) gunnhaannigcchdugunnsNklnnaasNklnnpmaannttaado| edammi kiMcUNattamajoiya puTivalladavvAdo avaNide sesamettiyaM hodi | 09882 | / puNo edammi javamajjhapamANeNa kade ettiyaM hodi 18/26 / puNo edammi paDhamaguNahANidabve addha *guNahANidavammi melAvide ettiyaM hodi 27/29 / javamajjhAdo uvari addhaguNahANidavvamettiyaM hodi ||37 / evaM heTuimadavammi pavikhatte ettiyaM hodi | 8147 / aba yahA~para baDhe hue prakSepoMkA pramANa itanA hotA hai-/02/14Apatra 186 ke vizeSArthameM dekho- prathama guNahAnike dvicarama niSekakA pradezAgra 1120 jo carama niSekake pradezAgra 1152 se do prakSepa (1642 % 32) hIna hai / tricarama niSekakA pradezAgra 1056 hai jo carama niSekake pradezAgrase 6 prakSepa (1646 = 96) hIna hai| isI prakAra anya pA~ca niSakoMke pradezAgra kramase 12, 20, 30, 42 va 56 prakSepahIna haiN| inakA joDa 2+6+12+2+30 + 42+56 = 168 hai / athavA eka kama guNahAnipramANakA saMkalanAsaMkalana = 1+ (1+2 = 3) + ( 1+2+3 = 6 )+( 1+2+3+4 - 10 )+( 1+2+3+4+5 - 15 )+ (1+2+ 3+4+5+6 = 21 )+( 1+2+3+4+5+6+7 = 28 ) 3D 84 hotA hai| isakA dUnA 8442 % 168 hotA hai| isa prakAra 168 baDhe hue prakSepa haiN| pUrvokta 576 prakSepoMma 168 prakSepa ghaTAnese 408 prakSepa (408x16 = 6528) prathama guNahAnike pradezoMkA pramANa hotA hai / ), kyoMki, vaha (eka kama) guNahAnipramANa gacchake dUne saMkalanAsaMkalana pramANa hai| isameM kucha kama kI gaNanA na karake pahaleke dravyameMse ghaTA denepara zeSa itanA hotA hai- 09188 / 2 / puna ise yavamadhyake pramANase karane para itanA hotA hai- 18116 / punaH isa prathama guNahAnike dravyameM ardhaguNahAnikA dravya milAne para itanA hotA hai. chaa| yavamadhyase Upara ardhaguNahAnikA dravya itanA hotA hai-08 | 13 / ise adhastana dravya meM milA denepara itanA hotA hai mapratipAThoya'm / tA0 pratI ||476) a0 pratI | 09 / 883 / kA0prato || 86 / iti paatthH| * ma0 pratipAThoya'm | pratiSu 'paThamagaNahANiaddha- ' iti pAThaH |
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116. ) baMdhaNANuyogaddAre avahArarUvaNA saMpahi tadiyaguNahAgidavvANayaNaM kssaamo| taM jahA- begaNahANimettatadiya guNahANipakkhevesu rUvAhiyadoguNahANIhi guNidaguNahANIe gaNidesu thoruccaeNa tadiyaguNahANidavvaM hodi / ettha UNapakkhevapamANamettiyaM hodi 2048 / edesu puthvabaLavAdo avaNidesu ettiyaM hodi | 2886111 / eda mhi jabamajjhapamANeNa kade ettiyaM hodi |822| saMpahi cautthaguNahANidavvANayaNaM vuccade / taM jahA- javamanjhapakkhevacautthabhAge chagguNaguNahANighaguNideM thoruccaeNa cautthaguNahANisavvadanvaM hodi 08886 / egagaNahANiAdiuttarapaNahANigacchasaMkalaNamettagovacchavisesA ca egAdiegattaragaNahANigacchasaMkalaNAsaMkalaNaduguNamettagovucchavisesA ca ettha phittttti| tAsi pamANamedaM aba tRtIya guNahAnike dravyake lAnekI vidhi haiN| yathA- do guNahAnimAtra tRtIya guNahAnike prakSepoMko eka adhika do guNahAniyoM se guNita guNahAnise guNita karane para moTe taurapara tRtIya guNahAnikA dravya hotA hai- / [ doguNahAni ( 16 ) x prakSepa (4) x eka adhika do guNahAni (16+1 = 17) x guNaNahAni (8) = 870 4 / arthAt tRtIya guNahAni prathama niSeka pradezAgra (1088) guNita guNahAni 8 (108848 - 8704) / yahAM para nyUna prakSepoMkA pramANa itanA hai- 9809 / / (pUrvokta vidhi ke anusAra nyUna prakSepoMkA pramANa 168 hai / yahAM para prakSapa (4) hai ) / inheM pahaleke dravyameM se ghaTA dene para itanA hotA hai-- 19888 / 22 / ise yavamadhyake pramANase karane para itanA hotA hai-8/22 / aba caturtha guNahAnike dravyake lAnekI vidhi kahate haiN| yathA- yavamadhyake prakSepake caturtha bhAgako chahaguNI guNahAnike ghanase guNita karane para moTe taurase cauthI guNahAnikA saba dravya hotA hai- | 0888 / / / ( yavamadhyakA prakSepa ( 8 ) kA caturtha bhAga ( = 2 ) ko 6 guNahAnikA ghana ( 6484848 ) se guNA karanese (2x6484848 ) - 6144 moTe rUpase caturtha guNahAnikA pradezAgra hai| aMka saMdRSTi meM isakA pramANa 5166 hai / 6144 - 5616 = 528 arthAt 264 prakSepa (2) ko lAne kA vidhAna kahate haiM ) yahAM eka guNahAni Adi uttacaya guNahAni gaccha saMkalanamAtra gopucchavizeSa aura ekAdi ekottara
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 ) 08 88 08 88 4 2 4 3 jeNa kabe eliyaM hodi | 8|3 | ubarimaguNahANIsu etthataNasaMkalaNarAsI havA / 354 dirUvRttaraguNagAreNa guNijjamANA gacchadi / bidiyA puNa avadvidA / savvattha edeNa atthapadeNa paMcamaguNahANidavve avaNide ettiyaM hodi | 8 | 140 / / chaTThaguNahANi davamettiyaM hodi 8 chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 116 / ede pakkheve puvvarAsimmi pADiya sese javamajjhapamA -- 49 216 aTThamaguNahANivazvametliyaM hodi || / salamaguNahANidavvametliyaM hodi|8| 8 67 864 8 | evaM guNahANi paDi guNahANi paDi aMsA NauttarakameNa chaMdA viduguNaka meNa guNahANIe guNagArA hoTUNa gacchati jAva dhruvakkhaMdhammi asaMkhejjabhAgahANIe carimaguNahANi tti / tado edAsi melAvaNavihANaM bhaNNamANe yavamadhyAdUrdhvaM paditi vikalpya do suttagAhAo / taM jahA icchaM viraliya (du ) guNiya aNNoSNaguNaM puNo dupaDirAsi / kAUNa ekkarAsi uttarajudaAdiNA guNiya / / 15 / / 08 / 88 08 | 88 2 4 | 6665 hAnigaccha saMkalanAsaMkalana dviguNamAtra gopucchavizeSa phiTa jAte haiM / unakA pramANa yaha hai| ina prakSepoMko pUrva rAzi meM se alaga karake zeSako yavamadhyake pramANase karanepara itanA hotA hai- ||31 uparima guNahAniyoM meM yahA~ kI saMkalanarAzi ekAdi ekottara guNakAra se guNita hokara jAtI hai / parantu dUsarI rAzi avasthita rahatI hai / sarvatra isa arthapadake anusAra paJcama guNahAnike dravyake nikAla dene para itanA hotA hai - ||108 / chaTavIM guNa hAnikA dravya itanA hai 49 216 sAtavIM guNahAnikA dravya itanA hai / AThavI guNahAnikA dravya itanA hai-||64 | isa prakAra dhruvaskandhameM asaMkhyAtabhAgahAnikI antima guNAni prApta hone taka guNahAni guNahAnike prati aMza navottarakramase aura chedAdidviguNakramase guNahAnike guNakAra hokara jAte haiM / anantara inake milAne kI vidhikA kathana karanepara yavamadhyake Upara prApta hotA hai aisA vikalpa karake do sUtragAthAyeM dete haiM / yathA icchita gacchakA vizlana kara aura usa viralanarAzike pratyeka ekako dUnA kara paraspara guNA karane se jo utpanna ho usakI do pratirAziyA~ sthApita kara unameMse eka rAziko uttarasahita a0 prato G / 133 / iti pAThaH / 58 I 432| 8 58 432
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhaNANuyogaddAre avahArarUvaNA uttaraguNidaM icchaM uttaraAdIe saMjudaM avaNe / sesa harejja paDiNA AdimachedaddhaguNideNa / / 16 // edAti gAhANamattho uccade-icchidagacchaM viralehUNa vigaM kariya aNNoNNabhastharAsi duppaDirAsi kariya ettha uttaraM Nava AdI bAvIsa, ede melide ekkattIsa bhavaMti / edehi ekkAsi guNiya uttaraguNidaM icchaM- ti maNide icchaM gavahi guNiUNa uttaraAdIya saMjadaM avaNe ti bhaNide uttaraM Adi ca tattha melAviya puvarAsimhi avaNeUNa sesaM harejja paDiNA AdimachebaddhagaNideNe tti bhaNide avasesa TuvidapaDirAsi sattAvIsahaM addheNa guNiya bhAge hide icchidasaMkalaNA Agacchadi / __ tado edeNa atthapadeNa durUvaNaguNahANisalAgAo viraliya vigaM kariya aNNoNNabhatthe kade ettiyaM hodi / edaM (du) paDirAsi dRviya ekkarAsi igitIsarU vehi guNide ettiyaM hodi 9 31 / puNo edamhi durUvUNaguNahANisalAgAo NavaguNAo AdiuttaraigitIsarUvabbhahiyAo avaNiya puNo paDiTThavidarAsi sattAvIsahaM Adi rAzise guNita kara isameM se uttara guNita aura uttara Adi saMyukta icchArAziko ghaTA denepara jo zeSa rahe usameM Adima chedake ardhabhAgase guNita pratirAzikA bhAga denepara icchita saMkalanakA pramANa AtA hai / / 15-16 / / __ aba ina gAthAokA artha kahate haiM- icchita gacchakA viralana kara aura use dUnA kara paraspara guNA karane se jo rAzi Ave usakI do pratirAziyA~ sthApita kre| yahA~ uttara nau aura Adi bAIsa ko milAne para ikatIsa hote haiM, inase eka rAziko guNita kre| punaH -- uttaraguNi daM icchaM' aisA kahanepara icchArAziko nause guNita karake aura isameM * uttara AdIya saMjudaM avaNe' aisA kahanepara uttara aura Adiko milAkara pUrvarAzi meM se ghaTA kara ' sesaM herajja paDiNA AdimachedaddhaguNideNa' aisA kahanepara jo zeSa rahe usameM pahale sthApita kI gaI pratirAziko sattAIsake oghase guNita kara bhAga denepara icchitasaMkalanA AtI hai| anantara isa arthapadake anusAra do kama guNahAnizalAkAoMkA viralana kara aura dUnA kara paraspara guNA karanepara itanA hotA hai / / / isakI do prati rAziyA~ sthApita kara eka rAzike ikatIsa se guNina karanepara itanA hotA hai- / / puna: isameM se nauguNita tayA Adi-uttara ikatIsa sahita do kama guNahAnizalAkAoMko ghaTA kara tA0prato | 1436| iti pAThaH /
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 116 addheNa guNiya | 64 27 puvarAsimhi bhAge hide kiMcUNattamajoedUNa guNagArabhAgahAramavaNi de ettiyaM hodi (62/ puNo edeNa guNahANi guNide ettiyaM hodi 132 / / puNo hedvimadoguNahANidabve pavikhatte ettiyaM hodi 2/37 / bhAge hideettiyaM hodi |23 / cattArisattAvIsabhAgahINacattAriguNahANIyo kiMcUNattamajoedUNa jvmjjh| 27/ pamANeNa savvadavve avahirijmANe cattAriguNahANiDhANaMtareNa kAleNa avahirijjadi / paramANupoggaladavvapamANeNa savvadanvaM kevacireNa kAleNa avahirijjadi ? guNahANivaggeNa scubbhaagdoruuvaannidenn| kudo ? paramANupadesadvadAe savvadande bhAge hide scubbhaagdoruuvgunnidgunnhaannivggvlNbhaado| dupadesiyavaggaNapadesaTTadAe pamANeNa sambadavvaM kevaciraM kAleNa avahirijjadi? puvabhAgahArAdo addhasAdireyametteNakAleNa avahirijjadi / taM jahA- paramANavaggaNabhAgahArassaddhaM viraliya savvadamve samakhaMDaM kariya diNNe rUvaM paDi dugaNaparamANuvaggaNapamANaM paavdi| puNo heTThA doguNahANIyo puna: pahale sthApita kI gaI pratirAziko sattAIsake ardhabhAgase guNita kara | 64|25aur inakA pUrva rAzimeM bhAga dene para kucha kamakI vivakSA na kara bhAgahAra aura guNakArakA paraspara apanayana karane para itanA hotA hai-62i / punaH isase guNahAnike guNita karanepara itanA hotA hai. | 162 punaH adhastana do guNahAniyoM kA dravya milAne para itanA hotA hai-15|10| / bhAga dene para / 27 itanA hotA hai| | cAra baTe sattAIsa bhAgahIna cAra guNahAniyoM meM kucha kamakI vivakSA na 27 kara yavamadhya ke pramANase saba dravyake apahRta honepara cAra guNahAnisthAnAMtara kAlake dvArA apahRta hotA hai / paramANupudgaladravyapramANase saba dravya kitane kAlake dvArA apahRta hotA hai ? caturthabhAgayukta dose guNita guNahAnike vargarUpa kAlake dvArA apahRta hotA hai, kyoMki. paramANa pradezArthatAse saba dravyake bhAjita karane para caturyabhAgayukta dose guNita gaNahAnikA varga upalabdha hotA hai| (33448: 256 - 130 arthAta 84842+ F ) dvipradezIvargaNA pradezArthatAke pramANase saba dravya kitane kAlake dvArA apahRta hotA hai? pUrvabhAgahArase sAdhika ardhabhAgamAtra kAlake dvArA apahRta hotA hai / yathA- paramANuvargaNAke ardhabhAgake ardhabhAgakA viralanakara saba dravyako samAna khaNDakara denepara pratyeka eka viralanake prati dviguNaparamANuvargaNAkA pramANa prApta hotA hai / punaH ra tA0 pratI ' puvvabhAgahAra do addha-' iti pAThaH 1
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre avahAraparUvaNA viraliya egarUvadharidamettagovucchavisesesu samakhaMDaM kariya dipaNesu dodogovucchavisesA rUvaM paDi pAveMti, caDidANasaMkalagadugaNamettagovacchavisesuvalaMbhAdo / laddhaM uvarimarUvadharidesu avaNedUNa tapamANeNa koramANe pakkhevarUvANaM pamANANugamaM kssaamo| ta jahA- he TimaviralaNarUvaNamettadugaNagovucchavisesesu jadi egarUvapakkhevo labhai to urimaviralaNAe ki labhAmo ti pamANeNa phalagaNidicchAe ovaTTidAe NavaNha guNahANINaM solasamo bhAgo Agacchadi / tammi pugvillaviralaNAe pakkhitte dupadesiya davabhAgahAro hodi / tipadesiyavaggaNapamANeNa samvadavvaM kevacireNa kAleNa avahirijjadi ? paramANuvaggaNabhAgahArassa tibhAgeNa sAdiregeNa / taM jahA-paramANuvaggaNabhAgahArassa tibhAgaM viraliya sambadambe samakhaMDaM kariya digNe rUvaM paDi tiguNaparamANuvaggaNadavapamANaM pAvadi / puNo caDidaddhANadugaNasaMkalagamettagovucchavisesA vaDDidA ti tadavaNayaNaDheM kiriyaM kstaamo| taM jahA- doguNahANogamaddhaM viraliya urimegarUvadharide samakhaMDaM kariya diNNe rUvaM paDi caDidaddhANadugaNasakalaNamettapakkhevA pAveMti / tesu uvarimarU varidesu rUvaM paDi avaNidesu sesamicchidapamANaM hodi| nIce do guNahAniyoMkA viralanakara eka viralanake prati prApta gopuccha vizeSoMke samAna khaNDa kara deyarUpase denepara pratyeka eka viralanake prati do do gopuccha vizeSa prApta hote haiM, kyoMki, yahAMpara jitane sthAna Age gaye haiM utane saMkalanake dviguNe gopuccha vizeSa upalabdha hote haiM / jo labdha Ave use uparima viralana aMkoM ke prati prApta dravya se kamakara usake pramANase karane para jo prakSepa aMka Ate hai unake pramANakA anugama karate haiM / yathA-- adhastana viralana meMse eka kama dviguNa gopuccha vizeSoM meM yadi eka aMkakA prakSepa labdha hotA hai to uparima viralana meM kyA prApta hogA isa prakAra phala rAzise guNita icchArAziko pramANa rAzise bhAjita karane para nau guNahAniyoM kA solahavAM bhAga AtA hai / use pUrva viralana meM milA dene para dvipradezI dravya kA bhAgahAra hotA hai ( 33448 : 480 = 69 = 65 + 14.. : 65+3 ) tripradezI vargaNAke pramANase saba dravya kitane kAlake dvArA apahRta hotA hai ? paramANa vargaNAke bhAgahArake sAdhika vibhAgapramANa kAla ke dvArA apahRta hotA hai| yathA-paramANu vargaNAke bhAgahArake tIsare bhAga kA viralana karake usapara saba dravyake samAna bhAga karake deyarUpase denepara pratyeka viralanake prati tiguNa paramANuvargaNAdravya kA pramANa prApta hotA hai / punaH jitane sthAna Age gaye utane dviguNasaMkalanamAtra gopucchavizeSa baDhe haiM, isalie unakI apanayana kriyA karate haiM / yathA-do guNahAniyoMke ardhabhAgakA viralanakara uparima eka aGkake prati prApta dravyako samAna khaNDa karake deyarUpase denepara pratyeka ekake prati jitane sthAna Age gaye haiM utane dviguNasaMkalanamAtra prakSepa prApta hote haiM / unheM uparima viralanake pratyeka aGkake prati prApta dravyameMse ghaTA denepara zeSa icchita dravyakA pramANa hotA hai| eka kama adhastana viralana jAkara * tA0 pratI * govRcchavisesesu ' ato'gre 'jadi ' paryantaH paatthstruttit||
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 116 heTimaviralaNaM rUvaNaM gaMtUNa jadi egapakkhevasalAgA labbhadi to uvarimaviralaNAe ki labhAmo tti pamANeNa phalagaNidicchAe ovaTTidAe tiNNaM gaNahANINaM caubhAgo labbhadi / tamhi uvarimaviralaNAe pakkhitte icchidadavabhAgahAro hodi / cauppadesiyadavvapamANeNa savvadavvaM kevacireNa kAleNa avahirijjadi ? paramANuvaggaNabhAgahArassa ca ubhAgeNa sAdiregeNa / taM jahA- paramANuvaggaNabhAgahArassa caubhAgaM viraledUNa savvadave samakhaMDa kariya diNNe rUvaM paDi paramANavaggaNadavvaM cauggaNaM pAvadi / puNo caDidakhANaduguNasaMkalaNamettapakkhevANaM avaNayaNaM kssaamo| taM jahA- doguNahANitibhAgaM viraliya uvarimegarUvadharide samakhaMDa kariya diNNe rUvaM paDi bAraha bAraha pakkhevA pAveMti / tesu uvarimarUvadharidesu avaNidesu sesamicchidapamANaM hodi / heTTimaviralaNaM rUvaNaM gaMtUNa jadi egA pakkhavasalAgA lanmadi to uvarimaviralaNAe kiM labhAmo tti pamANeNa phalagaNidicchAe oTTidAe sattAvIsagaNahANINaM battIsadimabhAgo Agacchadi / tammi uvarimaviralaNAe pakkhitta icchidadavvabhAgahAro hodi / evaM preyavvaM jAva javamajhaM ti / javamajjhassuvari aNaMtarapamANeNa savvadavvaM kevacireNa kAleNa avahirijjadi yadi eka prakSepazalAkA prApta hotI hai to uparima viralanameM kyA prApta hogA, isa prakAra phala rAzise guNita icchArAzimeM pramANarAzikA bhAga denepara tIna guNahAniyoMkA caturtha bhAga AtA hai / use uparima viralanameM milAnepara icchita dravyakA bhAgahAra hotA hai (33448 - 672 = 49 = 130 +348 : 43 + 6 : 49 ) / catuHpradezI dravya ke pramANase saba dravya kitane kAlake dvArA apahRta hotA hai ? paramANuvargaNA bhAgahArake sAdhika caturtha bhAga dvArA apahRta hotA hai / yathA- paramANuvargaNA bhAgahArake caturtha bhAgakA viralana karake usa viralita rAzipara saba dravyake samAna khaNDa karake deyarUpase denepara pratyeka viralana aGkake prati paramANuvargaNAkA dravya caugunA prApta hotA hai / punaH jitane sthAna Age gaye haiN| unake dUne ke saMkalanamAtra prakSepoMkA apanayana karate haiM / yathA- do guNahAniyoMke tribhAgakA viralata karake Upara eka viralana aGkake prati prApta dravyako samAna khaMDa karake deyarUpase denepara pratyeka viralana aMkake prati bAraha bAraha prakSepa prApta hote haiN| unheM uparima viralanake prati prApta dravyameMse ghaTA denepara zeSa icchita dravyakA pramANa hotA hai| eka kama adhastana viralanamAtra sthAna jAkara yadi eka prakSepazalAkA prApta hotI hai to uparima niralanameM kyA prApta hogA, isaprakAra phalarAzise guNita icchArAzimeM pramANarAzikA bhAga denepara sattAIsa guNahAniyoMkA battIsavAM bhAga AtA hai / use uparima viralanameM milAnepara icchitadravyakA bhAgahAra hotA hai| isa prakAra yavamadhyake prApta hone taka le jAnA cAhie (33448 : 832 = 40 = 130 +2748 = 32' +63 : 39 )1 yavamadhyake Upara anantara pramANase saba dravya kitane kAla dvArA apahRta hotA hai ? sAdhika
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116 ) baMdhaNANuyogaddAre javamajjhaparUvaNA (201 javamajjhamAgahAreNa sAdireyeNa,caDidaddhANaduguNasaMkalaNamettapakkhevANaM ttthaabhaavaado| taM jahA-javamajjhabhAgahAraM viraliya savvadave samakhaMDaM kariya diNNe rUvaM paDi javamajjhapamANaM pAvadi / puNo heDhA guNahANivaggaM sacaubbhAgaM dorUvehi guNidaM viraliya javamajjhaM samakhaMDaM kariya diNNe egego pakkhevo pAvadi / puNo caDidaddhANasaMkalaNAe duguNAe ovaTTiya viraliya puvvaM va javamajhe diNNe rUvaM paDi ahiyapakkhevA hoti / tesu uvarimaviralaNarUvadharidesu icchidapamANaM hodi| heTThimaviralaNaM rUvaNaM gaMtUga jadi egA pakkhevasalAgA labbhadi to uvarimaviralaNAe ki labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe oTTidAe egarUvassa asekhejjadibhAgo Agacchadi / edammi uvarimaviralaNAe pakkhitte icchiddshvbhaaghaarohodi| evaM jANidUNa NeyavvaM jAva dhavakkhaMdhadavvaM ti| saMpahi sAMtaraNiraMtaravaggaNANamavahAro Na sakkade NedaM / kudo ? tavvaggaNANaM nnirNtrmvtttthaannaabhaavaado| evamavahAro tti samattamaNuyogaddAraM / javamajjhaparUdhaNA duvihA-davvadvadAe padesaTTadAe cedi / tattha davvadRdAe patteyasarIravaggaNadAe javamajjhapamANAe koramANAe parUvaNAdichaaNuyogaddArANi hoti / parUvaNAe abhavasiddhiyapAoggavaggaNAmu jahaNiyAe vaggaNAe atthi vaggaNAo / evaM NeyavvaM jAva ukkassapattegasarIravaggaNe tti| pamANaM abhavasiddhiya yavamadhya bhAgahArapramANa kAla dvArA apahRta hotA hai, kyoMki, jitane sthAna Age gaye haiM unake dUne ke saMkalanamAtra prakSepoMkA vahAM para abhAva hai| yathA-yavamadhyake bhAgahArakA viralana karake usapara saba dravyake samAna khaNDa karake deyarUpase denepara pratyeka viralana aGkake prati yavamadhyakA pramANa prApta hotA hai| puna: nIce (pUrva) dose guNita caturtha bhAgasahita guNahAnike vargakA viralana karake usa para yavamadhyake samAna khaNDa karake dene para eka eka prakSepa prApta hotA hai / punaH jitane sthAna Age gaye haiM unake saMkalanake dunese bhAjita kara jo labdha Ave usa para pahaleke samAna yavamadhyake dene para pratyeka ekake prati adhika prakSepa prApta hote haiN| unhe uparima viralanake prati prApta dravyameMse ghaTA dene para icchita dravyakA pramANa hotA hai| eka kama adhastana viralana mAtra jAkara yadi eka prakSepa zalAkA prApta hotI hai to uparima viralanameM kyA prApta hogA, isa prakAra phalarAzise guNita icchArAzimeM pramANarAzikA bhAga denepara eka aGkakA asaMkhyAtavAM bhAga AtA hai / ise uparima viralanameM milA denepara icchita dravyakA bhAgahAra hotA hai / isa prakAra dhruvaskandha dravyake prApta hone taka le jAnA caahie| aba sAntaranirantaravargaNAoMkA bhAgahAra lAnA zakya nahIM hai, kyoMki, una vargaNAoMkA antarAlake vinA avasthAna nahIM pAyA jAtA / isa prakAra avahAra anuyogadvAra samApta huaa| yavamadhyaprarUpaNA do prakAra kI hai-dravyArthatA aura prdeshaarthtaa| unameM se dravyArthatAkI apekSA pratyekazarIravargaNAko yavamadhyake pramANase karane para prarUpaNA Adi chaha anuyogadvAra hote haiM- prarUpaNA kI apekSA abhavyoMke yogya vargaNaoMmeMse jadhanya vargaNAko vargaNAyeM hai| * a0kA0 pratyoH 'laddhAbhAvAdo' iti paatthH| |
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 116 pAoggasavvajahaNNavaggaNaTTANe sarisadhaNiyavaggaNAo AvaliyAe asNkhejjdibhaagmettaao| evaM NeyavvaM jAva ukkassapatteyasarIravaggaNe tti / seDiparUvaNA duvihA-aNaMtarovaNidhALaparaMparovaNidhA cedi / aNaMtarovaNidhAe abhavasiddhiyapAoggapatteyasarIravaggaNANaM savvajahaNiyAe vaggaNAe AvaliyAe asaMkhe0 bhAgamettAo sarisadhaNiyavaggaNAo hoMti / evamaNaMtAo sarisadhaNiyavaggaNAo tattiyAo ceva hodUNa uvari gacchaMti / evaM gaMtUNa tado eyA patteyasarIravaggaNA* ahiyA hodi / taM jahA- avadvidamAvaliyAe asaMkhe0bhAgamettabhAgahAraM viraledUNa savvajahaNNavaggaNAsu AvaliyAe asaMkhe0bhAgamettAsu samakhaMDaM kAdaNa diNNAsu ekkekkassa egegapatteyasarIravaggaNapamANaM paavdi| puNo ettha egarUvadharidavaggaNaM ghettUNa puvuttAvaliyAe asaMkhe0bhAgamettapatteyasarIravaggaNANamuvari pakkhitte tadaNaMtarauvarimavisesAhiyavaggaNapamANaM hodi| puNo puNo aNeNa pamANeNa aNaMtAvo vaggaNAo uvari gaMtUNa tado eyA vaggaNA ahiyA hodi tti aghaTThidaviralaNAe bidiyakhvadharidaM ghettaNa heTrimavaggaNAe pavikhatte uvarimavaggaNA hodi / evamaNaMtAo vaggaNAo tattiyAo uvari gaMtUNa puNo eyA vaggaNA ahiyA hodi / evaM jANidUNa yanvaM jAva paDhamaduguNavaDDhI uppaNNe tti / sA puNa avaTThidaviralaNaisa prakAra utkRSTa pratyekazarIravargaNAke prApta hone taka le jAnA cAhie / pramANa-abhavyoMke yAgya sabase jaghanya vargaNAsthAna meM sadRza dhanavAlI vargaNAyeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / isa prakAra utkRSTa pratyekazarIravargaNAke prApta honetaka le jAnA cAhie / zreNiprarUpaNA do prakArakI hai-anantaropanidhA aura paramparopanidhA / anantaropanidhAkI apekSA abhavyoMke yogya pratyekazarIravargaNAoMmeM se sabase jaghanya vargaNAmeM sadRza dhanavAlI vargaNAyeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / isa prakAra ananta sadRza dhanavAlI vargaNAyeM utanI hI hokara Age jAtI haiN| isa prakAra jAkara anantara eka pratyekazarIravargaNA adhika hotI hai / yathA-Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa avasthita bhAgahArakA viralana kara usapara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sabase jaghanya vargaNAoMko samAna khaNDa karake denepara eka eka viralanake prati eka eka pratyekazarIravargaNAkA pramANa prApta hotA hai| punaH yahAM eka viralana aMkake prati prApta vargaNAko grahaNa kara use pUrvokta Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pratyeka zarIra vargaNAoMke Upara prakSipta karanepara tadanantara uparima vizeSa adhika vargaNAkA pramANa prApta hotA punaH isa pramANase ananta vargaNAyeM Upara jAkara anantara eka vargaNA adhika hotA hai, isaliye avasthita viralanake dUsare viralana aMkake prati prApta dravyako grahaNa karake use adhastana vargaNAmeM milAne para uparima vargaNA hotI hai / isa prakAra ananta vargaNAyeM utanIhI Upara jAkara puna. eka vargaNA adhika hotI hai / isa prakAra prathama dviguNavRddhike utpanna hone taka jAna OtA0pratau 'seDiparUvaNA tahA (duvihA) aNaMtaropaNidhA' a0kA. pratyoH 'seDiparUvaNA tahA aNaMtarovaNidhA' iti paatthH| *- tA.pratau '-vaggaNA (e)' a0kA pratyoH '- vaggaNAe' iti pAThaH / 0 tA0pratI -bhAgamettasu patteyasarIravaggaNANamavari pakkhitte (su-) tadaNaMtara- iti pAThaH /
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116.) baMdhaNANuyogaddAre javamajjhaparUvaNA (203 savvarUvadharidesu parivADIe paviThesu uppjjdi| puNo paDhamaduguNavaDivaggaNapamANeNa aNaMtAo vaggaNAo uri gaMtUNa tado egavAreNa bevaggaNAmo ahiyAo hoti / taM jahA-puvvuttaavaTThidaviralaNAe paDhamaduguNaDDi samakhaMDaM kAdUNa diNNe ekkekkassa rUvassa bebe patteyasarIravaggaNAo pArvati / puNo ettha egarUvadharide paDhamadugu gavaDDha.e pakkhitte visesAhiyauvarimavaggaNapamANaM hodi / evamaNaMtAo vaggaNAo samANAo hodUNa uri gacchati / tado jA uvarimaaNaMtaravaggaNA tisse be vaggaNAo ahiyA hoti| evaM jANidUNa NeyavvaM jAva bidiyaduguNavaDDha tti / puNo bidiyaduguNavaDipamANeNa aNaMtAo vaggaNAo gaMtUNa tado jA aNaMtarauvarimavaggaNA tattha egavAreNa cattAri vaggaNAo ahiyAo hoti / taM jahA-puvuttaavaTThidaviralaNAe bidiyaduguNaDDhi samakhaMDaM kADhUNa diNNe ekkekkassa rUvassa cattAri vaggaNAo pAveMti / puNo ettha egarUvaridaM ghetUNa pakkhitte tadaNaMtaravaggaNapamANaM hodi / puNo uvari jANidUNa yavvaM jAva javamajjhe ti / puNo javamajjhapamANeNa uvari aNaMtAo vaggaNAogaMtUNa tado jA uvarimaaNaMtaravaggaNA tattha asaMkhejjAo vaggaNAI jjhiiyNti| taM jahAjavamajjhassa heTThimabhAgahAraM duguNaM viraledUNa javamajjha samakhaMDaM kAdUNa diNNe ekkekkassa rUvassa pakkhevapamANaM pAvadi / pugo ettha egarUvadharidamettaM javamajjhammi avaNide visesahINavaggaNapamANaM hodi / puNo aNeNa pamANeNa aNaMtAo vaggaNAo kara le jAnA cAhiye / parantu vaha avasthita viralana ke saba viralana aMkoMke prati prApta dravyameM kramase praviSTa hone para utpanna hotI hai / punaH prathama dviguNavRddhi vargaNAke pramANase ananta vargaNAyeM Upara jAkara anantara eka bArameM do vargaNAyeM adhika hotI haiN| yathA-pUrvokta avasthita viralanake Upara prathama dviguNavRddhi ke samAna khaNDa karake denepara eka eka viralana aMkake prati do do pratyeka zarIravargaNAyeM prApta hotI haiN| punaH yahAM eka viralana aMkake prati prApta dravyako prathama dviguNa vRddhimeM milAne para vizeSa adhika uparima vargaNAkA pramANa prApta hotA hai| isa prakAra ananta vargaNAyeM samAna hokara Upara jAtI haiN| anantara jo uparima anantara vargaNA hai usakI do vargaNAyeM adhika hotI haiN| isa prakAra dUsarI dviguNAvRddhike prApta hone taka jAnakara le jAnA cAhie / punaH dUsarI dviguNavRddhi ke pramANase ananta vargaNAyeM jAkara jo anantara uparima vargaNA hai vahAM eka sAtha cAra vargaNAyeM adhika hotI haiM / yathA-pUrvokta avasthita viralanake prati dvitIya dviguNavRddhiko samAna khaNDa karake dene para eka eka viralana aMkake prati cAra vargaNAyeM prApta hotI haiN| pUnaH yahAM eka viralana aMkake prati prApta dravyako grahaNakara milAne para tadanantara vargaNAkA pramANa prApta hotA hai| puna: Upara yavamadhyake prApta honetaka jAnakara le jAnA caahie| punaH yavamadhyake pramANase Upara ananta vargaNAyeM jAkara usake bAda jo uparima anantara vargaNA hai vahAM asaMkhyAta vargaNAyeM gala jAtI hai| yathA-yavamadhyake dUne adhastana bhAgahArakA viralana karake usa para yavamadhyake samAna khaNDa karake dene para eka eka viralana aMkake prati prakSepakA pramANa prApta hotA hai / punaH yahAM eka viralana aMkake prati prApta dravyako yavamadhya meM se ghaTA denepara vizeSa hIna vargaNAkA pramANa prApta hotA hai| punaH isa pramANase ananta vargaNAyeM jAkara jo anantara
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM (5, 6, 116. gaMtUNa jA aNaMtaravaggaNA tattha bidiyapakkhevo jjhIyadi / evaM jANidUNa yavvaM jAva paDhamaduguNahINavaggaNe tti / puNo paDhamaduguNahINavaggaNapamANeNa aNaMtAo vaggaNAo uri gaMtUNa tado jA uvarimavaggaNA tattha asaMkhejjAo vaggaNAo jjhIyaMti / uvari jANidaNa yavvaM / Navari AvaliyAe asaMkhe0bhAgamamettaduguNahINAochauvari gaMtUNa savvajahaNNavaggaNapamANavaggaNA hodi / puNo savajahaNNavaggaNapamANeNa aNaMtAo vaggaNAo uri gaMtUNa tado jA aNaMtaravaggaNA tattha egA vaggaNA jjhIyadi / evaM jANidUNa yavvaM jAva duguNahINajahaNNavaggaNe tti / etto uvari jadhA aNubhAgaTThANesu egajIvaparihANI kadA tadhA ettha vi kAUNa yavvaM jAvukkassapatteyasarIravagaNe tti| paraMparovaNidhAe abhavasiddhiyapAoggasavvajahaNNavaggaNAhito aNaMtAo vaggaNAo gaMtUNa duguNavaDDhI hodi / evaM duguNavaDDidA duguNavaDDidA hodUNa gacchaMti jAva javamajjhaM ti / teNa paramaNaMtAo vaggaNAo gaMtUNa duguNahANI hodi / evaM duguNahI. NAo duguNahINAo hodUNa gacchaMti jAva ukkassapattayasarIravaggaNe ti / ettha parUvaNAditiNNiaNuyogaddArANi hoti / parUvaNadAe atthi egavaggaNa-guNahANiTThANaMtaraM NANAguNahANisalAgAo ca / pamANaM-egapadesaguNahANiTThANaMtaraM savvajovehi aNaMtaguNaM / NANAguNahANisalAgAo javamajhAdo heTThA uri ca AvaliyAe asaMkhe0bhAgamettAo hoti / appAbahuaM-savvatthovAo NANAguNahANi vargaNA hai usameMse dvitIya prakSepa galita hotA hai / isa prakAra prathama dviguNahIna vargaNAke prApta hone taka jAna kara le jAnA caahie| punaH prathama dviguNahIna vargaNAke pramANase anaMta vargaNAyeM Upara jA kara anantara jo uparima vargaNA hai vahAM asaMkhyAta vargaNAyeM galita hotI haiN| Upara jAna kara le jAnA caahie| itanI vizeSatA hai ki Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa dviguNahIna vargaNAyeM Upara jA kara sabase jaghanya vargaNAke pramANavAlI vargaNA hotI hai / punaH sabase jaghanya vargaNAke pramANase ananta vargaNAyeM Upara jAkara usake bAda jo anantara vargaNA hai vahA~ eka vargaNA galita hotI hai / isa prakAra dviguNahIna jaghanya vargaNAke prApta hone taka jAnakara le jAnA caahie| isase Age jisa prakAra anubhAgasthAnoMmeM eka jIvaparihAni kI hai usI prakAra utkRSTa pratyekazarIravargaNAke prApta hone taka yahAM bhI karake le jAnA cAhie / paramparopanidhAkI apekSA abhavyoMke yogya sabase jaghanya vargaNAse lekara ananta vargaNAyeM jAkara dviguNavRddhi hotI hai| isa prakAra yavamadhyake prApta honetaka dUnI dUnI vRddhi hotI jAtI hai| usake bAda ananta vargaNAyeM jAkara dviguNahAni hotI hai| isa prakAra utkRSTa pratyeka zarIravargaNAke prApta hone taka dUnI hAni dUnI hAni hokara jAtI hai| yahAM para prarUpaNA Adi tIna anuyogadvAra hote haiN| prarUpaNAko apekSA ekavargaNAguNahAnisthAnAntara hai aura nAnAguNahAnizalAkAyeM haiM / Na-eka pradezagaNahAnisthAnAntara saba jIvoMse anantagaNA hai| nAnAgaNAhAnizalAkAyeM yavamadhyake nIce aura Upara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| alpabahutva-nAnAguNahAni lipratiSu '-duguNahANIo' iti pAThaH / OM a kA0pratyo: '-pamANaM vaggaNA' iti pAThaH /
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116) baMdhaNANuyogaddAre javamajjhaparUvaNA (205 slaagaao| egavaggaNaduguNahANiTThANaMtaramaNaMtaguNaM / ko guNagAro ? savvajIvehi annNtgnno| avahAro Na sakkade NeduM / kudo? NiraMtaravaDDhIe hANIe vA vaggaNANaM gamaNANuvalaMbhAdo / athavA sarisaghaNiyavaggaNAo chaMDedUNa visesAhiyavaggaNAo ceva ghettUNa bhaNNamANe avahAro sakkade vottuM / taM jahA-* javamajjhassuvarimaasaMkhejjaguNahANidavve javamajjhapamANe kIramANe divaDaguNahANimettANi javamajjhANi hoti / heTima asaMkhajjaguNahANidavve vi javamajhapamANeNa kIramANe divaDDhaguNahANimettajavamajjhANi hoti / puNo dosu vi damvesu egaTTamelidesu tiNNiguNahANimettajavamajjhANi hoti / saMpahi javamajjhapamANeNa savvadavvaM kevacireNa kAleNa avahirijjadi ? tiNNiguNahANiTTANaMtareNa Avalie asaMkhe0bhAgapamANeNa kAleNa avahirijjadi / saMpahi abhavasiddhiyapAoggasavvajahaNNavaggaNapamANeNa savvadavvaM kevacireNa kAleNa avahirijjadi ? asaMkhejjatiNi* guNahANiDhANaMtarega kAleNa avahirijjadi / taM jahA-javamajjhAdo heTThA AvaliyAe asaMkhe0 bhAgamettAo NANAguNahANisalAgAo hoti / puNo edAo viraliya biguNiya aNNoNNabbhatthe kade uppaNNarAsipamANaM pi AvaliyAe asaMkhe0bhAgamettaM ceva hodi / kudo? javamajhe jaha Na dvANe vi A va li yA e asaM khe 0 bhA ga me tA NaM zalAkAyeM sabase stoka haiM / inake ekavargaNAdviguNahAnisthAnAntara anantaguNA hai / guNakAra kyA haiM ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / avahAra le jAnA zakya nahIM hai, kyoMki, nirantara vRddhi aura nirantara hAnirUpase vargaNAoMkA silasilA nahIM upalabdha hotA hai / athavA sadRza dhanavAlI vargaNAoMko choDakara vizeSAdhika vargaNAoMko hI grahaNa karake kathana karane para avahArakA kathana karanA zakya hai / yathA yavamadhyase uparima asaMkhyAtaguNahAnike dravyako yavamadhyake pramANa karane para Der3ha guNAhAnimAtra yavamadhya hote haiM / adhastana asaMkhyAtaguNahAnike dravyoMko bhI yavamadhyake pramANase karanepara Der3ha guNahAnimAtra yavamadhya hote haiM / punaH do dravyoMko bhI ikaThThA milAne para tIna guNahAnimAtra yavamadhya hote haiM / aba yavamadhyake pramANase saba dravya kitane kAla dvArA apahRta hotA hai ? tIna guNahAnisthAnAntararUpa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlA dvArA apahRta hotA hai / aba abhavyoMke yogya sabase jaghanya vargaNAke pramANase saba dravya kitane kAlake dvArA apahRta hotA hai ? asaMkhyAta triguNahAnisthAnAntara kAlakeM dvArA apahRta hotA hai / yathA-yavamadhyake noce Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nAnAguNahAnizalAkAyeM hotI haiN| punaH inakA viralana kara aura dviguNita kara paraspara guNA karane para utpanna huI rAzikA pramANa bhI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hotA hai, kyoMki, yavamadhyarUpa jaghanya sthAnameM bhI Avalike pratiSu 'evaM vaggaNa-' iti pAThaH OM a-A pratyoH 'chaDDedUNa' iti pATha; 1 * ma. pratipATho'yam / tA0a0pratyoH 'vottuM jattaM jahA' kA0prato vottuM uttaM jahA' iti pAThaH / OM tA0pratau 'javamajjhapamANeNa' kIramANe divaDDhagaNahANimetajavamajjhANi hoti / puNo savvadaca' iti paatthH| -*- ma0pratipATho'yam / pratiSa 'avahirijjadi ? asaMkhejja tiNNi' iti pAThaH /
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 116. ceva vggnnaannmuvlNbhaado| puNo edeNa tisu guNahANIsu guNidAsu abhavasiddhiyapAoggasavvajahaNNabhAgahAro hodi / evaM jANidaNa NeyavvaM jAva ukkara sapatteyasarIravaggaNe tti| saMpahi ukkassapatteyasarIravaggaNAe bhAgahAro vuccde|tN jahA- javamajjhAdo uvarimaNANAguNahANisalAgAo AvaliyAe asaMkhe0bhAgamettAo hoMti / puNo edAo viraliya vigaM kariya aNNoNNaguNidarAsipamANaM pi AvaliyAe asaM0bhAgamettaM hodi| puNo edeNa aNNoNNabbhatyarAsiNA tisu guNahANIsu guNidAsu ukkassapatteyasarIravaggaNabhAgahAro hodi / bhAgAbhAgaM-abhava siddhiyapAogasavvajahaNNavaggaNAo savvadavvassa kevaDiyo bhAgo? asaMkhejjadibhAgo aNaMtimabhAgo vaa| kudo ? sylddhaannvggnngghnnaado| evaM NedavvaM jAva ukkassapatteyasarIravaggaNe tti / ___appAsahugaM-savvatthovAo ukkassaTTANe ptteysriirvggnnaao| jahaNNaTThANe patteyasarIravaggaNAo asaMkhejjaguNAoko guNagAro? AvaliyAe asNkhe0bhaago| javamajjhaTThANe patteyasarIravaggaNAo asNkhejjgunnaao| ko guNagAro ? Avali. asaMkhe0bhAgo / javamajjhAdo heDhA patteyasarIravaggaNAo asaMkhejjaguNAo / ko guNagAro ? kiMcUNadivaDDaguNahANIyo / javamajjhassuvarimavaggaNAo visesaahiyaao| kettiyametteNa? jvmjjhssuvrimjhnnnnptteysriirsrisvggnnaannmuvrimvggnnmettenn| asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI vargaNAoMkI upalabdhi hotI hai punaH inake dvArA tIna guNAhAniyoMke guNita karane para abhavyoMke yogya sabase jaghanya bhAgahAra hotA hai isa prakAra jAna kara utkRSTa pratyeka zarIravargaNAke prApta hone taka le jAnA cAhie / __ aba utkRSTa pratyekazarIravargaNAkA bhAgahAra kahate haiM / yathA-yavamadhyake Upara nAnA guNahAnizalAkAyeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAmapramANa hotI haiN| punaH inakA viralana karake aura dUnI karake paraspara guNA karanese utpanna huI rAzikA pramANa bhI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai / punaH isa anyonyAbhyastarAzise tIna guNahAniyoMke guNita karane para utkRSTa pratyekazarIravargaNAkA bhAgahAra hotA hai / bhAgAbhAga-abhavyoMke yogya sabase jaghanya vargaNAyeM saba dravya ke kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa yA anantaveM bhAgapramANa hai, kyoMki, samasta adhvAnakI vargaNAoMko grahaNa kiyA hai| isa prakAra utkRSTa pratyekazarIravargaNAke prApta hone taka le jAnA cAhie / ____ alpabahutva- utkRSTa sthAna meM pratyekazarIravargaNAyeM sabase stoka haiN| inake jaghanya sthAnameM pratyekazarIravargaNAyeM asaMkhyAtagaNI haiN| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / inase yavamadhyasthAnameM pratyekazarIravargaNAye asaMkhyAtaguNI haiM / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / inase yavamadhyake nIce pratyekazarIravargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiN| guNakAra kyA hai? kucha kama DeDhaguNahAnipramANa guNakAra hai / inase yavamadhyase uparima vargaNAyeM vizeSa adhika haiN| kitanI adhika haiM? yavamadhyase uparima jaghanya pratyekazarIravargaNAoMke samAna uparima vargaNAoMke UparavAlI vargaNAoM mAtrase adhika haiN| inase saba * tApatau- 'baggAo (jahaNaTANe ) asaMkhejjagaNo' iti paatthH|
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116.) baMdhaNANuyogaddAre javamajjhaparUvaNA (207 savvesu DhANesu vaggaNAo visesaahiyaao| kettiyametteNa? javamajjhaheTThimaTThANavaggaNametteNa / evaM bAdarasuhamaNigodavaggaNANaM javamajjhaparUvaNAe cha,NayogaddArANi parUvedavvANi / padesaTTadAe javamajjhaM vuccade / taM jahA-paramANuvaggaNapadesehito dupadesiyavaggaNapadesA visesaahiyaa| evaM visesAhiyA visesAhiyA jAda davaTThadAe divaDDaguNahANiTThANaMtaramettamaddhANaM gaMtUNa dosuTANesu javamajjhaM hodi| tatto uvari visesahINA visesahINA jAva visesahINavaggaNAo giTThidAo tti| evaM javamajhe tti samattamaNuyogaddAraM / padamImAMsAe paramANupoggaladavvavaggaNA kimukkassA aNukkassA jahaNNA ajahaNNA? ukkassA vA aNukkassA vA jahaNNA vA ajahaNNA vA / evaM NeyavvaM jAva dhuvakkhaMdhadavvavaggaNe tti / acittaaddhavakkhaMdhadavvavaggaNAo siyA asthi siyA Natthi / jadi atthi to ukkassA vA aNukkassA vA jahaNNA vA ajahaNNA vA / evaM patteyasarIrabAdaraNigodasuhamaNigodamahAkhaMdhavaggaNANaM pi vattavvaM / Navari mahAkhaMdhavaggaNAe eyasamayammi sarisadhaNiyavaggaNAo Natthi, saabhaaviyaado| paramANupoggaladavvavaggaNAe jahaNNAdo ukkassiyA visesaahiyaa| viseso puNoaNaMtANi pogglpddhmvggmuulaanni| sthAnoMme vargaNAyeM vizeSa adhika haiN| kitanI adhika hai? yavamadhyase adhastana sthAnakI vargaNAmAtra adhika haiM / isI prakAra bAdara nigodavargaNA aura sUkSmanigodavargaNAoMke yavamadhyakA prarUpaNA karate samaya chaha anuyogadvArakA kathana karanA caahie| __aba pradezArthatAko apekSA yavamadhyakA kathana karate haiN| yathA-paramANuvargaNAke pradezoMse dvipradezI vargaNAke pradeza vizeSa adhika haiN| isa prakAra dravyArthatAkI apekSA Der3haguNahAni sthAnAntaramAtra adhvAna jAkara do sthAnoMmeM yavamadhyake prApta honetaka vizeSa adhika vizeSa adhika jAnanA cAhie / isake Age vizeSa hIna vargaNAoMke samApta honetaka vizeSa hIna vizeSa hIna jAnanA caahie| isa prakAra yavamadhya anuyogadvAra samApta huaa| padamImAMsAkI apekSA paramANupudagaladravyavargaNA kyA utkRSTa hotI hai, anutkRSTa hotI hai, jaghanya hotI hai yA ajaghanya hotI hai? utkRSTa hotI hai, anutkRSTa hotI hai, jaghanya hotI hai aura ajaghanya hotI hai / isa prakAra dhruvaskandhavargaNAke prApta hone taka le jAnA cAhie / acitta adhruvaskandha dravyavargaNAyeM kadAcit haiM aura kadAcit nahIM haiM ? yadi hai to utkRSTa hotI hai, anutkRSTa hotI haiM, jaghanya hotI haiM aura ajaghanya hotI haiN| isI prakAra pratyekazarIravargaNA, bAdaranigodadravyavargaNA, sUkSmanigodadra vyavargaNA aura mahAskandhavargaNAoM ke viSayameM bhI kahanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki mahAskandhavargaNAkI apekSA eka samaya meM sadRza dhanavAlI vargaNAyeM nahIM haiM, kyoMki, aisA svabhAva hai| paramANupudagaladravyavargaNAkI apekSA jaghanyase utkRSTa vizeSa adhika hai / tathA vizeSa pudgalake ananta prathama vargamUlapramANa haiN| unakA pratibhAga kyA tA0pratau 'ukkassA vA jahaNNA vA' iti pAThaH / ma ma0pratipATho'yam / tA0pratau 'visesAhiyA visesAhiyA / pUNo' a0pratI 'visesAhiyA vise0 2 / pUNo' kA0pratau visesAhiyA visesAhiyA puNo' iti pATha : /
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 116 tesI ko paDibhAgo? asaMkhejjA logaa| evaM NeyavvaM jAva dhuvakkhaMdhavaggaNe tti / evaM padamImAMse tti samattamaNuyogaddAraM / appAbahagaM tivihaM-NANAseDidavvadadA NANAseDipadesaTTadA egaseDiNANAseDidavaTThapadesadvadA cedi / saMpahi NANAseDidavvadvadappAbahugaM vuccde| te jahAsavvatthovA mahAkhaMdhadavvaggaNAe dvaa| kudo ? eyttaado| bAdaraNigodavaggagAe davvA NasaMkhejjaguNA / ko guNagAro ? AvaliyAe asaMkhe0bhAgo / kudo ? samANavaggaNAo mottUNa visesAhiyavaggaNANaM ceva ghnnaado| athavA guNagAro asaMkhejjA logaa| kudo ? vaTTamANakAlabAdaraNigodavaggaNANaM ghnnaado| bAdaraNigodavaggaNAo asaMkhejjalogamettIyo hoti tti kudo nnvvde| aviruddhAiriyavayaNAdo juttIe ca / taM jahA-ekkisse vaggaNAe jahaNNaNa AvaliyAe0 asaMkhe0 bhAgamettapulaviyAo hoMti, ukkasseNa seDIe asaMkhe0 bhaagmettaao| edAo ca Na pauraM labbhaMti / teNa AvaliyAe asaMkhe0bhAgamettapulaviyAhi vaggaNANayaNaM kassAmoAvali0 asaMkhe0bhAgamettapulaviyAhi jadi egA bAdaraNigodavaragaNA labbhadi to asaMkhejjalogamettapulaviyAsu kettiyAo bAdaraNigodavaggaNAo labhAmo ti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe asaMkhejjalogamettAo bAdaraNigodavaggaNAo hai ? asaMkhyAta lokapramANa pratibhAga hai| isa prakAra dhruvaskandhavargaNAke prApta hone taka le jAnA cAhie / isa prakAra padamImAMsA anuyogadvAra samApta huaa| __ alpabahutva tIna prakAra kA hai- nAnAzreNidravyArthatA, nAnAzreNipradezArthatA aura ekazreNinAnAzreNidravyArthatA-pradezArthatA / aba nAnAzreNidravyArthatA alpabahutvako kahate haiN| yathAmahAskandhadravyavargaNAkA dravya sabase stoka hai, kyoMki, vaha eka hai| bAdaranigodavargaNAke dravya asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki samAna vargaNAoMko choDakara vizeSa adhika vargaNAoMko hI yahA~ para grahaNa kiyA hai| athavA guNakAra asaMkhyAta lokapramANa hai| kyoMki, vartamAna kAlakI bAdaranigodavagaNAoMkA grahaNa kiyA hai| zaMkA- bAdaranigodavargaNAyeM asaMkhyAta lokapramANa haiM yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai? samAdhAna- aviruddha AcAryoMke vacanase aura yaktise jAnA jAtA hai| yathA- eka vargaNAmeM jaghanyase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyAM hotI haiM aura utkRSTase jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotI haiN| kintu ye pracuramAtrAmeM upalabdha nahIM hotI hai, isalie Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMke dvArA vargaNAoMko lAte haiM- Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMke Alambanase yadi eka vAdaranigodavargaNA prApta hotI hai to asaMkhyAta lokapramANa pulaviyoMmeM kitanI bAdaranigodavargaNAyeM prApta hogI, isa prakAra phalarAzise gaNita icchArAzimeM pramANarAzikA bhAga denepara asaMkhyAta lokapramANa bAdaranigodavargaNAyeM prApta hotI * tA0kA0pratyoH '-khadhadavvavANAe davva asaMkhejjaguNA' iti pAThaH / OM a-ApratyoH 'sakhejja' iti pAThaH /
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116.) baMdhaNANuyogaddAre appAbahuparUvaNA (209 lanbhaMti / teNa asaMkhejjAlogA guNagAro ti siddhaM / suhamaNigodavaggaNAe NANAseDisavvadavvA asNkhejjgunnaa| ko guNagAro ? Avali0 asaMkhe bhAgo kudo ? visesAhiyavaggaNapamANAdo / ubhayattha tiNNiguNahANimettajavamajhe saMtesu kathaM bAdaraNigodavvaggaNAhito suhamaNigodavaggaNANamasaMkhejjaguNattaM jujjade ? Na, bAdaraNigodajavamajjhasarisadhaNivaggaNAhito suhamaNigodajavamajjhasarisadhaNiyavaggaNANamasaMkhejjaguNatuvalaMbhAdo / ko guNa ? Avali0 asNkhe0bhaago| kudo edaM Navvade ? aviruddhaairiyvynnaado| athavA guNagAro asaMkhejjA logaa| kudo ? vaTTamANakAlasayalavaggaNaggahaNAdo, bAdaraNigodapulaviyAhiMto suhamaNigodapulaviyANamasaMkhejjaguNatuvalaMbhAdo ko guNa ? asaMkhejjA logaa| edAhi pulaviyAhiMto vaggaNapamANaM puvvaM va aHNeyavvaM / patteyasarIravaggaNAe NANAseDisavvadavvA asaMkhejjaguNA / ko guNa0 ? Avali0 asaMkhe0bhAgo kudo ? visesaahiyvggnnppnnaae| ubhayattha ti(NNaguNahANimettajavajjhesu saMtesu kathaM patteyasarIravaggaNA NamasaMkhejjaguNataM ? Na, suhamaNigodaguNahANIdo patteyasarIraguNahANIe asaMkhejja haiM / isaliye guNakAra asaMkhyAta lokapramAga hai yaha bAta siddha hotI hai| sUkSmanigodavargaNAke nAnAzreNi saba dravya asaMkhyAta guNe haiM ? guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki vizeSa adhika vargaNAoMkA pramANa liyA gayA hai| zaMkA- ubhayatra tInaguNahAnimAtra yavamadhyoMke rahane para bAdaranigodavargaNAoMse sUkSmanigodavargaNAyeM asaMkhyAtaguNI kaise bana sakatI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki bAdaranigoda yavamadhya sadRza dhanavAlI vargaNAoMse sUkSmanigoda yavamadhya sadRza dhanavAlI vargaNAyeM asaMkhyAtaguNI upalabdha hotI hai| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| zaMkA- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- aviruddha AcAryoMke vacanase jAnA jAtA hai athavA guNakAra asaMkhyAta lokapramANa hai, kyoMki vartamAna kAlakI saba vargaNAoMkA grahaNa kiyA hai / tathA bAdaranigodapulaviyoMse sUkSmanigodapulaviyAM asaMkhyAtaguNI upalabdha hotI hai| guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta lokapramANa guNakAra hai| ina pulaviyoMke Alambanase vargaNAoMkA pramANa pahaleke samAna lAnA cAhie / pratyekazarIravargaNAke nAnAzreNi saba dravya asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA ! Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra haiM, kyoMki vizeSa adhika vargaNAoMkI mukhyatA hai / zaMkA- ubhayatra tIna guNahAnipramANa yavamadhyoMke rahanepara pratyekazarIravargaNAyeM asaMkhyAtaguNI kaise he ? samAdhAna- nahIM, kyoMki sUkSmanigodakI guNahAnise pratyekazarIrakI guNahAni asaMkhyAta mAtA pratau 'vaggaNappamANAe' iti pAThaH /
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 116 guNattAdo, sarisadhaNiyavaggaNANaM tavvaggaNAhito asaMkhejjaguNattAdo vA / athavA guNagAro asaMkhajjA logaa| kudo? vttttmaannaasemvggnnppnnaado| suhumaNigodavaggaNAhito kathaM patteyasarIravaggaNANamasaMkhejjaguNattaM jujjade ? Na, egajIveNa vi patteyasarIravaragaNApittado, anaMtehi jIvehi viNA suhumaNigoda vaggaNANuppattI do / sAMtaraNiraMtaravaggaNAe NANAseDisavvadavvamaNaMtaguNaM / ko guNagAro ? savvajIvehi anaMtaguNo / kudo ? tatthataNajahaNNavaggaNAe vi ukkasseNa atasa risadhaNiyavaggaNuvalaMbhAdo / dhuvakhaMdhavaggaNAe NANAseDisavvadavvA anaMtaguNA / ko guNa0 ? savvajIvehi anaMtaguNa / divaguNahANiguNida sagaNANAguNahANisalA gANamaNNoSNanbhatya rAsi tti bhaNidaM hodi / kammaiyavaggaNAe NANAseDisavvadavvA anaMtaguNA / ko guNa0 ? kammaiyavaggaNaubhaMtaraNANAguNahANisa lAgAo viraliya vigaM kariya aNNoSNeva guNidarAsI guNagAro / kudo ? dhuvakkhaMdhadavve sagapaDhavaggaNapamANeNa kIramANe divaDhaguNahANi - paDhamavaggaNAo hoMti / puNo kammaiyadavve vi sagapaDhamavaggaNapamANeNa kIramANe divaguNahANimettapaDhamavaggaNAo uppajjaMti / etthataNaegamapaDhamavaggaNAe kammaiyaaNNoSNabbhattharAsimettAo dhuvavakhaMdhapaDhamavaggaNAo hoMti tti aNNoSNanbhattharAsiNA guNide ettiyAo kamma iyavagagNAo dhruvakkhaMdhapaDhamavaggaNAo uppajjaMti / saMpahiya hai / athavA una vargaNAoMseM sadRza dhanavAlI vargaNAyeM asaMkhyAtaguNa haiM | athavA guNakAra asaMkhyAta lokapramANa hai, kyoMki vartamAna kAlakI samasta vargaNAoMkI mukhyatA hai / zaMkA- sUkSmanigodavargaNAoMse pratyekazarIravargaNAyeM asaMkhyAtaguNI kaise bana sakatI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki eka jIvake dvArAbhI pratyekazarIravargaNAkI niSpatti hotI hai aura ananta jIvoMke binA sUkSmanigodavargaNAkI utpatti nahIM ho sakatI / sAntaranirantaravargaNA meM nAnAzreNi saba dravya anantaguNA hai / guNAkAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai, kyoMki vahAM kI jaghanya vargaNA meM bhI utkRSTase ananta sadRza dhanavAlI vargaNAyeM upalabdha hotI haiM / dhuvaskandhavargaNA meM nAnAzreNi saba dravya anantaguNeM haiM / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / Der3ha guNahAnise guNita apanI nAnA guNAnizalAkAoM kI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / kArmaNavargaNA meM nAnAzreNi saba dravya anantaguNA hai / guNakAra kyA hai ? kAmavargaNA ke bhItara nAnA guNahAnizalAoMkA viralana kara va dUnA kara paraspara guNita karane se utpanna huI rAzi gukakA ra hai, kyoMki skandha dravyake apanI prathama vargaNAke pramANase karanepara Der3ha guNahAnimAtra prathama vargaNAyeM hotI haiM / punaH kArmaNadravyakeM bhI apanI prathama vargaNAke pramANase karane para Der3ha guNahAnimAtra prathama vargagAyeM utpanna hotI haiN| yahAMkI eka prathama vargaNAme kArmaNa anyonyAbhyasta rAzimAtra dhruvaskandhakI prathama vargaNAyeM hotI haiM isalie anyonyAbhyasna rAzike guNita karanepara itanI kArmaMgavargaNAyeM dhruvaskandha prathama vagaNAyeM utpanna hotI haiM / aba Der3ha guNahAnimAtra dhruvaskatdha
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116 ) baMdhaNANuyogaddAre appAbahuaparUvaNA ( 211 divaDDhamettadhuvakkhaMdhapaDhamavaggaNAhi kammaiyavaggaNAsu ovaTTidAsu aNNoNNabbhattharAsI jeNa Agacchadi teNa puvuttaguNagAro siddho| edamatthapadamuvari savvattha vattavvaM / kammaiyavaggaNAe heTA agahaNavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA annNtgunnaa| ko guNa ? agahaNavaggaNabhaMtare abhavasiddhiehi aNaMtaguNAo siddhANamaNaMtabhAgamettAo guNahANisalAgAo asthi / edAo viraliya vigaM kariya aNNoNNabbhattharAsI gunngaaro| maNadavvavaggaNAsu NANAseDisavvadavA aNaMtaguNA / ko guNa ? maNadavvavaggaNabhaMtaraaNNoNNabbhattharAsI guNagAro / maNassa heTimaagahaNadavvavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA annNtgunnaa| ko guNa ? agahaNaaNNoNNabbhattharAsI gunngaaro| bhAsAvaggaNAsu NANAseDisavvadavvA annNtgunnaa| ko guNa ? bhAsAvaggaNaaNNoNNabhattharAso gunngaaro| bhAsAe heTA agahaNavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA annNtgunnaa| ko guNa ? agahaNaaNNoNNabbhattharAsI gunngaaro| tejAvaggaNAsu NANAseDisavvadavA aNaMtaguNA / ko guNa0? tejaavggnnannnnonnnnbbhtthraasii| tejaiyassa heTimaagahaNadavvavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA annNtgunnaa| ko guNa ? agahaNaaNNoNNabbhattharAsI / AhAravaggaNAsu NANAseDisavvadavvA agaMtaguNA / ko guNa 0 AhAravaggaNaaNNoNNabbhattharAsI / AhAravaggaNAe heTTimaaNaMtapadesiyaagahaNadavvavaggaNAsu NANAseDisavadavvA aNaMtaguNA / ko guNa 0 agahaNaaNNoNNabhattharAsI / paramANuvaggaNAe NANAseDisavvadavvA aNaMtaguNA / ko prathama vargaNAoMse kArmaNavargaNAoMke bhAjita karane para yataH anyonyAbhyasta rAzi AtI hai ataH pUrvokta guNakAra siddha hotA hai / yaha arthapada Age sarvatra kahanA caahie| kArmaNavargaNAse nIce agrahaNavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantagaNe haiN| gaNakAra kyA hai / agrahaNavargaNAke bhItara abhavyoMse anantagaNI aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa gaNahAnizalAkAyeM haiN| inakA viralana karake aura dUnA karake paraspara guNA karanese utpanna huI rAzi guNakAra hai| manodravyavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNa haiM / guNakAra kyA hai? manodravyavargaNAke bhItara sthita anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / manovargaNAse noceko agrahaNadravyavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai| agrahaNavagaNAko anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| bhASAvargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? bhASAvargaNAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra haiM / bhASAvargaNAse nIce agrahaNadravyavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai? agrahaNavargaNAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / taijasadravya vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai? taijasavargaNAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| tejasavargaNAke nIce agrahaNadravyavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiN| guNakAra kyA haiM? agrahaNadravyavargaNAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / AhAravargaNAoM meM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? AhAravargaNAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| AhAravargaNAse nIce anantapradezo agrahaNadravyavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? agrahaNavargaNAko anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| paramANu
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 116 guNa ? divaDDhovaTTidaasaMkhejjapadesiyavaggaNANaM annnnonnnnbhtthraasii| aNaMte ti kathaM Navvade ? juttiido| taM jahA-egaguNahANIe jahaNNaparittANate bhAge hide asaMkhejjapadesiyavaggaNANaM guNahANisalAgAo uppajjati / edAo ca jahaNNaparittANatayassa addhacchedaNAhito asNkhejjgunnaao| edAsimasaMkhejjaguNattaM kudo Navvade ? gurUvadesAdo / teNedAo viraliya vigaM kariya aNNoNNabhattharAsissa siddhamaNaMtattaM / saMkhajjapadesiyavaggaNAsu NANAseDisadhvadavyA sNkhejjgunnaa| ko guNagAro? egarUvassa asaMkhejjadibhAgeNUNarUvUNukkassasaMkhejjayaM / kudo? paramANuvaggaNAdo egAdieguttarakameNa parihoNaetthataNagovucchavisesehi egaparamANuvaggaNAe asNkhejjbhaaguppttiido| asaMkhejjapadesiyavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA asNkhejjgunnaa| ko guNa ? egarUvassa asaMkhe0bhAgeNUNaukkassasaMkhejjeNa parihINadivaDDhaguNahANIe egarUvassa asaMkhe0 bhAgeNUNarUvaNukkassasaMkhejjeNa ovaTTidAe jaM laddhaM so gunngaaro| evaM davvaTThadappAbahugaM samattaM / ____ saMpahi NANAseDipadesaTTadappAbahuaM uccde| taM jahA-savvatthovA patteyasarIravargaNAmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? Der3hase bhAjita asaMkhyAtapradezI vargaNAoMkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / zaMkA- vaha anantapramANa hai yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna- yuktise jAnA jAtA hai| yathA-eka guNahAnikA jaghanya parItAnanta meM bhAga dene para asaMkhyAtapradezI vargaNAoMkI guNahAnizalAkAyeM utpanna hotI haiN| aura ye jaghanya parItAnantake ardhacchedoMse asaMkhyAtaguNI haiN| zaMkA- ye asaMkhyAtaguNI haiM yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- guruke upadezase / isalie inakA viralanakara aura dUnA kara paraspara guNA karane se utpanna huI rAzi anantapramANa hai yaha siddha hotA hai| saMkhyAtapradezI vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya saMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? eka aMkake asaMkhyAtaveM bhAgase nyUna eka kama utkRSTa saMkhyAta guNakAra hai, kyoMki, paramANuvargaNAkI apekSA ekAdi ekottara kramase hIna yahA~ke gopucchavizeSoMse eka paramANuvargaNAke asaMkhyAtaveM bhAgakI utpatti hotI hai| asaMkhyAtapradezI vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? eka aMkake asaMkhyAtaveM bhAgase nyUna utkRSTa saMkhyAtako DeDhaguNahAnimeM se kama karane para jo labdha Ave usameM eka aMkake asaMkhyAtaveM bhAgase nyUna eka kama utkRSTa saMkhyAtakA bhAga dene para jo labdha Ave vaha guNakAra hai / isa prakAra dravyArthatA alpabahutva samApta huaa| aba nAnAzreNi pradezArthatA alpabahutvakA kathana karate haiN| yathA-pratyekazarIravargaNAke pradeza * a0kA pratyoH '-vaggaNANANAseDisavvadavvA' iti pATha; / |
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116 ) baMdhaNANuyogaddAre appAbahuaparUvaNA (213 vaggaNAe pdesaa| kudo ? savvajIvehi aNaMtaguNamettaegajIvassa kamma-Nokammapadese duviya asaMkhejehi logehi tesu guNidesu pattaiyasarIravaggaNANaM savvapadesuppattIe / mahAkhaMdhavaggaNAe savvapadesA annNtgunnaa| ko guNa ? aNaMtA logaa| kudo? ukkassapatteyasarIravaggaNaM Tuviya aNaMtehi logehi seDIe asaMkhe0bhAgeNa aMgulassa asaMkhe0bhAgeNa palido0 asaMkhe0bhAgeNa jagapadarassa asaMkhe0 bhAgeNa ca guNide mahAkhaMdhapadesapamANaM hodi / puNo edamhi patteyasarIravaggaNapadesehi ovaTTide jaM laddhaM tattha annNtlogaannmuvlNbhaado| bAdaraNigodavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA asNkhejjgunnaa| ko guNa0 ? asaMkhejjA logaa| taM jahA-egajIvakamma-Nokammapadese savvajIvehi aNaMtaguNe dRviya savvajIvarAsissa asaMkhejjadibhAgeNa asaMkhejjehi logehi ca guNide bAdaraNigodavaggaNAe padesaggaM hodi / puNo tamhi mahAkhaMdhavaggaNapadesaggeNa bhAge ghepamANe heTimaegajIvapadesehi savvajIvarAsissa asaMkhe0 bhAgeNa ca uvarimaegajIvapadesA savvajovarAsissa asaMkhejjabhAgo ca sariso ti avaNiya sesaheTThimarAsiNA sesuvarimarAsimhi bhAge hide asaMkhejjalogamettaguNagAro labbhadi teNa asaMkhejjaguNA tti bhnnidN| suhamaNigodavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA asaMkhejjaguNA* / ko guNa ? asNkhejjaalogaa| kudo bAdaraNigohito sabase stoka haiM, kyoMki, eka jIvake saba jIvoMse anantaguNe karma aura nokarmake pradezoMko sthApita kara unheM asaMkhyAta lokoMse guNita karane para pratyekazarIravargaNAoMke saba pradezoMkI utpatti hotI hai| mahAskandhavargaNAke saba pradeza anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? ananta loka guNakAra hai, kyoMki, utkRSTa pratyekazarIravargaNAko sthApita karake ananta lokoMse, jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgase, aGagulake asaMkhyAtaveM bhAgase, palyake asaMkhyAtaveM bhAgase aura jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgase guNita karane para mahAskandhake pradezoMkA pramANa hotA hai| punaH isameM pratyekazarIravargaNAke pradezoMkA bhAga dene para jo labdha Ave usameM ananta loka upalabdha hote haiN| bAdaranigodavargaNAoM meM nAnAzreNi saba pradeza asaMkhyAtaguNa haiM / guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta loka guNakAra hai| yathA- saba jIvoMse anantaguNe eka jIvake karma aura nokarmapradezoMko sthApita karake saba jIva. rAzike asaMkhyAtaveM bhAgase aura asaMkhyAta lokoMse guNita karane para bAdara nigodavargaNAke pradezAgra hote haiN| punaH usameM mahAskandhavargaNAke pradezoMkA bhAga grahaNa karane para adhastana eka jIvake pradezoMke sAtha aura saba jIvarAzike asaMkhyAtaveM bhAgake sAtha uparima eka jIvake pradeza aura saba jIvarAzikA asaMkhyAtavAM bhAga samAna hai, isalie ghaTA kara zeSa adhastana rAzikA zeSa uparima rAzimeM bhAga dene para asaMkhyAta lokapramANa guNakAra labdha hotA hai, isalie asaMkhyAtaguNe haiM aisA kahA hai| sUkSmanigodavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta loka guNakAra hai, kyoMki, bAdaranigodoMse sUkSmanigoda asaMkhyAtaguNe haiN| .................... * tA0pratI 'savva padesA / a.) saMkhejjaguNA' a0kA0pratyoH '-savvapadesAsaMkhejjaguNA' iti pAThaH /
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 116. suhumaNigodA asaMkhejjaguNA? ko guNa ? asaMkhejjA logA ti jIvaTThANasutte parUvidattAdo, ubhayattha egajIvapadesaggaguNagArassa samANattAdo ca / sAMtara-NiraMtaravaggaNAsu NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa ? savvajovehi annNtgunno| dhuvakkhaMdhavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa ? savvajIvehi aNaMtaguNo / taM jahA--dhuvakkhaMdhacarimavaggaNAe padesehito sAMtaraNiraMtara. vaggaNAe svvpdesaannmnnNtgunnhiinnttuvlNbhaado| kudo ? jeNa dhuvakkhadhacarimavaggaNAdavvaTThadAdo sAMtaraNiraMtaravaggaNAe paDhamAdisavvavaggaNadavvadAo aNaMtaguNa. hINAo teNa tAsi padesaggaM pi aNaMtaguNahINaM ceva / jadi dhuvakkhaMdhacarimavaggaNA ekkA ceva padesaggeNa aNaMtaguNA hodi to dhuvakkhaMdhasavvavaggaNAo NicchayeNa aNaMtaguNAo hoMti tti aNuttasiddhaM / kammaiyavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa ? kammaiyavaggaNANaM annnnonnnnbbhtthraasii|kmmiyvggnnaado heTThimaagahaNavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa 0? sgannnnonnnnbbhtthraasii| maNadavvavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa * ? sagaaNNopaNabhattharAsI / maNaMdo* heTimaagahaNavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa ? sagaaNNoNNabbhattharAsI / bhAsAvaggaNAsu NANAseDisavvapadesA annNtgunnaa| ko guNa ? sgannnnonnnnbbhtthraasii| bhAsAdo heTimaagahaNavaggaNAsu guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta loka guNakAra hai aisA jIvasthAnasUtra meM kathana kiyA hai ? tathA donoM jagaha eka jIvake pradezoMkA guNakAra samAga hai / sAntara-nirantaravargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNeM hai| guNakAra kyA hai ? saba jovoMse anantaguNA guNakAra hai| dhruvaskandha vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / yathA-dhruvaskandhako antima vargaNAke pradezoMse sAntaranirantaravargaNAke saba pradeza anantaguNe hona upalabdha hote haiM, kyoMki yataH dhruvaskandhako antima vargaNAko dravyArthatAse sAntaranirantaravargaNAkI prathamAdi saba vargaNAoMkI dravyArthatAye anantaguNI hIna haiM, isalie unake pradezAgra bhI anantaguNe hIna ho haiN| yadi dhruvaskandhako antima vargaNA akelI hI pradezAgrakI apekSA anantaguNI hai to dhruvaskandha saba vargaNAyeM nizcayase anantaguNo hai yaha anuktasiddha hai| kArmaNavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNa hai| guNakAra kyA hai ? kArmaNavargaNAoMko anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / kArmaNavargaNAse nIcekI agrahaNavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNa haiN| guNakAra kyA hai ? apanI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| manodravyavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? apanI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| manovargaNAse adhastana agrahaNavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? apanI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / bhASAvargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? apanI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra pratiSu 'agaMta guNahoNA' iti paatthH| * a-A pratyoH 'maNAdo' iti pAThaH / |
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116) baMdhaNANuyogaddAre appAbahuaparUvaNA ( 215 NANAseDisanvapadesA annNtgunnaa| ko guNa ? sagaaNNoNNabbhattharAsI / tejAvaggaNAsu NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa. ? sagaaNNoNNabbhattharAsI / tejaiyAdo heTimaagahaNavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa ? sagaaNNoNNabbhattharAsI / AhAravaggaNAsu NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa0 ? sagaaNNoNNabhattharAsI / AhAravaggaNAdo heTimaaNaMtapadesiyavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa? sagaaNNoNNabbhattharAsI / paramANuvaggaNAsu NANAseDisavvapadesA annNtgunnaa| sugamaM / saMkhejjapadesiyavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA asaMkhejjaguNA / asaMkhejjapadesiyavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA asaMkhejjaguNA / evaM NANAseDisavvapadesadappAbahua sasattaM / egaseDi*NANAseDidavvaTu-padesaTTadappAbahuaM uccade / taM jahA- davaTThadAe egaseDiparamANuvaggaNA NANAseDimahAkhaMdhavaggaNA ca do vi tullAo thovaao| kudo? egasaMkhattAdo / saMkhejjapadesiyavaggaNAsu egaseDivaggaNAo saMkhejjaguNAo / ko guNa0? rUvaNukkassasaMkhejjayaM / bAdaraNigodavaggaNAsu NANAse DisavvadavvA asaMkhejjaguNA / ko guNa? asaMkhejjA logA / suhamaNigodavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA asaMkhejjaguNA / ko guNa? asaMkhejjA logaa| patteyasarIravaggaNAsu NANAseDisavvadavvA asaMkhajjaguNA / ko guNagAro ? asaMkhejjA logA / asaMkhejjapadesiyavaggaNAsu hai / bhASAvargaNAse adhastana agrahaNavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? apanI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| tejasavargaNAoMmeM nAnAdheNi saba pradeza anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai? apanI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| tejasavargaNAse adhastana agrahaNavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? apanI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / AhAravargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? apano anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / AhAravargaNAse adhastana anantapradezI vargaNAoM meM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai? apanI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / paramANuvargaNAoMmeM nAnAaMNi saba pradeza anantaguNe haiM / kAraNakA kathana sugama hai| saMkhyAtapradezI vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza asaMkhyAtaguNe haiM / asaMkhyAtapradezI vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza asaMkhyAtaguNe haiM / isa prakAra nAnAzreNi sarva pradezArthatA alpavahutva samApta huaa| ____ aba ekazreNi-nAnAzreNidravyArthatA-pradezArthatA alpabahutvakA kathana karate haiM / yathAdravyArthatAkI apekSA ekazreNi paramANuvargaNA aura nAnAzreNi mahAskandha vargaNA donoM hI tulya ho kara savase stAka haiM, kyoMki, ye eka saMkhyApramANa haiN| saMkhyAtapradezI vargaNAoM meM ekazreNivargaNAyeM saMkhyAtaguNI haiM / guNakAra kyA hai? eka kama utkRSTa saMkhyAta pramANa guNakAra hai| bAdara nigodavargaNAoMmeM nAnANi saba dravya asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta loka guNakAra hai / sUkSmanigodavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta lokapramANa guNakAra hai| pratyekazaroravargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya asaMkhyAtaguNaM hai / guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta lokapramANa guNakAra hai| asaMkhyAtapradezI vargaNAoMma
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216) chavakhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 166. egaseDivaggaNA asaMkhejjaguNA / ko guNagAro ? asaMkhejjA logaa| AhAravaggaNAsu egaseDivaggaNA aNaMtaguNA / ko guNa ? AhAregaseDivaggaNAe(r) asaMkhe0bhAgo, abhavvasiddhiehi aNaMtaguNo siddhaannmnnNtimbhaago| ko paDibhAgo ? asNkhejjpdesiyvggnnpddibhaago| AhAravagNAdo heTThimaaNaMtapadesiyavaggaNAsu egaseDivaggaNA aNaMtaguNA / ko guNa? abhavvasiddhiehi aNaMtaguNo siddhaannmnnNtimbhaago| punva mAhAravaggaNAdo uvari tejA-bhAsA-maNa-kammaiyavaggaNANamegaseDivaggaNAo jahAkameNa aNaMtaguNAo bhaNidUNa pacchA AhAravaggaNAdo heTTimaagahaNakaggaNAe egaseDivaggaNA aNaMtaguNA tti bhaNidaM / ehi puga AhAraegaseDivagaNAdo heTThimaagahaNavaggaNAe egaseDivaggaNA aNaMtaguNA ti bhaNidaM / teNa edAsi doNNamappAbahugANaM paropparaviruddhANaM ettha saMbhavo Na hodi, kiMtu doNNamekkeNeva hodavvamidi ? saccamedamekkeNeva hodavvamidi, kiMtu aNeNeva hodavvamidi Na vaTTamANakAle Nicchao kAdaM sakkijjade, jinn-gnnhr-ptteybuddh-pnnnnsmnn-sudkevliaadonnmbhaavaado| kammaiyavaggaNAdo heTThimaAhAravaggaNAdo uvarimaagahaNavaggaNamaddhANaguNagArehito AhArAdivaggaNANaM addhANuppAyaNaTuMduvidabhAgahAro aNaMtaguNo tti ke vi AiriyA ekazreNivargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiM / guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta lokapramANa guNakAra hai| AhAravargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiM / guNakAra kyA hai ? AhAra ekazreNi vargaNAke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai jo abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hai / pratibhAga kyA hai ? asaMkhyAtapradezI vargaNA pratibhAga hai / AhAravargaNAse adhastana anantapradezI vargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM anantagaNI haiN| guNakAra kyA hai? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai / zaMkA- pahale AhAravargaNAse UparakI taijasavargaNA, bhASAvargaNA, manovargaNA aura kArmaNavargaNAkI ekazreNivargaNAyeM kramase anantaguNI kahakara pazcAt AhAravargaNAse adhastana agrahaNavargaNAkI ekazreNivargaNAyeM anantaguNI hai aisA kahA hai / parantu isa samaya AhAra ekatreNivargaNAse adhastana agrahaNavargaNAkI ekazreNivargaNAyeM anantaguNI hai aisA kahA hai, isaliye paraspara viruddha ye donoM alpabahutva yahAM para sambhava nahIM haiN| kintu ina donoMmeM se koI eka honA cAhie ? samAdhAna- yaha satya hai ki ina donoMmeM se koI eka alpabahutva honA cAhie, kintu yahI alpabahutva honA cAhie isakA vartamAnakAlameM nizcaya karanA zakya nahIM haiM, kyoMki isa samaya jina, gaNadhara, pratyekabuddha, prajJAzramaNa aura zrutakevalI AdikA abhAva hai| kArmaNavargaNAse adhastana AhAra vargaNAse uparima agrahaNavargaNAke adhvAnake guNakArase AhArAdivargaNAoMke adhvAnako utpanna karane ke lie sthApita bhAgahAra anantaguNA hai aisA kitane hI AcArya cAhate tAprato- 'ohAradavvavaggaNAe' iti paatthH|
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116.) baMdhaNANuyogaddAre appAbahuaparUvaNA (217 icchaMti tesimahippAeNa pugvillamappAbahugaM parUvidaM / bhAgahArehito guNagArA aNaMtaguNA tti ke vi AiriyA bhaNaMtikAtesimahippAeNa edamappAbahugaM parUvijjade, teNeso Na doso| tejaiyavaggaNAsu egaseDivaggaNA annNtgunnaa| ko guNa? abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhaannmnnNtimbhaago| eso guNagAro uvari kammaiyavaggaNAdo heTThimaagahaNavaggaNA tti pruuvedvvo| tejaiyAdo heTimaagahaNavaggaNAsu egaseDivaggaNA annNtgunnaa| bhAsAvaggaNAsu egase DivaggaNA annNtgunnaa| bhAsAdo heTThimaagahaNavaggaNAsu egaseDivaggaNA annNtgunnaa| maNavaggaNAsu egaseDivaggaNA aNaMtaguNA / maNavaggaNAdo heTThimaagahaNavaggaNAsu egaseDivaggaNA annNtgunnaa| kammaiyavaggaNAsu egaseDivaggaNA annNtgunnaa| kammaiyAdo heTThimaagahaNavaggaNAsu egaseDivaggaNA annNtgunnaa| dhuvakkhaMdhavaggaNAsu egaseDivaggaNA annNtgunnaa| ko guNa0 ? savvajIvehi annNtgunno| acittaardhavakkhaMdhavaggaNAsu egaseDivaggaNA annNtgunnaa| ko guNa0 ? savvajIvehi annNtgunno| paDhamilliyAsu dhuvasuNNavaggaNAsu egaseDivaggaNA aNaMtaguNA / ko guNa0? savvajIvehi aNaMtaguNo / patteyasarIravaggaNAsu egaseDivaggaNA asNkhejjgunnaa| ko guNa? palidovamassa asNkhe0bhaago| tAsu ceva vaggaNAsu NANAseDisavvapadesA asNkhejjgunnaa| ko guNa? asaMkhejjA logaa| bidiyadhuvasuNNavaggaNAsu egaseDivaggaNA annNtgunnaa| hai, isalie unake abhiprAyAnusAra pahale kA alpabahutva kahA hai| tathA bhAgahAroMse guNakAra anantaguNe haiM aisA kitane hI AcArya kahate haiM, isalie unake abhiprAyAnusAra yaha alpabahutva kahA jA rahA hai isalie yaha koI doSa nahIM hai| taijasavargaNAoM meM eka zreNivargaNAyeM anantaguNI haiM / guNakAra kyA hai? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai| yaha guNakAra Upara kArmaNavargaNAse lekara nIce agrahaNavargaNA taka kahanA cAhie / taijasavargaNAse adhastana agrahaNavargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiM / bhASAvargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiM / bhASAvargaNAse adhastana agrahaNavargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiN| manovargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiN| manovargaNAse adhastana agrahaNavargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiN| kArmaNavargaNAoM meM ekazreNivargaNAyeM anantaguNI hai| kArmaNavargaNAoMse nIce agrahaNavargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM anantaguNo haiM / dhruvaskandhavargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiN| guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai| acittaadhruvaskandhavargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiN| guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai| pahalI dhruvazUnyavargaNAoMmeM ekazreNivargaNArya anantaguNI haiN| guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / pratyeka zarIravargaNAoM meM ekazreNivargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiN| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| unhIM vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai? asaMkhyAta lokapramANa guNakAra hai| dUsarI dhruvazUnyavargaNAoMmeM @a0kA0pratyoH 'ke vi bhaNaMti' iti pAThaH /
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 ) chavakhaMDAgame vaggaNA - khaMDa (5, 6, 116. ko guNa 0 ? anaMtA logA / bAdaraNigodavaggaNAsu egaseDivaggaNA asaMkhejjaguNA / ko guNa0 ? seDIe asaMkhe0 bhAgo palidovamassa asaMkhe0 bhAgeNa guNido / tadiyadhuvasuNNavagaNAsu egaseDivaggaNA asaMkhejjaguNA / ko guNa 0? aMgulassa asaMkhe 0 bhAgo / sumaNigodavaggaNAsu egaseDivaggaNA asaMkhejjaguNA / ko guNa 0 ? palido0 asaMkhe0 bhAgo AvaliyAe asaMkhe 0 bhAgeNa guNido / mahAkhaMdhavaggaNAsu egaseDivaggaNA asaMkhejjaguNA / ko guNa0 ? jagapadarassa asaMkhe 0 bhAge palido asaMkhe0 bhAgeNa khaMDide tattha egakhaMDaM guNagAro / cautthadhuvasuNNavaggaNAsu egaseDivaggaNA asaMkhe0 guNA / ko guNa0 ? palido0 asaMkhe0 bhAgo / mahAkhaMdhavaggaNAe padesA visesAhiyA / kettiyametteNa ? cautthadhuvasuNNa0 palido0 asaMkhe0 bhAgeNa khaMDiya tattha egakhaMDametteNa / bAdaraNigodavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA asaMkhejjaguNA / suhumaNigodavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA asaMkhejjaguNA / sAMtaraNiraMtaravaggaNAsu NANAseDisavvadavvA anaMtaguNA / ko guNa0 ? savvajIvehi anaMtaguNo / tAsu ceva NAgAseDisavvapadesA anaMtaguNA / ko guNagAro ? savvajIvehi anaMtaguNo / dhuvakkhaMdhavaggaNAsu NANA se DisavvadavvA ataguNA / ko guNagAro ? savvajovehi anaMtaguNo / taM jahA -sAMtaraNiraMtara vaggaNA e dAe paTTadAe ca paDhamavaggaNA ceva pahANA, sesavaggaNasavvapadesANaM tadaNaMtima ekazreNivargaNAyeM anantaguNI haiM / guNakAra kyA hai ? ananta lokapramANa guNakAra hai / bAdaranigodavargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiN| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAta veM bhAgase guNita jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / tIsarI dhruvazUnyavargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiN| guNakAra kyA hai ? aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / sUkSmanigodavargaNAoM meM ekazreNivargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiM / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase guNita palyake asaMkhyAtaveM bhAgatramANa guNakAra hai / mahAskandhavargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiM / guNakAra kyA hai / jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgameM palyake asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga dene para jo eka bhAga labdha Ave vaha guNakAra hai / cauthI dhruvazUnya vargaNAoMmeM ekazreNivargaNAyeM asaMkhyAtaguNI haiM / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / mahAskandhavargaNA ke pradeza vizeSa adhika haiM / kitane adhika haiM ? cauthI dhruvazUnyavargaNA meM palyake asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga dene para vahA~ jo eka bhAga labdha Ave utane adhika haiN| bAdaranigodavargaNAoM meM nAnAzreNi saba pradeza asaMkhyAtaguNe haiM / sUkSmanigodavargaNAoM meM nAnAzreNi saba pradeza asaMkhyAtaguNe haiM / sAntaranirantaravargaNAoM meM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / unhIM meM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / dhruvaskandhavargaNAoM meM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / yathA-sAntara nirantaravargaNA meM dravyArthatA aura pradezArthatAkI Q ma0 pratipATho'yam / pratiSu 'asaMkhe0 bhAgo palido0' iti pAThaH /
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116 ) baMdhaNANuyogaddAre appAbahuaparUvaNA ( 219 bhaagttaado| dhuvakkhaMdhapaDhamavaggaNapamANeNa sagasavvadavve kIramANe divaDDhaguNahANimettapaDhamavaggaNAo hati, samayAviroheNuppaNNaguNahANisalAgAo viraliya samayAviruddhaguNagAreNa guNiya aNNoNNabhatthaM kAdaNuppAidarAsiNA dhuvakkhaMdhacarimavaggaNAe guNidAe paDhamavaggaNA hodi tti divaDDhaguNahANiguNiyaaNNoNNabbhattharAsiNA dhuvakkhaMdhacarimavaggaNAe guNidAe dhuvakkhaMdhasavvadavvaM hodi / sAMtaraNiraMtarapaDhamavaggaNAdo dhuvakkhaMdhacarimavaggaNA aNaMtaguNA / ko guNa ? savvajIvehi aNaMtaguNo / sAMtara-NiraMtarapaDhamavaggaNapadesuppAyaNaTuM duvidsaadireyhettimaddhaannmettgunngaaraado| dhuvakkhaMdhabhaMtaraaNNoNNabbhattharAsI aNaMtaguNo, teNa sAMtaraNiraMtaravaggaNapadesaggAdo dhuvakkhaMdhavaggaNadavvamaNaMtaguNamidi siddhaM / tassuvari dhuvakkhaMdhavaggaNAe padesaggamaNaMtaguNaM / ko guNa0 ? abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhaannmnnNtimbhaagmetto| taM jahA-dhuvakkhaMdhapaDhamavaggaNaM Tuviya divaDDhaguNahANiNA guNide davvavaggaM hodi / puNo taM ceva paDirAsiya heTimaaddhANeNa abhavasiddhiehito aNaMtaguNeNa siddhANamaNaMtimabhAgeNa gaNide dhavakkhaMdhapadesaggaM hodi / dhavakkhaMdhavaggaNAe egaseDiaddhANaM savvajovehi aNaMtaguNaM ti savvajovehito aNaMtaguNo guNagAro kiNNa dijjadi? Na, paDhamaguNahANipadesaggasseva pahANattadaMsaNAdo bidiyaguNahANisavvapadesaggassa paDhama apekSA prathama vargaNA hI pradhAna hai, kyoMki, zeSa vargaNAoMke saba pradeza usake anantaveM bhAgapramANa haiM / dhruvaskandha prathama vargaNAke pramANase apane saba dravyake karane para Der3ha guNahAnimAtra prathama vargaNAyeM hotI haiN| ataH AgamAnusAra utpanna huI guNahAnizalAkAoMkA viralana kara aura AgamAnusAra guNakArase guNita kara tathA paraspara guNA karanese utpanna huI rAzise dhruvaskandhako antima vargaNAke guNita karane para prathama vargaNA hotI hai isalie Der3ha guNahAnise guNita anyonyAbhyasta rAzike dvArA dhruvaskandhakI antima vargaNAke guNita karanepara dhruvaskandhakA saba dravya hotA hai / sAntaranirantara prathama vargaNAse dhruvaskandhakI antima vargaNA anantaguNI hai| guNakAra kyA haiM ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai, kyoMki, sAntaranirantara prathama vargaNAke pradezoMko utpanna karaneke lie sthApita sAdhika adhastana adhvAnamAtra guNakAra hai| dhruvaskandha ke bhItara anyonyAbhyasta rAzi anantaguNI hai, isalie sAntaranirantaravargaNAke pradezAgrase dhruvaskandhavargaNAkA dravya anantaguNA hai yaha siddha hotA hai / isake Upara dhruvaskandha vargaNAke pradezAgra anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai| yathA-ruvaskandhakI prathama vargaNAko sthApita kara DeDha gaNahAnise gaNita karanepara dravyakA varga hotA hai| pUnaH use hI pratirAzi banAkara abhavyoMse anantagaNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa adhastana adhvAnase gaNita karanepara ghravaskandha ke pradezAna hote haiN| zaMkA- dhruvaskandhavargagAkA ekazreNi adhvAna saba jIvoMse anantaguNA hai, isalie saba jIvoMse anantaguNA guNakAra kyoM nahIM diyA jAtA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, prathama guNahAnike pradezAgrakI hI pradhAnatA dekhI jAtI hai| tathA
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 ) chavakhaMDAgame vaggaNA - khaMDa (5, 6, 116 guNahANipadesaggeNa samANattuvalaMbhAdo / Na ca heTThimaaddhANassuvari egadoguNahANIyo pakkhitte guNagAro savvajIvehi anaMtaguNo, guNahANiNA guNide vi tadaNaMtagaNattAbhAvAdo | teNa siddhaM guNagAro * abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhaannmnnNtimbhaagotti| kammaiyavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA anaMtagu 1 ko guNa0 ? svAhiyadhuvavadhAdo heTThimasamayaladdhANeNovaTTidakammaiyadavvadRda aNNoSNanbhattharAsI / kammaiyavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA anaMtaguNA / ko guNa 0 ? abhavasiddhiehi anaMtaguNa siddhANamaNaMtimabhAgamettakammaiyavaggaNAe heTThimaaddhANaM khvAhiyaM / kammaiyavaggaNAdo heTTimaagahaNavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA anaMtaguNA / ko guNa 0 ? kammaiyavaggaNarUvA hiyaheTThimadvANeovaTTidakammaiyaheTThimaagahaNavaggaNAe aNNoSNanbhattharAsI guNagAro / tAsu ceva padesaggamaNaMtaguNaM / koNa guNa 0? agahaNavaggaNAe heTThimaadvANaM khvAhiyaM / tado maNavagaNAsu NANAseDisavvadavvA anaMtaguNA / ko guNa 0? agahaNavaggaNAe heTThimasayaladdhANeNa khvAhieNovaTTidamaNadavvavaggaNAe aNNoNNabbhattharAsI / maNadavvavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA anaMtaguNA ko guNa0 ? maNadavvavaggaNAe heTTimasayaladvANaM vAhiyaM / maNassa heDDimaagahaNavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA anaMtaguNA / ko guNa 0 ? misaddhANeNovaTTidaagahaNa vaggaNaaNNoNNabbhattharAso guNagAro / maNassa dvitIya guNahAnikA saba pradezAgra prathama guNahAni ke pradezAgra ke samAna pAyA jAtA hai yadi kahA jAya ki adhastana adhvAnake Upara eka do guNahAniyoMko prakSipta karanepara guNakAra saba jIvoMse anantaguNA pAyA jAvegA so bhI kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, guNahAnise guNita karane para bhI usake anantaguNe hone kA abhAva hai, isaliya guNakAra abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hai yaha siddha hotA hai / kArmaNavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? eka adhika dhruvaskandha ke nIce ke sakala adhvAnase bhAjita kArmaNadravyArthatAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / kArmaNavargaNAoM meM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNe aura siddhoM ke anantaveM bhAgapramANa kArmaNavargaNAkA eka adhika adhastana adhvAna guNakAra hai| kArmaNavargaNAse adhastana agrahaNa vargaNAoM meM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? kArmaNavagaMNAke eka adhika adhastana sthAnase bhAjita kArmaNavargaNAse adhastana agrahaNavargaNAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / unhIM meM pradezAgra anantaguNA hai / guNakAra kyA hai ? agrahaNavargaNAkA eka adhika adhastana adhvAna guNakAra hai / usase manovargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? agrahaNavargaNA ke eka adhika adhastana sakala adhvAnase bhAjita manodravyavagaMNAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| manodravyavargaNAoM meM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? manodravyavargaNAkA eka adhika sakala adhvAna guNakAra hai / manovargaNAse adhastana agrahaNavargaNAoM ma nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? manovargaNA ke adhastana sakala adhvAnase * tA0pratau 'siddho guNagAro' iti pAThaH /
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 116.) baMdhaNANuyogaddAre appAbahuparUvaNA ( 221 tAsu ceva agahaNavaggaNAsu NANAseDisavvapadesA annNtgunnaa| ko guNa ? agahaNa. vaggaNAe heTThimasayaladdhANaM rUvAhiyaM gunngaaro| bhAsAvaggaNAsu NANAseDisavvadavvA aNaMtaguNA / ko guNa? agahaNavaggaNAe heTTimasavvaddhANeNa rUvAhieNovaTTidabhAsAvaggaNaaNNoNNabbhattharAsI guNagAro / tAsu ceva NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA ko guNa0 ? bhAsAvaggaNAe heTThimasanaddhANaM rUvAhiyaM / bhAsAvaggaNAe heTThimaagahaNavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA annNtgunnaa| ko guNa0 ? bhAsAvaggaNAe heTThimaaddhANeNa rUvAhieNovaTTidaappidAgahaNavaggaNAe aNNoNNabbhattharAsI / tAsu ceva NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa ? appidaagahaNavaggaNAe heTThimaaddhANaM rUvAhiyaM / tejAvaggaNAsu NANAseDisavvadavvA annNtgunnaa| ko guNa ? urimaagahaNavaggaNAe heTrimaaddhANeNa ruuvaahiegovttttidtejaavggnnannnnonnnnbbhtthraasii| tAsu ceva NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa0? tejAvaggaNAheTThimaaddhANaM rUvAhiyaM / tejaiyAdo heTimaagahaNavaggaNAsu NANAse DisavvadavvA aNaMtaguNA / ko guNa? tejaiyapadesaguNagAreNovaTTidaappidAgahaNavaggaNAe annnnonnnnbbhtthraasii| tAsu ceva vaggaNAsu NANAseDisavvapadesA aNaMtaguNA / ko guNa ? appidaagahaNavaggaNAe heTimaaddhANaM rUvAhiyaM / AhAravaggaNAsu NANAseDisavvadavvA annNtgunnaa| ko guNa? urimaagahaNavaggaNapadesaguNagAreNovaTTidaAhAravaggaNaaNNoNNabbhattharAsI / tAsu ceva bhAjita agrahaNavargaNAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| unhIM agrahaNa vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? agrahaNavargaNAkA eka adhika adhastana sakala adhvAna guNakAra haiN| bhASAvargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? agrahaNavargaNAke eka adhika adhastana sakala adhvAnase bhAjita bhASAvargaNAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| unhIM meM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? bhASAvargaNAkA eka adhika adhastana sakala adhvAna guNakAra hai| bhASAvargaNAke nIce agrahaNavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? bhASAvargaNAke eka adhika adhastana adhvAnase bhAjita vivakSita agrahaNavargaNAkI anyonyAbhyastarAzi guNakAra hai| unhIM meM nAnANi saba pradeza ananta guNe haiN| guNakAra kyA hai? vivakSita agrahaNavargaNAkA eka adhika adhastana adhvAna guNakAra hai| taijasavargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? uparima agrahaNa vargaNAke eka adhika adhastana adhvAnase bhAjita taijasavargaNAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| unhIM meM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? tejasavargaNAkA eka adhika adhastana adhvAna guNakAra hai / tejasavargaNAse adhastana agrahaNavargaNAoM meM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? taijasa pradeza guNakArase bhAjita vivakSita agrahaNavargaNAko anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| unhIM vargaNAoM meM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNa haiM / guNakAra kyA hai? vivakSita agrahaNavargaNAkA eka adhika adhastana adhvAna guNakAra hai| AhAravargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? uparima agrahaNavargaNAke pradeza guNakArase bhAjita AhAravargaNAkI For Private & Personal use only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 ) chavakhaMDAgame vaggaNA - khaMDa (5, 6, 116 NANAseDisavvapadesA anaMtaguNA / ko guNa 0 ? AhAravaggaNaheTThimaaddhANaM svAhiyaM / AhAravaggaNAdo heTTimaaNatapadesiyavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA anaMtaguNA / ko guNa ? AhAravaggaNapadesaguNagAreNovaTTida appidaagahaNavaggaNaaNNoNNabbhattharAsI / tAsu ceva NANA se DisavvapadesA anaMtaguNA / ko guNa0 ? heTTimaaddhANaM khvAhiyaM / paramANuvaggaNAsu NANAseDisavvadavvA sadhvapadesA ca do vi sarisA anaMtaguNA 1 ko guNa0 ? anaMtapadesiyavaggaNANaM padesaguNagAreNa divaDDhaguNahANiguNideNovaTTidaasaMkhejjapadesiyavaggaNANa maNNoSNabbhattharAsI / saMkhejjapadesiyavaggaNAsu NANAse DisavvadavvA saMkhejjaguNA / ko guNa 0? egarUvasta asaMkhe 0 bhAgeNUNarUvaNukkassa saMkhejjayaM / tesi ceva padesA saMkhejjaguNA / ko guNa0 ? saMkhejjaruvANi / taM jahA - padesaggeNa savvavaggaNAo egaguNadguNatiguNAdikameNa gadAo tti saMkappiya paramANuvaggaNapadese dRviya ukkassasaMkhejjayassa saMkalaNAe guNide savvavaggaNANaM padesaggamAgacchadi / puNo guNagAramhi egarUve avaNide saMkhejjapadesiyavaggaNapadesaggaM hodi / puNo padesaggeNa dAo sarisAo na hoMti / visesahoNAo tti hoNapadesapamANaparUvaNaM kassAmo / taM jahA - rUvUNukkassasaMkhejjayassa saMkalaNAsaMkalaNamANiya duguNide hoNapadesapamANaM pAvadi / puNo dohi guNahANIhi asaMkhejjalogapamANAhi ovaTTide egarUvassa asaMkhe 0bhAgo Agacchadi / edammi puvvillasaMkalaNAe avaNide saMkhejjapade siyavaggaNadavvaM anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / unhIM vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? AhAravargaNAkA eka adhika adhastava adhvAna guNakAra hai / AhAravargaNA se nIce anantapradezI vargaNAoM meM nAnAzreNi saba dravya anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? AhAravargaNA ke pradeza guNakArase bhAjita vivakSita agrahaNavargaNAkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / unhI meM nAnAzreNi saba pradeza anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? eka adhika adhastana adhvAna guNakAra hai / paramANuvargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya aura unake saba pradeza donoM hI samAna hokara anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? Der3ha guNahAni guNita anantapradezI vargaNAoMke pradezaguNakArase bhAjita asaMkhyAtapradezI vargaNAoMkI anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai / saMkhyAtapradezI vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya saMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? ekeka asaMkhyAtaveM bhAgase nyUna eka kama utkRSTa saMkhyAta guNakAra hai / unhIM ke pradeza saMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? saMkhyAta aMka guNakAra hai / yathA- pradezAgrakI apekSA saba vargaNAyeM ekaguNI, dviguNI aura triguNI Adi kramase gaI haiM aisA saMkalpa karake paramANuvargaNAke pradezoM ko sthApita kara utkRSTa saMkhyAtakI saMkalanAse guNita karane para saba vargaNAoMke pradezAgra Ate haiM / punaguNakArameMse eka aMkake kama kara dene para saMkhyAta pradezI vargaNAtre pradezAgra hote haiM / punaH pradezAH grakI apekSA ye samAna nahIM hotI haiM kintu vizeSa hona hotI haiM isalie hIna pradezoM ke pramANakA kathana karate haiM / yathA- eka kama utkRSTa saMkhyAtake saMkalanAsaMkalanako lAkara dUnA karane para hIna pradezoMkA pramANa prApta hotA hai / punaH asaMkhyAta lokapramANa do guNahAniyoM kA bhAga dene para eka aMkakA asaMkhyAtavAM bhAga AtA hai| ise pahale kI saMkalanAmeMse ghaTA dene para
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 223 5, 6, 117.) baMdhaNANuyogaddAre bAhiravaggaNAparUvaNA hodi| edamni davvadvadAe bhAge hide saMkhejjarUvANi lanbhaMti / teNa guNagAro saMkhejje ti siddhN| asaMkhajjapadesiyavaggaNAsu NANAseDisavvadavvA asaMkhejjaguNA / ko guNa ? asaMkhejjA logaa| tesu ceva NANAseDisavvapadesA asaMkhejjaguNA / ko guNa? asaMkhejjA logaa| evamappAbahugaparUvaNA gadA / aTThahi aNuyogaddArehi tevIsavaggaNAsu palavidAsu abbhaMtaravaggaNA samattA hodi / tattha imAe bAhiriyAe vaggaNAe aNNA parUvaNAra kAyavvA bhavadi // 117 // orAliyAdipaMcaNhaM sarIrANaM kathaM bAhiriyA vaggaNA tti snnnnaa| Na tAva iMdiya-goiMdiehi agejjhANaM poggalANaM bAhirasaNNA, paramANuAdivaggaNANaM pi tadaviseseNa baahirvggnnttppsNgaado| Na tAva jIvapadesehi pudhabhUdANi tti paMcaNhaM sarIrANaM bAhiravavaeso, duddhodayANaM va aNNoNNANugayANaM jIvasarIrANaM anbhaMtara - baahirbhaavaannuvvttiido| aNaMtANatANaM vissAsuvacayaparamANUNaM majjhe paMcaNhaM sarIrANaM paramANU ceTTidA ti Na tesi bAhirasaNgA, vissAsuvacayakkhaMdhANamaMtoTidANaM baahirvvesvirohaado| tamhA* bAhiravaggaNavavaeso Na vaDada? ettha parihAro uccd| taM saMkhyAtapradezI vargaNAoMkA dravya hotA hai| isameM dravyArthatAkA bhAga dene para saMkhyAta aMka labdha Ate haiN| isalie gaNakAra saMkhyAta hai yaha siddha hotA hai| asaMkhyAtapradezI vargaNAoMmeM nAnAzreNi saba dravya asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta loka guNakAra hai| unhIM meM nAnAzreNi saba pradeza asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta loka guNakAra hai / isa prakAra alpabahutva prarUpaNA samApta huii| tathA ATha anuyogadvAroMkA Azraya lekara teIsa vargaNAoMkI prarUpaNA karane para Abhyantara vargaNA samApta hotI hai| aba vahAM isa bAhya vargaNAko anya prarUpaNA kartavya hai // 117 / zaMkA- audArika Adi pA~ca zarIroMkI bAhya vargaNA saMjJA kaise hai ? indriya aura noindriyase agrAhya pudgaloM ko bAhya saMjJA to ho nahIM sakatI, kyoMki, paramANu Adi vargaNAoM meM bhI unase koI vizeSatA nahIM pAI jAtI hai, isalie unheM bhI bAhya vargaNApanekA prasaMga prApta hotA hai| ve jIvapradezoM se pRthagbhUta haiM, isalie pA~ca zarIroMkI bAhya saMjJA hai yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, dUdha aura jalake samAna parasparameM eka dUsare meM praviSTa hue jIva aura zarIroMkA AbhyantarabhAva aura bAhyabhAva nahIM bana sakatA hai| anantAnanta visrasopacayarUpa paramANuoMke madhyame pA~co zarIroM ke paramANu avasthita haiM isalie unakI bAhya saMjJA hai so aimA kathana karanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, bhItara sthita visrasopacaya skandhoMkI bAhya saMjJA hone meM virodha AtA hai| isalie bAhya vargaNA yaha saMjJA nahIM banatI hai ? . samAdhAna- yahAM aba isa zaMkAkA parihAra karate haiN| yathA--pUrvokta teIsa vargaNAoMse Apratau 'aNNA parUvaNA' iti pAThaH / OM a0pratI 'jIvasarIrANamaccaMtara-' iti pAThaH / *prati 'tamhA' iti sthAne 'taM jahA' iti paatthH||
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 118. jahA-puvvuttatevIsavaggaNAhito paMcasarIrANi pudhabhUdANi ti tesi bAhiravavaeso / taM jahA-Na tAva paMcasarIrANi acittavaggaNAsu NivadaMti, scittaannmcittbhaavvirohaado| Na ca sacittavaggaNAsu NivadaMti, vissAsuvacaehi viNA paMcaNhaM sarIrANaM paramANUNaM ceva ghnnaado| tamhA paMcaNhaM sarIrANaM bAhiravaggaNA tti siddhA saNNA / tattha imA parUvaNA kAyavvA bhavadi tattha imANi cattAri aNuyogaddArANi NAdavvANi bhavaMtisarIrisarIraparUvaNA sarIraparUvaNA sarIravissAsuvacayaparUvaNA vissAsuvacayaparUvaNA cedi // 118 // ____sarIrI NAma jiivaa| tesi sarIrANaM patteyasAhAraNabheyANaM parUvayattAdo sarIrisarIrANaM ca patteyasAhAraNalakkhaNANaM parUvaNattAdo vA sarIrisarIraparUvaNA NAma / paMcaNhaM sarIrANaM padesapamANaM tesi padesaNiseyakkamaM padesathovabahuttaM ca parUvedi tti sarIraparUvaNA NAma / paMcaNhaM sarIrANaM vissAsuvacayasaMbaMdhakAraNaNiddhalhukkhaguNANamorAliya-veuviya-AhAra-tejA-kammaiyaparamANuvisayANamavibhAgapaDicchedaparUvaNA jattha kIradi sA sarIravissAsuvacayaparUvaNA NAma / tesiM ceva paramANUNaM jIvAdo mukkANaM vissAsuvacayassa parUvaNA jattha kIradi sA vissAsuvacayaparUvaNadA nnaam| pA~ca zarIra pRthagbhUta haiM, isalie inakI bAhya saMjJA hai| yathA-pA~ca zarIra acitta vargaNAoMmeM so sammilita kiye nahIM jA sakate, kyoMki, sacittoMko acitta mAnane meM virodha AtA hai| unakA sacitta vargaNAoMmeM bhI antarbhAva nahIM hotA, kyoMki, visrasopacayoMke binA pA~ca zarIroMke paramANuoMkA hI sacitta vargaNAoMmeM grahaNa kiyA hai| isalie pA~coM zarIroMkI bAhya vargaNA yaha saMjJA siddha hotI hai / usameM yaha prarUpaNA karane yogya hai vahAM ye cAra anuyogadvAra jJAtavya haiM-zarIrizarIraprarUpaNA, zarIraprarUpaNA, zarIravinasopacayaprarUpaNA aura visrasopacayaprarUpaNA // 118 // . zarIrI jIvoMko kahate haiN| unake pratyeka aura sAdhAraNa bhedavAle zarIroM kA prarUpaNa karanevAlA honese athavA pratyeka aura sAdhAraNa lakSaNavAle zarIrI aura zarIroMkA prarUpaNakaranevAlA honese zarIrizarIraprarUpaNA saMjJA hai / pA~coM zarIroMke pradezoMke pramANakA, unake pradezoMke niSeka kramakA aura pradezoMke alpabahutvakA kathana karatA hai, isalie zarIraprarUpaNA saMjJA hai| jisameM audArika, vaikriyika, AhAraka, tejasa aura kArmaNa paramANuoM ko viSaya karanevAle pA~ca zarIroMke visrasopacayake sambandhake kAraNa snigdha aura rUkSaguNoMke avibhAgapraticchedoMkI prarUpaNA kI jAtI hai usakI zarIravisrasopacayaprarUpaNA saMjJA hai| tathA jisameM jIvase mukta hue unhIM paramANuoMke visrasopacayakI prarUpaNA kI jAtI hai usakI visrasopacayaprarUpaNA saMjJA hai| OM ma0 pratipATho'yam / pratiSu '-guNiyamorAliya-' iti paatthH| Oma0pratI 'tesiM ceva paramANUNa' ityAdi vAkyaM punarapi nibaddhamasti / ma0pratipATho'yam / pratiSa 'makkamAraNaM' iti pATha: / ' |
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 120.) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNA ( 225 edesi caduNhamaNuyogaddArANaM kameNettha parUvaNA kIrade sarIrisarIraparUvaNadAe asthi jIvA patteya-sAdhAraNasarIrA // 119 // ekkasseva jIvassa jaM sarIraM taM pttysriirN| taM sarIraM jesi jIvANaM atthi te patteyasarIrA nnaam| bahUNaM jIvANaM jamegaM sarIraM taM sAhAraNasarIraM nnaam| tattha je vasaMti jIvA te saahaarnnsriiraa| athavA patteyaM pudhabhUdaM sarIraM jesi te pttysriiraa| sAhAraNaM sAmaNNaM sarIraM jesi jIvANaM te saahaarnnsriiraa| evaM sarIrANi sarIriNo ca duvihA(r) ceva hoMti, tadiyassa aNuvalaMbhAdo / tattha je te sAhAraNasarIrA te NiyamA vaNaphadikAiyA / avasesA patteyasarIrA // 120 // sAhAraNasarIrA jIvA vaNapphadikAiyA ceve ti vayaNeNa sAhAraNasarIraM vaNapphadikAiesu nniymidN| vaNapphadikAiyA puNa aNiyadA 'yata evakArakaraNaM tato'nyatrAvadhAraNamiti' vacanAt / teNa vaNapphadikAiyA pattayasarIrA vi asthi ti ghettavvaM / avasesA puNa jIvA patteyasarIrA ceva / / aba ina cAra anuyogadvAroMkA kramase yahAM para kathana karate haiM zarIrizarIraprarUpaNAkI apekSA jIva pratyeka zarIravAle aura sAdhAraNa zarIravAle haiM // 119 // eka hI jIvakA jo zarIra hai usakI pratyekazarIra saMjJA hai / vaha zarIra jina jIvoMke hai ve pratyekazarIra jIva kahalAte haiN| bahuta jIvoMkA jo eka zarIra hai vaha sAdhAraNazarIra kahalAtA hai| unameM jo jIva nivAsa karate haiM ve sAdhAraNazarIra jIva kahalAte haiN| athavA pratyeka arthAta pRthagbhUta zarIra jina jIvoMkA hai ve pratyekazarIra jIva haiM / tathA sAdhAraNa arthAt sAmAnya zarIra jina jIvoMkA hai ve sAdhAraNazarIra jIva kahalAte haiN| isaprakAra zarIra aura zarIrI do prakArake hI hote haiM, kyoMki, tIsarA prakAra upalabdha nahIM hotaa| unameMse jo sAdhAraNazarIra jIva haiM ve niyamase vanaspatikAyika hote haiN| avazeSa jIva pratyekazarIra haiM // 120 // sAdhAraNazarIra jIva vanaspatikAyika hI hote haiM isa vacanase sAdhAraNazarIra vanaspatikAyikoMmeM niyamita kiyA gayA hai| parantu vanaspatikAyika aniyata haiM, kyoMki, jahAM evakAra kiyA jAtA hai usase anyatra avadhAraNa hotA hai aisA vacana hai, isalie vanaspatikAyika pratyeka zarIra bhI haiM aisA yahAM grahaNa karanA cAhie / parantu avazeSa jIva pratyekazarIra hI haiM / (r) a0 kA0pratyo: 'duviho' iti paatthH| ma0pratipATho'yam / pratiSa evakAraNaM ' iti pAThaH /
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 ) chavakhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 121. tattha imaM sAhAraNalakkhaNaM bhaNidaM // 121 // kima lakkhaNaparUvaNA kIrade? Na, lakkhaNabhedeNa viNA sarIrisarIrANaM bhedo Natthi tti tabbhedaparUvaNa tduttiido| patteyasarIrassa kiNNa lakkhaNaM bhaNidaM ? Na, sAhAraNasarIrassa lakkhaNe kahide saMte tazvivarIyalakkhaNaM patteyasarIramidi uvadeseNa viNA tallakkhaNAvagamAdo* / sAhAraNamAhAro sAhAraNamANapANagahaNa ca / sAhAraNajIvANaM sAhAraNalakkhaNaM bhaNidaM // 122 // edAe suttagAhAe sarIri-sarINANaM doNhaM pi lakkhaNaM parUvidaM, egalakkhaNAvagameNa iyarassa vi lakkhaNAvagamAdo / sriirpaaoggpogglkkhNdhghnnmaahaaro| so sAhAraNaM sAmaNNaM hodi / sAhAraNamidi NavaMsaliMgaNiddeso kathaM kado? kiriyAviseseNa bhAveNa / egajIve AhAride savvajodhA AhAridA tti bhaNidaM hodi, aNNahA saahaarnnttaannuvvttiido| ANo ussAso, avANo nnissaaso| tesimANAvANANaM vahA~ sAdhAraNakA yaha lakSaNa kahA hai // 121 // zaMkA- lakSaNakA kathana kisalie kiyA jAtA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, lakSaNake bhedake binA zarIrI aura zarIroMkA bheda nahIM ho sakatA, isalie unake bhedoMkA kathana karane ke lie lakSaNake bhedakA kathana kiyA hai| zaMkA- pratyekazarIrakA lakSaNa kyoM nahIM kahA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, sAdhAraNazarIrakA lakSaNa kaha dene para usase viparIta lakSaNavAlA pratyekazarIra hai isa prakAra upadezake binA usake lakSaNakA jJAna ho jAtA hai| sAdhAraNa AhAra aura sAdhAraNa ucchavAsa-niHzvAsakA grahaNa yaha sAdhAraNa jIvoMkA sAdhAraNa lakSaNa kahA gayA hai // 122 // isa sUtragAthA dvArA zarIrI aura zarIra donoMkA hI lakSaNa kahA gayA hai, kyoMki, ekake lakSaNakA jJAna hone para dUsareke lakSaNakA bhI jJAna ho jAtA hai| zarIrake yogya pudgalaskandhoMkA grahaNa karanA AhAra kahalAtA hai / vaha sAdhAraNa arthAt sAmAnya hotA hai| zaMkA- sUtragAthA meM 'sAhAraNaM' isa prakAra napuMsakaliMgakA nirdeza kisalie kiyA hai? samAdhAna- kriyA vizeSarUpa bhAvake dikhalAne ke lie napuMsakaliMgakA nirdeza kiyA hai| eka jIvake AhAra karane para saba jIvoMkA AhAra ho jAtA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai, anyathA usakA sAdhAraNapanA nahIM bana sakatA hai| 'ANa' zabdakA artha ucchvAsa hai aura 'apANa' zabdakA artha niHzvAsa hai| una AnA * tA0prato taNNa (ttha ) imaM a0 pratI 'taNNa imaM ' iti paatthH| * apratI 'tallakkheNA vagamAdo' iti paatthH| OM A0 pratau 'sutta gAhAe sarIrANaM kA0pratauM 'suttagAhAe sarIrasarIrANaM' iti pAThaH / tAkA pratyo: 'apANo' iti paatthH||
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 122) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNA ( 227 gahaNamayANaM savvajIvANaM sAhAraNaM sAmaNNaM / kesi jIvANaM sAmaNNaM ti(r) bhaNide sAhAraNajIvANaM / ke sAhAraNajIvA ? egasarIraNivAsiNo / aNNasarIraNivAsiNaM aNNasarIraTTiehi sAhAraNataM gatthi, egasarIrAvAsajaNidapaccAsattIe abhAvAdo / edassa bhAvattho- savvajahaNNaNa pajjattikAleNa jadi puvvuppaNNaNigodajIvA sarIrapajjatti-iMdiyapajjatti-AhAra-ANApANapajjattIhi pajjattayadA hoti / tamhi sarIre tehi samuppaNNamaMdajogiNigodajIvA vi teNeva kAleNa edAo pajjattIo samANeti, aNNahA AhAragahaNAdINaM* sAhAraNattANudhavattIdo / jadi dIhakAleNa paDhamamuppaNNajIvA cattAri pajjattIo samANeti to tamhi sarIre pacchA uppaNNajIvA teNeva kAleNa tAo pajjattIo samANeti tti bhaNidaM hodi / kathamegeNa jIveNa gahido AhAro takkAle tattha aNaMtANaM jIvANaM jAyade? Na, teNAhAreNa jaNidasattIe pacchA uppaNNajIvANaM uppaNNapaDhamasamae ceva uvlNbhaado| jadi evaM to AhAro sAhAraNo hodi AhArajaNidasattI sAhAraNe tti vattavvaM ? Na esa doso, kajje kAraNovayAreNa AhArajaNidasattIe vi AhAravavaesasiddhIdo / sarIridiyapajjattINaM sAhAraNataM pAnakA grahaNa arthAt upAdAna saba jIvoMke sAdhAraNa hai arthAt sAmAnya hai / kina jIvoMke sAdhAraNa hai aisA pUchanepara gAthAsUtra meM 'sAdhAraNa jIvoMke' aisA kahA hai| zaMkA- sAdhAraNa jIva kauna haiM / samAdhAna- eka zarIrameM nivAsa karanevAle jIva sAdhAraNa haiM / anya zarIroMmeM nivAsa karanevAle jIvoMke usase bhinna zarIroMmeM nivAsa karanevAle jIvoMke sAtha sAdhAraNapanA nahIM hai, kyoMki, unameM eka zarIrake AvAsase utpanna huI pratyAsattikA abhAva hai| isakA abhiprAya yaha hai-sabase jaghanya paryApti kAlakedvArA yadi pahale utpanna hue nigoda jIva zarIraparyApti, indriyaparyApti, AhArApti aura ucchvAsaniHzvAsaparyAptise paryApta hote hai to usI zarIrameM unake sAtha utpanna hue manda yogavAle nigoda jIvabhI usI kAlake dvArA ina paryAptiyoMko pUrA karate haiM, anyathA AhAragrahaNa AdikA sAdhAraNapanA nahIM bana sakatA hai| yadi dIrghakAlakedvArA pahale utpanna hue jIva cAroM paryAptiyoMko prApta karate haiM to usI zarIrameM pIchese utpanna hue jIva usI kAlakedvArA una paryAptiyoMko pUrA karate haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zaMkA- eka jIvakedvArA grahaNa kiyA gayA AhAra usa kAlameM vahAM ananta jIvoMkA kaise ho sakatA hai ? samAdhAna-nahIM, kyoMki, usa AhArase utpanna huI zaktikA bAdameM utpanna hue jIvoMke utpanna honeke prathama samaya meM ho grahaNa ho jAtA hai / zaMkA-- yadi aisA hai to 'AhAra sAdhAraNa hai' isake sthAnameM 'AhArajanita zakti sAdhAraNa hai' aisA kahanA cAhie ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, kArya meM kAraNakA upacAra kara lenese AhArajanita zaktike bhI AhAra saMjJA siddha hotA hai| ma0pratipATho'yam / tA0pratau 'sAmaNNetti' a0kA0pratyo: 'sAmaNNA tti' iti pAThaH / * A0pratau 'aNNahAragahaNNAdINaM' iti pAThaH /
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228) chakhaMDAgame vagaNA-khaMDa ( 5, 6, 123 kiNNa parUvidaM ? Na, AhArANAvANaNiddeso desAmAsiyo ti tesi pi ettheva aMtabbhAvAdo / evamedaM sAhAraNalakkhaNaM bhaNidaM / saMpahi edIe gAhAe bhaNidatthasseva daDhIkaraNa? uttaragAhA bhaNadi - eyassa aNuggahaNaM bahUNa sAhAraNANameyassa / eyassa jaM bahUNaM samAsado taM pi hodi eyassa // 123 // eyassa NigodajIvassa aNaggahaNaM pajjattiNippAyaNa paramANapoggalaggahaNaM NippaNNasarIrassa jaM paramANapoggalaggahaNaM vA taM bahaNaM sAhAraNANaM vahaNaM sAhAraNajIvANaM tatra zarIre tasmin kAle satAmasatAM ca bhavati / kudo ? teNAhAreNa jaNidasattIe tatthataNasavvajIvesu akkameNuvalaMbhAdo, tehi paramANUhi NipphaNNasarIrAvayavaphalassa savvajIvesu uvalaMbhAdo vA / jadi egajIvamhi jogeNAgadaparamANupoggalA tassarIramahiTridANaM aNNajIvANaM ceva hoMti to tassa jogillajIvassa tamaNaggahaNaM Na hodi, aNNasaMbaMdhittAdo tti bhaNide parihAraM bhaNadi- eyarasa edassa vi jIvassa jogavaMtassa tamaNuggahaNaM hodi / kudo ? tapphalassa ettha vi uvalaMbhAdo / kathamegeNa zaMkA- zarIraparyApti aura indriyaparyApti ye sabase sAdhAraNa haiM aisA kyoM nahIM kahA ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, gAthAsUtra meM 'AhAra' aura 'AnApAna' padakA grahaNa dezAmarSaka hai, isaliye unakA bhI inhIM meM antarbhAva ho jAtA hai / isa prakAra yaha sAdhAraNa lakSaNa kahA hai / aba isa gAthAdvArA kahe gaye artha ko hI dRr3ha karane ke lie AgekI gAthA kahate haiM ___ eka jIvakA jo anugrahaNa arthAt upakAra hai vaha bahuta sAdhAraNa jIvoMkA hai aura isakA bhI hai / tathA bahuta jIvoMkA jo anugrahaNa hai vaha milakara isa vivakSita jIvakA bhI hai // 123 // ___ eka nigoda jIvakA anugrahaNa arthAt paryAptiyoMko utpanna karaneke lie jo paramANu pudgaloMkA grahaNa hai yA niSpanna hue zarIrake jo paramANu pudgaloMkA grahaNa hai vaha 'bahUNaM sAhAraNANa' arthAt usa zarIrameM usa kAla meM rahanevAle aura nahIM rahanevAle bahuta sAdhAraNa jIvoMkA hotA hai, kyoMki, usa AhArase utpanna huI zakti vahA~ke saba jIvoMmeM yugapat upalabdha hotI hai| athavA una paramANuoMse niSpanna hue zarIrake avayavoMkA phala saba jIvoMme upalabdha hotA hai| zakA- yadi eka jIvameM yogase Aye hue paramANu pudgala usa zarIrameM rahanevAle anya jIvoMke hI hote haiM to yogavAle usa jIvakA vaha anugrahaNa nahIM ho sakatA, kyoMki, usakA sambandha anya jIvoMke sAtha pAyA jAtA hai ? samAdhAna- aba isa zaMkAkA parihAra karate haiM- isa eka yogavAle jIvakA bhI vaha anugrahaNa hotA hai, kyoMki, usakA phala isa jIva meM bhI upalabdha hotA hai| @ ma0prati gaTho'yam / pratiSu 'aNNasaMbaMdhattAdo' iti pAThaH /
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 124.) baMdhaNANiyogaddAre sarIrisarIraparUvaNA ( 229 vi dattANaM poggalANaM phalamaNNe bhaMjaMti?Na esa doso, ekkeNa vi dattadhaNadhaNNAINaM avihattadhaNabhAuANaM dhUupiuputtaNattuaMtANaM ca bhottubhAvadasaNAdo / tattheva sarIre givasaMtajIvANaM jogeNAgadaparamANupoggalA kimedassa appidajIvassa hoMti Aho Na hoti tti bhaNide bhaNadi- bahUNaM jamaNuggahaNaM taM samAsado piDabhAveNa eyassa edassa vi appidaNigodajIvassa hodi, egasarIrAvAsidaaNaMtajIvajogeNAgadaparamANupoggalakalAvajaNidasattIe ettha uvlNbhaado| jadi evaM to edesi bahUNaM jIvANaM tamaNuggahaNaM Na hodi, tapphalassa aNNattha ceva egamhi jove uvalaMbhAdo tti bhaNide bhaNadi'eyassa' eSa ekazabdo'ntarbhAvitavIpsArthaH, tenaikaikasyApi jIvasya tadanugrahaNaM bhavati, tebhyo'nyajIveSu zaktyutpattikAla eva svasminnapi tadutpatteH / samagaM vaktANaM samagaM taisi sriirnnipptii| samagaM ca aNuggahaNaM samagaM ussAsaNissAso / / 124 // ekkamhi sarIre je paDhamaM ceva uppaNNA* aNaMtA jIvA je ca pacchA uppaNNA te savve samagaM vaktA nnaam| kathaM bhiNNakAluppaNNANaM jIvANaM samagattaM jujjade? Na, zaMkA- eka jIvakedvArA diye gaye pudagaloMkA phala anya jIva kaise bhogate haiM ? samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki eka ke dvArA bhI diye gaye dhana dhAnyAdika ko avibhakta dhanavAle bhAI, laDakI, pitA, putra aura nAtI taka ke jIva bhogate hue dekhe jAte haiN| usI zarIrameM nivAsa karane vAle jIvoMke yogase Aye hue paramANupudgala kyA eka vivakSita jIvake hote hai yA nahIM hote haiM aisA pUchane para kahate haiM- bahuta jIvoMkA jo anugrahaNa haiM vaha mila kara eka kA arthAta vivakSita nigoda jIvakA bhI hotA hai, kyoMki eka nivAsa karanevAle ananta jIvoMke yogase Aye hue paramANu pudgala kalApase utpanna (huI zakti isa jIva meM pAI jAtI hai / yadi aisA hai to ina bahuta jovoMkA vaha anugrahaNa nahIM hotA hai, kyoMki usakA phala anyatra hI eka jIva meM upalabdha hotA hai, aisA kahane para kahate haiM'eyassa' yaha 'eka' zabda antargabhita vIpsArUpa arthako lie hue hai, isaliye yaha phalita huA ki eka eka jIva kA bhI vaha anugrahaNa hai. kyoMki, una pudgaloMse anya jIvoM meM zakti ke utpanna hone ke kAla meM hI apane meM mI usakI utpatti hotI haiM / eka sAtha utpanna honevAloMke unake zarIrakI niSpatti eka sAtha hotI hai, eka sAtha anugrahaNa hotA hai aura eka sAtha ucchvAsa-niHzvAsa hotA hai // 124 // eka zarIrame jo pahale utpanna hue ananta jIva hai aura bAdameM utpanna hue ananta jIva haiM ve saba eka sAtha utpanna hue kahe jAte haiM / zaMkA- bhinna kAla meM utpanna hue jIvoMkA eka sAthapanA kaise bana sakatA hai ? rIrama ma.pratipATho'yam / pratISu '-dhaNabhAuvAvANa' itipAThaH / OM akA0pratyoH dhaupiu dhattaNNattavaNatANaM iti paatthH| OtA0prato 'tamaNuggahaM Na hodi' a0kA0pratyo: 'tamaNaggahaNaM hodi' iti pAThaH *-tApratau 'paDhama uppaNNA' kA0pratau 'paDhamaM ce uppaNNA' iti paatthH| 6ApratI dhakkaMtANAma' kA0pratau 'dhakkatANa NAma' iti pAThaH /
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 125 egasarIrasaMbaMdheNa tesi savvesi pi samagattaM paDi virohaabhaavaado| athavA samae vakkatANaM ti suttaM vattavvaM / ekkamhi samae ekkasarIre uppaNNasavvajIvA samae vakkaMtA NAma / ekkamhi sarIre pacchA uppajjamANA jIvA atthi, kathaM tesiM paDhamasamae ceva uppattI hodi ? Na, paDhamasamae uppaNNANaM jIvANamaNuggahaNaphalassa pacchA uppaNNajIvesu vi uvalaMbhAdo / tamhA egaNigodasarIre uppajjamANasavvajIvANaM paDhamasamae ceva uppattI edeNa NAeNa jujjade / evaM dohi phyArehi samagaM vakkaMtANaM jIvANaM tesi sarIraNippattI samagaM akkameNa ceva hodi / samagaM ca aNuragahaNaM, smunnugghnnaado| jeNa kAraNeNa savvesi jIvANaM paramANupoggalaggahaNaM samagaM akkameNa hodi teNa AhArasarIridiyaNippattI ussAsaNissAsaNippattI va samagaM akkameNa hodi, aNNahA aNuggahaNassa saahaarnnttvirohaado| egasarIre uppaNNANaMtajIvANaM cattAripajjattIyo appappaNo dvANe samagaM samappaMti / aNuggahaNassa sAhAraNabhAvAdo tti bhaNidaM hodi / jattheu marai jIvo tattha du maraNaM bhave aNatANaM / vakkamai jattha ekko vakkamaNaM tatthaNaMtANaM // 125 // samAdhAna-- nahIM, kyoMki, eka zarIrake sambandhase una jIvoMke bhI ekasAthapanA hone meM koI virodha nahIM AtA hai| athavA 'samae vakkaMtANaM' aisA sUtra kahanA cAhiye / eka samaya meM eka zarIrameM utpanna hue saba jIva 'samae vakkatA' kahe jAte haiM / zaMkA- eka zarIrameM bAdameM utpanna hue jIva haiM aisI avasthAmeM unakI prathama samayameMhI utpatti kaise ho sakatI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, prathama samayameM utpanna hue jIvoMke anugrahaNakA phala bAdameM utpanna hue jIvoMmeM bhI upalabdha hotA hai, isalie eka nigodazarIrameM utpanna honevAle saba jIvoMkI prathama samayameM hI utpatti isa nyAyake anusAra bana jAtI hai / isa prakAra donoM prakAroMse ekasAtha utpanna hue jIvoMke unake zarIrakI niSpatti samagaM arthAt akramase hI hotI hai / tathA ekasAtha anugrahaNa hotA hai, kyoMki, unakA anugrahaNa samAna sa kAraNase saba jIvoMke paramANu pudgaloMkA grahaNa samagaM arthAta akramase hotA hai, isaliye AhAra, zarIra aura indriyoMkI niSpatti aura ucchavAsa-niHzvAsakI niSpa arthAt akramase hotI hai / anyathA anugrahaNake sAdhAraNa hone meM virodha AtA hai| eka zarIrameM utpanna hue ananta jIvoMkI cAra paryAptiyAM apane apane sthAnameM ekasAtha samApta hotI haiM, kyoMki, anugrahaNa sAdhAraNarUpa hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / jisa zarIrameM eka jIva maratA hai vahA~ ananta jIvoMkA maraNa hotA hai / aura jisa zarIrameM eka jIva utpanna hotA hai vahA~ ananta jIvoMkI utpatti hotI hai / / 225 //
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 126 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNA ( 231 jattha sarIre ego jIvo maradi tattha aNaMtANaM ceva NigodajIvANaM maraNaM hodi / avahAraNaM kudo labbhade ? du saddassa avahAraNaTussa saMbaMdhAdo / saMkhejjA asaMkhejjA vA ekko vA Na maraMti, NicchaeNa egasarIre NigodarAsiNo anaMtA ceva maraMti tti bhaNidaM hodi / jattha Nigodasarore ego jIvo vakkamadi uppajjadi tattha sarIre anaMtANaM ceva NigodajIvANaM vakkamaNaM uppattI hodi / ego vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA ekkamhi NigodasarIre ekkamhi samae Na uppajjaMti kiMtu anaMtA ceva uppajjaMti tti bhaNidaM hodi / te ca egabaMdhaNabaddhA ceva hodUNa uppajjaMti, aNNahA patteyasarIravaggaNAe bAdarasuhumaNigodavaggaNAe vA aannNtiyppsNgaado| Na ca evaM, tahANuvabhAdo / bAdarahumaNigodANamavadvANakkamaparUvaNadvamuttarasuttaM bhaNadi bAdarasuhumaNigovA baddhA puTThA ya eyameeNa / te hu anaMtA jIvA mUlayathUhallayAdIhi // 126 // eyasarI radvidabAdaraNigodA tatthadvidaaNNehi bAdaraNigodehi egsarIraTThidasuhumaNigodA aNNehi tattha dvidasuhumaNigodehi baddhA samavedA saMtA acchaMti / so ca jisa zarIra meM eka jIva maratA hai vahAM niyamase ananta nigoda jIvoMkA maraNa hotA hai / zaMkA- isa sthalapara avadhAraNa kahA~se prApta hotA hai ? samAdhAna- gAthA sUtrameM Aye hue 'du' zabdakA avadhAraNa rUpa arthake sAtha sambandha hai / saMkhyAta, asaMkhyAta yA eka jIva nahIM marate haiM, kintu nizcayase eka zarIrameM nigoda rAzike ananta jIva hI marate haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / tathA jisa nigoda zarIrameM eka jIva vakkamadi arthAt utpanna hotA hai usa zarIrameM niyamase ananta nigoda jIvoMkA 'vakkamaNaM' arthAt utpatti hotI hai / eka, saMkhyAta aura asaMkhyAta jIva eka nigodazarIrameM eka samaya meM nahIM utpanna hote haiM kintu ananta jIva hI utpanna hote yaha ukta kathanakA tAtparya hai / ve eka bandhanabaddha hokara hI utpanna hote haiM, anyathA pratyeka zarIravargaNA aura bAdara va sUkSmanigodavargaNA ananta prApta honekA prasaMga AtA hai / parantu aisA hai nahIM, kyoMki, vaisI ve pAI nahIM jAtIM / aba bAdaranigoda aura sUkSmanigodake avasthAnake kramakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM bAdaranigoda jIva aura sUkSmanigoda jIva ye paraspara meM baddha aura spRSTa hokara rahate haiM / tathA ve ananta jIva haiM jo mUlI, thUvara aura Ardraka Adike nimittase hote haiM // 126 // eka zarIra meM sthita bAdara nigoda jIva vahAM sthita anya bAdara nigoda jIvoMke sAtha tathA eka zarIra meM sthita sUkSma nigoda jIva vahAM sthita anya sUkSma nigoda jIvoMke sAtha baddha arthAt a0 pratI 'hudAddalsa' kA0 pratI 'hudAhassa' iti pAThaH /
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 126. samavAo desasavvasamavAyabheeNa duviho / tattha desasamavAyapaDisehaTTha bhaNadi - 'puTThA ya eyameeNa' ekka mekkeNa savvAvayavehi puTThA saMtA ceva te acchaMti / No abaddhA No aTThA va acchaMti / avahAraNaM kudo labbhade ? avahAraNaTThahusadda saMbaMdhAdo / te kettietti bhaNide saMkhejjA asaMkhejjA vA Na hoMti kiM tu te jIvA aNaMtA ceva hoMti / keNa* kAraNeNa hoMti tti bhaNide 'mUlayathUhallayAdIhi ' mUlayathUhallayAdi - kAraNehi hoMti / ettha AdisaddeNa aNNe vi vaNapphadibhedA ghettavvA / edeNa bAdaraNigodANaM joNI parUvidA Na suhumaNigodANaM jalathalaAgAsesu savvattha tesi joNidaMsaNAdo / bhAvattho - mUlayathUhallayAdINaM sarIrANi bAdaraNigodANaM joNI hoMti / te tesi mUlya hallayAdINaM patteyasarIrajIvANaM bAdaraNigodapadiTTidA tti saNNA / vRttaM ca teNa tattha mUlayathUhallayAdINaM maNusAdisarIresu asaMkhejjalogamettANi NigodasarIrANi hoMti / tattha ekkekkamhi NigodasarIre anaMtANaMtA bAdarasuhumaNigodajIvA bIje joNIbhUde jIvo vakkamai so va aNNo vA / viya mUlAdIyA te patteyA paDhamadAe || 17 // samaveta hokara rahate haiM / vaha samavAya dezasamavAya aura sarvasamavAyake bhedase do prakArakA hai / unameM se dezasamavAyakA pratiSedha karaneke lie kahate haiM- 'puThThA ya eyameeNa' paraspara saba avayavoM se spRSTa hokara hIM ve rahate haiM / abaddha aura aspRSTa hokara ve nahIM rahate / zaMkA- avadhAraNa kaise prApta hotA hai ? samAdhAna- avadhAraNavAcI hu zabdake sambandhase prApta hotA hai / ve kitane haiM aisA pUchane para kahate haiM - ve saMkhyAta aura asaMkhyAta nahIM hote haiM kintu ve jIva ananta hI hote haiM / ve kisa kAraNase hote haiM aisA pUchane para kahate haiM ki 'mUlayathUhallayAdIhi' arthAt mUlI, thUvara aura Ardraka Adi kAraNase hote haiM / yahA~para Aye hue 'Adi' zabda se vanaspatike anya bheda bhI grahaNa karane caahie| isake dvArA bAdara nigodoMkI yoni kahI gaI hai, sUkSma nigodoMkI nahIM, kyoMki, jala, thala aura AkAza meM sarvatra unakI yoni dekhI jAtI hai| bhAvArtha yaha hai-mUlI, thUvara aura Ardraka Adike zarIra bAdara nigodoMkI yoni hote haiM, isalie mUlI, thUvara aura Ardraka Adike pratyekazarIra jIvoMkI bAdaranigodapratiSThita saMjJA hai / kahA bhI hai- yonibhUta bIja meM vahI jIva utpanna hotA hai yA anya jIva utpanna hotA hai / aura jo mUlI Adi haiM ve prathama avasthA meM pratyeka haiM // 17 // isalie vahAM mUlI, thUvara aura Ardraka Adika tathA manuSyoM Adike zarIroMmeM asaMkhyAta lokapramANa nigodazarIra hote haiN| vahAM eka eka nigodazarIrameM anantAnanta bAdara a0kA pratyoH 'avahAraNasahasaMbaMdhAdo' iti pAThaH / * tA0 pratI hoMti / 'keNa' iti dINaM ( Ni ) sarIrANi' iti pAThaH / pATha: |taa0 pratI 'bhaNide mUlayathUhallayAdIhi kAraNehi' iti pAThaH / * tA0 prato "
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 127 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNA paDhamasamae uppajjati / tattha ceva vidiyasamae asaMkhejjaguNahINA uppajjati / evamasaMkhejjaguNahINAe seDIe tAva NiraMtaramuppajjati jAva AvaliyAe asaMkhe0bhAgamettakAlo ti / puNo ekkadotiNNisamae Adi kAdUNa jAvukkasseNa AvaliyAe asaMkhe0bhAgamettakAlamaMtaridUNa puNo egavetiNNisamae Adi kAdUNa jAvukkasseNa AvaliyAe asaMkhe0bhAgamettakAlaM NiraMtaraM uppajjaMti evaM sAMtaraNiraMtarakameNa tAva uppajati jAva uppattIe saMbhavo asthi / evamedeNa kameNuppaNNabAdarasuhamaNigodajIvA ekkamhi sarore baddhA puTTA ca hodUNa acchaMti tti bhaNidaM hodi / jIvarAsI Ayavajjido savvao tatto nninvuimuvgcchNtjiivaannmuvlNbhaado| tado saMsArijIvANamabhAvI hodi tti bhagide Na hodi / aladdhatasabhAvaNigodajIvANamaNaMtANaM saMbhavo hodi tti jANAvagaTTaNuttarasuttaM bhaNadi atthi aNaMtA jIvA jehi Na patto tasANa prinnaamo| bhAbakalaMkaapaurA NigodavAsaM gaM* muMcaMti // 172 / / jehi adIdakAle kadAci vi tasapariNAmo Na patto te tArisA aNaMtA jIvA NiyamA asthi, aNNahA saMsAre bhavvajIvANabhAvAvattIdo / Na cAbhAvo, tadabhAve nigoda jIva aura sUkSmanigoda jIva prathama samaya meM utpanna hote haiM / vahIM para dvitIya samayameM asaMkhyAtaguNe hIna utpanna hote haiM / isa prakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla vyatIta hone taka asaMkhyAtaguNe hIna zreNirUpase nirantara jIva utpanna hote haiM / punaH eka, do aura tIna samayase lekara utkRSTa rUpase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlakA antara dekara panaH eka, do aura tIna samayase lekara utkRSTarUpase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka nirantara jIva utpanna hote haiM isa prakAra sAntara-nirantarakramase taba taka jIva utpanna hote hai jaba taka utpatti sambhava hai / isa prakAra isa kramase utpanna hue bAdaranigoda jIva aura sUkSmanigoda jIva eka zarIrameM baddha aura spRSTa hokara rahane haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / jIvana rAzi Ayase rahita hai aura vyayasahita hai, kyoMki, usameMse mokSako jAne vAle jIva upalabdha hote haiN| isaliye saMsArI jIvoMkA abhAva prApta hotA hai aisA kahane para uttara dete haiM ki nahIM hotA hai, kyoMki, trasabhAvako nahIM prApta hue ananta nigoda jIva sambhava haiM, ataH isa bAtakA jJAna karAne ke lie AgekA sUtra kahate haiM - jinhoMne atIta kAlame trasabhAvako nahIM prApta kiyA hai aise ananta jIva haiN| kyoMki ve bhAvakalaMkapracura hote haiM, isalie nigodavAsako nahIM tyAgate // 127 // jinhoMne atIta kAla meM kadAcit bhI sapariNAma nahIM prApta kiyA hai ve vaise ananta jIva niyamase haiM anyathA saMsArameM bhavya jIvoMkA abhAva prApta hotA hai| aura unakA abhAva hai *tApratI 'bhAvakalaMkaa (la) paurA NigodajIvA (vAsa)Na' iti pAThaH /
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 128 abhavvajIvANaM pi abhAvAvattado / Na ca taM pi, sNsaariinnmbhaavaapttiido| Na cedaM pi, tadabhAve asaMsArINaM pi abhAvapyasaMgAdo / saMsArINamabhAve saMte kathaM asaMsArINamabhAvo ? buccade, taM jahA - saMsArINamabhAve saMte asaMsAriNo vi Natthi, savvassa sapaDibakkhassa uvalaMbhaNNahANuvavattado / tado siddhaM adIdakAle apattatasabhAvA anaMtA jIvA asthi tti / ettha uvaujjatI gAhA sattA savvapayatthA savissarUvA aNatapajjAyA / gupAyadhuvattA sappavikkhA havai ekkA ||18|| kimaTTa te tasapariNAmaMNa lahaMti ? 'bhAvakalaMkasupaurA' bhAvakalaMka: saMklezaH, taM lAti Adatta iti bhAvakalaMkalaH / ekendriyajAtAvutpatterheturiti yAvat / tasya prAcuryyAt etthataNajIvA NigodavAsaM Na muMcaMti Na chaMDaMti tti bhaNidaM hodi / egaNigodasarIre jIvA davvapyamANado viTThA / siddhehi anaMtaguNA savveNa vi tIdakAleNa // 128 // 1 nahIM, kyoMki, unakA abhAva honepara abhavya jIvoMkA bhI abhAva prApta hotA hai / aura vaha bhI nahIM hai, kyoMki, unakA abhAva hone para saMsArI jIvoMkA bhI abhAva prApta honA hai / aura yaha bhI nahIM hai, kyoMki, saMsArI jIvoMkA abhAva hone para asaMsArI jIvoMke bhI abhAvakA prasaMga AtA hai / zaMkA- saMsArI jIvoMkA abhAva honepara asaMsArI jIvoMkA abhAva kaise sambhava hai ? samAdhAna- aba isa zaMkAkA samAdhAna karate haiM / yathA-saMsArI jIvoMkA abhAva hone para asaMsArI jIva bhI nahIM ho sakate, kyoMki saba sapratipakSa padArthoMkI upalabdhi anyathA nahIM bana sakatI / isaliye siddha hotA hai ki atIta kAlameM trasabhAvako nahI prApta hue ananta jIva haiM / yahA~ para upayukta paDanevAlI gAthA kahate haiM sattA saba padArthoM meM sthita hai, savizvarUpa hai, ananta paryAyavAlI hai, vyaya, utpAda aura dhruvatvase yukta hai, sapratipakSarUpa haiM aura eka hai || 18|| uttarArdha meM karatA hai ve sapariNAmako kyoM nahIM prApta karate haiM, isake samAdhAna meM sUtragAthAke kahate hai- 'bhAvakalaMkasupaurA' bhAvakalaGka arthAt saMkleza | use 'lAti' arthAta grahaNa vaha bhAvakalaMkala kahalAtA hai / ekendriyajAtimeM utpattikA hetu yaha ukta kathanakA tAtparya hai / usakI pracuratA hone se yahAMke jIva nigodavAsako nahIM tyAgateM haiM arthAt nahI chor3ate hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / eka nigodazarIrame dravyapramANakI apekSA dekhe gaye jIva saba atIta kAlake dvArA siddha hue jIvoMse bhI anantaguNe haiM // 128 // 1 ma0pratipATho'yam / tApratI 'vi a (ga) thi' a0kA0pratyo: 'vi asthi' iti pATha: 'tasapariNAmANaM iti pAThaH / tA0 pratI 'bhAvakalaMka: ( kala ) a0kA pratyoH bhAvakalaMka:' apratI iti pATha:
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 128. ) yogaddAre sarIrisarIraparUvaNA ( 235 saMsArijIvANamavocchede egaM heu parUviya vidiyaheuparUvaNaTTamedaM gAhAsuttamAgadaM / ekkamhi NigodasarIre davvapyamANado anaMtA jIvA atthi ttiNiddiTThA / juttIe hotA vikettiyA tti bhaNide adIdakAle je siddhA tehiMto anaMtaguNA ekkamhi fogodasarIre hoMti / kA sA juttI, jAe egaNigodasarIre aNaMtA jIvA uvaladdhA ? savvajIvarAsI ANaMtiyaM / jAsi saMkhANaM AyavirahiyANaM vaye saMte vojchedo hodi tAo saMkhAo saMkhejjAsaMkhejjasaNNidAo / jAsi saMkhANaM AyavirahiyANaM saMkhejjAsaMkhejjehi vaijjamANANaM pi vocchedo Na hodi tAsimaNaMtamidi sagaNA / savvajIvarAsI vANato teNa so Na vocchijjadi, aNNahA ANaMtiyavirohAdo / Na ca addhapoggalapariTTeNa viyahicArI, tassa kevalaNANassa anaMtasaNNidassa visayabhAveNa anNtttsiddhiido| Na ca mee mANasaNNA asiddhA, pattheNa midajavesu vi patthasaNNuvalaMbhAdo / savveNa adIdakAleNa je siddhA tehiMto egaNigodasarIrajIvANamanaMtaguNattaM kudo Navvade? juttIdo ceva / taM jahA- asakhejjalogamettaNigodasaroresu jadi savvajovarAsI labbhadi to egaNigodasarorahi*kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAeoTTidAe egaNigodasarIrajIvANaM pamANaM savvajIvarAsissa asaMkhe0 bhAgamettaM hodi / siddhA puNa sasArI jIvoMkI vyucchitti kabhI nahIM hotI isa viSaya meM eka hetukA kathana karake dUsare hetukA kathana karane ke lie yaha gAthAsUtra AyA hai| eka nigodazarIra meM dravyapramANakI apekSA ananta jIva haiM yaha pahale dikhalA Aye hai / yuktise hote hue bhI ve kitane haiM aisA pUchane para kahate haiM- atIta kAlameM jo siddha hue haiM unase eka nigodazarIrameM anantaguNe hote haiM / zaMkA- vaha kaunasI yukti hai jisase eka nigodazarIra meM ananta jIva upalabdha hote hai ? samAdhAna- saba jIva rAzikA ananta honA yahI yukti hai / Ayarahita jina saMkhyAoMkA vyaya honepara sattvakA viccheda hotA hai ve saMkhyAaiM saMkhyAta aura asaMkhyAta saMjJAvAlI hotI haiN| Ayase rahita jina saMkhyAoMkA saMkhyAta aura asaMkhyAtarUpase vyaya honepara bhI vicchada nahIM hotA hai unakI ananta saMjJA hai aura saba jIvarAzi ananta hai, isalie vaha vicchedako nahIM prApta hotI / anyathA usake ananta hone meM virodha AtA hai / ardhapudgalaparivartanake sAtha vyabhicAra AtA hai yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, ananta saMjJA - vAle kevalajJAnakA viSaya honese usakI anantarUpase siddhi hai / meyameM mAnakI saMjJA asiddha hai| yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, prasthase mApe gaye yavoMmeM prastha saMjJAkI upalabdhi hotI hai / zaMkA- saba atIta kAlake dvArA jo siddha hue haiM unase eka nigodazarIra ke jIva anantaguNe haiM yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna- yuktisehI jAnA jAtA hai / yathA-- asaMkhyAta lokapramANa nigodazarIroMmeM yadi saba jIvarAzi upalabdha hotI hai to eka nigoda zarIrameM kitanI prApta hogo, isa prakAra phalarAzise guNita icchArAzi meM pramANarAzikA bhAga denepara eka nigodazarIrake jIvoM kA pramANa a0kA0pratyo: 'hoto vi' iti pATha / tAnpratau 'saMta vocchedo' iti pAThaH / * tAto 'ekaNi godajIva sarIramha' iti pAThaH / * a0kA0pratyA. 'egaheu' iti pAThaH /
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 128 adIdakAle samayaM paDi jadi vi asaMkhejjalogamettA sijhaMti to vi adIdakAlAdo asaMkhajjaguNA ceva / Na ca evaM, adIdakAlAdo siddhaannmsNkhe0bhaagttvlNbhaado| adIdakAlAdo ca savvajIvarAsI aNaMtagaNo kudo Navvade ? solasavadiyaappAbahugAdo / teNa siddhaM siddhehito egaNigodasarIrajIvANamaNaMtaguNattaM / tado savveNa adIdakAleNa egaNigodasarIrajIvA vi Na sijjhaMti tti ghettavvaM / tattha Nigodesu je dvidA jIvA te duvihA-cauggaiNigodA NiccaNigodA cedi / tattha cauggaiNigodA NAma je deva-Neraiya-tirikkha-maNussesUppajjiyUNa puNo Nigodesu pavisiya acchaMti te cadugaiNigodA bhaNNaMti / tattha NiccaNigodA NAma je savvakAlaM Nigodesu ceva acchaMti te NiccaNigodA NAma / adIdakAle tasattaM pattajIvA suTTha jadi bahuA hoMti to adIdakAlAdo asaMkhejjaguNaM cev| taM jahA- aMtomuttakAleNa jadi padarassa asaMkhe0bhAgamettajIvA tasesu uppajjamANA labbhaMti to adIdakAlamhi kevaDie labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovadvidAe adIdakAlAdo asaMkhejjaguNo tasarAsI hodi / teNa jAgijjadi adIdakAle tasabhAvamapattajIvANamatthitaM sijjhaMtesu jIvesu saMsArijIvANaM vocchedo ca Natthi tti / saba jIvarAzike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai / parantu siddha jIva atIta kAlake pratyeka samaya meM yadi asaMkhyAta lokapramANa siddha hoveM to bhI atIta kAlase asaMkhyAtaguNa hI hoMge / parantu aisA hai nahIM, kyoMki siddha jIva atIta kAlake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI upalabdhi hote haiN| zaMkA- saba jovarAzi atIta kAlase anantaguNI hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai? samAdhAna- solahapadika alpabahutvase jAnA jAtA hai / isaliye siddha huA ki siddhoMse eka nigoda zarIrake jIva anantaguNe hai / ataeva sabhI atIta kAlakedvArA eka nigodarArIrake jIva bhI siddha nahIM hote haiM yaha grahaNa karanA cAhie / una nigodoMmeM jo jIva sthita haiM ve do prakArake haiM- caturgati nigoda aura nitynigod| unameM se pahale caturgatinigoda jIvoMkA lakSaNa kahate haiM- jo deva, nArakI, tiryacca aura manuSyoMmeM utpanna hokara puna: nigodoMmeM praveza karake rahate haiM ve caturgati nigoda jIva kahe jAte haiM / aba nityanigoda jIvoMkA lakSaNa kahate haiM- jo sadA nigodoMmehI rahate haiM ve nityanigoda jIva hai / atIta kAlameM trasapaneko prApta hue jIva yadi bahuta adhika hote haiM to atIta kAlase asaMkhyAtaguNa hI hote haiN| yathA antarmaharta kAlake dvArA yadi pratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIva trasoMmeM utpanna hote hue pAya jAte haiM to atIta kAlameM kitane prApta hoMga, isa prakAra phalarAzise guNita icchArAzimeM pramANarAzikA bhAga denepara atIta kAlase asaMkhyAtaguNI trasarAzi hotI hai / isase jAnA jAtA hai ki atIta kAla meM trasabhAvako nahIM prApta hue jIvoMkA astitva hai aura jIvoMke siddha hone para bhI saMsArI jIvoMkA viccheda vahIM hotaa| OM akA0pratyoH 'aNaMtaguNA kudo' iti pAThaH / 0 apratau 'guNA tasarAsI' iti pAThaH /
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 131.) baMdhaNANiyogaddAre sarIrisarIraparUvaNA (237 ___edeNa aTThapadeNa tattha imANi aNuyogaddArANi NAdavANi bhavaMti-saMtaparUvaNA davvapamANANugamo khettANugamo phosaNANugamo kAlANugamo aMtarANugamo bhAvANugamo appAbahugANugamo cedi / / 129 // ___ sarIrisarIraparUvaNAe edANi aTTha aNuogaddArANi hoti / aNiyogaddArehi viNA sarIrisarIraparUyaNA kiNNa kIrade ? Na, tehi viNA suheNa atthaavgmaannuvvttiido| saMtaparUvaNadAe duviho Niddeso- ogheNa AdeseNa // 130 // evaM duviho ceva Nidde so hodi, davaTThiyapajjavaTThiyabhedeNa duvihANaM ceva sodArANamuvalaMbhAdo / tattha davaTThiyajaNANuggahaTThamogheNa pajjavaTThiyajaNANuggahaTumAdeseNa parUvaNA kIrade / tattha saMkkhittavayaNakalAvo ogho NAma / asaMkkhittavayaNakalAvo Adeso / ogheNa asthi jIvA bisarIrA tisarIrA cadusarIrA asarIrA // 131 // viggahagadIe vaDhamANA jIvA cadugadiyA bisarIrA NAma, tesiM tattha tejA-kammaiya isa arthapadake anusAra yahAM ye anuyogadvAra jJAtavya haiM- satprarUpaNA, dravyapramANAnugama, kSetrAnugama, sparzanAnugama, kAlAnugama, antarAnugama, bhAvAnugama aura alpabahutvAnugama / / 129 // zarIrizarIraprarUpaNAkI apekSA ye ATha anuyogadvAra hote haiN| zaMkA- anuyogadvAroMke binA zarIrizarIraprarUpaNA kyoM nahIM kI jAtI hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, unake binA sukhapUrvaka arthakA jJAna nahI ho sakatA hai| satprarUpaNAko apekSA nirdeza do prakArakA hai- ogha aura Adeza // 130 // isa prakAra do prakArakA hI nirdeza hai, kyoMki, dravyAthika aura paryAyAthikake bhedase zrotA do hI prakArake upalabdha hote haiM / unameM se dravyArthika janoMkA anugraha karaneke lie oghase aura paryAyAthika janoMkA anugraha karane ke lie Adezase prarUpaNA karate hai| una donoMmese saMkSipta vacana kalApakA nAma ogha hai aura asaMkSipta vacana kalApakA nAma Adeza hai| oghase do zarIravAle, tIna zarIravAle, cAra zarIravAle aura zarIrarahita jIva haiM // 131 // vigrahagatimeM vidyamAna cAroM gatike jIva do zarIravAle haiM, kyoMki, unake vahAM taijasazarIra
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM (5, 6, 132 sarIrANaM doNhaM ceva uvalaMbhAdo / tiNNi sarIrANi jeMsi jIvANaM te tisarIrA NAma / ke te ? orAliya-tejA-kammaiyasarIrehi veubviya-tejA-kammaiyasarIrehi vA vaTumANA / cattAri sarIrANi jesi te cadusarIrA / ke te? orAliya-veuvviyatejA-kammaiyasarIrehi orAliya-AhAra-tejA-kammaiyasarIrehi vA vaTTamANA / jesi sarIraM patthi te asarIrA / ke te ? prinnivvuaa| AdeseNa gadiyANuvAdeNa girayagaIe raiesu asthi jIvA bisarorA tisarIrA // 132 // viggahagadIe NeraiyA visarIrA ceva hoMti, tattha veuvviyasarIrassa udayAbhAveNa tejA-kammaiyasarIrANaM doNhaM ceva udayadaMsaNAdo / puNo tisarIrA hoMti, tattha veuvviya-tejA-kammaiyasarIrANaM tiNNaM pi udydsnnaado| evaM sattasu puDhavIsu raiyA // 133 // sattasu puDhavIsu je jeraiyA tesi giroghbhNgo| visarIra-tisarIrattaNeNa bhedaabhaavaado| tirikhkhagadIe tirikkha-paMcidiyatirikkha-paMcidiyatirikkhapajjatta-paMcidiyatirikkhajoNiNosu oghaM // 134 // aura kArmaNazarIra ye do ho zarIra upalabdha hote haiN| jina jIvoMke tIna zarIra hote haiM ve tIna zarIravAle jIva kahalAte hai / ve kauna hai ? audArikazarIra, taMjasazarIra aura kArmaNazarIrake sAtha athavA vaikriyikazarIra, tejasazarIra, aura kArmaNazarIrake sAtha vidyamAna jIva tIna zarIravAle haiN| cAra zarIra jinake hote haiM ve cAra zarIravAle jIva haiM / ve kauna hai? audArikazarIra vaikriyikazarIra, tejasazarIra aura kArmaNazarIrake sAtha athavA audArikazarIra, AhArakazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIrake sAtha vidyamAna jIva cAra zarIravAle hote haiN| jinake zarIra nahIM hai ve azarIrI jIva haiM / ve kauna haiM ? parinirvRttiko prApta hue java azarIrI hote haiN| Adezase gati mArgaNAke aNuvAdase narakagatiko apekSA nArakiyoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIva haiM // 132 // vigrahagati meM nArakI do zarIravAle hote haiM kyoM ki vahAM para vaikriyikazarIrakA udaya nahIM honese taijasazarIra aura kArmaNazarIra ina do zarIroMkA hI udaya dekhA jAtA hai / anantara tIna zarIravAle hote haiM, kyoMki vahAM vaikriyikazarIra, tejasazarIra aura kArmaNazarIra ina tInoM zarIroMkA hI udaya dekhA jAtA hai / isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM nArakiyoMke jAnanA cAhie // 133 // sAtoM pRthiviyoMmeM jo nArakI haiM unameM sAmAnya nArakiyoMke samAna bhaGa hai, kyoMki do zarIrapane aura tIna zarorapane kI apekSA unase inameM koI bheda nahIM hai / tiryazcagatikI apekSA tiryazca pancendriyatiryazca, pancendriyatiryazcaparyApta aura
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 136 ) baMdhANuyogaddAre sarIrasarIraparUvaNA ( 239 mUloghe asarIrA asthi, ettha te Natthi, teNa oghattaM Na jujjade ? asarIrANamabhAvassa uvadeseNa viNA avagammamANattAdo / aTukammakavacAdo NiggayA asarorA NAma / asesakammudayAviNAbhAvitirikkhagaiNAmakammodaillA tirikkhA NAma / vasAbhAve tirikkhesu asarIrAbhAvo siddho tti oghaNiso kado / paMcidiyatirikkhaapajjattA asthi jIvA bisarIrA tisarIrA / / 135 // fargahagadIe bisarIrA ceva, tattha orAliyasarIrassa udayAbhAvAdo, tejAkammaiyasarIrANaM saMsAre savvattha udayavocchedAbhAvAdo / sarIragahidapaDhamasamaya pahuDi tisarIrA ceva, tattha orAliya-tejA-krammaiyANaM udayadaMsaNAdo / cadusarIrA puNa Natthi, sesatirikkhANaM va vijabvaNasattIe abhAvAdo manussesu va tirikkhesu AhArasarIrAbhAvAdo ca / maNusa dIe maNusa praNusapajjatta maNusiNIsu oghaM // 136 // ettha asarIrANamabhAvo tirikkhesu va parUvedavvo / sesaM sugamaM / pancendriyatiryazca yoninI jIvoM meM oghake samAna bhaMga hai // 134 // zaMkA- mUlogha meM azarIrI jIva haiM aisA kahA hai, parantu yahAM para ve nahIM haiM, isalie oghapanA nahIM banatA hai ? samAdhAna- yahA~ para azarIrI jIvoMkA abhAva upadezake binA avagamyamAna hai / ATha karmarUpI kavacase nikale hue jIva azarIrI hote haiM aura samasta karmoMke udayake avinAbhAvI tiryaJcagati nAmakarma ke udayase yukta jIva tiryaJca kahalAte haiM, isaliye upadeza ke binA bhI tiryameM azarIrI jIvoMkA abhAva siddha hotA hai, isalie ve ogha ke samAna haiM aisA nirdeza kiyA hai / pancendriya tiryaJca aparyApta jIva do zarIravAle aura tIna zarIravAle hote haiM // 135 // vigrahagati meM do zarIravAle hI hote haiM, kyoMki vahAM para audArika zarIrakA udaya nahIM hotA tathA taijasazarIra aura kArmaNazarIrakI saMsAra meM sarvatra udayavyucchitti nahIM hai / ye zarIra grahaNa karane ke prathama samayase lekara tIna zarIravAle hI hote haiM, kyoMki vahAM para audArikazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIrakA udaya dekhA jAtA hai / parantu cAra zarIravAle nahIM hote, kyoMki, zeSa tiryavoM meM jaimI vikriyA karanekI zakti hai vaisI inameM nahIM hai / tathA manuSyoM meM jaise AhArakazarIra hotA hai vaise tiryaJcoMme nahIM hotA / manuSyagatikI apekSA sAmAnya manuSya, manuSya paryApta aura manuSyiniyoM meM ogha ke samAna bhaMga hai // 136 // yahAM azarIro jIvoMkA abhAva tiryaJcoM ke samAna kahanA cAhie / zeSa kathana sugama hai / OM tA0pratau 'tirikkhesu (va - ) parUvedabvo' iti pAThaH /
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 137 maNusaapajjattA atthi jIvA bisarIrA tisarIrA // 137 / / edassa atyo sugamo, tirikkhaapajjattaesu pruuvidttaado| devagadIe devA asthi jIvA visarIrA tisarIrA // 138 // viggahadIe visarIrA, aNNattha tisarIrA / cadusarIrA Natthi, devesu orAliyaAhArasarIrANamudayAbhAvAdo / maNussesu paMcasarIrA kiNNa parUvidA ? Na, pattaviuvvaNANamisINa, mAhAraladdhIe abhaavaado| evaM bhavaNavAsiyappahUDi jAva savaThThasiddhiyavimANavAsiyadevA // 139 // kudo? visarIrattaNeNa tisarIrattaNeNa ca bhedaabhaavaado| iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdareiMdiyA tesi pajjattA paMcidiyoM paMcidiyapajjattA oghaM // 140 // manuSyaaparyApta do zarIravAle aura tIna zarIravAle hote haiM // 137 // ima sUtrakA artha sugama hai, kyoMki tiryacca aparyAptakoMke kathanake samaya isakA kathana kara Aye haiN| devagatikI apekSA deva do zarIravAle aura tIna zarIravAle hote haiM // 138 // - vigrahagatimeM do zarIravAle aura anyatra tIna zarIravAle hote haiM / cAra zarIravAle nahIM hote, kyoMki devoMmeM audArikazarIra aura AhArakazarIrakA udaya nahIM hotA / zaMkA- manuSyoMmeM pA~ca zarIravAle jIva kyoM nahIM kahe ? samAdhAna- nahIM, kyoMki vaikriyika Rddhiko prApta hue RSiyoMke AhArakalabdhikA abhAva hai| isI prakAra bhavanavAsiyoMse lekara sarvArthasiddhi vimAnavAsI takake devoMmeM jAnanA cAhiye // 139 // kyoMki vahA~ do zarIrapane aura tIna zarIrapanekI apekSA bheda nahIM hai| indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriya, bAdara ekendriya aura unake paryApta jIvoMkA bhaGa tathA pancendriya aura pancendriyaparyApta jIvoMkA bhaGa oghake samAna hai // 140 // *tA0pratI pajjattA (pajjattA) 'paMcidiya-' tA0pratau 'pattaviuvvamisINa-' iti paatthH| akA0pratyo: 'pajjatApajjattA paMcidiya-' iti pAThaH /
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 141 ) baMdhANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe saMtaparUvaNA ( 241 ettha asarIrANamabhAvo puvvaM va vattavvo / oghammi AhArasarIrudao atthi, etthaM taM Natthi teNa oghattaM Na jujjade ? Na, orAliya sarIrudaeNa saha udayamAgacchamANaveubbiyasarIrodayaM paDucca edesi cadusarIrattaNiddeso / tattha dohi payArehi cadusarIrattaM saMbhavadi, ettha Na saMbhavadi, tado ogheNa saha asthi bhedoM tti bhaNide Na, jeNa keNa vi payAreNa saMbhavamANacadusarIrattAvekkhAe bhedAbhAvAdo / bAdaraeiMdiyaapajjatA suhumeiMdiyA tesi pajjatA apajjatA bIiMdiyA tIiMdiyA cauridiyA tasseva pajjattA apajjattA paMcidiyaapajjattA NeraiyabhaMgo // 141 // raiyANaM va bisarIrA tisarIrA asthi tti bhaNidaM hoMdi / cadusarIrA Natthi, edesu viuvvaNasarIrAbhAvAdo AhArasarIrAbhAvAdo ca / kAyANuvAdeNa puDhavikAiyA AukAiyA vaNavpha vikAiyA NigodajIvA tesi bAdarA suhumA pajjattA apajjattA bAdaravapphadikAiyapatteyasarIrA tesi pajjattA apajjattA bAdarate ukkAiyaapajjattA bAdara yahAM para azarIrI jIvoMkA abhAva pahale ke samAna kahanA cAhie / zaMkA- ogha meM AhArazarIrakA udaya hai aura yahAM vaha nahIM hai, isalie yahAM oghapatA nahIM banatA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki audArikazarIra ke udayake sAtha udayako prApta honevAle vaikikizarIra ke udayakI apekSA inake cAra zarIrapanekA nirdeza kiyA hai / zaMkA- vahAM donoM prakArase cAra zarIrapanA sambhava hai para yahAM sambhava nahIM hai, isalie ogha se yahAM bheda hai hI ? samAdhAna- nahIM, kyoMki jisa kisI bhI prakArase sambhava cAra zarIrapanekI apekSA bheda nahIM hai, isalie yahA~ oghapanA bana jAtA hai | bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya aura unake paryApta va aparyApta, dvIndriya, trIndriya aura caturindriya tathA ina tInoMke paryApta va aparyApta aura pancendriya aparyApta jIvoMmeM nArakiyoMmeM samAna bhagna hai // 141 // nArakiyoM ke samAna do zarIravAle aura tInazarIravAle hote haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / cAra zarIravAle nahIM hote, kyoMki inameM vikriyA karanevAle zarIrakA abhAva hai aura AhArakazarIrakA abhAva hai / kAyamArgaNA anuvAdase pRthivIkAyika, jalakAyika, vanaspatikAyika, nigoda jIva, unake bAdara aura sUkSma tathA paryApta aura aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra, unake praryApta aura aparyApta, bAdara agnikAyika aparyApta, bAdara
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 142 vAukkAiyaapajjattA sahamateukAiya-sahamavAukAiyapajjattA apajjattA tasakAiyaapajjattA asthi jIvA bisarIrA tisarIrA // 142 // viggahagadIe bisarIrA, aNNattha tisarIrA / kudo? edesu veuvviy-aahaarsriiraannmbhaavaado| teukkAiyA vAukkAiyA bAdarateukkAiyA bAdaravAukkAiyA tesi pajjattA tasakAiyA tasakAiyapajjattA oghaM // 14 // ettha bisarIra-tisarIra cadusarIrANamuvalaMbhAdo / kathamedesu cadusarIrasaMbhavo? Na, ettha viuvvmaannjiivaannmuvlNbhaado| jogANuvAdeNa paMcamaNajogI paMcavacijogI orAliyakAyajogI asthi jIvA tisarIrA cadusarIrA // 144 / / bisarIrA Natthi, viggahagaIe mnn-vci-oraaliykaayjogiinnmbhaavaado| uttarasarIraM viuvidANaM kathamorAliyakAyajogo? Na, uttarasarIrassa viorAliyavAyukAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika aura sUkSma vAyukAyika tathA inake paryApta aura aparyApta aura trasakAyika aparyApta jIva do zarIravAle aura tIna zarIravAle hote haiM // 142 // vigrahagatimeM do zarIravAle aura anyatra tIna zarIravAle hote haiM, kyoMki, inameM vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrakA abhAva hai / agnikAyika, vAyukAyika, bAdara agnikAyika, bAdara vAyukAyika, unake paryApta, trasakAyika aura trasakAyika paryApta jIvoMmeM oghake samAna bhaMga hai // 143 // ina jIvoMmeM do zarIra, tIna zarIra aura cAra zarIra upalabdha hote haiM / zaMkA- inameM cAra zarIra kaise sambhava hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, inameM vikriyA karanevAle jIva pAye jAte haiM, isalie usa samaya cAra zarIra sambhava haiN| yogamArgaNAke anuvAdase pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI aura audArikakAyayogI jIva tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle hote haiM // 144 // inameM do zarIravAle jIva nahIM hote, kyoMki, vigrahagatimeM manoyogI, vacanayogI aura AdArikakAyayogI jIvoMkA abhAva haiN| zaMkA- uttara zarIrakI vikriyA karanevAle jIvoMke audArikakAyayoga kaise sambhava hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, uttara zarIra bhI audArikakAya hai / yadi kahA jAya ki * apratau 'teukAiyA bAdarate ukkAiyA' iti pAThaH /
