Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH uuneIva vigameIvA vevA zrI ThANAMga sUtra - 2 guruprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA H tapasvI gurudeva pUjaya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva zruta ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ / ramI che, ho cho . 3 19t- YouTC the R O te pasAra AdhAre (5te.) Jay nAyara deNA yAra, caktiAmare, tavAyAre , vIramAyA re 6*4**-la-ra 1&trachAyAvane avinayacaATha samAnazAnAbhAra3. rojA - (an A/ 2 +nA rAkha bALa nimAra 3 vmajhanAmitinA pratika lAmata sAmara 4 nA karavAnuM Amara 26 mA | hp mAMkaba01 vmAtra sattaviTemaelvecyuM AlAve, awnla 1 , ullAne, allA , lAva lAve, vepalA reM. htanA barena mikTa - 1 bAraithu alavje2 sitabaoNlivuM anAlA: 81 ma&i ullaMghana karIne khelavuM utpayuM. kamaprinibaLA ballAha, pa parasmarabaoNlivuM salAha! 6 nirarthaka bAvuM te pranAka che. 9 viruddha tripalaY-. (ILane jANatA ha#G . Abp nA letA hamaNa, boriTI INK , ne rasa mAraV mA bina rAkhanAra pra0i vi 30thI 1 che Li la phI re lAla(!te te je che vidhA. bAlana ninna [ hA e to che ane lAbhapAvalajhama mAsaMpAvI daiAkhanAra sGuiltylarAja da0%Asa na mani kahe jaa | sa AdhananA roja jAbanA lIlA jhAkaLa nAmAvalI !) je dhULa chaLake phIje no bA !! ke hajI! zA che Ama, vi.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guru prANa Agama batrIo deva pU. zrI prANalAlajI ma. sA. nI - zrI ratilAlajI ma. sA. mahAprayA nI cIra smRti tathA ga dazAbdI varSa upalakSa saurASTra kesarI gurudeva , tapasamrATa gurudeva pU. zrI , gaNaghara thi trIjuM aMga zrIThANAga-2 thiALa: pa thI 10) (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) .: pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. saMpreraka . vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. * prakAzana preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. H zubhAziSaH pradhAna saMpAdikAH maMgalamUrti pUjyavarA apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI mukatAbAI ma. = anuvAdikAH pU. zrI lIlamabAI ma. pU. zrI vIramatIbAI ma. : parAmarza prayojikA : * saha saMpAdikA : utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka: tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa guruprANa phAunDezana, rAjakoTa. punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata : 1050 * dvitIya AvRtti prataH 1008 prakAzana tArIkha : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina guru prANa prakAzana zrI parAgabhAI zAha * zrI zaileSabhAI desAI * zrI barjIzabhAI desAI zrI sumatibhAI zAha * zrI girIzabhAI zAha * zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna ? www.parasdham.org * www.jainaagam.org 1. muMbaI - pArasadhAma vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 (4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 380023 phona - 9824058489 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa, rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ saurASTra kesarI para bA. bra. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. samarpaNa samabhAvanuM prerakabaLa pUranAra Apa havA samatapuMja.. saMvegabhAvanuM siMcana karanAra Apa hatA kalyANapuMja.. nirvedabhAvanuM bALaka samajAvAra Apa havA pravathaLajja.. anukaMpAnuM anudAna ApadiAra Apa havA vAtsalyapuMja.. AsthAnA prANane jagADanAra Apa havA prANajja.. bahumukhI pratibhA saMpanna o prakAzapuMja.. ApazrInA pavitra pAdapa anaMtazaya vaMdanAvalI saha - ApanA karakamaLamAM samarpaNa - pU. mukata - lIlama guNInA suziSyA sAdhvI vIramatI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa samrATa tapasvI gurudava pU zIrva ratilAlajI ma. sA. nA guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIvRMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAdhvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. 4 muni ratilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ goMDala gaccha ziromaNi pU. zrI jayaMtamuni OMOM gayA NANasya atra anujJAyate badhaica anumanyate ca yaha "guruprApta Agama batrI zata punaprakAzana avazya kArya / idaM mayA kArya pUjya - goMDaka maccha kIrtidhara aruNodaya namra muninA prArabhyale ini mama lAva: taMtra kAupi dAkhana sthAna ini sada vizvakA anumadina kiyI zubha syAra sundara sthAna iti AznavacanaM api arthale [ ma. sA. nA svahastAkSare AnaMda maMgako 3 a zula thAramo... suMdara thAramo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. 27-4-2009 akSaya tRtIyA somabAra huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala gaccha kIrtidhara aruNoghya zrI namramukti prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalam. all. 29-08-200G akSaya tRtIyA - somavAra.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruprANa Agama batrIsI anuvAdikA mahAsatIjIo pradhAna saMpAdikA bhAvoginI bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjapraznIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jaMbUddIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprazapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. anuvAdikA pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. pU. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. pU. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAIma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 'sisamAMparAthI usasamAja valaNazomUrti,saurASTra kesarI) gurudevazrI prANalAlajI ma.sA.nIthI caraNomAM zataguNa praNAmAMjali jAgRtatA ArjavatA sahiSNutA ladhutA sajanatA sitA bhavyatA, tajajJo mArdavatA apramato dAMto Gutheile pratirUpatA utsAhitA namatI vibhutA kRta64tI prabhutA prauDhatA karuNatA krAMtikAra katA sevAzIlatA saumyatA AtmaramaNatA samanvayatA jJAnotsukatA ojasvitA girAgratvatA AtmaraNatA. akutUhalatI nayukatatI sAmyatA tallInatA lokapriyatA AstikyatA tejasvitA vyavahAra kuzaLatA | dharmakalAdharatA ekAMtapriyatA zUravIratA rajJAnavRddhatA vasvitA indriya damanatA satyavaktatvatA sAnadAtA - saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA dhIratA kSamAzIlatA pracavena paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA sthiratA gariSThatA pratibhAsaMpannatA vAlA zikSAdAtA vairAgyavArdhakya guNagrAhakato pavitratA vizALatA dayALutA sabhyaparAkramatA ArAdha katA katArthatA udAsInato jJAnaprasArakatA dAkSiNyatI premALatA sauSThavatA lAvaNyatA samayasatI pAmatA tattvalokatA naitikatA zraddhALatA. pramodatA nirbhayatA | paramArthatA svaramAdhurya ahaMtA , vinItatA , udAratA gaMbhIratA karmaniSThatA vAtsalyatA nivedatA praviNatA paripakvatA amIratA nirlepatA | samatA upazAMtatA zratasaMpannatA zreSThatA cAritra parAyaNatA vIratA khamIratA variSThatA divyatA rocakatA upazamatA zatAdi salluNAlaMkRta tava vapuH bhUcA bhavAlaMbanam
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa ( udI darI anna vathaasuthaishwassuu thaikabAlakathAkathaiuthayaahalaka ra ) kIri0i.00 0.00 0 jI hari dara C kahI data - pU. zrI haMma2-deva-jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-ula motI-zaan ajd- aNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra F: O) maMgala manISI munivaro zAstra zusRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. jadina 0-00 000000ra3 0 9 * = 0 f 0 9 90 9 $ $ 0 $ 6 che. - VVVV = riddhi0i 0 9000ra9 20 dilii 2: 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, , urvazIbAIma. pU. mitalabAI ma. 0. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vasubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. zeSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. pU. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pU. namratAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma. pU. svarUpAbAI ma. 30, pR. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. pU. hRdayAbAI ma. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 104, pU. bhavyAMzIbAI ma. 34, pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71. pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jyotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107. pU. bhavyAnIbAI ma. andissioneinninositorioussainbowlanessoiniraniankaassistandeshGheironmangoossssssssssssssssscasinoncession 1000 ja ni jayadi laIne 9000 2000 %D0BDfication visit 09090 IT $ VVVVUUUUUUU $ $ $ # # $ UU $ $ $ to ja
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ buta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA) mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa cUDagara zrImatI AratI ketana cUDagara dizA vihIna nAva maMjhIla - kinArAne prApta thatI nathI. cAre dizAmAM bhaTakatI nAva gati ghaNI kare paNa lakSyane prApta karI zakatI nathI. te nAvikane dhruvatAro dekhAya jAya ane tenA AdhAre dizA zodhI le, to alpa prayAse maMjhIle pahoMcI jAya che. dizAvihIna AjanI yuvA peDhInA rAhabara banyA che pU. gurudeva zrI namramuni ma.sA. yuvA ketanabhAI - AratIbenanA sadbhAgya jAgyA ke teone dhruvatAraka sadguru maLI gayA. vaDhavANa nivAsI mAtA maMjulAbena ane pitA chabIladAsabhAIe potAnA traNe putro ketanabhAI, rAjezabhAI ane zaileSabhAI tathA suputrI alpA bhAvezakumAra zAhane susaMskArothI sajja karyA ane jIvanane kRtArtha mAnyuM. muMbaInagarImAM vasatA ketanabhAI ane AratIbena dharma zraddhAnaMta to hatA, paNa te mArge sakriya na hatA. teone upAzraya, saMta ke anuSThAnomAM rasa na hato. basa kamAvuM, khAvuM-pIvuM ane moja-majA karavI, te jIvana hatuM. AvA samaye dhruvatAraka pU. gurudevanuM sAMnidhya prApta thayuM ane jIvananI dizA palaTAI gaI. guru caraNe jIvana samarpita thayuM. zvAse zvAse gurunAda guMjavA lAgyo. aha banavA arva grupamAM tana, mana, dhanathI sevArata banyA ane gurudevanI preraNA prApta karI adhyAtmanI taLeTIthI zikhara tarapha pagalA paDavA lAgyA. Aje teo baMne ahaM yuvA grupa - borIvalInA sakriya kAryakartA to che ja sAthe luka enDa larna jJAnadhAmamAM samaya ane sevA ApI rahyA che. suputrI dhruvI paNa guru AjJAne zirodhArya karI laThyapUvarka pragatinA paMthe che. pU. gurudevazrInA 39 mAM janmadine gurudevanA divyajJAnane vadhAvavA Agama prakAzananA mRtAdhAra banI zrutasevAnA sahabhAgI banyA che... te badala amo temanA AbhArI chIe. garaprANa prakAzana PARASDHAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstra svAdhyAya sadviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthaMkaronI anupasthitimAM tIrthaMkaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthaMkara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthaMkarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAva vaMdana karavA . gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAsranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakAlamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM. 8
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA | pRSTha | pRSTha 16. 18 viSaya pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU. zrI prANalAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana pUrva prakAzananA be bola punaH prakAzananA be bola abhigama saMpAdakIya saMpAdana anubhavo anuvAdikAnI kalame 3ra asvAdhyAya zAstra prAraMbha sthAna-5H udezaka-1) paricaya mahAvrata-aNuvrata indriya viSayanA tyAga-atyAganuM phaLa durgati-sugatinA kAraNo bhadrA Adi paDimA sthAvarakAya ane tenA adhipatidevo kSabhita-azubhitajJAna nairayikAdinA zarIramAM varNa, rasa dArikAdi zarIramAM varNAdi durgama ane sugama sthAno khaMti Adi zramaNadharmanI anujJA AhAra saMbaMdhita abhigraho Asana saMbaMdhita abhigraho vaiyAvaccanuM phaLa saMbaMdha viccheda karavAnA kAraNo pArAMcita prAyazcittanA kAraNo gaccha saMgaThana-vighaTananA kAraNo niSidyAnA prakAra Arjava sthAna | viSaya jyotiSI devonA prakAra devonA prakAra paricAraNA amarendra, balIndranI agramahiSIo indronI senAo-senAdhipatio pariSadanA devonI sthiti pratighAtanA prakAra AjIvakanA prakAra rAjacihno | upasarga sahevA mATenI ciMtanikAo hetu-ahetuonuM nirUpaNa kevaLajJAnInA anuttara sthAno tIrthakaronA janmAdi samayanA nakSatro sthAna-5H uzakeru mahAnadI pAra karavAnI maryAdA varSAvAsa kalpamAM vihAra niSedha guru prAyazcita aMtaHpura praveza niSedhanA apavAdo garbhadhAraNa-adhAraNanA kAraNo nigraMtha-nigraMthIne sAthe rahevAnA kAraNo Azrava-saMvara prakAra daMDa prakAra kriyAnA prakAra parijJAnA prakAra AgamAdi vyavahAra indriya viSayonI jAgRti-suSupti Azrava-saMvaranA kAraNo paMcamAsikI bhikSu pratimA | cAritranI ghAta ane vizodhi | durlabha-sulabhabodhi thavAnA kAraNo | pratisalInatA-apratisalInatA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya S S pa9 S S S S S S $ $ $ $ $ saMvara-asaMvaranA prakAra saMyamanA prakAra AraMbha-anAraMbhajanita saMyama-asaMyama ajhabIja Adi vanaspati paMcAcAra AcAra prakalpa jaMbUdvIpanA vakSaskAra parvato devakuru-uttarakuranA mahAdraho vakSaskAra parvatonuM pramANa dhAtakI khaMDa-puSkarAddhadvIpanA parvatAdi samaya kSetramAM paMca saMkhyaka sthAno RSabhadevAdinI avagAhanA jAgRta thavAnA kAraNo sAdhvIne avalaMbana ApavAnA kAraNo AcArya-upAdhyAyanA atizaya AcArya upAdhyAyanA gaNatyAganA kAraNo RddhimAna manuSyo sthAna-5H uddezaka-3) astikAya dravyo gatinA prakAra indriya viSayo muMDana prakAra traNe lokamAM bAdara zarIrI jIvo acitta vAyu nigraMthanA prakAra sAdhune kalpanIya vastra ane rajoharaNa sAdhunA nizrAsthAna nidhinA prakAra zuddhikAraka dravyo chadhastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA mahAnarakAvAsa mahAvimAna sattva AzrI puruSa prakAra pRSTa viSaya 58 gamanadaSTie matsya tathA bhikSuprakAra vAcakanA prakAra acalakapaNAnI prazastatA utkaTa-zaktisaMpanna puruSa prakAra samiti saMsArI jIvonA pAMca prakAra | ekendriyAdi jIvonI gati-Agati sarva jIvonA prakAra kaThoLa yoninuM kALamAna saMvatsara-varSanA prakAra zarIramAMthI jIvane nIkaLavAnA mArga baMdhAdino cheda, utpAdakALa anaMtanA prakAra jJAna-jJAnavaraNIyakarma prakAra svAdhyAya prakAra 9. | pratyAkhyAnanI zuddhi pratikramaNa prakAra vAcanA AdAna pradAnanA kAraNo sadharma-IzAna devavimAnanA varNa, UMcAI pudgalono saikAlika baMdha jebUdvIpanI mahAnadIne samarpita nadIo kumArAvasthAmAM dIkSita tIrthaMkaro indronI sabhAo pAMca tArAvALA nakSatro pAMca jAti AzrI pApakarmano saMcaya pAMca pradezAdi pudgalanI anaMtatA sthAnaparicaya gaNanAyakanI yogyatAo sAdhu dvArA sAdhvIne sahAro ApavAnA kAraNo mRta sAdhu-sAdhvInuM aMtyakArya chadmastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA asaMbhavita kAryo $ $ $ $ 79 104 106 108 109 1O 10
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya 134 134 135 136 137 % pRSTa viSaya 110 gocaracaryAnA prakAra 110 atiniSkRSTa mahAnaraka 111 devalokamAM vimAna prastaTa 111 caMdrAyogI nakSatro 112 kulakara UMcAI 112 bharata cakravartIno rAjyakALa pArzvanAtha prabhunA vAdI munio 113 vAsupUjya prabhunA sahadIkSita sAdhuo caMdraprabhuno chadmasthaLa 114 AraMbha-anAraMbhajanita saMyama-asaMyama 115 | vbUdvIpanA kSetro, parvato, kUTo 117 jaMbUdvIpanA mahAdraho 117 | jaMbUdvIpanI mahAnadIo, aMtaranadIo | dhAtakIkhaMDa AdimAM kSetra, parvatAdi 6 113 @ 114 9 9 118 deg 119 cha Rtu deg jIvonA prakAra tArA AkAranA graho cha kAya jIvanI apekSAe gati-Agati jJAna AzrI jIvanA prakAra tRNa vanaspatinA prakAra cha bolanI durlabhatA indriyonA viSayo indriya AzrI saMvara-asaMvara indriyajanya zAtA-azAtA prAyazcittanA prakAra manuSyonA prakAra kAlabheda suSama suSamAkAlamAM AyuSya, avagAhanA saMghayaNanA prakAra saMsthAnanA prakAra AtmArthI, anAtmArthInuM pariNamana Arya manuSyonA prakAra loka sthiti dizAnA prakAra, temAM gati Adi AhAra karavA, na karavAnA kAraNo unmAdanA kAraNo pramAdanA prakAra pramAdI-apramAdInI pratilekhanA lezyAnA prakAra lokapAlanI agramahiSI cha palyopamanI sthitivALA deva cha-cha mahattarikA devIo cha-cha agramahiSI devIo bhavanapati devonA sAmAnika devo matinA bheda-prabheda bAhyAbhyatara tapanA prakAra vAdanA cha prakAra kSudra prANInA prakAra 119 120 deg deg 122 145 145 123 = 147 125 125 48 - 27 ghaTatI, vadhatI tithio arthAvagrahanA prakAra avadhijJAnanA prakAra na bolavA yogya vacana kalpa prastAra sAdhvAcAranI vighAtaka pravRttio kalpasthiti mahAvIra svAmInuM dIkSAdi samayanuM tapa deva vimAnonI UMcAI devonI avagAhanA bhojana pariNAma viSa pariNAma praznonA prakAra upapAta viraha sthAno AyubaMdha samaye baMdhAtI pravRttio parabhavanA AyubaMdhano samaya audAyikAdi bhAva pratikramaNa prakAra 127 128 128 149 149 149 128 129 129 131 150 15) 151 upara 153
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTa 191 1C 193 194 195 196 196 puSTa viSaya 153. chadmastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA 153 prabhu mahAvIranI UMcAI 154 vikathA AcArya-upAdhyAyanA atizaya 155 AraMbha AzrI saMyama-asaMyama 157 dhAnyayoninuM kAlamAna 159 AyuSya sthiti 13 agramahiSIo 13 deva sthiti, parivAra, UMcAI Adi 164 | naMdIzvaradvIpanI aMtarAlanA dvIpa-samudro 16 zreNInA prakAra 17 devonI senA ane senAdhipatio 167 vacananA prakAra 168 vinayanA bheda-prabheda samudyAta 17) pravacana nilaMva 170 zAtA-azAtA vedanIyanuM phaLa 17) sAta tArA ane pUrvAdi dvAravALA nakSatro 17 198 viSaya cha tArAvALA nakSatro chakAya jIvo AzrI pApakarmano saMcaya cha pradezAdi pugalanI anaMtatA sthAna-7) paricaya gaNa tyAganA kAraNo virbhAgajJAnanA prakAra aMDajAdi yoni prakAra aMDajAdi jIvonI gati-Agati AcAryAdinA saMgraha-asaMgraha sthAna AhAra, pANI, sthAna saMbaMdhI pratimA AcAra-cUlA sapta saptamikA bhikSu pratimA adholoka sthiti bAdara vAyukAyikanA prakAra ajIva saMsthAna bhayasthAna chadmastha ane kevaLInA lakSaNo gotra paricaya nayanA prakAra sapta svara svarUpa kAyakleza tapanA prakAra jaMbudvIpanA kSetro-parvato-nadIo kulakara daMDanIti cakravartInA ratna duHSamA-suSamA kAlanA lakSaNo saMsArI jIvonA prakAra akAla maraNanA kAraNo kAya, vezyAzrita jIvonA prakAra brahmadatta cakravartInI UMcAI, Ayu mallinAtha prabhunA saha pravrajita rAjAo darzana prakAra chagha0 vItarAgane karmodaya 169 ra - 171 kulakoTi ka je ja. 186 224 173 pApakarmano caya-upacaya 174 pudgala skaMdhanI anaMtatA 182 jasthAna-8) 182 paricaya 185 ekalavihArInA guNa aMDajAdi yoni prakAra 187 | aMDajAdi jIvonI gati-Agati 188 | karmono caya-apacaya AlocanA karavA, na karavAnA 189 kAraNa ane pariNAma 190 saMvara-asaMvara 190 sparzanA prakAra 190 lokasthiti gaNisaMpadA 191 | mahAnidhi 189 23ra 233 234 235
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya pRSTa 254 259 237 239 242 243 pRSTa viSaya 235 | jabUdvIpanA mahAvidehanI vijaya, parvatAdi 235 dhAtakIkhaMDa-puSkarAddha dvIpanAM sthAno 236 bhadrazAlavananA kUTa jabUdvIpanI jagatI 237 jaMbUdvIpanA parvato; kUTo 238 dizAkumArI devIo tiryaMca manuSya mizrApannaka devaloka 241 aSTa aSTamikA bhikSu pratimA 242 saMsAra samApannaka jIvonA prakAra prathama-aprathama samayAzrita saMyama prakAra 243 ATha pRthvIo 243 jAgRta rahevA yogya sthAna devavimAnanI UMcAI 244 | ariSTanemino vAdI parivAra 245 kevalI samuddaghAtanuM kAlamAna 245 anuttaropapAtika sAdhu saMkhyA 245 vANavyaMtara deva ane caityavRkSa 245 sUrya vimAnanuM aMtara 246 dvIpa-samudranA dvArA | 247 karma sthitibaMdha 247 | HindriyanI kulakoTI 247 gati AzrI pApakarma saMcaya 249 ATha pradezI pudgalanI anaMtatA 250 sthAna-9) | 250 paricaya 250 gacchathI alaga karavAnA kAraNo AcArAMga sUtranA adhyayana 251 brahmacaryanI vADa cothA-pAMcamAM tIrthaMkara vaccenuM aMtara nava tattva-sadbhAva padArtha 2para | saMsArI jIva ane tenI gati-Agati sarva jIva prakAra, avagAhanAdi 253 || rogotpattinA kAraNo 254 | darzanAvaraNIya karmanA bheda samiti AlocanA karAvanAra-karanAranA guNa prAyazcitta prakAra mada prakAra akriyAvAdI zubhAzubha sUcaka mahAnimitta vacana-vibhakti chadhastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA Ayurveda prakAra agramahiSIo mahAgraha tRNa vanaspatinA ATha aMga AraMbha-anAraMbhajanita saMyama-asaMyama ATha sUkSma bharatacakrInA uttaravartI rAjAonI gati pArzvanAtha prabhunA gaNa ane gaNaghara darzananA prakAra pamika kAla ariSTaneminI yugAMtakara-paryAyAntakara bhUmi mahAvIra svAmInA dIkSita rAjAo AhAranA prakAra kRSNarAji lokAttika devo ane sthiti dharmAstikAyanA madhyapradeza mahApadmaprabhunA zAsanamAM dIkSita rAjAo kuSNavAsudevanI paTTarANIo pUrvagata vastu gatinA prakAra deva-devIonA aSTa yojanavALA dvIpa ATha lAkha yojana cakravAla vidhvaMbha kAkaNI ratna mAgadha-yojananuM mApa jaMbUvRkSa ane kUTa zAlmalI vRkSanI UMcAI | timisa-khaMDaprapAta guphAnI UMcAI 270 270 271 27ra 272 274 275 251 275 276 277 2para 252 # # 253 279 281 13
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya jyotiSI devo jabUrIpamAM pravezatA mo baladeva-vAsudevanA pitA cakravartInA navanidhi vigayanA prakAra zarIranA nava srota puNya prakAra pApabaMdhaka sthAno pApazruta prasaMga nipuNa vyaktio mahAvIra svAmInA nava gaNa navakoTi zuddha AhAra IzAnakalpanA nava saMkhyaka sthAna lokone jaiveyaka vimAna Adhya pariNAma nava navanikA bhikSu pratimA prAyazcitta prakAra jaMdIpanA cUMTa bhagavAna pArzvanAthanI UMcAI tIrthaMkara nAma karma bAMdhanArA jIvo bhAvI nIrthaMkara bhAvInA mahApadma tIrthaMkara nakSatrasUtra devavimAnanI UMcAI kulakaranI UMcAI Adi tIrtha pravartana samaya aMnahIMpanuM mApa zukra aA vIdhi noMdhAva vaMdanIya karma kulakoTI pApa karmano thaya--upacaya nava pradezI pudgalanI anaMtatA pRSTha 281 sthAna--10 282 paricaya 282 lokasvabhAva 283 287 288 288 290 290 290 291 292 292 293 294 295 295 296 299 300 302 303 312 313 313 313 313 313 314 314 315 315 14 viSaya zabda dhvaninA prakAra deza ane sarvathI indriyanuM viSaya grahaNa acchinna pudgala calita thavAnA kAraNo koMghotpattinA kAraNo saMghama-saMdhama saMvara saMvara zreSThatA AdhArita ane prakAra samAdhi-asamAdhi sthAna pravrajyA zramaNa dharma vaiyAvRtya javapariNAma ajIva pariNAma AkAza ane audArika saMbaMdhI asvAdhyAya AraMbha-anAraMbhanita saMyama-asaMyama sUkSmanA prakAra jaMbudrIpanI mahAnadIo deza rAjadhAnIo ane rAjAo jadIpanA merupavananuM mApa dizA ane nAmo-patta lavaNa samudra pAtALa kaLaza dhAtakIkhaMDa AdinA merunuM mApa vRttavaitADhaya paraMta jadIpanA kSetro madhyalokanA keTalAka parvatonuM mApa dravyAnuyoganA prakAra utpAta parvata tiryaMca avagAhanA tIrthaMkara vaccenuM aMtara puSTa 316 317 319 319 320 321 322 3ra3 324 324 325 325 32 326 327 328 329 330 330 331 332 332 333 334 335 335 336 33 337 338 341 341
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya 373 342 374 375 376 377 346 378 378 348 379 380 hao 350 je anaMtanA prakAra pUrvavastu pratisevanAnA prakAra AlocanA doSa AlocanA karanAra, karAvanAranA guNa prAyazcitta prakAra mithyAtvanA prakAra tIrthaMkara, vAsudevanA AyuSyAdi bhavanavAsI devo ane tenA caityavRkSa dasa prakAranA sukha upadhAta-vizodhi saMkalezatA-asaMklezatA baLanA prakAra satya bhASAnA prakAra asatya bhASAnA prakAra satyamRSA bhASAnA prakAra daSTivAdanA anya nAmo zastranA prakAra vAda saMbaMdhI doSo zuddha vAgU-anuyoga dAnanA prakAra gatinA prakAra muMDananA prakAra saMkhyAnanA prakAra pratyAkhyAnanA prakAra zramaNa samAcArI bhagavAna mahAvIranA dasa svapna samyakatvanI dasa ruci saMjJAnA prakAra nArakonI vedanA chadmastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA dasa dazA varNana avasarpiNI, utsarpiNIkAlanI sthiti ja pRSTa viSaya. 341 nArakonA dasa prakAra | deva, nArakonI sthiti 342 kalyANakArI kAryo 343 | AzaMsA-(IcchA)prayoga u44 | laikika, lokottara dharma 345 sthavironA prakAra 346 putranA prakAra kevaLInA dasa anuttara sthAna 347 kurukSetra ane zAzvata vRkSa duHSama, suSama kALanA lakSaNo 348 kalpavRkSa prakAra u48 bhUta-bhAvI kulakara vakSaskAra parvato 3pa0 kalpopapannaka devaloka upara dasa dazamikA bhikSu pratimA rUpara saMsArI jIva ane sarvajIva prakAra 353 zatAyuSka dazA 354 tRNa vanaspatinA aMga vidyAdhara, Abhiyogika zreNInA mApa 354 raiveyaka vimAna 3pa7 tejovezyAnI bhasma karavAnI prakriyA 358 dasa accherA naraka kAMDanI jADAI dvIpa-samudrAdinI UMDAI nakSatro jJAna vRddhikara nakSatro kulakoTI jAtiAzrI pApa saMcaya 367 dasa pradezI pugalanI anaMtatA 367 pariziSTa-1) 368 vicitaviSayonI akArAdi anukramaNikA pariziSTa-2) 369 pravrajyAnAM kAraNo saMbaMdhita kathAnako 373 VVV 385 388 393 394 394 394 395 395 396 368 15
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. - jIvana darzana nAma : : zrI DuMgarasiMhabhAi. " janma : vi. saM. 1792. janmabhUmi : mAMgaroLa. pitAzrI : dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. mAtuzrI ? saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. janmasaMketa : mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane potAnI samIpe Avato joyo. bhAtR bhaginI : cAra bena - be bhAi. vairAgyanimitta : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. saMcamasvIkAra : vi. saM.1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. sadgaradeva : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. sahadIkSita parivAra : svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. saMyama sAdhanA : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAstro ane tattvajJAnano abhyAsa. tapa ArAdhanA rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. goMDala gacchasthApanA : vi. saM. 1845 mahAsuda -5 goMDala. tathA AcAryapada pradAna javalaMta guNo : vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere... na | 16
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramukhaziSya : AcArya 5. zrI bhImajI svAmI. pramukhaziSyA : pU. zrI hIrabAI ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. 6 sAdhu saMmelana ? vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhu sAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi che mATe 13 niyamo banAvyAM. vidArakSetra : kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. pratibodhita zrAvakavarca * zrI zobhecaMdrakarasanajI zAha - verAvaLa. sthiravAsa ? vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. anazana ArAdhanA : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. AyuSya : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. uttarAdhikArI : AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. upanAma : gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. pATa paraMparA : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTra kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. vidyamAna vicarato parivAra : 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. I 171
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ saurASTra kesarI, munipuMgavA pU. garadeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana zubha nAma che " prANalAlabhAI. janmabhUmi verAvaLa. pitA zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. mAtA saMskAra saMpannA kuMvarabAI. jJAti visA osavALa. janmadina vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra bhAtR-bhaginI cAra bhAI, traNa baheno. vairAgya bIjAropaNa be varSanI bAlyavaye. vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, gusvAra. tA. 13-3-1920 dIkSA bhUmi bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. gaccha paraMparA goMDala gaccha. saMyamadAtA mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. zikSA dAtA parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. dhArmika abhyAsa AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. saMgha netRtva traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. sevA zuzruSA vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 1
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AvyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) A khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. . rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, vaDiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidyAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA,vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, guccaraNa sevA, dIrgha dRSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta "saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI. bagasarA. vi. saM. 2013mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa, deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra - 19
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga * (c)20 ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, guruvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRdgha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAI sivAya zeSa anAja tyAga. 20
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmiri. maunayoga puNya prabhAva vihAra kSetra jJAna anumodana dIkSA pradAnasaMkhyA Acarita sUtro jIvaMta guNo anazana pratyAkhyAna aMtima cAturmAsa mahAprayANa aMtima darzana tathA pAlakhI aMtimakriyA sthAna ttaa dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane bhAvanI vRddhi thaI che. gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa . zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA ke niMdA na karavI. vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaci. I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 115 i madhyAhna kALe 1.35 kalAke. ravivAra zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. 21
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Deery punaH prakAzananA be bola (bIjI AvRtti) tIrthaMkara bhagavAnanA amRtasamA vacanone 'Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthaMkara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTakarI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe Agama jJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devaddhigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zruta ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAI ma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma.,zrI subodhikAbAIma. nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdiSTa varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze. 22
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. - pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta dajIno paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahyoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahyogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA., tathA Agama divAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvazruta ArAdhaka pU. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAM niSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane kompyuTarAIjhaD karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAM ya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) 25 zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI)
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. zrI ThANAMga sUtranA bhAvo jyAre sAMbhaLIe chIe tyAre temAM kramapUrvaka bola ane tenuM vaividhya eTaluM badhuM vizALa che tathA vistRta bhAvone AvarI le che, teno jo vicAra karIe to eka lIMbaDAnA lAkho pAMdaDA hoya, te badhAM pAMdaDAonI gaNatrI karavA jevuM kaThina kAma che. jo ke pAMdaDA to badhAM eka sarakhA hoya che paraMtu vizALakAya lIMbaDA jevA sthAnAMga sUtra rUpa vRkSanA pAMdaDAo to ghaNI ghaNI vividhatAthI bharelAM che ane temAM alaga alaga rIte mUkeluM zubhAzubha tattva, pragaTa-apragaTa rahasyo eTalAM vyApaka che ke sahune saMkelI letAM, paNa eka virATa graMtha lakhavo paDe che. AgaLa ApaNe prathama khaMDamAM cAra sthAna sudhInA vibhAga para je Amukha lakhyo che te sthAnAMgasUtranI mahattAne sparze che tethI ahIM tadrupa mahattvapUrNa AkhyAna pharIthI karyuM nathI paraMtu kahevuM joie ke sthAnAMga sUtramAM sUrya - caMdra baMneno uSNa tathA zItala prakAza prApta thAya che. te uparAMta dharmanA niyamo sivAya paNa Ayurvedika sidhdhAMto, svAthyane lagatI sUcanAo tathA vyAvahArika niyamone sparza karatAM, nItizAstrane sparzatA sUtro jhabakArA kare che. sAdhu-saMtonA AcAra sAthe bIjA ghaNA laukika niyamono ullekha karIne sudaDha samAja racanAne paNa STigata rAkhI che. kramamAM mUkelA bolo ke alaga alaga vidhi - vidhAnanA biMduo phakta saMkhyAnA ja vAcaka che tema nathI. saMkhyA to mAno abhyAsIne mATe zAstra smRtigata bane te mATe pradarzita karI che paraMtu hakIkatamAM buddhirUpI azvane doDAvavA mATe bhinna bhinna vidyAo upara sUcanA ApI eka vizALa medAna taiyAra karyuM che. A nAnA AmukhamAM A badhAM bolanuM bhASya karavuM anukULa gaNAze nahIM tethI ApaNe thoDo prakAza nAMkhI Amukhane sthAnAMgasUtranuM mukha na kahetA ThAMNAga sUtra mATenI eka draSTi che tema kahezuM. kharuM pUcho to Amukhane badale "Anetra' evo zabda banAvavo paDaze. ahIM pAMcamAM sthAnamAM aNuvrata ane mahAvrata, te rIte vratonA be prakAranuM 26 8
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidhAna karI, aNuvatI ane mahAvratInA tyAganI rekhA kheMcI che. ahIM mahAvrata zabda te vratonI paripUrNa sImA mATe nathI arthAt mahAvrata te pUrNa vrata nathI tethI ja tene mahAvrata kahe che. 'mahA" zabda adhikatAno sUcaka che temAM adhika aMze vratabhAva che ane alpAMze vrata skUlanA thai zake che tethI ahIM pUrNa vrata ke yathArthavrata na kahetAM yathAkhyAta vratothI nIcenA vrato mahAvratanI gaNatrImAM Ave che. mahAvratanA paccakhANa ke tyAgamAM sAdhakane pUrNavAcI zabdothI pratijJA karAvavAmAM Ave che paraMtu temAM pramAdane avakAza hovAthI ane svayaM pramAdI avasthA sAthe joDAyelA hovAthI mahAvratInuM pramatta guNasthAna batAvyuM che. navakoTie lIdhelA paccakakhANa hovA chatAM sAdhakanA manamAM pramattadazA avakAza meLave che, te sUkSma avratanuM pariNAma che athavA kaho to vrato pratyenI bedarakArI ke asAvadhAnI che. te sUkSma rAga dveSAtmaka pariNAmonuM phaLa che. ahIM khAsa dhyAna ApavAnuM che ke mahAvratIe atikrama - vyatikrama Adi avratanI bhUmikAnuM sevana karavAnuM nathI paraMtu pratyakSa rUpe teNe anAcAranA paccakhANa karyA che, te samajavAnuM che. A vrata te mahAvrata che, paripUrNa vrata nathI ane te ja rIte aNuvrato paNa vratano AraMbhika cheDo nathI arthAt nIcenuM aMtima biMdu nathI. sarvathA avrata ane sarvathA vrata, A be cheDAonI vaccenI bhUmikA tenuM aNuvrata tarIke madhyastha zubhAraMbha karIne bIjI uparanI bhUmikAne mahAvrata tarIke oLakhAvI che. ahIM ame ATaluM sUkSma digdarzana eTalAM mATe ApyuM che ke, vratanA viSayamAM je kAMi vyAkhyAna thAya che te pUrI samajanA abhAve aTapaTu vyAkhyAna thAya che. ahIM zAstrakAre A pAMcamA bolamAM aNuvrata - mahAvrata jevI be bhUmikAno ullekha karI sAdhAraNa vyAvahArika budhdhithI AcAra yogya be mArga nirdhArita karyA che, je Aje eka zrAvakono ane eka muniono mArga spaSTa astittva dharAve che. A baMne bhUmikA vacagALAnI bhUmikA che, te bhUlavA jevuM nathI. aNuvratI e savarthI chUTavALo che ane mahAvratI e savarNA baMdhanavALo che, tema na samajatA baMnenA vikAsa krama anusAra be bhUmikA che. aNu zabda te sUkSma paramANuno vAcaka nathI. avratomAM UbhuM kareluM eka uttama chidra che, eka moTuM chidra che. avratI jIva jyAre ArAdhaka bane che tyAre sAdhAraNa dayA ane ahiMsAnI keTalIka
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikAo pAra karyA pachI aNuvratI bane che ane haju aNuvratInI keTalIka bhUmikAo bAkI che tene pAra karIne mahAvatI bane che. taLeTIthI parvatanuM ArohaNa karavA mATe ArohI yAtrI parvatano ghaNo bhAga pAra karyA pachI je jagyAe pahoMcavuM che tyAM jeTaluM caDhyo che tenA karatAM vadhu caDhavAnuM che, te aNuvratanuM sTezana che ane A ja ArohI pharIthI AgaLa vadhatA evA kendra para pahoMcyo ke tyAM ghaNo bhAga caDhI cUkyo che ane thoDo bhAga bAkI che, te sTezana te mahAvrata che. saMpUrNa yAtrA pUrI thAya ane TocanA kendra upara pahoMce, to te yathAkhyAta cAritryanuM pUrNavirAma sTezana che. pAMcamA dANAnuM A eka udAharaNa ApyA pachI AgaLanA dasa ThANA sudhImAM ghaNA ghaNA viSayo che. tenI carcA karavI ahIM Avazyaka nathI paraMtu abhyAsIe A badhAM ja sthAnono abhyAsa karyA pachI te kathananA yathArtha bhAvo, tenA tAtpayArtha ane vaijJAnika draSTithI je upadeza apAyo che te pratye dhyAna ApavuM Avazyaka che. jainadarzana jIvananA badhAM kAryomAM karmane kAraNabhUta mAne che paraMtu jo A sthAnono abhyAsa karavAmAM Ave to spaSTa samajAya che ke karma sidhdhAMta ekAMtika nathI. jIvananA badhAM biduMo upara karmano prabhAva hovA chatAM puruSArthane pUrNa avakAza che, te mATe ja A sthAnomAM ghaNI ghaNI naitika ane AvakArya sUcanAo ApavAmAM AvI che, jemake unmAdanA kAraNomAM manuSya ghelachA karIne je pUjya puruSo che tenI niMdAmAM utare che ane tenA kAraNe AvA niMdaka lokomAM bhayaMkara vikAra thavAthI teo vikSipta thai jAya che. juo, ahIM karma sidhdhAMtane pradhAnatA na ApatA samAjanI nukazAnakArI pravRtti upara saMyama rAkhavAnI AvazyakatA batAvavAmAM AvI che. utpAdano artha eka prakAranA niMdanIya bhAvonA AkramaNathI manuSya potAnI naitika javAbadArI gumAvI bese che arthAt be lagAmano ghoDo jema mArgathI bhaSTa thai jAya che tevI sthiti janme che. ahIM ApaNe e ja kahevA mAMgIe chIe ke A sthAno ane jJAna bharelAM biMduo UMDAithI vicAravA jevA che. abhyAsIe tenuM vijJAna meLavIne saMgha ke samAjamAM zistabadhdha sUtrapAta karavAno che. ThANAMgasutranA AThamA kANAmAM akriyAvAdano ullekha karIne tenA ATha prakAra
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** - batAvyA che. A Akho bola dArzanika ddaSTie tattvagrAhya hovAthI te vakhatanA je koi matavAda hatAM, tene ATha bhAvamAM saMkelI lIdhAM che. akriyA zabdano artha ahIM kriyA hInatA nathI paraMtu akriyA zabdano upayoga niSedhAtmaka bhAvamAM karyo che. jema upadezAtmaka graMthomAM vizvanA badhAM matonuM mukhya be ddaSTimAM vibhAjana karyu che - kriyAvAda ane akriyAvAda. je be padArtho astittva dharAve che ane jene yarthAtha dravyarUpe grahaNa karavAmAM AvyA che, te badhAM matane kriyAvAdamAM grahaNa karyA che. tenAthI viparIta kalpanAne AdhAre vikArI jJAna pariNAmone AdhAre vizvacetanAno svIkAra kare che, te badhAM matane akriyAvAdamAM grahaNa karyA che. ahIM kahevAno matalaba e che ke, A jAtanA sthAnomAM UMDI dArzanika ddaSTI apanAvavAmAM AvI che ane vizvamAM badhAM ddaSTikoNane samajavA mATe upadeza Apyo che. AgaLa cAlIne dasamA ThANAmAM zAstrakAre eka mahatvapUrNa hakIkatanuM varNana karyuM che. vizvamAM jaDa ane cetana e padArthanA astittvonuM grahaNa karIne baMne dravyonuM je kriyamANatattva che teno suMdara rIte ullekha karyo che. jaDadravyomAM rUpI dravyo lIdhA che ane jIva dravyamAM badhAM jIvono saMgraha karIne tenI gatividhino ulle karyo che. jIvadravyo je kAMi bhAvo kare che tenuM alaga alaga zabdomAM vivaraNa karyuM che paraMtu A badhuM pariNamana karmasattAthI ane caitanyasattAthI pravartamAna thAya che, teno spaSTa AbhAsa Apyo che, karmasattAnuM pariNamana, e vikArI pariNamana che, jyAre caitanya sattAnuM pariNamana, te avikArIbhAva che. jIvadravyanA pariNamananI sAme dazyamAna padArthonA svataMtra pariNamanano ullekha karIne yarthAthavAdI ddaSTikoNa sthApita karyo che. A baMne jaDa ane jIvadravyo svataH aizvaryavAna che potAnA pariNamananA pote adhikArI che. jIvAtmA pariNamananI kriyA jo jJAna ddaSTithI samaje to eka karoDa Tanano bojo mAthA parathI ocho thai jAya che. AkhI dhruvasattAno ullekha karIne A dazamA ThANAmAM zAstrakAre jainadarzananuM samagra maMtavya pIrasI dIdhuM che. dhanya che zAstrajJAnane...! ahIM punaH ThANAMgasUtranA bIjA khaMDa mATe je mane Amukha lakhavAno avasara ApavAmAM Avyo che te phakta mArA ahobhAgya nathI paraMtu zudhdha nirjarAnuM eka mahattvapUrNa kArya prApta thayuM hoya tevo anubhava thAya che. rAjakoTamAM zAstra saMpAdanano A AB 29
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagIratha prayAsa jyAre daSTipathamAM Ave che tyAre evo AbhAsa thAya che ke himAlayathI nIkaLelI gaMgotrI gujarAta tarapha pravAhita thaI che ane A jJAnagaMgA rAjakoTa sudhI pahoMcIne tyAM mAnasarovara rUpe jaLasaMcaya karI amRta snAna karAvI rahI che ane bhagIratharAjAnI jema A gaMgAne rAjakoTa sudhI lAvavA sAkSAta devI svarUpA lIlamabAI mahAsatIjI tathA nakSatra rUpe zobhatA temanA satIjIonI maMgaLamALA savarNA yazabhAgI che. Aje gujarAtI bhASAmAM badhAM zAstronuM je rUpAMtara thai rahyuM che, te samagra gujarAtI prajAmAM ane jaina jagatanA jIjJAsu jIvonA mAnasapaTalamAM Agama svayaM purnajanma prApta karI sajIva banI jaze ane jJAnanI eka navI dhArA prastuta thaine ujaDa thayelI A bhUmikAne ane raNapradezane navapallavita AmravATikA rUpe parivartita karI deze, temAM zaMkA nathI. AgamanA jJAnAtmaka puruSArthane viSe jyAre hRdayamAM spaMdana thAya che tyAre abhinaMdana ke AzIrvAdanA zabdo adhUrA paDe che. jethI gupta ane pragaTa evA badhAM maMgaLamaya bhAvone pragaTa karI huM eTaluM ja kahIza ke A vidvAna ratnA satIoe paMcamakALamAM, AvA vikaTa samayamAM je upakAra karyo che ane je zAsana prabhAvanA karI che, te zAstranuM jJAnamaMdira hajAro varSo sudhI potAnI amara gAthA bolatuM raheze. haju ApaNe kAmanA karIe ke zAstra spaMdananI pUrNAhuti pachI paNa jaina graMtho ane jaina sAhityamAM paDelA jJAnagUDha jhaverAtane lekhanIrUpI kasoTI para caDhAvIne bhagavAnanA zAsanane vibhUSita karatAM rahe. vadhAre zuM kahyuM? A jJAnayajJamAM mane eka aMjali jalapAna karavAno je avasara maLyo che, tenA yazanA bhAgI paNa A devIo che tathA zrI guru prANa phAunDezana samagra kAryano je AdhAra che tephAunDezana have phakta phAunDezana na rahetAM guru prANa mahAlaya bane evI bhAvanA sAthe viramu . AnaMda maMgalam... - jayaMtamuni peTarabAra.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya apUrva zrutaArAdhaka bhAvayoginI bo. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. vItarAgavANI jagahitakArI kalyANakArI darzAve siddhAlayanuM avicaladhAma, bhavarogathI pIDita, vairAgyamAM kIDita jIvo mATe Agama kare che auSadhanuM kAma, oha guru prANa ! thayA mama trANa, phUla Ama guraNI sAnidhye pAyA jJAnAmRtanA jAma, svAdhyAya baLe, kRpA phaLe saMpAdana kArya to ja saphaLa thAye prayoge pAmuM mokSadhAma. priya pAThaka ! jijJAsu adhyayanazIla sAdhakagaNa ! tamArA karakamalane suzobhita banAvI zake tevuM AbhUSaNa guru prANa Agama batrIsInuM , gaNadhara gUMthita gaNipiTakanuM trIjuM aMga, zrI ThANAMga sUtrane be bhAgamAM pUrNa karI rahayA chIe. cAra sthAna parvatano pahelo bhAga ApanA jamaNA karakamaLamAM preSita karyo hato. have bIjA karakamaLamAM bIjo bhAga pUrNarUpe preSita karI rahyA chIe. ApaNA saunA karakamaLamAM A ThANAMga zobhe, ope, vaMcAya, suvicAraNA jAgRta thAya ane parama pada pamAya tevA bhAvathI deva-gudharma pasAthe jeno mahimA khuda tIrthakaroe atthAgamenA rUpamAM jagata samakSa varNavyo che, gaNadhara paramAtmAe tene jIlI suttAgamenA rUpamAM sthavirone arpaNa karyo che, te sthaviroe ApaNane tadurbhayAgama rUpe te Apyo che. temAMthI yatkiMcatu mAtra amoe ApaNI mAtRbhASAmAM artha, bhAvArtha, vivecana sahita yathAzakita Agama saMpuTamAM DhALavAno prayatna karyo che. amArI sAmAnya zakita dvArA mumukSuone A Agama saMpuTa arpaNa karI rahyA chIe, teno atyadhika AnaMda vIrSollAsa dvArA pragaTa karI romeroma bhAvanAthI bhIMjavI, dehAvalInA aMgopAMga plAvita karI, kSayopazamabhAvamAM jhulI rahyA chIe. astu. kalpanA naisargika banI jAo, sarvajIvo anaMta sukhazAMtine varI jAo, A Agama badhAne mATe kalyANakArI mokSanuM mArgadarzaka banI raho. ThANAMga sutranA bane bhAga tamArA karakamaLamAM sthAna meLavaze tyAre banne bhAga levA alaukika rIte zobhI rahyA haze, tenI kalpanA huM karuM chuM tyAre ema lAge che ke 31
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSapurInAM vararAjA zivaramaNIne varavA, naravA banI, zrIphaLa sahita tattvanAM toraNe jANe ke jaI rahyA na hoya ! svarUpanI sukhazadhyAnA zAyI banavA tatpara thaI rahyA na hoya ! A rItanI AbhAnAM bhAva joI jANe svarUpa bhaNI pariNati doDI jaIne potAnI sakhI zivaramaNIne zIdhra kahevA jatI na hoya ke cAla zivaramaNI ! jaladI cAla, AtmarAja tattvanAM toraNe AvI rahyA che ! te zaramALA zyAmanA gaLAmAM tuM anaMta guNa rUpa puSpanI varamALA AropI de. muhUrta cAlyuM na jAya, kSaNano pramAda karyA vinA svayaMvarA banI AtmarAjane varI jA. lagnathI joDAI temAM ja magna banI jA. te tArA nAtha thavA yogya che. tAruM rUpa joyA pachI kayAre ya te pAchA nahIM phare. ApaNuM A apaDiya varanAi thI laIne siddhi naTTu nAmadheyaM sthAna zAzvatuM che, temAM tene laI Ava. ekavAra avicala sthAnamAM AvyA pachI kayAre ya karmarAja tene pAchA laI jaI nahIM zake. niraMjananirAkAra banI dhruvanityasthAnamAM vAsa karI AtmAnA akhUTa khajAnAnuM sukha tame banne eka thaIne mANI zakazo. Aja AgamothI anaMta AtmAo A rIte zivaramaNIne varyA che ane lokAgre birAjamAna thayA che. A rIte zuddha Atma pariNati dvArA prerAyelI zivaramaNI svayaMvarA thaIne toraNa dvAra sudhI Ave te pahelAM ja aphasosa vararAjA karmarAjanI dostIne kAraNe zivaramaNI sAme najara nAMkhyA vinA pAchA pharI jAya che ane tenI ja putrI kArmaNasuMdarI sAthe lagnagraMthithI joDAI, temAM ja magna banI jAya che. te vibhAvavRttirUpa mugdhabALA AtmarAjane moha jaMjIrathI jakaDI le che. tethI tene viSaya vilAsanAM sukha ja pyArA lAge che ane je sthAne jAya tyAMthI da:khI thaI pAcho phare che. kArpaNa saMdarI tene avanavA sthAnamAM pharavA mATe, jovA mATe laI javAnI vinaMtI kare che ane AtmarAja teno gulAma banI teno nacAvyo nAce che. priya sAdhaka ! anAdikALathI AtmA sthAne sthAne bhaTakI rahyo che, viSayamAM aTakI rahyo che ane kaSAyanAM kAMTA jenA jIvanamAM khaTakI rahyA che, to paNa AtmA temAM ja sukha maLaze tema mAnI, pudgalomAM lipsa banI, temAM ja sukhanI zodha karavA lAlAyita thaI rahyo che. rAganI tIkSNa dhAranAM tIkhA prahAra saheto, keSanAM DAmathI dAjhato, janma-maraNanA pherA pharato, ekanA eka sthAnamAM anekavAra punarAgamana karato, taijasa kArpaNa zarIra zatru hovA chatAM tenI sAthe jIgara jAna dostI karato phera phUdaraDI pharI rahyo che. kArmaNa suMdarIno te baradAsta banI jIvananAM amUlA guNone mAnavabhavamAM
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ pragaTa karavAne badale barakhAsta karI rahyo che. teNI jema bahelAve tema bahalAya che. bicArI zuddha pariNatinI sakhI zivaramaNI, mokSanAM sthAnamAM laI javA mATe utsuka thaI rAha jotI tapasvinI banI kuMvArI rahI jAya che. priya pAThaka gaNa ! adhyAtma jagatamAM ApaNI be dhArA cAlI rahI che. (1) svarUpajJAnadhArA (2) virUpa jJAna karmadhArA. svarUpajJAna dhArA pramANe jeo prayatnazIla banyA te ThANAMga sUtranAM upAyo pramANe mokSamAM birAjita thaI gayA ane virUpa jJAna karmadhArAnAM adhyavasAyo je pramANe cAle che te pramANe jIva karma bAMdhI, upAyono upayoga avaLo karI, viSaya kaSAyathI kaluSita thaI, mithyAtvanAM bhAve anaMta sthAne aMtamuhUrta sudhI rahI zake athavA 33 sAgara sudhI rahI zake tevI bhavabaMdhananI mUDI eka samayamAM ekaThI karI saMsAra sAgaramAM birAjita thaI rahyA che. Ama be dhArAthI vahetA bhavyajIvo mATe ekathI dasa sudhInA sthAnonA vibhAga A sUtra rajU kare che. ApaNe prathama bhAganAM cAra sthAnanuM saMpAdana joyuM. have pAMcamAM sthAnane joIe. pAMca-pAMcanA nusakhAo (ilAjo) A bIjA bhAganAM prastuta sUtramAM jANavA maLaze. tamone je darada hoya tevA saMpUrNa IlAjo grahaNa karI, pathya pALazo to te tamArA mATe kalyANakAraka banI jaze. pAMcamuM sthAnaH prathama IlAja pAMca mahAvrata che, ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, aparigraha. tenI paraheja evI che ke je pramANe karma bAMdhyA che tenuM phaLa udayamAM Ave tene samabhAve bhogavI levuM pratikriyA bilakula karavI nahIM. rAga-dveSAtmaka bhAvonuM koI AMdolana karAya nahIM. je che te che ane je thavAnuM hoya te thAya, tene jovA mAtranI kriyA sAdhaka karato rahe to apavarga maLe; te saphaLa na karI zakAya to pachI bIjo IlAja pAMca aNuvrata che. tenI parahejamAM pote baMdhAyelo rahe che tathA chUTo paNa rahe che. chUTo rahe che tyAre kAryaNasuMdarInA kahyA pramANe AtmarAjane karavuM paDe che. parAdhInadazAe temaNe viSayomAM, IndriyomAM, kaSAyomAM bhAvonuM milana karatAM, 33
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ temAM otaprota thaI javuM paDe che. paraheja pramANe vartana kare tyAre te dhArmika anuSThAno bAra vrata rUpe pALe teTalI zubha avasthA sahita aNAraMbhI puNyano kAmI bane che. AvI rIte A pAMca-pAMca sthAnone traNa uddezakamAM vaheMcI, ekAMta zreyanA mArge javAnA tathA zubhAzubha karma baMdhanA aneka nusakhAo darzAvatA traNa urzakanA kula 205 sUtro darzAvyA che. jeoe prathama nusakhAonuM AlaMbana lIdhuM teo arihaMta jinezvara banI gayA. tevA padmaprabhuthI laIne mahAvIra prabhu sudhInA cauda tIrthakaranAM mahimAvaMta mahAprasaMgo eka ja nakSatramAM banyA hatA, tenuM AbehUba varNana A sthAnamAM karyuM che. prathama padamAM birAjita thaIne, lokone jJAnathI cetavaNI ApIne, jAgRta karatA gayA ane cAra aghAti karma kSaya karI bIjA padamAM birAjita thaI gayA. jeoe prathama nusakhAnuM AlaMbana sarAgapaNe lIdhuM teo AcArya, upAdhyAya, sAdhu pade zobhatA, vyavahAra mArge AgaLa vadhatA rahe che. tenI je ArAdhanA kare te ArAdhaka bane che, virAdhanA kare te virAdhaka bane che ane saMsAramAM paribhramaNa karAvanArA pudgala skaMdhone grahaNa karI anaMta karma bAMdhe che. tenuM varNana pAMca-pAMca bolathI jovA maLaze. te prakaraNa kholIne vAMcI- vicAravA yogya che. chaThThuM sthAna : - chaThThA sthAnamAM cha cha prakAranAM nusakhAo darzAvyA che. jIvAdinI paryAyo zuddha karavA, anaMta-anaMta karmavargaNAothI mukta banavA, pAMca mahAvratadhArI aNagAro mATe auSadha sevananI cha prakAranI anokhI rIte darzAvI che. AcArya, upAdhyAya, sAdhu bhagavaMto mATe A auSadha amRtatulya che. gaNadhAraNa karI prasannatA IcchatA sAdhake - (1) jemaNe auSadha ApyuM che tevA tIrthaMkara paramAtmA pratye teNe ananya zraddhA rAkhavI ghaTe ke A auSadha avazya mane nIrogI karaze. (2) satya tattva yathArtha che. temAM phera nathI. ema samajIne asatyano kayAreya prayoga kare nahIM. te satyavacana bolatA Adeya vacanavALo banI, bIjA jIvonA hitanuM ciMtana kare.(3) buddhimattApUrvaka auSadha levAnI dhAraNA dhArI le che ane te kArpaNa suMdarIne vaza thato nathI. bIjAne paNa A paddhati zIkhavADI prabhu pratyenI zraddhAmAM DhALe che. (4) prabhue darzAvelA mArgane jhaDapathI zIkhI le che. (5) bIjA jIvono preraka banI, prabhunA mArganuM auSadha pAna karAvI, nIrogI banAvavAnI koziSa kare che. (6) 34
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ alpa adhikaraNa arthAt kaSAyavaza thaI kayAre ya kaluSita bhAvo thavA detA nathI. A rIte chaThThA sthAnamAM zraddhAthI cAlatAM AtmAo kevA pAragAmI banI zake che, tenA vividha ullekho 123 sUtromAM darzAvyA che. jeo zraddhA sahita auSadhapAna karatA nathI teo kevI rIte aneka rogothI dherAI jaIne, duHkhI thaI, navA karma bAMdhe che, tenI chellI vAta chellA sUtrathI pUrNa karI che arthAt prAraMbha zraddhAvAnathI thAya che ane je zraddhAvAna nathI te anaMta pudgala skaMdhone grahaNa karI karmadhArI banI jAya che, tenI te durdazAnI vAta sAthe A sthAna pUrNa thAya che. A rIte chaThThA sthAnane gaMbhIratApUrvaka dohana karI vAMcazo to aneka muMjhavaNamAMthI mukta banI jazo. sAtamuM sthAna : sAtamAM sthAnamAM sAta-sAtano ItihAsa raju karyo che. kAryaNa suMdarInA aneka nakharAo AtmarAjamAM kevI bhIDabhADa utpanna kare che te tamAzo, temAM jovA maLe che. prAraMbhanA nusakhAo (IlAjo) ajamAvatA pAMca mahAvratadhArI saMtoe gaccha tyAga karavo paDe to kevI rIte karavo, tenuM mArgadarzana sAta prakAre ApavAmAM AvyuM che. gurudevanI AjJA laIne A kArya kare to kevA saphaLa thAya che teno vistAra vicAraNIya che. A sthAnamAM 146 sUtro che. temAM sAta nidbhavanI vAto, saptasvara, tenA gAnAranAM lakSaNo vagere vividha viSayone AvarI laIne saMsArI jagatanuM pUrNa darzana karAvyuM che. jeo mukta banI AtmarAja sAthe sAta svaronuM anusaMdhAna sAregamathI kare te apavarga- mokSa pAme che. bAkI to karmarAjanA rAjyamAM kAryaNa suMdarIne manAvavA, karmanAM alaMkAro banAvavA pudgalane kevI rIte ekatrita kare che tenI vAta chellA sUtramAM varNavI sAtamuM sthAna pUrNa karyuM che. AThamuM sthAna : A sthAnamAM ATha-ATha kriyA vidhi darzAvI che. teno prAraMbha ATha guNothI thAya che. pAMca mahAvratadhArI aNagAra kAryaNa suMdarIthI kaMTALI, ATha karmano kSaya karavA mATe, zivasuMdarIne varavA mATe kevI taiyArI kare che, tenI vAta ahIMyA rajU karI che. sarvavirati saMta zraddhAno sApho bAMdhI, satyanA vAghA paherI, buddhimattAnI mudrikA 35
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAraNa karI, bahuzrutano mIMDhoLa bAMdhI, sattAnI varamALa kaMThamAM dhAraNa karI, alpa adhikaraNanI upeNI khaMbhA upara zobhAvI, dhRtinuM zrIphaLa karasaMpuTamAM grahaNa karI, sAphA upara vIryatAnI kalagIne zobhAvI ekala vihArI vaNarAgI verAgI AtmA jayaNApUrvaka AgaLa kadama bharatAM, kArmaNasuMdarIrUpa paradArAno tyAga karavA bharacaka puruSArtha upADe che tyAre rastAmAM kArmaNa suMdarI kevA lobhAmaNA, sohAmaNA, vividhatAthI zaNagArelA pudgalono vaibhava Ubho kare che teno ahevAla 1rara sUtrothI jANavA maLaze. adhyAtma jagatamAM eka aNagAra banatAM pahelA keTalA yoni sthAnamAMthI pasAra thavuM paDe che, karmaprakRtinAM prAsAdomAM utAro karatAM kema phasAI javAya che tenuM darzana karAvI temAMthI kema nIkaLavuM, tenA IlAjo rajU karyA che. te sarvavirati saMta makkama bhAve AgaLa vadhe to apavarga pAme che. nahIM to pAchA pharI zivaramaNIne varavAnA bhAvone manamAM zamAvI, ekAvatArI banI, devalokamAM utArA kare che ane jeo vairya-vIrya rahita bane che te pAchA AThakarmanI prakRti, sarvAtmAe bAMdhatA anaMta karmavargaNAne ekaThI karI kArpaNa suMdarInA Azaka banI rahe che. te darzAvI zAstrakAra chelluM sUtra pUrNa kare che. navamuM sthAna : A sthAnamAM nava-navanAM nusakhAothI jagatanAM jIvAdinuM varNana karyuM che. tenA prathama sUtrano prAraMbha A rIte thAya che. jagatathI nirAlo banelo nigraMtha AcAra-vicAra-uccAraNanI vizuddhi karato, sAdharmI saMtonI sAthe jinAjJAnuM ArAdhana karato, ATha karmathI baMdhAyelA karmanA udaye pula prapaMcamAM prapaMcI banIne (1) AcArya (2) upAdhyAya (3) sthavira (4) kula (5) gaNa (6) saMgha (7) jJAna (8) darzana (9) cAritrano pratyenIka (zatru), virUddha AcaraNa karanAra bane, to tene gaccha bahAra mUkanAra jinAjJAnuM ullaMghana karato nathI paraMtu pAlana ja kare che. vyavahAra zuddhi karI AtmAne ujjavaLa, haLavo banAve che. uparAMta AcArAMga sUtranA nava adhyayanono abhyAsa karI, cAritra mohano nAza karavA puruSArthazIla aNagAra pratidina cAritranA vizudhdha bhAvamAM jhUlato, navAvADa (36
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Th( 5. vizuddha brahmacaryane pALato, AgaLa vadhI mokSanagaranI najadika banato jAya che. pApa lAge to prAyazcitta karato, tIrthakaronA zAsanathI zikSita thato jAya che. A rIte vaNarAgI vairAgI vararAjA AtmarAja navatattvano navasarohAra hRdaya kamaLa para zobhAvato vicaraNa prastuta sUtranAM prAraMbhamAM jinAjJAnuM pAlana keTaluM jarUrI che, tene samajAvIne, AcaraNanuM mahAbhya pradarzita karyuM che. AcaraNa brahmacaryathI thAya che tenI vAta karyA pachI parigrahadhArI na banI javAya, te mATe Azrava, saMvara, baMdha, mokSa, zubhAzubha karma arthAt puNya, pApa, jIva, ajIvanI tulanAtmaka dRSTithI toLato lekhA-jokhAno hisAba cokhkho karato-vicArI vicArIne Daga bharato sAdhaka brahmacaryamAM rata rahI sAdhanA saphaLa kare te vAta rajU karI che. uparAMta zreNika mahArAjA tIrthakara nAma gotra bAMdhIne AvatI covIsInAM tIrthakara thaI tIrthanI sthApanA kema karaze teno pUrNa ahevAla Apyo che tathA tenA kriyA kalApa navamA sthAnanA 86 sUtromAM gaNadhara bhagavaMtoe darzAvyA che. saMyama rahita, saMyama patita AtmA karmane bAMdhI saMsAramAM paribhramaNa karavA kArmaNasuMdarI sAthe rahI anaMta pradezI karma skaMdho tene grahaNa kare che ane saMsAra paribhramaNa karatAM rahe che. A rIte navamuM sthAna pUrNa thAya che. dasamuM sthAna : A sthAnamAM dasa-dasanA nusakhAothI pUrNa lokanA svarUpanuM darzana karAvyuM che. prAraMbhanA sUtramAM ja lokasthitinA dasa bola darzAvyA che. virUpa jJAnadhArAmAM vahetA, kArmaNasuMdarInA dAsa banelA jIvo(1) punaH punaH navA navA sthAnanI mulAkAta levA jAya che. kayAreka baMdha baMgalAmAM phakata kAyA-sparzendriya sivAya kaMI ja maLatuM nathI tevI ekendriyanI jAtimAM jAya che tyAM niraMtara kArmaNadevI sAthe AtmA moja mANe che. (2) bIjI lokasthiti-jIvo anAdi anaMtakALathI jJAnAvaraNAdi ATha karma bAMdhatA ja rahe che, te dasa prakAra darzAvI lokasthitinuM vAstavika darzana karAvyuM che. lokasthitithI prAraMbha karI zabda, indriya, pudgala svarUpa, krodha utpatti kAraNa, saMyama, ahaMkAra, 37
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAdhi, yatidharma, pravrajyA, vaiyAvacca, jIvapariNAma-ajIvapariNAma, asvAdhyAya, saMyamasaMyama, sUkSmajIvo, parvata, nadI, jaMbudvIpa, samudra, vRtADhaya, bharatAdikSetra, aMjanaka parvata, dravyAnuyoga, camarendra Adi indronA utpAta-parvatanuM sthAna, avagAhanAdi nirUpaNa, dasa arihaMto, dasa anaMta vastuo, pUrvagata, pratisevanA, Alocakane AlocanA karAvanAranI guNa dhArakatA, prAyazcitta, mithyAtva, vAsudeva, tIrthakaronI sthiti, bhavanavAsIdevo, sukha svarUpa, upaghAta, vizodhanA, kaleza, baLa, satyamRSA, daSTivAda nAma, zAstra zuddha vyAkhyAnAdi arthAt vacanAnuyoga, dAna, gati, muMDana, saMkhyAta, pratyAkhyAna, samAcArI, vIra prabhunA mahAsvapna, sarAga samyag darzana, saMjJA, vedanA, amUktatva, dasa dasAo, jIva dravyabheda, narakAdijIvadravya tenA bhedAdinuM varNana karyA pachI, jIva lokanA saMskAra pAmyA pachI virUpajJAnadhArAmAMthI nIkaLI svarUpa jJAna dhArAnA vaheNa tarapha vaheto sAdhaka keTalo bhadra pariNAmI banI mokSagAmI bane che, bhAvino bhagavAna banavA kevo pukSArtha karavo joIe teno citAra A pramANe darzAve che. mokSagAmI jIvanA dasa lakSaNo A pramANe che- (1) anidAnatA- bhadra prakRtinA dhArakajIvo saMyamatapanI ArAdhanA karatAM, tenA phaLa rUpe nidAna na kare. (2) daSTi saMpannatA- samyagudarzananuM yathArtha pAlana kare. (3) yogavAhitAmana-vacana-kAyAne samAdhimAM rAkhe. (4) kSAnti-kSamaNatA- aparAdhIne kSamA Ape, samartha hovA chatAM krodha na kare. (5) jitendriyatA- indriyonA viSayone jIte. (6) amAyItA- mAyA rahita bane. (7) apArzvasthatA- cAritra pAlanamAM zithilatA na rAkhe. (8) suzrAmasthatA- zramaNadharmanuM yathAvidha pAlana kare. (9) pravacanavatsalatAzAsana-jinavANI-jinAgama prati gADha anurAga rAkhe. (10) pravacana udbhAvanatAAgamanI ane zAsananI prabhAvanA kare. A dasa bolanuM pAlana karavAmAM tatpara raheto jIva, svarUpa dhArAvAhI pravAha tarapha javA Icchato hoya to sAdhaka saheje bhAvine kalyANanA mArga tarapha prayANa karAvI zake che ane traNa yogane prayoga dvArA parama vizuddha banAvI paramAtmA banI zake che. daza prakAre zramaNadharmanI vizuddhi evaM pAlana karavAthI sthavira bane che. te sthavironA dasa prakAra, putrabheda, dasa anuttara, manuSya kSetrAdi, duHkha-sukha, parijJAna,suSama suSamA kAla, kulakara, vakSaskAra, daza kalpa, paDimA, jIvabheda, saMsArI, jIvAvasthA, tRNa vanaspati, vidyAdharazreNI, raiveyaka, tejonisarga prakAra, accherA, sarvadvIpa (38
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudrAdi, kRtikA nakSatra, jJAnavRddhinA nakSatra, kula koTI, karmacayAdi nirUpaNa vagere viSayonA mAdhyamathI 1ra sUtro dvArA dasamA sthAnamAM lokanuM saMpUrNa svarUpa darzAvyuM che. upasaMhAra : karma cetanadhArAthI vahetA anaMtA anaMta jIvonA sthAna kevA kevA hoya che, te sukha-duHkha vacce maLelA sthAnamAM kema jIvana vyatIta kare che ane anaMta saMsAramAM paribhramaNa kema kare che? tenA vividha kAraNo A sUtra darzAvI rahyuM che. jene duHkha mizrita sukha, sukha mizrita duHkhano anubhava thAya che, tene kharekhara thAka lAge che. kaMTALo Ave che tyAre aDaga nirdhAra karI, svarUpa dhArAnA rastA upara Daga bharI, samyagudarzananI mazAla laI, mithyAtvanA phaTAkaDA phoDI, pAMcamI gati mATe pAMca mahAvratanuM pAlana karI, cha lezyAthI lezyAtIta thaI, sAta svaranuM anusaMdhAna sAdhI, sAregamapadhanIne bhaje che. jema ke sAco sAdhaka samAcArInuM sAmaMjasya sAdhI svarUpastha thAya ane revatagiri samo aDola ratnatrayanuM ArAdhana karatAM sthira pariNAma karI gahana tattvane jANI jIvatvane pAmavA karma saMyoganuM visarjana kare. mahAtmA banavA bahirbhAvano tyAga karI aMtarabhAvane bhaje. parama tatvano svAmI, carama banI paramAtmA bhaNI doTa mUke. dharmano dhvaja laherAvavA, pramAdano tyAga karI apramAdI bane nigodanAnadAvA karI, anaMta siddhabirAjamAna che, te siddhAlayanuM dhyeya banAvI, sAtamuM guNasthAna caritArtha kare ane AThamA guNasthAne apUrvakaraNa guNasthAnamAM AvavA ATha karmano kSaya karI, kSapakazreNImAM ArUDha thaI, navamAM mokSa tattvane siddha karavA moharAjAne nAthI, sUkSama karatAM-karatAM dasamA guNasthAnamAM AvI anaMta-anaMta karmavargaNAothI baMdhAyelA mohanIya karmano kSaya karI bAramAM guNasthAne pahoMcI jAya che. A rIte namaNI zivaramaNI nArIno nAtha banavA, anuttara evuM kevaLajJAnakevaLadarzana prApta karI, yathAkhyAta cAritranA maMDapamAM pahoMcI, sajogI avasthAmAM teramA guNasthAnamAM rahI, zukala vezyA, zukla dhyAnanA pAnetaramAM sajja thayelI 39
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivaramaNIrUpa svarUpA sAthe hastamilApa karI, praNaya sAdhe. Akhara taijasa kArmaNa-mitranI dostI choDI sAcI dostI svarUpa darpaNanI kare. kArpaNa suMdarIno saMpUrNa tyAga karI tenA kalevara upara aghAti karmanuM kaphana oDhADI ajIva pudgalanA prapaMcathI baMdhAyelA karmano saMpUrNa sAtha choDI niSkarmA banI, avicala zAzvatadhAmanA sthAnane prApta kare che. A rIte zAzvata sthAnane prApta karavAnA ilAjo darzAve tenuM nAma sthAnAMga sUtra. niSkarSa : A sthAnAMga sUtramAM prathama mene A AtmA eka che, bAkI bahirbhAva che, evuM jJAna AtmAne jyAre thAya che tyAre te potAnI zodha karI zraddhAnvita bane che ane zuddha thavA mATe be baMdhanano tyAga karavA vItarAga-vItadveSa bhAvane keLave che, te keLavaNI mATe, samyagu darzana, samyaga jJAna, samyagu cAritra, A ratnatrayanI ArAdhanA kare che. tenAthI cAra kaSAya maMda thatAM pAMca viSaya virAma pAme che, tethI hRdaya dayALu banatA pAMca mahAvrata aMgIkAra karI, chakAya jIvonI pUrNadayA pALavAnA kAmI bane che. sAta bhaya TALI, ATha madathI mukta banI jAya che; navavADa vizuddha brahmacaryamAM ramatAM dasa vidha zramaNa dharmanuM yathArtha pAlana karI, sAdhaka jIvanane sArthaka kare che. tenAthI AtmA vizuddha thaI jAya che tyAre anaMta saMsAra sarjaka karma samULagA nAza pAmI jAya che. tatkSaNe anaMtaguNo pragaTa thAya che. bIjI kSaNe AtmA zuddha-buddha-mukta banI ajara amara sthAne pahoMcI lokAgre birAjamAna thAya che. AbhAra : dhanyavAda: sAdhuvAda : A AgamanA anuvAdikA che, zramaNI vidyApIThanA hoMziyAra vidyArthinI, mArA aMtevAsI, vaiyAvacca rakatA, bhakti sabhara bhAvathI bharelA, suvinIta, viduSI suziSyA sAdhvI ratnA vIramatI bAI ma.sa. jemaNe zrI saMghomAM cAturmAsa dIpAvatAM, svaparanuM kalyANa karatAM, puruSArtha sahita prastuta sUtrano bIjo bhAga pUrNa karela che arthAt saMpUrNa sthAnAMga sUtra anuvAdita karela che. te sUtranA anuvAdanuM avagAhana karatAM huM AnaMda anubhavuM chuM. A sukhAnubhUtinuM kAraNa e che ke tapodhanI pa.pU. gurudevazrIe karAvelA zramaNI vidyApIThanA abhyAsanuM 40
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ phaLa mane tAtkAlika cAkhavA maLyuM che ane AvA AgamagraMtharUpe pragaTa thayuM che. tethI temane anekazaH dhanyavAda apuM chuM temaja zubhecchA pAThavuM chuM ke sAghvIratnA ! tamo AtmAnA ajara siva-mayala-maya sthAnane prApta karo, svamAM sthita bano, vIra mArganA sAcA upAsikA banI, tamAruM nAma sArthaka karo. tevI maMgala kAmanA karuM chuM. prastuta AgamanA rahasyone khullA karI aNamolo abhigama preSita karanAra mahAupakArI goMDala gaccha ziromaNi, parama dArzanika, amArA Agama kAryane protsAhita karI AzIrvAdanI varSA varasAvanArA gurudeva zrI jayaMti lAlajI ma.sA. no ananya bhAve AbhAra mAnuM chuM ane zatakoTI sAdara bhAve praNipAta namaskAra karuM chuM. zraddheya, preraka, mArgadarzaka jemanA pasAye triloka munino yoga prApta thayo che, tevA vANIbhUSaNa pU. girIza gurudevano sahRdayatApUrvaka AbhAra mAnI vaMdana karuM chuM. A Agamane suzobhita banAvanAra, suMdara hArdanA bhAvabharI alaMkRta karanAra, mULa pAThanuM saMzodhana karI vyavasthita karanAra, AgamamaniSI pU. trilokamunivaryane mArI zat koTI vaMdanA pAThavuM chuM. Agama zAstranI dareka kAryavAhikAmAM sakuzalA utsAhadharA sAghvIratnA uSAbAI ma. evuM, Agama avagAhana karAvanAra sahayogI sAghvIratnA hasumatI, vIramatI sahita dareka sAdhvIvRMdane anekazaH dhanyavAda ApuM chuM. satata prayatnazIla, aneka AgamonuM avagAhana karIne anuvAdanI kAyApalaTa karI Agamane sarala, sumadhura, saMmArjita karanAra, zabdArtha-bhAvArtha ane vivecananuM saMtulana jALavI rAkhanAra, bhagIratha kAryanA yazasvI sAdhvI ratnA mamaziSyA- praziSyA saha saMpAdikA DaoN. sAdhvIzrI AratI evaM sAdhvIzrI subodhikAne abhinaMdana sahita sAdara dhanyavAda ApuM chuM. zramaNopAsaka mukuMdabhAI pArekha, maNibhAI evaM dhIrUbhAIne dhanyavAda. paramAgama pratye avihaDa bhaktibhAva rAkhanAra guru prANa phAunDezananA mAnad sabhya bhAmAzA zrIyuta ramaNikabhAI, Agama prakAzana karavAnA aDaga bhekhadhArI, draDha saMkalpI, tapasvinI mAtA vijyAbahena tathA bhakti sabhara hRdayI pitA mANekacaMdabhAI zeThanA suputra narabaMkA bhAgyavaMtAbAI sAdhanA smRti TrasTa dvArA saMcAlita royala pArka sthA. 41
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Th( 5. moTA saMghanA pramukha caMdrakAntabhAI tathA kAryAnvita sarva sabhyagaNo, kAryakartAo mudraNa karanAra nehalabhAI temanA pitAzrI hasamukhabhAI tathA sahayogI jIgneza joSI, nItA dariyAnANI; AgamanA zrutAdhAra ane anya dAnadAtA mahAnubhAvo vagerene abhinaMdana sAthe sAdhuvAda ApuM chuM. AgamanA anuvAda, saMzodhana, saMpAdanamAM upayogI thayelA pUrva prakAzita AgamonA prakAzakone sAdhuvAda. Agama avagAhana karavAmAM upayoganI zUnyatAthI kaMIka zabdo, akSaro, pAThamAM azuddhi rahI javA pAmI hoya, vItarAga vANI viruddha lakhAyuM, vaMcAyuM hoya to trividha micchAmi dukkaDaM ApuM chuM. priya pAThako! tamo Agama vAMco tyAre kaMIka azuddhi rahI javA pAmI hoya to tenI noMdha karI amane mokalavA prayatna karazo. nami savva viMM - GAmi savvajIvANaM / vitarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to mAgu punaH punaH kSamApanA, maMgalamaitrI pramoda bhAvamAM vahosahu, evI karuM chuM vijJApanA. parama pU. saumyamUrti aMbAbAI ma.sa.nA suziSyA- AryAlIlama. 42
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdana anubha] Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA tALa samavAyAdhare mane nijAthe suyare -[vyivahAra sUtra]] ThANAMga ane samavAyAMga sUtrane dhAraNa karanArA zrutasthavira kahevAya che. 12 aMga ane 3ra AgamanA vistRta viSayone yAda rAkhavAnI mAsTara kI eTale ja A baMne Agamo. jema vidyArthIo potAnA vizALa abhyAsakramane yAda rAkhavA TUMka noMdho lakhIne te vistRta viSayane saMkSiptamAM yAda rAkhI le che, jema graMthamAM tenA saMpUrNa viSayane AvarI letI viSayAnukramaNikAnA avalokana dvArA saMpUrNa graMthano khyAla AvI jAya che. tema A baMne Agamo dvArA vistRta varNanavALA Agamone yAda rAkhavA sugama bane che. A AgamomAM Agamagata aneka viSayonuM saMkhyAdaSTie saMkalana karavAmAM AvyuM che. tenA dvArA jainAgamonuM vihaMgAvalokana thaI jAya che, tethI ja ThANAMga-samavAyAMga sUtranA jJAtAne zrutasthavira kahevAmAM Ave che. tapasamrATa pUjyapAda gurudeva zrI ratilAlajI ma.sA.nI asIma kRpAe Aje ThANAMgasUtrano bIjo bhAga pUrNa thatAM ame saMpUrNa ThANAMgasUtrano anuvAda Apa sarvanI samakSa rajU karI rahyA chIe. koIpaNa prakAzana kAryamAM lekhaka ke anuvAdaka karatAM saMpAdaka maMDaLanI javAbadArI mahattva pUrNa bhAga bhajave che. ardhamAgadhI bhASAmAM racAyelA ApaNA AgamagraMtho sAmAnya janatA vAMce ane samajI zake te dhyeyane lakSyamAM rAkhI Agama jJAnane sAdI, saraLa, suvAcya gujarAtI bhASAmAM rajU karavA amo prayatnazIla chIe. gahana viSayane saraLa karavA vivecana, cArTa, AkRtio ane pariziSTa banAvavAnuM kArya paNa karI rahyA chIe. AgamanA mULa pAThanA zabdanA artha ke spaSTIkaraNa rahI na jAya tenI kALajI sAthe vivecana karatAM viSayAMtarathI ati vistAra na thaI jAya, teno paNa khyAla rAkhavAmAM Ave che. koIpaNa viSayamAM dhAraNA-paraMparAno Agama sAthe virodha jaNAya athavA koI viSayamAM zaMkA jAge tyAre tenA yathAyogya samAdhAna mATe Agama manISI pU. tilokamuni ma.sA. nA AgamajJAna AlokamAM teozrI, pradhAna saMpAdikA guNImaiyA pU. lIlamabAI ma. ane ame baMne (sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA), mukta mane carcA-vicAraNA karI, upasthita zaMkAnA nivAraNamAM ke tattva nirNayamAM sahuprathama Agamane pradhAnatA ApIe chIe. je viSayamAM Agama mauna hoya, AgamathI samAdhAna na thAya tyAre TIkAonuM anuzIlana karavAmAM Ave che. je viSayamAM TIkA dvArA paNa spaSTIkaraNa na thAya tyAre anya graMthothI samAdhAna meLavavAno ke tattvano nirNaya karavAno prayatna karavAmAM Ave che. jemake dasamA sthAnamAM dasa AzcaryakArI ghaTanAonI vAta che. temAM eka AzcaryakArI
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ ST ghaTanA che ke eka samayamAM RSabhadeva svAmI Adi utkRSTa avagAhanAvALA 108 siddha thayA. Agama ane vRtti baMnemAM A ghaTanAno ullekha mAtra che. temAM 108nI gaNanAvidhi darzAvI nathI. paraMparAthI 108nI gaNanAmAM RSabhadeva svAmI + temanA bAhubalI Adi 99 putro + 8 paitra, A rIte 108 nI gaNanA karavAmAM Ave che. anya aneka pratomAM A ja rIte gaNanA karI che. ahIM prazna thAya che ke samavAyAMga sUtranA- samavAya-84mAM RSabhadeva svAmI, bharata, bAhubalI, brAhmI, suMdarInuM eka sarakhuM 84 lAkha pUrvanuM AyuSya darzAvyuM che. eka samAna AyuSyavALA pitA-putranuM nirvANa eka sAthe kaI rIte thAya? tethI bAhubalIne RSabhadeva prabhu sAthe nirvANamAM laI na zakAya mATe tenA sivAyanA zeSa 98 putro ja gaNanAmAM laI zakAya che ane tema karavAthI gaNanA 107nI ja thAya che tenA samAdhAna mATe AgamanA anya vidhAnanuM anusaMdhAna karavAmAM AvyuM. prajJApanA sUtramAM vidhAna che ke eka samaye jaghanya be tIrthaMkara siddha thAya che. jaghanya be mAM eka bhArata ane eka airAvatanA ema be tIrthakara eka sAthe siddha thAya che. bharata kSetramAM je samaye RSabhadeva siddha thayA te samaye airAvata kSetranA prathama tIrthakara siddha thayA che. tethI RSabhadeva svAmI + 98 putro+8 pautra ane + airAvatakSetranA prathama tIrthakara maLIne eka samayamAM 108 utkRSTa avagAhanAvALA siddha thayA, tema samajavAthI praznanuM samAdhAna thaI jAya che. sthAna-10, sUtra-28mAM dasa rAjadhAnImAM dasa rAjA dIkSita thayA, te pramANe ullekha che. A dasa rAjAnA nAma rUpe dasa cakravartInA nAma che. sAmAnya rIte jotAM ema ja lAge ke be cakravartIe saMyama lIdho nathI, te narake gayA che; temane varjIne zeSa dasa cakravartIo kramazaH eka-eka rAjadhAnImAM dIkSita thayA haze. ahIM zaMkA thAya ke zAMtinAtha, kuMthunAtha, ane aranAtha, A traNe cakravartI eka ja rAjadhAnImAM thayA che, to dasa rAjadhAnI kevI rIte ghaTita thAya? ThANAMgavRttimAM tenuM spaSTIkaraNa maLyuM nahIM paraMtu nizIthacUrNimAM samAdhAnakArI zabdo maLyA ke " traNe tIrthaMkara cakravartI eka ja nagaramAM thayA che. tethI A dasamAMthI keTalIka rAjadhAnIomAM dasa cakravartI dIkSita thayA tema samajavuM. sthAna-8, sUtra-28mAM bhagavAna mahAvIranA godAsa vagere navagaNano ullekha che. A sUtranI vyAkhyAmAM vRttikAre bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachInA samayamAM navagaNa utpanna thayAnuM kathana karyuM che. tenuM ja anusaraNa anya AcAryoe karyuM che. paraMtu A navamA sthAnamAM ja prabhu mahAvIranA zrImukhethI thayeluM kathana A pramANe che- "utsarpiNI kALanI AgAmI covIsImAM prathama padmanAbha nAmanA tIrthakara thaze, te tIrthanI sthApanA karaze ane jema mArA zAsanamAM nava gaNa che tema temanA zAsanamAM paNa nava gaNa thaze;" A vAkyAMza ja sUcave che ke bhagavAnanA samayamAM agiyAra gaNadharanA nava gaNa hatA ane te gaNa gaNadharanA nAme na hatA paraMtu anya nAme hatA. kAraNa ke gaNa-gaccha ke samUhanA nAmakaraNanI vividha apekSAo hoya che, temAMthI koIpaNa apekSAe nAmakaraNa thaI zake che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-5, ud.-2, sUtra 58-59mAM vidhAna che ke pAMca prakAranA ciMtana dvArA kevaLI upasargo parISahone sahana kare. ahIM prazna thAya che ke kevaLIne mohanIya karma ja nathI to ciMtana kema saMbhave ? A prazranuM samAdhAna vRttimAMthI prApta thAya che. vRttimAM A sUtragata "kevaLI' zabdano artha zrutakevaLI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI vagere viziSTa jJAnI evo artha karyo che ane te samIcIna che. A rIte saMpAdana kArya daramyAna Agama, bhAga, cUrNi, TIkA tathA anya graMthonuM avalokana karatAM rahIe chIe. amArA A saMpAdana kAryamAM tapasamrATa gurudeva ratilAlajI ma.sA., pU. guruNImaiyA 5. lIlamabAI ma. pradatta tathA paMDitazrI zobhAcaMda bhArilajI ane paMDitazrI rozanalAlajI jaina dvArA parAmArjita jainAgamanuM jJAna ja pAyA rUpe sthAna pAme che. amArA A saMpAdana puruSArthamAM AgamamanISI pU. tilokamuni ma.sA. no Agama saMbaMdhita apAra sahayoga maLI rahyo che. manuSya jyAre thAka anubhave tyAre samudra kinAre, bagIcAmAM ke anya kudaratI sthAnomAM jaI tAjagI meLave che. tema Agama puruSArtha daramyAna thAkano anubhava thAya te samaye guNImaiyA pU. vIramatIbAI ma. amArA mATe udyAnasama bane che. amArAmAM nUtana utsAha to pUre ja che, sAthe amArA A kAryamAM preraka ane sahAyaka paNa bane che. A sarva upakArIo smRtipaTa para Ave che, te sAthe sau prathama upakArI mAtA-pitA ke jeoe gaLathUthImAM ja nahIM paraMtu te pUrve garbhAvasthAnI bhUgarbhazALAmAM ja deva, guru dharma pratyenI zraddhAnA pATha bhaNAvyA che, teo paNa smaraNa paTa upara upasI Ave che. te sarvanA upakAra smaraNe natamastaka banI javAya che. zrI caMdrakAMtabhAI zeTha Agama saMpAdanathI mAMDIne prakAzananA saMpUrNa sahayogI che. zrI mukuMdabhAI pArekha tathA zrI maNibhAI zAha Agama saMzodhananA sahayogI che. te sahuno aMtarathI AbhAra mAnIe chIe. vI che. sadA RNI mAtatAta caMpAbena-zAmaLajIbhAI karyuM tame susaMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahuM pU. mukta-lIlama gussIzrI kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devagudharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe karuM kaSAyonuM zamana. sadA RNI mAtatAta lalitAbena-popaTabhAI karyuM tame susaMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahuM pU. mukta-lIlama-vIra guSNIzrI kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devagundharmanI maLe evI kRpA zruta subodha karuM kaSAyonuM zamana. 0 940 45 & 45 2
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdikAnI kalame - sAdhvI zrI viramatIbAI ma. 'ltha mAsa araEUR sutta jayaMti nagadara' paramAtmA artharUpe tattvonuM kathana kare che ane gaNadhara bhagavaMto sUtra rUpe gUMthe che. jene ApaNe Agama ke siddhAMtanA nAme oLakhIe chIe. niSkAma karuNAzIla anaMtajJAnIo pAsethI bhavajalatAriNI, adhama uddhAriNI, anupama evI vANIno vAraso ApaNane maLyo che. bhavyajIvone svamAM samAI javAnI, viSaya kaSAyathI bacI javAnI, pApabhIrU banavAnI, alpapApe jIvavAnI ane bhAva sabhara haiye bhakti karatAM tIrthakara nAmakarma bAMdhI uccattama sthitie pahoMcavAnI tathA aMte karmanirjarA karI mokSa meLavavAnI sAdhanA, A AgamomAM darzAvI che. AvA agama agocara bhAvo jemAM bharyA che, evA Agamo ApaNI amUlya nidhi che. A Agamone lokapriya banAvavA gujarAtI bhASAmAM anuvAdita karavAnuM prabaLa ane pAvana nimitta banyuM, paMDitaratna apratimavibhUti bA.bra.pU. prANalAlajI ma.sA.nuM janma zatAbdI varSa. A anuvAda kAryamAM trIjA aMga zrI ThANAMgasUtranA anuvAdana kArya mATe mArI pasaMdagI karavAmAM AvI. zraddhAbhAva sAthe A kArya svIkAratAM mAruM mana pullakita banyuM. guvaryo pAsethI prApta jJAna tathA "pAthaDI borDa temaja "zramaNI vidyApITha' nA mAdhyame gurukRpAe mArA kSayopazama anusAra je kaMI jJAna meLavyuM che, te anuvAda kAryamAM upakAraka, sahAyaka nIvaDaze, tevA bhAva sAthe meM dhanyatA anubhavI. aneka upakArIonA kRpA prasAde A kArya saraLa ane sahaja banI gayuM. zrI ThANAMgasUtramAM 1 thI 10 sthAna che. temAM 1 thI 4 sthAnanuM saMkalana pahelAM bhAgamAM karyuM che. bIjA bhAgamAM 5 thI 10 sthAnanuM saMkalana che. zrI ThANAMga sUtranA bIjA bhAgamAM aitihAsika, bhaugolika, AdhyAtmika, AcArazuddhi, prAyazcitta, gaNavyavasthA Adi vividha viSayo saMkalita che. tIrthakara nAma karma bAMdhanAra vyaktionA nAma, bhAvI tIrthakaronuM varNana, rAjA zreNikanuM bhAvI tIrthakara 56
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpe jIvana vRttAMta ane bhagavAna mahAvIranA gaNa temaja anaMtakALe thAya tevA 10 Azcarya (accherA)nuM aitihAsika varNana mAnavane AzcaryamAM garakAva kare che. jaMbUdvIpanA kSetro, parvato, nadIo, kUTo vagerenA varNana dvArA bhUgoLane ane jyotiSacakra, nakSatrayoga vagerenA varNana dvArA A Agama khagoLane sparze che. mahAvrata, aNuvrata, cAritranA prakAro, samiti, gupti, vaiyAvaccanA prakAra, gaNavyavasthA, gaNanA saMgaThana mATenA upAyo vagere viSayo AcAra zuddhi sAthe saMbaMdha dharAve che. cha dravya, navatattva, dazaprakAranI lokasthiti vagere viSayo jaina darzananA tattvajJAnane pragaTa kare che. sAdhuo sAdhanA mATe je gaNamAM rahe che, te gaNanI gaNavyavasthA mATe teoe viziSTa niyamonuM pAlana karavuM anivArya che. gaNavyavasthAnuM ullaMghana karanAra sAdhune gacchanI bahAra paNa kADhI zakAya che ane ATha guNanA dhAraka sAdhako ekala vihAra karIne ekAMta sAdhanA paNa karI zake che. sAdhaka gaNamAM rahe ke ekalA, tenuM lakSya ekAnta Atma zuddhi ja hoya che. A rIte jinazAsananI vizALatA ane AtmasAdhanAno rAjamArga A Agama dvArA sahaja rIte spaSTa thaI jAya che. gaNamaryAdAnuM ullaMghana karanAra sAdhu mATe cheda sUtra AdhArita vividha prakAranA prAyazcittanuM vidhAna paNa zrI ThANAMga sUtramAM daSTigocara thAya che. A rIte pAMcathI daza saMkhyA saMbaMdhita anekavidha viSayonI sparzanA karatAM sUtro rUpI puSpono banelo dvitIya bhAga rUpI guladasto ApaNA nayanagocara thaI rahyo che. AbhAra abhivyakti : parama upakAraka, mamauddhAraka, zraddheya, tapasamrATa, pUjya gurudeva zrI ratilAlajI ma.sA.nI aharniza varasatI kRpAe mane A kArya karavAnI zakti maLI ane anuvAda kArya zarU thayuM. gaccha ziromaNI pU.yaMtamuni ma.sA. tathA gujarAta kezarI pU. girIzamuni
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma.sA.nA AzISe kAryane vega maLyo. zrutajJAnanA sahasAkSI banI AgamanuM avalokana karanAra adamya puruSArtha Agama maniSI pUtilokamuni ma.sA.nA zA-zA upakAra varNavuM? teoe potAne pracchanna rAkhI anyanA vyaktitvane upasAvavA aneruM yogadAna ApyuM che. Agama jJAnalabdha ama gubaMdhu zAsana prabhAvaka pU.namramuni ma.sA. e zrI ThANAMgasUtra avalokI pramArjana karyuM che. mama saMyama jIvananA sukAnI maMgalamUrti pUjyavarA pU.muktAbAI ma.nA parama anugrahe A kArya nirvine pAra utaryuM che. mama saMyama saMskAradAtrI, svAdhyAya tapa-japamaunanA ArAdhikA, pU. guNIdevA pU. lIlamabAI ma. e kAyAnI mAyA visArIne, varyAtarAyanA kSayopazame, AvI jaiphavaye apramatayoginI banI kAgaLanA koDiye zrutajJAnanA cirAga pragaTAvatA mukhya saMpAdikAnA kAryanA anavarata puruSArthI banIne mArI aneka kSatione dUra karI AgamanI anerI AbhA khIlavI che. amArA vaDila gurbhaginI pU. uSAbAI ma. saraLa gujarAtI bhASAmAM anuvAda karavAmAM gaMgotrI banyA che. sahavartinI sahasaMpAdikA sAdhvI DaoN AratIbAI tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI AgamanA gahanabhAvo saraLatAthI zrutapremIonA hRdayamAM maulika sthAna pAme, tevA zubha Azaya sAthe saMpAdana kAryamAM triyone saMlagna banI sva zaktino sadupayoga karI rahyA che. sahavartinI sAdhvI bindubAI tathA prabodhikAbAI temaja gurukulavAsIonA zubhabhAvo mArI sAthe rahyA che. nAmI-anAmI sahuno sahakAra sadA sAthe che. gusprANa phAunDezananA TrasTI bhAmAzA zrI ramaNIkabhAI zAha (omAnavALA) tathA utsAhI yuvA pramukha zrI caMdrakAntabhAI zeTha tathA phAunDezananA sabhyonA bhaktibharyA bhAve A kArya AgaLa vadhyuM che. zrI mukundabhAI, zrI maNIbhAI, zrI dhIrUbhAIe pUrNatayA sakyoga Apyo che. nehalabhAIe prinTIMga kArya karyuM che. te badala sahuno A take AbhAra vyakta karuM chuM. - 48.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ A anuvAdakAryamAM abhayadevasUri racita zrI ThANAMgasUtranI vRtti, byAvarathI prakAzita zrI ThANAMgasUtra, pU. AtmArAmajI ma.sA. anuvAdita zrI ThANAMgasUtra, lADanuM thI prakAzita ThANAMga sUtrano AdhAra levAmAM Avyo che. A sarva AgamonI svAdhyAya karavAmAM meM ghaNI ghaNI dhanyatA anubhavI che. A Agamaratnane zAsanapremIo samakSa raju karatAM huM anero AnaMda anubhavuM chuM. temAM je je truTIo rahI gaI hoya to te mArI che ane zeSa sarva mArA upakArIonuM che. atra jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya to trividhe trividhe micchAmi dukkaDam... 49 pU. mukta--lIlama guruNInA suziSyA -sAdhvI vIramatI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ krama 1 2 3 4 5 7 8 2 10 11 12-13 x 2 0 15 16 17 18 21-28 29-32 32 asvAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI viSaya AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya] akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya] AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgaMdha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya] caMdragrahaNa--khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. asvAdhyAya kAla 50 eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta [noMdha :- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.]
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI gAgAMga sUtra zrI ThAza `NAMga sUtra zrI gaNaI] sUtra zrI yAga sUtra thrI jANI zrI ha sUtra zrI ThAyAMga sUtra zrI ThAzAMga sUtra zrI ThAzAMga sUtra ga sUtra zrI zAMga mA sUtra gaNadhara racita trAjI aMga zrI gAMga sUtra thrI gAMga zrI nAMga sUtra zrI ThANAMga sUtra zrI ho zrI ThAyAMga sUtra zrI gAMga sUtra zrI ka zrI va sUtra zrI gAMga sUtra zrI sUtra sUtra zrI ThAzAMga sUtra zrI 2 bhAga-2 sthAna : 5 thI 10 mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa zrI sU yAMga sUtra vAdikAvya" A kAlikasUtra che. tenA mULapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA pahelA tathA cothA praharamAM thaI zake che.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5: paricaya. pAMcamuM sthAna paricaya je je je prastuta sthAnamAM pAMca saMkhyAvALA viSayo saMkalita che. traNa uddezaka dharAvatA A sthAnamAM karmanirjarAnA kAraNa, saMvara-asaMvara, jJAna, baMdha vagere tAttvika viSayo; mahAnadI, vakSaskAra parvata, aDhIdvIpa, mahAnaraka, mahAvimAna vagere bhaugolika viSayo; hetu-ahetu vagere dArzanika viSayo; rAjacihna, tIrthakaronA kalyANaka vagere aitihAsika viSayo; visaMbhoga,pArAMcita prAyazcitta, AcArakalpa vagere prAyazcitta saMbaMdhI viSayo; aNuvrata-mahAvrata, pratimA, varSAvAsa vagere cAritra saMbaMdhI viSayo; pAMca prakAranA saMvatsara, nakSatra, jyotiSI devonA bheda vagere jyotiSa saMbaMdhI viSayo; vacana ane kAyAnI sthiratAthI avadhijJAnanI utpatti vagere tathA yogasAdhanA saMbaMdhI viSayonuM varNana che. A viSayo jeTalA jJAnavardhaka che teTalA ja AkarSaka ane vyAvahArika paNa che. jema ke paMvihe sau paUAre A pAMca prakAranA zuddhinA sAdhano che. mATI zuddhinuM sAdhana che. tenA dvArA vAsaNa, pAtra sApha karavAmAM Ave che. pANI zuddhinuM sAdhana che. tenA dvArA vastra, pAtra, makAna vagere sApha karavAmAM Ave che. agni zuddhinuM sAdhana che. tenA dvArA sonuM, cAMdI vagerenI zuddhi thAya che. maMtra paNa zuddhinuM sAdhana che. tenA dvArA vAyumaMDaLa, vAtAvaraNa zuddha karavAmAM Ave che. brahmacarya paNa zuddhinuM sAdhana che. tenA AcaraNathI AtmAnI zuddhi thAya che. saMya majussIyuttALa nArI paNa saMyamI sUtA hoya to paNa pAMca indriyaviSayomAM jAgatA ja hoya che. mananI be avasthA che- suSupta ane jAgRta. saMyamI sAdhakanI sAdhanA suSupta bane tyAre zabda, rUpa vagere indriya viSayo jAgRta banI jAya che ane sAdhaka sAdhanAmAM jAgRta rahe tyAre zabdAdi viSayo suSupta bane che. asaMyata manuSya jAgatA hoya ke sUtA hoya, baMne ya avasthAmAM tenA viSayo jAgatA ja rahe che ane vyakti upara potAno prabhAva pADatA rahe che. paMDitAnA pattA = pAMca prakAranI pratisalInatA kahI che. bahirmukhI vyaktinI indriyo apratisalIna hoya che. kyAreka te zabdomAM rame che, to kyAreka rUpomAM mugdha bane che. kyAreka gaMdhamAM tanmaya bane che, to kyAreka tene rasamAM Asakti janme che ane kyAreka komaLa sparzamAM te khovAya jAya che. mana aMtarmukhI bane tyAre ja indriyo pratisalIna bane che. pahiMsAhiM mahilAone mukhaDivAvitapadamA hAmApA = tatkALa utpanna thayeluM avadhijJAna pAMca kAraNothI bhita-kSubdha bane che ane prAraMbhika kSaNomAM ja nAza pAme che. pANI sthira ane zAMta hoya tyAre ja temAM spaSTa pratibiMba paDe che. tema mana sthira hoya tyAre ja
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAga sUtra-2 avadhijJAna vagerenI upalabdhi thAya che. cittanI caMcaLatA upalabdhimAM bAdhaka che. abhUtapUrva dazya jovAthI cittamAM caMcaLatA, Azcarya ke kutUhala utpanna thAya ane citta caMcaLa banI jAya to prApta thayeluM avadhijJAna nAza pAme che. sAmuhika sAdhanAmAM vyavasthA ane niyamonuM pAlana anivArya che. jyAM niyama hoya tyAM tenA bhaMganA prasaMge upasthita thAya ane tenI zuddhi mATe prAyazcittanI paNa AvazyakatA rahe che. A prAyazcitta ApavAnA adhikArI koNa che? kone, kyAre, kevuM, keTaluM prAyazcitta ApI zakAya ? vagere viSayonI paraMparA A sthAnamAM saMkalita che. mukhyatayA prAyazcitta sUtro nizItha sUtramAM varNita che, tema chatAM ahIM tenuM saMkhyAnI daSTie saMkalana che. siddhAMta, AcAra, darzana, paraMparA vagere anekavidha viSayo A sthAnamAM saMkhyAnI daSTie saMkalita karavAmAM AvyA che. temAM viSayonuM vaividhya pracura mAtrAmAM hovAthI vAcakanA rasa, ruci jaLavAI rahe che ane jJAnavRddhi pAme che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5 : uddezaka-1 sthAna-pa uddezaka-1 ha mahAvrata H aNuvrata H 1 paMca mahavvayA paNNattA, taM jahA- savvAo pANAivAyAo veramaNaM, savvAo musAvAyAo veramaNaM, savvAo adiNNAdANAo veramaNaM, savvAo mehuNAo veramaNaM, savvAo pariggahAo veramaNaM / bhAvArtha :- mahAvrata pAMca che, te A pramANe che- (1) sarva prakAranA prANAtipAta- jIvaghAtathI viramavuM (2) sarva prakAranA mRSAvAda- asatya bhASaNathI viramavuM (3) sarva prakAranA adattAdAna- corIthI viramavuM (4) sarva prakAranA maithuna- kuzIla sevanathI viramavuM (pa) sarva prakAranA parigrahathI viramavuM. 2 paMcANuvvayA paNNattA, taM jahA- thUlAo pANAivAyAo veramaNaM, thUlAo musAvAyAo veramaNaM, thUlAo adiNNAdANAo veramaNaM, sadArasaMtose, icchaaprimaanne| bhAvArtha :- aNuvrata pAMca che, te A pramANe che- (1) sthUla prANAtipAtathI viramavuM (2) sthUla mRSAvAdathI viramavuM (3) sthUla adattAdAnathI viramavuM (4) svadAra saMtoSavrata (5) icchA parimANa (parigrahanI maryAdA karavI.) vivecana : vrata eTale virAma pAmavuM, pApa pravRttithI virAma pAmavuM te vrata che. pApa pravRttino jIvanaparyaMta saMpUrNataH tyAga karavo te mahAvrata che ane AMzika tyAga karavo te aNuvrata che. prastuta sUtramAM aDhAra pApa paikInA mukhya ane prathamanA pAMca pAponA tyAganI apekSAe sAdhunA pAMca mahAvratonuM ane zrAvakanA pAMca aNuvratonuM nirUpaNa che. zrI AcArAMga sUtra, praznavyAkaraNa sUtra Adi AgamomAM sAdhunA pAMca mahAvrato ane tenI paccIsa bhAvanAonuM varNana che. upAsakadazAMga sUtramAM zrAvakanA bAra vratonuM vistArathI varNana che. prastutamAM pAMcamA sthAnanI apekSAe pAMca mahAvrato ane pAMca aNuvratono nAma nirdeza che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 | zrI ThANAga satra-2 Indriya viSayanA tyAga-atyAganuM phaLa:| 3 paMca vaNNA paNNattA, taM jahA- kiNhA, NIlA, lohiyA, hAliddA, sunivara ! bhAvArtha-varNanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) kRSNa varNa (2) nIla varNa (3) lAla varNa (4) pILo varNa, (5) zveta varNa. 4 para rasa pattA, saM nahIM-tirA, kucA, lIyA, aMbitI, madurA bhAvArtha - rasanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) tikta rasa (2) kaTuka rasa (3) kaSAya rasa (4) Azla rasa (5) madhura rasa. | dha va AmakuNA pANA, taM nahA- sa6, vA, thA, rasa, pAsA ! bhAvArtha - kAmaguNanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) zabda (2) rUpa (3) gaMdha (4) rasa (5) sparza. |6 paMcahiM ThANehiM jIvA sajjaMti, taM jahA- saddehi, rUvehiM, gaMdhehiM, rasehi phAsehiM / evaM rajjati mucchati gijjhati ajjhovavajjati vinnigyaaymaavjjti| bhAvArtha:- pAMca sthAnomAM(kAmaguNomAM) jIva Asakta bane che, te A pramANe che- (1) zabdamAM (2) rUpamAM (3) gaMdhamAM (4) rasamAM (5) sparzamAM. te ja pramANe pAMca kAmaguNomAM jIva anurakta, mUcchita, vRddha, adhyApanna-ati Asakta thAya che ane vinAzane prApta thAya che. 7 paMca ThANA apariNNAyA jIvANaM ahiyAe asubhAe akhamAe aNissessAe agApumiyatAmati, te - sallA, havA, thA, rasA, pAlA | bhAvArtha :- pAMca kAmaguNonuM aparijJAna- ajJAna ane tenA apratyAkhyAna jIvonA ahita mATe, azubha mATe, asAmarthya mATe, akalyANa mATe ane ananugAmitA-amokSa(saMsAravAsa) mATe hoya che, te A pramANe che- (1) zabda (2) rUpa (3) gaMdha (4) rasa (5) sparza. |8 paMca ThANA supariNNAyA jIvANaM hiyAe subhAe jAva ANugAmiyattAe mavati, te naha- sadA, ravA, thA, rasA, sA | bhAvArtha :- pAMca kAmaguNonuM parijJAna- jJAna ane tenA pratyAkhyAna jIvonA hita mATe, zubha mATe, sAmarthya mATe, kalyANa mATe ane anugAmitA(mokSa) mATe hoya che, te A pramANe che- (1) zabda (2) rUpa (3) gaMdha (4) rasa (5) sparza.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-5H uddezaka-1, 9 paMca ThANA apariNNAyA jIvANaM dugga-gamaNAe bhavaMti, taM jhaasaddA, vA, thA, rasa, pAsA | bhAvArtha - pAMca kAmaguNonuM ajJAna ane tenA apratyAkhyAna, e jIvo mATe durgatidAyaka che, te A pramANe che- (1) zabda (2) rUpa (3) gaMdha (4) rasa (5) sparza. 10 paMca ThANA supariNNAyA jIvANaM sugga-gamaNAe bhavaMti, taM jhaasadI, havA, athA, rasa, pla || bhAvArtha - pAMca kAmaguNonuM jJAna ane tenA pratyAkhyAna, e jIvo mATe sugatidAyaka che, te A pramANe che- (1) zabda (2) rUpa (3) gaMdha (4) rasa (5) sparza. vivecana : prastuta sUtromAM pAMca indriyo, tenA zabdAdi pAMca viSayo ane tenI AsaktinA pariNAmanuM nirUpaNa che. pAMcamuM sthAna hovAthI varNa ane rasanA pAMca-pAMca bhedanuM kathana karyuM che. gaMdhanA be ane sparzanA ATha bhedo hovAthI tenuM kathana karyuM nathI. indriyanA A pAMca viSayo kAmaguNa rUpa che. indriyo ane indriyonA viSayo pAMca-pAMca che. tethI teno sabaMdha, tenI Asakti, parijJA vagere paNa pAMca-pAMca che. #Ama!mukhaT:- kAma eTale abhilASA, icchA, viSayecchA ane guNa eTale tene puSTa karanAra ke utpanna karanAra; A rIte icchAo ane viSayecchAone paripuSTa karanAra, vadhAranAra zabda, rUpa Adi indriya viSayone kAmaguNa kahe che. sannati - indriyono viSaya sAthe saMbaMdha karavo. rannatiH- indriyaviSayo pratye rAgabhAva karavo, Asakti karavI. muchati - atyaMta AsaktinA kAraNe indriyaviSayanA kaTu pariNAma joyA vinA tenA saMrakSaNa mATe satata ciMtita rahevuM. niti - viSayomAM asaMtuSTa rahevuM, temAM tRpta na thavuM ane tenI AkAMkSA rAkhavI. 3ovavanaMti -abupapannatA. viSaya sevanamAM ekacitta banI javuM, tenI prAptimAMdAcitta banI javuM. viLiyAyamIvanaMti - vizeSa ghAtanI prApti. (1) viSaya sevanathI mRtyunI prApti. (2) viSaya sevanathI AtmaguNano nAza ane durgatinI prApti. (3) janma maraNanI prApti. a vLA:- aparijJAta. indriyonA viSayonuM svarUpa na jANavuM ane teno tyAga na karavo arthAt ajJAnatAthI viSayomAM saMlagna rahevuM.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAga sUtra-2 supariNAyA:- suparijJAta. indriyonA viSayonuM svarUpa jANI, teno tyAga karavo arthAt viSayo pratyenI Asaktino tyAga karavo. jJAnadazAmAM rahI indriyaviSayothI thatA karma baMdhathI dUra rahevuM. dilyANa anuma..- sUtramAM aparijJAta viSayonuM pariNAma pradarzita karavA ahita, azubha vagere ane suparijJAta viSayonuM pariNAma pradarzita karavA hita, zubha vagere pAMca-pAMca zabdono prayoga che. te pratipAdha viSayanI mahattA sUcita kare che. ahita duHkharUpa azubha-puNyarahita sakSama asamartha akhisesa akalyANa ayufmaya upakAra rUpa na thAya, mokSasAdhanAmAM sAtha na ApanAra. A rIte indriya viSayonuM ajJAna ane tenI Asakti durgati ane duHkhanI paraMparAnuM sarjana kare che. indriya viSayonuM jJAna ane tenI anAsakti sugati ane sukhanI paraMparAnuM sarjana kare che. durgati-sugatinA kAraNo - 11 paMcahi ThANehiM jIvA doggaiM gacchati, taM jahA- pANAivAeNaM, musAvAeNaM, adiNNAdANeNaM, mehuNeNaM, pariggaheNaM / bhAvArtha:- pAMca kAraNe jIva durgatimAM jAya che, te A pramANe che- (1) hiMsAthI (2) asatya bhASaNathI (3) corIthI (4) kuzIlasevanathI (5) parigrahathI. 12 paMcahiM ThANehiM jIvA soggaiM gacchati, taM jahA- pANAivAyaveramaNeNaM, musAvAyaveramaNeNaM, adiNNAdANaveramaNeNaM, mehuNaveramaNeNaM, pariggahaveramaNeNaM / bhAvArtha - pAMca kAraNe jIva sugatimAM jAya che, te A pramANe che- (1) hiMsA tyAgathI (2) asatyanA tyAgathI (3) corInA tyAgathI (4) kuzIlasevananA tyAgathI (5) parigrahanA tyAgathI. vivecana : A sUtramAM prANAtipAta vagere pAMca avratone durgatinA kAraNa kahyA che. avrata azubha AzravarUpa che. azubha AzravathI azubha karmabaMdha thAya che ane tenA phaLa svarUpe durgati prApta thAya che. prANAtipAta Adi pAMce avratonA tyAgathI saMvara thAya che arthAt mukhyatayA navA karma baMdhAtA nathI ane gauNatAe zubhakarma baMdhAya che. jethI jIva sugatine prApta kare che. bhadrA Adi paDimA :13 paMca paDimAo paNNattAo, taM jahA- bhaddA, subhaddA, mahAbhaddA, savvatobhaddA, bhadduttarapaDimA /
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 1 bhAvArtha :- pAMca paDimA (abhigraha, pratijJA) che, te A pramANe che- (1) bhadrA (2) subhadrA (3) mahAbhadrA (4) sarvatobhadrA (5) bhadrottara pratijJA. vivecana : bhadrA vagere cAra abhigraharUpa pratijJAonuM varNana sthAna- 2, u.3, sUtra 6 tathA sthAna- 4, udde.- 1, sUtra-39 pramANe jANavuM. ahIM pAMcamuM sthAna hovAthI pAMcamI bhadrottara pratijJAno vizeSa ullekha che. bhadrottara pratimA :- bhadrA eTale kalyANapradAtA ane uttara eTale pradhAna, parama. A pratimA parama kalyANaprada hovAthI tene bhadrottara pratimA kahe che. teno prAraMbha pAMca upavAsathI thAya che ane nava upavAsa sudhI kramazaH vadhe che. tenI prathama paripATImAM pAMca mahinA ane paccIsa divasa tapanA tathA paccIsa divasa pAraNAnA thAya che. tenI cAra paripATImAM 700 divasa tapanA ane 100 divasa pAraNAnA thAya che. vizeSa varNana aMtagaDa sUtra pramANe jANavuM. sthAvarakAra ane tenA adhipati devo:14 paMca thAvarakAyA paNNattA, taM jahA- iMde thAvarakAe, baMbhe thAvarakAe, sippe thAvarakAe, sammatI thAvarakAe, pAyAvacce thAvarakAe / bhAvArtha :- pAMca sthAvarakAya che, te A pramANe che- (1) indrasthAvarakAya- pRthvIkAya (2) brahma sthAvarakAya- aplAya (3) zilpasthAvarakAya- tejaskAya (4) sammatisthAvarakAya- vAyukAya (5) prAjApatya sthAvarakAya- vanaspatikAya. 15 paMca thAvarakAyAhivaI paNNattA, taM jahA- iMde thAvarakAyAhivaI, baMbhe thAvarakAyAhivaI, sippe thAvarakAyAhivaI, sammatI thAvarakAyAhivaI, pAyAvacce thAvarakAyAhivaI / bhAvArtha :- pAMca sthAvarakAyanA pAMca adhipati che, te A pramANe che- (1) pRthvI sthAvarakAyanA adhipati indra. (2) pANI sthAvarakAyanA adhipati brahma. (3) agni sthAvarakAyanA adhipati zilpa. (4) vAyu sthAvarakAyanA adhipati sammati (5) vanaspati sthAvarakAyanA adhipati prajApati. vivecana : prastuta sutromAM pAMca sthAvarakAya ane tenA adhipati devonA nAma kahyA che. jevI rIte dizAonA adhipati indra, agni Adi che, nakSatronA adhipati azva, yama Adi che. tevI rIte prastuta sUtramAM pAMca sthAvarakAyanA adhipationuM kathana che. te adhipati devo kaI jAtinA che, kyAM rahe che ityAdi spaSTIkaraNa sUtramAM nathI. bhagavatIsUtra zataka-3, uddezaka-7 mAM lokagata padArthonA adhipati zakrendra, IzAnendra ane tenA lokapAlone darzAvyA che.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAga satra-2 sunita-mAnita jJAna:16 paMcahiM ThANehiM ohidasaNe samuppajjiukAme vi tappaDhamayAe khaMbhAejjA, taM jahA- apbhUyaM vA puDhaviM pAsittA tappaDhamayAe khaMbhAejjA / kuMthurAsibhUyaM vA puDhaviM pAsittA tappaDhamayAe khabhAejjA / mahaimahAlaya vA mahoragasarIra pAsittA tappaDhamayAe khaMbhAejjA / devaM vA mahiDDiyaM mahajjuiyaM mahANubhAgaM mahAyasaM mahAbalaM mahAsokkha pAsittA tappaDhamayAe khaMbhAejjA / puresu vA porANAI urAlAI mahaimahAlayAI mahANihANAI pahINasAmiyAI pahINaseuyAI pahINaguttAgArAI ucchiNNasAmiyAI ucchiNNaseuyAI ucchiNNa guttAgArAI jAI imAI gAmAgara Nagara kheDa kabbaDa maDaMba doNamuha-paTTaNAsamasaMbAha saNNivesesu siMghADaga tiga caukka caccara caummuha mahApahapahesu Nagara NiddhamaNesu susANa suNNAgAra girikaMdarasaMti selovaTThAvaNa bhavaNagihesu saNNikkhittAi ciTuMti, tAI vA pAsittA tappaDha mayAe khbhaaejjaa| icceehiM paMcahiM ThANehiM ohidasaNe samuppajjiukAme tappaDhamayAe khNbhaaejjaa| bhAvArtha - tatkALa utpanna thayeluM (avadhijJAna) avadhidarzana pAMca kAraNe potAnI prAraMbhika kSaNomAM ja kSumita (viyasita) thaya cha, nAza pAmecha, ythaa(1) jalamaya pRthvI(pANInI bahulatAvALI pRthvI)ne joIne te prAthamika kSaNomAM ja yubhita-vicalita thaI jAya che. (2) kaMthavA jevI kSudra jIvarAzithI vyApta pRthvIne joIne te potAnI prAthamika kSaNomAM kuMbhita thaI jAya che. (3) mahoraga vagerenA moTA moTA zarIrane joIne te potAnI prAthamika kSaNomAM yubhita thaI jAya che. (4) mahardhika, mahAdyutika, mahAnubhAga, mahAna yazasvI ane mahAna sukhavALA devone joIne te potAnI prAthamika kSaNomAM kuMbhita thaI jAya che. (5) pura, grAbha, mA42, n||2, 2, 302, mama, drobhuma, patana, mAzrama, saMmAra, sanniveza, Ques, (39 2stAnI vayyena trio (bhA), 19 22tA, yA2 2stA, yo(yAM ane bhA bhagata hoya) caturmukha = devakulAdi, jyAMthI cAre dizAmAM rastA jatAM hoya tevI cokaDI, nAnA-moTA bhAgoM, nagaranu paae| baDAra ADhatI gaTa (pANI), zmazAno, zUnyadharI, girirAmI, zAnti
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka 1 gRho, parvato, parvatonI najIkanA sthAno, bhavano-gRho vagere sthAnomAM ke jyAM jUnA vizALa mahAnidhAno(bhaMDAro) daTAyelA che, jenA svAmInuM mRtyu thaI gayuM che, jenA mArga prAyaH naSTa thaI gayA che, jenA nAma ane saMketa prAyaH vismRta thaI gayA che ane jenA koI vArasadAra nathI, tevA dhana bhaMDAro joIne, teo potAnI prAthamika kSaNomAM ja yubhita thaI jAya che. A pAMca kAraNothI avadhidarzana potAnI prAthamika kSaNomAM ja vicalita thaI jAya che. | 17 paMcahiM ThANehiM kevalavaraNANadaMsaNe samuppajjiukAme tappaDhamayAe No khaMbhAejjA, taM jahA- apbhUtaM vA puDhavi pAsittA tappaDhamayAe No khaMbhAejjA / sesaM taheva jAva bhavaNagihesu saNNikkhittAI ciTThati, tAI vA pAsittA tappaDhamayAe No khaMbhAejjA / icceehiM paMcahiM ThANehiM kevalavaraNANadasaNe samuppajjiukAme tappaDha mayAe No khNbhaaejjaa| bhAvArtha :- tatkALa utpanna thayeluM kevaLajJAna-kevaLadarzana pAMca kAraNe potAnI prAraMbhika kSaNomAM ke pachInI koI paNa kSaNomAM kyAre ya naSTa thatuM nathI, te A pramANe che (1) jaLamaya pRthvIne joI te prAthamika kSaNomAM naSTa thatuM nathI. te ja rIte () kaMthavA AdithI vyApta puthvIne joIne (3) vizALakAya mahoragane joIne (4) maharthika devane joIne (5) vAvata bhavanaguho vagere sthAnomAM rAkhelA vizALa mahAbhaMDAra joIne paNa kevaLajJAna, kevaLadarzana naSTa thatuM nathI. A pAMca kAraNothI utpanna thayeluM kevaLajJAna-darzana prAthamika kSaNomAM (ke kayAre ya) kSubdha thatuM nathI. vivecana : prastuta sutromAM avadhijJAna, avadhidarzana naSTa thavAnA pAMca kAraNono nirdeza che ane te ja kAraNo upasthita hovA chatAM kevaLajJAna, kevaLadarzana naSTa thatuM nathI, tenuM kathana che. avadhijJAnanA be prakAra che. pratipAti ane apratipAti. apratipAti avadhijJAna naSTa thatuM nathI. pratipAti avadhijJAna koI paNa nimittathI nAza pAme che. sUtrakAre tatkAla utpanna thayelAM avadhijJAnanA nAza thavAnA pAMca kAraNono nirdeza karyo che. tapa-saMyamanI sAdhanAthI avadhijJAna-darzana prApta thAya che ane prApta thayelA jJAnanI sthiratA mATe gaMbhIratA vagere guNo jarUrI che. guNonI yogyatA vinA jJAna sthira rahetuM nathI. sAdhaka avadhi jJAnanA mAdhyame jIvothI vyApta saMpUNe loka, vizALakAya jIvo, vizALa dhanabhaMDAra vagere sUtrokta koI paNa kalpanAtIta padArthone pratyakSa jue ane te Azcaryacakita thAya, kyAreka zaMkAzIla bane, kyAreka tenA
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 aMtaramAM kutUhalavRtti, bhayanI vRtti athavA ahaMkAranI bhAvanA jAgRta thAya; ityAdi koI paNa prakAre tenuM citta caMcaLa banI jAya to, utpanna thayeluM avadhijJAna-darzana nAza pAme che. 10 kevaLajJAna-darzana kSAyika, apratipAti jJAna che, te zuddha AtmaguNa che. mohanIyAdi cAra ghAtikarmanA kSaya pachI ja kevaLajJAna-darzana utpanna thAya che. tethI kevaLajJAnI sAdhaka pUrNa gaMbhIra ane Atma svarUpamAM ja sthira hoya che. teomAM AMzika paNa caMcaLatAnI zakyatA nathI. tethI te jJAna koI paNa nimittathI naSTa thatuM nathI. sUtramAM avadhijJAnanA nAza thavAnA pratipakSamAM kevaLajJAna-kevaladarzana nAza na thavAnA eka sarakhA pAMca kAraNonuM kathana che. kevaLajJAna nAza na thavAnA sUtramAM paNa sUtrakAre 'tappamavAC' zabda prayoga karyo che, vAstavamAM kevaLajJAna kevaLadarzana prAthamika kSaNamAM ke pachI koI paNa kAlamAM, koI paNa kAraNathI naSTa thatuM nathI. kAraNa ke kevaLajJAna kevaLadarzana sAdi-anaMta ane apratipAti che. nidhAnanA vizeSaNo :- * poLArUM = prAcInakALathI jamInamAM daTAyelA hovAthI tene purANA-jUnA kahyA che. karAtArUM = vizALa. mada-mahAlayA = te bhaMDAra khUba moTA hovAthI tene mahatimahAna= moTAmAM moTA, ati mahAlaya kahyA che. mahi LArUM = mahAnidhAna. pahILasAmiyADuM- 3cchiqsAmiyADuM = te bhaMDAronA mAlika, svAmI naSTa thaI gayA che, jaDamULathI nAza pAmyA che. pachILasevArUM icchiLaseDayArUM = prahINa- setuka. putra, pautra vagere sarva vArasadAro naSTa thaI gayA che athavA A nidhAnonA astitvane jANanAra koI nathI. pahIbanuttAvAJAphe, kacchiLanuttAvArUM = A bhaMDAronA svAmInA gotra ke kuLane jANanAra vyakti ke vyaktinA ghara nAza pAmI gayA hoya, haiyAta na hoya. nairayikAdinA zarIramAM varNa, rasa H 18 NeraiyANaM sarIragA paMcavaNNA paMcarasA paNNattA, taM jahA- kiNhA, khIlA, tohiyA, hAliddA, sunitA / tittA, kuvA, vasAvA, anitA, mahurA / evaM NiraMtaraM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha :- nArakI jIvonA zarIra pAMca varNa ane pAMca rasavALA che, te A pramANe che- (1) kALA, nIlA, lAla, pILA ane sapheda varNavALA tathA (2) tIkhA, kaDavA, kaSAyelA, khATA ane mIThA rasavALA hoya che. te ja rIte vaimAnika devo sudhInA sarva daMDakonA jIvonA zarIra pAMcavarNa ane pAMca rasavALA hoya che. vivecana : sthULa daSTithI nArakI Adi jIvonA zarIra azubha varNa ane azubha rasavALA ane devonA zarIra zubha varNa ane zubha rasavALA hoya che. paraMtu saiddhAMtika daSTie nArakI Adi dareka jIvonA zarIra pAMce ya varNa, pAMce ya rasavALA pudgalothI nirmita hoya che. audArika ke vaikriya zarIra sthUla zarIra che.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 1 [ 11 ] tethI temAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hoya ja che. paraMtu ahIM pAMcamA sthAnamAM pAMcanI saMkhyAne anulakSIne kathana hovAthI be gaMdha ane ATha sparzanuM kathana nathI. dArikAdi zarIramAM varNAdi:|19 paMca sarIragA paNNattA, taM jahA- orAlie, veuvvie, AhArae, teyae, bhAvArtha - zarIranA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) audArika zarIra (2) vaikriya zarIra (3) AhAraka zarIra (4) tejas zarIra (5) kAmaNa zarIra. 20 orAliyasarIre paMcavaNNe paMcarase paNNatte, taM jahA- kiNhe, NIle, lohie hAlidde, sukkille / titte, kaDue, kasAe, abile, mahure / evaM veuvviya sarIre jAva kammagasarIre paMcavaNNe paMcarase paNNatte, taM jahA- kiNhe jAva sukkille / titte jAva mahure / bhAvArtha:- audArika zarIra pAMca varNa ane pAMca rasayukta che, te A pramANe che- kALA, nIlA, lAla, pILA ane zveta varNavALA ane tIkhA, kaDavA, kaSAyelA, khATA ane madhura rasavALA hoya che. te ja rIte vaikriya zarIrathI kAmaNa zarIra sudhInA dareka zarIra pAMca varNa ane pAMca rasayukta hoya che, te A pramANe che- kALAthI zveta paryata pAMca varNa ane tIkhAthI, madhura paryata pAMca rasavALA hoya che. 21 savve viNaM bAdaraboMdidharA kalevarA paMcavaNNA paMcarasA dugaMdhA aTThaphAsA / bhAvArtha :- sarva bAdara(cUla) zarIradhArInA kalevara-zarIra pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane ATha sparzavALA hoya che. vivecana : pUrva sUtromAM daMDakavartI jIvonA sAmAnya zarIranI apekSAe pAMca varNa ane pAMca rasanuM kathana che ane prastuta sUtromAM audArika Adi pAMce ya zarIranI apekSAe pAMca varNa ane pAMca rasanuM nirUpaNa che. aMtima sUtramAM sarva sthUla zarIromAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hovAnuM nirUpaNa che. kArpaNa zarIra sUkSma zarIra che. temAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane cAra sparza hoya che. durgama ane sugama sthAno:|22 paMcahiM ThANehiM purima-pacchimagANaM jiNANaM duggamaM bhavai, taM jahA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 zrI ThANAMga sUtra-2 dukhAvavuM, TuvvimAM, vupassuM DutitiAM, Turanuvara / bhAvArtha :- pahelA ane chellA tIrthaMkaranA zAsanamAM pAMca sthAna durgama-kaThina hoya che, te A pramANe che- (1) dharma tattvanuM AkhyAna karavuM (2) bhedAnubheda sAthe vastu tattvano upadeza Apavo (3) tattvonuM yuktipUrvaka nirdezana karavuM. (4) pariSaho-upasargo sahana karavA (5) saMyamanuM pAlana ane dharmanuM AcaraNa karavuM. 23 paMcahi~ ThANehiM majjhimagANaM jiNANaM suggamaM bhavai, taM jahA - suAikkhaM, suvibhanna, supaA, sutitivaa, suputtara / bhAvArtha | :- madhyavartI bAvIsa tIrthaMkaronA zAsanamAM pAMca sthAna sugama che, te A pramANe che- (1) dharma tattvanuM AkhyAna karavuM (2) bhedAnubheda sAthe vastu tattvano upadeza Apavo (3) tattvonuM yuktipUrvaka nirdezana karavuM (4) pariSaho-upasargo sahana karavA (5) saMyamanuM pAlana ane dharmanuM AcaraNa karavuM. vivecana : pratyeka kAlacakranA covIsa tIrthaMkaromAM prathama ane aMtima tIrthaMkaronA sAdhuo mATe pAMca sthAna durgama ane madhyanA bAvIsa tIrthaMkaronA zAsanamAM te ja pAMca sthAna sugama banI jAya che. prathama tIrthaMkaranA sAdhu Rju ane jaDa prakRtivALA hoya che tathA aMtima tIrthaMkaranA sAdhu vakra ane jaDa prakRtivALA hoya che tethI teono kSayopazama maMda hoya che. jyAre bAvIsa tIrthaMkaranA sAdhuo Rju ane prAjJa hovAthI teono kSayopazama vizeSa-vizeSatara hoya che. tathAprakAranA kAlanA prabhAve, kSayopazamanI taratamatAnA kAraNe ja sUtrokta pAMce sthAna durgama ane sugama bane che. sUtrokta pAMca sthAnamAMthI prathamanA traNa, dharmanA nirUpaNanI kaThinatA ane sugamatA darzAve che ane aMtima be dharmanA AcaraNarUpa saMyama-tapanI kaThinatA ane sugamatA darzAve che. sUtrokta A kathanane ekAMtika na samajatAM anekAMtika dRSTikoNathI samajavuM joIe. kAraNa ke prathama ane aMtima tIrthaMkaronA zAsanamAM paNa gaNadharo tathA caudapUrvIo ane cAra buddhinA svAmI ghaNA zramaNo hoya che. teone dharmanuM AkhyAna Adi sugama hoya che. mokSagAmI ghaNA jIvone vikaTatapa ane saMyama paNa sugama hoya che; mATe sUtrano viSaya sApekSa che. khaMtI Adi zramaNadharmanI anujJA : 24 paMca ThANAiM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NiccaM vaNNiyAiM NiccaM kittiyAiM NiccaM buiyAiM NiccaM pasatthAiM NiccamabbhaNuNNAyAI mavaMti, teM bahA- hatI, muttI, angave, mahtva, lASave / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIre zramaNa-nigraMtho mATe pAMca sthAna sadA varNita karyA che, kIrtita karyA
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 1. [ 13] che, vyakta karyA che- spaSTa vANIthI kahyA che, prazaMsita karyA che, abhyanujJAta karyA che arthAt dhAraNa karavAnI AjJA ApI che, te A pramANe che- (1) kSamA (2) nirlobhatA (3) saralatA (4) mRdutA (5) laghutA. 25 paMca ThANAI samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NiccaM vaNiyAI NiccaM kittiyAI NiccaM buiyAI NiccaM pasatthAI NiccaM abbhaNuNNAyAI bhavaMti, taM jahA- sacce, saMjame, tave, ciyAe, baMbhaceravAse / bhAvArtha - zramaNa bhagavAna mahAvIre zramaNa nigraMtho mATe pAMca sthAna varNita karyA che, kIrtita karyA che, vyakta karyA che, prazasita karyA che ane abhyanujJAta karyA che, te A pramANe che- (1) satya (2) saMyama (3) tapa (4) tyAga (5) brahmacarya. vivecana : prastuta sUtramAM dasa dharmonuM kathana pAMcamuM sthAna hovAthI pAMca-pAMca prakAre, be sUtra dvArA karyuM che. dasamA sthAnamAM A ja dasa dharmonuM kathana dasa zramaNadharma rUpe karyuM che. dazavidha yatidharma :- (1) hatI- kSamA. krodhano nigraha. (2) ku- mukti. lobhano nigraha. (3) awve- Arjava, saraLatA. mAyAno nigraha. (4) madu- mArdava. mAnano nigraha. (5) tAravelAghava. upakaraNanI alpatA tathA Rddhi, rasa, zAtA A traNa gauravano tyAga. (6) sarve- satya. kAyA, bhAva, bhASAnI satyatA ane avisaMvAda yoga arthAt kathanI ane karaNInI samAnatA (7) sAthesaMyama. ahiMsAdi vrata, samitionuM yathArtha pAlana, indriya saMyama (8) tave- tapa. viSaya, kaSAyano nigraha karI AtmAne dhyAna, svAdhyAyathI bhAvita karavo. () viyANa- tyAga. Asakti choDI padArtha prati vairAgyabhAva rAkhavo tathA sAMbhogika sAdhune AhAra, upakaraNa vagere ApavA. (10) vamaravArenavavADa sahita brahmacaryapAlanamAM dattacitta rahevuM. AhAra saMbaMdhI abhigraho:|26 paMca ThANAI samaNeNaM bhagavayA, mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NiccaM vaNiyAiM jAva abbhaNuNNAyAiM bhavaMti, taM jahA- ukkhittacarae, Nikkhittacarae, atacarae, patacarae, lUhacarae / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIre zramaNa, nigraMtho mATe pAMca abhigraha sthAno sadA varNita karyA che thAvat abhyanujJAta karyA che, te A pramANe che- (1) ukliptacaraka- jemAM rasoI banAvI hoya temAMthI bahAra kADhI, bIjA pAtramAM rAkhelo AhAra grahaNa karavAno abhigraha dhAraNa karavo. (2) nikSiptacarakaguhastha jemAM rasoI banAvI hoya te ja pAtramAMthI AhAra grahaNa karavAno abhigraha dhAraNa karavo. () aMtacaraka- gRhastha bhojana karI le pachI vadhelo AhAra grahaNa karavAno abhigraha dhAraNa karavo.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] zrI ThANAga sUtra-2 (4) prAntacaraka- tuccha tathA vAsI AhAra grahaNa karavAno abhigraha dhAraNa karavo. (5) rukSacaraka- sarva prakAranA rasothI rahita, rukSa AhAra grahaNa karavAno abhigraha dhAraNa karavo. 27 paMca ThANAi samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NiccaM vaNiyAiM jAva abbhaNuNNAyAI bhavati, taM jahA- aNNAyacarae, aNNagilAyacarae, moNacarae saMsaTThakappie, tajjAyasaMsaTThakappie / bhAvArtha :- zramaNa-bhagavAna mahAvIra svAmIe zramaNa nigraMtho mATe pAMca abhigraha sthAno sadA varNita karyA che yAvatu abhyanujJAta karyA che, te A pramANe che- (1) ajJAtacaraka-sAdhu gocarI levA Avaze, ema jene anumAna ke kalpanA paNa na hoya tevA gharethI bhikSA levAno abhigraha karavo. (2) annaglAyaka caraka- amanojJa dekhAtA ke gaNAtA AhAra levAno abhigraha karavo. (3) maunacarakabolyA vinA maunapUrvaka bhikSA levAno abhigraha karavo. (4) saMsuSTakalpika- bhojanathI kharaDAyelA hAtha ane kaDachI AdithI bhikSA levAno abhigraha karavo. (5) tajjAtasaMsRSTakalpika- daya(devA yogya) dravyathI kharaDAyelA hAtha AdithI bhikSA levAno abhigraha karavo. 28 paMca ThANAI samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NiccaM vaNiyAiM jAva abbhaNuNNAyAiM bhavati, taM jahA- uvaNihie, suddhesaNie, saMkhAdattie, diTThalAbhie, puTThalAbhie / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIre zramaNa nigraMtho mATe pAMca abhigraha sthAno sadA varNita karyA che thAvatu abhyanujJAta karyA che, te A pramANe che- (1) aupanidhika- dAtAnI pAse rAkhelo AhAra levAno abhigraha karavo. (2) zudveSaNika- koIpaNa prakAranI chUTachATa ke apavAdasevanavinA pUrNa nirdoSa AhAranI gaveSaNA karavAno abhigraha karavo. (3) saMkhyAdattika- parimita dattiono AhAra levAno abhigraha karavo. (4) dakhalAbhika sAme dekhAtA hoya tevA AhAra pANI levAno abhigraha karavo. (5) pRSTa lAbhika bhikSAmAM zuM lezo? ema pUchAyA pachI ja bhikSA levAno abhigraha karavo. 29 paMca ThANAI samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NicvaM vaNNiyAI jAva abbhaNuNNAyAI bhavaMti, taM jahA- Ayabilie, Nivviie, purimaDDie, parimitapiMDavAie, bhiNNapiMDavAie // bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIre zramaNa nigraMtho mATe pAMca abhigraha sthAno sadA varNita karyA che yAvatu abhyanujJAta karyA che, te A pramANe che- (1) AyaMbila karavuM. (2) vigayono tyAga karavo. (3) be porasI karavI. (4) alpa AhAranI mAtrAno abhigraha karavo. (5) TUkaDA karelA khAdya padArtha levAno abhigraha karavo arthAt AkhI roTalI ke AkhA lADavA vagere na levA.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 1 30 paMca ThANAI samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NiccaM vaNiyAiM jAva abbhaNuNNAyAiM bhavaMti, taM jahA- arasAhAre, virasAhAre, aMtAhAre, paMtAhAre, lUhAhAre / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIre zramaNa nigraMtho mATe pAMca abhigraha sthAno sadA varNita karyA che thAvat abhyanujJAta karyA che, te A pramANe che- (1) arasAhAra- hIMga AdithI vaghAra na karyo hoya tevo AhAra levAno abhigraha karavo. (2) virasAhAra- jUnA dhAnyathI nirmita AhAra levAno abhigraha karavo. (3) aMtyAhAra- vadhelo AhAra, kodarA vagere vistAra dhAnyamAMthI taiyAra karelo AhAra levAno abhigraha karavo. (4) prAntAhAra- tuccha, vAsI, ThaMDo AhAra levAno abhigraha karavo. (5) rUkSAhArarukSa eTale lUkho-sUko AhAra levAno abhigraha karavo. 31 paMca ThANAI samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NiccaM vaNiyAiM jAva abbhaNuNNAyAiM bhavaMti, taM jahA- arasajIvI, virasajIvI, aMtajIvI, paMtajIvI, lUhajIvI / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIre zramaNa nigraMtho mATe pAMca abhigraha sthAno sadA varNita karyA che thAvat abhyanujJAta karyA che, te A pramANe che- (1) arasajIvI- jIvana paryata rasa rahita AhAra karavo. (2) viramajIvI- jIvana paryata amanojJa rasavALo AhAra karavo (3) aMtyajIvI- jIvana paryaMta niHsAra AhAra karavo. (4) prAntajIvI- jIvana paryata tuccha AhAra karavo. (5) rUkSa jIvI- jIvana paryata lUkho sUko AhAra karavo. vivecana prastuta cha sUtro dvArA sUtrakAre pAMca, pAMca prakAranA abhigrahanA kathana dvArA 30 prakAranA abhigraho ane abhigrahadhArI munionuM kathana karyuM che. te sUtrArthathI spaSTa che. abhigrahadhArI munio AhAra saMbaMdhI vividha prakAranA abhigraha dhAraNa karI, AhAranI gaveSaNA kare ane saMkalpita AhAra maLe to ja grahaNa kare che. abhigrahano samAveza bAhya tapamAM thAya che. A trIsa prakAranA abhigraho cha prakAranA bAhya tapamAMthI bhikSAcaryA ane rasaparityAga nAmanA tapamAM samAviSTa che. A trIsa bhedanuM varNana zrI bhagavatI sUtra ane aupapAtika sUtramAM paNa che. Asana saMbaMdhI abhigraho - |32 paMca ThANAI samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NiccaM
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] zrI ThANAMga sUtra-2 vaNNiyAiM jAva abbhaNuNNAyAI bhavaMti, taM jahA- ThANAie, ukkuDuAsaNie, paDimaTThAI, vIrAsaNie, Nesajjie / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIre zramaNa nirgatho mATe pAMca Asana sthAno sadA varNita karyA che thAvat abhyanujJAta karyA che, te A pramANe che- (1) UbhA rahevuM (2) ukaDU-ubhaDaka Asane besavuM. (3) saMpUrNa rAtri paryata kAyotsarga karI UbhA rahevuM (4) vIrAsane besavuM. (5) palAMThI vALIne besavuM. 33 paMca ThANAI samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NiccaM vaNiyAiM jAva abbhaNuNNAyAiM bhavaMti, taM jahA- daMDAyatie, lagaMDasAI, AyAvae, avAuDae akaDUyae / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIre zramaNa nigraMtho mATe pAMca Asana sthAno sadA varNita karyA che thAvat abhyanujJAta karyA che, te A pramANe che- (1) kASThanA daMDa samAna paga sIdhA rAkhI cattA sUvuM. (2) vRkSanI lAkaDInI jema vAMkAcUkAM sUvuM. (3) garamInI AtApanA levI. (4) zIta parISahane sahana karavA mATe vastra rahita rahevuM. (5) akaMDUyaka- khaMjavALa na karavI. vivecana : ahIM be sUtra dvArA dasa prakAranA AsananuM kathana che. A dase prakAranA AsanamAM sthita muni kAyakleza tapa karanAra che. AsananI mahattA - muni sutrokta Asana saMyama-zarIra nirvAhArthe ane karmanirjarArthe dhAraNa kare che. te uparAMta vividha prakAranA Asana karavAthI zarIranI kSamatA ane sthiratA vadhe che. zarIranI sthiratA sAdhakane dhyAnAdi AvyaMtara tapamAM sahAyaka bane che ane zarIranI kSamatAthI upasarga-parISahane sahana karavAnI zakti vadhe che. AtApanAnA traNa Asana - AtApanA eTale sUryanA tApane sahevo. aupapAtika sutranI TIkAmAM AtApanAnA traNa prakAra kahyA che. (1) nipajJa- cattA, uMdhA ke paDakhAbhera sUIne levAtI AtApanA (2) anipanna- godohana, ubhaDaka ke palAMThIvALI besIne levAtI AtApanA (3) Urdhvasthita UbhA rahIne levAtI AtApanA. vaiyAvaccanuM phaLa :34 paMcahiM ThANehi samaNe NiggaMthe mahANijjare mahApajjavasANe bhavai, taM jahA- agilAe AyariyaveyAvaccaM karemANe, agilAe uvajjhAyaveyAvaccaM karemANe, agilAe theraveyAvaccaM karemANe, agilAe tavassiveyAvaccaM
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 1 [ 17 ] karemANe, agilAe gilANaveyAvaccaM karemANe / bhAvArtha - pAMca sthAna dvArA zramaNa nigraMtho mahAnirjarA ane saMsArano aMta kare che, te A pramANe che(1) aglAnabhAve-kheda rahita, utsAha sahita AcAryanI vaiyAvacca karavI (2) aglAnabhAve upAdhyAyanI vaiiyAvacca karavI (3) aglAnabhAve sthaviranI vaiyAvacca karavI (4) aglAnabhAve tapasvInI vaiyAvacca karavI (5) aglAnabhAve rogI muninI vaiyAvacca karavI. | 35 paMcahiM ThANehiM samaNe NiggaMthe mahANijjare mahApajjavasANe bhavai, taM jahA- agilAe sehaveyAvaccaM karemANe, agilAe kulaveyAvaccaM karemANe, agilAe gaNaveyAvaccaM karemANe, agilAe saMghaveyAvaccaM karemANe, agilAe sAhammiya- veyAvaccaM karemANe / bhAvArtha:- pAMca sthAna dvArA zramaNa nigraMtha mahAnirjarA ane saMsArano aMta kare che, te A pramANe che(1) aglAna bhAve navadIkSita muninI vaiyAvacca karavI (2) aglAna bhAve kulanI (eka gurunA samudAyavartI sAdhuonI) vaiyAvacca karavI (3) aglAna bhAve gaNanI (aneka kula samUhanI) vaiyAvacca karavI (4) aglAna bhAve saMghanI (aneka gaNa samUhanI) vaiyAvacca karavI (5) aglAna bhAve sAdharmikanI (samAna samAcArIvALA zramaNonI) vaiyAvacca karavI. vivecana : prastuta be sUtromAM daza prakAranI vaiyAvacca ane tenA phaLanuM kathana che. sthAna-10, sUtra-17 mAM mAtra vaiyAvaccanA dasa prakAranuM kathana che. vevantha - guru ke AcArya AdinA sevA kAryamAM pravRtta thavuM, tene vaiyAvacca kahe che. AcArya, upAdhyAya Adi parISahathI gherAI jAya, rogathI glAnAvasthAne prApta thAya, mithyAtvAdithI grasta banI jAya; AvI koIpaNa paristhitimAM AcAryAdine AhAra, pANI Adi lAvIne ApavA, vagere pravRtti niSkAmabhAve, aglAna ane akhinna bhAve, prasanna cittathI karavI, tene vaiyAvacca kahe che. vyakti bheda ane samUha bhedathI vaiyAvaccanA dasa prakAra darzAvavAmAM AvyA che. saMgha vaiyAvRtya ane sAdharmika vaiyAvRtyamAM badhA bheda samAviSTa thaI jAya paraMtu vizeSa spaSTatA mATe sUtrakAre dasa bhedano ullekha karyo che, vAstavamAM te dharma ane saMghanA ja aMga che. riAtA -bahumAna pUrvaka, kheda ke khinnatA vinA. vaiyAvaccana phaLa:- aglAna bhAvathI vaiyAvRtya karanAra sAdhaka karmono kSaya kare che. Atmattika paryavasAna (saMpUrNa karmano kSaya) karI, mokSane prApta kare che.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI ThANAga satra-2 saMbaMdha viccheda karavAnA kAraNo - 36 paMcahiM ThANehi samaNe NiggaMthe sAhammiyaM saMbhoiyaM visaMbhoiyaM karemANe NAikkamai, taM jahA- sakiriyaTThANaM paDisevittA bhavai / paDisevittA No Aloei / AloittA No paTTavei / paTThavettA No Nivvisai / jAiM imAI therANaM ThiipakappAI bhavaMti tAI aiyaMciya-aiyaMciya paDisevei, se haMda ! haM paDisevAmi, kiM me therA karessaMti ? bhAvArtha - pAMca kAraNathI zramaNa nigraMtha potAnA sAdharmika sAdhu sAthe saMbaMdha viccheda kare to bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI, te A pramANe che- (1) azubha karma baMdhAya tevA, na karavA yogya kAryanuM pratisevana kare to. (2) doSonuM sevana karI AlocanA na kare to. (3) AlocanA karI, gurue ApelA prAyazcittano prAraMbha na kare to. (4) prAyazcittanuM pUrNapaNe vahana na kare to. (5) sthavironA je sthitikalpa hoya arthAt gacchanI je maryAdAo hoya, tenuM niHsaMkocapaNe (nirlajjapaNe) ullaMghana kare ane A pramANe bole ke huM doSanuM pratisevana karuM to sthaviro mane zuM karI zakaze ? pAracitta prAyazcittanA kAraNo - 37 paMcahiM ThANehiM samaNe NiggaMthe sAhammiyaM pAraMciyaM karemANe NAikkamai, taM jahA- kule vasai kulassa bhedAe abbhuTTittA bhavai / gaNe vasai gaNassa bhedAe abbhuDhettA bhavai / hiMsappehI / chiddappehI / abhikkhaNaM-abhikkhaNaM pasiNAyataNAI pauMjittA bhavai / bhAvArtha :- pAMca kAraNe zramaNa nigraMtha potAnA sAdharmikane pArAMcita nAmanuM dasamuM prAyazcitta ApatAM bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI, te A pramANe che- (1) je sAdhu je kuLamAM rahetA hoya, temAM ja bheda karavAno prayatna kare. (2) je sAdhu je gaNamAM rahetA hoya, temAM ja bheda karavAno prayatna kare. (3) hiMsAprekSI- je kula, gaNa ke sAdhunI ghAta icche. (4) chidraprekSI- je kula ane gaNamAM rahenArA sadasyonA dUSaNa jue. (5) je vAraMvAra praznavidhAno prayoga kare. vivecana : dasa prakAranA prAyazcittamAM dasamuM pArAMcita prAyazcitta che. kuLa, gaNamAM bheda paDAvavAnI pravRtti kare, kalahanA bIja rope, AcAryAdinI ghAta icche, AcAryAdinA doSa zodhe vagere moTA doSonA kAraNe aMtima pArAMcita prAyazcita ApavAmAM Ave che. pavitA - aMguSTa, hAtha vageremAM devatAne bolAvI lokone praznonA javAba ApI camatkAra
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 5: deza - 1 batAvavA, sAvadha anuSThAno yukta praznonA uttara ApavA, A rIte praznanA mAdhyame asaMyamanA Ayatano (sthAna)nA pratisevanane prAyatana che. gaccha saMgaThana ane vighaTananA kAraNo :|38 AyariyauvajjhAyassa NaM gaNaMsi paMca vuggahaTThANA paNNattA, taM jahAAyariyauvajjhAe NaM gaNasi ANaM vA dhAraNaM vA No sammaM pauMjittA bhavai / AyariyauvajjhAe NaM gaNaMsi ahArAiNiyAe kiikammaM No sammaM pauMjittA bhavai / AyariyauvajjhAe NaM gaNaMsi je suttapajjavajAe dhArei, te kAle-kAle No sammamaNuppavAittA bhavai / AyariyauvajjhAe NaM gaNaMsi gilANasehaveyAvaccaM No sammamabbhuTTittA bhavai / AyariyauvajjhAe NaM gaNasi aNApucchiyacArI yAvi havai, No aapucchiycaarii| bhAvArtha:-AyArya ane6pAdhyAyanA 27mA maha 5'vAnA pAMya 29||che,temaaprbhaariich- (1) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM AjJA tathA dhAraNAnuM samyaka saMcAlana na karI zake (2) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM dIkSA paryAyanA kramathI zramaNomAM vinaya, vaMdana vyavahAra karAvI na zake (3) AcArya ane upAdhyAya je je sUtranA artha-paramArthane jANe che, tenI yathAsamaye samyaphaprakAre vAcanA na Ape (4) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM rogI ane navadIkSita sAdhuonI vaiyAvRtya mATe samucita vyavasthA karI na zake (5) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM vicAraNA karavA yogya viSayomAM koIne pUchyA vinA potAnI icchA pramANe ja kare. |39 AyariyauvajjhAyassa NaM gaNaMsi paMca avuggahaTThANA paNNattA, taM jahAAyariyauvajjhAe NaM gaNasi ANaM vA dhAraNaM vA samma paujittA bhavai / Ayariya- uvajjhAe NaM gaNasi AhArAiNiyAe samma kiikamma paujittA bhavai / Ayariya- uvajjhAe NaM gaNaMsi je suttapajjavajAe dhArei, te kAle-kAle samma aNupavAittA bhavai / AyariyauvajjhAe NaM gaNasi gilANasehaveyAvaccaM samma abbhuTTittA bhvi| AyariyauvajjhAe NaM gaNaMsi ApucchiyacArI yAvi bhavai, No aNApucchiyacArI / bhAvArtha :- AcArya ane upAdhyAyanA gacchamAM saMgaThana rahevAnA pAMca kAraNo che, te A pramANe che(1) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM AjJA tathA dhAraNAnuM samyaka saMcAlana kare.(2) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM dIkSAparyAya anusAra vinaya vyavahAranuM samyak paripAlana karAve. (3) AcArya ane upAdhyAya potAnA upasthita zrutajJAnanI ane tenA artha paramArthanI yathAsamaye ziSyone samyaka prakAre vAcanA Ape. (4) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM rogI tathA navadIkSita sAdhuonI vaiyAvRtya mATe
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 | zrI ThANAga sUtra-2 samucita vyavasthA kare (5) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM vicAraNA yogya viSayonI sthaviro sAthe vicAraNA karIne, dareka sAdhunI bhAvanA jANIne ja gaMbhIra viSayono nirNaya kare. vivecana : prastuta sUtromAM gacchanuM saMgaThana tUTavAnA ane gaccha saMgaThita rahevAnA kAraNo sUcita karyA che. baMne sUtrono sAra e che ke- je gacchamAM AcArya ke gurunA AhAra, vihAra, cAturmAsa saMbaMdhI AdezonuM yogya rIte pAlana thAya, AcAra-vicAranuM ekarUpatAthI samyapha pAlana thAya, dareka sAdhu vaDIlonuM samyaka sammAna kare, yogya vinaya vyavahAra kare; AcArya, upAdhyAya ke vaDIla guru ziSyone zikSita karavAnA ane zAstra bhaNAvavAnA potAnA kartavyanuM pUrNa rIte pAlana kare, temAM upekSA na rAkhe, zAstrAnusAra vAcanA Ape; jJAna, dhyAnanI pUrNa vyavasthA kare; pratyeka sAdhu sevAdharmanuM mahatva samajI yathArtha pAlana kare, padavIdhara paNa potAnI svataMtra IcchAthI nirNaya na kare to gacchanA saMgaThanano vikAsa thAya ane saMgaThana sucAru rUpathI cAle. ku vA :- kalahanA sthAna, jhagaDAnA kAraNo, nimitto, saMghabhedanA kAraNo, gaccha chinna-bhinna thavAnA kAraNo, saMgaThana tUTavAnA nimitto. sura paLavanAra dhAre - sutta = sUtra ane paryavajAta = aneka paryAyo. AcArya-upAdhyAya aneka artha paramArthathI sUtrone dhAraNa kare che. A padanuM tAtparya e che ke AcArya, upAdhyAya je je sUtronA je je artha paramArtha jANatA hoya te paramArthanI yathAsamaye ziSyone vAcanA dvArA dhAraNA karAve. niSadhAnA prakAra : 40 paMca NisijjAo paNNattAo, taM jahA- ukkuDuyA, godohiyA, samapAyaputA, paliyakA, addhapaliyakA / / bhAvArtha - niSiddhA-Asana, besavAnI rItanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) ubhaDaka besavuM. (2) gAyane dohavAnA Asane besavuM. (baMne ghUMTaNane(goThaNane) jamInathI UMcA rAkhI, paMjAnA baLa para besavuM) (3) banne paga ane pUMThane bhUmino sparza karAvI besavuM. (4) palAMThIvALIne besavuM. (5) ardha palAMThIvALI besavuM. Arjava sthAna :41 paMca ajjavaTThANA paNNattA, taM jahA- sAhuajjavaM sAhumaddavaM, sAhulAghavaM, sAhukhatI saahumuttii|
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5 : uddezaka - 1 bhAvArtha :- pAMca prakAranA ArjavasthAna(saMvarasthAna athavA mokSasthAna) che, te A pramANe che- (1) sAdhunI saraLatA (2) sAdhunI mRdutA(komaLatA) (3) sAdhunI laghutA (4) sAdhunI kSamA (5) sAdhunI nirlobhatA. vivecana : 21 annavakALA :- Arjava eTale RjutA, mokSa. prasaMgAnusAra ahIM teno artha saMvara thAya che. kSamA rAkhavI, saraLatA rAkhavI, vagere zubhabhAvo sAdhu mATe saMvara ane mokSanA hetu che. jyotiSI devanA prakAra : 42 5tra vihA noliyA paLattA, teM nahIM- 2vA, sUDA, nahIM, khattvattA, tArAo / bhAvArtha :- jyotiSI deva pAMca prakAranA che, te A pramANe che- (1) caMdra (2) sUrya (3) graha (4) nakSatra (5) tArA. pAMca prakAranA deva : 42 paMcavihA tevA paLattA, teM hA- viyavavvalevA, LarahevA, dhammavevA, devAhidevA bhAvadevA / bhAvArtha :- devanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) bhavyadravyadeva- bhaviSyamAM deva paryAya pAmavAnA che, tevA manuSya ane tiryaMca (2) naradeva- rAjA, mahArAjA cakravartI vagere. (3) dharmadeva- AcArya, upAdhyAya, sAdhu vagere. (4) devAdhideva- arihaMta, tIrthaMkara. (5) bhAvadeva- devaparyAyamAM vartatA jIvo. paricAraNA : 44 paMcavihA paricAraNA paNNattA, teM bahA- vAyaravALA, phAsaparicAraNA, rUvaparicAraNA, saddaparicAraNA, maNaparicAraNA / bhAvArtha:* kuzIla sevananA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) zarIrathI maithuna sevana karavuM. (2) kuzIlabhAve strI- puruSane AliMgana karavuM. (3) rUpa paricAraNA- kuzIlabhAve strI-puruSanA rUpa jovA (4) kuzIlabhAve strI- puruSanA gItAdi sAMbhaLavA (5) kuzIlabhAve strI- puruSanuM ciMtana, manana karavuM.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 22 ] zrI ThANAga sUtra-2 vivecana : paricAraNA eTale kuzIlanuM sevana. kAyaparicAraNAnI jema sparza, rUpadarzana, zabdazravaNa ane mAnasika saMkalpa dvArA abrabhecchA tRpta thaI zake che. vRttikAre A pAMce paricAraNA deva saMbaMdhI kahI che. bAra devaloka parvatanA devone abrahmA hoya che. bAra devaloka pachI abrahmacchA hotI nathI. temAM 1, 2 devalokamAM kAyaparicAraNA, 3, 4 devalokamAM sparzaparicAraNA, 5, 6 devalokamAM rUpaparicAraNA, 7, 8 devalokamAM zabdaparicAraNA, 9 thI 12 devalokamAM manaparicAraNA hoya che. nava raiveyaka ane pAMca anuttara vimAnamAM paricAraNA hotI nathI. devalokomAM jyAM kAyaparicAraNA kahI che tyAM sparza, rUpa, zabda ane manaparicAraNA hoya che paraMtu jyAM sparzaparicAraNA kahI che, tyAM kAyaparicAraNA hotI nathI; tyAM rUpa, zabda ane mana A traNa paricAraNA hoya che. A rIte devomAM pratyeka paricAraNAmAM tenI pUrvanI paricAraNA hotI nathI, pachInI paricAraNA hoya che. manuSyo ane tiryomAM sarva prakAranI paricAraNA hoya che. amarendra, balIndranI agramahiSI: 45 camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraraNNo paMca aggamahisIo pANIno, tuM nara- vAlI, rA, ratha, vin , me | bhAvArtha :- asurendra asurakumAra rAjA camarendrane pAMca agramahiSIo che, yathA- (1) kAlI () rAtrI (3) rajanI (4) vidhuta (5) meghA. 46 balissa NaM vairoyarNidassa vairoyaNaraNNo paMca aggamahisIo pavNattAgo, hi- kuMbha, nizuMbha, jaM, niraMbha, maUT I bhAvArtha:- verocanendra vairocanarAja baline pAMca agramahiSIo che, yathA- (1) zuMbhA (2) nizuMbhA (3) raMbhA (4) niraMbhA (5) madanA. vivecana : camarendra ane balIndrane pAMca-pAMca agramahiSIo che. pAMcamuM sthAna hovAthI sUtrakAre pAMca agramahiSIvALA be indranuM ja kathana karyuM che. zeSa sarva devendronI agramahiSIonuM kathana jIvAbhigama sUtra ane bhagavatI sUtramAM che. IndronI senAo-senAdhipatio:|47 camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraNNo paMca saMgAmiyA aNiyA,
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 5: uddeza-1 23 paMca saMgAmiyA aNiyAhivaI paNNattA, taM jahA - pAyattANie, pIDhANie, kuMjarANie, mahisANie, rahANie / dume pAyattANiyAhivaI, sodAme AsarAyA pIDhANiyAhivaI, kuMthU hatthirAyA kuMjarANiyAhivaI, lohiyakkhe mahisANiyAhivaI, kiNNare rahANiyAhivaI / bhAvArtha :- asurendra asurakumArarAja camaranI saMgrAma karanArI pAMca senA ane pAMca senApati che, te khA pramANe che - (1) pAyahaNasenA. (2) azvasenA (3) gasenA. (4) mahiSasenA. (5) rathasenA. senApationA nAma A pramANe che- (1) pAyadaLasenAnA adhipati 'druma' (2) azvasenAnA adhipati 'azvarAja sodAmA' (3) hastisenAnA adhipati 'hastirAja kunthu' (4) mahiSasenAnA adhipati 'sohitAkSa' ane (5) rathasenAnA adhipati 'Dinara' che. 48 balisa NaM vairoyaNiMdassa vairoyaNaraNNo paMca saMgAmiyA aNiyA, paMca saMgAmiyANiyAhivaI paNNattA, taM jahA- pAyattANie pIDhANie, kuMjarANie mahisANie rahANie / mahaddume pAyattANayAhivaI, mahAsodAme AsarAyA pIDhANiyAhivaI, mAlaMkAre hatthirAyA kuMjarANiyAhivaI, mahAlohiyakkhe mahisANiyAhivaI, kiMpurise rahANiyAhivaI / bhAvArtha:- vairocanendra vairocanarAja balIndranI saMgrAma karanArI pAMca senAo ane pAMca senAdhipatio che, te yA pramANe che - pAyahaNasenA (2) azvasenA (3) hastisenA (4) mahiSasenA (5) rathasenA. (1) pAyaghNasenAnA adhipati 'bhahAdrubha', (2) azvasenAnA adhipati 'azvarA4 mahAsohAma', (3) ustisenAnA adhipati 'ustirA4 bhAvaMDAra', (4) mahiSasenAnA adhipati 'bhahAsohitAkSa', (4) rathasenAnA adhipati 'kiMpuruSa' che. 49 dharaNassa NaM NAgakumAriMdassa NAgakumAraraNNo paMca saMgAmiyA aNiyA, paMca saMgAmiyANiyAhivaI paNNattA, taM jahA- pAyattANie pIDhANie, kuMjarANie mahisANie rahANie / bhaddaseNe pAyattANiyAhivaI, jasodhare AsarAyA pIDhANiyAhivaI, sudaMsaNe hattharAyA kuMjarANiyAhivaI, NIlakaMThe mahisANiyAhivaI, ANaMde rahANiyAhivaI / bhAvArtha :- nAgakumArarAja, nAgakumArendra dharaNendranI saMgrAma karanArI pAMca senAo ane pAMca
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zrI ThANAga sUtra-2 senAdhipatio che, te A pramANe che- (1) pAyadaLasenA (2) azvasenA (3) hastisenA (4) mahiSasenA (5) rathasenA. (1) pAyadaLasenAnA adhipati "bhadrasena', (2) azvasenAnA adhipati "azvarAja yazodhara', (3) hastisenAnA adhipati 'hatirAja sudarzana', (4) mahiSasenAnA adhipati "nIlakaMTha' (5) rathasenAnA adhipati 'AnaMda' che. 50 bhUyANaMdassa NaM NAgakumAriMdassa NAgakumAraraNNo paMca saMgAmiyANiyA, paMca saMgAmiyANiyAhivaI paNNattA, taM jahA- pAyattANie pIThANie kuMjarANie mahisANie rahANie / dakkhe pAyattANiyAhivaI, suggIve AsarAyA pIDhANiyAhivaI, suvikkame hatthirAyA kuMjarANiyAhivaI, seyakaMThe mahisANiyAhivaI, NaMduttare rhaanniyaahivii| evaM jahA dharaNassa tahA savvesiM dAhiNillANaM jAva ghosassa / jahA bhUyANaMdassa tahA savvesiM uttarillANaM jAva mahAghosassa / bhAvArtha :- nAgakumArendra nAgakumArarAja bhUtAnaMdanI saMgrAma karanArI pAMca senAo ane pAMca senAnA adhipati devo che, te A pramANe che- (1) pAyadaLasenA (2) azvasenA (3) hastisenA (4) mahiSasenA (5) rathasenA. (1) pAyadaLasenAnA adhipati "dakSa', (2) azvasenAnA adhipati "azvarAja sugrIva' (3) hastisenAnA adhipati hastirAja suvikrama', (4) mahiSasenAnA adhipati "zvetakaMTha' ane (5) rathasenAnA adhipati "naMdottara' che. A rIte dharaNendranI jema ja dakSiNa dizAnA sarva adhipati indro arthAt veNudeva, harikAMta, agnizikha, pUrNa, jalakAMta, amitagati, velamba ane ghoSanI pAMca senAo ane pAMca senAnA adhipati devo jANavA. bhUtAnaMdanI jema ja sarva uttaradizAdhipati indro arthAtu veNudAli, harissaha, agnimAnava, viziSTa, jalaprabha, amitavAhana, prabhaMjana ane mahAghoSanI pAMca-pAMca senAo ane pAMca-pAMca senAnA adhipati devo jANavA. 51 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo paMca saMgAmiyA aNiyA, paMca saMgAmiyA aNiyAhivaI paNNattA, taM jahA- pAyattANie, pIDhANie, kuMjarANie, usabhANie, rahANie /
