Book Title: Prachin Karmgranth Satik
Author(s): Jain Atmanand Sabha
Publisher: Jain Atmanand Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020557/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / / kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH / / / / anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / / / yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH / / / cAritracUDAmaNi AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / AcArya zrI kailAsasAgarasUrijJAnamaMdira punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka :1 jaina ArAdhana zrI mahAvI kendra ko kobA. // amataM tu vidyA zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079) 23276252, 23276204 pheksa : 23276249 Websiet : www.kobatirth.org Email : Kendra@kobatirth.org AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara parivAra DAiniMga haoNla kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079)26582355 - - - For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrIAtmAnanda-grantharatnamAlA - dvipaJcAzattamaM ratnam (52) saTIkAzcatvAraH prAcInAH karmagranthAH / (mUla - karmastava bhASya-SaDazIti bhASyairupabRMhitAH) nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnanda sUrIza ziSyapravarttakazrImatkAntivijayamuniziSya zrImaccaturavijayena zoSitAH / nyAyAmbhonidhizrImadvivijayAnandasUrIza ziSyapravarttakazrImatkAntivijayamuniziSya zrImaccaturavijayopadiSTaaNahillapurapa canavAstavyayoH zrImAlijJAtisaMbhUtayordampatyoH zrImatImotikuMvara-zreSThijhaveracandrAtmaja - premacandra - suzrAvaka yordravyasAhAyyena prakAzayitrI - bhAvanagarasthA zrIjaina-AtmAnandasabhA / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir NOMIQ99 idaM pustakaM mumbayyAM vallabhadAsa - tribhovanadAsa gAndhI sekreTarI zrIjaina AtmAnanda sabhA bhAvanagara ityanena 'nirNayasAgara ' mudraNAlaye ko labhATavIbhyAM trayoviMzati (23) tame gRhe rAmacandra yesU zeDage dvArA mudrayitvA prakAzitam / vIrasaMvat 2442 vikramasaMvat 1972 AtmasaMvat 21 For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aaraaymaaku - Printed by famohandra Yoja Shodge at the Niraayasagar Press, 13, Kalphab Lane, Bombay. Published by Vallabhads Tribhuvandas Gandhi, Secretary, Jina Almanada Sabha, Bhavanagar. sh For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ACCESCOACADAR // aham // karmagranthacatuSTayasya prstaavnaa| ___sampati mudrayitvA prakAzyamAnAnAM prAcInamUlakarmagranthacatuSkataTTIkAnAM tadubhayapraNetRtattadAcAryavaryANAM ca paricayAtmAgeva prastutagranthapratipAdyaviSayakharUpatadbhedabhedIyapArasparikasambandhatadIyajJAnAvazyakatAtajjJAnopAyAdInAM jJAtavyaviSayANAM prasaGgaprApta saMkSipya spaSTIkaraNa jijJAsurucipoSakatayA nopekSitumucitamiti tadeva tAvadupakramyate / . tathAhi karmaNaH svarUpam___"vaibhAvikapariNatiprayojakaM kila karma boddhavyam" tasya dravyabhAvarUpatayA dvaividhyam-asadAgrahAsatpravRttikaSAyayogaizcaturmiH pUrvapUrvatyAge tribhirddhAbhyAmekena vA hetunAtmapradezeSvekarasIbhUya saMbaddhyamAnamAtmIyavividhadazAjanakaM dravyaM dravyakarma / tatkAryakAraNabhUtA adhyavasAya. vizeSA bhAvakarma / tayordvayoH pArasparikaH sambandhaHdravyakarma vinA bhAvakarma na niSpadyate Rte ca bhAvakarma dravyakarmA'pi na saJcIyate iti tayoH parasparaM janyajanakabhAvaH sambandhaH / tadIyajJAnAvazyakatAyadi bahutarasUkSmaprakArasametakarmatattvasya kAryakAraNakharUpANi vayaM jAnIyAma tadA''dhyAtmikAdhibhautikadazAmapi samunnamayituM nizzaka A For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra krmgrnth|| 2 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zaknuyAma | jJAna-savivekazraddhA- kSamA- vinaya - saralatodAratAdibhirAtmIya guNairAntarI yogyatA jJAyate / puSkaladhana -satputraprApti - zreSThakulajanmAdibhizva kIrtirvivardhate / eSa samayo'pi pariNAmaH karmajanya eva yathAvatkarmatattvAbhyAsI cotkAntimApakakrameNaiva pravartate / apakrAntikAraNebhyazca vyAvarttate / svIyA varttamAnadazotkAntipathamAyAtumupayoktavyetyetadeva karmatattvajJAnasya mukhyaM prayojanam / karmatattvajJAnAdvinA labdhAnyapyutkrAntiyogyAni sAghanAnyapakrAntisAdhanatayA pariNamyante / tataH karmatatvajJAnamavazyasaMpAdyam / tadIyajJAnopAyaH kArmaNakAryakAraNabhAvazRGkhalAyAH paripUrNa yathArthe ca jJAnaM yadyapi zuddhAnubhavena saMpAdyaM, parantu tAdRganubhavo naikapade saMpadyate / tAdRzAnubhavasya dvAdazAkSayaH prArambhastu zAstrAdeva zakyaH / kaizcitpuNyanAmadheyaiH karmatattvaM sAkSAtkRtya zAstradvArA tajjJAnamasmAsu saGkramayituM yaH prayatnaH kRto'sti so'smabhyaM bahUpayujyate / zAstranirapekSakarmatattvaviSayakazuddhAnubhavaprAptarevasaro yAvannopatiSTheta tAvattasyA dizaH pratibhAsAya tasyAM dizyabhyAsamaye vardhayituM ca zAstrANi vinA ko'bhyupAyaH / savistaraM vizadatayA karmatattvapratipAdakAni zAstrANi - etasminnAryAvarte dezAntare ca bhUtabhinnAtmavAdIni yAvanti darzanAnyAtmAnaM punarjanma ca svIkurvanti tAvatyuM sarveSvapi nyUnAdhikatayA karmatattvena sthAnamavAptamevAsti / surUpakurUpasusvaraduHsvarapUjyatAtiraskAryatoccasvanIcatvalAbhahAnicirAcirajIvanArogyarogItva kiJcijjJatAbahujJatAprabhRtInAM - paraspara virodhivividhAtmadazAnAM niyAmakena kenacittattvena bhavitavyamevetyAstIkAnAmabhyupagamaH / kaciddarzane mAyeti kaciccAvidyeti kacidvA For Private And Personal Use Only prastAvanA. // 2 // Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sineti kacitpunaradRSTeti puNyapApeti ca nAnA etadeva karmatattvaM vyavahriyate / jainadarzane punastatkarmeti nAmnA''khyAyate / jainataditaradarzana*yoretasmin viSaye'yameva bhedaH, yadaparaiH zubhAzubhaphalajanake zubhAzubhakarmaNI anaGgIkRtya prapaJcavaicitrI durupapAdetyAdi saMkSiptaM vicArya sa viSaya upasamahAri / jainAcAryaistu bhUyAstadgocaraH parAmarzaH kRto'sti / karmaNaH prakArAH kAraNAni pariNAmA apare ca tadIyA viSayA vijanadarzanamRte'tisphuTamativistareNa ca na sujJAnAH / kIdRzAH pariNAmAH kIdRzAni karmANi janayanti !, kiyatkAlaM yAvatnAni vipAkAya na bhavanti !, vipAkajananasamaye kIdRzI kIdRzyavasthA prAdurbhavati !, karmaNo bandhanamocanayoH kramaH kIdRzaH !, adhyavasAyabalena ca saccitakarmaNAM pariNAmAH kathaMkAraM viSkambhituM yugapadvA bhoktuM zakyante, ityAdhanekapraznasamAdhAyakamuttaraM jainadarzanAdeva sUpapAdam / jainAcAryAH karmaNi viSaye yadyAvaccohitavantaH, tasyaiko'pyaMzaH pareSu sarveSu darzaneSu na zakyalAbhaH / eSA vArtA keSAzcidapi dArzanikavipazcitAM manasi stvrmaayaatumrhti| AtmIyavividhasthitimAlambya samutpadyamAnAH praznAH karmatAttvikajJAnenaiva sukarasamAdhAnA ityetAvanmAtraM yadi vayamabhyupaga18cchema, tarhi viziSyAtisUkSmaM ca tajjJAnaM saMpAdayituM jainazAstrAzrayaNamanivAryamityedapi svIkartavyameva / tatastadanthAnAM sUcanA naatraanussyoginii| karmaviSayakazAstrANAM sUcanApurA karmatattvapratipAdakaM caturdazAnyatamaM pUrvameva pradhAnatayA''sIt / ekaikapUrvaparimANamatimahatvena sAmpratikAnAM lokAnAM tu visayAspadam / parivartiSNukAlamahimnA smRtivaikalyadoSAdinA ca tacchAstraparimANaM hIyamAnaM hIyamAnamatyalpatAM gataM, tathApi zAstrANAM vidyamAna parimANamAdhunikAnAM jijJAsUnAmabhyAsAya vicArAya ca kathamapi nAparyAptam / KAXXA************ For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagrantha prastAvanA. yathopalabdhikartRnAmatatsamayAdinidarzanasahitamUlaTIkAdigranthAnAM koSTakamnaMbara anthonAM nAma. kA. lokasaMkhyA. grantharacyAnA kAlavigairenI hakIkata. 1 karmaprakRti * zivazarmasUri gA0 175 / karmaprakRtinA kA zrIzivazarmasUri pyAre thayA e saMbaMdhI sadhI nirNaya thayo nathI. to paNa mAnanthano uddhAra bIjApUrvamAthI thaelo hovAthI teo zrI vikramasaM0 500 nA arasAmA yaelA hokA joie. " cUrNI zlo07000 cUrNIkAre potArnu nAma bhApyu nathI to paNa cUmIupara TippanakaranAra zrImunicandrasUrithI cUrNIkAra pahelA thayA che. " cUrNITippana x municandrasUri zlo01920 zrImunicandrasUrie bhaneka granyo upara cUrgI-Tippana-TIkAmo karIche. teo zrIno saM0 1178 mAM sargavAsa thayo che. " vRtti * malayagiri lo08000 zrImalayagirisUrie bhaneka siddhAnta bhane mantho upara TIkAo rcii| teo zrI rAjA kumArapAla bhane zrIhemacandrAcAryanA samakAlina hatA. " vRtti * yazovijayopAdhyAya zlo0 13000 zrIyazovijayopAdhyAyano svargavAsa saMvat 1745 mA thayo che. 2 paJcasaMgraha * candrarSimahattara gA0 963 zataka saptatikA 2 kaSAyamAbhUta 3 satkarma / karmaprakRti 5 rUpa pAMcavastuono saMgraha mA prandhamA hovAthI paJcasaMgraha kadevAya che. A granthanA kartA zrIcandrarSimahattarAcAryano samaya koI sthale jovAmAM Avyo nathI. * AvI nizAnIvAlA andho chapAigayA che. 2 + AbI nizAnivAlA grantho hajasudhI amArA jovAmAM AvyA nathI. paraMtu vRhaTTippanikA mudrita jaina manthAvalI vigeremA ullekha malI AvavAthI atre noMdha karIche. // 3 // For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SANSACSUSSOLUGUST anthonAM nAma. kA . | lokasaMkhyA. grantharacyAnA kAlavigerenI hakIkata. " khopajJavRtti candraSimahattara zlo0 9000 bIjA naMbaramA panasaMgraha juo. " vRhadvatti * | malayagirisUri zlo018850/ pahelA naMbaramA karmaprakRtinI vRttimA zubho. " dIpaka x |jinezvarasUriziSyavAmadeva zlo0 2500 jinezvarasUrinAmanA AcAryoM bhaneka gaelA hovAthI A vAmadeva kyA jinezvarasUrinA ziSya hatA te viSayamA prazasti jovAyI kadAca nirNaya thAve. 3 prAcIna cha karmagrantha | gA0567 (1) karmavipAka * garSi gA0 168 zrIgargapine upamitibhavaprapaJcAkathAnI prazastimA siddharSie potAnA dIkSAgurutarIke jaNApAche. sibarSie te kathA saM0969 mAM racIche tethI teja bharasAmA garSi vidyamAna hatA. " vRtti * paramAnandasUri |zlo0 922 | mA vRttinA ko bhadrezvarasUrinA ziSpa zAntisUrinA ziSya abhayadeva- / sUrinA ziSya paramAndasUri che. temane potAno samaya prApyo nathI. paraMtu tebhozrI saM0 1221 mA kumArapAlanA rAjyamA hatA ema piTarsananA jA riporTanApanna 19mA he.valI AvRtti saM01288 mAM tADapatra upara lakhAelI mahI AveLe. tethI tebhozrIno kumArapAlanA rAjyamA hovAno saMbhava che. "vyAkhyA shlo01000| pAruSAkAre potArnu nAma Apyu nathI paNa pustaka saM0.1275 mA tAba-12 patra upara chakhAeluM malIbhAve. tethI teozrI saM 1205 thI pahelA thayA ke. For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmagrantha // 4 // naMbara " granthonAM nAma. Tippana x karcA. udayaprabhasUra (2) karmastava * " bhASya " bhASya * " vRtti * goviMdAcArya " TippaNa x udayaprabhasUri (3) bandhavAmitva * " vRtti * haribhadrasUri 2 www.kobatirth.org zlokasaMkhyA. 10 420 lo0 gA0 57 gA0 24 gA0 32 lo0 1090 zlo0 292 gA0 54 zlo0 560 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir grantharacyAnA kAlavigerenI hakIkata. udayaprabhasUri be thayA che eka vijayasenasUrinA ziSya ane bIjA sapAdalakSIya raviprabhanA ziSya A bane vikramanI teramI sadImAM vidyamAna hatA. temAMbhI A Tippana koNe kartuM te TippanenI prazasti jovAthI mAlama paDe. karmastavanA karttA potAnuM nAma vigere o nayI. karttAnuM nAma vigere upalabdha thayuM nathI. A bhAgyanA katanuM paNa nAma vigere malIAvatuM nathI temaja uparanuM bhASya A bhASyamAM AvI gayuM che. goviMdAcArya devanAganA ziSya hatA. ane tebhozrI kyAre thaigayA teno nirNaya haju thayo nathI to paNa A vRtti saM0 1988 mAM tADapatra upara lakhAelI malI Ave che. tethI teozrI saM0 1288 thI pahelA thayA che. zrIjA naMbaramAM karmavipAkanA TippanamA juo. bandhasvAmitvanA karttA potAnuM nAma vigere ApyuM nathI. A haribhadrasUri vRddhagacchIya zrImAnadevasUrinA ziSya zrIjinadevopAdhyAyanA ziSya hatA. tebhozrIe pATaNamAM siddharAjanA rAjyamAM saM0 1172 mAM AvRtti racI che. For Private And Personal Use Only prastAvanA. // 4 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra naMbara granthonAM nAma. karcA. (4) SaDazIti * jinavallabhagaNi " bhASya d. bhASya * " vRtti " vRtti "" 222 haribhadrasUri malayagiriri vRtti yazobhadrasUri prA0 vRtti rAmadeva " vivaraNa x meruvAcaka uddhAra x www.kobatirth.org lokasaMkhyA. gA0 86 gA0 23 gA0 38 lo0 10 850 zlo0 2140 zlo0 1630 lo0 750 patra - 32 lo0 1600 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir grantharacyAnA kAlavigerenI hakIkata. zrIjinavallabhagaNI navAGgivRttikAra zrIabhayadevasUrinA ziSya hatA tethI zrIabhayadevasUrino je samaya che teja samaya kA prakaraNanA karttAno paNa jANavo. paDazItinuM bI nAma 'AgamikavastuvicArasAra' ke. * bhAva amaneM Taka mayuM che. paNa senA karttAe nAma vigere ApyuM nathI. bhASya karttAe potAnuM nAma vigere ApNuM mamI. zrIjA naMbara mAM bandhasvAmitvanI vRttimAM bho. pahelA naMbaramAM karmaprakRtinI vRti zubha. A yazobhadrasUri candrakulanA dhanezvarasUrinA ziSya dharmasUrinA ziSya hatA. bhane tebhozrI zAkaMbharInA arNorAjanA rAjyamA vidyamAna hatA tethI tebhozrI vikramanI bAramI sadInA aMtamAM thaelA che. A rAmadeva zrIjinayatubhagaNinA ziSya hovAthI jinavallabhagaNino je samaya che teja samaya. eTale vikramanI bAramI sadImAM hatA. vivaraNakarttA kyAre thayA ? e badala vivaraNa jovAthI kadAca nirNaya yaha Ave. uddhAranuM pustaka jovAthI karttAvigereno kadAca nirNaya thAya. For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamegrandha naMbara kA prastAvanA. SSACASSASAMACAD granthonAM nAma. | kA. zlokasaMkhyA. grantharacyAnA kAlavigerenI hakIkata. " avacUri zlo0700 / amArIpAse je avacUriche tenA zlo. 200 ne mAsare che. kadAca A avacUri 700 zlokanI hoyato te judI hovI joie. (5) zataka | zivazarmasUri gA0 111 | padelA naMbaramA karmaprakRti juo. " bhASya gA024 // A bacce bhASyonA kartAoe potArnu nAma vigere Apyu nathI. " bhASya | gA024 " bRhadbhASya | cakrezvarasUri | zlo0 141049 mAM dadhipanA bhA bhAcca raghu ke. bhA cakrezvarasUri zrI vartamAnasUrinA ziSya hatA bhane tebhonIe vikrama cUrNI zlo0 2322| ___ A cUrNI kAe potArnu nAma vigere bApyu nathI. " vRtti maladhArizrIhemacandrasUri zlo0 3740 maladhAri hemacandrasUrie jIvasamAsanI vRtti siddharAjanA rAjyamA saM01164 mA racI che tethI mA vRtti eja arasAmA racAha hovI joie. " Tippana x | udayaprabhasUri zlo0 974 | karmavipAkanA TippanamA juo. " avacUri guNaratnasUri | patra-25 guNaravari devasuMdarasUrinA ziSya hatA tezrotrIe aneka prakaraNo upara avacUrIo karelI . tegotrI vikramanI paMdaramI sadImA vidyamAna hatA. (6) saptatikA * candrarSimahattara gA0 75 bIjA naMbaramA paJcasaGgraha juo. For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naka pranthonA nAma. | kartA. bhASya abhayadevasUri SACROCARROR " cUrNI 4 " prA0 vRtti candrarSimahattara " vRtti * | malayagirisUri " bhASyavRtti merutuMgasUri " Tippana 4 rAmadeva " avacUri | guNaratnasUri 4 sArddhazataka * jinavallabhagaNI " bhASya cUrNI municandrasUri " vRtti dhanezvarasUri lokasaMkhyA. antharacyAnA kAlavigerenI hakIkata. gA0 191 | mA abhayadevasUri navAnivRttikAra hobA joie kAraNake tebolIe nava tatvavigerenu bhASya kareluM che. ane tebhono svargavAsa vikrama saM0 1939 mAM ghayo che. / patra-132 bhA cUNIMnA karttAnuM nAma vigere cUrNInuM pustaka jovAthI kadAca malI bhAve. zlo0 2300 A vRtti amone apUrNa malI bhAvelI che. lo03780 pahelA naMbaramA karmaprakRtinI vRti juo. lo01150 A bhASyavRtti aMcalagacchanA marutuMgasUrie saMvat 1449 mA racI che. lo0 574 | paDazItinI prAkRtavRttimA juo. bhA avacUrInI lokasaMkhyA navIna karmagranthanI avacUrI sAthe gaNAi cha. gA0 155 paDazItimA juo. sArddhazatakanuM bIju nAma 'sUkSmArthavicArasAra' che. gA0 110 bhASpanA kAe potArnu nAma vigere bhApyu nathI. zlo0 2200 A cUrNI zrImunicandrasUrie vikramasaM01170 mA racI che. zlo0 3700 mA vRtti dhanezvarasUrie vikramasaM011 mAM racIche. ane cakrezvarasUrie pATaNamA bhA vRtti zuddhakarI che. For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagrantha-15 naMbara prastAvanA. granthonA nAma. .kartA. " prA0 vRtti x cakrezvarasUri " vRttiTippana x pAMca navIna karmagrantha devendrasUri " khopajaTIkA lokasaMkhyA. grantharacyAnA kAlavigerenI hakIkata. tADa0 151 | A vRttinA kartA varddhamAnasarinA ziSya cakevarasUri kadAca hoya. paraMtu pustakajoyA zivAya cokasa kahI zakAya nahI. zlo0 1400 TippanakAra kyAre thayA vigere pustaka obAthI khabara paDe. gA0 310 mA karmagranyanA kartA tapAgacchIya zrIdevendrasUri vikramanI teramI caudamI sadImA vidyamAnahatA ane teozrIno svargavAsa vikrama saM0 1120 mAM thayo che. lo010137/ baMdhasvAmitvanI svopazaTIkAmA abhAve 385 zokanI avatari te sthale | mUkavAmAM AvI che. zlo02958/katanA samaya vigereno nirNaya pustaka jovAthI kadAca thai Aye. zlo05407 | A saMkhyA saptatikAnI avari meLavIne nAMdhI che. zlo0150 | A vivaraNa saM0 1559 mAM racyuM che. gA0 167 mA prakaraNa saM0 1284 mAM rapayuM che. A prakaraNanI khopajJa vRtti paNa aJcalagacchanA dharmasUri nA ziSa mahe-1 |ndasUrie saM0 1284 mA racelI che. ORGANGA " avacUri x | munizekharasUri " avacUri guNaratnasUri karmastavavivaraNa | kamalasaMyamopAdhyAya 6 manaHsthirIkaraNaprakaraNa | mahendrasUri " vRtti khopajJa // 6 // lo0 2300 For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir naMbara granthonA nAma. kartA. lokasaMkhyA. grantharacyAnA kAlavigerenI hakIkata. saMskRta cAra karmagrantha | jayatilakasUri lo0 569 TmA AcArya AgamagacchanA che bhane teo vikramanI 15 mI sadInI zasvAsamA hatA. 8 karmaprakRtidvAtriMzakA gA0 32 A dvAtriMzikAnA kartAe potAcu nAma mAyuM nathI. 9 mAvaprakaraNa * | vijayavimalagaNI gA0 30 mA bhAvaprakaraNanA kA mAnandavimakasUrinA ziSya vijayavimaLagaNI | " svopajJavRtti " zlo0325 |le. mane tamoe saM0 1123 mA mA avaniracI ke. baMbahetUdayatrimaMgI harSakulagaNI gA065 mA prakaraNamA ko kazmIsAgarasUrinA ziSya ke. mane temo pikamanI | sokamI sadImA thamA .. "vRtti vAnarSigaNI zlo01150 mA vRttinA kA AnandanimalasarinA ziSya vAnarSigaNI aparanAma | vijayavimalagalie saMvat 1602 mA racI che. 11 bandhodayasacApakaraNa vijayavimalagaNi gA024 . naMbara navA bhAvaprakaraNa jumo. " svopajaavacUri lo0 300 | karmasaMvedhaprakaraNa x rAjahaMsaziSya devacandra lo0 400 kAno-samaya prantha jobAthI khabara paDhe. 4|13 karmasaMvedhabhaMgaprakaraNa 4 patra-10 mA andhanA kAnuM nAma vigere anya joSAthI kavAca malI thAve. prastutakarmagranthAnAM mudraNakAraNAniyadyapi karmatattvaM yathAvadatisUkSmaM ca parijJAtuM karmaprakRtipaccasaGkahAveva paryAptI, tathApi tatpravezakRte'tyAvazyakazAstrIyaparibhASAzailIkarma READERA For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagrantha %EC%A7% mUlatattvAdiviSayakramikajJAnasaMpAdanAya SaTUrmagranthI avazyaparyAlocanIyA / yadyapi sAmprataM prAcInaSaSThakarmagranthasahitAH zrImaddevendrasUri- prastAvanA praNItAH karmagranthAH paThanapAThanapaddhatimAzritAH, kintu te saMkSiptatvAttadabhyAsInAM mUlavistRtaprAcInakarmagranthaviSayAM jijJAsAM janayeyuritye|tannaisargikam / asmAbhirapi satsu sAdhaneSu tajjijJAsAparipUraNe udAsItavyamityanyAyyam / zrIdevendrasUripraNItasaTIkakarmavipAkAvalokanasaMbhavi jJAnaM mUlottarakarmaprakRtisamastalakSaNapratipAdakatvAdativistRtazrIgageSipraNItamUlamAtrakarmavipAkamavalokya zakyasaMpAdanaM, samAnaviSayAkhapi bhinnakartRkAsu ca TIkAsu kiJcinnavyaM supApameva, karmaprakRtipaJcasaGgrahIyavizAlakramikasaGgatamahattaraTIkAracayitRbhiH prAJjalalekhapaTiSThatayA | vizrutipathamAyAvaiH zrImalayagirisUribhiraparaizca bRhadgacchIyazrIharibhadrasUribhirviracitayA TIkayA samAkalitatvena zrIjinavallabhagaNikRtaprastutacaturthakarmagranthasyAtispRhaNIyatopAdeyatA ca mudraNamantarA tamonihitamahAmUlyaralAyata ityetadasahyaM sahRdayAnAm / karmatattvaM jijJAsavaH zrIdevendrasUrimaNItAn mudritAnapi karmagranthAn samAsatayA prayatnenApi nAsAdayitumIzate, teSAM ca prAcInAprAptapUrvAnekaTIkAkalitakarmagrantha. catuSTayamanAyAsalabhyaM syAta, tathAyalo'pyudAramanasAM kAsaNIya eva / prAcInagranthoddhAro'pi mudraNAvinAbhAvI / ityetaiH sakalaiH kAraNaiH prAcInAn saTIkAn karmagranthAn mudrayituM vayamavadhAritavantaH / adya punaryayAnizcayaM tAn granthAn prakAzya jijJAsukarakamalayorupahau~ praaptaav-hai| saratvAtkhaM kRtakRtyaM manyAmahe / dvidviTIkopetau prathamacaturthI ekaikaTIkopetau ca dvitIyatRtIyau karmagranthau prakAzyete / saTIkaprAcInapaJcamakarmagranthaprakAzanamabhilaSitamapi cirAyate tatastatprakAzanAtmAgeva prastutakarmagranthacatuSTayaprAptiH sarvairapi jijJAsubhirAdariSyatetarAm / EXPERSONSI-BASAHRIST AA%E% For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 // ESCORREGA prastutakarmagranthataTTIkAnAM tatkartRNAM ca saMkSiptaH paricayaHzrIgarSipraNItaH karmavipAkanAmA zrIparamAnandasUrikRtayA ajJAtanAmadheyapUrvAcAryakRtayA ca saralayA nAtivistRtayA TIkayA saGkalitaH prathamaH karmagranthaH, sa ca mUlottarakarmaprakRtilakSaNAdInAM mUlabhUtagAthAbhireva pratipAdakatvAd vistRto'pyavazyadarzanIyo jijnyaasumiH| dvitIyatRtIyakarmagranthayoH praNetRNAM nAma nopalabhyate / karmastavanAmakadvitIyakarmagranthaTIkA zrImadgovindAcAryairbandhasvAmitvanAmakatRtIyakarmagranthaTIkA ca bRhadcchIyaiH zrIharibhadrasUribhinirmitA'sti / zrIjinavallabhagaNigumphitaH SaDazItinAmA zrImadbhirmalayagirisUribhibRMhaddacchIyaiH zrIharibhadrasUribhizca racitayA sundarayA TIkayA samalaGkatazcaturthaH karmagrantho'sti / mUlaTIkAdigranthavidhAyakAnAM tattadAcAryANAM samaya upariSTAddarzitakoSThakAdeva sujJAna iti na punarlikhyate / ime karmagranthA yadyapi prAcInAstathApi tato'pi prAcInA abhUvanniti zrIzivazarmasUripraNItazatakaprakaraNarUpapaJcamakarmagranthopalabdheranumIyate / ___etadvanthAnAM saMzodhanakarmaNi SaDviMzatiH pustakAnyupayogInyabhUvan / tatrASTau tADapatramayANi trayodazyAM caturdazyAM ca zatAbdayAM likhitAni zeSANi patramayANi sarvANyapi paJcadazazatAbdayAH purastAllikhitAni santi / eSu ca catvAri zrImadvIravijayopAdhyAyasatkAni catvAri ca pravartakazrImatkAntivijayasatkAni dve punaH zrImadvIravijayapanyAsasatke ekaM tu paMnyAsazrImadAnandasAgarasatkaM ekaM ca munizrIbhaktivijayasatkaM zeSANi sarvANyapyaNahilapurapattanIyapustakabhANDAgAragatAni / tatra tADapatramayANyaSTAvapi saGghavIpATakacitkozagatAni santi / [yairudArAzayaiH pustakasamarpaNena sAhAyakamakAri na teSAmupakRtiH smRtipathAdapaneSyate / etatpavitrapustakamudraNe pravartakazrImatkAntivijayapUjyaziSyazrImaccaturavijayopadezena dravyasAhAyyaM kRtavatoraNahillapurapattanavAsta For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmagrantha prastAvanA. vyayoH sarveSvapi dharmakarmasu puSkaladhanavyayena hRdayaudArya darzayatordampatyodharmazIla-motIkuMvara-zrImAlIjJAtIyazreSThijhaveracandrAtmaja-prema candrasuzrAvakayoriyamapi prAcInapustakoddhArasahAyatA prazaMsAtyasmAbhirapi vaktavyameva / | eteSAM pustakAnAM saMzodhanaM bhUyasA prayAsena kRtavataH pravartakazrImatkAntivijayamuniziSyazrImaccaturavijayamunIniya sabhA upakRtisvIkRtipurassaraM bahumanyate / yadyapi pustakoddhArakaraNanihitacetobhiH zrImadbhirmunicaturavijayaiH sAvadhAnIbhUya saMzodhanaM vyadhAyi tathApyanivAryaskhalanadoSavazenAkSarayojakadoSavazena cAvaziSTAkhuTIyadi vAcakamahAzayAH sakRpaM sUcayiSyanti tadA kadAcitsaMbhAvyamAnadvitIyAvartane tA apAkariSyante ityAzAstevikramasaMvat 1972 pramite varSe bhAvanagarasthA shriijain-aatmaannd-sbhaa| jyeSThakRSNaSaSThIdine'lekhIyaM prastAvanA / C5545%ECE%E5% For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // aham // karmagranthAnAM gAthAnusAreNa viSayAnukramaNikA / gAthA. viSayaH patrAGkaH pRSTham. | gAthA. viSayaH patrAGkaH pRSTham. karmavipAkasya viSayopakramaH vipAkaparijJAnam maGgalAbhidheyopadarzanam .... 1 2 10-12 sAmAnyataH paTavadAcchAdakatvakarmaNo lakSaNam ... .... 3 2 / muktvA paJcavidhajJAnAvaraNatasya prakRtyAdibhedena cAturvidhyam 4 1 sthApyAvAryajJAnaguNabhedakathanam 7 2 tasyaiva mUlottarabhedaparisaGkhyAnam 5 1 matizrutAvadhimanaHparyavakevalajJA. mUlaprakRtyaSTakasya nAmagrAhaM nirdezaH 5 2 nAvaraNasya pRthak pRthak svarUpratyekaM mUlaprakRterbhedAnAM saMkhyA papradarzanam .... nam .... .... ....6 2 / jJAnAvaraNanigamanadarzanAvaraNanipaTAdinidarzanena mUlaprakRtInAM ruktiprArambhau .... ... 11 2 For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir karmagrantha gAthA viSayaH gAdhA. nukramaNikA viSayA A 20-21 patrAGkaH pRSTham. viSayaH patrAGkaH pRSTham: darzanAvaraNasya svarUpajJAnAya prati 34 madyadRSTAntena mohanIyasvarUpopahAradRSTAntapradarzanam . .... 12 1 pAdanam .... .... 17 dRSTAntadAAntikayorghaTanA .... 12 1 | darzanacaritamohanIyatvena mohanI. darzanAvaraNasya navabhedAnAkhyAya yasya dvaividhyam .......... 17 teSAmeva svarUpasya spaSTIkaraNam 13 1 | 36 samyaktvAdibhedena darzanamohanIdarzanAvaraNanigamanavedanIyaprastAvau 15 1 yasya traividhyam ......... 18 vedanIyasya lakSaNam .... 15 1 / 37-39 krameNa samyaktvamizramithyAtvAnAM dRSTAntena tatsamarthanam .... svarUpam .... .... 18 sAtamasAtaM ca sAmAnyato gati kaSAyanokaSAyabhedena cAritramohacatuSke vibhajya viziSya nAma nIyasya dvaividhyam .... grAhaM dvayoIyorgatyostadvipAka kaSAyaSoDazakasya nirdezaH .... 20 pradarzanam .... .... 16 1 42-43 anantAnubandhikaSAyANAM samya 42-43 vedanIyamupasaMhRtya mohanIyaprakramaH 17 1 ktvaprativandhakatvamupadazyoda |30-32 41 // 9 // For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayaH 62 patrAGkaH pRSTham. | gAthA. viSayaH patrAGkaH pRSTham. yAnudayasthAnapradarzanam .... 21 1 mekaikasya krameNa svarUpaMprapaMcyoapratyAkhyAnAvaraNIyakaSAyANAM dayAvadhikhyApanam .... 24 2 dezaviratirodhakatvamupadaryoda mohanIyanigamanapUrvakamAyurupakramaH 29 1 yAnudayayogyaguNasthAnapariga 63-65 AyuSaH svarUpamupanyasya dRSTAntaNanam .... .... 22 2 / pUrvakaM taccAturvidhyasya vipAkapratyAkhyAnAvaraNIyakaSAyANAM pradarzanam / ..... .... 29 2 sarvaviratighAtakatvamupadazyoda AyurniMgamayya nAmnaH prastAvanA 30 2 yAnudayasamucitabhUmikopada 67-83 dRSTAntadvArA nAmakarmaNaH svarUpazenam .... .... .... 23 1 mAkhyAya dvicatvAriMzataM sapta48-49 saMjvalanakaSAyANAM yathAkhyAtacA SaSTiM trinavati vyuttarazataM ca ritraghAtakatvamupadaryodayamaryA bhedAnullikhya teSAM pratyeka dopadarzanam .... .... 24 1 saMkhyAnam .... ...... 30 2 50- 1 nokaSAyasya bhedAn saGkhyAya teSA- | 84-149 sarvAsAmapi nAmakarmottaraprakRtInAM For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA. gAthA. nukramaNikA karmagranthaviSayA viSayaH krameNa pRthak pRthak svarUpapra darzanam // 10 // MOSTRALIA AURA 4150 nAmakarmanigamanapUrvakagotrakarma prastAvanA ..... .....61 2 151-155 gotrakarmaNa uccanIcabhedena dvaividhya pradaya dRSTAntapUrvakaM tatsvarUpa nirUpaNam .........62 1 156 gotrasyAvasAnamantarAyakarmaNazca prArambhaH ..... .. 63 2 | 157-166 dRSTAntatadupanayapUrvakamantarAya karma dAnAdipaJcavidhatvena vibhajya teSAM pratyeka vipAkapradarzanam viSayaH patrAkaH pRSTham- antarAyanigamanapurassaraM granthakR nAmanirdezaH ........ granthasaGkhyAnirdezapUrvakastadviSayakajJAnopAyaH .... .... 68 karmastavaviSayopakramaH maGgalAcaraNAbhidheyAbhidhAne .... 69 TippaNigatagAthAdvaye guNasthAnA nAM nAmAni ... .... 70 pratiguNasthAnaM vyavacchedyabandhAnAM prakRtInAM saGkhyAnam .... 7. 1 pratiguNasthAnaM vyavacchedyodayAnAM prakRtInAM saGkhyAnirdezaH .... 76 1 pratiguNasthAnaM vyavacchedyodIraNAnAM SECRECSCARSAGAR // 10 // For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayaH 11-24 PAISUUSAASAASAASAS gAthA. patrAGka: pRSTham | gAthA. viSayaH patrAGkaH pRSTham. prakRtInAM pramANapradarzanam .... 77 1 43-54 pratiguNasthAnaM vyavacchedyasattAkAnAM pratiguNasthAnaM vyavacchedyasattAkAnAM prAkpradarzitasaGkhyAnAM prakRtInAM prakRtInAM saGkhyopakathanam .... 77 2 nAmagrAhaM nirdezaH . .... 95 2 mUlottaraprakRtInAM saGkhyAsaMsUcanam 79 2 siddhastavapurassaramabhiSTaprArthanam 97 1 pratiguNasthAnaM vyavacchedyabandhAnAM bandhavAmitvaviSayopakramaH . pUrvanirdiSTasaGkhyAnAM prakRtInAM maGgalaviSayayonirdezaH .... 98 nAmagrAhaM nirdezaH gatyAdicaturdazamArgaNAnirdezaH 98 25-38 pratyeka guNasthAne vyavacchedyodayAnAM pratigatisaMbhavadguNasthAnajIvasthApUrvapradarzitasaGkhyAnAM prakRtInAM nasamAkhyAnam ..... .... 99 nAmagrAhaM nirdezaH .... 91 2 | 4-5 bandhasvAmitvAnAyAsajJAnopayopratiguNasthAnaM vyavacchedyodIraNAnAM gikatipayaprakRtInAM saGketaH 100 2 prAkUsaMsUcitasaGkhyAnAM prakRtInAM narakagatAvodhena vizeSeNa ca bandhanAmagrAhaM nirdezaH .... 94 2 / svAmitvAbhidhAnam ....101 For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA. nukramaNikA karmagrantha-10 viSayaH patrAGkaH pRSTham. | gAthA. viSayaH patrAGkaH pRSTham- viSayA- 10-12 sAmAnyavizeSAbhyAM tiryaggatau gaNayorbandhasvAmitvopadarzanam 110 1 bandhasvAmitvopadarzanam ..... 102 2 - 36 jJAnamArgaNAyAmodhena vizeSeNa ca // 11 // 13-14 sAmAnyavizeSAbhyAM manuSyagatau bandhasvAmitvanirUpaNam .... 1101 ___ bandhasvAmitvAvirbhAvanam .... 103 1 37-38 saMyamamArgaNAyAmoghena vizeSeNa ca 15-21 devagatAvodhena vizeSeNa ca bandha bandhasvAmitvopadarzanam .... 110 2 svAmitvapradarzanam - .... 104 2 39 sAmAnyavizeSAbhyAM darzanamArgaNAyAM .. 22-24 sAmAnyavizeSAbhyAmindriyamArga __bandhasvAmitvapratipAdanam .... 111 NAyAM bandhasvAmitvAbhidhAnam 106 2 40-49 sAmAnyavizeSAbhyAM lezyAmArgasAmAnyavizeSAbhyAM kAyamArga __NAyAM bandhasvAmitvopapAdanam 111 2 NAyAM bandhasvAmitvAbhidhAnam 107 1 49 bhavyAbhavyamArgaNayorodhena vizeSeNa 26-34 sAmAnyavizeSAbhyAM yogamArgaNAyAM ca bandhasvAmitvAbhibandhasvAmitvAviSkaraNam 1072 dhAnam . .... 113 2 sAmAnya vizeSAbhyAM vedakaSAyamA 50-52 samaktvamArgaNAyAmoghena vizeSeNa MAGASSARK // 11 // ARISTAS For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 RECIRCA%ARAISA gAthA. viSayaH patrAGkaH pRSTham. | gAthA. viSayaH patrAGkaH pRSTham, ca bandhasvAmitvaprakaTanam 114 1 teSu copayoganirUpaNam .... 128 2 52-53 sAmAnyavizeSAbhyAM saMjJimArgaNAyAM teSu punarlezyAnirUpaNam .... 1302 bandhasvAmitvapradarzanam .... 114 2 11 teSu tu bandhodayodIraNAsattAsthAAhArakAnAhArakamArgaNayoroghena nacatuSkanirUpaNam ..... 131 vizeSeNa ca bandhasvAmitvaprati 12-17 mArgaNAsthAnAnAM nAmanirdezapUrvakapAdanam .... 115 1 ___ mavAntarabhedopadarzanam .... 133 2 prakaraNopasaMhAraH .... .... 115 2 18-19 gatIndriyakAyeSu jIvasthAnanirUSaDazItiviSayopakramaH paNam.... ........ 137 2 maGgalAcaraNAbhidheyaprayojanAdi 20 yogavedayorjIvasthAnakanirUpaNam 138 2 pradarzanam ..... .... 117 2 21 kAyayogAdisaptadazasu mArgaNAsu jIvasthAnAnAM saGkhyAya nAmanirdezaH 123 2 jIvasthAnanirUpaNam .... 139 1 jIvasthAneSu guNasthAnanirUpaNam 124 2 22 matijJAnAdyekAdazamArgaNAsu jIvateSveva yoganirUpaNam .... 125 1 sthAnanirUpaNam .... CAAAACRECER 1-2 my For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA. viSayaH karmagranthaviSayA // 12 // 26 SHESARIORSMOCROSS viSayaH patrAkaH pRSTham. | gAthA. patrAGkaH pRSTham.TanukramaNikA manaHparyavAdiSu dazasu mArgaNAsthA 43-49 gatyAdiSu sarveSu mArgaNAsthAneSu neSu cakSurdarzane ca saMbhavajjIva yathAsaMbhavamupayogAvatAraNam 171 2 sthAnAnAM samatAntarapradarzanam 141 1 50 manoyogAdiSu matAntarapradarzanam 175 2 24-25 uktazeSeSu mArgaNAsthAneSu yathAsaM 51-52 gatyAdiSu sarveSu mArgaNAsthAneSu bhavaM jIvasthAnapradarzanam .... 142 1 __ yathAsaMbhavaM lezyAnAmavatAraNam 176 2 guNasthAnAnAM nAmotkIrtanam .... 143 1 / 53-64 gatyAdiSu mArgaNAsu svasvasthAnA27-33 gatyAdiSu sarveSu mArgaNAsthAneSu zrito'lpabahutvavicAraH .... 1771 ___ yathAsaMbhavaM guNasthAnAvatAraNam 157 2 guNasthAnakeSu jIvasthAnAnAM nirUyogAnAM nAmotkIrtanam .... 163 1 paNam .... .... .... 1882 35-41 gatyAdiSvanAhArakaparyanteSu sarveSu 66-69 guNasthAnakeSu yogAnAM nirUpaNam 189 1 mArgaNAsthAneSu yathAsaMbhavaM guNasthAnakeSUpayogAnAM nirUpaNam 191 2 // 12 // yogAvatAraNam ......... 165 2 kArmagranthikavipratipannakatipayaupayogAnAM saMkhyAya nAmanirdezaH 171 1 padArthopadarzanam .... .... 1921 For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA. viSayaH patrAkaH pRSTham. | gAthA. guNasthAnakeSu lezyAnAM nirUpaNam 193 2 | 81 mUlottarabhedAnAM bandhahetUnAM saGkhyo padarzanam .... ... 194 1 82-83 -76 teSAmevottarabhedAnAM svarUpanirU paNam.... . .... 1942 84-85 guNasthAnakeSu bandhahetUttarabhedAnAM yojanam .... 1952 mithyAtvAdibhyo baddhyamAnAnAM - karmaNAM nirdezaH .... ... 197 2 bandhasattodayodIraNAnAM sthAnapari gaNanA .... .... 1981 guNasthAnakeSu bandhasthAnAnAM yojanam .... 1982 viSayaH patrAdaH pRSTham. guNasthAnakeSUdayasattAsthAnAnAM yojanam .... .... 1991 guNasthAnakeSUdIraNAsthAnAnAM yojanam .... ... 1992 eteSveva guNasthAnakeSuvartamAnAnAM jantUnAmalpabahutvopavarNanam 2011 sopasaMhAraM nijanAmotkIrtanam 202 karmavipAkaprakaraNam karmastavaprakaraNam bandhasvAmitvaprakaraNam SaDazItiprakaraNam karmastavaprakaraNabhASyam SaDazItiprakaraNabhASyam .... 454 For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir karmagraMtha zuddhipatram // 13 // SARKARICRASAKARAK patram pRSTham paMkti azuddham 5 2 3 mohaNIyaM 43 2 12 bandhataM 1 5 hoMti 1 3 guNasthanAm 72 1 13 -dhikaratarA 72 2 8 samparAyA 72 2 10 guNasthAnam / 2 9 tatrAsA 1 7 tahaya 1 7 patte ya 2 11 ajogIya 2 11 saM0 // atha karmagranthacatuSTayasya zuddhipatram // zuddham patram pRSTham paMktiH azuddham mohaNiyaM 103 2 11 a01 bandhanaM 105 2 4 banantiIti hoti 106 1 4 dazaya guNasthAnam 110 1 7 a059| -dhikatarA 110 2 4 mizra / samparAyA 110 2 5 a0 59 / guNasthAnam 110 2 6 a059| tatrAso 111 1 2 a059| taha ya 111 1 3 a0pr059| patteya 1111 9 a0 59 / ajogIya 112 2 7 a0 59 / 1.10 2 13 a0 59 / zuddham a0-0 bannantIti darzaya a0 59, 58 / mizre a059, 58 / a0 59, 58 / a059, 58 / a0pra0 59, 58 / a0 59, 58 / a0 59,58 / a0 59,58 // 13 // sa. For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ASSURAXAXUSHAK patram pRSTham paMktiH azuddham 113 2 9 deza0 670 / 113 2 9 a0 59 / 114 1 5 a0 pr059| 120 1 3 guNoH, 124 2 14 aGgika 125 1 12 niyahi 129 1 2 tadauri 130 2 7 'bAdara' 131 2 10 pudgalA 135 1 10 (mAla.) 138 2 6 hoti 139 1 1 naMpusa 144 1 1 iThThA 141 1 12 rAdvA / zuddham desh067| a059, 58 / a0 pra0 59,58 / guNaH, aGgIkR niyaTTi tadaudAri 'bAdare' pudgalA (mala0) hoti napuMsa iTThA rAdvA HEREFELEFEE patram pRSTham paMktiH azuddham 147.2 9 vartata 158 2 10 karaNaparyA 160 1 10 vilayena 160 1 13 tvAt / 163 1 13 kamma iga 166 1 4 vaikriyamano 168 2 3 catudazA 169 2 7 kasyaiva 173 1 2 dazapayo zuddham vartanta karaNAparyA vilaye na vAt kammaiga vaikriyaM mano caturdazA kasyeva dazopayo 183 1 7 saGkhyeyaMgu 191 2 2 cakSudezana 200 2 1 samyagmimithyA 203 1 14 885 saGghacayagu cakSurdarzana samyagmithyA 850 For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org // arham // // nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapadmebhyo namaH // zvetAmbarAgraNya zrImadgargamaharSiviracitaH karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH / pUrvAcAryakRta vyAkhyayA zrImatparamAnandasUriviracitavRttyA ca sametaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pUrvAcAryakRta vyAkhyA) rAgAdivargahantAraM praNetAraM sadAgamam / praNaumi zirasA devaM, vIraM zrIjinasattamam // 1 // staumi devI sadA bhaktyA, jinA''syAmbujavAsinIm / yatprasAdAdaraM kAvyaM, kavInAM jAyate'malam // 2 // h: zakto vivarItuM syAt, sUtraM jinamate'khilam / anantagamaparyAyaM, matermAnyAcaM bAlizaH // 3 // gurupAdaprasAdena, tathA'pi jaDabuddhinA / kriyate vivaraNaM kiJcidu, vipAke karmasaMjJake // 4 // preranaaraar grAhyaM, madIyaM kRtibhiH sadA / satAmabhyarthanA yena, na ( yanna) kadAcinniSphalA bhavet // 5 // 1 "vivarItuM samarthaH syAtkaH (kaH) sUtraM jinamate'khilam" ityapi / 2 - "subAlizaH" ityapi // For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavi pAkaH // 1 // 57e%%sh- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatreSTadevatAstavAbhidhAyikAM prekSApUrvakAripravRttyarthaM vighnavinAyakopazAntaye ziSTasamayapratipAlanAya ca prayojanAbhidheyasaMbandhagarbhA sUtrakAra AdyAmimAM gAthAmAha ( zrImatparamAnanda sUriviracitavRttiH ) niHzeSakarmodayameghajAlamukto dinAdhIza ivogratejAH / pradarzitAzeSapadArthasArtho, mude'stu naH zrIjinavarddhamAnaH // 1 // iha hi santaH saMsArasAgarataraNataraNikalpaM jinazAsanamavApya sakalajanmajIvitasAraM paropakAraM manyante / sa ca saMsAriNAM sakalAmaGgalanilaya karmasvarUpanirUpaNAttadunmUlanapravRttAnAM siddho bhavatItyatastatsvarUpanirUpaNapravaNaM prakaraNaM cikIrSurgargamaharSirmaGgalAbhidheyasaMbandhAbhidhAnabandhurAM gAthAmAha vavagayakammakalaMkaM, vIraM namiUNa kammagaikusalaM / vocchaM kammavivAgaM, gurUvaiDaM samAseNaM // 1 // asyA vyAkhyA - sA ca saMhitAdikrameNa - "saMhitA ca padaM caiva, padArthaH padvigrahaH / cAlanA pratyava - sthAnaM, vyAkhyA tantrasya Sar3idhA // 1 // tatrAskhalita padocAraNaM saMhitA / sA ceyam -- vyapagatakarmakalaGka, vIraM natvA karmagatikuzalaM / vakSye karmavipArka, gurUpadiSTaM samAsena 1 / padAni punaH saiva saMhitA vicchedenoccAryamANA 2 / padArthastvayam - vIraM natvA vakSye karmavipAkam, iti kriyAkAraka saMbandhaH / virAjanAdvIraH / vipUrvasya 'rAja dIptau' ityasya dhAtoH auNAdiDacpratyayAntasya 'anyeSAmapi' iti dIrghatve vIra For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetaH // // 1 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SRIGANGACASESAMACHAR iti rUpam / tasyArthaH-virAjate zobhate prakAzate vA viirH| 'zUra vIra vikrAntI' ityasya vA / tatrArthaH-mahAvikrAnto'paravAdizatrujayAt, priisshaadykssobhytvaadaa| Ira gatipreraNayoH' ityasya vA vipUrvasyAcapratyaye rUpam / tasya punarayamarthaH-vizeSeNa Irayati karma gamayati yAti vA zivamiti kRtvA vIraH, gauNaM nAma bhagavataH / arthavyutpattyanusAreNAnye'pyarthAH santi, ataste'pyavaboddhavyAH / tathA coktam-"vidArayati yatkarma, tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yuktazca, tasmAdIra iti smRtH||1||" 'Nam prahatve zabde [ca] ityasya dhAtoH ktvAntasya natveti rUpam / 'natvA' praNamya 'vocchaM' vakSye abhidhAsye, kiMbhUtaM vIram ? ityAha'vyapagatakarmakalaGka' vi-apa-pUrvasya gameH ktAntasya vyapagatamiti rUpam / kamaiva kalaGgha karmakalaGkam / yadA prathamAtatpuruSastadA'yamartha:-kalaI dUSaNaM jIvakhabhAvasya kamaivAzubhapariNAmapariNataM kalakaM karmakalaGkam / vizabdo vizeSArthaH, apazabdo'bhAvArthaH, vizeSeNApagataM karmakalaGka yasyAsau vyapagatakarmakalako'nyapa-1& dArthaH, atastam / yadA punarbandhaH, karma ca kalaGgaM ca karmakalaGke, tadA karma jJAnAvaraNIyAdi pratItaM, kalaGka bAhyAbhyantarabhedabhinnam / tatra bAhyamakIrtyAdi, aabhyntrmshubhaadhyvsaayaadi| te [vizeSeNa] apagate atIte yasyAsau vyapagatakarmakalaGkaH, atastam / nanu gamergatyarthatvAtkathamabhAvArthaH syAt ? ucyate, viapapUrvo gamiH svabhAvAt anekArthatvAdA dhAtUnAmabhAvArtho'pi dRSTaH / tathA-'karmagatikuzalaM' iti karmaNAM gatiH paricchittiH, tatpariNAmo vA karmagatiH, tatra kuzalo nipuNaH sarvathA tatparicchedakaH / taM natvA vakSye For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: *% // 2 // 'karmavipAka' karmaNAM vipAko'nubhavaH karmavipAkastam / kathaMbhUtam ? 'gurUpadiSTaM gurubhirupadiSTo gurUpadiSTo TIkAlayo. gurukathitastam / kathaM vakSye ? 'samAsena' saMkSepeNa, iti gaathaa'kssraarthH| bhAvArthastvayam-vyapagatakarmakalaGkam, petH|| ityanenApAyApagamAtizaya uktH| vIraM natvA, ityanena stotavyasaMpatpUrvako namaskAro'bhihitAkarmagati-4 kuzalam, anena tu stotavyasyaiva jJAnAtizayaH pratipAditaH / karmavipAkam , ityanena tvabhidheyam / gurUpadiSTam , punaranenAvayavena zAkhasya pAratantryamAha guruparvakramalakSaNasaMbandhakam / samAsena, ityanena punaH padena prayojanAbhidhAnam , 'vyAsAbhidhAnAtsamAsAbhidhAnaM prayojanam' ityukteH| karmavipAkArtho'bhidheyaH / abhi-4 dhAnaM tu idameva prakaraNam / abhidhAnAbhidheyalakSaNazca saMvandhaH / iti gAthAbhAvArthaH 3 / padavigrahastu padArtha darzayadbhirdarzita eca 4 / vIramityanenaiva stotavyasaMpado'bhihitatvAt kimarthaM zeSapadopanyAsaH iti cAlanA 5 / pratyavasthAnamAha-vIra ityetAvanmAtre kRte nAnAvidhavIraprasaGgaH syAt / tadvayudAsArtha vyapagatakarmakalaGkamityAha, tarhi vyapagatakarmakalaGkamityetadevAstu kiM zeSapadaiH ? ityatrAha-kaizcidvyapagatakarmakalako'pyasarvajJa iSyate kiJcijjJatvAt, tadvyavacchedArtha karmagatikuzalaM sarvajJatvAbhidhAyaka padamAha, tena bhAvavIraM azeSakalmaSadhvAntarahitaM sarvazaM sarbadarzinamityabhihitaM bhavati / nanu kimanyaiH karmavipAko nAbhihitaH yenAbhidhIyate bhavatA karmavipAkaH ? ityatrocyate-ukto'nyaiH kintu vyAsena, atra tu samAsena / iti gaathaasmudaayaarthH||1|| %8%A AR For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kriyata iti karma, imAM vyutpattimAzritya kauzabdapravRttiH, jIvasya ca karmaNA sAImanAdisaMyogoDa-18 bhidhIyate tatkathamidamavirodhi ? ityAha (pAramA0 ) tatra vIramiti vizeSyam / taM natvA karmavipAkaM vakSye, iti sNbndhH| zeSatIrthakRtAmapi bhAvamaGgalatve sAdhAraNe satyAsannopakAritvAdasya nmskaarH| kIdRzaM vIram ? karmANyeva jIvacandramasaH svabhAvazuddhasya kalupatvApAdanena kalaGkaH, sa vyapagato'syeti vyapagatakarmakalaGkaH / etena ghAtikarmavilayanapratipAdanena bhagavataH svasvarUpApattiruktA, ata eva karmagatikuzalamiti vizeSaNaM sughaTam |krmnnaaN gatiH pariNatiH, tatra kuzalaM vijJam / nahi vimalakevalaM vinA ko'pi karmagati paricchettumalam / yaduktam-"jIvANa gaI kammA-Na pariNaI pugnalANa pariyaTTo / muttUNa jiNaM taha jiNa-mayaM ca ko jANilaM tri||1||" evaM ca zAstrAdau bhAvamaGgalaM namaskAraM kurvatA vyAkhyAnAnyapi sUcitAni / tathAhi-karmavipAkaM vakSye, ityanenAbhidheyAbhidhAnam / gurUpadiSTam , ityanena guruparvakramalakSaNasaMbandhAbhidhAyinA svamanISikAparihAropadarzanam / yathA sudharmasvAminA jambUsvAminaH, ityAdikrameNa yAvanmadguruNA mamopadiSTa, na su svabuddhivaibhavodbhAvitamiti / 'samAsena' saMkSepeNa, ityanena saMkSeparucizrotRpravartanam / namaskArazca caturatizayopetasya bhavati, te cetthamatra bhaavniiyaaH| tathAhi-AdyapadenApAyApagamAtizayaH pratipAditaH / apAyabhUtAni highAtikarmANi, tatprakSaye ca jJAnAtizayo'vazyaMbhAvI, sa ca karmagatikuzalaM, ityanenoktaH / tadvatazca prAyeNa vacanAtizayaH sphuTa eva / etadupetaca bhavatyeva devadAnavamAnavamAnanIyaH, iti vacanAtizayapUjAtizayAvAkSiptau, iti caturatizayopetatvam / iti gAthArthaH // 1 // ANNAROACRECARRORE For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAkaH %*99* petaH ** karmavipAkaM vakSye ityuktam, ataH karmaNaH zabdavyutpattipratipAdanapuraHsaraM svarUpaM nirUpayati TIkAdvayokIrai jao jieNaM, micchattAIhi~ caugaigaeNaM / teNiha bhaNNai kammaM, aNAiyaM taM pavAheNaM // 2 // __ asyA vyAkhyA-"kriyate' niSpAdyate 'yataH' yasmAtkAraNAt 'jIvena' prANinA, kai? "mithyAtvAdibhiH' mithyAtvamAdiryeSAM te mithyAtvAdayaH / tatra mithyAtvamatattveSu tattvAbhinivezaH / AdizabdAdviratipramA-10 dakaSAyAjJAnAdayo gRhyante / ka (kena) kriyate? 'caturgatigatena nArakatiryanarAmarabhavAntargatena, tena'kAraNena 'iha'mavacane loke vA 'bhaNyate' ucyate karma / na vidyate Adiryasya tadanAdi, anAyevAnAdikam / khArthe kaH / 'pravAheNa' santatyA ekabhavApekSayA sAdi, pravAhApekSayA punaranAdi / yadi pravAhApekSayA'pi sAdi syAttadA 'jIvAnAM pUrva karmaviyuktatvamAsIt pazcAdakarmakasya jIvasya karmaNA saha saMyogaH saJjAtaH, evaM ca sati muktA-16) nAmapi karmayogaH syAt, akarmakatvAvizeSatvAttatazca muktA amuktAH syuH / na cedaM kasyacidiSTam, iSTau vA hai pratyakSAgamavirodhastasmAtsthitametat anAdirjIvasya karmaNA saha sNyogH| nanvanAdisaMyoge kathaM viyogaH karmaNA jIvasya sa ucyate, anAdisaMyoge'pi viyogo dRSTaH, suvarNopalavat / tathAhi-suvarNapASANAnAM yadyapyanAdiH saMyogastathA'pi tathAvidhanare(rase)ndrAdisadbhAve dhamanAdinA kiviyogo dRSTaH / evaM jIvasyA // 3 // pyanAdikarmayogayuktasya jJAnadarzanacAritradhyAnAnalAdibhirviyogaH siddhaH / iti gAthArthaH // 2 // prAgabhihitasyaiva karmaNaH svarUpabhedAnAha CANCCCASOAMROOO **** For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (pAramA0)"kriyate' niSpAdyate 'yataH' yasmAt 'jIvena' prANinA 'mithyAtvAdibhiH' mithyAtvAviratikaSAyayogaiH ha'caturgatigatena' nArakatiryagnarAmarasthena / 'tena' kAraNena 'iha' granthe pravacane vA karma bhaNyate / nanu kriyata iti karma, ityanayA vyutpattyA sAditvApattiH, tatazcAyamarthaH prasajati yaduta sarve'pi jIvAH pUrvamakarmANaH santaH pazcAtkarmaNA yujyante, akarmaNAM ca karmayoge mukkAnAmapi karmayogaH prApnotyakarmatvAvizeSAt , tato muktA apyamuktAH syuH, ityuktamanAdi tat / nanvanAvitve'GgIkriyamANe pAriNAmikajIvatvasyeva viyogo na prApnoti, ityata uktam-'pravAheNa' santatyA pitR(putra)saMtAnavat / anAdirapi pitRputrasaMtAno vyavacchidyamAno dRssttH| tathA ca sati prAkRtaM nirjarayati vipAkodayAdibhiH, navInaM cArjayati mithyAtvAdibhiH / iti gaathaarthH||2|| saMprati mukulitasyaiva karmaNazcAtUrUpyamAhatassa u cauro bheyA, pagaImAIu huMti nAyavA / moyagadiTTateNaM, pagaIbheo imo hoI // 3 // ___ vyAkhyA-tasya tu' punaH karmaNaH prAkpratipAditasya catvAro bhedAH sAmAnyena / ke te? ityAha-'prakRtyAdayaH' prakRtirAdau yeSAM te prakRtyAdayaH, AdizabdAtsthityanubhAgapradezabandhA gRzyante / bhavanti 'jJAtavyAH' avaboDavyA: 'modakadRSTAntana' lar3akodAharaNena / tathAhi-laDDukasya prakRtiH kaNikkAguDAyaH 1, sthitiH saptAhapakSAdikA 2, anubhAga iyatA bhAgena kaNikA, iyAgena guDaH, iyacca ghRtaM, zuNThyAdi caitatparimA 1-"'pi" ityapi / 2 vyAkhyAkAreNa tu "imo suNaha" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 3 "yathAhi" ityapi // For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrh.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamevipAkA // 4 // Nam 3, pradezo rsviiryvipaakH4| evaM karmaNo'pi, prakaraNaM prakRtiH prakRSTA vA kRtiH prakRtirjJAnAvaraNIyA-TIkAdayodilakSaNA sthIyate'nayeti sthitirutkRSTAdyA 2|anuruupobhaagH anubhAgaH karmaNAmeva vibhAgenAnubhavanam // petH|| prakRSTo dezaH pradezaH, tenAnubhavaH pradezAnubhavo jIvapradezaiH karmapudgalAnAmanubhavanam 4 / ayaM laDakadRSTA-18/ ntaarthH| anena prakRtibhedaH 'imo ayaM vakSyamANalakSaNaH zRNuta' AkarNayata yUyam / tasyeti pAThAntaraM vA, tatra 'tasya' karmaNaH, zeSaM pUrvavat / iti gaathaarthH||3|| saca mUlaprakRtyuttaraprakRtibhedAvidhA, ata Aha(pAramA0)'tasya' punaH karmaNazcatvAro 'bhedAH' prakArAH prakRtyAdayaH, makAro'lAkSaNikaH, prakRtisthityanubhAgapradezalakSaNAH bhavanti' jnyaatvyaaH| kena punarmidarzanena ? ityAha-'modakadRSTAntena' tathAhi-vAtApahAridravyajanmA modakaH prakRtyA vAtamapaharati, pittApahartRvyaniSpannaH pittam , zleSmApanAyakadravyakRtaH zleSmANamiti / sthityA tu sa eva kazcidinamekamavatiSThate, anvastu dinadvayam, itarastu dinatrayam, yAvanmAsAdikamapi kazcidavatiSThate, tataH paraM vinazyatIti / | anubhAgenApi snigdhamadhuravalakSaNena sa eva kazcidekaguNAnubhAgaH, aparastu dviguNAnubhAgaH, anyastu triguNAnubhAga ityAdi / pradezAH kaNikAdidravyarUpAH, taiH sa eva kazcidevaprasRtimAnaH, aparastu vyAdiprasUtimAna iti / evaM karmApi jJAnAvArakAdipudgalaiH prakRtyA kizcijjJAnamAvRNoti, kizciddarzanaM kiJcitsukhaduHkhAnubhavaM janayatItyAdi / sthityA tu tadeva kizcitriMzatsAgaropamakoTIkovyAdikAlAvasthAyi bhavati / anubhAgatastu tadeva ekasthAnikadvisthAnikatristhAnika *AHIRKANMAK** For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir catuHsthAnikamandatIvratIvratara tIvratamara saMyuktam / pradezatastu tadevAlpabahupradezaniSpannamiti / yadAha - "svabhAvaH prakRtiH proktaH, sthitiH kAlAvadhAraNam / anubhAgo raso jJeyaH, pradezo dalasaJcayaH // 1 // " iti / saMprati prakRtisthityanubhAga| pradezAnAmAdyabhedapradarzanArthamAha - prakRtibheda eSa vakSyamANo bhavati / ayamabhiprAyaH - asmin granthe prakRtiprarUpaNaiva kariSyate / iti gAthArthaH // 3 // saMprati mUlottaraprakRtisaMkhyAmAha mUlapayaDIu aTTha u, uttarapayaDINa aTTavannasayaM / tAsaM sabhAvabheyA, huMti hu bheyA ime suNaha // 4 // vyAkhyA - mUle prakRtayo 'mUlaprakRtayaH' prathamA ityarthaH / mUlabhUtA vA prakRtayo mUlaprakRtaya AdyA ityarthaH / 'aSTa tu' aSThaiva, na tu nava, nApi sapta, tuzabdasyAvadhAraNArthatvAt / uttarAH prakRtaya uttaraprakRtayaH, tAsAmuttaraprakRtInAM punaraSTapaJcAzadadhikaM zatam, pUrvatuzabdasyaiva vizeSaNArthatvAt / vizeSaNArthatvaM vAnekArthatvA|davyayAnAm / 'tAsAM' prakRtInAM 'svabhAvabhedAt dharmabhedAdbhavantyeva bhedA: 'imeM' ete / huzabdasyaivakArArthatvAt / tAMzca vakSyamANalakSaNAn 'zRNuta' AkarNayata yUyam / iti gAthArthaH // 4 // prAgabhihitamUlaprakRtibhedAnAha paDhamamityAdigAthAiyena ( pAramA0 ) mUlaprakRtayo'STau uttaraprakRtInAM cASTApazcAzaM zataM bhavati / saMprati bhedasamarthikAM yuktiM pratipAdayaMstAnevAha - 'tAsa' mUlaprakRtyuttaraprakRtInAM 'svabhAvabhedAt' svarUpavaicitryAdbhavanti 'bhedAH' prakArAH 'ete'anantaragranthena viva For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi TIkAdvayo pAka: | petH|| // 5 // CALNASAAR kSitAH zRNuteti vilambaparihArArtham / iti gAthArthaH // 4 // vacasaH kramavartitvAtprathamaM mUlaprakRtIH pratipAdayatipaDhamaM nANAvaraNaM, bIyaM puNa daMsaNassa AvaraNaM taiyaM ca veyaNIyaM, tahA cautthaM ca mohaNIyaM // 5 // AU nAma goya, aTThamayaM aMtarAiyaM hoi / mUlapayaDIu eyA, uttarapayaMDIu kittemi // 6 // vyAkhyA-'prathama' AcaM 'jJAnAvaraNaM' jJAnasya matijJAnAderAvaraNamAcchAdanaM kriyate yena karmaNA tajjJAnAvaraNam / dvitIyaM punaH darzanasyAvaraNaM' cakSurdarzanAdeH svarUpatirodhAyakam / tRtIyaM ca vedanIya' vedyate yena sAtAsAtakharUpaM. karmaNA tabedanIyaM bhavati / caturtha tu mohanIyameva, tuzabdasyaivakArArthatvAt / mohayatIti kRtvA mohanIyam / iti gaathaarthH||5|| AyuH karma pazcamaM jIvasya caturgatiSvavasthitikAraNam / jIvamanekarUpairuccAvacairnAmayatIti kRtvA nAma, tacca SaSTham / gAM vAcaM trAyatIti gotram, uccairgotrAdibhedabhinnaM saptamam / aSTamakamantarAyikaM bhavati / antarAyaM dAnAdivighnahetu)karma, antarAye bhavaM antarAyikam / antarAyakharUpaM vA'ntarAyikaM dAnalAbhAdibhedabhinnam / mUlaprakRtayaH' AdyaprakRtayaH 'etAH' uktlkssnnaaH| 'uttaraprakRtayaH' tAsAmeva mUlaprakRtInAM bhedAntarANi kiJcidvizeSakRtAni / tAzca- 'kIrtayAmi' saMzabdayAmi / iti gaathaadyaarthH||6|| uktA mUlaprakRtibhedAH, sAmpratamuttaraprakRtibhedAnAha gAthAbayena // 5 // For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( pAramA0 ) prathamaM 'jJAnAvaraNaM' jJAyate paricchidyate vastvaneneti jJAnaM sAmAnya vizeSAtmake vastuni vizeSagrahaNAtmako bodhaH, Avriyate'nenetyAvaraNam, mithyAtvAdisacivajIva vyApArAhutakarmavargaNAntaHpAtI viziSTapudgalasamUhaH / jJAnasyAvaraNaM jJAnAvaraNam 1 / dvitIyaM punaH 'darzanasyAvaraNam' dRzyate'neneti darzanaM sAmAnyavizeSAtmake vastuni sAmAnyagraha - NAtmako bodhaH, tasyAvaraNaM darzanAvaraNam 2 / tRtIyaM ca ' vedanIyaM' vedyate AhrAdAdirUpeNAnubhUyate yattad vedanIyam / yadyapi ca sarve karma vedyate tathA'pi paGkajAdizabdavat vedanIyazabdasya rUDhiviSayatvAtsAtAsAtarUpameva karma vedanIyam, ityucyate, na zeSam 3 / tathA caturthaM ca 'mohanIyaM' mohayati sadasadvivekavikalaM karotyAtmAnamiti pravacanIyAditvAtkartaryanIyaH 4 / 5 / 'AyuH' arthAtpaJcamam eti gacchati pratibandhakatAM nArakAdikugaterniSkramitumanaso jantorityAyuH / yadvA | eti gacchati gatyantaramanenetyAyuH 5 / 'nAma' arthAt SaSTham, nAmayati gatyAdiparyAyAnubhavanaM prati pravaNayati jIvamiti nAma 6 / 'gotra' arthAtsaptamam, gUyate zabdayate uccAvacaiH zabdairAtmA yasmAttad gotram 7 / aSTamakamantarAyakaM karma bhavati / jIvaM dAnAdikaM cAntarA eti na jIvasya dAnAdikaM kartuM dadAtItyantarAyam, antarAyamevAntarAyakam / ArSatvAd yakArasyekAraH 8 / mUlaprakRtaya etAH / atra ca jJAnadarzanarUpo'yamAtmetyantaraGgatvAdAdAveva tadAvaraNopAdAnam / samAne'pi caitadantaraGgatve jJAnopayoge eva sarvalabdhInAmavAptiH / yaduktam -- "sakhAo laddhIo sAgArovauttassa / " iti / ato jJAnasya prAdhAnyamiti tadAvaraNasya prathamataH / tadanu darzanAvaraNasya / tataH kevalino'pyekavidhabandhakasya | sAtabandho'stIti vyApitvAdvedanIyasya / tato'pi prAyaH saMsAriNAmiSTAniSTApattito rAgadveSau tadrUpaM ca mohanIyamiti For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavi pAkaH // 6 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasya / tatazcaitatprakarSApakarSa bhAvitvAdAyurbandhanibandhanAnAM mahArambhaparigrahatvAdInAm, tadudbhavaM cAyuSkamiti tasya / tadudayazca gatyAdinAmodayAvinAbhAvItyato nAmnaH / tato'pi ca narakagatyAdinAmodaya sahabhAvyeva gotrakarmodaya iti gotrasya / tasmAccoccanIcabhedabhinnAtprAyo dAnAdilabdhibhAvAbhAvau tayozcAntarAyakSayodayAvantaraGgahetU, iti tadanantaramantarAyasyeti / uttaraprakRtiprastAvanAyAha -- uttaraprakRtIH kIrtayAmi // 6 // tAzvemA: paJcaviha nANavaraNaM, nava bheyA daMsaNassa do vee / aTThAvIsaM mohe, cattAri ya Aue huMti // 7 // nAmetiuttarasa, do goe aMtarAie pNc| eesiM bheyANaM, hoI vivAgo imo suNaha // 8 // vyAkhyA - 'paMcavidhaM' pazcaprakAraM 'jJAnAvaraNaM' karma jJAna svarUpatirodhAyakam / 'nava bhedAH' nava prakArAH 'darzanasya darzanAvaraNakarmaNaH / dvau bhedau 'vede' vedanIyakarmaNi / aSTAviMzatibhedAH 'mohe' mohanIyakarmaNi / catvArazca' 'AyuSke' AyuSkakarmaNi 'bhavanti' jAyante 'bhedAH' vizeSAH / luptAnukhArAkAre prathame de pade ArSatvAtprAkRtatvAdvA / jJAnasyAvaraNaM jJAnAvaraNam iti pAThAntaraM vA / etAvatpAThe susyameva / iti prathama gAthArthaH // 7 // dvitIyagAthA mAha- 'nAme' nAmakarmaNi 'zyuttaraM zataM' vyadhikaM zataM bhedAnAmiti gamyate / dvau bhedau gotre antarAyike paJca bhedAH / eteSAM bhedAnAM sarveSAmapi vizeSANAM bhavanti' jAyante 'hu' pAdapUraNe, 'bhedAH' 1 vyAkhyAkAreNa tu - "huti hu bheyA ime suNaha" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 " tasmin" ityapi // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetaH // // 6 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka0 2 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vizeSAH sAmAnyakharUpavizeSakharUpanirdiSTAH 'ime' ete 'zRNuta' AkarNayata yUyam / iti gAthAdvayArthaH // 8 // dRSTAntadvAreNaiteSAmeva sAmAnyavizeSabhedAnAM kharUpaM sphuTIkurvannAha ( pAramA0 ) paJcavidhajJAnAvaraNaM, ArSatvAdAkAralopaH / varaNa ityasya vA''varaNArthatA / yathA guruvaraNakameva tama ityatra / evamagre'pyavagantavyam / nava bhedA darzanasya / dvau vedanIye / aSTAviMzatirmohe / catvArazcAyuSi bhavanti // 7 // nAmakarmaNi tryuttaraM zatam / dvau gotre / antarAyake paJca / eteSAM bhedAnAM bhavati vipAkaH 'eSaH' anantaragAthayA vakSyamANaH / iti gAthAdvayArthaH // 8 // pratijJAtamAha paDapaDihArasimajjA-haDicittakulAlabhaMDagArINaM / jaha eesiM bhAvA, kammANavi jANa taha ceveM // 9 // vyAkhyA - paTaH zATakaH, pratIhAro rAjadauvArikaH, asiH khaDgam, madyamAsavaH, haDiH SoDhakaH, citraM citrakarma citrakaro veti, kulAlaH kumbhakAraH, bhANDAgAriko bhANDAgAre niyuktaH / paTazca pratIhArazcAsizca madyaM ca madyazabdasyAkAro'lAkSaNikaH prAkRtatvAt, haDiva citraM ca kulAlaca bhANDAgArI ca indra: ( eSAM dvandvasteSAM ) / yathA eteSAM 'bhAvA' svarUpANi garbhArthAH karmaNAM 'tathA' tenaiva prakAreNa 'mantacyAH' jJAtavyAH svarUpabhedAH / iti gAMthArthaH // 9 // 1 vyAkhyAkAreNa tu-"kammANaM taha muNeyavvA" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 'bhAvA' ityapi kacit / 3 'khoru (Da) kaH' ityapi // For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: %A-SECREARRY paTAdidRSTAntAneva prakaTayannAha TIkAdvayo(pAramA0)paTapratIhAraasimadyahaDicitramiti sUcanAtsUtrasya citrakaro'bhidhIyate, kulAlabhANDAgArikANAm / maapetH|| yathA eteSAM 'bhAvAH' AvArakAdisvarUpANi karmaNAmapi jAmIhi tathA caiva / iti gaathaarthH||9|| saMprati jJAnAvaraNasya paTaupamyaM bhAvayatisarauggayasasinimmala-yarassa jIvassa chAyaNaM jamiha / nANAvaraNaM kammaM, paDovamaM hoi evaM tu||10|| vyAkhyA-zaradi udgataH zaradudgataH, sa cAsau zazI ca zaradudgatazazI, tasmAnnirmalataraH tasya, 'jIvasya' mANinaH 'chAdanaM' khabhAvatiraskaraNaM yadU 'iha' loke tadiha jJAnAvaraNaM karma bhaNyate, tacca paTopamaM bhavati jIvasya paTatulyam / iti gaathaarthH||10|| jJAnAvaraNasya paTopamAmabhidhAya sAmprataM yathA tajjIvasya cchAdanaM bhavati tathA dRSTAntenAha(pAramA0) zaradudgatazazinirmalatarasya 'jIvasya cchAdanaM' jIvasvabhAvasya nairmalyasya tirodhAyakaM yattadU 'iha' loke jJAnAvaraNaM karma paTopamaM bhavati / 'evaM' vakSyamANarItyA / 'tuH punararthe / iti gaathaarthH||10|| jJAnAvaraNasya paTaupamyamuktam / samprati paTasyAvArakatvamabhidhAya jJAnAvaraNe yojayatijaha nimmalAvicakkhU , paDeNa keNAvi chAiyA sNtii| maMdaM maMdatarAgaM, picchai sA nimmalA jivi||11|| taha maisuyanANANaM, ohImaNakevalANa AvaraNaM / jIvaM nimmalarUvaM, Avarai imehi~ bheehiM // 12 // AHARASHTRA For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RECASS vyAkhyA-yathA 'nirmalA'pi' kAcakAmalAdidoSarahitA'pi 'cakSuH' dRSTiH 'paTena' vastreNa 'kenApi' aninardiSTanAnA 'chAditA' sthagitA satI mandaM mandataraM pazyati AvArakavizeSAt / sA nirmalA yadyapi khabhAvena / iti gAthArthaH // 11 // ukto dRSTAntaH, dArzantikayojanAmAha tathA matizrutajJAnAvaraNaM avadhimana kevalAnAmAvaraNaM yattajIvaM 'nirmalarUpaM zuddhakharUpam 'AvRNoti' cchAdayati 'ebhirbhadaiH' vakSyamANalakSaNaiH / iti gaathaarthH||12|| matijJAnabhedanidarzanadvAreNAvaraNakharUpamAha(pAramA0) yathA nirmalamapi cakSuH paTena 'kenApi' masRNamasUNatarAdinA chAditaM sat mandaM 'mandataraka' mandatarameva ra mandatarakaM pazyati tannirmalaM yadyapi cakSurhi svabhAvanirmalamapi masRNapaTenAcchAditaM mandaM pazyati mahaNatareNa tu manda taramiti / cakSuHzabdasya prAkRtatvAtstrItvam // 11 // tathA matizrutajJAnayordvivacanasya bahuvacanaM prAkRtatvAt / avadhimana kevalAnAM manaHzabdena manaHparyavamucyate sUcanAtsUtrasya / matizrutajJAnayoravadhimanaHparyavakevalAnAM cAvaraNaM tatheti / ko'rthaH ? yathA yathA matijJAnAvaraNAdInAM nicitatvaM tathA tathA paTAvRtacakSuSa ivAlpajJAnaM jIvasya / etade|vAha-jIvaM 'nirmalarUpaM akaluSasvabhAvamAvRNoti 'ebhirbhedaiH' abhidhAsyamAnaH / matyAdivyutpattistu vyAkhyAnAvasare nirUpayiSyate / iti gaathaadvyaarthH|| 12 // samprati matijJAnAvaraNaM saprabhedamAha ACSCANCE For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAkaH TIkAdvayona petH|| karmavi aTThAvIsaibheyaM, mainANaM ittha vaNiyaM samae / taM Avarei jaM taM, maiAvaraNaM havai paDhamaM // 13 // __ vyAkhyA-aSTAviMzatibhedaM matijJAnaM saMkhyayA 'ana' loke 'varNitaM kathitaM 'samaye' siddhAnte tad // 8 // 'AvRNoti' cchAdayati yattanmatyAvaraNaM bhavati 'prathama' Adyam / iti gaathaasmaasaarthH| bhAvArthastvayam yaduktamaSTAviMzatibhedaM matijJAnaM tatkathaM syAt ? ucyate AgamAnusAreNa-vyaJjanAvagrahaH, arthAvagrahazca / tatra vyajyante vyaktIkriyante ebhirarthAH vyaJjanAnIndriyANi tairavagrahaNamavagrahaH sAmayikaH, sAmAnyArthaparicchedaH vyaJjanAvagrahaH / sa ca caturvidho nayanamanovayam" itivacanAt / tathAhi-na cakSuSA'rtho vyajyate gamyate prApyate, apraapykaaritvaackssussH| kintu yogyadezasthameva cakSuryogyadezasthamartha gRhNAti sAkSAtkaroti, na punaH prApya gRhNAti / prApyagrahaNe cakSuSaH sphoTAdiranindriyaM cAdhiSThAnaM syAt / tathA mano'pyevameva draSTavyam, tasyApyaprApyakAritvAt / arthasthAvagrahaNamavagraho'rthaparicchedaH / so'pi sAmayika eva / sa ca SaDvidhaH, indriyapazcakena manasA cArthagrahaNAt / taduttarakAlabhAvinI Iho, IhanamIhA ceSTA kAyavAjhanoladakSaNA / sA tu mauhUrtikI SaDvidhA / tadanantaramapAyo nishcyH| so'pi Sar3idha eva mauhrtikH| tato dhAraNA, smRtiH kAlAntare'rthasmaraNarUpA arthAvicyutirvA sA'pi SaDvidhA, asaMkhyakAlikI saMkhyeyakAlikI vaa| evaM sarve'pi militAzcaturviMzatibhedA vyaJjanAvagrahacaturbhedasahitA aSTAviMzatirbhedA matijJAnasya jAyante / / etaccASTAviMzatibhedabhinnaM matijJAnaM yena karmaNA chAdyate khakAryajananaM prati akiJcitkaraM kriyate tanmati HESSAGE G565WX 1455255A4CX // 8 // For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnAvaraNam / iti gAthAbhAvArthaH // 13 // uktaM matijJAnAvaraNam / zrutajJAnAvaraNasvarUpamAha(pAramA0) 'mana jJAne' mananaM mtiH| yadvA manyate indriyamanodvAreNa niyataM vastu paricchidyate'nayeti matiH, yogya-1 dezAvasthitavastuviSaya indriyamanonimitto'vagamavizeSaH / matizcAsau jJAnaM ca matijJAnam / saccASTAviMzatibhedam 'atra' jaine samaye varNitam / tadyathA-avagraha IhA'pAyo dhAraNA ca / tatrAvagraho dvidhA, vyaJjanAvagraho'rthAvagrahazca / tatra vyaJjanAvagrahazcakSurmanovarjendriyANAM svaviSayadravyaiH saha saMbandhaH, tatazcaturdhA / nayanamanasoraprApyakAritvena viSayasaMbandhAbhAvAdasya cendriyaviSayayoH saMbandhagrAhakatvAditi bhAvaH / arthAvagrahaH, kimapIdamityavyaktaM jJAnam / sa ca manaHsahitendriyapaJcakajanyatvAtSoDhA / avagRhItasyaiva vastuno'pi kimayaM bhavet ? sthANuH puruSo vA ?, ityAdivastudharmAnveSaNAlAmako vitarka IhA / sA'pi manaHSaSThendriyapaJcakajanyA ityataH podvaiva / Ihitasyaiva vastunaH sthANurevAyaM na puruSaH, iti nizcayAtmako bodho'pAyaH / ayamapi pUrvavatvoDheva / nizcitasyaivAvicyutavAsanAtmakaM dharaNaM dhAraNA / sA'pyuktarItyA polaiva / tadevamarthAvagrahAdInAM caturNA pratyekaM SaDDidhatvAccaturviMzatiH / tatazca vyaJjanAvagrahabhedacatuSTayena sahASTAviMzatividhaM matijJAnam / tathA cAgamaH-"paMcahivi iMdipahi, maNasA atthoggaho muNeyayo / cakviMdiyamaNarahiyaM, vaMjaNamIhAiyaM chaddhA // 1 // " iti / tadevamaSTAviMzatibhedaM matijJAnamAvRNoti yatkarma tadaSTAviMzatibhedamapi sAmAnyena matijJAnAvaraNaM 1 vaja' ityapi // For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi- pAka: **%*% TIkAdvayo petaH AAROGRA bhavati 'prathama' Adyam / iti gAthArthaH // 13 // adhunA zrutajJAnAvaraNamAhacodasabheesu gayaM, suyanANaM ittha vaNiyaM samae / tassAvaraNaM jaM puNa, suyaAvaraNaM havai bIyaM // 14 // | vyAkhyA-caturbhiradhikA daza caturdaza, te ca te bhedAzca caturdazabhedAH, teSu 'gataM' sthitaM 'zrutajJAna' pratIdAtaM 'ana' karmavyAkhyAprastAve 'varNitaM' pratipAditam 'samaye siddhAnte, 'tasya' zrutajJAnasya 'AvaraNa' chAdanaM yatpunaH tacchRtAvaraNaM bhavati dvitIyamiti gaathaakssraatheN| bhAvAtheMstvayam-zrutajJAnaM caturdazavidhaM pratipAditaM tadyathA bhavati tathA daryate zrutAnusAreNa-akSararUpaM zrutamakSarazrutam 1 / tatpratipakSo'nakSarazrutaM ucchasitAdi |sNjnyino manoyuktasya zrutaM saMjJizrutam 3 / tadviparItamasaMjJizrutam 4 / samyagaviparItaM zrutaM samyakzrutam , samyagdRSTervA yacchrutaM tatsamyakazzrutam 5 / tadviparItaM mithyAzrutam 6 / sAdi, AdiyuktaM zrutaM sAdizrutam 7 / anAdizrutaM, avidyamAnAdi zrutamanAdizrutam 8 / saha paryavasAnena vartate yatta- tsaparyavasitam 9 tadviparItaM tvaparyavasitam 10 / gamAH sadRzapAThavizeSAH, te vidyante yasya tatra vA bhavaM tadgamikam 11 / tatpratipakSastvagamikam 12 / aGgapraviSTaM aGgazrutam 13 / taviparItaM tvanaGgazrutam 14 // evaMbhUtamidaM zrutajJAnamAvRNoti cchAdayati yajjJAnaM tacchutajJAnAvaraNam / iti gaathaabhaavaarthH||14|| 'avadhijJAnAvaraNasvarUpabhedAnAha ROCISCARRORSCALAGAASG ** 4-594 * For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( pAramA0 ) zravaNaM zrutam, abhilApaplAvitArthagrahaNaheturupalabdhivizeSaH / evamAkAraM vastu ghaTazabdAbhilApyaM jaladhAraNAdyarthakriyAsamartham, ityAdirUpatayA pradhAnIkRtatrikAlasAdhAraNasamAnapariNAmaH zabdArthaparyAlocanAnusArI indriya| manonimitto'vagamavizeSa ityarthaH / zrutaM ca tajjJAnaM ca zrutajJAnaM caturdazabhedeSu gatam, iti dvitIyArthe saptamI / tatazcaturdazabhedAn prAptaM caturdazabhedamiti yAvat / te cAmI- akSarazrutaM, akSarazravaNadarzanAderarthapratItiH 1 / anakSarazrutaM, | seNTitAdizravaNAnmAmAhvayatItyAdirUpAbhiprAyaparijJAnam 2 / samanaskasya mano yuktendriyajamuktarUpaM zrutaM saMjJizrutam 3 / | tadevAmanaskasya manorahitendriyajamasaMjJizrutam 4 / samyagradRSTerjinapraNItamitaradvA zrutaM yathAsvarUpAgamAt samyakzrutam 5 / tadeva mithyAdRSTeranyathAvagamAnmithyA zrutam 6 / sAdizrutaM, jJAnAtmakaM samyagdRSTerajJAnAtmakaM vA samyaktvacyutasya mithyAdRSTeH 7 / pUrvamalabdhasamyaktvasya tu tadevAnAdizrutam 8 / saparyavasitaM, bhavyAnAM kevalotpattau dhruvaM paryavasAnAt 9 / aparyavasitamabhavyAnAM kevalotpAdAbhAvAt 10 / arthabhede sadRzAlApakaM gamikam 11 / itaradagamikam 12 / aGgapraviSTa - mAcArAdyaGgAni 13 / anaGgapraviSTaM, zeSaM prakIrNakAdi 14 / evaM caturdazabhedaM zrutajJAnamatra jainasamaye 'varNitaM' kathitam / sa cAyam - " akkharasannI sammaM, sAIyaM khalu sapajjavasiyaM ca / gamiyaM aMgapaviddhaM, sattavi ee sapaDivakkhA // 1 // " iti / tasyAvaraNaM yatpunastat 'zrutAvaraNam' iti zrutajJAnAvaraNaM bhavati dvitIyam / iti gAthArthaH // 14 // idAnImavadhijJAnAvaraNamAha For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavi pAkaH // 10 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aNugAmivaDDamANaya-bheyAisu vaNNio ihaM ohI / taM Avarei jaM taM, avahIAvaraNayaM jANa // 15 // vyAkhyA - anugamanazIlo'nugAmI, varDanazIlo varddhamAnaH, varDamAna evaM varddhamAnakaH, svArthe kaH / anugAmI ca varDamAnakazcAnugAmivarddhamAna kau, tau ca tau bhedau cAnugAmivarddhamAnakabhedau, tau AdiryeSAM bhedAnAM te'nugAmivarddhamAnakabhedAdayaH, teSu 'varNitaH' kathitaH 'iha' pravacane vyAkhyAprastAve vA / anusvAraH prAkRtatvAt / 'avadhi:' maryAdAparicchedalakSaNastaM 'AvRNoti' cchAdayati yadapi ca karma 'avadhyAvaraNakaM' tadapi avadhyAcchAdakaM tadapi jJAtavyamityadhyAhAraH / iti gAthArthaH // 15 // 'uktamavadhijJAnAvaraNam / manaHparyavajJAnAvaraNasvarUpamAha (pAramA0 ) avazabdo'dhaH zabdArthaH / ava adho'dho vistRtaM vastu dhIyate paricchidyate'nenetyUvadhiH / yadvA'vadhirmaryAdA rUpidravyeSu paricchedakatayA pravRttirUpA, tadupalakSitaM jJAnamapyavadhiH / sa ca anugAmivarddhamAnakabhedAdiSu, iti tRtIyArthe saptamI / tatazcAnugAmivarddhamAnakabhedAdibhiH 'varNitaH' pratipAditaH iheti pUrvavat / tadAvRNoti yatkarma tadU 'avadhyAvaraNam' avadhijJAnAvaraNamiti jAnIhi / iti gAthArthaH // 17 // manaH paryavajJAnAvaraNamAha riumaiviulamaIhiM, maNapajjavanANavaNNaNaM samae / taM AvariyaM jeNaM, taMpi hu maNapajjavAvaraNaM // 16 // 1 vyAkhyAkAreNa tu " jaMpi ya ohI AvaraNayaM taMpi" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 'puNa' ityapi // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetaH // // 10 // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA-RjvI matiryasmin tahajumati, vipulA matiryasmin tabipulamati / Rjumati ca vipulamati ca RjumativipulamatinI tAbhyAM, 'manAparyavajJAnavarNanaM' manogatabhAvaparicchedakathanaM 'samaya' siddhAnte | pratipAdita 'tadAvRtaM yena tadAcchAditaM yena tadapi 'huH pAdapUraNe, 'manaHparyavAvaraNaM' manogatabhAvaparicchesadakAcchAdakaM jAnIhi [iti] kriyaadhyaahaarH| iti gAthArthaH // 16 // abhihitaM manaHparyavajJAnAvaraNam / kevalajJAnAvaraNasvarUpamAha| (pAramA0) paryavati samantAdavagacchatIti paryavam / manasaH paryavaM manaHparyavam , tacca tajjJAnaM ca manaHparyavajJAnam , tasya varNanaM prakAzakatvAdiguNakathanaM manaHparyavajJAnavarNanam , RjvI matirasyeti RjumatiH, vipulA matirasyeti vipulamatiH, tAbhyAM RjumativipulamatibhyAM kRtvA 'samaye' siddhAnte kriyata iti zeSaH / yata uktaM manaHparyavajJAnaprarUpaNAyAm-"taM duviha, taMjahA-ujjumaI viDalamaI a" ityAdi / azeSavizeSAstu nandita evAvaseyAH, saMkSepamAtratvAdasyeti / tadAvRtaM yena karmaNA tajjAnIhiM manaHparyavajJAnAvaraNam / iti gAthArthaH // 16 // kevalajJAnAvaraNamAhaloyAloyagaeK, bhAvesuM jaM gayaM mahAvimalaM taM AvariyaM jeNaM, kevalaAvaraNayaM taMpi // 17 // vyAkhyA-lokazcaturdazarajjvAtmako dharmAstikAyAdiyuktaH, alokastu dharmAstikAyAdiviyuktaH, loka 1 paramAnandasUriNA tu-'taM tu' iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam // CASSACRORSC ORIES For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 11 // KRISTOSSAISANKAS bAlokazca lokAloko, tayorgatA lokAlokagatAH, teSu 'bhAveSu' padArtheSu 'yadtaM' yadAzritaM, mahacca tabimalaM TIkAdvayoca 'mahAvimalaM' bRhadamalaM tad 'AvRtaM' sthagitaM yena' karmaNA 'kevalAvaraNakaM tadapi kevalAcchAdakaM tadapi | petH|| mantavyamiti kriyaadhyaahaarH| iti gaathaarthH|| 17 // matijJAnAdyAvaraNaM nigamayan darzanAvaraNakharUpamAha(pAramA0) lokAlokagateSu 'bhAveSu' jIvAjIvAdiSu 'yadgataM' sthitaM anantatvAt / nanu cAloke kimanena gatena ? tatra jIvAjIvAdiparicchedyAbhAvAt , naivam, ajIvasyAlokAkAzasya vidyamAnatvAt / tathA coktam-"lokAlokavyApaka-18 mAkAzam" iti / 'mahAvimalaM' atizuddhaM tadAvaraNamalakalaGkApagamAt , tatkevalajJAnaM 'AvRtaM' AcchAditaM yena' karmaNA tatpunaH 'kevalAvaraNam' sUcakatvAtsUtrasya kevalajJAnAvaraNam / iti gAthArthaH // 17 // jJAnAvaraNaM nigamayan darzanAvaraNaprastAvanAmAhaevaM paMcaviyappaM, nANAvaraNaM samAsao bhaNiyaM / bIyaM dasaNavaraNaM, navabheyaM bhaNNae suNaha // 18 // vyAkhyA-evaM' uktaprakAreNa 'paJcavikalpaM' paJcaprakAraM jJAnAvaraNaM karma 'samAsataH' saMkSepato 'bhaNita / // 11 // pratipAditam / dvitIyaM darzanAvaraNaM karma, tacca 'navabhedaM' navaprakAraM 'bhaNyate' ucyate, 'zRNuta' AkarNayata yUyam / iti gAthArthaH // 18 // darzanAvaraNakharUpamAha ASUSRAGA ORCHESSISK For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( pAramA0 ) ' evaM ' uktaprakAreNa 'paJcavikalpa' paJcabhedaM jJAnAvaraNaM karma 'samAsataH' saMkSepato 'bhaNitaM' pratipAditam / dvitIyaM darzanAvaraNaM 'navabhedaM' navaprakAraM bhaNyate, zRNuta / iti gAthArthaH // 18 // saMprati darzanAvaraNasya pUrvoddiSTaM pratIhArasAmyamAha - daMsaNasIle jIve, daMsaNaghAyaM karei jaM kammaM / taM paDihArasamANaM, daMsaNavaraNaM bhave bIyaM // 19 // vyAkhyA- 'darzanazIle' darzanakha bhAve 'jIve' prANini 'darzanaghAtaM ' darzana hananaM 'karoti' vidadhAti 'yat' karma tat 'pratIhArasamAnaM' pratIhAratulyaM 'darzanAvaraNaM' darzanacchAdanaM 'bhavati' jAyate jIvasya / iti gAthArthaH // 19 // STAntamAha . (pAramA0 ) darzane zIlaM svabhAvo yasya sa tathA 'darzanazIla' iti, SaSThIsaptamyorarthaM pratyabhedAddarzanazIlasya jIvasyetyarthaH / evamanyatrApi bhAvanIyam / darzanaghAtaM karoti yatkarma tatpratIhArasamAnaM darzanAvaraNaM bhavedvitIyam / iti gAthArthaH // 19 // pratIhArasAmyaM ca taddharmAvagame sujJAnam, atastatsvarUpaM dRSTAntenAha jaha raNNo paDihAro, aNabhippeyassa so u loyassa / raNNo tahi darisAvaM, na dei dahuMpi kAmassa // 20 // vyAkhyA--yathA 'rAjJaH' bhUpateH 'pratIhAraH' rAjadauvArikaH 'anabhipretasya' anabhISTasya 'sa tu' sa eva 1 " darzanazIlo darzanasvabhAvo jIvaH prANI" ityapi pAThaH / 2 "pratIhAro dauvArikastasya samAnaM darzanAvaraNaM, dvitIyaM bhavati" rUpo'pi pATho dRzyate / 3 " amumevArtha bhAvayati -- " ityapi // For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org darzanAvaraNIyasya bhedAnAha ( pAramA0 ) yathA rAjA tathA jIvaH, rAjasthAnIyo jIva ityarthaH / pratIhArasamaM darzanAvaraNaM karma tena, 'iha' saMsAre 'vibandhakena' ananukUlena na prekSate 'saH' jIvo ghaTAdikam / ayamAzayaH - yathA rAjA pratIhAreNA'nanukUlena didRkSitamapi lokaM na pazyati, tathA rAjasthAnIyo jIvaH pratIhArasthAnIyena darzanAvaraNenA'nanukUlena lokasthAnIyaM ghaTapaTAdivastu na pazyati / iti gAthArthaH // 21 // uktaH pUrvoddiSTaH pratIhAradRSTAntaH, darzanAvaraNasya samprati navavidhatvaM gAthApUrvArddhanAha - nidApaNagaM tattha u, cau bheyA daMsaNassa AvaraNe / vyAkhyA - nidrApaJcakaM, 'tatra tu' darzanAvaraNe catvAro bhedAH, darzanasya saMbandhini 'AvaraNe' chAdane // darzanAvaraNabhedAnamidhAya nidrAdilakSaNamAha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( pAramA0 ) 'nidrApaJcakam nidrA-nidrAnidrA-pracalApracalApracalA - styAnarddhilakSaNam / 'tatra' darzanAvaraNakarmaNi 'catvAro bhedAH' cakSurdarzanAvaraNa- acakSudarzanAvaraNa-avadhidarzanAvaraNa- kevaladarzanAvaraNalakSaNAH, dRzyate'neneti darzanaM tasya AvaraNa iti / darzanAvaraNakarmaNo bhedAnabhidhAya sArddhagAthAdvayena nidrApaJcakaM tAvadvamAcaSTe suhapaDiboho nidA, bIyA puNa nidanidA ya // 22 // 1 vyAkhyAkArAbhiprAyeNa - "suhabaDibohA" iti pAThaH / For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka 45%A5%2- OM7-% // 13 // 24. sA dakkhabohaNIyA, payalA puNa jA Thiyassa uddhaai|pylaapyl cautthI, tIe udao u cNkmnne||23||daattiikaadyothiinnddhii paNa diNaciM-tiyassa atthassa sAhaNI paayN|saa saMkilihakammassa udayaohoDa niymenn||24|| petH|| | vyAkhyA-'sukhapratiyoSA nidrA' prasuptaH san sukhenaiva yasyAM prabodhaM gacchati sA nidraa| dvitIyA punanidrAnidrA ca bhavati jJAtavyA / iti gAthArthaH // 22 // dvitIyanidrAlakSaNamAha-tasyA udaye dAkhena bodhyate prasaptaH san / prakarSeNa calanaM yasyAM sA 'pracalA' sA punaH kA? yA 'sthitasya'avasthitasyAvasthitavata: 'uDAvati' udgacchati utpadyate udbhvtiityrthH| pracalApracalA caturthI nidrA, tasyAzcodayaH 'camaNe gamane ||sA bhavati, yasyA udayena puna: puna: pracalanaM bhavati, sA ca pracalAmacalocyate / iti gAthArthaH // 23 // styAnakhirUpamAha-styAnaM kaThimIbhUtamRddhi cittaM yasyAM sA 'styAnaddhi' sA punaH 'dinacintitasya divasadhyAtasya 'arthasya prayojanasya 'sAghanI' niSpAdanI 'prAyaH' bAhulyena / anukhAra: prAkRtatvAt / sA saMktiSTasyAzabhasya karmaNaH 'udayataH' prAdurbhAvAt "bhavati jAyate 'niyamena' avshyNtyaa| iti gAthArthaH // 24 // nidrApaJcakaM nigamayan cakSurdarzanAdyAvaraNakharUpamAha(pAramA0) sukhena pratibodho jAgaraNaM yasmin svApe sa 'sukhapratibodhaH' nakhacchoTikAmAtreNa jAgaraNaM, sa ca nidrA nitarAM drAti kutsitattvaM-avispaSTatvaM gacchati caitanyamanayeti / dvitIyA punarnidrA nidrAto'tizAyinI nidrA nidraanidraa| mayUravyaMsakAditvAnmadhyapadalopI smaasH|| 22 // duHkhena gholanAdibhirbodhyate yasyAM sA duHkhbodhniiyaa| ata eva ARRESEAR-62 // 13 // % For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sukhprtibodhnidraato'tishaayitvm|prclti ghUrNate'syAmiti pracalA' punaryA sthitasya' upaviSTasya Urddhasthasya vA 'uddhAvati' prAbalyenAyAti na tu gatimataH / pracalAto'tizAyinI pracalA pracalApracalA caturthI, tasyA udayazcamaNe / ata eva sthAnasthitasvapnubhavapracalAto'tizAyitvam // 23 // styAnA piNDIbhUtA RddhiH AtmanaH zaktirUpA yasyAM svApAvasthAyAM sA 'styAnaddhiH sA ca punardinacintitasyArthasya sAdhanI praayH| zrUyate ca siddhAnte-yathA ko'pi kSullako divA dviradakhalIkRtastasmin baddhAbhinivezo rajanyAM styAnajhuMdayAvezAdutthAya taddantamuzalayugalamutpAvyopAzrayadvAri vihAya punaH supta ityAdi / sA saMkliSTakarmaNa udayAdbhavati 'niyamena' avazyaM, tato narakagamanAt / iti sArddhagAthAdvayArthaH // 24 // nidrApaJcakaM nigamayana cakSurdarzanAvaraNamAhaniddApaNagaM eyaM, cakkhU Avarai cakkhuAvaraNaM / sesiMdiyaAvaraNaM, hoi acakkhussa AvaraNaM // 25 // _ vyAkhyA-nidrApaJcakametaduktakharUpam / cakSuSa AvaraNaM cakSurAvaraNaM, cakSurdarzanAvaraNamiti darzanazabdo'tra draSTavyaH, yatkarma cakSurdarzanaM chAdayati taccakSurAvaraNamucyate / zeSendriyANAmAvaraNaM zeSendriyAvaraNam , atasteSAM ghrANarasanasparzanazravaNamanasAmAvaraNaM chAdanaM bhavatyacakSuSaH 'AvaraNa' sthaganam / iti gAthArthaH // 25 // uktaM cakSuracakSurdarzanAvaraNam / sAmpratamavadhidarzanAvaraNasvarUpamAha(pAramA0 ) nidrApaJcakametat pUrvoktam / etacca sUtrakRtA krameNa noktam / kramazcaivam-nidrA pracalA nidrAnidrA pracalApracalA styAnaddhiriti / yathottaraM vipAkAdhikyAt / tathA ca sati styAnaddhitrikamityukte styAnasihacaritaM nidrA For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandi karmavipAkA TIkAko petH|| // 14 // MAHARAJ-AC-%E0 nidrApracalApracalAstyAnarddhilakSaNaM prabalavipAkaM nidrAtrikaM parigRhyate / Agame'pyevamevAsAM kramaH / tathAhi-"niddA taheva payalA, niddAnidA ya payalapayalA ya / tatto ya thINagiddhI, u paMcamA hoi nAyaSA // 1 // " atra tUtkramAMbhidhAnamanAnupUrvyapi vyAkhyAnamiti na dossH| cakSuriti cakSurdarzanaM, tadU 'AvRNoti' AcchAdayatIti cakSurdarzanAvaraNam / zeSendriyamiti zeSendriyadarzanam / zeSANi sparzanarasanaghrANazrotramanAMsi teSAmAvaraNaM bhavati 'acakSurAvaraNaM' acakSu darzanAvaraNam / iti gAthArthaH // 25 // avadhidarzanAvaraNakevaladarzanAvaraNe vyAcikhyAsurAhasAmannuvaogaM jaM, varei taM ohidaMsaNAvaraNaM / kevalasAmannaM jaM, varei taM kevalassa bhave // 26 // vyAkhyA-upayujyate'sAvityuSayomaH, sAmAnyazcAsAvupayogazca sAmAnyopayogo'vadheriti gamyate / taM 'sAmAnyopayorga' sAmAnyaparibachedaM yad 'ghRNoti' chAdayati karma tadU 'avadhidarzanAvaraNaM' avadhisAmAnyAvabodhAvaraNaM bhavediti sNbndhH| 'kevalasAmAnya' kevala darzanaM 'vRNoti' chAdayati yatkarma tat 'kevalasya' keSaladarzanasyAvaraNaM bhavet bhavati jAyate / iti mAthArthaH // 26 // uktaM dvitIyakarma, tRtIyamAha(pAramA0) sAmAnyamavizeSagrAhi rUpidravyANAmiti gamyate, rUpidravyasAmAnyamityarthaH / tasyopayogo rUpidravyasAmAnyagrahaNamiti yAvat / tat karmabhUtaM yadAvRNoti tadavadhidarzanAvaraNam / kevalasyoktarUpasva sAmAnya sakalajagadbhAvi-! // 14 // For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vastustomagrahaNarUpaM kevaladarzanamityarthaH / yad vRNoti' AcchAdayati tat 'kevalasya iti kevaladarzanasya bhavedAvaraNamiti | saMbandhaH / iti gaathaarthH||26|| darzanAvaraNaM nigamayan vedanIyaprastAvanAyAhabhaNiyaM daMsaNavaraNaM, taiyaM kammaM tu hoi veyaNiyaM / taM asidhArAsarisaM, jaha hoi tahA nisAmeha // 27 // | vyAkhyA-'bhaNitaM' uktaM 'darzanAvaraNaM karma / tRtIyaM karma 'tu' punaH 'bhavati jAyate vedanIyaM tat 'asidhArAsadRzaM' khagadhArAtulyaM 'yathA' yena prakAreNa bhavati tathA' tena prakAreNa 'nizamayata' AkarNayata yUyam / iti gAthArthaH // 27 // dRSTAntena kharUpaM prakaTayannAha (pAramA0) bhaNitaM darzanAvaraNaM dvitIyaM karmetyarthAdgamyate / tRtIyaM karma punarbhavati vedanIyaM tadasidhArAsadRzaM yathA hai bhavati tathA nizamayata / iti gAthArthaH // 27 // mahalitanisiyakaravA-ladhArajIhAi jArisaM lihnnN| tArisayaM veyaNiyaM, suhRduhauppAyagaM muNaha // 28 // | vyAkhyA-madhunA liptaM madhulipta, taca tanizitakaravAlaM ca madhuliptanizitakaravAlam , tasya dhArA madhulipsanizitakaravAladhArA tasyAH jihvayA yAdRzaM lehanaM, ya iva dRzyate yAdRzaH kannanta upamAnabhUtaH, talle 1 vyAkhyAkAreNa-"jArisayalihaNam" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtan // FACACACARAX For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi TIkAdvayo. petH|| pAkaH hanamAkhAdanaM, sa iva dRzyate tAdRzaH, tAdRza eva tAdRzakaH kannantaH / atastad vedanIyaM karma vedanasvarUpaM sukhadaHkhotpAdakaM 'muNaha' jAnIta / 'liptaM digdhaM 'nizitaM' tIkSNam / iti gAthArthaH // 28 // vedanIyasya dRSTAntadvAreNa vruupmaah| (pAramA0 )madhunA-kSaudrabhrAmarAdinA liptaH-upadigdho nizitaH-tIkSNaH, sa cAsau karavAlazca madhulizanizitakaravAlaH, taddhArAyA jihvayA yAdRzaM lehanaM tAdRzaM vedanIya' sukhaduHkhotpAdakaM jAnIta / 'jJo jANamuNau' (8-3-7) iti prAkate. AdezavidhAnAt 'muNaha' iti siddhyati / iti gAthArthaH // 28 // sukhaduHkhotpAdakatvameva bhAvayatimahaAsAyaNasariso, sAyAveyassa hoi ha vivaago| jaM asiNA tahi chijjai, so u vivAgo asAyassa 29 | vyAkhyA-madhu bhramarIrasaHzarkarAdi vA,tasyAsvAdanaM lehana, tena sadRzastena tulyaH 'sAyAveyassa' sAtAvedanIyasyaiva sukhAnubhavarUpasya bhavati vipAkaH' anubhvH| huzandasyaivakArArthatvAt / uktaM saatvedniiysvruupm| asAtavedanIyasvarUpamAha-yaca 'asinA' khaDnena 'chidyate vidhAkriyate saH 'tu' punaH 'vipAkaH' anubhavaH 'asAtavedanIyasyaiva asukhAnubhavasyaiva / iti gAthArthaH // 29 // nigamanapUrvaka gaticatuSke sukhaduHkhamatidizannAha(pAramA0) 'madhvAsvAdanasadRzaH' madhuliptanizitanistriMzadhArA'valehane yat prathamato madhurarasasaMvedanaM tatsadRzaH / // 15 // For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAtAvedanIyasya bhavati vipAkaH / 'huH' nizcaye / yadasinA tatra chidyate sa punarvipAkaH 'asAtasya' bhImo bhImasena iti - vadasAtavedanIyasya / iti gAthArthaH // 29 // samprati caturgativiSayatvaM niyatagativyavasthayA prastauti aiyaM suhadukkhakaraM, caugaimAvannayANa jIvANaM / sAmannaNaM bhaNimo, suhadukkhaM dusu dusu gaIsu // 30 // vyAkhyA- ' evaM ' uktanItyA 'sukhaduHkhakarUM' sukhaduHkhotpAdaka, keSAm ? ityAha- 'caturgatyApannAnAM' caturgatya - vasthitAnAM 'jIvAnAM' prANinAM sAmAnyena 'bhaNimo' bhaNAmaH / kiM tat ? ityAha-sukhaduHkhaM dvayordvayorgatyoH / iti gAthArthaH // 30 // sAtAvedanIyAnubhavaM gatidvaye nidarzayannAha - ( pAramA0 ) 'etad' vedanIyaM sukhaduHkhakaraM caturgatyApannAnAM 'jIvAnAM' nArakatiryaGkanarAmarasthAnAM sAmAnyena bhaNAmaH 'sukhaduHkhaM dvayordvayorgatyoH sukhaM dvayordevamanujagatyoH, duHkhaM dvayornarakatiryaggatyoH / iti gAthArthaH // 30 // etadevAha - | devesu ya maNupasu ya, tattha visiTThesu kAmabhogesu / jaM devabhuMjai jIvo, so u vivAgo u sAyassa // 31 // 1 "evaM" ityapyasti, ato vyAkhyAkAreNa tadanusAreNa vyAkhyAtam / 2 'taM bhuM-' ityetadanusAreNa vyAkhyAkAreNa vyAkhyAtam / evamapreta nagAthAyAmapi // For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: // 16 // vyAkhyA-'deveSu ca' amareSu ca 'manuSyeSu ca' puruSeSu ca 'tatra'tayorviziSTeSu 'kAmabhogeSu' kAmyanta iti TIkAdvayota kAmA icchAkAmA madanakAmAH, bhujyanta iti bhogA bhavanavilayAdayaH yattatsukhaM 'bhunakti' anubhavati petH| 'jIva' prANI, saH'tu' punarvipAkA 'sAtasya sAtavedanIyasya / nanu narAmaragatpoH kiM sAtodaya eva ? nArakatiryaggatyozcAsAtodaya eva? yena bhavadbhirdazyate gatidaye gatidvaye sAtAsAtodayaH pRthak pRthaka, ucyate-prAyovRttimAzrityedamuktam / anyathA tu yathA narAmaragatI sAtodayo'sti tathA'sAtodayo'pIti prAdhAnyAnoktastathA nArakatiryaggatau sAtodayaH / iti gAthArthaH // 31 // nArakatiryaggatyoduHkhakharUpamAhalA (pAramA0) deveSu manuSyeSu ca' iti devamanujagatyoH, 'tattha visiDhesu kAmabhogesu' iti atra dvitIyArthe sptmii| viziSTAn kAmAn' zabdarUpalakSaNAn , bhogAn gandharasasparzalakSaNAn , yadAgamaH-"kaivihANaM bhaMte ! kAmA pannattA? goyamA ! duvihA kAmA pannattA,saddA rUvA ya / kaivihANaM bhaMte ! bhogA pannatA? goyamA !tivihA bhogA pannatA,taMjahAgaMdhA rasA phAsA ya" iti / yadupabhukte jIvaH, sa tu vipAkaH sAtasyaiva / deveSu ca manujeSu ca, ityatra cakArAvanukkasamuccaye || tena narakeSvapi nArakANAM jinajanmamahAdau, tiryakSvapi paTTahastyAdInAM sukhasaMvedanaM sAtavipAkaH / iti gaathaarthH||31|| narakatiryaggatyorasAtamAha // 16 // naraesu ya tiriesu ya, tesu ya dukkhAI nnegruuvaaii|jN uvabhuMjai jIvo, so u vivAgo asAyassa // 32 // E For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RDSIRSANKRSHAN vyAkhyA-narAn kAyanti zabdayanti marakAsteSu, tathA tirazcInamaJcanti gacchanti tiryazcasteSu ca, 'duHkhAni' asAtavedanIyAni 'anekarUpANi nAnArUpANi yaMttadbhunakti jIvaH, saH'tu' punaH 'vipAka' anubhavaH 'asAtasya duHkhsy| iti gaathaarthH|| 32 // mohanIyayuktasya jIvasya viparItakharUpaM dRSTAntena prakaTayannAha(pAramA0) 'narakeSu' narakagatau 'tiryakSu' tiryaggato, 'tesu ya' iti na kevalaM narakagatitirvaggatyoH 'tabodha' devamanujagatyoduHkhAnyanekarUpANi yadupabhukte AbhiyogyadAridrayAdi jIvaH, sa tu vipAko'sAtasya / iti gAthArthaH // 32 // vedanIyaM nigamayan mohanIyaprastAvanAmAhaeyamiha veyaNIyaM, cautthakammaM tu hoi mohaNIyaM taMmajjapANasarisaM.jaha hoi tahA nisAmeha // 33 // __ vyAkhyA-etadasmin vedanIyamuktam / caturtha karma punarbhavati mohanIyaM, tanmayapAnasadRzaM yathA bhavati tathA mizamayata / iti gaathaarthH||33|| (pAramA0 ) etata' sAtAsAtarUpaM 'iha' pravacane vedanIyamucyata iti gamyate, caturthakarma bhavati mohanIyaM tanmadyapAnasahazaM yathA bhavati tathA nizamayata / iti gAthArthaH // 33 // jaha majapANamUDho, loe puriso paravaso hoi| taha moheNavi mUDho, jIvovi paravaso hoDa // 34 // vyAkhyA-yathA 'madyapAnamUDhaH' madyamAsavavizeSaH, tasya pAnaM ghuTanaM, tena mUDho mohito vyApto loke For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: RASAXSASAR manuSyaloke 'puruSaH' manuSyaH 'paravaza' parAyatto, vakArasya prAkRtatvAdgurutvam , "bhavati' jAyate 'tathA' te- TIkAdvayonaiva prakAreNa mohenApi 'mUDhaH' chAditakharUpaH 'jIva' prANI 'paravazaH' AtmAnAyattaH bhavati' sNpdyte| petH|| iti gAthArthaH // 34 // ___ mohanIyakharUpaM sabhedamAha(pAramA0 ) yathA 'madyapAnamUDhaH' madyapAnena naSTacetano loke puruSaH 'paravazaH' parAyatto bhavati tathA mohenApiDU jIvo'pi paravazo bhavati / iti gaathaarthH|| 34 // samprati zabdArthakathanapUrvakaM mohanIyasya dvaividhyaM tAvadAhamohei mohaNIyaM, taMpi samAseNa bhaNNae duvihaM / dasaNamohaM paDhama, carittamohaM bhave bIyaM // 35 // vyAkhyA-'muha vaicitye 'mohayati vaicityamutpAdayatyAtmana itikRtvA mohanIyam / tadapi 'samAsena' saMkSepeNa bhavati 'dvividhaM biprakAram / daividhyamevAha-darzanamohaM 'prathama' Adyam , caritramohaM bhavet | 'ditIyaM aprathamam / iti gAthArthaH // 35 // prathamasvarUpamAha // 17 // (pAramA0) 'mohayati' vaicityamApAdayatIti mohanIyam / tadapi 'samAsena' saMkSepeNa 'bhaNyate' pratipAdyate dvividham / 1 vyAkhyAkAreNa tu-"hoi duvihaM tu" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam // For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SACCAEX dRzyate yathAvadavalokyate vastvaneneti darzanam , tanmohayati mUDhatAM nayati yatkarma tadarzanamohaM prathamam / caryate taditi caritram , tanmohayati yatkarma taccaritramohaM dvitIyam / iti gaathaarthH|| 35 // saMkSepato mohanIyasya dvaividhyamabhidhAya prathama darzanamohanIyabhedAnAhadasaNamohaM tivihaM, sammaM mIsaM ca taha ya micchattaM / suddhaM addhavisuddhaM, avisuddhaM taM jahAkamaso // 36 // | vyAkhyA-dRzira prekSaNe' dRSTidarzanaM yathA'vasthitavastuparicchedaH, tanmohayati yatkarma, yena karmaNA'nyathAsthitaM vastu anyathA paricchidyate tadarzanamoham / tacca trividham , 'sammaM mIsaMcataha ya micchatta' samyaktvaM samyagmithyAtvaM tathA mithyAtvaM ceti / cakha parataH sNbndhH| zuI arddhavizuddhaM avizuddhaM ceti / tatra mithyA tvapudgalA eva zodhitAH kAraNAbhAve vikArAjanakatvena zuddhAH smyktvmucyte| tathA ta evArddhavizuddhAH kharUpataH kizcidikArajanakatvena arddhavizuddhaM samyagmithyAtvamucyate 2|teN eva mithyAtvapudgalA atattveSu tattvAbhinivezarUpAH avizuddhaM mithyAtvamucyate, viSavikAratulyamiti tAtparyam 3 / 'yathAkramazoM yathAparipAvyA vakSyate / iti gAthArthaH // 36 // hetudvAreNa samyaktvasvarUpaM samarthayannAha(pAramA0 ) darzanamohaM trividham / 'samyag' iti samyaktvam , samyagityetasya bhAvaH samyaktvam , ityato 'mitha' samyagmithyAtvam / tathA mithyAtvaM ca, zuddha arddhavizuddha avizuddham, 'tadyathAkramazaH' iti samyaktvaM zuddha, mizramarddhavi For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavi pAkaH // 18 // zuddhaM, mithyAtvamavizuddham / iti gAthArthaH // 16 // samyaktva svarUpamAha- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kevalanANuvaladdhe, jIvAipayattha saddahe jeNa / taM sammattaM kammaM, sivasuhasaMpattipariNAmaM // 37 // vyAkhyA - kevalamasahAyaM jJAnaM kevalajJAnam, tenopalabdhA jJAtAstIrthakRdbhirye jIvAdipadArthAH, tAnAgamAnnisargAyA vijJAya 'zradadhIta' pratipadyeta 'cena' karmaNA hetubhUtena tatsamyaktvaM karma yathA'grasthitavastupa ricchedAtmakaM pratipattirUpaM samyagdarzanamityarthaH / zivaM nirupadravasthAnaM mokSaH tasmin sukhaM paramAnandarUpaM tasya saMprAsiravAsiH sA pariNAmo yasya tat 'zivasukhasaMprAtipariNAmam / iti gAthArthaH // 37 // mizrasvarUpamAha- ( pAramA0 ) kevalajJAnenopalabdhAnadhigatAnarthAn kevalibhirjIvAdipadArthAn jIvAjIva puNyapApAssravasaMbara nirjarAbandhamokSalakSaNAn zradadhIta 'yena' karmaNA hetubhUtena tatsamyaktvaM karma / vizeSaNadvAreNaitatphalamAha- 'zivasukhasaMprAtipariNAma' zivasukhasaMprAptiH pariNAmaH pariNatiryasya / iti gAthArthaH // 37 // mizramAha rAgaM navi jiNadhamme, navi dosaM jAi jassa udayaNaM / so mIsassa vivAgo, aMtamuhuttaM bhave kAlaM // 38 // 1 vyAkhyAkAreNa su- "na ya" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetaH // // 18 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA-rAgaM' prItilakSaNaM 'nApi' naiva, apizabdasyaivakArArthatvAt , 'jinadharme tIrthakRddha 'na ca' naiva 'dveSaM' aprItilakSaNaM 'yAti' gacchati 'yasya' karmaNaH 'udayena' prAdurbhAvena, sa mizrasya 'vipAkaH' anubhava udayo vA / sa ca bhavan kiyantaM kAlaM yAvadbhavati? ata Aha-antarmuhUrtamAtraM kAlaM muhUrtasyAnta:-digha[Tiko muhUrtastasya madhyaH / iti gaathaarthH|| 38 // mithyAvakharUpamAha(pAramA0) 'rAga' nApi prItilakSaNaM jinadharme nApi 'dveSa' aprItilakSaNaM gacchati, kintu madhyasthapariNAmaH 'yasya' karmaNa udayena bhavati sa mizrasya 'vipAkaH' udayaH 'antarmuhUrta bhavetkAla' kizcinnyUnaghaTikAdvayalakSaNam, tata Urdhvamavazya mithyAtve samyaktve vA gamanAt / iti gAthArthaH // 38 // mithyAtvamAhajiNadhammami paosaM, vahai yahiyaeNa jassa udennN| taM micchattaM kamma,saMkiho tassa uvivaago||39|| 'vyAkhyA-'jinadharmasya vItarAgadharmasya 'pradeSa' matsaraM 'vahati ca' yAti ca 'hRdayena' cetasA, karotItyarthaH / 'yasya' karmaNaH 'udaye' vipAkAnubhave / cakArAnna kevalaM hRdi pradeSaM vahati, tadudayajanitaM kAryaM cAvarNavAdAdi zAsanasya vidhatte, 'tanmithyAtvaM karma' mithyA'lIkaM viparItaM vA tattvaparijJAnaM yasmin tanmithyAtvaM, 'saMkliSTa' azubhatasa, tuzabdasya punaHzabdArthatvAttasya punaH 'vipAkaH' anubhava udayo vA / tadu For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka ttiikaadvyopetH|| // 19 // daye'vazyamazubharUpasya karmaNo. bandho bhavati / iti gAthArthaH // 39 // uktaM darzanamoham, sAmprataM cAritramohamAha(pAramA0) jinadharma pradveSaM vahati hRdayena 'yasya' karmaNaH 'udayana' vipAkavedanena / cakArAnna kevalaM hRdi pradveSa dhArayati, tatphalamapi cAvarNavAdAdi karoti,tanmithyAtvaM karma, saMkliSTastasya punarvipAka, narakAdiprApakatvAt / itigaathaarthH||39|| | darzanamohanIyaM trividhamapyuktvA cAritramohanIyaM gAthA''dyadalenAha jaMpiya carittamohaM, taMpi huduvihaM samAsao hoi|sols jANa kasAyA, nava bheyA nokasAyANaM // 40 // / vyAkhyA-yadapi ca caritramohaM yaditi prAgabhihitaM caritramohaM, apizabdaH saMbhAvane samuccaye vA, 'ca' pAdapUraNe, careritranpratyayAntasya caritramiti rUpam / niruktaM tu citasya karmaNo riktIkaraNAMcaritraM vrataM | |niyamo vA'rthaH, tadapi 'samAsena' saMkSepeNa dvividhaM bhaNitaM' pratipAditam / tuzabdAna kevalaM mohanIyaM, caritramapi dviprakArameva / SoDaza 'jAnIhi viddhi 'kaSAyAn krodhamAnamAyAlobhAna pratyeka caturvikalpAn / te cAmI-"jalareNupuDhavipavvayarAIsariso cauvviho koho| tiNisalayAkaTThaDiyasela tthaMbhovamo mANo // 1 // mAyAvalehigomuttirmiDhasiMgaghaNavaMsamUlasamA / loho halidakhaMjaNakaddamakimirAgasAriccho // 2 // 1 "taMpi samAseNa hoi duvihaM tu" ityapi pATho dRzyate / vyAkhyAkAreNa tu "taMpi samAseNa duviha bhaNiyaM tu" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam , atra 'duviha' iti padaM prAkRtatvAlluptavibhaktikaM jJeyam / / | // 19 // For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dipakkhacaumAsavaccharajAvajjIvANugAmiNo kmso| devanaratiriyanArayagaisAhaNaheyavo bhaNiyA // 3 // " iti / SaT ca daza ca SoDaza, Sasya utvaM dasya DatvaM nipAtanAt, SaDadhikA daza SoDaza, kaSo-bhavastasyAyo -lAbho yeSu satsu tAn / tathA nava "bhedAH' vizeSA nokaSAyANAm / kaSAyA no bhavanti nokaSAyAH, prati SedhavAcako nozabdaH, vedatrayahAsyAdirUpAH, tAnimAn strIpuMnapuMsakavedahAsyaratyaratizokamayajugupsAdIn / iti gAthArthaH // 40 // SoDaza kaSAyabhedAnAha(pAramA0) yadapi ca caritramohaM tadapi dvividhaM, na kevalaM mohanIya darzanamohanIyacAritramohanIyabhedAdvividham / caritramohanIyamapi huzabdasyaivakArArthatvAdvividhameva samAsato bhavati, kaSAyanokaSAyabhedAt / tAMzcottarArddhanAha'poDaza' SoDazasaMkhyAparicchinnAn jAnIhi, krodhamAnamAyAlobhAnAM caturNAmapi pratyeka caturvidhatvAt / kaSyante hiMsyanta dAparasparaM prANino'sminniti kaSa:-saMsAraH, taM ayante-gacchanti jantava ebhiriti kaSAyAstAn , nava bhedAn nokaSAyANAM vedatrayahAsyAdiSaTalakSaNAn , jAnIhIti atrApi saMbadhyate / iti gAthArthaH // 40 // kaSAyAnnAmoddezenAhakoho mANo mAyA, lobho caurovi iMti cubheyaa| aNaappaccakkhANA, paccakkhANA ya saMjalaNA // 41 // vyAkhyA-'krodhaH' asahanarUpaH, 'mAna' stambharUpaH, 'mAyA' kuTilasvabhAvA, 'lobhaH' saJcayazIlatA, ARMExterior EXC-BARASAX For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kcbatirth.org karmavipAka: // 20 // IARKHESAROM5 catvAro'pi bhavanti' jAyante 'caturbhedAH' cturviklpaaH| 'aNa' iti anantAnuvandhinazcatvAraH, ananta TIkAiyo AsaMsAraM yAvat anubandha: pravAho yeSAM te'nantAnubandhinaH / apratyAkhyAnAzcatvAra:-na vidyate dezasarva petH|| niSedharUpaM pratyAkhyAnaM yeSAmudaye te'pratyAkhyAnAH, prasajyanasamAsasya niSedhamAtrasvAt / pratyAkhyAnAzceti pratyAkhyAnAvaraNA gRdhante, yathA satyabhAmA bhAmeti, ADU maryAdAyAm / pratyAkhyAnamA mayodayA vRNvanti cchAdayanti yeSAmudaye sarvapratyAkhyAnaM na bhavati dezatastu bhavati te prtyaakhyaanaavrnnaashctvaarH| saMjvalayanti yatkiMcideva khalpamapi durvacanAdikamAsAdyodayaM yAnti upazAmyanti ca sNjvlnaamctvaarH| iti gAthArthaH // 41 // anantAnupandhyudaye phalAbhAvapradarzanAyAha(pAramA0) krodho mAno mAyA lobhazcatvAro'pi pratyekaM caturbhedA bhavanti / katham ? 