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 146.) dhANiyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe saMtaparUvaNA ( 243 kAyattAdo / Na ca orAliyasarIraNAmakammodayajaNidassa vikkiriya saruvassa orAliyasarIrattaM phiTTadi, virohAdo / kAyajogI oghaM // 145 // kudo ? tattha viggahagadIe visarIrANaM viuvvidesu uTThAvidaAhArasarIresu ca cadusarIrANamaNNattha tisarIrANamuvalaMbhAdo / orAliyamassakAyajogi - veDavviyakAyajogi - veDavviyamissakAyajogI asthi jIvA tisarIrA // 146 // subisarI patthi, viggahagadIe abhAvAdo / cadusarIrA vi Natthi AhArasarIrassa udayAbhAvAdo, apajjattakAle viuvvaNasattIe abhAvAdo ca / viuvvamANadeva - Neraiesa vi Na cattAri sarIrANi, orAliyasarIrasseva veubviyasarIrassa viuvvaNAviuvvaNabhedeNa duvihabhAvANuvalaMbhAdo / pAriseseNa tisarIrA ceva / dArikazarIra nAmakarmake udayase paidA hue vikriyAsvarUpa zarIrakA audArikapanA nahIM rahatA so yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki aisA hone meM virodha AtA hai / vizeSArtha - manoyogI aura vacanayogI jIvoMmeM audArika, vaikriyika, tejasa aura kArmaNa athavA audArika, ahAraka, taijasa aura kArmaNa isa taraha do prakAra se cAra zarIra saMbhava haiM kintu audArikakAyayogI jIvoMmeM audArika, vaikriyika, taijasa aura kArmaNa ye cAra zarIra hI saMbhava haiM, kyoMki AhArakazarIra ke samaya audArikakAyayoga nahIM hotA, kintu manoyoga va vacanayoga saMbhava hai / kAyayogI jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai / / 145 // kyoMki vahAM vigrahagati meM do zarIra, vikriyA karanepara aura AhArakazarIrake utpanna karane para cAra zarIra tathA anyatra tIna zarIra upalabdha hote haiM / audArika mizrakAyayogI, vaizriyikakAyayogI aura vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM tIna zarIravAle jIva hote haiM // 146 // inameM do zarIra nahIM hote, kyoMki vigrahagatikA abhAva hai / cAra zarIra bhI nahIM hote, kyoMki AhArakazarorakA udaya nahIM hai. tathA aparyApta kAlameM vikriyA karanekI zaktikA abhAva hai / vikriyA karanevAle deva aura nArakiyoM meM bhI cAra zarIra nahIM hote, kyoMki jisa prakAra audArikazarIrakA vikriyA aura avikriyAke bhedase dvividhadanA upalabdha hotA hai usa prakAra vaikriyika zarIrakA vikriyA aura avikriyAke bhedase dvividhapanA nahIM hotA / pArizeSanyAya se ye tIna zarIravAle hI hote haiM / tAto' uTThAvida (jA) AhArasarIresa' apratau 'uThThavidajA AhArasarIresu' iti pAThaH / For & Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa (5, 6, 147 AhArakAyajogI AhAramissakAyajogI asthi jIvA cadu sarorA // 147 // tattha bisarIrA Natthi, viggahagadIe abhaavaado| Na tisarIrA vi, orAliyaAhAra-tejA-kammaiyANaM caduNhaM sarIrANaM tatthuvalaMbhAdo / Na ca orAliyasa rIrassa udao Natthi tti tatthAbhAvo vottuM sakkijjade, tattha tadudayasattIe saMbhavAdo / kammaiyakAyajogI raiyANaM bhaMgo / / 148 / / hodu NAma edesi bisarIrattaM viggahagadIe tejA - kammaiyasarIrANamudayadaMsaNAdo, kathaM puNa tisarIrattaM ? Na, padara - logapUraNANaM gadakevalimhi tejA - kammaiyaehi saha orAliyasarIrassa uvalaMbhAdo / vedAnuvAdeNa itthavedA purisavedA NavuMsayavedA oghaM // 149 // tattha bisarIra-tisarIra-cadusarIrANamuvalaMbhAdo / itthi - NavuMsayavedesu AhAraAhAraka kAyayogI aura AhAraka mizrakAyayogI jIva cAra zaroravAle hote haiM // 147 // ina meM do zarIravAle nahIM hote, kyoMki, yahA~ vigrahagatikA abhAva hai / tIna zarIravAle bhI nahIM hote, kyoMki, AdArikazarIra, AhArakazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIra ye cAra zarIra inameM pAyeM jAte haiM / yadi kahA jAya ki audArikazarIrakA udaya nahIM hotA, isalie vahA~ isakA abhAva kahanA zakya hai so aisA kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, vahA~ usake udaya hone kI zakti sambhava hai | vizeSArtha - jisa samaya pramattasaMyata jIva AhAraka zarIrakA prArambha karatA hai usa samaya se lekara AhAraka zarIrakI kriyA samApta honetaka usake audArikazarIra nAmakarmakA udaya nahIM hotA, isalie vahA~ audArikazarIra kA abhAva nahIM kahA jA sakatA hai, kyoMki, eka to usake audArikazarIrake punaH udaya hone kI zakti vidyamAna hai / dUsare usake audArikazarIra ke udaya kA phala audArikazarIra pUrvavat vidyamAna rahatA hai, isalie AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAya yogI jIva ke cAra zarIra kahe haiM / kArmaNakA yogI jIvoMmeM nArakiyoMke samAna bhaMga hai / / 148 // zaMkA- inake do zarIra hoveM, kyoMki, vigrahagati meM taijasazarIra aura kArmaNazarIrakA udaya dekhA jAtA hai / tIna zarIra kaise ho sakate haiM ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, pratara aura lokapUraNa samudghAtako prApta hue kevalI jinake taijasazarIra aura kArmaNazarIra ke sAtha AdArikazarIra bhI upalabdha hotA hai / vedamArgaNAke anuvAda se strIvedI, puruSavedI aura napuMsakavedI jIvoMmeM oghake samAna bhaMga hai // 149 // kyoMki, ina jIvoM meM do zarIra, tIna zarIra aura cAra zarIra upalabdha hote haiM /
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe saMtaparUvaNA (245 sarudayAbhAvAdo Natthi cadusarIrattaM ? Na, tattha vi viuvviduttarasarIresu cadusarIra valaMbhAdo / 5, 6, 152. ) kasAyANuvAdeNa kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI oghaM // 150 // sugamamedaM, bisarIra - tisarIrANaM dopayArehi cadusarIrANaM ca uvalaMbhAdo / avagadavedA akasAI atthi jIvA tisarIrA // 151 // kANi tiNi sarIrANi ? orAliya-tejA - kammaiyasarIrANi / bisarIrA Natthi, tattha apajjattakAlAbhAvAdo / cadusarIrA vi Natthi, viuvvaNAhArasarIruTThAvaNavAvArANaM tatthAbhAvAdo / NANANuvAdeNa madiaNNANI sudaaNNANI oghaM // 152 // kathamettha asarIrattaM, Na AhArataM, Na cadusarIrataM ? Na viuvvaNamassidRNa taduvalaMbhAdo / zaMkA- strIvedI aura napuMsakavedI jIvoMmeM AhArakazarIrakA udaya nahIM honese cAra zarIra nahIM hote ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, unameM bhI uttara zarIrakI vikriyA karanepara cAra zarIra upalabdha hote haiM / kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyavAle, mAnakaSAyavAle, mAyAkaSAyavAle aura lobhakaSAyavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaMga hai // 150 // yaha sUtra sugama hai, kyoMki, do zarIravAle, tIna zarIravAle aura do prakArase cAra zarIravAle jIva yahA~ upalabdha hote haiM / apagatavedI aura akaSAyavAle jIva tIna zarIravAle hote haiM / / 151 // zaMkA- tIna zarIra kauna haiM ? samAdhAna - audArika, tejasa aura kArmaNa ye tIna zarIra haiM / do zarIravAle jIva nahIM hote, kyoMki, inameM aparyApta kAlakA abhAva hai / cAra zarIravAle bhI nahIM hote, kyoMki, vikriyArUpa aura AhArakazarIrake upasthApana rUpa vyApArakA vahA~ abhAva hai / jJAnamArgaNA anuvAda se matyajJAnI aura zrutajJAnI jIvoMmeM oghake samAna bhaMga hai // 152 // zaMkA- yahAM azarIrapanA kaise sambhava hai, AhArakazarIrapanA bhI nahIM hai aura cAra zarIrapanA bhI nahIM haiM, isalie ogha ke samAna bhaMga kaise ho sakatA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, vikriyAkA Azraya lekara cAra zarIrapane kI upalabdhi ho jAtI hai|
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 153 vibhaMgaNANI maNapajjavaNANI asthi jIvA tisarIrA cadusarIrA // 153 // maNapajjavaNANIsu AhArasarIrassa udayAbhAvAdo patthi cadusarIrattaM ? Na, viuvvaNamassidaNa dosu NANesu cadusarIrattuvalaMbhAdo / Natthi visarIrA, apajjattakAle edesi nnaannaannmbhaavaado| AbhiNI-suda-ohiNANI oghaM / 154 // visarIra-tisarIra-cadusarIrabhAveNa tatto bhedaabhaavaado| kevalaNANI asthi jIvA tisarIrA / / 155 // sugm| saMjamANuvAdeNa saMjadA sAmAiya-chedovaDhAvaNasuddhisaMjadA saMjadAsajadA asthi jIvA tisarIrA cadusarIrA // 156 // visarIrA Natthi viggahagadIe annuvvy-mhvvyaannmbhaavaado| parihAravisaddhisaMjadA sahamasAMparAiyasuddhisaMjadA jahAkkhAdavihArasuddhisaMjadA asthi jIvA tisarIrA // 157 / / vibhagnajJAnI aura manaHparyayajJAnI jIva tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle hote haiM // 153 // ___ zaMkA- mana.paryayajJAnavAle jIvoMme AhArakazarIrakA udaya nahIM hone se cAra zarIrapanA nahIM banatA ? samAdhAna- nahIM, kyoMki vikriyAkA Azraya lekara utta do jJAnoMmeM cAra zarIrapanekI upalabdhi hotI hai| mAtra inameM do zarIravAle jIva nahIM hai, kyoMki aparyApta kAlameM ina jJAnoMkA abhAva hai| AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM oghake samAna bhaMga hai // 154 // __ kyoMki do zarIra, tIna zarIra aura cAra zarIrapanekI apekSA oghase inameM koI bheda nahIM hai| kevalajJAnI jIva tIna zarIravAle hote haiM // 155 // yaha sUtra sugama hai| saMyama mArgaNAke anuvAdase saMyata, sAmAyikazuddhisaMyata, chedopasthApanAzuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIva tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle hote haiM // 156 / / do zarIravAle nahIM hote, kyoMki vigrahagatimeM aNuvratoM aura mahAvratoM kA abhAva hai| parihArazuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyazuddhisaMyata, aura yathAkhyAtavihArazuddhisaMyata jIva tIna zarIravAle hote haiM // 157 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe saMtaparUvaNA ( 247 parihArasuddhisaMjadesu kudo Natthi cadusarIrA ? parihArasuddhisaMjadassa viuvvaNariddhIe AhArariddhIe ca saha virohAdo / sesaM sugamaM / asaMjadA oghaM // 158 // sugamaM / daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI acakkhudaMsaNI ohidaMsaNI 5, 6, 162.) oghaM / / 159 / / sugamaM / kevaladaMsaNI atthi jIvA tisarIrA // 160 // sugamaM / lessANuvAdeNa kiNaNa NIla- kAulessiyA teu-pamma sukkalessiyA oghaM // 161 // sugamaM / bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyA abhavasiddhiyA oghaM // 162 // sugamaM / zaMkA- parihArazuddhisaMyata jIvoMmeM cAra zarIravAleM kyoM nahIM hote ? samAdhAna- parihArazuddhisaMyata jIvake vikriyARddhi aura AhArakaRddhike sAtha isa saMyama hone kA virodha hai / zeSa kathana sugama hai / asaMyata jIvoMmeM ogha ke samAna bhaMga hai // 158 // yaha sUtra sugama hai / darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzanI, acakSudarzanI aura avadhidarzanI jIvoM meM ogha ke samAna bhaMga hai / / 159 // yaha sUtra sugama hai / kevaladarzanavAle jIva tIna zarIravAle hote haiM // 160 // yaha sUtra sugama hai / zyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle aura zuklale zyAvAle jIvoM meM oghake samAna bhaMga hai / / 161 // yaha sUtra sugama hai / bhavyamArgagAke anuvAdase bhavya abhavya jIvoMmeM oghake samAna bhaMga hai // 162 // yaha sUtra sugama hai /
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 163 samattANuvAdeNa samAiTThI khaiyasammAiTTI vedagasamma iTTI uvasamasammAiTThI sAsaNasammAiTThI micchAiTThI oghaM // 163 // visarIra - tisarIra - cadusarIrattaNeNa bhedAbhAvAdo / sammAmicchAiTThINaM maNajogibhaMgo // // 164 // apajjattakAle sammAmicchattAbhAvAdo / saNiyANuvAdeNa saNaNI asaNaNI oghaM // 165 // sugamaM / AhArANuvAdeNa AhArAmaNajogi bhaMgo // 166 // sugamaM / 248) aAhArA kammaiyabhaMgo // 167 // edaM pi sugamaM / evaM saMtaparUvaNA samattA / edamaNiyogaddAraM sesa chaSNamaNiyogaddArANaM jeNa AseyaM te te simettha parUvaNA samyaktva mArgaNA anuvAdase samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura mithyAdRSTi jIvoM meM ogha ke samAna bhagna hai // 163 // kyoMki do zarIra, tIna zarIra aura cAra zarIrapanekI apekSA oghase inameM koI bheda nahIM hai / samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM manoyogI jIvoMke samAna bhagna hai || 164 // kyoMki aparyApta kAlameM samyagmithyAtvakA abhAva hai / saMjJImArgaNA anuvAdase saMjJI asaMjJo jIvoMmeM oghake samAna bhagna hai // 165 // yaha sUtra sugama hai / AhAra mArgaNA anuvAdase AhAraka jIvoMmeM manoyogI jIvoMke samAna bhaMga hai / / 166 // yaha sUtra sugama hai / anAhAraka jIvoM meM kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna bhaMga hai // 167 // yaha sUtra bhI sugama hai / isa prakAra satprarUpaNA samApta huI / yataH yaha anuyogaddhAra zeSa chaha anuyogadvAroMkA Azraya hai, isalie unakI yahAM para ma0 pratipATho'yam / tA0pratau ' aseyaM (AsipaM) teNa' apratau 'AsiyaM teNa' iti pAThaH /
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167.) baMdhANuyogaddAre sarIrasarIraparUvaNAe davvapamANaparUvaNA ( 249. kAyavvA / taM jahA - davvapamANANugameNa duviho Niddeso- ogheNa AdeseNa ya / ogheNa bisarA tisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? anaMtA / cadusarIrA davpapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA, padarassa asaMkhe 0 bhAgo, asaMkhejjAo seDIo, tAsi seDINaM vikkhaMbhasUcI palido0 asaMkhe 0 bhAgamettaghaNaMgulANi / AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe Neraiyesu bisarIrA tisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA? padarassa asaMkhe 0 bhAgo / evaM sattasu puDhavIsu / Navari bidiyAdi jAva sattami tti seDIe asaMkhe0 bhAgo vattavvo / tirikkhagadIe tirikkhesu oghaM / paMcidiyatirikkha-paMcidiyatirikkhapajjattapaMcidiyatirikkhajoNiNIsu bisarIrA tisarIrA cadusarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA, padarassa asaMkhe 0 bhAgo / paMcidiyatirikkha apajjatta maNusaapajjatta - bIiMdiya toiMdiya- cauridiyANaM tesi pajjatta-apajjattANaM paMcidiya apajjatta puDha vi0 Au0 bAdara puDhavi0 sumapuDhavi0 bAdara-suhumaAu0 puDhavi0 Au0 bAdara-suhuma-pajjattaapajjattANaM prarUpaNA karanI cAhie / yathA - dravyapramANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- ogha aura Adeza / oghase do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? ananta haiM / cAra zarIravAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM arthAt pratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa yA asaMkhyAta jagazreNipramANa haiM / una jagazreNiyoMkI viSkambhasUcI patyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra ghanAMgulapramANa hai / vizeSArtha- kArmaNakAyayogI jIvoMkA pramANa ananta honese yahA~ do zarIravAle jIva ananta kahe haiN| tIna zarIravAle jIva ananta haiM yaha to spaSTa hI haiM / raha gaye cAra zarIravAle jIva so paryApta agnikAyika aura vAyukAyika tathA paMcendriya paryApta jIvoMmeMhI cAra zarIravAleM jIva sambhava haiM, ataH inakA pramANa asaMkhyAta kahA hai / yahA asaMkhyAta se kyA lenA cAhie isa bAta kA khulAsA kSatrakI apekSA kiyA hai / Adeza se gatimArgaNAke anuvAdase narakagatiko apekSA nArakiyoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki dUsarIse lekara sAtavIM pRthiviyoM meM jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahane cAhie / tiryaMcagatikI apekSA tiryaMcoMmeM ogha ke samAna bhaMga haiN| paMcendriyatiryaMca, paMcendriyatiryaMca paryApta aura paMcendriyatiryaMcayoninI jIvoM meM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM arthAt jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| paMcendriyatiryaMcaaparyApta, manuSya aparyApta, dvIndriya, trIndriya, caturiMdriya tathA ina tInoMke paryApta aura aparyApta, paMceMdriya aparyApta, pRthivIkAyika, jalakAyika, bAdara pRthivIkAyika, sUkSma pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, sUkSma jalakAyika, pRthivIkAyika bAdara paryApta va aparyApta, pRthivIkAyika sUkSmaparyApta va aparyApta, jalakAyika bAdara paryApta va aparyApta, jalakAyika sUkSma paryApta va aparyApta, bAdara agnikAyika aparyApta, bAdara vAyukAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM (5, 6, 167. bAdarateu0bAdaravAu0apajjattANaM suhamateu0suhamavAu0pajjatta-apajjattANaM bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrapajjatta-apajjattANaM bisarIrA tisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA? asaMkhejjA / (teu0-vAu0-) bAdarateu0-bAdaravAu0 tesi pajjattANaM visarIrA tisarIrA cadusarorA davvapamANeNa kevaDiyA? asNkhejjaa| maNusagadIe maNussesu bisarIrA tisarIrA davvapamAgeNa kevaDiyA? asaMkhejjA, seDIe asaMkhe bhAgo cadusarIrA davvapamANeNa kevaDiyA? sNkhejjaa| maNusapajjattamaNusiNIsu visarIrA tisarIrA cadusarIrA davapamANeNa kevaDiyA? sNkhejjaa| devagadIe devesu jAva sahassAre ti tAva NeraiyabhaMgo / ANada-pANadappahaDi jAva avarAidavimANavAsiyadevesu tti visarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? sNkhjjaa| tisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA? asaMkhejjA palidovamassa asNkhejjdibhaago| savvaTThasiddhivimANavAsiyadevesu bisarIrA tisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA? sNkhejjaa| __ iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdareiMdiyapajjattA bisarIrA tisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA? annNtaa| cadusarIrA davvapamANeNa kevaDiyA? asaMkhajjA, palido0 asaMkhe0 va unake paryApta aura aparyApta, sUkSma vAyukAyika va unake paryApta aura aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra va unake paryApta aura aparyApta jIvoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIva dravyapramANa kI apekSA kitane haiM? asaMkhyAta haiN| agnikAyika,vAyukAyika, bAdara agnikAyika aura bAdara vAyukAyika tathA ina donoMke paryApta jIvoMmeM do zarIravAle, tona zarIravAle aura cAra zarIravAle jIva dravyapramANa kI apekSA kitane haiM? asaMkhyAta haiN| manuSyagatikI apekSA manuSyoMme do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM / asaMkhyAta haiM jo jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| cAra zarIravAle dravyapramANakI apekSA kitane haiM? saMkhyAta haiN| manuSyaparyApta aura manuSyiniyoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle dravyapramANa kI apekSA kitane haiM? saMkhyAta haiN| devagatikI apekSA sAmAnya devoMse lekara sahastrAra kalpa takake devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaMga hai / Anata-prAgata kalpase lekara aparAjita vimAnavAsI devoM taka do zarIravAle dravyapramANa kI apekSA kitane haiM? saMkhyAta haiN| tIna zarIravAle dravyapramANako apekSA kitane haiN| asaMkhyAta haiM jo palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / sarvArthasiddhivimAnavAsI devoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiN| vizeSArtha- yahA~ sahastrArakalpa takake devoM kA bhaMga nArakiyoM ke samAna kahA hai so yaha sAmAnya kathana hai| vizeSarUpase saudharma aizAna kalpatakake deva jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM aura sAnatkumArase lekara sahastrAra kalpa takake deva jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAnane cAhie / zeSa kathana spaSTa hI hai| indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriya aura bAdara ekendriya va bAdara ekendriya paryApta do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM? ananta haiN| cAra zarIravAle
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 251 5, 6, 167, 7, ) baMdhANuyogaddAre sarIrasarIraparUvaNAe davvapamANaparUvaNA bhAgo / bAdareiMdiyaapajjatta-suhumeiM diyapajjattApajjattA visarIrA tisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? anaMtA / vaNapha dikAiyA NigodajIvA bAdarA suhumA tesiM pajjattApajjattA bisarIrA tisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? anaMtA / paMcidiyA paMcidiyapajjattA tasatasapajjattA paMcidiyatirikkhabhaMgo | jogANuvAdeNa paMcamaNajogi paMcavacijogi veuvviya-veubviya missakAyajogivibhaMgaNANIsu tisarIrA cadusarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA / Navari ve uvviya- ve ubviyamissA cadusarIrA Natthi / kAyajogi NavuMsayaveda- kodha-mANa- mAyAlohakasAi-madi-sudaaNNANi asaMjada - acakkhu daMsaNikiNNa-NIla -- kAulessiya--bhavasiddhiya- abhavasiddhiya - micchAiTThi tti oghaM / orAliyakAyajogIsu tisarIrA davvapamANa kevaDiyA ? anaMtA / cadusarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA / orAli missa kAyajogIsu tisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? anaMtA / AhAraAhAra missakAyajogIsu cadusarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA / kammaiyakAyajogIsu bisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? anaMtA / tisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? saMkhejjA / dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM jo palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya aura inake paryApta va aparyApta do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? anaMta haiM ? vanaspatikAyika aura nigoda jIva tathA bAdara aura sUkSma tathA inake paryApta aura aparyApta do zarIravAle aura tIna zarIravAle dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? anaMta hai / paMcendriya, paMcendriya paryApta, trasa aura paryApta jIvoMkA bhagna paMcendriya tiryactroMke samAna hai / yogamArgaNA anuvAdase pA~coM manoyogI, pAMcoM vacanayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikrifrefmazrakAyayogI aura vibhaMgajJAnI jIvoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle dravyapramANa kI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / itanI vizeSatA hai ki vaikriyikakAyayogI aura vaikriyikamizra kAyayogI jIva cAra zarIravAle nahIM hote / kAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhakaSAyavAle, mAnakaSAyavAle, mAyAkaSAyavAle, lobhakaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kAgetalezyAvAle bhavya, abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMkA bhaMga ogha ke samAna hai / audArikakAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAle dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? anaMta haiM / cAra zarIravAle dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta hai / audArikamizra kAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAle dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? anaMta haiM / AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI cAra zarIravAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM | kArmaNakAyayogI jIvoMmeM do zarIravAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? anaMta haiN| tIna zarIravAle jIva dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiM / vizeSArthaM - yahAM kAyayogI Adi jitanI mArgaNAoM meM oghake samAna bhaMga kahA hai so ye saba mArgaNAaiM anaMta saMkhyAvAlI haiM / ataH inameM oghake samAna do zarIravAle, tIna
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa 5, 6, 167. ) vedANuvAdeNa itthi-purisaveda-AbhiNi-suda-ohiNANi-cakkhudaMsaNi-ohidaMsaNi-teupammalessiya-sammAiTi-vaidagasammAiTThi-sAsaNasammAiTThi-saNNINaM tskaaiybhNgo| ____ avagadaveda-akasAi-kevalaNANi-parihAra0 suhumasAMparAiya0-jahAkkhAdavihArasuddhisaMjada-kevaladasaNIsu tisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA? saMkhejjA / maNapajjavaNANisaMjada-sAmAiya-cchedovaTThAvaNasuddhisaMjadesu tisarIrA cadusarIrA davvapamANeNa kevaDiyA? sNkhejjaa| saMjadAsaMjada-sammAmicchAiTThIsu tisarIrA cadusarIrA davvapamANeNa kevaDiyA ? asaMkhejjA / sukkalessiya-khaiyasammAiTThi-uvasamasammAiTThIsu bisarIrA davvapamANeNa kevaDiyA? saMkhejjA / tisarIrA cadusarIrA davvapa0 ke0 ? asNkhejjaa| asaNNIsu bisarIrA tisarIrA dvvp0ke0?annNtaa|cdusriiraa davvapa0ke0? asNkhejjaa| AhArANuvAdeNa AhAraesu tisarIrA davvapa0 ke0 ? annNtaa| cadusarIrA davvapa0 ke0 ? asaMkhejjA / aNAhAraesu kammaiyabhaMgo / eva davvapamANaparUvaNA smttaa| zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkI saMkhyA bana jAnese inameM oghake samAna jAnane kI sUcanA kI haiN| zeSa kathana sugama hai| vedamArgaNAke anuvAdase strIveda aura purUSavedavAle tathA AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI. avadhijJAnI, cakSudarzanI, avadhidarzanI, potalezyAvAle, padmalezyAvAle, samyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura saMjJI jIvoMkA bhaga trasakAyika jIvoMke samAna hai| vizeSArtha - ina mArgaNAoMmeM eka to trasakAyika jIvoMke samAna do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIva hote haiM, dUsare inakI saMkhyA asaMkhyAta hai, isalie inakI prarUpaNA trasakAyika jIvoMke samAna jAnane kI sUcanA ko hai| apagatavedI, akaSAyI, kevalajJAnI, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyasaMyata, yathAkhyAtavihArazuddhisaMyata aura kevaladarzanI jIvoM meM tIna zarIravAle dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiN| manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikazuddhisaMyata aura chedopasthApanAzuddhisayata jIvoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIva dravyapramANako apekSA kitane hai ? saMkhyAta hai| saMyatAsaMyata aura samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| zuklalezyAvAle, kSAyikasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMma do zarIravAle dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? saMkhyAta haiN| tIna zarIravAle dravyapramANako apekSA kitane haiM? asaMkhyAta haiN| asaMjJI jIvoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle dravyapramANako apekSA kitane haiM ? ananta haiN| cAra zarIravAle dravyapramANakI apekSA kitane hai ? asaMkhyAta haiM / vizeSArtha - zuklalezyAvAle, kSAyikasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIva vigrahagatimeM saMkhyAta hI hote haiM, isalie inameM do zarIravAloMkA pramANa saMkhyAta kahA hai / tathA cAra zarIravAle oghase hI asaMkhyAta batalAye haiM, isalie asaMjJiyoMmeM cAra zarIravAloMkA pramANa asaMkhyAta kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| AhAra mArgaNAkeM anuvAdase AhArakoMmeM tIna zarIravAle dravya pramANakI apekSA kitane *a0 pratau ' saMkhejjA' iti pAThaH /
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167, ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe khettaparUvaNA (253 khettANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa y| ogheNa bisarIrA tisarIrA kevaDi kheta ? svvloge| cadusarIrA kevaDi khette? logassa asaMkhe0 bhaage| ___ AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe raiesu bisarIrA tisarIrA kevaDi khette? logassa asaMkhe0 bhaage| evaM sattasu puDhavIsu NeyavvaM / tirikkhagadIe tirikkhakAyajogi-NavaMsayaveda-koha-mANa-mAyA-lohakasAi-madi-sudaaNNANi-asaMjada-acakkhudaMsaNi-- kiNNa-gIla kAulessiya-bhavasiddhiya-abhavasiddhiya-micchAiTThi-asaNNIsu oghN| paMci diyatirikkhatiga-itthi-purisaveda-AbhiNi-suda-ohiNANi-cakkhudaMsaNi-ohidaMsaNi teu-pammalessiya-vedaga-uvasamasammAiTThi-sAsaNasammAiTThi-saNNIsu bisarIrA tisarIrA cadusarIrA kevaDi khette? logassa asaMkhe0 bhaage| paMcidiyatirikkhaapajjattahaiM ? ananta haiN| cAra zarIravAle dravyapramANakI apekSA kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / anAhArakoMmeM kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna bhaMga hai / isa prakAra dravyapramANaprarUpaNA samApta huii| kSetrAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- ogha aura Adeza / oghase do zarIravAle aura tona zaroravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? saba lokapramANa kSetra hai| cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai| vizeSArtha - do zarIravAle kArmaNakAyayogI hote haiM aura tIna zarIravAle prAyaH AhAraka hote haiN| inakA kSetra sarvalokapramANa honese yahAM do zarIravAle aura tona zarIravAle jIvoMkA sarvalokapramANa kSetra kahA hai / tathA cAra zarIravAle ve hI hote haiM jo audArikazarIrase yA to vikriyA kara rahe haiM yA AhAraka Rddhi ke upasthApaka hai / aise jIva lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrameM hI pAye jAde haiM, isalie oghase cAra zarIravAloMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| yadyapi bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai parantu unameM vikriyA karanevAle jIva svalpa honese unakA vartamAna kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa ho prApta hotA hai| Age bhI inhIM vizeSatAoMko dhyAna meM rakhakara aura apanA apanA kSetra jAnakara vaha le AnA caahie| yadi kahIM koI vizeSatA hogI to usakA hama alagase nirdeza kreNge| Adezase gatimArgaNAke anuvAdase narakagatikI apekSA nArakiyoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai| isa prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM jAnanA caahie| tiryaMcagati kI apekSA tiryaMcoMmeM tathA kAyayogo, napuMsakavedI, krodhakaSAyavAle, mAnakaSAyavAle, mAyAkaSAyavAla, lobhakaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudazanI, kRSNa lezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, bhavya abhavya, mithyAdRSTi ora asaMjJI jovoMmeM ogha ke samAna bhaMga hai / paMcendriyatiryaMcatrika, strIvedI, purUSa vedI, AbhinibodhikajJAnI, zratajJAnI, avadhijJAnI, cakSadarzano, avadhidarzanI, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura saMjJI jIvomeM do zarIravAle, tIna zaroravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai? lokake asaMkhyAtaveM saa0 pratau ' tisarIrA dava0pa0 ke0 khette ' iti pAThaH /
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 167. maNusa apajjatta savvadeva- beiM diya-teiMdiya - cauridiya--tappajjattApajjata -- paMcidiyatasaapajjattANaM NeraiyabhaMgo / maNusagadIe maNusa - maNusapajjata - maNusiNi-paMcidiyapaMcidiyapajjatta-tasa-tasapajjatta-sukka lessiya sammAiTTi khaiyasammAiTThIsu bisarIrA cadusarIrA kevaDa khette ? logassa asaMkhe 0 bhAge / tisarIrA kevaDa khette ? logassa asaMkhe 0 bhAge asaMkhejjesu vA bhAgesu savvaloge vA / apajjatta0 0-- apajjatta 0 iMdiyANuvAdeNa eiMdiya- bAdare iMdiya- bAdare iMdiyapajjattaesu oghaM / bAdareiMdiya0 - suhumeiM diyapajjattApajjatta puDhavi0 Au0- bAdarapuDhavi0- bAdaraAu0- tadapajjatta - suhumapuDha vi0 - suhumaAu 0 tappajjattApajjatta - -- te u0- bAdarateu suhumate u0- suhumavAu 0 tappajjattApajjatta vaNapphadikAiya- NigodajIva- bAdara - suhumapajjattApajjatta- bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarI raapajjattaesu. bisarIrA tisarIrA kevaDi khette ? savvaloge / bAdarapuDha vi0 - bAdaraAu0- bAdaravaNaphadikAiyapatteyasarI rapajjattasubisarIrA tisarIrA kevaDi khette ? logassa asaMkhe0 bhAge / bAdarateu0pajjattae su bhAgapramANa kSetra hai | paMcendriyatiyaMca aparyApta, manuSya aparyApta, satra deva, dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura ina tInoMke paryApta va aparyApta, paMcendriya aparyApta aura trasa aparyApta jovoM meM nArakiyoMke samAna bhaMga hai / manuSyagatikI apekSA manuSya, manuSyaparyApta, manuSyinI tathA paMcendriya paMcendriya paryApta, trasa trasaparyApta, zuklalezyAvAle, samyagdRSTi aura kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM do zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / tona zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, lokake asaMkhyAta bahubhAgapramANa aura saba lokapramANa kSetra hai / vizeSArtha - yahAM manuSya Adi mArgaNAoMmeM kevalisamudghAta sambhava hai isalie isa apekSA se tIna zarIravAloMkA kSetra lokake asaMkhyAta bahubhAgapramANa aura saba lokapramANa bhI batalAyA haiM / zeSa kathana spaSTa hI hai / indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriya, bAdara ekendriya aura bAdara ekendriya paryApta jIvoMmeM oghake samAna bhaMga hai / bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya va paryApta aura aparyApta, pRthikAyika, jalakAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika, bAdara pRthivIkAyika aparyApta bAdara jalakAyika aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma jalakAyika tathA ina donoM ke paryApta aura aparyApta, agnikAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyika aparyApta, vAyukAyika, bAdara vAyukAyika, bAdara vAyukAyika aparyApta sUkSma agnikAyika, sUkSmavAyukAyika tathA ina donoMke paryApta aura aparyApta, vanaspatikAyika, nigodajIva tathA inake bAdara aura sUkSma tathA paryApta aura aparyApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aparyApta jIvoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? saba lokapramANa kSetra hai / bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIvoM meM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / bAdara a0 kA0 pratyo: ' cauridiyatasapajjatta-' iti pAThaH /
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167, ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe khettaparUvaNA (255 bisarIrA tisarIrA cadusarIrA kevaDi khette? logassa asaMkhe0bhAge / bAdaravAukAiyapajjattA cadusarIrA keDi khatte? logassa asaMkhe0bhAge / visarIrA tisarIrA kevaDi khete ? logassa saMkhe0bhAge* jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMcavaci0-veubviya0kAyajogi-veuvviyamissakAyajogi-vibhaMgaNANi-maNapajjavaNANi-sAmAiya-cchedovaDhAvaNasuddhisaMjama-saMjamAsaMjamasammAmicchAiTTIsu tisarIrA cadusarIrA kevaDi khette ? logassa asaMkhe bhaage| Navari veuviya-veuvviyamissA cadusarIrA NatthiAorAliya jogIsu AhArANuvAdassa AhArIsu ca tisarIrA kevaDi khette? savvaloe / cadusarIrA kevaDi khette ? logassa asNkhe0bhaage| orAliyamissakAyajogIsu tisarIrA kevaDi khette ? svvloge| AhAra-AhAramissakAyajogIsu cadusarIrA kevaDi khette? logassa asNkhejjdibhaage| aNAhAra kammaiya0 jogIsu visarIrA kevaDi khette? savvaloge / tisarIrA kevaDi khetteM? logassa asaMjjadibhAge asaMkhejjesu vA bhAgesu savvaloge vaa| Navari kammaiya0 logassa asaMkhejjadibhAgo patthi / agnikAyika paryApta jIvoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMmeM cAra zarIravAloMkA kitanA kSetra hai? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai? lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / vizeSArtha- bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa honese inameM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA yaha kSetra bana jAtA hai| zeSa kathana sugama hai| yoga mArgaNAke anuvAdase pA~co manoyogI, pA~co vacanayogI, vaikriyikakAyayogI aura vaikriyikamizrakAyayogI tathA vibhagGajJAnI, manaHparyayajJAnI, sAmAyikazuddhisaMyata, chedopasthApanAzuddhisaMyata, saMyatAsaMyata aura samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai itanI vizeSatA hai ki vaikriyikakAyayogI aura vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM cAra zarIravAle nahIM hai / audArikakAyayogI aura AhAramArgaNAke anuvAdase AhArakoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai? saba lokapramANa kSetra hai / cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra haiN| saba loka pramANa kSetra hai ? AhArakakAyayogA aura AhAramizrakAyayogI jIvoMme cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / anAhArakoM aura kArmaNakAyayogI jovoMmeM do zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? sarva lokapramANa kSetra hai| tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai| lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, lokake asaMkhyAta bahubhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetra hai / itanI vizeSatA hai ki kArmaNakAyayogI jIvoMse * pratiSu 'logassa asaMkhe bhAge' iti paatthH| tA0prato 'A (aNA) hAra-' a0kA0pratvoH 'AhAra-' iti pAThaH /
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 167. avagadaveda-akasAi-kevalaNANi-jahAkkhAdavihArasuddhisaMjada-kevaladaMsaNIsu tisarIrA kevaDi khette ? logassa asaMkhe0bhAge asaMkhejjesu vA bhAgesu savvaloge vA / evaM saMjadANaM / Navari cadusarIrA loga0asaMkhe0bhAge / parihAra0suhumasAMparAyasuddhisaMjadesu tisarIrA kevaDi khette ? logassa asaMkhe0 bhaage| evaM khettANugamo tti samattamaNuyogaddAraM / phosaNANugameNa duviho Niheso-ogheNa AdeseNa y| ogheNa bisarIratisarIraehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? adIda-vaTTamANeNa savvalogo / cadusarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa logassa asaMkhe0bhAgo adIdeNa svvlogo| AdeseNa NirayagaIe Neraiesu bisarIra-tisarIraehi kevaDiyaM khetaM phosidaM ? vaTTamANeNa logassa asaMkhejjadibhAgo, adIdeNa cha coTasabhAgA desUNA / paDhamAe lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra nahIM hai| vizeSArtha- anAhAraka avasthA ayogikevaliyoMke bhI hotI hai| vahA~ tIna zarIroMkA sadbhAva bana jAtA hai, isalie tIna zarIravAloMkI apekSA anAhArakoMkA kSatra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bhI kahA hai| parantu yaha kSetra kArmaNakAyayogI jIvoMmeM ghaTita na hone se unameM isakA niSedha kiyA hai| apagatavedI, akaSAyI, kevalajJAnI, yathAkhyAtavihArazuddhisaMyata aura kevaladarzanI jIvoM meM tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa,lokake asaMkhyAta bahubhAgapramANa aura saba lokapramANa kSetra hai| isI prakAra saMyatoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inameM cAra zarIravAloMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai| parihArazuddhisaMyata aura sUkSmasAmparAyazuddhisaMyata jIvoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai| isa prakAra kSetrAnugama anuyogadvAra samApta huaa| sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- ogha aura Adeza / oghase do zarIra aura tona zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? atIta kAla aura vartamAna kAla kI apekSA sarva lokakA sparzana kiyA hai / cAra zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? vartamAna kI apekSA lAkake asaMkhyAtave bhAgapramANa kSetrakA aura atItakAlako apekSA sarva lokakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha- AdArikazarIrase vikriyA karate samaya mAraNAntika samuddhAta sambhava hai| isalie cAra zarIravAloMkA atIta sparzana sarva lokapramANa kahA hai / Age bhI yaha sparzana isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / zeSa kathana spaSTa ho hai| Adezase narakagati meM nArakiyoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? vartamAnameM lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura atIta kAlakI '
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5,6, 167.) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe phosaNaparUvaNA (257 puDhavIe khettbhNgo| vidiyAdi jAva samattapuDhavi tti bisarIrA-tisarIraehi kevaDiyaM khettaM phosidaM? vaTTamANeNa logassa asaMkhejjadibhAgo, adIdeNa ekka-ve-tiNNi-cattAripaMcachacoddasabhAgAvA desUNA ? tirikkhagadIe tirikkhesu sAmaNNatirikkha-kAyajogi-NavaMsayaveda-koha-mANamAyA-lobhakasAi-madi-sudaaNNANi-asaMjada-acakkhudaMsaNi-kiNNa-NIla - kAulessiyabhavasiddhi-abhavasiddhi-micchAiTi-asaNNIsu oghabhaMgo / paMcidiyatirikkha paMcidiyatirikkhapajjatta-paMcidiyatirikkhajoNiNIsa bisarIra-tisarIra-cadusarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM? vaTTamANeNa logassa asaMkhe0bhAgo, adIdeNa svvlogo| paMcidiya tirikkhaapajjatta-maNusaapajjatta-veiMdiya-teiMdiya-caridiyapajjattApajcattA-paMcidiya apajjatta-tasaapajjattaesa bisarIra-tisarariehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa logassa asaMkhe bhAgo, adIdeNa svvlogo| maNusagadIe maNusa-maNusapajjatta-maNusiNI bisarIra-cadusarIraehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa logassa asaMkhe0bhAgo, adIdeNa savvalogo / tisarIrehi apekSA asanAlIke caudaha bhAgoMmeM se kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / pahalI pRthivI meM kSetrake samAna bhaMga hai / dUsarose lekara sAtavIM takako pRthiviyoMmeM do zarIravAleM aura tIna zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAnakAlakI apekSA lokakeM asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura atIta kAlakI apekSA kramase trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama eka bhAga, kucha kama do bhAga, kucha kama tIna bhAga, kucha kama cAra bhAga, kucha kama pA~ca bhAga aura kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tiryaJcagatikI apekSA tiryaJcoMmeM sAmAnya tiyaMJca tathA kAyayogI, napuMsakavedI, krodha, kaSAyavAle, mAnakaSAyavAle, mAyAkaSAyavAle, lobhakaSAyavAle, matyajJAjJI, zrutAjJAnI, asaMyataacakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jovoMmeM oghake samAna bhaMga hai / pancendriya tiryaJca, pancendriyatiryaJca paryApta aura pancendriyatiryaJcayoninI jIvoMmeM do zarIra, tIna zarIra aura cAra zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura atIta kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| pancendriyatiryaJca aparyApta, manuSya, aparyApta, dvIndriya, trIndriya aura caturindriya tathA ina tInoMke paryApta aura aparyApta pancendriya aparyApta aura trasa aparyApta jIvoMmeM do zarIravAse aura tIna zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura atIta kAlako apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| ____ manuSyagatiko apekSA manuSya, manuSyaparyApta aura manuSyaniyoMmeM do zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarvalokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tIna zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, lokake
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 167 kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhe 0 bhAgo asaMkhejjA bhAgA savvalogo vA / devagadI devesu bisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa logassa asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa cha cohasabhAgA desUNA / tisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa loga asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa aTTha Nava cohasabhAgA vA desUNA / bhavaNavAsiya vANaveMtara - jodisiyadevesu bisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asaMkhe0 bhAgo | tisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa logassa asaMkhe 0. bhAgo, adIdeNa aTTha aTTha Nava coTsabhAgA vA desUNA | sohammIsANakappavAsiya deve bisarehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa loga0 asaMkhe 0 bhAgo, adIdeNa divaDa cohasabhAgA desUNA / tisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa aTTha Nava coda sabhAgA desUNA / saNakkumArappahUDi jAva sahassArakappavAsiyadevesu bisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM / vaTTamANeNa loga0 asaMkhyAta bahubhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vizeSArtha - manuSyagati meM mAraNAntika samudghAta aura upapAdapadakI apekSA saba lokapramANa sparzana sambhava hai, isalie yahAM tIna prakArake manuSyoMmeM do zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA atItakAlIna sparzana sarva lokapramANa kahA hai / mAtra upapAdapadake samaya cAra zarIravAle nahIM hote itanA vizeSa jAnanA cAhie / zeSa kathana spaSTa hI hai / devagatikI apekSA devoMmeM do zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura atIta kAlakI apekSA trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama chaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama ATha bhAga aura kucha kama no bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoM meM do zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama sADhe tIna bhAga, kucha kama ATha bhAga aura kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sAdharma aura aizAna kalpavAsI devoMmeM do zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlako apekSA trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama Der3ha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA trasanAlIke caudaha bhAgoM meM se kucha kama ATha bhAga aura kucha kama nau bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sanatkumArase lekara sahasrAgara kalpa takake devoM meM do zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167, ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarI raparUvaNAe phosaNaparUvaNA (259 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa tiNNi addha cattAri addhapaMcama paMca coisabhAgA desUNA / tisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo0, adIdeNa aTTha coddasabhAgA desuunnaa| ANada-pANada-AraNa-accudakappavAsiyadevesu bisarIra-tisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo0, adIdeNa cha coddasabhAgA desuunnaa| NavagevejjavimANavAsiyadevappahuDi jAva savvasiddhivimANavAsiyadevesu bisarora-tisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? adIda-vaTTamANeNa loga0 asaMkhe0 bhaago| iMdiyANuvAdeNa eiMdiya-bAdareiMdiya-bAdareiMdiyapajjattaesu bisarIra-tisarIraehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? adIda-vaTTamANe0 svvlogo| cadusarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa svvlogo| bAdareiMdiyaapajjattalokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA trasanAlike caudaha bhAgoMmeMse Rsase kucha kama tIna bhAga, kucha kama sADhe tIna bhAga, kucha kama cAra bhAga, kucha kama sADhe cAra bhAga aura kucha kama pA~ca bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlako apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAla kI apekSA trasanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama ATha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / Anata prANata, AraNa aura acyuta kalpavAsI devoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlako apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA asanAlIke caudaha bhAgoMmeMse kucha kama chaha bhAga pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| no greveyeka vimAnavAsI devoMse lekara sarvArthasiddhi vimAnavAsI devoM taka inameM do zarIravAloM aura tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha - saba devoMmeM jisakA jo upapAda padakI apekSA sparzana batalAyA hai vaha yahAM do zarIravAloMkA sparzana jAnanA cAhie aura zeSa tIna zarIravAloMkA jAnanA caahie| yahAM Anata-prANata kalpoMmeM do zarIravAloMkA bhI sparzana trasanAlI ke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| so yaha sAmAnya kathana pratIta hotA hai, kyoMki kucha kama sADhe pAMca bhAga rAjukA antarbhAva kucha kama chaha baTe caudaha bhAgameM ho jAtA hai / vAstavameM inameM upapAdapadakI apekSA sparzana kucha kama sADhe pAMca bhAgapramANa batalAyA hai ataH yahAM do zarIravAloMkA sparzana bhI itanA hI prApta hogaa| Age bhI saba sparzana ina vizeSatAoMko dhyAnameM rakhakara ghaTita kara lenA caahie| indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriya bAdara ekendriya aura bAdara ekendriya paryApta jIvoMmeM do zarIravAloM aura tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta kAla aura vartamAna kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarvaloka pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| bAdara ekendriya aparyApta tathA sUkSma a0 pratI0 tiNNi cattAri ' iti pAThaH /
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 167 suhameiMdiyapajjattApajjattaesu bisarIra-tisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? adIda-vaTTamANe0 svvlogo| paMcidiya-paMcidiyapajjattaesu bisarIra-tisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa svvlogo| tisarIrehi keva0 khettaM phosidaM? vaTTamANeNa logassa asaMkhe0 bhAgo asaMkhejjA bhAgA, savvalogo vA*, adIdeNa aTTha coddasabhAgA vA desUNA savvalogo vA / ___ kAyANuvAdeNa puDhavi0-Au0-bAdarapuDhavi0-bAdaraAu0-bAdaravaNapphadipatteyasarIraapajjatta-suhamapuDhavi0-suhumaAu0-tappajjattApajjattaesu bisarIra--tisarIrehi kevaDiyaM khattaM phosidaM? adIda-vaTTamANeNa svvlogo| bAdarapuDhavi0-bAdaraAu0-bAdaravaNapphadipatteyasarIrapajjattaesu bisarIratisarIrehi ke0 khettaM phosidaM? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa svvlogo| teu0-vAu-bAdarateu0-bAdaravAukAiesu bisarIra-tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? adIda-vaTTamANe0 svvlogo| cadusarorehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa svvlogo| bAdaraekendriya aura unake paryApta aura aparyApta jIvoMmeM do zarIravAloM aura tIta zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta kAla aura vartamAna kAlakI apekSA sarvaloka pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| paMcendriya aura paMceMdriya paryAptakoMmeM do zarIravAloM aura cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarvaloka pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, lokake asaMkhyAta bahubhAga pramANa aura sarvalokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA atIta kAlakI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| kAyamArgaNAke anuvAdase pRthivIkAyika aura jalakAyika tathA bAdara pRthivIkAyika bAdara jalakAyika, bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra tathA ina tInoMke aparyApta, sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma jalakAyika tathA ina donoMke paryApta aura aparyApta jIvoMmeM do zarIra aura tIna zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA sarva loka. pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta auNa bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra paryApta jIvoMme do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA haiN| agnikAyika. vAyakAyika, bAdara agnikAyika aura bAdara vAyukAyika jIvoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvona kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlako apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| cAra zarIravAlone kitane kSennakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA tA. prato' asakhejjA bhAgA' iti pATho nAsti / * ma0 pratipATho'yam / a0 kA pratyo: cadusarorehi ke0 khettaM pho? vaTTamANeNa loga0 saMkhe0 bhaago| asaMkhejjA bhAgA savalogo vA' iti paatthH| Ba0 pratau ' Au0 bAdaraA u0 ' iti paatthH|
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167.) baMdhANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe phosaNaparUvaNA ( 261 te ukkAiyapajjattaesu bisarIra-tisarIra-cadusarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa savvalogo / bAdaravAu0 pajjattaesu cadusarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe 0 loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa savvalogo / bisarIra- tisarIhi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa loga0 saMkhaM0 bhAgo, adIdeNa savvalogo / bAdarateukkAiya-bAdaravAukkAiyaapajjatta-suhumateu0- suhumavAu0- taSpajjattApajjatANaM bisarIra-tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? adIda-vaTTamANe0 savvalogo / evaM vaNaphadi- NigodajIvANaM tesi ceva bAdara - suhumapajjattApajjattANaM ca vattavvaM / tasa-tasapajjattANaM paMcidiyapaMcidiyapajjattANaM bhaMgo / jogANuvAdeNa paMcavaNajogi paMcamacijogIsu tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa aTTha coda sabhAgA deNA savvalogo vA / cadusarI rehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa sabdalogo / orAlikA jogIsu tisarIrehi ke0 khetaM phosidaM ? adIda-vaTTamANeNa savvalogo / lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / bAdara agnikAyika paryApta jIvoMmeM do zarIravAloM tIna zarIravAloM aura cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / bAdara vAyukAyika paryApta jIvoMmeM cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai ? do zarIravAloM aura tIna urIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai / vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramA NaM aura atIta kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / bAdara agnikAyika aparyApta, bAdara vAyukAyika aparyApta tathA sUkSma agniMetfor aura sUkSma vAyukAyika tathA ina donoMke paryApta aura aparyApta jIvoM meM do zarIravAle aura tIna zarIravAloM jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / isI prakAra vanaspatikAyika aura nigoda tathA unake bAdara aura sUkSma tathA paryApta aura aparyApta jIvoMke kahanA caahie| trasa aura trasa paryApta jIvoMkA bhaMga paMceMdriya aura paMceMdriya jIvoMke samAna hai / yogamArgaNA anuvAdase pAMcoM manoyogI aura vacanayogI jIvoMmeM tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / cAra zaroravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlako apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / audArikakAyayogI jIvoM meM tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA sarva lokamANa kSetrakA sparzana kiyA hai / cAra pratiSu 'loga0 asaMkhe0 bhAgo ' iti pAThaH /
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 167 cadusarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa logassa asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa savvalogo / orAliyamassakAyajogIsu tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? adIda- vaTTamANeNa savvalogo / vevviyakAya jogIsu tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa loga0 asaMkhe 0 bhAgo, adIdeNa aTTha teraha cohasabhAgA vA desUNA / veuvviyamissakAyajogosu tisarohi ke0 khettaM phosidaM ? adIda-vaTTamANeNa loga0 asaMkhe0 bhAgo / AhAraAhAramissakAyajogIsu cadusarorehi ke0 khettaM phosidaM ? adIda-vaTTamANeNa logassa asaMkhe 0 bhAgo / kammaiyakAyajogIsu visarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? adIda-vaTTamANeNa savvalogo | tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? adIda-vaTTamANeNa loga0 asaMkhe0 bhAgA, savvalogo vA / veNuvAde itthaveda- purisavedesu bisarIra-causarorehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa loga asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa savvalogo | tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa aTTha cohasabhAgA desUNA savvalogo vA / 0 zarIravAlone kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlako apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / audArika mizrakAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai / vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA trasanAlI ke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / AhArakakAyayogI aura AhArakamimizra kAyayogI jovoM meM cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / kArmaNakA - yayogI jIvoM meM do zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atata aura vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAta bahubhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vedamArgaNA ke anuvAda se strIvedI aura purUSavedI jIvoMmeM do zarIravAloM aura cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA trasanAlIke kucha kapa ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa pratiSu asaMkhe0 bhAgo sabbalogo vA' iti pAThaH /
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ (263 5, 6, 167. ) badhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe phosaNaparUvaNA avagada-akasAi-kevalaNANi jahAvakhAdavihAra * kevaladaMsaNIsu tisarIrehi ke0 khettaM phosida ? adIda - vaTTamANe0 loga0 asaMkhe 0 bhAgo asaMkhejjA bhAgA savvalogo vA / vAde vibhaMgaNANIsu tisarIrehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? vaTTamANe 0 loga asaMkhe 0 bhAgo, adIdeNa aTTha teraha codda sabhAgA vA desUNA savvalogo vA / caduhi sarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa savvalogo / AbhiNi-suda-ohiNANIsu cadusarIra-visarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe 0 loga0 asaMkhe0bhAgo, adIdeNa cha cohasabhAgA desUNA / tisarIrehi ke0khettaM phosidaM ? vaTTamANe 0 loga0 asaMkhe0bhAgo, adodeNa aTTha codasabhAgA deNA / maNapajjavaNANIsu tisarIra-cadusarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? adIda - vaTTamANeNa loga0 asaMkhe0 bhAgo / saMmANuvAde saMdesu tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? adIda- vaTTamANeNa loga0 asaMkhe0 bhAgo asaMkhejjA bhAgA savvalogo vA / causarorehi phe0 khettaM phosidaM ? adIda- vaTTamANe 0 loga0 asaMkhe 0 bhAgo / sAmAiya-cchedovadvAvaNasuddhisaMjadANaM kSetrakA sparzana kiyA hai / apagatavedI, akaSAyI, kevalajJAnI, yathAkhyAtavihAra bizuddhisaMyata aura kevaladarzanI jIvoM meM tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, lokake asaMkhyAta bahubhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / jJAnamArgeNA ke anuvAda se vibhaMgajJAnI jIvoMmeM tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA trasanAlIke kucha ATha baTe caudaha bhAga, kucha kama teraha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM cAra zarIravAleM aura do zarIravAle jIvoMse kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atItakAlakI apekSA trasanAlIkeM kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / mana:paryayajJAnI jIvoM meM tIna zarIravAloM aura cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA haiM ? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / saMyamamAgaNAke anuvAdase saMyatoMmeM tIna zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, lokake asaMkhyAta bahubhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ! atIta aura vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtave bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sAmAyikazuddhisaMyata aura chedopasthApanAzuddhisaMyata jIvoMmeM mana:paryayajJAnI
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 167 mnnpjjvbhNgo| parihAra-suhumasAMparAiyasuddhisaMjadesu tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? adIda-vaTTamANe0 loga0 asNkhe0bhaago| saMjadAsaMjadANaM tisarIra-cadusarIrehi ke0 khettaM phosidaM? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0bhAgo, adIdeNa cha codda sabhAgA desuunnaa| dasaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNIsu visarIrA laddhi paDucca asthi Nitti paDucca Natthi / jadi atthi to tehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0bhAgo, adIdeNa savvalogo / tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM? vaTTamANeNa loga0 asaMkhe bhAgo, adIdeNa aTa coddasabhAgA desUNA savvalogo vA / cadusarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe loga asaMkhe0bhAgo, adIdeNa svvlogo| ohidNsnniinnmohinnaannibhNgo| lessANuvAdeNa teulessiesu bisarIra-causarIrehi ke0 khetaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0bhAgo, adodeNa divaDDa coddasabhAgA desuunnaa| tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM? vaTTamANe0 loga0 asaMkhejjabhAgo, adIdeNa aTTha Nava coddasabhAgA desuunnaa| pammalessiesu cadusarIrehi visarorehi ke khettaM phosidaM 1 vaTTamANe0 loga0 jIvoMke samAna bhaMga hai / parihArazuddhisaMyata aura sUkSmasAmparAyazuddhisaMyata jIvoMmeM tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? atIta aura vartamAnakAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sayatAsaMyatoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlako apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlako apekSA trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAga pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| ___ darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzanavAle jIvoMmeM do zarIravAle labdhiko apekSAse haiM, haiM, nirvRttikI apekSAse nahI haiN| yadi haiM to unhone kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tIna zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlako apekSA lokake asaMkhyAtave bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / cAra zarIravAle jIvoMmeM kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA haiN| avadhidarzanavAle jIvoMkA bhaMga avadhijJAnavAle jIvoMke samAna hai| __ lezyAmArgaNAke anavAdase pItalezyAvAle jIvoMmeM do zarIravAloM aura cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA trasanAlIke kucha kama DeDha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIna zaroravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlako apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| padmalezyAvAloMmeM cAra zarIravAle aura do zarIravAle jIvone kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? vartamAna kAlakI apekSA
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167.) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe phosaNaparUvaNA (265 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa paMca coddasabhAgA desUNA / tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa aTTha coddasabhAgA desuunnaa| sukkalessiesu bisarIra-causarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa cha codasa bhAgA desuunnaa| tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga asaMkhe0bhAgo, asaMkhejjA bhAgA sabalogo vA, adIdeNa cha codasabhAgA desUNA / kevalibhaMgo vaa| samattAguvAdeNa sammAiTThIsu bisarIra-cadusarIrehi ke0 khettaM phosidaM? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa cha coddasabhAgA desUNA / tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo asaMkhejjA bhAgA savvalogo vA, adIdeNa aTTha coddasabhAgA desUNA kevlibhNgovaa| khaiyasammAiTThIsu tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo asa khejjA bhAgA savvalogo vA, adIdeNa aTTha coddasabhAgA desUNA kevalibhaMgo vaa| bisarIra-cadusarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA vasanAlI ke kucha kama pAMca baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tIna zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA asanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / zuklalezyAvAloMmeM do zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlako apekSA trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIna zarIravAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, lokake asaMkhyAta bahubhAga pramANa aura saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA atIta kAlakI apekSA trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana hai aura kevalajJAnIkA jo sparzana batalA Aye vaha bhI atIta kAlakI apekSA yahAM sparzana jAnanA caahie| samyaktva mAgaMNAke anuvAdase samyagdRSTi jIvoMmeM do zarIravAloM aura cAra zaroravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAla kI apekSA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, asakhyAta bahubhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA atIta kAlako apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai aura kevalajJAniyoMke jo sparzana batalAyA hai vaha sparzana bhI atIta kAlako apekSA yahAM jAnanA caahie| kSAyikasamyagdaSTi jIvoMmeM tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? vartamAna kAlakI apekSA lokake amakhyAtaveM bhAgapramANa, lokake asaMkhyAta bahubhAgapramANa aura sarva loka +mANa kSatrakA sparzana kiyA hai / tathA atIta kAlakA apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai aura kevalajJAniyoM ke samAna bhaMga hai| do zarIrakAloM aura
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 ) ( 5, 6, 167 0 chakDAgame vaggaNA - khaMDa adIda- vaTTamANeNa loga0 asaMkhe0 bhAgo / vaidagasammAiTThINa mohiNANibhaMgo / uvasamasammAiTThIsu bisarIra-cadusarI rehi ke0 khettaM phosidaM ? adIda vaTTamANe0 loga0 asaMkhe 0bhAgo / tisarI re hi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa aTTha coddasabhAgA desUNA / sAsaNasammAiTThIsu bisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe 0 loga asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa ekkAraha cohasabhAgA desUNA / tisarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa bAraha cohasabhAgA vA desUNA / cadusarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? vaTTamANeNa loga. asaMkhe 0 bhAgo, adIdeNa satta cohasabhAgA deNA / sammAmicchAiTThIsu tisarIrehi ke0 khetaM phosidaM ? vaTTamANe0 loga 0 asaMkhe0 bhAgo, adIdeNa aTTha cohasabhAgA desUNA / cadusarIrehi ke0 khettaM phosidaM ? adIda - vaTTamANe0 logassa asaMkhe0 bhAgo / saNiyANuvAdeNa saNNINaM ckkhudNsnniybhNgo| AhArANuvAdeNa AhArINaM orAliyakAyajogibhaMgo ? aNAhArINaM bisarIrANaM kammaiyabhaMgo | tisarIrANaM cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vedakasamyagdRSTi jIvoMkA bhaMga avadhijJAnI jIvoMke samAna hai / upazamasamyagdRSTi jIvoM meM do zarIravAloM aura cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna aura atIta kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIna zarIravAle jIvoMne kitane kSezakA sparzana kiyA hai? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM do zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlako apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlako apekSA kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzata kiyA hai / cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai? vartamAna kAlako apekSA lokake apaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / samyagmithyAdRSTi jIvoM meM tIna zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? vartamAna kAlako apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta kAlakI apekSA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| cAra zarIravAloMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? atIta aura vartamAna kAlako apekSA loka ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vizeSArtha - sAsAdanasamyagdRSTiyoM meM cAra zarIravAloMkA nIce kucha kama pAMca rAj sparzana nahIM upalabdha hotA, kyoMki, eka to sAsAdanasamyagdRSTi tiyaMca aura manuSya nArakiyoM meM tathA meruke nIce ekeMdriyoM meM mAraNAntika samudghAta nahI krte| dUsare nArakI tiryaMcoM aura manuSyoM meM mAraNAntika samudghAta karate hue bhI cAra zarIravAle nahIM hote / isalie sAsAdanoM meM cAra zarIravAloM kA sparzana kucha kama sAta baTe caudaha rAjupramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai / saMjJI mArgaNA anuvAdase saMjJiyoMkA bhaMga cakSudarzanavAle jIvoke samAna hai / AhAramA - gaMNAke anuvAdase AhAraka jIvoMkA bhaMga audArikakAyayogI jIvoMke samAna hai / anAhArakoMge
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167.) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe kAlaparUvaNA (267 kevlibhNgo| evaM phosaNANagamo smtto| kAlANugameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa y| ogheNa bisarIrA kevaciraM kAlAdo hoti? NANAjIvaM paDucca svvddhaa| egajIvaM paDucca jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tiNNa smyaa| tisarIrA kevaciraM kAlAdo hoti? NANAjIvaM paDucca svvddhaa| egajIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 aMgulassa asaMkhejjadibhAgo asaMkhejjAo osppinni-ussppinnio| cadusarIrA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca svvddhaa| egajIvaM paDucca jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aNtomuhuttN| AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe raiesu bisarIrA kevaciraM kAlAdo do zarIravAloMkA bhaMga kAmaNakAyayogo jIvoMke samAna hai| tIna zarIravAloMkA bhaMga kevalajJAniyoMke samAna hai| isa prakAra sparzAnugama samApta huaa| kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- ogha aura aadesh| oghase do zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tIna samaya hai / tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai jo asaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNIke barAbara hai| cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha - kArmaNa kAyayogakA nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla honese yahAM nAnA jIvoMkI apekSA do zarIravAloMkA sarvadA kAla kahA hai| isI prakAra tona zarIravAle aura cAra zarIravAle jIva bhI nirantara pAye jAte haiM, isalie nAnA jIvako apekSA inakA sarvadA kAla kahA haiN| tathA eka jIvakI apekSA kArmaNakAyayogakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya honese do zarIravAloMkA eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya kahA hai| jo audArika zarIrake sAtha vikriyA kara rahA hai vaha eka samaya ke lie tIna zarIravAlA hokara yadi dvitIya samayameM mara kara do zarIravAlA ho jAtA hai to usake tIna zarIravAloMkA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai / yaha dekhakara eka jovakI apekSA tIna zarIravAlonkA jaghanya kAla eka samaya kahA hai| tathA AhAraka avasthAkA utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hai, isaliye eka jIvakI apekSA tIna zarIravAloMkA utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai| kisI jIvane audArika zarIrase vikriyA prAraMbha kI aura dUsare samayameM mara kara vaha do zarIravAlA ho gyaa| yaha dekha kara eka jIvakI apekSA cAra zarIravAloM kA jaghanya kAla eka samaya kahA hai / tathA eka jovake vikriyAkA utkRSTa kAla antarmuhurta hai, isalie eka jIvako apekSA cAra zarIravAlokA utkRSTa kAla antarmuhurta kahA hai| Age gati Adi mArgaNAoMmeM isI prakAra kAlakA vicAra kara vaha ghaTita kara lenA caahie| Adezase gati mAgaMNAke anuvAdase narakagatikI apekSA nArakiyomeM do zarIravAloMkA
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 167 hoMti ? NANAjIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe bhAgo / egajIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / tisarIrA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA / egajovaM paDucca jaha0 dasavAsasahassANi visamaUNANi, ukka0 tettIsa sAgarovamANi saMpuSNANi / paDhamapuDhavippahuDi jAva sattamapuDhaviNeraiesu bisarIrA haciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhAgo / egajIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / tisarIrA kedaciraM kAlAdo hoti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA / egajIvaM paDucca jaha0 dasavAsasahassANi bisamaUukka sAgarovamaM saMpuSNaM / jaha0 sAgarovamaM samaUNaM, ukka0 tiSNi sAgarovamANi saMpuSNANi / jaha0 tiNNi sAgarovamANi samaUgANi, ukka0 satta sAgarovamANi saMpu| jaha0 sattasAgarovamANi samaUNANi, ukka0 dasa sAgarovamANi saMpuSNANi / jaha0 * dasasAgarovamANi samaUNANi, ukka0 sattArasa sAgarovamANi saMpuSNANi / jaha0 sattArasa sAgarovamANi sayaUNANi, ukka0 bAvIsaM sAgaro0 saMpuSNANi / jaha0 bAvIsaM sAgaro0 samaUNANi, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi saMpuSNANi / 0 kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / tIna zarIravAloM kA kitanA kAla haiM ? nAnA jIvoM kI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla do samaya kama dasa hajAra varSa pramANa haiM aura utkRSTa kAla sampUrNa tetIsa sAgara hai | pahilI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoM meM do zarIravAloM kA kitanA kAla haiM ? nAnA jIvoM kI apekSA jaghanya kAla eka samaya haiM aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| eka jIvako apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / tIna zarIravAloMkA kitanA kAla haiM ? nAnA jIvoMko apekSA sarvadA kAla haiM / eka tant apekSA prathama pRthivIM meM jaghanya kAla do samaya kama dasa hajAra varSa hai aura utkRSTa kAla sampUrNa eka sAgara hai / dUsarI pRthivImeM jaghanya kAla eka samaya kama eka sAgara hai aura utkRzTa kAla sampUrNa tIna sAgara hai| tIsarI pRthivI meM jaghanya kAla Uka samaya kama tIna sAgara hai aura utkRzTa kAla sampUrNa sAta sAgara hai| cauthI pRthivI meM jaghanya kAla eka samaya kama sAta sAgara haiM aura utkRzTa kAla sampUrNa dasa sAgara hai| pAMcavI pRthivImeM jaghanya kAla eka samaya kama dasa sAgara hai aura utkRSTa kAla sampUrNa satraha sAgara hai| chaThI pRthivImeM jaghanya kAla eka samaya kama satraha sAgara hai ora utkRSTa kAla sampUrNa bAIsa sAgara he / sAtavIM pRthiva meM jaghanya kAla eka samaya kama bAIsa sAgara he aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai / vizeSArtha - naraka meM nAnA jIva vigraha gati se yadi nirantara utpanna ho to kamase kama eka samaya taka ora adhikase adhika Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka ho utpanna hote haiM / sAmAnyase ora pratyeka pRthivIM meM yahI niyama hai, isalie yahAM sarvatra nAnA jIvoMko apekSA do zarIravAloMkA jaghanya kAla eka samaya ora utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM a0 prato' ukka0 dasasAgarovamANi samaUNANi / jaha0 iti pAThaH /
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167. ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe kAlaparUvaNA (269 tirikkhagadIe tirikkhesu bisarIrA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca svvddhaa| egajIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 tiNNi smyaa| tisarIrA kevaciraM kA hoMti? NANAjIvaM paDu0 svvddhaa| egajIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 bhAgo asaMkhejjAo osa ppinni-ussppinniio| cadusarIrA kevaciraM kA. hoMti? NANAjIvaM paDucca svvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 aNtomuttN| paMcidiyatirikkha-paMcidiyatirikkhapajjatta-cidiyatirikkhajoNiNIsu bisarIrA kevaciraM kA. hoMti? NANAjIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkha0 bhaago| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besmyaa| tisarorA kevaciraM kA hoti? NANAjIvaM paDucca svvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 tigNi palidovamANi puvvkoddipudhttennbbhhiyaanni| cadusarIrA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM pa0 svvddhaa| egajIvaM pa0 jahaNNaNa egasamao, ukka0 aMtomuhutaM / paMcidiyatirikkhaapajjattesu bisarIrA kevaciraM kA. hoMti? NANAjInaM pa0 jaha0 egasamao, ukka Avali0 asAMkhe0 bhaago| bhAgapramANa kahA hai| tathA eka jIva yahAM sarvatra yadi vigrahase utpanna ho to kamase kama eka vigraha aura adhikase adhika do vigraha lekara utpanna hotA hai, isalie yahAM eka jIvako apekSA do zarIravAloMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya kahA hai| vigrahake ina do samayoMkI apanI jaghanya sthitimese kama kara dene para sarvatra eka jIvakI apekSA tIna zarIravAloM kA jaghanya kAla hotA hai aura utkRSTa kAla apanI apanI utkRSTa sthitipramANa hai yaha spasTahI hai| tathA narakati nirantara mArgaNA hai, isalie nAnA jIvoMko apekSA tIna zarIravAlokA kAla sarvadA hai yaha bhI spaSTa hai| tiryaMcagatikI apekSA tiryaMcoMmeM do zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tIna samaya haiN| tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvaukI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai jo asaMkhyAta avasarpiNI-utsapiNI kAlapramANa hai| cAra zarIravAloMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvako apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta pramANa hai| paceMdriyatiyaMca, paMceMdriyatithaMca paryApta aura paceMdriyatiyaMca yoniniyoM meM do zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jovoMko apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| eka jIvakA apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / tIna zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pUrvakoTipayaktva adhika tIna palyapramANa hai| cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnAjIvoMko apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhurta hai / paMceMdriyatiryaca aparyAptakoMma do zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAga
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270) chakhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 167 egajIvaM pa. jaha0 egasamao, ukka0 besmyaa| tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM paDucca svvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM bisamaUNa, ukka0 aMtomuttaM saMpugaM / maNusagadIe maNussesu bisarIrA kavaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhaago| egajIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 besmyaa| tisarIrA keciraM kAlA hoti? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha* egasamao, ukka0 tiNi palidovamANi puvakoDipudhatteNabbhahiyANi / cadusarorA kevaciraM kA. hoti ? NANAjIvaM pa0 svvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhattaM / maNusapajjatta-maNusiNIsu bisarIrA kevaciraM kA. hoMti ? NANAjIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA smyaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besmyaa| tisarIrA kevaciraM kA. hoti ! NANAjIvaM paDucca savvaddhA / pramANa hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla do samaya kama kSullaka bhavagrahaNa pramANa hai aura utkRSTa kAla sampUrNa antarmuhUrta pramANa hai| vizeSArtha - pahale oghase kAlakA spaSTIkaraNa kara Ae haiN| sAmAnya tiryaMcoMmeM usI prakAra spaSTIkaraNa kara lenA caahie| paMceMdriyatithaMca AdimeM bhI usI prakAra apanI apanI vizeSatA jAnakara kAlakA spaSTIkaraNa kara lenA caahie| tAtparya yaha hai ki jisa mArgaNAma eka jIva aura nAnA jIvoM kI apekSA anAhArakoMkA jaghanya aura utkRSTa jo kAla ho vaha vahAM do zarIravAlA kAla jAnanA caahie| tIna zarIravAloM aura cAra zarIravAloMkA kAla lAte samaya kaI bAtoMkA dhyAna rakhane kI AvazyakatA hai| yathA-mArgaNAkA dravyapramANa kitanA hai aura mArgaNA sAntara hai yA nirantara Adi / oghase kAlakA spaSTokaraNa karate samaya kucha vizetAoMkA nirdeza kiyA hI hai unhe dhyAnameM rakhakara yahAM aura Age kAlakA spaSTIkaraNa lenA caahie| __manuSyagatikI apekSA manuSyoM meM do zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnAjIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Abalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pUrvakoTipRthaktva adhika tIna palya hai| cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhurta hai| manuSya paryApta aura manuSyaniyoM meM do zarIravAloMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| tIna zarIravAle jIvokA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167. ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe kAlaparUvaNA ( 271 egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 tiSNi palidovamANi puvvakoDipudhatteNabbhahiyANi / cadusarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka 0 aMtamahutaM / maNusa apajjattesu bisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? gANAjIva pa0 jaha0 egasamao, ukka0 AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / egajIva paDucca jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM paDucca jaha0 khuddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgo / egajIvaM pa0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM, ukka0 aMtomuhuttaM saMpuNNaM / devadIe devasu bisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 jaha0 egasamao ukka0 Avali0 asaMkhe0 bhAgo / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / tisarIrA kevaciraM kA0 hoti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 dasavassasahassANi bisamaUNANi, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi saMpuSNANi / bhavaNavA - ferpahuDa jAva sahassArakappavAsiyadeveSu bisarIrA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 Avali0 asaMkhe 0 bhAgo / ega- jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pUrvakoTipRthaktva adhika tIna palya hai / cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvako apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / manuSya aparyAptaka do zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya / kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla do samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla palke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla do samaya kama kSullakabhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla sampUrNa antarmuhUrtapramANa hai / vizeSArtha - manuSya aparyApta yaha sAntara mArgaNA hai| isameM nirantara yadi jIva pAye jAte haiM to ve kamase kama kSullakabhavagrahaNapramANa kAla taka aura adhika se adhika palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka rahate haiN| usake bAda niyamase antara paDa jAtA hai| isI vizeSatAko dhyAna meM rakhakara yahAM tIna zarIravAloMkA kAla kahA hai / zeSa kAlakA spaSTIkaraNa pUrva meM kahI gaI vizeSatAoM ko dhyAna meM rakhakara lenA cAhie / devagatikI apekSA devoMmeM do zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| tIna zarIravAle jIvoM kA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla do samaya kama dasa hajAra varSa pramANa hai aura utkRSTa kAla sampUrNa tetIsa sAgara hai / bhavanavAsiyoMse lekara sahasrAra kalpavAsI devoM taka do zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtava
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 167 jIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 dasavassasahassANi bisamaUNANi, ukka 0 sAgarovamaM sAdireyaM / jaha0 dasavassasahassANi bisamaUNANi, ukka0 palidovamaM sAdireyaM / jaha0 palidovamassa aTThamabhAgo bisamaUgo, ukka0 palidovamaM sAdireyaM / jaha0 palidovamaM sAdireyaM, ukka0 besAgarovamANi sAdireyANi / jaha0 besAgaro0 sAdireyANi, ukka0 satta sAgaro0 sAdireyANi / jaha0 satta sAga0 sAdireyANi ukka0 dasa sAgaro0 sAdireyANi / jaha0 dasa sAgaro0 sAdireyANi, ukka0 coddasa sAgarova 0 sa direyANi / jaha0 coddasa sAgaro0 sAdireyANi ukka0 solasa sAgaro0 sAdireyANi / jaha0 solasa sAgaro0 sAdireyANi, ukka0 aTThArasa sAgaro0 sAdireyANi / ANada - pANadappahUDi jAva savvaTTasiddhivimANavAsiyadeve bisarA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA samayA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besamayA, / tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 aTThArasa sAgarovamANi sAdireyANi, ukka vIsaM sAgarovamANi / jaha0 vosaM sAgaro 0 samaUNANi, ukka0 bAvIsaM sAgarovamANi / jaha0 bAvIsaM sAgaro0 samaUNANi, bhAgapramANa haiM / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai | tIna zarIrabAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA bhavanavAsiyoMmeM jaghanya kAla do samaya kama dasa hajAra varSapramANa hai ora utkRSTa kAla sAdhika eka sAgara hai / vyantaroMmeM jaghanya kAla do samaya kama dasa hajAra varSaM pramANa hai aura utkRSTa kAla sAdhika eka palya pramANa hai / jyotiSiyoMmeM jaghanya kAla do samaya kama palyakA AThavAM bhAgapramANa hai aura utkRSTa kAla sAdhika eka palyapramANa hai| saudharma aizAna kalpa meM jaghanya kAla sAdhika eka palya pramANa hai aura utkRSTa kAla sAdhika do sAgara hai / sAnatkumAra mAhendra meM jaghanya kAla sAdhika do sAgara hai aura utkRSTa kAla sAdhika sAta sAgara hai| brahmabrahmottarame jaghanya kAla sAdhika sAta sAgara hai aura utkRSTa kAla sAdhika dasa sAgara hai / lAntava-kApiSTha meM jaghanya kAla sAdhika dasa sAgara hai aura utkRSTa kAla sAdhika caudaha sAgara hai / zukra mahAzukra meM jaghanya kAla sAdhika caudaha sAgara hai aura utkRSTa kAla sAdhika solaha sAgara hai / zatAra - sahasrAra meM jaghanya kAla sAdhika solaha sAgara hai aura utkRSTa kAla sAdhika aThAraha sAgara hai| Anata prANatase lekara sarvArthasiddhivimAnavAso takake devoMmeM do zarIrabAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / eka jovakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla haiM / eka jIvakI olA Agata-prANata meM jaghanya kAla sAdhika aThAraha sAgara hai aura utkRSTa kAla bIsa sAgara hai| AraNama javanya kAla eka samaya kama bIsa sAgara hai aura utkRSTa kAla bAIsa
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167, ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe kAlaparUvaNA (273 ukka0 tevIsaM sAgarovamANi / jaha0 tevIsaM sAgaro0 samaUNANi, ukka0 cavIsa sAgarovamANi / jaha0 caubIsaM sAgaro0 samaUNANi, ukka0paNuvIsaM saamrovmaanni| jaha. paNuvIsaM sAgaro0 samaUNANi, ukka chabbIsaM sAgarovamANi / jaha* chabbIsaM sAgaro0 samaUNANi, ukka0 sattAvIsaM sAgarovamANi / jaha0 sattAvIsaM sAgaro0 samaUNANi, ukka0 aTThAvIsaM sAgarovamANi / jaha0 aTThAvIsaM sAgaro0 samaUNANi, ukka0 eguNatIsaM sAgarovamANi / jaha0 eguNatIsaM sAgaro0 samaUNANi, ukka0 tIsa sAgarovamANi / jahadeg tIsaM sAgaro0 samaUNANi ukka0 ekkattIsaM sAgarovamANi / jaha0 ekkattIsaM sAgaro0 samaUNNaNi, ukka0 battIsaM sAgarovamANi / jaha0 battIsaM sAgaro0 samaUNANi, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi / savvaTTe jaha0 tettIsaM sAgaro0 bisamaUNANi, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sNpunnnnaanni| __ iMdiyANuvAdeNa eiMdiesu bisarIrA kevaciraM kAlAdo hoti?NANAjIvaM paDucca savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 tiNNi smyaa| tisarIrA kevaciraM kA0 hoti? NANAjIvaM pa0 svvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMgulassa asaMkhe bhAgo asaMkhejjAo osppinni-ussppinniio| cadusarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 svvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / sAgara hai / prathama graiveyakameM jaghanya kAla eka samaya kama bAIsa sAgara hai aura utkRSTa kAla teIsa sAgara hai| dvitIya greveyakameM jaghanya kAla eka samaya kama teIsa sAgara hai aura utkRSTa kAla caubIsa sAgara hai| tatIya graMveyakameM jaghanya kAla eka samaya kama caubIsa sAgara hai aura utkRSTa kAla paccIsa sAgara hai| caturtha greveyakameM jaghanya kAla eka samaya kama paccIsa sAgara hai aura utkRSTa kAla chabbIsa sAgara hai| pAMcaveM praiveyakameM jaghanya kAla eka samaya kama chabbIsa sAgara hai aura utkRSTa kAla sattAIsa sAgara hai| chaTe greveyakameM jaghanya kAla eka samaya kama sattAIsa sAgara hai aura utkRSTa kAla aTThAIsa sAgara hai / sAtaveM veyakameM jaghanya kAla eka samaya kama aTThAIsa sAgara hai aura utkRSTa kAla unatIsa sAgara hai / AThaveM veyaka meM jaghanya kAla eka samaya kama unatIsa sAgara hai aura utkRSTa kAla tIsa sAgara hai / nAveM greveyakameM jaghanya kAla eka samaya kama tIsa sAgara haiM aura utkRSTa kAla ikatIsa sAgara hai / nau anudizoMmeM jaghanya kAla eka namaya kama ikatIsa sAgara hai aura unkRSTa kAla battIsa sAgara hai| cAra anuttaravimAnoMmeM jaghanya kAla eka samaya kama battIsa sAgara hai aura utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| sarvArthasiddhi meM jaghanya kAla do samaya kama tetIsa sAgara hai aura utkRSTa kAla sampUrNa tetIsa sAgara hai| indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriyoMmeM do zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tIna samaya hai / tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla haiM / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla agulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai jo asaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNIke barAbara hai| cAra zarIravAloMkA kitanA kAla haiM? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa (5, 6, 167. bAdaresdie bisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka besamayA / tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jahaNgukkasseNa eiNdiybhNgo| cadusarIrANaM pi eiMdiyabhaMgo / bAdareiMdiyapajjattaesu bisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM paDu0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / cadusarorA oghaM / bAdareiMdiyaapajjattA bisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? jIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / tisarIrA kevacijJaM kA0 * hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM, ukkasseNa aMtomuhuttaM / suhumeiMdiyA bisayorA oghaM / tisarIrA kevaciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM paDucca savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM tisamaUNaM, ukka aMgulassa asaMkhe 0 bhAgo asaMkhejjAo osappiNi ussappiNIo / sumeiMdiyapajjattA bisarIrA oghaM / tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 aMtomuhuttaM tisamaUgaM, ukka aMtamuttaM / sumeiMdiyaapajjattA bisarIrA oghaM / tisarorA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta haiM / bAdara ekedriyoM meM do zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoM kI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| tIna zarIravAloMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya aura utkRSTa kAlakA bhaMga ekedriyoMke samAna hai| cAra zarIravAloM ke kAlakA bhaMga bhI ekeMdriyoM ke samAna hai / bAdara ekedri paryAptakoM meM do zarIravAloM kA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoM kI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvako apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / tona zarIravAloM kA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoM kI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSapramANa hai / cAra zarIravAloM ke kAlakA bhaMga oghake samAna haiM / bAdara ekedriya aparyAptakoM meM zarIravAloM kA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoM kI apekSA sarvadA kAla tIna hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai / zarIravAloM kA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoM kI apekSA sarvadA kAla hai eka jIvako apekSA jaghanya kAla do samaya kama kSullakabhavagrahapramANa hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / sUkSma ekedriyoM meM do zarIravAloM kA kAla ogha ke samAna hai / tIna zarIravAle jIvoM kA kitanA kAla hai / nAnA jIvoM kI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakA apekSA jaghanya kAla tIna samaya kama kSullakabhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla aMgula ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai jo asaMkhyAta avasarpiNa-utsarpiNI ke barAbara hai / sUkSya ekedriya paryAptakoM meM do zarIravAloM ke kAlakA bhaMga ogha ke samAna hai| tIna zarIravAle jIvoM kA kitanA kAla hai? nAnA jIvoM kI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla tIna samaya kama antarmuhurtapramANa hai aura utkRSTa kAla antarmuhurtamA hai / sUkSma ekeMdriya aparyAptakoM meM do zarIravAloM kA kAla ogha ke samAna hai / '
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167. ) badhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe kAlaparUvaNA (275 egajIvaM pa0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM tisamaUNaM, ukka0 aMtomahataM / beiMdiya-teiMdiyacaridiya0 bisarIrANaM paMcidiyatirikkhaapajjattANaM bhNgo| tisarIrA kevaciraM kA. hoMti? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 khaddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM, ukka0 saMkhejjANi OM vassasahassANi / beiMdiya-teiMdiya-caridiyapajjattANaM paMcidiyatirikkhaapajjattANaM bhNgo| Navari tisarIrA kevaciraM kA hoMti?NANA0pa0 svvddhaa| egajIva pa0 jaha0 aMtomuhUttaM visamaUNaM, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / beiMdiyateiMdiya-caridiyaapajjattA bisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIva pa0 jaha0 egasamao, ukkasseNa AvaliyAe asaMkhe bhAgo / egajIvaM paDucca jahaNNaNa egasamao ukka0 besmyaa*| tisarIrA kevaciraM kA0hoMti? NANAjIvaM pa0 svvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 khuddA bhavaggahaNaM bisamaUNaM, ukka0 aMtomuhutaM / paMcidiya-paMcidiyapajjatta0 bisarIrANaM beiNdiybhNgo| tisarIrA kevaciraM kA hoMti? NANAjovaM pa0 samvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 sAgarovamasahassaM puvvakoDipudhatteNabbhahiyaM sAgarovamasadapudhattaM / cadusarIrA oghN| paMcidiyaapajjattANaM beiMdiyaapajjatANaM bhNgo| tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvako apekSA jaghanya kAla tIna samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla antarmuharta hai| dvIndriya, trIndriya aura caturindriya jIvoMmeM do zarIravAloMkA bhaMga paMcendriya tiryaJca aparyAptakoMke mAna hai / tIna zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla do samaya kama kSullakabhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSapramANa hai|dviindriy paryApta,trIndriya paryApta aura caturindriyaparyApta jIvoMkA bhaMga paMcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvako apekSA jaghanya kAla do samaya kama antarma hartapramANa hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSapramANa hai|dvaandriy aparyApta,trondriya aparyApta aura caturindriya aparyApta jIvoMmeM do zarIravAloMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Abalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| tIna zarIravAloMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvako apekSA jaghanya kAla do samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa kAla antarmuhurtapramANa hai / paMcendriya aura paMcendriya paryAptakoMmeM do zarIravAloMkA dvIndriyoMke samAna bhaMga hai| tIna zarIravAloMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kramase pUrvakoTipRthaktva adhika eka hajAra sAgarapramANa aura sau sAgarapRthaktvapramANa hai / cAra zarIravAloMkA bhaMga oghake samAna hai| paMcendriya aparyAptakoMkA dvIndriya aparyAptakoMke samAna bhaMga hai| OM pratiSu 'ukka0 asaMkhejjaNi' iti paatthH| * a0kA0pratyoH 'NANAjIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 vesamayA' iti pAThaH /
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 ) -- chapakhaMDAgaLe-vaggaNA-khaMDe (5, 6, 167. ___ kAyANuvAdeNa puDhavi0-Au0 bisarIrA tisarIrA ogha / Navari tisarIrANaM jahaNNeNa khuddAbhavaggahaNaM tisamayUNaM / bAdarapuDhavi0 bAdaraAu0-bAdaravaNapphadipatteyasarIrA tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 samvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besmyaa| tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0jaha0 khuddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM, ukka0 kmmdidii| bAdarapuDhavi-bAdaraAu0bAdaravaNapphadipatteyasarIrapajjatta0 bisarIrANaM beiMdiyapajjattANaM bhNgo| tisarIrA kevaciraM kA hoMti? NANAjIvaM pa0 smbddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 aMtomuttaM bisasaUNaM ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / bAdarapuDhavi-bAdaraAu0-bAdaravaNapphadipatteyasarIraapajjattA bisarIra tisarIrANaM baadreiNdiyapjjttbhNgo| suhamapuDhavi0-suhumaAu0-suhumateu0-suhumaAu0 bisarIra-tisarIrANaM suhmeiNdiybhNgo| teukAiya-vAukA0 bisarIrA tisarIrAcadusarIrA oghN| bAdarateukAiya-bAdaravAu0 bisarIra-cadusarIrANaM baadreiNdiybhNgo| tisarIrANaM bAdarapuDhavibhaMgo Navari egajIvaM pa0 jaha0 egsmo| bAdarateu0-bAdaravAu0 pajjatta0 bisarIrANaM baadrpuddhvipjjttbhNgo| ___kAyamArgaNAke anuvAdase pRthivokAyika aura jalakAyika jIvoMmeM do zarIravAloM aura tIna zarIravAloMkA bhaMga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki tIna zarIravAloMkA jaghanya kAla tIna samaya kama kSudra bhavagrahapramANa hai| bAdara pRthivIkAyika bAdara jalakAyika aura bAdara kAyika pratyeka zarIra jIvoMmeM do zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jovako apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla daM samaya hai| tIna zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai jIvakI apekSA jaghanya kAla do samaya kama kSullaka bhavagrahapramANa hai aura utkRSTa kAla karmasthitipramANa hai| bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAkiya pratyekazarIra paryApta jIvoM meM do zarIravAloMkA bhaMga dvIndriya paryAptakoMke samAna hai| tIna zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMko apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvako apekSA jaghanya kAla do samaya kama antarmuharta pramANa hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSapramANa hai / bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra aparyApta jIvoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga bAdara ekendriya aparyAptakoMmeM samAna hai| sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma jalakAyika, sUkSma agnikAyika, aura sUkSma vAyukAyika jIvoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga sUkSma ekendriyoMke samAna hai| agnikAyika aura vAyukAyikoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai / bAdara agnikAyika aura bAdara vAyukAyi. koMmeM do zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga bAdara ekendriyoMke samAna hai / tIna zarIravAloMkA bhaMga bAdara pRthivIkayika jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki eka jIvako apekSA jaghanya kAla eka samaya hai| bAdara agnikAyika paryApta aura bAdara vAyukAyika paryAptakoMmeM do zarIravAle jIvoMkA bhaMga bAdara pRthivIkAyika paryAptakoMmeM "
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167. ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe kAlaparUvaNA ( 277 tisarIrA ke ciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / cadusarIrA oghaM / bAdarateukAiyabAdaravAu0 apajjatta0 bisarIra-tisarIrANaM baadreiNdiyapjjttbhNgo| vaNapphadikA - 0 bisarIra-tisarIrA oghaM / bAdaravaNapphadikAiya0 bisarIra-tisarIrANaM baadreiNdiybhNgo| bAdaravaNaphadikAiyapajjatta0 bisarIra-tisarIrANaM baadreiNdiypjjttbhNgo| raft sutisu vi tisarIrANamegasamao Natthi / bAdaravaNapphadi0 apajjatta0 bisarIra tisarIrANaM (bAdareiMdiyaapajjatta mNgo| suhumavaNapphadi0 suhumaNigoda bisarIra- tisarANaM) sumeiM diyabhaMgo / suhumavaNapphadi suhumaNigodajIvapajjatta0 bisarIra-tisarIrANaM sumeiNdipjjtbhNgo| suhumavaNaphadi-suhumaNigodajIvapajjattANaM suhumeiNdiyapjjttbhNgo| tasakAiya-tasakAiyapajjatta0 bisarIra tisarIra-cadusarIrANaM pacidiyapaMcidiyapajjattANaM bhNgo| Navari viseso sagaTThidI bhaNidavvA / tasaapajjattANaM paMcadiyaapajjattANaM bhaMgo / jogANuvAdeNa paMcamaNa0 - paMcavaci0 tisarIrA cadusarIrA kevaciraM kAlAdo hoMti ? jIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomRhuttaM / kAyajogIsu bisarIra - tisarIra - cadusarIrA oghaM / orAliyakAyajogIsu tisarIrA samAna hai / tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai ? eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta hajAra varSapramANa hai| cAra zarIravAloMkA bhaMga ogha ke samAna hai / bAdara agnikAyika aparyApta aura bAdara vAyukAyika aparyApta jIvoM meM do zarIravAle aura tIna zarIravAle ja. voMkA bhaMga bAdara ekeMdriya aparyA koMke samAna hai / vanaspatikAyikoM meM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai / bAdara vanaspatikAyikoM meM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga bAdara ekeMdriyoMke samAna hai| bAdara vanaspatikAyika paryAptakoM meM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga bAdara ekeMdriya paryAptakoM ke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki ina tInoM hI vanaspatikAyikoM meM tIna zarIravAloM kA eka samaya kAla nahIM hai / bAdara vanaspatikAyika aparyAptakoM meM do zarIravAle aura tIna zaroravAle je bokA bhaMga bAdara ekendriya aparyAptakoMke samAna hai| sUkSma vanaspa tikAyikoM me do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga sUkSma ekedriyoMke samAna haiM / sUkSma vanaspatikAyika paryApta aura sUkSma nigoda paryApta jIvoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIvAle jIvoMkA bhaMga sUkSma ekendriya aparyAptakoM ke samAna hai / trasakAyika aura trasakAyika paryAptakoM meM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga paMcendriya aura paMcendriya paryApta jIvoM ke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki apanI sthiti kahanI caahie| trasa aparyAptakoM kA bhaMga paMcendriya aparyAptakoM ke samAna hai / yogamArgaNA ke anuvAdase pAMcoM manoyogI aura pAMcoM vacanayogI jIvoM meM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvokA kitanA kAla hai ? nAnA jAvoM kI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / kAyayogI jIvoM meM
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa kevaciraM kA. hoti? NANAjIvaM pa0 svvddhaa| egajIvaM pa0jaha egasamao, ukka0 bAvIsaM vassasahassANi aMtomahattaNANi / cadusarIrA kevaciraM kA. hoti? NANAjIvaM p0svvddhaa| egajIvaM pa. jahadeg egasamao, ukka0 aNtomuttN| orAliyamissakAyajogIsu tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti? NANAjIvaM pa0 svvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0aMtomuhuttaM / veuvviyakAyajogIsu tisarIrANaM mnnjogibhNgo| veuvviyamissakAyajogIsu tisarIrA kevaciraM kA. hoMti ? NANAjIvaM paDucca jaha aMtomuhuttaM bisamaUNaM, ukka0 palidovamassa asaMkhe bhAgo / egaja.vaM pa0 jahadeg aMtomuhutaM bisamaUNaM / taM puNa savva? uppaNNassa hodi / ukka aMtomahattaM / taM guNa sattamAe puDhavIe uppaNNassa hodi / AhArakAyajogIsu cadusarIrA kevaciraM kA0 hoMti? NANAjIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhattaM / egajIvaM pa0 jaha egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / AhAramissakAyajogIsu cadusarIrA kevaciraM kA. hoMti? NANAjIvaM pa0 jahaNNukkasseNa aMtomuhuttaM / egajIvaM pa0 jahaNNukka0 aMto' muhattaM / kammaiyakAyajogIsu bisarIrA ogha / tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0jaha0 tiNNi samayA, ukka asaMkhejjA smyaa| egajIvaM pa0 jahaNNukka tiNi smyaa| do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga ogha ke samAna hai| audArikakAyayogiyoM meM tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kama bAIsa hajAra varSapramANa hai| cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvada sarvadA kAla hai| eka ja vakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhurta hai / audArika mizrakAyayogiyoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vaikriyikakAyayogiyoMmeM tIna zaroravAle jIvoM kA bhaMga manoyogo jIvoMke samAna hai| vaikriyikamizrakAyayogiyoMmeM tIna zarIravAle javoMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla do samaya kama antarmuharta hai aura utkRSTa kAla patyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa he / eka jIvakI apekSA javanya kAla do samaya kama antarmuhUrta hai jo sarvArthasiddhi meM utpanna honevAle ke hotA hai ? tathA utkRSTa kAla antarmuhUrta jo sAtavA pRthivImeM utpanna honevAleke hotA hai| AhArakakAyayogiyoM meM cAra zarIravAle jIvoM kA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhurta hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhurta hai / AhArakamizrakAyayogiyoMmeM cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuharta hai / eka jIvako apekSA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhurta hai / kArmaNakAyayogI jIvoMmeM do zarIravAloMkA bhaMga oghake samAna hai| tIna zarIravAloMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla tIna samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta hai| eka jIvakI apekSA jaghanya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai /
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167.) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe kAlaparUtraNA (279 vedANuvAdeNa itthivede bisarIrANaM pNcidiypjjttbhNgo| tisarIrANaM phevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 svvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 plidovmsdpudhttN| cadusarIrA oghaM / evaM purisavedANaM / ukkasseNa saagrovmsdpudhttN| NavaMsayavedA oghaM / avagadavedA tisarIrA kevaciraM kA0 hati ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 puvakoDI desuunnaa| kasAyANuvAdeNa kodha mANa-mAyA-lobha kasAisu bisarIrA cadusarIrA oghaM / tisarIrANaM maNojogibhaMgo / aksaaiinnmvgdvedbhNgo| NANANuvAdeNa madi-sudaaNNANIsu bisarIrA tisarIrA cadusarIrA oghaM / vihaMgaNANI tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 svvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttUNatettIsasAgarovamANi / cadusarIrA oghN| AbhiNisuda-ohiNANIsu bisarIrANaM purisvedbhNgo| tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 chAvadvisAgarovamANi sAdireyANi / taM jahA- ego micchAiTThI daliMgI aMtomuttabbhahiyaaTThArasa vedamArgaNAke anuvAdase strIvedI jIvoMmeM do zarIravAloMkA bhaMga paMcedriya paryAptakoMke samAna hai / tIna zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sau palya pRthaktvapramANa hai| cAra zarIravAloMkA bhaMga oghake samAna hai| isI prakAra puruSavedI jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inameM tIna zarIravAloMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla sau sAgarapRthaktvapramANa hai| napUMsakavedI jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai / apagatavedI jIvoMmeM tIna zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyavAle, mAnakaSAyavAle, mAyAkaSAyavAle aura lobhakaSAyavAle jIvoMmeM do zarIrayAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai| tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga manoyogI jIvoMke samAna hai / akaSAyI jIvoMkA bhaMga apagatavedavAle jIvoMke samAna hai| jJAnamArgaNAke anuvAdase matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai| vibhaMgajJAniyoM meM tIna zarIravAle jIvoM kA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoM kI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakA apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhurta kama tetIsa sAgara hai / cAra zarIravAloM ke kAlakA bhaMga oghake samAna hai| abhinIbodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM do zarIravAle jIvoM ke bhaMga purUSavedo jIvo ke samAna hai| tIna zarIravAle jIvo kA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoM kI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgara hai / yathA- eka mithyAdRSTi dravyaliMgI antarmuhUrta adhika ON a0 kA0 pratyo: ' maNapajjavabhaMgo' iti pAThaH /
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa (5, 6, 167. sAgarovamANi devAuaM baMdhidUNa ANada - pANadakappavAsiyadevesu uvavaNNo, chahi pajjatI hi pajjattayado hodUNa aTThArasasAgarovamANaM bahi tiSNi *vi karaNANi kAdUNa uvasamasammattaM ghettUNa vedagaM paDivaNNo / puNo aTThArasasAgarovamANi sammattamagupAleNa fore tIhi NANehi kAlaM kAdRNa puvvakoDAuo maNusso jAdo / puNo tiNANI ceva hoNa puvvakoDIe UNavIsasAgarovamaTThidIo devo jAdo / tatto cudo puvvakoDAuo maNusso jAdo / puNo dopuvvakoDIhi UNaaTThAvIsa sAgarovamaTTidIo devo hoNa puNo puvvakoDAuo maNusso jAdo / puNo tettIsAuaM baMdhidUNa aMtomuhuttAvasese khaiyasammAiTThI hoNa savvaTTa e ubavaNNo / tado puvvakoDAuo maNusso hoNa aMtomuhuttAvasese sijjhidavvae tti kevalaNANI jAdo / evamuvasamasammattaM tomuhutteNa puvva koDiambha hiyatettIsasAgarovamehi sAdireyANi chAvaTTisAgarovamANi / cadusarIrA oghaM / maNapajjavaNANIsu tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka 0 puvvakoDI desUNA / cadusarIrA oghaM / kevalaNANI0 avagadavedabhaMgo / Navari egasamao Natthi / saMjamANuvAdeNa saMjadesu tisarIrANamavagadavedabhaMgo / cadusarIrA oghaM / sAmAiya aThAraha sAgara pramANa devAyukA bandha karake Anata prANata kalpavAsI devoMmeM utpanna huA / chaha paryAptiyoMse paryApta hokara aThAraha sAgarake bAhara tInoM hI karaNoMko karake upazamasamyaktvako grahaNa karake vedakasamyaktvako prApta huA / punaH aThAraha sAgara kAla taka samyaktvakA anupAlana karake vinAzako nahIM prApta hue tIna jJAnoMke sAtha marakara pUrvakoTikI AyuvAlA manuSya huaa| punaH tInoM ho jJAnavAlA hokara pUrvakoTise kama bIsa sAgarakI sthitivAlA deva huA / vahA~se cyuta hokara pUrvakoTikI AyuvAlA manuSya huA / punaH do pUrvakoTi kama aTThAIsa sAgarakI AyuvAlA deva hokara punaH pUrvakoTikI AyuvAlA manuSya huA / punaH tetIsa sAgarapramANa AyukA bandha karake antarmuhUrta kAla zeSa rahane para kSAyika samyagdRSTi hokara sarvArthasiddhimeM utpanna huA / anantara pUrvakoTiko AyuvAlA manuSya hokara antarmuhUrta kAla zeSa rahanepara siddha honevAlA hai isalie kevalajJAnI ho gyaa| isa prakAra upazamasamyaktva ke antarmuhUrta aura sAdhika pUrvakoTi tetIsa sAgara adhika chayAsaTha sAgarakAla prApta hotA haiM / cAra zarIravAle jIvoM ke kAlakA bhaMga oghake samAna haiM / manaHparyayajJAnI jIvoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla haiM ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTipramANa haiM / cAra zarIravAloMke kAlakA bhaMga oghake samAna hai| kevalajJAnI jIvoM meM apagatavedavAle jIvoMke samAna bhaMga he / itanI vizeSatA hai ki eka samaya kAla nahIM hai / saMyamamAgaMNAke anuvAdase saMyatoMmeM tIna zarIravAloMmeM adagata vepavAle jIvoMke samAna bhaMga hai / cAra zarIravAle jIvoMkA kAlakA bhaMga oghake samAna hai / sAmAyikasaMyata aura chedo* a0 pratI ' - sAgarovamANa bhahivaM tiNNi' iti pATha: /
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe kAlaparUvaNA (281 chedovaTTAvaNasaMjadesu tisarIra-cadusarIrANaM mnnpjjvmNgo| parihArasaMjadesu tisarIrA kevaciraM kAlAdo hoMti? gAgAjIvaM pa0 smvddhaa| egajIvaM 50 jahaNNeNa aMtomahataM. ukkasseNa pucakoDI desuunnaa| suhamasAMparAiya0 tisarIrA kevaciraM kAlAvo hoMti ? NANAjIvaM pa0 jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtomuhuttaM / egajIvaM pa0 jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aNtomhttN| jahAkkhAda0 avagadavedabhaMgo / saMjavAsajadA tisarIrA keciraM kAlAdo hoMti ? NANAjIvaM pa0 samvaddhA / egajIvaM pa0 jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa puvakoDI desUNA / sA vi tirikkhesu tihi aMtomahuttehi UNA kAdUNa ghettavvA / cadusarIrA oghaM / asaMjadANaM mdiannnnaannibhNgo| dasaNANuvAdeNa cakkhadaMsaNINaM tspjjttbhNgo| acakkhudaMsaNI0 oghaM / ohidasaNINamohiNANI0 bhaMgo / kevaladaMsaNINaM kevalaNANI mNgo| lessANuvAdeNa kiNha-gIla kAulessiesu bisarIrA cadusarIrA oghaM / tisarIrA kevaciraM kAlAdo hoti? jANAjIva pa0 svvddhaa| egajIvaM pa0 jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi, sattasAgaro0 sAdire. pasthApanAsaMyata jIvoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMke kAlakA bhaMga manaHparyayajJAnI jIvoMke samAna hai| parihAravizuddhisaMyatoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnAjIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| sUkSmasAMparAyasaMyatoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antamuhurta hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| yathAkhyAtasaMyatoMmeM apagatavedavAle jIvoMke samAna bhaMga hai| saMyatAsaMyatoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi hai / vaha bhI tiryaJcoMmeM tIna antamuhUrta kama karake grahaNa karanA caahie| cAra zarIravAloMkA bhaMga oghake samAna hai| asaMyatoMmeM matyajJAnI jIvoMke samAna bhaMga hai| darzanamArgaNAke anuvAdase cakSadarzanavAle jIvoMkA bhaMga asaparyApta jIvoMke samAna hai| acakSudarzanavAle jIvoM meM oghake samAna bhaMga hai| avadhidarzanavAle jIvoMkA bhaMga avadhijJAnI jIvoMke samAna hai| tathA kevaladarzanavAle jIvoMmeM kevalajJAnI jIvoMke samAna bhaMga hai| lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoMmeM do zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMke kAlakA bhaMga oghake samAna hai| tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAmA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla kRSNalezyAmeM sAdhika tetIsa sAgara, nIla lezyAmeM sAdhika satraha sAgara tathA kApota lezyAmeM sAdhika sAta sAgara hai / yahA~ sAdhikakA pramANa do aMtarmuhUrta *ma0 pratipATho'yam | tA0 pratI ' kevaladasaNIe (su ) kevalaNANI. ' a0 kA. pratyoH 'kevaladasaNIe kevalaNANI0' iti paatth||
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 167 sattasAgaro0 sAdire / adiregassa pamANaM ve aMtomahattANi / teu-pammalessiesu bisarIrANaM nnaargbhNgo| tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti? NANAjIvaM pa0 smvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besAgarovamANi sAdireyANi, aTThArasasAgaro0 sAdire. yANi / cadusarorA ogha / sukkalessiesu bisarIrA kevaciraM kA0 hoti.?NANAjIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 saMkhejjA smyaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besmyaa| tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti? jANAjIvaM pa0 savvaddhA / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi sAdireyANi / cadusarIrA ogha / bhaviyANuvAdeNa bhvsiddhiy-abhvsiddhiyaannmogho| sammattANavAdeNa sammAiTThI0 bisarIra-tisarIra-cadusarIrANamAbhiNi mNgo| khaiyasammAiTTho0 bisarIra tisarIracadusarIrANaM sukklessiybhNgo| vedagasammAiTThI0 bisarIra-cadusarArANaM smmaaittibhgo| tisarIrA kevaciraM kA. hoMti? jANAjIvaM pa0 smvddhaa| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka chAvaddhisAgarovamANi / uvasamasammAiTThI0 visarIrANaM sukkalessiyabhaMgo / tisarIrA cadusarIrA kevacira kA hoMti ? NANAjIva pa0 jaha0 aMtomahattaM, ukka0 palido0 asakhe bhaago| egajovaM 50 jahaNeNa egasamao ukkasseNa atomhtt| hai| pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoM meM do zarIravAle jIvoMke kAlakA bhaMga nArakiyoMke samAna hai| tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pItalezyA meM sAdhika do sAgara tathA padmalezyAmeM sAdhika aThAraha sAgara hai| cAra zarIravAloMke kAlakA bhaMga oghake samAna hai / zuklalezyAvAle jIvoMmeM do zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| tIna zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| cAra zarIravAloMkA kAla oghake samAna hai| bhavyamArgaNAke anavAdase bhavyoM aura abhavyoMkA bhaMga oghake samAna hai| samyaktva mArgaNAke anuvAdase samyagdRSTiyoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMke kAlakA bhaMga AbhinibodhikajJAnI jIvoMke samAna hai / kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM do zaroravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMke kAla kA bhaMga zuklalezyAvAle jIvoMke samAna hai| vedakasamyagandaSTiyoMma do zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMke kAla kA bhaMga samyagdASTa jIvoM ke samAna hai| tIna zarIvAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA savadA kAla hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla chayAsaTha sAgara hai upazamasamyagdRSTiyoMmeM do zarIravAle jIvoMke kAla kA bhaMga zuklalezyAvAle jIvoMke samAna hai| tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jovoMkI apekSA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / eka jIvakI
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe kAlaparUvaNA / 283 sAsaNasammAiTThI bisarIrANaM smmaaittibhNgo| tisarIrA cadusarIrA kevaciraM kA. hoti ? NANAjIvaM 10 jaha0 egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhaago| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 cha AvaliyAo / sammAmicchAiTThI tisarIrA cadusarIrA kevaciraM kA. hoMti ? NANAjIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 doNhaM pipalido0 asaMkhe0 bhaago| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhutaM / cadusarIrANaM kathamegasamao? sammAmicchattaddhAe egasamayAvasesAe viuvidaannmegsmo| micchAiTThI0 bisarIrA tisarIrA cadusarIrA oghaM / saNiyANavAdeNa saNNIsu bisarIra tisarIra-cadusarIrANaM pNcidiypjjttbhNgo| asaNNI0 nisarIra-tisarIra-cadusarIrANamoghaM / vasaNNi-NevaasaNIsu tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 samvaddhA / egajIvaM 50 jaha0 aMtomahattaM, apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhurta hai| sAsAdanasamyagdRSTiyoMmeM do zarIravAle jIvoMke kAlakA bhaMga samyagdRSTiyoMke samAna hai| tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla patyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla chaha AvalipramANa hai| samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla donoMkA palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| zakA-- cAra zarIravAloMkA eka samaya kAla kaise hai ? samAdhAna-- samyagmithyAtvake kAlameM eka samaya zeSa rahane para vikriyA karanevAloMke eka samaya kAla prApta hotA hai| mithyAdRSTi jIvoM meM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMke kAlakA bhaMga oghake samAna hai| vizeSArtha - - upazamasamyadRSTiyoMmeM nAnA jIvoMkI apekSA tIna zarIravAloMkA jaghanya kAla antarmuhurta aura eka jIvakI apekSA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai yaha to spaSTa hI hai, kyoMki, jo upazamasamyayaktvako prApta karatA hai vaha antarmuhurta kAla taka usake sAtha niyamase rahatA hai / yahA~ upazamazreNise nIce upazamasamyaktvake sAtha maraNa nahIM hotA isalie tathA jo isake kAla meM vikriyA karake cAra zarIravAlA hotA hai usake antarmaharta kAlake pahale upazamasamyaktvase patana nahIM hotA, isalie upazamasamyaktvameM cAra zarIravAloMkA nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla aura eka jIvakI apekSA jaghanya aura utkRSTa kAla antamahataM kahA hai| zeSa kathana sugama hai| saMjJI mArgaNAke anuvAdase saMjJiyoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMke kAlakA bhaMga paJcendriya paryApta jIvoMke samAna hai| asaMjJI jIvoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMke kAlakA bhaMga oghake samAna hai| na saMjJI aura na asaMjJI jIvoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA kAla kitanA hai? nAnA jIvoMkI apekSA sarvadA
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 167 ukka0 puvakoDI desUNA / ___ AhArANavAdeNa AhArI0 tisarIra-cadusarIrA oghaM / aNAhArI0 bisarIrA oghaM / tisarIrA kevaciraM kA0 hoMti ? NANAjIvaM pa0 jaha0 tiNi samayA, ukka0 aMtomuhattaM / egajIvaM pa. jaha0 tiNNi samayA, ukka. atomuhutaM / evaM kAlANuyogaddAraM samattaM / aMtarANugameNa duviho giddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa bisarIrANamaMtara kevaciraM kA. hoMti ? NANAjIvaM pa0 patthi aMtara NiraMtaraM / egajIva 50 jaha khuddAmavaggahaNaM tisamaUNaM, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 bhAgo asaMkhejjAo osappiNiustappiNIo / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi? NANAjIvaM pa0 patthi aMtaraM girNtrN| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 atomahutaM / cadusarIrANamaMtara keciraM kA0 hodi ? jANAjIve pa0 Natthi aMtaraM piraMtara / egajIvaM pa0 jaha0 atomahattaM, ukka0 aNaMtakAlamasaMkhejjA poggalapariyaTTA / kAla hai / eka jIvakI apekSA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| AhAramArgaNAke anuvAdase AhArakoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMke kAlakA bhaMga oghake samAna hai / anAhAraka jIvoMmeM do zarIravAloMke kAlakA bhaMga oghake samAna hai / tIna zarIravAloMkA kitanA kAla hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya kAla tIna samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhurta hai| eka jIvakI apekSA jaghanya kAla tIna samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| ___ isa prakAra kAlAnuyogadvAra samApta huA / antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai--ogha aura Adeza / oghase do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai| nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara tIna samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai jo asaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNIke barAbara hai| tIna zarIravAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| cAra zarIravAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMko apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jovako apekSA jaghanya antara antarmuhurta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asakhyAta pudgalaparivartanapramANa hai / vizeSArtha-do zarIra vAle anAhAraka hote haiM aura anAhAraka jIvoMkA kabhI abhAda nahIM hotA, isalie nAnA jIvoMkI apekSA do zarIravAle jIvoMke antarakA niSedha kiyA hai / eka 4 tA0 pratI cadUsarIrANamatara kevacira kA. hodi ? NANAjIva par3acca Natthi aMtaraM NirataraM / egajIvaM paDucca ja0 egasamao ukka0 atomuhuttaM / cadusarIrANa maMtara kevAcara kA. hodi ? NANAjIva pa. Nasthi atara Niratara 1 egajIvaM pa0 jaha* atomahatta, ukka. iti pATha /
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167 ) baMSaNANuyogaddAre sarIrisarI raparUvaNAe aMtaraparUvaNA (285 AdeseNa gaviyANavAdeNa jirayagadIe Neraiesa nisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi? NANAjIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 cduviismhuttaa| egajIvaM pa0 Nasthi aNtrN| tisarIrANamaMtaraM kevacira kA0 hovi ? NANegajIvaM pa0 patthi aNtrN| paDhamAdi jAva sattamapuDhavi tti tAva bisarIrANamaMtara kevaciraM kA0 hodi ? jANAjIve pa0 jaha0 savvAsi puDhavINamegasamao, ukka0 aDadAlIsaM mahattA pakkho mAsobemAsA cattArimAsA chammAsA baarsmaasaa| egajIvaM 10 patthi aMtaraM pirNtrN| tisarIrANa mabhayado vi jIvoMkI apekSA do zarIravAloMkA jaghanya antara tIna samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa prApta hotA hai, kyoMki, aparyApta jIvakI jaghanya bhavasthitimeM se anAhArakake tIna samaya kama kara dene para zeSa kAla AhAraka avasthAkA baca rahatA hai| isake bAda vaha jIva punaH anAhAraka ho sakatA hai| tathA utkRSTa antarakAla aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki, yadi koI jIva nirantara AhAraka rahatA hai to itane kAla taka hI vaha AhAraka rahatA hai| isake pUrva aura bAdameM vaha niyamase anAhAraka hotA hai / tIna zarIravAle jIva bhI niraMtara pAye jAte haiM, isalie oghase nAnA jIvoMkI apekSA inake antarakAlakA niSedha kiyA hai / tathA do zarIravAloMkA jaghanya kAla eka samaya aura cAra zarIravAloMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla antarmuhurta pahale batalA Aye haiN| vahI yahA~ eka jIvakI apekSA tIna zarIravAloMkA jaghanya aura utkRSTa aMtarakAla jAnanA caahie| yadi tIna zarIravAlA eka samayake lie do zarIravAlA hokara punaH tIna zarIravAlA ho jAtA hai to jaghanya aMtara eka samaya prApta hotA hai aura tIna zarIravAlA aMtarmuhartake lie cAra zarIravAlA hokara puna: tIna zarIravAlA ho jAtA hai to utkRSTa antara antarmuhUrta prApta hotA hai / yaha ukta kathanakA tAtparya hai| cAra zarIravAle nAnA jIva bhI niraMtara pAye jAte hai, isalie nAnA jIvoMkI apekSA cAra zarIravAloMke antarakAlakA niSedha kiyA hai| tathA vikriyA karake usakA upasahAra karane ke bAda yA AhAraka zarIrako utpanna karane ke bAda punaH vikriyA yA AhAraka zarIrakI utpatti antarmuhurta kAlakA antara paDe binA nahIM ho sakatI, isalie eka jIvakI apekSA cAra zarIravAloMkA jaghanya antara antarmuhurta kahA hai| aura jo jIva agnikAyika paryApta aura vAyukAyika paryApta avasthAko choDakara anaMta kAla taka niraMtara ekendriyoMmeM paribhramaNa karatA rahatA hai usake itane kAla taka cAra zarIrakI utpatti nahIM hotI, isalie eka jIvako apekSA cAra zarIravAloMkA utkRSTa antara ananta kAlapramANa kahA hai| ___ Adezase gati mAgaMNAke anuvAdase narakagati kI apekSA nArakiyoMmeM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara caubIsa mahataM hai| eka jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai| tIna zarIravAloMkA anta kitanA hai ? nAnA jIva aura eka jovakI apekSA antarakAla nahIM hai| pahalI pRthivIse lekara sAtavIM pRthivI takake nArakiyoMmeM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai| nAnA jIvoMkI apekSA saba pRthivIyoMmeM jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara pahalI pRthivImeM aDatAlIsa mahataM, dUsarI pRthivI meM eka pakSa, tIsarI pRthivImeM eka mAsa, cauthI pRthivImeM do mAsa, pA~cavIM pRthivI meM cAra mAsa, chaTI pRthivImeM chaha mAsa aura sAtavIM pRthivImeM bAraha mAsa hai| eka jIvakI apekSA antara kAla nahIM hai nirantara hai| tIna zarIravAloMkA nAnA aura eka jIva _Jain Education no pratiSu 'NirataraM ] bisarIrANa-' iti pAThaH / sonal use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa patthi aMtaraM nnirNtrN| tirikkhagadIe tirikkhesu bisarIra-tisarIra-cadusarIrANamoghaM / paMcidiyatirikkha-paMcidiyatirikkhapajjata-cidiyatirikkhajoNiNIsu bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? jANAjIvaM pa0 jaha0 tiNNaM pi egasamao, ukka0 paDhamANamaMtomahattaM, bidiya-tadIyANaM cduviismhuttaa| egajIvaM pa0 jaha0 khaddAbhavaggahaNaM visamaUNaM aMtomahattaM bisamaUNaM, ukka0 apajjattaaMtomuttamahiyapuvakoDipudhattaM bidiya-tadiyatirikkhANaM saMpuNNaM puvakoDipudhattaM / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hovi? jANAjIvaM paDacca Natthi aMtaraM girNtrN| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomuhuttaM / cadUsarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi? jANAjIvaM pa0 Natthi aMtaraM nnirNtrN| ega. jIvaM pa0 jaha0 aMtomahattaM, ukka0 tiNi palidovamANi puvkoddipudhttennbmhiyaanni| donoM prakArase bhI antara nahIM haiM nirantara hai| vizeSArtha-- naraka meM yadi vigrahagatise utpanna hotA hai to prAraMbhake eka yA do samaya taka jIva do zarIravAlA rahatA hai aura usake bAda tIna zarIravAlA ho jAtA hai| jo apanI paryAyake anta taka tIna zarIravAlA hI rahatA hai| tathA narakase nikalakara punaH narakameM jIva nahIM utpanna hotA, isalie to yahA~ eka jIvakI apekSA do zarIravAloM aura tIna zarIravAloMke antara kAlakA niSedha kiyA hai| tathA narakagatikA kabhI abhAva nahIM hotA, isalie nAnA jIvoMkI apekSA tIna zarIravAloMke antarakAlakA niSedha kiyA hai| parantu yaha sambhava hai ki narakameM yA prathamAdi narakoMmeM koI jIva kamase kama eka samaya taka na utpanna ho, isalie sarvatra do zarIravAloMkA nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya kahA hai aura sAmAnyase naraka meM adhikase adhika caubIsa muhUrta taka koI jIva nahIM utpanna hotA / tathA prathamAdi narakoMmeM adhikase adhika kramase aDatAlIsa muhUrta, eka pakSa, eka mAha, do mAha, cAra mAha, chaha mAha aura eka varSa taka nahIM utpanna hotA, isalie nAnA jIvoMkI apekSA do zarIravAloMkA sAmAnyase naraka meM aura prathamAdi narakoMmeM utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| tiryaJcagatimeM tiryaJcoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai| paJcendriya tiryaJca, paJcendriya tiryaJca paryApta aura paJcendriya tiryaMca yoniniyoM meM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA tInoMkA hI jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa aMtara prathama kA aMtarmuhurta hai tathA dvitIya aura tRtIyakA caubIsa mahUrta hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara paJcendriya tiryaJcoM meM do samaya kama kSallaka bhavagrahaNapramANa aura zeSa do meM do samaya kama antamaharta pramANa hai aura utkRSTa antara paJcendriya tiyaJcoMmeM aparyAptakoMkA aMtarmuhUrta milAkara pUrvakoTi pRthaktvapramANa tathA dUsare aura tIsare prakArake tiryaJcoMmeM sampUrNa pUrvakoTipRthaktvapramANa hai| tIna zarIravAloMkA antarakAla 'katanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhurta hai| cAra zarIravAloMkA aMtarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMko apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvako apekSA jaghanya aMtara antarmuhUrta hai ora utkRSTa aMtara pUrvakoTipRthaktva adhika tIna palyapramANa hai| paJvendriya
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe aMtaraparUvaNA ( 287 paMciniyatirikkhaapajjatta0 visarIrANamaMtaraM kevaciraM kA hodi ? jANAjI. pa. jaha0 egasamao, ukka. aMtomahattaM / egajIvaM pa. jaha0 khaddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM, ukkasseNa paNNArasa aNtomhttaanni| tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi?NANAjI. pa0 Natthi aMtaraM NiraMtaraM / egajInaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besmyaa| maNasagadIe maNassesu maNasa-maNasapajjatta-maNasiNIsu bisarIrANamaMtaraM kevacira kA0 hodi ? jANAjI. pa. jaha* tiNNaM pi egasamao, ukka0 caduvIsa mahuttA / egajInaM pa0 jaha. khuddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM atomahattaM bisamaUNaM, ukka puzvako. DipudhattaM / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jANAjI. pa. patthi aMtara giraMtaraM / egajInaM pa. jaha0 egasamao, ukka0 aMtomahattaM / cadusarIrANamaMtaraM / kevacira kA hodi ? NANAjI. paDucca patthi aMtara NiraMtaraM / egajInaM pa. jaha. aMtomahattaM, ukka. tiNi palido. puzvakoDipudhatteNamAhiyANi / maNasaapajjatta. tiryaJca aparyAptakoMmeM do zarIravAloMkA antarakAla ktinA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara do samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara pandraha antarmuhurta hai| tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMko apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara do samaya hai| vizaSArtha-sAmAnya tiryaJcoMkA bhaMga oghake samAna hai yaha spaSTa hI hai / paJcendriyaryaJca AdimeM do zarIvAle AdikA antara ghaTita karate samaya tiryaJca tiryaJcoMmeM utpanna hote haiM isa bAta ko dhyAna meM rakhakara antarako ghaTita karanA caahie| yahA~ jo vizeSa bAta kahanI hai vaha yaha ki paJcandriya tiryaJca, paJcandriya tiryaJca paryApta, paJcandriya tiryaJca yoninI aura paJcendriya tiryaJca aparyApta jIvoMmeM lagAtAra yadi koI jAva utpanna na ho to adhikase adhika prathama meM antarmahurta kAla taka, dUsare-tosare bhedameM caubIsa muhUrta taka aura antake bhedameM antarmuhurta taka nahIM utpanna hotA / ina sabameM nahIM utpanna hone kA kAla kamase kama eka samaya hai yaha spaSTa hI hai| yahI kAraNa hai ki inameM nAnA jIvoM kI apekSA do zarIravAloMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara apane apane anutpatti ke kAla pramANa kahA hai / isI prakAra Age bhI apanI apanI vizeSatAkA vicAra kara antarakAla ghaTita kara lenA cAhie / / manuSyagatikI apekSA manuSyoMmeM manuSya, manuSyaparyApta aura manaSyiniyomeM do zarIravAloM kA antarakAla kitanA hai? nAnA jovoMko apekSA tInoMkA hI jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara caubIsa muhUrta hai / eka jIvako apekSA jaghanya antara prathama meM do samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa aura zeSa domeM do samaya kama antarmuhurta pramANa aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai / tIna zarIravAloM kA antarakAla kitanA hai? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai| nirantara hai / eka jovako apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmaharta hai / cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antara nahIM hai, nirantara hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara antarmuhurta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTi
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 167 bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjI0 pa0 jahaNNa0 egasamao, ukkasseNa palidovamassa asNkhejjvibhaago| egajIvaM pa0 jahaNNaNa khahAmavaggahaNaM bisamaUNaM, ukkasseNa satta aMtomahattANi / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jANAjI0 pa0 jahaNeNa egasamao, ukkasseNa palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / egajIvaM pa0 jahaNNaNa egasamao ukkasseNa besamayA / devagadIe devesu bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jANAjI0 50 jahaNNaNa egamamao, ukkasseNa caduvIsaM mhttN| egajIvaM pa0 jatthi aMtaraM / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? gANegajIve pa0 Natthi aMtaraM / bhavaNavAsiyappahuDi jAva samvasiddhivimANavAsiyadevA ti bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jANAjIva 50 jahaNNeNa samvesimegasamao, ukkasseNa bhavaNavAsiyavANaveMtara-joisiya--sohammIsANadevANaM aDadAlIsa mahattA saNakkumAra--mAhide pakkho bamha-bamhuttara- lAMtava- kAviTThavevesu mAso sukkamahAsukka-savara-- sahassArakappavAsiyadevesu ve mAsA ANada--pANavadevesu cattAri mAsA pRthaktva adhika tIna palya hai| manuSya aparyAptakoMmeM do zarIravAloMkA aMtarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya atara eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara do samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara sAta antarmahurta hai| tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara do samaya hai| vizeSArtha -- pahale aparyApta paJcendriya tiryaJcoMmeM eka jIvakI apekSA do zarIravAloMkA utkRSTa antara pandraha antarmuhurta kaha Aye haiM aura yahA~ sAta antarmuhurta pramANa hI kahA hai / so isakA kAraNa yaha hai ki tiyaMJca saMjJI aura asaMjJI do prakArake hote haiM, isalie vahA~ saMjJIke ATha asajJIke ATha isa prakAra solaha bhavoMko grahaNa kara utkRSTa antara prApta kiyA gayA hai| para manuSyoMmeM saMjJI hI hote haiM, isalie saMjJiyoMke ATha bhavoMkA grahaNa kara utkRSTa antara lAyA gayA hai| yahA~ donoM sthaloM para bhavagrahaNake prArambha meM aura antima bhavake grahaNa karane ke prArambhameM do zarIravAlA utpanna karAkara yaha antarakAla lAnA caahie| devatikI apekSA devoMmeM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara caubAsa mahUrta hai| eka jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai| tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIva aura eka jIvako apekSA antarakAla nahIM hai| bhavanavAsiyoMse lekara sarvArthasiddhivimAnavAsI takake devoMmeM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara sabakA eka samaya hai aura utkRSTa antara bhavanavAsI, vyanta ra, jyotiSI aura saudharma-aizAnakalpake devoMmeM aDatAlIsa muhUrta, sanatkumAra-mAhendra meM eka pakSa, brahma brahmottara, lAntava aura kApiSThameM eka mAha, zukra, mahAzukra, zatAra aura sahasrAra kalpavAsI devoMmeM do mAha, Anata aura prANatake devoMmeM |
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 289 5, 6, 167 baMNANuyogaddAre sarI risarIraparUvaNAe aMtaraparUvaNA AraNaccadadevesu chammAsA Navagevajjadevesu bArasamAsA navaaNudisa - cattAriaNuttaravimANavAsiyadevesu vAsapudhattaM savvaTThe palidovamassa saMkhe0 bhAgo / egajIvaM pa0 Natthi aMtaraM / tisarIrANamaMtaraM NANegajIve paDucca ubhayado vi Natthi aMtaraM niraMtaraM / iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA oghaM / Navari cadusarIrANaM egajIgaM par3acca ukkasseNa palido0 asaMkhe0 mAgo, veDavviyasaMtakammiyANaM ceva uttarasarIra viuThavaNaNiyamadaMsaNAdo | bAdareiMdiya0 bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? NANAjI0 pa0 Natthi aMtaraM niraMtaraM / egajIgaM pa0 jaha0 khUddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM, ukka0 aMgulassa asaMkhe0 bhAgo assaMkhejjAo osappiNi ussappiNIo tisarIrA oghaM / cadusarIrANa I cAra mAha, AraNa aura acyutake devoMmeM chaha mAha, no graiveyakake devoMmeM bAraha mAha, no anudiza aura cAra anuttaravimAnavAsI devoM meM varSapRthaktva aura sarvArthasiddhimeM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / eka jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai / tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA donoM prakArase antarakAla nahIM hai, nirantara hai / vizeSArtha -- SaTkhaNDAgama kRtianuyogadvAra meM antaraprarUpaNAke samaya bhI devoM aura unake avAntara bhedoM meM isa antarakAlakA nirdeza kiyA hai para vahA~ bhavantrikake aDatAlIsa muhUrta saudharmAdikameM eka pakSa, sanatkumAradvikameM eka mAha brahmottara Adi cArameM do mahinA, zukra AdicAra meM cAra mahinA, Anata Adi cArameM chaha mahinA, nau graiveyakoMmeM bAraha mahinA anudizoM aura anuttaravimAnoM meM varSapRthaktva aura sarvArthasiddhi meM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa utkRSTa antara kahA hai / yahA~ kahe gaye antarase usameM kahIM kahIM pharaka AtA hai so jAnakara isakA nirNaya karanA caahie| yaha sambhava hai ki isa viSaya meM do upadeza milate ho aura unameM se ekakA saMkalana vahAM kiyA ho aura dUsarekA yahAM / jo bhI ho, hameM yahAM saba pratiyoMmeM yaha pATha milA hai, isalie use vaisA hI rakhA hai / indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriyoMkA bhaMga oghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki cAra zarIravAloM kA eka jIvako apekSA utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki, vaikriyikasatkarmavAloMke hI uttara zarIrakI vikriyAkA niyama dekhA jAtA hai / bAdara ekendriyoM meM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara do samaya kama kSullakabhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM jo asaMkhyAta avasarpiNI- utsaviNake barAbara hai| tIna zarIravAloMkA bhaMga ogha ke samAna hai / cAra zarIravAloMkA antara ukkasseNa bhavaNavAsiya vANaveMtara- jo disiyANaM pAdekkaM adAlIsa mahuttA | sohammIsANe pakkho 1 saNakkumAra- mAhiMde mAso ' brahma-brahmottara-lAMtaba-kAvile vemAsA | sukka mahAsukka-sadAra sahassArammi cattArimAsA | ANada- pANada-AraNaccadesu chammAsA | Navagevajjesu bArasamAsA | aNudisAdi jAva avaidati vAsadhattaM / sabbaTThe palidovamassa askhejjdibhaago| Sa0 khaM, pu0 9, pR0 408
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 167 maMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? NANAjI0 pa0 Natthi aMtaraM niraMtaraM / egajIvaM paDucca jaha0 khuddAbhavaggahaNaM aMtomuhuttaM vA, ukka0 * palido0 asaMkhe 0 bhAgo / bAdareiMdiyapajjatta0 bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? NANAjI0 pa0 Natthi aMtaraM niraMtaraM / egajIvaM pa0 jaha0 aMtomuhutaM bisamaUNaM, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi | tisarIrA oghaM / cadusarI rANamaMtaraM kevaciraM kA0 > hovi ? NANAjI0 pa0 Natthi aMtaraM niraMtaraM / egajIvaM pa0 jaha0 aMtomuhuttaM, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / bAdareiM diyaapajjatta0 visarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? NANAjI0 pa0 Natthi aMtaraM niraMtaraM / egajIvaM pa0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM, ukka0 aMtomuhutaM / tisarIrANaM pacidiyatirikkhaapajjatta maMgo / suhumeiMdiya0 bisarIrA oghaM / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? NANAjI0 pa0 Natthi aMtaraM NirataraM / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 tiNi samayA / suhumeiM diyapajjatta0 bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? NANAjI0 pa0 Natthi aMtaraM niraMtaraM / egajIvaM pa0 jaha0 aMtomuhuttaM tisamaUNaM, ukka0 aMto muttaM / sumeiMdiyaapajjatta0 bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi? NANAjI0 pa0 Natthi aMtaraM niraMtaraM / egajIvaM pa0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM tisamaUNaM, ukka 0 aMtomuhuttaM / kAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvako apekSA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / bAdara ekendriya paryAptakoM meM do zarIravAloM kA antarakAla kitanA hai? nAnA jIvoM kI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara do samaya kama antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sakhyAta hajAra varSapramANa hai| tIna zarIravAloMkA bhaMga oghake samAna hai / cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSApramANa hai / bAdara ekendriya aparyAptakoM meM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara do samaya kama kSullakabhavagrahaNapramANa haiM aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tIna zarIravAloM kA bhaMga paJcendriya tiryaJca aparyAptakoM ke samAna hai| sUkSma ekendriyoM meM do zarIravAloMkA bhaMga ogha ke samAna hai / tIna zarIravAloM kA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara tIna samaya hai| sUkSma ekendriya paryAptakoM meM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara tIna samaya kama antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| sUkSma ekendriya aparyAptakoMmeM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara tIna samaya kama kSullakabhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / ukta donoM Xx tA0 kA0 pratyoH ' jaha0 atomuhuttaM ukka* ! iti pAThaH /
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe aMtaraparUvaNA ( 291 doNNaM pi tisarIrANaM aMtaraM kevaciraM kA. hodi ? NANAjI0 pa0 Nasthi aMtara nnirNtrN| egajInaM 50 jaha0 egasamao, ukka0 tiNi smyaa| beiMdiya-teiMdiyacAuridiesu tesi pajjattesu ca bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi? jANAjI0pa0 jaha savvesimegasamao, ukka0 Adimatiyamhi aMtomahattaM tiNhaM pajjattANaM caduvIsa. mahattA / egajInaM pa0 jaha. khuddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM aMtomahattaM bisamaUNaM, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjI0 pa0 gasthi aNtrN| egajInaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 besamayA / beiMdiya-tehaMdiya. caridiyaapajjatta0 bisarIra-tisarIrANaM pNcidiytirikkhapjjttbhNgo| paMcidiyapaMcidiyapajjatta0 bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hovi ? NANAjIvaM paDucca jaha0 egasamao, ukka0 antomahattaM cduviismhuttaa| egajInaM pa0 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM antomahattaM bisamaUNaM ukka0* sAgarovamasahassa pudakoDipudhateNamahiyasAgarovamasava'dhattaM / tisarIrA ogha / cadusarIrANamaMtara kevacira kA0 hodi? jANAjIvaM pa0 Nasthi aMtaraM / egajInaM pa0 jaha0 antomahattaM ukka0 sAgarovamasahassaM puvakoDipudhatteNabbhahiyaM sAgarovamasadapudhattaM / paMcidiyaapajjattANaM hI jIvoMmeM tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai, nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa tIna samaya hai| dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura ina tInoMke paryApta jIvoMmeM do zarIravAloMkA aMtarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara sabhIkA eka samaya hai aura utkRSTa antara prArabhbhake tInoMmeM antarmuhUrta tathA tInoM paryAptakoMmeM caubIsa muhUrta hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara prArambhake tInoMmeM do samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa aura antake tInoMmeM do samaya kama antarmata hai tathA utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSapramANa hai| tIna zaroravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara do samaya hai| dvIndriya aparyApta, trIndriya aparyApta aura caturindriya aparyApta jIvoMmeM do zarIravAloM aura tIna zarIravAloMkA bhaMga paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai| paJcendriya aura paJcendriya paryApta jIvoMmeM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya anta ra eka samaya hai aura utkRSTa aMtara paJcendriyoM meM antarmuhurta aura paJcendriya paryAptakoM meM caubIsa mahUrta hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara paJcendriyoMmeM do samaya kama kSullakabhavagrahaNapramANa aura paJcendriya paryAptakoMmeM do samaya kama antarmuharta / tathA utkRSTa antara paJcendriyoMmeM pUrvakoTipRthaktva adhika eka hajAra sAgara aura paJcendriya paryAptakoMmeM so sAgara pRthaktvapramANa hai| tIna zarIravAloMkA bhaga oghake samAna hai| cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA aMtarakAla nahIM hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antarakAla antarmuhurta hai / aura utkRSTa antarakAla paJcendriyoMmeM pUrvakoTipRthaktva adhika eka hajAra sAgara aura paJcendriya paryAptakoMmeM sau sAgara pRthaktvapramANa *tA. prato 'khuddA mavaggahaNaM visamaUNa ukka. ' iti paatth||