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 1 [ 25] hariNegamesI pAyattANiyAhivaI, vAU AsarAyA pIDhANiyAhivaI, erAvaNe hatthirAyA kuMjarANiyAhivaI, dAmaDDI usabhANiyAhivaI, mADhare rahANiyAhivaI / bhAvArtha :- devendra devarAja zakranI saMgrAma karanArI pAMca senAo ane pAMca senAnA pAMca adhipati devo che, te A pramANe che- (1) pAyadaLasenA (2) azvasenA (3) hastisenA (4) vRSabhasenA (pa) rathasenA. (1) pAyadaLasenAnA adhipati "harirjhegameSI', (2) azvasenAnA adhipati "azvarAja vAyu", (3) hastisenAnA adhipati "hastirAja airAvata' che, (4) vRSabhasenAnA adhipati 'dAmaddhi' ane (5) rathasenAnA adhipati "mADhara' che. 52 IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo paMca saMgAmiyA aNiyA paMca saMgAmiyA aNiyAhivaI paNNattA, taM jahA- pAyattANie, pIDhANie, kuMjarANie, usabhANie, rahAgiNa aa lahuparakkame pAyattANiyAhivaI, mahAvAU AsarAyA pIDhANiyAhivaI, pupphadaMte hatthirAyA kuMjarANiyAhivaI, mahAdAmaDDI usabhANiyAhivaI, mahAmADha re rhaanniyaahivii| jahA sakkassa tahA savvesiM dAhiNillANaM jAva pANayassa / jahA IssANassa tahA savvesiM uttarillANaM jAva accuyassa / bhAvArtha:- devendra devarAja IzAnanI saMgrAma karanArI pAMca senAo ane pAMca senAnA adhipatio che, te A pramANe che- pAyadaLasenA, azvasenA, hastisenA, vRSabhasenA, rathasenA. (1) pAyadaLasenAnA adhipati 'laghuparAkrama', (2) azvasenAnA adhipati "azvarAja mahAvAyu", (3) hastisenAnA adhipati "hastirAja puSpadaMta', (4) vRSabhasenAnA adhipati "mahAdAmaddhi' (5) rathasenAnA adhipati "mahAmADhara" che. devendra devarAja zakrendranI jema ja prANata paryatanA sarva dakSiNa dizAnA vaimAnika indronA arthAt sanaskumAredra, brahmalokendra, mahArAjendra, prANatendranI pAMca senA ane pAMca senAdhipatidevo jANavA. devendra devarAja IzAnendranI jema ja azruta parvatanA sarva uttara dizAnA vaimAnika indronA arthAt mAhendra, lAMtakendra, sahasArendra, acyatendranI pAMca senAo ane pAMca senAdhipati devo jANavA. vivecana : prastuta sUtromAM bhavanapati ane vaimAnika devonA indronI pAMca-pAMca senAo ane tenA pAMca-pAMca senAdhipationuM kathana che. temAM bhavanapati devonA indrone mahiSasenA hoya che jyAre vaimAnika devonA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 26] zrI ThANAga sUtra-2 indrone vRSabhasenA hoya che. zeSa cAra senAnA nAma eka samAna che. sAtamA sthAnamAM sAta-sAta senA ane sAta senAdhipatinA nAma kahyA che. ahIM je kaMjarasenA, mahiSasenA, azvasenA vagere senAnA nAmamAM tiryaMcanA nAme senA kahI che. te senAmAM devo tevA rUpa vikarvI yuddha kare che, te apekSAe te nAma samajavA. devalokamAM hAthI, ghoDA vagere tiryaMco nathI. navamAM dazamA devalokanA indra prANatendra che tenI gaNanA dakSiNamAM thAya che ane agiyAramAM bAramA devalokanA indra ayyatendranI gaNanA uttaramAM thAya che. bhavanapati indronI pAMca senA ane adhipati : indra pAyadaLa senAdhipati azvasenAnA adhipati gajasenAnA adhipati mahiSasenAnA adhipati rathasenAnA adhipati azvarAja sodAma | hastirAja kuMthu kinnara lohitAkSa mahAlohitAkSa mahAdruma mahAsodAma mAlaMkAra kiMpuruSa camarendra balIndra dharaNendrAdi dakSiNa dizAnA navanikAyanA | indro bhadrasena yazodharA gzAna sudarzana nIlakaMTha AnaMda bhUtAnaMdAdi uttaradizAnA navanikAyanA dakSa | sugrIva suvikrama zvetakaMTha naMdottara vaimAnika indronI pAMca senA ane adhipati : pAyadaLa senAdhipati azvasenAnA adhipati gajasenAnA | vRSabha senAnA | rathasenAnA adhipati adhipati adhipati zakrendra | harigaigamelI azvarAja vAyu dAmaddhi moDhera hastirAja airAvata IzAnendra | laghuparAkrama mahAvAyu puSpadaMta mahAdAmaddhi mahAmADhara sanatkumArendra hariegamelI vAyu airAvata dAmaddhi mADhera mAhendra | laghuparAkrama mahAvAyuM puSpadaMta mahAdAmaddhi mahAmADhera brahmalokendra | harigaigamelI vAyu airAvata dAmaddhi moDhera
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5: uddezaka- 1 27 mahAmAra dAmaddhi, mAra mahAmADhera mADhera mahAmADhera lAMtakendra | laghuparAkrama mahAvAyuM puSpadaMta mahAdAmaddhi mahAzukrendra | harigaigamelI vAyu airAvata sahasArendra | laghuparAkrama mahAvAyu puSpadaMta mahAdAmaddhi prANatendra | harirjhegamelI vAyuM airAvata dAmaddhi acyatendra | laghuparAkrama mahAvAyu puSpadaMta mahAdAmaddhi pariSadanA devonI sthitiH53 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo abbhaMtaraparisAe devANaM paMca paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- devendra devarAja zakranI aMtaraMga pariSadanA devonI sthiti pAMca palyopamanI che. 54 IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo abbhaMtaraparisAe devINaM paMca paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- devendra devarAja IzAnanI aMtaraMga pariSadanI devIonI sthiti pAMca palyopamanI che. pratighAtanA prakAra :|55 paMcavihA paDihA paNNattA,taM jahA- gaipaDihA, ThiIpaDihA, baMdhaNapaDihA, bhogapaDihA, balavIriya-purisakkAra-parakkamapaDihA / bhAvArtha :- pratighAta (avarodha)nA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) gati pratighAta- azubha pravRtti dvArA zubha gatino avarodha (2) sthiti pratighAta- udIraNA dvArA karma sthitinuM alpIkaraNa (3) baMdhana pratighAta- zubha audArika zarIra, audArika baMdhanAdinI prAptino avarodha (4) bhoga pratighAtabhogya sAmagrIne bhogavavAno pratighAta (5) bala-vIrya-puruSAkAra ane parAkrama prAptino pratighAta arthAt aMtarAya karmanA udaye tapa, saMyamamAM puruSArtha karavAno avarodha. vivecana : pati:- pratidina pratiyaH I pratihananane pratigha kahe che. teno artha pratighAta thAya che. pratighAtanA vividha artha thAya che, yathA- (1) vinAza (2) avarodha (3) alana (4) alpIkaraNa (5) aMtarAya. ahIM te bAdhaka arthamAM prayukta che. sUtragata pAMca prakAranA pratighAtano artha, nizcaya ane vyavahArathI be rIte karavAmAM Ave che.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 28 | zrI ThANAga satra-2 (8) sapaDA (gati pratighAta) :- (1) jaDa athavA cetana padArthanuM bIjI vastunA avarodhathI rokAI javuM. prANI, vastu vagerenI gati divAla AdithI avarodha pAme che. (2) AtmAmAM zubha gati yogya karma pudgalo saMcita thavA chatAM azubha adhyavasAya Adi tathA viparIta karmanA udayanA kAraNe te gati prApta na thAya tene gati pratighAta kahevAya che. jema kuMDarIkane dIkSA laIne devagati prApta thAta paraMtu pariNAma parivartita thatAM devagati prApta na thaI arthAtu tene devagatino pratighAta thayo. (2) ri pa (sthiti pratighAta) - (1) vyavahArathI je vastunuM astitva sudIrghakALa sudhI rahevAnuM hatuM paraMtu viparIta tattvanA yoge sthiti alpa thaI jAya athavA vastu sarvathA naSTa thaI jAya. yathA- dUdhamAM lIMbunuM TIpuM paDI jatAM dUdhanuM bagaDI javuM (2) dIrghakALanI sthitivALA karmane alpakALanI sthitivALA banAvavA te sthiti pratighAta kahevAya che. (3) vaMthaLa DA(baMdhana pratighAta) - (1) iSTa vastunuM iSTa vastu sAthe baMdhana na thAya ane azubha vastu sAthe baMdhana thaI jAya. (2) duSTa pariNAmo dvArA audArika zarIra, audArika aMgopAMga vagere prazasta prakRtiono pratighAta thAya,prazasta prakRtionuM baMdhana aTakI jAya te, baMdhana pratighAta kahevAya che. (4) moDA paDadA(bhoga pratighAta) - (1) dhana-strI Adi sukha, bhogavilAsanI sAmagrI nAza pAme te. (2) nizcayathI prazasta gati, sthiti, baMdhana Adino pratighAta thAya tethI bhogano paNa pratighAta thAya che. prazasta gati Adi prApta ja na thAya to tadmAyogya bhoga paNa prApta thatAM nathI. () vA variya purasaTR parama hiar(baLa, vIrya, puruSAkAra parAkrama pratighAta) :- bImArI AdinA kAraNe, bala kSINa thavAthI athavA anya koI paNa kAraNe hatotsAha thavuM, svAbhimAna khoI besavuM, te vyavahArika bala-vIrya-puruSAkAra parAkrama pratighAta che. nizcayathI- mohakarma ane aMtarAya karmanA udaye saMyama-tapamAM puruSArtha na thAya, jJAnAvaraNIya karmanA tIvra udaye jJAna ruci ja na thAya, svAdhyAyAdinuM mana na thAya; prazasta gati, sthiti Adino pratighAta thavAthI jema bhoga pratighAta thAya che tema te vyakti prazasta mArge potAnA balavIrya AdinuM parAkrama paNa karI zakatA nathI; te ja balavIrya puruSAkAra parAkrama pratighAta kahevAya che. AjIvakanA prakAra :56 paMcavihe AjIve paNNatte,taM jahA- jAIAjIve, kulAjIve, kammAjIve, sippAjIve, liMgAjIve / bhAvArtha :- AjIvaka(AjIvikA calAvanArA puruSonA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) potAnI brAhmaNAdijAti batAvI AjIvikA calAvanArA. (2) potAnA ugrakuLa Adi kuLa batAvI AjIvikA calAvanArA. (3) kRSi Adi karmathI AjIvikA calAvanArA. (4) zilpa Adi kaLAthI AjIvikA calAvanArA. (5) sAdhaveSa Adi liMga dhAraNa karI AjIvikA calAvanArA.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5: deza-1 viveyana :AjIve :- AjIvati Azrayati labdhipUjatAkhyatyAdyartha tapazcaryAdikaM yaH saH AjIva: pAkhaMDi vizeSaH / sandhi, pUzyatA, bhyAtinI prApti mittale tapazcaryAhi 43 tene AjIvaka kahe che. te pAkhaMDI vizeSa che. jAti AjIvaka vagere sutrArthathI spaSTa che. vRttikAre prAcIna gAthAnA ullekha dvArA liMga AjIvakanA sthAne gaNAjIvaka grahaNa karavAnI sUcanA ApI che. gaNAjIvaka eTale potAnA mallAdi gaNa batAvI AjIvikA calAvanArA. rAlayita :57 paMca rAyakakuhA paNNattA, taM jahA- khaggaM, chattaM, upphesaM, pANahAo, vAlavIyaNe / bhAvArtha :- pAya praa2n| 2|4yin cha, te yA pramAo cha- (1) tasavA2 (2) chatra (3) bhukuTa (4) GpAna (pA62kSa-hUtA) (5) yAbha2. viveyana : prastuta sUtramAM rAjya samRddhinA sUcaka pAMca rAjacihnonuM nirUpaNa karyuM che. jemAM rAjAnI talavAra AtmarakSA, zUravIratA ane kartavyapAlana mATe hoya che; chatra, cAmara ane mukuTa zobhA mATe hoya che ane upAnaha-mojaDI caraNa rakSaNa ane zobhA baMne mATe hoya che. upasarga sahevA mATenI ciMtanikAo:58 paMcahiM ThANehiM chaumatthe NaM udiNNe parissahovasagge samma sahejjA khamejjA titikkhejA ahiyAsejjA, taM jahA__udiNNakamme khalu ayaM purise ummattagabhUe, teNa me esa purise akkosai vA avahasai vA NicchoDei vA NibhaMchei vA baMdhei vA ruMbhai vA chaviccheyaM karei vA, pamAraM vA Nei, uddavei vA, vatthaM vA paDiggaha vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA Acchidai vA vicchidai vA bhiMdai vA avaharai vA // 1 // jakkhAiTe khalu ayaM purise, teNa me esa purise akkosai vA jAva avaharai vA // 2 // mamaM ca NaM tabbhavaveyaNijje kamme udiNNe bhavai, teNa me esa purise
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ [30] zrI ThANAga satra-2 akkosai vA jAva avaharai vA // 3 // mamaM ca NaM sammaM asahamANassa akhamamANassa atitikkhamANassa aNahiyAsemANassa kiM maNNe kajjai ? egaMtaso me pAve kamme kajjai // 4 // mamaM ca NaM samma sahamANassa khamamANassa titikkhamANassa ahiyAsemANassa kiM maNNe kajjai ? egaMtaso me NijjarA kajjai // 5 // icceehiM paMcahiM ThANehiM chaumatthe udiNNe parisahovasagge sammaM sahejjA khamejjA titikkhejjA ahiyAsejjA / bhAvArtha :- pAMca prakAranA ciMtana vaDe chAstha puruSa udIrNa (udaya athavA udIraNA prApta) parISaho ane upasargone samyagu rIte, avicala bhAve sahana kare che, kSamA rAkhe che, titikSA rAkhe che ane tenAthI prabhAvita thatA nathI, te A pramANe che A puruSa nizcayathI udayAdhIna che. tethI te unmata jevo banI mArA upara Akroza kare che(gALo Ape che), mAro upahAsa kare che, mane bahAra kADhavAnI dhamakI Ape che, mArI nirbharsanA kare che, mane doraDAdithI bAMdhe che, mane kArAgRha ke oraDAmAM rudhe che, aMgonuM chedana kare che, mUcchita kare che, upadrava(kaSTa) Ape che; vastra, pAtra, kambala, pAdaproMcchananuM chedana kare che, vicchedana kare che, toDI-phoDI nAkhe che, laI jAya che. A puruSa nizcayathI yakSAviSTa(bhUta-pretAdithI prerita) che, tethI mArA upara Akroza kare che vagere apaharaNa sudhInuM kathana pUrvavat samajavuM. mAruM A bhavamAM vedana karavA yogya karma udayamAM AvyuM che. tethI A puruSa mArI upara Akroza kare che vagere apaharaNa sudhInuM kathana pUrvavat samajavuM. jo huM A upasargane samyaka prakAre, avicala bhAve sahana karIza nahIM, kSamA rAkhIza nahIM, titikSA rAkhIza nahIM ane tenAthI prabhAvita thaI jaIza to mane ekAnta rUpe pApakarmono saMcaya thaze. (5) jo huM te parISaha, upasargane samyaka prakAre avicala bhAve sahana karIza, kSamA rAkhIza, titikSA rAkhIza ane tenAthI prabhAvita thaIza nahIM to mane ekAMta rUpe karma nirjarAno lAbha thaze. A pAMca prakAranA ciMtana nA AdhAre chaghastha puruSa udayamAM AvelA parISaha ane upasargane samyaka prakAre avicala bhAve sahana kare che, kSamA rAkhe che, titikSA rAkhe che ane tenAthI prabhAvita thatA nathI. |59 paMcahiM ThANehiM kevalI udiNNe parisahovasagge samma sahejjA khamejjA titikkhejjA ahiyAsejjA, taM jahA
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 1 [ 31 ] khittacitte khalu ayaM purise, teNa me esa purise akkosai vA jAva avaharai vA / dittacitte khalu ayaM purise, teNa me esa purise akkosai vA jAva avaharai vA / jakkhAiTe khalu ayaM purise, teNa me esa purise akkosai vA jAva avaharai vA / mamaM ca NaM tabbhavaveyaNijje kamme udiNNe bhavai, teNa me esa purise akkosai vA jAva avaharai vA / mamaM ca NaM sammaM sahamANaM khamamANaM titikkhamANaM ahiyAsemANaM pAsettA bahave aNNe chaumatthA samaNA NiggaMthA udiNNe-udiNNe parIsahovasagge evaM sammaM sahissaMti khamissaMti titikkhissaMti ahiyAsissaMti / icceehiM paMcahiM ThANehiM kevalI udiNNe parIsahovasagge sammaM sahejjA khamejjA titikkhejjA ahiyAsejjA / bhAvArtha :- pAMca kAraNe kevalI bhagavAna udayamAM AvelA parISaha ane upasargane samyaka prakAre avicala bhAve sahana kare che, kSamA rAkhe che, titikSA rAkhe che ane tenAthI prabhAvita thatA nathI, te A pramANe che A puruSa nizcayathI vikSipta cittavALo che, zoka AdithI bebhAna che, tethI mArA upara Akroza kare che, mane gALo Ape che, mAro upahAsa kare che, mane bahAra nIkaLI javAnI dhamakI Ape che, mArI nirbharjanA kare che, bAMdhe che, saMdhe che, chaviccheda kare che, mUcchita kare che, upadravita kare che, vastra, pAtra, kambala, pAda-prAMcchanane chInavI le che, chedana kare che, vicchedana kare che, toDI-phoDI nAMkhe che, laI jAya che. (2) A puruSa nizcayathI unmAda yukta che. tethI mArA upara Akroza kare che vagere apaharaNa sudhInuM kathana pUrvavat samajavuM. (3) A puruSa nizcayathI yakSAviSTa che, tethI mArA upara Akroza kare che vagere apaharaNa sudhInuM kathana pUrvavat samajavuM. (4) mArA A bhavamAM vedana karavA yogya karmo udayamAM AvyA che tethI A puruSa mArI upara Akroza kare che vagere apaharaNa sudhInuM kathana pUrvavat samajavuM. mane samyaka prakAre avicalabhAve parISaho ane upasargone sahana karatAM, kSamA rAkhatAM, titikSA rAkhatAM ane prabhAvita nahIM thatAM joIne, anya aneka chadmastha zramaNa nigraMtho udayamAM AvelA parISaha ane upasargone te ja rIte samyaka prakAre avicala bhAve sahana karaze, kSamA rAkhaze, titikSA rAkhaze ane tenAthI prabhAvita thaze nahIM.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 32 ] zrI ThANAga sUtra-2 uparokta pAMca kAraNe kevaLI udayamAM AvelA parISaha ane upasargane samyaka prakAre avicala bhAve sahana kare che, kSamA rAkhe che, titikSA rAkhe che ane tenAthI prabhAvita thatA nathI. vivecana : prastuta sUtromAM parISaha-upasargone samyaka prakAre sahana karavA mATenI chadmastha ane kevaLInI pAMca prakAranI zreSTha vicAradhArA pragaTa karI che athavA zramaNone parISaha ane upasarga sahana karavA mATe vicAraNA rUpe mArgadarzana prastuta karyuM che. pUrvakRta karmanA udaya sAdhakane upasarga ke parISahano saMyoga thAya tyAre te vastu svarUpane samajIne potAnA pUrvakRta karmodayano vicAra karI ane samyaka prakAre sahana karavAnA supariNAmane ciMtana sAme rAkhI, jo sahana kare to te anaMtakarmonI nirjarA kare che. A rIte baMne sUtromAM sAdhakone pUrvakRta karmo bhogavavAnI ane tapa, saMyama ane niyama saMbaMdhI kaSTone samabhAve sahana karavAnI samya rIte samajAvI che. te uparAMta mahApuruSonuM anukaraNa sAmAnya jana karatA hoya che. sAmAnya sAdhakone preraNA maLe te AzayathI kevaLI bhagavAna paNa upasarga parISahane samabhAve sahana kare che. ahIM kevaLI zabdathI zratakevaLI, avadhijJAnI ane mana:paryava jJAnI vagere viziSTa jJAnI puruSanuM grahaNa thAya che, tema TIkAkAre nirdeza karyo che. kevaLajJAnIne vedanIya karmajanya 11 parISaha hoya che ane te parISahanA samaye kevaLajJAnI tene saMpUrNa samabhAve ja sahana kare che. kevaLIne sahana karavA mATe sUtrokta koI paNa vicAradhArA ke ciMtana hotuM nathI. vicAra ke ciMtana manathI thAya che. kevaLIne kSAyika jJAna-kevaLa jJAna hovAthI vicAraNAo-ciMtanikAo hotI nathI. kevaLI bhagavAna koIpaNa paristhitimAM potAnA jJAna svarUpamAM ja sthira hoya che. tethI ahIM kevaLI zabdathI zrutakevaLI AdinuM grahaNa che tema samajavuM. sUtrokta pAMca-pAMca prakAranI vicAradhArA bhAvArthathI spaSTa che. sadda hama.. - A zabdo ekArthaka jevA lAge che tema chatAM temAM A pramANe bhinnatA che-saha6 = kAyAthI hiMmata rAkhI sahana kare, hAya-voya ke adhIratA na kare. tuma = manathI kSamA kare, manamAM paNa krodha na kare. tija = nirjarArthe sahana kare ane samabhAvamAM ramaNa kare. diyA te = AnaMdAnubhUti ane utsAha sAthe sahana kare. Acchiva = AMcakI le che, alpachedana kare che. vicchita = vizeSa chedana kare che, vizeSa prakAre chInavI le che.fdhava = toDaphoDa kare che, vinaSTa kare che. avara = apaharaNa kare che, laI jAya che. hivatta = khedathI unmAdane prApta, vikSipta cittavALo, pittapitta = harSathI unmAda prApta, pAgala. najahAdde = yakSAviSTa, bhUta-pretathI bAdhita. parIvahovasA = parISaha- saMyamI jIvananA, niyamonuM pAlana karatAM karma nirjarArthe je
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 1 [ 73 ] sahana karavAmAM Ave che. bhUkha, tarasa, ThaMDI, garamI, roga ane mela Adi 22 parISaha che. kevaLajJAnIne 22 mAMthI vedanIya karmajanya 11 parISaha hoya che. zeSa mohanIya Adi karmajanita parISaha teone hotA nathI. upasarga- deva, manuSya ane tiryaMca pazu Adi dvArA je kaSTa ApavAmAM Ave tene upasarga kahe che. parISahamAM paNa upasargano samAveza thAya che mATe baMne zabdono saMyukta prayoga paNa thAya che. hetu-ahetuonuM nirUpaNa - |60 paMca heU paNNattA, taM jahA- heDaM Na jANai, heDaM Na pAsai, heDaM Na bujjhai, heuM NAbhigacchai, heuM aNNANamaraNaM marai / bhAvArtha :- pAMca hetu che arthAtu vyaktinI apekSAe hetunI pAMca avasthAo thAya che, te A pramANe che-(1) hetu = Azrava, karmabaMdhanA hetu. keTalIka vyakti hetune jANatI nathI arthAt saMsAra paribhramaNanA kAraNone samyak prakAre jANatI nathI. (2) keTalIka vyakti hetune jotI nathI arthAt duHkhanA kAraNone samyak prakAre jotI nathI. (3) keTalIka vyakti hetune samajatI nathI arthAt mokSanA upAyabhUta sAdhanone zraddhApUrvaka svIkAratI nathI. (4) keTalIka vyakti hetune prApta karatI nathI arthAt saMsArathI pAra thavAnA sAdhanone svIkAratI nathI. (5) keTalIka vyakti hetupUrvaka ajJAna maraNe mare che arthAtu ajJAnadazAmAM maravAnA kAraNothI mare che. 61 paMca heU paNNattA, taM jahA- heuNA Na jANai, heuNA Na pAsai, heuNA Na bujjhai, heuNA NAbhigacchai, heuNA aNNANamaraNaM marai / bhAvArtha - pAMca hetu che, te A pramANe che- (1) keTalAka lokone hetu(Azrava) dvArA saMsAra bhramaNa thAya tenuM jJAna hotuM nathI temaja (2-3) keTalAka lokone A vAtanuM vijJAna ke zraddhAna hotuM nathI (4) keTalAka A saMsAra bhramaNathI bacavAnA upAyonuM AcaraNa karatA nathI (5) aMte A tattvajJAna, vijJAna AdinA abhAva rUpa ajJAna maraNathI teo mare che. 62 paMca heU paNNattA, taM jahA- heDaM jANai, heuM pAsai, heuM bujjhai, heDa abhigacchai, heuM chaumatthamaraNaM marai / bhAvArtha :- pAMca hetu che, te A pramANe che- (1-3) keTalAka lokone baMdhanA kAraNanuM (AzravanuM) jJAna, vijJAna ane zraddhAna hoya che (4) teone AzravanA tyAga rUpa AcaraNa paNa hoya che (5) aMte teo A jJAna, vijJAna Adi hovAthI pUrva sUtrokta ajJAna maraNathI maratA nathI paraMtu kevaLajJAnI na thavAne kAraNe te chadmastha avasthAmAM chadmastha maraNathI mare che. 63 paMca heU paNNattA, taM jahA- heuNA jANai, heuNA pAsai, heuNA bujjhai, heuNA abhigacchai, heuNA chaumatthamaraNaM marai /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 74 ] zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha:- pAMca hetu che, te A pramANe che- (1-3) devaLa = Azrava dvArA arthAt AzravanA sevanathI saMsAra bhramaNa thAya che. A tattvanuM keTalAka lokone jJAna, vijJAna ane zraddhAna hoya che (4) keTalAka te jJAna, vijJAna, zraddhAna sAthe te AzravonA sevanano tyAga kare che. (5) aMte te jJAna, vijJAna Adi hovAnA kAraNe teo ajJAna maraNathI na maratAM, kevaLajJAna na hovAthI chadmastha maraNathI mare che. 64 paMca aheU paNNattA, taM jahA- aheuM Na jANai, ahe Na pAsai, aheuM Na bujjhai, aheuM NAbhigacchai, aheuM chaumatthamaraNaM marai / bhAvArtha - pAMca ahetu che, te A pramANe che- (1) ahetu = saMvara, pApono tyAga, Azravono tyAga. keTalAka lokone saMvara tattvanuM jJAna hotuM nathI. temaja (2-4) saMvaranuM vijJAna, zraddhAna ane AcaraNa hotuM nathI. (5) A rIte pUrvacAra sUtra varNita Azravane jANanArA paNa jo saMvara ane tenA AcaraNanuM parama phaLa mokSa che tene sArI rIte na jANe na Adare tethI te kevaLajJAna prApta karatA nathI ane chaghastha maraNathI mare che. |65 paMca aheU paNNattA, taM jahA- aheuNA Na jANai, aheuNA Na pAsai, aheuNA Na bujjhai, aheuNA NAbhigacchai, aheuNA chaumatthamaraNaM marai / bhAvArtha - pAMca ahetu che, te A pramANe che- (1-4) jevA keTalAka lokone saMvara dvArA kramazaH saMsArathI mukti thAya che, A prakAranA jJAna, vijJAna, zraddhAna tathA AcaraNano abhAva hoya che. (5) tethI te paNa kevaLajJAnanA abhAve chadmastha maraNathI mare che. 66 paMca aheU paNNattA, taM jahA- aheuM jANai, aheDaM pAsai, aheDaM bujjhai, aheuM abhigacchai, aheuM kevalimaraNaM marai / bhAvArtha:- pAMca ahetu che, te A pramANe che- (1-5) keTalAka sAdhakone saMvara tattvanuM sArI rIte jJAna, vijJAna ane AcaraNa hovAthI aMte teo kevaLajJAna prApta karI, kevaLa maraNane prApta kare che. 67 paMca aheU paNNattA,taM jahA- aheuNA jANai, aheuNA pAsai, aheuNA bujjhai, aheuNA abhigacchai, aheuNA kevalimaraNaM marai / bhAvArtha - pAMca ahetu che, te A pramANe che- (1-5) keTalAka lokone, "saMvaranA sevanathI mukti thAya che," A prakAranuM jJAna, vijJAna, zraddhAna ane samyaka AcaraNa hovAthI ane teo kevaLajJAna prApta karI kevaLI maraNathI mare che. vivecana : sUtrakAre prastuta ATha sUtra dvArA aSTavidha tattvanuM nirUpaNa karyuM che. pAMcamuM sthAna hovAthI A A sUtramAM pAMca-pAMca bolanuM kathana che, te A pramANe che- nAgadda = jANavuM, jJAna thavuM. pAsa = jovuM,
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 1 35 ] samajavuM, vijJAna thavuM. guphA = bodha, zraddhA thavI. cha = prApta karavuM, apanAvavuM, AcaraNa karavuM maraNa para = te te jJAna, zraddhAna, AcaraNa saMbaMdhita avasthAmAM mRtyu thayuM. de = hetu eTale kAraNa, sAdhana, karmabaMdhanA kAraNa. deT = hetuthI eTale kAraNathI prApta phaLa. karmabaMdhathI prApta saMsAra. deka = ahetu eTale akAraNa. karmabaMdhanA akAraNa arthAt saMvara. a M = ahetuthI eTale saMvarathI prApta mokSa. A sutronI artha vicAraNA be prakAre thAya che- (1) karmadaSTie (2) jJAnadaSTie. karmadaSTie vicAraNA - ahIM hetu eTale karmabaMdhanA kAraNo-Azrava. hetuthI eTale Azrava dvArA prApta saMsAra paribhramaNAdi. ahetu eTale saMvara ane ahetuthI eTale saMvara dvArA prApta mokSa. (1-2) 3, heDa ja nA = keTalAka lokone Azrava ane Azrava dvArA prApta saMsAra paribhramaNanuM jJAna, vijJAna, zraddhAna tathA tenA tyAgarUpa AcaraNa hotuM nathI. tevA ajJAnI jIvo ajJAna maraNe mare che. (3-4) 3, 3 vALa = keTalAka lokone Azrava ane Azrava dvArA prApta saMsAra paribhramaNanuM jJAna, vijJAna, zraddhAna hoya che ane tyAgarUpa AcaraNa paNa hoya che. tevA jJAnI jIvo(kevaLajJAna aprApta jIva) paMDita maraNe-chadmastha maraNe mare che. (pa-6) , 33 ja gALa = keTalAka lokone saMvara ane saMvara dvArA prApta thanAra mokSanA jJAna, vijJAna, zraddhAna ane AcaraNanA abhAve kevaLajJAna prApta thatuM nathI, teo chaghastha maraNe mare che. (7-8) a3, 33 gALa = keTalAka loko saMvara ane saMvara dvArA prApta thanAra mokSanA jJAna, vijJAna, zraddhAna ane AcaraNanA kAraNe kevaLajJAna prApta kare che ane kevaLI maraNe mare che. jJAna daSTie vicAraNA - ahIM hetu eTale kAraNa. padArthonA jJAnamAM Agama ke AptapuruSanA vacana kAraNa rUpa che. hetuthI eTale Agama Adi dvArA thatuM sUkSmAdi padArthanuM jJAna. ahetu eTale bAhya nimitta vinA Atmasamutpanna pratyakSajJAna(avadhijJAna Adi) ane ahetuthI eTale pratyakSajJAna(avadhijJAna Adi) dvArA Alokita padArthonuM spaSTa jJAna (1-2) 23, 3ST na nALa - keTalAka lokone Agama ke AptapuruSanA vacananuM ane AtmAdi hetugrAhya padArthonuM jJAna, vijJAna, zraddhAna ke AcaraNa hotuM nathI. tevA mati, zruta ajJAnI jIvo ajJAna maraNe mare che. (3-4) 23, 3 = keTalAka lokone Agama ke AptapuruSanA vacananuM jJAna, vijJAnAdi hoya che paraMtu taLusAra AcaraNa hotuM nathI. tevA pati-zrutajJAnI chadmasthapaNe paMDita maraNe mare che. (pa-6) adevuM, adevuM ja gAbaDuM = keTalAka lokone sarvadravya, sarvaparyAyanuM jJAna, vijJAnAdi hotA nathI. (teone AMzikajJAna hoya che. tethI teo (vikala pratyakSajJAnI) chadmastha maraNe mare che. (7-8) ahevuM, devuM mApa = keTalAka pratyakSajJAnIne sarva dravya, sarva paryAyanuM jJAna, vijJAnAdi
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 36 ] zrI ThANAga sUtra-2 hoya che. tethI teo (sakala pratyakSajJAnI-kevaLI hovAthI) kevaLa maraNe mare che. tAtparya e che ke prathama be sUtramAM mati, zruta ajJAnInuM, trIjA-cothA be sUtramAM mati, zrutajJAnI, pAMcamA, chaTTA be sUtramAM vikala pratyakSajJAnI ane sAtamA, AThamA sUtramAM sakala pratyakSajJAnInuM kathana che. A sUtromAM prayukta hetu zabdathI kAryakAraNa bhAvane anulakSIne nyAya daSTithI(cAyagraMthomAM varNita vivecanA vidhithI) sAdhya, sAdhaka, daSTAMta, upanaya, nigamana rUpe paNa vizleSaNa karI zakAya che. paraMtu sUtromAM ajJAnamaraNa, chAghasthika maraNa ane kevaLImaraNanuM kathana hovAthI ahIM jJAna tathA AcaraNanI pramukhatAe vizleSaNa karyuM che. hetu saMbaMdhI A saMkSipta sUtronuM tAtparya samajavuM ati kaThina che. tethI ja navAMgI TIkAkAra AcAryazrI abhayadevasUrijIe A sUtranI suvistRta vivecanA karIne aMte A pramANe kahyuM che kearthgmnikaa-maatrmevedm / aSTAnAmapyeSAM sUtrANAM bhAvArtha tu bahuzrutAH vidanti / = amoe ukta sUtronA artha bhagavatI sUtranI cUrNi anusAra lakhyA che. te sUtra ane padonI gamanikA (zabdaparaka artha vivecanA)mAtra che. vizeSamAM A sUtrono vAstavika artha-paramArtha to bahuzruta AcArya ja jANe che. kevaLajJAnInA anuttara sthAno: 68 kevalissa NaM paMca aNuttarA paNNattA, taM jahA- aNuttare NANe, aNuttare dasaNe, aNuttare caritte, aNuttare tave, aNuttare vIrie / bhAvArtha - kevalInA pAMca sthAna anuttara-sarvottama hoya che, te A pramANe che- (1) anuttara jJAna (ra) anuttara darzana (3) anuttara cAritra (4) anuttara tapa (5) anuttara vIrya- mokSa mArgamAM parAkrama. vivecana : cAra ghAtikarmono kSaya thAya tyAre kevaLajJAna prApta karIne jIva kevaLI bane che. tyAre tene jJAnAvaraNIya karmanA sarvathA kSayathI anuttara kevaLajJAna, darzanAvaraNIya karmanA sarvathA kSayathI kevaLadarzana prApta thAya che. mohanIya karmanA kSayathI anuttara cAritranI prApti thAya che. tapa cAritrano ja eka prakAra che. teramA guNasthAnakanI aMtima kSaNomAM jIva zukla dhyAnanA aMtima bhedomAM pravRtta thAya che, te tenuM anuttara tapa che. vIryaMtarAya karmanA kSayathI anuttara vIrya = zakti pragaTe che. ayttare variSa - parama zukla legyA. zukla dhyAna, yathAkhyAta cAritra AdinA sadbhAva kevalIne mahattama karma nirjarA thAya che, te ja tenuM anuttara vIrya(mokSa prAptirUpa parAkrama) che. tIrthakaronA janmAdi samayanA nakSatro - |69 paumappahe NaM arahA paMca citte hotthA, taM jahA- cittAhiM cue caittA
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sthAna - 5: deza-1 | 37 gabbhaM vakkaMte / cittAhiM jAe / cittAhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / cittAhiM aNaMte aNuttare NivvAghAe NirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavaraNANadaMsaNe samuppaNNe / cittAhiM pariNivvue / bhAvArtha:- padmaprabha tIrthakaranA janmAdi pAMca prasaMgo citrA nakSatramAM thayA che, te A pramANe che- (1) citrA nakSatramAM devalokathI cyavIne garbhamAM AvyA. (2) citrA nakSatramAM janma thayo. (3) citrA nakSatramAM maMDita thaIne, gRhastha dharmano tyAga karI zramaNa dharmamAM pravrajita thayA. (4) citrA nakSatramAM teone anaMta, anuttara, nivyAghAta, nirAva29, saMpU, paripU, zreSTha avasAna, aksazana utpanna thayu. (5) citrA nakSatramAM nirvANa pAmyA. 70 evameeNaM abhilAveNaM imAo gAhAo aNugaMtavvAo paumappabhassa cittA, mUle puNa hoi pupphadaMtassa / puvvAsADhA sIyalassa, uttara vimalassa bhaddavayA // 1 // revai ya aNaMtajiNo, pUso dhammassa saMtiNo bharaNI / kuMthussa kattiyAo, arassa taha revaio ya // 2 // muNisuvvayassa savaNo, AssiNi NamiNo ya NemiNo cittA / pAsassa visAhAo, paMca ya hatthuttare vIro // 3 // bhAvArtha :- zrI padmaprabha tIrthakaranA citrA nakSatramAM temaja puSpadaMta- zrI suvidhinAtha prabhunA mULa nakSatramAM, zrI zItaLanAtha prabhunA pUrvASADhA nakSatramAM, zrI vimaLanAtha prabhunA uttarabhAdrapadA nakSatramAM, zrI anaMtanAtha prabhunA revatI nakSatramAM, zrI dharmanAtha prabhunA puSya nakSatramAM, zrI zAMtinAtha prabhunA bharaNI nakSatramAM, zrI kuMthunAtha prabhunA kRtikA nakSatramAM, zrI aranAtha prabhunA revatI nakSatramAM, zrI munisuvrata svAmInA zravaNa nakSatramAM, zrI naminAtha prabhunA azvinI nakSatramAM, zrI nemanAtha prabhunA citrA nakSatramAM, zrI pArzvanAtha prabhunA vizAkhA nakSatramAM, zrI mahAvIra svAmInA hastotarA = uttarA phAlvanI nakSatramAM janma Adi pAMca-pAMca prasaMgo thayA che. 71 samaNe bhagavaM mahAvIre paMcahatthuttare hotthA, taM jahA- hatthuttarAhiM cue caittA gabbhaM vakkaMte / hatthuttarAhiM gabbhAo gabbhaM sAharie / hatthuttarAhiM jAe / hatthuttarAhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / hatthuttarAhiM aNaMte aNuttare NivvAghAe NirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavaraNANadasaNe samuppaNNe / bhAvArtha :- shrm| bhagavAna mahAvIrana pAya(prasaMgo) stott| (uttarAzagunI) nakSatramA thayA cha,
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 38] zrI ThANAga sUtra-2 te A pramANe che- (1) hastottarA nakSatramAM svargathI cyavIne(nIkaLIne) garbhamAM AvyA. (2) hastottarA nakSatramAM devAnaMdAnA garbhathI trizalAnA garbhamAM saMharaNa thayuM. (3) hastottarA nakSatramAM janma thayo. (4) hastottarA nakSatramAM gRhavAsano tyAga karI aNagAritAmAM pravrajita thayA. (5) hastottarA nakSatramAM anaMta, anuttara, nirvAghAta, nirAvaraNa, saMpUrNa, paripUrNa zreSTha kevalajJAna-darzana utpanna thayuM. vivecana : prastuta sUtromAM cauda tIrthakaronA janmAdi samayanA nakSatronuM nirUpaNa che. zeSa tIrthakaronA janmAdi pAMce prasaMga eka ja nakSatramAM thayA nathI. paNa judA judA nakSatramAM thayA che, tethI tenuM grahaNa A pAMcamA sthAnamAM thayuM nathI. janmAdi pAMca prasaMga :- tIrthakaronA jIvanamAM mahattvapUrNa aneka ghaTanAo hoya paraMtu ahIM cyavana, janma, dIkSA, kevaLajJAnanI prApti ane nirvANa, A pAMca ja grahaNa karavAmAM AvyA che. A pAMcamAMthI janma, dIkSAdi cAra prasaMgane mahotsavarUpe ujavavA AvavAno indro tathA devono vyavahAra che. 64 indro A prasaMgane ujave che. cyavana ane utpatti samaye cauda svapna, svapna pAThakonuM AvAgamana ane tIrthakaranA bhavano zubhAraMbha thAya, tethI ja A pAMca ghaTanAo zAstromAM aneka sthaLe aMkita che. AcArAMga sUtramAM bhagavAna mahAvIranA garbha sAharaNa sahita cha ghaTanAno ullekha che. prabhunuM nirvANa svAti nakSatramAM thayuM che, tethI te prasaMgane bAda karI zeSa pAMca prasaMgano ahIM ullekha karyo che. jo ke garbha sAharaNa samaye indronuM Agamana thayuM nathI paNa indranuM Asana calAyamAna thayuM ane indranI AjJAthI haribaigamelI devanuM Agamana thayuM hatuM tethI mahattvapUrNa ghaTanAmAM tenuM grahaNa thayuM che. janmAdi ghaTanAnuM nakSatra ja saMharaNa samaye hovAthI, nakSatranI samAnatAnA kAraNe pAMcamA sthAnamAM tenI gaNanA karavAmAM AvI che. tIrthakaronA janmAdi samaye je nakSatrano yoga caMdra sAthe hoya te nakSatra janma nakSatra kahevAya che. tIrthakaronA pAMca prasaMga prApta nakSatro : tIrthakara nAma pAMca prasaMgonuM nakSatra - | citrA chaThThA navamAM 80 ja padmaprabha svAmI puSpadaMta-suvidhinAtha svAmI zItalanAtha svAmI vimalanAtha svAmI anaMtanAtha svAmI dharmanAtha svAmI zAMtinAtha svAmI dasamAM teramA caudamA paMdaramAM soLamAM da pUrvASADhA uttarabhAdrapadA revatI puSya bharaNI na ja
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 1 kRtikA revatI sattaramAM aDhAramAM vIsamAM ekavIsamAM bAvIsamAM trevIsamA covIsamA kuMthunAtha svAmI aranAtha svAmI munisuvrata svAmI naminAtha svAmI ariSTanemi-nemanAtha svAmI pArzvanAtha svAmI mahAvIra prabhu-vardhamAna svAmI zravaNa azvinI citrA vizAkhA hastottarA-uttarAphAlganI nakSatra yoga :- nakSatra kathananuM tAtparya e che ke tIrthaMkara prabhunA te janmAdi divasanA prasaMge caMdra sAthe sUtrokta nakSatrono saMyoga thAya arthAt te divase ane te samaye AkAzamAM niraMtara gamana karatAM caMdra ane te nakSatranA vimAna keTaloka samaya eka sAthe saMcaraNa kare. tyArapachI baMne devonI gatinI tIvratA maMdatAnA kAraNe te AgaLa pAchaLa thaI jAya ane caMdra sAthe te nakSatra pachInuM bIjuM nakSatra AvI jAya. A rIte eka pachI eka nakSatrano kramika saMyoga badalAto rahe che, tene nakSatrayoga kahe che. - I sthAna-pa/1 saMpUrNa ] (S
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 40] zrI ThANAga satra-2 sthAna-5 uddezaka-ra mahAnadI pAra karavAnI maryAdA:| 1 No kappai NiggaMthANaM vA NiggaMthINaM vA imAo uddivAo gaNiyAo viyaMjiyAo paMca mahaNNavAo mahANaIo aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA sattaripa vA saMtarittara vA, saMnahIM- IT, baLa, sara, paravarka, mahI . paMcahiM ThANehiM kappai, taM jahA- bhayaMsi vA, dubbhikkhaMsi vA, pavvahejja vA NaM koI, daoghasi vA ejjamANasi mahayA vA, aNAriesu / bhAvArtha - nirgatha ane nigraMthIone, mahAnadIrUpe kahevAyelI, gaNAyelI, prasiddha mahArNava jevI pAMca mahAnadIone eka mahinAmAM be vAra ke traNavAra utaravI, naukAthI pAra karavI kalpatI nathI, tenA nAma A pramANe che- (1) gaMgA (2) yamunA (3) sarayU (4) airAvatI (5) mahI. pAMca kAraNe A mahAnadIo utaravI ke naukAthI pAra karavI kahyuM che, te A pramANe che- (1) upakaraNa apaharaNa Adi koIpaNa prakArano bhaya hoya tyAre (2) durbhikSa hoya tyAre (3) koI vyakti parANe gaMgAdi nadImAM DUbADe tyAre (4) pUra Ave tyAre (5) anArya puruSo upadrava kare tyAre. vivecana : prastuta sUtramAM sAdhu-sAdhvIo mATe mahAnadIo cAlIne utaravAnI ke naukAthI pAra karavAnI maryAdAnA atikramaNano niSedha karyo che ane te niSedhano apavAda paNa sUcita karyo che. mahAno - je nadIo khuba UMDI hoya tene mahAnadI kahe che. sUtrakAre mahAnadI mATe cAra vizeSaNa prastuta karyA che. dikALo - udiSTa. te te nadIne uddezIne A 'mahAnadI' che, tema kahevAmAM AvatuM hoya. LiyA - gaNitaka. jenI mahAnadIrUpe gaNanA thatI hoya. viniyo - vyaMjita. gaMgA, yamunA vagere potAnA nAmathI ja mahAnadI rUpe prasiddha hoya. madaULavALo - mahArNava. je nadImAM samudranI jema agAdha jalarAzi hoya, je nadIo samudramAM maLa tI hoya tene mahArNava kahe che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka-2 ahIM pAMca nAma ja ApyA che paraMtu upalakSaNathI AvI bIjI nadIono paNa samAveza thaI jAya che. TIkAkAre nadI utaravAnA ke naukA dvArA pAra karavAnA saMbhavita cAra doSonI carcA karI che (1) magara macchAdi dvArA gaLI javAno bhaya, (2) cAMcIyAo dvArA lUMTAI javAno bhaya, (3) jalakAyika jIvonI virAdhanA ane (4) anya trasa jIvonI virAdhanA tathA DUbI jAya to AtmavirAdhanA vagere doSonI saMbhAvanA rahe che. sAdhune ahiMsAdi vratanI ArAdhanA mATe A pAMca mahAnadIo ane upalakSaNathI anya mahAnadIone pAra karavI kalpanIya nathI paraMtu rAjAdikano bhaya vagere sUtrokta kAraNo upasthita thAya tyAre saMyama jIvananI surakSA mATe apavAda mArge nadIne utaravI kahyuM che. temAM paNa mahAvratanI ja rakSA che. varSAvAsa kalpamAM vihAra niSedha - | 2 No kappai NiggaMthANa vA NiggaMthINa va paDhamapAusaMsi gAmANugAmaM dUijjittae / paMcahiM ThANehiM kappai, taM jahA- bhayaMsi vA, dubbhikkhaMsi vA, pavvahejja vA NaM koI, daoghaMsi vA ejjamANaMsi mahayA vA, aNAriehiM / bhAvArtha :- nigraMtha ane nigraMthIone prathama prAkRSamAM grAmAnugrAma vihAra karavo kalpato nathI paraMtu pAMca kAraNe vihAra karavo kalpe che, te A pramANe che- (1) upakaraNa apaharaNa vagereno bhaya hoya, (2) durbhikSa hoya, (3) rAjAdi dvArA nagaramAMthI nIkaLI javAno Adeza apAyo hoya, (4) pUra AvyuM hoya, (5) anAryo upadrava karatA hoya. | 3 vAsAvAsaM pajjosaviyANaM No kappai NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA gAmANugAma dUijjittae / paMcahi ThANehiM kappai, taM jahA- NANaTThayAe, daMsaNaTThayAe carittaTThayAe Ayariya-uvajjhAyA vA se vIsubhejjA, Ayariya-uvajjhAyANa vA bahiyA veyaavcckrnnyaae| bhAvArtha :- paryuSaNA kalpa vyatIta thayA pachI varSAvAsamAM nigraMtha ane nigraMthIone prAmAnugrAma vihAra karavo kalpato nathI paraMtu pAMca kAraNe vihAra karavo kalpe che, te A pramANe che | (1) vizeSa jJAnanI prApti mATe (2) darzana prabhAvaka zAstranA artha samajavA mATe (3) cAritranI rakSA mATe (4) AcArya ane upAdhyAyanuM mRtyu thAya to te mATe (5) varSAvAsakSetranI bahAra rahenArA AcArya ane upAdhyAyanI vaiyAvacca karavA mATe.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 42 zrI ThANAga sUtra-2 viveyana : prastuta sUtromAM prAkRSa ane varSAvAsa A be zabda dvArA saMpUrNa cAturmAsanuM kathana che. temAM vihAra karavAno niSedha karyo che. prAkRSa zabdathI aSADha ane zrAvaNa mAsa arthAtu saMvatsarI sudhIno kALa ane varSAvAsa zabdathI saMvatsarIthI kArataka suda pUnama sudhIno kALa grahaNa karyo che. A baMne sUtrano saMyukta artha A pramANe thAya ke cAturmAsamAM sAdhu-sAdhvIne vihAra karavo kalpato nathI. A utsarga mArga che. sUtromAM ja teno apavAda batAvatA kahyuM che ke sUtrokta kAraNa upasthita thAya to cAturmAsamAM paNa sAdhu-sAdhvI vihAra karI zake che. A pAMca-pAMca(daze ya) kAraNo apavAdanA sUcaka che. A kAraNo sUtrArthathI spaSTa che. guru prAyazcitta: 4 paMca aNugghAiyA paNNattA,taM jahA- hatthakammaM karemANe, mehuNaM paDisevemANe, rAIbhoyaNaM bhujemANe, sAgAriyapiMDaM bhujemANe, rAyapiMDaM bhuMjemANe / bhAvArtha :- pAtha vyakti anudhAti se guru prAyazcittane yogya cha, te // prabhAo - (1) sta karma karanArA (2) maithuna pratisevanA karanArA (3) rAtribhojana karanArA (4) zayyAtara piMDa bhogavanArA (5) 24piMDa bhogavanArA. viveyana : prastutasUtramAM be prakAranA prAyazcittamAMthI guru prAyazcitta yogya doSonuM kathana che. prAyazcitta zAstramAM tenuM vizeSa varNana che. A sUtra vyavahAra sUtra uddezaka-4mAM paNa che. aMtaHpura praveza niSedhanA apavAda - | 5 paMcahiM ThANehiM samaNe NiggaMthe rAyaMteuramaNupavisamANe NAikkamai, taM jahA- Nagare siyA savvao samaMtA gutte guttaduvAre, bahave samaNamAhaNA No saMcAeMti bhattAe pANAe vA Nikkhamittae vA pavisittae vA. tesiM viNNavaNaTThayAe rAyaMteuramaNu- pavisejjA // 1 // pADihAriyaM vA pIDha -phalaga-sejjA-saMthAragaM paccappiNamANe rAyaMteura- maNupavisejjA // 2 // hayassa vA gayassa vA duTThassa AgacchamANassa bhIe rAyaMteuramaNu- pvisejjaa||3|| paro va NaM sahasA vA balasA vA bAhAe gahAya rAyateuramaNupavisejjA // 4 // bahiyA va NaM ArAmagayaM vA ujjANagayaM vA rAyaMteurajaNo savvao samaMtA saMparikkhivittA NaM saNNivesijjA // 5 // iccetehiM paMcahiM ThANehiM samaNe NiggaMthe rAyaMteuramaNupavisamANe NAikkamai /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-5H uddezaka-2 [ 43] (2) bhAvArtha - pAMca kAraNe zramaNa nigraMtha rAjAnA aMtaHpuramAM praveza kare to paNa jinAjJAnuM ullaMghana karatAM nathI, te A pramANe che(1) je nagaranA killAnA dvAra baMdha thaI gayA hoya ane zramaNo, mAhaNo bhakta-pAna mATe nagara bahAra AvAgamana karI zakatA na hoya, to te prayojananuM nivedana karavA, (rAjAne te kAraNa jaNAvavA) sAdhu rAjAnA aMtaHpuramAM praveza karI zake che. prAtihArika- pADhIyArI vastu pIDha, phalaka, zayyA, saMtArakane pAchA soMpavA, sAdhu rAjAnA aMtaHpuramAM praveza karI zake che. (3) sAme AvI gayelA duSTa ghoDA, hAthIthI bhayabhIta banelA sAdhu potAnI rakSA mATe rAjAnA aMtaHpuramAM praveza karI zake che. (4) anya koI vyakti sahasA, balapUrvaka hAtha pakaDIne aMtaHpuramAM laI jAya to te sAdhu jinAjJAnuM ullaMghana karatA nathI. koI sAdhu nagara bahAra ArAma-puSpa udyAna, udyAna-vRkSanA udhAnamAM utaryA hoya ane tyAM (krIDA karavA mATe) rAjAnuM aMtaHpura AvI jAya, rAjapuruSoe te sthAnane cAre bAjuthI gherI lIdhuM hoya, nIkaLavAnA daravAjA baMdha karI dIdhA hoya, tevA samaye sAdhu udyAnamAM rahI gayA hoya, to paNa jinAjJAnuM ullaMghana thatuM nathI. A pAMca kAraNe zramaNa-nigraMtha rAjAnA aMtaHpuramAM praveza kare chatAM tIrthakaranI AjJAnuM ullaMghana karatA nathI. vivecana : sAmAnya rUpe sAdhune rAjAnA aMtaHpuramAM javAno niSedha che paraMtu vizeSa paristhitivaza apavAda rUpe javuM paDe to teno AgAra che. prastuta sUtramAM aMtaHpuramAM praveza karavAnA pAMca kAraNano nirdeza che. A sUtra ApavAdika sUtra che. garbhadhAraNa karavA na karavAnA kAraNo - | 6 paMcahi ThANehiM itthI puriseNa saddhiM asaMvasamANI vi gabbhaM dharejjA, taM jahA- itthI duvviyaDA duNNisaNNA sukkapoggale adhiTThijjA / sukkapoggalasaMsiDhe vA se vatthe aMtojoNIe aNupavesejjA / sayaM vA se sukkapoggale annupvesejjaa| paro vA se sukkapoggale aNupavesejjA / sIodagaviyaDeNa vA se AyamamANIe sukkapoggalA aNupavasejjA; iccee hiM paMcahiM ThANehiM itthI puriseNa saddhiM asaMvasamANI vi gabbhaM dharejjA /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha - pAMca kAraNe strI, puruSa sAthe saMvAsa na kare chatAM paNa garbha dhAraNa kare che, te A pramANe che- (1) anAvRta-nagna ane durniSaNa-vivRta yonimukharUpe, puruSa vIryathI spazAyelA sthAnane AkrAnta karI bese ane strI zukra pudgalone AkarSita kare arthAt e sthAna para rahelA zukrapugalo strInI yonimAM praveze to. (2) zukra pudgalothI saMskRSTa vastrane strInI yonimAM praveza karAve. (3) svayaM strI zukra-pudgalone yonimAM praveza karAve. (4) bIjI koI vyakti zukra-pugalone strInI yonimAM praveza karAve. (5) zItala pANIvALI nadI ke kaMDa vageremAM snAna karatI strInI yonimAM te pANImAM rahelA zukra pudgala praveza kare. A pAMca kAraNe puruSa sAthe saMvAsa na karavA chatAM strI garbha dhAraNa kare che. 7 paMcahiM ThANehiM itthI puriseNa saddhiM saMvasamANI vi gabhaM No dharejjA, taM jahA- appattajovvaNA, aikaMtajovvaNA, jAivaMjjhA, gelaNNapuTThA, domaNasiyA; icceehiM paMcahiM ThANehiM itthI puriseNa saddhiM saMvasamANI vi gabbhaM No dharejjA / bhAvArthaH- pAMca kAraNe strI, puruSa sAthe saMvAsa kare to paNa garbha dhAraNa karI zakatI nathI, te A pramANe che- (1) aprApta-yauvanA- strI(bAlikA) yuvAvasthAne aprApta, arajaska hoya, (2) atikrAnta-yauvanAstrInI yuvAvasthA vyatIta thaI gaI hoya, tevI arajaskA vRddhA hoya, (3) jAti-vadhyA- janmathI ja je strI mAsika dharmathI rahita vAMjaNI hoya. (4) glAna-pRSTA- strI rogathI pIDita hoya, (5) daumanasthikA- sahavAsa samaye strI bhaya, zokAdithI vyApta cittavALI hoya. A pAMca kAraNe puruSa sAthe saMvAsa karavA chatAM strI garbha dhAraNa karI zakatI nathI. [8 paMcahi ThANehiM itthI puriseNa saddhiM saMvasamANI vi No gabbhaM dharejjA, taM jahA- NiccouyA, aNouyA, vAvaNNasoyA, vAviddhasoyA, aNaMgapaDisevaNI; icceehiM paMcahiM ThANehiM itthI puriseNa saddhiM saMvasamANI vi gabbhaM No dharejjA / bhAvArtha - pAMca kAraNe strI, puruSa sAthe saMvAsa karavA chatAM garbha dhAraNa karI zakatI nathI, te A pramANe che- (1) nitya RtukA- je strI kAyama Rtumati(rajasvalA) rahetI hoya (2) anUtukA- je strI kayAre ya Rtumati na thatI hoya (3) vyApannazrotA- je strI naSTa garbhAzayavALI (4) vyAviddha zrotA- je strInA garbhAzayanI zakti kSINa thaI gaI hoya (5) anaMgapratiseviNI- aprAkRtika kAma krIDA karatI hoya, A pAMca kAraNe puruSa sAthe saMvAsa karavA chatAM strI garbha dhAraNa karI zakatI nathI. 9 paMcahiM ThANehiM itthI puriseNa saddhiM saMvasamANI vi gabbhaM No dharejjA, ta jahA- uummi No NigAmapaDiseviNI yAvi bhavai / samAgayA vA se sukkapoggalA paDividdhaMsaMti / udiNNe vA se pittasoNie / purA vA devakammuNA / puttaphale vA No Nivvidve bhavai; icceehiM paMcahiM ThANehiM itthI
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 5 : 6deza -2 / 45 / puriseNa saddhiM saMvasamANI vi gabbhaM No dharejjA / bhAvArtha :- pAMca kAraNe strI puruSa sAthe saMvAsa karavA chatAM paNa garbha dhAraNa karI zakatI nathI, te A pramANe che- (1) je strI RtukALamAM vIryapAta na thAya tyAM sudhI puruSanuM sevana na kare, (2) strInI yonimAM AvetA zuru- puto vinaSTa thaI 4ADoya, (3) zrI strIpitta pradhAna zozita (27-24) udIrNa thaI gayuM hoya, (4) deva prayogathI deva dvArA zrApa apAyo hoya ane garbha dhAraNa karavA yogya na rahI hoya, (5) putra phaLadAyI karma bAMdhyuM na hoya. A pAMca kAraNe puruSa sAthe saMvAsa karavA chatAM strI garbha dhAraNa karI zakatI nathI. nigraMtha-nigraMthInA sAthe rahevAnAM kAraNo - | 10 paMcahiM ThANehiM NiggaMthA NiggaMthIo ya egayao ThANaM vA sejjaM vA NisIhiyaM vA ceemANe NAikkamaMti, taM jahA atthegaiyA NiggaMthA ya NiggaMthIo ya egaM mahaM agAmiyaM chiNNAvAyaM dIhamaddhamaDavimaNupaviTThA, tatthegayao ThANaM vA sejja vA NisIhiyaM vA cee mANA NAikkamaMti / atthegaiyA NiggaMthA ya NiggaMthIo ya gAmaMsi vA NagaraMsi vA kheDaMsi vA kabbaDaMsi vA maDaMbaMsi vA paTTaNaMsi vA doNamuhaMsi vA AgaraMsi vA Nigamasi vA AsamaMsi vA saNNivesasi vA rAyahANiMsi vA vAsaM uvAgayA, egaiyA jattha uvassayaM labhaMti, egaiyA No labhaMti, tatthegayao ThANaM vA sejja vA NisIhiyaM vA ceemANA NAikkamati / __ atthegaiyA NiggaMthA ya NiggaMthIo ya NAgakumArAvAsaMsi vA suvaNNakumArA- vAsaMsi vA vAsaM uvAgayA, tatthegayao ThANaM vA sejjaM vA NisIhiyaM vA ceemANA NAikkamaMti / AmosagA dIsaMti, te icchaMti NiggaMthIo cIvarapaDiyAe paDigAhittae, tatthegayao ThANaM vA sejjaM vA NisIhiyaM vA ceemANA NAikkamati / juvANA dIsaMti, te icchaMti NiggaMthIo mehuNapaDiyAe paDigAhittae, tatthegayao ThANaM vA sejja vA NisIhiyaM vA ceemANA NAikkamati / icceehiM paMcahi ThANehiM NiggaMthA NiggaMthIo ya egayao ThANaM vA sejjaM vA NisIhiyaM vA ceemANA NAikkamati /
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 bhAvArtha :- pAMca kAraNe nigraMtho ane nigraMthIo eka makAnamAM kAyotsarga, zayana ane svAdhyAya karavA chatAM bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karatAM nathI. 46 (1) kadAcit keTalAka nigraMtha ke nigraMthIono koI moTA grAma rahita, AvAgamana rahita, lAMbA mArgavALI aTavI(vanasthaLI)mAM praveza thayo hoya, te samaye eka makAnamAM avasthAna, zayana ane svAdhyAya karavA chatAM bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI. (2) kyAreka keTalAka nigraMtho ane nigraMthIone koI grAma, nagara, kheTa, karbaTa, maDaMba, patana, Akara, droNamukha, nigama, Azrama, sanniveza ke rAjadhAnImAM pahoMcyA pachI bemAMthI eka vargane utaravA upAzraya maLe, eka vargane na maLe tyAre eka upAzrayamAM avasthAna, zayana ane svAdhyAya karavA chatAM bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI. (3) kadAcit keTalAka nigraMtha ane nigraMthIo nAgakumAranA AvAsamAM, suvarNakumAranA ke anya koI devanA AvAsamAM nivAsa karavA eka sAthe pahoMce ane tyAM(atizUnyatA ke janabahulatAdi kAraNe) nigraMthIonI rakSA mATe eka makAnamAM avasthAna, zayana ke svAdhyAya karavA chatAM muni bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI. (4) (jo koI arakSita sthAne nigraMthIo utaryA hoya tyAM) cora-lUMTArA dekhAtA hoya, teo nigraMthIonA vastrAdi corI javA IcchatA hoya, to te samaye nigraMtha ane nigraMthIo eka makAnamAM avasthAna, zayana ane svAdhyAya karavA chatAM bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatAM nathI. (5) (jo koI sthAne nigraMthIo UtaryA hoya ane tyAM) guMDA jevA yuvako dekhAtA hoya, te nigraMthIo sAthe maithunanI IcchAthI temane pakaDavA IcchatA hoya, to tyAM nigraMtha ane nigraMthIo eka makAnamAM avasthAna, zayana ane svAdhyAya karavA chatAM bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI. A pAMca kAraNe nigraMtha ane nigraMthIo eka makAnamAM avasthAna, zayana ane svAdhyAya karavA chatAM bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karatA nathI. 11 paMcahi ThANehiM samaNe NiggaMthe acelae saceliyAhiM NiggaMthIhiM saddhi saMvasamANe NAikkamai, teM nahA khittacitte samaNe NiggaMthe, NiggaMthehiM avijjamANehiM acelae saceliyAhiM NiggaMthIhiM saddhiM saMvasamANe NAikkamai / evameeNaM gamaeNaM dittacitte, jakkhAiTTe, ummAyapatte, NiggaMthIpavvAiyae samaNe NiggaMthe NiggaMthehiM avijjamANehiM acelie saceliyAhiM NiggaMthI hiM saddhiM saMvasamANe NAikkamai /
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-pa: uddezaka- 2 [47] (1) bhAvArtha:- pAMca kAraNe acelaka zramaNa nigraMtha, anya nigraMtha na hoya tyAre te sacelaka nigraMthIo sAthe rahe topaNa bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karatA nathI. te A pramANe che zoka AdithI vikSipta cittavALA koI acelaka nigraMtha sacelaka nigraMthIo sAthe rahe to paNa bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karatA nathI. (2 thI 4) ativarSathI dakhacitta, yakSAviSTa ke vAyuprakopathI unmAdane prApta, acalaka nigraMtha sacelaka nigraMthIo sAthe rahe topaNa bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karatA nathI. nigraMthIo dvArA pravrajita(dIkSita) acalaka zramaNa nigraMtha anya nigraMtha na hoya to sacelaka nigraMthIo sAthe rahevA chatAM bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karatAM nathI. vivecana : prastuta sUtromAM sUtrakAre sAdhu-sAdhvIne sAthe rahevA mATenI ApavAdika paristhitinuM kathana karyuM che. sAmAnya rIte sAdhu-sAdhvIne eka sthAnamAM rahevAno ke svAdhyAyAdi karavAno niSedha che paraMtu vizeSa paristhitivaza sUtrokta pAMca-pAMca kAraNathI sAdhu-sAdhvI kvacita kiMcit samaya mATe sAthe rahI zake che. sUtrakAre prathama pAMca kAraNomAM sAdhvIjInI sahAyatA mATe sAdhune sAthe rahevAnuM kathana karyuM che. yathA-vihArAdimAM koI vikaTa jaMgala ke nirjana mArga pasAra karavAnA hoya, koIka sthAnamAM cora, lUMTArAno bhaya hoya, koI yakSAdi devAdhiSThita sthAnamAM devAdinA upadravano saMbhava hoya vagere paristhitimAM sAdhvIjInA zIlanI surakSA mATe sAdhu-sAdhvI sAthe rahI zake che. tyArapachInA pAMca kAraNomAM sAdhunI sahAyatA mATe sAdhvIjIne sAthe rahevAnuM kathana karyuM che. yathA- koI sAdhu koI paNa kAraNathI ekalA thaI gayA hoya, te unmatta banI gayA hoya, kyAreka yakSAdino upadrava hoya, kyAreka sAdhvIjI dvArA pratibodhita thaIne pravrajita thayA hoya, tevI koIpaNa paristhitimAM te sAdhune anya sAdhuno yoga na thAya tyAM sudhI sAdhvIjIo sAthe rAkhIne saMyamabhAvamAM sthira karI zake che. A rIte ApavAdika paristhitino yogya nirNaya karIne sAdhu-sAdhvIjI sAthe rahevuM te saMyama bhAvanI puSTi mATe ja che. Azrava saMvara prakAra :12 paMca AsavadArA paNNattA,taM jahA- micchattaM, aviraI, pamAo, kasAyA, go|i bhAvArtha :- AzravanA pAMca dvAra (kAraNa) che, te A pramANe che- (1) mithyAtva (2) avirati (3) pramAda (4) kaSAya (5) yoga.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAga sutra-2 13 paMca saMvaradArA paNNattA, taM jahA- sammattaM, viraI, apamAo, akasAittaM, agaNitta . bhAvArtha :- saMvaranA pAMca dvAra che, te A pramANe che- (1) samyakatva (2) virati (3) apramAda (4) akaSAya (5) ayoga. vivecana : Asava = Azrava. karmabaMdhanA kAraNo, jenA dvArA karmo Ave te Azrava. saMvara = karmabaMdhanA kAraNono virodha karavo, AvatA karmone aTakAvavA te saMvara. karmabaMdhanA pAMca kAraNo che ane tene rokavA rUpa saMvaranA paNa pAMca prakAra che. micchatta = viparIta tattvazraddhA. sanmatta = samyaka tattvazraddhA. vira = pApakarmano tyAga na karavo, vira = pApakarmano tyAga karavo. paHTo = Atmika anutsAha, yogya kAryamAM pravRtta na thavuM, ayogya kAryamAM pravRtta thavuM. sapanAo = Atmika utsAha, yogya kArya karavuM, vasAvA = AtmAno rAga-dveSAtmaka uttApa, asArU = rAga-dveSanI nivRtti. samabhAva, zAMti no = mana, vacana, kAyAno vyApAra. manoraM = manAdi yoga pravRttino nirodha. daMDanA prakAra :14 paMca daMDA paNNattA, taM jahA- aTThAdaMDe, aNaTThAdaMDe, hiMsAdaMDe, avAvaMDe, viThThI-viMriyAliyAvaMde ! bhAvArtha :- daMDanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) artha daMDa- prayojana vaza potA mATe athavA bIjA mATe jIva hiMsA thAya tevA kArya karavA (2) anartha daMDa- prayojana vinA jIvaghAta thAya tevA kArya karavA (3) hiMsA daMDa- A vyaktie mane mAryuM hatuM, mAre che ke mAraze tevA bhayathI hiMsAdi karavI (4) akasmAt daMDa- akasmAtu jIvahiMsA thavI, anyane mAravA jAya ane anya jIva marI jAya (5) daSTi viparyAsa daMDa- mitrane zatru samajIne vadha karavo. vivecana : jenA dvArA AtmA daMDAya te daMDa. sUtrakRtAMga sUtramAM bIjA zrutaskaMdhanA bIjA adhyayanamAM je tera kriyA batAvI che. temAMthI pAMca kriyAne ahIM daMDarUpe kahI che. paccIsa kriyAo - 15 paMca kiriyAo paNNattAo, taM jahA- AraMbhiyA, pAriggahiyA, mAyAvattiyA, apaccakkhANakiriyA, micchAdasaNavattiyA /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-pa: uddezaka - 2 [ 49] bhAvArtha:- pAMca prakAranI kriyAo che, te A pramANe che- (1) AraMbhikI kriyA (2) pArigrahika kriyA (3) mAyApratyayA kriyA (4) apratyAkhyAna kriyA (5) mithyAdarzanapratyayA kriyA. |16 micchAdiTThiyANaM NeraiyANaM paMca kiriyAo paNNattAo,taM jahA- AraMbhiyA, pAriggahiyA, mAyAvattiyA, apaccakkhANakiriyA, micchAdasaNavattiyA / evaM savvesiM NiraMtaraM jAvamicchaddiTThiyANaM vemANiyANaM, NavaraM-vigaliMdiyA micchaddiTThI Na bhaNNaMti / sesaM taheva / bhAvArtha :- mithyAdaSTi nArakIne pAMca kriyAo hoya che, te A pramANe che- (1) AraMbhikI kriyA (2) pArigrahika kriyA (3) mAyApratyayA kriyA (4) apratyAkhyAna kriyA (5) mithyAdarzanapratyayA kriyA. te rIte mithyAdaSTi vaimAniko sudhInA sarva daMDakomAM pAMca kriyA hoya che. kevala vikasendriyanA varNanamAM 'mithyAdaSTi' vizeSaNa vinA sAmAnya rIte vikasendriyamAM pAMca kriyA kahevI. zeSa sarvanuM kathana samAna jANavuM. |17 paMca kiriyAo paNNattAo, taM jahA- kAiyA, ahigaraNiyA, pAosiyA, pAritAvaNiyA, pANAivAyakiriyA / raiyANaM paMca evaM ceva / evaM NiraMtaraM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha :- pAMca prakAranI kriyAo che, te A pramANe che- (1) kAyikI kriyA (2) adhikaraNikI kriyA (3) prAaSikI kriyA (4) pAritApanikI kriyA (5) prANAtipAtikI kriyA. - narayikomAM A pAMca kriyA hoya che. te ja rIte vaimAniko sudhInA sarva daMDakomAM A pAMca kriyA hoya che. | 18 paMca kiriyAo paNNattAo, taM jahA- diTThiyA, puTThiyA, pADucciyA, sAmaMtovaNivAiyA, sAhatthiyA / evaM NeraiyANaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha:- pAMca prakAranI kriyAo che, te A pramANe che- (1) daSTijA kriyA (2) puSTijA kriyA (3) prAtIyakI kriyA (4) sAmantopanipAtikI kriyA (5) svastikI kriyA. nArakIthI vaimAnika sudhInA sarva daMDakomAM A pAMca kriyAo hoya che. 19 paMca kiriyAo paNNattAo, taM jahA- NesatthiyA, ANavaNiyA, veyAraNiyA, aNAbhogavattiyA, aNavakaMkhavattiyA / evaM jAva vemANiyANaM /
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ [50] zrI ThANAga satra-2 bhAvArtha - pAMca prakAranI kriyAo che, te A pramANe che- (1) naisRSTikI kriyA (2) AjJApanikI kriyA (3) vedAraNikI kriyA (4) anAbhogapratyayA kriyA (5) anavakAMkSapratyayA kriyA. nArakIthI vaimAnika sudhInA sarva daMDakomAM A pAMca kriyAo hoya che. 20 paMca kiriyAo paNNattAo, taM jahA- pejjavattiyA, dosavattiyA, paogakiriyA, samudANakiriyA, iriyAvahiyA / evaM maNussANa vi / sesANaM Natthi / bhAvArtha - pAMca prakAranI kriyAo che, te A pramANe che- (1) rAgapratyayA kriyA (2) dveSapratyayA kriyA (3) prayoga kriyA (4) sAmudANiyA kriyA (5) IryApathikI kriyA. A pAMceya kriyAo manuSyamAM ja hoya che. zeSa daMDakomAM hotI nathI. vivecana : prastuta sUtramAM pAMca-pAMcanA samUhathI paccIsa kriyAno ullekha che. bIjA sthAnanA bIjA uddezakamAM be-be kriyAnA bAra sUtro dvArA covIsa kriyAnuM varNana che. tyAM paNa A ja kriyAono nAmollekha che. navaraM vikasiMvi micchadilhI ja mati - vikasendriyamAM mithyAdaSTi vizeSaNa na kahevuM joIe. viniMditya- vikala=apUrNa che indriya jene, te vikasendriya che. A paribhASA anusAra jene pAMcathI nyUna indriya hoya tevA pAMca sthAvara, beindriya, teindriya ane caurendriya te ATha daMDakanA jIvo vikasendriya kahevAya che. prastutamAM vikasendriya zabdathI ATha daMDakanuM grahaNa karyuM che. temAM pAMca sthAvaranA jIvo ekAMta mithyAtvI che. keTalAka beindriyAdi jIvone aparyApta avasthAmAM sAsvAdana samyagadarzana hoya che paraMtu sAsvAdana samyagudarzana mithyAtvAbhimukha ja hovAthI te jIvone mithyAtvanI kriyA lAge che. A rIte pAMca sthAvara ane traNa vikasendriyamAM sarva jIvone mithyAtvajanya kriyA lAgatI hovAthI temAM mithyAdaSTi vizeSaNanI AvazyakatA rahetI nathI. mithyAtvI jIvone ja sutrokta pAMca kriyAo hoya che. - 16 daMDakanA jIvomAM samyaka ane mithyA te baMne daSTi hovAthI pAMca kriyAnuM kathana karavA mATe mithyAdaSTi vizeSaNa ApyuM che. mithyAdaSTi nAraka AdimAM pAMca kriyA hoya che ane samakitI nArakAdimAM pAMca kriyAo hotI nathI. cAra, traNa Adi kriyA hoya che paraMtu A pAMcamuM sthAna hovAthI teno prasaMga nathI samyagRSTino niSedha karavA mATe 16 daMDakamAM mithyASTi vizeSaNa lagADyuM che. parva mastAna vi, tenA 0i - sUtra-20mAM kathita rAgapratyayA, dveSapratyayA, prayoga kriyA, sAmudAnikI ane IryApathikI kriyA, A pAMca kriyA manuSyone ja hoya che. kAraNa ke te pAMca kriyAmAM IryApathikI kriyA vItarAgI manuSyone ja hoya che. anya daMDakanA jIvomAM IryApathika kriyA hotI nathI. zeSa cAra kriyAo ja hoya che. tethI sUtrakAre tenA patyi' zabda prayoga karIne zeSa daMDakomAM A pAMca kriyAno niSedha karyo che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka-2 [ 51 | samudAnaviriyA :- mana, vacana, kAyAnI pravRttine samudAnakriyA kahe che. paraMparAe teno artha A pramANe pracalita che- aneka manuSyo dvArA eka sAthe samAna pravRttinA AdhAre thatI samAna kriyA ane samAna baMdha. jema ke- sinemA, nATaka, TI.vI. vagere sAthe jotA samAna pApa pravRttinA kAraNe samAna pApa kriyA thAya che, tene sAmudAnika kriyA kahe che. kriyAno artha, kriyAnA prakAro ane tenuM vistRta varNana sthAna-ra, udde.-1, sUtra-ra thI 13 pramANe samajavuM. parijJAnA prakAra :21 paMcavihA pariNNA paNNattA, taM jahA- uvahipariNNA, uvassayapariNNA, kasAya- pariNNA, jogapariNNA, bhattapANapariNNA / bhAvArtha - parijJAnA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) upadhi parijJA (2) upAzraya parijJA (3) kaSAya parijJA (4) yoga parijJA (5) bhakta-pAna parijJA. vivecana : paUiM :- parijJA eTale jANavuM, jJAna. jJAnanuM phaLa virati che. eTale parijJAno artha tyAga paNa thAya che. parijJAnA svarUpa darzaka be bheda che- jJaparijJA ane pratyAkhyAna parijJA. 3vadi :- saMyama jIvananA nirvAha mATe Avazyaka rajoharaNa, vastra, pAtra vagere upakaraNone upadhi kahe che. vaksa - saMyama nirvAha mATe je sthAnano Azraya levAya tene upAzraya kahe che. A baMnene jJaparijJAthI jANI pratyAkhyAna parijJAthI tenI uparanA mamatvano tyAga karavo joIe. kaSAya vagerenA svarUpane jANI tenA pratyAkhyAna karavA, tene parijJA kahe che. AgamAdi vyavahAra:| 22 vava vavahAre FULajo, taM nahIM- Ane, sukha, AMT, dhAraNA, nI jahA se tattha Agame siyA, AgameNaM vavahAraM paTTavejjA / No se tattha Agame siyA jahA se tattha sue siyA, sueNaM vavahAraM paTThavejjA / No se tattha sue siyA jahA se tattha ANA siyA, ANAe vavahAraM paTTha- vejjA / No se tattha ANA siyA jahA se tattha dhAraNA siyA, dhAraNAe vavahAraM paTThavejjA / No se tattha dhAraNA siyA jahA se tattha jIe siyA, jIeNaM vavahAraM paTThavejjA /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 5 2 | zrI ThANAga satra-2 icceehiM paMcahiM vavahArehiM vavahAraM paTTavejjA- AgameNaM sueNaM ANAe dhAraNAe jIeNaM / jahA-jahA se tattha Agame sue ANA dhAraNA jIe tahA-tahA vavahAraM paTThavejjA / se kimAhu bhaMte ? AgamabaliyA samaNA NiggaMthA / icceyaM paMcavihaM vavahAraM jayA-jayA jahiM-jahiM tayA-tayA tahiM-tahiM aNissiovassiyaM sammaM vavaharamANe samaNe NiggaMthe ANAe ArAhae bhavai / bhAvArtha :- vyavahAranA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) Agama vyavahAra (2) zrata vyavahAra (3) AzA vyavahAra (4) dhAraNA vyavahAra (5) jIta vyavahAra 1.jyAM Agamahoya arthAt jyAM AgamathI vidhi-niSedhano bodha thAya tyAM AgamathI vyavahAranI prasthApanA karavI. 2. jyAM Agama na hoya, zruta hoya tyAM zrutathI vyavahAranI prasthApanA karavI. 3. jyAM zrata na hoya, AjJA hoya tyAM AjJAthI vyavahAranI prasthApanA karavI. 4. jyAM AjJA na hoya, dhAraNA hoya tyAM dhAraNAthI vyavahAranI prasthApanA karavI. 5. jyAM dhAraNA na hoya, jIta vyavahAra hoya tyAM jItathI vyavahAranI prasthApanA karavI. A rIte Agama, zrata, AjJA, dhAraNA ane jIta, A pAMce vyavahArathI vyavahAranI prasthApanA karavI joIe. Agama, zrata, AjJA, dhAraNA ane jIta vyavahAramAM jyAM je hoya tyAM tenAthI vyavahAranI prasthApanA karavI. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che arthAt ema zA mATe kahyuM che ke pahelA Agama vyavahAra ane tyAra pachI aMte jIta vyavahAra hoya che.? uttara- he gautama ! zramaNonA vyavahAromAM AgamanI ja pradhAnatA hoya che A pAMca prakAranA vyavahAramAM jyAre jyAM, je viSayamAM je vyavahAra ucita hoya tyAre, tyAM, te anizritopazrita eTale madhyastha bhAvathI yathAkrame samyagu vyavahAra karanArA zramaNa nigraMtho bhagavAnanI AjJAnA ArAdhaka thAya che. vivecana : vyavahAra :- sAdhu jIvananI AcAra saMhitA, sAdhunA kartavya, akartavya, pravRtti, nivRttinA nirNayone vyavahAra kahe che. vyavahAranuM AcaraNa karanAra vyakti paNa kArya-kAraNanA abhedanI apekSAe vyavahAra kahevAya che. sAdhu jIvanamAM pAMca prakAranA vyavahAranA AdhAre prAyazcittano vyavahAra thAya che.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5 : uddezaka - 2 53 (1) Agama vyavahAra :- kevaLajJAnI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI, caudapUrvI, dazapUrvI ke navapUrvI vagere viziSTa jJAnInA vyavahArane, nirNayane Agama vyavahAra kahe che. (2) zruta vyavahAra :- navapUrvathI nyUna jJAnavALA bahuzrutonA zAstrAdhArathI karAtA vyavahArane, nirNayane zruta vyavahAra kahe che. (3) AzA vyavahAra :- gItArtha sAdhunI AjJA pramANe prAyazcittAdi vyavahAra thAya tene AzA vyavahAra kahe che. (4) dhAraNA vyavahAra H- guru paraMparAthI prAyazcittanA vidhAnonI dhAraNA karI hoya ane tenA AdhAre je vyavahAra thAya tene dhAraNA vyavahAra kahe che. (5) jIta vyavahAra H-- je viSayamAM AgamAdi pUrvokta cAra vyavahAra upalabdha na hoya tyAre paraMparAthI je vyavahAra thAya tene jIta vyavahAra kahe che. A pAMce prakAranA vyavahAramAM Agama vyavahAranI ja pradhAnatA hoya che. temAM paNa kramazaH kevaLa jJAnI, mana:paryavajJAnI AdinI pradhAnatA hoya che. Agama vyavahArInI anupasthitimAM zruta vyavahArI AdinI kramazaH pradhAnatA samajavI joIe. vartamAne Agama vyavahArI puruSo nathI. zeSa cAra prakAranA vyavahArathI prAyazcittAdinuM kathana ane tattva nirNaya Adi thAya che. A sUtronuM tAtparya e che ke prAyazcitta kAryamAM ke koI vastutattvanA nirNaya karavAmAM prAthamikatA AgamajJAnInA nirNayane ApavI joIe. AgamajJAnI vyakti na hoya tyAre zrutajJAnI AdinA kramathI, te pachI pachInA jJAnIne prAthamikatA ApavI joIe ane tadnusAra nirNaya karavo joIe. pAMca prakAranA vyavahAranA vistRta vivecana mATe mATe juo-- zrI vyavahAra sUtra ane zrI bhagavatI sUtra- zataka-8, udde.-8. IndriyaviSayonI jAgRti, suSupti : 23 saMjayamaNussANaM suttANaM paMca jAgarA paNNattA, taM jahA- saddA rUvA, gaMdhA, rasA AlA | bhAvArtha :- sUtelA saMyata manuSyonA pAMca viSayo jAgRta hoya che, te A pramANe che- (1) zabda (2) rUpa (3) gaMdha (4) rasa (5) sparza. 24 saMjayamaNussANaM jAgarANaM paMca suttA paNNattA, taM jahA - saddA jAva phAsA / bhAvArtha :- jAgRta saMsthata manuSyonA pAMca viSayo supta hoya che, te A pramANe che- zabda yAvat sparza. =
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 zrI ThANAMga sUtra-2 taM 25 asaMjayamaNussANaM suttANaM vA jAgarANaM vA paMca jAgarA paNNattA, jahA- saddA jAva phAsA bhAvArtha :- supta ke jAgRta asaMyata manuSyonA pAMca viSayo jAgRta hoya che, te A pramANe che- zabda yAvat sparza. vivecana : prastuta sUtramAM supta, jAgRta saMyamI ane supta-jAgRta asaMyamInA indriya viSayanuM nirUpaNa che. supta saMyamI H-- je saMyamI sAdhakanI sAdhanA sUI jAya che, pramAdamAM poDhI jAya che, tenI indriyo zabdAdi viSayamAM pravRtti kare che. supta saMyatamAM pramAdano sadbhAva hovAthI zabdAdi viSayo karmabaMdhanA kAraNa bane che, tethI tenA viSayone jAgRta kahyA che. jAgRta saMyamI :- je saMyamI sAdhakanI sAdhanA jAgRta che te jAgRta saMyata apramAdI hoya che. pramAdanA abhAvanA kAraNe zabdAdi viSayo tenA mATe karmabaMdhanuM kAraNa banatA nathI, tethI tenA viSayone supta kahyA che. supta-jAgRta asaMyamI :- asaMyamI manuSya jAgRta hoya ke suSupta hoya, tenI baMne avasthAmAM pramAdano sadbhAva hovAthI tenA zabdAdi viSayo karmabaMdhanuM kAraNa bane che. pramAdanA kAraNe tene karmabaMdha thato ja rahe che mATe tenA viSayone jAgRta kahyA che. Azrava saMvaranAM kAraNo : 26 paMcahi ThANehiM jIvA rayaM Aijjati, taM jahA - pANAivAeNaM, musAvAeNaM, alimbAvALeLa, mehuLeLa, paziheLa / bhAvArtha :- pAMca kAraNe jIva karmarajane grahaNa kare che, te A pramANe che- (1) prANAtipAtathI (2) mRSAvAdathI (3) adattAdAnathI (4) maithunasevanathI (pa) parigrahathI. 27 paMcahi ThANehiM jIvA rayaM vamaMti, taM jahA- pANAivAyaveramaNeNaM, musAvAyaveramaNeNaM, adiNNAdANaveramaNeNaM, mehuNaveramaNeNaM, pariggahaveramaNeNaM / bhAvArtha :- pAMca kAraNe jIva karmarajanuM vamana kare che, te A pramANe che- (1) prANAtipAta viramaNathI (2) mRSAvAda viramaNathI (3) adattAdAna viramaNathI (4) maithuna viramaNathI (5) parigraha viramaNathI. vivecana : prANAtipAtathI parigraha paryaMtanA pAMce pApo jIvane karmabaMdha karAvavAmAM kAraNabhUta che, te Asava
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka-2 [ pa pa ] rUpa che. tethI karmarajanA grahaNamAM nimitta bane che. prANAtipAta viramaNathI parigraha viramaNa parvatanA bhAvo saMvararUpa hovAthI karmakSayamAM kAraNabhUta che. pAMcamI bhikSupratimAnI dattio:28 paMcamAsiyaM NaM bhikkhupaDima paDivaNNassa aNagArassa kappaMti paMca dattIo bhoyaNassa paDigAhettae, paMca pANagassa / bhAvArtha:- pAMca mAsanI bhikSu pratimA dhAraNa karanAra aNagArane pAMca datti bhojananI ane pAMca datti pANInI grahaNa karavI kahyuM che.(paDimAnuM vizeSa varNana dazAzruta skaMdhasUtra pramANe jANavuM.) cAritranI ghAta ane vizodhiH| 29 paMcavihe uvaghAe paNNatte, taM jahA- uggamovaghAe, uppAyaNovaghAe, e saNova- ghAe parikammovaghAe, pariharaNovaghAe / bhAvArtha :- upaghAta(azuddhi-doSa) pAMca prakAranA che, te A pramANe che- (1) uddagama upaghAtaAdhAkarmAdi udgama doSothI thatI cAritranI ghAta. (2) utpAdanopaghAta- utpAdana doSothI thatI cAritranI ghAta. (3) eSaNopaghAta- zaMkita Adi eSaNAnA doSothI thatI cAritranI ghAta. (4) parikarmopaghAta vastra, pAtrAdine svaccha ane suMdara banAvavA nimitte thatI cAritranI ghAta. (5) pariharaNopaghAta- akalpanIya upakaraNonA upabhogathI thatI cAritranI ghAta. 30 paMcavihA visohI paNNattA, taM jahA- uggamavisohI, uppAyaNavisohI, esaNavisohI, parikammavisohI, pariharaNavisohI / bhAvArtha :- vizodhinA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) udgama vizodhi- AdhAkarmAdi ugamajanita doSonI vizuddhi. (2) utpAdana vizodhi- utpAdanajanita doSonI vizuddhi. (3) eSaNA vizodhi- zaMkita Adi eSaNAjanita doSonI vizuddhi. (4) parikarma vizodhi- vastra, pAtrAdi parikarmajanita doSonI vizuddhi. (5) pariharaNa vizodhi- akalpanIya upakaraNonA upabhogajanita doSonI vizuddhi. vivecana : prastuta sUtramAM AhAra saMbaMdhI doSo ane tenI vizodhinuM kathana che. 3vayA = doSa. dUSita AhAra grahaNa karavAthI cAritramAM doSa lAge che. tenA dvArA cAritranI ghAta thAya che mATe tene upaghAta kahe che. doSa
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 6 zrI ThANAga sUtra-2 rahita AhAra grahaNa karavAne athavA prAyazcitta dvArA cAritrane zuddha karavAmAM Ave tene virohI kahe che. sthAna-3, udde.-4, sUtra-7mAM traNa prakAranA upaghAta ane traNa prakAranI vizodhinuM kathana che. ahIM pAMcamAM sthAnamAM pUrvokta traNamAM parikarma ane pariharaNane umerIne pAMca prakAranA upaghAta ane vizodhinuM kathana che. parizna :- parikarma. pAtrane suMdara ane suzobhita karavA, jarUriyAta vinA vastrane nAnA moTA karavA. vizeSa kArIgarI pUrvaka silAI karavI. thIMgaDA devA, nivAsasthAnanuM samArakAma, raMgakAma karAvavuM, vagere kriyA karavI te. pariharaNa :- akalpanIya upadhi, upakaraNa grahaNa karavA. durlabha-sulabha bodhinAM kAraNo - 31 paMcahiM ThANehiM jIvA dullahabohiyattae kammaM pakareMti, taM jahA- arahatANaM avaNNaM vayamANe, arahaMtapaNNattassa dhammassa avaNNaM vayamANe, AyariyauvajjhAyANaM avaNNaM vayamANe, cAuvaNNassa saMghassa avaNNaM vayamANe, vivakka-tava-baMbhacerANaM devANaM avaNNaM vayamANe / bhAvArtha:- pAMca kAraNe jIva durlabhabodhi bane tevA mohanIya Adi karma upArjana kare che, te A pramANe che- (1) arihaMta bhagavaMta(tIrthaMkara prabhu)nA avarNavAda kare, (ra) tIrthakara prarUpita dharmanA avarNavAda kare, (3) AcArya-upAdhyAyanA avarNavAda kare, (4) caturvigha saMghanA avarNavAda kare, (5) tapa ane brahmacaryanA paripAka rUpe divya gati pAmelA devonA avarNavAda kare. |32 paMcahiM ThANehiM jIvA sulahabohiyattAe kammaM pakareMti,taM jahA- arahatANaM vaNNaM vayamANe, arahatapaNNattassa dhammassa vaNNaM vayamANe, AyariyauvajjhAyANaM vaNNaM vayamANe, cAuvaNNassa saMghassa vaNNaM vayamANe vivakka-tava-baMbhacerANaM devANaM vaNNaM vayamANe / bhAvArtha :- pAMca kAraNe jIva sulabhabodhi bane, tevA karma upArjana kare che, te A pramANe che- (1) tIrthakara prabhunA guNagAna kare, (2) tIrthakara prarUpita dharmanA guNagAna kare, (3) AcArya-upAdhyAyanA guNagAna kare, (4) caturvidha saMghanA guNagAna kare, (5) tapa ane brahmacaryanA vipAka rUpe divyagatine pAmelA devanA guNagAna kare. vivecana : arihaMta, dharma vagerenA avarNavAdathI jIva mithyAtva mohanIya karmano baMdha kare che, mithyAtvane
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5 : uddezaka - 2 57 gADha banAve che, durlabha bodhitvane prApta thAya che. durlabhabodhi- zuddhadharmanI samajaNa, dharmaruci, dharma zraddhAne "bodhi" kahe che, tenI aprApti te durlabhabodhi. mithyAtva mohanIyanA udaye jainadharmanI prApti, ruci ane zraddhA thatI nathI arthAt sAcA dharmanI samajaNa prApta thatI nathI. avaLva :- avarNa eTale azlAghA, niMdA, avajJAyukta vacana bolavA ke avajJA karavI; koInA avaguNa pragaTa karavA, tene avarNavAda kahe che ane vaLa = varNa eTale zlAghA, prazaMsA karavI, guNagAna gAvA, bahumAnapUrvakanA vacano bolavA. pratisaMlInatA-apratisaMlInatA : | 33 paMca paDisaMlINA paNNattA, taM jahA- soiMdiyapaDisaMlINe, cakkhidiyapaDisaMlINe, ghANiMdiyapaDisaMlINe, jibbhidiyapaDisaMlINe, phAsiMdiyapaDilI / bhAvArtha :- pratisaMlInatA(indriya viSayano nigraha karanAranA) pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) zrotendriya pratisaMlIna- zubha, azubha zabdamAM rAgadveSa na karanArA. (2) cakSurindriya pratisaMlIna- zubha, azubha rUpamAM rAgadveSa na karanArA. (3) ghrANendriya pratisaMlIna- zubha, azubha gaMdhamAM rAgadveSa na karanArA. (4) jihendriya pratisaMlIna- zubha, azubha rasamAM rAgadveSa na karanArA. (5) sparzendriya pratisaMlIna- zubha, azubha sparzamAM rAgadveSa na karanArA. | 34 paMca apaDisaMlINA paNNattA, taM jahA- soiMdiya apaDisaMlINe, cakkhidiya apaDisaMlINe, ghANidiya apaDisaMlINe, jibbhidiya- apaDisaMlINe, phAsiMdiya apaDi- saMlINe / bhAvArtha :- apratisaMlIna-indriya viSayano nigraha na karanAranA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) zrotendriya apratisaMlIna- zubha, azubha zabdamAM rAgadveSa karanArA. (2) cakSurindriya apratisaMlIna- zubha, azubha rUpamAM rAgadveSa karanArA. (3) ghrANendriya apratisaMlIna- zubha, azubha gaMdhamAM rAgadveSa karanArA. (4) rasanendriya apratisaMlIna- zubha, azubha rasamAM rAgadveSa karanArA. (5) sparzendriya apratisaMlIna- zubha, azubha sparzamAM rAgadveSa karanArA. vivecana : pakisatILA :- viSayo tarapha jatI indriyone pAchIvALI AtmAmAM sthApita karavI, prApta viSayamAM rAgadveSa na karavo, tene pratisaMlInatA kahe che. te bAhyatapano chaThTho prakAra che. pratisaMlInatAnA cAra prakAra che. indriya pratisaMlInatA, kaSAya pratisaMlInatA, yogapratisaMlInatA, vivakta zayanAsana pratisaMlInatA. prastutamAM indriya pratisaMlInatAnA pAMca prakArano ullekha che.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAga satra-2 saMvara-asaMvaranA prakAra :|35 paMcavihe saMvare paNNatte, taM jahA- soiMdiyasaMvare jAva phAsiMdiyasaMvare / bhAvArtha - saMvaranA pAMca prakAra che, te A pramANe che- zrotendriya saMvara yAvata sparzendriya saMvara. 36 paMcavihe asaMvare paNNatte, taM jahA- soiMdiyaasaMvare jAva wAliviya-saMvare ! bhAvArtha :- asaMvaranA pAMca prakAra che, te A pramANe che- zrotendriya asaMvara yAvat sparzendriya asaMvara. vivecana : prastuta sUtromAM pAMca indriyanA saMvara-asaMvaranuM kathana che. saMvara = rokavuM, aTakAvavuM. indriyone viSayamAM jatI rokavI ke te viSayabhoganA pratyAkhyAna karavA, te indriya saMvara che. saMvara karavAthI karmano Azrava aTake che. indriyonA viSayomAM lIna rahevAthI ane temAM rAgadveSa karavAthI karma baMdha thAya che mATe te asaMvararUpa che. sthAna-6, sUtra-14,15mAM pAMca indriya ane mana sahita cha prakAranA saMvara, asaMvaranuM sthAna-8, sUtra-14,15 mAM pAMca indriya ane traNeyoga sahita ATha prakAranA saMvara-asaMvaranuM kathana che. cAritranA pAMca prakAra :37 paMcavihe saMjame paNNatte, taM jahA- sAmAiyasaMjame, chedovaTThAvaNiyasaMjame, parihAravisuddhiyasaMjame, suhamasaMparAyasaMjame, ahakkhAyacarittasaMjame / bhAvArtha :- saMyamanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) sAmAyika saMyama- sarva sAvadha kAryono parityAga karavo (2) chedopasthApanIya saMyama- paMcamahAvratonuM punaH AropaNa karavuM, vaDI dIkSA devAmAM Ave te. (3) parihAravizuddhika saMyama- tapasyA vizeSanI sAdhanA karavI (4) sUma saMparAya saMyamadazamA guNasthAnano saMyama (5) yathAkhyAta cAritra saMyama- 11mA guNasthAnathI caudamA guNasthAnavartI vItarAgI jIvono vItarAga saMyama. vivecana : saMyama :- indriyAdinuM saMyamana-nigraha te saMyama. temaja aDhAra pApono tyAga, pApathI aTakI javuM, alaga thaI javuM, tene saMyama kahe che. pAMca prakAranA saMyamanuM varNana A pramANe che
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5 : uddezaka -2 50 (1) sAmAyika saMyama :- samaH = rAgadveSa rahitanI, ayaH = gamana-pravRtti. rAgadveSa rahita banI je pravRtti thAya te ane sarva sAvadha-pApakArI kAryono tyAga te sAmAyika che. prathama ane aMtima tIrthaMkaranA samayamAM dIkSA samaye sAmAyika saMyama ApavAmAM Ave che. tatpazcAt chedopasthApanIya saMyama ApavAmAM Ave che. madhyanA bAvIsa tIrthaMkaranA samayamAM saMyama grahaNa samaye ja yAvajIvana mATe sAmAyika cAritra apAya che. (2) chedopasthApanIya saMyama H je saMyamamAM pUrva paryAyano cheda karI, mahAvratanuM AropaNa karavAmAM Ave, tene chedopasthApanIya saMyama kahe che. vaDI dIkSAmAM mahAvratono svIkAra karAya che tene ane koI moTA doSanuM sevana kare tyAre pUrva dIkSA paryAyano cheda karI punaH mahAvrata ApavAmAM Ave che tene, chedopasthApanIya saMyama kahe che. (3) parihAra vizuddha saMyama :- tapa vizeSa dvArA vizuddha evA saMyamane parihAra vizuddha saMyama kahe che. aDhAra mahinA paryaMta nava sAdhu A saMyamanuM pAlana kare che. temAM cha mahinA cAra sAdhu tapa kare te pArihArika nirvizamAna kahevAya, cAra sAdhu sevA kare te anupArihArika nirviSTakAyika kahevAya che ane eka vAcanAcArya bane che. tatpazcAt cha mahinA tapa karatAM hoya te sevA kare, sevA karanAra tapa kare ane eka vAcanAcArya rahe che. pachI cha mahinA vAcanAcArya tapa kare, zeSa sAdhu sevA kare ane eka vAcanAcArya bane. A rIte 18 mahinAno eka kalpa pUrNa thAya pachI te sAdhuo gacchamAM AvI jAya athavA jIvanaparyaMta te ja rIte kramapUrvaka tapa sAdhanA karatA rahe che. (4) sUkSma saMparAya saMyama :- sUkSma lobha ja mAtra udayamAM hoya tevA dasamA guNasthAnavartI jIvonuM cAritra, sUkSma saMparAya saMyama kahevAya che. (5) yathAkhyAta saMyama :- kaSAya rahita vItarAgInuM cAritra, yathAkhyAta saMyama kahevAya che. pAMca prakAranA saMyamanuM vistRta vivecana zrI bhagavatI sUtra zataka-25mAM che. AraMbha-anAraMbhajanita saMyama-asaMyama : 38 egiMdiyA NaM jIvA asamAraMbhamANassa paMcavihe saMjame kajjai, taM jahApuDhavikAiyasaMjame, AukAiyasaMjame, teDakAiyasaMjame, vAukAiyasaMjame, vaNassai- kAiyasaMjame / bhAvArtha :- ekendriya jIvono AraMbha, samAraMbha na karanArAne pAMca prakAre saMyama thAya che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAyika saMyama (2) aplAyika saMyama (3) tejaskAyika saMyama (4) vAyukAyika saMyama (5) vanaspatikAyika saMyama. 39 egiMdiyA NaM jIvA samArabhamANassa paMcavihe asaMjame kajjai, taM jahA
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 60 ] zrI ThANAga satra-2 puDhavikAiyaasaMjame jAva vaNassaikAiyaasaMjame / bhAvArtha - ekendriya jIvono AraMbha karanArane pAMca prakArano asaMyama thAya che, te A pramANe che(1) pRthvIkAyika asaMyama yAvat vanaspatikAyika asaMyama. 40 paMciMdiyA NaM jIvA asamArabhamANassa paMcavihe saMjame kajjai, taM jahAsoiMdiyasaMjame jAva phAsiMdiyasaMjame / bhAvArtha:- paMcendriya jIvono AraMbha-samAraMbha na karanArAne pAMca prakAre saMyama thAya che, te A pramANe che- zrotendriya saMyama yAvat sparzendriya saMyama. (kAraNa ke te pAMca indriyono vyAghAta karatA nathI.) 41 paMciMdiyA NaM jIvA samAraMbhamANassa paMcavihe asaMjame kajjai, taM jahA- soiMdiya-asaMjame jAva phAsiMdiya-asaMjame / bhAvArtha :- paMcendriya jIvono ghAta karanArAne pAMca prakAre asaMyama thAya che, te A pramANe chezroteMdriya asaMyama yAvata sparzendriya asaMyama. 42 savvapANabhUyajIvasattANaM asamArabhamANassa paMcavihe saMjame kajjai, taM jahA- egiMdiyasaMjame jAva paMciMdiyasaMjame / bhAvArtha :- sarva prANa, bhUta, jIva ane sattvonI ghAta na karanArane pAMca prakAre saMyama thAya che, te A pramANe che- ekendriya saMyama yAvat paMcendriya saMyama. |43 savvapANabhUyajIvasattANaM samArabhamANassa paMcavihe asaMjame kajjai, taM jahA- egidiya-asaMjame jAva paMciMdiya-asaMjame / bhAvArtha :- sarva prANa, bhUta, jIva ane sattvanI ghAta karanArane pAMca prakAre asaMyama thAya che, te A pramANe che- ekendriya asaMyama yAvatu paMcendriya asaMyama. vivecana : prastuta sUtramAM samAraMbha pada dvArA AraMbhanuM sUcana che athavA madhyamapadanA grahaNa dvArA Adi pada saMraMbha ane aMtimapada AraMbhanuM paNa grahaNa thaI jAya che. saMraMbha- saMkalpa, samAraMbha- pUrva prayatna, AraMbha = pRthvIkAyAdi jIvonI ghAta karavI. ahIM traNa sUtra dvArA ekendriyamAM pAMca sthAvaranI apekSAe, paMcendriyamAM pAMca indriyonI
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka-2 [ 61] apekSAe ane prANI-bhUtaAdi dvArA ekendriyathI paMcendriya paryaMtanA pAMca jAtinA jIvonI apekSAe, ema traNa prakAre pAMca-pAMca saMyama-asaMyamanuM kathana che. ekendriya jIvanI ghAta na kare to pRthvI Adi pAMca ekendriya jIva saMbaMdhI saMyama thAya che ane paMcendriya jIvanI ghAta na kare to zrotendriya vagere pAMca IndriyarUpa prANono vyAghAta (nAza) na thAya, tethI te pAMca prakArano saMyama kahevAya che. sUtrakAre A traNa sUtra dvArA 17 prakAranA saMyamamAMthI daza prakAranA saMyamanuM kathana karyuM che. agragIja Adi vanaspatiH44 paMcavihA taNavaNassaikAiyA paNNattA, taM jahA- aggabIyA, mUlabIyA, porabIyA, khaMdhabIyA, bIyarUhA / bhAvArtha :- taNa vanaspatikAyika jIvanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) ajhabIja (2) mUlabIja (3) parvabIja (4) skaMdhabIja (5) bIjaha. vivecana : prastuta sUtramAM tRNa vanaspatinA pAMca prakAra darzAvyA che. sthAna-4, udde-1, sUtra-15mAM cAra prakAra; sthAna-6, sUtra-11mAM cha prakAra; sthAna- AThamAM ATha prakAra ane sthAna-dazamAM tRNavanaspatinA dazaprakAra darzAvyA che. ahIM tRNa vanaspatithI mAtra tRNa (ghAsa) grahaNa na karatAM sarva bAdara vanaspatinuM grahaNa thAya che. uparokta sthAna-4,5 ane 6mAM bIjarUpa ke UgavAnI apekSAe bheda darzAvyA che ane sthAna-8, sUtra-35 ane sthAna-10, sUtra-147mAM vibhAganI apekSAe bheda darzAvyA che. paMcAcAra : 45 paMcavihe AyAre paNNatte, taM jahA- NANAyAre, dasaNAyAre, carittAyAre, tavAyAre, vIriyAyAre / bhAvArtha:- AcAranA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) jJAnAcAra (2) darzanAcAra (3) cAritrAcAra (4) tapAcAra (5) vIryAcAra. vivecana : Avore = AcAra. AcAra zabdanA traNa artha che- AcaraNa, vyavahAra, Asevana. AcAra manuSyano kriyAtmaka pakSa che. prastuta sUtramAM jJAna, darzana, cAritranA kriyAtmaka pakSano nirdeza che.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2 | zrI ThANAga sUtra-2 nANAyAre:- zrutajJAnanI prApti mATe AgamonuM adhyayana jJAnanA cauda aticAra rahita paNe karavuM, te jJAnAcAra. kAla, vinaya vagere jJAnanA ATha AcAra che. vala/yAre - zaMkAdi ATha doSo TALIne zuddha samyakatvanI ArAdhanA karavI te darzanAcAra che. carittAvAra :- samiti, gupti Adi dvArA samyaphacAritranI ArAdhanA karavI te cAritrAcAra che. tavAyare - anazana Adi bAra prakAranA tapanI ArAdhanA karavI te tapAcAra che. variyAre - A cAre prakAranA AcAranuM daDhatApUrvaka pAlana karavA potAnI zaktino vyApAra, te vIryAcAra che. vIryAcAra eTale zaktine kAme lagADavI, zaktino upayoga karavo. AcAra prakalpaH prAyazcitta vidhAna :46 paMcavihe AyArapakappe paNNatte, taM jahA- mAsie ugghAie, mAsie aNugghAie caumAsie ugghAie, caumAsie aNugghAie, ArovaNA / bhAvArtha:- AcAra prakalpa(nizItha sUtrokta prAyazcitta vidhAna)nA pAMca prakAra che, te A pramANe che(1) laghumAsika prAyazcitta (2) gurumAsika prAyazcitta (3) laghu caumAsI prAyazcitta (4) guru caumAsI prAyazcitta (5) prAyazcittane Aropita karavuM. vivecana : prastuta sUtromAM prAyazcittanA bheda-prabhedanuM kathana che. AcAra prakalpa- nizItha sutra kathita laghu-guru mAsika Adi pAMca prakAranA prAyazcittane AcAra prakalpa kahe che. 3yArUpa eTale laghu ane madhudhArUpa no artha che guru. AropaNAnA prakAra :47 ArovaNA paMcavihA paNNattA, taM jahA- paTThaviyA, ThaviyA, kasiNA, masaLa, dADadaDA ! bhAvArtha :- AropaNAnA pAMca prakAra che yathA- (1) prasthApita prAyazcittagata koI eka tapano prAraMbha karavo. (2) sthApita- prAyazcitta prApta tapa hamaNAM na karavuM. (3) kusnA- anugraha rahita paripUrNa prAyazcitta karAvavuM. (4) akasmA- anugraha yukta alpa(ochuM) prAyazcitta karAvavuM (5) hADahaDA- prApta prAyazcitta te ja vakhate ke te ja divase karAvavuM.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 5 : deza -2 | 3 jaMbUDhIpanA vakSaskAra parvato:48 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthime NaM sIyAe mahANaie uttare NaM paMca vakkhArapavvayA paNNattA, taM jahA- mAlavaMte cittakUDe, pamhakUDe, NaliNakUDe, egasele / bhAvArtha:- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA pUrvabhAgamAM sItA mahAnadInI uttara dizAmAM pAMca vakSas2 parvata che,te mA prabhArI cha- (1) mAlyavAna(gata parvata) (2) citrakUTa (3) 5bhaTa (4) nasinaTa (5) zaila. 49 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa purathime NaM sIyAe mahANaIe dAhiNe NaM paMca vakkhArapavvayA paNNattA, taM jahA- tikUDe, vesamaNakUDe, aMjaNe, mAyaMjaNe, somaNase / bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA pUrva bhAgamAM sItA mahAnadInI dakSiNa dizAmAM pAMya kSAra parvata cha, te yA pramANa cha- (1) trikUTa (2) vaizramAkUTa (3) maMthana (4) bhAtaixna (5) somanasa ( gata parvata). 50 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM sIoyAe mahANaIe dAhiNe NaM paMca vakkhArapavvayA paNNattA, taM jahA- vijjuppabhe, aMkAvaI, pamhAvaI, AsIvise, suhAvahe / bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA pazcima bhAgamAM sIsodA mahAnadInI dakSiNa hizAma pAMya kSAra parvata cha,temApramANe cha- (1) vidyutprama(gata parvata) (2) avatI (3) 5mAvatI (4) AzIviSa (5) supAvaDa. 51 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM sIoyAe mahANaIe uttare NaM paMca vakkhArapavvayA paNNattA, taM jahA- caMdapavvae, sUrapavvae, NAgapavvae, devapavvae gaMdhamAdaNe / bhAvArtha:- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA pazcima bhAgamAM sIsodA mahAnadInI uttara dizAmAM pAMya 112712 parvata cha, te // pramANe cha- (1) yaMdra parvata (2) sUrya parvata (3) n| parvata (4) heva parvata (5) gaMdhamAhana(gata parvata). viveyana : prastuta cAra sUtromAM 20 vakSaskAra parvatanuM kathana che. temAM gaMdhamAdana ane mAlyavAna gajadaMta
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 | zrI ThANAga sUtra-2 parvata uttarakurukSetranI ane somanasa ane vidyu--bha gajadaMtA parvata devakurukSetranI maryAdA kare che. zeSa 16 vakSaskAra parvato mahAvideha kSetranI vijayonI maryAdA kare che. devaku uttarakurunA mahAdraho:52 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM devakurAe kurAe paMca mahaddahA paNNattA, taM jahA- Nisahadahe, devakurudahe, sUradahe, sulasadahe, vijjuppabhadahe / bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA dakSiNa bhAgamAM devakuru nAmaka kurukSetramAM pAMca mahAdraha che, te A pramANe che- (1) niSadha draha (2) devakuru draha (3) sUrya draha (4) tulasa draha (5) vidhubha draha. 53 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttare NaM uttarakurAe kurAe paMca mahAdahA paNNattA, taM jahA- NIlavaMtadahe, uttarakurudahe, caMdadahe, erAvaNadahe, mAlavaMtadahe / bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA uttara bhAgamAM uttarakuru nAmanA kurukSetramAM pAMca mahAdraha che, te A pramANe che- (1) nIlavaMta draha (2) uttarakuru draha (3) candra draha (4) airAvaNa draha (5) mAlyavaMta draha. vakSaskAra parvatanuM pramANa:54 savvevi NaM vakkhArapavvayA sIyA-sIoyAo mahANaIo maMdaraM vA pavvayaMteNa paMca joyaNasayAI uDDhe uccatteNaM, paMcagAusayAI uvveheNaM / bhAvArtha :- sarva vakSaskAra parvata sIsodA ane sItA nadInI pAse ane maMdara parvatanI pAse pAMca so yojana UMcA ane pAMcaso gAu UMDA che. vivecana : mahAvidehakSetramAM vijayanI maryAdA karatA soLa vakSaskAra parvato che. te uttara, dakSiNa lAMbA ane pUrva pazcima pahoLA che. te parvato sItA-sItodA nadI samIpe 500 yojana UMcA ane 500 gAu(12pa yojana) UMDA che ane nIlavaMta tathA niSadha parvata pAse te 400 yojana UMcA che. pAMcamuM sthAna hovAthI ahIM 500 yojana UMcAInuM ja kathana che. cAra gajadaMtA parvata paNa vakSaskAraparvata che te meruparvata pAse 500 yojana UMcA che, mATe tenuM paNa ahIM kathana che. A rIte sItA nadI pAse ATha ane sItAdA nadI pAse ATha tathA meru pAse cAra ema kula 20 parvatanA pAMcaso yojana hovAnuM kathana prastuta sUtramAM che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5 : uddezaka-2 dhAtakIkhaMDa-puSkaravaranA parvatAdi : 55 dhAyaisaMDe dIve puratthimaddhe NaM maMdarassa pavvayassa puratthime NaM sIyAe mahANaIe uttare NaM paMca vakkhArapavvayA paNNattA, taM jahA- mAlavaMte, evaM jahA jaMbuddIve tahA jAva pukkharavaradIvaDDuM paccatthimaddhe vakkhArapavvayA dahA ya uccattaM bhANiyavvaM / 65 bhAvArtha :- dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdhamAM maMdara parvatanI pUrvamAM tathA sItA mahAnadInI uttaramAM pAMca vakSaskAra parvata che, te A pramANe- (1) mAlyavAn (2) citrakUTa (3) paznakUTa (4) nalinakUTa (5) eka zaila. te rIte dhAtakIkhaMDa dvIpanA pazcimArdhamAM tathA ardhapuSkaravara dvIpanA pUrvArdha ane pazcimArdhamAM paNa jaMbudrIpanI jema pAMca-pAMca vakSaskAra parvata, draha ane vakSaskAra parvatonI UMcAI-UMDAI kahevI joIe. samayakSetramAM paMca saMkhyaka sthAno : 56 samayakkhette NaM paMca bharahAI, paMca eravayAiM, evaM jahA cauTThANe biIyauddese tahA etthavi bhANiyavvaM jAva paMca maMdarA paMca maMdaracUliyAo, vara- usuyArA khasthi / -: bhAvArtha:- samayakSetra(aDhI dvIpa)mAM pAMca bharata, pAMca airavata kSetra che. cothA sthAnamAM bIjA uddezAmAM jema varNana karyuM che, tema ahIM paNa jANavuM. yAvat samayakSetramAM pAMca maMdara, pAMca maMdara cUlikA che. vizeSatA e ke ahIM IyukAra parvatanuM kathana nathI.(kAraNa ke te parvata samayakSetramAM cAra hoya che, pAMca nathI hotA. mATe pAMcamA sthAnamAM tenuM kathana thatuM nathI) RRSabhadeva AdinI avagAhanA : 57 usame NaM arahA kosalie paMca dhaNusayAI uDDuM uccatteNaM hotthA / kauzalika- kuzaLa dezamAM utpanna tIrthaMkara atyaMta RRSabhadevanI pAMcaso dhanuSyanI UMcAI bhAvArtha hatI. 58 bharahe NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI paMca dhaNusayAI uDDuM uccatteNaM hotthA / bhAvArtha :- cAturaMta cakravartI bharata rAjAnI pAMcaso dhanuSanI UMcAI hatI. 59 bAhubalI NaM aNagAre, baMbhI NaM ajjA, suMdarI NaM ajjA paMca dhaNusayAI uDDuM uccatteNaM hotthA /
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha:- bAhubalI aNagAra, AryA brAhmI, AryA suMdarI paNa pAMcaso dhanuSyanI UMcAIvALA hatA. gRta thavAnA jArael :60 paMcahiM ThANe hiM sutte vibujjhejjA, taM jahA- saddeNaM, phAseNaM, bhoyaNapariNAmeNaM, NihakkhaeNaM, suviNadaMsaNeNaM / bhAvArtha:- pAMya 12 sUto mAnavIgecha,tesAprabhAcha- (1) za-savA sAMbhaNavAthI (2) sparzathI-o'no sparza thavAthI (3) mozana pariNAmathI arthAta bhUpasAgavAthI (4) nidrAkSayathInidrA pRthivAthI (5) svapna zanathI- svapnAvavAthI. sAdhvIne avalaMbana ApavAnA kAraNo - 61 paMcahiM ThANehiM samaNe NiggaMthe, NiggaMthI giNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikkamai, taM jahA NiggathiM ca NaM aNNayare pasujAie vA pakkhijAie vA ohAejjA, tattha NiggaMthe NiggaMthiM giNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikkamai / NiggaMthe NiggaMthiM duggaMsi vA visamaMsi vA pakkhalamANiM vA pavaDamANiM vA giNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikkamai / NiggaMthe NiggaMthi seyaMsi vA paMkasi vA paNagaMsi vA udagaMsi vA ukkasamANiM vA ubujjamANiM vA giNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikkamai / NiggaMthe NiggaMthiM NAvaM ArubhamANiM vA ArohamANiM vA giNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikkamai / khittacittaM dittacittaM jakkhAiTTha ummAyapattaM uvasaggapattaM sAhigaraNaM sapAyacchittaM jAva bhattapANapaDiyAikkhiyaM aTThajAyaM vA NiggaMthiM NiggaMthe giNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikkamai / bhAvArtha :- pAMca kAraNe zramaNa nigraMtha, nigraMthIne pakaDe athavA avalaMbana Ape to paNa bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI, te A pramANe che(1) koI pazujAtIya, pakSI jAtIya prANI nigraMthI upara AkramaNa kare tyAre nigraMthIne pakaDatA ke sahAro(avalaMbana) ApatA nigraMtha, bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karatA nathI.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-5H uddezaka-2 [ 67] (2) durgama athavA viSama sthAnamAM lapasatI ke paDatI nigraMthIne pakaDatA ke avalaMbana ApatA nigraMtha, bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI. gArAmAM, kIcaDamAM, zevALamAM ke pANImAM phasAyelI, athavA pANImAM taNAtI nigraMthIne pakaDatA ke avalaMbana detA nigraMtha, bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karatA nathI. (4) nigraMthIne nAvamAM caDhAvatA ke utAratA nigraMtha, bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI. (5) kSiptacitta, dacitta, yakSAviSTa, unmAda prApta, upasarga prApta, kalaharata, prAyazcittanuM vahana karatI, bhakta-pAna pratyAkhyAnu(upavAsI), arthajAta(svapati athavA anya koI dvArA saMyamathI patita karAtI) nigraMthIne pakaDatA athavA avalaMbana detA nigraMtha, bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI. vivecana : prastuta sUtra brahmacarya mahAvratanuM apavAda sUtra che. nigraMthIno sparza karavo nigraMtha mATe sarvathA varyu che. tema chatAM koI paristhiti vizeSane kAraNe nigraMtha nigraMthIno hAtha vagere pakaDI tene sahAro ApI zake che. tenA saMyamanI rakSA karI zake che. te pAMca kAraNo A sUtramAM batAvyA che. te bhAvArthathI spaSTa che. vizeSArtha mATe juo- vyavahAra sUtra. pratyeka kAraNamAM grahaNa ane avalaMbana A be padano prayoga karyo che. je = nigraMthIne pakaDIne rAkhavI, upADI levI, te grahaNa che. avavanAne = hAthathI ke zarIrathI tene sahAro Apavo, te avalaMbana che. - durgamasthAna, durgama pradeza. TIkAkAre tenA traNa prakAra kahyA che- (1) vRkSadurga- saghanajhADI (2) zvApada durga- hiMsaka pazuonA nivAsa sthAna (3) manuSya durga- svecchAdi manuSyonI vastI. sAdhAraNa rIte UMcI-nIcI bhUmine durgama kahe che. pAMcamAM kAraNamAM kSiptacitta vagere nava avasthAo darzAvI che. te A pramANe che (1) fhattavatta- rAga, bhaya ke apamAnAdithI jenuM citta vikSita hoya. (2) vittajAM- sanmAna, lAbha, aizvarya AdinA madathI athavA durjaya zatrune jItavAthI jenuM citta darpavALuM banyuM hoya. (3) jharaNAduM- pUrvabhavanA vaira, rAgAdithI yakSa dvArA adhiSThita hoya, (4) 3yapattapitta-vikArathI unmata athavA pAgala banI gaI hoya, (5) 3vasApatta- deva, manuSya athavA tiryacakRta upadravathI pIDita hoya. (6) sAdikAra- kalaha, laDAI, ke jhagaDAthI yukta hoya. (7) sapaIchattaprAyazcitanA bhayathI bhayabhIta hoya, (8) pattapApaDiyAriye- jIvana paryata azana-pAnano tyAga karyo hoya. (9) akLAye- artha(prayojana) vizeSathI dhanAdi mATe koIpaNa vyakti dvArA saMyamathI calita karAtI hoya.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 68 ] zrI ThANAga sUtra-2 sarva dazAomAM nigraMthInI rakSA mATe nigraMtha tene grahaNa karI zake athavA avalaMbana ApI zake che. A prakAranI pravRttimAM nigraMthanI saMyama rakSAnI ja niSkAma bhAvanA hovAthI tenA vratamAM koI doSa lAgato nathI ane temAM bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana paNa thatuM nathI. sUtrakAre sthAna-6, sUtra-ramAM A nava avasthAmAMthI prathamanI cha avasthAo sAdhvIne grahaNa karavAnA ke avalaMbana ApavAnA kAraNarUpe darzAvI che. AcArya-upAdhyAyanA atizaya:62 Ayariya-uvajjhAyassa NaM gaNaMsi paMca aisesA paNNattA, taM jahA Ayariya-uvajjhAe aMto uvassayassa pAe Nigijjhiya-Nigijjhiya papphoDemANe vA pamajjemANe vA NAikkamai / Ayariya-uvajjhAe aMto uvassayassa uccArapAsavaNaM vigiMcamANe vA visohemANe vA NAikkamai / Ayariya-uvajjhAe pabhU icchA veyA- vaDiyaM karejjA, icchA No karejjA / Ayariya-uvajjhAe aMto uvassayassa egarAyaM vA durAyaM vA egao vasamANe NAikammai / Ayariya-uvajjhAe bAhiM uvassayassa egarAyaM vA durAyaM vA egao vasamANe NAikkamai / bhAvArtha :- gaNamAM AcArya ane upAdhyAyanA pAMca atizaya(vizeSa adhikAra) hoya che, te A pramANe che- (1) AcArya ane upAdhyAya upAzrayamAM sAvadhAnIpUrvaka paganI dhULane khaMkhere ke poMje to AjJAnuM atikramaNa (ullaMghana) karatA nathI. (2) AcArya ane upAdhyAya upAzrayamAM maLa-mUtrano vyutsarga ane vizodhana kare to AjJAnuM atikramaNa karatA nathI. (3) AcArya ane upAdhyAya samartha hovA chatAM potAnI icchAnusAra anya sAdhunI vaiyAvacca kare athavA na kare to paNa AjJAnuM ullaMghana karatA nathI. (4) AcArya ane upAdhyAya upAzrayamAM eka ke be rAtri ekalA rahe to paNa AjJAnuM ullaMghana karatA nathI. (5) AcArya ane upAdhyAya upAzrayanI bahAra eka ke be rAtri ekalA rahe to paNa AjJAnuM ullaMghana karatA nathI. vivecana : jaina zAsanamAM vyavasthAnI daSTie sAta pada(padavI)no nirdeza che. temAM AcArya ane upAdhyAya be pada alaga kahyA che. sUtranA arthanI vAcanA Ape te AcArya ane sUtranI vAcanA Ape te upAdhyAya kahevAya che. kyAreka baMne kArya eka ja vyakti saMpAdita karatI hoya che. prastuta sUtramAM AcArya-upAdhyAyanA pAMca atizeSa batAvyA che. 3malA :- vizeSa vidhi, AcAryAdinI vizeSa vidhine atizeSa kahe che. sAdhuo karatA AcArya
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-pa: uddezaka - 2 [ 69] upAdhyAyane je vizeSa adhikAra prApta thayA hoya te adhikArane ja ahIM atizaya rUpe kahyA che. te sUtrArthathI spaSTa che. vyavahAra sUtra udde.-6, sUtra-2 mAM paNa A atizayo nirdiSTa che. AcArya-upAdhyAyanA gaNa tyAganAM kAraNo:63 paMcahiM ThANehiM Ayariya-uvajjhAyassa gaNAvakkamaNe paNNatte, taM jahA Ayariya-uvajjhAe gaNaMsi ANaM vA dhAraNaM vA No sammaM pauMjittA bhavai / Ayariya-uvajjhAe gaNaMsi ahArAyaNiyAe kiikammaM veNaiyaM No samma pauMjittA bhavai / Ayariya-uvajjhAe gaNaMsi je suyapajjavajAe dhArei, te kAle-kAle No sammamaNupavAdettA bhavai / Ayariya-uvajjhAe gaNaMsi sagaNiyAe vA paragaNiyAe vA NiggaMthIe bahillese bhavai / mitte NAigaNe vA se gaNAo avakkamejjA, tesiM saMgahovaggahaTTayAe gaNAvakkamaNe paNNatte / bhAvArtha :- pAMca kAraNe AcArya-upAdhyAya gaNathI apakramaNa kare che(gaNathI pRthaka thAya che), te A pramANe che (1) gaNamAM AcArya ke upAdhyAyanI AjJA ane dhAraNAnuM samyapha pAlana thatuM na hoya. (2) AcArya ke upAdhyAya gaNamAM nAnA-moTAnA kramathI vaMdana ane vinayAdino samyaka prayoga karAvI zakatA na hoya. (3) AcArya ane upAdhyAye je mRtaparyAya dhAraNa karyA hoya, tenI samaye samaye samyapha vAcanA ApI zakatA na hoya. (4) AcArya ke upAdhyAya potAnA gaNanI athavA bIjAnA gaNanI nigraMthI prati bahirlezya(Asakta) thayA hoya. (5) AcArya ke upAdhyAyanA mitra, jJAtijana-kuTuMbI Adi gaNamAMthI nIkaLI gayA hoya teone punaH gaNamAM lAvavA hoya athavA teno upakAra karavo hoya to te gaNathI pRthaka thAya che. vivecana : sAdhu-sAdhvI tathA AcArya, upAdhyAye gacchamAM ja rahevuM joIe. tema chatAM sutrokta pAMca kAraNomAMthI koI paNa kAraNa upasthita thAya to AcArya ke upAdhyAya gaNane choDe che. A apavAda mArga che. AcArya ane upAdhyAya gaNanA svAmI hoya che. teo saMghanuM saMcAlana sArI rIte karatA hoya che paraMtu teone evo anubhava thAya ke have A gaNamAM mArI AjJA ke dhAraNAnI avahelanA thAya che, jJAnano upayoga thato nathI to teo gaNathI pRthaka thaI zake che. hine :- AcAryAdi brahmacaryamAM calacitta thaI gayA hoya to te padavIdhara gaNa tyAga karI zake che. paraMtu padavI dhAraNa karIne jinazAsananI avahelanA karavI te yogya nathI.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ [70] zrI ThANAga sUtra-2 tAtparya e che ke AcArya ane upAdhyAye AtmasAdhanA sAthe saMgha ke gaNanI pratiSThA, maryAdA ane prakhyAti vadhatI rahe tevA kartavyo karavA joIe. RddhimAna manuSyo:64 paMcavihA iDimaMtA maNussA paNNattA, taM jahA- arahaMtA, cakkavaTTI, baladevA, vAsudevA, bhAviyappANo aNagArA / bhAvArtha :- RddhimAnuM manuSyanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) tIrthakara (2) cakravartI (3) baladeva (4) vAsudeva (5) bhAvitAtmA aNagAra. vivecana : phi:- sAmAnyarUpe vaibhava, aizvarya ane saMpadAne Rddhi kahe che. vRttikAre AmarSoSadhi vagere aThyAvIsa yogazaktine Rddhi kahI che. ahaMta, cakravartI vagere pada ane padajanya Rddhi tathA yogajanya Rddhi karmanA kSaya, upazama ke kSayopazamathI prApta thAya che. ahIM pAMca prakAranA RddhimAna puruSono ullekha che. temAMthI prathamanA cAranI Rddhi tenA pada AzrI che. bhAvitAtmA aNagAranI traDhaddhi saMyama-tapajanya labdhionI apekSAe che. bhAviyakhAno akhaIST:- (1) tapa saMyamathI AtmAne puSTa karanAra sAdhakane bhAvitAtmA aNagAra kahevAya che. (2) jeno AtmA anityAdi bAra bhAvanAo, maitrI vagere cAra bhAvanAo, abhaya, sahiSNutA vagerethI bhAvita hoya che, tene bhAvitAtmA aNagAra kahe che. cakravartI, baLadeva, vAsudevanI Rddhi puNyanA udayathI hoya che. ahaMtonI Rddhi pUrvopArjita puNyodaya ane vartamAnabhavamAM ghAtikarmanA kSayathI hoya che ane bhAvitAtmA aNagAranI Rddhio vartamAna bhavanI tapasyA vizeSathI prApta thAya che. - e sthAna para saMpUrNa che
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5: uddezaka- 3 [71] sthAna-5 uddezaka-3 astikAya dravyo - | 1 paMca asthikAyA paNNattA, taM jahA- dhammatthikAe, adhammatthikAe, AgAsa- sthikAe, jIvatthikAe, poggalatthikAe / bhAvArtha :- pAMca astikAya che, te A pramANe che- (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) jIvAstikAya (5) pudgalAstikAya. | 2 dhammatthikAe avaNNe agaMdhe arase aphAse arUvI ajIve sAsae avaTThie logadavve / se samAsao paMcavihe paNNatte, taM jahA- davvao, vero, vano, mAvo, gukho . davvao NaM dhammatthikAe egaM davvaM / khettao logapamANamette / kAlao Na kayAi NAsI, Na kayAi Na bhavai, Na kayAi Na bhavissai; bhuvi ca bhavai ya bhavissai ya, dhuve Niie sAsae akkhae avvae avaTThie Nicce / bhAvao avaNNe agaMdhe arase aphAse / guNao gamaNaguNe / bhAvArtha :- dharmAstikAya avarNa, agaMdha, arasa, asparza, arUpI, ajIva, zAzvata, avasthita ane lokavyApI dravya che. saMkSepathI tenA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) dravyathI (2) kSetrathI (3) kALathI (4) bhAvathI (5) guNathI. (1) dravyanI apekSAe- dharmAstikAya eka dravya che. (2) kSetranI apekSAe te loka pramANa che. (3) kALanI apekSAe- te kayAre ya na hatuM, ema nathI; kayAre ya (vartamAne) nathI, ema paNa nathI ane bhaviSyamAM nahIM hoya, ema paNa nathI. te bhUtakALamAM hatuM, vartamAnamAM che ane bhaviSyamAM haze. tethI te dhruva, niyata, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita ane nitya che. (4) bhAvanI apekSAe- te varNa, gaMdha, rasa, sparza rahita che. (5) guNanI apekSAe te calaNa guNavALuM che arthAt gatizIla jIvo ane pugalone gamana karavAmAM sahAyaka che.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 | zrI ThANAga sUtra-2 | 3 adhammatthikAe evaM ceva, NavaraM guNao ThANaguNe / bhAvArtha - adharmAstikAya dravya paNa dharmAstikAyanI jema ja avarNAdirUpa che. temAM vizeSatA e che ke te guNanI apekSAe sthiratAnuNavALuM che arthAt sthira thatAM jIvo ane pudgalone sthira thavAmAM sahAyaka che. 4 AgAsatthikAe evaM ceva NavaraM khettao logAloga-pamANamitte, guNao avagAhaNAguNe sesaM taM ceva / bhAvArtha - AkAzAstikAya dravya paNa dharmAstikAyanI jema ja avarNAdirUpa che. temAM vizeSatA e che ke te kSetranI apekSAe lokAloka pramANa ane guNanI apekSAe avagAhanA guNavALuM che. | 5 jIvatthikAe NaM evaM ceva, NavaraM- davvao NaM jIvatthikAe aNaMtAi davvAiM, guNao uvaogaguNe / bhAvArtha:- jIvAstikAya dravya paNa dharmAstikAyAdinI jema ja avarNAdirUpa che. temAM vizeSatA e che ke dravyanI apekSAe jIvAstikAya anaMta dravya che. guNanI apekSAe upayoga guNavALuM che. 6 poggalatthikAe paMcavaNNe paMcarase dugaMdhe aTThaphAse rUvI ajIve sAsae avaTThie logadavve jAva davvao NaM poggalatthikAe aNaMtAI davvAiM / khettao logapamANamette, kAlao Na kayAi NAsi jAva bhAvao vaNNamaMte gaMdhamaMte rasamaMte phAsamaMte / guNao gahaNaguNe / bhAvArtha :- pudgalAstikAya pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, ATha sparzavALuM, rUpI, ajIva, zAzvata avasthitAdirUpa che. yAvat (1) dravyanI apekSAe pudgalAstikAya anaMta dravya che. (2) kSetranI apekSAe te loka pramANa che. (3) kAlanI apekSAe- te(bhUtakALamAM)na hatuM tema nathI, vartamAne nathI tema nathI, bhaviSyamAM raheze nahIM, tema paNa nathI. tethI te nitya che tema jANavuM. (4) bhAvanI apekSAete varNavAna, gaMdhavAna, rasavAna ane sparzavAna che. (5) guNanI apekSAe pulAstikAya grahaNa guNavALuM che arthAt audArika Adi zarIrarUpe grahaNa karAya che ane indriyo dvArA paNa grAhya che. puraNa, galana guNavALuM tathA maLavuM, chUTA paDavuM Adi svabhAvavALuM che. vivecana : prastuta sUtromAM paMcAstikAya dravyonuM svarUpa darzana che. sthi :- asti eTale vidyamAna ane kAya eTale pradezono samudAya. je dravyo vidyamAna hovAnI
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 3 [ 73 ] sAthe pradezonA samudAya rUpa hoya te astikAya kahevAya che. prastuta sUtramAM A pAMce dravyonuM dravya, kSetra, kALa, bhAva ane guNa A pAMca apekSAe kathana karyu che. dravyathI :- dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya akhaMDa dravya hovAthI dravyathI eka rUpa che. jIva ane pudgala anaMta che. kSetrathI :- AkAzAstikAyane choDIne zeSa dravyo loka pramANa che. dharmAstikAya ane adharmAstikAya samagra rUpe lokamAM vyApaka che. jyAre eka jIva ane eka pudgala dravya saMpUrNa lokamAM vyApta nathI, paraMtu anaMta jIvo ane anaMta pugalonI apekSAe te saMpUrNa lokamAM bharelA che. temaja eka jIvamAM loka pramANa asaMkhyAta Atmapradezo hoya che. AkAzAstikAya, loka ane alokamAM samagra rUpe vyApta che. tethI te lokAloka pramANa che. kAlathI - pAMce dravyo trikAla zAzvata che. pAMce dravyonI nityatA pradarzita karavA sUtrakAre sAta vizeSaNono prayoga karyo che. dhuvAdi sAta vizeSaNoH- yuve = traNe kALamAM teonuM astitva hovAthI dhruva che.fphA = sadA eka ja rUpe sthita hovAthI niyata, sAsaNa = kAyama teno sadbhAva hovAthI zAzvata, a = kyAre ya kSaya na thavAthI, paripUrNa hovAthI akSaya, avva = avyaya, paryAyono nAza thavA chatAM kyAre ya naSTa thatuM na hovAthI avyaya, avakipa = nizcala. utpatti-vinAza vacce nizcala hovAthI avasthita, upave = tenA guNo saikAlika hovAthI te nitya che. bhAvathIH- dharmAstikAyAdi cAra dravyo varNAdi rahita arthAt arUpI che ane pudgalAstikAya varNa, gaMdha, rasa ane sparza yukta arthAt rUpI che. guNathI - te pAMce dravyonA bhinna-bhinna guNa che. kAnana :- gamana sahAya. gatizIla jIva ane pulanI gatimAM sahAyaka banavuM te dharmAstikAyano guNa che. tALakuLa :-sthira sahAya. jIva ane pudgalanI sthiratAmAM sahAyaka thavuM te adharmAstikAyano guNa che. avaIITY - avagAhanA ApavI. dravyone sthAna ApavuM te AkAzAstikAyano guNa che. 3vApu -padArthane jANavA tatpara thavA rUpa vyApArane upayoga kahe che. upayoga te jIvano guNa che. mahApu - grahaNa guNa. eka pudgala dravya bIjA pudgalane grahaNa kare, bhegA thAya, chUTA thAya, jIvo paNa tene grahaNa kare. A rIte grahaNa, dhAraNa ane nissaraNa yogya hovAthI pudgala dravyane grahaNa guNavALuM kahyuM che.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 zrI ThANAga sutra-2 paMcAstikAya dravyo : - | vigata | dharmAstikAya | adhamastikAya | AkAzAstikAya | jIvAstikAya | pudgalAstikAya dravyathI eka eka | eka anaMta anaMta kSetrathI loka pramANa loka pramANa lokAloka pramANa | loka pramANa loka pramANa kALathI traNe kALamAM astitva traNe kALamAM astitva traNe kALamAM astitva traNe kALamAM astitva traNe kALamAM astitva bhAvathI arUpI arUpI arUpI rUpI arUpI upayoga guNathI | calana sahAya sthira sahAya avagAhanA | grahaNaguNa gatinA prakAra :| 7 paMca gaIo paNNattAo, taM jahA-NirayagaI, tiriyagaI, maNuyagaI, devagaI, siddhiA / bhAvArtha:- gatinA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) narakagati (2) tiryaMcagati (3) manuSyagati (4) devagati (5) siddhagati. vivecana : prathamanI cAra gatimAM gati nAmakarmanA udaye jIva je avasthA vizeSane prApta thAya, tene gati kahe che. pAMcamI siddhagatimAM jIva karmanA kSayathI potAnI sahaja svabhAva dazAne prApta thAya, tene siddhagati kahe che. tyAM paNa jIva gamana karIne jAya che. te apekSAe tene gati kahI che. Indriya-viSayoH 8 paMca iMdiyatthA paNNattA, taM jahA- soidiyatthe, cakkhidiyatthe, ghANidiyatthe, jibhidiyatthe, phAsiMdiyatthe / bhAvArtha:- indriyonA pAMca artha(viSaya) che, te A pramANe che- (1) zrotrendriyano artha(viSaya) zabda (2) cakSurindriyano viSaya rU5 (3) ghrANendriyano viSaya gaMdha (4) jihendriyano viSaya rasa (5) sparzendriyano viSaya sparza che. vivecana :ikriyA - indra eTale AtmA, tenuM je sAdhana te indriya. indriya dvArA je viSaya grahaNa thAya tene artha kahe
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 3 [[ 75 | che. kAna, AMkha, nAka, jIbha, tvacA te pAMca indriya che. zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza tenA viSaya che. prastuta sUtramAM pAMca indriyArthanuM kathana che. sthAna-6, sUtra-13mAM noindriya sahita cha indriyArthanuM kathana che. muMDana prakAra :| 9 paMca muMDA paNNattA, taM jahA- soidiyamuMDe, cakkhidiyamuMDe, ghANidiyamuMDe, jibhidiyamuMDe, phAsiMdiyamuMDe / ahavA paMca muMDA paNNattA, taM jahA- kohamuMDe, mANamuMDe, mAyAmuMDe, lobhamuMDe, siramuMDe / bhAvArtha:- muMDa(indriya viSayamAM rAgadveSano tyAga karanAra, indriya vijetA)nA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) zrotendriya muMDa- zubha, azubha zabdomAM rAgadveSanA vijetA (2) cakSurindriya muMDa- zubha, azubha rUpomAM rAgadveSanA vijetA (3) ghrANendriya muMDa- zubha, azubha gaMdhamAM rAgadveSanA vijetA (4) jihendriya muMDa- zubha, azubha rasamAM rAgadveSanA vijetA (5) sparzendriya muMDa- zubha azubha sparzamAM rAgadveSanA vijetA. athavA muMDanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) krodha muMDa- krodha kaSAyanA vijetA (2) mAna muMDa-mAna kaSAyanA vijetA (3) mAyA muMDa- mAyA kaSAyanA vijetA (4) lobha muMDa- lobha kaSAyanA vijetA (5) ziro muMDa- mastakanA kezanuM muMDana karanAra, muMDa mastakavALA. vivecana :muMDanaH-muMDana-apanayana muda: muMDa eTale dUra karavuM. tenA be bheda che, dravyathI ane bhAvathI.dravyamuMDanamastaka paranA vALane dUra karavA. ziromuMDana te dravya muMDana che. bhAvamuMDana- indriyonA viSayomAMthI Asaktine dUra karavI, temAM rAgadveSa na karavA tathA krodhAdi kaSAyane dUra karavA, kaSAya vijayane bhAvamuMDana kahe che. IndriyamaMDana-indriyone tenA viSayamAM Asakta thavA na devI; ISTa, aniSTa padArtha prati rAgadveSanA pariNAma thavA na devA, temAM samabhAva rAkhavo te indriyamuMDana che. pAMca indriyonI apekSAe tenA pAMca bheda che. kaSAyamuMDana- krodha, mAna, mAyA ane lobha A cAre kaSAyothI nivRtta thavuM te kaSAyamaMDana che. cAra kaSAyanI apekSAe tenA cAra bheda che. dasa prakAranA muMDanamAMthI prathamanA nava prakAranA muMDana bhAvamuMDana che ane aMtima muMDana dravya muMDana che. ahIM sUtrakAre pAMcamuM sthAna hovAthI pAMca pAMcanA be AlApaka dvArA dasa muMDananuM kathana karyuM che. sthAna-10, sUtra-91mAM A ja dasa muMDananuM eka sUtra dvArA kathana karyuM che.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 76] zrI ThANAga satra-2 traNe lokamAM bAdara zarIrI jIvo - 10 aheloge NaM paMca bAyarA paNNattA, taM jahA- puDhavikAiyA, AukAiyA, vAU- kAiyA, vaNassaikAiyA, orAlA tasA pANA / bhAvArtha :- adholokamAM pAMca prakAranA bAdara jIvo che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAyika (2) akhAyika (3) vAyukAyika (4) vanaspatikAyika (5) udAra trasa(beindriyAdi) prANI. 11 uDDaloge NaM paMca bAyarA paNNattA, taM jahA- evaM ceva / bhAvArtha - UrdhvalokamAM adholokanI jema ja pAMca prakAranA bAdara jIvo jANavA. |12 tiriyaloge NaM paMca bAyarA paNNattA, taM jahA egidiyA jAva paMciMdiyA / bhAvArtha - tiryalokamAM pAMca prakAranA bAdara jIvo che, te A pramANe che- ekendriya yAvat paMcendriya jIvo. 13 paMcavihA bAyarateukAiyA paNNattA, taM jahA- iMgAle, jAle, mummure, vI, anAtha bhAvArtha :- bAdara tejasukAyika jIvonA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) aMgAra- saLagelo agnipiMDa-kolasAnI agni (2) javAlA- baLatI agninI mULamAMthI chedAyelI zikhA (3) murarAkhathI DhaMkAyelA agnikaNa(bhArelo agni) (4) arci-baLatA kASThAdinI achinna jvALA (5) alAtabaLatA lAkaDA athavA bhaTTAnI agni. 14 paMcavihA bAdaravAukAiyA paNNattA, taM jahA- pAINavAe, paDINavAe, dAhi- NavAe, udINavAe, vidisavAe / bhAvArtha :- bAdara vAyukAyika jIvanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) pUrva dizAno pavana (2) pazcima dizAno pavana (3) dakSiNa dizAno pavana (4) uttara dizAno pavana (5) vidizAono pavana arthAt IzAna, agni, naiRtya, vAyavya, Urdhva ane adho dizAono vAyu. vivecana : prastuta sutromAM Urdhvaloka ane adholokamAM bAdara jIvonuM kathana pRthvIkAya vagere kAyathI karyuM che. chakAyamAMthI agnikAyane choDI zeSa pAMcakAya Urdhva ane adholokamAM hoya che. bAdara agni tiryazlokamAM hoya che ane temAM paNa aDhIdvIpamAM ja hoya che. jaMbudvIpanA mahAvideha kSetranI be vijaya adholoka sudhI vyApta che, te AzrI tyAM agnikAya saMbhave che paraMtu te kSetra atyaMta alpa hovAthI tenI vivakSA ahIM karI nathI.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5: uddezaka- 3 tiryazlokamAM ekendriya vagere jAtinI apekSAe bAdara jIvonuM kathana sUtrakAre karyu che. kAyanI apekSAe tyAM cha kAya hoya che. pAMcamuM sthAna hovAthI pAMcanA grahaNa mATe pAMca jAtithI kathana karyuM che. bAdara agni tathA bAdara vAyunA pAMca-pAMca prakAra sUtrArthathI spaSTa che. acitta vAyu - |15 paMcavihA acittA vAukAiyA paNNattA, taM jahA- akkate, dhaMte, pIlie, sarIrANugate, samucchime / bhAvArtha :- acittavAyunA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) AkrAntavAyu- jora-jorathI bhUmi upara paga pachADavAthI utpanna vAyu (ra) mAta vAyu- zaMkhAdi phUMkavAthI utpanna thato vAyu (3) pIDita vAyu- bhInA vastrAdine jhATakavAthI utpanna thato vAyu (4) zarIrAnugata vAyu- ucchavAsa, apAna ane oDakAra Adi dvArA zarIramAMthI nIkaLato vAyu (5) saMmUrchAima vAyu- paMkhAnA cAlavAthI utpanna thato vAyu. vivecana : pUrvokta sUtramAM pAMca sacitta vAyunuM kathana karyuM hatuM, prastuta sUtramAM pAMca prakAranA acitta vAyunuM kathana che. sUtrokta pAMca prakAranA vAyu utpatti samaye acitta hoya che. vAyunuM zastra vAyu ja che. acittavAyuthI sacitta vAyunI virAdhanA thAya che. te vAyu utpanna thAya tyAre acitta hoya che pachI te sacitta paNa thaI jAya che. nirNayanA pAMca prakAra: 16 paMca NiyaMThA paNNattA, taM jahA- pulAe, bause, kusIle, NiyaMThe, siNAe / bhAvArtha :- nigraMthanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) pulAka- niHsAra dhAcakaNanI jema cAritrane labdhi prayoga vaDe niHsAra karanArA nigraMtho. (2) bakuza- cAritranA uttara guNamAM doSa lagADanArA nigraMtho. (3) kuzIla-tenA be bheda che- (1) mUlaguNa ane uttaraguNa baMnemAMthI koImAM paNa doSa lagADanAra pratisevanA kuzIla kahevAya che. (2) koIpaNa prakAre doSa sevana na karanArA nigraMtho kaSAyakuzIla kahevAya che. (4) nigraMtha- mohanIya karmano kSaya ke upazama karanArA vItarAgI nigraMtho. 11mAM tathA 12mA guNasthAnavartI sAdhu. (5) snAtaka- cAra ghAtikarmono kSaya karanArA 13-14mAM guNasthAnavartI jina. 17 pulAe paMcavihe paNNatte, taM jahA- NANapulAe, dasaNapulAe, carittapulAe, liMgapulAe, ahAsuhumapulAe NAma paMcame /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 78 ] zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha :- pulAka nigraMthanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) jJAna pulAka- jJAnanA nimitte pulAka labdhino prayoga kare te. (2) darzana pulAka- darzananA nimitte pulAka labdhino prayoga kare te. (3) cAritra pulAka- cAritranA nimitte pulAka labdhino prayoga kare te. (4) liMga pulAka- upakaraNa ane vezabhUSA nimitte pulAka labdhino prayoga kare te. (5) yathAsUkSma pulAka- anya koIpaNa nimitte pulAka labdhino prayoga kare che. |18 bause paMcavihe paNNatte, taM jahA- Abhogabause, aNAbhogabause, saMvuDabause, asaMvuDabause, ahAsuhumabause NAmaM paMcame / bhAvArtha:- bakuza nigraMthanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) Abhoga bakuza- saMyama svarUpane jANavA chatAM jANI joIne zarIrAdine vibhUSita karanArA (2) anAbhoga bakuza- saMyama svarUpane nahIM jANatA zarIrAdine vibhUSita karanArA (3) saMvRta bakuzachUpI rIte zarIrAdine vibhUSita karanArA (4) asaMvRta bakuza- pragaTarUpe zarIrAdine vibhUSita karanArA (5) yathAsUmabakuza- pragaTa ke apragaTarUpe zarIrAdinI sUkSma vibhUSA karanArA. |19 kusIle paMcavihe paNNatte, taM jahA- NANakusIle, dasaNakusIle, carittakusIle, liMgakusIle, ahAsuhumakusIle NAma paMcame / bhAvArtha :- kuzIla nigraMthanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) jJAna kuzIla- jJAnanA nimitte mUlaguNa ke uttaraguNamAM doSa lagADanArA. (2) darzana kuzIla- darzana ane dArzanika siddhAMtonA nimitte doSa sevana karanArA. (3) cAritra kuzIla- cAritra pAlana nimitte doSa sevana karanArA. (4) liMga kuzIlasAdhuliMga nimitte doSa sevana karanArA. (5) yathAsUkSma kuzIla- jJAnAdi sivAyanA anya koIpaNa nimitte saMyamamAM doSa lagADanArA. | 20 NiyaMThe paMcavihe paNNatte, taM jahA- paDhamasamayaNiyaMThe, apaDhasamayaNiyaMThe, carimasamayaNiyaMThe, acarimasamayaNiyaMThe, ahAsuhumaNiyaMThe NAmaM paMcame / bhAvArtha - nigraMtha(chadmastha vItarAga)nA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) prathama samaya nigraMtha - nigraMtha dazAne prApta prathama samayavartI nigraMtha. (2) aprathama samaya nigraMtha nigraMtha dazAne prApta dvitIya Adi samayavartI nigraMtha. (3) carama samayavartI nigraMtha- nigraMtha dazAnA aMtima samayavartI nigraMtha. (4) acarama samayavartI nigraMtha- aMtima samaya sivAya zeSa samayavartI nigraMtha. (5) yathAsUkSma nigraMthanigraMtha dazAnA aMtarmuhUrtamAM prathama athavA carama AdinI vivakSA vinA sarva samayomAM vartamAna nigraMtha. | 21 siNAe paMcavihe paNNatte, taM jahA- acchavI, asabale, akammase, saMsuddhaNANa- dasaNadhare arahA jiNe kevalI, aparissAI /
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5 : uddezaka- 3 79 bhAvArtha :- snAtaka nigraMthanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) acchavi snAtaka- kAya yogano nirodha karanArA (2) asabala snAtaka- nirdoSa cAritranA dhAraka (3) akarmAMza snAtaka karmono sarvathA nAza karanArA (4) saMzuddha jJAna-darzanadhara snAtaka- vimala kevalajJAna, kevala darzananA dhAraka arhata, kevaLI, jina (5) aparizrAvI snAtaka- saMpUrNa kAya yogano nirodha karanArA ayogI jina. vivecana : prastuta sUtramAM pulAka Adi nigraMthonA sAmAnyarUpe pAMca pAMca bheda kahyA che. A bheda ane tenuM vistRta varNana bhagavatI sUtra zataka-25 pramANe jANavuM. pulAka labdhi H- nava pUrvathI adhika zrutajJAnadhArI koI zramaNane A labdhi utpanna thAya che. A labdhinA prayogathI rAjA, cakravartI vagerenA avivekapUrNa Adeza vyavahAranA samaye tene daMDita karI zakAya che, zikSA ApI zakAya che, bhayabhIta karI zakAya che. A labdhiprayoga karanAra zramaNa pulAka nigraMtha kahevAya che ane pulAka labdhinI sattAvALA nigraMtha kaSAyakuzIla nigraMtha kahevAya che. sAdhune kalpanIya vastra ane rajoharaNa 22 kappai NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA paMca vatthAiM dhArittae vA pariharettae vA, taM nahA- naLi, maNi, sAbara, potti, tirIDapa khAma paMcamaj = bhAvArtha :- nigraMtha ane nigraMthIone pAMca prakAranA vastra rAkhavA ane teno upayoga karavo kalpe che, te A pramANe che- (1) jAMgamika- jaMgama eTale trasa jIvo, gheTA vagerenI rUMvATIthI banatA kaMbala vagere (2) bhAMgika- atasI(aLasI)nI chAlathI banelA vastro (3) sAnika- zaNanA vastra (4) potaka- kapAsa(rU)thI banelA vastro (5) tirITa paTTa- lodhanI chAlathI banelA vastro. | 23 kappaNiggaMthANa vA NiggaMthINa vA paMca rayaharaNAI dhArittae vA pariharettae vA, taM nahA- kaLi, kaTTi, sALA, va--ApiSvi, muMgapiSvid Ama paMcamam / bhAvArtha :- nigraMtha ane nigraMthIone pAMca prakAranA rajoharaNa rAkhavA ane dhAraNa karavA kalpe che, te A pramANe- (1) aurNika- gheTAnI uttathI banelo rajoharaNa (2) auSTrika- UMTanA vALathI banelo rajoharaNa (3) sAnika- saNathI banelo rajoharaNa (4) vacceApicciya- vallaja nAmanA tRNamAMthI banelo rajoharaNa (5) muMjapicciya- muMjane kUTIne temAMthI banelo rajoharaNa. vivecana : prastuta sUtramAM gaMLi, vaMziy, sALa6, pottir ane sirI'paTTaN te pAMca prakAranA
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 80] zrI ThANAga sUtra-2 vastranuM kathana che. sthAna-3, udde.-3, sUtra-8mAM sAdhune kalpanIya traNa prakAranAM vastranuM kathana che, yathA(1) nadhi- unanA vastra, (2) mam-zaNanA vastra, (3) vomi- rUnA vastra. tyAM bapi zabdathI ja zaNa Adi sarva vanaspatijanya vastranuM grahaNa thAya che. paraMtu ahIM zaNanA vastra mATe 'sAI' zabdaprayoga hovAthI manizabdano artha atasInI chAla Adi vanaspatijanya vastra karyo che. A sutramAM sAdhune pAMca prakAranA rajoharaNa dhAraNa karavA kalpanIya kahyA che. je bhAvArthathI spaSTa che. vizeSa vivecana cheda sUtramAM che. vaLyAnviya, munAnviya-vandra eTale darbhanA AkAravALuM eka prakAranuM moTuM ghAsa, muMja paNa eka prakAranuM ghAsa che. paviya eTale kUTavuM. A ghAsane kUTI temAMthI tAra kADhI rajoharaNa banAvavA. A baMne prakAranA rajoharaNa UnAdinA rajoharaNa karatA kaThora hoya che. mATe utsarga mArgamAM sAdhu tene grahaNa na kare. A sUtranA vistRta vivecana mATe juo- zrI bRhakalpa sUtra udde-3. sAdhunA nizvAsthAna :24 dhammaNNaM caramANassa paMca NissATThANA paNNattA, taM jahA- chakkAyA, che, yA, gAphAva, sarara | bhAvArtha :- dharmAcaraNa karanArA sAdhunA pAMca nizrA(AlaMbana) sthAna che, te A pramANe che- (1) zakAya (2) gaNa (3) rAjA (4) gRhapati (5) zarIra. vivecana :khissAkAta-AlaMbana sthAna, upakAraka sthAna temaja upayogI sthAnane nizrAsthAna kahevAya che. sAdhu mATe pAMca sthAna upayogI che. tenI upayogitAno saMketa vRttikAre A pramANe karyo che- chavAyA che kAya nizrAnA cha prakAra che- (1) pRthvI nizrA-bhUmi para UbhA rahevuM, besavuM, sUvuM, maLa-mUtra visarjanAdi kriyAmAM pRthvInI upayogitA che. (2) jaLa nizrA- vastra dhovA, tuSA nivAraNa, zarIra zuddhi karavI vagere kriyAmAM pANInI upayogitA che. (3) agni nizrA agni dvArA padma rasoInI prApti, bhasmAdi meLavavA vageremAM agninI upayogitA che. (4) vAyunizrA-zvAsarUpe acitta vAyunuM grahaNa. romAhAra vageremAM vAyunI upayogitA che. (5) vanaspatinizrA- saMtAraka, pATa, phalaka, vastra, auSadhinI prAptimAM vanaspatinI upayogitA che. () trasa nizrA-dUdha, dahIM, ghI, unanA vastra, rajoharaNa vagerenI prAptimAM tathA manuSya, deva vagere saMyama sAdhanAmAM sahAyaka bane te trasa jIvonI upayogitA che. gaNa nizrA - gaNamAM rahevAthI vinayanI prApti thAya che. niraMtara thatI sAraNA, vAraNAthI aneka prakAranA doSothI rakSA thAya che ane ghaNA karmonI nirjarA thAya che te gaNanI upayogitA che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 3 [ 81 | rAjA nizrA - jaina zramaNa rAjAnI AjJA anusAra ja tenA rAjyamAM vicaraNa kare che. A rIte sAdhune dharmapAlanamAM rAjA paNa AlaMbanabhUta bane che. gRhastha nizrA :- gRhastha sAdhune vasati-upAzraya, vastra, pAtra, AhAra, auSadhi vagere ApI, tenI sAdhanAmAM mahAna upakArI bane che. te ja tenI upayogitA che. zarIra nizrA :- Atma sAdhanA zarIranA mAdhyamathI ja thaI zake che. tethI tenI atyaMta upayogitA che. nidhinA prakAra:| 25 paMca NihI paNNattA, taM jahA- puttaNihI, mittaNihI, sippaNihI, dhaNaNihI, bhAvArtha:- nidhinA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) putranidhi (2) mitranidhi (3) zilpanidhi (4) dhananidhi (5) dhAnidhi. vivecana : dhana AdinA nidhAna athavA bhaMDArane nidhi kahe che, putra vRddhAvasthAmAM mAtA-pitAnI sevA kare che, nirvAha kare che, AnaMda ane sukhanuM nimitta bane che. mitra samaye samaye uttama vicAraNA dvArA sahAyatA kare che. te paNa AnaMdanuM nimitta che mATe nidhirUpa che. zilpakalA AjIvikAnuM sAdhana che. dhana ane dhAnya to sAkSAt sadA upakAraka ane nirvAhanuM kAraNa che. tethI A pAMcane nidhi kahe che. zuddhikAraka dravyo - 26 paMcavihe soe paNNatte, taM jahA- puDhavisoe, Ausoe, teusoe, maMtasoe, bNbhsoe| bhAvArtha :- zauca(ddhi)nA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) pRthvIzauca (2) jalazauca (3) agnizauca (4) maMtrazauca (5) brahmazauca. vivecana :sow :- zuddhi ane zuddhinA sAdhanane zauca kahe che. tenA be prakAra che- (1) dravyazauca- bAhya malinatAnI zuddhi ane tenI zuddhinA sAdhana (2) bhAvazauca- AtmAnI malinatA rUpa kaSAyAdi bhAvonI zuddhi ane tenI zuddhinA sAdhana. (1, 2, 3) mATI, pANI, agnizauca- A traNe dravyothI vAsaNa, vastra, suvarNAdinI zuddhi thAya
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 82 zrI ThANAga sUtra-2 che. (4) maMtrazauca- maMtra bolIne gRha zuddhi thAya, temaja koI makAnAdimAM vyaMtarAdi devono vAsa hoya tene maMtrAdi dvArA dUra karI zakAya che. tethI maMtra dravyazauca che ane maMtra bolIne mananI zuddhi karavI te bhAvazauca che. brahmazauca brahmacaryAdi sadu anuSThAnathI AtmAnI zuddhi thAya che. vRttikAra kahe che ke brahmazaucathI satyazauca, tapazauca, indriyanigrahazauca ane sarvabhUta dayAzaucanuM grahaNa thaI jAya che. A bhAvazauca che. A rIte sutrokta pAMca prakAranA zaucamAMthI prathamanA traNa prakAra dravyazaucamAM ane cotho prakAra dravya ane bhAva bannemAM ghaTe che ane pAMcamo prakAra bhAvazauca che. chadmastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA :27 paMca ThANAiMchaumatthe savvabhAveNaM Na jANai Na pAsai, taMjahA- dhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsatthikAyaM, jIvaM asarIrapaDibaddhaM, paramANupoggalaM / eyANi ceva uppaNNANadasaNadhare arahA jiNe kevalI savvabhAveNaM jANai, pAsai taM jahA- dhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsatthikAyaM, jIvaM asarIrapaDibaddhaM, paramANupoggalaM / bhAvArtha:- chavstha manuSya pAMca sthAnane sarvathA saMpUrNarUpe jANatA nathI ane jotA nathI, te A pramANe che- (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) zarIra rahita jIva (5) pudgala paramANu. paraMtu saMpUrNa jJAna ane darzananA dhAraka ahaMta, jina, kevalI, A pAMca sthAnane sarva bhAvathI saMpUrNarUpe jANe che ane jue che, te A pramANe che- (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) zarIra rahita jIva (5) pudgala paramANu. vivecana : chavAstha:- chadmano artha che AvaraNa. je jIvone ghAtakarmonuM AvaraNa vidyamAna hoya, te chAstha kahevAya che. bAra guNasthAna sudhInA sarva jIvo chadmastha che. teo dravyane sarvathAbhAve, sarvarUpe, sarva paryAyane jANI ke joI zakatA nathI. paramAvadhi, vipulamati mana:paryavajJAnI, zruta kevaLInuM jJAna ati nirmaLa hovA chatAM teo dravyanI sarva paryAyane jANI zakatA nathI. kevaLajJAna ane kevaLa darzananA dhAraka, 13-14 guNasthAnavartI kevaLI bhagavAna tathA siddha bhagavAna sarva dravyane sarva paryAya sahita jANe ane jue che. chadmasthanA aviSayabhUta ane kevaLInA viSayabhUta daza sthAna che, te dasa sthAna A pramANe che
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 3 [ 87 ] (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) zarIra mukta jIvAstikAya (A cAra arUpI che.) (5) rUpI hovA chatAM sUkSma evA paramANu yugala (6) zabda (7) gaMdha (8) vAyu (9) A jIva jina thaze ke nahIM ane (10) A jIva sarva duHkhano aMta karaze ke nahIM. sUtrakAre prastuta sUtramAM tathA sthAna-6, sUtra-4; sthAna-7, sUtra-76; sthAna-8, sUtra-ra9 ane sthAna-10, sUtra-101mAM te te sthAnAnusAra tenuM kathana karyuM che. mahA nArakAvAsaH| 28 aholoe NaM paMca aNuttarA mahaimahAlayA mahANirayA paNNattA, taM jahAkAle, mahAkAle, rorue, mahArorue, appaiTThANe / bhAvArtha :- adholokamAM pAMca anuttara, mahatimahAna mahAnarakAvAsA che, te A pramANe che- (1) kAla (2) mahAkAla (3) rauruka (4) mahArauruka (5) apratiSThAna. vivecana sUtrokta pAMce ya narakAvAsa sAtamI narakanA che. sAtamI narakamAM A pAMca ja narakAvAsa hoya che. te apurA sarvotkRSTa vedanAvALA hoya che. tenAthI adhika vedanAvALA anya koI narakAvAsa nathI, tethI tene anuttara kahyA che. madamahAniyA- teno kSetra vistAra vistRta che. temAM cAra narakAvAsano kSetra vistAra asaMkhyAta yojana ane apratiSThAna narakAvAsana kSetra vistAra alpa hovA chatAM vedanA, sthiti, avagAhanAnI apekSAe mahAna che. mahA vimAna :| 29 uDDaloe NaM paMca aNuttarA mahaimahAlayA mahAvimANA paNNattA, taM jhaavinave, vegavaMte, kayate, aparANi, sabasiddha bhAvArtha - UrdhvalokamAM pAMca anuttara, mahatimahAna, mahAvimAna che, te A pramANe che (1) vijaya (2) vaijayaMta (3) jayaMta (4) aparAjita (5) sarvArthasiddha. vivecana : | UrdhvalokamAM A pAMca anuttara devavimAna che. tyAMnA devonI saMpadA ane AyuSya sarvotkRSTa che tethI te anuttara kahevAya che. tenuM kSetra pramANa paNa vistRta che. satva AzrI puruSanA prakAra :|30 paMca purisajAyA paNNattA, taM jahA- hirisatte, hirimaNasatte, calasatte,
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 ] zrI ThANAga satra-2 thirasatte, udayaNasatte / bhAvArtha :- puruSanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) hI sattva- mana(icchA) vinA lajjAvaza hiMmata rAkhanArA (2) hI mana sattva- manathI lajjAvaza hiMmata rAkhanArA (3) cala sarve- hiMmata hAranArA (4) sthira sattva- vikaTa paristhitimAM paNa hiMmata TakAvI rAkhanArA daDha manobalI (5) udayana sa- uttarottara pravardhamAna sattva athavA vikAsazIla parAkramavALA. vivecana : prastuta sUtramAM mAnavIya sattvanI taratamatA nirdiSTa che. hI sattva :- hI = lajjA, sattva = sAmarthya, zakti, mAnasika vairya, manobaLa. lajjAthI utpanna thatAM sAmarthyane hI sattva kahe che. jema koI yoddho yuddha medAnamAMthI pAcho pharIza to loko hAMsI karaze, A prakAranI lajjAnA kAraNe potAnI pravRtti TakAvI rAkhe che. lokalAjanA kAraNe te mana vinA paNa yuddhamAM pravRttizIla banI rahe che. hI mana sattA - lajjAthI potAnA manane paNa sattvazIla banAvI rAkhe che. arthAt je vyakti lajjAnA kAraNe manamAM paNa utsAhazIla banI manayukta kAyAthI pravRttizIla banI rahe che. te hI mana sattva puruSa kahevAya che. cala satva :- je vyakti zaktizALI hoya paraMtu zakti pradarzananA prasaMge zithila banI jAya, dhairyathI vicalita thaI jAya, asthira banI jAya; te cala sattvavALA kahevAya che. sthira satva - jenI zakti pAchaLa utsAhano mahAsAgara laherAto hoya. parISaha-upasargonI sAme te aDaga UbhA rahe. potAnuM pauruSa batAve, kyAre ya gabharAya nahIM, te sthira sattva kahevAya che. udayana sattva - jenuM sattva udayamAna hoya, anaMta zaktiyukta hoya tene udayana sattva kahe che. sthira sattva ane udayana sattva utkRSTa che. hRI sattva ane sTrI mana sattva madhyama che jyAre cala sattva jaghanya che. sthAna-4, udde.-3, sUtra-8ramAM cAra prakAranA sattva kahyA che. ahIM udayana sarva sahita pAMca prakAranA sattvanuM kathana che. gamana daSTie matsya tathA bhikSu prakAra:31 paMca macchA paNNattA, taM jahA- aNusoyacArI, paDisoyacArI, aMtacArI, majjhacArI, svvcaarii| ___ evAmeva paMca bhikkhAgA paNNattA, taM jahA- aNusoyacArI, paDisoyacArI, aMtacArI, majjhacArI, savvacArI /
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5H uddezaka - 3 85 bhAvArtha :- matsya(maccha)nA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) jala pravAhanI dizAmAM cAlanArA (2) jala pravAhanI viparIta dizAmAM cAlanArA (3) jala pravAhanA kinAre-kinAre cAlanArA (4) jala pravAhanI madhyamAM cAlanArA (5) pANImAM sarvatra vicaraNa karanArA. te ja rIte bhikSunA pAMca prakAra che, te A pramANe che- anuzrotacArI, pratizrotacArI, aMtacArI, madhyacArI ane sarvacArI. vivecana : prastuta sUtramAM abhigrahadhArI muninA bhikSA grahaNa saMbaMdhI(abhigrahonI) prarUpaNA prastuta sUtrAnusAra abhigrahadhArI bhikSu bhikSArthe pAMca prakAre gamana kare che. ke (1) anuzrotacArI :- upAzrayanI pAsenA gharathI ke zerInA prAraMbhanA gharathI kramazaH gocarIno prAraMbha karanArA bhikSu anezrotacArI kahevAya che. (2) pratiznotacArI :- zerInA chellA gharathI gocarIno prAraMbha karanArA. viparIta kramathI gocarI karatAM karatAM upAzraye AvanArA bhikSu pratizrotacArI kahevAya che. (3) aMtacArI :- nagara-grAmAdi ke zerInA aMta bhAgamAM rahelA gharothI bhikSA lenArA bhikSu aMtacArI kahevAya che. (4) madhyacArI :- nagara, grAmAdi ke zerInA madhyabhAgamAM sthita gharothI gocarI karanArA bhikSu madhyacArI kahevAya che. (5) sarvacArI :-- nagara, gAma ke zerInA sarva gharomAM game tyAMthI bhikSA lenAra sAdhu sarvacArI kahevAya che. sthAna-4, urdU.-4, sUtra-34mAM matsyanI upamA dvArA cAra prakAranA bhikSuonuM kathana che. ahIM sarvacArI sahita pAMca prakAranA bhikSu kahyA che. yAcakanA prakAra : 32 paMca vaNImagA paNNattA, taM jahA atihivaNImage, kivaNavaNImage, mAdaLa- vaLImaLe, sALavaLImane, samaLavaNImane bhAvArtha :- vanIpaka(yAcaka)nA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) atithivanIpaka (2) kRpaNa vanIpaka (3) brAhmaNa vanIpaka (4) zvAna vanIpaka (pa) zramaNa vanIpaka. vivecana : yAcakonI vividha prakAranI vRtti ane pravRttinA AdhAre tenA pAMca bheda thAya che.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 86 ] zrI ThANAga sUtra-2 (1) atithi vanapaka - atithidAnanI prazaMsA karI bhojananI yAcanA karanAra. (2) kRpaNa vanapaka - kRpaNadAna arthAt rogI, hIna aMgavALAne dAna devAthI mahAphaLa thAya tema, kRpaNadAnanI prazaMsA karI bhojananI yAcanA karanAra. (3) brAhANa vanapaka :- brAhmaNa to bhudeva kahevAya vagere vAkyo dvArA brAhmaNadAnanI prazaMsA karI bhojananI yAcanA karanAra. (4) zvAna vanIpaka :- kUtarAnA dAnanI prazaMsA kare, jema ke- kUtarA, kAgaDA vagerene dAna ApavAthI mahApuNyano baMdha thAya tema pazudAnanI prazaMsA karI bhojananI yAcanA karanAra, (5) zramaNa vanapaka :- zramaNa dAnanI prazaMsA karI bhojananI yAcanA karanAra. ahIM zramaNa zabdathI zAkya, tApasa, airika, AjIvaka ane nigraMthanuM grahaNa thAya che. prazaMsAvRttithI ane sAdhuveSanA AdhAre meLavelA AhAra, pANIthI jIvana nirvAha karanArA ja zramaNa vanapaka kahevAya che. zuddha sAdhuvRttivALA nigraMtha vanapaka kahevAtA nathI. acelakatAnI prazastatA :33 paMcahi ThANehiM acelae pasatthe bhavai, taM jahA- appApaDilehA, lAghavie pasatthe, rUve vesAsie, tave aNuNNAe, viule idiyaNiggahe / bhAvArtha - pAMca kAraNe acelaka zramaNa prazasta(prazaMsA prApta) hoya che, te A pramANe che (1) acalakanI pratilekhanA alpa hoya che (2) acalakanI lAghavatA prazasta hoya che (3) acalakanuM rUpa vizvAsa yogya hoya che (4) acalakanuM tapa anujJAta (jinAjJA pramANe) hoya che (5) acalakano indriya nigraha mahAna hoya che. vivecana :anag:- celano artha che vastra ane acelano artha che- vastra rahita. alpa vastrane dhAraNa karanAra paNa acelaka kahevAya che. acalakanA be prakAra che. (1) jinakalpI acelaka (2) sthavirakalpI acalaka. jinakalpI acelaka sarvathA vastra rahita hoya che jyAre sthavira kalpI acelaka alpa mUlyavALA, parimita, jIrNa vastrane dhAraNa kare che. alpa upadhinA kAraNe pratilekhanA alpa karavI vagere pAMca kAraNathI acelakatAne prazasta kahevAmAM Ave che. te pAMca kAraNa sUtrArthathI spaSTa che. utkaTa zaktisaMpanna puruSanA prakAra : 34 paMca ukkalA paNNattA, taM jahA- daMDukkale, rajjukkale, teNukkale, sune, saburune !