'aNa' iti anantAnubandhinaH, tatrAnantaM saMsAramanubadhnantItyevaMzIlA anntaanubndhinH| tathA 'apratyAkhyAnA' pratyAkhyAnaM dvidhA, dezaviratisarva-| viratibhedAt / tatra dezaviratiH sarvaviratyapekSayA'lpaM pratyAkhyAnam , tatazca na vidyate'lpamapi pratyAkhyAnaM yadudayAtte tathA / yata uktam-"nAlpamapyutsaheoSAM, pratyAkhyAtumihodayAt / apratyAkhyAnasaMjJA'to, dvitIyeSu nivezitA // 1 // " athavA'lpaM pratyAkhyAnamapratyAkhyAnam , tadapyAvRNvantItyapratyAkhyAnAvaraNA apyete / tadAha-"AvRNvanti pratyAkhyAnaM svalpamapi yena jIvasya / tenApratyAkhyAnA-varaNAste najiha so'lpArthaH // 1 // " tathA 'pratyAkhyAnAH' iti pratyA-4 AA-%C3 For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SESSUARLARA ***** khyAnAvaraNAH, pratyAkhyAnaM sarvaviratirUpamAvRNvantIti, bahulavacanAtkartaryanaT / tathA 'saMjvalanAH' saM ISatparISahopasargasaMsarge cAritriNamapi jvalayantItikRtvA / iti gaathaarthH||41|| sampratyAdyAn vizeSeNAhakoho mANo mAyA, lobho paDhamA annNtbNdhiiu| eyANudae jIvo, iha sammattaM na pAvei // 42 // - vyAkhyA-krodhamAnamAyAlomA uktakharUpAH 'prathamAstu' AdyAstu parvatarAjizailastambhadhanavaMzakuDaGgikRmirAgAH 'anantabandhinaH' anantaM saMsAraM karma vA banantItyevaMzIlA anantabandhinaH / 'anantAnubandhinaH iti vA pATho draSTavyo vyAkhyAyAm / sA ceyam-anantaH anantakAlaM yAvat, anubandhazcittasyAzubho nuzayaH pravAho'nantakAlenApi pazcAnivRttina bhavati, tamanuvaghnantItyevaMzIlA anantAnubandhinaH / sUtre tu prAkRtatvAdgAthAbhaGgabhayAcaivaM pAThaH tuzabdastu prathametyantra punHshbdaarthH| 'eyANaM' ityatra caarthotsNbndhniiyH| anantAnubandhinAM krodhamAnamAyAlobhAnAM 'udaye anubhave iha' manuSyaloke samyaktvaM 'na prAmoti' nAsAdayati / iti gaathaarthH||42|| teSAM codayo guNasthAnakeSu kiyaharaM yAvadbhavati? ityAha(pAramA0) krodho mAno mAyA lobhaH prathamAH, 'aNaMtabaMdhIu' iti, ArSatvAdanantAnubandhinaH / eteSAmudaye jIvaH 1 vyAkhyAkAreNa tu "paDhamA aNaMtabaMdhI u" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam // AAAAAAAA For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi ttiikaadvyopetH|| liiha' saMsAre 'samyaktvaM' uktasvarUpaM na prAmoti / iti gAthArthaH // 42 // pAkA sampati yeSu guNasthAneSveSAmudayo yeSu ca na ityetdaah||21|| jaM pariNAmo kiho, micchAo jAva sAsaNo tAva / sammAmicchAIsuM, esiM udao ao natthi // 43 // vyAkhyA-'yat' yasmAtkAraNAt 'pariNAmaH' adhyavasAyaH 'kliSTaH' azubhatamaH 'mithyAtvAt mithyAdRSTiguNasthAnakAtsakAzAdyAvatsAsvAdanA, sahAkhAdanena vartate sAkhAdana, samyaktvamAkhAdya punarvamati antarmuhUrtamAnakAlAt sAkhAdanaguNasthAnakaM yAvattAvakliSTapariNAmo'nuvartate / nanu 'mithyAtvAt' iti paJcamyaivAvadhyarthoM labhyate tatkimartha yAvattAvacchabdayoIyorupAdAnamiti ?, ucyate-sApekSatayA yAvattAvatorupAdAnamaviruddham , athavA mithyAdRSTiguNasthAnakamavadhiravadhimatsAkhAdnaguNasthAnakam , avadhimata eva yAvacchando'vadhimattvAbhivyAptipradarzakaH tAvacchabdastu tasyaivAvadhimataH paryantapradarzakA, saMbandhazabdo vA, mithyAdRSTiguNasthAnakAtsakAzAtsAsvAdanaguNasthAnakaM yAvadbhavati, na parato bhavati kliSTAdhyavasAyaH, tata | eva nivartate iti tAtparyArthaH / nanu kathamidamavasIyate ? ityata Aha-samyagamithyAtvAdiSu' samyagmithyAdRSTiguNasthAnakeSu, AdizabdAviratAdiguNasthAnakeSu ca / eteSAM anantAnubandhinAM 'udyo' anubhava: 'yataH' yasmAtkAraNAt 'nAsti' na vidyate iti yuktiH / iti gAthArthaH // 43 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "jao" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2-"mAsAdya" ityapi // RECESSASAR // 21 // For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyakaSAyodaye viratyabhAvamAha ( pAramA0 ) etadvyAkhyA ca guNasthAnAkhyAnAtsujJAnA iti guNasthAnanAmasvarUpa prarUpaNAya zAstrAntarazlokAH / tathAhi - " mithyAdRSTiH 1 sAsvAdana 2- samyagmithyAdRzAvapi 3 / aviratasamyagdRSTiH 4, viratAvirato'pi ca 5 // 1 // pramattazcA 6 'pramattazca 7, nivRttibAdarastataH 8 / anivRttivAdara 9 zcA-Stha sUkSmasaMparAyakaH 10 // 2 // tataH prazAntamohazca 11, kSINamohazca 12 yogavAn 13 / ayogavAniti 14 guNa-sthAnAni syuzcaturdaza // 3 // mithyAdRSTirbhavenmithyA darzanasyodaye sati / guNasthAnatvametasya, bhadrakatvAdyapekSayA 1 // 4 // mithyAtvasyAnudaye'na-ntAnubandhyudaye |sati / sAsvAdanasamyagdRSTiH, syAdutkarSAtpaDAvalI 2 // 5 // samyaktvamithyAtvayogAt, muhUrta mizradarzanaH 3 / aviratasamyagdRSTi-rapratyAkhyAnakodaye 4 // 6 // viratAviratastu syAt pratyAkhyAnodaye sati 5 / pramattasaMyataH prApta - saMyamo yaH pramAdyati 6 // 7 // so'pramattasaMyato yaH, saMyame na pramAdyati 7 / ubhAvapi parAvRttyA, syAtAmAnta mauhUrtiko // 8 // karmaNAM sthitighAtAdI -napUrvAn kurute yataH / tasmAdapUrvakaraNaH kSapakaH zamakazca saH // 9 // yadvAdarakaSAyANAM praviSTAnAmimaM mithaH / pariNAmA nivartante, nivRttibAdaro'pi tat 8 // 10 // pariNAmA nivartante, mitho yatra na yattataH / anivRttibAdaraH syAt, kSapakaH zamakazca saH 9 // 11 // lobhAbhidhaH saMparAyaH, sUkSmakiTTIkRto yataH / sa sUkSmasaMparAyaH syAt, kSapakaH zamako'pi ca 10 // 12 // athopazAntamohaH syAt, mohasyopazame sati 11 / mohasya tu kSaye For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ttiikaadvyopetH|| karmavi-14 jAte, kSINamohaM pracakSate 12 // 13 // sayogikevalI ghAti-kSayAdutpannakevalaH 13 / yogAnAM tu kSaye jAte, sa evA- pAka: | yogikevalI 14 // 14 // pratipAditAni prastutopayogIni guNasthAnAni / sampati sUtraM vyAkhyAyate-'yat' yasmAt pariNAmaH kliSTo 'mithyAtvAt' mithyAdRSTiguNasthAnAdyAvatsAsvAdanastAvat / ataH sAsvAdanaguNasthAne'nantAnubandhino // 22 // vyvcchinnaaH| samyagmithyAdRSTyAdiSveSAmudayo'taH kliSTapariNAmAbhAvAnnAsti / iti gaathaarthH||43|| dvitIyakaSAyAnAhakoho mANo mAyA, lobho bIyA apaJcakhANA u / eyANudae jIvo, virayAviraI na pAvei // 44 // | vyAkhyA-krodhamAnamAyAlomA dvitIyAH pRthvIrAjiasthimeSazRGgakardamatulyAH 'apratyAkhyAnAstu sarvathA virtybhaavkhruupaaH|tushbdaa punaHzabdArthaH, eteSAmityatra saMbandhanIyaH / eteSAM punaH 'udayeM vipAke 'jIva' prANI viratAviratiM' dezaviratiM na prApnoti, samyaktvaM tu prAmoti yogyatAyAm / iti gaathaarthH||44|| / eteSAmudaye kimitikRtvA viratAviratiM na prAmoti ? ityAha ( pAramA0 ) krodhAdayo dvitIyA apratyAkhyAnAH, ucyante ityadhyAhAraH / eSAmudaye jIvo dezaviratiM na praamoti| iti gaathaarthH||44|| eSAM ca yatparyanteSu guNasthAneSUdayastadAha POSISIHIRISHIGA RE ALSALASASSACANCE For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir esiM jANa vivAgo, micchAo jAva avirotaav| parao desajayAisa, nasthi vivAgo cunnhpi||45|| vyAkhyA-'eteSAM' apratyAkhyAnakaSAyANAM 'yena' kAraNena 'vipAka: udayaH, 'micchAo jAva avirao tAva' mithyAtvAtsakAzAdyAvadvirataguNasthAnakaM tAvadudaya iti hRdayam / 'parao desajayAisu' parato deza-17 yatyAdiSu viratAviratAdiSu 'nAsti vipAko' na vidyate anubhavazcaturNAmapi dvitIyApratyAkhyAnakaSAyANAM yena kAraNena / iti gAthArthaH // 45 // tRtIyakaSAyodaye sarveviratyabhAvamAha(pAramA0)'eSAM' apratyAkhyAnAnAM vipAko 'mithyAtvAt mithyAdRSTiguNasthAnakAdyAvat 'avirataH' aviratasa-1 myagdRSTistAvat, iteradhyAhArAditi jAnIhi / parato 'dezayatAdiSu' viratAviratAdiSu nAsti vipAkazcaturNAmapi / iti gAthArthaH // 45 // tRtIyAnAha| koho mANo mAyA, lobho taiyA u paccakkhANA u / eyANudae jIvo, pAvei na satvaviraiM tu // 46 // vyAkhyA-krodhamAnamAyAlobhAH tRtIyAstu' tRtIyAH punA reNurekhAkASThagomUtrikAkhaJjanasadRzAH pratyAkhyAnAstu' pratyAkhyAnAvaraNA eva, tuzabdasyaivakArArthatvAt / eteSAM 'udaye' vipAke 'prAmoti' AsAdayati, na 1 vyAkhyAkAreNa tu "jeNa" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / evamagre'pi jJeyam // GOARDC REACCAREC G For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: TIkAdvayo| petH|| CAMERCOALSCRECRA REGI5DGOGANSAR vaviratiM tu saMyatatvameva, tuzabdasyaivakArArthatvAt , dezayatitvaM punaH prApnoti / iti gaathaarthH||46|| kimitikRtvA sarvaviratiM na prAmoti? ityAha(pAramA0) krodhAdayastRtIyAH 'pratyAkhyAnAH' iti pratyAkhyAnAvaraNAH, ucyanta iti zeSaH / eteSAmudaye jIvaH punaH sarvaviratiM na prAmoti / iti gaathaarthH|| 46 // . eSAmudayAvadhibhUmimAhaesiMjANa vivAgo, micchAojAva virayaviraouparopamattamAisu, natthi vivAgo cunnhpi||47|| vyAkhyA-eteSAM prAguktatRtIyakaSAyANAM 'yena' kAraNena 'vipAkA' udayo'nubhavo mithyAtvAtsakAzAdyAvad 'viratAviratastu' tuzabdasyaivakArArthatvAdviratAvirataguNasthAnakameva yAvadudayaH / 'parataH' agrataH pramattamAdiryeSAM guNasthAnakAnAM tAni pramattAdIni pramattasaMyataguNasthAnakam , AdizabdAdapramattAdisaMyataguNasthAnakAni gRhyante, [teSu] nAsti 'vipAka' anubhavazcaturNAmapi yAvatyeva guNasthAnake teSAmudayastAvatyeva te sarvaviratervibandhakA nottaratra, bhavatyevAtra sarvaviratiH, prAka punaH kaSAyodayo viSandhako'stItyanena kAraNena saveMviratyabhAvaH / iti gAthA / / 47 // caramakaSAyAnAha1 "eSAmudayabhUmimAha-" ityapi / / C CAKACA For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir HAAAARGAUSSK* (pAramA0) eSAM pratyAkhyAnAvaraNAnAM vipAko mithyAtvAdyAvadviratAviratastAvadeveti jAnIhi, parataH pramattAdiSu caturNAmapi nAsti vipAkaH / iti gaathaarthH||47|| caturthakaSAyAnAhakohomANo mAyA, lobho carimA uhaMti sNjlnnaa| eyANudae jIvo, nalahui ahakhAyacArittaM // 4 // ___ vyAkhyA-krodhamAnamAyAlobhAH 'caramAstu' punaH pazcimAH bhavanti' jAyante 'saMjvalanA' praagbhihitaaH| eteSAM 'udaya' vipAkAnubhave 'jIva' satvaH 'na labhate' na prApnoti, yathaivAkhyAtaM kathitaM yathAkhyAtam, tacca taccAritraM ca / iti gaathaarthH||48|| kimitikRtvA na labhate? ityAha(pAramA0) krodhAdayazcaramAzcatvAro bhavanti 'saMjvalanAH' saMjvalanAbhidhAnAH / eSAmudaye jIvo na labhate yathAkhyAtacAritram / iti gaathaarthH||48||. etadudayAvadhimAhaesiM jANa vivAgo, micchAo jAva bAyaro tinnhN| lobhassa jAva suhumo, hoi vivAgo na parao u // 49|| vyAkhyA-'eteSAM' uktakharUpakaSAyANAM 'yena' kAraNena 'vipAka' udayo mithyAtvAtsakAzAdyAvadbAdaraguNasthAnakaM 'tiNhaM trayANAM jalarekhAtinizavRkSalatAavalehidhanurlikhanarUpANAM, 'lobhasya' punarharidrArAga For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavipAkaH // 24 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tulyasya yAvatsUkSmaH saMparAyo lobho yasmin guNasthAnake tatsUkSma saMparAyaM tasmin, 'bhavati' jAyate 'vipAkaH' udayaH, na parasminnupazAntamohAdau / iti gAthArthaH // 49 // sAmprataM nokaSAyAnAha ( pAramA0 ) eSAM saMjvalanAnAM 'trayANAM' krodhamAnamAyAlakSaNAnAM vipAko mithyAtvAdyAvadvAdaro'nivRttibAdara iti jAnIhi na parataH, ityatrApi saMbadhyate / 'lobhasya' caturthasaMjvalanasya yAvat 'sUkSmaH' sUkSmasaMparAyaguNasthAnaM tAvadvipAko bhavati, na parataH punaH prazAntamohAdiSu / iti gAthArthaH // 49 // uktAH kaSAyAH / samprati nokaSAyapratipAdanAyAha nava nokasAtha bhaNimo, veyA tinneva hAsachakkaM ca / itthI purisanapuMsaga, tesi sarUvaM imaM hoi // 50 // vyAkhyA-nava saMkhyayA nokaSAyAH pUrvoktakharUpAH tAn,'bhaNimoM' iti pratipAdayAmaH / vedAstraya uktalakSaNAH, hAsyaSaGkaM ca / tatra tAvad vedAH strIpuMnapuMsakarUpAH, teSAM ca svarUpaM 'ima' vakSyamANalakSaNaM 'bhavati' vijJeyam / iti gAthArthaH // 50 // 'yathoddezastathA nirdeza:' iti nyAyAt strIvedaM lakSaNapUrvakaM dRSTAntapurassaramAha ( pAramA0 ) kaSAyasahacaritA nokaSAyAH, nozabdo'tra sahacAravAcI, kaSAyasahacaritatvaM ca kaSAyaiH saha sarvadA vartamAnatvAt / te ca nava, tAn bhaNAmaH, vedatrayaM hAsyAdiSaTkaM ca / tatra vedatrikamAha - strIpuruSanapuMsaketi khIvedaH puruSa For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetaH // // 24 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka0 5 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vedo napuMsakavedazca / teSAM svarUpamidaM vakSyamANaM bhavati / iti gAthArthaH // 50 // tatra strIvedamAha- purisaM pai ahilAso, udaeNaM hoi jassa kaMmassa / so phuMphumadAhasamo, itthIveyassa u vivAgo // 51 // vyAkhyA - 'puruSaM prati' puruSamaGgIkRtya 'abhilASa:' icchAvizeSaH, yayahaM puruSaM sevayAmItyevaMrUpaH, 'udayena' vipAkena yasya 'bhavati' jAyate 'karmaNa:' mohanIyavizeSasya, 'saH' abhilASaH phusphumAyA dAhaH phumphumAdAhaH tena samaH- tena tulyaH kArISadAhasadRzaH, yathA yathA cAlyate tathA tathA jvalati dahati ca / evama lApi yathA yathA saMspRzyate puruSeNa tathA tathA'syA adhikataro'bhilASo jAyate / abhujyamAnAyAM tu channakArISadAhatulyo'bhilASo manda ityarthaH / 'strIvedasya tu' yoSidvedasyaivAyaM 'vipAkaH' anubhavaH / iti gAthArthaH // 51 // puruSavedakharUpamAha - ( pAramA0 ) puruSaM pratyabhilASaH striyA yasya karmaNa udayena bhavati, pittodaye madhurAbhilASavat sa karISAgnidAhasamaH strIvedasya vipAkaH / iti gAthArthaH // 51 // puruSavedamAha itthIe puNa uvariM, jaissiha udaeNa rAgamuppajje / so taNadAhasamANo, hoi vivAgo' purisave // 52 // 1 vyAkhyAkAreNa tu -"jassuda eNaM tu" 2 - "-0go u pumavee" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam // For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: // 25 // vyAkhyA-'striyaH punarupari' strImaGgIkRtya, puruSasyeti sAmarthyAllabhyate gAthAyAmanupAttamapi, utpadyeta meM TokAdvayoiti kriyopAdAnAt / nahi kartAramantareNa kriyA saMbhavati, kriyA'pyupAttA sAmarthyAtkAramAkSipati PI petH|| lAkarma ca, karma copAttaM kartAraM kriyAM cAkSipati, na kartRvyatirekeNa kriyA saMbhavati,nApi karma vinA kriyA, iti sAmarthyAdekasminukte itarayograhaNam / 'yasya karmaNo mohanIyavizeSasyodayenaiva 'rAgaH' abhiSvaGgaladrAkSaNaH strI sevayAmItyevarUpaH 'utpadyeta' jAyeta, sa tRNadAhasamAnaH, yathA tRNAnAM dAhe jvalanaM jhaTiti vidhyApanaM ca bhavati, evaM puMvedodaye khyAsevanaM pratya'bhilASo bhavati, nivartate ca, tatsevane zIghra I'bhavati' saMjAyate 'vipAka' anubhavaH 'puMveda eva' puruSaveda ev| iti gaathaarthH||52||npuNskvedkhruupmaah| (pAramA0) striyA upari punaryasyeha kameNa udayena rAga utpadyate, zleSmodaye'mlAbhilASavat , sa tRNadAhasamAno |bhavati vipAkaH 'puruSavede' puruSavedasya / iti gAthArthaH // 52 // napuMsakavedamAhaitthIpurisANuvariM, jessiha udaeNa rAge uppje|ngrmhaadaahsmo, so u vivAgo pumavee // 53 // vyAkhyA strI ca puruSazca strIpuruSau pratItau tayorupari 'yasya mohanIyavizeSasya 'udayena' vipAkena rAgaH utpadyataiva' jAyetaiva / kiMbhUto'sau ? ityAha-'nagaramahAdAhasama:' nagarasya mahAdAho nagaramahAdAhaH // 25 // 1 "jassudaeNaM tu" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAkAreNa vyAkhyAtam / 2 "rAgamuppajje" ityapi paatthH|3 "hoi" ityapi pAThaH / vyAkhyAkAreNa tu-"jANa vivAgo" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 1 "napuMsassa" ityapi pAThaH // For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir GEOGK-M-F-% tena samastulyaH, yathA nagaraM dahyamAnaM mahatA kAlena dayate vidhyAti ca mahataiva / evaM napuMsakavedodaye'pi strIpuruSayoH sevanaM pratyabhilASAtireko mahatA'pi kAlena na nivartate nApi sevane tRptiH 'jAnIhi' avabudhyaskha 'vipAka' anubhavaH 'apuMvede' napuMsakavedasya / apuMvedagrahaNenAtra napuMsakavedo gRhyate na strIvedaH, tatkharUpasya prAgabhihitatvAt / iti gAthArthaH // 53 // kiyaGkaramete guNasthAnakeSu gacchanti ? ityAha (pAramA0) strIpuruSayorupari yasyeha karmaNa udayena rAga utpadyate, pittazleSmodaye mArjitAbhilASavat , nagaramahA4 dAhasamaH sa punarvipAkaH 'apuMvede' napuMsakavedasya / iti gAthArthaH // 53 // guNasthAneSvetadvipAkavedanAya hAsyAdiSaTkoddezAya cAhatihevi hoi vivAgo,micchAo jAva bAyaro taav| hAsaraIaraibhayaM, sogadugaMchA uaha bhnnimo||54|| vyAkhyA-trayANAmapi bhavati' jAyate vipAka' anubhavo mithyAtvAtsakAzAdyAvadvAdaraguNasthAnakaM taavdnuvRttiH,prtonaastynuvRttiH|uktN vedatrikam, hAsyAdiSaTUmAha-hAsyaratyaratibhayaM hAsyaM ca ratizcAratizca bhayaM ca dvndaikvdaavaadektvm| zokajugupseca 'arth'anntrN"bhnnaamH'prtipaadyaamH| iti gaathaarthH|| 54 // hAspakharUpamAha(pAramA0 ) trayANAmapi strIvedapuruSavedanapuMsakavedAnAM vipAko bhavati mithyAtvAd yAvadvAdaro'nivRttibAdarastAvat, 1 "tiNhavi jANa-vivAgo" ityapi pAThaH / 2 "ya" ityapi pAThaH // %% ACKR For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: ttiikaadvyopetH|| // 26 // AAAAA na parataH / hAsyaratyaratibhayamiti samAhAraH / zokajugupse atha bhaNAmaH / iti gAthArthaH // 54 // tatra hAsyamohanIyamAhasanimittAnimittaMvA, jaMhAsaM hoi ittha jiivss|so hAsamohaNIyassa hoi kammassa u vivAgo // 55 // vyAkhyA-saha nimittena vartata iti sanimittaM sakAraNaM, na vidyate nimittaM kAraNaM yasmin tadanimittam , navA 'yaddhAsya' mukhavikAsalakSaNamaTTahAsarUpaM vA 'bhavati' jAyate 'atra' saMsAre 'jIvasya' prANinaH, saH "hAsyamohanIyasyaiva' mukhavikAsalakSaNasyATTahAsarUpasya vA bhavati karmaNastu 'vipAkA' anubhavanam |s iti vipAkApekSayA puMlliGganirdezaH / iti gaathaarthH||55|| ratimohanIyakharUpamAha| (pAramA0 ) sanimittaM darzanabhASaNazravaNarUpabAhyakAraNApekSaM, animittaM bAhyahetumantaraNa kimapyantaHsmRtavato yaddhAsyaM bhavati / yaduktaM zrIsthAnAGge-"carahiM ThANehiM hAsuppattI siyaa| taMjahA-pAsittA, bhAsittA, suNittA, saMbha|rittA" iti / atra saMsAre jIvasya sa hAsyamohanIyasya karmaNo bhavati vipAkaH / iti gaathaarthH|| 55 // . ratimohanIyamAhasaccittAcittesu ya, bAhiradavesu jassa udennN| hoi raI raimohe, so u vivAgo viyANAhi // 56 // __ vyAkhyA-sacittAzcAcittAzca sacittAcittAH kalatragRhAdayaH teSu ca, 'bAhyadravyeSu' AtmavyatirikteSa. 1 vyAkhyAkAreNa tu-"taM tu vivAga" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / / 4% AA-MARCit B // 26 // 35 For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'yasya' mohanIyavizeSasya 'udadyena' vipAkena bhavati 'ratiH' prItiH, / ( 'ratimohe') ratimohanIyasyaiva karmaNastaM vipAkaM 'vijAnIhi ' avabudhyakha / iti gAthArthaH // 56 // aratimohanIyamAha - ( pAramA0 ) saccitteSu dehakalatrAdiSu, acitteSu kanakAdiSu cakArAnmizreSvalaGkRtakhyAdiSu, bAhyazabdenAntarasamyaktvAdInAM vyudAsena dravyeSu yasya karmaNa udayena ratirbhavati ratimohe / sa 'tu' punarvipAka iti vijAnIhi / iti gAthArthaH // 56 // aratimohanIyamAha - saccittAcittesu ya, bAhiradvesu jassa udapaNaM / araI hoi hu jIve, so u vivAgo araimohe // 57 // vyAkhyA- 'saccittAcitteSu ca' khyAdivezmAdiSvazobhaneSu ca 'bAhyadravyeSu' AtmanaH pRthagbhUteSu 'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena aratiH 'bhavati jAyate raNaraNakarUpA 'jIve' jIvasya sa 'tu' punaH 'vipAkaH' anubhavaH 'aratimohe' raNaraNakarUpe, mohasyaiva nAnyasya / sarvatra SaSThayarthe saptamI prAkRtatvAt / iti gAthArthaH // 57 // bhayakharUpamAha - ( pAramA0 ) 'saccittAcitteSu' uktasvarUpeSu bAhyadravyeSu yasya karmaNa udayenAratirbhavati jIve, sa 'tu' punarvipAkosratimohe / iti gAthArthaH // 57 // For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAkaH TIkAdvayo. petH|| // 27 // bhayamohanIyamAhabhayavajjiyammi jIve, jassiha udaeNa huMti kmmss|sttvi bhayaThANAiM, bhayamohe so vivAgou // 5 // vyAkhyA-'bhayavarjite' bhayarahite 'jIve prANini yasya 'karmaNaH' mohanIyavizeSasyodayena 'bhavanti jAyante 'saptApi bhayasthAnAni ihaparalokAdAnAkasmAdAjIvamaraNAzlAghArUpANi / tatrehalokabhayaM manuSyo manuSyAdvibheti 1 / paralokabhayaM manuSyo gavAdenarakAdervA bibheti 2 / AdAnaM grahaNaM tasmAdbhayamAdAnabhayam 3 / akasmAdbhayaM rAjAdirdhanAdi grahISyate, akasmAdbhayamidaM dhavalagRhAdi mamopari nipatiSyatItyevaMrUpam 4 / AjIvikAbhayaM duSkAlAdau patite kathaM vayaM jIviSyAmaH 15 / maraNabhayaM mariSyAmo vayamityevaM hRdayakamparUpam 6 / azlAghAbhayaM mamAvarNavAdaM lokaH kariSyatItyevaMrUpam 7 / bhayarUpaM mohaM bhayamohaM tasya saH'tu' punaH 'vipAka' anubhavaH turevakArArthoM vA / iti gaathaarthH||58|| zokamohanIyamAha(pAramA0) bhayavarjite jIve yasya karmaNa ihodayena bhavanti saptApi bhayasthAnAni, bhayamohe. sa punarvipAkaH / bhayasthA4 nAni ca ihalokaparalokAdAnAkasmAdAjIvamaraNAzlAghArUpANi / tatra manuSyasya manuSyAnayamitIhalokabhayam 1 / manuSyasya mahiSAdenarakAdervA bhayaM paralokabhayam 2 / mama sakAzAdayamidamAdAsyatIti bhayamAdAnabhayam 3 / upaviSTasya suptasya vA mattamAtaGgAdinimittamantareNa bhayamakasmAdbhayam 4 | dhAnyahInasya duSkAlapatanAdyAkaNenAdbhayamAjIvikA // 27 // For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhayam 5 / naimittikAdinA mariSyasi tvamadhunetyAdikathite bhayaM maraNabhayam 6 / akAryaprakaraNonmukhasya vivacanAyAM janApavAdamutprekSya bhayamazlAghAbhayam / iti gaathaarthH|| 58 // zokamohanIyamAhasogarahiyammi jIve, jassiha udaeNa hoi kmmss|akNdnnaaisogo, taM jANaha sogamohaNiyaM // 59 // ___ vyAkhyA-'zokarahite vyapagatazoke 'jIve' prANini svabhAvena yasya 'tu' punamohasya 'udayena vipAkena 'bhavati' jAyate karmaNaH, kim ? ityAha-'AkrandanAdizokaH'. AkrandanamAdiryasya zokasya tadAkrandanAdi / AkrandanaM sazabdaM saduHkhaM satADanaM pralapanam / AdizabdAduro'bhighAtAdi, tat 'jAnIhi' ava-18 budhyakha zokamohanIyam / iti gaathaarthH|| 59 // jugupsAmohanIyamAha| (pAramA0 ) zokarahite jIve yasya karmaNa udayAdihAkrandanAdi, AdizabdAdurastADanabhUpIThaluThanAdizoko bhavati, tajAnIhi zokamohanIyam / iti gAthArthaH // 59 // jugupsAmohanIyamAhaduggaMdhamaliNagesu ya, abhitarabAhiresu davesu / jeNa vilIyaM jIve, uppajai sA guMchA u // 6 // | vyAkhyA-durgandhAzca malinAzca durgandhamalinAH, durgandhamalinA eva durgandhamalinakAH, khArthe kan / durgandhA | 1 "vivecanAyAm" ityapi / 2 "vyAkhyAkAreNa tu-jassa u udaeNa" 3 "sabhitarabA-" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / "dugaMchA u" ityapi paatthH|| %A4%AA%ARCH For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavipAkaH // 28 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir virUpagandhAH malinA reNuguNDitAH teSu ca sahAbhyantarabAhyairvartanta iti sAbhyantarabAhyAni teSu ca, dravanti kSaranti ca tAn tAn paryAyAniti dravyANi (teSu), AbhyantarANi rasAsRgAdIni bAhyAnyazucyAdIni, cakArAdapareSu ca tathAviSadravyeSu 'yena' karmaNA 'vyalIkaM' cittasyAnyathAtvaM 'jIve' jIvasya 'utpadyate' jAyate 'sA jugupsA' saiva jugupsA mohanIyaM, nAnyA / iti gAthArthaH // 60 // kiyaddaraM hAsyAdInAmanuvRttirbhavati ? ityAha ( pAramA0 ) durgandhamalina keSvAbhyantarabAhyeSu dravyeSu, AbhyantarANi rasAsRgAdIni bAhyAnyazucyAdIni teSu yena karmaNA vyalIkaM mukhamoTananAsAkuJcanAdikaM jIvasyotpadyate sA jugupsA / iti gAthArthaH // 60 // hAsyAdiSasya guNasthAnakeSUdayamAha chaNhavi hoI vivAgo, micchAo jA apuSvakaraNassa / caramasamautti parao, natthi vivAgo u chaNhaMpi // 61 // vyAkhyA- ' SaNNAmapi' hAsyAdInAM 'yena' kAraNena 'vipAkaH' udayo 'mithyAtvAt' uktakharUpAtsakAzAdyAvat 'apUrvakaraNasya' nivRttibAdaraguNasthAnakasyAprAptapUrvakasya karaNasya vA 'caramasamaya:' apaMzcimasamayaH, 'itiH' samAptau / 'parata:' agrato 'nAsti' na vidyate 'vipAkastu' anubhavastu 'SaNNAmapi' hAsyAdInAm / iti gAthArthaH // 61 // 1 "chahavi jANa" ityapi pAThaH / vyAkhyAMkAreNa tu - " jeNa" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam / For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetaH // // 28 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uktaM mohanIyam, AyuSkamAha ( pAramA0 ) SaNNAmapi bhavati 'vipAkaH' udayo mithyAtvAdyAvadapUrvakaraNasya caramasamaya iti / parato nivRttibAdarato'nivRttivAdarAdiSu punarnAsti vipAkaH SaNNAmapi / iti gAthArthaH // 61 // / atha mohanIyaM nigamayannA yuSkarmaprastAvanAmAhabhaNio mohavivAgo, AuyakammaM tu paMcamaM bhaNimo / taM hoI caupayAraM, naratirimaNudeva bheehiM // 62 // vyAkhyA- 'bhaNita:' pratipAditaH 'mohavipAkaH' mohanIyodayaH / 'AyuSkarma tu' uktakharUpaM 'pazcamaM' saMkhyayA 'bhaNimo' iti pratipAdayAmaH sAmpratam / tadapi' AyuSkarma 'catuSprakArameva, huzabdasyaivakArArthatvAt katham ? |ityAha-- 'naratirimaNudevabhedaiH' nArakatiryaGmanuSyadeva bhedarUpamAyuH / narazabdena narakAyurgRhyate / manuSyeti | pRthagupAdAnnaraketi noktaM gAthAbhaGgabhayAt / iti gAthArthaH // 62 // nanu kimAyuH sukhaduHkhe prayacchati / uta na ? ityAha ( pAramA0 ) bhaNito mohavipAkaH / AyuSkarma paJcamaM bhaNAmaH / tadbhavati catuSprakAraM, nareti narakAyuH, uttaratra manuSyAyuSaH pRthagupAdAnAtsUtrasya sUcakatvAcca / tiriti tiryagAyuH, manviti manuSyAyurdevAyupazca bhedaiH prakAraiH / iti gAthArthaH // 62 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "taMpi hu cauppayAraM" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam // For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAkaH ttiikaadvyopetH|| // 29 // sAmAnyenAyuHsvarUpaM pratipAdayatidukkhaM na dei AuM, neva suhaM dei causuvi gaIsu / dukkhasuhANAhAraM, dharei dehaDiyaM jIvaM // 3 // vyAkhyA-duHkhaM' asAtAvedanIyaM 'na dadAti na prayacchati 'AyuH' karma, tarhi sukhaM dAsyati ? ityAha'naiva sukhaM dadAti' na prayacchati / 'catasRSvapi gatiSu' nArakatiryagnarAmaralakSaNAsu duHsvasukhayoH 'AdhAra' AzrayaM 'dhArayati' avasthApayati 'dehasthitaM' zarIrAzritaM 'jIvaM' prANinam / iti gAthArthaH / / 63 // ___ narakAyuSkakharUpamAha(pAramA0) 'duHkhaM' asAtaM na dadAti 'AyuH' karma naiva ca sukhaM, sukhaduHkhadAne sAtAsAtarUpasya vedanIyasyaiva samartha|tvAt / Ayustu duHkhasukhAdhArabhUtaM jIvaM dehasthitaM dhArayati, etAvata eva sAmarthyasya sadbhAvAt / iti gAthArthaH // 63 // samprati narakAyuH pratipAdayan haDidRSTAntaM bhAvayatijaM neraiyaM nArayabhavammi tahiM dharai ubiyNtNpi|jaannsutN nirayAuM, haDisariso tassa u vivaago||6|| / vyAkhyA-'yat' yasmAt 'nArakika' narakotpannaprANinaM 'nArakabhave' nArakANAM bhavo nArakabhavo nArakotpattisthAnaM tasmin, 'ta' nArakaM dhArayati' avasthApayati udvijantamapi cetasyuvegaM kurvANamapi 'jAnIhi viDi, tat 'narakAyuH narakeSu prANino'vasthitirUpam / haDiH pratItA tayA sadRzastulyastattulyA, 'tasya tu' punarnArakAyuSkasya 'vipAkaH' anubhavaH / yathA hi rAjJA haDau kSiptazcaurAdihRdayenovegaM kurvannapi tayA // 29 // For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svikaM ninAtyavAnAM dhAryate tathA ghiyate vivakSitakAlaM yAvat , tasyA vighaTanAbhAve na nirgacchati tathA narakAdAvapi / iti gAthArthaH // 14 // uktaM narakAyuSkam, tiryagAdInAmatidezamAha| (pAramA0 ) 'yat' karma nairayika nirayotpannajIvaM nArakabhave tasmin dhArayatti udvijantamapi tatkarma nirayAyurjAnIhi / niSkrAntA ayAd iSTaphaladaivAttatrotpannAnAM sAtavedanAbhAveneti niryaaH| haDisadRzastasya tu vipAkaH, yathA caurAdistalavarAdinA haDikSipto gantumanA api tayA dhAryate tathA jIvo'pi narakAdidurgateniSkramitumanA api narakAdyAyuSA haDisadRzena dhAryate / iti gAthArthaH // 64 // narakAyuruktvA tiryagAyuSkAdInAmatidezamAhaevaM tiriyaM maNuyaM, devaM tiriyAiesu bhAvesu / jaM dharai tabbhavagayaM, taM tesiM AuyaM bhaNiyaM // 65 // vyAkhyA-evaM' uktenaiva prakAreNa 'tiryaJca' gavAdikaM 'manuSya' puruSAdikaM devaM bhavanapatyAdikaM tiryagA|diSu bhAveSu' bhavAnubhUtilakSaNeSu yadU 'dhArayati' avasthApayati, teSAM bhavastadbhavastagataM nArakAdibhavagataM 'tad' AyuH teSAM' tiryaGmanuSyadevAnAmAyuSkaM bhaNitam / tiryagbhave tiryagAyuSka, manuSyabhave manuSyAyuSka, devabhave devAyuSkaM bhaNita' pratipAditam / iti gAthArthaH // 65 // uktamAyuSkarma, SaSThaM nAmAha(pAramA0 ) evaM' uktaprakAreNa 'tiryazcaM' gavAdikaM 'manuSya' puruSAdikaM 'deva' bhavanapatyAdikaM 'tiryagAdiSu bhAveSu' RAISA"*98*** C ASH-9 For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kavipAka: ttiikaadvyopetH|| bhavAnubhUtilakSaNeSu, 'yat' karma dhArayati tadbhavagatam , teSAM tiryagAdInAM bhavaH tatra sthitaM tatteSAM tiryagAdInAmAyuru- kam / iti gAthArthaH // 65 // Ayurnigamayan nAmaprastAvanAmAhabhaNiyaM Auyakamma, chaThaM, kammaM tu bhaNNae nAmaM / taM cittagarasamANaM, jaiha hoi tahA nisAmeha // 66 // vyAkhyA-'bhaNitaM' pratipAditamAyuSkarma / SaSThaM nAma kama bhaNyate / nAmadRSTAntamAha-tata citrakarasa mAna' citrakarasadRzaM 'anekarUpaM nAnArUpaM 'jIva' iti prANinaM 'karoti' nirvartayati / iti gAthArthaH // 66 // dRSTAntameva vyaktIkurvannAha(pAramA0) bhaNitamAyuSkarma, SaSThaM karma punarnAma bhnnyte| taccitrakarasamAnaM yathA bhavati tathA nizamayata / iti gaathaarthH||66|| pratijJAtamAhajaha cittayaroniuNo,aNegarUvAiM kuNai ruuvaaii| sohaNamasohaNAiM,cokkhAcokkhehi vaNNehiM // 67 // vyAkhyA-yatheti dRssttaantaarthH| citrakaraH' vijJAnikaH 'nipuNaH' naipuNyayuktaH 'anekarUpANi' bahurUpANi 'karoti' vidadhAti 'rUpANi' pratibimbAni / tAnyevAha-'zobhanAni' surUpANi 'azobhanAni'.virUpANi, cokSAH nirmalA acokSAH azuddhA anirmalAstairvarNakaiharitAlAdibhiH / iti gAthArthaH // 7 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "aNegarUvaM jiya kuNai" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 "cukkhamacokkhehi" ityapi pAThaH / / // 30 // For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dAntikayojanAmAha(pAramA0) yathA citrakaro 'nipuNaH' svakarmaNi pravINaH 'anekarUpANi' nAnAprakArANi 'rUpANi' hastyazvAdIni karoti 'zobhanAzobhanAni' ramyAramyANi 'cokSAMcokSaiH' vizadAvizadaiH 'varNaiH' haritAlAdibhiH / iti gAthArthaH // 6 // dArTAntike yojayatitaha nAmaMpi ya kamma, aNegarUvAI kuNai jIvassa / sohaNamasohaNAiM,ihANihAI loyassa // 68 // | vyAkhyA-tathA' tenaiva prakAreNa nAmApi karma 'anekarUpANi nAnArUpANi RjukubjavAmanAdilakSaNAni karoti' nirvartayati 'jIvasya' AtmanaH, anekarUpANyevAha-zobhanAni surUpANi, azobhanAni virUpANi, kiMbhUtAni ca tAni ? ityAha-'iSTAniSTAni' abhimatAnabhimatAni 'lokasya' prANisamUhasya / sarvatrAnuskhAro'lAkSaNikaH praakRtsyaadrssttvyH| iti gaathaarthH||18|| nAno niruktena zabdaM vyutpAdayaMstasyaiva bhedAnAha(pAramA0) tathA nAmakarmApi jIvasya 'anekAni' bahUni rUpANi 'zobhanAzobhanAni' zubhAzubhAni, ata eva lokasyeSTAniSTAni karoti / ayamAzaya:-zubhAnyapi bahubhedAni azubhAnyapi bahubhedAnyeva / etena sAmAnyataH zubhAzubhabhedAvividhamapi nAma bhavatItyavagantavyam / yadAgamaH-"nAmaM kammaM duvihaM, muhamasuhaM ca AhiyaM / suhassa u bahU bheyA, 1"nAnAkArANi" ityapi pAThaH / 2 "cukSAcukSaiH" ityapi pAThaH / 3 ito'rvAg "lokasya" ityadhikaH pATho dRzyate // OSASUSASTISSOSKUSOK For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka %ARA // 31 // RECACROCOCOG emeva asuhassavi // 1 // " iti gAthArthaH // 68 // nAmakarmaNo vyutpattipUrvakaM bhedopakSepamAha TIkAdvayo II petH|| gaiyAiesu jIvaM, nAmai bheesu jaM tao naamN| tassa u bAyAlIsaM, bheyA ahavAvi sattaTTI // 69 // vyAkhyA-gatirAdiryeSAM te gatyAdayaH, gatirnarakagatyAdikA AdizabdAjAtyAdayo gRhyante teSu ca, 'jiya' prANinaM, 'caH' pAdapUraNe, nAmayati bhedeSu' vizeSeSu yadU' yasmAtkAraNAttataH tasmAdanvarthacalAnAma ucyate, 'tasya tu punarnAnaH karmaNo dvicatvAriMzadbhedAH' vizeSAH saMkhyayA, athaveti pkssaantrsNsuuckH| pakSAntaramAzritya saptaSaSTirapi bhavanti bhedaaH| iti gaathaarthH|| 69 // nAna evottarabhedAnAha(pAramA0) 'gatyAdiSu vakSyamANeSu bhedeSu 'jIva' prANinaM 'nAmayati' tattatparyAyAnubhavanaM prati pravaNayati 'yad' yasmAt 'tataH' tasmAnAmetyucyate / tasya punardvicatvAriMzabhedAH, athavA'pi saptaSaSTiH // 69 // ahavAvi huteNauI, bheyA payaDINa huMti nAmassA ahavA tiuttarasayaM, sovijahakarma bhnnimo||7|| | vyAkhyA-'athavA' iti pakSAntarArtha eva / 'api: saMbhAvane samuccaye vA / 'hu' pAdapUraNe / pakSAntara // 31 // maGgIkRtya 'trinavatirapi saMbhAvyate' tribhiradhikA navatiH trinavatiH, sA'pi saMbhavati / 'bhedAH' vizeSA: 'prakRtInAM karmaprakRtInAM 'bhavanti' jAyante, kasya ?'nAmnaH karmaNo'thavA 'nyuttarazataM' tribhiruttaraM zataM 1 vyAkhyAkAreNa tu-"su ya jiyaM" itipAThAnusAreNa vyAkhyAtam |2"-ivi" iti vyAkhyAkArAH // NG For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyuttarazataM bhavati, bhedAnAmiti zeSaH, nAnna eva / yadyevaM tataH kim ? ityAha-sarve'pyete prAgabhihitA bhedAH 'yathAkrama' yathAparipAvyA 'bhaNAmaH' pratipAdayAmaH / iti gaathaarthH||70|| 'yathoddezastathA nirdezaH' iti nyAyAnAmnaH prathamabhedAnAha(pAramA0) athavA'pi trinavatirbhedAH / athavA vyuttarazataM nAmnaH prakRtInAM bhavati / sarvAnapi dvicatvAriMzatsaptapaSTitrinavativyuttarazatalakSaNAn yathAkrama bhaNAmaH, bhedAniti yojyam / iti gaathaarthH||7|| tatra dvicatvAriMzatamAhapaDhamA bAyAlIsA, gai jAi sarIra aMguvaMge ya / baMdhaNa saMghAyaNa saMghayaNa saMThANanAmaM ca // 71 // taha vaNNa gaMdha rasa phAsanAma agurulahayaM ca boddhavaM / uvaghAya parAghAyANapuvi ussAsanAmaM ca // 72 // AyAvujjoya vihAyagaI tasathAvarAbhihANaM ca / bAyara suhama pajjattApajattaM ca nAyavaM // 73 // patteyaM sAhAraNa, thiramathirasubhAsubhaM ca nAyavaM / sUbhagadUbhaganAmaM, sUsara taha dUsaraM ceva // 74 // AijjamaNAija, jasakittInAmamajasakittI ya / nimmANaM titthayara, bheyANavi haMtime bheyA // 75 // __ vyAkhyA-'prathamA' AdyA uddezApekSayA dvicatvAriMzadvagantavyAH, kAH ? ityaah-gtyaadikaaH| gamyate'syAmiti gatirgamanaM vA, gatirnarakAdikA, jAtipakSasamAzrayaNAtsarvatraikatvaM draSTavyam , yasyodaye For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamevipAkA // 32 // BREACHESESEGESEX nArakatiryanarAmaralakSaNA gatirbhavati jIvasya tadgatinAma ucyate / jAyate janyate vA jAtirekendriyAdi-IN TIkAlayo. kA, yadudaye ekendriyAdikatvaM bhavati jIvasya tadekendriya(yAdijAti) nAma bhavati jJAtavyam 2||shiiryt iti| hai zarIramaudArikAdi, yasya karmaNa udaye audArikAdizarIraM saMpadyate dehinAM taccharIranAmAvaboddhavyaM jJAta vyamiti sarvatra kriyA 3 / aGgAni zirAmabhRtIni, upAGgAnyakulyAdIni, yasya karmaNa udaye sarvANyevAjhopAGgAni niSpadyante tadaGgopAGganAma ca jJAtavyam 4 / badhyata iti bandhanamaudArikabandhanAdi, tana karmaNA kriyate tadaudArika(kAdi)bandhanaM nAma bhavati jJAtavyamiti kriyAdhyAhAraH kriyA'bhAve 5 / saMghAtyate yena tatsaMghAtananAma, yathA kacuke pRthagbhUtAni khaNDAni saMghAtyante sIvakena, tathA zarIre'pi yena karmaNA vAhakalAcIprabhRtInAM saMghAtanasaMyogaH kriyate tatsaMghAtananAma 6 / saMhananaM zarIrasAmarthyalakSaNam , yadudaye jIvasya vajrarSabhanArAcAdirbhavati tatsaMhanananAma 7 / saMsthIyate yena karmaNA''kAravizeSeNa tatsaMsthAnanAma, yasya karmaNa udaye samacaturasrAdikaM saMsthAnaM bhavati jIvasya, taca jJAtavyam 8 / iti gAthArthaH // 7 // tathAzabdaH samuccayArthaH / varNanaM varNoM varaNAdA (1) varNaH zuklAdiH,yadudaye zuklapItaraktanIlakRSNavarNaHprANI bhavati tavarNanAma 9 / gandhyata iti gandho durgandhAdiH, yadudaye sugandhadurgandhagandhaHprANI bhavati tdndhnaam10|rsyt iti rasaH, yasya karmaNa udaye tiktakaTukaSAyAmlamadhurarasasaMyuktaM zarIraM bhavati prANinAM tadrasanAma 11 / / spRzyata iti sparzaH, sa cASTadhA sukumArAdiH, sa yadudayAtmANino bhavati tatsparzanAmAvagantavyamiti 12 // // 32 // For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agurulaghuca boDavyam , yasya karmaNa udayena guru nApi laghu zarIraMjIvasya tadagurulaghunAma 'voDavyaM jJAtavyam 13||uphnyte yena karmaNA tadupaghAtanAma, yadudaye jIvasya khAvayavena pareNa vAvyAghAto bhavati 14 / parAnAhanti parAghAtanAma, yasya karmaNa udaye AtmAvayavaiH paraM hanti 15 / AnupUrvI narakAdikA, yadudaye jIvo narakAdau gacchati, narakAdinayane kAraNaM rajjuvavRSabhasya 16 / ucchasanamuNTAsastasya nAma uchAsanAma, yadudayAjjIvasyocchAsaniHzvAsau bhavatastaca jJAtavyam 17 // iti gAthArthaH // 72 // AtapanamAtapastallakSaNaM nAmAtapanAma,yathA'ditya AtapanAmodaye tapati, evamanye'piprANina AtapanAmakaudaye tapanti, tenAtapanAmo cyate 18 / udyotanamuddyotastadupalakSitaM nAma udyotanAma, yathA khadyotaka udyotayati udyotanAmodaye, evamanyo'pi prANI yasya karmaNa udaye udyotayati tatkarma tasyodyotanAmocyate 19 / vihAyasAgamyate yayA prANibhiH sAvihAyogatiH,yadudaye prANI AkAzagAmI bhavati tabihAyogatinAma 20||n kevalamAtapoyote avagantavye, vihAyogatizcAvaboDavyA / basasthAvarAbhidhAnaM ca, trasyata iti trasaHtrasa ityabhidhAnamAhAnaM | yasya nAmnaH karmaNastatrasAbhidhAnaM, yadudaye jIvastraso bhavati 21 / sthAvara ityabhidhAnaM nAma yasya tatsthAvarAbhidhAnaM, yadudaye jIvasya sthAvaratvaM bhavati 22||baadrH sthUlastallakSaNaM nAma bAdanAma, yadudaye jIvo bAdarapariNAmapariNato bhavati 23 / sUkSmo laghuraNumAno yasya karmaNa udaye jIvaH sUkSmapariNAmapariNato bhavati tatsUkSmanAma 24 / paryAsaM cAparyAptaMca paryAptAparyApta tallakSaNaM nAma, yadudaye jIvaHkhaparyAptibhiHparyApsaH paripUrNo bhavati AAAESTRACTERNAGACAS For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org karmavi- pAka: 54-%AAAAAAACASSS tatparyAptanAma 25 / aparyAptanAma kim ? yasyodaye khaparyAptibhiraparipUrNo bhavati, nyUna eva kAlaM karoti, TIkAddhayo. hai tadaparyAptanAma ca jJAtavyamavaboddhavyam 26 // iti gAthArthaH // 73 // eka eka prati pratyekaM, yasyodaye pratyekajIvo 6 petH|| bhavati pRthagjIvo bhavati tatpratyekanAma, yathA vRkSAdInAM patrapuSpAdi 27 / sAdhAraNaM tulyaM nAma sAdhAraNanAma, yavAptAvanekajIvAnAmekaM zarIraM yathA'llakAdeH zarIram 28 / sthiramacalaM, sthiraM ca tannAma ca sthiranAma, yasyodaye jIvAnAM dantAyo'vayavAH sthirA bhavanti tatsthiranAma 29 / na sthiramasthiraM, yadudaye jIvasyAsthirA grIvAdayo bhavanti tadasthiranAma 30 / zubhaM prazastaM tallakSaNaM nAma zubhanAma, yadudaye jIvasya zubhAH ziraHprabhRtayo'vayavAstacchubhanAma 31 / azubhamaprazastaM, tadudaye jIvasya pAdAdayo'zubhAvayavA bhavantIti kRtvA'zubhanAmocyate,jJAtavyamidaM yoddhavyamiti 32 // subhagamiti subhagasya bhAvaHsaubhAgyaM, yasyodaye saubhAgyayuktobhavati sarvajanamanonayanAnandakArI jIvastatsaubhAgyanAma 33 / bhagamitidurbhagasya / bhAvo daurbhAgya,yasyodaye jIvo daurbhAgyayukto bhavati sarvajanamanonayanobegakArI tahurbhaganAma 34 / 'sUsare' iti zobhanA kharo yasya tatsukharanAma, yadudayAjIvasya madhuro gambhIraH zravyo dhvanirbhavati 35 / 'dUsaraM' iti duSTaH svaro dhvaniryasmAttahuHkharanAma, yadudayAjjIvaH kAkakharaH zrutyasukhado bhavati, taca jJAtavyam 36 / iti gAthArthaH // 74 // AdeyanAma kim ? yadudayAjjIvaH sarvasyAdeyo bhavati prAyavAkyo bhavati tadAdeyanAma 37 / / na AdeyamanAdeyaM, yadudyAjIvo'nAdeyo bhavati agrAyavAkyo bhavati, sarvo'pyavajJAM vidhatte, tadanAdeya // 3 // For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAma 38 | yazazca kIrttizca yazaH kIrttI, tallakSaNaM nAma yazaH kIrttinAma, yazasA upalakSitA vA kIrttiryazaH kIrttiH / " dAnapuNyaphalA kIrttiH, parAkramakRtaM yazaH" itivacanAt, yadudyAdyazaH kIrttirbhavati jIvasya tadyazaH kIrtti nAma 39 / ayazaH pradhAnA kIrttirayazaH kIrttiH, yadudayAjjIvasya lokA avarNavAdAdIn gRhNanti tadyazaH kIrttinAma 40 / 'nimmANaM' iti nirmANanAma, yadudadyAjjIvaH svAGgAvayavAnAM niyamanaM vidhate nAsikAdayo nAsikAdisthAna eva, nAnyatra, ityevaMbhUtavyavasthAnibandhanaM nAma tannirmANanAma sUtradhArasadRzam 41 / tIrthakaraNazIlaM tIrthakaraM, yadudaye surAsura narendranivahaiH pUjyaH sarvavidbhavati, tIrthaM ca bhAvarUpaM yadudayAtpravartayati jIvastattIkaranAma 42 / ete prathamA dvicatvAriMzato 'bhedA:' vizeSAH, 'bhedAnAmapi' vizeSANAmapi 'bhavanti' jAyante 'ime' vakSyamANalakSaNA bhedAH / iti gAthArthaH // 75 // ukta dvicatvAriMzat, idAnIM saptaSaSTimAha ( pAramA0 ) prathamA dvicatvAriMzadiyaM bhavatIti gamyate / gati 1 jAti 2 zarIra 3 aGgopAGgAni 4 ca / bandhana 5 saGghAtana 6 saMhanana 7 saMsthAnanAma 8 ceti / nAmazabdasya gatyAdibhiH pratyekaM yogaH // 71 // tathA varNa 9 gandha 10 rasa 11 sparzanAma | 12, ityatrApi varNAdibhiryojyam / agurulaghukaM ca boddhavyam 13 / upaghAta 14 parAghAta 15 AnupUrvI 16 ucchrAsanAma 17 ca, ityaguruladhvAdibhiryojyaM, AtapAdibhizca // 72 // Atapa 18 udyota 19 vihAyogatayaH 20 trasa 21 sthAvarA 226bhidhAnaM ca / trasaM ca sthAvaraM ca trasasthAvaram, ityAdau dvandvanirdezaH / trasasthAvarAdInAM yazaH kIrttyayazaH kIrttiparyantAnAM For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamevi. pAkA // 34 // setaratvaM jJApayati / tatazcaite trasAdayaH setaratvAsAdiviMzatiriti saMjJA labhante / iti tayorabhidhAnaM nAma trasanAma TIkAdvayosthAvaranAma ca / bAdara 23 sUkSma 24 paryAptA 25'paryApta 26 ca jJAtavyam // 73 ||'ptteyN sAharaNatti' pratyeka 27 petH|| sAdhAraNaM 28 // thiramathiratti' sthirA29'sthira 10 zubhA31'zubhaM 32 ca jnyaatvym| subhaga 33 durbhaganAma 34, itipUrva-18 vadvAdarAdibhiryojyam / 'sUsara taha dUsaraMti' tathA susvaraM 35 duHsvara 36 caiva ||7||'aaijmnnaaijjtti' AdeyA 37'nAdeyaM 38 "jasakittinAmamajasakittI yatti" yaza kIrttinAmA 39'yazaHkIrttinAma 40 ceti susvraadibhirnirmaannaadibhiryojym| anusvAralopAgamavyatyayAdikaM prAkRtatvAdavaseyam / nirmANaM 41 tIrthakaram 42 / iti dvictvaariNshdbhedaaH| uttarabhedaprastAvanAmAha-bhedAnAmapi dvicatvAriMzadrUpANAM bhavantIme bhedAH sptpssttitrinvtitryuttrshtlkssnnaaH|iti gAthApaJcakArthaH // 75 // tatra saptaSaSTimAhagai hoi caubbheyA, jAIvi ya paMcahA munneyvaa| paMca ya iMti sarIrA, aMgovaMgAiM tinneva // 76 // ___ vyAkhyA-gatiH bhavati' jAyate 'caturbhedA' catuSpakArA nAraka 1 tiryaG2 narA 3'mara 4 lkssnnaa| jAtirapi ca paJcadhA 'mantavyA' jJAtavyA ekendriya 1 di 2tri 3 catu 4 pazcendriya 5 rUpA / na kevalamekavidhA jAtiH paJcavidhA'pi itypishbdaarthH| 'cA' pUrvayA gatyA saha samuccayArthaH / paJca ca bhavanti zarI-18 rANi audArika 1 vaikriyA 2''hAraka 3 taijasa 4 kArmaNa 5 lakSaNAni bhavanti' jaaynte| aGgopAGgAni // 34 // trINyeva bhavanti audArika 1 vaikriyA 2''hArakA 3'GgopAGgarUpANi, taijasakArmaNayoraGgopAGgAbhAvAdityava For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir bAhara dhAraNam / iti gaathaarthH||76|| uktA gatijAtizarIrAGgopAGgavibhAgAH, sAmprataM saMhananAdibhedAnAha(pAramA0 ) gatirbhavati caturbhedA 4 narakagatyAdibhedAt / jAtirapi ca paJcadhA 9ekendriyajAtyAdibhedAj jJAtavyA / pazca ca bhavanti zarIrANi 14 audArikAdibhedAt / aGgopAGgAni trINyeva 17, na tu pazcApyAdyazarIratraya eva tadbhAvAt // 76 // cha ssaMghayaNA jANasu, saMThANAvi ya hevaMti cha cceva / vaNNAINa caukkaM, agurulahuvaghAyaparaghAyaM // 77 // ___ vyAkhyA-SaT saMhananAni 'jAnIhi' viddhi vajrarSabhanArAca 1 RSabhanArAca 2 nArAcA 3'rddhanArAca 4| kIlikA 5 chevaTa (sevA) rUpANi / saMsthAnAnyapi ca tathaiva SaDeva yathA saMhananAni,-samacaturasra 1. nyagrodhamaNDala 2 sAdi 3 vAmana 4 kuJja 5 huNDa 6 rUpANi / varNa AdiryeSAM te varNAdayaH teSAM, catuSkaM varNa 1 gandha 2 rasa 3 sparza 4 lakSaNam / aguruca laghu ca agurulaghunAma bhavati jJAtavyam / upaghAtazca parAghAtazcopaghAtaparAghAtaM bhavati jJAtavyam / iti gaathaarthH|| 77 // uktAH saMhananAdayaH AnupUvyoMdInAha (pAramA0) SaTra saMhananAni 23 vajrarSabhanArAcAdIni jAnIhi / saMsthAnAnyapi ca 29 samacaturasrAdIni bhavanti paDeva / 'varNAdInAM' varNagandharasasparzAnAM catuSkaM 33, avAntarabhedAvivakSaNAt / agurulaghu 34 upaghAta 35 parAghAtam 36 // 77 // 1 vyAkhyAkAreNa tu-"taheba" iti pAThAnusAreNa vyAkhyA kRtA / / For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAkA TIkAdvayoH petH|| // 35 // aNupucI caubheyA, UsAsaM AyavaM ca ujjoyaM / suhaasuhavihAyagaI, tasAivIsaM ca nimmANaM // 78 // | vyAvyA-'aNupuvvItti' AnupUrvI 'caturbhedA' catuSpakArA narakAnupUrvI 1 tiryagAnupUrvI 2 manuSyAnupUrvI 3 devAnupUrvI 4 lakSaNA / 'uccAsaM' ucchvAsanAma, 'AtapaMca' AtapanAma, 'uyotaM' udyotanAma, zubhAzubhavihAyogatI, zubhA prazastA, azubhA aprazastA / trasanAma Adau yeSAM tatrasAdiviMzatiH, nirmANamiti / AnupUrvItyAkAroekhaH sUtre gAthAbhaGgabhayAt prAkRtatvAca / iti gAthArthaH // 7 // uktA AnupUjyAdayaH, tIrthakarayuktAM saptaSaSTiyojanAmAha| (pAramA0) AnupUrvI 40 caturbhedA, narakAnupUAdibhedAt / ucchAsaM 41 AtapaM 42 udghotaM 43 zubhAzubhavihAyogatiH 45 trasAdiviMzatizca prAG nirUpita' 65 nirmANam 66 // 78 // titthayareNa ya sahiyA, sattaTThI eva iMti pyddiio| saMmAmIsehi viNA, tevannA sesakammANaM // 79 // vyAkhyA-tIrthakaraNazIlaM tIrthakara, tallakSaNaM nAma tIrthakaranAma, tena sahitA saptabhiradhikA SaSTiH saptaSaSTiH 67 / evamuktanItyA, eveti lupsAnukhAraM padaM prAkRtatvAt / 'bhavanti' jAyante 'prakRtayA' uttaravizeSAH 'samyagmizrAbhyAM vinA' samyaktvasamyagmithyAtvAbhyAM vinA tribhiradhikA pazcAzanipazcAzat 'zeSakarmaNAM' jJAnAvaraNAdyantarAyapayeMntAnAm / iti gaathaathaiH||79|| ukkAH saptaSaSTibhedAH, idAnImekakAlaM jIvasya prakRtibandhasaMkhyAmAha SARANNARR // 35 // For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rostorante (pAramA0) tIrthakareNa ca sahitA 67 saptaSaSTiH, evaM bhavanti prakRtayaH / samprati saptaSaSTebandhopayogitvaM pratipipAdayiSurbandhaprAyogyAH zeSakarmaprakRtIrapi prasaGgata Aha-samyagmizrAbhyAM vinA tripaJcAzaccheSakarmaNAm / tathAhi-jJAnA-15 varaNapaJcakadarzanAvaraNanavakasaMhatau caturdaza vedanIyadvikasaMkalane SoDaza / samyaktvamizre bandhe nAyAta iti tadvarjitamohanIyaSaDviMzatikSepe dvicatvAriMzat / AyuSazcatuSTayamIlane SaTcatvAriMzat / gotradvayasaMhatAvaSTacatvAriMzat / antarAyapaJcaka-* yuktau yathokkA tripazcAzat / iti saptaSaSTipratipAdakagAthAcatuSTayasyArthaH // 79 // etanmIlane yadbhavati tadAhaevaM visuttarasayaM, 'baMdhe payaDINa hoinAyatvaM / baMdhaNasaMghAyAvi ya, sarIragahaNeNa iha gahiyA // 8 // vyAkhyA-evaM' uktanItyA 'viMzatyuttaraM zataM' viMzatiruttarA yasmin taviMzatyuttaraM tacca tat zataM ca viMzatyuttarazataM bandhanarUpAH prakRtayo bandhanaprakRtayaH tAsAM bhavati jJAtavyam / ekasya jIvasya sAmAnye naikadA yadyutkRSTo bandho bhavati tadA viMzatyuttarazatiko bhavati nAdhiko bndhH| nanu saptaSaSTibhedamadhye bandhanasaMghAtabhedI nokto tatkathaM tayograhaNam, ityAha-bandhanasaMghAtAvapi ca zarIragrahaNena 'iha' pakSAntaragRhItI, tdntrgttvaattyoH| iti gaathaarthH||8|| uktA sasaSaSTiH, idAnIM trinavatimAha(pAramA0 ) evaM saptaSaSTestripaJcAzatazca mIlane viMzatyuttaraM zataM prakRtInAM bandhe jJAtavyaM bhavati / nanu sakSaSaSTibhedamadhye 1 vyAkhyAkAreNa tu-''baMdhaNapayaDINa" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam // For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ttiikaadvyopetH|| karmavi- nibandhanasaMghAtau noktau tatkathaM tayorgrahaNam ?, ityAha-bandhanasaMghAtAvapi zarIragrahaNeneha saptaSaSTipakSe gRhItau / audA- pAka: rikazarIranAmagrahaNena audArikabandhanasaMghAtanAmnI, vaikriyazarIranAmagrahaNena vaikriyavandhanasaMghAtanAmnI, ityAdi / iti gaathaarthH||8|| // 36 // uktaM prasaGgAgataM bandhopayogi viMzatyuttaraM prakRtizataM, samprati trinavatimAhabaMdhaNabheyA paMca u, saMghAyAvi ya havaMti paMceva / paNa vaNNA do gaMdhA,paMca rasA aTTa phAsAya // 81 // vyAkhyA-bandhanaM pUrvoktaM tasya bhedA vizeSAH paJca, 'tu' punaH, saMpAtAapi ca bhavanti' jAyante paJcaivoktalakSaNAH / paJca varNAH prtiitaaH| do gandhau sugandhadurgandhau / paJca rasA vyAkhyAtArthAH / aSTau sparzA vakSyamANAH / iti gaathaarthH||81|| sarvasaMkhyAprakSepArthamAha(pAramA0) audArikAdibhedAindhanabhedAH paJca / saMghAtA api paJcaiva bhavanti, audArikAdibhedAdevetyetAbhyAM dsh| paJca varNAH, kRSNAdibhedAt / dvau gandhau surabhirdurabhizca / paJca rasAstiktAdyAH / aSTa sparzA gurvaadyaaH| evametA viMzatiH prkRtyH| etAsAM ca madhyAccatuSkaM varNagandharasasparzAnAM caturNI saptapaSTipakSe sAmAnyato gRhItAnAmatra vizeSopAdAnAdapagatAnAM sthAnapUraNe gatamiti zeSAH SoDaza // 81 // dasa solasa chavIsA, eyA melehi~ sttshiie| teNauI hoi tao, baMdhaNabheyA u pannarasa // 8 // SURA**RK // 36 For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ***ASHARKSHIRISHA ___ vyAkhyA-daza bandhanasaMghAtabhedAH, SoDaza varNagandharasasparzAH, sarve'pi militAH SaDiMzatiH' pahira-16 ghikA viMzatiH ssddiNshtiH| nanu kathamete varNAdayaH SoDaza bhavanti gaNyamAnA viMzatiH iti ucyate-saptaSaSTibhedeSu 'varNAdInAM catuSka' anenAvayavena catvAro bhedAH pratipAditAH, teSvapanIteSu varNagandharasasparzaviMzatibhedAnAM madhyAtSoDaza eva bhavanti, ata etAn 'mIlaya' ekIkuru saptaSaSThayAM, tribhiradhikAnavatikhrinavatiH 'bhavati' jAyate / tata uktA trinavatiH, bandhanabhedAstu punaH paJcadaza vakSyamANalakSaNAH / iti gAthArthaH // 82 // grN0535|| tryuttarazatamAhaThA (pAramA0) tathA ca daza pUrvArdhoktAH, etAzca SoDaza, ubhayamIlane ca paiiMzatiprakRtayaH, etA mIlaya saptaSaSTI,tatastrinavatibhevati / iti pAdonagAthAdvayArthaH / samprati vyuttarazatamAha bandhanabhedAH punaH paJcadaza parasparasaMyogAdbhavanti // 2 // savehivi chuDhehiM, tigaahigasayaM tu hoi nAmassa / eesiM tu vivAgaM, vucchAmi ahANupubIe // 8 // vyAkhyA-sarverapi kSiptaiH saptaSaSTimadhye SaDiMzatimistrinavatimadhye bandhanabhedairdazabhiH pravezitaitrikenA|dhikaM zataM trikAdhikazataM,na nyUnAdhikamityarthaH,mAnaH karmaNaHnanu bandhanabhedAH paJcadaza, tatpratikSepe trinavatI kathaM tryuttarazatam ? iti, ucyate-bandhanabhedA dazaiva, paJcAnAM saptapaSTimadhye prakSepAt / eteSAM tu punaH sarveSAM cAturvidhyoktAnAM vipAka' anubhavarUpaM vucchAmi vakSyAmi, 'yathAnupUA' ythaapripaavyaa|iti gaathaarthH||8|| AKRAKASKASS H For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavi pAka: // 37 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nArakAdigatisaMkhyA yatazcaivaM bhavati tadAha ( pAramA0 ) sarvairapi kSiptairbandhana bhedairiti, ayaM bhAvaH - eSAM madhyAdaudArikAdibandhanapaJcakasya trinavatipakSopAttasya zeSaidazabhirapi kSitaikhayuttaraM zataM bhavati nAmnaH prakRtInAmiti gamyam / vipAkabhaNanaM prastauti - 'eteSAM' dvitvAriMzatsaptaSaSTitrinavatitryuttarazatAnAM punarvipAkaM vakSye 'yathAnupUrvyA' kramAnatikrameNa / iti sapAdagAthArthaH // 83 // pratijJAtamAha | nArayatiriyanarAmara- gaibheyA cauvihA gaI hoi / esA khalu odaie, hoi hu bhAve jao Aha // 84 // vyAkhyA-nArakatiryaGnarAmara gati bhedAdvizeSAccaturvidhA gatirbhavati / 'eSA' prAguktA 'khalu' nizcayena, kasmin bhAve bhavati ?, iti Aha - audayike bhAve bhavati, na kSAyikAdau / huzabdasyaivakArArthatvAt / yata Aha sUtrakAra eva / iti gAthArthaH // 84 // narakagatikharUpamAha - ( pAramA0 ) nArakatiryaGnarAmaragatibhedAccaturvidhA gamyate prApyate tathAvidhakarmasacivairjIvairiti gatirbhavati / eSA 'khalu' nizcitamaudayike bhAve bhavati / yata AhetipadamudAroktyA kartRnirdezamantareNopAttaM yatrakutracidvizrAntyabhAvAtIrthakRtamAkSipati / iti gAthArthaH // 84 // kimAha ? iti ceducyate For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetaH // // 37 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SOCIRCLICROSOCIRCR jIeN udaeNa jIvo, neraio hoi nrypuddhviie|saa bhaNiyA narayagaI, sesagaIovi emeva // 85 // vyAkhyA-'yasyAH' narakagateH 'udayena' prAdurbhAvena 'jIva' prANI nArakiko 'bhavati' saMpadyate, va ? 'narakapRthvyAM" pratItAyAm, sA bhaNitA' pratipAditA narakagatiH 'zeSagatayo'pi' tiryaGnarAmaralakSaNA api 'evameva' uktanyAyena / iti gaathaarthH||85|| uktA gatiH, ekendriyAdijAtimAha (pAramA0) yasyA gaterudayena jIvo nairayiko bhavati narakapRthivyAM, sA bhaNitA narakagatiH / zeSagatayo'pyevameveti / ayamAzayaH yasyA udayena tiryaka bhavati sA tiryaggatiH / yadudayAnmanuSyaH sA manuSyagatiH / yadudayAcca devaH sA devagatiriti / nanu bhavadbhirityuktaM, yadutAha tIrthakRt , idaM tu sUtrakRtA svayamevoktamiti, naivam , tasyAyamAzayaH-sarvo'pi jinAgamo'rthato jinapraNItaH, tatastadAgamoddhRtatvAdidamapi taduktamevetyadoSaH / iti gAthArthaH // 85 // jAtinAmAhaigadgatigacauridiya-jAI paMciMdiyANa pNcmiyaa|khyuvsmie bhAve, haMti ha aiyA jao aah||86|| vyaakhyaa-ekendriydiindriytriindriycturindriyjaatiH| jAtizabdasya pratyekaM sNbndhH| catasro jaatyH| paJcendriyANAM paJcamikA jAtiruktalakSaNA / paJcaprakArA'pIyaM kasmin bhAve bhavati ?, ityAha -kSAyopazamikabhAve / kSayazca keSAMcitkarmaNAm, upazamazca karmaNAMmeva kSayopazamaH, tena nivRttaH Thak (tena nivRttaM 1 "bheyA" iti vyAkhyAkArAH / / For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlo petH|| karmavi-18||pA05-1-71) kSAyopazamikaH, AdivRddhIkAdezI, bhAvazabdasya vizeSaNam |kssaayopshmik eva bhAve pAkA 'bhavanti' jAyante 'bhedAH' vishessaaH| huzabdasyaivakArArthatvAt / yata Aha sUtrakAraH / iti gAthArthaH // 86 // // 38 // (pAramA0.) ekendriyAdInAmekendriyatvAdisamAnapariNatilakSaNamekendriyAdizabdavyapadezabhAk yat sAmAnyaM sA jAtiH ekadvitricaturindriyajAtiH, ekendriyajAtiH, dvIndriyajAtiH, trIndriyajAtiH, caturindriyajAtiH / jAtirityasyAtrApi yogAtpaJcendriyANAM jAtiH paJcamikA / kSAyopazamike bhAve bhavantyetAH / yata Aha-kSAyopazamikAnIndriyANi, tannimittA ca jAtiH / iti gAthArthaH // 86 // egidiesu jIvo, jassiha udaeNa hoI kmmss|saa egidiyajAI, jAIo eva sesoM u||87|| / vyAkhyA-ekamindriyaM sparzanalakSaNaM yeSAM te ekendriyAsteSu ca, jIvatIti jIvo yasya karmaNaH 'udayena prAdurbhAvena 'yAti' gacchati ekendriyeSu sA ekendriyajAtiH' ekendriyanAma tat |'jaatyH' bIndriyAdijAtayaH | eveti luptAnukhAraM padaM prAkRtatvAt / evaM zeSA api dvitricatuSpazcendriyalakSaNA yadudayena dIndriyAdiSUtpadyate sA bIndriyAdijAtirucyate / iti gAthArthaH // 87 // uktA ekendriyAdijAtiH, zarIrANyAha| (pAramA0) 'ekendriyeSu' pRthivyAdiSu 'jIvaH' prANI 'yasya ekendriyavyapadezahetoH karmaNa ihodayena bhavati, sA ekesndriyjaatiH| jAtaya evaM zeSA api / nanu iha yasya karmaNa udayAdekendriyo bhavati sA ekendriyajAtirityuktam, pUrva 1 vyAkhyAkAreNa tu-"jAi" 2 "sesAvi" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / / CARCISCARRORAMA // 38 // For Private And Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SARKAGACSESSAGARMA tu ekadvitricatuSpaJcendriyajAtayaH kSAyopazamike bhAve bhavantIti tatkathametat ! iti, ucyate-kAraNakAraNasyApi kAraNatvavivakSayA kSAyopazamikabhAve jAtInAM bhaNanam / tathAhi-mAyopazamikabhAvenendriyaM janyate, tannimittA ca vyapadezaheturaudayikI jAtiriti,tahi jAtinAma kimartham ,ekendriyAdyAvaraNakSayopazame ekendriyAdivyapadezaM prApsyati? iti,satyam, ekendriyAvaraNakSayopazame ekendriyo'yamiti vyapadezaH syAt , paraM niyamo na syAt , yaduta sparzanendriyAvaraNakSayopazama evaikendriyH|sprshnrsnaavrnnkssyopshm eva dviindriyH| sparzanarasanaghrANAvaraNakSayopazama eva trIndriyaH / sparzanarasanamANacakSurAvaraNakSayopazama eva cturindriyH|sprshnrsnghraannckssuHshrotraavrnnkssyopshme tu paJcendriyo'yam / itigAthArthaH // 7 // ... zarIrANyAha-digramirpali Son :4065 orAliyaveuviya-AhAragateyakammae ceve / evaM paMca sarIrA, tesi vivAgo imo hoi||8|| vyAkhyA-audArikaM ca vaikriyaM cAhArakaM ca taijasaM ca kArmaNaM ceti banyaH, audArikavaikriyAhArakate. jasakArmaNAni.ca, 'evaM uktanIyA pazcaiva zarIrANi bhavantIti shessH| teSAM ca zarIrANAM ca 'vipAkara anubhavaM 'imaM vakSyamANalakSaNaM 'zRNuta' AkarNayata yUyam / iti gaathaarthH||88|| audArikakharUpamAha(pAramA0) audArikavaikriyAhArakataijasakArmaNAni caiva / tatrodAraM pradhAna, prAdhAnyaM cAsya tIrthakaragaNadharApekSayA / 1 vyAkhyAkAreNa tu "cevaM / paMceva sarIrA tersi ca vivAgaM imaM suNaha" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam // Du2m n ACCACANCSCALOCALSAGAR Sharm . ICythin 20mindia hurmins For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAkaH TIkAdvayo. petH|| // 39 // tato'nyasyAnuttarasurazarIrasyApi anntgunnhiintvaat| udAramevaudArikaM, vinayAditvAdikaNi / vividhA kriyA vikriyA, tasyAM bhavaM vaikriyam / tathAhi-tadekaM bhUtvA'nekaM bhavati / aNu bhUtvA mahadbhavati / khacaraM bhUtvA bhUmicaraM bhavati / adRzyaM bhUtvA dRzyaM bhavati / anekaM bhUtvA ekam , ityAdi / Ahriyate nirvaya'te caturdazapUrvavidA tIrthakaraRddhisphAtidarzanAdikaprayojanotpattau satyAM viziSTalabdhivazAdityAhArakam , tacca vaikriyApekSayA'tyantazubham / tejasA tejaHpudgalainirvRttaM taijasaM yadAhArapariNamanasya tejolezyAnirgamanasya ca hetuH| karmaNo vikAraH kArmaNam / karmaparamANava Atmapra. dezaiH saha kSIranIravadanyo'nyAnugatAH santaH kArmaNazarIram / idaM ca jantorgatyantarasaMkrAntau sAdhakatamaM karaNam / evaM uktaprakAreNa paJca zarIrANi, teSAM vipAka eSa vakSyamANo bhavati / iti gAthArthaH // 88 // | orAliyaM sarIraM, udaeNaM hoi jassa kammassa / taM orAliyanAmaM, sesasarIrAvi emeva // 89 // | vyAkhyA-audArikaM zarIraM pratipAditam-'udayena' vipAkena yasya bhavati karmaNastadaudArikazarIranAma / zeSazarIrANyapi' vaikriyAdizarIrANyapyevameva / yathaudArikaM zarIramudayena yasya karmaNo bhavati tadaudArikanAma, tathA vaikriyAdizarIrAdyapi yasya karmaNa udayena bhavati tabaikriyAdizarIranAma / evameva shbdaarthH| iti gAthArthaH // 89 // uktAni zarIrANi, aGgopAGgAnyAha(pAramA0) audArikaM zarIraM yasya karmaNa udayena bhavati tadaudArikanAma / idamuktaM bhavati-yadudayavazAdaudArika *HAKAKAKAARAKAAS // 39 // For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CANAKKOR SUASANAISAIALISTAS zarIraprAyogyAn pudgalAnAdAya audArikazarIrarUpatayA pariNamayya ca jIvaH svapradezaiH sahAnyo'nyAnugamarUpatayA saMbandhayati tadaudArikanAma / zeSazarIrANyapyevameveti-zeSazarIranAmasvapIyaM bhAvanA kAryA / iti gAthArthaH / 89 // _ aGgopAGganAmAhaaMgovaMgavibhAgo, udaeNaM hoi jassa kammassa / taM aMguvaMgunAma, tassa vivAgo imo hoi||9|| __ vyAkhyA-aGgopAGgavibhAgo vizeSa: 'udayena vipAkena yasya bhavati krmnnstdnggopaanggnaamocyte|| 'tasya' aGgopAGganAnaH 'vipAkaH' anubhavaH 'ayaM' (eSaH) vakSyamANalakSaNo bhavati / iti gAthArthaH // 9 // (pAramA0) aGgAni ca upAGgAni ca aGgopAGgAni, aGgopAGgAni ca aGgopAGgAni ca aGgopAGgAni, 'syAdAvasaMkhyeyaH' (si0 3-1-119) ityekazeSaH, teSAM vibhAgaH-pRthaktvaM yasya karmaNa udayena bhavati tadaGgopAGganAma, tasya |vipAka eSa pRthaktvabhavanalakSaNa uktarUpo bhavati / iti gAthArthaH // 9 // adhunA'GgAni upAGgAni aGgopAGgAni ca yAnyucyante tAnyAhasIsamuroyarapiTTI, do bAhU UruA ya attuNgaa| aMgulimAi uvaMgA, aMgovaMgAi~ sesAI // 91 // vyAkhyA-ziromastakamurovakSaH,udaraM poI,pRSThiHpratItA,au bAhU pratIto, UrU ca' UrU jaGgha, assttaavnggaani| aGgulirAdiryeSAM tAnyaGgulyAdInyupAGgAni, aGgopAGgAni 'zeSANi uktavyatiriktAni / iti gaathaarthH||91|| yathA yeSAmaGgopAGgAni bhavanti yeSAM ca na bhavanti tatpradarzayannAha RAA%C4KNOKAROSAROKAR For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkAdvayokA petH|| karmavi- (pAramA0) zIrSa uraH udaraM pRSThidvauM bAhU Uruke ca, aSTAvaGgAni, 'aGgulyAdIni' aGgulidhUjihvAdInyupAGgAni / pAkaHzeSANi' tatpratyavayavabhUtAni aGguliparvarekhAdIni aGgopAGgAni / iti gAthArthaH // 91 // samprati traividhymaah||40|| | AillANaM tiNhaM. haMti sarIrANa aNguvNgaaii| No teyagakammANaM, baMdhaNanAma imaM hoI // 92 // vyAkhyA-'AdyAnAM audArikavaikriyAhArakANAM tihaM trayANAM bhavanti' jAyante zarIrANAmalopAGgAni / 'no' naiva taijasakArmaNayoH, tatkAraNAbhAvAt / bandhananAma punaH 'idaM vakSyamANalakSaNaM bhavati / iti gaathaarthH||9|| ukkamaGgopAGganAma, bandhananAma prAha(pAramA0) 'AdyAnAM' audArikavaikriyAhArakANAM 'trayANAM' zarIrANAmaGgopAGgAni bhavanti / idamuktaM bhavatiaGgopAGganAma tridhA, audArikAGgopAGganAmavaikriyAGgopAGganAmaAhArakAGgopAGganAmabhedAt / taijasakArmaNayostu nAGgopAGganAma, jIvapradezasaMsthAnAnurodhitvAditi / bandhananAma prastauti-bandhananAma 'idaM vakSyamANaM paJcadazaprakAraM bhavati / iti gAthArthaH // 92 // - sampratyaudArikabandhanacatuSTayamAhaorAliyaorAliya, orAliyateyabaMdhaNaM biiyN| orAlakammabaMdhaNa, tiNhavi joge cautthaM tu // 93 // CARRRRRESCACA9-%% // 40 // For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandi vyAkhyA-audArikaudArikavandhanaM prthmm|audaarikpudglaanaamaudaarikpudglairev saMbandhaH prathamaM bndhnm| hai audArikANAmeva pudgalAnAM tejaHpudgalairyaH saMbandho dvitiiybndhnmett| audArikapudgalAnAmeva kArmaNapudgalai yetsaMbandhakaraNaM tattRtIyam, trayANAmapi 'yoge' saMbandhe caturtha tu bandhanaM, audArikataijasakArmaNapudgalAnAM punarmIlane caturtha bandhanam / iti gAthArthaH // 13 // audArikAdivandhanakharUpamAha(pAramA0) badhyate'neneti bandhanam / audArikasyaudArikena saha bandhanaM audArikaudArikabandhanam, arthAdAdyam / evamaudArikataijasabandhanaM dvitIyam / audArikakArmaNabandhanamarthAttRtIyam / trayANAmapyaudArikataijasakArmaNAnAM yoge punazcaturtham // 93 // etadeva vyAcaSTe orAlapuggalA iha, baddhA jIveNa je urAlatte / anne 3 bajjhamANA. orAliyapuggalA je ye // 94 // 6 vyAkhyA-udArAzca te pudgalAzca te udArapudgalAH 'iha' asmilloke bahAH' gRhItA 'jIvena' prANinA, 'ye' pudgalAH ka ? 'udAratve' udArabhAve / kimuktaM bhavati-yaiH pudgalairuttarakAlamaudArikaM zarIraM niveteyati jIvaH te jIvanAtmasAtkRtA 'anye ca badhyamAnAH' vartamAnakAlabhAvina eSyatkAlabhAvinazcIdArikapudgalA 'ye tu' ya eva baddhA badhyamAnAzca ta evaudArikabandhanakAraNam / iti gAthArthaH // 94 // 1 "ya" 2 "" iti vyaakhyaakaaraaH|| SRAESISERIIKUMS*** For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi ttiikaadvyopetH|| pAkA // 41 // CRICAXC audArikapudgalasaMbandhena bandhanamAha(pAramA0) audArikapudgalA iha saMsAre jIvena ye audArikatvena baddhAH, tathA'nye punarbadhyamAnA audArikapudgalA ye c||9|| tesiM jaM saMbaMdhaM, avaroppara puggalANamiha kunni|tN jausarisaM jANasu, orAliyabaMdhaNaM paDhamaM // 95 // _vyAkhyA-'teSAM prAgbaddhabadhyamAnapudgalAnAM yat' karma 'saMbandhaM' ghaTanAM parasparaM' anyo'nyaM 'pudgalAnAM' uktasvarUpANAM, 'iha' loke 'karoti' nirvartayati 'tat' karma 'jatusadRzaM' lAkSAtulyam / yathAhi-lAkSayA kAhalAdiSu daNDikAdyavayavAnAM pRthagbhUtAnAM saMbandhaH saMyogaH kriyate, evamanenApi karmaNA pRthagbhUtAnAM baddhabadhyamAnapudgalAnAM saMbandhaH saMyogaH kriyate iti laakssyopmiiyte| 'jAnIhi viddhi audArikabandhanaM prathama Adyam / iti gAthArthaH // 95 // / uktaM prathamabandhanam, dvitiiyaadiinyaah| (pAramA0) teSAM baddhabadhyamAnAnAM pudgalAnAM yatkarmAnyo'nyaM saMbandhaM karoti tat 'jatusadRzaM' lAkSAtulyamaudArika|bandhanaM prathamaM jAnIhi / / 95 // zeSatrayAtidezamAhaevorAliyateyaga, orAliyakammabaMdhaNaM taha y|oraalteykmmg-bNdhnnnaampi emeva // 96 // / vyAkhyA-'evaM' uktaprakAreNa, makArasya prAkRtatvAllopaH, yayaudArikapudgalAnAM baDabadhyamAnAnAM saMyojaka SASARANAS // 41 // For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir GERARUSAASAASAASAASAARI%* karma audArikabandhanamucyate, tathaudArikapudgalAnAM baddhavadhyamAnAnAM taijasapudgalairyatsaMbandhakaraNaM tadaudArikatai jasabandhanaM dvitiiym| audArikapudgalAnAmeva baDabadhyamAnAnAM kArmaNapudgalaiH yaH saMbandhaH, tathA ca tttRtiiym| ta udAratejaHkarmapudgalAnAM bandhanaM saMyojanaM bandhananAma etadapyevameva, yathaudArikapudgalAnAM dikasaMyoge tejaHprabhRtibhiH saMyojaka kamauMdArikAdibandhanaM nAma, tathaudArikatejAkArmaNapudgalAnAM baDavadhyamAnAnAmaudArikateja:kArmaNapudgalairyatsaMyojaka karma tadbandhanaM nAma caturtham / iti gAthArthaH // 96 // uktAnyaudArikAdivandhanAni, sAmprataM vaikriyabandhanAnyAha| (pAramA0) evaM ye audArikapudgalA baddhAH, ye ca taijasapudgalA badhyamAnAH, teSAM yatkarma saMbandhaM vidadhAti tadaudArikataijasanAma / evamaudArikapudgalA baddhAH kArmaNapudgalAzca badhyamAnAH, teSAM saMbandhavidhAyakaM yatkarma tadaudArikakArmaNanAma / evamaudArikapudgalA baddhAH, taijasakArmaNapudgalAzca badhyamAnAH, teSAM saMbandhakArakaM karma audArikataijasakArmaNanAma / iti gAthAcatuSTayArthaH // 96 // vaikriyabandhanacatuSTayamAha.veubviyaMveuviya, veuviyateyabaMdhaNaM bIyaM / veuvikammabaMdhaNa, tiNhavi joe cautthaM tu // 97 // __ vyAkhyA-vaikriyANAM pudgalAnAM vaikriyaireva saMvandhaH prathama bandhanam / vaikriyapudgalAnAmeva tejaHpudgalairyatsaMbandhastadvitIyaM bandhanam / vaikriyapudgalAnAmeva kArmaNapudgalairyatsaMbandhakaM karma tattRtIyaM bandhanam / trayANAmapi OGSACRESEARCHECK For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi- pAka: // 42 // GUSTA vaikriyatejaHkArmaNapudgalAnAM 'yoge evaM' saMbandhe eva caturtham / tuzabdasyaivakArArthatvAt / iti gaathaarthH|| 97 // TIkAdvayouktavaikriyabandhanAnyeva vyaktIkurvannAha 18petH|| veuvipuggalA iha, baddhA jIveNa je viuvitte / anne ya bajjhamANA, veuviyapuggalA je u // 98 // vyAkhyA-'vaikriyapudgalAH' vaikriyazarIranirvartanaprAyogyAH 'iha' loke 'baddhAH' gRhItAH 'jIvena' prANinA| 'ye' pudgalAH 'viuvitte' vaikriyabhAve, anye ca 'badhyamAnAH' AgAmikAlabhAvino vaikriyapudgalA ye tu||5|| iti gaathaarthH||98|| vaikriyapudgalabandhanamabhidhAya sAmprataM saMbandhadvAreNa bandhanamAhatesiM jaM saMbandhaM, avaroppara puggalANamiha kunni|tN jausarisaM jANasu, veuviyabaMdhaNaM paDhamaM // 99 // __ vyAkhyA-teSAM prAguktapudgalAnAM yat 'saMbandha saMyogaM parasparaM' anyo'nyaM pudgalAnAM 'iha' asmin saMsAre 'karoti' nirvatayati 'tat karma 'jatusadRzaM lAkSAtulyaM 'jAnIhi' avabudhyakha 'veubviyabandhaNaM' [vaikriya-14 vandhanaM] 'prathama' Adyam / iti gAthArthaH // 99 // 601 // _ uktaM vaikriyavandhanaM, dvitIyAdInyAhaevaM viuviteyaga, veubviyakammabaMdhaNaM taha y| veuviteyakammaga-baMdhaNanAmapi emeva // 10 // // 42 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "eva viubviyateyaga," iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / / For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SASTRA ***SAMHESHKRUASSAS vyAkhyA-eveti lusAnukhAraM padaM prAkRtatvAt , uktanItyA / uktanItizceyam-yathA vaikriyapudgalAnAM baDabadhyamAnAnAM vaikriyaireva yatsaMbandhakaraNaM tadU vaikriyavaikriyabandhanamucyate / tathA vaikriyapudgalAnAmuktakharUpANAM taijasairyatsaMbandhakaraNaM tadvitIyaM bandhanaM vaikriyatejolakSaNam / vaikriyapudgalAnAmeva kArmaNapudgalairyaindhanaM tathA ca tattRtIyaM vaikriyakArmaNalakSaNam / vaikriyatejAkArmaNabandhananAmApyevameva / yathA prAgukta ke bandhane bikasaMyoge tathedamapi jJAtavyam / kevalaM trikasaMyoge caturtham / iti gAthArthaH // 10 // uktAni vaikriyabandhanAni, AhArakabandhanAnyAha(pAramA0) catasro'pi sphuTArthAH // 97 // 9 // 99 // 10 // AhArakabandhanacatuSTayamAhaAhAragaAhAraga, AhAragateyabaMdhaNaM bIyaM / AhArakammabaMdhaNa, tiNhavi joe cautthaM tu||101|| vyAkhyA-AhArakapudgalAnAmAhArakapudgalairava yaH saMbandhaH sa prathamaM bandhanam / AhArakapudgalAnAmeva taijasaibandhanaM saMbandho dvitIyam / AhArakapudgalAnAmeva kArmaNapudgalaibandhanaM saMyogastRtIyam / trayANAmapi yoge AhArakataijasakAmaNasaMbandhe caturtham / iti gaathaarthH||101|| AhArakabandhanakAraNamAhaAhArapuggalA iha, AhAratteNa je nibaddhA u / anne ya bajjhamANA, AhAragapuggalA je u|| 102 // 13 // For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavi pAka: // 43 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA--'AhArapudgalAH' AhArakazarIraprAyogyAH 'iha' asmin saMsAre 'AhArakatvena ye nivAstu' 5 TIkAdvayoAhArakabhAvena ye, ka ? prAk zarIragrahaNakAle jIvena gRhItA eva / 'anye ca' uttarakAlabhAvino 'badhyamAnAH ' gRhyamANA evAhArakapudgalA', 'ye tu' ya evAhArakazarIranivartanakSamAH / iti gAthArthaH // 102 // petaH // AhArakapudgalasaMbandhadvAreNa bandhanamAha tesiM jaM saMbaMdhaM, avaroppara puggalANamiha kuNai / taM jausarisaM jANasu, AhAragabaMdhaNaM paDhamaM // 103 // vyAkhyA-'teSAM' uktakharUpAhArakapuGgalAnAM 'yat' karma saMbandhayogyaM 'parasparaM' anyo'nyaM vaddhabadhyamAnAnAM 'iha' asmi~lloke 'karoti' nirvartayati 'tat' karma 'jatusadRzaM' lAkSAtulyamuktanyAyena 'jAnIhi' viDi AhAraka bandhanaM 'prathamaM' Ayam / iti gAthArthaH // 103 // uktamAhAraka bandhanaM prathamam, dvitIyAdInyAha evAhAragateyaga, AhArayakammabaMdhaNaM taha ya / AhArateyakammaga-baMdhaNanAmapi emeva // 104 // vyAkhyA - evazabdavyAkhyA prAgvat / yathAsshArakapudgalAnAmAhArakapudgalairevAhArakA hArakabandhanam, tathA''hArakatejaH pudgalairevAhArakatejobandhanaM draSTavyaM dvitIyam / tathAsshArakakArmaNavandhataM ca tRtIyam / AhArakataijasakArmaNabandhananAmApyevameva / yathA''hArakabandhane vyAkhyAtaM tathA'trApi draSTavyam / iti gAthArthaH // 104 // For Private And Personal Use Only // 43 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * uktAnyAhArakabandhanAni, tejovandhanAnyAha(pAramA0) pAThasiddhA eva // 101 // 102 // 103 // 104 // samprati taijasataijasataijasakArmaNakArmaNakArmaNabandhanAnyAhaevaM teyagateyaga, teyagakamme ya baMdhaNaM taha ya / kammaigaMkammaigaM, baMdhaNanAmapi panarasamaM // 105 // ___ vyAkhyA-taijasapudgalAnAM baddhAnAM prArabadhyamAnAnAmeSyatkAle tejaHpugalaireva yaH saMvandhaH kriyate tattejastejovandhanaM prathamam / teja:pudgalAnAM bahabadhyamAnAnAM kArmaNapudgalaizca bandhanaM saMbandhastathA ca tadvitIyaM tejAkArmaNasaMjJaka bandhanam / kArmaNapudgalAnAmatItakAlabaddhAnAM bhaviSyatkAle ca badhyamAnAnAM kArmaNapudgalaireva yaH saMvandhastatkArmaNakArmaNavandhanaM paJcadazam / audArikAdidikAdisaMyoge catvAri, vaikriyasaMyoge catvAri, tathA''hArakasaMyoge catvAri, tejasasaMyoge de, kArmaNasaMyoge caikam , sarvANyapi militAni | pazcadaza / iti gaathaarthH||105|| / uktAni bandhanAni, taduktervandhananAmApyuktameva, sAmprataM saMghAtanAmAha-- (pAramA0) taijasapugalAnAM baddhAnAM badhyamAnAnAM ca taijasapudgalaiH saha saMbandhakAri taijasataijasabandhanam / taijasapudgalAnAM baddhAnAM badhyamAnakArmaNapudgalaiH saha saMbandhakAri taijasakAmaNabandhanam / kArmaNapudgalAnAM baddhAnAM badhyamAnAnAM ca saMbandhahetuH kArmaNakArmaNabandhanaM paJcadazamiti / evaM catvAryodArikabandhanAni, catvAri vaikriyavandhanAni, catvAryAhAraka-18 %%BRATRIKA For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - karmavipAkA // 44 // MEXISISele Serie GTX || bandhanAni, ityetAni dvAdaza, taijasataijasataijasakArmaNakArmaNakArmaNabandhanatrayasamanvitAni paJcadazeti / nanu yatra bandhana-INTIkAyo. dra paJcakamevopAdIyate tatra kathametAvatAM grahaH ?, ucyate-tadaivamavagantavyam, gRhItagRhyamANAnAmaudArikapudgalAnAM taijasa-1 petH|| kArmaNapudgalaizca saha saMbandhakAri audArikabandhanam / evaM vaikriyapudgalAnAM baddhabadhyamAnAnAM taijasakArmaNapudgalaizca saha | saMbandhakAri vaikriyabandhanam / evamAhArakapudgalAnAM baddhabadhyamAnAnAM taijasakArmaNapudgalaizca saha saMbandhAdhApakamAhArakada bandhanam / evaM tribhirdvAdaza saMgRhItAni / tathA tejasapudgalAnAM baddhabadhyamAnAnAM kArmaNapudgalaizca saha saMbandhahetustaijasa bandhanam / evamanena caturthena dvayasaMgrahaH / yadukaM zatakavRhacUrNI bandhanapaJcakabhaNanaprastAve-"gahiyadhippamANANaM puraMgalANaM annasarIrapuggalehi vA samaM baMdho jassa udaeNaM bhavai taM baMdhaNanAma" iti / paJcamaM tu kArmaNabandhanamiti / bandhana|pazcakapakSe'pi paJcadazasaMgrahaH / iti gaathaarthH|| 105 // uktaM saprabhedaM bandhananAma, adhunA saMghAtanAmAhasaMghAyanAmamahuNA, saMghAyai jeNa teNa saMghAyaM / orAliyasaMghAyaM, veuviya jAva kammaigaM // 106 // 8 vyAkhyA saMghAyanAma' ityanuskhAro'lAkSaNikaH prAkRtatvAt ,'adhunA' sAmpratamucyate saMghAtayati' iti / mIlayati viyutAni dravyANyekIkarotItyarthaH, 'yena' kAraNena tena' kAraNena saMghAtanAma bhaNyate / tatrIdArikasya saMghAta audArikasaMghAtaH taM, jAnIhIti kriyA sarvatra / vaikriyasaMghAtaM, AhArakasaMghAtaM, tejasasaMghAtaM yAvatkArmaNasaMghAtam, iti paJca saMghAtanAmAni / iti gAthArthaH // 106 // SWARASHEHARSIREGAR For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir audArikAdisaMghAtakharUpamAha(pAramA0) saMghAtanAma 'adhunA' bandhananAmAnantaraM bhaNyata itydhyaahaarH| vyutpattimAha-'saMghAtayati' piNDIkaroti audArikAdipudgalAn yena tena hetunA saMghAtamucyate / tacca pazcadhetyAha-audArikasaMghAtaM, vaikriyasaMghAtaM, yAvatkaraNAdAhArakasaMghAtaM, taijasasaMghAtaM, kArmaNasaMghAtam / iti gArthArthaH // 106 // etadvyAcaSTe osalAI je dehapuggalA hoMti jammi tthaannmmi|te ThaMti tammi ThANe, saMghAyaNakammaNo udae // 107 // ___ vyAkhyA-audArikamAdiryeSAM te audArikAdayaH, AdizandADhakriyAhArakataijasakArmaNapudgalaparigrahaH / ye dehe pudgalAdehapudgalAH bhavanti' jAyante yasmin sthAne te audArikAdayaH pudgalAstasminneva sthAne bhavanti nAparatra, saMghAtanakarmaNaH 'udaye' prAdurbhAve / ayamantra bhAvArtha:-ye khaudArikAdiSu zarIreSu zirammabhRtyavayavAnAM nirvatakA audArikAdipudgalA ye yasya sthAnasya yogyAste tasminneva ziraprabhRtisthAnake bhavanti / na viparyayeNa yasya karmaNaH prabhAvAttatsaMghAtananAmakarmocyate / iti gaathaarthH|| 107 // uktaM saMghAtanAma, adhunA saMhananAnyAha(pAramA0) audArikAdayo ye dehapudgalA yasmin sthAne bhavanti te saMghAtakarmaNa udayena tasmin sthAne tiSThanti / ayamabhiprAya:-ye audArikapudgalA yatra yogyAstAn tatra saMghAtayati yatkarma nijodayAt / yathA ziroyogyAna 1 "huti" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtaM vyAkhyAkAreNa // CASSESCASCHARG-SACX For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: // 45 // jAzirasi.pAdayogyAna pAdayoH, zeSAGgayogyAn zeSAGgeSu,tadIdArikasaMghAtanAma / evaM vaikriyAhArakataijasakArmaNeSvapi vAcyam ,IXTIkAdvayo. iti gaathaarthH|| 107 // petH|| 'sampratyasthiracanAtmakasya saMhananasyAvasaraH, taccaudArikazarIra eva, nAnyeSu, teSAmasthirahitatvAt, tacca poDhetyAha-. vaijarisahanArAyaM, risahaM nArAyamaddhanArAyaM / kIliya taha chevaDhe, tesi sarUrva imaM hoii||108|| vyAkhyA-vajaRSabhanArAcaM prathamamAcaM, dvitIyaM ca RSabhanArAcaM, nArAcaM tRtIyaM, arddhanArAcaM caturtha, 8|kIlikA pazcama, tathA SaSThaM punazchecaTTha (sevAtte) saMhananaM bhavatIti jJAtavyam / iti gAthArthaH // 108 // RSabhAdIn vyAkhyAnayannAha(pAramA0) vajraRSabhanArAcaM, RSabhaM ityukta RSabhanArAcamiti draSTavyam / nArAcaM, arghanArAcaM, kIlikA, tathA sevArtam / teSAM svarUpamidaM bhavati // 108 // . tathAhirisaho ya hoi paTTo, vajaM puNa kIliyA munneyvaa| ubhao maikkaDabaMdha, nArAyaM taM viyANAhi // 109 // vyAkhyA-RSabhasvAgamabhASayA dIrgho'lpabAhalyaH pRthutvayuktaH kapATAdiSu lohapaTTakAkAraH po'bhi // 45 // 1 vyAkhyAkAreNa tu-"vajjarisahanArAyaM, paDhamaM bIyaM ca risahanArAyaM / nArAyamaddhanArAya kIliyA taha ya chevaDhe // 108 // " iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 "makkaDabaMdho" iti vyAkhyAkArAH // For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhIyate / vajraM punaH kIlikA mantavyA, sA ca pratItA / ubhayato dvayorapi pArzvayormarkaTabandhaH pratItaH, sa vidyate yasmin saMhanane tannArAcasaMhananaM 'vijAnIhi ' avabudhyakha / ayamatra bhAvArthaH - yathA hastayorubhayato markaTabandhena kalAcIgrahaNe madhyadeze lohapaTTakena veSTayitvA paTTabandhanamadhyadeze vedhaM dattvA kIlikA prakSipyate, tasyAM prakSiptAyAM yAdRzaH saJcayo bhavatyacalaH kAlAntarasthAyI balavAMstathA'sthisaJcayo yasmin saMhanane sati bhavati tatsaMhananaM vajraRSabhanArAcaM bhavati / iti gAthArthaH // 109 // saMhananodayadvAreNa vajraRSabhanArAcasaMjJAmAha - ( pAramA0 ) - RSabhaH pariveSTanapaTTo bhavati / vajraM kIlikA jJAtavyA / ubhayato markaTabandhaM nArAcaM tadvijAnIhi / ayamarthaH - dvayorasthanorubhayato markaTavandhena baddhayoH paTTAkRtinA tRtIyenAsthA pariveSTitayorupari tadasthitrayabhedi kIlikAparaparyAyaM vajranAmakamasthi yatra bhavati tadvajrarSabhanArAcam / yatpunaH kIlikArahitaM tad RSabhanArAcam / yatra punaH kIlikayA RSabhasaMjJapaTTena ca rahito markaTabandho bhavati tannArAcam / yaMtra tvekapArzve markaTabandho dvitIyapArzve ca kIlikA | bhavati tadarddhanArAcam / yatra tvasthIni kIlikAmAtrabaddhAnyeva bhavanti tatkIlikA / yatra tu parasparaM paryantasaMsparzalakSaNAM sevAmARtAnyAgatAnyasthIni bhavanti snehAbhyavahAra tailAbhyaGgavizrAmaNAdirUpAM ca parizIlanAM nityamapekSate tatsevArtam / iti gAthAdvayabhAvArthaH // 100 // etadvipAkadarzanA vAha For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: // 46 // jassudaeNaM jIve, saMghayaNaM hoI vajarisahaM tu / taM vajarisahanAma, sesAvi hu eva saMghayaNA // 110 // TIkAdvayovyAkhyA-'yasya' karmaNaH 'udayena' anubhavena 'jIve' prANini 'saMhananaM' uktalakSaNaM "bhavati' jAyate petH|| vajraRSabhanArAcaM' uktasvarUpaM, 'tu' evakArArthaH, sa ca vyavahitaH prAksaMbadhyata udayenaivetyatra, tbRssbhnaaraacnaamocyte| zeSANyapi na kevalamidaM prAguktam , 'huH pAdapUraNe, RSabhanArAcAdInyapi ityapi shbdaarthH| evaM uktanItyA, luptAnukhAraHprAkRtatvAt, saMghayaNA'[saMhananAni] / uktanItizceyam-vanAkASabhanArAcasaM| hananaM yasya karmaNa udayena prAdurbhavati tadvajaRSabhanArAcasaMhananaM yathocyate, tathA RSabhanArAcanArAcAInArAcakIlikAchevaTThAni yasya karmaNa udaye bhavanti tAnyapi tathA RSabhanArAcanArAcArddhanArAcakIlikAchevaTThanAmAnyanvarthata ucyante ityevshbdaarthH| iti gaathaarthH||11|| uktAni saMhananAni, adhunA saMsthAnAnyAha(pAramA0)'yasya' karmaNa udayena 'jIve' iti jIvasya saMhananaM bhavati, 'vajrarSabhaM tu' iti sUcanAt vajrarSabhanArAcaM tad vajrarSabhanArAcanAma / zeSA~Nyapi saMhananAni evameva / huzabdasyaivakArArthasyAtra yogAt / iti gAthArthaH // 11 // saMsthAnanAmAhasamacauraMse naggohamaMDale sAivAmaNe khuje / huMDevi ya saMThANe, tesi sarUvaM imaM hoi // 111 // 3 // 46 // tullaM vitthaDabahulaM, ussehabahuM ca maDahakoTTaM ca / hiDillakAyamaDahaM, savatthAsaMThiyaM huMDaM // 112 // | For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir NARANASI vyAkhyA-samaM caturasra yasmin tatsamacaturasra saMsthAnamiti sarvatra saMbandhanIyam , mantavyamiti kriyaa| da nyagrodhasyeva maNDalaM yasmin tanyagrodhamaNDalam / sAtiH shktiH| tathA vAmanakunje pratIte / huNDamapi ca saMsthAnaM mantavyamiti / teSAM ca kharUpaM 'imaM vakSyamANalakSaNam / iti gaathaarthH|| 111 // lakSaNamAha| tulyaM samapAdAGguSThAgrAdArabhya kezAntaM yAvasthitamUrkha yatsUtraM tAvanmAtrameva tiryaprasAritayorbhujayoH pramANasUtramevaMbhUtaM tulyaM samacaturasrasaMsthAnamucyate / vistAro bahuryasmin tabistarabahu, prAkRtatvAvaharthe lac / yasmin vistAro vaTasyeva bahu dairghya punaH stokaM tadvistarabahulaM nyagrodhamaNDalaM saMsthAnamucyate dvitIyam / utsedho bahuryasmin tadutsedhabahu uccaistvayuktaM ca / sAtisaMsthAnenopamIyateM sAtiH zaktirucyate, zaktivadya|smin puruSasya ziro'dhobAhuvistarastokastatsAtisaMsthAnaM tRtIyam / maDahaM koSThaM yasmin tanmaDahakoSTham, koSThamudaraM taca vAmanasaMsthAnaM caturtham / heThillakAyo'dhaHkAyaH sa bhaDaho yatra ta heThillakAyamaMDahaM kujasaMTra sthAnaM paJcamam / sarvatra ziraHprabhRtyaGgAvayaveSu na vidyate saMsthitiyasminnolaGkakavatsUrvAvayavanyUnaM tadU huNDasaMsthAnaM SaSTham / iti gAthArthaH // 112 // karmaNa udayabAreNa samacaturasravarUpamAha(pAramA0 ) tatra samAstulyA yathoktapramANAzcatasro'trayazcaturdigvibhAgopalakSitAH zarIrAvayavA yasya tatsamacatura For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kamavipAkaH // 47 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sram / samAsAnto 'tpratyayaH / nyagrodhavatparimaNDalaM vistarabhUri nyagrodhaparimaNDalam / yathA nyagrodha upari saMpUrNAvayavo'dhastu hInaH, tathA yatsaMsthAnaM nAbherupari saMpUrNapramANaM, adhastu na tathA tanyagrodhaparimaNDalam / yatra nAbheradhaH sarvAva| yavAH samacaturasralakSaNA'visaMvAdinaH upari tu na tadanurUpAstat sAdi utsedhabahusaMsthAnaM, sAMdIti zAlmalItarumAcakSate prAvacanikAH / tasya hi skandho drAghIyAn upari tu na tadanurUpA vizAlateti / tathA yantra ziro grIvaM hastapAdAdikaM ca yathoktapramANopapannaM koSThaM udarAdi maDahaM laghu tadvAmanasaMsthAnam, kubjamityanye / yatra tu uraudarAdi yathokta pramANopetaM, adhastanakAyastu pAdAdiH, upalakSaNatvAt zirogrIvAdikaM ca maDahaM laghu bhavati tatkubjam, vAmanamityanye / yatra sarve'pyavayavA asaMsthitA yathoktapramANahInAstat huNDasaMsthAnam / teSAM mvarUpamidaM tulyAdikaM bhavati / iti gAthArthaH // 111 // 112 // etadudayamAdarzayati- jassudapaNaM jIve, cauraMsaM nAma hoi saMThANaM / taM cauraMsaM nAmaM, sesAvi hu evaM saMThANA // 113 // vyAkhyA- 'yasya' karmaNa: 'udayena' anubhavena 'jIve' jIvasya 'caturasraM' UrddhAvasthitasUtrasamaM tiryakpramANaM caturasramucyate saMsthAnaM 'bhavati' jAyate 'nAma' saMjJA sphuTaM vA 'saMsthAnam' AkAravizeSastacaturasraM nAsa / 'zeSANyapi' nyagrodhamaNDalAdInyapyevameva saMsthAnAni draSTavyAni / 'api' samuccaye, 'hu' pAdapUraNe, samaca1-2 " sAci" ityapi pAThaH / For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetaH // // 47 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir turasrasaMsthAnoktanyAyeneti bhAvaH / iti gaathaarthH||113|| uktaM saMsthAnanAma, varNanAmAha| (pAramA0 ) 'yasya' karmaNa udathAcaturanaM nAma saMsthAnaM bhavati jIvasya taJcaturasranAma samacaturanasaMsthAnanAma / zeSajANyapi saMsthAnAnyevameva / iti gaathaarthH|| 113 // ukta saMsthAnam , samprati varNanAma, tacca paJcadhA, tadudayAcca yadbhavati tadAhahai kiNhA nIlA lohiya,hAlidA taha ya haMti sukilyaa| jiyadehANaM vaNNA, udaeNaM vannanAmassa // 114 // ___ vyAkhyA-kRSNA nIlA lohitA hAridrA tathA bhavanti zuklAzca 'jIvadehAnAM prANizarIrANAM 'varNAH' 18|| pratItAH 'udayena' anubhavena 'varNanAnaH krmnnH| iti gAthArthaH // 114 // uktaM varNanAma, gandhanAmAha(pAramA0) varNyate'laMkriyate zarIramaneneti vrnnH| tatra kRSNanIlalohitAridrazuklA jIvadehAnAM varNA varNanAna udayena bhavanti / idamuktaM bhavati-kRSNavarNanAmna udayAkRSNadeho bhavatIti / nIlavarNanAmna udayAnnIladeha ityaadi| iti gaathaarthH||114 // gandhanAmno dvividhasyApi vipAkamAhagaMdheNa surabhigaMdha, ahavA gaMdheNa durabhigaMdhaM tu| hoi jiyANaM dehaM, udaeNaM gaMdhanAmassa // 115 // 1 vyAkhyAkAreNa vyastatayA vyAkhyAtam , evamagre'pi // 2 "sukkA ya" iti vRttyoH / ASSASSISTASOSLASHSAK* For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavi pAkaH // 48 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA--ghrANendriyAkhAdyena 'surabhigandhaM' zobhanagandham / athavA gandhena 'durabhigandhaM tu' duSTagandhameva 'bhavati' jAyate 'jIvAnAM' prANinAM 'dehaH' zarIraM 'udayena' anubhavena 'gandhanAmnaH' karmaNaH / iti gAthArthaH // 115 // uktaM gandhanAma, rasanAma prAha ( pAramA0 ) gandhyate AghrAyate iti gandhaH, tannibandhanaM nAma gandhanAma / suSThu rabhate surabhiH, tatazca gandhena surabhi gandham / athavA gandhena durabhigandhaM tu duSTaM abhi AbhimukhyaM yatra evaMbhUtaM jIvAnAM dehaM surabhidurabhibhedabhinnasya gandhanAmna udayena bhavati / iti gAthArthaH // 115 // rasanAma pratipAdayati tittagakaDuya kasAyA, aMbilamahurA rasAvi paMca bhave / tevi hu jiyadehANaM, rasanAmudaeNa khajaMtA // 116 // vyAkhyA - tiktAzca kaTukAca [ kaSAyAzca ] tiktakaTukAH [ kakaSAyAH ] tiktAH kaTukAdyAH, kaTukAH zuNyyAdayaH kaSAyA harItakyAthAH, amlA bIjapUrAdayaH, madhurA ikSvAdayaH / rasAstu paJcaiva bhavanti, lavaNarasaH sarvAnuyAyitvAnna pRthagukto jA (jJA) yate / na kevalaM rasAdayaH, te'pi 'jIvadehAnAmeva' prANizarIrANAmeva 'rasanAnnaH' karmaNaH 'udyena' anubhavena 'khAdyamAnAH ' bhakSyamANAH / huzabdasyaivakArArthatvAt / iti gaathaarthH|| 116 // uktaM rasanAma, sAmprataM sparzanAmAha ( pAramA0 ) tiktakaTukakapAya amlamadhurA rasA api pazca, na kevalaM varNAH, kiM tu rasA api pazca jIvadehAnAM 1. " rasA u" iti vyAkhyAtAraH // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetaH // // 48 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | khAdyamAnA rasanAmnaH paJcaprakArasyodayena bhaveyuH / lavaNasya tu etadanuyAyitvAt kevalasyAnupayogAcca pRthagupAdAnaM na kRtam / iti gAthArthaH // 116 // sparzanAma prAha gurulahumiukaDhiNAvi ya, nidrA lakkhA ya hoMti sIuNhA / jiya dehANaM phAsA, udapaNaM phAsanAmassa 117 vyAkhyA - guruzca laghuzca mRduzca kaThinazca gurulaghumRdukaThinAH, te'pi ca, apizabdaH samuccaye, 'caH' khagatAneka bhedasaMsUcanArthaH, nigdhA rukSAzca bhavantIti pratyekamabhisaMbadhyate / zItAzca uSNAJca zItoSNAH 'jIvadehAnAM' prANizarIrANAM 'sparzAH' sparzanendriyagrAhyA jAyante 'udayena' vipAkena 'sparzanAnaH' karmaNaH / tatra gururmahAn vajrasIsakAdivat / laghu alpataraM zAlmalItUlavat / mRduH sukumAraH paTTasparzavat / kaThino nirvaraH andhapASANavat / ligdhaH sasneho ghRtapUramindrikApatrayoriva / rUkSaH sneharahitaH sudhAvat / zItaH pratIta udakasyeva / uSNastadviparIto'meriva / sparzazabdaH sarvatra saMbandhanIyaH / iti gAthArthaH // 117 // uktaM sparzanAma, agurulaghunAmAha ( pAramA0 ) tatra guruladhvAdayaH prAyaH sparzatvena jane na prasiddhA iti tatsvarUpanirUpaNA kriyate / tatra yataH sparzA istUnAmadhogamana kriyA bhavati sa sparzo guruH, yadAha - adhogaterguruH 1 / yato vastUnAM prAyaH tiryagUrddha ca gamanaM sa sparzo laghuH, yadAha - tiryagUrddhagaterlaghuH 2 / yato vastUnAM namanakriyA sa sparzo mRdu:, yadAha - sannatermRduH 3 / yato For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi- pAkara -% // 49 // -%AXE vastUnAM namanakriyA'bhASaH sa sparza kaThinaH, yadAha-prAyo'namanasya hetuH kaThinaH 4 / cikkaNatvapariNAmaH snigdhaH 5 TIkAdayoacikkaNatvapariNAmastu rUkSaH 6, yadAha-cikaNavAcikkaNatve snigdharUkSI 5-6 / yato vastUnAM kAThinyApAko bhaktaH sa petH| sparzaH zItaH, yadAha-kAThinyApAkayoH zItaH 7 / yato vastUnAM mArdavaviklittI bhavataH sa sparza uSNaH, badAha-mAIcapAkayoruSNaH 8 / ityaSTAyapi sparzA jIvadehAnA sparzanAmno'STavidhasyodayAdbhavanti / iti gAthArthaH // 117 // bhagurulaghunAmAhagaruyaM na hoi dehaM, na ya lahuya hoi sbjiivaannN| hoi hu aguru ya lahuyaM,agurulahuyanAma udaeNaM // 118 // | vyAkhyA-'gurukaM' bhArayuktaM na bhavati' ziMzapAdisAravat na jAyate 'dehe' zarIram / 'na ca' va laghu-ra reva laghukamareNDakASThavad bhavati 'sarvajIvAnAM sarvaprANinAM dehamiti vartate, huzabdasyaivakArArthatvAt, bhavatyevAgurulaghukaM zarIram / kena ? ityAha-'agurulaghunAnaH karmaNaH 'udayena' anubhavena / iti gAthArthaH // 11 // uktamagurulaghunAma, sAmpratamupaghAtanAmAhaM(pAramA0) AtmApekSayA sarvajIvAnAM dehaM na gurukaM bhavati, nApi laghukaM bhavati, upalakSaNatvAnnApi gurulaghuka, kintu agurulaghukaM bhavati / anyApekSayA tu gurukaM laghukaM gurulaghukaM vA bhavati / yadAha-"annannAvikkhAe tinnivi saMbhavaMti" " iti / agurulaghukanAmna udayAt / iti gaathaarthH|| 118 // upaghAtanAmAha CALA tU guruka eka RCAX For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ASIRESS% aMgAvayavopaDijibbhiyAi jo appaNo uvagdhAyA kuNai hu dehammi Thio,so uvaghAyassau vivAgo119 da vyAkhyA-aGgaM zimprabhRti, tasyAvayavo nAsikAdi pratijihikA ca / jihAyA upari laccI jihvA pratijihikA / yo'vayavaH 'Atmanastu zarIrasyaiva 'upaghAtaM' vinAzaM karotyeva, huzabdasyaivakArArthasvAt / 'dehe sthitaH' zarIrAvasthitaH sa apaghAtanAna evaM karmaNo 'vipAkaH' anubhavaH, tuzandasyaivakArArthatvAt / iti gaadhaayH||119|| vyAkhyAlamupaghAtanAma, adhunA parAghAtamAmAha (pAramA0) yaH pratijihvAgaLavRndAdyagAvayavo 'dehe sthitaH' iti zarIrAntaH pIDAkAritvena sthita Atmana upaghAtaM 3 karoti sa upaghAtasya viSAka upaghAtanAmakarmodayAt sa upadhAtakArIti bhAvaH / iti gAthArthaH // 119 // parAghAtamAhatayavisadaMtavisAI, aMgAvayavo ye jo u annesiN|jiivaann kuNai ghAyaM, so paraghAyassa uvikAgo // 120 // vyAkhyA-tvaka zarIrAMzo viSaM yasminnaDAvayave sa tvagviSaH, dantA viSaM yasyAvayavasthAsau dantaviSaH, tvagviSazca dantaviSazca khagviSadantaviSau tau AdiryasAvayavasya sa svagviSadantaviSAdi, AdizabdAnnakhaviSAdiparigrahaH / aGgasyAvayavo'GgAvayacA, 'tu' punaH 'yastu' ya eva 'anyeSAM' AtmavyatiriktAnAM 'jIvAnAM prANinAM 'karoti' vidhatte 'vighAta' vinAzaM saH 'paraghAtanAmna evaM karmaNaH 'vipAkA' anu 1 vyAkhyAkAreNa tu 'u' iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / / AE %% For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: TIkAdayo // 50 // bhvH| iti gaathaarthH||120 // uktaM parAghAtanAma, sAmpratamAnupUrtyA viSayamAha (pAramA0) tvagviSadantaviSAdyagAvayavazca yaH punaranyeSAM jIvAnAM ghAtaM karoti, cakArAdadhRSyamojo vAksauSThavaM vA nRpasabhAdigatasya sabhyAdInAmapi kSobhakRt ,pratipakSapratibhApratighAtaM ca yatkaroti sa parAghAtasya vipaakH| iti gAthArthaH 120 // dvitricatuHsAmayikena vigraheNa bhavAntarotpattisthAnaM gacchatto jIvasyAnuzreNigamananimittamAnupUrvInAmAhanArayatiriyanarAmara-bhavesu jaMtassa aMtaragaIe / aNupuvIe udao, sA cauhA suNasu jaha hoi // 12 // . vyAkhyA-nArakatiryanarAmarabhaveSu' pratIteSu 'jaMtassa' gacchataH sataH 'antaragato' apAntarAlagatI 'AnupUAH nAmakarmavizeSasya 'udayaH' vipaakH| sA cAnupUrvI kiyatprakArA bhavati / ityetadAha'caturdA caturbhedA 'zRNuta' AkarNayata 'yathA' yena prakAreNa "bhavati' jAyate / iti gAthArthaH // 121 // narakAnupUcyA viSayamAha(pAramA0) nArakatiryaGnarAmarabhaveSu gacchato jIvasya 'antaragatyA' apAntarAlagatyA vakragamanarUpayA''nupUrdhyA udayaH sA catuddhoM zRNu yathA bhavati / iti gAthArthaH // 121 // narayAuassa udae, narae vakeNa gcchmaannss|nryaannupuviyaae, tahi~ udao annahiM natthi // 122 // vyAkhyA-'narakAyuSaH' narake'vasthitikArakasya 'udaye prAdurbhAve 'narake pratIte 'vakreNa kuTilena 'gaccha 1 "suNaha" iti vyaakhyaakaaraaH|| % AC% For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 9840AOS STESSA SUSUKHX404 mANassa' iti gacchataH sataH 'narakAnupUrvyAH' narakaprApaNe rajjukalpAyA vRSabhasyevAbhimatadezanayane 'udayaH' 6 anubhavaH 'tatra' vakre / 'anyatra' kajugatau 'nAsti' na vidyate / iti gAthArthaH // 122 // ukto narakAnupUrvI viSayaH, adhunA tiryagAdyAnupUrvIviSayamAha-. (pAramA0) narakAyuSa udaye 'vakreNa' kUrparalAGgalagomUtrikAkArarUpeNa 'yathAkrama' dvitricatuHsamayapramANena narake gacchato nrkaanupuurvyaasttrodyH| 'anyatra' Rjugatau nAsti / iti gAthArthaH // 122 // evaM tirimaNudeve, tesuvi vakkeNa gacchamANassAtesimaNupubiyANaM, tahiM udao annahiM natthi // 123 // vyAkhyA-("evaM') uktanarakAnupUrvInyAyena tiryAmanujadevAnaM pratItyAnupUrvyA udayoM jJAtavyaH, na kevalaM narake, 'teSvapi' tiryAnujadeveSvapi 'vakreNa' kauTilyena 'gacchamANassa' gacchataH satA 'tAsAmAnupUrvINAM tiryamanujadevAnupUrvINAM 'tatra' tiryamanujadevagatiSu vakrarUpAsu 'udayaH' vipAkaH / 'anyatra' vAdanyatra 'nAsti' na vidyate / iti gaathaarthH||123 // ... uktamAnupUrvInAma, sAmpratamucchAsanAmAha(pAramA0) evaM tirimaNudeve' iti tiryaGamanuSyadevAnAmevaM narakAnupUrvIvadAnupUryo vAcyAH , na kevalaM narake, 'teSvapi' tiryaGamanuSyadeveSvapi vakreNa gacchataH, 'teSAmAnupUrvINAmudayaH' tiryagamanuSyadevAnupUrvINAmudayaH 'tatra' vakragatau / 'anyatra' RjugatI nAsti / iti gaathaarthH|| 123 // ISLAM For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavi pAkaH // 51 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ucchrAsanAmAha jassudapaNaM jIve, niSpattI hoi ANapANUNaM / taM UsAsaM nAmaM, tassa vivAgo sarIrammi // 124 // vyAkhyA - 'yasya' karmaNa: 'udayena' vipAkena 'jIve' jIvasya 'niSpattiH' nirvRttirbhavati 'AnaprANayoH' ucchrAsaniHzvAsayoH, taducchAsanAma, ucyata iti kriyA / 'tasya' cocchrAsanAmnaH karmaNo 'vipAkaH' udayaH 'zarIre' audArikAdilakSaNe / iti gAthArthaH // 124 // uktamucchvAsanAma, adhunA''tapanAmAha ( pAramA0 ) yasya karmaNa udayena jIvasya 'AnapAnaniSpattiH' ucchrAsaniHzvAsalabdhirupajAyate taducchAsanAma / tasya vipAkaH zarIra iti / ayamabhiprAyaH - jIvavipAkitve'pyucchrAsanAmno viziSTa eva zarIre udayaH, nApAntarAla-gatyAdI / iti mAthArthaH // 124 // AtapanAmAha jassuda eNaM nIve, hoi sarIraM tu tAvilaM ittha / so Ayave vivAgo, jaha ravivice tahA jANa // 125 // vyAkhyA- 'yasya' karmaNa: 'udayena' vipAkena 'jIve' jIvasya SaSThyarthe saptamI sarvatra draSTavyA, akArAntaM vA padaM prAkRtatvAdekArAntam, 'bhavati' jAyate 'zarIraM pratItaM, tuzabdasyaivakArArthatvAt, 'tAvilameva' tApayuktameva 'ana' asmin loke, sa AtapanAnnaH karmaNaH 'vipAkA' udayaH, ka iva ? ityAha-yathA ravi For Private And Personal Use Only TIkAiyo. petaH // // 51 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir C %* *% % vimbe AsapanAmodayastathA vivakSitazarIre 'jAnIhi' avabudhyakha / iti gAthArthaH // 125 // nanu yathA rakheH saMtApakatvenAtapUnAmodayaH pratipAdyate tathA tejAkAdhikasyApi saMtApakatvenAtapanAmodayaH syAt / ityAzaGkaya parihArArthasAha (pAramA0) yasya karmaNa udayAjIvasya zarIraM tApavaduSNaprakAzakAri bhavati sa Atapasya vipAkaH / yathA 'ravibimbe' AdityamaNDale pRthvIkAyikeSu tathA jAnIhi, anyatra tu na bhavati / yadayamevAha zatakavRhaccU-"AyavanAma AiccamaMDalapuDhavikAiesu ceva" / iti gAthArthaH // 125 // - AtapanAmodayazca tejAkAyikeSu na bhavati ityAhane bhavai teyasarIre,jeNa u teyassa usiNaphAsassA hoi hu udao niyamA,taha lohiyvnnnnnaamss||126 vyAkhyA-kiM navi' iti pollikayA kimiti kRtvA tejAzarIre' tejaskAyikadehe AtapanAmodayo nocyate ?,ityAha-'bhaNyate' ucyate 'tejasaH' agneH 'ucNasparzasyaiva' azItasparzasyaiva sparzanAmnaH karmaNa udayo 'bhavati' saMpate, huzabdasyaivakArArthatvAt 'udaya' vipAkaH 'niyamAt avazyatayA na AtapanAnaH / tatheti 8 smuccyaarthH| na kevalamuSNasparzanAmna udayaH, lohitavarNanAnnazca' rktvrnnnaanshcodyH| iti gAthArthaH // 126 // uktamAtapanAma, sAmpratamudyotanAmAha1 vyAkhyAkAreNa tu "kiM navi teyasarIre, bhaNNai teyassa" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti / 4%ARCRACROGRAM %% * For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi. pAka: ttiikaadbopetH|| // 52 // SANSAR (pAramA0) na bhavati tejaHzarIre AtapanAmakarmodaya iti saMbandhanIyam / kathaM tarhi teSUSNatvam ? iti cedatrAha- 'yena hetunA tejaso niyamAduSNasparzasyodaya iti, tarhi prakAzakatvaM katham ? ityAha tathA lohitavarNanAmnazcodayo bhavati uSNasparzAduSNatvam , utkaTalohitavarNanAmodayAcca prakAzakatvam / iti gAthArthaH // 126 // udyotanAmAhajassudaeNaM jIvo, aNusiNadeheNa. kuNai ujjoyaM / taM ujjoyaM nAmaM, jANasu khajoyamAINaM // 127 // vyAkhyA-'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena 'jIvaH' prANI 'anuSNadehena' uSNarahitazarIreNa 'karoti' vidhatte 'udyotaM' prakAzaM tatkarma udyotanAmakarma 'jAnIhi avabudhyakha taduddyotanAma / yathA khadyotAdInAM, AdizabdAdoSadhyAdInAmudyotanAma / iti gAthArthaH // 127 // uktamudyotanAma, sAmprataM zubhAzubhabhedAd vihAyogatimabhidhAtukAma AdyabhedamAha(pAramA0) yasyodayAjIvaH 'aNusiNa' iti luptavibhaktitvAdanuSNaM dehenoyotaM karoti / yadAha ayameva zatakavRhacUNau~-"aNusiNo pagAso jassodayAo bhavai taM ujjoyanAma" iti / taduddyotanAma jAnIhi khadyotAdInAm , AdizabdAcandragrahanakSatraralAdInAM parigrahaH / iti gaathaarthH||127 // vihAyogatimAhajassudaeNaM jIvo, varavasahagaIeN gacchai gaIe / sAsuhiyA vihagagaI, haMsAINaM bhave sA u|| 128 // vyAkhyA-'yasyAH' zubhavihAyogateH 'udayena' vipAkena 'jIvaH' sAmAnyena prANI 'gacchati' yAti 1 "ityAvedayannAha" ityapi / 2 "sA ya suhA" iti vyaakhyaakaaraaH|| SARKARACK // 52 // For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gatyA / kiMviziSTayA ? ityAha- 'varavRSabhagatyA' vRSabho balIvardaH, varaH pradhAnaH, varazvAsau vRSabhazca varavRSabhaH tasya gatistayA, varavRSabhasyeva gatiH puruSasya yatra ityabhiprAyaH / sA ca 'zubhA' prazastA zubhaiva, caza udasyaivakArArthatvAt vihAyogatiriti vaktavyA / 'vihAyagatinAmakarma' iti pATha: prAkRtatvAdvakArasyA| kAralope olope ca / sA ca keSAM bhavati ? ityAha-haMsAdInAM, AdizabdAnmataGgajAdiparigrahaH, 'bhavet' jAyeta / tuzabdasyaivakArArthatvAt / iti gAthArthaH / / 128 / / uktA prazastA gatiH, aprazastagatimAha ( pAramA0 ) vihAyasA''kAzena gatirviddAyogatiH / nanu vihAyasaH sarvagatatvAttadanyatra gatisaMbhavAbhAvAdvihAyovizeSaNamanarthakam naivam, vihAyograhaNaM nAmnaH prathamaprakRtigatito'syA vizeSaNArtham / tato yasya karmaNa udayAjjIvo varavRSabhagatyA gacchati sA zubhaiva zubhikA vihAyogatiH / sA tu haMsAdInAM AdizabdAdgaja vRSabhAdInAM bhavet / iti g2AthArthaH 128 // azubhavihAyo gatimAha jassudapaNaM jIvo, amaNiTThAe u gacchai gaIe / sA asubhA vihagagaI, uhAINaM bhave sA u // 129 // vyAkhyA--'yasya' karmaNa 'udayena' vipAkena 'jIvaH' prANI 'amaNiTThAe u' amanojJayaiva 'gacchati' yAti 'gatyA' pAdaviharaNAdilakSaNayA, sA 'azubhA' azobhanA vihAyoga tirnAmakarma, sAca keSAM bhavati ? ityAhauSTrAdInAM, AdizabdAdrAsabhAdInAM 'bhavet' jAyeta / 'sA tu' sA punaruSTrAdInAmeva, nAnyeSAm / iti gAthArthaH / For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi pAka: / .53 // uktA vidhA'pi vihAyogatiH sAmprataM sAdidazakasaMjJAmAha TIkAdvayo(pAramA0) yasya karmaNa udayAjjIvo, manasa iSTA manaiSTA, na manaiSTA amanaiSTA azubhetyarthaH, tayA gatyA gacchati petH|| sA'zubhA vihAyogatiH, sA tUSTrAdInAM AdizabdAtkharAdInAM bhavet / iti gAthArthaH // 129 / / samprati sAdidazakamAhUtasa bAyara pajjattaM, patteya thiraM subhaM ca subhagaM ca / sUsara Aijja jasaM, tasAidasagaM imaM hoi // 130 // vyAkhyA-asanAma, nAmazabdasya pratyekaM-saMbandhA, bAdaraM paryApta pratyekaM sthiraM zubhaM ca subhagaM ca sukharaAdeyayazaH / brasAdidazakaM 'idaM' uktalakSaNaM "bhavati' jJAtavyam / iti gaathaathaiH|| 130 // . sAdidazaka evApAntarasaMjJAyamAha(pAramA0) vasaM 1 bAdaraM 2 paryAptaM pratyekaM 4 sthiraM 5 zubhaM ca 6 subhagaM ca 7 susvaraM 8 AdeyaM 9 'jasaM' iti yaza:| kIrtiH 10 / sAdidazakamidaM nAmagrAhopadarzitaM bhavati / iti gAthArthaH // 130 // sAdidazakasyaiva saMjJAdvayavibhAgamAhaAimmi tasacaukaM, thirAichakkaM tu uvarimaM hoi| thAvaradasagaM ahuNA, thAvarasuhumaM apajattaM // 131 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "pAvarasahusaM ca sAhAraM // 131 // taha hoi apajjattaM" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam , paramenaM pAThaM paramA 18 // 53 // nandasUrayastu apapAThatayA vyAkhyAnti // RANAGAR For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hoi tahA sAhAraM, athiraM asubhaM ca dUbhagaM ceva / dUsaraNAijehiM ya, ajasehi~ ya bIyadasagaM tu // 132 // vyAkhyA- 'AdI' prathamaM sacatuSkaM bhavati jJAtavyam / prasavAda spardhAsapratyekamAmAni / sthirAdiSaGkaM tu sthirazubhasubhagasukharaAdeyayazAMsi, punaruparimaM paddhaM sthirAdiSaTkasaMjJaM bhavati vijJeyam / uktaM trasAdidazakaM saMjJAtrayaM, sthAvaradazakaMsaMjJAcatuSkamadhunocyate iti vAkyazeSaH / sthAvarasUkSmaM ca sAdhAraNamiti sthAvaranAma sUkSmanAma va sAdhAraNanAma sthAvaradazakAntarvartti vijJeyam / iti gAthArthaH // 131 // tathA bhavatyaparyAptaM nAma' asthiraM' asthiranAma 'azubhaM ca' azubhanAma 'durbhagaM caiva' durbhaganAmaiva, duHkharAnAdeyanAmabhyAmayazaH kIrttyA ca saha dvitIyadazakaM tu punaretairnAmabhedairbhavati / duHkharAnAdeyaiH, bahuvacanaM prAkRtatvAt "bahuvayaNeNa duvayaNaM" ityAdyukteH / 'ajasehiM ya' atra bahuvacanamayazaH kIrttaranekadhA khyApanArtham / iti gAthArthaH 132 asyaiva sthAvaradazakasyAntarvarttisaMjJAntrayamAha - ( pAramA0 ) 'Aye' prakRtipiNDe trasacatuSkamiti saMjJA bhavati / 'sthirAdiSaTkaM tu' sthirAdiSaGkasaMjJaM tu 'uparimaM' prakRtipiNDarUpaM bhavati ityuktaM prakRtidazakasya samastavyastasya trasadazakatra sa catuSkasthirAdiSaGkalakSaNaM saMjJAtrayam / dvitIyaM dazakaM prastAvanApUrvamAha -- sthAvaradazakamadhunocyata iti zeSaH / sthAvaraM 1 sUkSmaM 2 aparyAptam 3 // 131 // 'hoi tahA sAhAraM' iti, bhavatItyaye yokSyate / sAdhAraNaM sAdhAraNanAma 4 / "dhAvarasuhumaM ca sAhAraM // taha hoi apajjattaM" iti khapapAThaH paryAptapratyekayoH setaratvasyocchRGkhalatApatteH / asthiraM 5 azubhaM 6 ca durbhagaM caiva 7 'dUsaraNAijehiM ya' iti For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: // 54 // 9ALCRECAREERCACAMAC hai duHsvarA 8 nAdeyAbhyAM 9, 'ajasehi ya' iti ayazAkIrtinAma 10 ca dvitIyadazakaM bhavati / iti gAthAdvayArthaH // 132 // hai TIkAdvavI. sthAvaradazakasyApAntarAlasaMjJAtrayamAha petaH Aimmi thAvaracaU,suhumatigaM uvarimaM bhave itth| athirAichakkamuvariM,vivAgabheyaM ao bhnnimo||133|| tU vyAkhyA-'Adau' prathama sthAvaracatuH' sthAvarasUkSmasAdhAraNAparyAsanAmAni sthAvaracatuSkasaMjJaM bhavati vijJeyamiti shessH| 'sUkSmatrika' sUkSmatrikasaMjJaM 'uparima' sthAvaranAmna UI sUkSmasAdhAraNAparyAptanAmAni sUkSmatrikasaMjJaM bhavet 'atra' zAsane asthirAdiSaTkamupari tasyaiva sthAvaradazakasyAyaM sthAvaracatuSka vihaay| asthira 1 azubha 2 durbhaga 3 duHkhara 4 anAdeya 5 ayazAMsi 6 SaT asthirAdiSaTkamucyate / 'vipAkabheda' anubhavabhedaH 'etAsAM' nAmaprakRtInAM 'ayaM vakSyamANalakSaNo 'bhaNitaH' pratipAditaH / nanu kimarthamidaM saMjJAkaraNam ?, ucyate-zAstre vyavahArArtham / iti gaathaarthH|| 133 // sanAnna udayamAha- (pAramA0) 'Adye' prakRtipiNDe 'thAvaracaU' iti sthAvareNopalakSitaM catuSkaM sthAvarasUkSmAparyAptakasAdhAraNalakSaNaM sthAvaracatuSkasaMjJamiti gamyam / 'sUkSmatrika' sUkSmatrikasaMjJaM 'uparimaM' sthAvarasya sUkSmaaparyAptakasAdhAraNalakSaNaM bhavet 'atra' sthAvaradazake catuSke ca / 'asthirAdiSada' asthirAdiSaTUsaMjJaM upari sUkSmatrikasya asthiraazubhadurbhagaduHsvaraanA- // 54 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "vivAgabheo imo bhaNio" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti // AURORAIRAUK* For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RGES HEROERIKAAREERS deyaayaza-kIrtilakSaNaM vipAkabhedam, ataH saMjJAcatuSTayabhaNanAnantaraM bhaNAmaH / iti gaathaarthH|| 133 // sampati setaratvakrameNa basasthAvarayorvipAkamAhatasanAmudae jIvo, beiMdiyamAi jAi jIvesu / thAvaranAmudae puNa, puDhavImAIsu so jAi // 134 // vyAkhyA-nasanAmnaH' karmaNaH 'udaye' vipAke 'jIva' prANI 'dIndriyAdi' AdizabdAtrIndriyAdayaH paJcendriyAvasAnA gRhyante, makAkheDalAkSaNikA prAkRtatvAt, teSu 'yAti' gacchati, jIveSUtpacata itybhipraayH| 'sthAvaranAmnaH karmaNaH 'udaye vipAke puna: 'pRthivyAdiSu' AdizabdAdaptejovAyuvanaspatiSu makAro'trApyalAkSaNikaH 'sa' jIvo 'yAti utpadyate / iti gaathaarthH||134 // uktavAsasthAvaranAmodayaH, sAmprataM bAdarasUkSmodayakharUpamAha| (pAramA0) prasyanti uSNAghabhitamAchAyAdyAsevanArtha sthAnAntaramiti prasAH, tadvipAkavedya nAma trasanAma, tasyodiye jIvo 'dvIndriyAdijIveSu' dvIndriyatrIndriyacaturindriyapaJcendriyeSu 'yAti' gacchati / tadviparItaM sthAvaranAma tasyo daye punaruSNAdyamitApe'pi tatsthAnaparihArAsamartheSu 'pRthivyAdiSu' pRthivyaptejovAyuvanaspatiSu sa jIvo yAti / nanu agnerU jvalanaM vAyostiryapavanamiti kathamanayoH sthAvaratvamiti !, satyam, UjvalanaM tiryapavanaM caitayoH svAbhAvikameva na tUSNAyabhitApe dvIndriyAdInAmiva / tathAhi-agnervidhyApakajaladhArAsvapi na parihArabuddhirvAyo vinAzakAnAvapIti, tasmAtsvAbhAvikagamane buddhipUrvakatvAbhAvAtsthAvaratvaM na viruddham / iti gaathaarthH||134 // For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAkara // 55 // CREASICALECTECECAM adhunA bAdarasUkSme Aha saTIkAdvavI petH| bAyaranAmudaeNaM, bAyarakAou hoi so niymaa| suhumeNa suhumakAo, aMtamuhuttAuo hoi // 135 // vyAkhyA-vAdaranAnna' karmaNaH 'udrayena' vipAkena 'bAdarakAya evaM' sthUlakAya eva bhavati' jAyate, 'sa' jIvaH 'niyamAt' avazyaMtayA 'mUkSmeNa sUkSmanAmakarmodayena 'sUkSmakAya' zlakSNakAyo bhavati / sa ca bhavana, kiyatkAlAyurbhavati ? ityAha-'antarmuhurtAyurbhavati' muhUrtamadhye kAlaM karotItyarthaH / iti gAthArthaH // 135 // paryAptisaMkhyAbAreNa yeSAM prANinAM yatparimANAH payoptayo bhavanti tadarzayitumAha(pAramA0)bAdaratvaM yadvazAtpRthivyAyekaikasya jantuzarIrasya cakSurgrAhyatAyA abhAve'pi bahUnAM samudAyasya cakSurmAtA bhavati sapariNAmavizeSaH, tannibandhanaM nAma bAdaranAma, tasyodayAdvAdarakAyaHsa prANI niyamena bhavati / tadviparItasUkSmanAma, yaduda-1 yAnna kadAcidapi dehidehasya cakSurgrAhyatA bhavati tena sUkSmakAyaH,sa cAntarmuhUrtAyurbhavatIti prsnggto'bhihitm| iti gaathaarthH| idAnIM paryAptAparyAptayoravasaraH, tatra paryAptanAma yadudayAtsvayogyaparyAptinirvartanasamarthoM bhavati, ataH paryApti|nirUpaNapUrvakaM tadAhaAhArasarIriMdiya-pajattI aannpaannbhaasmnne| cattAri paMca chappi ya, egidiyavigalasannINaM // 136 // vyAkhyA-AhArazarIraindriyAnamANabhASAmanaHparyAptayaH SaD bhavanti / tAzca catasraH pazna SaDapi caike|ndriyavikalasaMjJinAM yathAsaMkhyena bhavanti, apizabdAnna bhavanti ca, keSAMcidaparyAptAnAmeva kAlakaraNAt / / For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir ALSOCIRCRACCROCCASIOS 6 nanvekendriyAdInAM paryAptisaMkhyoktA, asaMjJinAM tu paJcendriyasammUrchajAnAM noktA, tatkathaM teSAM saMkhyA'vasIhai yate? ityAha teSAmapi paJcaiva paryAptayo manorahitatvAt / etadapi kutaH?, saMjJivizeSaNAnyathAnupapattyA, tadaiva sArthakaM bhavetsaMjJivizeSaNaM yadaiva saMjJina eva SaT paryAptayo nAsaMjJinaH / anyathA vyavacchedyAbhAvA6 saMjJigrahaNaM nirarthakaM syAt , tasyAsaMjJigrahaNasAmarthyAtpArizeSyanyAyAcAsaMjJinAM paJcendriyANAM paJcaiva paryA-18 |sayo bhavantIti kRtaM prasaGgena / prakRtaM prastumaH / iti gAthArthaH // 136 // uktA paryAptisaMkhyA, sAmprataM sahetukaM paryAsikharUpamAha(pAramA0) 'AhArasarIriMdiyapajattitti' AhAraparyAptiH zarIraparyAptirindriyaparyAptiriti paryAptizabdaH pratyeka yojyate / 'ANapANabhAsamaNe' ityatrApi tenAnapAnaparyAptirbhASAparyAptirmanaHparyAptiriti / tatra yayA bAhyamAhAramAdAya khalarasa| rUpatayA pariNamayati saahaarpryaaptiH| yayA rasIbhUtamAhAraM rasAsRgmAMsamedo'sthimajjazukralakSaNasaptadhAturUpatayA pariNamayati |sA shriirpryaaptiH|yyaa dhAturUpatayA pariNamitamAhAramindriyarUpatayA pariNamayati sA indriypryaaptiH| yayA punaruccAsaprAyogyavargaNAdalikamAdAyocchAsarUpatayA pariNamayyAlambya ca muzcati sA ucchAsaparyAptiH / yayA tu bhASAprAyogyavargaNAdalikaM gRhItvA bhASAtvena pariNamayyAlambya ca muzcati saabhaassaapryaaptiH| yayA punarmanoyogyavargaNAdalikamAdAya manastvena pariNamayyAlambya ca muzcati sA mnHpryaaptiH| etAzca yathAkrama catasraH paJca SaT ca ekendriyavikalendriyasaMjJinAM bhavanti / yattu tattvArthe paryAptInAM paJcasaMkhyAtvamuktaM tadindriyaparyAptau manaHparyApterantarbhAvAt / yatpunarAgame tadevaM, yathA bhagavatyAm vana-55AM For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi pAka: // 56 // SSOCIESUSTANESHES SI"tae NaM se IsANe deviMde devarAyA paMcavihAe pajattIe pajjattibhAvaM gacchai, taMjahA-AhArapajjattIe 1 sarIraphjattIeTIkAdvayo||2iMdiyapajjattIe 3 ANapANapajattIe 4 bhAsAmaNapajjattIe 5 / " iti // 136 // petH|| eyAsiM niSphattI, udaeNaM jassa hoi kmmss| taM pajjattaM nAmaM, iyarudae natthi nipphttii||137|| | vyAkhyA-etAsA' pUrvoktaparyAptInAM 'niSpattiH' nivRttiH : udayana' vipAkena yasya bhavati karmaNastat / 'paryAptaM nAmaparyAmisaMjJakamucyata iti zeSaH / 'itarasya' aparyAsanAnaH 'udaya' vipAke 'nAsti' na vidyate 'niSpattiH' nitiH paryAseriti gamyate / iti gaathaarthH||137|| uktaM paryApsinAma, sAmprataM pratyekanAmAha(pAramA0)'etAsAM' prarUpitasvarUpANAM niSpattiH' parisamAptiH 'yasya' karmaNa udayana bhavati tatparyAptakanAma / aparyAtakamAha-itarat aparyAptakanAma tasyodaye nAsti niSpattiretAsAmityatrApi yojyam / iti gAthAdvayArthaH // 137 // uke paryAptAparyAptakanAmnI, sampati pratyekanAmAhaTU ekikkayammi jIve, ikvikaM jassa hoi udaeNaM / orAlAi sarIraM, taM nAma hoi patteyaM // 138 / vyAkhyA-ekaikasmin 'jIve' prANini 'ekaikaM zarIraM bhavati, yathA vRkSAdInAM patrAdiSu jAyate 'yasya karmaNaH 'udayena' vipAkena, kim ? ityAha-audArikaM zarIraM tannAma karma bhavati pratyekasaMjJaka 1 vyAkhyAkAreNa tu "orAliyaM sarIraM" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti / 2 "zAlimudyavAdiSu" ityapi pAThaH // OM For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAma / iti gAthArthaH // 138 // uktaM pratyekanAma, adhunA sAdhAraNanAmAha(pAramA0) ekaikasya jIvasya 'yasya' karmaNa udayAdekaikaM audArikAdi, AdizabdAdvaikriyamAhArakaM vA zarIraM bhavati tatpratyekanAma bhavati / iti gAthArthaH // 138 // sAdhAraNamAhajIvANamaNaMtANaM, ikkaM orAliyaM iha sarIraM / habai hai jassudaeNaM, taM sAhAraM havaI nAmaM // 139 // vyAkhyA-'jIvAnAM prANinAM 'anantAnAM aparimitAnAM'eka' sarveSAmeva prANinAM yathA sUraNAdInAmanekamANinAmekaM zarIraM, kim ?. 