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 ) chakkhaMDAgame vaggaNA khaMDa ( 5, 6, 167 pNcidiytirikkhapjjttbhNgo| kAyANavAdeNa puDhavi0-Au0 bisarIra-tisarIrANaM suhmeiNdiybhNgo| bAdarapuDhavi0-bAdaraAu0-bAdaravaNapphavipatteyasarIra0 bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi ? jANAjI0 pa0 Natthi antaraM girantaraM / egajIvaM 50 jaha0 khuddAbhavaggahaNaM bisamaUNaM, ukkasseNa kmmttidii| tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi ? NANAjI0 50 patthi antaraM / egajIvaM 50 jaha0 egasamao, ukka0 besmyaa| bAvarapuDhavi0bAvaraAu0 bAdaravaNapphadi0-patteyasarIrapajjatta0 bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA hovi? jANAjI0 50 jahadeg egasamao, ukka0 aMtomahattaM / egajIvaM 50 jaha0 antomuhuttaM bisamaUgaM, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / tisarIrANaM beiNdiypjjttmNgo| bAdarapuDhavi0-bAvaraAu0-bAvaravaNapphadi0 patteyasarIraapajjata bisarIra-tisarIrANaM hai| paJcendriya aparyAptakoMkA bhaMga paJcendriyatiryaJca aparyAptakoMke samAna hai / vizeSArtha-- ekendriyoM meM cAra zarIroMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kyoM hai isa bAtake samarthana meM vIrasena svAmIkA kahanA hai ki jinake vaikriyikazarIra Adi cAra prakRtiyoMkI sattA hai ve hI vikriyA karate haiM, anya nahIM / sAmAnya niyama yaha hai ki jina ekendriya aura vikalendriyoMke devagatidvika, narakagatidvika aura vaikiyikacatuSkakI sattA hotI hai ve inakI niyamase udvelanA karate haiM aura udvelanAmeM jaghanya aura kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa lagatA hai| isakA matalaba yaha huA ki ekendriyoMma vaikriyikazarIra Adi kI sattA adhikase adhika palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka hI ho sakatI hai| aura jaba yaha niyama mAna liyA gayA ki vaikriyikazarIrake sattvake rahate hue hI manuSya aura tiryaJca vikriyA karate haiM taba ukta kAlake prArambhameM aura anta meM vikriyA karAke hI yaha antara lAyA jA sakatA hai| yahI kAraNa ki yahA~ ekendriyoM meM unakI kAya - sthiti adhika hone para bhI eka jIvakI apekSA cAra zarIravAloMkA utkRSTa antara palya ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| kAyamArgaNAke anuvAdase pRthivIkAyika aura jalakAyika jIvoM meM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoM kA bhaMga sUkSma ekendriyoMke samAna hai| bAdara pRthivIkAyika, bAdara jala kAyika aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra jovoMmeM do zarIravAloMkA aMtarakAla kitanAhai? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai / eka jIvakI apekSA jaghanya aMtara do samaya kama kSullaka bhavagrahaNapramANa hai aura utkRSTa aMtara karmasthiti pramANa hai| tIna zarIravAloMkA aMtarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa atara do samaya hai / bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIvoMmeM do zarIravAloMkA aMtarakAla kitanA hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara do samaya kama antarmuhurta hai aura utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSa hai| tIna zarIravAloMkA bhaMga dvIndriyaparyAptakoMke samAna hai| bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta jIvoMmeM do zarIravAle aura
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarI raparUvaNAe aMtaraparUvaNA ( 293 baadreiNdiyapjjtmNgo| teu0-vAu0 bisarIra-tisarIra-cadusarIrA oghaM / Navari viseso jattha cadusarIrANamaNaMtakAlo tattha palido0 asaMkhe0bhAgo vttvyo| nAdarateu0-bAvaravAu0 bisarIrANaM bAdarapuDha vimNgo| tisarIrA oghaM / cadusarIrANamaMtara kevaciraM kA hodi ? jANAjI0pa0 patthi aMtaraM egajIvaM pa0 jaha0 aMtomuttaM ukka0 palido0 asaMkha0 bhaago| bAdarateukkAiyapajjatta0 bisarIrANamaMtaraM kevaci0 kA hodi? jANAjI0pa0 jaha0 egasamao, ukka0 cduviismhuttaa| egajInaM pa0 jaha0 atomuhuttaM bisamaUNaM, upaka0 saMkhejjANi vastasahasptANi / tisarIrA ogha / cadusarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? jANAjI0 50 Nasthi aNtrN| egajInaM pa0 jaha0 aMtoma0, ukka0 khejjANi vassasahassANiAbAdaravAukkAiyapajjatta0 bisarIrANamaMtara kevaciraM kA. hodi ? jANAjI0 50 patthi aMtaraM / egajInaM pa0 jaha0 atomahattaM visamaUNaM, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / tisarIrA oghaM / cadusarIrANamaMtaraM ke0 kA0 hodi?NANAjI0 10 patthi aMtaraM / egajInaM pa0 jaha0 atomahattaM, ukka0 saMkhejjANi vassasahassANi / bAdarateu0 bAdaravAu0 apajjattANaM bAdara puDhavi0apajjattabhaMgo sahamapUDhavi0-sahamaAu0 sahamateu0-sahamavAu0-pajjattA tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga bAdara ekendriya aparyAptakoMke samAna hai| agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai| itanA vizeSa hai ki jahA~ para cAra zarIravAloMkA utkRSTa antara ananta kAla kahA hai vahA~ palya ke asakhyAtaveM bhAgapramANa kahanA cAhie / bAdara agnikAyika aura bAdara vAyukAyika jIvoMmeM do zarIravAloMkA bhaMga bAdara pRthivIkAyika jIvoMke samAna hai tathA tIna zarIravAloMkA bhaMga oghake samAna hai| cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara antarmuhurta hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM gapramANa hai| bAdara agnikAyika paryApta jIvoMmeM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara caubIsa muhUrta hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara do samaya kama antamahata hai aura utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSa hai / tIna zarIravAloMkA bhaMga ogha ke samAna hai / cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai / eka jIvakI apekSA jaghandha antara antarmuharta hai aura utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSa hai| bAdara vAyu kAyika paryApta jIvoMmeM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara do samaya kama antarmuhurta hai aura utkRSTa antara saMkhyAta hajAra varSa hai / tIna zarIravAloMkA bhaMga oghake samAna hai| cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara antarmuharta hai aura utkRSTha antara saMkhyAta hajAra varSa hai| bAdara agni kAyika aparyApta aura bAdara vAyukAyika aparyApta jIvoMmeM bAdara pRthivIkAyika aparyApta jIvoMke samAna bhaMga hai / sUkSma pRthivIkAyika, sUkSma jalakAyika, sUkSma agnikAyika aura sUkSma vAyukAyika tathA inake paryApta aura aparyApta jIvoMkA bhaMga sUkSma
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM pajjattANaM suhmeiNdiypjjttaapjjttbhNgo| vaNapphavikAiya0 bisarIrA tisarIrA oghaM / bAdaravaNapphadikAiya0 bisarIra-tisarIrANaM baavreiNdiymNgo| bAvaravaNapphadikAiyapajjatta0 bisarIra-tisarIrANaM bAdareiMdiyapajjattabhaMgo / bAdaravaNapphadiapajjattANaM bAdareiMdiyaapajjattabhaMgo / suhamavaNaphadipajjattApajjattANaM dehu meiNdiypjjtaapjjttbhNgo| NigodajIbA bisarIrA tisarIrA oghaM / bAdaraNigodajIva0 bisarIra-tisarIrANaM baadreiNbiybhNgo| bAdaraNigodajIvapajjatta0 bisarIra tisarIrANaM bAdareidivapajjattabhaMgo / bAdaraNigodajIvaapajjattANaM bAdareiMdiyaapajjattabhaMgro / suhamaNigodapajjattApAjattANaM suhmeiNdiypjjttaapjjttbhNgo| tasa0 tasa0pajjattANaM paMcibiyapajjattANaM bhaMgo / Navari viseso sagadidI bhANiyanvA / tasaapajjattANaM pNcidiyapjjtmNgo| jogANuvAdeNa paMcamaNa0 paMcavaci0 tisarIra-cadusarIrANamaMtaraM NANegajIve paDucca ubhayado ptthi| kAyajogi0 bisarIra-tisarIra-cadusarIrA oghaM / gavari cadusarIra0 eyajIvassa ukka0 palido0 asaMkhe0bhAgo / orAliyakAyajogi0 tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? jANAjI0 paDucca patthi aMtaraM / egajovaM pa0 jahaNNukkasseNa ekendriya aura unake paryApta va aparyApta jIvoMke samAna hai / vanaspatikAyika jIvoM meM do zarIra vAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai| bAdara vanaspatikAyikoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga bAdara ekendriyoM ke samAna hai| bAdara vanaspatikAyika paryApta jIvoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga bAdara ekendriya paryAptakoMke samAna hai| bAdara vanaspatikAyika aparyApta jIvoMmeM bAdara ekendriya aparyApta jIvoMke samAna bhaMga hai| sUkSma vanaspatikAyika aura unake paryApta va aparyApta jIvoMkA bhaMga sUkSma ekendriya aura unake paryApta va aparyApta jIvoMke samAna hai| nigoda jIvoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai| bAdara nigoda jIvoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga bAdara ekendriyoMke samAna hai| bAdara nigoda paryApta jIvoMmeM do zarIravAle aura tIna zarIravAle jIvoMkA bhaMga bAdara ekendriya paryAptakoM ke samAna hai| bAdara nigoda aparyApta jIvoMkA bhaMga bAdara ekendriya aparyAptakoMke samAna hai| sUkSmanigoda tathA unake paryApta aura aparyApta jIvoMkA bhaga sUkSma ekendriya tathA unake paryApta aura aparyApta jIvoMke samAna hai| trasa aura trasa paryApta jIvoMkA bhaMga paJcendriya aura paJcendriyaparyApta jIvoMke samAna hai| itanA vizeSa hai ki apanI apanI sthiti kahanI cAhie / trasa aparyAptarkokA bhaMga paJcendriya aparyAptakoMke samAna hai| yoga mArgaNAke anuvAdase pA~coM manoyogI pA~coM vacanayogI jIvoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA antarakAla nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA donoM prakArase nahIM hai| kAyayogI jIvoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki cAra zarIravAloMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa aMtara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| audArikakAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai| eka jIvakI apekSA jaghanya aura
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167 ) baMSaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe aMtaraparUvaNA ( 295 aMtomahattaM / cadusarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi ? jANAjI0 pa0 patthi aMtaraM / egajIvaM pa0 jaha0 aMtomahattaM, ukka0 tiNi vAsasahassANi desuunnaanni| orAliyamissakAyajogi0 tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hovi? gANegajI0 pa0 Nasthi aNtrN| veugviyakAyajogi0 tisarIrANaM NANegajI0 pa0 ubhayado tthi aMtaraM / veunviyamissa0 tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? jANAjI0pa0 jaha0 egamasao, ukka0 bArasamuhuttA / egajIvaM pa. ubhayado patthi aMtaraM / AhAradugassa cadusarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? jANAjI0 50 jaha0 egasamao, ukka0 vAsapudhattaM / egajIvaM 50 jatthi aMtaraM / kammaiyakAyajogi0 bisarIrANamaMtaraM NANegajI0 pa0 ubhayado Natthi aNtrN| tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? jANAjI0 pa0 jaha0 egamasao, ukka0 vAsapudhattaM / egajIvaM pa0 Natthi aMtaraM / utkRSTa antara antarmuhurta hai / cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara aMtarmahurta hai aura utkRSTa aMtara kucha kama tIna hajAra varSapramANa hai| audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAloMkA antara kAla kitanA hai ? nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai| vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA ubhayataH antarakAla nahIM hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAloMkA aMtarakAla kitanA hai? nAnAjIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara bAraha muhUrta hai| eka jIvakI apekSA ubhayataH antarakAla nahIM hai| AhArakadvikameM cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa hai| eka jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai| kArmaNakAyayogI jIvoMmeM do zarIravAloMkA antara kAla nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA ubhayataH antarakAla nahIM hai| tIna zarIravAlokA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa aMtara varSapRthaktva-pramANa hai / eka jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-- pahale oghase cAra zarIravAloMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa aMtara anaMta kAla kaha Aye haiM so vahA~ kisI eka yoga aura eka indriyakI pradhAnatA na hone se vaha antara bana jAtA hai| kintu yahA~ kAyayogameM vaha ghaTita nahIM hotA, kyoMki, kAyayogakA adhika kAla taka sadbhAva ekendriyoMke hotA hai aura ekendriyoMmeM cAra zarIravAloMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pahale ghaTita karake batalA Aye haiM isalie yahA~ bhI vaha utanA hI kahA hai / tathA audArikakAyayogake rahate hue cAra zarIroMkI prApti yadi ho to vaha jaghanya aura utkRSTa rUpase antarmuhurta kAla taka niyama se hotI hai, isalie isameM tIna zarIravAloMkA eka jIvakI apekSA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhurta kahA hai / yadyapi naraka meM aura devoMmeM adhikase adhika kAla taka koI jIva utpanna na ho to caubIsa muhUrta taka nahIM utpanna hotA para sammilita rUpase vicAra karane para adhikase adhika kAla taka koI narakagati yA devagatimeM utpanna na ho to bAraha mahUrta taka nahIM utpanna hotA, isalie vaikriyikamizrakAyayogameM tIna zarIravAloMkA nAnA jIvoMkI apekSA utkRSTa antara bAraha muhUrta kahA hai| kArmaNa
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM vedANavAdeNa itthivevesu bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi? jANAjI0 50 jaha0 egasamao, ukka0 cduviismhuttaa| egajIvaM pa0 jaha0 aMtomahattaM bisamaUNaM ukka0 palidovamasadapudhattaM / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi? jANAjI0 pa0 patthi aMtaraM / egajIvaM 10 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomahattaM / cadusarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hovi? NANAjI0 pa0 gatthi aMtaraM / egajIvaM pa0 jaha0 aMtomahattaM, ukka0 palidovamasadapudhattaM / evaM purisavevasta / gari jattha palidovamasadapudhattaM tattha sAgarodhamasadapudhattaM vattavvaM / gavaMsayavedesu nisarIrA tisarIrA cadusarIrA oghaM / avagadaveda0 tisarIrANaM NANegajIve pa0 ubhayado patthi aNtrN| kasAyANavAdeNa kodha-mANa-mAyA-lobhakasAI0 bisarIra-cadusarIrANamaMtaraM jANegajI0 pa0 ubhayado patthi aMtaraM / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi ? NANAjI0 50 patthi aNtrN| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomahutaM / aksaaiinnmvgvvedbhNgo| gANANuvAdeNa madi-sudaaNNANi bisarIrA tisarIrA cadusarIrA oghaM / kAyayogiyoMmeM tIna zarIravAloMkA nAnA jIvoMko apekSA antarakAla kevalisamudghAtako apekSA se batalAyA hai / tAtparya yaha hai ki kevalI jIva eka samayake antarase bhI kevalisamudghAta kara sakate haiM aura adhikase adhika kAla taka yadi koI jIva kevalisa mudghAtako na prApta ho to varSa pRthaktva kAla taka nahIM prApta hotA / zeSa kathana spaSTa hI hai| - vedamArgaNAke anuvAda se strIvedavAloMmeM do zarIravAloMkA aMtarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya atara eka samaya hai aura utkRSTa antara caubIsa muhUrta hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara do samaya kama antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara so palya pRthaktvapramANa hai| tIna zarIravAloMkA aMtarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA aMtarakAla nahIM hai| eka jIva kI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhurta hai| cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara so palya pRthaktvapramANa hai| isI prakAra puruSavedI jIvoMke jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki jahAM so palya pRthaktvapramANa antara kahA hai vahAM sau sAgara pRthaktvapramANa antara kahanA jAhie / napuMsakavedI jIvoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai| apagatavedI jIvoMmeM tIna zarIravAloMkA nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA ubhayataH antarakAla nahIM hai| kaSAyamArgaNAke anuvAdase krodhakaSAyavAle, mAnakaSAyavAle, mAyAkaSAvAle aura lobhakaSAyavAle jIvoMmeM do zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA ubhayataH antarakAla nahIM hai| tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai| eka jIvako apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuharta hai / akaSAyI jIvoMmeM apagatavedI jIvoMke samAna bhaMga hai| ___ jJAnamArgaNAke anuvAdase matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM do zarIravAle, tIna
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe aMtaraparUvaNA ( 297 vibhaMgaNANI0 tisarIra-cadusarIrANaM gANegajIve pa0 Natthi aNtrN| AbhiNi-suda ohiNANI visarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi? jANAjI0 pa0 jaha0 egasamao, ukk0maaspudhttN| ohiNANIsu vAsapudhattaM / egajIvaM pa0 jaha0 vAsapudhattaM, ukka0 chAvaddhisAgarovamANi sAdireyANi / tisarIrA oghN| cadusarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi? jANAjI0 pa0 Natthi aMtaraM / egajIvaM pa0 jaha0 aMtomahattaM ukka0 chAvaTisAgarovamANi sAdireyANi / maNapajjavaNANI0 tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi? jANAjI0 50 jatthi aNtrN| egajIvaM pa0 jahaNgakka0 aMtomahattaM / cadusarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hovi? jANAjI0 pa0 patthi aMtaraM / egajIvaM pa0 jaha0 aMto. muhuttaM, ukka0 puvakoDI desUNA / kevlnnaanniinnmvgdvedbhNgo| saMjamANavAveNa saMjadesu tisarIra-cadusarIrANaM mnnpjjvbhNgo| sAmAiyacchedovaTThAvaNasuddhisaMjada0 tisarIra-cadusarIrANaM pi evaM ceva vattanvaM / parihArasuddhisaMjadesu tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hovi ? jANegajI0 50 umayado vi patthi aNtrN| suhamasAMparAiyasuddhisaMjadesu tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hovi? gANAjI0* zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai ? vibhaMgajJAnI jIvoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai ! AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara prArambhake do jJAnoMmeM mAsapRthaktva tathA avadhijJAnameM varSapathaktvapramANa hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara varSapRthaktvapramANa hai aura utkRSTa antara sAdika chayAsaTha sAgara hai / tIna zarIravAloMkA bhaMga oghake samAna hai| cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa aMtara sAdhika chayAsaTha sAgara hai| manaHparyayajJAnI jIvoMmeM tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai| eka jIvakI apekSA jaghanya aura utkRSTa antara antarmahurta hai| cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara antarmuhurta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| kevalajJAniyoMkA bhaMga apagatavedI jIvoMke samAna hai| saMyamamArgaNAke anuvAdase saMyatoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga manaHparyayajJAniyoMke samAna hai| sAmAyikazuddhisaMyata aura chedopasthApanAzuddhisaMyata jIvoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga isI prakAra kahanA caahie| parihAravizuddhisaMyatoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA ubhayataH antarakAla nahIM hai| sUkSmasAmparAyikazuddhisaMyatoM meM tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara *tA0 pratI 'hodi ? NANAjIvaM' iti pAThaH /
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 ) chapakhaMDAgame vaggaNA-khaMDa pa0 jahaNNaNa egasamao, ukka0 chammAsA / egajIvaM pa0 Nasthi aMtaraM jahAkkhAdasuddhisaMjada0 tisarIrANaM kevalaNANI. bhaMgo / saMjadAsaMjadANaM maNapajjavaNANI. bhaMgo / asaMjadA oghaM / dasaNANavAdeNa cakkhadasaNINaM tasapajjattabhaMgo / acakkhudasaNI0 oghaM / ohidasaNINamohiNANI0 bhaMgo / kevaladasaNINaM kevalaNANI0 bhNgo| lessANuvAdeNa kiNNa-NIla-kAulessiesu bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi? NANAjI0pa0 patthi aMtaraM / egajIvaM 50 jahaNNeNa sattarasasAgarovamANi bisamaUNANi sattasAgaro0 bisamaUNANi dasavassasahassANi bisamaUNANi ukkasseNa tettIsasAgarovamANi samaUNANi sattasAgaro0 samaUgANi sattasAgaro0 samaUgANi / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjI0pa0 tthi aMtaraM nnirNtrN| egajIvaM pa0 jahaNNaNa egasamao, ukkasseNa aMtoma0 / cadusarIrANamabhayado tthi aNtrN| teulessiesu bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? NANAjI0 pa0 jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa aDavAlIsamuhuttA / egajIvaM pa0 jahaNNeNa palidovamaM sAdireyaM ukkasseNa besAgarovamANi sAdireyANi / tisarIrANamaMtara kevaciraM kAlAdo honi ? NANAjI0 50 gathi aMtaraM / egajIva 50 jahaNNeNa egasamao, ukkassega aMtomutta / cadusarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo chaha mahInA hai| eka jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai| yathAkhyAtazuddhisaMyatoM meM tIna zarIravAloMkA bhaMga kevalajJAniyoMke samAna hai| saMyatAsaMyatoMkA bhaMga mana:paryayajJAniyoMke samAna hai| asayatoMkA bhaMga oghake samAna hai| darzanamArgaNAke anuvAdase cakSudarzanavAle jIvoMkA bhaMga trasaparyAptakoMke samAna hai| acakSudarzanavAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai| avadhidarzanavAle jIvoMkA bhaga avadhijJAniyoM ke samAna hai| kevaladarzanavAle jIvoMkA bhaMga kevalajJAniyoM ke samAna hai| lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoMmeM do zarIravAle jIvoMkA atarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA atarakAla nahIM hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara kRSNalezyAmeM do samaya kama satraha sAgara, nIlalezyAmeM do samaya kama sAta sAgara aura kApotalezyAmeM do samaya kama dasa hajAra varSapramANa hai| tathA utkRSTa antara kRSNalezyAmeM eka samaya kama tetIsa sAgara, nIlalezyAmeM eka samaya kama satraha sAgara aura kApotale zyAmeM eka samaya kama sAta sAgara hai| tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara 3 hai| cAra zarIravAloMkA ubhayata: aMtarakAla nahIM hai| pItalezyAvAloM meM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara aDatAlIsa muhUrta hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara sAdhika eka palya hai aura utkRSTa aMtara sAdhika do sAgara hai| tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai / eka jIvako apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| cAra zarIravAloMkA aMtarakAla kitanA
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe aMtaraparUvaNA (299 hodi ? jANAjI0 pa0 ubhayado patthi aNtrN| pammalessiesu bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? NANAjI0 50 jaha0 egasamao, ukka0 pkkho| egajIvaM pa0 jaha0 besAgaro0 sAvireyANi, ukka0 aTTArasasAgaro0 sAdireyANi / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi ? NANAjI0 50 patthi aNtrN| egajIvaM pa0 jaha0 egasamao, ukka0 aMtomahattaM / cadusarIrANamaMtaraM gANegajI0 50 ubhayado Natthi / sukkalessiesu bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi ? jANAjI0 pa0 jaha0 egasamao, ukka0 cattAri maasaa| egajIvaM pa0 jaha0 aTThArasasAgarovamANi sAvireyANi, ukka0 tettIsaM sAgarovamANi samaUgANi / tisarIra-cadusarIrANaM teulessiyabhaMgo / bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyA abhavasiddhiyA oghN| sammattANavAdeNa sammAiTThINamohiNANI0 bhNgo| khaiyasammAiTThI0 visarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? jANAjI0 50 jaha0 egasamao, ukka0 vAsapudhattaM / egajInaM pa0 jaha0 cadurAsIdivassasahassANi bisamaUNANi, ukka0 tettIsaM sAgaro0 samaUNANi / tisarIrA oghN| cadusarIrANamaMtaraM, kevaciraM kA0 hodi ? jANAjI0 10 Nasthi aNtrN| egajIna pa0 jaha0 antomahattaM, ukka0 tettIsa sAgarovamANi saadireyaanni| vedagasammAiTThI0 bisarIrANamaMtaraM kevaciraM kA. hodi? jANAjI0 50 hai ? nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA ubhayataH aMtarakAla nahIM hai| padmalezyAvAle jIvoM meM do zarIravAloMkA aMtarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya aMtara eka samaya hai aura ra eka pakSa hai| eka jIva kI apekSA jaghanya antara sAdhika do sAgara hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai / tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhurta hai| cAra zarIravAloMkA antarakAla nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA ubhayata: nahIM hai| zuklalezyAvAloMmeM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara cAra mahInA hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara sAdhika aThAraha sAgara hai aura utkRSTa antara eka samaya kama tetIsa sAgara hai| tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga pItalezyAvAle jIvoMke samAna hai| bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavyoMmeM aura abhavyoM meM oghake samAna bhaMga hai| ___ samyaktva mArgaNAke anuvAdase samyagdRSTiyoMkA bhaMga avadhijJAniyoMke samAna hai| kSAyikasamyagdRSTiyoM meM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hai / eka jIvakI apekSA jaghanya antara do samaya kama caurAsI hajAra varSapramANa hai aura utkRSTa antara eka samaya kama tetIsa sAgara hai / tIna zarIravAloMkA bhaMga oghake samAna hai| cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA aMtarakAla nahIM hai / eka jIvakI apekSA jaghanya aMtara aMtarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / vedakasamyagdRSTiyoMmeM do zarIravAloMkA aMtarakAla a0 kA0 pratyoH 'oghaM tisarIrANamataraM ' iti paatth||
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6. 167 jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa mAsapudhattaM / egajIvaM pa0 jahaNNeNa vAsapudhattaM ukkasseNa chAvaddhisAgarovamANi desUNANi / tisarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? jANAjI0 pa0 patthi aMtaraM nnirNtrN| egajIvaM pa0 jahaNNaNa egasamao, ukasseNa aMtomahutaM / cadusarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hodi ? NANAjI0pa0 sthi aMtaraM nnirNtrN| egajIvaM pa0 jaha0 aMtomahataM, ukka0 chAvaTrisagArovamANi desuunnaanni| uvasamasammAiTThI bisarIrANamaMtaraM keciraM kA. hovi? jANAjI0pa0 jaha0 egasamao ukka0 vAsapudhattaM / egajIvaM pa0 sthi aMtaraM / tisarIrANamaMtaraM kevacira kA0 hodi ? jANAjI0 50 jahaNNeNa egasamao ukkasseNa sattarAdiviyANi / egajIvaM pa0 jaha0 egasamao ukka0 aMtomahattaM / cadusarIrANamaMtaraM kevaciraM kA0 hoti? gANAjI0 50 jaha0 egasamao, ukka0 sattarAvidiyANi / egajIvaM 50 Nasthi aMtaraM / sAsaNasammAiTThI0 bisarIra-tisarIra-cadusarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hovi ? jANAjI0 pa0 jahaNNaNa egasamao ukkasseNa palido0 asaMkhejjavibhAgo / egajIva pa0 patthi aMtaraM / sammAmicchAiTThI0 tisarIra-cadusarIrANamaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi? gANAjI0 pa0 jahaNNeNa egasamao, ukkasseNa palido0 asNkhejvibhaago| egajIvaM pa0 patthi aMtaraM / micchAiTThI0 oghaM / kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara mAsapRthaktvapramANa hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara varSapRthaktvapramANa hai aura utkRSTa aMtara kucha kama chayAsaTha sAgara hai| tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMko apekSA antarakAla nahIM hai, nirantara hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / cAra zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA antarakAla nahIM hai. nirantara hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara antarmuhurta hai aura utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara hai ! upazamasamyagdRSTiyoMmeM do zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya aMtara eka samaya hai aura utkRSTa aMtara varSapRthaktvapramANa hai| eka jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai| tIna zarIravAloMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa aMtara sAta rAtadina hai| eka jIvakI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa aMtara cAra zarIravAloMkA aMtarakAla kitanA hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAta rAtadina hai| eka jIvako apekSA aMtarakAla nahIM hai| sAsAdanasamyagdaSTiyoMmeM do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya anta ra eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| eka jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai| samyagmithyAdRSTiyoM meM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA antarakAla kitanA hai ? nAnA jIvoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| eka jIvakI apekSA antarakAla nahIM hai| mithyAdRSTiyoMkA bhaMga oghake samAna hai|
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 167 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe appAbahuaparUvaNA ( 301 saNiyANavAdeNa saNNINaM purisavevamaMgo / asaNNI0 oghaM / Neva saNNiasaNi tisarIrANaM NANegajIve 50 ubhayado patthi aNtrN| AhArANuvAdeNa AhAriNo tisarIrA cadusarIrA oghaM / gavari cadusarIrANaM ukkasseNa aMgalassa asNkhejjvibhaago| aNAhArANaM kmmiymNgo| gavari jamhi vAsapudhatamaMtaraM tamhi chammAsA / va maMtarANayogaddAraM samattaM / mAvANagameNa duviho Niddeso-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa bisarIratisarIra-cadusarIrANaM ko bhAvo ? ovaio bhAvo / evaM yavvaM jAvaM aNAhArae ti| evaM bhAvANayogaddAraM samattaM / appAbahugANugameNa duviho Niddeso ogheNa AveseNa ya / 168 / kudo ? vavaDiya-pajjavaTTiyabheveNa duvihANaM ceva sissaannmvlNbhaado| ogheNa savvatthovA cavusarIrA // 169 // vo ? palidovamassa asaMkhe0bhAgamettaghaNaMgulehi gnnidjgseddipmaannttaado| saMjJI mArgaNAke anuvAdase saMjJiyoMkA bhaMga puruSavedI jIvoMke samAna hai| asaMjJiyoMkA bhaMga oghake samAna hai| na saMjJI na asaMjJI jIvoMmeM tIna zarIravAle jIvoMkA nAnA jIvoM aura eka jIvakI apekSA ubhayataH antarakAla nahIM hai| ___ AhAramArgaNAke anuvAdase AhArakoMmeM tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki cAra zarIravAloMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa antara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / anAhArakoMkA bhaMga kArmaNakAyayogiyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki jahAM varSapRthaktva antara hai vahAM chaha mahInA antara kahanA cAhie / vizeSArtha-- ayogakevalIkA utkRSTa antara chaha mAha hai, isalie anAhArakoMmeM tIna zarIravAloMkA utkRSTa antara chaha mahInA kahA hai| isa prakAra antarAnuyogadvAra samApta huaa| bhAvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai- ogha aura Adeza / oghase do zarIravAle, tIna zarIravAle aura cAra zarIravAle jIvoMkA kona bhAva hai ? audayika bhAva hai| isa prakAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA cAhie / isa prakAra bhAvAnuyogadvAra samApta huaa| alpabahutvAnugamako apekSA nirdeza do prakArakA hai- ogha aura Aveza / 168 / kyoMki, dravyAthika aura paryAyAthikake bhedase do prakArake hI ziSya upalabdha hote haiM / oghase cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiM // 169 / / kyoMki, ye palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa ghanAMguloMse guNita jagazreNipramANa hote haiM /
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 170 asarIrA aNaMtaguNA // 17 // ko gaNagAro? siddhANamasaMkhe0bhAgo / kho paDibhAgo ? cadusarIrajIvA pddibhaago| bisarIrA aNaMtaguNA // 171 / / kudo ? aMtomahatteNa khaMDivasavvajovarAsipamANattAdo / ko guNagAro ? savva. jIvarAsissa aNaMtimabhAgo / ko paDibhAgo ? aNtomhttgnnivsiddhraasii| tisarIrA asaMkhejjaguNA // 172 / / ko gaNagAro ? aMtomahutaM / AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe raiesa samvatthovA visarIrA // 13 // kudo ? jeraiyarAsi AvaliyAe asaMkhejjadimAgeNa khNddiveykhNddpmaannttaado| tisarIrA asaMkhejjaguNA // 174 / / ko guNagAro ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / asakhejjavAsAuesu palidovamassa asNkhejjdimaago| unase azarIrI jIva anantagaNe haiM / 170 // guNakAra kyA hai ? siddhoMkA asaMkhyAtavAM bhAga guNakAra hai / pratibhAga kyA hai ? cAra zarIravAle jIvoMkA pramANa pratibhAga hai| unase do zarIravAle jIva anantaguNe haiM // 171 / / kyoMki, saba jIvarAzimeM antarmuhUrtakA bhAga dene para jo labdha Ave utanA inakA pramANa hai| guNakAra kyA hai ? saba jIvarAzikA anantavAM bhAga guNakAra hai / pratibhAga kyA hai ? antarmahurtase guNita siddharAzi pratibhAga hai| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtagaNe haiM // 172 / / guNakAra kyA hai ? antarmuhUrtapramANa guNakAra hai| AvezakI apekSA gatimArgaNAke anuvAdase narakagatikI apekSA nArakiyoM meM do zarIravAle jIva sabase stoka haiM // 173 / / kyoMki, nAraka rAzimeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga denepara jo labdha Ave tatpramANa vahA~ do zarIravAle jIva haiN| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaNe haiM / / 174 / / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / tathA asaMkhyAta varSakI AyuvAloMmeM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| 6 pratiSa / cadUsarIrajIvapaDimAgo' iti pATha11
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 178 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe appAbahuaparUvaNA evaM jAva sattasu puDhavIsu / / 175 / / sattasu* puDhavIsu patteyaM patteyaM adhyAbahuaparUvaNe kIramANe jahA Niraoghamhi vRttaM tAvattavyaM / tirikkhagadIe tirikkhe oghaM // 176 // jahA mUloghamhi appA bahuaparUvaNA kadA tahA tirikkhesu kAyavvA / Navari asarorA Natthi / taM jahA - savvatthovA cadusarIrA / bisarIrA anaMtaguNA / ko guNagAro ? visarorANamasaMkhe0 bhAgo ko paDi0 ? cadusarI rarAsI / tisarIrA asaMkhejjaguNA / ko guNagAro ? saMkhejjAvaliyAo 1 paMcidiyatirikkhaM - paMciviyatirikkhapajjatta-paMcidiyatirikkhajoNiNIsu samvatthovA cadusarIrA // 177 // kudo ? palido0 asaMkhe 0 bhAgamettaghaNaMgulehi guNidajagaseDiyamANattAdo / bisarIrA asaMkhejjaguNA // 178 // ko guNagAro ? seDie asaMkhe0 bhAgo / tassa ko paDibhAgo ? cadusarIra viSakhaMbha ( 303 isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM jAnanA cAhie / / 175 / / alaga alaga pratyeka pRthivI meM alpabahutvakA kathana karane para jisa prakAra sAmAnya nArakiyoM meM kahA hai usa prakAra kahanA cAhie / tiyaMcagatiko apekSA tiyaMcoMmeM oghake samAna bhaMga hai // 176 // 4 1 jisa prakAra mUlodha meM alpabahutvaprarUpaNA kI hai usa prakAra tiryaJcoM meM karanI cAhie itanI vizeSatA hai ki yahA~ azarIrI jIva nahIM hai / yathA- cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva anantaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? do zarIravAloMke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / pratibhAga kyA hai ? cAra zarIravAloMkI rAzi pratibhAga hai| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? saMkhyAta AvaliyA~ guNakAra 1 paMceMdriya tiryaMca, paMceMdriya tiryaMca paryApta aura paMceMdriya tiryaMca yoniniyoM meM cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiM // 177 / / kyoMki, palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa ghanAMguloMse jagazreNike guNita karane para jo labdha Ave utanA yahA~ cAra zarIravAloMkA pramANa hai / unase do zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / / 178 // guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / usakA pratibhAga tA0 pratI sUtrAnataraM 'sattasu puDhavIsu' iti pATho nAsti / a0 pratI paMcidiyatirikkha iti pATho nAsti 1
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa sUcIe gnnidsgsgavhaarkaalo| tisarIrA asaMkhejjaguNA // 179 // ko guNa ? Avali0 asaMkhe0 bhAgo / kudo ? AvaliyAe asaMkhe0bhAgamettauvakkamaNakAleNa sagasagarAsIe ovaTTidAe bisarIrANaM pamANappattIvo / viggahagadIe ceva uppajjamANA nahugA Na ujagadIe, ujjavAe gadIe uppajjamANopadesassa thovattuvalaMbhAdo / ke vi AiriyA ujagadIe uppajjamANA jIvA bahuA tti bhaNaMti tesimahippAeNa guNagAro palido0 asaMkhe0 bhAgo hodi / edamatthapadaM savvamaggaNAsu parUveyanvaM / paMcidiyatirikkha apajjattA raiyANaM bhaMgo // 180 // jahA raiyANamappAbahugaM parUvidaM tahA ettha vi paraveyavvaM / taM jahAsavvatthovA bisarIrA / tisarIrA asaMkhejjagaNA / ko gaNagAro? AvaliyAe asNkhe0bhaago| palido0 asaMkhe0 bhAgo guNagAro ti savvamaggaNAsu ke vi AiriyA bhaNaMti, taNNa dhaDade / kudo? saMkhejjAvaliyAhi sadhvajIvarAsimmi ovaTTide kammaiyarA. sipmaannaagmnn*nnnnhaannuvvttiido| jadi uppajjamANajIvANamasaMkhejjo bhAgo viggaha kyA hai ? apane apane avahArakAla ko cAra zarIravAloMkI viSkaMbhasUcIse guNita karane para jo labdha Ave utanA pratibhAga hai| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / / 179 // guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa upakramaNa kAlase apanI apanI rAzike bhAjita karane para do zarIra vAloMkA pramANa utpanna hotA hai / vigrahagatise hI utpanna honevAle jIva bahuta haiM, Rjugatise nahIM, kyoMki, Rjugatise utpanna hone vAle jIva stoka haiM aisA upadeza pAyA jAtA hai / kitane hI AcArya Rjugatise utpanna honevAle jIva bahuta haiM aisA kahate haiM, isalie unake abhiprAyase guNakAra palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai| yaha arthapada saba mArgaNAoMmeM kahanA caahie| paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMmeM nArakiyoM ke samAna bhaMga hai // 180 / jisaprakAra nArakiyoMkA alpabahutva kahA hai usIprakAra yahAM bhI kahanA caahie| yathAdo zarIravAle jIva sabase stoka haiM / unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / saba mArgaNAoM meM palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai aisA bhI kitane hI AcArya kathana karate haiM kintu vaha ghaTita nahIM hotA, kyoMki, saMkhyAta AvaliyoMse sarva jIvarAzike bhAjita karane para kAmaNarAzikA pramANa AtA hai, anyathA vaha bana nahIM sakatA hai| yadi utpanna honevAle jIvoMko asaMkhyAtaveM *a. kA. pratyoH ' -pamANagamaNa-' iti pATha /
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 183 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe appAbahuaparUvaNA (305 kuNadi to palido0 asaMkhe0bhAgeNa gaNivasaMkhejjAvaliyAo savvajIvarAsissa bhAga. hAro hojja / Na ca evaM, tahANavalaMbhAdo tamhA asaMkhe0 bhAgo ceva ujagadIe uppajjadi tti ghettavvaM / maNusagadIe maNusA paMcidiyatirikkhANaM bhaMgo // 181 // taM jahA- savvatthovA cadusarIrA, sNkhejjpmaannttaado| visarIrA asaMkhejjaguNA / ko guNa ? visarIrANaM saMkhe0 bhaago| tassa ko paDibhAgo ? cadusarIrasaMkhejjajIvA / athavA guNagAro seDIe asaMkhe0 bhaago| tisarIrA asNkhejjgnnaa| ko guNa ? Avali0 asaMkhe0 bhAgo / palido0 asaMkhe0 bhAgo guNagAro hovi tira puvvaM va paraveyavvaM / maNusapajjatta-maNusiNIsu savvatthovA cadusarIrA // 182 / / viuvamANANamAhArasarIreNa pariNamaMtANaM aithovttdsnnaado| visarorA saMkhejjaguNA // 183 / / viuvamANajIhito viggahagadIe uppajjamANajIvANaM sNkhejjgnnttvlNbhaado| bhAgapramANa jIvarAzi vigraha karatI hai to palyake asaMkhyAtaveM bhAgase saMkhyAta AvaliyoMke guNita karane para samasta jIvarAzikA bhAgahAra hove / parantu aisA hai nahIM, kyoMki, usa prakAra bhAgahAra nahIM upalabdha hotA, isalie asaMkhyAtaveM bhAgapramANa rAzi hI Rjugatise utpanna hotI hai aisA yahAM grahaNa karanA cAhie / manaSyagatiko apekSA manuSyomeM paJcendriya tiryaJcoMke samAna bhaDga hai / 181 // yathA- cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiM, kyoMki, unakA pramANa saMkhyAta hai| unase do zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? do zarIravAloMke saMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| usakA pratibhAga kyA hai ? cAra zarIravAle saMkhyAta jIva pratibhAga hai| athavA guNakAra jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| palyopamake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai aisA pahaleke samAna kahanA cAhie / manuSyaparyApta aura manaSyiniyoMmeM cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiM / 182 // kyoMki, vikriyA karanevAle aura AhAraka zarIrarUpase pariNata hue manuSya ati stoka dekhe jAte haiN| unase do zarIravAle manuSya saMkhyAtagaNe haiM / / 183 // kyoMki, vikriyA karanevAle jIvoMse vigrahagatise utpanna honevAle ukta manuSya saMkhyAtaguNe upalabdha hote haiN| 8 tA0 praso ' guNagAro ( Na- ) hojjadi tti' iti paatth||
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa - tisarIrA saMkhejjaguNA // 184 // - sugamaM / .. [maNusaapajjatto paMcidiyatirikkhaapajjattabhaMgo // 185 // - taM jahA- samvatthovA visriiraa| tisarIrA asaMkhejjagaNA / ko guNagAro ? AvaliyAe asaMkhe0bhAgo / devagadIe devA savvatthovA visarIrA // 186 // kudo ? sagarAsI Avali.* asaMkhe0bhAgeNa khaMDideya (khaMDa-) pmaannttaado| tisarIrA asaMkhejjaguNA // 187 // ko guNa0? Avali0 asaMkhe0 bhaago| 'kudo? saMkhejjavAsAuadevesu uppajjamANajIvANaM bahuttuvalaMbhAdo / evaM bhavaNavAsiyappahuDi jAva avarAidavimANavAsiyadevA tti NeyanvaM // 188 // Navari joisiyappahuDi jAva sadara-sahassAradevesu gaNagAro palido0 asaMkhe0bhAgo hodi; tattha sNkhejjvaasaauaannmbhaavaado| ANada-pANadappahuDi jAva avarAidaM unase tIna zarIravAle manuSya saMkhyAtagaNe haiM / / 184 / / yaha sUtra sugama hai| manaSya aparyAptakoMmeM paMcendriya tiryaMca aparyAptakoMke samAna bhaMga hai / 185 / yathA- do zarIravAle sabase stoka haiN| unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| devagatikI apekSA do zarIravAle deva sabase stoka haiN| 186 / kyoMki, apanI rAziko Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase bhAjita karane para jo eka bhAga labdha Ave tatpramANa do zarIravAle deva hai / unase tIna zarIravAle deva asaMkhyAtagaNe haiM / 187 / __ guNakAra kyA hai ? ' Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai kyoMki, saMkhyAta varSakI AyuvAle devoMmeM utpanna honevAle jIva bahuta pAye jAte haiN| isI prakAra bhavanavAsiyoMse lekara aparAjita vimAnavAsI takake devoMmeM jAnanA cAhie / 188 / itanI vizeSatA hai ki jyotiSiyoMse lekara zatAra sahasrAra kalpa takake devoMmeM guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki, vahAM para saMkhyAta varSakI AyuvAle devoMkA abhAva 4 tA0 pratI * devA ( vesu ) savvatthovA' iti pAThaH / * tA0 pratI / sagarAsI ( si ) Avali ' iti pAThaH /
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 192 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe appAbahuaparUvaNA ( 307 ti jeNa visarIrA tattha saMkhejjA teNa tattha vi guNagAro palidovamassa asaMkhe0 bhaago| savvaTThasiddhivimANavAsiyadevA savvatthovA visriiraa||189|| sugamaM / tisarIrA asaMkhejjaguNA // 190 / / ko gaNagAro ? saMkhejjA samayA / iMbiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdaraeiMdiyapajjattA oghaM // 191 // kuvo ? savvatthovA cadusarIrA / visarIrA aNaMtaguNA / tisarIrA asaMkhejjaguNA ti bhedaabhaavaado| bAvareiMdiyaapajjattA sahameiMviyapajjattApajjattA bIiMdiyatIiMdiya-caridiyapajjattA apajjattA paMcidiyaapajjattA savvatthovA visarIrA // 192 // viggahagadIe sagasagarAsINamasaMkhe0bhAgassa uppattidasaNAvo / Navari NiraMtararAsIsu sagasagar3hidIe sagasagadavve bhAge hide egasamayasaMcidavisarIrANaM pamANaM hodi| hai| Anata- prANata kalpase lekara aparAjita vimAna takake devoMmeM yata: do zarIravAle vahAM saMkhyAta haiM ataH vahAM bhI guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| sarvArthasiddhivimAnavAsI do zarIravAle deva sabase stoka haiM / / 189 / / yaha sUtra sugama hai| unase tIna zarIravAle saMkhyAtagaNe haiM / 190 / guNakAra kyA hai / saMkhyAta samaya guNakAra hai / indriyamArgaNAke anuvAdase ekendriya, bAdara ekendriya aura bAdara ekendriyaparyAptakoMkA bhaDga oghake samAna hai // 191 // kyoMki, unameM cAra zarIravAle sabase stoka haiN| unase do zarIravAle anantaguNa haiM aura unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM, isa dRSTise koI bheda nahIM hai| bAdara ekendriya aparyApta, sUkSma ekendriya aura unake paryApta aura aparyApta, dvIndriya, trIndriya aura caturindriya tathA unake paryApta aura aparyApta aura paJcendriya aparyApta jIvoMmeM do zarIravAle sabase stoka haiM / / 192 / / __ kyoMki, vigrahagatimeM apanI apanI rAzike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvoMkI utpatti dekhI jAtI hai| itanI vizeSatA hai ki nirantara rAziyoMmeM apanI apanI sthitikA apane apane dravyameM
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 193 sAMtarANaM NiraMtaravakkamaNakAlasahidaMtareNa sagaDhivimovaTTiya NiraMtaruvakkamaNakAleNa guNide savvukkamaNakAlo hodi teNa sagasagadade bhAge hide egasamayasaMcivavisarIra. jIvapamANaM hodi| tisarIrA asaMkhejjaguNA / / 193 // ko guNa0 ? NiraMtararAsIsu saMkhejjAvaliyAo / aNNattha Avali. asaMkhe0 bhaago| paMcidiya-cidiyapajjattA maNusagadibhaMgo / 194 // kudo ? savvatthovA cadusarIrA / visarIrA asaMkheguNA / tisarIrA asaMkhejjaguNA iccedehi bhedAbhAvAdo / pajjavaTiyaNae puNa avalaMbide asthi bhedo kudo? maNussesu saMkhejjANaM cadusarIrANaM paMcidiesu asaMkhejjANamuvalaMbhAdo / ___kAyANuvAveNa puDhavikAiyA AukAiyA vaNapphavikAiyA NigovajIvA bAdarA sahamA pajjattA apajjattA bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrA pajjattA apajjattA bAvarateukAiya-bAdaravAukAiyaapajjattA sahamateukAiya-sahamavAukAiyapajjattA apajjattA tasakAiyaapajjattA bhAga denepara eka samaya meM saMcita hue do zarIravAloMkA pramANa hotA hai| sAMtararAziyoMme niraMtara upakramaNa kAlase sahita antarase apanI sthitiko bhAjita kara jo labdha Ave use nirantara upakramaNa kAlase guNita karane para saba upakramaNakAlakA pramANa hotA hai, punaH usase apane apane dravyake bhAjita karane para eka samayameM saMcita hue do zarIravAle jIvoMkA pramANa hotA hai| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtagaNe haiM // 193 / / guNakAra kyA hai ? nirantara rAziyoM meM saMkhyAta AvaliyAM guNakAra hai| anyatra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| paJcendriya aura paJcendriyaparyAptakoMmeM manuSyagatike samAna bhaGaga hai / 194 / kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM aura unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtagaNe haiM, isa alpabahutvase yahAM koI bheda nahIM hai| parantu paryAyAthikanayakA avalambana karane para bhada hai hI, kyoMki, cAra zarIravAle jIva manuSyoM meM saMkhyAta aura paJcendriyoMmeM asaMkhyAta upalabdha hote haiN| kAyamArgaNAke anuvAdase pRthivIkAyika, jalakAyika, vanaspatikAyika, nigodajIva, unake bAdara aura sUkSma tathA paryApta aura aparyApta, bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra tathA unake paryApta aura aparyApta, bAvara agnikAyika aparyApta, bAdara vAyakAyika aparyApta, sUkSma agnikAyika aura vAyukAyika tathA unake paryApta 8 pratiSa ' -sacidasarIra- ' iti pAThaH /
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 198 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe appAbahuaparUvaNA ( 309 samvatthovA visarIrA // 195 // sagasagarAsimhi saMkhejjAvaliyamettamajjhimaTTidIe bhAge hide sgsvisriirpmaannppttiido| tasakAiyaapajjattaesu AvaliyAe asaMkhe0 bhAgeNa sagarAsimhi ovaTride visriiraannmppttidsnnaado| tisarIrA asaMkhejjaguNA // 196 // ko gaNa? Avali0 asaMkhe0 bhAgo / tasaapajjattaesu aNNattha sNkhejjaavliyaao| teukAiya-vAukAiya-bAdarateukAiya-bAvaravAukAiyapajjattA tasakAiyA tasakAiyapajjattA paMcaviyapajjattabhaMgo // 197 // kudo ? savvatthovA cdusriiraa| visarIrA asaMkhejjaguNA / tisarIrA asaMkhe0gaNA iccedehi tatto bhedAbhAvAdo / gaNagAreNa davvapamANeNa ca bhedo asthi so ettha Na vivakkhido / so ca bhedo jANiya parUveyavo / ____ jogANuvAdeNa paMcamaNajogi--paMcavacijogIsu samvatthovA cadusarIrA // 198 // aura aparyApta tathA prasakAyika aparyApta jIvoMmeM do zarIravAle sabase stoka haiM / / 195 // kyoMki, apanI apanI rAzimeM saMkhyAta AvalipramANa madhyama sthitikA bhAga dene para apane apane do zarIravAloMkA pramANa utpanna hotA hai| trasakAyika aparyAptakoMmeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase apanI rAzike bhAjita karane para do zarIravAloMkI utpatti dekhI jAtI hai| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtagaNe haiM // 196 // guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| anyatra trasaaparyAptakoM meM saMkhyAta AvaliyAM guNakAra hai| agnikAyika, vAyukAyika, bAdara agnikAyika, bAdara agnikAyikaparyApta, bAdara vAyakAyika aura bAdara vAyakAyikaparyApta, trasakAyika aura trasakAyikaparyApta jIvoMmeM paJcendriya paryAptakoMke samAna bhaGaga haiM / / 197 // kyoMki, cAra zarIravAle sabase stoka haiN| unase do zarIrabAle asaMkhyAtaguNe haiM aura unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM isa alpabahutvakI apekSA unase inameM koI bheda nahIM hai| guNakAra aura dravyapramANakI apekSA yadyapi bheda hai parantu unakI yahAM vivakSA nahI hai| tathA usa bhedako jAnakara kahanA cAhie / yogamArgaNAke anuvAdase pA~coM manoyogI aura pA~coM vacanayogI jIvoMmeM cAra zarIravAle sabase stoka haiM // 198 // |
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM kudo ? palidovamassa asaMkhe0bhAgamettaghaNaMgulehi gnnivjgseddipmaannttaado| tisarIrA asaMkhejjaguNA // 199 // ko gaga0 ? seDIe asaMkhe0 bhaago| kAyajogI oghaM / / 200 / / kudo ? savvatthovA cadusarIrA / visarIrA aNaMtaguNA / tisarIrA asaMkhe0guNA iccedehi bhedaabhaavaado| orAliyakAyajogIsu savvatthovA cadusarIrA // 201 // kudo ? palido0 asaMkhe0 bhAgamettaghaNaMgulehi gnnivjgseddipmaannttaado| tisarIrA aNaMtaguNA // 202 / / ko guNa? aNaMtANi svvjiivraasipddhmvggmuulaanni| orAliyamissakAyajogi-veunviyakAyajogi-veudhviyamissakAyajogi-AhArakAyajogi-AhAramissakAyajogIsu Nadhi appAbahuaM // 203 // kudo ? egpdttaado| kyoMki, palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa ghanAGgaloMse jagazreNiko guNita karane para jo labdha Ave tatpramANa cAra zarIravAle jIva haiN| unase tIna zarIravAle asaMkhyAtagaNe haiM // 199 / / guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| kAyayogavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaMga hai / / 200 / / kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva anantaguNe haiM aura unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM isa alpabahutvakI apekSA oghase inameM koI bheda nahIM hai| audArikakAyayogI jIvoMmeM cAra zarIravAle sabase stoka haiM / / 201 // kyoMki, palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa ghanAGguloMse jagazreNiko guNita karane para jo labdha Ave tatpramANa cAra zarIravAle jIva haiN| unase tIna zarIravAle anantaguNe haiM / / 202 // guNakAra kyA hai ? saba jIva rAzike ananta prathama vargamUlapramANa guNakAra hai| audArikamizrakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, AhA. rakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM alpabahutva nahIM hai / 203 // kyoMki, inameM eka hI pada hai /
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 208 ) * baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe appAbahuaparUvaNA ( 311 kammaiyakAyajogIsu samvatthovA tisarIrA // 204 // kudo ? padara-logapUraNagadasajogINaM saMkhejjANaM ceva uvlNbhaado| visarIrA aNaMtaguNA // 205 / / ko gaNa? aNaMtANi savvajIvarAsipaDhamavaggamalANi / vedANuvAdeNa ithiveda-purisavedA paMcidiyabhaMgo // 206 // va. kudo ? savvatthovA cadusarIrA / visarIrA asaMkhejjaguNA / tisarIrA asaMkhejjagaNA iccedehi bhedaabhaavaado|| NavaMsayavedA kasAyANuvAdeNa kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI lobhakasAI oghaM // 207 / / kudo ? savvatthovA cdusriiraa| visarIrA aNaMtaguNA / tisarIrA- asaMkhejjaguNA iccedehi bhedAbhAvAdo / __ avagadaveda-akasAINaM Navi appAbahugaM / / 208 / / kArmaNakAyayogI jIvoMmeM tIna zarIravAle sabase stoka haiM / 204 / ... kyoMki, pratara aura lokapUraNa avasthAko prApta hue sayogikebalI saMkhyAta hI upalabdha hote haiN| unase do zarIravAle anantaguNe haiM / 205 / guNakAra kyA hai ? saba jIvarAzike ananta prathama vargamUlapramANa guNakAra hai| vedamArgaNAke anuvAdase strIvedavAle aura puruSavedabAle jIvoMmeM paMcendriyoMke samAna bhaMga hai / 206 / kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiM / unase do zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM aura unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM isa alpabahutvakI apekSA inameM koI bheda nahIM hai| napaMsakadavAle jIvoM tathA kaSAya mArgaNAke amavAdase krodhakaSAyavAle, mAnakaSAyavAle, mAyAkaSAyavAle aura lobhakaSAyavAle jIvoM meM . oghake samAna bhaMga hai / 207 / kyoMki, cAra zarIravAle sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva anantagaNe haiM aura unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM isa alpabahutvakI apekSA oghase inameM koI bheda nahIM hai| apagatavedI aura akaSAyI jIvoMmeM alpabahutva nahIM hai / 208 / 4 a0 pratI ' cadusarIrA aNaMtaguNA' iti pAThaH /
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa 312) kudo ? egpdttaado| jANANuvAdeNa madiaNNANi-suvaaNNANI oghaM // 209 // kudo ? samvatthovA cadusarIrA / visarIrA aNaMtaguNA / tisarIrA asaMkhe0guNA iccedehi visesaabhaavaado| vihaMgaNANI savvatthovA* cadusarIrA // 210 // kudo? palido0 asaMkhe0 mAgeNa guNidaghaNaMgulamettajagaseDipamANatirikkhavibhaMga NANINamasaMkhe0 bhaagttaado| tisarIrA asaMkhejjaguNA // 211 // ko guNagAro ? seDIe asNkhe0bhaago| AbhiNi-suda-ohiNANIsu paMcidiyapajjattANaM bhNgo||212|| kudo ? savvatthovA cadusarIrA / visarIrA asaMkhejjagaNA / ko guNa ? AvaliyAe asNkhe0bhaago| tisarIrA asaMkhemaNA / ko gaNa ? Avali0 asaMkhe. kyoMki, inameM eka hI pada hai|| jJAnamArgaNAke anuvAdase matyajJAnI aura zrutajJAnI jIvoMmeM oghake samAna bhaD.ga hai / / 209 // kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva anantaguNa haiM aura unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM isa alpabahutvakI apekSA oghase inama koI bheda nahIM hai| vibhaD.gajJAnI jIvoMmeM cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiM / / 210 / / kyoMki, palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa ghanAGguloMse jagazreNike guNita karane para jo labdha Ave tatpramANa cAra zarIravAle jIva haiN| unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM / / 211 // guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| AminibodhikajJAnI zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM paJcendriya paryAptakoMke samAna bhaD.ga hai / / 212 // kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| unase tIna zarIravAle xtA0 pratI ' -sudaaNNANIsu ogha-' iti pAThaH / * tA0 pratI 'vihaMgaNANIsu savvatthovA' iti pAThaH /
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 217 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe appAbahuaparUvaNA ( 313 bhAgo iccedesu padesu asaMkhejjaguNattaNeNa bhedAbhAvAdo, davva guNagAragayabhevANaM vivkkhaabhaavaado| maNapajjavaNANIsu savvatthovA cadusarIrA // 213 / / viuvamANamaNapajjavaNANi* saMjadANaM suTha thovttvlNbhaado| tisarIrA saMkhejjaguNA* // 214 // ko gaNa0 ? saMkhejjA samayA / kevalaNANIsu Natthi appAbahugaM // 215 // kudo ? egpdttaado| saMjamANuvAdeNa saMjadA sAmAiya-cchedovaTThAvaNasuddhisaMjavA maNapajjavaNANibhaMgo // 216 // samvatthovA cadusarIrA / tisarIrA saMkhejjaguNA iccedehi bhedaabhaavaado| parihArasuddhisaMjada-suhamasAMparAiyasuddhisaMjada-jahAkkhAvavihArasuddhisaMjadANaM patthi appAbahugaM // 217 // jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai ityAdi padoMmeM asakhyAtagaNepane kI apekSA paJcendriya paryAptakoMse inameM koI bheda nahIM hai / tathA dravyapramANakI apekSA aura guNakArakI apekSA rahanevAle bhedakI yahAM vivakSA nahIM hai| manaHparyayajJAniyoM meM cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiM // 213 // kyoMki, vikriyA karanevAle manaHparyayajJAnI saMyata jIva bahuta hI stoka pAye jAte haiN| unase tIna zarIravAle jIva saMkhyAtagaNe haiM // 214 // guNakAra kyA hai ? saMkhyAta samaya guNakAra hai| kevalajJAniyoMmeM alpabahutva nahIM hai / / 215 // kyoMki, unameM eka hI pada pAyA jAtA hai| saMyamamArgaNAke anuvAdase saMyata, sAmAyikazaddhisaMyata aura chedopasthApanAzuddhisaMyata jIvoMmeM manaHparyayajJAniyoMke samAna bhaGaga hai // 216 // kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase tIna zarIravAle jIva saMkhyAtaguNa haiM isa alpabahutvakI apekSA manaHparyayajJAniyoMse inameM koI bheda nahIM hai| parihArazuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyazuddhisaMyata aura yathAkhyAtavihArazaddhisaMyata jIvoMkA alpabahutva nahIM hai / / 217 / / * tA0prato '-mANama (Napajjava) NANi 'a0 kA. pratyoH'-mANamaNANi-' iti pAThaH / * tA0prato ' tisarIrA ( a ) saMkhejjaguNA ' a0kA0 pratyo: 'tisarIrA asakhejjagaNA iti paatth|) 0 tA.pratI ' cduusriiraa| vi (ti) sarIrA 'a.kA. pratyo / cadasarIrA visarIrA' iti paatthH|
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM 314 ) ( 5, 6, 218 kudo ? egpdttaado| saMjavAsaMjadA vibhaMgaNANibhaMgo // 218 // kudo ? savvatthovA cdusriiraa| tisarIrA asaMkhegaNA / ko guNagAro ? Avali0 asaMkhe0 mAgo iccedesu asaMkhejjaguNattaNeNa bhedAbhAvAdo / asaMjada-acakkhudaMsaNI oghaM // 219 // lessANuvAdeNa kiNNa-NIla-kAulessiyA bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiya-abhavasiddhiyA oghaM // 220 // kudo ? samvatthovA cdusriiraa| visarIrA aNaMtagaNA / tisarIrA asaMkhe0. gunnaa| ko guNa ? saMkhejjAvaliyAo iccedeNa bhedaabhaavaado| dasaNANuvAveNa cakkhudaMsaNI ohidasaNI teulessiyA pammalessiyA paMcidiyapajjattANaM bhaMgo // 221 // kudo ? padasaMkhAe asaMkhejjagaNataNeNa ca bhedaabhaavaado| atthado puNa asthi kyoMki, ina mArgaNAoMmeM eka hI pada hai| saMyatAsaMyatoMmeM vibhaGagajJAniyoMke samAna bhaMga hai // 218 // kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| isa prakAra inameM asaMkhyAtaguNatvakI apekSA koI bheda nahIM hai / asaMyata aura acakSadarzanavAle jIvoMkA bhaMga oghake samAna hai // 219 // lezyAmArgaNAke anuvAdase kRSNalezyAvAle nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle tathA bhavyamArgaNAke anuvAdase bhavya aura abhavya jIvoMmeM oghake samAna bhaMga hai / / 220 // kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva anantaguNe haiM aura unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta AvaliyAM gugakAra hai| isa prakAra isa alpabahutvakI apekSA yahAM koI bheda nahIM hai| darzanamArgaNAke anuvAdase cakSadarzanavAle aura avadhidarzanavAle tathA potalezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMmeM paJcendriyaparyAptakoMke samAna bhaMga hai / / 221 // kyoMki, padoMkI saMkhyA aura asaMkhyAtaguNatvako apekSA koI bheda nahIM hai| arthakI 4 ma0pratipATho'yam / tA. pratau sUtramidaM pRthaka nopalabhyate 1 a0 pratI asmin sUtre ' oghaM ' iti pAThaH tathA kA pratI ' asaMjada ' iti pATho nopalabhyate /
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 224 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarI parUvaNAe appAbahuaparUvaNA ( 315 bhedo / taM jahA - cakkhudaMsaNIsu savvatthovA cadusarIrA / visarIrA asaMkhejjaguNA / ko guNa 0 ? seDIe asaMkhe0 bhAgo / tisarIrA asaMkhe0 guNA / ko guNagAro / Avali0 asaMkhe0 bhAgo / ohidaMsaNIsu savvatthovA cadusarIrA / visarIrA* asaMkhejjaguNA / ko guNa 0? Avala0 asaMkhe 0 bhAgo | tisarIrA asaMkhe0 guNA / ko guNa 0? Avali0 asaMkhe0 bhAgo | teulessiesu savvatthovA cadusarIrA / visarIrA asaMkhejjaguNA / ko guNa 0 ? Avali0 asaMkhe0 bhAgo / ahavA guNagAro Na Navvade, visiTThavaesAbhAvAdo / tisarIrA asaMkhe0 guNA / ko guNa0 ? seDIe asaMkhe 0 bhAgo / evaM pampalessiyANaM / kevaladaMsaNINaM Natthi appA bahugaM / / 222 // kudo ? egapadattAdo / sukkalessiyA savvatthovA visarIrA / / 223 // kudo ? saMkhejjattAdo | cadusarIrA asaMkhejjaguNA // 224 // apekSA to bheda hai hI / yathA- cakSudarzanavAloMmeM cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / avadhidarzanavAloM meM cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? Ali asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / pItalezyAvAloMmeM cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / athavA guNakArakA jJAna nahIM hai, kyoMki, isa viSaya meM viziSTa upadezakA abhAva hai / unase tIna zarIravAle jova asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai / jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / isI prakAra padmalezyAvAloMke jAnanA cAhie / *** kevaladarzanavAloMmeM alpabahutva nahI hai / / 222 // kyoMki, inameM eka hI pada hai / zuklalezyAvAloMmeM do zarIravAle jIva sabase stoka haiM / / 223 // kyoMki inakA pramANa saMkhyAta hai / unase cAra zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / / 224 // kA0 prato 'ohidaMsaNIsu tA0 prato cadusarIrA / ti ( vi ) sarIrA iti pAThaH / tA0 pratI ' asaMkhe0 bhAgo 1 vi ( ti ) sarIrA' iti pATha: 1 * ita Arambha teulessiesu' iti yAvat pATho nopalabhyate /
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 225 ko guNa ? palidovamassa asaMkhe0mAgassa sNkhe0bhaago| tisarIrA asaMkhejjaguNA // 225 // ko guNa ? Avali0 asNkhe0bhaago| sammattANuvAveNa sammAiTThI vevagasammAiTThI sAsaNasammAiTThIpaMcidiyapajjattabhaMgo / / 226 // kudo? savvatthovA cadusarIrA / visarIrA asaMkhe0 guNA / ko guNa? Avali. asNkhe0bhaago| tisarIrA asaMkhe0guNA / ko guNa0 ? Avali0 asaMkhe0 bhAgo tti padasaMkhAe asaMkhejjaguNataNeNa ca bhedaabhaavaado| khaiyasammAiTThI uvasamasammAiTThI samvatthovA visarIrA / 227' kudo ? sNkhejjttaado| cadusarIrA asaMkhejjaguNA // 228 // ko guNa0 ? palido0 asaMkhe0 bhaago| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtagaNe haiM / / 225 // guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| samyaktva mArgaNAke anuvAdase samyagdRSTi, vedakasamyagdaSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM paMcendriya paryAptakoMke samAna bhaMga hai / / 226 // kyoMki, cAra zarIravAle sabase stoka haiN| unase do zarIravAle asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / unase tIna zarIravAle asaMkhyAtaguNa haiM / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai isa prakAra padasaMkhyA aura asaMkhyAtaguNatvakI apekSA koI bheda nahIM hai| kSAyikasamyagdaSTi aura upazamasamyagdaSTi jIboMmeM do zarIravAle jIva sabase stoka haiM // 227 / / kyoMki, inakA pramANa saMkhyAta hai| unase cAra zarIravAle jIva asaMkhyAtagaNe haiM // 228 // guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| a.kA. pratyoH 'padasaMkhA asakhejjagaNataNeNa ' iti paatth|) |
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 232 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe appAbahuaparUvaNA ( 317 tisarIrA asaMkhejjaguNA // 229 / / ko guNa ? Avali0 asaMkhe0 bhaago| sammAmicchAiTThI saMjadAsaMjadANaM bhaMgo // 230 // kudo ? samvatthovA cdusriiraa| tisarIrA asaMkhe0 guNA / ko guNa ? Avali0 asaMkhe0bhAgo iccedehi bhedaabhaavaado| micchAiTThI oghaM // 231 // savvatthovA cdusriiraa| visarIrA anntgunnaa| tisarIrA asaMkhegaNA iccedehi bhedaabhaavaado| saNiyANuvAdeNa saNNI paMciviyapajjattANaM bhaMgo // 232 / / kudo ? savvatthovA cadusarIrA / visarorA asNkhe0gnnaa| ko guNa ? seDhIe asaMkhe0 bhaago| tisarIrA asaMkhe0 gunnaa| ko guNa ? Avali0 asaMkhe0bhAgo iccedehi bhevaabhaavaado| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtagaNe haiM // 229 // guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| samyagmithyAvRSTiyoMmeM saMyatAsaMyatoMke samAna bhaGaga hai / 230 / kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNa hai| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra isa prakAra isakI apekSA koI bheda nahIM hai| mithyASTiyoMmeM oghake samAna bhaGaga hai / 231 / kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva anantagaNe haiN| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM isa prakAra isa alpabahutvakI apekSA oghase inameM koI bheda nahIM hai| saMjJI mArgaNAke anuvAdase saMjJiyoMmeM paJcendriyaparyAptakoMke samAna bhaGaga hai / 232 / kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| unase tIna zarIravAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| isa prakAra isa alpabahutvakI apekSA paJcendriya paryAptakoMse saMjJI jIvoMmeM koI bheda nahIM hai|
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 233 asaNNI oghaM / / 233 // sugmmedN| AhArANuvAveNa AhAraesa orAliyakAyajogibhaMgo // 234 // samvatthovA cadusarIrA / tisarIrA aNaMtagaNA iccedehi bhedAbhAvAdo / aNAhArA kammaiyakAyajogibhaMgo // 235 / / savvatthovA tisarIrA / visarIrA aNaMtaguNA iccedehi bhedaabhaavaado| evamappAbahue samatte sarorisarIraparUvaNA tti samattamaNuyogaddAraM / asaMjJiyoMmeM oghake samAna bhaMga hai // 233 // yaha sUtra sugama hai| AhAramArgaNAke anuvAvase AhAraka jIvoMmeM audArikakAyayogI jIvoMke samAna bhaMga hai // 234 // kyoMki, cAra zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase tIna zarIravAle jIva anantaguNe haiN| isa prakAra isa alpabahutvakI apekSA audArikakAyayogiyoMse AhAraka jIvoM meM koI bheda nahIM hai| anAhAraka jIvoMmeM kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna bhaMga hai // 235 / / kyoMki, tIna zarIravAle jIva sabase stoka haiN| unase do zarIravAle jIva anantaguNe haiN| isa prakAra isa alpabahutvakI apekSA kArmaNakAyayogI jIvoMse anAhAraka jIvoMmeM koI vizeSArtha- bAhya vargaNAke mukhya bheda cAra haiM- zarIrizarIraprarUpaNA, zarIraprarUpaNA, zarIravisrasopacayaprarUpaNA aura visrasopacayaprarUpaNA / sAdhAraNataH saMsArI jIvoMke kula pA~ca zarIra hote haiN| unakA jIvoMke sAtha kathana karanA ki kisa jIvake kisa apekSAse kitane zarIra hote haiM ise zarIrizarIramarUpaNA kahate haiN| yahAM isI anuyogadvArakA sat, saMkhyA Adi ATha anuyogadvAroMkA Azraya lekara vivecana kiyA gayA hai / sAdhAraNataH yahA~ yahI bAta bIjarUpameM batalAnI hai ki ye pA~ca zarIra kisa niyama ke sAtha kitane hote haiM / yaha to sAmAnya niyama hai ki saba saMsArI jIvoMke taijasazarIra aura kArmaNazarIra nirantara banA rahatA hai| ina do zarIroMkA ayogikevalike antima samaya taka abhAva nahIM hotaa| isakA artha yaha nahIM ki anAdi kAla pahale jIvake sAtha jisa taijasa aura kArmaNazarIrakA sambandha thA usIkA Aja bhI sambandha banA huA hai / abhiprAya yaha hai ki bandhasantatikA viccheda na honese ina donoM zarIroMkA saMsArameM kabhI abhAva nahIM hotA / aba zeSa rahe tIna zarIra-audArikazarIra vaikriyikazarIra AhArakazarIra so ye kisake aura kabase hote haiM isa bAtakA pahale yahAM
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 235 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrisarIraparUvaNAe appAbahuaparUvaNA (119 para nirNaya kara lenA Avazyaka pratIta hotA hai| nizcita niyama yaha hai ki jIva vigrahagatima anAhAraka hotA hai| vartamAna paryAyakA viyoga hokara uttara paryAyake zarIrake grahaNake lie jIvakI gati do prakArakI hotI hai- eka Rjugati aura dUsarI vigrahagati / RjugatikA artha moDe rahita gatise hai aura vigrahagatikA artha moDevAlI gatise hai| jo jIva vartamAna paryAyakA tyAga kara Rjugatise dUsarI paryAyake zarIrako grahaNa karaneke lie gamana karatA hai vaha anAhAraka nahIM hotA, kyoMki, yahAM para zarIrakA tyAga hokara uttara paryAyake zarIrake grahaNameM kAlabheda upalabdha nahIM hotA / aba rahA moDavAlI gatikA vicAra, so usameM pUrva paryAyake tyAgake sAtha hI yadyapi uttara paryAyakI prApti ho jAtI hai parantu uttara paryAyako avasthitike lie zarIrakA grahaNa jaba taka jIva moDoMko pAra nahIM karatA taba taka nahIM hotA, isalie yaha siddhAnta sthira hotA hai ki jIva vigrahagatimeM kamase kama do zarIravAlA hotA hai / una do zarIroMke nAma taijasazarIra aura kArmaNazarIra haiM aura ye hI anAdi sambandhavAle haiM / hama pahale kaha Aye haiM ki vigrahagatimeM jIva anAhAraka rahatA hai| yahAM anAhArakase tAtparya hai ki aisA jIva audArika, vaikriyika aura AhAraka ina tIna zarIroM aura chaha paryAptiyoMke yogya pudgaloMko nahIM grahaNa karatA / vigrahagatimeM sthita jIva eka to ina tIna zarIroMke yogya pudgaloMko grahaNa nahIM karatA, isalie usake inameMse kisI bhI eka zarIrakI sattA nahIM hotii| dUsare, pUrva paryAyameM grahaNa kiye gaye zarIrakA usI paryAyake tyAgake sAtha tyAga ho jAtA hai, isalie bhI usake ina tIna zarIroMmeMse kisI eka zarIrakI sattA nahIM hotii| aba yaha dekhanA hai ki ye tIna zarIra kisa jIvake kisa kramase upalabdha hote haiN| isa sambandhameM sAdhAraNa niyama yaha hai ki tiryaMcoM aura manuSyoMke jaba audArikazarIra nAmakarmakA udaya hotA hai, taba ina paryAyoMke milane para AhAraka hone ke prathama samayase isa jIvake audArikazarIra pAyA jAtA hai| devoM aura nArakiyoMke vaikriyikazarIra nAmakarmakA udaya hotA hai, isalie inake bhavagrahaNa karane para AhAraka hone ke prathama samayase lekara vaikriyikazarIra upalabdha hotA hai| tathA pramattasaMyata jIvake AhAraka RddhikI prApti honepara AhArakazarora nAmakarmake udayase kAraNa- vizeSake sadbhAvameM antarmuhurta kAla taka AhAraka zarIra upalabdha hotA hai| isaprakAra adhikArI bhedase yaha to jJAta ho jAtA hai ki kisake kabase lekara kitane zarIra hote haiN| yadi tiryaMca aura manuSya hai to AhAraka honeke pUrva usake taijasa aura kArmaNa ye do zarIra upalabdha hoMge aura AhAraka hone ke prathama samayase lekara usake audArika, taijasa aura kArmaNa zarIra ye tIna zarIra avazya hI upalabdha hoNge| yadi deva aura nArakI hai to AhAraka honeke pUrva usake taijasa aura kArmaNa, ye do zarIra upalabdha hoMge aura AhAraka honeke prathama samayase lekara vaikriyika, taijasa aura kArmaNa ye tIna zarIra upalabdha hoMge / isa prakAra adhikArI bhedase tIna zarIra kisa prakAra pAye jAte haiM isakA vicAra kiyA / aba cAra zarIra kisake kisa prakAra sambhava haiM isakA vicAra karanA hai| pahale hama yaha to kaha hI Aye haiM ki kisI pramattasaMyata jIvake yogya sAmagrIke sadbhAvameM antarmuhUrta kAla taka AhArakazarIrakI prApti saMbhava hai / isakA yaha artha huA ki manuSya honeke nAte usake audArika, taijasa aura kArmaNa ye tIna zarIra to pAye hI jAte hai sAtha hI usake cauthA AhArakazarIra bhI ho jAtA hai| yaha kaise hotA hai isakA khulAsA isa prakAra hai- ki jaba kisI pramattasaMyata jIvakI tattvaviSayaka sUkSma zaMkA hotI
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 235 hai aura jisa kSetrameM vaha hai vahA~ usakA parihAra honA sambhava nahIM hotA yA jaba kisI tIrthakarako niSkramaNa Adi kalyANakakI prApti hotI hai aura devAdike Ane jAnese isakI sUcanA milane para vaha pramattasaMyata jIva vandanAke lie jAnA cAhatA hai yA isI prakArakA anya kAraNa milane para vaha pramattasaMyata jIva AhAraka Rddhike sadbhAvameM AhArakazarIra nAmakarmake udayase audArika zarIrase bhinna AhArakazarIrako utpanna karatA hai aura vaha AhArakazarIra ukta prayojanakI pUrti kara vighaTita ho jAtA hai / jisa samaya AhArakazarIra utpanna hokara apanA kArya karatA hai usa samaya audArikazarIra nAmakarmakA udaya nahIM rahatA aura audArika kAyayoga bhI nahIM hotA / utane kAla taka audArikazarIra banA avazya rahatA hai aura pUrI tarahase jIvakA usase sambandha viccheda bhI nahIM hotA para kriyAkA prayojaka vaha nahIM hotA / isa prakAra aise jIvake audArika, AhAraka, tejasa aura kArmaNa ye cAra zarIra hote haiN| cAra zarIroMkI prAptikA dUsarA prakAra yaha hai ki paryApta agnikAyika aura paryApta vAyukAyika jIva tathA paMcendriya paryApta tiryaMca aura manuSya audArikazarIrake rahate hue bhI vikriyA karate haiN| inake vaikriyikazarIra nAmakarmakA udaya na hokara audArikazarIrako hI yadyapi yaha vizeSatA hotI hai phira bhI vikriyA rUpa guNako dekhakara isakI vaikriyikazarIra saMjJA hai| sAtha hI yaha aise hI jIvake hotA hai jisake vaikriyikazarIra catuSkakI sattA hotI hai| zvetAmbara karmasAhityameM to usa samaya vaikriyikazarIra catuSkakA udaya taka mAnA gayA hai / isa prakAra ina jovoMke audArika, vaikriyika, tejasa aura kArmaNa ye cAra zarIra bana jAte haiM / pA~ca zarIra kisI eka ke sambhava nahIM haiM, kyoMki, vaikriyika aura AhArakazarIrakI prApti eka sAtha nahIM hotii| isa prakAra gati Adi mArgaNAoMmeM kisa prakAra kisa mArgaNA meM kitane zarIra hote haiM yaha ghaTita kara lenA caahie| yahA~ eka vizeSa bAtakA nirdeza karanA hai vaha yaha ki kevalI jina kevalisamudghAtake samaya tIna samaya taka anAhAraka hote haiM aura ayogikevalI bhI anAhAraka hote haiM phira bhI unake audArika, taijasa aura kArmaNa ye tIna zarIra upalabdha hote haiM / kAraNa spaSTa hai| ATha anuyogadvAroMke antameM saba vizeSatAoMkA saMkSepameM jJAna karAneke abhiprAyase itanA nirdeza kiyA hai| isa prakAra alpabahutvake samApta honepara zarIrizarIraprarUpaNA nAmaka anuyogadvAra samApta huaa|
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarIraparUvaNA sarIraparUvaNadAe tattha imANi cha aNuyogaddArANi- NAmaNiruttI padesapamANANugamo jiseyaparUvaNA guNagAro paramImAMsA appAbahue tti // 236 // NAmaNiruttI kimaTTha vaccade ? paMcaNNaM sarIrANaM NAmANi goNNANi NoagoNNANi tti jaannaavnnttuN| padesapamANANugamo kimaLaM parUvijjade ? " paMcaNNaM sarIrANaM padesapamANe * aNavagae saMte tesimvgmaannvvttiido| NiseyaparUvaNA kimaLaM vaccade ? paMcaNNaM sarIrANaM samayapabaddhANaM padesapiMDassa baMdhamAgacchaMtassa kAlo sariso Na hodi kiMtu visariso hodi / ekkekkakAlavisese ettiyA ettiyA paramANu hoti tti jANAvaNaThaM ca NiseyaparUvaNA kIrate / jahaNNadavvAdo ukkassadazvamevadiyagaNaM hodi ti jANAvaNaTheM paMcaNNaM sarIrANaM padesamAhappajANA zarIraprarUpaNAkI apekSA vahAM ye chaha anayogadvAra hote haiM- nAmanirukti, pradezapramANAnugama, niSekaprarUpaNA, guNakAra, padamImAMsA aura alpabahutva / / 236 / / nAmaniruktikA kathana kisalie karate haiM ? pA~ca zarIroMke nAma gauNya haiM nogauNya nahIM haiM isa bAtakA jJAna karAne ke lie nAmanirukti adhikAra AyA hai| pradezapramANAnugamakA kathana kisalie karate haiM? pA~ca zarIroMke pradezoMke pramANakA jJAna nahIM hone para unakA jJAna nahIM ho sakatA, isalie pradezapramANAnugama adhikAra AyA hai| niSekaprarUpaNA kisalie karate haiM? pA~ca zarIroMke samayaprabaddhoMke pradezapiNDakA baMdha hone para usakA kAla sadRza nahIM haiM kiMtu visadRza hai tathA eka eka kAla vizeSameM itane paramANu hote haiM isa bAtakA jJAna karAne ke lie niSekaprarUpaNA karate haiN| jaghanya dravyase utkRSTa dravya itanA guNA hai isa bAtakA jJAna karAne ke lie aura pA~ca zarIroMke pradezoMke mAhAtmyako jAnane ke lie guNakAra adhikArakA kathana karate haiN| tA.kA. pratyoH 'parUvijjade ? paMcaNaM ' iti paatth|| *tA0kA0 prtyo| 'padesapamANaM' iti pATha 1
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6 237 vaNaTuM ca guNagAro vaccade / jahaNNakkassAdipadaparikkhaTaM padamImAMsA buccade / paMcaNNaM sarIrANa padesaggathovanahuttajANAvaNaTumappAbahuaM vuccade / edehi chahi aNuyogaddArehi viNA sarIraparUvaNANuvavattIdo / ettha edehi parUvaNA kIrade NAmaNiruttIe urAlamidi orAliyaM / / 237 / / urAlaM thalaM vaTuM mahallamidi* eyaTTho / kudo urAlataM? ogAhaNAe / sesa. sarIrANaM ogAhaNAdo edassa sarIrassa ogAhaNA bahuA tti orAliyasarIramarAle tti gahidaM / kudo bahuttamavagammade? mahAmacchorAliyasarIrasta paMcajoyaNasadavikkhaMbheNa joynnshssaayaamdNsnnaado| 'idi' saddo hedu-vivakkhANamavavattIdo urAlameva orAli yamidi siddh| athavA sesasarIrANaM vaggaNogAhaNAdo orAliyasarIrassa vaggaNaogAhaNA bahuA tti orAliyavaggaNANamurAlamidi saNNA / orAliyavaggaNogAhaNAe bahutaM kudo navade ? cUliyaappAbahuAdo / taM jahA- savvatthovAo jaghanyapada aura utkRSTapada AdikI parIkSA karane ke lie padamImAMsA adhikArakA kathana karate haiN| pA~ca zarIroMke pradezoMkA alpabahutva jAnane ke lie alpabahutva adhikArakA kathana karate haiN| ina chaha anuyogadvAroMke binA zarIraprarUpaNA nahIM ho sakatI, isalie yahA~ inake dvArA prarUpaNA karate haiM-- nAmaniruktikI apekSA urAla hai isalie audArika hai / / 273 / / urAla, sthUla, aura mahAn ye ekArthavAcI zabda haiM / zaMkA-- yaha urAla kyA hai ? samAdhAna-- avagAhanAkI apekSA urAla hai| zeSa zarIroMkI avagAhanAse isa zarIrakI avagAhanA bahuta hai, isalie audArikazarIra urAla hai aisA grahaNa kiyA hai| zaMkA-- isakI avagAhanAke bahutvakA jJAna kaise hotA hai ? samAdhAna-- kyoMki, mahAmatsyakA audArikazarIra pA~casau yojana vistAravAlA aura eka hajAra yojana AyAmavAlA dekhA jAtA hai| sUtrameM AyA huA -- iti' zabda hetuvAcI aura vivakSAvAcI bana jAtA hai, isalie urAla orAliya hai aisI usakI nirukti siddha hotI hai| athavA zeSa zarIroMkI vargaNAoMkI avagAhanakI apekSA audArikazarIrakI vargaNAoMkI avagAhanA bahuta hai isalie audArikazarIrakI vargaNAoMkI urAla aisI saMjJA hai| zaMkA-audArikazarIrakI vargaNAoMko avagahanA bahuta hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-cUlikAke alpabahutvase jAnA jAtA hai / yathA-kArmaNazarIrako dravyavargaNAyeM pratiSu 'orAliyaM *ma0 pratipATho'yam / tA0 kA0 pratyo ' bahallamidi' iti pATha:1 tasaddhA' iti pAThaH /
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 237 ) ghaNAnuyogaddAre sarIraparUvaNAe NAmaNiruttI ( 323 kammaiyasarIradadhvavaggaNAo ogAhaNAe / maNadavvavaggaNAo ogAhaNAra asaMkhejjaguNAo / bhAsAdavvavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhejjaguNAo / teyAsaroradavvavagga - NAo ogAhaNAe asaMkhejjaguNAo / AhArasarIradavvavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhe0 guNAo / vevviyasarI radavvavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhejjaguNAo | orAliya sarIradavyavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhe0 guNAo tti / edehi urAle hi poggalehi bhavamidi orAliyaM athavA urAlaM jeTha pahANamidi eyaTTho | udArasaddAdo urAlasaddaniSpattIe kathamorAliyasarIrassa mahallattaM ? jivvuigamaNa he duaTThArasa sIlasahassuppattiNimittabhAvAdo / tamhi urAle bhavamorAliyaM / athavA urAlameva orAliyamidi ghettavvaM / orAliyasarIramogAhaNAe ceva sesasarI rehito mahalaM, Na padesaggeNa vissAsuvacaehi vA tti kathaM Navvade ? savvatthovA orAliyasarIrassa jANAsamayasaMcidapadesA / veubviyayarIrassa NANAsamayasaMcidapadesA asaMkhe0 guNA / ko guNa 0 ? seDIe asaMkhe 0 bhAgo AhArasarIrasta NANAsamamasaMcidapadesA asaMkhe0 guNA / ko guNa 0 ? seDIe asaMkhe 0 bhAgo | tejAsarIrassa NANAsamayasaMcidapadesA anaMtaguNA / ko guNa 0 ? abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo | kamma yasarI rassa avagAhana kI apekSA sabase stoka haiM / manodravyavargaNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI hai / bhASAdravyavargaNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM / taijasazarIradravyavargaNAyeM avagAhanA kI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM / AhArakazarIradravyavargaNAye avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM / kriyikazarIradravyavagaMNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM / audArikazarIradravyavargaNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM / ina urAla pudgaloM se huA hai, isalie odArika hai / athavA urAla, jyeSTha aura pradhAna ye ekArthavAcI zabda hai / zaMkA- udAra zabda se urAla zabdakI niSpatti honepara audArikazarIrakI mahattA kaise banatI hai ? samAdhAna- kyoMki yaha nirvRttigamanakA hetu hai aura aThAraha hajAra zIloMkI utpattikA nimitta haiM, isalie isakI mahattA bana jAtI hai / usa urAlameM jo hotA hai vaha audArika hai / athavA urAla hI audArika hai aisA grahaNa karanA cAhie / zaMkA- audArikazarIra avagAhanAkI apekSA hI zeSa zarIroMse mahAn hai, pradezA aura visopacayoM kI apekSAse nahIM yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna - audArikazarIrake nAnA samayoM meM saMcita hue pradeza sabase stoka haiM | unase vaikriyikazarorake nAnA samayoMmeM saMcita hue pradeza asaMkhyAtaguNe hai / jagazreNike asakhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / unase AhArakazarorake hue pradeza asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA ? jagazreNike asaMkhyAtaveM hai / unase taijasazarIra ke nAnA samayoM meM saMcita hue pradeza anantaguNe haiM / abhavyoM se anantaguNA aura siddhoM ke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai / guNakAra kyA hai ? nAnA samayoM meM saMcita bhAgapramANa guNakAra guNakAra kyA hai ? unase kArmaNazarorake
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 237 jANAsamayasaMcidapadesA aNaMtagaNA / ko guNa.? abhavasiddhiehi aNaMtagaNo siddhaannmnnNtbhaago| vissAsuvacayaM paDucca samvatthovA orAliyasarIrassa jahaNNo vissAsuvacao / tassevakkassao asaMkhe0gaNo / ko gaNa. ? palido0 asaMkhe0bhAgo / veuvviyasarIrassa jahaNNao vissAsuvacao aNaMtagaNo / ko guNa ? savvajovehi aNaMtagaNo / tasteva ukkassao asaMkhe0gaNo / ko gaNa? palido0 asNkhe0bhaago| AhArasarIrassa jahaNNao vissAsuvacao aNaMtagaNo / ko guNa0 ? savvajovehi annNtgnno| tasseva ukkassao vissAsuvacao asaMkhe0 guNo / ko guNa0? palido0 asaMkhejjadibhAgo / tejAsarIrassa jahaNNao vissAsuvacao aNaMtagaNo / ko gaNa0 ? savvajIvehi annNtgnno| tassevukkassao vissAsuvacao asaMkhe0 gnno| ko gaNa? palido0 asNkhe0bhaago| kammaiyasarIrassa jahaNNassa jahaNNao* vissAsuvacao aNaMtagaNo / ko guNa0? savvajovehi aNaMtagaNo / tasseva ukkassao vissAsuvacao asNkhe0gnno|ko guNa? palido? asaMkhe0bhAgo, evamhAdo appAbahugAdo Navvade sutteNa viNA evaM kudo javvade? baMdhaNagaNAvibhAgapaDicchedappAbahuasuttasiddhattAdo / taM jahAsamvatthovA orAliyasarIrasta avibhAgapaDicchedA / veubviyasarIrassa avibhAgapaDicchedA aNaMtagaNA / AhArasarIrassa avibhAgapaDicchevA aNaMtaguNA / teyAsarIrassa nAnA samayoMmeM saMcita hue pradeza anantaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anaMtaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai| visrasopacayakI apekSA audArikazarIrakA jaghanya visrasopacaya sabase stoka hai| usase usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa gaNakAra hai| usase vaiRiyikazarIrakA jaghanya visrasopacaya anaMtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anaMtaguNA guNakAra hai| usase usIkA utkRSTa visrasopacaya anaMtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| usase AhArakazarIrakA jaghanya visrasopacaya anaMtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anaMtaguNA guNakAra hai| usase usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| usase taijasazarIrakA jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / usase usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| usase kArmaNazarIrake jaghanyakA jaghanya visrasopacaya anaMtaguNA hai / guNakAra kyA hai? saba jIvoMse anaMtaguNA guNakAra hai| usase usIke utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| ise alpabahutvase jAnA jAtA hai / zaMkA-- sUtrake binA yaha kaise jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- yaha alpabahutva bandhanaguNake avibhAgapraticchedoMke alpabahutvakA pratipAdana karanevAle sUtrase siddha hai| yathA audArikazarIrake avibhAgapraticchada sabase stoka haiN| unase vaikrayikazarIrake avibhAgapraticcheda anantaguNe haiN| unase AhArakazarIrake avibhAgapraticcheda *tA0 pratI - sarIrassa jahaNNao' iti pAThaH / HTTHHHHH '
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 238 ) yogaddAre sarisarIraparUvaNAe NAmaNiruttI ( 325 avibhAgapaDicchedA anaMtaguNA / kammaiyasarIrassa avibhAgapaDicchejA anaMtaguNA / evaM kAragarasappAbahuaM vissAsuvacayANaM kathaM hodi ? Na, vistAsuvacayamahikicca paruvidaappA bahuassa aNNahAbhAvavirohAdo / jahaNNAdo ukkassassa asaMkhejjaguNattaM kuvo siddha ? aNNahA jahaNapatteyasarIravaggaNAdo ukkassiyAo anaMtaguNattappasaMgAdo / Na ca edaM, ukkasapatteyasarIravaggaNAe heTThA jahaNNabAdaraNigodavaggaNAe utpattipasaMgAdo / jahaNNavissAsuvacayAdo satthANukkassa vissAsuvacao anaMtaguNo tti sutteNa kathaM dassa viroho ? Na, jIvamukka paMcasarIraparamANu dvidavissAsuvacayamahikicca tadapabahuapauttIe / tado orAliyasarIrassa ogAhaNAdo ceva thUlattaM ghettavvaM / fafaeiDDhaguNajuttamiti veubviyaM // 238 // aNimA mahimA lahimA pattI pAgammaM IsittaM vasittaM kAmarUvittamiccevamAdiyAo aNeyavihAo iddhIo NAma / edehi idviguNehi juttamiti kAUNa veundiyaM tti bhaNidaM / anantaguNe haiN| unase taijasazarIra ke avibhAgapraticcheda anantaguNe haiN| unase kArmaNazarIra ke avibhAgapraticcheda anantaguNe haiM / zaMkA-- yaha kAraNasambandhI alpabahutva visrasopacayoMkA kaise ho sakatA hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, visrasopacayako adhikRta kara prarUpita kiye gaye alpabahutva ke anyathArUpa hone meM virodha hai / zaMkA--- apane jaghanyase apanA utkRSTa asaMkhyAtaguNA hai yaha kisa pramANase siddha hai ? samAdhAna -- yadi aisA na mAnA jAve to jaghanya pratyekazarIravargaNAse utkRSTa vargaNA ananta guNe hone kA prasaMga AtA hai / parantu yaha hai nahIM, kyoMki, yaha honepara utkRSTa pratyekazarIravargaNAse nIce jaghanya bAdara nigodavargaNAkI utpattikA prasaMga AtA hai / zaMkA-- jaghanya visrasopacayase svasthAnameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai isa sUtra ke sAtha isa vyAkhyAnakA virodha kaise nahIM hai ? samAdhAna-- - nahIM, kyoMki, jIvamukta pA~ca zarIroMke paramANuoMpara sthita hue visrasopacayako adhikRta karake usa alpabahutvakI pravRtti hotI hai / isalie audArikazarIrakA avagAhanAkI apekSA hI sthUlapanA grahaNa karanA cAhie / vividha guNaRddhiyoMse yukta hai, isalie vaikriyika haiM // 238 // aNimA, mahimA, laghimA, prApti, prAkAmya, Izattra, vazitva aura kAmarUpitva ityAdi aneka prakArakI RddhiyA~ haiN| ina RddhiguNoMse yukta hai aisA samajhakara vaikriyika hai aisA kahA hai / OM tA0 pratI ' vivihaguNajuttamidi iti pATha: 1
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6 239 NivuNANaM vA NiNNANaM vA suhamANaM vA AhAravavvANaM suhamadaramivi* AhArayaM // 239 // ___ asaMjamanahuladA ANAkaNiDhadA sagakhette kevaliviraho tti evehi tIhi kAraNehi sAha AhArasarIraM paDivajjati / jala-thala-AgAsesu akkameNa suhamajIvehi duSpariharaNijjehi AUridesu asaMjamabahuladA hodi / tappariharaNaTuM haMsAMsadhavalamappaDihayaM AhAravaggaNAkkhaMdhehi NimmidaM hatthamettussehaM AhArasarIraM sAhu paDivajjaMti / teNedamAhArapaDivajjaNamasaMjadabahulavANimittamidi bhaNNadi / aNNA siddhaMto Agamo idi eyaTTho / tisse kaNiTudA sagakhette thovattaM ANAkaNiTudA NAma / evaM bidiyaM kAraNaM / AgamaM mottaNa aNNapamANANaM goyaramaikkamidUNa Tuidesu davvapajjAesu saMdehe samuppaNe sagasaMdehaviNAsaNaThTha parakhettaTThiyasudakevali kevaloNaM vA pAdamUlaM gacchAmi ti citavidUNa AhArasarIreNa pariNamiya giri-sari sAyara meru kulaselapAyAlANaM gaMtUNa viNaeNa pucchiya viNaTusaMdehA hodUNa paDiNiyattidUNa Agacchati tti bhaNidaM hoi / parakhettamhi mahAmuNoNaM kevalaNANappattI pariNivANagamaNaM pariNikkhamaNaM vA titthayarANaM taviyaM kAraNaM / viuvvaNariddhivirahidA AhAraladdhisaMpaNNA sAhU ohiNANeNa sudaNANeNa vA devAgamacizeNa vA kevalaNANappattimavagaMtUNa vaMdaNAbhattIe nipuNa, snigdha aura sUkSma AhAradravyoMmeM sUkSmatara hai, isalie AhAraka hai // 239 // asaMyamabahulatA, AjJAkaniSThatA aura apane kSetra meM kevaliviraha isa prakAra ina tIna kAraNoMse sAdhu AhAraka zarIrako prApta hote haiM / jala, sthala aura AkAzake eka sAtha duSparihArya sUkSma jIvoMse ApUrita hone para asaMyamabahulatA hotI hai / usakA parihara karane ke lie sAdhu hasa aura vastra ke samAna dhavala, apratihata, AhAravargaNAke skandhoMse nirmita aura eka hAthapramANa utsadhavAle AhArakazarIrako prApta hote haiN| isalie yaha AhArakazarIrakA prApta karanA asaMyamaba hulatAnimittaka kahA jAtA hai| AjJA, siddhAnta aura Agama ye ekArthavAcI zabva haiM / usakI kaniSThatA arthAt apane kSetrameM usakA thor3A honA AjJAkaniSThatA kahalAtI hai| yaha dvitIya kAraNa hai| Agamako choDakara dravya aura paryAyoMke anya pramANako viSaya na hone para tathA unameM sandeha honepara apane sandehako dUra karane ke lie parakSatra meM sthita zrutakevalI kora kevalIke pAdamalameM jAtA hU~ aisA vicAra kara AhArakazarIrarUpase pariNamana karake giri, nadI, sAgara, meruparvata, kulAcala aura pAtAlameM kevalI aura zrutakevalI ke pAsa jAkara tathA vinayase pUchakara sandehase rahita hokara lauTa Ate haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / parakSetra meM mahAmuniyoM ke kevala jJAnakI utpatti aura parinirvANagamana tathA tIrthaGkaroMke pariniSkramaNakalyANaka yaha tIsarA kAraNa hai / vikriyARddhise rahita aura AhArakalabdhise yukta sAdhu avadhijJAnase yA zrutajJAnase yA devoMke Agamana ke vicArase kevalajAnakI utpatti jAnakara vandanAbhaktise jA vicAra kara *ma0 pratipATho'yam pratiSu ' -davvANaM vA suhumadaramidi' iti pATha 1
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 240 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe NAmaNiruttI ( 327 gacchAmi tticitidUNa AhArasarIreNa pariNamiya tappadesa gaMtUNa tesi kevalINamasi ca jiNa-jiNaharANaM vaMdaNaM kAUNa AgacchaMti ti bhaNidaM hodi / evANi tiNi vi kAraNANi assiUNa gheppamANaAhArasarIrassa NAmaNiruttI vuccade / taM jahAgiuNA aNhA mauA tti bhaNi hodi / NihA dhavalA sugaMdhA suTTha suMdarA tti bhaNidaM hodi / appaDihayA suhamA NAma / AhAradavvANaM majjhe NiuNadaraM jiNNadaraM khaMdhaM AhArasarIraNippAyaNaThaM Aharadi gheNhadi ti AhArayaM / NivaNa-NiNNANaM kathaM suhamadarattaM ? Na,? paDhamAvatthaM pekkhidUNa taratamapaccayavisayANaM suhumadarattaM paDi virohAbhAvAdho / athavA AhArakadravyANi pramANAni, teSAM nipuNAnAM madhye atinipuNaM niSNAtAnAmati niSNAtaM sUkSmANAmatisUkSmamAharati parichinnattItyAhArakam / paMcavaNNAgamAhArasarIraparamANUNaM kathaM sukkilataM jujjade ? Na, vissAsuvacayavANa paDucca dhvlttvlNbhaado| teyappahagaNajattamidi tejaiyaM // 240 // zarIraskandhasya padmarAgamaNivarNastejaH, zarIrAnnirgata*razmikalApaH prabhA, tatra bhavaM AhArakazarIrarUpase pariNamana kara usa pradezameM jAkara una kevaliyoMkI aura dUsare jinoM va jinAlayoMkI vandanA karake vApisa Ate haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| ina tInoM hI kAraNoMkA avalambana lekara grahaNa kiye jAnevAle AhArakazarIrakI nAmanirukti kahate haiN| yathA- nipuNa arthAt. aNhA ora mRdu yaha ukta kathanakA tAtparya hai| snigdha arthAt dhavala, sugandha, suSThu aura sundara yaha ukta kathanakA tAtparya hai / apratihatakA nAma sUkSma hai| AhAradravyoMmeM se AhArakazarIrako utpanna karane ke lie nipuNatara aura snigdhatara skandhako AharaNa karatA hai arthAt grahaNa karatA hai, isalie AhAraka kahalAtA hai| zaMkA-- nipuNa aura snigdha sUkSmatara kaise ho sakatA hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, prathama avasthAko dekhate hue tara aura tama pratyayake viSayabhUta padArthoM ke sUkSmatara hAne meM koI virodha nahIM AtA / athavA AhArakadravya pramANa hai| unameMse nipuNoMmeM atinipuNa. niSNAtoMmeM atiniSNAta aura sUkSmoM meM atisUkSmako AharaNa karatA hai arthAt jAnatA hai. isalie AhAraka kahalAtA hai| zaMkA-- AhArakazarIrake paramANu pA~ca varNavAle haiN| unameM kevala zuklapanA kaise bana sakatA hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, visrasopacayake varNakI apekSA dhavalapanA upalabdha hotA hai| teja aura prabhArUpa guNase yukta hai isalie taijasa hai / / 240 // zarIraskaMdhake padmarAga maNike samAna varNakA nAma teja hai / tathA zarIrase nikalI huI * aprato ' aNNahA mauA ' iti pAThaH 1 0 ma0pratipATho'yam / pratiSu ' suhumadaraM taNNa iti pAThaH / a-A-pratyo: ' vinirgata ' iti pATha 1
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 241 tejasaM zarIram / tejaHprabhAguNayaktamiti yAvat / taM tejaiyasarIraM hissaraNappayamaNissaraNappayaM cevi duvihaM / tattha jaM taM hissaraNappayaM taM duviha-suhamasuhaM cehi / saMjadassa uggacarittassa dayApuraMgamaaNakaMpAvarivassa icchAe dakkhiNAMsAvo haMsasaMkhavaNNaM hissaridUNa mArIdiramaravAhiveyaNAdubbhikkhuvasaggAdipasamaNaduvAreNa samvajIvANaM saMjavassa ya ja suhamuppAdayadi taM suhaM NAma / kodhaM gavassa saMjadassa vAmasAdo vArahajoyaNAyAmeNa NavajoyaNavikkhaMbheNa sUciaMgulassa sakhejjadibhAgamettabAhalleNa jAsavaNakusumavaNNaNa NissaridUNa sagakkhettabhaMtaraTriyasattaviNAsaM kAUNa puNo pavisamANaM taM jaM ceva saMjadamAvaredi * tamasuhaM NAma / jaM tamaNissaraNappaya tejaiyasarIraM taM bhuttaNNapANapAcayaM hodUNa acchadi aNto|| savvakammANaM parUhaNuppAdayaM suhadukkhANaM bIjamidi kammaiyaM / 241 // karmANi prarohanti asminniti prarohaNaM kArmaNazarIram / kUSmANDaphalasya vantavata sakalakAdhAraM kArmaNazarIramiti yAvat / na kevalaM sarvakarmotpattarAdhAra eva kiM tu sakalakarmaNAmutpAdakamapi kArmaNazarIra, tena vinA tadutpatterabhAvAt / tata eva sukha-duHkhAnAM tad bojamapi, tena vinA tadasattvAd / etena nAmakarmAvayavasya razmikalApakA nAma prabhA hai| isameM jo huA hai vaha taijasazarIra hai| teja aura prabhA guNase yukta taijasazarIra hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / vaha tejasazarIra niHsaraNAtmaka aura ani:saraNAtmaka isa taraha do prakArakA hai| usameM jo niHsaraNAtmaka tejasazarIra hai vaha do prakArakA hai- zubha aura azubha / ugra cAritravAle tathA dayApUrvaka anukampAse ApUrita saMyatake icchA honepara dAhine kaMdhese haMsa aura zakhake varNavAlA zarIra nikalakara mArI, diramara, vyAdhi, vedanA, dubhikSa aura upasarga Adike prazamanadvArA saba jIvoM aura sayata ke jo sukha utpanna karatA hai vaha zubha kahalAtA hai / tathA krodhako prApta hue saMyatake vAma kadhase bAraha yojana lambA, nau yojana cauDA aura sUcyaMgalake sakhyAtaveM bhAgapramANa moTA tathA japAkusumake raMgavAlA zarIra nikala kara apane kSatrake bhItara sthita hue jIvoMkA vinAza karake punaH praveza karate hae jo usI sayatako vyApta karatA hai vaha azubha taijasazarIra hai / jo aniHsaraNAtmaka taijasazarIra hai vaha bhukta anna-pAnakA pAcaka hokara bhItara sthita rahatA hai| saba karmokA prarohaNa arthAt AdhAra, utpAdaka aura sukha-duHkhakA bIja hai isalie kArmaNazarIra hai / / 241 // ____ karma isa meM ugate haiM isalie kAmaNazarIra prarohaNa kahalAtA hai| kUSmAMDaphalake vantake samAna kArmaNazarIra saba karmoMkA AdhAra hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| kArmaNazarIra kevala saba karmokI utpattikA AdhAra hI nahIM hai| kintu saba karmokA utpAdaka bhI hai, kyoMki usake binA unako utpatti nahIM hotii| isalie vaha sukhoM aura duHkhoMkA bhI bIja hai, kyoMki, usake binA * tA. pratI * saMjada mAredi ' iti paatthH| * tA. prato ' sarIra bhataNNa gaNapaccayaM' kA0 pratI -sarIraM taM bhattaNNagaNapacayaM 'iti pATha' J tA0 pratI 'vattapata ' iti pATha: .
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 241 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe NAmaNiruttI zarIrasya prarUpaNA kRtA / sAmpratamaSTakarmakalApasya kArmaNazarIrasya lakSaNapratipAdakatvena sUtramidaM vyAkhyAyate / tadyathA- bhaviSyatsarvakarmaNAM prarohaNamatpAdakaM trikAlagocarAzeSasukha-duHkhAnAM bIjaM cetira aSTakarmakalApaM kArmaNazarIram / karmaNi bhavaM kArmaNaM kammaiva vA kArmaNamiti kArmaNazabdavyutpatteH / evaM NAmaNiruti ti samattamaNayogaddAraM / unakA sattva nahIM hotaa| isa dvArA nAmakarmake avayavarUpa kArmaNazarIrakI prarUpaNA kI hai| aba AThoM karmoM ke kalAparUpa kArmaNazarIrake lakSaNa ke pratipAdakapanekI apekSA isa sUtrakA vyAkhyAna karate haiM / yathA- AgAmI saba karmokA prarohaNa, utpAdaka aura trikAla viSayaka samasta sukhaduHkhakA bIja hai isalie AThoM karmoM kA samudAya kArmaNazarIra hai, kyoMki, karmameM huA isalie kArmaNa hai, athavA karma hI kArmaNa hai isa prakAra yaha kArmaNa zabdakI vyutpatti hai| vizeSArtha-- zabdake vyutpattilabhya arthako nirukti dvArA prakaTa kiyA jAtA hai| yahA~ sarva prathama pA~coM zarIroMkI nirukti dikhalAI gaI hai| yathA audArika zabda udAra zabdase, vaikriyika zabda vikriyA zabdase, AhAraka zabda AhArase, taijasa zabda tejasase aura kArmaNa zabda kamase banA hai| udAra, urAla, mahat aura sthUla ye ekArthavAcI zabda haiN| audArikazarIra avagAhanAkI apekSA anya zarIroMse baDA hai pradezoMkI apekSA nahIM, isalie isakI audArika saMjJA hai| yadyapi sUkSma ekendriyakA audArikazarIrakI avagAhanAkI apekSA sUkSma dekhA jAtA hai phira bhI saba zarIroMko dhyAna meM lekara vicAra karane para sabase baDA yahI zarIra siddha hotA hai, isalie isakI audArika saMjJA hai| aNimA Adi jo ATha prakArakI RddhiyA~ haiM ve vaikriyikazarIrameM pAI jAtI haiN| unake kAraNa yaha zarIra choTA, baDA, halakA, bhArI Adi vividha prakArakI vikriyA karane meM samartha hotA hai, isalie isa zarIrako vaikriyika kahate haiN| jo zarIra vaikriyikazarIra nAmakarmake udayase devoM aura nArakiyoMke hotA hai usameM bhI yaha vizeSatA pAyI jAtI hai aura jo zarIra manuSyoM aura tiryaJcoMke vikriyA rUpa prayogavizeSa ke kAraNa hotA hai usameM bhI yaha vizeSatA pAI jAtI hai| AhArakazarIrako prApti pramattasaMyatake hotI hai| isakA yaha artha hai ki yaha zarIra apane kAraNa kUTake anusAra yadi hogA to pramattasaMyatake hI hogA, anyake nahIM / eka to yaha zarIra AhAra dravyameM se sundara, sugandha aura snigdha Adi guNoMse yukta vargaNAoMse banatA hai, isalie isakI AhAraka saMjJA hai| dUsare yaha atisUkSma Adi guNayukta arthako AharaNa karane meM arthAt jAnane meM samartha hai, isalie isako AhAraka saMjA hai / taijasa zarIra do prakArakA hotA hai- nikalane vAlA aura nahIM niklnevaalaa| nikalane vAlA taijasazarIra zubha aura azubha do prakArakA hotA hai / yaha donoM prakArakA tejasazarIra saMyatake hotA hai| tathA nahIM nikalane vAlA tejasazarIra bhukta annapAna ke pAcana meM samartha hotA hai| yaha teja aura prabhA guNase yukta hotA hai, isalie ise taijasa kahate haiN| nAmakarmakI 93 prakRtiyoM meM eka kArmaNazarIra prakRti hai| usake udayase jJAnAvaraNAdi karma kArmaNa saMjJAko prApta hote haiM / athavA ya saba jJAnAvaraNAdi karma hI haiM, isalie inakI kArmaNa saMjJA hai / isa prakAra audArika Adi pA~ca zarIra haiN| inake ye 4 a0 pratI '-dukhAnAM jIvaM ceti' iti pAThaH /
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 242 padesapamANANugameNa orAliyasarIrassa kevaDiyaM padesaggaM // 242 / / sesasarIrapaDisehalo orAliyasarIraNiddeso / saMkhejjA-saMkhejjANaMtasaMkhAo tiNi gavaNavamevAo kevaDie tti giddeso so avekkha / didi-aNubhAgAdipaDi. sehaphalo padesaggaNiddeso / sesaM sugamaM / abhavasiddhiehi aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgA // 243 // edamorAliyasarIrassa jahaNNeNa ukkasseNa ya padesaggapamANaM suttaM pruuvedi| vissAsavacayehi saha gheppamANe savvajovehi aNaMtagaNA orAliyaparamANU hoti tti bhaNide Na, orAliyasarIraNAmakammodaeNa jIvammi saMbaddhapoggalANa ceva oraaliysriirttmbhvgmaado| Na ca tatthataNavissAsuvacao orAliyaNAmakammaNido, orA. liyaNokammaNiddha lhakkhagaNeNa tattha tesi sNbNdhaado| tamhA siddhANamaNaMtabhAgamettA ceva orAliyasarIraparamANU hoMti tti ghettanvaM / evaM caduNhaM sarIrANaM // 244 / / audArika Adi nAma gauNya arthAt sArthaka nAma haiN| yahAM inakI nAmanirukti kahanekA yahI abhiprAya hai| isa prakAra nAmanirukti anuyogadvAra samApta huaa| pradezapramANAnugamakI apekSA audArikazarIrake kitane pradezAgra haiN| 242 // zeSa zarIroMkA pratiSedha karane ke lie ' audArikazarIra' padakA nirdeza kiyA hai / 'kitanA hai' padakA nirdeza nau nau bhedarUpa saMkhyAta, asaMkhyAta aura ananta ina tIna saMkhyAoMkI apekSA karatA hai| sthiti aura anubhAga AdikA niSedha karanA pradezAgra padake nirdezakA phala hai| zeSa kathana sugama hai| abhavyoMse anantagaNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa haiM / / 243 // yaha sUtra audArikazarIrake jaghanya aura utkRSTa pradezapramANakA kathana karatA hai| zaMkA - visrasopacayoMke sAtha grahaNa karanepara audArikazarIrake paramANu saba jIvoMse anantaguNe hote haiM ? samAdhAna - nahIM, kyoMki audArikazarIra nAmakarmake udayase jIvameM sambandhako prApta hue pudgaloMko hI audArikazarIrarUpase svIkAra kiyA gayA hai| kiMtu vahA~ rahanevAlA visrasopacaya audArikazarIra nAmakarmake udayase nahIM utpanna huA hai, kyoMki audArika nokarma ke snigdha aura rakSaguNake kAraNa vahA~ visrasopacaya paramANuoMkA sambandha huA hai| isalie siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hI audArikazarIrake paramANu hote haiM aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / isI prakAra cAra zarIroMke pradezAgra hote haiM / / 244 // 4 pratiSu ' uvekkhade ' iti paatthH| 8 aprato ' -metto ceva ' iti paatth||
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 246 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe samukkittaNA ( 331 jahA orAliyasarIrassa paramANapamANaM bhaNidaM tahA sesacaduNNaM sarIrANaM paramANapamANaM vattavvaM, abhavasiddhiehito aNaMtagaNataNeNa siddhehito aNaMtagaNahoNattaNeNa bhedAbhAvAdo / evaM padesapamANANugamo samattamaNayogaddAraM / jiseyaparUvaNadAe tattha imANi cha aNuyogaddArANi NAdavvANi bhavaMti-samukkittaNA padesapamANANugamo aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA padesavirao appAbahue ti // 245 // edANi cha ceva aNayogaddArANi ettha hoMti annnnesimsNbhvaado| edesi chaNhaM pi jahAkameNa aNuyogaddArANaM parUvaNA kIrade samukkittaNavAe orAliya-veunviya-AhArasarIriNA teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa orAliya-veunviyaAhArasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM gisittaM taM jIve kiMci egasamayamacchadi kiMci bisamayamacchavi kici tisamayamacchadi evaM jAva ukkasseNa tiNipalidovamANi tettIsasAgarovamANi aMtomahattaM // 246 // jisa prakAra audArikazarIrake paramANuoMkA pramANa kahA hai usI prakAra zeSa cAra zarIroMke paramANuoMkA pramANa kahanA cAhie, kyoMki, abhavyoMse anantaguNatva aura siddhoMse anantaguNahInatvakI apekSA audArikazarIrake paramANuoMse zeSa cAra zarIroMke paramANuoMmeM koI bheda nahIM hai| isaprakAra pradezapramANAnugama anuyogadvAra samApta huaa| __ niSekaprarUpaNAko apekSA vahAM ye chaha anuyogadvAra jJAtavya -haiM samutkIrtanA, pradezapramANAnugama, anantaropanidhA, paramparopanidhA pradezaviraca aura alpabahutva // 245 / / yahA~ ye chaha hI anuyogadvAra hote haiM, kyoMki, anya anuyoyagadvAra yahA~ sambhava nahIM haiN| aba kramase ina chahoM anuyogadvAroMkA kathana karate haiM--- samatkIrtanAko apekSA jo audArikazarIravAlA, vaikriyikazarIravAlA aura AhArakazarIravAlA jIva hai, prathama samayameM AhAraka hue aura prathama samayameM tadbhavastha hae usI jIvake dvArA audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrarUpase jo pradezAgna prathama samayameM bAMdhe gaye haiM unameMse kucha pradezAgra jIvameM eka samaya taka rahate haiM, kucha do samaya taka rahate haiM, kucha tIna samaya taka rahate haiM / isa prakAra kramase utkRSTa rUpase tIna palya, tetIsa sAgara aura antarmuhUrta taka rahate haiM // 246 //
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 246 ettha tAva orAliyasarIramassidUNa suttatthaparUvaNaM kassAmo / taM jahA-- orAliyasarIramedassa asthi ti orAliyasarIrI teNa orAliyasarIriNA / paDhamasamae ceva AhAro sarIrapAoggapoggalagahaNaM jassa so paDhamasamayaAhArao teNa paDhamasamayaAhAraeNa / paDhamasamayaorAliyasarIriNA ti bhaNi hodi / teNeva gahaNaM kimaTheM korave ? orAliyasarIrI ceva orAliyasarIrassa padesaracaNaM kuNadi Na aNNasarIriNo tti jaannaavnnttheN| tamhi bhave dvido ti tabbhavattho paDhamasamao ca tabbhavattho ca paDhamasamayatabbhavattho teNa paDhamasamayatabbhavattheNa / aviggahagadIe upapaNeNe tti bhaNidaM hodi, aNNahA paDhamasamayatabbhavatthassa paDhamasamaya aahaaryttvirohaado| teNa jIveNa orAliyasarIrattAe orAliyasarIrasarUveNa jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM paDhamasamayabaddhapadesaggaM tti bhaNidaM hodi| taM jIve kiMci egasamayamacchadi, Nokammassa AbAdhAbhAveNa paDhamasamae Nisittassa bidiyasamae ceva parisadaNavalaMbhAdo* / kimaTTamettha Natthi AbAdhA ? sAbhAviyAdo / kiMci bisamayamaccha di bidiyaTTidIe Nisittassa tadiyasamae ceva akmmbhaavlNbhaado| kici tisamayamacchadi, tadiyaTridIe misittassa cautthasamae akammapariNAmadaMsaNAdo / evaM jAva __yahA~ sarvaprathama audArikazarIrakA Azraya lekara sUtrake arthakA kathana karate haiN| yathAaudArikazarIra jisake hotA hai vaha audArikazarIrI kahalAtA hai, usa audArikazarIrake dvArA / prathama samayameM hI AhAra arthAt zarIrake yogya pudgaloMkA grahaNa jisake hotA hai vaha prathama samayavartI AhAraka kahalAtA hai, usa prathama samayavartI AhArake dvArA / prathama samayavartI audArikazarIravAle jIvake dvArA yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zaMkA-- sUtra meM teNeva ' padakA grahaNa kisalie kiyA hai ? samAdhAna--audArikazarIravAlA hI audArikazarIrakI pradezaracanA karatA hai anya zarIravAle nahIM isa bAta kA jJAna karAne ke lie ' teNeva ' padakA grahaNa kiyA hai| usa bhavameM jo sthita hai vaha tadbhavastha kahalAtA hai| prathama samayavartI jo tadbhavastha vaha prathama samaya meM tadbhavastha hai, usa prathama samayavAle tadbhavasthake dvArA / avigrahagatise utpanna hue jIvake dvArA yaha ukta kathanakA tAtparya hai, kyoMki, aisA nahIM mAnane para prathama samayameM tadbhavastha hue jIvakA prathama samayameM AhAraka hone meM virova hai| usa jIvake dvArA 'orAliyazarIrattAe arthAt audArikazarIrarUpase jo prathama samaya pradezAgra niSikta kiyA hai / arthAt prathama samayama jo pradezAgra bA~dhA gayA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / vaha jIvameM kucha eka samaya taka rahatA hai, kyoMki, nokarmakI AbAdhA nahIM hone se prathama samaya meM niSikta hue pradezAgrakA dUsare samaya meM hI kSaya dekhA jAtA hai| zaMkA--yahAM AbAdhA kisa kAraNase nahIM hai ? samAdhAna--kyoMki, aisA svabhAva hai| kucha do samaya taka rahatA hai, kyoMki, jo dvitIya sthitimeM niSikta huA hai usakA tIsare samayameM hI akarmapanA dekhA jAtA hai| kucha tIna samaya taka rahatA hai, kyoMki, tRtIya sthitima *A0 pratI ' parisadANavalaMbhAdo ' iti pAThaH ]
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6 246, ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe samukkittaNA ukkasseNa kiMci tiNi palidovamANi acchadi, taduvarimasamae tassa akmmbhaavdNsnnaado| evaM veuvivayasarIrassa vi vattavvaM / Navari tattha kici tettIsaM sAgarovamANi ukkasseNa acchadi tti vattavvaM / evamAhArasarIrassa vi samakkittaNA kAyavvA / Navari evaM jAva ukkasseNa aMtomahattamacchadi tti vattavaM / bidiyAdisamaesu vi evaM ceva padesaracaNA kAyavvA / niSikta hue pradezAgrakA caturtha samaya meM akarmarUpa pariNAma dekhA jAtA hai / isa prakAra utkRSTarUpase kucha tIna palya kAla taka rahatA hai, kyoMki, usase agale samayameM usakA akarmabhAva dekhA jAtA hai| isI prakAra vaikriyikazarIrakA bhI kathana karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki vahA~ kucha utkRSTa rUpase tetIsa sAgara kAla taka rahatA hai aisA kathana karanA cAhie / isI prakAra AhArakazarIrakI samutkIrtanAkA bhI kathana karanA caahie| itanI vizeSatA hai kI isa prakAra utkRSTarUpase vaha antarmaharta kAla taka rahatA hai aisA yahA~ kathana karanA cAhie / dvitIya Adi samayoM meM bhI isI prakAra pradeza racanA karanI caahie| vizeSArtha-- jisa zarIrake prathamAdi samayoMmeM jitane paramANu milate haiM unakA apanI apanI Ayusthiti ke anusAra baTavArA hokara unameM se jinakI jitanI sthiti paDatI hai utane kAla taka ve rahate haiN| udAharaNArtha tIna palyakI AyuvAle kisI manuSyane prathama samaya meM hI tadbhavastha hokara audArikazarIrake paramANuoMko grahaNa karake unheM tIna palyake jitane samaya haiM unameM bA~Ta diyA to inameM se jinakI sthiti eka samaya hai ve eka samaya taka raha kara nirjIrNa ho jAte haiN| jinakI sthiti do samaya hai ve do samaya taka raha kara nirjIrNa ho jAte haiM / isI prakAra kramase eka eka samaya baDhate hue tIna palyake antima samaya taka le jAnA caahie| yaha prathama samayameM grahaNa kiye gaye paramANuoMkI apekSAse vivecana kiyA hai| AhAraka honeke dUsare samayameM jina paramANuoMkA grahaNa hotA hai unakI niSeka racanA prathama samayase nahIM hotii| kyoMki, inake lie prathama samaya gata ho cukA hai| isI prakAra tRtIyAdi samayoM meM grahaNa kiya gaye paramANuoMke viSaya meM bhI jAnanA cAhie / yahA~ do bAteM khAsarUpase samajhane kI haiN| prathama to yaha ki nokarma kI AbAdhA nahIM hotI, isalie isakI niSeka racanA usI samayase hotI hai jisa samayameM usako grahaNa kiyA hai / aura dUsarI bAta yaha ki nokarmakI sthiti bhujyamAna Ayuke anusAra hotI hai aura isalie jisakI jitanI bhavasthiti hotI hai yA zeSa rahatI hai grahaNa kiye gaye nokarmakI utanI hI sthiti paDatI hai| vizeSa khulAsA isa prakAra hai- jo audArika Adi tIna zarIroMke lie vargaNAyeM AtI haiM unameM se jisakI jitanI sthiti hai usake anusAra unakI niSeka racanA hotI hai| niSeka zabda ni upasarga pUrvaka sic dhAtuse banA hai jisakA artha siJcana karanA hai| arthAt apanI apanI sthitike pratyeka samaya meM vargaNAoMko denA niSeka racanA hai| yahAM sarva prathama audArika aura vaikriyika ina do zarIroMkI niSeka racanAke sambandha meM vicAra karanA hai| jo jIva eka paryAyako choDakara dUsarI paryAyako grahaNa karatA hai vaha yadi vigrahagati meM sthita hotA hai to usake vigrahagatimeM rahate hue apanI apanI paryAya ke anusAra audArika Adi tIna zarIrake yogya vargaNAoMkA grahaNa nahIM hotA, kyoMki, usake yathAsambhava audArikazarIra aura vaikriyikazarIra nAmakarmakA udaya nahIM hotaa| kintu jaba aisA jIva yathAsambhava eka, do yA tIna moDoMko pAraka ra avasthita hotA hai taba usake ina nAmakarmoM kA udaya hotA hai aura tabhI yaha jIva ina zarIroMke yogya vargaNAoMko grahaNa karatA hai / arthAt yadi vaha manuSya aura tiryaMca hai to usake audArikazarIra
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 ) chavakhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 246 nAmakarmakA udaya hotA hai aura isalie vaha audArikazarIrake yogya nokarma vargaNAoMko grahaNa karatA hai / tathA yadi deva aura nArakI hai to usake vaikriyikazarIra nAmakarmakA udaya hotA hai| aura isalie vaha vai kriyikazarIra ke yogya nokarmavagaMNAoM ko grahaNa karatA hai / sUtrameM prathama samaya AhAraka aura prathama samaya tadbhavastha kahanekA yahI tAtparya hai / aba dekhanA hai ki isa prakAra jo odArika aura vaikriyikazarIrake yogya vargaNAoMkA prathamAdi samayoM meM grahaNa hotA hai unakI niSekaracanA kisa prakAra hotI hai / sUtrameM kahA hai ki prathama samayameM jo vagaMNAyeM grahaNa kI haiM unameM se kuchako prathama samaya meM niSikta karatA hai, kuchako dvitIya samaya meM niSikta karatA hai / isa prakAra pratyeka samaya meM niSikta karatA huA apanI apanI sthiti ke antima samaya taka niSikta karatA hai aura phira isake bAda sUtra meM audArikazarIrakI utkRSTa sthiti tIna palya aura vaikriyikazarIrakI utkRSTa sthiti tetIsa sAgara batalAI hai so isakA itanA hI abhiprAya hai ki manuSyoM aura tiryaMcoMke kSullakabhavagrahaNase lekara tIna palyake bhItara tathA deva aura nArakiyoM ke dasa hajAra varSase lekara tetIsa sAgara se bhItara jisakI jitanI Ayuke anusAra bhavasthiti ho usake anusAra usake zarIra ke lie grahaNa kiye gaye paramANuoMkI niSekaracanA hotI hai / udAharaNArtha koI manuSya sau varSa kI Ayu lekara Rjugatise utpanna huA to usake prathama samaya meM audArikazaRaat jina vargaNAoMkA grahaNa hogA unameM se kucha vargaNAoMkI eka samaya sthiti paDegI, kucha vargaraat do samaya sthiti paDegI aura kucha vargaNAoMkI tIna samaya kuchakI cAra samaya Adise lekara sau varSa pramANa sthiti paDegI / karmavargaNAoMke grahaNa hone para AbAdhA kAlako chor3akara unakI apanI sthiti ke anusAra niSeka racanA hotI hai usa prakAra ina do zarIroMkI bAta nahIM hai, kyoMki, inakA bhoga prathama samayase hI hone lagatA haiM, isalie svabhAvataH niSeka racanA bhI isI krama se hotI hai| yaha to prathama samaya meM grahaNa kiye gaye pudgaloMkA vicAra huA / dvitIyAdi samayoM meM jo nokarma vargaNAyeM AtI haiM unakI niSeka racanA bhI isI prakAra jAnanI caahie| mAtra vahA~ Ayu meM eka samaya Adi kama huA hai isalie unakI niSeka racanA jisa samaya meM jitanI sthiti zeSa rahatI hai usake anusAra hotI haiM / arthAt ukta manuSya dUsare samaya meM audArikazarIra ke yogya jina vargaNAoM kA grahaNa karegA unako niSeka racanA eka samaya kama sau varSa ke jitane samaya hoMge tatpramANa karegA / isI prakAra sarvatra jAnanA caahie| yaha to odArika aura vaikriyikazarIra ke sambandha meM vicAra huA / AhArakazarIrakI niSekaracanA to isI prakAra hoto hai / mAtra isake niSekoMkI racanA bhavasthiti kAlapramANa na hokara AhArakazarIrake avasthitikAlapramANa hotI hai, kyoMki, AhArakazarIrakA grahaNa prathama samayavartI AhAraka aura prathama samayavartI tadbhavastha jIva nahIM karatA / kintu isakI prApti saMyata jIvake hotI hai, isalie jisa samaya se saMyata jIva AhArakazarIrake yogya pudgaloMko grahaNa karatA hai usa samayase lekara AhArakazarIra ke samAptikAla taka jo antarmuhUrta kAla lagatA hai utane samayoMmeM isa zarIra ke yogya pudgaloMkI niSaka racanA karatA hai / zeSa saba vyavasthA pUrvavat jAnanI cAhie / yahA~ itanA vizeSa samajhanA cAhie ki yadyapi saMyata jIva AhArakazarIrako utpanna karate samaya navIna paryAya dhAraNa nahIM karatA phira bhI usakA utane kAla taka audArikazarIrase yogakriyAkA samparka chUTa kara AhArakazarIrase saMparka sthApita hotA hai / usI prakAra chaha paryAptiyoMkI pUrNatA Adi vidhi hotI hai, isalie isake eka taraha se anya paryAyakA grahaNa hI hai / yahI dekhakara isa zarorakI niSeka racanA kA vivAna karate hue bhI prathama samaya meM AhAraka huA aura prathama samaya meM tadbhavastha huA yaha vizeSaNa lagAyA hai| isa prakAra
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 247 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe samukkittaNA ( 335 teyAsarIriNA teyAsarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM NisitaM taM jIve kiMci egasamayamacchadi kiMci bisamayamacchadi kiMci tisamayamacchadi evaM jAva ukkasseNa chAvaTThisAgarovamANi // 247 // egajogamakAUNa kimaLaM pudhabhadabhedaM suttaM vaccade ? Na, paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavatyeNa NisegaracaNA kIrade tti ettha nniymaabhaavaado| aNAdisaMsAre hiMDaMtassa jIvassa jattha kattha vi TAiguNa tejiysriirmettpdesrcnnvlNbhaado| sesaM sagamaM, puvvasuttattheNa visesaabhaavaado| kammaiyasarIriNA kammaiyasarIrattAe jaM padesaggaM NisittaM taM kiMci jIve samauttarAvaliyamacchadi kiMci visamauttarAvaliyamacchadi kiMci tisamauttarAvaliyamacchavi evaM jAva ukkasseNa kammachidi tti // 248 // ettha kammadidi ti* vRtte sattarisAgarovamakoDAkoDI ghettavA, aTTakammakalAvassa kammaiyasarIrattabbhavagamAdo / jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM kiMci jIve samauttarAina audArika Adi tIna zarIroMkI niSeka racanA kisa prakAra hotI hai isakA vicAra kiyA / taijasazarIravAle jIvake dvArA taijasazarIrarUpase jo pradezAgra prathama samayama bAMdhe jAte hai unameMse kucha jIvameM eka samaya taka rahatA hai, kucha do samaya taka rahatA hai aura kucha tIna samaya taka rahatA hai| isa prakAra utkRSTarUpase chayAsaTha sAgara kAla taka rahatA hai / / 247 // zaMkA- eka sUtra na karake yaha sUtra alagarUpase kisalie kahA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, prathama samayameM AhAra karanevAlA aura prathama samayameM tadbhavastha huA jIva niSeka racanA karatA hai isa prakArakA yahA~ koI niyama nahIM hai tathA anAdise saMsArameM ghUmate hue jIvake jahA~ kahIM bhI sthApita karake taijasazarIrakI pradeza racanA upalabdha hotI hai / zeSa kathana sugama hai, kyoMki, pUrvake sUtrArthase isameM koI vizeSatA nahIM hai / ___ kArmaNazarIravAle jovake dvArA kArmaNazarIrarUpase jo pradezAgra bAMdhe jAte haiM unameMse kucha jIvameM eka samaya adhika Avali pramANa kAla taka rahatA hai, kucha do samaya adhika AvalipramANa kAla taka rahatA hai aura kucha tIna samaya adhika AvalipramANa kAla taka rahatA hai| isa prakAra utkRSTarUpase karmasthiti pramANa kAla taka rahatA hai / / 248 / / yahA~ para karmasthati aisA kahane para sattara koDAkoDI sAgarakA grahaNa karanA cAhie, kyoMki, AThoM karmoM ke samudAyako kArmaNazarIrarUpase svIkAra kiyA hai| prathama samayameM jo pradezAgra * ma0pratipATho'yam / tA0 pratI ' kammaTuiMdi tti ||180 // ( kammaTThidi tti- ) vutte ' a0kA0 pratyoH ettha kammaTridi ti ' iti pATho nAsti /
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 ) chavakhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6.249 valiyamacchadi, baMdhAvaliyAdikkata mokaDidUNa samayAhiyAvaliyAe udae pAdidassa dusamAhiyaAvaliyAe akammabhAvadaMsaNAdo / edaM atthapadaM lakSUNa uvari savvattha vattavvaM / evaM samukkittaNA ti samattamaNuyogaddAraM / padesapamANAnugameNa orAliya- veubviya- AhArasarIriNA teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa orAliya- veubviya- AhArasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM kevaDiyA / / 249 / / edaM pucchAsutaM anaMtAdisaMkhamavekkhade / kevaDiyA idi bahuvaya NaNiddeso padesaggagadabahuttAvekkho / abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhANamanaMtabhAgo / / 250 / / niSikta hotA hai usameM se kucha jIvameM eka samaya adhika eka AvalipramANa kAla taka rahatA hai, kyoMki, bandhAvali ke bAda dravyakA apakarSaNa karake eka samaya adhika AvalirUpa udaya samayama lAye gaye dravyakA do samaya adhika Avalike antima samaya meM akarmapanA dekhA jAtA hai / isa arthapadako grahaNa karake Age sarvatra kahanA cAhie / vizeSArtha - tejasazarIra aura kArmaNazarIra santatikI apekSA anAdi sambandhavAle haiM / bhavake parivartana ke sAtha jisa prakAra audArika aura vaikriyika zarIra badala jAte haiM usaprakAra ye nahIM badalate / vigrahagati meM inakI paramparA cAlU rahatI hai, isalie ina donoM kI niSeka racanA prathama samaya meM AharaNa karanevAle aura prathama samaya meM tadbhavastha hue jIvake dvArA prArambha nahIM karAI gaI hai / kintu bandhakI apekSA kahIM bhI prathama samaya mAna kara zarIroMkI niSekaracanAkA vidhAna kiyA hai / taijasazarIrakA zeSa vicAra audArika Adi tIna zarIroMkI samAna hai / mAtra kArmaNazarIrakI niSekaracanA aura avasthitikAla meM kucha vizeSatA hai / tAtparya yaha hai ki kArmaNazarIrakI niSekaracanA AbAdhA kAlako chor3a kara hotI hai / tathA koI bhI niSeka bandhakAla se lekara kamase kama eka samaya eka Avali pramANa kAla taka avazya hI avasthita rahatA hai / zeSa vicAra anyatra se jAna lenA cAhie / isa prakAra samutkIrtanA anuyogadvAra samApta huA / pradezapramANAnugamakI apekSA jo audArikazarIravAlA, vaikriyikazarIravAlA aura AhArakazarIravAlA jIva hai, prathama samayameM AhAra karanevAle aura prathama samaya meM tadbhavastha hue usI jIvake dvArA audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIra rUpa se jo pradezAgra prathama samaya meM niSikta hote haiM ve kitane haiM |249| yaha pRcchAsUtra ananta Adi saMkhyA kI apekSA karatA hai / tathA 'kevaDiyA' isa prakAra bahuvacanakA nirdeza pradezAgragata bahutvakI apekSA karatA hai / abhavyoM se anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hai || 250 // pratiSu 'dhavalAdiyAdi-' iti pATha 1 pratiSu 'muvekkhade' iti pAThA ]
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 256 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesapamANANugamo edeNa saMkhejjAsaMkhejjANaM paDiseho kdo| sesaM sugamaM / jaM vidiyasamae padesaggaM NisittaM taM kevaDiyA / 251 / abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo / 252 / jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM kevaDiyA // 253 // abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo // 254 // edANi suttANi tiNNaM pi sarIrANaM parivADIe jojeyavANi / evaM jAva ukkasseNa tiNNipalidovamANi tettIsasAgarovamANi aMtomuhuttaM / / 255 // evaM tiSNiM pi sarIrANaM Tidi paDi NisittapadesANaM parivADIe pamANaparUvaNA kAyavvA / orAliyasarIrassa jAvukkasseNa tiNi palidovamANi tti, veuviyasarIrassa tettIsaM sAgarovamANi tti, AhArasarIrassa atomahattaM ti / tejA-kammaiyasarIriNA tejA-kammaiyasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM NisitaM taM kevaDiyA / / 256 / / isake dvArA saMkhyAta aura asaMkhyAtakA pratiSedha kiyA hai| zeSa kathana sugama hai / jo pradezAgra dvitIya samayameM niSikta hotA hai baha kitanA hai / / 251 // abhavyoMse anantagaNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hai // 252 // jo pradezAgra tRtIya samayameM niSikta hotA hai vaha kitanA hai / / 253 // abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hai // 254 // ina sUtroMkI tInoM hI zarIroMke viSayameM yathAkramase yojanA karanI cAhie / isaprakAra utkRSTarUpase tIna palya, tettIsa sAgara antarmuhUrta kAla takake niSekoMkA pramANa jAnanA cAhie / / 255 // isaprakAra tInoM hI zarIroMkI sthitike prati niSikta hue pradezoMkI pramANaprarUpaNA yathAkramase karanI cAhie / yathA- utkRSTarUpase audArikazarIrake tIna palyapramANa, vaikriyikazarIrake tetIta sAgarapramANa aura AhArakazarIrake antarmahurta pramANa kAla taka viSikta hue pradezoMkI pramANa prarUpaNA karanI caahie| taijasazarIravAle aura kArmaNazarIravAle jIvake dvArA taijasazarIra aura kArmaNa zarIrarUpase jo pradezAgra prathama samaya meM niSikta hotA hai vaha kitanA hai // 256 / / 4 tA0 pratI * joje yatro ( byANi ) ' iti pAThaH /
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 257 abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhaannmnnNtbhaago||257|| jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM taM kevaDiyA // 258 // abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo // 259 / / jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM kevaDiyA // 260 / / abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo // 26 // evaM jAva ukkasseNa chAvaTThisAgarovamANi kammaTThidI // 262 // evANi suttANi sugamANi / vari tejaiyasarIrassa chAvaTTisAgarovamANi kammaiyasarIrassa kammadidI ghettavvA / tejA-kammaiyasarIrANaM paDhamasamayAhArapaDhamasamayatabmavatthavisesaNAbhAvAdo pudhajogo kado / esA divi paDi NisittaparamANaNaM paMcasarIrANi assiUNa jA pamANaparUvaNA kadA / sA kimegasamayapabaddhamassidUNa kadA Aho jANAsamayapabaddhe assidaNa kadA tti? egasamayapabadhdamassidUNa kadA / jadi egasamayapabadhvamassidUNa* kadA to kammaiyasarIrassa AbAdhaM mottaNa jaM paDhamasamae abhavyoMse anantagaNA aura sidhdoMke anantaveM bhAgapramANa hai / / 257 / / jo pradezAgra dvitIya samayameM niSikta hotA hai vaha kitanA hai / / 258 / / abhavyoMse anantagaNA aura sidhdoMke anantaveM bhAgapramANa hai // 259 // jo pradezAgra tRtIya samayameM niSikta hotA hai vaha kitanA hai / 260 / amavyoMse anantaguNA aura sidhdoMke anantaveM bhAgapramANa hai / 261 / isa prakAra utkRSTarUpase chayAsaTha sAgara aura karmasthiti takake niSekoMkA pramANa jAnanA cAhie // 262 / / ye sUtra sugama haiN| itanI vizeSatA hai ki taijasazarIrakI chayAsaTha sAgarapramANa aura kArmaNa zarIrakI karmasthitipramANa sthiti lenI caahie| tejasazarIra aura kArmaNazarIrake prathama samayameM AhAraka hue aura prathama samayameM tadbhavastha hue ye do vizeSaNa nahIM hone se alagase sUtraracanA kI hai| yaha pratyeka sthitike prati niSikta honevAle paramANuoMkI pA~ca zarIroMkA Azraya lekara utpanna honevAlI prarUpaNA kI hai| zaMkA- vaha kyA eka samayaprabaddhakA Azraya lekara kI hai yA nAnA samaya prabaddhoMkA Azraya lekara kI hai? samAdhAna- eka samayaprabaddhakA Azraya lekara kI hai| zaMkA- yadi eka samayaprabaddhakA Azraya lekara kI hai to kArmaNazarIrakA AbAdhAko * tA. prato 'egasamayamassidUNa ' iti pATha: 1
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 263 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe aNaMta rovaNidhA (339 padesagaM NisittaM taM kettiyamidi jaM bhaNidaM taM kathaM ghaDade / Na esa doso, AbAdhaM mottaNa NisegadvidIsu jA paDhamA didI tisse tattha ghnnaado| athavA jANAsamayapabaddhe assidUNa esA parUvaNA kAyavvA / Na ca okaDDakaDuNAhi ettha padesANaM visarisattaM, secIyamassidUNa parUvijjamANe visristtaabhaavaado| evaM padesapamANANagamo tti samattamaNuyogaddAraM / ___aNaMtarovaNidhAe orAliya-veuviya-AharasarIriNA teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavatyeNa orAliya-veugviya-AhArasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahuaM // 263 // AhArasarIrassa paDhamasamayatabbhavatthaviseseNaM kathaM jujjade ? esa doso, orAliyasarIraM chaMDiNa AhArasarIreNa pariNadassa avAMtaraQgamaNamathi tti pddh'msmytbbhvtthvisesnnuvvttiido| tiNNaM sarIrANaM sagasagakammaTTidoNaM paDhamasamae jaM misittaM padesaggaM taM bahugaM hodi uvari NisiMcamANadidINaM padesehito / chor3a kara prathama samaya meM jo pradezAgra niSikta hotA hai vaha kitanA hai aisA jo kahA hai vaha kaise ghaTita hotA hai ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, AbAdhAko chor3akara niSekasthitiyoM meM jo prathama sthiti hai usakA vahAM grahaNa kiyA hai|| ___ athavA nAnA samayaprabaddhoMkA Azraya lekara yaha prarUpaNA karanI caahie| yadi kahA jAya ki apakarSaNa aura utkarSaNake nimittase yahAM paramANuoMkI visadRzatA ho jAyagI so yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, siMcanakA Azraya lekara kathana karanepara visadRzatAkA abhAva hai| isa prakAra pradezapramANAnugama anuyogadvAra samApta huaa| anantaropanidhAkI apekSA jo audArika zarIravAlA, vaikriyikazarIravAlA aura AhArakazarIravAlA jIva hai, prathama samayameM AhAraka hue aura prathama samayameM tadbhavastha hue usI jIvake dvArA audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrarUpase jo pradezAgra prathama samayameM niSikta hotA hai vaha bahuta hai / / 263 / / zaMkA-AhArakazarIrakA 'prathamasamayatadbhavastha' vizeSaNa kaise bana sakatA hai ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, audArikazarIrako chor3a kara AhArakazarIra rUpase pariNata hue jIvakA avAntaragamana hai, isalie 'prathamasamayatadbhavastha' vizeSaNa bana jAtA hai| tIna zarIroMkA apanI apanI karmasthitiyoMke prathama samaya meM jo pradezAgra niSikta hotA hai vaha AgekI sthitiyoM meM prApta honevAle pradezoMse bahuta hotA hai| * tA0 pratI * NisegaTidIe jA paDhamahiThadI ' iti paatth|| avaMtara- ' iti pAThaH / a0kaa0prtyo| pariNadassa
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 264 jaM biviyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM / / 264 // kettiyametteNa ? NisegamAgahAreNa paDhANasegaM khaMDide tattha egakhaMDametteNa / kettiyametto ettha NisegabhAgahAro? dognnhaannimetto| gaNahANipamANaM kettiyaM ? orAliya-veumviya-AhArasarIrANamaMtomahattaM / tejaiya-kammaiyasarIrANaM puNa guNahANipamANaM palidovamassa asaMkhe0 bhaago|| jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM // 265 / / kettiyametteNa? sagasagaNiseyabhAgahArehi rUvaNehi sagasagabidiyaNisegesu khaMDidesu tattha egakhaMDametteNa / jaM cautthasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM / / 266 // kettiyametteNa ? sagasagaNiseyamAgahArehi durUvUNehi sagasagatadiyaNasegesu khaMDidesu tattha egakhaMDametteNa / evaM NiseyabhAgahAro tirUvaNacadurUvaNAdikameNa yavo jAva* paDhamagaNahANi ti / puNo uvari NisegabhAgahAro ceva hodi| tatto uvari rUvaNAdikameNa ynvo| jo dvitIya samayameM pradezAgra niSikta hotA hai vaha vizeSahIna hai / 264 / kitanA hIna hai ? niSekabhAgahArase prathama niSekako bhAjita karane para jo eka bhAga prApta hotA hai utanA hIna hai| zaMkA-- yahA~ niSekabhAgahAra kitanA hai ? samAdhAna-- do guNahAnimAtra hai| zaMkA-- guNahAnikA pramANa kitanA hai| samAdhAna-- audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrakI guNahAnikA pramANa antarmuhUrta hai| parantu taijasazarIra aura kArmaNazarIrakI guNahAnikA pramANa palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| jo tRtIya samayameM pradezAgra niSikta hotA hai vaha vizeSahIna hai / 265 / kitanA hIna hai ? eka kama apane apane niSekabhAgahArase apane apane dvitIya niSekake bhAjita karane para vahA~ jo eka bhAga labdha Ave utanA hIna hai| jo caturtha samayameM pradezAgra niSikta hotA hai vaha vizeSahIna hai / 266 / kitanA hIna hai ? do kama apane apane niSekabhAgahArase apane apane tRtIya niSekake bhAjita karane para vahA~ jo eka bhAga labdha Ave utanA hIna hai / isa prakAra prathama guNahAnike anta taka niSekabhAgahAra tIna kama aura cAra kama Adi kramase le jAnA caahie| puna: Upara niSekabhAgahAra hI hotA hai| phira vahA~ Upara eka kama Adi kramase le jAnA cAhie / 4 kA prato |jaav ' ita Arabhya TIkAgatapATho nopalabhyate / * tA0 pratI hodi ] ' tattha uvari ' iti pAThaH /
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 271 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe aNaMtarovaNidhA ( 341 evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa tiNi palidovamANi tettIsaM sAgarovamANi aMtomuhattaM // 267 // edAo tiNi vi TThidIo jahAkameNa tiNNaM NokammANaM jojeyavvAo tejA-kammaiyasarIriNA tejA-kammaiyasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM NisittaM taM bahuaM // 268 // jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINa // 269 // jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM // 270 // evaM visesahINaM visesahINaM jAva ukkasseNa chAvaTThisAgarovamANi kammaTThidI // 271 // ettha tejaiyasarIrassa parUvaNe kIramANe jahA orAliyasarIrassa NiseyapamANaparUvaNA kadA tahA kAyavA, AbAdhAbhAvaM paDi visesAbhAvAdo / vari ettha NisegabhAgahAro palidovamassa asNkhe0bhaago| kammaiyasarIrassa puNo sattavAsasahassANi AbAdhaM mottUNa jaM paDhamasamae NisittaM taM bahuaM / jaM biviyasamae NisittaM isa prakAra utkRSTa rUpase tIna palya, tetIsa sAgara aura antarmuhUrtake anta taka vizeSa hIna pradezAgra niSikta hotA hai / / 267 // ye tInoM sthitiyA~ yathAkramase tIna nokarmoM ke lie yojita kara lenI cAhie / taijasa zarIra aura kArmaNa zarIravAle jIvake dvArA taijasa zarIra aura kArmaNa zarIrarUpase jo pradezAgra prathama samayameM niSi kta hotA hai vaha bahuta hai / / 268 // jo dvitIya samayameM pradezAgra niSikta hotA hai vaha vizeSa hIna hai / / 269 // jo tRtIya samayameM pradezAgra niSikta hotA hai vaha vizeSa hIna hai / / 270 // isa prakAra chayAsaTha sAgara aura karmasthitike anta taka vizeSa hIna pradezAna niSikta hotA hai // 271 // yahAM tejasa zarIrakI prarUpaNA karanepara jisa prakAra audArikazarIrakI niSeka pramANaprarUpaNA kI hai usa prakArase karanI cAhie, kyoMki, AbAdhAke abhAvake prati audArikazarIrase yahA~ koI vizeSatA nahIM hai / itanI vizeSatA hai ki yahA~ para niSekabhAgahAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| parantu kArmaNazarIrakA sAta hajAra varSapramANa AbAdhAko choDakara jo pradezAgra AbAdhAke bAda prathama samayayeM niSikta hotA hai vaha bahuta hai| jo pradezAgra dvitIya samayameM "tA0prato 'parUvaNA kIramANe ' iti paatth||
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 271 taM visesahINaM / kettiyametteNa? NisegamAgahArameteNa paDhamaNisege khaMDide tattha egakhaMDametteNa / ettha NisegabhAgahAro kettio ? dogunnhaannimetto| guNahANipamANaM kettiyaM? palido0 asaMkhe0 bhAgo / jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM visesahINaM eggovcchvisesmettenn| evaM yanvaM jAva kammaDhivicarimasamao tti / aTukammakalAve kammaiyasarIre saMte egasamayapabaddhaM gANAsamayapabaddhe vA assidUNa aNaMtarovaNidhA Na sakkade vottuN| taM jahA-tAva NANAsamayapabaddha assidaNa aNaMtarovaNidhA vottaM sakkijjade / kudo ? jeNa kasAyapAhuDe egasamayapabaddhassa kammaDhidiNisittassa samayAhiyAvaliyappahuDi giraMtaramaNasamayavedagakAlo labhadi palido0 asaMkhe0 bhAgametto / puNo tadaNaMtarauvarimasamayamAdi kAdUNa tassamayapabaddhassa avedagakAlo hodi / jahaNNeNa egasamao, ukka0 palido0 asaMkhe0 bhAgametto NiraMtaramavedagakAlo hodi / evamegasamayapabaddhassa vedaga-avedagakAlANi gacchaMti jAva kammadvidicarimasamao tti / jahA kammaTTidIe egasamayapabaddhassa vedagakAlo sAMtaro NiraMtaro ca hodi tahA sesasavva samayapabaddhANaM vedagakAleNa sAMtareNa NiraMtareNa ca hodavvaM, samayapabadhdattaM paDi bhedaabhaavaado| tamhA kammaTTidIe NisittasavvasamayapabadhdANaM padesA govucchAgAreNa niSikta hotA hai vaha vizeSa hIna hai| kitanA hIna hai ? niSekabhAgahArase prathama niSekake bhAjita karane para vahAM jo eka bhAga labdha Ave utanA hIna hai| zaMkA-- yahA~ niSekabhAgahArakA pramANa kitanA hai ? samAdhAna-- do guNahAnimAtra usakA pramANa hai| zaMkA-- guNahAnikA pramANa kitanA hai ? samAdhAna-- guNahAnikA pramANa palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai / jo tRtIya samayameM pradezAgra niSikta hotA hai vaha eka gopuccha vizeSa mAtra vizeSa hIna hai| isa prakAra karmasthitike antima samaya taka le jAnA cAhie / zaMkA-- AThoM karmoke samudAyarUpa kArmaNazarIrake honepara eka samayaprabaddha yA nAnA samayaprabaddhoMkA Azraya lekara anantaropanidhAkA kathana karanA zakya nahIM hai| yathA-nAnA samayaprabaddhoMkA Azraya lekara to anaMtaropaniSAkA kathana karanA isalie zakya nahIM hai, kyoMki, yataH kaSAyaprAbhUtameM karmasthitimeM niSikta hue eka samayaprabaddhakA eka samaya adhika Avalise lekara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka pratyeka samayameM niraMtara vedakakAla prApta hotA hai| punaH tadanaMtara uparima samayase lekara usa samaya prabaddha kA avedaka kAla hotA hai| jaghanya rUpase eka samaya taka aura utkRSTarUpase palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka nirantara avedaka kAla hotA hai| isa prakAra eka samayaprabaddhakI karmasthitike antima samaya taka nirantara vedakakAla aura avedakakAla hote hue jAte haiN| jisa prakAra karmasthiti meM eka samayaprabaddha kA vedakakAla sAMtara aura nirantara hotA hai usI prakAra zeSa saba samayaprabaddhoMkA vedakakAla sAMtara aura niraMtara honA cAhie, kyoMki, samayaprabaddhapanekI apekSA unameM koI bheda nahIM hai| isalie karmasthitimeM niSikta
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 271 ) baMSaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe aNaMtavaNidhA ( 343 NiraMtaraM No acchNti| teNa saMcayamassidUNa aNaMtarovaNidhANie saMbhavo patthi / ega. samayapabaddhamassidUNa vi aNaMtarovaNidhAe Na saMbhavo asthi / kudo? savvakammapaDhamaNi. seyANa metyatha saMbhavAbhAvAdo savvakammacaramaNiseyANameyadidIe NivAvAbhAvAdo ca / taM jahA- kammaTTidipaDhamasamayappahuDi uvari dasavassasadANi gaMtUNa hassa-radipurisavevadevagai-devagaipAogANupusvi-samacaurasaMThANa bajjarisahavairaNArAyaNasarIrasaMghaDaNapasatyavihAyagai-thira-subha-subhaga-sussara Avejja-jasagitti--uccAgova paNNAsahaM (dasiyANaM) payaDoNaM paDhamaNiseyA* hoNti| tatto uvari bevassasadANi gaMtUNa bidiyasaMThAga biviyasaMghaDaNANaM bArasiyANaM bepayaDINaM paDhamaNiseyA hoMti / pucillajiseyakalAvAdo saMpahiyaNiseyakalAo sNkhejjbhaagbhhio| 15, 17 / tatto uvari vevassasadANi gaMtUNa tadiya-saMThANatadiyasaMghaDaNabepayaDINaM coddasiyANaM paDhamaNiseyA NivadaMti 19 / tAdhe asaMkhejjagaNahINataM phiTTidUNa NiseyakalAvassa saMkhe0bhAga bhahiyattaM hodi / tado vassasadamuvari gaMtUNa maNusagai-maNasagaipAoggANupugviitthiveda-sAdAvedaNIyapayaDINaM paNNArasiyANaM paDhamaNiseyA hoMti 23 / tAdhe Nisego saMkhejjabhAgabbhahio hodi / cautthasaMThANa-cautthasaMghaDaNapayaDINaM solasiyANaM tatto uvari vassasadaM gaMtUNa paDhamaNiseyA hoMti 25 / tAdhe NiseyakalAo hue saba samayaprabaddhoMke pradeza gopucchAkArarUpase nirantara nahIM rahate hai / isalie saMcayakA mAzraya lekara anantaropanidhA sambhava nahIM hai / tathA eka samayaprabaddhakA Azraya lekara bhI anantaropanidhA sambhava nahIM hai, kyoMki, saba karmoM ke prathama niSeka yahA~ sambhava nahIM haiM tathA saba karmoMke antima niSekoMkA eka sthitimeM mipAta nahIM hotaa| yathA-karmasthitike prathama samayase lekara Upara eka hajAra varSa jAkara hAsya, rati, puruSaveMda, devagati, devagatyAnupUrvI, samacaturasra saMsthAna,vajrarSabhanArAcasaMhanana, prazasta vihAyogati, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yaza:kIrti aura uccagotra ina pandraha dasiya prakRtiyoM ke prathama niSeka hote haiM 15 / vahA~se Upara do sau varSa jAkara dvitIpa saMsthAna aura dvitIya saMhanana ina bArasiya do prakRtiyoMke prathama niSeka hote haiM 17 / pahaleke niSekakalApase sAmpratika niSekakalApa saMkhyAtaveM bhAgapramaNa adhika hotA hai / vahAMse Upara do sau varSa jAkara tRtIya saMsthAna aura tRtIya saMhanana ina codasiya do prakRtiyoM ke prathama niSeka nipatita hote haiM 19 / taba asaMkhyAta guNahInatva miTakara niSekakalApakA sakhyAtavAM bhAga adhika hotA hai / vahA~se sau varSa para jAkara manuSyagati manuSyagatyAnupUrvI, strIveda aura sAtAvedanIya ina pandrarasIya prakRtiyoMke prathama niSeka hote haiM 23 / taba niSeka saMkhyAtaveM bhAga adhika hotA hai| vahA~se sau barSa Upara jAkara caturtha sasthAna aura caturtha saMhananake prathama niSeka hote haiM 25 / taba niSekakalApa saMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika 4 pratiSa 'aNaMtarovaNidhANisegaM ega-' iti paatth|| tApratI 'NiseyANa mettha' iti pAThaH tA0prato 'uccAgodasolasaNhaM ( dasiyANaM ) payaDINaM paDhamaNiseyA ' A0 pratI uccagoda titthayara kammadvidiNiseyA ' mA0pratI ' uccAgodasolasahaM payaDINaM paDhamaNiseyA' iti pAThA)
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 271 DaNa saMkhejjabhAgabbhahio hodi / tatto uvari bevassasadANi gaMtUNa paMcamasaMThANa- paMcamasaMgha- bIiMdiya-tIiMdiya - cauridiya- suhuma-apajjatta--sAhAraNapayaDINamaTThA rasiyANaM paDhamaNiseyA padaMti 33 | tAdhe NiseyakalAvo saMkhejjabhAgabbhahio hodi / tatto bevassasadANi uvari gaMtUna aradi-soga-bhaya-duguMchA-NavaMsayaveda-nirayagaDa- nirayagaipAoggApuvi-tirikkha gai-tirikkhagaipAoggANupuvvi eiMdiya paMcidiyajAdi-tejAkammaiyasarIra-orAliyasa rIra-orAliyasa rIraMgovaMga ve ubviyasarora - veDavviyasarIraMgovaMga iMDasaMThANa -- asaMpatta se vaTTasaMghaDaNa - vaNNa-gaMdha rasa phAsa agurualahua - ubaghAdaparaghAda - ussAsa- appasatyavihAyagai AdAvujjova-yAvara tasa- bAdara- pajjatta- patteyasarIraathara asuha- maga dussara- aNAdejja - ajasakitti- NimiNaNIcAgodapayaDINaM vIsiyANaM paDhamaNiseyA padati 76 / tAdhe NiseyakalAvo saMkhejjehi bhAgehi abbhahio hodi / tatto uvari dasavassasadamettamadvANaM gaMtUNa paMcaNANAvaraNIya javadaMsaNAvaraNIya asAdAvedaNIya paMcaMta rAyapayaDINaM tIsiyANaM padmaNiseyA padaMti 96 / tAdhe NiseyakalAo saMkhejjabhAganmahiyo hodi / tatto uvari dasavassasadamettamadvANamuvari gaMtUNa solasakasAyANaM paDhamaNiseyA padati 112 / tAdhe NisekakalAvo saMkhejjabhAganmahio hodi / tado uvarimasaMkhejjabhAgahINakameNa tiNNi vassasahassANi gaMtUNa micchattassa paDhamaNiseyo padadi 113 | padide vi asaMkhejjabhAgahANI ceva, desaghAdikammapade se hito hotA hai| usase Upara do sau varSa jAkara paJcama saMsthAna, paJcama saMhanana, dvIndriyajAti, trIndriyajAti, caturindriyajAti, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNa ina aThArasIya prakRtiyoMke prathama niSeka hote haiM 33 | taba niSekakalApa saMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika hotA hai| vahA~se do sau varSa Upara jAkara Arati, zoka, bhaya, jugupsA, napuMsakaveda, narakagati, narakagatyAnupUrvI, tiyaMcagati, tiryaMcagatyAnupUrvI, ekendriyajAti, paMcendriyajAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, audArikazarIra, audArikaAMgopAMga, vaikriyikazarIra, vaikriyikaAMgopAMga, huMDasaMsthAna, asamprAptAsRpATikAsaMhanana, varNa, gandha, rasa, sparza, agurulaghu, upaghAta, paraghAta, ucchvAsa, aprazasta vihAyogati, Atapa, udyota, sthAvara, trasa, bAdara, paryApta, pratyekazarIra, asthira, azubha, dubhaMga, dusvara, anAdeya, ayazaH kIrti, nirmANa aura nIcagotra ina vIsiya prakRtiyoMke prathama niSeka paDate haiM 76 / taba niSekakalApa saMkhyAtaveM bhAga pramANa adhika hotA hai | vahA~se eka hajAra varSa pramANa sthAna Age jAkara pA~ca jJAnAvaraNIya, nau darzanAvaraNIya, asAtAvedanIya aura pA~ca antarAya ina tIsiya prakRtiyoMke prathama niSeka prApta hote haiM 96 / taba niSekakalApa saMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika hotA hai| vahA~se Upara eka hajAra varSapramANa sthAna jAkara solaha kaSAyoMke prathama niSeka prApta hote haiM 112 / taba niSekakalApa saMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika hotA hai| vahAMse Upara asaMkhyAta bhAgahIna kramase tIna hajAra varSa jAkara mithyAtvakA prathama niSeka prApta hotA hai 113 / usake vahA~ paDane para bhI asaMkhyAta bhAgahAni hI hotI hai, kyoMki, dezaghAtikarmoMke pradezoMse mithyAtva aura bAraha kaSAyarUpa sarvaghAti karmoM ke " * a0 kA0 pratyo / saMkhejjaguNa mahiyo' iti pATha 1
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 345 yogaddAre sarIraparUvaNAe anaMtarovaNidhA 5, 6, 271 ) micchatta- bArasakasAyANaM savvadhAdINaM padesassa anaMtaguNahoNattuvalaMbhAdo / Na ca desaghAdI megagovRcchavise sassa anaMtimabhAge pavide Niseyassa visesAhiyattaM jujjade, virohAdo / uvari jattha dasiyANaM NiseyaracaNA thakkadi tato uvarimaaNaMtaraNiseo saMkhejjadibhAgahINo / evamuvari jattha jattha payaDINaM NiseyaracaNA thakkavi tattha tattha jiseyo saMkhejjamAgahINo saMkhejjaguNahINo ca hoditti vattavvaM / evaM cattAlIsasAromako DAkoDIo uvari gaMtUNa jAvuvarimaaNaMtaradvidI tisse govuccho anaMtaguho hodi / tatto uvari savvattha asaMkhejjabhAgahINo, teNa egasamayapabaddhamassi viNANatarovaNidhA vottuM sakkijjade ? ettha parihAro uccaveNa tAva paDhamaparUvivadosasambhavo, secIyAdo micchattasaMcayagobucchAe anaMtarovaNidhAe bhaNNamAnAe samvattha viseshiinnttvlNbhaado| Na bidiyapakkhe uttadoso vi saMbhavadi, micchattamekka ceva ghettUNa anaMtarAvaNidhANirUvaNAdo / kimaTTha taM cevekkaM gheppade ? aNNAsi payaDoNaM dvidi paDi pahANattANuvalaMbhAdo / athavA kammaTThaditti utte aTuhaM kammANaM pudha pudha dvidIo ghetabbAo / evaM gahide Na pugvRttadosasaMbhavo, savvakammANaM sagasagajahaNaNisegaTTi dipahuDi jAva tagasagukkassadvivitti pudha pudha NiseyarayaNAe parUvidattAdo / evamaNaMtarovanidhA sasattA / pradeza anantaguNaM hIna upalabdha hote haiN| yadi kahA jAya ki dezaghAtiyoM ke eka gopuccha vizeSa ke anantaveM bhAga ke patana hone para viSekakA vizeSa adhikapanA bana jAtA hai so yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, aisA hone meM virodha AtA hai / Upara jahA~ dasiyoMkI niSekaracanA samApta hotI hai usase uparima anantara niSeka saMkhyAtaveM bhAgapramANa hIna hotA hai| isa prakAra Upara jahA~ jahA~ prakRtiyoMkI niSeka racanA hai vahA~ vahA~ niSeka saMkhyAta bhAgahIna aura sakhyAtaguNahIna hotA hai aisA kahanA caahie| isa prakAra cAlIsa koDAkoDI sAgara Upara jAkara jo uparima anaMtara sthiti hai usakA gopuccha anantaguNA hIna hotA hai / vahA~se Upara sarvatra asakhyAta bhAgahIna hai, isalie eka samayaprabaddhakA Azraya karake bhI anantaropanidhAkA kathana karanA zakya nahIM hai / samAdhAna -- yahA~ para parihArakA kathana karate haiM- prathama pakSameM kahe gae doSoMkI to sambhAvanA hai nahIM, kyoMki, secIyarUpase mithyAtva ke saMcayakI gopucchA ke anantaropanidhArUpase kathana karane para sarvatra vizeSa hInapanA pAyA jAtA hai| dvitIya pakSameM kahA gayA doSa bhI saMbhava nahIM hai, kyoMki, eka mithyAtvako hI grahaNa karake anantaropanidhAkA kathana kiyA hai / zaMkA-usa ekako hI kisalie grahaNa karate haiM ? samAdhAna - kyoMki, anya prakRtiyoMkI sthitike prati pradhAnatA upalabdha hotI hai / athavA karmasthiti aisA kahane para AThoM karmoMkI pRthak pRthak sthitiyA~ grahaNa karanI caahie| aisA grahaNa karane para pUrvokta doSa sambhava nahIM hai, kyoMki, saba karmoMkI apanI apanI jaghanya niSekasthiti se lekara apanI apanI utkRSTa sthiti taka alaga alaga niSeka racanAkA tA0 prato' uttaaTThaNhaM' a0 pratI ' vRttaM aTThaNNaM' kA0 pratI ' vRttaaTTaNNaM iti pATha ! [