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5H uddezaka - 3 87 bhAvArtha:- pAMca utkala(utkaTa zakti-saMpanna) puruSa che, te A pramANe che- (1) daMDotkala (2) rAjyotkala (3) sTenotkala (4) dezotkala (5) sarvotkala. vivecana : tAH- utkala, utkaTa. vRttikAre prastuta sUtragata 'utkala' zabdano 'utkaTa' artha karIne vyAkhyA karI che. (1) vaiMkuvate :- daMDa eTale AjJA. gurujanonI kaThoramAM kaThora AjJA pALanArA sAdhakane daMDotkaTa kahevAya che. daMDano bIjo artha anuzAsanAtmaka kAryavAhI thAya che. vyakti AjJA ane anuzAsana baMnnenuM pAlana karatAM mahAna banavAno prayAsa kare che. vyAvahArika kSetre kaThora anuzAsanamAM rahI kArya karanArA sainiko, ArakSako Adi paNa daMDotkaTa kahevAya che. tAtparya e che ke jenI AjJA prabaLa hoya, aparAdha mATe jeno daMDa prabaLa hoya, jenuM senA baLa prabaLa hoya, daMDa dvArA AgaLa vadhe te ThaMDotkala kahevAya che. (2) rabbuvate - je vyakti rAjakIya prabhutAnA baLe kaThina kArya kare, rAjakIya sanmAna tathA pratiSThAne kAraNe je mahAna gaNAya, te rAjyotkala kahevAya che. (3) tevu~tte :- je vyakti corI karavA kaThina, sAhasika kAryo kare, je cora, DAkuno saradAra hoya ane temAM potAnI mahattA samaje, te svenotkala kahevAya che. (4) phebruvante - je vyakti koI deza vizeSa athavA sthAna vizeSanA prabhAve kaThina zrama karanArA hoya tevA lokone sthAna AdinA prabhAve je mahattA prApta thAya te dezonkala kahevAya che. (5) savvupte :- je vyakti sarva prakAre zramazIla ane sarva rUpe mahAna hoya, te sarvotkala kahevAya. samitiH rUpaMca samio paLattAo, tuM bahA- phariyAsami, mAsAlamiDuM, kaLAsamiDuM, AyANabhaMDamatta-NikkhevaNA-samiI, uccArapAsavaNa khelasiMghANajallapAriThAvaNiyA- samiI / bhAvArtha :- samitinA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) IryA samiti- sAvadhAnIpUrvaka cAlavuM, sADA traNa hAtha bhUmi jotAM jotAM cAlavuM (2) bhASA samiti- sAvadhAnIpUrvaka bolavuM, hita, mita, priya vacana bolavA. (3) eSaNA samiti- sAvadhAnIpUrvaka gaucarI levI, nirdoSa bhikSA levI. (4) AdAna bhaMDamatta nikSepaNA samiti- vastra, pAtra Adi koI paNa vastu sAvadhAnIpUrvaka levI, mUkavI, vAparavI. (5) uccAra, prasavaNa, zleSma, jalla, siMghANapAristhApanikA samiti- mala, mUtra, zleSma-kapha, zarIrano mela, nAsikAno mela vagerene nirjana ane nirdoSa sthAnamAM paraThavuM.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 ] zrI ThANAga satra-2 vivecana : nAma = samiti, samyaka pravRtti. cAlavA, bolavA vagerenI kriyA zAstrokta vidhi anusAra samyaka prakAre karavI tene samiti kahe che. tenA pAMca prakAranuM svarUpa bhAvArthathI spaSTa che. saMsArI jIvanA pAMca prakAra:|36 paMcavihA saMsArasamAvaNNagA jIvA paNNattA, taM jahA- egidiyA, beiMdiyA, teiMdiyA, cauriMdiyA, paciMdiyA / bhAvArtha :- saMsAra samApatraka(saMsArI) jIvanA pAMca prakAra che yathA- (1) ekendriya (2) beindriya (3) teindriya (4) caurendriya (5) paMcendriya. ekendriyAdi jIvonI gati AgatiH37 egiMdiyA paMcagaiyA paMcAgaiyA paNNattA, taM jahA- egidie egidiesu uvavajjamANe egidiehiMto vA jAva paMciMdiehiMto vA uvavajjejjA / se ceva NaM se egidie egiMdiyattaM vippajahamANe egiMdiyattAe vA jAva paMciMdiyattAe vA gacchejjA / beiMdiyA paMcagaiyA paMcAgaiyA evaM ceva / evaM jAva paMciMdiyA paMcagaiyA paMcAgaiyA paNNattA, taM jahA- paMciMdie jAva gacchejjA / bhAvArtha - ekendriya jIvo paMcagatika che ane paMcagatika hoya che. te A pramANe che- (1) ekendriya jIva ekendriya, beindriya, te indriya, caurindriya ane paMcendriyamAMthI nIkaLIne ekendriyamAM utpanna thAya che arthAt ekendriyamAM Ave che. (2) te ja ekendriya jIva ekendriya paryAyane choDIne ekendriya, beindriya, te indriya, cauridriya athavA paMcendriyamAM utpanna thAya che arthAtu ekendriya jIva pAMceya jAtimAM jAya che. beindriya jIva paMca gatika ane paMca Agatika hoya che. te ekendriyanI jema ja jANavuM. te ja rIte paMcendriya paryatanA sarva jIvo paMca gatika ane paMca Agatika hoya che. yAvata paMcendriya jIvo marIne pAMca prakAranA jIvomAM utpanna thaI zake che. vivecana : TH-HI :- javuM-AvavuM. ekendriyAdi jIva AyuSya pUrNa karI je gatimAM jAya te gati kahevAya che ane je gatimAMthI AvI ekendriyAdimAM utpanna thAya te Agati kahevAya che. ekendriyathI paMceMdriya paryaMtanA jIvonI pAMca gati, pAMca Agati sUtrArthathI spaSTa che.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5H uddezaka- 3. 89 ] sarva jIvanA prakAra :38 paMcavihA savvajIvA paNNattA, taM jahA- kohakasAI, mANakasAI, mAyAkasAI, lobhakasAI, akasAI / ahavA-paMcavihA savvajIvA paNNattA, taM naha- kherA, tirivAjunoLiyA, majussA, devA, siT I bhAvArtha :- sarva jIvanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) krodha kaSAyI (2) mAna kaSAyI (3) mAyA kaSAyI (4) lobha kaSAyI (5) akaSAyI. athavA sarva jIvanA pAMca prakAra che, te A pramANe che(1) nAraka (2) tiryaMca (3) manuSya (4) deva (5) siddha. kaThoLanI yoninuM kALamAna - | 39 aha bhaMte! kala-masura-tila-mugga-mAsa-NipphAva-kulattha-AlisaMdaga-satiNapali- maMthagANa-eesi NaM dhaNNANaM kuTThAuttANaM pallAuttANaM macAuttANaM mAlAuttANaM olittANaM vilittANaM laMchiyANaM muddiyANaM pihiyANaM kevaiyaM kAlaM joNI saMciTThai ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM paMca saMvaccharAI / teNa paraM joNI pamilAyai, teNa paraM joNI paviddhaMsai, teNa paraM joNI viddhaMsai, teNa paraM bIe abIe bhavai, teNa paraM joNI vocchee paNNatte / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! vaTANA, masUra, tala, maga, aDada, niSpAva(eka prakAranuM dhAnya) kaLathI, coLA, tuvera ane kALA caNA, A dhAnyane koThImAM, palyamAM, mAMcaDAmAM, mAlyamAM(meDAmAM) surakSita rAkhI, DhAMkaNu DhAMkI, chANathI lIMpI, cAre bAjuthI lIMpIne, rekhAothI lAMchita karI, mudrita (baMdha) karI, sArI rIte surakSita rAkhI devAmAM Ave to tenI yoni(utpAda zakti) keTalA kAla sudhI rahI zake che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pAMca varSa sudhI tenI utpAdaka zakti rahI zake che. tyAra pachI tenI yoni kramazaH plAna thAya che. tyAra pachI tenI yoni kramazaH vidhvasta thAya che. tyAra pachI yoni kramazaH kSINa thAya che, tyAra pachI bIja abIja thAya che, tyAra pachI tenI yonino viccheda thaI jAya che. vivecana : trIjA sthAnanA prathama uddezakamAM pAMca prakAranA anAjanI yonino sthitikALa darzAvela che. prastuta sutramAM dasa prakAranA kaThoLa dhAnyano yoni kAla darzAvyo che. goLanuM utpAdana zakti. sArI rIte sAcavelA kaThoLanI aMkura utpAdana zakti pAMca varasa pachI kramazaH nAza pAme che. tenuM saMpUrNa varNana sthAna-3, udde.-1, sUtra-papa pramANe jANavuM.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 zrI ThANAMga sUtra-2 pAMca prakAranA saMvatsara : 40 paMca saMvaccharA paNNattA, taM jahA - NakkhattasaMvacchare, jugasaMvacchare, pamANa- saMvacchare, lakkhaNasaMvacchare, saNiccharasaMvacchare / bhAvArtha :- saMvatsara(varSa)nA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) nakSatra saMvatsara :- nakSatranI gatinA AdhAre nizcita thatAM saMvatsarane nakSatra saMvatsara kahe che. (2) yuga saMvatsara H- pAMca varSanA samudAya rUpa yugane yuga saMvatsara kahe che. (3) pramANa saMvatsara :- caMdra, sUrya, nakSatra Adi saMvatsaronA ahorAtra pramANane pramANa saMvatsara kahe che. (4) lakSaNa saMvatsara :- caMdra, sUrya vagere saMvatsaro sUtranirdiSTa lakSaNothI yukta hoya to tene lakSaNa saMvatsara kahe che. (5) zanaizvara saMvatsara :- zani mahAgrahanA 28 nakSatra athavA 12 rAzine bhogavavAnA kALane zanaizvara saMvatsara kahe che. 42 jhulavare viSe paLatte, tuM bahA- caDe, ve, abhiva,i caMDe, abhivaDDie ceva / bhAvArtha :- yuga saMvatsaranA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) caMdra saMvatsara- 12 caMdra mAsane caMdra saMvatsara kahe che. (2) caMdra saMvatsara (3) abhivardhita saMvatsara- eka adhika mAsa sahitanA 13 caMdra mAsane abhivardhita saMvatsara kahe che. (4) caMdra saMvatsara (5) abhivardhita saMvatsara. 42 5mALasava paMviSe paLatte, teM nahA- LavavRtta, cale, Da, Aphattve, abhivaDDie / bhAvArtha :- pramANa saMvatsaranA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) nakSatra saMvatsara- 32751 divasa pramANa che. (2) caMdra saMvatsara- 354 divasa pramANa che. (3) RRtu saMvatsara- 360 divasa pramANa che. (4) Aditya saMvatsara- 366 divasa pramANa che. (5) abhivardhita saMvatsara- 383 divasa pramANa che. 43 lakkhaNasaMvacchare, paMcavihe paNNatte, taM jahA samagaM NakkhattA jogaM joyaMti, samagaM uU pariNamaMti / NaccuNhaM NAisIo, bahUdao hoi Nakkhatto // 1 // sasiM samaga puNNamAsiM, joeMti visamacAri NakkhattA / kaDuo bahUdao vA, tamAhu saMvaccharaM caMdaM // 2 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5 : uddezaka - 3 visamaM pavAliNo pariNamaMti, aNuduU deMti pupphaphalaM / vAsaM Na sammaM vAsai, tamAhu saMvaccharaM kammaM // 3 // puDhavidagANaM tu rasaM, pupphaphalANaM tu dei Aicco / appeNa vi vAseNaM, sammaM Nipphajjae sassaM // 4 // Aicca-tea-taviyA, khaNalavadivasA uU pariNamaMti / pUrei ya NiNNathale, tamAhu abhivaDDhiyaM jANa // 5 // 91 bhAvArtha :- lakSaNa saMvatsaranA pAMcaprakAra che, te A pramANe che- (1) nakSatra saMvatsara (2) caMdra saMvatsara (3) RRtu saMvatsara (4) Aditya saMvatsara (5) abhivardhita saMvatsara. vivecana : prastuta sUtromAM sUrya, caMdra, nakSatra vagerenI bhinna-bhinna gati AdhArita judA-judA saMvatsara ane tenA bhedanuM nirUpaNa che. temAM nakSatra saMvatsaranA 12 prakAra ane zanaizvara saMvatsaranA 28 prakAra hovAthI sUtrakAre pAMcamA sthAnamAM tenuM grahaNa karyuM nathI. zeSa yuga saMvatsara, pramANa saMvatsara ane lakSaNa saMvatsaranA pAMca-pAMca bheda bhAvArthathI spaSTa che. tenA vistRta vivecana mATe juo : zrI jaMbadvIpa prajJaptisUtra vakSaskAra-7, sUtra-115 thI 121. -- (1) nakSatra lakSaNa saMvatsara :- kRtikA Adi nakSatrono yathA samaye caMdra-sUrya sAthe yoga thato hoya; je mAsanuM je mukhya nakSatra hoya te svabhAvathI pUrNimAnA divase yoga dharAvatuM hoya, Rtu samarUpe pariNamita thatI hoya, ati garamI ke ThaMDI na hoya, paripUrNa varSA hoya, A lakSaNothI yukta saMvatsarane nakSatra saMvatsara kahe che. (2) caMdra lakSaNa saMvatsara :- mAsathI viSama nAmavALA nakSatra pUrNimAnA divase caMdra sAthe yoga karatA hoya, Rtu kaSTakara hoya, ativRSTi hoya, A lakSaNothI yukta saMvatsarane caMdra saMvatsara kahe che. (3) karma-RRtu lakSaNa saMvatsara H- viSama kALe vanaspati aMkurita thAya, vRkSa para phUlo Ave, yathocita varSA na thAya, A lakSaNothI yukta saMvatsarane karma-RRtu saMvatsara kahe che. (4) Aditya lakSaNa saMvatsara - pRthvI, jaLa, puSpa, phaLa vageremAM sUrya yathArtha rasa pradAna kare, varasAda thoDo hovA chatAM paryApta mAtrAmAM anAja niSpanna thAya, A lakSaNothI yukta saMvatsarane Aditya saMvatsara kahe che. = (5) abhivardhita lakSaNa saMvatsara :- sUryanA pracaMDa tApathI bhUmi paritapta rahe, RtuonuM pariNamana atyalpakAlIna hoya, nimna sthaLo pANIthI pUrNa bharelA rahe, A lakSaNothI yukta saMvatsarane abhivardhita saMvatsara kahe che.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAga satra-2 zarIramAMthI jIva nIkaLavAnA mArga:44 paMcavihe jIvassa NijjANamagge paNNatte, taM jahA- pAehiM, UrUhiM, ureNaM, sireNaM savvaMgehiM / ___pAehiM NijjAyamANe NirayagAmI bhavai, UrUhi NijjAyamANe tiriyagAmI bhavai, ureNaM NijjAyamANe maNuyagAmI bhavai, sireNaM NijjAyamANe devagAmI bhavai, savvaMgehiM NijjAyamANe siddhigai pajjavasANe paNNatte / bhAvArtha:- zarIramAMthI jIva nIkaLavAnA pAMca mArga che, te A pramANe che- (1) paga (2) sAthaLa (3) hRdaya (4) mastaka (5) sarvAga. (1) pagathI nirmANa karanAro(nIkaLelo) jIva narakagAmI hoya, (2) sAthaLathI nIkaLelo jIva tiryaMcagAmI hoya, (3) hRdayathI nIkaLelo jIva manuSyagAmI hoya, (4) mastakathI nIkaLelo jIva devagAmI hoya, (5) sarvAgathI nIkaLelo jIva siddhagatimAM paryavasita hoya che. vivecana : foMUH :- mRtyu samaye Atmapradezo zarIranA je bhAgamAMthI ke zarIranA je mArgathI nirgamana kare, bahAra nIkaLe tene ahIM nirmANa mArga kahyo che. pAMca nirmANa mArga ane tenA phaLa sutrArthathI spaSTa che. baMdhAdino cheda, utpattikALaH 45 paMcavihe cheyaNe paNNatte,taM jahA- uppAyacheyaNe, viyaccheyaNe, baMdhaccheyaNe, paesaccheyaNe, dodhAraccheyaNe / bhAvArtha:- chedana (vibhAga)nA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) utpAda chedana- utpAda paryAyanA AdhAre vibhAga karavo (2) vyaya chedana- vinAza paryAyanA AdhAre vibhAga karavo (3) baMdha chedana- karma baMdhanuM chedana athavA pudgala skaMdhanuM vibhAjana (4) pradeza chedana- nirvibhAgI vastunA pradezanuM buddhithI vibhAjana (5) dvidhA chedana- koI vastunA be bhAga karavA. 46 paMcavihe ANaMtarie paNNatte, taM jahA-uppAyANaMtarie, viyANaMtarie, pae- sANaMtarie, samayANaMtarie, sAmaNNANaMtarie / bhAvArtha :- Anantarya(avirahakALa-aMtara rahita)nA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) utpAda Anantarya- niraMtara utpatti (2) vyaya Anantarya- niraMtara vinAza (3) pradeza Anantarya- niraMtara
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 3 pradezonI saMlagnatA (4) samaya Anantarya- samayanI niraMtaratA (5) sAmAnya Anantarya- koI paryAya vizeSanI vicakSA na karatA sAmAnya niraMtaratA. vivecana : prastuta sUtramAM utpAda, vyaya vagerenA cheda ane AnaMtaryanuM kathana che. che - chedana eTale cheda thavo, vibhAga thavo. TIkAkAre teno artha virahakALa paNa karyo che. AgaMtari:- AnaMtarya. samaye-samaye niraMtara utpanna thavuM. 3khAya cheyane - utpattino cheda, nAza arthAtu utpatti na thavI. jema ke- narakamAM nArakIonI utpattino cheda thAya, utpatti aTakI jAya. A utpatti aTake ane punaH utpanna thAya te ja virahAkALa kahevAya che. ekendriyamAM utpAda cheda thato nathI. nairayikomAM 1ra muhUrta paryata utpAda cheda hoya che. A rIte pratyeka daMDakanA virahakAla anusAra teno utpAda cheda jANavo. niyache che :- vyaya, nAza, cyavana, maraNano cheda. ekendriyamAM maraNano abhAva kyAre ya hoto nathI. temAM vyaya chedanakALa nathI. narakAdi daMDakomAM 12 muhUrtano vyaya chedanakALa che. vaMdho :- baMdhano cheda thavo. karmaprakRtinA baMdha vicchedane baMdha cheda kahe che. jema ke-cothA guNasthAne mithyAtva mohanIya karmano baMdha viccheda thAya che arthAtu te karma baMdhAtuM nathI. paNaache :- pradezacheda. aMdha sAthe joDAyelA dravyanA nirvibhAga aMzane pradeza kahe che. pudgala dravya sivAya zeSa dravyanA pradeza chUTA paDatA ja nathI tethI tenA pradezano cheda zakya nathI. pudgala dravyamAM eka, be, saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMtapradeza chUTA paDe che tene pradeza chedana kahe che. nodhA2che - be dhArI talavArathI chedana karavuM, talavArAdithI be bhAga karavA te dvidhAra chedana che. saMyama ane tapathI karmone chedavA, karmono sthitighAta, rasaghAta karavo tene paNa be dhAra chedana kahe che. 3MAyAbaoNgi:- samaye-samaye thatI niraMtara utpattine utpAda AnaMtarya kahe che. jema ke narakAdi gatimAM asaMkhyAta samaya sudhI nArakIo niraMtara utpanna thAya che. ekendriyamAM nitya niraMtara utpatti che. vicAra :- vyaya niraMtaratA. narakAdimAM asaMkhyAta samaya sudhI niraMtara mRtyu thatuM rahe che. ekendriyamAM nitya niraMtara vyaya hoya che. pAsabapi :- arUpI dravyamAM pradezo joDAyelA, skaMdharUpe ja hoya che. pradezonA A sAtatyane pradeza anaMtarya kahe che. samathALagi :- samaya AnaMtarya. samayano viraha kyAreya thato nathI, eka samaya vyatIta thatAM bIjo
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAga sUtra-2 samaya, tema eka pachI eka samayanI niraMtaratAne samaya AnaMtarya kahe che. samaye-samaye thatAM kAryane paNa samayAnaMtarya kahI zakAya. sAmaUTgataripa :- sAmAnya AnaMtarya, zrAmANya AnaMtarya. utpAda, vyaya vagere vizeSa paryAyanI vivakSA vinAnI niraMtaratAne sAmAnya AnaMtarya kahe che. kSapaka zreNI ane upazama zreNImAM cAritranI niraMtaratA hoya che arthAtu tenI vacce caritra pariNAmano vyavadhAna thato nathI (viraha paDato nathI) tene zrAmaNya AnaMtarya kahe che. anaMtanA prakAra:|47 paMcavihe aNaMtae paNNatte, taM jahA- NAmANatae, ThavaNANaMtae, davvANaMtae, gaNaNANatae paesANatae / ahavA- paMcavihe aNaMtae paNNatte, taM jahA- egatoNaMtae, duhaoNaMtae, desavitthArANaMtae, savvavitthArANaMtae, sAsayANaMtae / bhAvArtha - anaMtanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) nAma anaMta (2) sthApanA anaMta (3) dravya anaMta (4) gaNanA anaMta (5) pradeza anaMta athavA anaMtanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) ekataH anaMta (2) dvidhA anaMta (3) deza vistAra anaMta (4) sarva vistAra anaMta (5) zAzvata anaMta. vivecana : aLatA = jeno aMta na hoya te anaMta. prastuta sutramAM anaMta zabdano prayoga aneka saMdarbhamAM thayo che. temAM prathamanA traNa bhedamAM nAmAdi traNa nikSepathI ane zeSa sAta bhedamAM bhAvanikSepathI kathana che. (1) nAmaidI - nAma anaMta. koI vyakti ke vastunuM nAma 'anaMta' rAkhavuM. jema anaMtanAtha, anaMta caturdazI. (2) vAta - sthApanA anaMta. sacitta ke acitta vastu, mUrti, nakazAmAM anaMtanI sthApanA karavI. nAma ane sthApanA anaMtamAM anaMta zabdanA arthanI mukhyatA nathI paraMtu nAmakaraNa ane AropaNAnI mukhyatA che. (3) vaLyAbaMta - dravya anaMta. jIva, pudgala ane kALa dravya anaMta che. temAM vyakti ke vastu rUpe dravyanI anaMtatA sUcita che.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5H uddezaka - 3 95 (4) naLAkhaMtar :- gaNanA anaMta. saMkhyAnI dRSTie anaMta. jaina gaNita pramANe gaNanAnA traNa prakAra che. saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta. saMkhyAtanI gaNanA thAya che. asaMkhyAtanI gaNanA thatI nathI tema chatAM te sAMta che. deva vagere koIpaNa teno aMta pAmI zake che paraMtu anaMtanI gaNanA thatI nathI ane teno aMta paNa Avato nathI. devo paNa teno aMta pAmI zakatA nathI. (5) parasANaMta :- pradeza anaMta. AkAzamAM ane anaMtapradezI pudgala dravyamAM pradeza anaMta hoya che. ahIM te pradezanI anaMtatA sUcita che. (6) pAo baLataN :- eka bAju anaMtanI gaNanAne ekataH anaMta kahe che. jema eka AkAzapradezanI eka zreNImAM laMbAInI apekSAe anaMtapradeza che, te ekataH anaMta che athavA kevaLa atItakAlanA ke kevaLa anAgatanA anaMta samayanI gaNanA karavI. (7) vuho anaMta6 :- be bAjuthI anaMtanI gaNanAne dvidhA anaMta kahe che. jema pratara kSetramAM laMbAI ane pahoLAI baMne apekSAe anaMtapradeza che athavA atItakALa ane bhaviSyakALa baMnenI apekSAe anaMta samayanI gaNanA karavI. ekataH ane ubhayataHmAM anaMta zabda kSetra ane kALa vistArane sUcita kare che. (8) resavisthArAkhaMtap - deza vistAra anaMta. dizA ane prataranI apekSAe anaMta. dizAono prAraMbha meru parvatanA madhyabhAge sthita rucaka pradezothI thAya che. pUrvAdi koI eka dizA rUpa kSetra vizeSane eka deza kahe che. te eka dezano vistAra ane temAM anaMta AkAzapradeza che tene deza vistAra anaMta kahe che. (e) savvavitthArANaMtae :- sarva vistAra anaMta. kSetra vyApakatAnI dRSTie anaMta. saMpUrNa AkAza pradezanI anaMtatA. (10) sAsayALataN :- zAzvata anaMta. zAzvatatA ane nityatAnI dRSTie anaMta. Adi-aMta rahita sthitivALA jIvAdi padArthane zAzvata anaMta kahe che. sthAna-10, sUtra-59mAM A ja dasa prakAranA anaMtanuM kathana che. jJAna ane jJAnAvaraNIyakarma prakAra : 48 paMcavihe NANe paNNatte, taM jahA- AbhiNibohiyaNANe, suyaNANe, ohiNANe, maNapajjavaNANe, kevalaNANe / bhAvArtha :- jJAnanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) Abhinibodhika jJAna (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4) mana:paryavajJAna (5) kevaLajJAna. 49 paMcavihe NANAvara Nijje kamme paNNatte, taM nahIM
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 96 | zrI ThANAga sUtra-2 AbhiNibohiya-NANAvara-Nijje, suyaNANAvaraNijje, ohiNANAvaraNijje, maNapajjava-NANAvaraNijje, kevala- NANAvaraNijje / bhAvArtha:- jJAnAvaraNIyakarmanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) Abhinibodhika jJAnAvaraNIya (2) zruta jJAnAvaraNIya (3) avadhi jJAnAvaraNIya (4) manaH paryava jJAnAvaraNIya (5) kevala jJAnAvaraNIya. vivecana : prastutamAM AtmAnA jJAnaguNa ane tene AvaraNa karanAra jJAnAvaraNIya karmanuM kathana che. jJAnanA pAMca prakAra che. tethI tene AvaraNa karanAra karmanA paNa pAMca prakAra che. jJAnAdinuM svarUpa varNana naMdIsUtra pramANe jANavuM. (1) Abhinibovika jJAnAvaraNIya - cAra prakAranI buddhithI je jJAna thAya te azruta-nizrita matijJAna kahevAya che ane Indriya tathA mananA mAdhyame, zruta(Agama) anubhave utpanna mati dvArA je jJAna thAya te zrata-nizrita matijJAna kahevAya che. A baMne prakAranA jJAnane Avarita karanArA karmane matijJAnAvaraNIya karma kahe che. (2) zrutajJAnAvaraNIya karma - pAMca Indriya ane mana dvArA grahita viSayamAM viziSTa vicAraNA dvArA je jJAna thAya te tathA zravaNanI mukhyatAe, zAstranA mAdhyame je jJAna thAya te zrutajJAna kahevAya che. tene Avarita karanArA kemene zrutajJAnAvaraNIya keme kahe che. (3) avadhijJAnAvaraNIya karma :- indriya ane mananI sahAyatA vinA sAkSAt AtmAthI thatAM, rUpI padArthane viSaya karatAM, kSetra-kALanI maryAdA dharAvatA jJAnane avadhijJAna kahe che. tene AvaraNa karatA karmane avadhijJAnAvaraNIya karma kahe che. (4) mana:paryava jJAnAvaraNIya karma - saMzI jIvonA manogata bhAvone jANe te mana:paryavajJAna ane tene AvaraNa karanArA karmane mana:paryava jJAnAvaraNIya karma kahe che. (5) kevaLa jJAnAvaraNIya karma :- lokAlokane, traNe kALane, sarva dravyane jANe te kevaLajJAna ane tene AvaraNa karanArA karmane kevaLa jJAnAvaraNIya karma kahe che. svAdhyAyanA pAMca prakAra :50 paMcavihe sajjhAe paNNatte, taM jahA- vAyaNA, pucchaNA, pariyaTTaNA, aNuppehA, dhmmkhaa| bhAvArtha :- svAdhyAyanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) vAcanA- paThana pAThana karavuM (2) pRcchanA- saMdigdha viSaya aMge pUchavuM (3) parivartanA- bhaNelA viSayane pheravavo (4) anuprekSA-viSayanuM
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 3 [[ 97] vAraMvAra ciMtana karavuM (5) dharmakathA-dharmanI carcA karavI. tenuM nirUpaNa, prarUpaNa, vyAkhyAna karavuM. pratyAkhyAnanI zuddhi - 51 paMcavihe paccakkhANe paNNatte, taM jahA- saddahaNasuddhe, viNayasuddhe, aNubhAsaNA- suddhe, aNupAlaNAsuddhe, bhAvasuddhe / bhAvArtha:- pratyAkhyAnanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) zraddhAna zuddha pratyAkhyAna (2) vinaya zuddha pratyAkhyAna (3) anubhASaNa zuddha pratyAkhyAna (4) anupAlanA zuddha pratyAkhyAna (5) bhAva zuddha pratyAkhyAna. vivecana :pratyAkhyAna - nizcita kAla maryAdA paryata athavA yAvajIvana paryata pApakArI pravRttino athavA padArthono tyAga karavo tene pratyAkhyAna kahe che. tyAganI zuddhi mATe temAM zraddhA, vinaya, sAmarthya Adi anya guNo Avazyaka che. zuddhinI apekSAe sUtrakAre tenA pAMca bheda karyA che. saddA suddha:- zraddhApUrvaka, samajaNapUrvaka, rucipUrvaka je pratyAkhyAna karavAmAM Ave te zraddhAna zuddha pratyAkhyAna che. mudde - je pratyAkhyAna vinayanI apekSAe zuddha hoya tene vinayazuddha pratyAkhyAna kahe che. gurujanonI samakSa mana, vacana, kAyAnA vinayapUrvaka pratyAkhyAnano svIkAra karavo, te vinayazuddha pratyAkhyAna che. ajubhAsapAsu - pratyAkhyAna svIkAra karAvavA mATe gurujano je zabdonuM uccAraNa kare, tenuM punaH uccAraNa karavuM tene anubhASaNa zuddha pratyAkhyAna kahe che. jema ke pratyAkhyAna karAvatA gurujano 'vosireha" zabda bole tyAre ziSya "vosirAmi' zabdanuM uccAraNa karIne pratyAkhyAnano svIkAra kare te anubhASaNa zuddha pratyAkhyAna che. aNupA - svIkRta pratyAkhyAnanuM durbhikSamAM, rogAdi koI paNa upasarga ke pariSadanA samaye yathAvatu pAlana karavuM, pratyAkhyAnano bhaMga na karavo te anupAlanA zuddha pratyAkhyAna che. bhAvasu - rAga, dveSa, moha, AzaMsA, nidAna Adi koI paNa doSa vinA, zuddha bhAve pratyAkhyAna karavA te bhAvazuddha pratyAkhyAna che. pAMca prakAranA pratikramaNa :52 paMcavihe paDikkamaNe paNNatte, taM jahA- AsavadArapaDikkamaNe, micchatta
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 98 | zrI ThANAga sUtra-2 paDikkamaNe, kasAyapaDikkamaNe, jogapaDikkamaNe, bhAvapaDikkamaNe / bhAvArtha - pratikramaNanA pAMca prakAra che, te A pramANe che- (1) AzrayadvAra pratikramaNa hiMsA Adi AzravothI nivRtta thavuM (2) mithyAtva pratikramaNa- mithyAtvathI nivRtta thavuM (3) kaSAya pratikramaNakaSAyothI nivRtta thavuM (4) yoga pratikramaNa- mana, vacana, kAyAnI azubha pravRttithI nivRtta thavuM (5) bhAva pratikramaNa- rAga dveSa Adi kaluSita bhAvothI nivRtta thavuM. vivecana : paccakakhANa lIdhA pachI temAM koI truTi rahI jAya to tene dUra karavA mATe pratikramaNa Avazyaka che. pratikramaNa-azubha yogamAM gayelA AtmAne tyAMthI pAcho vALI zubha yogamAM sthira karavo. pramAdane tyAgI apramAdI banavuM. AtmA pramAdavaza paraguNo tarapha jAya che, tyAMthI pAchA pharavuM te pratikramaNa. aticAranI zuddhinA mArge AvavuM te dravya pratikramaNa che ane mithyAbhAvothI nivRtta thavuM te bhAva pratikramaNa che. viSaya bhedanA AdhAre tenA sUtrokta pAMca prakAra che. je bhAvArthathI spaSTa thAya che. vAcanA AdAna pradAnanA kAraNo - 53 paMcahiM ThANehiM suttaM vAejjA, taM jahA- saMgahaTThayAe, uvaggahaTThayAe, NijjaraTuyAe, sutte vA me pajjavayAe bhavissai, suttassa vA avocchittiNayaTThayAe / bhAvArtha :- sUtranI vAMcanA ApavAnA pAMca kAraNa che, te A pramANe che- (1) ziSyone zruta saMpanna banAvavA mATe. (2) ziSyonA upakAra mATe, (3) karmonI nirjarA karavA mATe, (4) vAcanA dvArA potAnA zrutane puSTa karavA mATe, (5) zratanA paThana-pAThana dvArA zrutajJAnanI paraMparA cAlu rAkhavA mATe. 54 paMcahiM ThANehiM suttaM sikkhejjA, taM jahA- NANaTThayAe, daMsaNaTThayAe, caritta- TThayAe, vuggahavimoyaNaTThayAe, jahatthe vA bhAve jANissAmIti kaTu / bhAvArtha - sUtra zIkhavAnA pAMca kAraNa che, te A pramANe che- (1) jJAnArthe (2) darzanArthe (3) cAritrArthe (4) yuTThaha vimocanArthe (5) yathArtha bhAvajJAnArthe. vivecana : prastuta sUtromAM vAcanA ApavAnA ane vAcanA levAnA pAMca-pAMca kAraNonI samIkSA karI che arthAt vAcanA dAtA guru ane vAcanA grahaNa karanAra ziSyanA pAMca-pAMca lAbhanuM nirUpaNa che. vAcanA ApavAnA pAMca lAbha :- (1) vAcanA dvArA ziSyo zrutajJAna saMpanna bane che. gacchamAM zruta saMpanna ane bahuzruta saMtonI vRddhi thAya che. (2) ziSyonA upakAra mATe- jJAna saMpanna sAdhaka ja saMyama mArgamAM daDha banI zake che, tenI ziSya paraMparAmAM te vAcanA ApavAnI yogyatA keLavI zake che, gaNamaryAdA yathocita
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 5H uddezaka - 3 22 rIte jALavI zake. ziSyo mATe AvA aneka upakAra thAya che. (3) nirjarA mATe- vAcanA levI ane devI te baMne svAdhyAya tapanI aMtargata che mATe vAcanA dAtA guru ane ziSyane baMnene mahAna nirjarA thAya che. (4) zrutajJAnanI puSTi mATe- vAcanA ApavAthI vAcanA ApanAranuM zrutajJAna vizeSa puSTa ane nirmaLa thatuM jAya che. (5) zveta paraMparA TakAvavA mATe- vAcanA ApavAthI ja guru ziSyanI paraMparAe zruta paraMparA avicchinna rahI zake che. vAcanA levAnA pAMca lAbha H- (1) jJAna mATe-- zrutanA adhyayanathI ja kevalI prarUpita dharmatattvono bodha thAya temaja Agama rahasyo pragaTa thAya che. (2) darzana mATe zrutanA adhyayanathI darzana vizuddhi thAya che. zraddhAdaDha bane che. (3) cAritra mATe- zrutanA adhyayanathI ja cAritranA AcAra-vicAranuM jJAna thAya che. AcAra vicAranA jJAna pachI tenuM zuddha pAlana thaI zake che. (4) vyugraha vimocana- zrutanA adhyayanathI mithyA abhiniveza chUTI jAya che. (5) yathArtha bhAva jJAna mATe zrutanA aghyayanathI jIvAjIva rUpa tattvanuM, dravya, guNa, paryAyanuM yathArtha jJAna thAya che. saudharma IzAna deva vimAnanA varNa, UMcAI : 55 sohammIsANesu NaM kappesu vimANA paMcavaNNA paNNattA, taM jahA- kiNhA, nIlA, tohiyA, hAliddA, suvijJA / bhAvArtha :- saudharma ane IzAna kalpanA vimAna pAMca varNavALA che, te A pramANe che- (1) kALA (2) nIlA (3) lAla (4) pILA (5) sapheda. 56 sohammIsANesu NaM kappesu vimANA paMcajoyaNasayAiM uDDa uccatteNaM paNNattA bhAvArtha:* saudharma ane IzAna kalpanA vimAna pAMcaso yojananA UMcA che. 57 baMbhalogalaMtarasu NaM kappesu devANaM bhavadhAraNijjasarIragA ukkoseNaM paMcarayaNI uDDuM uccatteNaM paNNattA / bhAvArtha :- brahmaloka ane lAMtaka kalpanA devonI bhavadhAraNIya zarIranI UMcAI pAMca hAthanI che. pudgalono vaikAlika baMdhaH 58 NeraiyA NaM paMcavaNNe paMcarase poggale baMdhiMsu vA baMdhati vA baMdhassaMti vA, taM jahA- kiNhe jAva sukkille / titte jAva mahure / evaM jAva vemANiyA / bhAvArtha :- nAraka jIvoe pAMca varNa ane pAMca rasavALA pudgalone karmarUpe bhUtakALamAM bAMdhyA hatA, vartamAnamAM bAMdhe che ane bhaviSyamAM bAMdhaze. te A pramANe che- kRSNa yAvat zukala varNavALA pudgalo ane tikta 2sa yAvat madhura rasavALA pudgalo.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 | zrI ThANAga sUtra-2 nArakanI jema vaimAnika sudhInA sarva daMDakonA jIvoe pAMca varNa ane pAMca rasavALA pudgalone karmarUpe bhUtakALamAM bAMdhyA hatA, vartamAnamAM bAMdhe che ane bhaviSyamAM bAMdhaze. jaMbUDhIpanI mahAnadIne samarpita nadIo:59 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM gaMgaM mahANaI paMca mahANaio samanveti, kadA- 3, saraka, mADI, volI, mahI ! bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA dakSiNa bhAgamAM(bharata kSetramAM) pAMca mahAnadIo gaMgA mahAnadIne samarpita thAya che arthAt temAM maLe che, te A pramANe che- (1) yamunA (2) sarayu (3) AdI (4) kosI (5) mahI. 60 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM siMdhuM mahANaiM paMca mahANaIo samappeti, taM jahA- sayadU, viyatthA, vibhAsA, erAvaI, caMdabhAgA / bhAvArtha - jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA dakSiNa bhAgamAM (bharata kSetramAM) pAMca mahAnadIo siMdhu mahAnadIne samarpita thAya che arthAt temAM maLe che, te A pramANe che- (1) zatadra-satalaja (2) vitastA-jhelama (3) vipAzA (4) airAvatI-rAvI (5) candrabhAgA. 61 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttare NaM rattaM mahANaiM paMca mahANaio samappeMti, taM jahA- kiNhA, mahAkiNhA, NIlA, mahANIlA, mahAtIrA / bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA uttara bhAgamAM(airAvata kSetramAM) pAMca mahAnadIo rakta mahAnadIne samarpita thAya che, te A pramANe che- (1) kRSNA (2) mahAkRSNA (3) nIlA (4) mahAnIlA (5) mahAtIrA. 62 jaMbuddIve dIve madarassa pavvayassa uttare NaM rattavaI mahANaiM paMca mahANaio samappeMti, taM jahA- iMdA, iMdaseNA, suseNA, vAriseNA, mahAbhogA / bhAvArtha:- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA uttara bhAgamAM (airAvata kSetramAM) pAMca mahAnadIo raktavatI mahAnadIne samarpita thAya che, te A pramANe che- (1) indrA (2) indrasenA (3) suSeNA (4) vAriSeNA (5) mahAbhogA. kumArAvasthAmAM dIkSita tIrthakaro - 63 paMca titthayarA kumAravAsamajhe vasittA muMDe bhavittA agArAo maLamriye pabUDyA, tanahA- vAsupujhe, macrI, ribI, pAse, vIrA
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5H uddezaka- 3 | 101 | bhAvArtha :- pAMca tIrthakara rAjakumAra avasthAmAM ja muMDita thaI, agArathI aNagAra banI pravrajita thayA, te A pramANe che- (1) vAsupUjya (2) malI (3) ariSTanemi (4) pArtha (5) mahAvIra. vivecana : uparokta pAMca tIrthakaro rAjakulamAM janmyA ane kumAravAsamAM ja gRhavAsa choDI dIkSita thayA che. ahIM 'kumAra' zabda rAjyagAdInA asvIkArane sUcave che. teo rAjA banyA vinA rAjakumAra avasthAmAM ja dIkSita thayA che. IndronI sabhAo:64 camaracaMcAe rAyahANIe paMca sabhA paNNattA, taM jahA- suhammAsabhA uvavAyasabhA, abhiseyasabhA, alaMkAriyasabhA, vavasAyasabhA / bhAvArtha:- camacaMcA rAjadhAnImAM pAMca sabhA kahI che, te A pramANe che- (1) sudharmA sabhA- devonI sabhA-maLavAnuM sthAna. (2) upapAta sabhA- utpatti sthAna (3) abhiSeka sabhA- abhiSekanuM sthAna (4) alaMkArika sabhA- zarIra sajAvaTa bhavana (5) vyavasAya sabhA- adhyayanagRha arthAt koIpaNa kAryanA nirNayanuM sthAna. 65 egamege NaM iMdaTThANe paMca sabhAo paNNattAo, taM jahA- sabhAsuhammA, uvavAyasabhA, abhiseyasabhA, alaMkAriyasabhA, vavasAyasabhA / bhAvArtha:- te rIte eka-eka indra sthAnamAM(nivAsa sthAnamAM) pAMca-pAMca sabhA che, te A pramANe che(1) sudharmA sabhA (2) upapAta sabhA (3) abhiSeka sabhA (4) alaMkArika sabhA (5) vyavasAya sabhA. pAMca tArAvALA nakSatra :66 paMca NakkhattA paMcatArA paNNattA, taM jahA- dhaNiTThA, rohiNI, puNavvasU, hastho, visArI | bhAvArtha - pAMca nakSatra pAMca-pAMca tArAvALA che, te A pramANe che- (1) dhaniSThA (2) rohiNI (3) punarvasu (4) hasta (5) vizAkhA. pAMca jAti AzrI pApakarmano saMcaya:67 jIvA NaM paMcaDhANaNivvattie poggale pAvakammattAe ciNiMsu vA ciNaMti vA ciNissaMti, vA, taM jahA- egidiyaNivvattie, beiMdiyaNivvattie,
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 ] zrI ThANAga sUtra-2 teidiyaNivva- ttie, cauriMdiyaNivvattie, paMciMdiyaNivvattie / evaM ciNa, uvaciNa, baMdha, udIra, veda taha NijjarA ceva / bhAvArtha:- jIve pAMca sthAnathI nirvartita pugalono pApakarmarUpe bhUtakALamAM saMcaya karyo hato, vartamAnamAM kare che ane bhaviSyamAM karaze, te A pramANe che- (1) ekendriya nirvatita pudgalono (2) beindriya nivartita pulono (3) teindriyanivartita pudgalono (4) caurendriyanivartita pugalono (5) paMcendriya nirvartita pudgalono. A rIte pAMca sthAnathI nivartita pudgalono pApakarma rUpe caya, upacaya, baMdha, udIraNA, vedana ane nirjarA bhUtakALamAM karI hatI, vartamAnamAM kare che ane bhaviSyamAM karaze. vivecana : prastuta sUtramAM pApakarmanA baMdhaka ekendriyathI paMcendriya te pAMca jAtinA jIvo dvArA upArjita pApa karmanA cayAdinuM kathana che. sthAna-2, u.-4, sUtra-24mAM traNa-sthAvara be prakAranA jIva AzrI; sthAna-3, udde.-4, sUtra-81mAM traNa veda AzrI; sthAna-4, udde.-4, sUtra-139mAM cAra gati AzrI; prastuta sthAna-5, udde.-3, sUtra-67mAM pAMca jAti AzrI; sthAna-6, sUtra-117mAM chakAya AzrI; sthAna-7, sUtra-144mAM cAra gati ane traNa veda AzrI; sthAna-8, sUtra-121mAM cAra gatimAM prathama-aprathama samayavartI jIva AzrI; sthAna-9, sUtra-80mAM pAMca kAya, cAra jAti AzrI; sthAna-10, sUtra-159mAM pAMca jAtimAM prathama-aprathama samayavartI jIva AzrI pApakarmanA cayAdinuM kathana che. A jIvo mithyAtvAdi kAraNothI pAparUpa karmone grahaNa kare che. karma pulone grahaNa karavAnI che avasthAnuM ahIM varNana che. tenuM svarUpa A pramANe checaya:- kaSAya pariNata jIva je karma dalikone arthAt karma pugalone grahaNa kare, tene caya kahe che. upacayaH- caya thayelA karmomAM vAraMvAra vRddhi karavI te upacaya che arthAtu abAdhAkAla pachInI karmonI je niSeka racanA thAya tene vAraMvAra puSTa karavI, upacita karavI te upacaya kahevAya che. baMdha :- caya, upacayathI AtmAmAM saMgrahita karmavargaNAnA pudgalo prakRti baMdha Adi cAra ane jJAnAvaraNIya Adi ATha vibhAgomAM vibhakta thaI AtmA sAthe kSIranIranI jema saMbaMdhita thaI jAya, ekameka thaI jAya tene baMdha kahe che. udIraNA - jyAre karma svataH paripAkane prApta thAya ane tenA phaLano anubhava karAve te udaya ane sAdhanA vizeSathI karmane udayamAM lAvavA te udIraNA kahevAya che. vedana - karmanA udayane ahIM vedana kahyuM che. udaya athavA udIraNA dvArA karmalanI sArI-narasI anubhUti karavI arthAt karmaphaLa bhogavavA, te vedana kahevAya che.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -5: uddezaka- 3 [ 103 ] nirjarA - AtmapradezothI karmanuM aMzataH chUTavuM te nirjarA kahevAya che. udIraNA ane vedanA pachI karmonI nirjarA thAya che. pAMca pradezAdi pudgalanI anaMtatA:68 paMcapaesiyA khaMdhA aNaMtA paNNattA / paMcapaesogADhA poggalA aNaMtA paNNattA jAva paMcaguNalukkhA poggalA aNatA paNNattA / bhAvArtha - pAMca pradezavALA pudgala skaMdha anaMta che. pAMca AkAza pradezo upara avagADha pudgala skaMdha anaMta che. pAMca samayanI sthitivALA pudgala skaMdha anaMta che. pAMca guNa kALA vAvatu pAMca guNa rUkSa pugala skaMdha anaMta che. A rIte zeSa varNa, rasa, gaMdha ane sparzavALA pugala skaMdha paNa anaMta che. vivecana : prastuta sUtramAM pAMca pradezI, pAMca pradezAvagADha, pAMca samaya sthitika, pAMca guNa kALAthI pAMcaguNa rUkSa parvatanA pudgala dravyanuM varNana che arthAt dravya, kSetra, kALa, bhAvathI paMcatva sUcita anaMta pudgalonuM varNana che. dravyathI - pAMca paramANu bhegA maLI pAMca pradezI skaMdha bane che. te anaMta che. kSetrathI - pAMca AkAza pradezane avagAhIne rahelA pudgala skaMdha pAMca pradezAvagADha skaMdha kahevAya che. te anaMta che. kALathI :- pAMca samayanI sthitivALA skaMdho anaMta che. bhAvathI - varNa, gaMdha, rasa ane sparza te pudgala dravyanA guNa che. pratyeka varNAdimAM eka aMzathI anaMta aMza sudhInA anaMta paryAyo hoya che. jema ke- eka guNa kALo, be guNa kALo, saMkhyAtaguNa kALo, asaMkhyAta guNa kALo ane anaMtaguNa kALo varNa. A rIte kALA varNanI anaMta paryAya che. temAMthI pAMca guNa kALA pAMca guNa nIlA vagere varNavALA pugalo anaMta che. te ja pramANe varNa, gaMdha, rasa, sparzanA pratyeka guNamAM paMca guNatvadhArI pudgalo anaMta che. pAMcamA sthAnanA kAraNe prastuta sUtramAM sarva pAMca guNavALA viSayonuM nirUpaNa che. chaThThA sthAnamAM cha pradezI vagerenuM kathana che. zeSa ATha vagere sthAnamAM te te sthAnanI saMkhyA sadaza pradezAdinuM kathana jANavuM. () te sthAna-pa/3 saMpUrNa (C
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 104 zrI ThANAga satra-2 | chaThuM sthAna | je paricaya che prastuta sthAnamAM cha saMkhyA saMbaMdhita viSaya saMkalita che. uddezaka rahita A sthAna gaNavyavasthA, dArzanika, tAtvika, aitihAsika, vyAvahArika, jyotiSa, vaidhakIya Adi aneka viSayothI samRddha che. AsthAnanA prAraMbhamAM chardihiM saMpavo gaNaIre rihara dhArita A sUtra dvArA sUtrakAre gacchanA pramukha zramaNa-zramaNIonA guNonuM kathana karyA pachI gaNamAM rahetA sAdhune mATe hitakArI ane ahitakArI sthAnonuM varNana karyuM che. te uparAMta gaNagata sAdhu kevI paristhitimAM sAdhvIne sahAro ApI zake tenA niyamonA varNana dvArA gaccha vyavasthAnI ApavAdika sthiti spaSTa karI che. jJAna ane jJAnImAM ekatva svIkArI cha prakAranA jJAnI-ajJAnInA kathana dvArA pratyakSa-parokSajJAnanuM varNana karyuM che. parokSa evA matijJAnanA avagrahAdi cAra bheda, te pratyekanA bahu, bahu bahu Adi bAra bhedanuM nirUpaNa karI tAttvika viSayanuM nirUpaNa karyuM che. jainadarzana rUpI ane arUpI be tattvane svIkAre che. rUpI padArtho indriyo dvArA grAhya che. arUpI padArtho indriya dvArA grAhya nathI. jainadarzana mAnya cha dravyamAMthI eka pudgala dravya rUpI che. zeSa pAMca dravya arUpI che. A cha e cha dravya jJaya che, jJAtA dvArA te jaNAya che ane tene jANavAnuM sAdhana jJAna che. dravyanI anaMta paryAya-avasthAo hoya che. sAmAnya jJAnI te sarva paryAyane jANI zakatA nathI. cha gAuM cha3 saba bhAve nAgA sadda paramANu pudgala ane zabdarUpIche, tema chatAM parokSajJAnI tene pUrNarUpe jANI zakatA nathI. jainadarzana yathArthavAdI che. te yathArtha vAdano asvIkAra karatuM nathI. indriyajanya sukhAnubhUti yathArtha che. teno asvIkAra karavAthI vAstavikatAno lopa thAya che. "indriya janya sukha sukha nathI, te duHkha ja che." A ekAttika daSTikoNa che. saMtulita daSTikoNa to e ja che ke indriyathI sukha paNa maLe che ane duHkha paNa maLe che. AdhyAtmika sukhanI tulanAmAM indriya sukhanuM mUlya nagaNya che paraMtu je che tene sUtrakAre yathArtha svIkRti ApI che-chapna sA chavi kalA pApa A be sUtra dvArA pAMca indriya ane mana janita sukha-duHkhanA cha-cha prakAra darzAvyA che. gati-Agati, indriyArtha, saMvara-asaMvara, saMhanana, saMsthAna, dizA, vezyA, AyuSya baMdhAdinA nirUpaNa dvArA tAtvika ane saiddhAMtika rahasyone pragaTa karyA che.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 105 | cakravartI, tIrthakara vagerenI UMcAI, temano rAjyakALa, chadmasthakALa, sahadIkSita saMkhyA, dIkSA, nirvANAdi samayanA tapa vagere aitihAsika tathyonA nirUpaNa dvArA aitihAsika pakSane ujAgara karyo che. zarIrane dhAraNa karavuM ke nahIM ? bhojana karavuM ke nahIM ? A praznonA uttara jainadarzane sApekSa daSTie ApyA che. AdhyAtmika kSetre sAdhanAnuM svataMtra mUlya che. zarIra mUlyavAna tyAre ja che, jo te sAdhanAmAM upayogI hoya ane bhojananuM mUlya tyAre ja che jyAre te sAdhanAmAM pravRtta zarIranuM poSaka hoya. jo zarIra sAdhanAmAM pratikULa banatuM hoya, bhojana sAdhanAmAM vidanarUpa hoya, to te upayogI nathI. tethI ja zarIrane dhAraNa karavuM ane na karavuM, bhojana karavuM ane na karavuM, A baMne vAta jainadarzanane svIkArya che. tethI ja kahyuM che ke sAdhaka cha kAraNe AhAra karI zake ane cha kAraNe AhArano tyAga paNa karI zake che. bhojana pariNamananA nirUpaNa dvArA sUtrakAre vyAvahArika viSayono sparza karyo che. AtmArthI vyakti sAdhanA patha para AgaLa vadhavA ciMtana kare che ane te anubhavanA AdhAre sAdhanA AgaLa vadhAre che. anAtmavAna vyakti sAdhanAnA mArga para cAlavA chatAM potAnA ahaMne poSe che. AtmavAna jJAnanA prakAzamAM jIvanane saraLa banAve che. anAtmavAna jJAnathI potAne bhAre banAve che. te tarka, vivAda, Agrahano Azraya laI potAnA ahaMne vadhAre che. AtmavAna tapa dvArA AtmAne ujjavala kare che. anAtmavAna tapa dvArA labdhi (zaktio) meLavI, teno durupayoga kare che ane tene lAbha thAya tyAre te potAnI saphaLatAnI prazaMsAmAM, guNakIrtanamAM magna banI AtmAnuM ahita kare che. AtmavAna pUjA-satkAramAMthI preraNA laI potAnI yogyatA vadhAre che. "chaThThA vagohiyA, sumANa, ha LavelA, bApunavattA " AvA aneka vyAvahArika viSayothI A sthAna sabhara che. vizvanA pariNAma vagere dvArA vaidyakIya viSayanI jANakArI ApI che. caMdra, nakSatra, ghaTatI-vadhatI tithio dvArA jyotiSa saMbaMdhI tathyo uddaghATita karyA che. A rIte A sthAnamAM bhUgoLa, itihAsa, jyotiSa, lokasthiti, kAlacakra, tattva, zarIra racanA, durlabhatA ane puruSArthane paDakAratA asaMbhava kAryo Adi aneka viSaya saMkalita che.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 | zrI ThANAga sUtra-2 sthAna gaNanAyakanI yogyatAo:| 1 chahiM ThANehiM saMpaNNe aNagAre arihai gaNaM dhArittae, taM jahA- saDDI purisajAe, sacce purisajAe, mehAvI purisajAe, bahussue purisajAe, sattimaM, appAdhikaraNe / bhAvArtha :- cha sthAnathI yukta aNagAra(zramaNa-zramaNI) gaNadhAraNa karavA mATe arthAt saMghADAnA (sAdhu-sAdhvI samudAyanA) pramukha banI vicaraNa karavA mATe yogya che. te A pramANe che- (1) zraddhAvAna puruSa (2) satyavAdI puruSa (3) medhAvI puruSa (4) bahuzruta puruSa (5) zaktimAna puruSa (6) alpAdhikaraNa-kleza kaMkAza karanAra na hoya. vivecana : prastuta sUtramAM saMghADAnA mukhya banI potAnI pramukhatAe svataMtra vicaraNa karanArA zramaNazramaNIonI yogyatA sUcaka cha guNo darzAvyA che- dhArita - gaNane dhAraNa karanAra. sAmAnya rUpe AcAryane gaNadhAraka ke gaNi kahevAmAM Ave che. dazAzrutaskaMdha sUtra, vyavahAra sUtramAM svataMtra rUpe AcAryanA guNonuM kathana che. vyavahAra sUtranA trIjA uddezakanA prathama be sUtromAM gaNa dhAraNa karIne vicaravA icchatA zramaNoe gaNa dhAraNa karavA mATe AjJA levAnI hoya che, tenI vidhinuM kathana ane te sAdhu guNasaMpanna hovA joIe tevuM sUcana che. ahIM tenA cha guNo spaSTa rUpe darzAvyA che. tethI spaSTa thAya che ke prastuta sUtramAM dhAritta zabdaprayogathI saMghADAnA pramukha banI, potAnI pramukhatAe svataMtra vicaraNa karanAra zramaNa ke zramaNInuM kathana che ane te sAdhu ke sAdhvI samudAyanA mukhya zramaNa ke zramaNIne gaNadhAraka kahyA che. saMghADAnA sucAru saMcAlanane anulakSIne gaNadhArakamAM cha guNa hovA jarUrI che; te cha guNa A pramANe che(2) aThThI :- zraddhAvAna. gaNadhAraka sAdhu ke sAdhvIne jinezvara ane jinAjJA prati tathA saMyama jIvana ane gaNa maryAdA prati AsthA-zraddhA hovI joIe. zraddhAvAna gaNadhAraka ja nezrAprApta sAdhuonI zraddhAne majabUta banAvI zake che. temane sAdhanA mArgamAM sthira rAkhI zake che. ra :- satyavAna. satyanA be artha che. (1) yathArtha vacana (2) pratijJA pAlanamAM samartha.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna [107 | yathArthavAdI ja yathArthanuM pratipAdana karI zake che. yathArtha bhASInA vacana ja lokamAM Adeya bane che ane te ja lokomAM vizvasanIya sthAna meLavI zake che. pratijJA pAlanamAM samartha ane daDha manobalI gaNadhAraka ja potAnI nezrAmAM rahelA sAdhuone niyamonA pAlanamAM daDha banAvI zake che. (2) medAva :- medhAvInA traNa artha che. (1) maryAdriya dhAvatIcevazImita | gacchanI maryAdAmAM rahevuM, te jeno svabhAva che te. svayaM maryAdAvAna hoya te ja ziSya samudAyane maryAdAnuM pAlana karAvI zake. (2) methA zutA vitastA zruta grahaNa zaktithI saMpanna vyakti zIvratAe zruta grahaNa karI, ziSyone kRtano abhyAsa karAvI zake che. (3) buddhimAna. cAre prakAranI buddhinA dhAraka hoya te upasthita paristhitiono ukela zodhI zake che. (4) hA - bahuzruta, vizALa pramANamAM sutra ane arthanA jANakAra. cheda sutronA artha ane paramArthane dhAraNa karanAra paNa bahuzruta kahevAya che. bahuzruta gaNadhAraka ja nezrA prApta zramaNone jJAnAdi prApta karAvI zake che ane yathArtha prAyazcitta dvArA zuddhi karAvI zake che. () sattaY :- zaktimAna. zArIrika zaktithI saMpanna. svastha zarIra ane daDha saMhananavALA hoya te vividha kAryo karavAmAM samartha bane che. (6) akhAdhA2Ne - kalaha ane kaleza rahita. adhikaraNa eTale kalaha. kalaha, kalezanA kAraNe zAsana ane dharmanI hIlanA thAya che. saMghADAnA pramukha, gaNadhAraka sAdhu zAMta, prazAMta svabhAvI hovA joIe. A cha guNanA dhAraka zramaNa saMghADAnA mukhI banIne vicaraNa karI zake che. purasagI- puruSajAta. A sUtramAM A zabda jAtivAcaka che. tethI A zabda dvArA zramaNa ane zramaNI baMnenuM grahaNa thAya che. sAdhu dvArA sAdhvIne sahAro ApavAnA kAraNo - 2 chahiM ThANehiM NiggaMthe NiggaMthiM giNhamANe vA avalaMbamANe vA NAikkamai, taM jahA- khittacittaM, dittacittaM, jakkhAiTuM, ummAyapattaM, uvasaggapattaM, sAhigaraNaM / bhAvArtha :- cha kAraNe nigraMtha-nigraMthIne pakaDI rAkhe athavA avalaMbana Ape to paNa te bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI. te A pramANe che nircathI (1) vikSipta citta hoya (ra) dita citta hoya (3) yakSAviSTa hoya (4) unmAda thayo hoya (5) upasarga Avyo hoya (6) kalahane prApta thaI hoya.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 108 | zrI ThANAga sUtra-2 vivecana : sAdhvIne sahAro ApavAnA pAMca kAraNa sthAna-5, ud-2, sUtra-61mA ApyA che. temAM pAMcamA kAraNamAM nava avasthAo batAvI che. temAMnI cha avasthAone ja prastuta sUtramAM cha kAraNarUpe pragaTa karI che. kALa dharma prApta sAdhu-sAdhvInuM aMtyakAryaH| 3 chahiM ThANehiM NiggaMthA NiggaMthIo ya sAhammiyaM kAlagayaM samAyaramANA NAikkamaMti, taM jahA- aMtohiMto vA bAhiM NINemANA, bAhIhiMto vA NibbAhiM NINemANA, uvehemANA vA, uvAsamANA vA, aNuNNavemANA vA, tusiNIe vA saMpavvayamANA / bhAvArtha :- nigraMtha ane nircathI mRtyu prApta sAdharmikanuM cha prakAre aMtyakarma kare to paNa bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI arthAt mRta sAdharmika saMbaMdhI cha prakAranI pravRtti karI zake che. (1) mRtakanA zarIrane upAzrayamAMthI ke rUmamAMthI holamAM bahAra lAve (2) upAzrayanI bahAra laI jAya (3) umbephyumANa- sArasaMbhALa rAkhe ke dekharekha rAkhe, mRta zarIranA aMgAdinuM chedana kare (4) mRtaka pAse rAtri jAgaraNa kare (5) mRtakanI paricaryA mATe zramaNone AjJA Ape. (6) mRta zarIrane ekAMtamAM visarjita karavA mauna bhAve svayaM jAya. vivecana : prastuta sUtramAM sAdhu-sAdhvInA mRtaka zarIra saMbaMdhI sAdhu-sAdhvI dvArA karAtA cha kAryanI spaSTatA karavAmAM AvI che. jyAre koI sAdhu-sAdhvI kALadharma(mRtyu) pAme tyAre sahavartI sAdhu ke sAdhvI sAmAnya vidhi anusAra to tyAM upasthita gRhasthone te mRtaka zarIra soMpI de che, vosirAvI de che. paraMtu koI viziSTa paristhitimAM eTale gRhastha upasthita na hoya tyAre sAdhu ke sAdhvI mRta zarIra saMbaMdhI cha kriyA karI zake che- (1) sahavartI sAdhunA mRta zarIrane sthAnAMtarita karI zake che. aMdarathI bahAra arthAt oraDAmAMthI bahAra hola,gelerI vageremAM rAkhI zake che. (2) upAzrayanI aMdara rAkhavAmAM bhayAdi jaNAya to upAzrayanI bahAra rAkhI zake che. (3) gRhastha hAjara na hoya ke anya viziSTa kAraNasara sAdhuo te mRta zarIranI sAra-saMbhALa, tenA vastrAdinI dekharekha rAkhI zake che. (4) AvazyakatA jaNAya to mRta zarIra pAse besIne 2-4 kalAka ke rAtri paryata tenuM dhyAna rAkhI zake che. (5) anya zramaNane mRta sAdhunI paricaryA saMbaMdhI AjJA ApI zake che. (6) gRhasthono saMyoga na ja thAya to sAdhu ke sAdhvI svayaM te mRta zarIrane vastra, phalakAdi sAdhana dvArA maunapUrvaka upADI gAmanI bahAra laI jaIne, tyAM mRta zarIrano tyAga karI zake che, tene paraThavI zake che. A vidhAnamAM saMyamI jIvananI maryAdA temaja vyavahAra zuddhinuM lakSya che.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna [ 109] chaghastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA :| 4 cha ThANAI chaumatthe savvabhAveNaM Na jANai Na pAsai, taM jahA- dhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsaM, jIvamasarIrapaDibaddhaM, paramANupoggalaM, sadaM / / eyANi ceva uppaNNa-NANa-dasaNadhare arahA jiNe kevalI savvabhAveNaM jANai pAsai, taM jahA- dhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsaM, jIvamasarIrapaDibaddhaM, paramANupoSA, laddA bhAvArtha - chaghastha puruSa cha sthAnane sarvathA jANatA nathI ane jotA nathI, te A pramANe che-(1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAza (4) zarIra rahita jIva (5) pudgala paramANu (6) zabda. saMpUrNa jJAna darzananA dhAraka ahaMta, jina, kevalI A cha sthAnane sarvabhAvathI saMpUrNarUpe jANe che ane jue che, te A pramANe che- (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAza (4) zarIra rahita jIva (5) pugala paramANu (6) zabda. vivecana : prastuta sUtramAM chadmasthanA jJAnanI apUrNatA ane kevaLajJAnanI pUrNatAnuM nirUpaNa che. sthAna-5, udde.-3, sUtra-27mAM pAMca vastunuM kathana che. ahIM zabda sahita cha vastu chaghI saMpUrNa rIte na jANe, te kathana che. nApAsa - jANavuM, jovuM. jJAnathI jANavuM ane darzanathI jovuM. sUtrokta cha padArthamAM pAMca arUpI padArtha che. mATe te cakSugrAhya nathI temaja avadhi darzanathI paNa grAhya nathI. te mAtra kevaLa jJAna, darzananA viSayabhUta che. mATe kevalI ja te pAMca padArthone jANe dekhe che. ' zabda paudagalika che ane rUpI che. tema chatAM cakSugrAhya nathI. chadmastho tene zrotendriya dvArA grahaNa kare che paraMtu te pugalone chaghasyo jANI ke joI zakatA nathI. kevaLI te zabdarUpa pugalone jANe jue che. viziSTa avadhijJAnI zabda pariNata yugalone eka dezathI jANe jue che paraMtu sarva bhAvathI (paryAyathI) jANatA nathI. asaMbhavita kAryo - | 5 chahiM ThANehiM savvajIvANaM Natthi iDDIi vA juIi vA jasei vA balei vA vIriei vA purisakkA -parakkamei vA, taM jahA- jIvaM vA ajIvaM karaNayAe / ajIva vA jIvaM karaNayAe / egasamae NaM vA do bhAsAo bhAsittae / sayaM
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 kaDaM vA kammaM veemi vA mA vA veemi / paramANupoggalaM vA chiMdittae vA bhiMdittae agaNi- kAeNaM vA samAdahittae / bahiyA vA logaMte gamaNayAe / bhAvArtha :- sarva jIvomAM nimnokta cha kArya karavAnI Rddhi, dhRti, yaza, bala, vIrya ane puruSAkAra parAkrama karavAnuM sAmarthya hotuM nathI, te A pramANe che- 110 (1) jIvane ajIva karavAnuM (2) ajIvane jIva karavAnuM (3) eka samayamAM be bhASA bolavAnuM (4) svayaMkRta karmonuM vedana karavA athavA na karavA saMbaMdhI nizcaya karavAnuM (5) pudgala paramANunuM chedanabhedana karavAnuM ke tene agnimAM bALavAnuM. (6) lokAntanI bahAra javAnuM. vivecana : prastuta sUtramAM sarva jIvone mATe cha asaMbhavita kAryonuM kathana che. kevaLI bhagavAna sarva bhAvone jANI zake che. teo anaMta zaktinA dhAraka che tema chatAM sarva kArya karavAmAM samartha nathI. tethI sUtrokta cha kArya chadmastha ke kevalI koI paNa jIvo karI zakatA nathI. jIvanikAyanA cha prakAra : 6 chajjIvaNikAyA paNNattA, teM nahA- puviADyA, AADyA, teDADyA, vADADyA, vaLasADyA, tasADyA / bhAvArtha :- cha jIvanikAya prarUpela che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAyika (2) aAyika (3) teukAyika (4) vAyukAyika (5) vanaspatikAyika (6) trasakAyika. tArA AkAranA graho : 7 cha tAraggahA paNNattA, , teM nahA- mudde, vudde, bahallapha, aMgAra, khinkare je bhAvArtha:- cha tArArUpa graha che arthAt tArAnA AkAravALA cha graha che, te A pramANe che- (1) zukra (2) budha (3) bRhaspati (4) aMgAraka(maMgaLa) (5) zanizcara (6) ketu. vivecana : jainAgamomAM pAMca prakAranA jyotiSIdevonuM varNana che. yathA- caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArA. temAM caMdranA parivArarUpa 88 grahonuM varNana che. te 88 grahomAMthI sUtrokta 6 graho tArAnA AkAravALA che. lokamAM navagraho mahAgraha rUpe prasiddha che. temAM sUtrokta cha grahonA nAma uparAMta anya traNa caMdra, sUrya
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 111 ane rAhu ne paNa graha kahyA che. jainAgama anusAra sUrya-caMdra graha nathI. te jyotISI devonA indra che ane rAhu caMdra vimAnanI nIce cAlato nitya rAhu nAmano graha ja che. tema chatAM jIvana jyotiSa(rAzi, janmakuMDalI vagere)mAM te nava grahonuM varNana hoya che. temAMthI ahIM cha ne tArAnA AkAravALA arthAt alpa vistAravALA kahyA che ane te laukika navagrahamAMthI sUrya(ravi), candra ane rAhu A traNa graho mahA vistAravALA hoya tema jaNAya che. chakAya jIva ane tenI gati AgatiH 8 chavvihA saMsArasamAvaNNagA jIvA paNNattA, teM nahA- puviAyA, ADADyA, tenADyA, vADADyA, vaLaHADyA, tasADyA / bhAvArtha:- saMsAra samApannaka jIvanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAyaka (2) akAyika (3) tejaskAyika (4) vAyukAyika (5) vanaspatikAyika (6) trasakAyika. 9 puDhavikAiyA chagaiyA chaAgaiyA paNNattA, taM jahA- puDhavikAie puDhavikAi-esu uvavajjamANe puDhavikAiehiMto vA jAva tasakAiehiMto vA uvavajjejjA | se ceva NaM se puDhavikAie puDhavikAiyattaM vippajahamANe puDhavikAiyattAe vA, jAva tasakAiyattAe vA gacchejjA / AukAiyA chagaiyA, chaAgaiyA evaM ceva jAva tasakAiyA vi chagaiyA chaAgaiyA / bhAvArtha :- pRthvIkAyika jIvanI cha prakAranI gati ane cha prakAranI Agati che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAyika jIva pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ke trasakAyamAMthI AvIne utpanna thAya che. te ja pRthvIkAyano jIva pRthvIkAyanI paryAya choDI pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ke trasakAyamAM utpanna thAya che. te ja rIte aTkAyika Adi trasakAyika sudhInA sarva jIvonI cha prakAranI gati-Agati jANavI. jJAna Adi apekSAe jIvanA prakAra : 10 chavvihA savvajIvA paNNattA, taM jahA- AbhiNibohiyaNANI jAva jevatakhALI, abbAnI | ahavA- chavvihA savvajIvA paNNattA, taM jahA - egiMdiyA jAva paMciMdiyA, aNidiyA /
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 112 ] zrI ThANAga sUtra-2 ahavA chavvihA savvajIvA paNNattA, taM jahA- orAliyasarIrI, veuvviyasarIrI, AhAragasarIrI, teyagasarIrI, kammagasarIrI, asarIrI / bhAvArtha- sarva jIvanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1 thI 5) Abhinibodhika jJAnI(matijJAnI)thI kevaLajJAnI ane (6) ajJAnI (mithyAjJAnI). athavA sarva jIvanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1 thI 5) ekendriyathI paMcendriya ane (6) anindriya(siddha). athavA sarva jIvanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) audArika zarIrI (2) vaikriyazarIrI (3) AhAraka zarIrI (4) taijasa zarIrI (5) kArpaNa zarIrI (6) azarIrI-mukta jIva. tRNa-vanaspatinA prakAra :11 chavvihA taNavaNassaikAiyA paNNattA, taM jahA- aggabIyA, mUlabIyA, porabIyA, khaMdhabIyA, bIyarUhA, saMmucchimA / bhAvArtha :- tRNa(bAdara)vanaspatikAyika jIvonA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) ajhabIja (2) mUlabIja (3) parvabIja (4) skaMdhabIja (5) bIjarUha (6) saMmUrchAima. vivecana : prastuta sUtramAM tRNa vanaspatinA cha prakAranuM kathana che. sthAna 5, udde.- 2, sUtra-44mAM tRNa vanaspatinA pAMca prakAranuM varNana che. ahIM saMmUrchAima sahita cha prakAranuM varNana che. samUrchAima:-bIjAdi vinA, pudgala saMyoga mAtrathI utpanna thatI vanaspatine saMmUcchima vanaspati kahe che. cha bolanI durlabhatA :|12 chaTThANAI savvajIvANaM No sulabhAI bhavaMti, taM jahA- mANussae bhave, Arie khette jamma, sukule paccAyAI, kevalIpaNNattassa dhammassa savaNayA, suyassa vA saddahaNayA, saddahiyassa vA pattiyassa vA roiyassa vA samma kAraNa phAsaNayA / bhAvArtha :- cha sthAna sarva jIvone sulabha nathI, te A pramANe che- (1) manuSya bhava (2) AryakSetramAM janma (3) sukulamAM utpatti (4) kevali prajJapta dharmanuM zravaNa (5) sAMbhaLelA dharma upara zraddhA (6) zraddhA, pratIti ane ruci karelA dharmanuM kAyAthI samyak AcaraNa.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna [ 113 | vivecana : zrI uttarAdhyayana sUtranA trIjA adhyayanamAM cAra bolanI ane koIka apekSAe daza bolanI durlabhatAnuM kathana che. ahIM chaThuM sthAna hovAthI cha bolanI durlabhatA kahI che. A cha bolamAM prathama traNa bola mAnavatA ane guNa saMpannatA pragaTa karavA mATe che ane aMtima traNa bola Atma kalyANanI apekSAe che. te saMsArI jIvomAMthI alpa saMkhyaka jIvone ja puNyayoge sulabha thAya che. indriya viSayo - 13 cha iMdiyatthA paNNattA,taM jahA- soidiyatthe, cakkhidiyatthe, ghANiMdiyatthe, jibhidiyatthe, phAsiMdiyatthe, NoiMdiyatthe / bhAvArtha-indriyonA chaviSaya che, te A pramANe che- (1) zrotrendriyano viSaya-zabda (2) cakSurindriyano viSaya- rUpa (3) ghrANendriyano viSaya- gaMdha (4) jIhendriyano viSaya-rasa (5) sparzendriyano viSaya sparza (6) noindriyano viSaya- zrata. vivecana : pAMca indriya ane tenA pAMca viSayonuM kathana bhAvArthathI spaSTa che. sthAna-5, udde.-3, sUtra-8mAM pAMca indriya ane tenA pAMca viSayanuM kathana che. A chaThuM sthAna hovAthI sUtrakAre noindriya sahita cha indriyo ane tenA cha viSayonuM kathana karyuM che. goviyatve :- noindriya = mana. A padamAM 'no' zabda deza niSedha arthamAM ane sAdezya arthamAM prayukta thayo che. je audArika rUpa hoya ane jemAM arthane grahaNa karavAnI zakti hoya tene indriya kahe che. noindriya padamAM 'no' zabdane niSedha arthamAM mAnIe to mana dArika rUpa nathI tethI tene indriya kahI zakAya nahIM. jo 'no' zabdane sAdazya arthamAM svIkArIe to indriyanI samAna artha paricchedakatva-viSayagrahaNa zakti manamAM paNa che tethI te indriyanI samAna che. A rIte mananI indriya sAthe kaMIka sAmyatA ane kaMIka asAmyatA hovAthI sUtrakAre tene noindriya kahyuM che ane teno viSaya samagra zruta-zrutajJAna che. zrI tattvArtha sUtramAM paNa zratanavihyA adhyAya-ra/22. zrutajJAnane anindriya-manano viSaya kahyo che. akSara zruta, anakSara zruta Adi samagra zruta mana dvArA grahaNa thaI zake che. Indriya AzrI saMvara-asaMvara:|14 chavvihe saMvare paNNatte, taM jahA- soiMdiyasaMvare jAva NoiMdiyasaMvare /
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 114 ] zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha :- saMvaranA cha prakAra che, te A pramANe che- (1 thI 5) zrotrendriya saMvara thAva, sparzendriya saMvara (6) noindriya saMvara. 15 chavvihe asaMvare paNNatte, taM jahA- soiMdiya-asaMvare jaavnnoiNdiy-asNvre| bhAvArtha - asaMvaranA cha prakAra che, te A pramANe che- (1 thI 6) zrotrendriya asaMvara yAvatu noindriya asaMvara sudhInA cha asaMvara. vivecana : prastuta sUtromAM saMvara-asaMvaranuM kathana che. saMvara eTale karma baMdhanuM aTakavuM, karmano baMdha na thavo. pAMca indriya ane chaThTha mana, A cha indriyonA viSayamAM Asakta thAya, rAga-dveSa kare to karmono baMdha thAya che ane te viSayamAM anAsakta rahe to karmabaMdha thato nathI. sthAna-5, ud-2, sUtra-35,36mAM pAMca prakAranA saMvaranuM kathana che. ahIM noidriyarUpa mana sahita chanuM kathana che. Indriyajanya zAtA-azAtA :16 chavvihe sAe paNNatte, taM jahA- soiMdiyasAe jAva NoiMdiyasAe / bhAvArtha :- sukhanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1 thI 6) zrotrendriya sukha pAvata noindriya sukha arthAt kAna, AMkha, nAka, mukha, sparza tathA mana saMbaMdhI sukha. 17 chavvihe asAe paNNatte, taM jahA- soiMdiyaasAe jAva NoiMdiyaasAe / bhAvArtha - duHkhanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1 thI 6) zrotrendriya duHkha pAvata noindriya duHkha; vivecana : sIno artha che zAtA, sukha. pAMca indriya ane mana, A cha dvArA je sukha-duHkhano anubhava thAya te indriyajanya sukha ke duHkha kahevAya che. jema ke- zrotendriya dvArA prazaMsAtmaka zabda sAMbhaLI sukha thAya, tiraskArAtmaka zabda sAMbhaLI duHkha thAya, to te zrotendriya sukha ane zrotendriya duHkha kahevAya che. A pramANe zeSa indriya ane mananI zAtA-azAtA jANavI. prAyazcittanA prakAra:18 chavvihe pAyacchitte paNNatte, taM jahA- AloyaNArihe, paDikkamaNArihe, tadubhayArihe, vivegArihe, viussaggArihe, tavArihe /
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 115 bhAvArtha:- prAyazcitanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) AlocanA yogya- guru samakSa AlocanA karavA mAtrathI doSonI zuddhi thAya te. (2) pratikramaNa yogya- micchAmi dukkaDaM bolavA dvArA je doSonI zuddhi thAya te. (3) tadubhayArihe- AlocanA ane pratikramaNa baMne dvArA je doSonI zuddhi thAya te. (4) viveka yogya- doSita AhAra-pANI AdinA tyAgathI, paraThI devAthI je doSonI zuddhi thAya te. (5) vyutsarga yogya- kAyotsarga Adi prayoga dvArA kAyaceSTAnA nirodhathI je doSonI zuddhi thAya te. (6) tapa yogya- upavAsa Adi tapa dvArA je doSonI zuddhi thAya te. vivecana : saMyamamAM skhalanA thAya, aticAronuM-doSonuM sevana thaI jAya, to tenI zuddhi mATe prAyazcittanuM vidhAna che. aparAdhanI laghutA ane gurutAnA AdhAre tenuM pratipAdana thayuM che. aparAdhanI laghutA, gurutAno nirNaya dravya, kSetra, kALa, bhAvanA AdhAre prAyazcitta ApanAra guru dvArA thAya che. eka ja prakAranA aparAdha mATe bhinna bhinna prakAranuM prAyazcitta saMbhave che. prAyazcittanI vividhatAnuM kAraNa pakSapAta nathI paNa viveka che. sthAna-8, sUtra-23 mAM ATha prakAra, sthAna-9, sUtra-39mAM nava prakAra ane sthAna-10, sUtra-65mAM daza prakAranA prAyazcitta sthAnanuM vidhAna che. prastuta sUtramAM cha sthAnanI mukhyatAe cha prakAranA prAyazcittanuM kathana che. nizItha sUtra prAyazcitta sUtra che. temAM A sarva prAyazcittonuM vistRta varNana che. manuSyonA prakAra : 26 iSvihA manussA paLattA, taM nahA- baMdhUrIvA, dhAyasaDavIvapurtthimddhgaa, dhAyaisaMDadIva - paccatthimaddhagA, pukkharavaradIvaDDa-puratthimaddhagA, pukkharavaradIvaDDa- paccatthimaddhagA, aMtaradIvagA / ahavA- chavvihA maNussA paNNattA, taM jahA - saMmucchimamaNussA, kammabhUmagA, akammabhUmagA, aMtaradIvagA; gabbhavakkaMtiya maNussA-kammabhUmagA, ammamUnA, aMtaralIvA / - bhAvArtha :- manuSyonA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) jaMbudrIpamAM utpanna (2) dhAtakI khaMDadvIpanA pUrvArdhamAM utpanna (3) dhAtakIkhaMDanA pazcimArdhamAM utpanna (4) puSkaravara dvIpArdhanA pUrvArdhamAM utpanna (5) puSkaravara dvIpArdhanA pazcimArdhamAM utpanna (6) aMtardIpomAM utpanna manuSya. athavA cha prakAranA manuSyo che, te A pramANe che- (1) karmabhUmimAM utpanna saMmUrcchima manuSya (2) akarmabhUmimAM utpanna saMmUrcchima manuSya (3) aMtarrIpamAM utpanna saMmUrcchima manuSya (4) karmabhUmimAM utpanna garbhaja manuSya (5) akarmabhUmimAM utpanna garbhaja manuSya (6) aMtarrIpamAM utpanna garbhaja manuSya. 20 chavvihA iDDimaMtA maNussA paNNattA, taM jahA- arahaMtA, cakkavaTTI,
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 116] zrI ThANAga sUtra-2 baladevA, vAsudevA, cAraNA, vijjAharA / bhAvArtha :- viziSTa RddhivALA manuSyonA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) tIrthakara (2) cakravartI (3) baladeva (4) vAsudeva (5) cAraNalabdhidhara munirAja (6) vidyAdhara. 21 chavvihA aNiDDimaMtA maNussA paNNattA, taM jahA- hemavayagA, heraNNavayagA, harivAsagA, rammagavAsagA, kuruvAsiNo, aMtaradIvagA / bhAvArtha :- Rddhi rahita manuSyonA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) hemavata kSetranA manuSya (2) haraNyavata kSetranA manuSya (3) harivarSa kSetranA manuSya (4) ramyaphavarSa kSetranA manuSya (5) devakuru-uttara kurukSetranA manuSya (6) chappana aMtarlIponA manuSya. vivecana : prastuta sUtromAM manuSyonuM bhinna-bhinna rIte vibhAjana karavAmAM AvyuM che. prathama be vibhAjana kSetra Azrita che. aMtanA be vibhAjana Rddhi saMpannatA-asaMpannatA Azrita che. kSetra Azrita manuSyonA cha bheda - manuSyane utpanna thavAnA- jaMbudvIpa, dhAtakIkhaMDa, ardha puSkaradvIpa (aDhIdvIpa)kSetra che. temAM jaMbUdIpa madhyamAM thALInA AkAre che. dhAtakI khaMDa ane ardha puSkara dvIpa valayAkAre che. tenA pUrva, pazcima be-be vibhAga thaI zake che. A rIte tenA kula cAra bheda thAya che ane lavaNa samudranA aMtaradvIpane gaNatAM manuSyane utpanna thavAnAM cha sthAna thAya che. te cha kSetranI apekSAe manuSyonA cha prakAra che. athavA manuSya kSetranA traNa prakAra che. karmabhUminA kSetro, akarmabhUminA kSetro ane aMtara dvIpa kSetra. pratyeka kSetranA saMmUrchAima ane garbhaja manuSyone gaNatAM cha prakAra thAya che. Rddhi Azrita manuSyonA bheda :- tIrthakara alaukika AdhyAtmika Rddhi saMpanna che. cakravartI, baLadeva, vAsudeva zArIrika zakti ane vaibhavarUpa RddhithI saMpanna che. jaMghAcAraNa labdhithI ane vidyAcAraNa labdhithI saMpanna muni zaktimAna ane vaibhavazALI che. vidyAdharo AkAzagAminI vagere aneka vidhA rU5 RddhithI saMpanna hoya che. tIrthakara, cakravartI, baLadeva ane vAsudevanI Rddhi pUrvopArjita puNyanA prabhAve hoya che. vaitAya nivAsI vidyAdharonI Rddhi kula paraMparAthI prApta paNa hoya che ane A bhavamAM vidyAonI sAdhanAthI paNa prApta hoya che. A cAraNaRddhi mahAnuM tapasvI sAdhuone kaThina tapasyAthI prApta thAya che. zrI bhagavatI sUtramAM cAraNalabdhinA jaMghAcAraNa ane vidyAcAraNa tevA be prakAra kahyA che. akarmabhUminA manuSyo saMyama-tapanuM AcaraNa karI zakatA nathI ane viziSTa Rddhine prApta thatAM nathI. tethI te manuSyone Rddhi rahita kahyA che.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 117 utsarpiNI avasarpiNInA kAlabheda - 22 chavvihA osappiNI paNNattA, taM jahA- susamasusamA, susamA, susamadUsamA, dUsamasusamA, dUsamA, dUsamadUsamA / bhAvArtha :- asapiesana 7 52 cha, te // pramANo cha- (1) suSamasuSamA (2) suSamA (3) suSamahuSamA (4) huSamasuSamA (5) duSamA (s) huSamahuSamA. | 23 chavvihA ussappiNI paNNattA, taM jahA- dussamadussamA, dussamA, dussamasusamA, susamadussamA, susamA, susamasusamA / bhAvArtha :- 6tsapiesa 7 52 cha, te yA pramANe - (1) duSamaduSamA (2) duSamA (3) huSamasuSamA (4) suSabha6SamA (5) suSamA (6) suSamasuSamA. suSama suSamAkAlamAM AyuSyAdiH24 jaMbuddIve dIve bharaheravaesu vAsesu tIyAe ussappiNIe susamasusamAe samAe maNuyA cha dhaNusahassAI uDDamuccatteNaM hotthA, chacca addhapaliovamAi paramAu~ pAlayitthA / bhAvArtha:- jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM bharata, airAvata kSetramAM atIta utsarpiNInA suSamasuSamA kALamAM manuSyonI UMcAI cha hajAra dhanuSyanI(traNa gAunI) ane utkRSTa AyuSya cha ardha palyopama arthAt traNa palyopamanuM hatuM. 25 jaMbuddIve dIve bharaheravaesu vAsesu imIse osappiNIe susamasusamAe samAe maNuyA cha dhaNusahassAI uDDamuccatteNaM paNNattA, chacca addhapaliovamAI paramAu~ pAlayitthA / bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM bharata, airAvata kSetramAM A avasarpiNInA suSamasuSamA kALamAM manuSyonI UMcAI cha hajAra dhanuSyanI(traNa gAunI) ane utkRSTa AyuSya cha ardha palyopamanuM(traNa 5lyopama)muMDIya cha. | 26 jaMbuddIve dIve bharaheravaesu vAsesu AgamessAe ussappiNIe susama-susamAe samAe maNuyA cha dhaNusahassAI uDDamuccatteNaM bhavissati, chacca addhapaliovamAI parAmAuM pAlaissati /
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ [118] zrI ThANAMga satra-2 bhAvArtha :- jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM bharata, airAvata kSetramAM AgAmI utsarpiNInA suSamasuSamAkALa mAM manuSyonI UMcAI cha hajAra dhanuSyanI(traNa gAunI) ane utkRSTa AyuSya cha ardha palyopama(traNa palyopama)nuM thaze. 27 jaMbuddIve dIve devakuru-uttarakurukurAsu maNuyA cha dhaNussAhassAI uDDe uccatteNaM paNNattA, chacca addhapaliovamAiM paramAuM pAleti / ___ evaM dhAyaisaMDadIvapuratthimaddhe cattAri AlAvagA jAva pukkharavaradIvaDapaccatthimaddhe cattAri AlAvagA / bhAvArtha :- jaMbUdvIpa nAmanA dvIpanA devakuru, uttarakuru nAmanA kurukSetramAM manuSyanI UMcAI cha hajAra dhanuSyanI(traNa gAunI) hoya che ane utkRSTa AyuSya cha ardha palyopamanuM(traNa palyopamanuM) hoya che. te ja rIte dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdha ane pazcimArdha tathA ardha puSkaravara dvIpanA pUrvArdha ane pazcimArdhamAM paNa suSamasuSamA kAlamAM manuSyonI UMcAI cha hajAra dhanuSya ane utkRSTa AyuSya cha ardha palyopamanuM (traNa palyopamanuM) hoya che. ahIM paNa jaMbudvIpanA sutranI samAna cAre sUtro jANavA joIe. saMghayaNanA prakAra :| 28 chavihe saMghayaNe paNNatte, taM jahA- vairosabhaNArAya-saMghayaNe, usabhaNArAya saMghayaNe, NArAya-saMghayaNe, addhaNArAya-saMghayaNe, khIliyA-saMghayaNe, chevaTTa-saMghayaNe / bhAvArtha :- saMghayaNanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) vajaRSabha nArA saMghayaNa (2) RSabha nArAca saMghayaNa (3) nArAca saMghayaNa (4) ardhanArAca saMghayaNa (5) kIlikA saMghayaNa (6) chevaTu saMghayaNa. vivecana :saMcaLa - saMhanana. hADakAnI racanA, hADakAnI majabUtAI ane zarIranI majabUtAIne saMhAna kahe che. vapharo samaya:- vajaxSabha nArAjI saMghayaNa. vaja = khIlI, RSabha = pATo, nArAca = baMne bAju markaTa baMdha. be hADakA joDAtA hoya tyAM baMne bAju markaTa baMdha hoya, upara pATAnI jema hADakuM vIMTaLAyeluM hoya ane tenA upara khIlI jevA hADakAthI majabUta kareluM hoya. 3mA = be hADakAnI saMdhimAM baMne bAju markaTa baMdha hoya ane upara pATAnI jema hADakuM vIMTaLAyeluM hoya. gAya = hADakAnI saMdhi pAse baMne bAju markaTa baMdha hoya. agiratha = eka bAju markaTa baMdha hoya. hathi - be hADakA, khIlI jevA hADakAthI joDAyelA hoya. chevaka- hADake hADakA paraspara mAtra sparzIne rahyA hoya.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna [ 119] A cha prakAranA hADakAnA joDANanI majabUtAI uttarottara ghaTatI jAya che. ekendriya, vikalendriya ane sarpa vagere paMcendriya jIvonA zarIramAM hADakA hotAM nathI. tema chatAM te jIvonA zarIranI svAbhAvika majabUtAInI taratamatAnA AdhAre temAM Agamokta saMghayaNo samajavA joIe. saMsthAnanA prakAra: 29 chavvihe saMThANe paNNatte, taM jahA- samacauraMse, NaggohaparimaMDale, sAI, gche, vAmane, duDe ! bhAvArtha :- saMsthAnanA cha prakAra che, te A pramANe- (1) samacaturasa (2) cagrodha parimaMDala (3) sAdI (4) kunja (5) vAmana (6) huMDa. vivecana :saMvALe - saMsthAna. zarIranA avayavonI racanA, AkRti ke zarIranI zobhA. (1) samavaDara - je zarIramAM sarva aMga sapramANa hoya, padmAsane bese to banne hAtha tathA baMnne paganA khUNA samAna thAya te samacaturasa saMsthAna kahevAya che. (2) +oda paramaMDaLe :- nyagrodha = vaTavRkSa. vaTavRkSanI jema jenuM zarIra nAbhithI upara sapramANa hoya ane nAbhithI nIce cunAdhika hoya te nyagrodha parimaMDala saMsthAna kahevAya che. (3) sAruM - jenuM zarIra nAbhithI nIce pramANopeta ane nAbhithI upara cUnAdhika hoya te sAdI saMsthAna kahevAya che. (4) -jenA zarIramAM hAtha, paga, mastaka vagere sapramANa hoya paraMtu vAMso ane chAtI nyUnAdhika pramANavALA hoya te kuja saMsthAna kahevAya che. (5) vAmane - jenA zarIranI UMcAI janasAmAnyanI apekSAe bahu ochI hoya arthAt anya manuSyo jyAre 96 aMgula (eka dhanuSya pramANa) hoya tyAre je manuSyanI UMcAI lagabhaga bAvana aMgula pramANa hoya to te manuSyanuM saMsthAna vAmana kahevAya che. () - jenA zarIranA koI paNa avayava pramANa yukta na hoya, jenuM zarIra beDoLa hoya te kuMDa saMsthAna kahevAya che. AtmArthI anAtmArthInuM pariNamana - |30 chaTThANA aNattavao ahiyAe asubhAe akhamAe aNIsesAe
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 120] zrI ThANAMga sUtra-2 aNANugAmiyattAe bhavaMti, taM jahA- pariyAe, pariyAle, sue, tave, lAbhe, pUyAsakkAre / bhAvArtha - anAtmavAna-anAtmArthI mATe cha sthAna ahitakara, azubhakara, akSamakara, anizreyasakara ane anAnugAmikatA (azubhAnubaMdha) mATe hoya che, te A pramANe che- (1) saMyama paryAya (2) ziSya parivAra (3) zruta jJAna (4) tapa (5) lAbha (9) pUjA satkAra. | 31 chaTThANA attavato hiyAe subhAe khamAe NIsesAe ANugAmiyattAe manaMti, te naphA- parivAra, pariyA, , tane, tAme, pUyA sAre | bhAvArtha :- AtmavAna-AtmArthI mATe cha sthAna hitakara, zubhakara, kSamakara(sAmarthyakara) niHzreyaskara ane anugAmikatA(zubhAnubaMdha) mATe hoya che, te A pramANe che- (1) saMyama paryAya (2) ziSya parivAra (3) zrutajJAna (4) tapa (5) lAbha (6) pUjA-satkAra. vivecana : sUtragata AtmavAna ane anAtmavAna, A baMne zabda vizeSa vimarzaNIya che. pratyeka prANI AtmavAna ja hoya che. ahIM AtmavAna zabda vizeSa arthane sUcita kare che. attavo :- je vyakti potAnA AtmabhAvamAM sthira hoya athavA AtmabhAvamAM sthira thavA mATe puruSArtha zIla hoya, AtmasAdhanA ja jenuM mukhya dhyeya hoya tevA AtmArthI sAdhakane ahIM AtmavAna kahyA che. tenAthI viparIta AtmasAdhanAnA lakSya rahita bAhya-bhautika bhAvomAM ramaNa karanAra sAdhakane anAtmavAna kahyA che. AtmasAdhanAnA lakSya rahita vyaktine prApta thayelA pratyeka sAdhano baMdhanuM nimitta bane che. tenI saMyama paryAya, ziSya parivAra, zrutajJAna Adi zubha nimitto paNa ahaMkAranuM nimitta bane che; sarva saMyogo azAMtijanaka bane che ane jenuM AtmasAdhanAnuM lakSya daDhatama thaI gayuM hoya tene koIpaNa saMyogo lAbhanuM kAraNa bane che; sarva saMyogo saMvara, nirjarA ane zAMtijanaka bane che. tethI ja sUtrokta cha sthAna tenA vikAsa ane utthAnanA kAraNa bhUta kahyA che. jema jema sAdhakanA zrata, tapa AdinI vRddhi thAya, tema te vinamra ane udAra banato jAya che. tethI A cha sthAna AtmavAna vyakti mATe hitakara ane sukhakara hoya che ane anAtmavAna vyakti mATe A ja cha sthAna ahitakara ane asukhakara hoya che. tAtparya e che ke pratyeka vyaktinI AMtarika yogyatA pramANe bAhya saMyogo lAbha ke nukazAna karI zake che. Arya manuSyonA prakAra :|32 chavvihA jAi-AriyA maNussA paNNattA, taM jahA
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna [ 121 ] aMbaTThA ya kalaMdA ya, vedehA vedigAdiyA / hariyA cuMcuNA ceva, chappayA inbhajAio // 1 // bhAvArtha - jAtithI Arya puruSanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) aMbaSTha (2) kalanda (3) vaideha (4) vaidika (5) harita (6) cuMcuNa. A cha ibhyajAtinA manuSya che. |33 chavvihA kulAriyA maNussA paNNattA, taM jahA- uggA, bhogA, rAiNNA, rUvallI, gayA, jorabA | bhAvArtha :- kulathI Arya manuSyanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) ugra (2) bhoga (3) rAjanya (4) ikvAku (5) jJAta (6) kaurava. vivecana : prastuta sUtromAM jAti ane kulanI apekSAe AryanA cha-cha bheda kahyA che. jeno mAtRpakSa vizuddha hoya te jAtiArya ane jeno pitRpakSa vizuddha hoya te kulaArya kahevAya che. prAcIna bhAratamAM be prakAranI vyavasthA hatI. mAtRsattAka ane pitRsattAka. mAtRsattAka vyavasthAne "jAti' ane pitRsattAka vyavasthAne kula' kahe che. prastuta sUtromAM cha ibhyajAtino ullekha che. zubha :- Ibhano artha che hAthI. je vyakti hAthI rAkhavAmAM samartha hoya te Ibhya kahevAya che. TIkAmAM janazruti AdhArita bIjo artha paNa che ke jenI pAse UMcI sUMDha karelo hAthI paNa na dekhAya teTalI dhanarAzi hoya tene ibhya kahe che. teonI jAti te ibhyajAti kahevAya che. 3 - ugra. bhagavAna RSabhadeve jenI koTavALarUpe niyukti karI hatI tevo ArakSaka varga ugra kahevAyo. temanA vaMzajo paNa ugra nAmathI prasiddhi pAmyA. mo. : je gurusthAnIya kSatriya hatA, te bhoga kahevAya ane tenA vaMzaja bhoga kuLanA kahevAya. raphALA rAjAnA mitra sthAnIya kSatriyonA vaMzaja. jaNA'IT - bhagavAna RSabhadevanA vaMzaja. gayA = mahAvIra svAmInA vaMzaja. zorabA = kuruvaMzamAM utpanna, zAMtinAtha prabhunA vaMzaja. lokasthiti:34 chavvihA logaTThii paNNattA, taM jahA- AgAsapaiTThie vAe, vAyapaiTThie udahI, udahipaiTThiyA puDhavI, puDhavipaiTThiyA tasA thAvarA pANA, ajIvA jIvapaiTThiyA, jIvA kammapaiTThiyA / bhAvArtha - lokasthitinA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) AkAza pratiSThita vAyu, (2) vAyu pratiSThita pANI, (3) pANI pratiSThita pRthvI, (4) pRthvI pratiSThita tra-sthAvara jIva, (5) jIva pratiSThita ajIvajIvanA AdhAre ajIva-zarIrAdi che. (6) karma pratiSThita jIva che- saMsArI jIvo karma AdhArita che.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 122 ] zrI ThANAga satra-2 vivecana : loka sthiti :- kSetrarUpa lokanI naisargika vyavasthAne lokasthiti kahe che. sthAna-3, udde.-2, sUtra-23mAM traNa prakAre, sthAna-4, u.-2, sUtra-39mAM cAra prakAre ane prastuta sUtramAM cha prakAre ane sthAna-8, sU-17mAM ATha prakAre lokasthitinuM varNana che. bhagavatI sUtra zataka-1, udde -6, sUtra-20,21(guruprANa Agama batrIsI)mAM paNa ATha prakAranI lokasthitinuM varNana che. AdhAra AdheyanI apekSAe A lokasthitinuM kathana che. AkAza dravya ja sarva dravyane sthAna Ape che. te svayaM vizALa ane svapratiSThita che. teno koI AdhAra nathI mATe sarva prathama Adheya rUpe AkAzanuM kathana che. tyArapachI lokasthitimAM vAyu Adi paraspara AdhAra-Adheya bhAve rahelA che. cha dizAomAM gati Adi - | rU5 chalAMgo paNAno, tana- pALA, pILA, vALA, vINA, bhAvArtha - dizAnA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) pUrva (2) pazcima (3) dakSiNa (4) uttara (5) Urdhva (6) adho. 36 chahiM disAhiM jIvANaM gaI pavattaI, taM jahA- pAINAe, paDINAe, dAhiNAe, udINAe, uDDhAe, adhAe / bhAvArtha-jIvonI gati chadizAmAM thAya che, te A pramANe che- (1) pUrva (2) pazcima (3) dakSiNa (4) uttara (5) Urdhva ane (6) adho. |37 chahiM disAhiM jIvANaM AgaI, vakkaMtI, AhAre, vuDDI, NivuDDI, viguvvaNA, gaIpariyAe, samugghAe, kAlasaMjoge, dasaNAbhigame, NANAbhigame,jIvAbhigame, ajIvAbhigame paNNatte, taM jahA- pAINAe, paDINAe, dAhiNAe, udINAe, uDDAe adhAe / evaM paciMdiya-tirikkha-joNiyANa vi, maNussANa vi / bhAvArtha :- cha dizAmAM jIvonI Agati, avakrAnti, AhAra, vRddhi, hAni, vidurvaNA, gati-paryAya, samudyAta, kAla saMyoga, darzanAbhigama, jJAnAbhigama, jIvAbhigama ane ajIvAbhigama thAya che, te A pramANe che- (1) pUrva (2) pazcima (3) dakSiNa (4) uttara (5) Urdhva (6) adho. te ja rIte paMcendriya tiryaglonikonI ane manuSyonI gati Agati Adi chae dizAmAM thAya che. vivecana : sthAna-3, udde.-2, sUtra-24 dvArA pUrvAdi cAra dizAne tiryadizAmAM samAviSTa karI tiryagu, Urdhva
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 123 ane adho traNa dizAnuM kathana karI, te traNa dizAmAM jIvanI gati-Agati vagerenuM kathana karyuM che. A chaThTha sthAna hovAthI ahIM pUrvAdi cAra ane Urdhva, adho tema cha dizAnuM kathana che. sUtramAM vidizAnuM grahaNa nathI. tenA aneka kAraNa samajI zakAya che- (1) vidizA dizA nathI. (2) vidizA eka pradeza che ane jIvano svabhAva asaMkhyAta pradezI zreNI para avagAhanA karavAno che. (3) jIvonI gati vagere sarva pravRtti vidizAmAM thatI nathI paraMtu cha dizAmAM ja thAya che (4) A chaThThuM sthAna hovAthI ahIM cha dizAnuM ja grahaNa karyuM che. 16 = gati. vivakSita bhavamAMthI anya bhava mATe jIvanuM gamana. mAruM = Agati. anya bhavamAMthI vivakSita bhava mATe jIvanuM Agamana. vati = avakrAMti. utpatti sthAnamAM jIvanuM utpanna thavuM. mAdAre = AhAra. zarIra yogya pudgalonuM grahaNa, vulphA = zarIranA pugalomAM vRddhi thavI. fpavA = vAta, pitta Adi dvArA zarIra pudgalomAM hAsa(hAni) thavo.viguNa = zarIrane bhinna-bhinna rUpe pariNAvavuM. apariyA = gati paryAya. gamana karavuM, ahIM gati paryAyathI zarIradhArI jIvanuM gamanAgamana grahaNa karyuM che. samuthAra = samughAta. vedanAdinA kAraNe AtmapradezonuM mULa zarIrane choDyA vinA bahAra nIkaLavuM. Atmapradezone zarIrathI bahAra phelAvI karmono ghAta karavo. vAtano = kALasaMyoga. kAlAnusAra judI-judI avasthAo prApta thavI.vaMsaLarfmAne = darzanAbhigama. cakSudarzana Adi darzana dvArA vastuno sAmAnya bodha thavo. nAmikAne = jJAnAbhigama. matyAdi jJAna dvArA vastuno vizeSa bodha thavo. zIvAbAne = guNapratyayika avadhi vagere jJAna dvArA jIvano bodha thavo. aLavAnane = guNapratyayika avadhi vagere jJAna dvArA ajIvano-pudgalAdi dravyono bodha thavo. 24 daMDakanA jIvomAMthI manuSya ane tiryaMca paMcaMdriyanA A sarva kArya cha dizAmAM thAya che. te sivAyanA bAvIsa daMDakanA jIvonA gati vagere sarva kArya cha dizAmAM thatA nathI. jema nArakI devarUpe ane deva nArakI rUpe utpanna thaI zakatA nathI. tethI Urdhva-adhodizAmAM tenI gati ane Agatino abhAva thAya che. lokAMte sthita pathvI Adi jIvo cha dizAmAMthI AhAra grahaNa karatA nathI. beidriya vagere daMDakamAM jIvAbhigama vagere thato nathI. A rIte uparokta sarva kArya zeSa daMDakanA jIvone thatAM na hovAthI sUtrakAre bAvIsa daMDakanuM ahIM kathana karyuM nathI. ahIM manuSya-tiryaMca paMceMdriyanI apekSAe jIvAbhigamaajIvAbhigamamAM guNapratyayika avadhijJAna samajavuM. te ja cha dizAmAM saMbhave che. bhavapratyayika avadhijJAnImAM nArakI, jyotiSka devo tiryam avadhijJAnavALA hoya che; bhavanapati, vyaMtara Urdhva avadhivALA hoya che; vaimAnika adho avadhivAna hoya che. AhAra karavA, na karavAnA kAraNo :|38 chahiM ThANehiM samaNe NiggaMthe AhAramAhAremANe NAikkamai, taM jahA veyaNa veyAvacce, IriyaTThAe ya saMjamaTThAe / taha pANavattiyAe, chaTuM puNa dhammaciMtAe // 1 //
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 bhAvArtha :- cha kAraNe zramaNa-nigraMtha AhAra grahaNa kare to te bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatAM nathI. te kAraNa A pramANe che-- 124 teM nahIM (1) vedanA- kSudhAnI pIDA dUra karavA. (2) gurujanonI vaiyAvRttva karavA. (3) IryAsamitinuM pAlana karavA. (4) saMyamanI rakSA karavA. (5) prANa TakAvI rAkhavA. (6) dharmanuM ciMtana karavA. 39 chahiM ThANehiM samaNe NiggaMthe AhAraM vocchidamANe NAikkamai, AyaMke uvasagge, titikkhaNe baMbhaceraguttIe / pALiyA tavahevuM, sIvuDjheyaLadAr // z|| bhAvArtha :- cha kAraNe zramaNa-nigraMtha AhArano parityAga kare to te bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI. te A pramANe che- (1) jvarAdi Akasmika roga Ave, (2) deva, manuSya, tiryaMcakRta upadrava Ave, (3) brahmacaryanI surakSA mATe cikitsArUpe (4) prANIonI dayA mATe (5) tapanI vRddhi mATe (6) zarIrano saMpUrNa tyAga karavA mATe arthAt saMlekhanA-saMthAro karavA mATe. vivecana : prastuta sUtromAM sAdhunA AhAra grahaNanA ane tyAganA cha-cha kAraNono nirdeza che. sAdhakono saMpUrNa puruSArtha dehabhAvathI dUra thaI AtmabhAvamAM sthira thavA mATe ja hoya che. sAdhu zarIrAdinI puSTi mATe AhAra karatA nathI. paraMtu sUtrokta cha kAraNa upasthita thAya tyAre AhAra grahaNa kare che ane kAraNa vizeSa upasthita thAya to AhArano tyAga paNa karI de che. (1) riyaThThAC :- IryArtha. IryA eTale mArga-gamana ane aTThAN eTale tenI vizuddhi arthe. AgaLa sADA traNa hAtha bhUmine joIne cAlavuM, tene IryAvizuddhi kahe che. bhUkhanA kAraNe ke azaktinA kAraNe sAdhu IryApathanI vizuddhi barAbara jALavI zakatA nathI. bhUkha ane azaktinA kAraNe anya sAdhunI vaiyAvacca ke saMyama vagerenuM ucita pAlana thaI zakatuM nathI. tethI uparokta kAraNe ja sAdhu AhAra grahaNa kare che. zarIra jyAre sAdhanAmAM sahAyaka na bane tyAre AhArano tyAga karI, zarIrano tyAga karI zake che. AhAra tyAganA kAraNo sUtrArthathI spaSTa che. A rIte sAdhune AhAra grahaNa karavo ke teno tyAga karavo, te baMnemAM saMyama bhAvanI puSTi ane sAdhanAno vikAsa che. temAM ja jinAjJAnI ArAdhanA che. unmAdanA kAraNo : 40 chahiM ThANehiM AyA ummAyaM pAuNejjA taM jahA- arahaMtANaM avaNNaM vayamANe, arahaMtapaNNattassa dhammassa avaNNaM vayamANe, Ayariya-uvajjhAyANaM avaNNaM vayamANe, cAuvvaNNassa saMghassa avaNNaM vayamANe, jakkhAveseNa ceva, mohaNijjassa ceva kammassa udaeNaM /
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 125 bhAvArtha :- cha kAraNe AtmA unmAda-pAgalapaNuM pAme che, te A pramANe che- (1) arihaMtonA avarNavAda karavAthI. (2) arihaMta prajJapta dharmanA avarNavAda karavAthI. (3) AcArya ane upAdhyAyanA avarNavAda karavAthI. (4) caturvidha saMghanA avarNavAda karavAthI. (5) zarIramAM yakSano praveza thavAthI. (6) mohanIya karmanA udayathI. vivecana : prastuta sUtramAM unmAda prAptinA cha kAraNanuM kathana che. temAM prathama pAMca kAraNa unmAda prAptinA nimitta kAraNa rUpa che ane aMtima kAraNa-"mohanIya karmano udaya' tenuM upAdAna kAraNa che. pramAdanA cha prakAra :41 chavvihe pamAe paNNatte, taM jahA- majjapamAe, NiddapamAe, visayapamAe, kasAyapamAe, jUyapamAe, paDilehaNApamAe / bhAvArtha :- pramAdanA-ahita pravRttinA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) madya pramAda (2) nidrA pramAda (3) zabdAdi indriya viSaya pramAda (4) krodhAdi kaSAya pramAda (5) dhuta(jugAra) pramAda (6) pratilekhanA saMbaMdhI pramAda. vivecana : paHIL:- ahitamAM pravRtti ane hitamAM apravRttine pramAda kahe che. madhapAna cittavRttine bhrAMta kare che. brAMta citta pApa pravRttimAM masta banI anaMta saMsAranuM kAraNa bane che. te ja rIte nidrA, indriya viSaya Adi sUtrokta pratyeka kAraNa cittane caMcaLa athavA brAMta banAve che. vivekano nAza kare che. zubha pravRttino nAza thavAthI anaMta saMsAramAM paribhramaNa thAya che. tethI tene pramAdasthAna kahyA che. pramAdI-apramAdInI pratilekhanA :42 chavvihA pamAyapaDilehaNA paNNattA, taM jahA ArabhaDA saMmaddA, vajjeyavvA ya mosalI taiyA / papphoDaNA cautthI, vikkhittA veiyA chaTThI // 1 // bhAvArtha - pramAdapUrvaka karelI pratilekhanA(vastra-pAtrAdinuM nirIkSaNa)nA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) ArabhaDA- utAvaLathI vastrAdine samyak prakAre joyA vinA pratilekhanA karavI. (2) saMmardAvastrAdimAM karacalI, khUNA rahe tema pakaDI pratilekhanA karavI. (3) mosalI- vastranA cheDA jamInane ke
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 126 | zrI ThANAga sUtra-2 anya vastrAdine sparze te rIte pratilekhana karavuM. (4) prasphoTanA-vinA kAraNa vastrone jhATakatA pratilekhanA karavI. (5) vikSiptA- pratilekhita vastrone apratilekhita vastro upara rAkhavA. (6) vedikA- ayogya Asane besIne pratilekhanA karavI. 43 chavvihA appamAyapaDilehaNA paNNattA, taM jahA aNaccAviyaM avaliyaM aNANubaMdhiM amosaliM ceva / chappurimA Nava khoDA, pANipANavisohaNI // 1 // bhAvArtha:- pramAda-rahita karelI pratilekhanAnA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) anarpitA- zarIra athavA vastrane halAvyA vinA pratilekhanA karavI (2) avalitA- zarIra athavA vastrane namAvyA vinA pratilekhanA karavI. (3) anAnubaMdhI- utAvaLa rahita-vastrone jhATakyA vinA pratilekhanA karavI. (4) amosalI- vastra jamIna ke anya vastrAdine sparze nahIM, tema pratilekhanA karavI. (5) chapurimanavakhoDA- vastranA zAstrokta vibhAga karI, nava vAra daSTi pheravIne pratilekhanA karavI. (6) prANI-prANa vizodhinI- vastra Adi upara cAlatA koI prANI najare dekhAya to tene potAnA hAthe yatanApUrvaka surakSita sthAne hiMsA na thAya tema mUkI devA. A rIte jIva rakSAnA lakSyapUrvaka pratilekhanA karavI. vivecana : prastuta sUtromAM pratilekhananI vidhi ane tenA doSonuM nirUpaNa che. pratilekhanA :- vastra, pAtra vagere upadhinuM daSTithI sArI rIte nirIkSaNa karavuM. te ja rIte sthAna, kALa vagerenA nirIkSaNane paNa pratilekhanA kahe che. vyavahAra bhASAmAM pratilekhanA mATe "paDilehaNa" athavA palevaNA" zabda vaparAya che. pramAda-apramAda pratilekhanA :- upayoga vinA, avidhie pratilekhanA karavAmAM Ave to te pramAda pratilekhanA ane upayogapUrvaka, vidhivat pratilekhanA karavAmAM Ave to te apramAda pratilekhanA kahevAya che. te baMnenA cha-cha prakAranuM spaSTIkaraNa bhAvArthathI spaSTa che. vedikA pratilekhanA - vedikA eTale besavAnI rIta. tenA pAMca prakAra che- (1) UrdhvavedikA baMne ghUMTaNonI upara hAtha rAkhI pratilekhanA karavI (2) adhovedikA-baMne ghUMTaNonI nIce hAtha rAkhI pratilekhanA karavI. (3) tiryaguvedikA- baMne jAMghanI bAjumAM hAtha rAkhI pratilekhanA karavI (4) dvidhAvedikA- baMne hAthanI vacce baMne jAnune rAkhI pratilekhanA karavI (5) ekatovedikA- baMne hAthanI vacce eka jAnune rAkhI pratilekhanA karavI. A badhI pratilekhanA sadoSa hovAnA kAraNe varjanIya che. cha parimA, nava khoDA:- vastranuM sArI rIte pratilekhana karavA mATe vastranA traNa vibhAga karavAmAM Ave tene purimA vibhAga kahe che. te pratyeka purima vibhAganA traNa-traNa daSTiaMDa arthAt pratilekhanA karavA
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 127 purimAnA upara, madhya ane nIcenA bhAgamAM, ema traNavAra dRSTi pheravavA mATe daSTithI je traNa vibhAga thAya tene khoDA kahe che. vastranI eka bAjunA traNa purimA ane nava khoDA thAya che. te ja rIte vastranI bIjI bAjunA paNa traNa purimA ane nava khoDA, te ja rIte vastrane uthalAvI, AgaLa ane pAchaLanA bhAganA traNa-traNa purimA ane nava-nava khoDA thAya che. A rIte eka vastranA kula 12 purimA ane 36 khoDA thAya che. pratilekhanA vidhinuM saMpUrNa vivecana zrI uttarAdhyayana sUtra, adhya-2mAM ApeluM che. cha lezyAo - 44 che tesAo paLattAo, taM nahIM- hosA, pIttattesA, jADajJesA, tetelA, pampalekSA, sutelA / bhAvArtha :- lezyAnA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) kRSNa lezyA (2) nIla lezyA (3) kApota lezyA (4) tejo lezmA (5) padma lezyA (6) zukla lezyA.[sthAna-1, sUtra-34 pramANe jANavuM] 45 paMcidiyatirikkhajoNiyANaM cha lesAo paNNattAo, taM jahA - kaNhalesA, nIlosA, ADolA, teDosA, pamhalesA, sutelA / vaM maLussavevALa vi bhAvArtha:- paMcendriya tiryaMca yonimAM jIvone cha lezyA hoya che, te A pramANe che- (1) kRSNa lezyA (2) nIla lezyA (3) kApota lezyA (4) tejo lezyA (5) padma lezyA (6) zukla lezyA. te ja rIte manuSyamAM cha lezyAo hoya che. te ja rIte samuccaya rUpe sarva devomAM cha-cha lezyA hoya che. lokapAlanI agramahiSIo - : 46 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo cha aggamahisIo paNNattAo / bhAvArtha :- devarAja devendra zakranA lokapAla soma mahArAjane cha agramahiSIo che. 47 sakkasa NaM deviMdassa devaraNNo jamassa mahAraNNo cha aggamahisIo paLa- ttAo | bhAvArtha :- devarAja devendra zakranA lokapAla yama mahArAjane cha agramahiSIo che.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 128 / zrI ThANAga sUtra-2 cha palyopamanI sthitivALA deva - |48 IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo majjhimaparisAe devANaM cha paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha:- devarAja devendra IzAnanI madhyama pariSanA devonI sthiti cha palyopamanI che. 7-7 mahattA havImo:|49 cha disAkumAri-mahattariyAo paNNattAo, taM jahA- rUvA, rUvaMsA, surUvA, rUvavatI, rUvakatA, rUvappabhA / bhAvArtha :- ([62||3maarendrnaa) 7 himArI bhtt2i4|| devIo cha, te 2 // prabhA cha- (1) 35 // (2) 35 // (3) su35| (4) 35vatI (5) 35ntA (5) 35pramA. 50 cha vijjukumAri-mahattariyAo paNNattAo, taM jahA- alA, sakkA, saterA, soyAmaNi, iMdA, ghaNavijjuyA / / bhAvArtha :- (vidhutamArendranI) 7 vidyutakumArI bhattari hevImo cha, te mA prabhArI cha- (1) mA (2) zI (3) shte| (4) sauhAminI (5) IndrA (G) dhana vidhuto. viveyana : jaMbudvIpa prajJapti sUtra vakSaskAra-pamAM chappana dizAkumArI mahattarikAono nivAsa sthAna sahita paricaya maLe che. prastuta sUtragata cha dizAkumArI mahattarikAo te chappana dizAkumArikAothI bhinna che. 7-7 manamahiSI hevImo:51 dharaNassa NaM NAgakumAriMdassa NAgakumAraraNNo cha aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- alA, sakkA, saterA, soyAmaNi, iMdA, ghaNavijjuyA / bhAvArtha :- naam|22|4 nAgaDumArendra 525nI 7 amaDiyAmo cha, te yA pramANa cha- (1) malA (2) // (3) sht| (4) saudAminI (5) chandrA (5) dhanavidyutA. 52 bhUtANaMdassa NaM NAgakumAriMdassa NAgakumAraraNNo cha aggamahisIo paNNattAo, taM jahA- rUvA, rUvaMsA, surUvA, rUvavatI, rUvakatA, rUvappabhA / jahA dharaNassa tahA savvesi dAhiNillANa jAva ghosassa / jahA bhUtANadassa tahA savvesiM uttarillANa jAva mahAghosassa /
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-6 129 bhAvArtha :- nAgakumA2rAja nAgakumArendra bhUtAnaMdanI cha agramahiSIo rUpA (2) rUpAMzA (3) surUpA (4) rUpavatI (5) rUpakAttA (6) rUpaprabhA. te A pramANe che- (1) je rIte dharaNendranI cha agramahiSIo che, te rIte veNudeva, harikAnta, agnizikha, pUrNa, jalakAnta, amitagati, velamba ane ghoSa paryaMtanA sarva bhavanapatinA dakSiNendronI cha-cha agramahiSIo jANavI. je rIte bhUtAnaMdanI cha agramahiSIo kahI che, te ja rIte bhavanapatinA indra veNudAti, harissaha, agnimAnava, viziSTa, jalaprabha, amitavAhana, prabhaMjana ane mahAghoSa, A sarva uttara dizAnA indronI cha-cha agramahiSIo jANavI. bhavanapati devonA sAmAnika devoH 53 dharaNassa NaM NAgakumAriMdassa NAgakumAraraNNo chassAmANiya- sAhassIo paNNattAo / evaM bhUtANaMdassa vi jAva mahAghosassa / bhAvArtha :- nAgakumArarAja nAgakumArendra dharaNanA cha hajAra sAmAnika deva che. te ja rIte uttara dizAnA nAgakumArarAja nAgakumArendra bhUtAnaMdanuM kathana karavuM yAvat mahAghoSa sudhI sarva bhavanapati devonuM kathana karavuM. teone cha-cha hajAra sAmAnika devo jANavA. matinA bheda-prabhedaH 54 chavvihA oggahamaI paNNattA, , teM bahA- hippamoLiTE, vahumondira, bahuvidhamogiNhai, dhuvamogiNhii, aNissiyamogiNhai, asaMdiddhamogiNhai / bhAvArtha :- avagrahamati(sAmAnyarUpe arthane grahaNa karanArA matijJAna)nA cha bheda che, te A pramANe che- (1) kSipra avagrahamati- zaMkha Adi zabdone zIghra grahaNa karanArI buddhi, mati. (2) bahu avagrahamati- zaMkha AdinA aneka prakAranA zabdone grahaNa karanArI mati. (3) bahuvidha avagrahamati- ghaNA prakAranA vAjiMtronA, aneka prakAranA zabda vagere grahaNa karanArI mati. (4) dhruva avagrahamati- eka vAra grahaNa karelI vastune punaH grahaNa kare tyAre te ja prakAre jANavAnI mati. (5) anizrita avagrahamati- koI liMga, cihnano Azraya lIdhA vinA jANanArI mati. (6) asaMdigdha avagrahamati- saMdeha rahita sAmAnya rUpe grahaNa karanArI mati. 55 chavvihA IhAmaI paNNattA, taM jahA - khippamIhai jAva asaMdiddhamIhai / bhAvArtha -- IhAmati(avagrahathI jANelA padArthane vizeSa jANavAnI icchA)nA cha prakAra che, te A pramANe che-- kSipra IhA yAvat asaMdigdha IhA.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 56 chavvihA avAyamai paNNattA, taM jahA - khippamavei jAva asaMdiddhamavei / bhAvArtha :- avAyamatinA(IhAthI jANelA padArthano nizcaya karavo, tenA) cha prakAra che, te A pramANe che- kSipra avAya yAvat asaMdigdha avAya. 130 57 chavvihA dhAraNAmai paNNattA, taM jahA- - vadhu tharepha, vavidda thare, jorALa thare, vundara repha, abistitraM thare, akSaviddha reD / bhAvArtha :- dhAraNAmatinA(avAyathI nizcita thayelA padArthane kAlAntaramAM paNa smRtimAM rAkhavo, tenA) cha prakAra che, te A pramANe che- (1) bahu dhAraNAmati (2) bahuvidha dhAraNAmati (3) purANa dhAraNAmati- jUnA padArthanI dhAraNA rAkhanArI mati. (4) durdhara dhAraNAmati-durdhara-gahana padArthanI dhAraNA karanArI mati. (5) anizrita dhAraNAmati (6) asaMdigdha dhAraNAmati. vivecana : prastuta sUtramAM indriyanA viSayane grahaNa karavAnA prakAranuM nidarzana che. indriyathI thatAM jJAnane matijJAna kahe che. sthAna-4, urdU.-4, sUtra-97mAM matijJAnanA cAra prakAra kahyA che- (1) avagraha- A kAMIka che tevA prakAre nAma, jAti AdinI kalpanAthI rahita, sAmAnya viSayane grahaNa karavuM (2) IhA- A zuM haze ? tevI jijJAsA pachI A amuka hovuM joIe tevA nizcaya tarapha DhaLavuM (3) nizcayAtmaka, nirNayAtmaka jJAna. (4) dhAraNA- te nizcayane dhArI rAkhavo, kAlAntaramAM paNa tenuM vismaraNa na thavuM. matijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama pramANe avagrahAdi matijJAna kyAreka viSayane zIghra grahaNa kare che, to kyAreka viSayane grahaNa karavAmAM maMda banI jAya che. A rIte matijJAna indriyanA viSayane bAra prakAre grahaNa kare che. chaThThuM sthAna hovAthI ahIM tenA cha bhedonuM ja kathana che. zeSa cha bheda te padanA virodhI pada che. te bAre bhedonuM spaSTIkaraNa A pramANe che- (1) bahu H-- aneka. te saMkhyA ane parimANa(mApa) baMnenI apekSAe thaI zake che. vastunI aneka paryAyane tathA ghaNA parimANavALA dravyane jANe ane vizALa parimANavALA viSayane paNa jANe tene bahu kahe che. (2) alpa :- koI eka ja viSayane athavA eka ja paryAyane svalpamAtrAmAM jANe tene alpa kahe che. (3) bahu vidha :- koI eka dravyane, eka ja vastune athavA eka ja viSayane ghaNA prakA2e jANe, jema ke vastuno AkAra, prakAra, raMga, rUpa, laMbAI, pahoLAI, jADAI tema ja tenI avadhi ityAdi prakAre jANe tene bahuvidha kahe che. (4) alpavidha :- koIpaNa vastunI paryAyane, jAti athavA saMkhyA Adine alpa prakAre jANe paNa tenA bheda-prabheda vagere na jANe tene alpavidha kahe che.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna [ 131 | (5) kSipraH- koI paNa viSayane indriya athavA manathI zIghra jANI le. yathA-sparzendriya dvArA aMdhakAramAM paNa koI vyakti athavA vastune oLakhI le tene kSipra kahe che. () akSipta :- kSayopazamanI maMdatA athavA upayoganI vikSiptatAnA kAraNe koIpaNa viSayane thoDA samaya pachI jANI zake tene akSipra kahe che. (7) anizritaH- koIpaNa hetu athavA nimitta vinA vastune ke tenA guNane jANI le tene anizcita kahe che. (8) nizcitaH- koIpaNa hetu, yukti, nimitta, liMga Adi vaDe jANe tene nizrita kahe che. (9) asaMdigdhaH- dravyanuM athavA paryAyanuM je kAMI jJAna thAya te saMdeha rahita jANe tene asaMdigdha kahe che. (10) saMdigdha - koIpaNa viSayanuM saMdehapUrvaka jJAna thAya tene saMdigdha kahe che. (11) dhruvaH- je viSayane jANyo che te jJAna kAyama rahe, TakI rahe tene dhruva kahe che. (12) adhuva - thayeluM jJAna palaTAtuM rahe tevA asthira jJAnane adhuva kahe che. prastuta sUtramAM dhAraNAnA cha prakAramAM kSipra ane dhruvanA sthAne porANa ane 'durdhara' zabdano prayoga che ane kramamAM bhinnatA che. porA :-bhUtakALanA arthane dhAraNa karavA. jema amuka munie amuka varSa, mAsa, pakSamAM amuka divase amuka samaye dIkSA grahaNa karI hatI. sAmAnya mANasane vismRti thaI jAya tevA kALajJAnanI dhAraNA. kudara :- buddhinA parizrama vaDe dhAraNA karI zakAya tevI dhAraNAne durdhara dhAraNA kahe che. gaNita saMbaMdhI jyotiSa saMbaMdhI bhaMgajALa vagere kaThina viSayane dhAraNa karavA. bAhya AvyaMtara tapanA prakAra :58 chavvihe bAhirae tave paNNatte, taM jahA- aNasaNaM, omodariyA, bhikkhAyariyA, rasapariccAe, kAyakileso, paDisalINatA / bhAvArtha - bAhya tapanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) anazana (2) UNodarI (3) bhikSAcaryA (4) rasaparityAga (5) kAyakaleza (6) pratisalInatA. 59 chavvihe abhaMtarie tave paNNatte, taM jahA- pAyacchittaM, viNao, veyAvaccaM, sajjhAo, jhANaM, viussaggo / bhAvArtha:- AtyaMtara tapanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) prAyazcitta (ra) vinaya (3) vaiyAvacca (4) svAdhyAya (5) dhyAna (6) vyutsarga.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 ] zrI ThANAga sUtra-2 vivecana : nirjarAnA mukhya sAdhanabhUta tapanA cha bAhya ane cha AtyaMtara, tema kula bAra bheda che. bAlata5 - je tapane loko bAhyadaSTie taparUpe oLakhe che athavA je tapa bAhya zarIrane tapAve, kRza kare ane karmono kSaya kare che tene bAhAtapa kahe che. tenA cha prakAra che, te A pramANe che(8) ajIta :- abhojana. alpa samaya ke jIvanaparyata AhArano tyAga. (2) gonoriyA :- avamodarikA, uNodarI. avama = nyUna, alpa, udara = peTa. peTane uNuM rAkhavuM. bhUkha karatA alpa AhAra levo. upakaraNa, krodhAdi kaSAyanI alpatA karavI. (3) micchAriyA - bhikSAcaryA. vividha prakAranA abhigraha-saMkalpa saha bhikSA levA mATe javuM. bhikSAcaryA nirjarAnuM kAraNa hovAthI tapa kahevAya che. (4) rasaparikvANa:- rasaparityAga. ghI-dUdha vagere rasavaMtA AhArano tyAga karavo. () jirno - kAyakaleza. dehAdhyAsa choDavA mATe zarIrane kaSTa ApavuM. vIrAsana vagere Asane besavuM. kezaluMcana karavuM. (6) DisaMkhayA - indriyone viSayAdithI gopavavI. viSayo tarapha jatI vRttione pAchI vALIne AtmabhAvamAM lIna karavI. AvyaMtara tapa -je tapane bAhyadaSTie loko tapa rUpe oLakhatA nathI paraMtu karmanirjarAmAM je nimittabhUta che, tene AtyaMtara tapa kahe che. tenA cha bheda A pramANe che. pachitta :- lAgelA doSo ane aticAronI zuddhi karavI. viza - jinIyase ti vinayaH | je kriyA dvArA karmo dUra thAya te vinaya. jJAnI, ratnAdhika vagere pratye bahumAna Adi vinayanI pravRtti che. zAstromAM tenA aneka bheda-prabheda che. veLAvaa - AcArya guru vagerenI sevA bhakti karavI. sa go - svAdhyAya. zrutajJAnanI ArAdhanA karavI zAstronuM adhyayana, manana karavuM. phAI - dhyAna. jinezvaranI AjJAdi koIpaNa eka viSayamAM cittane sthira karavuM. vaDalo - vyutsarga. gaNa, zarIra, upadhi, kaSAyAdine choDavA, teno tyAga karavo. vAdanA cha prakAra:|60 chavvihe vivAde paNNatte, taM jahA- osakkaittA, ussakkaittA,
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-6 achutomA, pahitomattA, mattA, metattA / bhAvArtha :- vivAda(zAstrArtha)nA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) vAdInA tarkano pratyuttara dhyAnamAM na Ave, to samaya pasAra karavA te viSayathI dUra rahevuM. (2) zAstrArthanI pUrNa taiyArI thaI jAya ke turaMta vAdIne parAjita karavA AgaLa AvavuM. (3) vivAdamAM pramukha vyaktine potAnI karI levI athavA prativAdInA pakSanuM ekavAra samarthana karI, tene potAne anukULa karI levA. (4) zAstrArthanI pUrNa taiyArI thaI jAya pachI vivAdanA pramukha tathA pratipakSInI upekSA karavI. (5) vivAdamAM mukhya vyaktinI sevA karI tene potAnA pakSamAM karavA. (6) nirNAyakomAM potAnA samarthakono bahumata karavo. vivecana : 133 prastuta sUtromAM cha prakAranA vivAdanuM nirUpaNa karyuM che. - vivAda :- labdhi, khyAti AdinI kAmanAthI, jaya-parAjayanI bhAvanApUrvaka chaLapradhAna je carcA thAya che tene vivAda kahe che. vAda-vivAda athavA zAstrArthanA mULa cAra aMga che. vAdI, prativAdI, sabhya, sabhApati. (1) vAdI- pUrvapakSanI sthApanA kare (2) prativAdI- vAdInA pakSanuM khaMDana karI potAnA pakSanuM sthApana kare (3) sabhya- sAMbhaLavA AvelA hoya te nirNAyaka. (4) sabhApati- vAdavivAda samaye kalaha na thAya ane zAMti jaLavAI rahe te mATe je niyAmaka hoya te pramukha vyakti. vyAkhyAnusAra koIne harAvavAnI buddhithI vAda-vivAda thAya te vijigISuvAda kahevAya ane zaMkAnA samAdhAna mATe zAstrArtha karAya te tattva-nirNayavAda kahevAya che. tenA cha prakAranuM svarUpa bhAvArthathI spaSTa che. kSudraprANInA prakAra H 62 chabidA buDhDhA pALA paLattA, taM nA- neliyA, teviyA, caMDiilayA, samucchima-paMviviya-ttirivahanoLiyA, teDADyA, vADADyA / bhAvArtha - kSudra prANInA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) beindriya (2) teindriya (3) caurendriya (4) saMmUrcchima tiryaMca paMcendriya (5) teukAyika vAyukAyika. vivecana : sthAna-4, uddezaka-4mAM cAra prakAranA kSudra prANInuM kathana che. ahIM teu. vAyu sahita cha prakAranA kSudra prANInuM kathana che. vuDDA = kSudra. kSudrA: adhamAH / - sthAnAMgavRtti. vRttikA2e prastuta sUtramAM kSudrano
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 artha adhama karyo che. A cha prANIone adhama mAnavAnA be kAraNa che. temAM devo AvIne utpanna thatA nathI ane anaMtara bhavamAM teo siddha thaI zakatA nathI. saMmUrcchima tiryaMco asaMzI che. teomAM pUrNa viveka na hovAthI tene kSudra kahyA che. 134 gocaracarcAnA prakAra H 62 iSvihA govaravariyA paLattA, teM bahA- peDA, anapeDA, nomuttiyA, pataMga- vIdiyA, saMtruviTTA, RtupavAyA | bhAvArtha :- gocaracaryA(gaucarInI bhramaNa vidhi) cha prakAranI che, te A pramANe che- (1) peTA- peTInA AkAre athavA gAmanA koIpaNa eka vibhAgamAM gaucarI mATe bhramaNa karavuM (2) ardhapeTA- ardhapeTInA AkAre athavA eka vibhAganA paNa ardha vibhAgamAM gaucarI mATe bhramaNa karavuM (3) gomUtrikA- gomUtrikAnA AkAre bhramaNa karavuM (4) pataMgavIthikA- pataMgiyAnI gati pramANe gaucarI mATe bhramaNa karavuM (5) zaMbUkAvartA- zaMkhAvartanA AkAre gaucarI mATe bhramaNa karavuM (s) gatyA-pratyAgatA upAzrayamAMthI nIkaLatA athavA pAchA vaLatAM gaucarI karavI. vivecana : -- goyaracariyA - gocara caryA. gAyanI caravAnI kriyA jevI je caryA te gocaracaryA kahevAya che. gAya UMcAnIcA sthAnamAM care che, tema sAdhu rAgadveSa rahitapaNe ucca, madhyama ane sAdhAraNa kuLamAM bhikSArthe caryA- bhramaNa kare che. gocaracaryAne bhikSAcaryA paNa kahe che. tenA cha prakAra che- (1) peDA- peTA. peTImaMjUSAmAM vibhAga hoya tema grAmAdinA cAra vibhAga karI koI eka vibhAgamAM bhikSArthe bhramaNa karavuM. (2) aveDA- ardhapeTA. peTA gocaracaryAnA cAra vibhAga karI, eka vibhAganA (peTAnA) ardha bhAgamAM bhikSA mATe javuM. (3) gomuttiyA gomUtrikA. gomUtrikAnI jema DAbethI jamaNe ane jamaNe DAbe bhikSArtha bhramaNa karavuM (4) patAvIhiyA- pataMgiyAnI jema vaccenA ghara choDI pharatAM chUTA-chavAyA gharomAM bhramaNa karavuM. (5) saMvu viTTA- zaMbUkAvarta. zaMkhanI jema Avatta laI bhramaNa karavuM arthAt grAmAdinA madhyabhAganA gharothI zarU karI bahAranA gharo sudhI bhramaNa karavuM athavA bahArathI zarU karI madhyabhAganA gharo sudhI bhikSA prApti mATe bhramaNa karavuM. (s) tuM pa tA- gatyA pratyAgatA. je gocaracaryAmAM jaIne AvavuM hoya arthAt eka gRha paMktimAMthI bhikSA grahaNa karatA javuM ane pachI sAmenI bIjI gRha paMktimAMthI bhikSA grahaNa karatA svasthAne pAchA pharavuM. vistRta vivecana mATe juo zrI uttarAdhyayana sUtra adhya. 30. atinikRSTa mahAnaraka : | 63 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM imIse rayaNappabhAe puDha
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-6 . [ 135 ] vIe cha avakkaMta-mahANirayA paNNattA, taM jahA- lole, lolue, uddaDDe, fNa, narapa, pannaraW I bhAvArtha - jaMbUdvIpa nAmanA dvIpanA maMdara parvatanA dakSiNa bhAgamAM A ratnaprabhA pRthvImAM cha apakrAnta (atinikRSTa) mahAnaraka-narakAvAsa che, te A pramANe che- (1) lola (2) lolupa (3) udagdha (4) nirdaSpa (5) jaraka (6) prajaraka. 64 cautthIe NaM paMkappabhAe puDhavIe cha avakkaMta-mahANirayA paNNattA, te bahA- mAre, vAre, mAre, zora, ro5, vIvaDe ! bhAvArtha :- cothI paMka prabhA pRthvImAM cha apakrAnta mahAnaraka-narakAvAsa che, te A pramANe che- (1) Ara (2) vAra (3) mAra (4) raura (5) rauruka (6) khADakhaDa. vivecana : jhavata zabdanuM saMskRtarU5 apanAthAya che. apakrAnta = zubhabhAvathI rahita, atinikRSTa. prathama naraka pRthvI ratnaprabhAmAM cha narakAvAsa ati nikRSTa che. jo ke narakanA badhA ja narakAvAsa nikRSTa ja che. paraMtu A cha narakAvAsamAM nikRSTatAnI mAtrA ati vadhu che. te ja pramANe cothI narakamAM paNa che narakAvAsa atinikRSTa che. devalokamAM vimAna-prastaTa: 65 baMbhaloge NaM kappe cha vimANa-patthaDA paNNattA, taM jahA- arae, virae, NIrae, Nimmale, vitimire, visuddhe / bhAvArtha :- brahmaloka kalpamAM cha vimAna prasta che, te A pramANe che- (1) araja (2) viraja (3) nIraja (4) nirmala (5) vitimira (6) vizuddha. vivecana : prastuta sUtramAM pAMcamA devalokanI prastaTa(pAthaDA)nI saMkhyAnuM kathana che. prastaTa eTale pRthvItala. vimAnapatthaDa-pratararUpe rahelA vimAnone vimAna prastaTa kahe che. pAMcamA devalokamAM cha tala che ane te cha talamAM deva vimAna che. jema manuSya lokamAM mALavALA ghara hoya che. temAM pAMcamA devalokamAM cha prastaTa che. devalokamAM prastaTanI saMkhyA - pahelA-bIjA devalokamAM-13. trIjA cothA devalokamAM-12. pAMcamA devalokamAM-6. chaThThA devalokamAM-pa. sAtamA devalokamAM-4. AThamA devalokamAM-4. navamA-dasamA devalokamAM
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 13s | zrI ThANAga sUtra-2 4. agiyAramA bAramA devalokamAM-4. nava raiveyaka vimAnamAM-9, anuttara vimAnamAM-1. sarva maLIne devalokamAM kula dara vimAna prastaTa che. caMdrayogI nakSatro:66 caMdassa NaM joisiMdassa joisaraNNo cha NakkhattA puvvaMbhAgA samakhettA tIsai- muhuttA paNNattA, ta jahA- puvvAbhaddavayA, kattiyA, mahA, puvvaphagguNI, mUtto, yuvA- sAdA | bhAvArtha :- jyotiSarAja- jyotiSendra caMdranA pUrvabhAgI-pUrvasevya, samakSetrI, trIsa muhUrta sudhI yoga karanArA cha nakSatra che, te A pramANe che- (1) pUrvabhAdrapadA (2) kRtikA (3) maghA (4) pUrvA phAlganI (5) mUla (6) pUrvASADhA. 67 caMdassa NaM joisiMdassa joisaraNNo cha NakkhattA NattaMbhAgA avaDDakkhettA paNNarasa muhuttA paNNattA, taM jahA- sayabhisayA, bharaNI, addA, assesA, sAtI, geTTA ! bhAvArtha :- jyotiSarAja, jyotiSendra caMdranA naktabhAgI (samayogI) apArdhakSetrI paMdara muhUrta sudhI bhoga karanArA cha nakSatra che, te A pramANe che- (1) zatabhiSaka (2) bharaNI (3) Adra (4) AzleSA (5) svAti (6) jayeSThA. 68 caMdassa NaM joisiMdassa joisaraNNo cha NakkhattA, ubhayabhAgA divaDDakhettA paNayAlIsamuhuttA paNNattA, taM jahA- rohiNI, puNavvasU, uttarAphagguNI, visAhA, uttarAsADhA, uttarAbhaddavayA / bhAvArtha :- jyotiSarAja jyotiSendra caMdranA ubhayayogI dvayArdhakSetrI, 45 muhUrta sudhI yoga karanArA cha nakSatra che, te A pramANe che- (1) rohiNI (2) punarvasu (3) uttarA phAlganI (4) vizAkhA (5) uttarASADhA (6) uttara bhAdrapadA. vivecana : prastuta sutromAM caMdra ane nakSatranA yoganI apekSAe nakSatronA traNa vibhAga karyA che. (1) samakSetrI nakSatro :- caMdra sAthe 30 muhUrta yoga karanAra nakSatronuM kSetra samakSetra kahevAya che. te nakSatrone samakSetrI kahe che. te nakSatro pUrvasevya che arthAt agrabhAgathI caMdra sAthe yoga kare che. (2) ardha samakSetrI nakSatro - caMdra sAthe 15 muhUrta yoga karanAra nakSatronuM kSetra ardha samakSetra che. te