'audArika' pratItaM 'iha' asmin loke zIryata iti zarIraM bhavati ca &Ayasyodayena tatsAdhAraNaM bhavennAma nAmaiva, cazamdasdaivakArArthatvAt / iti maathaarthH|| 139 // uktaM sAdhAraNanAsa, adhunA sthisnAmAha(pAramA0) anantAnAM jIvAnAmekamaudArikaM zarIraM 'iha' saMsAre dezIkuvyAghekanivAsavahurgatAnAM nizcitaM yasya karmaNa udayAdbhavati tat 'sAhAra' sAdhAraNanAma bhavati / iti gAthArthaH // 139 / / ____ sthiranAmAha1 "ya" ityanusAreNa vyAkhyAtaM vyAkhyAkAreNa / 20"bhave" iti vyAkhyAkArAH // For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi pAMka: // 57 // daMtahAithirANaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / nipphattI u sarIre,jAyai taM hoi thiranAmaM // 140 // TIkAdvayo___ vyAkhyA-dantAsthyAdisthirANAM' dantAsthinI pratIte, AdizandAcchironAsikAdiparigrahaH, sthirA- petH|| NAmacalAnAM azrAvayavAnAM zarIrAvayavAnAM 'yasya' nAnnaH karmaNa: 'udayena' vipAkena 'niSpattistu zarIre nirvRttistvaGge 'jAyate' niSpadyate tadbhavati sthiranAma / iti gAthArthaH // 14 // uktaM sthiranAma, sAmpratamasthiranAmAha(pAramA0) dantAsthiprabhRtisthirANAM aGgAvayavAnAM 'yasya' karmaNa udayAnniSpattiH punaH zarIre jAyate tat sthiranAma bhavati / iti gaathaarthH|| 140 // asthiramAhajIhAbhamuhAINaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / nipphattI u sarIre, jAyai taM athiranAmaM tu // 141 // vyAkhyA-jihvAbhraprabhRtInAM dhUjihve pratIte, AdizabdAnnetrakarNAdiparigrahaH, 'aGgAvayavAnAM' zarIrade-13 zAnAM 'yasya' karmaNaH 'udyena' vipAkena 'niSpattistu' nirvRttiH punaH 'zarIre' dehe 'jAyate' niSpadyate 'tada|sthiranAma tu' tadasthiranAmaiva karma / iti gAthArthaH // 141 // // 57 // uktamasthiranAma, sAmprataM zubhanAmAha(pAramA0) jihvAcUprabhRtInAmaGgAvayavAnAM 'yasya' karmaNa udayAnniSpattiH (punaH) zarIre jAyate tat 'asthiranAma tu tada-16 NAGAR For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir + KASSROCOGESCk sthiranAmakamaiva / iti gAthArthaH // 141 // zubhamAhasiramAINa suhANaM, aMgAvayavANa jassa udenn| nipphattI usarIre, jAyai ta hoi subhanAmaM // 142 // ___ vyAkhyA-ziraHprabhRtInA' AdizabdAbakSaHsthalAdiparigrahaH, 'zubhAnAM' prazastAnAM, aGgasyAvayavA aGgAvayavAH, aGgazabdena cAtra zarIramucyate nodarAdi, asyAmeva gAthAyAmAdau ziraso'GgAvayavatvenAbhidhAnAt teSAM, 'yasya' nAmakarmaNa udayena 'niSpattistu nivRttireva 'zarIreM dehe 'jAyate' niSpadyate tadbhavati 'zubhanAma' zubhanAmasaMjJaka karma / iti gAthArthaH // 142 // uktaM zubhanAma, adhunA'zubhanAmAha(pAramA0) zira AdiryeSAM te ziraAdayo nAbheruparyavayavAsteSAM zubhAnAmagAvayavAnAM 'yasya' karmaNa udayAniSpattiH punaH (zarIre )jAyate tat zubhanAma bhavati / zirasA hi spRSTastuSyati / iti gaathaarthH|| 142 // azubhamAhapAyAIasuhANaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / nipphattIu sarIre, jAyai taM asubhanAma tu|| 143 // | vyAkhyA-pAdAvAdiryeSAmavayavAnAM pAdAdiH, AdizabdAtputAdiparigrahaH, teSAM 'azubhAnA' azobhanAnAM 'aGgAvayavAnAM dehadezAnAM 'yasya' punaH karmaNaH 'udayena' vipAkena 'niSpattistu' nivRttiH, tuzabdaH For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ttiikaadvyopetH|| A karmavi- [4|| punaHzabdArthaH, 'zarIre' dehe 'jAyate' niSpadyate tadazubhanAma tu' azubhanAmaiva / iti gAthArthaH // 143 // pAka: / uktamazubhanAma, sAmprataM subhagadurbhagamAha (pAramA0) pAdAvAdiyeSAM te pAdAdayo nAbheradho'vayavAH, teSAmazubhAnAM 'yasya' karmaNa udayAniSpattiH punaH // 58 / / zarIre jAyate tadazubhanAmaiva / pAdena hi spRSTo ruSyati / nanu praNayaprakupitapraNayinIpAdaprahAre'pi praNayinastoSa eve|ti kathaM na vyabhicAraH, ucyate, tattoSasya mohanIyanivandhanatvAdvastusthitezcAtra vicaarymaanntvaaddossH|iti gaathaarth||14|| samprati subhagadurbhaganAnI AhasUbhagakammudaeNaM, havai hu jIvo u sbjnniho| dUhagakammudae puNa, duhaoso sylloyss||144|| vyAkhyA-subhagasya bhAvaH saubhAgyaM tasya karmaNa udyena vipAkena bhavatyeva' jAyata eva, huzabdasyaivakArArthatvAt 'jIvastu' prANI sarvajanaiSTa evaM , tuzabdasyaivakArArthatvAt, anyathA saubhAgyAbhAvaH / 'dUhagakammudaeNaM' iti daurbhAgyakarmodayena vipAkena durbhagaH' nayanamanasoravegakArI 'sakalalokasya sarvaprANisamUhasya / 'dubhUgo so sayalaloyassa' iti pAThAntaraM vA / tatrApi sa evArthaH / kevalaM sa iti daubhAgyayutasya parAmazeH / iti gaathaathe||144|| uktaM subhagAGkabhaMganAma, adhunA sukharaduHkharanAmocyate1 vyAkhyAkAreNa tu "dUbhagakammadaeNaM, dubbhagao" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti / / 4 // 58 // For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( pAramA0 ) subhagakamadeyAdbhavati nizcitaM jIvaH, tuzabdasya vizeSaNArthatvAt, anupakArakRdapi sarvajanasyeSTo manaH priyaH / durbhagakarmodaye punaHzabdasya vizeSaNArthatvAt, upakArakRdapi 'duHkhadaH' manonayanAnAmapriyapratimaH sa sakalalokasya bhavatItyatrApi yojyam / yadAha - "aNuvakaevi bahUNaM, hoi pio tassa subhaganAmudao / uvagArakAragovi huna rucAI dUbha sudara // 1 // subhagudaevi hu koI, kaMcI Asajja dUbhago jaivi / jAyai taddosAo, jahA abhavANa titthayarI // 2 // " iti gAthArthaH // 144 // sukhaduHkhare Aha sUrakammuda eNaM, sUsarasado ye hoi iha jiivo| dUsaraudae visero, jaMpato hoi jaNaveso // 145 // vyAkhyA - sukharaM zobhanakharaM taca tatkarma ca sukharakarma tasyodayena vipAkena 'sukharazabdastu' zobhanadhvanireva 'bhavati' jAyate iha' asmin loke 'jIvaH' prANI / duHkharanAmnaH punarudaye vipAke 'virasaH' itivizeSeNa gato raso mAdhuryalakSaNo yasya sa virasaH zrutyasukhadaH 'jalpan' vadan 'bhavati' jAyate 'janadveSyaH' lokAprItyutpAdakaH / iti gAthArthaH // 145 // uktaM sukhaduHkharanAma, sAmmatamAdeyAnAdeyanAmAha ( pAramA0 ) susvarakarmodayAdvIndriyAdInAM zabdaH svaraH, zobhanaH svaraH susvaraH zrotraprItihetuH evaMbhUtazca 'iha'. saMsAre 1 'u' iti vyAkhyAkArAH / 2 vyAkhyAkAreNa tu "viraso" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti // For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavipAkaH // 59 // 116 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvo bhavati / duHsvarodaye visvaraH kharabhinnahInadInasvaro jalpan 'janadvedhyaH' aprItipadaM bhavati / iti gAthArthaH // 145 // TIkAdvayoAdeyAnAdeye Aha petaH // Aejjakammaudae, ciTThA jIvANa bhAsaNaM jaM ca / taM bahu mannai loo, abahumayaM iyaraudapaNaM // 146 // vyAkhyA -- AdeyanAnnaH karmaNaH 'udye' vipAke 'ceSTA' zarIravyApAralakSaNA jIvAnAM 'bhASaNaM yacca' jalpanaM yacca 'tat' sarva 'bahu manyate' antaHprItiyuktastattathaiva pratipadyate 'lokaH' jUnaH / 'abahumataM' anabhipretaM ceSTAjalpAdikamitarasya punaranAdeyanAmnnaH karmaNa udayena vipAkena / iti gAthArthaH // 146 // uktamAdeyAnAdeyanAma, sAmprataM yazaH kIrttyayazaH kIrttinAmAha ( pAramA0 ) AdeyakarmaNa udaye 'ceSTA' ucchRGkhalarUpA jIvAnAM yA, 'bhASaNaM' asamaJjasapralapanaM yacca tadbahumanyate lokaH / itaradanAdeyaM, tasyodaye ceSTA hasitalalitAdikA bhASaNaM yuktiyuktasyApi abahumatam / iti gAthArthaH // 146 // yazaH kIrttyayazaH kIrttI Aha jassudapaNaM jIvo, lahai hu kittiM jasaM ca logammi / taM jasanAmaM kammaM, ajasudae lahai vivarIyaM // 147 // vyAkhyA- 'yasya' karmaNa: 'udadyena' vipAkena 'jIvaH' prANI 'labhate tu' prAmotyeva kIrttiyazastu, ekadiggAminI kIrttiH, sarvadiggAmi yazaH, athavA - " dAnapuNyaphalA kIrttiH, parAkramakRtaM yazaH " / athavA ekamevedaM nAma, yazasopalakSitA kIrttiryazaH kIrttiH kIrttizabdasya pUrvanipAtaH prAkRtatvAt, 'loke' jane For Private And Personal Use Only // 59 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadyazonAmakarma yaza-kIrtikarmetyarthaH / ayaza:kIyudaye punaH prANI 'labhate' prAmoti, 'viparItaM' ayaza kIrtimAsAdayati / iti gaathaarthH||147|| uktaM yazakIrtyayaza kIrtinAma, adhunA nirmANanAmAha(pAramA0) 'yasya' karmaNa udayAjjIvo labhate kIti paralokagatasyApi zlAghanIyatArUpAM, yazazca jIvataH zlAghatArUpaM loke tadyazaHkIrtinAma / athavA yazasA zauNDIrya kriyAnuSThAnasvAdhyAyadhyAnAdizobhanAlambanena kIrtanaM saMzabdanaM | ysh-kiirtiH| 'ajasudae' iti ayazaHkIyudaye labhate 'viparItaM' azlAghanIyatArUpam / iti gaathaarthH|| 147 // nirmANamAha| dehaMgAvayavANaM, liMgAgii jAi niyamaNaM jaM ca / tahiM suttahArasariso,nimmANe hoiha vivAgo // 14 // | vyAkhyA-dehaM zarIraM tasyAGgAni zira prabhRtIni dehAGgAni, dehAGgAnAmavayavAH karNanAsikAdayasteSAM 'yaniyamanaM' yo niyamo'vazyambhAvo yasya dehAGgasya ye'vayavAstaistatra bhavitavyam / nijAgAdInAM niyamanaM yaceti, nijamAtmIyaM, aGgamudaraprabhRti, nijaM ca tadaGgaM ca nijAGgaM, nijAGgamAdiryeSAmaGgAnAM tAni nijAgAdIni, yaca teSAM niyamanam / yasya manuSyazarIrAdeyoni ziraprabhRtyaGgAni taistatraiva bhavitavyam, na punamanuSyazarIrAGgAvayavaivAdizarIrAdiSu bhavitavyam / yasya vA manuSyAderyaccharIraM tasya ye'vayavAste tasmineva zarIre bhavantyavayavAH / yena zarIrAGgAdinA yo'vayavo janyaH sa tadevAjhaM janayati, nAnyaditi / aya EARCASAECSCDa For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi- pAkaH // 60 // SUSAASASHISHISHA USAHA mana bhAvArtha:-dehADAvayavAnAM ityanenAvayavaniyama uktaH, yasya zirammabhUsyaGgaya yo'vayavo nAsikAka- TIkAdvayorNAdiH, denAvayavena tasminneva zirasmabhUtyaGge bhavitavyam / tasminnappaGge bhavatA nAsikAvinA nAsikAdi- pNtH| sthAna evaM bhavitavyam / nijAtAdInAM ityanena khaGganiyama ukkA, yasya dehasya puruSAdeH saMbandhino yacchira:prabhUtya, tenAGgena tatraiva dehe bhavitavyam , nAnyasmin, athavA yasyAGgasya yo nijo'vayavaH sa tenaiva zira:prazatinotpAdayitavyaH, naanyelormbhuutinaa| athavA'nyathA vyAkhyAyate-dehAkAvayavAnAM nijAtAviSa niyamanaM yata,cakArAvidhAnaM ca, ityanna saptamyarthe SaSThI / tenAyamartha:-dehAGgAvayabai sikAvibhirnijAgAdAdiSveva ziraprabhRtiSu bhavitavyaM khasthAna eveti / kasyAyaM vipAka: / ityAha-nirmANanA evAyaM 'vipaakH'| udayaH bhavati' jAyate huzabdasyAvadhAraNArthatvAt / kiMbhUto'sau vipAka: 1 ityAha-tahiM suttahArasarisotantra nirmANe yo vipAka: sa sUtradhArasahazaH / sUtradhAro vijJAnikA, tena tulyaH / yathA satradhAro devakulAdau kriyamANe stambhAdAvaGge bhadrakoNarahamatihArakAdI ca yaH kumbhikAkalazakAdiravayavo yasminneva sthAne budhyate (yujyate) kartutasminneva pradeze vijJAnikaiH kArayatyAtmavyApAreNa / iti gaathaarthH||148||15 uktaM nirmANanAma, adhunA tIrthakaranAmAha(pAramA0) dehaM zarIraM, aGgAni zirauramprabhRtIni, avayavA aGgulyAdaya upAGgAdirUpAH, teSAM niyamanam / / // 6 // 1 "pratirahakAdau" iti vA pAThaH / bAra For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka0 11 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathA manuSyasya dvau hastau dvau pAdau ityAdiniyamaH / 'liGgAkRtijAtiniyamanaM' liGgAkRtyorjAtau janmani niyamanaM yacca / yathA puruSasya zmazruprabhRti liGgaM, adhRSyatvAdikA cAkRtiH / striyazca stanAdikaM cihnaM, abhigamyatvAdikA cAkRtiH / tatra sUtradhAratulyo nirmANasya bhavati nizcitaM vipAkaH / yathA sUtradhAraH zilAkuTTakaiH kRtAni kharazilAdIni devakulAGgAni yathAsthAnaM nivezayati / tathA nirmANamapi aGgopAGganAmnA nirmitAni zarIrAGgAdIni / iti gAthArthaH // 148 // tIrthakaranAmAha udae jassa surAsura-naravanivahehi~ pUio hoi / taM titthayaraM nAmaM, tassa vivAgo u kevaliNo // 149 // vyAkhyA- 'udaye' vipAke 'yasya' karmaNaH surA jyotiSkavaimAnikAH, asurA bhavanavAsinaH, narapatayo rAjAnaH, surAzvAsurAzca narapatayazca surAsuranarapatayaH, teSAM nivahAH saMghAtAH taiH; 'pUjitaH' arcitaH 'bhavati' jAyate tadevaMbhUtaM 'tIrthakaraM' tIrthakaraNazIlaM, tAcchIlikaSTaH, 'nAma' nAmakarma, 'tasya' tIrthakarakarmaNo 'vipAkasya' anubhavazca tAttvikaH kevalina eva tIrthakarasya; nAkevalinaH, tasya samastaiH pUjanAsaMbhavAt / iti gAthArthaH / 149 // vyAkhyAtaM tIrthakaranAma, tadvyAkhyAnAtsaprapaJcaM nAmakarmApi vyAkhyAtam / sAmprataM sUtrakAra eva gotrapratipAdanAyAha ( pAramA0 ) 'udaye' vipAkAnubhave 'yasya' karmaNaH, surA vaimAnikAdayaH, asurA bhavanapativizeSAH, narA manuSyAsteSAM patayaH saudharmendracamarasamrADUrAjAdayaH, teSAM nivahaiH pUjito bhavati tattIrthakaranAma, tasya vipAkaH punaH kevalinaH For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi pAka REASESACAS - BAI tathAhi-bhagavantastIrthakarAstIrthakaranAmakarmodayAddevAdibhiraSTamahAprAtihAryAdiviracanataH pUjyante, jaghanyato'pi koTi-TAkAvayA~ petaH |saMkhyaiH sevyante ca / gRhasthAdyavasthAyAmapi janmamahAdau pUjyanta eva paraM tasyAsantatatvAt kevalotpAde ca nirantaratvAprattasya vipAkaH kevalina ityuktam / iti gaathaarthH|| 149 // adhunA nAma nigamayan gotraprastAvanAmAhabhaNiyaM nAma kamma,ahaNA goyaM tu sattamaM bhnnimo|tNpikulaalsmaannN,duvihNjh hoi tahamaNimo150 | vyAkhyA-'bhaNita' pratipAditaM nAmakarma savistaram / 'adhunA' sAmprataM punargotraM tu, tuzabdaH punaHza-| |bdArtha evazabdArthoM vA / yadA evakArArthastadA gotrameva saptama saMkhyayA 'bhaNimo' pratipAdayAmaH / punaH zabdArtha ukta evaM tadapi kulAlasamAnaM, tacchabdogotraparAmarzakaH, apizabdaH saMbhAvane / kiM saMbhAvayati: tadetadvotraM kumbhakAratulyaM vartate / kiMbhUtaM tat ? 'vividhaM dviprakAraM 'yathA' yena prakAreNa bhavati' jAyate 'tathA' tena prakAreNa 'bhaNAmaH' pratipAdayAmaH / iti gaathaarthH||150|| abhihitagotravaividhye Ayabhede dRSTAntamAha(pAramA0)-bhaNita' azeSavizeSAkhyAnataH pratipAditaM nAmakarma SaSTham / 'adhunA tu' sampati punaH 'gotraM' saptamA // 61 // karma bhaNAmaH / tadapi gotraM kulAlasamAnaM sat dvividhaM zubhAzubhakaraNato yathA bhavati tathA bhnnaamH| iti gaathaarthH||150|| samprati kulAladRSTAntaM spaSTamAcaSTe SES For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kcbatrth.org RREKAARAKee jahaM ittha kuMbhakAro, puDhavIe kuNai erisaM rUvaM / ja loyAo pUyaM, pAvai iha puNNakalasAI // 151 // mAyA-'yathA' yena prakAreNa 'atra' asmin loke 'kumbhakAraH' ghaTakAraH 'pRthivyAM mRttikAyAM karoti' bigaraza rUpamatizayavat / yadU' rUpaM 'lokAt' janAt pUjAM puSpacandanadadhyakSatAdibhiH prAmoti AlAyati 'iha' asmilloke, kiMtat ? ityAha-pUrNakalazAdi, aadishbdaadrghpaanaadi|itigaathaarthH||151|| hai ukta uccairgonadRSTAntaH, adhunA nIcairgotradRSTAntamAhaHI (pAramA0) yathA'tra kumbhakAraH 'pRthivyAH' mRttikAyA IdRzaM rUpaM karoti, yatpUrNakalazAdi masNatvAdiguNarahita-13/ mapi lokAt pUjAM prAmoti / loko hi pUrNakalazAdhabhimukhamAyAntamAlokya zobhanaH zakuna iti stuvannakSatAdinA pUjayatIti // 151 // bhubhulamAI annaM, so cciya puDhavIe kuNai rUvaM tu|jloyaao niMda, pAvai akaevi majammi // 152 // "vyAkhyA bhumbhulo madyasthAnaM, AdizabdAtkozakAdiparigrahaH, makAro'lAkSaNikA prAkRtatvAt / zumbhulAyanyaM rUpaM sa eva kumbhakAraH 'pRthivyAM mRttikAyAM karotyevaM vidhatta eva, 'rUpaM tu uktalakSaNam / yat 'lokAt' janAt 'nindAM' jugupsAM 'prAmoti' AsAdayati 'akRte'pi' asthApite'pi 'maye Asave, AstAM tAvatkRte, kRte tu sutarAM nindA prAmoti / iti gaathaarthH|| 152 // ukto dRSTAntaH, adhunA dAntikamAha *********RUSASUGG-Klerks For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamavi // 62 // KISASSARESISERING (pAramA0)-bhumbhulaM' madyabhAjanaM, 'anyat' pUrNakalazAdivyatiriktaM sa eva kumbhakAraH pRthivyA rUpaM karoti / TIkAdvayo. lAyanmasNatvAdiguNavadapi lokAnninda prAmoti, 'akRte'pi' asthApite'pi madye / tathAhi-ziSTajano bhumbhulAdika petH|| tatkAlaniSpannamapi itarabhANDAlAbhe'pi mahatyapi prayojane nindyatvAnna gRhNAtyeva / iti gaathaadvyaarthH||152 // dArzantikena yojayatieva kulAlasamANaM goyaM kammaM tu hoI jiivss| uccAnIyavivAgo, jaha hoi tahA nisAmeha // 153 // , vyAkhyA-evaM' uktanItyA 'kulAlasamAna' kumbhakAratulyaM, kim ? gotrameva karma' kulaprasUtilakSaNaM hai 'atru' prakrame 'jIvasya' prANinaH / tasya ca gotrasyoJcaivarNakAraNaM nIcairnibhUtI vipAko'nubhavo yathA' yena prakAreNa 'bhavati' jAyate tathA' tena prakAreNa darzanAyAha-'nizamayata' AkarNayata yUyam / itti gAthArthaH // 15 // uktamevocairgotravipAkaM pradarzayannAha(pAramA0) evaM zubhAzubhavastuvidhAnAt kumbhakAratulyaM gotraM karma punarbhavati jIvasyoccainIMcairvipAko yathA bhavati tathA nizamayata / iti gAthArthaH // 153 // tatroccairgotravipAkamAhaadhaNI buddhiviutto, rUvavihaNovi jassa udennN| loyammi lahai pUrya, uccAgoyaM tayaM hoi.|| 154 // M // 12 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "ittha" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti // 2 vyAkhyAkAreNa "adhaNo" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti // EXASHASIRKAR For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA-'adhanaH' avicamAnadhano buddhyA viyukto buddhiviyukto buddhirahito, rUpeNa vihInaH rUpavihInaH, so'pi AstAM rUpayukto yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena 'loke' jane 'labhate' prAmoti 'pUjA' abhyarcanaM vastrAlaGkArasragAdibhirucairgotranAmakarma tadbhavati vizeSam / iti gaathaarthH||154|| ukta ujairgotravipAkaH, adhunA nIcairgotravipAkamAha(pAramA0)'adhanI' dhanahInaH 'buddhiviyuktaH' matinirmuktaH 'rUpavihInaH' rUparahito'pi 'yasya' karmaNa udayena loke jAtimAtrAdeva pUjAM labhate, tadurgotraM pUrNakalazakArikumbhakAratulyam / iti gAthArthaH // 154 // nIcargotravipAkamAhasadhaporUveNa juo, buddhIniuNovi jassa udennN| loyammi lahai ninda,eyaM puNa hoinIya tu||155|| - vyAkhyA-'sadhanI vidyamAnadhanaH 'rUpeNa yuktaH' rUpasahitaH, buddhyA nipuNo matinipuNA, so'pyevaMvidho 'yasya' karmaNaH 'udayana' vipAkena 'loke' jane 'labhate' prAmoti nindA' jugupsA, akulIno'yaM kimasya guNaiH / etatpunaH karma nIcairgotraM nikRSTagotraM vijJeyam / iti gaathaarthH||155|| pratipAditaM gotrakarma, adhunA gotranigamanapUrvakamantarAyamAha(pAramA0 )sadhano rUpeNa yukto buddhinipuNo'pi 'yasya' karmaNa udayena loke dhRtikAputro'yamityAdinindAM lbhte| 1 vyAkhyAkAreNa tu "sadhaNI" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti // AAAAAAAA For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavipAkaH // 63 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir etatpunarbhavati 'nIyaM tu' iti nIcairgotraM bhumbhulakakArikumbhakArapratimam / iti gAthArthaH // 155 // gotraM nigamayannantarAyaka prastAvanAmAha goyaM bhaNiyaM ahuNA, aTTamayaM aMtarAyayaM hoi / taM bhaMDAriyasarisaM, jaha hoi tahA nisAmeha // 156 // vyAkhyA- 'gotraM' saptamaM karma 'bhaNitaM' pratipAditam / 'adhunA' sAmprataM aSTamamevASTamakaM, antarAye bhavamAntarAyikaM karma 'bhaNAmaH' patipAdayAmaH, tatkiMbhUtam ? ityAha- 'bhANDArikasadRzaM' bhANDAgAraniyuktapuruSatulyaM ( yathA bhavati) tathaiva 'nizamayata' AkarNayata yUyaM kathyamAnamiti zeSaH / iti gAthArthaH // 156 // atraivArthe dRSTAntamAha anvayavyatirekAbhyAm - ( pAramA0 ) gotraM bhaNitam, adhunA'STamakaM antarAyakaM bhavati tadbhANDAgArikasadRzaM yathA bhavati tathA 'nizamayata' zRNuta / iti gAthArthaH // 156 // pratijJAtamAha jaha rAyA iha bhaMDArieNa viNieNa kuNai dANAI / teNa u paDikUleNaM, na kuNai so dANemAINi // 157 // vyAkhyA - yatheti dRSTAntArthaH / yathA 'rAjA' narapatiH 'iha' amiloke 'bhANDArikeNa khaniyogikena 'vinItena' svAyattena 'karoti' vidhatte dAnamAdau yeSAM tAni dAnAdIni, AdizabdAdbhogopabhogaparigrahaH, 1 vyAkhyAkAreNa tu "aMtarAiyaM bhaNimo" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 "dANamAI u" iti vyAkhyAtAraH || For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetaH // // 63 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 129 GARA YASHASHASHGANGKA tena tu pratikUlena tena punarvibandhakena niSedhakena 'na karotyeva na vitaratyeva 'sa' rAjA dAnAdi tu, AdizandAgogopabhogAdiparigrahaH / tuzabdasyaivakArArthatvAt / iti gaathaarthH||157|| abhihito dRSTAntaH, adhunA dArzantikayojanAmAha(pAramA0) yathA rAjA 'iha' loke bhANDAgArikeNa vinItena dAnAdIni karoti / tena tu pratikUlena kuto'pi vaiguNyAdavidheyena na karoti sa rAjA dAnAdIni / iti gAthArthaH // 157 // jaha rAyA taha jIvo, bhaMDArI jaha tahatarAyaM ca / teNa u vibaMdhaeNaM,na kuNai sodArNamAINi // 158 // PI vyAkhyA-yathA rAjA tathA jIvaH tattulyo mANDAriko yathA tathA'ntarAyika karma bhavati bhANDA gArikasadRzaM jAyate / ayamatra bhAvArtha:-yadA tadantarAyaM kSayopazamAdanukUlaM bhavati jIvasya tadA'sau hai dAnAdIni karoti / tena tu' punarantarAyakarmaNA 'vivandhakena' pratikUlena na karoti sa jIvo dAnabhogAdi AdizadAdupabhogAdiparigrahaH / iti gAthArthaH // 158 // tadevAntarAyaM saMkhyAbhedena darzayati-.. (pAramA0) yathA rAjA tathA jIvaH, yathA bhANDAgArikastathA'ntarAyaM punH| tena tvantarAyaNa "vibandhakena' pratikUlena na karoti sa jIvo dAnAdIni / iti gaathaarthH|| 158 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "tahatarAIyaM" 2 "dANabhogAI" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam // For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavipAkaH // 64 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samprati paJcaprakAratvamAha taM dANalAbhabhogo-vabhogaviriyaMtarAya paMcamayaM / eesiM tu vivAgaM, vocchAmi ahANupuvIe // 159 // vyAkhyA--tad dAnaM ca lAbhazca bhogazca upabhogazca vIrya ceti dvandvaH, eteSAmantarAyaM vighnaH, luptAnuskhAramantarAyapadaM prAkRtatvAt, 'pazcamayaM' pazcabhedaH / dAnaM trividham, jJAnadAnam, abhayadAnam, dharmopagrahadAnam / lAbho'nekaprakAraH, dAyakAdAdeyaprAptiH / bhujyata iti bhoga AhArapuSpAdiH, upa sAmIpyena punaH punarvA bhujyate upabhogaH / vIryamAntaraH zaktivizeSaH / antarAyazabdo vighAtakaH, sa ca pratyekaM saMbadhyate / eteSAM punaH 'viSAMka' anubhavaM 'pocchAmi' vakSye 'yathA''nupUrvyA' yathAparipATyA / iti gAthArthaH // 159 // dAnAntarAyasya viSayamAha - ( pAramA0 ) 'tat' antarAyaM dAnalAbhabhogopabhogavIryAntarAyAH paJca prakRtA asmin dAnalAbhabhogopabhogavIryAntarAyapazcamayam / eteSAM tu dAnAdInAM vipAkaM bhaNAmi 'yathAnupUrvyA' AnupUrvyanatikrameNa / iti gAthArthaH // 159 // tatra dAnAntarAyamAha - sai phAsayaMmi dANe, dANaphalaM taha ya bujjhaI aDalaM / baMbhaccerAijuyaM, pattaMpi ya vijjae taittha // 160 // 1 " bhaNAmi ya" iti pAThAnusAreNa paramAnandasUribhirvyAkhyAtam // 2 vyAkhyAkAreNa "ittha" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti || For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetaH // // 64 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SNLAERIENC vyAkhyA-'sati' vidyamAne 'prAmuke' nirjIve 'dAne' deyavastuni, tathA na kevalaM deyamasti, dAnasya yat phalaM khargApavargalakSaNaM, tacca budhyate 'atulaM' ananyasAdhAraNaM, na kevalaM phalaM vetti, brahmacaryAdiyuktam , AdizabdAdahisAdiparigrahaH / pAtramapi ca deyayogyaM sAdhurUpamapi ca 'vidyate' asti 'ana' loke daanprstaave| iti gAthArthaH // 16 // uktaM dAnakAraNam, satyapi tasmin daanaantraaymaah|| (pAramA0) 'sati' vidyamAne 'prAsuke' yatijanagrahaNocite 'dAne' deyavastuni na kevalaM deyamasti / tathA dAnaphalaM ca 'atulyaM' asAdhAraNaM svargApavargAdi 'budhyate' jAnAti dAnasAmagrIpatito jIva iti gamyAe / na kevalaM phalaM vetti, brahmAcaryAdIti brahmacaryajJAnatapoyuktaM pAtramapi ca vidyate tatreti dAnaprastAve // 16 // dAuMnavari na sakai, dANavighAyassa kammaNo udae / dANaMtarAyameyaM, lAbheviya bhaNNae vigdhaM // 161|| | vyAkhyA-dAnasAmagyAM satyAmapi 'dAtuM prayacchayituM (vitarItuM) 'navaraM' kevalaM na zaknoti' na zakto dAbhavati, ka sati? ityAha 'dAnavighAtasya karmaNa udaye vitaraNavighnakarasya karmaNo vipAke dAnAntarAyaM 'etat' karma / yadasmin sati dAnasAmagrIsadbhAve'pi dAnaM na karoti / dAnAntarAyamidaM pratyakSoktaM / lAbhe'pi ca, na kevalaM dAne 'bhaNyate' pratipAdyate 'vinaM' antarAyam / iti gAthArthaH / / 131 // tadevAha MORECORRESACREAC % 5 C % For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandi karmavipAka: (pAramA0) kevalamevaMvidhAyAmapi sAmayyAM 'dAnavighAtasya' dAnavighnakarasya karmaNa udayAhAtuM na zaknoti, etadda * TIkAdvayonAntarAyam / lAbhAntarAMyaM prastauti-lAbhe'pi ca bhaNyate 'vighnaM' antarAyam / iti gaathaadvyaarthH||16|| petH|| pratijJAtamAhajaivipasiddhodAyA, jAyaNaniuNovi jAyago jaivina lahai jassudaeNaM, eyaM puNa lAbhavigdhaMtu 162 . vyAkhyA-padyapi prasiddho bhavati dAtA, sarvajanadAyakatvena prasihiM gataH, ekaH kazcitkasyacidadAti 3 kasyacinna sa na prsiddhH| yastu sArvajanikaH sa prasiddho bhavati daataa| yadyapi dAtA prasiddho bhavati tathA'pi yAcako na nipuNaH tato dAnaM na pravartate ityAha-yAcanA mArgaNA tatra nipuNo vijJAnavAna , tathA yAcate yathA'dAtApi dadAti, kiM punItA? yAcako yadyapyevaMbhUtastathA'pi nApi 'naiva labhate' nAmoti dAtuH sakAzAt, 'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkenaitatpunaH 'lAbhavighnaM tu lAbhAntarAyameva / nanu tahAnA ntarAyameva kimitikRtvA dAturnocyate, yAvallAbhAntarAyamucyate yAcituH, ucyatesyAdidaM vaco dAnAntarAyameva tanna lAbhAntarAyam / yadi dAtA yathA tasya vivakSitasya na dadAti tathA'nyasyApi yadi na kasyaciddadyAttadA tvaduktameva syAt / yAvatA tvasau vivakSitasyaiva na dadAti, anyasya tu punaH sarvasyApi // 65 // dadAti tasmAllAbhAntarAyameva tat, na dAnAntarAyaM dAyakaviSayaM hi tadU grAhakaviSayaM tu, laabhaantraaym| iti gAthArthaH // 12 // GUSHAUSASSEKAISENSAX For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uktaM lAbhAntarAyam / adhunA bhogopabhogasAdhanasattAyAmapyupabhogabhogayorvighnamAha(pAramA0) yadyapi prasiddho dAtA sarvajanadAyakatvena / yaH kila kasyaciddadAti kasyacinna tasmAnna nizcayena lAbha: saMbhavatIti prasiddhopAdAnam / evaMvidhe'pi dAtari akAlamArgaNaucchRGkhalabhASaNAdiyAcakavaiguNyAdapi na dAnasaMbhava ityAha-yAcananipuNazca yAcako yadyapi prasAdaparaM jJAtvA prahAdayan tathA yAcate yathA'dAtA'pi dadAti, kiM punrdaataa| tathA'pi na labhate 'yasya' karmaNa udayena, etatpunarlAbhavighnaM lAbhAntarAyam / iti gAthArthaH // 12 // atha bhogopabhogayorvighnamAhamaNuyattevi hu patte, leddhevi hu bhogasAhaNe vibhave / bhuttuM navarina sakkai, viraivihaNovijassudae // 13 // 15- vyAkhyA-manuSyatvaM puruSatvaM pradhAnaM bhogopabhogakAraNaM vikalAdigatI tadayogyatvAt tasmAttatmA tireva durlabhA, ato durlabhe manujatve prApte'pi tathA manujave satyapi pradhAnaM bhogakAraNaM vibhavaH, tadabhAve teSAM bhoktumazakyatvAtparibhoktum , ata Aha-labdhe'pi ca prApte'pi ca "bhogasAdhane bhogazandasyopalakSaNavAdogopabhogakAraNe 'vibhave' dhanAdau, kim ? ityAha-'upabhoktuM' paribhoktuM na zakroti' na zaktaH, karthaMbhUtaH san ? ityAha-virativihIno'pi' viratirahito'pi 'yasya' karmaNaH 'udaya' vipaake| iti gAthArthaH // 13 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "laddhevi ya bhogasAhaNe vibhave / uva jiuM na sakaI" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti / RAKSHAKAKARAN SPAISAXESSURAXASSISLEX For Private And Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi pAkara tadetat kim ? ityAha hai TIkAdvayo(pAramA0) 'manuSyatve'pi' viziSTabhogayogyatA'sAdhAraNakAraNe prApte tatrApi pradhAnaM bhogasAdhanaM vibhava ityu S petH|| kam 'labdhe'pi prApte'pi 'bhogasAdhane vibhave' bhojanatAmbUlavilepanAdividhiprasAdhane dhane bhoktuM 'navaraM' kevalaM 'yasya' karmaNaH 'udaya' vipAke 'virativihIno'pi' bhAvanAvazasamutthaparihArAbhisandhizUnyo'pi kArpaNyAzaktyAdikAraNavazAla zaknoti // 13 // bhogassa vigghameyaM, uvabhoge Avi vigyameveva / bhoguvabhogANasiM, navari viseso imo hoi||16|| - vyAkhyA-upa sAmIpyena mujyate parisamantAt punaH punarvA bhujyata ityupabhomastasya vi etdupbhogaantraaym| bhogo'pyevameva upabhogoktanItyA, yathopabhoge'ntarAyamabhihita tathA'trApi vighnaM draSTavyam / huzabdaH pAdapUraNo nanu sUtroktaM kramamullaya kimarthamupabhogAntarAyaM vyAkhyAtam sUtrakramAtprathamaM bhogAntarAyaM vyAkhyAtuM budhyate, atrocyate-upabhogasya prAdhAnyakhyApanArtha vyatikramavyAkhyAnam / bhogopabhogayoH kaH prativizeSaH ityucyate,'navaraM' kevalaM vizeSa: 'eSA' vakSyamANalakSaNaH ('bhavati' jaayte)|itigaathaarthH||164|| mogopabhogayorviSayavyavasthAmAha(pAramA0 ) bhogavighnametaditi bhogAntarAyamidamiti bhAvaH / upabhoge cApi vighnamevameveti pUrvavat / yadudayena manu-1 // 66 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "uvabhogavigdhameyaM, bhogevi hu evameva vigdhaM tu" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti / KASARESISESEOS For Private And Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RSS RSSBISHANAS pyatve'pi prApte lalitalalanAdyupabhogyatAsaMbandhanibandhane labdhe'pyubhogasAdhane amararamaNIrAmaNIyakahaThaharaNapravINapaNya. taruNIvazIkaraNakArmaNasannibhe vibhave brahmacaryAdiviziSTpariNAmAparigato'pi kadaryatvAsAmarthyAdikAraNavazAdupabhoktuM na zakroti tadupabhogAntarAbamiti bhAvaH / bhogopabhogayoretayoH kevalaM vizeSaH 'epa' vakSyamANalakSaNo bhavati / iti gAthAdvayArthaH // 164 // pratijJAtamAhasahabhujaitti bhogo, so puNa aahaarpussphmaaiio| ukbhogoya puNo puNa,uvabhujai bhavaNavilayAI 165 | "vyAkhyA-'sakRda' ekapaika vArayA vivakSitaM vastu bhujyate, ekA vA bArAM bhujyata iti bhogH| sa punaH ka ilAha-AhArazcaturvidho'zanapAnakhAdimakhAdimarUpaH, puSpANyAdau yasyAhArAdeH sa AhArapuSpAdi myaM vastUcyate, aadishbdaavilepnaadiprigrhH| upabhogastu punaH punarbhujyate, upa sAmIpyena vAla bhujyate upbhogH| sa ca kaH? ityAha-bhavanavilayAdiH' bhavanaM dhavalagRhAdi, vilabAdi kalatrAdi, AdizabdAdAbharaNAdiparigrahaH / iti gAthArthaH // 165 // abhihitaM bhogopabhogAntarAyam / sAmpataM vIryAntarAyamAha(pAramA0) 'sakRd' ekavAraM bhujyata iti bhogaH, sa punarAhArapuSpAdikaH / upabhogazca punaH punarupabhujyate 'bhavanavadanitAdikaH' gRhagRhiNIprabhRtikaH / iti gAthArthaH // 165 // ukta bhogopabhogayorantarAyaM sakRtpInaHpunyAsevanalakSaNo vizeSazca / adhunA vIryAntarAyamAha USISAK BESTEK For Private And Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te karmavipAkA 67 // . -CECARRC balavaM rogaviutto, vayasaMpaNNovi jassa udaeNaM / virieNa hoi hINo, vIriyavigdhaM tu paMcamayaM // 166 // TIkAdvayaM Paa petH| | vyAkhyA-balavAn' balasaMpannaH 'rogaviyuktaH' rogarahitaH 'vayaHsaMpannaH' zarIrAvasthayA viziSTavayo'vasthAsaMpannaH, so'pyevaMbhUto'pi 'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena 'vIryeNa bhavati hIna' antaHprANena jAyate rhitH| 'vIriyavigdhaM tu paJcamayaM vIryAntarAyameva paJcamakaM saMkhyayA / iti gAthArthaH // 166 // ___antarAyanigamanabAreNa prakaraNaparisamAptiM pradarzayan prakaraNakAraH khanAmAha(pAramA0) 'balavaM' iti balavAn upacitadeha ityarthaH / rogaviyuktaH' kAsazvAsAdirahitaH 'vayaHsaMpannaH' taarunnybhrprigtH| evaMvidho'pi 'yasya' karmaNa udayena 'vIryeNa' zaktyA hIno bhavati / kezoddharaNakusumoccayAdAvapyasamarthaH saMpadyate / tadityadhyAhArAt tadvIryAntarAyaM paJcamakaM bhavati / iti gAthArthaH // 166 // sampratyantarAyanigamanapUrvakaM prakaraNakAraH prakaraNaparisamAptiM svanAma cAhaevaM paMcaviyappaM, ahamayaM aMtarAiyaM hoi| bhaNio kammavivAgo, samAsao gaggarisiNA u|| 167 // __ vyAkhyA-evaM' uktanyAyena paJcavikalpa' paJcaprakAraM 'aSTamaka' saMkhyayA'ntarAyikaM karma 'bhavati' jaayte|| tadukte 'bhaNitaH' pratipAditaH karmavipAkaH karmavipAkAkhyaM prakaraNaM 'samAsataH' sNksseptH|ken ? ityAha'garNiNA tu' uttamasAdhunaiva / iti gAthArthaH // 167 // graM // 960 // sAmprataM prakaraNasaMkhyAmAha (pAramA0) evaM' uktayuktyA 'paJcavikalpaM paJcaprakAramaSTamakamantarAyakaM bhavati / uktamantarAyakaM taduktau bhaNitaH .. --X- - - For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SANSACACANAGARLSCRCHC karmavipAkaH / 'samAsataH' sakSepataH 'gargaRSiNA' yatimatallikAvRndavandhapAdapallavena gargAbhidhAnamuninAyakena / iti da gAthArthaH // 167 // adhunA granthapramANapratipAdanapurassaraM tatparijJAnopAyapratipAdanadvAreNa paryantamaGgalamAhaevaM gAhANa sayaM, ahiyaM chAvahie u pdiuunn| jo guru pucchai nAhI,kammavivAgaMca so airA // 168 // vyAkhyA-'evaM' uktanItyA anyato gAthAnAM 'zatamadhikaM SaSaSTyA tu'SaTSaSTyaiva cAdhikaM zataM paThitvA' kaNThe kRtvA, kim ? ityAha-yo 'guruM pRcchati' AcArya praznayati, vineyo mAnaM vihAya, anena mAnaparityAgAtparalokArthinAvazyatayA tathA tathA gururArAdhanIyaH praSTavyazca, yathA'sau prasannaH sarvakhaM kathayatItyAha, di(e)vaM na punarmAnagrastena pustakaziSyeNa bhAvyam, avinayAjJAvirAdhanAdidoSaprasaGgAt / sa caivaMbhUtaH jJAsyatyevaavabhotsyatyeva 'karmavipAkaM tu' karmakharUpaM tu 'sa' sAdhuH, anyo vA 'acirAdeva' stokakAlAdeva / iti gaathaarthH|| 168 // granthAgram 967 // ||iti karmavipAkasUtravyAkhyA smaataa|| (pAramA0) etadgAthAnAM zatamadhikaM SaTpaSTayeti / AdimAntimagAthayonamaskArakaraNaprakaraNapramANapratipAdanamAtratvena granthArthAnabhidhAyakatvAtparamArthataH SaSaSyavAdhika, takim ? ityAha- paThitvA' kaNThagataM kRtvA yo guruM praznayati sa jJAsyatyacirAtkarmavipAkam / gurunAmagrahaNaM ca kurvatA granthakRtA paryantamaGgalaM ziSyasaMtAnasyApracyutasmRtaye kRtmitigaathaarthH||168 1 vyAkhyAkAreNa tu "tu" iti pATha AdRtaH // kalakara For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAphA TIkAdvayo petH|| // 68 // Beste SPOKIRKK* zrIbhadrezvarasUriziSyatilakazrIzAntisUriprabhoH, zrImanto'bhayadevasUriguravaH siNhaasnottNskaaH| tatpAdAmbujaSaTpadena paramAnandena satpItaye, cake kamavipAkavRttimiSataH zrotraikaledyaM madhu // 1 // yanagamAnugAmi syA-navA saGgatimalati / iha tatsAdhubhiH shodhy-mnbhyrthitvtslaiH||2|| pratyakSaraM nirUpyAsyAH, anyAya parinizcitam / anuSTubhAM navazatI, dvAviMzatyadhikA 922 bhavet // 3 // ||di pAramAnandI karmavipAkavRttiH smaataa|| HEROTRAGRAR GEASTERSTAGRASIRAMPORIGIGRANT REASOOBORWGOOK HARERASNEHARV samApto'yaM TIkAhayopetaH karmavipAkanAmA prathamaH karmagrantha A NO // 18 // S udaroloudla cavesselevdauclevelandbua RIES For Private And Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // aham // ||nyaayaambhonidhishriimdvijyaanndsuuriishvrpaadp bhyo nmH|| zvetapaTAcAryazrImadgovindagaNigumphitaTIkayA samalataH karmastavAkhyo dvitIyaH karmagranthaH / OCCER SAXSEKAXXX jiNavariMde, tihuyaNavaramA maGgala cAvinena prakaraNamAdijayAjinamA, te nA'pi bhavanti, atoDa karmabandhodayodIryA-sattAvaicitryavedinam / karmastavasya TIkeyaM, natvA vIra viracyate // 1 // namiUNa jiNavariMde, tiyaNavaranANadaMsaNapaIve / baMdhudayasaMtajuttaM, vocchAmi thayaM nisAmeha // 1 // pUrvArdhena maGgalArthamiSTadevatAnamaskAramAha maGgalaM cAvighnena prakaraNasamAptyartham / pazcArDena tu prayojanAditrayamiti gAthAsamudAyArthaH / avayavArthastu 'natvA' praNamya 'jinavarendrAn' rogAdijayAjinAH, te ca chadmasthavItarAgA api bhavanti, ataH kevalipratipattyartha varagrahaNam / jinAnAM varA jinavarAH, te ca sAmAnyakevalino'pi bhavanti, ato'IpratipattyarthamindragrahaNam / jinavarANAmindrA jinvrendraaH| jinatve kevalitve ca sati caturviMzadvaiddhAtizeSarUpaparamaizvarya 1 "rAgArijayA- "rAgAdivijayA-" iti vA paatthH| 2 "-dudAtizaya-" iti vA // ma For Private And Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH ttiikopetH| // 69 // vanta ityarthaH, tAn / teSAM varazabdalabdhaM kevalitvaM vizeSaNAntareNa vivRNoti-'tribhuvanavarajJAnadarzanapradIpAn' trINi bhuvanAni adhistiryaglokarUpANi, teSAM varAbhyAM kevalarUpatayA jJAnadarzanAbhyAM pradIpAH prakAzakAstAna, parvavidhAna jinavarendrAmatvA tataH stavaM vakSyAmIti saMbandhaH / kiMviziSTaM savas !, 'bandhodayasadyukta' taba mithyaatvaadibhirybhetu| miraJjanacUrNapUrNasamudgakavat nirantaraM galanicite loke karmayogyavargaNApurAtmano vayayApiNDavadamyo'gyAsugamAbhedAtmakaH saMvandho bandhaH teSAM ca yathA svasthitibaddhAnAM karmapudgalAmA karaNavizeSakRte svAbhAvike cA khitvapazye satyudayasamayamAnAnAM vipAkavanamudayaH / udayamahagonodIraNA'pi tajjAtIyA gRhyate / sA punaH karmapuralAnAM karaNavizeSajanite sthityapacaye satyudayAvalikAyAM mavezanamudIraNA / bandhasaGkamAbhyAM labdhAtmalAbhAnAM karmaNAM nirjaraNasaGkamaNakRtasvarUpapracyutyabhAve sadAvaH sattA / bandhazca udayazca sat ceti bandhodayasanti, saditi bhAvapradhAnena nirdezana sattocyate, tairbandhodayasaniyuktaH, teSAM vyavacchedasyeha varNanAt , taM stavaM vakSyAmi / stavastvayamasAdhAraNasadbhUtaguNotkItainarUpatvAt / sa tviha guNo bandhodayo dIraNAsAyo jinasya veditvyH| tathA ca saduddezAdhikAre vakSyati-"aDayAlaM payaDisayaM, khaviya jiNaM nilayaM baMde" iti / sattApakSaye ca bandhodayodIraNA api kSINA eva bhavanti, iti pRthak tatkSayo noktaH / tatkSayo'pi vA pratiguNasthAnaM taLyavacchedavacanena pRthagukta eva / nizamayateti ziSyAna bodhayati / yamahaM jinasya stavaM vakSye taM 'nizamayata' zRNuta yUya, tacchvaNasya taduktabhagavadguNabahumAnadvAreNAzayazukhyA karmakSayahetutvAdvastusvarUpAvagatihetutvAcca / tadavagatihetutvaM ca stAvakavacanAnAmapi vastusvarUpavAcisvena prAmANyAbhyupagamAt , tadevamiha vakturAtmA For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarasva zayavizuddhiranantaraM stavavacanasya prayojanaM ziSyAnugrahazca / zrotaNAmapi svAzayavizuddhirAvagatizca / pAramparyeNa tu svAzayavizuddharuttarottaravizuddhiphalatvAdubhayeSAM paramavizuddhyAtmako niHzreyasa iti prayojanam / amidheyaM ca bandhAdinyavacchedarUpamarhadguNanikurumbam / saMbandhazca stavaprayojanayorupAyopeyabhAvaH / stavAbhidheyayostu vAcyavAcakamAva iti darzita veditavyam // 1 // | karmaNAM ca bhagavato na sarveSAM yugapadeva bandhAdivyavacchedaH, kiM tarhi !, mithyAdRSTyAdIni guNasthAnAni paramapadamAsAdazikharArohaNasopAnakalpAni krameNAdhirohataH kvacideva guNasthAne kiyatyo'pyeva karmaprakRtayo bandhamudayamudIraNAM sattA vA pratItya vyavacchilI, tatra tAvadvandha pratItya va kiyatyo vyavacchinnAH ityesadAhamicche solasa paNuvI-sa sAsaNe avirae ya dasa pyddii|cuchkkmeg dese,dhirae ya kameNa vocchinnaa||2|| adhunA sukhapratipattyarthaM tAvadguNasthAnAni lezatI vyAkhyAya pazcAdimAM gAthA vyAkhyAsyAmaH / tAni ca guNasthAnAni caturdazadhA, tadyathA-mithyAdRSTiguNasthAnam 1, sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnam 2, samyagmidhyAdRSTiguNasthAnam 3, aviratasamyagdRSTiguNasthAnam 4, dezavirataguNasthAnam 5, mamattasaMyataguNasthAnam 6, apramattasaMyataguNasthAnam 7, apUrva 1" pattizca / " iti vA pAThaH // 2 karmastavamUlapustakeSvetadgAthAdvandvaM dRzyate-"micchaviTThI 1 sAsAyaNe 2 ya taha sammamicchadiTThI 3 ya / avirayasammadiTThI 4, virayAvirae 5 pamate 6 y||1|| tatto ya appamatte 7, niyaTi 8 aniyaTTibAyare 9 suhume 10 / uvasaMta 11 khINamohe 12, hoi saz2ogI 13 ajogI 14 ya // 2 // " paraM TIkAyA abhAvena nAdRtaM mUle // ELOPME For Private And Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastava OSTEOSAG karaNaguNasthAnama 8, anivRttibAdarasamparAyaguNasthAnam 9, sUkSmasamparAyaguNasthAnam 10, upazAntakaSAyavItarAgaccha- masthaguNasthAnam 11, kSINakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnam 12, sayogikevaliguNasthAnam 13, ayogikevaliguNasthAnaM 14 ceti / tatra guNAH jJAnadarzanacAritrarUpA jIvasvabhAvavizeSAH, sthAnaM punaratra teSAM zuyazuddhiprakarSApakarSakRtaH svarUpabhedaH, tiSThantyasmin guNA itikRtvA yathA'dhyavasAyasthAnamiti, guNAnAM sthAnaM guNasthAnam // mithyA viparyastA dRSTirahatpraNItavastupratipattiryasya bhakSitahatpUrapuruSasya site pItapratipattivat sa mithyAdRSTistasya guNasthAnaM jJAnAdiguNA-12 nAmavizuddhiprakarSavizuddhyapakarSakRtaH svarUpavizeSo mithyAdRSTiguNasthAnam / nanu ca dRSTau viparyastAyAM tadAdhArasvAd guNAnAmabhAva eva syAt , tadabhAve ca kutastatsvarUpavizeSAtmakaM mithyAdRSTerguNasthAnam ?, ityatrocyate yadyapi mithyAtvamohanIyodayAd dRSTiviparyAsastathA'pi naikAntanAsya nirguNatvaM, ajIvatvaprasaGgAt / tathA cArSam-"sadhajIvANaM piya gaM akkharassa aNaMtabhAgo niccugghaaddio| jai puNa sovi AvarejejA teNaM jIvo ajIvattaM pAvejjA / suDavi mehasamudae hoi pahA caMdasUrANaM" ityasti, tasyApi yA ca yAvatI ca guNamAtrA dRSTiviparyAsena tu sA'pi viparyastasvarUpaiveti / jinapraNItaM caikamapyakSaramazradhAno mithyAdRSTirbhavatIti / uktaM ca-"sUtroktasyaikasyA-pyarocanAdakSarasya bhavati nrH| mithyAdRSTiH sUtraM, hi naH pramANaM jinAbhihitam // 1 // " iti 1||aagrN sAdayatIti AsAdanaM, anantAnubandhikaSAyavedanam, nairukto yazabdalopaHsati hi tasminnanantasukhaphaladaniHzreyasatarubIjabhUta aupazamikasamyaktvalAbho jaghanyataH samayena utkRSTataH paDirAvalikAbhiH sIdatyapagacchati / sahAsAdanena vartata iti sAsAdanaH / samyagaviparyastA dRSTirji ASS **** For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CASSACRACC napraNItavastumatipattiryasya sa samyagdRSTiH / sAsAdanazcAsau samyagdRSTizceti sAsAdanasamyagdRSTiH, tasya guNasthAna sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnamiti / etaccaivaM bhavati-gambhIrabhavodadhimadhyaviparivattI janturanAbhoganivartitena girisaritupalagho lanAkalpena yathApravRttikaraNena saMpAditAntaHsAgaropamakoTAkoTIsthitikasya mithyAtvavedanIyasya karmaNaH sthiteramtarmuhUrta6 mudayakSaNAdupayetikramyApUrvakaraNAnivRttikaraNasaMjJitAbhyAM vizuddhivizeSAbhyAmantarmuhUrtakAlapramANamantarakaraNaM karoti / tasmin kRte tasya karmaNaH sthitidvayaM bhavati, antarakaraNAdadhastanI prathamasthitirantamuhUrtamAtrA, tasmAdevoparitanI zeSA dvitIyasthitiriti / sthApaneyam-tatra prathamasthitau mithyAtvadalikavedanAdasau mithyaadRssttiH| antarmuhurtena tu tasyAmapagatAyAmantarakaraNaprathayasamaya evaupazamika samyaktvamAmoti mithyAtvadalikavedanAbhAvAt , yathA hi vanadavAnala: pUrvadagdhendhanamUparaM vA dezamavApya vidhyAyati, tathA mithyAtvavedanAgnirantarakaraNamavApyavidhyAyati / tasyAmAntamauhUrtikyAmupazAntAddhAyAM paramanidhilAbhakalpAyAM jaghanyena samayazeSAyAmutkarSeNa SaDAvalikAzeSAyAM kasvacidanantAnubandhyudayo bhavati / tadudaye cAsau sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAne vartate, upazamazreNipratipatito vA kazcitsAsAdanatvaM yAti / taduttarakAlamavazyaM mithyAtvodayAdasau mithyAdRSTirbhavatIti 2 // samyakamithyA ca dRSTiryasya sa samyammithyASTiH tasya guNasthAnaM samyagmithyASTiguNasthAnam / varNitavidhinA labdhaM samyaktvamauSadhavizeSakalpamAsAdya madanakobravasthAnIyaM darzanamohanIyaM azuddhaM karma tridhA karoti, azuddha 1 arddhavizuddhaM 2 vizuddhaM 3 ceti / sthApanA- / .trayANAM citeSAM puJjAnAM madhye yadA'rddhavizuddhaH puJja udeti tadA tadudayavazAdaHvizuddhamaheM/ zraddhAnaM bhavati jIvasya, tena tadA'sau samyagmithyAdRSTiguNasthAnamantarmuhUrta kAlaM spRzati, tata UrvamavazyaM samyaktvaM / / vi dRSTatattva For Private And Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH ttiikopetH| 171 // sna mithyAtvaM vA gacchatIti 3 // tathA viratirvirataM, 'napuMsake bhAve kaH' iti kA, tatpunaH sAvadyayogapratyAkhyAnaM, tanna jAnAti nAbhyupagacchati na tatpAlanAya yatata iti trayANAM padAnAmaSTau bhnggaaH| tajjJApanAya sthApanA-na nA na tatra prathameSu caturyu bhaGgeSu mithyAdRSTirajJAnitvAllabhyate / zeSeSu triSu samyagdRSTiH, tasya hi jJAnameva bhavatIti na nA pA saptasu bhaGgeSu nAsya viratamastItyavirato bhavati / caramabhaGge tu viratirastIti / aviratazcAsau samyagdRSTizcetyaviratasamyagdRSTiH tasya guNasthAnamaviratasamyagdRSTiguNasthAnam / samyagdRSTitvaM punaraupazamikasamyaktve vANa jAnA pA tAntarakaraNakAlasaMbhave vizuddhadarzanamohapuJjakodayakAlasaMbhave vA kSAyopazamikasamyaktve sarvadarzanamohakSayasaM-| bhave vA kSAyikasamyaktve sati bhavati, virataH punarapratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayavazAna bhavati / te hyalpa- jA ' pA mapi pratyAkhyAnamAvRNvantIti namo'lpArthatvAdapratyAkhyAnAvaraNA ucyante iti 4 // ekatrataviSayasthUlasAvadyayogAdau sarva vrataviSayAnumativarjasAvadyayogAnte karaNatrayayogatrayaviSayasarvasAvadhayogasya deze viratamasyAstIti dezavirataH / sarvasAvadyayogapratyAkhyAnarUpaM tu viratamasya nAsti, pratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayAt / sarvaviratirUpaM hi pratyAkhyAnamAvRNvantIti pratyAkhyAnAvaraNA ucyanta iti 5 // saMyacchati sma samyaguparamati sma yAvajjIvaM sarvasAvadhayogAditi saMyataH "kartari niSThA gatyakarmakA" ityAdisUtreNa, pramadanaM pramattaM pramAdA, sa ca vikathAkaSAyamadyavikaTendriyanidrArUpANAM | pazcAnAmanyatamaH pramattamasyAstIti arzaAditvAd acaH matvarthIyasyopAdAnAt pramattaH pramAdavAnityarthaH, sa cAsI saMyatazceti pramattasaMyatastasya saMbandhinAM guNAnAM sthAnaM vizuddhyavizuddhiprakarSApakarSakRtaH svruupvishessH| tathAhi-dezaviratagu For Private And Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir NAdetadguNAnAM vizuddhiprakarSo'zuddhyapakarSazca, apramattasaMyataguNApekSayA tu viparyaya iti / evamanyaguNasthAneSvApa guNasthAnayojanA draSTayA pUrvottarApekSayA vizuddhyavizuddhiprakarSApakarSakRteti 6 // nAsti pramattamasyeti apramatto vikathAdipra| mAdarahitaH / apramattazcAsau saMyatazcetyapramattasaMyatastasya guNasthAnAm 7 // apUrva karaNaM sthitighAtarasaghAtaguNazreNiguNasaGkramasthitibandhAnAM paJcAnAmarthAnAM nirvartanamasyAsAvapUrvakaraNaH, tathAhi - yAvatpramANamasau pUrvaguNasthAnavizuddhayA sthiti| khaNDakaM rasakhaNDakaM vA hatavAn tato bRhattarapramANamapUrvamasmin guNasthAne hanti / uparitanasthitervizuddhivazAdapavarta - nAkaraNenAvatAritasya dalikasyAntarmuhUrtapramANamudayakSaNAdupari kSipratarakSapaNAya pratikSaNamasaMkhyeyaguNavRddhyA vizcanaM guNazreNirityucyate / sthApanA / etAM ca pUrvaguNasthAneSvavizuddhataratvAt kAlato drAghIyasImaprathIyasIM ca dalikasyAlpatarasyApavartanAdviracitavAn / iha tu vizuddhataratvAdapUrvI kAlato hrasvatarAM pRthutarAM ca bahutaradalikApavartanAdviracayati / sthApanA / zubhaprakRtiSvazubhaprakRtidalikasya pratikSaNamasaMkhyeyaguNavRddhyA vizuddhivazAnnayanaM guNasaGkramaH, tamihAsAvapUrva karoti / sthitiM ca karmaNAM drAghIyasIM prAgbaddhavAn iha tu tAmapUrvI isIyasIM banAti vizuddhataratvAditi / pazcApyapUrvANi karaNAnyasya / sa ca dvidhA, kSapaka upazamako vA / kSapaNopazamanArhatvAt, rAjyArhakumArarAjavat, na punarasau kSapayatyupazamayati vA, tasya guNasthAnaM apUrvakaraNaguNasthAnam / apUrva karaNAddhAyAzcAntarmauhUrtikyAH prathamasamaye jaghanyAdInyutkRSTAntAnyadhyava| sAyasthAnAni asaMkhyeyalokAkAzapradezamAtrANi / dvitIyasamaye tadanyAnyadhikaratarANi / tRtIyasamaye tadanyAnyadhikata| rANi / caturthasamaye tadanyAnyadhikatarANItyevaM yAvaccaramasamaya iti / tAni ca sthApanAyAM viSamacaturasraM kSetramAstRNanti / For Private And Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmastavaH // 72 // sthApanA- Navizuddham, prathama samaya jaghanyAtprathamasamayotkRSTamanantaguNavizuddham, tasmAdvitIya samayajaghanyamanantagutasmAttadutkRSTamanantaguNena vizuddhamiti / evaM yAvadvicaramasamayotkRSTAccaramasamayajaghanyavizuddham, tasmAttadutkRSTamanantaguNavizuddhamiti / ekasamayagatAni tu parasparaM SaTsthAnayugapadetadguNasthAnapraviSdhAnAM bahUnAM jIvAnAmanyo'nyasya saMbandhino'dhyavasAyasthAnasyAsti nivRttirapI ti nivRttiguNasthAnamapIdamucyate 8 // yugapadekaM guNasthAnaM pratipannAnAM bahUnAM jIvAnAmanyo'nyasya saMbandhino'dhyavasAyasthAnasya vyAvRttiriha nivRttirabhipretA, nAsti tathAvidhA nivRttirasyetyanivRttiH, anyeSAM yadadhyavasAyasthAnamasAvapi tadvarttItyarthaH / samparAyaH kaSAyodayaH, samantAtparaiti paryaTati saMsAramanenetikRtvA / bAdaraH sthUlaH samparAyo yasya sa bAdarasamparAyaH, sUkSmakiTTIkRta samparAyApekSayA bAdaratvam / anivRttizcAsau bAdarasampa|rAyazcetyanivRttibAdarasamparAyaH / sa ca dvividhaH, kSapakaH upazamako vA, kSapayati upazamayati vA mohanIyAdikarmetikRtvA, tasya guNasthAnaM anivRttivAdarasamparAya guNasthAnam / anivRttivAdarasamparAyAddhAyAmAntamauhUrtikyAM prathamasamayAM| dArabhya pratisamayamekaikamanantaguNavizuddhaM yathottaramadhyavasAyasthAnam, tena tatraikasamayapraviSTAnAmekamadhyavasAyasthAnama nuvartate, parasparaM na tu nivartata ityanivRttitvam 9 // sUkSmaH samparAyaH kiTTIkRtalobhakaSAyodayarUpo yasya so'yaM sUkSmasamparAyaH / so'pi dvividhaH, kSapakaH upazamako vA / kSapayatyupazamayati vA lobhamekamitikRtvA tasya guNasthAnam 10 // chAdyate kevalajJAnadarzanamAtmano'neneti cchadma jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAya mohanIyakarmodayaH, suti tasmin manantaguNapatitAnIti / 500000 www.kobatirth.org 9000 ja0 ma0 u0 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only TIkopetaH / // 4 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka0 13 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | kevalasyAnutpAdAttadapagamAnantaraM cotpAdAcchadmani tiSThatIti chadmasthaH, sa ca sarAgo'pi bhavatItyatastadvyavacchedArthe vItarAgagrahaNam / vIto vigato rAgo, mAyAlobhakaSAyodayarUpo yasya sa vItarAgaH, sa cAsau chadmasthazca vItarAgaccha - asthaH / sa ca kSINakaSAyo'pi bhavati, tasyApi yathoktarAgApagamAdatastadvyavacchedArthamupazAntakaSAyagrahaNam / kaSaRSa| ziSetyAdidaNDaka dhAtu hiMsArthaH / kaSanti kathyante ca parasparamasmin prANina iti kapaH saMsAraH / 'puMsi saMjJAyAM ghaH prAyeNa' ( pA00 3-3-18 ) iti ghaH prAyagrahaNAt, anyathA hi halantatvAt 'halazca' (pA0 3-3-121 ) iti ghaJ syAt / kaSa| mayante gacchanti ebhirjantava iti kaSAyAH krodhAdayaH / upazAntA upazamitA vidyamAnA eva saGkramaNodvartanApavartanAdikaraNodayAyogyatvena vyavasthApitAH kaSAyA yena sa upazAntakaSAyaH, sa cAsau vItarAgacchadmasthazcetyupazAntakaSAyavItarAgacchadmasthaH tasya guNasthAnamiti prAgvat / tatrAviratasamyagdRSTeH prabhRtyanantAnubandhinaH kaSAyA upazAntAH saMbhavanti / upazamazreNyArambhe hyanantAnubandhikapAyAnavirato dezavirataH pramatto'pramatto vA san upazamayya darzanamohatritayamupazamayati / tadupazamAnantaraM pramattApramatta guNasthAna parivRttizatAni kRtvA tato'pUrvakaraNa guNasthAnottarakAlamanivRttivAdarasa|mparAyaguNasthAne cAritramohanIyasya prathamaM napuMsakavedamupazamayati, tataH strIvedam, tato hAsyaratyaratizokabhaya jugupsArUpaM yugapat SaGkam 6, tataH puruSavedam, tato yugapadapratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNau krodhau, tataH saMjvalanakrodham, tato yugapadvitIyatRtIyo mAnau, tataH saMjvalanamAnam, tato yugapadvitIyatRtIye mAye, tataH saMjvalanamAyAm, tato yugapadvitIyatRtIyau lobhau tataH sUkSmasamparAyaguNasthAne saMjvalana lobhamupazamayatIti / tadevamanyeSvapi guNasthAneSu kApi For Private And Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ttiikopetH| karmastavaH lakiyatAmApa kA kiyatAmapi kapAyANAmupazAntatvasaMbhavAt upazAmtakaSAyavyapadezaH saMbhavatItyatastadvyavacchedArthamupazAnatakamAyagrahaNe sa mAsvapi vItarAgagrahaNaM kartavyam / upazAntakaSAvavItarAga itiH caitAvataveThasiddhau chanasthagrahaNaM svarUpakathanArthana, vyavacchena-J cAbhAvAt / na hyacchamastha upazAstakavAyavItarAgaH saMbhavati, yasya cchadmasthagrahaNena vyavacchedaH syAt 11||dhiimaa abhAvamApanAH kaSAyA yasa saakssiinnkpaayH| tatrAnantAnubandhikaSAvAn prathamamadhiratasamyagdRSyAcapramAnAmuNakyAne kSapacati / darzabhatritayaM caiteSuH pUrvoktaguNasthAneSu kSapayati / tataH zeSAn saMjvalanalobhavarjAnanivRttivAvarasamparAvaNAne, vakSyamANena krameNa ksspyti| saMjvalanalobhaMsUkSmasamparAyaguNasthAna iti| tadevamanyeSvapi sarAgeSu kSINakanAyakApadezaH saMgavati,kApikiyatAmapikavAyANAMkSINatvasaMbhavAt ,atastavyavacchedArthaM vItarAgagrahaNam / kSINakaSAyavItarAgatvaM ca kevalinoDa yastIti tavyavacchedArtha chavAsthagrahaNamchAsthagrahaNe'picakRte sarAgavyavacchedArtha vItarAgagrahaNam / vItarAgazcAsI chadmasthatAzceti viitraagcchnaasthH| sa copazAntakaSAyo'pyastIti tavyavacchedArtha kSINakaSAyagrahaNam / kSINakapAcazcAsau vItarAgacchanna sthazca kSINakapAyavItarAgacchamasthaH tasya guNasthAnamitti prAgvat 12 // vIryAnsarAkkSayakSayopazamasamusthalabdhivizeSapratyayamabhisamadhyanamisandhipUrvamAtmano vIrtha yogH| sadvidhA, skrnno'krnnshc| tatrALezyasya kevalina kRtyAyo varazyayorarthayoH kevalaM jJAnaM darzanaM copathujhAnalya yo'sAvaparipando pratiyo vIryavizeSaH so'karaNaH, sa ca nehAdhikriyate / yastu manovAcAyakaraNasAdhanasalezvajIvakartRko jIvapadezaparispagdAtmako vyApAra sa skaraNastenehAdhikAraH / sa ca karaNabhedAttika saMjJA labhate, tadyathA-kAyiko vAciko mAnasazceti / tatra kevalino bhagavato'bhisadhipUrvatrividho'pi bhavati / AkRATRANEPAL // 5 // For Private And Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAyikazcamaNanimeSonmeSAdau / vAciko dezanAdau / mAnaso manaHparyAyajJAnibhiranuttarasurAdibhirvA manasA pRSTasya sato manasaiva dezanAyAm , te hi bhagavatprayuktAni manodravyANi manaHparyAyajJAnenAvadhijJAnena ca pazyanti, tatastadvAreNa pRSTamarthamavagacchanti / saha yogena vartata iti sayogaH sayogIti vA, bahuvrIhermatvarthIya iti, yathA sarvadhanItyAdau sarvadhanAderAkRtigaNatvAt, kevalamekamasahAyamasAdhAraNamanantamaparizeSaM ca / tatraikaM tadAve chAnasthaiikazeSajJAnadarzanAbhAvAt / ukta ca-"uSpannaMmi aNaMte, naImi yachAumathie nANe' iti / asahAyaM na tu maMtijJAnabadindriyamanaskRtasahAyakApekSamarthagrahaNe pravartate, paranirapekSanirAvaraNAtmasvabhAvatvAt / asAdhAraNamananyasaharza, tadanyasyaivaMvidhajJAnadarzanAbhAvAt / anantamaparyavasAnaM, punasvasvarUpattiraskaraNakAraNaghAtikamo'tyantakSayodtakhAt dravyAdyanantajJeyagrahaNAtmakatvAhA anantam / aparizeSaM saMpUrNa, saMbhizApariSadravyakSetrakAlabhAvalakSaNavastugrahaNasvarUpatvAt / tacca zividha, jJAnaM darzanaM ceti / tatke valaM yaskhAstIti sa kevalI, sayogI cAso kevalI ceti sayogikevalI tasya guNasthAnaM tathaiva 13 // nAsti yathotro yogo niruddhatvAdaspesyayogaH ayogIti kA pUrvavaditi / sa trividho'pi yogaH pratyeka dvividhaH, sUkSmo bAdarazca / tatra kevalotpatteruttarakAlaM jaghanyenAntarmuhUrtayutkarSeNa dezonapUrvakoTI vihatyAntarmuhUrtAvazeSAyuSkA sayogikevalI prathama bAdarakAyayogena bAdaravAGamanoyogI niruNaddhi / sataH sUkSmakAyayogeca bAvaraM kAyayogaM niruNaddhi, sati tasmin sUkSmayogasya niroDumazAtvAt / tatazca sarvabAdaraboganirodhAnamtaraM sUkSmakriyamanivartizukladhyAnaM dhyAyana sUkSmakAyabogena sUkSmayA 1 taduktam" ityapi pAThaH // For Private And Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH // 74 // HASE ROCEREMONSTRKAASHRS DamanoyogI niruNaddhi / tatastameva sUkSmakAyayoga svAtmanaiva niruNaddhi / tannirodhAnantaraM smucchinnkriymprtipaatishukl-ttiikopetH| dhyAnaM dhyAvan isvapaJcAkSaroccAraNamAtraM kAlaM zailezIkaraNaM praviSTo bhavati / zIlasya yogleshyaaklngkviprmuktythaakhyaatH| cAritralakSaNasya ya IzaH sa zIlezaH, tasyeyaM shaileshii| tribhAgonasvadehAvagAhanAyAmudarAdirandhrapUraNavazAtsaGkocitasvapradezasya zIlezasyAtmano'tyantaM sthiraavsthitirityrthH| tasyAM karaNaM pUrvaracitazailezIsamayasamAnaguNazreNIkasya vedanIyanAmagotrAkhyasyAghAtikarmatritayasthAsaMkhyeyaguNayA zreNyA, AyuHzeSasya tu yathAsvarUpasthitayA zreNyA nirjaraNaM zailezIkaraNam , taccAsau praviSTaH san ayogI brAsau kevalI cetyagogikevalI bhavasthaH / sa ca zailezIkaraNacaramasamayAnantarasamaye chinnacaturvidhakarmabandhanatvAcchinnaphalabandhanairaNDabIjavadgatipravRtteH, vyapagatakarmalepasaGgatvAt / vigatamRllepasaGgagambhIrajalatalavaryuparitalagAmyalAbuvat sarvathA viprahAya zarIratrayamUrdhvamRjuzreNyA samayena gacchatyAlokAntaram , na parato'pi, matsyavajalakalpagatyupaSTambhakadharmAstikAyAbhAvAt / tatrAsA siddho'yogikevalI zAzvataM kAlamAste 14 // iti vyAkhyAtAni lezato guNasthAnakAni / gAthA'dhunA piniyate-'micche' iti, bhImaseno bhIma ityAdivatpadavAcyasyArthasya padaikadezenApyabhidhInadarzanAnmiAdRSTiguNasthAnamityarthaH / evamuttareSvapi padakAcyasyArthasya padaikadezaprayogo draSTavyaH / tatra | SoDazeti bandhamAzritya karmaprakRtaya iti prakramAdgamyate / vyavacchinnA iti vakSyamANena saMbandhaH / tatra bhAvastaduttareSu da cAbhAvo vyavacchedArthaH / kevalajJAnaM jambUsvAmini vyavacchinnamiti yathA, viMzatyuttaraM ca karmaprakRtizataM bandhe'dhikriyate 1 "dhAnAnmithyA" iti vA pAThaH / 2 'ntAt , na' ityapi // RALA For Private And Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tacca darzayiSyAmaH / tatra tIrthakaranAmna AhArakadvayasya ca mithyAdRSTebandho nAsti, tadvandhasya yathAsavaM samyaktvasaMyamapratyayatvAt / uktaM ca-"sammattaguNanimittaM, titthayaraM saMjameNa AhAraM" iti / zeSasya saptadazottarasya karmaprakRtizatasya mithyAdRSTebandha iti / 'paNuvIsa sAsaNe' iti, paJcaviMzatiH karmaprakRtayaH sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAne bandhaM pratItya vyavacchinnAH / iha tu mithyAdRSTipoDazake saptadazottarazatAdapanIte zeSasyaikottarazatasya bandhaH / tIrthakaranAmastu satyapi tatva tyaye samyaktvenAstIha bandhaH, tasya hi bandhArambhaH zuddhasamyagdRSTereva bhavati / tatsatkarmA ca sAsAdanatvaM na praamoti.| samyagmithyAdRSTiguNasthAne tu devamanuSyAyuSorapi bandho nAsti, AyurvandhAdhyavasAyasthAnavirahAda / atastatsahitAyAM sAsAMdanavyavacchinnapaJcaviMzatAvekottarazatAdapanItAyAM zekcatuHsaptaterbandhaH / 'avirae ya dasa payaDI' iti, aviratasamyagdRSTiguNasthAne daza prakRtayo bandhaM pratItya vyvcchinnaaH| pUrvoktAyAM catuHsaptatau devamanuSyAyuSkatIrthakaranAmasu prakSipteSu sptspttevndhH| 'cau chakkamegadese, virae ya kameNa vocchinnA' iti, catasraH SaTuM ekaMdeze iti dezaSirataguNasthAne, virate ceti ghirato dvividhaH, pramatto'pramattazca tasminniti / kimuktaM bhavati ? dezavirataguNasthAne catanaH pramattasaMyataguNasthAne SaTvaM apramattasaMyataguNasthAne tvekA karmaprakRtiH krameNa yathAsaMkhyaM vyUvacchinnAH / tatra dezavirataguNasthAne dazasu prakRtiSu || aviratasamyagdRSTivyavacchinnAsu saptasaptaterapanItAsu zeSAyAH saptaSaSTebandhaH / pramattaMsaMyataguNasthAne tu dezaviratavyavacchi-4 nAsu catasRSu prakRtiSu saptaSaSTerapanItAsu zeSAyAstriSaSTebandhaH / apramattasaMyavaguNasthAne tu pramattasaMyatavyavacchinnAsu SaTsu prakRtiSu viSaSTerapanItAsu zeSAyAM saptapaJcAzati dvayorAhArakazarIrAhArakAGgopAGgayoH prkssiptyorekonssssttebndhH| For Private And Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir UVI karmastavaH ttiikopetH| // 7 pramattasaMyataguNasthAne tu tatpratyaye saMyame satyapi nastyAhArakyabamdhaH, tatya pramAdarahitaviziSTasaMbamapratyayasyAt / devA- yuSastu bandhe vyavacchinne satyapramattasaMyattasyApyaSTapaJcAzato bandhaH // 2 // dugatIsacaurapuve, paMca niyahimi bNdhvoccheo| solasa suhumasarAge, sAya sajogI jiNavariMde // 3 // 'dugatIsacaurapuSe' iti, apUrvakaraNamuNasthAne tvantarmuhartamAtrAyAstavAyAH bhAgasaptakam / tapa-prathame samabhAne zikAla bandhavyavaccheda iti vakSyamANena saMvandhaH / pache sasamAne trizatA, carameM saptabhAgecataruNa prakRtImA banyavAdAsa prathame saptabhAge prAguktAyA aSTapacAzatoM cundhaH / dvitIyAdibhAgeSu tu prathamabhAgavyatyati prativamApaJcAzatA zodhyate, zeSAyAH SaTpaJcAzato bndhH| saptamabhAge paSThabhAgasyavacchimAyA triMzati paTapaJcAzatA zoSitAkAlApA pviNshtrvndhH| 'paMca niyaSTimi baMdhapokheti , anilivAdarasamparAyaguNasthAme pacAnAM karmaprakRtImA mAdhava |cchedaH / paJca' iti, chandovazAdAsvAca padhyarthe prathamA, dRzyate hyA vibhktiytyyH| tacyA-'anamUsalie iti / anyatrocchusitAditi paJcamyarthe tRtIyA / evaM vikatriMzazcaturityatrApi samAhAralhApayarthe prathamA drssttvyaa| tAsAM ca paJcAnAM na yugapabandhavyavacchedaH, kintu ameNAnivRttyaddhAyAH pazcasu bhAge ekasAra karmaprakRteH prathamabhAge dvitIyasyA dvitIye, tRtIyasvAstRtIye, catuzciturthe; pacasyAH paJcame bhAge bandhavyavaccheca iti / tatra prathame bhAge cArasaSu prakRtiSvapUrvakaraNaguNasthAnasaptamabhAgamyavacchinnAsu patrizaterapanItAsu zeSAyA dvAviMzatervandhaH / dvitIyabhAge prathama bhAgavyavacchinnAmekAmapanIya zepaikaviMzaterbandhaH / tRtIye bhAge vittIyabhAgavyavacchinnAmekAmapanISa zeSAyA pizavyA For Private And Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturthabhAge tu tRtIyabhAgavyavacchinnAmekAM muktvA zeSAyA ekAnnaviMzaterbandhaH / paJcamabhAge tu caturthabhAgavyavacchinnAmekAM muktvA zeSANAmaSTAdazAnAM vandho boddhavyaH / 'solasa suhumasarAge' iti, sUkSmasamparAyaguNasthAne poDazeti vibhaktivyatvayAtSoDazAnAM karmaprakRtInAM bandhavyavacchedaH / iha cAnivRtiSAdarasamparAyapazcamabhAmavyavacchinnAyAmekasyAM karmamakRtAviSTAdazabhyo'panItAyAM zeSANAM saptadazamAM bandhaH / 'sAtha sajogI jiNavariMde' iti, sayogikevaliguNasthAne, sAtasyaikA bandhavyavacchedaH / jinavarendraH iti pUrvavat sUkSmasamparAyavyavacchinnAsu poDazasu prakRtiSu saptadazanko'panItA pazAntamohINamohasayogikevaligujasthAneSu zeSAyA ekasyAH sAtavedanIyakarmaprakRterbandhaH / ayogikevalI tvavandhakaH, pudgalagrahaNahetoryogasyAbhAvAt / uktaM hi 'jogA pAesaM' iti // 3 // guNasthAneSu prakRtibandhavyavacchedoddezaH / idAnIM teSveva ka kiyatInAM karmaprakRtInAmudrayavacchedaH ? ityAha-paNa nava iga sattarasaM, aDa paMca yacaura chakka cha ceva / iga duga solasa tIsaM, bArasa udayaM ajogaMtA // 4 // paca 1 na 2 ekA 3 saptadaza 4 aSTauM 5 pa 6 ca catasraH 7 paGkaM 8 paTU 9 caitra ekA 10 dvikaM 11 poTaza 12 triMzat 13 dvAdaza 14 karmaprakRtayo yathAsaGkhyaM mithyAdRSTiguNasthAnaprabhRtyayogyantA yogyayaH / karmaprakRtInAM ca dvAviMzaM zatamudayodariNayoradhikriyate tacca darzayiSyAmaH / tatra - mithyAdRSTiguNasthAne paJcAnAmudayavyavacchedaH pUrvokta eva vyava |cchedArthaH sarvatrAnusaraNIyaH / iha samyaktvasamyagmithyAtvAhAra kazarIratadaGgopAGganAmatIrthakaranAnAM paJcAnAM prakRtInAmudayo mithyAdRSTernAsti / zeSasya saptadazottarasya zatasyodayaH / sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAne navAnAmudayavyavacchedaH / For Private And Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ASSESSORIA karmastavaH 18 sAsAdanabhAvasthasya narakeSUtpAdo na saMbhavatIti tadapAntarAlagatibhAvI narakAnupUryA nAstyudaya iti tatsahite mithyaahttiikopetH| dASTivyavacchinne paJcake saptadazottarazatAdapanIte zeSasyaikAdazottarazatasyodayaH / samyagmithyAdRSTiguNasthAne tvekasyAH karma-5 prakRterudayavyavacchedaH / samyagmithyAdRSTervigrahagatirna saMbhavati, 'na sammamiccho kuNai kAlaM' iti vacanAt / ato vinahagatibhAvI naastyaanupuurviictussksyokyH| tatra narakAnupUrvI pUrvA(vama)panItaiva, zeSatrayasahitaM sAsAdanavyavacchinnaM navaka dAdaza bhavanti / teSvekAdazottarazatAdapanIteSu zeSA navanavatiH, tasyAM samyagmithyAtve prakSipte zatasyodakhaH / aviratasamyagdRSTiguNasthAne saptadazAnAM prakRtInAmudayavyavacchedaH / samyagmithyAdRSTivyavacchinnAmekAM prakRti tAdapanIya zeSAyAM navanavatau samyaktvamAnupUrvIcatuSkaM ca prakSipyate tatazcaturuttarazatasyodayaH / dezavirataguNasthAne prakRtyaSTakasyodayavyavaMcchedaH / aviratasamyagdRSTivyavacchinne saptadazake caturuttarazatAdapanIte zeSAyAH saptAzIterudayaH / pramattasaMyataguNasthAne pazcAnAmudayavyavacchedaH / dezavistavyavacchinnamaSTakaM saptAzIterapanIya zeSAyAmekonAzItAvAhArakazarIratadvaGgopAGganAmnoH prkssiptyorekaashiiterudyH| apramattasaMyataguNasthAne catasRNAM prakRtInAmudayavyavacchedaH / pramattasaMyatavyavacchinnaM paJcakamekAzIterapanIyate zeSAyAH ssttsptterudyH| apUrvakaraNaguNasthAne paNNAM prakRtInAmudayavyavacchedaH / apramattavyavacchinne // 1 "zeSAyAM navanavatau samyagmithyAtvaM prakSipyate tatazca zatasyodayaH" ityapi pAThaH / 2 "yAmekAnnAzI" iti vA pAThaH / evama13 gre'pi 'ekonacatvAriMzat ekonaSaSTiH' ityAdAvapi 'ekAnacatvAriMzat ekAnnaSaSTiH' ityAdi "naviMzatyAdinako'cAnta" siddha0 3-1-69 ti iti sUtreNa tatpuruSasamAse'tpratyayAnte ca jJeyam // ARCOS For Private And Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir catuSke SaTsaptaterapanIte zeSAyA dvAsaptaterudayaH / anivRttibAdarasamparAyaguNasthAne SaNNAM prakRtInAmudayavyavacchedaH / apUrvakaraNavyavacchinne pake dvAsaptaterapanIte zeSAyAH SaTSaSTerudayaH / sUkSmasamparAyaguNasthAne tvekasyAH prakRterudayavyavacchedaH / anivRttibAdarasamparAyavyavacchinne paGke SaTSaSTerapanIte zeSAyAH SaSTerudayaH / upazAntamohaguNasthAne dvayoH prakRtyorudayavacchedaH / sUkSmasamparAyavyavacchinnAyAmekasyAM prakRtau SaSTerapanItAyAmekonaSaSTerudayaH / kSINamohaguNasthAne poDazAnAM prakRtInAmudayavyavacchedaH / dvayordvicaramasamaye caturdazAnAM tu caramasamaye upazAntamohavyavacchinnaM dvayamekonaSaSTerapanIyate, zeSAyAH saptapaJcAzata udayaH / sayogikevaliguNasthAne triMzataH prakRtInAmudayavyavacchedaH / kSINamohavyavacchinne SoDazake saptapaJcAzato'panIte zeSAyAmekacatvAriMzati tIrthakaranAmni prakSipte dvAcatvAriMzata udayaH / bhavasthAyogikevaliguNasthAne dvAdazAnAmudayavyavacchedaH / sayogikevalivyavacchinnAyAM triMzati dvAcatvAriMzataH zodhitAyAM dvAdazAnAmudayaH / siddhakevalI tvavedakaH // 4 // iti prakRtyudaya vyavacchedoddezaH / idAnImudIraNAvyavacchedodezamAha paNa natra iga sattarasaM, aTTha TTha ya caura chakka cha caiva / iga duga solaguyAlaM, udIraNA hoi jogaMtA // 5 // hodayAdhikAramanusRtya bhAvanIyamudIraNAbhilApena / navaraM vizeSa ucyate - pramattasaMyataguNasthAne prakRtyaSTakasyodIraNAvyavacchedaH / udIraNA tvekAzIterudayavat / apramatte catasRNAM prakRtInAmudIraNAvyavacchedaH / pramattavyavacchinnama1 " sUkSmarAgavyava" ityapi pAThaH // For Private And Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH ttiikopetH| // 7 // kamekAzItarapanIyate, zeSAyAstrisaptaterudIraNA / apUrvakaraNe SaNNAM vyvcchedH| apramattavyavacchinne catuSke trisapta- terapanIte zeSAyA ekonasaptaterudIraNA / anivRttibAdarasamparAye SaNNAM vyvcchedH| apUrvakaraNavyavacchinnaM SaTumekona|saptaterapanIyate, zeSAyAstriSaSTerudIraNA / sUkSmasamparAye tvekasyAH prakRterudIraNAvyavacchedaH / anivRttivAdarasamparAyavyavacchinne paTTe triSaSTerapanIte zeSAyAH saptapazcAzata udIraNA / upazAntamohe dvayorudIraNAvyavacchedaH / sUkSmarAganyava|cchinAyAmekasyAM saptapazcAzataH zodhitAyAM zeSAyAH SaTpaJcAzata udiirnnaa| kSINamohe ssoddshaanaamudiirnnaavyvcchedH| upazAntamohavyavacchinne dvaye SaTpaJcAzataH zodhite zeSAyAzcatuSpaJcAzata udIraNA / sayogikevalinyekonacatvAriMzata udIraNAvyavacchedaH / kSINakaSAyavyavacchinne SoDazake catuSpaJcAzataH zodhite zeSAyAmaSTAtriMzati tIrthakaranAnni prakSipte satyekonacatvAriMzata udIraNA / ayogikevalI tvanudIraka eva // 5 // iti prkRtyudiirnnaavyvcchedoddeshH| prakRtisattAvyavacchedodezamAhaaNamicchamIsasamma, avirayasammAiappamattA / suranarayatiriyaAuM, niyayabhave sajIvANaM // 6 // anantAnubandhinazcatvAraH krodhamAnamAyAlobhAH, mithyAtvaM, "mizra samyagmithyAtvamityarthaH, samyaktvaM ityetAH sapta karmaprakRtayo'viratasamyagdRSTyAdyapramattAntAH / kimuktaM bhavati ?, etAH prakRtayo'viratadezaviratapramattApramattasaMyataguNasthAnAnAmanyatamasmin vyavacchinnasattAkA bhavanti / etA hi sapta prakRtIreteSAmanyatamo vizuddhivazAt kSapayatIti / tathA 1 "sUkSmasamparAyavyava" iti vA pAThaH / 2 "manyatarasmin" ityapi pAThaH // // 9 // For Private And Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SEASE suranArakatiryagAyUMSi nijakabhave sattAmadhikRtya vyavacchinnAnItyadhikArAllabhyate / keSAm ?, ityAha-sarvajIvAnAM kSapakajinatvaM prApsyatAmeva, na tvanyeSAmityAdgamyate / tathAhi-ye jIvAH suranArakatiryakSu caramaM tadbhavamanubhUya manuSyatayotpannAsteSAM suranArakatiryagAyUMSi svasvabhave vyavacchinnasattAkAni jAtAni, punastadanavAH, nAnyeSAM punastatprApteriti / aSTacatvAriMzaM ca zataM karmaprakRtInAM sattAyAmadhikriyate, tacca darzayiSyAmaH / tatra mithyAdRSTaraSTacatvAriMzasyApi zatasya sttaa| yadA prAgbaddhanArakAyuSkaH kSAyopazamikaM samyaktvamavApya tIrthakaranAmno bandhamArabhate, tadA'sau rakeSUtpadyamAnaH samyaktvamavazyaM vamatIti mithyAdRSTastIrthakaranAno'pi sattA saMbhavati / sAsAdanasamyagmithyAdRSTyostasminneva tIrthakaranAmarahite saptacatvAriMzasya zatasya sattA / tIrthakaranAmasatkarmaNo jIvasya tadbhAvAnavAH / tadvandhArambhasya ca zuddhasamya|ktvapratyayatvAdityuktaM prAk / aviratadezaviratapramattasaMyatApramattasaMyatAnAmakSapitadarzanasaptakAnAmaSTacatvAriMzasya zatasya sattA saMbhavati / taditareSAM tvekacatvAriMzasya zatasyeti / iyaM caiteSu guNasthAneSu sAmAnyajIvAnAM saMbhavamadhikRtya sattA varNitA, na tvadhikRtastavastutyasya jinasyaiSA sattA saMbhavati, asyAH suranArakatiryagAyuSkasaMbhavApekSaNIyatvAt, jinasya ca tadasaMbhavAttasyApi vA prAgbhavApekSayA saMbhavo bhaavyH| idAnIM jinasya kSapakazreNyAmapUrvakaraNAdiSu prakRtisattA'nuvayate / upazamazreNIsattAyAstviha nAdhikAraH / tatrApUrvakaraNaguNasthAne svasvabhavavyavacchinnAni devanArakatiryagAyUMSi trINyaviratAdyapramattasaMyatAvasAnaguNasthAnavyavacchinnaM ca darzanasaptakamaSTAcatvAriMzaMzatAdapanIyate, zeSasyASTAtriMzasya pra 1 "pramattApramatsaMyatAnAmakSa" iti pAThaH / 2 "sattayA tviha" ityapi pAThaH / / BRASIA ARRANSERS ASTRA For Private And Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir ttiikopetH| karmastavAda kRtizatasya sattA // 6 // adhunA tvanivRttivAdarasamparAyaguNasthAne prkRtisttaavyvcchedmaah||780 solasa aDekkekaM, chakke kekeka khINamaniyahI / egaM suhamasarAge, khINakasAe ya solasagaM // 7 // SoDaza 1 aSTau 2 ekaM 3 ekaM 4 'chakekekekakhINamaniyaTTI' iti, SaT 5 ekaM 6 ekaM 7 ekaM 8 ekaM / krameNa karma kSINaM anivRttI' anivRttyaddhAyAM prathamaM SoDaza krmaannikssiinnaani|tto'ssttau tata ekmityaadikrmH|yaabdkssiinnN poDazakaM tAvatpUrvoktasyASTAtriMzasya zatasya sattA / tasmin kSINe satyaSTAtriMzazatAdapanIte zeSasya dvAviMzasya zatasya sattA / tato'pyaSTa-| ke kSINedvAviMzazatAdapanIte zeSasya caturdazottarasya zatasya sttaa| tato'pyekasmin kSINe trayodazasya zatasya sattA / tataH| punarekasmin kSINe dvAdazasya zatasya sattA / tato'pi SaTke kSINe dvAdazazatAdapanIte SaDuttarazatasya sattA / tasmAdekasmin kSINe paJcottarazatasya sattA / tato'pi dvitIye punarekasmin kSINe caturuttarazatasya sattA / tato'pi tRtIye punarekasmin kSINe vyuttarazatasya sattA / tatazcaturthe punarekasmin kSINa vyuttarazatasya sattA / 'ega suhumasarAge'iti, sUkSmasarAgaguNasthAne tvekaM karmakSINaM vyavacchinnamityarthaH / pUrvoktasya vyuttarazatasya sttaa| khINakasAe ya solasarga' iti,kSINakaSAyaguNasthAne SoDazakaM karmaNAM kSINam / dve karmaNI dvicaramasamaye, caturdaza caramasamaya iti / tatra yAvavicaramasamayastAvatsUkSmasamparAyakSINAyAmekasyAM karmaprakRtau vyuttarazatAdapanItAyAM zeSasyaikottarazatasya sattA / caramasamaye tu dvicaramasamayakSINaM dvikamekotta 1-2 "chakkikkikkikka khINamaniyaTTI / " iti vA pAThaH // SASRHABAR kaa||10|| For Private And Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir razatAdapanIyate, zeSAyA navanava'teH sattA / sayogikevalinastu kSINakaSAyacaramasamayakSINe caturdazake navanavaterapanIte zeSAyAH paMcAzIteH sattA // 7 // bAvantariM ducarime, terasa carime ajogiNo khINe / aDayAlaM payaDisayaM, khaviSa jiNaM nibruyaM vaMde // 8 // ayogikevalino dvAsaptatirdvicarame samaye kSINA / dvau caramAvasmAditi dvicaramaH, tadguNasaMvijJAnena bahuvrIhiNA caraH mAtpUrvo'nantarasamaya ucyate / 'terasa carime ajogiNo khIMNe' iti trayodaza carame samaye karmANyayogika valinaH kSINAni / yAvadvivaramasamayastAvatpUrvoktAyAH paJcAzIteH sattA / caramasamaye tu dvicaraMmasamayakSINAyAM dvAsAtau pazcAzIterapanItAyAM zeSANAM trayodazAnAM sattA / tadevaM ca 'aDayAlaM payaDisayaM, khaMviya jiNaM nighuyaM vaMde' iti, pUrvabhavakSINamAyuMkhayamaviratAdyapramattAntaguNaMsthAna kSINe darzanasaptakeM kSiptaM jAtA daza / te'pyanivRttibAdarasamparAyakSINe SoDazake kSitA jAtA pavizatiH / tasyAM tatraiva kSINamaSTakaM kSiptaM jAtA catustriMzat / tasyAM tatraiva krameNa kSINau dvAvekakau kSiptau jAtA patriMzat / tasyAM tatraiva kSINa paGkaM kSiptaM jAtA dvicatvAriMzat / tasyAM tatraiva krameNa kSINAzcatvAra ekakAH kSiSThA jAtA SaTcatvAriMzat tasyAM sUkSmasamparAyakSapita ekaH kSiptoM jAtA saptacatvAriMzat / tasyAM kSINamohakSapitaM dvayaM kSiptaM jAtaikonapaJcAzat / tasyAM tatkSapitameva caturdazakaM kSiptaM jAtA triSaSTiH / sA'pyayogikevalikSapitAyAM dvisaptatau kSiSThA jAtaM paJcatriMzaM zatam / taMtra tatkSapitameva trayodazakaM kSiptaM jAtamaSTacatvAriMzaM zatamiti / tadevamaSTacatvAriMzaM prakRtizataM kSapayitvA jinoM nirvRtaH, tamevaMvidhaM jinamahaM vande // 8 // For Private And Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH // 79 // 4%AE -CA ityuktaH sattAvyavacchedoddezaH / idAnI bandhAdivyavacchedoddezeSUddiSTAnAM SoDazAdInAM prakRtisaMkhyAnAM pratinirdezAyaTIkopetaH / mUlaprakRtyuttaraprakRtIdarzayitumAhanANassa daMsaNassa ya, AvaraNaM veyaNIyamohaNiyaM / Auya nAma goyaM, tahatarAyaM ca pyddiio||9|| |paMca nava donni aTThA-vIsA cauro taheva baayaalaa| doSiNa ya paMca ya bhaNiyA,payaDIo uttarA ceva // 10 // I gAthe yugapavyAkhyAyete-jJAnasyAvaraNaM paJcavidhaM bhavati / tadyathA-AbhinibodhikajJAnAvaraNaM 1 zrutajJAnAvaraNaM 2 4 avadhijJAnAvaraNaM 3 manaHparyAyajJAnAvaraNaM 4 kevalajJAnAvaraNamiti 1 // darzanasyAvaraNaM navavidham / tadyathA-nidrA 1 dAnidrAnidrA 2 pracalA 3 pracalApracalA 4 styAnArddhaH 5 cakSurdarzanAvaraNaM 6 acakSurdarzanAvaraNaM 7 avadhidarzanAvaraNaM 8 keva-| ladarzanAvaraNaM 9 ceti 2 // vedanIyaM dvividham-sAtavedanIyaM 1 asAtavedanIyaM 2 ceti 3 // mohniiymssttaaviNshtividhm| |timro darzanamohanIyaprakRtayaH-mithyAtvaM 1 samyagmithyAtvaM 2 samyaktvaM 3 ceti / paJcaviMzatizcAritramohanIyaprakRtayaH / &aa tadyathA-poDaza kaSAyAH 16 nava nokaSAyAH 25 / tatra kaSAyAH-anantAnubandhI krodho mAno mAyA lobhazca 4, apratyAkhyAnAvaraNaH krodho mAno mAyA lobhazca 8,pratyAkhyAnAvaraNaH krodho mAno mAyA lobhazca 12, saMjvalanaH krodho // 11 // || mAno mAyA lobhazca 16 iti SoDaza kaSAyAH / nava nokaSAyAstu-vedatrayaM hAsyAdiSar ca / vedatrayam-strIvedaH 1 puMvedaH 2 napuMsakavedaH 3 iti / hAsyAdiSada.ca-hAsyaM 1 ratiH 2 aratiH 3 zokaH 4 bhayaM 5 jugupsA 6 ityaSTArvizatidhA mohanIyamuktam 4 // AyuSkaM catudhoM-nArakAyuSkam 1 tiryagAyuSkam 2 manuSyAyuSkam 3 devAyuSka 4 miti5|| / For Private And Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64- nAma dvicatvAriMza dam / tadyathA-caturdaza piNDaprakRtayaH 14, aSTAviMzatiH pratyekaprakRtayaH 28 iti dvicatvAriMzat / / piNDaprakRtayastAvat-gatinAma 1 jAtinAma 2 zarIranAma 3 zarIrAGgopAGganAma 4 zarIrabandhananAma 5 zarIrasaGghAtananAma 6 saMhanananAma 7 saMsthAnanAma 8 varNanAma 9 gandhanAma 1. rasanAma 11 sparzanAma 12 AnupUrvInAma 13 vihAyogatinAma 14 iti caturdaza / etAsAM tAvanedA darzyante / gatinAma caturvidham nArakagatinAma 1 tiryaggatinAma 2 manuSyagatinAma 3 devagatinAma 4 iti / jAtinAma paJcavidham-ekendriyajAtinAma 1dvIndriyajAtinAma 2 trIndriyajAtinAma 3 caturindriyajAtinAma 4 paJcendriyajAtinAma 5 iti / zarIranAma paJcavidham-audArikazarIranAma 1 vaikriyazarIranAma 2 AhArakazarIranAma 3 taijasazarIranAma 4 kArmaNazarIranAma 5 iti / aGgopAGga trividham-audArikA GgopAGgam 1 vaikriyAGgopAGgam 2 AhArakAGgopAGgaM 3 ceti / bandhanaM paJcavidham-audArikabandhanAdi zarIravat 5 / / ma saGkAtanAmApi tathaiva 5 / saMhanananAma paDidham-vajrarSabhanArAcam1 RSabhanArAcam 3 nArAcam 3 arddhanArAcam 4 kIlikA5 sevAH 6 ceti / saMsthAnanAma paDDidham-samacaturasram 1 nyagrodhaparimaNDalam 2 sAdi 3 vAmanam 4 kubjam 5 huNDaM 6 ceti / varNanAma pazcavidham kRSNam 1 nIlam 2 lohitam 3 hAridram 4 zuklaM 5 ceti / gandhanAma dvividham -surabhinAma 1 durabhinAma 2 ceti / rasanAma paJcavidham-tiktam 1 kaTukam 2 kaSAyam 3 amlam 4 madhuraM 5 ceti / sparza-* |nAauSTavidham-karkazam 1 mRdu 2 guru 3 laghu 4 zItam 5 uSNam 6 snigdham 7 rUkSaM ceti / AnupUrvI caturvidhA-15 di. "tadidAnIM nAma bhaNyate, tadvicatvAriMzadvidham / " iti vA paatthH|2"saati 3" ityapi / 3. "dvidhA" iti vaa| "mASTadhA" iti paatthH|| %ERAL For Private And Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastava: narakAnapUra // 8 // CARCIEAR-SAOMOM* narakAnupUrvI 1 tiryagAnupUrvI 2 manuSyAnupUrvI 3 devAnupUrvI 4 ceti / vihAyogatidvividhA-prazastavihAyogatiH 1 aprsh-&ttiikopetH| stavihAyogati 2 zceti / ityetAzcaturdaza pinnddprkRtyH| prabhedAgrametAsAM paJcaSaSTiriti 65 / pratyekaprakRtayastvimAHvasanAma 1 sthAvaranAma 2 bAdaranAma 3 sUkSmanAma 4 paryAptakanAma 5 aparyAptakanAma 6 pratyekanAma 7 sAdhAraNanAma 8 sthiranAma 9 asthiranAma 10 zubhanAma 11 azubhanAma 12 susvaranAma 13 duHsvaranAma 14 sumaganAma 15 durbhaganAma 16 AdeyanAma 17 anAdeyanAma 18 yaza-kIrtinAma 19 ayazaHkIrttinAma 20 aguruladhunAma 21 upadhAtanAma 22 parAghAtanAma 23 ucchAsanAma 24 AtaMpanAma 25 udyotanAma 26 nirmANanAma 27 tIrthakaranAma 28 ityaSTAviMzatiH prtyekprkRtyH| pUrvoktapiNDaprakRticaturdazakena sahitA dvicatvAriMzadbhavanti / piNDaprakRtiprabhedapaJcaSazyA tu sahitA trinalAvatirbhavati 6 // gotraM dvibhedam uccairgotraM 1nIcairgotraM 2 ceti 7 // antarAyaM paJcadhA-dAnAntarAyam 1 lAbhAntarAyam 2 bhogAntarAyam 3 upabhogAntarAyam 4 vIryAntarAyaM 5 ceti 8 // evaM ca kRtvA jJAnAvaraNe paJca prkRtyH| darzanAvaraNe mava / vedanIye / / mohniiye'ssttaaviNshtiH| AyuSi catanaH / nAmni trinvtiH| gotre dve / antarAye paJca / sarvapiNDo'STacatvAriMza zatamityetema sarveNa sttaayaaNmdhikaarH| udayodIraNayostvaudArikAdivandhanAnAM pazcAnAmaudArikAdisaGghAtAnAM ca paJcAnAM yathAsvamaudArikAdiSu paJcasu zarIreSvantarbhAvaH / varNagandharasasparzAnAM yathAsaGkhyaM paJcadvipazcASTaprame | // 12 // dAmA tatprabhedakRtAM viMzatimapanIya teSAmeva caturNAmabhinnAmAM grahaNe SoDazamirda, bandhanasaGghAtadazaMkasahitamaSTacatvAriMza to vizatirapanIyata, te-" iti vA paatthH| For Private And Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zatAdapanIyate, zeSeNa dvAvizena zatenAdhikAraH / bandhe tu samyaktvasamyagmithyAtvayoH sameNaiva niSpAdyatvAdvandho na saMbhavatIti tayorvAviMzazatAdapanItayo zeSeNa viMzena shtenaadhikaarH| iti prakRtisamutkIrtanA kRtA / adhunA prakRtivarNanA kriyate / taMtra jJAnAvaraNaM tAvat-sAmAnyavizeSAtmake vastuni vizeSagrahaNAtmako bodho jJAnaM tasyAvaraNa jJAnAvaraNam / tasya prathamoM bheda AminiMbodhikajJAnAvaraNam / abhimukho yogyadezAvasthitArthApekSI niyataH svasvaviSayApekSI bodho'bhinibodhaH sa evAminibodhikaM, tacca tad jJAnaM ceti AbhinibodhikajJAnam / taccaturvidham avagrahaH 1 IhA 2 apAyaH 3 dhAraNA 4 caiti / avagraho dvividhaH-vyaJjanAvagrahaH 1 arthAvagrahazca 2|ttr vyaJjanAvagrahazcakSurmanovarjAnAmindriyANAM svasvaviSayadravyaiH saha saMbandhaH, tenAsau caturvidha eva / arthAvagrahastu kimapIdamityetAvanmatro mana:paSTaiH paJcabhirindriyairvastvavabodhaH, tatazcaivamasau poDhA / IhAdayo'pi manaHSaSThendriyapazcakasaMbhavatvAtpodvaiva / api kiM svayaM bhavet puruSa eva uta sthANuH 1 ityAdivastudharmAnveSaNAtmaka jJAnaceSTanamIhA / puruSa evAyamiti vastvadhyavasAyAtmako nishcyo'paayH| nizcitasyAvicyutismRtivAsanAtmakaM dharaNaM dhAraNA / tadetadaSTAviMzatividhaM zrutanizritamAbhinibodhikajJAnam , zrutena saMskriyamANatvAt / azrutanizritenautpattikyAdibuddhicatuSTayena saha dvAtriMzadvidham / athavA bahubahuvidhakSiprAnizritAsaMdigdhazvavANAM setarANAmarthAnAM grahaNena bhidyamAnatvAvAdazabhiraSTAviMzatirgaNitA trINi zatAni SaTtriMzAni, tAni buddhicatuSTayasahitAni catvAriMzAni trINi zatAni bhedAnAmAbhinibodhikajJAnasyeti tasyaitAvadbhedameva yadAvaraNa 1 "vastunyadhyavasAyAtmako" ityapi pAThaH // RAKAR For Private And Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH svabhAvaM karma tadAbhinibodhikajJAnAvaraNamekagrahaNena gRhyate 1 / tathA zravaNaM zrutaM abhilApaplAvitArthagrahaNapratyayopala-18 ttiikopetH| bdhivizeSaH, tatastena tadeva vA jJAnaM zrutajJAnam / tacca saMkSepatazcaturdaza vidhamakSarazrutAdi / tatrAkSarazrutaM trividham-saMjJA1 vyaJjana 2 labdhi 3 bhedAt / tatra saMjJAkSaraM lekhyalipirUpam , yathA-ThakAro ghaTAkRtiH, ghaTIrUpo dhakAra ityAdi / vyaJjanAkSaraM bhASAzabdastadetadvitayamajJAnAtmakamapi zrutakAraNatvAdupacAreNa zrutam / labdhyakSaraM tu zabdazravaNarUpadarzanAderarthapratyAyanagarbhAkSaropalabdhiH 1 / anakSarazrutaM zveDitazira kampAdinimittaM mAmAhvayati vArayati vetyAdirUpamabhiprAyA-16 diparijJAnam 2 / samanaskasya manaHsahAyairindriyairjanitamukkalakSaNaM zrutaM saMjJizrutam 3 / tadeva manorahitendriyajamasaMjJi|zrutamamanaskasya 4 / samyagdRSTerarhatpraNItamitaradvA zrutaM yathAsvarUpAvagamAt samyag zrutam 5 / tadeva mithyAdRSTermithyAzrutam , anyathA'vagamAt 6 / sAdizrutaM jJAnAtmakaM samyagdRSTerajJAnAtmakaM vA samyaktvacyutasya 7 / mithyAdRSTeralabdhapUsamyaktvasya tu tadevAnAdizrutam 8 / saparyavasitaM bhavyAnAM kevalotpattau dhruvaM paryavasAnAt 9 / aparyavasitamabhavyAnAM kevalotpAdAnahatvAt 10 // bhinne yadarthajAte sadRzAkSarAlApakaM tadgamikam 11 / asadRzaM tvagamikam 12 / aGgapraviSTamA. cArAdInyaGgAni 13 / zeSa prakIrNakAdyanaGgapraviSTam 14 / iti caturdazadhA zrutajJAnaM, tasyAvaraNasvabhAvaM karma zrutajJAnAvaraNam 2 tathA'vadhAnamavadhirindriyAdyanapekSamAtmanaH sAkSAdarthagrahaNam , avadhireva jJAnamavadhijJAnam / athavA'vadhirmaryAdA tenAvadhinA rUpidravyamaryAdAtmakena jJAnamavadhijJAnam / ityeka eva samAsazabdo vigrahadayaniSpannaH svamarthamanyavyatiriktamAha, matizrute tAvadindriyamano janite, tayoH prathamena vigraheNa vyatirekA, dvitIyena tu manaHparyAyakevalayo AAAAAACK For Private And Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekasya sarvarUpimaryAdayA jJAnatvAsaMbhavAt, dvitIyasya tu rUpyarUpiviSayatvAt / yattvavadhijJAnaM tasya sarvarUpimaryAdayApi viSayaH saMbhavatIti manaHparyAyakevalayostato vytirekH| tadbhavapratyayaM nArakadevAnAMguNapratyayaM manuSyatirazcAm / etacca SoDhA, anugAmyAdi / tatra anugAmi yaddezAntaragatamapi jJAninamanugacchati locanavat 1 / yattu taddezasthasyaiva bhavati sthAnasthadIpavat , taddezanibandhanakSayopazamajanyatvAt , dezAntaragatasya tvati tadananugAmIti 2 / avasthitaM yanna pratipatati, AdityamaNDalavat 3 / anavasthitaM yatpratipatati, lavaNasamudravelAvat 4 / hIyamAnakaM yajaghanyenAGgalAsayabhAgaviSayamatkarSeNa sarvalokaviSayamutpadya punaH saMklezavazAtkrameNa hAni viSayasaMkocAtmikAM yAti, yAvadalAsaceyabhAgastato'pi pratipatati, yena tvalokasya pradezo'pi iSTastasya na hIyate 5 / vardhamAnakaM yadalAsaGkhyeyabhAgAdiviSayamutpadya punarvRddhiM kimayavistaraNAtmikAM yAti, yAvadaloke lokapramANAnyasaGgyeyAni khaNDAni 6 |itissvidhmvdhijnyaanm| tasya ca jaghanyo skRSTamadhyamakSetraviSayAsaGkhyeyatvavazAdasaGgyeyA bhedAH,teSAmAvaraNasvabhAvAni etAvantyeva karmANi, tAni caikagrahaNena gRhyante'vadhijJAnAvaraNamiti 3 tathA saMjJibhijIMvaiH kAyayogena gRhItAni manaHprAyogyavargaNApudgaladravyANi