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 272 paraMparovaNidhAe orAliya-veubviyasarIriNA teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa orAliya-veuvviyasarIrattAe jaM paDhamasamayapadesaggaM tado aMtomuhuttaM gaMtUNa duguNahINaM // 272 // __ edANi doNhaM sarIrANaM jaM bhavassa paDhamasamae NimittaM padesaggaM taM pekkhidUNa kathana kiyA hai| vizeSArtha- anantaropanidhAmeM prathama sthAnase dvitIya sthAnameM, tathA isI prakAra dvitIya Adi sthAnoMse tRtIya Adi sthAnoMmeM kitanI hAni yA vRddhi hotI hai isakA vicAra kiyA jAtA hai| yahA~ karmake prasaMgase niSeka racanAkA vicAra karanA hai / nokarmoke samAna usake sambandhama sAmAnya niyama yaha to hai hI ki prathama sthitimeM jo pradezAgra milatA hai usase dvitIyAdi sthitiyoM meM vaha uttarottara hIna milatA hai| para kitanA hIna milatA hai isa praznakA uttara deneke lie sUtrakArane yaha vyavasthA dI hai ki prathama samayameM jo pradezAgra nikSipta hotA hai vaha bahuta hai| usase dUsare samayameM jo pradezAgra nikSipta hotA hai vaha vizeSa hIna hai / usase tIsare samaya meM jo pradezAgra nikSipta hotA hai vaha vizeSa hIna hai / isa prakAra vizeSa hIna kA yaha krama karmakI antima sthiti taka jAnanA cAhie / isa para zaMkAkArakA yaha kahanA hai ki isa prakAra jo anantaropanidhA batalAI hai vaha na to nAnAsamayaprabaddhoMkA Azraya lekara bana sakato hai aura na eka samayaprabaddhakA Azraya lekara hI bana sakatI hai| kaSAyaprAbhatameM jo vedaka aura avedakakAla yA hai use dekhate hae to nAnAsamayaprabaddhoMkI apekSA ukta prakArase anantaropanidhA nahIM bana sakatI / yadi eka samayaprabaddhako apekSA yaha anantaropanidhA mAnI jAya to yaha mAnanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki. eka to mala aura uttara prakRtiyoMkI apekSA pratyeka karmakI apanI apanI sthitike anusAra alaga alaga AbAdhA paDatI hai, dUsare eka samaya meM Ae hue dravyakA baTavArA sarvaghAti aura dezaghAtirUpase vibhAga hokara bhinna bhinna prakArase hotA hai, isalie na to saba karmokI niSekaracanA eka sthAnase prArambha ho sakatI hai aura na samAnakramase vibhAga hokara saba karmoko dravya hI mila sakatA hai| ataH prathama sthitike pradezAgrase dvitIya sthitikA pradezAgra, dvitIya sthiti ke pradezAgrase tRtIya sthiti kA pradezAgra vizeSa hIna hotA hai ityAdi krama nahIM bana sakatA / yaha mUla zaMkA hai| isa zaMkAkA jo samAdhAna kiyA hai usakA sAra yaha hai ki yahA~ jo anantaropaniSAkA kathana kiyA hai vaha eka samayameM AThoM karmoM aura unakI uttara prakRtiyoMke lie jo dravya milA hai usa sabako milAkara kathana vahIM kiyA gayA hai kintu mithyAtvako yA alaga alaga prakRtiko dhyAna meM rakha kara hI yahAM ananta ropanidhAkA kathana kiyA gayA hai, isalie zaMkAkArane jo ApattiyAM uThAI haiM unakA parihAra ho jAtA hai / ___ isa prakAra anantaropanidhA samApta huii| paramparopanidhAko apekSA jo audArikazarIravAlA aura vaikriyikazarIravAlA jIva hai, prathama samayameM AhAraka hue aura prathama samayameM tadbhavastha hue usI jIvake dvArA audArikazarIra aura vaikriyikazarIrarUpase jo prathama samayameM pradezAgra nikSipta hotA hai usase antarmuhUrta jAkara vaha dugaNA hIna hotA hai|| 272 // ina donoM zarIroMkA bhavake prathama samayameM jo pradezAgra niSikta hotA hai use dekhate hue
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 274 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe paraMparovaNidhA (347 tatto aMtomahattamavari gaMtUNa NisittaM padesagaM duguNahINaM hodi| kiM pamANamaMtomahattaM? jisegamAgahArassa addhametaM / puNo dugaNahINaNisegAvo uvari tattiyaM ceva avaTTidamaddhANaM gaMtUNa jo aNNo Niseyo so tatto dugaNahINo hodi / evaM duguNahINaM duguNahINa jAva ukkasseNa tiNi palidovamANi tettIsaM sAgarovamANi // 273 / / ___ appinaappidagaNahINaNisegAdo uvari avaTTidaaMtomahattamaddhANaM gaMtUNa dvivaNisego dugaNahINo hodi ti ghetavvaM / avaTTiramANamidi kathaM Navade ?' evaM' NiddesAvo / evaM eveNa kameNa yanvaM jAva tiNNaM palidovamANaM tettIsaM sAgarovamANaM carimadidi ti / egaguNahANiaddhANaparUvaNaTTha+ NANAguNahANisalAgANaM pamANaparUvaNaThaM ca uttarasuttamAgadaM-- egapadesaguNahANiTThANaMtaramaMtomuhuttaM jANApadesaguNahANiTThAaMtarANi palidovamassa asaMkhejjavibhAgo // 274 // usase antarmuhurta pramANa kAla Upara jAkara vahAMkI sthitimeM niSikta humA pradezAgra duguNA hIna hotA hai| zaMkA-- yahA~ antarmuhUrtakA kyA pramANa hai ? samAdhAna - niSeka bhAgahArake ardhabhAgapramANa hai / punaH dviguNa hIna niSekase Upara utanA hI avasthita adhvAna jAkara jo anya niSeka hai vaha usase duguNA hIna hai / isa prakAra utkRSTa rUpase tIna palya aura tetIsa sAgara hone taka duguNA hIna hotA gayA hai / / 273 // uttarottara vivakSita duguNe hIna niSekase Upara avasthita antarmuhUrta adhvAna jAkara sthita huA niSeka duguNA hIna hotA hai aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / zaMkA-- sarvatra avasthita adhvAna hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- ' evaM ' padake nirdezase jAnA jAtA hai| isa prakAra isa kramase tIna palya aura tetIsa sAgarako antima sthitike prApta hone taka le jAnA cAhie / aba eka guNahAniadhvAnakA kathana karaneke lie aura nAnA guNahAni zalAkAoMke pramANakA kathana karane ke lie AgekA satra AyA hai.. ekapravezaguNahAnisthAnAntara antarmuhUrta pramANa hai tathA nAnApradezagaNahAnisthAnAntara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM // 274 / / 4 tA0 prato 'NiddesAdo / evaM edeNa ' iti paatthH| * pratiSu '-addhANaM parUvaNahU~ ' iti pATha: 1
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa 348) ( 5, 6, 275 guNahANiTThANaMtaramaMtomuttamidi suttAdo ceva gavvave, juttigocaramaicchidUNa dvivttaado| NANAguNahANisalAgapamANaM puNa suttAdo jattIdo ca navvade / taM jahAaMtomahattassa jadi egagaNahANisalAgA labbhavi to tiNNaM palidovamANaM tettIsa sAgarovamANaM ca ki labhAmo tti pamANeNa phalaguNivicchAe oTTivAe jANApadesaguNahANiDhANaMtarANi palido0 asaMkha0 bhAgamettANi labbhaMti / edesi thovabahuttaparUvaNamuttarasuttaM bhaNadi eyapadesaguNahANiTThANaMtaraM thovaM // 275 // kudo ? aNtomhttpmaannttaado| NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 276 // ko guNagAro ? palido0 asNkhe0bhaago| AhArasarIriNA teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavatyeNa AhArasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM tado atomuhuttaM gaMtUNa duguNahINaM // 277 // orAliya-ubdhiyasarIrehi saha AhArasarIrassa parUvaNA kiNNa kadA, aMtomahattaM gaMtUNa duguNahINattaM paDi bhedAbhAvAdo ? Na, gaNahANisalAgasaMkhagadabheda guNahAnisthAnAntara antarmuhurtapramANa hai yaha bAta sUtrase hI jAnI jAtI hai, kyoMki, vaha yuktikI viSayatAkA ullaMghana kara sthita hai| parantu nAnAguNahAnizalAkAoMkA pramANa sUtra aura yukti donoMse jAnA jAtA hai / yathA-antarmuhurtakI yadi guNahAnizalAkA prApta hotI hai to tIna palya aura tetIsa sAgaroMkI kitanI guNahAnizalAkAyeM prApta hoMgI, isa prakAra phalarAzise guNita icchArAzimeM pramANa rAzikA bhAga dene para nAnApradezaguNahAnisthAnAntara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa labdha hote haiM / aba inake alabahutvakA karane ke lie AgekA sUtra kahate haiN| ekapradezaguNahAnisthAnAntara stoka hai / / 275 / / kyoMki, vaha antarmuhurtapramANa hai| usase nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM / / 276 / / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| jo AhArakazarIravAlA jIva hai, prathama samayameM AhAraka hue aura prathama samaya meM tadbhavastha usI jIvake dvArA AhArakazarIrarUpase jo prathama samayameM pradezAgra nikSipta hotA hai usase antarmuhUrta jAkara vaha duguNA hIna hotA hai / / 277 / / __ zaMkA-audArikazarIra aura vaikriyikazarIrake sAtha AhArakazarIrakI prarUpaNA kyoM nahIM kI, kyoMki, annarmuhUrta sthAna jAkara duguNA hIna hotA hai isa apekSAse inake kathana meM koI bheda
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogaddAre sarIraparUvaNAe paraMparovaNighA 5, 6281, ) parUvaNaTThaM pudha suttAraMbhakaraNAdo / evaM duguNahINaM buguNahINaM jAvukkasseNa aMtomuhuttaM // 278 // avaTTivaguNahANiaddhANamidi jANAvaNaTTha evaM niddeso kado, aNNahA tassa niSphalattappasaMgAdo / ( 349 eyapadesaguNahANiTThANaMtaramaMtomuhuttaM NANApavesaguNahANi-TThANaMtarANi saMkhejjA samayA // 279 // tado aMtImahattaM gaMtUNa padesagaM duguNahINaM hodi tti edeNa sutteNa jANAvidassa guNahANi addhANapamANassa puNo vi ettha parUvaNA kimaTTha kIrade ? tatto NANAguNahANisalA gANaM pamANamAgacchaditti jANAvaNaTTha kIrade / taM jahA - aMtomuhuttassa jadi egA guNahANisalAgA labbhavi to AhArasarIreNa saha acchaNakAlabhaMtare kettiyAo labhAmo tti pramANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe saMkhejjAo NANAguNahANisa lAgAo labbhaMti / nANApadesaguNahANiTThANaMtarANi thovANi // 280 // kudo ? saMkhejjattAdo 1 eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 281 // nahIM hai / samAdhAna -- nahIM, kyoMki, guNahAnizalAkAoMke saMkhyAgata bhedakA kathana karaneke lie alagase sUtrakA Arambha kiyA hai / 1 isa prakAra antarmuhUrta prApta hone taka duguNA hIna duguNA hIna hotA gayA hai | 278 guNahAniadhvAna avasthita hai, isa bAtakA jJAta karAneke lie ' evaM padakA nirdeza kiyA hai, anyathA usake niSphala honekA prasaMga AtA hai / eka pradeza guNahAnisthAnAntara antarmuhUrtapramANa hai aura nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAta samayapramANa hai / / 279 / / zaMkA--' usase aMtarmuhUrta jAkara pradezAgra duguNA hIna hotA hai ' isa prakAra isa sUtra dvArA guNahAni adhvAna ke pramANakA jJAna ho jAtA hai, isalie punaH isakI prarUpaNA kisalie karate haiM ? samAdhAna -- usase nAnAguNahAnizalAkAoMkA pramANa AtA hai isa bAtakA jJAna karAneke lie usakI prarUpaNA karate haiM / yathA- aMtarmuhUrtakI yadi eka guNahAnizalAkA prApta hotI hai to AhArakazarIra ke sAtha rahane ke kAlake bhItara ve kitanI prApta hoMgI, isa prakAra phalarAzise guNita icchA rAzi meM pramANarAzikA bhAga dene para saMkhyAta nAnAguNahAnizalAkAyeM prApta hotI haiM / nAnApradeza guNahAnisthAnAntara stoka haiM / / 280 // kyoMki, unakA pramANa saMkhyAta hai / unase eka pravezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai / / 281 //
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 282 ko guNa ? aMtomahattaM / tejA-kammaiyasarIriNA tejA-kammaiyasarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM tado palivovamassa asaMkhejjavibhAgaM gaMtUNa duguNahINaM palido0 asaMkhe0bhAgaM gaMtUNa duguNahINaM // 282 // palidovamassa asaMkhejjadimAgaM gaMtUNa Nisegassa duguNahoNattaM kudo nava ? evamhAdo ceva suttAdo / Na ca pamANaM pamANaMtaramavekkhade, annvtthaapsNgaavo| evaM duguNahINaM duguNahINaM jAva ukkasseNa chAvasiAgarovamANi kammaTThivI // 283 // sugamamedaM / eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjANi palidovamavaggamUlANi jANApadesaguNahANiTThANaMtarANi palidovamavaggamUlassa asaMkhejjadibhAgo / / 284 // ettha vi puvvaM va guNahANiaddhANAdo gANAgaNahANisalAgAo uppaadevvvaao| guNakAra kyA hai ? guNakArakA pramANa antarmuhUrta hai| tejasazarIravAle aura kArmaNazarIravAle jIvake dvArA taijasazarIra aura kArmaNazarIrarUpase prathama samayameM jo pravezAgra nikSipta hotA hai usase palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara vaha duguNA hIna hotA hai palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara vaha dugaNA hIna hotA hai / / 282 / / ___ zaMkA-palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitisthAna jAkara niSeka duguNA hIna hotA hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-isI sUtrase jAnA jAtA hai / aura eka pramANa dUsare pramANakI apekSA nahIM karatA, kyoMki, aisA hone para anavasthAkA prasaGaga AtA hai| isa prakAra utkRSTa rUpase chayAsaTha sAgara aura karmasthitike anta taka duguNA hIna dugaNA hIna hotA huA gayA hai / / 283 / / ___ yaha sUtra sugama hai| ekapradezaguNahAnisthAnAMtara palyake asaMkhyAta prathama vargamalapramANa hai aura nAnAgaNahAnisthAnAntara palyake prathamavargamUlake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM // 284 / / yahA~ para bhI pahaleke samAna ekaguNahAniadhvAnase nAnAguNahAnizalAkAyeM utpanna karanI
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 286 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe paraMparovaNidhA athavA jahA veyaNAe jANAguNahANisalAgANaM guNahANIe ca parUvaNA kadA tahA ettha vi kaayvvaa| NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi thovANi // 285 // palidovamapaDhamavaggamUlassa asaMkhe0 bhaagmettaado| eyapadesaguNahANiTThANaMtaraM asaMkhejjaguNaM // 286 / / asaMkhejjapalidovamapaDhamavaggamUlapamANattAdo / evaM paraMparovaNidhA smttaa| caahie| athavA jisa prakAra vedanA anuyogadvArameM nAnAguNahAnizalAkAoM aura eka guNahAnikI prarUpaNA kI hai usaprakAra yahA~ bhI karanI caahie| nAnApradezagaNahAnisthAnAntara stoka haiM / / 285 // kyoMki, ve palyake prathamavargamUlake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / unase ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtagaNA hai / / 286 // kyoMki, ve palyake asaMkhyAta prathama vargamaloMke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| vizeSArtha-- yaha to anantaropanidhAke prasaMgase hI batalA Aye haiM ki prathama sthitimeM jo dravya milatA hai usase dvitIya sthitimeM milanevAlA dravya vizeSa hIna hotA hai Adi / aba yahA~ paramparopanidhAmeM yaha batalAyA gayA hai ki isa prakAra Age AgekI pratyeka sthitimeM vizeSahIna vizeSahIna hotA huA vaha dravya kitanA kAla jAnepara AdhA, kitanA kAla jAnepara caturthAMza aura kitanA kAla jAnepara aSTamAMza Adi hokara raha jAtA hai| yahA~ batalAyA hai ki audArika, vaikriyika aura AhArakazarIrakA dravya uttarottara antarmuhurta antarmuhurta kAla jAnepara uttarottara AdhA AdhA hotA jAtA hai| tathA taijasazarIra aura kArmaNazarIrakA dravya uttarottara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa patyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla jAnepara AdhA AdhA hotA jAtA hai| isakA abhiprAya yaha hai ki audArika, vaikriyika aura AhAraka zarIrakI apekSA isa prakAra niSeka racanA hotI hai jisase vaha prathama niSekameM prApta honevAle dravyase antarmuhurtake anta meM prApta honevAlA niSeka AdhA raha jAtA hai / tathA isase dUsare antarmuhartake anta meM prApta honevAlA niSeka usase bhI AdhA raha jAtA hai| isa prakAra ina tIna nokarmokI kramase jo tIna palya, tetIsa sAgara aura antarmaharta utkRSTa sthiti batalAI hai usameM isa eka dviguNahAnike kAlakA bhAga denepara usa usa nokarmakI alaga alaga dviguNahAniyoMkA pramANa A jAtA hai| yahA~ mUlameM eka dviguNahAnisthAnAntarase eka guNahAni lI gaI hai aura isa eka dviguNahAnikA apanI apanI utkRSTa sthiti meM bhAga dene para jahA~ jitanA labdha AtA hai vahA~ utanI dviguNahAniyA~ batalAI gaIM haiN| inhIMko nAnAdviguNahAnisthAnAntara kahate hai / yataH tIna palya aura tetIsa sAgara meM antarmahurtakA bhAga denepara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna prApta hote haiM ataH audArikazarIra aura vaikriyikazarIrakI itanI dviguNahAniyA~ batalAI haiM / tathA antarmuhUrvameM antarmuhUrtakA bhAga denepara saMkhyAta samaya labdha Ate haiM ataH AhArakazarIrakI saMkhyAta dviguNahAniyA~ batalAI haiN| tejasa aura kArmaNazarIrakI ekadviguNahAni palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isalie isakA " |
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 287 padesavirae ti tattha imo padesaviraassa solasavavio daMDao kAyavo bhavati // 287 // karmapudgalapradezo viracyate asminniti pradezaviracaH karmasthitiriti yAvat / athavA viracyate iti viracaH, pradezazcAsau viracazca pradezaviracaH, viracyamAnakarmapradezA iti yaavt| tattha paDhamatthamassidUga AudvidIe solasavadio vaMDao kAyavyo tti bhaNidaM hodi / samvatthovA eiMdiyassa jahaNiyA pajjataNivattI // 288 // jahaNNAuabaMdho jahaNiyA pajjattaNivattI NAma / bhavasta paDhamasamayappahuDi jAva jahaNNAuabaMdhassa carimasamayo ti tAva esA jahaNiyA Nivatti tti bhaNivaM hodi / AbAdhA ettha kiNNa gheppade ? Na, appidasarIrassa tattha pdesaabhaavaado| eiMdiyA bAdara-suhamapajjattApajjattabheeNa cuvihaa| tattha kassa jahaNiyA NivattI chayAsaTha sAgara aura sattara koDAkoDIsAgarameM bhAga denepara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna labdha Ate haiM, isalie inakI itanI dviguNahAniyA~ hotI haiN| isa saba vidhikA kathana paramparopanidhAmeM kiyA jAtA hai, kyoMki, isameM paramparAse kahA~ kitanI hAni aura vRddhi hotI hai yaha dekhA jAtA hai| isa prakAra paramparopanidhA samApta huii| pradezaviracakA adhikAra hai| usameM pradezaviracakA yaha solahapadavAlA daNDaka karane yogya hai / / 287 / / karmapudgalapradeza jisameM viracA jAtA hai arthAt sthApita kiyA jAtA hai vaha pradezaviraca kahalAtA hai| abhiprAya yaha hai ki yahA~ para pradezaviracase karmasthiti lI gaI hai| athavA viraca padakI nirukti hai- viracyate arthAta jo viracA jAtA hai use viraca kahate haiN| tathA pradeza jo viraca vaha pradezaviraca kahalAtA hai| viracyamAna karmapradeza yaha usakA abhiprAya hai| ina donoM arthoM meM se prathama arthakI apekSA AyusthitikA solaha padavAlA daNDaka karanA cAhie yaha ukta kathanakA tAtparya hai| ekendriya jIvakI paryAptanirvRtti sabase stoka hai 288 // jaghanya AyubandhakI jaghanya paryAptanirvRtti saMjJA hai| bhavake prathama samayase lekara jaghanya AyuSandhake antima samaya taka yaha jaghanya nirvRtti hotI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zaMkA-- yahA~ para AbAdhAkA grahaNa kisalie nahIM karate haiM ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, vivakSita zarIrake vahA~ pradeza nahIM haiN| zaMkA-- ekendriya jIva bAdara aura sUkSma tathA inake paryApta aura aparyAptake bhedase cAra 4 a0 pratI 'jahaNNA uabaMdho ' iti pATho nopalabhyate /
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 353 5, 6, 289 ) baMghaNAnuyogaddAre sarIraparUvaNAe pavesavirao ghepadi ? suhumeiM diyapajjattayassa jahaNNaNivvattI ghettavvA / doNNamapajjattANaM jahavittIo kiNNa gheSpaMti ? Na, tatto uvari nivvattiTThANANaM niraMtarakameNa gamanAbhAvAdo / bAdareiMdiyassa pajjattayasta jahaNNaNivvattI kiNNa gheppade ? Na, suhume iMdiyapajjattayassa jahaNNaNivvattado uvari aMtomuhuttaM gaMtUna TTibabAda reiM diyajahaNNapajjattaNivvattIe eiMdiyajahaNNaNivvattittavirohAdo / esA jahaNiyA vittI kimAuassa jahaNNabaMdho Aho jahagNasaMtamidi ? jahaNNabaMdho ghettavvo Na jahaNNaM saMtaM / kudo ? jIvaNiyadvANANaM visesAhiyattaNNahANuvavattado / 1 / vvittiTThANANi saMkhejjaguNApi // 289 // taM jahA - suhumeiMdiyapajjattayassa jo jahaNNAuabaMdho so savvo egaM nivvattidvANaM / tamhi ceva samauttaraM pabaddhe bidiyaM nivvattidvANaM puNo dusamauttaraM pabaddhe tadiyaM vvittidvANaM / evaM tisamauttara- cadusamauttarAdikameNa niraMtaraM nivvattidvANANi tAva labbhaMti jAva bAvIsaM vassasahassANi ti / edehito uvari Na labbhaMti, eiMdiyesu vAvIsavassasa hasse hito ahiyaAuabaMdhAbhAvAdo | samaUNajahaNNaNivvattIe bAvIsavassasahassesu avaNidAe NivvattidvAjANaM pamANaM hodi / evaM hodi ti kAdUNa prakArake haiN| unase kisakI jaghanya nirvRtti grahaNa karate haiM ? abhAva samAdhAna -- sUkSma ekendriya paryAptakI jaghanya nirvRtti grahaNa kI jAnI caahie| zaMkA-- donoM aparyAptakoMkI jaghanya nirvRttiyA~ kyoM nahIM grahaNa karate ? samAghAna -- nahIM, kyoMki, unase Upara nirvRttisthAnoMkI nirantara kramase prAptikA 1 zaMkA -- bAdara ekendriya paryAptakI jaghanya nirvRtti kyoM nahIM grahaNa karate ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, sUkSma ekendriya paryAptakakI jaghanya nirvRttise Upara antarmuhUrta jAkara sthita huI bAdara ekendriyakI jaghanya paryApta nirvRttiko ekendriyakI jaghanya nirvRtti hone meM virodha hai / zaMkA-- yaha jaghanya nirvRtti kyA AyukarmakA jaghanya bandha hai yA jaghanya sattva hai ? samAdhAna -- jaghanya bandha grahaNa karanA cAhie jaghanya sattva nahIM, kyoMki, anyathA jIvanIyasthAna vizeSa adhika nahIM bana sakate / usase nirvRttisthAna saMkhyAtaguNe haiM / / 289 // yathA - sUkSma ekendriya paryAptakakA jo jaghanya Ayubandha hai vaha saba eka nirvRttisthAna hai / eka samaya adhika usIkA bandha hone para dUsarA nirvRttisthAna hotA hai / punaH do samaya adhiaar bandha honepara tIsarA nirvRttisthAna hotA hai| isa prakAra tIna samaya adhika aura cAra samaya adhika ke kramase nirantara nirvRttisthAna bAIsa hajAra varSake prApta hone taka labdha hote haiM / inase Upara nahIM prApta hote, kyoMki, ekendriyoM meM bAIsa hajAra varSa se adhika Ayubandha nahIM hotA / bAIsa hajAra varSoM meM se eka samaya kama jaghanya nirvRttike ghaTA denepara nirvRttisthAnoM
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5,6,290 aMto muhuttame tajahaNaNivyattIe desUNa bAvIsa vassasa hastametanizvattiTThANesu bhAge hidesu saMkhejjANi rUvANi labbhaMti / jaM laddhaM so guNagAro / 2 / jIvaNiyaTThANANi vizesAhiyANi / / 290 / / baMdhAhato jIvaNiyadvANANaM samattaM mottUNa kudo visesAhiyattaM ? Na muMjamANAuassa kadalIghAdeNa jahaNNaNivvattidvANAdo heTThA jIvaNiyadvANANamuvalaMbhAdo / bhuMjamANAuasa kadalIghAdo asthi tti kudo javaDhe ? edamhAdo ceva suttAdo, aNNahA nivvattidvANehiMto jIvaNiyadvANANaM visesAhiyattANuvavattIdI / ettha kadalIghAdammi be udesA ke vi AiriyA jahaNNAuammi AvaliyAe asaMkhe0 bhAgamettANi jIvaNiyadvANANi labdhaMti tti bhaNaMti / taM jahA- puvvabhaNidasuhumeiM diyapajjata savvajahaNNA uaNivvattidvANassa kadalIghAdo Natthi / evaM samauttaradusamauttarAviNivvattINaM pi ghAdo Natthi / puNo edamhAdo jahaNNaNivvattidvANAdo saMkhejjaguNamAuaM baMdhiNa suhumapajjatte suvavaNNassa atthi kadalIghAvo / puNa taM ghAvayamANeNa savvajahagNAuaNivvattidvANaM samaUNaM ghAvedUNa kadaM tAdhe tamegaM jIvaNiyadvANaM hodi / puNo teNeva vidhinA bidiyajIveNa ghAdedUNa dusamaUNaM jahaNNaNivvattidvANAue TThavide kA pramANa hotA hai / isa prakAra hotA hai aisA samajhakara antarmuhUrtapramANa jaghanya nirvRttikA kucha kama bAIsa hajAra varSapramANa nirvRttisthAnoM meM bhAga denepara saMkhyAta aMka labdha Ate haiM / yahA~ jo labdha AyA hai vaha guNakAra hai / unase jIvanIya sthAna vizeSa adhika haiM / 290 / zaMkA-- jIvanIya sthAna bandhasthAnoMke samAna na hokara vizeSa adhika kaise haiM ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, bhujyamAna AyukA kadalIghAta sambhava honese jaghanya nirvRttisthAna se nIce jIvanIya sthAna upalabdha hote haiN| zaMkA-- bhujyamAna AyukA kadalIghAta hotA hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- isI sUtrase jAnA jAtA hai, anyathA nirvRttisthAnoMse jIvanIyasthAna vizeSa adhika nahIM bana sakate / yahA~ kadalIghAta ke viSaya meM do upadeza pAye jAte hai| kitane hI AcArya jaghanya AyumeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvanIya sthAna labdha hote haiM aisA kahate haiN| yathA- pahale kahe gaye sUkSma ekendriya paryAptakI sabase jaghanya Ayuke nirvRttisthAnakA kadalIghAta nahIM hotA / isI prakAra eka samaya adhika aura do samaya adhika Adi nirvRttiyoMkA bhI ghAta nahIM hotA / puna: isa jaghanya nirvRttisthAnase saMkhyAtaguNI AyukA bandha karake sUkSma paryAptakoM meM utpanna hue jIvakA kadalIghAta hotA hai / punaH usakA ghAta karanevAle jIvane Ayuke sabase jaghanya nirvRttisthAnakA ghAta karake use eka samaya kama kiyA taba vaha eka jIvanIyasthAna hotA hai / puna: usI vidhi se dUsare jIke dvArA ghAta karake jaghanya nirvRttisthAnarUpa Ayuke do samaya kama sthApita karane
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 290 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIrasarUvaNAe padesavirao ( 355 biviyaM jIvaNiyaTThANaM hodi / puNo aNNaNa vihANeNa ghAdedUNa jahaNNaNivvattiTANe tisamaUNe kade tadiyaM jIvaNiyahANaM hodi / evamavarimaAuaviyappe ghAdiya jahagaNivvattiTThANaM cadusamaUNa-paMcasamaUNAdikameNa odArevavvaM jAva AvaliyAe asaMkhe0bhAgamettajIvaNiyahANANi jahaNNaNivattiTTANe laddhANi tti / ettha ettiyANi ceva jIvaNiyadvANANi labbhaMti No vaDimANi, jahaNNaNivattiDhANammi AvaliasaMkhe0 bhAgAdo adhio ghAdo Nasthi tti guruuvesaado| teNa NivattiTTANehito jIvaNiyANANi Avali. asaMkhe0 bhAgeNa visesAhiyANi / jahaNNaNivattidvANAdo heDhA jIvaNiyaTTANANi ceva, Na NivvattiTTANANi, aauabNdhviyppaabhaavaado| uri NivvattiTTANANi jIvaNiyahANANi ca sarisANi, jIvANaM baMdhAuamettakAlaM jIvidUNa aNNattha gamaNuvalaMbhAdo / ke vi AiriyA evaM bhaNaMti- jahaNaNivattiTTANamavarimAuaviyappehi vi ghAdaM gacchadi / kevalaM pighAdaM gacchadi / vari uvarimaAuaviyappehi jahaNNaNivvattiTThANaM ghAdijjamANaM samaUNadusamayaUNAdikameNa hIyamANaM tAva gacchadi jAva jahapaNaNivvattidvANasta saMkhejje : bhAge odariya saMkhe0 bhAgo seso tti| jadi puNa kevalaM jahaNNaNivvattiTTANaM ceva ghAvedi to tattha duviho kadalIghAdo hodi- jahaNNao para dUsarA jIvanIyasthAna hotA hai| punaH isa vidhise ghAta kara jaghanya nirvRttisthAnake tIna samaya kama karane para tIsarA jIvanIyasthAna hotA hai| isa prakAra uparima Ayuvikalpako ghAta kara tIna jaghanya nirvRttisthAnako cAra samaya aura pA~ca samaya Adike kramase kama karate hue jaghanya nirvRttisthAna meM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIvanIyasthAnoMke prApta hone taka utAranA caahie| yahA~ para itane hI jIvanIyasthAna prApta hote hai adhika nahIM, kyoMki, jaghanya nirvattisthAnameM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase adhika sthAnoMkA ghAta nahIM hotA aisA garukA upadeza hai| isalie nirvattisthAnoMse jIvanIyasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa vizeSa adhika haiN| jaghanya nirvattisthAnase nIce jIvanIyasthAna hI haiM nirvattisthAna nahIM, kyoMki, vahA~ Ayubandhake vikalpoMkA abhAva hai| Upara nirvRttisthAna aura jIvanIyasthAna sadRza haiM, kyoMki, jIvoMkA ba~dhI huI AyumAtra kAla taka jI kara anyatra gamana pAyA jAtA hai| kitane hI AcArya isa prakAra kathana karate haiM- jaghanya nirvRttisthAna uparima AyuvikalpoMke sAtha bhI ghAtako prApta hotA hai aura kevala bhI ghAtako prApta hotA hai / itanI vizeSatA hai ki uparima AyuvikalpoMke sAtha ghAtako prApta hotA huA jaghanya nirvRttisthAna eka samaya aura do samaya Adike kramase kama hotA huA vaha taba taka jAtA hai jaba taka jayanya nirvRttisthAnakA saMkhyAta bahubhAga utara kara saMkhyAtaveM bhAgapramANa zeSa rahatA hai| yadi punaH kevala jaghanya nirvattisthAnako hI ghAtatA hai to vahA~ do prakArakA kadalIghAta hotA hai- jaghanya aura utkRSTa / * tA0 pratI 'gamaNANuvalaMbhAdo' iti paatthH| 4 pratiSa * jiyamANaM ' iti pATha 1 * a0 kA0 prtyo| ' asaMkhejje ' iti pAThaH /
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6. 290 ukkassao cedi / sudRr3ha jadi thovaM ghAvevi to jahaNiyaNivyattiTThANassa saMkhejje bhAge jIvidUNa sesasaMkhe0bhAgassa saMkhejje bhAge saMkhejjadibhAgaM vA ghAdedi / di puNa bahuaM ghAdevi to jahaNNaNivvattidvANasaMkhe0bhAgaM jIvidUNa saMkhejje bhAge kadalIghAdeNa ghaadedi| taM jahA- ego tirikkho maNuso vA suhumaNigodapajjattasavajahaNNAuaM baMdhidUNa kAlaM kariya suhamaNigodapajjattaesuvajjiya savalahueNa kAleNa caduhi pajjattIhi pajjattayado hodUNa egavAreNa jahaNNaNivattiTTANassa saMkhejjesu bhAgesu jIvidaddhapamANeNa kadalIghAdeNa ghAvidUNa Dhavidesu tamegamapuNaruttaM jIvaNiyadvANaM hovi / puNo aNNo jIvo suhamaNigodapajjattasandhajahaNNaNinvattiTANaM samauttaraM baMdhidUNuppajjiya kavalIghAdeNa puvvattajIvaNiyahANAdo samauttaraM kAUNa acchido tAdhe taM bidiyamapuNaruttaM jIvaNiyaTThANaM hodi / puNo tadiyajIveNa suhamaNigodapajjatasavvajahaNNAuaM dusamauttarabaMdhaNa puvuttasadhvajahaNNaghATANassuvari kadalIghAdeNa dusamauttare jIvaNiyahANe kade taM tadiyamapuNaruttaM jIvaNiyahANaM hodi / evaM heDhado uri tisamauttaracadusamauttarAdikameNa gANAjIve assidUNa NeyavvaM jAva samaUNasavvajahaNNaNivvattiTANaM ti / evaM kade aMtomuhuttaNabAvIsavassasahassamettaNivattiTTANANamuvari savvajahANaNinvattiDhANassa saMkhejjA bhAgA pavisidUNa jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi bhavaMti / pumvRttavisesAdo saMpahiya viseso asNkhejjgunno| kudo ? jahaNNa yadi ati stokakA ghAta karatA hai to jaghanya nirvRttisthAnake saMkhyAta bahu bhAga taka jIvita raha kara zeSa saMkhyAtaveM bhAgake saMkhyAta bahubhAga yA saMkhyAtaveM bhAgakA ghAta karatA hai| yadi punaH bahutakA ghAta karatA hai to jaghanya nirvattisthAnake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka jIvita raha kara saMkhyAta bahubhAgakA kadalIghAtadvArA ghAta karatA hai| yathA- eka tiryaJca yA manuSya ke sUkSma nigoda paryAptakakI sabase jaghanya AyukA bandha karake aura mara kara sUkSma nigoda paryAptakoMmeM utpanna ho kara sabase jaghanya kAlake dvArA cAra paryAptiyoMse paryApta ho kara eka bAra meM jaghanya nirvattisthAnake saMkhyAta bahubhAgakA kadalIghAtase ghAta kara jIvita kAlapramANa sthApita karane para vaha eka apunarukta jIvanIyasthAna hotA hai / puna: anya jIva sUkSma nigoda paryAptakake sabase jaghanya nirvattisthAnako eka samaya adhika bA~dha kara aura vahAM utpanna hokara kadalIghAtake dvArA pUrvokta jIvanIya sthAnase ise eka samaya adhika karake sthita huA taba vaha dUsarA apunarukta jIvanIyasthAna hotA hai| puna. sUkSma nigoda paryAptaka kI sabase jaghanya AyukA baMdha karane vAle tIsare jIvake dvArA pUrvokta sabase jaghanya ghAtasthAnake Upara kadalIghAtake dvArA do samaya adhika jIvanIyasthAnake karane para vaha tIsarA apunarukta jIvanIyasthAna hotA hai| isa prakAra nIcese Upara tIna samaya adhika aura cAra samaya adhika Adike kramase nAnA jIvoMkA Azraya lekara eka samaya kama sabase jaghanya nirvattisthAnake prApta hone taka le jAnA caahie| aisA karane para antarmuhUrta kama bAIsa hajAra varSapramANa nirvRttisthAnoMke Upara sabase jaghanya nirvRttisthAnake saMkhyAta bahubhAgakA praveza karAkara jIvanIyasthAna vizeSa adhika hote haiN| pUrvokta vizeSase sAmpratika vizeSa
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 293 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao NivattiTrANassa saMkhejjesu bhAgesa saMkhejAvaliyANamavalaMbhAdo / ettha paDhamavakkhANaM Na maddayaM, khuddAbhavaggahaNAdo / eiMdiyasta jahaNiyA NivattI saMkhejjaguNA tti sutteNa saha viruddhttaado| 3 / / ukkassiyA NivattI visesAhiyA // 291 // ___ kettiyametteNa ? Avali0 asaMkhe0 bhAgametteNa vA jahaNNaNivattiTThANassa saMkhejjehi bhAgehi vA UNasavvajahaNNaNivvattiTThANametteNa / 4 / / samvatthovA sammucchimassa jahaNiyA pajjattaNivattI // 292 / / sammacchimapajjattA bAdareiMdiyapajjatta-beiMdiyapajjata-teiMviyapajjatta-caridiyapajjatta-asaNNiciviyapajjata-saNNicidiyapajjattabhedeNa chavihA hoMti, tattha kassedaM gahaNaM chaNNaM pi gahaNaM kAyavvaM, virohAbhAvAdo / edesi apajjattANaM gahaNaM Na kAyakvaM, pajjattaNiddeseNa osaridattAdo / kimaTamapajjattA osArijjati ? tesi NivvattiTTANANaM NiraMtaravaDDhIe amaavaado| teNa sammucchamapajjattajahaNNaNivatti tti maNive chaNNaM sammacchimapajjattANamaMtomahuttamettasavvajahaNNAuANaM gahaNaM kAyavvaM / 5 / NivvattiTaThANANi saMkhejjagaNANi || 293 // asaMkhyAtaguNA hai, kyoMki, jaghanya nirvattisthAnake saMkhyAta bahu bhAgoMmeM saMkhyAta AvaliyA~ upalabdha hotI haiN| yahA~ para prathama vyAkhyAna ThIka nahIM hai, kyoMki, usameM kSullaka bhavakA grahaNa kiyA hai| tathA ekendriyakI jaghanya nirvRtti saMkhyAtaguNI hai isa sUtrake vaha viruddha par3atA hai| utkRSTa nirvRtti vizeSa adhika hai / / 291 / / kitanI adhika hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase yA jaghanya nirvRttisthAnake saMkhyAta bahubhAgase nyUna jo sabase jaghanya nirvRttisthAna hai utanI vaha adhika hai| sammaLuna jIvakI jaghanya paryAptanirvRtti sabase stoka hai // 292 / / zaMkA-sammarchana paryApta jIva bAdara ekendriya paryApta, dvIndriya paryApta, trIndriya paryApta, caturindriya paryApta, asaMjJI paJcendriya paryApta aura saMjI paJcendriya paryAptake bhedase chaha prakArake haiN| unameMse kisakA yaha grahaNa kiyA hai ? samAdhAna-chahoMkA hI grahaNa karanA cAhie, kyoMki, aisA karane meM koI virodha nahIM hai| mAtra inake aparyAptakoMkA grahaNa nahIM karanA cAhie, kyoMki, paryApta padake nirdeza dvArA unako alaga kara diyA hai| zaMkA-aparyAptakoMko kisalie alaga kiyA hai ? samAdhAna-kyoMki, unake nivRttisthAnoMkI nirantara vRddhikA abhAva hai| isalie sammUcchaMna paryAptakoMkI jaghanya nirvRtti aisA kahanepara chaha sammUrchana paryAptakoMkI antarmuhUrtapramANa sabase jaghanya AyukA grahaNa karanA caahie| usase nirvRttisthAna saMkhyAtaguNe haiM // 293 //
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 294 ___ appappaNo savvajahaNNaNivvattiDhANassuvari samauttarAvikameNa giraMtaraNivvattiDhANANi tAva labhaMti jAva eiMdiesu bAvIsavassasahassANi, beiMdiesu bArasavAsANi teiMdiesu egaNavaNNa rAdidiyANi cariviesu chammAsA saNNi-asaNNiAMcadiesu puvakoDi tti / tado appappaNo jahaNNaNivattiTANe samaUNe appappaNo ukkassAuammi sohide NivvattiDhANANi hoti / puNo appappaNo jahaNNaNivattIe saMkhejjAvaliyamettAe appappaNo NivvattiTThANesu bhAge hidesu saMkhejjarUvANi labbhaMti / jaM laddhaM so gnngaaro| 6 / / jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi // 294 // kettiyametteNa? Avali0 asaMkhe0 bhAgametteNa vA appappaNo sadhvajahaNaNibdhattIe saMkhejjehi bhAge hide vA / estha kAraNaM puvvaM va vattavvaM / 7 / / ukkassiyA NivattI visesAhiyA // 295 // kettiyametteNa ? appappaNo savajahaNNajIvivametteNa / 8 / / savvatthovA gambhovakkaMtiyassa jahaNiyA pajjattaNivattI / 296 / ganmovakkaM tiyasavvajahaNNaNivattIe aNtomuhuttpmaannttaado| 9 / / apane apane sabase jaghanya nirvattisthAnake Upara eka samaya adhika Adike kramase nirantara nirvattisthAna ekendriyoMmeM bAIsa hajAra varSapramANa, dvIndriyoMmeM bAraha varSapramANa, trIndriyoMmeM unacAsa rAta-dinapramANa, caturindriyoMmeM chaha mahinApramANa tathA saMjJI aura asaMjJI paJcendriyoMmeM pUrvakoTi varSapramANa honetaka prApta hote haiM / tadanantara apane apane eka samaya kama jaghanya nirvRttisthAnako apanI apanI utkRSTa AyumeMse kama karane para nirvRttisthAna hote haiN| puna: apanI apanI saMkhyAta AvalipramANa jaghanya nirvRttikA apane apane nirvRttisthAnoMma bhAga dene para saMkhyAta aMka labdha Ate haiN| yahA~ jo labdha AyA hai vaha guNakAra hai| unase jIvanIyasthAna vizeSa adhika haiM / / 294 / / kitane adhika haiM ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika haiM / athavA apanI apanI jaghanya nirvRttike saMkhyAta bahubhAgapramANa adhika haiM / yahA~ kAraNakA kayana pahaleke samAna karanA cAhie / unase utkRSTa nitti vizeSa adhika hai / / / 295 / / kitanI adhika hai ? apane apane sabase jaghanya jovita rahane kA jo pramANa hai utanI adhika hai| garbhopakrAnta jIvako jaghanya paryApta nivRtti sabase stoka hai / / 296 / / kyoMki, garbhopakrAnta jIvakI sabase jaghanya nirvRtti antarmuhurtapramA hai| tA0praso 'bhAgehi (de) vA' a0pratI 'bhAge vA ' kA0 pratI 'bhAgehi vA' iti pAu /
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMghaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao vvittiTThANANi asaMkhejjaguNANi // 297 // ko guNagAro ? palido0 asaMkhe0 bhAgo / kudo ? jahaNaNivvattidvANAdo samauttarAvikameNa niraMtaraM jAva tiSNi palidovamANi ti NivvattidvANANaM buDDisaNAdo / puvvakoDIe uvari kathaM niraMtaravaDDhI labbhade ? Na, ussappiNikAlamassidUga bharahaerAvadamaNussesu puvvakoDIe uvari samauttarAdikameNa niraMtaraM tiSNi palidovamANi vuDidaMsaNAdo | 10 || 5, 6, 300 ) jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi // 298 // kettiyametteNa ? Avali0 asaMkhe0 bhAgeNa jahaNNaNivvattidvANassa saMkhejjehi bhAgehi vA / ettha kAraNaM jANiya vattavvaM / 11 / / ukkassiyA NivvattI visesAhiyA // 299 // ( 359 kettiyametteNa ? kadalIghAvajahaNNidasavvajahaNNajIvaNakAlametteNa / 12 / / savvatthovA uvavAdimassa jahaNiyA pajjattaNivvattI ||300 // kudo? dasavassasahassapamANattAdo / 13 / / usase nirvRttisthAna asaMkhyAtaguNe haiM / 297 / guNakArakA pramANa kitanA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakArakA pramANa hai' kyoMki, jaghanya nirvRttisthAnase lekara eka samaya adhika Adike kramase nirantara tIna palya pramANa kAlataka nirvRttisthAnoMkI vRddhi dekhI jAtI hai / zaMkA -- pUrvakoTi kAlake Upara nirantara vRddhi kaise sambhava hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, utsarpiNI kAlakA Azraya lekara bharata aura airAvata kSetrake manuSyoM meM pUrvakoTike Upara eka samaya adhika Adike kramase tIna patyapramANa kAlataka nirantara vRddhi dekhI jAtI hai / unase jIvanIyasthAna vizeSa adhika haiM / 298 / kitane adhika hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika haiM / athavA jaghanya nirvRttisthAnake saMkhyAta bahubhAgapramANa adhika haiM / yahA~ para kAraNakA kathana jAnakara karanA cAhie / unase utkRSTa nirvRtti vizeSa adhika hai / 299 / kitanI adhika hai ? kadalIghAtake kAraNa jo sabase jaghanya jIvanakAla utpanna hotA hai utanI adhika hai / aupapAdika janmavAlekI jaghanya paryApta nirvRtti sabase stoka hai / 300 // kyoMki, vaha dasa hajAra varSapramANa hai /
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 301 NivattiTThANANi jIvaNiyaTThANANi ca do vi tullANi asaMkhejjaguNANi / / 301 // kudo ? dasavassasahassANamuvari samauttarAdikameNa NivvattiDhANANi jIvaNiyaDhANANi ca sarisANi hodUNa gacchaMti jAvakkasseNa tettIsasAgarovamANi tti / ettha jIvaNiyaDhANANaM NivattiTANANaM ca jiraMtaravaDDhI kathaM labbhade ? Na, dasavassasahassamAdi kAdUNa samauttarAvikameNa baMdheNa jAva tettIsasAgarovamANi tti vaDDhIe virohAbhAvAdo, ovaTTaNAghAdeNa AuaMghAdiya devesuppajjamANe assidaNa NivvattiTThANANaM jIvaNiyaTThANANaM ca NiraMtaravaDDhIe virohAbhAvAdo ca / NivattiTThANehito jIvaNiyANANaM visesAhiyattamettha kiNNa paravidaM ? Na, devaNeraiesu Auassa kadalIghAdAbhAvAdo tattha kadalIghAdo patthi ti kudo Navvade ? Nivvatti-jIvaNiyaTThANANi tullANi tti suttaNNahANuvavattIdo / ko guNagAro ? palido0 asaMkhejjavibhAgo / 15 / / ukkassiyA NivattI visesAhiyA // 302 // usameM nirvRttisthAna aura jIvanIyasthAna donoM hI tulya hokara asaMkhyAtagaNe haiM / / 301 // kyoMki, dasa hajAra varSake Upara eka samaya adhika Adike kramase nirvRttisthAna aura jIvanIyasthAna samAna hokara tetIsa sAgarakAla taka jAte haiM / zaMkA-- yahA~para jIvanIyasthAnoMkI aura nirvRttisthAnoMkI nirantara vRddhi kaise prApta hotI hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, dasa hajAravarSase lekara eka samaya adhika Adike kramase bandhake dvArA tetIsa sAgara kAla taka vRddhi hone meM koI virodha nahIM hai aura apavartanAghAtake dvArA AyukA ghAta karake devoMmeM utpanna honevAle jIvoMkA Azraya lekara nirvattisthAna aura jIvanIyasthAnoMkI nirantara vRddhi hone meM koI virodha nahIM hai| zaMkA-- nirvRttisthAnoMkI apekSA jIvanIyasthAna yahAM vizeSa adhika kyoM nahIM kahe haiM ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, deva aura nArakiyoMmeM AyukA kadalIghAta nahIM hotA / zaMkA-- devoM aura nArakiyoMmeM AyukA kadalIghAta nahIM hotA yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- vahA~ nirvRttisthAna aura jIvanIyasthAna tulya haiM yaha sUtra anyathA bana nahIM sakatA hai| isase jAnA jAtA hai ki devoM aura nArakiyoMmeM kadalIghAta nahIM hotA / guNakAra kyA hai ? palyase asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| unase utkRSTa nirvatti vizeSa adhika hai // 302 / /
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao kettiyametteNa ? samaUNadasavassasahassametteNa / 16 / 5, 6, 304 ) evaM satthANeNa solasavadiyamahAdaMDao samatto / ( 361 ettha appA bahuaM || 303 // saMpahi satthANeNa solasavadiyaappAbahuaM kADhUNa paratthANeNa solasavadiyaapabahuaM bhaNAmi tti bhaNidaM hodi / savvatthovaM khuddAbhavaggaNaM / / 304 // ettha khuddAbhavaggahaNaM duvihaM- NiseyakhuddAbhavaggahaNaM ghAdakhuddAmavaggahaNaM cedi / kitanI adhika ? eka samaya kama dasa hajAra varSapramANa adhika hai vizeSArthaM - - yahA~ para pradezaviraca adhikArake prasaMgase nirvRttisthAnoM aura jIvanIyasthAnoMkA sAMgopAMga vicAra kiyA gayA hai| eka jIvake jitanI AyukA bandha hotA hai usakI nirvRttisthAna saMjJA hai aura eka jIva bhavagrahaNa ke prathama samayase lekara jitane kAla taka jIvita rahatA hai usakI jIvanIyasthAna saMjJA hai / yaha ekAMta niyama nahIM hai ki jisa bhavakI jitanI AyukA baMdha hotA hai vaha usa bhavake grahaNake samaya utanI niyamase rahatI hai / yadi Ayubandhake bhavameM usakA apavartana na ho yA dvitIyAdi tribhAgoM meM adhika AyukA baMdha na ho to bhavagrahaNa ke samaya utanI hI rahatI hai aura yadi pUrvokta kriyA ho letI hai to vaha ghaTa bar3ha bhI jAtI hai / isa prakAra bhavagrahaNa karane ke bAda yadi kavalIghAta na ho to bhavagrahaNa ke samaya jitanI Ayu hotI hai utane kAla taka yaha jIva jIvita rahatA hai, anyathA kadalIghAta honese jIvana kAla alpa ho jAtA hai, isalie yahA~ nirvRttisthAnoM aura jIvanIyasthAnoMkA alaga alaga vicAra karake ye kahA~ jaghanya aura utkRSTa kisa pramANameM prApta hote haiM tathA inakA parasparameM alpabahutva kitanA hai Adi bAtoMkA yahA~ sAMgopAMga vicAra kiyA gayA hai| yahA~ ekendriya paryAptakI jaghanya nirvRtti aura jaghanya jIvanIyasthAnakA spaSTIkaraNa karate hue do matoM kA ullekha kiyA hai / unakA Azaya itanA hI hai ki eka mata ke anusAra jaghanya paryApta nirvRttikA jitanA kAla hai usameM se Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlakA ghAta ho kara jaghanya jIvanIya sthAna prApta hotA hai aura dUsare matake anusAra yaha ghAta kAla saMkhyAta Avali pramANa taka ho sakatA hai / kintu itanA vizeSa jAnanA cAhie ki jo jaghanya paryApta nirvRttiko lekara utpanna hotA hai usake yaha kadalIghAta ho kara jaghanya jIvanIsthAna nahIM prApta hotA kintu jaghanya paryApta nirvRttisthAnase adhika Ayu lekara utpanna honevAle jIvake hI yaha jaghanya jIvanIyasthAna prApta hotA hai / vizeSa spaSTIkaraNa mUlameM kiyA hI hai / isa prakAra svasthAna kI apekSA solaha padavAlA mahAdaNDaka samApta huA / yahA~ alpabahutva | 303 / svasthAnakI apekSA solaha padavAle alpabahutvakA kathana kara aba parasthAnakI apekSA solaha padavAle alpabahutvakA kathana karate haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / kSullakabhavagrahaNa sabase stoka hai / 304 / yahA~para kSullakabhavagrahaNa do prakArakA hai- niSeka kSullakabhavagrahaNa aura ghAta kSullaka
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362) chakkhaMDAgame vaggaNAkhaMDa ( 5, 6, 304 tattha suhameiMdiyaapajjattasaMjatto jahaNNAuabaMdho jiseyakhaddAmavaggahaNaM NAma / NiseyakhuddAbhavaggahaNAdo Avali0 asaMkhe0mAgeNaNajIvaNiyakAlo NiseyakhuddAbhavaggahaNassa saMkhejje bhAge dhAdidUNa dRvidasaMkhe0 bhAgo vA ghAvakhuddAbhavaggahaNaM / sandhajahaNNajIvaNiyakAlo ghAdakhuddAbhavaggahaNaM, hovi tti bhaNidaM hodi / ettha dosu khuddAbhavaggahaNesu kaM ghepade ? ghAvakhuddAbhavaggahaNaM, jahaNNaNivattIe khddaabhvgghnnttaannvvttiido| bhavaggahaNaM NAma jIvaNiyakAlo so ca khuddao jahaNNao kadalIghAdamhi ceva hodi Na baMdhe, NivattIe jahaNiyAe tatto saMkhejjagaNattasaNAdo / evaM ghAvakhuddAbhavaggahaNa sattaNNamapajjattajIvasamAsANaM sarisaM hodUNa saMkhejjAvaliyamettaM / taM kathaM navvade ? jattIdo / taM jahA tiNNisahassA sattasadANi tehattaraM ca ussaasaa| eso havadi muhutto savvesiM ceva maNuyANaM 3773 / / 19 / / eve mahattassAse Tuviya puNo egassAsamaMtarasaMkhejjAvaliyAhi gaNide egamuhuttAvaliyAo hoMti / tiNNi sadA chattIsA chAvaTThisahassa ceva maraNANi / aMtomahattakAle tAvadiyA ceva khuddabhavA // 20 // bhavagrahaNa / unameM se jo sUkSma ekendriya aparyAptase yukta jaghanya AyukA bandha hai vaha niSeka kSullakabhavagrahaNa hai / tathA niSekakSullaka bhavagrahaNase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kama jo jIvanIya kAla hai vaha athavA niSekakSullakabhavagrahaNake saMkhyAta bahubhAgakA ghAta karake sthApita kiyA gayA jo saMkhyAtavA~ bhAga hai vaha ghAtakSullakabhavagrahaNa hai| sabase jaghanya jIvanIya kAlapramANa ghAtakSullakabhavagrahaNa hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zaMkA- yahAM do kSullakabhavagrahaNoMmeMse kisakA grahaNa kiyA hai ? samAdhAna - ghAtakSullakabhavagrahaNakA grahaNa kiyA hai, kyoMki, jaghanya nirvRtti kSullakabhavagrahaNarUpa nahIM bana sktii| bhavagrahaNakA nAma jIvanIyakAla hai aura vaha kSullaka tathA jaghanya kadalIghAtake hone para hI hotA haiM, bandhake honepara nahIM, kyoMki, jaghanya nirvRtti usase saMkhyAtaguNI dekhI jAtI hai| yaha ghAtakSullakabhavagrahaNa sAta aparyApta jIvasamAsoMkA samAna hokara sakhyAta AvalipramANa hai| zaMkA- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- yuktise / yathAsabhI manuSyoMke tIna hajAra sAta sau tihattara ucchvAsoMkA eka muhurta hotA hai / 19 / eka muhUrtake ina ucchvAsoMko sthApita karake punaH eka ucchvAsake bhItara sthita saMkhyAta AvaliyoMse guNita karanepara eka muhUrtakI AvaliyA~ hotI haiN| antarmuhUrtake kAlake bhItara chayAsaTha hajAra tInaso chattIsa maraNa aura utane hI kSullaka bhavagrahaNa hote haiM // 20 // XtA0praso ' eva ' iti pAThaH 1
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 306 ) yogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao ( 363 idi vayaNAdo egamRhutta maMtare ettiyANi khuddAbhavaggahaNANi hoMti 66336 / ettiyamettamavaggahaNesu javi pugvRtta saMkhejjAvaliyAo labbhaMti to egakhuddAbhavaggahaNamhi kiM lAmo ttipamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe saMkhejjAvaliyAo labmaMti, eiMdiyANaM saMkhejjussA sehi egakhuddAbhavaggahaNassa niSpattIdo / teNedaM savvatthovaM hodi / 1 / / eiMdiyassa jahaNiyA pajjattaNivvattI saMkhejjaguNA / 305 / eiMdiyassa jahaNiyA pajjattaNigvattI NAma suhumeiMdiyapajjattayassa jahaNiyA pajjattaNivvattI / esA khuddAbhavaggahaNAdo saMkhejjaguNA / kudo ? khuddAmavaggahaNAdo suhame iMdiyaapajjattayassa jahaNNaNivvattI saMkhejjaguNA / tassa ceva suhumeiMdiyaapajjattayassa ukkassiyA jivvattI saMkhejjaguNA / suhumeiMdiyapajjattayassa jahaNiyA nivvattI tatto saMkhejjaguNA tti gurUvadesAdo / 2 / / samucchimassa jahaNiyA pajjattaNivvattI saMkhejjaguNA / 306 | kudo ? bAdareiMdiyapajjattayassa savvajahaNNaNivvattIe gahaNAdo kA nivvattI NAma ? kavalIghAdeNa viNA jIvaNakAlo AubaMdhaddhANaMta bhUdo jIvaNiyadvANaM puNa vittI na hodi, tassa baMdhaTThANesu aMtabhAvaniyamAbhAvAdo / 3. 11 isa vacana ke anusAra eka muhUrta ke bhItara itane kSullakabhavagrahaNa hote haiM- 66336 // itane bhavagrahaNoM meM yadi pUrvokta saMkhyAta AvaliyAM labdha AtI haiM to eka kSullakabhavagrahaNa meM kyA prApta hogA, isa prakAra phalarAzise icchArAziko guNita kara pramANarAzikA bhAga dene para saMkhyAta AvaliyA~ prApta hotI haiM, kyoMki, ekendriyoMke saMkhyAta ucchvAsoMse eka kSullakabhavagrahaNakI utpatti hotI hai, isalie yaha sabase stoka hai / usase ekendriya jIvako jaghanya paryApta nirvRtti saMkhyAtaguNI hai / 305 // ekendriyakI jaghanya paryApta nirvRtti isakA artha hai sUkSma ekendriya paryAptakI jaghanya paryApta nirvRtti | yaha kSullakabhavagrahaNase saMkhyAtaguNI hai, kyoMki, kSullakabhavagrahaNase sUkSma ekendriya aparyApta jIvakI jaghanya nirvRtti saMkhyAtaguNI hai / usase usI sUkSma ekendriya aparyApta jIvakI utkRSTa nirvRtti saMkhyAtaguNI hai / usase sUkSma ekendriya paryApta jIvakI jaghanya nirvRtti saMkhyAtaguNI hai aisA gurukA upadeza hai / usase sammUcrchana jIvako jaghanya paryApta nirvRtti saMkhyAtaguNI hai / 306 | kyoMki, yahA~ bAdara ekendriya paryApta jIvakI sabase jaghanya nirvRttikA grahaNa kiyA hai / zaMkA-- nirvRtti kise kahate haiM ? samAdhAna -- kadalIghAtake binA Ayukarmake bandhakAlake bhItara jo jIvanakAla hai use nirvRtti kahate haiM / paraMtu jIvanIyasthAna nirvRtti nahIM hotA, kyoMki, usakA baMdhasthAnoM meM aMtarbhAva hone kA 0tA0 pro' - baMdhadvANaM mUdo' iti pATha: 1
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 307 gabbhovakkaMtiyassa jahaNiyA pajjattaNivattI saMkhejjaguNa / 307 / gabbhopakkaMtiyassa jahaNNapajjattaNivattINAma gabbhajANaM NivAghAdeNa vaddhajahaNNAuakAlamettajIviyaM / kudo edisse saMkhejjaguNattaM ? sammacchimehito ganbhajANaM pudhbhuudjaadidNsnnaado| 4 / / ovavAdimassa jahaNiyA pajjattaNivattI saMkhejjaguNA // 308 // ko guNa ? saMkhejjA samayA / kudo ? aMtomahutteNa dasavassasahassesu ovaTTidesu sNkhejjruuvovlNbhaado| 5 / / eiMdiyassa NinvattiTTANANi saMkhejjaguNANi // 309 // ko gaNa0 ? sAdireyadorUvANi / kudo ? vasavassasahassehi aMtomahattaNabAvIsa vassasahassesu ovaTTidesu dohi svehi saha kiMcUNapaMcamabhAgassa uvlNbhaado| 6 / / jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi // 310 // kettiyametteNa ? Avali0 asaMkhe0 bhAgeNa eiMviyajahaNNaNivattIe saMkhejjehi bhAgehi vA / 7 / / koI niyama nahIM hai| usase garbhopakrAntika jIvakI jaghanya paryApta nirvRtti saMkhyAtagaSI hai / 307 / garbhopakrAntika jIvakI jaghanya paryApta nirvRtti isakA artha hai garbhaja jIvoMkA baddha jaghanya Ayuke kAla taka nirvyAghAtarUpase jIvita rhnaa| zaMkA- yaha saMkhyAtaguNI kaise hai ? samadhAna- kyoMki, sammaLuna jIvoMse garbhaja jIvoMkI pRthak jAti dekhI jAtI hai / usase aupapAdika jIvakI jaghanya paryApta nirvatti saMkhyAtagaNI hai // 308 // guNakAra kyA hai ? saMkhyAta samaya guNakAra hai, kyoMki, antarmuhUrta kAlase dasa hajAra varSake bhAjita karane para saMkhyAta aMka upalabdha hote haiN| usase ekendriya jIvake nirvattisthAna saMkhyAtagaNe haiM // 309 / guNakAra kyA hai ? sAdhika do aMka guNakAra hai, kyoMki, dasa hajAra varSase antamuhUrta kama bAIsa hajAra varSake bhAjita karanepara do aura kucha kama pAMcavAM bhAga upalabdha hotA hai unase jIvanIyasthAna vizeSa adhika haiM // 310 // kitane adhika hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa yA ekendriyakI jaghanya nirvattike saMkhyAta bahubhAgapramANa adhika hai| 4 a. kA. pratyoH ' aMtomahatteNa bAvIsa' iti pATha:1
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 315 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao (365 ukkassiyA NivattI virosAhiyA // 311 // kettiyametteNa ? savvukkassakadalIghAveNa ghAdidUNa eiMdiyANaM jahaNNajIvieNa samaUNeNa / 8 / / sammucchimassa NinvattiTThANANi saMkhejjaguNANi // 312 // ko guNa ? saMkhejjA samayA / kudo ? bAvIsavassasahassehi aMtomahattUNaputvakoDIe bhAge hidAe saMkhejjarUvovalaMbhAdo / 9 / / jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi // 313 // kettiyameteNa? Avali0 asaMkhe0 bhAgeNa sammacchimajahaNNaNivattIe saMkhejjehi bhAgehi vA / 10 / / ukkassiyA NivattI visesAhiyA // 314 // kettiyametteNa ? sammacchimajahaNNajIvieNa samaUNeNa / 11 / / gabbhovakkaMtiyassa NivvattiTThANANi asaMkhejjaguNANi / 315 // ko guNa ? palido0 asaMkhe0 maago| kudo ? puzvakoDIe aMtomuttUNatiNNi palibovamesu ovaTTivesu palido0 asaMkhe0 bhAgavalaMbhAvo / 12 / / unase utkRSTa nivRtti vizeSa adhika hai / 311 / kitanI adhika hai ? sabase utkRSTa kadalIghAtase ghAta kara ekendriyoMkA jo eka samaya kama jaghanya jIvita hai utanI adhika hai| usase sammUrchana jIvake nirvRttisthAna saMkhyAtagaNe haiN| 312 / guNakAra kyA hai ? saMkhyAta samaya guNakAra hai, kyoMki, bAIsa hajAra varSase antarmuhUrta kama pUrvakoTike bhAjita karane para saMkhyAta aGga upalabdha hote haiN| unase jIvanIyasthAna vizeSa adhika haiN| 313 / kitane adhika hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa yA sammacchaMna jIkakI jaghanya nirvattike saMkhyAta bahubhAgapramANa adhika haiN| usase utkRSTa nivRtti vizeSa adhika hai / 314 / kitanI adhika hai ? sammUcrchana jIvake eka samaya kama jaghanya jIvita kA jitanA pramANa hai tatpramANa adhika hai| usase garbhopakrAnta jIvake nivRttisthAna asaMkhyAtaguNe haiM / 315 / guNakAra kyA haiM ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, pUrvakoTikA antamahataM kama tIna palyameM bhAga dene para palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga upalabdha hotA hai|
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 316 jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi // 316 // ke0 metteNa? Avali. asaMkhe0bhAgeNa samvajahaNaNivattIe saMkhejjehi bhAgehi vA / 13 / / ukkassiyA NivattI visesAhiyA // 317 / / ke. metteNa ? sagajahaNNajIvieNa samaUNeNa / 14 // uvavAdimassa NivattiTThANANi jIvaNIyaTThANANi ca do vi tullANi saMkhejjaguNANi / / 318 // ko0 guNa ? saMkhejjA samayA / kudo ? tIhi palidovamehi samaUNavasavassasahassehi parihoNatettIsasAgarovamesu ovaTTidesu saMkhejjarUvovalaMbhAvo / 15 // ukkassiyA NivattI virosAhiyA // 319 / / ke0 metteNa ? samaUNadasavassasahassametteNa / 16 // ___ evaM paratthANeNa solasadiyadaMDao samatto / tasseva padesaviraiyassa imANi chaaNuyogaddArANi-jahaNiyA aggaTThidI aggaThiviviseso aggaThiviTThANANi ukkassiyA aggadvidI unase jIvanIya sthAna vizeSa adhika haiM // 316 / / kitane adhika haiM ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa yA sabase jaghanya nirvRttike saMkhyAta bahumAgapramANa adhika hai| unase utkRSTa nirvRtti vizeSa adhika haiM // 317 / / kitanI adhika hai ? eka samaya kama sabase jaghanya jIvitakA jitanA pramANa hai tatpramANa adhika hai| usase aupapAdika jIvake nirvattisthAna aura jIvanIyayasthAna donoM hI tulya hokara saMkhyAtagaNe haiM / 318 // guNakAra kyA hai ? saMkhyAta samaya guNakAra hai, kyoMki, tIna palyakA eka samaya kama dasa hajAra varSase hIna tetIsa sAgarameM bhAga dene para saMkhyAta aMka upalabdha hote haiM / unase utkRSTa nirvRtti vizeSa adhika hai // 319 / / kitanI adhika hai ? eka samaya kama dasa hajAra varSapramANa adhika hai| isa prakAra parasthAnakI apekSA solaha padavAlA daNDaka samApta huaa| usI pradezaviracake ye chaha anuyogadvAra haiM-jaghanya agrasthiti, agrasthitivizeSa
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 323 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao ( 367 bhAgAbhAgANugamo appAbahue ti // 320 // edANi chacceva ettha aNuyogaddArANi hoti, annnnesimsNbhvaado| savvatthovA orAliyasarIrassa jahaNiyA aggaThThidI / 321 // jahaNNaNivattIe carimaNiseo aggaM NAma / tassa TidI jahaNiyA aggadidI tti ghettavA / jahaNNaNivatti tti bhaNidaM hodi| aggaTThiviviseso asaMkhejjaguNo / / 322 // ko gaNa ? palido0 asNkhe0bhaago| kudo ? ukkassamaggaM NAma tiNNaM palidovamANaM crimnniseo| tassa didI tiNNi palidovamANi ukkassaaggaTTivI nnaam| tattha jahaNNaaggaTTidIe avaNivAe aggdvidiviseso| tamhi jahaNNaaggadidIe bhAge hide palido0 asNkh0maagvlNbhaado| aggaThiviTThANANi rUvAhiyANi visesAhiyANi // 323 // aggadidivisesehito aggaTTiviTThANANi visesA0 / kettiyametto viseso tti maNive egarUvametto tti jANAvaNaTheM rUvAhiyANi tti bhnnidN| egarUvAhiyANi tti paduppaDi visesAhiyaNiddeso Na kAyavyo ? Na esa doso, davaTiyaNayANuggahaDheM agrasthitisthAna, utkRSTa agrasthiti, bhAgAbhAgAnagama aura alpabahutva / 320 / yahA~ ye chaha hI anuyogadvAra hote haiM, kyoMki, anya anuyogadvAra sambhava nahIM haiN| audArikazarIrako jaghanya agrasthiti sabase stoka hai / 321 / jaghanya nirvRttike antima niSekakI agra saMjJA hai| usakI sthiti jaghanya agrasthiti hai aisA grahaNa karanA caahie| jaghanya nirvRtti yaha ukta kathanakA tAtparya hai| usase agrasthitivizeSa asaMkhyAtaguNA hai / 322 / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, utkRSTa agra tIna palyake antima niSekakI saMjJA hai| usa antima niSekakI jo tIna palyapramANa sthiti hai vaha utkRSTa agrasthiti hai| usameM se jaghanya agrasthitike kama kara dene para jo labdha Ave utanA agrasthitivizeSa hotA hai| usameM jaghanya agrasthitikA bhAga dene para palyakA asaMkhyAtavA~ bhAga upalabdha hotA hai| usase agrasthitisthAna rUpAdhika vizeSa adhika haiM // 323 // agrasthitivizeSase agrasthitisthAna vizeSa adhika hai / vizeSakA pramANa kitanA hai aisA pUchane para eka aMkapramANa hai, isa bAtakA jJAna karAne ke lie sUtra meM 'rUvAhiyANi' aisA kahA hai| zaMkA-- eka aMkapramANa adhika haiM aisA kahane para vizeSAdhika padakA nirdeza nahIM karanA cAhie ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, dravyArthikanayakA anugraha karaneke lie
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5, 6, 324 visesAhiyaNiddesakaraNAdo / jadi evaM to visesAhiyaNiddesassa puvvaNivAo kAyavvo? Na esa doso, javi vi pacchA NiviTTho to vi edassa parUvaNA puvvaM ceva hodi ti uvadeseNa viNA vi avgmmmaannttaado| ukkassiyA aggaTTidI visesAhiyA // 324 // kettiyametteNa ? samaUNajahaNNaaggaTidimetteNa / evaM tiNNaM sarIrANaM // 325 // jahA orAliyasarIrassa caduNNamaNayogaddArANaM parUvaNA kadA tahA AhArasarIravajjANaM sesatiNNaM sarIrANaM parUbaNA kAyavA / vari kammaiyasarIrassa jahaNiyA aggadidI thovA ti vRtte suhumasAMparAiyassa carimabaMdho ghettavyo / aggaTidi. viseso asaMkhejjagaNo ti butte paMcidiyajahaNiyamaggaTTidi sattarisAgarovamakoDAkoDimettaukkassaaggadidIe sohiya palido0 saMkhe0bhAgametadidibaMdhaDhANesu tattha pakkhittesa aggadviviviseso hodi / edamhi jahaNNaaggadidIe bhAge hide palido0 asaMkhe0bhAgo Agacchati / eso ettha gaNagAro / aggaTiviTThANANi rUvAhiyANi / ukkassiyA visesAhiyA / kettiyametteNa ? saMkhejjehi palidovamehi / sesaM sagamaM / vizeSAdhika padakA nirdeza kiyA hai| zaMkA-yadi aisA hai to vizeSAdhikapadakA pUrva nipAta karanA cAhie ? samAdhAna-yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, yadyapi vizeSAdhika padakA pazcAt nirdeza kiyA to bhI isakI prarUpaNA pahale hI hotI hai kaha bAta upadezake binA bhI jAnane yogya hai / unase utkRSTa agrasthiti vizeSa adhika hai| 324 / / kitanI adhika hai ? eka samaya kama jaghanya agrasthitikA jitanA pramANa hai utanI adhika hai| isa prakAra tIna zarIroMko prarUpaNA karanI cAhie // 325 / / jisa prakAra audArikazarIrakI apekSA cAra anuyogadvAroMkA kathana kiyA hai usI prakAra AhArakazarIrako chor3a kara zeSa tIna zarIroMkI apekSA kathana karanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki kArmaNazarIrakI jaghanya agrasthiti stoka hai aisA kahanepara sUkSmasAmparAyika jIvakA antima samaya meM honevAlA bandha lenA cAhie / agrasthitivizeSa asaMkhyAta guNA hai aisA kahane para paJceMdriyakI jaghanya agrasthitiko sattara koDAkoDI sAgarapramANa utkRSTa agrasthitimeM se ghaTA kara usameM palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitibandhasthAnoM ke milAne para agrasthitivizeSa hotA hai| isameM jaghanya agrasthitikA bhAga dene para palyakA asaMkhyAtavAM bhAga labdha AtA hai / yaha yahA~ para guNakAra hai / agrasthitisthAna eka adhika haiM / utkRSTa agrasthiti vizeSa adhika hai| kitanI adhika hai ? saMkhyAta palpapramANa adhika hai| zeSa kathana sugama hai / itanI vizeSatA hai
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 330 ) baMNAnuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao ( 369 vari tejaiyassa jahaNNiyA aggaTThidI aMtomuhuttaM / ukkassiyA aggaTTidI chAvaTThisAgarovamANi / veubviyasarIrassa jahaNiyA aggaTTidI dasavassasahasvANi / ukkassiyA aggaTTidI tettIsasAgarovamANi / savvatthovA AhArasarIrassa jahaSNiyA aggaTTidI || 326 // aMtamattapamAnattAdo / aggaTThaviviseso saMkhejjaguNo // 327 // kudo ? jahaNNa aggaTTivIvo ukkassaaggaTThidIe saMkhejjaguNattAdo / aggaTThidiTThANANi rUvAhiyANi // 328 // sugamaM / ukkassiyA aggaTThidI visesAhiyA // 329 // kettiyametteNa ? aMtomuhuttametteNa / bhAgAbhAgAnugameNa tattha imANi tiSNi aNuyogaddArANi - jahaNapade ukkassapade ajaharaNa - aNukkassapade // 330 // evamettha tiNi ceva aNuyogaddArANi hoMti, aNNesimasaMbhavAdo / ki taijasazarIrakI jaghanya agrasthiti antarmuhUtaM pramANa hai / utkRSTa agrasthiti chyAsaTha sAgara - pramANa hai / vaikriyikazarIrakI jaghanya agrasthiti dasa hajAravarSapramANa hai / utkRSTa agra sthiti tetIsa sAgarapramANa hai / AhArakazarIra kI jaghanya agra sthiti sabase stoka hai || 326 // kyoMki, usakA pramANa antarmuhUrta hai / usase agrasthitivizeSa saMkhyAtaguNA hai // 327 // kyoMki, jaghanya agrasthitise utkRSTa agrasthiti saMkhyAtaguNI hai / usase agra sthitisthAna rUpAdhika haiM // 328 // yaha sUtra sugama hai / unase utkRSTa agra sthiti vizeSa adhika hai / / 329 // kitanI adhika hai ? antarmuhurtapramANa adhika hai / bhAgAbhAgAnugamakI apekSA vahAM ye tIna anuyogadvAra haiM- jaghanyapada, utkRSTapava aura ajaghanya - anutkRSTapada // 330 // isa prakAra yahA~ para tIna hI anuyogadvAra hote haiM, kyoMki, anya anuyogadvArA yahA~ para sambhava nahIM haiM /
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 331 jahaNNapadeNa orAliyasarIrassa jahaNiyAe ThThidIe padesagaM samvapadesaggassa kevaDiyo bhAgo // 33 // edaM pucchAsutaM saMkhejjadibhAgo asaMkhe*0 bhAga-aNaMtimabhAge avekkhadecha / asaMkhejjadibhAgo // 332 // kudo ? egasamayapabaddhe divagaNahANIe khNddidegkhNddpmaannttaado| savvapadesaggassa tti vRtte egasamayapabaddho ceva gheppadi / tisu palidovamesu saMcidavavvaM Na gheppadi tti kathaM Navvade ? aviddhAiriyavayaNAdo / ettha divagaNahANipamANamaMtomuhuttaM, orAliyasarIrammi aMtomahattaM gaMtUNa paDhamaNisegAdo dugunnhiinnnnisegvlNbhaado| ettha ki tiNNaM palidovamANaM paDhamasamae padidaNiseyapadesaggaM gheppadi Aho jahaNNaNivyattIe paDhamasamae padidapadesaggamidi? ettha paDhamapakkho ghettavo, ukkassaNisegaTivIe jahaNNaTidipadesaggeNa ahiyaaraado| evaM caduSNaM sarIrANaM / :333 // jaghanyapadakI apekSA audArikazarIrako jaghanya sthitikA pradezAgra saba pradezAgra ke kitane bhAgaprAmaNa hai ? // 33 // ___ yaha pRcchAsUtra saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai yA anantaveM bhAgapramANa hai isa bAtakI apekSA karatA hai| asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai // 332 / / kyoMki, eka samayaprabaddha meM Der3ha guNahAnikA bhAga dene para jo eka bhAga labdha Ave utanA usakA pramANa hai / 'savvapadesaggassa'aisA kahane para samayaprabaddhakA hI grahaNa hotA hai / zaMkA--tIna palyapramANa kAla ke bhItara saMcita hue dravyakA grahaNa nahIM hotA hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna--aviruddha AcAryavacanase jAnA jAtA hai| yahA~ para Der3ha guNahAnikA pramANa antarmuhUrta hai, kyoMki,, audArikazarIrameM antarmuhUrta jAkara prathama niSekase dugune hIna niSeka upalabdha hote haiM / zaMkA---yahA~ para kyA tIna palyoM ke prathama samayamaM prApta hue niSekakA pradezAgra grahaNa karate haiM yA jaghanya nirvRttike prathama samayameM prApta huA pradezAgra grahaNa karate haiM ? samAdhAna--yahA~ para prathama pakSako grahaNa karanA cAhie, kyoMki, utkRSTa niSekasthitimeM jaghanya sthitike pradezAgrakA adhikAra hai| isI prakAra cAra zarIroMkA bhAgAbhAga kahanA cAhie // 333 // *tA. prato 'saMkhejjadibhAgo (ga) asaMkhe0 ' a. kA. prtyo| 'saMkhejjadibhAgo asaMkhe0 ' iti paatth|| tA0 pratI 'u (a) avekkhade ' a. kA. prtyo| ukkhade' iti pAThaH /
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 335 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao (171 jahA orAliyasarIrassa jahaNNapaDibhAgAbhAgo paravido tahA edesi parUvedavvo, aMtomuttamettadivaDDaguNahANIe egasamayapabaddhaM khaMDiya tattha egakhaMDapamANattaNeNa bhevaabhaavaado| Navari tejA-kammaiyasarIrANa divagaNahANipamANamasaMkhejjANi pali. doSamANi paDhamavaggamUlANi / kammaiyasarIrassa sattavAsasahassANi AbAdhaM mottUNa tavaNaMtaraurimadidIe jaM padesagaM NisittaM tassa gahaNaM kAyavvaM / paDhamaNiseyapamANeNa savvadavve kIramANe jahA veyaNAe parUvaNA kadA tahA kAyavvA, paMcasu vi sarIresu* paDhamaNiseyapamANeNa kIramANesu bhedaabhaavaado| ukkassapadeNa orAliyasarIrassa ukkassiyAe ThiThadIe padesaggaM savapadesaggassa kevaDio bhAgo // 334 // sugamaM / asaMkhejjadibhAgo // 335 // tiSaNaM palidovamANaM paDhamasamayappahuDi egasamayapabaddhe jahAkameNa NisiMcamANe tiNaM* palidovamANaM carimasamae jaM NisitaM padesagaM tamukkassaTridipadesAgara NAma / taM svdvidipdesggaannmsNkhe0bhaago| tassa ko paDibhAgo? asaMkhejjA logaa| taM jisa prakAra audArikazarIrakA jaghanya padakI apekSA bhAgAbhAga kahA hai usI prakAra ina zarIroMkA bhI kahanA cAhie ; kyoMki, antarmuhUrtapramANa DeDha guNahAnikA eka samayaprabaddha meM bhAga dene para vahA~ eka khaNDapramANapanekI apekSA koI bheda nahIM hai| itanI vizeSatA hai ki tejasazarIra aura kArmaNazarIrako Der3ha guNahAnikA pramANa palyake asaMkhyAta prathamavargamUlapramANa hai / tathA kArmaNazarIrakI sAta hajAra varSapramANa AbAdhAko choDakara tadanantara uparima sthiti meM jo pradezAgna niSikta hai usakA grahaNa karanA cAhie / prathama niSekake pramANase saba dravyake karane para jisa prakAra vedanA anuyogadvArameM prarUpaNA kI hai usa prakAra karanI cAhie,kyoMki, pA~coM hI zarIroMko prathama niSekake pramANa rUpa karane para usa kathanase isameM koI bheda nahIM hai| utkRSTa padakI apekSA audArikazarIrako utkRSTa sthitikA pradezAgra saba pravezAna ke kitane bhAgapramANa hai / 334 // yaha sUtra sugama hai| asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai // 335 // tIna palyoMke samayase lekara eka samayaprabaddha ke kramase nikSipta hone para tIna palyoM ke antima samaya meM jo pradezAgra nikSipta hotA hai usakI utkRSTa sthitipradezAgra saMjJA hai| vaha saba sthitiyoM meM prApta pradezAgroMke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| usakA pratibhAga kyA hai ? asaMkhyAta * ma0pratipATho'yam / pratiSu ' pacasu sarIresu' iti paatthH| * tAto 'fNasiMcamANaM tiNNaM / iti pAThaH / tA0pratI 'ukassaradesaTridipadesagaM' a0pratI ' ukkassahiTridipadesaggaM ' iti paatth||
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa jahA- carimaNiseyaM dRviya, orAliyasarIrassa NANAgaNahANisalAgAo asaMkhejjapalidovamapaDhamavaggamalamettAo viraliya vigaM kariya aNNoNNabhattharAmiNA asaMkhejjalogapamANeNa aMtomahattamettadivaDDagaNahANigaNiveNa gaNide samayapabaddhavavvaM hovi / teNeva guNagAreNa NANAsamayapabaddha bhAge hide carimaNisego Amacchadi / teNa bhAgahAro asaMkhejjalogo tti siddha / evaM cadaNNaM sarIrANaM // 336 // taM jahA- veubdhiyasarIrassa ukkassiyAe TivIe padesagga samvadidipadesaggANaM kevaDio bhAgo ? asNkhe0bhaago| tassa ko paDimAgo ? asaMkhejjA logaa| AhArasarIrassa ukkassiyAe dvidIe padesaragaM savvaDhivipadesaggANaM kevaDio bhAgo? asaMkhe0 bhaago| tassa ko paDibhAgo ? aMtomahattaM / evaM tejA-kammaiyasarIrANaM / gari paDi bhAgo aMgalassa asaMkhe0 bhaago| ___ ajahaNNa-aNukkassapadeNa orAliyasarIrassa ajahaNNa-- aNukkassiyAe dvidIe padesaggaM savaTThivipadesaggassa kevaDio bhAgo // 337 // sugamaM / loka pratibhAga hai yathA- antima niSekako sthApita karake audArikazarIrakI palyake asaMkhyAta prathama vargamUlapramANa nAnA guNahAnizalAkAoMkA viralana karake aura viralita rAzike pratyeka ekako dunA karake paraspara guNA karanese jo asaMkhyAta lokapramANa rAzi utpanna ho use antamuhUrta mAtra DeDha guNahAnise guNita karane para jo Ave usase guNita karane para samayaprabaddhakA dravya hotA hai| tathA usI gaNakArakA nAnA samayaprabaddhoMmeM bhAga dene para antima niSeka AtA hai| isalie bhAgahAra asaMkhyAta loka pramANa hai yaha siddha hotA hai| isI prakAra cAra zarIroMkA bhAgAbhAga kahanA cAhie // 336 // yathA- kriyikazarIrakI utkRSTa sthitikA pradezAgra saba sthitiyoM ke pradezAgroMke kitane bhAgapramANa hai ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| usakA pratibhAga kyA hai ? asaMkhyAta lokapramANa pratibhAga hai / AhArakazarIrakI utkRSTa sthitikA pradezAgra saba sthitiyoM ke pradezAgroM ke kitane bhAgapramANa hai ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| usakA pratibhAga kyA hai ? antarmuharta pratibhAga hai| isI prakAra taijasazarIra aura kArmaNazarIrake viSaya meM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki yahA~ para pratibhAga aGagulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| ___ ajaghanya- anatkRSTapadako apekSA audArikazarIrako ajaghanya-anatkRSTasthitikA pravezAgra saba sthitiyoMke pradezAgrake kitane bhAgapramANa hai / / 337 / / yaha sUtra sugama hai| 4 a0 A0 pratyoH 'ega' iti pATha;
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 341 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao asaMkhejjA bhAgA // 338 // ko paDibhAgo ? kiNavivagaNahANI paDibhAgo / tattha egarUdhadharivaM mottaNa bahurUvari gahide icchidavavvaM hodi tti ghettavvaM / / evaM caduNNaM sarIrANaM // 339 / / gari appappaNo gaNahANipamANaM jANidUNa vattavvaM / appAbahue ti tattha imANi tiNi aNuyogaddArANijahaNNapade ukkassapade jahaNNukkassapade // 340 // evamettha tiNNi ceva aNuyogaddorANi hoti, annnnesimsNbhvaado| estha egegadvidipadesaggaM jahaNaM NAma, appahANIbhavakAlaegatteNa kAlavisesasseva ghnnaavo| ege. gaguNahANI ukkassapadaM NAma, egasamayaM pekkhidUNa guNahANikAlassa ukkassattavalaM. bhAdo / tadubhayaM jahaNNakkassapadaM NAma / jahaNNapadeNa savvatthovA orAliyasarIrassa carimAe TivIe pavesaggaM // 34 // ___ jaMtiNNaM palidovamANaM carimasamae NisittaM pavesaragaM taM thovaM / 9 / / asaMkhyAta bahubhAga pramANa hai // 338 // pratibhAga kyA hai ? kucha kama DeDha guNahAni pratibhAga hai| Der3ha guNahAnikA viralana karake usa viralana rAzike eka aMkake prati prApta dravyako chor3akara zeSa bahuta aMkoMke prati prApta dravyake grahaNa karane para icchita dravya hotA hai aisA grahaNa karanA cAhie / isI prakAra cAra zarIroMkI apekSA bhAgAbhAga jAnanA cAhie // 339 / / itanI vizeSatA hai ki apanI apanI guNahAnikA pramANa jAna kara kathana karanA caahie| alpabahutvakA adhikAra hai / usameM ye tIna anuyogadvAra haiM-jaghanyapada utkRSTapada, aura jaghanya-utkRSTapada / / 340 / / ___ isaprakAra yahA~ para tIna hI anuyogadvAra hote haiM, kyoMki, anya anuyogadvAra asambhava hai| yahA~ para eka eka sthitike pradezAgrakI jaghanya saMjJA hai, kyoMki, apradhAnIbhUta kAlake ekatvakI apekSA kAlavizeSakA hI yahA~ grahaNa kiyA hai / eka eka guNahAnikI utkRSTapada saMjJA hai / kyoMki, eka samayako dekhate hue guNahAnike kAlameM utkRSTapanA pAyA jAtA hai| tathA una donoMkI jaghanya utkRSTapada saMjJA hai| jaghanyapadakI apekSA auvArikazarIrako antima sthitikA pradezAgna sabase stoka hai // 341 // ____ jo tIna palyapramANa sthitike antima samayameM niSikta pradezAna hai vaha stoka hai /
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM paDhamAe TThidIe padesaggamasaMkhejjaguNaM // 342 // tiNNaM palidovamANaM paDhamasamae jaM gisittaM padesaggaM taM paDhamadvidipadesaragaM nAma / taM carimasamae paDhesaggAdo asaMkhejjagaNaM / ko guNa ? asaMkhejjA logaa| taM jahAaMtomahattamettagaNahANIe tisu palidovamesu ovaTTivesu laddhaM gANAguNahAgisalAgAo hoti / evAsi kiMcUNaNNoNNabbhattharAsipamANamedaM 119 / edeNa carimaNisege gaNide jeNa paDhamaNisego hodi teNa gaNagAro asaMkhejjA logaa| asaMkhejjalogamettaM kudoNavvade ? priymmaado| taM jahA- berUve vaggijjamANe vaggijjamANe palidovamassa asaMkhe0bhAgamettANi vaggaNaTTANANi uvari gaMtUNa palidovamacchedaNayapamANaM pAvadi / taM saI vaggidaM sUciaMgalacchevaNayapamANaM pAvadi / te chedaNayA dugaNidA padaraMgalacchedaNayA hoti / ghaNaMgalacchedaNayA dubbhAgabhahiyA / uddhArapallamasakhejjagaNaM / dIvasAgararUvANi saMkhejjagaNANi / rajjacchevaNayA visesAhiyA / seDicchedaNA visesAhiyA / jagapavaracchedaNA dugaNA / ghaNalogacchedaNA dubbhAgabhahiyA / evaM ghaNalogacchedaNayapamANaM bhaNidaM / tado giyattidUNa sUciaMgulacchedaNayA vaggijjamANA vaggijjamANA palidovamassa asaMkhe0bhAgamettANi vaggaNaTTANANi uvari gaMtUNa palidovama usase prathama sthitimeM niSikta pradezAgra asaMkhyAtagaNA hai // 342 / / tIna palyoMke prathama samayameM jo pradezAgra niSikta hai usakI prathama sthitipradezAgra saMjJA hai| vaha antima samaya meM niSikta pradezAgrase asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? asakhyAta loka hai| yathA- antarmuhartapramANa guNahAnikA tIna palyoMmeM bhAga dene para jo labdha Ave utanI nAnAguNahAnizalAkAyeM hotI haiN| inakI kucha kama anyonyAbhyasta rAzi kA pramANa itanA hai para / isase antima niSekake guNita karane para yataH prathama niSekakA pramANa hotA hai, ata: guNakAra asaMkhyAta lokapramANa hai| zaMkA-- guNakAra asaMkhyAta lokapramANa hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- parikamasUtrase jAnA jAtA hai / yathA- dokA uttarottara varga karane para palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa vargaNAsthAna Upara jAkara palyake ardhacchedoMkA pramANa prApta hotA hai| usakA eka bAra varga karane para sUcyaMgulake ardhacchedoMkA pramANa prApta hotA hai| una ardhacchedoMko dUnA karane para pratarAD.gulake ardhaccheda hote haiN| unase ghanAi.gulake ardhacchada dvitIya bhAgapramANa adhika haiN| unase uddhArapalyakA pramANa asaMkhyAtagaNA hai| usase dvIpoM aura sAgaroMkI saMkhyA saMkhyAtaguNI hai| usase rAjuke ardhaccheda vizeSa adhika hai| unase jagazreNike ardhaccheda vizeSa adhika hai| unase jagapratarake arghaccheda dUne hai| unase ghanalokake ardhaccheda dvitIya bhAgapramANa adhika haiN| isa prakAra ghanalokake arghacchedoMkA pramANa kahA hai| yahA~se loTakara sUcyaMgulake ardhacchedoMkA uttarottara varga karake palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 342 ) baMNAnuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao paDhamavaggamUlaM pAvadi / taM saI vaggidaM palidovamaM pAvadi / saMpahi palidovamAdo heTThA asaMkhejjANi vaggaNadvANANi osaridUNa sUciyaMgulacchedaNayANamuvari tasseva uvarimavaggAdo heTThA ghaNalogacchedaNayA hoMti tti pariyamme bhaNidaM / puNo ede viraliya fai kariya aNNoSaNa bhatthe kade ghaNalogo uppajjadi tti bhaNidaM hodi / orAliyasarIrassa puNa NANAguNahANisalAgANaM pamANaM jadi ghaNalogacchedaNayamettaM hodi to orAli yasarI raNNoSNa mattharAsipamANaM ghaNalogamettaM ceva hodi / atha jadi jattiyA jagapadaracchedaNayA ghaNalogacchedaNayA ca tatsiyAo orAliyasa rIraNANAguNahANisalAgAo hoMti to orAliyasarIrassa aNNoSNabbhattharAsipamANaM jagapadara guNidaghaNalogamettaM hodi / Na ca edaM / kudo ? ghaNalogacchedaNaehito palidovamapaDhamavaggamUlAdo ca orAliyasa rIraNANAguNahANisalA gANamasaMkhejjaguNattuvalaMbhAdo / edaM kudo uvalabbhade ? juttado / taM jahA- orAliyasarIrassa egapadesaguNahANiaddhANaM saMkhejjAvaliyamettaM hoNa aMtomuhuttaM hodi / evaM ca kudo Navvade ? vggnnprNprovnnidhsuttaado| puNo ettiyamaddhANaM gaMtRRNa jadi egaguNahANisalAgA labmadi to tiSNaM palidovamANaM kiM labhAmo tti pamANeNa phalaguNidicchAe ovaTTidAe Avali0 vargaNAsthAna Upara jAkara palyakA prathama vargamUla prApta hotA hai / usakA ekabAra varga karane para palyakA pramANa prApta hotA hai / aba palyase nIce asaMkhyAta vargaNAsthAna utara kara sUcyaMgulake ardhacchedoMke Upara tathA usIke uparima vargase nIce ghanalokake ardhaccheda hote haiM aisA parikarma meM kahA hai / punaH inakA viralana kara aura viralitarAzike pratyeka ekako dUnA kara paraspara guNA karane para ghanaloka utpanna hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / parantu odArikazarIra kI nAnAguNahAnizalAkAoMkA pramANa yadi ghanaloka ke ardhacchedapramANa hotA hai to audArikazarIrakI anyonyAbhyasta rAzikA pramANa ghanalokapramANa hI hotA hai / aura jitane jagapratarake ardhaccheda aura ghanalokake ardhaccheda haiM utanI yadi audArikazarIrakI nAnAguNahAnizalAkAyeM hotI haiM to audArikazarIrako anyonyAbhyasta rAzikA pramANa jagapratarase guNita ghanalokapramANa hotA hai / parantu aisA hai nahIM kyoMki, ghanalokake ardhacchedoM aura palyake prathama vargamUlase audArikazarIrakI nAnAguNahAnizalAkAyeM asaMkhyAtaguNI upalabdha hotI haiM / zaMkA -- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- - yuktise / yathA- audArikazarIrakA eka pradeza guNahAniadhvAna saMkhyAta Avala hokara antarmuhUrtapramANa hai / zakA -- yaha bhI kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- vargaNAparamparopanidhA sUtrase jAnA jAtA hai / punaH itanA adhvAna jAkara yadi eka guNahAnizalAkA prApta hotI hai to tIna palyoM kA kyA prApta hogA isa prakAra phalarAzise guNita icchArAzi meM pramANa zikA bhAga dene para tA0 pro' heTThA saMkhejjANi' iti pATha: 1 ( 375 Jain Education nternational
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 343 asaMkhe0 mAgeNa padarAvaliyaM guNedUNa teNa guNidarAsiNA uvari vaggaM guNevaNa NeyavvaM jAva palidovamabidiyavaggamale tti / jattha jattiyANi khvANi tattha tattiyANi palidovamapaDhamavaggamUlANi Agacchati / evamettiyAo orAliyasarIraNANAguNahANisalAgAo hoMti / puNo edAo viraliya vigaM kariya aNNoSNamatthe kave asaMkhejjalogamettarAsI uppajjadi tti Natthi saMdeho / puNo edeNa rAsigA orAliyasarIracaramaNise guNide tasseva paDhamaNisego hoditti gevhiyatvaM / apaDhama acarimAsu TThidIsa padesaggamasaMkhejjaguNaM // 343 // ko guNa ? saMkhejjAvaliyamettAo sAdiregegarUveNUNadivaDDUguNahANIo / taM jahA - tisu palidovamesuppajjiya uppaNNapaDhamasamae orAliyasa roraNippAyaNaTTha gahidaNokammapade se hito ghetUNa tiNipalidovamANaM paDhamasamae bahuaM padesapiDaM nisicavi / bidiyasamae visesahINaM Nisicadi / evaM niraMtaraM visesahINakameNa tAva nisicadi jAva tiSNaM palidovamANaM carimasamao tti / puNo evaM Nisittasavvadanve paDhamaNisepamANeNa kade divaDaguNahANimettapaDhamaNiseyA hoMti / puNo ettha paDhamaNisegassa carimaNisegassa ca avaNayaNaTTha sAdiregamegarUvamavaNedavvaM / sesamettiyaM hodi5779 512/ / edeNa paDhamaNise guNide tiSNaM palidovamANaM paDhamaNiseyaM carimaNisegaM ca Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase pratarAvaliko guNita karake usa guNita rAzise Upara vargako guNita karake palyake dvitIya vargamUlake prApta hone taka le jAnA cAhie / jahA~ jitanI saMkhyA hotI hai vahA~ utane palya ke prathama vargamUla Ate haiM / isa prakAra jitanI audArikazarIrakI nAnAguNahAnizalAkAyeM hotI haiN| punaH inakA viralana karake aura viralitarAzike pratyeka ekako dUnA karake paraspara guNA karane para asaMkhyAta lokapramANa rAzi utpanna hotI hai isameM sandeha nahIM hai / puna: isa rAzise audArikazarIrake antima niSekake guNita karane para usIkA prathama niSeka hotA hai aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / usase aprathama-acarama sthitiyoMmeM pradezAgra asaMkhyAtaguNA hotA hai / 343 / guNakAra kyA hai ? saMkhyAta AvalipramANa jo sAdhika eka aMkase nyUna DeDha guNahAni hai utanA guNakAra hai / yathA - tIna palkI AyuvAloMmeM utpanna ho kara utpanna honeke prathama samaya meM audArikazarIrako utpanna karaneke lie grahaNa kiye gaye nokarmake pradezoMmeMse lekara tIna palke prathama samaya meM bahuta pradeza piNDako nikSipta karatA hai / dvitIya samaya meM vizeSa hIna pradezapiNDa nikSipta karatA hai / isa prakAra nirantara vizeSa hIna kramase tIna palyake aMtima samaya taka nikSipta karatA hai / punaH isa prakAra nikSipta kiye gaye saba dravyako prathama niSekake pramANarUpa se karane para DeDha guNahAnipramANa prathama niSeka hote haiM / punaH yahA~ para prathama niSeka aura aMtima niSekakA apanayana karaneke lie sAdhika eka aMka ghaTAnA cAhie / zeSakA pramANa itanA hotA 5779 / isase prathama niSekake guNita karane para tIna palyake prathama niSeka aura antima 512
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ (377 5, 6, 347 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao mottUNa majjhimasanavadamvamAgacchadi / teNa apaDhama-acarimadavvassa asaMkhejjagaNataM siddhaM / majjhimadavvamedaM 5779 / apaDhamAsu TThidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 344 / / kettiyametto viseso ? carimaNiseyameto 5788 / acarimAsu TThivIsu padesaggaM visesAhiyaM / / 345 // kettiyametto viseso ? carimaNisegeNUNapaDhamaNisegametto 6291 / savvAsu TThivIsu padesaggaM visesAhiyaM // 346 / / kettiyametto viseso ? carimaNisegametto 6300 / evaM tiNNaM sarIrANaM // 347 // jahA orAliyasarIrassa jahaNNapadappAbahuaparUvaNA kadA tahA veuviya-tejAkammaiyasarIrANaM pi kAyavvA, visesaabhaavaado| Navari tejAsarIrassa aNNoNNabbhattharAsI asaMkhejjaosappiNi-ussappiNimetto, palidovamaaddhacchedaNAhito tejaiyasarIra. nnaannaagunnhaannislaagaannmsNkhejjgunnttdNsnnaado| edaM kudo javvade ? kammaiyasarIrassa niSekako choDa kara madhyake niSekoMkA saba dravya AtA hai| isalie aprathama-acarama dravya asaMkhyAtaguNA hai yaha siddha hotA hai| madhyakA dravya itanA hai-- 5779 / usase aprathama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 344 / / vizeSa kA pramANa kitanA hai ? antima niSekakA jitanA pramANa hai utanA hai (5779+9)%3D5788 / / usase acarama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 345 // vizeSakA pramANa kitanA hai ? prathama niSekameMse antima niSekake pramANako kama karake jo zeSa rahe utanA hai| ( 512 - 9 = 503; 5788+503 % ) 6291 / usase saba sthitiyoM meM pradezAgra vizeSa adhika hai // 346 // vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima niSekakA jitanA pramANa hai utanA hai| ( 6291+9 = 6300 ) / isI prakAra tIna zarIroMke pradezAgrakA jaghanyapadakI apekSA alpabahutva kahanA cAhie // 347 / / ___ jisa prakAra audArikazarIrake jaghanya padakI apekSA alpabahutva prarUpaNA kI hai usI prakAra vaikriyikazarIra, tejasazarIra aura kArmaNazarIrakI prarUpaNA karanI cAhie, kyoMki, usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| itanI vizeSatA hai ki tejasazarIrakI anyonyAbhyastarAzikA pramANa asaMkhyAta avasarpiNI aura utsapiNiyoMke kAlapramANa hai, kyoMki, palyake ardhacchedoMse taijasazarIrakI nAnAguNahAnizalAkAyeM asaMkhyAtaguNI dekhI jAtI haiN| __ zaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ?
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5, 6.348 378 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM NANAgaNahANisalAgAhiMto tejaiyassa gaNahANisalAgAo asaMkhejjaguNAo ti suttavayaNAdo / kammaiyassa aNNoNNabhattharAsipamANaM palido0 asaMkhe0 bhaago| __ jahaNNapadeNa samvatthova AhArasarIssa carimAe TThivIe padesaggaM / / 348 // kudo ? govacchAgAreNa savyaNisegANamavaTThANAdo ukkassaTidisaMjattaparamANUNaM bahuANamasaMbhavAdo c| paDhamAe TThibIe padesaggaM saMkhejjaguNaM // 349 // ko gaNa ? saMkhejjA samayA aNNoNNabbhattharAsI / kimaTThamaNNoNNabhattharAsI saMkhejje ? aMtomahattamettagaNahANiaddhANeNa sayalaAhArasarIradivikAle aMtomahattamette bhAge hide saMkhejjANaM NANAgaNahANisalAgANaM pamANavalaMbhAvo / evAsimaNNo. NNabhattharAsI vi saMkhejjA ceva hodi, paDhamaddhivipadesaggassa saMkhejjagaNataNNahANava vttiido| apaDhama-acarimAsu TThibIsu padesaggamasaMkhejjaguNaM // 350 // ko guNa ? aMtomahattaM / kicUdivagaNahANi tti jaM vRttaM hovi / samAdhAna-- kArmaNazarIrako nAnAguNahAnizalAkAoMse taijasazarIrakI nAnAguNahAnizalAkAyeM asaMkhyAtaguNI haiM, isa sUtravacanase jAnA jAtA hai / kArmaNazarIrakI anyonyAbhyasta rAzikA pramANa patyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| jaghanyapadakI apekSA AhArakazarIrako antima sthitimeM pradezAgra sabake stoka hai // 348 // kyoMki, saba niSeka gopucchAke AkArarUpase avasthita haiM aura utkRSTa sthitise yukta . paramANuoMkA bahuta honA asaMbhava hai| usase prathama sthitimeM pradezAgra saMkhyAtagaNA hai / / 349 / / guNakAra kyA hai ? saMkhyAta samaya pramANa anyonyAbhyasta rAzi guNakAra hai| zaMkA--anyonyAbhyastarAzikA pramANa saMkhyAta kyoM hai ? samAdhAna-- guNahAnikA adhvAna antarmuhUrta hai| usase AhAraka zarIrake samasta sthitikAla antarmuhurtake bhAjita karane para nAnAguNahAniyoMkA pramANa saMkhyAta upalabdha hotA hai| inakI anyonyAbhyasta rAzikA pramANa bhI saMkhyAta hI hotA hai, kyoMki, anyathA prathama sthitikA niSeka saMkhyAtaguNA nahIM bana sktaa| usase aprathama-acarama sthitiyoMmeM pradezAgra asaMkhyAtagaNA hai // 350 // guNakAra kyA hai ? antarmuhUrtapramANa guNakAra hai / kucha kama Der3ha guNahAnipramANa gaNa kAra hai yaha ukta kathana tAtparya hai| |
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 355 ) baMSaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao apaDhamAsu TThidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 351 // kettiyametto viseso ? carimaNisegametto / acarimAsu TThidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 352 // kettiyame to viseso ? carimaNisegeNUNapaDhamaNisegametto / savvAsu dvidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 353 // ke0 viseso ? cariNisegameto / evaM paMcaNaM sarIrANaM jahaNNapadappAbahuaM samattaM / ukkassapadeNa samvatthovaM orAliyasarIrassa carime guNahANiTThANaMtare padesaggaM // 354 // kudo ? carimagaNahANipadesaggAdo heTimaheTThimaguNahANINaM padesaggassa duguNadugaNakameNa 100 / 200 / 400 / 800 / 1600 / 3200 / avaTThANasaNAdo / apaDhama-acarimesu guNahANiTThANaMtaresu pavesaggamasaMkhejjaguNaM // 355 // ko gaNa? asaMkhejjA logA / rUvaNaNANAgaNahANisalAgAo 5 viraliya vigaM usase aprathama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 35 // kitanA adhika hai ? antima niSekakA jitanA pramANa hai utanA adhika hai| usase acarama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 352 / / kitanA adhika hai ? prathama niSekameMse antima niSekake pramANako kama karane para jitanA zeSa rahe utanA adhika hai| usase saba sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 353 / / vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima niSekakA jitanA pramANa hai utanA hai| isa prakAra pA~ca zarIroMkA jaghanya padakI apekSA alpabahutva samApta huaa| utkRSTapadakI apekSA audArikazarIrake antima gaNahANisthAnAntarameM pradezAgra sabase stoka haiM // 354 // kyoMki, antima guNahAnike pradezAgrase adhastana adhastana guNahAniyoMkA pradezAgna dUne dune kramase avasthita dekhA jAtA hai / yathA- 100, 200, 400, 800, 1600, 3200 / usase aprathama-acarama gaNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra asaMkhyAtagaNA hai|355| guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta lokapramANa guNakAra hai| eka kama nAnAguNahAnizalAkAoMkA viralana kara aura viralita rAzike pratyeka ekako dUnAkara paraspara guNA karanepara
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 356 kariya aNNoSNa bhattharAsI dUrUvUNA tti bhaNidaM hodi 30 1 tassa pamANamevaM 3000 / apaDhamesu guNahANiTThANaMtaresa pavesaggaM visesAhiyaM / 356 / kettiyametto viseso ? carimaguNahANidavvametto 3100 / paDhamesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 357 // kettiya0 viseso ? carimaguNahANidavvametto 3200 / acarimesu guNahANiTThANaMtaresa padesaggaM visesAhiyaM 358 // kettiyametto viseso ? carimaguNahANidavveNUNa bidiyAdiguNahANidavvametto 6200 / savvesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 359 // kettiyametto viseso ? carimaguNahANidavvametto 6300 / evaM tiSNaM sarIrANaM // 360 // jahA orAliyasa rIrassa ukkassapadappAbahuaM parUvidaM tahA veubviya- tejAkammaiyasarIrANaM pi parUvedavvaM / Navari tejA - kammaiyasarIrANamaNNoSNanbhattharAsipamANaM NAdUNa mANidavvaM / jo anyonyAbhyasta rAzi utpanna ho usameMse do kama ( 32 - 230 ) guNakAra zalAkA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / usakA pramANa itanA hai / 100x30 ) 3000 / usase aprathama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai / 356 / vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima gunnhaanik| jitanA dravya hai utanA hai ( 3000+100 = ) 3100 aprathama guNahAniyoMkA dravya / usase prathama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai / 357 / vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima guNahAnike dravyakA jitanA pramANa hai ( 3000 + 100 = ) 3200 / usase acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai / 358 / vizeSakA pramANa kitanA hai ? dvitIyAdi guNahAniyoMke dravyameMse antima guNahAni ke kama karanepara jo zeSa rahe utanA hai ( 3100 100 = 3000; 3200 + 3000 = ) 6200 / usase saba guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai / 359 / vizeSakA pramANa kitanA hai ? atima guNahAnike dravyakA jitanA pramANa hai utanA hai ( 6200 + 100 = ) 6300 | isI prakAra tIna zarIroMkI apekSA jAnanA cAhie / 360 / jisa prakAra audArikazarIrakA utkRSTapadakI apekSA alpabahutva kahA hai usI prakAra vaikriyikazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIrakA bhI kahanA caahie| itanI vizeSatA hai ki tejasazarIra aura kArmaNazarIrakI anyonyAbhyastarAzikA pramANa jAna kara kahanA cAhie /
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 366 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao (181 samvatthovaM AhArasarIrassa carimaguNahANiTThANaMtaresu padesaggaM // 36 // kAraNaM sugamaM / apaDhama-acarimesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM saMkhejjaguNaM / 362 / ko guNa0 ? sagaaNNoNNabhattharAsIe cadurUvUNAe addhaM / apaDhamemu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 363 // kettiyametto viseso ? crimgunnhaannidvvmetto| paDhame guNahANiTThANaMtare padesaggaM visesAhiyaM // 364 / / ke0 viseso ? crimgunnhaannivvvmetto| acarimesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 365 // ke0 viseso ? carimaguNahANidabveNUNabiviyAdigaNahANivavvametto / savvesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 366 / / ke0 viseso ? carimaguNahANivavvametto / evamakkassapadappAbahuaM samattaM / AhArakazarIrake antima guNahAnisthAnAntaroM meM pradezAgra sabase stoka hai|361|| kAraNa sugama hai| usase aprathama-acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra saMkhyAtagaNA hai 362 / guNakAra kyA hai ? cAra kama apanI anyonyAbhyasta rAzikA ardhabhAgapramANa guNakAra hai ( 64 - 4 = 60; 6.2- 30, 100 x 30 - 3000) usase aprathama gaNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai / / 363 // vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima guNahAnikA jitanA dravya hai utanA hai| usase prathama gaNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai / / 364 // . vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima guNahAnikA jitanA dravya hai utanA hai / usase acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 365 / / vizeSakA pramANa kitanA hai ? dvitIyAdi guNahAniyoMke dravyameM se antima guNahAnikA dravya kama kara dene para jo zeSa rahe utanA hai / usase saba guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai // 366 / / vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima guNahAnikA jitanA dravya hai utanA hai| isa prakAra utkRSTapada alpabahutva samApta huaa|
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 ) ( 5, 6, 367 jahaNNukkassapadeNa savvatthovaM orAliyasarIrassa carimAe TThidIe padesaggaM / / 367 // kudo ? ukkassaTThidisaMjuttaparamANupoggalANaM bahuANamaNuvalaMbhAdo / 9 / / carime guNahANiTThANaMtare pavesaggamasaMkhejjaguNaM // 368 // ko guNa0 ? kiMcUNadiva DDaguNahANIo 9 100 / kubo carimaguNahANidavve carimaNiyamANeNa kade kiMcUNadivaDUguNahANimettacarimaNisegANaM tatyuvalaMbhAdo / paDhamAe TThiIe padesaggamasaMkhejjaguNaM // 369 // kicanaNNoSNa 9 ko guNa 0 ? asaMkhejjA logA / kiMcUjadivaDuguNahANinA 100 matthasimhi mAge hide jaM bhAgaladdhaM so guNagAro tti ghettavvaM 512 / apaDhama - acarimesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggamasaMkhejja-guNaM // 370 // ko guNa0 ? aMtomuhuttaM / guNahANIe tiSNicadubbhAgeNa sAdiregeNaUNavivaDDa chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa 512 jaghanya utkRSTa padakI apekSA auvArikazarIrako antima sthitimeM pradezAgra sabase stoka hai / 367 / kyoMki, utkRSTa sthitiyukta bahuta paramANu nahIM upalabdha hote / usase antima guNahANisthAnAntara meM pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / 368 // guNakAra kyA hai ? kucha kama DeDha guNahAnipramANa guNakAra hai 100, kyoMki, antima guNahAnike dravyako antima niSekake pramANase karane para kucha kama DeDha guNahAni pramANa antima niSeka upalabdha hote haiM / usase prathama sthiti meM pradezAgra asaMkhyAtaguNA / 369 / guNakAra kyA hai ? asaMkhyAta lokapramANa guNakAra hai / kucha kama DeDha guNahAni 100 kA kuchakama anyonyAbhyasta rAzi 2' meM bhAga denepara jo bhAga labdha Ave vaha guNakAra hai : ) 512 / aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie | ( 512 : 100 9 512 100 512 X 100 1 100 usase aprathama- acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / 370 / guNakAra kyA hai ? antarmuhUrtapramANa guNakAra hai / guNahAnike tIna baTe cAra bhAga se
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 375 ) baMdhaNANuyogadAre sarIraparUvaNAe padesavirao guNahANi ti maNidaM hodi 3000 / apaDhamesu guNahANiTThANaMtaresu pavesaggaM visesAhiyaM / 371 / kettiyato viseso ? carimagaNahANidavvametto 3100 / paDhame guNahANiTThANaMtare padesaggaM visesAhiyaM // 372 // ke0 viseso ? crimgnnhaannivtvmetto| kudo ? bidiyAviguNahANidavvANaM duguNahINa-duguNahINakameNa avaTThANuvalaMbhAdo 3200 / / apaDhama-acarimAsu hidIsu padesaggaM visesAhiyaM / / 373 / / kettiyametto viseso ? paDhamacarimaNisegehi UNavidiyAviguNahANivavvametto 5779 / apaDhamAe TThidIe padesaggaM visesAhiyaM // 374 / / ke0 viseso ? carimaNiseyametto 5788 / acarimesu guNahANihANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM / 375 / ke0 viseso ? carimaguNahANidagveNUNapaDhamaNisegametto 6200 / adhika kucha kama DeDha guNahAnipramANa guNakAra hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai 3000 / usase aprathama gaNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai| 371 / vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima guNahAnikA jitanA dravya hai utanA hai (3000 + 100: / 3100 / / usase prathama gaNahAnisthAnAntaroM meM pradezAgra vizeSa adhika hai / 372 / vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima guNahAnikA jitanA dravya hai utanA hai, kyoMki, dvitIya Adi guNahAniyoMkA dviguNahIna dviguNahIna kramase avasthAna upalabdha hotA hai ( 3100+100%3D ) 3200 / usase aprathama-acarama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai / 373 / vizeSakA pramANa kitanA hai ? prathama aura antima niSekase nyUna dvitIya Adi guNahAniyoMkA jitanA dravya hai utanA hai ( 6300 - 521 % ) 5779 / usesa aprathama sthitimeM pradezAgra vizeSa adhika hai| 374 / vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima niSekakA jitanA pramANa hai utanA hai (5779 +9%D ) 5788 / usase acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai / 375 / vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima guNahAnike dravyako prathama niSekake dravyameMse kama karanepara jitanA zeSa rahe utanA hai (512 - 100%3D412, 5788+412 = ) 6200 /
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa acarimAe vidIe padesaggaM visesAhiyaM // 376 // ke0 viseso ? carimaNise geNUNaca rimaguNahANidavvametto 6291 / savvAsu visesAhiyaM // 377 // TThidIsu savvesu guNahANiTThANaMtaresu pavesaggaM kettiyametto viseso ? carimaNisegametto 6300 / ( 5, 6, 376 evaM tiSNaM sarIrANaM // 378 // jahA orAliyasa rIrassa jahaSNukkassapadappAbahuaM parUvidaM tahA veuvviya-tejAkamiyasarIrANaM pi parUvedavvaM / gavari carimaguNahANidavvAdo tejaiyasarIrassa paDhamadvidIe NisittavavvamasaMkhejjaguNaM ti bhaNide ettha guNagAro aMgulassa asaMkhe0 bhAgo hodi, divaDUguNahANimettacarimaNisegehi aNNoSNanbhattharAsimetta carimaNisegesu oTTide aMgalassa asaMkhe 0 bhAgamettaguNagAruvalaMbhAdo / ettha ettiyamAgacchaditti kudo navvade ? ettheva uvari bhaNNamANaappAbahugAdo Navvade / taM jahA - savvatthovANi AhArasarIrassa NANApadesa guNahANidvANaMtarANi / kammaiyasarIrassa NANApadesa usase acarama sthitimeM pradezAgra vizeSa adhika hai ||376 || vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima guNahAnike dravyameMse antima niSekake dravyako kama kara dene para jo zeSa rahe utanA hai ( 100 - 9 = 91; 6200 +91 = '6191 / usase saba sthitiyoM aura saba guNahAnisthAnAntaroM meM pradezAgra vizeSa adhika hai // 377 // vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima niSekakA jitanA pramANa hai utanA hai ( 6291 + 9 = ) 6300 / isIprakAra tIna zarIroMkI apekSA jAnanA cAhie // 378 // jisa prakAra audArikazarIrakA jaghanya utkRSTa padakI apekSA alpabahutva kahA hai usI prakAra vaikriyikazarIra, tejasazarIra aura kArmaNazarIrakA bhI kahanA caahie| itanI vizeSatA hai ki antima guNahAni dravyase taijasazarIrakI prathama sthitimeM nikSipta huA dravya asaMkhyAtaguNA hai aisA kahane para yahA~ para guNakAra aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai, kyoMki, Der3ha guNahAnipramANa antima niSekoMse anyonyAbhyasta rAzipramANa antima niSekoMke bhAjita karane para aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra upalabdha hotA hai / zaMkA-- yahA~ itanA AtA hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-yahIM para Age kahe jAnevAle alpabahutvase jAnA jAtA hai / yathA-AhArakazarIrake nAnAguNahAnisthAnAntara sabase stoka haiN| unase kArmaNazarIrake nAnAguNahAnisthAnAntara
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 379 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao ( 385 guNahANiTTANaMtarANi asNkhejjgnnaagi| tejAsarIrasta NANApadesaguNahANiDhANaMtarANi asaMkhe0 guNANi / saMpahi kammaiyasarIrassa NANAguNahANisalAgAo palidovamacchedaNarahito asaMkhe0 bhAgeNaNAo tti AiriyA bhaNaMti / puNo evaM vihakammaiyasarIragANAguNahANisalAgAhito tejaiyasarIrassa NANAguNahANisalAgAo asaMkhejjagaNAo tti vaggaNAsutte bhaNidaM / aviruddhAiriyANaM uvadeso puNa palidovamacchedaNAhito tejaiyasarIrassa NANAgaNahANisalAgAo asNkhejjgunnaao| ko gaNa0 ? palido 0 asaMkhe0bhAgo tti / edamhi guNagAre jattiyANi rUvANi tattiyANaM palidovamANamaNNoNNabbhAse kade tejaiyaNANAguNahANisalAgANamaNNoNNabbhattharAsI uppajjadi / puNo tammi aNNoNNabhattharAsimmi divagaNahANIe oTTide laddhamasaMkhejjANaM palidovamANamaNNoNNamAso Agacchadi / teNa gaNagAro aMgalassa asaMkhe0bhAgo tti siddhaM / kammaiyasarIraguNagAro puNa palidovamassa asaMkhe0bhAgo tti bttuvo| eso gaNagAravihI puvvaM parUvivajahaNNapade ukkassapade ca vattavyo / jahaNNukkassapadeNa samvatthovaM AhArasarIrassa carimAe TThidIe padesaggaM // 379 // kudo ? ukkassadvidiparamANaNaM bahuANaM sNbhvaabhaavaado| asaMkhyAtaguNe haiN| unase taijasazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiN| yahA~ para kArmaNazarIrakI nAnAguNahAnizalAkAyeM palya ke ardhacchedoMse asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kama haiM aisA AcArya kathana karate haiN| punaH isa prakArakI kArmaNazarIrakI nAnAguNahAnizalAkAoMse tejasazarIrakI nAnAguNahAnizalAkAyeM asaMkhyAtaguNI hai aisA vargaNAsUtrameM kahA hai / parantu virodharahita AcAryoMkA upadeza hai ki palyake ardhacchedoMse taijasazarIrakI nAnAguNahAnizalAkAyeM asaMkhyAtaguNI haiN| guNakAra kyA hai ? palyakA asaMkhyAtavAM bhAgapramANa guNakAra hai| isa guNakArameM jitanI saMkhyA hai utane palyoMkA paraspara guNA karane para taijasazarIrakI nAnAguNahAnizalAkAoMkI anyonyAbhyasta rAzi utpanna hotI hai / punaH usa anyonyAbhyasta rAzima DeDha guNahAnikA bhAga dene para asaMkhyAta palyoMkI anyonyAbhyasta rAzi AtI hai / isalie guNakAra aGagula ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai yaha siddha hotA hai| parantu kArmaNazarIrakA guNakAra palyakA asaMkhyAtavAM bhAgapramANa hai aisA jAnanA caahie| yaha guNakAravidhi pahale kahe gaye jaghanyapada aura utkRSTapadameM bhI kahanI cAhie / jaghanya- utkRSTa padako apekSA AhArakazarIrako antima sthitimeM pradezAna sabase stoka hai / / 379 / / kyoMki, utkRSTa sthitike bahuta paramANu sambhava nahIM haiN| 4 tA0 pratI 'puvaparUvidajahaNNapade ' a0 prako 'puvvaM parUvidaM jahaNNapade' iti pATha /
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ arkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa paDhamAe hidIe padesaggaM saMkhejjaguNaM / / 380 / / ko guNa 0 ? saMkhejjA samayA / kiMcUNaNNoSNamattharAsi tti bhaNidaM hodi carime guNahANiTThANaMtare pavesaggamasaMkhejjaguNaM // 381 // ko guNa0 ? sagadivaDuguNahANIe saMkhejjadibhAgo / 386 ) apaDhama- acarimesu guNahANiTThANaMtaresa padesaggaM saMkhejja - guNaM // 382 / / ? saMkhejjA samayA / cadurUvUNaaNNoSNanmattharAsista addhamidi ko guNa 0 bhaNidaM hodi / apaDhamesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM / 383 / kettiyametto viseso ? carimaguNahANidavvametto / paDhame guNahANiTThANaMtaresa pavesaggaM visesAhiyaM // 384 // ke0 viseso ? carimaguNahANidavvametto / acarimesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM / 385 | ke0 viseso ? carimaguNahANidavvametteNUNa bidiyAdiguNahANimetto / usase prathama sthiti meM pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / / 380 // ( 5, 6, 380 guNakAra kyA hai ? saMkhyAta samaya guNakAra hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / usase antima guNahAnisthAnAntara meM pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai // 381 // guNakAra kyA hai ? apanI DeDha guNahAnike saMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / usase aprathama acarama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / 382 / guNakAra kyA hai ? saMkhyAta samaya guNakAra hai / cAra kama anyonyAbhyasta rAzikA bhAgapramANa guNakAra hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / usase aprathama guNahAnisthAnAntaroMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai / / 383 / / vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima guNahAnike dravyakA jitanA pramANa hai utanA hai / usase prathama guNahAnisthAnAntara meM pradezAgra vizeSa adhika hai / / 384 / vizeSakA pramANa kitanA hai ? aMtima guNahAnike dravyakA jitanA pramANa hai utanA hai / usase acarama guNahAnisthAnAntaroM meM pradezAgra vizeSa adhika hai / / 385 / / vizeSakA pramANa kitanA hai ? dvitIya Adi guNahAniyoMke dravyameMse antima guNahAni dravyako kama karanepara jo zeSa rahe utanA hai / guNakAra hai / kuchakama anyonyAbhyasta rAzipramANa
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 390 ) ghANuyogaddAre sarIraparUvaNAe Niseya appAbahuaM ( 187 apaDhama acarimAsu TThidIsa pavesaggaM visesAhiyaM // 386 // ke0 viseso ? paDhama carimaNisegehi UNacarimaguNahANidavvametto / apaDhamAsu TThidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 387 // ke0 viseso ? carimaNisegametto | acarimAsu TThidIsu padesaggaM visesAhiyaM // 388 // ke0 viseso ? carimaNisegeNUNapaDhamaNisegametto / savvAsu TThivIsu savvesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM // 389 // kettiyametto viseso ? carimaNiseyametto / evaM padesavirao tti samattamaNuyogaddAraM / jise appA bahue ti tattha imANi tiSNi aNuyogaddArANijahaNa uktapade jahaNNukkassapade // 390 // usase aprathama- acarama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai || 386 // vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima guNahAnike dravyameMse prathama aura antima niSekake dravyako kama karanepara jo zeSa rahe utanA hai / usase aprathama sthitiyoM meM pradezAgra vizeSa adhika hai / / 387 // vizeSakA pramANa kitanA hai ? antima niSekakA jo pramANa hai utanA hai / usase acarama sthitiyoMmeM pradezAgra vizeSa adhika hai || 388 // vizeSakA pramANa kitanA hai ? prathama niSekake pramANameMse antima niSekake pramANako kama karanepara jo zeSa rahe utanA hai / usase saba sthitiyoM aura saba guNahAnisthAnAntara meM pradezAgra vizeSa adhika hai / / 389 // vizeSaka pramANa kitanA hai ? antima niSekakA jitanA pramANa hai utanA hai / isa prakAra pradezaviraca anuyogadvAra samApta huA / niSeka alpabahutvakA prakaraNa hai / usameM ye tIna anuyogadvAra hote haiMjaghanyapada, utkRSTapada aura jaghanya utkRSTapada // 390 // a0 prato ' padesaggaM visesaggaM visesA 0 iti pATha: /
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 391 egaguNahANiakhANaM jahaNNapadaM NAma, egsNkhttaado| NANAguNahANisalAgAo ukkassapadaM gAma, aNegasaMkhattAdo / guNahANiaddhANaM pekkhidUNa gANAguNahANisalAgANamasaMkhejjaguNattadaMsaNAdo vA ukkassaM jANAgaNahANisalAgANaM / AhArakammaiyaguNagArasalAgAhi viyahicAro, pAdhaNNapadamastidUNa guNahANisalAgANaM ukkassavavaesAdo / davaTiyaNayAvalaMbaNAdo tti bhaNidaM hodi / jahaNNapadeNa savvatthovamorAliya-veubviya-AhArasarIrassa eyapadesaguNahANiTThANaMtaraM // 391 // kudo ? aNtomuhttpmaannttaado| hotA vi tiNNi guNahANiTThANatarANi sarisANi / taM kudo gavvade ? egasutte egavayaNeNa ca nniddesaado| teyAsarIrassa eyapadesa gunnhaannitttthaannNtrmsNkhejjgunnN||392|| ko guNa. ? palido0 asaMkhe0bhAgo asaMkhejjANi palidovamapaDhamavaggamUlANi / kammaiyasarIrassa egapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM / 393 / ekaguNahAniadhvAnakA nAma jaghanyapada hai, kyoMki, usakI saMkhyA eka hai| nAnAguNahAni zalAkAoMkA nAma utkRSTapada hai, kyoMki, unakI saMkhyA bahuta hai| athavA guNahAni adhvAnako dekhate hue nAnAguNahAnizalAkAyeM asaMkhyAtaguNI dekhI jAtI haiM, isalie nAnAguNahAnizalAkAoMkI utkRSTapada saMjJA hai| AhArakazarIra aura kArmaNazarIrakI guNahAnizalAkAoMke sAtha vyabhicAra bhI nahIM AtA hai, kyoMki, prAdhAnyapadakI apekSA nAnAguNahAnizalAkAoMkI utkRSTa saMjJA hai / dravyAthikanayakA avalambana lenese yaha saMjJA rakhI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / jaghanyapadakI apekSA audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrakA ekapradezagaNahAnisthAnAntara sabase stoka hai / / 391 // kyoMki, usakA pramANa antarmuhUrta hai| aisA hote hue bhI tInoM gugahAnisthAnAntara samAna haiN| zaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- eka sUtrameM eka vacanakA nirdeza honese jAnA jAtA hai| usase taijasazarIrakA ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtagaNA hai / 392 / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| jo palyakA asaMkhyAtavAM bhAga palyake asaMkhyAta prathama vargamUlapramANa hai| usase kArmaNazarIrakA ekapradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai / 396 / 4 tA0 pratI '-slaagaao| (a) NAhAra' a. kA. pratyo: 'salAgAo aNAhAra' iti paatth|| * kA0 pratI * teyAsarIrassa NANApadesa-' iti pAThaH /
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 397 ) baMSaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe NiseyaappAbahuaM ( 389 ko guNagAro ? palido0 asaMkhe0 bhAgo / evaM jahaNNapadappAbahuaM samattaM / ukkassapareNa savvatthovANi AhArasarIrassa gANApadesaguNahANiTThANaMtarANi // 394 // kudo ? sNkhejjruuvttaado| kammaiyasarIrassa NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 395 // ko guNagAro ? palido0 asNkhe0bhaago| tejAsarIrassa gANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 396 // ko gaNa0 ? palido0 asaMkhe0 bhaago| kudo ? tejAsarIrassa egagaNahANi*adANAdo asaMkhejjapalidovamapaDhamavaggamalamettAdo kammaiyasarIraegagaNahANiaddhAssa asNkhejjgunnttaado| orAliyasarIrassa gANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 397 // guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| isaprakAra jaghanyapadakI apekSA alpabahutva samApta huA / utkRSTa padako apekSA AhArakazarIrake nAnApradezaguNAhAnisthAnAntara sabase stoka haiM // 394 // __ kyoMki, unakA pramANa saMkhyAta hai| unase kArmaNazarIrake nAnApradezagaNahAnisthAnAntara asaMkhyAtagaNe haiM / / 395 / / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| unase taijasazarIrake nAnApradezagaNahAnisthAnAntara asaMkhyAtagaNe haiM / / 396 // guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, asaMkhyAta palyoMke prathama vargamUlapramANa tejasazarIrake ekaguNahAni adhvAnase kArmaNazarIrakI ekaguNahAnikA adhvAna asaMkhyAtaguNA hai| unase audArikazarIrake nAnApravezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtagaNe haiM / / 397 // * tA0 pratI ' tejAsarIrassa NANAguNahANi- ' iti paatth|)
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 398 ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjavibhAgo asaMkhejjANi: palidovamapaDhamavaggamalANi / veuvviyasarIrassa NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi saMkhejjaguNANi // 398 // ko guNa ? asaMkhejjA smyaa| kudo ? doNaM guNahANiaddhANANi sarisANi hodUNa tehi vihajjamANatipalidovamehito tettIsasAgarovamANaM sNkhejjgnnttdsnnaado| evaM ukkassapadappAbahuaM samattaM / jahaNNukkassapadeNa savvatthovANi AhArasarIrassa NANApavesaguNahANiTThANaMtarANi // 399 / / kudo ? sNkhejjruuvttaado| orAliya-veunviya-AhArasarIrassa eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM / / 400 // kudo ? tiNNi vi guNahANiTThANaMtarANi sarisANi hodUNa aNtomhttpmaannttaado| kammaiyasarIrassa NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi // 401 // guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| jo ki pala kA asakhyAtavAM bhAga palyake asaMkhyAta prathama vargamUlapramANa hai| unase vaikriyikazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtagaNe haiM / 398 // guNakAra kyA hai ? saMkhyAta samaya guNakAra hai, kyoMki, donoMke guNahAniadhvAna samAna haiM isalie unase bhAjita kiye jAnevAle tIna palyoMse tetIsa sAgara saMkhyAtaguNe dekhe jAte haiN| isa prakAra utkRSTapadakI apekSA alpabahutva samApta huaa| jaghanya-utkRSTapadako apekSA AhArakazarIrake nAnApradezagaNahAnisthAnAntarasabase stoka haiM / 399 / / kyoMki, unakA pramANa saMkhyAta hai| unase audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrakA ekapradezagaNahAnisthAnAntara asaMkhyAtagaNA hai / 400 / kyoMki, tIna hI guNahAnisthAnAMtara sadRza hote hue pratyekakA adhvAna atarmuhUrtapramANa hai| unase kArmaNazarIrake nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtagaNe haiN|401| 8 kA0 pratI ' ko guNagAro asaMkhejjANi ' iti paatth||
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 406 ) ko guNa 0 ? palido0 asaMkhe 0 bhAgo / teyAsarIrassa guNANi // 402 // baMghaNAnuyogaddAre sarIraparUvaNAe NiseyaappA bahuaM ko guga0 ? palido0 asaMkhe0 bhAgo / teyAsarIrassa egapadesa guNahANiTThAnaMtara masaMkhejjaguNaM // 403 | ko guNa0 ? asaMkhejjANi palidovamapaDhamavaggamUlANi / kammaiyasarIrassa eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjaguNaM // 404 / ko guNa 0 ? palido0 asaMkhe 0 bhAgo / orAliyasarIrassa haiM // 405 // ( 391 NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejja guNANi // 405 // ko guNa0 asaMkhejjANi palidovamacchedaNaya paDha mavaggamUlANi / veDavviyasarIrassa NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi saMkhejja guNANi // 406 || NANAguNahANiTThANaMtarANi asaMkhejja guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / unase taijasazarIra ke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe haiM // 402 // guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / unase taijasazarIrakA eka pradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // 403 // guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAta prathama vargamUlapramANa guNakAra hai ! usase kArmaNazarIrakA ekapradeza guNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNA hai // // 404 | guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / audArikazarIra ke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara asaMkhyAtaguNe usase guNakAra kyA haiM ? asaMkhyAta palyoMke jitane ardhaccheda ho utane prathama vargamUlapramANa guNakAra hai / unase vaikriyikazarIra ke nAnApradezaguNahAnisthAnAntara saMkhyAtaguNe haiM // 406 // tA0 pratI ' teyAsarIrassa NANA (eya) padesa- ' a0 kA0 pratyo' 'teNAsarIrassa NANApadesa - iti pATha: /
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ko guNa 0 ? saMkhejjA samayA / evaM NiseyaparUvaNA samattA | guNagAreti tattha imANi tiNi aNuyogaddArANi jahaNNapada ukkassapade jahaSNukkassapade / / 407 / / ( 5, 6, 407 jahaNadavvamassidUNa jo guNagAro taM jahaNNapadaM NAma / ukkassadavvamassidUNa jo guNagAro tamukkassapadaM NAma / ubhayamastiUNa jo guNagAro taM jahaNNukkassapadaM NAma / jahaNNapade savvatthovA orAliya-veubviya- AhArasarIrassa jahaNNao guNagAro seDIe asaMkhejjadibhAgo / / 408 / / kudo ? sAmAviyAdo / jahaNNapadappAbahue kIramANe seDIe asaMkhe0 bhAgo guNagAro hoditti bhaNidaM hodi / taM jahA- sanvatthovamorAliya sarIrassa jahaNNayaM padesaggaM / taM puNa egasamayapabaddhamettaM suhumeiMdiya apajjattaeNa paDhamasamayatamavattheNa jahaNNa uvavAdajogeNa apajjattivittaNaNimittaM gahidaNokampapavesaggaM / veubviyasarIrassa jaharaNayaM padesaggamasaMkhe0 guNaM / ko guNa0 ? seDIe asaMkhe0 bhAgo / edaM pi egasamayapabaddhamettaM asaNipacchAyadadeva Neraiesu uppaNNeNa paDhamasamayaAhAraeNa guNakAra kyA hai ? saMkhyAta samaya guNakAra hai / isa prakAra niSekaprarUpaNA samApta huI / guNakArakA prakaraNa hai / usameM ye tIna anuyogadvAra hote haiM- jaghanyapada, utkRSTapada aura jaghanya utkRSTapada // 407 // jaghanya dravyakA Azraya kara jo guNakAra hai vaha jaghanyapada kahalAtA hai / utkRSTapadakA Azraya kara jo guNakAra hai vaha utkRSTapada kahalAtA hai aura donoMkA Azraya kara jo guNakAra hai vaha jaghanya - utkRSTapada kahalAtA hai / jaghanya padakI apekSA audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrakA jaghanya guNakAra jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai ||408 || kyoMki, aisA svabhAva hai / jaghanya padakI apekSA alpabahutva karane para jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / yathA - audArikazarIrakA jaghanya pradezAgna sabase stoka hai / parantu vaha prathama samaya meM tadbhavastha hue sUkSma ekendriya aparyApta jIvake dvArA jaghanya upapAdayogase aparyAptikI racanA ke lie grahaNa kiyA gayA nokarmapradeza gra eka samayaprabaddhamAtra hotA hai / usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / yaha bhI prathama samaya meM AhAraka hue tathA prathama samaya meM tadbhavastha hue aise asaMjJiyoM meM se Akara deva aura nArakiyoM meM
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 409 ) baMdhaNANuyogadAre sarIraparUvaNAe padesavirao ( 393 paDhamasamayatamattheNa jahaNNauvavAvajogeNa gahidaNokammapadesaragaM / AhArasarIrasta jahaNNayaM padesaggamasaMkhejjagaNaM / ko gaNa 0? seDIe asNkhe0bhaago| evaM pi egasamayapabaddhamattaM AhArasarIramaTThAveMtasaMjadeNa paDhamasamayatappAoggajahaNNapariNAmajogeNa gahivaNokammapadesaggaM / tejA-kammaiyasarIrassa jahaNNao guNagAro abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamatabhAgo // 409 // eveNa sutteNa tejA-kammaiyasarIrassa jahaNNadavANaM guNagAro parUvido / taM jahA-AhArasarIrassa jahaNNapadesaggAdo tejAsarIrassa jahaNNapadesaggamaNaMtaguNaM / ko gaNa0 ? abhavasiddhiehi aNaMtagaNo siddhaannmtbhaago| evaM pi aNNadarassa suhamaNigodajIvaapajjattayassara eyaMtANavaDDhIe vaDamANayassa jahaNNajogissa sAmitavarisamayae vaTThamANassa hodi / kammaiyasarIrassa jahaNNayaM pade saggamaNaMtagaNaM / ko guNa ? abhavasiddhiehi aNaMtagaNo siddhANamaNaMtabhAgo / evaM pi khavidakammaMsiya. lakkhaNeNAgada ajogicarisamae vaThThamANaaghAdicadukkadavvaM ghettavvaM / evaM jahaNNapadappAbahuaM samattaM / utpanna hue jIvake dvArA jaghanya upapAdayogase grahaNa kiyA gayA nokarmapradezAgra eka samayaprabaddha pramANa hotA hai / usase AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| yaha bhI AhArakazarIrako utpanna karanevAle saMyatake dvArA prathama samaya meM tatprAyogya jaghanya parigAmayogake dvArA grahaNa kiyA gayA nokarmapradezAgra eka samayaprabaddhapramANa hotA hai / tejasazarIra aura kArmaNazarIrakA jaghanya guNakAra abhavyoMse anantagaNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hai // 409 / / isa sUtrake dvArA taijasazarIra aura kArmaNazarIrake jaghanya dravyoMkA guNakAra kahA gayA hai| yathA--AhArakazarIrake jaghanya pradezAgrase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra anantaguNA hai| guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai| yaha pradezAgra bhI ekAnta vRddhise vRddhigata jaghanya yogavAle aura svAmitvake antima samayameM vidyamAna anyatara sUkSma nigoda aparyApta jIvake hotA hai / usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra anantaguNA hai / guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai| yaha bhI kSapitakA zikalakSaNase Aye hue ayogI jIvake antima samayameM vidyamAna aghAticatuSkake dravyarUpa grahaNa karanA caahie| ___ isa prakAra jaghanya padakI apekSA alpabahutva samApta huA / 4tA. prato' -jIvapajjattayassa ' iti pATha: 1
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 410 ukkassapadeNa orAliyasarIrassa ukkassao guNagAro palidovamassa asaMkhejjavibhAgo // 410 // jahaNNauvavAdajogeNa baddhaegorAliyasamayapabaddhAdo ukkassapariNAmajogeNa baddhaegorAliyasamayapabaddho tiNipalidovamasaMcidadivagaNahANimettaukkassaorAliyasamayapabaddhA vA asaMkhejjagaNA / ettha gaNagAro palido0 asaMkhe0 bhaago| evaM cadaNNaM sarIrANaM // 411 / / jahA orAliyasarIrajahaNNavvAdo ukkassadavvaM palido0 asaMkhe0 bhAgagaNaM tahA sesacaduNNaM sarIrANaM pi sagasagajahaNNasamayapabaddhAdo sagasagaukkassasamayapabaddho gaNidakammaMsiyalakkhaNeNa saMcidadivagaNahANimetasamayapabaddhA vA palidovamassa asaMkhejjavibhAgaguNA / Navari egakkassasamayapabaddhaM paDucca jogaguNagAro gaNidakamma. siyalakkhaNeNa saMcidasavakkassavadhvaM paDacca jogagaNagAreNa gaNidaviSaDDhagaNahANIo gaNagAro hodi / vari kammaiyasarIrassa jahaNNavavvamukkassadavvaM ca divaDDagaNahANi. gaNidasamayapabaddhamettaM hodi, aNAdibaMdheNa baMdhattAdo / ettha vi jahaNNadamvAdo ukka. ssadavvaguNagAro jogaguNagArametto / evamukkassapadeNa satthANappAnahu samattaM / utkRSTa padako apekSA audArikazarIrakA utkRSTa gaNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai // 410 / jaghanya upapAdayogase bandhako prApta hue audArikazarIrake eka samayaprabaddhase utkRSTa pariNAmayogase bandhako prApta huA audArikazarIrakA eka samayaprabaddha athavA tIna palya kAlake bhItara saMcita hue Der3ha guNahAni pramANa audArikazarIrake utkRSTa samayaprabaddha asakhyAtaguNe haiM / yahA~ para guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isI prakAra cAra zarIroMko apekSAse jAnanA cAhie / / 411 / / jisa prakAra audArikazarIrake jaghanya dravyase usakA utkRSTa dravya palyake asaMkhyAtaveM bhAgaguNA kahA hai usIprakAra zeSa cAra zarIroMke bhI apane apane jaghanya samayaprabaddhase apanA apanA utkRSTa samayaprabaddha athavA muNitakAMzikalakSaNase saJcita hue Dar3ha guNahAnipramANa samayaprabaddha palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa gRNe haiM / itanI vizeSatA hai ki eka utkRSTa samayaprabaddhakI apekSA yogaguNakAra hI guNakAra hotA hai aura guNitakAMzikalakSaNase saJcita hue sarvotkRSTa dravyakI apekSA yogaguNakArase guNita Der3ha guNahAniyA~ guNakAra hotA hai| itanI aura vizeSatA haiM ki kArmaNazarIrakA jaghanya dravya aura utkRSTa dravya DeDha guNahAniguNita samayaprabaddhapramANa hotA hai, kyoMki, usakA anAdisambandharUpase bandha upalabdha hotA hai / yahA~ bhI jaghanya dravyase utkRSTa dravya lAne ke lie guNakAra yogaguNakArapramANa hai| ___isa prakAra utkRSTa padakI apekSA svasthAna alpabahutva samApta huaa|
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 415 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padesavirao ( 395 jahaSNukkassapadeNa orAliya-veuviya-AhArasarIrassa jahaNNao guNagAro seDIe asaMkhejjavibhAgo // 412 // ukkassao guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 413 / / tejA-kammaiyasarIrassa jahaNNao guNagAro abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo // 414 // tasseva ukkassao guNagAro palidovamassa asaMkhejjadibhAgo // 415 / / edehi caduhi vi suttehi jahaNNukkassapadappAbahuasta guNagArANaM parUvaNA kadA / taM jahA-samvatthovamorAliyasarIrassa jahaNmayaM padesaragaM, suhumeiviyaapajjatta jahaNNauvavAdajogeNa AgadaegasamayapabaddhattAdo / tasseva ukkassayaM padesamgamasaMkhejja. gaNaM / ko gaNa. ? palido0 asaMkhe0 bhAgo / kudo ? tiplidovmaaumnnusscrimsmyukkssdvvgghnnaado| veuvivayasarIrassa jahaNNayaM padesaggamasaMkhejjaguNaM / ko gaNa ? seDIe asaMkhe0 bhAgo / kudo? asaNNipacchAyadeNa deveNa raieNa vA jahaNNauvavAdajogeNa saMcidaegasamayapabaddhapamANattAdo / kathaM jahaNajogissa davvaM jaghanya utkRSTa padakI apekSA audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrakA jaghanya guNakAra jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai // 412 / / tathA utkRSTa guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| 413 // tejasazarIra aura kArmaNazarIrakA jaghanya gaNakAra abhavyoMse anantagaNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hai / / 414 // tathA unhIM kA utkRSTa guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai // 415 // ina cAroM hI sUtroMke dvArA jaghanyapada aura utkRSTapadakI apekSA alpabahatvake gaNakAroMkI prarUpaNA kI hai| yathA-audArikazarIrakA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai; kyoMki, vaha sUkSma ekendriya aparyAptake jaghanya upapAda yogake dvArA grahaNa kiye gae eka samayaprabaddhapramANa hai| usase usIkA utkRSTa pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, tIna palya kI AyuvAle manuSyoMke antima samayayeM jo utkRSTa dravya hotA hai usakA yahA~ grahaNa kiyA hai| usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtagaNA hai / guNakAra kyA hai ? jagadheNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki, vaha asaMjJI jIvoMmeMse Akara utpanna hue deva yA nArakIke dvArA jaghanya upapAdayogase saMcita hue eka samayaprabaddhapramANa hotA hai|
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 415 O seDIe asaMkhe0 bhAgaguNaM hojja ? Na, jAdiviseseNa veubviyajahaNNa samayapabaddhassa seDIe asaMkhejjadibhAgaguNalaM paDi virohAbhAvAdo / tasseva ukkassadavvamasaMkhejjaguNaM / ko guNa0 ? palidovamAsaMkhe 0 bhAgo / kudo ? gaNidakam maMsiyalakkhaNeNAgavaAraNaccadakappavAsiyadevassa carimasamayasaMcayaggahaNAdo / AhArasarIrassa jahayaM pavesaggamasaMkhe0 guNaM / ko guNa 0 ? ko guNa 0 ? seDIe asaMkhe 0 bhAgo / kudo ? uttarasarIramuTThAveMtapaDhamasamayasAhussa jhnnnnjogennaagdegsmypbddhgghnnaado| ettha jAdiviseseNeva guNagAro seDIe asaMkhe 0 bhAgo hodi tti ghettavvo / tasseva ukkasyaM padesaggamasaMkhejjaguNaM / ko guNa0 ? palido0 asaMkhe0 bhAgo / kudo ? uttarasarIraM vividhaNa mUlasarIraM pavisamANacarimasamaya AhArasAhussa ukkassasaMcayaggahaNAdo / tejaiyasarIrassa jahaNNayaM padesaggamaNaMtaguNaM / ko guNa 0 * ? abhavasiddhiehi anaMtaguNo siddhANamaNaMta bhAgo / kudo ? suhumeiMdiyaapajjattajahaNaegaMtANuva DijogakAlassa carimasamayatejaiyadavvaggahaNAdo / puvillANaM guNagAro seDIe asaMkhe 0 bhAgo / edassa guNagAro kathamaNaMto hojja ? sAbhAviyAdo / tasseva ukkastadavvamasaMkhejjaguNaM / ko zaMkA-- jaghanya yogavAlekA dravya jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNA kaise hotA hai ? samAghAna -- nahIM, kyoMki, jAtivizeSake kAraNa vaikriyikazarIrake jaghanya samayaprabaddha ke jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANaguNe hone meM koI virodha nahIM hai / usase usIkA utkRSTa dravya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, guNitakarmAzikalakSaNa se Ae hue AraNa- acyuta kalpavAsI devake antima samaya meM jo saMcaya hotA hai usakA yahA~ grahaNa kiyA hai| usase AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, uttarazarIrako utpanna karanevAle sAdhuke jaghanya yogase jo eka samayaprabaddha prApta hotA hai usakA yahA~ para grahaNa kiyA hai / yahA~ para bhI jAtivizeSa ke hI kAraNa guNakAra jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aisA grahaNa karanA caahie| usase usIkA utkRSTa pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai | guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, uttarazarIrakI vikriyA karake mUla zarIrameM praveza karanevAle antima samayavartI AhArakazarIrI sAdhuke jo utkRSTa saMcaya hotA hai usakA yahA~ grahaNa kiyA hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra anantaguNA guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, sUkSma ekendriya aparyApta jIvake jaghanya ekAntAnuvRddhiyoga - kAlake antima samayameM jo taijasazarIrakA dravya hotA hai usakA yahAM grahaNa kiyA hai / zaMkA- pahale ke zarIroMkA guNakAra jagazraNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / aisI avasthA meM isa zarIrakA gugakAra ananta kaise ho sakatA hai ? 1 samAdhAna - aisA svabhAva hai / * a0 pro' jahaNNajogissa davvaM seDIe asaMkhe0 mAgaguNattaM paDi iti pATha: 1 tA0 prato padesaggamasaMkhe0 guNaM ( maNaMtaguNaM ) ko guNa0 ' iti pATha 1 1
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 417 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA ( 397 guNa ? palido0 asaMkhe0 bhAgo / kudo satamAe puDhavIe carimasamayaNeraiyassa guNidakammaMsiyassa ukkassa tejAvagvagahaNAdo / kammaiyasarIrassa jahaNNayaM padesaggamaNaMtagaNaM / ko guNa ? abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhaannmnnNtbhaago| kudo ? khavivakammaMsiyalakkhaNeNAgadacarimasamayaajogidavvaggahaNAdo / tasseva ukkassadavvamasaMkhe0 guNaM / ko guNa ? palido0 asNkhe0bhaago| kudo gnnidkmmsiylkkhnnennaagvsttmpuddhvicrimsmynneriyvdhvgghnnaado| evaM gaNagAro tti samattamaNuogaddAraM / pavamImAMsAe tattha imANi duve aNuyogaddArANi--jahaNNapade ukkassapade // 416 // jattha paMcaNaM sarIrANaM jahaNNavavvaparikkhA kIradi sA jahaNNapadamImAMsA / jattha ukkassadavvaparikkhA koradi sA ukksspdmiimaaNs|| ukkassapadeNa orAliyasarIrassa ukkassayaM padesaggaM kassa // 417 // usase usIkA utkRSTa dravya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, sAtavIM pRthivImeM antima samayavartI nArakIke guNitakarmAzikavidhise jo taijasazarIrakA utkRSTa dravya hotA hai usakA yahA~ para grahaNa kiyA hai / usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra anantaguNA hai / guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, kSapitakarmAzikalakSaNase Ae hue antima samayavartI ayogikevalIke jo dravya hotA hai usakA yahA~ para grahaNa kiyA hai| usase usIkA utkRSTa dravya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, guNitakauzikalakSaNase Aye hue sAtavIM pRthivIke antima samayavartI nArakIkA jo dravya hai usakA yahA~ para grahaNa kiyA hai| isa prakAra guNakAra anuyogadvAra samApta huaa| pavamImAMsAkA prakaraNa hai / usameM ye do anuyogadvAra hote haiM-jaghanyapada aura utkRSTapada / / 416 // jahA~ pA~coM zarIroMke jaghanya dravyakI parIkSA kI jAtI hai vaha jaghanya padamImAMsA hai aura jahA~para utkRSTa dravyakI parIkSA kI jAtI hai vaha utkRSTa padamImAMsA hai| utkRSTapadakI apekSA audArika zarIrake utkRSTa pradezAgrakA svAmI kauna hai / / 417 // tA. prato' -kammaMsiyaukkassa-' iti pATha11
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6, 418 ki devassa kiM Neraiyassa kiM tirikkhassa ki maNussassa ki pajjattassa kimapajjattassa ki saNissa kimasaNissa kimeiMdiyassa iccAdipucchAo ettha kAyavvAo / aNNadarassa uttarakuru-devakurumaNuassa tipalidovama TThidiyassa / / 418 // itthi purisa vededisammatta-micchattAdiguNehi ya vavvaviseso Natthi tti jANAvaNaTThamadaraNiddeso kado / sesagaipa DisehaTTha sesamaNussapa DisehaTTha ca uttarakuru devakurumassaggahaNaM kadaM / kimadumaNAsa paDiseho kado ? aNNattha bahusAdAbhAvAdo / asAdeNa orAliyasarIrapoggalassa bahuassa apacayadaMsaNAdo / uttarakuru devakurumaNuA savve tipalidovamaTThidiyA ceva tado tipalidovamaTThidiyasse tti visesaNamajuttaM ? Na esa doso, uttarakuru- vevakurumaNuA tipalidovarmATThadiyA ceve tti tattha sesAuTThidivi - paDase phlttaado| Na ca edaM suttaM mottUNa aNNaM suttamatthi jeNa uttarakuru devakurumaNuA tipalidovamaTThidiyA ceva hoMti tti Navvadi tado saphalamedaM visesaNaM / samagrAhiya dupalidovame Adi kAdUNa jAva samaUNatiSNipalidovamANi tti dvidiviyappapaDisehaTTha kyA deva hai, kyA nArakI hai, kyA tiyaMJca hai yA kyA manuSya hai; kyA paryApta hai yA kyA aparyApta hai; kyA saMjJI hai yA kyA asaMjJI haiM; tathA kyA ekendriya hai Adi pRcchAya yahA~ para karanI cAhie / jo tIna palkI AyuvAlA uttarakuru aura devakurukA anyatara manuSya hai / 4180 strIveda aura puruSavedake kAraNa tathA samyaktva aura mithyAtva Adi guNoM ke kAraNa dravya vizeSa nahIM hotA hai isa bAtakA jJAna karAne ke lie anyatarapadakA nirdeza kiyA hai / zeSa gatiyoM kA niSedha karaneke lie tathA zeSa manuSyoM kA niSedha karane ke lie uttarakuru aura devakuruke manuSyoM ke isa padakA grahaNa kiyA hai / zakA -- anyake utkRSTa svAmitvakA kisalie niSedha kiyA hai ? samAdhAna- kyoMki, anyatra bahuta sAtAkA abhAva hai, kyoMki, asAtAse audArikazarIrake bahuta pudgalakA apacaya dekhA jAtA hai / zaMkA -- uttarakuru aura devakuruke saba manuSya tIna palyakI sthitivAle hI hote haiN| isalie 'tIna palyakI sthitivAle ke' yaha vizeSaNa yukta nahIM hai ? samAdhAna -- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, uttarakuru aura devakuruke manuSya tIna palyakI sthitivAle hI hote haiM aisA kahane kA phala vahA~para zeSa Ayusthiti ke vikalpoMkA niSedha karatA hai / aura isa sUtra ko choDakara anya sUtra nahIM hai jisase yaha jJAna ho ki uttarakuru aura devakuruke manuSya tIna palkI sthitivAle hI hote hai, ataH yaha vizeSaNa saphala hai / athavA eka samaya adhika do palyase lekara eka samaya kama tIna palya takake sthitivikalpoMkA niSedha karane ke lie -duralida va maAdi tA0 prato ' iti pATha 1
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 419 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA (199 vA tipalidovamaggahaNaM / Na ca samvasiddhidevAuaM va NiviyappaM tavAuaM, tapparUvayasutta-vakkhANANamaNavalaMbhAdo / saMpahi tassa mayassa lakkhaNaparUvaNaTThamuttarasutaM bhaNavi-- teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavatyeNa ukkasseNa jogeNa AhArido / 419 / sriirpaaoggpogglpiNddgghnnmaahaaro| tattha paDhamasamayaAhAraeNa aahaarido| biviyAdisamayaAhArapaDisehaDhaM paDhamasamaeNa AhAro visesido| eso paDhamasamayaAhAro paDhamasamayatabbhavattho bidiyasamayatabbhavattho tadiyasamayatabbhavattho vi asthi, tattha biviya-tadiyasamayatabbhavatthAhArANaM paDisehaDhaM paDhamasamayatabbhavatthavisesaNeNa paDhamasamayaAhAro vise sido / viggahagadIe uppaNNe ko doso ? Na, dosamayasaMcayadavyassa* abhaavppsNgaado| ukkassajogo jassa paDhamasamayaAhArassa so uksso jogo teNa ukkassajogeNa aahaarido| aNAhAra viyappapaDisehaTeM evakAraNiddeso kdo| evamuppaNNapaDhamasamae AhAravisesa parUviya saMpahi bidiyAdisamaesu AhAra sUtrameM tIna palyakI sthitivAle padakA grahaNa kiyA hai| sarvArthasiddhike devoMkI Ayu jisa prakAra nirvikalpa hotI hai usa prakAra vahA~kI Ayu nirvikalpa nahIM hotI, kyoMki, isa prakArakI AyukI prarUpaNA karanevAlA sUtra aura vyAkhyAna nahIM upalabdha hotA / aba usa manuSyake lakSaNakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM-- usI manuSyane prathama samayameM AhAraka aura prathama samayameM tadbhavastha hokara utkRSTa yogase AhArako grahaNa kiyA // 419 // __ zarIrake yogya pudgalapiNDakA grahaNa karanA AhAra hai| vahA~ prathama samaya meM AhAraka hokara AhAra grahaNa kiyaa| dvitIya Adi samayoMmeM AhArakA pratiSadha karaneke lie prathama samaya' padase AhArako vizeSita kiyA hai| yaha prathama samayakA AhAra prathama samayameM tadbhavastha hokara, dUsare samayameM tadbhavastha hokara aura tIsare samayameM tadbhavastha hokara bhI hotA hai, ataH vahA~ dvitIya aura tRtIya samayameM tadbhavastha hokara jo AhAra hotA hai usakA pratiSedha karane ke lie 'prathama samaya meM tadbhavastha' isa vizeSaNase prathama samayake AhArako vizeSita kiyA hai| zaMkA-- vigrahagatise utpanna hone meM kyA doSa hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, do samaya meM saMcita hue dravyake abhAvakA prasaMga AtA hai| prathama samayameM AhAraka jisa jIvake jo utkRSTa yoga hotA hai vaha utkRSTa yoga vahA~para vivakSita hai| usa utkRSTa yogase AhAra grahaNa kiyaa| anAhAra vikalpakA niSedha karane ke lie 'evakAra' padakA nirdeza kiyA hai| isa prakAra utpanna hone ke prathama samayameM AhAra vizeSakA kathana 4 a. praso 'visesaNaM' kA0 pratI / visesaNa ' iti paatth| 1 * ma0 pratipATho'yam / pratiSu ' dosasaMcayadavvassa ' iti pATha; /
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 } chavakhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ggahaNakkamaparUvaNaTThamuttarasuttaM bhaNadi- ukkassiyAe vaDDhI vaDDhido / / 420 / / paDhamasamayajogAdo bidiyasamayajogo asaMkhejjaguNo / bidiyAdo tadiyasamayajogo asaMkhejjagaNo / evaM NeyavvaM jAtra egaMtANuvaDDicarimasamao ti / ettha guNagArapamANaM palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / ettha guNagAro jaNao vi ukkassao vi asthi / raft jahaNNAdo ukkasso asaMkhejjaguNo / tattha jahaNNavaDDipaDisehaTTamakka ssiyAe vaDDhI vaDido tti bhaNidaM / edeNa eyaMtANuvaDDhIe AhAraNakkamo paruvido / kimaTTha ukkassajogeNeva AhArAvijjadi ? bahupoggalaggahaNaTTha 1 aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattado / 421 | chapajjattisamANaNakAlo jahaNNao ukkassao vi aMtomahuttametto / tattha savvajahaNeNa aMtamahutteNa kAlena savvAhi ya pajjattI hi pajjattayado tivRttaM hodi / kimaTThe apajjattakAlo lahuo gheppavi ? pajjattakAlapariNAmajoge hito apajjattakAla gatA vaDajogehi asaMkhejjaguNahINehi* bahupoggalaggahaNAbhAvAdo / ( 5, 6, 421 karake aba dvitIya Adi samayoM meM AhAragrahaNa ke kramakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM- utkRSTa vRddhise vRddhiko prApta huA / 420 / prathama samayake yoga se dvitIya samayakA yoga asaMkhyAtaguNA hai / dUsare samaya ke yoga se tIsare samayakA yoga asaMkhyAtaguNA hai / isa prakAra ekAntAnuvRddhiyoga ke antima samaya taka le jAnA cAhie / yahA~para guNakArakA pramANa palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / yahA~ para guNakAra jaghanya bhI hai aura utkRSTa bhI hai / itanI vizeSatA hai ki jaghanyase utkRSTa asaMkhyAtaguNA hai / unameMse jaghanya vRddhikA pratiSedha karaneke lie utkRSTa vRddhise vRddhiko prApta huA yaha kahA hai / isadvArA ekAntAnuvRddhise AhAragrahaNakA krama kahA gahA hai / zaMkA-- utkRSTa yogase hI AhAragrahaNa kyoM karAyA gayA hai ? samAdhAna -- bahuta pudgaloMke grahaNa karane ke lie / antarmuhUrta arthAt sabase laghu kAla dvArA saba paryAptiyoMse paryApta huA / 421 / chaha paryAptiyoMke pUrA honekA kAla jaghanya bhI hai aura utkRSTa bhI hai| unameM se sabase jaghanya antarmuhUrta kAlake dvArA saba paryAptiyoMse paryApta huA yaha ukta kathanakA tAtparya hai / zaMkA -- laghu aparyApta kAla kisalie grahaNa kiyA jAtA hai ? samAdhAna -- kyoMki, paryAptakAlIna pariNAmayogoMse aparyAptakAlIna ekAntAnuvRddhiyoga asaMkhyAtaguNe hIna hote haiM ataH unake dvArA bahuta pudgaloMkA grahaNa nahIM hotA, isalie aparyApta kAla laghu grahaNa kiyA hai / * a0 pratI savvAhi pajjattIhi iti pAThA 1 tA0 pratI asakhejjaguNehi iti pATha |
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 425. ) baMdhaNANuyogadAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA ( 401 tassa appAo bhAsaddhAo // 422 / / savvAo pajjattIo samANiya bhAsaMtassa jassa appAo bhAsaddhAo so ukkassadavvasAmI hodi / bhAsAkAlassa. thovattaM kimaTTa micchijjade? Na, bhAsAvAvAreNa jaNidaparissameNa bhAsApoggalaNamabhighAdeNa ya bahuANaM orAliyapoggalANaM prisdnnppsNgaado| appAo maNajogaddhAo // 423 // cidAjaNidaparissameNa parigalaMtapoggalakkhaMdhapaDisehaTTha appAo maNajogaddhAo tti bhnnidN| appA chavicchedA / / 424 / / chavI sarIraM / tassa NahAdI kiriyAvisesehi khaMDaNaM chedo NAma / te chedA tattha appA thovA, bahuANaM kiriyANamaMtare tvirohaabhaavaado| jehi sarIrapIDA hodi te tattha appANi tti bhAvattho / aMtare Na kadAi viuvido // 425 // usake bolaneke kAla alpa haiM // 422 / / saba paryAptiyoMko samApta karake bolate hue jisake bhASAkAla alpa haiM vaha utkRSTa dravyakA svAmI hai| zaMkA-bhASAkAlakA stokapanA kisalie cAhate haiM ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, bhASAke vyApArase jo parizrama hotA hai usase tathA bhASArUpa pudgaloMkA abhighAta honese bahuta audArikazarIrake pudgalaloMkI nirjarA honekA prasaMga AtA hai, isalie bhASAkAlakA stokapanA cAhate haiM / manoyogake kAla ala cintAke kAraNa jo parizrama hotA hai usase galanevAle pudgalaskandhoMkA niSedha karane ke lie ' manoyogake kAla alpa hai ' yaha kahA hai| chavicheda alpa haiN| 424 / / chavi zarIrako kahate haiN| usake nakha AdikA kriyAvizeSake dvArA khaNDana karanA cheda hai / ve cheda vahAM alpa arthAt stoka haiM, kyoMki, bahuta kriyAoMke binA usake hone meM koI virodha nahI AtA / jinase zarIrapIDA hotI hai ve vahAM alpa haiM yaha isakA bhAvArtha hai / AyukAlake madhya kadAcit vikriyA nahIM kI // 425 // tA0 pratI 'bhAsakAlassa' iti pAThaH 18 pratiSu 'tassaNNahAdINaM iti pAThaH |
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 ) chakvaMDAgame vaggaNA-khaM ( 5, 6, 426 etthaMtare tipalidovamAuamaNapAlemANo Na kadA viuvido / kudo? tattha paricattorAliyasarIrassa viuvvaNappayamorAliyasarIraM gaNaMtassa kevalaM tapparisadaNappasaMgAdo / Na cedaM viuvvaNasarIraM orAliyaM, vippaDisehAdo / thovAvasese jIvidavae tti jogajavamajjhassa uvarimaMtomuhutaddhamacchi do* // 426 // javamajjhaM NAma asamayapAoggajogadANANi / tehiMto uvarimajogadANesu heTimajogaTThANehito asaMkhejjaguNesu aNtomuttddhmcchido| kimaDheM ? bahupoggala. ggahaNaTuM / tattha bahuaM kAlaM kiNNa acchadi ? Na, aMtomuttAdo uvari tattha acchaNassa sNbhvaabhaavaado| evaM kAladesAmAsiyasuttatthaparUvaNaTheM / evamuvajogajavamajjhassa uvarimaMtomahattadhdamacchadi ti Na ghetavvaM kiMtu tiNNaM palidovamANamabhaMtare jadA jadA saMbhavadi tadA tadA javamajjhassa uvari jogaTTANesu ceva pariNamidi tti ghettavvaM / 'etthaMtare' arthAt tIna palyapramANa AyukA pAlana karate hue kadAcit vikriyA nahIM kI, kyoMki, audArikazarIrakA tyAga kara vikriyArUpa audArikazarIrako grahaNa karanevAleke kevala usakI nirjarA honeka prasaMga AtA hai / yaha vikriyArUpa zarIra bhI audArika hai aisA kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, vikriyArUpa zarIrake audArika hone kA niSedha hai / jIvitavya kAlake stoka zeSa rahanepara yogayavamadhyake Upara antarmuhurta kAla taka rahA // 426 / / ATha samayaprAyogya yogasthAnoMko yavamadhya kahate haiN| usase adhastana yogasthAnoMse asaMkhyAtaguNe uparima yogasthAnoMmeM antarmuhurta kAla taka rahA / zaMkA- vahAM antarmuhurta kAla taka kisalie rahA ? samAdhAna- bahuta pudgaloMkA saMgraha karaneke lie| zaMkA- vahAM bahuta kAla taka kyoM nahIM rahatA hai? samAdhAna- nahIM, kyoMki, antarmuhUrta kAlase adhika kAlataka vahAM rahanA sambhava nahIM hai| kAla dezAmarSaka sUtrake arthakA kathana karane ke lie yaha vacana hai / isase upayogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAlataka rahatA hai yaha grahaNa nahIM karanA caahie| kintu tIna palyapramANa kAlake bhItara jaba jaba sambhava hai taba taba yavamadhyake Uparake yogasthAnoMmeM hI pariNamana karatA hai aisA yahAM grahaNa karanA caahie| *tA0pratI 'jIvidabvamettamaMtaramatthi tattha (jIvidavva e ti jogajavamajjhassa) uvarimaMtomuttattha (kha) majchido ' a0kA0pratyoH 'jIvidabbamettamaMta ramatthi tattha uvarimaMtomahattatthamacchi do' iti pAThaH / 4 apratI 'aMtomahattatthamacchido' iti pATha tAto '-puttattha (ttamaddha) parUvaNaTuM' iti pAThaH /
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 428. ) badhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA (403 carime jIvaguNahANiTThANaMtare AvaliyAe asaMkhejjavibhAgamacchido // 427 // jAva carimajIvagaNa hANI tattha AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamassidaNa tAva carimajohito ttthtnnjogaannmsNkhejjgnnttaado| kAlajavamajjhAdo uvari acchamANesu jadi carime jIvaguNahANiDhANaMtare acchaMtANaM bahudavvalAho hodi to Avali0 asaMkhe0 bhAgaM mottUNa tattha bahukAlaM kiNNa acchAvido? Na, tattha bahukAlamacchagAsaMbhavAbhAvAdo / evaM di kAladesAmAsiyasuttaM teNa kAlamattaM mottaNa javamajjhassa urimacchamANo jAva saMbhavadi tAva carime jIvagaNahANiTTANaMtare ceva acchadi tti bhaNidaM hodi| carima-ducarimasamae ukkassajogaM gado // 428 // kimadamettha ukkassajoga NIdo? jogavaDaDhIdo padesabaMdhavaDaDhI bahagI hodi ti jANAvaNaTheM / do samae mottUNa savvattha bhavadvidimmi ukkassajogaM kiNNa NIdo? ___ antima jIvaguNahAnisthAnAntarameM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka rahA / / 427 / / kyoMki, jo antima jIvaguNahAni hai vahAM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlakA Azraya lekara antima yogase vahAMke yoga asaMkhyAtaguNa hote hai / zaMkA - kAlayavamadhya ke Upara rahanevAle jIvoMmase yadi antima jovaguNahAnisthAnAntarameM rahane vAle jovoMko bahuta dravyakA lAbha hotA hai to Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlako choDakara vahAM bahuta kAla taka kyoM nahIM ThaharAyA ? samAdhAna - nahIM, kyoMki, vahAM bahuta kAla taka rahanA sambhava nahIM hai isalie vahAM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlase adhika kAla taka nahIM tthhraayaa| yaha bhI kAladeSAmarSaka sUtra hai, isalie mAtra kAlakI vivakSA na karake yavamadhyake Upara rahatA huA jaba taka sambhava hai taba taka antima jIvaguNahAnisthAnAntarameM hI rahatA hai yaha ukta sUtrake kathanakA tAtparya hai| carama aura dvicarama samayameM utkRSTa yogako prApta huA / / 428 // zaMkA - yahAM utkRSTa yogako kisalie prApta karAyA hai ? samAdhAna - yogavRddhise pradezabandhakI vRddhi bahuta hotI hai isa bAtakA jJAna karAne ke lie yahAM utkRSTa yogako prApta karAyA hai| zaMkA - do samayako choDakara sarvatra bhavasthitike bhItara utkRSTa yogako kyoM nahIM prApta karAyA ?