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna | 137 | nakSatrone ardha samakSetrI kahe che. te aMtima-pAchaLanA bhAgathI rAtre ja yoga kare che. tethI tene naktabhAgI kahyA che. (3) dvayAA samakSetrI nakSatro:- caMdra sAthe 45 muhurta yoga karanAra nakSatronuM kSetra dvayArdha samakSetra che. te nakSatro dvArdha samakSetrI kahevAya che. te nakSatro caMdra sAthe AgaLa ane pAchaLa baMne bAjuthI yoga kare che tethI tene UbhayayogI kahyA che. kulakara UMcAI:|69 abhicaMde NaM kulakare cha dhaNusayAI uDDhe uccatteNaM hotthA / bhAvArtha - abhicaMdra kulakara chaso dhanuSyanI UMcAIvALA hatA. bharata cakIno rAjyakALa :70 bharahe NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI cha puvvasayasahassAI mahArAyA hotthA / bhAvArtha - cAturaMta cakravartI bharata rAjA cha lAkha pUrva sudhI mahArAja pada upara rahyA. pArzvanAtha prabhunA vAdI munio:|71 pAsassa NaM arahao purisAdANiyassa cha sayA vAdINaM sadevamaNuyAsurAe parisAe aparAjiyANaM saMpayA hotthA / bhAvArtha :- puruSAdAnIya trevIsamA tIrthaMkara pArzvanAthanI deva, manuSya ane asuronI pariSadamAM aparAjita evA chaso vAdI munionI saMpadA hatI. vAsupUjya prabhunA sahadIkSita sAdhuo - 72 vAsupujje NaM arahA chahiM purisasaehiM saddhiM muMDe bhavittA, agArAo, aNagAriyaM pvvie| bhAvArtha :- vAsupUjya nAmanA bAramA tIrthakara chaso puruSo sAthe muMDita thaI, gRhasthavAsane choDI aNagAra dharmamAM pravrajita thayA hatA. caMdraprabhuno chadmasthakALaH73 caMdappabhe NaM arahA chammAse chaumatthe hotthA / bhAvArtha :- caMdraprabhu tIrthakara cha mahinA sudhI chadmastha rahyA.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 ] zrI ThANAga satra-2 AraMbha anAraMbha janita saMcama-asaMyama - 74 teiMdiyA NaM jIvA asamArabhamANassa chavvihe saMjame kajjai, taM jahAghANamayAo sokkhAo avavarovettA bhavai / ghANamaeNaM dukkheNaM asaMjoe ttA bhavai / jibbhAmayAo sokkhAo avavarovettA bhavai, jibbhAmaeNaM dukkheNa asaMjoettA bhavai / phAsAmayAo sokkhAo avavarovettA bhavai / phAsamaeNaM dukkheNaM asaMjoettA bhavai / bhAvArtha :- indriya jIvonI ghAta na karanArA puruSane cha prakArano saMyama thAya che. te A pramANe che(1) te puruSa ghrANa janita sukhano viyoga karAvanAra thato nathI (2) ghrANa janita duHkhano saMyoga karAvanAra thato nathI (3) rasa janita sukhano viyoga karAvanAra thato nathI (4) rasa janita duHkhano saMyoga karAvanAra thato nathI. (5) spaze janita sukhano viyoga karAvanAra thato nathI (6) spaze jInata duHkhano saMyoga karAvanAra thato nathI. 75 teiMdiyA NaMjIvAsamArabhamANassa chavihe asaMjamekajjai,taMjahA- ghANamayAo sokkhAo vavarovettA bhavai, ghANamaeNa dukkheNa sajoettA bhavai / jibbhAmayAo sokkhAo vavarovettA bhavai, jibbhAmaeNaM dukkheNaM saMjoettA bhavai / phAsAmayAo sokkhAo vavarovettA bhavai, phAsAmaeNaM dukkheNaM saMjoettA bhavai / bhAvArtha:- tendriya jIvonI ghAta karanArAne cha prakArano asaMyama thAya che, te A pramANe che- (1) te puruSa ghANa janita sukhano nAza karanAra thAya che. (2) ghANa janita duHkhano saMyoga karAvanAra bane che. (3) rasa janita sukhano nAza karanAra thAya che. (4) rasa janita duHkhano saMyoga karAvanAra bane che. (5) sparza janita sukhano nAza karanAra thAya che. (6) sparzajanita duHkhano saMyoga karAvanAra bane che. vivecana : prastuta sutramAM teIdriya jIvonA ghAtathI thatAM 6 prakAranA asaMyama ane ghAta nahIM karavAthI thatAM da prakAranA saMyamanuM kathana che. teIdriya jIvone sparza, jillA ane dhrANa A traNa Idriya hoya che. pratyeka IdriyanA ghAtathI te te Idriyajanya sukhano viyoga ane duHkhano saMyoga thAya che. A rIte pratyeka IdriyanI ghAtathI be rIte asaMyama ane Idriya rU5 prANane kaSTa na Ape to be rIte saMyama thAya che. tethI beIdriya jIvonA ghAtathI 4 prakAre, teIdriya jIvonI ghAtathI 6 prakAre, caurendriya jIvonI ghAtathI ATha prakAre ane paMcendriya jIvonI ghAtathI dasa prakAre asaMyama ane ghAta na kare to saMyama thAya che. sthAna-4, udde.-4, sUtra-105,106 mAM beIdriya, sthAna-8, sUtra-36,37mAM caurendriya, sthAna-10, sUtra-22,23mAM paMcendriya jIvo saMbaMdhI saMyama ane asaMyamanuM kathana che.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna | 138 / sUddhApanA kSetra, parvata, jhUTa :76 jaMbuddIve dIve cha akammabhUmIo paNNattAo, taM jahA- hemavae, heraNNavae, harivAse, rammagavAse, devakurA, uttarakurA / bhAvArtha :- dvIpa nAmana dvIpamA 7 bhabhUmimo cha, te // prabhAeo cha- (1) Debhavata (2) 325yavata (3) ravAsa (4) 2bhyAsa (5) viduru () utta290. 77 jaMbuddIve dIve chavvAsA paNNattA, taM jahA- bharahe eravae hemavae heraNNavaeharivAse, rammagavAse / bhAvArtha :- pUdvIpa nAmana dvIpa 7 varSa(kSetra) che, te // prabhAe cha- (1) marata (2) bhairavata (3) ubhavata (4) 329yavata (5) rivAsa (5) 2bhyazvAsa. 78 jaMbudIve dIve cha vAsaharapavvayA paNNattA, taM jahA- cullahimavaMte mahAhima- vaMte, NisaDhe, NIlavaMte, ruppI, siharI / bhAvArtha :- bhUdvIpa nAmana dvIpamA 7 varSa52 pati cha, te A prabhA - (1) yukhabhivaMta (2) mahAbhivaMta (3) niSa5 (4) nIvaMta (5) rubhi () zimarI. 79 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM cha kUDA paNNattA, taM jahAcullahimavaMtakUDe, vesamaNakUDe, mahAhimavaMtakUDe, veruliyakUDe, NisaDhakUDe, ruyagakUDe / bhAvArtha:- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA dakSiNa bhAgamAM(traNa varSadhara parvato para) cha phUTa che, te // prabhAe cha- (1) yuvAmavaMta jhUTa (2) vaishrm| chUTa (3) mAmita chUTa (4) vaiDUrya dUTa (5) niSa5 phUTa (5) ruya 2. 80 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttareNaM cha kUDA paNNattA, taM jahANIlavaMtakUDe, uvadasaNakUDe, ruppikUDe, maNikaMcaNakUDe, siharikUDe, tigichikUDe / bhAvArtha:- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA uttara bhAgamAM (traNa varSadhara parvato para) cha phUTa che, te sA prabhA cha- (1) nIlatakUTa (2) 56zana2 (3) bhiTa (4) bhaliyanaTa (5) ziparI 2 (G)tinichiTa.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 ] zrI ThANAga satra-2 vivecana : jaMbUdvIpanA meru parvatanI dakSiNa dizAmAM cullahimavaMta, mahAhimavaMta ane niSadha A traNa varSadhara parvata che. temAM calahimavaMta varSadhara parvata para 11 kUTa, mahAhimavaMta varSadhara parvata para ATha kUTa ane niSadha varSadhara parvata para nava phUTa che. chaThThuM sthAna hovAthI sUtrakAre meru parvatanI 10,000 yojananI pahoLAI jeTalA dakSiNa dizAnA kSetramAM AvatA pratyeka parvatanA madhyanA be-be kUTone grahaNa karIne cha phUTonuM kathana karyuM che. te ja rIte uttara dizAmAM nIlavaMta varSadhara parvata para navakUTa, rukima varSadhara parvata para ATha kUTa ane zikharI varSadhara parvata para 11 kaTa che. pUrvavatu te dareka parvatanA be-be kUTane grahaNa karIne uttara dizAmAM cha phUTa thAya che. jaMbUDhIpanA mahAdraha:81 jaMbuddIve dIve cha mahaddahA paNNattA, taM jahA- paumaddahe, mahApaumaddahe, tigichiddahe, kesariddahe, mahApoMDarIyaddahe, puMDarIyaddahe / tattha NaM cha devayAo mahiDDiyAo jAva paliovamaTThiiyAo parivasaMti, taM naha-sirA, hirI, udha, viSa, vRddhI, chI . bhAvArtha:- jebUdvIpa nAmanA dvIpamAM cha mahAdraha che, te A pramANe che- (1) padmadraha (2) mahApadmadraha (3) tibiMchadraha (4) kezarIdraha (5) mahApuMDarIkadraha (6) puMDarIkadraha. tyAM maharthika yAvata palyopamanI sthitivALI cha devIo nivAsa kare che, te A pramANe che- (1) zrI devI (2) hI devI (3) dhRti devI (4) kIrti devI (5) buddhi devI (6) lakSmI devI. vivecana : jaMbadvIpanA cha varSaghara parvata para kramazaH eka-eka mahAdraha che ane tenA upara kramazaH eka-eka devIo nivAsa kare che. jaMbUDhIpanI mahAnadIo, aMtaranadIo: 82 jaMbudIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM cha mahANaIo paNNattAo, saMgA- saMpA, siMdhu, rodiyA, rohitasA, hA, harivaMtA ! bhAvArtha - jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanA dakSiNa bhAgamAM cha mahAnadIo kahI che, te A pramANe che- (1) gaMgA (2) sivu (3) rohitA (4) rohitAzA (5) hari (6) harikaMtA.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 141 ] 83 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttare NaM cha mahANaIo paNNattAo, taM jahA- NarakatA, NArikatA, suvaNNakUlA, ruppakUlA, rattA, rattavatI / bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA uttara bhAgamAM cha mahAnadIo kahI che, te A pramANe che- (1) narakattA (2) nArIkattA (3) suvarNakUlA (4) ruppakUlA (5) raktA (6) raktavatI. 84 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthimeNaM sIyAe mahANaIe ubhayakUle cha aMtaraNaIo paNNattAo, taM jahA- gAhAvaI, dahavaI, paMkavaI, tattajalA, mattajalA, ummattajalA / bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanA pUrva bhAgamAM sItA mahAnadInI (uttara-dakSiNa)baMnne bAjue cha aMtara nadIo che, te A pramANe che- (1) grAhavatI (2) kahavatI (3) paMkavatI (4) tapta jalA (5) mattajalA (6) unmattalA. 85 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM sItodAe mahANaIe ubhayakUle cha aMtaraNaIo paNNattAo, taM jahA- khIrodA, sIhasotA, aMtovAhiNI, ummi- mAliNI, pheNamAliNI, gaMbhIramAliNI / bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA pazcima bhAgamAM sIsodA mahAnadInI baMnne bAjue cha aMtara nadIo che, te A pramANe che- (1) kSIrodA (2) siMhasrotA (3) aMtarvAhinI (4) urmimAlinI (5) phenamAlinI (6) gaMbhIramAlinI. vivecana : prastuta sUtromAM jaMbUdvIpanI nadIonuM kathana karyuM che. jaMbUdvIpanA meruparvatathI dakSiNa vibhAgamAM traNa kSetra che. te pratyeka kSetramAM be-be mahAnadIo pravAhita thAya che. bharatakSetramAM gaMgA ane siMdhu, hemavata kSetramAM rohitA ane rohitAzA, harivarSa kSetramAM hari(harisalilA) ane harikatA nadI. A rIte dakSiNa vibhAgamAM cha mahAnadIo che. uttara dizAmAM ramyaka varSakSetramAM narakatA ane nArIkatA, haraNyavata kSetramAM suvarNakulA ane rupyakalA, airavata kSetramAM raktA ane raktavatI nadI. A rIte uttara vibhAgamAM cha mahAnadIo thAya che. pUrva mahAvideha kSetramAM sItA mahAnadI vahe che. pUrva mahAvideha kSetranA uttara ane dakSiNa vibhAgamAM ATha-ATha vijaya che. tene vibhAjita karanAra cAra-cAra vakSaskAra parvata ane traNa-traNa aMtara nadIo che. tethI sItAnadInI uttara dizAmAM traNa ane dakSiNa dizAmAM traNa, tema baMne bAjunI kula cha aMtara nadIo sItA nadIne maLe che.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 ] zrI ThANAga sUtra-2 pazcima mahAvidehamAM sIsodA nadI vahe che. sItA nadInI jema ja sItodA nadIne baMne bAjunI cha aMtara nadIo maLe che. A rIte sUtrakAre chaThThA sthAnane anulakSIne cha-cha nadIonuM kathana karyuM che. dhAtakIkhaMDa AdimAM kSetra parvatAdi - 86 dhAyaisaMDadIva-purathimaddhe NaM cha akammabhUmIo paNNattAo, taM jahAhemavae heraNNavae harivAse, rammagavAse, devakurA, uttarakurA / evaM jahA jaMbuddIve dIve jAva aMtaraNaIo jAva pukkharavaradIvaddhapaccatthimaddhe bhANiyavvaM / bhAvArtha :- dhAtakIkhaMDa dIpanA pUrvArdhamAM cha akarmabhUmio che, te A pramANe che- (1) hemavata (2) haraNyavata (3) harivAsa (4) ramyajvAsa (5) devakuru (6) uttarakuru. jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM varSa, varSadhara parvata AdithI aMtara nadI sudhInA varNananI samAna dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdha, pazcimArdhamAM tathA puSkaravara dvIpArdhanA pUrvArdha ane pazcimArdhamAM paNa jANavuM joIe. cha RtuH87 4 35iUT, taM nahIM-pIrase, varasAra, sarapa, hemaMte, vasaMta, jinTo bhAvArtha - cha prakAranI Rtu kahI che, te A pramANe che- (1) prAtR Rtu- zrAvaNa ane bhAdaravo (2) varSA Rtu- Aso ane kArataka (3) zarada Rtu- mAgasara ane poSa mAsa (4) hemaMta Rtu- mahA ane phAgaNa (5) vasaMtaRtu- caitra ane vaizAkha (6) grISma Rtu- jeTha ane aSADha. vivecana : laukika vyavahAramAM varSA, zarada, hemaMta, zizira, vasaMta ane grISma A cha Rtu manAya che ane varSAno prAraMbha zrAvaNathI thAya che. be-be mahinAnI eka-eka Rtu gaNatA jeTha-aSADhane grISmaRtu kahe che. ghaTatI vadhatI tithio - 88 cha omarattA paNNattA, taM jahA- taie pavve, sattame pavve, ekkArasame pavve, paNNarasame pavve, egUNavIsaime pavve, tevIsaime pavve / bhAvArtha :- cha avamarAtri-kSaya tithi che, te A pramANe che- (1) trIjA parvamAM- bhAdrapadanA kRSNa pakSamAM (2) sAtamA parvamAM-kAratakanA kRSNapakSamAM (3) agiyAramA parvamAM poSanA kRSNa pakSamAM (4)
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 143 paMdaramA parvamAM- phAgaNanA kRSNa pakSamAM (5) ogaNIsamA parvamAM- vaizAkhanA kRSNa pakSamAM (6) trevIzamA parvamAM- aSADhanA kRSNa pakSamAM. 89 cha atirattA paNNattA, taM jahA- cautthe pavve, aTThame pavve, duvAlasame paLye, solatame paLe, vIsane paLye, caDavIsame vaLye / bhAvArtha :- cha atirAtri (vRddhivALI tithi) che, te A pramANe che- (1) cothA parvamAM- bhAdrapadanA zukalapakSamAM (2) AThamA parvamAM kAratakanA zukalapakSamAM (3) bAramA parvamAM- poSanA zukalapakSamAM (4) soLamA parvamAM- phAgaNanA zukalapakSamAM (5) vIsamA parvamAM-vaizAkhanA zukalapakSamAM (6) covIsamA parvamAM- aSADhanA zukalapakSamAM. vivecana : omarttA :- avamarAtra. kSaya pAmatI--ghaTatI tithine avamarAtra kahe che. avama eTale hIna, kSaya pAmatI rAtri. paDye = parva. amAsa ane pUnamane parva kahe che. upalakSaNathI ahIM pakSane ja parva kahe che. tRtIya, saptama vagere parvamAM(pakSamAM) tithi kSaya thAya che. kula eka varasamAM cha kSayatithi che. te caMdra saMvatsaranI apekSAe che. attA :- atirAtra. vRddhi pAmatI tithine athavA adhika divasane atirAtri kahe che. cothA, AThamA vagere cha pakSamAM eka-eka tithi vRddhi pAme che. te sUrya saMvatsaranI apekSAe che. kRSNapakSamAM tithi kSaya pAme ane zuklapakSamAM tithi vRddhine pAme che. caMdramAsano ane yugano prAraMbha zrAvaNa mahinAthI thAya che. tyAMthI eka mahinAnA be pakSanA hisAbe gaNatarI karatAM bhAdaravA vada, kArataka vada, poSa vada, phAgaNa vada, vaizAkha vada ane aSADha vadamAM tithino kSaya thAya che. te ja rIte vadhatI tithi mATe gaNanA karatAM bhAdrapada zuklapakSa, kArataka zuklapakSa, poSa - zuklapakSa, phAgaNa zuklapakSa, vaizAkha zuklapakSa ane aSADha zukla pakSamAM tithi vRddhi pAme che. arthAvagrahAdi prakAraH 90 AbhiNibohiyaNANassa NaM chavvihe atthoggahe paNNatte, taM jahA- soiMdiya anthonahe, pavivRliya-asthohe, pALiviya-goLahe, nimiliyaasthonahe, siviya-astyonaphre, goviya-astho he / bhAvArtha :- Abhinibodhika jJAna(matijJAna)nA cha prakAranA arthAvagraha che, te A pramANe che- (1) zrotrendriya arthAvagraha (2) cakSurindriya arthAvagraha (3) ghrANendriya arthAvagraha (4) jillendriya arthAvagraha (5) sparzendriya arthAvagraha (6) noindriya arthAvagraha.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 ] zrI ThANAga sUtra-2 vivecana : avagrahanA be bheda- vyaMjanAvagraha ane arthAvagraha. indriya ane zabdAdi viSaya saMbaMdhI avyakta jJAnane vyaMjanAvagraha kahe che. vyaMjanAgraha cakSu ane manane choDIne zeSa cAra indriyo dvArA ja thAya che. cakSu ane mana aprApyakArI che. te viSayane dUrathI ja grahaNa karI le che. viSaya ane A be indriyano saMyoga thato nathI mATe te baMnemAM vyaMjanAvagraha nathI. vyaMjanAvagrahano samaya asaMkhyAta samayano che. vyaMjanAvagraha thayA pachI "A kAMika che" tevA sAmAnya grAhI jJAnane arthAvagraha kahe che. teno samaya mAtra eka samaya che. te vastunA sAmAnya dharmane jANe che. alyo :- nAma, jAti AdinI kalpanAthI rahita, A kAMIka che, kAMIka saMbhaLAyuM, kAMIka gaMdha AvI, A rIte arthAvagraha mAtra sAmAnyane grahaNa kare che. pAMca indriya ane mana, A cha indriya dvArA arthAvagraha thAya che mATe arthAvagrahanA cha prakAra che. avadhijJAnanA prakAra :91 chavvihe ohiNANe paNNatte, taM jahA- ANugAmie, aNANugAmie, vaDDamANaehAyamANae, paDivAI, apaDivAI / bhAvArtha :- avadhijJAnanA cha prakAra che, te A pramANe- (1) AnugAmika (2) anAnugAmika (3) vardhamAna (4) hIyamAna (5) pratipAtI (6) apratipAtI. vivecana : indriya ane mananI sahAyatA vinA, dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI maryAdApUrvaka, rUpI padArthone je jJAna jANe te avadhijJAna kahevAya che. tenA cha bheda che. (1) AnugAmika AnugAmika avadhijJAnI jyAM jAya tyAM te avadhijJAna sAthe jAya che. arthAt jyAM jAya tyAMnA viSayabhUta padArthane jANe che. jema ke netra jyAM jAya tyAM sAthe jAya, Torcano prakAza vyaktinI sAthe jAya che. (2) anAnugAmika- anAnugAmika avadhijJAnIne je sthAne jJAna thayuM hoya te ja kSetranA padArthane jANe. anya kSetramAM jAya to avadhijJAnanA viSayabhUta padArtha jaNAya nahIM. jema ke thAMbhalAnI lAITa. (3) vardhamAna- je avadhijJAna utpanna thayA pachI pariNAmanI vizuddhithI vadhatuM jAya che. jema IMdhaNa nAMkhatA agni vadhu prajvalita thAya tema. (4) hIyamAna- je avadhijJAna utpanna thayA pachI saMkaleza pariNAmane kAraNe uttarottara ghaTatuM jAya te
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAnaH 145 hIyamAna avadhijJAna. jema IMdhaNa kADhatAM, agni dhIme-dhIme ghaTatI jAya tema. (5) pratipAtI- je avadhijJAna utpanna thayA pachI nAza pAme. jema phUMka mAravAthI dIvo bujhAya tema. (6) apratipAtI- je avadhijJAna utpanna thayA pachI nAza na pAme, bhava paryaMta athavA kevaLajJAnanI prApti thAya tyAM sudhI TakI rahe. na bolavA yogya vacana : 92 No kappai NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA imAI cha avayaNAiM vaittae, tuM bahA- altiyavayarna, dIliyavayane, visiyavayane, savayane, gAratthiya-vayaNe, viusaviyaM vA puNo udIrittae / bhAvArtha :- nigraMtha ane nigraMthIoe cha prakAranA vacana bolavA na joIe, te A pramANe che- (1) alIka vacana- asatya vacana (2) hIlita vacana- avahelanA yukta vacana (3) khiMsita vacana- mArmika vacana (4) paruSa vacana- kaThora vacana (5) gArhasthika vacana- gRhasthAvAsanA saMbaMdha sUcaka kAkA, mAmA vagere vacana (6) vyavasita udIrita vacana-zAMta thayelA kalahanI udIraNA karanAruM vacana. vivecana : prastuta sUtromAM sAdhunA bIjA mahAvrata ane bhASA samitinI surakSA mATe cha prakAranA na bolavA yogya vacananuM kathana karyuM che. doSAropANa karanArane prAyazcitta : | 93 cha kappassa patthArA paNNattA, taM jahA - pANAivAyassa vAyaM vayamANe, musAvAyassa vAyaM vayamANe, adiNNAdANassa vAyaM vayamANe, aviraivAyaM vayamANe, apurisavAyaM vayamANe, dAsavAyaM vayamANe / iccee cha kappassa patthAre patthArettA sammaM apaDipUremANe taTThANapatte / bhAvArtha :- sAdhvAcAranA cha moTA prAyazcitta vikalpa che, te A pramANe che- (1) prANAtipAta saMbaMdhI AropAtmaka vacana bole. (2) mRSAvAda saMbaMdhI AropAtmaka vacana bole. (3) adattAdAna saMbaMdhI AropAtmaka vacana bole. (4) abrahmacarya saMbaMdhI AropAtmaka vacana bole. (5) puruSatva hInatAnA arthAt napuMsakatAnA AropAtmaka vacana bole. (6) dAsatva saMbaMdhI AropAtmaka vacana bole. A cha kalpamAM AkSepa sthApita karI jo koI sAdhu tene samyak prakAre pramANita na karI zake to, te pote ja Aropita doSa saMbaMdhI prAyazcittanA bhAgI thAya che.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 ] zrI ThANAga satra-2 vivecana : kalpa prastAra :- kalpa eTale sAdhunA AcAra ane prastAra eTale moTA prAyazcitta. sAdhvAcAranI vizuddhi arthe aticAronuM sevana karanAra sAdhu mATe prAyazcittanI vizeSa prakAranI vidhi hoya che, tene prastAra kahe che. prastAro kalpanI vizuddhi mATe hovAthI teno kalpa sAthe saMbaMdha che. koI sAdhu anya sAdhu para prANAtipAta Adi pApa sevana saMbaMdhI Aropa mUke ke teNe A pApa karyuM che ane te siddha na karI zake to Aropa mUkanAra sAdhu prAyazcittanA bhAgIdAra bane che. pApa sevananA sUtrokta cha prakAranI apekSAe kalpa prastAranA cha prakAra thAya che. tenA vistRta vivecana mATe juoH zrI bRhakalpa sUtra uddezaka-6. sAdhvAcAranI vighAtaka pravRttio:|94 cha kappassa palimathU paNNattA,taM jahA- kokuie saMjamassa palimaMthU, moharie saccavayaNassa palimaMthU, cakkhUlolue IriyAvahiyAe palimaMthU, titiNie esaNAgoyarassa palimaMthU, icchA lobhie muttimaggassa palimaMthU, bhijjA NidANakaraNe mokkhamaggassa palimaMthU, savvattha bhagavayA aNidANayA pasatthA / bhAvArtha:- cha pravRtti sAdhu AcAranI vighAtaka(sAdhupaNAno nAza karanAra) che, te A pramANe che- (1) caMcaLatA saMyama vighAtaka che. (2) vAcALatA satya vacananI vighAtaka che. (3) netra viSayaka lolupatA IryA samitinI vighAtaka che. (4) ciDIyApaNuM eSaNA samitino vighAtaka che. (5) atilobha, niSparigraha rUpa muktimArgano nAzaka che. (6) cakravartI, vAsudeva AdinA paugalika bhogo saMbaMdhita nidAno mokSanA vinAzaka che. bhagavAne anidAnatAne sarvatra prazasta kahI che. vivecana :zakhasa paripaMz - kalpa = sAdhuno AcAra, palimaMthu-naSTa karanAra ceSTAo. sAdhvAcAranA ke AcAra maryAdAnA ghAtaka tattvone palimathu kahe che. tevI aneka pravRtti hoya che. paraMtu sUtrakAre ahIM mukhya cha saMyama nAzaka pravRttionuM kathana karyuM che. (1) kaukucita :- kutsita zArIrika ceSTAone, kuceSTAne kaukucita kahe che, tenA traNa prakAra che. sthAna, zarIra ane bhASA. naTanI jema viSama sthAnamAM UbhA rahevuM, besavuM, sUvuM, haravuM, pharavuM vagere kriyAo sthAna-kaucita' kahevAya che. niprayojana hAtha, paga, moDha vagere aMgone halAvavA, bhAMDa AdinI jema ceSTAo karavI te "zarIra-kaukucita" che. hAsya utpAdaka vacana bolavA, pazupakSIonI nakala karavI, lokone hasAvavA mATe anArya dezanI bhASA bolavI, vibhinna dezavAsI strI-puruSonA vANI-vilAsanI nakala karavI, te 'bhASA-kaucita' che. ukta sarva prakAranI kuceSTAo sAdhu mATe niSiddha che, te kuceSTAothI
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 147 saMyamano ghAta thAya che. (2) maukharika :- mukhara eTale vAcALa. vAcALa vyaktine maukharika kahe che. vicAryA vinA bole ke pramANathI vadhAre bole ke game tema bole te anyane duzmana banAve che. vAcALatAnA kAraNe asatya-bhASaNanI paNa saMbhAvanA rahe che tethI maukharikatA satyanI ghAtaka che. (3) cakSu lolupa :- je sAdhu cakSu lolupI hoya, cAre bAju daSTi pheravyA kare, AjubAjunA dazya jovAmAM Asakta bane, lobhAmaNA dazyo ane strI, puruSonA gamanAgamananI kriyAne jovAmAM tallIna banI jAya te IryA samitinuM samyak prakAre pAlana karI zakatA nathI. tethI cakSulolupI IryAsamitino ghAtaka bane che. temAM cha kAya jIvonI ane saMyamanI virAdhanA thAya che. (4) viMtiNaka :- vastu prApta na thAya to khinna banI bakavAsa karavAthI eSaNAno ghAta thAya che. sAdhune AhAra, upadhi ane zayyA, A traNa vastunI AvazyaktA che. te na maLe to kheda pAmanAra sAdhaka eSaNAnI zuddhi karI zakatA nathI. AvI sthitimAM te dIna banI eSaNIya, aneSaNIyanI paravA karyA vinA ja vastu prApta karavA prayatna kare che. tethI taNataNATa karavAnA svabhAvavALA sAdhu eSaNAsamitinA ghAtaka thAya che. (5) icchAlobhika :- icchA ane lobha-tRSNAnI mAtrA vadhavAthI saMtoSano ghAta thAya che. tenA dvArA nirlobhatA ane niSparigrahatArUpa mokSa mArgano ghAta thAya che. (6) bhiMdhyA nidAna - bhiMdhyA = lobha ane nidAna = prArthanA, abhilASA. lobhathI thatI prArthanA ArtadhyAnane poSaNa Ape che. Rddhi, padavI ke viSayasukhanI prApti mATe potAnA saMyamanA phaLane mAMgavAthI mokSamArgano ghAta thAya che. palimathunA vistRta vivecana mATe juo- zrI bRhatkalpa sUtra udde.-6. kalpasthitiH 95 chavviA kappaTThi paNNattA, taM jahA - sAmAiyakappaTThiI, cheovtttthaavnniykppkirUM, binvitamALa nAirpha, piblika khanAirpha, biLa khafirpha, theravALaki| bhAvArtha :- kalpasthitinA cha prakAra che, te A pramANe che-- (1) sAmAyika kalpasthiti :- sarva pAponI nivRttirUpa sAmAyikanI maryAdA.(temAM prathama ane aMtima tIrthaMkaranA samayamAM 10 kalpanuM pAlana hoya che. madhyanA bAvIsa tIrthaMkaronA zAsanamAM cAra kalpa anivArya hoya che. zeSa cha kalpanuM pAlana svaicchika hoya che.) (2) chedopasthApanIya kalpasthiti :- navadIkSita sAdhuno zaikSakAla pUrNa thAya pachI paMca mahAvrata dhAraNa karAvavA rUpa maryAdA.(temAM daza prakAranA kalpanuM pAlana anivArya che.) (3) nirvizamAna kalpasthiti :- parihAravizuddha saMyamamAM tapArAdhanAno svIkAra karanArAnI maryAdA. -- (4) nirviSTa kalpasthiti :- parihAravizuddha saMyamamAM vaiyAvaccanI sAdhanA karanArAnI maryAdA.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 ] zrI ThANAga sUtra-2 (5) jina kalpasthiti- zarIra prati vItarAga tulya thaI vicaraNa karanArAnI maryAdA. () sthavirakalpasthiti - saMghamAM rahenAra sAdhunI maryAdA. mahAvIra svAmInuM dIkSAdi samayanuM tapa:|96 samaNe bhagavaM mahAvIre chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM muMDe bhavitA agArAo aNagAriya pavvaie / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI cauvihArA SaSThabhakta-ve upavAsanI tapasyAmAM muMDita thaI gRhavAsathI aNagAra dharmamAM pravrajita thayA. 97 samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM aNate aNuttare NivvAghAe NirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavaraNANadasaNe samuppaNNe / bhAvArtha- zramaNa bhagavAna mahAvIrane cauvihArA SaSThabhakta-upavAsanI tapasyAmAM anaMta, anuttara, nirvAghAta, nirAvaraNa, kRmna, paripUrNa, zreSTha kevala jJAna-darzana utpanna thayuM. 98 samaNe bhagavaM mahAvIre chadreNaM bhatteNaM apANaeNaM siddhe, buddhe, mutte, aMtagaDe pariNivvuDe savvadukkhappahINe / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra cauvihArA SaSTha bhakta-ve upavAsanI tapasyAmAM siddha, buddha, mukta, aMtakRta, parinivRtta ane sarva duHkhothI rahita thayA. deva vimAnonI ucAI:|99 saNaMkumAra mAhidesuNaM kappesu vimANA cha joyaNasayAI uDuccatteNaM pnnnnttaa| bhAvArtha :- sanaskumAra(trIjA) ane mahendra(cothA) devalokanA vimAnanI UMcAI che so yojananI che. devonI avagAhanA :100 saNaMkumAra-mAhiMdesu NaM kappesu devANaM bhavadhAraNijjagA sarIragA ukkoseNaM cha rayaNIo uDDhe uccatteNaM paNNattA / bhAvArtha - sanakumAra ane mAhendra kalpanA devonA bhavadhAraNIya zarIranI utkRSTa avagAhanA-UMcAI cha hAtha pramANa che.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-6 . 149 ] bhojana pariNAma:101 chavvihe bhoyaNapariNAme paNNatte, taM jahA- maNuNNe, rasie, pINaNijje, bihaNijje, mayaNijje, dappaNijje / bhAvArtha:- bhojana pariNAma athavA vipAkanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) manojJa (2) rasa yukta-rasavaMto (3) raktAdi dhAtuomAM samatA lAve tevo (4) bRhaNIya- rasa, mAMsAdi dhAtunI vRddhi kare tevo (5) madanIya kAma zaktine vadhAranAro, (dIpanIya-pAcana zakti vadhAranAro) (6) darpaNIyazarIranuM poSaNa karanAro, utsAhavardhaka. vivecana : moraparidhAma :- bhojana pariNAma. AhAranA pariNAma eTale paryAya, svabhAva ke dharmane bhojana pariNAma kahe che. AhAranI pariNati ke pariNamanane paNa bhojana pariNAma kahe che. abhilaSaNIyamanane game tevA, bhAve tevA bhojanane manojJa kahe che. manojJatA te AhAranI paryAya-pariNAma che. pariNAma pariNAmImAM abhedano upacAra karI (baMnene eka mAnIne) bhojanane ja manojJa, rasALa kahyA che. A che prakAra bhojananA vizeSaNa nathI paraMtu tenI paryAya ke svabhAva ja che, tema samajavuM. cha e prakAranA bhojana pariNAma bhAvArthathI spaSTa che. viSa-pariNAma - 102 chavvihe visapariNAme paNNatte, taM jahA- Dakke, bhutte, Nivaie, maMsANusArI, soNiyANusArI, aTThimijANusArI / bhAvArtha - viSapariNAmanA cha prakAra che, te A pramANe che- (1) daMSTa-sarpa Daze, kUtarA vagere karaDe pachI asara karanAruM viSa. (2) bhukta- bhogavyA pachI asara karanAruM viSa. (3) nipatita- zarIranA bahAranA bhAgamAM sparza thayA pachI asara karanAruM viSa. (4) mAMsAnusArI- mAMsa sudhInI dhAtuo upara asara karanAruM viSa. (5) zoNitAnusArI- rakta sudhInI dhAtuo upara asara karanAruM viSa. (6) asthimajAnusArI- asthi ane majjA sudhI asara karanAruM viSa. praznonA prakAra :103 chavihe paDhe paNNatte, taM jahA- saMsayapaDhe, vuggahapaDhe, aNujogI, aNulome, tahaNANe, atahaNANe / bhAvArtha :- praznonA cha prakAra che, te A pramANe- (1) saMzaya prazna- saMzaya-zaMkA dUra karavA pUchAtA
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAga sUtra-2 prazno, (2) vyagraha prazna- mithyAbhinivezathI bIjAne parAjita karavA pUchAtA prazno (3) anuyogI prazna- sUtrAdinA artha-vyAkhyA samajavA pUchAtA prazno (4) anuloma prazna- zubhabhAvathI, kuzaLa samAcAra mATe pUchAtA prazno (5) tathAjJAna prazna- potAne jJAna hovA chatAM anyanI jJAnavRddhi mATe pUchAtA prazno (6) atathAjJAna prazna- svayaMnI jANakArI mATe pUchAtA prazno. upapAta viraha sthAno:104 camaracaMcA NaM rAyahANI ukkoseNaM chammAsA virahiyA uvavAeNaM / bhAvArtha - camacaMcA rAjadhAnI utkRSTa cha mahinA sudhI utpattithI rahita hoya che. arthAt camarendrano virahakAla cha mAsano che. 105 egamege NaM iMdaTThANe ukkoseNaM chammAse virahie uvavAeNaM / bhAvArtha:- A ja rIte dareka indra sthAna utkRSTa cha mAsa sudhI indranA upapAtathI rahita hoya che. 106 ahesattamA NaM puDhavI ukkoseNaM chammAsA virahiyA uvavAeNaM / bhAvArtha:- sAtamI naraka utkRSTa cha mahinA sudhI nAraka jIvanA upapAta rahita hoya che. 107 siddhigaI NaM ukkoseNaM chammAsA virahiyA uvavAeNaM / bhAvArtha - siddhagati utkRSTa cha mahinA sudhI siddha jIvonA upapAta rahita hoya che. AyubaMdha samaye baMdhAtI prakRtioH108 chavvihe AuyabaMdhe paNNatte, taM jahA- jAiNAma-NihattAue, gaiNAmaNihattAue ThiiNAma-NihattAue, ogAhaNANAma-NihattAue,paesaNAmaNihattAue, aNubhAgaNAma-NihattAue / bhAvArtha :- AyuSya baMdhanA cha prakAra hoya che, te A pramANe che- (1) jAtinAmanidhattAyu- AyuSya karmanA baMdhanI sAthe jAtinAma karmanuM saMbaMdhita thavuM. (2) gatinAmanidhattAyu- AyuSya karmanA baMdhanI sAthe gatinAma karmanuM saMbaMdhita thavuM. (3) sthitinAmanidhattAyu- AyuSya karmanA baMdhanI sAthe sthitinuM saMbaMdhita thavuM. (4) avagAhanA nAma nidhattAyu- AyuSya karmanA baMdha sAthe zarIranAmakarmanuM saMbaMdhita thavuM. (5) pradezanAma nidhattAyu AyuSya karmanA baMdhanI sAthe anya karma pradezonuM saMbaMdhita thavuM. (6) anubhAga nAma nidhattAyu- AyuSya karmanA baMdha sAthe anubhAganuM saMbaMdhita thavuM. 109 NeraiyANaM chavvihe AuyabaMdhe paNNatte, taM jahA- jAiNAma NihattAue,
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 151 ] gatiNAma NihattAue, ThiiNAma NihattAue, ogAhaNA-NAma-NihattAue, pae saNAma NihattAue, aNubhAgaNAma NihattAue / evaM jAva vemANiyANaM / / bhAvArtha:- nArakI jIvono AyuSya baMdha cha prakAre thAya che, te A pramANe che- (1) jAtinAmanidhattAyu (2) gatinAmanidhattAyu (3) sthitinAmanidhattAyu (4) avagAhanAnAmanidhattAyu (5) pradezanAmanidhattAyu (6) anubhAganAmanidhattAyu. te ja rIte vaimAnika sudhInA sarvadaMDakonA jIvomAM AyuSya karmabaMdha cha prakAranA jANavA. vivecana : cAre gatinA jIvo pota-potAnA bhavamAM AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhe che. te AyuSyano baMdha te bhavanA jIvana daramyAna eka ja vAra thAya che. jyAre AgAmI bhavanA AyuSyano baMdha thAya tyAre te AgAmI bhavane anurUpa gati vagere cha bolano baMdha thAya che. nidhattAyu niSiktAyu - eka sAthe jeTalA karma pudgalo je rUpe bhogavAya te karmonI te rUpamAM racanA thavAne niSeka kahe che. niSezva" punAnA pratisamayAnumavanaravaneti - sthAnAMgavRtti. prati samaye anubhavavA yogya pulonI racanAne niSeka kahe che. abAdhAkALane choDI prathama sthitimAM pratyeka karmanA ghaNA karmadaliko bhogavAya che ane pachInI sthitiomAM hIna, vizeSa hIna karmadaliko bhogavAya che. utkRSTa sthiti paryata sarva karmo A kramathI ja bhogavAya che. niSekarUpe karmabaMdha thAya tene nidhata ane AyuSyanA baMdha samaye gati, jAti vagere cha bola sAthe AyuSya nidhita-niSikata thAya tene nidhatAyu kahe che. AgAmI bhavanA AyuSya baMdha sAthe ekendriya vagere pAMca jAtimAMthI bhavAyune anurUpa eka jAti, narakAdi cAra gatimAMthI te bhavAyune anurUpa eka gati, amuka samayanI sthiti-kALamaryAdA, avagAhanA- dArika ke vaikriya zarIramAMthI koI eka zarIranI avagAhanA pradeza-AyuSya- jAtyAdi karmono pradeza saMcaya ana bhAga-vipAka zakti, AyuSya sAthe A cha bolano baMdha thAya che. arthAt sattAmAM rahelI prakRtiomAMthI ta~Ayogya A cha prakRtionuM joDANa AyuSya baMdha sAthe thAya che. sUtragata gatinAma, jAtinAma, avagAhanAnAmamAM prakRtibaMdhanuM grahaNa che ane sthitinAma, pradezanAma, anubhAganAmamAM te gatiAdinA sthitibaMdha, pradezabaMdha ane anubhAga baMdhanuM grahaNa karyuM che. A sthitibaMdha Adi traNe ya baMdha gati, jAti vagere nAma karmanI prakRtiothI saMbaMdhita hovAthI, tene sthitinAma Adi rUpe kahyA che. parabhavanA AyubaMdhano samaya:110 NeraiyA NiyamA chammAsAvasesAuyA parabhaviyAuyaM pagareti / evaM asurakumArA vi jAva thaNiyakumArA /
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 15ra | zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha :- potAnA AyuSyanA cha mahinA zeSa rahe tyAre nArakI jIvo niyamathI parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. A rIte asurakumArathI svanitakumAra sudhInA sarva bhavanapati devo paNa AyuSyanA cha mahinA zeSa rahe tyAre niyamA parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. 111 asaMkhejjavAsAuyA saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiyA Niyama chammAsAvasesAuyA parabhaviyAuyaM pagareti / bhAvArtha :- asaMkhyaya varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaglonika jIvo AyuSyanA cha mAsa bAkI rahe tyAre niyamA parabhavanA AyuSyano baMdha kare che. 112 asaMkhejjavAsAuyA saNNimaNussA Niyama chammAsAvasesAuyA parabhaviyAuyaM pagareti / bhAvArtha :- asaMkhyaya varSanA AyuSyavALA saMjJImanuSyo AyuSyanA cha mAsa zeSa rahe tyAre niyamo parabhavanA AyuSyano baMdha kare che. 113 vANamaMtarA joisiyA vemANiyA jahA raiyA / bhAvArtha - vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devo, nAraka jIvonI jema AyuSyanA cha mahinA zeSa rahe tyAre niyamA parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. vivecana : sUtrokta nArakI, devo, yugalika tiryaMco, yugalika manuSyo potAnA AyuSyanA cha mahinA zeSa rahe tyAre ja parabhavanA AyuSyano baMdha kare che ane saMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSya, tiryaMco potAnA AyuSyanA trIjA-trIjA bhAge baMdha kare che ane tyAre baMdha na thAya to aMte chellA aMtarmuhurtamAM to avazya AyuSyano baMdha kare che. A chaThThuM sthAna hovAthI AyuSyanA cha mahinA zeSa hoya tyAre AyuSya baMdha karanArA jIvonuM ja kathana karyuM che. audacikAdi bhAva:114 chavvihe bhAve paNNatte, taM jahA- odaie, uvasamie, khaie, khaovasamie, pAriNAmie, saNNivAie / bhAvArtha:- bhAvanA cha prakAra che, te A pramANe che - (1) dayika bhAva- karmanA udayathI jIvane krodha, mAnAdinI prApti thavI. (2) aupathamika bhAva- mohakarmanA upazamathI jIvane samyakatvAdinI prApti thavI. (3) kSAyika bhAva- ghAti karmonA kSayathI jIvane kevaLajJAnAdinI prApti thavI. (4) kSAyopathamika bhAva- ghAtikarmonA kSayopazamathI mati-zruta jJAnAdi paryAyanI prApti thavI. (5) pAriNAmika bhAva
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna [ 153 ] koI karmanA udaya Adi vinA anAdikAlIna jIvatvAdi pariNAma. (6) sAnnipAtika bhAva- uparyukta bhAvonA saMyogathI thato bhAva. vivecana : bhAva eTale paryAya, avasthA; karmanA udaya, kSaya vagere dvArA jIvanI je avasthA thAya tene audayika bhAva vagere kahe che. pariNAmikabhAva dravyanA pariNAma rUpa che. sAnnipAtika bhAva be, traNa, cAra ke pAMca bhAvonA saMyogathI bane che. jema koI bhavya manuSya aupathamika samyakatvI, avadhijJAnI hoya to temAM audayika, aupathamika, kSAyopathamika ane pariNAmika A cAra bhAvono saMyogI sAnnipAtika bhAva thAya che. te pAMca bhAvomAM dvisaMyogI 10, trisaMyogI 10, catuH saMyogI 5 ane paMca saMyogI 1. A rIte sarva maLIne sAtripAtikabhAvanA kula 26 bhaMga thAya che. guruprANa Agama batrIsInA anuyoga dvAra sUtranA agiyAramA prakaraNamAM tenuM vistRta varNana che. pratikramaNa prakAra :115 chavvihe paDikkamaNe paNNatte, taM jahA- uccArapaDikkamaNe, pAsavaNapaDikkamaNe, ittarie, Avakahie, jaMkiMcimicchA, somaNatie / bhAvArtha:- pratikramaNanA cha prakAra che, te A pramANe che - (1) uccAra pratikramaNa-mala visarjana pachI pAchA AvI IryAvahI sUtrathI thatuM pratikramaNa. (2) prasavaNa pratikramaNa-mUtra visarjana pachI pAchA AvI IryAvahI sUtrathI thatuM pratikramaNa. (3) Itvarika pratikramaNa- devasIya, rAtrika Adi pratikramaNa. (4) thAvatkathita pratikramaNa- mAraNAMtika saMlekhanAnA samaye karavAmAM AvatuM pratikramaNa. (5) yatkiMcit mithyA duSkRtya- sAdhAraNa doSa lAge tyAre tenI zuddhi mATe " micchAmi dukkaDa' kahI pazcAtApa pragaTa karavA rUpa pratikramaNa karavuM. (6) svapnAntika pratikramaNa- duHsvapnAdi joyA pachI prathama zramaNa sUtrathI karavAmAM AvatuM pratikramaNa. cha tArAvALA nakSatra :116 kattiyANakkhatte chattAre paNNatte / asilesANakkhatte chattAre paNNatte / bhAvArtha - kRtikA nakSatranA cha tArA che. azleSA nakSatranA cha tArA che. chakAya jIvo AzrI pApakarmano saMcaya :117 jIvA NaM chaTThANaNivvattie poggale pAvakammattAe ciNiMsu vA ciNati vA ciNissaMti vA, taM jahA- puDhavikAiyaNivvattie, AukAiyaNivvattie, teukAiya Nivvattie, vAukAiyaNivvattie, vaNassaikAiyaNivvattie tskaaynnivvttie|
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 evaM ciNa-uvaciNa-baMdha-udIra-veya taha NijjarA ceva / bhAvArtha-jIve cha sthAna nirvartita karma pugalone pApakarma rUpe bhUtakALamAM grahaNa karyA hatA, vartamAnamAM grahaNa kare che ane bhaviSyamAM grahaNa karaze, te A pramANe (1) pRthvIkAya nirvartita (2) aSkAya nirvartita (3) teukAya nirvartita (4) vAyukAya nirvartita (5) vanaspatikAya nirvartita (6) trasakAya nirvartita. te ja rIte sarva jIvoe cha kAya nirvartita karma pudgalono pApakarma rUpe upacaya, baMdha, udIraNA, vedana ane nirjaraNa bhUtakALamAM karyuM hatuM, vartamAnamAM kare che ane bhaviSyamAM karaze. vivecana : sthAna-5, udde.-3, sUtra-67mAM pAMca jAtinI apekSAe pAMca sthAna nirvartita karma pudgalone grahaNa karavAnuM kathana che. ahIM chaThThuM sthAna hovAthI cha kAyanI apekSAe cha sthAna nirvartita karma pudgala grahaNa karavAnuM kathana che. cha pradezAdi pudgalanI anaMtatA :118 chappaesiyA NaM khaMdhA aNaMtA paNNattA / bhAvArtha:- cha pradeza skaMdha anaMta che. 119 chappaesogADhA poggalA aNaMtA paNNattA / bhAvArtha:- cha pradezAvagADha pudgala anaMta che. 120 chasamayaTThiIyA poggalA aNaMtA paNNattA / bhAvArtha :- cha samayanI sthitivALA pudgala anaMta che. 121 chaguNakAlagA poggalA jAva chaguNalukkhA poggalA aNaMtA paNNattA / bhAvArtha:- cha guNa kALAvaIdivALA pudgala anaMta che. A rIte zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA cha guNavALA pudgala anaMta anaMta che. te sthAna-6 saMpUrNa che ,
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 _. 155 sAtamuM sthAnA paricaya jaje, je prastuta sthAnamAM sAta saMkhyA saMbaMdhita viSayonuM saMkalana che. uddezaka rahita A sthAnamAM saiddhAttika, vyAvahArika, bhaugolika, jyotiSka, aitihAsika Adi aneka viSayonuM nirUpaNa che. sAdhanA vyaktigata hoya che, chatAM keTalAka kAraNothI tene sAmUhika rUpa ApavAmAM AvyuM che. te mATe ja tIrthakaroe saMghanI vyavasthA karI che. jJAna, darzana, cAritranI samyak ArAdhanA mATe jaina zramaNo saMghanA sabhya bane che. saMghamAM aneka gaNa hoya che. sAdhu je gaNamAM rahe che te gaNanA niyamo ane vyavasthAnuM pAlana te niSThApUrvaka kare che. jyAre sAdhakane ema lAge ke A gaNamAM mArA jJAnAdino vikAsa thaI zake tema nathI, tyAre te gaNa parivartana mATe svataMtra hoya che. sAdhanAmAM paripakva banI gayA pachI ekAkI rahevA mATe gaNanI saMmati te meLavI zake che. sattava nAvavamo paNa ! A sUtra dvArA sUtrakAre gaNa parivartananA sAta kAraNa pragaTa karyA che. sAdhanAnuM sUtra che abhaya. bhagavAne kahyuM che ke je nirbhaya nathI te ahiMsaka nathI, te satyavAdI ane aparigrahI paNa thaI zakatA nathI. vyakti bIjAthI potAne hIna mAne athavA bIjAthI pote caDiyAto che, tevuM batAvavA sadA bhayabhIta rahe che. manuSyane manuSyano bhaya hoya tene ihalokabhaya kahe che. manuSyane pazuno bhaya hoya tene paralokabhaya kahe che. dhana apaharaNa, mRtyu, roga, apayaza Adi aneka prakAranA bhaya manuSyane satAve che. 'vatta mathakULa pAttAM A sUtra dvArA A vAta ne pragaTa karI che. ahiMsAnA upAsako abhayane svIkAre che. jyAre rAjanaitika vyaktio bhayanI upayogitAne svIkAre che. teonA mate daMDanA bhaya vinA ke koI paNa jAtanA anuzAsana vinA samAja vyavasthA zakya nathI. tethI A sthAnamAM daMDanItinA kramika vikAsanA sopAna pragaTa karyA che. manuSya svayaM zAsita hoya to daMDa prayoganI AvazyakatA na rahe. jeTaluM AtmAnuzAsana ochuM teTalo daMDa prayoga vadhu hoya. yugalika kALa ane pachInA kALamAM svayaMnuM anuzAsana kramazaH ochuM thayuM tema daMDanItino vikAsa thavA lAgyo. manuSya aneka zaktino paMja che. te ciMtana karI zake che ane ciMtanane bhASAnA mAdhyame vyakta paNa karI zake che. saMskRtinA vikAsa sAthe tenI bhASA eTalI vikasita thaI gaI ke manuSya tenI abhivyaktimAM lAlitya lAvavA prayatna karyo ane te prayatnanA kAraNe gadya-padya zailIno vikAsa
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrI ThANAMga sUtra-2 thayo. kAvyazAstra ane saMgItazAstranI dIrghakAlIna paraMparA che. sUtrakAre heya, upAdeyanI mImAMsA sAthe jJeyaviSayanuM paNa saMkalana karyuM che. svaramaMDaLanuM vizada varNana tenuM ja udAharaNa che. rAjAomAM ziromaNI cakravartI che. tenA ratnonuM varNana A sthAnamAM che. saMghamAM AcArya, upAdhyAyanuM agrimasthAna che. tethI teonA vizeSa adhikAranuM varNana sUtrakAre atizayo dvArA karyuM che. te uparAMta jIvasthiti, lokasthiti, saMsthAna, gotra, naya, Asana, parvata, suSama-duSamA kALanA lakSaNo, saMyama, asaMyama, AraMbha, dhAnya sthiti, samuddAta, pravacana nihnava, nakSatra, vinaya vagere aneka viSayo A sthAnamAM saMkalita che. 156
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7. 157 sthAna gaNatyAganAM kAraNo - | 1 sattavihe gaNAvakkamaNe paNNatte, taM jahA- savvadhammA roemi / egaiyA roemi egaiyA No roemi / savvadhammA vitigicchAmi / egaiyA vitigicchAmi egaiyA No vitigicchAmi / savvadhammA juhuNAmi / egaiyA juhuNAmi egaiyA No juhuNAmi / icchAmi NaM bhate ! egallavihArapaDima uvasapijjattA NaM viharittae / bhAvArtha :- gaNapakramaNa arthAtu gaNatyAganA sAta kAraNa che, te A pramANe che- (1) sarva dharmamAM arthAt zrata ane cAritranA sarva viSayone jANavAnI mArI ruci che.(A gaNamAM tenI pUrtinA sAdhana nathI; tema vicArIne koI zramaNa gaNano tyAga kare che.) (2) keTalAka dharmomAM mArI ruci che ane keTalAka dharmomAM mArI ruci nathI. jemAM mArI ruci che tenI pUrtinA sAdhana A gaNamAM nathI; tema vicArIne koI zramaNa, gaNano tyAga kare che.) (3) sarva dharmamAM mane saMzaya che.(te saMzayane dUra karavA mATe A gaNamAM koI sAdhana nathI tema vicArIne koI zramaNa, gaNano tyAga kare che.) (4) keTalAka dharmomAM mane saMzaya che ane keTalAka dharmomAM mane saMzaya nathI.(te saMzayane dUra karavA mATe gacchamAM koI sAdhana nathI; tema vicArIne koI zramaNa gaNano tyAga kare che.) (5) huM sarva dharmanuM jJAna bIjAne ApavA icchuM chuM.(A gaNamAM yogya pAtra nathI ke jene huM sarva dharma ApI zakuM tema vicArIne koI zramaNa gaNano tyAga kare che.) (6) huM keTalAka dharmanuM jJAna bIjAne ApavA icchuM chuM ane keTalAka dharmanuM jJAna bIjAne ApavAnI mArI icchA nathI.(A gaNamAM evI koI vyavasthA nathI; tema vicArIne koI zramaNa gaNano tyAga kare che.) (7) koI zramaNa ekAkI rahevA iccha, samUhamAM rahI na zake, tyAre te gaNApakramaNa kare che. te zramaNa A rIte nivedana karIne gaNano tyAga kare ke he bhagavan! huM ekalavihAra caryAne svIkArI vihAra karavA IcchuM chuM A rIte nivedana karIne te zramaNa gaNano tyAga kare che.] vivecana : sthAna-5, ud-2, sUtra-63mAM AcAryAdinA gaNa tyAganA pAMca kAraNonuM nirUpaNa che. te pAMca kAraNomAM AcAryAdine potAnI nezrAmAM rahelA sAdhuono asaMtoSa mukhya kAraNa che. prastuta prasaMgamAM
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga satra-2 sAmAnya sAdhuonA gaNa tyAganA sAta kAraNonuM kathana che. temAM paNa sAdhuone potAnA gaccha samudAya pratyeno asaMtoSa mukhya kAraNa che. 158 taLAva maLe ;- gaNApakramaNa, gaNamAMthI nIkaLI javuM, gacchano tyAga karavo, gaccha parivartana karavuM. tenA be prakAra che. yathA- prazasta ane aprazasta. (1) sAdhune potAnA gaNamAM ratnatrayanI ArAdhanA mATe athavA tenA vikAsa mATe yogya vAtAvaraNa na hoya tyAre te sAdhu gacchano tyAga kare che. A rIte zuddha AzayathI gaNano tyAga kare te prazasta gaNApakramaNa che. (2) svacchaMdavRtti, rasalolupatA, vinaya-vaiyAvaccamAM pramAda ane zidhilAcAra manovRtti vagere aprazasta kAraNothI je zramaNa gaNano tyAga kare to te aprazasta gaNApakramaNa che. bhASyakAre A viSayanuM spaSTIkaraNa karatAM kahyuM che ke aprazasta kAraNothI thato gaccha tyAga kalpanIya nathI. prazasta kAraNothI bahuzruta ane guNasaMpanna samartha sAdhaka gaNatyAga kare te ja kalpanIya che. prazasta Azaya hovA chatAM jo te sAdhaka bahuzruta na hoya ke samartha na hoya to tenuM gaNatyAganuM prayojana saphaLa thatuM nathI tethI abahuzrutAdino gaNatyAga akalpanIya kahyo che. A rIte sarvAMgI daSTikoNathI vicAraNApUrvaka karelo gaNatyAga ja pUrNa saphaLa bane che. prastuta sUtramAM prazasta kAraNothI thatAM gaNApakramaNanI vicAraNA che ane AThamA sthAnanA prathama sUtramAM gaLApakramaNa karanAranI yogyatA saMbaMdhI vicAraNA che. sabaMdhammA :- ahIM 'sarvadharma' zabda sarvavirati arthamAM prayukta thayo che. tethI sarva virati dharmapAlananA pratyeka anuSThAnono samAveza sarva dharmamAM thaI jAya che. yathA- apUrvadyutanuM grahaNa; vismRta zrunanuM anusaMdhAna; pUrva pati zrutanuM parAvartana; mahAvrata, samiti, guptinuM pAlana; vinaya, vaiyAvacca Adi sarvadharma padathI grahaNa thAya che. juhuNAmi :- IcchuM chuM, cAhuM chuM. huM keTalAka dharmonuM samyag rIte pAlana karavA mATe gaNano tyAga karavA IcchuM chuM. prANAvihAra kima :- ahIM 'hima' zabda prayoga sApekSa che- teno artha viziSTa prakAranI tapa sAdhanA mATe thayo nathI. kAraNa ke jinakalpa athavA viziSTa prakAre pratimAno svIkAra karanAra sAdhu gurunI AjJApUrvaka gacchano tyAga karIne viziSTa sAdhanA kare che ane pratimAno kalpa pUrNa thatAM te sAdhu punaH gacchamAM sanmAna sAthe AvI jAya che. pratimA dhAraka viziSTa tapasvI sAdhu gacchanI ja saMpadA gaNAya che. tethI tenA tyAgane gaNApakramaNa(gaNathI nIkaLavA)rUpa gaccha tyAga kahI zakAya nahIM. paraMtu je sAdhu potAnA koI paNa anya saMkalpathI gaNApakramaNa karIne ekalA rahe che te sadAne guru nizrAno tyAga kare che. te guru ke gacchanI AjJAmAM gaNAtA nathI paraMtu te svataMtra rIte ja vicaraNa mATe
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 | 158 kare che. ahIM tevA sAdhu mATe pAllAvihAraDAM zabda prayoga che. zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che. vimAnanA prakAra :| 2 sattavihe vibhaMgaNANe paNNatte, taM jahA- egadisiM logAbhigame, paMcadisiM logAbhigame, kiriyAvaraNe jIve, mudagge jIve, amudagge jIve, rUvI jIve, savvamiNaM jIvA / __tattha khalu ime paDhame vibhaMgaNANe-jayA NaMtahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA vibhaMgaNANe samuppajjai, se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppaNeNaM pAsai pAINaM vA paDiNaM vA dAhiNaM vA udINaM vA uDDa vA jAva sohamme kappe / tassa NaM evaM bhavajh atthi NaM mama aisese NANadasaNe samuppaNNe egadisiM logAbhigame / saMtegaiyA samaNA vA mAhaNA vA evamAhasupaMcidisiM logAbhigame / je te evamAhaMsu, micchaM te evamAhaMsu / paDhame vibhaMgaNANe / ahAvare docce vibhaMgaNANe- jayA NaM tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA vibhaMgaNANe samuppajjai / se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppaNeNaM pAsai pAINaM vA paDiNaM vA dAhiNaM vA udINaM vA urlDa vA jAva sohamme kappe / tassa NaM evaM bhavaiatthi NaM mama aisese NANadaMsaNe samuppaNNe- paMcadisiM logAbhigame / saMtegaiyA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu- egadisiM logAbhigame / je te evamAhaMsu, micchaM te evamAhaMsu / docce vibhaMgaNANe / ahAvare tacce vibhaMgaNANe- jayA NaM tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA vibhaMgaNANe samuppajjai / se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppaNNeNaM pAsai pANe aivAemANe, musaM vayamANe, adiNNamAdiyamANe, mehuNaM paDisevamANe, pariggaha parigiNhamANe, rAibhoyaNaM bhuMjamANe, pAvaM ca NaM kammaM kIramANaM No pAsai / tassa NaM evaM bhavai- asthi NaM mama aisese NANadasaNe samuppaNNe- kiriyAvaraNe jIve / saMtegaiyA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu- No kiriyAvaraNe jIve / je te evamAhaMsu micchaM te evamAhaMsu / tacce vibhaMgaNANe / ahAvare cautthe vibhaMgaNANe- jayA NaM tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA vibhaMgaNANe samuppajjai / se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppaNNeNaM devAmeva pAsai bAhirabbhaMtarae poggale pariyAittA puDhegattaM NANattaM phusittA phurittA phuTTittA
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 10 zrI ThANAga sUtra-2 viuvvittA NaM ciTThittae / tassa NaM evaM bhavai- atthi NaM mama aisese NANadasaNe samuppaNNe- mudagge jIve / saMtegaiyA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu- amudagge jIve / je te evamAhaMsu, micchaM te evamAhaMsu / cautthe vibhaMgaNANe / ahAvare paMcame vibhaMgaNANe- jayA NaM tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA vibhaMgaNANe samuppajjai / se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppaNNeNaM devAmeva pAsai bAhirabbhaMtarae poggalae apariyAittA puDhegattaM NANattaM phusittA phurittA phuTTittA viuvvittA NaM ciTThittae / tassa NaM evaM bhavai- atthi NaM mama aisese NANadaMsaNe samuppaNNe- amudagge jIve / saMtegaiyA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu- mudagge jIve / je te evamAhasu, micchaM te evamAhaMsu / paMcame vibhaMgaNANe / ahAvare chaTe vibhaMgaNANe- jayA NaM tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA vibhaMgaNANe samuppajjai / se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppaNNeNaM devAmeva pAsai bAhirabbhaMtarae poggale pariyAittA vA apariyAittA vA puDhegattaM NANattaM phusittA phurittA phuTTittA viuvvittA NaM ciTThittae / tassa NaM evaM bhavai- atthi NaM mama aisese NANadasaNe samuppaNNe- rUvI jIve / saMtegaiyA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsu- arUvI jIve / je te evamAhaMsu, micchaMte evamAhaMsu / chaThe vibhNgnnaanne| ahAvare sattame vibhaMgaNANe- jayA NaM tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA vibhaMgaNANe samuppajjai / se NaM teNaM vibhaMgaNANeNaM samuppaNNeNaM pAsai suhumeNaM vAyukAeNaM phuDaM poggalakAyaM eyaMta veyaMta calaMtaM khubbhaMta phaMdataM ghaTTataM udIrataM taM taM bhAvaM pariNamaMta / tassa NaM evaM bhavai- atthi NaM mama aisese NANadasaNe samuppaNNe- savvamiNaM jIvA / saMtegaiyA samaNA vA mAhaNA vA evamAhaMsujIvA ceva, ajIvA ceva / je te evamAhaMsu, micchaM te evamAhaMsu / tassa NaM ime cattAri jIvaNikAyA No sammamuvagayA bhavaMti,taM jahA- puDhavikAiyA, AukAiyA, teukAiyA, vAukAiyA / icceehiM cauhiM jIvaNikAehiM micchAdaMDa pavattei / sattame vibhgnnaanne| bhAvArtha :- vimazAna(bhithyAtvI vana adhizAna)nA sAta 52 cha, te mA pramANo cha (1) meM himAM saMpUgl sone Ant. (2) pAMya hizomA sarva kone 9o. () (r)vane kriyAnuM AvaraNa che, karmanuM nahIM tema jANe. (4) jIva pugala nirmita ja che, tema jANe. (5) jIva pudgala
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 [ 161] nirmita nathI, tema jANe. (6) jIva rUpI che, tema jANe. (7) A sarvadazyamAna jagata jIva ja che, tema jANe. paheluM vibhaMga jJAna - jyAre tathArUpanA zramaNa-mAhaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che, tyAre te utpanna thayelA virbhAgajJAnathI pUrva, pazcima, dakSiNa, uttara ane saudharma kalpa sudhI Urdhva dizA, A pAMca dizAomAMthI koI paNa eka dizAne jue che. te samaye tenA manamAM evo vicAra utpanna thAya che ke mane sAtizaya jJAna-darzana prApta thayuM che. huM eka dizAmAM ja lokane joI zakuM chuM. keTalAka zramaNa-mAhaNa kahe che ke loka pAMca dizAmAM che, te mithyA kahe che. A paheluM vibhaMgajJAna che. bIjuM vibhaMga jJAna - jyAre tathArUpanA zramaNa-mAhaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che, tyAre te utpanna thayelA virbhAgajJAnathI pUrva, pazcima, dakSiNa, uttara ane Urdhva dizAmAM saudharmakalpa sudhI jue che. te samaye tenA manamAM evo vicAra Ave che ke mane sAtizaya (saMpUrNa) jJAna-darzana prApta thayuM che. huM pAMca dizAomAM lokane joI rahyo chuM. keTalAka zramaNa-mAhaNa kahe che ke loka eka ja dizAmAM che, te mithyA kahe che. A bIjuM vibhaMga jJAna che. trIja vibhagazAna - jyAre tathArUpanA zramaNa-mAhaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che tyAre te utpanna thayelA virbhAgajJAnathI jIvone hiMsA karatAM, asatya bolatAM, adatta grahaNa karatAM, maithuna sevana karatAM, parigrahane grahaNa karatAM ane rAtri bhojana karatAM jue che paraMtu te kAryo dvArA thatAM karmabaMdhane jotA nathI. tyAre tenA manamAM evo vicAra Ave che ke mane sAtizaya jJAna-darzana prApta thayuM che. huM joI rahyo chuM ke jIva kriyAthI AvRta che paraMtu karmothI AvRta nathI. keTalAka zramaNa mAhaNa kahe che ke jIva kriyAthI AvRta hoto nathI, teo mithyA kahe che. A trIjuM virbhAgajJAna che. cothu vibhaMgazAna - jyAre tathArUpanA zramaNa mAhaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che tyAre te utpanna thayelAvirbhAgajJAnathI devone bAhya (zarIranA kSetrAvagADha kSetranI bahAra) ane AtyaMtara (zarIranA avagADha kSetranI aMdara) pudgalone grahaNa karI vikriyA karatA jue che. te devo pudgalono sparza karI, spaMdita karI, skurita karI kyAreka eka rUpavALI, kyAreka vividha rUpavALI vikriyA kare che. te joIne tenA manamAM evo vicAra Ave che ke mane sAtizaya jJAna-darzana prApta thayuM che. huM jIvane pudgalothI banelo joI rahyo chuM. keTalAka zramaNa-mAhaNa kahe che ke jIva pugalothI banelo nathI, teo mithyA kahe che. A cothuM vibhaMga jJAna che. pAMcamuM virbhAgajJAna - jyAre tathArUpanA zramaNa-mAhaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che tyAre te utpanna thayelA virbhAgajJAnathI bAhya ane AtyaMtara pugalone grahaNa karyA vinA uttara vikriyA karatA devone jue che. A devo pudgalono sparza karI, spaMdita karI, spharita karI kyAreka eka rUpavALI, kyAreka aneka rUpavALI vikriyA kare che. te joIne tenA manamAM evo vicAra utpanna thAya che ke mane sAtizaya jJAna-darzana prApta thayuM che. huM joI rahyo chuM ke jIva pudgalothI banelo nathI, keTalAka zramaNa-mAhaNa kahe che ke jIva pugalothI banelo che, teo mithyA kahe che. A pAMcamuM virbhAgajJAna che. chaThTha virbhAgajJAna :- jyAre tathArUpanA zramaNa-mAhaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che tyAre te utpanna
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1dara | zrI ThANAga sUtra-2 thayelA virbhAgajJAnathI devone bAhya-AtyaMtara pudgalone grahaNa karIne ane grahaNa karyA vinA vikriyA karatA jue che. te devo pulono sparza karI, spaMdita karI, spharita karI kyAreka eka rUpavALI, kyAreka aneka rUpavALI vikriyA kare che. te samaye tenA manamAM evo vicAra utpanna thAya che ke mane sAtizaya jJAnadarzana prApta thayuM che. jIva rUpI ja che, tevuM huM joI rahyo chuM keTalAka zramaNa-mAhaNa kahe che ke jIva arUpI che. teo mithyA kahe che. A chaThTha virbhAgajJAna che. sAtamuM vibhaMgazAnaH- jyAre tathArUpanA zramaNa-mAhaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che tyAre te utpanna thayelA virbhAgajJAnathI sUkSma = maMda vAyunA sparzathI pudgala rAzine kaMpita thatI, vizeSarUpe kaMpita thatI, calita thatI, subdha thatI, spaMdita thatI, bIjA padArthono sparza karatI, bIjA padArthone prerita karatI, vividha paryAyamAM pariNata thatI jue che. te joIne tenA manamAM evo vicAra utpanna thAya che ke mane atizaya yukta jJAna, darzana prApta thayuM che. huM joI rahyo chuM ke A padArthomAM kaMpanAdi jIvanA dharmo hovAthI sarva pudgalo jIva rUpa ja che. keTalAka zramaNa-mAhaNa kahe che ke(lokamAM ke padArthomAM) jIva paNa che ane ajIva paNa che. teo mithyA kahe che. te vibhaMgajJAnIne pRthvIkAyika, aSkAyika, tejaskAyika, vAyukAyika, A cAra jIvanakAyonuM samyagujJAna nathI. acalanAdi avasthAvALA pRthvI Adine te jIvarUpe svIkAratA nathI. te calanAdi dharmavALA trasa jIvane tathA khIlavuM, karamAI javuM ityAdi dharmavALI vanaspatine ja jIvarUpe svIkAre che. A cAra jIvanikAyone jIvarUpa na mAnI, tenA upara mithyA daMDano hiMsA prayoga kare che. A sAtamuM virbhAgajJAna che. vivecana : vimaLa = mithyAdaSTi jIvane indriya ane mananI sahAyatA vinA rUpI padArthanuM je jJAna thAya che tene virbhAgajJAna kahe che. virbhAgajJAna cAre gatinA paMcendriya jIvone saMbhave che. prastuta sUtramAM traNa gatinA jIvone thatAM virbhAgajJAnanI carcA nathI. paraMtu zramaNa-mAhaNane bAla tapa AdithI utpanna thayelA virbhAgajJAnanuM varNana che. samyagudaSTine avadhijJAna utpanna thAya tyAre prAraMbhika kSaNomAM te vismita avazya thAya che paNa bhramita thatA nathI. cha dravya, nava tattva AdinA jJAna ane jinavANI pratyenI zraddhAthI te samaje che ke mane je jJAna prApta thayuM che te mArA kSayopazama anusAra maryAdita jJAna thayuM che. huM sImita kSetravartI padArthane jANuM chuM. loka ane temAM rahenArA padArtha asIma che. te sarvane te jina prarUpita Agama anusAra ja jANe che. mithyAdaSTi jIvane bAlatapa, saMyama sAdhanA Adi dvArA virbhAgajJAna utpanna thAya che. virbhAgajJAna dvArA tene je je jaNAya che te joIne te vismita thAya che ane zraddhAnA abhAvamAM te brAMta banI jAya che, te zrutajJAnathI vicalita thaI jAya che. te mAnavA lAge che ke mane je jJAna thayuM che, tevuM ane teTaluM ja A jagata che. tenAthI viparIta anya loko je kahe che, te mithyA che. tevA vibhaMgajJAnI bAla zramaNAdinI sAta prakAranI mAnyatA prastuta sUtramAM darzAvI che. te sUtrArthathI spaSTa che.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 [ 163 | aMDajAdi yoni prakAra :| 3 sattavihe joNisaMgahe paNNatte, taM jahA- aMDayA, poyayA, jarAuyA, rasayA, saMseimA, saMmucchimA, ubbhiyA / bhAvArtha :- yonisaMgrahanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) aMDaja- IDAthI utpanna thanArA pakSI-sarpa Adi. (2) potaja- cAmaDInA AvaraNa vinA utpanna thanArA hAthI-siMha Adi. (3) jarAyujacarma AvaraNa rUpa jarAya (jera) thI utpanna thanArA manuSya vagere. (4) rasaja- kALa maryAdAthI atikrAMta, dUdha, dahIM Adi padArthonA rasa vikRta thatAM temAM utpanna thanArA jIva. (5) saMsvedaja pasInAthI utpanna thatA jU, lIkha vagere. (6) saMmUrchAima- tadanukUla pugalonA saMyogathI utpanna thatI iyaLa vagere. (7) ubhija- bhUmi bhedIne utpanna thanArA zalabhAdi jIva athavA vanaspati. vivecana : jIvone utpanna thavAnA sthAna vizeSane yoni kahe che. yoni eTale utpattisthAna. utpatti sthAnanA AdhAre jIvonA judA-judA prakAra thAya che. sthAna-3, u.-1, sUtra-20mAM jalacara, khecaranA kathanamAM aMDaja, potaja ane samucchima, te traNa prakAranA yoni saMgrahano ullekha che. ahIM sAta prakAranA yoni saMgrahanuM kathana che. aMDajAdi jIvonI gati AgatiH|4 aMDayA sattagaiyA sattAgaiyA paNNattA,taM jahA- aMDae aMDaesu uvavajjamANe aMDagehiMto vA, poyajehiMto vA, jarAujehiMto vA, rasajehiMto vA, saMseyagehito vA, saMmucchimehiMto vA, ubbhigehiMto vA, uvavajjejjA / __ sacceva NaM se aMDae aMDagattaM vippajahamANe aMDagattAe vA, poyagattAe vA, jarAujattAe vA, rasajattAe vA, saMseyagattAe vA, samucchimattAe vA, ubbhigattAe vA gacchejjA / bhAvArtha :- aMDaja jIva sAta gativALA ane sAta AgativALA che, te A pramANe che- aMDaja jIva, aMDajamAM utpanna thatAM aMDaja, potaja, jarAyuja, saMsTeija, rasaja, saMmUrchAima, ubhijamAMthI AvIne utpanna thAya che. aMDaja jIva aMDaja yonine choDIne aMDaja, potaja, jarAyuja, rasaja, saMsvedana, saMmUrchAima, ubhijarUpe utpanna thAya che arthAt sAta yonimAM utpanna thAya che.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 164 zrI sUtra-2 | 5 poyayA sattagaiyA sattAgaiyA evaM ceva / evaM sattaNha vi gairAgaI bhANiyavvA jAva ubbhiyatti / bhAvArtha :- potaja jIva sAta gatimAM jAya ane sAta gatimAMthI Ave che. te ja rIte ubhija sudhInI sAte yoninA jIvo sAta gatimAM jAya che. sAta gatimAMthI Ave che. AcAryAdinA saMgraha-asaMgraha sthAna :| 6 Ayariya-uvajjhAyassa NaM gaNaMsi satta saMgahaThANA paNNattA, taM jahAAyariya-uvajjhAe NaM gaNasi ANaM vA dhAraNaM vA samma pauMjittA bhavai / Ayariya-uvajjhAe NaM gaNaMsi AhArAiNiyAe kiikammaM sammaM pauMjittA bhavai / Ayariya-uvajjhAe NaM gaNaMsi je suttapajjavajAe dhArei te kAle-kAle sammamaNuppavAittA bhavai / Ayariya-uvajjhAe NaM gaNasi gilANasehaveyAvaccaM sammamabbhuTTittA bhavai / Ayariya uvajjhAe NaM gaNasi ApucchiyacArI yAvi bhavai, No aNApucchiyacArI / Ayariya uvajjhAe NaM gaNasi aNuppaNNAI uvagaraNAI samma uppAittA bhavai / Ayariya-uvajjhAe NaM gaNaMsi puvvuppaNAI uvakaraNAI samma sArakkhettA saMgovittA bhavai, No asamma sArakkhettA saMgovittA bhavai / bhAvArtha - AcArya ane upAdhyAya mATe gaNamAM sAta saMgrahasthAna- jJAna abhivRddhi ane ziSyAdinI vRddhinA kAraNa che, te A pramANe che- (1) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM AjJA tathA dhAraNAnuM samyaka saMcAlana kare. (2) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM dIkSAparyAya anusAra vinaya vyavahAranuM samyaka paripAlana karAve. (3) AcArya ane upAdhyAya upasthita zrutajJAna ane tenA artha, paramArthanI yathAsamaye ziSyone samyagurIte vAcanA Ape. (4) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM rogI tathA navadIkSita sAdhuonI samyag rIte vaiyAvacca thAya tevI vyavasthA kare. (5) AcArya ane upAdhyAya gaNane pUchIne anyatra vihAra kare, gaNamAM vicAravA yogya viSayonI sthavironI sAthe vicAraNA karIne, gaNavartI sAdhuonI bhAvanA jANIne tyArapachI ja nirNaya kare. sthaviro Adine pUchaLyA vinA koI nirNaya na kare. (6) AcArya ane upAdhyAya gaNa mATe anupalabdha upakaraNone samyaka prakAre prApta kare. (7) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM pUrva-upalabdha upakaraNonuM samyak prakAre saMrakSaNa, saMgopana kare paraMtu asamyak prakAre(vidhinuM atikramaNa karI) saMrakSaNa ane saMgopana kare nahIM. | 7 Ayariya-uvajjhAyassa NaM gaNaMsi satta asaMgahaThANA paNNattA, taM jahAAyariya-uvajjhAe NaM gaNaMsi ANaM vA dhAraNaM vA No sammaM pauMjittA bhavai / Ayariya-uvajjhAe NaM gaNaMsi AhArAiNiyAe kiikammaM No sammaM pauMjittA
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7. 165 | bhavai / Ayariya-uvajjhAe NaM gaNaMsi je suttapajjavajAe dhArei te kAle-kAle No samma- maNuppavAittA bhavai / Ayariya-uvajjhAe NaM gaNaM si gilANasehaveyAvaccaM No samma-mabbhuTThittAbhavai / Ayariya-uvajjhAe NaM gaNaMsi aNApucchiyacAri yAvi havai, No ApucchiyacArI / Ayariya-uvajjhAe NaM gaNasi aNuppaNNAI uvagaraNAI No samma uppAittA bhavai |aayriy-uvjjhaae NaM gaNaMsi paccuppaNNANaM uvagaraNANaM No samma sArakkhettA saMgovettA bhavai / bhAvArtha :- AcArya ane upAdhyAya mATe gaNamAM sAta asaMgraha sthAna-jJAna hAni ane ziSyAdinI hAninA kAraNo che, te A pramANe che- (1) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM AjJA ane dhAraNAnuM samyaku saMcAlana karI na zake. (2) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM dIkSA paryAyanA kramathI zramaNomAM vinaya, vaMdana vyavahAra karAvI na zake. (3) AcArya ane upAdhyAya upasthita zrutajJAna ane tenA artha, paramArthane dhAraNa kare che, jANe che tenI yathAsamaye samyak rIte vAcanA na Ape. (4) AcArya ane upAdhyAya rogI, navadIkSita sAdhuonI vaiyAvRjyAdi mATe samyak prakAre, samucita vyavasthA na kare. (5) AcArya ane upAdhyAya gaNane(sthavira ke vaDIla zramaNone) pUchyA vinA anyatra vihAra kare. temaja gaNamAM vicAraNA karavA yogya viSayonI sthaviro sAthe carcA vicAraNA karyA vinA potAnI icchA pramANe kare. (6) AcArya ane upAdhyAya gaNa mATe anupalabdha upakaraNonI prAptinuM dhyAna na rAkhe. (7) AcArya ane upAdhyAya gaNamAM pUrva upalabdha upakaraNonuM samyaka prakAre saMrakSaNa ke saMgopana na kare. vivecana : eka gaNamAM rahetA sarva sAdhuonA sAdhaka jIvanano sarvAgI vikAsa thAya ane gaNamAM zAMti samAdhi jaLavAI rahe te mATe sUtrakAre ahIM AcAryAdine mATe sAta saMgrahasthAnanuM kathana karyuM che. pAMcamA sthAnanA prathama uddezakamAM AcArya-upAdhyAyanA vigraha avigraha sthAnarUpe pAMca kAraNa pradarzita karyA che. te pAMca sthAna tathA upakaraNa prApti ane upakaraNa saMrakSaNa, A be sthAna sahita ahIM sAta sthAnane saMgrahasthAna-asaMgrahasthAna kahyA che. sthAna-5, ud-2, sUtra-63mAM AcAryAdinA gaNa parityAganA pAMca kAraNamAMthI prathamanA traNa kAraNanuM prathamanA traNa asaMgraha sthAnarUpe ahIM kathana che. saMdarbhasaMdhAdA - saMgraha eTale vRddhi, asaMgraha eTale hAni.gacchamAM jJAna vRddhi ane ziSyAdinI vRddhinA kAraNone saMgrahasthAna kahe che tathA hAninA kAraNone asaMgrahasthAna kahe che. jo AcArya gacchamAM AjJAdinuM pAlana, vaMdanAdi vyavahAranuM samyagurIte pAlana karAvI zake to gaNamAM jJAna vRddhi ane sAdhuonI saMkhyA vRddhi thAya. anyathA jJAnAdi kSINa thatAM jAya che. AmAM dhAraM - AjJA, dhAraNA. tenA be prakAre artha thAya che- (1) vidheyAtmaka Adezane AjJA ane niSedhAtmaka Adezane dhAraNA kahe che. (2) AcAra saMbaMdhI Adeza AjJA kahevAya ane vicAra saMbaMdhI
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 1s | zrI ThANAga sUtra-2 Adeza arthAt zraddhA prarUpaNA saMbaMdhI Adezane dhAraNA kahevAya che. je gacchamAM AjJA, dhAraNA, sAraNA, vAraNA nathI, te gaccha saMyamI dvArA parityAjya banI jAya che. AhAra, pANI ane sthAna saMbaMdhI paDimAo : 8 satta piMDesaNAo paNNattAo / satta pANesaNAo paNNattAo / satta uggaha- paDimAo paNNattAo / bhAvArtha - piDeSaNAnA sAta prakAra che. pANeSaNAnA sAta prakAra che. avagraha pratimAnA sAta prakAra che. vivecana : pikA - piMDa eTale AhAra ane eSaNA eTale anveSaNa. sAdhunA AhAra anveSaNa saMbaMdhI arthAtu AhAra grahaNa karavA saMbaMdhI vividha abhigrahone piMDeSaNA kahe che. zrI AcArAMga sUtramAM tenuM vistRta kathana che. ahIM sAtanI saMkhyA mAtrathI saMkSipta kathana che. sAta prakAranI piOMSaNA A pramANe che- (1) saMsRSTapiDeSaNA- hAtha athavA kaDachI Adi sAdhana khAdya vastuthI lipta hoya, tevA dAtA pAsethI AhAra levo. (2) asaMsRSTa piMDeSaNA- hAtha athavA kaDachI Adi khAdya padArthathI alipta hoya (kharaDAyelA na hoya), tevA dAtA pAsethI AhAra levo. (3) udhata piMDeSaNA- jemAM rasoI banAvI che, te pAtramAMthI kADhI, anya vAsaNamAM AhAra rAkhyo hoya te AhAra levo. (4) alpalapika piMDeSaNA- rUkSa AhAra levo. (5) avagrahita piMDeSaNA- jamavA mATe pIrasAto AhAra levo. (6) pragrahita piDeSaNA- jamavA mATe pIraselo ane vyakti dvArA jamavA mATe grahaNa karAyelo AhAra levo. (7) ujhitadharmA piMDeSaNA- gharanA loko jamI le, tyAra pachI vadhelo ane pheMkavA yogya AhAra levo. pAsaLa :- pIvA yogya pANI AdinI gaveSaNAne pANesaNA kahe che. tenA paNa sAta prakAra piMDeSaNAnI samAna jANavA. paraMtu temAM cothI alpalekhika pANeSaNAmAM vizeSatA che. alpalaMpika pANesaNA - ahIM alpa zabda abhAva arthamAM che. je pANIthI pAtra kharaDAya nahIM, bIjA pANIthI te pAtrane dhovuM na paDe tevuM pANI levuM. yathA- garama pANI, rAkha, cUnA AdinuM dhoraNa pANI Adi. 36 DimAo :- upAzraya athavA koI sthAna prApti saMbaMdhI pratijJAne avagraha pratimA kahevAya che. tenA sAta prakAra A pramANe che- (1) huM amuka prakAranA sthAnamAM rahIza, bIjA sthAnamAM nahIM. (2) huM anya sAdhuo mATe sthAnanI yAcanA karIza tathA bIjA dvArA yAcita sthAnamAM paNa rahIza. (3) huM bIjA mATe sthAnanI yAcanA karIza paraMtu bIjA dvArA yAcita sthAnamAM rahIza nahIM. (4) huM bIjA mATe
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7. 167 | sthAnanI yAcanA karIza nahIM paraMtu bIjA dvArA yAcita sthAnamAM rahIza. (5) huM mArA mATe sthAnanI yAcanA karIza paraMtu bIjA mATe nahIM. (6) zayyAtarane tyAM parALa (ghAsa) Adi sahaja prApta thaze to laIza, anyathA ukaDU, naiSadhikAdi Asane besIne rAta vyatIta karIza. (7) zayyAtarane tyAM sahaja DhALelA lAkaDAnA pATIyA vagere prApta thaze to laIza. anyathA ukaDu Adi AsanathI beThA beThA ja rAta vyatIta karIza. avagraha saMbaMdhI uparokta sarva pratijJAono svIkAra gurunI AjJApUrvaka thAya che. teno samAveza vRttisaMkSepa tapamAM thAya che. AcAra-cUlA : satta sattikkayA paNNattA / bhAvArtha :- sAta samekakA kahyA che. vivecana : AcAra cUlAnI bIjI cUlikAmAM uddezaka rahita sAta adhyayana che. temAM uddezaka na hovAthI te badhA eka samAna che. pratyeka adhyayananA nAma sapta ekaka che. te nAma A pramANe che- (1) sthAnasarmakakA (2) naiSadhikI samaikakA (3) uccAra prasavaNavidhi samaikakA (4) zabda sartakakA (5) rUpa sartakakA (6) parakriyA sarmakakA (7) anyonya kriyA sarmakakA. tenuM vizeSa vivaraNa AcArAMga sUtrathI jANavuM. sUtrakRtAMga sUtranA sAta adhyayana :|10 satta mahajjhayaNA paNNattA / bhAvArtha :- sAta mahAna adhyayana kahyA che. vivecana : sUyagaDAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA sAta adhyayana che. te pahelA zrutaskaMdhanA adhyayanonI apekSAe moTA hovAthI tene mahAna adhyayana kahe che. sapta saptamikA bhikSu pratimA :|11 satta-sattamiyA NaM bhikkhupaDimA eguNapaNNAe rAidiehiM egeNa ya chaNNaue NaM bhikkhAsaeNaM ahAsuttaM ahAkappaM ahAtaccaM ahAmaggaM sammaM kAraNaM phAsiyA
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 ] zrI ThANAga sUtra-2 pAliyA sohiyA tIriyA kiTTiyA ArAhiyA yAvi bhavai / bhAvArtha :- sapta-samikA (7x7) bhikSu pratimA 49 divasa-rAta tathA 196 bhikSAdattio dvArA yathAsUtra, yathAkalpa, yathAtathya, yathAmArga, samyak prakAre kAyAthI Acarita, pAlita, zodhita, pUrita, kIrtita ane ArAdhita karAya che. vivecana :fbajapatimA :- saMyamanI utkRSTa ArAdhanA mATe dhAraNa karAtA vizeSa prakAranA abhigraha athavA pratijJAne bhikSu paDiyA kahe che. prasiddha evI bhikSunI 12 paDimAthI bhinna paDimAnuM ahIM kathana che. zrI aMtagaDa sUtra ane vyavahAra sUtramAM cAra bhikSu pratimAonuM varNana che. temAM sapta saptamikA nAme prathama bhikSu pratimA che, tenuM ahIM varNana che. sapta saptamikA pratimA sAta saptAhamAM pUrNa thAya che. tenA ArAdhaka muni dattinI saMkhyA pramANe AhAra-pANI grahaNa kare che, eka ja dhArathI prApta thatAM AhAra ane pANIne eka datti kahe che. A pratimAnA ArAdhaka prathama saptAhamAM pratidina eka datti AhAra ane eka datti pANIne grahaNa kare che. bIjA saptAhamAM be datti AhAra ane be datti pANI grahaNa kare che. trIjA saptAhamAM traNa-traNa datti AhAra ane pANI grahaNa kare che. te rIte anukrame sAtamA saptAhamAM AhAra-pANInI sAta-sAta datti grahaNa kare che. A rIte gaNanA karatAM prathama saptAhamAM 741 = 7 datti, bIjA saptAhamAM 782 = 14 datti, trIjA saptAhamAM 743 = 21, cothA saptAhamAM 744 = 28, pAMcamA saptAhamAM 745 = 35, chaThThA saptAhamAM 746 = 42 ane sAtamA saptAhamAM 7x7 = 49 datti thAya che; te sarve maLIne sAta saptAhanA 49 divasamAM 196 datti thAya che. adholoka sthitiH12 aheloge NaM satta puDhavIo paNNattAo / satta ghaNodahIo paNNattAo / satta ghaNavAyA paNNattA / satta taNuvAyA paNNattA / satta ovAsaMtarA paNNattA / ___ eesu NaM sattasu ovAsaMtaresu satta taNuvAyA paiTThiyA / eesu NaM sattasu taNuvAesu satta ghaNavAyA paiTThiyA / eesu NaM sattasu ghaNavAesu satta ghaNodahI paiTThiyA / eesu NaM sattasu ghaNodahIsu piMDalaga-pihula-saMThANa-saMThiyAo satta puDhavIo paNNattAo, taM jahA- paDhamA jAva sattamA / bhAvArtha :- adholokamAM sAta pRthvI che, sAta ghanodadhi che, sAta ghanavAta che, sAta tanuvAta che, sAta AkAzAntara(AkAza) che.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7. [ 169] A sAta AkAzAntara upara sAta tanuvAta pratiSThita che. A sAta tanuvAta upara sAta ghanavAta pratiSThita che. A sAta ghanavAta upara sAta ghanodadhi pratiSThita che. A sAta ghanodadhi upara phUlanI TopalI jevA pahoLA saMsthAnavALI sAta pRthvI che, yathA- pahelI yAvat sAtamI pRthvI. 13 eyAsi NaM sattaNha puDhavINaM satta NAmadhejjA paNNattA, taM jahA- ghammA, vasA, senA, nA, riphA, mA, mAdhava ! bhAvArtha - A sAta pRthvInA nAma A pramANe che- (1) ghamA (2) vaMzA (3) zelA (4) aMjanA (5) riSTA (6) maghA (7) mAghavatI. 14 eyAsi NaM sattaNDaM puDhavINaM satta gottA paNNattA, taM jahA- rayaNappabhA, saraprabhA, vAsuyapnamA, pappA , dhUmakhvamA, tamA, tamatamAM ! bhAvArtha :- A sAta pRthvIonA sAta gotra A pramANe che- (1) ratnaprabhA (2) zarkarAprabhA (3) vAlukA prabhA (4) paMkaprabhA (5) dhUma prabhA (6) tamaH prabhA (7) tamastamAM prabhA. vivecana : prastuta sUtromAM sAta naraka eka bIjA upara kevI rIte pratiSThita che, te darzAvyuM che. prathama naraka pRthvInI nIce ghanodadhi che, tenI nIce ghanavAta, tenI nIce tanuvAta, tenI nIce AkAza ane tenI nIce bIjI naraka pRthvI che. A rIte eka pachI eka naraka pRthvI, ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta ane AkAza A rIte kramathI goThavAyelA che, te paraspara AdhArita che, eka bIjA upara pratiSThita che. sthAna 3, 4, 6, 8mAM kramazaH traNa, cAra, cha ane ATha prakAranI lokasthitirUpe A varNana che. ahIM adholokanI sthitirUpe te ja varNana che. pahelI naraka karatAM bIjI, bIjI karatAM trIjI te rIte naraka pRthvIo kramazaH vistRta che. tethI teno AkAra phUlanI TopalI jevo lAge che. piMDana-pitta-saMDALAMDiyego - piMDalaka eTale phUlanI TopalI, tenA jevI pRthula(fpaduta) nIce-nIce vistRta AkAravALI naraka bhUmio che. pAThAMtara chattAtiskarasaMDAyiAo che. teno artha che- chatra upara chatra, tevA uparA-uparI sAta chatra jevo teno AkAra che. temAM nIcenuM chatra sahuthI moTuM, upara upara kramazaH nAnA chatra hoya tevo sAta pRthvIono AkAra che. bAdara vAyukAyanA prakAra:15 sattavihA bAyaravAukAiyA paNNattA, taM jahA- pAINavAe, paDINavAe, dAhiNavAe, udINavAe, uDDhavAe, ahevAe, vidisivAe /
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 ] zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha - bAdara vAyukAyika jIvanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) pUrvavAyu pUrva dizAno vAyu (2) pazcimavAyu (3) dakSiNavAyu (4) uttaravAyu (5) UrdhvavAyu (6) adhovAyu (7) vidizAvAyu. ajIva saMsthAna :26 sara saMtAna pachaUTT, taM nahIM- hIre, rahase, vade, saMse, varase, pihule, parimaMDale / bhAvArtha :- saMsthAna (AkAra)nA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) dIrgha-lAMbu (2) hRsva (3) goLAkAra-nAraMgI jevuM. (4) trikoNa (5) corasa (6) sthUla-jADuM, ghanAkAra (7) parimaMDala- valayAkAra, cUDInA AkAre goLa. vivecana : prastuta sUtramAM ajIva saMsthAnanuM kathana che. ajIvamAM vRttAdi pAMca saMsthAna hoya che. hRsva ane pRthala saMsthAna sApekSa che. sAtamuM sthAna hovAthI te be saMsthAna sahita ahIM sAta saMsthAnanuM nirUpaNa che. bhaya sthAna :|17 satta bhayaTThANA paNNattA, taM jahA- ihalogabhae, paralogabhae, AdANabhae, akamhAbhae, veyaNabhae, maraNabhae, asilogabhae / bhAvArtha :- bhaya sthAnanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) ihaloka bhaya- sajAtIyabhaya. jema ke- manuSyane manuSyano bhaya, tiryaMcane tiryaMcano bhaya. (2) paraloka bhaya- vijAtIyano bhaya. manuSyane tiryaMcano bhaya. tiryaMcane manuSyano bhaya. (3) AdAna bhaya- saMpatti AdinA apaharaNano, corIno bhaya. (4) akasmAt bhaya- bAhya nimitta vinA utpanna thato bhaya, potAnA ja vicArathI utpanna thato bhaya. (5) vedanA bhaya- roga, pIDA Adino bhaya (6) maraNa bhaya- mRtyuno bhaya (7) azloka bhayaapakIrtino bhaya. vivecana : mayakALaH- bhaya mohanIya karmanA udayathI utpanna thatAM Atma pariNAmanA sthAna-Azrayane bhayasthAna kahe che. tenA sAta prakAra bhAvArthathI spaSTa che. chadmastha ane kevaLInA lakSaNo - |18 sattahiM ThANehiM chaumatthaM jANejjA, taM jahA- pANe aivAettA bhavai / musaM vaittA bhavai / adiNNaM AdittA bhavai / saddapharisarasarUvagaMdhe AsAettA bhavai /
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 171 ] pUyAsakkAraM aNuvUhettA bhavai / imaM sAvajaMti paNNavettA paDisevettA bhavai / No jahAvAI tahAkArI yAvi bhavai / bhAvArtha:- sAta sthAnathI (lakSaNothI) chadmasthane oLakhI zakAya che, te A pramANe che- (1) je prANI ghAta kare che (2) je asatya bole che (3) je adatta vastune grahaNa kare che (4) je zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdhano AsvAda le che (5) je potAnA pUjA ane satkAranI anumodanA kare che (6) je 'A sAvadha (sadoSa) che' tema kahe che ane tenuM pratisevana paNa kare che (7) je jevuM kahe tevuM karatA nathI. |19 sattahiM ThANehiM kevalI jANejjA, taM jahA- No pANe aivAittA bhavai / No musaM vaittA bhavai / No adiNNaM AdittA bhavai / No saddapharisarasarUvagaMdhe AsAettA bhavai / No pUyAsakkAra aNavattA bhavai / ima sAvajjati paNNavettA No paDisevettA bhavai / jahAvAI tahAkArI yAvi bhavai / bhAvArtha:- sAta lakSaNathI kevaLIne oLakhI zakAya che, te A pramANe- 1) je prANIonI ghAta karatA nathI (2) je mRSA bolatA nathI (3) je adatta vastu letA nathI (4) je zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdhano AsvAda letA nathI (5) potAnA pUjA ane satkAranI anumodanA karatA nathI (6) je 'A sAvadha-sadoSa che,' tema kahe che ane tenuM pratisevana karatA nathI. (7) je jevuM kahe che tevuM ja kare che. vivecana : prastuta sUtromAM chadmastha ane kevaLIne oLakhavAnA sAta-sAta kAraNono nirdeza che. kevaLajJAna AtmaguNa hovAthI arUpI che. tethI kevaLInI ke chadmasthanI oLakhANa carmacakSuthI thatI nathI. sUtrakAre tenI oLakha mATe sAta-sAta pravRttinuM kathana karyuM che. prANAtipAta Adi sutrokta sAte pravRtti rAga-dveSajanya che. tevI pravRtti vItarAgI-kevaLI karatAM nathI. tethI tevI pravRtti karanAra chadmastha ane sUtrokta pravRtti na karanAra kevaLI che. tema jANI zakAya che. gotra paricaya :20 satta mUlagottA paNNattA, taM jahA- kAsavA, goyamA, vacchA, kocchA, zolinA, maMDavA, vAliTTa | bhAvArtha :- mUla gotra (eka puruSathI utpanna thatI vaMza-paraMparA) sAta che, te A pramANe che- (1) kAzyapa (2) gautama (3) vatsa (4) kutsa (5) kauzika (6) mAMDavya (7) vAziSTha.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 zrI ThAzAMga sUtra -2 taM jahA- te kAsavA, 21 je kAsavA te sattavihA paNNattA, te golA, te vAlA, te muMjaiNo, te pavvaiNo, te varisakaNhA / bhAvArtha :- azyapa gotranA sAta prakAra che, te khA pramANe che - (1) prazyapa (2) zAMDilya (3) gosa (4) pAsa (4) bhau: DI (9) parvatI (9) varSaDRSNa. DillA, 22 je goyamA te sattavihA paNNattA, taM jahA - te goyamA, te gaggA, bhAraddA, te aMgirasA, te sakkarAbhA, te bhakkharAbhA, te udattAbhA / bhAvArtha :- * gautama gotranA sAta prahAra che, te yA pramANe che - (1) gautama (2) gArgya ( 3 ) bhAradvA4 (4) AMgirasa ( 5 ) zarDarAma (5) mAsDarAma (7) uttAla 23 je vacchA te sattavihA paNNattA, taM jahA- te vacchA, te aggeyA, te mitteyA, te sAmaliNo, te selayayA, te aTThiseNA te vIyakaNhA / bhAvArtha :- vatsa gotranA sAta prahAra che, te yA pramANe che - (1) vatsa (2) Agneya (3) maitreya (4) zAmbhasi (4) zaisa (5) asthiSeza (7) vItadRSNa. | 24 je kocchA te sattavihA paNNattA, taM jahA- te kocchA, te moggalAyaNA, te piMgalAyaNA, te koDINA, te maMDaliNo, te hAritA, te somayA / bhAvArtha :- autsa gotranA sAta prakAra che, te khA pramANe che - ( 1 ) autsa (2) bhaugasAyana (3) ciMgasAyana (4) DauDinya (4) bhaMDalI (5) hArita (9) saumya. 25 je kosiA te sattavihA paNNattA, taM jahA- te kosiA, te kaccAyaNA, , te sAlaMkAyaNA, te golikAyaNA, te pakkhikAyaNA, te aggiccA, te lohiccA / bhAvArtha :- ziDa gotranA sAta prahAra che, te yA pramANe che - ( 1 ) ziGa (2) pratyAyana (3) sAsaMdAyana (4) gosiDAyana (4) pAkSiDAyana (5) Agneya (7) sohitya. | 26 je maMDavA te sattavihA paNNattA, taM jahA te maMDavA, te AriTThA, te saMmutA, te telA, te elAvaccA, te kaMDillA, te khArAyaNA / bhAvArtha :- mAMDavyagotranA sAta prahAra che, te khA pramANe che - (1) bhAMDavya (2) ariSTa (3) sambhuta (4) tesA (4) sApatya (5) DAMDilya (7) kSArAyA.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 [ 173] 27 je vasiTThA te sattavihA paNNattA, taM jahA- te vAsiTThA, te uMjAyaNA, te jArukaNhA, te vagghAvaccA, te koDiNNA, te saNNI, te pArAsarA / bhAvArtha :- vaziSTha gotranA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) vAziSTha (2) ujjAyaNa (3) jarAtkRSNa (4) vyAghApatya (5) kauDinya (6) sannI (7) parAzara. vivecana : koI eka mahApuruSathI utpanna thayelI vaMza paraMparAne gotra kahe che. prAraMbhamAM sAta gotra hoya che. kAlAntare temAMthI aneka uttara bheda thAya che.(eka eka gotranA sAta-sAta bheda thatAM tenA 747 = 49 bheda thAya che). vyAkhyA graMthamAM sAta mULa gotrano paricaya A prakAre che- (1) kAzyapa gotra- munisuvrata ane ariSTanemine choDIne zeSa rara tIrthakara, badhA cakravartI (kSatriya), bhagavAna mahAvIranA 7 thI 11 gaNadhara (brAhmaNa) ane jaMbU svAmI (vaizya) Adi sarva kAzyapa gotrIya hatA. (2) gautama gotra- munisuvrata ane ariSTanemi tIrthakara, nArAyaNa ane pAne choDIne badhA baLadeva ane vAsudeva tathA indrabhUti, agnibhUti ane vAyubhUti A traNa gaNadhara gautama gotrIya hatA. (3) vatsagotra- dazavaikAlika sUtranA racayitA zadhyambhava Adi vatsa gotrIya hatA. (4) kautsa gotra-zivabhUti Adi kautsa gotrIya hatA. (5) kauzika gotra- SaDulaka (rohagupta nilaMva) Adi kauzika gotrIya hatA. (6) mAMDavya gotra- maMDuRSinA vaMzajo mAMDavya gotrIya hatA. (7) vAziSTha gotra- vaziSTha RSinA vaMzaja vAziSTha gotrIya kahevAyA. chaThThA gaNadhara ane Arya suhasti Adi paNa vAziSTha gotrIya hatA. nayanA prakAra :28 satta mUla NayA paNNattA, taM jahA- Negame, saMgahe, vavahAre, ujjusue, sa, samaro, parvamUST bhAvArtha :- mUla naya sAta che ke, A pramANe che- (1) naigamanaya- bheda ane abhedane grahaNa kare (2) saMgrahanaya- kevala abhedane grahaNa kare (3) vyavahAranaya- kevala bhedane grahaNa kare (4) RjusUtranayavartamAna kSaNavartI paryAyane vasturUpe svIkAre (5) zabdanaya- bhinna-bhinna liMga, kArakAdinA bhedathI vastumAM bheda svIkAre (6) samabhiruDhanaya- liMgAdino bheda na hovA chatAM paryAyavAcI zabdonA bhedathI vastumAM bheda svIkAre (7) evaMbhUtanaya- vartamAna kriyA pariNata vastune ja vastu mAne. vivecana :naya - anaMta dharmAtmaka vastunA eka dharmane pradhAna karI, anya dharmone gauNa karIne jANe te naya. tenA sAtabhedanA vistRta varNana mATe juo- prANa Agama batrIsI-anuyogadvAra sUtra, prakaraNa-8.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 174 ] zrI ThANAga sUtra-2 sAta svaronuM svarUpaH|29 satta sarA paNNattA, taM jahA sajje risabhe gaMdhAre, majjhime paMcame sare / dhevae ceva NesAde, sarA satta viyAhiyA // 1 // bhAvArtha - svara sAta che, te A pramANe che- (1) panna (2) Sabha (3) gAndhAra (4) madhyama (5) paMcama (6) dhaivata (7) niSAda. vivecana : sAta svaronuM svarUpa A pramANe che- (1) paja- nAsikA, kaMTha, chAtI, tAlu, jihA ane dAMta. A cha sthAnathI utpanna thato svara. (2) RSabha- nAbhithI nIkaLI kaMTha ane mastaka sAthe samAhata thaIne RSabha(baLada) jevI garjanA karanAro svara. (3) gAndhAra- nAbhithI nIkaLI kaMTha ane mastaka sAthe samAhata thaI vividha prakAranI gaMdhane dhAraNa karanAro svara. (4) madhyama- nAbhithI nIkaLI, chAtI ane hRdaya sAthe samAhata thaI, pharI nAbhi tarapha jAya te mahAnAda zarIranA madhya bhAgathI nIkaLato hovAthI te madhyama svara kahevAya che. (5) paMcama- nAbhi, vakSa, hRdaya, kaMTha ane mastaka, A pAMca sthAnathI utpanna thato svara. (6) paivata- pUrvokta badhA svaronuM anusaMdhAna karanAro svara. (7) niSAda- badhA svarone samAhita karanAro svara. svara sthAna :|30 eesi NaM sattaNhaM sarANaM satta saraTThANA paNNattA, taM jahA sajjaM tu aggajibbhAe, ureNa risabhaM saraM / kaMThuggateNa gaMdhAraM, majjhajibbhAe majjhimaM // 1 // NAsAe paMcamaM bUyA, daMtoTeNa ya dhevataM / muddhANeNa ya NesAda, saraTThANA viyAhiyA // 2 // bhAvArtha :- sAta svaronA sAta sthAna che, te A pramANe che- (1) Saja svaranuM sthAna jihAno agrabhAga (2) RSabha svaranuM sthAna- urasthala (3) gAndhAra svaranuM sthAna- kaMTha (4) madhyama svaranuM sthAna- jihAno madhyabhAga (5) paMcama svaranuM sthAna- nAsikA (6) dhaivata svaranuM sthAna- daMta-oSTha saMyoga (7) niSAda svaranuM sthAna-mastaka. jIva niHsRta svara :31 satta sarA jIvaNissiyA paNNattA, taM jahA
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 175 sajjaM ravai mayUro, kukkuDo risabhaM saraM / haMso Nadai gaMdhAraM, majjhimaM tu gavelagA // 1 // aha kusumasaMbhave kAle, koilA paMcama saraM / chaTuM ca sArasA kocA, NesAya sattama gajo // 2 // bhAvArtha :- ni:sRta sAta 12 cha, te mA prabhAo cha- (1) bhora 54 svaramAM, (2) 4oSama svaramAM, (3) DaMsa gAMdhAra svaramAM, (4) gavesa(dheTa1) madhyama svaramAM, (5) oyama(vasaMta Rtumai) paMthama svaramAM, (G) atha ane sArasa dhaivata svaramA sane (7) hAthI niSAha svaramA bolecha. ajIvaniHsRta svara :32 satta sarA ajIvaNissiyA paNNattA, taM jahA sajja ravai muiMgo, gomuhI risabhaM saraM / saMkho Nadai gaMdhAra, majjhimaM puNa jhallarI // 1 // caucalaNapaiTThANA, gohiyA paMcama saraM / ADaMbaro dhaivatiyaM, mahAbherI ya sattamaM // 2 // bhAvArtha:-aniHsRta sAta svarache,tesAprabhAro cha- (1) maga pa4 sva2 (2) gaumukhI*Sama svara (3) zaMkha gAMdhAra svara (4) jhAlara madhyama svara (5) cAra paga upara pratiSThita godhikA(vAdha vizeSa) paMthama 212 () Dhora dhaivata sva2 ane (7) maDAmeza niSA 212 2dAve che. svara lakSA:|33 eesiM NaM sattaNhaM sarANaM satta saralakkhaNA paNNattA, taM jahA sajjeNa labhai vitti, kayaM ca Na viNassai / / gAvo mittA ya puttA ya, NArINaM ceva vallabho // 1 // risabheNa u esajja, seNAvaccaM dhaNANi ya / vatthagaMdhamalakAra, ithio sayaNANi ya // 2 // gaMdhAre gItajuttiNA, vajjattI kalAhiyA / bhavaMti kaiNo paNNA, je aNNe satthapAragA // 3 //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 | zrI ThANAga sUtra-2 majjhimasarasaMpaNNA, bhavaMti suhajIviNo / khAyai piyai dei, majjhimasaramassio // 4 // paMcamasarasaMpaNNA, bhavaMti puDhavIpai / sUrA saMgahakattAro, aNegagaNaNAyagA // 5 // dhevayasarasaMpaNNA, bhavaMti kalahappiyA / sAuNiyA vagguriyA, soyariyA macchabaMdhA ya // 6 // caMDAlA muTThiyA meyA, je aNNe pAvakammiNo / goghAyagA ya je corA, NesAyaM saramassitA // 7 // bhAvArtha - A sAta svaronA sAta svara lakSaNa che, te A pramANe che- (1) SaDuja svaravALA manuSyo AjIvikA prApta kare che. teno prayatna vyartha jato nathI. tene gAya, mitra. putra hoya che ane te strIone priya hoya che. RSabha svaravALA manuSyo aizvarya, senApatittva, dhana, vastra, gabdha, AbhUSaNa, strI, zayana ane Asanane prApta kare che. gAMdhAra svaravALA manuSyo gAvAmAM kuzaLa, vAjiMtra vRttivALA, kalA nipuNa, kavi, prAjJa ane aneka zAstronA pAragAmI hoya che. (4) madhyama svaravALA manuSyo sukhajIvI hoya che, potAnI ruci anurUpa sukhethI khAI-pIne jIve che ane dAna Ape che. (5) paMcama svaravALA manuSyo bhUmipAla, zUravIra, saMgrAhaka ane aneka gaNonA nAyaka hoya che. (6) dhaivata svaravALA manuSyo kalahapriya, pakSIone mAranArA, haraNa, Dukkara ane mAchalA vagerene mAranArA hoya che. (7) niSAda svaravALA manuSyo cAMDAla, vadhika, mukkebAja, goghAtaka, cora ane aneka prakAranA pApa karanArA hoya che. svaranA grAma ane mUcchanAo - 34 eesi NaM sattaNhaM sarANaM tao gAmA paNNattA, taM jahA- sajjagAme, majjhimagAme, gaMdhAragAme / bhAvArtha :- A sAta svaromAM traNa grAma (saMvAdI svarono samUha) hoya che, te A pramANe che- (1)
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-7 177 564Ama (2) madhyamagrAma (3) ||-paaraam. 35 sajjagAmassa NaM satta mucchaNAo paNNattAo, taM jahA maMgI koravvIyA, harI ya rayaNI ya sArakaMtA ya / chaTThI ya sArasI NAma, suddhasajjA ya sattamA // 1 // bhAvArtha :- SaDagrAmanA Aroha-avaroha athavA utAra-caDhAva rU5 sAta mUrcchanA kahI che, te A pramo cha- (1) bhaMgI (2) auravIyA (3) arita (4) 24nI (5) s||2 // (5) sArasI (7) zuddha 554. 36 majjhimagAmassa NaM satta mucchaNAo paNNattAo, taM jahA uttaramaMdA rayaNI, uttarA uttarAyatA / assokaMtA ya sovIrA, abhIru havai sattamA // 1 // bhAvArtha:- madhyama svaranI sAta bhUOMnADI cha, te sApramANo cha- (1) uttara bhandrA (2) 24nI (3) utt| (4) uttarAyatA (5) zvAntA (5) sauvIrA (7) amIru. 37 gaMdhAragAmassa NaM satta mucchaNAo paNNattAo, taM jahA NaMdiyA khuddimA pUrimA ya, cautthI ya suddhagaMdhArA / uttaragaMdhArA vi ya, paMcamiyA havai mucchA u // 1 // suThuttaramAyAmA, sA chaTThI Niyamaso u NAyavvA / aha uttarAyatA koDimA ya, sA sattamI mucchA // 2 // bhAvArtha :- dhAra yAmanI sAta bhU2150 cha, te // pramA- (1) niit| (2) kSudrimA (3) pUribhA (4) zuddha -dhArA (5) utta2 ||dhaaraa (5) suSTutara mAyAmA (7) uttarAyatA oTimA. svaranI utpatti viSayaka vividha nirUpaNa - satta sarA kao saMbhavaMti, gIyassa kA bhavai joNI / kai samayA ussAsA, kai vA gIyassa AgArA // 1 // satta sarA NAbhIo, bhavaMti gIyaM ca ruNNajoNIyaM / padasamayA UsAsA, tiNNi ya gIyassa AgArA // 2 // Aimiu AraMbhatA, samuvvahatA ya majjhagAraMmi / avasANe ya jhaveMtA, tiNNi ya geyassa AgArA // 3 // 38
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 ] zrI ThANAga sUtra-2 40 bhAvArtha :- (1) sAta svara kayAMthI utpanna thAya che? (2) gItanI yonI kaI che? (3) gItano ucchavAsakALa keTalA samayano che? (4) gItanA AkAra keTalA hoya che? Il1I (1) sAta svara nAbhithI utpanna thAya che. (2) gItanI yoni rudana che. (3) pAdasama jeTalo gItano ucchavAsakALa che. arthAt chaMdanuM koI eka caraNa gAtA eka ucchavAsa jeTalo samaya lAge che. (4) gItanA traNa AkAra hoya che. AdimAM mRdu, madhyamAM tIvra ane aMtamAM maMda. /ra-3 gAyakanI yogyatA :10 chaddose aTThaguNe, tiNNi ya vittAiM do ya bhaNiio / jo NAhii so gAhii, susikkhio raMgamajjhammi // 4 // bhAvArtha:- gItanA cha doSa, ATha guNa, traNa vatta(padya) ane be bhaNitio(bhASAo) hoya che. je tene jANe che te ja suzikSita vyakti raMgamaMca upara gAI zake che. llll. gItanA doSaH bhIyaM duyaM rahassaM, gAyaMto mA ya gAhi uttAlaM / kAkassaramaNuNAsaM ca, hoti geyassa chaddosA // 5 // bhAvArtha :- gItanA cha doSa A pramANe che- (1) bhIta doSa- DaratA-DaratA gAvuM (2) kUta doSazIghratAthI gAvuM (3) hrasva doSa- zabdane laghu banAvIne gAvuM (4) uttarAla doSa- tAla anusAra na gAvuM (5) kAkasvara doSa- kAgaDAnI jema karNaka svarathI gAvuM (6) anunAsa doSa- nAkanA svarathI gAvuM. gItanA guNa:41 puNNaM rattaM alaMkiyaM ca, vattaM tahA avighuTuM / mahuraM samaM sulaliyaM, aTTha guNA hoti geyassa // 6 // ura-kaMTha-sira-visuddhaM ca, gejjate miU-ribhiya-padabaddhaM / samatAlapadukkhevaM, sattasarasIharaM geyaM // 7 // taMtisamaM tAlasamaM, pAdasamaM layasamaM gahasamaM ca / NIsasiya Usasiyasama, saMcArasamA sarA satta // 8 // bhAvArtha :- gItanA 8 guNa A pramANe che- (1) pUrNa guNa- svaranA Aroha-avaroha AdithI paripUrNa gAvuM (2) raktaguNa- gAyaka ane zrotA gavAtA rAgamAM masta banI jAya tema rAgathI bhAvita thaI gAvuM (3) alaMkRta guNa- vividha zubha svarothI saMpanna thaI gAvuM (4) vyakta guNa- spaSTa rIte gAvuM (5)
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7. [ 179] avighuSTa guNa- niyata athavA niyamita svarathI gAvuM. moTo avAja na karavo (6) madhura guNa- madhura svarathI gAvuM (7) samaguNa-tAla-vINA AdinuM anusaraNa karatAM gAvuM (8) salalitaguNa- lalitakomala layathI gAvuM. liai. gItanA bIjA paNa ATha guNa A pramANe che- (1) uro vizuddha- je svara uraHsthalamAM vizALa thAya che (2) kaMTha vizuddha- je svara kaMThamAM phATato nathI (3) ziro vizuddha- je svara mastakathI utpanna thaI nAsikAmAM mizrita thato nathI (4) mRdu- je rAga komala svarathI gavAya che (5) ribhita- je gItamAM svaronuM gholana hoya che (6) padabaddha- geya padonI nibaddha racanA. je gItamAM padonI racanA viziSTa hoya che. (7) samatAla padonsepa- jemAM tAla, jhAMjha Adi vAdhadhvani ane nartakanA pAda nikSepa A badhuM sama hoya, arthAt eka bIjA sAthe meLa mAM hoya che. (8) sata svara sIbhara-jemAM sAta svara taMtrI Adi sama hoya che. ilNA saptasvara sIbharanI vyAkhyA A prakAre che- (1) tannIsama- taMtrI svaronI sAthe-sAthe gavAtuM gIta (2) tAlasama- tAla-vAdananI sAthe-sAthe gavAtuM gIta (3) pAdasama- svarane anukULa nirmita geyapada anusAra gavAtuM gIta (4) layasama- vINA Adine Ahata karI je laya utpanna thAya tadanusAra gavAtuM gIta (5) grahasama- vINA AdinA svarAnusAra gavAtuM gIta (6) niHzvasisocchavasita samazvAsa levA ane mUkavAnA kramAnusAra gavAtuM gIta (7) saMcArasama- sitAra Adi sAthe gavAtuM gIta. A rIte gItanA svarataMtrI Adi sAthe saMbaMdhita thaI sAta prakAra thAya che. dA. geyapadanA guNa : NidosaM sAravaMtaM ca, heujuttamalaMkiyaM / 42 __uvaNIyaM sovayAraM ca, miyaM madhurameva ya // 9 // bhAvArtha:- geya padanA ATha guNa A prakAre che- (1) nirdoSa batrIza doSa rahita hovuM (2) sAravattasArabhUta arthathI yukta hovuM (3) hetu yukta- artha sAdhaka hetuthI saMyukta hovuM (4) alaMkRta- kAvyagata alaMkAra yukta hovuM (5) upanIta- upasaMhArathI yukta hovuM (6) sopacAra- komala, aviruddha ane alajjanIya arthanuM pratipAdana karavuM athavA vyaMga ke hAMsIthI saMyukta hovuM (7) mita- alpa pada ane alpa akSaravALA hovuM (8) madhura- zabda, artha ane pratipAdananI apekSAe priya hovuM. llA gItanA vRtta-chaMda samamaddhasamaM ceva, savvattha visamaM ca jaM / 43 tiNNi vittappayArAI, cautthaM Novalabbhai // 10 // bhAvArtha - vRtta- chandanA traNa prakAra che- (1) sama- jemAM caraNa ane akSara samAna hoya arthAtu cAra caraNa hoya ane temAM gurU-laghu akSara paNa samAna hoya athavA jenA cAre caraNa samAna hoya (2) ardhasama- jemAM caraNa athavA akSaramAMthI koI eka sama hoya athavA viSama caraNa hovA chatAM temAM
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 zrI ThANAga sUtra-2 gurulaghu akSara samAna hoya athavA jenA prathama ane tRtIya caraNa tathA dvitIya ane caturtha caraNa samAna hoya (3) sarva viSama- jenA caraNa ane akSara badhuM viSama hoya athavA jenA cAre caraNa viSama hoya. A traNa sivAya vRtta-chaMdano cotho prakAra nathI. ll1oll gItanI bhASA - | sakkayA pAgayA ceva, doNNi ya bhaNii AhiyA / 44 saramaMDalammi gijjate, pasatthA isibhAsiyA // 11 // bhAvArtha :- bhaNiti- gItanI bhASAnA be prakAra che- saMskRta ane prAkRti. A banne prazasta ane RSi bhASita che ane svaramaMDalamAM gavAya che. ll11l. gAyakanA prakAra :45 kesI gAyai mahuraM, kesI gAyai kharaM ca rukkha ca / kesI gAyai caura, kesI vilaMbaM dutaM kesI // visara pukha risI II sAmA gAyAi mahuraM, kAlI gAyai kharaM ca rukkhaM ca / gorI gAyai caura, kANaM vilaMba duyaM aMdhA // vistaraM puna piMkAtA /zarUA. bhAvArtha :- prazna- kaI strI madhura svaramAM, kaI strI kaThora ane rukSa svaramAM, kaI strI caturAIthI, kaI strI vilambita svaramAM, kaI strI kUta(zIdhra) svaramAM tathA kaI strI vikRta svaramAM gAya che? /1ral. uttara- zyAmAM strI madhura svaramAM, kALI strI khara-kaThora ane rukSa svaramAM, gorI strI caturAIthI, kANI strI vilaMbita (maMda), aMdha strI kUta(zIgha) ane piMgalA strI visvara-vikRta svaramAM gAya che. II1all. svara maMDaLa upasaMhAra :4 satta sarA tao gAmA, mucchaNA ekavIsaI / tANA egUNapaNNAsA, samattaM saramaMDalaM // 14 // bhAvArtha :- A rIte sAta svara, traNa grAma ane 21 mUcchanA thAya che. pratyeka svara tAnathI gavAya che. tethI tenA 7x7 = 49 bheda thAya che. A rIte sapta-svaramaMDalanuM varNana samApta thayuM. 14o. vivecana : svarano sAmAnya artha che dhvani, nAda. saMgIta zAstramAM svarano vizeSa artha daSTigocara thAya che
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7. 181 | je dhvani potAnI zruti pramANe maryAdita aMtare sthita hoya, je snigdha hoya, maryAdita kaMpana hoya ane koIpaNa jAtanA prayatna vinA zrotAne AkRSTa kare tene svara kahe che. sarANA = svaranA upakAra = vizeSatA pradAna karanAra sthAnane svarasthAna kahe che. je svaranI utpattimAM je sthAnano vyApAra pradhAna hoya te sthAnane svarasthAna kahe che. gauNarUpe to anya-anya sthAnano paNa vyApAra hoya che. Ama = A zabda samUhavAcI che. saMvAdI svaronA samUhane grAma kahe che. temAM zrutio vyavasthitarUpe vidyamAna hoya che. kucha = svarono kramapUrvaka Aroha, avaroha, mUcchanA, tAna, varNa, krama, alaMkAra vagerenA AzrayarUpa che. mUcchanA sarva rAgonI janmabhUmi che. tAna = svara vistAra. eka prakArano bhASAjanaka rAga. anuyoga dvAra sUtramAM paNa saMpUrNa svara maMDaLanuM varNana che. anuyoga dvAra tathA sthAnAMgamAM A svara prakaraNanI samAnatA che. kyAMka zabda bheda che. jema- saptasIbharamAM ThANAMgamAM prathama bheda 'taMtrIsama" kahyo che jyAre anuyogadvAra sUtramAM "akSarasama' che. svara, mUcchanA vagerenI vizada vyAkhyA pUrvagata svara prAbhRtamAM hatI. hAlamAM te lupta thaI gayuM che. mATe tenI jANakArI 'bhAratanATayam, vaizAkhIvAdI graMthothI meLavavI rahI. saptasvara : guNa: guNIphala : phaLa vigata 2Sabha gAMdhAra | madhyama paMcama paivata | niSAda sthAna | jihAjha | vakSaHsthala | kiMTha | jillAmadhyabhAga nAsikA datoSTha | mUrdhA jIvanizrita mayUra | kUkaDo haMsa | gavelaka | koyala sArasa hAthI ajIva mRdaMga | gomukhavAdya | zaMkha | jhAlara || godhikA | nagAruM mahAbherI nizcita AjIvikA | aizvaryavAna, | zreSTha | sukhajIvI | pRthvIpati kalahapriya, cAMDAla,vadhika meLave; | senApatitvanI | AjIvikA | ruci pramANe | bane, zUravIra, | hoya, | mukkAbAja, saphaLa | prApti, dhana- ] meLave, zreSTha | khAnAra-pInAra saMgrAhaka bane, zAnika, | goghAtaka, cora, prayatnavAna; | dhAnyAdibhoga| kalAkAra bane, na hoya. anekagaNano vAgarika, | aneka pApa godhana, | sAmagrI meLave. | zreSTha kavi bane, nAyaka bane. | zaukarika, | karanAra hoya. putra-mitrano kartavyazIla, masyasaMyoga thAya; buddhimAna, vadhakahoya. strIone priya catura, zAstra pAraMgata hoya. sAta | sAta | sAta | sAta | sAta sAta | sAta utpatti nAbhithI | nAbhithI | nAbhithI | nAbhithI | nAbhithI nAbhithI | nAbhithI sapta svaranA traNa grAma ane 21 mUrchAnA che. sapta svaramAM gavAtA gItanI vigata gItanI | yoni ucchavAsakALa AkAra | doSa zae vRtta-chaMda bhaNiti rUdana | pAdasamA traNa ATha - traNa be bhASA bane.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 zrI ThANAMga sUtra-2 kAyaleza tapanA prakAra : 47 sattavihe kAyakilese paNNatte, taM jahA- ThANAie, ukkuDuyAsaNie, himAd, vIrAsagi, khesabmi, daMDAyaC, lajaMkasArUM / bhAvArtha :- kAyakaleza tapanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) sthAnAyatika- UbhA rahevuM (2) ukaDuAsane besavuM (3) pratimA sthAyI- samaya maryAdA nizcita karI kAyotsarga karavo, (4) vIrAsane besavuM (5) naiSadhika-- palAMThIvALI besavuM (6) daMDAyatika- daMDAnI samAna sIdhA cattA sUI avasthita rahevuM (7) vAMkI-cUkI lAkaDInI jema zayana karavAne lagaMDazAyI Asana kahe che. vivecana -- prastuta sUtramAM kAyakleza tapanA sAta prakAranuM kathana che. kAyakleza tapa :- zarIra pratyenI Asaktino tyAga karavA mATe, deha mUrchA bhAva dUra karavA mATe vizeSa prakriyApUrvaka zarIrane kaSTa ApavuM ane upasarga-parISahAdine sahana karavAnA sAmarthyane vadhAravA mATe zArIrika kaSTa sahana karavuM, tene kAyakleza tapa kahe che, te bAhya tapamAM pAMcamA prakAranuM tapa che. ahIM kAyakleza tapamAM sAta prakAranA AsananuM nirUpaNa che. zrI aupapAtika sUtramAM vividha prakAranA Asana ane te uparAMta AtApanA, zarIrasaMskAra athavA vibhUSAno tyAga Adine paNa kAyakaleza tapa kahyo che. sthAna-pa, uThe.-1, sUtra-32, 33mAM kAyakleza tapanA vividha AsanAdi 10 prakAranuM kathana che. A sAtamA sthAnamAM temAMthI sAta prakAranuM kathana che. tathA sthAna-5, udde.-1, sUtra-40mAM pAMca prakAranI niSadyAnuM kathana che. ahIM kAyakleza tapamAM niSadhA nAmanA eka Asanano samAveza karyo che. jaMbudvIpanA kSetra : parvataH nadI : 48 naMbuddIne pharIne satta vAsA paLattA, taM nahA- marahe, vaNa, hemava, heraLava, haravAse, ramAvAze, mahavivede / bhAvArtha :- jaMbudrIpa nAmaka dvIpamAM sAta varSa(kSetra) che, te A pramANe che- (1) bharata (2) airavata (3) hemavata (4) heraNyavata (5) harivAsa (6) ramyAsa (7) mahAvideha. 49 jaMbuddIve dIve satta vAsaharapavvayA paNNattA, taM jahA - cullahimavaMte, mahAhimavaMte, pisaDhe, bIlavaMte, happI, siharI, maMre / bhAvArtha : * jaMbudrIpa nAmanA dvIpamAM sAta varSadhara parvata che, te A pramANe che- (1) cullahimavaMta (2)
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 | 183 bhaDA DimavaMta (3) niSa4 (4) nIvavAna (5) rubhi (5) zimarI (7) bhaM42 (bhesa) parvata. 50 jaMbuddIve dIve satta mahANaIo puratthAbhimuhIo lavaNasamudaM samati, taM jahA- gaMgA, rohitA, hari, sItA, NarakatA, suvaNNakUlA, rttaa| bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM pUrvAbhimukha vahetI sAta mahAnadIo lavaNa samudrane maLe che, te // pramANa cha- (1) gNg|| (2) rohita (3) silikA (4) siit| (5) na24tA (5) suvAmA bhane (7) 24tA. 51 jaMbuddIve dIve satta mahANaIo paccatthAbhimuhIo lavaNasamudaM samati, taM jahA- siMdhU, rohitaMsA, harikatA, sItodA, NArikatA, rUppakUlA, rattavaI / bhAvArtha - jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM pazcimAbhimukha vahetI sAta mahAnadIo lavaNa samudramAM maLe che. te // prabho cha- (1) sindhu (2) rodiiu (3) 924nt| (4) sItoDa(5) nArI5 (5) rupyatA (7) 27tavatI. 52 dhAyaisaMDadIvapuratthimaddhe NaM satta vAsA paNNattA, taM jahA- bharahe jAva mahAvidehe / bhAvArtha:- dhAtakIkhaMDa dIpanA pUrvArdhamAM sAta varSa (kSetra) che, te A pramANe che- bharata yAvat mahA videha. 53 dhAyaisaMDadIvapuratthimaddhe NaM satta vAsaharapavvayA paNNattA, taM jahA- cullahimavaMte jAva maMdare / bhAvArtha:-ghAtIsIpanA pUvadhimA sAta varSadhara parvatacha,tesA prabhAcha- (1) yudaya Dibhavata thAvat aMdara. 54 dhAyaisaMDadIvapurathimaddhe NaM satta mahANaIo puratthAbhimuhIo kAloyasamudaM samarpati, taM jahA- gagA jAva rattA / bhAvArtha:- dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdhamAM sAta mahAnadIo pUrvAbhimukha vahetI kAloda samudramAM maLe che. te A pramANe che- gaMgA yAvat raktA. 55 dhAyaisaMDadIvapurathimaddhe NaM satta mahANaIo paccatthAbhimuhIo lavaNasamudaM samati, taM jahA- siMdhu jAva rattAvaI / / bhAvArtha :- dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdhamAM sAta mahAnadIo pazcimAbhimukha vahetI lavaNa samudramAM maLe che, te A pramANe che- siMdhu yAvat raktavatI.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 184 | zrI ThANAMga sUtra-ra | 56 dhAyaisaMDadIve paccatthimaddhe NaM satta vAsA evaM ceva, NavaraM puratthAbhimuhIo lavaNasamudaM samati, paccatthAbhimuhIo kAlodaM / sesaM taM ceva / bhAvArtha :- dhAtakIkhaMDa dvIpanA pazcimArdhamAM sAta varSa kSetra, sAta varSadhara parvata, sAta mahAnadIo dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdhanI samAna che. vizeSatA e che ke pUrvAbhimukhI nadIo lavaNa samudramAM ane pazcimAbhimukhI nadIo kAloda samudramAM maLe che. zeSa varNana pUrvavat jANavuM. 57 pukkharavaradIvaDDapurathimaddhe NaM satta vAsA taheva, NavaraM puratthAbhimuhIo pukkha rodaM samudaM samappeti, paccatthAbhimuhIo kAlodaM samudaM samappaiti / sesaM taM ceva / bhAvArtha -puSkaravara dvIpanA pUrvArdhamAM sAta varSa-kSetra, sAta varSadhara parvata ane sAta mahAnadI dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdhanI samAna ja che. vizeSatA e che ke pUrvAbhimukhI nadIo puSkaroda samudramAM ane pazcima bhimukhI nadIo kAloda samudramAM maLe che. 58 evaM paccatthimaddhe vi NavaraM puratthAbhimuhIo kAlodaM samudaM samappeMti, paccatthAbhimuhIo pukkharodaM samappaiti / savattha vAsA vAsaharapavvayA NaIo ya mAjiyavyApi . bhAvArtha :- temaja ardha puSkaravaradvIpanA pazcimArdhamAM sAta varSa-kSetra, sAta varSadhara parvata ane sAta mahAnadIo dhAtakIkhaMDa dvIpanA pazcimArdhinI samAna ja che. vizeSatA e che ke pUrvAbhimukhI nadIo kAloda samudramAM ane pazcimAbhimukhI nadIo puSkaroda samudramAM maLe che. vivecana : prastuta sUtromAM aDhIdvIpa kSetramAM sAta-sAta kSetra, varSadhara parvata ane mahAnadIonuM kathana che. varSa-kSetra - jaMbUdvIpamAM cha varSadhara parvata sAta kSetranuM vibhAjana kare che. varSadhara parvata :- jaMbudvIpamAM cha varSadhara parvata che. sAtamuM sthAna hovAthI sUtrakAre meruparvatanI gaNanA varSadhara parvatamAM karIne sAta varSadhara parvata kahyA che. meru parvata mahAvideha kSetranA pUrva-pazcima be vibhAga kare che tethI koIka apekSAe tene varSadhara parvata kahI zakAya che. mahAnadI - jaMbudvIpanA sAta kSetramAM be-be mahAnadIo vahe che. A rIte 14 mahAnadIomAMthI sAta nadI pUrvAbhimukhI vahe che ane sAta nadI pazcimAbhimukhI vahe che. jaMbUdvIpanI samAna dhAtakIkhaMDa ane ardhapuSkara dvIpanA pUrva ane pazcima vibhAgamAM sAta-sAta kSetro, parvato ane mahAnadIo che.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-7 | 185 dukhAira: 59 jaMbuddIve dIve bhArahe vAse tIyAe ussappiNIe satta kulagarA hotthA, taM jahA mittadAme sudAme ya, supAse ya sayaMpabhe / vimalaghose sughose ya, mahAghose ya sattame // 1 // bhAvArtha - jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM bharata varSamAM atIta utsarpiNI kALamAM sAta kulakara thayA, te A pramAo cha- (1) bhitrAmA (2) sudAmA (3) supArzva (4) svayaMprama (5) vimaghoSa (5) sughoSa (7) mahAghoSa. 60 jaMbuddIve dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe satta kulakarA hotthA paDhamittha vimalavAhaNa, cakkhuma jasamaM cautthamabhicaMde / tato ya paseNaie, marudeve ceva NAbhI ya // 1 // bhAvArtha - jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM bharatavarSamAM A avasarpiNImAM sAta kulakara thayA, te A pramANe cha- (1) vibhasavAna (2) yakSuSmAna (3) yazasvI (4) mamiyaMdra (5) prasenata (5) bharuva (7) mi. 61 eesi NaM sattaNhaM kulakarANaM satta bhAriyAo hutthA, taM jahA caMdayasA caMdakaMtA, surUva paDirUva cakkhukatA ya / sirikatA marudevI, kulakaraitthINa NAmAiM // 1 // bhAvArtha :- mA sAta dusa42nI sAta patnImotI, te // prabhAo cha- (1) yaMdrayaza. (2) yaMntA (3) su35| (4) prti35|| (5) yakSuSThantA (5) zrItA (7) bharuvI. 62 jaMbuddIve dIve bhArahe vAse AgamissAe ussappiNIe satta kulakarA bhavissati mittavAhaNa subhome ya, suppabhe ya sayaMpabhe / datte suhume subaMdhU ya, AgamessiNa hokkhai // 1 // bhAvArtha - jaMbUdvIpa nAmanA dvIpanA bharata varSamAM AgAmI utsarpiNIkAlamAM sAta kulakara thaze, te A pramANo cha- (1) bhitravAna (2) sutbhauma (3) suprama (4) svayaMprama (5) hatta (5) sUkSma (7) sumadhu. 63 vimalavAhaNe NaM kulakare sattavihA rukkhA uvabhogattAe havvamAgacchisu, ta jahA
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zrI ThANAMga sUtra-2 mataMgayA ya bhiMgA, cittaMgA ceva hoMti cittarasA / maNiyaMgA ya aNiyaNA, sattamagA kapparukkhA ya // 1 // bhAvArtha :- vimalavAhana kulakaranA samayamAM sAta prakAranA vRkSa niraMtara upabhogamAM AvatA hatA, te A pramANe che- (1) mataMgA-madAMgaka (2) bhRga (3) citrAMga (4) citrarasa (5) mathaMga (6) anagnaka (7) sAtamuM kalpavRkSa. vivecana : kulara :- kuLa maryAdAnA vyavasthApaka hoya te kulakara kahevAya che. RSabhadeva bhagavAnanI pUrve yugalika vyavasthA hatI. temAM kuLa, varga, jAti vagere kAMI na hatuM. kALa parivartana sAthe te vyavasthA tUTavA lAgI ane kuLa vyavasthAno vikAsa thayo. loko 'kuLa'nA rUpe saMgaThita thaI rahevA lAgyA. kuLanA mukhI 'kulakara' nAme oLakhAvA lAgyA. te kuLanA adhipati kahevAtA, te kuLanI saMpUrNa vyavasthA jALavatA hatA. aparAdhIne daMDa ApavAno tene adhikAra hato. sAta kulakaranA nAmAdinI vigata prastuta sUtromAM ApI che. vimalavAhana nAmanA prathama kulakaranA samayamAM upabhoga yogya sAta prakAranA vRkSa hatA. mataMgayA. mataMgaka, ahIM mana' padathI AnaMdajanaka peya padArtho, grahita che. AnaMdadAyaka peya vastu jenA aMgabhUta che, tevA padArtho ApanArA vRkSa. minA- zRMgAra vagere vividha pAtro ApanArA vRkSa. vitA- vividha prakAranI mALA ApanArA vRkSa. vittaratA- madhurAdi vividha rasa ApanArA vRkSa. maLiyA- maNimaya AbhUSaNa ApanArA vRkSa. aLiyA-anagna-vividha prakAranA vastro ApanArA vRkSa. sattamA khAvAnuM sAtamuM kalpavRkSa. icchita vastu(parizeSa sarva vastu)ApanAra vRkSane kalpavRkSa kahe che. zrI jIvAbhigama sUtramAM yugalikakAlanA daza prakAranA vRkSanuM vistRta varNana che. ahIM sAtamuM cAna hovAthI sUtrakAre sAta prakAranA vRkSanuM kathana karyuM che. temAM sAtamA prakAranA vRkSanuM nAma ja kalpavRkSa che. kramazaH yugalikakAla pUrNa thaI rahyo hoya tyAre vRkSanI saMkhyA ane teno prabhAva paNa kramazaH kSINa thAya che. prathama kulakara vimalavAhananA samayamAM kAla prabhAve ja aMtima cAra prakAranA vRkSano abhAva thaI jAya che. paraMtu te cAre vRkSo dvArA prApta thatAM padArthonI pUrti mATe sAtamA prakAranuM vRkSa kSetra svabhAvathI athavA deva prabhAvathI utpanna thAya che. te vRkSa cAre vRkSa dvArA prApta thatAM padArthonI pUrti kare che. tethI ahIM sUtrakAre sAtamA prakAranA vRkSane 'kalpavRkSa' nAme prarUpita karyuM che. vyAkhyAgraMtho anusAra te devAdhiSThita hoya che. daMDanIti - | 64 sattavihA veMDaLIpha paLattA, teM nahIM- ho, mAre, citte,
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 187] paribhAse, maMDalabaMdhe, cArae, chavicchee / bhAvArtha - daMDanItinA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) hakAra- hA, te A zuM karyuM? (2) makArahave evuM karato nahIM (3) dhikkAra- dhikkAra che tane, te AvuM karyuM? (4) paribhASa- alpakALa mATe najara keda karavA athavA krodhapUrNa zabdathI beThA rahevAno Adeza Apavo (5) maMDalabaMdha- niyata kSetrathI bahAra na javA devAno Adeza Apavo (6) cAraka- jela(khAnA)mAM baMdha rAkhavAno Adeza Apavo (7) chaviccheda- hAtha, paga Adi zarIranA aMga kApavAno Adeza Apavo. vivecana : 13LI- daMDanIti. aparAdhIne zikSA ApavI tene daMDa kahe che. daMDarUpa je nIti te daMDanIti. sAta prakAranI daMDanItimAMthI prathamanI traNa daMDanIti kulakaranA samayamAM pravartamAna hatI. prathamanA be kulakaranA samayamAM hakAranIti; trIjA, cothA kulakaranA samayamAM nAnA aparAdha mATe hakAra, nIti moTA aparAdha mATe makAranIti ane pAMcamA, chaThThA, sAtamA kulakaranA samayamAM jaghanya aparAdha mATe hakAra nIti, madhyama aparAdha mATe makAra nIti ane utkRSTa aparAdha mATe dhikkAra nIti pravartamAna hatI. zeSa cAra nIti cakravartI bharatanA samayathI zarU thaI. tad viSayaka bhinna-bhinna vicAradhArA pracalita che. (1) aMtima cAra nItimAMthI be nIti paribhASa ane maMDalabaMdha, RSabhadeva svAmIe zarU karI ane aMtima be nIti bharatacakrInI mANavakanidhithI zarU thaI. (2) eka mAnyatA evI che ke baMdhana, beDI, mAra vagere RSabhadevanA rAjyamAM ane mRtyudaMDanI sajA bharata rAjAnA samayamAM cAlu thaI. cakravartinA ratna :65 egamegassa NaM raNNo cAuraMtacakkavaTTissa satta egidiyarayaNA paNNattA, taM jahA- cakkarayaNe, chattarayaNe, cammarayaNe, daMDarayaNe, asirayaNe, maNirayaNe, elefNa- che . bhAvArtha :- pratyeka cAturaMta cakravartI rAjAnA sAta ekendriya ratna hoya che, te A pramANe che 1) cakraratna- AkAzamAM cAlatuM, cakravartIne mArga batAve ane vijaya prApta karAve. (2) chatraratnavRSTi, vAyu, tApa AdithI rakSA kare. (3) carmarata- nAvAkAre pariNamIne cakravartInI senAne nadI Adi pAra karAve. (4) daMDaratna- viSama bhUmi sama kare. timisaguphA ane khaMDaprapAta guphAnA dvAra khole. (5) asiratna- zatruono nAza kare, pahADAdinuM bhedana kare. (6) maNiratna- tatkAla sUrya jevo divya prakAza kare, bhayanuM nivAraNa kare. (7) kAkaNiratna- Alekhita maMDalAkAra rekhAo dvArA dIrghakALa paryata sUrya jevo prakAza Ape. 66 egamegassa NaM raNNo cAuratacakkavaTTissa satta paMciMdiyarayaNA paNNattA,
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 188 ] zrI ThANAMga sUtra-2 taM jahA- seNAvairayaNe, gAhAvairayaNe vaDDairayaNe, purohiyarayaNe, itthirayaNe, AsarayaNe, hatthirayaNe / bhAvArtha :- pratyeka cAturaMta cakravartI rAjAnA sAta paMcendriya ratna hoya che, te A pramANe che (1) senApati ratnayuddhanuM saMcAlana kare, niSkaTanA khaMDa para vijaya prApta kare. (2) gAthApati ratna- annabhaMDAranA adhipati hoya, bhojya sAmagrI utpanna kare, dhAnyane zIdhra ugADe. (3) vardhakIratnavAstuzAstrAnusAra grAma, gRha, pula, paDAva AdinuM nirmANa kare. (4) purohita ratna- purohitanuM kAma kare, zAMtikarma kare. (5) strIratna- cakravartIne bhogya hoya. (6) azvaratna- niSkaTa vijayayAtrA daramyAna senApati tenA upara savArI kare ane te vijaya prApta karAve. (7) hastiratna- tenA upara cakravartI savArI kare ane te vijaya prApta karAve. vivecana : uparokta be sUtromAM cakravartInA 14 ratnonA nAma nirdeza che. temAM prathama sUtramAM sAta ekendriya ratnonA nAma che. cakra, chatra Adi pRthvIkAyika jIvonA zarIrathI nirmita hovAthI tene ekendriya kahyA che ane senApati Adi sAta ranamAM pAMca saMjJI manuSya ane be sannI tiryaMca che. teo pAMca indriyothI paripUrNa hovAthI paMcendriya kahyA che. te cauda ratno pota-potAnI jAtimAM sarvotkRSTa saMpadAvAna ane devAdhiSThita hoya che mATe te ratna kahevAya che. vistRta vivecana mATe juo- jaMbUdvIpa prajJapti sUtra, vikSaskAra-3. duHSamA ane suSamAkALanA lakSaNa - 67 sattahiM ThANehiM ogADhaM dussama jANejjA, taM jahA- akAle varisai, kAle Na varisai, asAhU pujjati, sAhU Na pujjati, guruhiM jaNo micchaM paDivaNNo, maNoduhayA, vaiduhayA / bhAvArtha - sAta lakSaNothI duHSamAkALanI avasthiti jaNAya che, te A pramANe che- (1) akAla varSA (2) samaye varSAno abhAva (3) asAdhuonI pUjA (4) sAdhuonI pUjAno abhAva (5) gurujano prati lokono asavyavahAra (6) manamAM udvega athavA kheda, manoduHkha (7) vacana-vyavahAra saMbaMdhI duHkha, vAcika duHkha. 68 sattahiM ThANehiM ogADhaM susamaM jANejjA, taM jahA- akAle Na varisai, kAle varisai, asAhU Na pujjati, sAhU pujjati, guruhiM jaNo samma paDivaNNo, maNosuhayA, vaisuhayA /
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 [ 18 ] bhAvArtha :- sAta lakSaNothI suSamakALanI avasthiti jaNAya che, te A pramANe che- (1) akAlamAM varSAno abhAva (2) samaye varSA (3) asAdhuonI pUjAno abhAva (4) sAdhuonI pUjA (5) gurujano prati lokono savyavahAra (6) mananuM sukha (7) vacana vyavahAranuM sukha. vivecana : suSamAkAla ane duHSamAkAlanA anya aneka lakSaNo che paraMtu sAtamuM sthAna hovAthI sUtrakAre sAta-sAta lakSaNonuM nirUpaNa karyu che. suSamAkAla sukhAnubhUtijanya ane duHSamAkAla duHkhAnubhUtijanya lakSaNothI yukta hoya che. saMsArI jIvonA prakAra:69 sattavihA saMsArasamAvaNNagA jIvA paNNattA, taM jahA- NeraiyA, tirikkhajoNiyA, tirikkhajoNiNIo, maNussA, maNussIo, devA, deviio| bhAvArtha - saMsAra-samApatraka jIvanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) nairayika (2) tiryaMca (3) tiryaMcANI (4) manuSya (5) manuSyANI (6) deva (7) devI. akALa maraNanA kAraNo :70 sattavihe Aubhede paNNatte, taM jahA __ ajjhavasANa-Nimitte, AhAre veyaNA parAghAe / phAse ANApANU, sattavihaM bhijjae AuM // 1 // bhAvArtha :- Ayurbheda (akAla-maraNa)nA sAta kAraNa che, te A pramANe che- (1) adhyavasAnarAgayukta, dveSayukta, bhayayukta Adi pariNAmonI tIvratA (2) nimitta- zastrAghAta AdinuM nimitta (3) AhAra- AhAranI nyUnAdhikatA athavA nirodha (4) vedanA- jvara, AtaMka, roga AdinI tIvratA (5) parAghAta- paranA AghAtathI khADA AdimAM paDI javuM vagere bAhya AghAta. (6) sparza- sarpAdinA DiMkha vagere sparza. (7) ANaprANa- zvAsozvAsano nirodha. vivecana : A3e- AyuSyano bheda eTale vinAza. akAla maraNane AyuSyabheda kahe che. jema koI vyakti pIpara vagere khAdya padArthane cagaLIne ke mamaLAvIne khAya to lAMbo samaya cAle ane te ja vastune kakaDAvIne khAI jAya to alpa samayamAM khalAsa thaI jAya che. tema dhIre-dhIre lAMbA samaya sudhInA bhogya daliko akAla mRtyu samaye aMtaHmuhUrtamAM bhogavAI jAya che. saptama sthAnanA anurodhathI ahIM akAla