cintanIyavastucintanavyApRtena manoyogena manastvena pariNamayyAlambyamAnAni manAMsItyucyante, teSAM manasAM paryAyAzcintanAnuguNAH pariNAmAH teSu jJAnaM manaHparyAyajJAnam / athavA''tmabhirvastucintane vyApAritAni manAMsi paryeti parigacchatyavatItimanaHparyAya, 'karmaNyaNa' (pANi03-2-1)tasya kathaMcitkarturananyatvAtkartRtvam / kartA vA''tmA yathokAni manAMsi paryeti aneneti mnHpryaaym| 'akartari ca'ityAdinA ghjuu| tatpunastadAvaraNakSayopazamajo labdhivizeSaH,tadupayogo vA viSayagrahaNAtmaka iti| tacca tad jJAnaM AAAAAAAACARA For Private And Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH ttiikopetH| // 82 // RASISPRAPRAKASHISH camanaHparyAyajJAnam / tacca dvividham-Rjumati vipulamati ceti / RcI sAkSAtkRteSvanumiteSu vA'rtheSvalpataravizeSaviSaya- tayA mugdhA matirviSayaparicchittiryasya thjumti| taditarA vipulA matiryasya tadvipulamati / tatrarjumaterItRtIyAkulahIno manuSyalokaH kSetrato viSayaH, sa eva vipulamateH saMpUrNo nirmalataraH / kAlatastvetAvati kSetre bhUtabhAvinIH palyopamAsamaveyabhAgayoratItAnAgatAni, saMjJimanorUpANi mUrtadravyANi,tAnyeva ca dravyato'pi / mAvatastu tatparyAvAzcintanAnuguNAH pariNatirUpA RjumateviSaya iti / cintanIyaM tu mUrtamamUrttavA trikAlagocaramapi bAhyamarthamanumAnAdavaiti, nsaakssaat| yata etatpariNatAmyetAnimanodravyANItvetadanyathAnupapatteramuko'nenArthazcintita iti lekhAkSaradarzanAttadukkArthamivApratyakSa manodravyadarzanAJcintyamarthamanumimIte / sa caiSa bAhyAbhyantararUpo dvividho'pi viSayaH sphuTatarabahutaravizeSAdhyAsitatvena vipulamatevimalataro'vaseyaH / tadevametayoIyorapi manaHparyAyamedayorAvaraNasvabhAvaM karmApi dvividhameva, tadekagrahaNena gRhyate manaHparyAvajJAnAvaraNamiti 4 / kevalajJAna prAyuktasvarUpaM tasyAvaraNaM kevalajJAnAvaraNam 5|yuktN pazcavidha jJAnAvaraNam 1 // sAmAnbavizeSatmAke vastuni sAmAnyagrahaNAtmako vodho darzanaM tasyAvaraNasvabhAvaM karma darzanAvaraNam / tanavavidham / tatra nidrApaJcakaM tAvat 'drA' kutsAyAM gatau / niyataM drAMti kutsitatvamavispaSTatvaM gacchati caitanyamanayeti nidrA sukhaprabodhA svApAvasthA, nakhacchoTikAmAtreNApi yatra prabodho bhavati tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi nidreti kAryeNa vyapadizyate 1 // tathA nidrAtizAcinI nidrA nidrAnidrA, zAkapArthivAditvAnmadhyapadalopI samAsaH / sA punarduHkhaprabodhAM svApAvasthA 1 "mavisphuTasvaM" iti pAThaH / / | // 14 // For Private And Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SARSWARA tasyAM hratyarthamasphuTatarIbhUtacaitanyavAhuHkhemabahumiolanAdibhiH prabodhI bhavati, ataH sukhaprabodhanidrApekSayA'syA atizAyinItvam, tadvipAkavedyA karmaprakRtiH kAryadvAreNa nidrAnidretyucyate 2 / upaviSTa Urdhvasthito vA pracalatyasyAM svaptA svApAvasthAyAmiti pracalA, sA ghupaviSTasyorvasthitasya vA ghUrNamAnasya svapnurbhavati, tathAvidhavipAkavedyA karmaprakRtiH 6 pracaleti tathaiva 3 / pracalA'tizAyinI pracalA pracalApracalA, sAhicakamaNAdi kurvataH svapnurbhavati, ataH sthAnasthitasva sabhavAM pracalAmapekSyAtizAyinI, tadvipAkA karmaprakRtirapi pracalApracalA 4 / styAnA bahusvena sahAtamApanA gRddhirabhikAGkA jAmadavasthA'dhyavasitArthasAdhanaviSayA yasyAM svApAvasthAyAM sA styaangRddhiH| tasyAM hi satyAM jAgradavasthAdhyavasitamarthamutthAya sAdhayati / styAnA vA piNDIbhUtA RddhirAtmazaktirUpA asyAmiti styAnarcirityapyucyate, tadbhAve hi svaH prathamasaMhananasya kezavAIbalasadRzI zaktirbhavati / prasiddhaM caitadAgame-bhikSArthamanyagrAmaM gatasya kSulakasthAgacchato nyagrodhokhAyAM ziraH skhalitam / tatastena ruSitena rAtrAvetannidrodaye sAvaTazAkhA bhaktvA pratizrayabAre prkssisetyaadi| athavA styAnA jaDIbhUtA caitanyarddhirasyAmiti styAnArddhariti, tAdRzavipAkavedyA karmaprakRtirapi styAnAH styAnagRddhiriti vA 5 / tadesannidrApazcakaM darzanAvaraNakSayopazamalabdhAtmalAbhAnAM darzanalabdhInAmAvArakamuktam / adhunA yadarzanalabdhImA mUlata eMva lAbhamAvRNoti tadidaM darzanAvaraNacatuSkamucyate-cakSuSA sAmAnyagrAhI bodhazcakSurdarzanaM tasyAvaraNaM cakSudarzanAvaraNam 6 / acakSuSA cakSurvarjendriyacatuSTayena manasA vA yaddarzanaM tadacakSurdarzanaM tasyAvaraNam 7 / avadhinA rUpi 1 "yasyA-" ityapi / 2 "zAkhayA" iti vA / 3 "ruSitena gatvA styAnacinidrodaye saa| "mAvaraNakamu" iti kacit // For Private And Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH ttiikopetH| // 8 // AA% C dravyamaryAdayA avadhireva vA karaNanirapekSabodharUpo darzanaM sAmAnyArthagrahaNamavadhidarzanaM tasyAvaraNam 8 / tathA kevalamukta- svarUpaM tacca taddarzanaM ca tasyAvaraNaM kevaladarzanAvaraNam 9 / ityuktaM navavidhaM darzanAvaraNam 2 ||aarogyvissyopbhogaadijnitmaahaadruupN sukhaM sAtaM, tadrUpeNa vipAkena vedyata iti sAtavedanIyam 1 / tadviparItaM duHkhamasAtaM, tadrUpeNaM vipAkena vedyata ityasAtavedanIyam 2 / ityuktaM dvividhaM vedanIyam 3 // tattvArthazraddhAnaM darzanaM, tammohayati viparyAsaM gamayatIti darzanamohanIyam / tatrividhaM, mithyAtvAdi / tatra mithyAtvaM trividham-sAMzayikam 1 Abhigrahikam 2 anAbhigrahikaM 3 ceti / tatra sAMzayikaM yadidamuktamarhatA tattvaM jIvAdi, tanna jAne-tathA syAt utAnyathA ? ityevarUpam / uktaM ca-"ekasminnapi tattve, saMdigdhe pratyayo'rhati hi naSTaH / mithyA ca darzanaM tat, sa cAdiheturbhavagatInAm // 1 // " iti 1 / AbhigrahikaM yena boTikAdikudarzanAnAmanyatamadabhigRhNAti 2 / anAbhigrahikaM ajJAnAM gopAdInAmIpanmAdhyasthyAdvA'nabhigRhItadarzanavizeSA sarvadarzanAni zobhanAnItyevaMrUpA yA pratipattiH3 / ityetena trividhena prakAreNa vipacyate yatkarma tadapi mithyAtvam 1 / samyagmithyAtvamarddhaviparyastatvaM darzanasya naikAntazuddhamazuddhameva vA tettvazra dhAnatvaM tAdRzavipAkavedyaM karma samyagmithyAtvam 2 / tathA samyaktvamaviparyastatvaM tattvadarzanasya yathA yadarhan prAha tathaiva tat, ityevaMrUpaM, tattvazraddadhAnatvam, etatpariNAmapariNatenAtmanA yadvedyate taddarzanamohanIya karma,tadapi samyaktvamiti 3 / 1 / tathA cAritraM sAvadhayogaviratilakSaNo jIvapariNAmaH tanmohayatIti cAritramohanIyam / tatra SoDaza kaSAyAH / kaSAya 1 "rUpimaryAdayA" ityapi / 2 "tattvArthazraddhAnatvaM tAdRzavipAkAve" ityapi pAThaH / 3 "zraddhAnatva-" iti vA pAThaH / / **EASES AXAISAISA 5ECT For Private And Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdaH prAguktArtha eva / tatrAnantaM saMsAramanubannanti anusaMdadhati tacchIlAzcetyanantAnubandhinaH / yadyapi caiteSAM zeSakaSAyarahitAnAmudayo nAsti, tathA'pyavazyamanantasaMsAramaulakAraNamithyAtvodayAMkSepitvAdetaSAmevaiSa vypdeshH| zeSakaSAyA hi nAvazya mithyAtvodayamAkSipanti, atasteSAmudayayogapace satyapi nAyaM vyapadezaH, ityasAdhAraNameteSAmevaitannAmadheyam / te ca catvAraH / krodho'kssaantiprinntilkssnnH| mAno garyo jAtyAyudbhavamamArdavam / mAyA vazcanapratikuzcanAdyAmikA prinntiH| lobho'saMtopAtmako gAyapariNAmaH / tadvipAkavedyAH karmaprakRtayo'pi tnnaamdheyaaH| ityete krodhAdayo yathAsamaya parvatarekhAzailastambhavaMzImUlakRmirAgasamAnA yAvajjIvAnubandhino jIvapariNAmavizeSA anantAnubandhina ityavaseyA iti| ta eva ca krodhAdayo yathAkramaM pRthivIrekhA'sthimeSazRGgakardamarAgasamAnAH saMvatsarAnubandhino'pratyAkhyAnAcaraNA, namo'lpArthatvAdalpaM pratyAkhyAnaM apratyAkhyAnaM dezaviratyAkhyaM tadAvRNvanti ye te tathoktAH 4 / ta eva krameNa reNurekhAkASThagomUtrikAkhaJjanarAgasamAnAzcaturmAsAnubandhinaH pratyAkhyAnAvaraNAH, pratyAkhyAnaM sarvaviratyAkhyamAvRNvantItikRtvA 4 // ta eva kramazo jalarekhAtinisalatAavalekhaharidrArAgasamAnAH pakSAnubandhinaH saMjvalanAH, saMjvalayansyudayena cAritriNamapIti saMjvalanAH 4 / ityuktAH poDaza kaSAyAH / nava nokaSAyA iti, nozabdaH sAhacaryArthaH / kaSAyaiH sahacarA nokpaayaaH| kevalAnAM naiSAM pradhAnyaM, kintu kaSAyairanantAnubandhyAdibhiH sahodayaM yAnti tadvipAkasadRzameva vipAkamAdarzayantIti budhagrahavadanyasaMsargamanuvartante / tatra vedatraye-yadudayena striyAH puMsyabhilApaH pittodayena madhurAbhilASavat, 1 "yApekSitvA" ityapi // KASARSt: For Private And Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ttiikaaptH| karmastava // 84 // ASALAAMKARAN sa phusphumAnisamAnaH khIvedaH 1 / yadudayena puMsaH striyAmabhilApaH zleSmodayAdamlAbhilASavat, sa tRNAgnijvAlAsamAnaH puMvedaH 2|ydudyen paNDakasya strIpuMsayorubhayorabhilASaH pittazleSmaNorudayena marji(ji)kAbhilASavat, sa mahAnagaradAhAgnisamAno napuMsakavedaH 3 / yadudayena sanimittamanimittaM vA hasati tatkarma hAsyavedanIyam 4 / yadayena ramaNIyeSu vastuSu ramate pramodate tadrativedanIyamiti 5 / tato viparItamarativedanIyam 6 / yadudayena miMyaviprayogAdipIDitacittaH zocanA''krandaparidevanAdi karoti tacchokavedanIyam 7 / yadudayena sanimittamanittattaM vA bibheti sadbhayavedanIyam / yadudayena zakRdAdibIbhatsapadArthebhyo jugupsate udvijate tajugupsAvedanIyam 9 / ityuktA nokapAyAH, tadabhidhAmAcAritramohamIyaM ca 2 mohanIyaM cASTAviMzatividhamiti 4 // eti yAti cetyAyuH, nairukkauzabdavyutpattiH / yadyapi ca sarva karma svahetubhirniyamAdapUrvametyAtmAnaM, pUrvabaddhaM ca yAtyaSaityAtmanastathApyayamastyAyuSo vizeSaH / prAgbhavabaddhamAtmano yadA yAtyapaiti tadA tadapagamAnamtaraM vartamAnabhavaghaddhamudayameti pati yAti cetyanayA vyutpattyA, tadevezaM gamanAgamanaM vivakSitamitvasAdhAraNamAyuSo nAma, taJcaturthA / nArakarakha sato vedyamAyuSkaM nArakAyuSkam 1 / tirazvAM - tiryagAyuSkam 2 / manuSyANAM manuSyAyukam 3 / debonAM devAyuSkam 4 ityuktaM caturvidhamAyuSkam 5 // tathA nAmayati pariNamayatyAtmAnaM 1"phumphakAmi" iti yA paatthH| 1 "yadudayena saMcicAciteSu bAhyadravyeSu jIvasya ratirutpayate tadrativedanIyaM karma 5 / yadudayena | seSvevAratirutpadyate tadarativedanIya karma 3 / yadudayena zokarahitasyApi jIvasyAkrandanAdizoko jAyate tacchokavedanIyaM karma 7 / yadudayena mavavarjisaMsthApi jIvasyeha lokAdisaptaprakAraM bhayamutpadyate tadbharyavevamIyaM karma 8" iti vA pAThaH / / DI|16 // For Private And Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka0 15 www.kobatirth.org taistairgatyAdisthaH paryAyeriti nAma / Rcchanti prApnuvanti tathAvidhakarmodayasacivA jIvAstAmiti gatiH / nArakAdiparyAaparipAdivaddhipAkavedyA karmaprakRtirapi gatiH, saiva nAma gatinAma / nArakazabdavyapadezyaparyAyanibandhanaM nArakagatinAma, evaM tiryamanuSyadevagatinAmApi vAcyam 1 / jananaM jAtirekendriyAdizabdavyapadezyena paryAyeNa jIvAnAmutpattiH, kAvanibandhanabhUtaM nAma jAtinAma, tatpazcadhA, ekendriyajAtinAmAdi / tatraikasya sparzanendriyajJAnakhAvaraNakSayopazamAcadekavijJAna bhAva ekendriyAH / anenaivAbhilApena dvayoH sparzanarasanajJAnayoddhIndriyAH / trayANAM sparzanarasanamrANajJAnAnAM cIndriyAH / zraturSA sparzanara saMnamrANacakSurjJAnAnAM caturindriyAH / paJcAnAM sparzanara sanamrANacakSuH zrotrajJAnAnAmAvaraNakSayopazamAtpazJcavijJAnabhrAjaH paJcendriyAzca vAcyAH / ekendriyANAM jAtinAmaikendriyajAtinAma, evaM yAvatpacendriyajAtinAma / vanu caikAdIndriyajJAnAvaraNakSayopazamAdevai kendriyAdivyapadezaH siddhayatyeva tatkimaparaM jAtinAmnA kAryam 1, naitadasti, kSayopazamasya jJAnotpAdanamAtra nibandhanatvenai kendriyAdivyapadezahetutvAyogAt / kiJcaikendriyajAtyAdinAmodayajanitasyaikendriyAdizandavyapadezahetoH paryAyavizeSasyAbhAve kSayopazamaM prati niyamo na syAt, tatazca pRthivyAdInAM zaGkhAdInAM (pipIlikAdInAM vaikadvibhyAdIndriyajJAnAvaraNakSayopazamo'pyaniyamena syAttasmAjAtinAmodayakRtaH paryAyavizeSastathAtathAkSayopazamasya niyAmaka ekendriyAdivyapadezahetuzceti sthitam 2 / zIryate taditi zarIraM, pratikSaNaM prAgavasthAtazcayApacayAbhyAM vinaiyatItyarthaH / tacca paJcavidhairaudArikAdivargaNApudgalaiH kriyata iti tadbhedAtpaJcadhA, audArikazarIrAdi, tadvipAkavedyaM karmApi takAmakaM pakSa caiva / tatra yasya karmaNa udayAdaudArikavargaNApudgalAn gRhItvAdArikazarIratvena pariNamayati tadaudArikazarIranAma ninAmane huA bhayopAvara sameta vidyAma manAyA to saMgha sakine bhayo po ho tarI so pazamaprasaMga sune yA nA aho dravyandriyaramAro ke nahi arakSa meM ratA pakSa adhorezana lAye ho yA utsavAce artha zata zata pAya? kAyA kSayopazamane sAma vidyAche " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only vizeSa Ging MEGA+ go zilifun or cla kara kSetra meM saMja nae cendriya 49 34 al. usAheba to thoDendriyAhiyo prayojya yetanAma kha no kha dhe same te yetanAma prAya sAyaniSa Eg sAdha NA zizAmara Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuti Gyanmandir karmastavaH AevaM vaikriyAhArakataijasakArmaNazarIranAmakarmasvapi svasvavargaNApudgalagrahaNapariNamanakAraNatvaM vAcyam / yAvadyasya krmnnaattiikoptH| | udayAtkArmaNavargaNApudgalAn gRhItvA kArmaNazarIratvena pariNamayati tatkArmaNazarIranAmakarma, tacca kArmaNazarIrAdanyat / / // 85 // satyapi samAnavargaNApudgalAtmakatve taddhi nAmnaH karmaNaH uttrprkRtiH| kArmaNazarIraM punastadudayanirvaya'mazeSakarmaNAM praro habhUmirAdhArabhUtam / tathA saMsAryAtmanAM gatyantarasaMkramaNe sAdhakatamaM karaNamityanyat , tatastatkAraNabhUtaM kArmaNazarIranAmakarmeti sthitam 3 / aGgAni zirauraudarapRSThavAharusaMjJakAnyaSTau / tadavayavabhUtAni tvaGgulyAdInyupAGgAni / zeSANi tuma ttprtyvyvbhuutaanynggliprvrekhaadiinynggopaanggaani| aGgAni copAGgAni cAGgopAGgAni ceti dvandvagarbhAdekazeSAdaGgopAGgAni, tAni ca yasya karmaNa udayAtriSu zarIreSu bhavanti, tatrividhamaGgopAGganAma / tatra yadudayAdaurikazarIratvena pariNatAnAM pudgalAnAmaGgopAGgavibhattyA pariNatiH tadIdArikazarIrAGgopAGganAma / evaM vaikriyAhArakAGgopAGganAmnorapi jvAcyam / / taijasakArmaNayostu jIvapradezasaMsthAnAnurodhitvAnnAstyaGgopAGgasaMbhavaH 4 / pUrvagRhItairaudArikapudgalaiH saha parasparaM ca gRhya-13 MmANAnaudArikapugalAnuditena yena karmaNA banAtyAtmA'nyo'nyasaMsaktAn karoti tadaudArikazarIrabandhananAma, dArupASA NAdInAM jaturAlAprabhRtizleSadravyavat / evaM vaikriyAdicatuSke'pi vAcyam / yadi tvidaM zarIrapazcakapudgalAnAmanyo'nyasaMbandhakAri bandhanapazcakaM na syAttatasteSAM zarIrapariNatau satyAmapyasaMbaddhatvAtpavanAhatakuNDasthitAstImitasaktanAmivaikatra : sthairya na syAt 5 / tacca bandhanamasaMhatAnAM na saMbhavati, atastatpiNDanakAraNaM paJcavidhaM saGghAtanAma / tathaivaudArikasaGkana 1"vyANAM tulyam" iti vA pAThaH / / 54-COCAT AKAR For Private And Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tanAmAdi / tatra yasyodayAdaudArikazarIratvapariNatAn pudgalAnAtmA saGghAtayati piNDayati tadaudArikasaGghAtanAma / vaikriyAdicatuSke'pyevameva vAcyam 6 / saMhananamasthisaMcayaH, taccaudArikazarIra eva, nAnyeSu, teSAmasthyAdyabhAvAt / taccana poDhA, vajrarSabhanArAcAdi / tatra vajra kIlikA, RSabhaH pariveSTanapaTTaH, nArAca ubhayato markaTabandhaH / yatra dvayorasnorubhayato markaTabandhena baddhayoH paTTAkRtinA tRtIyenAsmA pariveSTitayorupari tadasthitrayabhedi kIlikAkAraM vajranAmakamasthibhavati tadvajrarSabhanArAcaM prathamam / yatra tu kIlikA nAsti tahaSabhanArAcaM dvitIyam , RSabhaMvarja vajranArAcaM dvitIyamityeke / vajrarSabhavarja nArAcaM tRtIyam / ekato markeTabandhaM dvitIyapAveM kIlikAviddhamarddhanArAcaM caturtham / RSabhanArAcavarja kIlikAviddhAsthidvayasaMcitaM kIlikAkhyaM paJcamam / asthidvayaparyantasaMsparzalakSaNAM sevAmRtamAgataM sevAta SaSTham / itIdaM SaDvidhamasthisaMnicayAtmakaM saMhananaM yadudayAdbhavati zarIre tadapi tatsaMjJakaM SaDvidhaM sNhnnnaamkrm7| saMsthAnaM zarIrAkRtiravayavaracanAtmikA tadapi SoDhA, samacaturasrAdi / tatra samAH zarIralakSaNazAstroktapramANAvisaMvAdinyazcatasro'mrayo yasya tatsamacaturasram / 'suprAtasuzvasudivazArikukSacaturaNIpadAjapadaproSThapadA' (pANi 5-4-120 ) ityakAraH samAsAntaH / asrayastviha caturdigvibhAgopalakSitAH shriiraavyvaaH| tatazca sarve'pyavayavAH zarIralakSaNoktapramANA'vyabhi cAriNo yasya, na tu nyUnAdhikapramANAH, tattulyaM samacaturasram / nyagrodhavatparimaNDalaM nyagrodhaparimaNDalam / yathA nyagrodha 4 upari saMpUrNAvayavaH, adhastanabhAge tu na tathA, tathedamapi nAbherupari vistarabahulaM zarIralakSaNoktapramANabhAga, adhastu hInAdhikapramANamiti / sAdIti, AdirihotsedhAkhyo nAbheradhastano dehabhAgo gRhyate, tenAdinA zarIralakSaNoktapramA. kOM4-5A4%A1%A5%ASANSCLASC For Private And Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH KRASNA NabhAjA saha vartate yattatsAdi / sarvameva hi zarIramaviziSTenAdinA saha vartate iti vizeSaNAnyathAnupapatterAderiha vishi-paattiikopetH| STatA labhyate / sAdi utsedhabahulaM paripUrNotsedhamityarthaH / vAmanaM maDabhakoSThaM, yatra pANipAdazirogrIvaM zarIralakSaNoktapramANayuktam , yatpunaH zeSa koSThamuraudarapRSThAdirUpaM tanmaDabhaM nyUnAdhikapramANaM tadvAmanam / kunamadhastanakAyamaDabhaM,bAmanavi-18 paryayAdbhAvanIyam / navaramadhastanakAyazabdena pANipAdazirogrIvamihocyate / sarvatrAsaMsthitaM huI, yasya hi prAyeNaiko'pyavayavaH zarIralakSaNoktaM pramANaM na saMvadati tatsarvatrAsaMsthitaM hunnddmiti| uktaM ca-"tulaM bitthaDabahulaM, ussehabahuMca mabahakoThaM ca / hechilakAyamaDahaM, sabalthAsaMThiya huMDaM // 1 // " ityetadyathAkramaM SaNNAmapi lakSaNamitIdaM paDidhaM saMsthAna bahudayAdbhavati zarIre tadapi karma tadabhidhAcaM padrighaM saMsthAnanAma 8 varNaH paJcavidhaH prasiddhasvarUpaH / sa yadudayAcarIrapuleSu bhavati tatpaJcavidhaM kRSNanAmAdi varNanAma 9 / evaM gandho dvividhaH, rasaH paJcavidhA, sparzazcASTavidhaH, prasiddhakharUpa eva / saMcAmAnyapi karmANi tathaiva vAcyAni 1 / 11 / 12 / dvisamayAdinA vigraheNa bhavAntarotpattisthAnaM gacchato jIvasthAnuzreNiyitA manaparipATIhAnupUrvItyupate, tadvipAkavedyA krmprkRtirpyaanupuurvii| sA caturvidhA / narakagatinAmakarmamate sahacastiAGapUrvI narakagatyAnupUrvI, jayA saha vedyamAnatvAttatsahacaritatvam / tathA tiryaGamanuSyadevAnupUryo pi vAcyamaH 13 / gamanaM gatiH, sA ceha pAdaviharaNAdyAtmikA dezAntaraprAptihetundriyAdInAM pravRttirabhidhIyate, maike- // 18 // svinAmAM, pAdAmyabhAvAtUna nihAyasA gatirvihAyogatiH / canu ca bihAyasaH sarvagatatvAttato'nyatra gatirna saMbhavati satazca vyavacchedyAbhavAdviAyasAvizeSaNasamarthakam satyametat nabhaso'nyatra gatirnAsti tathA'pi yadi gatiritsavocyeta,tako 4%A7%CARE For Private And Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir GALASAR nAmnaH praznamaprakRtirapi gatirastIti paunarutyA zaGkAsyAt , alastavyavacchedArtha vihAyograhaNa kAryam / vihAyasA gatiH pravRttine tu bhavagatirnarakagatyAdiketi / sA ca dvividhA, prazastA'prazastA ca / prazastA gajahaMsavRSabhAdInAm, aprazastA tUSTrakharaTolAdInAmiti, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi tannAmikaiva dvividhA 14 / ityuktAH pinnddprkRtyH|| trasantyumAdyabhitaptAH chAyAdyabhisarpaNenodvijante tasmAditi sA dvIndriyAdayaH, tatparyAyavipAkavedyaM karmApi sanAsa 15 / uSNAcabhitApe'pi sthAnazIlA na tatparihArasamarthAH sthAvarAH pRthivyAdaya ekendriyAH, tatparyAyavipAkavedyaM karmApi sthAvaratAma / tejovAyUnAM tu sthAvaranAmodaye'pi svAbhAvikaM calanam 16 / yasyodayAjIkA bAdarAH sthUrA bhavanti tadvAdaranAma / na ceha cAkSuSatvaM vAdaratvamiSTaM, bAdarasyApyekaikasya pRthivyAdizarIrasya cAkSuSatvAbhAvAt / yadyapi caitanIvavipAki bAdaranAma lathApi zarIre'bhivyakti kiyatImapi darzayati / yathA krodha udito rakanetrabhrakuTIbhaGgarUkSavadanatvAdikamiti / tena pRthivyAdInAM bAdarANAM bahUnAM sametAnAM cAkSuSatvaM bhavati, na tu sUkSmANAmiti 17 // yasyodayAtsUkSmAH pRthivyAdayaH paJca bhavanti tatsUkSmanAma 18 / paryAptirAhArAdipudgaladalikagrahaNapariNamanahetuH pudgalopacayajaH zaktivi|zeSaH / sA ca sAdhyabhedena poDhA / yayA hyAhAramAtmA gRhItvA khalarasatayA pariNamayati sA shktiraahaarpyoptiH| yayA rasIbhUtamAhAraM saptadhAtutayA pariNamayati sA zarIraparyAptiH / yayA tu dhAtubhUtamindriyatayA pariNamayati sendriypyoptiH| yayA tUcchvAsaprAyogyaM vargaNAdravyamAdAyocchAsatayA''lambya muzcati socchvAsaparyAptiH / yayAtu bhASAprAyogya vargaNAdravya 1 "vihAyaso' iti vA pAThaH / 2 "yathA krodhe udite" ityapi pAThaH // For Private And Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH ttaakaaptH| // 87 // KAROADCASTOCOG mAdAya bhASAtvenAvalambya muJcati sA bhASAparyAptiH / yayA tu manaHprAyogya vargaNAdravyamAdAya manastayA''lambya muJcati sA manaHparyAptiH / ityetAH yathAsaMkhyamekendriyavikalendriyasaMjJipaJcendriyANAM catuSpaJcaSaTsaGkhyAH paryAptayo yasyodayAnavanti tatparyAptakanAma / yeSAM hi paryAptayaH santi te paryAptAH, matvarthIyo'cpratyayaH, paryAptA evaM paryAptakAH / tadbhAvavipAkavedyaM karmApi paryAptakanAma / nanu ca zarIraparyAptyaiva zarIraM bhaviSyati tatki zarIranAmnA ?, naitadasti, sAdhyabhedAt, zarIranAmno hi jIvena gRhItAnAM pudgalAnAmaudArikAditvena pariNatiH sAdhyA, zarIraparyAptestu prAgAtmanA''rabdhasya zarIrasya parisamAptiriti 19 tA eva Sar3a yathAsvaM zakkayo vikalA aparyAptayastA yasyodayAdbhavanti tadaparyAptakanAma, zabdavyutpattiH pUrvavat 20 / yasyodayAtpratyekaM zarIraM bhavati, ekaikasya jIvasyaikaikaM zarIramityarthaH, tatpratyekanAma 21 / yasyodayAdanantAnAM jIvAnAM sAdhAraNamekaM zarIraM bhavati tatsAdhAraNa ma 22 / yadudayAdasthyAdayaH zarIrAvayavAH sthirA nizcalA bhavanti tatsthiranAma 23 / yadudayAjjihvAdivaMdasthirA bhavanti tadasthiranAma 24 / yadudayAnnAbherupari zubhAH zarIrAvayavA bhavanti tacchubhanAma, ziraHprabhRtinA hi spRSTastuSyati pAdAdibhistu ruSyati 25 / yadudayAnnAbheradho'zubhAH zarIrAvayavA bhavanti tadazubhanAma 26 / yadudayAnmadhuragambhIrodAraH svaro bhavati tatsusvaranAma 27 / yadudayAtkharabhinnahInadInaH svaro bhavati taduHsvaranAma 281 yadudayAtsarvasya priyaH prahAdakArI bhavati tatsubhaganAma 29 / tadviparItaM durbhaganAma 30 / yadudayena yatkiMcidapi bruvANa upAdeyavacano bhavati sarvasya tadAdeyanAma 31 / yadudayena tu yuktamapi bruvANaH parihAryavacano bhavati tadanAdeyanAma 32 / sarvadiggAminI parAkramakRtA vA sarvajanotkIrtanIyaguNatA yaza // 19 // For Private And Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra j j www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ucyate, ekadiggAminI tu dAnapuNyakRtA vA kIrttiH, yazazca kIrttizca yazaH kIrttI, te yadudayAdbhavatastadyazaH kIrttinAma 33 / tadviparyayAdayazaHkIrttinAma 34 / sarvaprANinAM zarIrANi yadudayAnnaikAntagurUNi naikAntalaghUni bhavanti tadagurulaghunAma / ekAntagurutve hi voDhumazakyAni syuH, ekAntalaghutve tu vAyunA'pi hiyamANAni dhArayituM na pAryeran 35 / svazarIrAvayavaireva nakhAdibhiH zarIrAntarvarddhamAnairyadudayAdupahanyate pIDyate tadupaghAtanAma 36 / yadudayAt parAnAhanti duSpradhRSyatayA zarIrAkRterabhibhavati tatparAghAtanAma / yadudayAducchchA salabdhirAtmano bhavati taducchvAsanAma / sarvalabdhInAM kSAyopazamikatvAdaudayikI labdhirna saMbhavati ?, iti cet naitadasti, vaikriyAhArakalabdhInA maudayikInAmapi saMbhavAt / vIryAntarAyakSayopaza| mo'pi ca tatra nimittI bhavatIti satyapyaudayikatve kSAyopazamikavyapadezo'pi na virudhyata eva / satImapi cocchrAsa nAmodayajanitAmucchrasanalabdhimAtmA vyApArayituM na zaknuyAt zaktivizeSarUpAmucchvAsaparyAptimantareNa, yathA hi vIryA|ntarAyakSayopazamajanitAM satImapi vAgvyApArAtmikAM vAgvIryalabdhi vyApArayituM na zaknoti bhASAparyAptimantareNa, ityasAvapi vAgvIryalabdheH pRthagiSyate / yathA vA jJAnadarzanAvaraNAntarAyakSayopazamajanitAM satImapi manovyApArAtmikAM | paryAlocanavIryalabiMdha vyApArayituM na zaknoti manaHparyAptimantareNa ityasAvapi manovIryalabdheH pRthagiSyata eva / tathocchrAsanAmodayajanitAyAmucchrAsalabdhau satyAmapyucchvAsaparyAptireSitavyA 38 / yadudayAjjantuzarIrANyatyuSNaprakAzalakSaNamAtapaM prakurvanti tadAtapanAma / tadudayazca ravivimbAdau pArthivazarISveva na zeSeSu, vahnijvAlAprabhAdiSUSNaprakAzarUpatve 1 " vAkparyA -" iti pAThaH // For Private And Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH CAUSERICA satyapyAtapo na bhavati, kiM tarhi ? tejojantuzarIrANyeva, tatra tUSNatvamuSNasparzanAmodayAt, prakAzarUpatvaM tu lohita- ttiikopetH| varNanAmodayAdavaseyamiti 39 / yadudayAjantuzarIramanuSNaprakAzAtmakamuddyotaM prakaroti / yathA yatidevottaravaikriyacandrakSa-10 grahatArAratnauSadhimaNiprabhRtayastaduddyotanAma 40 / yadudayAccharIreSvaGgapratyaGgAnAM pratiniyatasthAnavRttitA bhavati tatsUtradhAra|kalpaM nirmANanAma / tadabhAve hi tadbhatakakalpairaGgopAGganAmAdibhirnirvRttAnAmapi zirauraudarAdInAM sthAnavRtteraniyamaH syAt 41 / yadudayAjIvaH sadevamanujAsuralokapUjyamuttamottamaM padaM dharmatIrthasya pravartayitRtvamavAmoti tattIrthakaranAma | 42 / ityuktaM nAma 6 // gAM vAcaM trAyata iti gotram / tatpunaH prANinAmuccainIMcairbhAvalakSaNaH karmavizeSodayajanitaH paryA| yvishessH| sa hyuttamAdhamAdizabdarUpAM svArthapratipAdanapravRtvAM pravRttinimittIbhavan vAcaM rakSati tadarthAbhidhAyitvena pAlayati / athavA 'guDU zabde' ityasmAddhAtoH STran / gUyate saMzabdayate pradhAnAdhamAdirUpatayA'neneti gotram / tathAvidhavipAkavedyaM karmApi gotram , tacca dvidhA-uccairgo 1 nIcairgotraM 2 ca / tatroccairgotramaSTadhA vedyate, jaatikulblruuptpeshvryshrutlaabhaiH / tadviparyayAtta nIcairgotram 2 nirguNo'pi hi jAtivazAduttama iti janaiH pUjyate / jAtihInastu guNavAnapi nindyate / tathA kulAdiSvapi vAcyam / uktaM dvividhaM gotram 7 // jIvaM cArthasAdhanaM cAntarA eti paMtatItyantarAyam / jIvasya dAnAdikamartha sisAdhayiSorvighnIbhUya vicAle patatItyarthaH / tatpazcadhA-dAnasyAntarAyaM daanaantraa-IX|| 20 // yamityAdi / sati dAtavye vastuni samAgate ca guNavati pAtre dAnasya ca kalyANakaM phalavizeSaM vidvAnapi yadudayAdAtuM notsahate taddAnAntarAyam 1 / prasiddhAdapi sarvapradAhAtuH gRhe ca vidyamAnaM deyamarthajAtaM yAzcAkuzalo yAcamAno guNavAnapi For Private And Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadudayAna labhate tallAbhAntarAyam 2 / sadbhujyata iti bhomaH, AhAramAlyavilepanAdiH / punaH punarbhujyata ityupbhogH| zayanavasanavanitAMbhUSaNAdistasyAntarAyam, bhogyamupabhogya vA vidyamAnamanupahatAGgo'pi yadudayAnna zaknoti bhoktumupabhoktuM vA tabhogAntarAyamupabhogAntarAyaM ca veditavyam 3 / 4 / vIrya zaktirutsAhaH sAmarthya miti cocyate, tasyAntarAyaM vighAtakaM vIryAntarAyam / yadudayAdanupahatapInAGgo'pi zaktivikalo bhavati tadvIryAntarAyam 5 / ityuktaM paJcavidhamantarAyam 8 // kRtAca prkRtivrnnnaa| vyAkhyAtaM ca mUlottaraprakRtisaMkhyApratipAdakaM gAthAbUyam // 9 // 10 // idAnI kAstA mithyAdRSTyAdiguNasthAneSu SoDazAdyAH karmaprakRtayo bandhAdIn pratItya vyavacchinnAH' iti pradarzayannAhamiccha napuMsagaveyaM, narayAuM taya ceva narayadugaM / igavigaliMdiyajAI, huMDamasaMpattamAyAvaM // 11 // thAvara suhamaM ca tahA, sAhAraNayaM tahA apajataM / eyA solasa payaDI, micchami ya bNdhvoccheo||12|| | mithyAtvaM napuMsakavedaH narakAyuSkaM taha ya ceva narayadurga' iti, narakagatinAma narakagatyAnupUrvInAma 'igavigaliMdiyajAI' iti, ekendriyajAtiHdvIndriyajAtiHtrIndriyajAtiH caturindriyajAtiH huNDaM saMsthAnaM 'asaMprAptaM' sevAttesaMhananaM| | AtapanAma sthAvaranAma sUkSmanAma sAdhAraNanAma aparyAptanAma, 'eyA solasa payaDI' iti, vibhaktivyatyayAdetAsAM phoDazAnAM prakRtInAM mithyAdRSTiguNasthAne bandhavyavacchedo bhavati, etatprakRtibandhasya mithyAtvapratyayatvAt , tasya cottaratrAbhAvAt // 11 // 12 // 1 "narakAnupUrvInAma" iti vA paatthH|| For Private And Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH // 89 // RECORPOSECONDASHA thINatigaM itthI viya,aNa tiriyA taheva tiriydurg| majjhima causaMThANaM,majjhima cau ceva saMghayaNaM 13|ttiikopetH| ujjoyamappasatthA, vihAyagai dubhagaM aNAejaM / dUsara nIyAgoyaM, sAsaNasammami vocchinnaa|| 14 // __ 'thINatigaM' iti,nidrAnidrA1pracalApracalA 2 styAnagRddhiH3 strIvedaH4'aNa' iti, anantAnubandhinazcatvAraH krodhamAnamAyAlobhAH 8 tiryagAyuSka 9 'taheva tiriyadurga' iti, tiryaggatinAma 10tiryaggatyAnupUrvInAma 11 majjhima cau saMThANaM, majjhima cau ceva saMghayaNaM' iti, prathamacaramavarjAni madhyamAni catvAri catvAri saMsthAnasaMhananAni / tAni cAmUninyagrodhaparimaNDalasaMsthAnaM sAdisaMsthAnaM vAmanasaMsthAnaM kunasaMsthAnaM RSabhanArAcasaMhananaM nArAcasaMhananaM arddhanArAcasaMhananaM kIlikAsaMhananaM ceti,uddyotanAma aprazastavihAyogatiH durbhagaM anAdeyaM duHsvara nIcairgotram ,ityetAH paJcaviMzatiHkarmaprakRtayo bandhaM pratItya sAsAdanasamyagdRSTau vyvcchinnaaH| anantAnubandhyudayapratyayatvAdetadvandhasya tadabhAvAduttareSviti // 13 // 14 // bIyakasAyacaukvaM, maNuyAuM maNuyaduMga ya orAlaM / tassa ya aMgovaMgaM, saMghayaNAI avirayaMmi // 15 // 'bIyakasAyacaukkaM' ityapratyAkhyAnAvaraNAzcatvAraH krodhamAnamAyAlobhAH manuSyAyuSkaM 'maNuyaduga ya' iti, manuSyagatirmanuSyagatyAnupUrvI, audArikazarIraM 'tassa ya aMgovaMga' iti,audArikAGgopAGgaM 'saMghayaNAI' iti, saMhananAnAmAdiprakRtivajrarSabhanArAcasaMhananam, ityetA daza prakRtayo'viratasamyagdRSTau vyavacchinnA iti vartate / bandhaM pratItyeti ca prakaraNAdgamyate / tatra dvitIyakaSAyacatuSkaM tadudayAbhAvAnna badhnAti dezaviratAdiH / kaSAyA ghanantAnubandhivarjA vedyamAnA eva badhyante, "je veyai te baMdhati" itivacanAt / anantAnubandhinastu caturviMzatimohasatkarmA'nantaviyojako mithyAtvaM For Private And Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kcbatirth.org gato bandhAvalikAmAnaM kAlamanuditAn banAti / manuSyAyurAditrayaM tvekAntena manuSyavedyameva / audArikAditrayaM tu| manuSyatiryagekAntavedyameva / dezaviratAdistu devagativedyameva badhnAti, nAnyat / tenaitaddazakamavirata eva vyavacchinnam / samyagmithyAdRSTau na kasyacidvandhavyavacchedaH, tasyAviratasamyagdRSTinA saha bandhahetvavizeSAt // 15 // taiyakasAyacaukaM, virayAvirayaMmi bNdhvoccheo| taiyetyAdi gAthApUrvArddham / 'taiyakasAyacaukaM' iti, pratyAkhyAnAvaraNAnAM krodhamAnamAyAlobhAnAM dezaviraterbandhavyavacchedaH, taduttareSu teSAmudayAbhAvAdanuditAnAM cAbandhAtprAgvat // . assAyamaraisoyaM, taha ceva ya athiramasubhaM ca // 16 // ajasakittI ya tahAM, pamattavirayaMmi bNdhvoccheo| ...'assAya' ityAdi pazcArddham / 'anjasakittI' ityAdi pUrvArddham / asAtavedanIyaM aratiH zokaH asthiranAma azubhanAma // 16 / / ayazaHkIrtinAma, ityetAsAM SaNNAM prakRtInAM pramattaviraterbandhavyavacchedaH, tadvandhasya pramAdapratyayatvAt , pramAdasya cottaratrAbhAvAt // devAuyaM ca egaM, nAyavaM appamattaMmi // 17 // 'devAuya' ityAdi pazcArddham , devAyuSkamekaM jJAtavyaM, apramatte bandhaM pratItya vyavacchinnam / devAyuSkabandhaM hi pramattaH 1 "tadAyu"-ityapi pAThaH / ARRAGARRAREGRIPIIRISESSA For Private And Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmasva ttiikopetH| // 9 // GARALAR sannArabhate, tadvandhAddhAyAmeva kazcidapramatto bhUtvA samApayati, na tvapramatta evArabhate / taduttareSu tadvandhAsaMbhava eva, teSA- matyantavizuddhatvAt ; AyuSazca gholanApariNAmenaiva bandhAt // 17 // niddApayalA ya tahA, aputvapaDhamaMmi bNdhvoccheo| devadugaM paMciMdiya-urAlavajaM causarIraM // 18 // samacauraM gheuviya-AhAraya aMgubaMganAmaM c| vaNNacaukaMca tahA, aguruyalahuyaM ca cattAri // 19 // tasacaupasatthameva ya, vihAyagai thiraM subhaM ca naayvN| suhayaM sussarameva ya,AejaM ceva nimiNaM ce // 20 // titthayarameva tIsaM, aputvachabhAga bNdhvoccheo| hAsaraibhayaduguMchA, apuvacaramaMmi vocchinnA // 21 // niddeti gAthAcatuSkaM / apUrvakaraNAdbhAyAH sapta bhAgAH kriynte| tatra prathame bhAge nidraaprclyorbndhvyvcchedH| taduttaratra tadvandhAdhyavasAyasthAnAbhAvAd ,uttareSvapi cAyameva heturnusrnniiyH| 'devadurga' iti, devagatirdevAnupUrvI paJcendriyajAtiH |'urAlavaja causarIraM'.iti, vaikriya AhArakaM taijasaM kArmaNaM, samacaturasrasaMsthAnaM vaikriyAjopAGgaM AhArakAGgopAGgam 'vaNNacavaMukaM ca tahA' iti,varNo gandho rasaH sparzaH, 'aguruyalahuyaM ca cattAri' iti,agurulaghu upaghAtaM parAghAtaM ucchAsanAma ceti, 'tusa cau' iti, asaM bAdaraM paryAptakaM pratyekaM, 'pasatthameva ya vihAyagaI' iti, prazastA vihAyogatiH, sthiraM zubhaM ca jJAtavyam , subhagaM susvaraM AdeyaM nirmANaM tIrthakaranAma ca, ityetAsAM triMzataH karmaprakRtInAmapUrvakaraNasya 'chabbhAga' iti, SaSThe saptabhAge bandhavyavacchedaH / hAsyaratibhayajugupsAzcatasraH prakRtayo'pUrvakaraNacarame saptabhAge bandhaM pratItya vyava 2 "sannArabhya ta-" iti vA pAThaH // // 22 // For Private And Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cchinnaaH||18||19||20||21|| purisaM cau saMjalaNaM, paMca ya payaDIauM paMcabhAgaMmi / aniyaTTIaddhAe, jahakkama baMdhavoccheo // 22 // puruSa karma puruSavedaH, 'cau saMjalaNaM' iti, catvAraH saMjvalanAH krodhamAnamAyAlobhAH, ityetAsAM paJcAnAM prakRtInAM 'paMca bhAgami' iti, paJcasu bhAgeSvanivRttvaddhAyAH 'yathAkramaM yathAsaMkhyamekaikasmin bhAge ekaikasyAH prkRtbndhvyvcchedH| puruSavedAdInAM mAyAsaMjvalanAntAnAmuttaratra tadvandhAdhyavasAyasthAnAbhAvaH, vyavacchedahetulobhasaMjvalanasya (saMjvalanalobhasya) tu bAdaresamparAyapratyayo bandhaH, sa cottaratra nAstItyato vyavacchedaH // 22 // nANaMtarAyadasagaM, daMsaNa catvAri ucca jasakittI / eyA solasa payaDI,suhamakasAyaMmi vocchinnaa||23|| 'nANaMtarAyUdasarga' iti, jJAnAvaraNaM pazcavidhamantarAyaM paJcavidhaM, 'dasaNa cattAri' iti, darzanAvaraNAni catvAri cakSuracakSu-IR ravadhikevaladarzanAvaraNAkhyAni, uccairgotraM, yaza kIrtiH, ityetAH SoDaza prakRtayaH sUkSmakaSAye bandhaM pratItya vyvcchinnaaH| etadvandhasya sAmparAyikatvAduttareSu ca samparAyasva kaSAyodayalakSaNasyAbhAvAt // 23 // uvasaMtakhINamohe, jogiMmi usAya bNdhvoccheo| nAyavo payaDINaM, baMdhassaMto aNaMto ya // 24 // ||bNdho smmtto|| . uvasaMtetyAdi / upazAntamohe kSINamohe sayogikevalini ca sAtavedanIyasya bandhavyavacchedaH / taduttarasminnayogikevali ni tadvandhapratyayasya yogasyAbhAvAt , ityevaM jJAtavyaH prakRtInAM bandhasyAkto'nantazca / yatra hi guNasthAne yAsA| CASEASNEEA4-SERS 16 For Private And Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ttiikopetH| karmastavaH ||prakRtInAM bandhahetuvyavacchedastatra tAsAM bandhasyAntaH, yathA mithyAdRSTivyavacchinnabandhAnAM SoDazAnAM prakRtInAM mithyAtvA viratipramAdakapAyayogAH samuditA bandhahetavaH, teSu madhye mithyAtvaM tatraiva vyavacchinnam / tatazca mithyASTiguNasthAne tAsAM // 91 // bndhsyaantH| tata uttareSu kAraNavaikalyena bandhAbhAvAditarAsAM bndhsyaanntH| tata uttareSvapi tadvandhakAraNasAkalyena bandhabhAvAt / ityevamanyeSvapi-guNasthAneSu prakRtInAM svasvabandhahetUnAM vyavacchedAvyavacchedAbhyAM sAkalyavaikalyavazAdvandhasyAnto'nantazca bhAvanIyaH // 24 // iti bandhAdhikAraH smaaptH|| | athedAnI kAstAH pazcAdyAH karmaprakRtayo yAsAM mithyAdRSyAdiguNasthAneSUdayavyavacchedaH 1 ityAhaMmicchataM AyAvaM, suhama apajjattayA ya taha cev| sAhAraNaM ca paMca ya,micchami ya udyvoccheo||25|| | mithyAtvaM AtapanAma sUkSmanAma aparyAptakanAma sAdhAraNaM ca, ityAsAM pazcAnAM prakRtInAM mithyaadRssttaavudyvyvcchedH| mithyAtvodayastAvanmithyAdRSTereva bhavati, tenottareSu tdudyaabhaavH|aatpnaamodystu bAdarapRthivIkAyikeSveva / aparyAptanAmnastu sarveSvaparyAptakeSu / sUkSmanAmnaH sUkSmaikendriyeSu / sAdhAraNanAmno'nantakAyikavanaspatiSu / na caiteSu sthito jIvaH sAsAdanAditvaM labhate, nApi pUrvapratipannasteSUtpadyate / sAsAdanastu yadyapi bAdaraparyAptakaikendriyeSUtpadyate tathA'pi na tasyAtapanAmodayasaMbhavaH, tatrotpannamAtrasyAsamAsazarIrasyaiva sAsAdanatvavamanAtU / samAte ca zarIre tatrAtapanAmodayo bhavati, tenaitAsAM mithyAdRSTau vyavaccheda udayasya // 25 // aNa egidiyajAI, vigaliMdiyajAimeva thaavryN| eyA nava payaDIo, sAsaNasammami vocchinnA // 26 // // 23 // For Private And Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 'aNa' iti, anantAnubandhinazcatvAraH, ekendriyajAtiH, 'vigaliMdiyajAimeva' iti, vikalAni paJcabhya UnAni indriyANi yeSAM te vikalendriyA dvIndriyAdayasteSAM jAtayastisraH, tadyathA-dvIndriyajAtiH, trIndriyajAtiH, caturindriya-| jAtiH, sthAvaranAma, ityetA nava prakRtayaH sAsAdanasamyagdRSTAvudayaM pratItya vyavacchinnAH / anantAnubandhinAmudaye samyaktvalAbho na bhavati,-"paDhamillayANa udae, niyamA saMjoyaNA kasAyArNa / sammaIsaNalaMbha, bhavasiddhIyAvina labhaMti // 1 // " itivacanAt / nApi samyaDimathyAtvaM ko'pyanantAnubandhyudaye gacchati / yo'pi pUrvapratipannasamyaktvo'nantA nubandhinAmudayaM karoti so'pi sAsAdana eva bhvtiityuttressvaasaamudyaabhaavH| zeSAstvekendriyajAtyAdayo yathAsvameke8|ndriyavikalendriyavedyA eva / uttaraguNasthAnAni tu saMjJipazcendriyA evaM pratipadyante / pUrvapratipanno'pi pazcendriyeveva gacchati, ata uttressvaasaamudyaabhaavH| tatazca sosAdana evodyvyvcchedH|| 26 // sammA micchattegaM, sammAmicchami udyvoccheo| pUrvArddham / samyamithyAtvasyaikasya smymithyaadRssttaavudyvyvcchedH| tadudaye hi samyaGimAdRSTireva bhavati nAnya iti|| bIyakasAyacar3akaM, taha ceva ya narayadevAU // 27 // maNuyatiriyANupurI, veuviyachakka dahayaM ceva / aNaejaM ceva tahA, ajasakittI avirayaMmi // 28 // 'bIyakasAyacauka' iti, apratyAkhyAnAvaraNAH krodhamAnamAyAlobhAHdevAyuH narakAyuH manujAnupUrvI tiryagAnupUrvI, 'veDabiyachakka' iti, vaikriyeNa yuktaM padaM vaikriyaSakam-vaikriyazarIraM vaikriyAGgopAGga narakagatiH narakAnupUrvI devamatiH devAnupUrvIti / kaSTakara For Private And Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH // 12 // CIRCE%ACARS50 durbhagaM, anAdeyaM, ayaza-kIrtiH, ityetAH saptadaza prakRtaya udayaM pratItyAviratasamyagdRSTau vyavacchinnAH / dvitiiykssaayo-I&aadiikopetaa| daye dezaviraterapi lAbhaH zrute pratiSiddhaH, 'bIyakasAyANudaye' ityAdinA / nApi pUrvapratipannadezaviratyAdejIvasya tadudaya-12 saMbhavaH, tenottareSu tdudyaabhaavH| devanarakAyuSI devagatidvayaM narakagatidvayaM ca yathAsvaM devanArakavedyameva, na ca teSu dezaviratyAdeH sNbhvH| vaikriyazarIrabaikriyAGgopAGganAmnostu devanArakeSUdayaH / tiryaDaanuSyeSu tvaprAcuryeNAviratasamyaghadhyAnteSu / yastRttaraguNasthAneSvapi keSAMcidAgame viSNukumArasthUlabhadrAdInAM vaikriyadvitayasyodayaH zrUyate, sa ihAcAryeNa na vivakSitaH, kiM praviralataratvAt , AhosvidanyaH ko'pyabhiprAyaH?, itina vidmH|tiyngmnujaanupuuyostu parabhavAdisama| yeSu trivapAntarAlagatAvudayasaMbhavaH, sa ca yathAyogaM tithaMDaanuSyANAM varSASTakAdupariSTAtsaMbhaviSu dezaviratyAdiguNasthAneSu na saMbhavati / durbhagamanAdeyamayaza-kIrtirityetAstu tisraH prakRtayo dezaghiratAdInAM guNapratyayAnodyantItyata etA avirate vyavacchinnAH // 27 // 28 // taiyakasAyacaukaM, tiriyAU taha ya ceva tiriygii| ujjoyanIyagoya,virayAvirayaMmi vocchinnA // 29 // / 'tRtIyakaSAyacatuSka' iti, pratyAkhyAnAvaraNAH krodhAdayaH, tiryagAyuH, tiryaggatiH, udyotaM, nIccairgotram, ityetA aSTau prakRtaya udayaM pratItya viratAvirate vyvcchinnaaH| viratazcAsau sthUlaprANAtipAtAderaviratazca sUkSmaprANAtipAtAderviratA- // 24 // virato nivRttAnivRtto dezavirata ityarthaH / tRtIyakaSAyodaye hi cAritralAbho na bhavati, "taiyakasAyANudae" ityAdivacanAt / na ca pUrvapratipannacAritrasya tadudayasaMbhava ityuttareSu tadudayAbhAvaH / tiryagAyustiryaggatirudyotanAma ityetAH HISHERSAROKARI For Private And Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | svabhAvatastiryagvedyA eva / teSu ca dezaviratAntAnyeva guNasthAnAni saMbhavanti nottarANi ityuttareSu tadudayAbhAvaH / udyo tanAmnastu yativaikriye'pyudayasaMbhavaH / tathA coktam - " uttaraveuba devajati" iti, sa tvihAcAryeNa vaikriyodayavanna vivakSitaH / nIcairgotraM tu tiryakSu gatisvAmANyAdbhuvaudayikaM na parAvartate / tatazca dezaviratasyApi tirazvo nIcairgotrodayo'styeva / manujeSu tu sUrvasya dezaviratAderguNino guNapratyayAduccairgotra mevodetIti uttaratra nIcairgotrodayAbhAvaH / tatazcaitA aSTAvapi dezavirata evodayaM pratItya vyavacchinnAH // 29 // thINatigaM ceva tahA, AhAradugaM pamattavirayaMmi / pUrvArddham / styAnardhitrayaM pUrvoktam, tathA 'AhArakadvayaM ' AhArakazarIrAhArakAGgopAGgAkhyam, ityetat prakRtipaJcakaM pramattavirate vyavacchinnamudayaM pratItya / tatra styAnarddhitrayodayaH pramAdarUpatvAdanamatte na saMbhavati / AhArakaM ca zarIraM vikurvANo yatiravazyaM pramAdavazago bhavati / yattvidamanyatra zrUyate - pramattayatirAhArakaM vikRtya pazcAdvizuddhivazAttatrastha evApramattatAM yAtIti tadAcAryeNa vaikriyodayanyAyena na vivakSitam // sammattaM saMghayaNaM, aMtimatigamappamattaMmi // 30 // 'sammattaM' ityAdi pazcArddham / samyaktvaM, tathA 'saMhananAnAmantyatraya' iti, arddhanArAcakIlikA sevArttAkhyaM ityetAzcatasraH prakRttaya udayaM pratItyApramatte vyavacchinnAH / tatra samyaktve kSapite upazamite vA zreNidvayamAruhyata ityapUrvakaraNAdau tadudayAbhAvaH / caramasaMhananatrayodaye tu zreNirAroDhuM na zakyate, tathAvidhavizuddherabhAvAdityuttareSu tadudayAbhAvaH // 30 // For Private And Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH ttiikopetH| pUrvArddham / nokaSAyAraNAmatvAtteSu tadudayAbhAva veyatiga kohamA taha nokasAyachakaM, aputvakaraNami udyvoccheo| | pUrvArddham / nokapAyaSadasya hAsyaratyaratizokabhayajugupsAkhyasyApUrvakaraNe udayavyavacchedaH / saMkliSTatarapariNAmavedyatvAduttareSAM ca vizuddhatarapariNAmatvAtteSu tadudayAbhAva iti, uttareSvapyayamudayavavyacchedo heturnusrnniiyH|| veyatiga kohamANAmAyAsaMjalaNamaniyaTTI // 31 // 'veyatiga' ityAdipazcArddham / vedatrika strIvedapuMvedanapuMsakavedAkhyam, krodhamAnamAyAH saMjvalanAstrayaH, ityasya prakRtiSaTvasyAnivRttibAdarasamparAye udyvyvcchedH| tatra striyAH zreNimArohantyAH strIvedasya prathamamudayavyavacchedaH, tataH krameNa saMjvalanatrayasya, puMso'pyevam , navaraM prathamaM puMvedasya, napuMsakasya tu prathamaM napuMsakavedasya // 31 // saMjalaNalobhamegaM, suhamakasAyaMmi udyvoccheo| pUrvArddham / saMjvalanalobhasyaikasya sUkSmakaSAye udyvyvcchedH| taduttareSvasyodayAbhAvaH, , upazAntatvArakSINatvAdvA // taha risahaM nArAyaM, nArAyaM ceva uvasaMte // 32 // __ 'taha risaha' iti pazcArddham / RSabhanArAcaM dvitIyaM saMhananaM nArAcaM tRtIyamityanayorupazAntamohe udyvyvcchedH| prathamasaMhananenaiva kSapakazreNyArohaNAtkSINamohAdau tadudayAbhAvaH / upazamazreNistu prathamasaMhananatrayeNAruhyate // 32 // nidA payalA ya tahA,khINaducarimaMmi udyvoccheo|naannNtraaydsgN,dNsnn cattAricarimaMmi // 33 // // 25 // For Private And Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nidrApralayoH kSINakaSAyasya dvicaramasamaye udayavyavacchedaH / caramasamaye tu kSINatvAttadudayAbhAvaH / apare punarAhu:upazAntamohe nidrApracalayorudayavyavacchedaH / paJcAnAmapi hi nidrANAM gholanapariNAme bhavatyudayaH / kSapakANAM tvati| vizuddhatvAnna nidrodayasaMbhavaH / upazamakAnAM punaranativizuddhatvAtsyAdapIti / 'nANaMtarAyadasagaM' iti, jJAnAvaraNe paJca, antarAye paJca, darzanAvaraNAni catvAri cakSudarzanAvaraNAdIni ityetAsAM caturdazAnAM prakRtInAM kSINakaSAyacaramasamaye udayavyavacchedaH, tadanantaraM kSayAditi // 33 // annayaraveyaNIyaM, orAliyateyakammanAmaM ca / chacceva ya saMThANA, orAliyaaMguvaMgaM ca // 34 // AimasaMghayanaM khalu, vaNNa caMDakaM ca do vihAgragatI / aguruyalahuyacaukkaM, patte ya thirAthiraM caiva // 35 // subhasussarajuyalAvi ya, nimiNaM ca tahA havaMti nAyavA / eyA tIsaM payaDI, sajogicarimaMmi vocchinnA 36 // gAthAnayam / 'anyataravedanIyaM' sAtamasAtaM vA yadayogiguNasthAne na vedayiSyate / audArikazarIraM taijasazarIraM kArmaNazarIram, 'chaccaiva ya saMThANA' SaTU saMsthAnAni samacaturastrAdIni, 'orAliyaaMguvaMgaM ca' iti, audArikAGgopAGganAma, 'Adima saMhananaM' vajrarSabhanArAcam, 'varNacatuSkaM' varNagandharasasparzAkhyam, 'do vihAyagatI' iti, prazastAprazastavihAyogatI iti, 'agurulaghucatuSkaM' agurulaghUpaghAtaparAghAtocchvAsAMkhyam, pratyekaM sthiraM asthiraM, 'subhasussarajuyalAvi ya' iti, zubhaM azubhaM susvaraM duHsvaraM nirmANam, ityetAstriMzat prakRtaya udayaM pratItya sayogicaramasamaye vyavacchinnAH / tatrAnyataravedanIyaM yadayogiguNasthAne na vedayitavyaM tatsayogicaramasamaye vyavacchinnodayaM bhavati, punaruttaratrodayAbhAvAt / For Private And Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -karmastavaH 94 // USAHA XSARA susvaraduHsvaranAmnostu bhASApudgalavipAkitvAdvAgyoginAmevodayaH, zeSANAM zarIrapudgalavipAkitvAtkAyayoginAmeva / tenAlI sUsvaraH hi yogena tatpudgalagrahaNapariNAmAlambanAni, tatasteSu gRhIteSu pudgaleSvateSAM karmaNAM svasvavipAkenodayo bhavati, tenAyogini yogAbhAvAttadudayAbhAvaH // 34 // 35 // 36 // annayaraveyaNIyaM, maNuyAU maNuyagai ya boddhavA / paMciMdiyajAI vi ya,tasa subhagAeja pajattaM // 37 // bAyara jasakittIvi ya, titthayara uccagoyayaM cev|eyaa bArasa payaDI, ajogicarimaMmi vocchinnaa||3|| // udao smmtto|| gAthAdvayam // "anyataravedanIya' sAtamasAtaM vA, yadudayAvastha manuSyAyuH manuSyagatiH pazcendriyajAtiH vasaM subhaga 8 AdeyaM paryApta bAdaraM yazaHkIrtiH tIrthakara uccairgotram , ityetA dvAdaza prakRtayo bhavasthAyogicaramasamaye vyavacchinnA udayamAzritya kSayAduttaratrodayAbhAvaH // 37 // 38 // ityudyaadhikaarH|| idAnIM kAstAH pazcanavAyAH karmaprakRtayo yAsAM guNasthAneSUdIraNAvyavacchedaH ityetadatidezadvAreNAhaudayassudIraNAe, sAmittAo na vijai viseso| mottUNa tinni ThANe, pamatta jogI ajogIya // 39 // | udayasyodIraNasya ca ityanayorabhihitalakSaNayoH 'svAmitvAt' svAmitvamAzritya, karmaprakRtInAmiti gamyate / na vidyate 5 // 26 // vizeSaH saMkhyAnyUnAdhikatvakRto bhedaH / kimuktaM bhavati-yAvatInAM prakRtInAM yo mithyAdRSTyAdirvedayitA sa tAvatInAmudIrayitApIti,atiprasaGganivRttyarthamapavAdamAha-muktvA trINi sthAnAni pramattayatisayogyayogiguNasthAnakAkhyAnIti // 39 // For Private And Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OMRIORRORRC teSu tu yo vizeSastamAhajAtIsaM bArasa udae, kevaliNo melaNaM ca kaauunn| sAyAsAyaMca tahA, maNuyAuM avaNiyaM kiccA // 10 // . triMzat dvAdaza ca yathAsaMkhyaM prakRtaya udayavyavacchedamAzritya, keSAm ? ityAha-kevalinA sayoginAmayoginAM c| tatazca tAsAM triMzato dvAdazAnAM ca prakRtInAM mIlanaM kRtvo dvicatvAriMzati jAtAyAM sAtamasAtaM ca tathA manuSyAyurityetat prakRtitrayamapanItaM kRtvA // 40 // tataH| sesaM iguyAlIsa, jogiMmi udIraNA ya boddhavvA / avaNIya tinni payarDI, pamatta udayaMmi pkkhittaa||41|| zeSamapanItasya kiM bhavati ? pakronacatvAriMzat prakRtayaH, tAsAM sayogiguNasthAne udIraNA boddhavyA / apanIya tisraH prakRtIpramattayaterudaye vyavacchinnasya prakRtipaJcakasya saMbandhini prakSiptAH / sAtAsAtamanujAyuSAM hi pramAdasahitenaiva yogenodIraNA bhavati, nAnyena, ityuttareSu tadudIraNAyA abhAvaH // 41 // tatazca kiM bhavatitaha ceva aTTa payaDI, pamattavirae udIraNA hoi| natthitti ajogijiNe, udIraNA hoi nAyabA // 4 // // udIraNA sammattA // tathA caivaM satyaSTAnAM prakRtInAM pramattavirate vyavacchedamadhikRtyodIraNA bhavati, aSTAnAmudIraNAvyavacchedo bhavatI CHECREE For Private And Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH 1-OCTECAROADCASS tyarthaH / nAstItyayogijine udIraNA jJAtavyA bhavati, yogAbhAvAt / udIraNA hi yogavizeSarUpaH krnnvishessH||42|| ttiikopetH| ityudiirnnaadhikaarH|| - idAnIM prakRtisattAvyavacchedAdhikAroddiSTAH prakRtIrAnupUrvyA pratinirdizatiaNa miccha mIsa samma,avirayasammAi appmttaa| suranarayatiriyaAuM,niyayabhave sabajIvANaM // 4 // pUrvavyAkhyAtaiva gaathaa| pUrvamuddezAdhikAroktA'pi punariha prakRtinirdezaprasaGgena paThitAsmRtyartha vismaraNazIlAnAmiti // 43 // thINatigaMceva tahA, narayadurga ceva taha ya tiriyadurga / igivigaliMdiyajAI, AyAvujjoyathAvarayaM // 44 // prAgbhavavyavacchinnAyustrayasattAkaH sannaviratArApramattAntaguNasthAneSu kSapitadarzanasaptako yatirapramattaH pratisamayAnantagu-18 NavizuddhivivRddhyAtmakayathApravRttakaraNabalenApUrvakaraNaM pravizya tatra cAtizayavadvizuddhivazAtkANi kSarpaNayogyatAmApAdyA nivRttibAdarasamparAyaguNasthAnaM pravizati / tatra ca prathamameva dvitIyatRtIyAnaSTau kAyAna kSapayitumArabhate, teSu cArddhakSapiteSvetAH SoDaza prakRtIrutsAdayati / tadyathA-'styAnarddhitrayaM prAguktam , 'narayadurga ceva taha ya tiriyadurga' iti, narakagatirnarakAnupUrvI, tiryaggatistiryagAnupUrvI, 'igivigaliMdiyajAI iti, ekendriyajAtistathA dvIndriyatrIndriyacaturindriyajAtayastisraH, AtapamudyotaM sthAvaram // 44 // sAhAraNa suhama ciya, solasa payaDIo hoMti naayvaa| bIyakasAyacaukaM, taiyakasAyaM ca attev||45||5-||27|| sAdhAraNaM sUkSma, ityetAH SoDaza prakRtayaH prAguddiSTAH sattAvyavacchedamadhikRtya bhavanti jJAtavyAH / tAsAM ca kSayAna **CLOSASCOX40X For Private And Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir ntaraM zeSamaSTakaM kSapayati, taccedaM-dvitIyakaSAyacatuSkam , tRtIyakaSAyAzca catvAra iti // 45 // 8| eganapuMsagaveyaM, itthIveyaM taheva egaM ca / taha nokasAyachakaM, purisaM kohaM ca mANaM ca // 46 // / tatazcaiko napuMsakavedaH sattAM pratItya vyavacchinno jJAtavyaH / tataH strIveda ekaH, tataH 'nokaSAyapaTU hAsyaratyaratizokabhayajugupsAkhyam , tataH puruSavedaH, tataH saMjvalanaHkrodhaH, tataH saMjvalanomAnaH, sattAvyavacchedamadhikRtya jnyaatvyH||46|| mAyaM ciya aniyahI, bhAgaM gaMtUNa sNtvoccheo| lohaM ciya saMjalaNaM, suhamakasAyaMmi vocchinnaa||47|| | pUrvArddham ||maayaayaashc saMjvalanAyA anivRttyaddhAyA bhAgaM gatvA sattAvyavacchedaH / anivRttyaddhAbhAgaM gatvetyetat pUrveSvapi SoDazASTakaikAdiSvapekSaNIyam / 'lobhaciya' ityaadipshcaaddhm| lobhasya saMjvalanasya sUkSmakAye sattAmadhikRtya vyvcchedH47|| khINakasAya ducarime, nidaM payalaM ca haNai chumttho| nANaMtarAyadasagaM daMsaNacattAri carimaMmi ||48||dr kSINakaSAyo dvicarame samayai nidrAM pracalAM ca hanti, chadmasthaH sannityato dvicaramasamaye tayoH sattAvyavacchedaH / tathA jJAnAvaraNaM paJcavidham , antarAyaM pazcavidham , ityetaddazakam , darzanAvaraNAni catvAri, ityetAzcaturdaza prakRtIH kSINakaSAyacchadmasthazcaramasamaye hantItyatastatra tAsAM vyvcchedH||48|| devaduga paNasarIraM, paMcasarIrassa baMdhaNaM ceva / paMceva ya saMghAyA, saMThANA tahaNya chakkaM ca // 49 // tinni ya aMgovaMgA, saMghayaNaM taha ya hoi chakkaM ca / paMceva ya vaNNarasA, do gaMdhA aTTa phAsAya // 50 // aguruyalahuyacaukaM, vihAyagaiduga thirAthiraM ceva |suhsussrjuylaavi ya, patteyaM dUbhagaM ajsN|| 51 // For Private And Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ttiikopetH| karmastakaH aNaejaM nimiNaM ciya, apajattaM taha ya nIyagoyaM c| annayaraveyaNiyaM ajogidacaramaMmi vocchinnnnaa52|| | gAthAcatuSTayam // devgtirdevaanupuurvii| paJca zarIrANyaudArikAdIni / pnycshriirsyaudaarikaaderbndhnaanyaudaarikbndhnaa||96|| dIni / paJca saMghAtanAmAnyaudArikasaGghAtAdIni / saMsthAnaSadaM SaTprakAra samacaturasrAdi / trINyaGgopAGganAmAnyaudArikABAGgopAGgAdIni / saMhananapardU paMprakAraM vajrarSabhanArAcAdi / 'paMceva yu vaNNUrasA' iti, paJca varNanAmAMni kRSNAdIni, paJca |rasanAmAni tikkAdIni / dve gandhanAmanI surabhi asurabhi ca / aSTau sparzanAmAni karkazAdIni / 'aguruyalahuyacaukaM' iti, agurulaghRpaghAtaparAghAtocchAsAkhya catuSkam / vihAyagaiduga' iti, prazastavihAyogatiraprazastavijJAyogatiH, ityetavika sthiramasthiraM 'suhasussarajuyalAvi ya' iti, zubhamazubhaM susvaraM duHsvaramiti / pratyekaM durbhagamayazAkItiranAdeyaM nirmANamaparyAptakaM nIcairgotramanyataravedanIyamanudayAvasthaM sAtamasAtaM vA / ityetA dvAsaptatiH prakRtayaH sattAmadhikRtyAyomidvicaramasamaye vyvcchinnaaH| sarvA api hyetA anudayAvasthAH / tatazca yadyapi sayoginA yoganirodhaM kurvatA sarvAsAmaghAtiprakRtInAM kAlataH samaiva guNazreNiruparacitA tathA'pyanudayAvasthaprakRtInAM caramasamaye dalikamudayavatISu stibukasaMkrameNa saMkrAntatvAt AtmAnubhAvato nAsti / tena dvicaramasamaye tatsattAvyavacchedaH // 49 // 50 // 51 // 52 // annayaraveyaNIyaM, maNuyAU maNuyaduvaya boddhvaa| paMciMdiyajAIviya, tasasubhagAejja pajjattaM // 53 // bAyara jasakittIviya, titthayaraMuccagoyayaM ceva / eyA terasa payaDI, ajogicarimaMmi vocchinnA // 54 // // sattA smmttaa|| // 28 // For Private And Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthAdvayam // anyataravedanIyaM sAtamasAtaM vA, yadudayAvasthaM manuSyAyuH, 'maNuyaduvaya bodavA manujadvitayaM manujagatiH manuSyAnupUrvI pazcendriyajAtiH trasaM subhagaM AdeyaM paryAptaM bAdaraM yaza kIrtistIrthakaraM uccairgotram , ityetAstrayodaza prakRtayo'yogicaramasamaye vyavacchinnAH sattAmadhikRtya / apareSAM punarAcAryANAM matena-manujAnupUrvyA dvicaramasamaye sattAvyava-18 cchedaH, udayAbhAvAt / udayavatInAM hi dvAdazAnAM stibukasaGkamAbhAvAtsvAnubhave dalika caramasamaye'pi dRzyata evetila yuktastAsAM caramasamaye vyvcchedH| AnupUrvInAmnAM catuNAmapi kSetravipAkitvAdbhavAntarApAntarAlagatAvevodayastena bhavasthasya nAsti tdudyH| tadabhAvAcAyogidvicaramasamaye manujAnupUA api sttaavyvcchedH| tatazca tammatenoliGganagAthAdAvevaM pATho draSTavya:-"tevattariM ducarime vArasacarame ajogiNokhINe" iti / tathA-"aNaegjAnimiNamaNuyANupubipajjattayaM canIyaM ca" / tathA-"maNuyAU maNuyagai ya boddhavA" / tathA-"eyA bArasa payaDI ajogicarimaMmi vocchinnA" iti / tathA cehApyudayAdhikAre dvAdazAnAmayoginyudaya uktaH 'bArasa udaye ajogatA' // 53 // 54 // ||iti sttaadhikaarH|| - tadevaM bhagavatA krameNa guNasthAnAnyArohatA saMpAdita karmaprakRtibandhodayodIraNAsattAvyavacchedAkhyaM guNamabhiSTutya stavakAraH sarvakarmabandhAdivyavacchedodbhavaM bhagavato niratizayaM guNaM darzayannAtmanaH prazastAdhyavasAyapravRttihetuM prArthanAvizeSamAha tihuyaNamahio, siddho buddho niraMjaNo nicco| disau varanANalaMbha, daMsaNasuddhiM samAhiM c||55|| 'saH' bhagavAnevamAtmanaH saMpAditaguNAtizayaH me mahyaM dizatu jJAnalAbhAdikamiti saMbandhaH / tribhuvanena devamanujA AISISTAR For Private And Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastavaH // 97 // % saralokatrayalakSaNena sahitaH pUjitaH, 'siddha' niSThitAzeSaprayojanaH, 'buddhaH' samastavastuviSayakevalabodhabhAk, 'nirnyjnHttiikopetH| nirgatAzeSakliSTakarmacakSaNaH, 'nityaH' dhuvaH sAdyanidhanaM kAlaM tatpayoyAparityAgI 'dizanu' dadAtu varamuttamaM jJAnaM samyaga-1. jJAnarUpaM matijJAnAdikevalajJAnAntaM tasya lAbhamaprAptaprAptilakSaNam , tathA darzanaM samyaktvaM tasya zuddhiM darzanamohanIyakapagamakRtaM vaimalyam , tathA 'samAdhi' cAritravizuddhAtmakamiti // 55 // smRtyanusAreNa mayA, ydgditmihonmdhikmaagmtH| tatkSantavyaM zrutazu-ddhabuddhibhiH zodhanIyaM ca // 1 // iti zvetapaTAcArya-govindagaNinA kRtA / karmastavasya TIkeya, devanAgagurogirA // 2 // anuSTupchandasAM prAyaH, saMkalayyAnuvarNitam / sahasramekaM zlokAnAM, navatyuttarameva ca // 3 // % % % samApto'yaMsaTIkaHkarmastavAkhyodvitIyaH karmagranthaH / AE% // 29 // % 1 "savai,subu-" ityapi / 2 "ryazrIgovindena nirmitA" ityapi pAThaH // For Private And Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // aham // // nyAyAmbhonidhi-pratibhApratikRti-zrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapadmebhyo nmH|| bandhasvAmitvAkhyastRtIyaH krmgrnthH| shriimdhribhdrsuurivircitvyaakhyyopetH| gatyAdimArgaNAsthAna-bandhasvAmitvadezakam / natvA vIraM jinaM vakSye, bandhasvAmitvavRttikAm // 1 // iha svaparopakArAya yathArthAbhidhAnaM bandhasvAmitvaprakaraNamAripsurAcAryoM maGgalAdipratipAdakaM gAthAsUtramidamAha-. namiUNa vaddhamANaM, gaiyAIThANadesayaM siddhaM / gaiyAiesu vocchaM, baMdhassAmittamogheNaM // 1 // vyAkhyA-iha prathamArDena maGgalaM dvitIyArddhanAbhidheyaM sAkSAduktam / prayojanasaMbandhau tu sAmarthyagamyau, iti gAthAsa4 mudAyArthaH / avayavArthastvayam-'vakSye' abhidhAsye, kiM tad ? 'bandhasvAmitvaM' mithyAtvAdibhirbandhahetubhiH karmaparamA NUnAM jIvapradezaiH saha saibandho bandhastasya svAmitvamAdhipatyaM bandhasvAmitvaM, jIvAnAmiti gamyate / keSu ? 'gaiyAi|esu' iti, gatyAdimArgaNAsthAneSu, kena ? 'opena' sAmAnyena, kiM kRtvA ? 'natvA' praNamya, kam ? 'varddhamAnaM, svakulasamR|ddhivRddhikArakatvena pitRbhyAM vyavasthApitaivaMvidhanAmakaM caramatIrthAdhipatiM, zeSajinatyAgena ca varddhamAnagrahaNaM vartamAnatI For Private And Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sttiikm| bandhasvAmitvam // 98 // SASARASRESS rthAdhipatitvena paramopakAritvAt / kIdRzam ? gatirAdiryeSAM tAni gatyAdIni tAni ca tAni sthAnAni ca gatyAdisthAnAni teSAM dezakaH pratipAdako gatyAdisthAnadezakastam / tathA sitaM barddha dhmAtaM bhasmasAtkRtamaSTaprakAraM karma yena sa siddhastam / iti gaathaarthH||1|| gatyAdInyevAhagaha iMdie ya kAe, joe vee kAya nANe ya / saMjama daMsaNa lesA, bhava samme saNNi AhAre // 2 // vyAkhyA-tatra 'gatayoM' narakagatyAdyAzcatasraH / 'indriyANi' sparzanAdIni paJca / 'kAyA' pRthivyAdayaH SaT / 'yogaa'| satyamanaHprabhRtayaH paJcadaza / 'vedAH' striivedaadystryH| 'kaSAyAH krodhodyshctvaarH| 'jJAnAni' matijJAnAdIni paJca / ihopalakSaNatvena vipakSasyApi saMgrahAdajJAnAnyapi matyajJAnAdIni trINi grAhyANi / evamuttaratrApi kvApyupalakSaNavyAkhyAnaM draSTavyam / nanu jJAne prastute upalakSaNatvena kimarthamajJAnatrayagrahaNaM kRtam , satyaM, saumya ! caturdazamArgaNAsthAneSu pratyeka sarvasAMsArikasattvasaMgrahArtham / tathA 'saMyamaH' sAmAyikAdiH pnycprkaarH| upalakSaNatvAdezasaMyamAsayamau ca, ityete saptAtrApi graahyaaH| 'darzanAni cakSurdarzanAdIni catvAri / 'lezyA' kRSNalezyAdyAH SaT / bhavapadena bhavyAbhavyau dvau grAhyau / 'samyaktvAni' vedakAdIni trINi / saMjJipadena saMjhyasaMjJinau dvau / AhArakapadena AhArakAnAhArako dvau gRhItau / iti dvaargaathaasmaasaarthH||2|| iha yadyapi gatyAdiSu bandhasvAmitvaM vakSyAmIti prAguktaM tathA'pi na tadguNasthAnakanirapekSaM vakSyate / guNasthAnakAnA SASSASSIERRIERRARASHNEE // 1 // For Private And Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mapi bandhasvAmitvavadgatyAdyAzritatvAditi guNasthAnakAni / tathA gatyAdyAzritatvenaiva suranirayanaratirazcAM paryAdhAparyAptakajIvasthAnayorapi bandhasvAmitvasya vakSyamANatvAditi jIvasthAnAni ca gatiSu darzayannAhaguNaThANAsuranirae, cau paNa tiriesucaudasa naresu jIvaTThANA tirie, caudasa sesesu dagadagaMjANa gItiriyam // vyAkhyA-iha yathAsaMbhavaM sarvatra liGgavyatyayavibhakilopAdikaM prAkRtatvAiSTavyam / tatazca guNasthAnakAni-"micchahihI sAsA-yaNe ya taha sammamicchadihI y| avirayasammadihI, virayAvirae pamatte y||1|| tatto ya| appamatte. niyaTTi aniyaTTibAyare muhume / uvasaMta khINamohe, hoi sajogI ajogI ya // 2 // " iti nAmakAni / etAni caka kiyanti bhavanti? ityAha-suranArakayozcatvAri pratyekamAdyAni jAnIhi, iti saMbandhaH / tathA pazca tiryakSa AdyAnyeva / tathA caturdaza nareSu / iti yojitAni catasRSvapi gatiSu guNasthAnakAni, samprati tAsveva jIvasthAnAni yojayannAha-jIvasthAnAni-"suhamA bAyara beI-diyA ya teiMdiyA ya curiNdii| assaNNI saNNI khalu, caudasa pajatta apajattA // 1 // " ityevaMrUpANi / etAni ca keSu kiyanti bhavanti? ityAha-tiryakSu caturdaza / 'zeSeSu' suranaranArakeSu dvika dvika jIvasthAnayoriti zeSaH / paryAptAparyAptakasaMjJipaJcendriyalakSaNaM 'jAnIhi avabudhyasveti / nanu saMmUrchanajAparyApsalakSaNaM nareSu tRtIyamapi jIvasthAnakamasti tatkathamatra na gRhItam !, ityatrocyate-tiryaggrahaNena teSAM grahaNAditi na doSaH / iti gAthArthaH // 3 // iha bandhasvAmitvaM vakSya ityuktam / bandhazca karmaprakRtInAM bhavati, ataH ziSyahitArtha sUtre'nukkA api prathamaM prakRtayaH For Private And Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saTIkam / bandhasvA- mitvam sarvAH prarUpyante, tAzcaitAH-"dasaNa 1 nANAvaraNa 2 'ntarAya 3 mohA 4 ''35goya 6veyaNiyaM 7 / nAma 8 ca nava 181 paNa 2 paNa 3 'vIsa 4 cau 5du 6 du7 biyAla 8 vihaM ||1||nynneyrohikevl-dsnnaavrnnyN bhave cuhaa| | niddApayalAhiM chahA, nidaaiduruttthiinnddhii||2|| nANAvaraNaM maisuyohimaNonANakevalAvaraNaM / vigdhaM dANe lAbhe, bhoguvabhogesu virie ya ||3||sols kasAya nava nokasAya daMsaNatigaM ca mohaNiyaM / narayatirinarasurAU, nIucca sAyamassAyaM // 4 // gai.1 jAi 2 taNu 3 uvaMgA 4, baMdhaNa 5 saMghAyaNANi 6 saMghayaNA 7 / saMThANa 8 vaNa 9gaMdha |10 rasa 11 phAsa 12 aNupukhi 13 vihagagaI 14 // 5 // piMDapayaDitti caudasa, paradhAujoyaAyavussAsaM / agurulahutitthanimiNovadhAyamii aha patteyA // 6 // tasapAyarapajattaM, pattetha thiraM subhaM ca subhagaM ca / sUsara Aeja jasaM, tasadasagaM thAvaradasaM tu imaM // 7 // thAvara suhuma apaja, saahaarnnathirasubhdubhgaanni| dUsaraNAejAjasamiya nAme seyarA vIsaM // 8 // tasacau thirachaka athirachaka suhumatiga thAvaracaukaM / subhagatigAivibhAsA, payaDINa tayAi saMkhAhiM // 9 // gaiyAINa ya kamaso, cau 1 paNa 2 paNa 3 ti 4 paNa 5 paMca 1 7 chakaM 8 paNa 9duga 10 paNa 11 'Da 12 cau 13 duga 14miya uttarabheya paNasaThThI // 10 // nirayatirinarasuragaI, igabiyatiyacaupaNidi jAIo / orAliyaveubiyaAhAragateyakammaiyA // 11 // paDhamatitaNUNuvaMgA, baMdhaNa saMghAyaNA ya taNunAmA / sutte sattiviseso saMghayaNamihahinicautti // 12 // chaddhA saMghayaNaM vajjarisabhanArAya 1 vajanArAyaM 2 nArAya 3 maddhanArAya 4 kIliyA 5 taha ya chebaha 6 // 13 // sama 1"tAzcemAH" ityapi pAThaH / 2 "hRvaha" ityapi paatthH| // 2 // For Private And Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caurasaM 1 naggoha 2 sAi 3 khujANi 4 vAmaNaM 5 huMDaM 6 / saMThANA vaNNA kiNhanIlalohiyahaliddasiyA // 14 // sura-12 bhi 1 durabhI 2 rasA paNa, titta 1 kaDu 2 kasAya 3 aMbilA 4 mahurA 5 / phAsA guru 1 lahu 2 miu 3 khara 4 sI 5. | uNha 6 siNiddha 7 rukkha 8'ddh||15||cuh gaivaNupudhI,duvihAya suhAsuhA vihaaygii| gaiaNupuvI u dugaM, tigaM tu taM ciya niyAujuyaM // 16 // iya teNauI saMte, baMdhaNapaNNarasageNa tisayaM vA / vaNNAibheya 16 baMdhaNa 15 saMghAya 5 viNA u sattahI // 17 // sA buMdhudae baMdhaNasaMghAyA niyataNuggahaNagahiyA / vaNNAivigappA vi hu, na ya baMdhe sammamIsAi // 18 // veubAhArorAliyANa saga 3 teya 3 kamma 3 juttANaM / nava baMdhaNANi iyaradusahiyANaM tiNNi 3 tesiM ca 3 // 19 // " asyA ayamarthaH-pUrvagRhItavaikriyapudgalaiH saha parasparaM gRhyamANAnvaikriyapudgalAnuditena yena karmaNA banAtyAtmA tadvaikriyavaikriyabandhanam 1 / evaM vaikriyataijasaM 2 vaikriyakArmaNaM 3 / AhArakAhAraka 4 AhArakataijasa 5 AhArakakArmaNa 6audArikaudArika 7 audArikataijasa 8 audArikakArmaNa 9 vaikriyataijasakArmaNa 10 AhArakataijasakAmaNa 11 audArikataijasakArmaNa 12 'tesiM ca' iti, tayostaijasakArmaNayoH-taijasataijasa 13 taijasakArmaNa 14 kArmaNakArmaNa 15 bandhanAni / iti paJcadaza bandhanAni / varNAdiviMzataH zubhAzubhavibhAgo'yam-"nIlakasiNaM dugaMdhaM, tittaM kaDuyaM guruM kharaM rukkhaM / sIyaM ca asubhanavarga, ikkArasagaM suhaM sesaM // 20 // " iti prarUpitAH prkRtyH| AsAM vyAkhyAnaM granthAntarAdavaseyam , gamanikAmAtratvAt prastutaprayAsasyeti // For Private And Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sttiikm| taM, napuMsa igovaaiiyniiymujoyN| bhagArakAyu 3 lakSaNam , HAR sevAtarsa bandhasvA atha vakSyamANArthopayogi mithyAdRSTisAsvAdanaguNasthAnakavyavacchinnaprakRtisaMkhyAsUcaka gAthAdvayamAhamitvam dAnirayatigaM micchattaM, napuMsa igavigalajAi aayaavN| chevaTTha thAvaracaU, huMDaM ciya micchdihimmi||4|| // 10 // pAthINatigitthI aNa tiritiga kuvihagaI yanIyamujjoyaM / bhagatiga pnnuviisaa,mjjhimsNtthaannsNghynnaa||5|| vyAkhyA-nirayatigaM' iti, narakatrikaM narakagati 1 narakAnupUrvI 2 narakAyu 3 lakSaNam , mithyAtvaM 4 napuMsakavedaH 45, 'igavigalajAI' iti, ekendriyajAtiH 6, dvi 7tri 8 caturindriya 9jAtayazca, AtapanAma 10 sevArtasaMhananam |11, 'thAvaracaU' iti, sthAvaranAma 12 sUkSmanAma 13 sAdhAraNanAma 14 aparyAptanAma 15 lakSaNaM sthAvaracatuSkam , | huNDasaMsthAnaM 16 ceti prakRtiSoDazakaM mithyAdRSTiguNasthAnake bandhaM pratItya vyavacchinnamiti // 4 // sAmprataM dvitIyagAthA vyAkhyAyate-thINatigitthI' iti, styAnacitrikaM styAnarddhi 1 nidrAnidrA 2 pracalAmacalA 3 lakSaNam , strIvedaH 4, 'aNa' iti, anantAnubandhi-krodha 5 mAna 6 mAyA 7 lobhAH 8,'tiritiga' iti, tiryatrika tiryaggati 9 tiryagAnupUrvI 10 tiryagAyu 11 lekSaNam , 'kuvihagaI ya' iti, azubhavihAyogatizca 12, nIcairgotraM 13 udyotanAma 14, 'bhagatiga' iti, durbhagatrikaM durbhaganAma 15 anAdeyanAma 16 duHsvaranAma 17 rUpam , 'majjhimasaMThANasaMghayaNA' iti, madhyamasaMsthAnAni catvAri nyagrodhaparimaNDalaM 18 sAdi 19 vAmanaM 20 kunaM 21 ceti, saMhananAni catvAri RSabhanArAcaM 22 nArAcaM 23 arddhanArAcaM 24 kIlikA 25 ceti paJcaviMzatiprakRtayaH / AsAM sAsAdanaguNasthAne bandhamAzritya 1 keSucitpustakeSu-"sAsAdana-" ityapi pAThaH / 2 "dubhagatigaM" ityapi pAThaH / 3 "prati vyavacchinnamiti" ityapi pAThaH // For Private And Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ASSACREASEARCISESS vyavaccheda iti zeSaH / sAsAdanaguNasthAnakasvarUpaM tvidam-"uvasamasammattAo, cayao micchaM apAvamANassa / sAsAyaNasammattaM, tayaMtarAlammi chAvaliyaM // 1 // iti gaathaarthH||5|| | vyAkhyAtaM vakSyamANArthopayogi gAthAdvayam / atha prastutamabhidhIyate, tatra mArgaNAsthAnAnAM prathamaM gatidvAramAzritya narakagatAvoghabandhaH pratipAdyatethAvaracaujAI cau, viuvAhAraduga surnirtigaanni|aayvjuyaa''hiN UNaM, egahiyasayaM narayabaMdhe // 6 // vyAkhyA-thAvaracau' iti, sthAvaranAma 1 sUkSmanAma 2 sAdhAraNanAma 3 aparyAptanAmeti 4 catvAri, 'jAI cau' iti, eka 5 dvi 6 tri 7 caturindriya 8 jAtayazcatasraH, 'viuvAhAradurga iti, dvikazabdasya pratyekamabhisaMbandhAdai kriyazarIra 9 tadaGgopAGgadvikam 10, AhArakazarIra 11 tadaGgopAGgadvikam 12, 'suraniratigANi' iti, trikazabdasya pratyekamabhisaMbandhAt suragati 13 surAnupUrvI 14 surAyuSkatrikam 15, narakagati 16 narakAnupUrvI 17 narakAyuSkatrikam 18, eSAM tatpuruSagarbho dvndvH| tAni kiviziSTAni ? ityAha-Ayavajuya' iti, vibhaktilopAdAtapanAma 19 yutAni karmANIti shessH| 'Arhi UNaM' iti, liGgavyatyayenaibhirUnamekAdhikazataM narakabandhe / ayamatrAbhiprAya: ekonaviMzati karmaprakRtIbaMndhAdhikRtakarmaprakRtiviMzatyuttarazatamadhyAnmuktvA tata zeSasyaikottarazatasya 101 narakagatAvoghabandhaH / 'AyavajuyANi mottuM' iti pAThe'yamarthaH-prAktanakarmANi AtapayutAni muktvA, zeSaM tathaiva / iti gAthArthaH // 6 // iti sAmAnyena narakagatau bandhamabhidhAya sAmprataM tasyAmeva mithyAdRSTyAdiguNasthAnakacatuSTayaviziSTaM taM pratipipAdayiSurAha AAAAA For Private And Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir micchA, sANA napADArA yojanA / tataH pAhuNDasaMsthAna saTIkama / bandhasvA- mitvm||10|| SASAR titthoNaM saya micchA, sANA npuhuNddcheymicchonnN| mIsA narAupaNuvIsoNaM sammA narAutitthajuyaM // 7 // gItiriyam // vyAkhyA-atra sAdhyAhArA yojanA / tataH prAguktamekottarazataM, 'titthoNaM' iti, tIrthakaranAmonaM zataM bhavati tanmithyAdRzo bannanti 100 / etacca zataM napuMsakaveda 1 huNDasaMsthAna 2 chedaspRSTasaMhanana 3 mithyAtvo 4 naM satra paNNavatirbhavati, partA sAsAdanA bannanti 96 / eSA ca SaNNavatiH, narAyuzca prAguktapaJcaviMzatizca narAyuHpaJcaviMzatI, tAbhyAmUnA narAyuHpaJcaviMzatyUnA satI saptatirbhavati, tAM mizrA badhnanti 70 iti / etAM ca saptatiM narAyustIrthaMkaranAmayutAM samyagdRSTayo bannanti 72 iti / ayaM ca bandho ratnaprabhAzarkarAmabhAvAlukAprabhAbhidhAnaprathamanarakapRthivItraye| hA draSTavyaH, paGkaprabhAdiSu vizeSavandhAbhidhAnAt / iti gaathaarthH||7|| / atha tameva paGkaprabhAdinarakapRthivItraye gAthAprathamapAdena tathA saptamanarakapRthivyAM pAdoMnagAthAdvayenAhapaMkAisu titthoNaM, narAuhINaM sayaM tu sattamie / maNudugauccehi~ viNA, micchA baMdhati chaNNauI // 8 // huMDAIcurahiyaM, sANA tiriyAuNA ya ignuiN|igunnpnnuviisrhiyaa, sanaraduguccA sapari miise||9|| | vyAkhyA-sAmAnya guNasthAnacatuSTayavarti ca prAktanaprathamanarakapRthivItrayoktaM bandhakadambakaM yathAsaMbhavaM tIrthakaranAmonaM 'paMkAisu' iti, paGkaprabhAdhUmaprabhAtamaHprabhAsu mantavyamiti zeSaH / atra pRthivItraye tIrthakaranAmanimittasamyaktvasadbhAve'pi kSetramAhAtmyena tathAvidhAdhyavasAyAbhAvAttIrthakaranAmakarmavandho nAstIti / tataH sAmAnyena zataM 100, mithyAdRzAM ca zataM 100, sAsAdanAnAM SaNNavatiH 96, mizrANAM saptatiH 70, aviratasamyagdRSTInAmekasaptatiH 71, iti / iha tu For Private And Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4064040*** sAmAnyapade'virataguNasthAnake ca tIrthakaranAmahInatoktA, mithyAdRSyAdiSu triSu punastasya mAgevApanItatvAditi bhaavH| 'marAuhINaM sayaM tu sattamie' ityAdi paGkaprabhAdinarakapRthivItraye sAmAnyena yacchatamuktaM tadeva narAyuSkahInaM punaH saptamyAmoghabandhaH 99 / tuzabdaH punaH yojita eveti / atha tasyAmeva guNasthAnakeSu tannirUpayannAha-maNudurga ityAdi manuSyagatimanuSyAnupUrvIdvikoccairgotrairvinA SaNNavatirbhavati, tAM mithyAdRzo bannanti 96 / iti ||8||ath dvitIyagAthA vyAkhyAyate-huMDAIcaurahiyaM iti, hunnddsNsthaancchedspRssttsNhnnnpuNskvedmithyaatkctusskrhitm| tathA 'tiriyAumA ya' iti, tiryagAyuSA ca rahitAMtAM SaNNaSatiM kRtveti zeSaH, cazabdAdrahitazabdaH prAk samasto'pyatra yojyate / tata ekanavarti 91 sAsAdanA vanantIti prAkkanena saMbandhaH / tathA 'iguNapaNuvIsarahiyA' iti, ekena tiryagAyuSA'nantarApanItenonA rahitakonA sA cAsau paJcaviMzatizca pUrvokA tayA rahitA nyUnA ekonapaJcaviMzatirahitA / tathA 'sanaraduguJcA' iti, saha naradvikoccairvartate sanaradvikoccA, naragatinarAnupUrvIdvikoccaimAtraiH sahitetyarthaH / yekA ekanavatiH sA saptatirbhavati, sA ca mizre 70 / iha saptamyAM narAyustAvanna badhyata eva / tadvandhAbhAve'pi mizraguNasthAnake'virataguNasthAnake ca naragatinarAnupUrvIdvayaM badhyate, tasyAnyadA'pi bandhAt / ayamarthaH-naragatinarAnupUryornarAyuSA saha nAvazyaM pratibandhaH, | yaduta yatrAyurvadhyate tatraiva gatyAnupUrvIdvayamapi, kintu Ayurekadaiva badhyate, gatyAnupUrvIdvayamanyadA'pi badhyata iti / tathA mithyAtvasAsAdainAbhyAM dvayaM na badhyate, kaluSAdhyavasAyatvAditi / atha kathamatrAvirataguNasthAnake bandhasvAmitvaM pRthag| 1 "punararthe" punarartho" ityapi / 3 "yakA" iti khArthikakapatyayAntaM rUpam , "yA" ityarthaH / 3 "sAsAdanayoH tayaM" ityapi / *** * * For Private And Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sttiikm| bandhasvAmitvam // 102 // noktam !, satya, mizrasyevAviratasyApi saptatizyA, nyUnAdhikaprakRterabhAvAt / iti gaathaadvyaarthH||9|| | evaM narakagatau bandhasvAmitvamabhidhAyAtha tiryaggatau sAmAnyena guNasthAnakaviziSTaM ca tadAhatitthAhAradugRNA, tiriyA baMdhati svpyddiio| pajattA taha micchA, sANA uNa solsvihiinnaa||10|| vyAkhyA tIrthakarAhArakaddhikonAH sarvaprakRtIH paryAptAstiryaJcaH prakramAtsAmAnyena banantIti 117 / atra ca tirazcA satyapi samyaktve bhavapratyayAdeva tathAvidhAdhyavasAyAbhAvAttIrthakaranAmnaH saMpUrNasaMyamAbhAvAdAhArakaddhikasya ca bandho nAstIti hRdayam / 'taha micchA' iti, tathA mithyAdRzo'pi paryAptA iti yogaH / saptadazottarazatasaMkhyAH 117 prakRtI-12 nanti / 'sANA uNa' iti, sAsAdanAH punaH SoDazena pUrvokkena vihInAH SoDazavihInAH 101 tA bannanti / iti gaathaarth||10|| tathAnaratigasurAuusabhaM, uraladugaM motu paNNavIsaM ca / aNuhattaraM tu mIsA, surAuNA sttriismmaa||11|| | vyAkhyA-'naratiga' iti, naragatinarAnupUrvInarAyustrika, surAyuH, 'usabhaM' iti, vajrarSabhanArAcaM, eSAM samAhAradvandvastat / 'uraladurga' iti, audArikazarIratadaGgopAGgadvikamiti sapta prakRtIH paJcaviMzatiM ca prAguktAM muktvA. ekottarazatamadhyAditi zeSaH / zeSAmekonasaptati mizrA bannanti 69 / eSaiva surAyuSA sahitA saptatirbhavati 70, tAM 'sammA' iti, aviratasamyagdRSTayo bannanti / iti gaathaarthH||11|| tathA For Private And Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A bIyakasAyaNA desa apajjattA sayaM navaggaM tu / mottaNamoghabandhA, nirasuraAuM viuvichakaM ca // 12 // gItiriyam // vyAkhyA-'bIyakasAyUNA desa' iti, dvitIyakaSAyairapratyAkhyAnAvaraNaiH krodhAdyaizcaturbhirUnA hInA dvitIyakaSAyonAH saptatiH prakRtayaH SaSaSTirbhavati 66, tAH prakRtIrdezaviratA banantIti / paryAptakapazcendriyANAM tiryagjAtInAM bndho'bhihitH| athAparyAptAnAM teSAM tamAha-apajattA' ityAdigAthApAdatrayam , etasya bhAvArtha:-tiryaggatisatkAtsaptadazottarazatalakSaNAdoghabandhAnArakasurAyuSI 'vaikriyapaTUca' vaikriyazarIra -1 tadaGgopAGga-2 narakagati 3 narakAnupUrvI 4 devagati 5 devAnupUrvI 6 lakSaNaM muktvA zeSaM zataM navAgram 109, tuzabdasya punararthaskheha saMbandhAdapayAMptapaJce-| ndriyAH punastiryagjAtayo bannanti / iti gaathaarthH||12|| | evaM.tiryaggatau bandhasvAmitvamuktam / sAmprataM naragatAvAdyaguNasthAnakapaJcake tadatidizan zeSaguNasthAnakeSu tadevAhatiriyA vanarA payaDI, baMdhaMtI micchamAiyA paMca / ajayAi paMca titthaM, apamattaniyahi AhAraM // 13 // kammatthayabaMdhasamo, pamattamAMINa hoi bandho u| appajjattA maNuyA, tiriyA va sayaM navaggaM tu // 14 // RT vyAkhyA-sImAmyena narA viMzatyuttarazataM banantIti prakramaH / mithyAgAdyAH pazca tiryazca iva prakRtIbaMdhantIti / / atraiva vizeSamAha-'ajayAi paMca tithaM' iti, aviratasamyagdRSyAdyA nivRttibAdarAntAH paJca tIrthakaranAma bananti / tathA 'apamattaniyahi AhAraM' iti, apramattanivRttibAdarAH saptamASTamaguNasthAnakavartino yatayo dvikazabdAdhyAhArAdAhArakadvikaM banantIti // 13 // tathA karmastavabandhasamaH,makArasyAlAkSaNikatvAt pramattAdInAM punarmanuSyANAM bhavati bndhH| ASANSAR For Private And Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bandhasvA mitvam // 103 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tuzabdaH punararthaH prAgeva yojita iti, asyAH sArddhagAthAyAH sAmAnyena caturdazaguNasthAnakeSu ca narabandhamadhikRtyaivaM sazabda | saMskArAGkataH sthApanA - tatra sAmAnyena viMzatyadhikazataM 120, mithyAdRzAM saptadazottarazataM 117, sAsAdanAnAmekottarazarta 101, mizrANAmekonasaptatiH 69, aviratasamyagdRSTInAmekasaptatiH 71, dezaviratAnAM saptaSaSTiH 67, pramattAnAM triSaSTiH 63, apramattAnAmekonaSaSTiH 59, nivRttivAdarANAmaSTapaJcAzat 58 SaTpaJcAzat 56 SaDUiMzatizceti 26 vibhAgatrayam, anivRttibAdarANAM dvAviMzatiH 22 ekaviMzatiH 21 viMzatiH 20 ekonaviMzatiH 19 aSTAdaza 18 ceti pazca vibhAgAH, sUkSmasamparAyANAM saptadaza 17, upazAntamoha 1 kSINamoha 1 sayoginAM 1 pratyekamekaiva / ayoginAM mandho nAsti / iti "kammanthayaMbaMdhasamo, pamattamAINa hoi baMdho u" ityuktam / tatra karmastavagranthe sAmAnyato bandhaM pratyuktaM, na punaH kAzcana gatimAzritya / yathA - " satarasasayameguttara causayarI taha ya sattasayarI ya / sagasaTThI tevaTThI, uNasaTThI aDavaNNA ya // 1 // chappaNNA chabIsA, bAvIsA sattaregamegaM ca / ego ya baMdhaseso, micchAisu hoMti nAyabA // 2 // " aGkatastu sAmA| nyena 120 / mi0 117 / sA0 101 / mi0 74 / a0 77 / de0 67 / pra0 63 / a0 59 / ni0 58, 56, 26 / a0 22, 21, 20, 19, 18 / sU0 17 / u0 1 / kSI0 1 / saM0 1 / a0 1 / etAni cAGkasthAnAni pratiguNasthAnamanena prakRtivyavacchedakrameNa jAyante / yathA - "micche solasa paNuvIsa sAsaNe avirae ya dasapayaDI / cauchakamega dese, virae ya kameNa vocchinnA // 1 // dugatIsa caurapube, paMca niyaTTimmi baMdha voccheo / solasa muhumasarAge, sAya sajogI jiNavariMde // 2 // iha mithyAdRSTisAsAdanaguNasthAnakadvaye 'bandhaM prati vyavacchinnAH prakRtayo'traiva prAk prati For Private And Personal Use Only saTIkam // 6 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - -- paaditaaH| mizre tu na kAzcana prakRtayo vyavacchinnAH, ato'virataguNasthAnakAdau bandhaM prati vyavacchinnAH prakRtayaH pratipAdyante / tadyathA-"bIyakasAyacaukaM 4, maNuyAuM 5 maNuyaduvaya 7 orAlaM 8 / tassa ya aMgovaMgaM 9, saMghayaNAI 10 avirayammi // 1 // taiyakasAyacaukaM 4, virayAvirayammi baMdhavoccheo / assAya 1 marai 2 sogaM 3, taha ceva ya athira 4 asuhaM 5 ca // 2 // ajasakittI 6 ya tahA, pamattavirayammi baMdhavoccheo / devAuyaM ca egaM,. nAyavaM appamattaMmi // 3 // nidA 1 payalA 2 ya tahA, apuvapaDhamaMmi bNdhvuccheo| devadugaM 2 paMciMdiya 3, urAlavaja causarIraM 7 // 4 // samacauraM 8 veubiya 9, AhAragaaMguvaMganAmaM 10 ca / vaNNacaukaM 14 ca tahA, aguruyalahuyaM ca cattAri 18 // 5 // tasacau 22 pasatyameva ya, vihAyagai 23 thira 24 suhaM ca 25 nAyavaM / suyaM 26 sUsarameva ya 27, Aeja 28 ceva nimiNaM ca 29 // 6 // titthayarameva tIsaM 30, apuSachanbhAya baMdhavoccheo / hAsa 1 rai 2 bhaya 3 duguMchA 4, apuvacarimammi bocchinnA // 7 // purisaM 1 causaMjalaNaM 5, paMca ya payaDIoM paMcabhAgammi / aniyaTTIaddhAe, jahakkama |baMdhavoccheo // 8 // nANaMtarAyadasagaM 10, daMsaNacattAri 14 ucca 15 jasakittI 16 / eyA solasa payaDI suhumasarAgami vocchinnA // 9 // uvasaMtakhINamohe, jogammi u sAya 1 bNdhvoccheo| nAyabo payaDINaM, baMdhassaMto aNaMto ya // 10 // " bandhasyAnto'nantazcetyasyAyamarthaH yAH prakRtayo yatra guNasthAne vyavacchinnAstatra tAsAmanto'tanaguNasthAne na gacchantIti, anyAsAM tvananta uttaratrApi gacchantIti tAtparyamiti / AsAM dazAnAmapi gAthAnA punarvyAkhyAnaM karmastava-| 1 karmastave tu "tahappamattammi nAyavaM" ityevaMrUpaH pATho dRzyate / / For Private And Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bandhasvAmitvam // 104 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkAto boddhavyamiti / tathA'traiva prakRtyapakarSaprakSepakathanagAthAH / yathA - "vIsasayaM sAmanne, sattarasasayaM tu baMdhae miccho / titthayarAhAradurga, na baMdhae phiTTae teNa // 1 // sammA micchaddiTThI, AUNi na baMdhae jao tANi / phiTTaMti teNa tassa u ajjhavasAo jao natthi // 2 // titthayaraM pakkhippara, sammaddidvimmi baMdhae jeNa / sammattassa guNeNaM, AUNi ya tattha khiSpaMti // 3 // AhAramadhyamatte, pakkhippara jeNa saMjamo tassa / iya dusu guNaThANesuM, avagariso dosu pakkhevo ||4|| " iha karmastavo| taguNasthAnakabandhAt naratirazcAM mizrAvirataguNasthAnakayorvizeSo'yaM draSTavyaH / tadyathA-- karmastaye mizraguNasthAnake catuHsaptatiH 74, avirata guNasthAnake saptasaptatiH 77 iti / naratirazcAM punarmanuSyagatimanuSyAnupUrvI vajrarSabhanArAcasaMhananaudArikazarIratadaGgopAGgalakSaNaprakRtipaJcakasya bandhAbhAvAnmizraguNasthAnake ekonasaptatiH 69, avirate saptatiH 70, kevalaM narANAM tIrthakarakSepe ekasaptatiH 71 iti / ihaikasaptatipramANanarabandhamadhye'nantaroktaprakRtipaJcake narAyuSke ca kSipte karmastavoktA saptasaptatirbhavati avirataguNasthAnake 77 iti / evaM sAmAnyakarmastavoktAGkAvalI naratiryagaGkAvalI ca kiMcitpRthagjAteti kevalaM tirazcAM paJcaiva guNasthAnAni, narANAM tu sarvANyeva / vizeSastu mizrAvirataguNasthAnayoriti tAtparyArthaH / vistaratastu karmaprakRtivarNanAdi karmastavaTIkAto vijJeyamiti // tathA-'appajattA' ityAdi, aparyAptamanujAH punastiryazca iva zataM navAgraM 109 baghnanti / tuzabdo yojita eva / iti gAthAdvayArthaH // 14 // evaM manuSyagatau bandhasvAmitvamuktam / sAmprataM devagatimadhikRtya tatpratipAdayannAha - veuvAhAradugaM, nArayasurasuhumavigalajAitigaM / motuM cauraggasayaM, devA baMdhaMti oheNaM // 15 // For Private And Personal Use Only saTIkam / // 7 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SASSAGARMARKARK vyAkhyA-'beuvAhAradurga' iti, dvikazabdasya pratyekamabhisaMbandhAdvaikriyazarIratadaGgopAGgadvikaM, AhArakazarIratadaGgopAGgadvikam / 'nArayasurasuhumavigalajAitirga' iti, trikazabdasya pratyekamabhisaMbandhAnArakatrikaM suratrikaM ca prAgvat / sUkSmatrikaM tu sUkSmanAmasAdhAraNanAmAparyAptanAmalakSaNam / vikalajAtitrikaM ca prAgvat / evametAH SoDaza prakRtIrddhanddhagarbhAstatpuruSakRtasamAsAH viMzatyadhikazatamadhyAnmuktvA caturagrazataM 104 oghena devA bananti / iti gAthArthaH // 15 // evamoghavandha pratipAdya sAmprataM guNasthAnakeSu tannirUpayazAhatitthoNaM taM micchA, sANA chevaDaMDanapumicchaM / egidiMthAvarAyavapayaDI mottaNa chnnuii||16|| ___ vyAkhyA-taJca caturaprazataM tIrthakaranAmonaM mithyAdRzo devA badhnanti iti prAktanena saMbandhaH / evamuttaratrApi 103 / chedaspRSTasaMhananahuNDasaMsthAnanapuMsakavedamithyAtvamiti dvandvaikavadbhAvaH / tathaikendriyajAtisthAvaranAmAtapanAmaprakRtIvi. hitadvandvasamAsAH / evametAH saptApi jyadhikazatamadhyAnmuktvA zeSAM SaNNavatiM sAsAdanasamyagdRSTidevA 96 bnnti| iti gAthArthaH // 16 // tathAoghuttaM paNuvIsaM, narAujuttaM vivajiuM miisaa| baMdhati sayarimajayA, titthaMnarAUhiM bigasayarI // 17 // vyAkhyA oghoktAM puzcaviMzatiM narAyuryuktAM SaNNavatemadhyAdvivarya zeSAMsaptatiM 'mizrAH' samyagmithyAdRSTayo devA bannanti 70 / eSA ca saptatistIrthakaranAmanarAyuA saha dvisaptatibhavati, tAM 72 ayatA bAmanti / iti gaathaarthH||17|| For Private And Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | sttiikm| bndhsvaamitvm||105|| 64- 6RntrentNRG iti sAmAnyena devagatibandha pratipAditaH, sAmprataM vizeSato devavizeSanAmoccAraNapUrvakaM tamAhamicchAiavirayaMtA, devoghaM titthahINa baMdhaMti / bhavaNavaNajoidevA, devIo ceva sabAo // 18 // | vyAkhyA-atra padaghaTanaivaM kAryA-bhavanapativyantarajyotiSkadevAH sarve tahevyazcaiva sarvA mithyAgAdyA aviratasamyagdRSTiparyantA vibhakilopAttIrthakaranAmahInaM devauSaM caturagrazatAdilakSaNaM yathAsaMbhavaM bannantiIti / tadyathA-sAmAnyatasyadhikazataM 103, mithyAdRzo'pi tryadhikazataM 103, sAsAdanAH SaNNavarti 96, mizrAH saptatiM 70, aviratA ekA-1 dhikasaptatiM 71 bannanti / iti gaathaarthH||18|| tathAsAmannadevabhaMgo, sohammIsANa micchamAINaM / sahasAraMtA igithAvarAyavoNaM saNaMkumArAI // 19 // / | gItiriyam // vyAkhyA-'sAmAnyadevabhaGgakA' pUrvoktazcaturagrazatAdilakSaNaH 104, kayoH ? vibhaktilopAtsaudharmezAnayo, keSAm ? makAro'lAkSaNikA, mithyAhagAdInoM bhavatIti zeSaH / iha yadyapi 'micchamAINaM' ityuktaM tathA'pi sAmAnyamapi draSTavyam / tataH sAmAnyena caturagrazataM 104, mithyAdRzAM vyagrazataM 103, sAsAdanAnAM SaNNavatiH 96, mizrANAM saptatiH 70, aviratAnI dvisaptati 72 riti / 'sahasAraMtA' ityAdiyojanA tvevaM kAryA-sanatkumArAdyAH sahasrArAntA devA ekendriyajAtisthAvarAtaponamoghaM caturamazatAdilakSaNaM bannanti / tadyathA-sAmAgyenaikAgrazataM 101, mithyAdRzaH zataM 100, sAsAdanAH SaNNavatiM 96, mizrAH sapatiM 70, ayatA dvisaptati 72 mityatra sAsAdanAdiguNasthAnakatraye For Private And Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RECAC R ekendriyAdiprakRtitrayasya, "titthoNaM taM micchA, sANA chevaThThahuMDanapumicchaM / egiMdithAvarAyava-" iti gAthayA prAgevApanItatvAnna kazcitsavAvizeSa iha / iti gaathaarthH||19|| __ atha sanatkumArAdisahasrArAntadevA rasaprabhAdipRthivItrayanArakAca bandhamAzritya samA iti gAthAyAH prathamArDena, tathA pazcimArDenAnatAdinaiveyakAntadevAnAM sAmAnyavandhaM dazayannAharayaNAnArayasarisA, sahasAraMtA saNaMkumArAI / igithAvarAyavatiritigujjoUNaM tu ANayAIyA // 20 // ___gItiriyam // vyAkhyA-rayaNA' iti sUcakatvAtsUtramiti nyAyAtpadAvayave padasamudAyopacArAdvA rasaprabhocyate / upalakSaNaM caitat prathamapRthivItrayasya / tatazca ratnaprabhAnArakAstaiH sadRzAH samAH 'ralaprabhAnArakasadRzAH' / ka ete ? sanatkumArAdyAH sahasrArAmtA devA iti gamyate / tadyathA-sAmAnyenaikAprazataM 101, mithyAzAM zataM 100, sAsAdanAnAM paNNavatiH 96, mizrANAM saptatiH 70, avatAnAM dvisaptati 72 riti / 'igi' ityAdi, ekendriyajAtisthAvaranAmAtapanAmatiryatrikodyotonaM tu caturaprazataM saptanavatirbhavati, sAmAnatAdyA praiveyakanavakAntA devA iti gamyate, |sAmAnyena 97 bannanti / iti gaathaarthH||20|| .. evamAnatAdisAmAmbavandhaM pratipAdya sAmprataM tameva guNasthAnakaviziSTaM nirUpayazAhatitthaM napucautiritiyaujjoUNa parNavIsa snraauN|mottnn micchamAI, narAutitthehi ajayA u||21|| vyAkhyA-asyA bhAvArtho'yam-pUrvoktasaptanavatemadhyAttIrthakara muktveti saMbandhaH / evamuttaratrApi zeSAM SaNNavatiM AGEG A NOCAL For Private And Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bandhavAmitvam saTIkam / // 106 // ROCHAKAC 96 mithyAdRzo bannanti / tathA paNNavatemadhyAt 'napuMsakacatuSka' sevArtasaMhananahuNDasaMsthAnanapuMsakavedamithyAtvalakSaNaM muktvA zeSAM dvinavatiM 92 sAsAdanA babhanti, tathA dvinavatemadhyAttiryatrikoyotonAM 'paJcaviMzati' ekaviMzatimityarthaH, kiMviziSTAm ? 