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 429 Na, ukkassajogeNa visamaya-tisamaya-cadusamayaM mottaNa samvattha bhavadvidammi bahukAlapariNamaNasattIe abhaavaado| evaM bhavasAmAsiyasuttaM / tega ettha bhavammi jAva saMbhavo asthi tAva ukkassajogaM ceva gado tti gemihayavvaM / etya saMkilesAvAso kiNNa parUvido? kAlagadasamANaujugadIe paijjamANAe kasAyavaDDi-hANIhi kajjAbhAvAdo saMkilese saMte olaMbaNakaraNakaraNeNa bahuNokammapoggalANaM galaNappasaMgAdo dh| tassa carimasamayatabbhavatthassa tassa orAliyasarIrassa ukkassaya padesaggaM / / 429 // tirikkho maNusso vA dANeNa dANANamodeNa vA tipalidovamAudvidie su uttarakurudevakurumaNassesu AuaMbaMdhidUNa evamedeNa kameNa kAlagadasamANo* ujugadIe devakuru-uttarakuruvesu uvavajjiya paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa ukkassuvavAdajogeNa AhAridUNa tamAhAridaNokammapadesaM tiSNaM palidovamANaM paDhamasamayamAdi kAdUNa jAva carimasamao ti tAva govacchAgAreNa NisiMciya tado bidiyasamayappahuDi ukkassegaMtANuvaDDijogeNa vaDDamANo aMtomattakAlamasaMkhejjaguNAe seDIe NokammapadesamAhAridUNa tiNNaM palidovamANaM NisiMcamANo savvalahuM pajjattIo samAdhAna-nahIM, kyoMki, utkRSTa yogake sAtha do samaya, tIna samaya aura cAra samayako choDakara sarvatra bhavasthitike bhItara bahuta kAla taka pariNa mana karaneko zaktikA abhAva hai / ___yaha bhavadezAmarSaka sUtra hai, isalie isa bhavameM jaba taka sambhava hai taba taka utkRSTa yogako hI prApta huA aisA yahAM grahaNa karanA caahie| zaMkA-yahAM para saMklezAvAsakA kathana kyoM nahIM kiyA hai ? samAdhAna- kyoMki, mara kara Rjugatike prApta hone para kaSAyakI vRddhi aura hAnise koI prayojana nahIM hai aura saMklezake sadbhAvameM avalambanAkaraNake karanese bahuta nokarmapudgaloMke galanekA prasaMga prApta hotA hai, isalie yahAM saMklezAvAsakA grahaNa nahIM kiyA hai / antima samayameM tadbhavastha hue usa jIvake audArikazarIrakA utkRSTa pradezAgra hotA hai // 429 / / kisI tiryaJca aura manuSyane dAna yA dAnake anumodanase tIna palyakI sthiti vAle devakuru aura uttarakuruke manuSyoMkI AyukA bandha kiyA / isa prakAra isa kramase mara kara Rjugatise devakuru aura uttarakurumeM utpanna huaa| punaH prathama samaya meM AhAraka aura prathama samayameM tadbhavastha hokara utkRSTa upapAda yogase AhAra grahaNa kara una grahaNa kiye gaye nokarmapradezoMko tIna palthake prathama samayase lekara antima samaya taka gopucchAkArase nikSipta kiyA / phira dvitIya samayase lekara utkRSTa ekAntAnuvRddhi yogase vRddhiko prApta hotA huA antarmuhUrta kAla taka asaMkhyAtaguNita zreNirUpase nokarmapradezoMko grahaNa kara tIna palyapramANa kAla meM nikSipta kiyA / punaH 9 tA0 kA0 pratyoH 'NIdo? ukkassajogeNa iti pAThaH / ma0pratipATho'yam | tA0 pratI baMdhidUNa edeNa kAlagadasamAgo a0 kA0 pratyo baMdhidaNa eva medeNa kAlagadasamANo iti paatth||
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 422 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA (405 samANiya pariNAmajogammi Nivadiya suttavRttavihANeNa AgaMtUNa carimasamayaTTido ukkassadavvasAmI hodi tti bhAvattho / nidio tasse ti Niddeso Na Nipphalo, tassa carimasamayatabbhavatthassa jIvassa jamorAliyasarIraM tassukkassayaM padesaggamidi saMbaMdhe kIramANe sahalattuvalaMbhAdo / ettha saMcayANugamo bhAgahArapamANANagamo samayapabaddhapamANANugamo cedi edehi tIhi aNuyogaddArehi uvasaMhAro uccade- tattha saMcayANugamassa parUvaNA pamANamappA. bahuaM cedi tiNi aNuyogaddArANi / parUvaNadAe tiNNaM palidovamANaM par3hamasamayasaMcidadavvaM sAmittacarimasamae asthi / vidiyasamayasaMcitavadhvaM pi asthi / evaM NeyatvaM jAva tiNNaM palidovamANaM carimasamayasaMcidadavvaM ti / parUvaNA gadA / tiNNaM palidovamANaM paDhamasamayasaMcidadavvaM kettiyamathi tti bhaNide egasamayapabaddhassa carimagopucchamettamatthi / jaM bidiyasamayasaMcidadavvaM taM sAmittasamae carima ducarimagovucchamettamathi / jaM tadiyasamae saMcidadavvaM taM sAmittasamae carima ducirama-ticarimagovucchamettamatthi / evaM gaMtUNa kammaTidicarimasamayasaMcidadavvamegasamayapabaddhamettamatthiA pamANaM gadaM / appAbahuaM padesavirahiya appAbahue parUvidaM ti ha vuccade / bhAgahArapamANANugame bhaNNamANe paDhamasamae saMcivassa bhAgahAro vuccade- egasamayapabaddhamasaMkhejjehi logehi khaMDidUNa tattha egakhaMDamettaM paDhamasamayasaMcidadavvaM hodi / atizIghra paryAptiyoMko samApta karake aura pariNAmayogako prApta hokara sUtrameM kahI gaI vidhise Akara jo antima samaya meM sthita hotA hai vaha utkRSTa dravyakA svAmI hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / sUtra meM dvitIya * tassa ' padakA nirdeza niSphala nahIM hai, kyoMki, usa carama samayavartI tadbhavastha jIvake jo audArikazarIra hotA hai usake utkRSTa pradezAgra hotA hai aisA sambandha karane para usakI saphalatA upalabdha hotI hai| yahA~ para saJcayAnugama, bhAgahArapramANAnugama aura samayaprabaddhapramANAnugama ina tIna anuyogadvAroMkA Azraya lekara upasaMhArakA kathana karate haiN| unameM se saMcayAnugamake prarUpaNA, pramANa aura alpabahutva ye tIna anuyogadvAra hai / prarUpaNAkA kathana karane para tIna palyapramANa kAlake prathama samaya meM saMcita huA dravya svAmitvake antima samayameM hai| dvitIya samayameM saMcita huA dravya bhI hai| isa prakAra tIna palyake antima samayameM saMcita hue dravya ke prApta hone taka le jAnA caahie| prarUpaNA samApta huii| tIna palyake prathama samayameM saMcita dravya kitanA hai aisA pUchane para eka samayaprabaddhake antima gopuccha pramANa hai| jo dUsare samayameM saMcita dravya hai vaha svAmitva samaya meM carama aura dvicarama gopucchapramANa hai| jo tisare samayameM saMcita dravya haiM vaha svAmitva samaya meM carama, dvicarama aura tricarama gopucchapramANa hai / isa prakAra jAkara karmasthitike antima samayameM saMcita huA dravya eka samayaprabaddhapramANa hai / pramANa samApta huaa| alpabahutvakA kathana pradezavirahita alpabahutvake samaya kara Aye haiM, isalie yahA~ nahIM karate / bhAgahArapramANAnugamakA kathana karane para prathama samayameM saMcita hue dravyakA bhAgahAra kahate haiM-- eka samayaprabaddha meM asaMkhyAta lokakA bhAga dekara vahA~ jo eka bhAgapramANa dravya
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 429 asaMkhejjalogANamaddheNa kicaNeNa egasamayapabaddhe khaMDide tattha egakhaMDamettaM bidiyasamayasaMcidadavvaM hodi / paDhamabhAgahArassa tibhAgeNa kiMcaNeNa egasamayapabaddha khaMDide tadiyasamayasaMcidavavvaM hodi / evaM gaMtUNa kammaTTi carimasamae jaM baddhaM kammaM tassa egarUvaM bhAgahAro hodi / tiNNaM palidovamANaM paDhamasamae saMcidadadhvaM carimaNisegamettaM hodu NAma bidiyasamayasaMcidadadhvaM puNa carima.ducariNiseyametaM Na hodi,tiNNaM palido. vamANamuvari Niseyara cnnaabhaavaado| evamavarimasamayapabaddhasaMcidadanvesu vi egAdiegattarakameNa NisegA Na saMcigaMti tti parUvedavvaM? ettha parihAro vuccade / taM jahAtiNNaM palidovamANaM paDhamasamae baddhaM NokammaM taM teti ceva tiSNaM palidovamANaM paDhamasayamAdi kAdaNa jAva carimasamao tti tAva govacchAgAreNa NisiMcadi / jaM bidiyasamae baddhaM NokammapadesaggaM taM bidiyasayayappaDigovacchAgAreNa gisiMcamAgo tAva gacchadi jAva tigNaM palidovamANaM ducarimasamao tti / puNo kammaTTidirimasamae appidasamayapabaddhassa carima-ducarimagovacchaM ca NisiMcadi, upari AuTTidIe abhAvAdo / tadiyasamae jaM baddhaM NokammapadesagaM taM tadiyasamayappahuDi NisiMcamANo tAva gacchadi jAva ducarisamao ti / tado carimasamae appidasamayapabaddhassa carimaducarima-ticarimagovucchAo NisiMcadi / puNo evaM gaMtUNa tiNNaM palidovamANaM jaM prApta ho vaha prathama samaya meM saMcita dravya hai / asaMkhyAta lokake kucha kama ardhabhAgakA eka samayaprabaddha meM bhAga dene para vahAM jo eka bhAgapramANa dravya prApta ho vaha dvitIya samayameM saMcita dravya hai| prathama bhAgahArake kucha kama tRtIya bhAgakA eka samayaprabaddha meM bhAga dene para tIsare samaya meM saMcita dravya hotA hai / isa prakAra jAkara karma sthitike antima samaya meM jo vaha baddha karma hai usakA eka aMka bhAgahAra hotA hai| zaMkA- tIna palyoMke prathama samaya meM saMcita huA dravya antima niSekapramANa hoo, kintu dvitIya samayameM saMcita dravya carama aura dvicarama niSekapramANa nahIM hotA, kyoMki, tIna palyoMke jAra niSekaracanA kA abhAva hai| isI prakAra uparima samayaprabaddhoM meM saMcita hue dravyoMma bhI ekAdi eka adhika kramase niSekoMkA saMcaya nahIM bana sakatA aisA yahAM kathana karanA cAhie? samAdhAna - yahAM isa zaMkAkA samAdhAna karate haiN| yathA- tIna palyoM ke prathama samayameM jo baddha nokarma hai use unhIM tIna palyoMke prathama samayase lekara antima samaya taka gopucchAkAra rUpase nikSipta karatA hai / jo dUsare samaya meM baddha nokarmapradezAgra hai use dUsare samayase lekara gopucchAkara rUpase nikSipta karatA huA jaba taka jAtA hai jaba taka tIna palyoMkA dvicarama samaya hai| punaH nokarmasthitike antima samaya meM vivakSita samayaprabaddhake carama dvicarama gopucchako nikSipta karatA hai, kyoMki, Upara AyusthitikA abhAva hai / tIsare samaya meM baddha jo nokarmapradezAgra hai use tIsare samayase lekara nikSipta karatA huA taba taka jAtA hai jaba taka dvicarama samaya prApta hotA hai / anantara antima samaya meM vivakSita samayaprabaddhake carama, dvicarama aura vicarama gopucchoMko nikSipta karatA hai / punaH isa prakAra jAkara tIna palyoMke dvi carama samayameM jo baddha
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 429. ) badhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA ( 407 baddhaM NokammaM padesaragaM tassa paDhamagovucchaM ducarimasamae NisacidUNa puNo sesasavva davvaM carimasamae NisiMcadi / puNo tiNNaM palidovamANaM carimasamae jaM baddhaM kammaM taM savvaM puMja kAdUNa carimasamae ceva NisiMcadi / teNa kAraNeNa puvuttabhAgahAraparUvaNA jujjde| aNNe ke vi AiriyA evaM bhaNaMti |jhaa-glidsesmmi Auammi savve samayapabaddhA samayAviroheNa sicijjati tti / taM jahA-tiNNaM palidovamANaM paDhamasamae jaM baddhaM kammaM taM tamhi ceva paDhamasamae bahugaM NisiMcadi / tatto uri visesahINaM NisiMcadi jAva kammaTidicarimasamao ti / puNo jaM carimasamae NisittaM padesaragaM tassa bhAgahAro asaMkhejjA logA hoMti 1 jaM tiNNaM palidovamANaM bidie samae pabaddhaM NokammapadesaragaM taM bidiyasamae bahuga NisiMcadi / tatto uvari visesahINaM NisiMcadi jAva kammaTTidicarimasamao ti / saMpahi jaM carimasamae NisittapadesaragaM tassa bhAgahAro puvvattabhAgahArAdo visesahINo hodi, carimaNisegassa asaMkha0 bhAgeNabbhahiyaducarimaNisegassa carimasamae uvalaMbhAdo / tadiyasamae jaM saMcidadavvaM tassa vi bhAgahAro puvvuttabhAgahArAdo visesahINo hodi, carima ducarimagovucchANamasaMkhe0bhAgeNa bhahiyaticarimagovuccha mettsNcydNsnnaado| evaM gaMtUNa tiNNaM palidovamANaM ducarimasamae jaM baddhaM NokammapadesaggaM tassa addhaM sAdireyaM ducarimasamae NisiMcidUNa puNo carimasamae addhaM kiMcUNaM NisiMcadi / puNo jaM carimasamae nokarmapradezAgra hai usake prathama gopucchako dvicarama samayameM nikSipta karake puna: zeSa dravyako antima samayameM nikSipta karatA hai / punaH tIna palyoMke antima samaya meM jo baddha nokarma hai usakA pUrA puMja banAkara use antima samayameM hI nikSipta karatA hai / isalie pUrvokta bhAgahArakA kathana bana jAtA hai| ___anya kitane hI AcArya isa prakAra kathana karate haiN| yathA-gala kara jo Ayu zeSa rahI hai usake bhItara saba samayaprabaddhoMko zAstra paripATIke anusAra nikSipta karate haiM / yathAtIna palyoMke prathama samaya meM jo baddha karma hai usake bahubhAgako usI prathama samayameM nikSipta karatA hai / usase Ageke samayoMmeM nokarma sthitike antima samaya taka vizeSa hIna kramase nikSipta karatA hai / puna: jo pradezAgra antima samayameM nikSipta huA hai usakA bhAgahAra asaMkhyAta lokapramANa hai / jo tIna palyoMke dUsare samayameM nokarmapradezAgra ba~dhA hai usameMse dUsare samayameM bahubhAga nikSipta karatA hai| usase Age nokarmasthitike antima samaya taka vizeSa hIna kramase nikSipta karatA hai / aba jo antima samayayeM nikSipta pradezAgra hai usakA bhAgahAra pUrvokta bhAgahArase vizeSa hIna hotA hai, kyoMki, antima niSekake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika dvicarama niSeka antima samaya meM pAyA jAtA hai / tRtIya samayameM jo saMcita dravya hai usakA bhI bhAgahAra pUrvokta bhAgahArase vizeSa hIna hotA hai, kyoMki, carama aura dvicarama gopucchoMke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika tricarama gopucchamAtrAkA saMcaya vahAM dekhA jAtA hai / isa prakAra jAkara tIna palyoMke dvicarama samayameM jo baddha nokarma pradezAgra hai usake sAdhika ardhabhAgako dvicarama samayameM nikSipta karake punaH antima samayameM kucha kama
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaM ( 5, 6, 429 NisittapadesagaM tassa sAdireyadorUvANi bhAgahAro hodi / jaM carimasamae pabaddhaM NokammapadesaggaM tassa egarUvaM bhAgahAro hodi / evaM dohi payArehi bhAgahAraparUvaNA kdaa| saMpahi paDhamilANasegovadesamassidUNa samayapabaddhapamANANugamo vaccade / taM jahA- carimasamae saMcidapadesaggamegasamayapabaddhamattaM hodi, tattha vyaabhaavaado| ducariyasamae saMcidapadesaggaM kiMcUNegasamayapabaddhamettaM hodi, pddhmnnisegaabhaavaado| ticarimasamayasaMcidapadesaggaM kiMcaNegasamayapabaddhametaM hodi, paDhama bidiyagisegAbhAvAdo / evaM gaMtUNa paDhamasamayasaMcivadavvamegasamayapabaddhassa asaMkhejjadibhAgo hodi cariyaNiseyapamANattAdo / jeNevaM teNa sabamedaM davvaM divaguNahANimettasamayapabaddhapamANaM hodi / aMtomahattamettasamayapabaddhA hoti ti bhAvattho / saMpahi Nisegassa bidiyamavadesamassiraNa samayapabaddhapamANANugamaM kassAmo / taM jahA- tiNNaM palidovamANaM carimasamae saMcidapadesaggaM tamegasamayapabaddhamattaM hodi, vayAbhAvAdo / jaM ducarimasamayasaMcidadava taM tamegasamayapabaddhassa kiMcUgamaddhaM hodi, galidasAdireyaddhattAdo / jaM ticarimasamayasaMcidadavvaM taM samayapabadhdassa kiMcUNatibhAga. metaM hodi, glidsaadireyvettibhaagttaado| evaM palidovameNa jANidUNa geyatvaM ardhabhAgako nikSipta karatA hai / punaH antima samayameM jo nikSipta pradezAgra hai usakA sAdhika do aMka bhAga hotA hai| tathA antima samayameM jo baddha nokarma pradezAgra hai usakA eka aMka bhAgahAra hotA hai| isa taraha do prakArase bhAgahAra prarUpaNA kii| aba pahaleke niSekopadezakA avalambana lekara samayaprabaddhoMke pramANakA anugama karate haiN| yathA- antima samayameM saMcita huA pradezAgra eka samayaprabaddha pramANa hotA hai, kyoMki, usake vyayakA abhAva hai| dvicarama samayameM saMcita huA pradezAgra kucha kama eka samayaprabaddhapramANa hotA hai, kyoMki, antameM isake prathama niSekakA abhAva hai / tricarima samayamai saMcita huA pradezAgra kucha kama eka samayaprabaddhapramANa hotA hai, kyoMki, antameM isake prathama aura dvitIya niSekakA abhAva hai| isa prakAra jAkara prathama samayameM saMcita huA dravya eka samayaprabaddhake asaMkhyA bhAgapramANa zeSa rahatA hai. kyoMki, antameM usakA antima niSekamAtra upalabdha hotA hai| yataH isa prakAra hai ata: yaha saba dravya DeDhaguNahAnimAtra samayaprabaddhapramANa hotA hai| antarmuhUrtake jitane samaya haiM utane samayaprabaddha hote haiM yaha ukta kayanakA bhAvArtha hai| ___aba niSekake dvitIya upadezakA avalambana lekara samayaprabaddhoMke pramANakA anugama karate haiM / yathA- tIna palyoMke antima samayameM jo saMcita huA hai vaha eka samayaprabaddhapramANa hotA hai, kyoMki, usake vyayakA abhAya hai| jo dvicarama samaya meM saMcita huA dravya hai vaha eka samayaprabaddhakA kucha kama ardhabhAgapramANa hotA hai, kyoMki, isakA sAdhika ardhabhAga gala cukA hai / jo tRtIya samayameM saMcita dravya hai vaha samayaprabaddhakA kucha kama tRtIya bhAgamAtra hotA hai, -yoMki, isake tIna bhAgoMmeMse sAdhika do bhAga gala cuke haiM / isa prakAra palyopamake dvArA jAna '
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 429 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA ( 409 jAva tiNNaM palidovamANaM paDhamasamayo tti / ettha saMdiTThI .. . zazaza111121 1 1 | 12/13/14/15/16/17 18/19/2021222324/25/26/2728/29303132 | ettha egagaNahANiaddhANamettamodaridUNa baddhapadesaggasaMcayassa bhAgahAro guNahANimetto guNa hANiakhANaM puNa ettha saMkhejjAvaliyAo teNedamhi samakaraNaM kAdUNa melAvide asaMkhejjA samayapabaddhA hoti / taM jahA- tAva carimegaguNahANisaMcayamassidaNa asaMkhejjANaM samayapabaddhANamuppatti bhaNissAmo- carimaguNahANipaDhamasamayasaMcayassa bhAgahAro egagaNahANI / tassa pamANamedaM 1 / / uvarimasamayasaMcidadavvaM jadi vi visesAhiya to vi jAva carimagaNahANIe addhamavari gacchadi tAva samayaM paDi saMcidadavvaM carimagaNahANipaDhamasamayasaMcaeNa sarisaM ti gahide etyaMtare jAdasavvasaMcayasamUho egasamayapabaddhassa addhaM hodi / puNo tado uvari egaguNahANIe cadubbhAgamettaadANassa savvasaMcayasamaho vi egasamayasamUho vi egasamayapabadhdassa adhdaM hovievamegagaNahANiaTTamabhAga-solasabhAga-battIsabhAga-causa TThibhAgAdi uvarimakara tIna palyoMke prathama samaya taka le jAnA cAhie / yahA~ sadRSTi- 1, 1, 1 . 36. 26 27 28 29. . . . . . yahA~ para eka guNa hAniadhvAnamAtra utarakara baMdhe hue pradezAgrake saMcayakA bhAgahAra guNahAnipramANa hotA hai| paraMtu yahA~ para guNahAniadhvAna saMkhyAtaAvalipramANa hai / isalie isakA samIkaraNa karake milAnepara asaMkhyAta samayaprabaddha hote haiN| yathA- pahale antima eka guNahAnike saMcayakA avalambana lekara asaMkhyAta samayaprabaddhoMkI utpattikA kathana kareMge- antima guNahAnike prathama samayama saMcita hue dravyakA bhAgahAra eka guNahAni hai| usakA pramANa yaha hai / uparima samayameM saMcita huA dravya yadyapi vizeSa adhika hotA hai to bhI jaba taka antima guNahAnikA ardhabhAgapramANa Upara jAtA hai taba taka pratyeka samayamai saMcita haA dravya antima gaNahAnike prathama samayameM saMcita hue dravya ke samAna hai, isalie usakA grahaNa karane para itane kAlake madhya meM jo sampUrNa saMcaya hotA hai vaha eka samayaprabaddhakA ardhabhAgapramANa hotA hai / punaH usake Upara eka guNahAnike caturtha bhAgamAtra adhvAnakA saba saMcaya samUha bhI tathA eka samayakA samUha bhI eka mamayaprabaddha kA ardhabhAgapramANa hotA hai / isa prakAra eka guNahAnike AThaveM bhAga, solahaveM bhAga,
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 430 addhANesu egegasamayapabaddhassa addhamaddhamappajjadi tti NAdavvaM / evamuppaNNasamayapabaddhassa aANi saMkhejjAvaliyacchedaNayamettANi hoti / te ca chedaNayA asaMkhejjA, jahaNNaparIttAsaMkhejjassa addhacchedaNaehi jahaNNaparIttAsaMkhejje gaNide AvaliyaddhacchedaNayasalAguppattIdo / tamhA asaMkhejjasamayapabaddhametto orAliyasarIrapadesaggasaMcao hodi tti ghettavvaM / evaM do vi uvadese assidUNa asaMkhejjasamayapabaddhametapadesaggaM hodi tti sidhdaM / gavari pugvilla uvadeseNa ladasamayapabadhdehito pachilla uvadeseNa ladhdasamayapabadhdA asaMkhejjagaNahINA / ettha bidiyauvadeso Na ghaDade, sAmittasutteNa saha virudhdattAdo / taM jahA- jadi nidiyaviyappo ghevi to jattha udaye do samayapabadhdA galaMti tatto heTThA ceva ukkassasAmitteNa hodavvaM Na carimasamae, AyAdo vayassa asNkhejjgunnttuvlNbhaado| Na ca evaM, suttavirudhdasta vkkhaannttvirohaado| tavvadirittamaNukkassaM // 430 / / evamhAdo okaDaNavaseNa egaparamANumhi phiTTe aNukkassaTANamuppajjadi / evaM do-tiNNi-cattAriAdikameNa UNaM kAdUNa aNakkassaTTANANi uppAdedavvANi jAva egavigalapakkhevo parihINo tti / tado egajogapavakheveNa parihINajogaTTANeNa baMdhAviya sarisaM kAyavvaM / evaM jANidUNa odAriya aNakkassaTANANi uppAdebattIsaveM bhAga aura causaThaveM bhAga Adi uparima adhvAnoMke jAne para eka samayaprabaddhakA AdhA AdhA utpanna hotA hai aisA yahAM jAnanA cAhie / isa prakAra utpanna hue samayaprabaddhake ardhabhAga saMkhyAta AvaliyoMke ardhacchedapramANa hote haiN| aura ve ardhaccheda asaMkhyAta haiM; kyoMki, jaghanya parItAsaMkhyAtake ardhacchedoMse jaghanya parItAsaMkhyAtake guNita karane para eka Avalike ardhacchedoM kI zalAkAyeM utpanna hotI haiN| isalie audArikazarIrake pradezAgrakA saMcaya asaMkhyAta samayaprabaddhapramANa hai aisA yahAM grahaNa karanA caahie| isa prakAra donoM hI upadezoMkA Azraya lekara asaMkhyAta samayaprabaddhapramANa pradezAgra hotA hai yaha siddha huaa| itanI vizeSatA hai ki pahaleke upadezake anusAra jo samaya prabaddha labdha Ate haiM unase pichale upadezake anusAra labdha hue samayaprabaddha asaMkhyAtaguNe hIna hote haiN| inameM se yahAM para dvitIya upadeza ghaTita nahIM hotA, kyoMki, usakA svAmitva sUtrake sAtha virodha AtA hai| yathA- yadi dvitIya vikalpako grahaNa karate haiM to jahAM para udayameM do samayaprabaddha galate hai usase pUrva hI utkRSTa svAmitva honA cAhie, antima samayameM utkRSTa svAmitva nahIM honA cAhie, kyoMki, vahAM dvitIya upadezake anusAra Ayase vyaya asaMkhyAtaguNA upalabdha hotA hai / parantu aisA hai nahIM, kyoMki, jo sUtraviruddha ho usake vyAkhyAna hone meM virodha AtA hai| usase vyatirikta anutkRSTa pradezAgra hai / 430 / / pahale jo utkRSTa pradezAgra kaha Aye haiM usameMse apakarSaNa vaza eka paramANuke naSTa hone para anutkRSTa sthAna utpanna hotA hai| isa prakAra do, tIna aura cAra Adi kama karane ke eka vikala prakSepake hIna hone taka anutkRSTa sthAna utpanna karane caahie| anantara eka yogaprakSepase hIna yogasthAvake dvArA bandha karAkara sadRza karanA cAhie / isa prakAra jAnakara utArate hue jaghanya
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 432. ) badhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA ( 411 davvANi jAva jahaNNaTThANe ti| ukkassapadeNa veuvviyasarIrassa ukkassayaM padesaggaM kss|431|| sugm| aNNavarassa AraNa-accudakappavAsiyadevassa bAvIsasAgaroMvamaTThiviyassa // 432 // sammatta-micchattAdIhi davaviseso patthi tti jANAvaNaLaM apaNadarassa gidde so kado / heTima uvarimadevANaM raiyANaM ca paDisehaTeM AraNaccudakappavAsiyadevaNiddeso kdo| savvadRsiddhidevesu dIhAuesu ukkassasAmittaM kiNNa dijjade? Na, NavagevajjAdiuvarimadevesu ukkassa jogaparAvattaNavArANaM purmnnuvlNbhaado| ukkassajogaparAvattagavArA tattha paurA Na labbhaMti ti kudo Navvade? edamhAdo ceva suttAdo uri ogAhaNA daharA tti tattha Na sAmittaM dijjadi tti Na vottuM juttaM, jogavaseNa AgacchamANakammaNokammapoggalANamogAhaNAdo saMkhAvisesANuppattIdo / heTimadevesu sthAnake prapta hone taka anutkRSTa sthAna utpanna karane cAhie / utkRSTa padakI apekSA vaikriyikazarIrake utkRSTa pradezAgrakA svAmI kauna hai|431|| __ yaha sUtra sugama hai| jo bAIsa sAgarako sthitivAlA AraNa aura acyuta kalpavAsI anyatara deva hai / / 432 // samyaktva aura mithyAtva Adike nimittase dravya vizeSa nahIM hotA isa bAtakA jJAna karAne ke lie anyatara padakA nirdeza kiyA haiM / adhastana aura uparima devoMkA tathA nArakiyoMkA pratiSedha karaneke lie 'AraNa aura acyuta kalpavAsI deva ' padakA nirdeza kiyA hai| zakA- dIrgha AyuvAle sarvArthasiddhi ke devoMmeM utkRSTa svAmitva kyoM nahIM diyA? samAdhAna- nahIM, kyoMki, nau graiveyaka Adi Uparake devoMmeM utkRSTa yogake parAvartanake bAra pracuramAtrAmeM nahIM upalabdha hote / zaMkA- vahA~ utkRSTa yogake parAvartanake bAra pracuramAtrA meM nahIM upalabdha hote yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- isI sUtrase jAnA jAtA hai / Upara avagAhanA hasva hai, isalie vahA~ para svAmitva nahIM denA cAhie yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, yogake vazase AnevAle karma aura nokarma pudgaloMkI avagAhanAke kAraNa saMkhyAvizeSa nahIM utpanna hotii| zaMkA- nIceke devoMmeM utkRSTa svAmitva kyoM nahIM diyA jAtA hai ?
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 ) upakhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 433 ukkassasAmittaM kigNa dijjade ? Na tattha diihaauaamaavaado| sattamapuDhaviNeraiesu dIhAuesu ukkassajogesu kiNNa dijjade ? Na, tesu saMkilesabahulesu bhunnokmmnnijjrdsnnaado| ekkArasasAgarovamasaMcayAdo saMkileseNa galamAgadAM bahuamidi kudo gavvade ? edamhAdo ceva sutaado| AraNa-accudadevesu sesAudvidipaDisehaTTha vAvIsasAgarovamadidiNiddeso kdo| teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatambhavatyeNa ukkassajogeNa AhArido // 433 / / ukkassiyAe vaDDhIe vaDDhido // 434 // aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattIhi pajjattapado // 435 // tassa appAo bhAsaddhAo // 436 // appAo maNajogaddhAo / / 437 / / edANi suttANi sugamANi / Natthi chavicchedA // 438 // samAdhAna-- nahIM, kyoMki, vahA~ para lambI AyukA abhAva hai| zaMkA-- sAtavIM pRthivIke nArakiyoMkI Ayu lambI hotI hai aura utkRSTa yoga bhI hai, isalie vahA~ utkRSTa svAmitva kyoM nahIM diyA jAtA hai ? ___samAdhAna-- nahIM, kyoMki, ve saMklezabahula hote haiM, isasie unameM bahuta nokarmokI nirjarA dekhI jAtI hai| ___ zaMkA-- gyAraha sAgarake bhItara honevAle saMcayase saMklezavaza galanevAlA dravya bahuta hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- isI sUtrase jAnA jAtA hai / AraNa aura acyuta kalpake devoMmeM zeSa AyukA pratiSedha karane ke lie 'bAIsa sAgarakI sthitivAle' padakA nirdeza kiyA hai| usI devane prathama samayameM AhAraka aura prathama samayameM tadbhavastha hokara utkRSTa yogase AhArako grahaNa kiyA // 433 / / utkRSTa vRddhise vRddhiko prApta huA // 434 // sabase laghu antarmuharta kAla dvArA saba paryAptiyoMse paryApta huA // 435 // usake bolaneke kAla alpa haiM // 436 / / manoyogake kAla alpa haiM // 437 / / ye sUtra sugama haiN| usake chaviccheda nahIM hote / / 438 / /
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 444. ) badhaNANuyogadAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA veubviyasarIrassa chedabhedAvoNamabhAvAdo / appadaraM viuvvido // 439 // kudo bahuviuvvaNAe bahuANaM paramANapoggalANaM glnnppsNgaado| thovAvasese jIvidavae ti jogjvmjjhssuvrimNtomuttddhmcchido|| 440 // carime jIvaguNahANiTThANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido / / 441 // carima-ducarimasamae ukkassajogaM gado // 442 / / tassa carimasamayatabbhavatthassa tassa veubviyasarIrassa ukkassapadesaggaM / / 443 // edesi suttANaM jahA orAliyasarIrammi parUvaNA kadA tahA kAyavvA. visesaabhaavaado| tanvadirittamaNukkassaM // 444 // evaM pi sugamaM / kyoMki, vaikriyikazarIrake cheda va bheda Adika nahIM pAye jAte / usane alpatara vikriyA ko / / 439 // kyoMki, bahuta vikriyA karanese bahuta paramANupudgaloMke galana hone kA prasaMga prApta hotA hai| jIvitavyake stoka zeSa rahane para vaha yogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAla taka rahA / / 440 / / antima jIvagaNahAnisthAnAntarameM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka rahA / / 441 / / carama aura dvicarama samayameM utkRSTa yogako prApta huA // 442 / / antima samayameM tadbhavastha huA vaha jIva vaikriyikazarIrake utkRSTa pradezAgrakA svAmI hai / / 443 // ___ ina sUtroMkI jisa prakAra audArikazarIrake prasaMgase prarUpaNA kI hai usa prakAra karanI cAhie, kyoMki, koI vizeSatA nahIM haiN| usase vyatirikta anutkRSTa hai / 444 / yaha sUtra sugama hai|
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMcaM ( 5, 6, 445 ukkassapadeNa AhArasarIrassa ukkassayaM padesaggaM kassa |445 | sugamaM / aNNadarassa pamatta saMjadassa uttarasarIraM Niuvviyassa // 446 // ogAhaNAMdIhi davvabhedo Natthi tti jANAvaNaTThe aNNadaraNiddeso kado / pamAdeNa tattha AhArasarIrasta udao asthi tti jANAvaNaTThe pamattagahaNaM kadaM / asaMjadapa DisehaTTha saMjadaggahaNaM kadaM / teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa ukkassajogeNa AhArido // 447 // ukkassiyAe vaDDhIe vaDDhido / 448 // aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjatIhi pajjattayado / 449 / tassa appAo bhAsaddhAo / / 450 // appAo maNajogaddhAo / 451 // Natthi chavicchedA // 452 // thovAvasese niyattidavbae tti jogajavamajjhaTThANAe mitaddha 414 ) utkRSTa padakI apekSA AhArakazarIrake utkRSTa pradezAgrakA svAmI kauna hai 1445 | yaha sUtra sugama hai / uttara zarIrakI vikriyA karanevAlA jo anyatara prathama saMyata jIva hai / / 446 / / avagAhanA AdikI apekSA dravyabheda nahIM hai isa bAtakA jJAna karAneke lie anyatara padakA nirdeza kiyA hai / pramAdake hone para vahA~ AhArakazarIrakA udaya nahIM hai isa bAtakA jJAna karAne ke lie ' pramatta' padakA grahaNa kiyA hai / asaMyatakA pratiSedha karaneke lie 'saMyata ' padakA grahaNa kiyA hai / usI jIvane prathama samaya meM AhAraka aura prathama samaya meM tadbhavastha hokara yogadvArA AhArako grahaNa kiyA / / 447 // utkRSTa vRddhi se vRddhiko prApta huA If 448 // sabase laghu antarmuhUrta kAladvArA saba paryAptiyoMse paryApta huA / 449 // usake bolaneke kAla alpa haiM / 450 manoyoga kAla alpa haiM || 451 // chaviccheda nahIM haiM // 452 // nivRtta honeke kAlake thoDA zeSa raha jAne para yogayavamadhyasthAnake
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 456 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA ( 415 macchido // 453 // carime jIvaguNahANiTThANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido // 454 / / carima-ducarimasamae ukkassayaM jogaM gado // 455 / / tassa carimasamayaNiyattamANassa tassa AhArasarIrassa ukkassayaM pavesaggaM / / 456 / / edANi suttANi sugamANi / Navari eso pamattasaMjado AhArasarIramuTThAveto apajjattakAle apajjattajogaM paDivajjadi tti ghettavvaM, aNNahA ukkassiyAe vaDDhIe AhAramissaddhAe vaDaNANavavattIdo / kiM ca NisegaracaNAe kIramANAe avaTTida-- sarUveNeva NisegaracaNA hodi Na galidasesA / kathamedaM Navvade? AhArasarIraparisadaNakAlassa aNtomhttpmaannpruuvnnaado| Na ca kAlabhedeNa viNA ekkammi ceva samae NisittANamegasamaeNa viNA aMtomahattaNa galaNaM saMbhavadi, virohAdo / sesaM sugamaM / evaM tirikkha-maNussesu veuviyasarIrassa vi NiseyaracaNA vattavvA, aNNahA tattha parisadaNakAlassa aNtomhttpmaannttvirohaado| Upara paramita kAla taka rahA // 453 // __ antima jIvaguNahAnisthAnAntarameM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka rahA // 454 // carama aura dvicarama samayameM utkRSTa yogako prApta huA / / 455 / / . nivRtta honevAlA vaha jIva antima samayameM AhArakazarIrake utkRSTa pradezAgrakA svAmI hai / / 456 // ye sUtra sugama haiN| itanI vizeSatA hai ki yaha pramattasaMyata jIva AhArakazarIrako utpanna karatA huA aparyApta kAla meM aparyApta rogako prApta hotA hai aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie, anyathA utkRSTa vRddhidvArA AhAramizrakAlake bhItara vRddhi nahIM bana sakatI / dUsare niSeka racanA karane para avasthitarUpase hI niSekaracanA hotI hai, galitazeSa niSekaracanA nahIM hotii| zaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- kyoMki, AhAraka zarIrakI nirjarA honekA kAla antamaharta pramANa kahA hai| yadi kahA jAya ki kAlabhedake vinA eka hI samayameM nikSipta hue pradezoMkA eka samayake binA antarmuhurtameM galanA sambhava hai so yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, aisA hone meM virodha AtA hai / zeSa kathana sugama hai| isI prakAra tiryaJcoM aura manuSyoMmeM vaikriyikazarI - rakI bhI niSekaracanA kahanI cAhie, anyathA vahA~ para kSINa honekA kAla antarmuhurtapramANa hone meM virodha AtA hai|
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa tavvadirittamaNukkassaM / / 457 // sugama / ukkassapadeNa tejAsarIrassa ukkassayaM padesaggaM kassa (458 / sugm| aNNavarassa / / 459 / / ogAhaNAdIhi padesaggassa visesAbhAvapaduppAyaNaTThamaNNadaraNiddaso kdo| jo jIvo putvakoDAuo adho sattamAe puDhavIe Neraiesu AuaMbaMdhadi // 460 / / jo jIvo puvakoDauo sattamAe puDhavIe Neraiesu AuaM baMdhadi so tejaiyasarIrassa chAvaddhisAgarovamANaM paDhamasamayapabaddhamattacarimasamao tti tAva govucchAgAreNa NisegaracaNaM karedi / jo sattamAe puDhavIe raiesu AuaM baMdhaMto* dvido vizeSArtha-- yahA~ para AhArakazarIrakI niSeka racanA galita zeSa na batalAkara avasthitasvarUpa batalAI hai| isakA yaha abhiprAya hai ki AhArakazarIrake utpanna honeke samayase lekara usake samApta hone takakA jitanA kAla hai, pratyeka samayamai niSekaracanA utane samayapramANa hotI hai| mAna lIjie AhArakazarIrakA avasthAna kAla ATha hai to prathama samayameM grahaNa kiye gaye samayaprabaddha ke ATha niSeka hoNge| dUsare samayameM grahaNa kiye gaye samayaprabaddhake bhI ATha hI niSeka hoNge| eka samaya gala gayA hai, isalie ATha samayoMmeM se eka samaya kama niSekaracanA nahIM hogii| isI prakAra Age bhI jAnanA cAhie / manuSya aura tiryaJca jo vaikriyikazarIra utpanna karate haiM usakI niSekaracanA bhI isI prakAra jAnanI cAhie / usase vyatirikta anutkRSTa hai / / 457 / / yaha sUtra sugama hai| utkRSTa padako apekSA tejasazarIrake utkRSTa pradezAgrakA svAmI kauna hai / 458 yaha sUtra sugama hai| jo anyatara jIva hai / / 459 // avagAhavA Adike dvArA pradezAgrameM koI vizeSatA nahIM utpanna hotI isa bAta kA jJAna karAne ke lie 'anyatara' padakA nirdeza kiyA hai| jo pUrvakoTikI AyavAlA jIva nIce sAtavIM pRthvIke nArakiyoke AyukarmakA bandha karatA hai / / 460 // jo pUrvakoTikI AyuvAlA jIva sAtavIM pRthvIke nArakiyoMmeM AyukarmakA bandha karatA hai vaha taijasazarIrake chayAsaThasAgarapramANa sthitike prathama samayaprabaddhase lekara antima samaya taka gopucchAkArarUpase niSekaracanA karatA hai| jo sAtavIM pRthivI ke nArakiyoMkI Ayu kA bandha * pratiSa ' baMdhadi to ' iti pAThaH /
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 461. ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA ( 417 so ceva tejaiyasarIraNokammassa ukkassiyaM dvidi baMdi ti Na ghettavvaM kiMtu jo puvakoDAuo jIvo pajjattayado ukkassajogo uri puvakoDitibhAgAvasese sattamAe puDhavIe raiesu AuabaMdhakkhamo so tejaiyasarIraNokammassa ukkassiyaM didi baMdhadi tti vattamvaM, aNNahA puvakoDAuo ceva baMdhadi ti Niyamasta phalA - bhaavaado| kimaTTha puvakoDAuo ceva baMdhAvijjavi? tattha ukkassajogaparAvattaNavArANaM pauramuvalaMbhAdo / taM pi kudo gavvade? aMtomuttaM motUNa vidiypuvkoddinniddesnnnnhaannvvttiido| jadi evaM to puvakoDiAuesu ceva bhamADiya tejaiyasarIraNokammassa ukkassasaMcao kiNNa kIrade ? Na, bahuvAraM kAlaM kAdUguppajjamANassa apajjattajogehi thovadavvasaMcayappasaMgAdo / raiesu dohi puvakoDIhi desUNAhi UNatettIsasAgarovamAuaM baMdhAvedavvaM, aNNahA raiyacarimasamae chAvaddhisAgarovamANaM prismttivirohaado| kameNa kAlagadasamANo adho sattamAe puDhavIe uvvnnnno| 461 / karatA huA hai vahI taijasazarIra nokarmakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai aisA nahIM grahaNa karanA cAhie, kintu jo pUrvakoTikI AyuvAlA paryApta aura utkRSTa yogavAlA jIva Age pUrvakoTike vibhAga zeSa rahanepara sAtavIM pRthivIke nArakiyoMkI AyukA bandha karane meM samartha hai vaha tejasazarIra nokarmakI utkRSTa sthitikA bandha karatA hai aisA yahAM grahaNa karanA cAhie / anyathA pUrvakoTikI AyubAlA bAMdhatA hai isa prakArake niyama karane kA koI phala nahIM rhtaa| zaMkA- pUrvakoTikI Ayu vAle jIvake hI tejasazarIrakI utkRSTa sthitikA bandha kyoM karAyA hai ? samAdhAna- kyoMki vahAM para utkRSTa yogake parAvartanake bAra pracuratAse upalabdha hote hai| zaMkA- yaha bhI kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- anyathA antarmuhurtako choDakara usase bhinna pUrvakoTi padakA nirdeza nahIM bana sakatA, isase jJAna hotA hai ki utkRSTa yogake parAvartanake bAra pracuratAse vahIM para upalabdha hote haiN| __ zaMkA- yadi aisA hai to pUrvakoTikI AyuvAloM meM hI bhramaNa karAkara tejasazarIra nokarma kA utkRSTa saMcaya kyoM nahIM prApta karate ? ___ samAdhAna- nahIM, kyoMki bahuta bAra marakara utpanna honevAle jIvake aparyApta yogoMke dvArA stoka dravyake saMcayakA prasaMga prApta hotA hai / nArakiyoMkI AyukA bandha karAte samaya kucha kama do pUrvakoTi kama tetIsa sAgapramANa AyakarmakA bandha karAnA cAhie, anyathA nArakIke antima samayameM chayAsaTha sAgarakI parisamApti hone meM virodha AtA haiM / vaha kramase marA aura nIce sAtavIM pRthivImeM utpanna huaa|| 461 / /
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 ) chapakhaMDAgame vaggaNA- kadalIghAdeNa viNA jIvidUNa mudo tti jANAvaNaDheM kameNa kAlagado tti bhaNidaM / sattamA puDhavI adho ceva hodi Na aNNatthe tti jANAvaNaLaM adho Ni deso kdo| jattha AuaMbaddhaM tattheva NiyameNa uppajjadi tti jANAvaNaTheM bidiyasatamapuDhaviggahaNaM kadaM / sattamapuDhavIe ceva kimaTTha uppAido ? Na, tattha saMkileseNa bahudavvassa ukkaDaNuvalaMbhAdo aNNattha evaM vihsNkilesaamaavaado| AuapamANaNiddeso kiNNa kado ? tabAuassa desUNattapaduppAyaNaDheM / tado uvaTThidasamANo puNaravi pudhakoDAuesuvavaNNo // 462 // puNo puvakoDIe kimdmppaaido| Na, tattha ukkassajogaparAvataNavArANaM pauramuvalaMbhAdo / taM pi kudo Navvade ? evamhAdo ceva suttAdo / teNeva kameNa AuamaNapAlaittA tado* kAlagadasamANo paNa ravi adho sattamAe puDhavIe Neraiesa uvavaNNo // 463 // kadalIghAdeNa ovaTTaNAghAdeNa ca viNA jIvidUNa mudo tti jANAvaNaTheM teNeva kadalIghAtake binA jIvana dhAraNa kara marA isa bAtakA jJAna karAne ke lie 'kameNa kAla gado' padakA kathana kiyA hai| sAtavIM pRznivI nIce hI hotI hai anyatra nahIM isa bAta kA jJAna karAne ke lie 'adhaH' padakA nirdeza kiyA hai| jahAM kI AyukA baMdha karatA hai vahAM hI niyamase utpanna hotA hai isa bAtakA jJAna karAne ke lie dUsarI bAra saptama pRthivI padakA grahaNa kiyA hai| zaMkA-- sAtavIM pRthivImeM hI kyoM utpanna karAyA hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, vahAM para saMklezake kAraNa bahuta dravya kA utkarSaNa upalabdha hotA hai / tathA anyatra isa prakArakA saMkleza nahIM pAyA jAtA / zaMkA-- Ayuke pramANakA nirdeza kisalie nahIM kiyA ? samAdhAna-- usakI Ayu kucha kama hotI hai isa bAtakA kathana karane ke lie Ayu ke pramANakA nirdeza nahIM kiyA hai| vahAMse nikalakara phira bhI pUrvakoTikI AyuvAloMmeM utpanna huA // 462 / / zaMkA-- punaH pUrvakoTikI AyuvAloMmeM kisalie utpanna karAyA hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, vahAM para utkRSTa yogake parAvartanake bAra pracuratAse pAye jAte haiN| zaMkA -- yaha bhI kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- isI sUtrase jAnA jAtA hai / usI kramase AyakA pAlana karake marA aura punaH nIce sAtavIM pRthivIke nArakiyomeM utpanna huaa|| 463 / / kadalIghAta aura aparAvartanAghAtake binA jIvana dhAraNa kara marA isa bAtakA jJAna karAne ke , tA. prato / jANAvaNaThaM kAlagaDho' iti pAThaH / * kA0 pratI ' tado kAlagadasamANo' ita Arabhya 'vidiyaguDhavi-' it| pUrva pATho nAsti ]
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 467 ) yogaddAre sarIraparUvaNAe padamamatA ( 419 kameNa AuamaNupAlaittA tti bhaNidaM / bidiyapuvvakoDicarimasamae tettIsa sAgarovamANi samArNiya Neraiesu tettIsaM sAgarovamaTTidiesu uvavaNNo tti bhaNidaM hodi / saMpahi tisu vi apajjattaddhAsu AvAsayaparUvaNaTTha uttarasutaM bhaNadi / teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa ukkassajogeNa AhArido // / 464 // edehi tIhi vi suttehi uvavAdajogamAhappaM jANAvidaM / viggahagadIe kiraNa upAido ? pajjattakAlavaDDAvaNaTTha Na uppAido ukkassiyAe vaDDhIe vaDDhio || 465 // aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjatIhi pajjattayadoM ||466 // tattha ya bhavaTTidi tettIsasAgarovamANi AuamaNupAlaittA | 467 // ukkastadavvaM kareditti bhaNidaM hodi / sesaM sugamaM / dosu pugvakoDIsu dosu NirayAuesu ca AvAsayaparUvaNaTTha uttaramuttaM bhaNadi - ' lie ' usI kramase AyukA pAlana kara yaha pada kahA hai / dUsarI pUrvakoTike antima samaya meM tetIsa sAgara samApta karake tetIsa sAgarakI AyuvAle nArakiyoMma utpanna huA yaha ukta kathana kA tAtparya hai / aba tInoM aparyApta kAloMmeM AvazyakoM kA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM prathama samaya meM AhAraka hue aura prathama samayameM tadbhavastha hue usI jIvane utkRSTa yogase AhArako grahaNa kiyA || 464 // ina tInoM hI sUtroMke dvArA upapAda yogake mAhAtmyakA jJAna karAyA gayA hai / zaMkA - vigrahagati meM kyoM nahIM utpanna karAyA hai ? samAdhAna - paryApta kAla baDhAne ke lie nahIM utpanna karAyA hai / utkRSTa vRddhise vRddhiko prApta huA / / 465 sabase alpa antarmuhUrta kAlake dvArA saba paryAptiyoMse paryApta huA / / 466 // vahAM tetIsa sAgara AyupramANa mavasthitikA pAlana kara // 467 / vaha utkRSTa dravyako karatA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / zeSa do pUrvakoTiyoMmeM aura do nAraka AyuoM meM AvazyakoM kA kathana sUtra kahate haiM tA0 pratI / Auama gupAlaittA tti bhaNidaM hodi ' iti pAThaH / kathana sugama hai| aba karaneke lie AgekA
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 468 bahuso bahuso ukkassiyANi jogaTThANANi gacchadi // 468 / / ettha ukkasse tti utte Adesukkassa-oghakastANaM doNNaM pi gahaNaM kAyadhvaM / kimaTumukkassajogesu hiMDAvijjadi ? bahupoggalaggahaNaDheM / bahuso bahuso bahusaMkilesapariNAmo bhavadi / 469 / saMcidapoggalANa mukkaDDaNaTheM / orAliya-veubbiya-AhArasarIrapoggalANamukkaDDuNA tthi / kathamedaM Navade / tattha edassa suttassa annvdesaado| puNaravi AdesukkassajogabisesaparUvagaDhamuttarasutta bhaNadi evaM saMsaridUNa thovAvase se jIvidadhae ti jogajavamajjhassa uvarimaMtomuhuttaddhamacchido / 470 / carime jIvaguNahANiTThANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido / 471 / ducarima-ticarimasamae ukkassasaMkilesaM gdo| 472 / bahuta bahuta bAra utkRSTa yogasthAnoMko prApta hotA hai / 468 / yahAM para utkRSTa aisA kahane para Adeza utkRSTa aura ogha utkRSTa donoM hI kA grahaNa karanA caahie| zaMkA-- utkRSTa yogavAloM meM kisalie ghumAte haiM ? samAdhAna -- bahuta pudgaloMkA saMgraha karaneke lie / bahuta bahuta bAra vipula saMkleza pariNAmavAlA hotA hai / 469 / saMcita hue pudgaloMkA utkarSa karane ke lie yaha sUtra AyA hai / audArikazarIra vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake pudgaloMkA utkarSa nahIM hotA / __ zaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai? sapAdhAna-- kyoMki, una zarIroMke utkRSTa svAmitvakA kathana karate samaya isa sUtrakA upadeza nahIM diyA hai| aba phira bhI Adeza utkRSTa yogavizaSakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM isa prakAra paribhramaNa karake jIvitavyake stota zeSa rahane para yogayavamadhyake Upara antarmuhUrta kAla taka ThaharA / 470 / antima jIvaguNahAnisthAnAntarameM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka rahA / 471 / dvicarama aura tricarama samayameM utkRSTa saMvalezako prApta huaa| 472 /
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 474 ) baMSaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA (421 carima-ducarimasamae ukkassajogaM gado / / 473 // tassa carimasamayatabbhavatthassa tassa tejaiyasarIrassa* ukkassayaM padesaggaM / / 474 / / saMpahi ettha uvasaMhAre bhaNNamANe saMcayANagamo bhAgahArapamANANagamo samayapabaddha. pamANANugamo cedi edANi tiNi aNuyogaddArANi hoti / edehi tihi aNuyogaddA. rehi uvasaMhAro uccade / taM jahA- kammaTTidipaDhamasamae jaM baddhaM tejaiyasarIraNokammapadesagaM taM sAmittacarimasamae* carimagovaccha mettamatthi / jaM kammaTTidibidiyasamae pabaddhaM NokammapadesaggaM taM sAmittacarimasamae carima-ducarimagovucchamettamasthi / evaM yavaM jAva kammaTidicarimasamao tti / evaM saMcayANugamo gado / chAvaTisAgarovamANaM paDhamasamae jaM baddhaM tejaiyasarIraNokammapadesaggaM tammi aMgulassa asaMkhe0 bhAgeNa khaMDide tattha egakhaMDametaM kammaTTidicarimasamae asthi / tejaiyasarIrakammaTThi diaMtaraNANAguNahANisalAgAo viraliya vigaM kariya aNNoNNabbhatthe kade asaMkhejjANi palidovamANi uppajjati / puNo edeNa aNNoNNabbhattharAsiNA asaMkhejjapalidovamapaDhapavaggamUlamettadivaDDaguNahANosu guNidAsu bhAgahAro uppajjadi tti bhaNidaM carama aura dvivarama samayameM utkRSTa yogako prApta huA / / 473 // carama samayavartI tadbhavastha vaha jIva taijasazarIrake utkRSTa pradezAgrakA svAmI hai // 474 // aba yahAM para upasaMhArakA kathana karane para saMcayAnugama, bhAgahArapramANAnugama aura samayaprabaddhapramANAnugama ye tIna anuyogadvAra hote haiN| ina tIna anuyogadvAroMkA avalambana lekara upasaMhArakA kathana karate haiN| yathA- karmasthitike prathama samayameM jo taijasazarIra nokarmapradezAgra bandhako prApta haA hai, svAmitvake antima samayameM vaha antima gopUcchamAtra zeSa rahatA hai| jo karmasthitike dvitIya samayameM nokarmapradezAgra bandhako prApta huA hai vaha svAmitvake aMtima samayameM carama aura dvicarama gopuccha mAtra zeSa rahatA hai / isa prakAra karma sthitike antima samaya taka le jAnA caahie| isa prakAra saMcayAnugamakA kathana samApta huA / chayAsaTha sAgarake prathama sanayameM jo taijasazarIra nokarmapradezAgra bandhako prApta huA hai usameM agulake asaMkhyAtaveM bhAga kA bhAga dene para eka khaNDamAtra karma sthitike antima samaya meM zeSa rahatA hai| taijasazarIra nokamaMsthiti antara nAnAguNahAni zalAkAoMkA viralana kara aura viralana rAzi ke pratyeka ekako dUnA kara paraspara guNA karane para asaMkhyAta palya utpanna hote haiN| puna: isa anyonyAbhyasta rAzise asaMkhyAta palyoMke prathamavargamUlapramANa DeDha guNahAniyoMke guNita karane para bhAgahAra *tA. prato ' tassa patteya (tejaiya) sarIrassa' a.kA. pratyo 'tassa patteyasarIrassa' iti pAThaH / * pratiSu ' sAmitaM carimagamae ' iti paatth| tA0 pratI -sAgarovamANi (Na) iti pAThaH /
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 475 hodi / evaM bhAgahAro jANidUNa parUveyanvo jAva kammaDhidicarimasamao ti / evaM bhAgahAraparUvaNA gdaa| tejaiyasarIrasta chAvadvisAgarovamasaMcidasavvadamve samayapabaddhapamANeNa kade divagaNahANimettasamayapabaddhA hoti / evamukkassapadesaparUvaNA smttaa| tavvadirittamaNukkassaM // 475 // ettha okaDaNaM baMdhaM ca astidUNa aNaMtANamaNakkassaTANANaM parUvaNA kAyayA / ukkassapadeNa kammaiyasarIrassa ukkassayaM padesaggaM kassa // 476 // sugamaM / jo jIvo bAdarapuDhavijIvesu behi sAgarovamasahassehi sAdiregehi UNiyaM kammaTThidimacchido / / 477 // jahA vedaNAe vedaNIyaM tahA yavvaM / / 478 // jahA veyaNadavvavihANeNa sANittaparUvaNA kadA tahA ettha vi NiravasesA kAyavvA, visesaabhaavaado*| evaM paMcaNNaM sarIrANaM ukkassaM sAmittaM smttN| utpanna hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| isa prakAra nokarmasthitike antima samaya taka bhAgahArakA jAnakara kathana karanA caahie| isa prakAra bhAgahAra prarUpaNA samApta huI / taijasazarIrake chayAsaTha sAgarake bhItara saMcita hue saba dravyako samayaprabaddhake pramANase karane para DeDha guNahAni mAtra samayaprabaddha hote haiM / isa prakAra utkRSTa pradezaprarUpaNA samApta huii| usase tadvayatirikta anutkRSTa pradezAna hai / / 475 // yahA~ para utkarSaNa aura bandhakA Azraya lekara ananta anutkRSTa sthAnoMkA kathana karanA caahie| utkRSTa padako apekSA kArmaNazarIrake utkRSTa pradezAgrakA svAmI kauna hai / 476 / yaha sUtra sugama hai| jo jIva bAdara pRthivI jIvoMmeM do hajAra sAgara kama karmasthitipramANa kAla taka rahA hai vaha kArmaNazarIrake utkRSTa pradezAgrakA svAmI hai / / 477 / / yahA~ zeSa vedanAmeM vedanIyakA jisa prakAra utkRSTa svAmitva kahA hai usa prakAra jAnanA cAhie // 478 / / jisa prakAra vedanadravyavidhAnakI apekSA svAmitvakA kathana kiyA hai usa prakAra yahAM para samagra kathana karanA cAhie, kyoMki, usameM koI vizeSatA nahIM hai / isa prakAra pA~ca zarIroMke utkRSTa svAmitvakA kathana samApta huaa| 4 tA0 pratI ' maNakkassANa ( TrANANaM ) ' iti paatth|| * a0 pratI 'NiravasesA visesAbhAvAdo' iti pAThaH /
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 481 ) yogadvAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA ( 423 jahaNapadeNa orAliyasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM kassa | 469 | sugamaM aNNadarassa humaNigodajIva apajjattayassa / 480 | ogAhaNAdIhi padesaggassa saMkhAkayabhedo Natthi tti agnadaraggahaNaM kadaM / bAdara --- gigodAdijIva paDisehaThThe suhumaNigodajIvaNiddeso kado / pajjattapaDisehaTTha apajjatakadaM / kimaTThe suhumaNigoda apajjatesu cetra jahaNNasAmittaM dijjade ? Na, suhumaNigoda apajjattajahaNNa uvavAdajogAdo idaresi jahaNNa uvavAdajogANamasaMkhejjaguNattuvalaMbha/ do / tasseva suhumaNigoda apajjattayassa visesaparUvaNaTTha uttarasuttaM bhaNadipaDhamasamaya AhArassa paDhamasamaya tabbhavatthassa jahaNNajogissa tassa orAliya sarIrassa jahaNNayaM padesagaM / 481 / bidiyAdisamaya AhAra paDisehaTTaM paDhamasamaya AhArayassa ti vRttaM / kimahaM tappaDiseho kIrade ? eyaMtA vaDiAdijogehi AgacchamANa bahupoggalapa DisehaTTha jaghanya padakI apekSA audArikazarIra ke jaghanya pradezAgra kA svAmI kauna hai / 479 / yaha sUtra sugama I jo anyatara sUkSma nigoda aparyApta jIva hai / 480 T avagAhanA AdikI apekSA pradezAgrakA saMkhyAkRta bheda nahIM hai, isalie 'anyatara' padakA grahaNa kiyA hai / bAdara nigoda Adi jIvoMkA pratiSedha karaneke lie 'sUkSma nigoda jIMva' padakA nirdeza kiyA hai / paryAptakoMkA pratiSedha karaneke lie 'aparyApta' padakA grahaNa kiyA hai / zaMkA - sUkSma nigoda aparyAptakoM meM hI jaghanya svAmitva kisalie diyA jAtA samAdhAna- nahIM, kyoMki, sUkSma nigoda aparyAptakoMke jaghanya upapAda yogase dUsare jIvoMke jaghanya upapAdayoga asaMkhyAtaguNe upalabdha hote haiM / aba usI sUkSma nigoda aparyApta jIvake vizeSaNoMkA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM - prathama samaya meM AhAraka huA aura prathama samayameM tadbhavastha huA jaghanya yogase yukta vaha jIva audArikazarIrake jaghanya pradezAgrakA svAmI hai / 481 dvitIya Adi samayoM meM AhAraka honekA niSedha karaneke lie 'prathama samaya meM AhAraka huA' pada kahA hai / zaMkA - dvitIya Adi samayoMmeM AhAraka honekA pratiSedha kisalie karate haiM ? samAdhAna - ekAntAnuvRddhi Adi yogoMke dvArA AnevAle bahuta pudgaloM kA niSedha karane ke...
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaM ( 5, 6, 482 vidiya-tadiya-cautthasamayatabbhavatthapaDhamasamayaAhArayANaM paDisehaTeM paDhamasamayatabbhavatthasse tti bhaNidaM kimaLaM viggahagadIe paDiseho kIrade ? Na viggahagadIe AgadANaM savvajahaNNauvavAdajogAsaMbhavAdo / taM kudo Navvade? paDhamasamayatabbhavatthasse tti suttaNNahANuvavattIMdo / uvavAdajogA asaMkhejjaviyappA asthi tesi paDisehaLeM jahaNNajogisse ti bhaNidaM / tanvadirittamajahaNaM // 482 // evamhAdo vadirittajahaNNadavvaM tamajahaNaM tti ghettavvaM / jahaNNapadeNa veuvviyasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM kassa // 483 // sugama / aNNadarassa deva-Neraiyassa asaNNipacchAyadassa / / 484 // asaNipacchAyadaNiheso kimaLaM kIrade? asaNNIhito Agadasseva jahaNNavavAdajogo hodi Na aNNasse tti kIrade / lie dvitIya Adi samayoMmeM AhAraka hone kA pratiSedha kiyA hai / dvitIya, tRtIya aura caturtha samayameM tadbhavastha hokara prathama samayavartI AhAraka hotA hai usakA niSedha karane ke lie 'prathama samayameM tadbhavastha huA ' pada kahA hai zaMkA- vigrahagatikA pratiSedha kisalie karate hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, vigrahagatise Aye hue jIvoMke sabase jaghanya upapAdayogakA honA asambhava hai| zaMkA- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samadhAna- prathama samayameM tadbhavastha huA yaha sUtra vacana anyathA bana nahIM sakatA hai / isase jAnA jAtA hai ki vigrahagatise Aye hue jIvoMke jadhanya upapAdayoga nahIM hotaa| upapAdayogake asaMkhyAta vikalpa haiM unakA pratiSedha karane ke lie 'jaghanya yogavAleke' yaha vacana kahA hai| usase vyatirikta ajaghanya pradezAgra hotA hai / / 482 / / isase vyatirikta jo jaghanya dravya hai vaha ajaghanya hai aisA grahaNa karanA caahie| jaghanya padakI apekSA vaikriyikazarIrake jaghanya pradezAgrakA svAmI kauna hai / 483 // yaha sUtra sugama hai| asaMjJiyoMmeMse Akara utpanna huA jo anyatara deva aura nArakI jIva hai| 484 / zaMkA- 'asaMjJiyoMmeMse Akara utpanna huA' padakA nirdeza kisalie karate haiM ? samAdhAna- asaMjJiyoMmeMse Aye hue jIvake hI jaghanya upapAdayoga hotA hai anyake nahIM isalie ukta padakA nirdeza karate haiN|
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA ( 425 paDhamasamayaAhArayassa paDhamasamaya tabbhavatthassa jahaNNajogissa tassa veDavviyasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM // / 485 / / ettha jathA orAliyasarIrassa parUvaNA kadA tathA kAyavvA / orAliyavevviyasarIrANaM jahaNNa uvavAdajogeNa AgadaeyasamayapabaddhattaNeNa bhedAbhAvAdo / tavvadirittamajaNaM // 486 // 5, 6, 489 ) sugamaM / jahaNNapadeNa AhArasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM kassa / / 487 // sugamaM aNNadarassa pamattasaMjadassa uttaraM viuvvidasta / / 488 / / sugamaM / paDhamasamayaAhArayassa paDhamasamayatanbhavatthassa jahaNNajogissa tassa AhArasarIrassa jahaNNayaM padesagaM // 489 // kathamAhArasarIraggahaNassa bhavasaNNA ?na, pUrvazarIraparityAgadvAreNottarazarIropAdAnasya bhavavyapadezAt / jadi AhArasarIraggahaNaM bhavo hodi to tattha apajjatta prathama samaya meM AhAraka huA aura prathama samayameM tadbhavastha huA jaghanya yogavAlA vaha jIva vaikriyikazarIra ke jaghanya pradezAgrakA svAmI hai / / 485 / / yahAM para jisa prakAra audArikazarIrakI apekSA kathana kiyA hai usa prakAra kathana karanA cAhie, kyoMki, odArikazarIra aura vaikriyikazarIra meM jaghanya upapAdayogase Aye hue eka samayabaddhapane kI apekSA koI bheda nahIM hai / usase vyatirikta ajaghanya pradezAgra hai || 486 // yaha sUtra sugama hai / jaghanyapadakI apekSA AhArakazarIrake jaghanya pradezAgrakA svAmI kauna hai / 487 / yaha sUtra sugama hai / uttara vikriyAkaranevAlA jo anyatara pramattasaMyata jIva hai // 488 // yaha sUtra sugama hai / prathama samaya meM AhAraka huA aura prathama samayameM tadbhavastha huA jaghanya yogavAlA vaha jIva AhArakazarIrake jaghanya pradezAgrakA svAmI hai / / 489 // zaMkA- AhArakazarIragrahaNakI bhava saMjJA kaise hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, yahAM pUrvazarIrakA tyAga hokara uttara zarIrakA grahaNa hotA hai, isalie isakI bhava saMjJA hai /
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 ) chakkhaMDAgame vagaNA-khaMDe ( 5, 6, 490 kAleNa vi hodavvaM ? hodu NAma, AhAramistakAyajogadAe tassa apjjttbhaavbbhuvgmaado| jadi evaM to bhavassa paDhamasamae uvavAbajogeNa hodavvaM ? saccamedaM, icchijjamANatAdo / javi evaM to pamattasaMjadassa do jIvasamAsA pAveMti ? hodu evaM pi: virohaabhaavaado| Na ca jIvaTThANasutteNa saha viroho, tattha orAliyasarIre pajjatte saMte ceva saMjamo uppajjadi Na tammi apajjatte idi maNammi kAdaNa apajjattajIvasamAsapaDisehAdo / sesaM sugamaM / tavadirittamajahaNNaM / / 490 // edaM pi sugamaM / jahaNNapadeNa tejAsarIrassa jahaNNayaM padesaggaM kassa // 491 // sugamaM / aNNadarassa suhamaNigodajIvaapajjattayassa eyaMtANuvaDDhIe vaDDhamANassa jahaNNajogissa tassa teyAsarIrassa jahaNNayaM padesagaM // 492 / / zaMkA-- yadi AhArakazarIrakA grahaNa bhava hai to vahA~ para aparyApta kAla bhI honA caahie| samAdhAna-- hoo, kyoMki, AhArakamizrakAyayogake kAlake bhItara usakA aparyAptabhAva svIkAra kiyA gayA hai| zaMkA-- yadi aisA hai to bhavake prathama samayameM upapAdayoga honA cAhie ? samAdhAna-- yaha kahanA satya hai, kyoMki, yaha bAta hameM iSTa hai / zaMkA-- yadi aisA hai to pramattasaMyata jIvake do jIvasamAsa prApta hote haiM ? samAdhAna-- aisA bhI hoo, kyoMki, isameM koI virodha nahIM hai / aisA mAnane para jIvasthAnasUtrake sAtha virodha nahIM AtA, kyoMki, vahA~ para audArika zarIrake paryApta hone para hI saMyama hotA hai, audArikazarIrake aparyApta rahate hue nahIM hotA aisA manameM vicAra kara aparyApta jIvasamAsakA niSedha kiyA hai| zeSa kathana sugama hai| usase vyavitarikta ajaghanya pradezAna hai // 490 / / yaha sUtra bhI sugama hai| jaghanya padakI apekSA taijasazarIrake jaghanya pradezAgrakA svAmI kauna hai / 4911 yaha sUtra sugama hai| ekAntAnavaddhi yogase vRddhiko prApta honevAlA aura jaghanya yogase yukta jo anyatara sUkSma nigoda aparyApta jIva hai vaha taijasazarIrake jaghanya pradezAgrakA svAmI hai / / 492 / / 4 tA0 pratI evaM gi' iti pAThaH /
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 490 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA (427 ___jahA idaresi sarIrANaM jahaNNavavAdajogammi ceva egasamayapabaddhaM ghettaNa jahaNNa. sAmittaM diNNa tahA teyAsarIrassa kiNNa dijjade ? Na, tattha puvvasaMcidasamayapabaddhANaM saMbhaveNa teyAsarIrassa jhnnnnbhaavaannvvttiido| uvari jahaNNaeyaMtANuvaDDhIe vaDDamA Nassa padesavaDDhI ceva hodi tado eyaMtANavaDiaddhAe abhaMtare kathaM jahaNNasAmittaM dijjade ? Na esa doso, eyaMtANavaDijogeNa AgacchamANapadesaggAdo pariNAmajogeNAgadasamayapabaddhANaM glmaannaannmsNkhejjgunnttuvlNbhaado| jadi evaM to suhamaNigodajIvaapajjattaM mottaNa aNNesimeyaMtANavaDDhIe jahaNNasAmittaM kiNNa dijjade ? Na, NaNesi jahaNNaeyaMtANuvaDDijogehi suhamaNigodaapajjattayassa jhnnnneyNtaannvddddijogaannmsNkhejjgnnhiinnttuvlNbhaado| kiM ca saNNicidiyapajjattaesu tejaiyasarIraNokammaukkassahidI chAvaddhisAgarovamamettA, suhameiMdiesu puNa aMttomuttamettA, aNaMtaguNahI. nnksaayttaado| paMcidiyasamayapabaddhahito suhameiMdiyasamayapabaddhA asaMkhejjagaNahINA asaMkhejjaguNahINajogattAdo / teNa suhamaNigodesu* paMcidiyasamayapabaddha gAliya tattha saMcidasamayapabaddhe pariNAmajogeNAgade aMtomahuttamete suhumaNigodajIvaapajjattaeyaMtANu zaMkA-- jisa prakAra itara zarIroMkA jaghanya upapAdayogameM hI eka samayaprabaddhako grahaNa kara jaghanya svAmitva diyA hai usa prakAra taijasazarIrakA kyoM nahIM diyA jAtA ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, vahA~ para pUrvasaMcita samayaprabaddha sambhava hone se taijasazarIrakA jaghanyapanA nahIM bana sakatA / zaMkA-- Upara jaghanya ekAntAnuvaddhise vRddhiko prApta honevAle jIvake pradezavRddhi hI hotI hai, isalie ekAntAnuvRddhike kAlake bhItara jaghanya svAmitva kase diyA jA sakatA hai ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, ekAntAnuvRddhi yogake dvArA AnevAle pradezAgrase pariNAmayogase Aye hue samayaprabaddhoMke galanevAle pradezAgra asaMkhyAtaguNe upalabdha hote haiN| __ zaMkA-- yadi aisA hai to sUkSma nigoda aparyAptakako choDakara anya jIvoMke ekAntAnuvaddhike dvArA jaghanya svAmitva kyoM nahIM diyA jAtA? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, anya jIvoMke jaghanya ekAntAnuvRddhi yogase sUkSma nigoda aparyAptaka jIvake jaghanya ekAntAnuvRddhiyoga asaMkhyAtaguNe hIna upalabdha hote haiN| dUsare saMjJI paJcendriya paryAptakoMmeM taijasazarIra nokarmakI utkRSTa sthiti chayAsaTha sAgarapramANa hotI hai parantu sUkSma ekendriyoMmeM antarmuhUrtapramANa hotI hai, kyoMki, unake anantaguNI hIna kaSAya pAI jAtI hai / tatha paJcendriya jIvake samayaprabaddhase sUkSma ekendriya jIvake samayaprabaddha asaMkhyAtaguNe hIna hote haiM, kyoMki, sUkSma ekendriyoMke asaMkhyAtaguNA hIna yoga pAyA jAtA hai, isalie sUkSma nigoda jIvoMmeM paJcendriyasambandhI samayaprabaddhoMkoM galAkara vahA~ pariNAmayogase Aye hue antarmuhUrtapramANa saMcita hue samayaprabaddhoMko sUkSma nigoda aparyApta jIvake ekAntAnuvRddhi yogakAlake bhItara galAkara ekAntAnuvRddhiyogase antarmuhUrtapramANa samaya *tA. kA. pratyoH '-addhANaM abbhaMtare' iti paatthH| * tA0 prato / aNaMtagaNahINakasAyattAdo 1 teNa sahamaNigodesu ' iti pAThaH /
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa gAliya aMtomuhuttapamANa meyaMtANavaDijogasamayapabaddhesu gahivesu tejAsarIrassa jahaNNadavvaM hodi ti vattavvaM / NillevaNaDhANANaM pamANamukkasseNa palidovamassa asaMkhe0 bhAgo tti bhaNidaM teNa kammaTridIe asaMkhejjabhAgamettasamayapabaddhANaM saMcaeNa sAmittacarimasamae hodavvamidi ? Na, palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettANi NillevaNaTTANANi hoti tti kammassa pruuvidttaado| Na ca kamma NokammANameyattaM, kaarnn-kjjaannmeyttvirohaado| tejAsarIraNokammassa jahaNadidI eiMdiyajIvasamAsesu suhamaNigodaapajjattaeyaMtANavaddhikAlAdo thove tti kudo javvade ? aNNadarasse ti vynnaado| aNNahA vidakammaMsiyalakkhaNeNa suhamaNigodesu hiDidUNa Agado tti bhaNejja ? Na ca evaM, tado Navade jahANadidI eyaMtANuvaDikAlAdo thove ti| tavvavirittamajahaNaM // 493 // sugamaM / jahaNNapadeNa kammaiyasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM kassa // 494 // sugm| aNNadarassa jIvo sahamaNigodajIvemu palidovamassa asaMkhe prabaddhoMke grahaNa karane para tejasazarIrakA jaghanya dravya hotA hai aisA yahA~ kahanA cAhie / zaMkA-- nirlepanasthAnoMkA utkRSTa pramANa palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aisA kahA hai, isalie svAmitvake antima samayameM karmasthiti ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa samayaprabaddhoMkA saMcaya honA cAhie / samAdhAna-- nahIM, kyoMki, palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirlepasthAna hote hai yaha karmakI apekSA kathana kiyA hai| aura karma tathA nokamaM eka nahIM hai, kyoMki, kAraNa aura kAryako eka honemeM virodha AtA hai / zaMkA-- ekendriya jIvasamAsoMmeM tejasazarIra nokarmakI jaghanya sthiti sUkSma nigoda aparyAptake ekAntAnuvaddhikAlase stoka hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- 'anyatarake ' isa vacanase jAnA jAtA hai| anyathA kSapitakarmAzikalakSaNase sUkSma nigoda jIvoMmeM ghUmakara AyA huA jIva aisA kahate / parantu aisA nahIM kahA hai| isase jAnA jAtA hai ki jaghanya sthiti ekAntAnuvRddhike kAlase stoka hai / usase vyatirikta ajaghanya pradezAgna hai / / 493 / / yaha sUtra sugama hai| jaghanya padakI apekSA kArmaNazarIrake jaghanya pradezAgrakA svAmI kauna hai / 494 / yaha sUtra sugama haiN| anyatara jo jIva sUkSma nigoda jIvoMmeM palyakA asaMkhyAtavAM bhAga kama
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghANuyogaddAre sarIraparUvaNAe padamImAMsA ( 429 kammadvivimacchido / evaM jahA veyaNAe veyaNIyaM vari thovAvasese jIvidavvae tti carimasamayabhavasiddhio jAdo tassa carimasamayabhavasiddhiyassa tassa kammaiyasarI - rassa jahaNNayaM padesaggaM / / 495 / / jahA veyaNAe jahaNNadavvavihANe parUvidaM tahA parUveyavaM / tavvadirittamajahaNaM // / 496 // sugamaM / 5, 6, 498 ) jjadibhAgeNa UNayaM tahA NeyavvaM / evaM padamImAMsA samattA / appA bahue ti savvatthovaM orAliyasarIrassa padesagaM // 497 // kudo ? sAbhAviyAdo vevviyasarIrassa padesaggamasaMkhejjaguNaM // 498 // ko guNa 0 ? seDIe asaMkhe0 bhAgo / eso ceva guNagAro hoditti kudo road ? puvvaM paruvida guNagArANuyogaddArAdo / karmasthitipramANa kAla taka rhaa| isa prakAra jaise vedanA anuyogadvArameM vedanIyakarmakI apekSA kahA hai vaise jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki jIvitavya ke stoka pramANa meM zeSa rahane para antima samayavartI bhavasiddha huA vaha antima samayavartI bhavasiddha jIva kArmaNazarIrake jaghanya pradezAgrakA svAmI hai / / 495 // jisa prakAra vedanA anuyogadvAra meM jaghanya dravyavidhAna prarUpaNA ke samaya kahA hai usa prakAra kathana karanA cAhie / usase vyatirikta ajaghanya pradezAgra hai / / 496 // yaha sUtra sugama hai / isa prakAra padamImAMsA samApta huI / alpabahutvakI apekSA audArikazarIrakA pradezAgra sabase stoka hai // 497 // kyoMki, aisA svabhAva hai / usase vaikriyikazarIrakA pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / / 498 / guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai zaMkA-- yaha hI guNakAra hotA hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? pUrva meM kahe gaye guNakAra anuyogadvArase jAnA jAtA hai / samAdhAna- 0tA0 pratI jAdo tassa kammaiyasarIrassa' iti pAThA ]
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa AhArasarIrassa padesaggamasaMkhejjaguNaM // 499 // ko guNagAro ? seDIe asaMkhejjadibhAgo / teyAsarIrassa padesaggamaNaMtaguNaM // 500 // ko guNagAro ? abhavasiddhiehi anaMtaguNo sidhdANamaNaM bhAgo / kammaiyasarIrassa padesaggamaNaMtaguNaM / / 501 / / ko guNagAro ? abhavasidhdiehi anaMtaguNo sidhdANamaNata bhAgo / evamappA bahue samatte sarIraparUvaNA samattA hodi / (5,6, 499 sarIravissA suvacayaparUvaNadAe tattha imANi cha anuyogaddArANi avibhAgapaDicchedaparUvaNA vaggaNaparUvaNA phaDuyaparUvaNA aMtaraparUvaNA sarIraparUvaNAe appAbahue tti // 502 // ko vissAsuvacao NAma / paMcaNaM sarIrANaM paramANapoggalANaM je nidhdAdiguNehi tesu paMcasarIrapoggalesu laggA poggalA teti vissAsuvacao tti saNNA / tei vissAsuvacayANaM saMbaMdhassa jo kAraNaM paMcasarIraparamANupoggalagao nidhdAdiguNo tassa vi vistAsuvacao tti saNNA, kAraNe kajjuvayArAdo / edehi chahi aNuyoga --- usase AhArakazarIrakA pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / / 499 / / guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtave bhAgapramANa guNakAra hai / usase taijasazarIrakA pradezAgra anantaguNA hai / / 500 / guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai / usase kArmaNazarIrakA pradezAgra anantaguNA hai / / 501 / / guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoM ke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai / isa prakAra alpabahutva ke samApta hone para zarIraprarUpaNA samApta hotI hai / zarIravisrasopacayaprarUpaNAkI apekSA vahAM ye chaha anuyogadvora hote haiM avibhAgapraticchedaparUvaNA, vargaNAprarUpaNA, spardhaka prarUpaNA, antaraprarUpaNA, zarIraprarUpaNA aura alpabahutva / / 502 / / zaMkA- visrasopacaya kisakI saMjJA hai ? samAdhAna- pA~ca zarIroMke paramANupudgaloM ke madhya jo pudgala snigdha Adi guNoMke kAraNa una pAMca zarIroMke pudgaloMmeM lage hue haiM unakI vitrasopacaya saMjJA hai / una visrasopacayoM ke sambandhakA pA~ca zarIroMke paramANu pudgalagata snigdha Adi guNarUna jo kAraNa hai usakI bhI visopacaya saMjJA hai, kyoMki, yahAM kAraNameM kAryakA upacAra kiyA hai /
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 505 ) madhaNANuyogadAre sarIravissAsuvacayaparUvaNA ( 431 dArehi baMdhaNaguNassa parUvaNA kiirde| kAraNe avagade takkAraNANusArissa kajjassa vi avgmaado| ___ avibhAgapaDicchedaparUvaNadAe ekkakkammi orAliyapadese kevaDiyA* avibhAgapaDicchedA / / 503 // ki saMkhejjA kimasaMkhejjA kimaNaMtA ti edeNa pucchA kadA / aNaMtA avibhAgapaDicchedA savvajovehi aNaMtaguNA // 504 // ko avibhAgapaDicchedo gAma ? egaparamANumhi jA jahaNiyA vaDDhI so avibhAgapaDicchedo NAma / teNa pamANeNa paramANaNaM jahaNNaguNe ukkassaguNe vA chijjamANe aNaMtAvibhAgapaDicchedA savvajovehi aNaMtaguNamettA hoti / evaDiyA avibhAgapaDicchedA / / 505 // jettiyA avibhAgapaDicchedA ekkekkamhi paramANumhi vissAsuvacayaparamANU ekkekkamhi paramANumhi egabaMdhaNabaddhA tattiyA ceva, kajjassa kAraNANusAritta-- aba ina chaha anuyogadvAroMkA avalambana lekara bandhanaguNakA kathana karate haiM, kyoMki, kAraNakA jJAna ho jAne para usa kAraNake anukUla kAryakA bhI jJAna ho jAtA hai / avibhAgapraticcheda prarUpaNAkI apekSA eka eka audArika pradezameM kitane avibhAgapraticcheda hote haiM / / 503 / / kyA saMkhyAta hote haiM, kyA asaMkhyAta hote haiM yA kyA ananta hote haiM isa prakAra isa sUtra dvArA pRcchA kI gaI hai| ananta avibhAgapraticcheda hote haiM jo ki saba jIvoMse anantaguNe hote haiM // 504 / / zaMkA-- avibhAgapraticcheda kise kahate haiM ? samAdhAna-- eka paramANumeM jo jaghanya vRddhi hotI hai use avibhAgapraticcheda kahate haiN| usa pramANase paramANuoMke jaghanya guNa athavA utkRSTa guNakA cheda karanepara saba jIvoMse anantaguNe ananta avibhAgapraticcheda hote haiM / itane avibhAgapraticcheda hote haiM // 505 // eka eka paramANu meM jitane avibhAgapraticcheda hote haiM, eka eka paramANumeM eka baMdhanabaddha visrasopacaya paramANu bhI utane hI hote haiM, kyoMki, kArya kAraNake anusAra dekhA jAtA hai / a. kA. pratyo: '-padesA kevaDiyA ' iti pAThaH / *tA0 pratI 'jo jahaNiyA vaDhI a0 kA prtyo| 'jA jahaNiyasaTaThI ' iti pAThaH /
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 506 dasaNAdo / ettha savvajovehi aNaMtagaNataM paDi sarisattaM, Na saMkhAe / kudo ? jahaNNaaNubhAgeNa laggathova vistAsuvacayaNiphaNajahaNNapatteyasarIravANAdojahaNNANu. bhAgAdo aNaMtaguNANubhAgeNAgadavistAsuvacayaNipphaNNaukkassapatteyasarIravaggaNAe annNtgunnttppsNgaado| kathaM vistAsuvacayANamavibhAgapaDicchedasaNNA ? kajje kAraNu' vayArAdo / avibhAgapaDicchedakajjavistAsuvacayANaM pi tavvavaesasiddhIe / vaggaNaparUvaNadAe aNaMtA avibhAgapaDicchedA savvajIvehi aNaMtaguNA eyA vaggaNA bhavadi // 506 // jahaNNavaggaNAe ukassavaggaNAe ajahaNNa-aNukkassavaggaNAe avibhAgapaDicchedANaM pamANaM savvajIvehi aNaMtagaNametavissAsuvacayANamuvalaMbhAdo / evamaNaMtAo vaggaNAo abhavasiddhiehi agaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgo* // 507 // ettiyAo vaggaNAo ghetaNa egamorAliyasarIradvANaM hodi / evamasaMkhejjalogamettasavvaTThANANaM patteyaM patteyaM abhavasiddhiehi aNaMtaguNa-siddhANamaNaMtabhAgamettavaggaNAo hoti tti parUvedavvaM / asaMkhajjalogamettasavvajovarAsIsu aTaikaM paDi guNagArasarUveNa yahA~ para saba jIvoMse anantaguNatvakI apekSA samAnatA hai, saMkhyAkI apekSA nahIM, kyoMki, jaghanya anubhAgake kAraNa lage hae stoka visrasopacayoMse niSpanna jaghanya pratyekazarIravargaNAkI apekSA jaghanya anubhAgase anantaguNe anubhAgake kAraNa Aye hue visrasopacayoMse niSpanna utkRSTa pratyekazarIra vargaNAke anantaguNe hone kA prasaMga AtA hai / zaMkA-- visrasopacayoMkI avibhAgapraticcheda saMjJA kaise hai ? samAdhAna-- kArya meM kAraNakA upacAra karanese avibhAgapraticchedoMke kAryarUpa visrasopacayoMkI vaha saMjJA siddha hotI hai / vargaNAprarUpaNAkI apekSA saba jIvoMse anantagaNe aise ananta avibhAgapraticchedoMko eka vargaNA hotI hai // 506 // __ yaha jaghanya vargaNA, utkRSTa vargaNA aura ajaghanya anutkRSTa vargaNAkA pramAga hai, kyoMki, saba jIvoMse anantaguNe visrasopacaya paramANu upalabdha hote haiN| isa prakAra abhavyoMse anantaguNo aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa ananta vargaNAyeM hotI haiM / / 507 / / itanI vargaNAoMkA Azraya lekara eka audArikazarIrasthAna hotA hai| isa prakAra asaMkhyAta lokapramANa saba sthAnoMkI alaga alaga abhavyoMse anantaguNI aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa vargaNAyeM hotI haiM aisA kathana karanA caahie| aSTAMkake prati asaMkhyAta lokapramANa saba jIvarAziyoM kA0 prato'lagga thovaM ' iti paatth'| 4 a0 pratI -NiphaNNapatteyasarIravaggaNAdo 'iti pATha:1 * tA0 pratI 'siddhANamaNaMtabhAgA' iti pAThaH /
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 509) baMdhaNANuyogaddAre sarIravissAsuvacayaparUvaNA ( 433 paviTThAsu vi vaggaNAo abhavasiddhiehi aNaMtagaNAo siddhANamaNaMtabhAgamettAo ceva hoMti, jahaNNavaggaNaavibhAgapaDicchedehito tattha jahaNNaegegavaggaNAe savvajovehi aNaMtaguNamettaavibhAgapaDiccheduvalaMbhAdo / phaDuyaparUvaNavAe aNaMtAo vaggaNAo abhavasiddhiehi aNaMgaNo siddhANamaNaMtabhAgo tamega phar3ayaM bhavadi // 508 // ettiyAhi ceva vaggaNAhi egaM phaDDayaM hodi tti kudo Navade ? edamhAdo ceva suttAdo / ki phaDDayaM NAma ? jattha kamavaDDhI kamahANI ca dissadi taM phaDDayaM / ko kamo ? paDhamavaggaNAdo bidiyavaggaNA jattieNa vaDDidA tattiyametteNeva aNaMtaruvarimavaggaNAe jA vaDDhI so kamo NAma / jattha eso kamo asthi tamegaM phaDDayaM / edamhi kame phiTTe phaDDayaMtaraM hodi / evaM savvaphaDDayANaM pi patteyaM patteyaM vattavvaM / evamaNaMtANi phaDDayANi abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamagaMtabhAgo // 509 // evaDiyANi phaDDayANi ghettUNa egegamorAliyasarIraTThANaM hodi / ettha aNaMta ke guNakArarUpase praviSTa hone para bhI vargaNAyeM abhavyoMse anantaguNI aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hI hotI haiM, kyoMki, jaghanya vargaNAke avibhAgapraticchedoMse vahA~ para jaghanya eka eka vargaNAke avibhAgapraticcheda saba jIvoMse anantaguNe upalabdha hote haiN| spardhakaprarUpaNAko apekSA abhavyoMse anantaguNI aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa jo ananta vargaNAyeM haiM ve milakara eka spardhaka hotA hai / 508 // zaMkA-itanI hI vargaNAyeM milakara eka spardhaka hotA hai yaha kisa pramAgase jAnA jAtA hai? samAdhAna- isI sUtrase jAnA jAtA hai| zaMkA-spardhaka kise kahate haiM ? samAdhAna-jahA~ para kramavRddhi aura kramahAni dikhAI detI hai use spardhaka kahate haiN| zaMkA-krama kyA hai ? samAdhAna-prathama vargaNAse dvitIya vargaNA jitane avibhAgapraticchedoMse vRddhiko prApta huI hai utane hI avibhAgapraticchedoMse jo anantara uparima vargaNAmeM vRddhi hai vaha krama hai / jahAM para yaha krama haiM vaha eka spardhaka hai / isa kramake bigar3ane para dUsarA spardhaka prArambha hotA hai| isa prakAra saba spardhakoMkA alaga alaga kathana karanA caahie| isa prakAra abhanyoMse anantagaNe aura sidhdoMke anantaveM bhAgapramANa ananta spardhaka hote haiM // 509 // ___itane spardhakoMko milA kara eka eka audArikazarIrasthAna hotA hai / yahAM para ananta 4 tA0 kA. pratyo; 'aNaMtaguNa-siddhANa-' iti pAThaH 1
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5, 6, 510 bhAgavaDDi-asaMkhejjabhAgavaDi* saMkhejjabhAgavaDDi-saMkhejjaguNavaDDi-asaMkhaMjjaguNavaDDi-aNaM - guNavaDDhIo ghettUNa evaM chaTTANaM hodi / erisANi asaMkhejjalogamettANi chaTTANANi hoMti tti ghettavvaM / teti parUvaNAe kIramANAe jahA bhAvavihANe parUvidaM tahA parUvedavvaM / aMtaraparUvaNadAe ekkekkassa phaDDayassa kevaDiyamaMtaraM // 510 // sugamaM savvajIvehi anaMtaguNA / evaDiyamaMtaraM / / 511 / / egeNa dohitIhi saMkhejjehi asaMkhejjehi vA avibhAgapaDicchedehi phaDDu - yaMtaraM Na nipajjadi kiMtu savvajIvehi anaMta guNametta avibhAgapaDicchedehi ceva phaDDuyaMtaraM nippajjaditti ghettavvaM / dvANaMtaraparUvaNA ettha kiNNa kadA ? Na, phaDuyaMtare avagade dvANaMtarassa vi avagamAdo / saraparUvaNadAe anaMtA avibhAgapaDicchedA sarIrabaMdhaNaguNapaNNacchedaNaNippaNNA / / 512 / / sarIraM sahAvo sIlamidi eyaTTho / tassa parUvaNadAe anaMtA avibhAgapaDicchedA hoMti tti puvvamavibhAgapaDiccheda parUvaNAe parUvidaM / te katto niSpaNNA ti pucchide bhAgavRddhi, asaMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAta bhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAta guNavRddhi aura anantaguNavRddhi ye milA kara eka SaTsthAna hotA hai / aise asaMkhyAta lokapramANa SaTsthAna hote haiM aise yahA~ grahaNa karanA caahie| unakA kathana karane para jisa prakAra bhAvavidhAna meM kathana kiyA hai usa prakAra karanA cAhie / antaraprarUpaNAkI apekSA eka eka spardhakakA kitanA antara hai / 510 // 434 ) chakhaMDAgame vagaNA - khaMDa yaha sUtra sugama hai / saba jIvoMse anantaguNA antara hai / itanA antara hai / / 511 / eka, do, tIna, saMkhyAta aura asaMkhyAta avibhAgapraticchaMdoM kA Azraya lekara spardhakoMkA antara nahIM utpanna hotA hai kintu saba jIvoMse anantaguNe avibhAgapraticchedoM kA Azraya lekara hI spardhakoMkA antara utpanna hotA hai aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / zaMkA -- yahA~ para sthAnoMke antarakA kathana kyoM nahIM kiyA ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, spardhakoMke antarakA jJAna hone para sthAnoMke antarakA bhI jJAna ho jAtA hai / zarIraprarUpaNAkI apekSA zarIrake bandhanake kAraNabhUta guNoMkA prajJAse cheda karane para utpanna hue ananta avibhAgapraticcheda hote haiM / / 512 // zarIra, zIla aura svabhAva ye ekArthavAcI zabda haiM / usakI avibhAgapraticcheda hote haiM aisA pahale avibhAgapraticcheda ananta * pratiSu ' egegadohi' iti pAThaH / prarUpaNA karane para prarUpaNA ke samaya
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 514 ) badhaNANuyogaddAre sarIravissAsuvatrayaparUvaNA ( 435 sarIrabaMdhaNagaNapaNNacchedaNaNippaNNA / aNaMtANaMtapoggalasamavAo sarIraM / tesi poggalANaM jeNa guNeNa paropparaM baMdho hodi so baMdhaNagaNo NAma / tassa guNassa paNNacchedaNeNa buddhicchedaNeNa NippaNNA puvuttA avibhAgapaDicchedA hoMti, gaNesu aNNacchedANamasaMbhavAdo / paNNacchedaNe tti vayaNeNa sesaNavaNNaM chedaNANaM paDiseho kado / tAo sesaNavaNNAo chedaNAo tti vutte tAsi parUvaNaTumattarasuttaM bhaNadi - chedaNA puNa dasavihA // 513 // chidyate pRthaka kriyate'neneti chedanA / sA ca dazavidhA bhavati saMkSepaNa / tAsi parUvaNamuttaragAhAmuttaM maNadi NAma TThavaNA daviyaM sarIrabaMdhaNaguNappadesA ya / vallari aNuttaDesu ya uppaiyA paNNabhAve ya // 514 // tattha sacitta-acittadavvANi aNNehito pudha kAUNa gaNNA jANAvedi tti NAmacchedaNA / TuvaNA duvihA sabbhAvAsabmAvaTThavaNAbhedeNa / sA vi chedaNA hodi, tAe aNNesi davANaM sarUvAvagamAdo / daviyaM NAma uppAda-Tidi-bhaMgalakkhaNaM / taM pi chedaNA hodi, davvado davvaMtarassa paricchedadaMsaNAdo / Na ca eso asiddho, kuDavAdo kaha Aye haiN| ve kisase niSpanna hote haiM aisA pUchane para ve zarIrabandhake kAraNabhata guNoMkA prajJAse cheda karane para utpanna hote haiM yaha kahA hai| 'anantAnanta pudgaloMke samavAyakA nAma zarIra hai | una pudgaloMkA jisa guNa ke kAraNa paraspara bandha hotA hai usakA nAma bandhanaguNa hai| usa guNakA prajJAse cheda karane ke kAraNa arthAt buddhise cheda karaneke kAraNa niSpanna hue pUrvokta avibhAgapraticcheda hote haiM, kyoMki, guNoM meM anya kisI dvArA chedoMkA honA sambhava nahIM hai| 'prajJAcchedana ' isa vacana dvArA zeSa no prakArake chedoMkA niSedha kiyA hai| ve nau prakArake cheda kaunase haiM aisA pUchane para unakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM--- parantu chedanA dasa prakArakI hai / / 513 // chidyate arthAt jisake dvArA pRyaka kiyA jAtA hai usakI chedanA saMjJA hai| vaha saMkSepa meM dasa prakArakI hotI hai / usakA kathana karane ke lie AgekA gAthAsUtra kahate haiM--- nAmachedanA, sthApanAchedanA, dravyachedanA, zarIrabandhanaguNachedanA, pradezachedanA, vallarichedanA, aNuchedanA, taTachedanA, utpAtachedanA aura prajJAbhAvachedanA isaprakAra chedanA dasa prakArako hai // 514 // unameM se sacitta aura acitta dravyoMko anya dravyoMse pRthaka karake jo saMjJAkA jJAna karAtI hai vaha nAmachedanA hai| sthApanA do prakArakI hai-saddhAvasthApanA aura asaddhAvasthApanA vaha bhI chedanA hai, kyoMki, usa dvArA anya dravyoMke svarUpakA jJAna hotA hai / jo utpAda, sthiti aura vyayalakSaNa vAlA hai vaha dravya kahalAtA hai| vaha bhI chedanA hai. kyoMki, dravyake dUsare dravyakA jJAna hotA huA
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 514 dhaNNANaM tulAdo tagarAdINaM daMDAdo joyaNAdINaM priccheduvlNbhaado| paMcaNNaM sarIrANaM baMdhaNaguNo vi chedaNA NAma, pagAe chijjamANatAdo avimAgapaDicchedapamANeNa chijjamAgattAdo vA / padeto vi chedaNA hodi, uDDAhomajjhAdipadesehi sambadavANa cheddNsnnaado| kuDArAdIhi aDairukkhAdikhaMDaNaM vallaricchedo NAma / paramANugadaegAdidavvasaMkhAe asa davANaM saMkhAvagamo aNucchedo NAma / athavA poggalAgAsAdINaM NivibhAgacchedo aNacchedo NAma / dohi vi taDehi NadIpamANaparicchedo athavA davvANaM sayameva chedo taDacchedo NAma / Na ca padesacchade * eso padadi, tasta buddhikjjttaado| Na vallaricchede padadi, tasta puruseyttaado| NANucchede padadi, prmaannpjjttcchedaabhaavaado| rattIe iMdAuha-dhamake uAdINamuppattI paDimAroho bhamikaMpa-ruhiravarisAdao ca uppAiyA chedaNA NAma, etairutpAtaiH rASTrabhaDga nRppaataaditrknnaat| madi suda-ohi-maNapajjava-kevalagANehi chaddavvAvagamo paNNabhAvacchedaNA NAma / edAsu dasasu chedaNAsu Nava chedaNAo avaNiya sarIrabaMdhaNaguNacchedaNAe gahaNaM kadaM, aNNacchedaNehi ettha kjjaabhaavaado| orAliyasarIrasseva avibhAgapaDicchedAdi dekhA jAtA hai| yaha asiddha bhI nahIM hai, kyoMki, kuDava se dhAnyoMkA, tulAse tagara AdikA aura daNDase yojana AdikA parijJAna hotA huA upalabdha hotA hai / pA~ca zarIroMkA bandhanaguNa bhI chedanA hai, kyoMki, usakA prajJAdvArA cheda kiyA jAtA hai| yA avibhAgapraticchedake pramANase usakA cheda kiyA jAtA hai| pradeza bhI chedanA hotI hai, kyoMki, Urdhvapradeza, adhaHpradeza aura madhyapradeza Adi pradezoMke dvArA saba dravyoMkA cheda dekhA jAtA hai / kUThAra Adike dvArA jaGgalake vRkSa AdikA khaNDa karanA vallarichedanA kahalAtI hai| paramANugata eka Adi dravyoMkI saMkhyAdvArA anya dravyoMkI saMkhyAkA jJAna honA aNucchedanA kahalAtI hai| athavA pudgala aura AkAza Adike nivibhAga chadakA nAma aNucchedanA hai| donoM ho taToMke dvArA nadIke parimANakA pariccheda karanA athavA dravyoMkA svayaM hI cheda honA taTacchedanA hai| isakA pradezachedameM antarbhAva nahIM hotA, kyoMki, vaha baddhikA kArya hai| vallaricchedameM bhI antarbhAva nahIM hotA, kyoMki, vaha pauruSeya hotA hai| aNacchadameM bhI antarbhAva nahIM hotA, kyoMki, isakA paramANu paryanta cheda nahIM hotaa| rAtrimeM indradhanuSa aura dhumaketu jAdikI utpatti tathA pratimArodha, bhUmikampa aura rudhirakI varSA Adi utpAtachedanA hai, kyoMki, ina utpAtoMke dvArA rASTrabhaGga aura rAjAkA patana AdikA anumAna kiyA jAtA hai| matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryayajAna aura kevalajJAnake dvArA chaha dravyoMkA jJAna honA prajJAbhAvachedanA hai| yahA~ ina dasa chedanAoMmeM se nau chedanAoMko choDakara zarIrabandhanaguNachedanAkA grahaNa kiyA hai ; kyoMki, anya chedanAoMse yahAM koI prayojana nahIM hai| zaMkA- yahAM para audArikazarIrake hI avibhAgapraticcheda AdikA kathana kiyA hai, zeSa tA0 pratI 'paramANagama (da)egAdidavvasaMkhAe a. kA. pratyoH 'paramANugamaegAdidavvasaMkhAe' iti pAThaH1tA0 pratI vi tadI ( taDe ) hi 'a. kA. pratyoH ' vi tadIhi ' iti pAThaH / * a0 pratI 'padese chede ' iti pAThaH / a0 kA0 pratyo ' buddhi kayattATo' iti pAThaH / '
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 518 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIravissAsuvacayaparUvaNA parUvaNA kadA sesasarIrANaM kiNNa kadA ? Na, ekakassa parUvaNadAe kadAe tato ceva sesANaM sarUvAvagamAdo / uvari bhaNNamANaappAbahugAdo ca Navade jahA sesANaM pi sarIrANaM eseva parUvaNA hodi ti / tesimavibhAgapaDicchedANamabhAve uvrimappaabhuaannuvvttiie| appAbahue ti samvatthovA orAliyasarIrassa avibhAgapaDicchedA // 515 / / / orAliyasarIrassa aNaMtaparamANUNaM avibhAgapaDicchedasamUho thovo hodi / kudo ? saabhaaviyaado| veubviyasarIrassa avibhAgapaDicchedA aNaMtaguNA // 516 // ko guNagAro ? sabajovehi aNaMtaguNo / AhArasarIrassa avibhAgapaDicchedA agaMtaguNA / / 517 / / ko gaNa0 ? savvajovehi annNtgunn|| teyAsarIrassa avibhAgapaDicchedA aNaMtagaNA // 518 // ko gaNa ? savvajovehi aNaMtagaNo / zarIroMke avibhAgapraticcheda AdikA kathana kyoM nahIM kiyA ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, ekakA kathana karane para usIse zeSake svarUpakA jJAna ho jAtA hai| tathA Aga kahe jAnevAle alpabahutvase bhI jAnate haiM ki zeSa zarIroMkI bhI yahI prarUpaNA hai| yadi unake avibhAgapraticcheda na hoM to Age kahA jAnevAlA alpabahutva nahIM bana sakatA hai| alpabahutvako apekSA audArikazarIrake avibhAgapraticcheda sabase stoka haiM // 515 / / __ audArikazarIrake ananta paramANuoMke avibhAgapraticchedoMkA samUha stoka hai, kyoMki, aisA svabhAva hai| unase vaikriyikazarIrake avibhAgapraticcheda anantagaNe haiM // 516 / / gugakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai| unase AhArakazarIrake avibhAga praticcheda anantaguNe haiM // 517 // guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai| unase tejasazarIrake avibhAgapraticcheda anantagaNe haiM / / 518 // guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai| * tA0 pratI ' sarUvAgamAdo' iti pAThaH pratyoH - vavattI' iti pATha / 8 tA0 prato '-NuvavattI (e-)' a0 kA0
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa kammaiyasarIrassa avibhAgapaDicchedA aNaMtaguNA / / 519 / / ___ko guNagAro ? savvajovehi annNtgnno| evaM chahi aNuyogaddArehi baMdhaNaguNasseva parUvaNA kadA / tatthataNavistAsuvacayANaM kiNNa parUvaNA kIrade? Na, takkAraNaparUvaNAe kadAe tesi pi parUvaNA kadA ceva hodi ti tesi pudha parUvaNA Na kiirde| tamhA sesi vistAsuvacayANaM pi evaM ceva appAbahuaM parUvedavvaM / Na ca avibhAgapaDicchedamettavissAsuvacaehi hodavvaM ceve ti Niyamo asthi, nAvazyaM kAraNAni kAryavanti-bhavantIti nyAyAt / evaM sarIravissAsuvacayaparUvaNA smttaa| vissAsuvacayaparUvaNadAe ekkekkamhi jIvapadese kevaDiyA vissAsuvacayA uvacidA // 520 // ____esA vistAsuvacayaparUvaNA puNarattA, sarIravissAsuvacayaparUvaNAe ceva vistAsuvacayANaM prvidttaado| tado esA Na parUvedavvA ti? Na esa doso, sarIrabhadapaMcaNNaM sarIrANaM vissAsuvacayassa sarIravissAsuvacayaparUvaNAe parUvaNA kadA / saMpahi edIe vissAsuvacayaparUvaNAe jIveNa mukkANaM paMcaNNaM sarIrANaM poggalANa unase kArmaNazarIrake avibhAgapraticcheda anantaguNe haiM // 519 / / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / zakA-- isa prakAra chaha anuyogadvAroMkA Azraya lekara bandhanaguNakI hI prarUpaNA kI hai| vahAM rahanevAle vinasopacayoMkI prarUpaNA kyoM nahIM karate ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, unake kAraNakI prarUpaNA karane para unakI bhI prarUpaNA kI gaI ke samAna hotI hai, isalie unakI alagase prarUpaNA nahIM karate haiN| isalie una visrasopacayoMkI apekSA bhI yahI alpabahutva kahanA caahie| aura visrasopacaya avibhAgapraticchedapramANa hone hI cAhie aisA koI niyama nahIM hai, kyoMki, kAraNa niyamase kAryavAle nahIM hote haiM aisA nyAya hai / isa prakAra zarIravinasopacayaprarUpaNA samApta huI / visrasopaca yaprarUpaNAko apekSA eka eka jIvapradeza para kitane visrasopacaya upacita haiM 520 // zaMkA-- yaha visrsopcyprruupnn| punarukta hai, kyoMki, zarIravinasopacaya prarUpaNAke samaya hI visrasopacayoMkA kathana kara Aye haiM, isalie isakA kathana nahIM karanA cAhie ? samAdhAna -- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, zarIrabhUta pA~ca zarIroMke visrasopacayakA zarIravinasopacayaprarUpaNAke samaya kathana kiyA hai| aba isa visrasopacayaprarUpaNAke dvArA jinhoMne audayika bhAvako nahIM choDA hai aura jo samasta lokAkAzake pradezoMko vyApta kara
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 522 ) baMdhaNANuyogadAre vissAsuvacayaparUvaNA maccattaodaiyabhAvANaM savvalogAgAsapadesamAUriya TiyANaM vissAsuvacayaparUvaNA kIrade, tado pauNaruttiyAbhAvAdo parUvedavvA tti siddhaM / ekkekkamhi jIvapadese idi utte ekkekkamhi paramANumhi tti ghettanvaM / kadhaM paramANussa jIvapadesaNNA? Adheye aadhaarovyaaraado| Na ca jIvAdo avedANamAdhArAdheyabhAvo Natthi, bhadapuvvargAdaNAeNa taduvalaMbhAdo / jIva-poggalANamaNNogNANugayatte paramANussa vi jIvapadesavavaesAvirohAdo vA / sesaM sugamaM / aNaMtA vissAmavacayA ucidA savvajovehi aNaMtagaNA // 521 // paMcaNNaM sarIrANaM ekkeko paramANa jIvamakko vi saMto savvajIve aNaMtagaNamettavissAsuvacaehi uvacido hodi / teNa kAraNeNa ede dhavakkhaMdhasAMtaraNiraMtaravaggaNAsu sarisadhaNiyA hodUNa NivadaMti / te ca savalogAgadehi baddhA // 522 / / kimamidaM sutaM vuccade ? eyakkhettogADhaM savvapadesehi kammaNo joggaM / baMdhai jahuttaheU sAdiyamaha aNAdiyaM cedi / / 21 / / idi vayaNAdo jamhi padese jo jIvo Tido tattha TidA ceva poggalA micchattAdisthita haiM aise jIvake dvArA choDe gaye pA~ca zarIroMko visrasopacayaprarUpaNA karate haiM, isalie punarukta doSakA abhAva honese usakA kathana karanA cAhie yaha siddha hotA hai| eka eka jIvapradeza para aisA kahane para eka eka paramANupara aisA grahaNa karanA caahie| zaMkA-- paramANukI jIvapradeza saMjJA kaise hai ? samAdhAna-- AdheyameM AdhArakA upacAra karanese paramANukI jIvapradeza saMjJA hai / yadi kahA jAya ki jo jIvake dvArA nahIM vede jA rahe haiM unameM AdhAra-AdheyabhAva nahIM bana sakatA, so yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, bhUtapUrva gatinyAyake anusAra AdhAra-AdheyabhAvakI upalabdhi ho jAtI hai| athavA jIva aura pudgaloMke parasparameM anugata hone para paramANakI bhI jIvapradeza saMjJA hone meM koI virodha nahIM aataa| zeSa kathana sugama hai| ananta visrasopacaya upacita haiM jo ki saba jIvoMse anantaguNe haiM // 521 // pA~ca zarIroMkA eka eka paramANu jIvase mukta hokara bhI saba jIvoMse anantaguNe visrasopacayoMse upacita hotA hai, isalie ye dhruvaskandhasAntaranirantara vargaNAoM meM samAna dhanavAle ho kara antarbhAvako prApta hote haiN| ve saba lokameMse Akara baddha hue haiM // 522 / / zaMkA-- yaha sUtra kisalie kahate haiM ? samAdhAna-- apane apane kahe gaye hetuke anusAra karma ke yogya sAdi, anAdi aura saba jIvapradezoMke sAtha eka eka kSetrAvagAhIpaneko prApta huA pudgala ba~dhatA hai // 21 // isa vacanake anusAra jisa pradeza para jo jIva sthita hai vahAM sthita jo pudgala haiM ve hI
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440) chasaMDAgale vaggaNA-kharDa ( 5, 6, 523 paccaehi jahA paMcasarUseNa pariNamaMti tahA vissAsuvacayA vi ki tattha TidA ceva baMdhamAgacchaMti Aho NAgacchaMti ti pucchide taNNiNNayathamidaM suttamAgayaM / te paMcasarIrakkhaMdhA savalogAgadehi vistAsuvacaehi badhdA hoti / sabalogAgAsapadesaTTiyA poggalA samIraNAdivaseNa gadipariNAmeNa vA AgaMtUNa tehi saha baMdhamAgacchaMti ti bhaNidaM hodi / ahavA edassa suttassa aNNahA avayAro kIrade / taM jahA- te paMcasarIrapoggalA jIvamukkA hodaNa kattha acchaMti tti vRtte tappadesaparUvaNamidaM suttmaagdN| savvalogagadA NAma savvAgAsapadesA, tehi virhidaagaasaabhaavaado| tehi savvAgAsapadesehi te badhdA saha gadA hoti / paMcasarIrapoggalA jIvamakkasamae ceva savvAgAsamAvaridUNa acchaMti ti bhaNidaM hodi| saMpahi tattha tesimavaDhANasarUvaparUvaNa?muttarasuttamAgadaM-- tesi cauvivahA hANI-dabahANo khetahANI kAlahANI bhAvahANI cedi // 523 // tesi jIvAdo viSphaTTiya savvalogaM gadANaM cauvihAe hANIe parUvaNaM kassAmo, agNahA tasvisaNiNNayANuvavattIdo / mithyAtva Adi kAraNoMse jisa prakAra pA~ca rUpase pariNamana karate haiM usI prakAra vahA~ para sthita hue hI visrasopacaya bhI kyA bandhako prApta hote haiM yA bandhako nahIM prApta hote haiM, isa prakAra isa bAtakA nirNaya karane ke lie yaha sUtra AyA hai| ve pA~coM zarIroMke skandha samasta lokameMse Aye hue visrasopacayoMke dvArA baddha hote haiN| saba lokAkAzake pradezoMpara sthita hue pudgala samIraNa Adike vazase yA gatirUpa pariNAmake kAraNa Akara unake sAtha sambandhako prApta hote haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| athavA isa sUtrakA anya prakArase avatAra kahate haiN| yathA-- ve pA~ca zarIroMke pudgala jIvase mukta hokara kahA~ para rahate haiM aisA pUchane para unake rahane ke pradezakA kathana karane ke lie yaha sUtra AyA hai| 'sabalogagadA' isa padakA artha saba lokAkAzake pradeza haiM. kyoMki, unase rahita AkAzakA abhAva hai / AkAzake una saba pradezoMke sAtha ve baddha haiM arthAt unake sAtha rahate haiN| pA~coM zarIroMke pudgala jIvase mukta hone ke samayameM hI samasta AkAzako vyApta kara rahate haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| aba vahA~ unake avasthAnake svarUpakA kathana karaneke lie AgekA sUtra AyA hai --- unakI cAra prakArako hAni hotI hai-- dravyahAni, kSetrahAni, kAlahAni aura bhAvahAni // 523 / / jIvase alaga ho kara saba lokako prApta hue una pudgaloMkA cAra prakArakI hAnidvArA kathana karate haiM, anyathA usa viSayakA nirNaya nahIM ho sktaa|
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 524 ) baMdhaNANuyogaddAre vissAsuvacayaparUvaNA ( 441 davvahANiparUvaNavAe orAliyasarIrassa je eyapadesiyavaggaNAe davvA te bahuA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA / / 524 // je orAliyasarIraNokammapadesA jIvAdo viphaTTasamae ceva aNNehi paramANUhi asaMjuttA saMtA savvalogamAvariya TidA tesi gahidasalAgAo bahugAo / bahuttaM kudo Namvade ? evamhAdo ceva suttAdo / Na ca pamANaM pamANataramavekkhade, virohaado| jIvAdo pudhabhadANaM paMcasarIrapoggalANamesA parUvaNA tti kudo Navvade ? eyapadesiya. vaggaNAe davA bahuA ti suttaado| Na ca paMcasarIresu jIvasahidesu eyapadesiyavaggaNAe davvamatthi, agahaNAe ghnnbhaavvirohaado| avirohe vA abhedo hojja, aNaMtANaMtaparamANasamudayasamAgameNa viNA oraaliysriirbhaavvirohaado| te ca paramANa aNaMtANatehi vistAsuvacaehi pAdekkaM ucidA, tattha aNaMtANaM baMdhaNaguNavibhAgapaDicchedANaM sNbhvaado| Na ca paramANumhi odaiyabhAve, saMte aNaMtANatANaM baMdhaNagaNAvibhAgapalicchedANamabhAvo hodi, virohaado*| dravyahAniprarUpaNAko apekSA audArikazarIrako ekapradezI vargaNAke jo dravya haiM ve bahuta haiM jo ki ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 524 / / jo audArikazarIrake nokarmapradeza jIvase alaga hone ke samayameM hI anya paramANuoMse asaMyukta hokara saba lokako vyApta kara sthita haiM unakI grahaNa kI gaI zalAkAyeM bahuta haiN| zaMkA-- inakA bahutva kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- isI sUtrase jAnA jAtA hai| aura eka pramANa anya pramANakI apekSA nahIM karatA, kyoMki, aisA mAnane meM virodha AtA hai| zaMkA-- jIvase pRthak hue pA~ca zarIroMke pudgaloMkI yaha prarUpaNA hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- ekapradezI vargaNAke dravya bahuta haiM isa sUtrase jAnA jAtA hai| aura jIva sahita pA~ca zarIroMmeM ekapradezI vargaNAkA dravya nahIM hai, kyoMki, agrahaNa yogya vargaNAke grahagabhAvake hone meM virodha AtA hai| yadi avirodha mAnA jAtA hai to abheda ho jAyagA, kyoMki, anantAnanta paramANusamudayasamAgamake binA unake audArikazarIrarUpa hone meM virodha AtA hai| ve paramANu alaga alaga anantAnanta visrasopacayoMse upacita haiM, kyoMki, unameM baMdhanaguNake anaMta avibhAgapraticcheda sambhava haiN| aura paramANu meM audayikabhAvake rahate hue bandhanaguNake anaMtAnaMta avibhAgapraticchedoMkA abhAva nahIM ho sakatA, kyoMki, aisA honekA virodha hai| 4 tA0 pratI ' odaie ( hi ) bhAve' iti pAThaH / * kA0 pratI baMdhaNagaNAvibhAgapaDicchedANamabhAvo hodi virohAdo' iti pAThA]
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa (5,6,525 je dupadesiya vaggaNa (e davvA te visesahINA anaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 525 // je orAliya sarIrapadesA jIvAdo viphaTTasamae ceva do do aNNoSNabaMdhagayA si disalAgAo puvvasa lAgAhito visesahINAo / kettiyametteNa ? heTThimasalAgAo abhavasiddhiehi anaMtaguNeNa siddhANamaNaMtabhAgeNa khaMDidUNa tattha eyakhaMDametteNa / eso vi dohaM paramANUNaM samudayasamAgamo aNatehi vissAsuvacaehi pAdekakamuvacido / evaM tipadesiya cadupade siya-paMcapadesiya-chappadesiya-sattapadesiyaaTThapadesiya- navapade siya-dasa padesiya-saMkhejjapadesiya-asaMkhejjapadesiyaanaMtapadesiya anaMtANaMtapadesiyavaggaNAe bavvA te visesahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA / / 526 / / ettha tipadesiya* caupadesAdisu pAdevakavaggaNAe davvA visesahINA aNatehi vissAsuvacaehi uvacidA tti saMbaMdho kAyavvo, aNNahA suttatthANuvavattado / anaMtavissAsuvacaehi uvacidatipadesi yavaggaNasalA gAo visesahINAo / tatto anaMtavissAsuvacaehi uvacidacaduSpadesiyavaggaNa salAgAo visesa hoNAo / evaM yavvaM jo dvipradezI vargaNA dravya haiM ve vizeSa hona haiM jo ananta visrasopacayoMse upacita haiM / 525 jo odArikazarIra ke pradeza jIvase alaga hote samaya hI paraspara meM do do hokara bandhako prApta haiM unakI sthApita kI gaI zalAkAyeM pUrvakI zalAkAoMse vizeSa hIna haiN| kitanI hIna haiM ? adhastana zalAkAoMko abhavyoMse anantaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANase bhAjita kara vahAM jo eka bhAga labdha AtA hai utanI hIna haiM / yaha do do paramANuoMkA samudaya samAgama bhI alaga alaga ananta trisrasopacayoMse upacita haiM / isI prakAra tripradezI, catuHpradezI, paJcapradezI, chahapradezI, sAtapradezI, AThapradezI, naupradezI, dasapradezI, saMkhyAtapradezI, asaMkhyAta pradezI, anantapradezI aura anantAnantapradezI vargaNAke jo dravya haiM ve vizeSahIna haiM jo pratyeka ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 526 // yahAM para tripradezI aura catuHpradezI AdimeM pratyeka vargaNA ke dravya vizeSa hIna haiM aura ananta visrasopacayoMse upacita haiM aisA sambandha karanA cAhie, anyathA sUtrakA artha nahIM bana sakatA / ananta visrasopacayoMse upacita tripradezI vargaNAzalAkAyeM vizeSa hIna haiN| unase ananta visrasopacayoM se upacita catuHpradezI vargaNAzalAkAyeM vizeSa hIna haiN| isa prakAra ananta * tA0 kA0 pratyoH ' suttaTThANuvavattIdo' iti pAThaH /
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 527 ) badhaNANuyogaddAre sarIravissAsuvacayaparUvaNA / jAva aNaMtavissAsuvacaehi ucivaaNaMtAgaMtapadesiyavaggaNAe dave ti / savvastha ettha bhAgahAro abhavasidhdiehi aNataguNo sidhdaannmnnNtbhaagmetto| so kimavaTTido aNavaTTido tti Na Navvade, guruuvdesaabhaavaado|| tado aMgulassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa tesi paMcavihA hANIaNaMtabhAgahANI asaMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI asaMkhejjaguNahANI // 527 / / evamagaMtabhAgahANIe cevara aNaMtANi DhANANi gaMtUNa tado aMgulassa asaMkhejjadibhAgamettadavvaviyappesu gadesu jo vihI tapparUvaNaTTamedaM suttamAgadaM / tattha aMgulassa asaMkhejjadibhAgamettavavvaviyappe sese salAgANaM paMca hANIo hoti / tattha ekkekkisse hANIe addhANamaMgalassa asNkhejjvibhaago| taM kudo Navvade ? aMgulassa asaMkhe. jjadibhAgaM gaMtUNa paMca hANIo hoMti tti vynnaado| aNaMtabhAgahANIe aMgulassa asaMkhejjadibhAgaM NirudhvaTThANAdo gaMtUNa salAgANaM asaMkhejjabhAgahANI hodi| tado pahuDi asaMkhejjabhAgahANIe aMgulassa asaMkhejjadibhAgamettaddhANaM NiraMtaraM gaMtUNa saMkhejja visrasopacayoMse upacita anantAnantapradezI vargaNAke dravyoMke prApta hone taka jAnanA cAhie / yahAM para sarvatra bhAgahAra abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hai| vaha kyA avasthita hai yA anavasthita hai yaha jJAta nahIM hai, kyoMki, isa viSaya meM gurukA upadeza nahIM pAyA jaataa| usake bAda aMgalake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara unakI pA~ca prakAra kI hAni hotI hai- anantabhAgahAni, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni // 527 // isa prakAra anantabhAgahAnike dvArA hI ananta sthAna jAkara usake bAda aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa dravyavikalpoMke jAne para jo vidhi hai usakA kathana karaneke lie yaha sUtra AyA hai| vahAM aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa dravyavikalpoMke zeSa rahane para zalAkAoMkI pA~ca hAniyA~ hotI haiN| unameM se eka eka hAnikA adhvAna aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| zaMkA--- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- agulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara pA~ca hAniyA~ hotI haiM isa vacanase jAnA jAtA hai| vivakSita sthAnase anantabhAgahAnidvArA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara zalAkAoMkI asaMkhyAtabhAgahAni hotI hai| vahA~se lekara asaMkhyAtabhAgahAnidvArA aMgulake 4 a0 pratI -bhAgahANI ceva ' iti paatthH| a0 kA0 pratyo) ! davaviyappesa jo vihI ' iti pAThaH /
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6,528 bhAgahANI hodi / tado pahuDi saMkhejjabhAgahANIe aMgulassa asaMkhejjadibhAgamettamadvANaM gaMtUNa salAgANaM saMkhejjaguNahANI hodi / tado pahUDi saMkhejjaguNahANIe niraMtara maMgalassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa asaMkhejjaguNahANI hodi / tado pahuDi asaMkhejjaguNahANI tAva gacchadi jAva aMgulasta asaMkhejjadibhAgo tti uvari Na gacchadi, davvaviyappAbhAvAdo tti bhaNidaM hodi / edesi pi bhAgahArANaM pamANamettiyamidi Na navvade aMgulassa asaMkhejjadibhAgANaM caduSNaM visarisattamasarisattaM caNa vade, viTThavaesAbhAvAdo / evaM caduSNaM sarIrANaM / / 528 // jahA orAliyasarIrassa paMcavihA hANI paruvidA tahA edesi pi caduSNaM sarIrANaM jIvAdo viphaTTapoggalANaM paMcavihA hANi parUvedhanvA, visesAbhAvAdo / khettahANiparUvaNadAe orAliyasarIrassa je eyapadesiyakhetto gADhavaggaNAe davvA te bahugA aNatehi vissA suvacaehi uvacidA // 529 // je jIvAdI avedA orAliyasarIraNokammapadesA ego vA do vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA anaMtA vA egabaMdhaNabaddhA hodUNa egegAgAsapadese acchaMti tesi TThavida asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna nirantararUpase jAkara saMkhyAta bhAgahAni hotI hai / vahA~ se lekara saMkhyAta bhAgahAmidvArA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara zalAkAoM kI saMkhyAtaguNahAni hotI hai | vahA~se lekara saMkhyAtaguNahAnidvArA nirantararUpase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara asaMkhyAtaguNahAni hotI hai| vahA~se lekara aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAne taka asaMkhyAtaguNahAni hotI hai / isase Age asaMkhyAtaguNahAni nahIM hotI hai, kyoMki, Age dravyavikalpoMkA abhAva hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / ina bhAgahAroM kA bhI pramANa itanA haiM yaha jJAta nahIM hai / tathA cAroM aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgoM kA bhI pramANa sadRza hai yA asadRza hai yaha jJAta nahIM hai, kyoMki, isa viSaya meM viziSTa upadezakA abhAva hai| isI prakAra cAra zarIroMkI prarUpaNA karanI cAhie // 528 // jisa prakAra audArikazarIrakI pA~ca prakArakI hAni kahI hai usI prakAra ina cAra zarIroMke bhI jIvase alaga hue pudgaloMkI pA~ca prakArakI hAni kahanI cAhie, kyoMki, usase isameM koI vizeSatA nahIM hai / kSetrahAniprarUpaNAkI apekSA audArikazarIrake jo eka pradeza kSetrAvagAhI vargaNA dravya haiM ve bahuta haiM aura ve ananta visra sopacayoMse upacita haiM / / 529 // jo jIvase aveda audArikazarIranokarmapradeza haiM ve eka, do, saMkhyAta, asaMkhyAta aura ananta ekabandhaprabaddha hokara eka eka AkAzapradezameM sthita haiM / unakI sthApita kI gaI * a0 pratI 'edesi caduSNaM' iti pAThaH / '
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 531 ) baMdhaNAnuyogaddAre sarIravissA suvacayaparUvaNA ( 445 salAgAo bahugAo / te ca pAdekkamaNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA / egapadesissa poggalassa hodu NAma egAgAsapadese avadvANaM, kathaM dupadesiya- tipadesiya saMkhejjAsaMkhejja- anaMtapadesiyavakhaMdhANaM tatthAvadvANaM ? Na, tattha aNato gAhaNaguNassa saMbhavAda / taM pi kudo navvade jIva-poggalANamANaMttiyattaNNa hANuvadattado / je dupadesiyakkhetto gADhavaggaNAe davvA te visesahINA anaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 530 // je jIvAdI avedA saMtA orAliyasarIraNokammakkhaMdhA dupadesiyakhettamogA hidUNa dvidA tasi gahidasalA gAo puvvillasalAgAhito visesahINAo / kettiyametteNa ? anaMta ra heTTimasalAgANamasaMkhejjadibhAgeNa / ko paDibhAgo ? tappA oggaasaMkhejjarUvapaDibhAgo / edevi anaMtehi vissAsuvacaehi pAdekkamuvacidA | evaM ti cadu-paMca-cha- satta - aTTha - Nava - dasa - saMkhejja - asaMkhejjapadesiyakhetto gADhavaggaNAe davvA te visesahINA anaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA / / 531 / / zalAkAyeM bahuta haiM / aura ve pratyeka ananta visrasopacayoMse upacita haiM / zaMkA -- ekapradezI pudgalakA eka AkAzapradeza meM avasthAna hoo parantu dvipradezI, tripradezI, saMkhyAtapradezI, asaMkhyAtapradezI aura anantapradezI skandhoMkA vahA~ avasthAna kaise ho sakatA hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, vahA~ anantako avagAhana karanekA guNa sambhava hai / zaMkA-- yaha bhI kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- yadi eka AkAzapradeza meM ananta ke avagAhana karanekA guNa na ho to jIvoM aura pudgaloMkI saMkhyA ananta nahIM bana sakatI hai / jo dvipradezI kSetrAvagAhI vargaNAke dravya haiM ve vizeSa hona haiM aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 530 / / jo jIvase aveda hote hue audArikazarIrake nokarmaskandha dvipradezI kSetrakA avagAhana kara avasthita haiM unakI grahaNa kI gaI zalAkAyeM pahilekI zalAkAoMse vizeSa hIna haiN| kitanI hIna haiM ? anaMtara adhastana zalAkAoMke asaMkhyAtaveM bhAgapramANahIna haiM / pratibhAga kyA hai ? tatprAyogya asaMkhyAta aGka pratibhAga hai / ye pratyeka bhI ananta visrasopacayoMse upacita haiM / isa prakAra tripradezI, catuHpradezI, paJcapradezI, SaTpradezI, saptapradezI, aSTapradezI, navapradezI, dasapradezI, saMkhyAtapradezI aura asaMkhyAtapradezI kSetrAvagAhI vargake jo dravya haiM ve vizeSa hIna haiM aura ananta vistrasopacayoMse upacita haiM / 531
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaM ( 5, 6, 532. ___ettha tiyAdisu pAdekkaM padesiyakkhettogADhavaggaNAe davA visesahINA aNatehi vissAsuvacaehi uvacidA tti saMbaMdho kAyavo / taM jahA- tipadesiyakhetogADha --- vaggaNAe davA visesahINA asaMkhejjadibhAgeNa aNatehi vissAsuvacaehi uvcidaa| cadupadesiyakhettogADhavaggaNAe davA asaMkhe0 bhAgahINA, aNaMtehi vissAsubacaehi ucidaa| evaM yavvaM jAva asaMkhejjapadesiyakhettogADhavaggaNAe davvA tti / ettha savvattha NiraMtaramasaMkhejjabhAgahANI ceva TravidasalAgANaM hodi tti ghettavvaM / evaM NiraMtarakameNa asaMkhejjabhAgahANIe AgadasavvaddhANamaMgalassa asNkhejjdibhaago| kudo? AhAra-tejA-kammaiyasarIraukkassavaggaNANaM pi aMgalassa asaMkhejjadibhAgamettAe ceva ogAhaNAe uvlNbhaado| khettaviyapyANamaMgalassa asaMkhejjavibhAgAvasese asaMkhejjadibhAgahANissa asaMkhejjadibhAge jo vihI tapparUvaNaTheM uttarasuttaM bhaNadi tado aMgulassa asaMkhejjavibhAgaM gaMtUNa tesi cauvihAhANIasaMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI asaMkhejjaguNahANI // 532 // edassa attho vuccade-tado tappAoggaNirudhdaTThANAdo asaMkhejjabhAgahANIe yahAM para pratyeka tIna Adi pradezarUpa kSatra meM avagAhI vargaNAke dravya vizeSa hIna haiM aura ananta visrasopacayoMse upacita haiM aisA sambandha karanA cAhie / yathA tripradezI kSetrameM avagAhI vargaNAke dravya vizeSa hIna hai| vizeSakA pramANa asaMkhyAtavAM bhAga hai| ye ananta visrasopacayoMse upacita haiM / catuHpradezI kSetra meM avagAhI vargaNAke dravya asaMkhyAtaveM bhAgahIna haiM aura ve ananta visrasopacayoMse ucita haiN| isa prakAra asaMkhyAtapradezI kSetrameM avagAhanA karake sthita hue vargaNAke dravyoM ke prApta honetaka le jAnA cahie / yahAM para sarvatra sthApita kI gaI zalAkAoMkI nirantara asaMkhyAta bhAgahAni hI hotI hai aisA grahaNa karanA caahie| isa prakAra nirantara krama se asaMkhyAtabhAgahAnirUpase AyA huA sarvaadhvAna aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki, AhArakazarIra, tejasazarIra aura kArmaNazarIrakI utkRSTa vargaNAoMkI bhI avagAhanA aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI upalabdha hotI hai / aba kSetra vikalpoMke aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa zeSa rahane para asaMkhyAtabhAgahAnike asaMkhyAtaveM bhAgameM jo vidhi hotI hai usakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM-- usase aMgalake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara unako cAra prakArako hAni hotI hai- asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni // 532 / / aba isa sUtrakA artha kahate haiM-- usase arthAt tatprAyogya niruddha kSetrase asaMkhyAta "ma0 pratipATho'yam / pratiSu ' asaMgve-guNahINA ' iti paatth|| ' |
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 534 ) baghaNANuyogadAre sarIravissAsuvatrayaparUvaNA ( 447 NiraMtaramaMgalassa asaMkhe0 bhAgaM gaMtUNa salAgANaM saMkhejjabhAgahANI hodi / tado saMkhejjabhAgahANIe uvari NiraMtara maMgalassa asaMkhe0 bhAgaM gaMtUNa puNo saMkhe0 guNahANI hodi / tado saMkhejjagaNahANIe uvari NiraMtaramaMgalassa asaMkhe0 bhAgaM gaMtUNa asaMkhejjaguNahANI hodi / tado uvari NiraMtaramasaMkhejjaguNahANI aMgulassara asaMkhe0 bhAgaM gacchadi jAva khettaviyappANaM pajjavasANe ti / evaM catuNNaM sarorANaM // 533 // jahA orAliyasarIrassa cauvihA khettahANI parUvidA tahA sesacaduNNaM sarIrANaM pi parUveyadhvaM, visesaabhaavaado| kAlahANiparUvaNadAe orAliyasarIrassa je* egasamayaTThidivaggaNAe davvA te bahuA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA (1534 // ___ je jIvAdo avedA orAliyaNokammaparamANa eyasamayamodaiyabhAveNa acchiya vidiyasamae pAriNAmiyabhAvaM gacchati tesi dRvidasalAgAo bahugAo te ca aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA, baMdhaNaguNassa tattha aNaMtAvibhAgapaDicchedANaM sNbhvaado| bhAgahAnike nirantara rUpase aMgalake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAne para saMkhyAtabhAgahAni hotI hai| phira Age saMkhyAtabhAgahAnike nirantara rUpase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAne para saMkhyAtaguNahAni hotI hai| phira Age sakhyAtaguNahAnike nirantararUpase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAga pramAga sthAna jAne para asaMkhyAtaguNahAni hotI hai| phira Age nirantararUpase saMkhyAtaguNahAni aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna hokara kSetravikalpoMke samApta honetaka jAtI hai| isI prakAra cAra zarIroMkI kSetrahAni kahanI cAhie // 533 // jisa prakAra audArikazarIrakI cAra prakArako kSetrahAni kahI hai usI prakAra zeSa cAra zarIroMkI bhI kahanI cAhie, kyoMki, usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| __kAlahAniprarUpaNAko apekSA audArikazarIrake jo eka samaya sthitivAle vargaNAke dravya haiM ve bahuta haiM aura ananta visrasopacayoMse upacita haiM / / 534 / / jo jIvase aveda audArikazarIranokarmaparamANu eka samaya taka audayika bhAvarUpase raha kara dUsare samayameM pAriNAmikabhAvako prApta hote hai unakI sthApita kI gaI zalAkAyeM bahuta haiM aura ve ananta vinasopacayoMse upacita haiM, kyoMki, unameM bandhanaguNake ananta avibhAgapraticcheda sambhava haiN| A0 pratI-hANIe NiraMtara-' iti paatthaa| .ma0 pratipATho'yam / pratiSa ' gaMtUNa saMkhe0gaNahANI ' iti pAThaH / 4 tA0 pratI '-gaNahANI (e) asaMkhe0 a0 kA prtyo| 'gaNahANIe asaMkhe0 ' iti pAThaH / * a0 pratI 'jo' iti pAThaH /
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448) chakkhaMDAgame damgaNA-khaDaM ( 5, 6, 535 je dusamayaTThidivaggaNAe davA te visesahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 535 / / je odaiyabhAveNa dusamayamacchiNa pAriNAmiyabhAvaM gacchaMti orAliyapoggalA aNaMtehi vissAsuvacaehi ucidA tesi melAvidasalAgAo asNkhejjbhaaghiinnaao| ettha bhAgahAro ettio ti Na Navvade / evaM ti-ca-paMca-cha-satta-aTha-va-dasa-saMkhejja-asaMkhejjasamayaThidivaggaNAe davA te visesahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA // 536 // ettha tiyAdisu savvattha samayadvidivaggaNAe davA visesahINA aNaMtehi vissA. suvacaehi uvacidA tti saMbaMdho kaayvvo| taM jahA- tisamayadvidivaggaNAe davyA dusamayaTTididavyavaggaNasalAhito asaMkhejja0 bhAgahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA / cadusamayaDhidivaggaNAe davA tisamayaTididagdhavaggaNasalAgAhi asaMkhe. bhAgahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvcidaa| evaM NiraMtaraM asaMkhe0bhAgahANI vattavvA jAva asaMkhejjalogamettaTTANesu aMgulasta asaMkhe0 bhAgamettaTThANANi sesANi tti / jo do samaya sthitivAlI vargaNAke dravya haiM ve vizeSa hIna haiM aura ananta visrasopacayoMse upacita haiM // 535 / jo audayikabhAvake sAtha do samaya taka rahakara pAriNAmikabhAvako prApta hote haiM ve audArika pudgala ananta visrasopacayoMse upacita haiN| unakI milAkara ikaTThI kI gaI zalAkAyeM asaMkhyAtabhAgahIna haiN| yahA~ para bhAgahArakA pramANa itanA hai yaha jJAta nahIM hai| isa prakAra tIna, cAra, pA~ca, chaha, sAta, ATha, nau, dasa, saMkhyAta aura asaMkhyAta samaya taka sthita rahanevAlI vargaNAke dravya haiM ve vizeSa hIna haiM aura pratyeka ananta visrasopacayoMse upacita haiM / / 536 / / yahA~ para sarvatra tIna Adi samayakI sthitivAlI vargaNAke dravya vizeSa hIna haiM aura ananta visrasopacayoMse upacita haiM aisA saMbaMdha karanA cAhie / yathA- tIna samayakI sthitivAlI vargaNAke dravya do samayakI sthitivAlI dravyavargaNAoMkI zalAkAoMse asaMkhyAtabhAgahIna haiM aura ananta visrasopacayoMse upacita haiN| cAra samayakI sthitivAlI vargaNAke dravya tIna samayakI sthitivAlI dravyavargaNAkI zalAkAoMse asaMkhyAtabhAgahIna hai aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiN| isa prakAra asaMkhyAta lokapramANa sthAnoMmeM aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAnoMke zeSa rahane taka nirantararUpase asaMkhyAtabhAgahAni kahanI caahie| 8 tA0 prato 'davvA ( tisamayaTThididavvavaggaNa-) salAgAhi ' a0 kA0 pratyo! -- davA salAgAhi' iti pAThaH
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 538 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIravissAsuvacayaparUvaNA ( 449 tado aMgulassa asaMkhejjavibhAgaM gaMtUNa tesi caunvihA hANIasaMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI asaMkhejjaguNahANI // 537 // asaMkhejjabhAgahANiaddhANassa asaMkhe0 bhAge aMgalassa asaMkhe0 bhAge sese jo vihI tassa parUvaNamidaM suttamAgayaM / appidANAdo asaMkhe0 bhAgahANIe aMgulassa asaMkhe0 bhAgamettaddhANamubari gaMtUNa saMkhejjabhAgahANI hodi / tado saMkhejjabhAgahANIe aMgalassa asaMkhejjadibhAgamettaddhANamuvari gaMtUNa saMkhejjagaNahANI hodi / puNo saMkhejjagaNahANIe aMgulassa asaMkhe0 bhAgamettamaddhANamuvari gaMtUNa asaMkhejjaguNahANI hodi / tado asaMkhe0 gaNahANIe aMgulassa asaMkhe0 bhAgamettaddhANaM gaMtUNa asaMkhe0 guNahANI samappadi, uvari dvvaabhaavaado| aMgulasta asaMkhe0 bhAgaM gaMtUNa cauvihA hANI hodi tti suttAdo ca Navvade jahA jIvAdo avedANaM ceva poggalANamesA parUvaNA ti, jIvasahidANaM orAliyasarIrAdINamaMgulassa asaMkhe0 bhAgamettakAladvidIe abhaavaado| evaM caduNNaM sarIrANaM // 538 // jahA orAliyasarIrassa parUvaNA kadA tahA caduNNaM sarIrANaM parUvaNA usase aMgalake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara unakI cAra prakArako hAni hotI hai-- asaMkhyAtamAgahAni, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni aura asaMkhyAtaguNahAni / / 537 / / ____ asaMkhyAtabhAgahAni adhvAnake asaMkhyAtaveM bhAgake aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa zeSa rahane para jo vidhi hai usakA kathana karane ke lie yaha sUtra AyA hai / vivakSita sthAnase asaMkhyAtabhAgahAnike aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna Upara jAnepara saMkhyAtabhAgahAni hotI hai| punaH saMkhyAtabhAgahAnike aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna Upara jAnepara saMkhyAtagaNahAni hotI hai| punaH saMkhyAtaguNahAnike aMgalake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna Upara jAnepara asaMkhyAtaguNahAni hotI hai| punaH asaMkhyAtaguNahAnike aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAnepara asaMkhyAtaguNahAni samApta hotI hai, kyoMki, isase Age dravyakA abhAva hai| aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara cAra prakArakI hAni hotI hai isa sUtrase jAnA jAtA hai ki jIvase avedarUpa pudgaloMkI hI yaha prarUpaNA hai, kyoMki, jIvasahita audArikazarIra AdikI sthiti aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka nahIM pAyI jaatii| isI prakAra cAra zarIroMko prarUpaNA karanI cAhie // 538 // jisa prakAra audArikazarIrakI prarUpaNA kI hai usI prakAra cAra zarIroMkI prarUpaNA 8 tA0 pratI 'sakhejjaguNa ( bhAga ) hANI ' iti pAThaH /
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 ) chapakhaMDAgame vagaNA-khaMDa ( 5, 6, 539. kAyavyA, visesaabhaavaado| bhAvahANiparUvaNadAe orAliyasarIrassa je eyaguNajuttavaggaNAe davvA te bahuA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvacivA- 539 / eyaguNajuttavaggaNAe aNaMsehi vissAsuvacaehi ucidAe davA salAgAhi bahuA / ettha salAgAhi tti ajjhAhAro kAyakvo, aNNahA suttatthANuvavattIdo / eyaguNaM ti kiM gheppadi ? jahaNNagaNassa so ghnnN| ca jahaNNagaNo aNaMtehi avibhAgapaDicchedehi NippaNo / taM kathaM Navvade? so aNaMtavissAsuvacaehi uvacido ti* suttaNNahANuvavattIdo / Na ca ekkamhi avibhAgapaDicchede saMte egavissAsuvacayaM mottUNa aNaMtANaM vissAsuvacayANaM tattha saMbhavo asthi, tesi saMbaMdhassa nnippccyttppsNgaado| Na ca tassa vissAsuvacaehi baMdho vi atthi, jahaNNavajje tti sutteNa saha virohaado| je duguNajuttavaggaNAe davvA te visesahINA aNaMtehi vissAsuvacaehi uvcidaa|| 540 // karanI cAhie, kyoMki, usase isameM koI vizeSatA nahIM hai| bhAvahAniprarUpaNAko apekSA audArikazarIrake jo eka gaNayukta vargaNAke dravya haiM ve bahuta haiM aura ve ananta vinasopacayoMse upacita haiM // 539 // ananta visrasopacoMse upacita eka guNayukta vargaNAke dravya zalAkAoMkI apekSA bahuta haiM / yahA~ para -- salAgAhi' padakA adhyAhAra karanA cAhie, anyathA sUtrakA artha nahIM bana sakatA hai| zaMkA-- eka guNase kyA grahaNa kiyA jAtA hai ? samAdhAna-- jaghanya gaNa grahaNa kiyA jAtA hai| vaha jaghanya guNa ananta avibhAgapraticchedoMse niSpanna hotA hai / zaMkA--- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai / samAdhAna-- vaha ananta visrasopacayoMse upacita hai yaha sUtra anyathA bana nahIM sakatA hai, isase jAnA jAtA hai ki vaha ananta avibhAga praticchedoM se niSpanna hotA hai| yadi kahA jAya ki eka avibhAgapraticchedake rahate hue vahA~ kevala eka visrasopacaya na hokara ananta vinasopacaya sambhava haiM so yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, aisI avasthAmeM unakA sambandha binA kAraNake hotA hai aisA prasaMga prApta hotA hai| yadi kahA jAya ki usakA visrasopacayoMke sAtha bandha bhI hotA hai so yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, 'jaghanya guNavAleke sAtha bandha nahIM hotA ' isa sUtra ke sAtha virodha AtA hai| jo do guNayakta vargaNAke dravya hai ve vizeSahIna haiM aura ve ananta visrasopacayoMse upacita haiM 540 // 4 tA0 pratI * jo' iti paatthH| a0 pratI ' acidA ' kA0 pratI * avacidA ' iti paatth|| * pratiSu 'suttaTThANavavattIdo' iti paatth|| * a0 kA0 pratyo: ' acido tti ' iti pAThaH /
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 540 ) baMdhaNANuyogaddAre sarIravissAsuvacayaparUvaNA jadi aNaMtehi avibhAgapaDicchedehi sahidajahaNNaguNe egaguNasaddo vaTTade to dosu jahaNNaguNesu duguNasaddeNa payaTTiyavvaM, aNNahA dusaddapauttIe aNuvalaMbhAdo ? Na esa doso, jahaNNaguNassuvari egAvibhAgapaDicchede vaDDide duguNabhAvadaMsaNAdo / kathamekkasseva avibhAgapaDicchedassa bidiyagaNataM ? Na, tettiyamettasseva guNaMtarassa davvaMtare vddidsnnaado| gaNassa* bidiyo avasthAviseso bidiyagaNo NAma / tadiyo avasthAviseso tadiyagaNo nnaam| teNa jahaNNagaNeNa saha dugaNa-tigaNattamettha jajjade, aNNahA dugaNaguNajuttavaggaNAe davvA tti suttaM hojja / Na ca evaM, aNuvalaMbhAdo / evaMvihadugaNajuttavaggaNAe davA salAgAhi puvasalAgAhiMto annNtbhaaghiinnaa| jahA pAriNAmiyabhAveNa TridaparamANapoggalANamegaparamANasaMbaMdhaNimittavaggaNagaNo saMbhavadi tahA edesimorAliyasarIrapoggalANaM jIvAdo avedANaM kiNNa saMbhavadi ? Na, micchattAvipaccaehi bajjhamANasamae ceva savvajovehito aNaMtaguNatteNa vaDidabaMdhaNagaNANamorAliyAdiparamANUNaM jIvamukkANaM pi accttodiybhaavaannmnnNtbNdhnngnnssuvlNbhaado| zaMkA-- yadi ananta avibhAgapraticchedoMse yukta jaghanya guNameM 'eka guNa ' zabda pravRtta rahatA hai to do jaghanya guNoMmeM do guNa' zabdakI pravRtti honI cAhie, anyathA 'do' zabdakI pravRtti nahIM upalabdha hotI ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, jaghanya guNake Upara eka avibhAgapraticchedakI vRddhi hone para do guNabhAva dekhA jAtA hai / zaMkA-- eka hI avibhAgapraticchedakI dvitIya guNa saMjJA kaise hai ? samadhAna-- kyoMki, mAtra utane hI guNAntarakI dravyAntarameM vRddhi dekhI jAtI hai / guNake dvitIya avasthAvizeSakI dvitIya guNa saMjJA hai aura tRtIya avasthA vizeSakI tRtIya guNa saMjJA hai| isa lie jaghanya guNake sAtha dviguNapanA aura triguNapanA yahA~ bana jAtA hai| anyathA 'dviguNayukta vargaNAke dravya' aisA sUtra prApta hogaa| parantu aisA hai nahIM, kyoMki, isa prakArakA sUtra upalabdha nahIM hotaa| isa prakAra doguNa yukta vargaNAke dravya zalAkAoMkI dRSTise pUrvakI zalAkAoMse anantabhAgahIna haiM / zaMkA-- jisa prakAra pariNAmikabhAvarUpase sthita hue paramANu pudgaloMmeM eka paramANuke sambandhakA nimittabhUta vargaNAguNa sambhava hai usa prakAra jIvase avedarUpa ina audArikazarIra pudgaloMmeM kyoM sambhava nahIM hai ? __ samAdhAna-- nahIM, kyoMki, mithyAtva Adi kAraNoMse bandha hote samaya hI jinameM saba jIvoMse anantaguNe bandhanaguNa vRddhi ko prApta hue haiM tathA jIvase pRthak hokara bhI jinhoMne audArikabhAvakA tyAga nahIM kiyA hai aise audArika paramANuoMmeM ananta bandhanaguNa upalabdha hote haiN| a. kA. pratyoH ' te dosu ' iti paatth|| * a0 kA0 pratyoH ' vaDDidasaNa guNassa ' iti pATha! /
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 ) chapakhaMDAgame vaggaNA - khaMDa evaM ti cadu-paMca-cha- satta- aTTha- Nava- basa anaMta anaMtAnaMtaguNajuttavaggaNAe davvA te vissAsuvacaehi uvacidA // 541 // ( 5, 6, 541 saMkhejja- asaMkhejjavisesahINA anaMtehi tiguNajuttavaggagAe davvA aNatehi vissAsuvacaehi uvacidA te visesahINA ti ettha saMbaMdhI puNvaM va kAyavvo / evaM pAdevakaM bhaNiUNa NeyavvaM jAva secIyAdo savvajIvehi anaMtaguNamettaTThANesu aMgulassa asaMkhe 0 bhAgamettabhAvadvANANi sesANiti / fig ettha savvattha anaMtabhAgahANI ceva / tado aMgulassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa tesi chavvihA hANI -- vizeSArtha -- yahAMpara audArikazarIrakI eka guNayukta vargaNA ke dravyase do guNayukta vargaNAkA dravya vizeSahIna batalAyA haiM / isa para yaha zaMkA kI gaI hai ki jaba ki eka guNayukta vargAkA artha eka avibhAga praticchada yukta vargaNA na hokara ananta avibhAgapraticchedoMse yukta jaghanya vargaNA hai aisI avasthA meM isase eka adhika avibhAgapraticchedavAlI vargaNAke dravyako do guNayukta kaise kaha sakate haiM, kyoMki, yahAM para dUne avibhAgapraticchedoM kI vRddhi nahIM huI hai| vIrasena svAmIne isa zaMkAkA jo samAdhAna kiyA hai usakA Azaya yaha hai ki yahAM para jaghanya guNako eka mAna liyA hai aura usapara eka avibhAgapraticchedakI vRddhi hone para use do guNayukta kahA hai, kyoMki, jaghanya guNayukta dravyase bhinna dravyameM utanI hI vRddhi dekhI jAtI hai / Age tIna guNayukta dravyameM bhI isI prakAra eka avibhAgapraticchedakI vRddhi jAnanI cAhie / yaha pUchane para ki yaha artha kaise phalita kiyA gayA hai vIrasenasvAmI ne yaha uttara diyA hai ki sUtra meM ' duguNajutta' padako dekhakara yaha artha phalita kiyA hai| yadi sUtrakArako jaghanya guNase dUnA artha iSTa hotA to ve ' duguNajutta' padake sthAna meM ' duguNaguNajutta' aise padakA prayoga karate / para unhoMne jaba aise padakA prayoga na karake ' duguNajutta padakA hI prayoga kiyA hai / isase jJAta hotA haiM ki unheM jaghanya guNake Upara eka avibhAgapraticchedakI vRddhi iSTa hai aura use hI ve duguNajutta arthAt do guNayukta zabda dvArA vyakta kara rahe haiM / aura yaha mAnanA ThIka nahIM hai ki yahAM para jaghanya guNase eka paramANu meM sambhava jaghanya guNa le liyA jAya, kyoMki, mithyAtva Adi kAraNoMse ye audArika zarIra kI vargaNAyeM jIvake sAtha bandhako prApta huI haiM, isalie jIvase alaga honepara bhI inameM eka paramANukA guNa sambhava nahIM ho sakatA / , isI prakAra tIna, cAra, pAMca, chaha, sAta, ATha, nau, dasa, saMkhyAta, asaMkhyAta, ananta aura anantAnanta guNayukta vargaNAke jo dravya haiM ve vizeSa hona haiM aura ve ananta vitrasopacayoMse upacita haiM / / 541 // tIna guNayukta vargaNA dravya ananta visrasopacayoMse upacita haiM aura ve vizeSa hIna haiM isa prakAra yahA~ para pahale ke samAna sambandha karanA cAhie / isaprakara secIyakI apekSA saba jIvoMse anantaguNe sthAnoM meM aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna zeSa rahane taka pratyeka sthAnakA kathana karake le jAnA caahie| kintu yahA~ sarvatra anantabhAgahAni hI hotI hai / usase aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara unakI chaha prakArakI
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 543 ) ghANuyogaddAre sarIravissA suvacayaparUvaNA ( 453 anaMtabhAgahANI asaMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI asaMkhejjaguNahANI anaMtaguNahANI // 542 // apaNAdo arNata bhAgahANIe aMgUlassa asaMkhe0 bhAgamettamadvANaM gaMtUNa salAgANamasaMkhejjabhAgahANI hodi / tado asaMkhejjabhAgahANIe aMgulassa asaMkhe 0. bhAgamettamadvANaM uvari gaMtUNa saMkhejjabhAgahANI hodi / tado saMkhejjabhAgahANIe aMgulassa asaMkhe0 bhAgamettamadvANamuvari gaMtUNa saMkhejjaguNahANI hodi / tado saMkhejjaguNahANIe aMgulassa asaMkhe0 bhAgamettamadvANamuvari gaMtUNa asaMkhejjaguNahANI hodi / tado asaMkhejjaguNahANIe aMgulassa asaMkhe0 bhAgamettamadvANamuvari gaMtRRNa anaMta guNahANI hodi / puNo anaMtaguNahANIe aMgulassa asaMkhe0 bhAgamettamadvANamuvari gaMtRRNa dvANANi samappaMti / evaM caduSNaM sarIrANaM // 543 / / jahA orAliyasarIrassa parUvidaM tahA sesasarIrANaM pi parUveyavvaM, visesAbhAvAdo | saMpahi jIvAdI avedANaM paMcasarIrapoggalANaM vistAsuvacayassa mAhappa --- parUvaNaTTha uvarimamappAbahuaM bhaNadi orAliyasarIrassa jahaSNayassa jahaNNapade jahaNNao vissA hAni hotI hai- anaMtabhAgahAni, asaMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAta bhAgahAni, saMkhyAtaguNahAni, asaMkhyAtaguNahAni aura anantaguNahAni / 542 / vivakSita sthAna se anantabhAgahAnike aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara zalAkAoM kI asaMkhyAta bhAgahAni hotI hai / phira vahA~se Age asaMkhyAta bhAgahAnike aMgula ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara saMkhyAtabhAgahAni hotI hai / punaH vahA~se Age saMkhyAtabhAgahAnike aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara saMkhyAtaguNahAni hotI hai / punaH vahA~ se Age saMkhyAtaguNahAnike aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara asaMkhyAtaguNahAni hotI hai / punaH vahA~se Age aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANaM sthAna jAkara anantaguNahAni hotI hai / punaH anantaguNahAnike aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna Age jAkara sthAna samApta hote haiM / isI prakAra cAra zarIroMkI apekSA prarUpaNA karanI cAhie / 543 / jisa prakAra audArika zarIrakA kathana kiyA hai usI prakAra zeSa zarIroMkA bhI kathana karanA cAhie, kyoMki, usase yahA~ para koI vizeSatA nahIM hai / aba jIvase avedarUpa pA~ca zarIrapudgaloMke visrasopacayake mAhAtmyakA kathata karane ke lie AgekA alpabahutva kahate haiM--- jaghanya audArikazarIrakA jaghanya padameM jaghanya vitrasopacaya sabase stoka
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 544 suvacao thovo // 544 // orAliyasarIrassa jahaNNayassa jahaNNapadaM ti vRtte jIvAdo avedo emo orAliyaparamANU ghettavo, tassa vissAsuvacao thovo appe tti bhaNidaM hodi / __ tasseva jahaNNayassa ukkassapade ukkassao vissAsuvacao aNaMtaguNo // 545 // ___tasseva egorAliyaparamANussa ukkassavissAsuvacao aNaMtaguNo, egaparamANujahaNNabaMdhaNaguNAdo tattheva ukkassabaMdhaNaguNassa annNtgunnttdNsnnaado| ko gaNagAro? savvajovehi aNaMtaguNo / tasseva ukkassayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao aNaMtaguNo // 546 // orAliyasarIraparamANaNaM jIvAdo pudhabhadANaM savakkasso samudayasamAgamo orAliyasarIrukkassaM NAma / tassa jahaNNao vistAsuvacao aNaMtaguNo / ko guNa0 ? savvajIvehi aNaMtaguNo / tasseva ukkassayassa ukkassapade ukkassao vissAsuvacao aNaMtaguNo // 547 // hai // 544 // jaghanya audArikazarIrakA jaghanyapada aisA kahanepara jIvase avedarUpa eka audArika paramANu grahaNa karanA caahie| usakA visrasopacaya stoka arthAt alpa hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| usI jaghanyakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / / 545 // usI eka audArika paramANukA utkRSTa vinasopacaya anantaguNA hai, kyoMki, eka paramANuke jaghanya bandhanaguNase vahIM para utkRSTa bandhanaguNa anantaguNA dekhA jAtA hai / guNakAra kyA hai? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai| usIke utkRSTakA jaghanya padameM jaghanya vinasopacaya anantaguNA hai / / 546 / / __ jIvase pRthagbhUta audArikazarIra paramANuoMkA sabase utkRSTa samudAyasamAgama utkRSTa audArikazarIra kahalAtA hai / usakA jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / usIke utkRSTakA utkRSTa padameM ukRSTa visrasopacaya anantaguNA hai // 547 //
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 548 ) baMdhaNANuyogadAre vissAsuvacayaparUvaNA kudo ? ukkassadavajahaNNabaMdhaNagaNAdo tasseva ukkassabaMdhaNaguNassa aNaMtaguNattuvalaMbhAdo / ko guNa0? savvajovehi aNaMtaguNo / evaM veuviya-AhAra-tejA-kammaiyasarIrassa ! 548 / jahA orAliyasarIrassa jahaNNukkassabhevabhiNNacaduhi padehi appAbahuaM parUvidaM tahA edesi caduNNaM pi sarIrANaM paraveyavvaM / edeNa satthANappAbahuaparUvaNA kadA hodi / saMpahi parasthANappAbahuaparUvaNaTheM uttarasuttaM bhaNadi jahaNNayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao aNaMtaguNo // 549 // puvvasuttAdo veubviyasarIrasse ti annvttttde| teNevaM padasaMbaMdho kaayvvo| taM jahA- orAliyaukkassapadesaggaukkastavistAsuvacayAdo veubviyasarIrassa jahaNNayassa jahaNao vissAsuvacao aNaMtaguNo / jahaNNe tti utte jIvAdo pudhabhUdegaveuviyaparamANU ghetavyo / ko guNa0? savvajovehi aNaMtaguNo / kudo? saabhaaviyaado| tasseva jahaNNayassukkassapade ukkassao vissAsuvacao aNaMtagaNo || 550 // kyoMki, utkRSTa dravyake jaghanya bandhanaguNase usIkA utkRSTa bandhanaguNa ananta guNA upalabdha hotA hai / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai / isI prakAra vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, taijasazarIra aura kArmaNazarIrako apekSA jAnanA caahie| 548 / ___ jisa prakAra audArikazarIrakA jaghanya aura utkRSTa bhedase bhedako prApta hue cAra padoMke dvArA alpabahutva kahA hai usI prakAra ina cAra zarIroMkA bhI kahanA caahie| isake dvArA svasthAna alpabahutvaprarUpaNA ko gaI hai| aba parasthAna alpabahutvakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM jaghanyakA jaghanya padameM jaghanya vinasopacaya anantagaNA hai / 549 / pUrvake sUtrase vaikriyikazarIra ' padakI anuvatti hotI hai| isalie isa prakAra sambandha karanA cAhie / yathA- audArikazarIrake utkRSTa pradezAgrake utkRSTa vinasopacayakI apekSA jaghanya vaikriyikazarIrakA jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai| jaghanya aisA kahanepara jIvase alaga hue vaikriyikazarIrakA eka paramANu lenA caahie| guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai, kyoMki, aisA svabhAva hai| usIke jaghanyakA utkRSTa padameM utkRSTa vinasopacaya anantaguNA hai / 550 /
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa 456 ) ( 5, 6, 551 tasseva ve ubviyaegaparamANussa ukkassavissAsuvacao aNaMtaguNo / ko guNa ? savvajIvehi annNtgunno| tasseva ukkassayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao aNaMtaguNo // 551 // veuviyaparamANaNaM jIvAdo pudhabhadANamukkasso samadAyasamAgamo ukkassaM NAma / tassa jahagNao vissAsuvacao egaparamANuukkassavissAsuvacayAdo annNtgunno| ettha guNagAro savvajovehi annNtgunno| tasseva ukkassayassa ukkassapade ukkassao vissAmuvacao aNaMtaguNo / / 552 // ___ko guNa ? savvajIvehi aNaMtagaNo / kudo? sAbhAviyAdo / edesi suttANamAvatti kAdUNa uvarimasarIrANamappAbahuaM vuccade / taM jahA-veuvviyasarIraukkassavissAsuvacayAdo AhArasarIrassa jahaNNayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao aNaMtaguNo / tasseva jahaNNayassa ukkassapade ukkastao vissAsuvacao annNtgnno| tassava ukkassayasa jahaNNapade jahaNNao vistAsuvacao annNtgunno| tasseva ukkassayassa ukkassapade ukkassao vissAsuvacao aNaMtanuNo / tejAsarIrassa jahaNNayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao aNaMtagaNo / tasseva jahaNNayassa ukkassapade usI vaikriyikazarIrake eka paramANukA utkRSTa visra sopacaya anantaguNA hai / guNakAra kyA hai ? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai| usI utkRSTakA jaghanya padameM visrasopacaya anantaguNA hai / / 551 / / jIvase alaga hae vaikriyikazarIrake paramANuoMke samudayasamAgamako utkRSTa kahate haiM / usakA jaghanya visrasopacaya eka paramANuke utkRSTa visrasopacayase anantaguNA hai| yahAM para guNakAra saba jIvoMse anantaguNA hai / usIke utkRSTakA utkRSTa padameM utkRSTa vinasopacaya anantaguNA hai / 552 / guNakAra kyA hai? saba jIvoMse anantaguNA guNakAra hai, kyoMki aisA honA svAbhAvika hai / aba ina sUtroMkI AvRtti karake Ageke zarIroMkA alpabahutva kahate haiM / yathA vaikriyikazarIsake utkRSTa visrasopacayase jaghanya AhArakazarIrakA jaghanya padameM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usI jaghanyakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / usI utkRSTakA jaghanya padameM jaghanya vinasopacaya anantaguNA hai| usI utkRSTakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / jaghanya taijasazarIrakA jaghanya padameM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usI 8 a0 kA0 pratyo: ' jahaNNao vissAsuvanao anaMtaguNo | tejAsarIrasma iti pATha! /
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 552 ) baMNANuyogaddAre sarIravissA suvacayaparUvaNA ( 457 ukkassao vistAsuvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassayassa jahaNNapade jahaNNao visAsuvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassayassa ukkassapade ukkassao vissAsuvacao anaMtaguNo / kammaiyasarIrassa jahaNNayasta jahaNNapade jahagNao vistAsuvacao anaMtaguNo / tasseva jahaNNayassa uvakassapade ukkassao vissAsunacao aNaMtaguNo | tasseva ukkastayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassayassa ukkassapade ukkassao vissAsuvacao anaMtaguNo / savvattha guNagAro sajIvehi anaMtaguNo / edamappAbahugaM bAhiravaggaNAe pudhabhUdaM ti kAUNa ke vi AiriyA jIvasaMbaddha paMcaNNaM sarIrANaM vissAsuvacayassuvari parUveMti taNNa ghaDade, jahaNNatteya sarIravaggaNAdo ukkassapatteyasarIravaggaNAe anNtgunnttppsNgaado| ukkassabAdaraNigodavaggaNAdo jahaNgasuhumaNigoDhavaggaNAe anaMtaguNahINattappasaMgAdo ca / tamhA savvatthovo orAliyasarIrassa jahaNNayassa jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao anaMtaguNo / tasseva ukkassao vistAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? palidovasta asaMkhejjadibhAgo / tasseva ukkassayassa jahaNNao vissAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / taspeva ukkastao vissAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? palidovamasta asaMkhejjadibhAgo / veuvivayasarIrassa jahaNNayassa jahaNNao vissAsuvaca mo asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? jaghanyakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / usIke utkRSTakA jaghanya pada jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usI utkRSTakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anaMtaguNA hai / jaghanya kArmaNazarIrakA jaghanya pada meM jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai / usI jaghanyakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / usIke utkRSTakA jaghanya pada meM jaghanya visopacaya anantaguNA hai / usI utkRSTakA utkRSTa padameM utkRSTa visrasopacaya anaMtaguNa hai / sarvatra guNakAra saba jIvoMse anantaguNA hai / yaha alpabahutva bAhya vargaNAse pRthagbhUta hai aisA mAnakara kitane hI AcArya jIvasambaddha pAMca zarIroMke visrasopacayake Upara kathana karate haiM parantu vaha ghaTita nahIM hotA, kyoMki, aisA mAnanepara jaghanya pratyekazarIsvargaNAse utkRSTa pratyekazarIravargaNA anantaguNe hone kA prasaMga prApta hotA hai tathA utkRSTa bAdaranigodavargaNA se jaghanya sUkSmanigodavargaNA ke anantaguNe hIna hone kA prasaMga prApta hotA hai / isalie jaghanya audArikazarIrakA jaghanya pada meM jaghanya visrasopacaya sabase stoka hokara bhI anantaguNA hai / usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / usIke utkRSTakA jaghanya visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai | guNakAra kyA hai ? guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / usI utkRSTakA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyA - taguNA haiM / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / vaikriyikazarIrake 0 a0 kA0 pratyo: ' jahaNNo vissAsuvacao anaMtaguNo / ukkassayassa a0 pratI / ukkassayassa ukkassao' iti pAThA iti pAThA /
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 ) chakkhaMDAgame vANA-khaM ( 5, 6, 552 seDIe asNkhejjdibhaago| tasseva jahaNNayassa ukkassao vissAsuvacao asNkhejjgunno| ko gaNagAro? palidovamassa asNkhejjdibhaago| tasseva ukkassayassa jahaNNao vistAsuvacao asaMkhejjagaNo / ko gaNagAro ? palidovamassa asNkhejjdibhaago| tasseva ukkassao vistAsuvacao asaMkhejjagaNo / ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjvibhaago| AhArasarIrassa jahaNNayassa jahaNNao vissAsuvacao asaMkhejjagaNo / ko guNagAro? seDIe asaMkhejjadibhAgo / tasseva ukkassao vissAsuvacao asNkhejjgnno| ko guNagAro? palidovamasta asNkhejjdibhaago| tasseva ukkassayassa jahaNNao vissAsuvacao asNkhejjgunno| ko gaNagAro? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / tasseva ukkassayassa ukkassao vissAsuvacao asaMkhejjagaNo / ko guNagAro? palidovamassa asNkhejjdibhaago| tejAsarIrassa jahaNNayassa jahaNNao vissAsuvacao annNtgunno| ko gaNagAro ? abhavasiddhiehi aNaMtagaNo siddhaannmnnNtbhaago| tasseva ukkassao vissAsuvacao asaMkhejjagaNo / ko guNagAro? palidovamassa asNkhejjdibhaago| tasseva ukkassayassa jahagNao vissAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko gaNagAro ? palidovamassa asaMkhejjavibhAgo / tasseva ukkassao vissAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjavibhAgo / kammaiyasarIrassa jahaNNayassa jahaNNao vissAsuvacao aNaMtagaNo / ko gaNagAro ? abhavasiddhiehi jaghanyakA jaghanya visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| usIke jaghanyakA utkRSTa vinasopacaya asaMkhyatAguNA hai / guNakAra kyA hai? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa gaNakAra hai| usIke utkRSTakA jaghanya visrasopaca asaMkhyAtaguNA hai| gugakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtagaNA hai| guNakAra kyA hai ? palyake asakhyAna gaNakAra hai| AhArakazarIrake jaghanyakA jaghanya vinasopacaya asaMkhyAtagaNA hai| / guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa gaNakAra hai| usIkA utkRSTa vinasopacaya asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| usI ke utkRSTa kA jaghanya vinasopacaya asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| usIke utkRSTa kA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| taijasazarIrake jaghanyakA jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai| guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai / usIkA utkRSTa vinasopacaya asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| usIke utkRSTakA jaghanya visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| kArmaNazarIrake jaghanyakA jaghanya visrasopacaya anantaguNA hai| guNakAra kyA hai ? a0 kA0 pratyo: ' aNaMtaguNo tasseva ' iti paatth| / .