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 zrI ThANAga sUtra-2 maraNanA sAta kAraNa batAvyA che. A sivAya raktakSaya, kaleza vRddhi, himapAta, vajapAta, agni, ulkApAta, parvata ane vRkSAdi uparathI paDavAthI paNa akAlamAM AyuSyano bheda-vinAza thAya che. kAya, vezyAzrita jIvanA prakAra :71 sattavihA savvajIvA paNNattA, taM jahA- puDhavikAiyA, AukAiyA, teukAiyA, vAukAiyA, vaNassaikAiyA, tasakAiyA, akAiyA / ahavA sattavihA savvajIvA paNNattA, taM jahA- kaNhalesA, NIlalesA, kAulesA, teulesA, pamhalesA, sukkalesA, alesA / bhAvArtha - sarva jIvanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAya (2) aSkAya (3) tejaskAya (4) vAyukAya (5) vanaspatikAya (6) trasakAya (7) akAya. athavA sarva jIvanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) kRSNalezI (2) nIlalezI (3) kApotalezI (4) tejolezI (5) padmalezI (6) zukalalezI (7) alezI. brahmadatta cakravartInI UMcAI, Ayu - 72 baMbhadatte NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI satta dhaNUI uDTuM uccatteNaM, satta ya vAsasayAI paramAuM pAlaittA kAlamAse kAlaM kiccA ahesattamAe puDhavIe appaiTThANe Narae NeraiyattAe uvavaNNe / bhAvArtha :- cAturaMta cakravartI rAjA brahmadatta sAta dhanuSya UMcA hatA. te sAtaso varSanuM utkRSTa AyuSya pUrNa karI, mRtyunA samaye mRtyu pAmIne, nIce sAtamI naraka pRthvImAM apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM nArakIrUpe utpanna thayA. mallInAtha prabhunA saha pravRjita rAjAo:|73 mallI NaM arahA appasattame muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie, taMjahA- mallI videharAyavarakaNNagA, paDibuddhI ikkhAgarAyA, caMdacchAye aMgarAyA, ruppI kuNAlAhivaI, saMkhe kAsIrAyA, adINasattU kururAyA, jitasattU pNcaalraayaa| bhAvArtha - malli ahaMta potAnA sahita sAtanI saMgAthe(cha rAjA ane pote sAtamA)muMDita thaIne agArathI aNagAritAmAM pravrajita thayA, te A pramANe che- (1) videharAjAnI varakanyA malli (2) ikvAkuvaMzIya ayodhyAnA rAjA pratibuddhi (3) aMga dezanA rAjA candracchAya (4) kuNAla dezanA rAjA rukmi (5) kAzI dezanA rAjA zaMkha (6) kurudezanA rAjA adInazatru (7) paMcAla dezanA rAjA jitazatru.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 191 ] darzananA sAta prakAra:74 sattavihe daMsaNe paNNatte, taM jahA- sammaiMsaNe, micchadasaNe, sammAmicchadasaNe, cakkhudaMsaNe, acakkhudaMsaNe, ohidasaNe, kevaladasaNe / bhAvArtha :- darzananA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) samyagdarzana- vastunA svarUpanI yathArtha zraddhA (2) mithyAdarzana- vastunA svarUpanI ayathArtha zraddhA (3) samyammiglAdarzana- yathArtha ane ayathArtha rUpa mizra zraddhA (4) cakSu darzana- cakSudarzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI prApta AMkha dvArA padArthone jovA, (5) acakSu darzana- acakSudarzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI prApta AMkha sivAyanI zeSa indriyo ane manathI padArthone parokSa rIte jovA (6) avadhi darzana- avadhidarzanAvaraNIya karmanA kSayopamazathI indriyonI sahAyatA vinA AtmAthI rUpI padArthone jovA (7) kevaladarzana- kevala darzanAvaraNIya karmanA kSayathI samasta padArthone jovA. vivecana :vaMsa - darzana zabdanA aneka artha che. zraddhA, sAmAnya bodha, jovuM vagere arthamAM darzana zabda prayukta thAya che. prastuta sUtramAM sAta ane sthAna-8, sUtra-41mAM svapnadarzana sahita ATha prakAranA darzanano ullekha che. temAM prathamanA traNa prakAra, darzanamohanIya karmanA udaya, kSaya, kSayopazamAdi sAthe saMbaMdhita che ane tyAra pachInA cAra prakAra, darzanAvaraNIya karmanA kSaya, kSayopazamAdi sAthe saMbaMdhita che. chadmastha-vItarAgIne karmono udaya:75 chaumattha-vIyarAgeNaM mohaNijjavajjAo satta kammapayaDIo veei, tNjhaanANAvaraLiw, sAvarabli, vejJa, sADa, , noya, aMtarADyA bhAvArtha :- chadmastha vItarAgI (11mA tathA 12mA guNasthAnavartI) sAdhu mohanIya karmane choDIne zeSa sAta karma pravRtionuM vedana kare che, te A pramANe che- (1) jJAnAvaraNIya (2) darzanAvaraNIya (3) vedanIya (4) AyuSya (5) nAma (6) gotra (7) aMtarAya. chadmastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA :76 satta ThANAI chaumatthe savvabhAveNaM Na jANai Na pAsai, taM jahA- dhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsatthikAya, jIvaM asarIrapaDibaddhaM, paramANupoggalaM, saI, gNdh| eyANi ceva uppaNNaNANa dasaNadhare arahA jiNe kevalI savvabhAveNaM jANai pAsai, taM jahA- dhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsatthikAyaM, jIvaM asarIra-paDibaddhaM, paramANupoggalaM, saI, gaMdhaM /
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 192 ] zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha :- chadmastha jIva sAta padArthone saMpUrNapaNe jANatA nathI ane jotA nathI, te A pramANe che- (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) zarIra rahita jIva (5) paramANu pudgala (6) zabda (7) gaMdha. paraMtu saMpUrNa jJAna ane darzananA dhAraka evA ahata jina, kevalI, A padArthone saMpUrNa rUpe jANe che ane jue che, te A pramANe che- (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) zarIra mukta jIva (5) paramANu pudgala (6) zabda (7) gandha. vivecana : sthAna-5, ud-3, sUtra-27mAM kevaLI ane chadmasthanA viSayabhUta ane aviSayabhUta pAMca sthAnanuM kathana che. sthAna-6, sUtra-9mAM zabda sahita cha sthAnanuM kathana che. ahIM zabda ane gaMdha sahita sAta sthAnanuM nirUpaNa che. chadmastho zabda ane gaMdhane indriyo dvArA grahaNa karI zake che paraMtu tenA pulo atyaMta sUkSma hovAthI tene jANI zakatA nathI. zeSa saMpUrNa vivaraNa pAMcamAM sthAna pramANe jANavuM. prabhu mahAvIranI UMcAI:|77 samaNe bhagavaM mahAvIre vairosabhaNArAyasaMghayaNe samacauraMsa-saMThie satta rayaNIo uDDhe uccatteNaM hotthA / bhAvArtha :- vajaRSabhanArAca saMhanana ane samacaturasa saMsthAnavALA zramaNa bhagavAna mahAvIranA zarIranI UMcAI sAta hAtha pramANa hatI. vikathA :|78 satta vikahAo paNNattAo, taM jahA- ithikahA, bhattakahA, desakahA, rAyakahA, miukAluNiyA, daMsaNabheyaNI, carittabheyaNI / bhAvArtha - vikathAnA sAta prakAra che, te A pramANe che 1) strIkathA- vibhinna dezanI strIonI kathA, vArtAlApa. temaja pratipakSamAM puruSonI kathA paNa samajavI. (2) bhaktakathA- vibhinna dezonA bhojana-pAna saMbaMdhI vArtAlApa. (3) dezakathA- vibhinna dezonI raheNI-karaNI Adi saMbaMdhI vArtAlApa. (4) rAjyakathA- vibhinna rAjyanA vidhi-vidhAna Adi saMbaMdhita vArtAlApa. (5) mukkAruNikI- iSTaviyoga pradarzaka karuNarasa pradhAna kathA. (6) darzanabhedInIsamyagdarzanano vinAza kare tevI kathA. (7) cAritrabhedinI - samyaphacAritrano vinAza kare tevI kathA.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7. [ 193] vivecana : cothA sthAnanA bIjA uddezaka sUtra-21 thI 25mAM cAra prakAranI vikathA kahI che. temAM mRdukAruNikI, darzanabhedinI, cAritrabhedinI, A traNa bheda sahita sAta prakAranI vikathAnuM ahIM kathana che. tenA artha sUtrArthathI spaSTa che. AcArya-upAdhyAyanA atizaya :79 Ayariya-uvajjhAyassa NaM gaNaMsi satta aisesA paNNattA, taM jahAAyariya- uvajjhAe aMto uvassayassa pAe Nigijjhiya-Nigijjhiya papphoDemANe vA pamajjemANe vA NAikkamai / Ayariya-uvajjhAe aMto uvassayassa uccArapAsavaNaM vigiMcamANe vA visohemANe vA NAikkamai / Ayariya-uvajjhAe pabhU icchA veyAvaDiyaM karejjA, icchA No karejjA / Ayariya-uvajjhAe aMto uvassayassa egarAyaM vA durAyaM vA egao vasamANe NAikkamai / Ayariya-uvajjhAe bAhiM uvassayassa egarAyaM vA durAyaM vA e gao vasamANe NAikkamai / uvakaraNAisese / bhattapANAisese / / bhAvArtha - gaNamAM AcArya ane upAdhyAyanA sAta atizaya(vizeSa adhikAra) che, te A pramANe che (1) AcArya ane upAdhyAya upAzrayamAM paganI dhULa khaMkhere ke pramArjita kare to samAcArInuM ullaMghana thatuM nathI.(sAmAnya zramaNone upAzrayanI bahAra pramArjana karavAnuM hoya che.) (2) AcArya ane upAdhyAya upAzrayamAM uccAra-prasavaNano vyutsarga ane vizodhana kare to samAcArInuM ullaMghana thatuM nathI. (3) AcArya ane upAdhyAya samartha hoya to paNa bIjA sAdhunI vaiyAvacca icchAnusAra kare athavA na paNa kare, (4) AcArya ane upAdhyAya upAzrayamAM eka rAta athavA be rAta ekalA rahe to samAcArInuM ullaMghana thatuM nathI. (5) AcArya ane upAdhyAya upAzrayanI bahAra eka athavA be rAta ekalA rahe to samAcArInuM ullaMghana thatuM nathI. (6) AcArya ane upAdhyAyanA upakaraNa vizeSatAvALA hoya (7) AcArya upAdhyAyanA bhojana pANI vizeSatA yukta hoya. vivecana : sthAna-5, ud-2, sUtra-daramAM AcAryanA pAMca atizayanuM nirUpaNa che. ahIM upakaraNa atizaya ane bhojana pANInA atizaya sahita sAta atizayanuM kathana che. 3varaNArU - upakaraNa atizaya. AcArya, upAdhyAyanA vastra, pAtra Adi upakaraNo sAmAnya sAdhuothI varNa ane mUlyanI apekSAe zreSTha-zreSThatama hoya che ane parimANanI apekSAe paNa paripUrNa hoya che.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 194 | zrI ThANAga sUtra-2 AcAryAdi gacchanA nAyaka hovAthI tene gaNavartI sarva sAdhuonuM netRtva karavAnuM hoya che. tethI zAsana hita, zAsana prabhAvanA Adi viziSTa prayojana vaza teo vibhUSAnA bhAva rAkhyA vinA zreSThatama vastra, pAtra Adi upakaraNo dhAraNa karI zake che ane vAparI zake che. mattapILAphare - bhojana-pANIno atizaya. sAmAnya rIte sAdhuo gariSTa padArthono AhAra karatA nathI. paraMtu AcAryAdine gacchanI javAbadArInuM vahana karavA mATe koI vizeSa prakAranA AhAra-pANInI AvazyakatA hoya to saMyama maryAdA anusAra pratidina vigayAdithI yukta snigdha padArthono AhAra karI zake che. sUtrakAranuM prastuta kathana AcAryAdi viziSTa padavIdhArI sAdhako mATe ja che. sAmAnya sAdhuo mATe tenuM anukaraNa karavuM hitAvaha nathI. anya zramaNo vastranI UNodarI karatAM be vastra, eka vastra ane laghu vastra Adi rAkhI zake che ane kSamatAnusAra melano parISaha sahana karI zake che. tema AcArya Adi karatA nathI. prastuta be atizayanA kathanamAM sUtrakArano anekAMta daSTikoNa pragaTa thAya che. AraMbhAdi AzrI saMyama-asaMyama - 80 sattavihe saMjame paNNatte, taM jahA- puDhavikAiyasaMjame, AukAiyasaMjame, teukAiyasaMjame, vAukAiyasaMjame, vaNassaikAiyasaMjame, tasakAiyasaMjame, ajIva- kAiyasajame / bhAvArtha - saMyamanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAya saMyama (2) aSkAya saMyama (3) teukAya saMyama (4) vAyukAya saMyama (5) vanaspatikAya saMyama (6) trasakAya saMyama (7) ajIvakAya saMyama (ajIva vastuonuM grahaNa ane upabhoga yatanAthI ane vivekapUrvaka karavo.) |81 sattavihe asaMjame paNNatte, taM jahA- puDhavikAiya asaMjame jAva ajIva-kAiya asaMjame / bhAvArtha :- asaMyamanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAya asaMyama (2) apukAya asaMyama (3) teukAya asaMyama (4) vAyukAya asaMyama (5) vanaspatikAya asaMyama (6) trasakAya asaMyama (7) ajIvakAya asaMyama-ajIva vastuonA grahaNa ane paribhogamAM yatanA ke viveka na rAkhavo. 82 sattavihe AraMbhe paNNatte, taM jahA- puDhavikAiya AraMbhe jAva ajIvakAiya- AraMbhe / evaM aNAraMbhe vi / evaM sAraMbhe vi, evaM asAraMbhe vi / evaM samAraMbhe vi, evaM asamAraMbhe vi / bhAvArtha :- AraMbhanA sAta prakAra che, te A pramANe che- pRthvIkAya AraMbhathI ajIvakArya AraMbha. te ja pramANe sAta prakAranA anAraMbha che. te ja pramANe (pUrve kahyA che tema) sAta prakAranA sAraMbha ane sAta
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 195 prakAranA asAraMbha jANavA. te ja pramANe(purvavatu) sAta prakAranA samAraMbha ane sAta prakAranA asamAraMbha jANavA. vivecana : sthAna-5, uddezaka-2, sUtra-38-43mAM pAMca ekendriya jIvonAM AraMbhAdithI pAMca prakAranA saMyama, asaMyamanuM kathana che. ahIM trasakAya ane ajIvadAya sahita sAta prakAranA saMyamAdinuM kathana che. saMgane- pRthvI vagere jIvonuM saMghaTana arthAt sparza na karavo, paritApa na pahoMcADavo ke upadrava na karavo tene saMyama kahe che. pRthvIkAya AdinA AraMbhathI asaMyama ane anAraMbhathI saMyama thAya che. anIla saMga- vastra, pAtra vagere ajIva che. tene yatnApUrvaka grahaNa karavA, yatanApUrvaka mUkavA tathA yatnApUrvakano upabhoga karavo tene ajIva saMyama kahe che. sAthe-saraMbha. pRthvI Adi jIvonA vadhano saMkalpa karavo. samAraM- samAraMbha. pRthyAdi jIvone paritApa, duHkha pahoMcADavuM. hiMsAdi pravRtti mATe sAdhana sAmagrI bhegI karavI. Araje- vadha karavo. hiMsAdi pravRttino prAraMbha karavo. dhAnyayoninuM kAlamAnaH83 aha bhaMte! ayasi-kusumbha-koddava-kaMgu-rAlaga-varaTTa-kodUsaga-saNa-sarisavamUlagabIyANaM eesiNaM dhaNNANaM koTThAuttANaM pallAuttANaM maMcAuttANaM mAlAuttANaM olittANaM vilittANaM laMchiyANaM muddiyANaM pihiyANaM kevaiyaM kAlaM joNI saMciTThii? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM satta saMvaccharAI / teNa paraM joNI pamilAyai, teNa NaraM joNI viddhaMsai, teNa paraM joNI paviddhaMsai, teNa paraM bIe abIe bhavai, teNa paraM joNIvocchede paNNatte / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aLasI, kusubha, kodrava, kaMgu(kAMga), rALa, varaTa(goLa caNA) kodrava vizeSa, saNa, sarasava, mULAnA-bI, Adi dhAnya je koThAgAramAM, palyamAM, maMcamAM, meDAmAM raheluM che, avalipta, lipta, lAMchita, mudrita, pihita che. tenI yoni(utpAdaka zakti) keTalA kALa sudhI rahe che? uttara- he gautama! tenI yoni jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa sAta varSa rahe che. tyAra pachI yoni plAna thaI jAya che, tyArapachI vidhvasta thaI jAya che, tyArapachI pravidhvasta thaI jAya che, bIja abIja thaI jAya che ane tyArapachI yonino pUrNatayA vyavacheda thAya che. vivecana : sutrakAre sthAna-3, udde 1, sutra-papamAM dhAnyanI traNa varSanI yoni sthitinuM sthAna-5, udde.-3,
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 196] zrI ThANAga sUtra-2 sUtra-41mAM dhAnyanI pAMca varSanI yoni sthiti ane A sUtramAM dhAnyanI utkRSTa 7 varSanI yoni sthitinuM kathana karyu che. sAta varSa pachI dhIre dhIre aLasI, kAMgAdi dhAnyanI utpAdana zakti ghaTatAM-ghaTatAM nAza pAme che. vagere saMpUrNa vivaraNa trIjA sthAna pramANe jANavuM. AyuSya sthiti: 84 bAyaraAukAiyANaM ukkoseNaM satta vAsasahassAI ThiI paNNattA / bhAvArtha:- bAdara aprakAyika jIvonI sthiti sAta hajAra varSanI che. 85 taccAe NaM vAluyappabhAe puDhavIe ukkoseNaM NeraiyANaM satta sAgarovamAI ThiI pnnnnttaa| bhAvArtha - trIjI vAlukAprabhA pRthvInA nairayikonI utkRSTa sthiti sAta sAgaropamanI che. 86 cautthIe NaM paMkappabhAe puDhavIe jahaNNeNaM NeraiyANaM satta sAgarovamAI ThiI pnnnnttaa| bhAvArtha - cothI paMkaprabhA pRthvInA nAraka jIvonI jaghanya sthiti sAta sAgaropamanI che. agamahiSIo - |87 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo varuNassa mahAraNNo satta aggamahisIo pnnnnttaao| bhAvArtha :- devendra devarAja zakrendranA lokapAla mahArAja "varuNa'nI sAta agramahiSIo che. 88 IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo satta aggamahisIo pnnnnttaao| bhAvArtha - devendra devarAja IzAnanA lokapAla mahArAja soma'nI sAta agramahiSIo che. 89 IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo jamassa mahAraNNo satta aggamahisIo pnnnnttaao| bhAvArtha :- devendra devarAja IzAnanA lokapAla mahArAja yamanI sAta agramahiSIo che.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sthAna-9 | 187 | va sthiti, parivAra, yA mA :90 IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo abhitaraparisAe devANaM satta paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha:- devendra devarAja IzAnanA AtyaMtara pariSadgA devonI sthiti sAta palyopamanI che. 91 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo aggamahisINaM devINaM satta paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha - devendra devarAja zakranI agramahiSI devIonI sthiti sAta palyopamanI che. |92 sohamme kappe pariggahiyANaM devINaM ukkoseNaM satta paliovamAiM ThiI pnnnnttaa| bhAvArtha :- saudharmadevalokamAM parigRhItA devIonI utkRSTa sthiti sAta palyopamanI che. 93 sArassayamAiccANaM devANaM satta devA sattadevasayA paNNattA / bhAvArtha - sArasvata ane Aditya lokAMtika devonA svAmIrUpe sAta devo che ane tene sAtaso devono parivAra che. (te vimAnamAM mukhya sAta-sAta devo rahe che) |94 gaddatoyatusiyANaM devANaM satta devA satta devasahassA paNNattA / bhAvArtha - gaItoya ane tuSita lokAttika devonA svAmIrUpe sAta devo che ane tene sAta hajAra devono parivAra che. |95 saNaMkumAre kappe devANaM ukkoseNaM satta sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha - sanaskumArakalpamAM devonI utkRSTa sthiti sAta sAgaropamanI che. 96 mAhide kappe devANaM ukkoseNaM sAiregAiM satta sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha - mahendrakalpamAM devonI utkRSTa sthiti sAta sAgaropamathI kaIka adhika che. |97 baMbhaloge kappe devANaM jahaNNeNaM satta sAgarovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- brahmalokakalpamAM devonI jaghanya sthiti sAta sAgaropamanI che.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 98 baMbhaloya-laMtaesu NaM kappesu vimANA satta joyaNasayAI uDDuM uccatteNaM paNNattA / bhAvArtha :- brahmaloka ane lAMtaka kalpamAM vimAnonI UMcAI sAtaso yojananI kahI che. 99 bhavaNavAsINaM devANaM bhavadhAraNijjA sarIragA ukkoseNaM satta rayaNIo uDDuM uccatteNaM paNNattA / evaM vANamaMtarANaM / evaM joisiyANaM / 198 bhAvArtha :- bhavanavAsI devonA bhavadhAraNIya zarIranI utkRSTa UMcAI sAta hAthanI che. te ja pramANe vANavyaMtara ane jyotiSI devonI UMcAI sAta hAthanI che. 100 sohammIsANesu NaM kappesu devANaM bhavadhAraNijjA sarIragA ukkoseNaM satta rayaNIo uDDuM uccatteNaM paNNattA / bhAvArtha :- saudharma ane IzAnakalpanA devonA bhavadhAraNIya zarIranI UMcAI sAta hAthanI che. naMdIzvaradvIpanA aMtarAlanA dvIpa-samudro : 101 NaMdissaravarassa NaM dIvassa aMto satta dIvA paNNattA, taM jahA- jaMbuddIve, dhAyalaDe, puvalluravare, varuLavare, ghIvare, thayavare, hoyavare / bhAvArtha :- naMdIzvara dvIpanA aMtarAlamAM sAta dvIpa che, te A pramANe che- (1) jaMbudrIpa (2) dhAtakI khaMDa (3) puSkaravara (4) varuNavara (5) kSIravara (6) dyUtavara (7) kSodavara dvIpa. 102 naMdIsaravarassa NaM dIvassa aMto satta samuddA paNNattA, taM jahA- lavaNe, jAtone, pundvoke, varunole, hIrove, thoDe, hoone I bhAvArtha :- naMdIzvara dvIpanA aMtarAlamAM sAta samudra che, te A pramANe che- (1) lavaNa samudra (2) kAloda (3) puSkaroda (4) varuNoda (5) kSIroda (6) ghRtoda (7) kSododa. vivecana : madhyalokamAM eka dvIpa ane eka samudra tema asaMkhya dvIpa samudro che. temAM naMdIzvara dvIpa AThamo dvIpa che. tethI tenA aMtarAlamAM sAta dvIpa ane sAta samudro che. sAta prakAranI zreNIo : 103 satta seDhIo paNNattAo, taM jahA- ujjuAyatA, egaovaMkA,
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 [ 199] duhaovaMkA, egaokhahA, duhaokhahA, cakkavAlA, addhacakkavAlA / bhAvArtha :- zreNI (AkAza pradezanI paMktio) sAta che, te A pramANe- (1) Rju AyatA- sIdhI ane lAMbI zreNI (2) ekato vakrA- eka dizAmAM vakra zreNI (3) dvito vakrA- be dizAmAM vakra zreNI (4) ekataH khahA- eka dizAmAM aMkuzanI jema vaLelI zreNI. jenI eka bAju (cheDe) trasanADInuM AkAza hoya (5) dvitaH khahA- baMnne dizAomAM aMkuzanI jema vaLelI zreNI. tenI baMnne bAju trasanADInI bahAranuM AkAza hoya (6) cakravAlA- cakranI jema valayAkAra zreNI (7) ardha cakravAlA- ardha caMdranI jema ardhavalayAkAra zreNI. vivecana : sadIo = zreNIo. jIva ane pudgalanuM svAbhAvika gamana AkAza pradezanI paMkti anusAra thAya che. jIva ane pudgalanI gatinA mAdhyamarUpa A AkAzapradezanI paMktione zreNi kahe che. te zreNIo tANA-vANAnI jema AkhA lokamAM vyApta che. jIva pudgalanI A svAbhAvika gati ane parapreritagatinA AdhAre prastutamAM sAtazreNI nirdiSTa che. (1) 3qmA yatA- RjuAyatA. jIva ane pudgala UrdhvalokathI adholoka, adholokathI UrdhvalokamAM, pUrvathI pazcima Adi dizAmAM gamana karatAM eka paNa vaLAMka na letAM samarekhAmAM gati kare te mArgane RjuAyatA zreNi kahe che. vaMja- ekatovakrA. AkAzapradezanI zreNIo tANA-vANAnI jema ADI ane UbhI sIdhI-ju ja hoya che. temAM vaLAMka hotA nathI. A mArge gamana karatAM jIva ane pudgala vaLAMka le te apekSAe zreNIne vakra kahevAmAM Ave che. eka vaLAMkavALI zreNI eTale jIva ane pudgalanI eka vaLAMkavALI gatino mArga. jIva ane pudgala eka zreNI para Rjugatie gamana karatA jyAre bIjI zreNI para jAya tyAre tene vaLAMka levo paDe che ane te mArgane ekatovakrA zreNI kahe che. jema ke koI jIva ke pudgalane adhosthAnanA pUrvabhAgamAMthI Urdhva sthAnanA pazcimabhAgamAM javAnuM hoya tyAre te prathama Urdhva sthAnanI pUrvadizAmAM jugatithI pahoMce ane tyAMthI vaLAMka laI pazcima dizAmAM jAya. (3) vA - dvitovakrA. jIva ane pugala be vaLAMka laI gati kare te mArgane dvitovakrA zreNI kahe che. jema ke koI jIva ke pudgala UrdhvasthAnanA agnikoNamAMthI adhosthAnanA vAyavyakoNamAM jAya tyAre te prathama samaye agnikoNathI tirachI gati karI naiRtya tarapha jAya che. tyAM vaLAMka laI bIjA samaye vAyavya tarapha jAya ane tyAM vaLAMka laI trIjA samaye adhosthAnanA vAyavyakoNamAM pahoMce che. be vaLAMkavALI gatimAM traNa samaya vyatIta thAya che. A zreNI trasanADI, sthAvaranADI baMnemAM hoya che. (4) goha- ekataHkhahI. jenI ekabAju trasanADInuM AkAza ane eka bAju aMkuzanI jema vaLAMkavALI gati-gamana mArga hoya. jema ke koI sthAvara jIva ke pudgala trasanADInI DAbI bAjuthI
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 trasanADImAM praveza karI, be-traNa vaLAMka laI niyata sthAne pahoMce che. te trasanADInI bahAranuM AkAza eTale sthAvara nADInuM AkAza eka bAju sparze che. tethI tene ekataHkhahA kahe che. temAM ekatovakrA, dvitovakrAnI jema vaLAMkavALI gati hoya che. trasanADInA sparzanI apekSAe ekatovakrA ane dvitovakrAthI te alaga che. 200 (1) 6hovA-dvitaHkhahA. koI jIva ke pudgala sthAvaranADImAMthI trasanADImAM koIpaNa ekabAjuthI praveza karI, be ke traNa vaLAMka laI trasanADInI bIjI bAju sthAvara nADImAM rahelA niyata sthAne pahoMce che. tyAre A zreNI(mArga) trasanADInI bahAra baMne bAjunA AkAzane sparze che. tethI tene dvitokhahA kahe che. (6) cavavALA- cakravAla. goLAkAra gati. jIva ane pudgalanI svAbhAvika gati AkAza zreNI anusAra thAya che. tethI tenI goLAkAra gati saMbhavita nathI. jIva ane pudgalanI paraprerita gati cakravAla hoya zake che. (7) ajIravavavALA- ardhacakravAla. ardha goLAkAra zreNI. ardhacakravAla gati paNa paraprerita gatinI apekSAe samajavI. IndronI senA ane senApati H : 104 camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraraNNo satta aNiyA, satta aLiyAhivad paLattA, tuM bahA- pAyattASir, pIDhASi, gaNi, mahilAkhiNa, rahAgi, khaTTASir, gaMdhAgir / dume pAyattANiyAhivaI, sodAme AsarAyA pIDhANiyAhivaI, kuMthU hatthirAyA kuMjarANiyAhivaI, lohiyakkhe mahisANiyAhivaI, kiNNare rahANiyAhivaI, riThThe NaTTANiyAhivaI, gIyaraI gaMghavvANiyAhivaI / bhAvArtha :- asurendra asurakumArarAja camaranI sAta senA ane sAta senAdhipatio che, te A pramANe che- senA (1) pAyadaLasenA (2) azvasenA (3) hastisenA (4) mahiSasenA (5) rathasenA (6) nartaka senA (7) gandharva(gAyaka) senA. senApati (1) pAyadaLasenAnA adhipati 'druma' che (2) azvasenAnA adhipati 'azvarAja sodAma' che (3) hastisenAnA adhipati 'hastirAja kuMthu' che (4) mahiSasenAnA adhipati 'lohitAkSa' che (5) rathasenAnA adhipati 'kinnara' che (6) nartakasenAnA adhipati 'riSTa' che (7) gandharvasenAnA adhipati 'gItati' che. 105 balissa NaM vairoyaNiMdassa vairoyaNaraNNo sattANiyA, satta aNiyAhivaI, paNNattA, taM jahA- pAyattANie jAva gaMdhavvANie /
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 7 [ 201 | mahadrume pAyattANiyAhivaI jAva kiMpurise rahANiyAhivaI, mahAriTe NaTTA-NiyAhivaI, gItajase gaMdhavvANiyAhivaI / bhAvArtha :- vairocanendra vairocanarAja balInI sAta senA ane sAta senAdhipatio che, te A pramANe che- (1) pAyadaLasenA (2) azvasenA (3) hastisenA (4) mahiSasenA (5) rathasenA (6) nartakasenA (7) gaMdharvasenA. senApati :- (1) pAyadaLa senAnA adhipati "mahAdrama' che (2) azvasenAnA adhipati "azvarAja mahAsudAmA' che (3) hastisenAnA adhipati "hasirAja mAlaMkAra' che (4) mahiSasenAnA adhipati mahAlohitAkSa' che (5) rathasenAnA adhipati jhiMpuruSa' che (5) nartakasenAnA adhipati 'mahAriSTa' che (6) gAyakasenAnA adhipati "gItayaza" che. 106 dharaNassa NaM NAgakumAriMdassa nAgakumAraraNNo satta aNiyA, satta aNiyAhivaI paNNattA, taM jahA- pAyattANie jAva gaMdhavvANie / / bhaddaseNe pAyattANiyAhivaI jAva ANaMde rahANiyAhivaI, NaMdaNe NaTTANiyAhivaI, tetalI gaMdhavvANiyAhivaI / bhAvArtha:- nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNanI sAta senA ane sAta senAdhipati che, te A pramANe che- (1) pAyadaLasenA (2) azvasenA (3) hastisenA (4) mahiSasenA (5) rathasenA (6) nartakasenA (7) gaMdharvasenA. senApati- (1) pAyadaLa senAnA adhipati "bhadrasena' che (2) azvasenAnA adhipati "azvarAja yazodhara' che (3) hastisenAnA adhipati "hatirAja sudarzana' che (4) mahiSasenAnA adhipati "nIlakaMTha che (5) rathasenAnA adhipati 'AnaMda' che (6) nartakasenAnA adhipati "naMdana' che (7) gaMdharvasenAnA adhipati "tetalI' che. 107 bhUyANaMdassa NaM NAgakumAriMdassa NAgakumAraraNNo satta aNiyA, satta aNiyA- hivaI paNNattA, taM jahA- pAyattANie jAva gaMdhavvANie / dakkhe pAyattANiyAhivaI jAva NaMduttare rahANiyAhivaI, ratI NaTTANiyAhivaI, mANase gaMdhavvANiyAhivaI / bhAvArtha :- nAgakumArendra nAgakumArarAja bhUtAnaMdanI sAta senA ane sAta senAdhipati che, te A pramANe che senA- (1) pAyadaLasenA (2) azvasenA (3) hastisenA (4) mahiSasenA (5) rathasenA (6) nartakasenA (7) gaMdharvasenA.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zrI ThANAga sUtra-2 senApati- (1) pAyadaLa senAnA adhipati dakSa' che (2) azvasenAnA adhipati "azvarAja sugrIva' che (3) hastisenAnA adhipati "hastirAja suvikrama' che (4) mahiSasenAnA adhipati "zvetakaMTha" che (5) rathasenAnA adhipati "nandottara' che (6) nartakasenAnA adhipati "rati' che (7) gaMdharvasenAnA adhipati "mAnasa" che. 108 jahA dharaNassa tahA savvesiM dAhiNillANaM jAva ghosassa / bhAvArtha:- je rIte dharaNanI senA ane senApati che, tevI rIte dakSiNa dizAnA bhavanavAsI devonA indra, veNudeva, harikAnta, agnizikha, pUrNa, jalakAtta, amitagati, velaMba ane ghoSanI sAta-sAta senA ane sAta-sAta senApati jANavA. 109 jahA bhUyANaMdassa tahA savvesiM uttarillANaM jAva mahAghosassa / bhAvArtha :- je rIte bhUtAnaMdanI senA ane senApati che, te rIte uttaradizAnA bhavanavAsI devonA indra veNudAli, harissaha, agnimAnava, viziSTa, jalaprabha, amitavAhana, prabhaMjana ane mahAghoSanI paNa sAta-sAta senA ane sAta-sAta senApati jANavA. 110 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo satta aNiyA, satta aNiyAhivaI paNNattA, taM jahA- pAyattANIe jAva rahANie, NaTTANie, gaMdhavvANie / hariNegamesI pAyattANiyAhivaI jAva mADhare rahANiyAhivaI, see NaTTANiyAhivaI, tuMburu gaMdhavvANiyAhivaI / bhAvArtha - devendra devarAja zakranI sAta senA ane sAta senAdhipati che, te A pramANe che- senA- (1) pAyadaLasenA (2) azvasenA (3) hastisenA (4) vRSabhasenA (5) rathasenA (6) nartakasenA (7) gaMdharvasenA. senApati- (1) pAyadaLa senAnA adhipati "hariegameSI' che (2) azvasenAnA adhipati azvarAja vAyuM che (3) hastisenAnA adhipati hastirAja airAvaNa' che (4) vRSabhasenAnA adhipati 'dAmaddhi che (5) rathasenAnA adhipati "mAThara' che (6) nartakasenAnA adhipati "zveta' che (7) gaMdharvasenAnA adhipati "tuM buru" che. 111 IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo satta aNiyA, satta aNiyAhivaI paNNattA, taM jahA- pAyattANie jAva gaMdhavvANie / ___lahuparakkame pAyattANiyAhivaI jAva mahAsee paTTANiyAhivaI, rate gaMdhavvA-NiyAhivaI / bhAvArtha :- devendra devarAja IzAnanI sAta senA ane sAta senApati che, te A pramANe che
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-7 203 senA- (1) pAyadaLasenA (2) azvasenA (3) hastisenA (4) vRSabhasenA (5) rathasenA (6) nartakasenA (7) gaMdharvasenA. senApati- (1) padAtisenAnA adhipati 'laghuparAkrama' che (2) azvasenAnA adhipati 'azvarAja mahAvAyu' che (3) hastisenAnA adhipati 'hastirAja puSpadaMta' che (4) vRSabhasenAnA adhipati 'mahAdAmaAi' che (5) rathasenAnA adhipati 'mahAmAThara' che (6) nartakasenAnA adhipati mahAzveta' che (7) gaMdharvasenAnA adhipati 'rata' che. 112 jahA sakkassa tahA savvesiM dAhiNillANaM jAva AraNassa / bhAvArtha :- jevI rIte zakranI senA ane senApati che, tevI rIte devendra devarAja sanatkumAra, brahma, zukra, Anata ane AraNa, A sarva dakSiNendronI sAta-sAta senA ane sAta-sAta senApati jANavA. 113 jahA IsANassa tahA savvesiM uttarillANaM jAva accuyassa / bhAvArtha :- jevI rIte IzAnendranI senA ane senApati che, tevI rIte devendra devarAja, mAhendra, lAMtaka, sahasrAra, prANata ane acyuta, A sarva uttarendronI paNa sAta-sAta senA ane sAta-sAta senApati jANavA. 114 camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraraNNo dumassa pAyattANiyAhivaI satta kacchAo paNNattAo, taM jahA- paDhamA kacchA jAva sattamA kacchA / bhAvArtha:* asurendra asurakumArarAja camaranI pAyadaLasenAnA adhipati drumanI sAta kakSA che, te A pramANe che-- pahelI kakSA yAvat sAtamI kakSA. 115 camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraraNNo dumassa pAyattANiyAhivaissa paDhamAe kacchAe causaTThi devasahassA paNNattA / jAvaiyA paDhamA kacchA tabbiguNA doccA kacchA / jAvaiyA doccA kacchA tabbiguNA taccA kacchA / evaM jAva jAvaiyA chaTThA kacchA tabbiguNA sattamA kacchA / bhAvArtha :- asurendra asurakumArarAja camaranI pAyadaLa senAnA adhipati drumanI pahelI kakSAmAM 64 hajAra devo che. bIjI kakSAmAM bamaNA 1,28,000(eka lAkha aThayAvIsa hajAra) devo che, trIjI kakSAmAM tenAthI bamaNA 2,56,000(be lAkha chappana hajAra) devo che. A rIte bamaNA bamaNA karatAM 7mI kakSAmAM 40,96,000(cAlIsa lAkha, chanuM hajAra) devo jANavA. 116 evaM balissavi, NavaraM mahaddume saTThidevasAhassio / sesaM taM ceva / bhAvArtha :- te ja rIte vairocanendra vairocanarAja balinA pAyadaLa senAnA adhipati mahAdrumanI pahelI
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 204 zrI ThANAga sUtra-2 kakSAmAM 60 hajAra deva che. tyAra pachInI kakSAmAM kramazaH bamaNA-bamaNA hoya che. A rIte bamaNA-bamaNA karatAM sAtamI kakSamAM 38,40,000 (ADatrIsa lAkha cAlIsa hajAra) devo jANavA. 117 dharaNassa evaM ceva, NavaraM aTThAvIsaM devasahassA / sesaM taM ceva / bhAvArtha :- ja rIte nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNanI pAyadaLa senAnA adhipati bhadrasenanI pahelI kakSAmAM 28 hajAra devo che. tyAra pachInI kakSAomAM kramazaH bamaNA-bamaNA karatAM sAtamI kakSAmAM 17,92,000(sattara lAkha bANuM hajAra) devo jANavA. 118 jahA dharaNassa tahA jAva mahAghosassa, NavaraM pAyattANiyAhivaI aNNe, te puvvabhaNiyA / bhAvArtha :- dharaNanI samAna ja mahAghoSa sudhI sarva indranA pAyadaLa senApationI kakSAnA devonI saMkhyA jANavI. vizeSatA e che ke teonA dakSiNa ane uttara dizAnA pAyadaLa senApati bhinna bhinna che. je pUrvakathita che. 119 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo hariNegamesissa satta kacchAo paNNattAo, taM jahA- paDhamA kacchA evaM jahA camarassa tahA jAva accuyassa / NANattaM pAyattANiyAhivaINaM / te puvvabhaNiyA / devaparimANaM ima- sakkassa caurAsII devasahassA, IsANassa asII devasahassAI jAva accuyassa lahuparakkamassa dasa devasahassA, evaM jAva jAvaiyA chaTThA kacchA tabbiguNA sattamA kacchA devA imAe gAhAe aNugaMtavvA caurAsIi asIi, bAvattarI sattarI ya saTThI ya / paNNA cattAlIsA, tIsA vIsA ya dasasahassA // 1 // bhAvArtha :- devendra devarAja zakranA pAyadaLa senAnA adhipati harinaigameSInI sAta kakSA che, te A pramANe che- pahelI kakSAthI sAtamI kakSA. jema camaranI sAta kakSA kahI, tevI rIte azruta kalpa sudhInA sarva devendronI pAyadaLa senAnA adhipationI sAta-sAta kakSA jANavI. teonA pAyadaLa senAnA adhipationA judA-judA nAmonuM kathana pahelA karyuM che. teonI prathama kakSAonA devonuM parimANa (saMkhyA), A prakAre che zakranI pAyadaLa senAnI pahelI kakSAmAM 84,000 devo che. IzAnanI pAyadaLa senAnI pahelI kakSAmAM 80,000 devo yAvatu azrutanA laghuparAkrama senAdhipatinI pAyadaLasenAnI prathama kakSAmAM 10,000 devo che. tyAMthI chaThThI kakSA, sAtamI kakSA sudhI bamaNI saMkhyA karatAM sAtamI kakSAmAM cha lAkha cAlIsa hajAra(da,40,000) devo jANavA. devonI pAyadaLasenA gAthAnusAra jANavI.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-7 205 gAthArtha :- zakranI pAyadaLasenAnA adhipatinI pahelI kakSAmAM 84 hajAra devo che ane sAtamI kakSamAM trepana lAkha chottera hajAra(53,76,000) devo che. IzAnendranI pAyadaLasenAnA adhipatinI pahelI kakSAmAM 80 hajAra devo che. sanatkumAranI pAyadaLasenAnA adhipatinI pahelI kakSAmAM 72 hajAra devo che. mAhendranI pAyadaLasenAnA adhipatinI pahelI kakSAmAM 70 hajAra devo che. brahmanI pAyadaLasenAnA adhipatinI pahelI kakSAmAM 60 hajAra devo che. lAtaMkanI pAyadaLasenAnA adhipatinI pahelI kakSAmAM 50 hajAra devo che. zukranI pAyadaLasenAnA adhipatinI pahelI kakSAmAM 40 hajAra devo che. sahasrAranI pAyadaLasenAnA adhipatinI pahelI kakSAmAM 30 hajAra devo che. prANatanI pAyadaLasenAnA adhipatinI pahelI kakSAmAM 20 hajAra devo che. acyutanI pAyadaLasenAnA adhipatinI pahelI kakSAmAM 10 hajAra devo che. ukta sarva devendronI zeSa kakSAonA devonuM pramANa pahelI kakSAnA devonA parimANathI sAtamI kakSA sudhI bamaNuM-bamaNuM jANavuM. vivecana : sthAna-5, udde.-1, sUtra-47-52mAM bhavanapati, vaimAnika devonA indronI pAMca senA ane pAMca senAdhipatinuM kathana che. ahIM nartakasenA ane gaMdharvasenA sahita sAta senAnuM kathana karyuM che. zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che. vacananA prakAra : 20 sattaviSe vayavighne paLatte, teM nahIM- AtAve, akhAtAve, tttAve, anuttAve, saMtAve, patAve, vipatAve / bhAvArtha :- vacana-vikalpa, vacananA (bolavAnA) sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) AlApa- ochuM bolavuM (ra) anAlApa- khoTuM bolavuM (3) ullApa- kAkalUdIpUrvaka bolavuM (4) anullApa- vAraMvAra bolyA karavuM (5) saMlApa- paraspara bolavuM (6) pralApa-nirarthaka bakavAda karavo (7) vipralApaviruddha vacana bolavA, vividha prakAre bakavAda karavo. vinayanA bheda-prabheda : 121 sattavihe viNae paNNatte, taM jahA- NANaviNae daMsaNaviNae, carittaviNae, maLaviLa, vaviLa, AyaviLa, sonovayA vipaN / bhAvArtha :- vinayanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) jJAna vinaya- jJAna ane jJAnIno vinaya karavo. (2) darzana vinaya- samyagdarzana ane samyagdaSTino vinaya karavo, tenA AcAra pAlana prati bahumAna rAkhavuM. (3) cAritra vinaya- cAritra ane cAritravAnano vinaya karavo. cAritra dhAraNa karavuM. (4) manovinaya- mananI azubha pravRtti rokI, zubha pravRttimAM manane joDavuM. (5) vAg vinaya- vacananI
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 206] zrI ThANAga sUtra-2 azubha pravRtti rokI, vacanane zubha pravRttimAM joDavuM (6) kAya vinaya-kAyAnI azubha pravRtti rokI, kAyAne zubha pravRttimAM joDavI. (7) lokopacAra vinaya- loka vyavahAra anusAra yathAyogya vinaya karavo. 122 pasatthamaNaviNae sattavihe paNNatte, taM jahA- apAvae, asAvajje, akirie, Niruvakkese, aNaNhayakare, acchavikare, abhUyAbhisaMkaNe / / bhAvArtha - prazasta manovinayanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) pApa rahita nirmaLa manovRtti rAkhavI. manane zubha ciMtanamAM pravRtta karavuM. (2) sAvadha, corI vagere gahita kArya karavAno vicAra na karavo. (3) manathI kAyikI, adhikaraNikI Adi kriyAonuM ciMtana na karavuM (4) manathI kaleza, zoka Adi na karavA. (5) karmono Azrava thAya tevA hiMsAdi pApo manathI na karavA. (6) prANIone pIDA thAya tevA kAryo manathI na karavA. (7) bIjA jIvone bhaya ke zaMkA Adi utpanna karavAno manathI vicAra na karavo. 123 apasatthamaNaviNae sattavihe paNNatte taM jahA- pAvae, sAvajje, sakirie, sovakkese, aNhayakare, chavikare, bhUyAbhisaMkaNe / bhAvArtha - aprazasta manovinayanA sAta prakAra che, te A pramANe che (1) pApakAryonuM ciMtana karavuM. (2) garvita, lokaniMdita kAryonuM ciMtana karavuM. (3) kAyikI, adhikaraNikI Adi pApakriyAonuM ciMtana karavuM. (4) manathI kaleza, zoka Adi karavA. (5) karmono Azrava thAya tevA hiMsAdi pAponuM manathI ciMtana karavuM. (6) prANIone pIDA pahoMce tevA kAryono vicAra karavo. (7) bIjAne bhaya, zaMkA Adi utpanna karavAno vicAra karavo. 124 pasatthavaiviNae sattavihe paNNatte, taM jahA- apAvae,asAvajje,akirie, Niruvakkese, aNaNhayakare, acchavikare, abhUyAbhisaMkaNe / bhAvArtha :- prazasta vAgu--vinayanA sAta prakAra che, te A pramANe- (1) niSpApa vacana bolavA (2) nirdoSa vacana bolavA (3) pApa kriyA rahita vacana bolavA (4) kleza rahita vacana bolavA (5) karmono Azrava na thAya tevA vacana bolavA (6) prANIono ghAta na thAya tevA vacana bolavA (7) prANIone bhaya-zaMkAdi utpanna na thAya tevA vacana bolavA. 125 apasatthavaiviNae sattavihe paNNatte, taM jahA- pAvae, sAvajje, sakirie, sovakkese, aNhayakare, chavikare, bhUyAbhisaMkaNe / bhAvArtha :- aprazasta vAvinayanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) pApayukta vacana bolavA (2) sadoSa vacana bolavA. (3) pApakriyA thAya tevA vacana bolavA (4) klezakAraka vacana bolavA (5) karmono Azrava thAya tevA vacana bolavA (6) prANIono ghAta thAya tevA vacana bolavA (7) prANIone bhaya zaMkAdi utpanna thAya tevA vacana bolavA.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 207] 126 pasatthakAyaviNae sattavihe paNNatte, taM jahA- AuttaM gamaNaM, AuttaM ThANaM, AuttaM NisIyaNaM, AuttaM tuyaTTaNaM, AuttaM ullaMghaNaM, AuttaM pallaMghaNaM, AuttaM savvidiyajogajujaNayA / bhAvArtha - prazasti kAyavinayanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) yatanApUrvaka namana karavuM () yatanApUrvaka UbhA rahevuM, kAyotsarga karavo (3) yatanApUrvaka besavuM (4) yatanApUrvaka sUvuM, paDakhA pheravavA (5) yatanApUrvaka UMbarA, khALa-gaTara vagere ekavAra oLaMgavA (6) yatanApUrvaka UMbarA, khALa-gaTara vagere vAraMvAra oLaMgavA (7) yatanApUrvaka sarva indriyono vyApAra karavo. 127 apasatthakAyaviNae sattavihe paNNatte, taM jahA- aNAuttaM gamaNaM, aNAuttaM ThANaM, aNAuttaM NisIyaNaM, aNAuttaM tuyaTTaNaM, aNAuttaM ullaMghaNaM, aNAuttaM pallaghaMNaM, aNAuttaM savvidiyajogajuMjaNayA / bhAvArtha :- aprazasta kAyavinayanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) ayatanApUrvaka cAlavuM (2) ayatanApUrvaka UbhA rahevuM (3) ayatanApUrvaka besavuM (4) ayatanApUrvaka sUvuM, paDakhA pheravavA (5) ayatanApUrvaka UMbarA vagere ekavAra oLaMgavA. (6) ayatanApUrvaka UMbarA, khALa gaTara vagere vAraMvAra oLaMgavA (7) ayatanApUrvaka sarvendriyano vyApAra karavo. 128 logovayAraviNae sattavihe paNNatte, taM jahA- abbhAsavattiyaM, paracchaMdANuvattiyaM, kajjaheuM, kayapaDikaiyA, attagavesaNayA, desakAlaNNayA, savvatthesu apaDilomayA / bhAvArtha:- lokopacAra vinayanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) zruta grahaNa karavA guruno vinaya karavo (2) AcArya AdinA abhiprAya anusAra cAlavuM (3) koI prayojanapUrvaka vinaya karavo (4) pratyupakAranI bhAvanAthI vinaya karavo (5) rogapIDita mATe auSadha AdinI anveSaNA karavI (6) deza kAla anusAra avasarocita vinaya karavo (7) sarva viSayomAM anukULa AcaraNa karavuM. vivecana :vipaE:- je kriyA dvArA karmo dUra thAya te vinaya. jJAnI, ratnAdhika vagere pratye bahumAna Adi vinayanI pravRtti che. prastutamAM tenA aneka bheda-prabheda che. jJAna, darzanAdi dvArA karma kSaya thAya che. tethI tene vinaya kahe che. jJAnAdi pratye bhakti, bahumAna rAkhavA te jJAnAdi vinaya che. aupapAtika sUtramAM jJAnavinayanA pAMca, darzana vinayanA be, cAritra vinayanA pAMca prakAra kahyA che. paraMtu saMkhyAnI asamAnatAnA kAraNe ahIM teno nirdeza nathI. aupapAtika sUtramAM
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 208 zrI ThANAga sUtra-2 mana vinaya, vacana vinayanA bAra-bAra prakAra nirdiSTa che, temAMthI A sAtamA sthAnamAM sAta bhedanuM ja kathana che. kAya vinaya ane lokopacAra vinayanA bheda ThANAMga sUtra ane aupapAtika sUtramAM samAna che. vinayanA bheda-prabheda sUtrArthathI spaSTa che. samudvrAtaH129 satta samugghAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugghAe, kasAyasamugghAe, mAraNatiya samugghAe, veuvviyasamugghAe,tejasasamugghAe, AhAragasamugghAe, kevlismugghaae| bhAvArtha:- samudyAtanA sAta prakAra che, te A pramANe che- (1) vedanA samughAta (2) kaSAya samudyAta (3) mAraNAMtika samuddAta (4) vaikriya samudyAta (5) taijasa samudyAta (6) AhAraka samudyAta (7) kevaLI samudyAta. 130 maNussANaM satta samugghAyA paNNattA evaM ceva / bhAvArtha:- manuSyomAM sAta samudyAta che tenuM varNana pUrvavat jANavuM. vivecana :samudhA:- (1) sama-5mAvena, 3-pravacena 2 vAto-nirnara samudyAtA sama = eka sAthe, udda= utkRSTapaNe, ghAta = karmono ghAta. je kriyAmAM ekI sAthe utkRSTapaNe karmono ghAta-nirjarA thAya te kriyAne samuddAta kahe che. (2) vizeSa paristhitimAM AtmapradezonuM bahAra prakSepaNa karavuM te kriyAne samuddAta kahe che. (1) vedanA samudyAta azAtAvedanIya karmane Azrita che. (2) kaSAya samudyAta kaSAya mohanIya karmane Azrita che. (3) mAraNAMtika samudyAta aMtima aMtarmuhUrtagata AyuSya karmAzrita che. (4) vaikriya samudyAta vaikriya nAmakarmane Azrita che. (5) AhAraka samudughAta AhAraka nAmakarmane Azrita che. (6) kevaLI samudyAta vedanIya, nAma, gotrakarmane Azrita che. pravacana-nilava:131 samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa titthaMsi satta pavayaNaNiNhagA paNNattA, taM jahA- bahuratA, jIvapaesiyA, avattiyA, sAmuccheiyA, dokiriyA, terAsiyA, abaddhiyA / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIranA tIrthamAM sAta pravacana nilaMva (AgamathI viparIta prarUpaNA karanArA) thayA, te A pramANe che- (1) bahuta nitava (2) jIva pradeza nitaMva (3) avyaktika nitava (4) sAmucchedika nidvava (5) baikriya nidvava (6) airAzika nitaMva (7) abaddhika nitaMva.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 209 ] 132 eesi NaM sattaNhaM pavayaNaNiNhagANaM satta dhammAyariyA hotthA, taM jahAjamAlI, tIsagutte, AsADhe, Asamitte, gaMge, chalue, goTThAmAhile / bhAvArtha:sAta pravacana nihnavonA sAta dharmAcArya thayA, te A pramANe che- (1) jamAlI (2) tiSyagupta (3) ASADha (4) azvamitra (5) gaMga (6) paDulUka (3) goSThA mAhila. 133 eesi NaM sattaNhaM pavayaNaNiNhagANaM sattauppattiNagarA hotthA, taM jahA sAvatthI usabhapuraM, seyaviyA mihila ullagAtIraM / purimaMtaraMji dasapuraM, NiNhagauppattiNagarAiM // 1 // bhAvArtha:- A sAta pravacana nidvavonI utpatti sAta nagaramAM thaI che, te A pramANe che- (1) zrAvastI (2) RSabhapura (3) zvetAMbikA (4) mithilA (5) ullakAtIra (6) pUrimaMtaraMjikA (7) dazapura. vivecana : bhagavAna mahAvIranA samaye ane teonA nirvANa pachI bhagavAna mahAvIranI paraMparAmAM keTalAka saiddhAMtika viSayamAM mata-bheda thayA. vicAranA AmUlacUla parivartananA kAraNe keTalAka sAdhuoe anya dharmano svIkAra karyo, teno ahIM ullekha nathI. ahIM te sAdhuono ullekha che ke jeone koI eka viSayamAM, bhagavAnanI paraMparAthI matabheda thayo hoya ane vartamAna zAsanamAMthI alaga thaI gayA hoya, paraMtu anya dharmano svIkAra karyo na hoya. tethI teo anyadharmI na kahevAyA paraMtu jinazAsananA nihnava kahevAyA. frda - nilaMva. prastutamAM pravacana nidvava' zabdano prayoga karyo che. teno artha che- jinapravacananA koI eka viSayano apalApa-niSedha karanAra. Aridvavono utpattikALa bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna prAptinA caudamAM varSathI laIne teonA nirvANa pachI 584 varSa sudhIno che. (1) prathama nihava bahurata vAda - bhagavAna mahAvIranI kaivalya prAptine 14 varSa vItyA pachI zrAvastI nagarImAM jamAlIe bahuratavAdanI utpatti karI. teonI mAnyatA anusAra koIpaNa kArya ghaNA samaye niSpanna thAya che. eka samayamAM kArya niSpanna thatuM nathI. ghaNA samaye kArya niSpanna thAya, tevA siddhAMtamAM je rata-rakta che tene bahurata nihnava kahe che. jamAlI kuDapura nagaranA nivAsI hatA. temanI mAtA sudarzana ane patnI priyadarzanA hatI. teNe 500 puruSa sAthe bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. tenI sAthe tenI patnIe paNa eka hajAra strIo sAthe dIkSA lIdhI. jamAlI agiyAra aMganA jJAtA thayA. teo vividha tapasyA karatA, grAmAnugrAma vihAra karatA ekadA pAMcaso sAdhuo sAthe zrAvastI nagarImAM pahoMcyA. ghora tapazcaraNa tathA pAraNAmAM lukhA-sUkA
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 | zrI ThANAga sUtra-2 AhArane kAraNe teo rogathI gherAI gayA, pitta jvarathI teonuM zarIra baLavA lAgyuM. besavAmAM asamartha thavAthI potAnA sAdhuone kahyuM - zramaNo ! saMthAro pAtharo, pathArI karo."sAdhuo saMthAro pAtharavA lAgyA. vedanA asahya thatAM sAdhuone pharIthI pUchyuM- pathArI patharAI gaI? javAba maLyo- hajI pathArI patharAI nathI paraMtu pAtharI rahyA chIe. tIvra vedanA ane mithyAtva mohanIyanA udayaprabhAve te vicAravA lAgyA ke bhagavAna "kriyamANane kata" kahe che. bhagavAnano A siddhAMta mithyA che. huM pratyakSa joI rahyo chuM ke pathArI patharAI rahI che to tene patharAI gaI ema kema kahI zakAya? A ghaTanAne AdhAre teoe nirNaya karyo ke kriyamANane kata na kahevAya, kAraNa ke kAryanI samApti aMtima kSaNe thAya che. tenI pahelA te "kRta" kahevAya nahIM. teoe potAnA sAdhuone bolAvIne kahyuM- bhagavAna mahAvIranA siddhAMta karAtuM karyuM, cAlatuM cAlyuM" vagere mithyA che. A pratyakSa juo ke tame pathArI karI rahyA cho paraMtu pathArI patharAI gaI nathI. te sastIryamANa che, saMskRta nathI. mATe kArya pUrNa thAya tyAre ja pUrNa kahevuM joIe. jamAlI jIvananA aMta sudhI potAnA matano- bahuratavAdano pracAra karatA rahyA. jemAlInuM vistRta varNana bhagavatI sUtranA navamAM zatakamAM che. (2) jIvaprAdezika niha0 - bhagavAna mahAvIranI kevalajJAna prAptine 16 varSa thayA pachI RSabhapuramAM jIva prAdezikavAda nAmanA nitavanI utpatti thaI. jIvanA carama (aMtima) pradezamAM ja jIvatvanI prarUpaNA karanAra tiSyaguptAcAryanA anuyAyIo jIvaprAdezika nitaMva kahevAya che. caudapUrvanA jJAtA AcArya vasu pAse temanA ziSya tiSyagupta AtmapravAda pUrva zIkhatA hatA. temAM bhagavAna mahAvIra ane gautamano saMvAda Avyo. gautame pUchyuM- bhagavan! zuM jIvanA eka pradezane jIva kahI zakAya che?" bhagavAne kahyuM nA. gautame pharI pUchyuM- "bhagavan! zuM be, traNa Adi saMkhyAta, asaMkhyAta pradezane jIva kahI zakAya che." bhagavAne kahyuM- "nahIM. akhaMDa caitanya dravyamAM eka pradeza paNa ocho hoya to tene jIva kahI zakAya nahIM." bhagavAnano A javAba sAMbhaLI tiSyaguptanA manamAM zaMkA utpanna thaI. aMtima pradeza vinA zeSa pradeza jIva nathI. aMtima pradeza yukta hoya to ja jIva jIva kahevAya che mATe aMtima pradeza ja jIva che. AcArya vasue temane khUba samajAvyA paraMtu teNe potAno Agraha choDyo nahIM, tyAre tene saMghathI alaga karyA. tiSyagupta potAnI mAnyatAno pracAra karatA AmalakalpA nagarImAM pahoMcyA. tyAM mitrazrI nAmanA zramaNopAsaka rahetA hatA. anya loko sAthe teo dharmopadeza sAMbhaLavA gayA. tiSyaguNe potAnI mAnyatAnI rajUAta karI. mitrazrIe jANI lIdhuM ke A sAdhu mithyA prarUpaNA karI rahyA che. eka divasa tiSyagupta bhikSA mATe mitrazrInA ghera gayA. tyAre mitrazrIe aneka prakAranA bhojya padArtha temanI sAme rAkhyA ane te padArthano aMtima- chello chello aMza toDIne tene ApavA lAgyA. A rIte teNe cokhAno eka kaNa, ghAsanuM eka taNakhaluM ane vastranA cheDAno eka tAra kADhI tene ApyA. tiSyagupta vicAratA hatA ke bhojya sAmagrI pachI Apaze paraMtu mitrazrI temanA caraNomAM vaMdana karI bolyA- "aho ! huM puNyazALI chuM ke Apa jevA gurujana mAre tyAM padhAryA." A sAMbhaLatA ja
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 7 [ 211 ] tiSyagupta krodhita thaI bolyA- "teM mAruM apamAna karyuM che." mitrazrI e kahyuM- "meM ApanuM apamAna karyuM nathI paraMtu ApanI mAnyatA anusAra ja Apane bhikSA ApI che. Apa vastunA aMtima pradezane ja vastu mAno cho bIjA pradezone nahIM. tethI meM pratyeka padArthanA aMtima aMza Apane ApyA che." tiSyagupta samajI gayA. teoe kahyuM- "Arya! A viSayamAM huM ApanuM anuzAsana icchuM chuM." mitrazrIe temane samajAvIne, pharI yathAvidhi bhikSA ApI. A ghaTanAthI tiSyagupta potAnI bhUla samajI gayA ane bhagavAnanA zAsanamAM sammilita thayA. (3) avyaktika nihavaH- bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI 214 varSe zvetAMbikA nagarImAM avyaktavAdanI utpatti thaI. tenA pravartaka aSADhAcAryanA ziSya hatA. A vyakti sayata che ke nahIM tene kema jANI zakAya? A rIte badhuM avyakta che mATe koIne vaMdanAdi karAya nahIM. saMyatAdinA parijJAnanA viSayamAM saMdigdha mAnyatAvALAne avyaktika kahe che. zvetAMbikA nagarImAM aSADhAcArya potAnA ziSyone yogAbhyAsa karAvatA hatA. ekavAra temane hRdaya phUlanI pIDA thaI. te rogamAM ja temanuM mRtyu thayuM. marIne saudharma svargamAM utpanna thayA. avadhijJAnano upayoga mUkayo temAM potAnA mRta zarIrane ane yogAbhyAsamAM lIna ziSyone joyA. yogAbhyAsanI tallInatAnA kAraNe ziSyo AcAryanA mRtyune jANI zakyA nahIM. teono yogAbhyAsa pUrNa karAvavA devarUpa AcArya aSADhe potAnA mRta zarIramAM praveza karI potAnA ziSyo ne kahyuM "vairAtrika karo." ziSyoe teone vaMdana karI tema karyuM. jyAre teonI yoga sAdhanA pUrNa thaI, tyAre pragaTa thaIne kahyuM- "zramaNo! mane kSamA karo" huM asaMyati hovA chatAM Apa sayatone vaMdana karAvyA che. Ama kahI potAnA mRtyu pachIno sarva vRttAMta kahyo, ane pachI potAnA sthAne gayA. devanA gayA pachI zramaNonA manamAM saMdeha thayo. koNa jANe ke koNa sAdhu che ane koNa deva che? nizcayapUrvaka kaMI jANI zakAtuM nathI, badhI vastu avyakta che. A rIte teonuM mana saMdehavALuM thayuM ane paraspara vaMdana karavAnuM baMdha karyuM. sthaviroe temane samajAvyA paraMtu samajyA nahIM tyAre teone saMgha bahAra mUkyA. avyaktavAdane mAnanArAonuM kahevuM che ke koI paNa vastunA viSayamAM nizcayapUrvaka kaMI paNa kahI zakAtuM nathI kAraNa ke badhu avyakta che. A avyakta mane mAnanAra sAdhu samudAya ekadA rAjagRha nagaramAM padhAryo. tyAM zramaNopAsaka zrI balabhadra rAjAe te sAdhuone pakaDAvI koraDA mAravAno Adeza Apyo. tyAre sAdhuoe kahyuM, tame zrAvaka thaI amone - sAdhuone koraDA marAvazo? tyAre rAjAe kahyuM tame cora cho ke guptacara cho ke sAdhu cho, te kema jANI zakAya? badhu avyakta che. A ghaTanAthI potAnI mAnyatA bhrAMta che tevuM samajAI jatAM, te mAnyatAne choDI paraspara vaMdanAdi vyavahAra karavA lAgyA ane saMghamAM sammilita thaI gayA. avyaktavAdanuM pravartana aSADhAcAryuM karyuM nathI tenA pravartaka temanA ziSyo hatA. paraMtu A mata pravartanamAM aSADhAcAryanuM devarUpa nimitta banyuM tethI teo A matanA pravartaka tarIke prasiddha thayA che.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga satra-2 vRttikAranA mate aSADhAcArya avyakta matanA sthApaka zramaNonA AcArya hatA. tethI avyaktavAdanA AcAryarUpe temano ullekha karyo che. 212 * (4) sAmucchedika nidbhava :- bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI 220 varSe mithilApurImAM samucchedavAdanI utpatti thaI. tenA pravartaka AcArya azvamitra hatA. je vastunI utpatti thAya che, te saMpUrNarUpe nAza pAme che arthAt samasta vastu kSaNika che. AvI mAnyatA dharAvanAra amitra ane tenA anuyAyIne sAmucchedika nirbhava kahe che. eka vakhata mithilA nagarImAM AcArya mahAgiri padhAryA hatA. tenA ziSyanuM nAma kauDinya ane praziSyanuM nAma azvamitra hatuM. te vidhAnuvAda pUrvanI naipuNika vastunuM adhyayana karI rahyA hatA. temAM chinnacchedanaya anusAra eka sUtra evuM hatuM ke pahelA samayamAM utpanna thayelA sarva nArakajIva vicchinna thaI jAya che, te rIte sarva jIva vicchinna thaI jAya che. A paryAyavAdanuM prakaraNa sAMbhaLI azvamitranA manamAM zaMkA thaI. teNe vicAryuM ke jo vartamAna samayamAM utpanna sarva jIva vicchinna thaI jAya to, sukRta-duSkRta karmonuM vedana koNa karaze ? kAraNa ke utpanna thayA pachI badhA nAza pAme che. gurue kahyuM- vatsa ! RjusUtra nayanI apekSAe A pramANe kahyuM che. sarva naunI apekSAe nahIM. nigraMtha pravacana sarvanaya sApekSa hoya che. tethI tuM zaMkA karIza nahI. eka paryAyanA vinAzathI vastuno sarvathA vinAza thato nathI. ItyAdi aneka prakAre AcArye samajAvyA chatAM teo samajyA nahIM tyAre AcArye temane saMgha bahAra mUkyA. ekavAra te pillapuramAM AvyA. khaMDarakSA nAmanA zrAvake temane pakaDAvI mAra marAvyo. azvamitre kahyuM tame zrAvaka thaI sAdhune marAvo cho te yogya na kahevAya. khaMDarakSA zrAvake uttara Apyo ke tamArA mate zrAvaka vicchinna thaI gayA che ane je pravrujita thayA che te paNa vicchinna thaI gayA che. na huM zrAvaka chuM ke na tame sAdhu. tame to cora cho. turaMta ja azvamitre bhagavAnanA siddhAMtanI yathArthatA jANI lIdhI. tene samajIne teo saMghamAM sammilita thaI gayA. (5) niSkriya nirbhava H- bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI 228 varSe ullukAnIra nagaramAM tikriyAvAdanI utpatti thaI. tenA pravartaka AcArya gaMga hatA. eka samayamAM be kriyAno anubhava thAya che, AvI mAnyatA dharAvanAra gaMgAcAryanA anuyAyIne vikriya nirbhava kahe che. prAcIna kALamAM ullukA nadInA eka kinAre eka gAmaDuM hatuM ane bIjA kinAre utsukAtIra nAmanuM nagara hatuM. tyAM AcArya mahAgirinA ziSya AcArya dhanagupta hatA. temanA ziSyanuM nAma gaMga hatuM. teo paNa AcArya hatA. eka vakhata teo zaradaRtumAM potAnA AcAryane vaMdana karavA nIkaLyA. mArgamAM ullukA nadI hatI. teo nadImAM utaryA. teonA mastake vALa na hatA, upara sUraja tapI rahyo hato ane nIce pANImAM ThaMDaka hatI. nadI pAra karatA samaye mAthA upara sUryanI garamI ane pagamAM ThaMDakano anubhava
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7. 213 thaI rahyo hato. te vicAravA lAgyA- AgamamAM kahyuM che ke "eka samayamAM eka ja kriyAnuM vedana thAya, be kriyAnuM nahIM paraMtu mane spaSTarUpe eka sAthe be kriyAonuM vedana thaI rahyuM che." te potAnA AcArya pAse pahoMcyA ane potAno anubhava teone saMbhaLAvyo. gurue kahyuMvatsa ! vastutaH eka samayamAM eka ja kriyAnuM vedanA thAya, be kriyAnuM nahIM. samaya ane manano krama atyaMta sUkSma che. chadmasthane samayAMtarano khyAla Avato nathI. be kriyA sAthe thaI zake che paNa be kriyAmAM upayoga sAthe hoto nathI tethI teno anubhava sAthe thato nathI. anubhava samayAMtare ja thAya che. gurunA samajAvavA chatAM te samajyA nahIM. tyAre teoe gaMgane saMgha bahAra mUkyA. saMgha bahAra rahIne krikriyAvAdano pracAra cAlu rAkhyo ane temanA anuyAyI eka kSaNamAM eka sAthe be kriyAnuM vedana mAnatA hatA. ekavAra gaMgAcArye rAjagRhanagarInA maNinAga yakSanA caityamAM birAjamAna thaI pravacanamAM krikriyA vedananuM nirUpaNa karyuM. yakSe gaMgane upAlaMbha Apyo. te sAdhu! A ja kSetramAM prabhu mahAvIre eka samayamAM eka ja kriyAnA vedananI prarUpaNA karI che ane tuM tenAthI viparIta prarUpaNA kare che? zuM tuM prabhuthI vizeSajJAnI cho? yakSanI vAta sAMbhaLIne sAdhune kSobha thayo tyAre teNe mithyAmatane choDI dIdho ane temane saMghamAM sammilita karavAmAM AvyA. (6) vairAzika niha:- bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI pa44 varSe aMtaraMjikA nagarImAM bairAzika matanuM pravartana thayuM. tenA pravartaka rohagupta (SaDulUka) hatA. jIva, ajIva, nojIva noajIva, A prakAranI traNa rAzi mAnanAra, rohaguptanA anuyAyI trarAzika niddhava kahevAya che. eka vakhata aMtaraMjikA nagarImAM AcArya zrIgupta padhAryA hatA. tenA saMsAra pakSanA bhANeja rohagupta nAme ziSya hatA. ekavAra teNe poTTazAla nAmanA parivrAjakanI sAthe vAda karavAnuM nizcita karyuM ane gurune te vAta karI. AcArya kahe- vatsa! te A barAbara karyuM nathI. te parivrAjaka sAta vidyAomAM pAraMgata che. te tArAthI baLavAnuM che. rohaguNe pUchyuM, gurudeva! have zuM karavuM? AcArya kahe vatsa ! have DaravAnI jarUra nathI. huM tenI pratipakSI sAta vidyA zIkhavuM chuM. tuM yathAsamaye teno upayoga karaje. AcArye tene pratipakSI sAta vidyAo zIkhavI. (1) vRzcika vidyA sAme mAdhurI vidyA (2) sarpa vidyA sAme nAkulI vidyA (3) mUSaka vidyA sAme bIDalI vidyA (4) mRgI vidyA sAme vyAdhI vidyA (5) varAhI vidyA sAme siMhI vidhA (6) kAka vidyA sAme ulUka (ghuvaDa) vidyA (7) potAnI vidyA sAme ulAvaDI vidyA. te uparAMta AcArye rajoharaNane maMtrita karI tene Apyo ane kahyuM- "yathocita samaye A sAta vidhAono prayoga karIne parivrAjakane parAjita karaje ane tenAthI vizeSa jarUra paDe tyAre A rajoharaNa pheravaje. parivrAjaka tane parAjita karI zakaze nahIM."
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 zrI ThANAga sUtra-2 rohagupta sAta vidyAo zIkhIne ane gurunA AzIrvAda laIne rAjasabhAmAM gayA ane banne zAstrArtha mATe udhata thayA. sahuprathama parivrAjake jaina darzana saMmata potAno pUrva pakSa sthApita karatAM kahyuM ke rAzinA be prakAra che. yathA- jIvarAzi ane ajIvarAzi. rohagukhe tarata ja tenuM khaMDana karatA kahyuM ke parivrAjakanuM kathana mithyA che. kAraNa ke rAzinA traNa prakAra che. yathA- jIvarAzi, ajIvarAzi ane no jIva no ajIva rAzi, vizvamAM spaSTarUpe traNa rAzi jovA maLe che. manuSya, tiryaMca Adi jIva; ghaTa, paTa Adi ajIva ane garoLI vagerenI kapAyelI pUMcha vagereno trIjA bhedamAM samAveza thAya che. teNe A vAtanI puSTI aneka yuktiothI karI. A rIte rohaguNe jainadarzana saMmata traNa rAzi na hovA chatAM parivrAjakane harAvavA traNa rAzinI sthApanA karI ane parivrAjakane niruttara karyo. potAnI hAra thayelI jANI parivrAjakane gusso Avyo. krodhita thayelA parivrAjake eka pachI eka vidhAono prayoga cAlu karyo. rohagupta sAme pratipakSI vidyAothI tene niSphaLa karatA gayA. parivrAjaka aMtima zastranA rUpamAM gardabhI vidyAno prayoga karyo. rohagume maMtrita rajoharaNa pheravyo ane tene parAjita karyo. upasthita sabhAsadoe parivrAjakane parAjita jAhera karyo ane rohagupta vijayI thayA. rohagupta vijaya prApta karI AcArya pAse AvyA ane saMpUrNa ghaTanA kahI saMbhaLAvI. AcAryo kahyuM- "vatsa ! teM asat prarUpaNA kema karI? te chelle kema spaSTatA na karI ke rAzi traNa nathI. mAtra parivrAjakane parAsta karavA mATe ja meM traNa rAzionuM samarthana karyuM che." AcArye pharI kahyuM- "haju samaya che, jA ane spaSTIkaraNa karI Ava." rohagupta potAno pakSa choDavA taiyAra na thayA. tyAre AcArye rAjA pAse jaIne kahyuM rAjan ! mArA ziSya rohagupta jaina siddhAMta viparIta tattvanI sthApanA karI che. jinamata anusAra be rAzi che. ghaNuM samajAvavA chatAM rohagupta potAnI bhUlano svIkAra karato nathI. mATe tene rAjasabhAmAM bolAvo, huM tenI sAthe carcA karIza. rAjAe rohaguptane bolAvyo cha mahinA vyatIta thaI gayA paNa rohagupta trIjI rAzino Agraha choDyo nahIM aMte AcAryo kahyuM - jo vAstavamAM rAzi traNa hoya to kutrikApaNa'mAMthI trIjI rAzi- nojIva noajIva maMgAvo. rAjAne sAthe laIne sarva loko "kRtrikApaNamAM' gayA ane traNe rAzinI mAMgaNI karI. teNe jIva ane ajIva be vastu ApI paraMtu no jIva noajIva' nAmanI trIjI vastu A saMsAramAM nathI, tema kahyuM tyAre rAjAne AcAryanuM vacana satya lAgyuM ane rohaguptane hada pAranI sajA karI. AcArye tene saMgha bahAra mUkyo. tyAre te abhimAnapUrvaka potAnA matanI prarUpaNA karato vicaravA lAgyo. aMte teNe vaizeSika matanI sthApanA karI. (7) abaddhika nivaH- bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI 584 varSe dazapura nagaramAM abaddhikamatano prAraMbha thayo. tenA pravartaka goSThAmAhila hatA. karma jIva sAthe spaSTa thAya che. baddha thatAM nathI. tevuM mAnanArane addhika kahe che. goSThAmAhilanA anuyAyI abaddhika nilaMva che. goSThAmAhile mAtAnA kahevAthI jainAcArya tosaliputra pAse jaI pravrajita thaI, dRSTivAda bhaNavAno
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 7 215 | AraMbha karyo. Aryavaja pAse nava pUrva bhaNI dazamAM pUrvanuM adhyayana karI rahyA hatA. ekadA AcArya durbalikA puSyamitra arthanI vAcanA ApI rahyA hatA. AThamA karmapravAda pUrvamAM karmanuM vivecana cAlatuM hatuM. temAM kathana hatuM ke karmano baMdha traNa prakAre thAya che. (1) spaSTa- keTalAka karmo jIva pradezo sAthe mAtra sparza kare che ane sUkI divAla upara lAgelI dhULa jevA hovAthI jaladI kharI jAya che. (2) baddha pRSTa- keTalAka karmo jIva pradezono sparza karI baMdhAya che. te kAlAntare kharI jAya che. jema bhInI divAla upara lAgelI dhuLa thoDI coMTI jAya ane thoDI kharI jAya. (3) baddha spaSTa nikAcitakeTalAka karmo jIva pradezo sAthe gADha rUpe baMdhAya che ane dIrghakAla sudhI rahIne karmanI sthiti pUrNa thayA pachI ja kSaya thAya che. ukta vyAkhyAna sAMbhaLI goSThAmAhilanuM mana zaMkita thayuM. teNe kahyuM ke karmane jIvanI sAthe baddha mAnavAthI mokSano abhAva thaze. pachI koI paNa jIvano mokSa thaze nahIM. tethI A siddhAMta barAbara che ke karma jIva sAthe spaSTa ja thAya che, baMdhAtA nathI, kAraNa ke kAlAntaramAM te jIva karmathI rahita thAya che. je mukta thAya, chUTI jAya te ekAtmarUpe baddha thaI zake nahIM. te potAnI mAnyatAno pracAra karavA lAgyo. "karma AtmAno sparza ja kare che paraMtu tenI sAthe lolIbhUta thaI ekIbhAve baMdhAtA nathI." aMta sudhI potAnI mAnyatAne choDI nahIM. ukta sAta nivAmAM jamAli, rohagupta tathA goSThAmAhila A traNe potAnA Agrahane chevaTa sudhI choDyo nahIM ane potAnA matano pracAra karatA rahyA. - zeSa cAra nitavoe potAno Agraha choDI, bhagavAnanA zAsanano svIkAra karyo. che. sAta nihavA - krama | pravartaka | nagarI samaya zAsanamAM sammilita thayA mata jamAlI | zrAvastI vIra nirvANa pUrve 16 varSe ra 1 tiSyagupta | RSabhapura bahurata- ghaNA samaya pachI aMtima samayamAM kArya thAya che jIvaprAdezika- vastuno aMtima aMza ja vastu che. zeSa aMza avastu che avyaktavAda- sarva saMdehazIla che. vIra nirvANa pUrve 14 varSe 3 | ASADhAcArya | zvetAMbikA vIra nirvANa pachI 214 varSe
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 zrI ThANAga sUtra-2 4 | azvamitra | mithilA vIra nirvANa pachI ra20 varSe samucchedavAda- eka paryAyanA vinAzamAM vastuno sarvathA nAza thAya che. vIra nirvANa pachI hA 5 | AcAryagaMga | ulUka tIra | nagara dvikriyAvAda- eka samayamAM be kriyAnuM vedana thAya che. 228 varSe rohagupta | aMtaraMjikA vIra nirvANa pachI 544 varSe airAzikavAda- jIva, ajIva ane nojIva noajIva A traNa rAzi che. abaddhakavAda- karma AtmA | sAthe mAtra sparza kare che. ekIbhAve baMdhAtA nathI. 7 | goSThAmAhila | dazapura vIra nirvANa pachI pa84 varSe zAtA-azAtA vedanIyanuM phaLa - 134 sAyAveyaNijjassa NaM kammassa sattavihe aNubhAve paNNatte, taM jahAmaNuNNA saddA, maNuNNA rUvA, maNuNNA gaMdhA, maNuNNA rasA, maNuNNA phAsA, maNosuhayA, vaisuhayA / bhAvArtha :- zatAvedanIya karmano anubhAva(phaLa) sAta prakAre thAya che, te A pramANe che- (1) manojJa zabda (2) manojJarUpa (3) manojJagaMdha (4) manojJarasa (5) manojJasparza (6) mananuM sukha (7) vacana sukha. 135 asAyAveyaNijjassa NaM kammassa sattavihe aNubhAve paNNatte, taM jahAamaNuNNA saddA, amaNuNNA rUvA, amaNuNNA gaMdhA, amaNuNNA rasA, amaNuNNA phAsA, maNoduhayA, vaiduhayA / bhAvArtha - azAtAvedanIya karmano anubhAva sAta prakAre thAya che, te A pramANe- (1) amanojJa zabda (2) amanojJa rU5 (3) amanojJa gaMdha (4) amanojJa rasa (5) amanojJa sparza (6) mananuM duHkha (7) vacananuM duHkha. vivecana : 3ybhAve = anubhAva. manubhAve ti viSa: 3o rasa tvarthaH - sthAnAMgavRtti.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 217 karmanA vipAka, udaya, rasane anubhAva kahe che. zatAvedanIyanA udaye jIvane manojJa zabdAdi prApta thAya che. azAtAnA udaye amanojJa zabdAdi prApta thAya che. sAta tArA ane pUrvAdi dvAravALA nakSatro:136 mahA Nakkhatte satta tAre paNNatte / bhAvArtha :- maghA nakSatra sAta tazavANucha. 137 abhiIyAdiyA NaM satta NakkhattA puvvadAriyA paNNattA, taM jahA- abhiI, savaNo, dhaNiTThA, satabhisayA, puvvabhaddavayA, uttarabhaddavayA, revaI / bhAvArtha :- mamiti mAhi sAta nakSatra pUrva dvArA cha, te mA prabhArI cha- (1) mamiti (2) zravA (3) dhaniSThA (4) zatabhiSA (5) pUrvabhAdra56 (5) uttarabhAdrapahA (7) revatI. 138 assiNiyAdiyA NaM satta NakkhattA dAhiNadAriyA paNNattA, taM jahAassiNI, bharaNI, kittiyA, rohiNI, migasire, addA, puNavvasu / bhAvArtha :- azvinI Ahi sAta nakSatra dakSi dvArA cha, te // prabhA cha- (1) azvinI (2) (bha25(3) ti| (4) zaDiDI (5) bhRgazira (5) mA6 (7) punarvasu. 139 pussAdiyA NaM satta NakkhattA avaradAriyA paNNattA, taM jahA- pusso, asilesA, maghA, puvvAphagguNI, uttarAphagguNI, hattho, cittA / bhAvArtha:-5Sya AhisAta nakSatra pazcima dvAravAgAche,tesApramANe- (1) YSya (2) azleSA (3) bhadhA (4) pUrvA zagunI (5) utt| zagunI (5) usta (7) citrA. 140 sAiAiyA taM satta NakkhattA uttaradAriyA paNNattA, taM jahA- sAi, visAhA, aNurAhA, jeTThA, mUlo, puvvAsADhA, uttarAsADhA / bhAvArtha:-svAti AhisAta nakSatra uttara dvAravAgAchatesApramANe- (1) svAti (2)vizApA (3) anurAdhA (4) jyeSThA (5) bhUkha (G) pUrvASADhA (7) uttarASADhA. jhUTa:141 jaMbuddIve dIve somaNase vakkhArapavvae satta kUDA paNNattA, taM jahA siddhe somaNase taha, boddhavve maMgalAvaIkUDe / devakuru vimala kaMcaNa, visiTThakUDe ya boddhavve // 1 //
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 218 ] zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha - jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM somanasa nAmanA vakSaskAra parvata upara sAta phUTa che, te A pramANe che- (1) siddhakUTa (2) somanasakUTa (3) maMgalAvatI kUTa (4) devakurukUTa (5) vimalakUTa (9) kAMcana kUTa (7) viziSTa kUTa. 142 jaMbuddIve dIve gaMdhamAyaNe vakkhArapavvae satta kUDA paNNattA, taM jahA siddhe ya gaMdhamAyaNa, boddhavve gaMdhilAvaIkUDe / uttarakuru phalihe, lohiyakkhe ANaMdaNe ceva // 1 // bhAvArtha :- jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM gaMdhamAdana vakSaskAra parvata para sAta kUTa che, te A pramANe che(1) siddhakUTa (2) gaMdhamAdana kUTa (3) gaMdhilAvatI kUTa (4) uttara phUTa (5) sphaTika phUTa (6) lohitAkSa kUTa (7) AnaMdana kUTa. kulakoTI - 143 beiMdiyANaM satta jAi-kulakoDi-joNIpamuha-sayasahassA paNNattA / bhAvArtha :- beindriya jAtinI yoni pramukhamAM sAta lAkha kulakoTI kahI che. vivecana : beindriya jAti nAmakarmanA udaye sparzendriya ane jIhendriya prApta beindriya jIvonI be lAkha yoni che ane sAta lAkha kula koTi che. yoni- utpatti sthAna, kalakoTi- eka varNa, eka AkAravALA jIva eka kuLanA kahevAya. tenAthI bhinna varNa, bhinna AkAravALA te ja jAtinA jIvanI bIjI kuLakoTi kahevAya. eka utpatti sthAnamAM aneka varNAdivALA aneka kuLa utpanna thaI zake che. jema ke- chANa rUpa eka yoni sthAnamAM aneka prakAranA bhinna-bhinna varNa, AkArAdivALA kRmi utpanna thaI zake che. A rIte beindriya jIvonI be lAkha yonimAM sAta lAkha kulakoTi saMbhave che. pApakarmano caya-upacayaH144 jIvA NaM sattaTThANaNivvattie poggale pAvakammattAe ciNiMsu vA ciNaMti vA ciNissati vA,taM jahA- NeraiyaNivvattie, tirikkhajoNiya-Nivvattie, tirikkhajoNiNI-Nivvattie, maNussa-Nivvattie, maNussI-Nivvattie, devaNivvattie, devINivvattie / evaM-ciNa-uvaciNa-baMdha-udIra-veda taha NijjarA ceva /
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-7 219 bhAvArtha :- jIve sAta sthAnethI nirvartita-upArjita pudgalono pApakarmarUpe saMcaya karyo hato, kare che ane ka2ze, te A pramANe che- (1) nairayika nirvartita pudgalono (2) tiryacyonika nirvartita pudgalono (3) tiryaMcANI nirvartita pudgalono (4) manuSya nirvartita pudgalono (5) manuSyANI nirvartita pudgalono (6) deva nirvartita pudgalono (7) devI nirvartita pudgalono. A rIte jIve sAta sthAnathI nirvartita pudgalono pApakarmarUpe upacaya, baMdha, udIraNA, vedana ane nirjaraNa karyu hatuM, kare che ane karaze. pudgala skaMdhanI anaMtatA : 145 sattapaesiyA khaMdhA anaMtA paNNattA / bhAvArtha :- sAta pradezavALA pudgala skaMdha anaMta che. 146 sattapaesogADhA poggalA jAva sattaguNalukkhA poggalA aNaMtA paNNattA / bhAvArtha :- sAta pradezAvagADha pudgala skaMdha anaMta che. sAta samayanI sthitivALA pudgala skaMdha anaMta che. sAta guNakALA varNAdivALA pudgala anaMta che. te ja rIte zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA rUkSa sparza paryaMta sAta guNavALA pudgala skaMdha anaMta che. || sthAna- saMpUrNa //
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zrI ThANAga satra-2 | AThamuM sthAna | je paricaya je je prastuta sthAnamAM ATha saMkhyA saMbaMdhita nirUpaNa che. uddezaka rahitanA A sthAnamAM jIvavijJAna, karmazAstra, lokasthiti, gaNa vyavasthA, jyotiSa, Ayurveda, itihAsa, bhUgoLa vagere aneka viSaya saMkalita che. manuSyonI prakRti samAna hotI nathI. koI vyakti saraLa hoya che, to koI vyakti mAyAcArI hoya che. jeno AtmA pApa pratye glAni anubhavato hoya, dharma pratye AsthAvAna hoya, "kRta karmanuM phaLa avazya bhogavavuM paDe" A karma siddhAMta pratye vizvAsa hoya, te mAyAcAranuM sevana karatA nathI ane kadAca mAyAnuM sevana thaI jAya to temAM te prasanna thatA nathI. mAyAnA laukika ane lokottarika phaLanuM ciMtana karanAra vyakti ja mAyAnI AlocanA kare che. prAyazcitta ane tapakarma svIkArI AtmAne zuddha banAve che. aguM TIrdi mAyA mAthe va6 AropanA... hAra pAyacchittaM tavokamma paDivajjejjA / karma siddhAMtathI ajJAta ane mAyAnA phaLanuM ciMtana na karanAra vyakti mAyA karIne manamAM prasanna thAya che. te potAnA ahaMne puSTa kare che. te e pramANe vicAre che ke AlocanA karavAthI mArI pratiSThAne jhAMkhapa lAgaze, mAro apayaza phelAze mATe AlocanA karatAM nathI. anyathI pote mahAna che, tevI bhAvanAnA kAraNe tenAmAM vizeSa ahaM jAgRta thAya che. ahaMnuM bIjuM nAma mada che. prastuta sthAnamAM ATha prakAranA madanuM kathana che. ak mathALaT pattA | vyakti je jAtimAM utpanna thAya che te jAtino tene mada thAya che ke mArI jAti zreSThamAM zreSTha che. koIne baLano mada thAya ke huM zaktizALI chuM. koIne tapano mada thAya ke mArA jevuM tapa bIjA koI karI na zake. A rIte ATha prakAranA madanA kAraNe vyaktimAM mRdutA samApta thaI jAya che. mAyA ane mada manuSyamAM mAnasika vikAra utpanna kare che. vikRta manavALI vyakti zarIrathI paNa asvastha banI jAya che. prAyaH zArIrika rogonuM kAraNa manovikAra che. raNamana zarIrane ruNa banAve che. mAnasika vikAra dUra thatAM zarIra svastha banI jAya che. keTalAka zArIrika rogo mAnasika doSothI utpanna thAya che. prAcInakALamAM tenI cikitsA Ayurveda paddhatithI karavAmAM AvatI hatI. vartamAnamAM paNa Ayurveda paddhati jIvaMta che. Ayurveda cikitsA paddhatinA ATha aMga hoya che. makva Ayuvei paNa .. | A rIte sUtrakAre ATha saMkhyAmAM tenuM saMkalana karyuM che. A sthAnamAM nimitta jJAna vagere laukika viSayo paNa saMkalita che. jainadarzanamAM anekAMtano prayoga mAtra tattvavAdanA kSetramAM ja nahIM paraMtu AcAra ane vyavasthAnA
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 221 kSetramAM paNa jovA maLe che. sAdhanA ekalAe karavI ke saMgha(samUha)mAM, A viSaya para jainAgamomAM sarvAMgINa daSTithI vicAra karyo che. jainadarzanamAM saMgha mahattvapUrNa sthAna dharAve che. sAdhaka saMghamAM dIkSita thai, AdhyAtmika vikAsa kare che. ekalA rahI sAdhanAnA uccazikhare pahoMcavuM, pratyeka vyakti mATe saMbhavita nathI. tema chatAM saMghabaddhatA ja sAdhanAno ekamAtra vikalpa nathI. sAdhaka ekalA rahI sAdhanA karI zake che. ekAMta sAdhanA mArga keTalAka aMze kaThina hoya che. viziSTa yogyatA hoya te ja ekalA rahI sAdhanA karI zake che. zraddhA vagere ATha guNadhAraNa karanAra ekala vihAra karI zake che. sUtrakAre A rIte saMghabaddhatA ane ekalavihAra baMnene svIkRti ApI che. jaina bhUgoLarUpe mahAvideha kSetragata 32 vijayanuM varNana A sthAnamAM che. kevaLI samuddAtanA ATha samayanI avasthAonuM vizada nirUpaNa A sthAnamAM jovA maLe che. aneka viSayonI vividhatAthI sabhara A sthAna dharmarucine jALavI rAkhe che ane jJAnavRddhi sAthe AcAra preraka bane che.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 zrI ThANAga sUtra-2 sthAna-8 ekala vihArInA ATha guNa:| 1 aTThahiM ThANehiM saMpaNNe aNagAre arihai egallavihArapaDimaM uvasaMpajjittANaM viharittae, taM jahA- saDDI purisajAe, sacce purisajAe, mehAvI purisajAe bahussue purisajAe, sattima, appAhigaraNe, dhiima, vIriyasaMpaNNe / bhAvArtha :- ATha sthAnothI saMpanna aNagAra ekAkI vihAra pratimAne svIkArI, ekAkIpaNe vicaravA mATe yogya che, te A pramANe che- (1) zraddhAvAna puruSa (2) satyavAdI puruSa (3) medhAvI puruSa (4) bahuzruta puruSa (5) zaktimAna puruSa (6) alpAdhikaraNa puruSa (7) dhRtimAna puruSa (8) vIryasaMpanna puruSa. vivecana : prastuta sUtramAM ekalavihAra pratimAno svIkAra karanAra sAdhunA ATha guNonuM kathana che. chaThThA sthAnamAM gaNapramukha-saMghADAnA mukhya thaIne vicaraNa karanAra zramaNonA Avazyaka cha guNonuM kathana che. ahIM dhairyavAna ane vIryasaMpanna,be guNa sahita ATha guNonuM nirUpaNa che. ekalavihAra karanAra zramaNe potAnA AtmavikAsanI javAbadArI pote ja vahana karavAnI hoya che. saMyamI jIvanamAM tene vizeSa jAgRta ane sAvadhAna rahevAnuM hoya che. tenI saphaLatA mATe tenAmAM vizeSa guNonI AvazyakatA che. tethI ja sUtrakAre ahIM saMghADA pramukhanA guNo karatAM ekalavihArInA be vizeSa guNonuM kathana karyuM che. cha guNonuM kathana sthAna-6, sUtra-1 pramANe jANavuM. dhirma :- dhatimAna, vairyavAna, itimAnano artha "daDha manobaLa" athavA "makkama nirdhAra' thAya che. sAdhake sAdhanAno je mArga svIkAryo che, te mArga para te ja zraddhAthI ekAkIpaNe TakI rahevA mATe vIratA hovI atyaMta jarUrI che. ekAkI vicaraNa karanAra zramaNe nirmita thatI pratyeka zArIrika, mAnasika ke bAhya koIpaNa vikaTa paristhitio ekAkIpaNe ja sahana karavAnI hoya che. vikaTa paristhitimAM jo te sAdhu caMcaLa banI jAya,
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 223 koIpaNa prakAranI utAvaLa kare to te paristhitine samabhAvapUrvaka sahana karI zakatA nathI. paraMtu te samaye dhairya dhAraNa kare to ja hiMmatapUrvaka paristhitino svIkAra karavAmAM te saphaLa thaI zake che. tethI ekAkI vicaraNa karanAra zramaNa dhairyavAna hoya te atyaMta jarUrI che. vIyisaMpaLe :- vIryasaMpanna. A ATha guNomAM pAMcamo guNa kSattimaM = zaktimAna kahyo che. te zArIrika kSamatAnI apekSAe che ane vIryasaMpannatAmAM puruSAkAra parAkrama arthAt puruSArtha, utsAha, hiMmata vagere AMtarika guNonI apekSAe che. ekAkI zramaNane pratyeka kArya ekAkIpaNe ja karavAnA hoya che. tethI saMyama sAdhanAnA ke zAsana prabhAvanAnA kAryomAM teno utsAha ane parAkrama jaLavAI rahe te jarUrI che. jo utsAhanA sthAne ALasa ke pramAda jevA avaguNa praveza karI jAya to zakti hovA chatAM te niSphaLa jAya che. tethI ekAkI vicaraNa karanAra zramaNamAM vIryasaMpannatA guNanI anivAryatA che. A rIte be viziSTa guNonA kathanathI sUtrakAre ekAkI vicaranAra zramaNonI saphaLatA mATenuM mArgadarzana ApyuM che. aMDajAdi yoni prakAra : 2 akruviSe nosiMganhe paLatte, teM nahIM- aMDayA, poyayA, narAyA, rasayA, saMkSeDyA, saMmuSThimA, miyA, vavADyA / bhAvArtha :- yonisaMgrahanA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) aMDaja IMDAthI utpanna thanArA pakSI, sarpa Adi. (2) potaja- cAmaDInA AvaraNa vinA utpanna thanArA hAthI--siMha Adi. (3) jarAyuja- carma AvaraNa rUpa jarAyu(jara)thI utpanna thanArA manuSya vagere. (4) rasaja- kALa maryAdAthI atikrAMta, dUdha, dahIM, Adi padArthomAM rasa parivartita thatAM utpanna thanArA jIva. (5) saMsvedaja- pasInAthI utpanna thatAM jU, lIkha vagere. (6) saMmUrchima- tadanukUla pudgalonA saMyogathI utpanna thatI iyaLa vagere. (7) udbhijja- bhUmi bhedathI utpanna thanArA zalabhAdi jIva athavA vanaspati. (8) aupapAtika- deva zayyA ke naraka kuMbhIomAM utpanna thanArA deva, nArakI. vivecana : sthAna-7, sUtra-3mAM sAta prakAranA yonisaMgrahamAM 'aupapAtika' umerIne ahIM ATha prakAranA yonisaMgrahanuM ahIM nirUpaNa che. aupapAtika :- upapAta janma dhAraNa karanArA nAraka ane devonI aupapAtika yoni kahevAya che. zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che.
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zrI ThANAMga sUtra-2 aMDajAdi jIvonI gati-AgatiH 3 aMDayA aTThAiyA aTThAgaiyA paNNattA, taM jahA - aMDae aMDaesu uvavajjamANe aMDarahiMto vA, poyaehiMto vA jAva uvavAiehiMto vA uvavajjejjA / se ceva NaM se aMDae aMDagattaM vippajahamANe aMDayattAe vA jAva uvavAiyattAe vA gacchejjA / evaM poyayA vi jarAuyA vi / sesANaM gairAgai Natthi / bhAvArtha :- aMDaja jIvonI ATha prakAranI gati ane ATha prakAranI Agati kahI che, te A pramANe che- aMDaja jIva IMDAthI, potajathI yAvat aupapAtikathI AvIne utpanna thAya che. te ja aMDaja jIva vartamAnanI aMDaja paryAyane choDIne aMDaja yAvat aupapAtikarUpe utpanna thAya che. te ja rIte potaja ane jarAyujanI paNa ATha gati ane ATha Ati jANavI. zeSa rasaja Adi jIvonI ATha prakAranI gati ane Ati nathI. vivecana : prastuta sUtramAM aMDaja, potaja ane jarAyuja traNa prakAranA jIvonI ATha prakAranI gati ane AgatinuM kathana karyuM che. zeSa pAMca prakAranA jIvonI ATha prakAranI gati ke Agati thatI nathI. kAraNa ke rasaja, saMsvedaja vagere jIvo saMmUrcchima hovAthI naraka ke devagatimAM aupapAtika rUpe utpanna thatAM nathI ane aupapAtika jIvo paNa rasaja AdimAM jatA nathI. karmono caya-apacaya : 4 jIvA NaM aTTha kammapagaDIo ciNisu vA ciNaMti vA ciNissaMti vA, teM nahIM- bAbAvaLiSna, rikSaLAvalinga, leginga, monnabhinna, Aya, gAma, zoSa, aMtarAE / bhAvArtha :- jIvoe ATha karma prakRtiono atItakALamAM saMcaya karyo hato, kare che ane karaze, te A pramANe che- (1) jJAnAvaraNIya (2) darzanAvaraNIya (3) vedanIya (4) mohanIya (5) AyuSya (6) nAma (7) gotra (8) aMtarAya. 5 NeraiyA NaM aTTha kammapagaDIo ciNisu vA ciNaMti vA ciNissaMti vA evaM ceva / evaM NiraMtaraM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha :- nArakI jIvoe ATha karma prakRtino saMcaya karyo hato, kare che ane karaze vage2e kathana karavuM. te ja rIte vaimAnika sudhInA sarva daMDakonA jIvoe ATha karma prakRtino saMcaya karyo hato, kare che ane karaze.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8. 225 | 6 jIvA NaM aTTha kammapagaDIo uvaciNiMsu vA uvaciNaMti vA uvaciNissaMti vA, evaM ceva / evaM-ciNa-uvaciNa-baMdha-udIra-veya taha NijjarA ceva / ee cha cauvIsA daMDagA bhANiyavvA / bhAvArtha - jIvoe ATha karma prakRtiono upacaya karyo hato, kare che ane karaze vagere pUrvavat jANavuM. (1) saMcaya, (2) upacaya, (3) baMdha, (4) udIraNA, (5) vedana, (6) nirjaraNa karyuM hatuM, kare che, ane karaze. nArakIthI laI vaimAnika sudhInA covIsa daMDakonA jIvomAM ATha karma prakRtionA saMcayAdi cha AlApaka(sUtro)kahevA. vivecana : prastuta sUtramAM ATha karma ane tenI cayAdi avasthAonuM traNa kALa AzrI nirUpaNa che. (1) jJAnAvaraNIyakarma-AtmAnA jJAnaguNane Avarita karanAra karma. (2) darzanAvaraNIyakarma-AtmAnA darzanaguNane Avarita karanAra karma. (3) vedanIyakarma- AtmAne sukha-duHkha ke zAtA azAtA prApta karAvanAra karma. (4) mohanIyakarma- AtmAne mohita, bhramita, matta karanAruM karma. (5) AyuSyakarmaAtmAne manuSyAdi bhavamAM rokI rAkhatuM karma (6) nAmakame- AtmAne manuSyAdi gati, paMcendriyAdi jAti, audArika zarIra Adi prApta karAvatuM karma. (7) gotrakarma- AtmAne UMca, nIcAdirUpe prasiddha karatuM karma. (8) aMtarAyakarma- tapa, dAnAdimAM AtmazaktinI phoravaNImAM vighna UbhuM karatuM karma. | sAmAnyarUpe jIvo ane vizeSarUpe covIsa daMDakagata jIvo traNe kALamAM karmono cayAdi kare che. kAraNa ke jIva ane karmano saMbaMdha anAdikAlIna che ane te siddha na thAya tyAM sudhI rahevAno che. karmonA caya, upacaya AdinuM spaSTIkaraNa pAMcamA sthAnanA trIjA uddezakanA sUtra-67 anusAra jANavuM. AlocanA : Alocaka ane tenA pariNAma - |7 aTThahiM ThANehiM mAyI mAyaM kaTu No AloejjA, No paDikkamejjA, No ziMdejjA, No garihejjA, No viuTTejjA, No visohejjA, No akaraNayAe abbhuTejjA, No ahArihaM pAyacchittaM tavokamma paDivajjejjA, taM jahA- kariMsu vAhaM, karemi vAhaM, karissAmi vAha, akittI vA me siyA, avaNNe vA me siyA, aviNae vA me siyA, kittI vA me parihAissai, jase vA me parihAissai / / bhAvArtha :- ATha kAraNathI (ATha prakAranI vicAraNAthI) asaMyamAcaraNa rUpa doSa sevana karanAra (mAyAvI) doSanuM sevana karIne tenI AlocanA, pratikramaNa, niMdA, gaha, te doSono tyAga, tenI vizuddhi karIne punaH na karavA mATe kRta pratijJa thatA nathI, yathAyogya taparUpa prAyazcittano svIkAra karatA nathI. te ATha kAraNo A pramANe che
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 zrI ThANAga sUtra-2 (1) meM aticAronuM sevana karI ja lIdhuM che, have thaI gayelA te doSonI AlocanAthI zuM lAbha? (ra) vartamAnamAM paNa huM aticAronuM sevana karI rahyo chuM, to tenI AlocanA zA mATe ? (3) bhaviSyamAM paNa huM A doSa sevana karavAno ja chuM to tenI AlocanAthI zuM? (4) AlocanA karavAthI mArI apakIrti(alpaSetrIya apayaza) thaze. (5) AlocanA karavAthI mAro avarNavAda(niMdA), vistRta kSetramAM apayaza thaze. (6) AlocanA karavAthI mAro avinaya thaze. (7) AlocanA karavAthI mArI kIrti ochI thaze. (8) AlocanA karavAthI mAro yaza ghaTI jaze. - A ATha prakAranI vicAraNAthI doSa sevana karanAra AlocanAdi karatA nathI. |8 aTThahiM ThANehiM mAyI mAyaM kaTu AloejjA jAva paDivajjejjA, taM jahA mAyissa NaM assi loe garahie bhavai / uvavAe garahie bhavai / AyAi garahiyA bhavai / egamavi mAyI mAyaM kaTu No AloejjA jAva No paDivajjejjA, Natthi tassa ArAhaNA / egamavi mAyI mAyaM kaTu AloejjA jAva paDivajjejjA, atthi tassa ArAhaNA / bahuso vi mAyI mAyaM kaTu No AloejjA jAva No paDivajjejjA, Natthi tassa ArAhaNA / bahuso vi mAyI mAyaM kaTu AloejjA jAva paDivajjejjA, atthi tassa ArAhaNA / Ayariya-uvajjhAyassa vA me aisese NANadaMsaNe samuppajjejjA, se ya mamamAloejjA, mAyI NaM esa / / bhAvArtha :- ATha prakAranA vicArothI doSa sevana karanAra(mAyAvI) mAyAthI potAnA te doSanI AlocanA, pratikramaNa, niMdA, gaha, vyAvRtti, vizuddhi kare che, pharI te doSane na karavA saMkalpabaddha thAya che; yathAyogya taparUpa prAyazcitta svIkAre che. te ATha prakAranA vicAro A pramANe che (1) doSa sevana karanArano A bhava gahita thAya che (2) parabhava gahita thAya che (3) te pachIno janma ke bhavobhava gahita thAya che. (4) doSasevI vyakti eka vAra doSa sevana karI tenI AlocanA na kare thAvat, parUpa prAyazcitta na svIkAre to te ArAdhaka thatA nathI. (5) doSasevI vyakti ekavAra doSa sevana karI tenI AlocanA kare thAvat tArUpa prAyazcitta svIkAre to te ArAdhaka thAya che. (6) doSasevI vyakti anekavAra doSanuM sevana karIne tenI AlocanA na kare yAvatu taparUpa prAyazcitta na svIkAre to te ArAdhaka thatA nathI. (7) doSasevI vyakti anekavAra doSanuM sevana karIne tenI AlocanA kare yAvatu taparUpa prAyazcitta svIkAre to te ArAdhaka thAya che. (8) mArA AcArya ane upAdhyAyane atizayajJAna ane darzana (avadhi Adi jJAna) utpanna thAya to te jANI leze ke 'A doSAcaraNa karanAra che mATe huM prAyazcitta karI lauM. A ATha prakAranA vicArothI doSa sevana karanAra mAyAvI potAnA doSanI AlocanA kare che. | 9 mAyI NaM mAyaM kaTu se jahANAmae ayAgarei vA taMbAgarei vA tauAgarei
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 | 227 / vA sIsAgarei vA ruppAgarei vA suvaNNAgarei vA tilAgaNIi vA tusAgaNIi vA busAgaNIi vA NalAgaNIi vA dalAgaNIi vA soMDiyAliMchANi vA bhaMDiyAliMchANi vA goliyAliMchANi vA kuMbhArAvAei vA kavelluAvAei vA iTTAvAei vA jaMtavADacullIi vA lohAraMbarisANi vA tattANi samajoibhUyANi kiMsukaphullasamANANi ukkAsahassAI viNimmuya-mANAI-viNimmuyamANAI, jAlAsahassAI pamuMcamANAipamuMcamANAiM iMgAlasahassAiM pavikkhiramANAI-pavikkhiramANAI, aMto-aMto jhiyAyaMti, evAmeva mAyI mAyaM kaTu aMto-aMto jhiyAi / jaM pi ya NaM aNNe kei vayaMtitaMpiyaNaMmAyI jANai ahamese abhisaMkijjAmi abhisNkijjaami| bhAvArtha :- akaraNIya kArya karyA pachI te aparAdhI, loDhAnI bhaThThI(loTuM gALavAnI bhaThThI), tAMbAnI bhaTTI, jasatanI bhaTTI, sIsAnI bhaTTI, cAMdInI bhaThThI, sonAnI bhaThThI, talanI agni, tuSanI agni, bhUsAnI agni, naLiyA pakAvavAnI agni athavA pAnanI agni, suMDikAno cUlo arthAt sUrA ke arka kADhavAnI bhaThThI, bhaMDikAnI agni- thALI Adine garama karavAnI bhaThThI, golikAnI agni- moTA vAsaNa pakAvavA ke raMgavAnI bhaThThI, kuMbhAranA niMbhADA, cUnAnI bhaThThI, ITa pakAvavAnI bhaThThI, goLa banAvavAnI bhaThThI, luhAranI bhaThThI, tapta, agnimaya kesuDAnA phUla jevI lAla-lAla hajAro cinagArIo, aneka jvAlAo nIkaLI rahI hoya tevI, hajAro aMgArAvALI te bhaTTIo aMdara-aMdara baLyA kare che; tema te doSa sevana karIne aMdara-aMdara baLyA kare che. jo koI paraspara vAto kare to tenA manamAM zaMkA thAya tamo "bhArI vAto cha." 10 mAyI NaM mAyaM kaTu aNAloiya apaDikkate kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavaMti, taM jahA- No mahiDDiesu No mahajjuiesu No mahANubhAgesu No mahAyasesu No mahAbalesu No mahAsokkhesu No duraMgaiesu No ciraTThiiesu / se NaM tattha deve bhavai No mahiDDhae jAva No cirtttthiiie| jAvi ya se tattha bAhirabbhaMtariyA parisA bhavai, sAvi ya NaM No ADhAi No parijANAi No mahariheNaM AsaNeNaM uvaNimaMtei, bhAsaM pi ya se bhAsamANassa jAva cattAri paMca devA avuttA ceva abbhuTuMti- mA bahuM deve! bhAsau, mA bahu deve! bhAsau / bhAvArtha :- doSasevI sAdhaka doSonuM sevana karIne tenI AlocanA, pratikramaNa karyA vinA kALanA samaye kALa karIne(anyaguNonA prabhAve) koI devalokamAM devarUpe utpanna thAya che paraMtu tyAM mahARddhivAna, mahA yutimAna, mahAnubhAga- vikriyAdi mahAzaktivAna, mahAyazasvI, mahAbaLavAna, mahAsaukhyavAna, UMcI
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 zrI ThANAga sUtra-2 gativALA ke dIrghasthitivALA devalokamAM utpanna thatA nathI. paraMtu te alpaRddhivALA yAvat alpa sthitivALA deva thAya che. tyAM devalokamAM tenI bAhya-AtyaMtara pariSada hoya che, te paNa teno Adara karatI nathI, tene svAmIrUpe svIkAratI nathI, moTI vyaktine besavA yogya Asana upara besavA mATe nimaMtrita karatI nathI, jyAre te deva sabhAmAM bhASaNa karavAnuM cAlu kare tyAre koInA kahyA vinA cAra-pAMca devo UbhA thaIne tene bolavAno niSedha karatAM kahe che ke "tame vadhu na bolo, have bolavAnuM baMdha karo. 11 se NaM tao devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA iheva mANussae bhave jAiM imAiM kulAI bhavaMti, taM jahA- aMtakulANi vA paMtakulANi vA tucchakulANi vA dariddakulANi vA bhikkhAgakulANi vA kivaNakulANi vA, tahappagAresu kulesu pumattAe paccAyAi / se NaM tattha pume bhavai durUve duvaNNe duggaMdhe durase duphAse, aNiDhe akaMte appie amaNuNNe amaNAme hINassare dINassare aNiTThassare akaMtassare appiyassare amaNuNNassare amaNAmassare aNAe jjavayaNe pccaayaae| jA vi ya tattha bAhirabbhaMtariyA parisA bhavai, sA vi ya NaM No ADhAi No parijANAi No mahariheNaM AsaNeNaM uvaNimaMtei, bhAsaM pi ya se bhAsamANassa jAva cattAri paMca jaNA avuttA ceva abbhuTuMti- mA bahuM ajjautto ! bhAsau, mA bahuM ajjautto bhAsau / bhAvArtha :- deva AyukSaya, bhavakSaya, sthitikSaya karIne, devalokamAMthI cyavane, A manuSya lokamAM aMtakuLa, prAMtakuLa, tucchakuLa, daridrakuLa, bhikSukakuLa, kRpaNakuLa athavA tevA prakAranA anya hIna kuLamAM manuSya rUpe utpanna thAya che. tyAM te kurUpa, kuvarNa, kugaMdha, aniSTa rasa ane kaThora sparzavALA; aniSTa, akAnta, apriya, amanojJa, manane na game tevA hIna svara, dIna svara, aniSTa svara, akAnta svara, apriya svara, amanojJa svara, arucikara svara ane anAdeya vacanavALA hoya che. tyAM tenI bAhA ane AtyaMtara pariSada paNa teno Adara karatI nathI, tene svAmI rUpe svIkAratI nathI, mahAna vyaktine yogya evA Asana para besavAnuM nimaMtraNa ApatI nathI. jyAre te bolavA UbhA thAya tyAre cAra-pAMca manuSyo koInA kahyA vinA UbhA thaI jAya che ane kahe che ke- "Arya putra! vadhu na bolo, vadhu na bolo." 12 mAyI NaM mAyaM kaTu AloiyapaDikkaMte kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sthAna-8 | 228 | devaloesu devattAe uvavattAro bhavaMti, taM jahA- mahiDDiesu jAvaciraTiIesu / se NaM tattha deve bhavai mahiDDie jAva ciraTThiIe / hA-virAiya-vacche, kaDaka-tuDiyathaMbhiya-bhue aMgadakuMDala-maTTha-gaMDatala- kaNNapIDhadhArI vicittahatthAbharaNe vicittavatthA- bharaNe vicittamAlAmaulI-kallANagapavara-vattha-parihie, kallANaga-pavaragaMdha-mallA- NulevaNadhare bhAsuraboMdi palaMba vaNamAladhare divveNaM vaNNeNaM divveNaM gaMdheNaM divveNaM raseNaM divveNaM phAseNaM divveNaM saMghAeNaM divveNaM saMThANeNaM divvAe iDDIe divvAe juIe divvAe pabhAe divvAe chAyAe divvAe accIe divveNaM tee NaM divvAe lessAe dasa disAo ujjovemANe pabhAsemANe mahayAhaya- NaTTa-gIyavAiya-taMtI-tala-tAla-tuDiya-ghaNa-muiMga-paDuppavAiyaraveNaM divvAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharai / jA vi ya se tattha bAhirabbhaMtariyA parisA bhavai, sA vi ya NaM ADhAi, parijANAi, mahariheNaM AsaNeNaM uvaNimaMtei, bhAsaM pi ya se bhAsamANassa jAva cattAri paMca devA aNuttA ceva abbhuTTeti- bahuM deve ! bhAsau, bahu deve ! bhAsau / bhAvArtha:- doSasevI vyakti jo doSanI AlocanA, pratikramaNa karI, kALanA samaye kALa karI koI eka devalokamAM utpanna thAya che. tyAM te mahARddhivAna yAvatuM dIrgha sthitivAna devalokamAM utpanna thAya che. te tyAM mahAddhivAna yAvatuM dIrgha sthitivALA deva bane che. tenuM vakSa:sthaLa hArathI suzobhita hoya che. tenI bhujAomAM kaDA, toDA ane aMgadAbAjUbaMdha) hoya che, tenA kAnamAM caMcala ane gAla sudhI sparzatA kuMDaLa hoya che. te vividha hastanA AbharaNa, vividha vastrAbharaNa, vividha mALA yukta mugaTa ane kalyANakArI pradhAna vastro dhAraNa kare che. te kalyANakArI pradhAna gandha, mAlya ane vilepanano lepa kare che. te potAnA tejasvI zarIra para pralaMba vanamALA (AbhUSaNa vizeSa) dhAraNa kare che. te divyavarNa, divya gaMdha, divya rasa, divya sparza, divya saMghAtana, divya saMsthAna ane divya Rddhi, divya ti, divya prabhA, divya kAMti, divya arci, divya teja ane divya vezyAthI daze dizAone udyotita kare che, prabhAsita kare che. te nATya, gIta tathA kuzala vAdako dvArA jorathI vagADelA vAjiMtra, taMtra, tAla,traTita, ghana ane mRdaMganI mahAna dhvanithI yukta divya bhogone bhogave che. tenI bAhya ane AtyaMtara pariSada teno Adara kare che, tene svAmI rUpe svIkAre che, mahAna vyaktine yogya Asana para tene besavA nimaMtrita kare che. jyAre te bhASaNa mATe UbhA thAya che tyAre koInA kahyA vinA cAra ke pAMca devo UbhA thaIne kahe che. "he deva ! haju vadhu bolo- haju thoDo samaya bhASaNa cAlu rAkho." |13 se NaM tAo devalogAo AukkhaeNaM jAva caittA iheva mANussAe
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 bhave jAI imAI kulAI bhavaMti - aDDAiM dittAiM vitthiNNa- viula- bhavaNasayaNAsaNa jANavAhaNAraM bahudhaNa - bahujAyarUva-rayayAiM Aoga- paogasaMpauttAiM vicchaDDiya-paura- bhattapANAI bahudAsI- dAsa-go- mahisa-gavelayappabhUyAiM bahujaNassa aparibhUyAiM, tahappagAresu kulesu pumattAe paccAyAi / se NaM tattha pume bhavai surUve suvaNNe sugaMdhe surase suphAse; iTThe kaMte pie maNuNe maNAme, ahINassare adINassare iTThassare kaMtassare piyassare maNuNNassare maNAmassare AdejjavayaNe paccAyAe / jAviya se tattha bAhirabbhaMtariyA parisA bhavai, sA vi ya NaM ADhAi parijANAi mahariheNaM AsaNeNaM uvaNimaMtei, bhAsapi ya se bhAsamANassa jAva cattAri paMca jaNA aNuttA ceva abbhuTTheti- bahuM ajjautte ! bhAsau; bahu annatte! mAlaka | 230 bhAvArtha :- te deva AyukSaya, bhavakSaya ane sthitikSaya karIne, devalokamAMthI cyavIne, A manuSyalokamAM samRddhakuLa, unnatakuLamAM vistIrNa ane vipula zayanAsana, yAna ane vAhanavALA, bahudhana, bahu suvarNa, bahu cAMdIvALA, Ayoga-prayoga (lena-dena)mAM saMprayukta, vipula AhAra-pANIvALA aneka dAsI-dAsa, gAya-bheMsa, gheTA vagerethI yukta ane ghaNI vyaktiothI aparAjita evA ucca kuLamAM manuSyarUpe utpanna thAya che. tyAM te surUpa, suvarNa, sugaMdha, surasa ane susparza, iSTa, kAnta, priya, manojJa, manohara, ahInasvara, adInasvara, iSTasvara, kAntasvara, priyasvara, manojJasvara, manoharasvara ane Adeya vacanavALA hoya che. tenI bAhya ane AtyaMtara pariSada teno Adara kare che. tene potAnA svAmIrUpe svIkAre che, mahAna vyaktine besavA yogya Asana upara besavA mATe nimaMtrita kare che. te jyAre bhASaNa ApavAno prAraMbha kare che, tyAre cAra-pAMca manuSyo anya koInA kahyA vinA UbhA thaIne kahe che-- "he Arya putra ! haju vadhu bolo. haju vadhAre bolo." (A rIte tene vadhu bolavA mATe sasanmAna preraNA kare che.) vivecana : prastuta sUtramAM AlocanA karavA ane na karavAnA ATha-ATha kAraNonA nirdeza sAthe tenA pariNAmanuM pratipAdana che. AlocanA na karavAnuM mukhya kAraNa mAyA kapaTano bhAva che. sthAna-3, urdU.-3, sUtra-1mAM AlocanA na karavAnA nava kAraNonuM kathana traNa sUtro dvArA karyuM che. temAMthI ATha kAraNone ahIM grahaNa karyA che. tenuM vivecana pUrvavat jANavuM. sthAna-3mAM AlocanA karavAnA nava kAraNo traNa sUtro dvArA kahyA che. temAMthI prathama traNa kAraNone ahIM grahaNa karyA che. zeSa kAraNomAM bhinnatA che.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 31 prastuta sUtragata AlocanAnA ATha kAraNone jotAM spaSTa jaNAya che ke AlocanA karavAnuM mukhya kAraNa bhaya che. vyaktine A bhava, parabhava ke bhavAMtaramAM prApta duHkha, apamAna, apakIrti Adino bhaya hoya che. temaja guru Adi jANI leze to badanAmI thaze, e paNa bhayasvarUpa che. kharekhara ! koIpaNa prakArano bhaya vyaktine AlocanA karavA prere che ane pApa karatA roke che. paraMtu keTalAka sAdhako vicAre che ke chadmastha dazAmAM doSa sevana thavuM sahaja che paraMtu doSasevana pachI jAgRta thaIne yathAtathya rUpe tenI AlocanA Adi karavI te sAdhakonuM, ArAdhaka banavA mATenuM parama kartavya che. tethI te koIpaNa prakAranA bhaya vinA ArAdhaka banavA mATe sAdhanA mArgamAM AlocanAnA mahattvane samajIne AlocanA kare che. A rIte sUtrakAre vividha vicAradhArAo dvArA sAdhakonI vividha prakAranI kakSAne samajAvI che. sUtramAM AlocanA na karanAranI mAnasika paristhitinuM varNana aneka prakAranI agninI upamAthI karyuM che. temaja tene A bhava AdimAM prApta thatAM kheda, zokAdinuM tAdazya citra sUtrArthamAM spaSTa che. pApakarmanA nAza mATe AlocanA atyaMta Avazyaka kriyA hovAthI sUtrakAre tenI kramika paddhati samajAvI che. bhAloda = doSone doSa rUpe svIkArI guru samakSa tenuM yathAtathya nivedana karavuM. vizuddhi mATenuM A mahattvanuM aMga che. pahimeggA = pratikramaNa karavuM. te doSa sevana aMge 'micchAmi dukkaDam' karavuM. veikhkhA = potAnA doSo mATe AtmaglAni anubhavavI. Atma sAkSIe teno pAzcAttApa karavo. ratte jgA - potAnA doSo mATe gurunI sAkSIe svaniMdA karavI. vikhkhA - doSa sevana karatA aTakI javuM. visookhkhA = pharIthI doSo na sevavAnI bhAvanA, vicAraNA karavI, ajaLayAt adbhuakhkhA - punaH te aticAronuM sevana na karavA mATe daDhatama nizcaya karavo. ahArika pAyati savomAMM = aticArane yogya guru dvArA pradatta tapa rUpa prAyazcittano svIkAra karavo. AlocanAthI tapa svIkAra paryaMtanI prakriyAthI sAdhaka aticAronI zuddhi karI zake che. prastuta sUtronA keTalAka aprasiddha zabdonA bhAva A pramANe che. pAdhi- nalAgni-narakaTanI agni. naLIyAdi pakAvavAnI arthAt nIMbhADAnI agni athavA narakaTa nAmanA pAtaLA lAMbA pAna ane pAtaLI gAMThavALA DIMTiyAvALo eka choDa che, tenI agni narakaTa agni kahevAya che. soMDiyA maMhiyA.. moliyA lichALI- soMDiyA peTI AkAranuM eka vAsaNa jemAM madha banAvavAmAM Ave che. te madh pakAvavA je agni karavAmAM Ave tene sUMDikAgni kahe che. vRttikAre "DikA"no artha hAMDI ane 'golikA'no artha moTI hAMDI karyo che. te hAMDImAM je agni hoya te bhaMDikAgni ane golikAgni kahevAya che. liMchAi eTale phUlo. soMDiya vagerene garama karavAno cUlo. vRttikA2e prAcIna matanA ullekha karatAM 'soMDiya' vagerene agninA AzrayasthAna rUpa vibhinna prakAranA cUlA kahyA che. Ata.. mana.. viLaeN :- AgamomAM prAyaH mRtyunA varNanamAM A traNe zabda eka sAthe jovA
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 zrI ThANAga sUtra-2 maLe che. A traNe zabda ekArthaka hovA chatAM temAM bheda paNa che. AyukSaya- manuSyAdi paryAya- avasthAmAM nimittabhUta AyuSyakarmanA pulonI nirjarA. bhavakSaya- vartamAna bhavane yogya gati ane jAtinA anubaMdhano nAza thavo. sthitikSaya- AyuSyanA sthitibaMdhano kSaya. AyuSyanA pradezonI samApti sAthe te bhavanA kAraNabhUta sarva karmano kSaya thAya che. A sUtromAM manuSya saMbaMdhita cha kuLano nAmollekha che. kuLa zabda samUhavAcI che. vRttikAre tenI vyAkhyA A pramANe karI che. enAu- blecchakuLa. vaTa vagere kSudrakuLa. pANi- cAMDAla vagere kuLa. tuccheduttA- nAnA parivAravALA, thoDA manuSya hoya tevA, tuccha vicAravALA, agaMbhIra Azaya- vALA kuLa. varighunALi- nirdhanakuLa.fbajaNAvakutANa- bhikSukakuLa. bhikSAthI jIvana nirvAha karanAra yAcakakuLa. divALakha- dAna dvArA jIvana nirvAha karanAra kuLa. khela-tamAzA dvArA AjIvikA calAvanArA kuLa. kRpaNa lokonA kuLa. devo mATe prayukta keTalAka vizeSaNono artha A pramANe che, vizvA mA = divya prabhA-deva saMbaMdhI mAhAbhyAribApa chAyApa-divya chAyA-pratibiMba,libAI azva =divya arci, zarIramAMthI nIkaLatI tejomaya jyoti.philve te divyateja, zarIranI kAMti, rivvA naisANa-divyalezyA, zukla vagere aMtastha pariNAma. 3novenI = cULa vastuone prakAzita karavI. bhAremI = sUkSma vastuone prakAzita karavI. saMvara-asaMvara :14 aTThavihe saMvarepaNNatte,taMjahA- soidiyasaMvare, cakkhidiyasaMvare, ghANidiya saMvare, jibhidiya-saMvare, phAsiMdiya-saMvare, maNasaMvare, vaisaMvare, kAyasaMvare / bhAvArtha :- saMvaranA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) zrotrendriya saMvara (2) cakSurindriya saMvara (3) ghrANendriya saMvara (4) jihendriya saMvara (5) sparzendriya saMvara (6) mana saMvara (7) vacana saMvara (8) kAya saMvara. |15 aTThavihe asaMvare paNNatte, taM jahA- soiMdiya-asaMvare, cakkhidiyaasaMvare, ghANidiya-asaMvare, jibhidiya-asaMvare, phAsiMdiya-asaMvare, mnnsAMvare, va saMvare, vAya- saMvare ! bhAvArtha - asaMvaranA ATha prakAra che, te A pramANe- (1) zrotrendriya asaMvara (2) cakSurindriya asaMvara (3) ghrANendriya asaMvara (4) jihendriya asaMvara (5) sparzendriya asaMvara (6) mana asaMvara (7) vacana asaMvara (8) kAya asaMvara. vivecana : sthana-5, udde.-2, sUtra-35, 36mAM pAMca indriyanA pAMca prakAranA saMvaranuM kathana hatuM. ahIM mana,
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 [ 233] vacana ane kAyasaMvara sahita ATha prakAranA saMvaranuM nirUpaNa che. sparzanA ATha prakAra: 6 6 pANattA, taM naha- ve zvare, 3, , nags, sI, 3sine, giddha, 19 / bhAvArtha :- sparzanA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) karkaza (2) mRdu (3) guru (4) laghu (5) zIta (6) uSNa (7) snigdha (8) rukSa. lokasthitiH| 17 aTThavihA logaTThiI paNNattA, taM jahA- AgAsapaiTThie vAe, vAyapaiTThie udahI, udahipaiTThiyA puDhavI, puDhavipaiTThiyA tasA thAvarA pANA, ajIvA jIvapaiTThiyA jIvA kammapaiTThiyA, ajIvA jIvasaMgahiyA, jIvA kmmsNghiyaa| bhAvArtha :- loka sthitinA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) vAyutanuvAta AkAzanA AdhAre rahe che (2) ghanodadhi vAyunA AdhAre rahe che (3) pRthvI ghanodadhinA AdhAre rahe che (4) tra-sthAvara prANIo pRthvInA AdhAre rahe che (5) ajIva(zarIra)jIvanA AdhAre rahe che (6) jIva karmanA AdhAre rahe che (7) ajIva jIva dvArA saMgrahita che (8) jIva karma dvArA saMgrahita che. vivecana : sthAna-3, ud-2, sUtra-23mAM traNa prakAranI, sthAna-4, ud-2, sUtra-39mAM cAra prakAranI ane sthAna-6, sUtra-34mAM cha prakAranI loka sthitinuM nirUpaNa che. ahIM aMtima be bola sahita ATha prakAranI loka sthitinuM kathana che. jIva ane ajIvamAM paraspara AdhAra-Adheya bhAva che tethI te baMnene paraspara pratiSThita kahyA che ane jIva ane ajIvamAM paraspara saMgrAhya-saMgrAhaka bhAva che tethI te baMnene paraspara saMgrahita kahyA che. te loka sthiti A pramANe che (1) AkAzanA AdhAre vAyu rahe che. vAyunA be prakAra che.- 1. tanuvAta-pAtaLI havA ane 2. ghanavAta- ghanIbhUta thayelI havA, ghaTTa havA. AkAzanA AdhAre tanuvAta ane tanuvAtanA AdhAre ghanavAta rahe che. (2) vAyu(ghanavAyu)nA AdhAre udadhi-pANI rahe che. arthAt ghanavAyunA AdhAre ghanodadhi-himazilA jevuM ghana pANI che. (3) ghanodadhinA AdhAre pRthvI che. (4) pRthvInA AdhAre tra-sthAvara prANI rahe che. A kathana skUla daSTie ja samajavuM. sUkSma jIva AkhA lokamAM che. sUkSma jIva tathA vAyu vagere pRthvI AdhArita nathI. (5) jIvanA AdhAre ajIva rahe che. vRttikAre ajIvano artha audArikAdi zarIra karyo che. maLavA vArivavipulakAtA: | -sthAnAMga vRtti. (6) karmanA AdhAre jIva rahe che. saMsArI jIvo
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 ] zrI ThANAga sUtra-2 sakarmA che. jIvanI manuSyAdi avasthAo karma AdhArita ja che. (7) ajIva jIva dvArA saMgrahita che. zarIra, karma vagere jIvanA saMgraharUpa che. jIva karma bAMdhe che, karmano saMcaya kare che te apekSAe ajIvane jIva dvArA saMgrahita kahyA che. (8) jIva karma dvArA saMgrahita che. saMsArI jIva, karmAnusAra ja vividha avasthAo prApta kare che. jIva ane pudgala ekabIjAnA upakArI che, mATe te baMne paraspara eka bIjAnA AdhAra rUpa che. jIva karma bAMdhe che to karma dvArA baMdhAIne jIva saMsAramAM paribhramaNa kare che, A rIte te baMne paraspara saMgrahita che. ahIM pAMcamA ane sAtamA bolanA tathA chaThThA tathA AThamA bolanA kathanamAM mAtra vivakSA bheda che, tAtvika bheda nathI. gaNisaMpadA:18 aTThavihA gaNisaMpayA paNNattA, taM jahA- AyArasaMpayA, suyasaMpayA, sarIrasaMpayA, vayaNasaMpayA, vAyaNAsaMpayA, maisaMpayA, paogamaIsaMpayA, saMgahapariNNA NAma aTThamA / bhAvArtha :- gaNi (AcArya) saMpadAnA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) AcArasaMpadA (2) zrutasaMpadA (3) zarIrasaMpadA (4) vacanasaMpadA (5) vAcanAsaMpadA (6) matisaMpadA (7) prayogasaMpadA () saMgrahaparijJA. vivecana :saMpadA - samRddhi. jJAnAdi AtmaguNonI saMpatti. AcAryane samagra gaNanuM saMcAlana karavAnuM hoya che tethI te svayaM jJAna, darzana, AcAra, vicArathI samRddha hoya, to ja ziSya parivArano sarvAgI vikAsa karAvI zake che. te daSTikoNathI zAstrakAre AcAryanI ATha saMpadAnuM kathana karyuM che. zrI dazAzrutaskaMdha sUtramAM ATha saMpadAnuM bheda-prabhedathI varNana che. saMkSiptamAM te A pramANe che(1) AcArasaMpadA- saMyama samRddhi. cAritranuM daDhatAthI pAlana karatA hoya. (2) zrutasaMpadA- zrata samRddhi. samagra zAstronA jJAtA hoya. jJAna-pracAra ane prasAra karavAmAM samartha hoya, zrotAnA praznonuM samAdhAna karavAnI zaktithI yukta hoya. (3) zarIrasaMpadA- zArIrika sauMdarya. eka paNa aMga lajjAspada na hoya, jJAnendriya ane karmendriya pUrNa hoya, sahanana sthira hoya, zarIra svastha hoya. (4) vacanasaMpadAvacananuM kauzalya. Adaya, madhura, satya, saMtoSakAraka, spaSTa ane madhyastha bhAve vacana bolanAra hoya. (5) vAcanAsaMpadA- ziSyone manovaijJAnika paddhatithI zAstro bhaNAvavAmAM kuzaLa hoya, kayA ziSyane keTaluM, kevuM ane kyAre adhyayana karAvavuM ucita che; A sarva vAto jANatA hoya. (6) matisaMpadA- buddhi kauzalya. matijJAnanI utkRSTatAne mati saMpadA kahe che. avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA, kSiprAdi bheda yukta viziSTa buddhi saMpanna hoya. (7) prayogamatisaMpadAvAda kauzalya. zAstrArthanA anukULa-pratikULa samayanA U SLO
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 235 | jANakAra hoya. (8) saMgrahapariNAsaMpadA-saMgha vyavasthAmAM nipuNa hoya. jJAna, darzana, cAritranA sahayogI bAhya sAdhanono upayogapUrvaka saMgraha karanArA hoya. mahAnidhiH| 19 egamege NaM mahANihI aTThacakkavAlapaiTThANe aTThaTThajoyaNAI uThaM uccatteNaM paw 7 bhAvArtha - cakravartInI pratyeka mahAnidhi ATha-ATha cakranA AdhAre che ane te ATha-ATha yojana UMcI che. samitiH20 aTTha samaIo paNNattAo, taM jahA- iriyAsamii, bhAsAsamii, esaNAsamii, AyANabhaMDa-mattaNikkhevaNA-samii, uccArapAsavaNa-khelasiMghANajallapariTThAvaNiyA- samii, maNasamii, vaisamii, kAyasamii / bhAvArtha - samitinA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) Isamiti- samya rIte gamana karavuM. (2) bhASAsamiti- samyag rIte bolavuM. (3) eSaNAsamiti- samyagU rIte AhArAdine grahaNa karavA (4) AdAna bhaMDa mAtra nikSepaNA samiti- upakaraNone samyagu rIte levA-mUkavA. (5) uccAra prasavaNa khela jala siMghANa pariSThApanA samiti- vaDInItAdino samyag rIte tyAga karavo (6) manasamitimanayoganuM sabhya pravartana karavuM. (7) vacanasamiti-vacanayoganuM samyak pravartana karavuM (8) kAyasamiti kAyayoganuM samyak pravartana karavuM. vivecana : Agama graMthomAM pAMca samiti ane mana, vacana, kAyA A traNa guptinuM kathana che. ahIM te AThene samiti kahI che. sami- samyaka pravartana, upayogapUrvaka-samyaka prakAranI pravRtti. guptino artha che gopana, nirodha karavo. mana, vacana, kAyAno nirodha thAya tyAre tene gupti ane jyAre tenuM samyaka pravartana thAya tyAre tene samiti kahe che. sUtrakAre ahIM manAdinA samyaka pravartananI apekSAe tene samiti kahI che. AlocanA karAvanAra-karanAranA guNa :21 aTThahiM ThANehiM saMpaNNe aNagAre arihai AloyaNaM paDicchittae, taM jahA- AyAravaM, AdhAravaM, vavahAravaM, ovIlae, pakuvvae, aparissAI, NijjAvae, avAya- daMsI /
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 ] zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArthaH- ATha guNothI saMpanna aNagAra AlocanA sAMbhaLavA mATe yogya hoya che, te A pramANe che (1) AcAravAna- jJAna darzana, cAritra, tapa ane vIrya, A pAMca AcArathI saMpanna hoya. (2) AdhAravAna- AlocanA lenAra, je je aticAronI AlocanA kare, te sarva aticAronA jANakAra hoya. (3) vyavahAravAna- Agama, zrata, AjJA, dhAraNA ane jIta, A pAMca prakAranA vyavahAranA jJAtA hoya. (4) apavrIDaka AlocanA karanAra vyakti lajjA tathA saMkocathI mukta thaI yathArtha AlocanA karI zake tevI preraNA ApanAra hoya. (5) prakArI- aparAdhonI AlocanA karAvI, prAyazcita ApI, aticAranI zuddhi karAvavAmAM samartha hoya. (6) aparizrAvI- AlocakanA doSo bIjAnI sAme pragaTa karanAra na hoya. gaMbhIra vyakti ja AlocanA sAMbhaLI zake che. (7) niryApaka- sAdhaka moTA prAyazcittanuM paNa vahana karI zake, te rIte sahayoga ApanAra hoya. (8) apAyadarzI prAyazcittano bhaMga thavAthI tathA asamyagu ArAdhanAthI utpanna doSone batAvanAra hoya. |22 aTThahiM ThANehiM saMpaNNe aNagAre arihai attadosamAloittae, taM jahAjAisaMpaNNe, kulasaMpaNNe, viNayasaMpaNNe, NANasaMpaNNe, dasaNasaMpaNNe, carittasaMpaNNe, hete, vaMte ! bhAvArtha :- ATha guNathI saMpanna aNagAra potAnA doSonI AlocanA karavA mATe yogya hoya che. (1) jAti saMpanna (2) kula saMpanna (3) vinaya saMpanna (4) jJAna saMpanna (5) darzana saMpanna (6) cAritra saMpanna (7) kSamAzIla (8) jitendriya. vivecana : sthAna-10, sUtra-3, 64mAM AlocakanA amArI ane apazcAtutApI tathA AlocanA karAvanAranA priyadharmA, daDhadharmA A be-be guNa sahita dasa-dasa guNonuM kathana che. prAyazcitta prakAra : |23 aTThavihe pAyacchitte paNNatte, taM jahA- AloyaNArihe, paDikkamaNArihe, tadubhayArihe, vivegArihe, viusaggArihe, tavArihe, cheyArihe, mUlArihe / bhAvArtha :- prAyazcittanA ATha prakAra che, te A pramANe- (1) AlocanA yogya (2) pratikramaNa yogya (3) AlocanA ane pratikramaNa ubhaya yogya (4) viveka yogya (5) vyutsarga yogya (6) tapa yogya (7) cheda- dIkSA paryAyanA chedathI zuddhine yogya (8) mULa- mahAvratanA punaH AropaNathI zuddhine yogya. vivecana : sthAna-6, sUtra-18 mAM prathama cha prakAranA prAyazcittanuM nirUpaNa che ahIM cheda ane mULa prAyazcitta
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8. 237 sahita ATha prakAranA prAyazcittanuM kathana che. sthAna-10, sUtra-5mAM daza prakAranA prAyazcittanuM kathana che. ATha mada:24 aTTha mayaTThANA paNNattA, taM jahA- jAimae, kulamae, balamae, rUvamae tavamae, suyamae, lAbhamae, issariyamae / bhAvArtha :- madasthAna (abhimAna utpAdaka nimitto)nA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) jAtimada (2) kulamada (3) balamada (4) rUpamada (5) tapamada (6) zratamada (7) lAbhamada (8) aizvaryamada. akriyAvAdI :25 aTTha akiriyAvAI paNNattA, taM jahA- egAvAI, aNegAvAI, mitavAI, NimmitavAI, sAyavAI, samuccheyavAI, NiyayavAI, Na saMtiparalogavAI / bhAvArtha:- akriyAvAdInA ATha prakAra che, te A pramANe- (1) ekavAdI- eka ja tattvane mAnanArA (2) anekavAdI- ekatvano sarvathA asvIkAra karI, anekatvane mAnanArA (3) mitavAdI- jIvone parimita mAnanArA (4) nirmitavAdI- Izvarane sRSTinA nirmAtA(ka) mAnanArA (5) sAtAvAdIsukhathI ja sukhanI prApti mAnanArA (6) samucchedavAdI- kSaNikavAdI, vastune sarvathA vinazvara mAnanArA (7) nityavAdI- vastune sarvathA nitya mAnanArA (8) asatu paralokavAdI- nAstitva vAdI- mokSa tathA paralokane na mAnanArA. vivecana : prastuta sUtramAM akriyAvAdInA ATha prakAronuM pratipAdana che. zrI sUyagaDAMga sUtranA bAramA adhyayanamAM cAra prakAranA samavasaraNanuM kathana che. te cAra samavasaraNamAM eka akriyAvAda nAmanuM samavasaraNa che. akriyAvAda:- ekAMte jIvAdi padArthono niSedha kare, kriyA, karmabaMdha, karmaphaLa Adino svIkAra na kare, niSedha kare te akriyAvAdI kahevAya che. prastuta prasaMgamAM akriyAvAdano prayoga anAtmavAdI ane ekAMtavAdI be arthamAM thayo che. sUtrokta ATha prakAramAMthI cha prakAra ekAMtavAdI che ane samucchedavAdI ane asatparalokavAdI anAtmavAdI che. akriyAvAdanA 84 bheda prasiddha che. ahIM AThamA sthAnane anulakSIne sutrakAre tenA ATha prakAra kahyA che. (1) ekavAdI :- A jagatamAM brahma eka ja tattva satya che. jagata mithyA che, A prakAranI ekavAdI paraMparAno svIkAra karanAra brahma-advaitavAdI ekavAdI che.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 (2) anekavAdI :- dharma-dharmI, avayava-avayavI Adi sarvathA bhinna bhinna che. A rIte vastunA sAmAnya dharmano niSedha karI aneka svarUpa vizeSadharmano svIkAra karanAra vaizeSiko anekavAdI che. 238 (3) mitavAdI :- jIvanI parimita saMkhyAne mAnanAra ane AtmAne taMdulapramANa, aMguSThapramANa mAnanAra upaniSadano mata mitavAdI che. temaja loka sAta dvIpa ane sAta samudra pramANa che, tema mAnanAra paurANiko mitavAdI che. (4) nirmitavAdI :- A sRSTinuM nirmANa IzvarakRta che. te vicAradhArAne anusaranAra naiyAyika ane vaizeSiko nirmitavAdI che. (5) sAtavAdI :- sukhathI ja sukha prApta thAya che, mATe khAo-pIo ane moja karo, A prakAranI vicAradhArAne anusaranAra sAtavAdI che. (6) samucchedavAdI :- pratyeka padArtha kSaNika che, uttpattinI bIjI ja kSaNe teno sarvathA uccheda thAya che. te paraMparAne anusaranAra bauddho samucchedavAdI che. (7) nityavAdI :- padArtha phUTastha nitya che. kAraNarUpamAM pratyeka vastu vidhamAna koI paNa navo padArtha utpanna thato nathI temaja koI padArthano nAza paNa thato nathI. A rIte jagatanI ekAMte nityatAne svIkAranAra nityavAdI che. (8) asatparalokavAdI :- paraloka ke mokSane na mAnanAra cArvAko asatparalokavAdI che. zubhAzubha sUcaka mahAnimitta : 26 adRviSe mahAnimitte paLatte, te nahA- mome, 3ppAC, suviLe, aMtalingve, ane, sare, vizrvane, vaMnane 1 bhAvArtha :- ATha prakAranA zubhAzubha-sUcaka mahAnimitta che, te A pramANe che-- (1) bhauma- bhUminI snigdhatA, rukSatA, bhUkaMpa Adi dvArA tenuM zubhAzubha phaLa jANavuM. (2) utpAta- rudhira varSA Adi dvArA tenuM zubhAzubha phaLa jANavuM. (3) svapna- svapno dvArA tenuM zubhAzubha phaLa jANavuM. (4) aMtarikSa- AkAzagata vividha varNo dvArA tenuM zubhAzubha phaLa jANavuM. (5) aMga- zarIranA aMgo joIne tenuM zubhAzubha phaLa jANavuM. (6) svara- SaDja vagere svara dvArA tenuM zubhAzubha phaLa jANavuM. (7) lakSaNa- strI, puruSonA zarIragata cakra Adi lakSaNo dvArA tenuM zubhAzubha phaLa jANavuM. (8) vyaMjana, tala, masa Adi dvArA tenuM zubhAzubha phaLa jANavuM. vivecana : nimittazAstra :- atIndriya padArthanA jJAnamAM je nimittabhUta thAya tene nimitta kahe che. tenuM pratipAdaka je zAstra te nimittazAstra che. tenA ATha prakAra bhAvArthathI spaSTa che.