'sanarAyuSa' narAyuryuktAM dvAviMzatimityarthaH, 'muktvA' tyaktvA zeSAM mizrAH saptati 70 bannanti / tathA saptatiM ca narAyustIrthakarAbhyAM sahAviratA bananti 72 / tuzabdAdvizeSAnabhidhAne'pi mithyAtvAdiguNasthAnaka|trayAbhAvAtpazcottaravimAnadevA etAmevAvirataguNasthAnakasatkAM dvisaptatiM 72 bannanti / iti gAthArthaH // 21 // iti devagatau bandhasvAmitvamuktam , tadbhaNanAcca gatibandhamArgaNA samAptA 1 // sAmpratamindriyeSu tadArabhyatetitthAhAraM nirayasurAuM motuM viuvichakaM ca / igavigaliMdI baMdhahi, navuttaraM ogha micchA ya // 22 // vyAkhyA-'titthAhAraM' iti, dvikazabdo lupto draSTavyaH / tatastIrthakarA 1''hArakadvikaM 3, narakAyuH 4, surAyuH 5, 'vaikriyaSadaM ca vaikriyazarIra 6 tadaGgopAGga 7 suragati 8 surAnupUrvI 9 narakagati 1. narakAnupUrvIlakSaNaM 11 viMzatyuttarazatamadhyAditi zeSaH, muktvA zeSa navottaraM zatamiti gamyate 109, 'ogha' iti prAkRtatvAt sAmAnyapadena mithyAdRzazca 109 ekendriyavikalendriyA bananti / iti gAthArthaH // 22 // ____ atha gAthAyAH prathamArddhana teSAM sAsAdane bandhaM samarthayannaparArddhana pazcendriyeSu tamAhasANA baMdhahi~ solasa, niratigahINA yamottu chnnuiN| ogheNaM vIsuttara-sayaM ca paMciMdiyA baMdhe // 23 // vyAkhyA-atrApi padaghaTanaivaM kAryA-narakatrikahInAzca SoDaza prakRtInavottarazatamadhyAnmuktvA zeSAM SaNNavati 96 meka + // 9 + For Private And Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir |ndriyavikalendriyAHsAsAdanA bannanti / paJcendriyAH punaH cazabdasya punararthasyAtra yojanAt 'odhena' sAmAnyena viMzatyuttarazataM 120 'bandhe' iti prAkRtatvAnantIti,atropalakSaNatvAnmithyAtvAdiSu ca karmastavoktabandho draSTavyaH / iti gaathaarthH22|| atraivaikendriyavikalendriyeSu sAsAdanamAzritya matAntaramAhaigivigaliMdI sANA, taNupajjatiMna jaMtijaM teNa / naratiriyAuabaMdhA, mayaMtareNaM tu cunnuiN||24|| vyAkhyA-ekendriyavikalendriyAH sAsAdanAH santaH 'tanuparyAptiM' zarIraparyAptiM 'na yAnti' na gacchanti, 'yad' yasmAddhetostena te naratiryagAyurabandhA iti matAntareNa punazcaturnavarti 94 baghnantIti / atra bhAvArtha:-pUrvamatena zarIraparyApyuttarakAlamapi saasaadnbhaavsyesstttvaadaayurvndho'bhipretH| iha tu prathamameva tannivRtaMrneSTaH / iti gaathaarthH||24|| uktamindriyeSu bandhasvAmitvam 2 // sAmprataM kAyeSu taducyatebhUdagavaNakAyA egidisamA micchsaanndiddiio|mnnuytiguccN mottuM, suhumatasA ogha thuultsaa||25|| vyAkhyA-atraivaM yojanA kAryA-mithyAdRzaH sAsAdanasamyagdRzazca bhUdakavanaspatikAyA ekendriyasamAH / ekendri-3 yANAM tu pUrvamidamuktam , tadyathA-oghataH 109, mi. 109, sA096 / prAguktamatAntareNa tu caturnavatirapi 94 draSTavyA / tathA 'maNuya' ityAdi, asyAyamarthaH-pUrvokkaikendriyavikalendriyasatkAnnavAgrazatAnmanujatrikoccairgotraM muktvA 'sUkSmatrasAH' tejovAyukAyajIvAH paJcottarazataM 105 badhnanti / tathA 'ogha' iti, anusvAralopAdoghaM viMzatyuttarazatAdi 1"-'bhihitaH" ityapi // AAKASARGAAASANAS For Private And Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bandhasvA mitvam // 107 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lakSaNaM karmastavoktaM 'sthUlatrasAH' trasakAyikA banantIti zeSaH / aGkataH sa prAgeva darzitaH / iti gAthArthaH // 25 // evaM kAyeSu bandho'bhihitaH 3 // sAmprataM yogeSu taM pratipAdayannAha - maNavaijogacaukke, ogho uralevi oghanarabhaMgo / niratigasurAuAhAragaM tu hiccA u taMmIse // 26 // vyAkhyA- 'mainovAgyogacatuSke' iti 'catuSkazabdasya pratyekamabhisaMbandhAnmanoyogacatuSke vAgyogacatuSke vetyarthaH, satya 1 mRSA 2 mizrA 3 'satyAmRSAkhye 4 / etatsvarUpaM saMkSepata idam- 'asti jIvaH' ityAdicintanaparaM satyam / etadviparItaM mRSA / tathA dhavakhadirAdiSu vRkSeSu satsu khadiravanamidamiti mizram / satyamRSAvikalamasatyAmRSaM AjJApanAdi, yathAhe devadatta ! ghaTamAnaya, dharme kuru, bhikSAM dehIti / vistaravyAkhyAnaM tu granthAntarAdavaseyaM, gamanikAmAtratvAtprastutaprayAsasyeti / oghabandha viMzatyuttarazatAdiNaH 120 karmastavAbhihito vijJeya iti zeSaH / tathaudArike'pi 'oghanarabhaGgaH' sAmAnyamanuSya bhaGgako draSTavya iti zeSaH, aGkata ubhaye'pi bhaGgakAH prAk pradarzitA eva / tathA narakatrikasurAyurAhArakadvikaM vihitasamAhAradvandvasamAsaM prakRtiSaGkaM viMzatyuttarazatamadhyAditi zeSaH, hitvA zeSasya caturdazAdhikazatasya 114 'tanmizre' | tvaudArikamizre sAmAnyena bandha iti zeSaH / suradvikabhAvanA saptamanarakapRthivyA naradvikabhAvanAvaddraSTavyA / iti gAthArthaH 26 // athaudAra mizrespi guNasthAnakaviziSTaM tamAha - suradugaviubviyadugaM, titthaM hiccA sayaM navaggaM tu / baMdhaMti uralamisse, micchA u sajogiNo sAyaM 27 1 " manoyogavA 0" ityapi / 2 " tvAdetatpra0" ityapi // For Private And Personal Use Only saTIkam / // 10 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA-- suradvikavaikriyadvikaM pUrvoktam, atra tatpuruSagarbhaH samAhAradvandvaH, tIrthakaranAma ceti prakRtipaJcakamanantaroktasAmAnyabandhAccaturdazottarazatAditi gamyate, 'hitvA' parityajya zeSaM navAgrazatamaudArikamizrayoge mithyAdRzastu banamti 109 / tathA sayogina audArikamizrayoga iti pUrveNa yogaH, kevalisamuddhAte saptamaSaSThadvitIyasamayeSu sAtamevaikaM 1 vantIti pUrveNa saMbandhaH / atra yadutkramataH saMyogigrahaNaM tallAghavArtham / yacca prAktanagAthAyAH 'audArikamizre' iti pade'| nuvartamAne punastatpadopAdAnaM tadbhinnagAthAyAM sukhArtham / iti gAthArthaH // 27 // atha sArddhagAthayaudArikamizrayoge bandhaM samarthayan gAthArddhena vaikriyayoge devanArakabandhasamatAM darzayannA (yazcA) ha| niratigahINA solasa, tirinaraAuM pi mocu sANA vi / tiriyA uvihINaM paNNavIsamujjhittu avirae baMdhe titthaM veuvidugaM, suradugasahiyaM uralamisse / sAmannadevanArayabaMdho neo viuvijoge vi // 29 // gItyuhItI te gAthe // vyAkhyA -narakatrikahInAH SoDaza prakRtIH, tathA tiryaGganarAyuSI api navottarazatamadhyAdanantaroktAmmuktvA zeSAM caturnavati 94 maudArikamizrayoga iti pUrveNa yogaH / 'sANA vi' iti, sAsAdanasamyagdRzo'pi / apizabdaH samucayArthaH / banamtIti prAktanena saMbandhaH / tathA caturnavatermadhyAttiryagAyurvihInAM paJcaviMzatiM 'ujjhitvA' parityajya zeSAyAH saptateH 'titthaM veuvidugaM suradugasahiyaM' iti prAkRtavazAttIrthakaranAma vaikriyadvikaM suradvikasahitamiti paJcaprakRtisahitAyA 75 audArikamizrayoge 'avirae' iti, avirata samyagdRSTiguNasthAnake bandhaH / evaM guNasthAnacatuSka evau For Private And Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sttiikm| bandhasvA- mitvmra08) CARICA dArikamizrayogo'pi labhyate nAnyatreti / mizratA cAtra kArmaNenaiva saha mantavyeti / 'sAmannadevanArayavaMdho neo viudhijoge vi' iti, vaikriyayoge'pi sAmAnyadevanArakabandho jnyeyH| sa ca prAgeva pratipAditaH, tadyathA-devAnAM sAmAnyena caturagrazataM 104, mithyAdRzAM vyuttarazataM 103, sAsAdanasamyagdRzAM SaNNavatiH 96, mizrANAM saptatiH 70, aviratasamyagdRzAM dvisaptati 72 riti / nArakANAM tu sAmAnyenakAdhikaM zataM 101, mithyAdRzAM zataM 100, sAsAdanAnAM paNNavatiH 96,mizrANAM saptatiH70,aviratAnAM dvisaptati 72 riti / svabhAvasthadevanArakavaikriyayogo'tra gRhItaH iti gaathaadvyaarthH29|| sAmprataM vaikriyamizrayoge'pi devanArakabandhAtidezagarbha sAmAnyapade mithyAtvasAsAdanAvirataguNasthAnakatrayeca tannirUpayannAhaveuviyamIsammi vi, tiriyanarAuhi vajiyA sesaa|titthonnaa tA micchA,baMdhahiMsANA ucauNauiM30 egidithAvarAyavasaMDhAicaukkavajiyA sesaa| tiriyAUNaM paNuvIsa mottu ajayA satitthA u // 31 // ___ vyAkhyA-vaikriyamizrayoge'pi na kevalaM vaikriyayoga ityapizabdArthaH / anantaraM devanArakavaikriyayogokAMH prakRtI-15 stiryagnarAyuA varjitAH zeSA vyuttarazatasaGkhyAH sAmAnyena devAH 102, nArakAstu navanavatipramANA 99 bannanti / iha devanArakA nijAyuSaH SaNmAsAvazeSA evAyurbadhnanti, ato mizrayoge utpattikAle AyuIyabandhAbhAve tA eva sAmAnyoktAH prakRtIstirthakaronA mithyAdRzo devAH 101 nArakAzca 98 baghnantIti // 30 // atha 'egidi' ityAdigAthA vitriyatetA eva punarekendriyajAtisthAvarAtapanAmanapuMsakavedahuNDasaMsthAnasevAtasaMhananamithyAtvarUpanapuMsakacatuSkavarjitAH zeSAHsAsA 1 "saheti mantavyamiti" ityapi / 2 "aviratAnAM dvAsaptati 72 riti" ityapi // // 11 // * * For Private And Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RASHRSRORADABAR danavartino devAH 94, nArakAstu hi napuMsakacatuSkeNa varjitAH zeSAH na tvekendriyAditrayeNa tasya prAgeva 'thAvaraca jAIcau' ityAdigAthayA'panItatvAdityatazcaturnavati 94 saGkhyA eva bannanti / tathA tiryagAyurUnA 'paNavIsa' iti vibhaktilopAt paJcaviMzatiM muktvA satIrthakarAMH karmaprakRtIrayatA aviratasamyagdRSTidevAH 71, tuzabdaH samuccayArthaH / nArakAzca 71 bannanti vaikriyamizrayoga iti pUrveNa yogH| mizratA cAtra prathamotpattI kArmaNakAyenaiva saha mantavyeti / ayaM ca mithyAtvasAsAdanAviratiguNasthAnakatraya eva labhyate nAnyatra / yata eteSveva gRhIteSu jIvA niyante nAmyeSuH / tathAhi-"micche sAsANe vA, avirayasammammi ahava gahiyami / jaMti jiSA paraloe, sesekkArasaguNe motuM // 1 // " iti gAthAdvayArthaH // 31 // atha guNasthAnakadRSTAntapUrvakaM kiMcidadhikapAdenAhArakayogadvaiye, tathA sAmAnyapade guNasthAnakacatuSTaye ca tadUnagAthAtrayeNa kArmaNakAyayoge bandhamAhatevahAhAraduge, jahA pamattassa kammaNe baMdho / AutigaM nirayatigaM, AhAraya vajiuM oSo // 32 // suradugatitthaviuviyadgANi mottUNa baMdhahiM micchaa|nirtighiinnaa solasa, vajittA sAsaNA kamme 33 tiriyAUNaM paNavIsa mottu suradugaviuvidugajuttaM / ajayA tittheNa samaM, sajogi sAyaM samugghAe // 3 // vyAkhyA-'tevaDhA' iti prAkRtatvAdvibhaktilope triSaSTeH 63 karmaprakRtInAmiti gamyate, AhArakadvike AhArakazarIrata 1 "-tanmizralakSaNe yogadvaye" iti vyastaM kacit / / REGAThavAsanA For Private And Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bandhasvAmitvam // 109 // AISALCONSES |nmizralakSaNayogadvaye bandho yathA pramattasyeti SaSThIsaptamyorathai pratyabhedAdyathA pramatte pramattaguNasthAnake bandhazabdasya vakSya- saTIkam / mANasyAtrApi yojanAdevaM sNbndhH| sAmprataM kAmeNakAyayoge bandhamAha-'kammaNe baMdho Autirga' ityAdi, AyukhikaM| tiryaDUnarAmarAyuSkalakSaNam / narakatrikaM prAguktam / 'AhAraya' iti sUcakatvAtsUtrasyAhArakazarIratadaGgopAGgalakSaNaM dvayaM / / grAhyaM, ityaSTAvoghabandhAdvizatyuttarazatalakSaNAdvarjayitvA zeSasya dvAdazottarazatasya 112 sAmAnyena kArmaNakAyayoge bndhH| iti gaathaarthH|| 32 // tathA-suradvika 2 tIrthakara 1 vaikriyadvikAni 2 pUrvokkAni, tatpuruSagarbhakRtadvandvasamAsAni karmA-1 NIti zeSaH, anantaroktasAmAnyabandhadvAdazottarazatamadhyAnmuktvA zeSaM saptottarazataM 107 kArmaNakAyayoge mithyAdRzo bannanti / tathA narakatrikahInAH SoDaza prakRtIriti zeSaH, anantaroktasaptottarazatamadhyAvarjayitvA zeSAM caturnavatiM 94| sAsAdanasamyagdRSTayaH 'kamme' iti kArmaNakAyayoge badhnantIti prokanena saMbandha iti / 'kammaNe baMdho' iti prAktanagAthAyA anuvartamAna kArmaNakAyayoge yat punarihoktam 'kamme' iti tadguNasthAnakayojanArthamiti na dossH| iti gaathaarthH||32|| tathA tiryagAyurUnAM 'paNavIsa' iti vibhaktilopAtpaJcaviMzatimanantaroktacaturnavatemadhyAnmuktvA zeSAM saptatiM suradvika-10 vaikriyadvikayuktA tIrthakareNa ca 'sama' sArddha paJcasaptatimityarthaH, ayatA aviratasamyagdRSTayaH kArmaNakAyayoge banantIti || 75 pUrveNa saMbandhaH / ayaM ca kArmaNakAyayogo vigrahagatau gacchato jIvasyAnAhArakasyaitadguNasthAnakatrayopetasya labhyate / // 12 // tathAhi-"micche sAsANe vA, avirayasammammi ahava gahiyammi / jaMti jiyA paraloe, sesekkArasaguNe motuM // 1 // " tathA 'sajogi sAyaM samugghAe' iti vibhaktilopAtsayoginastrayodazaguNasthAnavartinaH samuddhAte kevalisamuddhAte tRtIyacaturtha ---%AARA-24 For Private And Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamasamayeSu kArmaNakAyayoge sAtamevaikaM 1 badhnantItyatrApi prAktanena saMbandhaH / evaM ca kArmaNakAyayogo mithyAtvasAsAdanAviratasayogiguNasthAnakacatuSTaya eva labhyate, nAnyatra / iti gaathaarthH|| 34 // evaM yogeSu bandhasvAmitvamuktam 4 // sAmprataM vedadvAre kaSAyadvAre ca tatpratipAdayannAhaveyatievogheNaM, baMdhojA bAyaro havai tAva / kohAisu causogho, micchAo jAva aniyahi // 35 // vyAkhyA-'vedatrike'pi' strIvedapuruSavedanapuMsakavedarUpe 'opena' sAmAnyena bandhaH karmastavokto yAvadanivRttibAdaraguNasthAnakaM tAvadbhavati, tataH paraM vedaanaambhaavaaditi| tadyathA-sAmAnyena 120 / mi0 117 / sAsAdana 101 / mizra 74|| avirata 77 / de067| pra063 / a0 59 / ni058,56, 26 / a0 22, 21, 20, 19, 18 // iti vedeSu bandhadasvAmitvamukam 5 // tathA krodhAdiSu caturvoghabandho mithyAdRSTerArabhya yAvadanivRttibAdaraguNasthAnakam / tadyathAsAmAnyeva 120, mi0 117, sA0 101, ityAdiko'nantarokto vedadvAravat / iti gAthArthaH // 35 // iti kaSAyabAre bandhasvAmitvamuktam 6 // sAmprataM jJAnadvAre guNasthAnakagarne yathAyogaM tadArabhyateaNNANatievogho, micchAsANesu nvsunaanntie|mnnpjvevisttsu, oghaM dusu kevalissAvi // 36 // . vyAkhyA-'ajJAnatrike'pi' matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgarUpe mithyAdRSTisAsAdanaguNasthAnakayorupalakSaNatvAnmizre caughbndhH| tathA 'jJAnatrike matijJAnazrutajJAnAvadhijJAnalakSaNe 'navasu'guNasthAnakeSvaviratasamyagdRSTyAdikSINamohAnteSvoghabandha 1"-guNasthAnakaM yAvadupala0" ityapi // For Private And Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bandhasvAmitvam // 11 // SEASESISE iti saMbandhaH / tathA manaHparyAyajJAne'pi saptasu guNasthAnakeSu pramattasaMyataguNasthAnAdikSINamohAnteSu 'ogha' iti prAkR- sttiikm| tatvAdoghabandha iti / tathA kevalino'pi 'dvayoH' sayogyayogiguNasthAnakayoroSabandha iti pUrveNa yogH| sarvatra karmastavoko'yamoghavandho draSTavyaH / yatpunarapyoghazabdopAdAnamekagAthAyAM tatsukhArtham / tathA trayo'pyapizabdAH smuccyaarthaaH| sa cAGkata evam / ajJAnatrike-sAmAnyena 117 / mi0 117 / sA0 101 / mizra 74 / jJAnatraye-avirate 77 / / 67 / pra063 / a0 59 / ni058,56, 26 / mani0 22,21, 20,19, 18 / suu.17|| u01kSI011manApa-13 ryave-pra.63 / a059 / ni0 58,56, 26 / a0 22, 21, 20, 19, 18 / suu017| u01kssii01| keva|linaH-sa0 1 a0-0| iha jJAnadvAre mizraguNasthAnake'pyupalakSaNatvAdoghabandho draSTavyaH 74 / iti gaathaarthH||36|| / __evaM jJAnadvAre sapratipakSe bandhasvAmitvamuktam 7 // atha saMyamadvAre yathAyoga guNasthAnakasanmitraM tatpratipAdayannAhasAmAiyacheesuM, pamattamAIsu causu oghotti / parihArassa pamatte, apamatte suhama sahANe // 37 // uvasaMtAisu ahakhAya desavirayassa hoi shaanne| micchAIsucaUsaM, ogho assaMjayassAvi // 38 // | vyAkhyA sAmAyikacchedopasthApanIyayoH pramattAdiSu catuSoSabandhaH / 'itiH' vAkyasamAptau / tathA 'parihArasya' parihAravizuddhikasya pramatte'pramatte ca guNasthAnakadvaye oghabandha iti yogaH, evamuttaratrApi / 'suhuma iti vibhaktilopAsUmasamparAyasya 'sahANe' iti svasthAne sUkSmasamparAye guNasthAnaka iti // 37 // tathopazAntAdiSu caturyu guNasthAnakeSu 1"-pAdanAyAha" ityapi // PAEKASIRAUra For Private And Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CARCANAGAR 'ahakhAya' iti vibhaktilopAdyathAkhyAtasya, tathA dezaviratasya svasthAne bhavati bndhH| tathA mithyAtvAdiSu caturvasaMyatasyApi, na kevalaM prAkaneSu ityapizabdArthaH, oghabandhaH / tadyathA prathamasaMyamayoH-pra0 63 / a0 59 / ni058, 56, 26 / a0 22, 21, 20, 19, 18 / parihAravizuddhikasya-pra063 apr059| sUkSmasya-sU017 / ythaakhyaatsy-u01|kssii01| s01| a0-0| dezaviratasya-de067 / asaMyatasya-mithyA0 117 / sA0-101 mi. 74 / a077| iti gaathaadvyaarthH|| 38 // iti saMyamadvAre dezasaMyamAsaMyamAbhyAM yukte bandhasvAmitvamuktam 8 // sAmprataM darzanadvAre saguNasthAnake tannirUpayannAhacakkhuacakkhU ogho, micchAI khINamoha ohiss| ajayAinavasu kevaladasaNa kevaliduge ceva // 39 // ___ vyAkhyA-cakSuracakSurdarzanayomithyAgAdi 'khINamoha' iti prAkRtavazAtpadaikadeze'pi pdaavgmaakssiinnmohaantessvodhbndhH| tadyathA-sAmAnyataH 120 / mi0 117 / sA0 101 / mi074 / a077 / de067|063 / a0 59 / ni058,56, 26 / a0 22, 21, 20, 19, 18 / sU017 / u01|kssii01 tathA 'ohissa' iti vibhaktivyatyayAdavadhidarzane ayatAdivaviratasamyagdRSTyAdiSu navasvitibhaNanAtkSINamohAnteSviti labhyate oghabandhaH / tadyathAaviratasya satasaptati 77 rityAdiranantaraM darzita eveti / 'kevaladasaNa' iti vibhaktilopAtkevaladarzane 'kevaliduge ceva' iti kevalisatkasayogyayogiguNasthAnakadvike caughabandha iti pUrveNa sNbndhH| tdythaa-s01|0-0| iti gAthArthaH 39 // 1 "guNasthAnakeSu" ityapi pAThaH // AAAAAAAAAAAA For Private And Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saTIkam / bandhasvAmitvam // 11 // 4-%AKAALCHAR iti darzanadvAre bandhasvAmitvaM nirUpitam 9 // sAmprataM lezyAdvAramabhidhIyate, tatrAdau guNasthAnakeSu tAH pratipAdya tatastadgataM bandhasvAmitvaM bhaNiSyatechaccausu tipiNa tIsu, chahaM sukkA ajogi allesaa| AhArUNA AitilesI baMdhaMti sabapayaDIo40 | gItiriyam // vyAkhyA-SaD lezyAzcatuSu AdyaguNasthAnakeSu tatastimro lezyAstejolezyAdyAkhiSu dezaviratapramattApremaceSu tataH 'chaNhaM' iti vibhaktivyatyayAt SaTsu nivRttibAdaraguNasthAnakAdiSu sayogyanteSu zukkaivaikA lezyA, ayoginastvalezyA eveti / aGkata:-mi06 / sA06 / mi06| a06 / de0 3 / 03 / a03 ni01a0 1 / suu01|01|kssii01|s.1a0-0 / iti yojitA lezyA guNasthAnakeSu / sAmpratamuktalezyAvatsu guNasthAnakeSu baMdhasvAmitvaM yojyate-AhArakadvikonAH sarvAH prakRtIH 'AitilesI' iti prAkRtazailIvazAdAdyanilezyAvantaH, ityAdyaguNasthAnakacatuSke'pi yojyam / sAmAnyena bannanti 118 / iti gaathaarthH||40|| tathAmicchA titthoNA tA, sANA uNa solsvirunnaa| suranaraAU paNavIsa mottu baMdhati miisaau||41|| udgItiriyam // vyAkhyA-mithyAzastIrthakaronAstA anantarokkA aSTAdazAdhikazatasaMkhyAH prakRtIbaMdhantIti yogaH / tadyathA-mi0 117 / sAsAdanAH punaH SoDazavihInAstAH pUrvoktasaptadazAdhikazatapramANA bannantItya 1 "prarUpitam" ityapi / 2 "stadvArabandha" ityapi / 3 "pramattAnteSu" ityapi // / / 14 For Private And Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trApi yojyam / tadyathA-sA0 101 / tathA suranarAyuSI paJcaviMzatiM ca pUrvoktAmekAgrazatAnmuktvA zeSAM catuHsaptatiM 74 mizrA bannanti / iti gaathaarthH||41|| tathAsaranaraAuyasahiyA, avirayasammA u hoMti naayvaa|titthyrenn juyA taha, teUlese paraM vocchN||42|| vyAkhyA-suranarAyuSkasahitAstIrthakaraNa yutAzcatuHsaptatisaMkhyAH prakRtaya iti zeSaH / 'avirayasammA u' iti vibhaktivyatyayAttathA'viratasamyagdRSTiSu 'bhavanti' jJAtavyAH / tuzabdaH samuccayArthaH, saca prAg yojita eva / tathAzabdosprItyayamarthaH-pUrvoktAM catuHsaptatimetatprakRtitrayasahitAmaviratasamyagdRzo bannanti 77 / atha gAthAcaturthapAdenAgratanagranthasaMbandhamAha-'teUlese' iti prAkRtatvAttejolezyAyAmataH paraM 'vakSye' abhidhAsye / iti gAthArthaH // 42 // _ yathApratijJAtamevAhavigalatigaMnirayatigaMsuhamatigUNaM sayaM tu ekkaarN|titthaahaaruunnaa miccha sANa igitignpucuruunnaa||43|| __vyAkhyA-anusvArayoralAkSaNikatvAdvikalatrikanarakatrikasUkSmasAdhAraNAparyAptalakSaNasUkSmatrikonaM punarvizatyuttarazatame kAdazAdhikazataM bhavati tacchatamekAdazAgraM 111 / tuzabdo yojita eva, sAmAnyena tejolezyAkA jIvA banantIti 18 vakSyamANena sNbndhH| 'titthAhArUNA' iti prAkRtatvena dvikazabdalopAttIrthakarAhArakadvikonA ekAdazottarazatasaMkhyapradra kRtImithyAdRzastejolezyAvanto badantIti 108 / 'igitiga' iti sUcakatvAtsUtrasyaikendriyajAtisthAvarAtapanAmeti trika, WAKARMANAGER RESCRECASSASSASSAGAR For Private And Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bandhasvAmitvam saTIkam / // 112 // SCRECRACK 'napucaurUNA' iti prAkRtatvAdeva napuMsakavedahuNDasaMsthAnasevArtasaMhananamithyAtvalakSaNanapuMsakacatuSka, anayordvandvaH, tAbhyA- mUnA hInA ekendriyatrikanapuMsakacatuSkonA anantarokkA aSTAdhikazatasaGkhyAH prakRtaya ekottarazatasaGkhyA bhavanti 101 / tAstejolezyAkA: sAsAdanA bannanti / iti gAthArthaH // 43 // mIsAIpaMcaguNA, oghaM baMdhati pamhalesA vi|vigltigN nirayatigaM, suhamatigegiMdithAvarAyA // 4 // hiccA sayamaddahiyaM, titthAhAradugahINa micchaao| saMDhAicaukkoNaM, sANA mIsAi paNagaoghaM tu||45|| - gItidvayam // vyAkhyA-'tAtsthyAttavyapadezaH' itinyAyAnmizrAdipaJcaguNasthA jIvAH karmastavoktamoghaM bannanti / tadyathA-mizra 74 / a0 77 / de067 / pra063 / a0 59 / iti tejoleshyaakaaH| tathA padmalezyAkA api vikalatrika narakatrika pUrvoktasvarUpam / 'sahamatiga' iti sUkSmanAmasAdhAraNanAmAparyAptakanAmalakSaNasUkSmatrikamekendriyajAtisthAvaranAmAtapanAma ceti padadvayasya samAhAradvandvastaditi dvAdazaprakRlIrityarthaH, 'hitvA' tyaktvA viMzatyadhikazatamadhyAditi zeSaH / zeSaM zatamaSTAdhika sAmAnyena 108 baghnantIti prAkanakriyAyoga iti / tathA tIrthakarAhArakadvikahInAH pUrvo-14 kASTAdhikazatasaGkhyAH prakRtImithyAdRzastu padmalezyAkA banantIti yogaH 105 / tathA pazcottarazataM 'saMDhAicaukkoNa' iti ghakANa ita napuMsakAdicatuSkeNa pUrvoktenonaM hInaM napuMsakAdicatuSkonaM padmalezyAkAH sAsAdanA banantIti 101 / tathA mizrAdayaH 'paNaga' iti paJcaughaM padmalezyAkA banantIti yogH| tadyathA-mizra074 / a077 / desh067| pra063 / a059|| 'tuH' pUraNe samuccaye ca / iti gaathaarthH||44||45|| // 15 // For Private And Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CREASIRROREA uktaH padmalezyAvatsu guNasthAnakeSu bandhaH / sAmprataM zuklalezyAvatsu jIveSu sAmAnyena sa ucyatebaMdhati sukkalesA, nArayatirisuhamavigalajAitigaM / igithAvarAyavujjoya vajiya sayaM tu caurahiyaM // 46 // __ vyAkhyA-bananti zuklalezyAkAstu sAmAnyeneti zeSaH / kiM tat ? zataM caturadhikamiti saMbandhaH / tuzabdo yojita eva / kiM kRtvA ? 'vajiya' iti varjayitveti yogH| kiM tat ? nArakatrikatiryatrikasUkSmatrikavikaLajAtitrikam / atra tatpuruSagarbhaH samAhAradvandvaH trikazabdasya ca pratyekamabhisaMbandhaH kaaryH| tathA 'igithAvarAyavujjoya iti vibhaktilopAlAdekendriyajAtisthAvaranAmAtapanAmodyotanAma ceti prakRtiSoDazakamityarthaH, 'vajeyitvA' tyaktvA viMzatyadhikazatamadhyAditi zeSa iti / tadyathA-sAmAnyena 104 / iti gAthAH // 46 // sAmprataM zuklalezyAvatAmeva trayodazaguNasthAnakeSu bandhamAhatitthAhAraduguNaM, egahiyasayaM tu baMdhahI micchaa| saMDhAicaukoNaM, sANA baMdhati saganauI // 47 // vyAkhyA-kiMcidatra sAdhyAhArA yojanA tatastadanantaroktaM caturagrazataM tIrthakarAhArakadvikonamekAprazataM bhavati, tacchukulezyAkA mithyAhazo bannanti 101 / punaretadevaikAgrazataM 'saMDhAicaukkoNaM' iti napuMsakAdicatuSkeNa pUrvokenonaM hInaM napuM. | sakAdicatuSkonaM sat saptanavatirbhavati, tAM zuklalezyAkAH sAsAdanA bananti / yadiha banantIti dvirupAdAnaM tadguNasthAnakadvayayojanena sukhArtham / iti gaathaarthH||47|| 1 "tatsapta-" ityapi paatthH|| MASCAMGACACAMARAGAC For Private And Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bandhasvAmitvam // 113 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA tiritiyaujjoUNaM, paNuvIsaM motu suranarAujuyaM / cauha tariM tu mIsA, baMdhahi~ kammANa payaDIo // 48 // vyAkhyA - tiryatriko dyotanAM paJcaviMzatiM suranarAyuryutAM saptanavatermadhyAnmuktvA catuHsaptatiM zuklalezyAkA mizrA vananti 74 karmaNAM prakRtIH / iti gAthArthaH // 48 // sAmprataM bandhamAzritya lezyAdvAraM gAthAyAH pAdatrayeNa samarthayaMzcaturthapAdena tu bhavyadvAre bandhasvAmitvamupadarzayannAha - titthayarasuranarAuyasahiyA ajayammi hoi sagasayarI | de sAinavasu ogho, bhavesu tri so abhava micchasamA gItiriyam // vyAkhyA - tIrthakarasuranarAyuSkasahitA 'ayate' aviratasamyagdRSTiguNasthAnake saptasaptatirbhavati 77 zuklalezyAkAnAM bandhamAzrityeti zeSaH / tathA 'desAI' iti dezavirutAdinavasu guNasthAnakeSviti zeSaH, oghavandhaH / -tadyathA deza0 670 / pra0 63 / a059 / ni0 58, 56, 26 / a0 22, 21, 20, 19, 18 / sU0 17 / u0 1 / kSI0 1 / sa0 1 / iti lezyAsu bandhasvAmitvamuktam 10 // sAmprataM bhavyadvAre tadabhidhIyate - 'bhabesu vi' iti bhavyeSvapi na kevalaM prAktanapadeSvityapizabdArthaH / 'so' iti yaH pUrvaM karmastavoko bandho dRSTAntIkRtaH sa bandho bhavatIti yogaH / tadyathA - sAmAnyena 120 / mi0 117 / ityAdikaH / tathA 'abhava micchasamA' iti prAkRtatvAdabhavyA mithyAdRSTisamAH / tadyathA -- mi0 117 / iti gAthArthaH // 49 // evaM bhavyAbhavyeSu bandha uktaH 11 // sAmprataM samyaktvadvAre yathAsaMbhavaM guNasthAnaka sammizraH samyaktve ucyate For Private And Personal Use Only saTIkam / // 16 // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ogho veyagasamme, ajayAicaukka khAigevogho / ajayAdajogi jAva u, ogho uvasAmipa hoi||50|| uvasamme vahatA, cauNhamikapi AuyaM neya / baMdhati teNa ajayA, suranaraAUhi~ UNaM tu // 51 // | vyAkhyA-oghavandhaH karmastavoktaH, 'veyagasamme' iti kSAyopazamikasamyaktve guNasthAnakamAzritya, kasmin ! ata Aha-ajayAicauka' iti vibhaktilopAdaviratasamyagdRSTidezayatapramattApramattasayaMtalakSaNaguNasthAnakacatuSTaye bhavatIti baayogH| tadyathA-avirata077 / deza067 / pramatta063 / apr059|kssaayopshmiksmyktvsvruupN tUdIrNamithyAtvakSa ye'nudIrNopazame bhavatIti / uktaM ca-"micchattaM jamuinnaM,taM khINaM aNuiyaM tu uvsNt| mIsIbhAvapariNayaM, veijataM khaovasamaM // 1 // " tathA 'khAIgavogho' iti kSAyike'pyoghabandho bhavatIti saNTaGkaH / kasmin ? ata Aha-ajayAdajogi jAva' iti ayatAccaturthaguNasthAnakAdayogiguNasthAnakaM caturdazaM yAvat / tadyathA-avi0 77 / de0 67 / ityAdikaH pUrvavaditi / kSAyikasamyaktvasvarUpaM tvidam -"khINe dasaNamohe, tivihammi vi bhavaniyANabhUyammi / nippaccavAyamaulaM, sammattaM khAiyaM hoi // 1 // " tathaughabandha aupazamike bhavatIti // 50 // atra kiMcidvizeSamAha-uvasamme' ityAdidvitIyagAthA vyAkhyAyate-aupazamike samyaktve vartamAnA jIvAzcaturNA madhyAdekamaNyAyuSkaM naiva bannanti, tena 'ayatA' aviratasamyagdRSTayaH suranarAyuyA, tuzabdasyaivakArArthatvAt , UnAmeva navaramoghaM banantIti / tadanyAyuSkadvayaM prAgeva | mithyAtvasAsAdanaguNasthAnakadvaye'panItam , tato'yatAnAmaupazamikasamyaktve paJcasaptatireva bhavatIti 75 / ayamA 1"-dRSTiprabhRtiguNasthAnakacatuSke bhavatIti yogaH" ityapi // ROGASCASARSE PEG-66 For Private And Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir I bandhasvA sttiikm| mitvam // 114 // zayaH-karmastavokkopabandho'viratasamyagdRSTiguNasthAnake suranarAyuporbandho'sti,aupazamike nAsti / iti gaathaadvyaarthH||5|| sAmprataM gAthAyAH pUrvArddhanaupazamikasamyaktve'pi dezaviratAdyupazAntamohAntaguNasthAnakeSu bandhaM darzayannaparArddhana tu| saMjJidvAre tameva pratipAdayannAha ogho desajayAisu, surAuhINou jAva uvsNto|ogho saNNisuneo,micchAbhaMgo asnnnniisu||52|| ___ vyAkhyA-oghabandho dezayatAdiSu, kiM niHzeSa eva? na ityAha-surAyuSA hInaH surAMyuhInaH, tuzabdaH punararthe / oghabandhe hi dezaviratyAdyapramattAnteSu surAyupo bandho'sti, aupazamike so'pi nAstIti bhaavH| ayaM caughabandhaH kiyahUraM yAvat jJeyaH ityAha-yAvat 'upazAtaM' upazAntamohavItarAgaguNasthAnakaM prAkRtatvAtpuMlliGganirdeza iti| ataH punarIdRzaH-de066 / pra062 / a058| ni0.58, 56, 26 / a0 22, 21, 20, 19, 18 / sU0 17 / u01 / atra devAyurbandhAbhAvAddezaviratiprabhRtiguNasthAnakatraya eva karmastavoktabandhAdvizeSaH, nAnyatreti / yadA punarupazamazreNistha AyuSkAye deveghUtpadyate sau tadA tvapratipannaupazamikasamyaktva evAyurbandhaM vidhatta iti / iha sUtre'nukto'pi samyaktvavipakSabhUteSu mithyAtvasAsAdanamizreSu karmastavokta oghabandho draSTavyaH / sa punaH-mi0 117 / sA0 101 / mi074 / iti| atrAha paraHnanu "uvasAmagaseDhIe, paThThavao appamattavirao u / pajavasANe so vA, hoi pamatto avirao vA // 1 // " ayamarthaHupazamazreNyAH 'prasthApakaH' ArohakaH 'apramattavirataH' saptamaguNasthAnakasthaH sAdhurbhavati / sa evApazamikaH 'paryavasAne' upazamazreNyA addhAkSaye bhavati pramatto'virato vA / tathA 'so vA' ityatra vAzabdAdupazamazreNistho mRto vA deveSUtpanno' | // 17 // For Private And Personal Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir virato vA bhavatIti , satyam , aparAcAryamatenAviratAdayo'pi prArambhakA iti / yeta uktam-"ane bhaNaMti aviraya-151 desapamattApamattavirayANaM / annayaro paDivajai, daMsaNasamaNammi u niyaTTI // 1 // " caturthapAdasyAyamarthaH-darzanatrikopazame sati nivRttibAdaro bhavatIti / aupazamikasamyaktvaM tUpazamazreNyAM prathamasamyaktvalAbhe vA bhavati jIvasya / uktaM ca-"uvasAmagaseDhigayassa hoi uvasAmiyaM tu sammattaM / jo vA akayatipuMjo, akhaviyamiccho lahai sammaM // 1 // " atrAha paraH-nanu kSAyopazamikaupazamikasamyaktvayoH kaH prativizeSaH, ucyate-kSAyopazamikasamyaktve mithyAtvadalikavedanaM vipAkato nAsti, pradezataH punarvidyate / aupazamike tu pradezato'pi nAstIti vishessH| evaM saprapaJcaM samyaktvadvAre bandhasvAmitvamabhihitamiti 12 // 'oSo saNNi.' ityAdi oghabandhaH karmastavoktaH 'saMjJiSu' manovijJAnavatsu jJeyaH / / tadyathA--sAmAnyena 120 / mi0 117 / ityAdikaH pUrvavaditi / tathA mithyAdRSTibhaGgakaH 'asaMziSu' manovijJAnavikaleSu / jJeya iti pUrveNa yogH| tadyathA-mi0 117 / iti gaathaarthH|| 52 // ____ atha gAthAyAH pUrvArddhana sAsAdane'saMjJibandhaM samarthayannaparArdunAhArakadvAre sapratipakSe tamevAha-. sANevi asaNNissA, bhaMgA sapaNubbhavA muNeyavA AhAragesuogho, iyaresuya kaimmaNo bhaMgo // 53 // vyAkhyA-sAsAdane'pyasaMjJino bhaGgaH saMiyudbhavo muNitavyaH / tadyathA-sA0 1.1 / iha sUtre bahuvacanaM prAkRtazailIvazAd / iti saMjJidvAre bandho'bhihita iti 13 // 'AhAragesu ogho' iti AhArakeSvoSabandhaH krmstvoktH| tadyathA 1"yaduktam-" ityapi / 2 "kammuNo" ityapi paatthH|| For Private And Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bandhasvA. mitvam CA----- saTIkam / // 115 // - - 562-CICE sAmAnyena 120 / mi0 117 / ityAdikaH / tathetareSu punaranAhArakeSu 'kammaNo' iti kArmaNazarIrasya saMvandhI 'bhaMgo bhaGgavikalpo muNitavya iti pUrveNa yogH| tadyathA-Ayukhika, narakatrikaM, AhArakadvikam , itya Tau prakRtIroSabandhA-13 dvizatyadhikazatalakSaNAnmuktvA zeSasya dvAdazottarazatasyAnAhArake sAmAnyena bandhaH 112 / tathA suradvikaM 2 tIrthakaraM 1 vaikriyadvikaM 2 ca pUrvoktadvAdazottarazatamadhyAnmuktvA zeSasya saptottarazatasyAnAhArake mithyAdRSTebandhaH 107 tathA narakatrikahInAH SoDaza prakRtIH pUrvoktAH saptadazottarazatamadhyAvarjayitvA zeSAyAzcaturnavateH sAsAdanaguNasthAnake'nAhArakajIve bandhaH 94 / tiryagAyurUnAM paJcaviMzatiM pUrvoktAM caturnavatemadhyAnmuktvA zeSAyAH saptateH suradvikavaikriyadvikatIrthakarayukAyA avirataguNasthAnake'nAhArakajIve bandhaH 75 / tathA sayogini trayodazaguNasthAnake ekasyAH sAtaprakRteH samuddhAte tRtIyacaturthapaJcamasamayeSvanAhArakajIve bndhH1| ayaM cAnAhArakajIvo mithyAtvasAsAdanAviratasayogiguNasthAnakacatuSTaya eva labhyate, nAnyatreti / yadidaM bandhavAmitvaM kArmaNakAyayoge prAk caturthadvAre pratipAditaM tadihApyarthataH smArita vismaraNazIlAnAm / navaraM tatra kArmaNakAyayogAbhilApenoktamiha tvanAhArakAbhilApena / iti gaathaarthH|| 53 // ityanAhArake bandhasvAmitvaM pratipAditam 14 // tatpratipAdanAcca pratipAditaM prakaraNAdau pratijJAtaM caturdazamArga-1 NAsthAnabandhasvAmitvaM guNasthAnakayojanAgarbha yathAsaMbhavaM paryAptakAparyAptakajIvasthAnakasanmitraM ca / sAmpratamauddhatyaparihArapUrvakaM prakaraNasamarthanAM prakaraNaparijJAnopAyaM ca pracikaTayiSurgAthAmAha. 1 "bandhavikalpo' ityapi / 2 "samanvitaM ca" ityapi // -- - - For Private And Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir FORGASCORRECAUS vasUrikayapagaraNesu jaDabuddhiNA mae raiyaM / baMdhassAmittamiNaM, neyaM kammatthayaM souM // 54 // | vyAkhyA-itizabdaH parisamAptau / 'pUrvasUrikRtaprakaraNeSu' karmaprakRtyAdiSu viSaye 'jaDabuddhinA' bAlamatinA 'mae' iti / andhakAra AtmAnaM nirdizati, 'racitaM' nibaddham / yadvA vibhaktivyatyayAtpUrvasUrikRtaprakaraNebhyaH sakAzAdracitaM svabhAvataH punarjaDamatineti zeSaH / tathaiveti, 'bandhasvAmitvamidaM' prastutaprakaraNametacca jJeya' boddhavyam / kiM kRtvA ? 'zrutvA' AkarNya, kam ! 'karmastavaM' karmastavaprakaraNaMm , iha bahuSu sthAneSu taduktabandhanirdezadvAreNa bandhAbhidhAnAt / iti gAthArthaH // 54 // // iti bandhavAmitvaprakaraNavRttiH samAptA granthAnam 650 // ||ath prazastiH // .............................yatyAlaye mndguruupshobhe| sanmaGgale saddharAjahaMse, tAsapathe vA sukvipr........||1||3 |....................zasya ziSyAH , adhyApakA: shriijindevsNjnyaaH| teSAM vineyo gurubhktipuurnnH...............................||2|| aNahillapATakapure, zrImajayasiMhadevanRparAjye / AzAvarasauvarNikavasatau vihi................||3||...............sto. racitA / teneyaM tanumatinA, prAktanaTippanakamavalokya // 4 // atra ca yanmatimAndhAdutsUtraM viracitaM kathaJcidapi / tacchodhyaM dhImadbhiH , propkaaraikkRtcittaiH||5||..................................... 5A4%21515445CCA For Private And Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir __ samApto'yaM savRttiko bandhasvAmitvanAmA tRtIyaH karmagranthaH For Private And Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *%%%% % % % www.kobatirth.org // arham // | nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapadmebhyo namaH // zrImajinavallabhagaNipuGgavapraNItaH zrIharibhadrasUriviracitavivRttyA zrImanmalayagirisUriviracitavRttyA ca samalaGkRtaH SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH / ( aparanAma - AgamikavastuvicArasAraprakaraNam ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( hAribhadrI ) natvA jinaM vidhAsye, vivRtiM jinavallabhapraNItasya / Agamikavastuvistara- vicArasAraprakaraNasya // 1 // iha jinavallabha gaNinAmA sUtrakAro gaNadharadevAdinibaddhAtigambhIrazAstrArthAvagAhanA'samarthAnAM viziSTasaMhananAyurmedhAdivikalAnAM kalikAlotpannamAnakAnAmanugrahAya sUkSmArthasArthaprakAzanArtha prastutaprakaraNaM | cikIrSurmaGgalAdipratipAdakamidamAdau gAthAdvitayamAha " zAstrArtha -" ityapi // For Private And Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paDazItiprakaraNam SHARA // 117 // (malayagirIyA) TIkAdvayopraNamya siddhizAstAraM, karmavaicitryavedinam / jinezaM vidadhe vRtti, SaDazIteryathA''gamam // 1 // lA petam // iha hi ziSTAH kacidiSTe vastuni pravartamAnAH santa iSTadevatAstavAbhidhAnapurassarameva pravartante, na cAyamAcAoM na ziSTa da iti tatsamayaparipAlanArtha tathA zreyAMsi bahuvinAni bhavanti / uktaM ca-"zreyAMsi bahuvinAni, bhavanti mahatAmapi / azreyasi pravRttAnAM, kvApi yAnti vinAyakAH // 1 // " iti / idaM ca prakaraNaM samyagujJAnahetutvAcchyobhUtamato mA bhUdatrAta vighna iti vighnavinAyakopazAntayenveSTadevatAstavam / tathA na prekSApUrvakAriNaH kvacidapi prayojanAdivirahe pravartante / / tataHprekSAvatAM pravRttyartha prayojanAdikaM ca pratipipAdayiSurAdAvidaM gAthAdvayamAhanicchinnamohapAsaM, psriyvimlorukevlnnyaasN| paNayajaNaprariyAsaM, payao paNamitta jiNapAsaM // 1 vocchAmi jIvamaggaNa-guNaThANuvayomajogalesAIkiMci sugurUvaesA, sannANasujhANaheutti // 2 // Rs (hAri0) vyAkhyA-tatra vighnavinAyakopanamantaye ziSyajanapravartanAya cA ziSTasamayaparipAlanArtha ceSTadevatAnamaskArarUpaM bhAvamaGgalamupAdeyam / tathA zrotRjanapravRtyartha ziSTasamayaparipAlanArtha ca saMbandhAditrayaM vAcyam / tathAhi-iha zreyobhUte vastuni pravartamAnAnAM prAyo vighnaH saMbhavati, zreyobhUtatvAdeva, zreyobhUtaM cedaM khargApavargasaMsargahetutvAda, vinopahatazaktezca zAstrakartuzvikIrSitaprakaraNasyAniSpattirmA bhUditi vina 1 AdizabdAt saMvandhAbhidheyagrahaNam // For Private And Personal Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vinAyakopazamanAya majAlamupAdeyam / Aha ca-"bahuvigghAI seyAI teNa kayamaGgalokyArehiM / satthe payadviyava, vijAeN mahAnihIe bva // 1 // " nanu mAnasAdinamaskAratapazcaraNAdinA maGgalAntareNaiva vinopazamasadbhAvAdiSTasiddhirbhaviSyatIti kimanena granthagauravakAriNA vAcanikanamaskAreNa 1 iti, satyam, kintu zrotRjanapravRttyarthamidaM bhaviSyati / tathAhi-yadyapyuktanyAyena karturavineneSTasiddhiH syAttathApi pramAdavataH| ziSyasyeSTadevatAnamaskArarUpamaGgalaM vinA prakrAntaprakaraNAdhyayanazravaNAdiSu bhavartamAnasya vinasaMbhavAdama-181 vRttiH syAt / maGgalavAkyopanyAse tu maGgalavacanAbhidhAnapUrvakaM pravartamAnasya maGgalavacanApAditadevatAviSayazubhabhAvavyapohitavinatvena zAstre pravRttirapratihataprasarA syAt / tathA devatAvizeSanamaskAropAdAne sati devatAvizeSagaditAgamAnusArIdaM prakaraNamataM upAdeyamityevaMvidhabuddhinivandhanatvena ziSyapravRtyarthamidaM bhaviSyatIti / Aha ca-"maMgalapuvapavato, pamattasIso vi pAramiha jAi / saMsthivisesannANA goravAdiha payajA // 1 // " zAsvRvizeSaparijJAnAt ityuktagAthAyAstRtIyapAdasyArthaH // nanu maGgalavi-| hakalAnAmapi bahutamazAstrANAM dRzyate saMsiddhiH zrotRjanapravRttizceti, tataH kimanenAnaikAntikena zAstragau-18 ravakAriNA maGgalena ? iti, satyam , ziSTasamayaparipAlanArthamidaM bhaviSyati / tathAhi-ziSTAH kacidabhISTe vastuni pravartamAnA iSTadevatAnamaskArapUrvakaM prAyaH pravartante / ziSTazcAyamapyAcArya iti ziSTasamA 1 "vizeSanamaskAropalabdhazubha-" ityapi pAThaH / 2 "satthi" ityapi / 3 "zAstra" ityapi // NSACARRORA For Private And Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir KAcAra paDazItiH prkrnnm||11|| SAKAKAA cAraH paripAlito bhavatu, iti maGgalamabhidheyam / Aha ca-"ziSTAH ziSTatvamAyAnti, ziSTamArgAnupAla TIkAdvayonAt / tallaGghanAdaziSTatvaM, teSAM samanuSajyate // 1 // " tathA saMbandhAdIni zrotRjanapravRttyarthamabhidheyAni / petam // tathAhi-yadasaMbandhaM tatra na pravartante prekSAvanto dazadADimAdivAkya iva / evaM nirabhidheye'pi kaakdnt-8|| parIkSAyAmiva / evaM niSpayojane'pi kaNTakazAkhAmardana iveti / ataH saMbandhAdipratipAdanaM zrotAM zAstre prvRttynggm|athaasrvjnyaaviitraagvcnaanaaN vyabhicAritvasaMbhavena saMbandhAdisAve nizcayAbhAvAnetA prekSAvatAM pravRttiratra bhaviSyati / yA punaH saMzayAtpravRttistAMsaMbandhAdivacanaM vinaiva bhavantI ko nivArayituM pArayatIti na zrotRpravRttyaGga saMvandhAdivacanam , satyam , kintu ziSTasamayaparipAlanArtha bhvissyti|shaastrkaaraa yevaM pravatamAnAH prAyaH prekSyante / ye'pi kila bauddhAH sarvathA vacanasya prAmANyaM nAbhyupagatAste'pi saMbandhAdyabhidhAnapUrvakameva pravRttAstataH ziSTasamayAnupAlanArthamidamiti / iha-"saMhitA ca padaM caiva, padArthaH padavigrahaH / cAlanA pratyavasthAnaM, vyAkhyA tatrasya SavidhA // 1 // " iti vyAkhyAlakSaNaprapaJco'nyato'vadhAraNIyaH / tatra nicchinno nitarAM boTito moha eva pAzo mohanIyakarmavandhanaM yena sa nicchinnamohapAzastam / prasRto vistRto vimalo nirmala uruva'hatpramANaH kevalaprakAzaH kevalajJAnodyoto yasya sa prasRtavimalorukevalaprakAza6 stam / praNatajanAnAM praNipatitalokAnAM pUritAH paripUrNatAM nItA AzA manorathA yena sa praNatajanapUritA 1 "yadasaMbaddham" ityapi pAThaH // GAKARA // 2 // For Private And Personal Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zastam / 'prayataH' AdaraparaH 'praNamya' praNipatya 'jinapA pArzvatIrthakaramiti // 1 // tato vakSyAmi' abhidhAsye, sthAnazabdasya pratyekamabhisaMbandhAjIvasthAnAni ca sUkSmAparyApsakaikendriyAdIni, mArgaNAsthAnAni ca gatyAdIni, guNasthAnakAni ca mithyAvAdIni, upayogAzca matijJAnAdayaH, yogAzca manAprabhRtayaH, lezyAzca kRSNalezyAdyAH, tA AdiHprabhRtiryasya tattathA / AdizabdAt karmabandhodayodIraNAsattAsthAnAlpavahutvavandhahetuparigrahaH kiMcidityalpaM na vistarataH kriyAvizeSaNamidam / 'sugurUpadezAt sadAcAryaheyopAdeyAyapratipAdanalakSaNAt, saMjJAnaM ca viziSThAvabodhaH sudhyArna ca dharmadhyAnAdi saMjJAnasudhyAne tayorhetuH kAraNamitikRtvA / taMtra prathamagAthayA maGgalam , dvitIyayA tu jIvasthAnAyabhidheyam / sugurUpadezAditi padasUcitoM guruparvakramalakSaNaH sNvndhH| saMjJAnasudhyAnaheturitivacanAbhyU~hitaM prayojanamiti bhAvanIyam / iha ca jIvasthAnAdyabhidheyajAtaM yadyapi sAmAnyataH proktaM tathA'pi jIvasthAneSu guNasthAna 1 yogo 2 payoga 3 lezyA 4 bandho 5 dayo 6 dIraNA 7 sattAsthAnA 8 khyAnyaSTau / tathA mArgaNAsthAneSu jIvasthAnaka 1 guNasthAnaka 2 yogo3 payoga 4 lezyA'5lpabahutva 6 rUpANi SaTU / tathA guNasthAnakeSu jIvasthAna 1 yogo 2 payoga 3 lezyA 4 bandhahetu 5bandhodayo 7 dIraNA 8 sattAsthAnA 9'lpabahutva 10 lakSaNAni daza padAnyabhidheyatayA mantavyAni / vyAkhyAnato vizeSapratipatteriti / ihASTapadAdisaMgrahArthamidaM gAthAtrayaM zrotRjanamukhArtha kathyate / tadyathA-"caudasajiyaThANesuM, guNajoguvaogalesabaMdhudayA / uddIraNA ya sattA, vattavA aTThapaya BENGAARA For Private And Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkAdvayopetam // SaDazIti kmso||1|| caudasamaggaNaThANesu mUlabheema bisaTiyaresu / jiyaguNajoguvogA, lesappavahuMca chahANA| prakaraNam- // 2 // caudasaguNaThANesuM, jiyajoguvaogalesabaMdhAya / baMdhuodIraNAo, saMtappabahuMca dasa ThANA // 3 // " iti gAthAvayArthaH // 2 // // 119 // . atha jIvasthAnAni pradarzayannAha(mala0) ihAdyagAthayA'bhISTadevatAstavasyAbhidhAnam / itarayA ca prayojanAdInAm / sa cAbhISTadevatAstavo dvidhA, praNAmataH stotratazca / tatra prayataH praNamyeti praNAmataH, pariziSTapadaiH stotrataH / stotramapi svaparArthasaMpadatizayAbhidhAnena dvidhA / svArthasaMpannazca parArtha pratisamartho bhavatIti prathamataH pUrvArddhana svArthasaMpadamAha nitarAmapunarbhAvena chinno dvidhA. kRta AtmanA saha ekIbhUtaH san tataH pRthagbhUtIkRtaH, mohayatyAtmAnamiti moho mohanIyaM karma, sa eva bhavacArakavini rgamapratibandhakAritayA pAza iva pAzo yena sa nicchinnamohapAzastaM praNamya / mohagrahaNaM ceha zeSajJAnAvaraNIyAdighAti dAkarmatrayopalakSaNam / yata Aha- pasariyavimalorukevalapayAsaM na hyaparikSINamoha ivAkSINajJAnAvaraNIyAdighAtiko prasUtabimalorukevalaprakAzo bhavatIti / tatra prasRto vistRto vimalo nirmalastadAvaraNamalasya nimzeSato'pagamAt , ururvizAlaH sakalalokAlokaviSayatvAskevalasya kevalajJAnasya prakAzaH prakAzakasvazaktiryasya sa prsRtvimlorukevlprkaashH| zaktezca prasaraH pracurIbhAvo na punarbahirgamanamasaMbhavAt / iha prakAzazabdasya kevalameva prakAzaH kevalaprakAza ityevaM kevala1 khaca parazca tayorarthasaMpat tasA atizayaH tasyAmidhAnaM teneti samAsaH / 2 "iti sAmAnAdhikaraNyama-" ityevaMrUpaH kacit pAThaH // // 3 // SSC For Private And Personal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdena saha sAmAnAdhikaraNyamavyAkhyAya yatprakAzakatvarUpazaktivAcakatvavyAkhyAnaM tenedamAvedyate yaduta na jJAna vApi gacchati, kiMtvAtmasthameva satsakalamapi jJeyam / bhinnadezasthamapi acintyazaphiyuktA prakArApatIti / tena yatkaiciducyate, iha sakalalokaparyante'pi jJAnamudayate tacca jJAnamAtmano guNoH, guNAzca na dravyamantareNa vApi gacchanti tasmAdAkAzavadAtmA'pi sarvavyApI pratipattavya iti tadapAstaM draSTavyam / jJAnasyAcintyazaktyupetatayA svabhinnadezasthe'pi TU biSaye paricchedAya pravRttyupapatteH, yathA lohopalasya bhinnadezasthasyApi lohasyAkarSaNe / taduktam-"gaMtUna parichiMdaGa, nANaM neyaM tayaMmi desami / AyatthaM ciya navaraM, aciMtasattIoM vineyaM // 1 // lohovalassa sattI, AyatthA ceva bhinnadesaMmi / lohaM AgarisaMtI, dIsai iha kajjapacakkhA // 2 // evamiha nANasattI, AyatthA ceva haMdi logataM / jai parichidai sama, ko Nu viroho bhave tassa? // 3 // " iti / etena "ajavi dhAvai nANaM, ajjaviloo aNaMtao atthi"| ityAdyapi kucodyamapAkRtamavaseyam / yato na kevalajJAnamaloke gacchati, dravyamantareNa guNAnAM pravRttyasaMbhavAt tatra gatyu paSTambhakadharmAstikAyAbhAvAcca, kintUtpattisamaya evAtmapradezasthaM sadacintyazaktiyuktabayA sakalamapi lokAlokAtmakaM jJeyaM dvaparicchinatti / taduktam-"tamhA saghapariccheyasattimaMtaM tu nAyajuttamiNaM / etto ciya nIsesa, jANai uppattisamayami // 1 // " tataH katham ? "ajavi dhAvA nANaM" ityAdi doSaprasaGgaH / nanu yo nicchinnamohapAzaH sa prasRtavimalorukevalaprakAza eva bhavati, tato'pArthakatvAnnedaM vizeSaNamupAdeyamiti na, chadmasthAvasthAbhAvinicchinnamohapAzavyavacchedaphalatayA'sya sArthakatvAt / yadyevaM tataH prasRtavimalorukevalaprakAzamityetAvadevAstAmalaM nicchinnamohapAzagrahaNena, na, asyA-18 -%CASACARA For Private And Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam // 12 // pi kuvAdimatavyavacchedaphalatayA sArthakatvAt / tathAhi-iha AjIvikanayamatAnusAriNo gozAlakaziSyAH prasRtavima-pATIkAdvayolorukevalaprakAzamapi na tattvato nicchannamohapAzamabhimanyante, avAptamuktipadA api tIrthanikAradarzanAdihAgacchantIti- | petam // vacanAt / tattvato nicchinnamohapAzasya cehAgamanAsaMbhavAt tatastavyavacchedArtha nicchinnamohapAzagrahaNam / enameva parArthasaMpadA vizeSayati-'paNayajaNapUriyAsaM praNatA ye janAH teSAM pUritA AzA manorathA yena sa praNatajanapUritAzastam / / praNatajanAnAM cAzAH pUryante bhagavatA sakaladevAsuramanujatiryaggaNasAdhAraNyA vANyA niHzreyasAbhyudayasAdhanopAyapradarzanena, naanythaa| yaduktam-"arihaMtA bhagavaMto, ahiyaM ca hiyaM ca navi ihaM kiNciN| vAreMti kAraveMti ya, ghettUNa jaNaM balA htthe||1|| uvaesa puNataM diti jeNa carieNa kittinilayANaM / devANavi hoMti pahU, kimaMgapuNa maNuyamattANa // 2 // " ityaadi| nanu yo nicchinnamohapAzaH prasRtavimalorukevalaprakAzazca sa praNatajanapUritAza eva bhavati, tataH kimanena vizepaNena dAnAdiprakAreNa ?, sAmAnyakevalibyavacchedArthatvAt , te hi yathoktavizeSaNadvayaviziSTA api santo na bhagavAniva | sakalajagadupakArakaraNaikatAnAH, tatastavyavacchedArtha praNatajanapUritAzagrahaNam / yadyevaM tarhi praNatajanapUritAzamityetadevAstAM alaM nicchinnamohapAzAdigrahaNena, tadayuktaM, mANDalikAdayo'pi hi tathAvidhatucchadravyAdimAtravitaraNaikarasikA loke praNatajanapUritAzA iti pratItAH, tatastatkalpaM bhagavantaM praNAmAI mA jJAsiSuriti tavyavacchedArtha nicchinnamohapAzAdigrahaNam / kamevaMbhUtam ' punaH prayataH praNamyetyato vizeSyamAha-'jinapArzva' pazyati yathAvasthitaM sakalamapi jaga 1 pArzvajinameva / 2 "kipi" ityapi / 3 "te" ityapi // For Private And Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir diti pArthaH rAgadveSAdizatrujetRtvAjinaH sa cAsau pArzvazca jimapArzvastam / nanu yo jinapArzvaH sa nicchinnamohapAzAdivizeSaNakalApopeta eva bhavatIti kimeteSAM vizeSaNAnAmupAdAnena nirarthakatvAt , na, nAmAdirUpajinapArdhAdivyavacchedakAritayA teSAmapi saphalatvAt / evaM vyAdisaMyogApekSayA'pi vicitranayamatAbhijJena yathAzakti vizeSaNasAphalyaM vAcyam / tamevaMbhUtaM jinapArzva prayataH praNamya // 1 // kim ? ityAha-iha sthAnazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / jIvasthAnAni mArgaNAsthAnAni guNasthAnAni / tanna jIvati prANAn dhArayatIti jiivH| ka itthaMbhUtaH iti cet , ucyate, yo mithyAtvAdikaluSitarUpatayA sAtAdivedanIyAdikarmaNAmabhinivartakaH, tatphalasya ca viziSTasAtAderupabhoktA, nArakAdibhaveSu ca yathAkarmavipAkodarya saMsartA, samyagdarzanAdiralatrayAbhyAsaprakarSavazAcAzeSakarmAzA'paigamataH pairinirvAtA sa jIva AtmA / yadukam-"yaH kartA karmabhedAnAM, bhoktA karmaphalasya c| saMsartA parinirvAtA, sahyAtmA nAnyalakSaNaH // 1 // " iti / kathaM tatsiddhiH ? iti cetpratiprANisvasaMvedanapramANasiddhacaitanyA'nyathAnupapatteH / tathAhi nedaM caitanya nAma bhUtadharmaH, taddharmatve sati pRthivyAH kAThinyasyeva tasya sarvadopalambhaprasaGgAt / kadAcidana~bhivyaktibhAvAnna sarvadopalambha iti cet, na, AvaraNAbhAvenAnamivyakterevAnupapadyamAnatvAt / kathamAvaraNAbhAvaH iti cet, ete brUmaH, vikalpAbhyAmayogAt / tathAhi-kiM tAsyeva bhUtAnyAvaraNaM bhaveyuH, anyadvA? iti vikalpadvayIgatyantarAbhAvAt , tatra na tAvattAnyeva bhUtAnyAvaraNIbhavituma-1 1 upArjakaH / 2 vinAzavA / 3 mokSaM gantA / "taduktam" ityapi / 5 cArvAko vadati / 6 asti jIva iti pakSaH / 7.aprakaTa-18 vayaM jainAH / / SACROREASERATORS For Private And Personal Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir H SaDazItiprakaraNam TIkAdvayopetam // // 12 // OLARSANSAROKAR heyuH, teSAM bhUtAnAM vyaJjakatvapratijJAnAt / nApyanyadvA''varaNaM vicArapathamavatAryamANaM ghaTAmaTATTi, vastvantarAbhyupagamaprasa- Drena catvAryeva pRthivyAdIni bhUtAnIti tattvasaMkhyAvyAghAtaprasaGgAt / na vai pRthivyAdibhyo'nyaddhastvantaramAvaraNamiti brUmaH, kintu teSAmeva pRthivyAdibhUtAnAM tathAvidhaviziSTapariNAmAbhAvaH, tato na kazciddoSaH iti cet, na, tathAvidhaviziSTapariNAmAbhAvasyaikAntatuccharUpatvenA''vArakatvAyogAt / anyathA tasyApyatuccharUpatayA bhAvarUpatve sati pRthivyaadibhuutctussttyaanytmbhuutruuptaapttervynyjkRtvprsnggH| athocyate-nAsau tathAvidhaviziSTapariNAmAbhAvastuccharUpA, kintu pariNAmAntaram , tataH kathamAvArakatvAyogaH? iti, na, tasyApi bhUtapariNAmatayAbhUtasvabhAvatvAd bhUtavavyaJjakatve'syai(tvasyai-) vopapatte vArakatvasyeti yatkizcidetat / nApi bhUtakAryamidaM caitanyam , atyantavailakSaNyena bhUtacaitanyayoH kAraNakAryabhAvasyAnupapatteH / tathAhi pratyakSata eva kAThinyAbodhasvarUpANi bhUtAni pratIyante, caitanyaM ca tadvilakSaNam , tataH kathamanayoH kAryakAraNabhAvaH ?, yadAha- kAThinyAbodharUpANi, bhUtAnyadhyakSasiddhitaH / cetanA ca na tadrUpA, sA kathaM tatphalaM bhavet // 1 // " tadevaM na bhUtadharmo bhUtakArya vA caitanyam , asti caitatpratiprANisvasaMvedanapramANasiddham / tata etadanyathAnupapattyA sa yathoktalakSaNo jIvaH pratIyate / tasyaiva cidrUpA'mUrtatayA caitanyaM pratyanurUpatvena taddharmitvopapatteH, iti kRtaM prasaMgena, vistarArthinA tu dharmasaMgrahaNiTIkA'nusatavyA / teSAM jIvAnAM sthAnAni, sUkSmAparyAptaikendriyatvAdayo'vAntaravizeSAH, tiSThantyeSu jIvA itikRtvA jIvasthAnAni / mArgaNaM jIvAdInAM padArthAnAmanveSaNaM mArgaNA tasyAH sthAnAni AzrayA mArgaNAsthAnAni vakSyamANAni gatyAdIni / guNA jJAnadarzanacAritrarUpA jIvasvabhAvavizeSAH, sthAnaM punareteSAM // 5 // For Private And Personal Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pala - OM zuddhyazuddhiprakarSApakarSakRtaH svarUpabhedaH, tiSThantyasmin guNA itikRtvA guNAnAM sthAnAni guNasthAnAni vakSyamANAni | mithyAdRSTyAdIni / 'uvaoga' iti upayojanamupayogaH, bodharUpo jiivvyaapaarH| karmaNi vA gha / upayujyate vastuparicchedaM prati vyApAryata ityupyogH| karaNe vA ghaH / upayujyate vastuparicchedaM prati jIvo'nenetyupayogaH / sarvatra jIvasvatattvabhUto'vabodha evopayogo mantavyaH / 'joga' iti yojanaM yogaH, jIvasya vIrya parispanda itiyAvat / karmaNi vA ghny| yujyate dhAvanavalganAdikriyAsu vyApAryata iti yogaH / yadvA yujyate saMbadhyate dhAvanavalganAdikriyAsu jIvo'neMneti yogH| 'nAmnIti karaNe ghaH pratyayaH / sa ca manovAkkAyalakSaNasahakArikAraNabhedAtridhA vkssymaannsvruupH| lizyate |zliSyate karmaNA sahAtmA'nayeti lezyA, kRSNAdidravyasAcivyAdAtmanaH zubhAzubharUpaH pariNAmavizeSaH / yaduktam"kRSNAdidravyasAcivyAt , pariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeva tatrAyaM, lezyAzabdaH pravartate // 1 // " iti / sA ca poDhA, kRSNalezyA 1 nIlalezyA 2 kApotalezyA 3 tejolezyA 4 pAlezyA 5 zuklalezyA 6 / AsAM ca svarUpaM jambUphalakhAdakaSaTpuruSIdRSTAntenaivamavaseyam-"jaha jaMbupAyaivago, supakkaphalabhariNa namiyasAhaggo / dihro chahiM puriseMhi, te batI jaMbu bhakkhemo // 1 // kiha puNa te bitego, AruhaNe hoja jiivsNdeho| to chiMdiUNa mUlAu bhakkhimo tAi~ pADeuM // 2 // vIAha kimamhANaM, taruNA chinneNa ema(mma)hateNa / chiMdaha mahallasAhA, beI taio psaahaao||3||gocche cautthao puNa, paMcamago bei gipUhaha phalAI / cittUNa khAyaha tti ya, paDiyatti ya chaDao bei||4|| diDhatassovaNao, chiMdaha 1 "tAhi" ityapi pAThaH / 2-"sAlA" ityapi pAThaH, evamagre'pi // ACA For Private And Personal Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazItiprakaraNam // 122 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only mUlAu bei joM evaM / vaTTai so kiNhAe, nIlAeN mahalasAhAe // 5 // kAU hoi pasAhA, teU gucchA phalA ya pamhAe / paDiya tti sukkalesAe" iti // AdizabdAtkarmabandhahetubandhodanodIraNAsattAlpabahutvaparigrahaH / tatra kriyate mithyAtvAdibhirhetubhirnirvartyata iti karma jJAnAvaraNIyAdi vakSyamANamaSTaprakAram / kathametatsiddhiH 1 iti cet, ucyate, iha AtmatvenAviziSTAnAmAtmanAM yadidaM devAsuramanujatiryagAdirUpaM vaicitryaM tattAvanna nirhetukameSTavyam / mA prApatsadA bhAvAdidoSaprasaGgaH / "nityaM sattvamasattvaM vA hetoranyAnapekSaNAt / " itivacanAt / sahetukatvAbhyupagame ca yadevAsya hetustadevAsmAkaM | karmeti matamiti tatsiddhiH / taduktam- "AtmatvenA viziSTasya, vaicitryaM tasya yadvazAt / narAdirUpaM taccitramadRSTaM karmasaMjJitam // 1 // " iti / tadapi ca karma pudgalakharUpaM pratipattavyaM, nAmUrttam / tathA sati tataH sakAzAdAtmanAmanugrahopaghAtAsaMbhavAdAkAzAdiva / yadAha - "anne u amuttaM ciya, kammaM mannaMti vAsaNAruvaM / taM ca na jujjai tatto, uvadhAyA ggahAbhAvA // 1 // nAgAsaM ubaghAyaM aNuggahaM vAvi kuNai sattANaM" ityAdi / iti kRtaM prasaMgena, gamanikAmAntraphala - tvAtprayAsasya / tatastaiH karmapudgalaiH sahAtmano vaSayaHpiNDavadanyo'nyAnugamalakSaNaH saMbandho bandhaH, tasya hetavaH sAmAnyavizeSarUpA vakSyamANA mithyAtvatadbhedAdilakSaNAH / bandha uktasvarUpa eva tathA teSAmeva karmapudgalAnAM yathAsvasthitibaddhAnAmapavartanAdikaraNavizeSataH svabhAvato vA udayasamayaprAptAnAM vipAkavedanamudayaH / teSAmevaH ca karmapuGgAnAmakAlaH OM // 6 // prAptAnAM jIvasAmarthya vizeSAdudavAvalikAyAM pravezanamudIraNA / tathA teSAmeva karmapudgalAnAM bandhasaMkramAbhyAM labdhAtmalAbhAnAM nirbharaNasaGkramakRtasvarUpapracyutyabhAve sati sadbhAvaH sattA / alpabahutvaM gatyAdirUpamArgaNAsthAnAdiSu jIvAnAM para TIkAdvayo petam // An Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sparaM stokabhUyastvam etat 'vakSye' abhidhAsye / katham / ityAha--"kiMcit svalpaM na vistaravat / duHSamAnubhAvenApacI| yamAnamedhAyurAdiguNAnAmidAnIMtanajanAnAM tathA'bhidhAne sati upakArAsaMbhavAt, tadupakArArthaM ca eSa prakaraNArambhaprayAsaH / upakArameva darzayati -- 'sannANasujhANaheu' iti saMjJAnaM yathA'vasthitavastutattvAvabodhAtmakamAgamAnusAri vijJAnaM, sudhyAnaM dharmadhyAnaM, tayorhetuH kAraNam / idaM jIvasthAnAdyabhidhAnamitikRtvA jIvasthAnAdikaM kiMcidabhidhAsye / kiM svamanISikayA ?, na ityAha- 'sugurUpadezAt' gRNAti zAstrArthamiti guruH, sa cAnAgamiko'piM syAt, atastadvyavacchedArtha supra| haNam / zobhanaH sarvadaiva sadAgamaniSNAto guruH, suguruH, tasyopadezo yathA'vasthitajIvI jIvAdivastutattvayAthAtmyanirdezastasmAt / iha vakSyamANasakalaMvaktavyatAnibandhanaM jIvA iti prathamatasteSAmupAdAnam / te ca prapaJcato nirUpyamANA gatyAdi| mArgaNAsthAnaireva nirUpayituM zakyanta iti / tadanantaraM mArgaNAsthAnagrahaNam / teSu ca mArgaNAsthAneSu vartamAnA jIvA na kadAcidapi mithyAdRSTyAdyanyatamaguNasthAnakavikalA bhavantIti pratipatyartha mArgaNAsthAnakAnantaraM guNasthAnakagrahaNam / amUni ca guNasthAnakAni jJAnAdirUpazubhapariNAmazuddhyazuddhiprakarSApakarSarUpANyupayogavatAmevopapadyante, nAnyeSAmAkAzAdInAm, teSAM jJAnAdirUpapariNAmarahitatvAt iti jJApanArthaM guNasthAnakAnantaramupayogagrahaNam / upayogavantazca mano| vAkAyaceSTAsu vartamAnA niyamataH karmasaMbandhabhAjo bhavantIti jJApanAyopayogagrahaNAnantaraM yogagrahaNam / yogavazAzcopA| tasyApi karmaNo yAvanna kRSNAdyanyatamalezyApariNAmo jAyate tAvanna tasya sthitipAkavizeSo bhavati / "sthitipAkavizeSa| stasya bhavati lezyAvizeSeNa" itivacanaprAmANyAt / tato yogavazAdupAttasya karmaNo lezyAvizeSataH sthitivipAkavizeSo For Private And Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pddshiitiprkrnnm||123|| TIkAddhayo|petam // bhavatIti pratipattaye yogAnantaraM lezyopAdAnamiti / yadyapi ceha sAmAnyenoktaM jIvasthAnAdyabhidhAsye iti, tathA'pyevaM vizeSato draSTavyam / jIvasthAnakeSu-guNasthAnaka 1 yogo 2 payoga 3 lezyA 4 karmabandho 5 dayo 6 dIraNA 7 sattA 8 vakSye / mArgaNAsthAnakeSu punaH-jIvasthAnaka 1 guNasthAnaka 2 yogo 3 payoga 4 lezyA 5 lpavahutvAni 6 / guNasthAnakeSu ca-jIvasthAnaka 1 yogo 2 payoga 3 lezyA 4 bandhahetu 5 vandho 6 dayo 7 dIraNA 8 sattA 9 'lpabahutvAni 10 / iti tathaiva sUtrakRtA vakSyamANatvAt // 2 // tatra 'yathoddezaM nirdezaH' iti nyAyAtprathamatastAvajjIvasthAnAni nirUpayannAhaiha suhamabAyaregidibiticauasannisannipaMciMdI / apajattA pajjattA, kameNa caudasa jiyahANA // 3 // (hAri0) vyAkhyA-iha sarvatra yathAsaMbhavaM liGgavyatyayavibhaktilopAdikaM prAkRtatvAdraSTavyam / 'iha' jIvasthAnAdiSu madhye sUkSmabAdarabhedAdekendriyA dvidhA, dvitricaturindriyAstrayaH, asaMjJisaMjJibhedAtpazcendriyA dibhedAH, evamete sasa / saptApyaparyAptAH paryApsAzcaivaM krameNa tAvaccaturdaza jIvasthAnAni bhavantIti shessH| iti gAthArthaH // 3 // sAmpratameteSu guNasthAnakAni saMbandhapUrvakaM gAthAbayenAha(mala0) 'iha' asmin jagati anena krameNa caturdaza jIvasthAnAni prAgnirUpitazabdArthAni bhavanti, kena krameNa? iti cet, Aha-sUkSmabAdaraikendriyadvitricaturasaMjJisaMjJipaJcendriyAH, ete ca sarve'pi pratyeka paryAptakA aparyAptakAzceti / tatra eka ROCECRECCASSACRACCICS // 7 // For Private And Personal Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sparzanalakSaNamindriyaM yeSAM te ekendriyAH, pRthivyptejovaayuvnsptyH| te ca pratyeka dvividhAH, sUkSmA bAdarAzca / sUkSmanAmakarmodayAtsUkSmAH, sakalalokavyApinaH / bAdaranAmakarmodayAdbAdarAH, te ca lokprtiniytdeshvrtinH| dvitricatu- rasaMjJisaMjJipaJcendriyA iti / indriyazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / dvIndriyAH, trIndriyAH, caturindriyAH, asaMjJisaMjJibheda|bhinnAzca pshcendriyaaH| tatra dve sparzanarasanalakSaNe indriye yeSAM te dvIndriyAH, shngkhcndnkkprdjluukaakRmignnddolpuutrkaadyH| |trINi sparzanarasananAMNalakSaNAnIndriyANi yeSAM te trIndriyAH, yUkAmatkuNagardabhendragopakakumthumakoTAdayaH / catvAri sparzanarasanaghrANacakSurlakSaNAnIndriyANi yeSAM te caturindriyAH, bhramaramakSikAmazakavRzcikAdayaH / paJca sparzanassanaprANa-- cakSuHzrotralakSaNAnIndriyANi yeSAM te paJcendriyAH, matsyamakaramanujAdayaH / te ca dvibhedAH, saMjJino'saMjJinazca / tatra saMjJAnaM saMjJA, bhUtabhavadbhAvibhAvasvabhAvaparyAlocanaM 'upasargAdAtaH' ityapratyayaH, sA vidyate yeSAM te saMjJinaH, viziSTasmaraNAdirUpamanovijJAnabhAja itiyAvat / tadviparItA asaMjinaH, yathoktamanovijJAnavikalA ityrthH| ete ca sUkSmaikendriyAdayaH pratyekaM dvidhA, paryAptakA aparyAptakAzca / paryApti ma pudgalopacayajaH pudgalagrahaNapariNamanahetuH zaktivizeSaH, sA ca viSayabhedAtSoDhA / tadyathA-AhAraparyAptiH 1, zarIraparyAptiH 2, indriyaparyAptiH 3, ucchrAsaparyAptiH 4, bhASAparyAptiH 5,manaHparyApti 6 zceti / tatra yayA bAhyamAhAramAdAya-khalarasarUpatayA pariNamayati saa''haarpryaaptiH| yayA rasIbhUtamAhAraM rasAsRgmAMsamedo'sthimajjAzukralakSaNasaptadhAturUpatayA pariNamayati sA shriirpryaaptiH| yayA tu dhAturUpatayA pariNami-12 tamAhAramindriyarUpatayA pariNamayati sA indriyapayoptiH / yayA punarucchAsaprAyogyavargaNAdalikamAdAyocchrAsarUpatayA SAE%%%%ACHAR For Private And Personal Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir IR SaDazIti- pariNamayyAlambya ca muJcati sA ucchvAsaparyAptiH / yayA tu bhASAprAyogyavargaNAdravyaM gRhItvA bhASAtvena pariNamayyAlambya TIkATAyo prakaraNam- ca muJcati sA bhaassaapryaaptiH| yayA punarmanoyogyavargaNAdalikaM gRhItvA manastvena pariNamayyAlambya ca muzcati sA manaHpa- petam // ptiH / etAzca yathAkramamekendriyANAM saMjJivAnAM dvIndriyAdInAM saMjhinAM ca catuH-paJca-pada-saMkhyA bhavanti / paryAptayo // 124 // vidyante yeSAM te paryAptAH / 'abhrAdibhyaH' iti mtvrthiiyo'prtyyH| ye punaH svyogypryaaptiprismaaptiviklaaste'plaayryaaptkaaH| te ca dvidhA, labdhyA karaNena ca / tatra ye'payoptakA eva santo viyante na punaH svayogyaparyAptIH sarvAH api samarthayante te lbdhypryaaptkaaH| ye punaH karaNAni zarIrendriyAdIni na tAvannivartayanti, atha. cAvazya purastAgnivartayipyanti te karaNAparyAptakAH / iha caivamAgamaH-labdhyaparyAptakA api niyamAdAhArazarIrendriyaparyAptiparisamAptAveva mi-18 yante nAg / yasmAdAgAmibhavAyuddhAniyante sarva eva dehinH| taccAhArazarIrendriyaparyAptiparyAptAnAmeva badhyataH iti||3|| tadevaM nirUpitAni jIvasthAnAni, sAMprataM yathoDe nirdeza iti nyAyAkramaprAptAnyapi mArgaNAsthAnAni anirUpya etedAveva jIvasthAnakeSu: guNasthAnakAdyabhidhitsuyuktimupanyasyannAha savabhaNiyabamUlesu tesu guNaThANagAi tA bhnnimo| paDhamaguNA dobAyarabiticauraasanni apjtte|||| sanni apajjatte micchadihisAsANaavirayA tinni / save sanni pajatte, micchaM sesesu sattasu vi // 5 // (hAri0.) vyAkhyA-'sarvamaNitavyamUleSu' samastavaktavyatAyeSu tesu' iti, yAni pUrva pratipAditAni 1 zrImalayagirisUribhiH svakRtamyAkaraNe-apratyayA aniruto'sti / BESSASTOSOSSASS RECENSECRESS-SCACAX // For Private And Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvasthAnAni teSu viSayeSu, guNasthAnakAni vakSyamANalakSaNAnyAdiH prathamaM yasya tattathA / AdizabdAyomAgopayogAdisaptasthAnAni grAhyANi / tAvacchabdaHkramopanyAse / 'bhaNAmaH' pratipAdayAmaH / tatra guNasthAna kAni tApadAha-prathamaguNasthAnake ve mithyAdRSTisAsAdanarUpe bhavata iti zeSaH / keSu ityAha-"bAyara viticauraasanni" iti vibhaktilopAt vAdaraditricaturindriyAsaMjJipazcendriyeSu, iti bandaH / kIrazeSu | 13 apajjatte' iti vacanavyatyayAdaparyAptakeSu / karmagranthAbhiprAyeNa bAdaraikendriyeSvapi sAsAdunasyApi sadbhAvA diti // 4 // sannItyAdivitIyagAthA vyAkhyAyate| saMjJipaJcendriye aparyApte mithyAdRSTisAsAdanAviratasamyagdRSTiguNasthAnakAni trINi bhavantIti zeSaH evaM sarvatra yatra kriyA nAsti tatra khayaM yojyaa| tathA 'sarvANi' guNasthAnakAni saMjJipazcendriye paryAse / tathA lAmithyAtvaguNasthAnakaM zeSeSu sasakhapi' paryAsApAsaka 1 sUkSma 2 payAsakavAdara 3bidhi 5caturindriyAPossaMjJipazcendriyeSu 7 // iti gaathaavyaarthH||5|| .. isijIvasthAneSUkAmi guNasthAnAni / athaiteSveva yogAn yojayannAha(mala.) yadyapi vaktumayasaraprAptAni mArgaNAsthAnAni tathA'pi prathamatastAvat 'teSu' evAnantaroddiSTeSu, jIvasthAnaIPI keSu vayaM guNasthAnakAdi bhaNAmaH' bhaNiSyAmaH pratipAdayiSyAmaH / 'vartamAnasAmIpye vartamAnavadvA' iti bhaviSyati 1"viSaye" ityapi paatthH|| ASSASSUOSTUSK For Private And Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazIti prakaraNam ptm| // 125 // vartamAnA / kiM kAraNam ? ityata Aha-'sarvabhaNitavyamUleSu' iti "nimittakAraNahetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzanam" iti nyAyAddhetAviyaM saptamI / tato'yamarthaH yataH sakalavakSyamANamArgaNAsthAnakAdivaktavyatAnivandhanamete jIvAstata eteSveva tAvadguNasthAnakAdi vakSyAmaH / na hi guNasthAnakAdiprapaJcenAnitisvarUpA jIvA mArgaNAsthAnAdiSu nirUpyamANA api yathAvatpratyetuM zakyanta iti / tatra guNasthAnakAni- yadyapyAcAryeNa svayamevAgre vakSyante, tathApIha nA vijJAtasvarUpANi santi tAni jIvasthAnakeSu cintyamAnAni samyagavagantuM zakyante / tato vineyajanAnugrahAya tAni sekSepataH pradayante-"jIvAipayatthesuM, jiNovaiThesu jA asddhnnaa| saddahaNAci ya micchA, vivarIyaparUvaNA jAya // 1 // saMsayakaraNaM jaMpi ya, jo tesu aNAyaro payatyesu / taM paMcavihaM miccha, tadihI micchadiTThIo // 2 // uvasamaaddhAe~ Thio, micchamapatto tameva gaMtumaNo / sammaM AsAto, sAsAyaNago muNeyavo ||3||jh guDadahINi visamAibhAvasahiyANi hoti mIsANi / bhujaMtassa tahobhayadihIe miisdichiio.||4|| tivihe vi hu sammatte, thevAvi na viraha jassa kammavasA / so avirau tti bhaNNai, dese puNa desaviraIo // 5 // vikahAkasAyanidAsaddAirao bhave pamatto tti / paMcasamio tigutto, apamattajaI munneyyo||6|| appuvaM appuvaM, jahuttaraM jo karei ThiikaDaM / rasakaDaM tamghAyaM, so hoi apuvakaraNo tti // 7 // vinivardRti visuddhiM, samagapaihA vijami anno'naM / tatto niyaDiThANaM, vivarIyamaoya aniyaTTI ||8||thuulaann lobhakhaMDANa veyago bAyaro muNeyatro / suhumANa hoi suhumo, uvasaMtehiM tu uvasaMto // 9 // khINami 1 "laTpratyayaH' ityapi pAThaH / / // 9 // RECORG For Private And Personal Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mohaNijje, khINakasAo sajogajogi ti / hoi paDattAya tao, apauttA hoi hu ajogI // 10 // " etAni jIvasthA|nakeSUpadarzayannAha - paDhametyAdi / iha padaikadeze'pi padasamudAyopacArAt 'guNAH' ityukte guNasthAnakagrahaNam / prAkRta| tvAcca dvitve'pi bahuvacanam / yathA 'hatthA pAyA' ityAdau / tatra dve prathamaguNasthAnake mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe bhavata iti gamyate / keSu ? ityAha-- ' bAdaradvitricaturindriyA'saMjJini aparyApte' bAdaretyAdipadAnAM samAhAro dvandvaH / prAkRtatvAcca tataH parasya saptamyekavacanasya luk aparyApta iti ca tasya vizeSaNam / evamanyatrAdhyakSaragamanikA kAryA / etaduktaM bhavati - aparyAptavAdaraikendriye pRthivyAmbuvanaspatilakSaNe na tejovAyurUpe, tanmadhye samyaktvalezavatAmapyutpAdAbhAvAt / samyaktvaM cAsAdayatAM sAsAdanabhAvAbhyupagamAt / tathA dvIndriyatrIndriyAsaMjJipazcendriyeSu cAparyAptakeSu prathame mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake bhavataH / nanvekendriyANAmAgame sAsAdanabhAvo neSyate, yatastatra niyamAdekendriyA ajJAnina evoktAH / dvIndriyAzca kecidaparyAptAvasthAyAM sAsAdanabhAvopagamAjjJAninaH, kecicca tadabhAvAdajJAninaH / yadi punarekendriyANAmapi sAsAdanabhAvaH syAttarhi te'pi dvIndriyAdivadubhayathA'pyucyeran, na cocyante, tathAhi -- "egiMdiyANaM bhaMte ! kiM NANI annANI 1, goyamA ! no nANI niyamA aNNANI / tathA beMdiyANaM bhaMte ! kiM nANI aNNANI 1, goyamA ! nANI vi annANI vi // " ityAdi / tatkathamihAparyAptabAdakendriyeSu pRthivya vanaspatilakSaNeSu sAsAdanaguNasthAnakabhAva uktaH 1, satyametat, kintu mA tvariSThAH svayametadAcArya evAgre pratividhAsyatIti // 4 // saMjJini aparyAptake ' trINi' guNasthA 1 tAlapatrapustake tu "anyathA te'pi dvIndriyAdivadubhayathA'pyucyeran, na cocyante" ityetAvAneva pATho dRzyate // For Private And Personal Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ssddshiitiprkrnnm||126|| www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nakAni bhavanti / kAni 1 ityata Aha---'micchadiTTisAMsANa avirathA' iti, mithyAdRSTisAsAdanAviratasamyagdRSTilakSa- 4 TIkAdvayojAni, na zeSANi samyagmithyAdRSTyAdIni teSAM paryAptAvasthAyAmeva bhAvAt / 'sabai saccipajatte' iti, sarvANyapi mithyA- petam // dRSTyAdInmayogaparyantAmi guNasthAnakAni saMjJini paryApte bhavanti, saMjJinaH sarvapariNAmasaMbhavAt / atha kathaM saMjJinaH sayogyayogarUpaguNasthAnaka dvayasaMbhavaH / tadbhAve tasyAmanaskatayA saMjJitvAyogAt, na tadAnImapi hi tatyaH dravyatmanaH saMbandho'sti, samanaskAzcAvizeSeNaM saMjJinte vyavahiyante tato na tasya saMjJitvavyAghAtaH / uktaM ca--"maNakaraNa kevaliNo vi atyi teNa saSNiNo bhannaMti / maNovinnANaM paDuca te sanniNo na bhavati" iti // 'micchaM sesesu sattasu vi' iti zeSeSu paryASThAparyAptasUkSmaparyAptabAdaradvIndriyatrIndriyacaturindriyAsaMjJipazcendriya lakSaNeSu saptasvapi jIvasthAnakeSu mithyAdRSTilakSaNamekaM guNasthAnakaM bhavati, na sAsAdanalakSaNamapi / katham ? iti cet, ucyate-iha saMjJizeSeSu jIvasthAnakeSu parabhavAdAgacchatA| meva ghaNTAlAlAnyAyena samyaktvalezamA svAdayatAmutpattikAla eva sAsAdanabhAvo labhyate, tadAnIM caiteSAmaparyAptAvasthA / tatrApi cAparyApte sUkSmaikendriye na sAsAdana bhAvasaMbhavaH, tasya manAk zubhapariNAmarUpatvAt, mahAsaMkliSTapariNAmasya ca sUkSmaikendriyamadhye utpAdAbhidhAnAditi / tadevaM nirUpitAni jIvasthAnakeSu guNasthAnakAni, sAMprataM yadyapyupayogA vaktu 1 tAlapatrapustake tvitaH param "ihaM prAkRtatvAliGgavyatyayaH / yadAha pANiniH prAkRtalakSaNe- 'liGgaM vyabhicArI' iti / tatazca // 10 // 'sarve' iti / " ityetatpATho'dhika upalabhyate / 2 itaH paraM tAlapatrapustake tu "sAMprataM yogAH prAptAvasarAH / te ca paJcadaza / tadyathA" ityetAvAneva pATho dRzyate // For Private And Personal Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ca SACAR mavasaramAptAstathA'pi bahukktavyatvAcIgata eva tAbaddhakSyante / 'te' ityAdi / te ca paJcadaza / tadyathA-satyavAgyogaH1, hai asatvavAmyogaH 2, satvamRpAvAmyogaH 3, asalyAmRSAkAgyogaH 4 / tatsvarUpaM cedam-"sacA hiyA satAmiha, saMto muNao guNA payasthA vA / tabikrIbA mosA, mIsA jA tadubhayesahAvA // 1 // aNahimayA jA tIsuvi, sadyo ciya kevalo asacamusA / " evaM manoyogo'pi caturdhA draSTavyaH / kAyayogaH sapsadhA / audArikaM 1, audArikaminaM 2, vaiziya , niyami, AAkaM 5, AhArakamiznaM 6, kArmaNaM 7,ca / ttraudaarikaakaayyogshirymnnykortmorevaapryaaptyoraudaarikmishrkaavyogH| vaikiyakAyayogo devanArakayostiyaGmanuSyayorvA vaikriyalabdhimatoH / vaikriyami-8 akAlyogo'paryAsayordevanArakayostiyamanuSyayorvA vaikriyArambhakAle parityAgakAle ca / AhArakakAyayogazcaturdazamasidaH / AmarakamizrakAvayogaH mAhArakasya prArambhasamaye parityAgakAle ca / kArmaNakAyayomaH aSTaprakArakarmavi-18 kArarUpazarIra ceSTAsvarUpo'pAntarAlagatAbutpattimathamasamaye kevalisamudghAtASasthAyAM ca // 5 // tAnetA yogAn jIvasthAnakeSTha cintayannAha-- jogata chA alpajjAttayamukammaigaDAlamissA do| beThabirAmIsajayA sanni apajattae tinni||6|| (hAri0) vyAkhyA-yogI' vakSyamANalakSaNI kArmaNaudArikamizrakAyayogau dau| keSu ? ityAha'SaTsvaparyAptakeSu' saMjJipazcembyivarjiteSu / saba vigrahagatAvanAhArakasya yathAsaMbhavamekavidhisamayAn yAvatyANakAyayogA, tadanyatrIdArikamizrayoga iti / milApa kArmaNenaiva saha mantabyeti / tathA vaikri * For Private And Personal Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandi paDazIti 45 nayamizrayutautAveva pUrvoktau dau| ka ? ityAha-saMjJinyaparyAptake traya evaMrUpA bhavanti / atra tu devanArakeSUtpa-TIkAdvayoMprakaraNam- camAnasya vaikriyamizrakAyayogo drssttvyH| atrApi mizratA kArmaNenaiva saha mntbyaa| iti gaathaarthH||6|| petam // athAtraiva gAthArdaina matAntaraM darzayan paryApteSu taanevaah||127|| | (mala0 ) saMjJipaJcendriyAparyAsakavarjiteSu SaTsvaparyAptakeSu dvau kArmaNaudArikamiznalakSaNau yogau bhavataH / tatra kArmaPNakAyayogo'pAntarAlagatAvutpattiprathamasamaye ca / zeSakAlaM tvaudArikamizrakAyayogaH / 'sanniapajattae tinni' iti 18 saMjJinyaparyAptake vayo yogA bhavanti / ke te ? ityAha-'veuviyamIsajuyA' tAvevAnantaroktAvaudArikamizrakArmaNa yogI vaikriyamizrayutau, tathA ca trayo yogA bhavanti / vaikriyamizrakAyayogazca saMjJino'paryAptasya devanArakeSUtpadyamAnasya draSTavyo na zeSasya, asaMbhavAt / mizratA va kArmaNena saha draSTavyA // 6 // atraiva matAntaramupadarzayannAhabiMti apajattANa vi taNupajjattANa kei orAlaM / bAyarapajjatte tinni urala veuviyadugaM ca // 7 // PI (hAri0)vyAkhyA-atraivaM yojanA kaaryaa| kecanAcAryAH zeSaparyAptyapekSayA'paryAptAnAmapi 'taNupajjattANa 8 iti tanuparyAptAnAM zarIraparyApsyA paryAptAnAmaudArikazarIraM 'bruvate' pratipAdayantIti / nankvaM sati vaikriya mapi prAmoti, nyAyasya samAnatvAditi, satyam, labdhyaparyAptAnAM zarIraparyApsau satyAM yAvadyApIndriyaparyAptiM na samApayanti taavttirygmnussyaannaamaudaarikyogo'bhipretH| suranArakANAM tu labdhyaparyAptatvaM / RESA-%C4A SIRCRAM -555 kaa||11|| For Private And Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manAstyeveti na teSAM vaikriyayogaH pratipAdita iti / karaNAparyApsAnAM tvaudArikayogo vaikriyayogazca na vivakSitaH, anyathA'paryAptAnAmaudArikayogavaTaikriyayogo'pyabhihitaH syAditi / labdhikaraNAparyAptahai kaparyAptimatAM punarayaM vizeSaH labdhyaparyAptAsta ucyante ye nijaparyAptIrasamApya mriyante, labdhiparyAptAda punaH samApya mriyanta iti / karaNAparyApsAste bhaNyante ye nijaparyAptI dyApi pUrayanti paraM pUrayiSyanti / karaNaparyAptAH punaste maNyante yairnijaparyAptayaH pUritA bhavanti / ato devanArakA asaMkhyAtavarSAyuSastiyanarA jinAdayazca, landhiparyAptA eva bhavanti na tu labdhyaparyAptAH, teSAM nirupakramAyuSkatvenApaptikAvasthAyAM maraNAbhAvAt / tathA coktam-"devA neraiyA vA, asaMkhavAsAuyA ya tirimnnuyaa| uttamapurisA ya tahA, caramasarIrA ya niruvakamA // 1 // " iti / karaNata ubhayathA'pi bhavanti / saMkhyAtavarSAyuSo naratiyazco labdhitaHkaraNatazcAparyAptAH paryAptakAzca bhavanti / saMkhyAtavarSAyuSastiryaGnarAstu te gIyante yeSAM pUrvakovyAyuH, yeSAM punastadadhikaM te'saMkhyAtavarSAyuSo'bhidhIyante AgamaparibhASayA / ityuktaM prAsaGgika, sAmprataM prastutamabhidhIyata iti| 'bAyarapajjatte' ityAdi bAdaraparyAse kim ? ityAha-audArika vaikriyavikaM ca vaikriyazarIratanmizralakSaNamiti trayo bhavantIti zeSaH / vaikriyadikasya hi bAdaraparyAtakavAyukAyikeSu sadbhAvAt / iti gAthArthaH // 7 // 1"-ste maNyante" ityapi / 2 "bhaNyante" ityapi // For Private And Personal Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazItiprakaraNam // 128 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha gAdhAna yomAna samayAn jIvopayogAnAha ( mala0) kecidvAcAryAH zIlaGkAdayaH zeSaparyAtyapekSayA'paryAptAnAM 'taNupajjattANaM' iti tanuparyAtyA paryAptAnAmaudArikaM zarIraM 'bruvate' pratipAdayanti / zarIraparyAyA hi parisamAptavatyA kila teSAM zarIraM praripUrNa niSpannamitikRtvA / tathA tra dvandhaH-- "audArikakAyayogastiryamanujayoH zarIraparyApterUrdhva, tadAratastu mizraH" iti / banvanayA yuktyA saMjJino'praryAsAsya devanAra ke tpadyamAnasya tanuryAsya vaikriyamapi zarIramupapadyata eva tatkimiha tannokam ?, ityucyate, upalakSaNatvAdetadapi draSTavyamityadoSaH / yadrA paryAsA labdhyaparyATakA evAntarmuhUrtAyuSo vivikSitAste va niryamanuSyA eva ghaTTante teSAmevAntarmuhUrtAzuSkatvasaMbhavAtu, va devanArakAH, teSAM jaghanyato'pi dazavarSasahasrapramANAyuSkatvAt / labdhyaparyAsakAzca jadhanyato'prIndriyaparyAtau parisamAptAyAmeva viyante nArvAg, ityuktamAmamAbhiprAyeNa / tatasteSAM labdhyaparyASTakAnAM zarIraparyAtvA paryAptAmAmaudArikameva zarIramupapadyate, na vaikriyamityadoSaH / keciditi bruvANasya cAcAryasyAyamabhiprAyo lakSyate-adyapi teSAM zarIraparyAribhUttathA'pi indriyocchrAsAdInAmapyadyApyaniSpannatvena zarIrasyAsaMpUrNatvAt, ata eva kArmaNAdyApi vyApriyamANatvAdarikamizrameva teSAM yuktayupapannamiti / 'bAbara' ityAdi bAdara ekendriyaparyAsake yo yogA bhavanti / ke ve ? ityAha-- audArikaM vaikriyadvikaM ca / tatraiaudArikaM pRthivyAdInAm / vaikriyadvikaM tu caikiyatanmizralakSaNaM yukrA zikasya // 7 // uralaM muhume dhausu ya, bhAsajuSaM panarasAci sannimmi / upaomA dasasu tao, acakkhudaMsaNamanANaDurma // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 12 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SARASWARA (hAri0) vyAkhyA-audArikazI, kI itvAi-sUkSme paryApta iti pUrveNa saMbandhaH / vathA 'caturDa mitricaturindripAsaMjhipaJcendriyeSu, paryAkSeSu anApi pUrveNa yogH| kim / hatyata Aha-ladaurikaM pUrvokaM bhASayAasatyAsRSArUpayA murta samanvitaM bhASAyutaM yogdymityrthH| tathA 'paJcadazApi' yogA vakSyamANasvarUpAH saMjini paryApte iti prAktaneca saMrakaH / iti yojitA jIsthAneSu yogAH pazcadazApi, sAmprataM teSvevopayogAna pratipipAdayiSurAha-'uvogA dasamutao'tyAdi / japayogA vakSyamANalakSaNAkhAyA, kiMrUpAH ityAha acakSurdarzanam' cakSurahitazeSendriyopayogalakSaNam / tathA 'ajJAnadikaM ca' matyajJAnabhulAjJAnasvarUmamiti / keSu ityAha-dazasujIsthAneSu paryApsAmaryAptasUkSma 2vAdara 2 vitrIgviyA'payosakacaturindriyA1'saMkSipazcendriyarUpeSu / iti gaathaa||4|| (maka) paryApta ityanuvartate / 'bhaudArika' audArikakAyayogaH sUkSaukendriya paryAdhe bhavati / tathA 'causu ya bhAsajuyaM' iti anuI dvi.1 vi 2 caturindriyA 3 'saMjJipaJcandriyeSu 4paryApteSu tadevaudArika bhASAyutaM' vAgyogasahitaM draSTakAvyam / bhAga ceha asalyAmuSArUpA'vagantavyA / taduktam-'vigalesu asAcamoseva" iti / 'panarasAvi sanimmi' iti va saMjimi paryAptake pazcadazApi yogAH saMbhavanti / caturdhA manoyogaH, caturdhA vAyogaH, saptadhA ca kAyayoga iti / nanvI dArikamizvavaikiyamizrakAmapAkAyayogAH kathamasyopapadyante ? teSAmaparyAptAvasthAbhAvitvAt, ucyate, vaikriyamitraM saMya For Private And Personal Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazItiprakaraNam // 129 // tAdevai kriyaM prArabhamANasya prApyate / audArikamizrakArmaNakAyayogau tu kevalinaH samudghAtagatasya / uktaM ca-13 TIkAdvayo"audArikaprayoktA, prathamASTamasamayayorasAviSTaH / mizraudArikayoktA, saptamaSaSThadvitIyeSu // 1 // kArmaNazarIrayogI, petam // caturthake paJcame tRtIye ca / " iti / tadevaM nirUpitA jIvasthAnakeSu yogAH, sAMpratamupayogA nirUpaNAvasaraprAptAste ca dvAdaza / tadyathA-matijJAnAdIni paJca jJAnAni, matyajJAnAdIni trINyajJAnAni, cakSurdarzanAdIni ca catvAri darzanAni / etAn jIvasthAnakeSu cintayanAha-'uvaogA' ityAdi / 'dazasu' jIvasthAnakeSu paryAptA 1'paryApta 2 sUkSma 3 bAdara 4ekendriya 5dvIndriya 6 trIndriyA 7'paryApta8caturindriyA 9'saMjJipazcendriya 10 lakSaNeSu, traya upayogA bhavanti / ke te ? ityAha-acakSurdarzanamajJAnadvikaM ca matyajJAnazrutAjJAnalakSaNam / nanu sparzanendriyAvaraNakSayopazamasaMbhavAdbhavatu matirekendriyANAM, yattu zrutaM. tatkathamupapadyate? bhASAlabdhizrotrendriyalabdhivikalatvAt , bhASAzrotrendriyalabdhimato hi tadupapadyate nAnyasya / taduktam-"bhAvasuyaM bhAsAsoyaladdhiNo jujjae naM iyarassa / bhAsAbhimuhassa suyaM, soUNa va jaM havijAhi // 1 // " ucyate, iha tAvadekendriyANAmAhArAdisaMjJA vidyate, tathA sUtre'bhidhAnAt / saMjJA cAbhilASa ucyate / yaduktamAvazyakaTIkAyAm-"AhArasaMjJA AhArAbhilASaH kSudvedanIyaprabhavaH khalvAtmapariNAmavizeSaH" iti / abhilASazca mamaivarUpaM vastu puSTikAri tadyadIdamavApyate tataH samIcInaM bhavati ityevaMzabdArtho|lekhAnuviddhaH svapuSTinimittabhUtapratiniyatavastuprAtyadhyavasAyarUpaH, sa ca zrutameva zabdArthAlocanAnusAritvAt / zrutasya caitallakSaNatvAt , uktaM ca-"iMdiyamaNonimittaM, je vinANaM suyANusAreNa / niyayatthottisamatthaM, taM bhAvasurya maI CAREOCCALCCAMACACACASS For Private And Personal Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 546SSAGES sesaM // 1 // " iti / 'suyANusAreNaM' iti zabdArthAlocanAnusAreNa kevalamekendriyANAmavyakta evaM kazcanApi anirvacanIyaH zabdArthollekho draSTavyaH, anythaa''haaraadisNjnyaanupptteH| yadapyuktaM bhASAlabdhizrotrendriyalabdhivikalatvAdekendriyANAM zrutamanupapannamiti,tadapyasamIkSitAbhidhAnam,tathAhi-bakulAdeHsparzanendriyAtiriktadravyendriyavikalatve'pi kimapi sUkSma bhAvendriyapaJcakavijJAnamabhyupagamyate, "paMceMdiu va (o u) baulo" ityAdijinavacanaprAmANyAt , tathA bhASAzrovendriyalabdhivikalatve'pi teSAM kimapi sUkSma zrutamapi bhaviSyati, anyathA AhArAdisaMjJAnupapatteH, taduktam-"jaha suhumaM bhAviMdiyaNANaM dabiMdiyANa virahe vi / dabasuyAbhAvaMmi vi, bhAvasurya patthivAINaM // 1 // " iti kRtaM prasaMgena gamanikAmAtraphalatvAtprayAsasya // 8 // cakkhujuyA cauridiyaasanni pajjattaesu te curo|mnnnaannckkhukevldugrhiyaa sanni apjtte||9|| | (hAri0) vyAkhyA-te pUrvagAthoktAstraya upayogA: 'cakSuryutAH' cakSurindriyopayogAnvitAzcatvAro bhavantItyarthaH / keSu ? 'cariMdiyaasanni' iti vibhaktilopAccaturindriyAsaMjJipazcendriyeSu, kIdRzeSu ? paryA-2 sakeSu / tathA mnHpryaayjnyaanckssurdrshnkevldikrhitaaH| kevaladikaM tu kevalajJAnakevaladarzanarUpam / zeSA aSTAvupayogAH saMjJinyaparyAsake bhavanti / iti gAthArthaH // 9 // . atha kiMcidUnapAdenopayogAn samarthayan saMvandhapUrvakaM lezyAsteSveva darzayannAha(mala) ta eva pUrvottAtraya upayogAH 'cakSuryutAH' cakSurdarzanopayogasahitAH santazcatvAra upayogA bhavanti, keSu ? PRAE%%AAAAAAAA For Private And Personal Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazIti- ityAha-'caridiyaasanni pajattaesu' caturindriyeSu asaMjiSu ca paryAptakeSu / 'maNanANa' ityAdi saMjJini aparyApte TIkAiyoprakaraNam- manaHparyavajJAnacakSurdarzanakevalajJAnakevarudarzanarUpakevaladvikarahitAH zeSA aSTAvapi jJAnatrikAjJAnatrikAcakSudarzanAvadhi- petam / / darzanarUpA upayogA bhavanti // 9 // . // 130 // sanne sannisu etto, lesAochAvi duviha snnimi| cauro paDhamA bAyara apajatte tini sesesu // 10 // | (hAri0) vyAkhyA-sa upayogAH 'saMjJiSu' paryApseSviti zeSaH / evaM pratipAditAjIvaspAneSUpayogA:, ito lezyAsteSveva pratipAvanta iti zeSaH / 'chAvi duviha sanimi' iti SaDapi kmmleshyaacaa|kaa vividhe saMzini paryApsAparyAptakalakSaNe / tathA catanaH prathamA' kRSNavIlakApotataiyasIkapAtaka? 'bAdara' iti bAdare'paryAse, devebhyanyutasya sUdakatarughUtpannasya tejolezyAyAH sdbhaavaat| tathA 'timro' prathamAH kRSNanIlakApotAkhyA, keSu zeSeSu prAktanavividhasaMzyaparyAkSavAiravarjitebvekAdazamujIvasyAmeSu iti gAthArthaH // 10 // . iti pratipAditA lezyA jIcasthAneSu, sAMprataM teSveva bandhodayodIraNAsasAkSyasthAnacatuSTayamekagAthayA pratipAdayazAlA hA (maha) sarve'pi dAdazApyupayogAH saMzitru paryAveSu braSTavyAH / cakrameNaiva na tu yugapat , upayogAnAM tathA. rAjIvasvabhASatvato yogapadyAsaMbhavAt / tadumcham-"samae do ghaogA' iti / tadevaM nirUpitA jIvasthAnakeSUpayogAlA // 14 Peso' iti ita kumeteSveva lezyA aSi nirupyante -chAvi duviha sanimmi' iti zividhepi saMjini paryAptAparyApta SSSSSSSSSSS AKAASAROKAKAMAN For Private And Personal Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lakSaNe paDapi kRSNanIlakApotatejaHpadmazuklarUpA lezyA bhavanti / 'cauro paDhamA bAyara apajatte' iti ! bAdaraikendriye'paryAptake prathamAzcatasraH kRSNanIlakApotatejorUpA bhavanti / tejolezyA kathamavApyate, iti ceducyate, yadA devabhavAcyutaH san kazcanApi bAdaraikendriyatayA bhUdakataruSu madhye samutpadyate tadA tasya ghaNTAlAlAnyAyena sA'vApyate itydossH| 'ticci sesesu' iti / atra prathamA ityanuvartate / prathamAstisraH kRSNanIlakApotAkhyAH zeSeSu prAkanadvividhasaMzyaparyAptabAdaraikendriyavarjiteSvekAdazasu jIvasthAnakeSu labhyante nAnyAH, teSAM sadaivAzubhapariNAmabhAvAt / zubhapariNAmarUpAzca tejoleshyaadyH| iti // 10 // tadevaM jIvasthAnakeSu lezyA abhidhAya, sAmpratameteSveva bandhodayodIraNAsattAkhyasthAnacatuSTayamabhidhitsurAhasattaTTa aTTa ra sattaha3 aTTa4 baMdhu 1dayuzdIraNA saMto terasasujIvaThANesu sannipajattae ogho||11|| | (hAri0) vyAkhyA saptASTau cASTau ca saptASTau cASTau ca saptASTASTasaptASTASTau / etatsaMkhyAni kAni bhavanti ? ityAha-baMdhudayudIraNA saMtA" iti bandhazca udayazca udIraMNA ca saca bandhodayodIraNAsaMti bhavantIti | zeSaH / kailyAha-trayodazasu jIvasthAneSu' sUkSmAparyAptAdiSu / tathA 'sannipajattae oghoM' iti saMjJiparyApte paryantavartini caturdazajIvasthAnake oghaHsAmAnyaM bhavati / iti gAthA'kSaraghadanA / bhAvanA tvevam saptAyuvAH prakRtayo'STau tayuktA bandhe / tthaa'ssttaavudye| tathA sasASTau kathitasvarUpA udIraNAyAm / tathA'STau 1-2-"sacA" ityapi pAThaH / 3-4-"sattA" ityapi pAThaH // For Private And Personal Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazItiprakaraNam // 131 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sattAyAm / iti yathAsaMkhyena yojanA kAryA / bandhAdInAM svarUpaM tvidam - mithyAtvAdibhirbandhahetubhiraJjanacUrNapUrNa samudgakavannirantaraM pudgalanicite loke karmayogyavargaNApuGgalairAtmano bahyayaH piNDavadanyo'nyAnugamAbhedAtmakaH saMbandho bandhaH / teSAM ca yathAvasthitibaddhAnAM karmapudgalAnAM karaNavizeSakRte svAbhAvike vA sthityapacaye satyudayasamayaprAptAnAM vipAkavedanamudayaH / karaNAni punarimAnyuktAni / tathAhi"baMdhaNa 1 saMkamaNu 2 vvahaNA 3 ya ovaTTaNA 4 uIraNayA 5 / uvasAmaNA 6 nihattI, 7 nikAyaNA 8 capti karaNAI // 1 // " asyAH sukhArtha lezato vyAkhyAnamidam- bandhanaM prakRtisthityanubhAgapradezarUpam 1 saMkramaNaM prakRteH prakRtyantaranayanam 2 / udvartanaM sthitirasavRddhyApAdanam 3 / apavartanaM sthitirasahApanam 4 / udIraNA'prAptakAlasya karmadalikasyodaye pravezanam 5 / upazamanA sarvakaraNAyogyatvasaMpAdanaM, darzanatrike tu saMkramaNamekaM pravartate 6 / nivattirudayodIraNAsaMkramarUpaistribhiH karaNairyadanyathA kartuM na zakyate 7 / nikAcanA punaH sarvakaraNAyogyatvamiti 8 / tathA karmapudgalAnAmeva karaNavizeSajanite sthityapacaye satyudayAvalikAyAM pravezanamudIraNA / bandhasaMkramAbhyAM labdhAtmalAbhAnAM karmaNAM nirjaraNasaMkramakRtakharUpapracyu tyabhAve sadbhAvaH sattA / 'sannipajattae ogho' iti / asya padasyArtha svayameva granthakAroM guNasthAnakeSu bandhAdimArgaNAyAmagre vakSyati / sthAnA'zUnyArtha sAmAnyato, na guNasthAnakayojanayA bandhAdisthAna"upazAmanA" ityapi pAThaH // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 15 // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMkhyA gAthAbayenocyate--"bandheSTa satta jAuga 7 chavihamamohAu 6 igavihaM sAyaM 1 / saMtodayesu aTTha u8, satta amohA 7 cau aghAI // 1 // aha udIrai 8 satta u, aNAu 7 chavihamaveyaNiyaAU 6 / paNa aviyaNamohAuga 5 akasAI nAmagottadugaM 2 // 2 // " ayamartha:-aSTau sarvA api mUlaprakRtayaH 8, AyurvarjAH sapta 7, mohAyurvarjAH SaT 6, ekameva vedanIyam, ityevaM caturdhA bandhaH / tathA'STau tathaiva 8, mohavarjAH sapta 7, ghAtikarmavarjAzvatamaH 4, ityudayastridhA / tathA'STau pUrvavat 8, AyurvarjAH sapta 7, Ayurveda-15 nIyavarjAH SaTU 6, vedanIyAyumohavarjAH paJca 5, nAmagotre eva 22, iti paJcaprakArodIraNA 5 / sattA punamadayavat / iti gAthArthaH // 11 // ityuktAni jIvasthAneSu guNasthAnakAdInyaSTau padAni, sAMprataM mArgaNAsthAnAni prarUpayannAha (mala0) sapta vA'STau vA saptASTAH, saptASTAzcASTau cetyAdidvandvaH / bandhodayAdipadAnAmapi dvandaH / tataH sssstthiittpurusssmaasH| samAnanirdezatvAccAtra yathAsaMkhyam , etaduktaM bhavati-saMjJiparyAptavarjiteSu zeSeSu trayodazasu jIvasthAnakeSu bandhaH saptAnAmaSTAnAM vA kameNAM jJAtavyaH / tathAhi-yadA'nubhUyamAnabhavAyupakhibhAganavabhAgAdirUpe zeSe sati parabha-1 vAyurvadhyate, tadA'STAnAmapi karmaNAM bndhH| zeSakAlaM tvAyuSo bandhAbhAvAtsaptAnAmeva / udayaH punareteSu trayodazasu jIvasthAnakeSu sarvakAlamaSTAnAmeva karmaNAm / yataH sUkSmasaMparAyaguNasthAnaka yAvadaSTAnAmapi karmaNAmudayo'vApyate, eteSu ca 1 "pUrvavat" ityapi paatthH|| SAGARMACAR ka la For Private And Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazIti- prakaraNam // 132 // CASAROS jIvasthAmakeSu utkarSato'pi yathAsaMbhavamaviratasamyagdRSTiguNasthAnakasaMbhava iti / udIraNA sadhAnAmaSTAnAM vA / tatraTIkAdvayoyadA'nubhUyamAnabhavAyurudyAvalikAntaH praviSTaM bhavati tadA saptAnAm, anubhUyamAnabhavAyuSo'nudIraNAt, AvalikA- petam // vazeSasyodIraNAnaItvAt / udIraNA hi udayAvalikAbahivetinIbhyaH sthitibhyaH sakAzAtkaSAyasahitenAsahitena vA yoga-1 karaNena dalikamAkRSyodayasamayamAna likeja sahAnubhavanam / tathA cokamU-"udayAvaliyabAhirilaTiIhiMto kasAyasahiyAsahipaNaM jogakaraNepo daliyamAkaDDiya pattadalieNa samaM aNubhavaNamudIraNA" iti / tataH kathamAvalikAgatasyodIraNA bhavati ? iti, na ca parabhavAyuSastadAnIsudIraNAsaMbhavastasyodayAbhAvAt, anuditasya codIraNAnarhatvAt / zeSakA tvaSTAnAmudIrayeti / sattAzpyeteSu jIvasthAnakeSvaSTAnAmapi karmaNAM draSTayA / tathAhi-aSTAnAmapi karmaNAM| sattA upasAntamoguNasthAnakaM yAvadanuvartate / ete ca jIvA utkarSato'pi yathAsaMbhavamaviratasamyagdRSTiguNasthAnakava-] tina eveti / 'sanipajattae ogho' iti saMjJini paryApte oghaH sAmAnyaM draSTavyam / tacca yadyapyagre svayamevAcAryoM guNa-10 sthAnakeSu bandhAdimArgaNAyAmabhidhAsyati tathA'pIha sthAnAzUnyAthai saMkSepataH kiMciducyate-tatra sUkSmasaMparAyaguNasthAnakAdagvirtito yathAsaMbhavaM badAyurbabhanti vadAaSTAnAmapi karmaNAM bandhakAH zeSakAlaM tu saptAnAm / sUkSmasaMparAyaguNasthAnakavartinastu mohAyurvarjAnAM paNNAM karmaNAm / upanAntamohAdayaH punaH sayogikevaliparyantAH sAtavedanIyasyaivaika-IPI kheti / tathA sUkSmasaMparAyaguNasthAnakaM yAvaddaSTAnAmapi karmaNAmudayaH / upazAntamohagupasthAnake kSINamoguNasthAnake ca mohanIyavarjAnAM saGga karmaprakRtIcAm / sayogikevaliguNasthAnake'yogikevaliguNasthAnake ca pAnikarmacatueyarahitazeSa E * For Private And Personal Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CARRORSCIE hai| karmacatuSTayasveti / tathA mithyAdRSTiguNasthAnakAtprabhRti. yAvatpramattasaMyataguNasthAnakaM tAvadyadi anubhUyamAnabhavAyurAva likAvazeSa na bhavati tadA'STAnAmapi karmaNAmudIraNA / yadA tvanubhUyamAnabhavAyurAvalikAvazeSa bhavati tadA tathAsvabhAvatvena tasyAnudIryamANatvAtsaptAnAmudIraNA / samyagmithyAdRSTiguNasthAnake tu sadaivASTAnAmeva karmaNAmudIraNA, AyuSa AvalikAvazeSe samyagmiyAdRSTiguNasthAnakasyaivAbhAvAt / tathA'pramattaguNasthAnakAraprabhRti yAvatsUkSmasaMparAyaguNasthAnakasyAvalikAvazeSo na bhavati tAvadvedanIyAyurvarjAnAM SaNNAM karmaNAmurdAraNA, tadAnImativizuddhatvena vedanIyAyurudIraNAyogyAdhyavasAyAbhAvAt / AvalikAvazeSe tu mohanIyasyApyAvalikApraviSTatvenodIraNAyA asaMbhavAgjJAna 1 darzanAvaraNa2 nAma 3 gotrA 4'ntarAyA 5 NAmevodIraNA / eteSAmeva copazAntamohaguNasthAnake'pi udIraNA / kSINamohaguNasthAnake'pyeteSAmeva yAvadAvalikAmAtrAvazeSo na bhavati / AvalikAvazeSe tu jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAyANAmayAvalikApraviSTatvAnnodIraNeti dvayoreva nAmagotrayorudIraNA / evaM sayogikevaliguNasthAnake'pi / ayogikevaliguNasthAnake tu vartamAno jIvaH sarvathA'nudIraka eva / nanu tadAnImapyeSa sayogikevaliguNasthAnaka iva bhavopamAhikarmacatuSTayodaye vartate tataH kathaM tadA'pi tayornAmagotrayorudIrako na bhavati? iti, naiSa doSaH, udaye satyapi yogasavyapekSatvAdudIraNAyAstadAnI ca tasya yogAsaMbhavAditi / tathA upazAntamohaguNasthAnakaM yAvadaSTAnAmapi karmaNAM sattA / kSINamohAvasthAyAM tu moharahitAnAM saptAnAM karmaNAm / sayogikevalyAdyavasthAyAM cAghAtikarmaNAM caturNAm / iti // 11 // . 1 evamiti ko'rthaH ! sayogikevaliguNasthAnake'pi dvayoreva nAmagotrayorudIraNA // ka0 23 For Private And Personal Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ssddshiitiprkrnnm||133|| -CA tadevaM jIvasthAnakeSu guNasthAnakAdyabhidhAya sAmprataM mArgaNAsthAneSu jIvasthAnakAdi vivakSustAnyeva tAvanirdizannAha- TIkAdvayoetto gai 1 iMdiya 2 kAya 3 joya 4 vee 5 kasAya 6nnaannesu| petam // saMjama 8 desaNa 9 lesA 10 bhava 11 samme 12 sanni 13 AhAre 14 // 12 // (hAri0) vyAkhyA-itA' jIvasthAnavicArAnantaraM mArgaNAsthAnAnyucyanta iti zeSaHsAnyevAha'gatIndriyakAyayogavede' iti samAhArabandaH / 'kaSAyajJAmeSu' atretaretarabanchaH / saMcamadarzanalezyAmavyasamyaktve' ityatrApi smaahaarbndH| 'saMjJA(jyA) hAre' ityatrApi sa eva / iti gaathaarthH|| 12 // iti mUlabhedApekSayA. mArgaNAsthAnAni caturdaza 14, uttarabhedApekSayA tu viSaSTiH, tatpratipAdanAya gAthApazcakamAhaPI (mala0) 'itaH' jIvasthAnakeSu guNasthAnakAyabhidhAnAdanantaraM mArgaNAsthAnakeSu jIvasvAnANucyata iti shessH| tAni ca mArgaNAsthAnAnyamUni-'gaI' ityAdi / tatra gamyate tathAvidhakarmasapivaijaviH pANyate gatiArakatvAdiparyAyapahai riNatiH, sA ca caturdhA-narakagatiH 1 tiryaggatiH 2 manuSyagatiH 3 devamatizca 4 / Idiya' iti indamAdindra lAmA jJAnezvaryayogAttasyedamindriyam , tacca sparzana 1 rasana 2 prANa 3 'cakSuH 4 zrIca 5 bhedAtpazcadhAindriyagrahaNena ca tadupalakSitA ekendriyadvIndriyAdayo gRhyante, temvevAgre jIvasthAnakAdInAM cintayiSyamANatvAt / 'kAya' itibIyatA // 17 // iti kAyaH, "cityupasamAdhAnAvAsadehe.kazcAdeH" iti ghaJpatyayaH, kArasya ca kakAra, saca poDhA-pRthivI aprate For Private And Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jo 3 vAyu 4 banaspati 5 trasa 6 kAyayogAt / 'joga' iti yogasandaH prAnirUpitazabdArthaH, sa ca mamo 1 vAkkAya 3 sahakAribhedAtsaMkSepatastridhA / 'veda' iti vedyata iti vedaH, sa ca tridhA-strIvedaH 1 puruSavedaH2 napuMsakavedazca 3 // tatra striyAH puMsyabhilASaH striivedH1| puMsaH striyAmabhilApaH puMvedaH 2 / napuMsakasyobhayaM pratyabhilASI napuMsakaveda: 3 / kasAya' iti kaSyante hiMsyante parasparamasmin prANina iti kAH-saMsAraH tamayante gacchantyebhirjastava iti kamAyAH krodha 1 mAna 2 mAyA 3 lobhAH 4 / 'NANa' iti jJAyate'neneti jJAnam-sAmAnyavizeSAtmake bastuni vizeSatAhaNAtmakovabodhaHvica pazcadhA, udyathA-matijJAnaM 1 zrutajJAnaM 2 avadhijJAnaM 3 mamApAbA 4ovalajJAmaM 5 c| jJAnagrahaNena gyAjJAnamapi tatmavipakSabhUtamupalakSyate / tacca vividham-masmajJAnaM 1 zrutAjJAnaM 2 vibhAjJAnam 3 ca / vakSyati ca jJAnabhedAbhidhAnAvasare-"maisuyaohImaNakevalANi maisuyaanANavinbhaMgA" iti / 'saMjama' iti saMyamanaM sNymH| hai samyaguparamaH, "yamaH saMnyupave" iti bhAve'cUpratyayaH, caaritrmityrthH| taca pabanA-sAmAyikaM 1 chedopasthApanaM 2 parihAravizuddhikaM 3 sUkSmasaMparAyaM 4 yathAkhyAtaM 5 ca / saMyamagrahaNena ca tatpratipakSabhUto vebhasaMyamo'saMyamazca sUcyate / / 6 vakSyati ba-"sAmaiyacheyaparihArasuhumaahasAyadesajayaajayA" iti / 'dasaNa' iti raSTidarzanaM sAmAnyavizeSAtmake hai vastuni saamaanyaavbodhH| taccaturvidham , tadyathA-cakSurdarzanaM 1 acakSurdarzanaM 2 avadhivardhanaM 3 khebaladarzanaM ca 4 // lesA' iti lejhyA prAnirUpitazabdArthA, sA podA-kRSNalezyA 1 golalelyA 2 bApovalezza 3 sejolezyA 4 pana6 lezyA 5 zuklalezyA 6 (c)| 'bhava' iti bhavya-tathArUpAnAdisariyAmikramAcAsijigamanayogyaH / bhavyagrahaNena ca tatpa For Private And Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkAdvayo| petam // SaDazIti- tipakSabhUto'bhavyo'pi gRhyate / yadvakSyati bhavyadvArabhedacyAkhyAyAm-'bhavAbhava' iti / 'samme' iti samyaktvam / samyaprakaraNam- zabdaH prazaMsArtho'viruddhArtho vA / samyag jIvastadAvaH samyaktvam, prazasto mokSAvirodhI kA Atmadharma iti yAvat / dAtaca tridhA-kSAyopazamikaM 1 aupazamikaM 2 kSAyikaM 3 ca / uktaM ca "sammattaMpiya tivihaM khovasamiyaM tahovasaniyaM // 134 // ca / khaiyaM ca" iti / samyaktvamahaNena ca tatpratipakSabhUtaM minaM 1 sAsvAdanaM 2 mithyAtvaM 3 ca parigRhyate / tathA caitad dvAraM vyAkhyAnayan vakSyati-"khaovasamakhaiyauvasamiyamIsasAsANaM miccho ya" iti| 'sanni' iti saMjJI prAGgirdiSTasvadarUpaH, tatpratipakSabhUtaH sarvo'pyekendriyAdirasaMjJI, so'pi saMjJigrahaNena sUcito draSTavyaH / 'AhAra' iti AhArayati ojolomaprakSepAhArANAmanyatamamAhAramityAhArakA, tatpratipakSabhUto'nAhArakaH // 12 // / tadevamuktAni mArgaNAsthAnAni, sAmpratameteSAmeva vineyajanAnugrahAyoktasvarUpAneva bhedAn darzayannAha suranaratirinarayagaI 4,igabiticauriMdiyA ypNciNdii5|puddhviiaauuteuuvaauuvnnsitsaa kAyA6 // 13 // | (hAri0) vyAkhyA-surAzca bhavanapatyAcAH, nairAzca karmabhUmijAdayaH, tiryazcazva jalacarAdayaH, nArakAca ratnaprabhAdyAH, atra samAsasteSAM gatayaH suranaratiryaganArakagatayazcatasraH 4 / tathaikaditricaturindriyAH pazcendriyAzceti pazca / pRthivyatejovAyuvanaspatitrasAH kAyAH SaT / iti prAgvatsarvapadeSu samAsaH kaaryH| iti gAthArthaH // 13 // maNavaikAyAjogA, itthI puriso napuMsago veyaa| koho mANo mAyA, lobho cauro kasAyatti // 14 // CACHERS AREASE / // 18 // For Private And Personal Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ACANCER REARCHAEGACAS myagrahaNaM cakSurdarzanam / avadhireva darzanaM rUpidravyasAmAnyagrahaNamavadhidarzanam / kevalameva darzanaM sakalajagadbhAvivastusA|mAnyaparicchedarUpaM kevaladarzanam / 'ao ya challesA' ityAdi nigadasiddham // 16 // bhava 1 abhavA 2 khauvasama 1 khaiya 2 uvasamiya 3 mIsa 4 sosANaM 5 / miccho ya 6 sanna 1 sannI 2, AhAra 1NahAra 2 iya bheyA // 17 // (hAri0) vyAkhyA-bhavyAbhavyau dauAkSAyopazamikakSAyikaupazamikamizrasAsAdanAni 'miccho yakSa iti mithyAtvaM ceti SaT / tathA saMzyasaMjJinau hau / tathA''hArakAnAhArako ho / 'iti amunA prakAreNa , 'bhedAH' dviSaSTipramANA uttarabhedA mUlabhedAnAM bhavantIti zeSaH / eteSAM vyAkhyAnamAvazyakAdigranthebhyo'vaseyam, gamanikAmAtratvAtprastutaprayAsasya / iti gAthArthaH // 17 // sAmpratamateSveva jIvasthAnAnyAha| (mala.) bhavyAbhavyau praaguksvruupau| 'khauksama' ityAdi / kSAyopazamikaM kSAyika aupazamikaM ca / tatra udIrNasya mithyAtvasya kSayeNAnudIrNasya copazamena samyaktvarUpatApattilakSaNena viSkambhitodayatvarUpeNa ca yannivRttaM tatkSAyopazamikam / tathA trividhasyApi darzanamohanIyasya kSayeNAtyamtocchedena nirvRttaM kSAyikam / tathodIrNasya mithyAtvasya kSaye satyanudIrNasya ya upazamo vipAkapradezavedanarUpasya dvividhasyApyudayasya viSkambhaNaM tena nivRttamaupazamikam / 'mIsasAsANaM miccho ya' iti mizraM sAsAdanaM mithyAtvaM ca, etAni guNasthAnakavyAkhyAyAM yathAsthAnaM vakSyante / zeSaM sugamam // 17 // 1 zrIharibhadrasUriNA-"sAsANA" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam // 054ALIGNO For Private And Personal Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazIti tadevamukkA avAntaragatyAdimArgaNAsthAnabhedAra, sAmbasameteveva jIvasthAnAni cintayannAha TIkAdvayo petam // prakaraNam- suraniraesannidurga, naresu taio asniapjtto|tiriygiie caudasa, egidisu AimA curo||18|| // 137 // / (hAri0) vyAkhyA-suranArakayoH 'sannidurga' iti paryAptAparyAsakalakSaNaM saMkSipazcendriyadhikam / tathA naresu taio' iti nareSu puruSeSu pUrvoktaM. dayaM tRtIyo'saMdhyaparyApta iti / Aha anyatra kadhakhAmitvaza-181 hatakAdigrantheSu nareSu jIvasthAnakavayamevoktaM tatkathamatra tRtIyamapyaparyAsAsaMjJipavendriyalakSaNaM jIvasthAnakA muktam, satyam, teSu tasya tiyeMggrahaNena gRhItatvAditi / tathA tiryaggatI caturdazApi jIvasthAnAni bhavantIti zeSaH / iti gatiSu mAgitAni jIvasthAmAni, sAmpratamindriyeSu tAnyevAha-ekendriyeSu 'AimA' iti AdimAni prathamAni paryApsAparyAptasUkSmavAdaralakSaNAni catvAri jIvasthAnAni bhavanti / iti gaathaarthH||18|| tathA(mala.) suragatau narakagatau ca 'saMjJidvika' pAtApAsalakSaNam / mapatikaha karaNAparyAptako gRhyate, na labdhyaparyAptakA, tasya devanArakagayorutpAdAbhAvAt / 'naresu' ityaadi| 'nareSu' manuSyeSu pUrvokaM saMjhidvikaM tAvallabhyata eva, // 21 // kintu tRtIyo'pi jIvajAtibhedo'saMzyaparyAptako labhyate / katham / iti cevaucyate, iha ddhaye manuSyA garbhavyutkrAntAH || samUrchimAzca / batra ye marbhavyutkAntAsteSu yathokta saMjhidvika labhyate, ye tu vAntapittAdiSu saMmUrchanti te'ntarmuhUrtAyuse'saM For Private And Personal Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJino labdhyaparyAptakAzceti teSu tRtIyaH prakAro labhyata iti / 'tiriyagaIe caudasa' iti tiryaggatau catudarzApi jIvasthAnAni bhavanti / yatastasyAmekendriyA vikalendriyAH saMjJayasaMjJipazcendriyAzca prANyante / ukkAni gatiSu jIvasthAnAni, sAmpratamindriyeSu tAnyevAha-egidiesu AimA cauroM' ekendriyeSvAdimAni paryAptAparyAptasUkSmavAdaralakSaNAni catvAri jIvasthAnAni bhavanti, zeSasyAsaMbhavAt // 18 // biticauriMdisu do do, aMtima cauro paNidisu bhvti| thAvarapaNage paDhamA, caurocaramA dasa tasesu 19 II (hAri0) vyAkhyA-ditricaturindriyeSu pratyekaM 'deM paryAptAparyApsakalakSaNe jIvasthAnake / tathA 'anti mAni' paryantavartIni 'catvAri' paryApsAparyAptakAsaMjJisaMjJirUpANi jIvasthAnAni bhavantIti saMbandhaH / keSu ? ityAha-pazcendriyeSu / ityevamindriyeSu mArgitAni jIvasthAnAni, samprati kAyeSu tAnyevAha-sthAvarapacakeM pRthivyatejovAyuvanaspatilakSaNe 'prathamAni' pUrvANyakendriyasaktAni pUrvoktAni catvAri jIvasthAnAni bhavanti / tathA 'caramANi' antyavatIni daza jIvasthAnAni purvoktaikendriyasatkavarjitAni, keSu ? 