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 552 ) baMdhaNANuyogaddAre vissAsuvacayaparUvaNA ( 459 aNaMtagaNo siddhANamaNaMtabhAgo / tasseva ukkassao vissAsuvacao asaMkhejjaguNo / ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjvibhaago| tasseva ukkassayassa jahaNNaox vissAsuvacao asNkhejjgunno| ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjdibhaago| tasseva ukkassao vistAsuvacao asNkhejjgnno| ko guNagAro ? palidovamassa asaMkhejjavibhAgo ti| jIvasahiyANaM paMcaNNaM sarIrANaM vissAsuvacayassa edeNa appAbahueNa hodavaM, aNNahA sacitta-acittavaggaNANaM gaNagAreNa saha virohaado| jIvasahiyANaM vissAsuvacayassa jahA appAbahuaM paravidaM tahA jIvAdo pudhabhUdANaM vissAsuvacayassa kiNNa vuccade ? ga, jIvAdo pudhabhAveNa gar3hapugvillabaMdhaNaguNANaM jahaNNassa ukkassasAmitteNa sarIrogAhaNamAvaNNANaM samayapabaddhappAbahuaM mottaNa aNNassa appAbahuassa asNbhvaado| Na ca juttIe suttaM bAhijjadi, sayalabAhAdIvassa vayaNassa suttvvesaado| saMpahi vissAsuvacayassa jIvapaDibaddhasta jahaNNassa ukkassasAmittaparUvaNaDheM teti thovabahuttaparUvaNaThaM ca uttarasuttaM bhagadi-- bAdaraNigodavaggaNAe jahaNiyAe carimasamayachadumatthassa savajahaNiyAe sarIrogAhaNAe vaTTamANassa jahaNNao vissAsuva - abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai / usIkA utkRSTa visrasopacaya asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| usIke utkRSTakA jaghanya vinasopacaya asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| usIkA utkRSTa vinasopacaya asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| jIvasahita pA~ca zarIroMke visrasopacayakA yaha alpabahutva honA cAhie, anyathA sacitta acitta vargaNAoMke guNakArake sAtha virodha AtA hai| zaMkA-- jIvasahita zarIroMke visrasopacayakA jisa prakAra alpabahutva kahA hai usa prakAra jIvase pRthagbhUta zarIroMke visrasopacayakA alpabahutva kyoM nahIM kahate ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, jIvase pRthak honeke kAraNa jinakA pahalekA bandhana guNa naSTa ho gayA hai aura jo jaghanya tathA utkRSTa svAmitvakI apekSA zarIroMkI avagAhanAko prApta haiM unake samaya prabaddha sambandhI alpabahutvako chor3akara anya alpabahutva sambhava nahIM hai| aura yuktike dvArA sUtra bAdhita nahIM kiyA jA sakatA hai, kyoMki, samasta bAdhAoMse rahita vacana kI sUtra saMjJA hai| aba jIva pratibaddha jaghanya visrasopacayake utkRSTa svAmitvakA kathana karaneke lie aura unake alpabahutvakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate hai-- zarIrako sabase jaghanya avagAhanAmeM vidyamAna antima samayavartI chadmastha jIvake 4 a. kA. pratyo: ' sarIragAhaNAgamAvaNNANaM ' iti pAThaH /
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 ) cao thovo // 553 // carimasamayachadumatyassa savvajahaNiyAe sarIrogAhaNAe vaTTamANassa jahaNiyA bAdaraNigodavaggaNA hodi tti ettha padasaMbaMdho kAyavvo / edeNa jahaNNabAdaraNigodavaggaNasAmittaparUvaNaduvAreNa jahaNNavissAsuvacayassa sAmI paruvido / carimasamayachadumatthANaM gahaNaM kimaTTha kIrade? Na, tattha guNaseDimaraNeNa madAvasidvANamAvaliyAe asaMkhe0 bhAgamettapulaviyANaM gahaNaTThe takkaraNAdo / asaMkhejjaguNAe seDIe kammapadesANaM tatthataNavistAsuvacayANaM ca galaNaTThe pi carimasamayachadumatthaggahaNaM korade / savvajahaNiyAe sarIrogAhaNAe tti vRtte addhaTTharayaNipamANogAhaNAe gahaNaM kAyavvaM / kimaThThe taggahaNaM kIrade ? yo vissAsuvacayagahaNaTThe / rasa- ruhira mAMsa-medaTThi majja sukkANi vissAsuvacao NAma / te ca thovA jahaNNogAhaNAe ceva hoMti Na mahaMtIe, sesi bahutte viNA ogAhaNAe bahuttavirohAdo / tatthovattaM pi bAdaraNigodANaM thovattavihANaTTha / tamhA adhuTTharayaNipamANusseho vivihovavAsehi jjhaDidaNissesaromAhiyamaMso jjhANAvUraNeNa thovIkayabAdaraNigodapula vikalAvo carimasamayakhINakasAo jahaNNabAdaraNigodavaggaNAe jahaNa vissAsuvacayANaM sAmI hoditti siddhaM / jaghanya bAdaranigoda vargaNAkA jaghanya visrasopacaya stoka hai / / 553 / / zarIrakI sabase jaghanya avagAhanAmeM vidyamAna antima samayavartI chadmastha jIvake jaghanya bAdarzanagodavargaNA hotI hai isa prakAra yahA~ para padasambandha karanA caahie| isake Azraya se jaghanya bAdaranigodavargaNA ke svAmitvakI prarUpaNAdvArA jaghanya visrasopacayakA svAmI kahA hai / zaMkA -- antima samayavartI chadmasthoMkA grahaNa kisalie karate haiM ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, vahA~ para guNazreNi maraNase maraneke bAda bacI huI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMke grahaNa karaneke lie tathA asaMkhyAta guNita zreNirUpa se karmapradezoMkI aura tatrastha visrasopacayoMkI nirjarA karaneke lie antima samayavartI chadmasthoMkA grahaNa karate haiM / chakhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5,6, 553 sabase jaghanya zarIrakI avagAhanAmeM aisA kahane para sADhe tIna hAthapramANa avagAhanAkA grahaNa karanA cAhie / zaMkA-- usakA grahaNa kisalie karate haiM ? samAdhAna -- stoka visrasopacayakA grahaNa karane ke lie / rasa, rudhira, mAMsa, medA, asthi majjA aura zukra inakI visrasopacaya saMjJA hai / ve jaghanya avagAhanAmeM stoka hI hote haiM, baDI avagAhanAmeM nahIM, kyoMki, unakA bahutva hue binA avagAhanAkA bahutva hone meM virodha hai / vaha stokapanA bhI bAdaranigodake stokapanekA vidhAna karane ke lie vahA~ grahaNa kiyA hai| isalie manuSya ke mAnase jisakA sADhe tIna aratnipramANa utsedha hai, nAnAprakArake upavAsoM dvArA jisane samasta roma aura adhika mAMsako galA DAlA hai aura dhyAnasamAdhi dvArA jisane bAdaranigoda pulavikalApako stoka kara diyA hai aisA antima samayavartI kSINakaSAya jIva jaghanya bAdaranigoda vargaNAke jaghanya visrasopacayoMkA svAmI hotA
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 554 ) dhAnuyogaddAre sarIravissA suvacayaparUvaNA ( 461 evaM bAdaraNigodavaggaNAe jahaNiyAe jahaNNao vistAsuvacao thovo appo ti bhaNidaM hodi / evaM suttaM bAhiravaggaNAe Na hodi, jahaNNabAdaraNigovavaggaNAe sAmittapaduppAyanAdo ? Na, vissAsuvacayasAmittaM mottUNa bAdaraNigodavaggaNAe pahANattAbhAvAdo / suhumaNigodavaggaNAe ukkassiyAe chaSNaM jIvaNikAyANaM eyabaMdhaNabaddhANaM saviDivANaM saMtANaM savvakkassiyAe sarIrogAhaNAe vaTTamANassa ukkassao vissAsuvacao anaMtaguNo // 554 // edeNa sutteNa sumaNigova ukkastavaggaNAe sAmittaparUvaNaduvAreNa ukkassavissAsuvacayasta sAmittaM paruvidaM / taM jahA savbukkassiyAe sarIrogAhaNAe vaTTamANassa mahAmacchassa ukkassiyA suhumaNigodavaggaNA hodi / kudo? chaSNaM jIvanikAyANaM eyabaMdhaNabadvANaM saviDidANaM saMtANaM tatthuvalaMbhAdo / chaSNaM jIvaNikAyANaM sarIrasamavAo eyabaMdhaNaM NAma / teNa eyabaMdhaNeNa baddhANaM sapiDidANamavabaddhANaM ca jIvANaM gahaNaM kAyavvaM / saMpahi puNo evaMvihasuhumaNigodavaggaNAe aratayAe ukkassao vissAsuvacao hodi / kudo? tatthataNANaMtajIvatisarIrApaMtaparamANupoggalANaM baMdhaNaguNeNa saMbaddhaNokammapoggalANaM bahuttuvalaMbhAdo / so ca hai yaha siddha huA / isa prakAra jaghanya bAdara nigoda vargaNAkA jaghanya visrasopacaya stoka arthAt alpa hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / zaMkA -- yaha sUtra bAhya vargaNAke viSaya meM nahIM hai, kyoMki, isa dvArA jaghanya bAdara nigodavargaNAkA svAmI kahA gayA hai ? samAdhAna -- nahIM, kyoMki, visrasopacayake svAmIko choDakara bAdara nigoda vargaNAkI pradhAnatA nahIM hai / eka bandhanabadhda aura piNDa avasthAko prApta hue jIvoMkI sarvotkRSTa zarIra avagAhanAmeM vidyamAna jIvakI utkRSTa sUkSma nigoda vargaNAkA utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai / / 554 // isa sUtra dvArA sUkSma nigoda utkRSTa vargaNA ke svAmitvakI prarUpaNA dvArA utkRSTa visrasopacayakA svAmitva kahA hai / yathA - sabase utkRSTa zarIrakI avagAhanAmeM vidyamAna mahAmatsyakI utkRSTa sUkSma nigoda vargaNA hotI hai, kyoMki, vahA~ para eka bandhanabaddha aura piNDIbhUta chaha jIvanikAya upalabdha hote haiN| chaha jIvanikAyoMke zarIrasamavAyakI ekabandhana saMjJA hai| isalie eka bandhanarUpase ba~dhe hue aura piNDIbhUta hokara sambaddha hue jIvakA grahaNa karanA caahie| isa prakAra isa tarahakI utkRSTa sUkSma nigoda vargaNA meM utkRSTa visrasopacaya hotA haiM, kyoMki, vahA~ ke ananta jIvoMke tIna zarIrake ananta paramANu pudgaloMke bandhanaguNake kAraNa sambandhako prApta hue
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaM ( 5, 6, 555. ukkassao vissAsuvacao bAdaraNigodajahaNNavistAsuvacayAdo aNaMtaguNo / bAdaraNigodavaggaNAe AvaliyAe asaMkhe0 bhAgamettapulaviyAsu aNaMtajIvA asthi / suhamaNigodavaggaNAe ukkassiyAe vi aNaMtA jIvA atthi kiMtu bAdaraNigodavaggaNajIve. hiMto mahAmacchadehaTTidajIvA asaMkhejjagaNA hotA vi vissAsuvacaeNa aNaMtaguNA / tiNNaM sacittavaggaNANaM majjhe jahaNNabAdaraNigovavaggaNAdo ukkassasuhamaNigodavaggaNA asaMkhejjagaNA tti jaM maNidaM teNa saha evaM suttaM kiNNa virujjhade ? " virujjhade, jahaNNabAdaraNigodavaggaNAdo ukkassasuhamaNigodavaggaNA aNaMtaguNe ti ettha NiddesAbhAvAvo / kiMtu jahaNNabAdaraNigodavaggaNasAmiyassa jahaNNavissAsuvacayAdo ukkassasuhamaNigodavaggaNAe AdhArabhUdamahAmacchaTTidaaNaMtajIvANaM vissAsavacayakalAo aNaMtaguNo tti bhaNidaM / Na ca tattha dviyasavve jIvA sahamaNigodavaggaNA hoMti, bAvarANaM aNNoNNaNa asaMbaddhasuhamaNigodavaggaNANaM ca ukksssuhmnnigodvggnnttvirohaado| esi ceda parUvaNaTThadAe tattha imANi tiNi aNuyogaddArANi jIvapamANANugamo padesapamANANugamo appAbahue tti / 555 // edesi vissAsuvacayANaM aNaMtagaNatasAhaNaTheM imANi tiNi aNuyogaddArANi ettha havaMti / ___ bahuta nokarma paramANu pudgala upalabdha hote haiN| vaha utkRSTa visrasopacaya bAdara nigoda jaghanya visrasopacayase anantaguNA hai| bAdara nigoda vargaNAkI AvalIke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMmeM ananta jIva hote haiM tathA utkRSTa sUkSmanigodavargaNAmeM bhI ananta jIva hote haiN| kintu bAdaranigodavargaNAke jIvoMse mahAmatsyake dehameM sthita jIva asaMkhyAtaguNe hote hue bhI visrasopacayakI apekSA anantaguNa haiN| zaMkA- tIna sacitta vargaNAoMke madhya meM jaghanya bAdaranigodavargaNAse utkRSTa sUkSmanigodavargaNA asaMkhyAtaguNI hai yaha jo kahA hai usake sAtha yaha sUtra virodhako kyoM nahIM prApta hotA ? samAdhAna- virodhako nahIM prApta hotA, kyoMki, jaghanya bAdaranigodavargaNAse utkRSTa sUkSmanigodavargaNA anantaguNI hai isa prakArakA yahAM para nirdeza nahIM pAyA jaataa| kintu jaghanya bAdaranigodavargaNAke svAmIke jaghanya visrasopacayase utkRSTa sakSmanigodavargaNAke AdhArabhUta mahAmatsyameM ananta jIvoMkA visrasopacayakalApa anantaguNA hai aisA kahA hai| parantu vahAM para sthita saba jIva sUkSmanigodavargaNA nahIM haiM, kyoMki, bAdaroMke aura parasparameM sambandhako nahIM prApta hue sUkSmanigodavargaNAoMke utkRSTa sUkSma nigodavargaNA hone meM virodha AtA hai / inakI hI prarUpaNA karanepara vahAM ye tIna anuyogadvAra hote haiM - jIvapramANAnugama, pradezapramANAnugama aura alpabahutva / / 555 / / ina visrasopacayoMke anantaguNatvakI siddhi karaneke lie yahA~ ye tIna anuyogadvAra
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdhaNAmuyogadAre vissAsuvacayaparUvaNA jIvapamANANugameNa puDhavikAiyA jIvA asaMkhejjA / / 556 // asaMkhejjalogamettA bhaNi hodi / AukkAiyA jIvA asaMkhejjA // 557 / / teukkAiyA jIvA asaMkhejjA // 558 // vAukkAiyA jIvA asaMkhajjA // 559 / / ede cattAri vi jIvaNikAyA asNkhejjlogmettaa| vaNapphadikAiyA jIvA aNaMtA // 560 // tasakAiyA jIvA asaMkhejjA // 561 / / jagapadarassa asaMkhejjadibhAgamettA / evaM jIvapamANANagamo smto| padesapamANANagameNa puDhavikAiyajIvapadesA asaMkhejjA / 562 / puDhavikAiyajIve puvaparUvide egeNaghaNalogeNa guNide jiivpdespmaannuppttiido| jIvapamANAdo ceva vistAsuvacayANaM pamANe avagade saMte jIvapadesANa pamANaM kimaLaM hote haiN| jIvapramANAnugamako apekSA pRthivIkAyika jIva asaMkhyAta haiM / / 556 // asaMkhyAta lokapramANa haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| jalakAyika jIva asaMkhyAta haiM / / 557 // agnikAyika jIva asaMkhyAta haiM // 558 // vAyukAyika jIva asaMkhyAta haiM / 559 / ye cAroM hI jIvanikAya asaMkhyAta lokapramANa haiN| vanaspatikAyika jIva ananta haiN| 560 / trasakAyika jIva asaMkhyAta haiN| 561 / trasakAyika jIva jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| __isa prakAra jIvapramANAnugama samApta huaa| pradezapramANAnugamakI apekSA pRthivIkAyika jIvoMse pradeza asaMkhyAta haiN| 562 / pahale kahe gaye pRthivIkAyika jIvoMko eka ghanalokase guNita karanepara pRthivIkAyika jIvoMke pradezoMkA pramANa utpanna hotA hai / zaMkA-- jIvoMke pramANase hI visrasopacayoMke pramANakA jJAna ho jAnepara yahA~ para jIvoMke pradezoMkA pramANa kisa lie kahA hai ? a0 kA pratyoH * puDha vikAiyapadesA ' iti pAThaH /
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 563 ettha vuccade ? Na, ekkekkamhi jIvapadese aNaMtaorAliya-tejA-kammaiyaparamANU asthi, ekkekkamhi paramANumhi aNaMtANaMtA vissAsuvacayA ca atthi, ekkekkamhi jIve egegaghaNalogamettA ceva jIvapadesA asthi tti jANAvaNaLaM jIvapadesapamANaparUvaNA korde| ekkekkamhi jIvapadese egaparamANuNA viNA kathamaNatA paramANU sammAMti*? Na, kammaparamANaNamANaMtiyaM phiTTiyaNa tesimasaMkhejjapamANattappasaMgAdo / Na ca evaM, savvasuttehi saha virohappasaMgAdo tamhA / jattIe viNA suttabaleNeva ekkekamhi jIvapadese aNaMtANaMtaparamANaNamasthittaparUvaNaDheM padesapamANANugamo aagd|| AukkAiyajIvapadesA* asaMkhejjA / / 563 / / teukkAiyajIvapadesA asaMkhejjA // 564 // vAukAiyajIvapadesA asaMkhejjA // 565 / / vaNapphadikAiyajIvapadesA aNaMtA // 566 / / tasakAiyajIvapadesA asNkhejjaa|| 567 / / sugamANi edANi suttANi / evaM padesapamANANagamo samatto / samAdhAna- nahIM, kyoMki, eka eka jIvapradeza meM ananta audArika, taijasa aura kArmaNa paramANa haiM tathA eka eka paramANapara anantAnanta visrasopacaya haiM isa prakAra isa bAta kA jJAna karAneke lie tathA eka eka jIvake eka eka ghanalokapramANa hI jIvapradeza hai isa bAta kA jJAna karAneke lie yahAM para jIvake pradezoMke pramANakA kathana kiyA hai| zaMkA- eka eka jIvapradeza para eka paramANuke binA ananta paramANu kaise samAte hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, aisA mAnanepara karmaparamANuoMkI anantatA naSTa hokara unake asaMkhyAtapramANa prApta hone kA prasaMga AtA hai / parantu aisA hai nahIM, kyoMki, aisA mAnanepara saba sUtroMke sAtha virodha hone kA prasaMga prApta hotA hai / isalie yukti ke binA sUtrake balase hI eka eka jIvapradeza para anantAnanta paramANuoMke astitvakA kathana karane ke lie pradezapramANAnugama AyA hai| apkAyika jIvoM ke pradeza asaMkhyAta haiM // 563 / / agnikAyika jIvoMke pradeza asaMkhyAta haiM / / 564 // vAyakAyika jIvoMke pradeza asaMkhyAta haiM / / 565 / / vanaspatikAyika jIvoMke pradeza ananta haiM / / 566 / / trasakAyika jIvoMke pradeza asaMkhyAta haiM / / 567 / / ye sUtra sugama haiM / isa prakAra pradezapramANAnugama samApta huaa| *tA pratI * sammati ' iti pAThaH / .
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre vissAsuvacayaparUvaNA appAbahuaM duvihaM--jIvaappAbahuaM ceva padesaappAbahuaM ceva // 568 // evamappAbahuaM ettha duvihaM ceva hodi / jIvaappAbahugAdo ceva padesaappA - bahuaM Najjadi teNa taNNa vattatvaM tti? Na, sanvesi jIvANaM jIvapadesA sarisA ceva hoti ti jANAvaNaTheM tapparUvaNAdo / gurUvadesAdo ceva taNNAdamidi tapparUvaNA Na NiratthiyA, sutteNa viNA gurUvaesassa appavRttIe / jIvaappAbahue tti savvatthovA tasakAiyajIvA // 569 / / jagapadarassa asNkhejjdimaagttaado| teukkAiyajIvA asaMkhejjaguNA // 570 // ko guNagAro ? asaMkhejjA logaa| puDhavikAiyA jIvA visesAhiyA / / 571 / / kettiyametto viseso? asaMkhejjA logA, teukkaaiyjiivaannmsNkhejjvibhaago| ko paDibhAgo? asaMkhejjA logaa| evaM samvattha vattavvaM / alpabahutva do prakArakA hai- jIvaalpabahutva aura pradezaalpabahutva / 5680 isa prakAra alpabahutva yahA~ para do prakArakA hI hotA hai| zaMkA-- jIvaalpabahutvase hI pradeza alpabahutvakA jJAna ho jAtA hai, isalie usakA kathana nahIM karanA cAhie ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, saba jIvoMke jIvapradeza samAna hI hote haiM isa bAtakA jJAna karAneke lie usakA kathana kiyA hai| guruke upadezase hI usakA jJAna ho jAtA hai, isalie unakA kathana karanA nirarthaka nahIM kahA jA sakatA, kyoMki, sUtrake vinA guruke upadezakI pravRtti nahIM hotii| jIvaalpabahutvakI apekSA trasakAyika jIva salase stoka haiM / 569 / kyoMki, ve jagapratarake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| unase taijaskAyika jIva asaMkhyAtagaNe haiN| 570 / gaNakAra kyA hai ? asaMkhyAta lokapramANa guNakAra hai| unase pRthivIkAyika jIva vizeSa adhika haiN| 571 / vizeSakA pramANa kitanA hai ? tejaskAyika jIvoMke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jo asaMkhyAta loka hai utanA vizeSakA pramANa hai| pratibhAga kyA hai ? asaMkhyAta loka pratibhAga hai| isI prakAra sarvatra kathana karanA cAhie / 4 a0 pratI 'puDhavikAiyA jIvA' iti pAThaH /
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 ) upakhaMDAgame vagyaNA-khaMca AukAiyajIvA visesAhiyA / / 572 / / kettiyametto viseso ? asaMkhejjA logA / vAukkAiyA jIvA visesAhiyA / / 573 / / kettiyametto viseso ? asaMkhejjA logA / autovikAiyA jIvA * anaMtaguNA / / 574 // ko guNagAro ? savvajIvarAsissa asaMkhejjadibhAgo / evaM jIva appA bahuaM samattaM / ( 5, 6,572 padesaappA bahue tti savvatthovA tasakAiyapadesA / / 575 / / ghaNaloga guNidatatthataNatasajIvapamANattAdo / tekkAiyapadesA asaMkhejjaguNA // 576 // puDhavikAiyapadesA visesAhiyA / 577 / AukkAiyapadesA visesAhiyA / 578 / vAkkAyapadesA visesAhiyA / 579 / arthvikAiyapadesA anaMtaguNA / 580 / unase akAyika jIva vizeSa adhika haiM / / 572 // vizeSakA pramANa kitanA hai ? vizeSakA pramANa asaMkhyAta loka hai / unase vAyukAyika jIva vizeSa adhika haiM | / / 573 / / vizeSakA pramANa kitanA hai ? vizeSakA pramANa asaMkhyAta loka hai / unase vanaspatikAyika jIva anantaguNe haiM / / 574 / / guNakAra kyA hai ? saba jIvarAzike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / isa prakAra jIva alpabahutva samApta huA / pradeza alpabahutvakI apekSA trasakAyika jIvoMke sabase stoka haiM / 576 / yahA~ sa jIvoMke pramANako ghanalokase guNita karanepara unake pradezoM kA pramANa prApta hotA hai| unase agnikAyika jIvoMke pradeza asaMkhyAtaguNe haiM / 576 / unase pRthivIkAyika jIvoMke pradeza vizeSa adhika haiM / 577 / unase akAyika jIvoMke pradeza vizeSa adhika haiM / 578 / unase vAyukAyika jIvoMke pradeza vizeSa adhika haiM / 579 / unase vanaspatikAyika jIvoMke pradeza anantaguNe haiM / 580 / XxX a0 pratI 'vAukkAiyA' iti pAThA 1 a0 kA0 prato' vagaSphadikAiyA' iti pAThaH /
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 580 ) baMdhaNANuyogaddAra sarIravissAsuvacayaparUvaNA (467 edANi suttANi sugamANi / jeNevaM mahAmanchasarIre aNaMtA jIvA aNaMtANaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA jahaNNabAdaraNigodavaggaNajIvehito asaMkhejjaguNA asthi teNa vissAsuvacaeNa ettha tatto aNaMtagaNeNa hodavvamivi jahaNNa bAdaraNigodavaggaNajIvehito mahAmacchadehadivajIvA* asaMkhejjagaNA ceva, bAdaraNigodavaggaNAe egaNigodasarIre vi samvajIvarAsIe asNkhejjdibhaagmettjiivovlNbhaado| Na ca tattha tisse aNaMtimabhAgamettajIvA hoMti, bAdaraNigodajahaNNavaggaNAdo ukkassasuhamaNigo. davaggaNAe aNaMtaguNattappasaMgAdo / Na ca evaM, puvuttaguNagAreNa saha virohAdo / jahaNabAdaraNigodavaggaNAe jahaNNavistAsuvacayAdo ukkassasuhamaNigodavaggaNAe ukkassavissAsuvacao vi asaMkhejjagaNo ceva, agNahA jahaNNabAdaraNigodavaggaNAdo ukkassasuhumaNigodavaggaNAe annNtgnnttppsNgaado| Na ca mahAmaccha ukkassavissAsuvacao aNaMtaguNo hodi, jahaNNavAdaraNigodavaggaNAdo ukakssasuhamaNigodavaggaNAe aNaMtagaNattappasaMgAdo / tamhA edeNa jIveNa appAbahueNa mahAmacchadeha ukkassavissAsuvacayassa aNaMtaguNattaM Na sAhijjadi tti siddhaM? ettha parihAro uccade ! taM jahA- eso mahAmacchAhAro poggalakalAvo patteyasarIrabAdara-suhamaNigoda - vaggaNasamUhametto Na hodi kiMtu tassa puTThIe saMbhUdauTThiyakalAvo tato ye sUtra sugama hai| zaMkA-- cUMki yaha bAta haiM ki mahAmatsyake zarIrameM ananta jIva anantAnanta visrasopacayoM se upacita hote haiM to bhI javanya bAdaranigodavargaNAke jIvoMse asaMkhyAtaguNe hote haiM, isalie visrasopacayako yahA~para unase anantaguNA honA cAhie, ataH jaghanya bAdaranigoda vargaNAke jIvoMse mahAmatsyake zarIrameM sthita jIva asaMkhyAtaguNe hI hote haiM, kyoMki, bAdaranigodavargaNAke eka nigodazarIrameM bhI saba jIvarAzike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIva upalabdha hote haiN| vahA~ usake anantaveM bhAgapramANa jIva hote haiM yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, aisA mAnane para jaghanya bAdaranigodavargaNAse utkRSTa sUkSmanigodavargaNAke anantaguNe hone kA prasaMga prApta hotA hai| parantu aisA hai nahIM. kyoMki, aisA mAnane para pUrvokta guNakArake sAtha virodha AtA hai| jaghanya bAdaranigodavargaNAke jaghanya vinasopacayase utkRSTa sUkSma nigodavargaNAkA utkRSTa visrasopacaya bhI asaMkhyAtaguNA hI hai, anyathA jaghanya bAdaranigodavargaNAse utkRSTa sUkSma nigodavagaNAke anantaguNe hone kA prasaMga prApta hotA hai| parantu mahAmatsyakA utkRSTa vinasopacaya anantaguNA nahIM hai, kyoMki, jaghanya bAdaranigodavargaNAse utkRSTa sUkSma nigodavargaNAke anantaguNe hone kA prasaMga prApta hotA hai, isalie isa jIva alpabahutvase mahAmatsyake dehakA utkRSTa visrasopacaya anantaguNA nahIM siddha kiyA jA sakatA hai yaha bAta siddha hotI hai ? samAdhAna-- yahA~ isa zaMkAkA parihAra karate haiN| yathA- yaha mahAmatsyakA AhArarUpa jo pudgalakalApa hai vaha pratyekazarIra, bAdaranigodavargaNA aura sUkSma nigodavargaNAkA samudAyamAtra nahIM hotA hai kintu usakI pIThapara Akara jamI huI jo miTTIkA pracaya hai vaha aura usake kAraNa * tA0 pratI 'ucidA jhnnnnbaadrnnigodvggnnjii|hito mahAmacchadehaTridajIvA ' iti paatthH| 4 tA0 kA. pratyoH 'aNaMta gaNo hodi / tamhA edeNa ' iti pAThaH /
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 ) pakhaMDAgame vaggaNA Da ( 5, 6,580 samucchida patthara sajjajjuNa-niba kathaM baMba- jaMbu - jaMbIra- hari-hariNAdao ca vissa sovaca - yaMta bhUdA TuvvA Na ca tattha maTTiyAdINamutpattI asiddhA, sailodae padipagNA vi silAbhAveNa pariNAmadaMsaNAdo suttivuDapadidordAbadRNaM muttAhalAgAreNa pariNAmavalaMbhAdo / Na ca tattha sammucchimapaMcidiyajIvANamuppattI asiddhA, pAusapAraMbhavAsajaladharanisaMbaMdheNa bheguMdara maccha- kcchvaadiinnmuppttidNsnnaado| Na ca edesi vissAsuvacayattamasiddhaM, kammodayamaMtareNuvacidANaM vissAsuvacayattaM paDi virohA bhaavaado| Na ca evesi mahAmacchattamasiddhaM, mANusajaDa ruppaNNagaMDavAlANaM pi mANusavavaesuvalaMbhAdo / savve simedesi gahaNAdo siddhaM ukkastavissAsuvacayassa anaMtaguNattaM / athavA orAliyatejA - kammaiyaparamANupoggalANaM baMdhaNaguNeNa je eyabaMdhaNabaddhA poggalA vissAsuvacayasaNiyA tesi sacittavaggaNANaM aMtabbhAvo hodi, jIveNa saha tesi maNNoSNAnugayattadaMsaNAdo / je puNa tesi sacittavaggaNasaNNidapoggalANaM baMdhaNaguNaNa tattha samavedA poggalA je ca sIsavAladaMtA iva tajjoNibhAveNuppaNNA ca jIveNa aNaNugayabhAvAdo aladdhasacittavaggaNavavaesA te ettha vissAsuvacayA ghettavbA / Na ca NijjIvavissAsuvacayANaM atthittamasiddhaM, ruhirara-vasa- sukka-rasa seMbha- pitta- mutta kharisa-matthuliMgAdInaM jIvavajjiyANaM vissAsuvacayANamuvalaMbhAdo / Na ca daMtahaDDavAlA iva savve vistAsuva utpanna hue patthara, sarja nAmake vRkSavizeSa, arjuna, nIma, kadamba, Ama, jAmuna, jambIra, siMha aura hariNa Adike ye saba visrasopacaya meM antarbhUta jAnane caahie| vahA~ miTTI AdikI utpatti prasiddha hai yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, zailake pAnI meM gire hue pattoMkA zilArUpase pariNamana dekhA jAtA hai tathA zuktipuTa meM gire hue jalabinduoM kA muktAphalarUpase pariNamana upalabdha hotA hai / vahA~ paJcendriya samparcchana jIvoMkI utpatti asiddha hai yaha bAta bhI nahIM hai, kyoMki, varSAkAlake prAraMbha meM varSA ke jala aura pRthivI ke saMbaMdha se meMDhaka, cUhA, machalI aura kachuA AdikI utpatti dekhI jAtI hai| inakA visrasopacayapanA asiddha hai yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki karmodayake binA upacita hue pudgaloMke visrasopacaya hone meM koI virodha nahIM AtA hai / inakA mahAmatsya honA asiddha hai yaha kahanA bhI ThIka nahIM hai, kyoMki, manuSya ke jaTharameM utpanna huI kRmivizeSakI bhI manuSya saMjJA upalabdha hotI hai| ina sabake grahaNa karanese utkRSTa visrasopacaya anantaguNA hai yaha bAta siddha hotI hai / athavA audArika, taijasa aura kArmaNa paramANu pudgaloM ke bandhana guNa ke kAraNa jo eka bandhanabaddha visrasopacaya saMjJAvAle pudgala haiM unakA sacittavargaNAoM meM antarbhAva hotA hai, kyoMki, unakA jIvake sAtha parasparameM anugatapanA dekhA jAtA hai / parantu una sacittavargaNA saMjJAvAle pudgaloM ke bandhana guNake kAraNa jo pudgala vahA~ samaveta hote haiM aura jo sIsapAla meM dA~toM ke samAna unake yonirUpase utpanna hue haiM ve jIvase anugata nahIM honeke kAraNa sacittavargaNA saMkSAko nahIM prApta hote, isalie unheM yahA~ visrasopacayarUpa se grahaNa karanA cAhie / nirjIva visrasopacayoMkA astitva asiddha hai yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, jIvarahita rudhira, vasA, zukra, rasa, kapha, pitta, mUtra, kharisa aura mastaka meMse nikalanevAle cikane dravarUpa visrasopacaya upalabdha hote haiM / dA~toM kI haDDiyoMke samAna sabhI visra sopacaya
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 582 ) baMghaNAnuyogaddAre cUliyA ( 469 * cayA NijjIvA paccakkhA ceva, aNubhAveNa anaMtANaM vissAsuvacayANaM Agamacakkhu - goyarANamuvalaMbhAdo / ede vissAsuvacayA mahAmacchadehabhUda chajjIvaNikAya visayA aNaMtaguNA tti ghettavvA / kiMphalA esA parUvaNA? duvihavissAsuca ca yapaTuppAya NaphalA / evaM vissAsuvacayaparUvaNAe samattAe bAhiriyA vaggaNA samattA hodi / cUliyA etto uvarimagaMtho cUliyA NAma ||581 // puvvaM sUcidaatthANaM visesaparUvaNAdo / saMpahi ' jattheya maradi jIvo tattha du maraNaM bhave anaMtANaM / vakkamadi jattha eyo vakkamaNaM tatthaNaMtANaM / ' ebisse gAhAe puvvaM paruvidAe? pacchimaddhassa atthavisesaNamuttarasutaM bhaNadi jo Nigodo paDhamadAe vakkamamANo anaMtA vakkamaMti jIvA / eyasamaeNa* anaMtANaMtasAhAraNajIveNa ghettUNa egasarIraM bhavadi asaMkhejjalogamettasarIrANi ghettUNa ego nigodo hovi // 582 // // prayakSase nirjIva hI hote haiM yaha kahanA ThIka nahIM hai, kyoMki, anubhAva ke kAraNa AgamacakSuke viSayabhUta ananta visopacaya upalabdha hote haiM / mahAmatsyake dehameM utpanna hue chaha jIvanikAyoMko viSaya karanevAle ye visrasopacaya antantaguNe hote haiM aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / zaMkA- isa prarUpaNAkA kyA phala hai ? samAdhAna- do prakArake visrasopacayoMkA kathana karanA isakA phala hai / 1 isa prakAra visrasopacayaprarUpaNA ke samApta honepara bAhya vargaNA samApta hotI hai / cUlikA isase AgekA grantha cUlikA hai ||581|| kyoMki, isameM pahile sUcita kiye gaye arthoM kA vizeSarUpase kathana kiyA hai| aba ' jahAM eka jIva maratA hai vahAM ananta jIvoMkA maraNa hotA hai aura jahAM eka jIva utpanna hotA hai vaha ananta jIvoMkA utpAda hotA hai / ' pahale kahI gaI isa gAthA ke uttarArdha ke artha meM vizeSatA dikhalAne ke lie AgekA sUtra kahate haiM- prathama samayayeM jo nigoda utpanna hotA hai usake sAtha ananta jIva utpanna hote haiM / yahA~ eka samaya meM anantAnanta sAdhAraNa jIvoMko grahaNa kara eka zarIra hotA hai| tathA asaMkhyAta lokapramANa zarIroM ko grahaNa kara eka nigoda hotA hai / / 582 // a0 pratI 'NijIvA' iti pAThaH / a0 kA0 pratyo 'putra parUvaNadAe' iti pAThA | tA0 pratI vakkamaMti jahA eyasamaeNa ' iti pAThaH / '
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470) chavakhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 583 ___Nigodo puliyA ti eyttttho| tassaMto acchaMti jANi sarIrANi sarIrANamaMto je vasaMti aNaMtANaMtA jIvA tesi samvesi piNigodA ti saNNA, Adheye aadhaarovyaaraado| jo gigodo tti bhanide NigodajIvo ego ghettavyo / pulaviyANaM sarIrANaM vA gahaNaM Na hodi, tesimANaMtiyAbhAvAdo / paDhamadAe uppattIe paDhamabhAveNa vakkamamANo uppajjimamANo jo Nigodo teNa saha aNaMtA jIvA vakkamaMti / egasa. maeNa jamhi samae aNaMtA jIvA uppajjati tammi ceva samae sarIrassa puliyAe ca utpattI hodi, tehi viNA tesimappattivirohAdo / kattha vi pulaviyAe pugdaM pi uppattI hodi, aNegasarIrAdhAratAdo / esA parUvaNA kimegasarIramAhAraM kAUNa parUvijjadi Aho egapulaviyamAhAraM kAUNa parUvijjadi tti ? ubhayamavi AhAraM kAUNa parUvaNA kIrade / edaM kudo Navade ? aMtomahattamassidUNa utpattikAlaparUvaNAdo / Na ca khaMdhesu kamAkamehi uppajjamANANegapulaviesu aMtomahuttAlaMbaNa juttaM, galoi thahallayAdINaM bAdaraNigodakkhaMdhANaM pulavimayANaM annegkaalaavtttthaanndsnnaado| biviyasamae asaMkhejjaguNahINA vakkamaMti // 583 / / ____ nigoda aura pulavi ye ekarthavAcI zabda hai| unake bhItara jo zarIra rahate haiM aura zarIroMke bhItara jo anantAnanta jIva rahate haiM una sabhI kI AdhAra meM AdheyakA upacAra honese nigoda saMjJA hai| sUtra meM jo nigodo' aisA kahane para eka nigoda jIva lenA cAhie / isase pulaviyoM aura zarIroMkA grahaNa nahIM hotA hai, kyoMki, ve ananta nahIM haiM / ' paDhamadAe' arthAt utpatti kI prathama avasthArUpase utpanna hone vAlA jo nigoda jIva hai usake sAtha ananta jIva utpanna hote haiN| 'egasamaeNa' arthAt jisa samayameM ananta jIva utpanna hote haiM usI samayameM zarIra kI aura pulavikI utpatti hotI hai, kyoMki, inake vinA ananta jIvoMkI utpatti hone meM virodha hai| kahIM para pulavikI pahale bhI utpatti hotI hai, kyoMki, vaha aneka zarIroMkA AdhAra hai| zaMkA-- yaha prarUpaNA kyA eka zarIrako AdhAra karake kI jA rahI hai yA eka pulaviko AdhAra karake kI jA rahI hai ? samAdhAna-- donoMko hI AdhAra karake yaha prarUpaNa kI jA rahI hai| zaMkA--- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- antarmuhUrtakA Azraya lekara cUMki utpattikAlakI prarUpaNA kI gaI hai isase jAnA jAtA hai ki donoMkA AdhAra banAkara yaha prarUpaNA kI jA rahI hai| aura skandhoMmeM krapa aura akrama se utpanna hone vAlI aneka pulaviyoMmeM antarmuhurtakA avalambana karanA yukta nahIM hai, kyoMki, giloya, thUvara aura AdA Adi bAdara nigoda skandhoMmeM pulaviyoMkA aneka kAla taka avasthAna dekhA jAtA hai| dUsare samayameM asaMkhyAtaguNe hIna nigoda jIva utpanna hote haiM // 583 // * a0 pratau 'Nigoda ti iti pATha |
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6. 586 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 471 tamhi ceva sarIre paDhamasamayauppaNNajIvehito bidiyasamae uppajjamANajIvA asaMkhejjaguNahINA / ko bhAgahAro ? AvaliyAe asNkhejjdibhaago| tadiyasamae asaMkhejjaguNahINA vakkamaMti / 584 / ___ tattheva sarIre bidiyasamae vaktajIvehito tadiyasamae uppajjaMtajIvA asaM-- khejjaguNahINA / bhAgahAro savvattha AvaliyAe asNkhejjvibhaago| evaM jAva asaMkhejjaguNahINAe seDIe giraMtaraM vakkamaMti jAva ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / 585 / etthataNa AvaliyAe asaMkhejjavibhAgassa pamANamAvaliyapaDhamavaggamalassa asaMkhejjavibhAgo / kudo evaM jayade ? aviruddhaairiyvynnaado| edeNa sutteNa paDhamakaMdayaparUvaNA kdaa| tado ekko vA do vA tiNi vA samae aMtaraM kAUNa NiraMtaraM vakkamaMti jAva ukkasseNa AvaliyAe asNkhejjvibhaago| 586 / ekko vA do vA tiNi vA samae jAvakkasseNa AvaliyAe asaMkhejjavibhAgo aMtaraM kAUNe ti padasaMbaMdho kaaynvo| AvaliyAe asaMkhejjavibhAgasaddo aMtarakAle usI zarIra meM prathama samayameM utpanna hue jIvoMse dUsare samayameM utpanna honevAle jIva asaMkhyAtaguNe hIna hote haiN| bhAgahAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bhAgahAra hai / tIsare samayameM asaMkhyAtagaNe hIna nigoda jIva utpanna hote haiM / 584 / usI zarIrameM dUsare samaya meM utpanna honevAle jIvoMse tIsare samayameM utpanna honevAle jIva asaMkhyAtaguNe hIna hote haiN| sarvatra bhAgahAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai|| isa prakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka nirantara asaMkhyAtaguNa hIna zreNirUpase nigoda jIva utpanna hote haiM / / 585 // yahA~ para Avalike asaMkhyAtaveM bhAgakA pramANa Avalike prathama vargamalakA asaMkhyAtavA~ bhAga haiN| zaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- aviruddha AcAryavacanase jAnA jAtA hai| isa sUtrake dvArA prathama kANDakakI prarUpaNA kii| usake bAda eka, do aura tIna samayase lekara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlakA antara karake Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka nirantara nigoda jIva utpanna hote haiM / / 586 // eka, do aura tIna samayase lekara utkRSTase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlakA antara karake aisA yahA~ padasambandha karanA cAhie / * tA0 pratI ' aMtarakAlo (le ) ' iti paatth| 1
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 ) chakkhaMDAgame vaggaNA / 5 6, 586 , vakkamaNakAle ca saMbaMdhijjavi tti kudo Navade ? avirUddhAiriyavayaNAdo / aMtaramegasamao vi do samayA vi hoti ukkasseNa AvaliyAe asNkhejjdibhaago| evaM savvaMtarANaM pamANaparUvaNA kAyavvA, edisse aMtaraparUvaNAe desAmAsiyattAdo / evamaMtaraM* kAUNa aNaMtarasamae asaMkhejjagaNahINA jIvA uppajjati / evamegadosamayamAdi kAUNa tAva giraMtaraM uppajjati jAva ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjavibhAgo tti / evaM vidiyaNakaMdayamabalakkhaNaM kAUNa sesakaMdayANaM pi AvaliyAe asaMkhejjavibhAgametANaM parUvaNA kAyavvA / Navari paDhamakaMdayapamANaM jahaNNaM ukkassa pi AvaliyAe asNkhejjvibhaago| sesavakkamaNakaMdayANamaMtarakaMvayANaM ca pamANaM jahaNNeNa egasamao ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / aMtarANi egAdisamaiyANi hoMtu NAma, tattha ego vA do vA tiNi vA ti aMtarapamANaparU vaNavalaMbhAdo / Na vakkamaNakaMdayamegasamaiyaM, tattha tadaNavalaMbhAdo ti? Na, aMtaramhi vRttaegAdisamayANaM vakkamaNasuttassa avayavabhAveNa pattidasaNAdo / evamedeNa sutteNa vakkamaMtajIvANaM takkAlaMtarANaM ca parUvaNA kdaa| zaMkA-- 'Avalike asaMkhyAtaveM bhAga' zabdakA antarakAla aura utpattikAla donoMse sambandha haiM yaha kisa pramANase jAnA jAtA ? samAdhAna-- aviruddha AcArya vacanase jAnA jAtA hai antara eka samaya bhI hotA hai, do samaya bhI hotA hai aura utkRSTarUpase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai| isa prakAra saba antaroM ke pramANakA kathana karanA cAhie, kyoMki, yaha antaraprarUpaNA dezAmarSaka hai| isa prakAra antara karake anantara samayameM asaMkhyAtaguNe hIna jIva utpanna hote haiN| isa prakAra eka aura do samayase lekara utkRSTase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka nirantara utpanna hote haiN| isa dusare kANDakako upalakSaNa karake Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa zeSa kANDakoMkI bhI prarUpaNA karanI caahie| itanI vizeSatA hai ki jaghanya aura utkRSTa prathama kANDakakA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| zeSa upakramaNakANDakoM aura anta rakANDakoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Abalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| zaMkA-- antara eka Adi samayavAle hoveM kyoMki, usa viSayameM eka, do aura tIna isa prakAra antarake pramANakI prarUpaNA upalabdha hotI hai, upakramaNa kANDaka eka samayavAlA nahIM ho sakatA, kyoMki, isake viSayameM isa prakArakI koI prarUpaNA nahIM upalabdha hotI ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, antarake viSayameM kahe gaye eka Adi samayoMkI utpattisUtrake avayavarUpase pravRtti dekhI jAtI hai| isa prakAra isa sUtrake dvArA utpanna honevAle jIvoMkI aura unake kAlake antaroMkI prarUpaNA kI hai| tA. prano' savvaMtarANi (Na) paravagA a. kA. pratyoH 'mavaMtarANi pamANAvagA / iti paatth|| * a0 kA0 pratyoH 'edamaMtaraM iti pAThaH / * tA0 pratI evaM vidiya- ' iti paatthH| 0 a0 kA. prtyo| '- kaMdayANamaMtaraM kaMdayANaM ' iti pATha) :
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6. 586 ) baMdhaNAguyogaddAre cUliyA 473 __saMpahi edeNa sUcidapamANaseDIo bhaNissAmo- paDhamasamae vakkamati jIvA kevaDiyA ? aNaMtA / vidiyasamae vakkamati jIvA kevaDiyA? aNaMtA / evaM NeyavvaM jAva ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettakAlo tti / tado ekkaM vA do vA samayaM Adi kAdUNa aMtaraM hodi jAva ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettakAlo tti / tado uvarimasamae aNaMtA jIvA vakkamati / evamegasamayamAdi kAdUNa vakkamaMti jAva ukkasseNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettakAlo tti / evaM sAMtaraNiraMtarakameNa vakamANajIvANaM pamANaM vattavvaM jAva vakkamaNakAla carimasamao tti / vakkamaNakAlapamANa puNa aMtomahattaM, tatto uri uppttisNbhvaabhaavaado| pamANaparUvaNA gadA / ___ seDiparUvaNA duvihA- aNaMtaroNidhA paraMparovaNidhA cedi / tattha aNaMtarovaNidhA ekkisse pulaviyAe egasarIre vA paDha masapae vakkamati jIvA bhuaa| vidiyA samae vakkamati je jIvA te asaMkhejjagaNahINA / tadiyasamae je vakkamati jIvA te asaMkhejjagaNahINA / evaM AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettapaDhamakaMdayacarimasamao tti / tado AvaliyAe asaMkhejjadimAgamettamaMtaraM hodi / tado vidiyakaMdayaAdisamae vakkamati jIvA* paDhamakaMdayacarimasamae vakkamadijIvehitola asaMkhejjaguNahINA / evaM NiraMtaraM NeyavvaM jAva vidiyikaMdayacarimasamao tti / evamAvaliyAe asaMkhejja ___ aba isake dvArA sUcita honevAlI pramANazreNiyoMkA kathana kareMge-- prathama samayama utpanna honevAle jIva kitane haiM ? ananta haiN| dUsare samayameM utpanna honevAle jIva kitane haiM? ananta haiN| isa prakAra utkRSTa rUpase Avalike asaMkhyAtaveMbhAgapramANa kAla taka le jAnA caahie| usake bAda eka yA do samayase lekara utkRSTa rUpase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa la taka antara hotA hai| usake agale samayameM ananta jIva utpanna hote haiN| isa prakAra eka samayase lekara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka jIva utpanna hote haiN| isa prakAra sAntara-nirantara kramase utkRSTa kAlake antima samayake prApta hone taka utpanna honevAle jIvoMkA pramANa kahanA caahie| tathA upakramaNakAlakA pramANa antarmuhurta hai, kyoMki, usake Age utpatti sambhava nahIM hai / isa prakAra pramANa prarUpaNA samApta huii| zreNiprarUpaNA do prakArakI hai- anaMtaropanidhA aura prNpropnidhaa| unameMse anaMtaropanidhA kI apekSA eka pulavimeM yA eka zarIrameM prathama samaya meM bahuta jIva utpanna hote haiN| dUsare samayama jo jIva utpanna hote haiM ve asaMkhyAtaguNe hIna hote haiN| tIsare samaya meM jo jIva utpanna hote haiM ve asaMkhyAtaguNahIna hote haiN| isa prakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prathama kAMDakake antima samaya taka jAnanA caahie| usake bAda Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlakA aMtara hotA hai| usake bAda dUsare kAMDakake prathama samayameM jo jIva utpanna hote haiM ve prathama kAMDakake aMtima samayameM utpanna honevAle jIvoMse asaMkhyAtagaNe hIna hote haiN| isa prakAra dUsare kAMDakake aMtima samaya taka nirantara kramase le jAnA caahie| isa prakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa 8 a0 kA0pratyo: ' vakkamaNaM jIvANa iti pAThaH / tA0 pratI 'jAvukkassakAla-iti paatth| * tA0 pratI 'jIvA asaMkhejjaguNahIgA' iti pAThaH / * tA0 prato 'vakkamati ( ta ) jIvA' iti pATha 18 tA0 pratI 'vakkamadi (maMta) jIvehitI ' a. kA. pratyo 'vakkamidijIvehito' iti pATha / .
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamakhaMDAgame vagvaNA - khaMDa ( 5, 6,587 dibhAgamettavakkamaNakaMDayANamaNaMtarovaNidhA vattavvA / bhAgahAro savvattha AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto vakkamaMtajIkvamAjuppAghaNe hodi / paraMparovaNidhA Natthi / kubo ? samayaM paDi asaMkhejjaguNahInAe seDIe jIvANaM vakkamaNuvalaMbhAdo / appAbahuaM duvihaM-- addhAadhyAbahuaM ceva jIvaappAbahuaM ceva // 587 // evamappA bahuaM duvihaM ceva hodi, tadiyAdINamasaMbhavAdo / addhAappA bahue tti savvatthovo sAMtarasamae vakkamaNakAlo // 588 // 474 ) ko sAMtarasamae vakvaNamakAlo* NAma | paDhamavakkamaNakaMDayakAlaM motRNa vidiyAdivakkamaNakaMDayANaM sayalakAlakalAvo / niraMtarasamae vakkamaNakAlo asaMkhejjaguNo // 589 // ko niraMtarasamae vakkamaNakAlo ? paDamavakkamaNa kaMDayaddhANaM, tatthaMtarAbhAvAdo / ko guNa 0? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / upakramaNa kANDakoM kI anantaropanidhA kahanI caahie| sarvatra utpanna honevAle jIvoMkA pramANa utpanna karane ke lie bhAgahAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai / paraMparopanidhA nahIM hai, kyoMki, pratyeka samaya meM asaMkhyAtaguNe hIna zreNirUpase jIvoMkI utpatti upalabdha hotI hai / alpabahutva do prakArakA hai- addhAalpabahutva aura jIva alpabahutva / 578 / isa prakAra alpabahutva do prakArakA hI hotA hai, kyoMki, tRtIya AdikA abhAva hai / addhA alpabahutvakI apekSA sAMtara samaya meM upakramaNakAla sabase stoka hai / 588 | zaMkA -- sAntara samaya meM upakramaNakAla kise kahate haiM ? samAdhAna -- prathama upakramaNa kANDakake kAlako choDakara dvitIya Adi upakramaNakANDakoMke samasta kAlakalApako sAntara samaya meM upakramaNakAla kahate haiM / nirantara samayameM upakramaNakAla asaMkhyAtaguNA hai / 589 / zaMkA -- nirantara samaya meM upakramaNa kAla kise kahate haiM ? samAdhAna -- prathama upakramaNa kANDakake kAlako nirantara samaya meM upakramaNakAla kahate heM kyoMki, vahAM para antarakA abhAva hai / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / a0 kA0 pratyoH iti pATha: / iti pATha / - asthi ' iti pATha! | pratiS OM a0 kA0 patyoH sAMtarasamayavakkamaNakAlo bakkamaNakAlo NAma ? paDhamavakkama kAlo NAma * paramavakkamaNa
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 475 sAMtaraNiraMtarasamae vakkamaNakAlo visesAhio // 590 // kettiyametteNa ? bidiyAdivakkamaNakaMdayakAlamatteNa / edeNa sutteNa sUcidavisesappAbahuaM vattaissAmo / savvatthovo sAMtarasamayavakkamaNakAlaviseso // 591 // ukkassasAMtara uvakkamaNakAlammi jahaNNasAMtara uvakkamaNakAle sohide jo suddhaseso so sAMtarasamayavakkamaNakAlaviseso NAma / so thovo hodi / NiraMtarasamayavakkamaNakAlaviseso asaMkhejjagaNo / 592 // paDhamataNavakkamaNakaMdayaM jiraMtarasamayavakkramaNakAlo NAma / so jahaNNo vi asthi ukkasso vi| jahaNNakAle ukkassakAlAdo* sohide jiraMtarasamayavakkamaNakAlaviseso hodi / so puvillavisesAdo asNkhejjgnno| ko guNagAro ? AvaliyAe asNkhejjvibhaago| sAMtaraNiraMtaravakkamaNakAlaviseso visesAhio // 593 // kettiyametteNa? sAMtaravakkamaNakAlavisesameteNa / bidiyAdivakkamaNakaMdayANamukkassakAlammi samudidammi tesi ceva jahagNakAlasamUhe sohide suddhaseso vakkamaNa sAnta ranirantara samayameM upakramaNakAla vizeSa adhika hai // 590 // kitanA adhika hai ? dvitIya Adi upakramaNa kANDakoMkA jitanA kAla hai utanA adhika hai / aba isa sUtra dvArA sUcita honevAle vizeSa alpabahutvako batalAte haiM-- sAntara samayameM upakramaNa kAlavizeSa sabase stoka hai / 591 / utkRSTa sAntara upakramaNa kAlameMse jaghanya sAntara upakramaNa kAlako kama kara dene para jo zeSa rahatA hai use sAntara samaya sambandhI upakramaNa kAlavizeSa kahate haiN| vaha stoka hai| nirantara samayameM upakramaNa kAlavizeSa asaMkhyAtaguNA hai / 592 / prathamatana upakramaNakANDakakA nAma nirantara samaya umakramaNa kAla hai| vaha jaghanya bhI hai aura utkRSTa bhI hai| utkRSTa kAlameMse jaghanya kAlake kama karane para nirantara samaya upakramaNakAla vizeSa hotA hai| vaha pahaleke vizeSase asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| sAMtara-nirantara upakramaNa kAlavizeSa vizeSa adhika hai| 593 / kitanA adhika hai ? sAntaya upakramaNa kAlavizeSakA jitanA pramANa haiM utanA adhika hai| dvitIya Adi upakramaNa kANDakoMke samudita utkRSTa kAla meM se jaghanya kAla samahake kama kara dene 4 tA0 kA. pratyoH 'NiraMtaravakkamaNa-' iti pAThaH / * a. kA. pratyo 'jahANeva ukkaramakAlAdo' iti pAThaH)
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ 476 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 594 kAlaviseso NAma / tattiyametteNa ahiyamiti bhaNidaM hodi / jahaNNapadeNa samvatthovo sAMtaravakkamaNa savajahaNNa kAlo // 594 // bidiyAdivakkamaNakaMDayANamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANaM savajahaNNakAlakalAvo sAMtaravakkamaNajahaNNakAlo NAma / so thovo / ukkassapadeNa ukkassao sAMtarasamayavakkamaNakAlo visesAhio // 595 // bidiyAdhivakkamaNakaMDayANamAvaliyAe asaMkhejjavibhAgamettANaM ukkassakAlakalAvo ukkassago sAMtaravakkamaNakAlo NAma / so vitesaahio| kettiyametteNa ? AvaliyAe asaMkhejjavibhAgametteNa / jahaNNapadeNa jahaNNago NiraMtaravakkamaNakAlo asaMkhejjaguNo // 596 / / paDhamavakkamaNakaMDayakAlo jahaNNao vi asthi ukkassao vi asthi / tattha jo jahaNNao NiraMtaravakkamaNakAlo so asaMkhejjagaNo / ko guNagAro? AvaliyAe asNkhejjdibhaago| para jo zeSa rahatA hai vaha upakramaNa kAlavizeSa hai / utanA adhika hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| jaghanya padakI apekSA sAMtara upakramaNa sabaseM jaghanya kAla sabase stoka hai / 594 / ___ Avalike asaMkhyAtaveM bhApramANa dvitIya Adi upakramaNa kANDakoM ke sabase jaghanya kAlakalApakI sAntara upakramaNa jaghanya kAla saMjJA hai| vaha stoka hai| uSkRSTa padako apekSA utkRSTa sAMtara samaya upakramaNakAla vizeSa adhika hai|595| Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa dvitIya Adi upakramaNa kANDakoMke utkRSTa kAlakalApakI utkRSTa sAntara upakramaNa kAla saMjJA hai| vaha vizeSa adhika hai| kitanA adhika hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika hai| jaghanya padakI apekSA jaghanya nirantara upakramaNa kAla asaMkhyAtaguNA hai / 596 / prathama upakramaNa kANDaka kAla jaghanya bhI hai aura utkRSTa bhI haiN| usameM jo jaghanya nirantara upakramaNa kAla hai vaha asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| 8 tA. pratau ' sAMtara ( samaya ) vakkamaNa-' iti pAThaH /
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 600 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA. ( 477 ukkassapadeNa ukkassao NiraMtaravakkamaNakAlo visesAhio / 597 / kettiyametteNa? AvaliyAe asaMkhejjavibhAgameteNa / jahaNNapadeNasAMtaraNiraMtaravakkamaNasavajahaNNakAlo visesAhio / 598 / kettiyameteNa? NiraMtaravakkamaNakAlaviseseNa parihINajahaNNasAMtaravakkamaNakAlamatteNa / so puNa AvaliyAe asaMkhejjavibhAgametto viseso hodi| ukkassaparvaNa sAMtaraNiraMtaravakkamaNakAlo visesAhio / 599 / kettiyametteNa ? jahaNNavakkamaNakAle ukkassavakkamaNakAla mmi sohide suddhasesametteNa / samvatthovo sAMtaravakkamaNakAlaviseso // 600 / / bidayakaMDayappahuDi jAva AvaliyAe akhesaMjjavibhAgamettavakkamaNakaMDayANaM kAlakalAvo sAMtaravakkamaNakAlo NAma / so jahaNNao vi atthi ukkassao vi atthi| tattha jadaNNe ukkassAdo sohide suddhaseso sAMtaravakkamaNakAlaviseso nnaam| so thovo| utkRSTa padakI apekSA nirantara upakramaNa kAla vizeSa adhika hai| 597 / / kitanA adhika hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika hai| jaghanya padakI apekSA sAntara-nirantara upakramaNa sabase jaghanya kAla vizeSa adhika hai // 598 // kitanA adhika hai ? nirantara upakramaNa kAla vizeSase hIna jaghanya sAntara upakramaNa kAlakA jitanA pramANa hai utanA adhika hai| aura vaha vizeSa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| utkRSTa padakI apekSA sAntara nirantara upakramaNakAla vizeSa adhika hai| 599 / kitanA adhika hai| utkRSTa upakramaNakAlameMse jaghanya upakramaNakAlake kama karane para jo zeSa rahe utanA adhika hai| sAntara upakramaNakAlavizeSa sabase stoka hai / 600 / dvitIya kANDakase lekara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa upakramaNa kANDakoMke kAlakalApako sAntara upakramaNa kAla kahate haiN| vaha jaghanya bhI hai aura utkRSTa bhI hai| vahA~ utkRSTa meM se jaghanyako kama karane para jo zeSa rahe vaha sAntara upakramaNa kAlavizeSa kahalAtA hai| vaha stoka hai| * a0 kA0 pratyoH 'jahaNNapadeNa ' iti pATho naasti| * a0 pratI * jahaNNeNa ' iti pATha: 1 For Private & Personal use only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ .478) chapakhaMDAgame bagvaNA-khaMDa ( 5, 6, 601 ..... NiraMtaravakkamaNakAlaviseso asaMkhejjaguNo // 601 / / paDhamavakkamaNakaMdayajahaNakAle tasseva ukkassakAlamhi sohide seso NiraMtara. vakkamaNakAlaviseso NAma / so asaMkhejjagaNo / ko guNagAro? AvaliyAe asaM - khejjadibhAgo / . . sAMtaraNiraMtaravakkamaNakAlaviseso visesAhio / / 602 // kettiyametteNa ? sAMtaravakkamaNakAlavisesametteNa / jahaNNapadeNa sAMtarasamayavakkamaNakAlo asNkhejjgunno| 603 / ko guNagAro ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / ukkassapadeNa sAMtarasamayavakkamaNakAlo visesAhio / 604 / kettiyametteNa ? sAMtaravakkamaNakAlavisesametteNa / jahaNNapadeNa NiraMtarasamayavakkamaNakAlo asaMkhejjaguNo / 605 / ko guNagAro? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / ukkassapadeNa* NiraMtarasamayavakkamaNakAlo visesaahio|606| kettiyametteNa ? NiraMtaravakkamaNakAlavisesametaNa / nirantara upakramaNa kAlavizeSa asaMkhyAtaguNA haiM / / 601 / / prathama upakramaNa kANDakake jaghanya kAlako usIke utkRSTa kAlameM se ghaTA dene para jo zeSa rahe vaha nirantara upakramaNa kAla vizeSa kahalAtA hai| vaha asaMkhyAtaguNA hai / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / sAMtara-nirantara upakramaNa kAlavizeSa vizeSa adhika hai| 602 / / kitanA adhika hai ? sAntara upakramaNa kAlavizeSakA jitanA pramANa hai utanA adhika hai| jaghanya padakI apekSA sAntara samaya upakramaNakAla asaMkhyAtagaNA hai / 603 ' guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| utkRSTa padakI apekSA sAntara samaya upakramaNa kAla vizeSa adhika hai / 604 / kitanA adhika hai ? sAMtara upakramaNa kAlavizeSakA jitanA pramANa hai utanA adhika hai| jaghanya padakI apekSA nirantara samaya upakramaNa kAla asaMkhyAtagaNA hai|605| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| utkRSTa padakI apekSA nirantara samaya upakramaNa kAla vizeSa adhika hai|606|| kitanA adhika hai ? nirantara upakramaNa kAlavizeSakA jitanA pramANa hai utanA adhika hai| * a0 pratI 'ukkaramapade ' iti pAThaH /
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 611 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 479 jahaNNapadeNa sAMtaraNiraMtaravakkamaNakAlo visesAhio // 607 // sugama / ukkassapadeNa sAMtaraNiraMtaravakkamaNakAlo visesAhio / 6085 evaM pi sugamaM / ukkassayaM vakkamaNaMtaramasaMkhejjaguNaM / / 609 // egapulaviyAe sarIre vA uppajjamANajIvANaM AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettaMtarakaMDaesu jamakkassaM vakkamaNaMtaraM tamasaMkhejjagaNaM / ko guNagAro ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / avakkamaNakAlaviseso asaMkhejjaguNo // 610 // ko avakkamaNakAlo ? aMtaraM / AvaliyAe asaMkhejjavibhAgamettajahaNNaMtarakaMDaesu ukkassaMtarakaMDaehito sohidesu suddhasesavakkamaNaMtaraviseso / tamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgaguNaM tti bhaNidaM hodi / pabaMdhaNakAlaviseso visesAhio / / 611 // jaghanya padakI apekSA sAntara-nirantara upakramaNa kAla vizeSa adhika hai / 607 / ___ yaha sUtra sugama hai| utkRSTa padakI apekSA sAntara nirantara upakramaNa kAla vizeSa adhika hai| 608 / yaha sUtra bhI sugama hai| utkRSTa upakramaNa aMtara asaMkhyAtaguNA hai / 609 / eka pulavi yA eka zarIra meM utpanna honevAle jIvoMke jo Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa antarakANDaka hote haiM unameM jo utkRSTa utpanna honekA antara hai vaha asaMkhyAtaguNA hai| guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| aprakramaNa kAlavizeSa asaMkhyAtaguNA hai / 610 / zaMkA-- aprakramaNakAla kise kahate haiM ? samAdhAna-- antarako aprakramaNakAla kahate hai| Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jaghanya antara kANDakoMko utkRSTa antara kANDakoMmeMse ghaTA denepara zeSa aprakramaNa antara vizeSa hotA hai| vaha Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| prabandhanakAlavizeSa vizeSa adhika hai| 611 / a0 pratI ' asaMkhe0 bhAgamettakAlANaM jahaNNata rakaMdaesu ' iti pAThaH /
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMca ( 5, 6, 612 vakkamaNAdakkamaNakAlANaM samAso pabaMdhaNakAlo nnaam| so jahaNNao vi asthi ukkassao vi asthi / tattha jahaNNo ukkassAdo sohide pabaMdhaNakAlaviseso hodi / so visesAhiyAo / kettiyamettaNa ? jahaNNavakkamaNakAle ukkassavakkamaNakAlammi sohide suddhasesametteNa / AvaliyAe asaMkhejjavibhAgametteNa ti bhaNidaM hodi / jahaNNapadeNa jahaNNao avakkamaNakAlo asaMkhejjaguNo / 612 / ko guNagAro? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo / jahaNNapadeNa jahaNNao pabaMdhaNakAlo visesAhio // 613 // kettiyametteNa? jahaNNavakkamaNakAlamatteNa / ukkassapadeNa ukkassao avakkamaNakAlo visesaahio|614| kettiyametto viseso ? jahaNNavakkamaNakAleNUNaavakkamaNakAlavitesametto / ukkassapadeNa ukkassao pabaMdhaNakAlo visesAhio / 615 / kettiyametteNa ? ukkarasavakkamaNakAlamatteNa / evaM kAlaappAbahuaM samattaM / prakramaNa aura aprakramaNa kAloMkA samudAya prabandhana kAla hai| vaha jaghanya bhI hai aura utkRSTa bhI hai| vahA~ utkRSTameM se jaghanyako kamakara denepara prabandhanakAlavizeSa hotA hai| vaha vizeSa adhika hai| kitanA adhika hai? utkRSTa prakramaNa kAlameMse jaghanya prakramaNakAlako ghaTA denepara jo zeSa rahe utanA adhika hai| vaha Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| jaghanya padakI apekSA jaghanya aprakramaNa kAla asaMkhyAtaguNA hai / / 612 / / guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / jaghanya padako apekSA jaghanya prabandhanakAla vizeSa adhika hai / / 613 // kitanA adhika hai ? jaghanya prakramaNakAlakA jitanA pramANa hai utanA adhika hai| utkRSTa padako apekSA utkRSTa apramaNakAla vizeSa adhika hai / / 614 / / vizeSakA pramANa kitanA hai ? jaghanya upakramakAlase nyUna aprakramaNakAla vizeSakA jitanA pramANa hai utanA vizeSa kA pramANa hai| utkRSTa padako apekSA utkRSTa prabandhanakAla vizeSa adhika hai / / 615 // kitanA adhika hai ? utkRSTa prakramaNakAlakA jitanA pramANa hai utanA adhika hai| saiprakAra kAla alpabahutva samApta huaa| 4 tA0 pratI -- ukkassapabaMdhaNakAlo ' iti pAThaH / ' |
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 481 5, 6, 621 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA jIvaappAbahue tti // 616 // __jaM jIvaappAbahuaM bhaNidaM tamegakaMDayaM jANAkaMDayANi ca assiUNa vttissaamo| tattha tAva egakaMDayamassiUNa vuccade-- samvatthovA carimasamae vakkamati jIvA / / 617 // paDhamakaMDayassa carimasamae je uppajjamANA jIvA te aNaMtA hodUNa thovA hoMti, asaMkhejjagaNahINakameNa paDhamasamayappahuDi nnirNtrmuppttiido| apaDhama-acarimasamaesa vakkamati jIvA asaMkhejjaguNA [618 // paDhamakaMDayassa paDhama-carimasamaesu uppaNNajIve mottaNa sesamajjhimasamaesu vakkamidajIvA apaDhama-acarimasamaesu vakka midajIvA hoMti / te asaMkhejjaguNA / ko gaNagAro ? palidovamassa asaMkhejjadibhAgo / apaDhamasamae vakkamati jIvA visesAhiyA // 619 / / kettiyametteNa ? paDhamakaMDayassa carimasamae vakkamidajIvametteNa / paDhamasamae vakkamaMti jIvA asaMkhejjaguNA // 620 / / ko guNagAro ? AvaliyAe asaMkhejjavibhAgo / acarimasamaema vakkamati jIvA visesAhiyA // 621 // jIva alpabahutvakA prakaraNa hai // 616 / / jo jIva alpabahutva kahA hai use ekakANDaka aura nAnA kANDakoMkA Azraya lekara batalAveM ge| unameMse pahale eka kANDakakA Azraya lekara kahate haiM antima samayameM utpanna honevAle jIva sabase thoDe hai / / 617 // prathama kANDakake antima samayameM jo utpanna hue jIva haiM ve ananta hokara bhI stoka haiM, kyoMki, prathama samayase lekara ve nirantara asaMkhyAtaguNe hIna kramase utpanna hote haiN| aprathama-acarama samayoMmeM utpanna honevAle jIva asaMkhyAtagaNe haiM // 618 // prathama kANDakake prathama samaya aura antima samayameM utpanna jIvoMko choDa kara zeSa bIcake samayoMmeM utpanna hue jIva aprathama-acarama samayoM meM utpanna hue jIva hote haiN| ve asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| aprathama samayameM utpanna honevAle jIva vizeSa adhika haiM // 619 // kitane adhika haiM ? prathama kANDakake antima samayameM utpanna hue jIvoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiN| prathama samayameM utpanna honevAle jIva asaMkhyAtagaNe haiM // 620 // guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| acarama samayoMmeM utpanna honevAle jIva vizeSa adhika haiM / / 621 //
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 482 ) upakhaMDAgame vaggaNA-khaM ( 5, 6, 622 kettiyametteNa ? apaDhama-acarimasamaesa vakkamidajIvameteNa / savvesa samaesa vakkamati jIvA visesAhiyA // 622 // kettiyametteNa ? carimasamae vakkamidajIvametteNa / evaM paDhamakaMDayajIvaappAbahuaM parUvidaM / jahA paDhamakaMDayassa evaM jIvaappAbahuaM parUvidaM tahA sesasavvakaMDayANaM pi paravedavvaM, visesaabhaavaado| saMpahi NANAkaMDayajIvaappAbahuaM vattaissAmo / taM jahA--- savvatthovA carimasamae vakkamaMti jIvA // 623 // AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettasAMtaravakkamaNakaMDayANaM carimakaMDayacarimasamae vakkamidajIvA thovA / apaDhama-acarimasamaesa vakkamaMti jIvA asaMkhejjaguNA / 624 // paDhamakaMDayapaDhamasamae carimakaMDayAramasamae vakkamidajIve mottaNa sesaAvaliyAe asaMkhejjavibhAgamettakaMDayANaM jIvA apaDhama-acarimasamaesu vaktA NAma / te asNkhejjgnnaa| ko gaNagAro ? palidovamassa asNkhejjvibhaago| apaDhamasamae vakkamaMti jIvA visesAhiyA // 625 // kitane adhika haiM ? aprathama-acarama samayoMmeM utpanna hue jIvoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiN| saba samayoMmeM utpanna honevAle jIva vizeSa adhika haiM // 622 // kitane adhika haiM ? antima samayameM utpanna hue jIvoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiN| isa prakAra prathama kANDakasambandhI jIva alpabahutvakA kathana kiyaa| jisa prakAra prathamakAMDakakA yaha jIva alpabahutva kahA hai usI prakAra zeSa saba kAMDakoMke jIva alpabahatvoMkA bhI kathana karanA caahie| aba nAnA kAMDakasaMbaMdhI jIva alpabahutvako batalAveMge / yathA-- antima samayameM utpanna honevAle jIva sabase thoDe haiM / / 623 / / sAntara upakramaNakANDaka Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| unake antima kANDakake antima samayameM utpanna hue jIva thoDe haiM / aprathama-acarama samayameM utpanna honevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / / 624 / / prathama kANDakake prathama samayameM aura antima kANDakake antima samayameM utpanna hue jIvoMko choDakara zeSa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kANDakoMke jIva aprathama-acaramasamayoM meM utpanna honevAle kahalAte haiN| ve asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / aprathama samayameM utpanna honevAle jIva vizeSa adhika haiM / / 625 // 4 a0 pratI 'jIvA ' iti sthAne ' jIvA visesAhiyA' iti pAThaH /
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 629 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 483 kettiyametteNa carimakaMDayacarimasamae vakkamidajIvameteNa / paDhamasamae vakkamati jIvA asaMkhejjaguNA / / 626 // ko gaNagAro? AvaliyAe asNkhejjdibhaago| acarimasamaesa vakkamaMti jIvA visesAhiyA // 627 // kettiyametteNa ? apaDhama-acarimasamaesu vakkamidajIvametteNa / samvesu samaesa vakkamidajIvA visesAhiyA // 628 / / kettiyametteNa ? carimasamae vakkamidajIvametteNa / evaM jIvaappAbahuaM samattaM / samvo bAdaraNigodo pajjatto vA vAmisso vA // 629 / / khadhaMDarAvAsapulaviyAo assidUNa evaM suttaM parUvidaM Na sarIraM, egammi sarIre pajjattApajjattajIvANamavaDhANavirohAdo / kimaTTamidaM suttamAgadaM ? khaMdhaMDarAvAsapulaviyAsu ki bAdara-suhamaNigodajIvA suddhA pajjattA ceva hoMti Aho apajjattA ceva ki vAmissA ti pucchide evaM hoti tti jANAvagaLaM idaM suttamAgadaM / savvo bAdaraNigodo kitane adhika haiM ? antima kANDakake antima samayameM utpanna hue jIvoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiN| prathama samayameM utpanna honevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM // 626 // guNakAra kyA hai ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| acarama samayoM meM utpanna honevAle jIva vizeSa adhika haiM // 627 / / kitane adhika haiM ? aprathama-acarama samayoMmeM utpanna hue jIvoMkA jitanA pramANa haiM utane adhika hai| saba samayoMmeM utpanna hue jIva vizeSa adhika haiM // 628 // kitane adhika haiM ? antima samayameM utpanna hue jIvoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiN| isa prakAra jIva alpabahutva samApta huaa| saba bAdara nigoda paryApta hai yA mizrarUpa hai / 629 // skandha, aNDara, AvAsa aura pulaviyoM kA Azraya lekara yaha sUtra kahA gayA hai, zarIroMkA Azraya lekara nahIM kahA gayA hai, kyoMki, eka zarIrameM paryApta aura aparyApta jIvoMkA avasthAna hone meM virodha hai / zaMkA-- yaha sUtra kisalie AyA hai ? samAdhAna-- skandha, aNDara, AvAsa aura pulaviyoMmeM kyA bAdara aura sUkSma nigoda jIva kevala paryApta hI hote haiM yA aparyApta hI hote haiM yA kyA mizra hote haiM aisA pUchanepara isa prakAra hote haiM isa bAtakA jJAna karAne ke lie yaha sUtra AyA hai| 4 a0 pratI ' paDhamae' iti pAThaH /
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 ) chapakhaMDAgame vaggaNA-khaM ( 5, 6, 630 pajjatto vA hodi / kudo ? bAdaraNigodapajjatehi saha khaMdhaMDarAvAsapulaviyAsu uppaNNabAdaraNigodaaNaMtApajjattaesu aMtomahatteNa kAleNa NissesaM madesu suddhANaM bAdaraNigodapajjattANaM ceva ttthaavtttthaanndNsnnaado| kimaDhamapajjattANaM puvvaM ceva savesi maraNaM hodi| pajjattAuAdo apajjattAuassa thovattavalaMbhAdo apuvANaM bAdaraNigovANaM uppattIe viNaTajogattAdo ca / etto heDhA puNa bAdaraNigodo vAmisso hodi, khaMdhaMDarAvAsapulaviyAsu bAdaraNigodapajjatApajjattANaM aNaMtANaM shaavtttthaanndNsnnaado| suhamaNigodavaggaNAe puNa NiyamA vAmisso* / / 630 / / suhamaNigodavaggaNAe pajjattApajjattA ca jaNa satvakAlaM saMbhavaMti teNa sA NiyamA pajjattApajjattajIvehi vAmissA hodi / kimaLaM savvakAlaM saMbhavaMti ? suhamaNigoda. pajjattApajjattANaM vakkamaNapadesa-kAlaNiyamAbhAvAdo / ettha padese ettiyaM ceva kAlamuppattI parado Na uppajjati tti jeNa Niyamo sthi* teNa sA savvakAle vAmissA tti bhaNidaM hodi| 'vakkamadi jattha eyo vakkamaNaM tatthaNaMtANaM' edassa gAhApacchi saba bAdara nigoda jIva paryApta hote haiM, kyoMki, bAdara nigoda paryAptakoMke sAtha skandha, aNDara, AvAsa aura pulaviyoM meM utpanna hue ananta bAdara nigoda aparyApta jIvoMke antarmuhUrta kAlake bhItara sabake mara jAnepara vahA~ kevala bAdara nigoda paryAptakoMkA hI avasthAna dekhA jAtA hai| zaMkA--- saba aparyAptakoMkA pahale hI maraNa kyoM hotA hai ? samAdhAna-- kyoMki, paryAptakoMkI Ayuse aparyAptakoMkI Ayu stoka upalabdha hotI hai aura apUrva bAdara nigodoMkI utpattike kAraNabhUta yogakA nAza ho jAtA hai / parantu isase pUrva bAdara nigoda vyAmizra hotA hai, kyoMki, skaMdha, aNDara, AvAsa aura pulaviyoMmeM anaMta bAdara nigoda paryApta aura aparyApta jIvoMkA eka sAtha avasthAna dekhA jAtA hai| parantu sUkSmanigodavargaNAmeM niyamase mizrarUpa hai / / 630 / / yataH sUkSmanigodavargaNAmeM paryApta aura aparyApta jIva sarvadA sambhava haiM, isalie vaha niyamase paryApta aura aparyApta jIvoMse mizrarUpa hotI hai| zaMkA-- usameM sarvakAla kisalie sambhava hai ? samAdhAna-- kyoMki, sUkSma nigoda paryApta aura aparyApta jIvoMkI utpatti ke pradeza aura kAlakA koI niyama nahIM hai| isa pradezameM itanI hI kAlataka utpatti hotI hai Age utpatti nahIM hotI isa prakArakA cUMki niyama nahIM hai isalie vaha sUkSmanigodavargaNA sarvadA mizrarUpa hotI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / isa prakAra vakkamadi 'jattha eyo vakkamaNaM tatthaNaMtANaM' gAthA ke isa pazcimArdhake arthakA kathana ba tA0 pratI '-pajjatApajjattANaM (pajjatANaM) aNaMjANaM' a. kA. prtyo| / pajjattAjjattANaM pajjattANaM ' iti pATha / * tA0 pratau 'vAmissA' iti pAThaH / *a0kA pratyoH ' asthi iti paatthH|
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 631 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 485 massa atthaparUghaNA smttaa| 'jattheya maradi jIvo tattha du maraNaM bhave aNatANaM' essa gAhApaDhamaddhassa asthaparUvaNaTumattarasuttaM bhaNadi -- jo Nigodo jahaNNaeNa vakkamaNakAleNa vakkamaMto jahaNNaeNa pabaMdhaNakAleNa pabaddho tesiM bAdaraNigovANaM tahA pabaddhAgaM maraNakkameNa Niggamo hodi // 631 / / bAdaraNigodANaM vakkamaNakAlo utpattikAlo jahaNNao vi asthi ukkassao vi asthi / tattha jo Nigodo jahaNNaNa uppattikAleNa uppajjamANo tassa pabaMdhaNakAlo jahaNNao vi asthi ukkassao vi atthi / tattha jahaNNaeNa pabaMdhaNakAleNa jo pbddho| jo Nigodo jahaNNeNa bakkamaNakAleNa vakkamamANo jahaNNaNa pabaMdhaNakAleNa pabaddho tassa maraNakkama parUvemi tti bhaNidaM hodi / aNaMtANaM NigodANaM kathamegavayaNeNa Niheso ? Na, sarIraduvAreNa tesimeyattamatthi tti egavayaNeNa NiddesAvirohAdo / ko pabaMdhaNakAlo NAma? prabadhnanti ekatvaM gacchanti asminniti prabandhanaH / prabandhanazcAsau kAlazca prabandhanakAlaH / teNa pabaMdhaNakAleNa pabaddhANaM bAdaraNigodANaM maraNakkameNa Niggamo hodi / kerisANaM bAvaraNigovANaM ti bhaNide 'tahA - kiyaa| aba isI gAthAke ' jattheva maradi jIvo tattha du maraNaM bhave aNaMtANaM ' isa pUrvArdhake arthakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM ___ jo nigoda jaghanya utpattikAlake dvArA utpanna hokara jaghanya prabandhanakAla ke dvArA bandhako prApta huA hai una bAdara nigodoMkA usa prakArase bandha honepara maraNake kramAnusAra nirgama hotA hai / 631 / bAdara nigodoMkA prakramaNakAla arthAt utpattikAla jaghanya bhI hai aura utkRSTa bhI hai| vahA~ jo nigoda jaghanya utpatti kAlake dvArA utpanna hotA hai usakA prabandhanakAla jaghanya bhI hai aura utkRSTa bhI hai / unameMse jaghanya prabandhanakAlake dvArA jo bandhako prApta huA arthAta jo nigoda jaghanya utpattikAlake dvArA utpanna hokara jaghanya prabandhana kAlake dvArA bandhako prApta hotA hai usake maraNake kramakA kathana karate haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / zaMkA- ananta nigodoMkA eka vacanake dvArA nirdeza kaise kiyA ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, zarIra dvArA unakA ekatva hai isalie eka vacana dvArA nirdeza karane meM virodha nahIM hai| zaMkA- prabandhanakAla kise kahate haiM ? samAdhAna- baMdhate haiM arthAt ekatvako prApta hote haiM jisameM use prabandhana kahate haiN| tathA prabandhanarUpa jo kAla vaha prabandhanakAla kahalAtA hai / usa prabandhanakAlake dvArA prabaddha hue bAdara nigodoMkA maraNake kramase nirgama hotA hai| kisa prakArake bAdara nigodoMkA aisA pUchanepara kahA haiM- 'tahA pabaddhANaM ' arthAt usa pahale kahe gaye
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5,6 631 pabaddhANaM' teNa puvamaNidapayAreNa asaMkhejjaguNahINAe seDIe pabaddhANaM samuppaNNANamuSpattikameNa asaMkhejjagaNahINAe seDIe Niggamo sthi kiMtu maraNakkameNa Niggamo hodi tti bhaNidaM hodi / katto tesi Niggamo ? egasarIrAdo / jahaNNasaMcayakAleNa saMcidANaM aNNoNNANugayabhAveNa jahaNNakAlamavadivANaM maraNakkameNa Niggamo hodi / uppattikameNa Na hodi ti kimaLaM vaccade ? Na, ettha jahaNNavakkamaNakAleNa sacidAgaM jahANapabaMdhaNakAleNa pabaddhANaM ceva maraNakkameNa Niggamo hodi ti nniymaabhaavaado| kiMtu jahaNNavakkamaNa-jahaNNapabaMdhaNakAlavayaNaM desAmAsiyaM teNa savvavakkamaNakAlesu saMcidANaM savvapabaMdhaNakAlesu pabaddhANaM uppattikameNa Niggamo Na hodi| kiMtu maraNakkameNa hodi ti patteyaM patteyaM parUvaNA kAyavA / ekkamhi sarIre uppajjamANabAdaraNigodA kimakkameNa uppajjati Aho kameNa / jadi akkameNa upjjjaMti to akkameNeva maraNeNa vi hodavvaM, ekkamhi marate sate asi maraNAbhAve sAhAraNattavirohAdo / aha jai* kameNa asaMkhejjagaNahINAe seDIe ujpaNjaMti to maraNaM pi javamajjhagAreNa Na hodi, sAhAraNattassa viNAsappasaMgAdo tti / ettha parihAro prakArake anusAra asaMkhyAtaguNI hIna zreNirUpase ba~dhe hue aura utpanna hue nigodoMkA utpattike kramase arthAt asaMkhyAtaguNI hIna zreNirUpase nirgama nahIM hotA kintu maraNake kramase nirgama hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / zaMkA-- kisase unakA nirgama hotA hai ? samAdhAna-- eka zarIrase / zaMkA-- jaghanya saMcayakAla dvArA saMcayako prApta hue aura paraspara anugatarUpase jaghanya kAlataka avasthita hue jIvoMkA maraNake kramase nirgama hotA hai, utpattike kramase nahIM hotA hai yaha kisalie kahate haiM ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, yahA~para jaghanya utpattikAlake dvArA saMcita hue aura jaghanya prabandhanakAlake dvArA bandhako prApta hue jIvoMkA hI maraNake kramase nirgama hotA hai isa prakArakA niyama nahIM hai| kintu jaghanya utpattikAla aura jaghanya prabandhanakAla vacana dezAmarSaka hai| isase saba utpatti kAloMmeM saMcita hue aura saba prabandhana kAloMmeM bandhako prApta hue jIvoMkA utpattike kramase nirgama nahIM hotA hai, kintu maraNake kramase nirgama hotA hai, isa prakAra alaga alaga prarUpaNA karanI caahie| zaMkA-- eka zarIra meM utpanna hone vAle bAdara nigoda jIva kyA akramase utpanna hote haiM yA kramase ? yadi akramase utpanna hote haiM to akramase hI maraNa honA cAhie, kyoMki, ekake maranepara dUsaroM kA maraNa na honepara unake sAdhAraNa hone meM virodha AtA hai| aura yadi kramase asaMkhyAtaguNI hIna zreNirUpase utpanna hote haiM to maraNa bhI yavamadhya ke AkArarUpase nahIM ho sakatA hai, kyoMki, sAdhAraNapane ke vinAzakA prasaMga AtA hai ? Niggamo hodi ' iti 4 mapratipATho'yam / a0 pratI - Niggamo (Na) hodi ' a. kA. pratyoH pATha 1 * mapratipAThoyam / pratiSa 'ai jai' iti pAThaH / '
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 632 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 487 vuccade- asaMkhejjagaNahINAe seDIe kameNa vi uppajjati akkaNa vi aNaMtA jIvA egasamae uppajjati / Na ca sAhAraNattaM phiTTadi / sAhAraNaAhAro sAhAraNaANapANagahaNaM ca / sAhAraNajIvANaM sAhAraNalakkhaNaM bhaNiyaM // 22 / / edIe gAhAe bhaNidalakkhaNANamabhAve sANAraNattaviNAsAdo / tado egasarIruppaNNANaM maraNakkameNa Niggamo hodi tti evaM pi Na virujjhade / Na ca egasarIruppaNNA save samANAuA ceva hoMti tti Niyamo asthi jeNa akkameNa tesi maraNaM hojja / tamhA egasarIraTidANaM pi maraNajavamajjhaM samilAjavamajjhaM ca hodi tti ghettavvaM / saMpahi so maraNakkammo duviho javamajhakameNa ajavamajhakameNa cedi / tattha javamajjhakameNa maraNavihANamavari bhnnissdi| ajavamajjhakameNa jo Niggamo tapparUvaNaLaM uttarasuttaM bhaNadi __ sanvukkassiyAe guNaseDIe maraNeNa mavANaM savacireNa kAleNa jillevijjamANANaM tesiM carimasamae madAvasiTThANaM AvaliyAe asaMkhejjavibhAgametto NigodANaM / / 632 / / maraNaguNaseDI jahaNNA vi asthi ukkassA vi asthi / tattha jahaNNagaNaseDi samAdhAva-- yahAM isa zaMkA kA parihAra karate haiM-- asaMkhyAtaguNI hIna zreNike kramase bhI utpanna hote haiM aura akramase bhI ananta jIva eka samayameM utpanna hote haiN| aura sAdhAraNapanA bhI naSTa nahIM hotA hai, kyoMki-- sAdhAraNa AhAra aura sAdhAraNa zvAsa-ucchvAsakA grahaNa yaha sAdhAraNa jIvoMkA sAdhAraNa lakSaNa kahA hai / / 22 // isa prakAra isa gAthA dvArA kahe gaye lakSaNoMke abhAvameM hI sAdhAraNapane kA vinAza hotA hai| isalie eka zarIrameM utpanna hue nigodoMkA maraNake kramase nirgama hotA hai isa prakAra yaha kathana bhI virodhako nahIM prApta hotaa| aura eka zarIrameM utpanna hue saba samAna AyuvAle hI hote haiM aisA koI niyama nahIM hai, jisase akramase unakA maraNa hove, isalie eka zarIrameM sthita hue nigodoMkA maraNa yavamadhya aura zamilAyavamadhya hai aisA grahaNa karanA caahie| vaha maraNa do prakArakA hai- yavamadhyake kramase aura ayavamadhyake krmse| unameM se yavamadhyake kramase maraNavidhikA kathana Age kreNge| ayavamadhyake kramase jo nirgama hai usakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM--- sarvotkRSTa guNazreNi dvArA maraNase mare hue tathA sabase dIrgha kAla dvArA nirlepyamAna honevAle una jIvoMke antima samayameM mRta honese bace hue nigodoMkA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai // 632 / / __ maraNaguNazreNi jaghanya bhI hai aura utkRSTa bhI hai| unameM se jaghanya guNazreNimaraNakA
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 ) chAkhaMDAgame vaggaNA-khaM maraNaNivAraNaheM savukkassiyAe guNaseDIe maraNaM teNa maraNeNa madANaM ti bhaNidaM / pillevaNakAlo jahaNNao vi ukkassao vi asthi / tattha jahaNNapillevaNakAlaNivAraNaThe savvacireNa kAleNa NillevijjamANANaM ti bhaNidaM / tesi carimasamae madAvasiTThANaM AvaliyAe asaMkhejjadibhAgo NigodANaM ti bhaNide khINakasAyacarima. samae madAvasiTANaM jIvANaM AvaliyAe asaMkhejjadimAgametto NigodANaM pulaviyANaM pamANaM hodi tti bhaNidaM hodi / khINakasAyacarimasamae asaMkhejjavibhAgamettaNigodasarIrANi hoti / tattha ekkekkamhi sarIre mavAvasiddhajIvA aNaMtA bhavaMti / tesimAdhArabhUdapulaviyAo AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametAo hoMti tti / edeNa jahaNNabAdaraNigodavaggaNApamANaparUvaNA kadA / ettha cattAri aNayogaddArANi NAdavvANi bhavaMti-- parUvaNA pamANaM seDi appAbahuaM cedi / edahi caduhi aNayogaddArANi khINakasAyakAlabhaMtare bajjhamANa*. thUhallayAdisu vA maraMtajIvANaM parUvaNA kIrade / taM jahA- asthi khINakasAyapaDhamasamae mdjiivaa| bidiyasamae madajIvA vi asthi / tadiyasamae maraNaMtajIvA vi asthi . evaM NeyavvaM jAva khINakasAyacarimasamao tti / evaM parUvaNA gadA / khINakasAyapaDhamasamae madajIvA kettiyA ? annNtaa| bidiyasamae madajIvA kettiyA? aNaMtA / tadiyasamae madajIvA kettiyA ? aNaMtA / evaM NeyavvaM jAva khINa nivAraNa karane ke lie sarvotkRSTa guNazreNi dvArA jo maraNa hai usa maraNase mare hue jIvoMkA aisA kahA hai| nirlepanakAla jaghanya bhI hai aura utkRSTa bhI hai / unameM se jaghanya nirlepanakAlakA nivAraNa karane ke lie sabase dIrgha kAla ke dvArA nirlepyamAna hue jIvoMkA aisA kahA hai / ' tesiM carimasamae madAvasiTTANaM AvaliyAe asaMkhe0 bhAgo NigodANaM' aisA kahane para kSINakaSAyake antima samayameM marane ke bAda bace hue jIvoMmeM nigoda arthAt pulaviyoM kA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| kSINakaSAyake antima samayameM asaMkhyAta lokapramANa nigodazarIra hote haiM / vahA~ eka eka zarIrameM marane ke bAda bace hue jIva ananta hote haiN| tathA unakI AdhArabhUta pulaviyAM Avalike asaMkhyAta bhAgapramANa hotI haiM / isa dvArA jaghanya bAdara nigoda vargaNAke pramANakI prarUpaNA kI gaI hai| yahAM cAra anuyogadvAra jJAtavya hai prarUpaNA, pramANa, zreNi aura alpbhutv| ina cAra anuyogadvAroMkA Azraya lekara kSINakaSAyakAlake bhItara maranevAle athavA thavara aura Ardraka AdimeM maranevAle jIvoMkI prasmaNA karate haiN| yathA- kSINa kaSAyake prathama samaya meM mare hue jIva haiM / dUsare samayameM mare hue jIva haiM aura tisare samaya meM maranevAle jIva hai| isa prakAra kSINakaSAyake antima samayake prApta hone taka le jAnA cAhie / isa prakAra prarUpaNA samApta huii| kSINakaSAyake prathama samayameM mare hae jIva kitane haiM? ananta haiN| dUsare samayameM mare hae jIva kitane haiM ? ananta haiN| tIsare samaya meM mare hue jIva kitane haiM ? ananta haiN| isa prakAra * a0 kA pratyoH / dajjhamANa-' iti pATha 1 Jain Education Internetronal
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 632 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 489 kasAyacarimasamao ti / evaM pamANANagamo samatto / seDiparUvaNA duvihA- aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA cedi / tattha aNaMtarovaNidhA vuccade / taM jahA khINakasAyapaDhamasamae maraMtA jIvA thovA / bidiyasamae maraMtA jIvA visesaahiyaa| taviyasamae maraMtA jIvA visesaahiyaa| evaM visesAhiyA visesAhiyA jAva AvaliyapudhattaM ti / viseso puNa AvaliyAe asaMkhejjavibhAgeNa hoti / tadaNaMtarauvarimasamayappahuDi saMkhejjadibhAgabbhahiyA jAva visesAhiyamaraNacarimasamao tti / viseso puNa saMkhejjarUvapaDibhAgeNa / tado khINakasAyakAlassa asaMkhajjavibhAge AvaliyAe asaMkhejjavibhAge sese gaNaseDimaraNaM hodi / tado visesAhiyamaraNacarimasamae madajIhito guNaseDimaraNapaDhamasamae maraMtA jIvA asaMkhejjagaNA / ko gaNagAro? palidovamassa asNkhejjdibhaago| vidiyasamae maraMtA jIvA asaMkhejjagaNA / evamasaMkhejjaguNA asaMkhejjagaNA maraMti jAva khINakasAyacarimasamao tti / ke vi AiriyA jIve mottUNa pulaviyANamuvari imaM parUvaNaM kuNaMti tesi gaNagArapamANaM palidovamassa asaMkhejjavibhAgo vi Na hodi / kudo? AvaliyAe asaMkhejjadimAgesu jahaNNaparittAsaMkhejjamettesu vi aNNoNaguNidesu palidovamassa asaMkhejjavibhAgametapulaviyANamuppattIdo / evamaNaMtarovaNidhA smttaa| kSINakaSAyake antima samaya taka le jAnA cAhie / isa prakAra pramANAnugama samApta huaa| zreNiprarUpaNA do prakArakI hai- anantaropanidhA aura prmpropnidhaa| unameM se pahale anantaropanidhAkA kathana karate haiN| yathA- kSINakaSAyake prathama samayameM maranevAle jIva stoka haiN| dusare samayameM maranevAle jIva vizeSa adhika haiN| tIsare samayameM maranevAle jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra AvalipRyaktvapramANa kAlataka uttarottara pratyeka samayameM maranevAle jIva vizeSa adhika vizeSa adhika haiN| parantu vizeSakA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga denese prApta hotA hai / AvalipRthaktvake bAda agale samayase lekara vizeSa adhikake kramase maranevAle jIvoMke antima samayataka uttarottara pratyeka samayameM saMkhyAtaveM bhAga adhika saMkhyAtaveM bhAga adhika jIva marate haiN| yahA~ vizeSakA pramANa saMkhyAtakA bhAga denese jo labdha Ave utanA hai| anantara kSINakaSAyake kAlake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa arthAt Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa zeSa rahanepara gaNazreNimaraNa hotA hai| ataH vizeSa adhika maraNa ke antima samaya meM mare hue jIvoMse guNazreNi maraNake prathama samayameM maranevAle jIva asaMkhyAtaguNe hote haiN| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa gaNakAra hai| dUsare samayameM maranevAle jIva taguNa hote haiN| isa prakAra kSINakaSAyake antima samayake prApta honetaka pratyeka samayameM asaMkhyAtaguNe asaMkhyAta guNe jIva marate haiN| kitane hI AcArya jIvoMko choDakara pulaviyoMkA avalambana lekara yaha prarUpaNA karate haiM / unake matameM guNakArakA pramANa palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bhI nahIM hotA hai, kyoMki, jaghanya parItAsaMkhyAtapramANa bhI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgoMke paraspara guNA karanepara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyoMkI utpatti hotI hai / isa prakAra anantaropanidhA samApta huii|
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 632 khINakasAyapaDhamasamae madajIvehito AvaliyAe asaMkhejjavibhAgamettamaddhANaM gaMtUNa duguNavaDDhI hodi| evamettiyamettiyamavadvidamaddhANaM gaMtUNa dugaNavaDDhI hodi| jAva asaMkhejjadimAgabhahiyamaraNacarimasamao ti! tatto uvari saMkhejjasamayamettamaddhANaM gaMtUNa dugaNavaDDhI hodi jAva saMkhejjavibhAgabhahiyamaraNacarimasamao ti| teNa paraM NiraMtarakameNa asaMkhejjagaNA asaMkhejjagaNA jAva khINakasAyacarimasamao ti| ettha tiNi aNuyogaddArANi-parUvaNA pamANamappAbahuaM cedi| parUvaNadAe egapadesaguNahANiTANaMtaraM NANAgaNahANiTTANaMtarasalAgAo ca asthi / pamANaM- asaMkhejjabhAgabbhahiyamaraNammi egajIva-dugaNavaDiTThANaMtaramAvaliyAe asNkhejjvibhaago| saMkhejjabhAga bhahiyamaraNammi egajIvaduguNavaDDiaddhANaM saMkhejjasamayamettaM hodi / NANAgaNahANisalAgapamANamAvaliyAe sNkhejjdibhaago| appAbahuaM savvatthovaM egajIvadugaNavadhiTANaMtaraM / NANAguNahANisalAgAo asNkhejjgnnaao| evaM paramparovaNidhA smttaa| appAbahuaM- savvatthovA khINakasAyapaDhamasamae madajIvA / apaDhama-acarimasamaesu madajIvA asaMkhejjagaNA / ko guNagAro ? palidovamassa asNkhejjvibhaago| kudo ? khINakasAyapaDhama-carimasamaesu madajIve mottaNa tattha sesAsesamadajIvaggahaNAdo / acarimasamae madajIvA visesaahiyaa| kettiyametteNa ? paDhamasamae madajIvametteNa / carimasamae madajIvA asNkhejjgunnaa| ko guNagAro? palidovamassa asNkhejjvibhaago| kSINakaSAyake prathama samayameM mare hue jIvoMse Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara dUnI vRddhi hotI hai| isa prakAra itane itane avasthita sthAna jAkara dUnI vRddhi hotI hai aura yaha dUnI vRddhikA krama asaMkhyAtaveM bhAga adhika maraNake antima samayake prApta hone taka jAnanA cAhiye / usake Age saMkhyAta samaya pramANa sthAna jAkara dUnI vRddhi hotI hai aura yaha krama saMkhyAtaveM bhAga adhika maraNake antima samaya taka jAnanA caahie| usake Age mirantarakramase kSINakaSAya ke antima samayake prApta hone taka pratyeka samayameM asaMkhyAtagaNe asaMkhyAtaguNe hote haiN| yahAM tIna anuyogadvAra haiM- prarUpaNA, pramANa aura alpbhutv| prarUpaNA kI apekSA ekapradezaguNahAnisthAnAntara hai aura nAnAguNahAnisthAnAntara zalAkAyeM haiM / pramANaasaMkhyAtabhAgavRddhirUpa maraNameM ekajIvadviguNavRddhisthAnAntara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / saMkhyAtabhAgavRddhirUpa maraNameM ekajIvadviguNavRddhiadhvAna saMkhyAta samayapramANa hai / nAnAguNahAnizalAkAoMkA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / alpabahutva- ekajIvadviguNavRddhisthAnAntara sabase stoka hai| nAnAguNahAnizalAkAyeM asaMkhyAtaguNI haiN| isa prakAra paramparopanidhA samApta huii| ___alpabahutva- kSINakaSAyake prathama samayameM mRta jIva sabase thoDe haiM / aprathama-acarama samayoMmeM mRta jIva asaMkhyAtaguNe haiN| guNakAra kyA hai ? palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai, kyoMki, kSINakaSAyake prathama aura antima samayameM mare hue jIvoMko choDakara vahA~ zeSa samasta mRta jIvoMko grahaNa kiyA hai / acarama samayameM mRta jIva vizeSa adhika haiN| kitane adhika haiM? prathama samayameM mata jIvoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiN| antima samayameM mata jIva |
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 635 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 491 apar3hamasamae madajIvA visesAhiyA / kettiyametteNa ? apaDhama-acarimasamaesu madajIvametteNa / savvesu samaesu madajIbA visesaahiyaa| kettiyameteNa ? paDhamasamae madajIvametteNa / evaM appAbahuaM samattaM / saMpahi khINakasAyakAle jahaNNAuamette sese bAdaraNigodA Na uppajjati khoNakasAyasarIre / kudo ? jIvaNiyakAlAbhAvAdo / edassa atthassa jANAvaNaTheM AuANamappAbahuaM bhagadi / ettha appAbahuaM--savvatthovaM khuddAbhavaggahaNaM // 633 // kudo? eiMdiyassa baMdhaNiseyakhuddAbhavaggahaNaM ghAdiya uppaidasavvajahaNNajIvaNiyakAlaggahaNAdo / khoNakasAyakAle ettiyamette sese bAdara-suhamaNigodajIvA NiyamA Na uppajjati ti ghettavvaM / eiMdiyassa jahaNiyA NivattI saMkhejjaguNA // 634 // kudo ? bAdara-suhamaNigodaapajjattANaM ghAdeNa viNA jhnnnnjiivnniykaalggnnaado| ko guNagAro ? saMkhejjA smyaa| . sA ceva ukkassiyA visesAhiyA // 635 // asaMkhyAtaguNe haiM / guNakAra kyA hai ? patyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / aprathama samayameM mata jIva vizeSa adhika haiN| kitane adhika haiM? aprathama-acarama samayoMmeM mata jIvoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiN| saba samayoMmeM mata jova vizeSa adhika haiN| kitane adhika haiM ? prathama samaya meM mRta jIvoMkA jitanA pramANa hai utane adhika haiM / isa prakAra alpabahutva samApta huaa| __ aba kSINakaSAyake kAlameM jaghanya AyupramANa kAlake zeSa rahanepara kSINakaSAyake zarIrameM bAdara nigoda jIva nahIM utpanna hote haiM, kyoMki, jIvanIya kAlakA abhAva hai / isa prakAra isa arthakA jJAna karAne ke lie AyuoMkA alAbahutva kahate haiM-- yahA~ alpabahutva- kSallakabhavagrahaNa sabase stoka hai / / 633 / / kyoMki, ekendriyake bandhako prApta hue niSekarUpa kSullaka bhavagrahaNakA ghAta karake utpanna karAye gae sabase jaghanya jIvanIyakAlakA yahAM grahaNa kiyA hai / kSINakaSAyake kAlameM itane kAlake zeSa rahanepara bAdaranigoda jIva aura sUkSma nigoda jIva niyamase nahIM utpanna hote haiM yaha yahA~para grahaNa karanA cAhie / ekendriyakI jaghanya nirvRtti saMkhyAtaguNI hai // 634 / / kyoki, bAdara aura sUkSma migoda aparyAptakoMke ghAta hue binA prApta hue jaghanya jIvanIya kAlakA grahaNa kiyA hai / guNakAra kyA hai ? saMkhyAta samaya guNakAra hai| vahI utkRSTa nirvatti vizeSa adhika hai // 635 //
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. .492) * chakkhaMDAgame vamANA-khaMDaM ( 5, 6. 636 kettiyametto viseso ? AbaliyAe asaMkhejjadibhAgametto / jahaNNAuAdo - ukkassAuaM asaMkhejjagaNamidi ke vi AiriyA bhaNaMti tamedeNa saha kiNNa viru... jjhade? Na, vakkhAmeNa suttassa bAdhAbhAvAdo / jabamajjhamaraNacarimasamae mottUNa-guNa seDimaraNacarimasamae ceva jahaNiyA bAdaraNimodavaggaNA hodi tti jANAvaNaTheM - . uttarasuttaM bhaNadi bAvaraNigodavaggaNAe jahaNiyAe. AvaliyAe asaMkhejjadi.. bhAgametto NigodANaM // 636 // khINakasAyacarimasamae jahaNiyA bAMdharaNigodavaggaNA hodi / tattha NigodANaM pamANaM AvaliyAe asNkhenjvibhaago| ke "NigodA NAma ? pulaviyAotra 'edeNa pallaMgala-jagaseDi-padarAdINamasaMkhejjadibhAgo paDisiddho / sutteNa viNA jaNiyA , * bAdaraNigodavaggaNA khoNakasAyacarimasamae ceva hodi ti kudo gavvade? suttAvirudhdAI' iriyvynnaado| jahaNNasuhamaNigodavaggaNAe pamANaparUvaNahamuttarasuttaM bhaNadi vizeSakA pramANa kitanA hai ? vizeSakA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai| .: zaMkA--- jaghanya Ayuse utkRSTa Ayu: asaMkhyAtaguNI hai aisA- kitane hI AcArya kahate __ . haiN| usake sAtha virodha kaise nahIM hotA ? | . . . samAdhAma-- nahIM, kyoMki vyAkhyAnase sUtra meM bAdhA nahIM aatii|| aba yavamadhyamaraNake antima samayako choDakara guNazreNimaraNake antima samaya meM hI - jaghanya bAdara nigoda vargaNA hotI hai isa bAtakA jJAna karAneke lie AgekA sUtra kahate haiM-- 7 jaghanya bAdara nigoda vargaNAmeM nigodoMkA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM.bhAga' mAtra hotA hai / / 636 // kSINakaSAyake antima samayameM jaghanya bAdara nigoda vargaNA hotI hai| vahA~ nigodoMkA . pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai| zaMkA-- nigoda kauna hai ? - samAdhAna-- pulaviyA~ / isa vacana ke dvArA palya. : aGgula, jagazreNi aura jagapratara Adike asaMkhyAtaveM * bhAgakA pratiSedha ho jAtA hai| zaMkA-- sUtrake binA jaghanya bAdara migoda vargaNA kSINakaSAyake antima samaya meM hI hotI hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- sUtrAvirUddha AcAryoMke vacanase jAnA jAtA hai| aba jaghanya sUkSma nigoda vargaNAke pramANakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM * a0 pratI ' asaMkhemAgo bhAgametto ' iti paatth| 4 a0 pratI 'ukkassAua saMkhejjagaNamidi ' iti pATha: /
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 639 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA (3493 "suhamaNigodavaggaNAe jahaNiyAe AvaliyAe: - asaMkhejjadibhAgameso NigodANaM // 637 // esA jahaNiyA sahamaNigodavaggaNA jale thale AgAse vA hodi, vavva khettakAla-bhAvaNiyamAbhAvAdo / edisse vi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettapulaviyAo aNaMtANaMtajIvAvUridaasaMkhejjalogamettasarIrAo hoti / saMpahi suhmnnigodukkss| vaggaNAe pamANaparUvaNamuttarasuttaM bhaNadi suhamaNigovavaggaNAe ukkassiyAe AvaliyAe asNkhejjdi| bhAgametto 'NigovANaM / / 638 / / * jA ukkassiyA ' suhamaNigodavaggaNA tattha pulaviyANaM pamANamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgo ceva / edeNa pallassa asaMkhejjavibhAgAdisaMkhApaDiseho kdo| es| puNa suhamaNigodukkassavaggaNA mahAmacchasarIre ceva hoMti Na aNNattha, uvdesaabhaavaado| 'saMpahi bAdaraNigodukkassavaggaNAe pamANaparUvaNaTheM uttarasuttaM bhaNadi bAdaraNigodavaggaNAe ukkassiyAe seDIe asaMkhejjavibhAgameso NigodANaM // 639 / / - jaghanya sUkSma nigoda vargaNAmeM nigodoMkA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai // 637 // yaha jaghanya sUkSma nigoda vargaNA jalameM, sthala meM aura AkAzameM hotI hai, isake lie dravya, kSetra, kAla aura bhAvakA koI niyama nahIM hai| isakA bhI anantAnanta jIvoMse vyApta asaMkhyAta lokapramANa pArIravAlI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyA~ hotI haiN| aba utkRSTa sUkSma nigoda vargaNAke pramANakA kathana karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM-- utkRSTa sUkSma nigoda vargaNAmeM nigodoMkA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra haiN|| 638 / / jo utkRSTa sUkSma nigoda vargaNA hai usameM pulakyioMkA pramANa Avalike' asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hI hai| isa vacana dvArA palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa Adi saMkhyAkA pratiSedha kiyA hai| parantu yaha utkRSTa sUkSma nigoda vargaNA mahAmatsyake zarIrameM hI hotI hai, anyatra nahIM hotI, kyoMki, anyatra hotI hai aisA upadeza nahIM pAyA jaataa| aba utkRSTa bAdara nigoda vargaNAke pramANakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM-- utkRSTa bAdara nigoda vargaNAmeM nigodoMkA pramANa jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai / / 639 //
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ 494 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 640 mUlaya-thUhallayAdisu seDIe asaMkhejjavibhAgamettapulavIo aNaMtajIvAvUridaasaMkhejjalogasarIrAo ghettaNa bAdaraNigodukkassavaggaNA hodi / NigodavaggaNANaM kAraNaparUvaNaTThamuttarasuttaM paNadi edesiM ceva savvaNigodANaM mUlamahAkhaMdhaTThANANi // 640 // savvaNigodANamidi vRtte savvabAdaragigodANamivi ghetavvaM / suhamaNigodA kiNNa gahidA? Na ettheva te uppajjati aNNattha Na uppajjati tti nniymaabhaavaado| mahAkkhaMdhassa hANANi tti bhaNide mahAvakhaMdhassa avayavA tti ghettadhvaM, DhANasahassa sarUvapajjAyassa daMsaNAdo / teNa mahAkkhaMdhAvayavA savvaNigodANamuppaNA mUlaM kAraNamidi bhaNidaM hodi Na ca malasaddo kAraNatthe appasiddho, 'striyo mUlamanarthAnAm' ityatra mUlazabdasya kAraNaparyAyasyopalabhbhAt / mahAkkhaMdhassa dvANANaM parUvaNaTheM uttarasuttaM bhaNadi-- ___ aTTha puDhavIo TaMkANi kaDANi bhavaNANi vimANANi vimANidiyANi vimANapatthaDANi NirayANi NiraiMdiyANi Niraya mUlI, thUvara aura Ardraka AdimeM ananta jIvoMse vyApta asaMkhyAta lokapramANa zarIravAlI jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa pulaviyA~ hotI haiM / inheM grahaNa kara bAdaranigoda utkRSTa vargaNA hoto hai / aba nigoda vargaNAoMke kAraNakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM-- inhIM saba nigodoMkA mUla mahAskaMdhasthAna haiM // 640 / / saba nigodoMkA aisA kahanepara saba bAdara nigodoMkA aisA kahanA cAhie / zaMkA- sUkSma nigodoMkA grahaNa kyoM nahIM kiyA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, yahA~ hI ve utpanna hote haiM, anyatra utpanna nahIM hote aisA koI niyama nahIM hai| mahAskandhake sthAna aisA kahanepara mahAskandha ke avayava aisA grahaNa karanA cAhie, kyoMki, sthAna zabda svarUpa paryAyavAcI dekhA jAtA hai| isalie mahAskandhake avayava saba nigodoMkI utpattimeM mala arthAt kAraNa haiM yaha ukta kathana kA tAtparya hai / mala zabda kAraNarUpa arthameM aprasiddha hai yaha kahanA ThIka nahIM hai. kyoMki, 'striyo mUlamanarthAnAm ' arthAt striyAM anarthoM kA mala hai isa vacanameM mala zabda kAraNavAcI upalabdha hotA hai / aba mahAskandhake sthAnoMkA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM-- ATha pRthiviyAM TaGka, kUTa, bhavana, vimAna, vimAnendraka, vimAnaprastara, naraka tA0pratI * ceva ( madha- ) NigodANaM akA0 pratyoH ' ce va NigodANaM ' iti pATha /
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 641 ) ghANuyogaddAre cUliyA ( 495 patthaDANi gacchAni gummANi * vallINi ladANi taNavaNaphadiAdINi / / 641 // dhammAdisattaNiraya puDhavIo IsappabhArapuDhavIe saha aTTha puDhavIo mahAkhaMdhassa dvANANi hoti / silAmayapavvaesu ukkiNNavAvI kUNa talAya - jiNagharAvINi TaMkANi NAma / meru- kulasela - bijha-sajjhAdipavvayA kUDANi NAma / valahi-kUDavivajjiyA suraNarAvAsA bhavaNANi NAma / valahi-kUDasamaNidA pAsAdA vimANANi NAma / u AdINi vimaNAnidiyANi NAma / saggaloase Dibadhda-paiNNayA vimANapatthaDaNi nAma / Nirayase DibaddhANi NirayANi NAma / seDibaddhANaM majjhimaNirayAvAsA NiraiMdayANi NAma / tatthataNapaiNNayA nirayapatthaDANi gAma / gaccha gumma taNavaNApha di ladAvallINamattho jANiya vattavvo / edANi mahAkkhaMdhadvANANi / eveNa mahAkhaMdhassa iMdiya gejjhANamavayavANaM parUvaNA kadA / je puNa iMdiyANamagejjhA suhumA mahAkkhaMdhAvayavA edehi samavedA te vi AgamacakkhUhi daTTavvA / sacittavaggaNAo evaM jahaNNAo evaM ca ukkassAo / mahAkhaMdhavaggaNAe jahaNNukkastabhAvA evaM hoMti tti jANAvaTTha uttarasuttaM bhaNavi narakendraka, naraka prastara, gaccha, gulma, vallI, latA aura tRNavanaspati Adi mahAskandhasthAna haiM / 641 / / ISatprAgbhAra pRthivI ke sAtha dharmA Adi sAta naraka pRthiviyA~ milakara ATha pRthi - viyA~ mahAskandhake sthAna haiN| zilAmaya parvatoM meM ukIre gae vApI, kuA, tAlAba aura jinaghara Adi TaGka kahalAte haiN| meruravaMta, kulaparvata, vindhyaparvata aura sahyaparvata Adi kUTa kahalAte 1 valabhi aura kUTase rahita devoM aura manuSyoMke AvAsa bhavana kahalAte haiM / valabhi aura kUTase yukta prAsAda vimAna kahalAte haiM / uDu Adika vimAna indraka kahalAte haiM / svargalokake zreNibaddha aura prakIrNaka vimAna vimAnaprastara kahalAte haiM / narakake zreNibaddha naraka kahalAte haiM / zreNibaddhoMke madhya meM jo narakavAsa haiM ve narakendraka kahalAte haiM / tathA vahA~ ke prakIrNaka narakaprastara kahalAte haiM / gaccha, gulma, tRNa vanaspati, latA aura vallIkA artha jAnakara kahanA caahie| ye mahAskandhasthAna haiM / isa sUtra dvArA mahAskandhake indriyagrAhya avayavoMkA kathana kiyA hai / parantu jo indriya agrAhya sUkSma mahAskandhake avayava haiM jo ki nigodoMse samaveta haiM ve bhI AgamacakSuoMse jAnane caahie| sacittavargaNAyeM isa prakAra jaghanya aura isa prakAra utkRSTa hotI haiM / mahAskandhavargaNAmeM jaghanya aura utkRSTabhAva isa prakAra hote haiM isa bAtakA jJAna karAneke lie AgekA sUtra kahate haiM- * a0 kA0 pratyoH guNANi' iti pAThA | XxX a0 kA0 pratyoH ' dhammAdisavvaNiraya-' iti pAThA | "
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ 496 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 642 ___ jadA mUlamahAkkhaMdhaThThANANaM jahaNNapade tavA bAvaratasapajjattANaM ukkassapade // 642 // jadA malamahAkkhaMghaTTANANaM jahaNgamAvo hodi tadA bAvaratasapajjattANaM ukka - ssabhAvo hodi / kudo ? bAdaratasapajjattANaM kara-caraNa- sarIrANaM chedaNa-bhedaNAdivAvAreNa mahAkkhaMdhAvayavANaM bhedppsNgaado| javA bAdaratasapajjattANaM jahaNNapade tadA malamahAkkhaMdhaTThANANamukkassapade // 643 // ., kudo ? tasabAdarajIvesu thovesu saMtesu kara caraNAdivAvAreNa mahAkkhaMdhassa ghAdAbhAvAdo / saMpahi maraNajavamajjha-samilAjavamajjhAdINaM parUvaNaTheM esA saMdITThI jahAkameNa 8vedavvA eso bidiyatibhAgo Natthi > eso paDhamatibhAgo- > etya AvAsayANi ) bA0 su0 NigodaapajjatANaM bA0 su0 Ni0 apajjattANaM cattAriapajjattANaM Nivatti- AuabaMdhajavamajhabhedaM javamajjhamedaM / jaba mala mahAskandhasthAnoMkA jaghanya pada hotA hai taba bAdara trasa paryAptakoMkA utkRSTa pada hotA hai / / 642 // jaba mala mahAskandhasthAnoMkA jaghanyabhAva hotA hai taba bAdara saparyAptakoMkA utkRSTa bhAva hotA hai, kyoMki, bAdara trasaparyAptakoMke hAtha, paira, aura zarIroMke chedana, bhaMdana A'da vyApAradvArA mahAskandhake avayavoMkA bheda prApta hotA hai / jaba bAdara trasaparyAptakoMkA jaghanya pada hotA hai taba mala mahAskandhoMkA utkRSTa pada hotA hai / / 643 / / __ kyoMki, trasabAdara jIvoMke stoka honepara hAtha aura paira Adike vyApAra dvArA mahAskandhakA ghAta nahIM hotaa| aba maraNayavamadhya aura zamilAyavamadhya AdikA kathana karane ke lie yaha saMdRSTi kramase sthApita karanI cAhie. - yaha dvitIya vibhAga yahA~ Avazyaka yaha prathama tri0 yaha tRtIya tri0 jaghanya apha yaha bhAsaMpAdvANyApta nica bA0 sU0 nigoda bA0 sU0 a0 kSullakabhavagrahaNa bA. sU0 nigoda apaaparyAptakoMkI cAra nigodokA ptikokA yaha maraNaaparyAptiyoMkA yaha yaha Ayu bandha yavamadhya hai| nirvRtti yavamadhya hai yavamadhya hai
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ [467 5, 6, 642 ] baMdhaNANiyAgahAre cUliyA jahaNiyA apajjattaeso tadiyatibhAgo NivattI asaMkhepaddhA esA W khuddAbhavagahaNaM bAda0 su0 Ni. apajjattANaM mrnnnvmjhmedN| su0 Ni0 apajjattANaM ukkassaNivyatti- | bAdaraNigodaapajjattANaM ukkassahANANi edANi NivvattihANANi edANi eso vidiyatibhAgo, Nasthi eso paDhamatibhAgo raktavaNe sta ettha AvAsayANi / vAdaramuhumaNigodapajjatANaM sarIra NivvattijavamajjhamedaM / eso taditibhAgo vA0 su. NigodapajjatANaM AuabaMdhajavamajjhamedaM / raktavarNa bAdaramuhumaNigodapajjatANaM maraNajavamajhamedaM / 000000000000 ye sUkSma nigAda aparyAptakoM ke | ye bAdara nigoda aparyAptakoM ke utkRSTa nivRttisthAna haiM ___ utkRSTa nivRttisthAna haiM yaha dvitIya tribhAga yahA~ Avazyaka nahIM hai raktavarNa yaha prathama tri0 yaha tR. tri0 bA0 sU0 nigoda paryAptakoM kA yaha zarIra nivRtti yavamadhya hai| bA0 sU0 nigAda paryAptakoMkA yaha Ayu yavamadhya hai| bA0 sU. nigAda paryAptakoMkA yaha maraNa yavamadhya cha854-63
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ 498 ) ( 1 ) edamaMtaraM - aMtaraM AhArasarIraNivvatti AhArasarI ridiya AhArasarIra ANApANa dvANANi dANi . NivyattidvANANi edANiNivyattidvANANi edANi aMtaraM 00000000 (2) edamaMtaraM AhArasarIrabhAsANivvattidvANANi edANiNivvatiTThANANi edANi 00000000 yaha antara 00000000 antara ye AhArazarIra nirvRttisthAna haiM 00000000 vevviyasarIra- veuvviyasarIraiMdiyavvittidvANANi edANi givvattidvANANi edANi chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa 2 yaha antara hai / 00000000 antara i AhArasarIramaNa ye AhArazarIrabhASA nirvRttisthAna haiM antara 00000000 00000000 0000000000 ye AhArazarIrendriya nirvRttisthAna haiM antara 00000000 atara aMtaraM 0000000000 ye AhArazarIramana nirvRttisthAna haiM 00000000 ( 5, 6, 642 00000000 AhArasarIraNillevANi dANi 000000000 000000000 vejavviyasarIraANApANa NivvattidvANANi edANi ye AhArazarIrazvAsocchvAsa nirvRttisthAna haiM - 00000000 00000000 000000000 ye vaizirI antara ye vaikriyikazarIrendriya antara ye vaikriyikazarIrazvAsocchvAsa nirvRttisthAna haiM nirvRttisthAna haiM nirvRttisthAna haiM ye AhArazarIra nirlepanasthAna haiM 00000000
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 642 ) (3) edamaMtaraM 000000000 000000000 0000000 aMtaraM vevviyasarIrAbhAsA- aMtaraM veuvviyamaNaNivvatti aMtaraM veuvviyasarIraNillavvittidvANANi edANi -hANANi dANi | vaNaTTANANi edANi orAliya sarIraNivvatti - dvANANi dANi 0000000000 3 yaha antara hai 000000000 0000000 orAli yasarIrabhAsA- orAliyasarIramaNavvittidvANANi dANiNivvattiTThANANi edANi ye audArikazarIra nirvRttisthAna haiM baMdhANuyogaddAre cUliyA aMtara 000000000 antara ye vaiRiyikazarIrabhASA antara ve vaikriyikazarIramana nirvRttisthAna haiM nirvRttisthAna haiM 00000000000 00000000000 nirvRttisthAna haiM orAliyasa rIraiMdiyavvittidvANANi edANi 0000000 00000000000 atara 0000000 aMtaraM antara ye audArikazarIra bhASA antara ye audArikazarIramana antara nirvRttisthAna haiM ( 499 00000000000 orAliyasa rIraANAvANa - NivvattidvANANi edANi antara 00000000000 antara ye audArikazarIrendriya antara ye audArikazarIrocchvAsa nirvRttisthAna haiM nirvRttisthAna haiM 0000000000000 orAli yasarIraNillevANi dANi 00000000000 ye vaiyikazarIra nirlepanasthAna haiM 00000000000 000000000000 ye audArikazarIra nirlepanasthAna haiM
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500 ) 00000000000000 suhumaNigodapajjattANaM 000000000000 eiMdiyapajjattANaM ukkassabAvIsa sahasANi 0000000000 ganbhovakkaM tiyANa mukkassa- - tiNipalidovamANi 00000000000000 sUkSma nigoda paryApta koMkI chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa 00000000000000 bAdaraNigodapajjattANaM aupapAdikoMkI utkRSTa tetIsa sAgara 000000000000 sammucchimapajjattANamukkasapucakoDI evaM bAdara - suhumaNigodaapajjattANaM tesi pajjattANaM ca cattAri saMdiTThIo viya ' jattheya marai jIvo tattha du maraNaM bhave aNaMtANaM / vakkamadi jattha eyo vakkamaNaM tatthaNaMtANaM // edIe gAhAe sUcidaNivvattijavamajjha-maraNajavamajjhaAu abaMdhajavamajjhANaM tiSNaM sarIrANaM pajjattiNivvattidvANAdINaM parUvaNa ca uttaragaMtho Agado 0000000000000000 000000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 uvavAdiyANamukkassatettIsa sAgarovamANi vAdaranigoda paryAptakoM ke 000000 0 0 0 0 0 0 ekendriyaparyAptakoM ke sammUrchana paryAptakoMkI utkRSTa 22 hajAra varSa 000000 0 0 0 0 0 0 ***** utkRSTa pUrvakoTi 00000000000000000000000000000000 00000 (5, 6, 642 0000000000000 patteyasarIrapajjattANaM 00000 co00000000000 pratyeka zarIraparyAptakoM ke 0000000000 esa prakAra bAdara nigoda aparyApta aura sUkSma nigoda aparyApta tathA unake paryAptakoM kI cAra saMdRSTiyA~ sthApita kara 'jahA~ eka jIva maratA hai vahA~ ananta jIvoMkA maraNa hotA hai aura jahA~ eka jIva utpanna hotA hai vahA~ ananta jIvoM kI utpatti hotI hai|' isa gAthA dvArA sUcita hue nirvRttiyavamadhya, maraNayavamadhya aura Ayubandha yavamadhyoMkA tathA tIna zarIroMke paryAptinirvRtti sthAnAdikoM kA kathana karaneke lie AgekA grantha AyA hai garbhajoMkI utkRSTa tIna palya