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 8 vayana - vilati : 27 aTThavihA vayaNavibhattI paNNattA, taM jahA Nise paDhamA hoi, biiyA uvaesaNe / taiyA karaNammi kayA, cautthI saMpayAvaNe // 1 // paMcamIya apAyANe, chaTThI sassAmivAyaNe / sattamI saNNihANatthe, aTThamI AmaMtaNI bhave // 2 // bhAvArtha :- vacana vibhaktinA ATha prakAra che. te A pramANe che- (1) nirdeza pratipAdaka arthamAM kartA mATe prathamA vibhakti. (2) upadeza kriyAnA pratipAdanamAM dvitIyA vibhakti. (3) karaNa arthamAM tRtIyA vibhakti. (4) saMpradAna- svAhA arthamAM caturthI vibhakti. (5) apAdAna- chUTA paDavAnA arthamAM paMcamI vibhakti. (6) sva-svAmitva batAvavA SaSThI vibhakti. (7) sannidhAna - AdhAra, aNa bhAvamAM saptamI vibhati. (8) saMbodhana - AmaMtraNa arthamAM aSTamI vibhakti vaparAya che. 28 239 tattha paDhamA vibhattI, Niddese so imo ahaM vatti / biiyA puNa uvadese, bhaNa kuNa va imaM va taM vatti // 3 // taiyA karaNammi kayA- NIyaM va kayaM va teNa va mae vA / haMdi Namo sAhAe, havai cautthI payANammi // 4 // avaNe giNhasu tatto, ittotti vA paMcami avAdANe / chaTThI tassa imassa vA, gayassa vA sAmi-saMbaMdhe // 5 // havai puNa sattamI tammimammi AhArakAlabhAve ya / AmaMtaNI bhave aTThamI u jaha he juvANa ! tti // 6 // bhAvArtha :- (1) nirdeza arthamAM prathamA vibhakti, bhebha De - te, khA, huM (2) upadeza arthamAM dvitIyA vilati prema - tebhane uho, Ane ho, (3) 42 arthabhAM tRtIyA vibhakti, prema - bhArA vaDe kahevAyela, tenA dvArA kahevAyela, mArA ke tenA dvArA karAyela, (4) saMpradAna arthamAM tathA namaH, svAhA avyaya sAthe yaturthI vibhakti, 4bhaDe 'namo jinAya' vinane namaskAra 'agnaye svAhA' 'viprAya gAM dadAti' - zrAhmaeAne gAya khAye che. (4) apAdAnArthamAM paMyamI vibhakti, bhebhaDe khAne khahIMthI dUra karo, Ane ahIMthI laI lo. (6) svAmI saMbaMdhamAM SaSThI vibhakti, jema ke- tenI athavA AnI A
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 240] zrI ThANAga sUtra-2 vastu che. (7) AdhAra, kAla, bhAvamAM saptamI vibhakti, jema ke- te phalAdi AmAM che. (8) saMbodhana AmaMtraNa arthamAM aSTamI vibhakti, jema ke- he yuvAna ! vivecana : A sUtra dvArA sUtrakAre vacana vibhaktinuM svarUpa spaSTa karyuM che. je kahevAya te vacana ane te vacanonA kartA karmarUpa artha jenA dvArA pragaTa thAya te vibhakti, vacanapadonI vibhakti te vacana vibhakti kahevAya che. jemake lakSmaNe rAmane phaLa ApyuM. lakSmaNa, rAma ane phaLa vacana che. 'e' ane 'ne' vibhakti che. vacanane vibhakti lAgavAthI lakSmaNa kartA, phaLa karma ane rAma saMpradAna che, tema jANI zakAya che. A sutramAM nAma tathA sarvanAmane lAgatI vibhaktinuM kathana che. kriyApadanI vibhaktinuM kathana nathI. te ATha vibhaktinuM spaSTIkaraNa A pramANe che(1) prathamA vibhakti-kartA kAraka :- je nAma ke sarvanAma kartA arthamAM prayukta thAya, tene mATe prathama vibhaktino prayoga karAya che. gujarAtImAM prathamA vibhaktimAM kyAreka 'e' pratyaya lAge che to kyAreka pratyaya lAgato nathI. jema ke- rAme phaLa khAdhuM. ahIM rAma karyA che tene 'e' pratyaya lAgyo che. 'rAma jAya che' A vAkyamAM kartA rAmane koI pratyaya lAgyo nathI. saMkSepamAM kartA kArakano pratyaya 'e' che. (2) dvitIyAvibhaktikarmakAraka - jenA para kriyAnuM phaLa lAgu paDe che athavA kriyAmAM pravartita karAvavAnI icchA utpanna karavA upadeza Ape che. upadeza arthamAM dvitIyA vibhaktino prayoga thAya che. jema ke- rAme phaLane khAdhuM. khAvArUpa kriyAnI asara phaLa para paDe che mATe ahIM phaLa karma kahevAya che. gujarAtI bhASAmAM karmakArakamAM kyAreka 'ne' pratyaya lAge che, kyAreka pratyaya lAgatA nathI 'rAme phaLa khAdhu' A vAkyamAM phaLa karma che. tene pratyaya lAgyo nathI. (3) tRtIyA vibhakti-karaNa kAraka :- kriyAnI siddhimAM je sauthI vadhu sahAyaka ane upakAraka sAdhana hoya te karaNa kahevAya che. jema ke- kaThiyAro kuhADIthI lAkaDuM kApe che, te soyathI vastra sAMdhe che. ahIM kApavArUpa ane sAMdhavArUpa kriyAmAM kuhADI ane soya sahAyaka sAdhana che mATe te karaNa kahevAya ane tene tRtIyA vibhaktino pratyaya--'thI' lAgelo che. karaNa kArakanA pratyaya che- 'thI, thakI, vaDe ane dvArA' (4) caturthI vibhakti-saMpradAna kAraka - jene mATe kriyA karAya che te saMpradAna kahevAya che. jema kesItA rAmane mATe mALA gUMthe che. ahIM gUMthavArUpa kriyA rAmane mATe karAya che, tethI rAmane mATe caturthI vibhaktino prayoga thayo che. caturthIno pratyaya che- mATe. namaH, svAhA jevA pada jenA mATe vaparAya tenA mATe paNa caturthInA pratyaya saMskRta, prAkRta bhASAmAM vaparAya che. jema ke gurave namaH | gurune namaskAra. ahIM 'guru' zabda mATe caturthI vibhaktino prayoga thayo che. (5) paMcamI vibhakti-apAdAna kAraka :- pRthaka thAya che ke alaga paDe che, tevo bodha jenAthI thAya te apAdAna kahevAya che. jema ke- vRkSa parathI phUla paDyuM, chAparA uparathI pakSI UDyuM. vRkSa ane phUla chUTA paDe che. ahIM phUla to kartA che, te vRkSa parathI alaga thAya che tethI vRkSane mATe paMcamI vibhaktino prayoga che.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8. 241 temaja chAparAne mATe paNa paMcamI vibhaktino prayoga thayo che. paMcamIno pratyaya che- thI, parathI, uparathI. (6) SaSThI vibhakti-svAmitva kAraka- mAlikI batAvavI ke saMbaMdha batAvavo te svAmitva kAraka che ane tenA mATe SaSThI vibhaktino prayoga thAya che. jema ke- "priyAnI bolapena khovAI gaI.' ahIM bolapenanI mAlika priyA che, tethI priyAne mATe SaSThI vibhaktino prayoga thayo che. SaSThI vibhaktinA pratyaya che- no, nI, nuM, nA. (7) saptamI vibhakti-saridhAna kAraka - vastuno AdhAra te sannidhAna kahevAya che. je AdhAra hoya tenA mATe saptamI vibhaktino prayoga thAya che. jema ke- DALa upara pakSI beThuM che. ahIM DALa pakSInA AdhArarUpa che tethI tenA mATe saptamI vibhaktino prayoga thayo che. saptamInA pratyaya che- mAM, para, upara. (8) aSTamI vibhakti-saMbodhana kAraka :- koIne saMbodhana karavAnA arthamAM aSTamI vibhaktino prayoga thAya che. jema ke- "he rAma! tame mArI sAthe Avazo ?" ahIM rAmane saMbodhana karyuM che mATe te aSTamI vibhakti kahevAya. aSTamI vibhakti nAmane ja lAge che, sarvanAmane nahIM. tenA pratyaya che- he, are. A saMbodhana sUcaka pratyayono prayoga nAmanI pUrve ja thAya. chadmastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA :29 aTTha ThANAI chaumatthe savvabhAveNaM Na jANai Na pAsai, taM jahAdhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsatthikAyaM, jIvaM asarIrapaDibaddhaM, paramANupod, sa6, TN, vAya ! eyANi ceva uppaNNaNANadaMsaNadhare arahA jiNe kevalI savvabhAveNaM jANai pAsai, taM jahA- dhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsatthikAyaM, navaM sarIra- pavitraddha, paramANupo , sa6, , vAya ! bhAvArtha - chaghastha manuSya ATha sthAnane saMpUrNarUpe jANatA nathI ane jotA nathI, te A pramANe che(1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) zarIra rahita jIva (5) paramANu pudgala (6) zabda (7) gaMdha (8) vAyu. paraMtu saMpUrNa jJAna, darzananA dhAraka evA ahetu jina, kevaLI A ATha padArthane saMpUrNarUpe jANe che ane jue che, te A pramANe che- (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) zarIra rahita jIva (5) paramANu yugala (6) zabda (7) gaMdha (8) vAyu. vivecana : sthAna-5, udde.-3, sUtra-27mAM chadmasthanA aviSayabhUta ane kevaLInA viSayabhUta prathama pAMca sthAna, sthAna-7, sUtra-76mAM sAta sthAnanuM nirUpaNa che. ahIM vAyu sahita ATha sthAnanuM kathana che. chadmastha
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 zrI ThANAga sUtra-2 jIvo vAyu-havAno sparzAdi anubhava karI zake che paraMtu tene joI zakatA nathI. kevaLI bhagavAna tene joI zake che. Ayurveda prakAra:30 aTThavihe Auvede paNNatte, taM jahA- kumArabhicce, kAyatigicchA, sAlAI, sallahattA, jaMgolI, bhUivijjA, khArataMte, rasAyaNe / bhAvArtha - AyurvedanA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) kumArabhRtya- bALakonuM bharaNapoSaNa ane bALarogonA ilAja batAvatuM zAstra. (2) kAyacikitsA- tAva, koDha vagere zArIrika rogonA ilAja batAvatuM zAstra. (3) zAlAkya- zalAkA loDhAnI garama saLI dvArA kAna, nAka, mukhAdinA rogonA ilAja batAvatuM zAstra. (4) zalmahatyA- zarIramAM tIrAdi kheMcI gayA hoya tene bahAra kADhI, teno ilAja batAvatuM zAstra. zarIranA koI sthAnamAM ceko mUkI gAMTha vagere kADhI nAMkhavAnA (oparezana)nA upAya batAvatuM zAstra. (5) jaMgolI- sarpa, vIMchI vagerenA viSa upazamananA ilAja batAvatuM zAstra. (6) bhUtavidyA-bhUta, pizAca, gRha, pitR janita upasarganA upazamana, zAMtikarma batAvatuM zAstra. (7) kSArataMtravIryavardhaka auSadhio, vIrya alana aTakAvavAnA upAya batAvatuM zAstra (8) rasAyaNa pArada vagerenA rasa dvArA AyuSya, buddhinI vRddhi, sadA yuvAna rahevAnA upAya batAvatuM zAstra. vivecana : Ayu eTale jIvana ane veda eTale jANavuM. jIvananuM saMrakSaNa, rogonA pratikAranA upAyo jenA dvArA jANI zakAya te Ayurveda. je zAstranA bodha dvArA manuSya vyAdhiono pratikAra karI, pacyAhAranuM sevana karI, taMdurasta jIvana prApta kare che, te zAstrane Ayurveda kahe che. tenA prakAra sUtrArthathI spaSTa che. agamahiSIo - |31 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo aTTha aggamahisIo paNNattAo, taM naha- pa3nA, sivA, ravI, aMgU, amitA, macchara, khaniyA, rohiNI ! bhAvArtha - devendra devarAja zakranI ATha agramahiSIo che, te A pramANe- (1) padmA, (2) zivA, (3) zacI, (4) aMju, (5) amalA, (6) apsarA, (7) navamikA, (8) rohiNI. 32 IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo aTTha aggamahisIo paNNattAo, taM jahA paNa, darA, sImA, rAmarahitA, va, vApurA, vasumittA, vasuMdharA bhAvArtha-devendra devarAja IzAnanI ATha agramahiSIo che, te A pramANe- (1) kRSNA, (2) kRSNarAjI, (3) rAmA, (4) rAmarakSitA, (5) vasu, (6) vasuguptA, (7) vasumitrA, (8) vasundharA.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 243 | 33 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo aTTha aggamahisIo paNNattAo / IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo vesamaNassa mahAraNNo aTTha aggamahisIo paNNattAo / bhAvArtha - devendra devarAja zakranA lokapAla mahArAja somanI ATha agramahiSIo che. devendra devarAja IzAnanA lokapAla mahArAja vaizramaNanI ATha agramahiSIo che. mahAgraha:34 aTTha mahaggahA paNNattA, taM jahA- caMde, sUre, sukke, buhe, bahassaI, are, Mvare, 5. bhAvArtha :- ATha mahAgraha che, te A pramANe- (1) candra (2) sUrya (3) zuka (4) budha (5) bRhaspati (6) aMgAra (7) zanizcara (8) ketu. tRNa vanaspatinA ATha aMgaH 35 aTThavihA taNavaNassaikAiyA paNNattA, taM jahA- mUle, kaMde, khaMdhe, tayA, sAte, pavAne, patta, puSe ! bhAvArtha :- tRNa vanaspatikAyikanA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) mUla- mULiyA (2) kaMdathaDano adhobhAga (3) skaMdha- thaDa (4) tvacA- chAla (5) zAkhA- moTI DALI (6) pravAla- kUMpaLa (7) patra- pAMdaDA (2) puSpa. vivecana : prastuta sUtramAM tRNa vanaspati zabdano prayoga che. bAdara vanaspatinA dasa prakAramAM 'tRNa' nAme sAtamo prakAra che. ahIM tRNa vanaspati zabda dvArA samagra bAbara vanaspatinuM grahaNa thAya che. pratyeka bAdara vanaspatimAM dasa aMga hoya che. ahIM phaLa ane bIjane choDIne mULa, kaMda vagere ATha prakAranuM kathana che, sthAna-10, sUtra-147mAM vRkSAdi vanaspatinA dasa aMganuM kathana che. AraMbha anAraMbhajanita saMyama asaMyama:36 cauridiyA NaM jIvA asamArabhamANassa aTThavihe saMjame kajjai, taM jahA- cakkhumAo sokkhAo avavarovettA bhavai jAva phAsAmaeNa dukkheNaM asaMjogettA bhavai /
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 zrI ThANAMga sUtra bhAvArtha:- caurindriya jIvonI ghAta na karanArane ATha prakAre saMyama thAya che, te A pramANe che- te jIva cakSurindriya saMbaMdhI sukhano viyoga karatA nathI kAvat sparzendriya saMbaMdhI duHkhano saMyoga karatA nathI. 37 cariMdiyA NaM jIvA samArabhamANassa aTThavihe asaMjame kajjai, taM jahA- cakkhumAo sokkhAo vavarovettA bhavai jAva phAsAmaeNaM dukkheNaM saMjogettA bhavai / bhAvArtha :- cauridriya jIvonI ghAta karanArAne ATha prakAre asaMyama thAya che, te A pramANe checakSurindriya saMbaMdhI sukhano viyoga kare che yAvat sparzanendriya saMbaMdhI duHkhano saMyoga kare che. vivecana : prastuta sUtramAM ATha prakAranA saMyama-asaMyamanuM kathana karyuM che. cakSurindriya, ghrANendriya, jihendriya ane sparzendriya, te cAra indriyajanya sukhano viyoga ane duHkhano saMyoga karavAthI ATha prakArano asaMyama thAya che ane teno tyAga karavAthI ATha prakArano saMyama thAya che. sthAna-5, udde.-2 sUtra- 38-43mAM pAMca sthAvaranI apekSAe, ekendriyAdi pAMca jAtinI apekSAe ane pAMca indriyanI apekSAe pAMca prakAranA saMyama-asaMyamanuM kathana che. ATha sUkSmaH38 aTTha suhumA paNNattA, taM jahA- pANasuhume, paNagasuhume, bIyasuhume, hariyasuhume, pupphasuhume, aMDasuhume, leNasuhume, siNehasuhume / bhAvArtha :- jIvanA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) prANa sUkSma- kuMthuM Adi prANI (2) panaka sUkSma- paMcavarNI lIlaphUga (3) bIja sUkSma- rAjagarAnA bIja, khasakhasanA dANA vagere sUkSma bIja (4) harita sUkSma-bIjamAMthI koMTo phUTe te. (5) puSpasUkSma- vaDa, pIpaLa AdinA sUkSma puSpa (6) aMDa sUkSma- mAkhI, kIDI AdinA sUkSma IDA (7) layana sUkSma- kIDInA dara Adi (8) sneha sUkSmajhAkaLa, ThAra, dhummasa Adi pANInA sUkSma jIva. vivecana : prastuta sUtramAM ATha sUkSmanuM kathana che. ahIM sUkSma nAmakarmanA udayavALA sUkSma sthAvarakAya jIvonuM grahaNa nathI. sUtrokta AThe prakAranA jIvo bAdara hovA chatAM tenuM zarIra ati sUkSma hovAthI tene sUkSma kahyA che. zrI dazavaikAlika sUtranA adhyayana-8, gAthA-15mAM ATha prakAranA sUkSmanuM kathana che. prANa sUkSma jIvo beThA hoya tyAre dekhAtA nathI paNa halanacalana kare to ja dekhAya che. zeSa sUkSma zabdArthathI spaSTa che.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 245 bharatezvaranA ATha paTodhara rAjA - |39 bharahassa NaM raNNo cAuraMtacakkavaTTissa aTTha purisajugAI aNubaddhaM siddhAI buddhAi muttAiM aMtagaDAiM pariNivvuDAiM savvadukkhappahINAI, taM jahA- Aiccajase, mahAjase, aibale, mahAbale, teyavIrie kattavIrie daMDavIrie, jalavIrie / bhAvArtha :- cAturaMta cakravartI bharata rAjAnA ATha paTodhara rAjAo anukramathI siddha, buddha, mukta, parinivRtta ane samasta duHkhothI rahita thayA, te A pramANe che- (1) Adityayaza, (2) mahAyaza, (3) atibala, (4) mahAbala, (5) tejovIrya, (6) kArtavIrya, (7) daMDavIrya, (8) jalavIrya. pArzvanAthanA gaNa ane gaNadhara :40 pAsassa NaM arahao purisAdANiyassa aTTha gaNA aTTha gaNaharA hotthA, taM gA-gukhe, anavone, vasid, mArI, sone, siriyara, vIramaduM, nasomad . bhAvArtha :- puruSAdAnIya(loka-priya) ahetu pArzvanAthanA ATha gaNa ane ATha gaNadhara thayA che, te A pramANe che- (1) zubha, (2) AryaghoSa, (3) vaziSTha, (4) brahmacArI, (5) soma, (6) zrIdhara, (7) vIrabhadra, (8) yazobhadra. darzananA prakAra :41 aTThavihe daMsaNe paNNatte, taM jahA- sammadasaNe, micchadasaNe, sammAmicchadaMsaNe, cakkhudasaNe, acakkhudaMsaNe, ohidasaNe, kevaladasaNe, suviNadasaNe / bhAvArtha :- darzananA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) samyagdarzana, (2) mithyAdarzana, (3) samyamithyAdarzana (4) cakSudarzana, (5) acakSudarzana, (6) avadhidarzana, (7) kevaladarzana, (8) svapna darzana. vivecana : prastuta sUtramAM svapnadarzana sahita ATha prakAranA darzananuM kathana che. sthAna-7, sUtra-74mAM sAta prakAranA darzananuM kathana che. prathamanA traNa prakAra darzana mohanIyanA kSaya, kSayopazama, udayathI prApta thAya che ane pachInA cAra prakAra darzanAvaraNIya karmanA kSayopazama, kSayathI prApta thAya che. svapnadarzana darzanAvaraNIya karmanA udayajanya che. opamika kAla:42 aTThavihe addhovamie paNNatte / taM jahA- paliovame, sAgarovame,
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 246] zrI ThANAga sUtra-2 osappiNI, ussappiNI, poggalapariyaTTe, tItaddhA, aNAgayaddhA, savvaddhA / bhAvArtha:- aupamika kAlanA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) palyopama (2) sAgaropama (3) avasarpiNI (4) utsarpiNI (5) pudgala parAvartana (6) atIta addhA (7) anAgata addhA (8) sarvadvA (sarvakAla). vivecana : zrI anuyoga dvAra sUtramAM upamAkAlanA be bhedanuM kathana che, palyopama ane sAgaropama. prastuta sUtramAM palyopama, sAgaropama tathA tenAthI niSpanna thatAM vividha kAlabheda sahita upamAkAlanA ATha bhedanuM kathana che. avasarpiNI-utsarpiNI :- 10 kroDAkroDI sAgaropamano eka avasarpiNI ane 10 kroDAkoDI sAgaropamano eka utsarpiNIkAla che. pagala parAvartana - samasta lokAkAzanA pugalone jIva jeTalA samayamAM sparza kare che, teTalA samayane pula parAvartana kahe che. pugala parAvartananuM kALamAna asaMkhya utsarpiNI, avasarpiNI pramANa che. tenA audArika pudgala parAvartana vagere sAtabheda che. tenuM varNana bhagavatI sUtra zataka-12 uddezaka-4 mAM che. audArika pudagala parAvartana - lokagata audArika zarIra yogya samasta yugalo jIva dvArA audArika zarIrarUpe grahaNa ane pariNamana karavAmAM tathA choDavAmAM jeTalo samaya vyatIta thAya tene audArika pudgala parAvartana kahe che. te ja rIte vaikriya, taijasa, kArmaNa, mana, vacana, kAyA, prANApAna pugala parAvartana paNa samajavuM. atIta, anAgata ane sarvakALa paNa anaMto che. tethI te paNa upamAkALa che. ariSTanemInI yugAMtakara, paryAyAntara bhUmi - 43 arahao NaM ariTThaNemissa jAva aTThamAo purisajugAo jugaMtakarabhUmI / duvAsapariyAe aMtamakAsI / bhAvArtha :- ahaMtu ariSTaneminI AThamA yuga puruSa sudhI yugAntara bhUmi rahI arthAt temanI ATha pATa sudhI mokSa gamanano krama cAlu rahyo ane teone kevaLajJAna prApta thayA pachI be varSe mokSe javAnI zarUAta thaI arthAt teonI paryAyAntakara bhUmi be varSanI che. vivecana :aMtaramUnI - aMtakara karmono aMta karI mokSamAM janArA jIvo, bhUmi-kALa. mokSagAmI jIvono kALa be prakArano kahyo che.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 247 (1) yugAMtakara bhUmi :- yuga = pAMca pAMca varSanA kALane yuga kahe che. A yugarUpI kALa kramika che. te ja rIte guru-ziSya paraMparA paNa kramika hoya che. tethI ahIM yuga zabdathI guru ziSya paraMparAnuM grahaNa thAya che. mokSagAmI guru ziSya, praziSyanI paraMparAno kALa te yugAMtakara bhUmi kahevAya che. tIrthaMkara pachI jyAM sudhI AcArya paraMparA mokSane prApta thAya tyAM sudhInI pATa saMkhyA temanI yugAMtakara bhUmi kahevAya che. prabhu nemanAthanA mokSagamana pachI ATha pATa paraMparAnA paTTadhara AcAryo mokSe gayA che. te pachI paTTadhara AcArya devalokagAmI thayA. anya zramaNonI apekSAe mokSa mArga cAlu rahyo. (2) paryAyAntara bhUmi : - tIrtha sthApanA pazcAt jeTalA samaya pachI mokSagamananI zarUAta thAya, te samayane paryAyAntara bhUmi kahe che. dA.ta. nemanAtha bhagavAne tIrthanI sthApanA karI, tyAra pachI be varSe te tIrthamAMthI sAdhu vagere mokSe gayA. tethI nemanAtha bhagavAnanI paryAyAntara bhUmi be varSanI kahI che. AThamA sthAnane kAraNe ahIM be varSanI paryAyAntara bhUminuM svataMtra kathana nathI paraMtu yugAMtakara bhUminA kathananI sAthe teno saMketa mAtra che. mahAvIra svAmInA dIkSita rAjAo: 44 samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM aTTha rAyANo muMDe bhavettA agArAo aNagAriyaM pavvaiyA, teM nahA vIraMgae vIrajase, saMjaya eNijjae ya rAyarisI / seye sive uddAyaNe, taha saMkhe kAsivaddhaNe // 1 // bhAvArtha I :- zramaNa bhagavAna mahAvIre ATha rAjAone muMDita karI, AgArathI aNagArapaNAmAM pravrujita karyA hatA, te A pramANe che- (1) vIrAMgada, (2) vIrayaza, (3) saMjaya, (4) eNeyaka(zvetAMbInA paradezI rAjAnA AtmIyajana), (5) zveta(AmalakalpA nagarInA rAjA), (6) ziva(hastinApuranA rAjA), (7) udAyana(potAnuM rAjya bhANejane ApanAra siMghu-sauvIra dezanA rAjA) (8) zaMkha kAzIvardhana (aMtagaDa varNita alakSa rAjA). AhAranA prakAra H 41 adRviSe AhAre patte, teM nahA- madhuLe asaLe, pALe, vAme, sAme / amamuLe asaLe, pALe, vADma, sAme / bhAvArtha :- AhAranA ATha prakAra che, te A pramANe che- manojJa azana, pAna, khAdya, svAdya, ane amanojJa azana, pAna, khAdya, svAgha. kRSNarAji : -- 46 uppi saNakumAra-mAhiMdANaM kappANaM heTThi baMbhaloe kappe riTThavimANa-patthaDe,
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 ettha NaM akkhADaga-samacauraMsa- saMThANa-saMThiyAo aTTha kaNharAIo paNNattAo, taM jahA - puratthime NaM do kaNharAIo, dAhiNe NaM do kaNharAIo, paccatthime NaM do kaNharAIo, uttare NaM do kaNharAIo / puratthimA abbhaMtarA kaNharAI dAhiNaM kaNharAiM puTThA / dAhiNA abbhaMtarA kaNharAI paccatthimaM bAhiraM kaNharAiM puTThA / paccatthimA abbhaMtarA kaNharAI uttaraM bAhiraM kaNharAI puTThA / uttarA abbhaMtarA kaNharAI puratthimaM bAhiraM kaNharAI puTThA / puratthimapaccatthimillAo bAhirAo do kaNharAIo chalaMsAo / uttaradAhiNAo bAhirAo do kaNharAIo taMsAo / savvAo vi NaM abbhaMtarakaNharAIo cauraMsAo / 248 bhAvArtha :- sanatakumAra ane mAhendra kalpanI upara ane brahmaloka kalpanI nIce riSTa nAmanA vimAnanA prastaTamAM samacaturasa(catuSkoNa) saMsthAnavALA akhADA jevA vibhAgamAM ATha kRSNarAji(kRSNavarNanA pudgalonI paMktiothI yukta kSetra) che, te A pramANe- (1) pUrva dizAmAM be (2) dakSiNa dizAmAM be (3) pazcima dizAmAM be (4) uttara dizAmAM be. pUrvanI AvyaMtara kRSNarAji dakSiNanI bAhya kRSNarAji sAthe spaSTa che. dakSiNanI AvyaMtara kRSNarAji pazcimanI bAhya kRSNarAji sAthe spaSTa che. pazcimanI AvyaMtara kRSNarAji uttaranI bAhya kRSNarAji sAthe pRSTa che. uttaranI Atara kRSNarAji pUrvanI bAhya kRSNarAji sAthe spaSTa che. pUrva ane pazcimanI bAhya be kRSNarAji SaTkoNa AkAre che. uttara ane dakSiNanI bAhya be kRSNarAji trikoNa AkAre che. samasta ApyaMtara kRSNarAji catuSkoNa AkAravALI che. 47 eyAsi NaM aTThaNhaM kaNharAINaM aTTha NAmadhejjA paNNattA, taM jahAkaNharAI i vA meharAI i vA maghA i vA mAghavaI i vA vAyaphalihe i vA vAyapalikkhobhe i vA devaphalihe i vA devapalikkhobhe i vA / bhAvArtha :- uparokta ATha kRSNarAjinA ATha nAma che, te A pramANe che- (1) kRSNarAji, (2) megharAji, (3) maghA, (4) mAghavati, (5) vAtaparigha, (6) vAtaparikSobha, (7) devaparigha, (8) devaparikSobha. vivecana : pAMcamA devalokanA riSTa nAmanA trIjA prataramAM pRthvIzilArUpa ATha kRSNarAjio cAre dizAmAM sthita che. te kALA varNanI ane nakkara pRthvImaya che. tenA traNa AkAra che. SaTkoNa AkAranI be, trikoNa AkAranI be ane samacorasa AkAranI cAra kRSNarAji che. tenI dizA ane vidizAo bhAvArthathI spaSTa che. kRSNarAjinA paryAyavAcI nAma :- tenA sArthaka ATha nAma che- (1) kALA varNanI pRthvI ane pudgalanuM
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 249 pariNAma hovAthI athavA kALA pulonI rAji-rekhArUpa(laMbAI vadhu pahoLAI ochI hovAthI) tenuM nAma kaNarAji che. (2) kALA meghanI rekhA samAna hovAthI tenuM nAma megharAji che. (3) chaThThI narakanuM nAma maghA che, tenI samAna aMdhakAravALI hovAthI tenuM nAma maghA che. (4) sAtamI narakanI samAna gADhAMdhakAravALI hovAthI tenuM nAma mAghavatI che. (5) AMdhI samAna saghana aMdhakAravALI ane durladhya hovAthI tenuM nAma vAtaparighA che. (6) AMdhI samAna aMdhakAravALI ane kSobhanuM kAraNa hovAthI tenuM nAma vAta parikSobhA che. (7) devone mATe parigha eTale bhogala(AgaLiyA) samAna hovAthI tenuM nAma devaparighA che. (8) devone mATe paNa kSobhanuM kAraNa hovAthI tenuM nAma deva parikSobha che. lokAntika deva ane tenI sthitiH48 eyAsi NaM aTThaNhaM kaNharAINaM aTThasu ovAsaMtaresu aTTha logaMtiyavimANA pALA, taM nahIM- annI, gnimAlI, voyane, maMjIre, vaMlAme, suratame, supaiTThAbhe, aggiccAbhe / bhAvArtha :- A ATha kRSNarAjinA ATha avakAzAntaramAM ATha lokAntika devonA vimAna che- te A pramANe che- (1) arci, (2) arcimAlI, (3) vairocana, (4) prazaMkara, (5) caMdrAbha, (6) sUryAbha, (7) supratiSThAbha, (8) agnayAbha. 49 etesu NaM aTThasu logaMtiyavimANesu aTThavihA logaMtiyA devA paNNattA, ta nahIM sArassayamAiccA, vaNhI varuNA ya gaddatoyA ya / tusiyA avvAbAhA, aggiccA ceva boddhavvA // 1 // bhAvArtha :- A ATha lokAntika vimAnomAM ATha prakAranA lokAntika devo rahe che, te A pramANe (1) sArasvata, (2) Aditya, (3) vahni, (4) varuNa, (5) gaItoya, (6) tuSita, (7) avyAbAdha, (8) anyarca(riSTAbha). 50 eesi NaM aTThaNhaM logaMtiyadevANaM ajahaNNamaNukkoseNaM aTTha sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ATha lokAntika devonI ajaghanya, anutkRSTa ATha sAgaropamanI sthiti che. vivecana : ATha kRSNarAjino Azraya karIne nava lokAntika devonA nava vimAna che. AThamuM sthAna hovAthI
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 ahIM AThe kRSNarAjIonA ApyaMtarakSetra(corasa)nI barAbara madhyamAM sthita eka riSTa nAmanA lokAntika vimAna ane devanuM kathana nathI. teonI ATha sAgaropamanI sthiti mukhya devonI apekSAe samajavI joIe. teonA sAmAnya devonI sthiti ATha sAgarathI kaMIka nyUna thaI zake che, tema AcAryono abhimata che. dharmAstikAyAdinA madhyapradezaH 250 - 51 aTTha dhammatthikAya majjhapaesA paNNattA / aTTha adhammatthikAya majjhapae sA paNNattA / aTTha AgAsatthikAya majjhapaesA paNNattA / aTTha jIva majjhapae sA paNNattA / bhAvArtha :- dharmAstikAyanA ATha madhya-pradeza(rucaka-pradeza) kahyA che. adharmAstikAyanA ATha, AkAzAstikAyanA ATha ane jIvanA ATha madhyapradeza che. vivecana : dharmAstikAya, adharmAstikAya, lokAkAza ane jIva, A cAra dravyanA pradezo samAna che. te cAre arUpI dravyonA asaMkhya pradezomAM madhyabhAganA ATha pradezane rucaka pradeza kahe che. jIvanA rucaka pradezamAM saMkoca-vistAra thato nathI paraMtu zeSa pradezomAM saMkoca vistAra thAya che. dharmAstikAyAdi traNa dravyo lokavyApI sthita dravya che ane tenA madhyanA ATha rucaka pradeza paNa sthita ja che. mahApadma prabhunA zAsanamAM dIkSita rAjAoH 52 arahA NaM mahApaume aTTha rAyANo muMDA bhavittA agArAo aNagAriyaM pabbA- velsara, teM nahIM- paDama, paDamanuAM, galiLa, galiLatukSma, paGamaya, dhanuya, jaLaraha, mahaM / bhAvArtha :- arhata mahApadma(AvatI covIsInA prathama tIrthaMkara) ATha rAjAone muMDita karI agArathI aNagArapaNAmAM pravrujita karaze, te A pramANe che- (1) padma, (2) padmagulma, (3) nalina, (4) nalinagulma, (5) padmadhvaja, (6) dhanurdhvaja, (7) kanakaratha, (8) bharata. kRSNa vAsudevanI paTTarANIo 53 kaNhassa NaM vAsudevassa aTTha aggamahisIo arahao NaM ariTThaNemissa aMtie muMDA bhavettA agArAo aNagAriyaM pavvaiyA siddhAo buddhAo muttAo aMtagaDAo pariNivvuDAo savvadukkhappahINAo, taM jahA :
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 251] paumAvaI ya gorI, gaMdhArI lakkhaNA susImA ya / jaMbavaI saccabhAmA, ruppiNI aggamahisIo // 1 // bhAvArtha :- kRSNavAsudevanI ATha agramahiSIo ahaMta ariSTanemi pAse muMDita thaI gRhavAsathI aNagArapaNAmAM pravrajita thaI, siddha, buddha, mukta, aMtakRta, parinivRtta ane samasta duHkhothI mukta thaI che, te A pramANe che- (1) padmAvatI, (2) gorI, (3) gAndhArI, (4) lakSmaNA, (5) suSImA, (6) jAmbavatI, (7) satyabhAmA, (8) rukSmaNI. vivecana : prastuta sUtramAM kRSNa vAsudevanI ATha rANIono ullekha che. tenuM vistRta varNana aMtakRtadazAMga sUtramAM che. te ATheya rANIoe vIsa varSa saMyamanuM pAlana karI, eka mAsanA saMthArApUrvaka siddha dazAne prApta karI che. pUrvagata vastu - 54 vIriyapuvvassa NaM aTTha vatthU aTTha cUlavatthU paNNattA / bhAvArtha - vIryapravAda pUrvanI ATha vastu(mULa adhyayana) ane ATha cUlikA vastu kahI che. gatinA prakAra :55 aTTha gaIo paNNattao, taM jahA-NirayagaI, tiriyagaI, maNuyagaI, devagaI, siddhigaI, gurugaI, paNollaNagaI, pabbhAragaI / bhAvArtha:- gatinA ATha prakAra che, te A pramANe- (1) naraka gati, (2) tiryaMcagati, (3) manuSya gati, (4) deva gati, (5) siddha gati, (6) gurugati, (7) praNodanagati, (8) prAzmAra gati. vivecana : prastuta sUtramAM ATha prakAranI gatinuM kathana che. temAM prathama cAra prakAranI gatimAM gati zabdano artha "AyuSya pUrNa thatAM nArakAdi bhavamAM janma dhAraNa karavA mATe thatI gati' arthAt "bhavAMtara mATenI gati' te pramANe thAya che. siddha gatiH- sarva karmano kSaya thatAM siddhakSetrane prApta karavA rU5 gati. ( aMtima traNa prakAranI gatimAM gati zabdano artha "eka sthAnathI bIjA sthAnane prApta karavuM arthAt sthAnAMtara karavuM. te pramANe thAya che.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 | zrI ThANAga sUtra-2 guru gati - paramANu AdinI svAbhAvika gatine guru gati kahe che. praNodana gati:- bIjAnI preraNAthI thatI gatine praNodana gati kahe che. prAbhAra gati :- naukAmAM bharelA bhArathI nIcenI tarapha gati thAya tema bIjA dravyanA bhArathI je gati thAya tene prAbhAragati kahe che. zeSa gatio prasiddha che. devadevIonA aSTa yojanavALA dvIpa:56 gaMgA-siMdhu-rattA-rattavai devINaM dIvA aTTa-aTTha joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM paNa nA | bhAvArtha - gaMgA, siMdhu, raktA, raktAvatI, A cAra nadIonI adhiSThAtrI devIonA dvIpa ATha-ATha yojananA lAMbA-pahoLA che. 57 ukkAmuha-mehamuha-vijjumuha-vijjudaMtadIvA NaM dIvA aTTha-aTTha joyaNasayAI AyAmavikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha :- (chappana aMtara dvIpamAMthI) ulkAmukha, meghamukha, vidhummukha ane vidhutta dvIpa AThasoAThaso yojana lAMbA pahoLA che. ATha lAkha yojana cakravAla virSAbha - 58 kAlode NaM samudde aTTha joyaNasayasahassAiM cakkavAlavikkhaMbheNaM paNNatte / bhAvArtha:- kAloda samudrano cakravAla-viSkarbha (goLAInI apekSAthI) ATha lAkha yojanano che. 59 abbhaMtarapukkharaddhe NaM aTTha joyaNasayasahassAiMcakkavAlavikkhaMbheNaM pnnnntte| evaM bAhirapukkharaddhe vi / / bhAvArtha :- AtyaMtara puSkarArdha dvIpano cakravAla viSkanma ATha lAkha yojanAno che. te ja rIte bAhya puSkarArdhadvIpano paNa cakravAla vikhaMbha ATha lAkha yojanAno che. kAkaNiratna :|60 egamegassa NaM raNNo cAuraMtacakkavaTTissa aTThasovaNNie kAkaNirayaNe chattale duvAlasaMsie aTThakaNNie adhikaraNisaMThie /
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 253 bhAvArtha :- pratyeka cAturaMta cakravartI rAjAnuM kAkaNiratna vajananI apekSAe ATha suvarNa pramANavALuM hoya che. tene cha tala, bAra khUNA, ATha karNikA hoya che. tenuM saMsthAna eraNa jevuM hoya che. vivecana : 'suvarNa eTale prAcIna kALano sonAno sikko. tenuM vajana eMsI(0) caNoThI pramANa hatuM. A mApa bharata-cakravartInA kAlAnusAra jANavuM joIe ane badhA cakravartIonA kAkaNiratna pota potAnA samaya pramANe hoya che. teno AkAra eraNa jevo hoya che. mAgadha-yojananuM mApa:|61 mAgahassa NaM joyaNassa aTTha dhaNusahassAI Nidhatte paNNatte / bhAvArtha :- mAgadhadezamAM yojananuM pramANa ATha hajAra dhanuSya che. vivecana : prastuta sUtramAM magadhadezamAM pracalita yojananuM mApa darzAvyuM che. mAthAt vivAra yojanaM syAditi pratipAditaM, tatra yasmin deze SoDazabhirdhanuH zataigavyUtaM syAttatraSaDbhiH sahaizcaturbhiH zaurdhanuSa yoga avatati -[sthAnAMga vRtti)tenA uparathI phalita thAya che ke anya dezomAMyojananuM mApa bhinna-bhinnarUpe pracalita haze. magadhamAM 8000 dhanuSyano eka yojana ane anya dezomAM 6400 dhanuSyanuM eka yojana pracalita hatuM. jaMbUvRkSa ane kUTa zAlmalI vRkSanI UMcAI:62 jaMbU NaM sudaMsaNA aTTha joyaNAI uDDheM uccatteNaM, bahumajjhadesabhAe aTTha joyaNAI vikkhaMbheNaM, sAiregAiM aTTha joyaNAI savvaggeNaM paNNattA / kUDasAmalI NaM aTTha joyaNAI evaM ceva / bhAvArtha :- sudarzana jaMbUvRkSa ATha yojana UMcu, bahumadhya bhAgamAM ATha yojana pahoLuM ane sarva parimANamAM(saMpUrNa vRkSanI UMcAI) sAdhika ATha yojana che. kUTazAlmalI vRkSa paNa ATha yojana pramANa vALuM che. vivecana : jaMbUDhIpanA uttarakuru kSetranA pUrvArdhamAM sudarzana jaMbUvRkSa sthita che. sonaM- sarva parimANa. ahIM je sAdhika ATha yojananI UMcAI kahI che te jamInamAM UMDAInI apekSAe che. jaMbuvRkSanI jamInathI upara UMcAI ATha yojana che ane te jamInamAM be gAu UMDuM che; tethI kula UMcAI be gAu adhika ATha yojananI che. ahIM adhika zabdathI be gAu grahaNa karavAnA che.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 timisa ane khaMDaprapAta guphAnI UMcAI : | 63 timisaguhA NaM aTTha joyaNAI uDDuM uccatteNaM / bhAvArtha :- timisa guphA ATha yojana UMcI che. | 64 khaMDappavAyaguhA NaM aTTha joyaNAI uDDuM uccatteNaM / bhAvArtha :- khaMDaprapAta guphA ATha yojana UMcI che. jaMbudvIpanA mahAvidehakSetranI vijaya, parvatAdi : zrI ThAzAMga sUtra - 2 65 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthime NaM sIyAe mahANaIe ubhao kUle aTTha vakkhArapavvayA paNNattA, taM jahA - cittakUDe, pamhakUDe, NaliNakUDe, egasele, tikaDe, vesamaNakUDe, aMjale, mAyaMjaNe / bhAvArtha :- jaMbudrIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pUrvamAM sItA mahAnadInA baMne kinAre ATha vakSaskAra parvata che, te khApramANe che - (1) citraDUTa, (2) pakSmaGkaTa, (3) nasinaDUTa, (4) kheDazesa, (4) triDUTa, (5) vaizrabhaeADUTa, (7) aMnaDUTa, (8) bhAtaM naDUTa. 66 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthimeNaM sIoyAe mahANaIe ubhao kUle aTTha vakkhArapavvayA paNNattA, taM jahA- aMkAvaI, pamhAvaI, AsIvise, suhAvahe, caMdapavvae, sUrapavvae, NAgapavvae, devapavvae / bhAvArtha :- jaMbudrIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pazcimamAM sItodA mahAnadInA baMne kinAre ATha vakSasDAra parvata che, te yA pramANe che - ( 1 ) aMDAvatI, (2) pakSmAvatI, (3) AzIviSa, (4) sujAvara, (4) yandra parvata, (5) sUra parvata, (7) nAga parvata, (8) heva parvata. 67 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthime NaM sIyAe mahANaie uttare NaM aTTha cakkavaTTivijayA paNNattA, taM jahA- kacche, sukacche, mahAkacche, kacchagAvaI, Avatte, maMgalAvatte, pukkhale, pukkhalAvaI / bhAvArtha :* jaMbudrIpa nAmanA dvIpamAM maMda25rvatanI pUrvamAM sItA mahAnadInI uttaramAM cakravartInI ATha vi4yo (vibhyakSetra) che, te khA pramANe che - (1) 526, (2) su52cha, (3) mahADaccha, (4) icchAvatI, (4) Avarta, (9) maMgalAvarta, (7) puSDasa, (8) puSDasAvatI.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 | 255 / |68 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa purathime NaM sIyAe mahANaIe dAhiNe NaM aTTha cakkavaTTivijayA paNNattA, taM jahA- vacche, suvacche, mahAvacche, vacchagAvaI, ramme, rammage, ramaNijje, maMgalAvaI / bhAvArtha :- jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pUrvamAM sItA mahAnadInI dakSiNamAM cakravartInI ATha vi4yo cha, te // pramANe - (1) vatsa, (2) suvatsa, (3) mahAvatsa, (4) vasavatI, (5) 2bhya, (5) 2bhya, (7) 2bhaeIya, (8) bhaMgAvatI. 69 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM sIoyAe mahANaIe dAhiNe NaM aTTha cakkavaTTivijayA paNNattA, taM jahA- pamhe, supamhe, mahApamhe, pamhagAvaI, saMkhe, NaliNe, kumue, salilAvaI / bhAvArtha - jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pazcimamAM sItodA mahAnadInI dakSiNamAM cakravartInI ATha vi4yo cha, te mA prabho cha- (1) 5kSma, (2) supakSma, (3) mA5ma, (4) 5mAvatI, (5) zaMpa, (s) nalina, (7) bhu8, (8) sImAvatI. |70 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM sIoyAe mahANaIe uttare NaM aTTha cakkavaTTivijayA paNNattA, taM jahA- vappe, suvappe, mahAvappe, vappagAvaI, vaggU, suvaggU, gaMdhille, gadhilAvaI / bhAvArtha - jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pazcimamAM sItodA mahAnadInI uttaramAM cakravartInI mA6 vi4yo cha, te mA prabhArI cha- (1) 15, (2) suvapra, (3) mahAva, (4) vApatI, (5) , (s) suvA , (7) dhira, (8) oileuqtI. 71 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthime NaM sIyAe mahANaie uttare NaM aTTha rAyahANIo paNNattAo, taM jahA- khemA, khemapurI, riTThA, riTThapurI, khaggI, maMjUsA, osahI, puMDarIgiNI / bhAvArthaH- jebUdvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pUrvamAM sItA mahAnadInI uttaramAM ATha rAjadhAnIo cha, te yA pramANe cha- (1) kSemA, (2) kSemapurI, (3) RSTa, (4) ziSTapurI, (5) mI , (G) bhaThUSA, (7) auSadhi, (8) pauM'll.. 72 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthime NaM sIyAe mahANaIe dAhiNe NaM aTTha rAyahANIo paNNattAo, taM jahA- susImA, kuMDalA, aparAjiyA, pabhaMkarA, aMkAvaI, pamhAvaI, subhA, rayaNasaMcayA /
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 | zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha-jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pUrvamAM sItA mahAnadInI dakSiNamAM ATha rAjadhAnIo cha, te // prabhAo cha- (1) susImA, (2) kuMDA, (3) a52||4t, (4) pramaMDa2, (5) isqtI, (5) 5mAvatI, (7) zumA, (8) 2tnasaMyayA. |73 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM sIoyAe mahANaIe dAhiNe NaM aTTha rAyahANIo, taM jahA- AsapurA, sIhapurA, mahApurA, vijayapurA, avarAjitA, avarA, asoyA, vItasogA / bhAvArtha :- jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pazcima dizAmAM sItodA mahAnadInI dakSiNamAM mA0 2|4dhaaniimo cha, te yApramANe cha- (1) azvapurI, (2) siMDapurI, (3) mahApurI, (4) vi4yapurI, (5) apati , () a52|, (7) azo, (8) vitazast.. 74 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM sIoyAe mahANaIe uttare NaM aTTha rAyahANIo paNNattAo, taM jahA- vijayA, vejayaMtI, jayaMtI, aparAjiyA, cakkapurA, khaggapurA, avajjhA, aujjhA / bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pazcimamAM sItAdA mahAnadInI uttaramAM ATha 24dhAnImA cha, te mA pramANo cha- (1) vinyA, (2) vaizyaMtI, (3) 4yaMti, (4) apatA , (5) yapurI, () mApurI, (7) avadhyA, (8) ayodhyA.. 75 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthime NaM sIyAe mahANaIe uttare NaM ukkosapae aTTha arahatA, aTTha cakkavaTTI, aTTha baladevA, aTTha vAsudevA uppajjisu vA uppajjati vA uppajjissaMti vA / bhAvArtha :- jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanI pUrvamAM sItA mahAnadInI uttaramAM utkRSTa-vadhumAM vadhu ATha tIrthakara, ATha cakravartI, ATha baLadeva ane ATha vAsudeva utpanna thayA hatA, utpanna thAya che ane utpanna thaze. 76 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthime NaM sIyAe mahANaIe dAhiNe Na ukkosapae evaM ceva / bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pUrvamAM sItA mahAnadInI dakSiNamAM utkRSTa ATha tIrthakara, ATha cakravartI, ATha baLadeva, ATha vAsudeva utpanna thayA hatA, utpanna thAya che ane utpanna thaze. |77 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM sIoyAe mahANaIe dAhiNe NaM ukkosapae evaM ceva / evaM uttareNa vi /
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 257 bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanI pazcimamAM sIsodA mahAnadInI dakSiNamAM utkRSTa ATha tIrthakara utpanna thayA hatA, vagere pUrvavat jANavuM. te ja rIte tenI uttaramAM paNa jANavuM. 78 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthime NaM sIyAe mahANaIe uttare NaM aTTha dIhaveyaDDA, aTTha timisaguhAo, aTTha khaMDagappavAyaguhAo, aTTha kayamAlagA devA, aTTha NaTTamAlagA devA, aTTha gaMgAkuMDA, aTTha gaMgAo, aTTha siMdhukuMDA, aTTha siMdhUo, aTTha usabhakUDA pavvayA, aTTha usabhakUDadevA paNNattA / bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pUrvamAM sItA mahAnadInI uttaramAM ATha dIrgha vaitADhaya parvata, ATha timisaguphA, ATha khaMDaprapAtaguphA, ATha kRtamAlakadeva, ATha nRttamAlakadeva, ATha gaMgAkuMDa, ATha siMdhu kuMDa, ATha gaMgA nadI, ATha siMdhu nadI, ATha RSabhakUTa parvata ane ATha RSabhakUTa deva che. 79 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa purathime NaM sIyAe mahANaIe dAhiNe NaM aTTha dIhaveyaDDA evaM ceva jAva aTTha usabhakUDadevA paNNattA, NavaraM ettha rattA-rattavatI, tAsiM ceva kuMDA / bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pUrvamAM sItA mahAnadInI dakSiNamAM ATha dIrgha vaitADhaya parvata; ATha timisa guphA, ATha khaMDaprapAtaguphA, ATha kRtamAlakadeva, ATha nRttamAlaka deva, ATha raktAkaMDa, ATha raktavatI kaMDa, ATha raktA nadI, ATha raktavatI nadI, ATha RSabhakUTa parvata ane ATha RSabhakUTa deva che. 80 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM sIoyAe mahANaIe dAhiNe NaM aTTha dIhaveyaDDA jAva aTTha NaTTamAlagA devA, aTTha gaMgAkuMDA, aTTha siMdhukuMDA, aTTha gaMgAo, aTTha siMdhuo, aTTha usabhakUDA pavvayA, aTTha usabhakUDadevA paNNattA / bhAvArtha :- jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pazcimamAM sIsodA mahAnadInI dakSiNamAM ATha dIrgha vaitADhaya parvata, ATha timisaguphA, ATha khaMDaprapAtaguphA, ATha kRtamAlakadeva, ATha nRttamAlakadeva, ATha gaMgAkuMDa, AisiMdhukuMDa, ATha gaMgA nadI, ATha siMdhu nadI, AThaRSabhakUTa parvata ane ATha 2SabhakUTa deva che. 81 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM sIoyAe mahANaIe uttare NaM aTTha dIhaveyaDDA jAva aTTha NaTTamAlagA devA paNNattA / aTTha rattAkuMDA, aTTha rattAvaikuMDA, aTTha rattAo, aTTha rattAvaIo, aTTha usabhakUDapavvayA, aTTha usabhakUDadevA pnnnnttaa| bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanI pazcimamAM sIsodA mahAnadInI uttaramAM ATha dIrgha
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 ] zrI ThANAga sutra-2 vaitADhaya parvata, ATha timisaguphA, ATha khaMDaprapAtaguphA, ATha kRtamAlakadeva, ATha nRttamAlakadeva, ATha raktAkuMDa, ATha raktavatIkuMDa, ATha raktA nadI, ATha raktavatI nadI, ATha RSabhakUTa parvata ane ATha RSabhakUTa deva che. 82 maMdaracUliyA NaM bahumajjhadesabhAe aTTha joyaNAI vikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha-maMdara parvatanI cUlikA bahumadhyadeza bhAgamAM ATha yojana pahoLI che. vivecana : prastuta sutromAM jaMbudvIpamAM mahAvideha kSetranA vakSaskAra parvato, vijayo, tenI rAjadhAnIo AdinuM ATha-ATha saMkhyAnI dRSTie nirUpaNa che. mahAvideha kSetranA mukhya be vibhAga che. pUrvamahAvideha ane pazcima mahAvideha. pUrva ane pazcimI vibhAgamAM kramazaH sItA ane sIsodA nadI vahe che. tethI te nadIonA kAraNe te baMnenA be-be vibhAga thAya che. uttarI vibhAga ane dakSiNI vibhAga. A rIte mahAvideha kSetranA cAra vibhAga thAya che. vakSaskAra parvata - mahAvideha kSetranI vijayanuM vibhAjana karanAra vakSaskAra parvato ane aMtara nadIo che. eka vibhAganI vijayanuM vibhAjana cAra vakSaskAra parvato ane traNa aMtara nadIothI thAya che. sItA nadInA uttarI ane dakSiNI vibhAgamAM cAra-cAra kula ATha vakSaskAra parvato che. te rIte sIsodA nadInA uttara ane dakSiNa kinAre paNa ATha vakSaskAra parvato che. vijaya ane rAjadhAnI - mahAvideha kSetranA eka-eka vibhAgamAM ATha-AThavijayo ane tenI ATha-ATha rAjadhAnIo che. te vijayo bharatakSetra karatAM adhika vistAravALI che, temAM cha-cha khaMDa hoya che. te cakravartInA vijayasthAnarUpa che. tethI tene cakravartI vijaya kahe che. A rIte kula 3ra vijayo ane tenI 3ra rAjadhAnIo tIrthaMkarAdinI saMkhyA :- mahAvideha kSetranI pratyeka vijayomAM eka-eka tIrthakara hovAthI eka-eka vibhAgamAM ATha-ATha tIrthakaro hoya. cAre vibhAgamAM kula 3ra tIrthakara hoya che. sutrakAre AThamA sthAnanI apekSAe pratyeka vibhAgamAM ATha cakravartI, ATha baladeva, ATha vAsudevanuM kathana karyuM che. zrI jebUdvIpa prajJapti sUtramAM mahAvideha kSetramAM utkRSTa 3ra tIrthakara, 28-28 cakravartI, vAsudeva, baladevanuM kathana karyuM che kAraNa ke jyAM cha khaMDanA adhipati cakravartI hoya tyAM traNa khaMDanA adhipati vAsudeva hotA nathI ane jyAM traNa khaMDanA adhipati vAsudeva hoya tyAM cha khaMDanA adhipati cakravartI hotA nathI. tethI je vijayamAM cakravartI hoya tyAM vAsudeva hotA nathI ane je vijayamAM vAsudeva hoya tyAM cakravartI hotA nathI. mahAvidehakSetranA cAre vibhAgamAM ochAmAM ochA eka-eka tIrthakara, cakravartI, vAsudeva Adi uttama puruSo avazya hoya che. A rIte jaghanya cAra saMkhyAe cAra vijayamAM
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 | 259 | cakravartI hoya, to te samaye zeSa aThayAvIsa vijayamAM vAsudeva hoya zake. jaghanya cAra saMkhyAe cAra vijayamAM vAsudeva Adi hoya to te samaye zeSa aThyAvIsa vijayamAM cakravartI hoya zake che. A rIte mahAvideha kSetramAM utkRSTa saMkhyAe cakravartI, vAsudeva ane baLadeva aThyAvIsa saMbhave che ane A rIte mahAvidehanA pUrvAdi cAre vibhAgamAM utkRSTapade sAta-sAta cakravartI athavA sAta-sAta vAsudeva saMbhave che. dhAtakIkhaMDa puSkarAddhadvIpanA sthAno - |83 dhAyaisaMDadIvapurathimaddhe NaM dhAyairukkhe aTTha joyaNAI uThaM uccatteNaM, bahumajjhadesabhAe aTTha joyaNAI vikkhaMbheNaM, sAiregAiM aTTha joyaNAI savvaggeNaM paNNatte / evaM dhAyairukkhAo ADhavettA sacceva jaMbUdIvavattavvayA bhANiyavvA jAva maMdaracUliyatti / evaM paccatthimaddhe vi mahAdhAyairukkhAo ADhavettA jAva maMdara- cUliyatti / bhAvArtha :- dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdhamAM dhAtakI vRkSa ATha yojana UMcu, bahu madhya deza bhAgamAM ATha yojana pahoLuM ane saMpUrNa vRkSanI UMcAI sAdhika ATha yojananI che. A ja rIte dhAtakIkhaMDanA pUrvArdhamAM dhAtakI vRkSathI laIne maMdaracUlikA sudhInuM varNana jaMbudvIpanI jema jANavuM. A ja rIte dhAtakIkhaMDanA pazcimArdhamAM mahAdhAtakI vRkSathI laIne maMdaracUlikA sudhInuM varNana jaMbudvIpanI samAna jANavuM. |84 evaM pukkharavaradIvaDDhapuratthimaddhevi paumarukkhAo ADhavettA jAva maMdara bhAvArtha :- A rIte puSkaravaradvIpArdhanA pUrvArdhamAM padmavRkSathI maMdaracUlikA sudhInuM sarvavarNana jebUdvIpanI samAna jANavuM. |85 evaM pukkharavaradIvaDDapaccatthimaddhe vi mahApaumarukkhAo jAva mNdrcuuliytti| bhAvArtha :- A rIte puSkaravaradvIpArdhanA pazcimArdhamAM mahApadma vRkSathI maMdaracUlikA sudhInuM varNana jabUdvIpanI samAna jANavuM. bhadrazAlavananA dizAhasti phUTaH86 jaMbuddIve dIve maMdare pavvae bhaddasAlavaNe aTTha disAhatthikUDA paNNattA, taM garI paumuttara NIlavaMte, suhatthi aMjaNAgirI / kumude ya palAse ya, vaDeMse royaNAgirI // 1 //
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 zrI ThANAMga sUtra-2 bhAvArtha :- jaMbudrIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanA, bhadrazAlavanamAM ATha dizAhasti phUTa (pUrva Adi dizAomAM hAthI samAna AkAravALA zikhara parvato che, te A pramANe che- (1) padmottara, (2) nIlavAna, (3) suhasti, (4) aMjaniMgara, (5) kumuda, (6) palAza, (7) avataMsaka, (8) rocaniMgira. jaMbudvIpa jagatI : 87 jaMbuddIvassa NaM dIvassa jagaI aTTha joyaNAiM uDDuM uccatteNaM, bahumajjhadesabhAe aTTha joyaNAiM vikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha :- jaMbudrIpa nAmanA dvIpanI jagatI ATha yojana UMcI ane bahumadhyabhAgamAM ATha yojana vistRta che. jaMbudvIpanA parvata, phUTaH 88 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM mahAhimavaMte vAsaharapavvae aTTha kUDA paNNattA, taM jahA siddha mahAhimavaMte, himavaMte rohitA hirIkUDe / haritA haravAse, velik ceva gUDA 3 // // bhAvArtha :- jaMbudrIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanI dakSiNamAM mahAhimavaMta varSadhara parvata upara ATha phUTa che, te A pramANe che- (1) sidghakUTa, (2) mahAhimavaMta phUTa, (3) himavaMta phUTa, (4) rohita phUTa, (5) hIkUTa, (6) harikatA kUTa, (7) harivarSa phUTa, (8) vaisUrya kUTa. 89 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttare NaM ruppimmi vAsaharapavvae aTTha jhUDA paLattA, taM nahIM siddhe ya ruppi rammaga, NarakaMtA buddhi ruppakUDe ya / hiraNNavae maNikaMcaNe, ya ruppimmi kUDA u // 1 // bhAvArtha :- jaMbudrIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanI uttaramAM rukmi varSadhara parvata upara ATha phUTa che, te A pramANe che- (1) sidgha kUTa, (2) rukmi kUTa, (3) ramyak kUTa, (4) narakaMtA kUTa, (5) buddhi phUTa, (6) rUpya kUTa, (7) hairaNyavata kUTa, (8) maNikAMcana kUTa. dizAkumArI devIoH 90 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthime NaM ruyagavare pavvae aTTha kUDA
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 8 paNNattA, taM jahA riTThe tavaNijja kaMcaNa, rayaya disAsotthie palaMbe ya / aMjaNe aMjaNapulae, ruyagassa puratthime kUDA // 1 // tattha NaM aTTha disAkumArimahattariyAo mahiDDiyAo jAva paliovamaTThiyAo parivasaMti, taM jahA NaMduttarA ya NaMdA, ANaMdA gaMdivaddhaNA / vijayA ya vejayaMti, jayaMtI aparAjiyA // 2 // 21 bhAvArtha :- jaMbudrIpa nAmanA dvIpanA maMdara parvatanI pUrvamAM rucakavara dvIpamAM rucakavara5rvata upara ATha jhUTa che, te khA pramANe che - (1) riSTaDUTa, (2) tapanIya DUTa, (3) DAyana DU2, (4) 24ta DUTa, (4) hizAsvastiGa DUTa, (5) prasamma DUTa, (7) aMna DUTa, (8) aMnasa DUTa. tyAM mahARddhivALI yAvat eka palyopamanI sthitivALI ATha mahattarikAo(dizAkumArI hevIkho rahe che, te khA pramANe che - (1) naMhottarA, (2) nanhA, ( 3 ) AnaMdhA, (4) naMhivardhanA, (5) vibhyA, (5) vaizyaMtI, (7) 4yaMti, (8) aparAThitA. 91 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM ruyagavare pavvae aTTha kUDA paNNattA, taM jahA kaNae kaMcaNe paume, NaliNe sasi divAyare ceva / vesamaNe verulie, ruyagassa u dAhiNe kUDA // 1 // tattha NaM aTTha disAkumArimahattariyAo mahiDDiyAo jAva paliovamaTThiIyAo parivasaMti, taM jahA samAhArA suppatiNNA, suppabuddhA jasoharA / lacchivaI sesavaI, cittaguttA vasuMdharA // 2 // * bhAvArtha - jaMbUThThIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI dakSiNamAM rucakavara parvata upara ATha phUTa che, te A pramANe che - (1) 515 DUTa, (2) DAyana DUTa, (3) padma DUTa, (4) navina DUTa, (4) zazI DUTa, (5) hivAra phUTa, (7) vaizramaNa phUTa, (8) vaiDurya kUTa. tyAM mahARddhivALI yAvat eka palyopamanI sthitivALI ATha bhahattariDA hizADubhArI hevIkho rahe che, te khA prabhAze che - ( 1 ) sabhAhArA, (2) supratijJA, (3) suprabuddhA, (4) yazodharA, (5) lakSmIvatI, (5) zeSavatI, (7) citraguptA, (8) vasuMdharA.
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 22 / zrI ThANAga sutra-2 92 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM ruyagavare pavvae aTTha kUDA paNNattA, ta jahA sotthie ya amohe ya, himavaMta maMdare tahA / ruyage ruyaguttame caMde, aTThame ya sudaMsaNe // 1 // tattha NaM aTTha disAkumArimahattariyAo mahiDDiyAo jAva paliovamaTThiIyAo parivasaMti, taM jahA ilAdevI surAdevI, puDhavI paumAvaI / egaNAsA NavamiyA, sIyA bhaddA ya aTThamA // 2 // bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pazcimamAM rucakavaraparvata upara ATha kUTa che, te A prabhAo cha- (1) svasti52, (2) abhoTa, (3) himavAna2, (4) bhaMDraDUTa, (5) ruyaTa, (7) ruyottabhaTa, (7) yaMdrakUTa, (8) suzana2. tyAM RddhivALI vAvata eka palyopamanI sthitivALI ATha mahattarika dizAkumArI devIo che, te mA prabhAo cha- (1) sAhevI, (2) surAhevI, (3) pRthvI, (4) pAvatI, (5) bhenAsA, (5) navami, (7) sItA, (8) bhadrA. 93 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttare NaM ruyagavare pavvae aTTha kUDA paNNattA, ta jahA rayaNa rayaNuccae yA, savvarayaNa rayaNasaMcae ceva / vijaye ya vejayaMte, jayaMte aparAjie // 1 // tattha NaM aTTha disAkumArimahattariyAo mahiDDiyAo jAva paliovamaTThiIyAo parivati, taM jahA alaMbusA missakesI, poMDarigI ya vAruNI / AsA savvagA ceva, sirI hirI ceva uttarao // 2 // bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanI uttaramAM rucakavaraparvata upara ATha phUTa che, jema ke(1) 2tnakUTa, (2) 2tnothyayaDUTa, (3) sarvaratnakUTa, (4) 2tnasaMyayaDUTa, (5) vi4yaDUTa, () vaizyaMtaDUTa, (7) 4yaMta DUTa, (8) apati DUTa. tyAM mahARddhivALI vAvata eka palyopamanI sthitivALI ATha mahattarikA dizAkumArI devIo
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8. [ 263] rahe che. jema ke- (1) alaMbuSA, (2) mizrakezI, (3) poMDarikI, (4) vAruNI, (5) AzA, (6) sarvagA, (7) zrI, (8) Qii. 94 aTTha ahelogavatthavvAo disAkumArimahattariyAo paNNattAo, taM jahA __ bhogaMkarA bhogavaI, subhogA bhogamAliNI / suvacchA vacchamittA ya vAriseNA balAhagA // 1 // bhAvArtha :- ATha mahattarikA dizAkamArIo adholokamAM rahe che, te A pramANe che- (1) bhogaMkarA, (2) bhogavatI, (3) subhogA, (4) bhogamAlinI, (5) suvatsA, (6) vatsamitrA, (7) vAriSaNA, (8) balAhakA. 95 aTTha uDDalogavatthavvao disAkumArimahattariyAo paNNattAo, taM jahA ___ meghaMkarA meghavaI, sumeghA meghamAliNI / toyadhArA vicittA ya, pupphamAlA aNidiyA // 1 // bhAvArtha:- ATha mahattarika dizAkumArI devIo UrdhvalokamAM rahe che, te A pramANe che- (1) methaMkarA, (2) meghavatI, (3) sumeghA, (4) meghamAlinI, (5) toyadhArA, (6) vicitrA, (7) puSpamAlA, (8) aniMditA. vivecana : prastuta sUtramAM pa6 dizAkumArikA devIomAMthI 48 dizAkumArI devIonuM nAma ane sthAna sahita nirUpaNa che. cakavara dvIpanA rucakavara parvatanI cAre dizAmAM ATha-ATha kUTa che ane tenA para ATha-ATha devIo rahe che. tethI 844 = 3ra dizAkumArI devIo thAya che. te rucakavara parvatanI cAre vidizAmAM eka-eka kUTa che ane tenA para eka-eka devIo rahe che. cakavara parvatanI barAbara madhyabhAgamAM cAre dizAmAM eka-eka phUTa che. tenA upara eka-eka devI tema kula cAra devIo rahe che. vidizAnI cAra devIo ane madhya kuTanI cAra devIonuM kathana sUtrakAre ahIM AThamuM sthAna hovAthI karyuM nathI. ATha dizAkamArI devIo adholokamAM ane ATha devIo UrdhvalokamAM(meru parvatanA naMdanavananA ATha phUTamAM) rahe che. A rIte 3ra +8+ 8 = 48 devIono nAmollekha A sUtramAM che. zeSa 4+4, kula maLI 56 dizAkumArikAo tIrthakaronA janma samaye teonuM sUtikA karma karavA Ave che.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 zrI ThANAga satra-2 tiryaMca mizropanika devaloka :|96 aTTa kappA tiriya-missovavaNNagA paNNattA, taM jahA- sohamme, IsANe, saNaMkumAre, mAhiMde, baMbhaloge, laMtae, mahAsukke, sahassAre / bhAvArtha - tiryaMca mizropapanaka(arthAt tiryaMca ane manuSya baMne utpanna thaI zake tevA) ATha devaloka che, te A pramANe che- (1) saudharma (2) IzAna (3) sanakumAra (4) mAhendra (5) brahmaloka (E) lAMtaka (7) mahAzukra (8) sahasAra(navamA devalokathI uparanA devalokamAM eka manuSyo ja utpanna thAya che.) 97 eesu NaM aTThasu kappesu aTTha iMdA paNNattA, taM jahA- sakke, IsANe, saNaMkumAre, mAhiMde, baMbhe, laMtae, mahAsukke, sahassAre / bhAvArtha:- A ATha devalokomAM ATha indro che, te A pramANe- (1) zakra, (2) IzAna, (3) sanaskumAra, (4) mAhendra, (5) brahma, (6) lAMtaka, (7) mahAzukra, (8) sahasAra. |98 eesi NaM aTThaNhaM iMdANaM aTTha pariyANiyA vimANA paNNattA, taM jahApAlae pupphae, somaNase, sirivacche, NaMdiyAvatte, kAmakame, pIimaNe, maNorame / bhAvArtha :- A ATha indronA ATha pAriyAnika(yAtrAmAM upayogI) yAna vimAna che, te A pramANe che- (1) pAlaka, (2) puSpaka, (3) somanasa, (4) zrIvatsa, (5) naMdAvarta, (6) kAmakrama, (7) prItimana, (8) manorama. aSTa aSTamikI bhikSu pratimA :99 aTThaTThamiyA NaM bhikkhupaDimA causaTThIe rAidiehiM dohi ya aTThAsIehiM bhikkhAsaehiM ahAsuttaM, ahAkappaM ahAmaggaM, ahAtaccaM, samma kAeNaM phAsiyA pAliyA sohiyA tIriyA kiTTiyA aNupAliyA yAvi bhavai / bhAvArtha- aSTAmikA bhikSupratimA 64 divasa tathA 288 bhikSAdattithI yathAsUtra, yathAkalpa, yathAmArga, yathAtattva, tathA sabhyaprakAre kAyAthI spaSTa, pAlita, zodhita, tIrita ane anupAlita karAya che. vivecana : sthAna-7, sUtra-11mAM sapta saptamikA pratimAnuM nirUpaNa che. te ja pramANe ahIM aSTa-aSTamikA pratimAnuM svarUpa samajavuM joIe. ahIM pratimAnuM kAlamAna ane dattInI saMkhyA vadhAre che. vodiya mArIfmahAsa - prathama ATha divasamAM eka datti AhAra-pANI 148 = 8 datti bIjA ATha divasamAM be-be datti AhAra-pANI 2 X 8 = 16 datti, trIjA ATha divasamAM
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 265 traNa-traNa datti AhAra-pANI 3 x 8 = 24 datti. A rIte kramazaH sarva maLI 8 + 16 + 24 + 32 + 40 + 48 + 56 + 64 = 288 datti thAya che ane ATha aSTakanA 8 x 8 = 4 divasa thAya che. A pratimAnA ArAdhako vacce-vacce UNodarI, upavAsa Adi tapa kare to dattinI saMkhyA nyUna paNa thAya che. paraMtu sUtrokta datti saMkhyAthI adhika datti grahaNa karatA nathI. A paDimA sAdhu-sAdhvI koIpaNa svIkAra karI zake che. A DimAdhArI sAdhaka svagaveSaNAthI prApta bhikSAno ja upayoga kare che. arthAt potAnI gaucarI svayaM pote ja kare che ane temAM AhA2pANInI tti saMkhyA saMbaMdhI niyamonuM pAlana kare che. saMsAra samApanaka jIvonA prakAra : 100 aTThavihA saMsArasamAvaNNagA jIvA paNNattA, taM jahA- paDhamasamaya- NeraiyA, apaDhamasamaya-NeraiyA, paDhamasamaya tirikkhajoNiyA, apaDhamasamaya tirikkhajoNiyA, paDhamasamaya-maNuyA, apaDhamasamaya-maNuyA, paDhamasamaya-devA, apaDhamasamaya-devA / bhAvArtha :- saMsAra samApannaka jIvonA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) narakAyunA prathama samayamAM vartatA nArakI. (2) narakAyunA prathama samaya sivAya, zeSa samayamAM vartatA nArakI. (3) tiryaMcAyunA prathama samayamAM vartatA tiryaMca. (4) tiryaMcAyunA prathama samaya sivAya, zeSa samayamAM vartatA tiryaMca. (5) manuSyAyunA prathama samayamAM vartatA manuSya. (6) manuSyAyunA prathama samaya sivAya, zeSa samayamAM vartatA manuSya. (7) devAyunA prathama samayamAM vartatA deva. (8) devAyunA prathama samaya sivAya, zeSa samayamAM vartatA deva. avihA savvanIvA paLattA, teM nA- kheDyA, tivizrvanoLiyA, sivila goLiIo, majussA, makhullIo, devA, devIo, siddhA / ahavA aTThavihA savvajIvA paNNattA, taM nahA- AmiLiyodiyagALI, sucanAnI, mohizALI, maLapakhtavaLALI, vhevataLAnI, mamaLALI, suyaaNNANI, vibhaMgaNANI / bhAvArtha :- sarva jIvonA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) nAraka, (2) tiryaMca, (3) tiryaMcANI, (4) manuSya, (5) manuSyANI, (6) deva, (7) devI, (8) siddha. athavA sarva jIvonA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) AbhinibodhikajJAnI, (2) zrutajJAnI, (3) avadhijJAnI, (4) manaHparyavajJAnI, (5) kevaLajJAnI, (6) mati ajJAnI, (7) zruta ajJAnI, (8) vibhaMgajJAnI.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 | zrI ThANAga sUtra-2 prathama-aprathama samayAzrita saMcama prakAra:102 aTThavihe saMjame paNNatte, taM jahA- paDhamasamayasuhumasaMparAyasarAgasaMjame, apaDhamasamayasuhumasaMparAya-sarAgasaMjame, paDhamasamayabAdarasaMparAya-sarAgasaMjame, apaDhamasamayabAdarasaMparAya-sarAgasaMjame, paDhamasamayauvasaMtakasAya-vIyarAgasaMjame, apaDhamasamayauvasaMtakasAya-vIyarAgasaMjame, paDhamasamayakhINakasAyavIyarAgasaMjame, apaDhamasamayakhINakasAya-vIyarAgasaMjame / bhAvArtha :- saMyamanA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) prathama samaya sUkSmasaM5rAya sarAga saMyama(sUma lobha yukta 10mAM guNasthAnano prathama samaya) (2) aprathama samaya sUkSmasaMparAya sarAga saMyama (3) prathama samaya bAdara saMparAya sarAga saMyama(cha thI nava guNasthAnanA prathama samaya) (4) aprathama samaya bAdara saMparAya sarAga saMyama (5) prathama samaya upazAMta kaSAya vItarAga saMyama (mohanIyakarma sarvathA upazAMta hoya tevA 11mA guNasthAnano prathama samaya) (6) aprathama samaya upazAMta kaSAya vItarAga saMyama (7) prathama samaya kSINakaSAya vItarAga saMyama (mohanIyakarmano sarvathA kSaya thayo hoya tevA 12mA guNasthAnano prathama samaya) (8) aprathama samaya kSINakaSAya vItarAga saMyama. vivecana : saMyamanA be prakAra che. sarAga saMyama ane vItarAga saMyama. te baMnenA be-be bheda thAya che. (1) bAdara saMparAya sarAga saMyama(6 thI 9 guNasthAnano saMyama), (2) sUkSma saMparAya sarAga saMyama(dazamA guNasthAnano saMyama) (3) upazAMta kaSAya vItarAga saMyama(11mAM guNasthAnano saMyama) (4) kSINa kaSAya vItarAga saMyama(12 thI 14 guNasthAnano saMyama), te cArenA prathama ane aprathama samaya rUpa be-be bheda karatA ATha bheda thAya che. ATha pRthvIo:103 aTTha puDhavIo paNNattAo, taM jahA- rayaNappabhA, sakkarappabhA, vAsupUjA, pavapnamA, dhUmapUmA, tamA, sattA, lipabhA{T I bhAvArtha - pRthvI ATha che, te A pramANe che- (1) ratnaprabhA, (ra) zarkarA prabhA, (3) vAlukAprabhA, (4) paMkaprabhA, (5) dhUmaprabhA, (6) tamaHprabhA, (7) adhaH saptama (tamatamAprabhA) (8) ISaprAgabhArA. 104 IsipabbhArAe NaM puDhavIe bahumajjhadesabhAge aTThajoyaNie khette aTTha joyaNAI bAhalleNaM paNNatte /
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 267 bhAvArtha :- ISa~AgabhArA pRthvInA madhyabhAgavartI ATha yojana laMbAI pahoLAInA kSetranI jADAI ATha yojana che. 105 IsipabbhArAe NaM puDhavIe aTTha NAmadhejjA paNNattA, taM jahA- Isi i vA, IsipabbhArA i vA, taNU i vA, taNutaNU i vA, siddhI ivA, siddhAlae i vA, muttI i vA, muttAlae i vA / bhAvArtha :- 'sstpraamaa| pRthvInA mA nAma cha, te mA prabhAo- (1) Sat, (2) sstpraamaa2|, (3) tanu, (4) tanutanu, (5) siddhi, (5) siddhAsaya, (7) munti, (8) bhutAsaya. viveyana : prastuta sUtromAM sAta naraka pRthvIo ane AThamI ISa~AbhArA pRthvInuM kathana che. ISatrAgabhArA pRthvI UrdhvalokamAM siddha kSetranI samIpanI pRthvI che. sUtrakAre tenA sArthaka ATha nAma darzAvyA che. (1) ratnaprabhA vagere pRthvIthI nAnI hovAthI ISatu. (2) ratnaprabhAdi pRthvIthI tenI UMcAI vagere, prAbhAraprmaann pat-nAnu DovAthI SatprAbhArA. (3) maza: tenaache| sudhI pAtamI yatI DovAthI tanu. (4) te atyaMta pAtaLI hovAthI tanutanu. (pa-8) siddha jIvo tenI samIpe sthita che tethI siddhi ane siddhAlaya(siddha zilA). (7-8) te pRthvInI upara ATha karmathI mukta jIvo rahe che, tethI tene mukti ane muktAlaya kahe che. ISa~AbhArA pRthvInA bAra sArthaka nAma che. ahIM AThamuM sthAna hovAthI sUtrakAre ATha nAmano ullekha karyo che. jAgRta rahevA yogya sthAna :106 aTThahiM ThANehiM (samaNANaM NiggaMthANaM) sammaM ghaDiyavvaM, jaiyavvaM, parakkamiyavvaM, assi ca NaM aDhe No pamAeyavvaM bhavai, taM jahA asuyANaM dhammANaM sammaM savaNayAe abbhuTTeyavvaM bhavai / suyANaM dhammANaM ogiNhaNayAe, uvadhAraNayAe abbhuTTeyavvaM bhavai / NavANa kammANa saMjameNamakaraNayAe abbhuTeyavvaM bhavai / porANANaM kammANaM tavasA vigiMcaNayAe visohaNayAe abbhuTeyavvaM bhavai / asaMgahiyaparijaNassa saMgiNhayAe abbhuTTeyavvaM bhavai / sehaM AyAragoyaraM gahaNayAe abbhuTTeyavvaM bhavai / gilANassa agilAe veyAvaccakaraNayAe abbhuTTeyavvaM bhavai / sAhammiyANaM ahigaraNasi uppaNNasi tattha aNissiovassio apakkhaggAhI majjhatthabhAvabhUe, kahaNNu sAhammiyA appasaddA appajhaMjhA appatumaMtumA uvasAmaNayAe abbhuTTeyavvaM bhavai /
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 268 ] zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha :- ATha kartavyomAM sAdhake samyaka ceSTA karavI joIe, samyaka prayatna karavo joIe, samya parAkrama karavuM joIe ane te ATha kartavyomAM jarA paNa pramAda karavo na joIe. yathA (1) azrata dharmane samyaka prakAre sAMbhaLavA udyamavaMta rahevuM joIe. (2) sAMbhaLelA dharmane manathI grahaNa karavA ane smRtimAM rAkhavA udyamavaMta rahevuM joIe. (3) saMyama dvArA navA karmono nirodha karavA udyamavaMta rahevuM joIe. (4) tapazcaraNathI jUnA karmono kSaya karavA ane vizodhana karavA udyamavaMta rahevuM joIe. (5) asaMgRhIta parijana (ziSya)no saMgraha karavA udyamavaMta rahevuM joIe. (6) zaikSa(navadIkSita) munine AcAra-gocarano samyagu bodha ApavA udhamavaMta rahevuM joIe. (7) glAna sAdhunI aglAnabhAve vaiyAvanya karavA udyamavaMta rahevuM joIe. (8) sAdharmikomAM paraspara kalaha utpanna thAya to "A mArA sAdharmika kaI rIte kaSAya yukta bolacAlathI, kalahathI, tU tU ane huM, tuM nA vAyuddha thI mukta thAya" evo vicAra karIne, koIpaNa prakAranI AkAMkSA ke apekSAthI rahita thaI, koIno paNa pakSa lIdhA vinA mAdhyastha bhAvane svIkArI te kalahane upazAMta karavA udyamavaMta rahevuM joIe. vivecana : sUtrakAre sAdhakane jAgRta rahevAnA ATha sthAnano nirdeza karyo che. te ATha sthAna bhAvArthathI spaSTa che. AThe sthAnamAM jAgRta rahenAra sAdhakano saMyama paripakva bane che. temAM prayukata keTalAka viziSTa zabdonA artha A pramANe che- saMDiyaa- aprAptanI prApti mATe ceSTA. gabaM- prayatna. prAptanuM saMrakSaNa. jamiyathaM- parAkrama. prAptinA saMrakSaNa mATe utsAhita rahevuM. zakti kSINa thAya to paNa vizeSa utsAha rAkhavo. AyAro - AcAragocara, tenA be artha che- (1) gocara eTale viSaya. AcArano viSaya mahAvratAdi che. (2) AcAra eTale jJAnAdi pAMca AcAra, gocara eTale bhikSAcaryA; pratilekhanA Adi sarva vidhi. maNa sa, 3pa phekSA, apa tu tumAM -A zabdo dvArA sUtrakAre kalezanA traNa rUpa darzAvyA che. anya sUtramAM A traNa zabdonA sthAne pAMca zabda prApta thAya che yathA- apUNade, aM kSaNe, appa vahanare, sakhasa, akha tu tune . te zabdonA kramika artha A pramANe che- (1) Agraha yukta bolAcAlI (2) mAnasika saMtApa yukta bolAcAlI (3) hAtha lAMbA karI bolavuM vagere zArIrika ceSTA sahitanI bolAcAlI (4) kaSAya sahita apazabda prayoga yukta bolAcAlI (5) AkSepa-pratyAkSepa pUrvaka bolAcAlI. devavimAnanI UMcAI - 107 mahAsukka sahassAresu NaM kappesu vimANA aTTa joyaNasayAI uThaM uccatteNaM paNa nA | bhAvArtha :- mahAzukra ane sahasAra devalokamAM vimAna AThaso yojana UMcA che.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8. 269 ariSTanemino vAdI parivAra:108 arahao NaM ariTThaNemissa aTThasayA vAINaM sadevamaNuyAsurAe parisAe vAe aparAjiyANaM ukkosiyA vAisaMpayA hotthA / bhAvArtha :- ahaMtu ariSTaneminA vAdI muninI utkRSTa saMpadA AThaso hatI; je deva, manuSya ane asuronI pariSadamAM vAda-vivAdanA samaye koIthI parAjita thatA nahIM. kevalI samudyAtanuM kAlamAna :109 aTThasamaie kevalisamugghAe paNNatte, taM jahA- paDhame samae daMDaM karei, bIe samae kavADaM karei, taie samae maMthaM karei, cautthe samae logaM pUrei, paMcame samae logaM paDisAharai, chaTe samae maMthaM paDisAharai, sattame samae kavADaM paDisAharai, aTThame samae daMDaM paDisAharai / bhAvArtha :- kevalI samudyAtanA ATha samaya che, te A pramANe che- (1) pahelA samaye daMDa kare (2) bIjA samaye kapATa kare (3) trIjA samaye manthAna kare (4) cothA samaye lokapUraNa kare (5) pAMcamA samaye loka vyApta Atmapradezone saMhare (6) chaThThA samaye maMthAna saMhare (7) sAtamA samaye kapATa saMhare (8) AThamA samaye daMDa saMhare. vivecana : prastuta sUtramAM kevalI samudughAtanI prakriyA ane tenA kAlamAnanuM nirUpaNa che. jyAre kevaLInuM AyuSyakarma aMtarmuhUrta pramANa zeSa hoya ane vedanIya nAma, gotra, karmanI sthiti vadhAre hoya tyAre te sthitinuM AyuSyakarma sAthe samIkaraNa karavA(cAre karmanI sthiti samAna karavA) svAbhAvika rIte samudyAta thAya che. A kriyAnuM kALamAna ATha samayanuM che. madu samA :- ATha samayanI prakriyA. prathama samaya- kevaLI samuddaghAtanA prathama samayamAM kevaLI bhagavAnanA Atmapradezo zarIramAMthI bahAra nIkaLe che ane Urdhva-adho lokAtta sudhI phelAya che. tenI pahoLAI zarIra pramANa hoya che. tethI teno AkAra daMDa jevo thAya che. bIjo samaya- daMDAkAre phelAyelA te ja Atmapradezo pUrva-pazcima lokAnta sudhI phelAya che. teno AkAra kapATa,(be dizAnA kamADa, daravAjA) jevo thAya che. trIjo samaya- kapATAkAre phelAyelA te ja Atmapradezo uttara-dakSiNamAM lokAnta sudhI phelAya che. A samaye lokanA niSphaTa ane vAtavalaya sivAyanA saMpUrNa lokamAM Atmapradeza vyApta banI jAya che. teno(Atmapradezono) AkAra maMthAna jevo thAya che. cotho samaya-maMthAnAkAre phelAyelA te ja
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 270 | zrI ThANAga sUtra-2 Atmapradezo niSphaTa(khuNAo) ane vAta valayamAM phelAtA saMpUrNa loka vyApta bane che ane tenI loka pUraNAvasthA thAya che. pAMcamo samaya- khuNAo ane valayomAMthI Atmapradezone saMkocI maMthAnAvasthAne prApta thAya che. chaThTho samaya- uttara-dakSiNa dizAmAMthI Atmapradezone saMkocI kapATAvasthAne prApta kare che. sAtamo samaya- pUrva-pazcima dizAmAMthI Atmapradezone saMkocI daMDAvasthAne prApta kare che. AThamo samaya- Urdhva-adho lokAttathI Atmapradezone saMkocI zarIra pramANAvasthAmAM AvI jAya che. A samudyAtanA prathama cAra samayamAM kevaLInA Atmapradezo uttarottara phelAtA jAya che ane pachInA cAra samayamAM te ja kramathI saMkocita thatA AThamA samayamAM te zarIramAM praveza karI pUrvavat zarIrAkAramAM avasthita thaI jAya che. - A ATha samayamAM nAma, gotra, vedanIya karmanI sthiti, anubhAga ane pradezonI kramazaH uttarottara asaMkhyAtaguNI nirjarA thaIne, tenI sthiti aMtarmuhUrta pramANa thaI jAya che. tyAre te sayogI jina yoga-nirodhanI kriyA karatAM ayogI banI caudamA guNasthAnakamAM praveza kare che ane "ai,,2,... A pAMca laghu akSaronA pramANakALamAM zeSa cAre aghAti karmonI eka sAthe nirjarA kare che ane mukti pAme che. anuttaropapAtika sAdhu saMkhyA :110 samaNassaNaM bhagavao mahAvIrassa aTThasayA aNuttarovavAiyANaMgaikallANANaM ThiIkallANANaM AgamesibhaddANaM ukkosiyA aNuttarovavAiyasaMpayA hotthA / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIranA anuttaravimAnamAM utpanna thanArA sAdhuonI utkRSTa saMpadA AThaso hatI. teo kalyANagativALA, kalyANa sthitivALA ane AgAmI kALamAM nirvANa prApta karanArA vANavyaMtara deva ane caityavRkSa :111 aTThavihA vANamaMtarA devA paNNattA, taM jahA- pisAyA, bhUyA, jakkhA, rakkhasA, kiNNarA, kiMpurisA, mahoragA, gaMdhavvA / bhAvArtha :- vANavyaMtara devanA ATha prakAra che, te A pramANe che- (1) pizAca, (2) bhUta, (3) yakSa, (4) rAkSasa, (5) kinnara, (6) kiMguruSa, (7) mahoraga, (8) gaMdharva. 112 eesi NaM aTThavihANaM vANamaMtaradevANaM aTTha ceiyarukkhA paNNattA,taM jahA kalaMbo u pisAyANaM, vaDo jakkhANa ceiyaM / tulasI bhUyANa bhave, rakkhasANaM ca kaMDao // 1 //
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 asoo kiNNarANaM ca, kiMpurisANaM tu caMpao / NAgarukkho bhuyaMgANaM, gaMdhavvANa ya teMduo // 2 // 271 bhAvArtha :- ATha prakAranA vANavyaMtara devonA ATha caityavRkSa che, te A pramANe che- (1) pizAconuM caityavRkSa kadamba che (2) yakSonuM caityavRkSa vaTa che (3) bhUtonuM caityavRkSa tulasI che (4) rAkSasonuM caityavRkSa kaMDaka che (5) kinnaronuM caityavRkSa azoka che (6) kiMpuruSanuM caityavRkSa caMpaka che (7) mahoraMganuM caityavRkSa nAgavRkSa che (8) gaMdharvonuM caityavRkSa hiMdukavRkSa che. vivecana : prastutamAM vyaMtara devonA ATha prakAranuM kathana che. AgamamAM vyaMtara devonA ATha, soLa, chavvIsa ane jIvanA 563 bhedanI gaNanAmAM chavvIsa vyaMtaranA paryAptA-aparyAptA tema bAvana prakAra darzAvyA che. A AThamuM sthAna hovAthI ahIM vyaMtaronA mukhya ATha bheda kahyA che. ceya havavA :- caityavRkSa. AgamamAM be prakAranA caityavRkSano ullekha che- tIrthaMkaranA caityavRkSa ane devonA caityavRkSa. caitya zabdanA aneka artha thAya che. caityavRkSamAM te zabda jJAna ane AnaMda arthamAM che. (1) tIrthaMkara saMbaMdhita caitya vRkSamAM caitya zabda jJAna sUcaka che. tIrthaMkarone je vRkSa nIce kevaLajJAna utpanna thAya, te vRkSane caityavRkSa kahe che. (2) devo saMbaMdhita caitya vRkSamAM caitya zabda AnaMda sUcaka che. je vRkSa devonA cittane AnaMdita, praphullita kare; je vRkSa devone rucikara hoya tene caityavRkSa kahe che. ATha prakAranA vyaMtara devone bhinna-bhinna vRkSa priya hoya che. te vRkSa, te te devonuM caityavRkSa kahevAya che. maNipIThikAnAmuparivarttinaH sarvaratnamayA uparicchatradhvajAdibhiralaGkRtAH sudhammavisamAnAmavrato ye zrute ta ta kRti saMbhAvyate / - [sthAnAMga vRtti.] devonA caityavRkSa maNipIThikA upara sthApita hoya che. te sarva ratnamaya hoya che. teno uparano bhAga chatra, dhvajA AdithI vibhUSita hoya che. te te devonI sudharmA sabhAnI AgaLa te sthApita hoya che. sUrya vimAnanuM aMtara H 113 imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo aTThajoyaNasae uDDuM abAhAe sUravimANe cAraM carai / bhAvArtha:- A ratnaprabhA pRthvInA bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI eTale samabhUmithI AThaso yojananI UMcAI para sUrya vimAna bhramaNa kare che.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 ] zrI ThANAga satra-2 114 aTTha NakkhattA caMdeNaM saddhiM pamaI jogaM joeMti, taM jahA- kattiyA, roLio, puSya, mahA, vi, vilAha, purAdhA, ne ! bhAvArtha :- ATha nakSatra caMdramA sAthe pramardayoga kare che, te A pramANe che- (1) kRtikA, (2) rohiNI, (3) punarvasu, (4) maghA, (5) citrA, (6) vizAkhA, (7) anurAdhA, (8) jyeSThA. vivecana :pramarda yoga :- je nakSatro caMdranI barAbara upara ke nIce sIdhIrekhAe rahIne sAthe cAle tevA nakSatrono caMdra sAthe pramarda yoga kahevAya che. jyeSThA nakSatrane caMdra sAthe pramardayoga ja thAya che ane sUtrokta sAta nakSatro caMdra sAthe dakSiNAbhimukhI, uttarAbhimukhI ane pramarda te traNe prakAranA yoga kare che. hIpa-samudranA dvAraH115 jaMbuddIvassa NaM dIvassa dArA aTTha joyaNAI uDDhe uccatteNaM paNNattA / bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA dvIpanA cAre dvAra ATha-ATha yojana UMcA che. 116 savvesi pi NaM dIvasamudANaM dArA aTTha joyaNAI uDDe uccatteNaM paNNattA / bhAvArtha - sarvadvIpa tathA samudronA dvAra ATha-ATha yojana UMcA kahyA che. karma sthitibaMdhaH117 purisaveyaNijjassa NaM kammassa jahaNNeNaM aTThasaMvaccharAI baMdhaThiI paNNattA / bhAvArtha:- puruSa vedamohanIya karmano jaghanya baMdha ATha varSano che. 118 jasokittINAmassa NaM kammassa jahaNNeNaM aTTha muhuttAI baMdhaThiI paNNattA / bhAvArtha - yazokIrti nAmakarmano jaghanya sthiti baMdha ATha muhUrtano che. 119 uccAgoyassa NaM kammassa jahaNNeNaM aTTha muhuttAI baMdhaThiI paNNattA / bhAvArtha :- uccagotra karmano jaghanya sthiti baMdha ATha muhUrtano che. teIndriyanI kulakoTI :120 teiMdiyANaM aTTha jAi-kulakoDi-joNIpamuha-sayasahassA paNNattA / bhAvArtha :- Indriya jAtinI yoni pramukhamAM ATha lAkha kulakoTI kahI che.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8. 273 vivecana : sAtamAM sthAnamAM beindriyanI sAta lAkha kula koTI darzAvI che. ahIM te indriyanI ATha lAkha kula koTi darzAvI che. utpatti sthAnane yoni ane eka utpatti sthAnamAM utpanna thatI aneka prakAranI jAtio kula koTI kahevAya che. pApakarmano caca-upacaya AdiH121 jIvA NaM aTThaThANaNivvattie poggale pAvakammattAe ciNiMsu vA ciNaMti vA ciNissaMti vA, taM jahA- paDhamasamayaNeraiyaNivvattie jAva apaDha samayadevaNivva- ttie / evaM ciNa-uvaciNa jAva NijjarA ceva / bhAvArtha :- jIve ATha sthAnathI nirvartita pudgalono pApakarmarUpe atItakALamAM saMcaya karyo hato. vartamAnamAM kare che ane bhaviSyamAM karaze, te A pramANe che- (1) prathama samayanA nairayika nirvartita (kama)pudgalono (2) aprathama samayanA nairayika nirvartita pudgalono (3) prathama samayanA tiryacanivartita pugalono (4) aprathama samayanA tiryaMca nirvartita pudgalono (5) prathama samayanA manuSya nirvartita pudgalono (6) aprathama samayanA manuSya nirvartita pudgalono (7) prathama samayanA deva nirvartita pugalono (8) aprathama samayanA deva nirvartita pudgalono. A rIte karmanA cayanI jema upacaya, baMdha, udIraNA, vedanA ane nirjarA saMbaMdhI saikAlika ATha-ATha vikalpa jANavA. ATha pradezI pudgalanI anaMtatA:122 aTThapaesiyA khaMdhA aNaMtA paNNattA / aTThapaesogADhA poggalA aNaMtA paNNattA jAva aTThaguNalukkhA poggalA aNatA paNNattA / bhAvArtha :- ATha pradezI pudgala skaMdha anaMta che. ATha pradezAvagADha pudgala anaMta che yAvata ATha guNavALA rUkSa pugala anaMta che arthAt sarva varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA ATha guNavALA pudgala anaMta che. che sthAna-8 saMpUrNa che te
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 zrI ThANAga sutra-2 navamuM sthAna je paricaya je prastuta sthAna navasaMkhyAthI saMbaMdhita che. uddezaka rahita A sthAnanuM prathama sUtra bhagavAna mahAvIranA samayanI gaNa vyavasthA ane gaNanI akhaMDatAnA kAraNabhUta amAtsarya bhAvanuM nirUpaNa kare che. gaNanI akhaMDatA mATe gaNasabhyanuM virodhI valaNa lAkaDAne korI khAtA ghuNa-UdhaI jevuM che. AcAryAdithI pratikULa AcaraNa karanArane gaNathI alaga karavAmAM ja guNanI surakSA che. aitihAsika tathyone abhivyakta karatA sUtro A sthAnamAM saMkalita che. jemake bhagavAna mahAvIranA tIrthamAM nava vyaktie tIrthakara nAmakarmano baMdha karyo. temAM sAta puruSo ane be strIono ullekha che. A sthAnamAM bhaviSyamAM thanAra tIrthakaranA viSayamAM vividha jANakArI maLe che. keTalAka zrAvakazrAvikAnA jIvana utkarSanuM kathana paNa A sthAnamAM jovA maLe che. A rIte A sthAna aitihAsika daSTie mahattvapUrNa che. A sthAnamAM devavimAna, jaMbUdvIpanA kUTa vagere nirUpaNa dvArA bhaugolika viSayanuM varNana che. mahArAja zreNika AgAmI utsarpiNImAM prathama tIrthaMkara thaze. temano narakathI nIkaLI, tIrthakararUpe janma thavo, tyAMthI nirvANa paryatanuM vistRta varNana che. bhAvI tIrthakaranA jIvanane varNavatA A sUtra dvArA ja bhagavAna mahAvIranA darzananuM samagratayA jJAna thaI jAya che. te sUtramAM mahAvIra svAmI dvArA prarUpita tattvadarzana, zramaNacaryA ane zrAvakacaryAnuM tathA saMgha vyavasthAnuM nirUpaNa che. A sUtromAM Izvara, talavara vagere adhikArI vargano ullekha che. tenI vyAkhyAo dvArA te samayanI rAjyavyavasthA ane sAmAjika vyavasthAnuM jJAna maLe che. prastuta sthAnamAM"AvadaMDhAhiM roTMrisiyA " A sutra mananIya che. rogotpattinA nava kAraNamAMthI ATha kAraNa zArIrika rogonI utpattinA hetu che ane navamuM kAraNa indriyaviSayonuM atisevana mAnasika roga paNa utpanna kare che. abrahmacaryathI bacavAnA nava vyAvahArika upAyono ullekha brahmacarya gupti sUtramAM karyo che. temAM aMtima upAya che-o sAtha sozvahivayAvi bhava zAtA ane sukhamAM Asakta nathavuM arthAt brahmacArIe sukhazIliyA banavuM na joIe. A upAya zramaNane satata zramazIla ane kaSTa sahiSNu banavAnI preraNA Ape che. nakSatra caMdrano yoga, graha mArga vagere jyotiSa saMbaMdhI sutro paNa A sthAnamAM saMkalita che. A rIte viSayonA vaividhyathI bharapura A sthAna rasaruci jALavavA sAthe AtmavikAsamAM yogadAna Ape che.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 275 sthAna-9 gacchathI alaga karavAnA kAraNo:| 1 NavahiM ThANehiM samaNe NiggaMthe saMbhoiyaM visaMbhoiyaM karemANe NAikkamai, taM jahA- AyariyapaDiNIyaM, uvajjhAyapaDiNIyaM, therapaDiNIyaM, kulapaDiNIyaM, gaNapaDiNIyaM, saMghapaDiNIyaM, NANapaDiNIyaM, saNapaDiNIyaM, carittapaDiNIyaM / bhAvArtha - zramaNa nigraMtha nava kAraNe gacchagata sAdhune gacchathI alaga kare to te tIrthakaranI AjJAnuM atikramaNa karatA nathI, te A pramANe che- (1) AcArya pratye pratikULa AcaraNa karanArA (2) upAdhyAya pratye pratikULa AcaraNa karanArA (3) sthavira pratye pratikULa AcaraNa karanArA (4) kuLa pratye(eka guru paraMparA) pratikULa vartana karanArA (5) gaNa(gaccha-samudAya)pratye pratikULa AcaraNa karanArA (6) caturvidha saMgha pratye pratikULa AcaraNa karanArA(7) samyajJAna pratye pratikULa AcaraNa karanArA (8) samyagdarzana pratye pratikULa AcaraNa karanArA (9) samyak cAritra pratye pratikULa AcaraNa karanArA. vivecana : sthAna-5, udde -1, sutra-36mAM gacchagata sAdhune niSkAsita karavAnA pAMca kAraNono nirdeza che ane ahIM nava kAraNonuM kathana che. je bhAvArthathI spaSTa che. pUrvokta pAMca kAraNo ane ahIM kahelA nava kAraNomAM bhinnatA che. pUrvanA pAMca kAraNomAM saMyama viparIta AcaraNa temaja tenI AlocanA na karavA Adine kAraNarUpa kahyA che. A sUtragata nava kAraNomAM saMyama prati, saMgha prati ane guru-vaDIla prati virodhIpaNuM-viruddha bhAva ane viparIta AcaraNane kAraNa rUpa kahyA che. koI sAdhu AcAryAdinI AjJA viruddha temaja samyagudarzana, jJAna ke cAritrathI viparIta AcaraNa kare to te sAdhune gacchamAMthI bahAra kADhI zakAya che. AcArAMga sUtranA nava adhyayana :| 2 Nava baMbhacerA paNNattA, taM jahA- satthapariNNA, logavijao, sIosaNijjaM, sammattaM, AvaMtI, dhUyaM, vimoho, uvahANasuyaM, mahApariNNA /
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 276] zrI ThANAga satra-2 bhAvArtha :- AcArAMga sUtranA brahmacarya nAmaka prathama zrutaskaMdhanA nava adhyayana che, tenA nAma A pramANe che- (1) zastraparijJA, (2) lokavijaya, (3) zItoSNIya, (4) samyakatva, (5) AvaMtI-lokasAra, (6) dhUta, (7) vimoha, () upadhAna zruta, (9) mahAparijJA. vivecana : zrI AcArAMga sUtranA prathama zrutaskaMdhanuM nAma "brahmacarya" che. "brahmacarya" saMyamano paryAyavAcI zabda che, brahmacarya saMyamI jIvanano prANa che. AcArAMga sUtranA prathama zrutaskaMdhanA nave ya adhyayananA bhAvo saMyama bhAvane paripuSTa kare che. tethI nava adhyayanAtmaka prathama zrutaskaMdha vavakaverA nAmathI prasiddha che. zrI nizItha sUtra uddezaka-19mAM prAyazcitta vidhAnanA prasaMge nava adhyayanAtmaka prathama zrutaskaMdha mATe navamaverA zabda prayoga thayo che. mahAparigha :- mahAparijJA. A adhyayana vartamAnamAM anupalabdha che arthAt teno viccheda thayo che. vartamAne upalabdha AcArAMga sUtramAM "mahAparijJA" nAmanuM adhyayana viccheda thayelA sAtamA adhyayana rUpe prasiddha che, tema chatAM prastuta prasaMgamAM koIpaNa ajJAta kAraNe temAM kramabheda jaNAya che. brahmacaryanI vADa - | 3 Nava baMbhaceraguttIo paNNattAo, taM jahA- vivittAI sayaNAsaNAI sevittA bhavai; No itthisaMsattAI No pasusaMsattAI No paMDagasaMsattAI sayaNAsaNAI sevittA bhavai / No itthINaM kahaM kahettA bhavai / No itthiThANAI sevittA bhavai / No itthINaM iMdiyAiM maNoharAI maNoramAiM AloittA NijjhAittA bhavai / No paNIyarasabhoI bhavai / No pANabhoyaNassa aimAyaM AhArae sayA bhavai / No puvvarayaM puvvakIliyaM sarettA bhavai / No saddANuvAI No rUvANuvAi No silogANuvAi bhavai / No sAyAsokkhapaDibaddhe yAvi bhavai / bhAvArtha :- brahmacaryanI nava gupti(vADa) kahI che, te A pramANe che- (1) brahmacArIe strI, pazu, napuMsaka rahita sthAnamAM zayana, Asana karavuM paraMtu strI, pazu, napuMsaka Adi rahetA hoya tevA sthAnamAM rahevuM nahIM. (2) brahmacArIe viSaya buddhithI strI saMbaMdhI kathA-vArtA karavI nahIM athavA ekalI strIo hoya, to tenI sAthe kathA-vArtA(pravacanAdi) karavA nahIM. (3) brahmacArIe strInA Asana upara aMtarmuhUrta vyatIta thayA pahelAM besavuM nahIM. (4) brahmacArIe strInA manohara; manorama aMgopAMga nIrakhavA nahIM. ekAgratApUrvaka tenuM ciMtana karavuM nahIM. (5) brahmacArIe ghI-tela AdithI yukta ati praNIta AhAra karavo nahIM. arthAt vinaya, mahAvigayarUpa atipauSTika vikAravardhaka AhAra karavo nahIM. (6) brahmacArIe adhika mAtrAmAM AhAra pANI karavA nahIM. (7) brahmacArIe pUrve bhogavelA kAmabhoga saMbhAravA nahIM.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 9 277 (8) brahmacArIe manojJa zabda, rUpa ane kIrti-prazaMsAnuM anusaraNa karavuM nahIM arthAt abhilASA karavI nahIM temaja strI AdinA rUpane AsaktipUrvaka ke vAraMvAra jovA nahIM. (9) brahmacArIe zAtAvedanIya janita sukhamAM Asakta thavuM nahIM ati sukhazIla banavuM nahIM. | 4 Nava baMbhacera-aguttIo paNNattAo, taM jahA- No vivittAi sayaNAsaNAI sevittA bhavai; itthIsaMsattAi pasusaMsattAI paMDagasaMsattAi sayaNAsaNAI sevittA bhvi| itthINaM kaha kahettA bhavai / itthiThANAi sevittA bhavai / itthINaM idiyAI maNoharAI maNoramAiM AloittA NijjhAittA bhavai / paNIyarasabhoI bhavai / pANabhoyaNassa aimAyaM AhArae sayA bhavai / puvvarayaM puvvakIliyaM sarittA bhavai / saddANuvAI rUvANuvAI silogANuvAI bhavai / sAyAsokkhapaDibaddhe yAvi bhavai / bhAvArtha:- brahmacaryanI nava agupti athavA virAdhanA kahI che, te A pramANe che- (1) brahmacArI puruSa vivikta(ekAMta)sthAnamAM zayana, Asana na kare paraMtu strI, pazu, napuMsaka sahita sthAnamAM rahe (2) brahmacArI puruSa strIonI vikathA bharelI vAto kare ke mAtra strIone kathA kahe (3) brahmacArI puruSa strInA besavAnA sthAnonuM sevana kare arthAt aMtarmuhUrta vyatIta thayA pUrve strInA Asana para bese temaja strI sAthe eka Asane bese. (4) brahmacArI puruSa strInI manohara, manoramya indriyone jue ane tenuM ciMtana kare (5) brahmacArI puruSa nitya praNIta rasavALo AhAra kare (6) brahmacArI puruSa sadA adhika mAtrAmAM AhAra kare (7) brahmacArI puruSa pUrve bhogavelA bhoganuM smaraNa kare (8) brahmacArI puruSa manojJa zabda, rUpa ane kIrti-prazaMsAnuM anusaraNa kare, tenI abhilASA rAkhe temaja temAM Asakta bane (9) brahmacArI puruSa zAtAvedanIyajanita indriya sukhamAM Asakta thAya, sukhazIla bane. A rIte AcaraNa karanAranuM bahmacarya dUSita thAya che paraMtu surakSita rahetuM nathI. vivecana : brahmacaryanI surakSA mATe A nava gupti khetaranI vADa samAna che. brahmacArI puruSe jema strI AdinI vAto na karavI, tema brahmacArI strIe puruSanI kathAvArtA na karavI. puruSo je sthAnamAM rahetA hoya te sthAnamAM na rahevuM, tema sarvatra samajavuM. sUtrokta nava vADanuM pAlana na kare to brahmacaryanI virAdhanA thAya che ane yathArtha pAlana kare to brahmacaryanI suMdara ane saphaLa ArAdhanA thAya che. cothA-pAMcamA tIrthakara vaccenuM aMtara :| 5 abhiNaMdaNAoNaM arahao sumaI arahA NavahiM sAgarovamakoDIsayasahassehiM vIikkatehiM samuppaNNe / bhAvArtha :- tIrthakara abhinaMdana svAmI pachI nava lAkha kroDa sAgaropama vyatIta thayA pachI ahaMtu
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 ] zrI ThANAga sUtra-2 sumatinAtha utpanna thayA. arthAt cothA tIrthakara abhinaMdana svAmInuM zAsana nava lAkha kroDa sAgaropama sudhI cAlyuM. nava tatva : 6 Nava sabbhAvapayatthA paNNattA, taM jahA- jIvA, ajIvA, puNNaM, pAvaM, Avo, saMvaro, , vaMtho, mollo ! bhAvArtha :- sadbhAvarUpa pAramArthika padArtha nava che, te A pramANe che- (1) jIva (2) ajIva (3) puNya (8) pApa (5) Azrava (6) saMvara (7) nirjarA (8) baMdha (9) mokSa. vivecana : padArtha eTale vastu. jainadarzanamAM te nava tattvanA nAme prasiddha che. sthAnAMga sUtranA prathama sthAnamAM eka eka bola dvArA nave ya tattvanuM kathana che. jJAna ane upayogathI yukta hoya, sukha-duHkhane jANe te jIva che. jaDa lakSaNavALuM ajIva tattva che. anyane sukhI karavAnI bhAvanA ane tadanurUpa AcaraNa te puNya che. puNya zubha phaLadAyI hoya che ane tenA annapuNya Adi nava prakAra che. anyane duHkha pIDA pahoMcADavAnI bhAvanA ane tadanurUpa AcaraNa te pApa che. pApa azubha phaLadAyI hoya che ane tenA hiMsAdi aDhAra prakAra che. karmonuM AvavuM te Azrava tattva che. AvatA karmane aTakAvavA te saMvara che. ekadezathI karmano kSaya thavo, te nirjarA tattva che. karmapudgala ane AtmapradezonuM ekameka thavuM te baMdha tattva che. saMpUrNa karmono kSaya thavo te mokSa tatva kahevAya che. saMsArI jIva ane tenI gati Agati: 7 NavavihA saMsArasamAvaNNagA jIvA paNNattA, taM jahA- puDhavikAiyA, AukAiyA, teukAiyA, vAukAiyA, vaNassaikAiyA, beiMdiyA, teiMdiyA, cariMdiyA, pNciNdiyaa| bhAvArtha- saMsAra samApannaka jIvanA nava prakAra che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAyika, (2) aSkAyika, (3) teukAyika, (4) vAyukAyika, (5) vanaspatikAyika, (6) beindriya, (7) te indriya, (8) caurendriya, (9) paMcendriya. 8 puDhavikAiyA NavagaiyA NavaAgaiyA paNNattA, taM jahA- puDhavikAiyA puDhavikAiesu uvavajjamANe puDhavikAiehiMto vA jAva paMciMdiehiMto vA 3vavA |
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -9 , | 279 | se ceva NaM se puDhavikAie puDhavikAyattaM vippajahamANe puDhavikAiyattAe vA jAva paMciMdiyattAe vA gacchejjA / evamAukAiyAvi jAva paMciMdiyatti / bhAvArtha - pRthvIkAyika jIvanI nava gati ane nava Agati kahI che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAyikamAM utpanna thanArA pRthvIkAyika jIva pRthvIkAyika yAvat paMcendriyamAMthI AvIne utpanna thAya che. te ja pRthvIkAyika jIva pRthvIkAyikapaNAne choDIne pRthvIkAyamAM yAvat paMcendriya paryaMtanA nava sthAnamAM utpanna thAya che. te ja rIte aplAyathI laIne paMcendriya sudhInA sarvajIvanI nava gati ane nava Agati kahI che. sarva jIvonA prakAra, avagAhanAdi - | 9 | NavavihA savvajIvA paNNattA, taM jahA- egidiyA, beiMdiyA, teiMdiyA, varjiviyA, ratha, parviyitiri goLiyA, mayyA, devA, siT I ahavA NavavihA savvajIvA paNNattA, taM jahA- paDhamasamayaNeraiyA, apaDhama- samayaNeraiyA, paDhamasamayatiriyA, apaDhamasamayatiriyA, paDhamasamayamaNuyA, apaDhama-samayamaNuyA, paDhamasamayadevA, apaDhamasamayadevA, siddhA / bhAvArtha - sarva jIvonA nava prakAra che, te A pramANe che- (1) ekendriya, (2) beindriya, (3) teindriya, (4) caurendriya, (5) nAraka, (6) tiryaMca paMcendriya, (7) manuSya, (8) deva, (9) siddha. athavA sarva jIvonA nava prakAra che, te A pramANe che- (1) prathama samayavartI nAraka(narakAyu udayanA prathama samayavALA nArakIo) (2) aprathama samayavartI nAraka(narakAyu udayanA prathama samaya pachInA samayavALA nArakIo) (3) prathama samayavartI tiryaMca (4) aprathama samayavartI tiryaMca (5) prathama samayavartI manuSya (6) aprathama samayavartI manuSya (7) prathama samayavartI deva (8) aprathama samayavartI deva (9) siddha. 10 NavavihA savvajIvogAhaNA paNNattA, taM jahA- puDhavikAiya-ogAhaNA AukAiya-ogAhaNA jAva pcidiy-ogaahnnaa| bhAvArthaH- sarva jIvonI avagAhanA nava prakAranI che, te A pramANe che-pRthvIkAya jIvonI avagAhanA, apUkAya jIvonI avagAhanA yAvat paMcendriya jIvonI avagAhanA. 11 jIvA NaM NavahiM ThANehiM saMsAraM vattiMsu vA vattaMti vA vattissaMti vA, taM jahA- puDhavikAiyattAe jAva paMciMdiyattAe /
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 280 | zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha :- jIve saMsAramAM nava sthAne paribhramaNa karyuM hatuM, kare che ane karaze, te A pramANe che- pRthvIkAya rUpe vAvat paMcendriyarUpe. vivecana : daLa :- jIva jemAM avagAhita thAya arthAtu jemAM rahe te zarIra, tenI avagAhanA kahevAya che. saMsArI sarva jIvonA zarIranA nava prakAra che. zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che. rogotpattinA kAraNo - |12 NavahiM ThANehiM roguppattI siyA, taM jahA- accAsaNayAe, ahiyAsaNayAe, aiNidAe aijAgarieNaM, uccA-NiroheNaM, pAsavaNa-NiroheNaM, addhANa-gamaNeNaM, bhoyaNa-paDikUlayAe, iMdiyattha-vikovaNayAe / bhAvArtha - nava sthAnathI roganI utpatti thAya che, te A pramANe che- (1) vadhu bhojana karavAthI (2) eka Asane lAMbo samaya besavAthI (3) vadhAre sUvAthI (4) vadhAre jAgavAthI (5) maLanI(vaDInItanI) bAdhA rokavAthI (6) pezAbanI bAdhA rokavAthI (7) vadhu cAlavAthI (8) bhojananI pratikULatAthI (9) indriyaviSayonuM atisevana karavAthI arthAt atizrama, atiprekSaNa, ati kAmasevana vagere kAraNo sarva rogotpatti sarjaka che. vivecana : prastuta sUtramAM sUtrakAre rogotpattinA nava kAraNonuM digdarzana karIne nirogI rahevA mATe hitazikSA ApI che. AhAra, nihAra, vihAra Adidainika pravRttinI aniyamitatA temaja indriyaviSayonuM atimAtrAmAM sevana karavuM vagere rogonI utpattinA mukhya kAraNo che. nirogI rahevA mATe te kAraNono tyAga karavo jarUrI che. saMkSepamAM- sAdhake nirogI rahevA mATe AhAra, pANImAM niyamitatA ane saMyama rAkhavo; besavAnI, sUvAnI, cAlavAnI Adi zArIrika pravRttio vivekapUrvaka karavI; maLa-mUtra Adi kudaratI hAjatone rokavI nahIM; pAMca indriyonA viSayomAMthI koIpaNa viSayamAM aMdha thavuM nahIM. A prakAranA vivekathI vyakti rogothI dUra rahI zake che. sUtrokta nava kAraNomAMthI ATha kAraNo zArIrika rogajanaka che ane navamuM kAraNa indriyaviSayonuM atisevana prAyaH mAnasika vikRtine utpanna kare che. vRttikAre batAvyuM che ke vadhu besavAthI ke kaThora Asane besavAthI masAno roga thAya che. vadhu khAvAthI ke vAraMvAra khAvAthI ajIrNa ane peTanA vividha rogo thAya che. mATe jIvanopayogI pravRttiomAM dareka rIte viveka rAkhavAthI mAnava nIrogI ane sukhI rahI zake che.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 9 281 ] darzanAvaraNIyakarmanA bheda - 13 Navavihe darisaNAvaraNijje kamme paNNatte, taM jahA-NiddA, NivANiddA, payalA, payalA-payalA, thINagiddhI, cakkhudaMsaNAvaraNe, acakkhudaMsaNAvaraNe, ohi- dasaNAvaraNe, kevaladasaNAvaraNe / bhAvArtha :- darzanAvaraNIya karmanA nava prakAra che, te A pramANe che- (1) nidrA- haLavI nidrAthI sUvuM, jene sukhapUrvaka jagADI zakAya, sukhe UMghe sukhe jAge. (2) nidrA nidrA- gADha nidrAthI sUvuM, jene muzkelIthI uThADI zakAya. (3) pracalA- UbhA UbhA athavA beThA beThA nidrA levI. (4) pracalA pracalA- cAlatAMcAlatAM nidrA levI. (5) yAnaddhi(thANadvI) nidrA- eka prakAranI ghora nidrA. tene tyAnagRddhi paNa kahevAya che. divase vicArelA kAryo rAtre ghora nidrAmAM kare. A nidrAmAM utkRSTapaNe ardha vAsudeva jeTaluM baLa Ave che ane aprazasta vicAro Ave che. (6) cakSudarzanAvaraNa- cakSanI prAptimAM ane tenAthI thatAM bodhamAM bAdhaka thanAruM karma. (7) cakSudarzanAvaraNa- cakSu sivAya zeSa indriyanI prAptimAM ane tenAthI thatA bodhamAM bAdhaka thanAruM karma. (8) avadhidarzanAvaraNa- avadhi darzananI prAptimAM bAdhaka thanAruM karma. (9) kevaladarzanAvaraNa- kevaladarzananI prAptimAM bAdhaka thanAruM karma. jyotiSI devo viSayaka nirUpaNa:14 abhiI NaM Nakkhatte sAirege Navamuhutte deNa saddhiM jogaM joei / bhAvArtha:- abhijita nakSatra sAdhika nava muhUrta sudhI caMdra sAthe yoga kare che. |15 abhiiAiyA NaM Nava NakkhattA NaM caMdassa uttareNaM jogaM joeMti, taM jahA- abhiI, savaNo dhaNiTThA, sayabhisayA, puvvAbhaddavayA, uttarAbhaddavayA, jeva, Li , maraLA . bhAvArtha - abhijita Adi nava nakSatra caMdra sAthe uttaradizAthI yoga kare che, te A pramANe che- (1) abhijita, (2) zravaNa, (3) dhaniSThA, (4) zatabhiSaka, (5) pUrvabhAdrapadA, (6) uttarabhAdrapadA, (7) revatI, (8) azvinI, (9) bharaNI. 16 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo Nava
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 zrI ThANAga sUtra-2 joyaNasayAI uDDe abAhAe uvarille tArArUve cAraM carai / bhAvArtha - A ratnaprabhA pRthvInA bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI navaso yojananI UMcAIe sarvathI uparanA tArA vimAno bhramaNa kare che. jaMbUdvIpamAM pravezatA malyo - 17 jaMbuddIve NaM dIve NavajoyaNiyA macchA pavisiMsu vA pavisaMti vA pavisissati vA / bhAvArtha:- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM(lavaNa samudramAMthI) nava yojana pramANa matsya atIta kALe praveza karatA hatAM, vartamAnamAM kare che ane bhaviSyamAM karaze. vivecana : bava goLiya :- utsadhAMgula pramANathI navayojana(36 gAu)nI avagAhanAvALA lavaNa samudranA masyo jaMbUdvIpamAM praveze che. sAmAnya rUpe lavaNa samudranuM pANI jaMbUdvIpanI jagatI(koTa)nA kAraNe jaMbUdvIpamAM pravezI zakatuM nathI paraMtu jaMbUdvIpanI jagatImAM aneka sthAne jagatIne bhedatA nAnA-moTA vividha prakAranA mArgo(nIko) che ke jenA dvArA lavaNa samudranuM pANI jaMbUdvIpamAM Ave che. jaMbUdvIpamAM praveza karatA A pANInA kAraNe ja mAgadha, varadAma ane prabhAsa tIrtha ke khADIo vagere thAya che. lavaNa samudramAMthI jaMbUdvIpamAM praveza karanArA pANI sAthe vividha avagAhanAvALA matsya paNa praveza kare che. ahIM navamA sthAnanA kAraNe nava yojananA matsya praveza karavAnuM kathana che tema samajavuM joIe. nadIonA mAdhyamathI paNa samudranA maccha dvIpamAM AvI zake che. baladeva-vAsudevanA pitA:|18 jaMbuddIve dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe Nava baladeva-vAsudeva-piyaro hotthA, taM jahA payAvaI ya baMbhe, rodde some sive i ya / mahasIhe aggisIhe, dasarahe Navame ya vasudeve // 1 // itto ADhattaM jahA samavAye NiravasesaM jAva egA se gabbhavasahI, sijjhihii AgameseNaM //
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 , [ 283 ] bhAvArtha- jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM bharata varSamAM A ja avasarpiNImAM thayelA nava baladeva ane nava vAsudevanA nava pitAnA nAma A pramANe che- (1) prajApati, (2) brahma, (3) raudra, (4) soma, (5) ziva, (6) mahAsiMha, (7) agnisiMha, (8) dazaratha, (9) vasudeva. A rIte samavAyAMga sUtra kathita saMpUrNa varNana ahIM samajavuM joIe yAvata te eka bhava karI mokSa jaze. |19 jaMbuddIve dIve bhArahe vAse AgamesAe ussappiNIe Nava baladeva-vAsudevapiyaro bhavissaMti, Nava baladeva-vAsudevamAyaro bhavissaMti / evaM jahA samavAe NiravesesaM jAva mahAbhImaseNe, suggIve ya apacchime / ee khalu paDisattU, kittipurisANa vAsudevANaM / savve vi cakkajohI, hammehitI sacakkehi // 1 // bhAvArtha :- jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM bharata kSetramAM AgAmI utsarpiNImAM nava baladeva ane nava vAsudevanA nava mAtA-pitA thaze. A rIte jema samavAyAMgamAM varNana karyuM che, tevuM ja varNana mahAbhImasena ane sugrIva sudhInuM ahIM jANavuM. gAthArtha- te kIrtipuruSa vAsudevanA pratizatru(prativAsudeva) thaze. te badhA cakrAyuddhI thaze ane te badhA potAnA ja cakrathI vAsudeva dvArA mRtyu pAmaze. vivecana : vAsudeva ane baLadeva baMne bhAIo ja hoya che. baLadeva moTA ane vAsudeva nAnA hoya che. te baMnenA pitA eka ja hoya jyAre mAtA bhinna-bhinna hoya che. vAsudevanI pUrve prativAsudeva thAya, teo traNa khaMDa upara vijaya meLave che. vAsudeva sAthe yuddha thAya temAM prativAsudeva vAsudevane mAravA cakra mUke, te cakra vAsudevane kAMI kare nahIM paraMtu tene adhIna thaI jAya che, tenA hAthamAM sthira thaI jAya che. pachI vAsudeva te cakrane prayatnapUrvaka prativAsudeva upara pheMke che. puNya kSINa thavAthI prativAsudevanuM potAnuM ja cakra potAno ziraccheda karI nAMkhe che ane prativAsudeve jItelA traNa khaMDanA adhipati vAsudeva banI jAya che. A saMpUrNa varNana samavAyAMga sUtramAMthI jANavuM. cakravartI nava nidhi - 20 egamege NaM mahANihI Nava-Nava joyaNAI vikkhaMbheNaM paNNatte / bhAvArtha :- eka eka mahAnidhi nava-nava yojana vistRta che. 21 egamegassa NaM raNNo cAuraMtacakkavaTTissa Nava mahANihio paNNattA,
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 284 zrI ThANAga sUtra-2 taM jahA Nesappe paMDuyae, piMgalae savvarayaNe mahApaume / kAle ya mahAkAle, mANavage mahANihI saMkhe // 1 // Nesappammi NivesA, gAmAgaraNagarapaTTaNANaM ca / doNamuhamaDaMbANaM khaMdhAvArAvaNagihANaM // 2 // gaNiyassa ya uppattI, mANummANassa jaM pamANaM ca / dhaNNassa ya bIyANa ya, uppattI paMDue bhaNiyA // 3 // savvA AbharaNavihI, purisANaM jA ya hoi mahilANaM / AsANa ya hatthINa ya, piMgalaNihimmi sA bhaNiyA // 4 // rayaNAI savvarayaNe, caudasa vi varAI cakkavaTTissa / uppajjaMte egidiyAI, taha paMciMdiyAiM ca // 5 // vatthANa ya uppattI, NipphattI ceva savvabhattINaM / raMgANa ya dhovvANa ya, savvA esA mahApaume // 6 // kAle kAlaNNANaM, bhavvapurANaM ca tisu vi vaMsesu / sippasayaM kammANi ya, tiNNi payAe hiyakarANi // 7 // lohassa ya uppattI hoi, mahAkAle AgarANaM ca / ruppassa suvaNNassa ya, maNimuttasilappavAlANaM // 8 // johANa ya uppattI, AvaraNANaM ca paharaNANaM ca / savvA ya juddhaNII, mANavage daMDaNII ya // 9 // NaTTavihI NADagavihI, kavvassa ya cauvvihassa uppattI / saMkhe mahANihimmi, tuDiyaMgANaM ca savvesi // 10 // cakkaTThapaiTThANA, aThussehA ya Nava ya vikkhaMbhA / bArasadIhA maMjUsaMThiyA, jANhavIi muhe // 11 //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 [ 285 | verUliyamaNikavADA, kaNagamayA viviharayaNapaDipuNNA / sasisUracakkalakkhaNa, aNusamavayaNovavattI ya // 12 // paliovamaTThiIyA, Nihi-sarisaNAmA ya tattha khalu devA / jesi te AvAsA, akkijjA AhivaccA ya // 13 // ee NavANihirayaNA, pabhUya-dhaNarayaNa-saMcayasamiddhA / je vasamupagacchati, bharahAhivacakkavaTTINaM // 14 // bhAvArtha:- eka-eka cAturaMta cakravartI rAjAnI nava-nava mahAnidhi che, te A pramANe che- (1) naisarpanidhi (2) pAMDuka nidhi (3) piMgalaka nidhi (4) sarvaratna nidhi (5) mahApAnidhi (6) kAlanidhi (7) mahAkAlanidhi (8) mANavakanidhi (9) zaMkhanidhi. te nidhio potapotAnAM nAmanA devothI adhiSThita hoya che. ll1ll. naisarSanidhi- gAma, khANa, nagara, patana, droNamukha, maMDaba, chAvaNI, dukAna, ghara vagerenI samagra racanA vidhi arthAt vAstuzAstra saMbaMdhI sarvavidhinuM jJAna A nidhi dvArA prApta thAya che ane tatsaMbaMdhI keTalIka sAmagrIono saMgraha paNa temAM hoya che. rA. pAMDukanidhi- gaNanA, mApa, tola vagerenI vidhi tathA gaNI zakAya tevA nALiyerAdi, mApI zakAya tevA dhAnyAdi ane toLI zakAya tevA goLa-sAkarAdi padArthonI utpAdanavidhi vagerenuM jJAna, A nidhi dvArA prApta thAya che. temaja mApa, tolAdi yogya dhAnya, bIja vagere padArthono saMgraha, saMrakSaNa paNa A nidhimAM hoya che. llll. piMgalanidhi- strInA, puruSanA ane hAthI, ghoDA vagere pazuonA AbhUSaNo banAvavAnI ane teno upayoga karavAnI vidhinuM jJAna A nidhi dvArA prApta thAya che ane te AbhUSaNono saMgraha paNa A nidhimAM hoya che. jo sarvarana nidhi- sAta ekendriya ratna ane sAta paMcendriya ratna; cakravartInA A 14 zreSTha ratno ane anya aneka ratnonI utpatti, niSpatti tathA tenA upayoga saMbaMdhI jANakArI ane saMgraha A nidhimAM hoya che. A nidhi sarva ratnanA bhaMDAra rUpa che. paNa mahApAnidhi- sarva prakAranA vastronI utpatti, tenI DIjhAIna, raMgavA, dhovA vagere vidhinuM jJAna A nidhi dvArA thAya che. temaja tatsaMbaMdhI keTalIya sAdhana sAmagrI paNa A nidhimAM hoya che. llll kAlanidhi- traNe kALanuM jJAna, jyotiSajJAna, pUrvabhavonuM jJAna; tIrthakara, cakravartI, vAsudeva A traNenA vaMzanI utpattinuM jJAna tathA 100 zilpanuM jJAna ane kRSi karma Adi karmonuM jJAna, A nidhi dvArA thAya che. temaja A nidhimAM tatsaMbaMdhI vividha sAdhano, citro paNa hoya che. Ilal
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28s zrI ThANAga sUtra-2 mahAkAlanidhi- loDhuM, rUpuM, sonuM, maNi, motI, sphaTika, pravAla vagerenI utpatti ane tenI khANo saMbaMdhI jJAna A nidhi dvArA prApta thAya che ane te padArthono saMgraha paNa A nidhimAM hoya che. ll mANavaka nidhi- yoddhAo, tenA kavaca, zastro; cakrabhUtAdi yuddhanIti; sAma, dAma Adi cAra prakAranI daMDanIti saMbaMdhI vividha prakAranuM jJAna, A nidhi dvArA prApta thAya che tathA tatsaMbaMdhI keTaloya saMgraha A nidhimAM hoya che. llii. zaMkha nidhi- naTa vidhi, nATya-abhinaya vidhi, kAvya vidhi, dharmAdi cAra prakAranA puruSArtha athavA saMskRtAdi cAra prakAranI bhASA nibaddha kAvya vidhinuM jJAna tathA vAdyonuM jJAna A nidhi dvArA prApta thAya che ane tatsaMbaMdhI vividha sAmagrI, citro vagere paNa A nidhimAM hoya che. ll10. A sarva nidhiono AkAra maMjUSA-paTArA jevo hoya che. te pratyeka nidhine ATha-ATha paiDAM hoya che. tenI UMcAI ATha yojana, pahoLAI nava yojana ane laMbAI bAra yojana hoya che. te nidhio gaMgAmukha sthAne arthAt gaMgAnadInA samudra praveza sthAne hoya che. 11. A nidhionA kamADa vairyamaNi jaDita suvarNamaya, aneka ratnothI paripUrNa caMdra, sUrya tathA cakranA cihnathI yukta temaja sama(aviSama) racanAvALA hoya che. ll1rA. nidhinA nAmanI samAna nAmavALA devo tenA adhipati deva che. te devonI eka palyopamanI sthiti che. te nidhio ja te devanA AvAsa rUpa che arthAta te devo temAM ja vase che. te nidhio devAdhiSThata hovAthI koI tene kharIdI zakatuM nathI. II1all A nava nidhio ghaNA dhana, ratnanA saMcayathI samRddhivaMta hoya che. te bharatAdhipati bharata vagere cakravartIone vazavartI thaI jAya che. ll14ll vivecana : prastuta sUtramAM navanidhiono ullekha che. navanidhinuM sthAna - gaMgAmukha-gaMgAnadI pUrvadizAmAM jyAM samudrane maLe che, tyAM gaMgAnadInA dakSiNI kinAre navanidhi rahe che. te navanidhi deva adhiSThita che. tenA adhiSThAyaka devonA AvAsa te nidhimAM ja hoya che. navanidhinuM svarUpa - nidhinA svarUpa viSayaka be prakAranA artha upalabdha che. (1) nidhio divya kalpa graMtha rUpe che ane (2) nidhio te te vastunA saMgraha rUpa che. te baMne artha avirodhi ane svIkAra karavA yogya che. baMnenA sumeLathI nidhionuM sarvAgINa svarUpa prApta thAya che. te saMbaMdhI sarva viSaya bhAvArthagAthArthamAM spaSTa che.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 287 cakravartInI navanidhiH nidhinAma 2 0 0 naiisarpa nidhi pAMDuka nidhi piMgaLa nidhi mahApadma nidhi sarvaratna nidhi = Ta adhiSThAyakadeva nidhigata vastu naisarpadeva gAma-nagara-gRhAdi sthApanA vidhinA graMtho pAMDuka deva dhana, dhAnya, mAna vidhi tathA te sarvanI utpatti vidhinA graMtho piMgaLa deva strI, puruSa, gaja, azvAdi AbharaNa vidhinA graMtho mahApadma deva vastra utpatti, tene raMgavA, dhovAnI vidhinA graMtho sarvaratna deva cakrAdi cauda ratna tathA anya sarva ratnanI utpatti vidhinA graMtho kAla deva 3 zalAkApuruSa caritra,jyotiSa,zilpAdi zAstra vidhinA graMtho mahAkAla deva | maNi, ratna, pravAla, dhAtu vagerenI khANo tathA tenI prApti vidhinA graMtho mANavaka deva sarva zastra utpatti, yuddhanIti, bakhtarAdinI utpatti vidhinA graMtho zaMkha deva gAyana, nATya, kAvya, vAjiMtrAdi vidhinA graMtho 1 kAla nidhi mahAkAla nidhi 1 mANavaka nidhi zaMkha nidhi vigatyanA prakAra :| 22 Nava vigaIo paNNattAo, taM jahA-khIraM, dadhiM, NavaNIyaM, sappi, telaM, guno, maduM, mai, mAM ! bhAvArtha - vinayanA nava prakAra che, te A pramANe che- (1) dUdha, (2) dahIM, (3) navanIta(mAkhaNa), (4) ghI, (5) tela, (6) goLa, (7) madha, (8) madha, (9) mAMsa. vivecana :viIo - 'viSaya' zabda jaina dharmano pAribhASika zabda che. tenA artha A pramANe che- (2) vi-vizeSa, ga = gati-pratiM = puSTa rati yaH ti viyaH | je padArtho zarIranI vizeSa rUpe puSTi kare te padArthane vigaya kahe che. (2) viDui = vichUtathI viIRritAt | vikRti arthAt vikAra. je padArtha zarIra ane manamAM vikAra utpanna kare tene vigaya kahe che. sthAna 4 u. 1 sU. 98 thI 100mAM cAra-cAra prakAre vigaya ane mahAvinayanuM kathana che. ahIM navamA sthAnanI apekSAe sUtrakAre nava vizayanuM kathana karyuM che. temAM dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa, te pAMca vigaya che ane mAkhaNa, madha, madha, mAMsa, A cAre ya mahAvigaya che. atno -goLa. goLanA kathanathI ikSarasathI nirmita goLa, sAkara vagere sarva padArthono saMgrahaNa thaI jAya che.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 zarIranA nava srota : zrI ThANAMga sUtra-2 23 NavasoyaparissavA boMdI paNNattA, taM jahA- do sottA, do NettA, do thALA, mudde, posara, pA / bhAvArtha :- zarIramAMthI mela nIkaLavAnA nava mArga che, te A pramANe- be kAna, be netra, be nAka, eka mukha, eka upastha(mUtrandriya) ane eka apAna(maLadvAra). vivecana : noMI-zarIra. ahIM 'bolI' zabda audArika zarIra arthamAM prayukta che kAraNa ke audArika zarIramAM ja nava srota che. vaikriyAdi zarIramAMthI azuci vahetI nathI. puNya prakAra H 24 navavide puLe, paLatte, teM nahIM- aLapune, pALapuSNe, vatthapune, bheLapuSNe, sayaLapuSNe, maLapuSNe, vapukhkha, vAyavuLe, movArapune / bhAvArtha :- nava prakAranA puNya che, arthAt puNyopArjana thAya tevI pravRttinA nava prakAra che- te A pramANe che- (1) anna puNya (2) pAna puNya (3) vastra puNya (4) layana(bhavana) puNya (5) zayana puNya (6) mana puNya (7) vacana puNya (8) kAya puNya (9) namaskAra puNya. vivecana : nava tattvomAM trIjuM puNya tattva che. prastuta sUtramAM tenA nava prakAra darzAvyA che. puNya zabdano vyutpatti artha A pramANe che- putti-zubhIDoti; punAti vA pavitrI voti AtmAnuM kRti puchyuM / mana vacana ane kAyAnA je kAryo AtmAnuM zubha kare, je AcaraNa AtmAne pavitra banAve te puNya kahevAya che. bIjI rIte je AcaraNathI anya prANIone zAtA-sukha upaje te sarva AcaraNa puNya kahevAya che. zAstrakAre te sarva kAryo ane vyavahArone nava bhedamAM samAviSTa karyA che. (1) AhAra icchuka prANIone bhojana ke khAdya padArtha ApavA te annapuNya che. manuSyo mATe annakSetra Adi calAvavA, dAnazALA kholavI, dararoja potAnI zakti pramANe kUtarA, gAya vagere pazuone roTalAdi khAdya padArtha khavaDAvavA, pakSIone caNa nAMkhavI ityAdi sarva pravRttio annapuNya che. (2) tarasyA prANIone pANI pIvaDAvavuM te pAna puNya kahevAya che. yathA- pANInI paraba calAvavI,
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 9 | 289 ] pazuo mATe pANInA aveDA bharAvavA, duSkALanA samaye gAmamAM, galIomAM ke gharomAM pANI pahoMcADavuM vagere pAnapuNya che. A ja rIte (3) makAna, nivAsasthAna, vizrAmasthAna vagerenA dAnanI pravRttio layanayya che. upAzraya, pauSadhazALA banAvavAmAM dharma anumodanAnI pramukhatA che tethI temAM dharma ane nirjarAnI pramukhatA che. chatAM teno paNa layanapuNyamAM samAveza thaI zake che. (4) besavA sUvAnA sAdhanonuM dAna karavuM zayanayya che. (5) sUtarAu, unI vagere vividha prakAranA paheravA, oDhavAnA vastronuM dAna karavuM te vastrapuNya che. (6) jIva mAtra pratye zubha, pavitra ane sukhadAyI manobhAva rAkhavA te manapuNya che. (7) prANIone AnaMda thAya, sukha pahoMce tevA anukULa ane manojJa zabdono prayoga karavo, madhura ane komaLa vacano dvArA anyane zAtA pahoMcADavI te vacanapaya che. (8) kAyA dvArA anyanI sevA karIne, sahayoga ApIne zAtA pamADavI te kAyapuNya che. (9) pUjya vyaktine ke prANIne mAna-sanmAna ApavuM athavA namaskAra karavA te namaskArapuraya che. A nava prakAranA kAryo jIvo mATe sukha ane zAtAjanaka che, temAM svArthabhAvano nAza thAya che. tethI te kAryo AtmAne paNa pavitra kare che. te nava prakAranA kAryothI jIvane zubha karmono baMdha thAya che. pahaya, pA5 ane dharma sAthe karmano saMbaMdha : (1) puNya janaka sUtrokta nava prakAranA kAryo karavAthI zubha karmono baMdha thAya che. kAraNa ke te kAryomAM jIvo pratye anukaMpAbhAva, karuNAbhAva ane sevAbhAva hoya che. te pravRttiomAM hiMsAtmaka Avazyaka pravRtti thAya che. jema ke- anyane bhojana karAvavA mATe rasoI banAvavA AraMbha-samAraMbha karavo paDe che. tenAthI kiMcit azubhakarmano baMdha thAya che paraMtu te nagaNya che kAraNa ke te pravRttimAM paramArtha bhAvanI ja pradhAnatA che. (2) pApajanaka aDhAra prakAranA kAryo karatAM, jIvana nirvAha mATe ane kuTuMbanA bharaNapoSaNa mATe vividha pravRttio karatAM pApakarmano baMdha thAya che. kAraNa ke te kAryomAM mukhyatve moha, svArtha, saMsArabhAvanI ja pradhAnatA che. tethI azubha karmono baMdha thAya che. te pravRttimAM paNa anya jIvone zAtA thAya, tathA pArivArikajano sukha-zAtAno anubhava kare, tethI kiMcit zubha karmono baMdha paNa thAya che. (3) dhArmika anuSThAno- vrata, niyama, svAdhyAya, dhyAna, sAmAyika, pauSadha, tapa-tyAga vagere mokSa mATe ane AtmavizuddhinA lakSya hoya che. tenAthI mukhyatve karmanirjarA ja thAya che. te pravRttithI anya jIvone abhayadAna maLe ane savyavahAra vagere yoganI zubha pravRtti thAya, tenAthI puNya karmano baMdha thAya che. temaja zarIranI sukSma kriyAothI jIva virAdhanA Adi thAya to kiMcitu azubha karmono baMdha paNa thAya che. tema chatAM te pravRttimAM nirjarAnI pradhAnatA hovAthI anya sarva gauNa banI jAya che. A rIte puNya, pApa ane dharmajanya pravRttionuM svarUpa jANI zakAya che. puNyanA kAryomAM zubha karmabaMdhanI mukhyatA, pApanA kAryomAM azubha karmabaMdhanI mukhyatA ane dharmanA kAryomAM nirjarAnI mukhyatA che. te mukhyatAnA kAraNe ja te pravRttio puNya, pApa ane dharmAcaraNa kahevAya che.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 ] zrI ThANAga satra-2 pApabaMdhaka sthAno - 25 Nava pAvassAyataNA paNNattA, taM jahA- pANAivAe, musAvAe, vighaNA che, mehuNe, parivAre, zole, mALa, mAyA, tame . bhAvArtha :- pApanA Ayatana(sthAna) nava che, te A pramANe che- (1) prANAtipAta, (2) mRSAvAda, (3) adattAdAna, (4) maithuna, (5) parigraha, (6) krodha, (7) mAna, (8) mAyA, (9) lobha. vivecana : pApanA sthAna aDhAra che paraMtu A nava saMkhyaka sthAna hovAthI sUtrakAre ahIM nava pApasthAnaka kahyA che. tenuM svarUpa sthAna-1 pramANe jANavuM. nava pApagruta :26 Navavihe pAvasuyapasaMge paNNatte, taM jahA uppAe Nimitte maMte, Aikkhie tigicchie / kalA AvaraNe aNNANe micchApavayaNe ti ya // 1 // bhAvArtha :- pApakRta prasaMga(pApanA kAraNabhUta zAstra)nA nava prakAra che, te A pramANe che- (1) utpAtaRta- prakRti viplava ane rASTra viplava sUcaka zAstra (2) nimittazruta- bhUta, vartamAna ane bhaviSyanA phala sUcaka zAstra (3) maMtrazruta- maMtravidyA pratipAdaka zAstra (4)AkhyAyikazruta- parokSa bhAvadarzakanI mAtaMgavidyA zAstra (5) cikitsAzruta- roga nivAraka auSadhidarzaka Ayurveda zAstra (6) kalAzruta- strI, puruSanI kalAnA jJApaka zAstra (7) AvaraNazruta- bhavana nirmANanI vAstuvidyAnA zAstra (8) ajJAnazruta-nRtya, nATaka, saMgIta AdinA zAstra (9) mithyApravacana-kutIrthika, mithyAtvInA zAstra. vivecana : pApakRta prasaMga- je zAstra pApabaMdhanA kAraNa rUpa hoya tene pApagruta kahe che. prasaMgano artha Asevana ke vistAra che. tA-tathA sevApaH vistAro vA- sthAnAMgavRtti. samavAyAMga 29/1mAM ogaNatrIsa pApazruta prasaMgano ullekha che. tyAM mULa ATha pApazruta prasaMga kahyA che paraMtu prastuta sUtramAM ullekhita nAmothI te bhinna che. nipuNa vyaktio - |27 Nava NeuNiyA vatthU paNNattA, taM jahA
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 [ 291 | saMkhANe Nimitte, kAiyA porANe pArihatthie / parapaMDie vAI ya, bhUikamme tigicchie // 1 // bhAvArtha:- napuNika vastu(puruSa) nava che, arthAt koI vastumAM nipuNatA prApta karanArA puruSanA nava prakAra che, te A pramANe che- (1) saMkhyAna naipuNika- gaNita zAstranA vizeSajJa. (2) nimitta naipuNikamuhUrta Adi nimitta zAstranA vizeSajJa. (3) kAya naipuNika- IDA, piMgaLA Adi prANa tattvanA vizeSajJa. (4) purANa naipuNika- purANa Adi zAstra athavA itihAsa vizeSajJa. (5) pArihastika naipuNikasvabhAvathI ja samasta kAryamAM dakSa. (6) parapaMDita naipuNika- aneka zAstromAM nipuNa. (7) vAdIzAstrArtha athavA vAda-vivAda karavAmAM kuzaLa. (8) bhUtikarma naipuNika- maMtrita bhasma dvArA jvarAdine athavA yakSAvezane utAravAmAM kuzaLa. (9) cikitsA naipuNika- Ayurveda zAstramAM nipuNa. vivecana : Maru - naipuNika. nipuNano artha che sUkSmajJAna. je vyakti je viSayamAM sUkSma jJAnavAna hoya tene te viSayanA naipuNika kahe che. vRttikAre teno bIjo artha paNa karyo che- anupravAda nAmanA navamA pUrvamAM sUtrokta nAmavALA nava adhyayana che. mahAvIra svAmInA nava gaNa:28 samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa Nava gaNA hotthA, taM jahAgodAsagaNe, uttarabalissahagaNe, uddehagaNe, cAraNagaNe, uddavAiyagaNe, vissavAiyagaNe, kAmaDDiyagaNe, mANavagaNe, koDiyagaNe / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA nava gaNa(vibhAjana vizeSa) hatA, te A pramANe che(1)godAsa gaNa, (2) uttarabalisaha gaNa, (3) uddeha gaNa, (4) cAraNa gaNa, (5) uddavAdika gaNa (6) vizvavAdika gaNa (6) kAmaddhika gaNa, (8) mAnava gaNa, (9) koTika gaNa. vivecana : prastuta sUtramAM bhagavAna mahAvIra svAmInA nava gaNonA nAma kahyA che. A ja navamA sthAnanA eMsImAM sUtramAM bhagavAna mahAvIra dvArA kathita vacana che ke jema mAre nava gaNa ane agiyAra gaNadhara che tema pavanAbha tIrthaMkara (zreNikanA jIva)ne paNa nava gaNa ane agiyAra gaNadhara thaze." A baMne sutra dvArA spaSTa thAya che ke bhagavAna mahAvIranA zramaNone adhyayana adhyApana mATe nava vibhAgomAM vibhakta karavAmAM AvyA hatAM. te nava vibhAgamAMthI sAta vibhAganA zramaNonA gaNadhAraka eka eka gaNadhara hatA ane AThamA navamA gaNanA gaNadhAraka be-be gaNadhara hatA. te gaNonA nAma gaNadhAraka
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 zrI ThANAga sUtra-2 evA gaNadharonA nAma uparathI nizcita thayA nathI paraMtu anya koI apekSAe rAkhavAmAM AvyA hatA, te nAmo Aje upalabdha che paNa nAmakaraNanI apekSA upalabdha nathI. nAmakaraNanI vividha apekSAo hoya che. je vartamAnamAM upalabdha jainonA vividha gacchonA nAma uparathI anubhava karI zakAya che. navakoTi zuddha AhAra:|29 samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM NavakoDiparisuddhe bhikkhe paNNatte, taM jahA- Na haNai, Na haNAvei, haNataM NANujANai, Na payai, Na payAvei. payaMta NANajANai.Na kiNai, Na kiNAvei, kiNaMta NANujANai / bhAvArtha:- zramaNa bhagavAna mahAvIre zramaNa nigraMtho mATe nava koTi zuddha bhikSAnuM nirUpaNa karyuM che, te A pramANe che- (1) AhArAdi mATe svayaM jIvonI ghAta kare nahIM (2) ghAta karAve nahIM (3) ghAta karanAranI anumodanA kare nahIM (4) AhArAdi svayaM rAMdhe nahIM (5) bIjA pAse raMdhAve nahIM (6) rAMdhatA hoya tenI anumodanA kare nahIM (7) AhArAdi svayaM kharIde nahIM, (8) bIjA pAsethI kharIdIne maMgAve nahIM (9) kharIdIne lAvelA AhArAdine grahaNa kare nahIM, tenI anumodanA kare nahIM. vivecana : ahiMsA mahAvratanuM navakoTithI saMpUrNa rIte pAlana karavA mATe zramaNone navakoTi vizuddha AhAra grahaNa karavAno hoya che. AhArAdi taiyAra karavAmAM ke kharIdavAmAM hiMsA Adi doSa thAya che. tethI te sAdhune mATe agrAhya che. IzAnakalpanA nava saMkhyaka sthAna :30 IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo varuNassa mahAraNNo Nava aggamahisIo pnnnnttaao| bhAvArtha :- devendra devarAja IzAnanA lokapAla mahArAjA varuNanI nava agramahiSIo che. 31 IsANassa NaM deviMdassa devaraNNo aggamahisINaM Nava paliovamAI ThiI paNaol | bhAvArtha :- devendra devarAja IzAnanI agramahiSIonI sthiti nava palyopamanI che. 32 IsANe kappe ukkoseNaM devINaM Nava paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- IzAna devalokanI devIonI utkRSTa sthiti nava palyopamanI che.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna 297 lositis, peya vimAna :33 Nava devaNikAyA paNNattA, taM jahA sArassayamAiccA, vaNhI varuNA ya gaddatoyA ya / tusiyA avvAbAhA, aggiccA ceva riTThA ya // 1 // bhAvArtha :- heksamUDa (donti deva) nava cha, te mA prabhAe - (1) s||22vt, (2) mAhitya, (3) pani, (4) 125, (5) gahatoya, (6) tuSita, (7) avyAyAdha, (8) anyatha(Agneya-maruta) (e) PiSTa. 34 avvAbAhANaM devANaM Nava devA Nava devasayA paNNattA / evaM aggiccANaM / evaM riTANaM / bhAvArtha - avyAbAdha nAmanA sAtamA lokAMtikanA svAmI deva nava che ane teno navaso devono parivAra che. te ja pramANe AThamA aparca jAtinA ane navamA riSTa jAtinA lokAMtika devonA svAmI deva nava che ane teno navaso devono parivAra che. 35 Nava gevejja vimANa patthaDA paNNatA, taM jahA- heTThima heTThima gevijja vimANa patthaDe. heTrima majjhima gevijja vimANa patthaDe. heTrima uvarima gevijja vimANa patthaDe. majjhima heTrima gevijja vimANa patthaDe. majjhima majjhima gevijja vimANa patthaDe, majjhima uvarima gevijja vimANa patthaDe, uvarima heTThima gevijja vimANa patthaDe, uvarima majjhima gevijja vimANa patthaDe, uvarima uvarima gevijja vimANa patthaDe / bhAvArtha:-aveya vimAnanA prasta2 (prata2) navacha,bha:- (1) astana trinAmastana veyara vimAna pratara (2) adhatana trikanA madhyama greveyaka vimAna pratara (3) adhatana trikanA uparitana raiveyaka vimAna pratara (4) madhyama trikanA adhistana raiveyaka vimAna pratara (5) madhyama trikanA madhyama raiveyaka vimAna pratara (6) madhyama trikanA uparitana greveyaka vimAna pratara (7) uparitana trikanA adhistana raiveyaka vimAna pratara (8) uparitana trikanA madhyama greveyaka vimAna pratara (9) uparitanatrikanA uparitana raiveyaka vimAna pratara. 36 eesiNaM NavaNhaM gevijja vimANa patthaDANaM Nava NAmadhijjA paNNattA, ta jahA
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 bhadde subhadde sujAe, somaNase piyadaMsaNe / sudaMsaNe amohe ya, suppabuddhe jasodhare // 1 // zrI ThANAMga sUtra-2 bhAvArtha :- A traiveyaka vimAnonA nava prastaTonA nava nAma che, te A pramANe che- (1) bhadra, (2) subhadra, (3) sujAta, (4) somanasa, (5) priyadarzana, (6) sudarzana, (7) amogha, (8) suprabuddha, (9) yazodhara. vivecana : AThamA sthAnanA 48, 49sUtramAM ATha kRSNarAjIonA ATha avakAzAntaromAM ATha lokAntika vimAnanuM kathana che. temAM sArasvata vagere ATha deva rahe che. navamA riSTa nAmanA lokAntika deva kRSNarAjInI madhyamAM riSTAbha vimAnamAM nivAsa kare che. lokAMtika devonuM vizeSa varNana bhagavatI sUtra zataka-6 uddezaka-5mAM che. nava praiveyaka vimAnanuM kathana bhAvArthathI spaSTa che. AyuSya pariNAma : 37 Navavihe AupariNAme paNNatte, taM jahA- gaipariNAme, gaibaMdhaNapariNAme, ThiIpariNAme, ThiIbaMdhaNapariNAme, uDDuMgAravapariNAme, ahegAravapariNAme, tiriyaMgArava- pariNAme dIhaMgAravapariNAme, rahassaMgAravapariNAme / bhAvArtha :- Ayu pariNAmanA(Ayu svabhAvanA), nava prakAra che. te A pramANe che- (1) gati pariNAma- jIvane devAdi niyata gati prApta karAvavAno AyuSyano svabhAva. je gatimAM javuM hoya te gatimAM pahoMcADI denAruM AyuSya karma te gati pariNAma kahevAya. (2) gati baMdhana pariNAma- nizcita gatine yogya karmabaMdha karAvavAno AyuSyano svabhAva. jema- narakAyunA svabhAvathI ja nArakI, manuSya athavA tiryaMca gatinAmakarmano baMdha kare che. kAraNa ke nArako marIne naraka ke devagatimAM jatA nathI. (3) sthiti pariNAma- bhava saMbaMdhita aMtarmuhUrtathI laIne 33 sAgaropama sudhInI sthitinA yathAyogya sthAne lai janAruM AyuSya karma te sthiti pariNAma kahevAya. (4) sthitibaMdha pariNAma- AyuSya karmanI je zaktithI jIva AgAmI bhavanuM pratiniyata sthitinuM AyuSya karma bAMdhe che, arthAt yogya sthiti baMdha karAvavAno AyuSyano svabhAva che. jema ke koI tiryaMca paceMdriyano jIva jo devAyuno baMdha kare to te vadhAremAM vadhAre 18 sAgaropamanuM AyuSya bAMdhe ane narakanA AyuSyano baMdha kare to 33 sAgaropamanuM AyuSya bAMdhI zake che. (5) Urdhva gaurava pariNAma-je AyuSya svabhAvathI jIvanI gamana zakti Urdhva dizA tarapha thAya, te Urdhva gaurava pariNAma. ahIM gauravano artha che gamana.
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 9 295 (6) adho gaurava pariNAma- je AyuSya zaktithI jIva nIcI dizA tarapha jAya. (7) tiryaggaurava pariNAma- je AyuSya zaktithI jIva pUrvAdi dizAomAM jAya. (8) dIrgha gaurava pariNAma-je AyuSya zaktithI jIva ghaNA dUra sudhI jAya. eka lokAttathI bIjA lokAtta sudhI gamana kare. (9) husva gaurava pariNAma- je AyuSya zaktithI jIvane thoDe dUra sudhI ja javAnI zakti prApta thAya. vivecana : AyuSya pariNAma- AyuSya te eka karma vizeSa che. te karmodaya jIvane te te bhavamAM rokI rAkhe che. pariNAma eTale svabhAva, zakti, dharma. AyuSya pariNAma eTale AyuSyano svabhAva, AyuSyanI zakti. AgAmI bhavanuM AyuSya baMdhAya te sAthe te AyuSyanA svabhAva ane zaktithI gati vagere pariNAma nizcita thAya che. deva AyuSyano baMdha thAya to te AyuSyano svabhAva che ke te devagati prApta thAya che. devAyuno baMdha thayo hoya to svabhAvathI ja deva prAyogya karmono vizeSa saMgraha thAya che. mATe te gati, sthiti Adine AyuSya pariNAma kahyA che. navanavamikA bhikSu paDimA :38 NavaNavamiyA NaM bhikkhupaDimA egAsIIe rAidiehiM cauhi ya paMcuttarehi bhikkhAsaehiM ahAsuttaM jAva ArAhiyA yAvi bhavai / bhAvArtha :- nava navamikA bhikSu pratimA 81 divasa-rAtathI tathA 405 bhikSAdattiothI yathAsUtra, yathAartha, yathAtattva, yathAmArga, yathAkalpa tathA samyaka prakAre kAyAthI Acarita, pAlita, zodhita, pUrita kIrtita ane ArAdhita karAya che. vivecana : navamI bhikSu pratimA nava navamikA 949 = 81 ahorAtranI hoya che. prathama navadivasamAM ekadatti AhAra, eka datti pANI; bIjA nava divasamAM be datti AhAra, bedatti pANI. A rIte prathama nava divasamAM AhAra-pANInI 9 datti, bIjA nava divasamAM 18 datti, trIjA nava divasamAM 27, te ja rIte kramazaH 36, 45, 54, 3, 72, 81 = kula 405 datti utkRSTa rUpe A pratimAmAM thAya che. prAyazcita prakAra :39 Navavihe pAyacchitte paNNatte, taM jahA- AloyaNArihe, paDikkamaNArihe, tadubhayArihe, vivegArihe viussaggArihe, tavArihe, cheyArihe, mUlArihe, annvtthtthppaarihe|
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 29s | zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha :- prAyazcitta nava prakAranA che, te A pramANe che- (1) AlocanA yogya- je doSanI zuddhi AlocanAthI thAya. (2) pratikramaNa yogya- je doSanI zuddhi 'tassa micchAmi dukkaDam' kahevAthI thAya. (3) tadubhaya yogya-je doSanI zuddhi AlocanA ane pratikramaNa baMnethI thAya. (4) viveka yogya je doSanI zuddhi "have pachI pharI AvuM nahIM karuM' tema guru sAkSIe pratijJA karavAthI thAya athavA tevA prakAranA doSa yukta AhAranA tyAgathI ke paraThavAthI prAyazcitta thaI jAya te viveka yogya prAyazcita kahevAya. (5) vyutsarga yogya- je doSanI zuddhi kAyotsargathI thAya. (6) tapa yogya- je doSanI zuddhi tapa vizeSathI thAya. (7) cheda yogya- je doSanI zuddhi dIkSA paryAyano cheda karavAthI thAya. (8) mUla yogya- je doSanI zuddhi mahAvratonuM pharI AropaNa karavAthI thAya. (9) anavasthApya yogya-je doSanI zuddhi viziSTa tapasyApUrvaka punaH dIkSA ApavAthI thAya. vivecana : chaThThA sthAna sUtra-18mAM cha prakAranA, AThamA sthAna sUtra-23mAM ATha prakAranA prAyazcittanuM kathana che. ahIM navamA sthAnamAM anavasthApya sahita nava prakAranA prAyazcittanuM nirUpaNa che. jaMbUDhIpanA phUTa: 40 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM bharahe vAse dIhaveyaDDe Nava phUDa pattA, te nahIM siddhe bharahe khaMDaga, mANI veyaDDa puNNa timisaguhA / bharahe vesamaNe yA, bharahe kUDANa NAmAI // 1 // bhAvArtha - jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI dakSiNamAM bharata kSetranA dIrgha vaitADhaya parvatanA nava kUTa che, te A pramANe che- (1) siddhAyatana kUTa, (2) bharata kUTa, (3) khaMDaprapAta guphA kUTa, (4) mANibhadra kUTa, (5) vaitADhaya kUTa, (6) pUrNabhadra kUTa, (7) timisAguphA kUTa, (8) bharata kUTa, (9) vaizramaNa kUTa. 41 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNe NaM Nisahe vAsaharapavvae Nava vaphUDa pattA , nahIM siddhe Nisahe harivAse, videha hari dhii ya sIoyA / avaravidehe ruyage, Nisahe kUDANa NAmANi // 1 // bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanI dakSiNamAM niSadha varSadhara parvata upara nava phUTa che, te A pramANe che- (1) siddhAyatana phUTa, (2) niSadha kUTa, (3) harivarSa kUTa, (4) pUrvavideha kUTa, (5) hari kUTa, (6) dhati kUTa, (7) sItodA kUTa, (8) aparavideha kUTa, (9) rucaka kUTa.