'traseSu' dAbIndriyAdiSu bhavanti / iti gAthArthaH // 19 // iti kAyeSu jIvasthAmAnyuktAni, sAmprataM yogeSu sAmyavAha(mala0) dvIndriyeSu trIndriyeSu caturindriyeSu ca pratyeka ve dve paryAptAparyAsalakSaNe jIvasthAnake bhavataH / tathA paJce-| ndriyeSu 'antimAni' paryantavatIni paryAptAparyAptasaMjhyasaMjJilakSaNAni catvAri jIvasthAnAni na zeSANi, asaMbhavAt / ARNA-NCCCC For Private And Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazItiprakaraNam OGRLICA TIkAdvayo petam // // 138 // SUXHUARACHAR kAyeSvetAni cintayannAha thAvara' ityAdi / 'sthAvarapaJcake' pRthivyatejovAyuvanaspatilakSaNe pratyeka 'prathamAni' paryAptA- paryAptasUkSmabAdaraikendriyalakSaNAni catvAri jIvasthAnAni bhavanti, sthAvarapaJcakasyaikendriyatvena tatsaMbandhinAmeva jIva- sthAnAnAM tatra saMbhavAt / tathA 'caramANi' ekendriyasaMbandhIni catvAri jIvasthAnAni varjayitvA zeSANi dvIndriyAdi-| saMbandhIni daza jIvasthAnAni seSu labhyante, dvIndriyAdInAmeva trasatvAt // 19 // idAnIM yogAdizvetAni jIvasthAnAni yathAlAghavamupadidarzayipurAhavigalatiasannisannI, pajjattApaMca hoti vijoge| maNajoge sanniko, pumithie carama cauro // 20 // (hAri0) vyAkhyA-iha prAkRtazailIvazAtpuMlliGganirdezaH / tatazca vikalatrikAsaMjJisaMjJilakSaNAni paryAptakajIvasthAnAni pazca bhavanti, ka ? ityAha-vAgyoge / tathA manoyoge paryAptasaMzyeka jIvasthAnakam / kAyayoge punaragre vakSyatIti / sAmprataM vedeSu tAnyAha-vedazabdasya pratyekamabhisaMbandhAt puruSavedastrIvedayoH 'caramANi' paryantavartIni jIvasthAnAni paJcendriyasatkAni catvAri bhavantIti prAktanena yogH| iha aparyAptazca karaNena gRote, na labdhyA, labdhyaparyAptakasya sarvasyaiva napuMsakatvAt / anyacca yatrAsaMjJini strIpusAbhidhAnaM tatkArmagranthikamatenaiva draSTavyam / saiddhAntikAnAM tvasaMjJI paryAso'paryApto vA napuMsaka eva / tathA ca prajJaptiH-"asannipucchA 'goyamA! napuMsagaveyagA" manuSyAsaMjJinastu labdhyaparyApsA eva bhavantItyataste nirvivAdaM napuMsakA eva / iti gAthArthaH // 20 // SASSARIAS********* // 22 // For Private And Personal Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (hAri0) vyaakhyaa-mnovaakaayyogaatryH| strI puruSo napuMsakRmiti vedaastryH| krodho mAno mAyA lobha iti catvAraH kssaayaaH| itizabdo vAkyasamAptau / iti gaathaathaiH||14|| (mala0) 'suragAhA' 'maNagAhA' ete nigadasiddhe // 13 // 14 // maisuyaohImaNake-valANi maisuyaanANavibbhaMgA / sAmaiyacheyaparihA-rasuhumaahakhAyadesajayaajayA // 15 // (hAri0) vyAkhyA-matizrutAvadhimanAparyAyakevalAnIti paJca jJAnAni / matizrutAjJAna vibhaGganAmAni trINyajJAnAnyupalakSaNatvAvRdhante / evamanyatrApi yatra vipakSabhUtaM padaM dRzyate tatrAyameva heturvaktavya iti|| ata evottarabhedApekSayA dviSaSTirityuktaM prAMgiti / sAmAyikacchedopasthApanIyaparihAravizuddhikasUkSmasaMpa. rAyayathAkhyAtadezasaMyatAsaMyatAkhyAni sasa padAni / iti gAthA: // 15 // (mAla0) matizrutAvadhimanaHparyavakevalalakSaNAni paJca jJAnAni / matizrutAjJAnavibhaGgalakSaNAni ca trINi ajJA-| nAni / tatra "manajJAne" mananaM mtiH| yadvA manyate indriyamanodvAreNa niyataM vastu paricchidyate'nayeti matiH, yogyadezAvasthitavastuviSaya indriyamanonimittako'vagamavizeSaH / tathA zravaNaM zrutam, amilApaplAvitArthagrahaNapratyaya upalabdhivizeSaH / evamAkAraM vastu jaladhAraNAdyarthakriyAsamartha ghaTazabdAbhilASyam, ityAdirUpatayA pradhAnIkRtatrikAlasAdhAraNasamAnapariNAmaH zabdArthapayolocanAnusArI' indriyamanonimitto jJAnavizeSa iti yAvat / taduktam-"jaM puNa tikAla raNAdyarthakriyAsamavazeSaH / tathA zravaNa niyataM vastu parilakSaNAni ca trINi, For Private And Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazIti- prakaraNam- // 135 // ASSADORSCOROSACX visarya, AgamagaMthANusAri vinnANaM / iMdiyamaNonimittaM, taM suyanANaM jiNA piMti // 1 // " tathA'pazabdo'dha shbdaarthH| TIkAdvayotatazca ava adho'dho vistRtaM vastu dhIyate paricchidyate'nenetyavadhiH / yadvA'vadhirmaryAdA rUpiSveva dravyeSu paricchedakatayA petam // pravRttirUpA tadupalakSitaM jJAnamapyavadhiH / tathA pari sarvato bhAve avarga avaH / "surAdibhyo'nalI" ityadhikAre, "akito vA" ityanenAkAraH prtyyH| yathA bhavanaM bhava ityAdiSu avanaM gamanaM vedanamiti paryAcA pari abaH paryavaH, manasi manaso vA paryavaH manaHparyavaH, sarvatastatpariccheda ityrthH| idaM ca manaHparyavajJAna tRtIyadvIpasamudrAmsarvasiMjhimanogasadravyAlambanaM manaHparyAyajJAnamityevamapyetadabhidhIyate / tatra manasaH paryAyA bAhyavasvAlocanaprakArA dharmA manaHparyAyAH teSu teSAM vA saMbandhi jJAnaM manaHparyAyajJAnamiti padaikabeze padasamudAyopacArAcca mana ityukte'pi manAparyavahAti manAparyAyajJAnamiti vyAkhyAtam / tathA kevalameke, matyAdijJAnarahitatvAt / "uppaNami aNate, nahami u chAumavipa naanne|" itivacanAt / zuddha vA kevalaM, tadAvaraNamalakalaGkApagamAt / sakalaM vA kevale, tatprathamatapaivAzeSatavAvaraNavigamataH saMpUrNotpatteH / asAdhAraNaM kA kevala, mananyasahasavAt / anantaM vA kecalaM, iyAnastatvAt / yathAvasthitAzeSabhUtabhavadAvibhAvasvabhAvAvabhAsi jJAnamitibhAvanA / vA matizrutAvadhijJAnAnyeva mithyAtvakaluSitatayA yathAkramaM matyajJAnazrutAjJAnavibhajJAnavyapavezabhAni bhavanti / taduktamAyatrayaM jJAnamajJAnamapi bhavati mithyAtvasaMyuktamiti / 'vibhaMge' iti viparIto bhaGgaH paricchittiprakAro yasmiMstadvibhavam, viparyastamavadhijJAnam / 'sAmaiya' ityAdi / samAnAM jnyaandrsh-18/||19|| nacAritrANAmAyaH samAyaH, samAya pava sAmAyikam / vinayAderAkRtigaNatayA "vinayAdibhyaH" iti svArthe ikam / For Private And Personal Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir BASE*** tacca sarvasAvadhaviratirUpaM cAritram / yadyapi ca sarvamapi cAritramavizeSataH sAmAyika tathA'pi cchedAdikzeivairvizeSyamANamarthataH zabdAntaratazca nAnAtvaM bhajate / prathama punaravizeSaNAtsAmAnyazabda evAvatiSThate / tacca dvidhA-itvaraM yAvatkathika c| tatretvaraM bharatairAvateSu prathamapazcimatIrthakaratIrtheSvanAropitavratasya zaikSakasya vijJeyam / yaavtkthikmaabhvvrti| tacca bharatairAvatabhAvimadhyamadvAviMzatitIrthakaravidehatIrthakaratIrthAntargatasAdhUnAmayaseyam, tepAmutthApanAyA abhAvAt / 'ched'| iti cchedopasthApanam / tatra cchedaH pUrvaparyAyasa, upasthApanA ca mahAvrateSu yasmin cAritre tacchedopasthApanam / taca dvidhA-sAticAra niraticAra ca / tatra niravicAraM yaditvarasAmAyikavataH zaikSakasyAropyate tIrthAntarasaMkrAntau vA, yathA pArzvanAthatIrthAdvardhamAnasvAmitIrtha saMkrAmataH paJcayAmadharmapratipattau / sAticAraM yanmUlaguNaghAtinaH punarvatoccAraNam / 'parihAra' iti parihAravizuddhikam / pariharaNaM parihArastapovizeSaH tena vizuddhiryasmin cAritre tatparihAravizuddhikam / tacca dvidhA-nirvizamAnaka nirviSTakAyikaM ca / tatra nirvizamAnakA vivakSitacAritrasevakAH / nirviSTakA-18 yikA aasevitvivkssitcaaritrkaaH| tadakvatirekAccAritramapyevamucyate / iha navako gaNaH, tatraiko vAcanAcAryaH, catvAro nirvizamAnakAH, catvArazcAnucAriNaH / nirvizamAnakAnAM cAyaM parihAraH-"parihAriyANa u tavI, jahanna majho taheva ukoso / sIuNhavAsakAle, bhaNio dhIrehi patteyaM // 1 // tattha jahanno gimhe, catya 1 ho 2 u hoi mjjhimo| ahama 3 miha ukkoso, etto sisire pavakkhAmi ||2||sisire u jahannAI, chahAI dasama 4 carimago hoi / kAsAsu di aTThamAI, bArasa 5 pajatamme nemo ||3||paarnnge AyAma, paMcasu gaho dosu (sa) bhimgaho bhikkhe / kalpadvivA vi paidiNa, ** YEAR SREGNO ******* For Private And Personal Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkAdvayopetam // SaDazIti-TakarAta ema kareMti emeva AyAma // 4 // evaM chammAsatavaM, cariu parihArigA annucrNti|annucriNge parihAriya-paiTThie jAva chammAsA prakaraNam- 5 // kappaDio vi evaM, chammAsatavaM karei sesaao| aNuparihArigabhAva, vayaMti kappaDigattaM ca // 6 // evaM so aTThArasa mAsapamANo u vaNNio kappo / saMkhevao viseso, suttAdesAo (visesasuttAu) nAyabo // 7 // kappasamattI', tayaM, // 136 // jiNakappai vA uti. gacchaM vA / paDivajjamANagA puNa, jiNassagAse pavajati cn titthayarasamIvAse-vagassa pAse va nou (na uNa) annassa / eesiM jaM caraNaM, parihAravisuddhigaM taM tu // 9 // " tathA 'suhuma' iti sUkSmasaMparAyam / sUkSmo lobhAMzAvazeSatvAt saMparAyaH kaSAyodayo yatra tatsUkSmasaMparAyam / tacca dvidhA-vizuddhyamAnaka saMklizyamAnakaM ca / tatra vizu-| kSyamAnaka kSapakazreNimupazamazreNi vA samArohataH / saMklizyamAnakaM tUpazamazreNitaH pracyavamAnasya / 'ahakhAya' iti yathAkhyAtaM yathA sarvasmin jIvaloke khyAtaM prasiddhaM akaSAyaM bhavati cAritramiti tathaiva yattadyathAkhyAtam / 'desa' iti dezayato deshvirtH| 'ajaya' iti ayato'virato viratihIna iti // 15 // accakkhucakkhuohI kevaladasaNa 4maoya chllesaa| kiNhA nIlA kAU, teU pamhA ya sukA ya // 16 // (hAri0) vyAkhyA-acakSuzcakSuravadhikevaladarzanAni catvAri / atazca SaDlezyA ucyante iti shessH|| kAstAH' ityAha-kRSNA nIlA kApotA taijasI padmA zuklA ceti Saha leshyaaH| iti gaathaarthH||16|| (mala0) darzanazabdaH prtyekmbhisNbdhyte| acakSurdarzanaM cakSurdarzanamavadhidarzanaM kevaladarzanaM ca / tatra sAmAnyavize- pAtmake vastuni acakSuSA cakSurvarjazeSendriyamanobhirdarzanaM svasvaviSayasAmAnyagrahaNamacakSudarzanam / cakSuSA darzanaM rUpasAmA // 2 For Private And Personal Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SASAACANCE uktAni vedeSu jIvasthAnAni / atha pUrvAyojitakAyayoganaMpusakavedayoraotanapadapaJcadazake ca sarvajIvasthAnAni / lAghavArtha saMgRhya tatpratipAdayannAha| (mala0) vikalatrika dvIndriya 1 trIndriya 2 caturindriya 3 lakSaNaM, asaMjJI 4 saMjJI 5 ca paryAptaH, ityetAni paJca hai| jIvasthAnAni vAgyoge bhavanti na zeSANi, teSu vAgyogAsaMbhavAt / 'maNajoge sanniko iti-paryApta ityanuvartate, manoyoge paryAptaH saMiyeko labhyate nAnyaH, tatra manaHsadbhAvAyogAt / tathA puMvede khIvede ca caramANi paryAptAparyAptasaMDyasaMjJilakSaNAni catvAri jIvasthAnAni bhavanti / yadyapi ca siddhAnte'saMjJI paryApto'paryApto vA sarvathA napuMsaka evoktH| tathA coktaM prajJaptau-"teNaM bhaMte ! asannipaMceMdiyatirikkhajoNiyA kiM ithiveyagA purisaveyagA napuMsagaveyagA ? goyamA! no itthiveyagA no purisaveyagA npuNskveygaa|" iti / tathA'pIha strIpuMsaliGgAkAramAtramaGgIkRtya strIvede puMvede vA'saMjJI nirdiSTa ityadoSaH / taduktaM paJcasaMgrahamUlaTIkAyAm-"yadyapi cAsaMjJiparyAsAparyAptau napuMsako tathA'pi strIpuMsaliGgAkAramAtramaGgIkRtya strIpuMsAvuktAviti / " aparyAptakazceha karaNAparyAptako gRhyate na labdhyaparyAptakA, labdhyaparyAtakasya sarvasyaiva napuMsakatvAt // 20 // kaaoginpuNsksaaymisuyanaannaviryackkhuu| AitilesA bhaviyaramiccha AhArage save // 21 // (hAri0) vyAkhyA-kAyayoge1 napuMsakavede 2 kaSAyacatuSke 6 ajJAnazabdasya pratyekamabhisaMbandhAt ma. tyajJAne7 zrutAjJAne 8 avirate 9 acakSurdarzane 10 'AitilesA' iti kRSNalezyAyAM 11 nIlalejhyAyAM 12 For Private And Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkAdvayopetam // paDazIti-14 kApotalezyAyAM 13 'bhaviyara' iti bhavyeSu 14 abhavyeSu 15 mithyAdRSTiSu 16 AhArake 17 ceti saptadaza- prakaraNam- sthAneSu sarvANi jIvasthAnAni bhavantIti zeSaH / iti gAthArthaH // 21 // - ita ekAdazasthAneSu lAghavArthameva saMgRhya paryAsAparyAsasaMjJipazcendriyarUpaM jIvasthAnakadvayaM nirUpayavAha-- // 13 // da (mala0) kAyayoge napuMsakavede 'kaSAye' krodhAdicatuSTayarUpe ajJAnazabdasya pratyekamabhisaMbandhAnmatyajJAne zrutAjJAne 'avirata' iti viratihIne acakSurdarzane 'AditrilezyAsu' kRSNanIlakApotarUpAsu 'bhavyetareSu' iti bhavyeSvabhavyeSu ca tathA mithyAtve AhArake ca sarvANyapi jIvasvAcAni bhavanti, sarvajIvasthAnanyApakatvAtkAyayogAdInAm // 21 // misuyohidugvibhNgpmhsukkaasutisuysmmesu| sannimmi ya do ThANA, saniapajattapajattA // 22 // | (hAri0) vyAkhyA-matijJAne 1 zrutajJAne 2 'ohiduga' iti avadhijJAne 3 avadhidarzane 4 ca vibhaajJAne 5 padmaleiyAyAM 6 zuklaleiyAyAM 7 gheti, tathA 'tisu ya sammesu' iti triSu ca samyaktveSu, tadyathA-kSAyike 8kSAyopazamike 9 aupazamike 100 ca, saMzini 11 ca, do ThANA' iti de jIvasthAnake paryAptAparyosakasaMjJipaJcendriyalakSaNe ityekAdazasthAneSu jIvasthAnakaDayamityAha / iha bhAvanA caivam-matizrutAvadhidvikavibhaGgapadmazuklalezyAvatAM devAdibhyazcayutAnAM saMjJipaJcendriyeSUtpannAnAM prathamamaparyApsakasaMjJilakSaNaM jIvasthAnakaM praapyte| paryAptaM ca jIvasthAnakameteSu sujJAnameva / tathA 'tisu ya sammesu' iti triSu ca samyaktveSu kSAyikakSAyopazamikaupazamikalakSaNeSu paryAsAparyApsakasaMjJipaJcendriyalakSaNaM jIvasthAnakavayaM ASHASSAGARCACASSACREAK // 23 // For Private And Personal Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir ibhavatItyuktam / tatra kSAyikasamyagdRSTiH saMjJipazcendriyaH paryAptakaH karaNAparyAptakazca sarvagatiSu taavllbhyte| kathamatrAparyAptako labhyate iti cet, ucyate, ihakazcitpUrva baddhAyuSkaH kSAyikasamyaktvamutpAdya gaticatuSTayasyAnyatarasyAM gatAvutpadyamAnaH prathamamaparyAptakA kSAyikasamyagdRSTilebhyate / paryApsaH supratIta eva |kssaayopshmiksmygdRssttistu devAdibhyo'nantaramihotpadyamAnastIrthakarAdiraparyAptakaH prApyate / paryApsakaH punaratrApi mujJAna eva / aupazamikasamyaktve paryAptakasaMjJipaJcendriya evaM labhyate, aparyAptakasaMkSipaJcendriyasya punaraupazamikasamyaktvAbhAvAt / anye tu saMjJipaJcendriyasyAparyAptasthApi 'vyavahAranayamatAbhiprAyeNIpazamikasamyaktvaM varNayanti, taca naavgcchaamH| tathAhi-aparyAptAvasthAyAM tAvadetatsamyaktvaM notpAdayati, tathAvidhazuddhyabhAvAt / pArabhavika tarhi bhaviSyati iti cet, tadapi na yuktikSamam, tathAhi-yo mithyASTiH saMstatprathamatayaupazamikasamyaksvamavAsoti sa tadbhAvamApanaH kAlaM na karotyeva / yata uktam-"aNabaMdho 1 daya 2 mAugabaMdha 3 kAlaMpi 4 sAsaNe kuNai / uvasamasammadiDI, cauNhamegaMpi no kuNai // 1 // " upa zamazreNema'tvA'nuttarasureSUtpannavAparyAptakasyaitallabhyate iti cet, etadapi na manyAmahe, tasya prathamasamaya eva hai samyaktvaSudgalodayAt |uktN ca zatakAmasminneva vicAre-"jo uvasamasammadiTTI ukhasamaseDIe kAlaM karei, so paDhamasamae ceva sammattapuMjaM udayAvaliyAe choNa sammattapoggale veei, teNa na uvasamasammadihI apajjattago lnbhi|" ityAdi / tasmAtparyAptakasaMjJilakSaNamekameva jIvasthAnakamatra prApyate iti / For Private And Personal Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazIti-sthitam / iha tu granthe matAntaramAzrityaupazamikasamyaktve jiivsthaankvymuktm| iti gAthArthaH // 22 // TIkAdvayoprakaraNam- | sAmprataM dazasu sthAneSu lAghavArthameva paryApsasaMjJirUpamekajIvasthAnakaM cakSurdarzane ca savikalpajIvasthAna- petam // kAni niruupynnaah||14|| | (mala0) matau zrute avadhidvike iti-avadhijJAne avadhidarzane ca tathA vibhaGgajJAne pAlezyAyAM zuklalezyAyAM 'triSu ca samyaktveSu' kSAyopazamikakSAyikaupazamikeSu saMjini ca pratyekaM dve dve jIvasthAnake paryAptAparyAptasaMjJilakSaNe bhavataH na zeSANi, teSu mithyAtvAdikAraNato matijJAnAdInAmasaMbhavAt / ata eva ca. hetorihAparyAptakaH karaNAparyAptako gRhyate na labdhyaparyAptakaH, tasya mithyaadRssttitvoditi| Aha kSAyikakSAyopazamikaupazamikedhu kathaM saMjJI aparyAptako labhyate ?, ucyate, iha kazcit pUrvabaddhAyuSkaH kSapakazreNimArabhyAnantAnubandhyAdisaptakakSayaM kRtvAsAyikasamyaktvamutpAdya yadA gaticatuSTayasyAnyatarasyAM gatAvutpadyate tadA'sau aparyAptakaH kSAyikasamyaktve prApyate / kSAyopazamikasamyaktvayuktazca devAdibhyo'nantaramihotpadyamAnastIrthaGkarAdiraparyAptakaH supratIta eva / aupazamikasamyaktvaM punaraparyAptAvasthAyAmanuttarasurasya draSTavyam / iha kecidaparyAptAvasthAyAmaupazamikaM samyaktvaM necchanti / tathA ca te AhuHna tAvadasyAmevAparyAptAvasthAyAmidaM samyaktvamupajAyate, tadAnIM tasya tathAvidhavizuddhyabhAvAt / athaitattadAnIM motpAdi yattu pArabhavikaM tadbhava 24 // kena vinivAryata itimanyethAH, tadapi na yuktam , yato yo mithyAdRSTistatprathamatayA samyaktvamaupazamikamavAmoti sa 1 ito'gre-'vyavahAranaya-' ityadhikaH pAThaH / 2 itaH param-"dazubhalezyAkatvAdasaMjJitvAceti" ityetatpAThaH kacitpustake'dhiko lbhyte|| TECREAA5%25ACK NAGARIAAR- CA For Private And Personal Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAvattadbhAvamApannaH san kAlaM na karotyeva / yaduktamAgame-"aNabaMdho 1daya 2 mAugabaMdha 3 kAlaM 4 ca sAsaNo kuNai / uvasamasammaddiTThI, cauNhamekaMpi no kuNai // 1 // " yastUpazamazreNimArUDhaH san mRtvA'nuttarasureghUtpadyate tasya prathamasamaya eva samyaktvapudgalodayAt kSAyopazamikaM samyaktvaM bhavati na tvaupazamikam / uktaM ca zatakabRhacUrNI-"jo uvasamasammaddiTTI uvasamaseDhIe kAlaM karei so paDhamasamae ceva sammattapuMja udayAvaliyAe chohaNa sammattapoggale veyai, teNa na uvasamasammadihI apajattago labbhaI" ityAdi / apare punarAhuH-bhavatyevAparyAptAvasthAyAmapyaupazamika samyaktvam , saptaticUAdiSu tathA'bhidhAnAt / saptaticUrNI hi guNasthAnakeSu nAmakarmaNo bandhodayAdimArgaNAvasare'viratasamyagdRSTerudayasthAnacintAyAM paJcaviMzatyudayaH saptaviMzatyudayazca devanArakAnadhikRtyoktaH / tatra nArakAH kSAyikavedakasamyagdRSTayaH, devAzca trividhasamyagdRSTayo'pi / tathA ca tadranthaH-"paNuvIsa sattAvIsodayA devaneraie paDucca neraimo khaigaveyagasammadihI devo tivihasammadiThI vi" iti / paJcaviMzatyudayazca zarIraparyAptiM nirvartayataH / saptarvityuidayazca zarIraparyAptyA paryAptasya zeSaparyAptibhiH punaraparyAptasya / tato'paryAptAvasthAyAmapIhaupazamikaM samyaktvamuktam / tathA paJcasaMgrahe'pi mArgaNAsthAnakeSu jIvasthAnakacintAyAmaupazamikasamyaktve-"urvasamasammami do saNNI" ityanena granthena saMjJidvikamuktam / tatazcAcAryeNApIhoktam-"tisu ya sammesu' iti / tavaM punaH kevalino vidantIti // 22 // .. maNapajjavakevaladugasaMjayadesajayamIsadiTThIsu / sannIpajo cakkhummitinni cha va panjiyara caramA // 23 // 1 "sannI sammami doNi" ityapi pAThaH / / PRAKAKKARANA For Private And Personal Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazItiprakaraNam // 141 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( hAri0 ) vyAkhyA -- manaH paryAyajJAne 1 'kevaladurga' iti kevalajJAne 2 kevaladarzane ca 3 'saMjaya' iti guNaguNinorabhedopacAreNa saMyamo gRhItastataH sAmAyike 4 chedopasthApanIye 5 parihAravizuddhike 6 sUkSmasaMparA 7 yathAkhyAte 8 dezaviratau 9 mizradRSTau 10 ca saMjJiparyAtakapazcendriyarUpamekaM jIvasthAnakaM dazasu sthAneSu bhavatIti zeSaH / tathA cakSurdarzane trINi jIvasthAnAni paryAptakacaturindriyAsaMjJisaMjJipaJcendriyarUpANi bhavantIti / atraivaM vikalpamAha - 'chava paciyara caramA' iti SaD vA paryAsAparyAsarUpANi caramANi jIvasthAnAni caturindriyaprabhRtInAM bhavantIti zeSaH / iha kaiJcidindriyaparyAptiparyAptAvasthAyAmapi cakSurdarzanAbhyupagamAt / iti gAthArthaH // 23 // tathA ( mala0) manaHparyAyajJAne 'kevaladvike' kevalajJAna kevaladarzanarUpe 'saMyateSu' sAmAyikAdipaJcaprakArasaMyamavatsu dezayate mizradRSTau ca saMjJiparyAptalakSaNamekaM jIvasthAnaM prApyate nAnyat / tathAhi na tAvanmanaH paryAyazAne kevaladvike paJcamakAre va sAmAyikAdau saMyame dezasaMyame vAmyajjIvasthAnakaM saMbhavati, tatra sarvadezaviratyorabhAvAt / samyagmithyAdRSTitA ca paryAptasaMjJivyatirekeNa zeSeSu jIvasthAnakeSu tathAvidhapariNAmAbhAvAnna saMbhavatIti / 'cakkhumi tinni' iti cakSurdarzane trINi jIvasthAnakAni paryAptacaturindriyAsaMjJisaMjJipazcendriyalakSaNAni bhavanti nAnyAni teSu tadasaMbhavAt / atraiva matA For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // / / 25 / / Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "-sasaiva tuzalAnnapajo yuu| seullekhaparyAptI satyAM cakSudarzana bhavadarzanAbhyupagamAt / vanti / / SAXTASARIGAMIS ntareNa vikalpamAha-cha va pajivara paramA' iti SaDvA paryAptAparyAptarUpANi caramANi jIvasthAnakAni cakSurdarzane bhavanti, caturindriyAdInAmindriyaparyAptyA paryAptAnAM zeSaparyAdhyapekSayA'paryAptAnAmapi AcAryAntaraizcakSurdarzanAbhyupagamAt / taduktaM paJcasaMgrahamUlaTIkAyAm-"karaNAparyAptakeSu caturindriyAdiSvindriyaparyAptau sasyAM cakSurdarzanaM bhavati" / iti // 23 // satta usAsANe bAyarAi cha apaja sannipajjo yA teullese bAyaraapajatto duviha sannI y|| 24 // 8(hAri0) vyAkhyA-sasaiva tuzabdasyaivakArArthatvAt jIvasthAnAni, kI ityAha-sAsAdane kAni tAni ! ityAha-bAdAdIni SaDaparyApsAni / ayamarthaH-sAsAdanabhAve mRtasya pAdarAdiSUtpannasya teSu tatprApyate, ataH sAsAdane tAni pada prApyanta iti / tathA saMjJI paryAsazca sAsAdane samama iti / tathA 'teullese' iti tejolezyAyAmaparyAsavAdarajIvasthAnakamekam , devebhyazcyutasya bhUdakatarupUtpannasyApAsAva-15 sthAyAM prAktanI tejolezyA prApyate ityaashyH| tathA dividhaH saMjJI paryAsAparyAsarUpa iti bayamiti tejouAlezyAyAM trINi jIvasthAnAni / iti gaathaarthH|| 24 // tathA(mala0)'sAsAdane sAsAdanasamyaktve sapta jIvasthAnakAni bhavanti, kAni ? ityata Aha-'bAdarAdayaH' bAdaraikendriyadvIndriyatrIndriyacaturindriyAsaMjJisaMjJipazcendriyAH SaT aparyAptakAH saMjhI paryAptakazca / nanvekendriyANAmAgame sAsAdanabhAvo neSyate tatkathamihAparyAptavAdaraikendriyalakSaNaM jIvasthAnakaM sAsAdane'bhihitam ? iti, satyametat, kintu | AAAAAAAAAE% For Private And Personal Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazIti- mA tvariSThAH, sarvametadAcArya evAgre nirNeSyatIti / tejolezyAyAM trINi jIvasthAnakAni bhavanti, kim ? ityAha- TIkAdvayoprakaraNam-IP bAdaro'paryApto, dvividhazca paryAvAparyAptabhedena saMjJIti / bAdaro'paryAptakaH kathamavApyate? iti ced, iha bhavanapativyantara- petam // // 142 // jyotiSkasaudharmezAnadevAH pRthivIjalavanaspatiSu madhye utpadyante te ca tejolezyAvantaH / yallezyazca mriyate agre'pi / hai tallezya evotpadyate-"jallese marai tallese uvavajjaI" itivacanAt / ato bAdarAparyAptAvasthAyAM kiyatkAlaM tejolezyA'vApyate ? iti na kazciddoSaH // 24 // assanni Ai bArasa, aNahAre aha sattaapajattA |snnii pajjatto taha, iya gaiyAisujiyahANA // 25 // | (hAri0) vyAkhyA-asaMjJini manovijJAnavikale, kim ? ityAha-'AI' iti vibhaktilopAdAcAnie bAdaza jIvasthAnAni saMjJipazcendriyasatkajIvasthAnakavyavarjitAni / tathA'nAhArake'STau jIvasthAnAni, katham ? sasAparyAptajIvasthAnAni saMjJiparyAptakaM ca jIvasthAnakamaSTamamiti / taca kevalisamuddhAte tRtIya-5 turthapaJcamasamayeSu kArmaNakAyayoge prApyate / tathA coktam- "kArmaNazarIrayogI, caturthake pazcame tRtIye c| samayatraye'pi tasmin, bhavatyanAhArako niyamAt // 1 // " iha yadyapi kevalI manovijJAnavikalparahitastathA'pi dravyamanaH samAzritya saMjJigrahaNena gRhItaH / iti gatyAdiSu jIvasthAnAnyuktAnIti shessH| iti gAthArthaH // 25 // // 26 // 1 "kAni ! ityAha-" ityapi paatthH|| For Private And Personal Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti mArgitAni mArgaNAsthAneSu caturdazApi jIvasthAnAni, sAmpratameteSveva guNasthAnakAnyabhivitsustannAmasUcAmAha ( mala0 ) 'asaMjJini' saMjJivyatirike 'Ai bArasa' iti AdimAni dvAdaza jIvasthAnakAni bhavanti, sarveSAmapi viziSTamanovikalatayA saMjJipratipakSatvAvizeSAt, saMjJipratipakSasya cA'saMjJitvena vyavahArAt / tathA'nAhArake'STau jIvasthAnakAni bhavanti, kAni ? ityata Aha- saptAparyAptakAH sUkSmaikendriyAdayaH, vigrahagatAvekaM dvau zrIn vA samayAn yAvatteSAmAhArAsaMbhavAt, saMjJI ca paryAptakaH, sa ca kevalisamudghAtAvasthAyAM tRtIyacaturthapaJcamasamayeSu / taduktam"caturthapaJcamatRtIyeSvanAhArakaH" iti / upasaMhAramAha - 'iya' ityAdi / itirevamuktena prakAreNa 'gatyAdiSu' mArgaNAsthAnakeSu jIvasthAnakAni bhavantIti // 25 // tadevamuktAni mArgaNAsthAneSu jIvasthAnakAni, sAmpratameteSveva guNasthAnakAnyabhidhitsustAnyeva tAvatsvarUpato nirdizati micche 1 sAsaNa 2 misse, 3 aviraya 4 dese 5 pamatta 6 apamate 7 / niya8i aniya9i suhumu 10 vasama 11 khINa 12 sajogi 13 ajogi 14 guNA // 26 // ( hAri0) vyAkhyA - sUcakatvAtsUtramitinyAyAtpadAvayaveSu padasamudAyopacArAdvA / tathA ekArAntAH zabdAH prathamAntA jJeyAH prAkRtazailIvazAt / "kayare Agacchacha dittaruve" ityAdivaditi yathAyogaM For Private And Personal Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazItiprakaraNam // 143 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdasaMskArAdi kAryam / tanna mithyAdRSTiguNasthAnam 1, sAsAdana samyagdRSTiguNasthAnam 2, samyagmithyAdRSTiguNasthAnam 3, aviratasamyagdRSTiguNasthAnam 4, dezaviratiguNasthAnam 5, pramattasaMyataguNasthAnam 6, apramattasaMyataguNasthAnam 7, apUrvakaraNaguNasthAnam 8, abhivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnam 9, sUkSmasaMparAyaguNasthAnam 10, upazAntakaSAyavItarAgacchadmasvaguNasthAnam 11, kSINakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnam 12, sayomikebali guNasthAnam 13, ayogikevaliguNasthAnam 14 'guNAH' iti guNasthAnakAni / evaM guNasthAnakapadasaMskAraH / padArthastu karmasvaTIkAto'vadhAraNIyaH / sthAnAzUnyArthe kazcidgAthAbhiH kathyate / tAzcemAH - "jIbAipayatthesuM, jiNoMvaiTThe jA asaddahaNA / sahahaNAvi ya micchA, vivarIyaparUvaNA- jA ya // 1 // saMsayakaraNaM jaMpi ya, jo tesu aNAyaro payasthesu / taM paJcavihaM micchaM, tahiDI micchadiTTI ya // 2 // uvasamaddhAeN Thio, micchamapatto tameva gaMtumaNo / sammaM AsAyaMto, sAsAyaNamo muNeyabvo // 3 // jaha guDadahINi visamAibhAvasahiyANi huti mistrANi / jaMtassa tahobhaya, tahiThThI mIsadiTThI ya // 4 // tivihe vi hu sammatte, thebA vi na viraha jassa kammavasA / so avirao tti bhaNNai, deso puNa desaviraIe // 5 // vikAkasAyaniddAsahAirao bhave pramato tti / paMcasamio tigutto, aparmattajaI muNeyabbo // 6 // apucvaM avaM anuttaraM jo karei ThihakhaMDaM / rasakhaMDaM tagghAyaM, so hoi apuvvakaraNo nti // 7 // viNivati visuddhi, samayapa1 "saMskArAditi kAryam" ityapi pAThaH // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 27 // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kabatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iDA vi jatya annona / tatso niyahiThANaM, vivarIyamao ya aniyttttii|| 8 // thUlANa lobhakhaMkhANa veyago|| bAyaro muNeyavvo / muhumANa hoi suhumo, uvasaMtehiM tu uvasaMto // 9 // khINami mohaNIe, khINakasAo hai saMjomajogi tti / hoi pauttA ya tao, apauttA hoi hu ajogI // 10 // " iti saMkSepato guNasthAnakIrta nam / athaiteSAmeva ziSyajanahitArtha kAlapramANaM gAthAbhireva kathyate-"micchattamabhavvANaM, aNAyamaNaMtayaM muNeyavvaM / bhavvANaM tu akhAiyasapajabasiyaM ca smmtte||1|| chAvaliyaM sAsANaM, samahiyatettIsasAgara cautthaM / desUNapuzvakoDI, paMcamaga terasaM ca puDho // 2 // lahupaMcakkharacarama, taiyaM chaDAibArasaM jAva / iya aTThaguNaDANA, aMtamuhusA va paseyaM / 3 // " arthateSu guNasthAnakeSu gRhIteSu jIvo bhavAntaraM yAti uta na ? ityAha-"mikA sAsANe vA, avirayasammami ahava mahiyaMmi / jati jiyA paraloe, sesekArasaguNe mora // 1 // " atha keSu niyante keSu cana? iti kathyate-"mIse 1 khINi 2 sajogA 3, na maraMtekArasesu u maraMti / tesu bitisu mahieK, paralogagamo na advesuN||1||" iti gaathaarthH||26|| dA sAmpratametAni mArgaNAsthAneSvabhidhitsuH pUrva tAyadtIndriyeSu mArgayannAha (mala0) sUcanAkhUtramitibhyAyAtpadaikadeze'pi padasamudAyopacArAdvA / ihaivaM guNasthAnakanirdezo draSTavyaH / / tadyathA-mithyASTiguNasthAnam 1, sAsAdanasamyAdRSTiguNasthAnam 2, samyagmithyAdRSTiguNasthAnam 3, aviratasamyagdRSTiguNasthAnam 4, dezavirataguNasthAnam 5, pramattasaMyataguNasthAnam 6, apramattasaMyataguNasthAnam 7, apUrvakaraNaguNasthAnam 8,8 For Private And Personal Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra paMDazIti prkrnnm||144|| www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnam 9, sUkSmasaMparAyaguNasthAnam 10, upazAntakapAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnam 11, kSINakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnam 12, sayogikevaliguNasthAnam 13, ayogikevaliguNasthAnam 14 iti / tatra mithyA viparyastA dRSTirjIvAjIvAdivastupratipattiryasya bhakSitahRtpUrapuruSasya site pItapratipattivatsa mithyAdRSTiH, guNasthAnazabdaH prAgranirUpitazabdArthaH, mithyAdRSTerguNasthAnaM mithyAdRSTiguNasthAnam / nanu yadi mithyAdRSTistataH kathaM tasya guNasthAnasaMbhavaH 1, guNA hi jJAnadarzanacAritrarUpAH, tatkathaM te dRSTau viparyastAyAM bhaveyuH / iti, ucyate, iha yadyapi tattvArthazraddhAnalakSaNAtmaguNasarvaghAtiprabalamithyAtvamohanIyavipAkodayAdvastupratipattirUpA dRSTirasumato viparyastA bhavati, tathApi kAcinmanuSyapazvAdipratipattirantato nigodAvasthAyAmapi tathAbhUtAvyaktasparzamAtrapratipattiraviparyastA'pi bhavati / yathA'tibahalaghanapaTalasamAcchAditAyAmapi candrArkaprabhAyAM kAcitprabhA, tathAhi -- samunnatAtibahalajImUtapaTalena divAkararajanikarakaranikaratiraskAre'pi naikAntena tatprabhAnAzaH saMpadyate, pratiprANiprasiddhadinarajanIvibhAgAbhAvaprasaGgAt / ukaM ca - "suhu vi mehasamudae, hoi pahA caMdasUrANaM / " iti / evamihApi prabalamithyAtvodaye'pi kAcidaviparyastApi dRSTirbhavatIti tadapekSayA mithyAdRSTerapi guNasthAnakasaMbhavaH / yadyevaM tataH kathamasau mithyAdRSTireva ? manuSyapazvAdipratipattyapekSayA antato nigodAvasthAyAmapi tathAbhUtAvyaktasparzamAtrapratipattyapekSayA vA samyagdRSTitvAt, naiSa doSaH, yato bhagavadarhatpraNItaM sakalamapi dvAdazAGgArthamabhirocayamAno'pi yadi tadgatamekamapyakSaraM na rocayati tadAnImapyeSa mithyAdRSTirevocyate, tasya bhagavati sarvajJe pratyayanAzAt / taduktam -- "sUtroktasyaikasyA'pyarocanAdakSarasya bhavati naraH / mithyAdRSTiH sUtraM hi naH For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 28 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pramANaM jinAbhihitam // 1 // " iti / kiM punaH zeSo bhagavadarhadabhihitayathAvajjIvAjIvAdivastutattvapratipattivikala iti yatkiMcidevaitat / mithyAtvaM ca paJcadhA taccopariSTAdvakSyAmaH / AyamaupazamikasamyaktvalAbhalakSaNaM sAdayati apanayatIti AsAdanaM anantAnubandhikaSAyavedanam / atra pRSodarAditvAdyazabdalopaH / "kRdbahulaM" itivacanAcca kartari anaT / sati hi asmin paramAnandarUpAnantamukhaphalado niHzreyasatarubIjabhUta aupazamikasamyaktvalAbho 'jaghanyataH samayamAtreNa utkarSataH SaGgirAvalikAbhirapagacchatIti / tataH saha AsAdanena vartata iti sAsAdanaH / samyag aviparyastA dRSTirjimapraNItavastupratipattiryasya sa samyagdRSTiH, sAsAdanazcAsau samyagdRSTizca sAsAdanasamyagdRSTiH tasya guNasthAnaM sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnam / sAsvAdanasamyagdRSTiguNasthAnamiti vA pAThaH / tatra saha samyaktvalakSaNarasAsvAdanena vartata iti sAsvAdanaH / yathA hi muktakSIrAnnaviSayavyalIkacittaH puruSastadvamanakAle kSIrAnnarasamAsvAdayati tathaiSo'pi | mithyAtvAbhimukhatayA samyaktvasyopari vyalIkacittaH samyaktvamudraman tadrasamAsvAdayati / tataH sa cAsau samyagdRSTizca tasya guNasthAnaM sAsvAdanasamyagdRSTiguNasthAnam / etacaivaM bhavati, iha gambhIrApAra saMsArapArAvAramadhyamadhyAsIno jantu| mithyAdarzanamohanIyAdipratyayamanantapudgalaparAvartAn yAvadanekazArIrika mAnasikaduHkhalakSANyanubhUya kathamapi tathAbhavya| tvaparipAkavazato girisaridupalagholanA kalpenAnAbhoga nirvartitena yathApravRttakaraNena karaNaM pariNAmo'tretivacanAdadhyavasAyavizeSarUpeNa jJAnAvaraNIyAdikarmANyAyurvarNAni sarvANyapi patyopamAsaMkhyeyabhAganyUnaika sAgaropamakoTIkoTIsthitikAni karoti / atra cAntare jIvasya karmapariNAmajanito ghanarAgadveSapariNAmarUpaH karkazanibiDaciraprarUDhagupilavalka For Private And Personal Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazIti zriAmadhA'bhivApUrvI prandhirbhavati / kam- "bahi aMtaraMminIsa havA hu abhinnakho, galI evaM binA ti TIkAdvayolAThiti muthumbheo, kakkhayaNarUvasargaThiyA jIvassa majaNiyo, banavopariNAmovidhipetam / // 145 // pAkdabhadhyA bhapi yathAvakaraNena krau mAvibAdhyAtyAmAgacyAsti / ayuktamAnyavAhIkAjA vaami| vidhAmahatakaraNato amdhimAkhAIvAdhivibhUsiyAmA prayojanAntarato yA pravartamAnasya zrutalamAvikAra #bhayabhiSAlAba iti tadanantaraM punaHdhidevamahAlA samAsaccaparamanivRtisukhAsAlikAmaghumivAra vIryam kAsaro nizitapaNDAradhArayeca paramavizubyA yathokrasvarUpala-padhermiyAM vidhAya mithyAlamohamIyavArmasientamuhabudadha kSaNAvupari atikramyAmivRtikaraNasazila middhivizvezAtahavAlAmaNAmabatarakAroti / anathAparakaraNApUrvakaraNAmivRttikaraNAnAmaya kramA- gaMdIcA parama gari samAnato hAisI anivakirA pukha, samatrayuzkkhaDe bii||1||tthiN samaicchAmo iti prAdhi sAtikAmase bhindAbasyezimpAyana, mamatta pukasADhe iti samyaktvaM purataM yena tasvim AsamAjamyaktve jIve'mitikAralaM avatIrthasirakarako ate ati usase karmaNaH khitivayaM bhavati / antarakaraNAdayasvanIprAmAthitirAtarsanamA simAdeSA pAsavaraNAduparitanI dvitIyA sthApanA yam-AAtra prazramasthitI mithyAlayadalikAbedanAdato vizvAsaSTideva / vahAna punAvAprapA matAbAmantarakaraNaprathamasamaya enaupazAmika sambakatvamavAyoti mithyAvayavikrapedanAbhAvAt / yathA himanadAsa pUrvadagdhenvana vanamUparaM vA dezamavApya viScAyati tayA mithyAtvavedUnavanadavo'pi zansarakarakamavAya viSpAvali, savAla AND29 // For Private And Personal Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ba- satiM tasvIramikasamyaktvalAnA / u kasarI dala na vijAra vaNadavI papya / evaM mivThassa aNudae, avasasammaM lahara jIvo // 1 // iti / tasyAM cAntamatikyAmupazAntAkhAyAM paramanidhilAbhakasyAyAM jayena samayamAtrazeSAyAmutkarSataH paDAvalikAzepAyAM satyAM kasyacinmahAvibhISikIsthAna kalpo'mantAnuvandhikaSAyodayo bhavati, tadudaye ca sAsAdamasamyagdRSTiguNasthAnake vartate, upazamazreNipratipatito vA kazcitsAsAdana yAti / carakAla cAvara miyAtvIdayAvasI miTirbhapatIti // tathA samyak ca mithyA ca dRSTisyAsI sambamivyaSTi sasya-guNasthAna samvaminvAdRSTiguNasthAnam / ihAnantarAbhihitavidhinA ndhenopazamikasamyaktvenauSadhavizeSakalpendra mahamakodravasthAnIya mitraprAtvamohanIyaM karma zodhayitvA tribhA karoti / tadyathA-- zuddha 1, arddhavizuddham 2, avizuddhaM presi sthApanA- 444 // tatra trayANAM pujAmAMmadhye yadAvizuddhaH putra udeti tadA tadudathavazAjIvArddhavizuddhamaIdatitattvazraddhAnaM bhavati, tena tadA'sau samyagmithyAdRSTiguNasthAmamantarmuhUrta kA smRzati / sata UrddhamavaparNa samyayasvaM mithyAsa vA gacchatIti // tathA viramati hA sAvadhayogebhyo nivartate sIti virataH / "gatyakarmaNyAdhAre ca" iti kartari tvayaH // yathA zayito devadata iti / atra na viraso'virataH / mahA 'tadbhAve kaH' iti napuMsake bhAve kamatyaye viramaNaM virataM sAvadhayogapratyAkhyAnam, nAsya viratamastItyavittaH sa pAsI samyagdaSTizretvaviratasamyagdRSTiH / evaM hi aviratipratyayaM durantanarakAdiduHkhaphalaM karmabandham / sAvadyayogaviratiM ca paramamunipraNItAM siddhisaudhAdhyArohaNAniHzreNikalpAM jAnanapi na viratimabhyupagacchati, na ca tatpAlanAya yasale amatyAkhyAnAvaraNa kaSAyodaya vibhitatvAt / uktaM ca- "baMdhaM For Private And Personal Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkAdvayoM petam // // 146 // OSHOCREA SaDazIti- aviraiherDa, jANato rAgadosadukkhaM ca / viraisuhaM icchaMto, viraI kAuM ca asamattho ||1||es asaMjayasammo, niMdato prakaraNam- pAvakammakaraNaM ca / ahigayajIvAjIvo, acaliyadiTThI baliyamoho // 2 // " samyagdRSTitvaM cAsya pUrvavyAvarNitAntarakara NakAlasaMbhavini aupazamikasamyaktve vizuddhadarzanamohapuJjodayasaMbhavini kSAyopazamikasamyaktve vA sarvadarzanamohanIyakSayasamutthakSAyikasamyaktve vA sati draSTavyam, tasya guNasthAnamaviratasamyagdRSTiguNasthAnam // tathA sarvasAvadhayogasya deze ekavrataviSayasthUlasAvadyayogAdau sarvavrataviSayAnumativarjasAvadyayogAnte virataM viratiryasthAsau dezavirataH / sarvasAvadha yogaviraMtistvasya nAsti pratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayAt / sarvaviratirUpaM hi pratyAkhyAnamAvRNvantIti pratyAkhyAnAvakAraNAH / uktaMca-"sammaiMsaNasahio, giNhato viraimappasattIe / egavayAicarimo, aNumaimaMtotti desjii||1||pri miyamuvasevaMto, aparimiyamaNaMtayaM prihrNto| pAvai parammi loe, aparimiyamaNaMtayaM sokkhaM // 2 // " dezaviratasya guNasthAnaM dezavirataguNasthAnam // tathA saMyacchati sma samyaguparamati smeti saMyataH / "gatyakarmaNyAdhAre ca" iti kartari |ktapratyayaH pramAdyati sma saMyamayogeSu sIdati smeti pramattaH, pUrvavatkartari kprtyyH| yadvA pramadanaM pramattaM pramAdaH, madirAkaSAyaviSayAdibhedAtpazcaprakAraH, pramattamasyAstIti pramattaH pramAdavAn , . "adhAdibhyaH" iti mtvrthiiyo'prtyyH| pramattazcAsI saMyatazca pramattasaMyataH tasya guNasthAnaM pramattasaMyataguNasthAnam / vizukhyavizuddhiprakarSApakarSakRtaH svruupbhedH| tathAhi-dezavirataguNApekSayaitadgaNAnAM vizuddhiprakarSo'vizudhyapakaSazca / apramatta saMyataguNasthAnApekSayA tu vipryyH| evamanyeSvapi guNasthAnakeSu pUrvottarApekSayA vizuddhyavizuddhiprakarSApakarSayojanA draSTavyA // tathA na pramatto'pramattaH, yadvA TERRASSASSAGE C // 30 // HECAN For Private And Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAsti pramattamasyetvapramattaH sa cAsau saMghasazca tasya guNavAnalamattasaktagunasAnam / tathA apUrvamanina yasamiti yAvatkarama sthitiyAta 1 ssaghAta 2 guNazreNi 1 guNasaMkrana 4 khitivandhAnAM pacAnAmani misana basyAsabApU karaNaH / tathAhi-vRhatpramANAyA jJAnAvarIyAdikasthiterapavartamAkaraNena khaNDanamaspIkara khitipAta abhyate / rasasyApi ca pracurIbhUtasya sato'pavartanAkarana khaNDanamalpIkaraNaM rsdhaatH| etau hAyapi pUrvaguNasthAna ke vidyA ralpatvAdalpAveva kRtavAn / atra punarvizuddharatIvaprakRSTatvAt bRhatpramANatayA'pUrvAvimau karoti / tayoparisanalitavika jivanAdapavartanAkaranAvatAritakha dalikasyAntarmuhUrtapramANamudapakSaNAMdupari zipratarakSapaNAya pratikSaNamasaMstheSagugala sadiscana sA guNani:sthApanA ceyam- imA pUrvaguNasthAnakeSvavizuddhataravArakAsato brAdhIyasImaprIta sasI cadalikakhAlpatarasyApavartanAdviracita vAn / iha pumavizujavAdapUrvI kAlato isvattarAM pRthuttarI prabhUta taradalikakhApavartanAdviracayatIti / tathA badhyamAnazubhaprakRtivyavadhyamAnAzubhaprakRtidalikasya pratisamayamasarUpayaguNalA vizuddhivasAmayanaM guNasaMkramaH, tamapIhApUrva karoti / tathA sthiti karmaNAM prAga azuddhatvAdrAdhIyasI bar3avAn, iha tu tAmapUrvI vizuddhipazAda isIyasI banAtIti / eSApUrvakaraNo vidhA, kSapaka upasamakA apaNoSazamAhatvAce 4 vamucyate / rAjyArhakumArarAjavat / na punarasau zapayati upasamabati vA, tasya guNasthAnamapUrvakaraNaguNasthAnam / asmiMzca guNasthAnake kAlatrayamasino nAnAjImAnAzrita pratisamayaM yathosaramadhikavRkhyA saMkhyeyalokAkAzapradezapramANAmyadhvanasasvasthAnAni bhavanti / tathAhi ye'sya guNasthAnakasya prathamasamayaM pratipannAH pratipadyante pratipatsyante ca sAm sabona ma kara For Private And Personal Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazItiprakaraNam // 147 // pekSya jaghanyAdInyutkRSTAntAnyasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyadhyavasAyasthAnAni labhyante, kvacitkadAcitkeSAMcitteSAM TIkAdvayoprathamasamayavartinAM parasparamadhyavasAyasthAnanAnAtvasyApi bhAvAt / tasya ca nAnAtvasyaitAvata eva kevalavedinopalabdha-1 | petam // tvAt / ata eva cedamapi na vAcyam , kAlatrayavartinAmetadguNasthAnakaprathamasamayapratipattRRNAmAnantyAtparasparamadhyavasAyasthAnanAnAtvAccAnantAnyadhyavasAyasthAnAni prApnuvantIti bahUnAM prAya ekAdhyavasAyasthAnavartitvAdvitIyasamaye tadanyAnya|dhikatarANyadhyavasAyasthAnAni labhyante tRtIyasamaye tadanyAnyadhikatarANi caturthasamaye tadanyAnyadhikatarANItyevaM yAvacaramasamayaH / etAni ca sthApyamAnAni viSamacaturasra kSetramAstRNanti / sthApanA- ..... // nanu dvitIyAdisamayeSvadhyavasAyasthAnAnAM vRddhau kiM kAraNam!, ucyate, tthaasvbhaavvishessH| etadgu ....... NasthAnakaM pra-13 |tipattAroM hi pratisamayaM vizuddhiprakarSamAsAdayantaH khalu svabhAvata eva UrdhvamUvaMtaraM |** .. gacchanto bahavo vibhinneSu vibhinneSvadhyavasAyasthAneSu vantata iti / atra ca prathamasamayajaghanyAdhyava / sAyasthAnAtprathamasamayotkRSTamadhyavasAyasthAnamanantaguNavizuddham / prathamasamayotkRSTAdhyavasAyasthAnAdvitIyasamaye jghnymdhyvsaaysthaanmnntgunnvishuddhmiti| tasmAttadutkRSTamanantaguNavizuddhamityevaM yAvavicaramasamayotkRSTAdhyavasAyasthAnAccaramasamayajaghanyamadhyavasAyasthAnamanantaguNavizuddham / tasmAdapi tadutkRSTamanantaguNavizuddham / ityekasamayagatAni cAmUnyadhyavasAyasthAnAni parasparamanantabhAgavRddhA 1 'saMkhyAtabhAgavRddha 2 saMkhyAtabhAgavRddha 3 saMkhyeyaguNavRddhA 4'saMkhyeyaguNavRddhA 5'nantaguNavRddha 6 rUpaSaTsthAnakapatitAni / yugapadetadguNasthAnakapraviSTAnAM ca parasparamabhyavasAyasthAnasya vyAvRttilakSaNA nivRtti RECRURANG // 31 For Private And Personal Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SCARSACROES rapyasti, yathoktamanantaramitikRtvA nivRttiguNasthAnakamapyetaducyate / uktaM ca-'niyaTTi aniyaTTi bAyare suhame" iti // idAnImanivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnakamucyate-tatra yugapadguNasthAnakaM pratipannAnAM bahUnAmapi jIvAnAmanyo'nyamadhyavasAyasthAnasya vyAvRttinivRttiH sA nAstyasyetyanivRttiH / samakAlametadguNasthAnakamArUDhasyAparasya yasmin samaye yadadhyavasAyasthAnamasAvapi vivakSitaH puruSastasmin samaye tadevAdhyavasAyasthAnamanuvartata iti yAvat / saMparaiti paryaTati saMsAramaneneti saMparAyaH kaSAyodayaH, bAdaraH sUkSmakiTTIkRtasaMparAyApekSayA sthUraH saMparAyo yasya sa bAdarasaMparAyaH, anivRttizcAsau bAdarasaMparAyazca tasya guNasthAnaM anivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnam / tasyAM cAnivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnakAddhAyAmAntamauhUrtikyAM prathamasamayAdArabhya pratisamayamanantaguNavizuddhaM yathottaramadhyavasAyasthAnaM bhavati / yAvantazcAntarmuhUrte samayAstAvantyevAdhyavasAyasthAnAni tatpraviSTAnAM bhavanti nAdhikAni, ekasamayapraviSTAnAM sarveSAmapyekAdhyavasAyasthAnatvAt / sa cAnivRttibAdI dvedhA, kSapaka upazamakazca / kSapayatyupazamayati vA mohanIyaM karmetikRtvA // tathA sUkSmaH kiTTIkRtaH saMparAyo lobhakaSAyodayarUpo yasya sa suukssmsNpraayH| sa dvidhA, kSapaka upazamakazca / kSapayati upazamayati vA lobhamekamitikRtvA tasya guNasthAnaM sUkSmasaMparAyaguNasthAnam // tathA chAdayati jJAnAdiguNamAtmana iti cchadma jnyaanaavrnniiyaadidhaatikrmodyH| chadmani tiSThatIti cchdmsthH| sa ca sarAgo'pi bhavatIti tadvyavacchedArtha vItarAgagrahaNam / vIto vigato rAgo mAyAlobhakaSAyodayarUpa upalakSaNatvAdasya dveSo'pi krodhamAnodayarUpo yasyAsau vItarAgaH sa cAsau chadmasthazca vItarAgacchadmasthaH / sa ca kSINakaSAyo'pi bhavati tasyApi yathokarAgApagamAt, atastavyavacchedArthamupazAntakaSAya For Private And Personal Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eDazIti- grahaNam / upazAntA upazamitA vidyamAnA eva santaH saMkramaNodvartanAdikaraNavipAkapradezodayAyogyatvena vyavasthApitAH TIkAdvayoprakaraNam pAmA prAvirUpitazabdArthA. yena sa upazAntakaSAyaH sa cAsau vItarAgacchadmasthazca tasya guNasthAnamupazAntakaSAyavIta- petam // 148 // dArAgasakhaguNasthAnam / etadvineyajanAnugrahAya vizeSato mUlata eva bhAvyate / tatra prathamato'nantAnubandhikaSAyAnavirato dizavirata pramatto'pramatto vopazamagya tato darzanamohanIyatritayamupazamayati / kathamanantAnubandhinAmupazamanam / iti cita, ucyate, yo'viratAdInAmanyatamo'nantAnubandhina upazamayituM prayatate so'nyatamasmin yoge vartamAno'vazyaM tejaHpadmazakuLejhyA'nyatamalezyAyukA sAkAropayoyopayukto'ntaHsAgaropamakoTIkoTIsthitisatkarmA prakRtIca vanAti parivarta-IN mAnAH zubhA eva / pratisamayaM cAzubhAnAM karmaNAmanubhAgamanantaguNahAnyA karoti, zubhAnAM cAnantaguNavRkhyA / sthitiamkI capUrNe pUNe satyamya sthitibandha pasyopamAsaMkhyeyabhAganyUnaM karoti / karaNakAlAtpUrvamapi cAmtarmuvatai kAle bAbadavadAyasAvadhisaMtatispaSite / sthitvA ca tAyata kAlamAnatamoDUrtikAni trINi karaNAni karoti / tadyathAyathANacakaraNa ra papUrvakaraNa ra maNivRttikaraNaM 3 ca / caturthI pazAntAlA / tatra yathApravRttakaraNe pravizan pratisamayabasanmANamA vikAsa prakiAvicacatra visatiSAtaM rasapAsa guNazreNi guNasaMkramaNaM vA karoti tadyogyavipula bhAvAt likhI bAmtamauirtikyA kyAmacakaraNAdAyoM kAlavayavartinAnAjIvApekSayA prasisamayamasaMkhyeyalokAsAsa IC // 32 // dezamANAvi vizuddhivAni bhavanti / pratisamarva caitAni sarvAgvari kTsthAvapatitAni / tara prathamasamaye kA jamAyA SASS For Private And Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RECE da vizuddhiH sA sarvastIkA / satto dvitIyasamaye japanyA vizuddhiranamtaguNA / tato'pi tRtIyasamaye jaghanyA vizobhiranansa guNA / evaM tAvadraSTavyaM yAvattasya yathApravRttakaraNasyAsaMkhyeyo bhAgo gato bhavati / tato'saMkhyeyabhAgagatacaramasamayajaghanyavizuddhaH sakAzAtprathamasamaye utkRSTA vizuddhiranantaguNA / tato'pi yato jaghanyavizuddhisthAnAnivRttastata uparitana jaghanya sthAnamanantaguNam / tato dvitIyasamaye utkRSTA vizuddhiranantaguNA / sata uparitanaM jaghanya sthAnamanantaguNam / tatastRtIyasamaye utkRSTA vizuddhiranastaguNA / evamupadarzitakrameNa jaghanyamutkRSTaM cAmuJcatA satA'nantaguNavRddhayA zreNyA | tAvajjJAtavyaM yAvayathApravRttakaraNasyAntimaM jaghanyaM vizuddhisthAnam / tataH zeSANyutkRSTAni sthAmAni sarvANyapyavantagubhavRddhayA zreNyA netanyAni yAvadyathAmavRttakaraNasya caramasamaye utkRSTa vizuddhisthAnam / bhaNitaM yathApravRttakaraNam // idAnImapUrvakaraNamukhyate-tatrApUrvakaraNasya pratisamayamasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAni vizuddhisAnAni bhavanti, tAni ca pratisamayaM ssttsthaanpvitaani|ttr prathamasamaye japanyA / vizvachi sarvasokA, sA ca ythaamvRttkrnncrmsmyoskRssttvishuddhisthaanaadnntgunnaa| tato'pi vApUrvakaraNasya prathamasamaya eyotkRSTA vizuddhiranantaguNA / tato'pi ca dvitIyasamaye japanyA vizuddhiramantaguNA / evaM japanyamutkRSTaM cAnantaguNavRddhayA zreNyA| tApAletavyaM yAvadapUrvakaraNasya paramasaye jaghanyavizuddhila utkRSTA vizuddhiranamtaguNA For Private And Personal Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir paDazIti prakaraNam yugapadArabhate / tatra 50000006 / // 149 // KA + + sthApanA ceyam- 900000 ...10||asmiNshcaapuurvkrnne pravizan sthitighAtaM rasaghAtaM guNazreNi guNasaMkramaM sthitibandhaM cIkAdvayo " sthitighAto nAma satkarmaNo'grimabhAgAdutkarSeNa sAgaropamazatapRthaktvamAtrAM jayanyataH palyopamAsaMkhyeya- 3000004 bhAgamAtrAM sthiti khaNDayati taddalikaM cAdhastAdyAH sthitIne khaNDayiSyati tatra prakSipati / antarmuhUrta- 100 ___mAtrakAlena ca taddalikaM khaNDyate / tataH punarapi tato'dhastAdupadarzitakrameNaiva pasyopamAsaMkhyeyabhAgamAtra sthitikhaNDamutkirati nikSipati ca / evamapUrvakaraNAddhAyAmanekAni sthitikhaNDasahasrANi bhavanti / tasya cApUrvakaraNasya prathamasamaye yatsthitisatkarmAsIttattasyaiva caramasamaye saMkhyeyaguNahInaM jAtam / adhunA'nubhAgapAto bhaNyate-tatra yadazubhaprakRtInAmanubhAgasatkarma tasyAnantatamabhAgamapahAya zeSasya pratisamayamanantAnanubhAgabhAgAn vinAzayan sAkalyato'ntarmuhUrtamAtreNa vinAzamApAdayati / tataH punarapi tasyAnantaramuktasyAnantatamabhAgasyAnantabhAgaM vimucya |zeSa pratisamayamanantAnanubhAgabhAgAn vinAzayan sAkalyato'ntarmuhUrtamAtreNa vinAzayati / tataH punarapi prAgmuktasyAna-| ntabhAgasyAnantabhArga muktvA zeSamantarmuhUrtamAtreNa pUrvoktavidhinA sAkalyena vinAzayati / evamekasthitikhaNDokiraNakAhai le'nekAnyanubhAgakhaNDasahasrANi vyatikrAmanti / sthitikhaNDasahastvapUrvakaraNaM parisamApyate / tathA guNazroNi kAlato 'pUrvakaraNakAlato'nivRttikaraNakAlatazca vizeSAdhikAM karoti / tatrodayakSaNAdantarmuhUrtapramANAbhyaH sthitibhya uparitanInAM // 33 // sthitInAM saMbandhidalikamAdAyodayAvalikAta upari vartamAnAsu sthitiSvantarmuhUrtapramANAsu madhye nikSipati / yacca prathama-18 samayagRhItaM dalikaM nikSipyate tatprathamasthitI stokam , dvitIyasthitAvasaMkhyeyaguNam, tRtIyasthitAvasaMkhyeyaguNam , evaM + + ++ For Private And Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yAvannikSepaviSayabhUtAntarmuhUrtacaramasthitiH / dvitIyasamaye'pi yaddalikamantarmuhUrtAduparitanasthitibhyo gRhyate, tataH prathama| samayagRhItadalikAdasaMkhyeyaguNam, tadapi nikSipyamANaM pUrvavadevAvagantavyam / evaM tRtIyAdisamayeSvapi grahaNanikSepau draSTavyau / vipAkAnubhavatazca kSIyamANAsvadhastanasthitiSu tata uparyuparitaramArabhyodayAvalikAta Urddha zeSAsu sthitiSu zeSasamayagRhItaM dalikaM nikSipyate iti / adhunA guNasaMkramo bhaNyate - tatrApUrvakaraNasya prathamasamaye yadanantAnubandhikapAyasaMbandhidalikaM paraprakRtau saMkramayati tatstokam / tato dvitIyasamaye saMkramyamANama saMkhyeyaguNam / tRtIyasamaye'saMkhyeyaguNam / evaM yAvadapUrvakaraNAddhAyAzcaramasamayaH / tathA'pUrvakaraNasya prathamasamaye'nya eva sthitibandha Arabhyate / sthitibandhasthitikhaNDe ca yugapadArabhyete yugapadeva ca niSThAM yAtaH / evamete paJca padArthA asminnapUrvakaraNe yugapadArabhyante / gatamapUrvakaraNam / idAnImanivRttikaraNamucyate - anivRttizabdArthabhAvanA prAgvadavagantavyA / atrApi pUrvoktAH sthitighAtAdayaH paJca padArthA yugapadArabhyante / tasyAzcAnivRttikaraNAddhAyAH saMkhyeyeSu bhAgeSu gateSu satsvanantAnubandhinAM kaSAyANAmantarakaraNaM karoti / taccaivam - adhastAdAvalikAmAtraM muktvA tata upariSThAdantarmuhUrtamAtraM sthitikhaNDamutkirati / utkIryamANaM ca dalikaM badhyamAnAsu paraprakRtiSu saMkramayati / antarmuhUrtamAtrakAlena ca sthitibandhakAlasamena tadantarakaraNaM parisamApyate / tasminneva ca samaye prathamasthityAvalikAgataM ca dalikaM stibukasaMkrameNa vedyamAnAsu paraprakRtiSu prakSipati / uparitana sthitigataM ca dailikamevamupazamayati- prathamasamaye stokam / dvitIyasamaye tato'saMkhyeyaguNam / tRtIyasamaye tato'1 anudIrNamudIrNAntastulyakAlaM pratikSaNam / dalikaM saMkramaM yAti yena sa stinuko mtH|| 1 // 2' dalikamupazamayitumArabhate / taccaivam- "ityapi pAThaH / / For Private And Personal Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrh.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandi paDazIti- prakaraNam- TIkAdvayopetam // // 15 // -96 - saMkhyeyaguNam / evamantarmuhartamAtreNAnantAnubandhinaH sAkalyenopazamayati / anye punarAhuH-naivAnantAnubandhinAmupaza- manA bhavati, kintu visaMyojanaiva, sA punarevam-ihAviratAdayaH kSAyopazamikasamyagdRSTayazcAturgatikA api / tadyathAnArakA devA aviratasamyagdRSTayaH, tiryaJco'viratasamyagdRSTayo dezaviratA vA, manujA aviratasamyagdRSTayo devAviratA sarvapiratA vA yathAsaMbhavaM vizuddhipariNAmena pariNamamAnA anantAnubandhinAM visaMyojanArtha yathApravRttAdIni trINi karaNAni kurvanti / tatra yathAvRttamapUrva ca prAgvat / anivRttikaraNaM punaH prAptaH san anantAnuvandhinAM sthitimuhalanAsaMkrameNodvalayan tAvaduddhalayati yAvatpalmopamAsaMkhyeyabhAgamAcaM sthitam / tadapi ca badhyamAnAsu mohanIyaprakRtiSu pariNamayati prathamasamaye stokama, dvitIyAsamo'saMkhyeyaguNam / evaM yAvazcaramasamaye AvalikAgataM muktvA zeSa sarva saMkramaNa dvicaramasamayapariNamitAdasaMkhyeyaguNaM pariNamayati / AvalikAgataM punaH svibukasaMkrameNa ghedyamAnAsu prakRtiSu saMkramayati / maNitA asamtAnuvandhinA vilaMyokhanA / sAmbataM darzanatrikasyopazamanA bhaNyate-tatra mithyAtvasyopazamako dvidhA, miNyAThi jhAyopAmikasamyAdRSTimAisarayostu yorapi kSAyopazamikasamyagdRSTireva / tatra mithyAdRSTemithyAtvopazamanA yathA karmaprakRtisaMgrAhaNyAm / iha tumabyagauravabhayAnocyate / kSAyopazamikasamyagdRSTadarzanadhikopazamanAvidhiH punarayamiha zAyopazamikasamAdyamiyo vartamAnaH samantarmuhurtamAtreNa darzanatrikamupazamayati / upazamayatazca karaNatrikavidhiH pUrvavattAvadvaktavyAbadranivikaraNAddhAyAH saMkhyeyeSu bhAgeSu gateSu satsvantarakaraNam / antarakaraNaM ca kurvan vedakasamyaktvasya sthitimantahartamAna sthApayati / mithyAtvamizrayozcAvalikAmAtrAm / utkIryamANaM ca dalika bayANA - // 34 // For Private And Personal Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hai mapi samyaktvasya prathamasthitI prkssipti| mithyAvaminAyo prathamakhitidalika samyakasvA prathamasthitidalikamadhye khighukasaMkrameNa saMkramayati / sambaktvasya punaH prathamasthitI vipAkrAnubhavataH krameNa kSINAyAM satyAmupazamasamyagdRSTirbhavati / uparitanadalikasya copazamanA vayANAmapi mithyAtvAdInAmanantAnubandhinAmuparitanasthitidalikasyaivAvasevA / evamupazAntadarzanamohanIyatrikazcAritramohanIyamupazamayitukAmA punarapi yathApravRttAdIni trINi karaNAni karoti / karaNAnAM ca svarUpaM prAgvadavagantavyam / kevalamiha yathApravRttakaraNamapramattaguNasthAne bhavati / apuurvkrnnmpuurvkrnngunncaanke| atrApi sthitighAtAdayaH pUrvavadeva / apUrvakaraNAddhAyAzca saMkhyeyabhAra gate sati nidrASacalayorvandhavyavacchedaH / tataH prabhUteSu sthitikhaNDasahasreSu gateSu satsvapUrvakaraNAddhAyAH saMkhyeyA bhAgA gatA bhavanti / asmiMzvAmtare devagati 1 devAnupUrvI 2 paJcendriyajAti 3 vaikriyA 4 ''hAraka 5 taijasa 6 kArmaNa 7 samacaturakhA 8 vaikriyA 9 ''hArakAGgopAla 10 varNAdicatuSkA 14 gurulaghU 15 pacAta 16 parAghAto 17 pAsa 18vasa 19bAdara 20 paryApta 21 pralokA 22 prazastavihA yogati 13 sthira 24 zubha 15 subhaga 26 susvarA 277deya 28 nirmANa 29 tIrthakara 30 saMjJitAnAM triMzataHprakRtInAM bndhvyvcchedH| tataH khitikhaNDapRthaktve gate satyapUrvakaraNAddhAyAzcaramasamaye hAsyaratibhayajugupsAnAM bndhvyvcchedH| udayavyavacchedazca sarvekarmaNAM dezopacamanAnidhattinikAyamAkaraNacyavacchedazca tato'nantarasamaye'nivRttikaraNe pravizati / tatrApi sthitighAtAdIni pUrvavaskaroti / tato'nivRttikaraNAddhAyA saMstheyeSu bhAgeSu gateSu satsu darzanasaptakazeSANAmekaviMcatermohanIyaprakRtInAmantarakaraNaM karoti / tatra yasya vedala saMjvalamakhya codayo'sti vayoH svodayakAlapramANAM prathama SHRSS ka026 For Private And Personal Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazItiprakaraNam // 151 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthitiM karoti zeSANAM tvekAdazakapAyANAmaSTAnAM ca nokaSAyANAmAvalikAmAtrAm / vedatrikasaMjvalanacatuSTayasya tRdayakAlapramANamidam-strIvedanapuMsakavedayorudayakAlaH sarvastokaH, svasthAne tu parasparaM tulyaH, tataH puruSavedasyAsaMkhyeyaguNaH, tasmAdapi saMjvalanakrodhasyodayakAlo vizeSAdhikaH, tasmAdapi mAnasya vizeSAdhikaH / evaM yathottaraM mAyAlo bhayorudayakAlo vizeSAdhiko vAcyaH / ata evAntarakaraNamuparitanabhAgApekSayA samam, adhobhAgApekSayA tUktanItyA viSamam / antarakaraNavidhAnakAlazca sthitighAtAbhinavakarmabandhakAlasamAnaH / antarakaraNagatasya cotkIryamANasya dalikasya prakSepavidhirayam - yasya karmaNastadAnubhavanaM bandhazca bhavati tasyAntarakaraNasatkapradezAyaM prathamasthitau dvitIyasthitau ca prakSipati, yathA puruSavedodayArUDhaH / puruSavedasya yasya punaranubhavanamastiM, na tu baMndhaH, tasyAntarakaraNasatkaM dalikaM prathamasthitau prakSipati, yathA strInapuMsakavedodayArUDhaH / strInapuMsakavedayoryasya punarudayo nAsti, bandhaH punarasti, tasyAntarakaraNasatkaM dalikaM dvitIyasthitau prakSipati, yathA saMjvalanakrodhodayArUDhaH / zeSasaMjvalanAnAM yasya punarudayo bandhazca nAsti tasyAntarakaraNasatkaM pradezAyaM paraprakRtiSu prakSipati, yathA dvitIyatRtIyakaSAyANAm / ihAnivRttikaraNe bahuvaktavyaM tadvranthagaura vabhayAnnocyate / kevalaM vizeSArthinA karmaprakRtisaMgrahaNirnirIkSitavyA / antarakaraNaM ca kRtvA tato napuMsakavedamantarmuhUrtamAtreNopazamayati / upazamanAvidhiH prAgvat / tato'ntarmuhUrtamAtreNa strIvedam / tato'ntarmuhUrtena hAsyAdiSaTkam / tasmiMvopazAnte tatsamayameva puruSavedasya bandhodayavyavacchedaH / tataH samayonAvalikAdvikena puruSavedamupazamayati, tato yugapadantarmuhUrtamAtreNApratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNakrodhau / tadupazAntau ca tatsamayameva saMjvalanakrodhasya bandhodayodIra For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 35 // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ANAvyavacchedaH / tataH samayonAvalikAdvikena saMjvalanakrodhamupazamayati / tato'ntarmuhUrtamAtreNApratyAkhyAnAvaraNapratyA-| khyAnAvaraNau mAnau yugapadupazamayati / tadupazAntau ca tatsamayameva saMjvalanamAnasya bandhodayodIraNAvyavacchedaH / tataH samayonAvalikAdvikena saMjvalanamAnamupazamayati / tato yugapadantarmuhUrtamAtreNApratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNe mAye upazamayati / tadupazAntau ca tatsamayameva saMjvalanamAyAyA bandhodayodIraNAvyavacchedaH / tato'sau lobhavedako jaatH| lobhavedakAddhAyAzca dvayostribhAgayorvartamAno dvitIyasthiteH sakAzAddalikamAnIya prathamasthitiM karoti vedayati ca / tatra prathamastribhAgo'zvakarNakaraNAddhA tatra vizuddhyA varddhamAno'pUrvasparddhakAni karoti / apUrvasparddhakazabdArtha cAgre vakSyAmaH / saMjvalanamAyAyAzca bandhAdau vyavacchinne sati tataH samayonAvalikAdvikena saMjvalanamAyAmupazamayati / evamazvakarNakaraNAddhAyAM gatAyAM tato dvitIye lobhavedakAddhAyAstribhAge vartamAno lobhasya dvitIyasthitigatasya kiTTIH karoti / kiTTIkaraNAddhAyAzcaramasamaye yugapadapratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNalobhAvupazamayati / tadupazAntau ca tatsamayameva saMjvalanalobhabandhavyavacchedaH bAdaralobhodayavyavacchedazca / tato'sau sUkSmasaMparAyo bhavati / tadA coparitanasthitau yatkiTTIkRtaM dalikaM tatkatipayaM tataH samAnIya prathamasthitiM karoti vedayati ca, sA ca sUkSmasaMparAyAddhAntarmuhUrtapramANA / tadAnIM ca sUkSmakiTTIkRtaM dalikaM samayonAvalikAdvikabaddhaM copazamayati sUkSmasaMparAyAddhAyAzcaramasamaye saMjvalanalobha upazAnto bhavati, tatsamayameva ca jJAnAvaraNapaJcaka 5 darzanAvaraNacatuSkA9'ntarAyapaJcaka 14 yaza kIyu 15 cairgotrANAM 16 bndhvyvcchedH| tato'nantarasamaye'sAvupazAntakaSAyo bhavati, saca jaghanyenaikasamayamAtramutkarSato'ntarmuhUrta kAlaM yAvallabhyate / tata ESSESXNXESS-13 For Private And Personal Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ssddshiitiprkrnnm||152|| www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Urddha niyamAdasau pratipatati / pratipAtazca dvidhA, avakSayeNa vajrAkSayaNe ca / tatra bhavakSamo viyamANasya / addhAkSaya upazAntAnAyAM samAdhAyAm / addhAkSagreNa ca pratipatam yathaivArUDhastathaiva pratipratati / yatra yatra bandhAdayo vyavacchinnAstatra tatra pratipatatA satA te Arabhyanta iti jJAnat / pratipataMzca sAvatpratipaddhati yAvatpramattasaMyataguNasthAnakam / kazcit punastato'pyadhastanaM guNasthAnakadvikaM yAti / ko'pi sAsAdanabhAvamapi / yaH punarbhavakSayeNa pratipatati sa prathamasamaya eva sarvANyapi bandhAnAdIni karaNAni pravarttayatItyeSa vizeSaH / utkarSatazcaikasmin bhave dvau vArAvupasazreNiM pratipadyate / yazca dvau vArAvupazamazreNiM pratipadyate tasya niyamAttasmin bhave kSapakazreNyabhAvaH / yaH punarekaM vAraM pratipadyate tasya kSapakazreNirbha| vedapi ityeSa kArmagranthikAbhiprAyaH / siddhAntAbhiprAyeNa tvekasmin bhave ekAmeva zreNiM pratipadyate / yat uktaM kalpAdhyayane - " anyaraseDhikaLaM egabhaveNaM ca svaaii"| 'savAI' iti sarvANi samyaktvadezaviratyAdIni / anyavApyuktam- "mohopazama ekasmin bhave dviH syAdasaMtataH / yasmin bhave supazamaH kSayo mohasya tatra ma // 1 // " iti // 'kSINakaSAyavItarAgacchadmasyaguNasthAnamiti' kSINA abhAvamApacAH kaSAyA yasya sa kSINakaSAyaH, tatrAnyeSvapi guNasthAnakeSu vakSyamANayuktyA kvApi kivatAmapi kaSAyANAM kSINatvasaMbhavAtkSINakaSAyavyapadezaH saMbhavati, tatastadvyavacchedArthaM vItarAgagrahaNam / | kSINakaSAyavItarAgatvaM ca kevalino'pyastIti tadvyavacchedArthaM chadmasthagrahaNam / yadvA chadmasthaH sarAgo'pi bhavatIti tadapanodArthaM vItarAgagrahaNam / vItarAgazcAsau chadmasthazceti vItarAgacchadmasthaH, sa copazAntakapAyo'pi bhavatIti tannirAsArthaM kSINakaSAyagrahaNam / kSINakaSAyazcAsau vItarAgacchadmasthazca tasya guNasthAnaM kSINakaSAyavItarAgacchadmastramuNasthAnam / idaM For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 36 // Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ca yathA'vApyate tathA mUlata eva bhAvyate / iha yA bhapakazreNimArabhate so'vazyaM manupyo vAdhakAccopari basamAptaH, sa ca prathamamanantAnubandhino visaMyojayati / tadvisaMyojanA ca mAgeva bhaNitA / tato darzanamohakSapaNArthaM yathApravRttAdIni bINi karaNAni karoti / tatra yAvadapUrvakaraNaM tAvatpUrvavadeva vaktavyam / anivRttikaraNAddhAyAM ca vartamAno darzanatrikasya sthitisatkarma tAvadudvalanAsaMkramaNodvalayati yAvatpalyopamAsaMkhyebhAgamAtramavatiSThate / sato mithyAtvadalika samyaktvamizrayoH prakSipati, taccaivam-prathamasamaye stokam, dvitIyasamaye tato'saMkhyeyaguNam / evaM yAvadantarmuhUrtacaramasamaye AbalikAgataM muktvA zeSa dvicaramasamayasaMkramitAilikAdasaMkhyeyaguNaM saMkramayati / AvalikAgataM tu stibukasaMkrameNa samyaktve saMkramayati / evaM mithyAtvaM kSapitam / tato'ntarmuhUrtamAtreNa samyagmithyAtvamaNyanenaiva krameNa samyaktve prakSipati / tataH samyagmithyAtvamapi kSapitam / tataH samyaktvamapavartayituM tathA lagno yathA'ntarmuhUrtamAtreNA tavaNyantarmu hUrtamAnasthitikaM jAtam , tacca krameNAnubhUyamAnamanubhUyamAnaM satsamayAdhikAvalikAzeSaM jAtam / tato'nantarasaTU maye tasyodIraNAvyavacchedaH / tato vipAkAnubhavanenaiva kevalena vedayati yAvaccaramasamayaH / tato'nantarasamaye'sau kSAyi kasamyagdRSTirjAyate / ukto darzanatrikakSapaNAvidhiH / iha yadi baddhAyuSkA kSapakazreNimArabhate, tata etAvatyevAvatiSThate / | athAbaddhAyuSkastato'ntarmuhUrtamAtre gate sati punarapi cAritramohanIyakSapaNArtha yathApravRttAdIni trINi karaNAnyArabhate, teSAM ca svarUpaM pUrvavadeva vaktavyam / tatrApUrvakaraNe sthitighAtAdibhirapratyAkhyAnAvaraNakrodhAdInyaSTau karmANi tathA kSapayati sma yathA'nivRttikaraNAddhAprathamasamaye tAni palyopamAsaMkhyeyabhAgamAtrasthitikAni jAtAni / anivRttikaraNAddhA For Private And Personal Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazItiprakaraNam // 153 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yAzca saMkhyeyeSu bhAgeSu gateSu satsu styAnarddhitrika 3 narakagati 4 tiryaggati 5 eka 6 dvi 7 tri 8 caturindriyajAti 9 narakAnupUrvI 10 tiryagAnupUrvI 11 sthAvarA 12 ''tapo 13 dyota 14 sUkSma 15 sAdhAraNA 16 nAM SoDazaprakRtInAM | pratisamaya mudvalanAsaMkrameNodvalyamAnAnAM palyopamAsaMkhyeyabhAgamAtrA sthitirjAtA / tato badhyamAnAsu prakRtiSu guNasaMkrameNa pratisamayaM prakSipyamANAni tAni SoDaza karmANi niHzeSato'pi kSINAni bhavanti / ihApratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNakaSAyASTakaM pUrvameva kSapayitumArabdhaM paraM nAdyApi kSINaM kevalamapAntarAla eva pUrvoktaM prakRtiSoDazakaM kSapitam / tataH | pazcAttadapi kaSAyASTakamudbalanavidhinA'ntarmuhUrtamAtreNa kSapayati, eSa sUtrAdezaH / anye punarAhuH - SoDaza karmANyeva pUrva kSapayitumArabhate / kevalamapAntarAle'STau kaSAyAn kSapayati, pazcAt SoDaza karmANIti / tato'ntarmuhUrtamAtreNa navAnAM nokaSAyANAM caturNAM ca saMjvalanAnAmantarakaraNaM karoti, tacca kRtvA napuMsaka vedamudvalanavidhinA kSapayitumArabhate / tatrAntarakaraNasyoparitanasthitidalikamudbalanAsaMkrameNodvalyamAnamudvalyamAnaM palyopamAsaMkhyeyabhAgamAtraM jAtam / tataH prabhRti badhyamAna prakRtiSu guNasaMkrameNa taddalikaM prakSipati / taccaivaM prakSipyamANaM prakSipyamANamantarmuhUrtamAtreNa niHzeSaM kSINam / adhastanasthitidalikaM ca yadi napuMsakavedena kSapakazreNimArUDhastato'nubhavataH kSapayati, anyathA tvAvalikAmAtram / tattacca vedyamAnAsu prakRtiSu stibukasaMkrameNa saMkramayati / tadevaM kSapito napuMsaka vedaH / tato'ntarmuhUrtamAtreNa strIvedo'dhyanenaiva krameNa kSipyate / tataH SaD nokaSAyAn yugapatkSapayitumArabhate / tataH prabhRti ca teSAmuparitanasthitidalikaM na | puruSavede saMkramayati kintu saMjvalanakrodha eva, ete'pi ca pUrvoktavidhinA kSipyamANA antarmuhUrtamAtreNa niHzeSAH kSINAH / For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 37 // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CARRIER tatsamayameva ca puruSavedasya bandhodayodIraNAvyavacchedaH samayonAvalikAdvikavaddhaM muktvA zeSadalikasya kSayazca / tato'sAvidAnImavedako jAtaH / krodhaM ca vedayataH satastasya krodhAddhAyAstrayo vibhAgA bhavanti / tadyathA-azvakarNakaraNAddhA 1, kiTTikaraNAddhA 2, kiTTivedanAddhA 3 ca / tatrAzvakarNakaraNAddhAyAM vartamAnaH pratisamayamanantAnyapUrvasparddhakAni caturNAmapi |saMjvalanAnAmantarakaraNAduparitanasthitau karoti / atha kimidaM sparddhakam ? iti, ucyate, iha tAvadanantAnantaiH paramANubhiniSpannAn skandhAna jIvaH karmatayA gRhNAti / tatra caikaikasmin skandhe yaH sarvajaghanyarasaH paramANuH tasyApi rasaH kevaliprajJayA chidyamAnaH sarvajIvebhyo'nantaguNAn rasabhAgAn prayacchati / aparastu tAnapyekAdhikAn / anyastu vyadhikAn / evamekottarayA vRddhyA tAvanneyaM yAvadanyaH paramANuH siddhAnantabhAgAdhikAn rasavibhAgAn prayacchati / tatra jaghanyarasA ye kecana paramANavasteSAM samudAyaH samAnajAtIyatvAdekA vargaNA ityucyate / anyeSAM tvekAdhikarasabhAgayuktAnAM samudAyo dvitIyA vargaNA / apareSAM tu vyadhikarasabhAgayuktAnAM samudAyastRtIyA / evamanayA dizaikaikarasabhAgavRddhAnAmaNUnAM samudAyarUpA vargaNAH siddhAnAmanantabhAgakalpA abhavyebhyo'nantaguNA vaacyaaH| etAsAM ca samudAyaH sparddhakamityucyate / spardhanta ivottarottaravRddhyA paramANuvargaNA atretikRtvA / ita UrddhamekottarayA nirantaravRddhyA pravarddhamAno raso na labhyate, kintu sarvajIvAnantaguNaireva rasabhAgaiH / tatastenaiva krameNa tataH prabhRti dvitIyaM sparddhakamArabhyate / evameva ca tRtIyam / / evaM tAvadvAcyaM yAvadanantAni sparddhakAni / etebhya eva ca idAnIM prathamAdivargaNA gRhItvA vizuddhiprakarSavazAdanantaguNa-2 hInarasAH kRtvA pUrvavatsparddhakAni karoti / na caivaMbhUtAni kadAcanApi pUrva kRtAni tato'pUrvANItyucyante / asyAM For Private And Personal Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazItiprakaraNam // 154 // cAzvakaNakaraNAddhAyAM vartamAnaH puruSavedaM samayonAvalikAdvikena krodhe guNasaMkrameNa saMkramayana caramasamaye sarvasaMkramaNa da TIkAdvayosaMkramayati, tadevaM kSINaH puruSavedaH / kiTTikaraNAddhAyAM punarvartamAnazcaturNAmapi saMjvalanAnAmuparitanasthitigatadalikasya petam // kiTTIH karoti / atha kimidaM kiddhiH / iti, ucyate, pUrvasparddhakebhyo'pUrvaspaDakebhyazca prathamAdivargaNA gRhItvA vizuddhiprakapavazAdatyantahInarasAH kRtvA tAsAmekaikottaravRddhityAgena bRhadantarAlatayA vyavasthApanam / yathA yAsAmeva vargaNAnAmasakalpamayA'nubhAgabhAgAnAM zatamekottarAdi cAsIt , tAsAmeva vizuddhivazAdanubhAgabhAgAnAM dazakasya paJcadazakAdezca vyavasthApanamiti / etAzca kiTTayaH paramArthato'nantA api sthUlajAtibhedApekSayA dvAdaza kalpyante, ekaikasya kaSAyasya timrastisraH / tadyathA-prathamA dvitIyA tRtIyA ca / evaM krodhena kSapakoNa pratipannasya draSTavyam / yadA'numAnena pratipadyate tadolanavidhinA pUrvoktena krodhe kSapite sati zeSANAM trayANAM pUrvakrameNa navakiTTIH karoti / mAyayA cetpratipannastarhi krodhamAnayorudvalanavidhinA kSapitayoH satoH zeSaddhikasya pUrvakrameNa SaTa kiTTIH karoti / yadi punarlobhena pratipadyate tata udlanavidhinA krodhAditrike kSapite sati lobhasya kidvitrikaM karoti / eSaH kiTTIkaraNavidhiH / kiTTIkaraNAddhAyAM niSThitAyAM krodhena pratipannaH san krodhasya prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvatsamayAdhikAvalikAmAtramavaziSyate / tato'nantarasamaye dvitIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthiti karoti vedayati ca tAvad yAvatsamayAdhikAvalikAmAtramavaziSyate / tatastRtIyakiTTidalika dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvadihApi samayAdhikAvalikAmAcaM zeSaH, tisRSvapi cAmUSu kidvivedanAddhAsU For Private And Personal Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paritanasthitigataM dalikaM guNasaMkrameNApi pratisamayamasaMkhyeyaguNavRddhilakSaNena saMjvalanamAne prakSipati / tRtIyakihivedanAddhAyAzcaramasamaye saMjvalanakrodhasya bandhodayodIraNAnAM yugapanyavacchedaH / satkarmApi ca tasya samayonAvalikAdvikabaddhaM muktvA'nyannAsti, sarvasya mAne prakSiptatvAt / tato'nantarasamaye mAnasya prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvadantarmuhUrtam / krodhasyApi ca bandhAdau vyavacchinne sati tasya saMbandhi dalikaM samayonAvalikAdvikamAtreNa kAlena mAne guNasaMkrameNa saMkramayati / mAnasyApi ca prathamakiTTidalikaM prathamasthitIkRtaM samayAdhikAvalikAzeSaM jAtam / tato'nantarasamaye mAnasya dvitIyakiTTidalika dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthiti karoti vedayati ca tAvad yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM shessH| tatastRtIyakiTTidalika dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad, yAvatsamayAdhikAbalikAmAnaM zeSaH / tasminneva ca samaye mAnasya bandhodayodIraNAnAM | yugapatyavacchedaH / satkarmApi ca tasya samayonAvalikAdvikabaddhameva, zeSasya krodhazeSasyeva mAne mAyAyAM prakSiptatvAt / tato mAyAyAH prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvadU yAvadantarmuhUrtamAtram / / saMjvalanamAnasya ca bandhAdau vyavacchinne tasya saMbandhi dalikaM samayonAvalikAdvikamAtreNa kAlena guNasaMkrameNa mAyAyAM prakSipan caramasamaye sarvasaMkrameNa saMkramayati / tato mAyAyAM ca prathamakiTTidalikaM prathamasthitIkRtaM samayAdhikAvalikAzeSa | jAtam / tato'nantarasamaye mAyAyA dvitIyakiTTidalika dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH / tato'nantarasamaye tRtIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti For Private And Personal Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir SaDazItiprakaraNam // 155 // vedayati ca tAvad yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM shessH| tasminneva ca samaye mAyAyA bandhodayodIraNAnAM yugapadvyava- mttiikaadvyocchedH| satkarmApi ca tasyAH samayonAvalikAdvikabaddhamAtrameva, zeSasya guNasaMkrameNa lobhe prakSiptatvAt / tato'nantarasamaye patam // lobhasya prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvadantarmuhUrtamAnaM saMjvalanamAyAyAzca bandhAdI vyavacchinne sati tasyAH saMbandhi dalikaM samayonAvalikAdvikamAtreNa kAlena guNasaMkrameNa lobhe prakSipan caramasamaye sarvasaMkrameNa saMkramayati / saMjvalanalobhasya ca tadAnIM prathamakiTTidalikaM prathamasthitIkRtaM samayAdhikAvalikAmAtrazeSaM jAtam / tato'nantarasamaye lobhasya dvitIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti, | tAM ca vedayan tRtIyakiTTidalikaM gRhItvA sUkSmakiTTIH karoti tAvad yAvadvitIyakiTTidalikasya prathamasthitIkRtasya samayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH / tasminneva ca samaye saMjvalanalobhasya bandhavyavacchedaH, bAdarakaSAyodayodIraNAvyavacchedaH, anivRttiguNasthAnakakAlavyavacchedazca yugapajjAyate / tato'nantarasamaye sUkSmakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tadAnImasau sUkSmasaMparAya ucyate / pUrvoktAzcAvalikAH dvitIyatRtIyakiTTigatAH zeSIbhUtAH sarvA api vedyamAnAsuparaprakRtiSu stibukasaMkrameNa saMkramayati / prathamadvitIyakiTTigatAzca yathAsvaM dvitIyatRtIyakiTTayantargatA eva vedyante / sUkSmasaMparAyazca lobhasya sUkSmakiTTIrvedayan sUkSmakiTTidalikaM samayonAvalikAdvikabaddhaM ca pratisamayaM sthitipAtAdibhistAvatkSapayati yAvatsUkSmasaMparAyAddhAyAH saMkhyeyabhAgA gatA bhavanti, eko'vaziSyate / tatastasmin saMkhyeye |bhAge saMjvalanalobha sarvApavartanayA'pavartya sUkSmasaMparAyAddhAsamaM karoti, sA ca sUkSmasaMparAyAddhA adyApyantarmuhUrttapra // 39 For Private And Personal Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SHARMACARE mANA, tataH prabhRti ca mohasya sthitighAtAdayo nivRttaaH| zeSakarmaNAM tu pravartanta eva / tAM ca lobhasyApavartitAM sthitimudayodIraNAbhyAM vedayan tAvadgataH yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM shessH| tato'nantarasamaye udIraNA sthitA / tata udayenaiva kevalena tAM vedayati yAvaccaramasamayaH / tasmiMzcaramasamaye jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNacatuSkayazaHkImcairgotrAntarAyapaJcakAnAM SoDazakarmaNAM bandhavyavacchedaH, mohanIyasyodayasattAvyavacchedazca bhavati / tato'sAvanantarasamaye kSINakaSAyo 2 jAtaH, tasya ca zeSakarmaNAM sthitighAtAdayaH pUrvavatpravartante, yAvatkSINakaSAyAddhAyAH saMkhyeyA bhAgA gatA bhavanti, ekaH saMkhyeyo bhAgo'vatiSThate / tasmiMzca jJAnAvaraNapaJcakAntarAyapaJcakadarzanacatuSkanidrAdvikarUpANAM poDazakarmaNAM sthitisatkarma sarvApavartanayA'pavartya kSINakaSAyAddhAsamaM karoti / kevalaM nidrAdvikasya dalikApekSayA samayanyUnaM kAlatastu tulyaM karoti / sA ca kSINakaSAyAddhA'dyApyantarmuhUrtapramANA, tataH prabhRti caiteSAM sthitighAtAdayaH sthitAH, zeSANAM tu bhava|ntyeva / tAni ca SoDaza karmANi nidrAdvikavarjitAnyudayodIraNAbhyAM vedayan tAvadgataH yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM shessH| tato'nantarasamaye teSAM nidrAdvikavarjitAnAM caturdazakarmaNAmudIraNA nivRttaa| tata AvalikAmAnaM kAlaM yAvadudayanaiva kevalena tAni vedayati yAvatkSINakaSAyAddhAyA dvicaramasamayaH / tasmiMzca dvicaramasamaye nidrAdvikaM stibukasaMkrameNAnyatra saMkramayati / evaM nidrAdvika svarUpasattA'pekSayA kSINam / caturdazAnAM ca prakRtInAM caramasamaye kSayaH / tato'nantarasamaye kevalI jAyata iti // 'sayogikevaliguNasthAnam' iti yogo vIrya parispanda ityanAntaram , saha yogena vartante ye te sayogA manovAkAyAH te yasya vidyanta iti syogii| tatra bhagavataH kAyayogazcamaNanimeSonmeSAdiH, vAciko deza For Private And Personal Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazItiprakaraNam // 156 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAdiH, mAnasiko manaHparyAyajJAnibhiranuttarasurAdibhirvA pRSTasya sato manasaiva dezanAt / te hi bhagavatprayuktAni manodravyANi manaHparyAyajJAnenAvadhijJAnena ca pazyanti, dRSTvA ca te vivakSitavastvAlocanAkArAnyathA'nupapattyA lokasvarUpAdikamapi bAhyamarthe pRSTamavagacchantIti / kevalaM jJAnaM darzanaM coktasvarUpaM vidyate yasya sa kevalI, sayogI cAsau kevalI ca sayogikevalI tasya guNasthAnaM sayogikevaliguNasthAnam / sayogikevalI va jaghanyenAntarmuhUrtam, utkarSato dezonAM pUrvakoTIM vihRtya kazcit karmaNAM samIkaraNArthaM samudvAtaM gacchati yasya vedanIyAdikamAyuSaH sakAzAdadhikataram / anyastu na gacchatyeva / gatvA cAgatvA ca samuddhAtamaghAtikarmakSapaNAya lezyAtItamatyantAprakampaM paramanirjarAkAraNaM dhyAnaM pratipitsuryoganirodhAyopakramata eva / tatra pUrva bAdarakA yogena bAdaramanoyogaM niruNaddhi, tato vAgyogam, tataH sUkSmakAyayogena bAdarakAyayogam, tatastenaiva sUkSmamanoyogam, tataH sUkSmavAgyogam, tataH sUkSmakAyayogaM nirundhAnaH sUkSmakriyApratipAtidhyAnamArohati / tatsAmarthyAcca vadanodarAdivivarapUraNena saMkucitadehatribhAgavartipradezo bhavati / yoganirodhazcaiSa vistaratarakeNAsmAbhibRhaddharmasAraTIkAyAmabhihita iti neha punaH pratAyate / tasmiMzca dhyAne vartamAnaH sthitighAtAdibhirAyurvajani sarvANyapi aghAtikarmANi tAvadapavartayati yAvatsayogyavasthAcaramasamayaH / tasmiMzca caramasamaye sarvANyapi karmANyayogyavasthAsamasthitikAni jAtAni / yeSAM ca karmaNAmayogyavasthAyAmudayAbhAvaH teSAM sthitiM ca svarUpaM pratItya samayonAM vidhatte / sAmAnyataH sattAkAlaM tvAzrityAyogyavasthAsamAnAmeva / tasmiMzca sayogyavasthAcaramasamaye audArika 1 taijasa 2kArmaNazarIra 3 saMsthAnaSaGka 9 prathamasaMhananau 10 dArikAGgopAGga 11 varNAdicatuSkA 15 gurulaghu 16 paghAta 17 parAghAta 18 For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 40 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CREASECRE5%AA-3 zubhAzubhavihAyogati 19-20 pratyeka 21 sthirA 22 'sthira 23 zubhA 24 'zubha 25 nirmANa 26 nAmnAmudayodIraNAvyavacchedaH, anyataravedanIyasya 27 ca ucchAsa 28 susvara 29 duHsvarANAM 30 ca, tato'nantarasamaye'yogikevalI bhvti|| 'ayogikevaliguNasthAnakam' iti yogaH pUrvoko vidyate yasyAsau yogI, na yogI ayogI, ayogI cAsau kevalI cAyogikevalI tasya guNasthAnaM ayogikevaliguNasthAnam / tasmiMzca vartamAnaH karmakSapaNAya vyuparatakriyamapratipAtidhyAnamArohati / evamasAvayogikevalI sthitighAtAdirahito yAnyudayavanti karmANi tAni sthitikSayeNAnubhavan kSapayati / yAni punarudayavanti tadAnIM na santi tAni vedyamAnAsu prakRtiSu stibukasaMkrameNa saMkramayan vedyamAnaprakRtirUpatayA ca vedayan tAvadyAti yaavdyogyvsthaadvicrmsmyH| tasmiMzca dvicaramasamaye devagati 1 devAnupUrvI 2 zarI-| rapaJcaka 7 bandhanapaJcaka 12 saMghAtapaJcaka 17 saMsthAnaSaTkA 23 'GgopAGgatraya 26 saMhananaSaTka 32 varNAdiviMzati 52 parA-3 ghAto 53 paghAtA 54 'gurulaghU 55 chAsa 56 prazastA 57'prazasta 58 vihAyogatisthirA 59'sthira 60 zubhA 61'zubha62 susvara 63 duHsvara 64 dubhaMga 65 pratyekA 66 janAdeyA 67 'yaza-kIrti 68 nirmANA 69 'paryAptaka 70 nIcairgotrA71 'sAtAsAtAnyatarA 72 nuditavedanIyAni dvisaptatisaMkhyAni svarUpasattAmadhikRtya kSayamupagacchanti / caramasamaye teSAM || sarvAtmanA stibukasaMkrameNodayavatISu prakRtiSu madhye saMkramayiSyamANatayA na svarUpasattA saMbhavati / saMkramazca sarvo'pyuktasvarUpo mUlaprakRtyabhinnAsu paraprakRtiSu drssttvyH| 'mUlaprakRtyabhinnAH saMkramayati, guNata uttarAH prakRtIH' itivacanAt / caramasamaye sAtAsAtAnyataroditavedanIya 1 manuSyagati 2 manuSyAnupUrvI 3 manuSyAyuH 4 paJcendriyajAti 5 trasa 6 ka. 27 For Private And Personal Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pddshiitiprkrnnm||157|| YEARNECTERIA sabhagA ssdeya 8 yazaHkIrti 9 paryAptaka 10 bAdara 11 tIrthakaro 12 cairgotrANAM 13 trayodazaprakRtInAM sattAvyavacchedaH|| TIkAdvayoanye punarAhuH-manuSyAnupUrvyA dvicaramasamaye vyavacchedaH, udayAbhAvAt / udayavatInAM hi stibukasaMkramAbhAvAtsvasvarUpeNa petam // caramasamaye dalikaM dRzyata eveti yuktastAsAM caramasamaye sattAvyavacchedaH / AnupUrvInAmnAM tu caturNAmapi kSetravipAkatayA bhavApAntarAlagatAvevodayastena na bhavasthasya tadudayasaMbhavaH / tadasaMbhavAccAyogyavasthAdvicaramasamaya eva manuSyAnu pUAH sattAvyavaccheda iti / tanmatena dvicaramasamaye trisaptatiprakRtInAM sattAvyavacchedaH, caramasamaye dvAdazAnAmiti / |tato'nantarasamaye kozabandhavimokSalakSaNasahakArisamutthasvabhAvavizeSAderaNDaphalamiva bhagavAnapi karmasaMbandhavimokSalakSaNasahakArisamutthasvabhAvavizeSasaMbhavAdUrva gacchati / sa cordhva gacchan RjuzreNyA yAvatsvAkAzapradezeSvihAvagADhastAvata evaM pradezAn UrdhvamapyavagAhamAno vivakSitasamayAccAnyatsamayAntaramaspRzan lokAnte gacchati / taduktamAvazyakacUNA"jettie jIvo'vagADho tAvaiyAe ogAhaNAe uhUM ujjagaM gacchai na vakaM biiyaM samayaM ca na phusae" iti / tatra gataH san bhagavAn zAzvataM kAlamavatiSThate / iti // 26 // | tadevamuktAni prasaktAnuprasaktapratipAdanena saprapaJca guNasthAnakAni / sAmpratametAni mArgaNAsthAneSu cintayannAha cattAri devanaraesu paMca tiriesucaudasa naresu / igivigalesuM do do, paMciMdIsuM cauddasa vi // 27 // 5 / (hAri0) vyAkhyA-catvAri' mithyAdRSTyAdIni guNasthAnakAnIti gamyate |k? ityAha-devanArakeSu pratyeka bhavantIti zeSaH / tathA paJca tiryavAdyAnyeva / tathA caturdaza nareSu / iti mAgitAni gatiSu guNasthAnakAni, ACANCAR-OLA-A For Private And Personal Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A-%25AE %A SASARAKASH sAmpratamindriyeSu tAnyAha-'igivigalesuM' iti ekendriyavikalendriyeSu de de guNasthAnake mithyAdRSTisAsA danalakSaNe bhavataH / ekendriyeSu sAsAdanaM prAgvat / tathA paJcendriyeSu caturdazApi guNasthAnakAni bhavanti / hai iti gAthArthaH // 27 // ityuktAni guNasthAnakAnIndriyeSu, itaH kAyAdiSu caturyu mArgaNAsthAneSu tAnyevAha(mala0) deveSu nArakeSu ca pratyekamAdyAni mithyAdRSTyAdInyaviratasamyagdRSTiparyantAni catvAri guNasthAnakAni bhavanti na dezaviratAdIni, teSu bhavasvabhAvato dezato'pi viraterabhAvAt / 'paJca tiriesu' iti tiryakSu pazca guNasthAnakAni bhavanti, tatra catvAri pUrvoktAnyeva, paJcamaM tu dezaviratiguNasthAnakam , teSu dezavirateH sadbhAvAt / tathA 'nareSu' manuSyeSu la caturdazApi guNasthAnakAni bhavanti, teSu mithyAtvAdInAM zailezyavasthAparyantAnAM sarvabhAvAnAmapi saMbhavAt / tathaikendriya-12 da vikalendriyeSu pratyekaM 'dve dve' mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake bhavataH / tatra mithyAdRSTiguNasthAnakamavizeSeNa sarveSu 4 draSTavyam / sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnakaM punastejovAyuvarjapratyekabAdaraikendriyadvitricaturindriyeSu labdhyA paryApteSu karaNena le tvaparyApteSu na sarveSviti / 'paMciMdIsuM cauddasa vi' iti paJcendriyeSu caturdazApi guNasthAnakAni bhavanti / tatrAsaMjJipaJcendriyeSu dve mithyAdRSTisAsAdanasamyagdRSTilakSaNe guNasthAnake prApyete, teSu labdhyA paryApteSu karaNena tvaparyAptakeSu sAsAdanabhAvasyApi labhyamAnatvAt / labdhyaparyApteSu tu teSu mithyAdRSTilakSaNamevaika guNasthAnakam / saMjJipazcendriyeSu, punaraparyAptakeSu trINi guNasthAnakAni, tatra dve pUrvokta eva tRtIyaM tvaviratisamyagdRSTiguNasthAnakam / eteSveva ca karaNaparyAptakeSu C For Private And Personal Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam // 158 // sarvANyapi guNasthAnakAni bhavanti, manuSyeSu sarvabhAvasaMbhavAt // 27 // hoTIkAdvayobhUdagatarUsu dodo, igamagaNivAusu caudasa tsesu|joe terasa vee, tikasAe nava dasa ya lobhe // 28 // petam // | (hAri0) vyAkhyA-'bhUdagataruSu'bhUmyambuvanaspatikAyikeSu dve prathame guNasthAnake pratyekaM bhvtH| tathA eka Ay guNasthAnakamagnivAyukAyikeSu, sAsAdanabhAvAnvitasya tessvnutpaadaat| tathA caturdaza bsessu| tathA 'joe' iti yogatraye manovAkAyalakSaNe trayodaza guNasthAnAnyantyaguNasthAnakavarjitAni, caturdazaguNasthAnake tu yogA|nAmabhAvAt / tathA navazabdasya pratyekamabhisaMbandhAt, 'vedatraye' strIpuMnapuMsakalakSaNe nava guNasthAnAni, 'kaSA yatraye krodhamAnamAyAlakSaNe navaivAdyAni, tathA daza cA''dyAnyeva lobhe bhavanti / iti gAthArthaH // 28 // I iti kAyayogavedakaSAyeSu mArgitAni guNasthAnakAni, sAmprataM jJAnapazcake'jJAnatrayAnvite tathA lAghavArtha mavadhidarzane kevaladarzane ca tAnyevAhaA (mala0 ) 'bhUdakataruSu' pRthivyambuvanaspatiSu pratyeka ve dve mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake bhavataH, karaNaparyA-3 |ptAvasthAyAmeteSu labdhiparyAptakeSu sAsAdanamAvasyApi ubhyamAnatvAt / 'igamagaNivAusu' iti agniSu vAyuSu caikameva mithyAdRSTilakSaNaM guNasthAnakaM bhavati, sAsAdanabhAvopagatasya teSu madhye utpAdAbhAvAt / 'caudasa tasesu' iti traseSu // 42 // caturdazApi guNasthAnakAni bhavanti, ekendriyavarjitAnAM sarveSAmapi trasatvAt / tatra ca manuSyApekSayA sarvaguNasthAnakAnAmapi saMbhavAt / tathA 'yoge' manovAkAyarUpe'yogikevaliguNasthAnakavarjitAni zeSANi trayodazApi guNasthAnakAni For Private And Personal Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavanti, sarveSvapyeteSu yathAyogaM yogatrayasyApi saMbhavAt / tathA 'vede' strIpuMnapuMsakalakSaNe, 'kaSAyatraye' krodhamAnamAyArUpe mithyAdRSTyAdInyanivRttibAdaraparyantAni nava guNasthAnakAni bhavanti na zeSANi, anivRttibAdara eva kSINatvenopazAntatvena vA zeSeSu guNasthAnakeSu teSAmasaMbhavAt / 'dasa ya lobhe iti lobhe lobhakaSAye daza guNasthAnakAni bhavanti / tatra nava pUrvoktAnyeva, dazamaM tu sUkSmasaMparAyaguNasthAnakam, tatra kiTTIkRtalobhadalikasya vedyamAnatvAt // 28 // hai maisuyaohidugenava, ajayAijayAi satta mnnnaanne| kevaladugaMmi do tipiNa do va paDhamA anANatige29 | (hAri0) vyAkhyA-matizrutAvadhidvike, anna bandaikavadbhAvaH, tatra matijJAne zrutajJAne avadhijJAne avadhidazaneca pratyekaM nava guNasthAnAni bhavantIti / atha kimAdyAni? tAnyAha-'ajayAI' iti vibhaktilopAdayatAdInyaviratasamyagdRSTiguNasthAnakaprabhRtIni kSINamohAntAni / tathA 'jayAi satta maNanANe' iti atrApi vibhaktilopAdyatAdIni pramattayatipramukhAni kSINamohAntAni sapta guNasthAnakAni manaHparyavajJAne bhavanti / tathA 'kevala bike' kevalajJAnakevaladarzanarUpe '' sayogyayogyAkhye guNasthAnake bhvtH| tathA zrINi' prathamAni || mithyAdRSTisAsAdanamizrarUpANi, 'de vA prathame mithyAdRSTisAsAdanarUpe, ka? ityAha-'ajJAnatrike' matyajJAnabhUtAjJAnavibhaGgalakSaNe / tatra yadabhiprAyeNa trINi guNasthAnAni bhavanti, teSAmayamAzayaH-yaduta mizradRSTevyAmizrajJAnAnyapyajJAnAnyeva yathAvasthitatattvanirNayAbhAvAt, atastrINyapi guNasthAnAnyatrAjJAnatrike bhavantIti / yadabhiprAyeNa ca de guNasthAnake bhavataH, teSAmidamAkUtam-yaduta mizradRSTaH kiMcitsamyagrUpa AAAAAAAAAAAA For Private And Personal Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazIti prakaraNam // 159 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tvAttajjJAnAni kiMcitkaluSANyapi samyagjJAnAnyeva, ato'jJAnatraye dve eva guNasthAnake bhavataH / AhaivaM tarhi sAsAdanasyApi samyagdRSTitvena tadavabodhasyApi jJAnarUpatvAtkathamajJAnatraye sAsAdana guNasthAnakasaMbhavaH ? iti satyametat, navaraM tajjJAnasyAnantAnubandhiprathama kaSAyodayenAtidUSitatvAdajJAnameveti bhAvaH / iti gAthArthaH // 29 // evaM jJAneSu sapratipakSeSu avadhidarzane kevaladarzane ca prarUpitAni guNasthAnakAni, sAmprataM saMyame sAmA|yikAdipazcaprakAre dezasaMyame'saMyame ca tAni pratipipAdayiSurAha ( mala0) matijJAne zrutajJAne avadhidvike avadhijJAnadarzana rUpe' ayatAdIni' aviratasamyagdRSTyAdIni kSINamohAntAni nava guNasthAnakAni bhavanti na zeSANi / tathAhi na matizrutAvadhijJAnAni mithyAdRSTisAsAdanamizreSu bhavanti tadbhAve jJAnatvasyaivAyogAt / yattvavadhidarzanaM tatkutazcidabhiprAyAdviziSTazrutavido mithyAdRSTyAdInAM necchanti / tanmatamAzrityAcAryeNApi tatteSAM neSTam / atha ca sUtre mithyAdRSTyAdInAmapyavadhidarzanaM pratipAdyate / yaduktaM prajJaptau - "ohidaMsaNa aNagArovauttANaM bhaMte! kiM nANI annANI ? goyamA ! NANIvi annANIvi / jai nANI te atthegaiA tiNNANI, atthegaiyA caraNANI / je tiNNANI te AbhiNibohiyaNANI suyaNANI ohiNANI / je caraNANI te AbhiNiyohiyaNANI suyaNANI ohiNANI maNapajjavaNANI / je aNNANI te NiyamA maiaNNANI suyaaNNANI vibhaMganANI" iti / atra hi ye'jJAninaste mithyAdRSTaya eveti mithyAdRSTInAmapyavadhidarzanaM sAkSAdatra sUtre pratipAditam sa eva ca vibhaGga For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 43 // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnI / yadA sAsAdanabhAve mizrabhAve vA vartate tadAnIM tatrApyavadhidarzanaM prApyata iti / yattu sayogyayogikevAla.. | sthAnakadvikaM tatra matijJAnAdi na saMbhavatyeva, tadvyavacchedenaiva kevalajJAnasya prAdurbhAvAt / "nadvaMmi u chAumathie nANe" itivacanaprAmANyAt / Aha, nanu yadi matijJAnAdIni svasvAvaraNakSayopazamabhAve'pi prAdurbhavanti tato niHzeSataH svasvAvaraNakSaye sutarAM bhaveyuzcAritrapariNAmavattatkathaM tadAnIM teSAmabhAvaH ? Aha ca-"AvaraNadesavigame, jAI vijaMti maisuyAINi / AvaraNasabavigame, kaha tAI na hoMti jIvassa // 1 // " iti, ucyate, iha yathA sahasrabhAnorupacitaghanapaTalAntaritasyApAntarAlAvasthitakaTakuvyAdyAvaraNavivarapraviSTaH prakAzo ghaTapaTAdIn prakAzayati, tathA kevalajJAnAvaraNAvRtasya kevalajJAnasyApAntarAlamatijJAnAdyAvaraNakSayopazamarUpavivaravinirgataH prakAzo jIvAdIn padArthAn prakAzayati, sa ca tathA prakAzayan matijJAnamityAdilakSaNaM tattatkSayopazamAnurUpamabhidhAnamudvahati / tato yathA sakalaghanapaTalakaTakuvyAdyAvaraNApagame sa tathAvidhaH prakAzaH sahasrabhAnoraspaSTarUpo na bhavati, kintu sarvAtmanA sphuTarUpo'nya eva, tathehApi sakalakevalajJAnAvaraNamatijJAnAdyAvaraNavilayena tathAvidho matijJAnAdisaMjJitaH kevalajJAnasya prakAzo bhavati, kintu sarvAtmanA yathAvasthitaM vastu paricchindan parisphuTarUpo'nya evetydossH| uktaM ca-"kaDavivarAgayakiraNA, mehaMtariyassa jaha diNesassa / te kaDamehAvagame, na hoti jaha taha imAiMpi // 1 // " iti / anye punarAhuH-santyeva matijJA nAdInyapi sayogikevalyAdau, kevalamaphalatvAt / santyapi tadAnIM na vivakSyante yathA sUryodaye nakSatrAdInIti / tathA hacoktam-"aNNe AbhiNibohiyaNANAINi vi jiNassa vijaMti / aphalANi ya sUrudaye, jaheva NakkhattamAINi For Private And Personal Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazIti'prakaraNam // 16 // // 1 // " 'jayAi satta maNanANe' iti yatAdIni pramattayatipramukhAni kSINamohAntAni sata guNasthAnakAni manaHparyAya-TIkAdvayojJAne bhavanti na zeSANi / bhAvanA puurvoktaanusaarennaavseyaa| tathA 'kevaladvike kevala jJAnadarzanarUpe dve sayogyayogikeva- petam // lilakSaNe guNasthAnake bhvtH| tathA 'ajJAnatrike' matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnalakSaNe prathamAni trINi mithyAdRSTisAsAdanamizralakSaNAni guNasthAnakAni bhavanti / mizradRSTezca yadyapi-"mIsaMmI vA missa" itivacanAt , jJAnavyAmizrANyajJAnAni prApyante na zuddhAnyajJAnAni, tathA'pi tAnyajJAnAnyeva, yathAvasthitavastutattvanirNayAbhAvAt / anye punarAhuHyadyapi na tadAnIM yathAvasthitavastutattvanirNayastathA'pi na tAnyajJAnAnyeva, samyagjJAnalezavyAmizratvAt / taduktam| mithyAtvAdhikasya mizradRSTerajJAnabAhulyam , samyaktvAdhikasya punaH samyagjJAnabAhulyamityAdi / tanmatamAzrityAha|'do va' iti dve vA prathame mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake bhavataH / iti // 29 // sAmAiyacheesuM, cauro parihAra do pmttaaii| desasuhame sagaM paDhamacaramacau ajayaahakhAe // 30 // (hAri0) vyAkhyA-sAmAyikacchedopasthApanIyayozcatvAri guNasthAnAni, vibhaktilopAtpamattAdInIti saNTaGkaH / tathA parihAravizuddhike de pramattApramatte / tathA 'dezasUkSme' atra dvandaH, svakamiti pratyeka yojyam / deze dezavirate cAritrAcAritra ityarthaH, 'khaka' svakIyaM dezayati guNasthAnakamityarthaH / tathA sUkSma-13 |saMparAye ca caturthacAritre svakaM svakIyaM suukssmsNpraayaabhidhgunnsthaankmityrthH| tathA prathamaM ca caramaM ca prathamacarame, te 'ca' iti catuSkeca prathamacaramacatuSke te bhavataH, atra prathamAdvivacanalopo draSTavyaH / kago. . - . - // 44 // bara For Private And Personal Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ityAha-vacanavyatyayAdayatayathAkhyAtayoryathAsaMkhyam / ayamabhiprAya:-ayatazabdena guNaguNinorabhedopacArAdasaMyamo gRhItaH, tato'saMyame prathamAni mithyAdRSTisAsAdana mizrAviratalakSaNAni catvAri guNasthAna kAni bhavanti / yathAkhyAte tu saMyame gharamANyupazAntakSINamohasayogyayogikevalilakSaNAni catvAri guNa| sthAnAni bhavanti / iti gAthArthaH // 30 // iti saMyame sapratipakSe bhaNitAni guNasthAnAni, sAmprataM darzanalezyAbhavyeSu tAnyevAha(mala.) sAmAyikacchedopasthApanayozcatvAri pramattAdInyanivRttibAdaraparyantAni guNasthAnakAni bhavanti / tathA parihAravizuddhike saMyame dve pramattApramattayatilakSaNe guNasthAnake bhavato nottarANi, tasmin saMyame vartamAnasya zreNyArohapratiSedhAt / 'desasuhame sarga' iti dezaviratau sUkSmasaMparAyasaMyame ca svakaM svakIyaM svakIyaM yathAkrama dezaviratiguNasthAnaka sUkSmasaMparAyaguNasthAnakaM bhavati / 'paDhamacaramacau ajayaahakhAe' iti yathAkrama ayate asaMyate saMyamahIne prathamAni mithyAdRSTyAdInyaviratasamyagdRSTiparyantAni catvAri guNasthAnakAni bhavanti / yathAkhyAtacAritre punazcaramANyupazAntamohAdInyayogikevaliparyantAni catvAri guNasthAnAni bhavanti // 30 // bArasa acakkhucakkhusu, paDhamA lesAsu tisu cha dusu stt| sukkAe terasa guNA, save bhave abhavegaM // 31 // (hAri0) vyAkhyA-dvAdaza prathamAni guNasthAnakAnIti yogH|k? ityAha-acakSucakSuSo' acakSuderzane cakSudarzane ityrthH| tathA prathamAni mithyAdRSTyAdiguNasthAnAni SaDiti sNbndhH| kAsu! ityAha AAAAAAAAAAA For Private And Personal Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazIti prakaraNam // 161 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'lezyAsu' tisRSu kRSNanIlakApotAbhidhAnAsu / tathA sapta prathamAni mithyAdRSTyAdIni apramattayatyantAni / kayoH ? ityAha- 'dusu' iti dvayorlezyayostaijasIpadmAbhidhAnayoH / tathA 'zuklAyAM' zuklalezyAyAM prathamAni trayodaza guNasthAnAni / prathamazabdazcaturSvapi padeSu yojyate / tathA bhavye sarvANi guNasthAnAni / tathA'bhavye ekaM midhyAdRSTiguNasthAnakam, atra jAtAvekavacanam / iti gAthArthaH // 31 // iti darzanAdipadye mArgitAni guNasthAnAni, sAmprataM samyaktvasaMjJipadadvaye tAnyevAha ( mala0 ) acakSurdarzane cakSurdarzane ca prathamAni mithyAdRSTyAdIni kSINamohaparyantAni dvAdaza guNasthAnakAni bhavanti / bhAvanA sujnyaanaa| tathA prathamAsu tisRSu 'lezyAsu' kRSNanIlakApotarUpAsu prathamAni mithyAdRSTAdIni pramattAntAni SaDa | guNasthAnakAni bhavanti / kRSNanIlakApotalezyAnAM hi pratyekamasaMkhyeya lokAkAzapradezapramANAnyadhyavasAyasthAnAni, tato mandasaMklezeSu tadadhyavasAyasthAneSu tathAvidhasamyaktva dezasarvaviratInAmapi sadbhAvo na virudhyate / taduktam - samyaktvadezaviratisarvaviratInAM pratipattikAle zubhalezyAtrayameva bhavati / uttarakAlaM tu sarvA api lezyAH parAvartante'pIti / tathA 'dvayoH 'tejaH padmarUpayorlezyayoH sapta guNasthAnakAni bhavanti / tatra SaT pUrvoktAnyeva, saptamaM tvapramattasaMyataguNasthAnakam / mithyAdRSTyAdInAM tvete lezye jaghanyAtyantAvizuddhatadadhyavasAyasthAnApekSayA draSTavye / evamuttaratrApi bhAvanIyam / tathA 'zuklAyAM' zuklalezyAyAM prathamAni trayodaza guNasthAnakAni bhavanti na tvayogiguNasthAnakam, ayogino lezyAtItatvAt / tathA bhavye sarvANyapi guNasthAnakAni bhavanti, yogyatvAt / abhavye punarekameva mithyAdRSTilakSaNaM guNasthAnakamiti // 31 // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopatam // // 45 // Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CLASSAGAR veyagakhaigauvasame, cauro ekkArasaha turiyAI / sesatige sahANaM, sannisucaudasa asapiNasu do // 32 // (hAri0) vyAkhyA-vedakaM kSAyopazamikaM tacca kSAyikaM caupazamikaM ceti samAhAradvandaH / tatra yathAsaMkhyena catvAryekAdazASTau guNasthAnAni bhvnti| kimAdyAni? ityAha-vibhaktilopAt'turyAdIni caturthAdIni / tatra vedake viratasamyagdRSTidezaviratapramattApramattayatinAmAni catvAri guNasthAnAni / kSAyike tvaviratasamyagdRSTyAdInyayogikevaliguNasthAnakAntAnyekAdaza / aupazamikeviratasamyagdRSTyAdyupazAntamohAntAnyaSTau guNasthAnakAni bhavanti / tathA 'zeSatrike' mizrasAsAdanamithyAdRSTirUpe 'svasthAnaM' khakIyapadaM bhavati / ayamarthaH-samyagmithyAtve samyagmithyAdRSTiguNasthAnakam / evaM sAsAdane sAsAdanam , mithyAve mithyAtvamiti / tathA 'saMjJiSu' manovijJAnayukteSu caturdaza guNasthAnakAni bhavanti / nanvatra caturdazaguNasthAnakabhaNanena sAmAnyena kevalyapi saMjJitvena gRhItaH, tatra sayoginaM prati saMjJitvabhAvanA dravyamana:samAzrayaNena bhavadbhiH prAguktA ayoginaM prati sA kathaM budhyate?, atrocyate, pUrvAvasthAmAzritya draSTavyeti saMbhAvyate, yathA dRSTivAdopadezikI saMjJA gRhyte|tthaa asaMjJiSu' manovijJAnarahiteSuddhe mithyAtvasAsAdanalakSaNaguNasthAnake bhvtH| iti gAthArthaH // 32 // / iti samyaktvadvAre sapatipakSe saMjJibAre coktAni guNasthAnAni / atha paryantavAMhArakadvAre sapratipakSe| tAni pratipAdayan gatyAdiSu guNasthAnakasamarthanAM darzayannAha ECACCOLOCACANCACKASSA-- For Private And Personal Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam TIkAiyopetam // // 162 // PHONESSIONALSENSEX (mala0 ) vedakaM kSAyopazamikaM tasmin , tathA kSAyike aupazamike ca samyaktve yathAsaMkhyaM catvAri ekAdazASTau ca guNasthAnakAni bhavanti / kAni punastAni ? ityata Aha-'turyAdIni caturthAdIni / tatra kSAyopazamikasamyaktve'viratasamyagdRSTyAdInyapramattaparyantAni catvAri guNasthAnakAni bhavanti, kSAyike tvaviratasamyagdRSTyAdInyayogiparyantAnyekAdaza guNasthAnakAni bhavanti, aupazamikasamyaktve punaraviratasamyagdRSTyAdInyupazAntamohaparyantAnyaSTAviti / 'sesatige sahANaM' iti zeSatrike mithyAdRSTisAsAdanamizralakSaNe svasthAnaM svaM svameva guNasthAnakaM bhavati / tathA saMjJiSu caturdazApi guNasthAnakAni bhavanti, sayogyayogyavasthAyAmapi dravyamano'pekSayA saMjJitvAbhyupagamAt / 'asaNNisu do' iti asaMziSu dve mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake bhvtH| tatra sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnakaM labdhiparyAptakAnAM karaNA| paryAptAvasthAyAM draSTavyam // 32 // AhAragesu paDhamA, terasa'NAhAragesu paMca ime| paDhamaMtimadugaaviraya, gaiyAisu iya guNahANA // 33 // (hAri0) vyAkhyA-AhArakeSu prathamAni trayodaza guNasthAnAni bhavanti / tathA'nAhArake pazcemAni vakSyamANAni / tAnyevAha-'paDhamaMtimadugaaviraya' iti dvikazabdasya pratyekamabhisaMbandhAtprathamadrikAntyadvikAviratAnIti tatpuruSagarbho indraH / tatra mithyAdRSTisAsAdanAviratasamyagdRSTiguNasthAnakAni trINi vigrahagatau sayogikevaliguNasthAnakam / samuddhAte caturthapaJcamatRtIyasamayeSu siddhAntaprasiddheSu ayogikevaliguNasthAnaM tvISadhakhAkSarapaJcakodgiraNamAtraM kAlaM samastaguNasthAnakamityarthaH / uktaM ca-"viggahagaimA // 46 // For Private And Personal Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir vannA, kevaliNo samuhayA ajogI ya / siddhA ya aNAhArA, sesA AhAraMgA jIvA // 1 // " ityanAhArake pazcati gatyAdiSvAhArakaparyavasAneSu caturdazapadeSu dviSayuttarabhedanabhinneSu 'iti' amunA prakAreNa guNasthAnakA-18 sAnyabhihitAnIti shessH| iti gaathaarthH|| 33 // &aa sAmprataM mArgaNAsthAneSveva yogAnmArgayitukAmaH pUrva tAneva prarUpayannAha (mala0) AhArakeSu prathamAni mithyAdRSTyAdIni trayodaza guNasthAnakAni bhavanti, sarveSvapyeteSu ojolomaprakSepAhArANAmanyatamasyAhArasya yathAyoga saMbhavAt / tathA'nAhArakeSu paJca imAni vakSyamANAni guNasthAnakAni bhavanti / / kAni ? ityata Aha-paDhamaMtimadugaaviraya' iti prathamadvikaM mithyAdRSTisAsAdanalakSaNam , antimadvika sayogyayogi-1 kevalilakSaNaM, aviratasamyagdRSTizceti / tatra sayogino'nAhArakatvaM samuddhAtagatasya tRtIyacaturthapaJcamasamayeSu / taduktam"caturthapazcamatRtIyeSvanAhArakaH" iti / ayogyavasthAyAM tu yogarahitatvenaudArikAdizarIrapoSakapudgalagrahaNAbhAvAdanAhArakatvam / audArikavaikriyAhArakazarIraparipoSakapudgalopAdAnamAhAra iti hi samayopaniSadvedinaH / mithyAdRSTisAsAdanAviratasamyagdRSTiSu vigrahagatAvanAhArakatvamiti / upasaMhAramAha-gaiyAisu iya guNahANA' // 33 // | tadevamuktAni mArgaNAsthAneSu guNasthAnakAni, sAmpratameteSu yogAnabhidhitsustAneva pUrva svarUpato nirdizatiTa saccaM mosaM mIsaM, asaccamosaM maNaM taha vaI yA uralaviuvAhArA, mIsA kamma igamiya jogA // 34 // (hAri0) vyAkhyA-santo munayaH padArthA vA, teSu yathAsaMkhyena muktiprApakatvena yathAvasthitakharUpaci MSROSHASHANCHAL M ka.28 For Private And Personal Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam // 16 // 4BCCCECAREERA ntanena vA hitaM satyam / asti jIvaH sadasadrUpo vA dehamAtravyApakA, ityAdi ythaavsthitvstuviklpn-ttiikaadvyo| param / tathA tadviparItaM mRSA / nAsti jIva ekAntasadrUpo vetyAdi / yathAvasthitA'yathAvasthitavastucintana petam // paraM mizram / iha dhavakhadirapalAzAdimizreSu bahuSvazokavRkSeSu azokavanamidamiti yadA vikalpayati | tadA prastutamizraviSayatA / idaM hi vikalpanamatrAzokavRkSANAM sadbhAvAtsatyam, anyeSAmapi dhavAdInAM tatra sadbhAvAdasatyamiti mizram / na vidyate satyaM yatra tadbhavatyasatyam, na vidyate mRSA yatra tadbhavatyamaSam , asatyaM ca tadamRSaM ceti kRtAkRtAdivatkarmadhArayaH, AmazraNaprajJApanAdirUpam, yathA he devadatta ! ghaTamAnaya, dharma kuru, bhikSAM dehi ityAdi / evaMvidhaM kim ? ityAha-'maNaM' iti manazcittaM, tathAzabdo vAkyopakSepArthaH / liGgavyatyayena vAkaivaMvidhaiva caturbhadetyarthaH / tathA 'uralaviuvvAhArA' iti sUcakatvA-1 tsUtrasyaudArikavaikriyAhArakakAyayogAH / tathA'mIsA' iti eta evaudArikAdayo mishraastryH| 'kammaiga' iti prAkRtatvAtkArmaNakAyayoga iti saptavidhakAyayogaH / tatrodAraM pradhAna, udAramevaudArikam / prAdhAnyaM ceha tIrthakaragaNadharazarIrApekSayA veditavyam / tato'nyasyAnuttarasurazarIrasyApyanantaguNahInarUpatvAt / athavA udAraM sAtirekayojanasahasramAnavAccheSazarIrebhyo vRhatpramANam, udAramevaudArikam / vRhattvaM cAsya bhavadhAraNIyasahajazarIrApekSayA mantavyam / anyathA hi uttaravaikriyaM lakSayojanamAnamapi labhyata iti / // 47 // audArikameva cIyamAnatvAtkAyaH, tena sahakArikAraNabhUtena tadviSayo vA yoga audArikakAyayogaH 1 APRICORIA For Private And Personal Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir MAKESARKARI tathA vividhA viziSTA vA kriyA vikriyA tasyAM bhavaM vaikriyam, viziSTaM kurvanti taditi ca nipAtanAdaikriyam, tadeva kAyastena yogo vaikriyakAyayogaH 2 tathA caturdazapUrvavidA tathAvidhakAryotpattI viziSTalabdhivazAdAhiyate nirvartyata ityAhArakam , athavA Ahiyante gRhyante tIrthaMkarAdisamIpe sUkSmA jIvAdayaH padArthA anenetyAhArakam, tadeva kAyaH tena yoga AhArakakAyayogaH 3 / tathA audArika mizraM yatra kArmaNeneti gamyate sa bhvtyaudaarikmishrH| utpattideze hi anantarAgato jIvaH prathamasamaye kArmaNenaivAhArayati tataH paramaudArikasyArabdhavAdIdArikeNa kArmaNamizreNAhArayati, uktaM ca niyuktikRtA-"joeNa kammaeNaM, AhAreI aNaMtaraM jIvo / teNa paraM mIseNaM, jAva sarIrassa nipphattI // 1 // " audArikamizrazcAsau kAyazca tena yoga audaarikmishrkaayyogH4|tthaa vaikriyaM mizraM yatra kArmaNeneti gamyatesa vaikriymishrH| ayaM tu devanArakANAmaparyAptAvasthAyAM mntvyH| zeSastu vAyvAdInAmaudArika (vaikriya) mizro na grAhyo'pradhAnatvAditi / tathA''hArakaM mizraM yatraudArikeNeti gamyate sa AhArakamizrA, sa eva kAyastena yoga AhArakamizrakAyayogaH / yadA siddhaprayojanazcaturdazapUrvavidA''hArakaMparityajyaudArikopAdAnAya pravartate tadaudArikeNa mizramAhArakaM prApyate / bahuvyApAratvena pradhAnatvAdAhArakeNa vyapadeza iti bhAvaH / anye tvasyApi prArambhakAla evAhArakamidaM pratipadyante, prArabhyamANatvenAhArakasya prAdhAnyavivakSayA tenaiva vyapadezamicchantIti hRdayam 6 tathA karmaiva kArmaNaH, atha karmaNo vikAraH kArmaNaH, uktaM ca-"kammavivAgo 4-65-50-SALACKMAN For Private And Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazIti- kammaNamaTTavihavicittakammaniSphanna / sabvesi sarIrANaM, kAraNabhUyaM muNeyabvaM // 1 // " kArmaNazcAsau TIkAdvayoprakaraNam- kAyazca tena yogaH kArmaNakAyayogaH 7 // 'iya jogA' iti 'iti'amunA prakAreNa yogAH paJcadazApiprarUpitA petam / / iti zeSaH / iti gAthArthaH // 34 // // 164 // __ sAmpratamete.gatyAdimArgaNAsthAneSu yojyante(mala0) iha yogazabdena kAraNe kAryopacArAttatsahakAribhUtaM manaHprabhRtyeva vivakSitamiti taiH saha yogasya sAmAnAprAdhikaraNyam / tatra manazcaturdhA, tadyathA-satya, mRSA, 'mitram' iti satyamRSA, asatyAmRSeti / tatra satyamiti santo munayaH lApadArthA vA, teSu yathAsaMkhyaM muktiprApakatvena yathAvasthitavastusvarUpacintanena ca sAdhu satyam , yathA'sti jIvaH sadasabhAdrUpo dehamAtravyApI, ityAdirUpatayA yathAvasthitvastucintanaparam / satyaviparItamasatyam, yathA nAsti jIva ekAntA sadrUpo vA, ityAdikuvikalpanaparam / satyaM ca mRSA ceti mizram , yathA dhavakhadirapalAzAdimizreSu bahuSvazokavRkSeSvazokavanamevedamiti vikalpanaparam / atra hi katipayAzokavRkSANAM sadbhAvAtsatyatA, anyeSAmapi dhavAdInAM sadbhAvAdasatyatA, vyavahAranayamatApekSayA caivamucyate / paramArthataH punaridamasatyameva, yathAvikalpitArthAyogAt / tathA yanna satyaM nApi mRSA tadasatyAmRSA / iha vipratipattau satyAM yadvastupratiSThAzayA sarvajJamatAnusAreNa vikalpyate, yathA'sti jIvaH sada // 48 // sadrUpa ityAdi, tatkila satyaM paribhASitam / yatpunarvipratipattau satyAM vastupratiSThAzayA sarvajJamatottIrNa vikalpyate , yathA 18nAsti jIva ekAntanityo vetti tadasatyam , virAdhakatvAt / yatpunarvastupratiSThAzAmantareNa svarUpamAtraparyAlocanaparam, AIRCRACASSROBAR For Private And Personal Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathA he devadata ! ghaTamAnaya gAM dehi mahyam, ityAdicintanaparaM tadasatyAmRSA / idaM hi svarUpamAtraparyAlocanaparatvAnna yathoktalakSaNaM satyaM nApi mRSeti, idamapi vyavahAranayamatena draSTavyam nizcayanayamatena tu vipratAraNAdibuddhipUrvakamasatye'ntarbhavati anyathA tu satye iti / 'taha vaI' iti yathA manaH satyAdibhedAccaturdhA tathA vAgapi satyAdibhedAccaturdhA / 'uralavivAhArA' iti audArikavaikriyAhArakANi / tatrodAraM pradhAnam / prAdhAnyaM ca tIrthakaragaNadhara zarIrApekSayA draSTavyam / tato'nyasyAnuttarasurazarIrasyApyananta guNahInarUpatvAdudAramevaudA rikam / vinayAditvAdikaNU / athavodAraM sAtirekayojanasahasramAnavAccheSazarIrapikSayA vRhatpramArNam / vRhattA cAsya vaikriyamadhikRtya bhavadhAraNIyasahajazarIrApekSayA draSTavyA / anyathottaravai kriye yojanalakSamAnamapi labhyata iti / udAramevaudArikam / prAgvadikaNpratyayaH / tathA vividhA viziSTA cI kriyA vikriyA tasyAM bhavaM vaikriyam / tathA caturdazapUrvavidA tIrthakarasphAtidarzanAdikatathAvidhaprayojanotpattau satyAM viziSTalandhivazAdAhiyate nirvartyata ityAhArakam / kRdbahulamitivacanAt karmaNi vuJ / yathA pAdahAraka ityatra / 'missA' iti mizrazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / audArikamizraM vaikriyamizraM AhArakamizraM ca / tatraudArikamizraM kArmaNena, taccAparyA dhAvasthAyAM kevalisamuddhItAvasthAyAM vA, utpattideze hi pUrvabhavAdanantaramAgato jIvaH prathamasamaye kArmaNenaiva kevalenAhArayati, tataH paramodArikasyApyArabdhatvAdaudirakeNa kArmaNamizreNa yAvaccharIrasya niSpattiH / uktaM ca- "joeNa kammaraNaM, AhAreI aNatara jIvo / teNa para mIseNaM, jAva sarIrarasa niSkattI // 1 // " kevalisamudvAtAvasthAyAM tu dvitIyaSaSTha saptamasayeSu kArmaNena mizramAdArikaM pratItameva / tathA vaiMkriyamizraM kArmaNena audArikeNa vA / tatra kArmaNena mizraM devanArakANAmaparyA For Private And Personal Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazItiprakaraNam TIkAdvayopetam // // 165 // *43%AAAAAAAAAA tAvasthAyAM prathamasamayAdanantaraM draSTavyam / bAdaraparyAptakavAyoH paJcendriyatiryaDaanuSyANAM ca vaikriyalabdhimatAM vaikriyArambhakAle vaikriyaparityAgakAle vA audaarikenneti| tathA siddhaprayojanasya caturdazapUrvavida AhArakaM parityajata audArikamapAdadAnasya AhArakaM vA prArabhamANasyAhArakamizramIdArikeNa drssttvym| 'kamma iga' iti karmeva kAmeNam / prajJAditvAdaNa / saMsAryAtmanAM gatyantarasaMkramaNe sAdhakatamaM karaNam / 'iya jogA' itiH prismaaptivcnH| tato'yamartha:-ete eva yogA nAnye iti| nanu taijasamapi zarIraM vidyate tadbhukAhArapariNamanahetuH, yadvazAdvA viziSTatapovizeSasamutthalabdhivizeSasya paMsastejolezyAvinirgamaH tatkatham ?, ucyate, eta eva yogA iti naiSa doSaH, sadA kArmaNena sahAvyabhicAritayA tasya tadhaNenaiva gRhItatvAditi // 34 // uktAH svarUpato yogA, sAmpratametAneva mArgaNAsthAneSu cintayannAhaekkArasa suranArayagaIsu aahaarurldugrhiyaa| jogA tiriyagaIe, terasa AhAragadugUNA // 35 // (hAri0) vyAkhyA-ekAdazeti saMkhyA yogA iti yogH| kiMkharUpAste ! ityAha-AhArakadikaudArikadrikarahitAH' dikazandaH pratyekamabhisaMbadhyate, kayoH? 