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 644 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA 501 ) etto sabvajIvesa mahAdaMDao kAyamevo bhavadi // 643 // savvatthovaM khuddAbhavaggahaNaM / taM tidhA vihattaM-hellie tibhAe savvajIvANaM jahaNiyA apjjttnnivttii| majjhillae tibhAe Natthi AvAsayANi / uvarillae tibhAge AuabaMdho javamajjhaM samilAmajjhe ti vuccadi // 644 // ___jaM savvatthovaM khuddAbhavaggahaNaM taM tidhihattaM kAyavvaM / kimaLaM tidhA vihajjade ? tattha tisu bhAgesu aavaasypruuvnnttheN| savvajahaNNakhuddAbhavaggahaNaM tti vutte ghAtakhuddAbhavaggahaNaM ghettavvaM, aNNattha Auassa khuddbhaavaannuvvttiido| heTThilae tibhAge savvajIvANaM jahaNiyA apajjattaNivvatti tti bhaNide jamhi bAdara-suhamaNigodajIvaapajjattehi AhAra-sarIridiya-ANapANacattAriapajjattIo NivvattijjaMti javamajjhasarUveNa so paDhamatibhAgo nnaam| uppaNNapaDhamasamayappahuDi paDhamatibhAgasta saMkhejjadibhAgameta maddhANamavari gaMtUNa jeNa suhama-bAdaraNigodaapajjattANaM AhAra-sarIridiya-ANapANapajjattIo samANijjati javasarUveNa ThThidajIvehi teNa heThillae tibhAge savvajIvANaM jahaNiyA yahAMse Age saba jIvoMmeM mahAdaNDaka karanA cAhie // 643 / / kSullakabhavagrahaNa sabase stoka hai| vaha tIna prakArakA hai- adhastana vibhAgama saba jIvoMkI jaghanya aparyAptanirvRtti hotI hai, madhyama tribhAgameM Avazyaka nahIM hote aura uparima tribhAgame yavamadhya hotA hai| use zamilAyavamadhya kahA jAtA hai|| 644 // jo sabase stoka kSullakabhavagrahaNa hai usake tIna bheda karane caahie| zaMkA - usake tInoM bheda kisalie karate haiM ? / samAdhAna- usake tInoM bhedoM meM AvazyakoMkA kathana karane ke lie usake tIna bheda karate haiN| sabase jaghanya kSullakabhavagrahaNa aisA kahanepara ghAtakSullaka bhavagrahaNa lenA cAhie, kyoMki, anyatra AyukA kSullakapanA nahIM bana sakatA hai| adhastana vibhAgameM saba jIvoMko jaghanya aparyApta nirvRtti aisA kahanepara jisameM bAdara nigoda aparyApta jIva aura sUkSma nigoda aparyApta jIva AhAra, zarIra, indriya aura zvAsocchvAsa ina cAra aparyAptikoMko yavamadhyarUpase racate haiM vaha prathama vibhAga hai| zaMkA - utpanna honeke prathama samayase lekara prathama vibhAgake saMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna Upara jAkara sUkSma nigoda aparyApta aura bAdara nigoda aparyApta jIvoMkI AhAra, zarIra,indriya aura zvAsocchAvAsa paryAptiyAM yataH yavamadhyarUpase sthita jIvoMke dvArA samApta kI jAtI haiM ataH
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ 502 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 644 apajjattaNivvatti ti Na ghaDade ? Na esa doso, visayasattamimassidaNa suttpttiido| paDhamatibhAgavisae jahaNiyA apajjattaNivattI hodi tti jaM bhaNidaM hodi / Na ca visayasattamI asiddhA, aupazleSikavaiSayikAbhivyApaka ityapi / AdhArastrividhaH proktaH kaTAkAzatileSu ca / / 23 / / iti vacanAtAathavA paDhamatibhAgassa saMkhejjadibhAgo paDhamatibhAgo vipaDhamatibhAgoNAma 'grAmo dagdhaH paTo dagdhaH' ityevamAdiSu samudAyeSu pravRttAnAM zabdAnAmavayaveSvapi vRttidarzanAt / majjhillae tibhAe Natthi AvAsayANi tti bhaNide paDhamatibhAgassa saMkhejjA bhAgA bidiyatibhAgo sayalo ca eso majjhillatibhAgo nnaam| kathamedassa kiMcUNadotibhAgassa majjhillatibhAgavavaeso? Na esa doso, tiNNaM khaMDANaM smvivkkhaabhaavaado| ettha evaM vihe tibhAge maraNajavamajjha-AuabaMdhajavamajha-NivvattijavamajjhAvAsayANi Natthi ti bhaNidaM hodi / uvarillae tibhAge AuabaMdho javamajhaM tti vutte tadiyatibhAge suhum-baadrapjjttaannmaauabNdhohodi| so ceva javamazaM hodi| kudo? jIvehi javamajjhAgAreNa avtttthaannaado| javassa majjhimapadeso javamajjhaM tti ettha Na ghettavvaM adhastana tribhAgameM saba jIvoMkI jaghanya aparyApta nirvRtti hotI hai yaha kathana ghaTita nahIM hotA? samAdhAna - yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, viSayarUpa saptamIkA Azraya lekara sUtrakI pravati huI hai| prathama vibhAgako viSaya karake jaghanya aparyApta nirvatti hotI haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / aura viSaya saptamI asiddha bhI nahIM hai, kyoMki kaTa, AkAza aura tilameM aupazleSika, vaiSayika aura abhivyApaka isa prakAra AdhAra tIna prakArakA kahA hai / / 23 / / aisA vacana haiM / athavA prathama vibhAgakA saMkhyAtavAM bhAga bhI prathama vibhAga kahalAtA hai| yathA- grAma jalA, vastra jalA ityAdi prayogoMke karane para samudAyameM pravRtta hue zabdoMkI vRtti avayavoM meM bhI dekhI jAtI hai| madhyake tribhAgameM Avazyaka nahIM hai aisA kahanepara prathama vibhAgakA saMkhyAta bahubhAga aura pUrA dvitIya vibhAga yaha saba madhyakA tribhAga kahalAtA hai| zaMkA - kucha kama do tribhAgakI madhyakA tribhAga saMjJA kaise ho sakatI hai ? samAdhAna - yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, tInoM khaNDa samAna hote hai aisI vivakSA nahIM hai| yahAM isa prakArake tribhAgameM maraNayavamadhya, Ayubandhayavamadhya aura nirvRttiyavamadhya ye Avazyaka nahIM haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| uparima vibhAgameM Ayubandha yavamadhya hai aisA kahane para usakA Azaya haiM ki tIsare tribhAgameM sUkSma aparyApta aura bAdara aparyApta kA AyubaMdha hotA hai aura vahI yavamadhya hotA hai, kyoMki jIva yavamadhyake AkArase avasthita haiN| yahAM para yavamadhya padase yavakA madhyama pradeza aisA nahIM grahaNa karanA cAhie kintu yavakA madhya arthAta ( a0 pratau / kicaNa tibhAgassa ' iti pAThaH /
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 645. ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 503 kiMtu javassa majjhamabhaMtaramaMto ti ghettavvaM / athavA samilAmajhe tti vuccadi, juvakholI samilA NAma / doNNaM samilANaM majjhaM samilAmajjhaM teNa samANattAdo samilAmajjhaM / evaM savvesi javamajjhANaM javamajhaM samilAmajjhe tti doNAmANi hoti / tadiyatibhAgasamayappahuDi jAva asaMkhepaddhAe paDhamasamao ti tAva uvarimatibhAgassa saMkhejjA bhAgA jeNa Auabandhajavamajjhassa visao teNa uvarillae tibhAe AuabaMdhajavamajjhamidi Na ghaDade ? na, 'ekadezavikRtamananyavadat' iti nyAyAttadiyatibhAgassa saMkhejjANaM bhAgANaM pi kiMcaNANaM tadiyatibhAgavavaeseNa saha virohaabhaavaado| esA parUvaNA sarIrakhadhaMDarAvAsapulaviyAo assidUNa Na parUveyavvA, tattha nniymaannuvlNbhaado| kiMtu jahaNNamAuamassidaNa NidhvattisamilA javamajjhANi parUveyavANi / maraNajavamajhaM puNa NANAuavisayaM ceva, samANAuANaM kameNa mrnnaannuvvttiido| tassavarimasaMkhepaddhA* // 645 / / jahaNNao AuabaMdhakAlo jahaNNavissamaNakAlapurassaro asaMkhepaddhA NAma / so javamajhacarimasamayappahuDi tAva hodi jAva jahaNNAuabaMdhakAlacarimasamao tti / esA vi asaMkhepaddhA tadiyatibhAgammi ceva hodi, ajjavi khuddAbhavaggahaNassa sNbhvaado| bhItarI bhAga aisA grahaNa karanA cAhie / athavA zamilAmadhya aisA kahate haiM yugakIlIkA nAma zamilA hai aura do zamilAoMke madhyakA nAma zamilAmadhya hai| usake samAna honese use zamilAmadhya kahate haiM / isa prakAra saba yavamadhyake yavamadhya aura zamilAmadhya ye do nAma haiN| zaMkA - tIsare vibhAgake prathama samayase lekara AsaMkSepAddhAke prathama samaya taka uparima tribhAgakA saMkhyAta bahubhAga yataH AyubaMdhayavamadhyakA viSaya hai ataH uparima tribhAgameM AyubaMdhayavamadhya ghaTita nahIM hotA hai ? __samAdhAna - nahIM, kyoMki, ekadeza vikRta vastu ananyake samAna arthAt usIke samAna hotI hai isa nyAyake anusAra tRtIya tribhAgake kucha kama saMkhyAta bahubhAgoMkI tRtIya tribhAga saMjJA rakhane meM koI virodha nahIM AtA haiN| ___ yaha prarUpaNA zarIrake skandha, aNDara, AvAsa aura pulaviyoMkA Azraya lekara nahIM karanI cAhie, kyoMki, vahAM koI niyama nahIM upalabdha hotaa| kiMtu jaghanya AyukA Azraya lekara nirvatti zamilA yavamadhyoMkI prarUpaNA karanI caahie| parantu maraNayavamadhya nAnA AyuoMko hI viSaya karatA hai, kyoMki, samAna AyuvAloMkA kramase maraNa nahIM bana sakatA / usake Upara AsaMkSepAddhA hai / 645 // jaghanya vizramaNakAla pUrvaka jaghanya AyubandhakAla AsaMkSepAddhA kahA jAtA hai| vaha yabamadhyake antima samayase lekara jaghanya AyubandhakAlake antima samaya taka hotA hai / yaha AsaMkSepAddhA tRtIya tribhAgameM hI hotA hai, kyoMki abhI bhI Upara kSullaka bhavagrahaNa sambhava hai / * pratiSu ' tassuvarimasaMkheyadA' iti pATha /
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ 504 ) chavakhaMDAgame vaggaNA-khaMDa asaMkhepaddhassuvari khuddAbhavaggahaNaM / / 646 // Au abaMdhe saMte jo uvari vissamaNakAlo savvajahaNNo tassa khuddA * bhavaggahaNaM ti saNNA / so tatto uvari hodi / kathamedassa khuddAbhavaggahaNavavaeso ? 'samudAyeSu pravRttAH zabdA avayaveSvapi vartante' iti nyAyena tasya tadavirodhAt / edaM pi khudda bhavaggahaNa taditibhAge ceva, edeNa viNA tadiyatibhAgassa saMpuNNattANuvavattIdo / athavA asaMkhepaddhassuvari khuddAbhavaggahaNaM ti vutte jahaNNAuabaMdhakAlacarimasamayAdo uvari aMtamuttaM gaMtUna heTThillabhAgeNa saha ghAdakhuddAbhavaggahaNaM hodi tti ghettavvaM / ( 5, 6, 646. khuddAbhavaggahaNassuvari jahaNiyA apajjattaNivvattI / / 647 / / ghAdakhuddAbhavaggahaNassuvari tato saMkhejjaguNaM addhANaM gaMtUNa suhumaNigodajIvaapajja - tANaM baMdhe jahaNaM jaM NiseyakhuddAbhavaggahaNaM tassa jahaNiyA apajjattaNivvattitti saNNA / etthaM vipuvaM va dohi payArehi vakkhANaM kAyavvaM / jahaNiyAe apajjattaNivvattIe uvarimukkassiyA apajjattaNivvattI aMtomuhuttiyA // / 648 / / AsaMkSepAddhA ke Upara kSullakabhavagrahaNa hai // 646 // bandha hone para jo sabase jaghanya vizramaNakAla hai usakI kSullakabhavagrahaNa saMjJA hai / vaha AyubandhakAla ke Upara hotA hai / zaMkA- isakI kSullaka bhavagrahaNa saMjJA kaise hai ? samAdhAna-samudAyoMmeM pravRtta hue zabda unake avayavoM meM bhI pravRtti karate haiM isa nyAya ke anusAra isakI kSullakabhavagrahaNa saMjJA hone meM koI virodha nahIM AtA hai / yaha kSullakabhavagrahaNa bhI tRtIya tribhAga meM hI hotA hai kyoMki, isake vinA tRtIya tribhAga sampUrNa nahIM hotA / athavA AsaMkSepAddhAke Upara kSullaka bhavagrahaNa hai aisA kahane para jaghanya AyubandhakAlake antima samayase Upara antarmuhUrta jA kara nIce ke bhAga ke sAtha ghAta kSullaka bhavagrahaNa hotA hai aisA grahaNa karanA cAhie / kSullakabhavagrahaNa ke Upara jaghanya aparyApta nivRti hotI hai / / 647 // ghAta kSullaka bhavagrahaNa ke Upara usase saMkhyAtaguNA adhvAna jAkara sUkSma nigoda aparyApta jIvoMke bandhase jo jaghanya niSeka kSullaka bhavagrahaNa hotA hai usakI jaghanya aparyApta nirvRtti saMjJA hai| yahAM para bhI pahale ke samAna do prakArase vyAkhyAna karanA cAhie / jaghanya aparyApta nirvRttike Upara utkRSTa aparyApta nivRtti antarmuhUrta pramANa hotI hai / 648 // pratipu' asakheyassuvari' iti pAThaH / a0 pratI ' tassakhuddA ' iti pAThaH /
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre cUliyA (505 jiseyakhaddAbhavaggahaNassuvari samauttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettaNivvattiTANANi gaMtUNa suhamaNigodaapajjattANamukkassAuaM hodi / sA ca apajjattaNivattI aMtomahuttiyA, paDhamasamayappahuDi savvakAlaggahaNAdo / ghAdakhuddAbhavaggahaNacarimasamayappahuDi jAva NiseyakhuddAbhavaggahaNacarimasamao ti tAva giseya. khaddAbhavaggahaNasta saMkhejjesu bhAgesu maraNajavamajjhaM hodi, tamettha kigNa parUvidaM ? " esa doso, javamajjhamidi aNavaTTade teNevaM saMbaMdho kAyavo jahaNiyA apajjattaNivattI javamajjhaM hodi tti / teNa javamajjhassa ettha asthittaM paravidaM ceva / heTillae vibhAgajahaNiyAe apajjattaNippattI javamajhaM hovi ti, evamadikkate sutte vi saMbaMdho kAyavo, javamajjhassa majjhadIvayatteNa avaTANavalaMbhAdo / esA savvA vi parUvaNA bAdaraNigodANaM / saMpahi suhamaNigodANaM parUvaNa?mattarasuttaM bhaNadi / taM ceva suhamaNigovajIvANaM jahaNiyA apajjattaNivattI / 649 / tamhi ceva bAdaraNigodaNivattijavamajjhassa ganbhe bAdarajavamajjhassa paDhama-- carimasamae AvaliyAe asaMkhejjabhAgeNa apAvedUNa suhamaNigodajIvANaM jahaNiyA apajjatta NivattI hodi / niSekakSullaka bhavagrahaNake Upara eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirvattisthAna jAkara sUkSma nigoda aparyAptakoMkI utkRSTa Ayu hotI hai| vaha aparyAptanirvatti antarmuhurtapramANa hotI hai, kyoMki, yahAM para prathama samayase lekara samasta kAlakA grahaNa kiyA hai| zaMkA-- ghAta kSullaka bhavagrahaNake prathama samayase lekara niSeka kSullaka bhavagrahaNake antima samayake prApta hone taka usameM niSeka kSullaka bhavagrahaNake saMkhyAta bahubhAgoMmeM maraNayavamadhya hotA hai usakA yahAM para kathana kyoM nahIM kiyA ? samAdhAna --- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, yavamadhya padakI anuvRtti hotI hai, isalie isa prakAra sambandha kara lenA cAhie ki jaghanya aparyApta nirvatti yavamadhya hotA hai / isalie yavamadhyakA yahA~ para astitva kahA hI hai| adhastana bhAgameM jaghanya aparyApta nirvRtti yavamadhya hotA hai| isI prakAra pichale sUtra meM bhI sambandha karanA cAhie, kyoMki, yavamadhyakA madhyadIpakarUpase avasthAna upalabdha hotA hai| ___ yaha saba prarUpaNA bAdara nigodoMkI hai| aba sUkSma nigodoMkA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM -- vahI sUkSma nigoda jIvoMkI jaghanya aparyApta nirvRtti hai / 649 / usI bAdara nigoda nirvRtti yavamadhyake bhItara bAdara yavamadhyake prathama aura antima samayako Avalike asaMkhyAtaveM bhAgadvArA prApta na kara sUkSma nigoda jIvoMkI jaghanya aparyApta nivRtti hotI hai / O tA0 pratI -midi vRtte aNuvaTTade neNeva maMbaMdho ' iti pAThaH /
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ 506 ) chapakhaMDAgame vagaNaNA khaMDa ( 5, 6, 650 uvarimukkassiyA apajjattaNivattI aMtomuhuttiyA // 650 / / sugamaM / tattha imANi paDhamadAe AvasayANi hoti // 651 // paDhamadAe paDhamasamayappahuDi jAva suhamaNigodajIvANaM ukkassiyA apajjattaNivattI tattha imANi uvari bhaNNamANaAvAsayANi hoti, Na aNNattha, asaMbhavAdo / edANi paDhamadAe vattavANi, edehito sesAvAsayANaM siddhIe / tado javamajjhaM gaMtaNa sahamaNigodaapajjattayANaM NillevaNaTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi // 652 // tado idi vutte uppaNNapaDhamasamayappahaDi aMtomahattaM gaMtUNa javamajjhassa paDhamasamayo hodi tti vattanvaM / kudo? paDhamasamayappahuDi uvari tAva saMkhejjAvaliyAo tti tattha pillevnnddhaannaannmbhaavaado*|ttth tANi tthi tti kudo Navvade? apajjattaNivattaNakAlo jahaNNao vi saMkhejjAvaliyametto ceva hodi ti gurUvaesAdo / javamajjhamiti kiriyAvisesaNaM, tega jahA javamajhaM hodi tahA gaMtU ga suhamaNigodajIvaapajjattayANa uparima utkRSTa aparyApta nirvatti antarmuhartapramANa hai / 650 // yaha sUtra sugama hai| vahA~ prathama samayase lekara ye Avazyaka hote haiM // 651 // paDhamadAe arthAt prathama samayase lekara sUkSma nigoda jIvoMkI utkRSTa aparyApta nirvRtti taka vahA~ ye Age kahe jAnevAle Avazyaka hote haiM anyatra nahIM hote, kyoMki, anyatra unakA honA asambhava hai| ye prathama samayase kahane cAhie. kyoMki, inase zeSa AvazyakoMkI siddhi hotI hai| ___tadanantara yavamadhyake vyatIta honepara sUkSma nigoda aparyAppakoMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirlepanasthAna hote haiM / / 652 / / tado aisA kahanepara utpanna hone ke prathama samayase lekara antarmahurta jAkara yavamadhyakA prathama samaya hotA hai aisA yahA~ kahanA cAhie, kyoMki, prathama samayase lekara kAra saMkhyAta Avali kAla taka vahA~ nirlepanasthAnoMkA abhAva hai| zaMkA-- vahA~ ve nahIM haiM yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- kyoMki, aparyApta nirvRttikAla jaghanya bhI saMkhyAta AvalipramANa hI hai aisA gurukA upadeza hai| isase jAnA jAtA hai ki prathama samayase lekara saMkhyAta AvalipramANa kAla hone taka nirlepanasthAna nahIM hote / yavamadhya yaha kriyAvizeSaNa haiM, isasie jisa prakAra yavamadhya hotA hai usa prakAra jAkara hai tA0 pratI -NigodaapajjattayANaM' iti pAThaH / * a0 pratI 'TrANANi samabhAvAdo' iti pATha: 1
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 652) baMdhaNANuyogadAre cUliyA ( 507 jillevaNaDhANANi hoti ti bhANidavvaM / ki NillevaNaM NAma? AhAra-sarIridiyaANapANaapajjattINaM NivattI pillevaNaM NAma / jadi apajjattI Na tisse NivattI asthi, vippaDisehAdo? Na apajjattIe vi apajjattisarUveNa Nippatti paDi virohaabhaavaado| tANi ca NillevaNaDhANANi javamajhaM gadANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAga. mettANi hoti / evaM kudo vade ? edamhAdo ceva suttaado| Na ca pamANaM pamAgaMtaramavekkhade, agavatthApasaMgAdo / ettha javamajhasarUvaparUvaNA kIrade / taM jahAuppaNNapaDhamasamayappahuDi aMtomattaM gaMtUNa caduNNamapajjattIrNa sigdhaM NivattayA suhamaNigodaapajjattayA thovA / Na ca cattAri apajjattIo vi jugavaM Na NillevijjaMti*, AhAra sarIridiya-ANapANapajjattINaM kameNa: NippaNNANamakkameNa pacchA pillevaNuvalaMbhAdo / Nippatti-NillevaNANaM bhedamari bhnnissaamo| tado sama. uttarAe didIe NivattiyA visesAhiyA / evaM visesAhiyA visesAhiyA jAva AvaliyAe asaMkhejjabhAgamettamaddhANaM gadaM ti / puNo tattha javamajjhaM hodi / sUkSma nigoda aparyApta jIvoMke nirlepanasthAna hote haiM aisA kahalAnA cAhie / zaMkA-- nirlepana kise kahate haiM ? samAdhAna-- AhAra, zarIra, indriya aura zvAsochvAsa aparyAptiyoMkI nirvRttiko nirlepana kahate haiN| zaMkA-- yadi aparyApta hai to usakI nirvRtti nahIM hotI, kyoMki, aparyAptikI nirvRtti hone kA niSedha hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, aparyAptikI bhI aparyAptirUpase niSpatti hone meM koI virodha nahIM haiN| ve nirlepanasthAna yavamadhyako prApta hue Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiN| zaMkA-- isa prakAra kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- isI sUtrase jAnA jAtA hai| aura eka pramANa dUsare pramANakI apekSA nahIM karatA, kyoMki, aisA mAnane para anavasthAkA prasaMga AtA hai| yahA~ para yavamadhyake svarUpakI prarUpaNA karate haiN| yathA- utpanna honeke prathama samayase lekara antarmuharta jAkara cAra aparyAptiyoMke zIghra nirvartaka sUkSma nigoda aparyApta jIva thoDe haiN| cAra aparyAptiyA~ eka sAtha nirlepanabhAvako nahIM prApta hotI yaha kahanA ThIka nahIM haiM kyoMki, kramase niSpanna huI AhAra, zarIra, indriya aura AnApAna paryAptiyoMkA bAdameM akramase nirlepana bhAva dekhA jAtA hai / niSpatti aura nirlepanameM jo bheda hai use Age kheNge| usase eka samaya adhika sthitike nivartaka jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAne taka vizeSa adhika vizeSa adhika haiN| punaH vahA~ para yavamadhya hotA hai| yavamadhyake uparima samayameM cAra 4 tA0 pratI evaM kudo' iti pATha * tA0 pratI / jille vijjadi ' iti pAu: 1 tA. prato '-pajjatINi (Na) kamega' kA0 pratI -jatINi kamega' iti paatth||
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ 504) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6 652 javamajjhassuvarimasamae cattAri apajjatimillevayA jIvA viseshiinnaa| evaM visesahINA visesahINA hodUNa uvari Avali. asaMkhe0bhAgamettamaddhANaM gaMtUNa cattAriapajjattipillevayA jIvA samappaMti / uppaNNasamayappahuDi AhAravaggaNAdo abhavasiddhiehi aNaMtagaNaM siddhANamaNaMtabhAgamettaM padesapiDaM ghettUNa AhAra-sarIridiya ANApANapajjattIo jagavadeva pAraMbhiya tado aMtomahattaM gaMtUNa AhAraapajjatti samANiya tado aMtomahattaM gaMtUNa sarIraapajjatti samANedi / tado aMtomahuttaM gaMtUNa pAsidiyaapajjatti samAdi / tado aMtomahattaM gaMtUNa ANapANaapajjatti samAdi / tado aMtomahattaM gaMtUNa cattAri vi apajjattIo jagavaM pillevedi tti bhaNidaM hodi / evaM savvaNillevaNaDhANANaM atthaparUvaNA pudha pudha kAyasvA / ettha guNahANiaddhANassa NANAgaNahANisalAgANaM ca pamANamAvali0 asaMkhe0 bhaago| ettha egA vi guNahANI gatthi tti ke vi AiriyA bhaNaMti / ettha javamajjhaheTimaaddhANAdo uvarimaaddhANaM sarisamidi ke vi AiriyA bhaNaMti / ke vi visesAhiyamidi bhnnNti| ke vi saMkhejjagaNaM, ke vi asaMkhe0gaNaM ti| teNettha amhANaM Na Nicchao asthi / tado jANiUNa vattavvaM / tado javamajjhaM gaMtaNa bAvaraNigodajIvaapajjattayANa* pilleaparyAptiyoM ke nirlepana karanevAle jIva vizeSa hIna haiN| isa prakAra vizeSa hIna vizeSa hIna hote hue Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara cAra aparyAptiyoMkA nirlepana karanevAle jIva samApta hote haiN| utpanna hone ke prathama samayase lekara AhAravargaNAmeMse abhavyoMse anaMtaguNe aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa pradezapiNDako grahaNa kara AhAra, zarIra, indriya aura AnApAna paryAptiyoMko ekasAtha prArambha karake anantara antarmahurta jAkara AhAra aparyAptiko samApta kara phira antarmuhurta jAkara zarIra aparyAptiko samApta karatA hai| phira antarmuhurta jAkara sparzanendriya aparyAptiko samApta karatA hai| phira antarmuhurta jAkara AnApAna aparyAptiko samApta karatA hai| phira antarmuharta jAkara cAroM hI aparyAptiyoMko ekasAtha nirlepita karatA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| isa prakAra saba nirlepanasthAnoMkI arthaprarUpaNA alaga alaga karanI cAhie / yahA~ para guNahAmiadhvAna aura nAnAguNahAnizalAkAoMkA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| yahA~ para bhI guNahAni nahIM hai aisA kitane hI AcArya kahate haiN| tathA yahA~ para yavamadhyakA uparima adhvAna adhastana adhvAnake samAna hai aisA kitane hI AcArya kahate haiM / tathA kitane hI AcArya vizeSa adhika hai aisA kahate haiN| tathA kitane hI saMkhyAtaguNA aura kitane hI asaMkhyAtaguNA kahate haiM, isa lie isa viSayameM hamArA koI nizcaya nahIM hai, isalie jAnakara kathana karanA cAhie / anantara yavamadhya jAkara bAdara nigoda aparyApta jIvoMke Avalike asakhyAtaveM hai tA0 pratI 'visesAhiyA 1 evaM ' iti pAThaH / tA0 pratI -NigodaapajjattayANaM ' iti paatthaa|
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 653 ) yogaddAre cUliyA (509 vaNaTThANANi AvaliyAe asaMkhejjavibhAgamettANi // 653 // tado idi jiso miTThe kado ? uppaNNapaDhamasamae ceva cattAri apajjattIo akka meNa ADhappatitti jANAvaNaTThe kado / uppaNNapaDhamasamae ceva cattAri apajjattIo akkameNADhAviya uvari aMtomRhuttaM gaMtUna suhumaNigodaapajjattANaM vRttavihANeNa kameNa samAjiya tesi pillevijjamANadvANANi Avali0 asaMkhe 0 bhAgamettANi / tesu dvANesu vijIvA javamajjhAgAreNa hoMti tti edeNa sutteNa jANAvidaM / sesaM jahA suhumaNigodaapajjata jillevaNaTThANANaM parUvaNA kadA tahA ettha vi kAyavvA / Navari suhumaNigodajavamajjhassa paDhamaNillevaNadvANAdo heTThA AvaliyAe asaMkhe0 bhAgamettANi pillevaNadvANi osariNa bAdaraNigodaapajjatapaDhamaNillevaNadvANaM hodi / suhumaNigodaapajjata nillevaNaTuNajatramajjhAdo bAdaraNigodaapajjattaNillevaNaTThANajavamajjhaM puNvaM ceva AraMbhaditi bhaNidaM hodi / suhumaNigodajavamajjhassa carimaNillevaNadvANAdo AvaliyA asaMkhe0 bhAgamettaNillevaNadvANANi uvari gaMtUna bAdaraNigodaapajjattassa carimajillevaNadvANaM hodi / suhumaNigodaapajjattajavamajjhAdo Avali0 asaMkhe 0 bhAgamettajilledvANANi uvari gaMtUNa bAdaraNigodaapajjattajavamajjhaM hodi / edaM sutteNa bhAgapramANa nirlepanasthAna hote haiM / / 653 // zaMkA- tado yaha nirdeza kisalie kiyA hai ? samAdhAna -- utpanna hone ke prathama samaya meM hI cAra aparyAptiyoMko yugapat prArambha karatA hai isa bAtakA jJAna karAneke lie tado yaha nirdeza kiyA hai / utpanna hone ke prathama samayameM hI cAra aparyAptiyoMko yugapat Arambha karake Upara antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda aparyAptakoMke ukta vidhi se kramase samApta karake unake nirlepasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura una sthAnoM meM sthita jIva yavamadhyake AkArase hote haiM isa bAtakA isa sUtra dvArA jJAna karAyA gayA hai / zeSa jisa prakAra sUkSma nigoda aparyAptakoMke nirlepanasthAnoMkA kathana kiyA hai usa prakAra yahAM bhI karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki sUkSma nigoda yavamadhyake prathama nirlepanasthAnase nIce Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirlepanasthAna utarakara bAdara nigoda aparyAptakoMkA prathama nirlepanasthAna hotA hai / sUkSma nigoda aparyApta ke nirlepanasthAna yavamadhyase bAdara nigoda aparyAptakakA nirlepanasthAna yavamadhya pahale hI AraMbha hotA hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / sUkSma nigoda aparyAptake antima nirlepanasthAna se Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirlepana sthAna Upara jAkara bAdara nigoda aparyAptakA aMtima nirlepanasthAna hotA hai| sUkSma nigoda aparyAptake yavamadhyase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirlepanasthAna Upara jAkara bAdara nigoda aparyAptakoMkA yavamadhya hotA hai / tA0 prato' ADhavaMti iti pAThaH / 4) tA0 kA0 prtyo|' carimagillevaNadvANaM hodi ] suhu maNigoda apajjattajavamajjhAdo evaM ' iti pATha ! 1
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ 510 ) chapakhaMDAgabhe vaggaNA khaMDa ( 5, 6, 654 viNA kudo Navvade? aviruddhAiriyavayaNAdo / tado suhamaNigodajIvAdo tammajjhAdo ca uvari javamajjhaM gaMtUNa bAdaraNigodajIvaapajjatANaM pillevaNaDhANANi Avali. asaMkhe0 bhAgamettANi hoti tti suttadvattAdo vA eso visesovagammade / heTThimabhAgassa AvaliyAe asaMkhe0 bhAgamettamedeNeva desAmAsiyasutteNAvagaMtavvaM / / tado aMtomahattaM gaMtUNa suhamaNigovajIvaapajjattayANamAuabaMdhajavamajjhaM // 654 // tado javamajjhaM gaMtUNe tti abhaNiya tado aMtomahattaM gaMtUNa AuabaMdhajavamajjhamidi kimaLaM bhaNidaM ? jahA AhArAdipajjattINaM uppaNapaDhamasamae ceva pAraMbho hodi tahA AuabaMdhassa pAraMbho Na hodi kiMtu uppaNNapaDhamasamayappahuDi sagajahaNNajIviyassa vetibhAge gaMtUNa tibhAgAvasese AuabaMdho hodi tti jANAvaNaThaM bhnnidN| ettha javamajjhasarUvaparUvaNA kIrade / taM jahA- tadiyatibhAgapaDhamasamae AuabaMdhayA jIvA jadi vi aNaMtA to vi uvarimajIve pekkhidUNa thovA / bidiyasamae AuabaMdhayA jIvA visesAhiyA / evaM visesAhiyA visesAhiyA hodUNa AuaM badhaMti javamajhe tti / tado aNaMtarauvarimasamae visesahINA visesahINA jAva suhumaNigoda zaMkA-- sUtrake binA yaha kisa pramANase jAAna jAtA hai ? samAdhAna-- aviruddha AcAryavacanase jAnA jAtA hai| athavA sUkSma nigodake yavase aura usake madhyase Upara yavamadhya jAkara bAdara nigoda aparyApta jIva ke nirlepanasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM isa prakAra yaha vizeSa sUtrake arthakA parAmarza karanese jAnA jAtA hai| adhastana bhAga kA jo Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai vaha isI dezAmarSaka sUtrase jAnanA cAhie / usake bAda antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda aparyApta jIvoMkA Ayubandha yavamadhya hotA hai / / 654 // zaMkA-- usake bAda yavamadhya jAkara aisA na kahakara usake bAda antarmahataM jAkara aisA kisalie kahA hai ? samAdhAna-- jisa prakAra AhAra Adi paryAptiyoMkA utpanna hone ke prathama samaya meM hI prArambha hotA hai usa prakAra AyubandhakA prArambha nahIM hotA kintu utpanna hone ke prathama samayase lekara apane jaghanya jIvita rahane ke do tribhAga jAkara eka tribhAga zeSa rahane para Aya bandha hotA hai isa bAta kA jJAna karAne ke lie kahA hai| yahAM para yavamadhyake svarUpakA kathana karate haiM / yathA- tRtIya tribhAgake prathama samayameM AyukA bandha karanevAle jIva yadyapi ananta haiM to bhI Ageke jIvoMko dekhate hue thoDe haiN| dUsare samayamai AyukA bandha karanevAle jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra yavamadhyake prApta hone taka vizeSa adhika vizeSa adhika jIva AyukA bandha karate haiN| usake bAda ananta ra uparima samayoMmeM vizeSa hIna vizeSa hIna jIva Ayu kA bandha karate haiN| isa prakAra yaha krama sukSma nigoda
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 656 ) paMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 511 apajjatANaM asaMkhepaddhAe paDhamasamao tti / ettha javamajjhassa heDA AvaliyAe asaMkhejjavibhAgo uvari aMtomahattaM egaguNahANiaddhANaM NANAgaNahANisalAgAo ca AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettAo tti ke vi AiriyA bhaNaMti / ke vi puNa ettha ega pi duguNavaDipamANaM Nasthi tti bhaNaMti / tado aMtomuttaM gaMtUNa bAvaraNigovajIvaapajjattayANamAuabaMdhajavamajhaM // 655 // estha jathA suhamaNigodaapajjattANamAuabaMdhajavamajjhassa parUvaNA kadA tahA kAyavvA / pari suhamaNigodaapajjattajavamajjhasta jahaNNaTThANAdo heTThA Avali0 asaMkhe0bhAgamettaTTANANi osaridUNa bAdaraNigodaapajjattANaM paDhama AuabaMdhaDhANaM hodi / suhamaNigodaapajjattajavamajjhassa carimaTThANAdo uvari AvaliyAe asaMkhe0bhAgaTTANANi gaMtUNa bAdaraNigoda apajjattANaM javamajjhasta carimaTThANaM hodi / evaM javamajhadesassa vi vattavvaM / tado aMtomuhattaM gaMtUNa suhamaNigodajIvaapajjattayANaM maraNajavamajhaM // 656 / / tado aMtomahuttamidi vRtte uppaNNapaDhamasamayappahuDi jAva khuddAbhavaragahaNacarima aparyAptakoMke AsaMkSepAddhAke prathama samayake prApta hone taka cAlU rahatA hai / yahAM para ekaguNahAnikA adhvAna yavamadhyake nIce Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura Upara antarmuhartapramANa hai / tathA nAnAguNahAnizalAkAyeM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM aisA kitane hI AcArya kahate haiN| parantu kitane hI AcArya yahAM para eka bhI dviguNavRddhi kA pramANa nahIM hai aisA kahate haiN| usake bAda antarmuhUrta jAkara bAdara nigoda aparyApta jIvoMkA Ayubandha yavamadhya hotA hai / 655 / yahAM para jisa prakAra sUkSma nigoda aparyApta jIvoMke Ayu bandhayavamadhyakA kathana kiyA haiM usa prakAra karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki sUkSma nigoda aparyAptake yavamadhyake jaghanya sthAnase nIce Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna sarakakara bAdara nigoda aparyAptakoMkA prathama AyubandhasthAna hotA hai| tathA sUkSma nigoda aparyAptakoMke yavamadhyake antima sthAnase Upara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara bAdara nigoda aparyAptakoMke yavamadhyakA antima sthAna hotA hai| isI prakAra yavamadhyadezakA bhI kathana karanA cAhie / __usake bAda antarmuhurta jAkara sUkSma nigoda aparyApta jIvoMkA maraNayavamadhya hotA hai / 656 / usake bAda antarmuhurta aisA kahane para utpanna hone ke prathama samayase lekara kSullakabhava
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ 512 ) pakhaMDAgame vagaNA-kha samao tti tAva ettiyamaddhANaM gaMtaNa maraNajavamajjhasta pAraMbho hodi tti ghettanvaM / ettha javamajjhasarUvaparUvaNA kIrade / taM jahA-khaddAbhavaggahaNacarimasamae maraMtA jIvA aNaMtA vi hodUNa uvarimehito thovA / tadaNaMtarauvarimasamae maraMtA jIva visesaahiyaa| evaM visesAhiyA visesAhiyA maraMti jAva javamajjhe ti| teNa paraM visesahINA hodaNa maraMti jAva giseyakhuddAbhavaggahaNacarimasamao tti / ettha maraNajavamajjhassa heTThimauvarimaaddhANaM savvaM NiseyakhaddAbhavaggahaNasta saMkhejjA bhaagaa| kiMtu heTThA Avali. asaMkhe0 bhAgo uvari aMtomahattaM / ettha vi guNahANiaddhANa-NANAgaNahANisalAgAsu AiriyANaM puvvaM va vippaDivatI parUveyavvA / edesi tiNNa javamajjhANamabhaMtare egA vi duguNavaDDhI Natthi eso attho jattimaMto / kudo? suttammi NANAguNahANisalAgANamegaguNahANiaddhANassa ca pamANaparUvaNAbhAvAdo / Na ca saMtamatthaM suttaM vakkhANANi vA Na parUveMti, virohaado| tado aMtomahattaM gaMtaNa bAdaraNigodajIvaapajjattayANaM maraNa -- javamajjhaM / 657 / jahA suhamaNigodajIvaapajjattayANaM maraNajavamajjhassa parUvaNA kadA tahA grahaNake antima samaya taka itanA sthAna jAkara maraNayavamadhya aisA grahaNa karanA caahie| yahA~ para yavamadhyake svarUpakA kathana karate hai| yathA-kSallakabhavagrahaNake antima samayameM marane vAle jIva ananta hokara bhI Ageke jIvoMse stoka hote hai| usase anantara uparima samayameM maranevAle jIva vizeSa adhika hote haiM / isa prakAra yavamadhyake prApta hone taka maranevAle jIva prati samaya meM vizeSa adhika vizeSa adhika hote haiN| usake bAda niSeka kSullakabhavagrahaNake antima samayake prApta hone taka pratyeka samaya meM vizeSa hIna vizeSa hIna jIva marate haiN| yahA~ para maraNa yavamadhyakA adhastana aura uparima saba adhvAna niSeka kSullaka bhavagrahaNakA saMkhyAta bahabhAgapramANa hotA hai| kinta adhastana adhvAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura uparima adhvAna antarmuhurta pramANa hai| yahA~ para guNahAniadhvAna aura nAnAguNahAnizalAkAoMke viSayameM AcAryoM meM vivAda hai so isakA kathana pahale ke samAna karanA caahie| ina tInoM hI yavamadhyoMke bIca meM eka bhI dviguNavRddhi nahIM hai yaha artha yuktiko lie hue hai, kyoMki, sUtrameM nAnAguNahAnizalAkAoMke aura eka guNahAniadhvAnake pramANakA kathana nahIM kiyA hai| sUtra va vyAkhyAna sadrUpa arthakA vyAkhyAna nahIM karate haiM aisA nahIM hai, kyoMki, aisA mAnane meM virodha AtA hai / usake bAda antarmuhUrta jAkara bAdara nigoda aparyApta jIvoMkA maraNayavamadhya hotA hai / / 657 // jisa prakAra sUkSma nigoda aparyApta jIvoMke maraNayavamadhyakA kayana kiyA hai usa prakAra * tA. prato 'parUveti ti, 'virohAdo ' iti pAThaH /
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 658 baMdhAnuyogaddAre cUliyA ( 513 bAdaraNigodajIva apajjattANaM pi maraNajavamajjhassa parUvaNA kAyavvA / Navari bAdaraNigodaapajjattANaM maraNajavamajjhe pAraMbhiya AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettadvANe gade saMte pacchA humaNigodaapajjattajavamajjhassa pAraMbho hodi / suhumaNigodaapajjatajavamajjhe samatte saMte pacchA uvari AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettadvANaM gaMtUNa bAdaraNigodaapajjattANaM maraNajavamajjhaM samapyadi / ke vi aMtomRhuttamidi bhAMti ! evaM doSNaM javANaM majjhe desaparUvaNA jANivaNa kAyavvA / jahaNNAuammi saMcaya gadahumaNi godaapajjattaesu kAlaM kADhUNa NiTTidesu jahaNNAuammi saMcayaM gavabAdaraNigoda apajjattA pacchA kAlaM kAUNa samapyaMti tti bhaNidaM hodi / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa suhumaNigodajIva apajjattayANaM NivvattiTThANANi Avali0 asaMkhejja0 bhAgamettAni / / 658 / / tado aMtomuhuttaM gaMtaNe tti vRtte maraNajavamajjhacarimasamayAdo uvari aMtomuhuttaM gaMtUna nivvattidvANANi hoMti tti Na ghettavvaM / kiMtu uppaNNapaDhamasamaya pahuDi aMttomuhuttaM gaMtUna maraNajavamajjhacarimasamayappahUDi nivvattidvANANi uvari Avali0 asaMkhe0 bhAgamettANi hoMti tti ghettavvaM / kudo ? suhumaNigodajIvaapajjattaAuassa jise yaTTidiviyappANaM NivyattiTThANa ttanbhuvagamAdo / taM jahA - suhumaNigodajIvabAdara nigoda aparyApta jIvoMke bhI maraNayavamadhyakA kathana karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki bAhara nigoda aparyAptakoM ke maraNayavamadhyako prArambha karake Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAne para bAdameM sUkSma nigoda aparyAptakoM ke yavamadhyakA prArambha hotA hai / sUkSma nigoda aparyAptakoM ke yavamadhyake samApta honepara bAda meM Upara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna jAkara bAdara nigoda aparyAptakoM kA maraNa yavamadhya samApta hotA hai / yahA~ kitane hI AcArya antarmuhUrta kAla kahate hai / isa prakAra donoM yavoMke madhya meM dezaprarUpaNA jAnakara karanI cAhie | jaghanya Ayuke bhItara saMcita hue bAdara nigoda aparyAptakoM ke marakara samApta hone ke bAda jaghanya Ayuke bhItara saMcita hue bAdara nigoda aparyApta jIva marakara samApta hote haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / usake bAda antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda aparyAptakoMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirvRttisthAna hote haiM / / 658 // usake bAda antarmuhUrta jAkara aisA kahane para maraNayavamadhyake antima samaya se Upara antarmuhUrta jAkara nirvRttisthAna hote haiM aisA nahIM grahaNa karanA cAhie | kintu utpanna hone ke prathama samaya se lekara antarmuhUrta jAkara maraNayavamadhyake antima samayase lekara nirvRttisthAna Upara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM aisA yahA~ para grahaNa karanA cAhie, kyoMki, sUkSma nigoda aparyAptakI Ayuke jo niSekasthitivikalpa haiM unheM nirvRttisthAnarUpase svIkAra kiyA hai / * a0 kA0 pratyo - NigodaarajjattANaM iti pATha / tA0 prato trittidvANatvagamAdo' iti pATha | "
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ 514 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 659 apajjattayassa samvajahaNNaM NiseyakhaddAbhavaggahaNaM tamegaM NivattiTANaM / puNo jaM samauttaraM NiseyakhuddAbhavaggahaNaM taM bidiyaNivattidvAgaM / jaM dusamauttaraM giseyakhuddAbhavaggahaNaM taM tadiyaNivattidvANaM / evaM tisamayauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe0 bhAga mettaNivvattidvANANi jiraMtaramari gaMtUNa sahamaNigodajIvaapajjattANaM savukkassaAuNivvattiDhANaM hodi tti siddhaM / tado aMtomahattaM gaMtUNa bAvaraNigodajIvaapajjattayANa* NivattiTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi / / 659 / / tado aMtomahuttaM gaMtUNe ti vRtte ettha vi uppaNNapaDhamasamayappahuDi jAva maragajavamajjhacarimasamao ti tAva edamatomahattametaddhANaM gaMtUNa maraNajavamajjhacarimasamayappahuDi uvari Avali. asaMkhe0 bhAgamettANi bAdaraNigodajIvaapajjattANaM NivattiTThANANi hoti tti ghettavvaM / Navari edANi bAdaraNigodaapajjattaNivvattidvANANi suhamaNigodaapajjata ukkassaNivvattidvANAdo uri Avali0 asaMkhe0bhAgamettamaddhANaM* gaMtUNa dvidANi tti ghettavvaM / kudo evaM javvade ? tato pacchA edassa suttassa NiddesaNNahANuvavattIdo / yathA- sUkSma nigoda aparyApta jIvakA sabase jaghanya jo niSeka kSullaka bhavagrahaNa hai vaha eka nirvattisthAna hai / punaH jo eka samaya adhika kSullakabhavagrahaNa hai vaha dUsarA nirvattisthAna hai / jo do samaya adhika niSeka kSullaka bhavagrahaNa hai vaha tisarA nirvattisthAna hai| isa prakAra eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirvattisthAna nirantara Upara jAkara sUkSma nigoda aparyApta jIvoMkA sarvotkRSTa AyunirvRttisthAna hotA hai yaha siddha huaa| usake bAda antarmaharta jAkara bAdara nigoda aparyApta jIvoMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirvattisthAna hote haiM / / 659 // usake bAda antarmuharta jAkara aisA kahane para yahA~ bhI utpanna hone ke prathama samayase lekara maraNayavamadhyake antima samayataka yaha antarmuhurtapramANa adhvAna jAkara maraNayavamadhya ke antima samayase lekara Upara bAdara nigoda aparyApta jIvoMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirvattisthAna hote haiM aisA yahA~ para grahaNa karanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki bAdara nigoda apa pti jIvoMke ye nirvattisthAna sUkSma nigoda aparyAptakoM ke utkRSTa nirvRttisthAnase Upara Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhvAna jAkara sthita haiM aisA yahA~ grahaNa karanA cAhie / zaMkA-- yaha kita pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- kyoMki, usake bAda isa sUtrakA nirdeza anyathA bana nahIM sakatA hai, isase jAnA jAtA hai| 4 tA0 kA0 pratyo: ' evaM tisamauttarAdikameNa ' iti pAThaH / * tA0 pratI * bAdaraNigodaappajjattayANaM ' iti paatthH| tA0 pratI gaMtuNe ti ettha ' iti pATha:1:kA0 pratI 'metaddhANaM ' iti paae|
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 660 ) ghaNAnuyogaddAre cUliyA ( 515 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa savvajIvANaM NivvattIe aMtaraM // 660 // bAdaraNigodaapajjatta ukkassaNivvattimettamadvANaM upaNapaDhamasamaya pahuDi uvari gaMtUNa savtrabAdarasuhumaNigodaapajjattANaM NivvattIe aMtaraM hodi / bAdaraNigodaapajjatta ukkassAuAdo uvari savvesimapajjattANamukkassAuaM Natthi tti bhaNidaM hodi / kathamedaM Navvade ? 'savvajIvANaM NivvattIe aMtaraM' idi vayaNAdo / jadi paMcidiyaapajjattAdINamukkassAuaM bAdaraNigodaapajjattaukkassAuAdo ahiyaM hojja to 'savvajIvANaM nivvattIe aMtaraM ' ti vayaNaM NiratthayaM jAejja / Na, Na ca evaM suttassa niratyayaM virohAdo / edeNa mantrade jahA savvesimapajjattANamukkassAuaM sarisaM ti / edassa aMtarasta pramANamaMtomRhuttaM kudo Navvade ? aviruddhAiriyavayagAdo / ettiyamettamaMta riNa uvari orAliyasarIrassa jahaNNaNivyattiThThANaM hoditti ghettavvaM / ego bAdaraNigoda apajjattasu dIhAuesu jIvo ubavaNNo / aNNego jIvo tamhi ceva samae suhumaNigodapajjattaesu savvajahaNNAuesu ubavaNNo / puNo eso suhumaNigodapajjatto jAva sarIrapajjattIe pajjattayado Na hodi tAva puvvaM ceva bAdaraNigodaapajjatto aMtomuhuttamasthi tti kAlaM kADhUNa bhavAMtaraM gacchaditti bhaNidaM hodi / usake bAda antarmuhUrta jAkara saba jIvoMkI nirvRttikA antara hotA hai / 660 | utpanna hone ke prathama samayase lekara bAdara nigoda aparyAptakoMke utkRSTa nirvRttipramANa sthAna Upara jAkara bAdara nigoda aparyApta aura sUkSma nigoda aparyApta jIvoMkI nirvRttikA antara hotA hai / bAdara nigoda aparyAptakoM kI utkRSTa Ayuse Upara saba aparyAptakoMkI utkRSTa Ayu nahIM hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / zaMkA- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- saba jIvoMkI nirvRttikA antara hotA hai isa vacanase jAnA jAtA hai / yadi paJcendriya aparyApta Adiko utkRSTa Ayu bAdara nigoda aparyAptakoMkI utkRSTa Ayu se adhika hove to saba jIvoMkI nirvRttikA antara hotA hai yaha vacana nirarthaka ho jAtA / parantu isa prakAra sUtra nirarthaka nahIM ho sakatA, kyoMki, aisA hone meM virodha AtA hai / isase jAnA jAtA hai ki saba aparyAptakoMkI utkRSTa Ayu samAna hotI hai / zaMkA-- isa antarakA pramANa antarmuhUrta hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna -- aviruddha AcAryavacanase jAnA jAtA hai / itanA antara dekara Upara audArikazarIrakA jaghanya nirvRttisthAna hotA hai aisA yahA~ para grahaNa karanA cAhie / dIrgha AyuvAle bAdara nigoda aparyAptakoM meM eka jIva utpanna huA / tathA anya eka jIva usI samaya sabase jaghanya AyuvAle sUkSma nigoda paryAptakoM meM utpanna huA / punaH yaha sUkSma nigoda paryApta jIva jabataka zarIraparyAptise paryApta nahIM hotA hai usake pUrva taka hI bAdara nigoda aparyApta sambandhI antarmuhUrta hai isalie vaha marakara bhavAntarameM calA jAtA hai * kA0 pratI 'NiratyayavirohAdo' iti pATha: 1
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ 516 ) pakhaMcAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 661 tattha imANi paDhamadAe AvAsayANi bhavaMti // 66 // imANi uri bhaNissamANANi paDhamadAe paDhamaM ceva AvAsayANi hoti / kesimedANi paDhamaM ceva AvAsayANi? pajjattajIvANaM / Na ca apajjattANaM sarIrAdINaM pajjatiDhANANi saMbhavaMti, apajjattaNAmakammodayaparataMttANaM pjjttbhaavvirohaado| tado aMtomuhuttaM gaMtUNa tiNNaM sarIrANaM NivattiTThANAgi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi // 662 // uppaNNapaDhamasamayappahaDi bAdaraNigovaapajjata ukkassAuamettaM puNo aNNegamaMtomuttamettaM ca uvari gaMtUNa orAliya-unviya-AhArasarIrANaM NivvattiTThANANi Avali0 asaMkhe0 bhAgamettANi ceva hoMti vaDimANi UNANi vA Na hoti tti bhaNidaM hodi| sarIraNivattiTTANaM gAma ki vRttaM hodi ? sarIrapajjattIe pajjatiNivattI sarIraNivvattidvANaM NAma / AhArapajjattIe NivattiDhANANi kiNNa parUvidANi ? Na, tesi sarIrapajjattIe aMtabbhAveNa pudhaparUvaNAkaraNAdo / tesi tigNaM sarIrANaM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / vahAM sarva prathama ye Avazyaka hote haiM / / 661 // ye Upara kahe jAnevAle Avazyaka paDhamadAe arthAt pahale hI hote haiM / zaMkA- kinake ye sarva prathama Avazyaka hote haiM ? samAdhAna- paryApta jIvoMke hote haiM / yaha kahanA ThIka nahIM hai ki aparyApta jIvoMke zarIra Adike paryAptisthAna sambhava haiM, kyoMki, ve aparyApta nAmakarmake udaya ke adhIna hote haiM, isalie unake paryAptabhAvake hone meM virodha hai / usake bAda antarmuhUrta jAkara tIna zarIroMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirvRttisthAna hote haiM / / 662 / / utpanna honeke prathama samayase lekara bAdara nigoda aparyAptakoMke utkRSTa AyupramANa tathA anya eka antarmuhurtapramANa Upara jAkara audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake nirvattisthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hote haiN| na vRddhiko lie hote haiM na kama hI hote haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai| zaMkA- zarIranirvattisthAna isakA kyA tAtparya hai ? samAdhAna- zarIraparyAptikI nirvRttikA nAma zarIranirvRttisthAna hai / zaMkA- AhAraparyAptike nirvattisthAna kyoM nahIM kahe ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, unakA zarIraparyAptimeM antarbhAva ho jAne ke kAraNa unakA alagase kathana nahIM kiyA hai| tA0 pratI 'pajjattaTTANANi' iti paatth||9 akA.pratyoH 'pajjattI NivyattI ' iti paatthH|
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 663 ) suryagaddAre cUliyA vvitiTThANANi sarisANi na hoMti tti jANAvaNaTTamuttarasuttaM bhaNadi - orAliya- veubviya- AhArasarIrANaM hiyANi // 663 // jahAkameNa jiddiparivADIe visesAhiyANi / taM jahA ekko jIvo tirikkhesu maNussesu vA uvavaNNo / puNo tamhi ceva samae aNNego jIvo devesu Neraiesu vA uvavaNNo / puNo tamhi ceva samae aNNegeNa pamattasaMjadeNa AhArasarIramuTThAve dumADhattaM / tado evetiNi jaNA egasamae ceva AhArasarIravaggaNAdo padesapiDaM ghetUna sagasagachapajjattIo paDhamasamayappahuDi NivvattaMti / evaM nivvattayamANANaM jahaNaNivvattikAlo va atitha ukkassaNivvattikAlo vi asthi / tatthAhArasarIrassa jahaNNaNivvattiaddhA thovA / veuvviyasarIrassa jahaNNaNivvattiaddhA visesAhiyA / orAliyasarassa jahaNNaNivvattiaddhA visesAhiyA / teNa kAraNaMNa AhArasarIrassa sarIrapajjattIe jahaNavittidvANaM puvvaM ceva hodi / puNo edamhAdo samauttaraM pi AhArasaraNivvattidvANamatthi edamhAdo vi bisamayauttaraM pi AhAraNivvattidvANaM asthi / tA0 pratau ' jIvA tirikkhesu' iti pAThaH / * tAra prato' NivvattaM ti' iti pATha: 1 ( 517 una tIna zarIroMke nirvRttisthAna samAna nahIM hote isa bAtakA jJAna karAneke lie Age kA sUtra kahate haiM--- audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIra ke yathAkramase vizeSa adhika haiM / / 663 / / yathAkrama se arthAt nirdiSTa kI gaI paripATIke anusAra vizeSa adhika haiN| yathA- eka jIva tiryaJcoM meM yA manuSyoM meM utpanna huA / punaH usI samaya anya eka jIva devoM yA nArakiyoM meM utpanna huaa| punaH usI samaya anya eka jIvane AhArakazarIrako utpanna karaneke lie prArambha kiyA / ataH ye tInoM jIva eka samaya meM hI AhArakazarIravargaNA meM se pradezapiNDako grahaNa kara apanI apanI chaha paryAptiyoMkI prathama samayase lekara racanA karate haiM / isa prakAra racanA karanevAle jIvoMkA jaghanya nirvRttikAla bhI hotA hai aura utkRSTa nirvRttikAla bhI hotA hai / unameM se AhArakazarIrakA jaghanya nirvRttikAla stoka hotA hai / usase vaikriyikazarIrakA jaghanya nirvRttikAla vizeSa adhika hotA hai / usase audArikazarIrakA jaghanya nirvRttikAla vizeSa adhika hotA hai / isa kAraNa se AhArakazarIrakI zarIraparyAptikA jaghanya nirvRttisthAna pahale hI hotA hai / punaH isase eka samaya adhika bhI AhArakazarIrakA nirvRttisthAna hotA hai / isase do samaya adhika bhI AhArakazarIrakA nirvRttisthAna hotA hai| isa prakAra tIna samaya adhika jahAkamaM visesA--- tA0 pratI 'raiesu uvavaNNo iti pAThaH tA0 prato NivvattapamANANaM ' iti pATha: 1 tA0 pratI 'jahaNNaNivvatI addhA' iti pAThA |taa0 prato 'jahaNNaNivvatI addhA' iti pATha ]
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ 518 ) chakkhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6 664 evaM 0 tisamauttarAdikameNa AvaliyaasaMkhe0 bhAgamettaAhArasarIranivvattiTThANesu uppaNNesu tattha veDavviyasarIrapajjattIe savvajahaggaNivvattidvANaM hodi / tatto uvari ve ubviyaAhArasarIrANaM NivvattidvANANi samauttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhe 0 mattamadvANaM saha gacchati / tado uvarimasamae orAliya sarIrapajjattIe savvajahaNNavittANaM hodi / etto pahuDi tiSNaM pi sarIrANaM NivvattiTThANesu samauttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametteSu saha gadesu AhArasarIrasta sarIrapajjattifoodfornarari thakkadi / puNo jamhi AhArasarIrassa ukkaspaNivvattidvANaM thakkaM tatto uvara samauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe 0 bhAgamettesu orAliya-veuvviyasarIrANaM NivvattidvANeSu gadesu veDabbiyasarIrassa ukkassa NivvattidvANaM * thakkadi / puNo jamhi veuvviyasarIrassa ukkassaNivyattidvANaM thakkaM / tatto huDi uvari samauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe 0 bhAgamettanivvattiTThANesu gadesu orAlipasarIrassa ukkassaNivtrattidvANaM thakkadi / evameveNa karmaNuppaNNatiparIrasavvati - dvANANi patteyamAvali asaMkhe0 bhAgamettANi hotRRNa jahAkrameNa visesAhiyANi hoMti / edeNa sutteNa kahidatthassa giNNayadvamuttarasuttaM maNadi / ettha appA bahuaM - - savvatthovANi orAliyasarIrassa NivvattiTThANANi / / 664 // Adike kramase AhArakazarIrake Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirvRttisthAnoMke utpanna hone para vahAM vaikriyikazarIra paryAptikA sabase jaghanya nirvRttisthAna hotA hai / usake Age vaikriyikazarIra aura AhArakazarIra ke nirvRttisthAna eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAna taka sAtha jAte haiN| usase uparima samaya meM audArikazarIraparyAptikA sabase jaghanya nirvRttisthAna hotA hai| usase Age tInoM hI zarIroMke nirvRtisthAnoM ke eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlataka eka sAtha jAnepara AhArakazarIrakA utkRSTa zarIraparyAptinirvRttisthAna zrAnta hotA hai / punaH jisa sthAna meM AhArakazarIrakA utkRSTa nirvRttisthAna zrAnta hotA hai usase Age eka samaya adhika Adike krama se dArikazarIra aura vaikriyikazarIra ke Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirvRttisthAnoMke jAne para vaikriyikazarIrakA utkRSTa sthAna zrAnta hotA hai / punaH jisa sthAna meM kriyikazarIrakA utkRSTa nirvRttisthAna zrAnta hotA hai usase lekara Age eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirvRttisthAnoMke jAne para audArikazarIrakA utkRSTa nirvRttisthAna zrAnta hotA hai / isa prakAra isa kramase utpanna hue tInoM zarIroMke saba nirvRttisthAna pratyeka Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hokara bhI kramase vizeSa adhika hote haiM / aba isa sUtradvArA kahe gaye arthakA nirNaya karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM--- inake viSaya meM alpabahutva - audArika zarIrake nirvRttisthAna sabase stoka tA0 pratI - ukkaTThANaM ' iti pAThaH /
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6. 667 ) yogaddAre cUliyA ( 519 kudo ? veuvviyasarIraNivvattidvANANamaMto pavisiya orAliyasa rIrajahaNNavvittidvANamutpattI do orAliyasarIrassa uvarimaNivvattiTTANehito orAliyavidvANAdo hemive uvviyasarI raNivvattidvANANaM visesAhiyattadaMsaNAdo / ve ubviya sarIrassa nivvattiTThANANi visesAhiyANi / 665 / kettiyamete ? Avali. asaMkhe0 bhAgametteNa / kAraNaM puvvameva paruvidaM / AhArasarIrassa NivvattiTThANANi visesAhiyANi / / 666 // kettiyametteNa ? Avali. asaMkhe 0 bhAgametteNa / AhArasarIraukkassaNivvattiTThANAdo ubarimave ubviyaNivvattidvANehi suddhaheTTima AhAraNivadattiTThANehi vA visesAhiyANi / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa tiSNaM sarIrANamaMdiyaNivvattiTThANANi AvaliyA asaMkhejjavibhAgamettANi // 667 / / orAliyarIrassa ukkassasarIraNivvattidvANAdo aMtomRhuttamettaadvANaM gaMtUNa tiSNaM sarIrArNAmadiya nivvattidvANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi hoMti / sarIrapajjatIe pajjattayado hodUNa jAva aMtomRhuttaM Na gado tAva savvo jIvo iMdiya - pajjattIe pajjattayado Na hoditti bhaNidaM hodi / hote haiM / / 664 / / kyoMki, vaikriyikazarIra ke nirvRttisthAna bhItara praviSTa hokara audArikazarIrakA jaghanya nirvRttisthAna utpanna hotA hai / tathA audArikazarIrake uarima nirvRttisthAnoM se audArikazarIra ke nirvRttisthAnoMkI apekSA adhastana vaikriyikazarIra ke nirvRttisthAna vizeSa adhika dekhe jAte haiM / kizarIra ke nirvRttisthAna vizeSa adhika haiM / 665 / kitane adhika haiM ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika haiM / kAraNakA kathana pahale hI kiyA hai / AhArakazarIra ke nirvRttisthAna vizeSa adhika haiM / 666 / kitane adhika haiM ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika haiN| AhArakazarIra ke utkRSTa nirvRttisthAnakI apekSA tathA uparima vaikriyikazarIra ke nirvRttisthAnoM kI apekSA athavA kevala aghastana AhArakazarIra ke nirvRttisthAnoMkI apekSA vizeSa adhika haiM / usake bAda antarmuhUrta jAkara tIna zarIroMke indriyanirvRttisthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / 667 / audArikazarIra ke utkRSTa zarIranirvRttisthAnase antarmuhUrtapramANa adhvAna jAkara tIna zarIroMke iMdriyoM ke nirvRttisthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / zarIraparyApti se paryApta hokara jabataka antarmuhUrta nahIM gayA hai tabataka saba jIvarAzi indriyaparyAptise paryApta nahIM hotI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / X kA0 pratI - dvANANamAvali 0' iti pATha /
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ 520 ) chakkhaMDAgame vagpaNA-kha ( 5, 6, 668 _____ orAliya--veumviya--AhArasarIrANaM jahAkama visesAhiyANi / / 668 // taM jahA-orAliyasarIraukkassaNivvattiTTANAdo savvajahaNNamaMtomuhuttamettamaddhANaM gaMtUNa AhArasarIrassa savvajahaNamidiyaNivattiTANaM hodi / tado samauttaradusamauttarAdikameNa Avali. asaMkhe0bhAgamettesu AhAra-sarIridiyaNivvattiTANesu gadesu tado veubviyasarIrassa savvajahaNamidiyaNivvattiTThANaM hodi / etto ppahuDi veumviya-AhArasarIrANamidiyaNivvattidvANANi Avali. asaMkhe0 bhAgamettANi samauttara-dusamauttarAdikameNa uvari gaMtUNa tado orAliyasarIrassa savvajahaNamidiyaNivvattiTThANaM hodi / puNo orAliya ve ubdhiya-AhArasarIrANaM sama uttara-dusamauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe0 bhAgamettesu iMdiNivvattiTThANesu uvari gadesu AhArasarIrassa savvakkassamidiyaNivvattiTTANaM thakkadi / puNo tadaNaMtarauvarimasamaya pahuDi samauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe0 bhAgamettesu orAliyasarIra-ve ubviyasarIrANamidiyaNivvattiTTANesu gadesu veubviyasarIrasta savvakkamidiyaNivattiTTANaM thkkdi| tako uvari samauttara-dusamauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe0 bhAgamettesu orAliyasarIrassa iMdiyaNivvattidANesu gadesu savvakkassamorAliyasarIrassa iMdiyaNivattiTTANaM thakkadi / teNedANi aNNoNNaM pekkhi dUNa jahAkameNa visesAhiyANi ti siddhaM / edasseva ye indriyanirvattisthAna audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake kramase vizeSa adhika haiN|| 668 / yathA- audArikazarIrake utkRSTa nirvattisthAnase sabase jaghanya antarmuhurtamAtra adhvAna jAkara AhArakazarIrakA sabase jaghanya indriyanirvattisthAna hotA hai| usase eka samaya adhika aura do samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa AhArakazarIra sambandhI indriyanirvRttisthAnoMke jAnepara vaikriyikazarIrakA sabase jaghanya indriyanirvRttisthAna hotA hai / usase Age Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhvAna hone taka samaya adhika aura do samaya adhika Adike kramase Upara vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake indriya nirvRttisthAna jAkara usake Age audArikazarIrakA sabase jaghanya indriyanirvattisthAna hotA hai| punaH audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake eka samaya adhika aura do samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa indriyanirvattisthAnoMke Upara jAnepara AhArakazarIrakA sabase utkRSTa indriyanirvRttisthAna zrAnta hotA hai / puna: usake Age uparima samayase lekara eka samaya adhika Adike kramase audArikazarIra aura vaikriyikazarIrake indriyanirvattisthAnoMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAnepara vaikriyikazarIrakA sabase utkRSTa indriyanirvRttisthAna prAnta hotA hai| usake Age audArikazarIra indriyanirvattisthAnoMke eka samaya adhika, do samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hone para audArikazarIrakA sabase utkRSTa indriyanirvRttisthAna zrAnta hotA hai| isalie inheM paraspara dekhate hue ye yathAkramase vizeSa adhika
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 672) baMghaNANuyogaddAre cUliyA ( 521 suttassa NiNNayaTamRttarasuttaM bhaNadi-- ettha appAbahuaM- savvatthovANi orAliyasarIrassa iMdiyajivvattiTThANANi // 669 // ___ kudo ? saahaaviyaado| Na ca sahAvo parapajjaNiyogAraho, avvvtthaavttiido| veuvviyasarIrassa iMdiyaNivattiTThANANi visesAhiyANi / 670 / kettiyametteNa ? Avali0 asaMkhe0bhAgameteNa / orAliyauvarimaiMdiyaNivvattiTTANehi UNaveuviyaheTTimaiMdiyaNivvattiTTANehi visesAhiyANi / edamatthapadamuvari savvattha vattavvaM / AhArasarIrassa iMdiyaNivattiTThANANi visesAhiyANi / 671 / kettiyameteNa ? Avali0 asaMkhe0bhAgametteNa / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa tiNNaM sarIrANaM ANApANa-bhAsAmaNaNivattiTaThANANi Avali0 asaMkhe0bhAgamettANi / / 672 // orAliyasarIrassa ukkassaiMdiyaNivattiDhANAdo uvari aMtomahuttamettamadvANaM gaMtUNa orAliya veunviya AhArasarIrANamANAvANaNivattiTANANi Avali. haiM yaha siddha huaa| aba isI sUtrakA nirNaya karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM yahA~ alpabahutva-audArikazarIrake indriyanirvattisthAna sabase thoDe haiN|669| kyoMki, aisA honA svAbhAvika hai / aura svabhAva dUsareke prazna ke yogya nahIM hotA, kyoMki, aisA honepara avyavasthAkI Apatti AtI hai| vaikriyikazarIrake indriyanirvRttisthAna vizeSa adhika haiM // 670 / / kitane adhika haiM ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika hai / vaikriyikazarIrake adhastana indriyanirvattisthAnoMmeMse audArikazarIrake uparima indriyanirvattisthAnoMkA kama kara dene para jitane zeSa rahate haiM utane adhika hote haiM / yaha arthapada Age sarvatra kahanA cAhie / AhArakazarIrake indriyanirvRttisthAna vizeSa adhika haiM // 671 / / kitane adhika haiM ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika haiN| usake bAda antarmuhUrta jAkara tIna zarIroMke AnApAna, bhASA aura mananirvattisthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / / 672 / / audArika zarIrake utkRSTa indriyanirvRttisthAnase Upara antarmuhurta adhvAna jAkara audArika zarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake AnApAnanirvattisthAna Avalike asaMkhyAtaveM
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ 522 ) chavakhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5,6673 nAdo asaMkhe 0 bhAgamettAni hoMti / tado orAliyasarIrassa ukkassaAgApANaNivyasiTTAaMtomuhuttamettamadvANamuvari gaMtRRNa orAliya veDa vviya- AhArasarIrANamAvali0 asaMkhe 0 bhAgamettANi bhAsANivvattiTTaNANi hoMti / tado aMtomahuttamettadvANamuvari gaMtUNa orAliya- ceubviya- AhArasarIrANamAvali0 asaMkhe 0 bhAgamettANi maNivattidvANANi hoMti tti ghettavvaM / orAliya- veubviya - AhArasarIrANi jahAkamaM visesAhiyANi / 673 / orAliya sarIrassa sabbukkassa iMdiyaNivvattidvANAdo uvari aMtomuhuttaM gaMtUna AhArasarIrassa ANApANapajjattIe savvajahaNaNivattidvANaM hodi / tado samauttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettesu AhArasarIrassa ANApANapajjattIe nivvattiTThANe uvari gadesu tado veuvdiyasarIrassa savvajahaNNamANApAnapajjattIe NivvattidvANaM hodi / tatto uvari veuvviya- AhArasarIrANaM samauttara dusamauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe 0 bhAgamettesu ANApANapajjattIe NiNvattiTThANesu gadesu orAliyasa - rassa savvajahaNNamANApANapajjattIe nivvattidvANaM hodi / tado uvarimorAliyave uvviya- AhArasarIrANaM tinhaM pi samauttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhe 0 bhAgabhAgapramANa hote haiM / phira audArikazarIra ke utkRSTa AnApAna nirvRttisthAnase antarmuhUrtapramANa adhvAna Upara jAkara audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIra ke Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bhASAnivRttisthAna hote haiM / phira antarmuhUrta mAtra adhvAna Upara jAkara audArikazarIra vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa mananirvRttisthAna hote haiM aisA yahA~ para grahaNa karanA cAhie / ye nirvRttisthAna audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIra ke kramase vizeSa adhika hote haiM / / 673 // audArikazarIra ke sabase utkRSTa indriyanirvRttisthAnase Upara antarmuhUrta jAkara AhArakazarIra kI AnApAnaparyAptikA sabase jaghanya nirvRttisthAna hotA hai / usase AhArakazarIra kI AnApAnaparyApti ke nirvRttisthAnoMke eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa Upara jAne para usake bAda vaikriyikazarIrakI sabase jaghanya AnApAnaparyAptikA nirvRttisthAna hotA hai / usake bAda Upara eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake AnApAnaparyApti ke nirvRttisthAnoMke jAnepara audArikazarIrakI sabase jaghanya AnApAnaparyAptikA nirvRttisthAna hotA hai / usake bAda Upara audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIra ina tInoMke hI eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa AnApAnaparyAptike nirvRtti 0 kA0 pratI ' ukkassa iMdiyaNivvattidvANAdo' iti pAThaH / kA0 prato savvajahaNaM NivvattidvANaM' iti pAThA |
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 673 ) baMNANuyogaddAre cUliyA ( 523 mattesu ANApANapajjattIe NivvattiTThANesu gadesu tado AhArasarIrassa ukkassa ANApAgapajjattivvitiTThANaM thakkadi / tado uvari orAliya- ve uvviyasarIrANaM samauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe-bhAgamettesu ANApANapajjattIe NivvatiTThANesu gadesu tado veuvviyasarIrassa ANApANapajjattIe ukkassaNivvattidvANaM thakkadi / tado uvari samauttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettesu orAliyasarI rassa ANApANapajjattIe NivvattiTThANesu gadeSu tado orAliya sarIrassa ukkastaANApANapajjattIe nivvattidvANaM thakkadi / teNedANi dvANANi jahAkameNa visesAhiyANi / tado esimukkaTTAhato uvarimaMtomRhuttaM gaMtUna AhArasarIrassa mAsApa - jjattIe jahaNaNivvattidvANaM hodi / tado uvari samauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe 0bhAgamettesu AhArasarIrasla bhAlApajjattIe nivvattiTThANesu gadesu ve uvviyasarIrassa bhAsApajjattIe savvajahaNNaNivvattidvANaM hodi / tado uvari veudhviyaAhArasarIrANaM samauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe 0 bhAgamettesu bhAsANivvattiTThANesu gadesu orAliyasarIrassa savvajahaNaM bhAsANivvattidvANaM hodi / tado uvari orAliya-veubviyaAhArasarIrANaM bhAsANivvattiTThANesu Avali0 asaMkhe 0 bhAgamettesu gadesu AhArasarIrassa bhAsApajjatIe ukkassaNivvattidvANaM thakkadi / tado orAliya-veuvivayasarIrANaM samauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe0 bhAgamettesu bhAsAvajjattIe sthAnoMke jAnepara usake bAda AhArakazarIrakI AnApAnaparyAptikA utkRSTa nirvRttisthAna zrAnta hotA hai / usake bAda Upara audAyikazarIra aura vaikriyikazarIrake eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa AnApAna paryApti ke nirvRttisthAnoMke jAne para usake bAda vaiyikazarIrakI AnApAna paryAptikA utkRSTa nirvRttisthAna zrAnta hotA hai / usake bAda Upara audArikazarIrakI AnApAnaparyAptike nirvRttisthAnoMke eka samaya adhika Adike krama se Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAne para usake bAda audArikazarIrakA AnApAnaparyAptikA utkRSTa nirvRttisthAna zrAnta hotA hai / isalie ye sthAna krama se vizeSa adhika haiM / anantara inake utkRSTa sthAnoMse Upara antarmuhUrta jAkara AhArakazarIrakI bhASAparyAptikA jaghanya nirvRttisthAna hotA hai / isake bAda Upara AhArakazarIra ke bhASAparyAptinirvRttisthAnoM ke eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAne para vaikriyikazarIrakI bhASAparyAptikA sabase jaghanya nirvRttisthAna hotA hai / usake bAda Upara vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bhASAnirvRtisthAnoMke jAne para audArikazarIrakA sabase jaghanya bhASAnivRttisthAna hotA hai / usake bAda Upara audArikazaroga, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake bhASAnirvRttisthAnoM ke Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAnepara AhArakazarIrakI bhASAparyAptikA utkRSTa nirvRttisthAna zrAnta hotA hai| usake bAda audArikazarIra aura vaikriyikazarIrakI bhASAparyApti ke nirvRttisthAnoMke eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyatAveM bhAgapramANa Upara jAne para vaikriyikazarIra kI
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ 524 / chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 673 givattiTANesu uvari gadesu veubviyasarIrassa bhAsApajjattIe ukkastaNivyattiDhANaM thakkadi / tado uvari samayauttarAdikameNa Avali. asaMkhe0bhAgamettesu bhAsApajjattIe NivvattiTThANesu gadesu orAliyasarIrassa bhAsApajjattIe ukassaNivattidvANaM thakkadi / teNedANi jahAkameNa visesAhiyANi / puNo orAliya-veuviya AhArasarIraukkassabhAsApajjattidvANANamuvari aMtomahattaM gaMtUNa AhArasarIrassa maNapajjattIe savvajahaNNaM NivvattiTTANaM hodi / tado uvari samaya uttarAdikameNa Avali0 asaMkhe0 bhAgamettesu AhArasarIrassa maNaNivvattiTThANesu gadesu veubviyasarIrassa savvajahaNaM maNaNivattiTThANaM hodi / tado urvAra veuvviyaAhArasarIrANaM samaya uttarAvikameNa Avali0 asaMkhe0 bhAgamettesu maNaNivvatihANesu gadesu orAliyasarIrassa savajahaNaM maNaNivvattidvANaM hodi / tado uvari orAliya-veumviya-AhArasarIrANaM samayauttarAdikameNa Avali0 asaMkhe0 bhAgamettesu maNaNivvattiTANesu gadesu tado AhArasarIrassa ukkassamaNaNinvattidvANaM thakkadi / tado uri orAliya-veubviyasarIrANaM samayauttarAdikameNa Avali0 asaMkhebhAgamettesu maNivvattiTTANesu gadesa veubviyasarIrasta ukkassamaNaNivattiDhANaM thakkadi / tado uri samaya uttarAdikameNa Avali.asaMkhe0 bhAgamettesa maNibattiTTANesa gadesu orAliyasarIrassa ukkassaM maNaNivattiTTANaM thakkadi / edANi vi jahAkameNa bhASAparyAptikA utkRSTa nirvattisthAna zrAnta hotA hai / usake bAda Upara eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bhASAparyAptinirvattisthAnoMke jAnepara audArika zarIrakI bhASAparyAptikA utkRSTa nirvattisthAna zrAnta hotA hai| isalie ye kramase vizeSa adhika hai| punaH audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake utkRSTa bhASAparyAptinirvRttisthAnoMke Upara antarmuhurta jAkara AhArakazarIrakI manaHparyAptikA sabase jaghanya nirvRttisthAna hotA hai| isake bAda Upara AhArakazarIrake manaHnirvRttisthAnoM ke eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAne para vaikriyikazarIrakI manaHparyAptikA sabase jaghanya nirvAttasthAna hotA hai| usake bAda Upara vaikriyikazarIra aura AhArakazarIra sambandhI manaHparyApti nirvRttisthAnoMke eka samaya adhika Adike krama se Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAnepara audArikazarIra kI manaHparyAptikA sabase jaghanya nirvattisthAna hotA hai| usake bAda Upara audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIra sambandhI mana:nirvattisthAnoMke eka samaya adhika Adike kramase Avalike asakhyAtaveM bhAgapramANa jAne para AhArakazarIrakA utkRSTa manaHparyAptinirvRttisthAna zrAnta hotA hai| usake bAda Upara audArikazarIra aura vaikriyikazarIra sambandhI manaHparyAptinirvRttisthAnoM ke eka samaya adhika Adike kramase Avalike asakhyAtaveM bhAgapramANa jAne para vaikriyika zarIrakA utkRSTa manaHparyAptinirvRttisthAna zrAnta hotA hai| usake bAda eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa mana:paryAptinirvRttisthAnoMke jAne para audArikazarIrakA utkRSTa manaHparyAptinirvRttisthAna zrAnta hotA hai| ye tA0 prato sarIrassa maNaNivvattiTThANaM ' iti pAThaH / .
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 525 baMdhaNANuyogaddAre cUliyA satthANe visesAhiyANi / ettha appAbahuaM- samvatthovANi orAliyasarIrassa ANA -- pANabhAsA-maNaNivvattiTThANANi // 674 // kAraNaM sugamaM / veuvviyasarIrassa ANApANa-bhAsA-maNaNivattiTThANANi visesAhiyANi // 675 / / orAliyasarIrassa ANApANaNivattiTTANehito veubviyasarIrassa AgApAgaNivattiTTANANi visesAhiyANi / orAliyasarIrassa bhAsANivvattivAhito veubviyasarIrassa bhAsANivattiTTANANi visesAhiyANi / orAliyasarIrassa maNaNivattiTrANehito veubviyasarIrassa maNaNivattiDhANANi visesAhiyANi / savvattha visesapamANamAvali. asNkhejjdibhaago| AhArasarIrassa ANApANa-bhAsA-maNaNivattiTThANANi visesAhiyANi // 676 / / veubviyasarIrassa ANApANaNivvattiTTANehito AhArasarIrassa ANApANaNivattiTThANANi visesAhiyANi viuvviyasarIrassa bhAsANivattiTThANehito AhAra bhI svasthAnameM kramase vizeSa adhika haiM / yahA~ alpabahutva- audArikazarIrake AnApAna, bhASA aura manonivRttisthAna sabase stoka haiM // 674 / / __ kAraNa sugama hai| vaikriyikazarIrake AnApAna, bhASA aura manonirvattisthAna vizeSa adhika haiM // 675 / / __ audArikazarIrake AnApAna nivRttisthAnoMse vaikriyikazarIrake AnApAnanirvRttisthAna vizeSa adhika hai| audArikazarIrake bhASAnirvattisthAnoMse vaikriyikazarIrake bhASAnirvRttisthAna vizeSa adhika hai| tathA audArikazarIrake mananirvattisthAnoMse vaikriyikazarIrake mananirvattisthAna vizeSa adhika haiM / sarvatra vizeSakA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / ___ AhArakazarIrake AnApAna, bhASA aura manonivRttisthAna vizeSa adhika haiM // 676 // vaikriyikazarIrake AnApAnanirvRttisthAnoMse AhArakazarIrake AnApAnanirvRttisthAna vizeSa adhika haiM / vaikriyikazarIrake bhASAnirvRttisthAnoMse AhArakazarIrake bhASAnirvRttisthAna * tA0 pratI ' ANApANabhAmANivvattiTThANANi' iti pAThaH /
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ 526 ) chavakhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6 677 sarIrassa bhAsANivattiTANANi visesAhiyANi / ve ubviyasarI rassa maNaNivattiThANehito AhArasarIrassa maNibattiTrANANi visesAhiyANi / savvattha visesapamANamAvaliyAe asNkhejjdibhaago| sarIridiyapajjattINa pudha parUvaNaM kimaLaM kadaM? evaM satthANaappAbahua ceva paratthANappAbahuaM Na hodi tti jANAvaLaM / samvesimegavAreNa Ni dese kIramANe puNa orAliyasarIrassa sarIridiya-ANApANabhAsA-maNaNivattiTTANANamari veubviyasarIrasta sarIridiya-ANApANa bhAsA maNa. NivattiDhANAgi kiNNa visesAhiyANi ti AsaMkA uppajjajja / taNirAkaraNaTTha puNo Niddeso kado / orAliyasarIrassa puNa sarIridiya-ANApANa-bhAtA-maNivvattiTThANANi aNNoNNaNa sarisANi / kudo evaM Navvade ? aviruddhAiriyavayaNAdo / evaM savvasarIrapajjattINaM pi satthANe sarisattaM bhANiyanvaM / tado aMtomuttaM gaMtaNa tiSNaM sarIrANaM NillevaNaTThANANi AvaliyAe akhesaMjjadibhAgamettANi / / 677 / / tiNNaM sarIrANamukkaslamaNaNivattiTTANANamuvari aMtomahattaM gaMtUNa tigNaM sarIrANaM pillevaNaTANANi AvaliyAe asaMkhejavibhAgamettANi hoti / ki pillevaNa vizeSa adhika haiM / vaikriyikazarIrake manonirvattisthAnoMse AhArakazarIrake manonivattasthAna vizeSa adhika haiM / sarvatra vizeSakA pramANa Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / zaMkA- zarIraparyApti aura indriyaparyAptikI alagase prarUpaNA kisalie kI hai ? samAdhAna- yahAM para svasthAna alpabahutva hI hai, parasthAna alpabahutva nahIM hai isa bAtakA jJAna karAne ke lie unakI alagase prarUpaNA kI hai| sabakA eka bAra nirdeza karane para punaH audArikazarIrake zarIra, indriya, AnApAna, bhASA aura manonirvattisthAnoMke Upara vaikriyikazarIrake zarIra, indriya, AnApAna, bhASA aura manonivRttisthAna kyoM vizeSa adhika nahIM haiM aisI AMzakA utpanna ho sakatI thI ataH usakA nirAkaraNa karane ke lie phirase nirdeza kiyA hai| parantu audArikazarIrake zarIra indriya, AnApAna, bhASA aura manonirvattisthAna paraspara meM samAna haiN| zaMkA- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- aviruddha AcAryavacanase jAnA jAtA hai / isIprakAra saba zarIroMkI paryAptiyoMkI bhI svasthAnameM samAnatA kahalAnI cAhie / usake bAda antarmaharta jAkara tIna zarIroMke nirlepanasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / / 677 / / tIna zarIroMke utkRSTa manonirvRttisthAnoMke Upara antarmuhurta jAkara tIna zarIroM ke nirle - panasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiN|
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 677 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 527 dvANaM NAma? jattha appajjattiNimittaM poggalANamAgamo thakkadi taNNillebaNANaM nnaam| chasu pajjattIsu NippaNNAsu puNo jo gheppadi poggalapiMDo so sarIrassa ceva hodi ga pajjattINaM, NippaNNANaM NippattivirohAdo tti / ettha parihAro uccde| taM jahAAgadapoggalesu aMtomahatteNa sattadhAdusarUveNa pariNadesu sarIrapajjattI NAma / Na ca tamhi kAle- sarIraNippattI asthi camma-roma-Naha kAlejja-phuphphusAdINaM NippattIe tado abhaavaado| sajchesu* poggalesu milidesu tabbaleNa bajjhatthagahaNasattIe samuppattI iMdiyapajjattI NAma / Na ca tamhi kAle bajjhidiyANippattI atthi, bajjhidiesu addhaNippaNNesu ceva sagasagavisayaggahaNasattIe smppttiido| Na ca aMtomuttakAleNeva ajchimaMda cakkhu goliyAdINaM NippattI asthi, moraMDayarasesu tahANavalaMbhAdo / evaM sesapajjattIo vi sagasagadanvesu addhaNippaNNesu ceva Nippajjati ti vattavvaM / tAsi davvapajjattINamaNippaNNANaM NippattiNimittaM poggalapiDo pajjattayadassa vi Agacchadi / evamAgacchamANe jattha paMcaNNaM pajjattINaM davvavayaraNANa makkameNa NippattI hodi taNNillevaNaTANaM NAma / jeNa chappapajjattimayaM sarIraM teNa gillevide saMte pacchA AgacchamANapoggalakkhaMdho vi chaSNaM pajjattINaM ceva Agacchadi ti pillevaNa zaMkA - nirlepanasthAna kise kahate haiM ? jahAM para chaha paryAptiyoMke lie pudgaloMkA AnA ruka jAtA hai use nirlepanasthAna kahate haiN| isalie chaha paryAptiyoMke niSpanna hone para punaH jo pudgalapiNDa grahaNa kiyA jAtA hai vaha zarIrakA hI hotA hai paryAptiyoMkA nahIM hotA, kyoMki, niSpannoMkI niSpatti mAnane meM virodha AtA hai ? ___samAdhAna-- yahAM para isa zaMkAkA samAdhAna karate haiN| yathA- Aye hue pudgaloMke antarmaharta kAladvArA sAta dhAturUpase pariNata hone para zarIraparyApti kahalAtI haiN| usa kAlameM zarIrakI niSpatti nahIM hai, kyoMki, usase carma, roma, nakha, kalejA aura phupphusa AdikI niSpatti nahIM hotii| svaccha pudgaloMke milane para unake balase bAhya arthake grahaNa karanekI zaktikA utpanna honA indriyaparyApti kahalAtI hai| usa kAla meM bAhya indriyoMkI niSpatti nahIM hotI hai, kyoMki, indriyoMke ardha niSpanna hone para hI apane apane viSayako grahaNa karane kI zakti utpanna ho jAtI hai| aura antarmuhUrta kAlake dvArA hI akSipuTa aura cakSugolaka AdikI niSpatti ho nahIM sakatI, kyoMki, mora jo aNDe detI hai unase rasoM meM usa prakArakI upalabdhi nahIM hotii| isI prakAra zeSa paryAptiyAM bhI apane apane dravyoMke ardha niSpanna hone para hI niSpanna ho jAtI haiM aisA kahanA caahie| una ardhaniSpanna dravyaparyAptiyoMkI niSpattike lie paryApta jIvake bhI pudgalapiMDa AtA hai / isa prakAra pudgala piNDake Ane para jahAM para pAMca paryAptiyoMke dravya upakaraNoMkI yugapat niSpatti hotI hai use nirlepanasthAna kahate haiM / yataH zarIra chaha paryAptimaya haiM, ataH nirlepita hone para bAdameM AnevAlA pudgalaskandha bhI chaha paryAptiyoMke liye hI AtA hai, isalie vahA~ hai tA0 pratI NAma tamhi kAle iti / 4 tA. prato a (Na) tthi iti paatthH| * kA pratI samvesu iti pAThaH * tA0 pratI samappajjatI iti pAThaH / kA0 pratI vajiMdiyANaM iti pAThaH / N ma0 pratipATho'yam 1 tA0 pratI atthi cakkhu- kA* prato atthikuDacakkhu- iti pAThaH1 ma. pratipATho'yam / pratyo pajjayadassa iti pATha:1 . kA0 prato davvayaraNANa iti paatthH|
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ 528 ) chavakhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5,6678 NAbhAvo Na vottuM savikajjade, puvvamAgadapoggalakkhaMdhehi va pacchA gahidapoggala - kkhaMdhehi davvapajjattINaM saMThANaMtarasta avayavaMtarassa vA aNuvalaMbheNa tesi tattha vAvArAbhAvAdo / teNa kAraNeNa jillevide saMte jaM poggala gahaNaM sarIraTThaM puvvillaM pajjatinimittamidi vRtte paramatthado puNa savvaM poggalaggahaNaM sarIraTTha ceva, sarIravadirittapajjattINamabhAvAdo / orAliya- veubviya - AhArasarIrANaM jahAkameNa visesA -- hiyANi // 678 // orAliya-ubviya- AhArasarI rANamukkassamaNaNivvattidvAhito uvari aMtomuhuttaM gaMtUna AhArasarIrassa jahaNNaM pillevaNadvANaM hodi / tado samauttarAvikameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettesu AhArasarI rajillevaNaTThANesu uvari gadesu veuvviyasarIrassa jahaNNaNillevaNadvANaM hodi / tado veubviya- AhArasarIrANaM samauttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametta jillevaNaTThANesu gadesu orAliyasarIrassa jahaNNaNillevaNadvANaM dissadi / tado samauttarAdikameNa tiSNaM sarIrANaM Nilleagr AvaliyA asaMkhejjadibhAgamettesu gadesu AhArasarIrassa ukkarasapillevANaM thakkadi / tado samauttarAdikameNa uvari orAliya- ve uvviyasarIrANaM nirlepanasthAnoMkA abhAva kahanA zakya nahIM haiM, kyoMki, pahale Ae hue pudgalaskandhoMke samAna bAda meM grahaNa kiye gaye pudgalaskandhoMdvArA dravyaparyAptiyoMke saMsthAnAntarakI yA avayavAntarakI upalabdhi nahIM hone se unakA unake nirmANa meM vyApAra nahIM hotA / isa kAraNa nirlepita hone para jo pudgaloMkA grahaNa hotA hai vaha zarIra ke lie hotA hai yA pUrva paryAptiyoMke lie hotA hai aisA pUchane para usakA uttara yaha hai ki paramArthase saba pudgaloMkA grahaNa zarIra ke lie hI hotA hai, kyoMki, zarIrako chor3akara paryAptiyoMkA abhAva hai / ve nirlepanasthAna audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIra ke kramase vizeSa adhika haiM / / 678 / / audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIra ke utkRSTa manonirvRttisthAnoM ke Age antarmuhUrta jAkara AhArakazarIrakA jaghanya nirlepanasthAna hotA hai / usake bAda AhArakazarIrasambandhI nirlepanasthAnoMke eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa Upara jAne para vaikriyika zarIrakA jaghanya nirlepanasthAna hotA hai / usake bAda kriyika aura AhAraka zarIrasambandhI nirlepanasthAnoMke eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAnepara audArikazararIkA jaghanya nirlepanasthAna dikhalAI detA hai / usake bAda tInoM zarIroMke nirlepanasthAnoMke eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAne para AhArakazarIrakA utkRSTa nirlepanasthAna zrAnta hotA hai / usake bAda audArikazarIra X kA0 pratI 'pajjattanimittamidi' iti pAThaH / -
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6. 682 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA NillevaNaTANesu AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettesu gadesu veubviyasarIrassa ukkassajillevaNaDhANaM thakkadika / tado samauttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjavibhAgamettesu pillevaNaTTANesu gadesu orAliyasarIrassa ukkassapillevaTThANaM thakkadi / teNa jahAkama disesAhiyANi / estha appAbahugaM- savvatthovANi orAliyasarIrassa NillevaTThANANi // 679 // kAraNaM sugamaM / veubviyasarIrassa gillevaNaTThANANi visesAhiyANi / 680 / kettiyametteNa ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametteNa / AhArasarIrassa gillevaNaTThANANi visesAhiyANi / 681 / kettiyametteNa? AvaliyAe asaMkhejjavibhAgameteNa / evaM gaMthamassidUNa paDhamasaMdiTThI parUveyatvA / saMpahi bAdara-suhamaNigodapajjatte assitUNa maraNajavamajhAdINaM parUvaNaTheM uttarasuttaM bhnndi| tatya imANi paDhamavAe AvAsayANi hoti // 682 // aura vaikriyikazarIrake nirlepanasthAnoMke eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAnepara vaikriyika zarIrakA utkRSTa nirlepanasthAna zrAnta hotA hai| usake bAda eka samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirlepanasthAnoMke jAne para audArikazarIrakA utkRSTa nirlepanasthAna zrAnta hotA hai| isalie ye yathAkrama vizeSa adhika haiN| yahAMpara alpabahutva- audArikazarIrake nirlepanasthAna sabase stoka haiM / 679 / kAraNakA kathana sugama hai| vaikriyikazarIrake nilepanasthAna vizeSa adhika haiM // 680 // kitane adhika haiM ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika hai| AhArakazarIrake nirlepanasthAna vizeSa adhika haiM / / 681 // kitanemAtra adhika haiM ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhika haiN| isa prakAra graMthakA Azraya lekara prathama saMdRSTikA kathana karanA caahie| aba bAdara nigoda paryApta aura sUkSma nigoda paryApta jIvoMkA Azraya lekara maraNayavamadhya AdikA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM-- vahAM sarvaprathama ye Avazyaka hote haiM / / 682 // 4 kA0 pratI '-NillevaNaM dhakkadi ' iti paatth||
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ 530 ) chavakhaMDAgame vaggaNA - khaMDa ( 5, 6 683 bAdara - suhumaNigodapajjattANaM * paDhamadAe paDhamaM ceva edANi bhagnamANAvAsayANi hoMti, sesANi paJchA hoMti tti bhaNidaM hodi / tado javamajjhaM gaMtUNa sahamaNigodajIvapajjattayANaM nivvatiTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi // 683 || bAdara-suhumaNigodapajjattANaM savvajahaNNAaM tiNi bhAge kADhUNa tattha paDhamatibhAgassa saMkhejjadibhAge jANi AvAsayANi ttANi bhaNissAmo / tado javamajjhaM gaMtaNe tti bhaNide uppaNNapaDhamasamayappahUDi pajjatINaM pAraMbhaM kAdUNa tado aMtomuhuttamuvari jahA javamajjhaM tahA gaMtUNa suhumaNigodajIvapajjattANaM NivvattidvANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi hoMti / kA NivtrattI NAma? caduSNaM pajjattINaM pillevaNaM nivvattI / Nivvatti tti bhaNide ettha javamajjhakamo vuccade / taM jahA- cattAri pajjattIo savvalahueNa kAleNa nivvattayA jIvA thovA / taduvarimasamae nivvattayA visesAhiyA / evaM visesAhiyA visesAhiyA hoGkaNa gacchaMti jAba suhumaNigodaNilleba jIvajavamajjhati / teNa paraM visesahINA visesahINA hoNa gacchaMta jAva caduSNaM pajjattINamukkassa pillevaNadvANaM ti / javamajjhassa heTThima uvarimANi caduSNaM pajjatINaM bAdara nigoda paryApta aura sUkSma nigoda paryApta jIvoMke paDhamadAe arthAt prathama hI ye kahe jAnevAle Avazyaka hote haiN| zeSa Avazyaka bAdameM hote haiM yaha ukta kathanakA tAtparya hai / usake bAda yavamadhya jAkara sUkSma nigoda paryApta jIvoMke nirvRttisthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM // 683 // bAdara nigoda paryApta aura sUkSma nigoda paryApta jIvoMkI sabase jaghanya Ayuke tIna bhAga karake vahA~ prathama tribhAgake asaMkhyAtaveM bhAga meM jo Avazyaka hote haiM unheM kaheMge / usake bAda yavamadhya jAkara aisA kahane para utpanna hone ke prathama samayase lekara paryAptiyoMkA prArambha karake usake bAda antarmuhUrta Upara jisa prakAra yavamadhya hai usa prakAra jAkara sUkSma nigoda paryApta jIvoMke nirvRttisthAna bhAvalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / zaMkA -- nirvRtti kise kahate haiM ? samAdhAna-- cAra paryAptiyoMke nirlepanako nirvRtti kahate hai / nirvRtti aisA kahane para yahA~ yavamadhya ke kramakA kathana karate haiN| yathA- cAra paryAptiyoM ke sabase alpa kAlake dvArA nirvattaka jIva sabase thoDe haiM / usake uparima samaya meM nirvattaka jIva vizeSa adhika haiM / isa prakAra sUkSma nigoda nirlepanasthAna jIva yavamadhyake prApta hone taka jIva vizeSa adhika vizeSa adhika hokara jAte haiN| usake bAda cAra paryAptiyoke utkRSTa nirlepanasthAnake Xx tA0 pratau 1 bAdarahamaNigodapajjattANaM' aya pATha: sUtratvena nirdiSTaH /
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 684 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 531 jillevaNaTANANi AvaliyAe asaMkhejjavibhAgamettANi / ettha egA vi guNahANI tthi / kudo? sutte guNahANipamANaparUvaNAbhAvAdo / tado javamajhaM gaMtUNa bAvaraNigodajIvapajjattayANaM NivvattiTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi / / 684 / / uppaNNapaDhamasamayappahuDi aMtomahuttamuvari gaMtUNa suhamaNigodasavvajahaNNaNille. vaNaTTANAdo heDhA AvaliyAe asaMkhejjavibhAgamettamosaridUNa bAdaraNigodapajjattajIvA caduNNaM pajjattINaM NivattayA thovaa| taduvarimasamae NivattayA visesaahiyaa| evaM visesAhiyA visesAhiyA hodUNa gacchaMti jAva AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettajillevaNaTANANi tti / tAdhe suhamaNigodapajjattasavvajahaNNaNillevaNaTTANeNa bAdaraNigodapajjattapillevaNaTThANaM sarisaM hodi| taduvarimasamae bAdaraNigodapajjattajIvA caduNNaM pajjattINaM NivattayA visesAhiyA / evaM visesAhiyA visesAhiyA hodUNa gacchaMti jAva suhamaNigodapajjattajavamajjhaM ti| taduvarimasamae bAdaraNigodapajjattA cadugNaM pajjattINaM NivattayA visesAhiyA / evaM visesAhiya-visesAhiyakameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettapillevaNaTANANi uvari gaMtUNa bAdaraNigodapajjattANaM javamajjhaM hodi / taduvari visesahINA visesahINA hodUNa gacchaMti jAva suhamaNigoda prApta honetaka vizeSa hIna vizeSa hIna hokara jAte haiN| cAra paryAptiyoMke yavamadhyake adhastana aura uparima nirlepanasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| yahA~ para eka bhI guNahAni nahIM hai, kyoMki, sUtra meM guNahAnike pramANakA kathana nahIM kiyA hai / usake bAda yavamadhya jAkara bAdara nigoda paryApta jIvoMke nirvattisthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / / 684 / / utpanna hone ke prathama samayase lekara antarmahurta Upara jAkara sUkSma nigodoMke sabase jaghanya nirvattisthAnase nIce Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sarakakara cAra paryAptiyoMke nirvattaka bAdara nigoda paryApta jIva thoDe haiN| usase uparima samayameM nirvattaka jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirlepanasthAna jAne taka nirvattaka jIva vizeSa adhika vizeSa adhika hokara jAte haiN| taba jAkara sUkSma nigoda paryApta jIvoMke sabase jaghanya nirlepanake sAtha bAdara nigoda paryApta jIvoMkA nirlepanasthAna samAna hotA hai| usase uparima samayameM cAra paryAptiyoMke nirvattaka bAdara nigoda paryApta jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra sUkSma nigoda paryApta yavamadhyake prApta hone taka vizeSa adhika vizeSa adhika hokara jAte haiN| usase uparima samayameM cAra paryAptiyoMke nirvattaka bAdara nigoda paryApta jIva vizeSa adhika hai| isa prakAra vizeSa adhika vizeSa adhikake kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirlepanasthAna Upara jAkara bAdara nigoda paryAptakoMkA yavamadhya hotA hai| usase Upara sUkSma nigoda paryAptakoMke utkRSTa nirlepamasthAna prApta hone taka vizeSa hIna vizeSa hIna hokara jAte haiN| usase Upara vizeSa hIna kramase
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ 532 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6 685 pajjattaukkassapillevaNaTThANe ti / taduvari visesahINakameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettamaddhANaM gaMtUNa bAdaraNigodapajjattANamukkassapillevaNaDhANaM hodi / hota pi paDhamatibhAgassa carimasamayAdo heTThA aMtomahuttamosaridUNa bhavahi / saMpahi bAdaraNigodapajjattaukkassaNillevaNaTTANAdo uvarimede paDhamatibhAgassa saMkhejjesu bhAgesu biviyatibhAge sayale ca Natthi AvAsayANi, tattha aauabNdhaabhaavaado| tado aMtomuhuttaM gaMtUNa suhamaNigodajIvapajjattayANamAuabaMdhajavamajjhaM // 685 // uppaNNapaDhamasamae AuabaMdhassa pAraMbho Na hodi, picchaeNa sagajahaNAuabetibhAge gaMtUNa ceva AuabaMdho hodi ti jANAvaNaTumaMtomahattaggahaNaM kadaM / ettha javamajjhasarUvaparUvaNA kiirde| taM jahA-uppaNapaDhamasamayappahuDi paDhamabidiyatibhAge boledUNa taviyatibhAgapaDhamasamae AuabaMdhayA suhamaNigodapajjattajIvA thovA / taduvarimasamae AuabaMdhayA jIvA visesaahiyaa| evaM visesAhiyA visesAhiyA hodUNa tAva gacchaMti jAva AvaliyAe asaMkhejjadimAgamettamaddhANaM gaMtUNa suhamaNigodapajjattANamAuabaMdhajavamajjhaTANamappaNNaM titeNa paraM visesahINA hodaNa gacchaMti jAva aMtomahuttamettamaddhANamuvari gaMtUNa sahamaNigodapajjattANaM carimaAuabaMdhaTThANaM ti| Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhvAna jAkara bAdara nigoda paryAptakoMkA utkRSTa nirlepanasthAna hotA hai / aisA hotA huA bhI prathama vibhAgake antima samayase pIche antarmuhUrta saraka kara hotA hai| aba bAdara nigoda paryAptakoMke utkRSTa nirlepanasthAnase prathama tribhAgake uparima saMkhyAta bahubhAgoMmeM aura sampUrNa dvitoya tribhAgameM Avazyaka nahIM haiM, kyoMki, vahA~ AyukA bandha nahIM hotaa| usake bAda antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda paryApta jIvoMkA Ayabandhayavamadhya hotA hai / / 685 // utpanna hone ke prathama samaya meM AyubandhakA prArambha nahIM hotA hai / nizcayase apanI jaghanya Aya ke do vibhAga jAkara hI AyukA bandha hotA hai isa bAta kA jJAna karAne ke lie ' antarmaharta ' padakA grahaNa kiyA hai| yahA~ para yavamadhyake svarUpakA kathana karate haiN| yathAutpanna hone ke prathama samayase lekara prathama aura dvitIya vibhAgako bitAkara tIsare tribhAgake prathama samayameM AyukA bandha karanevAle sUkSma nigoda paryApta jIva thoDe haiN| usase uparima samayameM AyukA bandha karanevAle jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa adhvAna jAkara sUkSma nigoda paryAptakoMke Ayu bandhayavamadhyasthAnake utpanna hone taka vizeSa adhika vizeSa adhika hokara jAte haiN| usake bAda antarmuharta adhvAna Upara jAkara sUkSma nigoda paryAptakoM ke antima AyubandhasthAnake prApta hone taka vizeSa hIna hokara jAte haiN| 4 kA0 prato :-vettibhAge' iti pAThaH / :
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 686 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA tado aMtomuhuttaM gaMtUNa bAdaraNigodajIvapajjattayANaM AuabaMdhajavamajjhaM / / 686 // uppaNNapaDhamasamayappaDisagajahaNNAuassa betibhAgametamaddhANaM gaMtUNa tadiyatibhAgapaDhamasamae bAdaraNigodapajjattajIvA AuabaMdhayA thovA hotA vi suhamaNigodapajjattataviyatibhAgapaDhamasamayAdo aMtomahattaM heTThA osaridUNa edamAuabaMdhaDhANaM hodi / kiM kAraNaM? jeNa nAdaraNigodo ghAdeNa thovamAuaM Tuvedi ti| taduvarimasamae bAdaraNigodapajjattA AuabaMdhayA jIva visesaahiyaa| evaM visesAhiyA visesAhiyA hodUNa gacchaMti jAva suhupapajjattAuabaMdhatadiyatibhAgapaDhamasamayo ti / taduvari visesAhiyA jAva suhamapajjattAuabaMdhajavamajjhe ti / taduvari visesAhiyA jAva bAdarapajjattAuabaMdhajavamajjhe tti / taduvari visesahINA jAva suhamacarimaAuabaMdhaThANe tti / taduvari visesahINA bAdaraukkassAuabaMdhaNillevaNaDhANe tti / taduvari aMtomuhuttaM gaMtUNa asaMkhepaddhAra hodi / asaMkhepaddhAe uvari+ aMtomahattaM gaMtUNa bAvara. suhamaNigodapajjattANaM ghAdajaNidaM savvajahaNNajIvaNiyaTThANaM hodi / / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa suhamaNigodajIvapajjattayANaM maraNa usake bAda antarmuhUrta jAkara bAdara nigoda paryApta jIvoMkA Ayubandhayavamadhya hotA hai // 686 // utpanna hone ke prathama samayase lekara sabase jaghanya Ayuke do tIna bhAgapramANa adhvAna jAkara tRtIya tribhAgake prathama samayameM AyukA bandha karanevAle bAdara nigoda paryApta jIva sabase thoDe haiN| aisA hote hue bhI sUkSma nigoda paryApta jIvoMke tRtIya tribhAgake prathama samayase antarmuhUrta pIche saraka kara yaha AyubandhasthAna hotA hai| kAraNa kyA hai ? kyoMki, bAdara nigoda jIva ghAta dvArA stoka Ayuko zeSa rakhatA hai| usase uparima samayameM AyukA bandha karanevAle bAdara nigoda paryApta jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra sUkSma nigoda paryApta jIvoMke Ayubandhake tIsare vibhAgake prathama samayake prApta hone taka vizeSa adhika vizeSa adhika hokara jAte haiN| usase Upara sUkSma paryAptake Ayubandha yavamadhyake prApta hone taka vizeSa adhika hote haiN| usase Upara bAdara paryAptake Ayabandha yavamadhyake prApta hone taka vizeSa adhika hote haiN| usase Upara sUkSma nigoda paryAptake antima Ayubandha sthAnake prApta hone taka vizeSa hIna hokara jAte haiN| usase Upara bAdara nigoda paryAptake utkRSTa Ayubandha nirlepanasthAnake prApta hone taka vizeSa hIna hokara jAte haiN| usase Upara antarmuharta jAkara AsaMkSepAddhA hotA hai / AsaMkSepAddhAse Upara antarmuhUrta jAkara bAdara nigoda paryAptako va sUkSma nigoda paryAptakoMkA ghAtase utpanna huA sabase jaghanya jIvanIya sthAna hotA hai| usake bAda antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda paryAptaka jIvoMkA maraNa yavamadhya pratyo ' asaMkheyaddhA ' iti paatthH| * prtyo| ' asaMkheyaddhA uvari' iti pATha)
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ 534) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6 687 javamajjhaM / / 687 // uppaNNapaDhamasamayappahuDi aMtomahattaM savvajahaNNaghAdakhuddAbhavaggahaNamettamuvari gaMtUNa savvajahaNNajIvaNiyakAlacarimasamae maratA sahamapajjattA jIvA thovaa| taduvarimasamae maraMtA jIvA visesAhiyA / evaM visesAhiyA visesAhiyA hodUNa marati jAva suhamaNigodamaraNajavamajhaM tti / taduvari visesahINA visesahINA jAva suhumaNigodapajjattajIveNa baddhajahagNAuaNivattiTANe ti / tado aMtomuhuttaM gaMtUNa bAdaraNigodajIvapajjatayANaM maraNajavamajjhaM // 688 // uppaNNapaDhamasamayappaDi ghAdedUNa dRvidasavvajahaNNajIvaNiyakAla mettamavari gaMtUNa tassa carimasamae maraMtA bAdaraNigodapajjattA jIvA thovA / taduvarimasamae maraMtA jIvA visesAhiyA / evaM visesAhiyA visesAhiyA hodUNa marati jAva* suhamaNigodapajjattamaragajavamajjhapaDhamasamao tti / teNa paraM visesAhiyA visesAhiyA hodUNa marati jAva sahamapajjattamaraNajabamajjhaM tti / teNa paraM visesahINA visesahINA hoDUNa maraMti jAva* bAdarapajjattamaraNajavamajhaM ti / teNa paraM visesahINA visesahINA hotA hai / / 687 // utpanna honeke pahale samayase lekara saba se jaghanya ghAta kSullaka bhavagrahaNa kA antarmuhUrta jAkara sabase jaghanya jIvanIya kAlake antima samayameM marane vAle sUkSma paryApta jIva stoka hai / usase uparima samayameM marane vAle jIva vizeSa adhika hai / isa prakAra sUkSma nigoda maraNa yavamadhyake antima samayake prApta hone taka vizeSa adhika vizeSa adhika hokara jIva marate haiN| usase Upara sUkSma nigodaparyApta jIva dvArA baddha jaghanya AyunirvRttisthAnake prApta hone taka vizeSa hIna vizeSa hIna jIva marate haiN| usake bAda antarmaharta jAkara bAdara nigoda paryApta jIvoMkA maraNayavamadhya hotA hai / 688 / utpanna hone ke prathama samayase lekara ghAta karake sthApita kiye gaye sabase jaghanya jIvanIya kAlamAtra Upara jAkara usake antima samaya meM maranevAle bAdara nigoda paryApta jIva thoDe haiN| usase uparima samayameM marane vAle jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra sukSma nigoda paryAptakoMke maraNayavamadhyake prathama samayake prApta hone taka vizeSa adhika vizeSa adhika hokara jIva marate haiN| usame Age sUkSma paryAptakoM ke maraNa yavamadhyake prApta hone taka vizeSa adhika vizeSa adhika jIva marate haiN| usake bAda bAdara paryAptakoMke maraNayavamadhyake prApta hone taka vizeSa hIna vizeSa hona 4 tA0 pratI -jIvaNi ( kA) ya kAla- kA0 pratI -jIvaNikAyakAla-' iti pAThaH / * tA0 pratI 'hodUNa jAva ' iti paatthH| tA0 pratI . visesAhiyA vimemAhiyA iti pATha 1
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 690 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 535 hodUNa gacchaMti jAva suhamaNigodapajjattamaraNajavamajjhacarimasamao tti / teNa paraM visesahINA jAva bAdarapajjattamaraNajavamajjhacarimasamao tti / tado aMtomuhattaM gaMtUNa suhamaNigodapajjattayANaM villevaNaTThANANi AvaliyAe asaMkhejjavibhAgamettANi // 689 / / uppaNNapaDhamasamayappaDi aMtomahattamavari gaMtUga suhamaNigodajIvapajjattANaM baMdheNa jahaNNAuaM hodi / tamega NillevaNaTTANaM / evamhAdo samauttarAAuaM bidiyaNillevaNaTANaM / evaM samauttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjavibhAgamettaNillevaNaDhANANi lagbhaMti / tattheva suhamaNigodapajjattANamukkassAuaM hodi| tado aMtImuhattaM gaMtUna bAdaraNigodapajjattayANaM pillevaNaTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi // 690 // uppaNNapaDhamasamayappahuDi aMtomahattamettamaddhANamuvari gaMtUNa bAdaraNigodapajjatANaM baMdheNa jahaNNAuaM hodi / tamegaM pillevaNaTANaM / samauttarepabaddhebidiyaM pillevaNaTANaM / evaM visamauttarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametaNillevaNaTThANANi uvari gaMtUNa bAdaraNigodapajjattANaM ukkassAuaNillevaNaDhANaM hodi / tattheva bAdaraNigodapajjattANamukkassAuaM hodi tti ghettavvaM / jIva marate haiN| usake bAda sUkSma nigoda paryAptakoMke maraNayavamadhyake antima samayake prApta hone taka vizeSa hIna vizeSa hIna hokara jIva jAte haiM / usake bAda bAdara nigoda paryAptakoMke maraNayavamadhyake antima samayake prApta hone taka vizeSa hIna hokara jIva jAte haiM / usake bAda antarmuharta jAkara sUkSma nigoda paryAptakoMke nirlepanasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / 689 // utpanna hone ke prathama samayase lekara antarmuhurta Upara jAkara sUkSma nigoda paryAptakoMkI bandhase jaghanya Ayu hotI hai / vaha eka nirlepanasthAna hai / isase eka samaya adhika Ayu dUsarA nirlepanasthAna hai| isa prakAra eka samaya adhika Adike krama meM Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirlepanasthAna prApta hote haiN| vahIM para sUkSma nigoda paryAptakoMkI utkRSTa Ayu hotI hai| usake bAda antarmuharta jAkara bAdara nigoda paryApta jIvoMke nirlepanasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / / 690 / / utpanna hone ke prathama samayase lekara antarmuhUrtapramANa adhvAna Upara jAkara bAdara nigoda paryAptakoMkI bandhase jaghanya Ayu hotI hai / vaha eka nirlepanasthAna haiM / eka samaya adhika AyukA bandha hone para dUsarA nilepanasthAna hotA hai| isa prakAra do samaya adhika Adike kramase Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirlepanasthAna Upara jAkara bAdara nigoda paryAptakoMkA utkRSTa Ayu nirlepanasthAna hotA hai / tathA vahIM para bAdara nigoda paryAptakoMkI utkRSTa Ayu hotI hai aisA yahAM para grahaNa karanA caahie|
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 691 tamhi ceva patteyasarIrapajjattayANaM pillevaNaTThANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi // 691 // tamhi ceve ti Niddeso kimaTTha kIrade? bAdaraNigodANamAdhArabhUdapatteyasarIra pjjttjiivgghnnttheN| kudo ? bAdaraNigodapadidvidANamakkassaAuassa vi pamANamaMtomahuttamettaM ceve ti garUvadesAdo / uppaNNasamayappaDi baMdheNa savvajahaNNAuamettamaddhANaM gaMtUNa patteyasarIrapajjattayassa eyamAuaNivattidvANaM hodi / evaM samautarAdikameNa AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettaAuaNillevaNaTANANi uvari gaMtUNa baMdheNa patteyasarIrapajjattayassa bAdaraNigodapadiTTidassa uksassAuNivvattiTThANa hodi / edesi pillevaNaTANANaM thovabahuttaparUvaNasutarasuttamAgayaM / ettha appAbahugaM-- savvatthovANi suhamaNigodajIvapajjattayANa pillevaNaThThANANi / / 692 // kudo ? AvaliyAe asaMkhejjavibhAgapamANattAdo / bAdaraNigovajIvapajjattayANaM pillevaNaTThANANi visesA-- hiyANi // 693 // vahIM para pratyekazarIra paryAptakoMke nipanasthAna Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / / 691 / / zaMkA-- 'tamhi ceva' aisA nirdeza kisalie karate haiM ? samAdhAna-- bAdara nigodoMke AdhArabhUta pratyeka zarIra paryAptakoMke grahaNa karane ke lie ukta nirdeza kiyA hai, kyoMki, bAdara nigoda pratiSThitoMkI utkRSTa AyukA pramANa bhI antarmuhUrta hI hai aisA gurukA upadeza hai| utpanna honeke prathama samayase lekara bandhase prApta sabase jaghanya AyumAtra adhvAna jAkara pratyekazarIra paryAptakA eka AyunirvattisthAna hotA hai| isa prakAra eka samaya adhika Adike krama se Alike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa AyunirlepanasthAna Upara jAkara bandhase bAdara nigoda pratiSThita pratyekazarIra paryAptakA utkRSTa AyunirvattisthAna hotA hai| ina nirlepanasthAnoMke alpabahatvakA kathana karane ke lie Age satra AyA hai-- yahAM para alpabahutva- sUkSma nigoda paryApta jIvoMke nirlepanasthAna sabase thoDe haiM / / 692 // kyoMki, ve Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / bAdara nigoda paryApta jIvoMke nirlepanasthAna vizeSa adhika haiM // 693 / / tA0 pratI sUtramidaM sUtratvenollikhitam ]
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 697 ) ghaNAnuyogaddAre cUliyA kettiyamette ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettavvittiTThANehi tamhi ceva patteyasarIrapajjattayANaM NillevaNaTThANANi visesAhiyANi / / 694 // kettiyametteNa ? AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettavvittiTThANehi / tattha imAni paDhamadAe AvAsayANi havaMti // 695 // evameiM diyaNAmAvAsayANi bhaNiUNa saMpahi eiMdiyANaM paMciviyANaM ca AvAsayaparUvaNaTTamidaM suttamAgayaM tado aMtomuhuttaM gaMtUNa suhumaNigodajIvapajjattayANaM samilAjavamajjhaM / / 696 / / aNAdisiddhAMtapadamassidUNa Au abaMdhajavamajjhassa samilAjavamajjhaM tti samaNA / tado aMtomuhRttaM gaMtUNa bAvaraNigodajIvapajjattayANaM samilAjavamajjhaM // / 697 // ettha vipuvvaM va AuabaMdhajavamajjhassa gahaNaM kAyavvaM / evassa suttassa ( 537 kitane adhika haiM ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirvRttisthAnoMse adhika haiM / vahIM para pratyekazarIra paryAptakoMke nirlepanasthAna vizeSa adhika haiM / 694 / kitane adhika haiM ? Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sthAnoMse adhika haiM / vahAM sarvaprathama ye Avazyaka hote haiM / 695 / isa prakAra ekendriyoMke AvazyakoMkA kathana karake aba ekendriyoM aura paJcendriyoM ke AvazyakoM kA kathana karaneke lie yaha sUtra AyA hai--- usake bAda antarmuhUrta jAkara sUkSma nigoda paryApta jIvakA zamilAyavamadhya hotA hai / 696 / anAdi siddhAntapadakA Azraya lekara AyubandhayavamadhyakI zamilAyavamadhya yaha saMjJA hai / usake bAda antarmuhUrta jAkara bAdara nimoda paryApta jIvakA zamilAyavamadhya hotA hai / 697 / yahA~ para bhI pahale ke samAna AyubandhayavamadhyakA grahaNa karanA cAhie / zaMkA-- isa sutrakA bAdameM Arambha kisalie kiyA hai ?