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 | 287 |42 jaMbuddIve dIve maMdarapavvae NaMdaNavaNe Nava kUDA paNNattA, taM jahA NaMdaNe maMdare ceva, Nisahe hemavae rayaya ruyae ya / sAgaracitte vaire, balakUDe ceva boddhavve // 1 // bhAvArtha:-padI5 nAmanAdvIpamA bhaMha25rvatana nahanavanamA nava 2 che,te sA prabhArI cha- (1) naMhanachUTa, (2) bhaM42 chUTa, (3) niSa5 DUTa, (4) Debhavata DUTa, (5) 24taTa, (5) ruya DUTa, (7) sAthitra Ta, (8) 4% chUTa, () paDUTa. 43 jaMbuddIve dIve mAlavaMtavakkhArapavvae Nava kUDA paNNattA, taM jahA siddhe ya mAlavaMte, uttarakuru kaccha sAgare rayae / sIyA ya puNNaNAme, harissahakUDe ya boddhavve // 1 // bhAvArtha - jaMbUDhIpa nAmanA kIpamAM(maMdaraparvatanI uttaramAM uttarakurunA pazcima bhAgamAM) mAlyavAnuM pakSa72 parvata 652 navadUTa cha,te prabhArI cha- (1) sidvAyatanaTa, (2) mAlyavAn kUTa, (3) uttaguru 2, (4) 427 phUTa, (5) sA2 DUTa, (5) 240 phUTa, (7) sI chUTa, (8) pUbhidra DUTa, () 2227 DU2. 44 jaMbuddIve dIve kacche dIhaveyaDDe Nava kUDA paNNattA, taM jahA siddhe kacche khaMDaga mANI, veyaDDha puNNa timisaguhA / kacche vesamaNe ya, kacche kUDANa NAmAI // 1 // bhAvArtha - jaMbUdIpa nAmanA dvIpamAM(pUrva mahAvidehamAM)kaccha vijayanA dIrgha vaitADhaya parvata upara navA 2 che,te // prabhAcha- (1) siddhAyatanaTa, (2) 487 2, (3) prapAta , (4) mAzimadra dUTa, (5) vaitADhayaDUTa (G) pUbhidrakUTa, (7)tibhisA DUTa, (8) 487 , (C) vaizrabhAdUTa. 487 vijayanA vaitADhaya parvata paranA kUTonA nAmo che. |45 jaMbUddIve dIve sukacche dIhaveyaDDe Nava kUDA paNNattA, taM jahA siddhe sukacche khaMDaga mANI, veyaDDa puNNa timisaguhA / sukacche vesamaNe ya, sukacche kUDANa NAmAI // 1 // evaM jAva pokkhalAvaimmi dIhaveyaDDe / evaM vacche dIhaveyaDDe / evaM jAva maMgalAvaimmi dIhaveyaDDe / bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM(pUrva mahAvideha kSetramAM) sukaccha vijayavartI dIrgha vaitADhaya parvata 752 nava cha, te sA prabhAcha- (1) siddhAyatana 2, (2) su427 phUTa, (3) VispAtaLUTa, (4)
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 zrI ThANAga sUtra-2 mANibhadra kUTa, (5) vaitADhaya kUTa, (6) pUrNabhadra phUTa, (7) timisaguphA kUTa, () sukaccha phUTa, (9) vaizramaNa kUTa. A sukaccha vijayanA vaitADhaya parvata paranA kUTonA nAmo che. te ja rIte mahAkaccha, kacchakAvatI, Avarta, maMgalAvarta, puSkala ane puSkalAvatI vijayanA dIrgha vaitADhaya parvatonI upara nava-nava phUTa che. te ja rIte vatsa vijayanA dIrgha vaitADhaya parvata upara nava phUTa che. te ja rIte suvatsa, mahAvatsa, vatsakAvatI, ramya, ramyaka, ramaNIya, maMgalAvatI vijayanA vaitADhaya parvata upara nava-nava phUTa jANavA. 46 jaMbUddIve dIve vijjuppabhe vakkhArapavvae Nava kUDA paNNattA, taM jahA siddhe ya vijjuNAme, devakurA pamha kaNaga sovatthI / sIodA ya sayajale, harikUDe ceva boddhavve // 1 // bhAvArtha - jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM vidhutrabha vakSaskAra parvata upara nava phUTa che, te A pramANe che(1) siddhAyatana phUTa, (2) vidhu--bha kUTa, (3) devakuru kUTa, (4) parma kUTa, (5) kanaka kUTa, (6) svastika kUTa, (7) sItodA kUTa, () zatadala kUTa, (9) hari kUTa. 47 jaMbuddIve dIve pamhe dIhaveyaDDe Nava kUDA paNNattA, taM jahA siddhe pamhe khaMDaga mANI, veyaDDa puNNa timisaguhA / pamhe vesamaNe ya, pamhe kUDANa NAmAI // 1 // bhAvArtha - jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM pazcima mahAvideha kSetramAM padmavijayanA dIrgha vaitADhaya parvata upara nava phUTa che, te A pramANe che- (1) siddhAyatana kUTa, (2) padma kUTa, (3) khaMDaprapAtaguphA kUTa, (4) mANibhadra kUTa, (5) vaitADhaya kUTa, (6) pUrNabhadra kUTa, (7) timisaguphA kUTa, (8) padma kUTa, (9) vaizramaNa kUTa. A pakSma vijayanA kUTonA nAma che. 48 evaM ceva jAva salilAvaimmi dIhaveyaDDe / evaM vappe dIhaveyaDDe / evaM jAva gadhilAvaimmi dIhaveyaDDe Nava kUDA paNNattA, taM jahA siddhe gaMdhila khaMDaga mANI, veyaDDa puNNa timisaguhA / gaMdhilAvai vesamaNe, kUDANaM hoMti NAmAI // 1 // evaM savvesu dIhaveyaDDesu do kUDA sarisaNAmagA, sesA te ceva / bhAvArtha - te ja rIte supaAE, mahApadma, padmAvatI, zaMkha, nalina, kumuda ane salilAvatI vijayanA dIrgha vaitADhaya parvata upara nava-nava phUTa che. te ja rIte vapra vijayanA dIrgha vaitADhya parvata upara nava phUTa che.
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna -9 [ 299] te ja rIte suvapra, mahAvapra, vaprakAvatI, valtha, suvallu, gaMdhila ane gaMdhilAvatI vijayanA dIrgha vaitADhaya parvata upara nava-nava phUTa che, te A pramANe che- (1) siddhAyatana kUTa, (2) gaMdhilAvatI kUTa, (3) khaMDaprapAtaguphA kUTa, (4) mANibhadra kUTa, (5) vaitADhaya kUTa, (6) pUrNabhadra kUTa, (7) timisaguphA kUTa, (8) gaMdhilAvatI kUTa, (9) vaizramaNa kUTa te ja rIte badhA dIrgha vaitADhayo upara babbe(bIjuM ane AThamuM) kUTa sarakhA nAmavALA che ane te vijayanA nAmanA che. zeSa sAta phUTa samAna nAmavALA hoya che. 49 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttare NaM NIlavaMte vAsaharapavvae Nava qphUDa pattA, te nA siddhe NIlavaMte videha, sIyA kittI ya NArikatA ya / avaravidehe rammagakUDe, uvadasaNe ceva // 1 // bhAvArtha:- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanI uttaramAM nIlavaMta varSadhara parvata upara nava phUTa chete A pramANe che- (1) siddhAyatana kUTa, (2) nIlavAna kUTa, (3) pUrvavideha kUTa, (4) sItA kUTa, (5) kIrti kUTa, (6) nArikatA kUTa, (7) aparavideha kUTa, (8) ramyapha kUTa, (9) upadarzana kUTa. 50 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttare NaM eravae dIhaveyaDDe Nava kUDA paNNattA, ta jahA siddheravae khaMDaga mANI, veyaDDa puNNa timisaguhA / eravae vesamaNe, eravae kUDaNAmAI // 1 // bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdaraparvatanI uttaramAM airAvata kSetranA dIrgha vaitADhaya parvata upara nava phUTa che, te A pramANe che- (1) siddhAyatana phUTa, (2) airAvata kUTa, (3) khaMDaprapAtaguphA kUTa, (4) mANibhadra kUTa, (5) vaitADhya kUTa, (6) pUrNabhadra phUTa (7) timisaguphA kUTa, (8) airAvata kUTa, (9) vaizramaNa bhagavAna pArzvanAthanI UMcAI:51 pAse NaM arahA purisAdANie vajjarisahaNArAyasaMghayaNe samacauraMsa saMThANa- saMThie Nava rayaNIo uDDe uccatteNaM hotthA / bhAvArtha :- puruSAdAnIya tIrthaMkara pArzvanAtha prabhu vajaMRSabhanArAca sahanana, samacaturasa saMsthAnavALA ane nava hAtha UMcA hatA.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300] zrI ThANAga satra-2 tIrthakara nAmakarma bAMdhanArA jIvoH52 samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa titthaMsi NavahiM jIvahiM titthayaraNAmagotte kamme Nivvattie, taM jahA- seNieNaM, supAseNaM, udAiNA, poTTileNaM aNagAreNaM, daDhAuNA, saMkheNaM, sataeNaM, sulasAe sAviyAe, revaIe / bhAvArtha:- zramaNa bhagavAna mahAvIranA tIrthamAM nava jIvoe tIrthakara nAma gotra karma arjita karyuM che, te A pramANe che- (1) zreNika, (2) supArzva, (3) udAyI, (4) poTTila aNagAra, (5) daDhAyu, (6) zaMkha zrAvaka, (7) zataka zrAvaka, (8) sulasA zrAvikA, (9) revatI zrAvikA. vivecana : bhagavAna mahAvIra svAmInA tIrthamAM, bhagavAnanI upasthitimAM nava jIvoe tIrthakara nAmakarmano baMdha karyo che, teono paricaya A pramANe che (1) zreNika - teo magadha dezanA rAjA hatA. teonuM vistRta varNana nirayAvalikA sUtramAM che. te AgAmI covIsImAM, AvatI utsarpiNI kALanA trIjA ArAmAM padmanAbha(mahApA) nAmanA prathama tIrthakara thaze. (2) supArzva - teo bhagavAna mahAvIranA kAkA hatA. teo AvatI covIsImAM 'sUra' nAme bIjA tIrthakara thaze. (3) udAyI :- te zreNikanA prapautra ane koNikanA putra hatA. pitAnA mRtyu bAda teoe pATalI putra nagara vasAvyuM ane tyAM ja rahetA hatA. jainadharma prati teone parama AsthA hatI. parvatithiomAM pauSadha karIne dharma ArAdhanA karatA hatA. eka zatrurAjAnA putre udAyI rAjAne mArI nAkhavA SaDayaMtra racyuM. te pATalIputra AvI rAjAnA sevaka tarIke rahI chidra zodhavA lAgyo. te eka paNa chidra zodhI na zakyo. te samaya daramyAna teNe joyuM ke A rAjyamAM jaina sAdhuo koI paNa jAtanI pUchaparacha vinA rAjamahelamAM AvAgamana karI zake che. rAjakuLamAM praveza karavAnI lAlasA tathA rAjA udAyIne mArI nAkhavAno upAya meLavavA teNe jaina AcArya pAse dIkSA lIdhI. manamAM kapaTa tathA vairabhAva rAkhIne te sAdhvAcAranuM pUrNa rIte pAlana karavA lAgyo ane vinaya dvArA AcAryanA dila jItI lIdhuM. mahArAja udAyI pratyeka AThamacaudasanA pauSadha karIne AcArya pAse dharmakathA sAMbhaLatA hatA. ekadA rAjAe pauSadha karyo. rAtre dharma jAgaraNa karI, rAjA ane AcArya baMne nidrAdhIna thayA. kapaTI sAdhue dhAradAra kAtara potAnI pAse chUpAvIne rAkhI hatI. yogya avasara joIne tene rAjAnA gaLAmAM khosI dIdhI. rAjAnuM komaLa gaLu chedAI gayuM ane lohI vahevA lAgyuM. te pApI zramaNa tyAMthI bahAra nIkaLI gayo. sAdhu hovAthI paheragIroe tene rokyo nahIM.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 301 raktanI dhArA vahetI vahetI AcAryanI pathArI pAse pahoMcI. eka ja Asana upara sutelA AcArya raktanI bhinAzathI jAgI gayA ane joyuM to, rAjAnuM gaLuM chedAyeluM hatuM, ziSyanI anupasthitithI paristhiti pAmI gayA. AcArye vicAyuM jaina zAsananI niMdA thaze ke eka AcArye zrAvaka rAjAne mArI nAMkhyA. zAsanane niMdAthI bacAvavA AcArye saMthArAnA pratyAkhyAna karI te ja kAtarathI potAnuM mRtyu svIkArI lIdhuM. prAtaH kALe nagaramAM vAta phelAI gaI ke rAjA tathA AcAryanI hatyA tenA ziSye karI che, te kapaTI, veSadhArI sAdhu koI rAjAno putra hovo joIe. sainikonA zodhavA chatAM maLato nathI. prajAe rAjA ane AcAryanA dehanI aMtyakriyA karI. te udAyI rAjA AvatI covIsImAM 'supArzva' nAme trIjA tIrthaMkara thaze. (4) poTila aNagArano jIva 'svayaMprabha' nAmanA cothA tIrthaMkara thaze. vistRta varNana jJAtAsUtramAM che. (5) daDhAyuno jIva 'sarvAnubhUti' nAmanA pAMcamA tIrthaMkara thaze. teno paricaya aprApta che. (6) zaMkha :- zrAvastI nagarImAM zaMkha zrAvaka hatA. temanuM vistRta varNana bhagavatI sUtra zataka 12/1 mAM che. te mahAvidehathI mukta thaze paraMtu tIrthaMkara thaze nahIM. AvatI covIsImAM udaya nAmanA sAtamA tIrthaMkara thanAra 'zaMkha' ajJAta che. H (7) zataka :- teno paricaya AgamamAM anupalabdha che. TIkAkAre zaMkha zrAvakanA sahacArI puSkalI zrAvakanuM aparanAma zataka batAvyuM che paNa tevuM koI AgamathI phalita thatuM nathI. zataka AvatI covIsImAM zatakIrti nAmanA dasamA tIrthaMkara thaze. (8) sulasA :- rAjagRha nagaramAM prasenajita rAjA(zreNikanA pitA) rAjya karatA hatA. temano nAga nAmano sArathI hato ane tenI patnInuM nAma sulasA hatuM. ekavAra devasabhAmAM sulasAnA samyaktvanI prazaMsA thaI. te sAMbhaLI eka devane tenI parIkSA karavAnuM mana thayuM ane te sAdhuno veza laI sulasAne ghera Avyo. teNe sulasA pAse auSadhi mATe lakSapAka telanI yAcanA karI. prodita bhAve sulasAe lakSapAka telanuM pAtra lIdhuM paNa deva mAyAthI te paDIne phUTI gayuM. te ja rIte bIjuM, trIjuM pAtra paNa phUTI gayuM. chatAM paNa sulasAne kheda na thayo. prasanna citte tela vahorAvavAnA ja bhAva rAkhyA. te joI deva prasanna thayA. teNe sulasAne 32 guTikA ApI ane kahyuM ke pratyeka guTikAnA sevanathI eka eka putranI prApti thaze. sulasAe 32 lakSaNayukta eka ja putra thAya tevA bhAvathI 3ra guTikA eka sAthe laI lIdhI ane te 32 putranI mAtA banI. dRDha zraddhAzIla sulasA AgAmI covIsImAM 'nirmama' nAmanA soLamA tIrthaMkara thaze. (9) revatI :- ekavAra bhagavAna mahAvIra "maDhikagrAma' nAmanA nagaramAM vicaratA hatA. tyAM temane pitajvaranA kAraNe atisAra lohIvA-maraDAno roga thayo. lokomAM vAyakA phelAI gaI ke gozAlAe mUkelI tejolezyAnA kAraNe bhagavAnane maraDo thayo che ane cha mahinAmAM kALadharma pAmI jaze. bhagavAnanA ziSya siMhamunie A vAta sAMbhaLI tyAre teo bhagavAna pratyenA snehanA kAraNe rUdana karavA lAgyA. bhagavAne siMha munine pAse bolAvI kahyuM- siMhamuni ! tame je vicAro cho te yathArtha nathI. huM AjathI sADApaMdara varSa paryaMta kevaLI paryAyamAM vicaravAno chuM, tame nagaramAM jAo tyAM revatI zrAvikA rahe che.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 teNIe mArA mATe koLApAka banAvyo che, te letA nahIM paraMtu tenA ghera bijorApAka che, te laI Avo. te mArA mATe hitakArI che. siMhamuni gayA ane bhagavAnanA kahyA pramANe bijorApAka vahorI lAvyA. te revatI zrAvikA AgAmI covIsImAM citragupta nAmanA sattaramAM tIrthaMkara thaze. 302 A kathAnakomAM te nava jIvoe kevI rIte, kayA kAraNathI tIrthaMkara nAmakarmano baMdha karyo teno ullekha nathI. zaMkha, revatInuM varNana bhagavatI sUtramAM prApta thAya che paNa tyAM teo bhAvI tIrthaMkara thaze tevo koI ullekha nathI. bhAvI tIrthaMkara : 53 esa NaM ajjo ! kaNhe vAsudeve, rAme baladeve, udae peDhAlaputte, poTTile, satae gAhAvaI, dArue NiyaMThe, saccaI NiyaMThIputte, sAviyabuddhe aMbaDe parivvAyae, ajjAvi NaM supAsA pAsAvaccijjA / AgamessAe ussappiNIe cAujjAmaM dhammaM paNNavaittA sijjhihiMti jAva aMtaM kArhiti / bhAvArtha :- he Aryo ! (1) vAsudeva kRSNa, (2) baladeva rAma, (3) udaka peDhAla putra, (4) poTTila, (5) gRhapati zataka, (6) nigraMtha dAruka, (7) nigraMthI putra satyakI, (8) zrAvikA dvArA pratibuddha aMbaDa parivrAjaka, (9) pArzvanAtha paraMparAmAM dIkSita Arya supArzva. A nava AgAmI utsarpiNImAM cAturyAma dharmanI prarUpaNA karI siddha, buddha, mukta, parinivRtta ane sarva duHkhono aMta karanArA thaze. vivecana : prastuta sUtramAM siddha thanAra nava vyaktinuM kathana che. samavAyAMga sUtramAM atIta, anAgata mahApuruSonA nAmonuM kathana che. samavAyAMganA sUtra-40mAM kathita AgAmI covIsInA 24 tIrthaMkaranA nAmAnusAra A sUtragata nava nAmamAMthI nigraMtha dAruka, AryA supArzva ane udaka peDhAlaputra A traNe sAmAnya kevaLIrUpe ane zeSa jIvo tIrthaMkararUpe siddha thaze. vRttikArano paNa mata che ke tevu = madhyamatIrthaMtvana utpatyo vivittu jevalityena 1- A navamAMthI keTalAka madhyamanA tIrthaMkararUpe ane keTalAka kevaLIrUpe utpanna thaze. cAujjAmaM dhammaM :- - cAturyAma dharma. prathama ane aMtima tIrthaMkaranA zAsanamAM paMcamahAvratarUpa dharma hoya che. madhyanA bAvIsa tIrthaMkaronA zAsanamAM cAra mahAvrata rUpa cAturyAma dharma hoya che. sUtrokta nava vyaktio AgAmI utsarpiNImAM madhyanA tIrthaMkara athavA madhyanA tIrthaMkaronA zAsanamAM kevaLI thaze. tethI sUtrakAre tenA mATe vADabbAma thamma..... zabda prayoga karyo che. (1) A avasarpiNImAM nava vAsudeva thayA. temAMthI aMtima vAsudeva zrIkRSNa bhagavAna ariSTaneminA
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 303. samayamAM thayA. teoe dharmadalAlI karIne tIrthaMkaranAma karmano baMdha karyo hato. teo AgAmI covIsImAM amama" nAmanA teramA tIrthaMkara thaze. (2) A avasarpiNImAM nava baLadeva thayA temAM aMtima baLadeva zrIkRSNanA moTAbhAI balarAma-(rAma) thayA. teo "niSkaSAya" nAmanA caudamA tIrthaMkara thaze. (3) udaka peDhAlaputra- udaka nAmanA aNagAra peDhAla putra hatA. sUtrakRtAMga sUtranA bIjA bhRta skaMdhanA nAlaMdIya adhyayanamAM udaka peDhAlaputranuM varNana che. teo pArzva paraMparAnA hatA ane gautamasvAmI dvArA saMzaya nivAraNa thatAM, teNe cAturyAma dharma choDI paMca mahAvratarUpa dharma aMgIkAra karyo hato. (4-5) pophila ane zatakanuM varNana pUrvanA sUtramAM che. (6) kRSNa, vAsudeva ane dhAriNInA dAruka nAmanA putra ariSTanemi bhagavAna pAse dIkSita thaIne siddha thaI gayA che tethI ahIM tenAthI bhinna anya dAruka samajavA. ahIM ullekhita dArukanuM varNana upalabdha nathI. (7) satyakI vidyAdhara rAjA hato. te bhaviSyamAM tIrthakara thaze. (8) aMbai:- zrI aupapAtika sUtra kathita aMbaDa zrAvaka prabhu mahAvIranA zAsanamAM thayA hatA ane te mahAvideha kSetramAM janma dhAraNa karIne mokSa gati prApta karaze. ahIM samajavAnuM e che ke AgAmI utsarpiNI kAlamAM cAturyAma dharmanI prarUpaNA karIne mokSa prApta karanAra abaDa, e bIjI ja koI vyakti haze. zAstramAM eka ja aMbAnuM varNana maLe che. (9) supArzva- pArtha paraMparAnA sAdhvI hatA. bhAvInA mahApadma tIrthakara :54 esa NaM ajjo ! seNie rAyA bhibhisAre kAlamAse kAlaM kiccA imIse rayaNappabhAe puDhavIe sImaMtae Narae caurAsIjhvAsasahassa-ThiIyaMsi Nirayasi NeraiyattAe uvavajjihii / se NaM tattha Neraie bhavissai- kAle kAlobhAse gaMbhIralomaharise bhIme uttAsaNae paramakiNhe vaNNeNaM / se NaM tattha veyaNaM vedihii ujjalaM viulaM pagADhaM kaDuyaM kakkasaM caMDaM dukkhaM duggaM divvaM durahiyAsaM / bhAvArtha:- he Aryo! zreNika(biMbhisAra) rAjA kALanA samaye kALa karIne ratnaprabhA pRthvInA sImaMtaka nAmanA narakAvAsamAM 84 hajAra varSanI sthitivALA nArakI rUpe utpanna thaze. tyAM te nArakIne kALo varNa, kALI AbhA, mahAlomaharSaka-raMvATI UbhI thaI jAya tevo bhayaMkara ane trAsajanaka dekhAva tathA parama kRSNavarNa prApta thaze. tyAM te nArakI jvalaMta-AganI jema dajhADanArI, samasta zarIramAM vyathA utpanna
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 zrI ThANAga sUtra-2 karanArI, pragADha- AkhA zarIramAM bhayaMkara vedanA utpanna karanArI, kaDavA rasanI jema duHkhadAyI, karkaza dravyanI jema kaThora, turaMta mUcchita karI nAkhe tevI bhayaMkara duHkharUpa, parvatanI jema dullaMghanIya (saraLatAthI aMta na Ave tevI) paramAdhAmI deva vaDe apAtI ane asahya vedanA bhogavaze. 55 se NaM tao NarayAo uvvade'ttA AgamessAe ussappiNIe iheva jaMbuddIve dIve bharahe vAse veyaDDagiripAyamUle puMDesu jaNavaesu sataduvAre Nagare saMmuissa kulakarassa bhaddAe bhAriyAe kucchisi pumattAe paccAyAhii / tae NaM sA bhaddA bhAriyA NavaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aTThamANa ya rAiMdiyANaM vIikkatANaM sukumAlapANipAyaM, ahINa-paDipuNNa-paMciMdiya-sarIraM, lakkhaNa-vaMjaNa-guNovaveyaM, mANummANa-ppamANa-paDipuNNa-sujAya-savvaMga-suMdaragaM sasisomAkAraM kaMtaM piyadasaNaM surUvaM dAragaM payAhii / jaM rayaNiM ca NaM se dArae payAhii, taM rayaNiM ca NaM sayaduvAre Nagare sabhitarabAhirae bhAraggaso ya kaMbhaggaso ya paumavAse ya rayaNavAse ya vAse vAsihii / bhAvArtha - te zreNika rAjAno jIva te narakamAMthI nIkaLI AgAmI utsarpiNImAM A jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM, bharata kSetramAM, vaitADhaya parvatanA pAdamULamAM puMDra nAmanA janapada-dezanA "zatadvAra' nAmanA nagaramAM sanmati kulakara ane bhadrA nAmanI patnInA putrarUpe utpanna thaze. te bhadrA bhAryA paripUrNa navamAsa ane sAta rAtri divasanA garbhakALa pachI sukumAra hAtha-paga yukta; paripUrNa pAMca indriya; lakSaNa, vyaMjana, guNathI yukta avayavavALA; mAna, unmAna, pramANAdithI sarvAga suMdara zarIra dhAraka; caMdra samAna saumya AkRtivALA, kAMta, priya darzanavALA, surUpa evA putrane janma Apaze. je rAtre mAtA te bALakane janma Apaze, te ja rAtre zatadvAra nagaranI bahAra ane aMdara, saMpUrNa nagaramAM bhArAgra, kuMbhAgra pramANa padma ane ratnonI varSA thaze. 56 tae NaM tassa dArayassa ammApiyaro ekkArasame divase vIikkaMte Nivatte asuijAyakammakaraNe saMpatte bArasAhe ayameyArUvaM goNNaM guNaNipphaNNaM NAmadhijja kAhiMti- jamhA NaM amhamimaMsi dAragaMsi jAyaMsi samANaMsi sayaduvAre Nagare sabhitarabAhirae bhAraggaso ya kuMbhaggaso ya paramavAse ya rayaNavAse ya vAse vuDhe, taM hou NaM amhamimassa dAragassa NAmadhijjaM mahApaume mahApaume / tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro NAmadhijja kAhiMti mahApaume tti / bhAvArtha :- azucikarmathI nivRtta thayA pachI ane agiyAra divasa vyatIta thayA pachI, bAramA divase
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 | u05 / mAtA-pitA te bALakanI nAmakaraNa vidhi karaze. bALakanA janma samaye zatadvAra nagaranI aMdara ane bahAra sarvatra bhAra ane kuMbha pramANa pA ane ratnonI varSA thaI che, tethI bALakanuM "mahApA" nAma rAkhavuM ucita che, tema vicAra-vimarza karI, mAtA-pitA bALakanuM guNa niSpanna evuM "mahApA' nAma nirdhArita karaze. 57 tae NaM mahApaumaM dAragaM ammApiyaro sAiregaM aTThavAsajAyagaM jANittA jAva mahayA-mahayA rAyAbhiseeNaM abhisiMcihiti / se NaM tattha rAyA bhavissai mahayA-himavaMta-mahaMta-malaya-maMdara-mahiMdasAre rAyavaNNao jAva rajja pasAsemANe vihrissi| bhAvArtha:- mAtA pitA mahApA rAjakumArane sAdhika ATha varSanI uMmaranA jANIne yAvat (kalAomAM uttIrNa karaze ane yauvana vaye pANigrahaNa karAvaze vagere varNana jANavuM) ghaNI dhAmadhUmathI teno rAjyAbhiSeka karaze ane mahApadma zatadvAra nagaranA rAjA banaze. te rAjA mahAhimavAna, mahAmalaya, maMdara ane mahendra parvata samAna sarvocca rAjadharmanuM pAlana karatAM rAjya zAsana karaze. |58 tae NaM tassa mahApaumassa raNNo aNNayA kayAi do devA mahiDDiyA mahajjuiyA mahANubhAgA mahAyasA mahAbalA mahAsokkhA seNAkammaM kAhiMti,taM jahA- puNNabhadde ya mANibhadde ya / tae NaM sayaduvAre Nayare bahave rAIsara-talavara-mADaMbiya-koDubiya-ibbhaseTTiseNAvAsatthavAha-ppabhiio aNNamaNNaM saddAvehiMti, evaM vaissaMti- jamhA NaM devANuppiyA! amhaM mahApaumassa raNNo do devA mahiDDiyA jAva mahAsokkhA seNAkammaM kareMti,taM jahA- puNNabhadde ya mANibhadde ya; taM hou NamamhaM devANuppiyA! mahApaumassa raNNo docce viNAmadhejje devaseNe, devaseNe / tae NaM tassa mahApaumassa raNNo docce vi NAmadhejje bhavissai devaseNe tti / bhAvArtha - tyAra pachI anya koI samaye mahaddhika, mahAdhutivAna, mahAnubhAga, mahAyazasvI, mahAbalI mahAsaukhyapUrNa evA pUrNabhadra ane mANibhadra nAmanA be deva, mahApadma rAjAnI senAnA saMvAhaka thaze. A be devone potAnA rAjAnI senAnuM saMcAlana karatAM joI te zatadvAra nagaranA aneka rAjezvara, talavara, mAMDabika, kauTuMbika, Ibhya, zreSThI, senApati, sArthavAha Adi ekabIjAne saMbodhita karI, ekatrita thaI, A pramANe kaheze- he devAnupriya ! mahaddhika tathA mahAsaukhyavALA pUrNabhadra ane mANibhadra nAmanA be deva ApaNA mahApadma rAjAnuM senAkarma kare che, tethI ApaNA A mahApA rAjAnuM bIjuM nAma "devasena' hovuM joIe. A pramANe vicAra-vimarza karI, mahApadma rAjAnuM bIjuM nAma devasena' rAkhaze. 59 tae NaM tassa devaseNassa raNNo aNNayA kayAI seya-saMkhatala-vimala
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThAzAMga sUtra - 2 saNNikAse caudaMte hatthirayaNe samuppajjihi / tae NaM se devaseNe rAyA taM yaM saMkhala - vimala-saNNikAsaM caudaMtaM hatthirayaNaM durUDhe samANe sayaduvAraM nagaraM majjhaM-majjheNaM abhikkhaNaM abhikkhaNaM aijjAhii ya NijjAhii ya / 30 tae NaM sayaduvAre Nagare bahave rAIsara-talavara jAva aNNamaNNaM saddAvehiMti, evaM vaissaMti-jamhA NaM devANuppiyA ! amhaM devaseNassa raNNo se saMkhatala-vimala-saNNikAse caudaMte hatthirayaNe samuppaNNe, taM hou NaM amhaM devANuppiyA ! devaseNassa tacce vi NAmadhejje, vimalavAhaNe / tae NaM tassa devaseNassa raNNo tacce vi NAmadhejje bhavissai vimalavAhaNe tti / bhAvArtha :- devasena nAma prasiddha thayA pachI yathA samaye te devasena rAjAne zveta zaMkhatala jevA vimaLa, cAra daMtUzaLavALA hastiratnanI prApti thaze. tatpazcAt te devasena rAjA zveta, zaMkhatala jevA vimaLa, cAra daMtUzaLavALA hastiratna upara ArUDha thaI zatadvAra nagaranA rAjamArga upara vAraMvAra gamanAgamana karaze. zatadvAra nagaranA aneka rAjezvarAdi ekabIjAne bolAvI, ekatrita thaI, A pramANe kaheze-- "he devAnupriya ! ApaNA devasena rAjAne zveta, zaMkhatala jevA vimaLa, cAra daMtUzaLavALA hastiratnanI prApti thaI che, tethI he devAnupriya ! ApaNA rAjAnuM trIjuM nAma 'vimalavAhana' hovuM joIe.'" A pramANe vicAra vimarza karI, rAjAnuM trIjuM nAma vimalavAhana nizcita karaze. 60 tae NaM se vimalavAhaNe rAyA tIsaM vAsAiM agAravAsamajjhe vasittA ammApiIhiM devattaM gaehiM gurumahattaraehiM abbhaNuNNAe samANe, uummi sarae, saMbuddhe aNuttare mokkhamagge puNaravi logaMtiehiM jIyakappiehiM devehiM, tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNuNNAhiM maNAmAhiM urAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhaNNAhiM maMgalAhiM sassiriyAhiM vaggUhiM abhinaMdijjamANe abhithuvvamANe ya bahiyA subhUmibhAge ujjANe egaM devadUsamAdAya muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavvayAhii / bhAvArtha :- te vimala vAhana rAjA trIsavarSa paryaMta gRhavAsamAM rahI, mAtA-pitA devagati pAme te pachI vaDIla, pUjya, mAna ApavA yogya gurujano ane vayovRddha evA mahattara puruSonI anujJA meLavI zaradaRRtumAM jItakalpita lokAntika devo dvArA anuttara mokSamArga mATe saMbuddha thaze arthAt saMyama levA tatpara janaze. tekho ISTa, anta, priya, manojJa, manohara, udhAra, ulyAe sva3pa, ziva, dhanya, bhAMgaliGa, zrI yukta vANI dvArA apAtA abhinaMdana ane stuti vacanone jhIlatA nagaranI bahAra 'subhUmibhAga' nAmanA udyAnamAM pahoMcaze. tyAM teo deva arpita devadUSya vastra grahaNa karI, muMDita thaI, gRhavAsane tyAgI aNagArapaNAmAM pravrujita thaze.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-8 | 307 | |61 se NaM bhagavaM jaM ceva divasaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvayAhii taM ceva divasaM ayameyArUvaM abhiggahaM abhigiNhii- sAiregAI duvAlassavAsAI NiccaM vosaTThakAe ciyattadehe je kei uvasaggA uppajjihiMti taM jahA- divvA vA mANusA vA tirikkhajoNiyA vA te uppaNNe sammaM sahissAmi, khamissAmi, titikkhissAmi, ahiyAsissAmi / tae NaM se bhagavaM IriyAsamie, bhAsAsamie jAva guttabaMbhayArI, amame, akiMcaNe, chiNNagaMthe, Niruvaleve kaMsapAe iva mukkatoejahA bhAvaNAe jAva suhuyahuyAsaNe iva teyasA jalate / / bhAvArtha :- te mahApA bhagavAna je divase pravrajita thaze te divase ja A prakArano abhigraha grahaNa karaze ke huM sAtireka bAra varSa sudhI zarIrane saMskArita karavAno tyAga karI, dehanA mamatvano tyAga karI, deva, manuSya ane tiryaMca kata je koI upasargo Avaze tene sahana karIza, upasarga karanAra pratye kSamA bhAva rAkhIza, krodha karIza nahIM upasarga samaye dIna banIza nahIM, avicaLabhAve te upasargo sahana karIza. te mahApadma bhagavAna IryAsamiti, bhASAsamiti vagere pAMca samiti ane traNa guptithI yukta, gukhendriya gupta brahmacArI, mamatvarahita, dharmopakaraNa sivAyanI sAmagrIthI rahita, dravya-bhAva graMthIothI rahita, rAgAdinA lepa rahita thaze. teo kAMsAnA pAtra jevA lepa rahita banaze. jema zrI AcArAMga sUtranA 'bhAvanA" nAmanA adhyayanamAM che te pramANe (praznavyAkaraNa sUtra pAMcamA saMvara dvAranA mahAvratanA varNana pramANe) kAvata AtithI pradIpta agninI jema tejathI dedIpyamAna banaze. kaMse saMkhe jIve, gagaNe vAe ya sArae salile / pukkharapatte kumme, vihage khagge ya bhAraMDe // 1 // kuMjara vasahe sIhe, NagarAyA ceva sAgaramakhobhe / caMde sUre kaNage, vasuMdharA ceva suhuyahue // 2 // Natthi NaM tasa bhagavaMtassa katthai paDibaMdhe bhavai, se ya paDibaMdhe cauvvihe paNNatte taM jahA- aMDae vA poyae vA uggahei vA paggahiei vA jaNaM jaNNaM disaM icchai taNNaM taNNaM disaM apaDibaddhe sucibhUe lahubhUe appagaMthe saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharissai / bhAvArtha:- kAMsAnA pAtranI jema nirlepa, zaMkhanI jema nIraMga, jIvanI jema apratihata, AkAzanI jema nirAlaMbI, vAyunI jema apratibaMdha, nirmaLa pANInI jema akaluSita manavALA, kamaLa patranI jema alipta, kAcabAnI jema guptendriya, pakSInI jema mukta, geMDAnI jema ekAkI, bhAkhaMDa pakSInI jema apramatta banI te mahApadma muni vicaraze. ll1/l. 62
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 hAthInI jema zUravIra, vRSabhanI jema baLavAna, siMhanI jema durghara-ajeya, parvatanI jema aDola, sAgaranI jema akSubdha, caMdranI jema zItaLa, sUryanI jema tejasvI, suvarNanI jema nirmaLa, pRthvInI jema sahiSNu, AhutithI dipta agninI jema tejathI dipta banI vicaraze. rA 308 te bhagavAna apratibaddhapaNe (anAsaktabhAve) vicaraze. pratibaddhatA(Asakti) cAra prakAranI che. (1) aMDaja Asakti- IMDAthI utpanna haMsa, mora vagerenI Asakti athavA sUtaramAMthI je vastra bane tene 'aMDaja' kahe che, te aMDaja nirmita vastra pratyeno mamatvabhAva (2) potaja Asakti- potaja janmavALA hAthI, gAya pratyenI Asakti. jovad nI saMskRta chAyA potA thAya. teno artha bALaka ane vastra thAya. bALaka ane vastranI Asakti. (3) avagrahika Asakti- aupagrahika upadhi, pADhIyAruM laIne kArya pUrNa thatAM gRhasthane pAchA ApI zakAya tevA pATa, pATalA vagere upakaraNo pratyenI Asakti (4) pragrahika Asakti- saMyamI jIvana mATe Avazyaka rajoharaNa, pAtra vagere upakaraNo pratyenI Asakti. vimalavAhana muni A cAra prakAranI pratibaddhatAthI rahita banaze. je dizAmAM vicaravAnI icchA thaze te dizAmAM apratibaddha banI, bhAva zuddhipUrvaka, alpa upadhipUrvaka, koIpaNa prakAranI graMthIthI rahita thaI saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM vicaraze. | 63 tassa NaM bhagavaMtassa aNuttareNaM NANeNaM aNuttareNaM daMsaNeNaM aNuttareNaM caritteNaM evaM AlaeNaM vihAreNaM ajjave maddave lAghave khaMtI muttI guttI sacca-saMjama- tavaguNa-sucariya-sovaciya-phalapariNivvANa-maggeNaM appANaM bhAvemANassa jhANaMtariyAe vaTTamANassa aNate aNuttare NivvAghAe jAva kevalavaraNANadaMsaNe samuppajjihiMti / taNaM se bhagavaM arahA jiNe bhavissai, kevalI savvaNNU savvadarisI sadevamaNuAsurassa logassa pariyAgaM jANai pAsai, savvaloe savvajIvANaM- AgaI gaI ThiyaM cayaNaM uvavAyaM takkaM maNomANasiyaM, bhuttaM kaDaM paDiseviyaM AvIkammaM rahokammaM arahA arahassa bhAgI taM taM kAlaM maNasavayasakAie joge vaTTamANANaM savvaloe savvajIvANaM savvabhAve jANamANe pAsamANe viharai / taeNaM se bhagavaM teNaM aNuttareNaM kevalavaraNANadaMsaNeNaM sadevamaNuAsura-logaM abhisameccA samaNANaM NiggaMthANaM paMca mahavvayAiM sabhAvaNAiM chacca jIvaNikAya dhammaM desemANe viharissai / bhAvArtha :- te vimalavAhana bhagavAna anuttarajJAna, anuttaradarzana, anuttara cAritra, anuttara Alaya, anuttaravihAra, Arjava-saraLatA, mRdutA, laghutA, kSamA,nirlobhatA, gupti, satya, saMyama, tapa vagere guNothI
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna - 9 [ 309] tathA samyaka prakAre ArAdhita, sarvotkRSTa, phaLadAyI mokSa mArgathI AtmAne bhAvita karatAM, dhyAnAntarikA (zukladhyAna)mAM vartatA haze tyAre anaMta, anuttara, nirvAghAta, nirAvaraNa, kRmna, pratipUrNa zreSTha evA kevaLajJAna, kevaLadarzana prApta karaze. tyAre te bhagavAna ahaMta jina, kevaLI, sarvajJa, sarvadarzI thaI jaze. teo deva, manuSya, asurarUpa lokanI paryAyane jANaze dekhaze ane sarvaloka, sarva jIvanI Agati, gati, sthiti, cyavana (mRtyu) upapAta, janma, tarka, manociMtana, bhakta-bhojanAdi, kRta kArya, Asevita pApakarma, pragaTa kArya, guptakArya jANaze dekhaze. koI kArya temanAthI chUpuM raheze nahIM. sarvalokagata mAnasika, vAcika, kAyika yogamAM vartamAna sarva jIvanA sarvabhAvane jANatAM-jotAM vicaraze. te bhagavAna te anuttara jJAna, darzana vaDe deva, manuSya, asura lokane jANIne, joIne zramaNa nigraMthone bhAvanA sahita pAMca mahAvrata, chajIvanikAya(saMrakSaNa) rUpa dharmanI dezanA ApatA vicaraze. 64 se jahANAmae ajjo ! mae samaNANaM NiggaMthANaM ege AraMbhaThANe paNNatte / evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM NiggaMthANaM egaM AraMbhaThANaM paNNavehii / bhAvArtha - he Aryo! jema zramaNa-nigraMtho mATe meM eka AraMbha sthAnanuM nirUpaNa karyuM che, tema ahaMta mahApA paNa zramaNa-nigraMtho mATe eka AraMbha sthAnanuM nirUpaNa karaze. 65 se jahANAmae ajjo ! mae samaNANaM NiggaMthANaM duvihe baMdhaNe paNNatte, taM jahA- pejjabaMdhaNe ya, dosabaMdhaNe ya / evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM NiggaMthANaM duvihaM baMdhaNaM paNNavehii, taM jahA- pejjabaMdhaNaM ca, dosabaMdhaNaM ca / bhAvArtha :- he Aryo ! jema zramaNa-nigraMtho mATe meM be prakAranA baMdhano rAgabaMdhana ane dveSabaMdhananuM nirUpaNa karyuM che. tema ahaMta mahApA paNa zramaNa-nigraMtho mATe be prakAranA rAgabaMdhana ane dveSabaMdhananuM nirUpaNa karaze. |66 se jahANAmae ajjo ! mae samaNANaM NiggaMthANaM tao daMDA paNNattA, taM jahA- maNadaMDe, vayadaMDe, kAyadaMDe / evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM NiggaMthANaM tao daMDe paNNavehii, taM jahA- maNodaMDaM vayaiMDe kAyadaMDaM / evaM jahA paNhAvAgaraNAe tahA jAva tettIsaM AsAyaNA paNNavehii / bhAvArtha:- Aryo! jema zramaNa-nigraMtho mATe meM traNa prakAranA daMDonuM nirUpaNa karyuM che, manoDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa; tevI rIte ahaMta mahApA paNa zramaNa nigraMtho mATe traNa prakAranA daMDanuM nirUpaNa karaze. manodaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa. A rIte praznavyAkaraNa sUtranA pAMcamA saMvara dvAranA varNana anusAra tetrIsa AzAtanA sudhI tetrIsa bolanI prarUpaNA karaze.
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 zrI ThAzAMga sUtra - 2 | 67 se jahANAmae ajjo ! mae samaNANaM NiggaMthANaM NaggabhAve muMDabhAve aNhANae adatavaNae acchattae aNuvAhaNae bhUmisejjA phalagasejjA kaTThasejjA kesalo baMbhaceravAse paragharapavese laddhAvaladdhavittIo paNNattAo / evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM NiggaMthANaM NaggabhAvaM jAva laddhAvaladdhavittI paNNavehii / bhAvArtha :- he khAryo ! prema zrama nirgratho bhATe meM nagnabhAva, bhuMDabhAva, snAnatyAga, haMtaghovana tyAga, chatradhAraeNa tyAga, upAnaha (bhUtA) tyAga, bhUbhi zayyA, isaDazayyA, aSThazayyA, prezasoya, brahmayarya-vAsa ane bhikSA mATe paragRha praveza, labdha alabdha bhikSAmAM samabhAva vRttinuM nirUpaNa karyuM che; tema arhata mahApadma paNa zramaNa-nigraMtho mATe nagna bhAvathI laine labdha alabdha samabhAva vRtti paryaMtanuM nirUpaNa 2ze. 68 se jahANAmae ajjo ! mae samaNANaM NiggaMthANaM ahAkammie i vA uddesie i vA mIsajjAe i vA ajjhoyarae i vA pUie kIe pAmicce acchejje aNisaTTe abhihaDe i vA kaMtArabhatte i vA dubbhikkhabhatte i vA gilANabhatte i vA vaddaliyAbhatte i vA pAhuNabhatte i vA mUlabhoyaNe i vA kaMdabhoyaNei vA phalabhoyaNe i vA bIyabhoyaNei vA hariyabhoyaNei vA paDisiddhe; evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM NiggaMthANaM AhAkammiyaM vA jAva paDisehissai / bhAvArtha :- he Aryo ! jema zramaNa nigraMtho mATe meM sAdhu nimittathI banAvelo AdhAkarmI, anya sAdhunA uddezathI banAvelo audezika; gRhastha ane sAdhu baMne mATe sAthe banAvelo mizrajAta; gRhastha mATe banatA AhAramAM sAdhunA nimitte adhika banAvelo ardhIpUraka; dUSita AhAranA aMzathI mizrita pUtikarma; kharIdelo krIta; udhAra lAvelo-pAmitya; chInavIne lAvelo Acchedya, bhAgIdAranI saMmati vinAno anisRSTa; sAmethI lAvelo abhyAhata, jaMgalAdi pasAra karavA mATe lAvelo kAMtArabhakta; duSkALamAM bhikSAjIvIo mATe banAvelo durbhikSabhakta; bimAro mATe banAvelo glAnabhakta; ativRSTithI pIDita loko mATe banAvelo vArdalikAbhakta; AgaMtuka yAtrIo, mahemAno mATe banAvelo prAdhurNikA- bhakta; mUla bhojana, kaMda bhojana, phUla bhojana, bIja bhojana ane harita bhojanano niSedha karyo che, tema arhat mahApadma paNa zramaNa nigraMtho mATe AdhAkarmikathI haritabhojana paryaMtano niSedha karaze. 69 se jahANAmae ajjo ! mae samaNANaM NiggaMthANaM paMcamahavvaie sapaDikkamaNe acelae dhamme paNNatte; evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM NiggaMthANaM paMcamahavvaiyaM sapaDikkamaNaM acelagaM dhammaM paNNavehii / se jahANAmae ajjo ! mae samaNovAsagANaM paMcANuvvaie sattasikkhAvaie
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 9 311 duvAlasavihe sAvagadhamme paNNatte / evAmeva mahApaume vi arahA samaNovAsagANaM paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM duvAlasavihaM sAvagadhammaM paNNavissai / bhAvArtha :- he Aryo ! jema zramaNa-nigraMtha mATe meM pratikramaNa saha pAMca mahAvrata ane acelaka dharmanuM nirUpaNa karyuM che, tema arhata mahApadma paNa zramaNa-nigraMtho mATe pratikramaNa saha pAMca mahAvrata ane acelaka dharmanuM nirUpaNa karaze. he Aryo ! jema meM zramaNopAsako mATe pAMca aNuvrata, sAta zikSAvrata rUpa bAra prakAranA zrAvaka dharmanuM nirUpaNa karyuM che, tema mahApadma paNa zramaNopAsako mATe pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvratarUpa bAra prakAranA zrAvaka dharmanuM nirUpaNa karaze. 70 se jahANAmae ajjo ! mae samaNANaM NiggaMthANaM sejjAyarapiMDe i vA rAyapiMDe i vA paDisiddhe; evAmeva mahApaume vi arahA samaNANaM NiggaMthANaM sejjAyarapiMDaM vA rAyapiMDaM vA paDisehissai / se jahANAmae ajjo ! mama Nava gaNA egArasa gaNadharA / evAmeva mahApaumassa vi arahao Nava gaNA egArasa gaNaharA bhavissaMti / se jahANAmae ajjo ! ahaM tIsaM vAsAiM agAravAsamajjhe vasittA muMDe bhavittA agArao aNagAriyaM pavvaie, duvAlasa saMvaccharAI terasa pakkhA chaumattha- pariyAgaM pAuNittA terasahiM pakkhehiM UNagAI tIsaM vAsAI kevalipariyAgaM pAuNittA, bAyAlIsaM vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA, bAvattarivAsAiM savvAuyaM pAlaittA sijjhissaM jAva savvadukkhANamaMta karessaM / evAmeva mahApaume vi arahA tIsaM vAsAI agAravAsamajjhe vasittA muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavvahira, duvAlasa saMvaccharAI terasapakkhA chaumatthapariyAgaM pAuNittA, terasahiM pakkhehiM UNagAI tIsaM vAsAiM kevalipariyANaM pAuNittA, bAyAlIsaM vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA, bAvattarivAsAiM savvAuyaM pAlaittA sijjhihii jAva savvadukkhANamaMtaM kAhi - jassIla-samAyAro, arahA titthaMkaro mahAvIro / tassIla-samAyAro, hohii arahA mahApaumo // 1 // bhAvArtha:- he Aryo ! jema zramaNa nigraMtho mATe meM zayyAtarapiMDa(makAna dAtAno AhAra) ane rAjapiMDano pratiSedha karyo che, tema arhata mahApadma paNa zramaNa-nigraMtho mATe zayyAtarapiMDa ane rAjapiMDano pratiSedha karaze.
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga satra-2 huM Aryo ! mAre jema nava gaNa ane agiyAra gaNadhara che, tema arhata mahApadmane paNa nava gaNa ane agiyAra gaNadhara thaze. 31ra he Aryo ! jema huM trIsa varSa agAravAsamAM rahI muMDita thaI agArathI aNagAritAmAM pravrujita thayo, bAra varSa ane 13 pakSa sudhI chadmastha paryAyanuM pAlana karI, tera pakSamAM kaMIka ochA trIsa varSanI kevalI paryAyanuM pAlana karI, betAlIza varSa sudhI zrAmaNya paryAya pALI, 7ra varSanuM AyuSya pUrNa karI siddha thaI sarva duHkhono aMta karIza. tema arhata mahApadma paNa trIsa varSa sudhI agAravAsamAM rahI yAvat 72 varSanuM pUrNa AyuSya bhogavI siddha, thaI sarva duHkhono aMta karaze. gAthArtha zAstrakAra kahe che ke jevA zIla sadAcAravALA arhata tIrthaMkara mahAvIra thayA che. tevA ja zIla sadAcAravALA ahaMtu mahApadma thaze. vivecana : prastuta sUtramAM AgAmI utsarpiNI kALanA 'mahApadma' nAmanA prathama tIrthaMkaranuM jIvana varNana che. zreNika rAjAe bhagavAna mahAvIra svAmInI upasthitimAM tIrthaMkara nAmakarmano baMdha karyo hato. paraMtu pUrvabaddha narakAyunA kAraNe vartamAnamAM teo prathama narakamAM che. narakamAMthI nIkaLI AgAmI covIzImAM prathama tIrthaMkara thaze. bhagavAna mahAvIra svAmIe A varNana karyuM tyAre 'zreNikanuM narake javuM' te bhaviSyanI ghaTanA hovAthI teoe sUtrapAThamAM 'viiidara' jevA bhaviSyakAlIna kriyApadano prayoga karyo che. mahApadma prabhunA jIvanuM cyavana, mAtAnA cauda svapno, 56 dizAkumArikAo ane 64 indro dvArA janmAbhiSeka vagere ghaTanAo mahAvIrasvAmInI samAna ja thaze. jo ke mahAvidehanA tIrthaMkara hoya ke bharatakSetranA; avasarpiNI kALanA tIrthaMkara hoya ke utsarpiNI kALanA; prathama tIrthaMkara hoya ke tama; temanA jIvanamAM janma, svapnAdi aneka ghaTanAo eka samAna hoya che. sarva tIrthaMkaronA janmotsava AdinI ujavaNI karavI te deva, devIo ane indrono jIta vyavahAra ja che. mahApadma prabhu kaivalya prApti pachI bhagavAna mahAvIra svAmInI jevo ja dharmopadeza Apaze. bhagavAne svayaMja kahyuM che-- "mam... paLatte, pvAmeva mahApaDame vi... padmavedik / tIrthaMkaro kevaLajJAnanA AlokamAM tattvonuM yathAtathya svarUpa nihALe che ane te ja pramANe upadeza Ape che. tethI sarva tIrthaMkarono upadeza eka samAna hoya che. tIrthaMkaro sanAtana evA samAnadharmanuM kathana kare che. nakSatra viSayaka nirUpaNa sUtra : 71 Nava NakkhattA caMdassa pacchaMbhAgA paNNattA, teM nahAabhiii savaNo dhaNiTThA, revai assiNi maggasira pUso / hattho cittA ya tahA, pacchaMbhAgA Nava havaMti // 1 //
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 . [ 313 | bhAvArtha:- nava nakSatra caMdranA pRSTabhAganA hoya che arthAt caMdra tenA pRSTha bhAgathI yoga kare che. te A pramANe che- (1) abhijita, (2) zravaNa, (3) ghaniSThA, (4) revatI, (5) azvinI, (6) mRgazira, (7) puSya, (8) hasta, (9) citrA. deva vimAnanI UMcAI - |72 ANaya-pANaya-AraNaccuesu kappesu vimANA Nava joyaNasayAI uDDe uccatteNaM paNNattA / bhAvArtha :- Anata, prANata, AraNa ane azruta devalokomAM vimAna nava yojana UMcA che. vimalavAhana kulakaranI UMcAI: 73 vimalavAhaNe NaM kulakare Nava dhaNusayAI uThaM uccatteNaM hotthA / bhAvArtha - vimalavAhana kulakara navaso dhanuSya UMcA hatA. bASabhadevano zAsana pravartana samaya:74 usabheNaM arahA kosalieNaM imIse osappiNIe NavahiM sAgarovamakoDAkoDIhiM vIikkaMtAhiM titthe pavattie / bhAvArtha :- kauzalika(kozalA nagarImAM utpanna) ahaMta RSabhadeve A avasarpiNInA nava koDAkoDI sAgaropama kALa vyatIta thayA pachI tIrtha pravartAvyuM. aMtarlIpanuM mApa:|75 ghaNadaMta-laTThadaMta-gUDhadaMta-suddhadaMtadIvA NaM dIvA Nava-Nava joyaNasayAI AyAmavikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha:- (chappana aMtarlIpanA) ghanadatta, lakhadatta, gUDhadatta ane zuddhadatta, A aMtarlIpa navaso-navaso yojana lAMbA pahoLA che. zukragraha-vIthiH76 sukkassa NaM mahAgahassa Nava vIhIo paNNattAo, taM jahA- hayavIhI, gayavIhI, NAgavIhI, vasahavIhI, govIhI, uragavIhI, ayavIhI, miyavIhI, vesAI- vIdhI !
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314] zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha :- zukra mahAgrahanI nava vIthio- paribhramaNa mArga che, te A pramANe che- (1) hayavIthi, (2) gajavIthi, (3) nAgavIthi, (4) vRSabhavIthi, (5) govIthi, (6) uragavIthi, (7) ajavIthi, (8) mRgavIthi, (9) vaizvAnara vIthi. vivecana : vIthi eTale mArga. zukra grahanI bhramaNa vidhi(cAla vizeSa) traNa-traNa nakSatro sAthe eka-eka prakAranI hoya che. te apekSAe sUtramAM tenA nAma ApyA che. nokaSAya vedanIya karma - 77 Navavihe NokasAyaveyaNijje kamme paNNatte, taM jahA- itthivee, purisavee, napusavAve, hAle, , ara, nave, sone, tujchA I bhAvArtha - nokaSAya vedanIya(krodhAdi cAra kaSAyarUpe na vedAya te) karma nava prakAranA che, te A pramANe che- (1) strIveda- puruSanI abhilASA, (2) puruSaveda- strInI abhilASA, (3) napuMsakaveda- strI, puruSa baMnenI abhilASA (4) hAsya vedanIya, (5) rati (6) arati (7) bhaya (8) zoka (9) jugupsA -dhRNA bhAva. vivecana : jo varasAcaveLajhe- nokaSAya vedanIya. te mohanIyakarmamAM cAritra mohanIyanI prakRti che. tenuM vedana thatuM hovAthI sUtrakAre vedanIya zabdano prayoga karyo che. niSedha, AMzika niSedha, sAhacarya vagere arthamAM "no' zabdano prayoga thAya che. ahIM sAhacarya arthamAM no' zabda prayukta che. krodha, mAna, mAyA, lobha te cAra kaSAya che. tenA anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAna, pratyAkhyAna, saMjvalana te cAra bheda che. A soLa kaSAyanA sAhacaryathI je karma udayamAM Ave tene nokaSAya kahe che. nokaSAya mohanIya karma kaSAya mohanIya karmanI sAthe rahIne ja phaLa Ape che. nokaSAyarUpe je karma anubhavAya che te nokaSAya vedanIya karma kahevAya che. kulakoTI :| 78 cauriMdiyANaM Nava jAi-kulakoDI-joNipamuha-sayasahassA paNNattA / bhAvArtha - corendriya jIvonI (be lAkha) yonimAM nava lAkha jAti kulakoTI kahI che. 79 bhuyagaparisappa-thalacara-paMciMdiyatirikkha joNiyANaM Nava jAi-kulakoDIjoNipamuhasayasahassA paNNattA /
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-9 . 315 | bhAvArtha - paMcendriya tiryaMca sthalacara-bhujaparisarpanI cAra lAkha yonimAM nava lAkha jAti kulakoTI che. pApakarmano caya-upacayaH80 jIvA NaM NavaTThANaNivvattie poggale pAvakammattAe ciNiMsu vA ciNaMti vA ciNissati vA, taM jahA- puDhavikAiyaNivvattie jAva paciMdiyaNivvattie / evaM ciNa-uvaciNa baMdha-udIra-veda taha NijjarA ceva / bhAvArtha :- jIve nava sthAnathI nivartita(nirmita) pudgalono pApakarmarUpe bhUtakALamAM saMcaya karyo hato, vartamAnamAM kare che ane bhaviSyamAM karaze. te A pramANe che- pRthvIkAyika nirvartita pudgalono thAvat paMcendriya nivartita yugalono. A rIte teno caya, upacaya, baMdha, udIraNa, vedanA ane nirjaraNa karyuM hatuM, kare che ane karaze. nava pradezI pudgalanI anaMtatA :81 NavapaesiyA khaMdhA aNaMtA paNNattA jAvaNavaguNalukkhA poggalA aNaMtA paJU RT bhAvArtha :- nava pradezI pudgala skaMdha anaMta che. nava AkAza pradezo para avagADha pudgala anaMta che. nava samayanI sthitivALA pudgala anaMta che. nava guNa kRSNa varNAdivALA pudgala anaMta che. A rIte zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA nava guNavALA pudgala anaMta jANavA joIe. - te sthAna-9 saMpUrNa che (
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 | zrI ThANAga satra-2 dasamuM sthAna jenja paricaya che je A sthAnamAM dasa saMkhyA saMbaMdhita viSaya varNita che. uddezaka rahita A sthAnamAM viSayonuM vaividhya jovA maLe che. A sthAnamAM nyAyazAstra, gaNitazAstranA mukhya bhedo, vacananA prakAra vagere viSayo varNita che. gaNitazAstra ane tAtvika viSayonI pradhAnatA hovA chatAM A sthAnamAM AcArazuddhi ane dharmakathA saMbaMdhita sUtro paNa daSTigocara thAya che. A sthAnamAM agni, viSa, mIThuM, kSAra, AmlatA rUpa cha dravya zastrano tathA mana, vacana, kAyAnI duSyavRtti ane mananI Asakti rUpa cAra bhAva zastrano nirdeza che. A sthAnamAM pravrajyAnA dasa prakAra kahyA che, te vAstavamAM pravrajyAnA kAraNa che. pravrajyA grahaNanA aneka kAraNo hoya paraMtu sUtrakAre ahIM dasa kAraNonuM saMkalana karyuM che. AgamakAre tenA udAharaNano ullekha karyo nathI. TIkAkAre tenA udAharaNo ApyA che. sevA e saMgaThananuM atUTa sUtra che. sevA be prakAranI hoya che. zArIrika ane mAnasika, zArIrika rogiSTha avasthAne saralatAthI dUra karI zakAya che paNa mAnasika rogiSTha avasthAone dUra karavA dhIraja ane samatAnI AvazyaktA rahe che. A sthAnamAM sevAnA dasa prakAra kahyA che. temAM baMne prakAranI sevAnuM suMdara varNana pratIta thAya che. bhAratIya saMskRtimAM dAnanI paraMparA ghaNI prAcIna che. dAna devAnA aneka kAraNo hoya che. keTalIka vyakti bhayathI dAna Ape che to keTalIka vyakti prasiddhi, kIrti mATe dAna Ape che to keTalIka vyakti anukaMpA ke dayAthI prerAIne dAna Ape che. A sthAnagata dasa prakAranA dAnanuM nirUpaNa tatkAlIna samAjanI pracalita preraNAono itihAsa rajU kare che. dasa saMjJAmAMthI ATha saMjJA saMvegAtmaka che ane aMtima lokasaMjJA ane oghasaMjJA jJAnAtmaka che. dasa prakAranA dharmanA kathanamAM dharma ane kartavya, alaga-alaga che teno spaSTa ullekha A sthAnamAM jovA maLe che. dasa AzcaryanuM varNana A sthAnamAM prApta thAya che. A dase AzcaryanI pRSThabhUmimAM aneka aitihAsika tathya garbhita che. A rIte A sthAnamAM viSayanI vividhatA sAthe aitihAsika, bhaugolika, vaijJAnika ane tAtvika tathyone udghATita karyA che.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 317 sthAna-10 do svabhAva :| 1 dasavihA logaTThiI paNNattA, taM jahA- jaNNaM jIvA uddAittA-uddAittA tattheva-tattheva bhujjo-bhujjo paccAyaMti; evaMppegA logaTTiI paNNattA / jaNNaM jIvANaM sayA samiyaM pAve kamme kajjai; evaMppegA logaTThiI pnnnnttaa| jaNNaM jIvANaM sayA samiyaM mohaNijje pAve kamme kajjai; evaMppegA logaTThiI pnnnnttaa| Na evaM bhUyaM vA bhavvaM vA bhavissai vA jaM jIvA ajIvA bhavissaMti, ajIvA vA jIvA bhavissati; evaMppegA logaTTiI paNNattA / / ___Na evaM bhUyaM vA bhavvaM vA bhavissai vA jaM tasA pANA vocchijjissaMti thAvarA pANA bhavissaMti, thAvarA pANA vocchijjissati tasA pANA bhavissati; evaMppegA logaTThiI pnnnnttaa| Na evaM bhUyaM vA bhavvaM vA bhavissai vA jaM loe aloe bhavissai, aloe vA loe bhavissai; evaMppegA logaTThiI pnnnnttaa| __Na evaM bhUyaM vA bhavvaM vA bhavissai vA jaMloe aloe pavissai, aloe vA loe pavissai; evaMppegA logaTTiI paNNattA / / jAva tAva loge tAva tAva jIvA, jAva tAva jIvA tAva tAva loe; evaMppegA logaTTiI paNNattA / jAva tAva jIvANa ya poggalANa ya gaipariyAe, tAva tAva loe, jAva tAva loge tAva tAva jIvANa ya poggalANa ya gaipariyAe, evaMppegA logaTTiI pnnnnttaa| savvesu vi NaM logatesu abaddhapAsapuTThA poggalA lukkhattAe kajaMti, jeNaM
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 jIvA ya poggalA ya No saMcAyaMti bahiyA logaMtA gamaNayAe, evaMppegA logaTTiI paNNattA / 318 bhAvArtha :- lokasthiti arthAt lokano svabhAva daza prakArano che, te A pramANe che-- (1) jIva vAraMvAra mare che ane tyAM ja(lokamAM) vAraMvAra utpanna thAya che, te eka lokasthiti che. (2) jIva niraMtara pApa karma kare che, te eka lokasthiti che. (3) jIva niraMtara mohanIyarUpa pApakarma bAMdhe che, te eka loka sthiti che. (4) AvuM kyAre ya thayuM nathI, thatuM nathI ane thaze nahIM ke jIva ajIva thAya ane ajIva jIva thAya, te eka lokasthiti che. (5) evuM kyAre ya thayuM nathI, thatuM nathI ane thaze nahIM ke trasa jIvono viccheda(nAza) thAya ane badhA jIva sthAvara thaI jAya athavA sthAvara jIvono viccheda thAya ane badhA jIvo trasa thaI jAya; te eka lokasthiti che. (6) evuM kyAre ya thayuM nathI, thatuM nathI ke thaze nahIM ke loka aloka thaI jAya, aloka loka thaI jAya; te eka lokasthiti che. (7) evuM kyAre ya thayuM nathI, thatuM nathI ane thaze paNa nahIM ke lokano praveza alokamAM thaI jAya ane alokano praveza lokamAM thaI jAya; te eka lokasthiti che. (8) jyAM sudhI loka che, tyAM sudhI jIva che ane jyAM sudhI jIva che, tyAM sudhI loka che; te eka lokasthiti che. (9) jyAM sudhI jIva ane pudgalonI gati paryAya che, tyAM sudhI loka che ane jyAM sudhI loka che, tyAM sudhI jIva ane pudgalonI gati paryAya che; te eka lokasthiti che. (10) lokanA sarva aMtima bhAgamAM lokAnte aba pArzva sRSTa(abaddha ane aspRSTa) pudgalone rukSa karI devAmAM Ave che.(svabhAvathI pudgalo rukSa banI jAya che.) tethI jIva ane pudgala lokAnta bahAra gamana karI zakatA nathI; te eka lokasthiti che. vivecana : prastuta sUtramAM lokanA vividha svAbhAvika siddhAMtonuM varNana che. togaDDi - loka saMbaMdhI je sanAtana satyo che, lokagata dravyono je svabhAva che, tene lokasthiti kahe che. A dasamuM sthAna che. tethI sUtrakAre ahIM dasa prakAranA loka svabhAva batAvyA che. te bhAvArthathI spaSTa che.
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 319 zabda -dhvaninA prakAra :| 2 dasavihe sadde paNNatte, taM jahA NIhArI piMDime lukkhe, bhiNNe jajjarie i ya / dIhe rahasse puhatte ya, kAkaNI khikhiNissare // 1 // bhAvArtha :- zabda-dhvaninA daza prakAra che, te A pramANe che (1) niharI- raNakArayukta ghaMTAdino dhvani (2) piMDima- raNakAra rahita nagArAdino dhvani (3) rukSa- kAgaDAnA avAja jevo karkaza dhvani (4) bhinna- vastu tUTe teno dhvani athavA rogathI pIDita vyaktino Artadhvani (5) jarjarita- tAravALA vAjiMtrono dhvani (6) dIrgha dUra sudhI saMbhaLAya tevo meghagarjanAdino dhvani (7) hrasva- najIkathI ja sAMbhaLI zakAya tevo vINAdino dhvani (8) pRthakatvaaneka vAdyono dhvani (9) kAkaNI- koyalanI samAna sUkSmakaMThamAMthI nIkaLato tINo dhvani (10) kiMkaNI svara- ghUgharIonA avAja jevo dhvani. vivecana : prastuta sUtramAM daza prakAranA dhvanionuM sUcana che. sUtramAM ghaMTAdinA dhvaninuM zabdarUpe kathana karyu che. vitare, rahaste, pudatte - (1) dIrtha eTale dIrghavarNavALA zabda athavA dUra sudhI saMbhaLAtA zabda, moTo avAja. (2) hrasvavarNavALA zabda athavA najIkamAM ja saMbhaLAtA zabda, nAno avAja. (3) puha7 = A zabda bahuvacana- anekanA arthamAM prayukta thAya che, tethI ahIM aneka vAdyonI dhvani, te pramANe artha thAya che. deza ane sarvathI IndriyanuM viSayagrahaNa:| 3 dasa iMdiyatthAtItA paNNattA, taM jahA- deseNa vi ege saddAi suNiMsu / savveNa vi ege saddAi suNiMsu / deseNa vi ege rUvAiM pAsiMsu / savveNa vi ege rUvAI pAsiMsu / evaM gaMdhAI rasAiM phAsAiM jAva savveNa vi ege phAsAiM pddisNvedesu| bhAvArtha :- keTalIka vyaktioe eka dezathI zabda sAMbhaLyA hatA, keTalIka vyaktioe sarvadezathI zabda sAMbhaLyA hatA. keTalIka vyaktioe ekadezathI rUpa joyA hatA, keTalIka vyaktioe sarvadezathI rUpa joyA hatA. A rIte gaMdha, rasa tathA sparzanA viSayamAM paNa ekadezathI ane sarvadezathI sparzanuM vedana karyu hatuM, tyAM sudhInA dasa bola jANavA. | 4 dasa iMdiyatthA paDuppaNNA paNNattA, taM jahA- deseNa vi ege sahAI suNeti / savveNa vi ege saddAiM suNeti jAva phAsAiM / savveNa vi ege phAsAiM paDi- saMvedeti /
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha - indriyanA vartamAnakAlIna viSaya daza che, te A pramANe che- keTalIka vyaktio eka dezathI zabda sAMbhaLe che, keTalIka vyaktio sarva dezathI zabda sAMbhaLe che yAvata keTalIka vyaktio sarva dezathI sparzanuM vedana kare che, tyAM sudhInA dasa bola jANavA. | 5 dasa idiyatthA aNAgayA paNNattA,taM jahA-deseNa vi egesddaaiNsunnissti| savveNa vi ege saddAiM suNissaMti jAva savveNa vi ege phAsAI paDisaMvedessati / bhAvArtha:- indriyonA bhaviSyakAlIna viSaya daza che, te A pramANe che- keTalIka vyaktio eka dezathI zabda sAMbhaLaze, keTalIka vyaktio sarva dezathI zabda sAMbhaLaze yAvatu keTalIka vyaktio sarva dezathI sparzanuM vedana karaze, tyAM sudhInA dasa bola jANavA. vivecana : prastuta sutramAM indriyaviSayonuM kathana che. indriyo be rIte potAnA viSayane grahaNa kare che. viSaya grahaNa karavAnI rItane ja ahIM viSayarUpe rajU karela che. sthAna-ra, u. 2, sUtra-15mAM AtmA dezathI ane sarvathI ema be prakAre zabdAdine grahaNa kare che te pramANe kathana che. ja vi sAruM sukhati :- ghaNA zabdomAMthI thoDA zabda sAMbhaLavA, eka kAnathI sAMbhaLavuM, zrotendriyathI ja sAMbhaLavuM, tene dezathI sAMbhaLavuM kahe che. sabbaLa vi sAruM kuti:- eka sAthe ghaNA zabda sAMbhaLavA, be kAnathI sAMbhaLavuM ane saMbhina zrotopalabdhinA kAraNe sarva indriyothI zabda sAMbhaLavA, tene sarvathI sAMbhaLavuM kahe che. A rIte pAMce indriyaviSayo viSe samajI levuM joIe. prastutamAM traNe kALa AzrI be prakAre viSayagrahaNanuM kathana che. acchinna pudgala calita thavAnA kAraNo - |6 dasahi ThANehiM acchiNNe poggale calejjA, taM jahA- AhArijjamANe vA calejjA / pariNAmejjamANe vA calejjA / ussasijjamANe vA calejjA / NissasijjamANe vA calejjA / veejjamANe vA calejjA / NijjarijjamANe vA calejjA / viuvvijjamANe vA calejjA / pariyArijjamANe vA calejjA / jakkhAiTe vA calejjA / vAyaparigae vA calejjA / bhAvArtha - dasa sthAnathI acchinna-zarIra ke skaMdhathI saMbaddha pudgala calita thAya che- sthAnAMtarane prApta thAya che, te A pramANe che (1) AhArarUpe grahaNa karAtA pugala calita thAya che arthAt eka sthAnethI bIjA sthAne jAya
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 321 che. (2) AhArarUpe pariNata karAtA pugalo calita thAya che (3) ucchavAsa rUpe grahaNa karAtA pulo calita thAya che. (4) niHzvAsa rUpe pariNata karAtA pudgalo calita thAya che (5) vedAtA-anubhavAtA karma pudgala calita thAya che (6) nirjarA thatA, AtmAthI chUTA thatA karma pudgalo calita thAya che (7) vikriyamANa -vaikriyazarIra rUpe pariNata thatA pudgalo calita thAya che (8) paricAraNA(maithuna)nA samaye vIryarUpa pugalo calita thAya che (9) yakSAviSTa pugalo calita thAya che (10) zarIragata vAyu prerita yugalo calita thAya che. vivecana : achina - nahIM chedAyelA, zarIra ane skaMdha sAthe saMbaddha pugalo potAnA sthAnathI anya sthAnane prApta kare che. skaMdhathI chUTA paDe che. sthAna-3, udde-1, sUtra-67mAM pudgala calita thavAnA traNa kAraNa darzAvyA che. te traNa kAraNano vistAra karI ahIM dasa kAraNa rUpe kahyA che. krodhotpattinAM kAraNo - |7 dasahiM ThANehiM kohuppatti siyA, taM jahA- maNuNNAiM me sadda- pharisarasarUva-gaMdhAiM avahariMsu / amaNuNNAI me sapharisa rasarUvagaMdhAi uvahariMsu / maNuNNAI me sadda jAva avaharai / amaNuNNAI me sadda jAva uvaharai / maNuNNAI me sadda jAva avaharissai / amaNuNNAI me sadda jAva uvhrissi| maNuNNAI me sadda jAva avahariMsu vA avaharai vA avaharissai vA / amaNuNNAI me sadda jAva uvahariMsu vA uvaharai vA uvaharissai vA / ___ maNuNNAmaNuNNAI me sadda jAva avahariMsu vA avaharai vA avaharissai vA, uvahariMsu vA uvaharai vA uvaharissai vA / ahaM ca NaM Ayariya uvajjhAyANaM sammaM vaTTAmi, mamaMca NaM Ayariya uvajjhAyA micchaM vippddivnnnnaa| bhAvArtha - daza kAraNe krodhanI utpatti thAya che, te A pramANe che- (1) te puruSe mArA manojJa zabda, sparza, rasa, rUpa, ane gaMdhanuM apaharaNa karyuM hatuM. (2) te puruSe mane amanojJa zabda, sparza, rasa, rU5, gaMdha ApyA hatA. (3) te puruSa mArA manojJa zabdAdinuM apaharaNa kare che. (4) te puruSa mane amanojJa zabdAdi Ape che. (5) te puruSa mArA manojJa zabdAdinuM apaharaNa karaze. () te puruSa mane amanojJa zabdAdi Apaze. (7) te puruSe mArA manojJa zabdAdinuM apaharaNa karyu hatuM, kare che ane karaze. (8) te puruSe mane amanojJa zabdAdi ApyA hatA, Ape che ane Apaze. (9) te puruSe mArA manojJa tathA amanojJa zabdAdinuM apaharaNa karyu hatuM, kare che ane karaze; ApyA hatA, Ape che ane Apaze. (10) huM
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 ] zrI ThANAga sUtra-2 AcArya ane upAdhyAya sAthe samyagu vyavahAra karuM chuM paraMtu AcArya ane upAdhyAya mArI sAthe pratikUla vyavahAra kare che. vivecana : krodhanI utpattinuM mukhya kAraNa icchA ane apekSAthI viruddha vAtAvaraNa ke ghaTanA che. jIvanI icchApUrti na thAya tyAre tene krodha utpanna thAya che. sAmAnya rIte saMsArI jIvo viSaya sukhanA abhilASI hoya che. tenA manojJa viSayo dUra thAya ke amanojJa viSayono saMyoga thAya tyAre temAM nimitta bananAra vyakti para jIva krodha kare che. sUtrakAre traNa kAlanI apekSAe tenA vividha vikalpo karI nava bheda karyA che ane dazamA bhedamAM krodhanI utpattinuM kAraNa guru ziSyanA vyavahArane lakSita karyo che. saMyama-asaMyama: 8 dasavihe saMjame paNNatte, taM jahA- puDhavikAiyasaMjame, AukAiyasaMjame, teukAiyasaMjame, vAukAiyasaMjame, vaNassaikAiyasaMjame, beiMdiyasaMjame, teiMdiyasaMjame, cauridiyasaMjame, paMciMdiyasaMjame, ajIvakAyasaMjame / bhAvArtha - saMyamanA daza prakAra che, te A pramANe che (1) puthvIkAyika saMyama (2) aSkAyika saMyama (3) teukAyika saMyama (4) vAyukAyika saMyama (5) vanaspatikAyika saMyama (6) beindriya saMyama (7) teindriya saMyama (8) caurendriya saMyama (9) paMcendriya saMyama (10) ajIvakAya saMyama. | 9 dasavihe asaMjame paNNatte, taM jahA- puDhavikAiyaasaMjame jAva vaNassaikAiyaasaMjame, beidiyaasaMjame jAva ajIvakAyaasaMjame / bhAvArtha- asaMyamanA daza prakAra che, te A pramANe che- pRthvIkAyika asaMyamathI ajIvakAya asaMyama paryaMtanA dasa asaMyama kahevA. vivecana : chakAya jIvano AraMbha-hiMsA te asaMyama ane anAraMbha te saMyama che. sthAna-5, u.-2, sUtra-38-43mAM pAMca sthAvara athavA pAMca jAtinA jIvonA AraMbhAdithI thatA asaMyamanuM kathana che. sthAna-7, sUtra-80-82mAM chakAya ane ajIva sahita sAta prakAranA saMyama asaMyamanuM kathana che. ahIM daza prakAranA saMyama-asaMyamanuM kathana che te bhAvArthathI spaSTa che.
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 323 saMvara-asaMvara : 10 dasavihe saMvare paNNatte, taM jahA- soiMdiyasaMvare, cakkhidiyasaMvare, yALiviya- saMvare, nirjiliyasaMvare, siviyasaMvare, maLasaMvare, vayasaMvare, kAya saMvare uvagaraNa- saMvare, sUcIkusaggasaMvare / bhAvArtha :- saMvaranA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) zrotrendriya saMvara (2) cakSurindriya saMvara (3) ghrANendriya saMvara (4) jihendriya saMvara (5) sparzendriya saMvara (6) mana saMvara (7) vacana saMvara (8) kAya saMvara (9) upakaraNa saMvara (10) sUcI kuzAgra saMvara. 11 dasavihe asaMvare paNNatte, taM jahA- soiMdiyaasaMvare jAva phAsiMdiyaasaMvare, maLaavare, vayamasaMvare, jAyaalavare, vArapaalavare, sUrIlAasaMvare / bhAvArtha :- asaMvaranA daza prakAra che, te A pramANe che- zrotrendriya asaMvarathI sUcI kuzAgra asaMvara paryaMtanA dasa asaMvara kahevA. vivecana : AvatA karmane aTakAvavA, tene saMvara kahe che. indriyAdi viSayomAM anAsakta rahevAthI saMvara thAya che. sthAna-5, urdU.-2, sUtra-40,41 mAM pAMca indriyano saMvara; sthAna-6, sUtra-14,15 mAM pAMca indriya ane ajIva tema cha prakArano saMvara darzAvyo che. sthAna-8, sUtra-14,15mAM pAMca indriya ane traNayoga saMbaMdhI ATha prakAranA saMvarano nirdeza che. ahIM daza prakAranA saMvara-asaMvaranuM kathana che. te dasa prakAranA saMvaramAMthI prathamanA ATha bhAvasaMvara ane aMtima be dravyasaMvara che. saMyamI jIvanamAM Avazyaka, upayogI sAdhanone upadhi kahe che. te upadhinA be prakAra che. rajoharaNa, pAtra vagere je upakaraNo pratidina upayogamAM Ave tene aughika upadhi kahe che ane viziSTa kArya mATe saMyamanI rakSA mATe je upakaraNo grahaNa karI ane kArya pUrNa thAya tyAre gRhasthane pAchA ApI zakAya tevA upakaraNane aupagrahika upakaraNa kahe che. upakaraNa saMvara :- akalpanIya aughika upakaraNono svIkAra na karavo tathA cAre bAju vera-vikhera, avyavasthita na rAkhatAM aughika upakaraNone vyavasthita rAkhavA tene upakaraNa saMvara kahe che. upakaraNa saMvara aughika upakaraNanI apekSAe che. sUcIkuzAgra saMvara : sUcI = soya, kuzAgra = dAbhanI aNI, tene sAcavIne vyavasthita rAkhavI, jethI zarIrane upaghAta na thAya, vAge nahIM. sUcI-kuzAgra zabda sarva aupagrahika upadhinA sUcaka che. A saMvara aupagrahika upakaraNanI apekSAe che arthAt sarva aupagrahika upakaraNo yatanApUrvaka vAparavA joIe.
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 ] zrI ThANAga sUtra-2 soya ane darbhanI aNI upara rahI zake teTalI alpa pramANa vastune paNa yatnApUrvaka levA-mUkavAne sUcIkuzAgra saMvara kahe che. ahaM AdhArita mada prakAra :|12 dasahiM ThANehiM ahamaMtIi thaMbhijjA, taM jahA- jAimaeNa vA, kulamaeNa vA jAvaissariyamaeNa vA, NAgasuvaNNA vA me atiya havvamAgacchati, purisadhammAo vA me uttarie Ahohie NANadasaNe samuppaNNe / bhAvArtha - daza kAraNe puruSa potAne huM ja sarvathI zreSTha chuM ema mAnIne ghamaMDI bane che arthAt abhimAna kare che, te A pramANe che (1) jAti madathI (2) kuLa madathI (3) baLa madathI (4) rUpa madathI (5) tapa madathI (6) zAstrajJAnanA madathI (7) lAbha madathI (8) aizvarya madathI (9) mArI pAse nAgakumAra, suvarNa kumAra vagere devo huM icchuM tyAre turaMta Ave che, A prakAranA labdhinA madathI (10) mane sAmAnya jananI apekSAe viziSTa avadhijJAna ane avadhidarzana thayuM che, tevA madathI. vivecana : ahamaMtI : aham + anta, aham = huM, anta = carama koTino zreSTha chuM, jAti AdinI apekSAe huM sarva zreSTha chuM. tema mAnI jIva ghamaMDI(abhimAnI) banI jAya che. sthAna-8, sUtra-24mAM ATha madanA sthAna kahyA che. tene ahIM 'ahamantI'nA sthAna kahyA che. ahIM pUrvokta ATha mada ane aMtima be labdhimada ane viziSTa jJAnanA mada sahita abhimAnanA daza sthAnanuM kathana che. baMnenA bhAva samAna che. samAdhi-asamAdhi sthAna :|13 dasavihA samAhI paNNattA,taM jahA- pANAivAyaveramaNe, musAvAyaveramaNe, adiNNAdANaveramaNe, mehuNaveramaNe, pariggahaveramaNe, iriyAsamiI, bhAsAsamiI, esaNAsamiI, AyANa-bhaMDamatta-NikkhevaNAsamiI, uccAra-pAsavaNa-khelasiMghANa-jalla-pAriTThAvaNiyA samiI / bhAvArtha :- samAdhinA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) prANAtipAta viramaNa (2) mRSAvAda viramaNa (3) adattAdAna viramaNa (4) maithuna viramaNa (5) parigraha viramaNa (6) IrSA samiti (7) bhASA samiti (8) eSaNA samiti (9) AdAna bhaMDa pAtra nikSepaNa samiti (10) uccAra prasavaNa zleSma siMghANa jalla pariSThApanA samiti.
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 325 14 dasavihA asamAhI paNNattA, taM jahA- pANAivAe jAva pariggahe, iriyA asamiI jAva uccAra- pAsavaNa khela-siMghANa- jalla-pAriTThAvaNiyA- asamii / bhAvArtha :- asamAdhinA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) prANAtipAta aviramaNa (2) mRSAvAda aviramaNa (3) adattAdAna aviramaNa (4) maithuna aviramaNa (5) parigraha aviramaNa (6) IryA asimita (7) bhASA asamiti (8) eSaNA asamiti (9) AdAna bhaMDa pAtrAdi nikSepa asimita (10) uccAra prasavaNa zleSma siMghANa jalla pariSThApanA asamiti. vivecana : samAdI :- samatA, rAga-dveSano abhAva, karma anAzrava, AtmazAMti, citta samAdhine samAdhi kahe che. pAMcavrata, pAMca samiti, A dasanA pAlanathI citta samAdhi ane Atma samAdhinI prApti thAya che. tenAthI viparIta hiMsAdithI ane asamitithI AtmAne asamAdhinI ane cittane azAMtinI prApti thAya che. pravrajyA H 15 dasavihA pavvajjA paNNattA, teM nAchavA, rosA, parippA, suvikhA paDissuyA sAraNiyA, rogiNiyA, aNADhiyA, devasaNNattI vacchANubaMdhiyA / bhAvArtha :- (1) chaMdA- potAnI ke anyanI icchAthI dIkSA levI. (2) rosA- krodhathI dIkSA levI. (3) parijII- daridratAnA kAraNe kSudhAthI pIDita banI, dIkSA levI. (4) svapnA-- svapnamAM thatA saMketathI ke viziSTa svapnanA kAraNe dIkSA levI. (5) pratizrutA- pratijJApUrvaka dIkSA levI. (6) smAraNikA- pUrvabhavanA smaraNa ke jAtismaraNanA kAraNe dIkSA levI. (7) rogaNikA- roganA kAraNe saMsArathI virakta banI dIkSA levI. (8) anAdatA- anAdara, tiraskRta banI dIkSA levI. (9) devasaMzapti-- deva dvArA pratibodhita thaI dIkSA levI. (10) vatsAnubaMdhI- putra snehathI putra mATe putra sAthe dIkSA levI.(A daza prakAranI dIkSAne TIkAkAre sadaSTAMta samajAvI che, tenA mATe juo pariziSTa.) zramaNa dharma: 26. vasaviSe samathame paLatte, teM nahIM- hatI, muttI, annave, madyuM, tAve, sabve, name, tave, kriyA, vamatteravAse | bhAvArtha :- zramaNadharmanA dasa prakAra che, te A pramANe che- (1) kSamA-zAMti (2) nirlobhatA (3) Arjava-saraLatA (4) mArdava-mRdutA (5) lAghava-laghutA (6) satya (7) saMyama (8) tapa (9) tyAga (sAMbhogikane bhojana Adi devA) (10) brahmacaryavAsa (brahmacaryapUrvaka gurupAse rahevuM).
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 326 | zrI ThANAga sUtra-2 vivecana : sthAna-5, udde.-1, sUtra-24, 25mAM zramaNo mATe prazasta ane anumata, kSamA Adi daza bolanuM kathana be sUtra dvArA karyuM che. ahIM te ja daza bolanuM kathana zramaNa dharmarUpe karyuM che. tenuM vivecana sthAna pAMca pramANe jANavuM. vaicAvRtya - 17 dasavihe veyAvacce paNNatte,taM jahA-AyariyaveyAvacce, uvajjhAyaveyAvacce, theraveyAvacce tavassiveyAvacce, gilANaveyAvacce, sehaveyAvacce, kulaveyAvacce, gaNaveyAvacce, saMghaveyAvacce, sAhammiyaveyAvacce / bhAvArtha - vaiyAvRtya-sevAnA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) AcAryanI sevA (2) upAdhyAyanI sevA (3) sthaviranI sevA (4) tapasvInI sevA (5) glAnanI sevA (6) zaikSanI sevA (7) kulanI sevA (8) gaNanI sevA (9) saMghanI sevA (10) sAdharmikanI sevA. vivecana : vaiyAvacca AtyaMtara tapa che. aglAnabhAve sevA karanAra vyakti anaMtakarmonI nirjarA kare che. sthAna-5, udde.-1, sUtra-34, 35; te be sUtro dvArA mahAnirjarAnA sthAna rU5 10 prakAranI vaiyAvaccanuM kathana che. ahIM dazamuM sthAna hovAthI eka ja sUtramAM daza prakAranI vaiyAvaccanuM kathana che. jIva pariNAma - 18 dasavihe jIvapariNAme paNNatte, taM jahA- gaipariNAme, iMdiyapariNAme, kasAyapariNAme, lesApariNAme, jogapariNAme, uvaogapariNAme, NANapariNAme, dasaNa- pariNAme, carittapariNAme, veyapariNAme / bhAvArtha :- jIva pariNAmanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) gati pariNAma (2) indriya pariNAma (3) kaSAya pariNAma (4) lezyA pariNAma (5) yoga pariNAma (6) upayoga pariNAma (7) jJAna pariNAma (8) darzana pariNAma (9) cAritra pariNAma (10) veda pariNAma. vivecana : pariNAma :- jIvanI avasthAone temaja adhyavasAyane prastuta sUtramAM jIva dravyanA daza prakAranA pariNAma kahyA che. (1) gati pariNAma-jIvanuM nArakAdi cAra gati rUpe pariNata thavuM, tene gati pariNAma kahe che. tenA cAra
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 327 | prakAra che. (2) Indriya pariNAma- jIvane sparzendriya Adi indriyonI prApti thavI, tene indriya pariNAma kahe che. tenA pAMca prakAra che. (3) kaSAya pariNAma- jIvanA adhyavasAyamAM krodha, abhimAnAdi bhAvo thavA, te kaSAya pariNAma che. tenA cAra prakAra che. (4) lezyA pariNAma- kaSAya ane yoga sahitanI zubhAzubha pariNati, te vezyA pariNAma che. tenA cha prakAra che. (5) yoga pariNAma- mana, vacana ane kAyayoga dvArA jIvanI pravRtti thavI, te yoga pariNAma che. tenA traNa prakAra che. () upayoga pariNAma- AtmAnuM jJAna, darzana Adi AtmaguNo sAthe anusaMdhAna thavuM, te upayoga pariNAma che. tenA be prakAra che. (7) jJAna pariNAma- vastu tattvonA samyagu bodharUpa Atma pariNAma, te jJAna pariNAma che. tenA pAMca prakAra che. (8) darzana pariNAma-vastu tattvonI samya-zraddhArUpa Atma pariNAma, te darzana pariNAma che. tenA traNa prakAra che. (9) cAritra pariNAma- aDhAra pAponA tyAgarUpa pravRttine ane sAmAyikAdi cAritrAcAranA pAlanamAM pravRttirUpa AtmapariNAma, te cAritra pariNAma che. tenA pAMca prakAra che. (10) veda pariNAma- strI Adi sAthe ramaNa karavAnI abhilASA rUpa Atma pariNAma, te veda pariNAma che. tenA traNa prakAra che. uparokata daza pariNAmomAM gatipariNAma, indriya pariNAma ane yoga pariNAma jIvanI avasthA rU5 che ane zeSa sAta pariNAma jIvanA zubhAzubha adhyavasAya rUpa che. ajIva pariNAma :|19 dasavihe ajIvapariNAme paNNatte, taM jahA- baMdhaNapariNAme, gaipariNAme, saMThANapariNAme, bheyapariNAme, vaNNapariNAme rasapariNAme, gaMdhapariNAme, phAsapariNAme, agurulahupariNAme, saddapariNAme / bhAvArtha :- ajIva pariNAmanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) baMdhana pariNAma (2) gati
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 | zrI ThANAga sUtra-2 pariNAma (3) saMsthAnA pariNAma (4) bheda pariNAma (5) varNa pariNAma (6) rasa pariNAma (7) gaMdha pariNAma (8) sparza pariNAma (9) agurulaghu pariNAma (10) zabda pariNAma. vivecana : prastuta sUtramAM ajIva pariNAma rUpe pudgalanI vividha paryAyo-avasthAonuM kathana che. (1) baMdhana pariNAma- snigdhatA, rUkSatA Adi guNanA kAraNe be pugalono paraspara baMdha thAya, te baMdhana pariNAma che. (2) gati pariNAma- pudgalo sthAnAMtarita thAya, te gati pariNAma che. (3) saMsthAna pariNAma- pudgala dravyomAM goLa, corasa Adi niyata athavA aniyata AkAra thAya, te saMsthAna pariNAma che. (4) bheda pariNAma pudgala dravyamAM khaMDa, pratara, cUrNa Adi rUpe bheda thAya, te bheda pariNAma che. (5) varNa pariNAma-kRSNa, nIla Adi pAMca varNa pariNAma che. () gaMdha pariNAmasurabhi ane durabhi te be gaMdha pariNAma che. (7) rasa pariNAma- tikta Adi pAMca rasa pariNAma che. (8) sparza pariNAma- karkaza Adi ATha sparza pariNAma che. (9) aguru laghu pariNAma- pula dravyamAM karkaza Adi sparza hoya che. temAMthI je pudgala dravyamAM zIta-uSNa, snigdha-rUkSa te cAra mULabhUta sparza hoya te pudgala atyaMta sUkSma hoya che ane te cakSu grAhya nathI. tenuM pariNamana agurulaghu kahevAya che. ATha pula vargaNAmAMthI zvAsocchavAsa, bhASA, mana ane kArmaNa vargaNAnA pulo causparzI che ane te agurulaghu che. zeSa cAra vargaNAnA pulo ATha sparzI ane gurulaghu che. (10) zabda pariNAmapulonA paraspara athaDAvAthI ke tenuM chedana-bhedana thavAthI vividha prakArano dhvani nIkaLe, tene pugalonA zabda pariNAma kahe che. uparokta daza prakAranA pariNAmamAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza pudgalanA guNa che ane zeSa cha pariNAma tenA kArya che. AkAzIya ane audArika asvAdhyAya - 20 dasavihe aMtalikkhae asajjhAie paNNatte, taM jahA- ukkAvAe, disidAhe, gajjie, vijjue, NigghAe, juvae, jakkhAlitte, dhUmiyA, mahiyA rayugghAe / bhAvArtha :- AkAza saMbaMdhI asvAdhyAyakAlanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) ulkApAtavIjaLI paDe athavA tAro khare to asajhAya (2) digdAha- dizA baLatI dekhAya (3) garjana- megha garjanA (4) vidhuta- vIjaLI thatI hoya (5) nirdhAta- vAdaLA hoya ke na hoya paraMtu AkAzamAM vyaMtara Adi kRta ghora garjanA athavA vajapAta thAya (6) yUpaka- saMdhyAnI prabhA ane caMdranI prabhA eka sAthe maLe arthAt suda ekama, bIjano caMdra saMdhyA samaye udita thAya che; tethI baMnenI AbhA mizrita thAya te samaya (7) yakSadIpta- yakSAdi dvArA koI eka dizAmAM vijaLI jevo prakAza dekhAya, (8) dhUmikA- dhUmmasa vagere paDe (9) mahikA- karA paDe (10) rajodyAta- dhULanI DamarIo caDe ane AkAza dhULathI vyApta thaI jAya tyAre svAdhyAyano niSedha che.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 [ 329 ] 21 dasavihe orAlie asajjhAie paNNatte, taM jahA- aTThi, maMse, soNie, asuisAmaMte, susANasAmaMte, caMdovarAe, sUrovarAe, paDaNe, rAyavuggahe, uvassayassa aMto orAlie sarIrage / bhAvArtha :- audArika saMbaMdhI asvAdhyAyanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) asthi (2) mAMsa (3) lohI (4) azuci najIka hoya (5) smazAna najIka hoya (6) caMdragrahaNa hoya (7) sUrya grahaNa hoya (8) mukhya vyakti, rAjAdinuM mRtyu thayuM hoya (9) yuddha cAlu hoya, (10) upAzrayanI aMdara so hAtha jeTalA aMtare audArika zarIranuM kalevara paDyuM hoya, to svAdhyAyano niSedha che. AraMbha-anAraMbhajanita asaMyama saMyama - | 22 paMciMdiyA NaM jIvA asamArabhamANassa dasavihe saMjame kajjai, taM jahAsoyAmayAo sokkhAo avavarovettA bhavai / soyAmaeNaM dukkheNaM asaMjogettA bhavai jAva phAsAmaeNaM dukkheNa asajogettA bhavai / bhAvArtha :- paMcendriya jIvonI ghAta na karanArAne daza prakArano saMyama thAya che, te A pramANe chezrotrendriya saMbaMdhI sukhano viyoga nahIM karavAthI, zrotrendriya saMbaMdhI duHkhano saMyoga nahIM karavAthI thAvat sparzendriya saMbaMdhI duHkhano saMyoga nahIM karavAthI. 23 paMciMdiyA NaM jIvA samArabhamANassa dasavihe asaMjame kajjai, taM jahAsoyAmayAo sokkhAo vavarovettA bhavai / soyAmaeNaM dukkheNaM saMjogettA bhavai jAva phAsAmaeNaM dukkheNaM saMjogettA bhavai / bhAvArtha :- paMcendriya jIvonI ghAta karanArAne dasa prakArano asaMyama thAya che, te A pramANe chezrotrendriya saMbaMdhI sukhano viyoga karavAthI, zrotrendriya saMbaMdhI duHkhano saMyoga karavAthI yAvat sparzendriya saMbaMdhI duHkhano saMyoga karavAthI. vivecana : prastuta sUtromAM paMcendriya jIvanI hiMsAthI thatAM asaMyamano ane hiMsAnA tyAgathI thatAM saMyamano nirdeza che. paMcendriya jIvanI ghAtathI tenA pAMca indriyanA sukhano nAza thAya che ane duHkhano saMyoga thAya che, tenI ghAta na karavAthI tenA pAMca indriyajanita sukhano viyoga thato nathI ane duHkhano saMyoga thato nathI. A rIte tene kramazaH daza prakAre asaMyama ane saMyama thAya che. sthAna-5, u.-2, sUtra-40, 41mAM paMcendriya jIvonA saMyama-asaMyamanA kathanamAM sAmAnya rUpe pAMca indriyonuM grahaNa karI, pAMca prakAranA saMyama-asaMyamanuM kathana che. jyAre A sUtramAM pAMca indriyajanya
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 | zrI ThANAga sUtra-2 sukha viyoga ane duHkha saMyoganI apekSAe dasa prakAranA asaMyamanuM kathana che. sthAna-4, udde-4, sthAna-6, sUtra-74,75, sthAna-8, sUtra-36,37 ane A sthAna-10, sUtra-22,23mAM kramazaH beindriya, teindriya, caurendriya ane paMcendriya jIvanI ghAtajanya asaMyamanuM ane ghAtanA tyAgajanya saMyamanuM kathana che. sUkSmanA daza prakAra:24 dasa suhumA paNNattA,taM jahA- pANasuhume, paNagasuhume, bIyasuhume, hariyasuhume, pupphasuhume, aMDasuhume, leNasuhume, siNehasuhume, gaNiyasuhume, bhaMgasuhume / bhAvArtha :- sUkSmanA daza prakAra che, te A pramANe che (1) prANa sUkSma- kuMthu vagere sUkSma prANI (2) panaka sUkSma- lIlaphUga Adi (3) bIja sUkSmakhasakhasa, sarasava, rAI vagerenA bIja (4) harita sUkSma- aMkurA vagere, bIjamAMthI koMTo phUTe te. (5) puSpa sUkSma- vaDa AdinA puSpa (6) aMDa sUkSma- kIDI AdinA IMDA (7) layana sUkSma- kIDInA dara vagere (8) sneha sUkSma- osa-jhAkaLa vagere (9) gaNita sUkSma- sUkSma buddhigamya gaNita (10) bhaMga sUkSma- sUkSma buddhigamya vikalpa, bhaMgajALa. vivecana : prastuta sUtramAM daza prakAranA sUkSmanuM kathana che. sthAna-8, sUtra-38mAM ATha sUkSma jIvonuM kathana che. ahIM gaNitasUkSma ane bhaMga sUkSma sahita daza prakAranA sUkSmanuM kathana che. gaNita sUthama - je gaNita sUkSma buddhithI ja samajI zakAya tene gaNita sUkSma kahe che. bhaMga sUkSma - bhaMga-vikalpo, vividha vikalpo-bhaMgajALa paNa sUkSma buddhithI ja samajI zakAya che. tethI tene bhaMga sUkSma kahe che. A rIte gaNita ane bhaMgano viSaya sUkSma buddhigamya hovAthI sUtrakAre tenI gaNanA sUkSmanA prakAramAM karIne dezanI saMkhyA pUrNa karI che. jaMbUDhIpanI mahAnadI - 25 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM gaMgA-siMdhu-mahANaIo dasa mANo samanvati, taM nahIM- naDA, saraLa, gAvI, volI, mahI, sata6, vitatthA, vibhAsA, erAvatI, caMdabhAgA /
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10. 331 bhAvArtha:- jaMbUdvIpa nAmanA dvIpanA maMdara parvatanI dakSiNamAM(bharatakSetra gata) gaMgAsiMdhu mahAnadImAM daza mahAnadIo maLe che, te A pramANe che- (1) yamunA (2) sarayu (3) AvI (4) kozI (5) mahI (6) zatru (7) vitastA (8) vipAzA (9) airAvatI (10) caMdrabhAgA. 26 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa uttare NaM rattA-rattavaIo mahANaIo dasa mahANaIo samappeti, taM jahA- kiNhA, mahAkiNhA, NIlA, mahANIlA, mahAtIrA, DrelA, DralekhA, sulekhA, vAralekhA mahAmor I bhAvArtha :- jebUdvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI uttaramAM(airAvata kSetragata) raktA ane raktavatI mahAnadImAM daza mahA nadIo maLe che, te A pramANe che- (1) kRSNA (2) mahA kRSNA (3) nIlA (4) mahAnIlA (5) mahAtIrA (6) indrA (7) indra senA (8) suSeNA (9) vAriSaNA (10) mahAbhogA. dasa rAjadhAnIo ane rAjAo:27 jaMbuddIve dIve bharahe vAse dasa rAyahANIo paNNattAo, taM jahA caMpA mahurA vANArasI ya, sAvatthI taha ya sAkeyaM / hatthiNAuraM kaMpillaM, mihilA, kosaMbI rAyagihaM // 1 // bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM bharatakSetramAM daza rAjadhAnIo che, te A pramANe che- (1) campA- aMga dezanI rAjadhAnI (2) mathurA- sUrasena dezanI rAjadhAnI (3) vANArasI- kAzI dezanI rAjadhAnI (4) zrAvastI- kuNAla dezanI rAjadhAnI (5) sAketa- kozala dezanI rAjadhAnI (6) hastinApura- kurudezanI rAjadhAnI (7) kAmpitya- pAMcAla dezanI rAjadhAnI (8) mithilA videha dezanI rAjadhAnI (9) kauzAmbI- vatsa dezanI rAjadhAnI (10) rAjagRha- magadha dezanI rAjadhAnI. 28 eyAsu NaM dasasu rAyahANIsu dasa rAyANo muMDA bhavettA agArAo gaNaI[riye pabUDyA, te na- bhara, sAre, mathavuM, sahunAre, saMta, suMtha, are, mahApa ne, harileze, gayA ne ! bhAvArtha :- A daza rAjadhAnIomAM daza(cakravartI) rAjA muMDita thaI gRhasthavAsathI zramaNadharmamAM pravrajita thayA, te A pramANe che- (1) bharata (2) sagara (3) maghavA (4) sanakumAra (5) zAMti (6) kuMthu (7) ara (8) mahApadma (9) haripeNa (10) jaya. vivecana : prastuta sUtramAM dasa rAjadhAnIo ane A dasa rAjadhAnIomAM dasa rAjAoe dIkSA lIdhI tenA
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 332 ] zrI ThANAga sUtra-2 nAma ullekhita che. TIkAkAre A viSayamAM koI spaSTIkaraNa karyuM nathI. paraMtu nizItha sUtranI cUrNivyAkhyAmAM A pramANenuM spaSTIkaraNa upalabdha che yathA-vArasa vI pathAgo yahALI saMtI kuMthU ya aro, tiNNi vi jiNacakkI ekkAhiM(nagarIhiM) jAyA / teNa dasa hoti / niru cUru uddezaka-9 bhASyagAthA-2591 pRSTa 56 / traNa tIrthakara cakravartInI eka rAjadhAnI hatI, tethI bAra cakravartInI dasa rAjadhAnI kahI che. A rAjadhAnIomAM keTalIka rAjadhAnIomAM dasa cakravartI dIkSita thayA hatA. be cakravartI (subhUma ane brahmadatta) dIkSita thayA nathI. jaMbUhIpanA meru parvatanuM mApa:| 29 jaMbuddIve dIve maMdara pavvae dasa joyaNasayAI uvveheNaM, dharaNitale dasa joyaNasahassAI vikkhabheNaM, uvariM dasajoyaNasayAI vikkhabheNa, dasadasAi joyaNa- sahassAI savvaggeNaM paNNatte / bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM meru parvata dasa so (1000)yojana bhUmimAM UMDo che. bhUmitala para daza hajAra yojana pahoLo che. upara DakavanamAM dasa so (1000)yojana pahoLo che ane tenuM sarva parimANa (meruparvatanI kula UMcAI) dasa, dasa hajAra = 1,00,000(eka lAkha) yojana che. dizA ane nAmotpatti : 30 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa bahumajjhadesabhAge imIse rayaNappabhAe puDhavIe uvarimaheTThillesu khuDDagapayaresu, ettha NaM aTThapaesie ruyage paNNatte, jao NaM imAo vala killAno pati, te nahI- puranjinA, purasthimavAhinA, vAhinA, vAdaprajvatvinA, prajvatyi, prajvatyimuttara, 3, 3rarapuranjina, rUThThA, mahA bhAvArtha - jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanA bahu madhyabhAgamAM A ratnaprabhA pRthvInA uparitana kSullaka prataramAM gostanAkAre cAra ane tenI nIcenA kSullaka prataramAM paNa gostanAkAre cAra, A rIte ATha rucaka(pradeza) che. temAMthI daza dizAo nIkaLe che, te A pramANe che (1) pUrva (2) pUrvadakSiNa-agnikoNa (3) dakSiNa (4) dakSiNapazcima-naiRtya koNa (5) pazcima (6) pazcimauttara-vAyavya koNa (7) uttara (8) uttarapUrva-IzAna koNa (9) Urdhva dizA (10) adho dizA. 31 etAsi NaM dasaNhaM disANaM dasa NAmadhejjA paNNattA, taM jahA
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 333] iMdA aggei jammA ya, Nerai vAruNI ya vAyavvA / somA IsANI vi ya, vimalA ya tamA ya boddhavvA // 1 // bhAvArtha:- A dizAonA daza nAma che, te A pramANe che- (1) aindrI (2) AgneyI (3) yAmyA (4) naiRtI (5) vAruNI (6) vAyavyA (7) somA (8) IzAnI (9) vimalA (10) tamA. vivecana : meruparvatanA madhyabhAgamAM ATha rucaka pradeza che. je ratnaprabhA pRthvInA uparanA ane tenI nIcenA be prataramAM gostanAkAre che. arthAt upara cAra pradeza ane tenI nIce cAra pradeza goThavAyelA che. te rucaka pradezamAMthI daze dizAno prAraMbha thAya che. cAra dizA upara nIce goThavAyelA ATha rucakamAMthI be-be pradezathI dizAno prAraMbha thAya ane tyAra pachI niraMtara be-be pradezanI vRddhi sAthe vistRta thatI jAya che. pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa te cAra dizA che. cAra vidizA- be dizAnI vacce eka pradezI vidizA che. cAra dizAnI vacce kramazaH cAra vidizAo che. te prAraMbhathI aMta sudhI eka pradeza che. IzAna, agni, naiRtya ane vAyavya te cAra vidizAo, IzAna koNa vagere nAmathI paNa oLakhAya che. Urdhva ane adhodizA- uparanA prataranA cAra pradezathI uparanI tarapha jatI dizA Urdhva dizA ane nIcenA prataranA cAra pradezathI nIcenI tarapha jatI dizA adhodizA che. te prAraMbhathI aMta sudhI cAra pradezI ja hoya che. [AkRti mATe juo- guru prANa batrIsInuM bhagavatI sUtra bhA-2, peja-8.] dizA ane vidizAonA nAma tenA adhiSThAyaka devothI saMbaMdhita che. yathA- pUrvadizAnA adhiSThAyakadeva indra hovAthI tenuM nAma aindrIdizA che. A rIte pratyekamAM samajavuM. UrdhvadizA prakAza svarUpa hovAthI tenuM nAma vimalA ane adhodizA aMdhakAra svarUpa hovAthI tenuM nAma tamA che. A rIte daze dizAonA guNaniSpanna nAma che. lavaNa samudraH|32 lavaNassa NaM samuddassa dasa joyaNasahassAiM gotitthavirahie khette paNNatte / bhAvArtha - lavaNa samudranuM gotIrtha rahita, samatalakSetra daza hajAra yojanAnuM che. 33 lavaNassa NaM samuddassa dasa joyaNasahassAiM udagamAle paNNatte / bhAvArtha - lavaNa samudranI udakamAlA(bharatI) daza hajAra yojana pahoLI che.
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 zrI ThANAMga sUtra-2 vivecana : motisthavidhi :- gotIrtha virahita. taLAva AdimAM gAyone utaravAnI bhUmine gotIrtha kahe che. A bhUmi DhALavALI hoya che, te samudramAM UMDI-UMDI utaratI jAya che. lavaNa samudramAM baMne kinArAnI jamIna 95-95 hajAra yojana sudhI gotIrthAkAra che. tenI vacce dasa hajAra yojana sudhInI talabhUmi gotIrtha rahita, samatala che. - vAmAtte :- udakamAla, pANInI bharatI. te samudranA madhyabhAgamAM hoya che. tenI pahoLAI dasa hajAra yojana ane UMcAI soLa hajAra yojananI che. pAtALa kaLaza : 34 savvevi NaM mahApAyAlA dasadasAiM joyaNasahassAiM uvveheNaM paNNattA, mUle dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM paNNattA, bahumajjhadesabhAge egapaesiyAe seDhIe dasadasAiM joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM paNNattA, uvariM muhamUle dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM paNNattA / tesi NaM mahApAyAlANaM kuDDA savvavairAmayA savvattha samA dasa joyaNasayAiM bAhalleNaM paNNattA / bhAvArtha :- badhA(cAre ya) mahApAtALo(pAtALa kaLazo) dasa, dasa hajAra(eka lAkha) yojana UMDA che. mULa bhAgamAM daza hajAra yojana pahoLA che. bahu madhyabhAgamAM eka pradezI zreNImAM dasa, dasa hajAra (eka lAkha) yojana pahoLA che ane upara mukha pAse te daza hajAra yojana pahoLA che. te te pAtALa kaLazonI divAlo vagere sarva vajramaya che. tenI jADAI sarvatra eka hajAra yojananI che. | 35 savvevi NaM khuDDA pAyAlA dasa joyaNasayAiM uvveheNaM paNNattA, mUle dasadasAiM joyaNAiM vikkhameNaM paNNattA, bahumajjhadesabhAge egapaesiyAe seDhIe dasa joyaNasayAiM vikkhaMbheNaM paNNattA, uvariM muhamUle dasadasAiM joyaNAI vikkhaMbheNaM paNNattA / tesi NaM khuDDApAyAlANaM kuDDA savvavairAmayA savvattha samA dasa joyaNAiM bAhalleNaM paNNattA / bhAvArtha :- badhA nAnA pAtALa kaLazo daza so(eka hajAra) yojana UMDA che. mULabhAgamAM dasa dazaka (so) yojana pahoLA che. bahu madhya deza bhAgamAM eka pradezI zreNImAM te dasa so (eka hajAra) yojana pahoLA che. upara mukha pAse so yojana pahoLA che. te nAnA pAtALa kaLazonI divAlo sarva vajramaya che, tenI jADAI sarvatra daza yojananI che.
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 [335] vivecana : jaMbUdvIpanI cAre dizAomAM lavaNa samudramAM 95,000 (paMcANu hajAra) yojana aMdara jatAM moTA kuMbhanA AkAre cAra mahApAtALa kaLazo che ane te mahApAtALa kaLazonA cAre AMtarAmAM kula 7884 nAnA pAtALakaLazo che. mahApAtALakaLazo ane laghupAtALa kaLazonuM mApa bhAvArthathI spaSTa che. tenI pahoLAI, UMDAI vagerenuM mApa dazanI saMkhyAthI saMbaMdhita hovAthI sUtrakAre dazamA sthAnamAM tenuM kathana karyuM che. te pAtALakaLazomAM nIcenA tribhAgamAM vAyu, madhyatribhAgamAM vAyu ane pANI ane uparanA tribhAgamAM pANI hoya che. temAM rahelA vAyunA dabANathI lavaNa samudranuM pANI upara uchaLe che ane bharatI oTa Ave che. dhAtakIkhaMDa AdinA merunuM mApa:36 dhAyaisaMDagA NaM maMdarA dasajoyaNasayAI uvveheNaM, dharaNItale desUNAI dasa joyaNasahassAI vikkhaMbheNaM uvariM dasa joyaNasayAI vikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha :- dhAtakIkhaMDanA(baMne) maMdara-meru parvato bhUmimAM eka hajAra yojana UMDA, bhUmitala upara kaMIka nyUna 10 hajAra yojana pahoLA ane upara eka hajAra yojana pahoLA che. 37 pukkharavaradIvaDDagA NaM maMdarA dasa joyaNasayAiM uvveheNaM, evaM ceva / bhAvArtha :- puSkaravara dvIpanA(bane) maMdara-meru parvato A ja rIte bhUmimAM eka hajAra yojana UMDA, bhUmitala upara kaMIka nyUna 10 hajAra yojana pahoLA ane upara eka hajAra yojana pahoLA che. vivecana : jaMbudvIpano meruparvata eka lAkha yojana che. dhAtakIkhaMDa ane puSkarAddha dvIpanA be-be meruparvatanI UMcAI eka lAkha yojananI nathI. paraMtu 99000 yojananI che. tethI sUtrakAre dhAtakIkhaMDa ane puSparAddha dvIpanA meruparvatanI UMcAInuM kathana karyuM nathI. paraMtu pahoLAI ane UMDAI daza saMkhyAthI saMbaMdhita che. te bhAvArthathI spaSTa che. vRtta vaitADhaya parvataH|38 savveviNaM vaTTaveyaDDapavvayA dasa joyaNasayAI uDDe uccatteNaM, dasa gAuyasayAI uvveheNaM, savvattha samA pallagasaMThiyA, dasa joyaNasayAI vikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha - sarva vRtta vaitADhaya parvata eka hajAra yojana UMcA, eka hajAra gAu UMDA, sarvatra samAna
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 zrI ThANAMga sUtra-2 pahoLA palyanA AkAre saMsthita ane dasa so(hajAra) yojana pahoLA che. vivecana : hemavaya, heraNyavaya, harivarSa ane ramyavarSa kSetranI madhyamAM vRtta vaitADhaya parvato che, te parvata te te kSetranA be be vibhAga kare che. teno AkAra palyanA AkAre goLa ane upara-nIce sarvatra samAna che. jaMbudvIpanA kSetro 39 jaMbuddIve dIve dasa khettA paNNattA, taM jahA - bharahe, eravae, hemavae, heraNNavae harivAse, ramyAvAle, puvivehe, avavivehe, tevadhurA, guttaraDA | bhAvArtha :- jaMbudrIpa nAmanA dvIpamAM 10 kSetra che, te A pramANe che-- -- (1) bharata kSetra (2) airavata kSetra (3) hemavata kSetra (4) heraNyavata kSetra (5) harivarSa kSetra (6) ramyavarSa kSetra (7) pUrva videha kSetra (8) apara videha kSetra (9) devakuru kSetra (10) uttarakuru kSetra. vivecana : jaMbudrIpamAM bharata, airavata ane mahAvideha kSetra, te karmabhUminA kSetra che ane zeSa cha akarmabhUminA kSetra che. A rIte nava kSetra che temAMthI mahAvideha kSetranA pUrva mahAvideha ane pazcima mahAvideha tema be bheda vivakSita karIne ahIM dasamA sthAnamAM daza kSetra kahyA che. madhyalokanA keTalAka parvatonuM mApa H 40 mANusuttare NaM pavvae mUle dasa bAvIse joyaNasae vikkhaMbheNaM paNNatte / bhAvArtha :- mAnuSottara parvata mULamAM 10rara yojana pahoLo che. 41 savvevi NaM aMjaNa pavvayA dasa joyaNasayAiM uvveheNaM, mUle dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM, uvariM dasa joyaNasayAiM vikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha - sarva aMjana parvata 1,000 yojana UMDA, mULa bhAgamAM 10,000 yojana pahoLA ane upara 1,000 yojana pahoLA che. | 42 savvevi NaM dahimuhapavvayA dasa joyaNasayAiM uvveheNaM, savvattha samA pallaga- saMThiyA, dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha :- sarva dadhimukha parvata bhUmimAM 1,000 yojana UMDA, sarvatra samAna, palyanA AkAre saMsthita ane 10,000 yojana pahoLA che.
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 337 | 43 savve vi NaM ratikarapavvayA dasa joyaNasayAI uDDuM uccatteNaM dasagAuyasayAI uvveheNaM, savvattha samA jhallarisaMThiyA, dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha:- sarva ratikara parvata 1,000 yojana upara UMcA, 1,000 gAu UMDA, sarvatra samAna, jhAlaranA AkAravALA ane 10,000 yojana pahoLA che. 44 ruyagavare NaM pavvae dasa joyaNasayAiM uvveheNaM, mUle dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM uvariM dasa joyaNasayAiM vikkhaMbheNaM paNNatte / evaM kuMDalavare vi / bhAvArtha :- rucakavara parvata 1,000 yojana UMDA, mULamAM 10,000 yojana pahoLA ane upara 1,000 yojana pahoLA che. te ja rIte kuMDalavara parvata paNa rucakavara parvatanI samAna pramANavALo che. vivecana : AThamA naMdIzvara dvIpamAM cAre dizAomAM eka-eka aMjana parvata che. te zyAma varNanA che. te pratyeka aMjana parvatanI cAre dizAomAM eka-eka puSkariNI che. A rIte cAra aMjana parvatanI cAre dizAomAM soLa puSkariNIo che. te pratyeka puSkariNImAM eka-eka dadhimukhaparvata che. A rIte 16 dadhimukha parvata che. naMdIzvara parvatanI cAre vidizAomAM eka-eka ratikara parvata che. rucaka nAmanA paMdaramA dvIpamAM rucakavara parvata che. kuMDalavara nAmanA teramA dvIpamAM kuMDalavara parvata che. te baMne parvato valayAkAre goLa che. dravyAnuyoganA prakAra : 45 dasavihe daviyANuoge paNNatte, taM jahA- daviyANuoge mAuyANuoge, kriyALuone, bALuone, apitaLakhi, bhAvimAvi, gAhirAvAhine, sAsayAlAlaC, taphaLAne, atahakhAne / bhAvArtha :- dravyAnuyoganA daza prakAra che, te A pramANe-- (1) dravyAnuyoga (2) mAtRkAnuyoga (3) ekArthikAnuyoga (4) karaNAnuyoga (5) arpitAnapitAnuyoga (6) bhAvitAbhAvitAnuyoga (7) bAhyAbAhyAnuyoga (8) zAzvatAzAzvatAnuyoga (9) tathAjJAnAnuyoga (10) atathAjJAnAnuyoga. vivecana : zrI bhagavAne je arthanuM pratipAdana karyuM che, tene anurUpa gaNadharo kathana kare, tene anuyoga kahe che.
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 ] zrI ThANAMga sUtra-2 | anuyogano bIjo artha vyAkhyA che.vyAkhyaya vastunA AdhAre anuyoganA cAra prakAra che. temAM dravyAnuyoganA daza prakAra che. (1) dravyAnuyoga:- je sat hoya, je utpAda, vyaya, dhrivya yukta hoya ane guNa paryAya yukta hoya te dravya che. jIvamAM sadAkALa astitva dharAve che te sat che, dravyanI apekSAe dhruva che paryAyaavasthAnI apekSAe utpAda-vyaya yukta che tathA jJAna, darzanAdi sahabhAvI dharmarUpa guNa ane manuSya, tiryaMca Adi kramabhAvI dharmarUpa paryAya hoya che, tethI te dravya che. (2) mAtRkAnuyoga - zabdonA maulika akSaronI utpatti, akSaronI vicAraNA te mAtRkAnuyoga che. graMthomAM utpAda, vyaya ane dhrauvyane mAtRkA pada kahe che. tenA AdhAre dravyanI vicAraNA thAya che. (3) ekArthikAnuyoga - ekA(r)vAcI ke paryAyavAcI zabdonI vyAkhyA. jema ke sattva, bhUta, prANI, jIva vagere eka arthanA vAcaka che. (4) karaNAnayoga :- sAdhanonI vyAkhyA. koI dravyanI niSpattimAM prayukta sAdhanono vicAra. jema ke ghaTanI niSpattimAM mATI, kuMbhAra, cakra Adi sAdhanarUpa che. jIvanI kriyAomAM kAla, svabhAva, niyati Adi nimitta rUpa che. (5) arpitAnarpitAnayoga :- mukhya athavA pradhAna dharmanI vicAraNAne arpita ane gauNa athavA apradhAna dharmanI vicAraNAne anarpita kahe che. A anuyogamAM sarva dravyanA guNa-paryAyonuM vivecana mukhya ane gauNanI vivakSAthI thAya che. (6) bhAvitAbhAvitAnuyoga :- dravyAMtarathI (anya dravyathI) prabhAvita, aprabhAvita thavAno vicAra karavo te. jema ke sArA-mAThA vAtAvaraNathI prabhAvita thAya, tenA saMsargathI guNadoSa Ave te bhAvita avasthA. sArA mAThA saMsargathI bhAvita na thAya tene abhAvita kahe che. (7) bAhAbAhyAnayogaH- eka dravyathI bIjA dravyanI sAthe bhinnatA ane abhinnatA(abAhya)no vicAra karavo, bAhya eTale visadeza-bhinna ane abAla eTale abhina. (8) zAzvatAzAthatAnuyoga :- dravyanI zAzvatatA, azAzvatatAno vicAra karavo. jema ke jIva dravya zAzvata che, manuSya Adi paryAyo azAzvata che. (9) tathANAnAnuyoga:- je vastu jevI hoya, tevuM ja tenuM jJAna thAya; te dravyArthathI vicAraNA. (10) atathAjJAnAnuyoga - dravya saMbaMdhI ayathArtha vicAraNA. mithyAtvI dvArA prarUpita dravyonA svarUpanuM varNana karavuM. utpAta parvataH46 camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraraNNo tigichikUDe uppAyapavvae
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 | 33 mUle dasa bAvIse joyaNasae vikkhaMbheNaM paNNatte / / bhAvArtha :- asurendra, asurakumArarAjA camarano tigiMcchakUTa nAmano utpAta parvata mULa bhAgamAM 10rara yojanAno pahoLo che. 47 camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraraNNo somassa mahAraNNo somappabhe uppAyapavvae dasa joyaNasayAI uThaM uccatteNaM, dasa gAuyasayAI uvveheNaM, mUle dasa joyaNasayAI vikkhaMbheNaM paNNatte / bhAvArtha - asurendra, asurakumArarAjA camaranA lokapAla somamahArAjAno somaprabha nAmano utpAta parvata 1000 yona gayo, 1000 006 [s, bhUpa mAmA 1000 yo4na paDoko che. 48 camarassa NaM asuriMdassa asurakumAraraNNo jamassa mahAraNNo jamappabhe uppAya- pavvae evaM ceva / evaM varuNassavi / evaM vesamaNassa vi / bhAvArtha :- asurendra asurakumArarAjA camaranA lokapAla yama mahArAjAno yamaprabha nAmano utpAta parvata soma mahArAjanA utpAta parvatanI samAna che. te ja rIte varuNa lokapAla ane vaizramaNa lokapAlanA utpAta parvatanuM pramANa jANavuM. 49 balissa NaM vairoyaNiMdassa vairoyaNaraNNo ruyagiMde uppAyapavvae mUle dasa bAvIse joyaNasae vikkhaMbheNaM paNNatte / bhAvArtha :- vairocanendra vairocanarAja balino rucakendra nAmano utpAta parvata mULamAM 10rara yojanA palogocha. 50 balissa NaM vairoyaNiMdassa vairoyaNaraNNo somassa evaM ceva, jahA camarassa loyapAlANaM taM ceva balissa vi / bhAvArtha :- vairocanendra vairocanarAja balinA lokapAla mahArAja soma, yama, vaizramaNa ane varuNanA pota potAnA nAmavALA utpAta parvatonI UMcAI 1000 yojana, UMDAI 1000 gAu ane mUlabhAganI paDomA 1000 yonanI che. 51 dharaNassa NaM NAgakumAriMdassa NAgakumAraraNNo dharaNappabhe uppAyapavvae dasa joyaNasayAI uD uccatteNaM, dasa gAuyasayAI uvveheNaM, mUle dasa joyaNasayAI vikkhaMbheNaM /
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 bhAvArtha :- nAgakumA2endra nAgakumArarAja dharaNano dharaNaprabha nAmano utpAta parvata 1000 yojana UMco, 1000 gAu UMDo ane mULamAM 1000 yojana pahoLo che. 340 52 dharaNassa NaM NAgakumAriMdassa NAgakumAraraNNo kAlavAlassa mahAraNNo kAlavAlappabhe uppAyapavvae joyaNasayAI uDDuM uccatteNaM evaM ceva / evaM jAva saMkhavAlassa / evaM bhUtANaMdassa vi / evaM logapAlANa vi se jahA dharaNassa / evaM jAva thaNiyakumArANaM salogapAlANaM bhANiyavvaM, savvesiM uppAyapavyA bhANiyavvA sarisaNAmagA / I bhAvArtha :* nAgakumA2endra nAgakumArarAja dharaNanA lokapAla, kAlapAla mahArAjanA kAlapAlaprabha nAmano utpAta parvata 1000 yojana UMco, 1000 gAu UMDo ane mULamAM 1000 yojana pahoLo che. te ja rIte kolapAla, zailapAla ane zaMkhapAla nAmanA lokapAlanA pota potAnA nAmavALA utpAta parvatonI UMcAI, UMDAI ane vistAra jANavA. te ja rIte bhUtendra bhUtarAja bhUtAnaMdanA bhUtAnandaprabha nAmanA utpAta parvatanI UMcAI 1000 yojana, UMDAI 1000 gAu ane mUlamAM vistAra 1000 yojana jANavo. te ja pramANe bhUtAnaMdendranA lokapAlo, suvarNakumArathI stanitakumAra sudhInA indro ane tenA lokapAla devonA potapotAnA nAmavALA utpAda parvatonuM mApa, dharaNendranA utpAta parvatanI samAna ja che. arthAt 1000 yojana UMcA, 1000 gAu UMDA ane mULamAM 1000 yojana vistRta che. 53 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo sakkappabhe uppAyapavvae dasa joyaNasahassAiM uDDuM uccatteNaM, dasa gAuyasahassAiM uvveheNaM, mUle dasa joyaNasahassAiM vikkhaMbheNaM paNNatte / bhAvArtha :- devendra devarAja zakranA zakraprabha nAmanA utpAta parvatanI UMcAI 10,000 yojana, UMDAI 10,000 gAu ane mUlamAM vistAra 10,000 yojanano che. 54 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo / jahA sakkassa tahA savvesiM logapAlANaM, savvesiM ca iMdANaM jAva accuya tti / savvesiM pamANamegaM / bhAvArtha :- devendra devarAja zakranA lokapAla somamahArAjAnA somaprabha nAmanA utpAta parvatanuM pramANa zakrendranA utpAta parvatanI samAna che. acyuta paryaMtanA sarva indranA utpAta parvatanuM varNana zakranA utpAta parvatanI samAna jANavuM.
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 341 vivecana : saplAya padmap:- tiryaMglokamAM AvavA mATe indrAdi devo je parvata upara AvI, potAnA yAna-vimAnane saMkSipta kare, uttaravaikriya dvArA anekavidha zarIranI racanA karI, tirthaglokamAM Ave te parvatane utpAta parvata kahe che. bhavanapati indro ane tenA lokapAlAdinA utpAta parvato aruNavara nAmanA dvIpamAM che ane vaimAnika indro, tenA lokapAlAdinA utpAta parvato kuMDalavara dvIpamAM che. ahIM dasamA sthAnanA kAraNe 1000 yojananuM kathana "dasa so yojana" zabdaprayoga dvArA karyuM che. tiryaMca avagAhanA H 55 bAyaravaNassaikAiyANaM ukkoseNaM dasa joyaNasayAiM sarIrogAhaNA paNNattA / bhAvArtha :- bAdara vanaspatikAyika jIvonI utkRSTa avagAhanA dasa so-1000 yojananI che. A avagAhanA kamalanAlanI apekSAe samajavI. |56 jalacara- paMciMdiya-tirikkhajoNiyANaM ukkoseNaM dasa joyaNasayAI sarIonA- haLA paLattA | bhAvArtha :- jalacara tiryaMca paMcendriya jIvonI utkRSTa avagAhanA 1000 yojananI che. 57 uraparisappa-thalayara-paMciMdiya-tirikkhajoNiyANaM ukkoseNaM dasa joyaNasayAI sarIrogAhaNA paNNattA / bhAvArtha :- u25risarpa sthalacara tiryaMca paMcendriya jIvonI utkRSTa avagAhanA 1000 yojananI che. tIrthaMkara vaccenuM aMtara H 58 saMbhavAo NaM arahAo abhinaMdaNe arahA dasahiM sAgarovamakoDisayasahassehiM vIikkaMtehiM samuppaNNe / bhAvArtha :- saMbhavanAtha tIrthaMkara pachI abhinaMdana svAmI daza lAkha karoDa sAgaropama vItyA pachI utpanna thayA. anantanA prakAra H 16 vasaviSe anaMtad paLatte, teM nahIM- gAmALataN avaLAkhaMta, bALataNa, gaLALataN, paNNALataN, oLataNa, juhoLatara, vesavitthAALatara, savva
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 zrI ThANAga satra-2 vitthArANaMtae sAsayANaMtae / bhAvArtha :- anaMtanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) nAma anaMta- koI vastunuM 'anaMta evuM nAma rAkhavuM. (2) sthApanA anaMta- koI vastumAM 'anaMta'nI sthApanA karavI. (3) dravya anaMta- parimANa paryAyanI daSTie "anaMta'. jema ke jIva ane pudgala dravyo anaMta che. (4) gaNanA anaMta- saMkhyAnI daSTie anaMta. jema ke anaMta saMkhyAnI gaNanA karavI. (5) pradeza anaMta- pradezonI apekSAe 'anaMta'nI gaNanA karavI. jema ke alokamAM anaMta AkAzapradeza che. (6) ekataH anaMta- eka bAju anaMtanI gaNanA. jema atItakAlanA athavA anAgata kAlanA anaMta samaya che. (7) dvidhA anaMta- baMnne bAjuthI anaMtanI gaNanA. jema atIta ane anAgata baMne kALanA anaMta samaya che. (8) deza vistAra anaMta- dizA athavA prataranI apekSAe anaMta. jema ke alokamAM gayelI dizA ane teno eka pratara paNa anaMta pradezAtmaka che. (9) sarva vistAra anaMta- kSetranI vyApakatAnI daSTie anaMta. jema ke lokAlokanuM saMpUrNa AkAza dravya anaMta che. (10) zAzvata anaMtazAzvatatA ane nityatAnI daSTie anaMta. jema ke jIvAdi dravyo zAzvata ane nitya che. vivecana : sthAna-5, ud-3, sUtra-47mAM be sUtra dvArA pAMca-pAMca prakAranA anaMtanuM kathana karyuM hatuM. ahIM dazamuM sthAna hovAthI eka ja sUtramAM daza prakAranA anaMtanuM kathana karyuM che. pUrva vastuH60 uppAyapuvvassa NaM dasa vatthU paNNattA / atthi-NatthippavAya puvvassa NaM dasa cUlavatthU paNNattA / bhAvArtha :- utpAdapUrvamAM daza vastu(adhyayana) che. astinAstipravAda pUrvamAM daza cUlavastu(laghu adhyAya) che. pratisevanAnA prakAra :61 dasavihA paDisevaNA paNNattA, taM jahA dappa pamAya aNAbhoge, Aure AvaIsu ya / saMkie sahasakkAre, bhayappaosA ya vImaMsA // 1 // bhAvArtha :- pratisevanA eTale vratonI maryAdAthI pratikULa AcaraNa daza prakAre thAya che, te A pramANe che- (1) darpa pratisevanA- uddhata bhAvathI ke svacchaMdatAthI vratanA mUlaguNa ke uttaraguNamAM doSa lagADavo te
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10. 347. darpa pratisevanA che. (2) pramAda pratisevanA- kaSAya, vikathA Adi pramAdathI vratane dUSita karavuM. (3) anAbhoga pratisevanA- vismRtivaza ke upayoga zUnyatAthI vratane dUSita karavuM. (4) Atura pratisevanAbhUkha-tarasa ke roga AdithI pIDita thaIne vrata maryAdAnuM ullaMghana karavuM. (5) Apa~tisevanA- Apatti samaye vrata bhaMga karavo. (6) zaMkita pratisevanA- eSaNIya vastumAM zaMkA thavA chatAM tenuM sevana karavuM. (7) sahasAkaraNa pratisevanA- akasmAtu koI ayogya nirNaya thaI javAthI vratane dUSita karavuM. (8) bhaya pratisevanA- bhayane kAraNe koI vratane dUSita karavuM. (9) pradoSa pratisevanA- dveSa ke krodhAdine vaza thaIne vrata bhaMga karavA. (10) vimarza pratisevanA- ziSyonI parIkSA mATe kiMcit doSa sevana karavuM. vivecana : Direvana- pratisevanA. pratiSedha, niSedhanuM Asevana-AcaraNa karavuM. prANAtipAta AdinuM sevana, doSanuM sevana te pratisevanA che. Ava6 :- Apatti. te cAra prakAranI che- (1) dravyathI yogya AhAranI aprApti. (2) kSetrathIaraNyAdimAM vihAranI sthiti. (3) kALathI- dukALAdi samaya. (4) bhAvathI- ruNAvasthA. sadakSafjare :- acAnaka, akasmAtu doSa lAgI jAya che. jema ke varasAda samaye sAvadhAnI rAkhavA chatAM moDhAmAM pANI cAlyuM jAya, zarIrAdi bhIMjAI jAya, te "sahasAkAra' pratisevanA che. ahIM anAbhoga, asAvadhAnI, pramAdathI thatI pratisevanAno samAveza sadasavAra mAM nathI, kAraNa ke 10 pratisevanAmAM teno svataMtra bheda che. AlocanAnA doSa :62 dasa AloyaNadosA paNNattA, taM jahA AkaMpaittA aNumANaittA, jaM diTuM bAyaraM ca suhumaM vA / chaNNaM sadAulagaM, bahujaNa avvatta tassevI // 1 // bhAvArtha:- AlocanAnA daza doSa che, te A pramANe che- (1) AkaMpya athavA Akampita doSa- sevA Adi dvArA prAyazcita denArane prasanna karI AlocanA kare. guru khuza hovAthI mane ochuM prAyazcita Apaze, evuM vicArI AlocanA karavI athavA dhRjatA dhRjatA AlocanA karavI. (2) anumAnya doSa- 'huM durbaLa chuM', mane ochuM prAyazcita Apo ema anunayapUrvaka AlocanA karavI. (3) yadaSTa- gurue je doSo joyA hoya tenI AlocanA karavI paNa adaSTa doSonI AlocanA na karavI. (4) bAdara doSa- mAtra moTA moTA doSonI AlocanA karavI. (5) sUkSma doSa- mAtra nAnA nAnA doSonI AlocanA karavI. (6) chatra doSaguru sAMbhaLI ke samajI na zake tema AlocanA karavI. (7) zabdAkula- anya agItArtha sAdhu sAMbhaLe tema jora jorathI bolIne AlocanA karavI. (8) bahujana doSa- eka ja doSanI AlocanA judA judA pAse
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 zrI ThANAga sUtra-2 karavI. (9) avyakta doSa- avyakta eTale agItArtha, ajANa. jene prAyazcitta vidhinuM jJAna na hoya tevA agItArthanI pAse AlocanA karavI. (10) tatsavI doSa- AlocanA denAra je doSanuM sevana karatA hoya, tenI pAse te doSonI AlocanA karavI. AlocanA karanAra karAvanAranA guNa :63 dasahiM ThANehiM saMpaNNe aNagAre arihai attadosamAloettae, taM jahAjAisaMpaNNe, kulasaMpaNNe, viNayasaMpaNNe, NANasaMpaNNe, saNasaMpaNNe, carittasaMpaNNe, hate, te, amAthI, apachAputAvI ! bhAvArtha - daza guNasaMpanna aNagAra potAnA doSonI AlocanA karavA mATe yogya che, te A pramANe che (1) jAti saMpanna (2) kula saMpanna (3) vinaya saMpanna (4) jJAna saMpanna (5) darzana saMpanna (6) cAritra saMpanna (7) kSamA saMpanna (8) damitendriya (9) mAyA rahita (10) AlocanA karyA pachI teno pazcAttApa na karanAra. 64 dasahi ThANehiM saMpaNNe aNagAre arihai AloyaNaM paDicchittae, taM jahAAyAravaM, AhAravaM, vavahAravaM, ovIlae, pakuvvae, aparissAI, NijjAvae, avAya- daMsI, piyadhamme, daDhadhamme / bhAvArtha :- daza sthAnothI saMpanna aNagAra AlocanA sAMbhaLavA yogya hoya che, te A pramANe che(1) AcAravAna- je jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya, e pAMca AcAra saMpanna hoya. (2) AdhAravAna- Alocaka je je AlocanA kare te aticAranA jANakAra hoya. (3) vyavahAravAna- Agama, zrata, AjJA, dhAraNA ane jIta, A pAMca prakAranA vyavahAranA jJAtA hoya. (4) apavrIDaka- AlocanA karanAra vyakti lajjA ane saMkocathI mukta thaI yathArtha AlocanA karI zake tevuM sAhasa utpanna karAvanAra hoya. (5) prakArI- aparAdhonI AlocanA karAvI, doSonuM prAyazcita ApI, aticAronI zuddhi karAvavAmAM samartha hoya. (6) aparizrAvI- AlocakanA doSo bIjA samakSa pragaTa karanAra na hoya. (7) niryApaka- jo AlocanA lenAra vyakti durbala hoya ane eka sAthe pUrNa prAyazcita vahana karavAmAM asamartha hoya to thoDA thoDA prAyazcitano nirvAha karAvanAra hoya. (8) apAyadarzI- samyagu AlocanA na karavAnA duSkaLa batAvanAra hoya arthAt AlocanA na karavAthI virAdhaka banI, saMsAramAM kevA-kevA duHkho bhogavavA paDe ? te batAvanAra hoya. (9) priyadharmA- dharmamAM gADha prema rAkhanAra hoya. (10) daDhadharmA- ApatkALamAM paNa dharmathI vicalita thanAra na hoya. vivecana : sthAna-8, sUtra-22,23mAM AlocanA karanAra ane AlocanA sAMbhaLanAranA ATha-ATha guNonuM
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10. 345 kathana che. ahIM aMtima be-be guNa sahita daza-daza guNanuM kathana che. AlocanA karanAra amAyI ane anaypazcAttApI hovA joIe. (9) amAyI hoya te jarUrI che. kAraNa ke mAyA kapaTano tyAga karanArA vyakti ja yathArtha rIte AlocanA karI zake che. (10) ane ananapazcAttApI- AlocanA karyA pachI potAnI apakIrti, apayaza Adi thAya athavA anya koI paNa paristhiti UbhI thAya to paNa tene AlocanA karavAno pazcAttApa na thAya, to ja tenI AlocanA saphaLa thAya che. AlocanA sAMbhaLanAra priyadharmI ane daDhadharmI hovA joIe. koInA game tevA doSone sAMbhaLIne te svayaM saMyamadharmathI vicalita na thaI jAya te mATe dharmanI daDhatA jarUrI che. prAyazcitta prakAra :|65 dasavidhe pAyacchitte, taM jahA- AloyaNArihe, paDikkamaNArihe, tadubhayArihe, vivegArihe, viusaggArihe, tavArihe, cheyArihe, mUlArihe, aNavaTuppArihe, paarNciyaarihe| bhAvArtha :- prAyazcittanA daza prakAra che. te A pramANe che- (1) AlocanA yogya guru samIpe nivedana karavAthI jenI zuddhi thAya che. (2) pratikramaNa yogya- 'mAruM duSkRtya mithyA thAo' A rIte uccAraNa karavAthI je doSanI zuddhi thAya che. (3) tadubhaya yogya- jenI zuddhi AlocanA ane pratikramaNa bannethI thAya. (4) viveka yogya- jenI zuddhi grahaNa karelA azuddha bhakta-pAnAdinA tyAgathI thAya che. (5) vyutsarga yogya-je doSanI zuddhi kAussagathI thAya che. (6) tapane yogya-je doSanI zuddhi anazanAdi tapathI thAya che. (7) chedane yogya- je doSanI zuddhi dIkSA paryAyanA chedathI thAya che. (8) mUla yogya- je doSanI zuddhi punaH dIkSA devAthI thAya. (9) anavasthApya yogya- je doSanI zuddhi amuka samaya sudhI viziSTa tapasyA karAvIne, aMte gRhastha veza aMgIkAra karAvIne punaH dIkSA devAthI thAya che. (10) pArAMcita yogya- navamA anavasthA prAyazcittanI jema A dasamA prAyazcittanI vidhi hoya che. paraMtu samayAvadhi ane tapasyAmAM vizeSatA hoya che. vivecana : sthAna-6, sUtra-18mAM cha prakAranA; sthAna-8, sUtra-23mAM ATha prakAranA ane sthAna-9, sUtra-39mAM nava prakAranA prAyazcittanuM kathana che. ahIM dazamA pAraMcita prAyazcitta sahita daza prakAranA prAyazcittanuM kathana che. tenuM sadaSTAMta spaSTIkaraNa A pramANe che - (1) jJAna-dhyAnAdinA grahaNa samaye avinaya rUpa doSanuM prAyazcitta AlocanA yogya che. (2) dharmakathAdi pravRttinA kAraNe avazyakaraNIya kAryone bhUlI jAya to tene mATe pratikramaNa prAyazcittanuM vidhAna che. (3) bhaya, utAvaLa, vismaraNa, ajJAna, azakti, Apatti vagere kAraNothI mahAvratomAM aticAra lAge to tene mATe AlocanA yukta pratikramaNa prAyazcittanuM kathana che. (4) zaktinuM gopana karyA vinA puruSArthazIla hovA chatAM prAsuka AhAra grahaNa karatAM samaye vismaraNa thaI jAya ane sadoSa AhAra
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 zrI ThANAga sUtra-2 AvI jAya, pachI smaraNa thAya to tenA mATe viveka prAyazcitta che. (5) duHsvapna, duciMtA, mahATavI, mahAnadI pAra karavA vagere pravRttiomAM thatI virAdhanA mATe vyutsarga prAyazcitta che. (6) jANI joIne thatA pramAda mATe tapa prAyazcitta che. (7) vAraMvAra thatA pramAda mATe cheda prAyazcitta che. (8)mahAparAdha mATe mula prAyazcitta che. (9) AcAryAdi sAthe virodhI vartana mATe anavasthApya prAyazcitta che. (10) samyakatvanI virAdhanA mATe pArAMcita prAyazcitta ApavAmAM Ave che. prAyazcitta te eka prakAranI cikitsA che. cikitsA rogIne kaSTa ApavA nahIM paNa roga nivAraNa mATe hoya che. te ja rIte prAyazcitta paNa AlocanA karanAranA rAgAdi aparAdhanA(doSanA) upazamana mATe hoya che. mithyAtvanA daza prakAra :|66 dasavihe micchatte paNNatte,taM jahA- adhamme dhammasaNNA, dhamme adhammasaNNA, ummagge maggasaNNA, magge ummaggasaNNA, ajIvesu jIvasaNNA, jIvesu ajIvasaNNA, asAhusu sAhusaNNA, sAhusu asAhusaNNA, amuttesu muttasaNNA, muttesu amutta-saNNA / bhAvArtha - mithyAtvanA daza prakAra che, te A pramANe che (1) adharmane dharma mAnavo (2) dharma adharma mAnavo (3) unmArgane sanmArga mAnavo (4) sanmArgane unmArga mAnavo (5) ajIvane jIva mAnavA (6) jIvane ajIva mAnavA (7) kusAdhune sAdhu mAnavA (8) sAdhune kusAdhu mAnavA (9) amuktane mukta mAnavA (10) muktane amukta mAnavA. vivecana : viparIta mAnyatAne mithyAtva kahe che. prastutamAM daza prakAranI viparIta mAnyatAne daza prakAranA mithyAtva kahyA che. anyatra mithyAtvanA pAMca ane paccIsa bheda prApta thAya che. tIrthakara, vAsudeva AyuSya AdiH67 caMdappabhe NaM arahA dasa puvvasayasahassAI savvAuyaM pAlaittA siddhe buddhe mutte aMtagaDe pariNivvuDe savvadukkhappahINe / bhAvArtha:- AThamA tIrthaMkara caMdraprabha svAmI daza lAkha pUrva varSanuM saMpUrNa AyuSya bhogavI siddha, buddha, mukta, aMtakRta, parinivRtta ane samasta duHkhothI rahita thayA. |68 dhamme NaM arahA dasa vAsasayasahassAiM savvAuyaM pAlaittA siddha buddha mutte aMtagaDe pariNivvuDe savvadukkhappahINe /
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 347 bhAvArtha :- paMdaramA tIrthaMkara dharmanAtha svAmI daza lAkha varSanuM saMpUrNa AyuSya bhogavI siddha, buddha, mukta, aMtakRta, parinivRtta ane samasta duHkhothI rahita thayA. |69 NamI NaM arahA dasa vAsasahassAI savvAuyaM pAlaittA siddha buddhe mutte aMtagaDe pariNivvuDe savvadukkhappahINe / bhAvArtha:- ekavIsamA tIrthaMkara ahaMta naminAtha daza hajAra varSanuM saMpUrNa AyuSya bhogavI siddha, buddha, mukta, aMtakRta, parinivRta ane samasta duHkhothI rahita thayA. |70 purisasIhe NaM vAsudeve dasa vAsasayasahassAI savvAuyaM pAlaittA chaTThIe tamAe puDhavIe NeraiyattAe uvavaNNe / bhAvArtha:- puruSasiMha nAmanA pAMcamA vAsudeva daza lAkha varSanuM saMpUrNa AyuSya bhogavI 'tamA' nAmanI chaThThI pRthvImAM nArakIpaNe utpanna thayA. 71 NemI NaM arahA dasa dhaNUI uDDe uccatteNaM, dasa ya vAsasayAI savvAuyaM pAlaittA siddhe buddhe mutte aMtagaDe pariNivvuDe savvadukkhappahINe / bhAvArtha :- bAvIsamA tIrthakara zrI ariSTaneminA zarIranI UMcAI daza dhanuSanI hatI. teo dasa so (eka hajAra) varSanuM saMpUrNa AyuSya bhogavI siddha, buddha, mukta, aMtakRta, parinivRta ane sarva duHkhothI rahita thayA. 72 kaNhe NaM vAsudeve dasa dhaNUI uDDhe uccatteNaM, dasa ya vAsasayAiM savvAuyaM pAlaittA taccAe vAluyappabhAe puDhavIe NeraiyattAe uvavaNNe / bhAvArtha :- vAsudeva kRSNanA zarIranI UMcAI daza dhanuSanI hatI. te daza so (1000) varSanuM saMpUrNa AyuSya bhogavI vAlukAprabhA nAmanI trIjI pRthvImAM nAraka rUpe utpanna thayA. bhavanavAsI devo ane tenA caityavRkSa :73 dasavihA bhavaNavAsI devA paNNattA, taM jahA- asurakumArA jAva thnniykumaaraa| bhAvArtha :- bhavanavAsI devanA 10 prakAra che, te A pramANe che (1) asurakumAra (2) nAgakumAra (3) suvarNakumAra (4) vidhutakumAra (5) agnikumAra (6) dvIpakumAra (7) udadhikumAra (8) dizAkumAra (9) vAyukumAra (10) svanitakumAra.