'suranArakagatyoH' surANAM nArakANAM caikAdaza yogA ityarthaH / AhArakaddhikaM yatereva / audArikadikaM tu naratirazcAmevetikRtveti tarjanam / tathA tiryaggatau trayodaza yogA iti prAktanena saMbandhaH / kIdRzAste? ityAha-AhArakabikonA, bhAvanA tu pUrvavat / iti gAthArthaH // 35 // // 49 // For Private And Personal Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir HUSK sampratyekagAthayA paJcaviMzatipadeSu paJcadazApi yogAn saMgRhya lAghavArthamAha(mala0) suragatau nArakagatau ca pratyekamAhArakadvikaudArikadvikarahitAH zeSA ekAdaza manoyogacatuSTaya 4 vAgyogacatuSTaya 8 vaikriya 9 vaikriyamizra 10 kArmaNa 11 lakSaNA yogA bhavanti / tatra kArmaNamapAntarAlagatau utpattiprathamasamaye ca vaikriyamizramaparyAptAvasthAyAm / paryAptAvasthAyAM tu vaikriyamanoyogacatuSTayaM vAgyogacatuSTayaM ca paryAptAvasthAyAM supratItameva / yadAhArakadvikamAhArakatanmizralakSaNaM tanna saMbhavatyeva, tatra sarvaviratyabhAvAt / sarvaviratasya hi caturdazapUrvavedina AhArakadvikaM saMbhavati-"AhAraM caudasapuSiNo u" ityAdivacanaprAmANyAt / audArikadvikamapyaudArikatanmi-10 zralakSaNaM naratirazcAmevopapadyate, na devanArakANAmiti / tathA tiryaggatau AhArakadvikena AhArakatanmizralakSaNena UnA| kAhInAH zeSAstrayodaza yogA bhavanti / tatraikAdaza pUrvoktA eva tirazcAmapi keSAMcidvaikriyalabdhiyogato vaikriyadvikasaMbhavA-18 kevalamaudArikadvikamadhikamiha prakSipyate // 35 // naragai 1 paNidi 2 tasa 3 taNu 4 nara 5 apuma 6 kasAya 10 mai 11 su 12 ohiduge 13 / acakkhu 15, challesA 21 bhava 22 sammaduga 24 sannisu 25 ya save // 36 // (hAri0) vyAkhyA-'naragaI' iti manuSyagatau 1 paJcendriyeSu 2 aseSu 3 'taNu' iti kAyayoge 4 'nara' iti puruSavede 5 'apuma' iti napuMsakavede 6 'kasAya' iti krodha 7 mAna 8 mAyA 9 lobheSu 10 matijJAne 11 zrutajJAne 12 'ohiduge' iti avadhijJAne 13 avadhidarzane 14 ca / eteSu samAhAradvandaH / 'acakkhu RECE%ERSAKAC ASSESSAGESS % For Private And Personal Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ssddshiitiprkrnnm||16|| TIkAdvayo|petam // // iti acakSudarzane 15 'challesA' iti kRSNa 16 nIla 17 kApota 18 taijasI 19 padma 20 zuklalezyAsu 21 bhavyeSu 22 'sammaduga' iti kSAyopazamike 23 kSAyike 24 saMjJiSu 25, anApItaretarabandaH, cazabdasamuccaye, 'savve' yogA iti prakramA, paJcadazApi paJcaviMzatipadeSu bhavanti / iti gAthArthaH // 36 // tthaa| (mala.) naragatau manuSyagatI, indriyadvAre paJcendriyeSu, kAyadvAre trasakAyeSu, yogadvAre kAyayoge, vedadvAre puMvedanapuMsakavedayoH, kaSAyadvAre caturdhvapi kaSAyeSu 'maisuohiduge' iti jJAnadvAre matijJAne zrutajJAne avadhijJAne, darzanadvAre avadhidarzane 'acakkhu iti acakSurdarzane, lezyAdvAre SaTsvapi lezyAsu, bhavyadvAre bhavyeSu 'sammaduga' iti samyaktvadvAre |kSAyopazamike kSAyike ca, saMjJidvAre saMjJiSu, paJcadazApi yogA bhavanti / sujJAnatvAcca neha bhAvanA kriyate // 36 // egidiesu paMca u, kmmigviuviurljuylaanni| kammuraladugaM aMtimabhAsA vigalesucaurotti // 37 // / (hAri0) vyAkhyA-ekendriyeSu pazcaiva yogA iti prkrmH|tushbd evakArArthaH, sa ca yojita eva / ke ete? yumalazabdasya pratyekamabhisaMbandhAtkArmaNavaikriyayugalaudArikayugalAni, atra tatpuruSagarbho indrH| tatra kArmaNaM vigrahagatau vaikriyadvikaM bAdaraparyAptakavAyukAyikApekSam / tathA kArmaNaudArikadrikamiti banda antyabhASA ceti vikaleSu' vikalendriyeSu vitricaturindriyarUpeSu pratyekaM catvAro yogA iti prakramaH / itizabdo vAkyasamAptau / tatra kAmeNa vigrahagato, antyabhASA'satyAmRSAlakSaNA / iti gaathaarthH|| 37 // // 50 // * % For Private And Personal Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA ( mala0) ekendriyeSu pazca yogA bhavanti / ke te ? ityAha- 'kammaigauralaviuvijuyalANi' iti kArmaNamaudArikayugalaM vaikriyayugalaM ca / tatra kArmaNamapAntarAlagatau utpattiprathamasamaye ca audArikamizra maparyAptAvasthAyAM, paryAptAvasthAyAM tvadArikam / vaikriyayugalaM bAdaraparyAptavAyukAyikasya tasya talabdhisaMbhavAt / tathA 'vikaleSu' vikalendriyeSu dvitricaturindriyalakSaNeSu kArmaNaudArikadvikAntimabhASArUpAzcatvAro yogA bhavanti / tatra kArmaNaudArikadvikabhAvanA prAgvat / antimabhASA cAsatyAmRSArUpA, zeSA tu bhASA teSAM na saMbhavatyeva, "vigalesu asaccamoseva" itivacanAt // 37 // kammuraladurga thAvaraMkAevAe viuvijuyalajuyaM / paDhamaMtimamaNavaidugakammuraladu kevaladugaMmi // 38 // ( hAri0) vyAkhyA - kArmaNaudArikadvikam atra samAhAradvandvaH / tatra kArmaNaM vigrahagatau, audArikadvikaM tvaudArikazarIratanmizralakSaNamiti trayo yogAH / ka ? ityAha- 'sthAvarakAye' pRthivyambutejovanaspatirUpe / tathA 'vAya' vAyukAyike prAktanatrayaM sthAvarakAyasatkaM vaikriyayugalayutamiti paJca yogAH vAyukAye / vaikriya| dvikabhAvanA tu prAgvaditi / tathA vibhaktilopAtprathamAntyamanovAdvikakArmaNaudArika dvikamiti karmadhArayagarbho dvandra iti yogasaptakaM 'kevaladvike' kevalajJAnakevaladarzanarUpe bhavati / tatra satyAsatyAmRSArUpaM manodayam 2 evaM vAgdvayamapi 2 / audArikaM ca sarvadeva, kArmaNaudArikamizrayaM tu kevalisamuddhAte, uktaM ca"audArikaprayoktA, prathamASTamasamayayorasAviSTaH / mizraudArikayoktA, saptamapaSThadvitIyeSu // 1 // kArma For Private And Personal Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazIti-NizarIrayogI, caturthake pazcame tRtIye ca / samayatraye'pi tasmin , bhavatyanAhArako niyamAta // 2 // " 4 TIkAdvayoprakaraNam- iti gAthArthaH // 38 // patam // | sAmprataM prathamArddhana padanavake AhArakadikavarjatrayodazayogAna , dvitIyArddhana padaSa? audaarikmishrkaa||167|| maNavargatrayodazayogAneva ca saMgRyAha| (mala0) kArmaNamaudArikadvikamaudArikatanmizralakSaNam, ityete trayo yogAH 'sthAvarakAye pRthivyaptejovanaspatilakSaNe bhavanti, bhAvanA prAgvat, na zeSA asaMbhavAt / tathA vAtakAye tadeva pUrvoktaM trikaM vaikriyayugalayutaM' vaikriyatanmizrasahitaM draSTavyam , tasya bAdaraparyAptasya sataH kasyacidvaikriyalabdhisaMbhavAt / nanu ca kathamucyate kasyacidvaikriyalabdhisaMbhavaH? yAvatA sarvo'pi bAdaraparyApto vAyukAyikaH sa vaikriya eva, avaikriyasya ceSTAyA evApravRtteH, taduktam-"sabe veudhiyA vAyA vAyaMti aveubiyANaM cehA ceva na pvtti|" iti, tadayuktam , avaikriyANAmapi teSAM svabhAvata eva tathAceSTopapatteH, uktaM ca-"jeNa sabesu ceva logAgAsAisu calA vAyavo vAyaMti, tamhA avaubiyAvi vAyA vAyaMti tti ghettavaM sabhAvao tesiM vAiya" iti vAnAdvAyuritikRtvA / tathA'nyatrApyuktam - "tattha tAva tiNhaM rAsINaM veuviyaladdhI ceva natthi / bAyarapajjattANaMpi asaMkhijjaibhAgamettANaM laddhI atthi tti tiNhaM rAsINaM" iti / trayANAM rAzInAM // 51 // paryAptAparyAptasUkSmAparyAptabAdaravAyukAyikAnAm / tathA 'kevaladvike' kevala jJAnadarzanarUpe sapta yogA bhavanti / ke te? ityAha-"paDhamaMtimamaNavaidugakammuraladu" iti prathamAntimarUpaM manodvika satyamanaH asatyAmRSAmanazca, vAgdikaM pratha For Private And Personal Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAntimarUpaM satyA asatyAmRSA ca bhASA, zeSasya manodvikasya vAdvikasya cAsaMbhavAcchadmasthavirahitatvAt / audArikakAyayogaH sayogyavasthAyAM tasyAmeva cAvasthAyAM samuddhAtagatasya kArmaNaudArikamizralakSaNayogadvayasaMbhava iti // 38 // thIvea 1 nnANo 4 vasama 5 ajaya 6 sAsaNa 7 abhava 8 micchesu 9 / terasa maNa 1 va 2 maNanANa 3 cheya 4 sAmaiya 5 cakkhusu 6 ya // 39 // ( hAri0) vyAkhyA -strIvede 1 matyajJAne 2 zrutAjJAne 3 vibhaGgajJAne 4 aupazamikasamyaktve 5 'ajaya' iti aviratasamyagdRSTiguNasthAnake 6 sAsAdane 7 abhavye 8 midhyAdRSTiguNasthAna ke 9, atra indraH, AhArakadvikavarjAstrayodaza yogA bhavantyeteSu navasu sthAneSu caturdazapUrvaratvAbhAvenAhArakadvikAbhAvo bhAvanIyaH / tadyathA - manoyoge 1 vAgyoge 2 manaHparyAyajJAne 3 chedopasthApanIyasaMyame 4 sAmAyikasaMyame 5 'cakkhusu' iti cakSurdarzane ca 6 dvandvaH, cazabdaH samuccaye, na kevalaM prAktanapadnavake trayodaza yogAH, kintu manoyogAdipadapaGke cAtrAparyAtakAbhAvAdau dArikamizrakArmaNa kAyayogavarjatrayodazayogA bhadantIti / atrAyaM garbhArtha :- iha varjanIyayogadvayaM dvayorapi padakadambayorbhinnaM bhinna bhinnavibhaktinirdezAde vaitadarthameva tanmadhye trayodazazabdasya prakSepo vihitaH / varjanIyayogadvayaM ca sujJAnatvAtsUtre sUtrakRtA noktam / iti gAthArthaH // 39 // tathA For Private And Personal Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra paDazItiprakaraNam // 168 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( mala0) vedadvAre strIvede, jJAnadvAre ajJAne matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnalakSaNe, samyaktvadvAre aupazamikasamyaktve, ayate viratihIne, sAsAdane, abhavye, midhyAtve ca AhArakadvikahInAH zeSAstrayodaza yogA bhavanti / yasvAhArakadvikaM tadeteSu na saMbhavatyeva, yatastaccaturdaza pUrvavido bhavati - "AhAradugaM jAyai cauddasa pubiNa" itivacanAt / tAni catudazApi pUrvANyajJAnA'yatasAsAdanA'bhavya mithyAdRSTiSu dUrato'pAstAni / strIvedazceha dravyarUpo draSTavyaH, na tu tathArUpAdhyavasAyalakSaNo bhAvarUpaH, tathAvivakSaNAt / evamupayogamArgaNAyAmapi draSTavyam / prAktu guNasthAnakamArgaNAyAM sarvo'pi vedo bhAvarUpo gRhItaH, tathA vivakSaNAdeva / anyathA teSu yathokta guNasthAnakanavaka saMkhyAnAyogAtsayogikevalyAdAvapi dravyavedasya bhAvAt / dravyavedazca bAhyamAkAramAtram, tatkutaH strIvede caturdazapUrvAdhigamasaMbhavaH / yata AhArakadvikaM tatropapadyate, strINAmAgame dRSTivAdAdhyayanapratiSedhAt, taduktam - " tucchA gAravabahulA, caliMdiyA dubbalA ya dhIIe / iya aisesajjhayaNA, bhUyAvAdo u no tthINaM // 1 // " iti / 'bhUyAvAdo' iti bhUtavAdo dRSTivAdaH / tathA aupazamikasamyaktvaM prathamasamyaktvotpAdakAle upazamazreNyArohe vA, na ca samyaktvotpAdakAle caturdazapUrvAdhigamasaMbhavaH, tadabhAvAcca katha| mAhArakadvikabhAvaH ? zreNyArUDhastvAhArakaM nArabhata eva tasyApramattatvAt / AhArakArambhakasya tu labdhyupajIvanenautsukyabhAvataH pramAdabahulatvAt, ata evoktamanyatra - " AhAragaM pamatto uppAei na adhyamatto" iti / AhArakasthitazcopazamazreNiM nArabhata eva, tathAsvabhAvatvAt / audArikamizraM ceha sAsAdanabhAvAbhimukhasya kadAcitkAlakaraNasaMbhavAdavaseya miti / 'maNavai' ityAdi manoyoge vAgyoge manaHparyAyajJAne chedopasthApane sAmAyike cakSurdarzane ca kArmaNaudArikami For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 52 // Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OMkArakA varjAH zeSAstrayodaza yogA bhavanti kArmaNaudArikamizrayogau tu teSu na saMbhavata eva, tayoraparyAptAvasthAyAM bhAvAt / / eteSAM tu manoyogAdInAM tasyAmavasthAyAmasaMbhavAt // 39 // parihArasuhamme nava, urala 1 vai 2 maNA 3 te skmmurlmissaa| ahakhAe saviuvA, mIse dese saviuvidugA // 40 // | (hAri0) vyAkhyA-parihAravizuddhike tRtIyasaMyame sUkSmasaMparAye ca caturthasaMyame, atra smaahaarbndH| audArikavAgmanAMsIti dvandvaH / audArikakAyayogo vAkcatuSTayaM manazcatuSTayaM ca iti pratyeka nava yogA bhavanti / tathA 'te' pUrvoktA nava'sakArmaNaudArikamizrA'kArmaNakAyayogaudArikamizrayogayuktA ekAdaza OM yogA 'yathAkhyAte' paJcame saMyame bhavanti / yathAkhyAtasaMyamazcAntyaguNasthAnakacatuSke prApyate, tataH kArmaNaudArikamizrayogadvayaM kevalisamuddhAte prAgvadraSTavyam / upazAntakSINamohayostu nava nava yogA bhavanti / ayo gini punaH sarvayogAbhAva eveti tAtparyam / tathA 'saviuvvA mIse' iti tacchandaH pUrvokto'trApyanuva-Ta hai taite, tataste pUrvoktAH parihAravizuddhisUkSmasaMparAyasatkA nava yogA savaikiyAH savaikriyazarIrA dazetyarthaH, ka? ityAha-mitre' mizraguNasthAnake / idaM ca vaikriyaM devanArakApekSam / tathA 'desesaviuvvidugA' iti deze | dezavirate guNasthAnake, atrApi tacchabdo'nuvartanIyaH, tataste pUrvoktA nava savaikriyadvikA vaikriyazarIratanmibhAnvitA ityekAdaza yogA bhavanti / vaikriyadvikaM ca yathAsaMbhavaM labdhau satyAM dezaviratAH 45CERES50 29 For Private And Personal Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazItiprakaraNam // 169 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kurvanti / iti gAthArthaH // 40 // tathA ( mala0) parihAravizuddhi ke sUkSmasaMparAye ca saMyame nava yogA bhavanti / ke te ? ityAha- 'uralavaimaNA' audArikaM caturdhA vAkcaturdhA manazca / yattvAhArakadvikaM vaikriyadvikaM kArmaNamaudArikamizraM ca tanna saMbhavatyeva / tathAhi, AhArakadvikaM caturdazapUrvavedinaH / parihAravizuddhikasaMyamopetazcotkarSato'pyadhIta kiMcinyUnadazapUrva eva, utkarSato'pi tAvadadhItazrutasyaiva tatsaMyamapratipattyabhyanujJAnAt, tatkathaM tasyAhArakadvikasaMbhavaH ? nApi tasya vaikriyadvikasaMbhavaH, tasyAmavasthAyAMtatkaraNAnanujJAnAjinakalpikasyaiva tasyApyatyantavizuddhApramAdamUla ghorAnuSThAnaparAyaNatvAt vaikriyArambhe ca labdhyupa| jIvanenautsukyabhAvataH pramAdasaMbhavAt / ata eva sUkSmasaMparAyasaMyame'pi caturNAmapi yogAnAmabhAvaH, tatsaMyamopetasyApyatyantavizuddhatayA nistaraGgamahodadhikalpatvena vaikriyAdyArambhAsaMbhavAt / kArmaNamaudArika mizraM cAparyAptAvasthAyAmeveti saMyamadvaye'pi tasyAbhAvaH / tathA yathAkhyAtasaMyame ta eMva nava pUrvoktA yogAH kArmaNaudArikamizrasahitAH santa ekAdaza bhavanti / yathAkhyAtasaMyamo hi kevalino'pi bhavati / tasya ca samuddhAtagatasya tRtIyacaturthapaJcamasamayeSu kArmaNaM "kArmA NazarIrayogI, caturthake paJcame tRtIye ca / " itivacanAt / dvitIyaSaSThasaptamasamayeSu tvaudArikamizraM "mizraudArikayoktA saptamaSaSThadvitIyeSu" itivacanAdavApyata iti, yathAkhyAtasaMyame dvayorapi saMbhavaH / 'saviuvA mIse' iti mizra samyagmi| thyAdRSTau ta eva nava pUrvoktA yogA vaikriyasahitAH santo daza bhavanti / tatra vaikriyaM devanArakApekSam, yattu vaikriyamizraM For Private And Personal Use Only TIkAdvayo. petam // // 53 // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -CA KE% % RECENAEKARC % tannavAvApyate, tasyAparyAptAvasthAbhAvitvAt / mizrabhAvasya ca-"na sammamiccho kuNai kAlaM" itivacanaprAmANyato'-01 paryAptAvasthAyAmasaMbhavAt / syAdetadvaikriyala bdhimatAM manuSyatirazcAM samyagmithyAdRzAM satAM vaikriyArambhasaMbhavena kathaM vaikriyamizraM nAvApyate ? iti, ucyate, teSAM vaikriyArambhAsaMbhavAdanyato vA kutazcitkAraNAdAcAryeNAnyaizca tannAbhyupagamyata iti na samyagavagacchAmastathAvidhasaMpradAyAbhAvAt / 'dese saviuvidugA' iti deze dezaviratirUpe saMyame ta eva nava pUrvokAH savaikriyadvikA vaikriyatanmizrasahitAH santa ekAdaza yogA bhavanti, dezaviratAnAmambaDAdInAmiva vaikriyalabdhimatAM vaikriyadvikasaMbhavAt // 40 // kammuralaviuvidgANi caramabhAsAya cha u asnnimmi|jogaa akammagAhAragesukammaNamaNAhAre // 41 // / (hAri0) vyAkhyA-dvikazabdaH padavaye'pi saMbadhyate / kArmaNaudArikadvikavaikriyadvikAni atra tatpuruSa garbho indraH, 'caramabhASA ca'asatyAmRSArUpeti, SaDyogA iti sNbndhH| asaMjJini' manovijJAnavikale ekehandriyAdau / tantra kArmaNaM vigrahagatI, audArikamizramaparyAptakAvasthAyAm , audArikaM paryAptAvasthAyAm , sarvadaiva vaikriyadvikaM bAdaraparyAptakAvasthAyAM vAyukAyikApekSam / antyabhASA ca zaGkhAdidIndriyAdInAm / tathA yogAH 'akArmaNAH' kArmaNazarIrarahitAzcaturdazetyarthaH, keSu ? ityAha-AhArakeSu bhavanti / kArmaNa mevaikaM 'anAhAre'anAhArakajIve / anAhArako hi mithyAdRSTisAsAdanAviratasamyagdRSTiguNasthAnakatraye vidra grahagatau sayogiguNasthAnake kevalisamuddhAte / iha yadyapyayogyapyanAhArako vartate tathA'pi niruddhasamastayo % OM AC- 4 For Private And Personal Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazIti-IN gatvAnnAsya kArmaNakayogo bhavanti / iti gaathaarthH||41|| TIkAdvayo prakaraNamevaM mArgaNAsthAneSu yojitA yogAH, sAmpratamupayoganAmasUcAM kurvastAvadAha &Apetam // // 17 // (mala0) kArmaNam, audArikadvikamaudArikatanmizralakSaNaM, vaikriyadvikaM vaikriyatanmizralakSaNaM, caramabhASA antimabhASA ityete SaDU yogAH 'asaMjJini' saMjivyatirikta jIve bhavanti / tatra kArmaNamapAntarAlagatau utpattiprathamasamaye ca, audArikamizramaparyAptAvasthAyAm , paryAptAvasthAyAmaudArikam, vaikriyadvikaM bAdaraparyAptavAyukAyikAnAm , caramabhASA zaGkhAdidvIndriyAdInAmiti / 'akammagAhAragesu' iti AhArakeSu kArmaNakAyayogavikalAH zeSAzcaturdazApi yogA bhavanti / yattu kArmaNaM tanna ghaTata eva, tasyApAntarAlagatau kevalisamuddhAtatRtIyacaturthapazcamasamayeSu vA bhAvAt , tadAnIM cAnAhArakatvAt / etaccAcAryeNoktaM na samyagavagamyate, yata Rjugatau vigrahagatau vA utpattiprathamasamaye-"joeNa kammaeNaM, AhAreI aNaMtaraM jIvo / teNa paraM mIseNaM, jAva sarIrassa nipphattI // 1 // " iti paramamunivacanaprAmANyAdAhArakasyApi sataH kArmaNakAyayogo'styeva / athocyeta, gRhyamANaM gRhItamiti nizcayanayavazAtprathamasamaye'pyaudArikAdipudgalA gRhyamANA gRhItA eva, tato dvitIyAdisamayeSviva tadAnImapyaudArikamizrakAyayoga iti, tadetadayuktam , yato yadyapi tadAnImaudArikAdipudgalA gRhyamANA api gRhItA eva tathA'pi na teSAM gRhyamANAnAM svagrahaNakriyAM prati karaNarUpatA yena tannibandhano yogaH parikalpyeta, kintu karmarUpataiva, niSpannarUpasya sata uttarakAlaM karaNabhAvadarzanAt, na hi ghaTaH svaniSpAdanakriyAM prati karmarUpatA karaNarUpatAM ca prapadyamAno dRzyate / dvitIyAdisamayeSu tu teSAmapi prathamasamayagRhItAnAmanyapudgalopA RECRAKASHANKAkass For Private And Personal Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SEXSA dAnaM prati karaNabhAvo na viruSyate niSpamatvAta, atastadAnImaudArikAdimizrakAyayoga upapadyata eva, ata evokam"teNa para mIseNaM" iti tasmAdasti AhArakasyApyutpattiprathamasamaye kArmaNakAyayoga iti / 'kammaNamaNAhAre' iti vyavacchedaphalaM hi vAkyamato'vazyamavadhArayitavyam / taccAvadhAraNamihaivaM kArmaNamevaikamanAhArake na zeSayogA asaMbhavA disina punarevaM kArmaNamamAhArakeNjeveti / AhArakeSvapyutpattiprathamasamathe kArmaNayogasaMbhavAnnApi kArmaNamanAhArakeSu * bhavatyevetyavadhAraNam, ayogyavasthAyAmAhArakasyApi kArmaNakAyayogAbhAvAt / vakSyati ca-"gayajogo u ajogI" ityevamanyatrApi ythaasNbhvmdhaarnnvidhirnusrnniiyH||41|| tadevaM mArgaNAsthAneSu yogAnabhidhAya sAmpratameteSvevopayogAnabhidhitsustAneva svarUpatastAvadAhanANaM paMcavihaM taha, annANatigaMti ahsaagaaraa| caudasaNamaNagArA, bArasa jiyalakkhaNuvaogA // 42 // / (hAri0) vyAkhyA-'jJAna' bodhaH 'paJcavidhaM' matijJAnAdipaJcaprakAram , tathAzabdaH samuccayArthaH, 'ajJAnatrika' matpajJAnAditribhedam , ityevaMprakArA aSTeti saMkhyAH 'sAkArA' sahAkArairvizeSagrAhakairvartanta iti saakaaraaH| tathA caturNA darzanAnAM cakSurdarzanAdInAM samAhAraH, caturdarzanamitizabdo'trApi yojyaH, teca ityevaMrUpA anAkArAH sAmAnyagrAhiNo dvAdazeti saMkhyopayogA iti saNTaGkaH / kIdRzAste ? ityAha'jiyalakkhaNa' iti vibhaktilopAjIvAnAM pUrvoktasvarUpANAM lakSaNAni cihAni jIvalakSaNAni-"upayogalakSaNo jIvaH" itivacanAt / iti gaathaarthH||42|| AA-%AC-LRAKAR ********* For Private And Personal Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pddshiitiprkrnnm||17|| AKACANCIGACCES arthatAMsteSveva yojayannAha TIkAdvayo petam // (mala0) 'upayogAH' prAganirUpitazabdArthA dvAdaza bhavanti / kiMviziSTAH ? ityAha-'jiyalakkhaNa' iti prAkRta-14 matvAdvibhaktilopaH, jIvasyAtmano lakSaNaM, lakSyate jJAyate tadanyavyavacchedeneti lakSaNaM asAdhAraNaM svarUpam, ata evokta-| manyatra-"upayogalakSaNo jIvaH" iti / te ca dvidhA, sAkArA anAkArAzca / tatrAkAraH prativastupratiniyato grahaNapa-1 riNAmarUpo vizeSaH "AgAro u viseso" itivacanAt , sahAkAreNa vartanta iti sAkArAH, yathoktAkAravikalAstva-I naakaaraaH| tatra sAkArAH paJcavidhaM jJAnaM matizrutAvadhimanaHparyAyakevalalakSaNam , ajJAnatrika matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgarUpam , 'itiH' parisamAptI, etAvanta evASTau sAkArA upayogA na tvanye iti / catvAri darzanAni cakSuracakSuravadhikevala-13 darzanalakSaNAnyanAkArA upyogaaH| amUni ca jJAnAnyajJAnAni darzanAni ca mArgaNAsthAnabhedAbhidhAnAvasare saprapaJca vyAkhyAtAnIti neha bhUyo vyAkhyAyante // 42 // athaitAn mArgaNAsthAneSu yojayannAhamaNuyagaIe bArasa, maNakevaladurahiyA nvnnaasu|thaavrigibitiiNdisu, acakkhudaMsaNamanANadugaM // 43 // (hAri0) vyAkhyA-manuSyagatI dvAdazopayogA iti prakramaH / tathA manaHparyavajJAnakevala dvikarahitA // 55 // iti dvandvagarbhastatpuruSaH, navopayogAH 'anyAsu' manuSyagatyuddharitAsu suranArakatiryaggatiSu / ityuktA gatipUpayogAH / ita indriyAdiSu tAn pratipAdayannAha-thAvaraigivitiiMdisu' iti "gaiIdie ya kAe" For Private And Personal Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SAROSC ityAdigAthayA keSAMcitpadAnAM kacitpadavyatyayena bhaNanaM tallAghavArthamiti / pRthivyamvutejovAyuvanaspatyekabintrIndriyeSvityaSTasu padeSu kRtadvandveSvacakSurdazenamajJAnadikamiti traya upayogAH / iti gaathaarthH|| 43 // 1 // tathA(mala.) manujagatau upayogA dvAdazApi yathoktA bhavanti / tatra sarvaviratisadbhAvena manaHparyAyakevalajJAnAdInAmapi saMbhavAt / tathA manaHparyAyajJAnakevalajJAnakevaladarzanarUpakevala dvikarahitAH zeSA navopayogA 'anyAsu' manujagativyatiritAsu suranArakatiryaggatiSu bhavanti, tAsu sarvaviratyasaMbhavena manaHparyAyajJAnAdInAmasaMbhavAt / tathA kAyadvAre sthAvareSu pRthivyaptejovAyuvanaspatilakSaNeSu, indriyadvAre ekendriyadvIndriyatrIndriyeSu, acakSurdarzanam, ajJAnadvikaM camatyajJAnazrutAjJAnalakSaNamiti traya upayogA bhavanti na shessaaH| yataH samyaktvAbhAvAnna teSu matijJAnazrutajJAnasaMbhavaH, sarvaviratyabhAvAcca manaHparyAyakevalajJAnakevaladarzanAbhAvaH / yattvavadhijJAnamavadhidarzanaM vibhaGgajJAnaM ca tad bhavapratyayaM guNapratyayaM vA na cAnayoranyataro'pi pratyayaH saMbhavati / cakSurdarzanopayogAbhAvastu cakSurindriyAbhAvAdeva siddhH| iti // 43 // cakkhujuyaM cauriMdisu, taM ciya bArasa paNiMditasaikAe / joai vee~ sukkAe~ bhavasannIsu AhAre // 44 // (hAri0) vyAkhyA-cakSuryutaM' cakSurindriyopayogAnvitaM taM ciya' iti tadeva pUrvoktamupayogatrayaM ca, ka? ityAha-'caturindriyeSu' acakSurdarzanamajJAnadvikaM cakSudarzana miti catvAra upayogAzcaturindriyeSu bhavantI-17 tyarthaH / atha dvAdazapadeSu lAghavArtha sarvopayogAn saMgRhya pradarzayannAha--'bArasa' iti dvAdazopayogAH, ka3 CACARAN GEEGA For Private And Personal Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam kAyo. patamA // 172 // ityAha-pazcendriya1trasakAye 2 iti samAhArabandaH, yoge mano 3 vA 4 kAya 5 rUpe, vede strI puM7- napuMsaka 8 lakSaNe, 'sukAe' iti zuklalezyAyAM 9, bhavye 10, saMjJiSu 11 atra dvandvaH, AhAre 12 iti pada- dvAdazake bhavanti / iti gaathaarthH||44|| tathA gAthArdaina padaikAdazake dazopayogAna saMgRhya tathA kevaladvike nijadikaM kSAyike navopayogAMzcA-14 parArddhanAhaA (mala0) 'cakSuryuta' cakSurdarzanopayogasahitaM tadeva pUrvoktamupayogatrayaM caturindriyeSu bhavati / tathA pazcendriyeSu, kAya-13 dvAre traseSu, yogeSu ca manovAkkAyarUpeSu, vedeSu ca dravyavedarUpastrIpuMnapuMsakalakSaNeSu, zuklalezyAyAM, bhavyeSu, saMjJiSu, AhArakeSu ca dvAdazopayogA bhavanti, eteSu sarveSvapi samyaktvadezaviratyAdInAM saMbhavAt // 44 // 6 kevaladugahINA dasa, ksaayrpnnlesckkhuckkhuusu| kevaladuge niyadurga,khar3age nava no anANatigaM // 45 // (hAri0) vyAkhyA-'kevaladvikahInAH' kevalajJAnakevaladarzanarahitA dazopayogA bhavanti, keSu ityAha-pAya pazcalezyA9 acakSu10 zcakSuSSu 11 atra dvanda iti padaikAdazake iti / tathA 'kevala bike kevalajJAnakevaladarzanarUpe 'nijadikaM' kevala jJAne kevalajJAnopayogaH, kevaladarzane kevaladarzanopayoga ityrthH| tathA kSAyike samyaktve navopayogAH, katham ? ityAha-no' naiva 'ajJAnatrika' matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgarUpametadupayogatrayaM vinetyarthaH / iti gaathaarthH||45|| For Private And Personal Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SEASTER5RCAS tathA(mala0) kevaladvikena kevalajJAnakevaladarzanalakSaNena hInAH zeSA dazapayogAH kapAyeSu krodhamAnamAyAlobharUpeSu, zuklalezyAvarjitAsu zeSAsu paJcasu padmAdilezyAsu, acakSurdarzane cakSurdarzane ca bhavanti, na tu kevaladvika, kaSAyAdisadAve tasyAnutpAdAt / 'kevaladuge niyadugaM' iti kevaladvike kevalajJAnadarzanalakSaNe nijadvika kevalajJAnakevaladarzanalakSaNaM svakIyamupayogadvayaM bhavati na zeSA upayogAH, dezajJAnadarzanavyavacchedenaiva kevaladvikasya sadbhApAt / etacca prAgevokam / tathA kSAyike samyaktve nava upayogA bhavanti / kutaH! ityAha-'no anANatirga' iti yatastatsadbhAve'jJAnatrikaM na bhavati, tasya mithyAtvanibandhanatvAt, nirmUlato mithyAtvakSayeNa ca kSAyikasamyaktvotpAdAt, atastatra navaivopayogA bhavanti // 45 // pddhmcunaannsNjmveyguvsmiyohidNsesu|naanncurdsnntigN, kevaladujuyaM ahakkhAe // 46 // | (hAri0) vyAkhyA-jJAnAni ca matijJAnAdIni saMyamAzca sAmAyikasaMyamAdayo jJAnasaMyamAH, catvArazca te jJAnasaMyamAzca caturjJAnasaMyamAH, prathamAzca te caturjJAnasaMyamAzca prathamacaturjJAnasaMyamAH, prathamacaturtAnAni prathamacatuHsaMyamAzcetyarthaH, prathamacatuHzabdayoH pratyekamabhisaMbandhAt, tataH prathamacaturjJAnasaMyamAzca vedakaM ca kSAyopazamikasamyaktvamaupazamikaM ca avadhidarzanaM ca prathamacaturjJAnasaMyamavedakaupazamikAvadhidarzanAni teSvekAdazasthAnakeSu katyupayogAH ? ityAha-jJAnacatuSTayadarzanatrikamiti tatpuruSagarbhI indaH, tatra jJAnaca For Private And Personal Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNam SaDazIti- 1 tuSkaM matizrutAvadhimanaH paryavajJAnalakSaNam, darzanantrikaM tu cakSuracakSuravadhidarzanarUpam iti saptopayogA bhavanti / tathA 'kevaladvikayutaM' kevalajJAna kevaladarzanadvayayuktaM pUrvoktamupayogasaptakamupayoganavakaM bhavati, tat ka ? ityAha- 'yathAkhyAte' paJcamasaMyame, etaccAntyaguNasthAnakacatuSTaye bhavati / tatazcopayogasaptakaM chadmasthavItarAgopazAntakSINamohaguNasthAnayoH / kevaladvikaM ca kevalinaH svaguNasthAnakayoriti bhAvanA / | iti gAthArthaH // 46 // // 173 // tathA ( mala0 ) prathameSu caturSu jJAneSu matizrutAvadhimanaH paryAyajJAnalakSaNeSu prathameSu ca caturSu saMyameSu sAmAyikacchedopasthApa| nIyaparihAravizuddhikasUkSmasaMparAyarUpeSu, 'veyaga' iti kSAyopazamike aupazamike ca samyaktve'vadhidarzane ca catvAri jJAnAni ||matizrutAvadhimanaHparyAyajJAnalakSaNAni, tathA darzanatrikaM cakSuracakSuravadhidarzanalakSaNam ityete sapta upayogA bhavanti na zeSAH, tadbhAve matyajJAnAdInAmasaMbhavAt / ihApyavadhidarzane matyajJAnAdyupayogapratiSedho matAntarApekSayA draSTavyaH / | anyathA hi matyajJAnAdimatAmapi sUtre sAkSAdavadhidarzanaM pratipAditameva yathoktaM prAgiti / 'kevaladujuyaM ahakkhAe' iti yathAkhyAtasaMyame tadeva pUrvoktamupayogasaptakaM 'kevaladvikayutaM' kevalajJAnadarzanayutaM draSTavyam, yathAkhyAtasaMyamasya sayogikevalyAdAvapi bhAvAt / tatra ca kevaladvikasya bhAvAt / iti // 46 // nANatigadaMsaNatigaM, dese mIse anANamIsaM taM / kevaladugamaNapajjavavajjA assaMjayaMmi nava // 47 // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopatam // // 57 // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SSACROSS (hAri0) vyAkhyA-jJAnatrikadarzanatrikamiti dvandvaH, iti SaDDupayogAH, kaH? ityAha-deze' dezaviratasaMyame, tathA mizre' mizraguNasthAnake, taditi jJAnatrikadarzanatrika mizramajJAna mizram , tathA kevala dvikamanaHparyAyajJAnavarjA iha yathAyogaM samAsaH, navopayogAH, ka? ityAha-'asaMyate' saMyamarahite, tatra mizre uktA evopyogaa| mithyAdRSTeH sAsAdanasya cAjJAnatrayam, samyagdRSTajJAnatrayamavadhidarzanaM ca, trayANAmapyacakSurdarzanaM ceti navopayogabhAvanA / iti gaathaarthH||47|| tathA| (mala0) jJAnatrikaM matizrutAvadhilakSaNam , darzanatrikaM cakSuracakSuravadhidarzanalakSaNam , ityete SaD upayogA dezavira-2 tisaMyame bhavanti na zeSAH, mithyAtvasarvaviratyabhAvAt / 'mIse anANamIsaM taM' iti mizre samyagmithyAdRSTau tajjJAnatrika darzanatrikaM cAjJAnaminaM draSTavyam / matijJAnaM matyajJAnamizram , zrutajJAnaM zrutAjJAnaminam , avadhijJAnaM vibhaGgajJAnamizram / iha cAvadhidarzanamAcAryeNa matAntarApekSayA bhaNitam / anyathaiteSveva mArgaNAsthAnakeSu guNasthAnakamArgaNAyAm-"maisuyaohiduge nava ajayAI" ityanena granthena yaduktaM avadhidarzanasyAyatAdIni kSINamohAntAni nava guNasthAnakAni bhavantIti tadvirudhyeta, mizraguNasthAnake'pIdAnImavadhidarzanasyAbhidhAnAditi / tathA kevalajJAnakevaladarzanalakSaNakevaladvikamanaHparyAyajJAnavarjAH zeSA navopayogAH 'asaMyate' saMyamahIne bhavanti, na tu kevaladvikamanaHparyAyajJAne, tasya viratihInatvAt , teSAM ca viratinibandhanatvAt // 47 // AKASAMACHAR ES For Private And Personal Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazIti pakaraNam // 174 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir annANatigaabhave, sAsaNamiccheya paMca uvogaa| do daMsaNa tiyanANA, te avibhaMgA asannimmi // 48 // ( hAri0) vyAkhyA - ajJAnatrikaM ca pUrvoktamabhavyazceti samAhAradvandvaH, tatrAjJAnatrikAbhadhye, sAsAdanaM ca mithyAtvaM cAtrApi samAhAradvandaH, tatra sAsAdanamidhyAtve ca cazabdaH samuccayArthaH, iti padaSaTke, kim ? ityAha-paJcopayogAH / kIdRzAH ? ityAha- 've darzane' cakSurdarzanA cakSurdarzana lakSaNe, 'trINyajJAnAni' | matyajJAnAdIni / tathA 'te' pUrvoktAH pazcAvibhaGgA vibhaGgavarjitAzcatvAra ityarthaH, ka ? 'asaMjJini' manovijJAnavikale / iti gAthArthaH // 48 // sAmpratamupayogAnupasaMharan matAntaraM darzayannAha - ( mala0 ) ajJAnatrike matvajJAna zrutAjJAnavibhaGgajJAnalakSaNe, tathA'bhavye, sAsAdane, mithyAtve ca darzanadvikaM cakSuracakSurdarzanalakSaNam, ajJAnatrikaM matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnalakSaNam, ityete paJca upayogA bhavanti na zeSAH, avadAtasamya| ktvaviratyabhASAt / ajJAnatrikAdo cAvadhidarzanaM yataH kutazcidabhiprAyAdAcAryeNa noktaM tanna samyagavagacchAmaH, sUtre | matyajJAnAdAvapyavadhidarzanasya pratipAditatvAt / etacca prAgevAnekaza uktam / "te avibhaMgA asannimmi" iti ta eva pUrvoktAH paJcopayogA avibhaGgA vibhaGgajJAnavikalAH santaH zeSAzcatvAra upayogA asaMjJini saMjJivyatirikte jIve bhavanti / yattu vibhaGgajJAnaM tadasaMjJini nopapadyate, taddhiM bhavapratyayato guNapratyayato vA jAyate, na cAnayorekataro'pi pratyayo'tra ghaTate / iti // 48 // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 58 // Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CARE maNanANacakkhurahiyA,dasa uaNAhAragesu uvogaa| iya gaiyAisu nayamayanANattamiNaM tu jogesu||49|| | (hAri0) vyAkhyA-manAparyavajJAnacakSurdarzanarahitA dazaivopayogAH, turevakArArthaH, ka? ityAha-anAhArake vigrahagatau kevalisamuddhAte ca yathAyogaM yojyAH / tathAhi-vigrahagatau samyagdRSTAnatrayamavadhidarzanaM ca, mithyAdRSTeH sAsAdanasya cAjJAnatrayam, trayANAmapyacakSurdarzanaM tasyAnAhArakAvasthAyAmapi labdhimAzrityAbhyupagamAt / ityevamete'STau kevalisamuddhAte'yogini guNasthAnake ca kevalajJAnakevaladarzana dvikamityanAhArake dazeti bhAvanA / iti gatyAdiSUpayogA yojitA iti zeSaH iti / atra nayamatena nizcayanayAbhiprAyeNaikaikayogApekSayetyarthaH, nAnAtvaM nayamatanAnAtvaM vizeSo yogeSu manovAkAyarUpeSu / kIdRzaM nAnAtvam ? ata Aha-idaM vakSyamANam , tuzabdaH punararthaH, prAktanavyAkhyApekSayA vakSyamANavyAkhyAnasya vishessdyotkH| iti gaathaarthH|| 49 // tadeva nAnAtvamAha| (mala0 ) manaHparyAyajJAnacakSurdarzanarahitAH zeSA dazaivopayogA anAhArake bhavanti, turevakArArthaH, taduktam-"tuH | sthA de'vadhAraNe" iti / anAhArako hi vigrahagatau kevalisamuddhAtAvasthAyAmayogyavasthAyAM vA, na ca tadAnIM manaHpayoMyajJAnacakSurdarzanasaMbhava iti, upasaMhAramAha-'uvaogA iya gaiyAisu' iti, iti evamukena prakAreNa gatyAdiSu mArgaNAsthAneSUpayogA bhavanti / sAmprataM yogeSu guNasthAnakajIvasthAnopayogayogAnadhikRtya matAntaramupakSipannAha-nayamayaNANa ka0 For Private And Personal Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam // 175 // AHASRANASIT ttimiNaM tu jogesu' yogeSu manovAkkAyalakSaNeSu nayamatena "nayo jJAturabhiprAyaH" itivacanAt , abhiprAyAntaravizeSarU- TIkAdvayopeNa nAnAtvamidaM vakSyamANarUpaM draSTavyam / turvizeSaNe, sa ca zeSeSu mArgaNAsthAnakeSu yathAbhihitaM tathaivAvagantavyam |ttaapetm // yogeSu punarvakSyamANanayamatApekSayA'nyathA'pIti vizeSayati // 49 // tadeva nAnAtvamupadarzayatitaNuvaimaNesu kamaso, ducautipaMcA duahacaucauro / terasadubAraterasa, gunnjiivogjogtti||45|| (hAri0) vyAkhyA-tanuvAGmanassu kramazo' yathAsaMkhyena di 1 catu 2 stri3 paJca 4 guNa 1jIvasthA|nako 2 payoga 3 yogA 4 iti tanI kAyayoge / tathA kramaza eva di 1 aSTa 2 catu 3 zcatvAro 4 guNa 1jIvo 2 payoga 3 yogAH 4 iti vAci vAgyoge / tathA kramaza ityatrApi saMbadhyate, tatastrayodaza 1dvi2bAdaza 3 trayodaza 4 guNa 1 jIvasthAnako 2 payoga 3 yogAH 4 iti manasi manoyoge bhvntiitykssrghttnaa| bhAvArthoM gAthAbhiH kathyate-"kevalataNujogaMmI, do guNacaujIvaAimA huMti / maisuyaannANadurga, accakkha tinni uvaogA // 1 // veubviuralajuyalA 4, kammaNajogoya1paMca jogatti / amaNavaIe paDhamA, do guNa jiya aTTha cau uvariM // 2 // cakkhu acakkhU maisuya anANa cattAri huMti uvaogA / kammaNaurAla- // 59 // |juyalaM 2, asacabhAsA ya cau jogA // 3 // terasa guNa maNajoge, aMtimado jIva baaruvogaa| terasa jogA ya tahA, kammoralamissa 2 bajatti 4 // 4 // " manoyoge nAnAtvaM jIvasthAneSveva zeSapaJayAbhidhAnaM NARENCREAGEECCASS-CG ES For Private And Personal Use Only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir |ca prsnggaaditi| atra yantrasthApaneyam- ma 22 || matAntarAbhidhAyakagAthA gambhIrArthA'pi sUtrakAreNa kenApyabhiprAyeNa na vivRtA, asmA va 28|| bhizca yathA'vabodhaM vivRtA / iti gAthArthaH // 50 // adhunA lezyAsteSvevayojyante- * gujI | u | jo A (mala0) tanuvAGamanassu kramazaH' krameNa yAni dvicaturAdIni dvAdazasaGkhyApadAnitAni catvAri catvAri bhUtvA kramaza evaM pRthak pRthag guNasthAnakajIvasthAnakopayogayogAbhidhAyakAni jJAtavyAnItyakSaraghaTanA / asya ca nAnAtvasya nivandhanam / ayamabhiprAyaH-prAgyogAntarasahito'sahito vA svasvarUpamAtreNaiva kAyayogAdirvivakSitaH, tena tatra yathoktaguNasthAnakAdivaktavyatA sarvA'pyupapadyate / iha tu kAyayogAdiryogAntaravirahita eva vivakSyate / yathA vAgyogamanoyogavirahitaH kAyayogaH, manoyogakevalakAyayogavirahitazca vAgayogaH, kevalakAyayogavAgyogavirahitazca manoyogaH, tataH pUrvasmAnAnAtvamiti / tatra kevalakAyayoge dve mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake, catvAri paryAptAparyAptasUkSmabAdaraikendriyalakSaNAni jIvasthAnakAni, yo matyajJAnazrutAjJAnAcakSurdarzanarUpA upayogAH, vaikriyadvikaudArikadvikakArmaNalakSaNAH paJca yogAH, kevalakAyayogo hyekendriyeSvevApyate, tatra ca guNasthAnakAdIni yathoktAnyeva ghaTanta iti / tathA vAgyoge manoyogavirahite dve mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake aSTau, paryAptAparyAptadvitricaturindriyAsaMjJipazcendriyalakSaNAni jIvasthAnAni, catvArazcakSuracakSurdarzanamatyajJAnazrutAjJAnalakSaNA upayogAH, kArmaNaudArikadvikAsatyAmRSAbhApArUpAzcatvAro yogAH, kevalavAgyogo hi kevalakAyayogamanoyogavirahitasvarUpo dvIndriyAdiSvevAsaMjJipaJcendriyaparyanteSu SAREE* For Private And Personal Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbaseth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir panIrasaMbhavati nAnyeSu, tato yathoktAnyeva guNasthAnakAdIni tatra bhavanti na UnAdhikAni / tathA manoyoge'yogikevaliva-TIkAbayoprakaraNam- jitAni zeSANi trayodazaguNasthAnakAni, dve ca paryApchAmaryAptasaMjJipaJcendriyalakSaNe jIvasthAnake, dvAdazApyupayogAH, kAma petam // NIdArikamizravarjitAca zeSAstrayodaza yogAH, kArmagrIdArikamizrI hi kAyayogAvaparyAptAvasthAyAM kevlismuddhaataav||176|| sthAyAM vA, na ca tadAnIM manoyogo'paryAptAvasthAyAM manasa evAbhAvAt , kevalisamuddhAtAvasthAyAM tu prayojanAbhAvAt / taduktam manovacasI tu tadA sarvathA na vyApArayati, prayojanAbhAvAditi // 50 // ra uktaM yogeSu nayamatanAnAtvam, sAmprataM mArgaNAsthAneSu lezyA abhidhitsurAhalaMsA u tinni paDhamA, naargviglggivaaukaaes|egidibhtruudgasnnisN paDhamiyA cauro // 51 // - (hAri0) vyAkhyA-lezyAstisraH prathamAH kRSNanIlakApotAkhyA bhavantIti / keSu? ityAha-nAraka 1vikalA 4 'gni 5 vAyukAyikeSu 6 atra bandaH iti SaTsu padeSu, tathaikendriyabhUtarUdakAsaMjJiSu, iti dvandvaH iti padapaJcake prathamA eva prathamikAzcatasraH kRSNanIlakApotatejasyabhidhAnA bhavanti / iti gaathaarthH||51|| tathA(mala0) lezyAstisraH prathamAH kRSNanIlakApotarUpA nArakeSu vikalendriyeSvagniSu vAyukAyikeSu ca saMbhavanti // 6 // nAnyAH, prAyo'mISAmaprazastAdhyavasAyasthAnopetatvAt / tathendriyadvAre ekendriyeSu, kAyadvAre bhUtarUdakeSvasaMjJiSu ca prathamAzcatasraH kRSNanIlakApotatejorUpA lezyA bhavanti / bhavanapattinmantarajyotiSkasaudharmezAnA hi devAH svasvabhavavicyutA R-555ARSA For Private And Personal Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir **** CARCISCCUSECRACES beteSUtpadyante te ca tejoleshyaavntH|jiivshc yallezyo niyate agre'pi tallezya evopapadyate, "jallese marai tallese uvavajaI" itivacanAt / tata eteSAmaparyAptAvasthAyAM kiyatkAlaM tejolezyA bhavatIti // 51 // kevalajuyalaahakkhAyasuhamarAgesusukkaleseva / lesAsu chasu saThANaM gaiyAisu chAvi sesesu // 52 // | (hAri0) vyAkhyA-kevalayugalayathAkhyAtasUkSmarAgeSu iti indaH, iti padacatuSke zuklakA leshyaa| tathA lezyAsuSamu khasthAnam / kRSNalezyAyAM kRSNalezyA, nIlalezyAyAM nIlalezyA, ityAdi / tathA | gatyAdiSu zeSeSvekacatvAriMzatpadeSu SaDapi leshyaaH| iti gAthArthaH // 52 // iti yojitA lezyAH, ito'lpabahuvamucyate(mala0) kevalayugale kevalajJAnakevaladarzanarUpe, tathA yathAkhyAtasaMyame sUkSmasaMparAyasaMyame ca zuklezyA bhavati na zeSalezyAH, kevalayugalAdAvekAntavizuddhapariNAmabhAvAt , tasya zuklalezyA'vinAbhUtatvAt / tathA SaTsu lezyAsu 'svasthAnam' iti svA svA lezyA bhavati yathA kRSNalezyAyAM kRSNalezyA ityAdi / 'zeSeSu ca gatyAdimArgaNAsthAnakeSvekacatvAriMzatsaMkhyeSu SaDapi lezyA bhavantIti // 52 // tadevamuktA mArgaNAsthAnakeSu lezyAH, idAnImeteSveva caturdazasu mArgaNAsthAneSu svasthAnApekSayA'lpabahutvamucyategaiyAisu appavahaM, bhaNAmi sAmannao saThANe vi|nrnirydevtiriyaa, thovA duasaMkhaNaMtaguNA // 53 // (hAri0) vyAkhyA-'gatyAdiSu' caturdazasthAneSu 'alpabahutvaM' ete stokA palepa ete bahava ityevaMlakSaNaM ******* For Private And Personal Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ssddshiitiprkrnnm|| 177 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'bhaNAmi' pratipAdayAmi, 'svasthAne'pi' sapratibhede gatyAdI 'sAmAnyato' devamanuSyAdigatibhedAnapekSaM yathA bhavati, etadevAha - 'nara' ityAdi, atra yathAsaMkhyena payojanA kAryA, sA caivam -- narAstAvat stokAH 1, tato nArakA asaMkhyAtaguNAH 2, tato devA asaMkhyAtaguNAH 3, tatastiryaJco'nantaguNAH 4 tatrAnantavanaspatisadbhAvAt / evamanyatrApi yathAsaMbhavaM vanaspatimAzrityAnantatva bhAvanAkAryA / iti gAthArthaH // 53 // iti gatiSvalpabahutvamuktam / tathA ( mala0 ) gatyAdiSu caturdazasu mArgaNAsthAneSu 'saThANevi' iti apiravadhAraNe svasthAna eva na tu parasthAne, svagatanArakAdyapekSayaiveti yAvat 'alpabahutvam' etebhya ete stokA ete bahava ityevaMlakSaNaM bhaNAmi, "vartamAnasAmIpye vartamAnavadvA" iti bhaviSyati vartamAnA, tato bhaNAmi bhaNiSyAmItyarthaH / katham ? ityAha- 'sAmAnyataH ' sAmAnyena stokavizeSAdhikAsaMkhyAtAditvarUpeNa, na tu vizeSeNa zreNimatarAdyAkAzapradezotsarpiNyAdisamayApahAralakSaNena, tathA'bhidhAne sati granthagauravApattitaH saMkSiptarucivineyajanopakArAnupapatteH / tadeva sAmAnyato'lpabahutvamAha - 'naraniraya' ityAdi / iha yathAsaMkhyena padayojanA kartavyA / sA caivam -- narA manuSyA nirayadevatiryagyonibhyaH sakAzAtstokAH, yatastairutkR|STapadavartibhirapi sarvataH saptarajjupramANasya ghanIkRtasya lokasyoparitanAdhastanapradezarahita me kaikapradezapaGkirUpaM zreNimAtramavyaGgulamAtrakSetra pradezarAzi saMbandhitRtIyavargamUlaguNita prathamavargamUlapradezapramANairasatkalpanayA SaTpaJcAzadadhikazatadvayapramA1 "nArakAdipadApekSayA" ityapi / 'nArakAdibhedApekSayA' ityapi // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 61 // Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir NAkulamAtrakSetrapradezarAzisaMbandhidvikalakSaNatRtIyavargamUlaguNitaSoDazalakSaNaprathamavargamUlalabdhadvAtriMzatpradezapramANarAkAzakhaNDairmanuSyarUpasthAnIyairapahiyamANamapi nApahiyate, ekarUpahInatvAt / yadi punaretAvatpramANameka rUpamanyatsyAt, tataH sakalA'pi zreNirapahiyata / kAlatazca pratisamayametAvatpramANairapyAkAzakhaNDairapahiyamANA zreNirasaMkhyAtAbhirutsarpiNyavasarpiNIbhirniHzeSato'pahiyate, kAlataH sakAzAtkSetrasyAtyantasUkSmatvAt / uktaM ca-"ukosapae je maNussA bhavanti | tesu ekaMmi maNuyarUve pakkhitte samANe tehiM maNussehiM seDhI avahIrai / tIse ya seDhIe kAlakkhittehiM avahAro maggijai / kAlato tAva asaMkhejAhiM ussapiNiosappiNIhiM, khettao aMgulapaDhamavaggamUlaM taiyavaggamUlapaDappanna / / tAkiM bhaNiya hoi? tIse seDhIe aMgulAyae khaNDe jo paesarAsI, tassa jaM paDhamavaggamUlapadesarAsimANaM taM| |taM taiyavaggamUlapaesarAsiNA paDupAijai / paDuppAie samANe jo paesarAsI havai evaiehiM khaMDehiM avahIramANI avahIramANI jAva nihAi tAva maNussAvi avahIramANA nihati / Aha, kahamegA seDhI edahamettehiM khaMDehiM avahIramANI | avahIramANI asaMkhijjAhiM ussappiNiosappiNIhiM avahIrai / Ayario Aha, khettassa suhamattaNao sutte vimA bhaNiyaM-'suhumo ya hoi kAlo, tatto suhumayayaraM havai khettaM / aMgulaseDhImitte, osappiNio asaMkhejjA // 1 // iti / " ato nirayAdibhyaH sakAzAtstokA manuSyAH, tebhyo nArakA asaMkhyAtaguNAH, yataH saptarajupramANasya ghanIkR-da tasya lokasyo dhaAyatA ekaprAdezikyaH zreNayo'GgulamAtrakSetrapradezarAzigataprathamavargamUlaghanapradezarAzipramANAstAsAM yAvAn pradezarAzistAvatpramANA nArakAH, ataste narebhyo'saMkhyAtaguNA eva, tebhyo'pi devA asaMkhyAtaguNAH, katham 13 For Private And Personal Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazIti prakaraNam // 178 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti cedU, ucyate, devA hi bhavanapativyantarajyotiSkavaimAnikabhedena caturvidhAH / bhavanapatayazcAsuranAgasuvarNAdibhedena dazavidhAH / tatrAsurakumArA api tAvadvanIkRtasya lokasya yA UrdhvAdhaAyatA ekaprAdezikyaH zreNayo'GgulamAtrakSetragatapra| dezarAzisaMbandhiprathamavargamUlAsa yeyabhAgagatapradeza ra zipramANAstAsAM saMbandhI yAvAn pradezarAzistAvatsaMkhyAkAH / evaM nAgakumArAdayo'pi pratyekaM draSTavyAH / tathA saMkhyeyayojanapramANAkAzapradezasUcirUpaiH khaNDairyAvadbhirghanIkRtasya lokasya (uparitanAdhastanapradeza rahitaM maNDakAkAraM ) prataramapahiyate tAvatpramANA vyantarAH / uktaM ca- "saMkhejjajoyaNANaM, sUipaesehiM bhAiyaM payaraM / vaMtarasurehi hIrai, evaM ekkekkabhedeNaM // 1 // " iti / asyA akSaragamanikA - saMkhyeyayojanAnAM yA sUcirekaprAdezikI patistatpradezaiH saMkhyeyayojanapramANaikaprAdezikapaGgipradezairiti yAvadbhaktaM prataraM vyantarasurairapahiyate tAvadbhAgalabdharAzipramANA vyantarasurA ityarthaH / iyamatra bhAvanA - saMkhyeyayojanapramANasUcipradezAH kilA satkalpanayA daza pratarapradezAzca lakSam, tasya dazabhirbhAge hRte labdhAH sahasrA daza etAvanta ityarthaH / evamuktena prakAreNa pratinikAryaM vyantarANAM bhAvanA kAryA / na caivaM sarvasamudAyapramANa niyamavyAghAtaprasaGgaH, sUcipramANahetuyo janasaMkhyeyatvasya vaicitryAditi / tathA SaTpaJcAzadadhikazatadvayAGgalapramANairAkAzapradeza sUcirUpaiH khaNDairyAvadbhiryathoktasvarUpaM prataramapahiyate tAvatpramASNA jyotiSkA devAH / taduktam -- "chappannadosayaMgulasUipaesehiM bhAiyaM payaraM / joisiehiM hIrai" iti / ata evoktaM sUtre - " vANamaMtarehiMto saMkhejjaguNA joisiyA" iti / tathA vaimAnikadevA ghanIkRtasya lokasya yA UrdhvAdhaA1 etatkoSThakAntarvarttipATha eka eva pustaka upalabhyate / For Private And Personal Use Only | TIkAdvayopetam // // 62 // Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yatA ekaprAdezikyaH zreNayo'GgulamAtrakSetrapradezarAzisaMbandhitRtIyavargamUlaghanapramANAstAsAM yAvAn pradezarAzistAvatpra|mANAH / ataH sakalabhavanapatyAdisamudAyApekSayA cintyamAnA devA nArakebhyo'satyAtaguNA eva / tathA coktam"thovA narA narehi ya, asaMkhaguNiyA havaMti neraiyA / tatto surAsurehi ya, siddhANaMtA tao tiriyA // 1 // " iti / yaduktaM tRtIyavargamUladhanapramANA iti, tasyeyaM gaNitabhAvanA-aGgulamAtrakSetrapradezarAzerasatkalpanayA SaTpaJcAzadadhikazatadvayapramANasya prathamaM vargamUlaM poDaza, dvitIyaM catvAri, tRtIyaM dve, tacca tRtIyaM vargamUlaM dvitIyena vargamUlena catuSTayalakSaNena guNyate tato'STau bhavanti, eSa tRtIyavargamUlasya ghanaH / aGkasthApanA-256/ asya ghanaH 8 / evaM prAgapi vargamUlaghanabhAvanA draSTavyA / tebhyo'pi ca devebhyastiyazco'nantaguNAH, tatrAnantasaMkhyopetasya vanaspatikAyasya sdbhaavaat|53| - tadevaM gatiSvalpabahutvamabhidhAya, sAmpratamindriyadvAre 2 tadabhidhitsurAhapaNacautiduegiMdI, thovA tinni ahiyA aNaMtaguNA / tasateupuDhavijalavAuhariyakAyA puNa kmennN|| thovA asaMkhaguNiyA, tinni visesAhiyA annNtgunnaa|mnnvNynnkaayjogii,thovaa saMkhaguNi annNtgunnaa|| | (hAri0) vyAkhyA-sUcakatvAtsUtrasya paJcacatustrivyekendriyAH, atra dvandvagarbho bahuvrIhiH / tatra paJce-18 |ndriyAH stokAH, tebhyazcaturindriyA adhikAH, tebhyastrIndriyA adhikAH, tato dvIndriyA adhikAH, tebhya ekendriyA anantaguNAH / anantatvabhAvanA prAgvat / itIndriyeSvalpabahutvamuktam / tathA nasatejaHpRthivIjalavAyuharitakAyAH, iha bandagarbhastatpuruSaH / punaH krameNAlpabahutvaM vakSyamANagAthayA mantavyam / itigAthArthaH // 54 // For Private And Personal Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazItiprakaraNam // 179 // ACAKACACHES tadevAha TIkAdvayohAri0) vyAkhyA-trasAdayaH praaggaadhaapraaddhoktaaH| tatra trasAH stokAH, tebhyastejaskAyA asahayagu-G petam // NitAH, tataH pRthivIkAyikA vizeSAdhikAH, tebhyo jalakAyikA vizeSAdhikAH, tebhyo vAyakAyikA vizepAdhikAH, tebhyo haritakAyikA anntgunnaaH| anantatvabhAvanA prAgvat / iti kAyaSvalpabatvahutvamuktam / tathA manovacanakAyayoginaHkrameNeti prkrmH| stokA manoyoginaHsaMjJipazcendriyAH, tebhyo'saGkhyaguNA vacanayogino dvIndriyAdayaH, tebhyo'nantaguNA: kAyayogina ekendriyAH pRthviiprbhRtyH| anantaguNatvabhAvanA prAgiva / iti yogeSvalpabahutvamuktam / iti gaathaarthH||55|| tathA(mala) pazcendriyAzcaturindriyAdibhyaH sakAzAstokAH, tebhyazcaturindriyA vizeSAdhikAH, tebhyo'pi trIndriyA | vizeSAdhikAH, tebhyo'pi dvIndriyA vizeSAdhikAH / tatra yadyapi ca dhanIkRtasya lokasya yA UrdhvAdhaAyatA ekaprAde-13 zikyaH zreNayaH asaMkhyAtayojanakoTIkoTIpramANAkAzapradezasUcigatapradezarAzipramANAstAsAM yAvAn pradezarAzistAvatpramANA dvIndriyatrIndriyacaturindriyatiryagyonipaJcendriyA avizeSeNa sUtre nirdissttaaH| tathA cokaM tatra yathoktarUpadvIndriya- // 63 // parimANAbhidhAnAnantaram-"jahA beiMdiyANaM tahA teiMdiyANa, cauridiyANa vi bhANiyavaM, paMciMdiyatirikkhajoNiyA-| Napi" iti / tathA'pi sUciparimANahetvasaGkhyAtarUpasaGkhyAyA bahubhedatvAnna yathoktavizeSAdhikatvAbhidhAnavyAghAtaH / ata For Private And Personal Use Only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eva ca hetostiryagyonipaJcendriyeSu dvIndriyAditulyatayA sUtre'bhihiteSvapi tatrApi naranirayadevaprakSepe'pi pazcendriyAzcaturindriyAdibhyaH stokA eva drssttvyaaH| taduktam-"paMceMdiyA ya thovA, vivajaeNa viyalA visesahiyA" iti dvIndri- yebhyo'pi caikendriyA anantaguNAH, vanaspatikAyajIvarAzeranantAnantatvAt / 'tasa teu' ityAdi sottaragAthArddham / trasA dvIndriyAdayaH pUrvanirdiSTasaMkhyAkAH, te tejaskAyikAdibhyaH sakAzAtstokAH, tebhyaH punastejaskAyikA asaMkhyAtaguNAH, teSAM sUkSmavAdarabhedabhinnAnAmasaMkhyeyalokAkAzapradezarAzipramANatvAt / tebhyaH pRthvIkAyikA vizeSAdhikAH, tebhyo'pkaa-hai| yikA vizeSAdhikAH, tebhyo'pi vAyukAyikA vizeSAdhikAH / yadyapi caiteSAmapi pRthvIkAyikAdInAmasaMkhyeyalokAkAzapradezarAzipramANatayA sUtre'vizeSeNa nirdezaH kRtaH / tathA coktam-"jahA puDhavikAiyANaM evaM AukAiyANaM pi" ityAdi / tathA'pi lokAnAmasaMkhyAtatvasyAnekabhedatvAdihaiva vizeSAdhikatvAbhidhAne'pi na kazciddoSaH / uktaM ca"thovA ya tasA tatto, teu asaMkhA tao visesahiyA / kamaso bhUdagavAU, akAyahariyA aNaMtaguNA // 1 // " 'akAya' iti siddhAH, tathA tebhyo vAyukAyikebhyo haritakAyA anantaguNAH, anantalokAkAzapradezarAzipramANatvAt / 'maNavayaNa' ityAdi / manoyoginaH stokAH, saMjJipaJcendriyANAmeva manoyogitvAt / tebhyazca vAgyogino'saGgyAta-TU guNAH, dvIndriyAdInAmapyasaMjJitiryapazcendriyaparyantAnAM vAgyoginAM manoyogibhyo'saGkhyAtaguNAnAM tatra prakSepAt / / vAgyogibhyo'pi kAyayogino'nantaguNAH, vanaspatikAyikAnAmapyanantAnantAnAM tatra prakSepAt // 54 // 55 // purisehiMto itthI, saMkhejaguNA npuNsnnNtgunnaa| mANI kohI mAyI, lohI kamaso visesahiyA // 56 // ACAMARNEKCICIA For Private And Personal Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir SaDazItiprakaraNam // 18 // RECCAREERASACAD (hAri0) vyAkhyA-puruSAH stokA iti sAmarthyAllabhyate, tataH puruSebhyaH striyA sNkhyeygunnaaH| tathA TIkAdvayocAgamaH- "devehiMtoSattIsaguNAo devIo, narehiMtosattAvIsaguNAo nArIo, tiriehiMto tiguNAo petam // tiricchIo kiMci ahiyaao|" iti / atrArtha gAthe-"tiguNAtirUvaahiyA, tiriyANaM itthiyA muNeyabvA / sattAvIsaguNA puNa, maNuyANaM tadahiyA ceva // 1 // battIsaguNA battIsarUyaahiyA ya taha ya devaannN| devIo pannattA, jiNehi jiyarAgadosehiM // 2 // " tataH strIbhyo napuMsakAnyanantaguNAni / anantatvabhAvanA pUrvavat / iti vedeSvalpabahutvamuktam / tathA mAninaH, krodhavanto, mAyino, lobhavantaHkrameNa vizeSAdhikAH, ayamartha:-stokA mAnavanta ityAgame bhaNanAtstokA iti sAmarthyalabhyam / zeSA bhaNitakrameNa vizeSAdhikA jJeyAH / sAmAnyena catvAro'pyanantAH, anantakAyikAdiSvetaccatuSkaSAyasadbhAvAt / iti kaSAyeSvalpabahutvamuktam / iti gAthArthaH // 56 // tathA // 64 // (mala.) khyAdibhyaH sakAzAtpuruSAH stokA iti sAmarthyAlabhyate, anyathA tebhyaH strINAM saGkhyAtaguNatvaM nopapadyate, puruSebhyaH sakAzAstriyaH saMkhyAtaguNAH / uktaMca-"tiguNA tirUvaahiyA, tiriyANaM itthiyA muNeyabA / sattAvIsaguNA puNa, maNuyANaM tadahiyA ceva // 1 // battIsaguNA battIsarUvaahiyA ya taha ya devANaM / devIo paNNattA, jiNehi jiyarAgadosehiM ||2||"striibhyshc napuMsakA anantaguNAH, anantaguNatA ca vanaspatikAyApekSayA drssttvyaa| ROCEAE% For Private And Personal Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka0 31 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'mANa' ityAdi sarvastokA mAninaH, mAnapariNAmakAlasya krodhAdipariNAmakAlApekSayA sarvastokatvAtH / tebhyaH krodha vantoM vizeSAdhikAra, krodhapariNAmakAlaska mAnapariNAmakAlApekSayA vizeSAdhikatvAt / tebhyo'pi mAyino vizeSAdhikAH, bhUyastvena jantUnAM prabhUtakAla ca mAyAbahulatvAt / tato'pi vizeSAdhikA lobhavantaH sarveSAmapi prAyaH saMsArijIvAnAM sadA parigrahAcAkAGkSA sadbhAvAt // 56 // maNapajaviNo thovA, ohiNNANI tao asaMkhaguNA / maisuyanANI taso, visesaahiyA samA dovi57|| ( hAri0) vyAkhyA - mamaH paryavajJAninaH stokA', avadhijJAninastato'saMkhyaguNAH, asaMkhyatvAtsamyagdRSTidevAdInAm / matizrutajJAninastato vizeSAdhikAH avadhirahitasamyagdRSTitiryaGnaraprakSepAt / svasthAne punaH 'sama' tulyo bAvapi rAzI / iti gAyArthaH // 57 // tathA ( mala0 ) manaHparyAyajJAninaH zeSajJAnyapekSayA stokAH, taddhi garbhavyutkrAntamanuSyANAM tatrApi saMyatAnAmapramattAnAM vividhAma pauSadhyAdilabdhiyuktAnAmupajAyate / yata uktam - "taM saMjayassa savappamAyarahiyassa vivihariddhimatoM / " ityAdi / te ca stokA eva saGkhyAtatvAt / tebhyo'saGkhyaguNA avadhijJAninaH, samyagdRSTidevAdInAmavadhijJAnayuktAnAM tebhyo'saMkhyAtaguNatvAt / 'tataH' avadhijJAnibhyaH sakAzAnmatizrutajJAnino vizeSAdhikAH, avadhijJAnarahitasamyagdRSTinara - tiryakprakSepAt / etau ca matijJAnizrutajJAninau svasthAne cintyamAnau dvAvapi tulyau, matizrutajJAnayoH paraspara For Private And Personal Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam TIkAdvayopetam // // 18 // nAntarIyakatvAt / tathA ca sUtram-"jattha mainANaM tattha suyanArNa, jattha suyanANaM tattha mainANaM / dovi eyaaii| annonnamaNugayAI / " iti // 57 // vibhaMgiNo asaMkhA, kevalanANI tao annNtgunnaa| tatto'NaMtaguNA do, maisuyaannANiNo tullA // 50 // (hAri0) vyAkhyA-vakSyamANatacchandasyAtrApi yogAttataH pUrvagAthoktamatizrutajJAnibhyaH sakAzAdibhazino'saMkhyAH, mithyAdRSTimurAdInAmasaMkhyaguNatvAt / kevalajJAninastato'nantaguNAH, siddhAnAmAnantyAt / tato'nantaguNo dau matizrutAjJAninau, etadajJAnadayavatAM hi mithyAdRSyAdInAmanantaguNatvAt / 'tulyau' samau khasthAna iti shessH| iti gaathaathaiH||58|| iti jJAneSvalpabahutvamuktam / tathA(mala0) tebhyazca matijJAnizrutajJAnibhyaH sakAzAdvibhaGgajJAnino'saGkhyAtaguNAH, mithyAdRSTisurAdInAM vibhaGgajJAnavatAM tebhyo'saGkhyAtaguNatvAt / tato'pi ca vibhaGgajJAnibhyaH sakAzAtkevalino'nantaguNAH, siddhAnAM tebhyo'nantaguNatvAt, teSAM ca kevalajJAnayuktatvAt / tebhyo'pi ca kevalajJAnibhyaH sakAzAdanantaguNAH matyajJAnizrutAjJAninaH, siddhebhyo vanaspatikAyikAnAmanantaguNatvAt, teSAM ca mithyAdRSTitayA matizrutAjJAnayuktatvAt / etau dvAvapi matyajJAnizrutAjJAninau svasthAne cintyamAnau tulyau, matyajJAnazrutAjJAnayoH parasparamavinAbhAvitvAt // 58 // suhmprihaarahkhaaycheysaamiydesjiajyaa|thovaa saMkhejjaguNA, cauro assaMkhaNaMtaguNA // 59 // ALCHARACA-CX // 65 // For Private And Personal Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (hAri0) vyAkhyA-sUcakatvAtsUtrasya sUkSmasaMparAyaparihAravizuddhikayathAkhyAtacchedopasthApanIyasAmAyikadezayatyayatAH krameNeti prkrmH| prathamAH stokaaH| tataH saMkhyeyaguNAzcatvAraH / tato dezayatayo guNazabdasya pratyekamabhisaMbandhAdasaMkhyaguNAH asaMkhyaguNatvAddezaviratatirazcAm / tato'nantaguNA ayatA, Adyagu-12 NasthAnakacatuSTayavartyasaMyaminaH / bhAvanA pUrvavat / iti gaathaarthH||59|| ' iti saMyameSvalpabahutvamuktam / tathA (malA) sarvastokAH sUkSmasaMparAyasaMyaminaH, zatapRthaktvamAtrasaMbhavAt / tebhyaH sakyeyaguNAH parihAravizuddhikAH, sahasrapRthaktvasaMbhavAt / tebhyo'pi saGgveyaguNA yathAkhyAtacAritriNaH, koTIpRthaktvena prApyamANatvAt / tebhyo'pica cchedopasthApanacAritriNaH sakyeyaguNAH, koTIzatapRthaktvena labhyamAnatvAt / tebhyo'pi sAmAyikasaMyaminaH soyagaNAH koTIsahasrapRthaktvena prApyamANatvAt / tebhyo'pi dezayatayo'saGkhyAtaguNAH, asaGkhyAtAnAM tirazcAM dezaviratisaMbhavAt / tebhyo'pyayatAH saMyamahInA AdyaguNasthAnakacatuSTayavartino'nantaguNAH, mithyAdRzAmanantAnantatvAt / 'saMkhejaguNA cauro' iti catvAraH parihAravizuddhikayathAkhyAtacchedopasthApanAsAmAyikavantaH krameNa saGkhyeyaguNAH / zeSAkSaragamanikA sujJAnA / iti // 59 // 4 iya ohicakkhukevalaacakkhudaMsI kameNa vinneyaa|thovaa assaMkhaguNA, aNaMtaguNiyA aNaMtaguNA // 6 // (hAri0) vyAkhyA-'iti' amunollekhena vijJeyA iti saMbandhaH, padAvayave padasamudAyopacArAt / ava CA-9115- 15 For Private And Personal Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir FIR- SaDazIti-ghidarzanacakSurdarzanakevaladarzanAcakSurdarzaninaH 'krameNa' bhaNitaparipAvyA 'vijJeyAH' jJAtavyAH / katham ? stokA TIkAdvayoprakaraNam- avadhidarzaninA, tato'saMkhyaguNAzcakSurdarzaninA, caturindriyapramukhacakSuSmatAmasaMkhyaguNatvAt / tato'nantagu- petam // // 18 // dANitA: kevaladarzaninA, siddhAnAmanantatvAdeva / tato'nantaguNA acakSurdazaninA, sarvajIvavyApitvAdacakSurda-18 nikha / taduktam-"jJAnaM samyagdRSTerdarzanamatha bhavati sarvajIvAnAm / iti bhaavnaa|" iti gaathaarthH||6|| iti darzaneSvalpabahutvamuktam / tathA(mala0) 'itiH' evaM vakSyamANalakSaNena prakAreNAvadhicakSu kevalAcakSurdazaninaH krameNa vijJeyA: / kena prakAreNa ? ityAha-'thoSA ityAdi stokA avadhidarzaninA, suranArakANAM naratirazcAM ca keSAMcidavadhidarzanasaMbhavAt / tebhyazcakSudarzanino'saGkhyAtaguNAH, caturindriyAdInAmapi cakSurdarzaninAM tatra prakSepAt / tebhyo'nantaguNAH kevaladarzaninaH, siddhAnAM tebhyo'nansaguNatvAt , teSAM ca kevaladarzanayuktasvAt / tebhyo'pyanantaguNA acakSurdarzaninaH, sarvasaMsArijIvAnAM siddhebhyo'nantaguNatvAt , teSAM ca niyamAdacakSurdarzanopetatvAt / iti // 6 // sukA pamhA teU, kAUnIlA ya kiNhalesA yAthovA do saMkhaguNA'NaMtaguNA do visesahiyA // 1 // / (hAri0) vyAkhyA-yaha guNaguNinorabhedopacArAdetallezyAvanto gRhyante / tataH zuklalezyAvantaH stokAH, tataH padmatejolezyAvantau saMkhyeyaguNau nau pratyekam / tato'nantaguNAH kApotalezyAvantaH, kApotalezyAyAta anantakAyikeSvapi sadbhAvAt / tatodAvubhausazI vishessaadhiko| 'nIlAca'nIlalezyAvantaH kRSNalezyAma CHARACTERS For Private And Personal Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra nIlalezyAdhikyaM caturthanarake sadbhAvAt / kRSNalezyAdhikyaM SaSThasaptamanarakasadbhAvAt / iti gaathaarthH|| 61 // iti sezyAkhalpabahutvamuktam / tathA ( mala0 ) stokAH zRGkalezyAvantaH, vaimAnikeSveva deveSu lAntAdiSvanuttarasuraparyavasAneSu keSucideva ca manuSyastrIpuMseSu karmabhUmijeSu tiryakstrIpuMseSu ca keSucitsaGkhyAtavarSAyuSkeSu zulalezyAsaMbhavAt / tataH saGkhyeyaguNAH padmalezyAvantaH, sanatkumAra mAhendrabrahmalokadeveSu uktasvarUpeSu ca manuSyatiryakSu padmalezyAbhAvAt, sanatkumArAdidevAnAM ca lAntakAdideSebhyaH saveyaguNatvAt / tebhyo'pi tejolezyAyantaH saGkhyeyaguNAH, saudharmezAnAdideveSu keSucicca tiryaGanuSyeSu 'tejolezyAsadbhAvAt, teSAM ca sakalapadmalezyAsahita tiryagAdiprANigaNApekSayA saMkhyeyaMguNatvAt / tataH kApotalezyAvanto'nantaguNAH, anantakAyikeSvapi kApotalezyAsadbhAvAt / tato vizeSAdhikA nIlalezyAvantaH, nArakAdInAM talezyAvatAM tatra prakSepAt / tato'pi vizeSAdhikAH kRSNalezyAvantaH, bhUyasAM tallezyAsadbhAvAt // 61 // thovA jahannajuttA'NaMtayatuhatti iha abhavajiyA / tehiMto'NaMtaguNA, bhavA NivANagamaNarihA // 62 // ( hAri0) vyAkhyA - stokA ihAna vicAre vartante / ka ete ? abhavyajIvA muktigamanAyogyajantavaH, kiM parimANAH / jaghanyaM ca tadyuktAnantakaM ca jaghanyayuktAnantakaM siddhAntaprasiddham, tena tulyAH samA jaghanyayuktAnantakatulyAH / iha yuktAnantakapade sthAnAzUnyArtha kAcidbhAvanA likhyate-tatra jambUdvIpapramANazalAkApratizalAkAmahAzalAkAkhyapalyatrayamanavasthitacaturthapalyena bhriyate, ekaika bharaNapUrvakaM yAvacatvAro'pi palyA bhRtA For Private And Personal Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 'SaDazItiprakaraNam // 183 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekazalAkonA bhavanti tAvatsaMkhyAtamutkRSTaM bhavati / tata ekazalAkAkSepe parItAsaMkhyAtaM jaghanyaM syAt 1 / evamanekaprakSepairvargita saMvargitanyAyena ca madhyamaparItAsaMkhyAtam 2 / utkRSTaparItAsaMkhyAtaM ca 3 / evaM jaghanyAdibhedatrayeNa yuktAsaMkhyAtam 3 / evaM bhedatrayeNA'saMkhyAtAsaMkhyAtaM bhavati 3 / evamasaMkhyAtapadsthAne'nantapadaM vAcyam / tato'nante'pi navabhedA jAtAH 9 / prakSepAdikaM sarva jIvasamAsAdigranthebhyo'vaseyam / vacanamAtramatra likhitamiti / kintvanantAnantakamutkRSTaM na kathaMcitpUryate prastute tvabhavyA yuktAnantakaprathama bhedasamA mantavyAH / itizabdo vAkyArthasamAptau / ihazabdo yojita eva / tebhyo'nantaguNA bhavyAH / kIdRzA bhavyAH 'nirvANagamanArhAH' nivRttiyAnayogyAH / iti gAthArthaH // 62 // iti bhavyeSvalpabahutvamuktam / tathA ( mala0 ) 'iha' asmin jagati bhavyApekSayA'bhavyajIvAH stokAH, kutaH ? ityAha- ' jahannajuttANaMtayatullatti' hetAviyaM prathamA / tato'yamarthaH - yato'bhavyajIvA jaghanyayuktAnantakatulyA iti, tasmAdbhavyajIvApekSayA te stokAH / atha kimidaM jaghanyayuktAnantakaM nAma ?, ucyate, anantasaGkhyAvizeSaH, sa ca saGkhyAtAsaGkhyAtarUpasaGkhyA vizeSaprarUpaNAmantareNa na prarUpayituM zakyate, ekAdiprarUpaNAmantareNa zatAdisaGkhyAvat, tata AditaH kathayitumArabhyate / tatra saGkhyAtaM tridhA, jaghanyaM madhyamamutkRSTaM ca / tatra jaghanyaM dvau ekasya ekatvAdeva gaNanAgocarAtikrAntatvAt / madhyamaM saGkhyAtaM triprabhRti yAvadekarUpahInatayA utkRSTaM saGkhyAtaM na bhavati / taccotkRSTamevam-iha jambUdvIpapramANA adhastAdyojana sahasramavagADhA upariSTA For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 67 // Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir ACCESSAGEEG daSTayojanocchitacaturdAdazoparyadhovistRtaprAkArataduparipaJcadhanu-zatavistRtadvigavyUtocchUitavedikAntasahitAzcatvAraH palyAH kalpyante / tatra prathamo'navasthitapalyaH / dvitIyaH shlaakaaplyH| tRtIyaH pratizalAkApalyaH / caturtho mhaashlaakaaplyH|| prathamapalyazcAnavasthitanAmA sazikhAkaH sarSapairApUryate, yAvadeko'pyanyaH sarSapastatra prakSiptaH san nAvasthAtuM zaknoti / tato'satkalpanayA kazcanApi devo vA dAnavo vA tamanavasthitaM palyaM vAmakaratale dhRtvaikaM sarpapaM dvIpe prakSipet ekaM samudre punarapyeka dvIpe eka samudre, evaM tAvatprakSepo vAcyo yAvadasAvanavasthitapalyo niHzeSato niSThito bhavati, tata eko'navasthitapalyasatkasarSapebhyo'nya eva sarSapaH zalAkApalye prakSipyate, tato yatra dvIpe samudre vA'sau anavasthitapalyo niSThAM gataH, tadantA ye dvIpasamudrAstAvatpramANaH punaranyaH palyaH parikalpyate / so'pyadhoyojanasahasramavagADha upariSTAdyathoktajagatIvedikAparikalitaH sazikhAkaH sarSapairApUryate / tatastamutpAkhya yasmin dvIpe samudre vA prathamaH palyo niSThitastataH parato dvIpasamudreSvekaikaM sarpapaM prakSipettAvad yAvadasau nirlepo bhavati / tataH zalAkApalye dvitIyA sarSaparUpA zalAkA prakSi-14 pyate / anye tvAH -eSaiva prathamA zalAketi / tattvaM punaH kevalino vidanti / tato yasmin dvIpe samudre vA sa eSa | dvitIyaH palyo niSThitastadantA mUlataH sarve'pi ye dvIpasamudrAstAvatpramANaH punaranyaH palyaH parikalpyate, pUrvavatsarSapaizcA-15 pUryate / tatastaM tAvatpramANaM palyamutpAvya tato niSThitasthAnAtparato dvIpasamudrevekai sarpapaM prakSiped yAvadasau niSThito bhavati / tatastRtIyA sarpaparUpA zalAkA zalAkApalye prakSipyate / evamanena krameNa punaH punaranavasthitapalyasarSapA''pUraNariktIkaraNalabdhaikaikasarSaparUpAbhiH zalAkAbhiH zalAkApalyo yathoktapramANaH sazikhAkastAvadApUrayitavyo yAvattatraiko RECARREARRAKA For Private And Personal Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam // 184 // 'pyanyaH sarpapo na mAtIti / tataH pUrvaparipAvyAmato'navasthitaH palyA sarSapairApUraNIyaH / tataH zalAkApalyaM vAmakaratale TIkAdvayokRtvA pUrvAnavasthitapalyacaramasarvapAkrAntAvIpAtsamudrAdvA parataH pratidvIpaM pratisamudraM tvekaikaM sarpa prakSipet yAvadasaupetam // niSThito bhvti| tataH pratizalAkApalyaH saparUpA prathamA pratizalAkA prakSipyate / tato'nantarokto'navasthitapalya utpAvyate / tataH zalAkApalyacaramasapAkrAntAvIpasatsamudrAdvA parataH pUrvakrameNa dvIpasamudreSvekaikaM sarpapaM prakSiped yAvadasau niHzeSato niSThito bhavati / tataH zalAkApalye punarapi sarpaparUpA ekA zalAkA prakSipyate / tato'nantaroktAnavasthitapalyacaramasarSapAkrAnto dvIpa samudro vA yastadantamanavasthitapalyaM sarpapairbhUtvA tataH parataH punarapyekaikaM sarpapaM pratidvIpaM | pratisamudraM ca prakSipet yAvadasau niSThito bhavati / tato dvitIyA zalAkA zalAkApalye prakSipyate / evamaparAparAnavasthitapalyApUraNarikkIkaraNalagdhavikasapaidA zalAkApalya ApUrito bhavati / pUrvaparipATyA cAnavasthitapalyastadA zalAkApalyamutpAvya prAkkanAnavasthitapalyacasmasarpapAkAntAvIpAtsamudrAdvA parataH pratidvIpaM pratisamudraM caikaikaM sarSapaM prakSipet / yAkdasau nirlepo bhavatiH / tataH pratizalAkApalye sarpaparUpA dvitIyA zalAkA prakSipyate / tato'navasthitapalyamutpAvyAnantarariktIkRtazalAkApalyacaramasarSapAkrAntAvIpAtsamudrAdvA parataH pUrvakrameNa dvIpasamudrevekaikaM sarvapaM prakSiped yAvadasau niSThitobhavati / tataH punarapi zalAkApalye sarSaparUpA zalAkA prakSipyate, yatra cAsau dvIpe samudre vA niSThitastAvatpramANavistarAtmakamanavasthisapalyaM sarvapairApUrya tataH pastA pUrvakrameNa dvIpasamudrevakakaM sarpapaM prakSiped yAvadasau niSThitoM bhavati / tattaH zalAkApalye hitIyA zalAkA prakSiSyate / ekmanena krameNaM tAvadvaktavyaM yAvatrayo'pi pratizalAkApalyazalAkA For Private And Personal Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir palyAmavasthitAH paripUrNamApUritA bhavanti / tataH pratizalAkApalvamutpAvyaH niSThitasthAnAtparataH pratidvIpaM pratisamudra mekaikaM sarpapaM prakSipet yAvadasau niSThito bhavati / tato mahAzalAkApalye ekA sarpaparUpA zalAkA prakSipyate / tataH zalAkApalyamutpAvya pratizalAkApalyagatacaramasarSapAkrAntAdvIpAtsamudrAdvA parataH pratidvIpaM pratisamudramekaikaM sarpapaM prakSiped yAvadasau niSThito bhavati / tataH pratizalAkApatve ekA zalAkA prakSipyate / tato'navasthitapalyamutpATayet, utpATya ca zalAkApalyagataca smasarSapAkrAntAdvIpAtsamudrAdvA parato dvIpasamudreSvekaikaM sarvapaM prakSipet, tAvadgacched yAvadasau niHzeSato rikkImavati / tataH zalAkApalye prathamA zalAkA prakSipyate / tato'nantaroktAnavasthitapalyagata caramasarSapAkrAnto dvIpaH samudro vA yastatparyantavistarAtmako'navasthitapalyaH kalpayitvA sarvapairApUryate / tatastamutpAvya tato niSThitasthAnAtparato dvIpasamudreSvekaikaM sarvapaM prakSiped yAvadasau niSThito bhavati / tato dvitIyA zalAkA zalAkApalye prakSipyate / evaM zalAkApalyaH pUraNIyaH / evamApUraNotpATanaprakSepaparamparayA tAvadvaktavyaM yAva nmahAzalAkApalyapratizalA kApalya zalAkApalyAnavasthitapalyAH sarve'pi paripUrNazikhAyuktAH samApUritA bhavanti / atra ca yAvanto'navasthitapalyazalAkApalya pratizalA kApalya sarSapaprakSepavyAtA dvIpasamudrA yAvantazca catuSpalyasarSapA etAvatpramANo sazirekarUpona utkRSTaM saMkhyAtaM bhavati / taduktam -- "paDhamatipaluddhariyA, dIvudahI pallacausarisavA ya / sabovi esa rAsI, ruvUNoM paramasaMkhejaM // 1 // " iti / siddhAnte ca yatra kutracitsaMkhyAtagrahaNam, tatra sarvatrApi jaghanyotkRSTApAntarAlavartimadhyamaM saMkhyAtaM draSTavyam / taduktamanuyogadvAracUrNo siddhAnte - " jattha jattha saMkhejjagagahaNaM tattha tattha For Private And Personal Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazIti prakaraNam // 185 // sabattha ajahaNNamaNukkosayaM dahavaM" iti / uktaM saGkhyAtaM, sAmpratamasaGkhyAtakamucyate / tattu vidhA, parItAsaGkhyAtakaM yuktA- TIkAdvayosaGkhyAtakaM asaGkhyAtAsaGkhyAtakaM ca / punarapyekaikaM tridhA, jaghanyaM madhyama utkRSTaM ca / tatra jaghanyaM parItAsaMkhyAtakApetam // utkRSTa saGkhyAtakamevaikarUpAdhikaM draSTavyam / yata uktaM sUtre-"ukkosae saMkhejjae rUvaM pakkhittaM jahaNNayaM parittAsaMkhejayaM hoI" iti / tataH paramasaMkhyAtasaMkhyAsthAnAni sarvANyapi madhyamaparItAsaMkhyAtakarUpANi draSTavyAni yAvadutkRSTaM parItA-TU saMkhyAtakaM na bhavati / taccaivaMrUpam-jaghanyaparItAsaMkhyAtakasaMbandhIni yAvanti sarpapalakSaNAni rUpANi tAnyekaikazaH pRthaka pRthaka saMsthApya, tata ekaikasmin rUpe jaghanyaparItAsaMkhyAtakapramANo rAzivyavasthApyate / teSAM ca rAzInAM paraspara-12 mabhyAso vidhIyate / ihaivaM bhAvanA-asatkalpanayA kila jaghanyaparItAsaMkhyAtakarAzisthAne pazca rUpANi kalpyante / / tAni ca rUpANi pRthak pRthag vidhiyante / jAtAH paJca ekakAH eteSAmekakAnAM sthAne pratyekaM paJcaparimANo rAziyavasthApyate / eteSAM ca rAzInAmevamabhyAsaH kriyte| paJcabhi / guNitAH paJca, jAtA paJcaviMzatiH / eSA paJcabhirabhyasyate, jAtaM / paJcaviMzaM zataM / evamanenakrameNa parasparamabhyAse sati jAtAni paJcaviMzatyadhikAnyekatriMzacchatAni 3125 e-18 vamihApi yathoktajaghanyaparItAsaMkhyAtakarAzInAM pRthak pRthagU ekaikasmin rUpe vyavasthApitAnAM parasparamabhyAse sati yAvAn / rAzirutpadyate, tAvAn rUponaH sannutkRSTaM parItAsaMkhyAtakaM bhvti|ruupe ca prakSipte sati jaghanya yuktAsaMkhyAtakaM bhavati, tAva- | // 69 // pramANA eva ca samayA ekasyAmAvalikAyAM drssttvyaaH| tathA ca sUtraM jaghanyayuktAsaMkhyAtakAbhidhAnAnantaram-"AvaliyAvi hai tattilliyA ceva" iti| tataH paraM yAnyasaMkhyAtasaMkhyAsthAnAni tAni madhyamayuktAsaMkhyAtakasthAnAni draSTavyAni,yAvadutkRSTaM hai For Private And Personal Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yuktAsaMkhyAtaka na bhvti| taccaivam yAnijaghanyayuktAsaMkhyAtakarAzau rUpANi tAnyekaikazaH pRthak pRthak saMsthApya tata ekaikasmin rUpe jaghanyayuktAsaMkhyAtakapramANo raashirvyvsthaapyte| teSAM carAzInAM pUrvoktaprakAreNa parasparamabhyAse sati yAvAn rAziHsaMpadyate, tAvAn ekarUponaH sannutkRSTaMyuktAsaMkhyAtakaM bhvti| rUpeca prakSipte sati jaghanyamasaMkhyAtAsaMkhyAtakaM bhavati / anye punarAhuH-jaghanyayuktAsaMkhyAtakarAzau jaghanyayuktAsaMkhyAtakarAzinA vargite sati yAvAn rAziH saMbhavati yathA catukenacatuSke vargite SoDaza, tAvatpramANo rAzirekarUponaH sannutkRSTaM yuktAsaMkhyAtakaM bhavati / rUpe ca prakSiptesati jaghanyama saMkhyAtAsaMkhyAtakaM bhavati / tataH paraM yAnyasaMkhyAtasaMkhyAsthAnAni tAni sarvANyapi madhyamAsaMkhyAtAsaMkhyAtakasthAnAni, yAvadutkRSTamasaMkhyAtAsaMkhyAtakaM na bhavati / tatpunaH kiyat ? iti ced, ucyate, jaghanyAsaMkhyAtAsaMkhyAtakarAzirUpANi pRthak pRthag ekaikazo vyavasthApya tata ekaikasmin rUpe jaghanyAsaMkhyAtAsaMkhyAtakarAzirvyavasthApyate / teSAM ca rAzInAM parasparamabhyAse kRte sati yAvAn rAziH saMbhavati tAvAnekarUpahInaH sannutkRSTamasaMkhyAtAsaMkhyAtakaM bhavati / anye punarevamAhuH-jaghanyAsaMkhyAtAsaMkhyAtakarAzervargo vidhIyate / vargitasyApi ca tasya rAzeH punaranyo vargo vidhIyate / tataH punarapi tasya vargitavargitasyAnyo vargo vidhIyate / ityevaM trIn vArAn varge kRte sati imAn dazAsaMkhyAtakaprakSepAna prakSipet / -"logAgAsapaesA, dhammAdhammegajIvadesA ya / dabahiyA nigoyA, patteyA ceva bodhavA // 1 // ThiibaMdhajjhava-| sAyA, aNubhAgA jogacheyapalibhAgA / doNha ya samANasamayA, asaMkhapakkheva dasau tti // 2 // " "dabar3hiyA nigoyA" iti dravyasthitA nigodAH sUkSmANAM ca bAdarANAM cAnantakAyikajIvAnAM zarIrANi / 'patteyA' iti anantakAyikanya For Private And Personal Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkAdvayo paDazItiprakaraNam petam // // 186 // tiriktAH pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasAH pratyekazarIriNaH / 'ThiibaMdhajjhavasAyA' iti sthitivandhasya kAraNabhUtA adhyavasAyAH kaSAyodayarUpAH / "ThiiaNubhArga kasAyao kuNaI" itivacanAt / sthitibandhAdhyavasAyAH, te'pyasaMkhyAtA eva / tathAhi-jJAnAvaraNIyasya karmaNastAvajjaghanyasthitibandho'ntamuhUrtapramANaH / madhyamaH sa evaikasamayAdhiko dvisamayAdhika ityAdirUpaH / utkRSTastu triMzatsAgaropamakoTIkoTIpramANaH / eSAM ca sthitivandhAnAM nirvatakA adhyavasAyAH pratyekamasaMkhyeyalokAkAzapramANAH / "ThiibaMdhe ThiibaMdhe ajjhavasANANasaMkhayA logaa|" itivacanAta / evaM ca | satyekasminnapi jJAnAvaraNIye karmaNyasaMkhyAtAH sthitibandhAdhyavasAyAH prApyante / kiM punaH samasteSu karmasu ? iti / anu||bhAgA jJAnAvaraNIyAdikarmaNAM dalikeSu jaghanyamadhyamAdibhedabhinnA rasavizeSAH, teSAM niSpAdakAni yAnyadhyavasAyasthAnAni tAnyanubhAgadhandhAdhyavasAyasthAnAni, padaikadeze padasamudAyopacArAt / tatrAnubhAgabandhAdhyavasAyasthAnAnyanubhAgazabdenoktAni tAni cAsaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAni / 'jogacheyapalibhAgoM' iti / yogo manovAkAyanimittaM vIryam tasya prajJAcchedanakacchedena prativiziSTA nirvibhAgA bhAgA yogacchedapratibhAgAH, te ca jaghanyayogasthAnAdArabhyotkRSTayogasthAnaM yAvatpratyekamasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANA bhavanti / 'doNha ya samANasamayA' iti / yo samayorutsarpiNyavasapiNIrUpayoH samathAH paramaniruddhAH kAlavizeSAH, te'pyasaMkhyAtA eva / eteSAM ca dazAnAM rAzInAM prakSepe sati punaH samastasyApi sase pUrvavatrIna vArAn vargo vidhIyate / tata etAvatpramANo rAzirekarUpona utkRSTamasaMkhyAtAsaMkhyAtakaM bhavati / uktamasaMkhyAsakam , idAnImanantakamucyate / tadapi tridhA, parItAnantaka yuktAnantakaM anantAnantakaM c| punarapyekaikaM // 70 // For Private And Personal Use Only Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidhA, jaghanya madhyamamutkRSTaM ca / tatrotkRSTAsaMkhyAtAsaMkhyAtakarAzAvekarUpe prakSipte sati jaghanyaM parItAnantakaM bhavati / tataH paraM yAnyanantakarUpasaMkhyAsthAnAni tAni madhyamaparItAnantakAni draSTavyAni, yAvadutkRSTaM parItAnantakaM na bhavati / taccaivam-jaghanyaparItAnantakarAzau yAvanti rUpANi tAvatsaMkhyAkAnAM jaghanyaparItAnantakarAzInAM parasparamabhyAse kRte sati yAvAn rAzirbhavati, tAvAnekarUpahInaH sannutkRSTaM parItAnantakaM bhavati / rUpe ca prakSipte sati jaghanya yuktAnantakaM bhavati / etAvatpramANA abhavyajIvAH / tathA ca sUtraM jaghanyayuktAnantakasaMkhyAbhidhAnAnantaram-"abhavasiddhiyAvi tattiyA ceva" iti / iha tAvadetAvataiva paryAptam / ataH paraM tu vineyajanAnugrahAya madhyamayuktAnantakAdInyapi saMkhyAsthAnAnyupadaya'nte / tatra jaghanyayuktAnantakAtparANi yAnyanantasaMkhyAsthAnAni tAni madhyamayuktAnantakasthAnAni draSTa| vyAni, yAvadutkRSTaM yuktAnantakaM na bhavati / taccaivamavagantavyam-jaghanyayuktAnantakarAzau yAvanti rUpANi tAvatpramANAnAmeva jaghanyayuktAnantakarAzInAmanyonyamabhyAse kRte sati yAvAn rAziH saMpadyate tAvAnekarUponaH sannutkRSTaM yuktAnantakaM bhavati / rUpe ca prakSipte sati jaghanyamanantAnantakaM bhavati / tataH paraM yAnyanantasaMkhyAsthAnAni tAni sANyapimadhyamAnantAnantakarUpANi draSTavyAni / utkRSTaM tvanantAnantakaM nAstyeva / tathA ca sUtram-"ukkosayaM aNatANatayaM natthi" iti / anye punarAhuH-jaghanyAnantAnantakarAzestAvataiva rAzinA guNanasvarUpo vargaH kriyate, tatastasya vargitarAzeH puna|vargastasyApi bhUyo vargaH / evaM vAratrayaM varge kRte sati ime SaTU prakSepAH prakSipyante-"siddhA nigoyajIvA, vaNassaIkAla|puggalA ceva / sabamalogAgAsaM,chappeeNatapakkhevA // 1 // " ityasya vyAkhyA sarva eva siddhA apgtsklkmeklngkaaH| SARX-LARKI CROR ka. 32 For Private And Personal Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ssddshiitiprkrnnm|| 187 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA sarve'pi sUkSmabAdarabhedabhinnA nigodajIvA anantakAyikasattvAH, tathA sarve vanaspatayaH pratyekAnantavanaspatijIvAH, 'kAla' iti sarve'tItAnAgatAH samayAH, sarve pudgalAH samastapudgalAstikAyagatAH paramANavaH, tathA sarva samastamalokAkAzam, ayaM ca sarvazabdaH pratyekaM liGgavacanapariNAmena saMbandhanIyaH, sa ca tathaiva saMbandhitaH, ete pradarzitasvarUpAH SaDapi prakSipyanta iti prakSepAH, 'karmaNi ghaJ' prakSepaNIyA rAzayaH pUrvoktarAzau prakSipyante, tataH punarapyetAvatpramANasya rAzeH pUrvoktenaiva krameNa vAratrayaM vargo vidhIyate, tataH kevalajJAnadarzanaparyAyAH sarve'pi tatra prakSipyante, tata utkRTamanantAnantakaM bhavati / sUtrAbhiprAyatazcaivamapyutkRSTamanantAnantakaM na bhavatIti / prakRtamidAnImanustriyate / tatra yathokasaMkhyebhyo'bhavyebhyaH sakAzAdbhavyA anantaguNAH / kiMrUpAste ? ityAha- 'nirvANagamanArhAH' nirvRtigamanayogyAH // 62 // | sAsaNauvasamiya missaveya gakkha igmicchditttthiio| thovA do saMkhaguNA, asaMkhaguNiyA aNaMtA do // 63 // ( hAri 0 ) vyAkhyA - sAsAdanopazamikamizravedakakSAyika midhyAdRSTaya iti dvandvaH / tatra stokAH sAsAdanAH, tato dvAvaupazamikamizradRSTI saMkhyAtaguNau, tato'saMkhyAtaguNitA vedakAH, kSAyopazamikasamyagdRSTaya ityarthaH, etatsamyaktvavatAM devAdInAmasaMkhyaguNatvAt / tato'nantaguNau dau kSAyika mithyAdRSTI / tatra kSAyikeSvanantatvaM siddhApekSam mithyAdRSTipade ca bhAvitArthameva / iti gAthArthaH // 63 // iti samyaktve sapratipakSe'lpabahutvamuktam / tathA ( mala0 ) stokAH sAsAdana samyagdRSTayaH, tebhyaH saMkhyAtaguNA aupazamikasamyagdRSTayaH, keSAMcidevaupazamikasamyaktvataH For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 71 // Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pracyuteH, tataH pracyavamAnAnAM ca sAsAdanatvAt / tebhyo'pi caupazamikasamyagdRSTibhyaH sakAzAnmizrAH saMkhyAtaguNAH" tebhyo'pi kSAyopazamikasamyagdRSTayo'saMkhyAtaguNAH tebhyo'pi kSAyikasamyagdRSTayo'nantaguNAH, kSAyikasamyaktvavatAM siddhAnAmAnantyAt / tebhyo'pi mithyAdRSTayo'nantaguNAH, siddhebhyo'pi vanaspatijIvAnAmanantatvAt teSAM ca mithyAdRSTitvAt / iti // 63 // sannI thovA tatto, anaMtaguNiyA asanniNo hoMti / thovANAhArajiyA, tadasaMkhaguNA saAhArA // 64 // ( hAri0) vyAkhyA - saMjJinaH stokAH, tato'nantaguNitAH 'asaMjJinaH' manovijJAna vikalAH pRthivIkAyikAdisarvajIvA bhavantIti, kriyApadaM sarvAlpabahutvapadeSu yojyam / iti saMjJiSvalpabahutvamuktam / tathA stokA AhArakApekSayA'nantA apyanAhArakAH / eSAM cAnantatvaM pratisamayoddhRtanigodA saMkhyeyA bhAgapramANAnantakAyikajIvAnAmanantAnAM vigrahagatyApannAnAM tathA siddhAnAM cAnantAnAM sadbhAvAt / tebhyo'saMkhyAtaguNAstadasaMkhyAtaguNA bhavanti, ke ? ityAha-sahAhAreNa vartanta iti sAhArakAH / yato'nAhArakA vigrahagatyApannA ekaikanigodAsaMkhyeya bhAgavartina uktAH, zeSAJcAhArakAH / ato'nAhArakebhya AhArakA asaMkhyeyaguNA eva / iti gAthArthaH // 64 // ityuktamalpabahutvam, tadabhidhAnAca bhaNitaM mArgaNAsthAnagatAbhidheyapadaSaTkam / adhunA guNasthAnakeSu jIvasthAnAdyabhidheyapadadazakaM mArgayitukAmaH prathamatasteSveva jIvasthAnAnyAha, atrArthe'nyakartRkI saMbandha For Private And Personal Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNam // 188 // gAtheyam-"iya jiyaThANAIyaM, maggaNaThANesu maggiyamasesaM / saMpai guNaThANesuM, jIvahANAiyaM vocchN||1||" TIkAdvayoitaH prastutagAthocyate petam // (mala0) stokAH saMjJino jIvAH, devanArakasamanaskapaJcendriyatiryaGnarANAmeva saMjJitvAt / tebhyo'saMjJinaH saMjJi-13 vyatiriktA anantaguNAH, vanaspatikAyajIvAnAmanantatvAt / tathA stokA anAhArakAH, vigrahagatyApannasamuddhAtagatakevalibhavasthAyogikevalisiddhAnAmevAnAhArakatvAt / tebhyo'saMkhyAtaguNAH, sAhArA aahaarkjiivaaH| nanu ca siddhebhyonantaguNAH saMsArijIvAH te ca prAya AhArakAH, tatkathamasaMkhyAtaguNA anAhArakebhya AhArakAH? iti, naiSa doSaH, yataH pratisamayamekaikasya nigodasyAsaMkhyeyabhAgapramANA vigrahagatyApannA jIvA labhyante te cAnAhArakAH, tata AhArakajIvAnAmanAhArakajIvApekSayA'saMkhyAtaguNatvameveti // 14 // uktaM gatyAdiSu mArgaNAsthAneSu svasthAnApekSayA'lpabahutvam / idAnI guNasthAnakeSu jIvasthAnAni cintayannAhamicche save cha apaja sannipajjattago ya sAsANe / samme duviho sannI, sesesuM snnipjjtto||65|| (hAri0) vyAkhyA-mithyAdRSTau sarvajIvasthAnAni bhavantIti gamyam / tathA SaDaparyAptakajIvasthAnAni sUkSmarahitAni saMjJI paryAptakazceti saptamaM jIvasthAnakam , ka ? ityAha-sAsAdane / tathA 'samme' iti a-18|||2|| viratasamyagdRSTiguNasthAnake, kim ? ityAha-'vividhaH' paryAsAparyAptalakSaNa: saMjJIti jIvasthAnakavayam / / tathA 'zeSeSu' mizradezaviratyAdiSvekAdazaguNasthAnakeSusaMjJI paryApta ityeka jIvasthAnakam / iti gaathaarthH||65|| R-RIRIKA For Private And Personal Use Only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmprataM guNasthAnakeSu jIvasthAnakasamarthanAM sUcayan yogAdisaMbandhaM darzayaMzca teSu tAnevAha(mala.) mithyAdRSTiguNasthAnake sarvANyaparyAptasUkSmaikendriyAdIni paryAptasaMjJipaJcendriyaparyantAni jIvasthAnAni bhavanti, mithyAtvasya sarveSvapyeteSu saMbhavAt / tathA sUkSmaikendriyavarjitAH zeSAH SaTU aparyAptakAH saMjJI paryAptakazceti sapta jIvasthAnAni sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnake bhavanti / aparyAptakAceha karaNAparyAptakA draSTavyAH na tu labdhyaparyAptakAH,8 | teSu madhye sAsAdanasamyaktvasahitasyotpAdAbhAvAt / 'samme duviho sannI' iti aviratasamyagdRSTiguNasthAnake 'dvividhaH' | paryAptAparyAptarUpatayA dviprakAraH saMjJI jJAtavyaH / ihApyaparyAptakaH karaNApekSayA draSTavyaH na tu labdhyapekSayA, labdhyaparyAtakamadhye'viratasamyagdRSTerutpAdAbhAvAt / 'zeSeSu' mizradezaviratyAdiSu guNasthAnakeSu paryAptasaMjJipaJcendriyalakSaNamekameva jIvasthAnakaM draSTavyaM na zeSANi, teSAM mizrabhAkdezasarvaviratipratipattyabhAvAt / na ca pUrvapratipanna mizrabhAvo'nyeSu jIvasthAnakeSu labhyate-"na sammamiccho kuNai kAlaM" itivacanAt // 65 // upasaMhAramAhaiya jiyaThANA guNaThANagesu jogAi vocchmettaahe| jogAhAraduguNA, micche sAsaNa avirae ya // 66 // | (hAri0) vyAkhyA-iti jIvasthAnAni guNasthAnakeSUktAni / iti zeSo dRzyaH // 1 // ito yogAdi vakSye, iti gAthArDena sNbndho'bhihitH| sAmprataM saMbandhitamevArthamAha-yogA uktakharUpA bhavanti / kimazeSA api na ? ityAha-AhArakadikonAstrayodazetyarthaH, ka ? ityAha-'micche' iti mithyAdRSTau sAsA For Private And Personal Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazItiprakaraNam // 189 // dane'virate ca / iti gAthArthaH // 66 // tathA www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( mala0 ) ' itiH' evamupadarzitena prakAreNa jIvasthAnakAni guNasthAnakeSu draSTavyAni / 'ettAhe' iti ita UrdhvaM samprati 'yogAdi' AdizabdAdupayogAdiparigrahaH, 'vakSye' abhidhAsye / tatra yogAn tAvadAha - 'jogA' ityAdi / yogA AhAraka| dvikena AhArakatanmizralakSaNena UnA rahitAH zeSAstrayodaza mithyAdRSTau sAsAdane aviratau ca bhavanti / mithyAdRSTyA - diguNasthAnakatraye hi saMjJipazJcendriyo'pi labhyate, tasya ca yathoktAstrayodazApi yogAH saMbhavanti / yaccAhArakadvikaM taccaturdazapUrviNa eva / taduktam -- "AhAradugaM jAyai caudasapuvissa" iti / na ca mithyAdRSTyAdau caturdazapUrvAdhigamasaMbhava iti // 66 // uralaviuvavaimaNA, dasa mIse te viuvimIsajuyA / desajae ekkArasa, sAhAradugA pamatte te // 67 // ( hAri0) vyAkhyA - audArika vaikriyavAgmanAMsIti indra:, iti daza yogA mizra - "na sammamiccho kuNai kAlaM" itivacanAt / kArmaNaudArikavaikriyamizratrikaM na bhavati, AhArakadvikaM tu yatereva bhavati, ato mizra daza yogA iti bhAvanA / tathA te pUrvoktA daza yogA vaikriyamizrayutA ekAdazetyarthaH / ka ? ityAha- dezayate / tathA sahAhArakadvikena AhArakazarIratanmizralakSaNena vartanta iti sAhArakavikAste pUrvoktA ekAdaza trayodazetyarthaH, ka ? ityAha- 'pramatte' paSThaguNasthAnake / iti gAthArthaH // 67 // For Private And Personal Use Only TIkAdvayopetam // // 73 // Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA(mala.) audArikavaikriyacaturvidhavAgyogacaturvidhamanoyogalakSaNA daza yogA mizre samyagmithyAdRSTau bhavanti na zeSAH / tathAhyAhArakadvikasyAsaMbhavaH pUrvoktayuktereva, kArmaNazarIraM tvapAntarAlagatau saMbhavati, asya ca maraNAsaMbhavenApAntarAlagatyasaMbhavastatastasyApyasaMbhavaH, ata evaudArikavaikriyamizre'pi na saMbhavataH, tayoraparyAptAvasthAbhAvitvAt , tasyAM cAvasthAyAM samyagmithyAtvAbhAvAt / nanu ca mA bhUdevanArakasaMbandhi vaikriyamizram , yatpunarmanuSyatirazcAM samya-13 |gmithyAdRzAM vaikriyalabdhimatAM vaikriyakaraNasaMbhavena tadArambhakAle vaikriyamizraM bhavati tatkasmAnnAbhyupagamyate ?, ucyate, teSAM vaikriyakaraNAsaMbhavato'nyato vA yataH kutazcitkAraNAdAcAryeNAnyaizca tannAbhyupagamyate tanna samyagavagacchAmaH, tathAvidhasaMpradAyAbhAvAt , etacca prAgevoktamiti / ta evAnantaroktA daza yogA vaikriyamizrayutAH santa ekAdaza 'deshyte'| dezaviratiguNasthAnake bhavanti, ambaDasyeva vaikriyalabdhimato dezaviratasya vaikriyArambhasaMbhavAt / tathA 'pramatte' pramattaguNa-14 sthAnake ta evAnantarotA ekAdaza yogAH 'sAhAradvikAH' AhArakadvikasahitAH santastrayodaza bhavanti // 67 // ekkArasa apamatte, maNavaiAhArauralaveuvA / appuvAisu paMcasu, nava orAlo maNavaI ya // 68 // | (hAri0) vyAkhyA-ekAdaza yogAH, ka ? ityAha-apramatte, kIdRzAste? ityAha-manovAgAhArakodArikavaikriyANIti indvH| tatraudArikamizramaparyAptakatiryamanuSyANAM kevalisamuddhAte ca / kArmaNaM tu vigra-2 hagatau tiryagAdInAM kevalisamuddhAte ca / tathA''hArakamidaM pramattayateH / vaikriyamidaM tu devAdInAmiti / For Private And Personal Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazIti- ete catvAro yogA yathAyogameteSu bhavanti, ato'pramatte proktA evaikAdaza yogA bhaveyuriti / tathA'pUrvA-TIkAdvayoprakaraNam- diSu nivRttiyAdaraguNasthAnakAdiSu paJcasu kSINamohAnteSvityarthaH, kiyanto yogAH ? ityAha-naveti saMkhyau- petam // dArikamanovacAMsi ceti bandA, audArikakAyayogazcatvArimanAMsi catvAri vacanAni / iti gaathaarthH||68|| // 19 // / sAmprataM yogAn samarthayannupayogasaMbandhaM darzayannAha| (mala0) caturvidhavAgyogacaturvidhamanoyogAhArakaudArikavaikriyalakSaNA ekAdaza yogAH 'apramatte' apramattaguNasthAnake bhavanti / yattu vaikriyamizramAhArakamidaM ca tanna saMbhavati, taddhi vaikriyasyAhArakasya ca prArambhakAle bhavati, tadAnIM |labdhyupajIvanAdinautsukyabhAvataH pramAdasaMbhava iti / tathA audArikamizramaparyAptAvasthAyAm, kArmarNa tvapAntarAlagatau, prAyadvobhe'pi kevalisamuddhAtAvasthAyAm, tataste'pIha pUrvatra ca guNasthAnake na saMbhavata iti / 'appuvAisu' ityAdi / apU diSvapUrvakaraNAdiSu kSINamohaparyanteSu paJcasu guNasthAnakeSvaudArikaM caturvidha manazcaturvidhA vAgU ityete nava yogA 8 bhavanti na zeSAH, atyantavizuddhatayA teSAM vaikriyAhArakArambhAsaMbhavAt , tatra sthitAnAM ca khabhAvata eva zreNyArohAbhAvAt / AdaurikamizrakArmaNakAyayogAbhAvastu pUrvoktayuktarevAvaseya iti // 18 // caramAimamaNavaidugakammuraladurgati jogiNo sattAgayajogoya ajogI,vocchamao baarsuvoge||19|| // 74 // (hAri0) vyAkhyA-manazca vAk ca tayoDhike manovAgdike, caramaM cAntyaM, Adima cAyaM caramAdime, te ca te manovAgchike ca caramAdimamanovAgdvike, caramAdimaM ca mano'satyAmRSaM satyaM cetyarthaH, gharamA SACARESMARACK For Private And Personal Use Only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir C NAGACASSACAN AdimA ca vAgasatyAmRSA satyA cetyarthaH, tatazcaramAdimanovAgdvike ca kArmaNaM caudArikadikaM caudArika||zarIratanmizralakSaNaM caramAdimamanovAgdvikakArmaNIdArikam, ityete sapteti saMbandhaH, yogA bhavanti / kasya ? ityAha-'yoginaH' syogikevlinH| tatra manodvikaM dUradezasthamanaHparyAyajJAnAdiSu dravyamanovyApAraNAt / vAgdvikaM dezanAdAvupayogAt / kArmaNa audArikamizrazca kevalisamuddhAte'STasAmayike yathAsaMbhavamaudArikazca camaNAdau draSTavya iti, tathA gatayogazcAyogIti / iti yojitA yogA guNasthAnakeSu 2 / vakSye'bhidhAsye'ta Urca, kAn ? upayogAn prAkapratipAditakharUpAn, kiyataH? dvAdaza guNasthAnakeSviti prkrmH| iti gaathaarthH|| 69 // prastAvitamevAha(mala0) caramAdimarUpaM manodvikaM caramAdimarUpaM ca vAgdikaM kArmaNamaudArikatanmizralakSaNamaudArikadvikaM ceti sapta yogAH 'yoginaH' sayogikevalino bhavanti / tatra caramaM mano'satyAmRSA, Adima satyam , evaM caramAdime vAcAvapi drssttvye| kArmaNaudArikamizre tu samuddhAtAvasthAyAmiti / "gayajogo u ajogI' iti ayogI ayogikevalI gatayoga eva bhavati, yogAbhAvanibandhanatvAdayogitvAvasthAyAH, tuzabda evakArArthaH, tadevamabhihitA guNasthAnakeSu yogaa| sAmpratameteSvevopayogAnabhidhAtukAma Aha-'vocchamao' ityAdi / vakSye'bhidhAsye'ta Urdhva guNasthAnakeSu dvAdaza upayogAn 69 tAnevAha AMERASAC For Private And Personal Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam // 19 // ANACASSACROSS accakkhucakkhudaMsaNamannANatigaM ca micchsaasaanne|avirysmme dese, tinANadaMsaNatigaMti cha u||7||diikaaddhyo| (hAri0) vyAkhyA-darzanazabdasya pratyekamabhisaMbandhAdacakSurdarzanacakSurdazanamiti dvandaH, tathA'jJAna petam // trikaM ceti pazcopayogAH, kayoH ? ityAha-vacanavyatyayAnmithyAdRSTisAsAdanayoriti bandaH / tathA'viratasamyaktve 'deze' dezavirate ca, kim ityAha-trijJAnadarzanatrikamiti karmadhArayatatpuruSagarbhaH samAhAradvandvaH, ityete SaDupayogAH / iti gAthArthaH // 70 // tathA| (mala0) acakSurdarzanaM cakSurdarzanaM ajJAnatrikaM ca matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgalakSaNamityete paJcopayogA mithyAdRSTisAsAdanaguNasthAnakayorbhavanti na zeSAH, samyaktvaviratyabhAvAt / tathA'viratasamyagdRSTau dezavirate ca trINi jJAnAni matizrutAvadhilakSaNAni, darzanatrikaM cakSuracakSuravadhidarzanalakSaNamityete SaDupayogA bhavanti na zeSAH, mithyAtvasarvaviratyabhAvAt // 7 // mIse te cciya mIsA, satta pamattAisuM smnnnaannaa| kevaliyanANadaMsaNauvaogA jogajogIsu // 71 // | (hAri0)vyAkhyA-mizraguNasthAnake ta eva pUrvoktAH SaDupayogA ajnyaanmishraaH| tathA saptopayogAH, | keSu ityAha-pramattayatyAdiSu kSINamohAnteSu sataguNasthAnakeSu, kIdRzAH? smn:pryaayjnyaanaaH| te ciya' ityatrApi saMbandhAtta evaM pUrvoktAH SaDupayogAH samanaHparyayajJAnAH sptetyrthH| tathA kevalikajJAnadarzanopayo For Private And Personal Use Only Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAviti karmadhArayaH, kayoH ? ityAha- 'yogyayoginoH' sayogyayogikevaliguNasthAnakayorbhavata iti zeSaH / iti gAthArthaH // 71 // ityuktA upayogA guNasthAnakeSu / sAmpratamihaivAgamoktAnAmapi keSAMcidarthAnAmanadhikRtatvamAha( mala0) 'mizra' mizraguNasthAnake ta eva pUrvoktAH SaDupayogA ajJAnamizrA draSTavyAH, tasyobhayadRSTipAtitvAt / kevalaM kadAcitsamyaktvabAhulyena jJAnabAhulyam, kadAcicca mithyAtvabAhulyenAjJAnabAhulyam, samakakSatAyAM tUbhayorapi samateti / asmiMzca guNasthAnake yadavadhidarzanamuktaM tatsaiddhAntikamatApekSayA draSTavyamityuktaM prAk / tathA pramattAdiSu kSINamohaparyanteSu saptasu guNasthAnakeSu ta eva pUrvoktAH SaD upayogAH 'samaNanANA' iti samanaHparyAyajJAnAH santaH sapta bhavanti na zeSAH, mithyAtvaghAtikarmakSayAbhAvAt / tathA kevalikajJAnadarzanalakSaNau dvAvupayogau sayogikevalini ayogikevalini ca guNasthAnake bhavato na zeSA daza jJAnadarzanalakSaNAH, taducchedenaiva kevalajJAnadarzanotpatteH / "nami u chAumatthie nANe" itivacanAt // 71 // tadevamuktA guNasthAnakeSUpayogAH / sAmprataM yadiha prakaraNe sUtrAbhimatamapi kArmagranthikAbhiprAyAnusaraNato nAdhikRtaM taddarzayannAha - sAsaNabhAve nANaM, viubvigAhArage uralamissaM / negiMdisu sAsANo, nehAhigayaM suyamayaMpi // 72 // ( hAri0) vyAkhyA - 'sAsAdanabhAve' sAsAdane sati jJAnamityAdi 'zrutamatamapi' siddhAntAbhipretamapi For Private And Personal Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazItiprakaraNam // 192 // RECORRESEARCOASARANGOfte na' va 'iha' asmin prakaraNe 'adhikRtaM' abhyupagatam, kiMtvajJAnamevAdhikRtaM karmagranthAbhimAyasyehAzrita-TIkAdvayotvAditi sNbndhH| tathA vaikriyAhArake' vaikriyAhArakakaraNe audArikamizramityapi nAdhikRtam, kintu vaikri- petam // yamizramAhArakamizraM cAdhikRtam, tasyaiva pradhAnatvAt / tathA 'na' naivaikendriyeSu'sAsANo' iti liGgavyatyayAtsAsAdanamiti na cAdhikRtam, kintvekendriyeSu sAsAdanamadhikRtaM tata eva hetoH| iti gaathaarthH||72|| ito lezyAsteSvevAbhidhitsurAha| (mala.) 