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ 538 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa pacchAraMbho kimaLaM kau? punvillajavamajjhAdo uri gaMtUNa edaM javamajhaM samattaM tti jANAvaNaLaM kdo| tado aMtomuhattaM gaMtUNa eiMdiyassa jahaNiyA pajjattaNivattI // 698 // evaM bhaNide baMdheNa suhamaNigodapajjattayassa jahagNAuaM ghetavyaM, aNNasta asNbhaavaado| tado aMtomuhattaM gaMtUNa sammucchimassa jahaNiyA pajjattaNivattI // 699 // evaM bhaNide uppaNNapaDhamasamayappahuDimaMtomuttametamaddhANamuvari gaMtUga paMcidiyasammucchimassa baMdhaNa jahaNNAu ghettavvaM / tado aMtomuhattaM gaMtUNa gabbhovakkaMtiyassa jahaNiyA pajjataNivattI / / 700 / / uppaNNapaDhamasamayappahuDimaMtomahuttamettamaddhANamavari gaMtUNa baMdheNa gabbhovakkatiyassa pajjattayassa* jahaNiyA pajjattaNivattI hodi / sammacchimajahaNNapajjattaNivattIdo samAdhAna-- pahaleke yavamadhyake Upara jAkara yaha yavamadhya samApta hotA hai isa bAtakA jJAna karAne ke lie bAdameM isa sUtrakA Arambha kiyA hai / usake bAda antarmuharta jAkara ekendriyako jaghanya paryAptanivRtti hotI hai / 698 / aisA kahane para bandha se prApta sUkSma nigoda paryApta kI jaghanya Ayu lenI cAhie kyoMki, anyakI Aya lenA asambhava hai| phira antarmuhUrta jAkara sammacchimakI jaghanya paryAptanirvRtti hotI hai / 699 / aisA kahane para utpanna hone ke prathama samayase lekara antarmuhurta pramANa adhvAna Upara jAkara paJcendriyasammacchimakI bandhase prApta jaghanya Ayu lenI cAhie / phira antarmuharta jAkara garbhopakrAnta jIvakI jaghanya paryApta nirvatti hotI hai / 700 / utpanna hone ke pahale samayase lekara antarmuhurtamAtra adhvAna Upara jAkara bandhase garbhopakrAnta paryApta jIvakI jaghanya paryAptanirvRtti hotI hai| sammacchimakI jaghanya paryApta nirvRttise * kA0 pratI sUtrAnantaraM ' evaM bhaNide uppaNNapaDha masamayappahu DimaMtomuttamettamaddhANamuvari gaMtUNa paMci diyasammacchimassa baMdheNa gabbhovakkaMtiyassa jattayassa ' iti pAThaH /
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 703 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA esA uvari hodi ti bhaNidaM hodi / tado dasavAsasahassANi gaMtUNa ovavAdiyassa jahaNiyA pajjattaNivattI // 701 // tado idi vRtte uppaNNapaDhamasamayAdo tti ghettavvaM, aNNahA dsvaasshssaannuvvttiido| ovavAdiyA tti vRtte deva-raiyANaM gahaNaM kAyavvaM / tado bAvIsavAsasahassANi gaMtaNa eiMdiyassa ukkassiyA pajjattaNivattI // 702 / / eiMdiyassa baMdheNa jahaNiyA pajjattaNivattI aMtomuttamettA hodi| puNo edisse urimasamauttarAdikameNa suhama-bAdaraNigodapadidvidapajjattANamAvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi pillevaNaDhANANi sammucchima-gabhovakkaMtiya-ovavAdiyasamvajahaNNapajjattaNivattIo ca boleUNa bAdarapuDhavikAiyapajjattayassa bAvIsavAsasahassamettA baMdheNa ukkassiyA NivattI hodi / tado puvakoDi gaMtUNa samucchimassa ukkassiyA pajjatta -- NivattI // 703 // yaha Age calakara hotI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai| phira dasa hajAra varSa jAkara aupapAdika jIvakI jaghanya paryApta nirvRtti hotI hai / 701 / _ 'tado' aisA kahanepara utpanna hone ke prathama samayase lekara yaha artha lenA cAhie, anyathA dasa hajAra varSa nahIM bana sakate haiM / ' ovavAdiyA ' aisA kahanepara devoM aura nArakiyoMkA grahaNa karanA caahie| phira bAIsa hajAra varSa jAkara ekendriya jIvakI utkRSTa paryApta nirvRtti hotI hai / 702 / ekendriyakI bandha kI apekSA jaghanya paryAptanirvRtti antarmuhUrtapramANa hotI hai / punaH isake Upara eka samaya adhika Adike kramase sUkSma nigoda aura bAdara nigoda pratiSThita paryApta jIvoMke Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa nirlepanasthAnoMko tathA sammacchima, garbhopakrAnta aura aupapAdikoMke sabase jaghanya paryApta nirvattiyoMko bitAkara bAdara pRthivIkAyika paryAptakakI bandhakI apekSA bAIsa hajAra varSapramANa utkRSTa paryApta nirvRtti hotI hai| phira pUrvakoTi jAkara sammacchima jIvako utkRSTa paryApta nirvRtti hotI hai / 703 /
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ 540 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 704 sammacchimapaMcidiyapajjattayassa baMdheNa jahaNiyA pajjattaNivattI aMtomuhuttamettA hodi / puNo tisse uvari samauttara-dusama uttarAdikameNa bAvIsavassasahassANi boledUNa sammucchimacidiyapajjattayasta puvvako DimettA baMdheNa ukkassiyA NivattI hodi| tado tiNNi palidovamANi gaMtaNa gabbhovakkaMtiyassa ukkassiyA pajjattaNivattI / / 704 // gabbhovakkaMtiyassa jahaNiyA pajjattaNivattI aMtomahuttiyA / puNo tisse uvari samauttarAdikameNa puvakoDi bolerNa tiNNipalidovamamettA gambhovakkaMtiyassa baMdheNa ukkassiyA pajjattaNivattI hodi / tado tettIsaM sAgarovamANi gaMtUNa ovavAdiyassa ukkassiyA pajjataNivattI / / 705 // ovavAdiyassa jahaNiyA pajjattaNivattI dasavAsasahassamettA / tisse uri samauttarAdikameNa tiNi palidovamANi boledUNa ovAdiyANaM tettIsasAgarovamamettI ukkassiyA pajjattaNivattI hodi / esA savvA vi parUvaNA Na paraveyavvA, sammacchima paJcendriya paryAptakI bandha kI apekSA jaghanya paryApta nirvRtti antarmuhUrtapramANa hotI hai| puna: isake Upara eka samaya adhika, do samaya adhika Adike kramase bAIsa hajAra varSa bitAkara Age sammacchima paJcendriya paryAptakI bandhakI apekSA pUrvakoTipramANa utkRSTa paryApta nirvRtti hotI hai| phira tIna palya jAkara garbhopakrAnta jIvakI utkRSTa paryApta nirvRtti, hotI hai / 704 / garbhopakrAnta jIvakI jaghanya paryApta nirvatti antarmahartapramANa hotI hai| puna: isake Upara eka samaya adhika Adike kramase pUrvakoTipramANa bitAkara garbhopakrAnta jIvakI bandhakI apekSA tIna palyapramANa utkRSTa paryApta nirvRtti hotI hai| phira tetIsa sAgara jAkara aupapAdika jIvako utkRSTa paryApta nirvatti hotI hai / / 705 // aupapAdika jIvakI jaghanya paryApta nirvRtti dasa hajAra varSapramANa hai| usake Upara eka samaya adhika Adike kramase tIna palya bitA kara aupapAdika jIvoMkI tetIsa sAgarapramANa utkRSTa paryApta nirvRtti hotI hai| zaMkA-- yaha saba prarUpaNA nahIM karanI cAhie, kyoMki, solahapadika mahAdaNDakameM jaghanya
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 706 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 541 solasadie mahAdaMDae jahaNNadidi-ukkassaTivivisesesu parUvijjamANesu parUvidattAdo / Na esa doso, bAdara-suhurmANagodANaM jahaNNAuappahuDi* jAva tesi ukkassAue tti tAva tattheva maraNajavamajjha-AuabaMdhajavamajjha-NivvattidvANajavamajjhANi hoti / aNNassa Na hoMti ti parUvide tesimaNNesimAuaviyappANaM saMbhAlaNamidaresimAuANaM pmaannpruuvnnaakrnnaado| evaM ' jattheya marai jIvo' edassa gAhAe atthaparUvaNA smttaa| puvvaM tevIsavaggaNAo parUvidAo / tattha imAo gahaNapAoggAo imAo ca agahaNapAoggAo ti parUvaNA kadA / saMpahi imAo paMcaNhaM sarIrANaM gejjhAo imAo ca agejjhAo tti jANAveMto bhUdabalibhaDArao uttarasuttakalAvaM parUvedi-- tasseva baMdhaNijjassa tattha imANi cattAri aNuyogaddArANi NAyakvANi bhavaMti- vaggaNaparUvaNA vaggaNaNirUvaNA padesaTTadA appAbahue tti // 706 // evANi cattAri ceva ettha aNuyogaddArANi hoti, annnnesimsNbhvaado| sthiti aura utkRSTa sthitivizeSakA kathana karane para kathana ho hI jAtA hai ? samAdhAna-- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, bAdara nigoda aura sUkSma nigoda jIvoMkI jadhanya Ayuse lekara unakI utkRSTa Ayuke prApta hone taka vahIM para maraNayavamadhya, Ayubandhayavamadhya aura nirvattisthAnayavamadhya hote haiM anyake nahIM hote hai aisA kathana karane para una anya jIvoMke AyuvikalpoM kI samhAla karane ke lie itara jIvoMkI Ayu ke pramANakA kathana kiyA hai| isa prakAra 'jattheya marai jIvo' isa gAthAkI arthaprarUpaNA samApta huii| pahale teIsa prakArakI vargaNAoMkA kathana kara Aye haiN| unameM ye grahaNaprAyogya haiM aura ye agrahaNaprAyogya haiM yaha prarUpaNA kI hI hai| aba ye pA~ca zarIroMke grahaNa yogya haiM aura ye grahaNa yogya nahIM haiM aisA jAnate hue bhUtabali bhaTTAkara uttarasUtrakalApakA kathana karate haiM-- usI bandhanIyake vahA~ ye cAra anayogadvAra jJAtavya haiM--vargaNAprarUpaNA, vargaNAnirUpaNA, pradezArthatA aura alpabahutva / / 706 // yahAM para ye cAra hI anuyogadvAra hote haiM, kyoMki, anya anuyogadvAra yahAM para sambhava nahIM haiN| tA0 prato ' jahaNNaTThidi - ( ukkassaTThidi ) ukkassaTThidi- ' iti paatth|) * tA0 pratI - NigodANaM / jahaNNaM ) nahaNNAuappahuDi ' kA0 pratI 'NigodANaM jahaNNaM jaha___NNAuappahuDi ' iti pAThaH /
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ 542 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 707 vaggaNaparUvaNadAe imA eyapadesiyA paramANupoggaladavva'vaggaNA NAma / / 707 / / imA dupadesiyaparamANupoggaladavvavaThagaNA NAma // 708 // evaM tipadesiya-cadupadesiya-paMcapadesiya-chappadesiya-sattapadesiyaaTThapadesiya-Navapadesiya-vasapadesiya-saMkhejjapadesiya-asaMkhejjapadesiya'aNaMtapadesiya-aNaMtANaMtapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma / / tAsimagaMtANaMtapadesiya*paramANupoggaladavvavaThagaNANamuvarimAhArasarIradavvavaggaNA NAma // 710 / / AhArasarIradavvavaggaNANamuvarimagahaNadavvavaggaNA NAma 711 agahaNadanvavaggaNANamuvari tejAdazvavaggaNA NAma / / 712 // tejAvavvavaggaNANamavari agahaNadavvavaggaNA NAma / / 713 / / agahaNadavvavaggaNANamuvari bhAsAdabvavaggaNA NAma // 714 / / bhAsAdavvavaggaNANamuvarimagahaNadatvavaggaNA NAma // 715 / / vargaNAprarUpaNAkI apekSA yaha ekapradezI paramANapudgaladravyavargaNA hai / 707 / yaha dvipradezI paraNANapudagaladravyavargaNA hai / 708 / isaprakAra tripradezI, catuHpradezI, paJcapradezI, SaTpradezI, saptapradezI,aSTa pradezI, navapradezI, dazapradezI, saMkhyAtapradezI, asaMkhyAtapradezI, anantapradezI aura anantAnantapradezI paramANupudgaladravyavargaNA hotI hai / 709 / una anantAnantapradezI paramANapudagaladravyavargaNAoMke Upara AhArazarIradravyavargaNA hotI hai| 710 / AhArazarIradravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hoto hai / 711 / agrahaNadravyavargaNAoMke Upara tejasadravyavargaNA hotI hai / 712 / taijasadravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai / 713 / agrahaNadravyavargaNAoMke Upara bhASAdravyavargaNA hotI hai / 714 / bhASAdravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai / 715 / * tA0 pratI tAsimaNaMtapadesiya-' iti paatthH|
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 543 agahaNavavvavaggaNANamuvari maNadavvavaggaNA NAma / / 716 // maNadavvavaggaNANamuvarimagahaNadavvavaggaNA NAma // 717 / / AgahaNadavvavaggaNANamuvari kammaiyadavvavaggaNA NAma / 718 / evamuvarimasuttANaM pi sanvesimuccAraNA kAyavvA / puNo edesimatthe bhaNNamANe jahA abhaMtaravaggaNAe parUvidaM tahA parUveyavvaM / edehi savehi mmi suttehi punchatavaggaNANaM ceva saMbhAlaNaM kdN| kudo ? puvvaM parUvidatthasseva parUvaNAdo / evaM vaggaNaparUvaNA gadA / vaggaNaNirUvaNadAe imA eyapadesiyaparamANupoggalavavvavaggaNA NAma kiM gahaNapAoggAo kimagahaNapAoggAo* // 719 / / paMcaNNa sarIrANaM jA gejjhA sA gahaNapAoggA gAma / jA puNa tAsimagejjhA (sA)agahaNapAoggA NAma / tAsi doNaM majjhe kattha imA padadi tti pucchA kadA / eyapadesiyavaggaNA ekkA ceva, tattha kadhaM gahaNapAoggAo ti bahuvayaNa---- agrahaNadravyavargaNAoMke Upara manodravyavargaNA hotI hai // 716 / / manodravyavargaNAoMke Upara agrahaNa dravyavargaNA hotI hai // 717 // agrahaNadravyavargaNAoMke Upara kArmaNadravyavargaNA hotI hai // 718 // isI prakAra Ageke sabhI sUtroMkI bhI uccAraNA karanI cAhiye / punaH inake arthakA kathana karate samaya jisaprakAra AbhyantaravargaNAmeM kathana kiyA hai usa prakAra kathana karanA cAhiye / ina saba sUtroMke dvArA pUrvokta vargaNAoMkI hI samhAla kI gaI hai, kyoMki, ina dvArA pahale kahe gaye arthakA hI kathana kiyA gayA hai / ___ isa prakAra vargaNAprarUpaNA anuyogadvArA samApta huaa| vargaNAnirUpaNAkI apekSA yaha ekapradezI paramANapudgaladravyavargaNA kyA grahaNa prAyogya haiM yA grahaNaprAyogya nahIM haiM / / 719 / / pA~ca zarIroMke jo grahaNaprAyogya hai vaha grahaNa yogya kahalAtI hai| parantu jo unake grahaNayogya nahIM hai vaha agrahaNaprAyogya kahalAtI hai| una donoMke madhya isakA samAveza kisameM hotA hai isa prakArakI pRcchA isa sUtrameM kI gaI hai| zaMkA-- ekapradezI vargaNA eka hI hai| vahAM 'gahaNapAoggAo' isa prakAra bahuvacana kA nirdeza nahIM bana sakatA hai ? 4 tA0 pratI 'savvehi suttehi' iti pATha: 1 *tA0 pratI / kimagahaNapAoggAo' tyane / NAma ' ityadhikA pATha 1
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 720 Niddeso jujjade ? Na, jAdiduvAreNa eyattamAvaNNAe vattibhedeNa* jaNidabahuttaM paDi bhuvynnnniddesuvvttiido| __ agahaNapAoggAo imAo eyapadesiyasavvaparamANupoggaladavvavaggaNAo // 720 // paMcaNNaM sarIrANaM gahagapAoggAo Na hoMti hathihatthassa sarisao vva / kudo ? saabhaaviyaado| imA dupadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma kiM gahaNapAoggAo kimagahaNapAoggAo || 721 // sugamamedaM pucchAsuttaM / agahaNapAoggAo // 722 / / evaM pi sugamaM / evaM tipadesiya-cadupadesiya-paMcapadesiya-chappadesiya-sattapadesiyaaTThapadesiya-Navapadesiya-vasapadesiya-saMkhejjapadesiya-asaMkhejjapadesiyaaNaMtapadesiyaparamANapoggaladavvavaggaNA NAma ki gahaNapAoggAo samAdhAna-- nahIM, kyoMki, yadyapi jAtiko apekSA vaha eka hai phira bhI vyaktibhedase vaha bahutvako prApta hai, isalie bahuvacana nirdeza bana jAtA hai| ye eka pradezI saba paramANapudgaladravyavargaNAyeM agrahaNaprAyogya haiM // 720 // jisa prakAra hAthIke hAthase sarasoM grahaNa yogya nahIM hotA hai usI prakAra ye pA~ca zarIroMke grahaNayogya vahIM hotI haiM, kyoMki, aisA svabhAva hai / yaha dvipradezI paramANapudgaladravyavargaNA kyA grahaNaprAyogya hotI haiM yA kyA agrahaNaprAyogya hotI haiM // 721 // yaha pRcchAsUtra sugama hai| agrahaNaprAyogya hotI haiM / 722 / yaha sUtra bhI sugama hai| isa prakAra tripradezI, catuHpradezI, paMcapradezI, SaTpradezI, saptapradezI, aSTapradezI, navapradezI, dazapradezI saMkhyAtapradezI, asaMkhyAtapradezI aura anantapradezI 4 kA. pratI ' tattha gahaNapAoggAo ti bahavayaNaNideso ( Na- ) jajjade ' iti paatth|| * tA0 pratI 'eyattamAvaNNAe vaM ( ve ) tibhedeNa' iti paatth| 1
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 727 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 545 kimagahaNapAoggAo / / 723 // sugmmedN| agahaNapAoggAo / / 724 // evaM pi sugamaM / aNaMtANaMtapadesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma ki gahaNapAoggAo kimagahaNapAoggAo / / 725 // ___sugamaM / kAo ci gahaNapAoggAo kAo ci agahaNa pAoggAo // 726 // AhAravaggaNAe jahaNNavaggaNappahuDi jAva mahAkhaMdhavavvavaggaNe tti tAva evAo aNaMtANaMtapavesiyavaggaNAo tti ettha sute ghettvaao| tattha AhAra teja-mAsA-maNa. kammaiyavaggaNAo gahaNapAoggAo avasesAo agahaNapAoggAo tti ghettavvaM / tAsimaNatANaMtapadesiyaparamANupoggalavavavavaggaNANamuvarimAhAradavvavaggaNA NAma // 727 // paramANupudgaladravyavargaNA kyA grahaNaprAyogya hotI haiM yA kyA agrahaNaprAyogya hotI haiM // 723 // yaha sUtra sugama hai / agrahaNaprAyogya hotI haiM / 724 / / yaha sUtra bhI sugama hai| anantAnantapradezI paramANapudagaladravyavargaNA kyA grahaNaprAyogya hotI haiM yA kyA agrahaNaprAyogya hotI haiM // 725 // yaha sUtra sugama hai| koI grahaNaprAyogya hotI haiM aura koI agrahaNaprAyogya hotI haiM / / 726 / AhAravargaNAkI jaghanya vargaNAse lekara mahAskandhadravyavargaNA taka ye saba anantAnantapradezI vargaNAyeM haiM isa prakAra yahA~ sUtra meM grahaNa karanA caahie| unameMse AhAravargaNA, tejasavargaNA, bhASAvargaNA, manovargaNA aura kArmaNavargaNA ye grahaNaprAyogya haiM, avazeSa agrahaNaprAyogya haiM aisA grahaNa karanA caahie| una anantAtantapradezI paramANupudgaladravyavargaNAoMke Upara jo hotI hai usakI AhAradravyavargaNA saMjJA hai // 727 // 4kA0 pratI ' kAo ve gahaNapAoggAo kAo ve agahaNa-' iti pATha | For Private & Personal use only
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ 546 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 728 uvari ti vRtte majjhe idi ghettavvaM, aNNahA urittaasNbhvaado| athavA heTimaaNaMtANaMtapadesiyavaggaNANamuvari AhAravaggaNA hoMti tti ghettanvaM / edeNa sutteNa AhAravaggaNA edeNa sarUveNa pariNamadi tti jANAveMteNa tadavaDhANapadesaparUvaNA kadA / AhAradavvavaggaNA NAma kA // 728 / / keNa lakkhaNeNa jANijjadi, kiM vA tatto NippajjamANamidi edeNa* sutteNa pucchA kdaa| AhAradavvavaggaNaM tiNNaM sarIrANaM gahaNaM pavattadi // 729 // jisse paramANapoggalakkhaMdhe ghetaNa tiNNaM sarIrANaM gahaNaM NippattI pavattadi* hodi sA AhAradavvavaggaNA NAma / tiNNaM sarIrANaM NAmaNiddesaLaM gahaNasarUvaparUvaNaThaM ca uttarasuttaM bhaNadi orAliya-veuviya-AhArasarIrANaM jANi davANi ghettaNa orAliya-veunviya-AhArasarIrattAe pariNAmedUNa pariNamaMti jIvA tANi davvANi AhAravavavaggaNA NAma // 730 / / ___ Upara aisA kahane para madhya meM aisA grahaNa karanA cAhie, anyathA UparapanA nahIM bana sakatA hai| athavA adhastana anantAnantapradezI vargaNAoMke Upara AhAravargaNA hotI hai aisA grahaNa karanA caahie| isa sUtradvArA AhAravargaNA isa rUpase pariNamana karatI hai aisA jAnate hae usake avasthAnake pradezakA kathana kiyA hai| AhAradravyavargaNA kyA hai / / 728 // vaha kisa lakSaNase jAnI jAtI hai, athavA usase kyA niSpanna hotA hai isa prakAra isa sUtradvArA pRcchA kI gaI hai| AhAradravyavargaNA tIna zarIroMke grahaNa ke lie pravRtta hotI hai / / 729 / / jisake paramANupudgalaskandhako grahaNa kara tIna zarIroMkA grahaNa arthAt niSpatti hotI hai vaha AhAradravyavargaNA hai| aba tIna zarIroMke nAmoMkA nirdeza karane ke lie aura grahaNake svarUpakA kathana karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM--- ___ audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake jina dravyoMko grahaNakara audArika, vaikriyika aura AhArakazarIrarUpase pariNamAkara jIva pariNamana karate haiM una dravyoMkI AhAradravyavargaNA saMjJA hai / / 730 / / / tA0 pratau NipphajjamANainita ( NippajjamANamidi ) edeNa' kA pratI / NipphajjamANa ijjate edeNa' iti pAThaH / * tA0 pratI 'gahaNaM NivattI pavatadi ' kA0 pratI 'gahaNa NipphattI pavattadi / iti pATha 8 ka'0 prato pariNamidUNa , iti pAThaH /
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 732 ) baMdhaNANuyogaddAre cuuliyaa| ( 547 AhArasarIravaggaNAe aMto kAo ci vaggaNAo orAliyasarIrapAoggAo kAo ci veuvviyasarIrapAoggAo kAo ci aahaarsriirpaaoggaao| evamAhAra sarIravaggaNA tivihA hodi / evisse tivihattaM kudo Navvade ? uvaribhaNNamANaogAhaNappAbahugAdo kajjabhedaNNahANavavattIdo vaa| jANi orAliya.veuviya-AhAra sarIrANaM pAoggANi davvANi tANi dhettaNa pAviUNa orAliya veubviya-AhArasarIrattAe orAliya veuviya-AhArasarIrANaM sarUveNa tANi pariNAmedUNa pariNamAviya jehi saha pariNamaMti baMdhaM gacchaMti jIvA tANi davvANi AhAradavvavaggaNA NAma / jadi edesi tiNNaM sarIrANaM vaggaNAo ogAhaNabhedeNa saMkhAbhedeNa ca bhiNNAo to AhAradavvavaggaNA ekkA ceve ti kimaLaM uccade ? Na, agahaNavaggaNAhi aMtarAbhAvaM par3acca tAsimegattavaesAdo / Na ca saMkhAbhedo asiddho, uvaribhaNNamAgaappAbahueNeva tassa siddhiido| AhAradavvavaggaNANamuvarimagahaNadavvavaggaNA NAma // 731 // eveNa agahaNavaggaNAvaTThANapadeso pruuvido| agahaNadavvavaggaNA NAma kA // 732 / / AhArazarIravargaNAke bhItara kucha vargaNAyeM audArikazarIrake yogya haiM, kucha vargaNAyeM vaikriyikazarIrake yogya haiM aura kucha vargaNAyeM AhArakazarIrake yogya haiN| isa prakAra AhArazarI ravargaNA tIna prakAra kI hai| zaMkA-- yaha tIna prakArakI hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- Age kahe jAnevAle avagAhanA alpabahutvase jAnA jAtA hai| athavA anyathA kAryabheda nahIM bana sakatA hai isase jAnA jAtA hai ki vaha tIna prakArakI hai| jo audArika, vaikriyika aura AhArakazarIrake yogya dravya haiM unheM grahaNa kara arthAt prAptakara audArika, vaikriyika aura AhArakazarIrarUpase arthAt audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake AkArase unheM pariNAmakara jinake sAtha jIva pariNamana karate haiM arthAt bandhako prApta hote haiM una dravyoMkI AhAradravyavargaNA saMjJA hai| zaMkA-- yadi tIna zarIroMkI vargaNAyeM avagAhanAke bhedase aura saMkhyAke bhedase alaga alaga haiM to AhAradravyavargaNA eka hI hai aisA kisalie kahate haiN| samAdhAna-- nahIM, kyoMki, agrahaNavargaNAoMke dvArA antarake abhAvakI apekSA ina vargaNAoMke ekatvakA upadeza diyA gayA hai / aura saMkhyAbheda asiddha nahIM hai, kyoMki, Age kahe jAnevAle alpabahutvase hI usakI siddhi hotI hai| AhAra dravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hai| 731 / isa sUtradvArA agrahaNadravyavargaNAke avasthAnake pradezakA kathana kiyA hai| agrahaNadravyavargaNA kyA hai / 732 /
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ 548 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6. 733 kilakkhaNeNe tti bhaNidaM hodi / agahaNavavvavaggaNA AhAravavvamadhicchidAra teyAdavvavaggaNaM na pAvavi tANaM davANamaMtare agahaNadavvavaggaNA NAma / / 733 // AhAradanavamadhicchivA edeNatiNNaM sarIrANamappAoggattaM AhAradavvavagga. NAe ukkassavaggaNAdo vi agahaNajahaNNavaggaNAe rUvAhiyattaM paravidaM / teyAdavavaggaNaM Na pAvadi edeNa tejA-bhAsa-maNa-kammANamappAoggattaM tejAjahaNNavaggaNAdo edisse ukkassavaggaNAe rUvaNataM ca parUvidaM / tANaM davANamaMtare edAsi doNaM vaggaNANaM viccAle agahaNavavavaggaNA NAma / edeNa dvidapadesaparUvaNA kadA / agahaNadavvavaggaNANamuvari teyAdavvavaggaNA NAma // 734 // edeNa sutteNa teyAdavvavaggaNAe pamANaM parUvidaM / teyAdavvavaggaNA NAma kA / / 735 // sugamamedaM pucchAsuttaM / kyA lakSaNavAlI hai yaha ukta kathanakA tAtparya hai / agrahaNadravyavargaNA AhAradravyase prAraMbha hokara tejasadravyavargaNAko nahIM prApta hotI hai, ataH ina donoM dravyoMke madhyameM jo hotI hai usakI agrahaNadravyavargaNA saMjJA hai / / 733 // 'AhAradavvamadhicchidA' isa vacana dvArA agrahaNavargaNA tIna zarIroMke ayogya hai aura AhAradravyavargaNAkI utkRSTa dravyavargaNAse bhI jaghanya agrahaNa vargaNA eka pradeza adhika hai yaha kahA gayA hai| teyAdavvavaggaNaM Na pAvadi isa vacana dvArA yaha taijasavargaNA, bhASAvargaNA, manovargaNA aura kArmaNavargaNAke ayogya aura jaghanya taijasavargaNAse yaha utkRSTa vargaNA eka pradeza nyana hai yaha kahA gayA hai| 'tANaM davvANaM aMtare' arthAt ina donoM vargaNAoM ke bIca meM agrahaNadravyavargaNA hai| isa dvArA usake sthita hone ke pradezakA kathana kiyA gayA hai| agrahaNadravyavargaNAoMke Upara taijasadravyavargaNA hai // 734 // isa sUtra dvArA taMjasadravyavargaNAkA pramANa kahA gayA hai / tejasadravyavargaNA kyA hai // 735 // yaha pRcchAsUtra sugama hai| tA0 pratI ' -madhicchidA (e) edeNa ' iti pAThaH / 4 tA0 pratI / -macchidA' iti paatthH| 1tA0 prato 'aparUvidaM ' iti pAThaH / :
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 740 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 549 teyAdavavaggaNA teyAsarIrassa gahaNaM pavattadi // 736 // tejAsarIrassa teyAsarIraTeM gahaNaM jatto pavattadi sA tejAvaggaNA tti bhaNgadi / edassa NigNayamuttarasuttaM bhaNadi / jANi davvANi ghetUNa teyAsarIrattAe pariNAmedUNa pariNamaMti jIvA tANi vanvANi tejAdavvavaggaNA NAma // 737 // jANi davvANi ghettaNa pAvitaNa tejAsarIrattAe tejAsarIrasarUveNa pariNAmedUNa micchAdipaccaehi pariNamAviya pariNamaMti saMbaMdhaM gacchati jIvA tANi davANi tejA davavaggaNA NAma / tejAvavavavaggaNANamuvarimagahaNavavavaggaNA NAma / 738 // agahaNavavvavaggaNA NAma kA // 739 / / agahaNadavavaggaNA tejAdavamavicchidA bhAsAdavvaM Na pAvedi tANaM vanvANamaMtare agahaNavavvavaggaNA NAma // 740 / / sugamamedaM suttatiyaM / taijasadravyavargaNAse taijasazarIrakA grahaNa hotA hai // 736 / / ' teyAsarIrassa' arthAt tejasazarIrake lie grahaNa jisase hotA hai vaha taijasavargaNA kahI jAtI hai| aba isakA nirNaya karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM / jina dravyoMko grahaNakara taijasazarIrarUpase pariNamA kara jIva pariNamana karate haiM una dravyoMkI tejasadravyavargaNA saMjJA hai / / 737 // jina dravyoMko grahaNa kara arthAt prApta kara taijasazarIrarUpase 'pariNAmedUNa ' arthAt mithyAtva Adi kAraNoMse pariNamA kara jIva 'pariNamaMti' arthAt sambandhako prApta hote haiM ve dravya taijasadravyavargaNA kahalAte haiN| tejasadravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai / 738 / / agrahaNadravyavargaNA kyA hai / 739 / agrahaNadravyavargaNA taijasadravyavargaNAse prArambha hokara bhASAdravyako nahIM prApta hotI hai, ataH ina donoM dravyoMke madhya meM jo hotI hai usakI agrahaNadravyavargaNA saMjJA hai / 740 / / ye tIna sUtra sugama haiN| 0 kA0 pratI ' pabattIdi' iti pATha)
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ 550 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 741 agahaNadavvavaggaNANamuvari bhAsAvavvavaggaNA NAma // 741 // bhAsAvavavaggaNA NAma kA // 742 / / sugamedaM suttduaN| bhAsAdavivaggaNA caunvihAe bhAsAe gahaNaM pavattadi // 743 // jA vaggaNA cauvihAe bhAsAe gahaNaM hodUNa pavattadi sA bhAsAdabyavaggaNA hodi / edassa NiNNayatthamuttarasuttaM bhaNadi saccabhAsAe mosabhAsAe saccamosabhAsAe asaccamosabhAsAe jANi vanvANi ghettUNa saccabhAsattAe mosabhAsattAe saccamosabhAsattAe asaccamosabhAsattAe pariNAmedUNa NissAraMti jIvA tANi davANi bhAsAdavvavaggaNA NAma / / 744 // bhAsAdabvaggaNA sacca-mosa-saccamosa-asaccamosabheveNa caubihA / edaM cauvihattaM kudoNavade? cauvivaha bhaasaakjjnnnnhaannuvvttiido| caunvihabhAsANaM agrahaNadravyavargaNAoMke Upara jo hotI hai usakI bhASAdravyavargaNA saMjJA hai / 741 // bhASAdravyavargaNA kyA hai / / 742 // ye do sUtra sugama haiN| bhASAdravyavargaNA cAra prakArakI bhASArUpase grahaNa hokara pravRtta hotI hai / 743 / jo vargaNA cAra prakArakI bhASArUpase grahaNa hokara pravRtta hotI hai vaha bhASAdravyavargaNA hai| aba isakA nirNaya karaneke lie AgekA sUtra kahate haiM-- satyabhASA, moSabhASA, satyamoSabhASA aura asatyamoSabhASAke jina dravyoMko grahaNa kara satyabhASA, moSabhASA, satyamoSabhASA aura asatyamoSamASArUpase pariNAmA kara jIva unheM nikAlate haiM una dravyoMkI bhASAdravyavargaNA saMjJA hai / / 744 / / bhASAdravyavargaNA satya, moSa, satyamoSa aura asatyamoSake bhedase cAra prakArakI hai| zaMkA-- yaha cAra prakArakI hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAma-- usakA cAra prakArakA bhASArUpa kArya anyathA bana nahIM sakatA hai isase jAnA jAtA hai ki vaha cAra prakArakI hai| cAra prakArakI bhASAke yogya jo dravya haiM unheM grahaNa kara tAlu Adike vyApAra dvArA 4 tA. pratI ' caumvihA 1 taM cauvivahA kUdo' iti pATha: / * tA0 pratI ' Navvade tacaubiha-' iti paatthH|
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 750 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 551 pAoggANi jANi davvANi tANi ghettaNa sacca-mosa-saccamosa-asaccamosamAsANaM sarUveNa tAluvAdivAvAreNa pariNamAviya jIvA mahAdo NistAreti tANi davvANi bhAsAdavivaggaNA NAma | bhAsAvavavaggaNANamuvarimagahaNadavvavaggaNA NAma // 745 // agahaNadavvavaggaNA NAma kA // 746 / / agahaNavavvavaggaNA bhAsAdabvamadhicchidA maNadavvaM Na pAvevi tANaM davANamaMtarera agahaNadavvavaggaNA pAma // 747 // sugamamedaM suttttiyN| agahaNadavvavaggaNANamuvari maNadavvavaggaNA NAma // 748 // maNadavvavaggaNA NAma kA / / 749 // maNavavvavaggaNA cauvvihassa* maNassa gahaNaM pavattadi / 750 / edANi vi sugmaanni| saccamaNassa mosamaNassa saccamosamaNassa asaccamosamaNassa jANi satyabhASA, moSabhASA, satyamoSabhASA aura asatyamoSabhASArUpase pariNamAkara jIva mukhase nikalate haiM, ataeva una dravyoMkI bhASAdravyavargaNA saMjJA hai / bhASAdravyavargaNAoMke Upara jo hotI hai usakI agrahaNadravvavargaNA saMjJA hai / / 745 / / agrahaNadravyavargaNA kyA hai / 746 / / agrahaNadravyavargaNA bhASAdravyavargaNAse prAraMbha hokara manodravyako nahIM prApta hotI hai, ataH una dravyoMke madhya meM jo hotI hai usakI agrahaNadravyavargaNA saMjJA hai|7471 ye tIna sUtra sugama haiN| agrahaNadravyavargaNAoMke Upara jo hotI hai usako manodravyavargaNA saMjJA hai| 748 / manodravyavargaNA kyA hai / 749 / manodravyavargaNA cAra prakArake manarUpase grahaNa hokara pravRtta hotI hai / 750 / ye sUtra bhI sugama haiN| satyamana, moSamana, satyamoSamana aura asatyamoSamanake jina dravyoMko grahaNakara 4 tA0 pratI ' tANi ( NaM ) davANamaMtare ' kA0 pratI ' tANi davvANamaMtare' iti pAThaH / * kA0 pratI ' -vaggaNAe cauvahassa' iti pATha:1
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ 552 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 751 davvANi ghettUNa saccamaNattAe mosamaNattAe saccamosamaNattAe asaccamosamaNattAe pariNAmedUNa pariNamaMti jIvA tANi davANi maNadavvavaggaNA NAma // 751 // maNadavyavaggaNA cauvihA- sacmaNapAoggA mosamaNapAoggA saccamosamaNapAoggA asaccamosamaNapAoggA cedi / maNadavvavaggaNAe cautrihattaM kudo Navade? maNadavyavaggaNAdo NippajjamANadavvamagasa cuvihbhaavnnnnhaannvvttiido| sesaM sugm| maNadavvavaggaNANamavarimagahaNavvavagaNA nnaam|| 752 // agahaNavavvavaggaNA NAma kA // 753 / / agahaNadavvavaggaNA maNadavvamavicchidAra kammaiyadavvaM Na pAvadi tANaM davANamaMtare agahaNadavavaggaNA NAma // 754 // evANi vi suttANi sugamANi / agahaNadavvavaggaNANamuvari kammaiyadavvavaggaNA NAma 755 / satyamana, moSamana, satyamoSamana aura asatyamoSamanarUpase pariNamA kara jIva pariNamana karate haiM una dravyoMkI manodravyavargaNA saMjJA hai / 751 / __ manodravyavargaNA cAra prakArakI hai-- satyamanaprAyogya, moSamanaprAyogya, satyamoSamanaprAyogya aura asatyamoSamanaprAyogya / zaMkA-- manodravyavargaNA cAra prakArakI hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- manodravyavargaNAse utpanna honevAlA dravyamana cAra prakArakA anyathA bana nahIM sakatA hai isase jAnA jAtA hai ki manodravyavargaNA cAra prakArakI hotI hai / zeSa kathana sugama hai| manodravyavargaNAoMke Upara agrahaNadravyavargaNA hotI hai / 752 / agrahaNadravyavargaNA kyA hai / 753 / agrahaNadravyavargaNA manodravyavargaNAse prArambha hokara kArmaNadravyako nahIM prApta hotI hai, ataH ina donoM dravyoMke madhyameM jo hotI hai usako agrahaNadravyavargaNI saMjJA hai / 754 / yaha sUtra bhI sugama hai| agrahaNadravyavargaNAoMke Upara kArmaNadravyavargaNA hotI hai / 755 / 4 kA0 pratI - madhicchidA' iti pAThaH /
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 758 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 553 kammaiyavasvavaggaNA NAma kA / / 756 / / / kammaiyavazvavaggaNA aTThavihassa kammassa gahaNaM pavattavi 757 / sugamANi edANi suttANi / edesi suttANaM NiNNayaTThamuttarasuttaM bhaNadi NANAvaraNIyassa daMsaNAvaraNIyassa veyaNIyassa mohaNIyassa Auassa NAmassa godassa aMtarAiyassa jANi davvANi ghettaNa NANAvaraNIyattAe daMsaNAvaraNIyattAe veyaNIyattAe mohaNIyattAe AuattAe NAmattAe godattAe aMtarAiyattAe pariNAmedUNa pariNamaMti jIvA tANi davvANi kammaiyavasvavaggaNA NAma // 758 // NANAvaraNIyassa jANi pAoggANi davvANi tANi ceva micchattAdipaccaehi paMcaNANAvaraNIyasarUveNa pariNamaMti Na aNNesi sarUveNa / kudo ? appaaoggttaavo| evaM samvesi kammANaM vattavvaM, aNNahA gANAvaraNIyassa jANi vanvANi tANi ghettUNa micchAvipaccaehi jANAvaraNIyattAe pariNAmedUNa jIvA pariNamaMti tti suttANavavattIdo / jadi evaM to kammaiyavaggaNAo aTThe ti kiNNa parUvidAo? Na, aMtarA. bhAveNa tthovdesaabhaavaado| edAo aTTa vi vaggaNAo ki pudha pudha acchaMti Aho kArmaNadravyavargaNA kyA hai / / 756 / / kArmaNadravyavargaNA ATha prakArake karmakA grahaNakara pravRtta hotI hai / 757 / ye sUtra sugama haiN| aba ina sUtroMkA nirNaya karane ke lie AgekA sUtra kahate haiM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra aura antarAyake jo dravya haiM unheM grahaNakara jJAnAvaraNarUpase, darzanAvaraNarUpase, vedanIyarUpase, mohanIyarUpase, AyurUpase, nAmarUpase, gotrarUpase aura antarAyarUpase pariNamA kara jIva pariNamana karate haiM, ataH una dravyoMkI kArmaNadravyavargaNA saMjJA hai / 758 / jJAnAvaraNIyake yogya jo dravya haiM ve hI mithyAtva Adi pratyayoMke kAraNa pA~ca jJAnAvaraNIyarUpase pariNamana karate haiM, anyarUpase ve pariNamana nahIM karate, kyoMki, ve anyake ayogya hote haiM / isI prakAra saba karmoMke viSayameM kahanA cAhie, anyathA jJAnAvaraNIyake jo dravya haiM unheM grahaNa kara mithyAtva Adi pratyayavaza jJAnAvaraNIyarUpase pariNamAkara jIva pariNamana karate haiM yaha sUtra nahIM bana sakatA hai| zaMkA-- yadi aisA hai to kArmaNavargaNAyeM ATha haiM aisA kathana kyoM nahIM kiyA hai ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, antarakA abhAva honese usa prakArakA upadeza nahIM pAyA jaataa|
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ 554 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 759 karaMbiyAo ti ? pudha pudha Na acchaMti kiMtu karaMbiyAo / kudo evaM vvade ? 'AuabhAgo thovo gAmA-gode samo tado ahio' edIe gAhAe Navvade / sesaM jANidUNa vattavvaM / evaM vaggaNaNirUvaNA smttaa| padesaTThavA- orAliyasarIradavvavaggaNAo padesaTThadA aNaMtANaMtapadesiyAo // 759 // / orAliyasarIravavavaggaNANaM padesaparimANaM puvvaM ceva AhAravaggaNaNirUvaNAe parUdidaM / tamettha kimaDheM vaccade ? orAliyavaggaNApadese assidaNa vaNNAdiparUvaNaM karemi tti jANAvaNaThaM vuccade / paMcavaNNAo // 760 / / orAliyasarIradavvavaggaNAo sukkila-ruhira-kiNNa-NIla-pIdavaNNasaMjuttAo hoti / kathaM ekamhi paramANumhi paMcaNNaM vaNNANaM saMbhavo? Na ekkekkamhi paramANumhi ekkekko ceva vagNapajjAo, kiMtu orAliyasarIravaggaNAe jeNa kAoci sukkila. vaNNAo kAoci ruhiravaNNAo kAoci kiNNavaNNAo kAoci NIlavaNNAo zaMkA-- ye ATha hI vargaNAyeM kyA pRthak pRthak rahatI haiM yA mizrita hokara rahatI haiM? samAdhAna-- pRthak pRthak nahIM rahatI haiM kintu mizrita hokara rahatI haiM / zaMkA-- yaha kisa pramANase jAna jAtA hai ? samAdhAna- ' Ayu karmakA bhAga stoka hai / nAma karma aura gotra karma kA bhAga usase adhika hai| isa gAthA se jAnA jAtA hai / zeSa kA kathana jAnakara karanA caahiye| isa prakAra vargaNAnirUpaNA samApta huii| pradezArthatA- audArikazarIradravyavargaNAyeM pradezArthatAko apekSA anantAnantapradezavAlI hotI haiM / / 759 / / zaMkA-- audArikazarIrakI dravyavargaNAoMke pradezoMkA pariNAma pahale hI AhAravargaNAnirUpaNAmeM kiyA hai, use yahAM kisalie kahate haiM ? samAdhAna-- audArikavargaNAke pradezoMkA Azraya lekara varNa AdikA kathana karate hai isa bAtakA jJAna karAneke lie kahate haiN| ve pA~ca varNavAlI hotI haiM / / 760 / / audArikazarIradravyavargaNAyeM zukla, lAla, kRSNa, nIla aura pItavarNase saMyakta hotI haiN| zaMkA-- eka paramANu meM pA~ca varNa kaise hote haiM ? samAdhAna-- nahIM, kyoMki, eka eka paramANu meM eka eka hI varNaparyAya hotI hai| kintu audArikazarIravargaNAkI cUMki kucha vargaNAyeM zuklavarNavAlI hotI haiM, kucha lAlavarNavAlI hotI haiM
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 555 kAoci pIdavaNNAo kAoci karaMbiyavaNNAo, teNedANaM paMcavaNNattaM jujjave / jadi evaM to orAliyasarIravaggaNAe ekkatIsavaNNabhedA pAveMti ? Na, paMcavaNNehi eyaMteNa pudhabhUdasaMjogAbhAvAdo / paMcarasAo // 761 / / orAliyasarIravaggaNAsu titta-kaDaa-kasAyaMvila-mahurabhedeNa paMca rasA hoti / ede paMca vi rasA ekkekkaparamANumhi jugavaM Na hoMti, kiMtu kameNa hoti| vaggaNAsu puNa akkameNa kameNa vi hoMti, aNaMtANaMtaparamANaNaM samadayasamAgameNa samuppaNNavaggaNAsu paMcavaNNANaM va paMcarasANamakkameNa vRttIe virohaabhaavaado| ettha vi ekkatIsaM rasabhedA parUvedavvA / dugaMdhAo / / 762 / / surahigadho durahigaMdho tti be ceva gaMdhabhaMgA saMkheveNa / visesado puNa surahigaMdho durahigaMdho vi aNeyaviho, jAi-keyai mAliyAdiphullesu anneygNdhuvlNbhaado| edehi dohi gaMdhehi orAliyaparamANa kameNa saMjattA hoMti, vaggaNAo puNa akkamakkamehi kucha kRSNavarNavAlI hotI hai, kucha nIlavarNavAlI hotI haiM, kucha pItavarNavAlo hotI haiM aura kula mizravarNavAlI hotI haiM isalie inake pA~ca varNa bana jAte haiN| zaMkA-- yadi aisA hai to audArikazarIravargaNAke ikatIsa varNake bheda prApta hote haiM? samAdhAna-- vahIM, kyoMki, pA~ca varNase saMyogI bheda sarvathA pRthagbhUta nahIM hote / pA~ca rasavAlI hotI haiM / 761 / / audArikazarIra vargaNAoMmeM tikta, kaTuka, kaSAya, Amla aura madhurake bhedase pA~ca rasa hote hote haiM / ye pAMcoM rasa eka eka paramANu meM eka sAtha nahIM hote haiM kintu kramase hote haiN| parantu vargaNAoM meM akramase hote haiM aura kramase bhI hote haiM, kyoMki, anantAnanta paramANuoMke samudayasamAgamase utpanna huIM vargaNAoMmeM pA~ca vargoM ke samAna pA~ca rasoMkI akramase vRtti hone meM koI virodha nahIM hai| yahA~ para bhI ikatIsa rasake bheda kahane caahie| _ vizeSArtha-- rasake mUla bheda pA~ca haiM, isalie pratyeka bheda pA~ca hue| ina pA~coMke dvisaMyogI bheda dasa hote haiM, trisaMyogI bheda bhI dasa hote haiM, catuHsaMyogI bheda pA~ca hote haiM aura pA~casaMyogI bheda eka hotA hai / isa prakAra kula bheda ikatIsa hote haiN| pA~ca vargoM ke ikatIsa bheda isI prakAra le Ane caahie| do gandhavAlI hotI haiN| 762 / / surabhigandha aura durabhigandha isa prakAra saMkSepase gandhake bhaga do hI haiN| vizeSakI apekSA to surabhigandha aura durabhigandha aneka prakAra kA hotA hai, kyoMki, jAti, ketakI aura nemAlI Adi phUloMmeM aneka prakArakI gandha upalabdha hotI haiN| ina do prakAra kI gandhoMse audArika paramANu kramase saMyukta hote haiN| parantu vargaNAyeM kramase aura akramase saMyukta hotI haiM, kyoMki Jain Education Internatenal
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ 556 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6. 763 saMjujjaMti, sAvayavesu tadavirohAvo / aTThaphAsAo / / 763 // kakkaDa-maua-Niddha ha lakkha-guru-lahu-sIduNNabhedeNa aTTha mUlaphAsA hoti / saMjogeNa puNa dusdpNcvnnnnphaasbhevaa| te ettha Na gahidA, saMgahe asNghssamaavaado| evehi aTThapAsehi orAliyavaggaNAo akkamakkamehi saMjuttAo hoti / veubviyasarIradavvavaggaNAo padesaThThadAe aNaMtANaMtapadesiyAo / / 764 // paMcavaNNAo / / 765 // paMcarasAo // 766 / dugaMdhAo // 767 // aTThaphAsAo / / 768 // edesi paMcaNNaM suttANaM jahA orAliyasarIrassa paMcasuttaparUvaNA kadA tahA kAyavvA / sAvayava padArthoMmeM aisA hone meM koI virodha nahIM aataa| ATha sparzavAlI hotI haiN| 763 // karkaza, madu, snigdha, rUkSa, guru, laghu, zIta aura uSNake bhedase mala sparza ATha hote haiN| parantu saMyogase do sau pacayana sparzake bheda hote haiN| unakA yahAM para grahaNa nahIM kiyA hai, kyoMki, saMgrahameM pratyeka kA abhAva hai| ina ATha sparzose audArikazarIravargaNAyeM kramase aura akramase saMyukta hotI haiN| vaikriyika zarIra dravyavargaNAyeM pradezArthatAko apekSA anantAnanta pravezavAlI hotI haiM / / 764 / / ve pAMca varNavAlI hotI haiM / / 765 // pA~ca rasavAlI hotI haiM / / 766 // do gandhavAlI hotI haiM // 767 // ATha sparzavAlI hotI haiM // 768 // jisa prakAra audArikake pAMca sUtroMkA kathana kiyA hai usI prakAra ina pAMca sUtrIkA kathana karanA caahiye|
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 773 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 557 AhArasarIravavvavaggaNAo pavesaThThadAe aNaMtANaMtapadesiyAo // 769 // sugamaM / paMcavaNNAo / / 770 / / jadi evAo paMcavaNNAo, AhArasarIraM dhavalaM ceve ti kathaM jujjade ? Na, vissAsuvacayassa dhavalattaM vaLUNa tduvdesaado| paMcarasAo // 771 / / ettha asuharasANaM saMbhave saMte AhArasarIrassa mahurataM kathaM jujjade ? Na, appasattharasANaM vaggaNANaM avvattarasabhAveNa tattha mhurrsuvdesaado| dugaMdhAo // 772 / / ettha vi AhArasarIrassa suaMdhattaM puvvaM va paraveyavvaM / aThThapAsAo // 773 // AhArakazarIravargaNAyeM pradezArthatAko apekSA anantAnanta pradezavAlI hotI haiM / / 769 // yaha sUtra sugama hai| ve pA~ca varNavAlI hotI haiM // 770 // zaMkA- yadi ye pAMca varNavAlI hotI haiM to AhAra zarIra dhavala hI hotA hai yaha kaise bana sakatA hai samAdhAna- nahIM, kyoMki, visrasopacayakI dhavalatAko dekhakara vaha upadeza diyA hai| pA~ca rasavAlI hotI haiM // 771 // ___ zaMkA- yahA~ azubha rasa kI sambhAvanA hone para mAhArakazarIra madhupa hotA hai yaha kaise bana sakatA hai ? samAdhAna- nahIM, kyoMki, aprazasta rasavAlI vargaNAoMkA avyakta rasa honese vahAM madhura rasakA upadeza diyA gayA hai / do gandhavAlI hotI haiM // 772 / / yahA~ para bhI AhArakazarIrakA sugandhapanA pahale ke samAna kahanA cAhiye / ATha sparzavAlI hotI haiM // 773 // * mapratipATho'yam 1tA0 prato ' suaMdhataM parUveyavvaM ' kA0 pratI ' suattaM parUveyavvaM ' iti pATha:1
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ 558 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 714 - ettha vi-AhArasarIrassa suhapAso puvvaM parUveyavo / athavA asuharasagaMdhapAsavaggaNAo AhArasarIrAgAreNa pariNamaMtIo suharasa-gaMdha-pAsehi pariNamaMti tti vattavvaM / tejAsarIradavvavaggaNAo padesaTTavAe annNtaannNtpdesiyaao|| 774 // paMcavaNNAo // 775 / paMcarasAo // 776 / / dogaMdhAo // 777 // sugamamedaM suttacaukkaM / cadupAsAo // 778 // Niddha lhukkhANamekkadaro sIduNhANamekkadaro kakkhaDa-mauANamekkadaro garualahuANamekkadaro pAso / edammi khaMdhe paDivakkhapAso Na hovi ti kudo javvade ? cattAri pAsA ti nniddesnnhaannuvvttiido| ___ yahAM para bhI AhArakazarIrakA zubha sparza pahale ke samAna kahanA cAhie / athavA azubha rasa, azubha gandha aura azubha sparzavAlI vargaNAyeM AhArakazarIrarUpase pariNamana karatI huI zubha rasa, zubha gandha aura zubha sparzarUpase pariNamana karatI haiM aisA yahA~ para kahanA caahie| taijasazarIrakI dravyavargaNAyeM pradezArthatAko apekSA anantAnanta pradezavAlI hotI haiM / / 774 // ve pA~ca vavAlI hotI haiM / 775 / pAMca rasavAlI hotI haiM / 776 / do gandhavAlI hotI haiM / 777 / ye cAra sUtra sugama haiN| cAra sparzavAlI hotI haiM / 778 / snigdha aura rUkSameM se koI eka, zIta aura uSNameM se koI eka, karkaza aura mRdumeMse koI eka tathA guru aura ladhupaise koI eka sparza hotA hai / zaMkA- isa skandha meM pratipakSa sparza nahIM hotA hai yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai? samAdhAna- sUtra meM cAra sparzoM kA nirdeza anyathA bana nahIM sakatA hai, isase jAnA jAtA hai| * tA0 pratI ' vattavvaM ' iti sthAne 'ghetavvaM ' iti pATha: 1 *tA0 pratI - mekkadaro pAmo' iti yAvata sUtratvena nibaddhaM 1
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6, 784 ) baMdhaNANuyogaddAre cUliyA ( 559 bhAsA-maNa-kammaiyasarIradavivaggaNAo padesaTThadAe aNaMtANaMtapadesiyAo // 779 // paMcavaNNAo / / 780 // paMcarasAo // 781 // dugaMdhAo // 782 // cadapAsAo / / 783 // edesi paMcaNNaM suttANamattho jahA tejAsarIrassa paMcaNNaM suttANaM parUvido tahA pruuveynvo| evaM padesaTuvA smttaa| appAbahugaM duvihaM- padesaappAbahuaM ceva ogAhaNaappA-- bahuaM ceva // 784 // putvaM bAhiravaggaNAe paMcasarIrAgAreNa pariNadapoggalANamappAbahugaM paravidaM / saMpahi paMcaNNaM sarIrANaM vaggaNANaM* padesassa thovabahuttaparUvaNaTheM padesaappAbahugamAgadaM ___ bhASAdravyavargaNAya, manodravyavargaNAyeM aura kArmaNazarIradravyavargaNAyeM pradezArthatAko apekSA anantAnanta pradezavAlI hotI haiN|| 779 // ve pAMca varNavAlI hotI haiM // 780 / / pAMca rasavAlI hotI haiM / / 781 // do gandhavAlI hotI haiM / / 782 // cAra sparzavAlI hotI haiM / / 783 / / taijasazarIrake pA~ca sUtroMkA artha jisa prakAra kahA hai usa prakAra ina pA~ca sUtroMkA artha kahanA caahiye| ___ isa prakAra pradezArthatA samApta huii| alpabahutva do prakArakA hai-pradezaalpabahutva aura avagAhanA alpabahutva / 784 / pahale bAhya vargaNA anuyogadvArameM pA~ca zarIrarUpase pariNata hue pudgaloMkA alpabahutva kahA hai| aba pA~ca zarIroMkI vargaNAoMke pradezoMke alpabahutvakA kathana karaneke lie * tA0 pratI ' sarIrANaM ca vaggaNANaM' iti pAThaH /
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ 560 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDaM ( 5, 6, 785 paMcasarIrapAoggavaggaNANaM pi thovabahattamabhaMtaravaggaNAe paravidaM ti ettha padesaappAbahue Na kajjamidi vottuM Na juttaM, orAliya-veuvviya-AhArasarorapAoggavaggaNANaM thovabahuttassa tattha pruuvnnaabhaavaado| paMcaNNaM sarIrANamogAhaNappAbahuaM veyaNakhettavihANe parUvidaM ti ettha Na parUvijjade / kiMtu paMcaNaM sarIrANaM pAoggavaggaNANamogAhaNANaM thovabahutta parUvaNaTamogAhaNaappAbahuamAgayaM / padesaappAbahae tti savvatthovAo orAliyasarIradavvavaggaNAo padesaTThadAe // 785 // evamappAbahuaMjogeNAgacchamANaegasamayapabaddha vaggaNANaM paravidaM Na savvavaggaNANaM / kudo evaM Navvade? AhArasarIravaggaNAe vaggaNaggeNa padesaggeNa ca tejAsarIravaggaNAdo aNaMtaguNAe tatto annNtgnnhiinnttvirohaado| teNa egeNa jogeNa AgacchamANaorAliyasarIradabyavaggaNAo padesaggeNa vaggaNaggeNa ca* thovAo tti bhaNidaM / AhArasarIravaggaNAe vaggaNagge asaMkhejje khaMDa kade tattha bahumAgA AhAravaggaNAe vaggaNagaM hodi, sese asaMkhejje khaMDa kade bahumAgA veubviyasarIrapAoggavaggaNaggaM hovi / sesegabhAgo orAliyapAoggavaggaNaggaM hodi / teNa thovavaggaNAhito thovAo pradeza alpabahutva AyA hai / pA~ca zarIroMke yogya vargaNAoMkA bho alpabahutva Abhyanta ra vargaNA anuyogadvArameM kahA hai, isalie yahA~ para pradeza alpabahutvase koI prayojana nahIM hai aisA kahanA yogya nahIM hai, kyoMki, audArikazarIra, vaikriyikazarIra aura AhArakazarIrake yogya vargaNAoMke alpabahutvakA vahAM para kathana nahIM kiyA hai| pA~ca zarIroM kI avagAhanAkA alpabahutva vedanAkSetravidhAna anuyogadvArameM kahA hai, isalie usakA yahA~ para kathana nahIM karate haiM kintu pA~ca zarIroMke yogya vargaNAoMkI avagAhanAoMke alpabahutvakA kathana karaneke lie avagAhanA alpabahutva yahA~para AyA hai / pradezaalpabahutva-audArikazarIra dravyavargaNAyeM pravezArthatAko apekSA sabase stoka haiN| 785 / yaha alpabahutva yogase AnevAle eka samaya prabaddhakI vargaNAoMkA kahA hai saba vargaNAoMkA nhiiN| zaMkA-- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna-- vargaNAgra aura pradezAgrakI apekSA tejasazarIravargaNAse AhAravargaNA anantaguNI hotI hai / usase anantaguNI hIna hone meM virodha AtA hai| isalie eka yoga se AnevAlI audArikazarIra dravyavargaNAyeM pradezAgna aura vargaNAnakI apekSA stoka haiM yaha kahA hai / AhAravargaNAke vargaNAgra ke asaMkhyAta khaNDa karane para vahA~ bahubhAga pramANa AhAraka zarIra prAyogya vargaNAgra hotA hai| zeSa ke asaMkhyAta khaNDa karane para bahubhAgapramANa vaikriyikazarIraprAyogya vargaNAgra hotA hai / tathA zeSa eka bhAgapramANa audArikazarIraprAyogya vargaNAgra * tA0 pratI ' vaggaNeNa ca iti pAThaH /
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 6.788 yogaddAre cUliyA ( 561 ceva Agacchati tti orAliya sarIravaggaNANaM thovattaM maNidaM tti ke vi bhaNati / eso attho Na bhallayo, tejAmarIravaggaNAdisu edassa atyassa pavRttIe adaMsaNAdo / te puThivallattho ceva dhettavvo / ve uvviyasarI radavvaggaNAo padesaTubAe asaMkhejjaguNAo ||786 // jeNa jogeNa orAliyasarIraTThamAhAravaggaNAdo orAliya0 vaggaNAo egasama - eNAgamaNapAoggAo tAhito tatto tamhi ceva samae aNNassa jIvassa teNeva jogeNa vevviyasarI raTThamAgamamapAoggAo asaMkhejjaguNAo / kudo ? sabhAviyAdo / ko guNagAro ? seDhI asaMkhejjadibhAgo / AhArasarIradavvavaggaNAo padesaTThadAe asaMkhejjaguNAo | 787 | tamhi ceva samae teNeva jogeNa AhAravaggaNAdo AhArasarIradavvavaggaNAo asaMkhejjaguNAo / kudo ? sAbhAviyAdo ko guNagAro ? seDhIe asaMkhejjadibhAgo / tejAsarIradavvavaggaNAo padesaTThadAe anaMtaguNAo || 788 // hotA hai, isalie stoka vargaNAoM meM se stoka hI Ate haiM, isalie audArikazarIravargaNAyeM stoka kahI haiM aisA kitane hI AcArya kathana karate haiM kintu yaha artha bhalA nahIM hai, kyoMki, taijasazarIra vargaNA AdimeM isa arthakI pravRtti nahIM dekhI jAtI, isalie pahalekA artha hI grahaNa karanA cAhie / vaikriyikazarIradravyavargaNAyeM pradezArthatAko apekSA asaMkhyAtaguNI haiM // 786 // jisa yogase audArikazarIrake lie AhAravargaNAoM meM se audArikazarIravargaNAyeM eka samaya meM AgamanaprAyogya hotI haiM unhIM vargaNAoMmeMse usI samaya meM anya jIvake usI yoga se vaikriyikazarIra ke lie Agamanayogya vargaNAyeM asaMkhyAtaguNI hotI haiM, kyoMki, aisA svabhAva haiM / guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / AhArakazarIradravyavargaNAyeM pradezArthatAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM / / 787 // usI samaya meM usI yogase AhAravargaNA meM se AnevAlI AhArakazarI dravyavargaNAya asaMkhyAtaguNI hotI haiM, kyoMki, aisA svabhAva hai| guNakAra kyA hai ? jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / taijasazarIradravyavargaNAyeM pradezArthatAko apekSA anantaguNI haiM // 788 * tA0 prato' asakhe0 guNAo ? ( maNadavvavaggaNAoasaMkhejnaguNAo ) 1 kudo iti pATha: ] tathA kA0 pratI kRtasaMzodhanamavalokya ma0 pratAvapi asaMjjaguNAo maNadavvavaggaNAo asaMkhejjaguNAo | kudo iti pATha: pratibhAti /
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ 562 ) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 789 tamhi ceva samae teNeva jogeNa tejAsarIradabvavaggaNAdo tejAsarIraTumAgaccha - mANavaggaNAo padesaggeNa annNtgnnaao| kudo ? sAbhAviyAdo / ko gaNagAro ? abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANamaNaMtabhAgo / bhAsA-maNa-kammaiyasarIradavvavaggaNAo padesaThThadAe aNaMtaguNAo / / 789 // tamhi ceva samae teNeva jogeNa bhAsAvaragaNAdo bhAsApajjAeNa pariNamamANavaggaNAo padesaggeNa annNtgnnaao| tamhi ceva samae teNeva jogeNa maNadavvavAgaNAdo davvamaNaTumAgacchamANavaggaNAo padesaggeNa aNaMtagaNAo / tamhi ceva samae teNeva jogeNa kammaiyadavyavaggaNAdo aDhaNNaM kammANamAgacchamANavaggaNAo padesaggeNa annNtgunnaao| savvattha guNagAro abhavasiddhiehi aNaMtagaNo siddhaagmnnNtbhaago| evaM padesaappAbahuaM samattaM / oggAhaNaappAbahue ti samvatthovAo kammaiyasarIradavvavaggaNAo ogaahnnaae|| 790 // kudo ? egamhi ghaNaMgule aMgulassa asaMkhejjadimAgeNa khaMDide egakammaiya - usI samayameM usI yogake dvArA taijasazarIradravyavargaNAoMmeMse taijasazarIrake lie AnevAlo vargaNAyeM pradezAgrakI apekSA anantaguNI hotI haiM, kyoMki, aisA svabhAva hai / guNakAra kyA hai ? abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa guNakAra hai / bhASAdravyavargaNAyeM manodravyavargaNAyeM aura kArmaNazarIradravyavargaNAyeM pravezArthatA kI apekSA anantaguNI haiM / 789 / / / ____ usI samayameM usI yogase bhASAvargaNAoM meM se bhASArUpa paryAyase pariNamana karanevAlI vargaNAyeM pradezAgrakI apekSA anantagaNI hotI haiN| usI samaya meM usI yogase manodravyavargaNAoMmeMse dravyamanake lie AnevAlI vargaNAyeM pradezAgrakI apekSA anantagaNI hotI hai / usI samaya meM usI yogase kArmaNadravyavargaNAoMmeMse AThoM karmoM ke lie AnevAlI vargaNAyeM pradezAgrakI apekSA anantaguNI hotI haiM / sarvatra guNakAra abhavyoMse anantaguNA aura siddhoMke anantaveM bhAgapramANa hotA hai| isa prakAra alpabahutva samApta huaa| avagAhanAalpabahutva- kArmaNazarIradravyavargaNAyeM avagAhanAko apekSA sabase stoka haiM // 790 // kyoMki, eka ghanAMgula meM aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga dene para eka kArmaNavargaNAkI
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 563 baMdhaNANuyogaddAre cUliyA vaggaNAe ogaahnnppttiido| maNadavvavaggaNAo ogAhaNAe* asaMkhejjaguNAo // 791 // ko gaNagAro ? aMgulassa asNkhejjvibhaago| ghaNaMgulabhAgahArAdo asaMkhejjaguNahINA kathamatagaNahINavaggaNANamogAhaNA asaMkhejjaguNA hojja ? Na esa doso, ghaNAgAreNa dvivalohagoliyAe ogAhaNAdo thovapadesassa pheNapuMjassa ogAhaNAe bahuttuvalaMbhAdo / evamatthapadamuri savvattha vattatvaM / bhAsAdavivaggaNAo ogAhaNAe asaMkhejja*guNAo // 792 // ko guNagAro ? aMgulassa asNkhejdimaago| .. tejAsarIradavvavaggaNAo ogAhaNAe asNkhejjgunnaao| 793 / ko gaNagAro ? aMgulassa asaMkhejjavibhAgo / kudo eso Navvade / aviruddhaairiyvynnaado| AhArasarIradavvavaggaNAo ogAhaNAe asNkhejjgunnaao794| avagAhanA utpanna hotI hai| manodravyavargaNAyeM avagAhanAko apekSA asaMkhyAtaguNI haiM // 791 // guNakAra kyA hai ? aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| zaMkA- anantaguNI hIna vargaNAoMkI ghanAMgulake bhAgahArase asaMkhyAtaguNI hIna avagAhanA asaMkhyAtaguNI kaise ho sakatI hai ? samAdhAna- yaha koI doSa nahIM hai, kyoMki, ghanAkArarUpase sthita lohakI golAkI avagAhanAse stoka pradezavAle phenapuMjakI avagAhanA bahuta upalabdha hotI hai / yaha arthapada Upara sarvatra kahanA caahie| bhASAdravyavaNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtagaNI haiM / / 792 / / guNakAra kyA hai ? aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / tejasazarIradravyavargaNAyeM avagAhanAko apekSA asaMkhyAtagaNI haiM // 793 / / guNakAra kyA hai ? agulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai| zaMkA- yaha kisa pramANase jAnA jAtA hai ? samAdhAna- aviruddha AcArya vacanase jAnA jAtA hai / AhArakazarIradravyavargaNAyeM avagAhanAko apekSA asaMkhyAtagaNI haiM // 794 // * tA0 pratI'-vaggaNAe (o) ogAhaNAekApratI -vaggaNAe ogAhaNAe 'iti pATha / *tA0prato'-dhaggaNAe (o) ogAhaNAo (e) asaMkhejja-' iti paatth|1 4 kA0pratI '-vaggaNAe ogAhaNAe' iti paatthH| tA0 pratI' ogAhaNAo (e) asaMkhejjagaNAo ' iti paatthH|
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ 564) chakkhaMDAgame vaggaNA-khaMDa ( 5, 6, 795 ko gaNagAro ? aMgulassa asNkhejjdibhaago| veuvviyasarIradavvavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhejjaguNAo / / 795 // ko guNagAro ? aMgulassa asNkhejjvibhaago| __orAliyasarIradavvavaggaNAo ogAhaNAe asaMkhejjaguNAo // 796 // ko guNagAro? aMgulassa asNkhejjdibhaago| __evamogAhaNappAbahue samatte baMdhaNijja* samattaM hodi / jaM taM baMdhavihANaM taM caunvihaM-payaDibaMdho TThidibaMdho aNubhAgabaMdho padesabaMdho cedi // 797 // edesi caduSaNaM baMdhANaM vihANaM bhUdabalibhaDAraeNa mahAbaMdhe sappavaMceNa lihidaM ti ammehi ettha Na lihivaM / tado sayale mahAbaMdhe ettha parUvide baMdhavihANaM smppdi| evaM baMdhaNaaNuyogaddAraM samattaM / guNakAra kyA hai ? aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / vaikriyikazarIradravyavargaNAyeM avagAhanAko apekSA asaMkhyAtagaNI haiM // 795 // guNakAra kyA hai ? aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / audArikazarIradravyavargaNAyeM avagAhanAkI apekSA asaMkhyAtaguNI haiM // 796 / / guNakAra kyA hai ? aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa guNakAra hai / isaprakAra avagAhanA alpabahutvake samApta hone para bandhanoya anuyogadvAra samApta hotA hai| jo bandhavidhAna hai vaha cAra prakArakA hai- prakRtibandha, sthitibandha, anubhAgabandha aura pradezabandha / / 797 // ina cAroM bandhoMkA vidhAna bhUtabali bhaTTArakane mahAbandha meM vistArake sAtha likhA hai, isalie hamane yahA~ para nahIM likhA hai / isalie sakala mahAbandhake yahA~ para kathana karane para bandhavidhAna samApta hotA hai| isaprakAra bandhana anuyogadvAra samApta huA / * kA0pratI ' -NappAbahue su vutte baMdhaNijjaM ' iti pAThaH / '
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 baMdhaNaaNuyogaddArasuttANi mUtrANi pR0 saM0 | sU0 saM0 sUtrANi sU0 saM0 pR0 saM0 1 baMdhaNe tti cauvivahA kamavibhAsA- 10 jo so davvabaMdho NAma so thappo / 7 baMdho baMdhagA baMdhaNijjaM baMdhavihANe tti / 111 jo so bhAvabaMdho NAma so duviho2 jo so badho NAma so cauviho Agamado bhAvabaMdho ceva NoAgamado NAmabaMdho TuvaNabaMdho davvabaMdho bhAvabaMdho ceva / bhAvabaMdho cedi| 2|12 jo so Agamado bhAvabaMdho NAma tassa 3 baMdhaNayavibhAsaNadAe ko Nao ke imo Niddeso- TThidaM jidaM parijidaM baMdhe icchadi / vAyaNovagadaM suttasamaM atthasamaM 4 Negama-vavahAra-saMgahA savve baMdhe / gaMthasamaM NAmasamaM ghosasamaM / jA tattha vAyaNA vA pucchaNA vA paDicchaNA 5 ujusudo TThavaNabaMdhaM ca Necchadi / vA pariyaTTaNA vA aNupehaNA vA 6 saddaNao NAmabaMdha bhAvabaMdhaM ca icchadi / 3 thaya-thudi-dhammakahA vA je cAmaNNe 7 jo so NAmabaMdho NAma so jIvassa evamAdiyA uvajogA bhAve tti kaTu vA ajIvassa vA jIvANaM vA ajIvANaM jAvadiyA uvajuttA bhAvA so savvo vA jIvassa ca ajIvassa ca jIvassa: Agamado bhAvabaMdho nnaam| 7 ca ajIvANaM ca jIvANaM ca ajIvassa |13 jo so NoAgamado bhAvabaMdho NAma ca jIvANaM ca ajIvANaM ca jassa so duviho- jIvabhAvabaMdho ceva ajIvaNAmaM kIradi baMdho tti so samvo bhAvabaMdho ceva / NAmabaMdho nnaam| 4|14 jo so jIvabhAvabaMdho NAma so 8 jo so TuvaNabaMdho NAma so duviho- / tiviho- vivAgapaccaiyo jIvabhAvasabbhAvaTThANabaMdho ceva asabbhAva baMdho ceva avivAgapaccaiyo jIvabhAvaTThavaNabaMdho ceva / baMdho ceva tadubhayapaccaio jIvabhAva9 jo so sabbhAvAsabbhAvaTThavaNabaMdho NAma baMdho ceva / tassa imo Niddeso- kaTTakammesu vA 15 jo so vivAgapaccaio jIvabhAvabaMdho cittakammesu vA pottakammesu vA leppa NAma tattha imo Niddeso- deve tti vA kammesu vA leNakammesu vA selakammesu maNusse tti vA tirikkhe ti vA raie vA gihakammesu vA bhittikammesu vA tti vA itthi vede tti vA purisavede tti daMtakammesu vA bheMDakamme vA akkho vA NavaMsayavede tti vA kohavede tti vA vA varADao vA je cAmaNNe eva mANavede tti vA mAyavede tti vA mAdiyA sabbhAva-asabbhAvaTThavaNAe lohavede tti vA rAgavede tti vA dosavede Thavijjadi baMdho tti so samvo sabbhAva tti vA mohavede tti vA kiNhalesse tti asabbhAvaTravaNabaMdho NAma / vANIlalesse tti vA kAulesse tti vA
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 ) sU0 saM0 saTTA pR0 saM0 sUtrANi teulesse tti vA pammale se tti vA sukkalesse tti vA asaMjadetti vA aviradetti vA aNNANe tti vA micchAdiTThitti vA je cAmaNNe evamAdiyA kammodayapaccaiyA udayavivAgapiNNA bhAvA so savvo vivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma 1 16 jo so avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma so duviho- uvasamio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho ceva khaiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho ceva / 12 17 jo so ovasamiyo avivAgapaccaiyo 11 jIvabhAvabaMdho NAma tassa imo Niddeso- se uvasaMta kohe uvasaMtamANe uvasaMtamAe uvasaMtalohe uvasaMtarA uvasaMtadose uvasaMta mohe uvasaMtakasAyavIya rAgadutthe uvasamiyaM sammattaM uvasamiyaM cAritaM jaM cAmaNNe evamAdiyA uvasamiyA bhAvA so savva uvasamiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma / 18 jo so khaio avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdha NAma tassa imo NiddesosekhINako khINamANe khINamAye khINalohe khINarAge khINadose khINamohe khINakasAyavIyarAyachadumatthe khaiyasammattaM khaiyacAritaM khaiMyA dANaladdhI khaiyA lAhaladdhI khaiyA bhogaladdhI khaiyA paribhogaladdho khaiyA vIriyaladdhI kevalaNANaM kevaladaMsaNaM siddhe buddhe pariNivvude savvadukkhANamaMtayaDe tti je cAmaNNe evamAdiyA khaiyA bhAvA so savvo khaiyo avivAgapaccaiyo jIvabhAvabaMdho NAma / 19 jo so tadubhayapaccaiyo jIvabhAvabaMdho nAma tamsa imo Niddeso- khaovasamaya eiMdiyaladdhitti vA khaova 15 14 sUtrANi sU0 saM0 samiyaM vIiMdiyaladdhitti vA khaovasamiyaM tIiMdiyaladdhitti vA khaovasamiyaM cauridiyaladdhi tti vA khaovasamiyaM paMcidiyaladdhitti vA khaovasamiyaM madiaNNANi tti vA khaovasamiyaM sudaaNNANi tti vA khaovasamiyaM vihaMgaNANi tti vA khaovasamiyaM AbhiNibohiyaNANi tti vA khaovasamiyaM sudaNANitti vA khaovasamiyaM ohiNANi tti vA khaovasamiyaM maNapajjavaNANi tti vA khaovasamiyaM cavakhudasaNitti vA khaovasamiyaM acakkhudaMsaNitti vA khaovasamiyaM ohidaMsaNi tti vA khaovasamiyaM sammAmicchattaladdhi ti vA khaovasamiyaM sammattaladdhitti vA khaovasamiyaM saMjamAsaMjamaladdhitti vA khaovasa miyaM saMjamaladdhi tti vA khaovasamiyaM dANaladdhi tti vA khaovasamiyaM lAhaladdhitti vA khaovasamiya bhogaladdhi tti vA khaovasamiyaM paribhogaladdhitti vA khaovasamiyaM vIriyaladdhitti vA khaovasamiyaM se AyAraghare tti vA khaovasamiyaM sUdayaDaghare tti vA khaovasamiyaM ThANadhare tti vA khaovasamiyaM samavAyadharetti vA khaovasamiyaM viyAhapaNNattadhare tti vA khaovasamiyaM nAhadhammadhare tti vA khaovasamiyaM uvAsayajjheNadhare tti vA khaovasamiyaM aMtayaDadhare tti vA khaovasamiyaM aNuttarovavAdiyadatadhare tti vA khaovasamiyaM paNNavAgaraNadhare tti vA khaovasamiyaM vivAgasuttadhare tti vA khaovasamiyaM diTTivAdadhare tti vA khaovasamiyaM gaNitti vA khaovasamiyaM vAcage tti bA khaovasamiyaM pR0 sa0
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ parisiTThANi sU0 saM0 sUtrANi pR. saM0 | sU0 saM0 sUtrANi 10 saM0 dasaputvahare tti vA khaovasamiyaM paoapariNadA vaNNA vaNNA vissasAcoddasapuvvahare tti vA je cAmaNNe pariNadA paoapariNadA sahA saddA evamAdiyA khaovasamiyabhAvA so vissasApariNadA paoapariNadA gaMdhA savvo tadubhayapaccaiyo jIvabhAvabaMdho gaMdhA vissasApariNadA paoapariNadA NAma / rasA rasA vissasApariNadA paoa20 jo so ajIvabhAvabaMdho NAma so pariNadA phAsA phAsA vissasAtiviho- vivAgapaccaiyo ajIva pariNadA paoapariNadA gadI gadI bhAvabaMdho ceva avivAgapaccaiyo vissasApariNadA / paoapariNadA ajIvabhAvabaMdho ceva tadubhayapaccaiyo ogAhaNA ogAhaNA vissasAajIvabhAvabaMdho ceva / 22 pariNadA ) paoapariNadA saMThANA 21 jo so vivAgapaccaiyo ajIva saMThANA vissasApariNadA paoabhAvabaMdho NAma tamsa imo Niddeso pariNadA khaMdhA khaMdhA vissasApariNadA paogapariNadA vaNNA paogapariNadA paoapariNadA khaMdhadesA khaMdhadesA saddA paogapariNadA gaMvA paoga vissasApariNadA paoapariNadA pariNadA rasA paogapariNadA phAsA khaMdhapadesA khaMdhapadesA vissasApaogapariNadA gadI paogapariNadA pariNadA je cAmaNNe evamAdiyA ogAhaNA paogapariNadA saMThANA paoa-vissasApariNadA saMjuttA paogapariNadA khaMdhA paogapariNadA bhAvA so samvo tadubhayapaccaio khaMdhadesA paogapariNadA khaMdhapadesA ajIvabhAvabaMdho NAma / je cAmaNNe evamAdiyA paoga 24 jo so thappo davvabaMdho NAma so pariNadasaMjuttA bhAvA so savo duviho- Agamado davvabaMdho ceva vivAgapaccaiyo ajIvabhAvabaMdho NAma / 23 | NoAgamado davvabaMdho ceva / 22 jo so avivAgapaccaiyo ajIva- |25 jo so Agamado davvabaMdho NAma bhAvabaMdhoNAma tatsa imo Nideso tassa imo Niddeso- TThidaM jida parivissasApariNadA vaNNA vissasA jidaM vAyaNovagada suttasamaM atthasamaM pariNadA saddA vissasApariNadA gaMdhA gaMthasamaM NAmasamaM ghosasamaM / jA tattha vissasApariNadA rasA vissasA vAyaNA vA pUcchaNA vA paDicchaNA / pariNadA phAsA vissasApariNadA gadI vA pariyaTTaNA vA aNupehaNA vA thayavissasApariNadA ogAhaNA vissasA thadi-dhammakahA vA je cAmaNNe ekapariNadA saThANA vissasApariNadA mAdiyA aNuvajogA dave tti kaTu khaMdhA vissasApariNadA khaMdhadesA jAvadiyA aNavattA bhAvA so vissasApariNadA khaMdhapadesA je samvo Agamado davabaMdho NAma / 28 cAmaNNa evamAdiyA vissasApariNadA 26 jo so NoAgamado davabaMdho so saMjuttA bhAvA so sambo avivAga- | daviho- paoabaMdho ceva vissasApaccaiyo ajIvabhAvabaMdho NAma / 25 | baMdho ceva / 28 23 jo so tadubhayapaccaiyo ajIva- 27 jo so paoabaMdho NAma so thppo| 28 bhAvabaMdho NAma tassa imo Niddeso- 28 jo so vissasAbaMdho NAma so 27
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 parisiTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 | sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 duviho- sAdiyavissasAbaMdho ceva 39 jo so kammabaMdho NAma so thppo| 37 aNAdiyavissasAbaMdho ceva / 28 | 40 jo so NokammabaMdho NAma so 29 jo so sAdiyavissasAbaMdho NAma paMcaviho- AlAvagabaMdho allIvaNaso thppo| 28 baMdho saMsilesabaMdho sarIrabaMdho 30 jo so aNAdiyavissasAbaMdho NAma sarIribaMdho cedi / 37 so tiviho- ghammatthiyA adhamma- |41 jo so AlAvaNabaMdho NAma tassa tthiyA AgAsatthiyA cedi / 29 | imo Niddeso- se sagaDANaM vA 31 dhammatthiyA dhammatthiyadesA dhammatthiya- / jANANaM vA jagANaM vA gaDDINaM vA padesA adhammatthiyA adhammatthiyapadesA gillINaM vA rahANaM vA sadaNANa adhammatthiyapadesA AgAsatthiyA vA siviyANa vA gihANaM vA pAsAdANaM AgAsatthiyadesA AgAtatthiyapadesA vA govurANaM vA toraNANaM vA se edAsiM tiNNaM 14 asthi ANamaNNoNNa- kaTThaNa vA loheNa vA rajjuNA vA padesabaMdho hodi| vabbheNa vA dabbheNa vA je cAmaNNe 32 jo so thappo sAdiyavissasAbaMdho evamAdiyA aNNadavvANamaNNadavvehi AlAviyANaM baMdho hodi so sambo NAma tassa imo Niddeso- vemAdA NidvadA vemAdA lhukkhadA bNdho| 30 AlAvaNabaMdho NAma / 38 33 samaNidvadA samalhukkhadA bhedo| 42 jo so allIvaNabaMdho NAma tassa 34 NiddhaNiddhA Na bajjhaMti lhukkhalhukkhA imo Niddeso- se kaDayANaM vA ya poggalA / NiddhalhukkhA ya bajhaMti kuDANaM vA govarapIDANaM vA pAgArANa rUvArUvI ya poggalA / / vA sADiyANaM vA je cAmaNNe evamA35 vemAdA NiddhadA vemAdA lhukkhadA bNdho| 32 diyA aNNadavvANamaNNadabvehi allI vidANaM baMdho hodi so savvo allI36 Niddhassa NiddheNa durAhieNa lhukkhapsa vaNabaMdho nnaam| lhukkheNa durAhieNa / Niddhassa 43 jo so saMsile sabaMdho NAma tassa imo lhukkheNa havedi baMdho jahaNNavajje Ni ddeso- jahAkaTTha-jadUNaM aNNoNNavisame same vA // saMsilesidANaM baMdho saMbhavadi so savvo 37 se taM baMdhaNapariNAmaM pappa se abbhANaM saMsilesabaMdho nnaam| vA mehANaM vA saMjjhANaM vA vijjUNa 41 44 jo so sarIrabaMdho NAma so pacavihovA ukkANaM vA kaNayANaM vA disAdAhANaM vA dhUmake dUNaM vA iMdAuhANaM vA orAliyasarIrabaMdho ve uvviyasarIrase khettaM pappa kAlaM pappa uDu pappa ayaNaM badho AhArasarIrabadho teyAsarIrabadho pappa poggalaM pappa je cAmaNNe eva kammaiyasarIrabaMdho cedi / 41 mAdiyA aMgamalappahuDINi baMdhaNa- 45 oraaliy-oraaliysriirbNdho| 42 pariNAmeNa pariNamaMti so samvo 46 oraaliy-teyaasriirbdho| sAdiyavissasAbaMdho NAma / 34 | 47 oraaliy-kmmiysriirbNdho| 38 jo so thappo paoabaMdho NAma so | 48 oraaliy-teyaa-kmmiysriirbNdho| 43 duviho- kammabaMdho ceva Nokamma- | 49 ve uvviya-ve ubviysriirbNdho| baMdho cev| 36 50 ve uvivy-teyaasriirbNdho| :
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ s l 43 llh 44 parisiTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 / sU* saM0 sUtrANi pR0 saM0 51 ve ubviy-kmmiysriirbNdho| 43 bhavaMti-vaggaNA vaggaNadavvasamudA52 ve ubviy-teyaa-kmmiysriirbNdho| 43 hAro aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA 53 AhAra-AhArasarIrabaMdho / avahAro javamajjhaM padamImAMsA appA54 aahaar-teyaasriirbNdho| bahue tti| 55 aahaar-kmmiysriirbNdho| 70 vaggaNA tti tattha imANi vaggaNAe 56 AhAra-teyA-kammaiyasarIrabaMdho / solasa aNuyogaddArANi- vaggaNa57 teyaa-teyaasriirbNdho| Nikkheve vaggaNANayavibhAsaNadAe 58 teyA-kamma iysriirbNdho| vaggaNaparUvaNA vaggaNaNirUvaNA, vagga59 kmmiy-kmmiysriirbNdho| 44 NadhuvAdhuvANugamo vaggaNasAMtaraNiraM60 so savvo sarIrabaMdho NAma / 44 tarANugamo vaggaNaojajummANugamo 61 jo so sarIribaMdho NAma so duviho vaggaNakhettANugamo vaggaNaphosaNANugamo sAdiyasarIribaMdho ceva aNAdiya vaggaNakAlANugamo vaggaNaaMtarANugamo sarIribaMdho ceva / 44 vaggaNabhAvANugamo vaggaNauvaNayaNANu62 jo so sAdiyasarIribaMdho NAma so gamo vaggaNaparimANANugamo vaggaNabhAgAjahA sarIrabadho tahA nnedvo| 45/ bhAgANugamo vaggaNaappAbahue tti| 50 63 jo aNAdiyasarIribaMdho NAma yathA aTaNNaM jIvamajjhapadesANaM aNNoNNa- 71 vaggaNaNikkheve tti chabihe vaggaNapadesabaMdho bhavadi so savvo aNAdiya Nivakheve- NAmavaggaNA DhavaNavaggaNA sarIribaMdho nnaam| davvavaggaNA khettavaggaNA kAlavaggaNA 64 jo so thappo kammabaMdho NAma yathA bhAvavaggaNA cedi / / kamme tti tahA NedavvaM / | 72 vaggaNaNayavibhAsaNadAe ko Nao 65 je te baMdhagA NAma tesimimo Niddeso- | kAo vagga gAo icchadi / Negama gadi iMdie kAe joge vede kasAe NANe | vavahAra-saMgahA svvaao| 52 saMjame dasaNe lessA bhaviya sammatta 73 ujusudo vaNavaggaNaM Necchadi / 53 saNi AhAre cedi / 47 66 gadiyANavAdeNa NirayagadIe NeraiyA |74 saddaNao NAmavaggaNaM bhAvavaggaNaM ca baMdhA tirikkhA baMdhA devA baMdhA maNusA icchadi / 53 badhA vi asthi abaMdhA vi atthi siddhA 75 vaggaNadavvasamudAhAre tti tattha imANi abaMdhA / evaM khaddAbaMdhaekkArasaaNu coddasa aNuyogaddArANi -vaggaNaparUvaNA yogaddAraM NeyavvaM / vaggaNaNirUvaNA vaggaNadhuvAdhuvANugamo 67 evaM mahAdaMDayA yavvA / vaggaNasAMtaraNiraMtarANugamo vaggaNa68 jaM taM bardhANajja NAma tassa imamaNu ojajummANugamo vaggaNakhettANugamo gamaNaM kassAmo-vedaNaappA poggalA, vaggaNaphosaNANugamo vaggaNakAlANugamo poggalA khaMdhasamuddiTThA khaMdhA vaggaNa vaggaNaaMtarANugamo vaggaNabhAvANugamo smudditttthaa| 48 vaggaNa uvaNayaNANugamo vaggaNaparimA69 vaggaNANamaNugamaNaTThadAe tattha imANi NANugamo vaggaNabhAgAbhAgANugamo aTTha aNuogaddArANi NAdavvANi vaggaNaappAbahue tti / 46 47 41
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ parisiTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 / sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 76 vaggaNaparUvaNadAe imA eyapadesiyapara- / sarIradavvavaggaNA NAma / / mANupoggaladavvavaggaNA nnaam| 54 / 92 patteyasarIradavvavaggaNANamuvari dhuva77 imA dupadesiyaparamANupoggaladavya- suNNadavvavaggaNA NAma / vaggaNA NAma / 55 93 dhuvasuNNadavvavaggaNANamuvari bAdara78 evaM tipadesiya-cadupadesiya-paMcapadesiya- NigodadavvavaggaNA NAma / 84 chappadesiya-sattapadesiya-aTTapadesiya- | 94 bAdaraNigodadavvavaggaNANamuvari dhuvaNavapadesiya-dasapadesiya-saMkhejjapadesiya- suNNadavvavaggaNA NAma / 112 asaMkhejjapadesiya-parittapadesiya 95 dhuvasuNNadavvavaggaNANamuvari suhumaaNaMtapadesiya-aNaMtANatapadesiyapara NigodavaggaNA NAma / mANupoggaladavvavaggaNA NAma / 96 suhamaNigodadavvavaggaNANamuvari dhuva79 aNaMtANaMtapadesiyaparamANapoggala suNNadavvavaggaNA NAma / davvavaggaNANamuvari AhAradavva 97 dhuvasuNNavaggaNANamuvari mahAkkhaMdhavaggaNA nnaam| davvavaggaNA NAma / 117 80 AhAradavvavaggaNANamuvari agahaNa vaggaNaNirUvaNidAe imA eyapadesiyadavvavaggaNA NAma paramANapoggaladavvavaggaNA NAma ki 81 agahaNadavvavaggaNANamuvari teyAdavva bhedeNa ki saMghAdeNa ki bhedasaMghAdeNa 120 vaggaNA NAma / 99 uvarillINaM davANaM bhedeNa / 121 82 teyAdavvavaggaNANamuvari agahaNadavva - 100 imA dupadesiyaparamANapoggaladavvavaggaNA NAma / vaggaNA NAma ki bhedeNa ki saMghAdeNa ki bhedsNghaadenn| 83 agahaNadavvavaggA / bhAsAdavva 121 vaggaNA NAma / | 101 uvarillINaM davvANaM bhedeNa heTillINaM / 84 bhAsAdavvavaggaNANamuvari agahaNa davvANaM saMghAdeNa satthANeNa bhedadavvavaggaNA NAma / sNghaadenn| 62 85 agahaNadavvavaggaNAe uvari maNadavva | 102 tipadesiyaparamANupoggaladavvavagaNA vaggaNA NAma / cadu0 paMca0 cha0 satta0 aTTha0 Nava 86 maNadavvavaggaNANamuvari agahaNadavva dasa0 saMkhejja0 asaMkhejja0 paritta0 vaggaNA NAma / aparitta0 aNaMta0 aNaMtANatapade87 agahaNadavvavaggaNANamuvari kammaiya siyaparamANupoggaladavvavaggaNA NAma davvavaggaNA NAma / ki bhedeNa kiM saMghAdeNa kiM bheda88 kammaiyadavvavaggaNANamuvari dhavakkhaMdha saMghAdeNa / 123 davvavaggaNA NAma / 63 | 103 uvarillINaM davvANaM bhedeNa heTThillINaM 89 dhuvakkhaMdhadavvavaggaNANamuvari sAMtara davANaM saMghAdeNa satthANeNa bhedaNiraMtaradavvavaggaNA NAma / 64 / saMghAdeNa / 124 90 sAMtaraNiraMtaradavvavaggaNANamuvari dhuva- 104 AhAra0 agahaNa0 teyA agahaNa0 suNNavaggaNA NAma / maNa0 agahaNa0 kamma iya0 dhruva91 vasuNNadavvavaggaNANamuvari patteya- ] kkhaMdhadavvavaggaNA NAma ki bhedeNa
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR0 saM0 parisiTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 sU* saM0 sUtrANi ki saMghAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa / 125 120 tattha je te sAhAraNasarIrA te NiyamA 105 uvarillINaM davANaM bhedeNa heTThi vaNapphadikAiyA / avasesA patteyallINaM davvANaM saMghAdeNa satthANeNa sriiraa| 225 bhedasaMghAdeNa / 125 | 121 tattha imaM sAhAraNalakkhaNaM bhaNidaM / 226 106 dhuvakhaMdhadavvavaggaNANamuvari sAMtara- 122 sAhAraNamAhAro sAhAraNamANapANaNiraMtaradavvavaggaNA NAma ki bhedeNa gahaNaM ca / sAhAraNajIvANaM sAhAraNaki saMghAdeNa ki bhedasaMghAdeNa / 125 lakkhaNaM bhaNidaM / / 226 107 satthANeNa bhedsNghaadenn| 125 / 123 eyassa aNuggahaNaM bahUNa sAhAra108 uvarillINaM davvANaM bhedeNa heTillINaM / NANameyassa / eyassa jaM bahUNaM samA davvANaM saMghAdeNa satthANeNa bheda sado taM pi hodi eyassa // 228 sNghaadenn| 127 / 124 samagaM vaktANaM samaga tesi sarIra109 sAMtarapiraMtaradavva vaggaNA NAma ki NippattI / samagaM ca aNuggahaNaM bhedeNa ki saMghAdeNa ki bheda samagaM ussaasnnissaaso|| 229 saMghAdeNa / 127 / 125 jattheu marai jIvo tattha du maraNaM 110 satthANeNa bhedasaMghAdeNa / 128 bhave aNaMtANaM / vakkamai jattha ekko 111 patteyasarIravaggaNAe uvari bAdara vakkamaNaM tatthaNatANaM / / 230 NigodadavvavaggaNA NAma kiM bhedeNa 126 bAdarasahamaNigodA baddhA pUdA ya kiM saMdhAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa / 130 eyameeNa / te hu aNaMtA jIvA 112 satthANeNa bhedsNghaadenn| 130 mUlayathUhallayAdIhi // 231 113 bAdaraNigodadavvavaggaNANamuvari | 127 atthi aNaMtA jIvA jehi Na patto suhamaNigodadavvavaggaNA NAma ki bhedeNa tasANa prinnaamo| bhAvakalaMkaa ki saMghAdeNa ki bhedasaMghAdeNa / 131 paurA NigodavAsaM Na muMcaMti // 233 114 satthANeNa bhedsNghaadenn| 132 | 128 egaNigodasarIre jIvA davvappa115 suhumaNigodavaggaNANamuvari mahAkhaMdha- mANado diTThA / siddhehi aNaMtaguNA davvavaggaNA NAma kiM bhedeNa ki savveNa vi tiidkaalenn| 234 saMghAdeNa kiM bhedasaMghAdeNa / 133 | 129 edeNa aTThapadeNa tattha imANi aNu116 satthANeNa bhedasaMghAdeNa / yogaddArANi NAdavvANi bhavaMti 117 tattha imAe bAhiriyAe vaggaNAe saMtaparUvaNA davvapamANANugamo aNNA parUvaNA kAyavvA bhavadi / 223 khettANugamo phosaNANugamo kAlA118 tattha imANi cattAri aNuyogaddArANi Nugamo aMtarANugamo bhAvANugamo NAdavvANi bhavaMti-sarIrisarIraparU- __ appAbahugANugamo cedi / vaNA sarIraparUvaNA sarIravissAsuva- | 130 saMtaparUvaNadAe duviho NiddesocayaparUvaNA vissAsuvacayaparUvaNA ___ogheNa aadesenn| cedi / 224 | 131 ogheNa asthi jIvA.visarIrA 119 sarIrisarIraparUvaNadAe atthi jIvA | tisarIrA cadusarIrA asriiraa| 237 pttey-saadhaarnnsriiraa| 225 132 AdeseNa gadiyANuvAdeNa piraya di 237
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrANi sUtrANi pR0 saM0 parisiTTANi sU0 saM0 pR0 saM0 | sU0 saM0 gaIe jeraiesu atthi jIvA visarIrA pajjattA tasakAiyA tskaaiyptisriiraa| 238 jjattA oghaM / 242 133 evaM sattasu puDhavIsu NeraiyA / 238 | 144 jogANuvAdeNa paMcamaNajogI paMca134 tirikkhagadIe tirikkha-paMcidiya vacijogI orAliyakAyajogI tirikkha paMcidiyatirikkhapajjatta asthi jIvA tisarIrA cdusriiraa|242 paMcidiyatirikkhajoNiNIsu oSaM / 238 145 kAyajogI oghaM / 243 135 paMcidiyatirikkhaapajjattA asthi 146 orAliyamissakAyajogi-veuvijIvA visarIrA tisriiraa| 239 yakAyajogi-ve uvviyamissakAya136 maNusagadIe maNusa-maNusapajjatta jogIsu asthi jIvA tisarIrA / 243 maNusiNIsu oghN| 147 AhArakAyajogI AhAramissa137 maNusaapajjattA atthi jIvA kAyajogI asthi jIvA cadusarIrA / 244 visarIrA tisriiraa| 148 kammaiyakAyajogI NeraiyANaM bhNgo|244 138 devagadIe devA atthi jIvA 149 vedANuvAdeNa itthibedA purisavedA visarIrA tisriiraa| NavaMsayavedA oghaM / 244 139 evaM bhavaNavAsiyappahaDi jAva 150 kasAyANuvAdeNa kodhakasAI mANa__savvaTThasiddhiyavimANavAsiyadevA / 240 kasAI mAyakasAI lobhakasAI 140 iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdare oghaM / ___ 245 iMdiyA tesiM pajjattA pacidiya 151 avagadavedA akasAI asthi jIvA tisriiraa| paMciMdiyapajjattA oghaM / 240 152 NANANuvAdeNa madiaNNANI suda141 bAdaraeiMdiyaapajjattA suhume iMdiyA aNNANI oghN| 245 tesiM pajjattA apajjattA bIiMdiyA 153 vibhaMgaNANI maNapajjavaNANI asthi tIiMdiyA cauridiyA tasseva jIvA tisarIrA cdusriiraa| 246 pajjattA apajjattA paMcidiyaapa 154 AbhiNi-suda-ohiNANI odhaM / 246 jjattA riybhNgo| 241 155 kevalaNANI asthi jIvA tisriiraa|246 142 kAyANuvAdeNa puDhavikAiyA 156 saMjamANuvAdeNa saMjadA sAmAiya-- AukAiyA vaNapphadikAiyA chedovaTThAvaNasuddhisaMjadA saMjadANigodajIvA tesiM bAdarA suhumA saMjadA atthi jIvA tisarIrA pajjattA apajjattA bAdaravaNapphadi cdusriiraa| 246 kAiyapatteyasarIrA tesiM pajjatA 157 parihAravisuddhisaMjadA suhumasAMpaapajjattA bAdarateukkAiyaapajjattA rAiyasuddhisaMjadA jahAkkhAdavihArabAdaravAukkAiyaapajjattA suhamateu suddhisajadA asthi jIvA tisriiraa|246 kAiya-sUhamavAukAiyapajjattA apa158 asaMjadA ogha / 247 jjattA tasakAiyaapajjattA asthi 159 daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI acakkhu jIvA visarIrA tisriiraa| 241 | dasaNI ohidasaNI oghaM / 247 143 teukkAiyA vAukkAiyA bAdara- | 160 kevaladasaNI asthi jIvA tisriiraa||247 teukkAiyA bAdaravAukkAiyA tesi / 161 lessANuvAdeNa kiNa-Nola-kAu 245
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ parisiTrANi sU0 saM0 sutrANi pR0 saM0 sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 lessiyA teu pamma-sukkalessiyA 184 tisarIrA saMkhejjaguNA / 306 oghN| 247 / 185 maNusaapajjattA paMcidiyatirikkha162 bhaviyANuvAdeNa bhavasiddhiyA abhava- apjjttbhNgo| 306 siddhiyA oghN| ___ 247 | 186 devagadIe devA savvatthovA visriiraa|306 163 samattANuvAdeNa sammAiTThI khaiya- 187 tisarIrA asaMkhejjaguNA / 306 sammAiTThI vedagasammAiTThI uvasama- 188 evaM bhavaNavAsiyappahuDi jAva avasammAiTThI sAsaNasammAiTThI micchA- | rAidavimANavAsiyadebA tti yntr|306 iTThI oghN| 248 | 189 savvasiddhivimANavAsiyadevA savva164 sammAmicchAiTThINaM mnnjogibhNgo|248 tthovA visriiraa| 307 165 saNNiyANuvAdeNa saNNI asaNNI | 190 tisarIrA saMkhejjaguNA / oghN| 248 | 191 iMdiyANuvAdeNa eiMdiyA bAdara166 AhArANuvAdeNa AhArA maNa eiMdiyapajjattA oghaM / 307 jogibhNgo| 248 | 192 bAdareiMdiyaapajjattA suhame iMdiya167 aNAhArA kmmiybhNgo| 248 pajjattApajjattA vIiMdiya-tIiMdiya168 appAbahugANugameNa duviho Niddeso cauridiyapajjattA apajjattA paMciogheNa AdeseNa ya / 301 diyaapajjattA savvatthovA visriiraa|307 169 ogheNa savvatthovA cdusriiraa| 301 | 193 tisarIrA asaMkhejjaguNA / 308 170 asarIrA aNaMtaguNA / 302 | 194 paMcidiya-paMcidiyapajjattA maNusagadi171 visarIrA aNaMtaguNA / bhNgo| 308 172 tisarIrA asaMkhejjaguNA / 302 195 kAyANuvAdeNa puDhavikAiyA Au173 AdeseNa gadiyANuvAdeNa NirayagadIe kAiyA vaNapphadikAiyA Nigoda__Neraiesu savvatthovA visriiraa| 302 jIvA bAdarA suhamA pajjattA apajjattA 174 tisarIrA asaMkhejjaguNA / 302 bAdaravaNapphadikAiyapatteyasarIrA 175 evaM jAva sattasu puDhavIsu / 303 pajjattA apajjattA bAdarateukkAiya176 tirikkhagadIe tirikkhesu oghaM / 303 bAdaravAukAiyaapajjattA-sahamateu177 paMcidiyatirikkha-paMcidiyatirikkha kAiya-sUhamavAukAiyapajjattA apapajjatta-paMcidiyatirikkha joNiNIsU jjattA tasakAiyaapajjattA savvasavvatthovA cdusriiraa| 303 sthovA visriiraa| 178 visarIrA asaMkhejjaguNA / / 196 tisarIrA asaMkhejjaguNA / 309 179 tisarIrA asaMkhejjaguNA / 304 197 teukAiya-vAukAiya-bAdarateukAiya180 pacidiyatirikkhaapajjattA NeraiyANaM / bAdaravAukAiyapajjattA tasakAiyA bhNgo| 304 tasakAiyapajjattA paMcidiyapajjatta181 maNusagadIe maNasA paMcidiya bhNgo| 309 tirikkhANaM bhNgo| 305/198 jogANuvAdeNa paMcamaNajogi-paMca182 maNusapajjatta maNusiNIsu savva- __vacijogIsu savvatthovA cdusriiraa|309 tthovA cdusriiraa| 305 | 199 tisarIrA asNkhejjgunnaa| 310 _Jain Educati183 visarIrA saMkhejjaguNA / For3056 200 kAyajogI oghN| B ainelibrary.org 303|
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ parisiTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 | sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 201 orAliyakAyajogIsu savvatthovA | siddhiya-abhavasiddhiyA oghN| 314 cdusriiraa| 310 / 221 daMsaNANuvAdeNa cakkhudaMsaNI ohi202 tisarIrA aNaMtaguNA / 310 dasaNI teulessiyA pammalessiyA 203 orAliyamissakAyajogi-veuviya- paMciMdiyapajjattANaM bhNgo| 314 kAyajogi-veudhviyamissakAya 222 kevaladasaNIMNaM Natthi appAbahugaM / 315 jogi-AhArakAyajogi-AhAramissa- 223 sukkalessiyA savvatthovA visarIrA 315 kAyajogIsu Natthi appaabhuaN| 310 224 cadusarIrA asNkhejjgunnaa| 315 204 kammaiyakAyajogIsu samvatthovA 225 tisarIrA asaMkhejjaguNA / 316 tisriiraa| 311 226 sammattANuvAdeNa sammAiTThI vedaga205 tisarIrA aNaMtaguNA / sammAiTThI sAsaNasammAiTThI 206 vedANuvAdeNa itthiveda-purisavedA pNcidipjjttbhNgo| 316 paMciMdiyabhaMgo / 311 | 227 kha iyasammAiTThI uvasamasammAiTThI 207 NaqsayavedA kasAyANuvAdeNa savvatthovA visriiraa| 316 kodhakasAI mANakasAI mAyakasAI 228 cadusarIrA asNkhejjgunnaa| 316 lobhakasAI oghN| 229 tisarIrA asNkhejjgunnaa| 317 208 avagadaveda-akasAINa Natthi appA- 230 sammAmicchAiTThI saMjadAsaMjadANaM bahugaM / bhaMgo / 317 209 NANANuvAdeNa madiaNNANi-suda 231 micchAiTThI oghaM / 317 aNNANi oghN| 312 | 233 saNNiyANuvAdeNa saNNI paMciMdiya210 vihaMgaNANI savvatthovA cadusarIrA / 312 pajjattANaM bhNgo| 317 211 tisarIrA asNkhejjgunnaa| 312 233 asaNNI oghaM / 318 212 AbhiNi-suda ohiNANIsu paMci- 234 AhArANuvAdeNa AhAraesu orAdiyapajjattANaM bhNgo| 312 liykaayjogibhNgo| 318 213 maNapajjavaNANIsu samvatthovA 235 aNAhArA kammaiyakAyajogibhaMgo / 318 cduusriiraa| 236 sarIraparUvaNadAe tattha imANi cha 214 tisarIrA saMkhejjaguNA / aNuyogaddArANi-NamaNiruttI215 kevalaNANIsu Natthi appAbahugaM / 313 padesapamANANagamo NiseyaparUvaNA 216 saMjamANuvAdeNa saMjadA sAmAiya guNagAro padamImAMsA appAcchedovaTThAvaNasUddhisaMjadA maNapajja bahue tti / vnnaannibhNgo| 313 | 237 NAmaNiruttIe urAlamidi 217 parihArasuddhisaMjada-suhumasAMparAiya orAliyaM / 322 suddhisaMjada-jahAkkhAdavihArasuddhi- 238 vivihaiDDiguNajuttamidi ve uvviyaM / 325 saMjadANaM Natthi appaabhugN| 313 | 239 NivuNANaM vA NiNNANaM vA suhu218 saMjadAsajadA vibhNgnnaannibhNgo| 314 mANaM vA AhAradavvANaM suhumadara219 asaMjada-acakkhudasaNI oghN| 314 midi AhArayaM / 326 220 lessANuvAdeNa kiNNa-NIla-kAu- 240 teyappaguNajuttamidi tejaiyaM / 327 lessiyA bhaviyANuvAdeNa bhava- 241 savvakammANaM parUhaNuppAkya suha
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ parisiTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 | sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 dukkhANaM bIjamidi kammaiyaM / 328/ AhArasarIrattAe jaM paDhamasamae pade242 padesapamANANugameNa orAliya- saggaM NisittaM taM kevddiyaa| 336 sarIrassa kevaDiyaM padesaggaM / 330 | 250 abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANa243 abhavasiddhiehi aNaMtaguNA siddhANa- mnnNtbhaago| mnnNtbhaagaa| ___330 | 251 jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM 244 evaM caduNhaM sriiraannN| 330 taM kevddiyaa| 245 NiseyaparUvaNadAe tattha imANi cha | 252 abhavasiddhiehi aNaMtaguNo aNuyogaddArANi NAdavvANi bhavaMti siddhaannmnnNtbhaago| 337 samukkittaNA padesapamANANugamo 253 jaM tadiyasamae padesaggaM gisittaM taM aNaMtarovaNidhA paraMparovaNidhA kevddiyaa| padesavirao appAba hue tti / 337 331 246 samukkittaNadAe orAliya-veubviya 254 abhavasiddhiehi aNaMta guNo siddhaannmnnNtbhaago| 337 AhArasarIriNA teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa 255 evaM jAva ukkasseNa tiNipalidoorAliya-veubviya-AhArasarIra vamANi tettIsasAgarovamANi tAe jaM paDhamasamae padesaggaM gisittaM aMtomuhuttaM / taM jIve kiMci egasamayamacchadi | 256 tejA-kammaiyasarIriNA tejA-kammakici visamayamacchadi kiMci tisama iyasarIrattAe jaM paDhamasamae yamacchadi evaM jAva ukkasseNa padesaggaM NisittaM taM kevaDiyA / 337 tiNipalidovamANi tettIsasAgaro- 257 abhavasiddhiehi aNaMtaguNo vamANi aMtomuttaM / 331 | siddhaannmnnNtbhaago| 338 247 teyAsarIriNA teyAsarIrattAe jaM |258 jaM bidiyasamae padesaggaM NisittaM paDhamasamae padesaggaM Ni sittaM taM taM kevaDiyA / 338 jIve kiMci egasamayamacchadi kici | 259 abhavasiddhiehi aNaMtaguNo siddhANavisamayamacchadi kiMci tisamaya mnntbhaago| 338 macchadi evaM jAva ukkasseNa chAvaTri- 260 jaM tadiyasamae padesaggaM NisittaM taM sAgarovamANi / kevddiyaa| 248 kammaiyasarIriNA kammaiyasarIra-- | 261 abhavasiddhiehi aNaMtagaNo tAe jaM padesaggaM NisittaM taM kici siddhaannmnnNtbhaago| 338 jIve sama uttarAvaliyamacchadi kiMci |262 evaM jAva ukkasseNa chAvaTTisAgarovisama uttarAvaliyamacchadi kici vamANi kmmdidii| 338 tisama uttarAvaliyamacchadi evaM jAva |263 aNaMtarovaNidhAe orAliya-veu ukkasseNa kammaTThidi tti| 335 vviya-AhArasarIriNA teNeva paDhama249 padesapamANANugameNa orAliya samayaAhAraeNa paDhamasamayatabbhavave uvviya-AhArasarIriNA teNeva ttheNa orAliya-veuvviya-AhArapaDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamaya sarIrattAe jaM paDhamasamae padesaggaM tabbhavattheNa orAliya-veuvviya NisittaM taM bhuaN| 339
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ 349 parisiTThANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 | sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 264 jaM bidiyasamae padesaggaM NimittaM taM / padesaggaM tado aMtomuhuttaM gaMtUNa visesahINaM / 340 / duguNahINaM / 348 265 ja tadiyasamae padesagaM Nisitta taM 278 evaM duguNahINaM duguNahINa jAvukkasseNa viseshiinn| 340 aMtomahattaM 266 jaM cautthasamae padesaggaM NisittaM taM 279 eyapadesaguNahANiTThANaMtaramaMtomahattaM viseshiinnN| 340 NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi 267 evaM visesahINaM visesahINaM jAva saMkhejjA smyaa| ukkasseNa tiNNi palidovamANi 280 NANApadesaguNahANiTThANaMtarANa tettIsaM sAgarovamANi aMtomuhuttaM / 341 | thovANi / 349 268 tejA- kammaiyasarIrigA tejA-kamma- 281 eyapadesaguNahANiTThANaMtaramaiyasarIrattAe jaM paDhamasamae saMkhejjagaNaM / padesaggaM Nisitta taM bhaN| 341 / 282 tejA-kammaiyasarIriNA tejA-kamma269 je bidiyasamae padesaggaM NisittaM iyasarIrattAe jaM paDhamasamae padesakhgaM taM viseshiinnN| 341 tado palidovamassa asaMkhejjadibhAga 270 jaM tadiyasamae padesagaM NisittaM taM gaMtUNa duguNahINaM palidovamassa asavisesahINaM / 341 khejjadibhAgaM gaMtUNa duguNahINaM / 350 271 evaM visesahINaM visesahINaM jAva 283 evaM duguNahINaM duguNahINaM jAva ukkasseNa chAvaTTisAgarovamANi ukkasseNa chAvaTTisAgarovamANi kmmttttidii| kmmttttidii| 350 272 paraMparovaNidhAe orAliya-veuviya- / 284 eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejjANi sarIriNA teNeva paDhamasamayaAhAra palidovamavaggamalANi NANApadesa guNahANiTThANaMtarANi palidovamavaggaeNa paDhamasamayatabbhavattheNa orAliyaveuvviyasarIrattAe jaM paDhamasamaya mUlassa akhejjdibhaago| 350 padesaggaM tado atomuhuttaM duguNahINaM 346 | 285 NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi thovaao| 273 evaM duguNahINaM duguNahINa jAva | 286 eyapadesa guNahANiTThANaMtara ukkasseNa tiNi palidovamANi asaMkhejjaguNaM / tettIsaM sAgarovamANi / 347 | 287 padesavirae tti tattha imo padesavira 347 | 274 egapadesaguNahANiTThANaMtaramaMtomuhattaM assa solasavadio daDao kAyavvo NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi bhavadi / palidovamassa asaaNkhjjdibhaago| 347 | 288 savvatthovA eiMdiyassa jaNNiyA 265 eyapadesaguNahANiTThANaMtaraM thovaM / 348 pjjttnnivvttii| 352 276 NANApadesaguNahANiTThANaMtarANi 249 NivvattiTTANANi khejjgunnaanni| 353 __ asaMkhejjaguNANi / 348 | 290 jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi / 354 277 AhArasarIriNA teNeva paDhamasamaya- 291 ukkassiyA NivvattI visesaahiyaa|357 AhAraeNa paDhamasamayatabbhavattheNa | 292 savvatthovA sammucchimassa jahaNiyA AhArasarIrattAe jaM paDhamasamae pjjttnnivttii| '
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ parisiTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 | sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 293 NivvattiTTANANi saMkhejjaguNANi / 357 | 318 uvavAdimassa NivvattiTThANAgi 294 jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi / 358 | jIvaNiyaTThANANi ca do vi tullANi 295 ukkassiyA NivattI visesaahiyaa| 358 saMkhejjaguNANi / 296 savvatthovA gabbhovakkaMtiyassa 319 ukkassiyA NivattI visesAhiyA / 366 jahaNiyA pjjttnnivttii| 358 | | 320 tasseva padesaviraiyassa imANi 297 NivattiDhANANi asaMkhejja chaaNuyogaddArANi- jahaNiyA guNANi / aggadidI aggaTThidiviseso agga298 jIvaNiyaTTANANi visesAhiyANi / 359 dvidiTThANANi ukkassiyA aggadidI 299 ukkassiyA NivattI visesAhiyA / 359 bhAgAbhAgANugamo appAbahue tti| 366 / 300 savvatthovA uvavAdimassa jahaNiyA 321 savvatthovA orAliyasarIrassa jahaNiyA a pjjttnnivttii| 359 367 301 NivvattiTThANANi jIvaNiyaTThANANi ca / 322 aggadvidivise so asNkhejjgunno| 367 do vi tullANi asaMkhejjaguNANi / 360 323 aggaTThidiTThANANi rUvAhiyANi _ visesaahiyaanni| 302 ukkassiyA NivattI visesaahiyaa| 360 367 324 ukkassiyA aggaTThidI visesaahiyaa|368 303 ettha appaabhuaN| 325 evaM tiNNaM sarIrANaM / 368 304 savvatthovaM khuddAbhavaggaNaM / 361 326 savvatthovA AhArasarIrassa 305 eiMdiyassa jahaNiyA pajjattaNivattI ____jahaNiyA aggdvidii| saMkhejjaguNA / 327 aggadvidiviseso sNkhejjgunno| 369 306 samucchimassa jahaNiyA pajjatta 328 aggaTThidiTThANANi rUvAhiyANi / 369 NivattI saMkhejjaguNA / 363 329 ukkassiyA aggaTThidI vise sAhiyA. 369 307 gabbhovakkaMtiyassa jahaNiyA pajjatta 330 bhAgAbhAgANugameNa tattha imANi NivattI saMkhejjaguNA / 364 tiNi aNuyogaddArANi- jahaNNapade 308 uvavAdimassa jahaNiyA pajjatta ukkassapade ajahaNNa-aNukkassaNivattI saMkhejjaguNA / 309 eiMdiyassa NivattiDhANANi 331 jahaNNapadeNa orAliyasarIrassa sNkhejjgunnaanni| jahaNiyAe TThidIe padesaggaM saba310 jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi / 364 padesaggassa kevaDiyo bhaago| 370 311 ukkassiyA givattI visesaahiyaa| 365) 332 asNkhejjdibhaago| 370 312 samucchimassa NivvattiTThANANi 333 evaM caduNNaM sarIrANaM / 370 sNkhejjgunnaanni| ___365 | 334 ukkassapadeNa orAliyasarIrassa 313 jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi / 365 ukkassiyAe dvidIe padesaggaM savva314 ukkassiyA NivattI visesAhiyA / 365 padesaggassa kevaDio bhaago| 371 315 gabbhovakkaMtiyamsa NivvattiTThANANi | 335 asNkhejjdibhaago| 371 ___ asNkhejjgunnaanni| 365 336 evaM caduNNaM sarIrANaM / 372 316 jIvaNiyaTThANANi visesAhiyANi / 366 | 337 ajahaNNa-aNukkassapadeNa-orAliya317 ukkassiyA NivattI visesAhiyA / 366 ] sarIrassa ajahaNNa-aNukkassiyAe pade /
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrANi 380 181 - 14 ) parisiTThAgi sU0 saM0 sutrANi pR0 saM0 sU0 saM0 pR0 saM0 TThidIe padesaggaM savadvidipadesaggassa | 357 paDhamesu guNahANiTThANaMtaresu kevaDio bhaago| 372 padesaggaM visesAhiyaM / 380 338 asaMkhejjA bhAgA / 373 358 acarimesu guNahANiTThANaMtaresu 339 evaM caduNNaM sarIrANaM / 373 | padesagaM visesAhiyaM / 380 34. appAbahue tti tattha imANi tiNNi | 359 savvesu guNahANiTThaNaMtaresu padesaggaM / / aNuyogaddArANi -jahaNNapade ukkaksapade visesAhiyaM / jhnnnnukksspde| 373 360 evaM tiNNaM sarIrANaM / 380 341 jahaNNapadeNa savvatthovA orAliya 361 savvatthovaM AhArasarI rassa carimasarIrassa carimAe TThidIe pdesgg|373 guNahANiTThANaMtaresu padesaggaM / 381 342 paDhamAe TThidIe padesaggama 362 apaDhama-acarimesu guNahANiTThANasaMkhejjaguNaM / 374 taresu padesaggaM saMkhejjaguNaM / 381 343 apaDhama-acarimAsu TThidIsu 363 apaDhamesu guNahANiTThANaMtaresu padesaggamasaMkhejjaguNaM padesaggaM visesAhiyaM / 376 344 apaDhamAsu ThThidIsu padesaggaM 364 paDhame guNahANiTThANaMtare padesaggaM visesaahiyN| visesAhiyaM / 381 377 345 acarimAsu TThidIsu padesaggaM 365 acarimesu guNahANiTThANaMtaresu / visesAhiyaM / padesaragaM visesAhiyaM / 377 346 savvAsu hidIsu padesaggaM visesAhiyaM , 366 savvesu guNahANiTThANaMta resu pade saggaM visesAhiyaM / 347 evaM tiNNaM sarIrANaM / 377 367 jahaNNukkassapadeNa savvatthovaM orA348 jahaNNapadeNa savvatthovaM AhArasarIrassa carimAe TThidIe padesaggaM374 liyasarI rassa carimAe TThidIe padesaragaM / 349 paDhamAe TThidIe padesaggaM saMkhejjaguNaM ,, 382 350 apaDhama-acarimAsu ThThidIsu 368 carime guNahANiTThANaMtare padesaggapadesaggamasaMkhejjaguNaM masaMkhejjaguNaM / 382 378 351 apaDhamAsu TThidIsu padesaggaM 369 paDhamAe TThidIe padesaggavisesAhiyaM / masaMkhejjaguNaM / 382 352 acarimAsu TidIsu padesaggaM 370 apaDhama-acarimesu guNahANiTThANa - ___ visesAhiyaM / 379 taresu padesaggamasaMkhejjaguNaM / 382 353 savvAsu TidIsu padesaggaM visesAhiyaM , 371 apaDhamesu guNahANiTThANaMtaresu 354 ukkassapadeNa savvatthovaM orAliya padesaggaM visesAhiyaM / sarIrassa carime guNahANiTThANatare / 372 paDhame guNahANiTThANatare padesaggaM padesaggaM / visesAhiyaM / 355 apaDhama-acarimesu guNahANiTThANaMtaresu 373 apaDhama-acarimAsu TThidIsu padepadesaggamasaMkhejjaguNaM / ___ 379 saggaM visesAhiyaM / 383 356 apaDhamesu guNahANiTThANaMtaresu 374 apaDhamAe TThidIe padesaggaM padesaggaM visesAhiyaM / 380 / visesAhiyaM / 383 381 '
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ 383 TANi parisiTTANi ( 15 sU0 saM0 sUtrANi pu0 saM0 [ sU0 saM0 sUtrANi 10 saM0 375 acarimesu guNahANiTThANaMtaresu 394 ukkassapadeNa savvatthovANi AhArapadesaggaM visesAhiyaM / / sarIrassa NANApadesaguNahANi376 acarimAe TThidIe padesaggaM TThANaMtarANi / 389 visesAhiyaM / 384 | 395 kammaiyasarIrassa NANApadesaguNa377 savvAsu dvidIsu savvesu guNahANi hANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi 389 TThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM / 384 396 teyAsarI 378 evaM tiNaM sarIrANaM / 384 TThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / 386 379 jahaNNukkassapadeNa savvatthovaM AhAra- | 397 orAliyasarIrassa NANApadesaguNa sarIrassa carimAe TidIe pdesgg| 385 | hANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / 389 380 paDhamAe TidIe padesaggaM sNkhejjgnnN|386 | 398 beuvviyasarIrassa NANApadesagaNa381 carime guNahANiTThANatare padesagga hANiTThANaMtarANi sNkhejjgunnaanni| 390 masaMkhejjaguNaM / ___386 | 399 jahaNNukkassapadeNa savvatthovANi 382 apaDhama-acarimesu guNahANiTThANaM AhArasarIrassa NANApadesaguNataresu padesaggaM saMkhejjagaNaM / 386 hANiTThANaMtarANi / 390 383 apaDhamesu guNahANiTThANaMtaresu 400 oraaliy-veuvviy-aahaarsriirss| padesaggaM visesAhiyaM / eyapadesaguNahANiTThANaMtaramasaMkhejja384 paDhame guNahANiTThANaMtare padesaggaM guNaM / 390 visesaahiyN| 386 | 401 kammaiyasarIrassa NANApadesaguNa385 acarimesu guNahANiTThANaMtaresu hANiTThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / 390 padesaggaM visesAhiyaM / 402 teyAsarIrassa NANApadesa guNahANi386 apaDhama-acarimAsu TThidIsu padesaggaM visesAhiyaM / TThANarANi asNkhejjgunnaanni| 391 | 403 teyAsarI rassa egapadesaguNahANi- 391 387 apaDha mAsu TThidIsu padesaggaM visesAhiyaM / TThANaMtaramasaMkhejjaguNaM / 388 acarimAsu TThidIsu padesaggaM 404 kammaiyasarIrassa eyapadesaguNahANivise sAhiyaM / TThANaMtaramasaMkhejjaguNaM / 391 389 savvAsu TThidIsu sambesu guNahANi 405 orAliyasarIrassa NANAguNahANiTThANaMtaresu padesaggaM visesAhiyaM / 387 TThANaMtarANi asaMkhejjaguNANi / 391 390 Nise yaappAbahue tti tattha imANi 406 veuvviyasarIraspa NANApadesaguNatiNi aNuyogaddArANi-jahaNNapade hANiTThANaMtarANi saMkhejjaguNANi / 391 ukkassapade jhnnnnukksspde| 387 407 guNagAre tti tattha imANi tiNNi 391 jaNaNNapadeNa savvatthovamorAliya aNuyogaddArANi-jahaNNapade ukkassaveuviya-AhArasarIrassa eyapadesa pade jhnnnnukksspde| 312 guNahApiTThANaMtaraM / 388 | 408 jahaNNapade savvatthovA orAliya392 teyAsarIrassa eyapadesaguNahANiTThA veuvviya-AhArasarIrassa jahaNNao NaMtaramasaMkhejjaguNaM / 388 guNagAro seDIe askhejjdibhaago|392 393 kammaiyasarIrassa egapadesaguNahANi- | 409 teyA-kammaiyasarIrassa jahaNNao TThANaMtaramasaMkhejjaguNaM / / 388 guNagAro abhavasiddhiehi aNaMta
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU0 saM0 16) parisiThThANi sUtrANi pR0 saM0 sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 guNo siddhaannmnnNtbhaago| 393 / 428 carima-ducarimasamae ukkassajogaM 410 ukkassapadeNa orAliyasarIrassa gdo| 403 ukkassao guNagAro palidovamassa ! 429 tassa carimasamayatabbhavatthassa tassa asNkhejjdibhaago| 394 orAliyasarIrassa ukkassayaM 411 evaM caduNNaM sarIrANaM / 394 / / padesaggaM / 404 412 jahaNNukkassapadeNa orAliya-veu- 430 tavvadirittamaNukkassa / 410 viya-AhArasarIrassa jahaNNao |431 ukkassapadeNa ve uvviyasarIrasta guNagAro seDIe asNkhejjdibhaago| 395 ukkassayaM padesaggaM kss| 411 413 ukkassao guNagAro palidovamassa |432 aNNadarassa aarnn-accdkppasNkhejjdibhaago| 395 vAsiyadevassa bAvIsasAgarovama414 tejA-kammaiyasarIrassa jahaNNao dvidiyss| 411 guNagAro abhavasiddhiehi aNaMta- 433 teNeva paDha masamayaAhAraeNa paDhamaguNo siddhaannmnnNtbhaago| samayatabbhavattheNa ukkassajogeNa 415 tasseva ukkassao guNagAro palido aahaarido| 412 vamassa asNkhejjdibhaago| 395 434 uvakassiyAe vaDDhIe vddddhido| 412 416 padamImAMsAe tattha imANi duve | 435 aMtomutteNa savvalahuM savvAhi aNuyogaddArANi- jahaNNapade / pajjattIhi pjjttydo| 412 ukksspde| 397436 tassa appAo bhaasddhaao| 412 417 ukkassapadeNa orAliyasarIrassa 437 appAo mnnjogddhaao| 412 ukkassayaM padesaggaM kassa / " kasto 397 397 / 438 Natthi chvicchedaa|| 412 418 aNNadarassa uttarakuru-devakurumaNuassa 439 appadaraM viuvvido| 413 tipalidovamaTThidiyassa / 398 | 440 thovAvasese jIvidavvae tti joga419 teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhama javamajjhassuvarimaMtomuttaddhasamayatabbhavattheNa ukkasseNa jogeNa mcchido| 413 aahaarido| 399| 441 carime jIvaguNahANiTThANaMtare 420 ukkassiyAe vaDDhIe vddddido| 400 AvaliyAe asaMkhejjadibhAga421 aMtomuhutteNa savvalahuM savAhi mcchido| 413 pajjattIhi pjjttydo| |442 carima-ducarimasamae ukkassajogaM 422 tassa appAo bhaasddhaao| 401 gdo| 423 appAo mnnjogddhaao| 401 443 tassa carimapamayatabbhavatthassa tassa 424 appA chavicchedA / 401 veubviyasarIrassa ukkassapadesaggaM / 413 425 aMtare Na kadAi viuvvido| 401 444 tavvadirittamaNukkassaM / 413 426 thovAvase se jIvidavae e tti joga | 445 ukkassapadeNa AhArasarIrassa javamajjhassa uvarimaMtomahattaddha ukkassayaM padesaggaM kassa / 414 micchido| 4021 446 aNNadarassa pamattasaMjadassa uttara427 carime jIvaguNahANiTThANaMtare Avali- | sarIraM viuvviyss| 414 yAe asNkhejjdibhaagmcchido| 403 447 teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhama Ve 413
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU0 saM sUtrANi samaya tabbhavattheNa ukkassajogeNa AhArido / 448 ukkassAe vaDDhIe vaDDhido / 449 aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattI hi pajjattayado / 450 tassa appAo bhAsaddhAo 451 appAo maNajogadvAo / 452 Natthi chavicchedA / 453 thovAvasese Niyattidavvae tti jogajavajjhANAe mitaddhamacchido / 415 454 cazme jIvaguNahANiTThANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido / 455 carima- durimasamae ukkassaM jogaM gado / 415 415 456 tassa carimasamayaNiyattamANassa tassa AhArasarIrassa ukkassayaM padesaggaM / 457 tavvadirittamaNukkassaM / 458 ukkassapadeNa tejAsarIrassa ukkassayaM padesaggaM kassa / 459 aNNadarassa / 460 jo jIvo puvvakoDAuo agho parisidvANi pR0 saM sU0 saM sUtrANi 466 aMtomuhutteNa savvalahuM savvAhi pajjattI hi pajjattayado / 414 419 414 467 tattha ya bhabaThThidi tettIsasAgarovANi AuaNupAlaittA / 468 bahuso bahuso ukkassiyANi jogaTThANANi gacchadi / 414 414 414 4 14 415 416 416 416 sattamAe puDhavIe Neraiesu Aua baMdhadi / 461 kameNa kAlagadasamANo agho sattamAe puDhavIe uvavaNNo / 452 tado uvadisamANo puNaravi putrakoDAuesuvavaNNo / 463 teNeva kameNa AuamaNupAlaittA tado kAlagadasamANo puNaravi agho sattamA puDhavINeraiesu uvavaNNo. 418 464 teNeva paDhamasamayaAhAraeNa paDhamasamaya tabbhavattheNa ukkamsajogeNa AhArado 465 ukkassiyAe vaDDhIe vaDDhido / 416 417 418 ( pR0 saM 471 carime jIvaguNahANiTThANaMtare AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamacchido / 419 469 bahuso bahuso bahusaM kilesapariNAmo bhavadi / 420 470 evaM saMsaridUNa thovAvasese jIvidavvaetti jogajavamajjhassa uvaritamuttamacdo | 420 419 419 420 420 472 durima - ticarimasamae ukkassa saMkilesa gado 473 carima- durimasamae ukkassAjogaM gado | 421 474 tassa carimasamayatabbhavatthassa tassa tejaiyasarIrassa ukkassayaM padesaggaM / 475 tadirittamaNukkassaM / 21 422 422 476 ukkassapadeNa kammaiyasarIrassa ukkasyaM padesagga kassa / 477 jo jIvo bAdarapuDha vijIvesu vehi sAgarovamasahassehi sAdiregehi UNiyaM kammaTThadimacchido / 478 jahA vedaNAe vedaNIyaM tahA NeyavvaM / 479 jahaNNapadeNa orAliyasa rassa jahaNayaM padesaggaM kassa / 480 aNNadarassa suhumaNigodajIva 422 apajjattayasta / 421 423 423 481 paDhamasamayaAhArayassa paDhamasamayatabbhatthassa jahaNNajogissa tassa orAliya sarIrassa jahaNaM padesaggaM 423 482 tavvadirittamajahaNaNaM 483 jahaNNapadeNa ve uvviyasarI rassa 424 jahaNayaM pade gaM kassa / 424
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18) parisiTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 / sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 484 aNNadaramsa deva-Neraiyassa asaNNi- 499 AhArasarIrassa padesaggamasaMkhejjapacchAyadassa / 424] gaNaM / 430 485 paDhamasamayaAhArayassa paDhamasamaya- 500 teyAsarI rassa padesaggamaNaMta guNaM / 430 tabbhavatthassa jahaNNajogissa tassa 501 kammaiyasarIrassa pdesggmnnNtgunnN|430 veuvviyasarIrassa jahaNNayaM 502 sarIravissAsuvacayaparUvaNadAe tattha padesaggaM / 425 imANi cha aNuyogaddArANi486 tavvadirittamajahaNNaM / 425 avibhAgapaDicchedaparUvaNA vaggaNa487 jahaNNapadeNa AhArasarIrassa parUvaNA phaDDayaparUvaNA aMtarajahaNNavaM padesaggaM kss| 425 parUvaNA sarIraparUvaNA appA488 aNNadarassa pamattasaMjadassa uttaraM viuvvidassa / 430 bahue tti / 425] 503 avibhAgapaDicchedaparUvaNadAe 489 paDhamasamayaAhArayassa paDhamasamayatabbhavatthassa jahaNNajogissa tassa ekkekkammi orAliyapadese kevaDiyA avibhaagpddicchedaa| AhArasarIrassa jahaNNayaM padesaggaM / 425]. 431 490 tavvadirittamajahaNaM / 426) |504 aNaMtA avibhAgapaDicchedA savva491 jahaNNapadeNa teyAsarIrassa jahaNNayaM jIvehi aNaMtaguNA / 431 padesaggaM kss| 426505 evaDiyA avibhaagpddicchedaa| 431 492 aNNadarassa suhamaNigodajIvaapa- 506 vaggaNaparUvaNadAe aNaMtA avibhAga jjattayassa eyaMtANuvaDDhIe vaDDamANa- | paDicchedA savvajIvehi aNaMtaguNA yassa jahaNNajogissa tassa teyA eyA vaggaNA bhavadi / 432 sarIrassa jahaNNayaM padesaggaM / 426 | 507 evamaNaMtao vaggaNAo abhava493 tavvadirittamajahaNNaM / / 428 siddhiehi aNaMtaguNA siddhANa mnnNtbhaago| 494 jahaNNapadeNa kammaiyasarIrassa 432 jahaNNayaM padesaggaM kasa / 428508 phaDDayaparUvaNadAe aNaMtAo vagga495 aNNadarasta jIvo suhumaNigoda NAo abhavasiddhiehi aNaMtaguNo jIvesu palidovamassa asaMkhejjadi siddhANamaNaMtabhAgo tamegaM phaDDayaM bhAgeNa UgayaM kmmttttidimcchido| / bhavadi / 433 evaM jahA veyaNAe veyaNIyaM tahA 509 evamaNaMtANi phaDDayANi abhavasiddhiNeyavvaM / Navari thovAvasese jIvi ehi aNaMtaguNo siddhANamaNaMtadavvae tti carimasamayabhavasiddhio bhaago| 433 jAdo tassa carimasamayabhavasiddhi- 510 aMtaraparUvaNadAe ekkekkassa yassa tassa kammaiyasarIrassa phaDDayassa kevaDiyamaMtaraM / 434 jahaNNayaM padesaggaM / 428 | 511 savvajIvehi AgaMtaguNA / evaDiya456 tavvadirittamajahaNNaM / 429 maMtaraM / 434 497 appAbahue tti savvattho orA- 512 sarIraparUvaNadAe aNaMtA avibhAgaliyasarIrassa padesaggaM / pahicchedA sarIrabaMdhaNaguNapaNNacche498 veubviyasarIrassa padesaggamasaMkhejja dnnnnippnnnnaa| 434 gunnN| 429 513 chedaNA puNa dasavihA /
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU0 saM sUtrANi 435 514 NAma duvaNA daviyaM sarIrabaMdhaNaguNapadesAya / vallari aNuttaDe ya upAiyA paNNabhAve ya // 515 appA bahue tti savvatthovA orAliyasa rassa avibhAgapaDicchaMdA / 437 556 veuvvayasarIrassa avibhAgapaDicchedA anaMtaguNA / 517 AhArasarIrassa avibhAgapaDicchedA 524 davvahANiparUvaNadAe orAliyasarIrassa je eyapadesiya vaggaNAe davA te bahuA aNatehi vissAsuvacaehi uvacidA | parisiTThANi pR0 saM sU0 saM 525 je dupadesiyavaggaNAe davvA te visesahINA anaMtehi vissAsuva - caehi uvacidA | 518 teyAsarIrassa avibhAgapaDicchedA ataguNA / 519 kammaiyasarI rassa avibhAgapaDicchedA aguNa / 520 vissA suvacayaparUvaNadAe ekkemhi jIvapade se kevaDiyA vissAsuvacayA uvacidA / 521 anaMtA vissAsuvacayA uvacidA savjIvehi anaMtaguNA / 522 te ca savvalogAgadehi baddhA / 523 tesiM cauvvihA hANI - davvahANI khettahANI kAlahANI bhAvahANI cedi / 437 437 437 438 438 | 531 evaM ti cadu-paMca-cha-satta- aTTha-Navadasa - saMkhejja - asaMkhejjapadesiyakhettogADhavaggaNAe davvA te visesahINA vissA suvacaehi uvacidA / 440 439 439 | 532 tado aMgulassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUNa tesiM cauvivahA hANI - asaMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI sakhejjaguNahANI asaMkhejja - guNahANI | 441 442 526 evaM tipadesiya- cadupade siya-paMcapadesiya- chappadesiya sattapade siya- aTThapadesiya- navapade siya- dasa pade siya-saMkhejjapadesiya asaMkhaMjjapadesiya anaMtapadesiya anaMtANaMtapadesiya- vaggaNAe davvA te visesahINA aNatehi vissAsuvaca ehi uvacidA / 527 tado aMgulassa asaMkhejjadibhAgaM ( 19 pR0 saM sUtrANi gaMNa tesi paMcavihA hANI-anaMtabhAgahANI asaMkhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI asaMkhejjaguNahANI | 528 evaM caduNNaM sarIrANaM / 529 khettahANiparUvaNadAe orAliyasarasa je eyapadesiyakhettogADhavaggaNA davvA te bahugA anaMtehi vissAsuvacaehi uvacidA / 530 je dupadesiyakkhettogADhavaggaNAe davvA te visesahINA aNatehi vissAsuvacaehi uvacidA / 442 536 evaM ti cadu-paMca-cha- satta-aTTha-Navadasa-saMkhejja-asaMkhejjasamaya TThadi 443 444 444 445 445 533 evaM caduSNaM sarIrANaM / 534 kAlahANiparUvaNadAe orAliyasarIrassa je egasamayadvidivaggaNAe te bahuA ahi vissAsuvacaehi uvacidA / 535 je dusamaya TTidivaggaNAe davvA te visesahINA aNatehi vissAsutracaehi uvacidA / 446 447 447 448 vaggaNA davvA te visesahINA aNaMtehi vistAsuva ehi uvacidA / 537 tado aMgulassa asaMkhejjadibhAgaM gaMtUna tesiM cauvvihA hANI - asakhejjabhAgahANI saMkhejjabhAgahANI 488
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ 449 20) parisaTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 / sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 saMkhejjaguNahANI asaMkhejjaguNa 550 tasseva jahaNNayassukkassapade haannii| ukkassao vissAsuvacao 538 evaM caduNNaM sarIrANaM / 449 / annNtgunno| 539 bhAvahANiparUvaNadAe orAliya 551 tasseva ukkassayassa jahaNNapade sarIrassa je eyaguNajuttavaggaNAe jahaNNao vissAsuvacao davvA te bahuA aNaMtehi vissA anntgunno| suvacaehi ucidaa| 450 | 552 tasseva ukkassayassa ukkassapade 540 je duguNajuttavaggaNAe davvA te ukkassao vissAsuvacao visesahINA aNaMtehi vissAsuva annNtgnno| 459 caehi uvcidaa| 450 / 553 bAdaraNigodavaggaNAe jahaNNiyAe 541 evaM ti-cadu-paMca-cha-satta-aTTha carimasamayachadumatthassa savvajahaNiyAe Nava-dasa-saMkhejja-asaMkhejja sarIrogAhaNAe vaTTamANassa jahaNNao aNaMta-aNaMtANataguNajuttavaggaNAe vissAsuvacao thovo| 460 davvA te visesahINA aNaMtehi 554 suhamaNigodavaggaNAe ukkassiyAe chaNNaM jIvaNikAyANaM eyabaMdhaNavissAsuvacaehi uvacidA / 452 baddhANaM sapiDidANaM saMtANaM savvakka542 tado aMgulassa asaMkhejjadibhAgaM ssiyAe sarIrogAhaNAe vadramANassa gaMtUNa tesi chavvihA hANI-aNaMta ukkassao vissAsuvacao bhAgahANI asaMkhejjabhAgahANI annNtgunno| saMkhejjabhAgahANI saMkhejjaguNahANI | 555 edesi ceva parUvaNaTThadAe tattha asaMkhejjaguNahANI aNaMtaguNahANI / 452 imANi tiNNi aNuyogaddArANi 543 evaM caduNNaM sarIrANaM / 453 jIvapamANANugamo padesapamANANugamo 544 orAliyasarIrassa jahaNNayassa appAbahue tti / 462 jahaNNapade jahaNNao vissAsuvacao 556 jIvapamANANugameNa puDhavikAiyA thovo| 453 jIvA asNkhejjaa| 545 tasseva jahaNNayassa ukkassapade 557 AukAiyA jIvA asNkhejjaa| 463 ukkassao vissAsuvacao 558 teukkAiyA jIvA asNkhejjaa| 463 aNaMtaguNo / 559 vAukkAiyA jIvA asaMkhejjA / 463 546 tasseva ukkassayassa jahaNNapade 560 vaNapphadikAiyA jIvA annNtaa| 463 jahaNNao vissAsuvacao 561 tasakAiyA jIvA asNkhejjaa| 463 annNtgunno| 454 / 562 padesapamANANugameNa puDha vikAiyajIva547 tasseva ukkassayassa ukkassapade padesA askhejjaa| 464 ukkassavissAsuvacao annNtgunno| 454 / 563 AukkAiyajIvapadesA asaMkhejjA 464 548 evaM beuvviya-AhAra-tejA-kammaiya- 564 te ukkAiyajIvapadesA asaMkhajjA / 464 sriirss| 455 / 565 vA ukkAiyajIvapadesA asaMkhejjA / 464 549 jahaNNayassa jahaNNapade jahaNNao 5 66 vaNapphadikAiyajIvapadesA aNaMtA / 464 vissAsuvacao aNaMtaguNo / 455 / 567 tasakAiyajIvapadesA asaMkhejjA / 464
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 21 pR0 saM0 475 parisiTThANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 / sU0 saM0 sUtrANi / 568 appAbahuaM duvihaM-jIvaappAbahuaM 588 addhAappAbahue tti savvatthovo ceva padesaappAbahuaM ceva / 465 sAMtarasamae vkkmnnkaalo| 474 569 jIvaappAbahue tti savvatthovA / 589 NiraMtarasamae vakkamaNakAlo asNtskaaiyjiivaa| 465 | khejjgnno| 474 570 te ukkAiyajIvA asaMkhejjagaNA / 465 | 590 sAMtaraNiraMtarasamae vakkamaNakAlo 571 puDhatrikAiyajIvA visesaahiyaa| 465 visesaahio| 475 572 AukAiya jIvA visesaahiyaa| 466 | 591 savvatthovA sAMtarasamayavakkamaNa573 vAukkAiyajIvA visesAhiyA / 466 kaalviseso| 574 vaNapphadikAiyajIvA aNaMtagaNA / 466 | 592 NiraMtarasamayavakkamaNakAlaviseso 575 padesaappAbahue ti savvatthovA asNkhejjgunno| tskaaiypdesaa| 466 | 593 sAMtaraNiraMtaravakkamaNakAlaviseso 576 te ukkAiyapadesA asaMkhejjaguNA / 466 vise saahio| 475 577 puDhavikAiyapadesA visesaahiyaa| 46 | 594 jahaNNapadeNa savvatthovo sAMtara vkkmnnsvvjhnnnnkaalo| 476 578 AukkAiyapadesA visesaahiyaa| 466 579 vAukkAiyapadesA visesaahiyaa| 466 595 ukkassapadeNa ukkassao sAMtarasamaya vakkamaNakAlo visesaahio| 476 580 vaNapphadikAiyapadesA annNtgunnaa| 466 culiyA | 596 jahaNNapadeNa jahaNNago NiraMtaravakkamaNakAlo asaM / 476 581 etto uvarimagaMtho cUliyA NAma / 469 / 582 jo Nigodo paDhamadAe vakkamamANo 597 ukkassapadeNa ukkassao NiraMtara vakkamaNakAlo visesaahio| 477 aNaMtA vakkamaMti jIvA / eyasamaeNa 598 jahaNNapadeNa sAMtaraNiraMtaravakkamaNaaNaMtANatasAhAraNajIveNa ghettUNa egasarIra bhavadi asaMkhejjaloga savvajahaNNakAlo vise saahio| 477 mettasarIrANi ghettaNa ego Nigodo 599 ukkassapadeNa sAMtaraNiraMtaravakkahodi / maNakAlo visesaahio| 469 583 bidayasamae asaMkhejjaguNahINA |600 samvatthovo saaNtrvkkmnnkaalvkkmNti| 470 / viseso| 584 tadiyasamae asaMkhejjaguNahINA 601 NiraMtaravakkamaNakAlaviseso asNvkkmNti| khejjgunno| 585 evaM jAva asaMkhejjaguNahINAe 602 sAMtaraNiraMtaravakkamaNakAlaviseso seDIe NiraMtara vakkamati jAva ukAseNa | visesaahio| 478 AvaliyAe asNkhejjdibhaago| 471 | 603 jahaNNapadeNa sAMtarasamayavakkamaNa586 tado ekko vA do vA tiNi vA kAlo asaMkhejjaguNo / 478 samae aMtaraM kAUNa NiraMtara vakkamati |604 ukkassapadeNa sAMtarasamayavakkajAva' ukkasseNa AvaliyAe asaM- | maNakAlo visesaahio| 478 khejjdibhaago| 471 / 605 jahaNNapadeNa NiratarasamayavakkamaNa587 appAbahuaM duvihaM-addhAappA kAlo asNkhejjgunno| 478 bahaaM ceva jIva ceva / 474606ukkassapa Na NiraMtarasamayavakka Jain Education Internasional For Private & Personal use only
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 481 22) parisiTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 / mU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 maNakAlo visesaahio| 478/627 acarimasamaesu vakkamaMti jIvA 607 jahaNNapadeNa sAMtaraNiraMtaravakka _ vise saahiyaa| __ maNakAlo visesaahio| 483 471/628 savvesa samaesu vakkamidajIvA 608 ukkassapadeNa sAMtaraNiraMtaravakka visesaahiyaa| 483 maNakAlo visesaahio| 479 ! 629 savvo bAdaraNigodo pajjatto vA 609 ukkassayaM vkkmnnNtrmsNkhejjgunnN|479 | vAmisso vaa| 483 610 avakkamaNakAlaviseso asaMkhajja | 630 suhumaNigodavaggaNAe puNa NiyamA gunno| vAmisso / 484 611 pabaMdhaNakAlaviseso visesaahio| 479/631 jo Nigodo jahaNNaeNa vakkamaNa612 jahaNNapadeNa jahaNNao avakka kAleNa vakkamaMto jahaNNaeNa pabaMdhamaNakAlo asNkhejjgunno| 480 NakAleNa pabaddho tesiM bAdaraNigo613 jahaNNapadeNa jahaNNao pabaMdhaNa dANaM tathA pabaddhANaM maraNakameNa kAlo visesaahio| 480 Niggamo hodi / 485 614 ukkassapade ukkassao avakka 632 savvukakassiyAe guNase DIe maraNeNa maNakAlo visesaahio| 480 madANaM savvacireNa kAleNa Nille615 ukkassapadeNa ukkassao pabaMdhaNakAlo visesaahio| vijjamANANaM tesiM carimasamae madAvasivANaM AvaliyAe asaMkhe616 jIvaappAbahue tti| 617 samvatthovA carimasamae vakkamaMti jjadibhAgametto Ni godANaM / 487 jiivaa| 633 ettha appAbahuaM- savvatthovaM 618 apaDhama-acarimasamaesu vakkamaMti khuddAbhavaggahaNaM / jIvA asaMkhejjaguNA / 634 eiMdiyassa jahaNiyA NivvattI 619 apaDhamasamae vakkamaMti jIvA sNkhejjgunnaa| 491 visesaahiyaa| 635 sA ceva ukkassiyA visesAhiyA / 491 620 paDhamasamae vakkamaMti jIvA 636 bAdaraNigoda vaggaNAe jahaNiyAe asaMkhejjaguNA / AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto 621 acarimasamaesu vakkamati jIvA nnigodaannN| 492 vise saahiyaa| 637 suhamaNigodavaggaNAe jahaNiyAe 622 savvesu samaesu vakkamati jIvA AvaliyAe asaMkhejjadibhAgametto visesAhiyA / NigodANaM / 623 savvatthovA carimasamae vakkamati 638 suhumaNigodavaggaNAe ukkassiyAe jIvA / AliyAe asaMkhejjadibhAgametto 624 apaDhama arimasamaesa vakkAMti NigodANaM / jIvA asaMkhejjaguNA / 482 | 639 bAdaraNigodavaggaNAe ukkassiyAe 625 apaDhamasamae vakkamati jIvA se DIe asakhejjadibhAgametto visesAhiyA / NigodANaM / 626 paDhamasamae vakkamaMti jIvA | 640 edesi ceva savvaNigodANaM mlmhaaaskhejjgunnaa| 483 khNdhtttthaannaanni| 482 482 493 493
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrANi pR0 saM0 ___510 parisiTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM sU0 saM 641 aTTha puDhavIo TaMkANi kUDANi __ AvaliyAe asaMkhejjadibhAgabhavaNANi vimANANi vimANi mettANi / diyANi vimANapatthaDANi Ni yANi | 653 tado javamajjhaM gaMtUNa bAdaraNigodaNiraiMdiyANi NirayapatthaDANi jIvaapajjattayANaM NillebaNagacchANi gummANi vallINi jadANi DhANANi AvaliyAe asaMkhejjaditaNavaNapphadiAdINi / 494 __ bhAgamettANi / 654 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa suhuma642 jadA mUlamahAkkhaMdhaTThANANaM NigodajIvaapajjattayANamAuajahaNNapade tadA bAdaratasapajjattANaM bNdhjvmjhN| ukksspde| 655 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa bAdaraNigoda643 jadA bAdaratasapajjattANaM jahaNNapade jIvaapajjattayANamAuabaMdhajavatadA mUlamahAkkhaMdhaTThANANa mjjhN| mukkassapade / 496 / 656 tado aMtomuhuttaM gaMtuNa suhuma643 etto savvajIvesu mahAdaMDao jIvaapajjattayANaM maraNakAyavvo bhvdi| ... 501 jvmjjhN| 511 644 savvatthovaM khuddAbhavaggahaNaM / taM tidhA | 657 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa bAdaravihattaM-heTThillae tibhAe savvajI NigodajIvaapajjattayANaM maraNavANaM jahaNiyA apjjttnnivttii| javamajjhaM / majjhillae tibhAe Natthi AvAsa | 658 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa suhuma NigodajIvaapajjattayANaM NivvattiyANi / urillA tibhAge Aua ThANANi Avali0 asaMkhe0bhAgabaMdho javamajhaM samilAmajjhe tti mettANi / 513 vuccadi / 501 | 659 tado aMtomuttaM gaMtUNa bAdaraNigoda645 tassuvarimasaMkhepaddhA / 503 jIvaapajjattayANaM NivvattiTThANANi 646 asaMkhepaddhassuvari khuddAbhavaggahaNaM 504 | AvaliyAe asaMkhejjadibhAga647 khuddAbhavaggahaNassuvari jahaNiyA metANi / 414 apjjttnnivttii| 660 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa savvajIvANaM 640 jahaNiyAe apajjattaNivvattIe NivvattIe aNtrN| 515 uvarimukkassiyA apajjattaNivattI | 661 tattha imANi paDhamadAe AvAsa yANi bhvNti| aNtomuhuttiyaa| 504 | 649 taM ceva suhamaNigodajIvANaM jaha- | 662 tado aMtomahattaM gaMtUNa tiNNaM NiyA apjjttnnivttii| sarIrANaM NivvattiTThANANi Avali650 uvarimukkassiyA apajjattaNivvattI yAe asaMkhejjadibhAgamettANi / 516 ____ aNtomhttiyaa| 663 orAliya-veuviya-AhArasarIrANaM / 651 tattha imANi paDhamadAe AvAsayANi / jahAkama visesAhiyANi / 517 hoti| 506 / 664 ettha appAbahuaM-savvatthovANi 652 tado javamajjhaM gaMtUNa suhamaNigoda orAliyasarIrassa Nivvatti- apajjattayANaM pillevaNaTThANANi tthaannaanni| 504 518
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR0 saM0 529 24) parisiTTANi sU0 sa0 sUtrANi pR0 saM0 | sU0 saM0 sUtrANi 665 ve ubviyasarIrassa NivvattiTThANANi 679 ettha appAbahugaM-savvatthovANi visesaahiyaanni| orAliyasarIrassa NillevaNa666 AhArasarI rassa NivvattiDhANANi TrANANi / visesaahiyaanni| 519 / 680 veuvviyasarIrassa NillevaNa667 tado aMtomuttaM gaMtUNa tiNNaM DhANANi vise sAhiyANi / 529 sarIrANamidiyaNivvattiTThANANi | 681 AhArasarIrassa pillevaNaDhANANi AvaliyAe asaMkhejjadibhAga visesaahiyaanni| mettANi / 511682 tatva imANi paDhamadAe AvAsa668 orAliya-veuvviya-AhArasarIrANaM yANi hoti / 529 jahAkama visesAhiyANi / 520 683 tado javamajhaM gaMtUNa suhuma NigodajIvapajjattayANa Nivvatti669 ettha appAbahua-savvatthovANi DhANANi AvaliyAe asaMkhejjadi__ orAliyasarI rassa iMdiyaNibatti bhaagmettaanni| tttthaannaanni| 521 | 684 tado javamajhaM gatUNa bAdaraNigoda670 veuvviyasarI rassa iMdiyaNivvatti jIvapajjattayANaM NivvattiTTANANi ThANANi visesaahiyaanni| 521 | AvaliyAe asaMkhejjadibhAga671 AhArasarIrassa iMdiyaNinvatti mettANi / TThANANi visesAhiyANi / 521 | 685 tado aMtomuttaM gaMtuNa suhuma672 tado aMtomuttaM gaMtUNa tiNNaM NigodajIvapajjattayANamAuabaMdhasarIrANaM ANApANa-bhAsA-maNa jvmjjhN| NivvattiTThANANi Avali0 asaMkhe0 / 686 tado atomuttaM gaMtUNa bAdaragigodabhAyamettANi / 521 jIvapajjattayANa AuabaMdhajava673 orAliya-veuviya-AhArasarIrANi mjjhN| jahAkama visesAhiyANi / 522 | 19687 tado aMtomahattaM gatUNa suhumaNi goda674 ettha appAbaha-savvatthovANi jIvapajjattayANaM mrnnjvmjhN| 533 orAliyasarIrassa ANApANabhAsA-maNa nnivvttiddhaannaanni| 525 / 688 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa bAdara NigodajIvapajjattayANaM maraNa - 675 ve uvviyasarI rassa ANApANa jvmjjhN| bhAsA-maNaNivvattiTThANANi visesAhiyANi / |689 tado aMtomuhattaM gatUNa suhamaNigoda pajjattayANaM NillevaTThANANi 676 AhArasarIrassa ANApANa-bhAsA AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamaNaNivvattiTThANANi visesA mettANi / hiyANi / 677 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa tiNNa 690 tado atomuhuttaM gatUNa bAdarasarIrANaM pillevaNaTThANANi Ava NigodapajjattayANa NillevaNaliyAe asaMkhejjadibhAgamettANi / 526 TThANANi AvaliyAe asaMkhajjadi678 orAliya-veuvviya-AhArasarIrANaM bhaagmettaanni| jahAkameNa visesAhiyANi / 528 / 691 tamhi ceva patteyasarIrapajjattayANaM 525 | rANa
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ parisiTrANi pR0 saM0 sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 | sU0 saM0 sUtrANi NillevaNaTTANANi AvaliyAe 706 tasseva baMdhaNijjassa tattha imANi asNkhejjdibhaagmettaanni| 536 cattAri aNuyogaddArANi NAya692 ettha appAbahugaM-savvatthovANi vvANi bhavaMti- vaggaNaparUvaNA suhumaNigodajIvapajjattayANaM Nille vaggaNANirUvaNA padesaThThadA vnntttthaannaanni| appAbahae tti / 541 693 bAdaraNigodajIvapajjatayANaM Nille- / 707 vaggaNaparUvaNadAe imA eyadesiyA vaNaTThANANi visesAhiyANi / 536 paramANu poggaladabavaggaNA NAma / 542 694 tamhi ceva patteyasarIrapajjattayANaM 708 imA dupadesiyaparamANupoggaladavvaNillevaNANiANa visesaahiyaanni|537 vaggaNA NAma / 542 709 evaM tipadesiya-cadapadesiya-paMca695 tattha imANi paDhamadAe AvAsayANi / pdesiy-chppdesiy-sttpdesiyhvNti| aTThapadesiya-Navapadesiya-dasapade696 tado aMtomuhuttaM gaMtuNa suhuma siya-saMkhejjapadesiya-asaMkhejjaNigodajIvapajjatta pANaM samilA pdesiy-annNtpdesiy-annNtaanntjvmjh| padesiyaparamANupoggaladavvavaggaNA 698 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa eiMdiyassa NAma / 542 jahaNiyA pjjttnnivttii| 538 | 710 tAsimarthatANaMtapadesiyaparamANu699 tado aMtomuhuttaM gaMtUNa sammacchimassa / poggaladavvavaggaNANamuvarimAhAra jahagiyA pjjtnnivvttii| 538 | sarIradavvavaggaNA nnaam| 542 700 tado aMtomahattaM gaMtUNa gabbho- 711 AhArasarIradavvavaggaNANamuvarivatiyassa jahaNiyA pajjatta magahaNadavvavaggaNA nnaam| 542 nnivttii| | 712 agahaNadabvavaggaNANamavari teyA davvavaggaNA NAma / 701 tado dasavAsasahassANi gaMtuNa 542 ovavAdiyassa jahaNiyA pajjatta - | 713 teyAdavaggaNANamuvari agahaNa davvavaggaNA NAma / nnivttii| 542 702 tado bAvIsavAsasahassANi gaMtUNa | 7:4 agahaNadavvavaggaNANamuvari bhAsAdavvavaggaNA NAma / 542 eiMdiyassa ukkassiyA pajjatta | 715 bhAsAdavvavaggaNANamuvarimagahaNaNivattI / 539 | davavaggaNA NAma / 542 703 tado puvakoDi gaMtUNa samucchimassa | 716 agahaNadavvavaggaNANamuvari maNadabaukkassiyA pajjattaNivattI / 539 | vagaNA NAma / / 543 704 tado tiNi palidovamANi | 717 maNadavvavaggaNANa muvarimagahaNadavvagabbhovatiyassa ukassiyA vaggaNA NAma / 543 pjjttnnivttii| 540 | 718 agahaNadavvavaggaNANamuvari kammaiya705 tado tettIsaM sAgarovamANi davvavaggaNA nnaam| NA NAmA 543 gataNa ovavAdiyassa ukkassiyA 719 vaggaNaNiparUvaNadAe imA eypddhepjjttnnivttii| 540 / siyaparamANupoggaladavvabaggaNA NAma
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 544 26) parisiTTANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 kiM gahaNapAoggAo kimagahaNa- madhicchidA teyAdavvavaggaNaM Na paaoggaao| pAvadi tANaM davvANamaMtare agahaNa720 agahaNapAoggAo imAo eya davvavaggaNA NAma / 548 padesiyasavvaparamANupoggaladavva ..! 734 agahaNadavvavaggaNANamuvari teyaavggnnaao| davvavaggaNA NAma / 721 imA dupadesiyaparamANupoggaladavva 548 735 teyAdavvavaggaNA NAma kaa| vaggaNA NAma kiM gahaNapAoggAo 548 kimghnnpaaoggaao| | 736 teyAdavavaggaNA teyAsarIrassa gahaNaM 544 pvttdi| 549 722 aghnnpaaoggaao| 723 evaM tipadesiya-cadupadesiya-paMca | 737 jANi davvANi ghettUNa teyAsarIrapadesiya chappadesiya-sattapadesiya ttAe pariNAmedUNa pariNamaMti jIvA aTTapadesiya-Navapadesiya- dasapadesiya tANi davvANi tejAdava vggnn| saMkhejjapadesiya-asaMkhejjapadesiya nnaam| 549 aNaMtapadesiyaparamANupoggaladavva- |738 tejAdavvavaggaNANamuvarimagahaNavaggaNA NAma kiM gahaNapAoggAo davvavaggaNA NAma / 549 kimghnnpaaoggaao| 544 739 agahaNadavvavaggaNA NAma kaa| 549 724 agahaNapAoggAo / 545 | 740 agahaNaivvavaggaNA tejAdavvamavi 725 aNaMtANatapadesiyaparamANapoggala cchidA bhAsAdavvaM Na pAvedi tANaM davvavaggaNA NAma kiM gahaNapAo davvANamaMtare agahaNadavvavaggaNA ggAo kimghnnpaaoggaao| 545 nnaam| 549 726 kAo ci gahaNapAoggAo kAo [741 agahaNadavvavaggaNANamuvari bhAsA ci aghnnpaaoggaao| 545 | davvavaggaNA nnaam| 550 727 tAsimaNaMtANaMtapadesiyaparamANu 742 bhAsAdavvavaggaNA NAma kA / poggaladavvavaggaNANamuvarimAhAra- |743 bhAsAdavvavaggaNA ca uvihAe davvavaggaNA NAma / bhAsAe gahaNaM pvttdi| 550 728 AhAradavvavaggaNA NAma kaa| 546 | 744 saccabhAsAe mosabhAsAe saccamosa729 AhAradavvavaggaNaM tiNNaM sarIrANaM bhAsAe asaccamosabhAsAe jANi gahaNa pvttdi| 546 davvANi ghettUNa saccabhAsattAe 730 orAliya-veunviya-AhArasarIrANaM / mosabhAsattAe saccamosabhAsattAe jANi davvANi ghettUNa orAliya asaccamosabhAsattAe pariNamedUNa veuvviya-AhArasarIrattAe pariNAme NissAraMti jIvA tANi bhAsAdUNa pariNamaMti jIvA tANi davANi davvavaggaNA nnaam| 550 AhAradavvavaggaNA NAma / 546 745 bhAsAdavvavaggaNANamuvarimagahaNa731 AhAradavvavaggaNANamavarigahaNa davvavaggaNA nnaam| 551 davvavaggaNA nnaam| 547 | 746 agahaNadavvavaggaNA NAma kaa| 551 732 agahaNadavvavaggaNA NAma kaa| 547,747 agahaNadavvavaggaNA bhAsAdavva733 agahaNadavvavaggaNA AhAradavva madhicchidA maNadabvaM Na pAvedi
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrANi tANaM davvANamaMtare agahaNadavva vaggaNA NAma / 748 agahaNadavvavaggaNANamuvari maNa davvavaggaNA NAma / sU0 saM0 parisidvANi pR0 saM su0 saM 551 551 551 749 maNadavvavaggaNA NAma kA / 750 maNadavvavaggaNA cauvvihassa maNassa gahaNaM pavattadi / iyadavvavagaNA NAma / 756 kamma jhyadavvavaggaNA NAma kA / 757 kammaiyadavvaggaNA aTThavihassa kammassa gahaNaM pavattadi / 758 NANAvaraNIyassa daMsaNAvaraNIyassa 551 751 saccamaNassa mosamaNassa saccamosamaNassa asaccamotamaNassa jANi davvANi ghettUNa saccamaNattAe mosamaNattAe sacca mosamaNattAe asacca mosamaNattAe pariNAmedUNa pariNamaMti jIvA tANi davvANi maNadavvavaggaNA NAma / 752 maNadavvavaggaNANa muvarimagahaNa davvavaggaNA NAma / 753 agahaNadavvavaggaNA NAma kA 754 agahaNadavvaggaNA (maNa ) davva - mavicchidA kammaiyadavvaM Na pAvadi tANaM davtraNamaMtare agahaNadavvavaggaNA NAma / 755 agahaNadavvavaggaNANamuvari kamma 551 552 552 552 552 553 553 NAmassa veNIyassa mohaNIyassa Auassa godassa aMtarAiyassa jANidavvANi ghettUNa NANAvaraNIyattAe daMsaNAvaraNIyattAe veyaNIyattAe mohaNIyattAe AuattAe NAmattAe godattAe aMtarAiyattAe pariNAmeNa pariNamaMti jIvA tANi davvANi kammaiyadavvavaggaNA NAma / 553 Jain Educ759 padesavA - orAliyasarI radavvavagga sUtrANi o padesadA aNaMtANaMtapadesiyAo / 760 paMcaNNAo / 761 paMcarasAo / 762 dugaMdhAo / 763 aTThaphAsAo / 764 vevviyasarIradavvavaggaNAo padesa 765 paMcavaNNAo | 766 paMcarasAo / dAe anaMtANaMtapadesiyAo / 556 556 556 556 556 767 dugaMdhAo / 768 aTThaphAsAo | 769 AhArasarIradavvavaggaNAo padesa dAe anaMtANaMtapadesiyAo / 770 paMcavaNNAo / 771 paMcarasAo / 772 dugaMdhAo / 773 aTTapAsAo / 774 teyA sarIradavvavaggaNAo padesa ( 27 pa0 saM0 dAe anaMtANaMtapadesiyAo / 775 paMcavaNNAo 776 paMcarasAo / 554 554 555 For Private & Personal User 555 556 557 557 557 557 557 558 558 558 558 558 777 dogaMdhAo / 778 cadupAsAo | 779 bhAsA -maNa- kammaiyasarIradavvagAo pAe anaMtANaMtapadesiyAo / 780 pNcvnnnn| o / 781 paMcarasAo / 782 dugaMdhAo / 783 cadupAsAo / 784 appA bahugaM duvihaM-padesaappAbahuaM ceva ogAhaappA bahuaM ceva / 785 pade appA bahue tti savvatthovAo orAliyasarI radavvavaggaNAo sadA / 559 559 559 559 559 559 560 w
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28) parisiTThANi sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 sU0 saM0 sUtrANi pR0 saM0 786 veuvviyasarIradavvavaggaNAo pade- / 792 bhAsAdavvavaggaNAo ogAhaNAe saTTadAe asNkhejjgunnaao| 561 asNkhejjgunnaao| 563 787 AhAhasarIradabvavaggaNAo pade- 793 tejAsarIradavvavaggaNAo ogAha saTThadAe asNkhejjgunnaao| 561 haNAe asNkhejjgunnaao| 563 788 tejAsarIradavvavaggaNAo padesa- 794 AhArasarIradavvavaggaNAo ogAha TThadAe annNtgunnaao| 561 NAe asNkhejjgunnaao| 563 789 bhAsA-maNa-kammaiyasarIradavvavaggaNAo 795 ve ubviyasarIradavvavaggaNAo ogA padesaTTadAe annNtgunnaao| 562 haNAe asNkhejjgunnaao| 564 790 oggAhaNaappAbahue tti savvatthovAo | 796 oraaliysriirdvvvggnnaao| kammaiyasarIradavvavaggaNAo ogAhaNAe asNkhejjgunnaao| 564 ogaahnnaae| 562 | 797 jaM taM baMdhavihANaM taM caubiha791 maNadavvavaggaNAo ogAhaNAe payaDibaMdho TidibaMdho aNubhAgabaMdho asNkhejjgunnaao| 563 / padesabaMdho cedi 564 0 0 0 2 avataraNa.gAthA-sUcI krama pRSTha 117 117 anyatra kahAM dhavalA pra0 pu0 pR0 31 jIvakANDa gA0 593 ( pAThabheda ) dhavalA pra0 pu0 pR. 31 117 gAthA 1 aNu saMkhA saMkhaguNA 2 aNusaMkhAsaMkhejjA 3 avagayaNivAraNaTuM 4 AhAratejabhAsA 5 icchaM viraliya du 6 uttaraguNidaM icchaM 7 edesiM guNagAro 8 eyakkhettogADhaM 9 aupazleSikavaiSayikA10 jattheva carai vAlo 11 jiyadu maradu va jIvo 12 tiNNisadA chattIsA 13 tiNNisahassA satta14 dhuvakhaMdhasAMtarANaM 15 pallAsaMkhejjadimo 16 bIje joNIbhUde 17 viyojayati cAsubhiH 118 439 go0 karmakANDa gA0 185 (pAThabheda) 502 362 362 mUlAcA0 5, 132 pravacana0 17 ( pAThabheda ) go0 jIvakANDa gA0 122 sarvArtha siddhi TippaNa pR0 55 118 232 go0 jIvakANDa gA0 189 90 svayaMbhUstotra
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 0 231 504 parisiTThANi (29) 18 sattA savvapayatthA 234 paccAstikAya gA08 19 saravAse du padaMte 90 mUlacA0 5, 131 20 sAhAraNa AhAro 487 go0 jIvakANDa gA0 191 21 sAMtaraNiraMtaredara 117 22 seDiasaMkhejjadimo 118 23 svayaM hyahiMsA svayameva 3 vizeSa-vAkya-saMgraha 1 ettha savve 'vA' saddA samuccayaThe daDavvA / 2 pratyekamAtmadezA kaviyavairanantakairbaddhAH iti vacanAt / 3 yata evakArakaraNaM tato'nyatrAvadhAraNamiti vacanAt / 225 4 'du' sahassa avahAraNa?sa sNbNdhaado|| 5 'idi ' saddo heduvivakkhANamuvavattIdo urAlameva orAliyamidi siddhaM / 322 6 'striyo mUlamanarthAnAm ' ityatra / 494 4 nyAyoktiyA~ 1 yadyasya bhAvAbhAvAnuvidhAnato bhavati tattasyeti vadanti tadvida iti nyAyAt / 2 nAvazyaM kAraNAni kAryavanti bhavantIti nyAyAt / 438 3 ekadezavikRtamananyavaditi nyAyAta / 503 3 samudAyeSu pravRttAH zabdA avayaveSvapi vartante iti nyAyAt / ___5 granthollekha kammANayogaddAra 1 jo so thappo kammabaMdho NAma yathA kammeti tahA NeyavvaM / 2 kammabaMdhassa causaTThibhaMgA jahA kammANuyogaddAre parUvidA tahA parUvedavvA / khuddAbaMdha 1 edesi maggaNaTThANANaM jahA khuddAbaMdhe parUvaNA kadA tahA kAyavvA / 2 evaM khuddAbaMdhaekkArasaaNuyogaddAraM NeyavvaM / 3 ettha uddese khuddAbaMdhassa ekkArasaaNuyogaddArANaM parUvaNA kAyavvA, amhehi puNa __ gaMthabahuttabhaeNa Na kdaa| cUliyAsutta 1 khINakasAyacarimasamae AvaliyAe asaMkhejjadibhAgamettaNigodANaM tti uvari ___ bhnnnnmaanncuuliyaasuttaado| 2 orAliyavaggaNogAhaNAe bahuttaM kudo Navvade ? cuuliyappaabhuaado| jIvaTThANasutta 1 asaMkhejjA logA tti jIvaTThANasutte pruuvidttaado| 214 2 Na ca jIvaTThANasutteNa saha viroho, tattha orAliyasarIre pajjatte saMte ceva saMjamo uppajjadi Na tammi apajjatte idi maNammi kAdUNa appjjttjiivsmaaspddisehaado| 426 taccattha ( tatvArthasUtra ) taccatthe jaM jIvabhAvassa pariNAmiyattaM parUvidaM taM pANadhAraNattaM paDucca Na parUvidaM / 13 pariyamma 1 pariyamme paramANU apadeso tti vutto|
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 ) parisidvANi 2 asaMkhejjalogamettaM kudo Navvade ? pariyammAdo / 3 saMpahi palidovamAdo heTThA asaMkhejjANi vaggaNadvANANi osaridUNa sUciyaMgulacchedaNANamuvari tasseva uvarimavaggAdo heTThA ghaNalogacchedaNayA hoti tti pamme bhaNida / bAhiravaggaNA 1 taM kathaM paricchijjaditti vRtte bAhiravaggaNAe paMcaNNaM sarIrANaM vRttapadesappA bahuA do suttAdo / 2 bAhiravaggaNAe paMcaNNaM sarIrANaM vissAsuvacayassa bhaNidappA bahugasuttAdo | 3 edamappA bahugaM bAhiravaggaNAe pudhabhUdaM ti kAUNa ke vi AiriyA jIvasaMbaddhapaMcaNaM sarIrANaM vissAsuvacayassuvari parUveMti taNNa ghaDade, jahaNNavatteyasarIravaggaNAdo ukkarasapatteyasarI ravaggaNAe anaMtaguNattappasaMgAdo | 4 edaM sutaM bAhiravaggaNAe Na hodi, jahaNNabAdaraNigodavaggaNAe sAmittapadupAyAdo ? bhAvavihANa 1 tesi parUvaNAe kIramANAe jahA bhAvavihANe parUvidaM tahA parUvedavvaM / mahAkampayaDipAhuDa 1 Na tAva ajANateNa Na kadA, cauvIsaaNuyogaddArA sarU va mahAkammapayaDipAhuDapArayassa bhUdabalibhayavaMtassa tadapariNANavirohAdo | mahAbaMdha 1 edesi caduSNaM baMdhANaM vihANaM bhUdabalibhaDAraeNa mahAbaMdhe sappavaMceNa lihida ti amhehi ettha Na lihidaM / tado sayale mahAbaMdhe ettha parUvide baMdhavihANaM samappadi / vaggaNAsutta 1 puNo evaMvihakammaiyasarI rANA guNahANi salAgAhitI tejaiyasarIrassa NANAguNahANisa lAgAo asaMkhejjaguNAo tti vaggaNasutte bhaNidaM / arrafvahANa 1 se veyaNadavvavihANeNa bhaNidavihANaM saMbhalideNa vattavvaM / 2 jahA veyaNadavvavihANeNa sAmittaparUvaNA kadA tahA ettha vi NiravasesA kAyavvA, visesAbhAvAdo | veNA 1 athavA jahA veyaNAe NANAguNahANisalAgANaM guNahANIe ca parUvaNA kadA tahA vi kAyavvA / 1 ke vittapotthae eso pATho | suttakAra suttapotthiya 6 aitihAsika - nAmasUcI 134 bhUdabalibhayavaMta ) bhUdabalibhaDAraya 374 375 73 73 457 461 434 134 564 385 184 422 351 127 134 541, 564
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ 367 35 326 436 7 pAribhASika zabda-sUcI aviradatta 12 AhAra-teyA-kammaiyaavivAga 10 sarIrabaMdha akkha avivAgapaJca iya AhAra-teyAsarIrabaMdha 43 agahaNadavva vaggaNA 59,60 ajIvabhAvabaMdha 23, 25 AhAradavvavaggaNA 546, 62,63,548 avivAgapaccaiya jIva 547, 549, 551, 552 agahaNapAogga 543 bhAvabaMdha 10, 12 AhAraya 326, 327 agga asambhAvaTThavaNabaMdha 5, 6 AhArasarIra 78, 326 aggaTridivisesa asarIra 238, 239 ajIvabhAvabaMdha 22,23 asaMjada itthivedabhAva aNaMtarovaNidhA asiddhatta 13 aNAdiyasarIrabaMdha 325 asuha 328 iMdA uha aNNANa 12 aMgamala iMdiyapajjatti aNissaraNappaya 527 328 aMDara 86 aNuggahaNa 228 asaMjamabahuladA aNuccheda ukkassapada 392 A aNupehaNa ukkassapadamImAMsA 397 Agama attha ukkassasAMtaravakkaAgamadavabaMdha atthasama AgamadavvavaggaNA maNakAla 52 476 apaDhama-acarimasamayaAgamabhAvabaMdha ukkA 7, 9 vakkaMta 482 uppAiyachedaNA AgamabhAvavaggaNA appaDihaya 327 urAla ANa 226 322, 323 appamAda uvasamiyaavivAgapaccaANA 326 appAbahua 322 iyajIvabhAvabaMdha ANAkaNiTThadA 326 uvasamiyacAritta appAbahugaparUvaNA 50 15 ANAvANa 226 apradeza 54 uvasamiya sammatta 15 Adesa 237 uvasaMtakasAyabIyarAyaabbha AdhAra 502 abhava AbhiNibohiyaNANI 20 chadumattha ayaNa AyAradhara uvasaMtakoha arUvI AlAvaNabaMdha 37, 38, uvasaMtadosa allIvaNabaMdha 37, 39 uvasaMtamANa 39, 40 40, 41 uvasaMtamAya AvAsa avakkamaNakAla 479 AhAra uvasaMtarAga 226,339 avahAra AhAra-AhArasarIrabaMdha 43 uvasaMtaloha avANa AhAra-kammaiyaavibhAgapaDiccheda 431 / sarIrabaMdha iMdiyaladdhi 28 32 226 20
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ mrr m 238 6 38 16 78 32) parisivANi eyapadesiyapoggala| pamma-sukkalessA gaNapaccAsattika davvavagaNA kuDu 40 govarapIDa eyapadesiyavaggaNA kUDa 495 govura 121, 122 kevalaNANa eyabaMdhaNa kevaladasaNa ghAdakhuddAbhavaggahaNa 362 kodha-mANa-mAyA ghosasama ogha 237 lohabhAva orAliya 323 ca uggaiNigoda 236 orAliya orAliya khaiyaavivAgapaccaiya- caridiyaladdhi sarIrabaMdha 42 jIvabhAvabaMdha 15, 16 cadusarIra orAliya-kammaiyakhaiyacAritta cittakamma sarIrabaMdha khaiyadANaladdhi caMda orAlaya-teyAsarIrabaMdha 42 khaiyaparibhogaladdhi cUliyA orAliya-teyA-kammaiya- khaiya bhogaladdhi sarIrabaMdha khaiyalAhaladdhi orAliyasarIra chaTrANa khaiyaviriyaladdhi 434 orAliyasarIrakAyatta 242 chavi 401 khaiyasammata 401 orAliyasarIraTThANa khaMdha khINakasAyavIdarAga chedaNA 432, 433 435, 436 ka chadumattha kaDaya 40 khINakoha kaNaya khINadosa javamajha 50, 402, 502 kadajumma 147 khINamAya 503 jahaNNapada khINamoha 392 433 jahaNNapadamImAMsA kammaiya 397 khINarAga 328 jahaNNukkassapada khINaloha kammaiya-kammaiya 392 jANa khetta sarIrabaMdha 44 khettavaggaNA jida kammaiyadavvavaggaNA jIvatta 63, 553 jIvaNa kammaiyasarIra 78 gaDDI 38 jIvabhAva kammabaMdha gaNI 22 jIvapadesasaNNA kammavaggaNA 52 | gahaNapAogga jIvabhAvabaMdha kalioja 147 gaMtha kArmaNa 329 gaMthasama kArmaNazarIra 328, 329 gillI kAla giha TravaNabaMdha kAlavaggaNA 52 gihakamma TravaNavaggaNA 52 kiNNa-NIla-kA u-teu 321 | 8vaNA 435 kama rurr .wmum or -131 543 juga 38 TaMka 495 guNagAra
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvidaNANa ThavaNabaMdha ThavaNasadda NANAseDi NAmacchedaNA NAmaNiruttI NAmabaMdha NAmavaggaNA NAmasama NiuNa bha Nigoda NigodasarI NiccaNigoda 5 Na NiNha NiraiMdiya Niraya NirayapatthaDa NiraMtaravakkamaNakAla taDaccheda visesa NiraMta rasamayavakkramaNa kAla 8 ta 6 6 11 134 435 321 4 52 8 495 495 478 AgamadavvabaMdha NoAgamadavvavaggaNA AgamabhAvabaMdha goAgamabhAvavaggaNA 52 goAgamavaggaNA 52 327 85, 492 | teyA- teyAsarIrabaMdha 86 236 327 495 parisiTTANi tadubhayapaccaiya ajIvabhAvabaMdha 23, 26, 27 tadubhayapacpaiya jIva bhAvabaMdha tabbhavattha 10, 18, 19 332 tavvadirittadavvavaggaNA 52 239 tirikkha tirikkhabhAva tisarI tIiM diladdhi tejaiya 436 20 327 327 147 teyAmmaiyasarIrabaMdha 44 44 tejas tejoja 474, 475 daviya pillevaNa 507 pillevaNaTThANa 527 Nivvatti 363 358 NivvattiTThANa NiseyakhuddAbhavaggahaNa 362 dvimAtrA disAdAha NiseyaparUvaNA iyabhAva yAdavvavaggaNA 60, 549 78 328 39 yAsarI taijasazarIra toraNa thava , davvavaggaNA davvabaMdha daMtakamma 321 dupadesi paramANu 11 28 52 9 da poggaladavvavaggaNA dupadesi vaggaNA devabhAva desapaccAsattikaya dosa 11 238 dha dhammakahA dhuvavakhaMdhadavvavaggaNA 9 9 435 52 27 6 35 32 55 122 11 27 11 9 63 dhruvasuNNadavvavaggaNA 83, 112, 116 63 35 dhruvasuNNavaggaNNA dhUmake nikSepa na pa paoabaMdha paogapariNada pAgAra pAsAda pucchaNa purisavedabhAva pulaviya poggala ( 33 paraMparovaNidhA parijida pariNadabhAva 51 vaNNAdi ) pajjattaNivvatti paDicchaNa paDhamatibhAga paDhamasamaya tabbhavattha paNabhAvacchedaNA patteyasarIra 225 patteyasarI radavvavaggaNA 65 padamImAMsA 50, 322 padesachedaNA 436 padesa mANA gama 321 pabaMdhaNakAla 480 paramANu 54 37 23, 24 paritta aparittavaggaNA pariTTaNa passamANakAla paMcidiyaladdhi paramANupoggaladavvavaggaNA 352 9 501, 502 332 436 121 49 A 18 58 9 143 20 40 39 9 11 86 36
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ 495 485 495 mmmmmm KW baMdha N meha that we start alla khvI 25 parisiTTANi pottakamma bhAvabaMdha 23 pradezaviraca majjhillatibhAga 502 vimANapatthaDa prabandhana maNadavvavaggaNA 62, vimANidiya prabandhanakAla 551, 552 vimAdA prabhA maNussabhAva virai prarohaNa 328 madiaNNANI 20 viraca 352 mahAkhaMdhaTThANa vivAga 10 phaDuya mahAkhaMdhadavvavaggaNA 117 vivAgapaccaiya jIvabhAvaphaDDayaMtara mAdA 30, 32 10,11 phirikkI micchatta 12 visama 33 visarIra 237 bandhana moha vissasApariNadaogAbandhavidhAna haNA vissasApariNadakhaMdha 26 bandha 1, 2, 30 | raha vissasApariNadakhaMdhadesa 26 bandhaNaguNa 435 rAga bandhaNijja 1, 2, 48, 96 vissasApariNadakhadhapadesa 26 vissasApariNadagadi dhaMdhaya 25 2 vissasApariNadagaMdha baMdhavihANa leNakamma vissasApariNadaphAsa bAdarajamma 147 leppakamma vissasApariNadarasa bAdaraNigodadavvavaggaNA 84 va vissasApariNadavaNNa bAhariyavaggaNA 223, 224 vakkamaNakAlavisesa 476 bIja vissasApariNadasadda 25 320 vaggaNaNayavibhAsaNadA 52 buddhabhAva 18 vissasApariNadasaMThANa 26 vaggaNaNikkheva vissasAbaMdha vaggaNadavvasamadAhAra bhava 430 425 vissAsuvacaya 49, 53, 54 bhavaggahaNa vissAsuvacayaparUvaNadA 362 vaggaNaparUvaNA bhavaNa vihaMgaNANI vaggaNA bhavvajIva vaggaNAdesa veiMdiyaladdhi bhAvakalaGka 234 varADaya veuvviya 323 bhAvakalaGkala 234 vallariccheda ve uvviya-kammaiyabhAvavaggaNA 52 vAcaka sarIrabaMdha bhAsAdavvavaggaNA 61, 550 vAcanA veuviya-teyA-kammaiyabhittikamma sarIrabaMdha vAyaNA bheda 30, 121, 129 vAyaNovagada veuvviya-teyAsarIrabaMdha 43 bhedajaNida 134 vijjU veuvviya-veuviyabhedasaMghAda vimANa 495 sarIrabaMdha 43 bheMDakamma vivAgapaccaiya ajIva- veuvviyasarIya 25 25 495 43 121 78
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ parisiTANi 121 134 sama visesa saMdaNa ~ saMbhava me 136 savvadukkhANamaMtayaDabhAva 10 / visesa 477 sadbhAvasthApanA saMghAda sAMtaravakkamaNajahaNNasabbhAvaTThavaNabaMdha saMghAdaja kAla saMjama sAMtarasamayavakkamaNakAla 474 samagaM vakta 229 / saMjoga sAMtarasamayavakkamaNakAlasamilA 503 saMjjhA 475 samilAmajjha 503 siddha sammattaladdhi 21 saMbaMdha siddhabhAva sammAmicchattaladdhi 21 67 siviyA sayaDa 38 saMsilesabaMdha 37, 41 suNNa sarIra 434, 435 sADiya 41 sarIraNivvattiTThANa 516 sAdiyavissasAbaMdha suttasama sarIrapajjatti 527 sAdiyasarIrabaMdha sudaaNNANI sarIrabaMdha 37 sAhAraNajIva 227, 487 sarIrabaMdhaNaguNachedaNA 436 sAhAraNalakkhaNa 226 suha sarIravissAsuvacayasAhAraNasarIra suhamaNigodavaggaNA 113 225 parUvaNA 224 sAMtaraNiraMtaradavva selakamma sarIribaMdha 37, 41, 44 vaggaNA sthita sarIrisarIraparUvaNA 224 sAMtaravakkamaNakAla 447 sarIrI 45, 224 | sAMtaravakkamaNakAla 8, 9, 90 sutta 328 | hiMsA ! *
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 dhavalA SaTvaMDAgama 0 pustaka kramAMka viSaya sataprarUpaNA-1 sataprarUpaNA-2 dravyapramANAnugama kSetra-sparzana-kAlAnugama 3-4.5 aMtara-bhAva-alpabahutva cUlikA kSudrakabaMdha baMdhasvAmitva ( vedanAkhaMDa ) kRtianuyogadvAram ( vedanAnikSepa-vedanAnaya-vedanAdravya ) vedanAkSetra vedanAkAla ( vedanA bhAva vidhAna ) ( vargaNAkhaMDa ) sparzakarma prakRti anuyoga ( vargaNAkhaMDa ) baMdhana anuyoga ( vargaNAkhaMDa ) nibaMdhanAdi 4 anuyoga ( vargaNAkhaMDa ) mokSAdi 14 anuyoga
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________