'sAsAdanabhA sasAdanasamyagdRSTitve sati jJAnaM bhavati, nAjJAnamiti / 'zrutamatamapi' sUtrasammatamapi, tathAhi-"beiMdiyANaM bhaMte ! kiM nANI annANI? goyamA! NANIvi aNNANIvi / je nANI te niyamA dunaannii| taMjahA-AbhiNibohiyanANI suyaNANI / je aNNANI te vi niyamA duannANI / taMjahA-maiannANI suyaannANI y||" ityAdi sUtre dvIndriyAdInAM jJAnitvamabhihitam , tacca sAsAdanasamyaktvApekSayaiva na zeSasamyaktvApekSayA, asaMbhavAt / uktaM ca prajJApanATIkAyAm-"beiMdiyassa do NANA kahaM labbhaMti , bhaNNai, sAsAyaNaM paDucca tassApajjattayassa do NANA labhaMti" iti / tataH sAsAdanabhAve'pi jJAnaM sUtre sammatameva, taccetthaM sammatamapi neha prakaraNe'dhikRtaM // 76 // kiMtvajJAnameva, kArmagranthikAbhiprAyasyAnusaraNAt / tadabhiprAyazcAyam-sAsAdanasya mithyAtvAbhimukhatayA tatsamyaktvasya malImasatvena tannibandhanasya jJAnasyApi malImasatvAdajJAnarUpateti / tathA sUtre vaikriye AhArake cArabhyamANe tena prArabhyamANena sahaudArikasya mizrIbhavanAt, audArikamizramuktam / tathA cAha prajJApanATIkAkAraH-yadA punaraudArika 4% C4O For Private And Personal Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarIrI vaikriyalabdhisaMpanno manuSyaH paJcendriyatiryagyoniko vA paryAptabAdaravAyukAyiko vA vaikriyaM karoti tadaudArika zarIrayoga eva vartamAnaH pradezAn vikSipya vaikriyazarIrayogyAn pudgalAnAdAya yAvadvaikriyazarIraparyAptyA paryAptiM na gacchati tAvadvaikriyeNa mizratA vyapadezazcaudArikeNa tasya pradhAnatvAt / evamAhArakeNApi saha mizratA draSTavyA / AhArayati ca tenaiveti tenaiva vyapadeza iti / parityAgakAle ca vaikriyasyAhArakasya ca yathAkramaM vaikriyamizramAhArakamizraM ca / uktaM ca prajJApanATIkAyAmevAhArakamadhikRtya -yadAhArakazarIrI bhUtvA kRtakAryaH punarapyaudArikaM gRhNAti tadA''hArakasya pradhAnatvAdaudArikapravezaM prati vyApArabhAvAnna parityajyate, yAvatsarvathaivAhArakaM tAvadAdArikeNa saha mizratetyAhArakamihai zratA ityAhArakamizrazarIrakAyaprayoga iti / taccettham-vaikriyAhArakArambhakAle audArikamiznaM sUtre'bhihitamapi neha prakaraNe'dhikRtaM kArmagranthikaH, guNavizeSapratyayasamutthalabdhivizeSakAraNatayA prArambhakAle parityAgakAle ca vaikriyasyAhA rakasya ca prAdhAnya vivakSayA vaikriyamizrasyAhArakamizrasyaiva cAbhidhAnAt tadabhiprAyasya cehAnusaraNAt / tathA naikendrilAyeSu 'sAsANo' iti bhAvapradhAno'yaM nirdezaH sAsAdanabhAvaH sUtre mataH, anyathA dvIndriyAdInAmivaikendriyANAmapi jJAni tvamucyeta na cocyate, kintu vizeSataH pratiSidhyate / tathAhi-"egiMdiyANaM bhaMte ! kiM nANI aNNANI ? goyamA! no || nANI niyamA annANI" iti / sa cetthaM sAsAdanabhAvapratiSedhaH sUtre mato'pi kenacitkAraNena kArmagranthikarnAbhyupaiyata, itIhApi nAdhikriyate tadabhiprAyasyaiveha prAyo'nusaraNAditi / 'nehAhigayaM suyamayaMpi' ityetadvibhaktipariNAmena pratipAda saMbandhanIyaM tathaiva ca saMbandhitamiti // 72 // C For Private And Personal Use Only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kcbatrth.org ssddshiitiprkrnnm||19|| SIR-CHAR guNasthAmakeSveva lezyA abhidhitsurAha TIkAdvayolesA tinni pamattaM, teUpamhA u appamattA / sukkA jAva sajogI, niruddhaleso ajogi ti||73||17 | petam // | (hAri0) vyAkhyA-AdyAstisro lezyAH pramattAntAH pramattAtparato na bhavantIti pramattaM yAvatpaDapI-18 tyarthaH / tathA taijasIpadme tvapramattAnte'pramattAtparataste na bhavato'pramatte antyAstisro lezyA ityarthaH / / tato'pramattAdUrdhva 'zuklA' zuklalezyaikaivetyartho yAvat sayogiguNasthAnam / tathA 'niruddhalezyaH' alezya ityarthaH, ko'sau ? ityAha-'ayogI' ayogikevalI / itizabdo lezyAdvArasamAsyarthe / iti gAthArthaH // 73 // | ityuktA lezyA guNasthAnakeSu 4 / sAmprataM bandhahetavaH, te ca mUlabhedatazcatvAra uttarabhedataH saptapazcAzaditi tAnubhayathA'bhidhitsurAha (mala0) AdyAstisro lezyAH 'pramattAntAH' pramattaguNasthAnakaparyantA bhavanti, pramattAtparato na bhavantIti yAvat / tejaHpadmalezye tu 'apramattAnte' mithyAdRSTiguNasthAnakAtprabhRti yAvadapramattaguNasthAnakaM tAvadbhavata ityarthaH / 'sukkA jAva sa-4 jogI' iti mithyAdRSTiguNasthAnakAtprabhRti yAvatsayogikevaliguNasthAnakaM tAvat 'zuklA' zuklalezyA bhavati / 'niruddhaleso ajogi tti' ayogI ayogikevalI 'niruddhalezyaH' apagatalezyo bhavati / itirvAkyaparisamAptau / iha lezyAnAM pratyekamasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyadhyavasAyasthAnAni / tato mandAdhyavasAyasthAnApekSayA zuklalezyAdInAmapi | mithyAdRSTyAdau kRSNalezyAdInAmapi pramattaguNasthAnake'pi saMbhavo na virudhyata iti // 73 // For Private And Personal Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir HME tadevamuktA guNasthAnakeSu lezyAH / sAmprataM bandhahetayo vaktumavasaraprAptAH, te ca mUlabhedatazcatvAra uttarabhedatazca sapta|pazcAzat, etAnubhayathA'pyabhidhitsurAhabaMdhassa micchaaviraikasAyajoga tti heyvocuro|pNc duvAlasa paNuvIsa panarasa kameNa bheyA siN||74|| | (hAri0) vyAkhyA-mithyAtvAviratikaSAyayogAH, 'iti' amunA prakAreNa bandhasya muulhetvshctvaarH| eSAM ca mithyAtvAdInAM 'krameNa' paripATyA iti saMbandhaH / paJca-dvAdaza-paJcaviMzati-paJcadazasaMkhyA bhedA bhavanti / ete ca mIlitAH sptpnycaashdvndhhetuuttrbhedaaH| iti gAthArthaH // 74 // etAneva vivRNvannAha(mala0) 'bandhasya' sAmarthyAjjJAnAvaraNIyAdikarmabandhasya mUlahetavazcatvAraH / ke te? ityaah-mithyaatvaavirtikssaayyogaaH| tatra mithyAtvaM viparItAvabodhasvabhAvam / aviratiH sAvadhayogebhyo nivRttyabhAvaH / kapAyayogAH prAnirUpi-| tsvruupaaH| nanvanyatra pramAdo'pi bandhaheturabhidhIyate, taduktam-"mithyAtvAviratipramAdakaSAyayogA bandhahetavaH" iti| sa kathamiha noktaH, ucyate, kArmagranthikairmadyaviSayarUpasya tasyAviratAvevAntarbhAvo vivakSitaH kaSAyazca pRthgevoktH| vaikriyArambhAdisaMbhavI tu pramAdo yogagrahaNenaiva gRhIta ityadoSaH / amISAmevottarabhedAnAha-'paMca' ityAdi / mithyAtvasyosarabhedAH paJca, aviratedvAdaza, kaSAyANAM paJcaviMzatiH, yogAnAM paJcadaza // 74 // etAneva svarUpataH kathayannAha HARROR.. OM For Private And Personal Use Only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam petam // // 194 // SSESSIOMRS. |AbhiggahiyaM aNabhiggahaM ca taha abhinivesiyaM cev|sNsiymnnaabhogN, micchattaM paMcahA evaM // 75 // bArasavihA aviraI,maNaiMdiyaaniyamo chkaayvho| solasa nava ya kasAyA, paNuvIsaM pnnrsjogaa||76 (hAri0) vyAkhyA-AbhigrahikaM dIkSitAnAm anabhigrahaM cetareSAm 2 / tathA''bhinivezika goSThAmAhilAdInAm 3 / sAMzayikaM jinoktatatveSu saMzayavatAm 4 / anAbhogamekendriyAdInAm 5 / mithyAtvaM paJcadhA 'evaM' ityevaMprakAramiti // 75 // atha dvitIyagAthA vyAkhyAyate-dvAdazavidhA'viratirbhavati / katham ? ityAha-manazzendriyANi ca manaindriyANi, teSAmaniyamo'niyantraNamiti smaasH| tathA SaT ca te kAyAzca pRthivyAdayaH teSAM ca vadho hiMseti smaasH| tathA SoDaza nava ca kaSAyAH prasiddhasvarUpAH kiyanto mIlitA bhavanti? ityaah-pshcviNshtiH| tathA paJcadaza yogA:prAkpratipAditakharUpAH iti gAthAbayAtheM // 76 // atha bandhahetUttarabhedAn guNasthAnakeSu yathAsaMkhyena yojayatrAha(mala0) gAthAdvayam / mithyAtvamuktasvarUpam / 'evam' amunA prakAreNa 'paJcadhA' pazcaprakAram / kena ca prakAreNa ? ityAha-AbhigrahikaM 1, anAbhigrahikaM 2 ca, tathA''bhinivezikaM 3 caiva, sAMzayikaM 4, anAbhogika 5 miti / tatrAbhigraheNa idameva darzanaM zobhanaM nAnyadU ityevaMrUpeNa kudarzanaviSayeNa nivRttamAbhigrahikam , yadazAboTikAdikudarzanAnAmanyatamaM darzanaM gRhNAti 1 / etadviparItamanAbhigrahikam , yadvazAtsarvANyapi darzanAni zobhanAnItyevamISanmAdhyasthyamupa-15 jAyate 3 / AbhinivezikaM yadabhinivezena nirvRttam , yathA goSThAmAhilAdInAm 3 / sAMzayikam , yadazAdbhagavadarhadupa SISRA // 70 // For Private And Personal Use Only Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SEARCANER diSTeSvapi jIvAditattveSu saMzaya upajAyate, yathA na jAne kimidaM bhagavaduktaM dharmAstikAyAdi satyamutAnyatheti 4 / anA bhogikaM yadanAbhogena nivRttam , taccaikendriyAdInAmiti 5 / tathA dvaadshvidhaa'virtiH| katham ? ityAha-'maNaiMdiyaaniyamo chakAyavaho' iti pazcAnAmindriyANAM SaSThasya ca manasaH svasvaviSaye pravartamAnasya yadaniyamanaM aniyantraNam / / tathA SaNNAM pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasarUpANAM kAyAnAM vadho hiMsA iti / tathA kaSAyAH prAguktazabdArthAH pnycviNshtiH| katham ? ityAha-poDaza nava ceti| tatra krodhamAnamAyAlobhA pratyekamanantAnubandhino'pratyAkhyAnAvaraNAH pratyAkhyAnAvaraNAH saMjvalanAzca tataste SoDaza bhavanti / tatra pAraMparyeNa bhavamanantamanubadhnantItyevaM zIlA anantAnubandhinaH, udayasthAnAmamISAM samyaktvavighAtakRttvAt / tathA'lpamapi pratyAkhyAnamAvRNvantItyapratyAkhyAnAvaraNAH, tadudaye lezato'pi prtyaakhyaanaanutptteH| pratyAkhyAnaM sarvaviratirUpamAvRNvantIti prtyaakhyaanaavrnnaaH| tathA parISahopasargAdisaMpAte cAritriNamapi sam ISajjvalayantIti saMjvalanAH / pazcAnupUrvyA ca svarUpameteSAmevam-"jalareNupuDhavipavayarAIsariso caubiho koho / tiNisalayAkaTThaThiyaselatthaMbhovamo mANo // 1 // mAyAvalehigomuttimiMDhasiMgaghaNavaMsamUlasamA / loho halidakhaMjaNakaddamakimirAgasAriccho // 2 // pakkhacaumAsavaccharajAvajIvANugAmiNo kamaso / devanaratiriyanArayagaisAhaNaheyavo bhaNiyA // 3 // " iti / tathA vedatrikahAsyAdiSaTTarUpA nava nokaSAyAH / teca kaSAyasahacAritvAdupacAreNeha kaSAyA ityuktaaH| tatra vedatrikaM prAganirdiSTasvarUpam / hAsyAdiSaTuM hAsyaratyaratibhayazokajugupsAlakSaNam / tatra sanimittamani 1 "nAmeSAm" "nAmeteSAm" ityapi / For Private And Personal Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ssddshiitiprkrnnm|| 195 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mittaM vA yaddhasanaM taddhAsyam / bAhyAbhyantareSu vastuSu prItI ratiH / teSvevAprItiraratiH / bhayaM trAsaH / paridevanA diliGgaH 4 TIkAdvayozokaH / sacetanAcetaneSu vastuSu vyalIkakaraNaM jugupsA iti / yogAH pazcadaza, te ca sarve'pi prAk pratipAdita svarUpAH // 75 // 76 // petam // mUne bandhahetUna guNasthAnakeSu cintayannAha peNapanna pennatiyachehiya catte uNacatta chacaMDa dugviisaa| solesadeM sane vane vasate heuNo na u ajogimmi 77 ( hAri0 ) vyAkhyA - asyAH kenApyabhiprAyeNa sUtrakAreNa padvivarNaM na kRtam, tacca yathAvabodhamasmAbhiH zAstrAnusAreNa likhyate - tatra sAmAnyena pUrvoktAH saptapaJcAzaduttarabhedA bandhahetavo bhavanti 57 / tato mithyAdRSTerAhArakatanmizravarjanAtpaJcapaJcAzadevaM mantavyAH, tadvarjanaM tu saMyamavatastatsadbhAvAditi 55 / tathA pUrvoktAyAH paJcapaJcAzato mithyAtvapaJcake'panIte sAsAdanasya paJcAzadraSTavyAH 50 / samyagmithyAdRSTastu paralokagamanAbhAvAtkArmaNa audArikamizraM vaikriyamizraM ca na saMbhavati, anantAnubandhyudayasya cAsya niSiddhatvAt, anantAnubandhicatuSTayaM ca nAsti, ata eteSu saptasu pUrvoktAyAH paJcazato'panIteSu zeSAstricatvAriMzaduuttarabhedA bhavanti 43 / tathA'viratasya paralokagamanasaMbhavAt pUrvApanIta kArmaNaudArikamizravaikriyamizratraye pUrvoktatricatvAriMzati punaH prakSise SaTcatvAriMzadbhedA bhavanti 46 / tathA dezaviratasyApratyAkhyAnAvaraNodayasya niSiddhatvAdapratyAkhyAnAvaraNacatuSTayaM tathA vigrahagatAvaparyAptAvasthAyAM ca dezaviraterabhAvAt kArmaNaudArika mizrayaM trasAsaMyamAnnivRttatvAt trasAsaMyamazca na saMbhavati, ata etAni pUrvoktAyAH SaTcatvA For Private And Personal Use Only // 79 // Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CARE riMzato'panIyante, tataH zeSA ekonacatvAriMzadvandhahetavo bhavanti / atrAha, nanu dezaviratanasAsaMyamAtsaMkalpajAdeva nivRtto na tvArambhajAdeH, tatkathaM sarvo'pyeSo'panIyate satyam, kintu, gRhiNAmazakyaparihAratvena sannapyArambhajanasAsaMyamona vivakSita itydossH| etacca zatakavRhacUrNimanuzritya likhitamiti nAtra khamanISikA bhAvanIyeti / tathA pramattasya pUrvApanItatrasAsaMyamavyatiriktAnAmekAdazAviratInAmabhAvAt pratyAkhyAnAvaraNAnAM cAbhAvAdeva AhArakaddhikasadbhAvAt pUrvoktAyAmekonacatvAriMzati paJcadazake:panIte dike ca kSipte SaDriMzatyuttarabhedA bhavanti 26 / tathA'pramattasya tvanantaroktAyAH Sar3izatelabdhyanupajIvanenAhAravaikriyAnArambhakatvAddhakriyamizrAhArakamizradvaye'panIte zeSAzcaturvizatyuttarabhedA bhavanti 24 / tathA'pUrvakaraNe tvativizuddhatvAdvaikriyAhArakamapi na saMbhavatyeva, tato vaikriyAhArakadike'nantaroktAyAzcatuvizatemadhyAdapanIte zeSA dvAviMzatirbhavati 22 / tathA'nivRttibAdarasya tu hAsyAdiSaTkasyApUrvakaraNa eva vyavacchinnatvAt zeSAH saMjvalanAzcatvAraH kaSAyAH, vedatrayam, mano 4 bacanau 4 dArikarUpA nava yogAH,15 ete SoDaza bhavanti 16 / yAvadyApi veyaM saMjvalanatrayaM ca nApagacchati, tadapagamane tu yathAsaMbhavo vaacyH| tathA sUkSmasaMparAyasya vedatrayakrodhAditrikayoranivRttibAdara eva vyavacchinnatvAccheSA nava yogA: saMjvalanalobhazceti daza bhavanti 10 tathA trayANAmupazAntAdInAM yogapratyaya eva bandhaH, tatazcopazAnta 1-"duttarabhedA labhyante" ityapi / / For Private And Personal Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam // 196 // kSINamohayoH pratyeka navadhA bhavati, aSTau manovAcaH audArikakAyayogazceti 9 tathA sayogikevalinastu TIkAdvayoyogaH saptadhA bhavati, pUrvoktanavakamadhyAnmRSAmizrarUpe manodaye evaM vAradvaye cApanIte audArikamizrakA- petam // maNe ca kSipte sati / tathA'yogI tu pratyayAbhAvAdavandhakaH / ayamoM gAthAbhirapi kathyate ziSyAnugrahArtham-"AhAragadugahINA, paNavannA hoi micchadidvimmi 55 / sA micchapaNagahINA, pannAsA taha ya sAsANe 50||1||saa cauNaMtakasAyA 4, orAlaviuvvimIsakammaigaM / iya sattageNa rahiyA, teyAlA mIsaguNaThANe 43 // 2 // orAliyaveubviyamIsadugaM taha ya kammaNasarIraM / eya tigeNaM sahiyA, avirayasaMmaMmi chAyAlA 46 // 3 // orAlamIsakammaNacaughIyakasAyatasaaviraI ya / iya sattageNa rahiyA, iguyAlA desaviraiyaMmi 39 // 4 // taiyakasAyacaukaM, ekkArasa aviraI ya mosUNa / AhAragadugasahiyA, pamattasAhussa chabbIsA 26 // 5 // viuvAhAragamIsagarahiyA cauvIsa hoi apamatte 24 / AhAragaveubviyahINaduvIsA apuvaMmi 22||6||haasaaichkkrhiyaa, solasa aniyahibAyare hoMti 16 / saMjalaNaveyatiyatiyarahiyA iha hoMti dasa suhame 10 // 7 // uvasaMte 9 taha khINe 9, nava nava heU ya lohprihiinnaa| domaNadovairahiyA, kammaNaorAlamIsajuyA // 8 // evaM satta sajoge7, ee savve na huMta'jogaMmi / caudasa x // 8 // guNaThANesuM, paNavaniccAi vakkhAyaM // 9 // " iti gAthArthaH // 77 // ityuktA bandhahetavaH / adhunA yeSAM karmaNAmete bandhahetavastebhyasteSAM bandhaM darzayan saMkhyA viziSTAni tAnyAha -- For Private And Personal Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (mala0 ) iha mithyAtvAdyavAntarabhedAnAmanantaroktAnAM paJca dvAdazAdInAmekatra mIlane saptapaJcAzadbhavati / tatra mithyAdRSTiguNasthAnake AhArakatanmizravoH zeSAH paJcapaJcAzadvandhahetavo bhavanti / AhArakadvikavarjanaM tu 'saMyamavatAM tadudayo nAnyasya' itivacanAt / tathA sAsAdanasamyagdRSTau paJcAzadvandhahetavaH, mithyaatvpnycksyehaasNbhvenopnynaat| tathA samyagmithyAdRSTau tricatvAriMzadvandhahetavaH, yato'tra "na sammamiccho kuNaikAlaM" itivacanAt, na paralokagamanaM tadabhAvAcca na kArmaNaudArikamizravaikriyamizrasaMbhavaH, anantAnubandhyudayasya cAtra niSiddhatvAdanantAnubandhicatuSTayamapi na saMbhavati, ata eteSu saptasu pUrvoktAyAH paJcAzato'panIteSu zeSAstricatvAriMzadeva bhavati / tathA'viratasamyagdRSTiguNasthAnake SaTcatvAriMzadvandhahetavaH, yato'tra paralokagamanasaMbhavAt pUrvApanItaM kArmaNaudArikamizravaikriyamizralakSaNaM trikaM pUrvoktAyAM tricatvAriMzati punaH prakSipyata iti / tathA dezaviratiguNasthAnake ekonacatvAriMzadvandhahetavaH yasmAnnAtrApratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayaH, na ca sAsaMyamaH, nApyetadguNasthAnakamapAntarAlagatAvaparyAptAvasthAyAM vA labhyate, tato'pratyAkhyAnAvaraNacatuSTayakArmaNaudArikamizratrasAsaMyamarUpeSu saptasu pUrvoktAyAH SaTcatvAriMzato'panIteSu zeSA ekonacatvAriMzadvandhahetavo bhvnti| nanu dezaviratastrasAsaMyamAtsaMkalpajAdeva nivRtto na tvArambhajAt , tatkathameSo'trA-18 panIyate ? iti, naiSa doSaH, Arambhe'pi tasya yatanayA pravartamAnatvena tannimittasya trasAsaMyamasya sato'pIhAvivakSaNAt / tathA pramattaguNasthAnake SaDviMzatirbandhahetavaH, yata ihaikAdazadhA'viratiH pratyAkhyAnAvaraNacatuSTayaM ca na saMbhavati, AhArakadvikaM ca saMbhavati, tataH pUrvoktAyA ekonacatvAriMzataH paJcadazake'panIte dvike ca tatra prakSipte paDviMzatireva bhavati / CARRCRACROR For Private And Personal Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazIti prakaraNam // 197|| tathA'pramattasya labdhyanupajIvanenAhArakavaikriyAnArambhAdAhArakamizravaikriyamizralakSaNe dvike SaDiMzaterapyapanIte zeSAzcatu-19 TIkAdvayovizatibandhahetavo'pramattaguNasthAnake bhavanti / apUrvakaraNaguNasthAnake tu vaikriyAhArake api na saMbhavataH, ityanantaro- * petam // kAyAzcaturviMzateveMkriyAhArakarUpe dvike'panIte zeSA dvaaviNshtibndhhetvH| tathA hAsyAdiSaTkasyApUrvakaraNaguNasthAnaka eva vyavacchinnatvAdanivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnake dvAviMzataH SaTve'panIte zeSAH SoDaza bandhahetavo bhavanti, te ca vedatrayasaMjvalanacatuSTayaudArikakAyayogacaturvidhAgyogacaturvidhamanoyogarUpA drssttvyaaH| tathA sUkSmasaMparAyaguNasthAnake vedatraye krodhAditraye cAnivRttibAdara eva vyavacchinnatvAtSoDazakAdapanIte zeSA daza bandhahetavo bhavanti / upazAntamohaguNasthAnake nava bandhahetavaH, lobhasya sUkSmasaMparAye vyavacchinnatvAt ata eva kSINamohaguNasthAnake'pi sayogikevaliguNasthAnake satyAsatyAmRSAmanoyogasatyAsatyAmRSAvAgyogakAmaNIdArikatanmizralakSaNAH sapta bandhahetavo bhavanti / 'na u ajogimmi' iti ayogikevaliguNasthAnake tu na kazcidvandhahetuH, yogasyApi vyavacchinnatvAt / / 77 // ukkA bandhahetavaH / sAmprataM yeSAM karmaNAmete bandhahetavasteSAmetebhyo bandhamupadarzayannAhato nANadaMsaiNAvaraNaveyaNIyANi mohaNijaM ca / AuyanAma goyatarAyamii aTTa kammANi // 78 // (hAri0) vyAkhyA-to' iti tebhyo mithyAtvAdibhyaH sakAzAjjJAnadarzanAvaraNavedanIyAnIti bandaH // 1 // tathA mohanIyaM c|aayurnaameti samAhArabandaH / tathA gotrAntarAyamityatrApi samAhAradvandaH / ityetAnyaSTau8 karmANi padhyanta iti zeSaH / iti gAthArthaH // 78 // For Private And Personal Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhunaiSAM bandhAdisthAnasaMkhyAmAha ( mala0 ) 'to' iti tebhyo'nantaroktebhyo bandhahetubhyaH 'iti' amUnyaSTau karmANi badhyanta iti zeSaH / kAni ? ityata Aha- 'NA' ityAdi jJAyate'nena jJaptirvA jJAnam, sAmAnyavizeSAtmake vastuni vizeSagrahaNAtmako'vabodhaH, dRzyate'nena dRSTirvA darzanam, sAmAnyAvabodhAtmakaM cakSurdarzanAdi, Atriyate AcchAdyate'nenetyAvaraNam, mithyAtvAdisacivajIvavyApArAhRtakarmavargaNAntaHpAtI viziSTapudgalasamUhaH, jJAnaM ca darzanaM ca tayorAvaraNe, tathA vedyate sAtAsAtarUpeNeti vedanIyam, yadyapi ca sarva karma vedyate, tathA'pIha paGkajAdizabdavadvedanIyazabdasya rUDhiviSayatvAtsAtAsAtarUpameva karma vedanIyaM na zeSam, jJAnadarzanAvaraNe ca vedanIyaM ca tAni / mohayatIti mohanIyaM mithyAdarzanAdi / caH samuccaye / AyAtyAgacchati pratibandhakatAM svakRtakarmAvAptanarakAdikugate rniSkramitumanaso jantorityAyuH / nAmayati gatyAdivividhabhAvAnubhavanaM prati jIvaM pravaNayatItinAma, gatijAtyAdi / gUyate zabdayate uccAvaccaiH zabdairAtmA yasmAttadgotram / antarA dAtRpratigrAhakayorantarvighnahetutayA'yate gacchatItyantarAyaM dAnAntarAyAdi // 78 // tadevaM bandhahetubhyo yAni karmANi vadhyante tAnyupadarzya, sAmpratameteSveva bandhAdisthAnasaMkhyAmAha-- sattagabaMdhA, saMtudayA asettacattAri / sattachepacadugaM, udIraNAThANasaMkheyaM // 79 // ( hAri0) vyAkhyA - saptASTaSaDekavidhabandha bhedAccatvAri bandhasthAnAni 4 / aSTasaptacaturvidhasattA bhedAzrINi sattAsthAnAni 3 / evamudayasthAnAnyapi trINi 3 / saptASTaSaTpaJcadvividhodIraNAbhedAtpaJcasaMkhyodI For Private And Personal Use Only Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsus Gyanmandir petam // paDazItise raNAsthAnAni 5 / iti gAthArthaH // 79 // TIkAdvayoprakaraNam athaitAni guNasthAnakeSu yojayati (mala0) catvAri bandhasthAnAni / tadyathA-saptASTau paDekamiti / tatra yadA''yurna badhyate tadA sapta, zeSakAlaM tvaSTau / // 198 // | AyurmohanIyabandhavyavacchede paDU / jJAnadarzanAvaraNAntarAyanAmagotrabandhasya vyavacchede caikamiti / trINi sattAsthAnAni / tadyathA-aSTau sapta catvAri / tatrASTau pratItAni / mohanIyasattAkSaye sapta / jJAnadarzanAvaraNAntarAyasattAkSaye'pi catvAri / udayasthAnAnyapi trINi / tadyathA-aSTau sapta catvAri / tatrASTAnAmudayaH sarvasaMsAriNAmupazAntamohAdau / mohanIyodayavyavacchede saptAnAm / ghAtikarmakSaye tu caturNAmiti / udIraNAsthAnAni pazca / tadyathA-saptASTau paT pazca dve iti / tatrAyuSa udIraNAyAmapagatAyAM saptAnAm / AyurapyudIrayatAmaSTAnAm / vedanIyAyuSorudIraNAyAmapagatAyAM paNNAm / vedanIyAyurmohanIyodIraNAyAmapagatAyAM paJcAnAm / nAmagotre eva kevala udIrayatoIyorudIraNeti / 'iyaM| bandhAdInAM sthAnasaMkhyA // 79 // sAmprataM bandhasthAnAni guNasthAnakeSu yojayannAhaapamattaMtA sattaTTa mIsaapputvabAyarA satta / baMdhati cha suhamo egamuvarimA baMdhago'jogI // 8 // // 82 // .( hAri0 ) vyAkhyA-'apramattAntAH' ityukte mithyAdRSTiprabhRtaya iti labhyante / tata ete SaDU mizrava-18 jarjAstasya pRthagbhaNanAtsasASTI vA baghnantIti saMbandhaH / tathA mizrApUrvabAdarAstrayo'pi sapta vanantIti / For Private And Personal Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir S AMSKA4%A tathA SaT sUkSmasaMparAyA bananti / tathaikamuparitanA upazAntakSINamohasayogikevalinaH / tathA 'abandhagojogI' iti ayamartha:-saptavidhavandhakA AyurvandhavarjAH SaDDidhavandhakA mohAyurvandhavarjitA ekavidhavandhakAH sAtamevaikaM bannanti / iti gAthArthaH // 8 // iti bandhasthAnayojanA guNasthAnakeSUktA 6 / athodayasattAsthAnadvayaM teSveva nirUpayannAha(mala) mithyAdRSTiprabhRtayo'pramattAntAH saptASTau vA karmANi baghnanti, AyurvandhakAle'STau, zeSakAlaM tu sadaiva / 'mIsaappubabAyarA' iti mizrApUrvakaraNAnivRttibAdarAH saptaiva badhnanti, teSAmAyurbandhAbhAvAt / tatra mizrasya tathAsvAbhAvyAt, itarayostvativizuddhatvAt, Ayubendhasya ca gholanApariNAmanimittatvAt / 'cha suhumo' iti sUkSmasaMparAyo mohanIyAyurvarjAni SaTU karmANi badhnAti, mohanIyabandhasya bAdarakaSAyodayanimittatvAt , tasya ca tadabhAvAdAyubandhAbhAvastvativizuddhatvAdavaseyaH / 'egamuvarimA' iti ekaM sAtavedanIyalakSaNaM karmoparitanA upazAntamohakSINamohasayogikevalino badhnanti na zeSANi, tadvandhahetvabhAvAt / 'abaMdhago'jogI' iti ayogI ayogikevalI yogasyApi bndhhetorbhaavaadbndhkH||8|| uktA guNasthAnakeSu bandhasthAnayojanA / sAmpratameteSUdayasattAsthAnayojanAM nirUpayannAhajA suhamo tA aTTavi, udae saMteya hoMti pyddiio|sttttttvsNte khINi satta cattAri sesesu|| 81 // | (hAri0) vyAkhyA-mithyAdRSTerArabhya yAvatsUkSmasaMparAyastAvaduSTAvapi, kim ? 'udae saMte ya' iti For Private And Personal Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazItiprakaraNam // 199 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir udaye sattAyAM ca 'bhavanti' jAyante prakRtayaH karmaNAmiti zeSaH / tathA saptASTau copazAnte, sapta udye'STau sattAyAmityarthaH / tathA 'kSINe' kSINamohe mohavarjA udaye sattAyAM ca sapteti / tathA catvAryaghAtikarmANIti zeSaH / zeSayoH sayogyayogikevaliguNasthAnakayorudaye sattAyAM ca bhavantIti sarvatra yojyam / iti gAthArtha : 81 // ityudaya sattAsthAnAni nirUpitAni guNasthAnakeSu / 81 / sAmpratamudIraNAsthAnAni teSveva yojayannAha( mala0 ) mithyAdRSTiguNasthAnakamArabhya yAvatsUkSmasaMpa rAyaguNasthAnaM tAvadaSTAvapi karmaprakRtaya udaye sattAyAM ca prApyante / upazAntamohaguNasthAnake udaye sapta karmaprakRtayaH, sattAyAmaSTau / 'kSINe' kSINamohaguNasthAnake sattAyAmudaye ca sapta karmaprakRtayaH, mohanIyasya kSINatvAt / 'cattAri sesesu' iti prAkRtatvAdvitve'pi bahuvacanam / zeSayoH sayogya| yogikevaliguNasthAnakayorudaye sattAyAM catasro'ghAtikarmaprakRtayo bhavanti, ghAtikarmacatuSTayasya kSINatvAt // 81 // utA sattodayasthAna yojanA | sAmpratamudIraNAsthAnAni yojayannAha - sattaTTa pamattaMtA, kamme uiriMti aTTha mIso u / veyaNiyAu viNA cha u, apamattaapuvaaniyaTTI // 82 // ( hAri0 ) vyAkhyA - saptASTa vA karmANyudIrayantIti saNTaGkaH / ka ete ? pramattAntAH paJca mizravarNAH, tasya pRthagbhaNanAt / tadevAha - 'aTTha mIso u' iti aSTAveva vacanavyatyayAdudIrayati mizraH, turevakArArthoM yojita eva / tathA vibhaktilopAchedanIyAyurbhyAM vinA SaT karmANyudIrayanti / ka ete ? apramattApUrvAnivRttivAdarA iti indraH / iti gAthArthaH // 82 // For Private And Personal Use Only TIkAiyopetam // // 83 // Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir MAXCCCORNER tathA(mala0) mithyAdRSTiprabhRtayaH pramattAntA yAvadadyApyanubhUyamAnabhavAyurAvalikAvazeSaM na bhavati tAvatsarve'pyamI nirantaramaSTAvapi karmANyudIrayanti, AvalikAvazeSe punaranubhUyamAnabhavAyuSi saptaiva, AvalikAvazeSasya karmaNa udIraNAyA abhAvAttathAsvAbhAvyAt / 'aha misso u iti mizrastu samyagmithyAdRSTiH punaraSTAveva karmANyudIrayati, na tu kadAcanApi sapta, samyagmithyAdRSTiguNasthAnake vartamAnasya sata AyuSa AvalikAvazeSAbhAvAt / sa hi antarmuhUrtAvazeSAyuSka eva tadbhAvaM parityajya samyaktvaM mithyAtvaM vA niyamAtpratipadyata iti / tathA'pramattApUrvakaraNAnivRttivAdarA vedanIyAyuSI varjayitvA zeSANi SaTra karmANyudIrayanti na tu vedanIyAyuSI, ativizuddhatayA tadudIraNAyogyAdhyavasAyasthAnAbhAvAt // 82 // suhamo cha paMca uirei paMca uvasaMtu paMca dokhiinno|jogii u nAma goe, ajogi aNudIragobhayavaM // 83 // (hAri0) vyAkhyA-sUkSmasaMparAyaH SaT paJca vodIrayati / tathA pazcopazAntamohaH / tathA pazca devA kSINamohaH / tathA yogI sayogikevalI turevakArArthaH, uttaratra yokSyate, nAmagotre eva / tathA'yogI anudIrako na kiMcidudIrayati bhagavAn pUjya iti / saptASTaSaDAdipadabhAvanA tvevaM draSTavyA-iha mithyAdRSTeH prabhRti yAvatpamattasaMyato yAvadadyApyAvalikAvazeSamAtmIyAtmIyamAyurna bhavati tAvatsarve'pyamI nirantaramaSTAvapi prakRtIrudIrayanti, tadudIraNAyogyAdhyavasAyasya sarveSvapi bhAvAt / arddhAvalikAvazeSe AyuSi saptaiva AKES01-31 R For Private And Personal Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazIti prakaraNam // 20 // ASHIKARAN prakRtIrudIrayanti na tvAyuSkam / samyagmimithyAdRSTistu aSTAvevodIrayati na tu kadAcanApi sapteti, TIkAdvayosampagmithyAdRSTerAyuSa AvalikAvazeSatAyA abhAvAt, sahyAyuSkAntarmuhUrtAvazeSa eva tadbhAvaM parityajya | *petam // | samyaktvaM mithyAtvaM vA niyamAtpratipadyata iti / apramattAdayastrayaH SaT karmANyudIrayanti, ativizuddhatvena vedanIyAyurudIraNAyogyAdhyavasAyAbhAvAt / sUkSmasaMparAyastu SaDvidhodIrakastAvad yAvanmohanIyamAvalikAvazeSaM na bhavati, tadavazeSe tu tasmin paJcavidhodIraka eveti / upazAntamohastu pUrvoktapaJcavidhodIraka iti / kSINamohastu jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAyeSvAvalikAvazeSe tu dvividhodIrakaH, pUrva tu paJcavidhodIraka iti / sayogikevalI punarvividhodIraka eva, yato vedyamAnameva karmodIyate / tatra ghAticatuSTayasya kSINatvAvedanameva nAsti, kutastadudIraNam! bedanIyAyuSostUdIraNA prAgevoparateti / ayogikevalI tuna kiMcidudIrayati, udIraNasya yogasavyapekSatvAt , tasya ca tadabhAvAt / iti gAthArthaH // 83 // ityuktodIraNA / athAlpabahutvamAha| (mala0) sUkSmaH sUkSmasaMparAyaH SaT paJca vA karmANyudIrayati / tatra paDanantaroktAni tAni ca tAvadudIrayati yAvanmohanIyamAvalikAvazeSaM na bhavati, AvalikAvazeSe ca mohanIye tasyApyudIraNAyA abhAvAt zeSANi pazca karmANyudI // 84 // |rayati / 'paMca uvasaMtu iti upazAnta upazAntamohaH pazca karmANyudIrayati na vedanIyAyurmohanIyAni / tatra vedanIyAyuSoH kAraNaM prAgevoktam / mohanIyaM tadudayAbhAvAnnodIryate 'vedyamAnamevodIryate' itivacanAt / 'paMca do khINo' iti / NEXANESHREST For Private And Personal Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RSANSARKARSANA dakSINaH kSINamoho'nantarotAni paJca karmANyudIrayati, tAni ca tAvadudIrayati yAvajjJAnadarzanAvaraNAntarAyANi AvabAlikApraviSTAni na bhavanti, AvalikAmAtrapraviSTeSu tu teSu teSAmapyudIraNAyA abhAvAve eva nAmagotralakSaNe karmaNI udI rayati / 'jogI u nAmagoe' iti yogI tu sayogikevalI punarnAmagotre udIrayati na zeSANi, ghAtikarmacatuSTayaM hi nimUlata eva kSINamiti na tasyodIraNAsaMbhavaH, vedanIyAyuSostUdIraNA pUrvoktakAraNAdeva na bhavatIti / 'ajogi aNadIrago bhayavaM' iti ayogikevalI bhagavAn anudIrako na kiMcidapi karmodIrayati yogasavyapekSatvAdudIraNAyAH tasya ca yogAbhAvAt // 8 // ityuktA guNasthAnakeSUdIraNAsthAnayojanA / sAmpratameteSveva vartamAnAnAM jantUnAmalpabahutvamAhauvasaMtajiNA thovA, saMkhejaguNA u khiinnmohjinnaa|suhumniyhiniyttttii,tinni vitullA visesahiyA 8 // jogiapamattaiyare,saMkhaguNA desasAsaNA missaa| avirayaajogimicchA,asaMkha cauro duve'nnNtaa||5|| | (hAri0)vyAkhyA-upazAntajinAH stokAH, yataste pratipadyamAnakAzcatuSpaJcAzatpramANA eca prApyante, tebhyaH saMkhyeyaguNAH kSINamohajinAH, yattaste'STottarazatasaMkhyA ekasamaye pratipadyamAnA labhyante / ete dvaye|'pi yadotkRSTapade labhyante tadA jJeyAH, kadAcidviparyayeNApi syuH kSINamohAH stokA upazAntamohAstu bahava iti / tato vizeSAdhikAH, ka ete ? sUkSmasaMparAyAnivRttinivRttivAdarAstrayo'pi svasthAne tulyAH,8 tulyatvAdetadguNasthAnakatrayasyArambhakANAmiti // 84 // ito dvitIyagAthA vyAkhyAyate-tebhyo yogya For Private And Personal Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazItiprakaraNam // 201 // SACSCACANCE pramattetare iti banchaH / itaraH pramatto gRhyate, saMkhyAtaguNAH, yataH sayogikevalinAM koTIpRthaktvaM prApyate / TIkAdvayoapramattapramattaguNasthAnakavatAM tu koTIsahasrapRthaktvaM sAmAyike koTIzatapRthaktvaM chedopasthApanIye parama-pitam // pramattAntamuharta laghu pramattAntamuhUte vRhatpramANam, ityato yathoktaM saMkhyAtaguNatvaM labhyate / tato dezavira-IN tasAsAdana mizrA'viratAyogimithyAdRSTayaH krameNAsaMkhyAzcatvAro dvaye'nantAH / bhAvanA tvevam-pramatta-13 yatibhyo'saMkhyAtatvAddezaviratitiyagmanuSyANAm / sAsAdanAstu kadAcitsarvathaiva na bhavanti, yadA tu bhavanti tadA jaghanyapade eko vA dvau vA yAvadutkRSTato gaticatuSTayasaMbhavitvAddezaviratebhyo'saMkhyeyaguNA bhavanti / mizrA yadA bhavanti tadotkRSTataH sAsAdanebhyo'saMkhyAtaguNAH, utkRSTato'pi SaDAvalikApramANatvAtsAsAdanAhAyAH, mizrAddhAyAstvantamuMhUtepramANatvAditi / mizrebhyo'saMkhyeyaguNA aviratasamyagdaSTayA, caturgatiSu sarvakAlabhAvitvAtseSAmiti / tebhyo'nantaguNA ayoginaH, ayogigrahaNena cAtra siddhA api gRhItAH, yato'yogino bhavasthAbhavasthabhedena dvividhA bhavanti / tebhyo'nantaguNA mithyAdRSTayaH, pRthivyAdimAdhAraNamithyAdRSTInAmanantatvAt / iti gAthArthaH // 85 // | ityuktamalpabahutvam , tadbhaNanAJcoktaM yathApratijJAtaM samastamabhidheyajAtam / sAmprataM prakaraNasthAdeyatAkhyApanArtha pakaraNakAro guNaniSpannaM khanAma sUcayannupadezamAha(mala0)upazAntajinA upazAntavItarAgAH stokAH, yataste pratipadyamAnakA utkarSato'pi catuSpazcAzatpramANA eva For Private And Personal Use Only Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prApyanta iti / tebhyaH sakAzAtpunaH kSINamohajinAH saGkhyeyaguNAH, yataste pratipadyamAnakA ekasmin samaye'STottarazatapramANA api labhyante / etaccaivamAcAryeNAbhihitamutkRSTapadApekSayA, anyathA kadAcidviparyayo'pi draSTavyaH / stokAH kSINamohAH, bahavastu tebhya upazAntamohA iti / tathA tebhyaH kSINamohebhyaH sakAzAtsUkSmAnivRttinivRttayaH sUkSmasaMparAyAnivRttibAdarApUrvakaraNA vizeSAdhikAH / svasthAne punarete cintyamAnAstrayo'pi tulyA iti // 84 ||'iyr' iti apramattapratiyoginaH pramattAH tebhyaH sUkSmAdibhyaH sakAzAdyoginaH sayogikevalinaH saGkhyAtaguNAH, teSAM koTIpRthaktvena labhyamAnatvAt / tebhyo'pramattAH saGkhyeyaguNAH, koTIsahasrapRthaktvena prApyamANatvAt / tebhyo'pi saGgyeyaguNAH prmttaaH| pramA|dabhAvo hi bahUnAM bahukAlaM ca labhyate, viparyayeNa tvapramAda iti na yathoktasaGgyAvyAghAtaH / 'desa' ityAdi, dezaviratasAsAdanamizrAviratilakSaNAzcatvAro yathottaramasaMveyaguNAH / ayogimithyAdRSTilakSaNau ca dvau yathottaramanantaguNau / tatra pramattebhyo dezaviratA asaGkhyeyaguNAH tirazcAmasaGkhyAtAnAM dezaviratibhAvAt / sAsAdanAstu kadAcitsarvathaiva na bhavanti yadA tu bhavanti tadA jaghanyenaiko dvau vA, utkarSatastu deshvirtebhyo'pysngkhyeygunnaaH| tebhyo'pi mizrA asaGkhyeyaguNAH, sAsAdanAddhAyA utkarSato'pi SaDAvalikAmAtratayA stokatvAt , mizrAddhAyAstvantarmuhUrtapramANatayA prabhUtatvAt / tebhyo'-14 pyasaGkhyeyaguNA aviratasamyagdRSTayaH, teSAM gaticatuSTaye'pi prabhUtatayA sarvakAlaM saMbhavAt / tebhyo'pyayogino bhavasthAbhavasthabhedabhinnA anantaguNAH, siddhAnAmanantatvAt / tebhyo'pyanantaguNA mithyAdRSTayaH sAdhAraNavanaspatInAM siddhebhyo'pyanantaguNatvAt , teSAM ca mithyAdRSTitvAditi // 85 // For Private And Personal Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TAkAvyApetam // ssddshiitiprkrnnm||202|| tadevamabhihitaM guNasthAnakavartinAM jIvAnAmalpabahutvam , tadabhidhAnAcca yat 'vocchAmi jIvamaggaNa' ityAdi prApratijJAta tadapi samarthitam / sAmprataM jinavacanAnusAriprakaraNamidamityetatprakaraNazravaNAdikriyAsu vartamAnAnAM jIvAnAmekAntena kSA hitasaMprAptimutprekSamANa AcAryoM nijAnvarthanAmotkIrtanapUrvakaM jinazAsanagauravakhyApanapUrvakaM ca pareSAmupadezamAhajiNavallahovaNIyaM, jiNavayaNAmayasamuddabiMdumimaM / hiyakaMkhiNo buhajaNA,nisuNaMtu guNaMtu jANaMtu // 8 // // iti SaDazItyaparaparyAyAgamikavastuvicArasAraprakaraNam // (hAri0) vyAkhyA-jino vallabho yasya sa tathA tenopanItastam , ityanena prakaraNAdeyatAmAha-bhavati hi yathoktAnvarthanAmnA puruSavizeSeNopanIte vastuni budhajanAnAmAdeyatAbuddhiH, etadeva ca prastutaprakaraNakarturabhidhAnam / jinA rAgAdivairivArajetAraH teSAM vacanamAgamaH tadevAmRtaM tridazAhAraH tasya samudra sindhuHtasya bindurivabindustam / imaM prastutaprakaraNarUpaM hitakAGgiNaH' mokSAbhilASiNo 'vudhajanA' paNDita lokAH 'nizRNvantu' AkarNayantu 'guNayantu' parAvartayantu 'jAnantu' budhyatAm / iti gAthArthaH // 86 // ||ityaagmikvstuvicaarsaarprkrnnvRttiH samAptA // (mala0) sugamam // 86 // ||iti zrImanmalayagirisUriviracitA paDazItiprakaraNavRttiH smaaptaa| PICSH- - For Private And Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir NCREACE% ACCSC // atha prazastiH // prAyo'nyazAstradRSTaH, sarvo'pyarthoM mayA'tra sNcritH|n punaH khamanISikayA, tathApi yatkiMcidiha vitatham // 1 // sUtramatilakSya likhitaM, tacchodhyaM mayyanugrahaM kRtvA / parakIyadoSaguNayostyAgopAdAnavidhikuzalaiH // 2 // chamasthasya hi buddhiH, skhalati na kasyeha karmavazagasya / sadbuddhivirahitAnAM, vizeSato madvidhAsumatAm // 3 // kRtvA yattimimAM, puNyaM samupArjitaM mayA tena / muktimacireNa labhatAM, kSapitarajAH srvbhvyjnH||4|| madhyasthabhAvAcalapratiSThA, suvarNarUpaH sumnonivaasH| asminmahAmerurivAsti loke, zrImAn vRhadgaccha iti prsiddhH||5|| tasminnabhUdAyatabAhuzAkhaH kalpadumAbhaH prbhumaandevH| yadIyavAco vibudhaiH subodhAH, karNekRtA nUtanamaJjarIvat // 6 // tasmAdupAdhyAya ihAjaniSTa, zrImAnmanakhI jindevnaamaa| gurukramArAdhayitAlpabuddhistasyAsti ziSyo hribhdrsuuriH||7|| aNahillapATakapure, zrImajayasiMhadevanRparAjye / AzApUravasatyAM, vRttisteneymaarcitaa||8|| ekaikAkSaragaNanAdasyA vRtteranuhubhAM mAnam / aSTau zatAni jAtaM, paJcAzatsamadhikAnIti 885 // 9 // varSazatakAdazake, dAsaptatyAdhike 1972 nabhomAse / sitapazcamyAM sUrye, samarthitA vRttikeyamiti // 10 // For Private And Personal Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam TIkAdvayopetam // // atha prazastiH // yadgaditamalpamatinA, jinavacanaviruddhamarthatattveSu / vidvadbhistattvajJaiH, prasAdamAdhAya tacchodhyam // 1 // bahvarthamalpazabda, prakaraNametadvivRNvatA kuzalam / yadavApi malayagiriNA, siddhiM tenAbhutAM lokaH // 2 // // 203 // CoalBRATORRENTIABHATTA RRANASANARALENDAR aura ra ||smaapto'yN TIkAdvayopetaH paDazItinAmA caturthaH krmgrnthH|| CON // 87 // AAD For Private And Personal Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // aham // zvetAmbarApaNyazrImagargamaharSiviracitaH karmavipAkAkhyaH prathamaH krmgrnthH| vavagayakammakalaMka, vIraM namiUNa kammagaikusalaM / vocchaM kammavivAgaM, gurUvaiTa samAseNaM // 1 // kIrai jao jieNaM, micchattAIhiM caugaigaeNaM / teNiha bhaNNai kammaM, aNAiyaM taM pavAheNaM // 2 // tassa u cauro bheyA, pagaImAIu huMti naaycaa| moyagadiTuMtaNaM, pagaIbheo imo hoii||3|| mUlapayaDIu aTTa u, uttarapayaDINa aTThavannasayaM / tAsi sabhAvabheyA, huMti hu bheyA ime suNaha // 4 // paDhamaM nANAvaraNaM, bIyaM puNa daMsaNassa AvaraNaM / taiyaM ca veyaNIyaM, tahA cautthaM ca mohaNiyaM // 5 // AU nAma goyaM, aTThamayaM aMtarAiyaM hoi / mUlapayaDIu eyA, uttarapayaDIu kittemi // 6 // paMcavihanANavaraNaM, nava bheyA daMsaNassa do vee / aTThAvIsaM mohe, cattAri ye Aue huMti // 7 // nAme tiuttarasayaM, do goe aMtarAie paMca / eesiM bheyANaM, hoI vivAgo imo suNaha // 8 // 1 "suNaha"ityapi pAThaH / 2 "puNa hoi dNsnnaavrnnN"|3 "Au ya naam"| *"carimaM puNa aMta-" "u' / 5 "huMti hu bheyA ime suNaha" ACANCARBARICROCAXIRRORG For Private And Personal Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItiprakaraNam krmgrNthaa| // 1 // paDapaDihArasimajAhaDicittakulAlabhaMDagArINaM / jaha eesiM bhAvA, kammANavi jANa taha ce // 9 // sarauggayasasinimmalayarassa jIvassa chAyaNaM jamiha / nANAvaraNaM kamma, paDovamaM hoi evaM tu // 10 // jaha nimmalAvi cakkhU , paDeNa keNAvi chAiyA sNtii| maMdaM maMdatarAgaM, picchA sA nimmalA jaivi // 11 // taha maisuyaNANANaM, ohImaNakevalANa AvaraNaM / jIvaM nimmalarUvaM, Avarai imehiM bheehiM // 12 // aTThAvIsaibheyaM, mainANaM ittha vaNNiyaM samae / taM Avarei jaM taM, maiAvaraNaM havai paDhamaM // 13 // coisameesa gayaM,suyanANaM ittha vaNiyaM samae / tassAvaraNaM jaM puNa, suyaAvaraNaM havai bIyaM // 14 // aNugAmivaDDamANayabheyAisu vaNNio iha ohI / taM Avarei jaMtaM, avahIAvaraNayaM jANa // 15 // riumaiviulamaIhiM, maNapajavanANavaNNaNaM samae / taM AvariyaM jeNaM, taM pihu maNapajjavAvaraNaM // 16 // loyAloyagaeK, bhAvesuM jaM gayaM mahAvimalaM / taM AvariyaM jeNaM, kevala AvaraNayaM tNpi||17|| evaM paMcaviappaM, nANAvaraNaM samAsao bhaNiyaM / bIyaM daMsaNavaraNaM, navameyaM bhaNNae suNaha // 18 // dasaNasIle jIve, saNaghAyaM karei jaM kammaM / taM paDihArasamANaM, saNavaraNaM bhave bIyaM // 19 // 1"kammANaM taha muNeyavvA" ityapi / 2 "bhAvA" iti / 3 "ohimaNoke-" iti| 4 "caudasa" iti / 5 "ja pi ya, ohIAvaraNayaM taM vi""jaM puNa o0" iti vA pAThaH / 6 "maIhi ya" iti| "vanniyaM samae" iti / 8 "taM puNa"3"taM tu"|10"eyN"| // 1 // For Private And Personal Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaha ranno paDihAro, aNabhippeyassa so u logassa / raNo tahi~ darisAvaM, na dei daDe pi kAmassa // 20 // jaha rAyA taha jIvo, paDihArasamaM tu dasaNAvaraNaM / teNiha vibaMdhaeNaM, na picchae so ghaDAIyaM // 21 // niddApaNagaM tattha u, caubheyA saNassa AvaraNe / suhapaDiboho' nidA, bIyA puNa niniddA ya // 22 // sA dukkhabohaNIyA, payalA puNa jA Thiyassa uddhaai| payalApayala cautthI, tIe udao u caMkamaNe // 23 // thINaddhI puNa diNaciMtiyassa atthassa sAhaNI pAyaM / sA saMkiliTukammassa udayao hoi niyameNaM // 24 // niddApaNagaM eyaM, cakkhU Avarai cakkhuAvaraNaM / sesiMdiyaAvaraNaM, hoi acakkhussa AvaraNaM // 25 // sAmannuvogaM jaM, barei taM ohidasaNAvaraNaM / kevalasAmannaM jaM, varei taM kevalassa bhave // 26 // bhaNiyaM daMsaNavaraNaM, taiyaM kammaM tu hoi beyaNiyaM / taM asidhArAsarisaM, jaha hoi tahA nisAmeha // 27 // mahulittanisiyakaravAladhArajIhAi jaoNrisaM lihaNaM / tArisayaM veyaNiyaM, suhaduhauppAyagaM muNaha // 28 // mahuAsAyaNasariso, sAyAveyassa hoi hu vivAgo / jaM asiNA tahi chijai, so u vivAgo asAyassa // 29 // aiyaM suhadukkhakaraM, caugaimAvannayANa jIvANaM / sAmaneNaM bhaNimo, suhadukkhaM dusu dusu gaIsu // 30 // devesu ya maNuesu ya, tattha visiDhesu kAmabhogesu / jaM uvabhuMjai jIvo, so u vivAgo u sAyassa // 31 // 1 "paDAI" / 2 "suhpddibohaa"| 3 "niddniddtti"| 4 "jArisaya lihaNaM" iti / 5"evaM" ityapi / 6"tahi~ bhuMjai" ityapi / 7"ya" iti / ka.15 For Private And Personal Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavi pAkaH // 2 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir narasa ya tirie ya, tesu ya dukkhAi~ NegarUvAI / jaM uMvabhuMjai jIvo, so u vivAgo asAyassa // 32 // eyamiha veyaNIyaM, cautthakammaM tu hoi mohaNiyaM / taM majjapANasarisaM, jaha hoi tahA nisAmeha // 33 // jaha majjapANamUDho, loe puriso paravaso hoi / taha moheNavi mUDho, jIvovi paravaso hoi // 34 // mohei mohaNIyaM, taMpi samAseNa bhaNNae duvihaM / daMsaNamohaM paDhamaM carittamohaM bhave bIyaM // 35 // daMsaNamohaM tivihaM, sammaM mIsaM ca taha ya micchattaM / suddhaM addhavisuddhaM, avisuddhaM taM jahAkamaso // 36 // kevalanANuvaladdhe, jIvAipayattha saddahe jeNaM / taM saMmattaM kammaM, sivasuhasaMpattipariNAmaM // 37 // rAgaM navi jiNadhamme, navi dosaM jAi jassa udaeNaM / so mIsassa vivAgo, aMtamuhuttaM bhave kAlaM // 38 // jiNadhammaMmi pasaM, vahai ya hiyaeNa jassa udapaNaM / taM micchattaM kammaM, saMkiTTo tassa u vivAgo // 39 // jaM piya carittamohaM, taM pi hu duvihaM samAsao hoi / solasa jANa kasAyA, nava bheyA nokasAyANaM // 40 // koho mANo mAyA, lobho caurovi huMti caubheyA / aNaappaccakkhANA, paccakkhANA ya saMjalaNA // 41 // kohI mANo mAyA, lobho paDhamA anaMtabaMdhI u| eyANudae jIvo, iha saMmattaM na pAvei // 42 // jaM pariNAmo kiTTo, micchAo jAva sAsaNo tAva / saMmAmicchAIsuM, esiM udao ao natthi // 43 // 1 " tahiM bhuMjai" iti / 2 "ya" iti / 3 "hoi / duvihaM tu" iti / 4 " taMpi samAseNa hoi duvihaM tu" ityapi / 5 "jao" iti // For Private And Personal Use Only karmagraMthaH 1 // // 2 // Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir koho mANo mAyA, lobho bIyA apacakhANA u / eyANudae jIvo, virayAviraI na pAvei // 44 // esiM jANa vivAgo, micchAo jAva avirao tAva / parao desajayAisu, natyi vivAgo cauNDaMpi // 45 // koho mANo mAyA, lobho taiyA u pacakhANA u / eyANudae jIvo, pAina sarvaviraI tu||46|| esiM jANa vivAgo, micchAo jAva virayavirao u / parao pamattamAisu, natthi vivAgo cauNhapi // 47 // koho mANo mAyA, lobho carimA u huMti sNjlnnaa| eyANudae jIvo, na lahai ahakhAyacArittaM // 48 // esiM jANa vivAgo, micchAo jAva vAyaro tiNhaM / lobhassa jAva suhumo, hoi vivAgo na parao // 49 // nava nokasAya bhaNimo, veyA tinneva hAsachakaM ca / itthIpurisanapuMsaga, tesi sarUvaM imaM hoi // 50 // purisaM pai ahilAso, udaeNaM hoi jassa kammassa / so phuphumadAhasamo, itthIveyassa u vivAgo // 51 // itthIe puNa uvariM, jassiha udaeNa rAgamuppaje / so taNadAhasamANo, hoi vivAgo perisavee // 52 // itthIpurisANuvariM, jassiha udaeNa rAgamuppaje / nagaramahAdAhasamo, so u vivAgo apumavee // 53 // tiha~vi hoi vivAgo, micchAo jAva bAyaro tAva / hAsaraIaraibhayaM, sogadgucchA u aha bhaNimo // 54 // 1 "sabaviraI u" iti / 2-3 "ya" iti / 4-6"jassudaeNaM tu rAga uppajje" iti / 5 "u pumavee" iti| 7 "hoi vivAgo napuMsassa" iti / 8 "tiNhavi jANa vivAgo" iti / 9 "ya" iti // 2%A4-%ECEMACROCARE For Private And Personal Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir krmgrNthH| karmavipAkaH // 3 // sanimitta'nimittaM vA, jaMhAsaM hoi ittha jIvassa / so hAsamohaNIyassa hoi kammassa u vivAgo // 55 // saJcittAcittesu ya, bAhiradatvesu jassa udaeNaM / hoi raI raimohe, so' u vivAgo viyANAhi // 56 // sacittAcittesu ya, bAhiradatvesu jassa udaeNaM / araI hoi hu jIve, so u vivAgo araimohe // 57 // bhayavajiyaMmi jIve, jassiha udaeNa huMti kammassa / satcavi bhayaThANAI, bhayamohe so vivAgo u // 58 // sogarahiyaMmi jIve, jassiha udaeNa hoi kammassa / akaMdaNAisogo, taM jANaha sogamohaNiyaM // 59 // duggaMdhamaliNagesu ya, abhitarabAhiresu davesu / jeNa vilIyaM jIve, uppajai sA guMchA u // 6 // chaNhavi hoI vivAgo, micchAo jA aputvkrnnss| caramasamautti parao, natthi vivAgo u chaNhaM pi||61|| bhaNio mohavivAgo, AuyakammaM tu paMcamaM bhnnimo| 'taM hoi caupayAraM, naratirimaNudevabheehiM // 62 // dukkhaM na dei AuM, neya suhaM dei causuvi gaIsu / dukkhasuhANAhAraM, dharei dehaTTiyaM jIvaM // 63 // jaM neraiyaM nArayabhavammi tahiM dharai udhviyaMtaM pi / jANasu taM nirayAuM, haDisariso tassa u vivAgo // 64 // evaM tiriyaM maNuyaM, devaM tiriyAiesu bhAvesu / jaM dharai tabbhavagayaM, taM tarsi AuyaM bhaNiyaM // 65 // 1"taM tu vivAgaM viyANAhi" "so u vivAgo muNeyavvo" iti / 2 "jANa" iti / 3 "sabhitara-" iti / 4 "durgachA ya" iti / 5 "jANa" iti / 6"" / "taM pi hu" iti / 8 "bheesu" iti // RSASAKARSA // 3 // RACK For Private And Personal Use Only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SAMACHABAR bhaNiyaM Auyakamma, chaTuM kammaM tu bhaNNae nAmaM / taM cittagarasamANaM, jaha hoi tahA nisAmeha // 66 // jaha cittayaro niuNo, aNegaruvAi~ kuNai ruuvaaii| sohaNamasohaNAI, cukkhAcukkhehi vaNNehi // 67 // taha nAma pi ya kammaM, aNegarUvAi~ kuNai jIvassa / sohaNamasohaNAI, iTANihAi~ loyassa // 68 // gaiyAieseM jIvaM, nAmai bheesu jaM tao nAmaM / tassa u bAyAlIsaM, bheyA ahavAvi sattaTThI // 69 // ahavAvi hu teNauI, bheyA payaDINa huMti nAmassa / ahavA tiuttarasayaM, savevi jahakkama bhaNimo // 70 // paDhamA bAyAlIsA, gai jAi sarIra aMguvaMge ya / baMdhaNa saMghAyaNa saMghayaNa saMThANanAmaM ca // 71 // taha vaNNa gaMdha rasa phAsanAma agurulahuyaM ca bodhavaM / uvadhAya parAghAyANupudhi ussAsanAmaM ca // 72 // AyAvujjoya vihAyagaI tasathAvarAmihANaM ca / bAyara suhumaM pajattApajattaM ca nAyavaM // 73 // patteyaM sAhAraNa, thiramathirasubhAsumaM ca nAyacaM / sUbhagadUbhaganAmaM, sUsara taha dUsaraM ceva // 74 // AijamaNAija, jasakittInAmamajasakittI ya / nimmANaM titthayaraM, bheyANavi hu~time bheyA // 75 // gai hoi caunbheyA, jAIvi ya paMcahA muNeyavA / paMca ya huMti sarIrA, aMgovaMgAi~ tinneva // 76 // 1 "" 12 "aNegarUvaM jiya kuNai" iti / 3 "bheyAi" / " "cukkhamacokkhehi" / 5 "-su ya jiya" iti / 6 "u teNaui vi" iti / 7 "jAIviha" ityapi // For Private And Personal Use Only Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavi pAkaH // 4 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chassaMghayaNA jANa, saMdvANAvi ya haivaMti chacceva / vaNNAINa caukkaM, agurulahuvaghAyaparaghAyaM // 77 // aNuputrI caubheyA, ussAsaM AyavaM ca ujjoyaM / suhaasuhavihAyagaI, tasAivIsaM ca nimmANaM // 78 // titthayaireNa ya sahiyA, sattaTThI evaM huMti payaDIo / sammA mIsehi viNA, tevannA sesakammANaM // 79 // evaM vidyuttarasyaM baMdhe payaDINa hoi nAyavaM / baMdhaNasaMghAyAvi ya, sarIragahaNeNa iha gahiyA // 80 // vaMdhaNa yA paMca u, saMghAyAvi ya havaMti paMceva / paNa vaNNA do gaMdhA, paMca rasA aTTha phAsA ya // 81 // dasa sosa chabIsA, eyA melehi sattasaTTIe / teNa uI hoi tao, baMdhaNabheyA u paNNarasa // 82 // sahaM chUDhehiM, tigaahiyasayaM tu hoi nAmassa / eesiM tu vivAgaM, vucchAmi ahANupuvIe // 83 // nArayatiriyanarAmaragaibheyA cauvihA gaI hoi / esA khalu odaie, hoi hu bhAve jao Aha // 84 // jIeN udaeNa jIvo, neraio hoi narayapuDhavIe / sA bhaNiyA narayagaI, sesaIovi emeva // 85 // igadugatigacauridiyajAI paMciMdiyANa paMcamiyA / khayauvasamie bhAve, huMti hu aiyA jao Aha // 86 // efidie jIvo, jassiha udaeNa hoI kammassa / sA egiMdiyajAI, jAIo eva sesa u // 87 // 1 "taddeva" iti pAThaH / 2 " - yareNaM sa-" iti / 3 "baMghaNapayaDINa" iti / 4 " bheyA" iti / 5 "jAi" iti / 6 "sesAvi" iti // For Private And Personal Use Only karmagraMthaH za // 4 // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir orAliyaveuviyaAhArayateyakammae ceva / evaM paMca sarIrA, tesi vivAgo imo hoi // 28 // orAliyaM sarIraM, udaeNaM hoi jassa kammassa / taM orAliyanAma, sesasarIrAvi emeva // 89 // aMgovaMgavibhAgo, udaeNaM hoi jassa kammassa / taM aMguvaMganAma, tassa vivAgo imo hoi // 9 // sIsamuroyarapiTTI, do vAhU UruyA ya attuNgaa| aMgulimAiuvaMgA, aMgovaMgAI sesaaii||91 // AilANaM tiNhaM, huMti sarIrANa aNguvNgaaii| no teyagakammANaM, baMdhaNanAma imaM hoi // 92 // orAliyaorAliya, orAliyateyabaMdhaNaM bIyaM / orAlakammabaMdhaNa, tiNhavi joge cautthaM tu // 93 // orAlapuggalA iha, baddhA jIveNa je urAlatte / anne u bajjhamANA, orAliyapuggalA je ye // 94 // tesiM jaM saMbaMdha, avaroppara puggalANamiha kuNai / taM jausarisaM jANasu, orAliyabaMdhaNaM paDhamaM // 95 // evorAliyateyaga, orAliyakammabaMdhaNaM taha ya / orAlateyakammagabaMdhaNanAmaM pi emeva // 96 // veuviyaveuviya, veuviyateyabaMdhaNaM bIyaM / veuvikammabaMdhaNa, tiNhavi joe cautthaM tu // 97 // veuvipuggalA iha, baddhA jIveNa je viuvitte / anne ya bajjhamANA, veuviyapuggalA je u||98|| tesiM jaM saMbaMdha, avaroppara puggalANamiha kuNai / taM jausarisaM jANasu, veuviyabaMdhaNaM paDhamaM // 99 // 1"cevaM / paMceva sarIrA tesi ca vibhAgaM imaM suNaha" ityapi pAThaH / 2 "ya" / 3 "u" iti / / For Private And Personal Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi krmgrNthH|| pAkA evaM viuviteyaga, veuSiyakammabaMdhaNaM taha ya / beuviteyakammagabaMdhaNanAma pi emeva // 10 // AhAragaAhAraga, AhAragateyabaMdhaNaM bIyaM / AhArakammabaMdhaNa, tiNhavi joe cautthaM tu // 1.1 // AhArapuggalA iha, AhAratteNa je nibaddhA u / anne ya bajjhamANA, AhAragapuggalA je u||102|| tesiM jaM saMbaMdha, avaroppara puggalANamiha kuNai / taM jausarisaM jANasu, AhAragabaMdhaNaM paDhamaM // 13 // evAhAragateyaga, AhAragakammabaMdhaNaM taha ya / AhArateyakammagabaMdhaNanAmaM pi emeva // 104 // evaM teyagatethaga, teyagakamme ya baMdhaNaM taha ya / kammaigaM kammaigaM, baMdhaNanAma pi panarasamaM // 105 // saMghAyanAmamahuNA, saMghAyai jeNa teNa saMghAyaM / orAliyasaMghAyaM, veuviya jAva kammaigaM // 106 // orAlAI je dehapuggalA hoti jaMmi ThANami / te ThaMti taMmi ThANe, saMghAyaNakammaNo udae // 107 // vajarisahanArAyaM, risehaM nArAyamaddhanArAyaM / kIliya taha chevaTuM, tesi sarUvaM imaM hoi // 108 // risaho ya hoi paTTo, vajaM puNa kIliyA muNeyatvA / ubhao makaDaMbaMdha, nArAyaM taM viyANAhi // 109 // jassudaeNaM jIve, saMghayaNaM hoi bajarisahaM tu / taM vajarisahanAma, sesAvi hu eva saMghayaNA // 11 // 1 "eva viubviyateyaga" iti / 2 "nAmaM tu pannarasaM" iti / 3-4"huNti"|5 "paDhamaM bIyaM ca risahanArAyaM / nArayamaddhanArAya kIliyA taha ya chevaDheM // " iti pAThaH / 6 "makkaDabaMdho" iti // For Private And Personal Use Only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir barakarAra samacauraMse naggohamaMDala sAivAmaNe khuje / huMDevi ya saMThANe, te si sarUvaM imaM hoi // 111 // tulaM vitthaDabahulaM, ussehabahuM ca maDahakoDaM ca / hiDilakAyamaDahaM, savatthAsaMThiyaM huMDaM // 12 // jassudaeNaM jIve, cauraMsaM nAma hoi saMThANaM / taM cauraMsaM nAma, sesAvi hu eva saMThANA // 113 // kiNhA nIlA lohiya, hAliddA taha ya huMti sukilyaa| jiyadehANaM vaNNA, udaeNaM vaNNanAmassa // 114 // gaMdheNa surabhigaMdhaM, ahavA gaMdheNa durabhigaMdhaM tu / hoi jiyANaM dehaM, udaeNaM gaMdhanAmassa // 115 // tittagakaDayakasAyA, aMbilamahurA rasAvi paMce bhave / tevi hu jiyadehANaM, rasanAmudaeNa khajaMtA // 116 // gurulahumiukaDhiNAvi ya, niddhA lukkhA ya hoMti sIuNhA / jiyadehANaM phAsA, udaeNaM phAsanAmassa // 117 // guru na hoi dehaM, na ya lahuyaM hoi saghajIvANaM / hoi hu aguruyalahuyaM, agurulahuyanAmaudaeNaM // 118 // aMgAvayavo paDijibhiyAi jo appaNo uvagghAyaM / kuNai hu dehami Thio, so uvaghAyassa u vivAgo // 119 // tayavisadaMtavisAI, aMgAvayavo ye jo u annesiM / jIvANa kuNai ghAyaM, so paraghAyassa u vivAgo // 120 // nArayatiriyanarAmarabhavesu jaMtassa aMtaragaIe / aNupuvIe udao, sA cauhA suNasu jaha hoi // 121 // 1 "jIvANaM cha muNeyavvA" iti / 2 "sukkA ya" iti / 3 "jiyANa sarIraM" iti / 4 "rasA u" iti / 5 "paMca vihA" iti / 6 "attaNo u ubaghAyaM" iti / 7 "3" / 8 "suNaha" iti / / o ye jo u anAyaM / kuNA guruyalayaM, aguptA, udaeNaM phAsanA For Private And Personal Use Only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra karmavipAkaH // 6 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir narayAuyassa udae, narae vajreNa gacchamANassa / narayANupuciyAe, tarhi udao annAhaM natthi // 122 // evaM tirimaNudeve, tesuvi vakkeNa gacchamANassa / tesimaNuputriyANaM, tahi~ udao annahiM natthi // 123 // jassudapaNaM jIve, niSpattI hoi ANapANUNaM / taM UsAsaM nAma, tassa vivAgo sarIram // 124 // jassudapaNaM jIve, hoi sarIraM tu tAvilaM ittha / so Ayave vivAgo, jaha ravibiMbe tahA jANa // 125 // na bhavai teyasarIre, jeNa u teyassa usiNaphAsassa / hoi hu udao niyamA, taha lohiyavaNNanAmassa // 126 // jassudapaNaM jIvo, aNusiNadeheNa kuNai ujjoyaM / taM ujjoyaM nAmaM, jANasu khajjoyamAINaM // 127 // jassudapaNaM jIvo, varavasabhagaIeN gacchai gaIe / sAM suhayA vihagagaI, haMsAINaM bhave sA u // 128 // jassudapaNaM jIvo, armeNiTThAe u gacchai gaIe / sA asuhA vihagagaI, uTTAINaM bhave sA u // 129 // tasa bAyara pajjattaM, patteya thiraM subhaM ca subhagaM ca / sUsara Aijja jasaM, tasAidasagaM imaM hoi // 130 // Aimmi tasacaukaM, thirAichakaM tu uvarimaM hoi / thAvaradasagaM ahuNA, thAvara suDumaM apajjattaM // 131 // hoI tahA sAhAraM, athiraM asubhaM ca dUrbhAgaM ceva / dUsaraNAijehiM a, ajasehiM ya bIyadasagaM tu // 132 // 1 "ussA" iti / 2 " kiM navi teyasarIre, bhaNNai teyassa" iti pAThaH / 3 " sA ya suhA" iti / 4 " amaNIhAe ya" iti / 5 " thAvarasuhumaM ca sAhAraM" iti / 6 "taha hoi apajjattaM" iti // For Private And Personal Use Only karmagraMthaH 1 // // 6 // Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir Aimmi thAvaracaU, suhumatigaM uvarimaM bhave ittha / athirAichakkamuvariM, vivAgabhe ao bhaNimo // 133 // tasanAmudae jIvo, beiMdiyamAi jAi jIvesu / thAvaranAmudae puNa, puDhavImAIsu so jAi // 134 // bAyaranAmudaeNaM, vAyarakAo u hoi so niymaa| suhumeNa suhumakAo, aMtamuhuttAuo hoi|| 135 // AhArasarIriMdiyapajjattIANapANabhAsamaNe / cattAri paMca chappi ya, egidiyavigalasannINaM // 136 // eyAsiM nipphattI, udaeNaM jassa hoi kammassa / taM pajattaM nAma, iyarudae natthi nipphattI // 137 // ikikayaMmi jIve, ikikaM jassa hoi udaeNaM / orAloda sarIraM, taM nAma hoi patteyaM // 138 // jIvANamaNaMtANaM, ikaM orAliyaM iha sarIraM / havai hu~ jassudaeNaM, taM sAhAraM hevai nAmaM // 139 // daMtahAithirANaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / niSphattI u sarIre, jAyai taM hoi thiranAmaM // 14 // jIhAbhamuhAINaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / nipphattI u sarIre, jAyai taM athiranAmaM tu // 141 // siramAINa suhANaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / nipphattI u sarIre, jAyai taM hoi subhanAmaM // 142 // pAyAI asuhANaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / nipphattI u sarIre, jAyai taM asumanAmaM tu // 143 // 1 "vivAgapeo imo bhaNio" "vivAgabheo imo hoi" iti vA pAThaH / 2 "y"| 3 "orAliyaM sarI" iti / 1 "ya" 5 "bhave" iti // CHECKASTROCHERE For Private And Personal Use Only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: krmgrNthH|| MARCHIMSHANKAR sUbhagakammudaeNaM, hevai hu jIvo u sacajaNaiTTho / dUMhagakammudae puNa, duhao so saiyalaloyassa // 144 // sUsarakammudaeNaM, sUsarasaho ye hoi iha jiivo| dUsara udae visaro, jaMpaMto hoi jaNaveso // 145 // Aejakammaudae, ciTThA jIvANa bhAsaNaM jaM ca / taM bahu mannai loo, abahumayaM iyara udaeNaM // 146 // jassudaeNaM jIvo, lahai hu kittiM jasaM ca logammi / taM jasanAmaM kamma, ajasudae lahai vivarIyaM // 147 // dehaMgAvayavANaM, liMgAgii jAi niyamaNaM jaM ca / tahiM suttahArasariso, nimmANe hoi hu vivAgo // 148 // udae jassa surAsuranaravainivahoha~ pUIo hoi~ / taM titthayaraM nAmaM, tassa vivAgo u kevaliNo // 149 // bhaNiyaM nAmaM kamma, ahuNA goyaM tu sattamaM bhnnimo| taM pi kulAlasamANaM, duvihaM jaha hoi taha bhaNimo // 150 // jaha ittha kuMbhakAro, puDhavIe kuNai erisaM rUvaM / jaM loyAo pUrya, pAvai iha puNNakalasAI // 151 // bhuMbhulamAI annaM, so ciya puDhavIeN kuNai rUvaM tu / ja loyAo niMda, pAvai akaevi majaMmi // 152 // eva kulAlasamANaM, goyaM kammaM tu hoI jIvassa / uccAnIyavivAgo, jaha hoi tahA nisAmeha // 153 // adhaNI buddhiviutto, rUvavihUNovi jassa udaeNaM / loyaMmi lahai pUrya, ucAgoyaM tayaM hoi // 154 // 1 "hoi hu" iti / 2 "dUbhagakammudaeNaM, dubbhagao" iti / 3 "savvalogassa" iti / 4 "u" / 5 "viraso" iti / 6 "avamannai" iti / 7 "loe" iti / 8 "y'|9"itth" iti / 1. "adhaNo" iti pAThaH / / For Private And Personal Use Only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir K saMdhaNo rUveNa juo, buddhIniuNo vi jassa udaeNaM / loyaMmi lahai niMda, eyaM puNa hoi nIyaM tu // 155 // goyaM bhaNiyaM ahuNA, aTThamayaM aMtarAyayaM hoi / taM bhaMDAriyasarisaM, jaha hoi tahA nisAmeha // 156 // jaha rAyA iha bhaMDArieNa viNieNa kuNai dANAI / teNa u paDikUleNaM, na kuNai so dANamAINi // 157 // jaha rAyA taha jIvo, bhaMDArI jaha tahatarAyaM ca / teNa u vibandhaeNaM, na kuNai so dANamAINi // 158 // taM dANalAbhabhogovabhogaviriyaMtarAya paMcamayaM / eesiM tu vivAgaM, vocchAmi ahANupubIe // 159 // sai phAsuyaMmi dANe, dANaphalaM tahaya bujjhaI aulaM / baMbhaccerAijuyaM, pattaMpi ya vijae tettha // 16 // dAuM navari na sakkai, dANavighAyassa kammaNo udae / dANaMtarAyameyaM, lAbhe viya bhaNNae vigdhaM // 161 // jai vi pasiddho dAyA, jAyaNaniuNo vi jAyago jai vi / na lahai jassudaeNaM, eyaM puNa lAbhavigdhaM tu // 162 // maNuyatte vi ya patte, laddhe vi hu~ bhogasAhaNe vibhave / bhuttuM navari na sakA, viraivihUNo vi jassudae // 163 // bhogassa vigdhaMmeyaM, uvabhoge Avi vigdhameveva / bhoguvabhogANesiM, navari viseso imo hoi // 164 // 1 "saghaNI" iti / 2 "aMtarAiyaM maNimo" iti / 3 "dANamAI u" iti / 4 "tahatarAIyaM" iti / 5 "dAnamAI u" iti / "paMcaviha" iti / 7 "bhaNAmi ya" ityapi / 8 "viulaM" iti / 9 "itya" iti / 1. "ya" iti / 11 "uvamuMjiuM / 4|na sakaI" iti / 12 "uvabhogavigghameyaM, bhogevi hu evameva vigdhaM tu" iti pAThaH / 13 "vigdha emeva" iti / FASCHAREREAM R616 For Private And Personal Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavipAka: karmagraMthaHza // 8 // sai bhujA tti bhogo, so puNa aahaarpupphmaaiio| uvabhogo ya puNo puNa, uvabhujai bhavaNaviliyAI // 165 // balavaM rogaviutto, vayasaMpaNNo vi jassa udaeNaM / virieNa hoi hINo, vIriyavigdhaM tu paMcamayaM // 166 // evaM paMcaviyappaM, aTThamayaM aMtarAiyaM hoi / bhaNio kammavivAgo, samAsao gaggarisiNA u // 167 // eya gAhANa sayaM, ahiyaM chAvaTThie u pddhiunnN| jo guru pucchai nAhI, kammavivAgaM ca so airA // 168 // 1 "tu" iti pAThaH // % A4% 2-%A-SACREAAAAA EPTERESISTERSTARTERESTORIESSESSSSSSSSSSSSSOTTES // iti maharSigargarSipraNItaH karmavipAkanAmA prathamaH karmagranthaH // eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee // 8 // A3- For Private And Personal Use Only Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // aham // 4% // karmastavAkhyaH dvitIyaH krmgrnthH|| CAMERECCCC namiUNa jiNavariMde, tihuyaNavaranANadasaNapaIve / baMdhudayasaMtajuttaM, vocchAmi thayaM nisAmeha // 1 // micchaddiTTI sAsAyaNe ya taha sammamicchadiTThI ya / avirayasammaddiTTI, virayAvirae pamatte ya // 2 // tatto ya appamatte, niyaTTi aniyaTTibAyare suhume / upasaMta khINamohe, hoi sajogI ajogI ya // 3 // micche solasa paNuvIsa sAsaNe avirae ya dasa pyddii| cauchakkamega dese, virae ya kameNa vocchinnA // 4 // duga tIsa caura pube, paMca niyaTTimi baMdhavoccheo / solasa suhumasarAge, sAya sajogI jiNavariMde // 5 // paNa nava iga sattarasaM, aDa paMca ya caura chaka cha ceva / iga duga solasa tIsaM, bArasa udae ajogatA // 6 // paNa nava iga sattarasaM, aTThaTTa ya caura chaka cha ceva / iga duga sola guyAlaM, udIraNA hoi jogaMtA // 7 // aNamicchamIsasamma, avirayasammAiappamattA / suranarayatiriyaAuM, niyayabhave saghajIvANaM // 8 // solasa aTekeka, chakkeke keka khiinnmniyttttii| egaM suhumasarAge, khINakasAe ya solasagaM // 9 // bAvattaraM ducarime, terasa carime ajogiNo khINe / aDayAlaM payaDisayaM, khaviya jiNaM nibuyaM vaMde // 10 // ACING For Private And Personal Use Only Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir krmgrNthH2|| karmavipAka: nANassa daMsaNassa ya, AvaraNaM veyaNIyamohaNiyaM / Auya nAma goyaM, tahatarAyaM ca pyddiio||11|| paMca nava donni aThThAvIsA cauro taheva bAyAlA / doNNi ya paMca ya bhaNiyA, payaDIo uttarA ceva // 12 // miccha napuMsagaveyaM, narayAuM taha ya ceva narayadugaM / igavigaliMdiyajAI, huMDamasaMpattamAyAvaM // 13 // thAvara suhumaM ca tahA, sAhAraNayaM tahA apajjattaM / eyA solasa payaDI, micchami ya baMdhavoccheo // 14 // thINatigaM itthI vi ya, aNa tiriyAuM taheva tiriydugN| majjhima cau saMThANaM, majjhima cau ceva saMghayaNaM // 15 // ujjoyamappasatthA, vihAyagai dUbhagaM aNAejaM / dUsara nIyAgoyaM, sAsaNasammami vocchinnA // 16 // bIyakasAyacaukaM, maNuyAuM maNuyaduga ya orAlaM / tassa ya aMgovaMga, saMghayaNAI avirayaMmi // 17 // taiyakasAyacaukaM, virayAvirayaMmi bNdhvoccheo| assAyamarai soyaM, tai ceva ya athiramasubhaM ca // 18 // ajasakittI ya tahA, pamattavirayaMmi baMdhavoccheo / devAuyaM ca egaM, nAyacaM appamattaMmi // 19 // niddApayalA ya tahA, aputvapaDhamaMmi baMdhavoccheo / devadugaM paMciMdiya urAlavajaM causarIraM // 20 // samacauraM veuviyaAhAraya aMguvaMganAmaM ca / vaNNacaukaM ca tahA, aguruyalahuyaM ca cattAri // 21 // tasa cau pasatyameva ya, vihAyagai thira subhaM ca nAyacaM / suhayaM sussarameva ya, AejaM ceva nimiNaM ca // 22 // titthayarameva tIsaM, aputvachabbhAga bNdhvoccheo| hAsaraibhayaduguMchA, apuvacaramaMmi vocchinnA // 23 // For Private And Personal Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir purisaM cau saMjalaNaM, paMca ya payaDIo paMca bhAgaMmi / aniyaTTIaddhAe, jahakamaM baMdhavoccheo // 24 // nANaMtarAya dasagaM, daMsaNa cattAri ucca jasakittI / eyA solasa payaDI, suhumakasAyaMmi vocchinnA // 25 // vasaMta khINamohe, jogiMmi u saaybNdhvoccheo| nAyavo payaDINaM, baMdhassaMto aNaMto ya // 26 // baMdho sammatto // micchattaM AyAvaM, suhuma apajjattayA ya taha ceva / sAhAraNaM ca paMca ya, micchami ya udayavoccheo // 27 // aNa egiMdiyajAI, vigaliMdiyajAimeva thAvarayaM / eyA nava payaDIo, sAsaNasammaMmivocchinnA // 28 // sammAmicchattegaM, sammAmicchaMmi udayavoccheo / vIyakasAyacaukkaM, taha caiva ya narayadevAU // 29 // maNuyatiriyANupuccI, veuciyachakka dUhayaM ceva / aNaejjaM caiva tahA, ajjasakittI avirayami // 30 // taiyakasAyacaukka, tiriyAU taha ya ceva tiriyagaI / ujjoya nIyagoyaM, virayAvirayamivocchinnA // 31 // thIti caiva tahA, AhAradugaM pamattavirayaMmi / sammattaM saMghayaNaM, aMtimatigamappamattaMmi // 32 // taha nokasAyakaM, apucakaraNaMmi udayavoccheo / yeyatiga kohamANAmAyAsaMjalaNamaniTTI // 33 // saMjalaNalobhamegaM, suhumakasAyaMmi udayavoccheo / taha risahaMnArAyaM, nArAyaM ceva uvasaMte // 34 // niddA payalAya tahA, khINaducarimaMmi udayavoccheo / nANaMtarAyadasagaM, daMsaNa cattAri carimaMmi // 35 // annayaraveyaNIyaM, orAliya- teya - kammanAmaM ca / cha caiva ya saMThANA, orAliyaaMguvaMgaM ca // 36 // For Private And Personal Use Only Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir krmgrNthH| kamevipAkaH // 10 // HARCOACANCY AimasaMghayaNaM khalu, vaNNacaukkaM ca dA vihaaygtii| aguruyalahuyacaukaM, patteya thirAthiraM ceva // 37 // subhasussarajuyalA vi ya, nimiNaM ca tahA havaMti naayvaa| eyA tIsaM payaDI, sajogicarimaMmi vocchinnA // 38 // annayaraveyaNIyaM, maNuyAU maNuyagai ya boddhavA / paMciMdiyajAI vi ya, tasa subhagAeja pajattaM // 39 // bAyara jasakittI vi ya, titthayaraM uccagoyayaM ceva / eyA bArasa payaDI, ajogicarimaMmi vocchinnaa|4aaudo smmtto| udayassudIraNAe, sAmittAo na vijai viseso / mottUNa tinni ThANe, pamatta jogI ajogI ya // 41 // tIsaM bArasa udae, kevaliNo melaNaM ca kAUNa / sAyAsAyaM ca tahA, maNuyAuM avaNiyaM kiccA // 42 // sesaM iguyAlIsaM, jogiMmi udIraNA ya boddhacA / avaNIya tinni payaDI, pamattaudayaMmi pakkhittA // 43 // taha ceva aTTha payaDI, pamattavirae udIraNA hoi|| natthi tti ajogijiNe, udIraNA hoi nAyabA // 44 // udIraNA sammamattA // aNamicchamIsasamma, avirayasammAiappamattatA / suranarayatiriyaAuM, niyayabhave sabajIvANaM // 45 // thINatigaM ceva tahA, narayadugaM ceva taha ya tiriyadugaM / igivigaliMdiyajAI, AyAvujoyathAvarayaM // 46 // sAhAraNa suhumaM ciya, solasa payaDIo hoMti nAyavA / bIyakasAyacaukaM, taiyakasAyaM ca aTeva // 47 // ega napuMsagaveyaM, itthIveyaM taheva egaM ca / taha nokasAyachakaM, purisaM kohaM ca mANaM ca // 48 // For Private And Personal Use Only Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5454545454 mAyaM ciya aniyaTTIbhAgaM gaMtUNa sNtvoccheo| lohaM ciya saMjalaNaM, suhumakasAyaMmi vocchinnA // 19 // khINakasAya ducarime, nidaM payalaM ca haNai chaumattho / nANaMtarAyadasagaM, daMsaNa cattAri carimaMmi // 50 // devaduga paNasarIraM, paMcasarIrassa baMdhaNaM ceva / paMceva ya saMghAyA, saMThANA taha ya chakaM ca // 51 // tinni ya aMgovaMgA, saMghayaNaM taha ya hoi chakaM ca / paMceva ya vaNNarasA, do gaMdhA aTTa phAsA ya // 52 // aguruyalahuyacaukaM, vihAyagaiduga thirAthiraM ceva / suhasussarajuyalA vi ya, patteyaM dUbhagaM ajasaM // 53 // aNaejaM nimiNaM ciya, apajattaM taha ya nIyagoyaM ca / annayaraveyaNiyaM, ajogiducaramaMmi vocchiNNA // 54 // annayaraveyaNIyaM, maNuyAU maNuyaduvaya boddhabA / paMciMdiyajAI viya, tasa subhagAeja pajattaM // 55 // bAyara jasakittI viya, titthayaraM uccagoyayaM ceva / eyA terasa payaDI, ajogicarimaMmi vocchinnaa|56| sattA smmttaa|| so me tihuyaNamahio, siddho buddho niraMjaNo nico| disau varanANalaMbha, saNasuddhiM samAhiM ca // 57 // REDEOCHOOkokokokoNOKAROKrikOMECHECKOHORONOKANANELFIERIENDME..* ANOKOKOKOKHADKODADKOKONKADEOHDHONOK KOCKOOKGEN * // iti karmastavAkhyo dvitIyaH karmagranthaH smaaptH|| CHIKEKOKAREKAREDEEMEDNEWSHINDEDEODEHEAVESHEKKAKKARENDER GESHKKkkakkakk0-40EEEEEK000 For Private And Personal Use Only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi // aham // krmgrNthH|| pAkaH // bandhasvAmitvAkhyastRtIyaH krmgrnthH|| // 11 // ANDGAOCOLOCALCORRESPONS namiUNa vaddhamANaM, gaiyAIThANadesayaM siddhaM / gaiyAiesu vocchaM, baMdhassAmittamogheNaM // 1 // gai 4 iMdie 5 ya kAe 6, joe 15 vee 3 kasAya 4 nANe 8 ya / saMjama 17 desaNa 4 lesA 6, bhava 2 samme 3 saNNi 2 AhAre // 2 // guNaThANA suranirae, cau paNa tiriesu caudasa naresu / jIvaTThANA tirie, caudasa sesesu duga dugaM jANa // 3 // nirayatigaM michattaM, napuMsa igavigalajAi AyAvaM / chevaTTa thAvaracaU, huMDaM ciya micchadihimmi // 4 // thINatigitthI aNa tiritiga kuvihagaI ya nIyamujjoyaM / dUbhagatiga paNuvIsA, majjhimasaMThANasaMghayaNA // 5 // thAvaracau jAI cau, viuvAhAraduga suraniratigANi / AyavajuyA''hiM UNaM, egahiyasayaM narayabaMdhe // 6 // titthoNaM saya micchA, sANA napuhuMDacheyamicchoNaM / mIsA narAupaNuvIsoNaM sammA narAutitthajuyaM // 7 // paMkAisu titthoNaM, narAuhINaM sayaM tu sattamie / maNudugauccehi~ viNA, micchA baMdhati chnnnnuii||8|| huMDAIcaurahiyaM, sANA tiriyAuNA ya iganauI / iguNapaNuvIsarahiyA, sanaraduguccA sayari mIse // 9 // For Private And Personal Use Only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RECASSESAECERSA titthAhAraduguNA, tiriyA baMdhaMti sbpyddiio| pajattA taha micchA, sANA uNa solasavihINA // 10 // naratigasurAuusamaM, uraladurga mottu paNNavIsaM ca / aNuhattariM tu mIsA, surAuNA sattarI sammA // 11 // bIyakasAyUNA desa apajattA sayaM navaggaM tu / mottUNamoghabandhA, nirasuraAuM viuvichakaM ca // 12 // tiriyA va narA payaDI, baMdhaMtI micchamAiyA paMca / ajayAi paMca titthaM, apamattaniyaTTi AhAraM // 13 // kammatthayabaMdhasamo, pamattamAINa hoi bandho u| appajattA maNuyA, tiriyA va sayaM navaggaM tu // 14 // beuccAhAradurga, nArayasurasuhumavigalajAitigaM / mottuM cauraggasayaM, devA baMdhaMti oheNaM // 15 // titthoNaM taM micchA, sANA chevadRhuMDanapumicchaM / egidithAvarAyavapayaDI mottUNa channauI // 16 // oghuttaM paNuvIsaM, narAujuttaM vivajiuM mIsA / baMdhaMti sayarimajayA, titvanarAUhiM bigasayarI // 17 // micchAiavirayaMtA, devoghaM titthahINa baMdhaMti / bhavaNavaNajoidevA, devIo ceva sabAo // 18 // sAmannadevabhaMgo, sohammIsANa micchamAINaM / sahasAraMtA igithAvarAyavoNaM sarNakumArAI // 19 // rayaNAnArayasarisA, sahasAraMtA saNaMkumArAI / igithAvarAyavatiritigujoUNaM tu ANayAIyA // 20 // titthaM napucau tiritiyaujoUNa paNavIsa sanarAuM / mottRNa micchamAI, narAutitthehi ajayA u // 21 // titthAhAraM nirayasurAuM mottuM ghiunvichakaM ca / igavigaliMdI baMdhahi, navuttaraM ogha micchA ya // 22 // %AEC ON For Private And Personal Use Only Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmavi krmgrNthaa| pAka: // 12 // sANA baMdhahi solasa, niratigahINA ya mottu chnnuii| ogheNaM vIsuttarasayaM ca paMciMdiyA baMdhe // 23 // igivigaliMdI sANA, taNupajattiM na jaMti jateNa / niratiriyAuabaMdhA, mayaMtareNaM tu cauNauI // 24 // bhUdagavaNakAyA egidisamA micchsaannditttthiio| maNuyatigucaM mottuM, suhumatasA ogha dhUlatasA // 25 // maNavaijogacauke, ogho urale vi opnrbhNgo| niratigasurAuAhAragaM tu hicA u taM mIse // 26 // suradugaviuviyadurga, titthaM hicA sayaM navaggaM tu / baMdhati uralamisse, micchA u sajogiNo sAyaM // 27 // niratigahINA solasa, tirinaraAuM pi mottu sANA vi| tiriyAubihINaM paNNavIsamujjhittu avirae baMdhe // 28 // titthaM veuvidurga, suradugasahiyaM uralamisse / sAmannadevanArayabaMdho neo viuvijoge vi // 29 // veudhviyamIsammi vi, tiriyanarAuhiM vajiyA sesA / titthoNA tA micchA, baMdhahi~ sANA u cauNauI // 30 // egidithAvarAyavasaMThAicaukkayajiyA seaa| tiriyAUNaM paNuvIsa motu ajayA satitthA u||31|| tevaThThAhAraduge, jahA pamattassa kammaNe baMdho / AutigaM nirayatigaM, AhAraya vajiuM ogho||32|| suradugatitthaviuviyadgANi mottUNa baMdhahi micchaa| niratigahINA solasa, vajittA sAsaNA kamme // 33 // tiriyAUNaM paNavIsa mottu suradugaviuvidugajuttaM / ajayA tittheNa samaM, sajogi sAyaM samugghAe // 34 // veyatievogheNaM, baMdho jA bAyaro havai tAva / kohAisu causogho, micchAo jAva aniyahi // 35 // AACHECAUSESCARSA // 12 // For Private And Personal Use Only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 96%e www.kobatirth.org aNNANatievogho, micchAsANesu navasu nANatie / maNapajjave vi sattasu, oghaM dusu kevalissAvi // 36 // sAmAiyacheesuM, pamattamAIsu causu ogho tti / parihArassa pamatte, apamatte suhuma saTTANe // 37 // uvasaMtAisu ahakhAya desavirayassa hoi saTThANe | micchAIsu causuM, ogho assaMjayassAvi // 38 // 'cakkhuacakkhU ogho, micchAI khINamoha ohissa / ajayAinavasu kevaladaMsaNa kevaliduge caiva // 39 // u tiNi tIsuM, chaNhaM sukkA ajogi alesA / AhArUNA AitilesI baMdhaMti saGghapayaDIo // 40 // micchA titthoNA tA, sANA uNa solasavihUNA / suranaraAU paNavIsa mottu baMdhaMti mIsA u // 41 // suranaraAuyasahiyA, avirayasammA u hoMti nAyavA / titthayareNa juyA taha, teUlese paraM vocchaM // 42 // vigalatigaMniraSatigaMsuDumattigUNaM sayaM tu ekAraM / titthAhArUNA miccha sANa igitiganapucaUNA // 43 // mIsAIpaMcaguNA, oghaM baMdhaMti pamhalesAvi / vigalatigaM nirayatigaM, suhumatigegiMdithAvarAyAcaM // 44 // hicA sayamahiyaM, titthAhAradugahINa micchAo / saMDhAicaukoNaM, sANA mIsAi paNagaoghaM tu // 45 // baMdhaMti sukkalesA, nArayatirisuDumavigalajAitigaM / igithAvarAyavajjoya vajjiya sayaM tu caurahiyaM // 46 // titthAhAradugUNaM, egahiyasayaM tu baMdhahI micchA / saMDhAi caukkoNaM, sANA baMdhaMti saganauI // 47 // tiritiyaujjoUNaM, paNuvIsaM motu suranarAujuyaM / cauhattariM tu mIsA, baMdhahi~ kammANa payaDIo // 48 // For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kcbatirth.org karmavipAkA krmgrNthH3| // 13 // titthayarasuranarAuyasahiyA ajayammi hoi sgsyrii| desAinavasu ogho, bhavesu vi so abhava micchasamA // 49 // opo veyagasamme, ajayAicaukka khAigevogho / ajayAdajogi jAva u, ogho uvasAmie hoi // 50 // uvasamme vaTuMtA, cauNhamikapi AuyaM neya / baMdhati teNa ajayA, suranaraAUhiM UNaM tu // 51 // ogho desajayAisu, surAuhINo u jAva uvsNto| opo saNNisu neo, micchAbhaMgo asaNNIsu // 52 // sANe vi asaNNissA, bhaMgA saNNubbhavA muNeyavA / AhAragesu ogho, iyaresu ya kammaNo bhaMgo // 53 // iya pubasUrikayapagaraNesu jaDabuddhiNA mae raiyaM / baMdhassAmittamiNaM, neyaM kammatthayaM souM // 54 // HARECTECLASSECRESSAY ||smaaptshcaayN bandhasvAmitvAkhyastRtIyaH karmagranthaH // 64 For Private And Personal Use Only Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka0 37 www.kobatirth.org // arham // SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH // nicchinnamohapAsaM, pasariyavimaloru kevalapyAsaM / paNayajaNapUriyAsaM, payao paNamittu jiNapAsaM // 1 // vocchAmi jIvamaggaNaguNaThANuvaogajogalesAI / kiMci sugurUvaesA, sannANasujhANaheu ti // 2 // iha suhumavAyaregiMdiviticauasannisannipaMciMdI / apajattA pajjattA, kameNa caudasa jiyaTThANA // 3 // sababhaNiyacamUle tesu guNaThANagAi tA bhaNimo / paDhamaguNA do vAyarabiticauraasanni apajatte // 4 // sanni apajjatte micchadiTThisAsANaavirayA tinni / sadhe sanni pajatte, micchaM sesesu sattasu vi // 5 // jogA usa appajattae kammaigauralamissA do / veuciyamIsajuyA, sanni apajattae tinni // 6 // viMti apajjattANava, taNupajjattANa kei orAlaM / bAyarapajjatte tinni urala veuciyadugaM ca // 7 // uralaM suhume causu ya, bhAsajuyaM panarasAvi sannimmi / uvaogA dasasu tao, acakkhudaMsaNamanANadugaM // 8 // cakkhujuyA cauriMdiyaasanni pajjattaesu te cauro / maNanANacakkhukevaladugarahiyA sanni apajate // 9 // sa sanni etto, lesAo chAvi duviha sannimi / cauro paDhamA bAyara, apajatte tinni sesesu // 10 // For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItinAmA caturthaH krmgrNthaa| // 14 // sattadvaaTarasattaTTha3aTuTa baMdhuzdayuradIraNAsaMtA 4 / terasasu jIvaThANesu sannipajattae ogho|| 11 // etto gaiiMdiyakAyajoyavee kasAyanANesu 7 / saMjamadaMsaNalesAbhavasamme sanniAhAre // 12 // suranaratirinarayagaI, igaviticauriMdiyA ya pNciNdii| puDhavIAUteUvAUvaNasaitasA kAyA // 13 // maNavaikAyA jogA, itthI puriso napuMsago veyaa| koho mANo mAyA, lobho cauro kasAya tti // 14 // maisuyaohImaNakevalANi maisuyaanANavinbhaMgA / sAmaiyacheyaparihArasuhumaahakhAyadesajayaajayA // 15 // acakkhucakkhuohI, kevaladasaNamao ya challesA / kiNhA nIlA kAU, teU pamhA ya sukkA ya // 16 // bhavaabhavA khauvasamakhaiyauvasamiyamIsasAsANaM / miccho ya sannasannI, AhAraNahAra iya bheyA // 17 // suranirae sannidurga, naresu taio asanniapajatto / tiriyagaIe caudasa, egidisu AimA cauro // 18 // biticauriMdisu do do, aMtima cauro pArNadisu bhavaMti / thAvarapaNage paDhamA, cauro caramA dasa tasesu // 19 // vigalatiasannisannI, pajattA paMca hoti bijoge| maNajoge sanniko, pumitthivee carama cauro // 20 // kAoginapuMsakasAyamaisuyaanANaavirayaacakkhU / AitilesA bhaviyaramiccha AhArage save // 21 // maisuyaohidugavibhaMgapamhasukAsu tisu ya sammesu / sannimmi ya do ThANA, sanniapajattapajjattA // 22 // maNapajavakevaladugasaMjayadesajayamIsadiTThIsu / sannIpajjo cakkhaMmi tinni cha va pajiyara caramA // 23 // M // 14 // USEX For Private And Personal Use Only Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satta u sAsANe bAyarAi cha apaja sannipajjo ya / teullese bAyaraapajatto duviha sannI ya // 24 // assanni Ai bArasa, aNahAre aTTa satta apajattA / sannI pajatto taha, iya gaiyAisu jiyaTThANA // 25 // micche sAsaNamIse, avirayadese pamattaapamatte / niyaTTi aniyaTTi suhumuvasama khINasajogiajogi guNA // 26 // catvAri devanaraesu paMca tiriesu caudasa naresu / igivigalesuM do do, paMciMdIsuM cauddasa vi // 27 // bhUdagatarUsu do do, igamagaNivAusu caudasa tasesu / joe terasa vee, tikasAe nava dasa ya lobhe // 28 // maisuyaohiduge nava, ajayAi jayAi satta maNanANe / kevaladurgami do tinni do va paDhamA anANatige // 29 // sAmAiyacheesuM, cauro parihAra do pamattAI / desamuhume sagaM paDhamacaramacau ajayaahakhAe // 30 // bArasa acakkhucakkhusu, paDhamA lesAsu tisu cha dusu satta / sukAe~ terasa guNA, satve bhave abhavegaM // 31 // veyagakhaigauvasame, cauro ekkArasaha turiyAI / sesatige saTTANaM, sannisu caudasa asannisu do // 32 // AhAragesu paDhamA, terasa'NAhAragesu paMca ime / paDhamaMtimadugaaviraya, gaiyAisu iya guNahANA // 33 // sacaM mosaM mIsaM, asaccamosaM maNaM taha vaI ya / uralaviuvAhArA, mIsA kammaigamiya jogA // 34 // ekkArasa suranArayagaIsu AhArauraladugarahiyA / jogA tiriyagaIe, terasa AhAragaduguNA // 35 // naragaipaNidi tasa taNu nara apuma ksaaymisuohiduge| acakkhuchallesA bhavasammadugasannisu ya sabe // 36 // For Private And Personal Use Only Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItinAmA caturthaH kamegraMtha 4 // 15 // 5- HORORESEARCASE-5 egidiesu paMca u, kammaigaviuvi uralajuyalANi / kammuraladugaM aMtimabhAsA vigalesu cauro ti // 37 // kammuraladurga thAvarakAe vAe viuvijuyalajuyaM / paDhamaMtimamaNavaidugakammuraladu kevaladugaMmi // 38 // thIveannANovasamaajayasAsaNa abhavamicchesu / terasa maNavaimaNanANacheyasAmaiyacakkhusu ya // 39 // parihArasuhumme nava, uralavaimaNA te sakammuralamissA / ahakhAe saviuvA, mIse dese saviuvidugA // 40 // kammuralaviuvidugANi caramabhAsA ya cha u asannimmi / jogA akammagAhAragesu kammaNamaNAhAre // 41 // nANaM paMcavihaM taha, annANatigaM ti aTTa sAgArA / caudaMsaNamaNagArA, vArasa jiyalakkhaNuvaogA // 42 // maNuyagaIe bArasa, maNakevaladurahiyA navannAsu / thAvaraigibitiiMdisu, acakkhudaMsaNamanANadugaM // 43 // cakkhujuyaM cauridisu, taM ciya bArasaparNiditasakAe / joe vee sukkAe~ bhavasannIsu AhAre // 44 // kevaladugahINA dasa, kasAyapaNalesacakkhucakkhUsu / kevaladuge niyadurga, khaige nava no anANatigaM // 45 // paDhamacaunANasaMjamaveyagauvasamiyaohidaMsesu / nANacaudasaNatigaM, kevaladujuyaM ahakkhAe // 46 // nANatigadaMsaNatigaM, dese mIse anANamIsaM taM / kevaladugamaNapajjavavajA assaMjayaMmi nava // 47 // annANatigaabhave, sAsaNamicche ya paMca uvogaa|do dasaNa tiyanANA, te avibhaMgA asannimmi // 48 // maNanANacakkhurahiyA, dasa u aNAhAragesu uvaogA / iya gaiyAisu nayamayanANattamiNaM tu jogesu // 49 // RARE // 15 // / For Private And Personal Use Only Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taNuvaimaNesu kamaso, ducautipaMcA duacaucauro / terasadubAraterasa, guNajIvuvaogajoga tti // 50 // lesA u tinni paDhamA, nAragavigalaggivAukAesu / egiMdibhUtarUdagaasannisuM paDhamiyA cauro // 51 // kevalajuyalaahakkhAyasuhumarAgesu sukkaleseva / lesAsu chasu saThANaM, gaiyAisu chAvi sesesu // 52 // gaiyAisu appabahuM, bhaNAmi sAmannao saThANe vi / naranirayadevatiriyA, thovA duasaMkhaNaMtaguNA // 53 // paNacautiduegiMdI, thovA tini ahiyA arNataguNA / tasateupuDhavijalavAuhariyakAyA puNa kamaNaM // 54 // thovA asaMkhaguNiyA, tinni visesAhiyA aNaMtaguNA / maNavayaNakAyajogI, thovA saMkhaguNi arnntgunnaa||55|| purisehiMto itthI, saMkhejaguNA napuMsaNaMtaguNA / mANI kohI mAyI, lobhI kamaso visesahiyA // 56 // maNapajaviNo thovA, ohInANI tao asaMkhaguNA / maisuyanANI tatto, visesaahiyA samA do vi // 57 // vibhaMgiNo asaMkhA, kevalanANI tao aNaMtaguNA / tatto'NaMtaguNA do, maisuyaannANiNo tullA // 58 // suhumaparihAraahakhAyacheyasAmaiyadesajaiajayA / thovA saMkhejaguNA, cauro assaMkhaNaMtaguNA // 59 // iya ohicakkhukevalaacakkhudaMsI kameNa vineyaa| thovA assaMkhaguNA, aNaMtaguNiyA aNaMtaguNA // 6 // sukkA pamhA teU, kAU nIlA ya kiNhalesA ya / thovA do'saMkhaguNA'NataguNA do visesahiyA // 6 // thovA jahannajuttANatayatulla tti iha abhavajiyA / tehiMto'NaMtaguNA, bhavA nivANagamaNarihA // 62 // . For Private And Personal Use Only Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDazItinAmA caturthaH karmagraMthaH4A SHASAMADHAARAAMADA sAsaNaupasamiyamissaveyagakkhaiyamicchadiTThIo / thovA do saMkhaguNA, asaMkhaguNiyA aNaMtA do // 63 // sannI thovA tatto, aNaMtaguNiyA asanniNo hoti / thovANAhArajiyA, tadasaMkhaguNA sa AhArA // 64 // micche sace cha apaja sannipajattago ya sAsANe / samme duviho sannI, sesesuM sannipajatto // 65 // iya jiyaThANA guNaThANaesu jogAi vocchamettAhe / jogAhAraduguNA, micche sAsaNa avirae y||66|| uralaviubavaimaNA, dasa mIse te viuvimIsajuyA / desajae ekkArasa, sAhAradugA pamatte te // 67 // ekkArasa apamatte, maNavaiAhArauralaveuccA / aNuvAisu paMcasu, nava orAlo maNavaI ya // 68 // caramAimamaNavaidugakammuraladurga ti jogiNo satta / gayajogo ya ajogI, vocchamao bArasuvaoge // 69 // accakkhucakkhudaMsaNamannANatigaM ca micchasAsANe / avirayasamme dese, tinANadaMsaNatigaM ti cha u // 7 // mIse te ciya mIsA, satta pamattAisuM samaNanANA / kevaliyanANadaMsaNauvaogA jogajogIsu // 71 // sAsaNabhAve nANaM, viuvigAhArage uralamissaM / negiMdisu sAsANo, nehAhigayaM suyamayaMpi // 72 // lesA tinni pamattaM, teUpamhA u appamattaMtA / sukA jAva sajogI, niruddhaleso ajogi tti // 73 // baMdhassa micchaaviraikasAyajoga tti heyavo cauro / paMca duvAlasa paNuvIsa panarasa kameNa bheyA siM // 74 // AbhiggahiyaM aNabhiggahaM ca taha abhinivesiyaM ceva / saMsaiyamaNAbhoga, micchattaM paMcahA evaM // 75 // SASSACROACAGACASSAG // 16 // For Private And Personal Use Only Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bArasavihA aviraI, maNaiMdiyaaniyamo chakAyavaho / solasa nava ya kasAyA, paNuvIsaM pannarasa jogA // 76 // paNapannapannatiyachahiya, cattauNacatta cha cau dugavIsA / solasadasanavanavasatta heuNo na u ajogimmi // 77 // to nANadaMsaNAvaraNaveyaNIyANi mohaNijaM ca / AUya nAma goyaMtarAyamii aTTha kammANi // 78 // sattaDachegabaMdhA, saMtudayA aTThasatta cattAri / sattaTThachapaMcadurga, udIraNAThANasaMkheyaM // 79 // apamattaMtA sattaTTa mIsaapputva bAyarA satta / baMdhati cha suhumo egamuvarimA baMdhago'jogI // 8 // jA suhumo tA aTTa vi, udae saMte ya hoMti pyddiio| sattaTuvasaMte khINi satta cattAri sesesu // 81 // sattaTTapamattaMtA, kamme uiriti aTTa mIso u / veyaNiyAu viNA cha u, apamattaapuvaaniyaTTI // 82 // suhumo cha paMca uirei paMca uvasaM tu paMca do khiinno| jogI u nAmagoe, ajogi aNudIrago bhayavaM // 83 // uvasaMtajiNA thovA, saMkhejaguNA u khiinnmohjinnaa| suhumaniyaTTiniyaTTI, tinni vi tullA visesahiyA // 84 // jogiapamattaiyare, saMkhaguNA desasAsaNA missA / avirayaajogimicchA, asaMkha cauro duve'NaMtA // 85 // jiNavalahovaNIyaM, jiNavayaNAmayasamuddabiMdumimaM / hiyakaMkhiNo buhajaNA nisuNaMtu guNaMtu jANaMtu // 86 // // samAso'yaM jinavallabhagaNipraNItaH paDazItinAmA caturthaH krmgrnthH|| 20000mm For Private And Personal Use Only Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamastava bhaassym| // aham // // karmastavabhASyam // // 17 // OM5555 baMdhe vIsuttarasayaM, sayabAvIsaM tu hoi udayaMmi / uIraNAi evaM, aDayAlasayaM tu saMtaMmi // 1 // 2 // vIsaM baMdhe baMdhaNasaMghAyA niyataNuggahaNagahiyA / vannAivigappA vi hu, na ya baMdhe sammamIsAi // 2 // sAmannaNaM eyaM, sattarasasayaM tu hoi micchassa / titthayarAhAradurga, na baMdhae phiTTae teNaM // 3 // 3 // sammA micchadiTThI, AUNi na baMdhae jaio tANi / phiTuMti teNe tassa u, ajjhavasAo jao natthi // 4 // 4 // titthayaraM pakkhippai, sammahiDiMmi baMdhaI jeNa / sammattassa guNeNa ya, AUNa vi tattha khippaMti // 5 // 5 // * karmastavopari bhASyadvayaM prApyate / tatra prathamaM dvAtriMzadgAthAtmakaM dvitIyaM ca trayoviMzatyA caturvizatyA ca gAthAbhiH saMkalitam / tatra tADapatrapustakeSu patramayapustakeSu ca dvitIyaM bhASyaM dRzyate, prathamaM tu keSucitpatramayeSveva / tathApi dvayorna sarvathA bhedH| dvitIyaM prathame-1 ntarbhavati / kintu gAthAnAM mUlakramo bhidyate'taH prathamabhASyIyagAthAkrameNa sArddha dvitIyabhASyagAthAkramo nopekSito'smAbhiH / ekA ca dvitIyabhASyagAthA prathame na dRzyate yADo ullekhipyate / dvayorapi karturnAma nopalabhyate / 1 "udIraNAvi" ityapi pAThaH / 2 "tu baMdhae miccho" iti / 3 "to" iti / 4 "jeNa" iti / 5 "guNeNaM, A" iti // // 17 // 946 For Private And Personal Use Only Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMca payAmi janati jeNa vi AhAramappamatte, pakkhippai jeNa saMjamo tassa / udae sattarasasayaM, micche paMcehi rahiyaM tu // 6 // 6 // samma sammAmicchaM, AhAradurga taheva titthayaraM / paMca payaDI u eyA, micchaMmi u jAva phiTuMti // 7 // 7 // narayANupuciyAe, sAsaNasammami hoi na hu udao / narayaMmi jaM na gacchai, avaNijai teNa sA tassa // 8 // 8 // sammA micchattaM puNa, pakkhippai sammamicchaThANami / aNupuvIo phiTuMti jeNa na hu aMtarA gacche // 9 // 9 // sammattaM pakkhippai, sammaddihimmi jeNa tssudo| aNupuvINavi evaM, teNaM tAo vi khippaMti // 10 // 10 // AhAradurga khippai, pamattavirayammi jeNa tssudo| titthayaraM kevaliNo, udIraNA hoi emeva // 11 // 11 // navaraM pamattavirae, paiyaDIo tinni ceva khippaMti / kevaliudayA pittuM, tammi ya tAo'vi varkati // 12 // 12 // mIsaM udayai mIse, sammattaM causu anirayAIsu / AhAraM ca pamatte, jogijiNiMdami titthayaraM // 13 // sattarasuttarameguttaraM ca cauhattarI ya sagasayarI / sattaTTI tigasaTThI, uNasaTThI aTTavannA ya // 14 // 17 // niddaduge chappannA, chabbIsA nAmatIsaviramaMmi / hAsaraibhayaduguMchAvirame bAvIsa putvammi // 15 // 18 // puMveyakohamAisu, avajjhamANesu paMca ThANAI / bAyarasuhume sattarasapagaI u sAyamiyaresu // 16 // 19 // 1 "puthvI vi hu evaM" iti / 2 "NA udayasarisAo" iti / 3 "payaDIo tattha tinni khippaMti" iti / 1 "tA ceva vakaMti" iti / * eSA gAthA trayoviMzatigAthAtmake bhASye nAsti tato dvAdazo gAthAGko trayodazasthAne / evamagre'pi nyUnaH kaaryH|| AKAALCHANGACASSACH For Private And Personal Use Only Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmastava bhASyam / // 18 // ***** ** udayasaGkhyAmAhasattarasaM ekAraM, sayamegaM cauhi saMjuyaM samme / sattAsI ekkAsI, chasattari bisattari chasaTThI // 17 // 20 // saTThI uNasaTThI vi ya, sagavanna viyAla bArasaM udae / micchAi jA pamatto, uIraNA udayasarisAo // 18 // 21 // tehattari guNahattari, tevaTThI sattavanna chppnnaa| caupannA iguyAlA, apamattAo uIraNayA // 19 // 22 // jAva pamatto sattaTThauIrago veyaAuvajANaM / suhumo moheNa ya jAva khINatapparau nAmagoyANaM // 20 // micche sAsaNa aviraya desa pamattApamatta sattaTThA / mIsa niyaTTi'niyaTTi ya, saga suhume chacca baMdhakamA // 21 // egavihabaMdha sesA, udao tisu ThANagesu aTThaNhaM / egavihabaMdhaThANe, satta ya cauro ya veyaMti // 22 // micche aDayAlasayaM, sAsaNamIsesu titthayarahINaM / sattayarahiyaM causu, aDatIsaM dosu saMtaMmi // 23 // 23 // suhume duruttarasayaM, aDayAlamiguttaraM ca paMcAsI / paMcAsI ya ajoge, payaDINaM saMta voccheo // 24 // 24 // titthayareNa vihINaM, sIyAlasayaM tu saMtae hoi / sAsAyaNaMmi u guNe, sammAmicche ya payaDINaM // 25 // 14 // aNatirinArayarahiyaM, bAyAlasaiyaM viyANa saMtaMmi / uvasAmagassa'puvAniyahisuhumovasaMtassa // 26 // 16 // 1 "causuvi" iti / 2"ya" iti / * etadbhASye yA gAthA nAsti sA caitadanantarameSA-"paNayAlaM aDatIsaM, avirayasammAo jAva | apamatto / appuvve aDatIsaM, navaraM khaghagaMmi bodhavvaM // 15 // " 3 "sayaM tu saMtae jANa" iti / 4 "tesu" iti // AMERICAREACE ACAREER // 18 // **** For Private And Personal Use Only Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ALLECTRESS savesu vi AhAraM, sAsaNamisseyare na vA titthaM / ubhaye saMti na micchaM, titthayare aMtaramuhuttaM // 27 // jA suhumasaMparAo, uinnasaMtAi~ tAi~ svaaii| sattahuvasaMte khINa satta sesesu cattAri // 28 // saMte aDayAlasayaM, khavagaM tu paDDuca hoi paNayAlaM / AutigaM natthi tahiM, sattagakhINami aDatIsaM // 29 // 13 // micchatta avirai taha, kasAyajogA ya heyavo bhaNiyA / te paMca duvAlasa pannavIsa pannarasa bheilA // 30 // paNapanapannatiyachahiyacatta guNacatta chacaudgavIsA |sols dasa nava nava satta heuNo na u ajogaMmi // 31 // ahinavagahaNaM baMdho, udao hu vivAga veyaNaM tassa / avivAgeNaNubhavaNaM, aNudayapattassuIraNayA // 32 // 1 // ||smaaptmidN karmastavabhASyam // SHAN KNATARNA For Private And Personal Use Only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDazIti bhaagym| // 19 // ALSACREASERECE // aham // // SaDazItibhASyam // jIvAipayatthesuM, jiNovaiDesu jA a saddahaNA / saddahaNAvi ya micchA, vivarIyaparUvaNA jA ya // 1 // saMsayakaraNaM jaM pi ya, jo tesu aNAyaro payatthesu / taM paMcavihaM micchaM, taddiTThI micchadiTThI ya // 2 // uvasamaaddhAi Thio, micchamapatto tameva gaMtumaNo / sammaM AsAyaMto, sAsAyaNago muNeyabo // 3 // jaha guDadahINi visamAibhAvasahiyANi huMti missANi / bhuMjaMtassa tahobhaya, taddiTThI missadiTThI ya // 4 // tivihe vi hu sammatte, thovAvi na virai jassa kammavasA / so avirau tti bhaNNai, deso puNa desaviraIe // 5 // vikahAkasAyanidAsadAirao bhave pamattu tti / paMcasamio tigutto, apamattajaI muNeyavo // 6 // appuvaM appuvaM, jahuttaraM jo karei ThiikhaMDaM / rasakhaMDaM tagghAyaM, so hoi apuvakaraNu tti // 7 // viNivaTuMti visuddhiM, samayapaviTThAvi jattha anunnaM / taM tu niyahiTThANaM, vivarIyamao ya aniyaTTi // 8 // thUlANa lobhakhaMDANa veyao vAyaro muNeyaho / suhumANa hoi suhumo, uvasaMtehiM tu uvasaMto // 9 // khINami mohaNIe, khINakasAo sa [joga] jogi tti / hoi pauttA ya tao, apauttA hoi hu ajogi||10 // 19 // For Private And Personal Use Only Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka0 38 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvANamabhacANaM, micchattamaNAianihaNaM neyaM / bhaviyANamiNamaNAIsaMtaM pattaMmi sammatte // 11 // sAsANaM chAvaliyaM, turiyaM tittIsasAgarA ahiyA / paMcamamaha terasamaM, desUNA pucakoDI ya // 12 // carimaM hussapaNakkharauggiraNapamANayaM bhavatthANaM / siddhANamaNaMtaddhaM, aMtamuhuttaMta sesANi // 13 // samao u jahanneNaM, pamattasAsaNuvasaMta mohANaM / desasajogiasaMjayamicchattANaM muhutto // 14 // assaMkhAuyatiriyA, vimANiNo paDhamapuDhavineraiyA / maNuyA ya tisammattA, beyagauvasAmagA sesA // 15 // appajattamaNussA, veuciyamIsa mIsadiTThI ya / taha suhumasaMparAyA, parihAriyacheya cattAri // 16 // karaNa ani, ya bAyarA tahuvasaMtamohA ya / AhAraga mIso vi ya, sAsaNadiTThI ya bhayaNijjA // 17 // sAmanneNaM evaM sattAvannA visesaheUNa / sA AhAradugUNA, paNavannA micchadiTThissa // 18 // micchatta paMcagUNA, sAsaNadiTThissa hoi pannAsA / paralogagamaNavirahA, sammAmicchassa puNa esA // 19 // orAla missa uccabhissakammaNasarIrajogehiM / taha aNaMtANubaMdhIhiM virahiyA hoha teyAlA // 20 // puttajogajuttA, saciya puNaravi ya maraNasabhAvA / avirayasammaddiTTissa baMdhaheUNa chAyAlA // 21 // orAlamissakammaNajogA tasasaMjamehiM parihINA / bIyakasAehiM ciya, virayAvirayammi guNacattA // 22 // aviraimikArasahA, pacakkhANe ya caiya tattheva / pakkhiviyAhAradugaM, pamattavirayassa chavIsA // 23 // For Private And Personal Use Only Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SaDazIti // 20 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir missa AhAramissavajjA'pamatti caDavIsA / veuciyaAhAragarahiyA bAbIsa'putrassa // 24 // hAsacchakavimukkA, solasa aniyaTTivAyarassa bhave / tisaMjalaNaveyattiyavajjiyA dasa muhumarAgassa // 25 // lobhUNA nava uvasaMtagassa te ceva khINamohasta / caramAimamaNavaidugakammuraladugaM sajogissa // 26 // ava ya saMtAugarahiyA chammohaAuyaviuttA / sAyaM evaM evaM cauro ThANANi baMdhassa // 27 // aDa satta moharahiyA, cauro vijjAunAmagoyA ya / sattAe udae ciya, tinni ya ThANANi patteyaM // 28 // aDa sattAu viNA'NAuvija cha ppaNa amohavijjAu / do nAmaM goyaM taha, iya paMca uIraNA ThANA // 29 // jIvassa puggalANa ya, juggANa parupparaM abheeNaM / micchAiheuvihiyA, jA ghaDaNA ittha so baMdho // 30 // karaNeNa sahAveNa va, Tiivacae tesimudayapattANaM / jaM veyaNaM vivAgeNa so u udao jiNAbhihio // 31 // kammANaM jAe, karaNaviseseNa ThiivacayabhAve / jaM udayAvaliyAe, pavesaNamudIraNA seha // 32 // vaMdhaNa saMkamaladdhattalAhakammassarUvaaviNAso / nijjaraNasaMkamehiM, sambhAvo jo ya sA sattA // 33 // atriyaNAya ovaTTaNA uIraNayA / uvasAmaNA nihattI, nikAyaNA ca tti karaNAI // 34 // bandhanakaraNaM bandha eva // payaiThiirasaparasANamannakammattaNeNa ya ThiyANaM / jaM annakammarUvattaThAvaNaM saMkamo eso // 35 // For Private And Personal Use Only bhASyam / // 20 // Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *** * taM ucaTTaNakaraNaM, jaM ThiirasavuhipayaDiyapahuttaM / ThiirasahassIkaraNaM, karaNaM apaTTaNaM jANa // 36 // __udIraNoktava // udayanihattinikAyaNaudIraNANaM ajogaatteNa / kammANaM jaMThAvaNa, upasamaNA sA viNihiTThA // 37 // uccaTTaNApavattaNiyarakaraNA juggayA ya kammANaM / saMThAvaNaM nihattI, nikAyaNA karaNaNuciyattaM // 38 // * // iti SaDazItibhASyam // ****** For Private And Personal Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir ANMAANANnnnnnnon samAptAHsaTIkAzcatvAraH prAcIna krmgrnthaaH|| For Private And Personal Use Only