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 348 ] zrI ThANAga satra-2 74 eesi NaM dasavihANaM bhavaNavAsINaM devANaM dasa ceiyarukkhA paNNattA, ta nahIM Asottha sattivaNNe, sAmali uMbara sirIsa dahivaNNe / vaMjula palAsa vagghA, tae ya kaNiyArarukkhe // 1 // bhAvArtha - A daza prakAranA bhavanavAsI devonA kramazaH daza caityavRkSa che, te A pramANe che (1) azvattha (pIpaLo) (2) saptaparNa(sAta pAnavALuM) vRkSa (3) zAlmalI (sela)vRkSa (4) udumbarA(umarAnuM) vRkSa (5) zirISa vRkSa (6) dadhiparNa vRkSa (7) vaMjula(azoka) vRkSa (8) palAza (khAkharAnuM)vRkSa (9) vyAgha(lAla eraMDa) vRkSa (10) kaNeranuM vRkSa(karNikAranuM vRkSa). vivecana : vatha - A vAyukumAradevanA caityavRkSanuM nAma che. tenA mATe aneka pAThAMtara maLe che jema ke-vaNa, vaNA, vakho vakhe te, vaNe ityAdi. vyAkhyAkAroe teno artha jaNAvyo nathI paraMtu pAsa6mahaUNavuM (koSa)mAM vyAdhra zabdanA be artha che- (1) lAla eraMDa vRkSa ane (2) karaMjanuM vRkSa. tethI vAyA zabda upayukta lAge che. vizvabhAratI lADanUnA 'kAga' mAM paNa TippaNa sAthe mUlapAThamAM vaNA zabda svIkAryo che. dasa prakAranA sukha:75 dasavihe sokkhe paNNatte, taM jahA Arogga dIhamAuM, aDDhejja kAma bhoga saMtose / atthi suhabhoga Nikkhammameva tatto aNavAhe // 1 // bhAvArtha - sukhanA daza prakAra che, te A pramANe che (1) Arogya (2) dIrgha AyuSya (3) dhana saMpannatA (4) kAma- zabda, rUpanuM sukha (5) bhogagaMdha, rasa, sparzanuM sukha (6) saMtoSa-nirlobhatA, alpaicchA (7) asti- jyAre je vastunI jarUriyAta hoya tyAre tenI pUrti thaI javI (8) zubha bhoga- suMdara ramya bhogonI prApti (9) niSkramaNa-pravrajita thavAno yoga maLavo (10) anAbAdha avyAbAdha sukha, janma-mRtyu AdithI rahita evuM muktinuM sukha. upaghAta ane vizodhiH 76 dasavihe uvaghAe paNNatte, taM jahA- uggamovaghAe, uppAyaNovaghAe esaNovaghAe, parikammovaghAe, pariharaNovaghAe, NANovaghAe, dasaNovaghAe, caritto- vaghAe, aciyattovaghAe, sArakkhaNovaghAe /
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10. 349. bhAvArtha :- upaghAta (doSa athavA azuddhi)nA 10 prakAra che, te A pramANe che- (1) ugama doSaugamanA soLa doSathI cAritra dUSita bane che. (2) utpAdanA doSa- utpAdananA soLa doSathI cAritra dUSita bane che. (3) eSaNA doSa- eSaNAnA dasa doSathI cAritra dUSita bane che. (4) parikarma doSa- vastra, pAtra Adine saMskArita karavAthI cAritra dUSita bane che. (5) pariharaNa doSa- akalpanIya upakaraNonA upabhogathI cAritra dUSita bane che. (6) jJAna upaghAta- pramAda AdithI jJAna dUSita thAya che. (7) darzana upaghAta- zaMkA AdithI darzanano upaghAta thAya che. (8) cAritra upaghAta- samitionuM yathAvidhi pAlana na karavAthI cAritra dUSita bane che. (9) aprItikopaghAta- guru Adi pratye pUjyabhAva na rAkhavAthI ane tenI vinaya bhakti na karavAthI cAritra dUSita bane che. (10) saMrakSaNa upaghAta- zarIra, upadhi AdimAM mUccha rAkhavAthI cAritra dUSita bane che. |77 dasavihA visohI paNNattA, taM jahA- uggamavisohI, uppAyaNavisohI, esaNAvisohI, parikammavisohI, pariharaNavisohI, NANavisohI, dasaNavisohI, carittavisohI, aciyattavisohI, saarkkhnnvisohii| bhAvArtha:- vizodhinA daza prakAra che, te A pramANe che (1) udgama viddhi- uddagama saMbaMdhI doSothI rahita gaveSaNA te ugama vizuddhi. (2) utpAdana vizuddhi- utpAdana saMbaMdhI doSothI rahita gaveSaNA te utpAdana vizuddhi. (3) eSaNA vizuddhi- eSaNA saMbaMdhI doSothI rahita gaveSaNA te eSaNA vizuddhi. (4) parikarma vizuddhi- vastra, pAtrAdine AvazyakatA vinA saMskArita, parimArjitana karavA te parikarmavizuddhi. (5) pariharaNa vizuddhi-akalpanIya upakaraNono upabhoga na karavo te pariharaNa vizuddhi. (6) jJAna vizuddhi- jJAnano svAdhyAya tathA vidhipUrvaka abhyAsa karavAthI thatI jJAnArAdhanA te jJAna vizuddhi. (7) darzana vizuddhi- samyagdarzananI niraticAra ArAdhanA karavI te darzana viddhi. (8) cAritra vizaddhi- cAritranI nirdoSa ArAdhanA karavI te cAritra vizuddhi. (9) aprIti vizuddhi- vinaya bhaktipUrvaka gurnAdikanI sevA karavI te aprIti vizuddhi. (10) saMrakSaNa vizuddhisaMyamanA sAdhanabhUta upakaraNone mUrchA rahita rAkhavA te saMrakSaNa vizuddhi che. saMkalezatA-asaMlezatA : 78 dasavihe saMkilese paNNatte, taM jahA- uvahisaMkilese, uvassayasaMkilese, kasAyasaMkile se, bhattapANasaMkilese, maNasaMkile se, vaisaMkile se, kAyasaMkilese, NANasaMkilese, daMsaNasaMkilese, carittasaMkilese / bhAvArtha - saMkaleza(asamAdhi)nA daza prakAra che, te A pramANe che (1) vastra, pAtrAdi upadhinI aprApti vagerethI thato saMkaleza (2) upAzraya nimitte thato saMkaleza
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 | zrI ThANAga sUtra-2 (3) krodhAdi nimitte thato saMkaleza (4) AhArAdi nimitte thato saMkaleza (5) mananA udvegathI thato saMkaleza (5) vacananA nimittathI thato saMkaleza (7) zarIra nimite thato saMkaleza (8) jJAnanI azuddhi AdithI thato saMkaleza (9) darzana saMkaleza- darzananI azuddhi AdithI thato saMkaleza (10) cAritra saMkaleza- cAritranI azuddhi AdithI thato saMkaleza. |79 dasavihe asaMkilese paNNatte, taM jahA- uvahi asaMkilese jAva carittaasaMkilese / bhAvArtha :- asaMkleza(nirmaLabhAva)nA daza prakAra che, te A pramANe che upadhi asaMkleza(upadhi nimite saMkleza rahitatA)thI cAritranI nirmaLatA sudhInA dasa bola jANavA. vivecana : ji - saMkleza. asamAdhi, cittanI malinatA, azuddhi, arati ane rAga-dveSanI tIvra pariNati vagere tenA aneka artha che. jJAnAdinI nirmaLatAne asaMkleza kahe che. sUtrakAre saMkleza ane asaMklezanA daza-daza nimitta kAraNanuM kathana karyuM che. zeSa kathana sUtrArthathI spaSTa che. sthAna-3, udde.-4, sUtra-9mAM jJAnAdi traNa saMkleza ane traNa asaMklezanuM kathana che. dasa prakAranA baLa: 80 dasavihe bale paNNatte, taM jahA- soiMdiyabale jAva phAsiMdiyabale, NANabale, saNabale, carittabale, tavabale, vIriyabale / bhAvArtha - baLa (zabdAdi viSaya grahaNa sAmaththa)nA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) zrotrendriya baLa (2) cakSurindriya baLa (3) ghrANendriya baLa (4) jihendriya baLa (5) sparzendriya baLa (6) jJAna baLa - jJAnathI spaSTa samajaNane kAraNe ucca AtmikadazAnuM sAmarthya (7) darzanabaLa-zraddhAnuM sAmarthya (8) cAritra baLa (sAMsArika Asakitane tyAgI AtmAnaMdanI anubhUtirUpa cAritranuM sAmarthya) (9) tapobaLa (tapa sAmarthya) (10) vIryabaLa. AtmazaktinuM sAmarthya. satya bhASAnA prakAra :81 dasavihe sacce paNNatte, taM jahA- / jaNavaya sammaya ThavaNA, NAme rUve paDuccasacce ya / vavahAra bhAva joge, dasame ovammasacce ya // 1 //
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10. 351] bhAvArtha - satyabhASAnA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) janapada satya (2) sammata satya (3) sthApanA satya (4) nAma satya (5) rUpa satya (6) pratItya satya (7) vyavahAra satya (8) bhAva satya (9) yoga satya (10) aupampa satya. vivecana : prastuta sUtramAM dasa prakAranA satya vacananuM kathana che. (1) janapada satya-janapada-dezanA loko je vastu mATe je nAmano prayoga karatA hoya te vastu mATe te zabdano prayoga karavo te janapada satya che. jema pANI mATe kannaDa dezamAM "nIra', tamilamAM 'taNI' kahe che. pANIne nIra kahevuM te janapada satya che. (2) sammata satya- je artha mATe je zabda rUDha hoya teno prayoga karavo, jema kamaLa ane deDakA kAdavamAM utpanna thAya che chatAM kamaLa mATe paMkaja zabda rUDha thayo che, deDakA mATe nahIM. kamaLane paMkaja kahevuM sammata satya che. (3) sthApanA satya- eka vastumAM bIjI vastunuM AropaNa karavuM. zetaraMjanA mahorAne hAthI, vajIra kahevA te sthApanA satya che. nAma satya- guNa vihIna vastu ke vyaktinuM te nAma rAkhavuM. jema bhikhArIne lakSmIpati kahevo te nAmasatya che. (5) rUpa satya- rUpa ke veza vizeSanA AdhAre vyaktine te rUpe mAnavuM, jemAM strI veSadhArI puruSane strI, sAdhu veSadhArI puruSane sAdhu kahevA te rUpa satya che. pratIya satya- apekSAe vastu nAnI moTI, halakI bhAre hoya, tene te rUpe kahevI, jema anAmikA AMgaLI kaniSThAnI apekSAe moTI che, madhyamAnI apekSAe nAnI che. anAmikAne moTI kahevI te pratItya satya che. (7) vyavahAra satya- loka vyavahAra anusAra kathana karavuM, jema parvata baLe che. vAstavamAM parvata baLato nathI, parvata paranuM ghAsa-jhADa baLe che paNa loka vyavahAramAM parvata baLe che; mArga jAya che; gAma Ave che; tema bolAya te vyavahAra satya che. bhAva satya- vyakta-pragaTa paryAyanI apekSAe vastune te rUpe kahevI. jema kAgaDAmAM kALA varNarUpa paryAya pragaTa che,(bIjA lohI, mAMsanA rakta vagere varNo apragaTa che) tethI kAgaDAne kALo kahevo te bhAva satya che. yoga satya- koI vastunA saMyogathI vastu ke vyaktine te saMyogI nAmathI kathana karavuM, jema daMDanA saMyogathI vyaktine "daMDI' kahevo. (s) 10.
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 ] zrI ThANAga sUtra-2 (10) aupacca satya- samAna dharmanA AdhAre vastune upamA ApavAmAM Ave, jema caMdra ane mukhamAM saumyatA rUpa samAna dharmanA AdhAre mukhane caMdranI upamA ApIne caMdramukhI kahevuM, te upamA satya che. asatya bhASAnA prakAra:82 dasavihe mose paNNatte, taM jahA kohe mANe mAyA lobhe, pijje taheva dose ya / hAsa bhae akkhAiya, uvaghAya Nissie dasame // 1 // bhAvArtha :- mRSA (asatya) vacananA daza prakAra che, te A pramANe che (1) krodha nizcita mRSA- krodhanA nimitte asatya bolavuM. (2) mAna nizrita mRSA-mAnanA nimitte asatya bolavuM. (3) mAyA nizcita mRSA- mAyAnA nimitte asatya bolavuM. (4) lobha nizrita mRSAlobhanA nimitte asatya bolavuM. (5) preyo nizcita mRSA- rAganA nimitte asatya bolavuM. (6) dveSa nizrita mRSA- dveSanA nimitte asatya bolavuM. (7) hAsya nizcita mRSA- hAsyanA nimitte asatya bolavuM. (8) bhaya nizcita mRSA- bhayanA nimitte asatya bolavuM. (9) AkhyAyikA nizrita mRSA- koI prasaMganA varNana samaye atizayokti bharI asatya vAto karavI. (10) upaghAta nizrita aSA- prANI vadhano Azraya laI asatya bolavuM. bIjAne pIDA upajAve tevA satya vacano paNa asatya kahevAya che, jema ke kANAne kANo kahevo. |83 dasavihe saccAmose paNNatte, taM jahA- uppaNNamIsae, vigayamIsae, uppaNNa-vigayamIsae, jIvamIsae, ajIvamIsae,jIvAjIvamIsae,aNaMtamIsae, parittamIsae, addhAmIsae, addhaddhAmIsae / bhAvArtha:- satyamaSA(mizra) vacananA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) janma saMbaMdhI mizra vacana (2) maraNa saMbaMdhI mizra vacana (3) janma-maraNa saMbaMdhI mizra vacana (4) jIva saMbaMdhI mizra vacana (5) ajIva saMbaMdhI mizra vacana (6) jIvAjIva saMbaMdhI mizra vacana (7) anaMta saMbaMdhI mizra vacana (8) paritta saMbaMdhI mizra vacana (9) kAla saMbaMdhI mizra vacana (10) divasa rAta koI kAlanA vibhAga saMbaMdhI mizra vacana. vivecana : (1) utpannamizravacana- utpattinA viSayamAM mizra vacana bolavA. jema koI gAmamAM daza bALakothI vadhu bALakono janma thayo hoya chatAM daza bALakono janma thayo che, tema kahevuM. janmelA bALakonI saMkhyAmAM nyUnAdhikatA saMbhave che. tethI te utpanna mizra vacana che.
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 | 353 | (2). (4). (5) vigata mizravacana- vigata eTale maraNa. maraNanA viSayamAM mizra vacana bolavA. jema ke koI nagaramAM dasathI vadhu vyakti mRtyu pAmI hoya chatAM daza vyakti mRtyu pAmI che, tema kahevuM te vigata mizravacana che. (3) utpannavigata mizravacana- utpanna ane maraNa saMbaMdhI mizra vacana kahevA, jema- koI nagaramAM dasathI vadhu vyakti janmI hoya ane dasathI vadhu vyakti mRtyu pAmI hoya chatAM daza bALako jabhyA ane daza vRddho maryA che, tema bolavuM. jIvamizravacana- jIva viSayaka mizravacana kahevA, jemAM vadhu jIvo jIvita hoya ane thoDA marelA hoya tevA kRminA DhagalA jIvarAzI kahevI. ajIvamizravacana- ajIva viSayaka mizravacana kahevA, jemAM vadhu jIvo marelA hoya ane thoDA jIvita hoya tevA DhagalAne ajIvarAzi kahevI. (6). jIvaajIvamizra vacana- jIva ane ajIva viSayaka mizra vacana kahevA. jIvita ane mRta kRminI rAzinI nizcitta saMkhyA kahevI ke ATalA kRmi jIve che, ATalA marelA che paNa tenAthI ochA-vadhu hoI zake che, tethI te mizra vacana che. anaMtamizravacana- anaMta viSayaka mizra vacana. patrAdi saMyukta kaMdAdi vanaspati mATe 'A anaMtakAya che ema kahevuM. patrAdimAM anaMta jIvo hotA nathI, tethI te mizravacana che. paritamizravacana-parita jIva viSayaka mizra vacana kahevA, jema koI pratyeka vanaspatinI rAzimAM anaMtakAya alpa saMkhyAmAM saMyukta hoya, to paNa tenA mATe paritano vyavahAra karavo. (9) advAmizravacana- addhA arthAt kAla-viSayaka satyAsatya bolavuM. jema sUryAstanA samaye koI pAse jhaDapathI kAma karAvavA kahe ke utAvaLa karo rAta paDI gaI che, tema kahe to te advAmizravacana che. (10) addhAadvAmizravacana- divasa athavA rAtarUpa kALanA vibhAgane addhAaddhA kahe che, te saMbaMdhI mizravacana. jema prathama prahara pUrNa thavAmAM hoya tyAre prayojana vaza kAryanI zIghratA mATe kahe 'madhyAhna thaI gayo che, to te addhAadvAmizravacana che. daSTivAdanA dasa nAmo:84 diTThivAyassa NaM dasa NAmadhejjA paNNattA, taM jahA- diTThivAe i vA, heuvAe ivA, bhUyavAe ivA, taccAvAe ivA, sammAvAe ivA, dhammAvAe ivA, bhAsAvijae ivA, puvvagae ivA, aNuyogae ivA, savvapANabhUya-jIvasattasuhAvahe 6 vA bhAvArtha :- daSTivAda nAmanA 12mA aMganA 10 nAma che, te A pramANe che- (1) daSTivAda- aneka
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 dRSTie vastunuM pratipAdana karatuM hovAthI daSTivAda kahevAya che. (2) hetuvAda- hetunA prayogathI temaja anumAna dvArA vastune siddha karatuM hovAthI hetuvAda kahevAya che. (3) bhUtavAda- sadbhUta, vAstavika padArthanuM nirUpaNa karatuM hovAthI bhUtavAda kahevAya che. (4) tathyavAda- jIvAdi tattvanuM yathAtathya pratipAdana karatuM hovAthI tathyavAda kahevAya che. (5) samyavAda- padArthonA satya arthanuM pratipAdana karatuM hovAthI samyavAda kahevAya che. (6) dharmavAda- vastunA paryAyarUpa dharmonuM athavA cAritrarUpa dharmanuM pratipAdana karatuM hovAthI dharmavAda kahevAya che. (7) bhASA vicaya- satya Adi aneka bheda prabheda yukta bhASAonI vicAraNA hovAthI bhASA vicaya kahevAya che. (8) pUrvagata- daSTivAda aMgamAM cauda pUrvonuM varNana che. dRSTivAdanA pAMca vibhAgomAM sarvathI vizALa ane vikhyAta vibhAganuM nAma pUrvagata hovAthI mukhya vibhAganA nAme te pUrvagata kahevAya che.(9) anuyoga gata- daSTivAdanA eka vibhAganuM nAma anuyoga hovAthI te anuyogagata kahevAya che. temAM prathamAnuyoga, gaMDikAnuyoga Adi anuyogonuM varNana che. (10) sarva prANa bhUta jIva sattva sukhAvaha- dRSTivAdamAM sarva beindriyAdi rUpa prANI, vanaspatirUpa bhUta, paMcendriya rUpa jIva ane pRthyAdi rUpa sattvanA sukhanuM pratipAdana hovAthI te sarva jIva sukhAvaha kahevAya che. 354 dasa prakAranA zastraH 85 dasavihe satthe paNNatte, taM jahA satthamaggI visaM loNaM, siNeho khAramaMbilaM / duppauttomo vAyA, kAo bhAvo ya aviraI // 1 // bhAvArtha :- zastranA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) agni zastra (2) viSa zastra (3) lavaNa zastra (4) sneha zastra (5) kSAra zastra (6) amla zastra (7) duSprayukta mana (8) duSprayukta vacana (9) duSprayukta kAya (10) avirati bhAva. vivecana : jIvaghAta athavA hiMsAnA sAdhanane zastra kahe che. tenA be prakAra che- dravyazastra ane bhAva zastra. sUtrokta dasa prakAranA zastromAMthI prathamanA cha dravya zastra che ane chellA cAra bhAva zastra che. agni AdithI dravya-hiMsA thAya che ane duSprayukta mana AdithI bhAvahiMsA thAya che. lavaNa, kSAra, amla Adi vastunA saMbaMdhathI sacitta vanaspati acitta thaI jAya che. te ja rIte sneha-tela,ghI AdithI sacitta vastu acitta thaI jAya che. tethI lavaNAdine zastra kahyA che. bhAvazastra AtmaguNonI ghAta karanArA che. vAda saMbaMdhI doSo : 86 dasavihe dose paNNatte, taM jahA tajjAyadose matibhaMgadose, pasatthAradose pariharaNadose | sattavavaLa-vAraNa-heDole, saMjAmAM piLaha-vatthavoze ||
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 bhAvArtha :- vAdanA doSa daza prakAranA che, te A pramANe che- (1) tAta doSa- vAda samaye prativAdIthI kSubdha thaIne tenA jAti, kula, AcaraNa Adi aMge vyaktigata doSAropaNa karavA. (2) matibhaMga doSa- tattva vismRti thavI. vAda samaye jJAta viSaya paNa yAda na AvavA. pramAda ke saMkocavaza uttara na ApavA. (3) prazAstA doSa- sabhAnA adhyakSa dvArA pakSapAta thavo. adhyakSa dvArA vAdIne kAMIka yAda karAvavuM. (4) pariharaNa doSa- vAdIe ApelA doSano samyag hetuthI parihAra na karavo, samyag hetuthI tenuM khaMDana na karavuM, tatsaMbaMdhita anya nirUpaNa karavuM. (5) svalakSaNa doSa- svapakSanI siddhi mATe avyApti, ativyApti athavA asaMbhava doSa yukta lakSaNo ApavA. (6) kAraNa doSa-- jenA mATe koI daSTAMta ja na hoya, tevA doSayukta kAraNathI vAdano prAraMbha karavo. (7) hetu doSa- asiddha, viruddha athavA anekAMtika hetuno prayoga karavo. (8) saMkramaNa doSa- prAsaMgika prameyane (sAdhyane) choDIne aprAsaMgika sAdhyanI carcA karavI athavA prativAdInA matane svIkArIne ja hetu, dRSTAMta ApavA. (9) nigraha doSa- chala, jAti, vitaMDA Adino Azraya laIne prativAdIne parArjita karavA. (10) vastu doSa- sAdhana ane sAdhya yukta paza sthApanane vastu kahevAya. je pakSanuM sthApana ja doSa yukta hoya te vastu doSa kahevAya. pakSa saMbaMdhI pratyakSa nirAkRta, anumAna nirAkRta Adi doSomAMthI koI doSa hovo. 87 dasavihe visese paNNatte, OM 355 nahIM vatthu tajjAyadose ya, dose egaTThie i ya / kAraNe ya paDuppaNNe, dose Niccehiya aTThame // attaNA uvaNIe ya, visesei ya te dasa // 1 // bhAvArtha :- vizeSanA(vAda saMbaMdhI vizeSa doSanA)daza prakAra che, te A pramANe che- (1) vastudoSa vizeSa - pakSa saMbaMdhI doSanA vizeSa doSa. (2) tajjAta doSa vizeSa- vAda samaye prativAdInA janma, marma, karma Adi pragaTa karIne tene doSita karavA. (3) matibhaMga doSa vizeSa- mati bhaMga AdinA vizeSa doSo. (4) ekArthika vizeSa- eka arthanA vAcaka zabdonI niruktijanita vizeSa doSa. (5) kAraNa vizeSa- kAraNanA vizeSa doSa. (6) pratyutpanna doSa vizeSa- vartamAnakAlIna doSa. (7) nitya doSa vizeSa- vastune sarvathA nitya mAnavAthI lAgatA vizeSa doSa. (8) adhika doSa vizeSa- vAda samaye daSTAMta, upanaya AdinA vadhu prayoga rUpa vizeSa doSa. (9) AtmopanIta vizeSa- udAharaNanA doSano eka prakAra. (10) vizeSavastunA bhedAtmaka dharma. vivecana : = vAdaH- vAdI-prativAdI vacce vijaya meLavavA je vAda thAya temaja pota potAnA maMtavyane siddha karavA mATe thatI carcA te vAda kahevAya che. jijJAsA buddhithI je jJAna carcA thAya te vAda nathI paraMtu zaMkA samAdhAna kahevAya.
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 vAda samaye vAdI potAnuM pratijJA vAkya bole che ane tene siddha karavA hetunuM kathana kare che. pratijJA ane hetu A be vAdanA mukhya aMga che. yathA- A parvatamAM agni che, dhUma dekhAto hovAthI. ahIM parvatamAM agni che', te pratijJA vAkya che ane 'dhUma' hetu che. vAdanA viSayabhUta pakSa, sAdhya, sAdhana Adine jANavA Avazyaka che, te A pramANe che. pakSa- jyAM sAdhya siddha karavAnuM che, te sthAna ke vastune pakSa kahe che. sAdhya-- je siddha karavAnuM hoya te sAdhya che. uparokata vAkyamAM 'agni' sAdhya che. sAdhana(hetu)- jenA dvArA sAdhya siddha thAya athavA sAdhya sAthe avinAbhAva saMbaMdha dharAve, tene sAdhana athavA hetu kahe che. uparokata vAkyamAM agnirUpa sAdhyanI siddhi mATe dhUma' sAdhana che. dhUma ane agnine avinAbhAva saMbaMdha paNa che. vyApti- avinAbhAva saMbaMdhane vidhi ane niSedhathI pragaTa karavo tene vyApti kahe che. yathA-- jyAM dhUma che tyAM agni che. jyAM agni nathI tyAM dhUma nathI. dRSTAMta- sAdhyane siddha karatuM anya koI paNa sthAna athavA vastu, jayAM dhUma che tyAM agni che. jema ke- rasoDu, ahIM rasoDu daSTAMta che. 356 vAdI ane prativAdIe pakSa, hetu, sAdhya Adino prayoga nirdoSa rIte karavo joIe. jo tenA koI paNa aMga dUSita thAya to te vAdano doSa kahevAya che. prastuta be sUtromAM vAdanA daza sAmAnya doSa ane daza vizeSa doSanuM kathana che. temAMthI keTalAka doSa bhAvArthathI spaSTa che. svalakSaNa doSanA traNa prakAra :- avyApti : je lakSaNa lakSyanA eka dezamAM ja hoya te. jema ke pazunuM lakSaNa zIMgaDA kahevuM. ativyApti H je lakSaNa lakSya sivAya alakSyamAM paNa jovA maLe. jema ke vAyunuM lakSaNa 'gatizIlatA' kahevuM. asaMbhava doSa : je lakSaNa lakSyamAM aMzataH paNa na hoya. jema puddagalanuM lAla caitanya kahevuM. : hetu doSanA traNa prakAra :- asiddha hetu :- je hetu sAdhyane siddha karI na zake, te asiddha hetu kahevAya che yathA! zabda anitya che cAkSuSa hovAthI. ahIM cAkSuSatva hetu zabdanI anityatAne siddha karI zakato nathI, tethIte asiddha che. viruddha hetu - je hetu sAdhyane nahIM paraMtu tenAthI viruddhane siddha kare te viruddha * hetu kahevAya che. yathA- zabda nitya che. kRtaka hovAthI ane kRtakatva hetu zabdanI nityatA nahIM paraMtu anityatAne siddha kare che. anekAMtika hetu :- je hetu pakSa, vipakSa baMnemAM rahe te anekAMtika kahevAya che yathA-- zabda nitya che, jJeya hovAthI, ahIM 'zeya' e hetu che. te zabdamAM ane zabda sivAya anya padArthomAM paNa rahe che. tethI te hetu anaitika doSa yukta che. vastu doSanA pAMca prakAra :- (1) pratyakSa nirAkRta H- zabda cakSuno viSaya che. (2) anumAna nirAkRta H- zabda nitya che. (3) pratIti nirAkRta :- zazI caMdra nathI. (4) svavacana nirAkRta :- huM kahuM chuM te mithyA che. A prakAre kahevuM te vAkya dUSita che. (5) lokarUDhi nirAkRta :- yathA manuSyanI khopaDI pavitra che. vizeSa doSa - sUtrakAre vastudoSa, tajjAta doSa, matibhaMga doSa, kAraNa doSa vagere doSonuM kathana sAmAnya doSa ane vizeSa doSa baMnemAM karyuM che.
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 | 357 | tenuM tAtparya e che ke jyAre te(sAmAnya)doSonuM sevana vizeSarUpe thAya tyAre tenI gaNanA vizeSa doSamAM thAya che. ekArSika vizeSa- eka ja arthanA vAcaka aneka zabdono eka sAthe prayoga karavo. yathA- ghaTa, kuMbha, kaLaza laI Avo. pratyutpanna doSa vizeSa- A doSa vartamAnakAlIna che. vartamAnamAM pratyakSa pratIta thatAM doSone pratyutpanna doSa kahe che. yathA-vastu kSaNika che. kRtaka(karelI) hovAthI. ahIM vastune sarvathA kSaNika mAnavAthI kRtanAza ane akRtAgama doSa thAya che. nityadoSa vizeSa- vastune ekAMta nitya mAnIe to bAlyAvasthA, yuvAvasthA Adino abhAva thAya che. A nitya doSa sAmAnyanI apekSAe vizeSa che. adhika doSa vizeSa- pratijJA, hetu, vyApti, daSTAMta, upanaya ane nigamana Adino ati prayoga kare te adhika doSa che. AtmopanI vizeSa- A doSa daSTAMta saMbaMdhI che. svayaM potAnA dvArA daSTAMta saMbaMdhI doSanuM sevana thAya te AtmopanIta doSa che. zuddhavA-anuyoga - 88 dasavihe suddhavAyANuoge paNNatte, taM jahA- caMkAre, maMkAre, piMkAre, sekaMDAre, sAyara, pA, puhare, saMgU, saMmiza, mane ! bhAvArtha - vAkya-nirapekSa zuddha padanA anuyoganA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) cakAra anuyoga (2) makAra anuyoga (3) pikAra anuyoga (4) sekaMkAra anuyoga (5) sAyaMkAra anuyoga (6) ekatva anuyoga (7) pRthakatva anuyoga (8) saMdhUtha anuyoga (9) saMkramita anuyoga (10) bhinna anuyoga. vivecana :(1) cakAra anuyoga "ca" zabdanA aneka arthono vicAra karavo. jema ke kayAMka "ca" zabda samuccaya, kayAMka agvAdezarUpe, kayAMka avadhAraNa arthano bodhaka che. makAra anuyoga- "ma" zabdano vicAra karavo, jema ke- 'naLAva-tegAneva Adi padomAM "ma"no prayoga Agamika che. te lAkSaNika athavA prAkRta vyAkaraNathI siddha thAya. athavA "ma" zabda "mA" nakAra arthamAM vaparAya che. (3) pikAraanuyoga- 'api" zabdanA arthanI vicAraNA karavI. yathA- api zabda avyaya che te nivRtti, apekSA, samuccaya Adi aneka arthono bodhaka che.
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 ] zrI ThANAga sUtra-2 (4) sekaMkArAnuyoga- "se' zabdanA aneka arthono vicAra karavo, jema ke kyAMka "se' zabda 'atha'no vAcaka hoya che ane kayAMka teno vAcaka hoya che. (5) sAyaMkAra anuyoga- "sAya" Adi nipAta zabdonA arthano vicAra karavo. jema ke koI sthAne satya arthano, to koI sthAne praznano bodhaka che. (6) ekatvaanuyoga- ekavacananA arthano vicAra karavo. jema ke nA 2 kaMsa jevA varitta tavo tahAM ! paNa motti puNo ahIM jJAna, darzanAdi samuditarUpe hoya te ja mokSamArga che tema kahyuM che. ahIM ghaNA mATe 'no eka vacana zabda prayoga che. pRthakatva anuyoga-bahuvacananA arthano vicAra karavo jema thampasthiyapU A padamAM bahuvacanano prayoga tenA asaMkhyAta pradeza batAvavA mATe che.. saMdhUthaanuyoga- sAthe upayogamAM AvatA zabdasamUhano athavA samAsAtta padanA arthano vicAra karavo, jema ke-'samAsuddha' A samAsAtta padano vigraha aneka prakAre karAya che. (9) saMkramitaanuyoga- vibhakti ane vacananA saMkramaNano vicAra karavo. jema 'sAhUNaM vaMva nApha pAvaM kajiyA khAvA' arthAt sAdhuone vaMdana karavAthI pApa nAza pAme che ane sAdhunI pAse rahevAthI bhAva azakita thAya che. ahIM vaMdanAnA prasaMgamAM 'sAhUNaM" chaThThI vibhakti che, teno bhAva azakita hovAnA saMbaMdhamAM pAMcamI vibhaktirUpe saMkramita karyo che. ahIM vibhakti saMkramaNa che, tathA 'acchA ne na mugati, na te vAri gundra' ahIM 'se vADuM A bahuvacananA sthAne eka vacanano saMkramita prayoga che, te vacana saMkramaNa che. (10) bhinnaanuyoga- kramabheda ane kAlabheda Adino vicAra. (1) jema ke sivirda siviM A saMgraha vAkya che. temAM mane vAyA , na mi, na ravi, tapi na sanapuNAgAma A be khaMDono saMgraha karyo che. dvitIya khaMDamAM na vana Adi traNa vAkyomAM sivinuM spaSTIkaraNa che ane prathama khaMDama Adi traNa vAkyAMzomAMtivAnuM spaSTIkaraNa che. ahIM 'na karemi' Adi pachI ane mana Adi pahelA che. A krama bheda che. (2) kAla bheda- jema sava viSe kevatha valaku namasapha ahIM atItanA arthamAM vartamAnanI kriyAno prayoga che. dAnanA prakAra : 89 dasavihe dANe paNNatte, taM jahA aNukaMpA saMgahe ceva, bhaye kAluNie tti ya / lajjAe gAraveNaM ca, ahamme uNa sattame // dhamme ya aTThame vutte, kAhIi ya kataMti ya // 1 //
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 [ 359] bhAvArtha:- dAnanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) anukaMpA dAna- karuNAbhAvathI dAna ApavuM. dIna, anAtha, raMka, Apattigrasta rogI vagere prati dayA buddhithI je apAya te anukaMpA dAna che. (2) saMgraha dAna- pUra, durbhikSa, dharatIkaMpa Adi upadravothI pIDitone sahAya karavI te saMgraha dAna. (3) bhaya dAna- rAkSasa, pizAca, rAjA, maMtrI, koTavALa AdinA bhayathI je apAya te bhaya dAna. (4) kAruNya dAna- putrAdinA viyoganA kAraNe thato zoka, kAruNya kahevAya che. zokavaza pitR AdinA nimitte je dAna apAya te kAruNyadAna arthAt mRta vyaktinI pAchaLa je dAna apAya te. (5) lajjA dAna- lokalajjAthI je dAna apAya te lajjAdAna. gauravadAna- yaza athavA potAnI moTAI batAvavA je dAna apAya te gaurava dAna athavA garvathI apAya te garva dAna. adharma dAna- hiMsA, asatya vagere pApamAM Asakta vyaktine ApavuM athavA pApayukta dAna ApavuM. dharma dAna- dharma bhAvanAthI zrata ane cAritra dharmanA poSaNa mATe je dAna apAya te dharma dAna. saMyamIne apAya te dharma dAna che. te dAna akSaya sukhanuM kAraNa che. kariSyati dAna- "kayAreka A paNa mArA upara upakAra karaze' A bhAvanAthI je dAna apAya te kariSyati dAna. (10) kRmiti dAna- pahelA karelA upakArane yAda karI Ape che. vivecana : dAna eTale devuM, devAnA arthamAM samAviSTa thatI vividha dAna pravRttiono saMgraha A dasa dAnamAM che. jemAM dharma, puNya, kartavya, paristhiti Adi aneka tattvono samAveza thayo che. navamA sthAnamAM nava puNyanuM kathana che, temAM paNa cha puNyanA prakAra to dAna svarUpa ja che. je ahIM anukaMpA dAnarUpa eka ja bhedamAM samAviSTa thAya che. zeSa prastuta dAnonuM tAtparya bhAvArthamAM spaSTa karela che. gatinA prakAra :|90 dasavihA gaI paNNattA, taM jahA-Nirayagai, Nirayaviggahagai, tiriyagai, tiriyaviggahagai, maNuyagai maNuyaviggahagai, devagai, devaviggahagai, siddhigaI, siddhivigghgii|
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 | zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha :- gatinA daza prakAra che, te A pramANe che (1) narakagati- naraka sthAnagata jIva (2) naraka vigrahagati- vATe vahetA jIva (3) tiryaMca gati (4) tiryaMca vigrahagati (5) manuSya gati (6) manuSyavigraha gati (7) deva gati (8) deva vigraha gati (9) siddhigati (10) siddhi vigrahagati. vivecana : prastuta sUtramAM siddha gati sahita pAMca gationuM kathana che temAM "gati' ane vigrahagati be zabdaprayoga karI gatinA 10 prakAra kahyA che. "gati' zabda prayoga sthAna prApta jIvo mATe ane "vigrahagati" zabdaprayoga vATe vahetA jIvo mATe thayo che. - narakagati- narakarUpa sthAnane prApta thayelA jIvo. naraka vigrahagati- narakarUpa sthAnane prApta karavA mATe vATe vahetA jIvo. A rIte cAre gati ane vigraha gatino artha samajavo joIe. siddhagatisiddhakSetrane prApta thayelA jIvo. siddhavigraha gati- sarva karmono kSaya thayA pachI lokAMte pahoMcavA mATe eka samaya mAtranI Rjugatine prApta jIvo. dasa muMDanaH91 dasa muMDA paNNattA, taM jahA- soiMdiyamuMDe, cakkhidiyamuMDe, ghANiMdiyamuMDe, jibhidiyamuMDe, phAsiMdiyamuMDe, kohamuMDe, mANamuMDe mAyAmuMDe lobhamuMDe, sirmuNdde| bhAvArtha - muMDanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) zrotendriya maMDa- zrotrendriyanA viSayano tyAga karanArA zrotendriyane niyaMtraNamAM rAkhanArA (2) cakSurindriya muMDa- cakSurindriyanA viSayano tyAga karanArA (3) ghrANendriyamuMDa- dhrANendriyanA viSayano tyAga karanArA (4) jilaeNndriya muMDa- jihendriyanA viSayano tyAga karanArA (5) sparzendriya muMDasparzendriyanA viSayano tyAga karanArA, tene jItanArA (6) krodha muMDa- krodha kaSAyane jItanArA (7) mAnamuMDa- mAna kaSAyane jItanArA (8) mAyA muMDa- mAyA kaSAyane jItanArA (9) lobha muMDa- lobha kaSAyane jItanArA (10) ziro muMDa- mastakanA kezanuM muMDana karanArA. vivecana : sthAna-5, udde-3, sUtra-9 mAM pAMca-pAMca prakAranA muMDanuM kathana che. jyAre ahIM dazamuM sthAna hovAthI ekIsAthe daza prakAranA muMDanuM kathana che. saMkhyAna-gaNitanA prakAra - 92 dasavihe saMkhANe paNNatte, taM jahA
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 [ 361 | parikammaM vavahAro rajjU, rAsI kalA savaNNe ya / jAvaMtAvai vaggo, ghaNo ya taha vaggavaggo vi kappo ya // 1 // bhAvArtha :- saMkhyAna arthAt gaNitanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) parikarma- saravALo, bAdabAkI, guNAkAra, bhAgAkAra Adi gaNita. (2) vyavahAra-pATI gaNita. prasiddha zreNI vyavahAra, mizra vyavahAra Adi. je hisAbano vyApAra-vANijyamAM prayoga thAya te vyavahAra, jema- savAyA, doDhA, aDhIyA, Dajhana, grasa vagare. (3) rajja- kSetra gaNita. raju dvArA kuvA AdinI laMbAI, UMDAI Adi mApavAnI vidhi. vartamAnamAM seMTImITara, mITara vagere mApa pracalita che. (4) rAzi dhAnyAdinA DhagalAne mApavAnuM gaNita, mApavuM, toLavuM. (5) kalA suvarNa- aMkovALI saMkhyA samAna karavI, mAtrA anusAra vastuonuM ekIkaraNa karavuM tathA auSadhi AdinA nirmANa samaye rAsAyaNika dravyonI mAtrA nizcita karavI Adi kalAsuvarNa kahevAya. (6) yAvat tAvatu- guNAkAra athavA guNAkAravALA gaNita. (7) varga- be samAna saMkhyAnuM guNanaphaLa. jema 444 = 16 te varga che. (8) ghana- traNa samAna saMkhyAnuM guNanaphaLa. jema 58545 = 125. (9) varga varga- vargano varga. yathA-2 no varga 4 thAya ane 4 no varga 16, te varga varga kahevAya che. (10) kalpa- kalpa eTale chedana, vargamULa. bhAgAkArano bhAgAkAra karavo, vargamULa kADhavuM kalpAkalpagaNita che. yathA- 1nuM vargamULa 4 che. cAranuM vargamULa be che, te kalpAkalpa kahevAya. apUrNAka rAzinA cheda uDADavA te paNa kalpAkalpa kahevAya che. yathA = saMkhyAno cheda uDADatA Ave che. dasa prakAranA pratyAkhyAna:|93 dasavihe paccakkhANe paNNatte, taM jahA aNAgayamaikkaMtaM, koDIsahiyaM NiyaMTiyaM ceva / sAgAramaNAgAraM parimANakaDaM Niravasesa // saMkeyagaM ceva addhAe, paccakkhANaM dasavihaM tu // 1 // bhAvArtha - pratyAkhyAna(tapa)nA daza prakAra che. te A pramANe che- (1) bhaviSyamAM karavAnA tapane vartamAnamAM karI levuM. (2) vartamAnamAM karavAnA tapane koI kAraNathI pachI karavA. (3) varSItapa vagere saMlagna tapa karavA. (4) nizcita divase ja tapa karavuM. (5) pratyAkhyAnanA pAThamAM nirdiSTa AgAra-chUTa sahita tapa karavuM. (6) AgAra-chUTa rahita tapa karavuM. (7) datti, ghara vagerenI maryAdApUrvaka tapa karavuM. (8) annAdi cAre ya prakAranA AhAranA tyAgarUpa tapa karavuM. (9) aMguThI AdinA saMketa yukta tapa karavuM. (10) kALa maryAdA yukta porasI AdinuM tapa karavuM. vivecana : (1) anAgata pratyAkhyAna - bhaviSyamAM tapa, niyama athavA pratyAkhyAna karavAnA hoya, tene bhaviSyamAM
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga satra-2 AvanAra muzkelInA kAraNe pahelAM karI levA. jema ke paryuSaNamAM vaiyAvRtya, pravacana prabhAvanA Adi kAryo nA kAraNe koI zramaNa paryuSaNa pahelAM te tapasyAnI ArAdhanA karI le to tene anAgata pratyAkhyAna kahe 32 (2) atikrAMta pratyAkhyAna - pahelAM je tapa, niyama athavA pratyAkhyAna karavAnA hatA, te guru, tapasvI, rugNanI sevA AdinA kAraNe thaI zakyA na hoya ane te tapa-niyamAdine pachI kare to tene atikAMta pratyAkhyAna kahe che. (3) koTi sahita pratyAkhyAna H- eka pratyAkhyAnanI samApti tathA bIjA pratyAkhyAnanI Adi eka ja divase thAya, jema ke upavAsanA pAraNe AyaMbilAdi tapa karavuM te koTi sahita che. arthAt navA pratyAkhyAnanI Adi ane jUnA pratyAkhyAnanI pUrNAhuti, A baMnenuM joDANa eka divase thAya tene koTi sahita pratyAkhyAna kahe che. (4) niyaMtrita pratyAkhyAna H-- je divase je pratyAkhyAna karavAno nizcaya karyo che, te divase rogAdi koI paNa prakAranI bAdhAo Ave, tema chatAM tene na choDatAM niyamapUrvaka pUrNa karavA, tene niyaMtrita pratyAkhyAna kahe che. H- (5-6) sAgAra-anAgAra pratyAkhyAna - chUTa sahitanA pratyAkhyAna sAgAra pratyAkhyAna ane chUTa * rahitanA pratyAkhyAna anAgAra pratyAkhyAna che. sAdhu athavA zrAvaka koI paNa viziSTa pratyAkhyAna sAgAra sahita paNa karI zake ane daDhatA hoya to AgAra rahita paNa karI zake che. A kAraNe pratyAkhyAnanA sAgAra ane anAgAra tema be bheda thAya che. - (7) parimANa kRta pratyAkhyAna - datti, kavala, ghara, bhikSA athavA bhojya dravyonI maryAdA karavI. jema ke pAtramAM eka sAthe jeTalI annAdika vastu paDaze, teTalI vastu huM vAparIza te ditta parimANa che. A ja rIte kavala, ghara AdinI paNa maryAdA thaI zake che. (8) niravazeSa pratyAkhyAna - azana-pAna-khAdima ane svAdima, A cAre prakAranA AhAranA samayanI maryAdA sAthe sarvathA pratyAkhyAna karavA. (9) saMketa pratyAkhyAna :- - muThThI, aMgUThI, gAMTha ane namaskAra maMtra Adi pratyAkhyAna pUrNa karavAnA koI paNa saMketapUrvaka pratyAkhyAna karavA. (10) ahA pratyAkhyAna :- ahIM kAla vizeSane niyata karIne pratyAkhyAna karavA; jema ke porasI, be porasI, mAsakhamaNa, arhamAsakhamaNa Adi, zrI bhagavatI sUtra zataka 7ramAM sUtrokta daza pratyAkhyAnane uttaraguNa pratyAkhyAna kakSA che. te mULa guNane puSTa kare che, mULaguNone suzobhita rAkhe che.
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 | 33 shrm| sabhAyArI :94 dasavihA sAmAyArI paNNattA, taM jahA icchA micchA tahakkAro, AvassiyA ya NisIhiyA / ApucchaNA ya paDipucchA, chaMdaNA ya NimaMtaNA // uvasaMpayA ya kAle, sAmAyArI dasavihA u // 1 // bhAvArtha:-sabhAyArInA zarachatesA prabhAecha- (1) ch| samAyArI-Arya vA karAvavAmAM bIjAnI icchA pramANe kAryAdi karavA. (2) micchA samAcArI bhUla thaI jAya to sAdhake svayaM ' bhi7bhibha' hI AloyanA 42vI. (3) tathA sabhAyArI-AyAyanA kyanane 'tahatti' hI svIkAra karavo. (4) AvazyakI samAcArI- upAzrayanI bahAra jatAM samaye huM Avazyaka kArya mATe 52 chu.' abhAvavAAvassahI AvassahIzanuM ayyaa29||42. (5) naiSTiI sbhaayaariikArya karI pAchA Ave tyAre huM kArya karIne AvI gayo chuM tema darzAvavA sidI sadI zabdanuM uthyaa25| 2. (6) aay-ch| sabhAyArI-oArya bhATe AyAyane 57. (7) prati 527 / sbhaayaariibIjAnA kAma mATe AcAryane vizeSa rUpe pUchavuM. (8) chaMdaNA samAcArI- AhAra mATe sAdharmika sAdhuone AmaMtraNa ApavuM. (9) nimaMtraNa samAcArI- huM ApanA mATe AhArAdi laI AvuM? A rIte gurujanone nimaMtrita karavA. (10) upasaMpadA samAcAra- jJAna, darzana, cAritranI vizeSa prApti mATe keTaloka samaya bIjA AcArya pAse rahevuM. bhagavAna mahAvIranA dasa svapna:95 samaNe bhagavaM mahAvIre chaumatthakAliyAe aMtimarAiyaMsi ime dasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhe, taM jahA egaM ca NaM mahaM ghorarUvadittadharaM tAlapisAyaM sumiNe parAjiyaM pAsittA NaM paDibuddhe / egaM ca NaM mahaM sukkilapakkhagaM puMsakoilagaM sumiNe pAsittA NaM pddibuddhe| egaM ca NaM mahaM cittavicittapakkhagaM puMsakoilaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe / egaM ca NaM mahaM dAmadugaM savvarayaNAmayaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe / egaM ca NaM mahaM setaM govaggaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe / egaM ca NaM mahaM paumasaraM savvao samaMtA kusumiyaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe / egaM ca NaM mahaM sAgaraM ummI-vIcI-sahassakaliyaM bhuyAhiM tiNNaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe / egaM ca NaM mahaM diNayaraM teyasA jalataM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe / egaM ca NaM mahaM
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 14 | zrI ThANAga satra-2 hasveiruliya-vaNNAbheNaM NiyaeNamaMteNaM mANusuttaraM pavvayaM savvao samaMtA AveDhi yaM pariveDhiyaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe / egaMca NaM mahaM maMdare pavvae maMdaracUliyAe uvariM sIhAsaNavaragayaM attANaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra chaghaWkALanI chellI rAtrie 10 mahAsvapno joIne jAgRta thayA.temApramAcha (1) mahAna ghora rUpavALA, dIptimAna eka tAlapizAca, tAlavRkSa jevA UMcA pizAcane svapnamAM potAnA dvArA parAjita thato joIne jAgRta thayA. (2) zveta pAMkhavALA eka mahA narakokilane svapnamAM joIne jAgRta thayA. (3) moTI be citra-vicitra pAMkhavALA eka mahA narakokilane svapnamAM joIne jAgRta thayA. (4) sarva ratnamayI be moTI mALAne svapnamAM joIne jAgRta thayA. (5) eka vizAla zveta govarga(gAyonA samUha)ne svapnamAM joIne jAgRta thayA. (6) cAre bAjuthI praphullita kamaLavALA eka moTA sarovarane svapnamAM joIne jAgRta thayA. (7) nAnA-moTA taraMgothI vyApta eka moTA mahAsAgarane bhujAothI pAra karyo, tevuM svapna joIne jAgRta thayA. (8) mahAna tejasvI, jAjvalyamAna eka sUryane svapnamAM joIne jAgRta thayA. (9) harita ane vaiDUrya maNinA varNa jevA potAnA AMtaraDAthI cArebAjuthI AveSTita pariveSTita vIMTaLAyelA eka mahAna mAnuSottara parvatane svapnamAM joIne jAgRta thayA. (10) madara parvatanI aMdara cUlikA upara, eka mahAna siMhAsana upara svayaM beThA hoya, tevuM svapna joIne jAgRta thayA. |96 jaNaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM ca NaM mahaM ghorarUvadittadharaM tAlapisAyaM sumiNe parAjiyaM pAsittA NaM paDibuddhe, taNNaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM mohaNijje kamme mUlao ugghaaie| jaNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM ca mahaM sukkilapakkhagaM puMsakoilagaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe, taNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre sukkajjhANovagae viharai / jaNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM ca NaM mahaM cittavicittapakkhagaM puMsakoilaM suviNe pAsittA NaM paDibuddhe, taNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre sasamaya-parasamayiyaM cittavicittaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM Aghavei paNNavei parUvei daMsei NidaMsei uvadaMsei, taM jahA- AyAraM, sUyagaDaM, ThANaM, samavAyaM, vivAhapaNNatti, NAyadhammakahAo, uvAsagadasAo, aMtagaDadasAo, aNuttarovavAiyadasAo, paNhAvAgaraNAI, vivAgasuyaM, diTThivAyaM / jaNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM ca NaM mahaM dAmadugaM savvarayaNAmayaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe, taNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre duvihaM dhammaM paNNavei, taM jahA
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 | 5 | agAradhammaM ca aNagAradhammaM ca / / jaNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM ca NaM mahaM seyaM govaggaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe, taNNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa cAuvvaNAiNNe saMghe, taM jahAsamaNA, samaNIo, sAvagA, saaviyaao| jaNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM ca NaM mahaM paumasaraM savvao samaMtA kusumiyaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe, taNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre cauvvihe deve paNNavei, taM jahA- bhavaNavAsI, vANamaMtare, joisie, vemANie / jaNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaMca NaM mahaM sAgaraM ummIvIcI-sahassa-kaliyaM bhuyAhiM tiNNaM sumiNe pAsittA Na paDibuddhe, taNNaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM aNAie aNavadagge dIhamaddhe cAurate saMsArakatAre tiNNe / jaNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM ca NaM mahaM diNayaraM teyasA jalaMtaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe, taNNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aNaMte aNuttare NivvAghAe NirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavaraNANadaMsaNe samuppaNNe / / jaNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM ca NaM mahaM hasveiruliya-vaNNAbheNaM Niyae NaM aMteNaM mANusuttaraM pavvayaM savvao samaMtA AveDhiyaM pariveDhiyaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe taNNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa sadevamaNuyAsuraloge urAlA kitti-vaNNa-saha-silogA pariguvvaMti- ii khalu samaNe bhagavaM mahAvIre, ii khalu samaNe bhagavaM mahAvIre / jaNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre egaM ca NaM mahaM maMdare pavvae maMdaracUliyAe uvariM sIhAsaNavaragayaM attANaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe, taNNaM samaNe bhagavaM mahAvIre sadevamaNuyAsurAe parisAe majjhagae kevalipaNNattaM dhammaM Aghavei paNNavei parUvei daMsei NidaMsei uvadaMsei / bhAvArtha: zramaNa bhagavAna mahAvIra, ghora rUpavALA, dIptimAna eka tAla pizAcane svapnamAM potAnA dvArA parAjita thato joI jAgRta thayA. tenA phaLa svarUpe zramaNa bhagavAna mahAvIre mohanIya karmane mULathI ukheDI nAMkhyuM. zramaNa bhagavAna mahAvIra zveta pAMkhavALA eka mahAna narakokilanuM svapna joI jAgRta thayA. tenA phaLa svarUpe zramaNa bhagavAna mahAvIra zukala dhyAnayukta thayA.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 ] zrI ThANAga sUtra-2 zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI citra-vicitra pAMkhavALA mahAna narakokilanuM svapna joI jAgRta thayA. tenA phaLa svarUpe zramaNa bhagavAna mahAvIre svasamaya, parasamayarUpa vaividhyathI pUrNa dvAdazAMgI gaNipiTakanuM vyAkhyAna, prajJApana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzana karyuM. te dvAdazAMgI gaNipiTaka A pramANe che- (1) AcArAMga (2) sUyagaDAMga (3) ThANAMga (4) samavAyAMga (5) vyAkhyA prajJapti = bhagavatI (6) jJAtA dharmakathA (7) upAsaka dazAMga (8) aMtakRta dazAMga (9) anuttaropapAtika dazAMga (10) praznavyAkaraNa (11) vipAka (12) daSTivAda. (4) zramaNa bhagavAna mahAvIra sarva ratnamayI be moTI mALA svapnamAM joI jAgRta thayA. tenA phala svarUpe zramaNa bhagavAna mahAvIre be dharmanI prarUpaNA karI, agAra dharma ane aNagAra dharma. (5) zramaNa bhagavAna mahAvIra eka mahAna zveta govarga svapnamAM joI jAgRta thayA. tenA phaLa svarUpe zramaNa bhagavAna mahAvIrano cAra tIrthamaya saMgha thayo, te A pramANe che- (1) zramaNa (2) zramaNI (3) zrAvaka (4) zrAvikA. zramaNa bhagavAna mahAvIra cAre bAjuthI praphullita kamaLavALuM eka mahAna sarovara svapnamAM joI jAgRta thayA. tenA phaLa svarUpe zramaNa bhagavAna mahAvIre cAra prakAranA devonI prarUpaNA karI, te A pramANe- (1) bhavanavAsI (2) vANavyaMtara (3) jyotiSI (4) vaimAnika. zramaNa bhagavAna mahAvIra, nAnA-moTA taraMgothI vyApta eka moTA mahAsAgarane bhujAothI tarI gayA, te pramANe svapna joI jAgRta thayA. tenA phaLa svarUpe zramaNa bhagavAna mahAvIre anAdi anaMta, dIrghakAlIna cAturanta- narakAdi cAra gativALA saMsAra kAntAra(mahAvana)ne pAra karyuM. zramaNa bhagavAna mahAvIra tejathI jAjvalyamAna eka mahAna sUrya svapnamAM joI jAgRta thayA. tenA phala svarUpe zramaNa bhagavAna mahAvIrane anaMta, anuttara, nirvAghAta, nirAvaraNa, akhaMDa, pratipUrNa, zreSTha evuM kevaLajJAna ane kevaLadarzana prApta thayuM. zramaNa bhagavAna mahAvIra, harita ane vairya varNavALA potAnA AMtaraDAthI vIMTaLAyela mAnuSottara parvatanuM svapna joI jAgRta thayA. tenA phaLa svarUpe zramaNa bhagavAna mahAvIranI deva, manuSya ane asuromAM udAra, kIrti, varNa, zabda ane zlAghA vyApta thaI. "zramaNa bhagavAna mahAvIra AvA che, zramaNa bhagavAna mahAvIra AvA che," Avo yaza traNe lokamAM phelAyo. (10) zramaNa bhagavAna mahAvIra svapnamAM maMdaraparvatanI maMdaracUlikAnI upara eka mahAna siMhAsana upara potAne beThelA joI jAgRta thayA. tenA phaLa svarUpe zramaNa bhagavAna mahAvIra deva, manuSya ane asuronI pariSadanI madhye birAjamAna thaI kevaliprajJapta dharmanuM AkhyAna, prajJApana, prarUpaNa, darzana, nidarzana ane upadarzana karyuM. vivecana : (8) prastuta sUtramAM bhagavAna mahAvIranA dasa svapna ane tenA phaLanuM varNana che. tenAthI spaSTa che ke
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10. [ 367 | bhagavAnane prasthAvasthAnI aMtima rAtrie(arthAt vaizAkha suda nomanI rAtrie) svalpanidrA AvI tathA temAM dasa svapna joyA ane nikaTatama bhaviSyamAM tenA phaLarUpe vaizAkha suda dasamanA divase trIjA praharamAM kevaLajJAnanI prApti thaI. samyaktvanI dasa ruci - 97 dasavihe sarAgasammaiMsaNe paNNatte, taM jahA NisagguvaesaruI, ANAruI suttabIyaruimeva / abhigama vitthAraruI, kiriyA saMkheva dhammaruI // 1 // bhAvArtha - sarAga samyagdarzananA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) nisarga ruci- naisargika eTale koI bAhya nimitta vinA svabhAvathI utpanna thatI dharma ruci, samyagdarzana. (2) upadeza saci-guru AdinA upadezathI utpanna thatuM samyagdarzana. (3) AjJA ruci- tIrthakara prabhunA siddhAMtathI, temanI AjJAne pramANa karavAthI, svIkAravAthI utpanna thatuM samyagdarzana. (4) sUtra ruci- sUtranA adhyayanathI utpanna thatuM samyagdarzana. (5) bIja ruci- bIjanI jema satyanA eka aMzanA AdhAre aneka aMzomAM prasaratuM samyagudarzana. eka ja vacananA mananathI aneka arthonA bodhathI utpanna thatuM samyagdarzana. (6) abhigama ruci- sUtronA samyagu artha, marmane samajavAthI utpanna thatuM samyagdarzana. (7) vistAra ruci- sarva dravya ane paryAyonuM sarva pramANa, naya, nikSepa dvArA vistArapUrvaka adhyayana karavAthI utpanna thatuM samyagdarzana. (8) kriyA ruci- dhArmika kriyAonA anuSThAnathI, samyak AcaraNathI utpanna thatuM samyagdarzana. (9) saMkSepa ruci- saMkSepathI arthAt svalpa jJAna ke hArdika zraddhA mAtrathI utpanna thatuM samyagdarzana. jema ke- varuNanAganatuAnA mitra. mithyA AgrahanA abhAvamAM svalpa jJAnajanita samyagdarzana. (10) dharma ruci- zrutadharma ane cAritradharmanI gADha zraddhAthI utpanna thatuM samyagdarzana. saMjJAnA dasa prakAra :|98 dasa saNNAo paNNattAo, taM jahA- AhArasaNNA, bhayasaNNA, mehuNasaNNA, pariggahasaNNA, kohasaNNA, mANasaNNA, mAyAsaNNA lobhasaNNA, noravNA, oda-sapaNaT I bhAvArtha :- saMjJAnA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) AhAra saMjJA (2) bhaya saMjJA (3) maithuna saMjJA (4) parigraha saMjJA (5) krodha saMjJA (6) mAna saMjJA (9) mAyA saMjJA (8) lobha saMjJA (9) loka saMjJA ane (10) ogha saMjJA. |99 raiyANaM dasa saNNAo evaM ceva / evaM NiraMtaraM jAva vemANiyANaM /
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 ] zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha :- nairayikothI laIne vaimAniko sudhInA sarva daMDakomAM 10 saMjJA hoya che. vivecana : saUM- jenA dvArA jIvane AhArAdinI abhilASA utpanna thAya tene saMjJA kahe che. A saMjJAo vedanIya tathA mohanIya karmanA udaya ane jJAnAvaraNIya tathA darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamane AdhIna hoya che. daza saMjJAmAMthI prathamanI ATha saMvegAtmaka ane aMtima be jJAnAtmaka che. AhArAdi cAra saMjJA tathA tenI utpattinA kAraNa sthAna-4, u.-4 mAM ane krodhAdi cAra saMjJAnI utpattinA kAraNa sthAna-4, udde-1mAM darzAvyA che. nonasa - lokapravAhamaya ruci ane lokeSaNA vRtti te lokasaMjJA che. (AcArAMga sUtra) dasaUMA- vicAryA vinA upayoga zUnyatAe je pravRtti ane ruci thaI jAya, sahaja svabhAvika bodha ke AcaraNa thaI jAya te oghasaMjJA kahevAya che. jema ke pakSIone varasAda, bhUkaMpa vagereno khyAla AvI jAya che. te jANapaNAno samAveza oghasaMjJAmAM thAya che. nairacikonI dasa vedanA:100 NeraiyA NaM dasavihaM veyaNaM paccaNubhavamANA viharaMti, taM jahA- sIyaM, lai, gs, upavAsa, vaDuM, paravuM, maya, so, , pAuM ! bhAvArtha - nArakI jIvo daza prakAranI vedanAno anubhava kare che, te A pramANe che- (1) zIta (ra) uSNa (3) kSudhA (4) tarasa (5) khajavALa (6) paravazatA (7) bhaya (8) zoka (9) jarA (10) vyAdhi. chadmastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA :101 dasa ThANAI chaumatthe savvabhAveNaM Na jANai Na pAsai, taM jahAdhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsatthikAyaM, jIvaM asarIrapaDibaddha, paramANupoggalaM, sadda, gaMdha, vAyaM, ayaM jiNe bhavissai vA Na vA bhavissai, ayaM savvadukkhANamaMtaM karessai vA Na vA karessai / eyANi ceva uppaNNaNANadasaNadhare arahA jiNe kevalI savvabhAveNaM jANai, pAsai, taM jahA- dhammatthikAyaM, adhammatthikAyaM, AgAsasthikAyaM, jIvaM asarIra- paDibaddha, paramANupoggalaM, saI, gaMdha, vAyaM, ayaM jiNe bhavissai vA Na vA bhavissai, ayaM savvadukkhANamata karessai vA Na vA karessai /
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 369 bhAvArtha :- chadmasthajIva daza padArthane saMpUrNapaNe jANatA nathI ane jotA nathI, te A pramANe che-- (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) zarIra mukta jIva (5) paramANu pudgala (6) zabda (7) gaMdha (8) vAyu (9) A jIva jina thaze ke nahIM (10) A jIva sarva duHkhono aMta karaze ke nahIM. saMpUrNa jJAna-darzananA dhAraka evA arhata, jina, kevaLI, e daza padArthone saMpUrNarUpe jANe che ane jue che, A pramANe che- (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) zarIra mukta jIva (5) paramANu pudgala (6) zabda (7) gaMdha (8) vAyu (9) A jIva jina thaze ke nahIM (10) A jIva sarva duHkhono aMta karaze ke nahIM. vivecana : chadmasthanA aviSayabhUta ane kevaLInA viSayabhUta sthAnonuM nirUpaNa kramazaH sthAna-5, urdU.-3, sthAna-6, 7 ane 8mAM che. prastuta sUtramAM aMtima be bola sahita daza sthAnanuM kathana che. te bhAvArthathI spaSTa che. chatamattve :- chadmastha. sAmAnya rIte ghAtikarmanuM AvaraNa jene hoya tene chadmastha kahe che paraMtu prastuta prasaMgamAM cha sthapavenAtra avadhyAvirahita va grAhya kRti / chadmastha' padathI avadhi Adi atIndriya jJAna rahitanuM grahaNa thAya che. kAraNa ke avadhijJAnI zabdAdine rUpI hovAthI jANI zake che. mati-zrutajJAnI tene jANI zakatA nathI. dasa adhyayanavALA daza zAstraH dasa dasAo paNNattAo, taM jahA- kammavivAgadasAo, uvAsagadasAo, aMtagaDadasAo, aNuttarovavAiyadasAo, AyAradasAo, paNhAvAgaraNadasAo, baMdha- vasAo, voLivisAo, vIhavasAo, saMgveviyavasAo / bhAvArtha :- daza dazA (daza adhyayana)vALA daza Agama kahyA che, te A pramANe che- (1) karma vipAka dazA (2) upAsaka dazA (3) aMtakRta dazA (4) anuttaropapAtika dazA (5) AcAra dazA(dazAzrutaskaMdha) (6) praznavyAkaraNa dazA (7) baMdha dazA (8) dvigRddhi dazA (9) dIrgha dazA (10) saMkSepika dazA. 103 kammavivAgadasANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, teM nahAmiyaaputte ya gottAse, aMDe sagaDeti yAvare / mAhaNe NaMdiseNe ya sorie ya uduMbare // sahasuddAhe Amalae, kumAre lecchaI i ya // 1 //
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ | u70 zrI ThANAga sUtra-2 bhAvArtha :- karma vipAka dazAnA (11mA aMganA prathama zrutaskaMdhanA daza adhyayana che, te A pramANe (1) bhR||putr (2) gotrAsa (3) aMDa-mamanasena (4) za2 (5) prAma-pRDaspatihatta (5) nanhiSa-mahivana-zorihatta (7) 52-526tta (8) sasobA-(siMDasena puSpanI) (C) sAbha-hevahatta (10) bhAra licchavI- aMzumArI. 104 uvAsagadasANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA ANaMde kAmadeve ya, gAhAvaI cUlaNIpiyA / surAdeve cullasatae, gAhAvaI kuMDakolie // saddAlaputte mahAsayae, NadiNIpiyA sAlihIpiyA // 1 // bhAvArtha:-6pAsazAnA (sAtamA aMgasUtramai)za adhyayana cha,tesApramANe cha- (1) AnaMha (2) aheva (3) pati-yUsI pitA (4) surAheva (5) yutazata (5) iMsiDa (7) sAputra (8) mahAzata: () hinApitA (10) sAliDApitA. 105 aMtagaDadasANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA Nami mAtaMge somile, rAmagutte sudaMsaNe ceva / jamAlI ya bhagAlI ya, kiMkase cillAe ti ya // phAle aMbaDaputte ya, emae dasa AhiyA // 1 // bhAvArtha :- maMtakRta 6(maam|| aMga sUtranA) 42 madhyayana cha, te yA pramANa cha- (1) nAbhi (2) mAtaMga (3) sobhita (4) rAmagupta (5) sudarzana (6) 4mAlI (7) mI (8) (GB) () cilvaka-pilvaka (10) aMbaDa putra phAlita; A dasa adhyayana jANavA. 106 aNuttarovavAiyadasANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA isidAse ya dhaNNe ya, suNakkhatte, kattie i ya / saMThANe sAlibhadde ya, ANaMde teyalI i ya // dasaNNabhadde aimutte, emee dasa AhiyA // 1 // bhaavaarth:-anuttroppaatikshaan| (navamA aMgasatranA) 6za adhyayana che,te // prabhAcha- (1) *Sisa (2) dhanya (3) sunakSatra (4) ti: (5) saMsthAna (G) zAsimadra (7) mAnaha (8) tetahI (c) zAmidra (10) atibhuta. sAhasa adhyayana vA. 107 AyAradasANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA- vIsaM asamAhiTThANA,
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 | u71 / egavIsaM sabalA, tettIsaM AsAyaNAo, aTThavihA gaNisaMpayA, dasa cittasamAhiTThANA, egArasa uvAsagapaDimAo, bArasa bhikkhupaDimAo, pajjosavaNAkappo, tIsaM mohaNijjaTThANA, AjAiTThANaM / bhAvArtha:- AyA26zA (zAta sUtra)nA 6za adhyayana cha, te prabhArI cha- (1) vIsa asamAdhisthAna (2) vIzasamA hoSa (3) tetriisaashaatn| (4) aSTavidha gahirA saMpahA (4) za thittasamAdhisthAna (G) agiyAra pAsa pratimA (7) pAra bhikSu pratimA (8) paryuSaus85 (C) trIza bhoDanIya sthAna (10) ti sthAna.(nava niyau) 108 paNhAvAgaraNadasANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA- uvamA, saMkhA, isi- bhAsiyAI, AyariyabhAsiyAI, mahAvIrabhAsiyAI, khomagapasiNAI, komalapasiNAI, addAgapasiNAI, aMguTThapasiNAI, bAhupasiNAI / bhAvArtha:- prazravyA:29 zAna (zamA saMgasatranA) 6za adhyayana cha,te // prabhA cha- (1) 64bhA (2) saMdhyA (3) RSimASita (4) mAyArya mASita (5) mahAvIra bhASita (G) kSobha prazra (7) obhasa prazna (8) mArza prazna (e) aMguSTha prazna (10) pAIprazna. 109 baMdhadasANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA- baMdhe ya mokkhe ya devaDDi dasAramaMDale vi ya / Ayariya-vippaDivattI, uvajjhAya-vippaDivattI, bhAvaNA, vimuttI, sAto, kamme / bhAvArtha:-dha nA za adhyayana cha,te prabhAga- (1) baMdha (2) bhokSa (3) vidhi (4) 6zA2 bhaMDasa (5) mAyArya-vipratipatti (6) 6pAdhyAya-vipratipatti (7) bhaavn| (8) vibhuti (8) sAta (10) . 110 dogiddhidasANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA- vAe, vivAe, uvavAe, sukhitte(sukhee), kasiNe, bAyAlIsaM sumiNA, tIsaM mahAsumiNA, bAvattari savvasumiNA hAre rAmagutte ya, emae dasa AhiyA / bhAvArtha :- dviddhi 6 // 6za adhyayanache, te // prbhaa|- (1) vAha (2) vivAha (3) 64pAta (4) sukSetra (5) itsna (G) 42 svapna (7) 30 mAsvapna (8)72 sarva svapna (C) DA2 (10) rAmagupta. A daza adhyayana jANavA. 111 dIhadasANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 zrI ThANAga sUtra-2 caMde sUre ya sukke ya, siridevI pabhAvaI / dIvasamuddovattI bahUputtI maMdare ti ya // there saMbhUtivijae ya, there pamha UsAsaNIsAse // 1 // bhAvArtha - dIrgha dazAnA daza adhyayana che, te A pramANe che- (1) caMdra () sUrya (3) zukra (4) zrI devI (5) prabhAvatI (6) dvIpa-samudrotpatti (7) bahuputrI maMdarA (8) sthavira saMbhUtivijaya (9) sthavira pA (10) ucchavAsa-niHzvAsa. 112 saMkheviyadasANaM dasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA- khuDiyA vimANapavibhattI, mahalliyA vimANapavibhattI, aMgacUliyA, vaggacUliyA, vivAhacUliyA, aruNovavAe varuNovavAe, garulovavAe, velaMdharovavAe, vesmnnovvaae| bhAvArtha :- saMkSepika dazAnA daza adhyayana che, te A pramANe che- (1) zullikA vimAna pravibhakti (2) mahatI vimAna pravibhakti (3) aMgacUlikA(AcArAdi aMgonI cUlikA) (4) varga cUlikA(aMtakRta dazAnI cUlikA) (5) vivAha cUlikA(vyAkhyAprajJaptinI cUlikA) (6) aruNopapAta (7) varuNopapAta (8) garuDopapAta (9) velaMdharopapAta (10) vaizramaNopapAta. vivecana : daza saMkhyAthI "dazA" zabda niSpana thayo che. je graMthamAM daza adhyayana che tene dazA kahe che. dazA eTale daza adhyayanavALuM zAstra. prastuta sUtramAM daza adhyayanavALA daza zAstrono ullekha che. (1) karmavipAka dazA :- A agiyAramA aMgano prathama zrutaskaMdha che. temAM azubha karmonA vipAkanuM varNana che. prastuta sUtramAM tenA je nAmo jaNAvyA che tene vartamAnamAM upalabdha vipAka sUtranA nAmo sAthe vivekapUrvaka ane upayogapUrvaka meLa karIne samajavAnA che. te nAmo bhAvArthathI spaSTa che. vipAkasutranA bIjA zrutaskaMdha eTale sukhavipAka sUtramAM paNa dasa adhyayana che. paraMtu prastutamAM sUtrakAre tenI vivakSA karI nathI. (2) upAsaka dazA :- A sAtamA aMgamAM bhagavAna mahAvIra svAmInA dasa zrAvakonuM varNana che. (3) aMtakata dazA :- A AThamA aMgamAM saMsArano aMta karanAra vyaktionuM varNana che. tenA AThavarga che. prathama vargamAM daza adhyayana che. vartamAnamAM upalabdha aMtakRtadazAnA daza adhyayananA nAmamAM prastuta sUtrokta nAmothI bhinnatA che. (4) anuttaropapAtika dazA :- A navamA aMgamAM anuttara vimAnamAM utpanna thanArA jIvonuM varNana che. tenA traNa varga che. prathama vargamAM daza, bIjA vargamAM tera ane trIjA vargamAM daza adhyayana che. prastuta
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 373. satrokta daza adhyayananA nAma trIjA varganA hoya tema jaNAya che. temAM paNa prathama traNa adhyayananA nAma ja samAna che, zeSa nAma bhinna che. (5) AcAra dazA - tenuM rUDha nAma dazAzrutaskaMdha sUtra che. temAM jJAnAcAra vagerenuM varNana che. (6) praznavyAkaraNa dazA :- A dazamA aMgamAM anekavidha praznonA vyAkaraNa-uttara che. prastuta sUtramAM prazna vyAkaraNa sUtranA je daza adhyayana kahyA che, te vartamAnamAM upalabdha nathI. mUla praznavyAkaraNamAM vividha vidhAo ane maMtro haze ane koI samaye teno viccheda thaI gayo haze. vartamAnamAM upalabdha praznavyAkaraNa sUtramAM mAtra pAMca Asava ane pAMca saMvaranuM ja vistRta varNana che. prastuta prasaMgamAM sUtrakAre daza dazA ane pratyekanA daza-daza adhyayanonA nAmonuM kathana karyuM che. temAM vRttikAre ekathI cha dazAnA daza-daza adhyayana viSayaka kathana karyuM che. vartamAne upalabdha AgamonA adhyayanathI te nAmomAM ghaNI bhinnatA pratIta thAya che. te uparAMta aMtima cAra dazAnA daza-daza adhyayana mATe vRttikAre 'mAma gapratItA' amone jJAta nathI, tema kahIne mauna rahyA che. te cAra dazA ane tenA adhyayanonA nAma vartamAne naMdI sUtramAM upalabdha nathI. A cAre sUtra vartamAnamAM anupalabdha ane aprasiddha che. tema chatAM anya rUpe tenA avazeSa maLe che yathA sAtamAM baMdhadazA zAstranA "bhAvanA' ane 'vimukti" nAmanA be adhyayana, AcArAMga sUtranA dvitIya zrataskaMdhamAM joDAyA che ane tenA mATe mahAvideha kSetrathI sthUlibhadranI bahena dvArA lAvavAnI itihAsa paraMparA pracalita che. navamA dIrghadazA zAstranA sUrya, caMdra, zukra ane bahuputrikA A cAra adhyayana vartamAnamAM nirayAvalikA sutranA trIjA vargamAM che. dazamA saMkSepika dazAzAstranA daza adhyayana naMdI sutramAM daza zAstra rUpe ullekhita thayA che. vyavahAra sUtramAM paNa tene svataMtra zAstrarUpe kahyA che. avasarpiNI utsarpiNI kALanI sthiti:113 dasa sAgarovamakoDAkoDIo kAlo osappiNIe / bhAvArtha :- avasarpiNI kALa daza kroDAkoDI sAgaropama pramANa che. 114 dasa sAgarovamakoDAkoDIo kAlo ussappiNIe / bhAvArtha - utsarpiNI kALa daza kroDAkoDI sAgaropama pramANa che. nairacika AdinA dasa prakAra:115 dasavidhA NeraiyA paNNattA, taM jahA- aNaMtarovavaNNA, paraMparovavaNNA,
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 374 ] zrI ThANAga satra-2 aNaMtarAvagADhA, paraMparAvagADhA, aNaMtarAhAragA, paraMparAhAragA, aNaMtarapajjattA, paraMparapajhA , variyA, arimA | evaM NiraMtaraM jAva vemANiyA / bhAvArtha:- nArakanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) anantaropapanna nAraka- jene utpanna thayAne eka samaya thayo che. (2) paramparopapanna nAraka- jene utpanna thayAne be Adi samaya thayA che. (3) anantarAvagADha nAraka-vivakSita kSetrathI saMlagna AkAza pradezamAM avasthita. (4) paraMparAvagADha nArakavivakSita kSetrathI vyavadhAnavALA AkAza pradezamAM avasthita. (5) anansara AhAraka nAraka- prathama samayanA AhAraka. (6) paraMpara AhAraka nAraka- be Adi samayonA AhAraka. (7) anantara paryApta nAraka- prathama samayanA paryApta. (8) paraspara paryApta nAraka- be Adi samayonA paryApta. (9) carama nAraka- narakagatimAM chellIvAra utpanna thanArA. (10) acarama nAraka- je bhaviSyamAM paNa narakagatimAM utpanna thavAnA che. A rIte vaimAnika sudhInA sarva daMDakomAM sarva jIvonA daza-daza prakAra jANavA joIe. nairayika ane devonI sthiti:116 cautthIe NaM paMkappabhAe puDhavIe dasa NirayAvAsasayasahassA paNNattA / bhAvArtha - cothI paMkaprabhA pRthvImAM daza lAkha narakAvAsa che. 117 rayaNappabhAe puDhavIe jahaNNeNaM NeraiyANaM dasavAsasahassAI ThiI paNNattA / bhAvArtha:- ratnaprabhA pRthvImAM nArakonI sthiti daza hajAra varSanI che. 118 cautthIe NaM paMkappabhAe puDhavIe ukkoseNaM NeraiyANaM dasa sAgarovamAI pittA | bhAvArtha - cothI paMkaprabhA pRthvImAM nArakonI utkRSTa sthiti daza sAgaropamanI che. 119 paMcamAe dhUmappabhAe puDhavIe jahaNNeNaM NeraiyANaM dasa sAgarovamAiM ThiI paNa | bhAvArtha - pAMcamI dhUmaprabhA pRthvImAM nArakonI jaghanya sthiti daza sAgaropamanI che. 120 asurakumArANaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI ThiI paNNattA / evaM jAva thaNiyakumArANa /
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 375 bhAvArtha :- asurakumAra devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. te ja rIte stanitakumAra sudhInA sarva bhavanavAsI devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. 121 bAyaravaNassaikAiyANaM ukkoseNaM dasa vAsasahassAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- bAdara vanaspatikAyika jIvonI utkRSTa sthiti daza hajAra varSanI che. 122 vANamaMtarANaM devANaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- vANavyaMtara devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. 123 baMbhaloge kappe devANaM ukkoseNaM dasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- brahmaloka nAmanA pAMcamA devalokamAM devonI utkRSTa sthiti daza sAgaropamanI che. 124 laMtae kappe devANaM jahaNNeNaM dasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- lAMtaka nAmaka chaThThA devalokamAM devonI jaghanya sthiti daza sAgaropamanI che. kalyANakArI kAryo - : 125 dasahiM ThANehiM jIvA AgamesibhaddattAe kammaM pagarreti, taM jahA- aNidANayAe, diTThisaMpaNNayAe, jogavAhiyAe, khaMtikhamaNayAe, jiiMdiyayAe, amAillayAe, apAsatthayAe, susAmaNNayAe, pavayaNavacchallayAe, pavayaNaubbhAvaNayAe / bhAvArtha: :- daza kAraNe jIva AgAmI bhadra karma(kalyANakArI karmo)nuM upArjana kare che, te A pramANe che-- (1) tapanA phaLanI, sAMsArika sukhanI kAmanA na karavAthI. (2) samyagdarzananI niraticArapaNe ArAdhanA karavAthI. (3) mana, vacana, kAyAnI samAdhi rAkhavAthI, yogonI zubha pravRtti karavAthI, azubha pravRttithI dUra rahevAthI. (4) samartha hovA chatAM aparAdhIne kSamA ApavAthI ane pariNAmomAM paNa samatA rAkhavAthI. (5) pAMca indriyonA viSayone jItavAthI. (6) mana, vacana, kAyAnI pUrNa saralatA rAkhavAthI. (7) cAritra pAlanamAM zithilatA dhAraNa na karavAthI. (8) zramaNa dharmanuM yathAvidhi ArAdhana karavAthI. (9) zAsana ane jinAgama pratye gADha anurAga ane Adara bhAva rAkhavAthI. (10) Agama ane zAsananI ucca viziSTatAonI pravacana prabhAvanA karavAthI. vivecana : AAmesibhattAN :- bhAvInI kalyANakArakatA eTale pachInA bhavamAM sudevatva, tyAra pachI sumAnuSatvanI prApti ane tyAra pachI paraMparAe mokSarUpa kalyANanI prApti thAya tevuM karma upArjana karavuM. tenA dasa kAraNa sUtrArthathI spaSTa che. sthAna-3, uThe.-1, sUtra-35mAM saMsArakAMtArane pAra karavAnA traNa kAraNamAM
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 ] zrI ThANAga sUtra-2 ane A sUtragata (1) nidAnarahitatA, (2) daSTi saMpannatA (3) yogavAhitA, A traNe samAna che. govAdiyaU :- yogavahana. tenA be artha che- (1) zruta upadhAna karavuM. tapapUrvaka zAstra vAMcana karavuM, te zrata upadhAnane yogavahana kahe che. (2) samAdhipUrvaka rahevuM. mana, vacana, kAyAne samAdhimAM rAkhavA, tene yogavahana kahe che. AzaMsA(IcchA) prayoga:126 dasavihe AsaMsappaoge paNNatte, taM jahA- ihalogAsaMsappaoge, paralogA- saMsappaoge, duhaologAsaMsappaoge, jIviyAsaMsappaoge, maraNAsaMsappaoge, kAmA- saMsappaoge, bhogAsaMsappaoge, lAbhAsaMsappaoge, pUyAsaMsappaoge, sakkArA- saMsappaoge / bhAvArtha:- AzaMsA prayoganA(icchA-abhilASAnA) daza prakAra che, te A pramANe che- (1) A loka saMbaMdhI sukhanI icchA karavI. (2) paraloka saMbaMdhI sukhanI icchA karavI. (3) baMnne loka saMbaMdhI sukhanI icchA karavI. (4) jIvita rahevAnI icchA karavI. (5) maravAnI icchA karavI. (6) kAma (zabda ane rU5)nI icchA karavI. (7) bhoga(gaMdha, rasa ane sparza)nI icchA karavI. (8) laukika lAbhonI(putra, saMpatti, sukha-sAmagrInI) icchA karavI. (9) pUjA, khyAti, prazaMsA prApta karavAnI icchA karavI. (10) anya vyakti mAro Adara, satkAra, sanmAna kare tevI IcchA karavI. laukika ane lokottara dharma - 127 dasavihe dhamme paNNatte, taM jahA- gAmadhamme, Nagaradhamme, raTudhamme, pAsaMDadhamme, kuladhamme, gaNadhamme, saMghadhamme, suyadhamme, carittadhamme, atthikAyadhamme / bhAvArtha - dharmanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) gAma saMbaMdhita nIti-niyamo te grAma dharma. (2) nagara saMbaMdhita nIti-niyamo te nagara dharma. (3) rASTra saMbaMdhita nitI-niyamo te rASTra dharma (4) anya dharmonA vidhi vidhAna te pAkhaMDa dharma. (5) eka guru paraMparAnugata vidhi vidhAna te kula dharma. (6) aneka kulonA samUha rUpa gaNa-samudAyanA vidhi vidhAna te gaNa dharma. (7) aneka gaNonA saMgaThanarUpa saMghanA ke caturvidha saMghanA vidhi-vidhAna te saMgha dharma. (8) dvAdazAMga gruta ane temAM prarUpita tattva siddhAMto te zrata dharma. (9) saMyamanI maryAdAo, mahAvrata, samiti Adi dharmAcaraNa rUpa zAstrAjJAo te sarva cAritra dharma. (10) paMcAstikAyonuM svarUpa, guNa tenI upayogitA Adi astikAya dharma. vivecana : dharme :- dharma zabdanA aneka artha thAya che. prastutamAM dharma zabda vyavasthA, maryAdA, nIti niyamo, vidhi
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 vidhAno ane svarUpa arthamAM prayukta che. grAma, nagara dharmAdinA artha sUtrArthathI spaSTa che. sthavironA prakAra:128 dasa therA paNNattA, taM jahA- gAmatherA, NayaratherA, raTThatherA, pasatthAratherA, kulatherA, gaNatherA, saMghatherA, jAitherA, suyatherA, pariyAyatherA / bhAvArtha - sthaviranA(jyeSTha athavA vRddha, jJAnI puruSa) daza prakAra che, te A pramANe che- (1) grAma sthavira- grAmanA vyavasthApaka, jyeSTha, vRddha ane jJAnI puruSa. (2) nagara sthavira- nagaranA vyavasthApaka, jyeSTha, vRddha ane jJAnI puruSa. (3) rASTra sthavira- rASTranA vyavasthApaka, jyeSTha, vRddha ane jJAnI puruSa. (4) prazAstA sthavira- prazAsana karanArA pradhAna adhikArI ke guru, AcArya Adi. (5) kula sthavira- laukika pakSamAM kulanA jyeSTha athavA vRddha puruSa. lokottara pakSamAM AcAryanI ke eka gurunI ziSya paraMparAnA jyeSTha sAdhu. (6) gaNa vira- laukika pakSamAM gaNa rAjyanA pradhAna puruSa.lokottara pakSamAM sAdhuonA gaNa samudAyanA jyeSTha sAdhu. (7) saMgha sthavira- laukika pakSamAM rAjyasaMghanA pradhAna puruSa. lokottara pakSamAM saMghanA jyeSTha sAdhu. (8) jAti sthavira- 60 varSa ke tethI vadhu uMmaravALA sAdhu. (9) zruta sthavira sthAnAMga ane samavAyAMga zrutanA dhAraka sAdhu. (10) paryAya sthavira- 20 varSa ke tethI vadhu dIkSA paryAyavALA sAdhu. vivecana : the sthavira. sthavira eTale jyeSTha. te jyeSThatA janma, zruta, adhikAra, guNa vagere aneka saMdarbhamAM mApI zakAya che. avyavasthita lokone sanmArge suvyavasthAmAM sthApita kare te sthavira. ziSyomAM anutpanna zraddhAne utpanna kare, zraddhA vicalita thAya tene punaH temAM sthira kare tene sthavira kahe che. grAma, nagara, rASTra vagerenA vaDIla athavA vyavasthApaka, buddhimAna, lokamAnya vyakti kramazaH grAmasthavira vagere kahevAya che. putranA prakAra :22 sa purA 5VLA, taM nahIM- mattA, , viMS, vipaLA, 3raNe, mohara, saphare, saMva, 3vArta, dhammatevANI ! bhAvArtha:- putranA daza prakAra che. te A pramANe che- (1) Atmaja-pitAnI apekSAe putra Atmaja kahevAya. (2) kSetraja- saMtAnotpatti mATe strI kSetra rU5 che, tethI mAtAnI apekSAe kSetraja kahevAya. ahIM kSetrano artha bhAryA che. tenAthI utpanna thayelA putrane kSetraja kahe che. je putra mAtAnA nAmathI prasiddha thAya te paNa kSetraja kahevAya che. (3) dattaka- mAtA-pitA dvArA koIne saharSa dIdhelo putradattaka putra kahevAya
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 ] zrI ThANAga sUtra-2 che. (4) vijJaka(vineyaka)- vidyAgurunA ziSya. akSara jJAna, dhArmika jJAna ApanAra guru ziSyane putranI jema rAkhe, tethI te ziSya guru mATe vijJaka putra kahevAya che athavA jenI pAse rahIne putra bAlyakAla vyatIta kare ane jenAthI pUrNa zikSita thAya che, teno vijJaka putra kahevAya che. (5) aurasa- snehavaza svIkArelo putra. jenA upara putravatu sneha utpanna thayo hoya athavA je bALakane koI vyakti upara potAnA pitA jevo sneha thAya, te bALaka te vyaktinI apekSAe aurasa putra kahevAya. (6) maukhara- vacana kuzaLatAthI putra rUpe svIkArelo hoya, "A mAro putra che tevA vacana dvArA svIkRta putra. (7) zauMDIra- zUravIratAne kAraNe putra rUpe svIkRta. jeNe je deza mATe prayatna karI vijaya meLavyo hoya tenA mATe te nagarajano zauMDIra putra kahe che. (8) saMvardhita- bhojana Adi ApIne anAtha bALakanuM pAlana-poSaNa karyuM hoya te saMvartita putra kahevAya che. (9) aupayAcitaka- devanI ArAdhanAthI utpanna thayela putra athavA priya sevaka. (10) dharmAntavAsI- dharmArAdhanA mATe samIpe rahenAro ziSya, dharmabodha pAmanAra, ziSyarUpe svIkArela dharmAntavAsI putra kahevAya che. kevalInA dasa anuttara sthAna :130 kevalissa NaM dasa aNuttarA paNNattA, taM jahA- aNuttare NANe, aNuttare dasaNe aNuttare caritte, aNuttare tave, aNuttare vIrie, aNuttarA khaMtI, aNuttarA muttI, aNuttare ajjave, aNuttare maddave, aNuttare lAghave / bhAvArtha :- kevalInA daza anuttara(anupama-dharma) che, te A pramANe che- (1) anuttara jJAna (2) anuttara darzana (3) anuttara cAritra (4) anuttara tapa (5) anuttara vIrya (6) anuttara kSamA-zAMti (7) anuttara mukti(nirlobhatA) (8) anuttara Arjava(saralatA) (9) anuttara mArdava(namratA) (10) anuttara lAghava.(dravya, bhAvathI haLavA) vivecana :ayttara :- uttara eTale pradhAna. jenAthI pradhAna-zreSTha kAMI nathI te anuttara kahevAya. jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI anuttarajJAna, darzanAvaraNIya karmanA kSayathI anuttara kevaLadarzana, athavA darzana mohanIyanA kSayathI kSAyika samyagadarzana rUpa anuttaradarzana, cAritra mohanIyanA kSayathI anuttara yathAkhyAta cAritra ane anaMta vIryathI zukla dhyAnarUpa anuttara tapa, vIryaMtarAyanA kSayathI anuttara vIrya prApta thAya che. kSamA, nirlobhatA, saraLatA, mRdutA, laghutA, A sarva anuttara guNo cAritra mohanIyanA kSayathI prApta thAya che. kurukSetra ane zAzvata vRkSa :131 samayakhette NaM dasa kurAo paNNattAo, taM jahA- paMca devakurAo, paMca uttara- kurAo /
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 tattha NaM dasa mahaimahAlayA mahAdumA paNNattA, taM jahA- jambUsudaMsaNA, dhAyairukkhe, mahAdhAyairukkhe, paumarukkhe, mahApaumarukkhe, paMca kuuddsaamliio| tattha NaM dasa devA mahiDDiyA jAva parivati,taM jahA-aNADhie jaMbuddIvAhivaI, sudaMsaNe, piyadasaNe, poMDarIe, mahApoMDarIe, paMca garulA veNudevA / bhAvArtha - samaya kSetra-manuSyalokamAM daza kurA(kurukSetra) che, te A pramANe che- pAMca devakuru, pAMca uttarakuru. tyAM daza vizALa mahAvRkSa che, te A pramANe che- (1) jaMbU sudarzana vRkSa (2) dhAtakI vRkSa (3) mahAdhAtakI vRkSa (4) padma vRkSa (5) mahApadma vRkSa tathA (-10) pAMca kUTa zAlmalI vRkSa che. tyAM mahaddhika 10 deva eka palyopamanI sthitivALA rahe che, te A pramANe che- (1) jaMbUdvIpAdhipati anAdata (2) sudarzana (3) priyadarzana (4) pauMDarIka (5) mahApauMDarIka tathA pAMca garuDa veNudeva. vivecana : jebUdvIpamAM eka devakuru ane eka uttarakurukSetra che. temaja be-be kSetra dhAtakIkhaMDamAM ane be-be kSetra puSkarAI dvIpamAM, e rIte kula pAMca devakuru ane pAMca uttarakurukSetra che. temAMthI pAMca uttarakuru kSetromAM pAMca vizAlakAya vRkSonA judA judA nAma che ane tenA mAlika devonA paNa judA judA nAma che je bhAvArthathI spaSTa che. paraMtu pAMce ya devakuru kSetramAM vRkSonuM nAma eka ja kUTazAlmalI che ane tenA mAlika devanuM nAma paNa eka ja garuDa-veNu deva che. duHSama ane suSama kALanA lakSaNa:132 dasahiM ThANehiM ogADhaM dussamaM jANejjA, taM jahA- akAle varisai, kAle Na varisai, asAhU pUijjati, sAhU Na pUijjati, gurusu jaNo miccha paDivaNNo, amaNuNNA sadA amaNuNNA rUvA, amaNuNNA gaMdhA, amaNuNNA rasA, amaNuNNA phAsA / bhAvArtha :- daza nimitothI avagADha(vyAkha) duHSamA kAlanI sthiti jANI zakAya che, te A pramANe che- (1) akALe varSA thAya (2) samaye varSA na thAya (3) asAdhuonI pUjA thAya (4) sAdhuonI pUjA na thAya (5) gurujano pratye mithyA, asad vyavahAra hoya (6) amanojJa zabda (7) amanojJa rUpa (8) amanojJa gaMdha (9) amanojJa rasa (10) amanojJa sparza. pAMcamA ArAnA A dasa lakSaNa che. 133 dasahiM ThANehiM ogADhaM susamaM jANejjA, taM jahA- akAle Na varisai, kAle varisai, asAhUNa Na pUijjati, sAhU pUijjaMti, gurusu jaNo samma paDivaNNo,
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 380 ] zrI ThANAga sUtra-2 maNuNNA saddA, maNuNNA rUvA, maNuNNA gaMdhA, maNuNNA rasA, maNuNNA phAsA // bhAvArtha:- daza nimittothI avagADha suSamakALanI avasthiti jANI zakAya che, te A pramANe che- (1) akALe varSA na thAya, (2) samaye varSA thAya, (3) asAdhuonI pUjA na thAya, (4) sAdhuonI pUjA thAya, (5) gurujano prati savyavahAra, (6) manojJa zabda, (7) manojJa rU5, (8) manojJa gaMdha, (9) manojJA rasa, (10) manojJa sparza. kalpavRkSa prakAra :134 susamasusamAe NaM samAe dasavihA rukkhA uvabhogattAe havvamAgacchati, te nahIM matagayA ya bhiMgA, tuDiyaMgA dIva joi cittaMgA / cittarasA maNiyaMgA, gehAgArA aNiyaNA ya // 1 // bhAvArtha - suSamasuSamA kALamAM daza prakAranA vRkSa upabhoga mATe sulabhatAthI prApta thAya che, te A pramANe che (1) mataMgA- zarIra mATe pauSTika rasa ApanArA (2) bhaMga- bhAjana-pAtra Adi denArA, bhAjanAkAra patravALA (3) truTitAMga- vAjiMtra dhvani utpanna karanArA (4) dIpAMga- dIpakanI jema prakAza ApanArA (5) jyotiraMga- agninI jema uSNatA ane sUrya sama prakAza utpanna karanArA (6) citrAMga- aneka prakAranI puSpamALA utpanna karanArA, (7) citrarasa- aneka prakAranA manojJa rasavALA phaLa rUpa bhojana ApanArA (8) maNiaMga- AbhUSaNa ApanArA (9) gehAkAra- gharanA AkAravALA (10) anagna- vastra ApanArA. bhUta-bhAvI kulakara:135 jaMbuddIve dIve bharahe vAse tIyAe ussappiNIe dasa kulagarA hotthA, taM jahA sayaMjale sayAU ya, aNaMtaseNe ya ajiyaseNe ya / takkaseNe bhImaseNe, mahAbhImaseNe ya sattame // 1 // rahe, rahe, sara ! bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM, bharatavarSamAM atIta utsarpiNImAM daza kulakara thayA hatA, te A pramANe- (1) svayaMjala (2) zatAyu (3) anaMtasena (4) ajitasena (5) tarkasena (6) bhImasena (7) mahAbhImasena (8) daDharatha (9) dazaratha (10) zataratha.
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 [ 381 | 136 jaMbuddIve dIve bhArahe vAse AgamissAe ussappiNIe dasa kulagarA bhavissaMti, te gadA- sImaMre, sImaMdhare, hemaMre, hemaMdhare, vivAha, sammarDa(mauM), paDisue, daDhadhaNU, dasadhaNU satadhaNU / bhAvArtha :- jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM bharatavarSamAM AgAmI utsarpiNImAM daza kulakara thaze, te A pramANe- (1) sImaMkara (2) sImaMdhara (3) kSemaMkara (4) kSemaMdhara (5) vimalavAhana (6) sanmati(samuci) (7) pratizrata (8) daDhadhanu (9) dazadhanu (10) zatadhanu. vakSaskAra parvato:137 jaMbUddIve dIve maMdarassa pavvayassa puratthimeNaM sIyAe mahANaIe ubhaokUle dasa vakkhArapavvayA paNNattA, taM jahA- mAlavaMte, cittakUDe, pamhakUDe, NaliNakUDe, egasele, tikUDe, vesamaNakUDe, aMjaNe, mAyaMjaNe, somaNase / bhAvArtha - jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pUrvamAM sItA mahAnadInA banne kinAre 10 vakSaskAra parvata che, te A pramANe che- (1) mAlyavaMta parvata (2) citrakUTa parvata (3) padmakUTa parvata (4) nalinakUTa parvata (5) ekazaila parvata (6) trikUTa parvata (7) vaizramaNakUTa parvata (8) aMjanakUTa parvata (9) mAlAMjanakUTa parvata (10) somanasa parvata. 138 jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa paccatthime NaM sIoyAe mahANaIe ubhaokUle dasa vakkhArapavvayA paNNattA,taM jahA-vijjuppabhe, aMkAvaI, pamhAvaI, AsIvise, suhAvahe, caMdapavvae, sUrapavvae, NAgapavvae, devapavvae, gaMdhamAyaNe / bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatanI pazcimamAM sItodA mahAnadInA baMnne kinAre daza vakSaskAra parvata che, te A pramANe che- (1) vidhu--bha (2) aMkAvatI (3) padmAvatI (4) AzIviSa (5) sukhAvaha (6) caMdra parvata (7) sUra parvata (8) nAga parvata (9) deva parvata (10) gaMdhamAdana. 139 evaM dhAyaisaMDapurathimaddhe vi vakkhArA bhANiyavvA jAva pukkharavaradIvaDDa pcctthimddhe| bhAvArtha :- A rIte dhAtakIkhaMDanA pUrvArdha ane pazcimArdhamAM sItA ane sAtodA mahAnadInA baMnne kinAre daza-daza vakSaskAra parvata che. te ja rIte puSkaravara dvIpArdhanA pUrva ane pazcimI bhAgamAM dasa-dasa vakSaskAra parvata jANavA. vivecana : mahAvideha kSetramAM sItA-sItodA nadInI baMne bAju vijayanuM vibhAjana karatAM cAra-cAra kula
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 382 ] zrI ThANAga sUtra-2 ATha ane be gajadaMta vakSaskAra parvato maLI 10-10 parvato che. sUtragata dasa nAmamAMthI prathama ane aMtima be nAma gajadaMta vakSaskAra parvatanA che. kalpopapanna devaloka - 140 dasa kappA iMdAhiTThiyA paNNattA, taM jahA- sohamme, IsANe, saNakumAre, mAhiMde, baMbhaloe, laMtae, mahAsukke, sahassAre, pANae, accue / bhAvArtha:- IndrAdhiSThita devaloka daza che, te A pramANe che- (1) saudharma (2) IzAna (3) sanaskumAra (4) mAhendra (5) brahmaloka (6) lAMtaka (7) mahAzukra (8) sahasAra (9) prANata (10) ayyata. 141 etesu NaM dasasu kappesu dasa iMdA paNNattA, taM jahA- sakke, IsANe, saNaMkumAre, mAhiMde, baMbhe, laMtae, mahAsukke, sahassAre, pANae, accue / bhAvArtha - A daza devalokomAM daza indra che, te A pramANe che- (1) zakra (2) IzAna (3) sanaskumAra (4) mAhendra (5) brahma (6) lAMtaka (7) mahAzukra (8) sahasAra (9) prANata (10) ayyata. 142 eesi NaM dasaNhaM iMdANaM dasa parijANiyA vimANA paNNattA, taM jahApAlae, pupphae, somaNase, sirivacche, NaMdiyAvatte, kAmakame, pIimaNe, maNorame, vimalavare, savvatobhadde / bhAvArtha :- A daza indranA daza pAriyAnika vimAna(cala vimAna) che, te A pramANe che- (1) pAlaka (2) puSpaka (3) somanasa (4) zrI vatsa (5) naMdAvarta (6) kAmakrama (7) prItimanA (8) manorama (9) vimalavara (10) sarvatobhadra. daza-dazamikA bhikSa pratimA :143 dasadasamiyA NaM bhikkhupaDimA egeNa rAiMdiyasaeNaM addhachaThehi ya bhikkhAsaehiM ahAsuyaM ahAkappaM ahAmaggaM ahAtaccaM samma kAeNaM phAsiyA pAliyA sohiyA tIriyA kiTTiyA ArAhiyA yAvi bhavai / bhAvArtha :- daza-dazamikA bhikSu pratimA ekaso divasa-rAtamAM, tathA kula 550 bhikSA dattio dvArA yathAsUtra, yathAkalpa, yathAmArga, yathAtathya tathA samyak prakAre kAyAthI Acarita, pAlita, zodhita, pUrita, kIrtita ane ArAdhita karAya che. saMsArIjIva ane sarva jIva prakAra:144 dasavihA saMsArasamAvaNNagA jIvA paNNattA, taM jahA- paDhamasamayae
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 383 | gidiyA, apaDhamasamayaegidiyA, paDhamasamayabeiMdiyA, apaDhamasamayabeiMdiyA, paDhamasamayate idiyA, apaDhamasamayate idiyA, paDhamasamayacariMdiyA, apaDhamasamayacauridiyA, paDhamasamayapaMcidiyA, apaDhamasamayapaMciMdiyA / bhAvArtha :- saMsArI jIvanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) prathama samayanA - utpattinA prathama samayanA ekendriya jIva (2) aprathama- utpanna thayAne ghaNA samaya thayA hoya tevA ekendriya jIva (3) prathama samayanA beindriya jIva (4) aprathama samayanA beindriya jIva (5) prathama samayanA teindriya jIva (6) aprathama samayanA te indriya jIva (7) prathama samayanA caurendriya jIva (8) aprathama samayanA caurendriya jIva (9) prathama samayanA paMcendriya jIva (10) aprathama samayanA paMcendriya jIva. 145 dasavihA savvajIvA paNNattA,taMjahA- puDhavikAiyA, AukAiyA, teukAiyA, vAukAiyA, vaNassaikAiyA, beiMdiyA, teiMdiyA, cauridiyA, paMciMdiyA, aNidiyA / ahavA dasavihA savvajIvA paNNattA, taM jahA- paDhamasamayaNeraiyA, apaDhama samayaNeraiyA, paDhamasamayatiriyA, apaDhamasamayatiriyA, paDhamasamayamaNuyA, apaDhama samayamaNuyA, paDhamasamayadevA, apaDhamasamayadevA, paDhamasamayasiddhA, apddhmsmysiddhaa| bhAvArtha :- sarva jIvanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) pRthvIkAyika (2) aSkAyika (3) teukAyika (4) vAyukAyika (5) vanaspatikAyika (6) beindriya (7) te indriya (8) corendriya (9) paMcendriya (10) anindriya(siddha) jIva. athavA jIvanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) utpattinA prathama samayavartI nAraka (2) utpattinA prathama samaya pachInA samayavartI nATaka (3) prathama samayanA tiryaMca (4) aprathama samayanA tiryaMca (5) prathama samayanA manuSya (6) aprathama samayanA manuSya (7) prathama samayanA deva (8) aprathama samayanA deva (9) prathama samayanA siddha (10) aprathama samayanA siddha. zatAyuSka dazA :146 vAsasatAuyassa NaM purisassa dasa dasAo paNNattAo, taM jahA bAlA kiDDA ya maMdA ya, balA paNNA ya, hAyaNI / pavaMcA pabbhArA ya, mummuhI sAyaNI tadhA // 1 // bhAvArtha :- so varSanA AyuSyavALA puruSonI daza dazA che, te A pramANe che- (1) bAla dazA (2) krIDAdazA (3) maMdAdazA (4) balA dazA (5) prajJA dazA (6) hAyanI dazA (7) prapaMcAdazA (8) prAbhAra dazA (9) mR--khI dazA (10) zAyinI dazA.
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 ] zrI ThANAga sUtra-2 vivecana : manuSyanuM pUrNa AyuSya so varSanuM mAnIne daza-dazanI eka dazAnuM varNana prastuta sUtramAM karyuM che. tenI spaSTatA A pramANe che- (1) bAladazA- A avasthAmAM sukha-duHkha athavA sArA-narasAno vizeSa bodha thato nathI. (2) kriIDAdazA- A avasthAmAM ramata-gamatanI pravRtti vadhu hoya che. (3) mandAdazA- A avasthAmAM bhoganI pravRtti vadhu hoya che. bala-buddhinA kAryo maMda hoya che. (4) bala dazA- A avasthAmAM manuSya potAnA baLanuM pradarzana vadhu kare che. (5) prajJA dazA- A dazAmAM manuSyanI buddhi dhana kamAvAmAM, kuTuMbanuM pAlana poSaNa karavA AdimAM lAgelI hoya che. A dizAmAM prauDhatA hoya che. (6) hAyanI dazA- A dazAmAM zakti kSINa thavAno prAraMbha thAya che. (7) prapaMcA dazA- A avasthAmAM moDhAmAMthI lALa-ghUMka vagere paDavA lAge che. (8) prAbhAra dazA- A avasthAmAM zarIra upara karacalIo paDI jAya che, kamarethI vAMkA vaLI jAya che, vRddhAvasthA dekhAvA lAge che. (9) unmukhI dazA- A avasthAmAM manuSya vRddhAvasthAthI pIDita hovAthI mRtyunI icchA karavA lAge che. (10) zAyinI dazA- zayana dazAmAM rahevAnI uMmara te zAyinI dazA. A dazAmAM manuSya hIna svara, dIna svara ane zUnyacittavALo duHkhI thaI jAya che. tRNa vanaspatinA aMga:147 dasavihA taNavaNassaikAiyA paNNattA, taM jahA- mUle, kaMde, khaMdhe, tayA, sAne, pavAne, patta, puSpa, pAse, vIye ! bhAvArtha :- tRNa vanaspatikAyika jIvanA daza prakAra che, te A pramANe che- (1) mUla- mULiyA (2) kaMda- thaDano adhobhAga (3) skaMdha- thaDa (4) tvacA- chAla (5) zAkhA- moTI DALI (6) pravAlakUMpaLa(7) patra- pAMdaDA (8) puSpa (9) phala (10) bIja. vivecana : tuNa vanaspati e bAdara vanaspatino sUcaka paryAya zabda che tethI ahIM tRNano artha ghAsa na karatAM sarva bAdara vanaspati' artha karavo yogya che. AThamA sthAnanA rUpamAM sUtramAM tRNa vanaspatinA ATha prakAra kahyA che ane ahIM daza prakAra kahyA che. vidhAdhara, Abhiyogika zreNInA mApa:148 savvAo vi NaM vijjAharaseDhIo dasa dasa joyaNAI vikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha :- dIrgha vitADhaya upara avasthita sarva vidyAdharonI zreNio daza-daza yojana pahoLI che.
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna-10 | u85 / 149 savvAo viNaM AbhiogaseDhIo dasa-dasa joyaNAI vikkhaMbheNaM pnnnnttaa| bhAvArtha:- dIrgha vaitADhaya parvata upara avasthita sarva Abhiyogika zreNio daza-daza yojana pahoLI che. viveyana : bharata ane airavata kSetranA barAbara madhya bhAgamAM pUrva samudrathI laIne pazcima samudra sudhI lAMbo vaitADhaya parvata che. te mULa bhAgamAM 50 yojana pahoLo ane 25 yojana UMco che. bhUmitalathI daza yojananI UMcAI upara uttara-dakSiNa dizAmAM vidyAdharonI zreNio che. te zreNio baMnne bAju daza-daza yojana pahoLI che. A vidhAdhara zreNImAM vidhAdhara manuSyo rahe che. teo AkAzagAminI vagere aneka vidyAonA dhAraka hoya che. A vidhAdhara zreNiothI daza yojana upara Abhiyogika devonI zreNI che. temAM abhiyogika jAtinA vyaMtara deva rahe che. te zreNIo paNa banne bAju daza-daza yojana pahoLI che. mahAvidehakSetranI 3ra vijayonA dIrgha vaitADhaya parvata upara paNa te ja mApavALI, 10-10 yojana pahoLI baMne zreNIo che. peya vimAna :150 gevijjagavimANA NaM dasa joyaNasayAI uDDe uccatteNaM paNNattA / bhAvArtha :- aveya vimAnonI 652nI GIyaIS 1000 yo4nanI 50 cha. tejolezyAnI bhasma karavAnI prakriyA:151 dasahi ThANehiM saha teyasA bhAsaM kujjA, taM jahA- kei tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAejjA, se ya accAsAie samANe parikuvie tassa teyaM nnisirejjaa| se taM pariyAvei, se taM pariyAvettA tAmeva saha teyasA bhAsaM kujjA / kei tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accasAejjA, se ya accAsAie samANe deve parikuvie tassa teyaM NisirejjA / se taM pariyAvei, se taM pariyAvettA tAmeva saha teyasA bhAsaM kujjA / kei tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAejjA, se ya accAsAie samANe parikuvie, deve vi ya parikuvie te duhao paDiNNA tassa teyaM NisirejjA / te taM pariyAti, te taM paritAvettA tAmeva saha teyasA bhAsaM kujjA / kei tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAejjA, se ya accAsAie
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 30 zrI ThANAga sUtra-2 samANe parikuvie tassa teyaM NisirejjA / tattha phoDA saMmucchaMti te phoDA bhijati, te phoDA bhiNNA samANA tAmeva saha teyasA bhAsaM kujjA / kei tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAejjA, se ya accAsAie samANe deve parikuvie tassa teyaM NisirejjA / tattha phoDA saMmucchaMti, te phoDA bhijjati, te phoDA bhiNNA samANA tAmeva saha teyasA bhAsaM kujjA / kei tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAejjA, se ya accAsAie samANe parikuvie, deve vi ya parikuvie te duhao paDiNNA tassa teya nnisirejjaa| tattha phoDA samucchati, te phoDA bhijjati, te phoDA bhiNNA samANA tAmeva saha teyasA bhAsaM kujjaa| kei tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAejjA, se ya accAsAie samANe parikuvie tassa teyaM NisirejjA / tattha phoDA saMmucchati, te phoDA bhijjati, tattha pulA saMmucchati te pulA bhijati, te pulA bhiNNA samANA tAmeva saha teyasA bhAsaM kujjA / kei tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAejjA, se ya accAsAie samANe deve parikuvie tassa teyaM NisirejjA / tattha phoDA saMmucchaMti, te phoDA bhijjati, tattha pulA saMmucchati te pulA bhijjati, te pulA bhiNNA samANA tAmeva saha teyasA bhAsaM kujjaa| kei tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAejjA, se ya accAsAie samANe parikuvie, deve vi ya parikuvie te duhao paDiNNA tassa teyaM NisirejjA / tattha phoDA saMmucchati, te phoDA bhijjati, tattha pulA samucchati, te pulA bhijjati, te pulA bhiNNA samANA tAmeva saha teyasA bhAsaM kujjA / kei tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA accAsAemANe teyaM NisirejjA, se ya tattha No kammai, No pakammai, aMciyaMciyaM karei, karettA AyAhiNapayAhiNaM karei, karettA uDDe vehAsaM uppayai, uppaettA se NaM tao paDihae paDiNiyattai, paDiNiyattittA tameva sarIragaM aNudahamANeaNudahamANe saha teyasA bhAsaM kujjA, jahA vA gosAlassa maMkhaliputtassa tave tee / bhAvArtha :- tejovezyA dvArA anyane bhasma karavAnA dasa sthAna kahyA che, te A pramANe che
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 387 koI vyakti tathArUpanA zramaNa mAhaNanI tIvra AzAtanA kare tyAre AzAtanAthI paripita evA te zramaNanA zarIramAMthI teja nIkaLe che. te teja te vyaktine(AzAtanA karanArane) paritApa pahoMcADe che. tene paritApita karI, bALIne bhasma karI nAkhe che. (2) koI vyakti tathArUpanA zramaNamAhaNanI tIvra AzAtanA kare tyAre AzAtanAthI parikupita evA koI devanA zarIramAMthI teja nIkaLe che. te teja AzAtanA karanArane paritApa pahoMcADe che. tene paritApita karI, bALIne bhasma karI nAMkhe che. zramaNa ane deva baMnenA zarIramAMthI teja nIkaLe che. te teja AzAtanA karanArane paritApita karI, bALIne bhasma karI nAMkhe che. (4) koI vyakti tathArUpanA zramaNamAhaNanI tIvra AzAtanA kare tyAre te AzAtanAthI paripita evA te zramaNanA zarIramAMthI teja nIkaLe che. tenAthI te AzAtanA karanAranA zarIramAM sphoTa-phoDalAo utpanna thAya che, te phoDalA phUTe ane te phUTIne tenA zarIrane bALIne bhasma karI nAMkhe che. (5) koI vyakti tathArUpanA zramaNamAhaNanI tIvra AzAtanA kare tyAre te AzAtanAthI paripita koI devanA zarIramAMthI teja nIkaLe che. tenAthI AzAtanA karanAranA zarIramAM phoDalAo utpanna thAya, te phUTe ane te phUTIne tenA zarIrane bALIne bhasma karI nAMkhe che. () koI vyakti tathArUpanA zramaNamAhaNanI tIvra AzAtanA kare tyAre te AzAtanAthI paripita te zramaNa ane deva, baMnenA zarIramAMthI teja nIkaLe che. tenAthI AzAtanA karanAranA zarIramAM phoDalA utpanna thAya, te phUTe ane te phUTIne tenA zarIrane bALIne bhasma karI nAkhe che. 7) koI vyakti tathArUpanA zramaNamAhaNanI tIvra AzAtanA kare tyAre te AzAtanAthI paripita evA te zramaNanA zarIramAMthI teja nIkaLe che. tenAthI tenA zarIramAM phoDalA utpanna thAya, te phUTe ane phoDalIo utpana thAya, te phUTe, phUTIne tene bhasma karI nAMkhe che. koI vyakti tathArUpanA zramaNamAhaNanI tIvra AzAtanA kare tyAre te AzAtanAthI paripita koI devanA zarIramAMthI teja nIkaLe che. tenAthI AzAtanA karanAranA zarIramAM phoDalA utpanna thAya, te phUTe ane phoDalIo utpanna thAya, te phUTe, phUTIne tene bhasma karI nAkhe che. koI vyakti tathArUpanA zramaNa mAhaNanI tIvra AzAtanA kare tyAre te AzAtanAthI paripita thayelA te zramaNa ane deva baMnenA zarIramAMthI teja nIkaLe che. tenAthI AzAtanA karanAranA zarIramAM phoDalA utpanna thAya, te phUTe ane phoDalIo utpanna thAya, te phUTe, phUTIne tene bhasma karI nAMkhe che. (10) koI vyakti tathArUpanA zramaNamAhaNanI tIvra AzAtanA karatAM tenA upara teja pheMke che. paraMtu te
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 | zrI ThANAga sUtra-2 teja te zramaNa-mAhaNanA zarIra upara AkramaNa karI zakatuM nathI, praveza karI zakatuM nathI. tyAre te uparathI nIce ane nIcethI upara jAya, pachI AdakSiNA pradakSiNA karI, parikramA karI ane AkAzamAM jAya che ane tyAMthI pAchuM te zramaNa-mAhaNanA prabala tejathI pratihata thaI te pharI pheMkanArA pAse jaI tenA zarIramAM praveza karI tene tenI tejolabdhi sAthe bhasma kare che. jevI rIte makhalIputra gozAlakanA tapa teje tene potAne ja bALI nAMkhyo hato. dasa accherA : 152 dasa accheragA paNNattA, taM jahA uvasagga gabbhaharaNaM, itthItitthaM, abhAviyA parisA / kaNhassa avarakaMkA, uttaraNaM caMdasUrANaM // 1 // harivaMsakuluppattI, camaruppAo ya aTThasayasiddhA / assaMjaesu pUyA, dasa vi aNateNa kAleNa // 2 // bhAvArtha :- daza AzcaryakArI ghaTanAo ghaTI che, te A pramANe che- (1) bhagavAna mahAvIra svAmIne upasarga Avyo. (2) tIrthakara mahAvIranuM garbha saMharaNa thayuM (3) mallinAtha tIrthakara strIpaNe thayA (4) bhagavAna mahAvIranI prathama dezanA khAlI gaI. koIe vrata pratyAkhyAna na karyA. (5) kRSNa aparakaMkA (amarakaMkA) nagarImAM gayA ane vAsudeva vAsudevanuM zaMkhadhvaninA mAdhyame milana thayuM (6) caMdra ane sUrya devonuM vimAna sahita pRthvI upara AvavuM (7) harivaMza kuLanI utpatti (8) camarano utpAta (9) ekaso ATha siddha (10) asaMyatanI pUjA. A daza prakAranA Azcarya anaMtakALe thayA che ane thAya che. vivecana : che - accherA, AzcaryakArI ghaTanAo, kyAreka ja ghaTita thatI ghaTanA. je ghaTanA sAmAnyarUpe ghaTita na thatI hoya paraMtu vizeSa sthitimAM anaMtakALa pachI ghaTe tene Azcarya kahe che. 'Azcarya pada adbhuta arthamAM vaparAya che. je vastu vismaya utpanna kare, tene Azcarya rUpa mAnavAmAM Ave che. (2) 3SyA - upasarga - dharma ArAdhakane, sAdhakane dharma ke sAdhanA mArgathI calAyamAna karavA manuSya, tiryaMca ke deva, je vino upasthita kare tene upasarga kahe che. sAmAnyatayA kevaLI bhagavAnane ane anaMta puNyazALI tIrthakarone upasargo AvatA nathI. paraMtu mahAvIra svAmIne tIrthakarAvasthAmAM gozAlakano upasarga sahana karavo paDyo. gozAlake bhagavAna upara tejalezyA mUkI ane bhagavAnane tenI alpa asara thaI. bhagavatI sUtra zataka-15mAM tenuM vistRta varNana prApta thAya che. (2) garbhapaharaNa :- eka mAtAnA udaramAMthI bIjI mAtAnA udaramAM garbhanuM saMkramaNa thAya, tene
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10. [ 389 ] garbhApaharaNa kahe che. mahAvIra svAmInA jIvanamAM A abhUtapUrva ghaTanA ghaTI, tIrthakaro ugra, bhoga vagere kSatriyakuLamAM ja utpanna thAya che. pUrvakarmanA kAraNe bhagavAna mahAvIra brAhmaNakuLamAM devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAM utpanna thayA. indranI AjJAthI hariegameSa deve garbharUpa bhagavAnane devAnaMdA brAhmaNInI kukSImAMthI trizalArANInI kukSimAM mUkyA. bhagavAnanA garbhApaharaNanuM nirUpaNa AcarAMga sUtra "bhAvanA" adhyayanamAM ane garbhasaMharaNanI prakriyAnuM vizleSaNa bhagavatI sUtra zataka-5, udde.-4mAM che. (3) strI tIrthakara - sAmAnya rIte puruSa tIrthakara ja hoya che. A avasarpiNImAM mithilApati kuMbharAjAnI putrI mallikumArI ogaNIsamA tIrthaMkara thayA, tIrthanuM sthApana karyuM, te AzcaryakArI ghaTanA che. teoe pUrva bhave mAyA sevanathI strIvedano baMdha karyo hato. te kathAnaka jJAtAdharmakathA sUtronusAra jANavuM. (4) abhAvita pariSada - tIrthaMkaranI dezanA sAMbhaLavA AvelA zrotAonA samudAyane pariSada kahe che. cAritradharma svIkAravA mATe ayogya pariSadane abhAvita pariSada kahe che. tIrthakaranI prathama dezanA sAMbhaLyA pachI koI ne koI vyakti zrAvaka vrata ke sAdhuvrata grahaNa kare che paraMtu bhagavAna mahAvIrane kevaLa jJAnanI prApti thayA pachInI prathama dezanAmAM koIne viratinA bhAva na thayA, koI jIve viratino svIkAra na karyo te AzcaryakArI ghaTanA che. (5) kRSNa vAsudevanuM aparakaMkA nagarImAM gamana - bharatAdi eka kSetramAM eka ja vAsudeva hoya paraMtu judA-judA kSetramAM eka samaye aneka vAsudeva saMbhave che. paraMtu eka vAsudevanA kSetramAM bIjA vAsudeva jAya nahIM ane paraspara maLe nahIM. dhAtakIkhaMDanA bharatakSetranI aparakaMkA rAjadhAnImAM rahetA padmanAbha rAjAe devanI sahAyatAthI pAMDavapatnI draupadInuM haraNa karyuM. nArada dvArA A vRttAMta sAMbhaLI, pAMca pAMDava sAthe kRSNa vAsudeve susthita nAmanA lavaNAdhipati devanI madadathI aparakaMkA pahoMcI, padmanAbha sAthe yuddha karI, zaMkhanAda karI, draupadIne laI bharata kSetra tarapha prayANa karyuM, tyAre dhAtakIkhaMDanA bharatakSetranA kapila nAmanA vAsudeva tyAMnA munisuvrata nAmanA tIrthakara prabhunI dezanA sAMbhaLatA hatA. zaMkhanAda sAMbhaLI tIrthaMkara prabhune te viSayaka prazna pUchayo. pratyuttaramAM kRSNa vAsudevanuM dhAtakIkhaMDamAM Agamana sAMbhaLI, kapila vAsudeva temanuM svAgata karavA utsuka banyA. teo lavaNa samudrane kinAre pahoMcyA tyAre zrI kRSNa lavaNa samudramAM ghaNA dUra nIkaLI gayA hatA. mAtra temanI dhvajAno agrabhAga daSTigocara thato hato. te joI kapile paMcajanya zaMkhanAda karyo. zrIkRSNa pratyuttaramAM zaMkhanAda karyo. A rIte bhinna- bhinna kSetranA be vAsudevonuM zaMkhanAdathI milana thayuM. jJAtAdharmakathAmAM A ghaTanA saMbaMdhI vistRta varNana che. tyAM be vAsudevanA milanane AzcaryakArI ghaTanA kahI che. jyAre prastuta sUtramAM zasta avareja A pada dvArA kRSNa vAsudevanuM aparakaMkA gamana, tene AzcaryakArI ghaTanA kahI che. A rIte sthAnAMga sUtramAM vAsudevanA kSetrAtikramaNane ane jJAtAdharmakathAmAM be vAsudevanA milanane AzcaryakArI ghaTanA kahI che. jJAtA sUtramAM nagarInuM nAma amarakaMkA che, jyAre prastuta sUtramAM aparakaMkA nAma che.
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga satra-2 uttaraLa cavasUrALa :- caMdra sUrya UtarIne nIce AvyA.jyotiSendra caMdra, sUryanA zAzvatA vimAna sadA sama pRthvIthI kramazaH 880 ane 800 yojana UMcAI para rahIne parikramA karatA rahe che. caMdrendra ane sUryendra baMne indro potAnA A vimAnamAM ja nivAsa kare che. te baMne indro samyag dRSTi che. prastuta sUtra anusAra A baMne indronA vimAna bhramaNa karavArUpa anAdi vyavasthAnuM ullaMghana karI nIce UtarI samavasaraNamAM AvyA hatA. te lokanuM eka Azcarya thayuM. 350 A sUtra padanI vyAkhyA zrI abhayadevasUrie A pramANe karI che - mAvo mahAvIrasya yatvanApa avataraNaM AkAzAt samavasaraNabhUmyAm candrasUryayoH zAktata vimAnopetayorbabhUva / - bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA vaMdanArthe AkAzamAMthI samavasaraNabhUmi para caMdra-sUryanuM zAzvatA vimAna sAthe UtaravAnuM thayuM. mULapAThamAM caMdra, sUrya zA mATe nIce AvyA, kayA samaye ane kaI nagarImAM AvyA, teno ullekha nathI. anya AgamomAM paNa A viSayamAM spaSTIkaraNa maLatuM nathI. vyAkhyAgraMtho ane paraMparAthI A viSayamAM nimna jANakArI prApta thAya che- ThANAMga sUtranI TIkAnusAra prabhu mahAvIranA darzana nimite baMne indro zAzvata vimAna laIne AvyA. Avazyaka niyuktinI gAthA 1048mAM bhAva pratikramaNanuM svarUpa samajAvyuM che, tenA spaSTIkaraNa mATe TIkAmAM mRgAvatI sAdhvInA jIvananI ghaTanA aMkita karI che. te pramANe kozAMbI nagarImAM caMdra, sUryanuM Agamana spaSTa thAya che. te TIkAMzano bhAvArtha A pramANe che. AryA mRgAvatIjI anya sAdhvI vRMda sAthe prabhunA samavasaraNamAM AvyA hatA. te samaye caMdra sUrya potAnA mULa vimAna sahita bhagavAnanA darzana karavA AvyA. caMdra sUryanA vimAnanA tejanA kAraNe divasa ja che tevA bhramathI mRgAvatI sAdhvI tyAM beThA rahyA. prabhunA darzana karI caMdra-sUrya vidAya thayA. ekAeka aMdhakAra vyApta thatAM sAdhvI mRgAvatIne sUryAsta samayanuM dhyAna na rahyAno kheda thayo. kheda karatAM-karatAM teo svasthAne pahoMcyA. sUryAsta pachI AvavA mATe AryA caMdanAjIe temane Thapako Apyo. potAnI bhUlanuM bhAva pratikramaNa karatAM teo kevaLajJAnane pAmyA. dazavaikAlika sUtranI niyukti gAthA 76 ane tenI TIkA pramANe kauzAMbInagarImAM prabhu mahAvIranA darzanArthe caMdra, sUrya vimAna sahita AvyA, cAra prahara sudhI bhagavAnanA samavasaraNamAM rahI sUryAsta samaye cAlyA gayA. ahIM paNa mRgAvatInA bhAva pratikramaNa nimite uparokata varNana prApta thAya che. zruti paraMparA anusAra caMdra, sUrya uttaravaikriya zarIra banAvyA vinA mULa zarIre AvyA. mULa vimAna sahita nahIM. anya zruti paraMparA anusAra caMdra, sUrya potAnA zAzvatA vimAna sahita prabhunA nirvANanA divase
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10 | 391 | (amAvasyAnA divase) cothA praharamAM saMdhyA samaye prabhunA darzana mATe AvyA. aMtima darzana karI alpa samayamAM ja pAchA pharI gayA. A rIte A viSayanuM AgamamAM koI spaSTIkaraNa na hovAthI tadviSayaka vibhinna paraMparAo pracalita thaI che. (7) harivaMza kaLanI utpatti :- hari nAmanA puruSa vizeSano vaMza. putra, pautrAdi saMtAna paraMparArUpa kuLanI utpatti harivaMzakuLa utpatti kahevAya che. A bharatakSetranI uttaramAM harivarSa nAmanuM akarmabhUminuM kSetra che. te yugalika bhUmi che. te yugalikone vaMza paraMparA ke kuLa paraMparA hotI nathI. teo eka yugalane janma Ape ane alpa kALamAM mRtyu pAmI jAya. paraMtu harivarSanA eka yugalikanI saMtAna paraMparA cAlI; te AzcaryakArI ghaTanA kahevAya che. A saMbaMdhamAM vyAkhyA graMthomAM prApta kathA A pramANe che harivarSa kSetranA eka hari, hariNI nAmanA yugalikanuM pUrvabhavanA vairI deve apaharaNa karyuM ane temane bharatakSetranI caMpA nagarImAM mUkyA. pUrvabhavamAM te deva vIraka nAmano mALI hato ane yugalika strI hariNI tenI vanamALA nAme patnI hatI. te dezamAM sumukha nAmano rAjA hato. te sumukha rAjA vanamALA para mohita thayo ane vanamALA potAnA pati vIrakane choDI, sumukha rAjA sAthe cAlI gaI. vanamALA vinA vIrakanI sthiti pAgala jevI thaI gaI. te vanamALAnA nAmano pokAra karato, rakhaDato-rajaLato ekavAra rAjamahela pAsethI pasAra thayo. vanamALA ane sumukhe tenA nAmano pokAra sAMbhaLyo, tenI avadazA joI, potAnA duSkarmanI AlocanA karavA lAgyA. te ja samaye vijaLI paDatA baMne mRtyu pAmI hari-hariNI nAme yugalikarUpe janmyA ane vIraka mRtyu pAmI saudharma devalokamAM kilvISaka deva thayo. avadhijJAnathI pUrvabhava jotAM A harihariNI pratye tene dveSa bhAva jAgRta thayo. teNe vicAryuM ke A baMne yugalika tarIke mRtyu pAmaze to paNa kSetra prabhAve deva thaze. A baMnene duHkhI karavA bharatakSetramAM mUkI dauM, tema vicArI deve te baMnene caMpAnagarImAM mUkyA. te samaye caMpAnagarInA rAjA niHsaMtAna mRtyu pAmyA hatA. deve harihariNIne rAjA-rANI banAvavA AkAzavANI karI ane prajAe tene rAjA banAvyo. hari rAjAe varSo sudhI rAjya karyu ane tenA nAme harivaMza zarU thayo.ti yugalika drayanuM AyuSya, tatkAlIna bharatakSetranA AyuSya jeTaluM zeSa rahyuM tyAre deve saMharaNa karyuM hatuM ane avagAhanA nAnI karI hatI, tema samajavuM.] (8) amara utpAtaH - asurakumArarAja camare saudharmadevalokamAM jaIne utpAta macAvyo, te AzcaryakArI ghaTanA che. asurendra Urdhva devaloka sudhI javAnuM sAmarthya dharAve che paraMtu sAmAnyarUpe koI asura Urdhva devalokamAM jatAM nathI. dakSiNa dizAmAM asurarAja camarendranI camacaMcA nAmanI rAjadhAnImAM pUraNanAmano tApasa camarendrarUpe utpanna thayo. utpanna thatAM ja teNe avadhijJAna dvArA UrdhvadizAmAM potAnA mastaka upara saudharma devalokamAM sthita zakrendranA be caraNa joyA. te krodhAyamAna banI gayo. zakrendrano parAbhava karavA
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 | zrI ThANAga sUtra-2 madhyalokamAM Avyo. saMsamAra nagaranA udyAnamAM ekarAtrinI pratimA dhAraNa karI kAyotsargamAM sthita chadrastha evA mahAvIra svAmIne vaMdana karI, temanuM zaraNa laI, eka lAkha yojana pramANa vaikriya zarIranI racanA karI, hokArA-paDakArA karato, saudharmadevalokanA vimAnanI vedikA para prahAra karato, zakrendrane tiraskAra pUrvaka Akroza vacano kahevA lAgyo. camarendranA utpAtathI krodhAyamAna zake tenA upara vaja nAmanuM zastra choDyuM. vajane AvatuM joI camara tIvravegathI bhAgyo. zakrendra avadhijJAnathI jANyuM ke A amara to tIrthaMkara paramAtmAnuM zaraNa laIne Avyo che. amarendra to vaja prahArathI bacavA ati sUkSma rUpa banAvI prabhunA paga nIce saMtAI gayo che. prabhanI AzAtanAthI bacavA zakrendra tIvravegathI AvI prabhuthI cAra aMgula dUra rahelA vajane pakaDI lIdhuM ane camaranA aparAdhanI kSamA ApI. tyAre amara nirbhaya banI svasthAne gayo. camarendranA utpAtanuM vistRta varNana bhagavatI sUtra zataka-3, udde.-2 mAM che. (9) eka samaye utkRSTa avagAhanAvALA 108nuM siddha thavuM:- utkRSTa 500 dhanuSyanI avagAhanAvALA eka samayamAM be jIva ja siddha thAya che paraMtu utkRSTa avagAhanAvALA bhagavAna RSabhadeva, 500 dhanuSyanI utkRSTa avagAhanAvALA potAnA 98 putra tathA ATha pautra eka sAthe nirvANa pAmyA. te ja samaye airAvatakSetranA tIrthakara nirvANa pAmyA. A rIte 98+8+ 1+1 = 108 thAya che. tethI te Azcarya kahevAya che. vRddha paraMparAnusAra A AzcaryakArI ghaTanAmAM RSabhadeva svAmInA 99 putranI gaNanA karavAmAM Ave che paraMtu zrI samavAyAMga sUtranA 84mA samavAyamAM sUtra pATha che- 3same | marada hotti caurAsII puvvasayasahassAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe, evaM bharaho, bAhubalI, baMbhI, navaro | RSabhadevasvAmI, bharata, bAhubalI, brAhmI suMdarInA AyuSya 84 lAkha pUrvanA hatA. RSabhadevasvAmIthI bharata cakravartI tathA brAhmI uMmaramAM cha lAkha pUrva nAnA hatAM. bAhubalI ane suMdarI e baMne bharatathI nAnA hatAM. samAna AyuSyakarmavALA pitA-putra sAthe nirvANa pAme te saMbhavita nathI. A uparAMta bharata ane airavata kSetramAM tIrthakaro eka sAthe, eka samaye janme che ane nirvANa pAme che. lokamAM eka samaye jaghanya be tIrthakara ane utkRSTa cAra tIrthakara siddha thAya che. jaghanya be tIrthakara siddha thAya che te jaMbUdvIpanA bharata airAvata kSetranI apekSAe athavA pUrvArdha dhAtakIkhaMDa AdinA bharata airAvata kSetranI apekSAe samajavA joIe. utkRSTa cAra tIrthakara siddha thAya che te mahAvideha kSetranI apekSAe samajavA joIe. pAMca bharata ane pAMca airAvatanA tema dasa tIrthakara eka samaye siddha thatAM nathI. A rIte prabhu AdinAtha sAthe (jabUdvIpanA)airAvata kSetranA eka tIrthakaranI gaNanA karatAM eka samayamAM 108 siddha thAya che. (10) asayatanI pUjA - AraMbha, parigrahathI yukta asaMyata vyakti pUjA-satkArane yogya nathI. saMyamI sAdhaka ja pUjAne yogya che paraMtu A avasarpiNImAM asaMyamInI pUjA thavA lAgI te AzcaryakArI ghaTanA che.
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10. [ 393] zrI suvidhinAthanA nirvANa pachI thoDA samayamAM sAdhu-sAdhvInI paraMparAno nAza thayo. zrAvako potAnI buddhithI dharmanI prarUpaNA karavA lAgyA ane teo pUjAvA lAgyA. A rIte navamAthI soLamA te sAta tIrthakaronA zAsanano viccheda thayo, te samaye asaMyatinI pUjA thavA lAgI. A rIte A avasarpiNI kALamAM pAMca Azcarya bhagavAna mahAvIranA samayamAM ane anya pAMca zeSa tIrthakaronA samayamAM ghaTita thayA. dasa accherA : acchaza. kyA AgamamAM varNana samaya kevaLIpaNAmAM upasarga zrI bhagavatI sUtra, zataka-15 bhagavAna mahAvIra garbhApaharaNa zrI AcArAMgasUtra adhyayana-24 bhagavAna mahAvIra strI tIrthakara mallinAtha bhagavAna abhAvita pariSada zrI jJAtAdharmakathAga sUtra adhyayana-8 nAmollekha zrI ThANAMga sUtramAM, varNana ThANAMgavRtti mahAvIrasvAmI kRSNanuM aparakaMkA javuM jJAtAdharmakathA sUtra adhyayana-16 ariSTaneminA zAsanakALamAM bhagavAna mahAvIra caMdra-sUryanuM mULa vimAna sAthenuM avataraNa nAmollekha zrI ThANAMgasUtramAM, varNana ThANAMgavRtti, Avazyaka TIkA, dazavaikAlika TIkA harivaMzanI utpatti zItalanAthanA samayamAM nAmollekha zrI ThANAMgamAM, varNana ThANAMgavRttimAM camarano utpAta bhagavatI sUtra-zataka 3/4 bhagavAna mahAvIra 108 siddha thayA RSabhadeva svAmI nAmollekha ThANAMga sUtra, varNana ThANAMgavRtti nAmollekha zrI ThANAMga sUtramAM, saMkSipta varNana ThANAMgavRtti 10] asaMyati pUjA 9mAM tIrthakarathI 16mA tIrthakaranI vaccenA sAta AMtarAmAM naraka kAMDanI jADAI:153 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe rayaNe kaMDe dasa joyaNasayAI bAhalleNaM paNNatte / imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe vaire kaMDe dasa joyaNasayAiM bAhalleNaM
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 zrI ThANAga sUtra-2 paNNatte / evaM verulie, lohitakkhe, masAragalle, haMsagabbhe, pulae, sogaMdhie, noraNe, maMgaLa, aMbAputA, racavuM, gAve, are, pati, rike ! nahIM rayaNe tahA solasavihA bhANiyavvA / bhAvArtha - ratnaprabhA pRthvImAM ratnanA nAmavALA soLa kAMDa che. ratnakAMDa, vajakAMDa, vaiDUryakAMDa, lohitAkSakAMDa, masAragallakAMDa, haMsagarbhakAMDa, pulakakAMDa, sogaMdhika kAMDa, jyotirasakAMDa, aMjanakAMDa, aMjanapulakakAMDa, rajatakAMDa, jAtarUpakAMDa, aMkakAMDa, sphaTikakAMDa ane rijhakAMDa. A sarva kAMDa 1000 yojananA jADA che. vivecana : ratnaprabhA pRthvInA traNa bhAga che. kharabhAga, paMkabhAga ane apUbahula bhAga. temAM kharabhAganA 16 vibhAga che ane tenA nAma sUtramAM kahyA che. pratyeka vibhAga eka eka hajAra yojana jADA che ane eka pachI ekanI nIce-nIce AvyA che. dvIpa-samudrAdinI UMDAI - 154 savve vi NaM dIva samuddA dasa joyaNasayAI uvveheNaM paNNattA / savve viNaM mahAdahA dasa joyaNAI uvveheNaM paNNattA / savve viNaM salilakuMDA dasa joyaNAI uvveheNaM paNNattA / sIyA sIoyA NaM mahANaIo muhamUle dasa dasa joyaNAI uvveheNaM pnnnnttaao| bhAvArtha:- sarva dvIpa ane samudra 1000 yojananA UMDA che. sarva mahAdraha 10 hajAra yojana UMDA che. | sarva salilakuMDa(prapAtakuMDa) 10 yojana UMDA che. sItA-sItodA mahAnadIonuM mukha mULa(samudramAM praveza karavAnuM sthAna) 10 yojana UMDuM che. nakSatra :155 kattiyANakkhae savvabAhirAo maNDalAo dasame maMDale cAraM carai / aNurAdhANakkhatte savvabhaMtarAo maMDalAo dasame maMDale cAraM carai / bhAvArtha :- kRtikA nakSatra caMdranA sarva bAhya maMDalathI dazamA maMDaLamAM saMcAra(gamana) kare che. anurAdhA nakSatra caMdranA sarvAtyaMtara maMDalathI dazamA maMDalamAM saMcAra(gamana) kare che. jJAna vRddhikara nakSatro:156 dasa NakkhattA NANassa vuDDikarA paNNattA, taM jahA
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna- 10. [ 395] migasiramaddA pusso, tiNNi ya puvvAiM mUlamassesA / hattho cittA ya tahA, dasa vuDDikarAI NANassa // 1 // bhAvArtha - daza nakSatra jJAnanI vRddhi karanArA che, te A pramANe che- (1) mRgazira (ra) ArkA (3) puSya (4) pUrvASADhA (5) pUrva bhAdrapadA (6) pUrvA phAlganI (7) mULa (8) azleSA (9) hasta (10) citrA. A daza nakSatra jJAna vRddhi karAvanArA che. vivecana : prastuta sUtrathI spaSTa thAya che ke jJAna vRddhimAM nakSatrano saMyoga paNa sAdhakatama kAraNa che. A jaina siddhAMtanI vizALatA ane anekAMtikatAno Adarza che. nakSatro potapotAnA maMDala para potAnI gati pramANe paribhramaNa karatA rahe che. nakSatra 28 che. nakSatronI gati caMdranI gatithI tIvra che mATe eka eka nakSatra caMdra sAthe thoDA samaya cAlIne AgaLa vadhI jAya che. A rIte eka mahInAmAM sarve nakSatra caMdra sAthe saMyoga karI arthAt sAthe cAlIne AgaLa nIkaLI jAya che. teono caMdra sAthe saMyogano je samaya hoya te alaga-alaga mahattva dharAve che. A kAraNe sUtrokta dasa nakSatrano caMdra sAthe saMyoga hoya tyAre jJAnano prAraMbha Adi karavo te jJAnavardhaka hoya che. kulakoTI:157 cauppayathalayara paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM dasa jAikulakoDijoNipamuha sayasahassA paNNattA / bhAvArtha :- paMcendriya tiryaglonika sthalacara catuSpadanI yoni pramukha, jAti kula koTi daza lAkha che. 158 uraparisappa-thalayarapaMcidiya-tirikkhajoNiyANaM dasa-jAikulakoDijoNipamuha-sayasahassA paNNattA / bhAvArtha :- paMcendriya tiryaglonika sthalacara uraparisarpanI yonipramukha jAtikuLakoTI daza lAkha che. pApakarmano caya-upacayaH159 jIvA NaM dasaThANaNivvattie poggale pAvakammattAe ciNiMsu vA ciNaMti vA ciNissaMti vA, taM jahA- paDhamasamaya egidiyaNivvattie, apaDhamasamaya egidiyaNivvattie, paDhamasamaya-beidiya-Nivvattie, apaDhasamaya-beidiya-Nivvattie, paDhamasamaya-teiMdiya-Nivvattie, apaDhamasamaya-teiMdiya-Nivattie, paDhamasamayacariMdiya-Nivvattie, apaDhamasamaya-cauridiya-Nivvattie, paDhamasamaya-paciMdiya
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 Nivvattie, apaDhamasamaya- paMciMdiyaNivvattie / evaM ciNa-uvaciNa-baMdha- udIra-veya taha NijjarA ceva / zrI ThANAMga sUtra-2 bhAvArtha : - jIve daza sthAnathI nirvartita pudgalono pApakarmarUpe saMcaya karyo hato, kare che ane karaze. te A pramANe che-- (1) prathama samaya ekendriya nirvartita pudgalono (2) aprathama samaya ekendriya nirvartita pudgalono (3) prathama samaya beindriya nirvartita pudgalono (4) aprathama samaya beindriya nirvartita pudgalono (5) prathama samaya teindriya nirvartita pudgalono (6) aprathama samaya teindriya nirvartita pudgalono (7) prathama samaya caurendriya nirvartita pudgalono (8) aprathama samaya caurendriya nirvartita pudgalono (9) prathama samaya paMcendriya nirvartita pudgalono (10) aprathama samaya paMcendriya nirvartita pudgalono. A rIte teno caya, upacaya, baMdha, udIraNA, vedana, nirjaraNa karyuM hatuM, kare che, karaze. dasapradezI pudgalanI anaMtatA : 160 dasapaesiyA khaMdhA anaMtA paNNattA / dasapaesogADhA poggalA anaMtA pnnnnttaa| dasasamayaThiIyA poggalA aNaMtA paNNattA / bhAvArtha :- daza pradezI pudgala skaMdha anaMta che. daza pradezAvagADha pudgala skaMdha anaMta che. daza samayanI sthitivALA pudgala anaMta che. 161 dasaguNakAlagA poggalA anaMtA paNNattA / bhAvArtha :- daza guNa kALAvarNavALA pudgala anaMta che. 162 evaM vaNNehiM gaMdhehiM rasehiM phAsehiM dasaguNalukkhA poggalA atA paNNattA / bhAvArtha :- A rIte zeSa varNa, gaMdha, rasa, sparzanA daza guNa lUkhA sparzavALA pudgala anaMta che. // sthAna-10 saMpUrNa // || zrI ThANAMga sUtra saMpUrNa //
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa pariziSTa-1 vivacita viSayonI anAdi anukamaNijJa viSaya A arattA ane atizeSa) akriyAvAda agilAe guru laghu pariNAma akinna accheragA ane koSTaka) ajIva saMjame aNuttara aNuttare vIrie aNubhAve attavao atthoggahe atikrAMta pratyAkhyAna atthikAe addhacakkavAlA addhaNArAya saMghayaNa aDapeDA sthAna ahvA pratyAkhyAna adhipati devonA be koSTaka anAgata pratyAkhyAna anuonacArI Adi anekavAdI S aTTha samaie kevalisamugdhAeM 8 anaMtara ardha samonI natro alpale pika pAlesaNA * = $ $ $ $ % ? cha bar3e ? " pa/ra 8 10 5/1 S F 10 5/1 10 5/3 8 apariNNAyA 5/1 aba sA, appa saMjJA Adi 8 aki nirbhava S u phLa u pRSTa 143 Fe 237 17 328 320 388 393 195 269 94 379 3 21 120 144 362 viSaya 200 118 134 362 26 31 85 238 5 28 214 13 16 avadhijJAnAvaraNIya avyaktika niva asanuM parabo vAdI ahamaMti adiyAd asumAr Adi A mata..pariNa AThabhede AgaI AtApanAnA traNa Asana AnugAmika Adi avadhijJAna Aminiovika jJAnAvaraNIya AAMtara tapa ane tenA bheda 72 AyAra goyaraM AgamesibhaddattAe AcAra prakalpa AcAra saMpadA AI -vicchida A paka ANaM dhAraNaM Asava-saMvara Adhya pariNAma AloejjA paDikkamejjA sahi AvaI 6 ikkhAgA hAlo mika sthAna puSTa 53 ? v, 5 v >> o ? v >> OM OM v ! |F indriya ane indriyArtha indriya pariNAma ibbha IriyaTTAe u-vattA-utkalA | uggaha paDimAo S S S 97 OM OM OM OM OM OM 96 11 238 324 231 189 122 375 ra 234 32 165 16 144 96 131 27 295 231 343 48 121 147 70 74 327 121 124 87 166
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 viSaya ugnakula, bhogakula Adi ujju AyatA uttaraNaM caMdasUrANaM 36mAla(vAmA te) 3dhikAo, naLiyAno Adi upakaraNa saMvara uppAya pavvae uvakaraNAisese uvassaya uvahi usabhaNArAya saMghayaNa Urdhva ane adhodizA e ekavAdI egao khahA egao vaMkA eggala vihAra paDimaM o/IT omaratA ohasaNNA au audArika pudgala parAvartana aupapAtika bhaM aMtakara bhUmi aMtazrutAni Adi anacArI * kalpavRkSa kAmaguNA kAyaklezatapa kivaNa kulANi kevaLa jJAnAvaraNIya koTi sahita pratyAkhyAna khattivitta AditraNa uittavitta Adi nava avasthA khIliyA saMghayaNa khujje saMThANe tta, muzi Adi 5. gaNAvakkamaNe sthAna S 7 10 10 para 10 10 7 para para 10 7 7 9 10 8 8 8 8 7 ? cha ? 0 = ? * * = 0 >> OM = ? % 7 = ? ? ? ? 51 pRSTa 121 199 380 334 40 323 341 193 51 51 118 333 237 199 199 158 8 280 143 368 246 223 246 85 32 viSaya |galina sUkSma galisaMpadya gaNhamANe avalaMbamANe gotitthavirahie gomUtrikA gaucarI gaMtuM paccAgayA tha cakkavAlA cakravartI navanidhi(koSTaka) caya, upacaya Adi cATajjAmaM dhammaM cAra dizA vidizA ceiya rukkhA 7 chaThamatthe chadmastha cha purimA, nava khoDA chedopasthApanIya saMyama chevaTTa saMghayaNa 4 jogavAhiyAe 2 Naggoha parimaMDale saMThANe java jogaNiyA NArAya saMghayaNa piNDavA pijjANa bhagge NissAThANA NeuNiyA joiMdiyatthe No kasAya veyaNijje ta nIcekarInA nAtronuM (koSTaka) tucchakulANi tha therA 6 daNDaNIha zrI ThANAMga sUtra-2 sthAna give e . . 7 9 ? *< ve ? ? * 9 * * S 7 ?? 7 7 = v o v dariddakulANi divvAe pabhAe, divvAe chAyAe rIDe, zo, pu duggaMsi duhao vaMkA , 9 ? pRSTha 330 234 334 134 134 200 285 102 302 333 21 39 82 126 59 118 376 119 282 118 209 92 80 291 113 314 38 232 377 187 232 232 319 199
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 399 | viSaya sthAna | pRSTa viSaya sthAna | pRSTa 289 356 3ra 338 137 ra12 ra00 73 173 350 39 151 208 ra15 36ra 36ra 238 107 dAMta deseNa vi saddAI suNati dravyAnuyoga yAddha samakSetrI nakSatro krikriyanitava dvitaH khahA dha bane yuve, fu5, sAsaNa Adi na| naya naraka gati ane vigraha gati nakSatra yoga nityavAdI nidhattAyu, niSiktAyu nidvavonI kathAo nidvavonuM koSTaka niyaMtrita pratyAkhyAna niravazeSa pratyAkhyAna nirmitavAdI |paDihA pasiMkhaT(pratisalInatA) paDisevaNA panAha(pramAda) parthavavi(pataMga vIthi) parivara-na(parikama) pariNAma raNaT(be parijJA) parimANakRta pratyAkhyAna pariharaNa parihAra vizuddha saMyama pariSahovasaggA paryAyAttakara bhUmi palima) pasiNAyataNAI pANesaNAo piMDesaNAo piMDalagapihula saMThANaM saMThiyAo7 puNya-pApa ane dharma pugala parAvartana pulAka Adi pAMcanigraMtha (bhAvArtha) pulAka labdhi peDA paMcAstikAyadravya(koSTaka) pratikramaNa pratilekhanA pratyAkhyAnanI zuddhi pramardayoga pramAda-apramAda pratilekhanA prayoga saMpadA prastaTa(koSTaka) bahillese bahurata nihnava bahussue bAhya tapa ane tenA bheda bha mattavALAne bhadrottara pratimA indronI senA, senAdhipati(koSTaka) bhAviyappANo aNagArA fmALiyA-bhidhyAnidAna | bhaMga sUma ma mati saMpadA matijJAnanA bAra bheda mana:paryava jJAnAvaraNIya mahApariNNA mAtRkAnuyoga mitavAdI yathAkhyAta saMyama yugAMtakara bhUmi yoni-kulakoTi la lazyA pariNAma lokasthiti logaTTiI loga saNNA pa7 343 1rapa 134 pas 326 51 362 338 238 247 146 | 18 166 247 218 3ra7 1rara 318 368 166 169
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAga satra-2 sthAna pRSTa viSaya sthAna pRSTa 3ra. 118 123 u43 234 119 20 pa7 viSaya vairosabhanArAya saMghayaNa vakkaMti vacana saMpadA vaccApicciya majjApicciya vaNNaM, avaNaM vastu doSa vAcanA saMpadA vAda vAmaNe saMThANe vigaio viNae vibhaMgaNANe vimANa patthaDA 32 238 356 upara pa9 234 355 119 ra12. 287 ra07 135 vivAda 133 -- Adi sahasAkAre sAI saMThANe sAgAra-anAgAra pratyAkhyAna sAtavAdI sAdhana(hetu) sAdhya sAmAyika saMyama sAmucchedikanilaMva siddha gati ane vigraha gati sucikuzAgra saMvara suttapajjavajAe dhArei supariNNAyA sukha jAgRta asaMyamI sukha saMyamI sUkSma saMparAya saMyama seDhIo so(zauca-zuddhi) saMkilese saMketa pratyAkhyAna saMgraha saMpadA saMghayaNa saMjamo saMThANe sabukA vaTTA saMmUrchAima vanaspati sva lakSaNa doSa aDadaDa Aropa [bhAvArthI huMDe saMThANe hatudoSa tra trirAzikanilava zajJAnAvaraNIyAdi ATha karmo 1 0 8 0 6 6 1 0 0 0 0 0 8 8 iM haM haM haM 6 6 8 8 8 PS 8 8 0 8 1 8 6 126 350 356 32 235 vizeSa doSa vIriyaM saMpaNNe vedikA pratilekhanA vaiyAvacce vyApti zarIra saMpadA zruta saMpadA zruta jJAnAvaraNIya zreNika(jinanAmakarmabaMdha) sasannati rati AdikakriyA saNNA sattva sapta svaraguNa-guNIphala(koSTaka) samacauraMse saMThANe samakSetrI nakSatro samAhi samii samucchedavAdI samugghAe samudANa kiriyA savveNa vi saddAiM suNaMti 234 234 96 300 195 119 134 11ra 356 146 119 119 356 136 3rapa 213 rarapa
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 [ 401 | pariziSTa-ra | dasa prakAranI pravajyAnA kathAnako | sthAna 10, sUtra-15mAM pravrajyAnA dasa prakAra pradarzita karyA che. vAstavamAM te pravrajyAnA kAraNo che. vRttikAre tenA udAharaNono nAmollekha karyo che. malayagirinI Avazyaka TIkA, uttarAdhyayana vRtti vageremAM tenA kathAnako daSTigocara thAya che, te A pramANe che. (1) Ida pravajyA :- potAnI ke anyanI icchAnA kAraNe je pravajyA grahaNa thAya te chaMdA pravrajyA kahevAya che. tenA be daSTAMta rajU karavAmAM AvyA che. 1. goviMda vAcaka ane 2. suMdarInaMda. goviMda vAcaka:- goviMda nAmanA eka bauddha bhikSu hatA. eka jainAcArye vAdamAM tene 18 vAra parAjita karyA. vAraMvAranA parAjayathI duHkhI thaIne teNe vicAryu ke "jyAM sudhI huM jainonA siddhAMtane sArI rIte samajIza nahIM, tyAM sudhI vAdamAM jainAcAryane jItI zakIza nahIM. vAdamAM jIta meLavavA mAre jaina siddhAMtono abhyAsa karavo jarUrI che." A pramANe vicAra karI teo jainAcArya pAse AvyA ane jainasiddhAMtono abhyAsa zarU karyo. tenA jJAna puruSArthe jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama vadhavA lAgyo ane teNe jaina siddhAMta saMbaMdhI sarva jJAna prApta karI lIdhuM. A abhyAsanA phaLa svarUpe tene jainadIkSA grahaNa karavAnI icchA jAgRta thaI. teNe sarva vAta saraLatApUrvaka AcAryane karI. AcArye temane dIkSita karyA ane samaya jatAM teo AcArya pada upara adhiSThita thayA. teo goviMdavAcaka nAme prasiddha thayA. saMdarI naMdaH- prAcIna kALamAM nAsika nAmanA gAmamAM naMda vaNika potAnI suMdarI nAmanI patnI sAthe raheto hato. te suMdarI upara eTalo badho mohita hato ke paLavAra paNa tenAthI dUra jato nahIM. patnI pratyenI atyaMta prItinA kAraNe loko tene "suMdarInaMda' ja kahetA. suMdarInaMdanA moTAbhAIe dIkSA lIdhI hatI. nAnA bhAInI AsakitanI vAto sAMbhaLIne, bhAI narakagAmI banI na jAya, te mATe tene pratibodhita karavA teo nagaramAM padhAryA ane bhAIne ghera gaucarI arthe gayA. suMdarInaMde AhAra-pANI vahorAvyA eTale munie potAnuM pAtra tenA hAthamAM pakaDAvI dIdhuM ane potAnI sAthe cAlavA kahyuM. vaDila munibhAInI samakSa kAMI paNa bolyA vinA te temanI sAthe cAlavA lAgyA. muni tene potAnI sAthe udyAnamAM laine AvyA. tatpazcAt tene pravrajita thavA upadeza Apyo paNa suMdarInaMda upara teno prabhAva paDyo nahIM. labdhisaMpanna munie tene pratibodhita karavA potAnI labdhi batAvavAnuM vicAryuM ane meruparvata upara pharavA javA nAnA bhAIne AmaMtraNa ApyuM paNa te suMdarIne choDIne javA taiyAra na hato. munie kahyuM "ApaNe ekAda muhUrtamAM ja pAchA AvI jaze", tyAre te muni sAthe meruparvata upara javA taiyAra thayo.
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ThANAMga sUtra-2 muninI labdhithI baMne meruparvata upara pharIne thoDIvAramAM pAchA AvI gayA. labdhi prayoga ane merudarzanathI paNa suMdarInaMdanuM mana palaTAyuM nahIM. tyAre munie trIjo upAya ajamAvyo. 402 munie potAnI vaikriya labdhithI eka vAnara yugalanI vipurvaNA-racanA karI ane suMdarInaMdane pUchyuM ke "A vAMdarI ane suMdarImAM vadhu suMdara koNa che ? tyAre teNe kahyuM ke "bhagavana ! baMne vacce tulanA zakya ja nathI. sarasava ane meru vacce jeTaluM aMtara che, teTaluM aMtara A baMne vacce che.'' tatpazcAta munie vidyAdhara yugalanI racanA karI ane te ja prazna punaH pUchyo, tyAre teNe javAba Apyo ke "bhagavana ! baMne tulya che.'' have munie deva yugalanI vikurvaNA karI ane punaH te ja prazna pUchayo. A samaye suMdarInaMde kahyuM ke "bhagavana ! devAMganA pAse to suMdarI, vAMdarI jevI lAge che. te baMnenI tulanA zakya ja nathI." tyAre munie kahyuM ke AvI devAMganAonI prApti to thoDA dharmAcaraNathI thaI jAya che. A sAMbhaLI, devAMganAnuM rUpa joI, suMdarI parano teno moha bhAva ghaTI gayo ane suMdarInaMde dIkSA grahaNa karI. (2) roSA pravrajyA - roSanA kAraNe dIkSA grahaNa karAya te. zivabhUtie roSanA kAraNe dIkSA grahaNa karI hatI. zivabhUti H- prAcIna kALamAM rathavIrapuranagaranA dIpaka nAmanA udyAnamAM ekadA zrI kRSNAcArya birAjamAna hatA. te nagaramAM eka zivabhUti nAmano malla raheto hato. te sAhasika ane parAkramI hato. ekavAra te nokarInI prArthanA lai rAjA pAse gayo. rAjAe kahyuM ke mArI parIkSAmAM uttIrNa thaiza to tane nokarIe rAkhIza. thoDA samaya pachI rAjAe tene bolAvyo ane kahyuM ke Aje caudaza che. madhyarAtre tAre smazAnamAM mAtAjInA maMdire javAnuM che. mAtAjIne naivedha dharI pAchA AvavAnuM che. rAjAnI AjJA pramANe te rAtre maMdire gayo. tyAM rAjAnA saMketAnusAra anya nokaro vividha rUpa laI tene DarAvavA prayatna karavA lAgyA paNa zivabhUti jarA paNa Daryo nahIM, tenuM rUvADuM ya pharakayuM nahIM ke mukhanI rekhAmAM paNa parivartana thayuM nahIM. A parIkSAmAM uttIrNa thatAM rAjAe tene nokarImAM rAkhI lIdho. ekavAra rAjAe potAnA senApatine mathurA upara jIta meLavavA javAno Adeza Apyo. senA sAthe senApatie prasthAna karyuM. senA sAthe malla zivabhUti paNa hato. zivabhUtie senApatine kahyuM ke ApaNe rAjAsAhebane pUchyuM nahIM, mathurA ke pAMDu mathurA, kaI mathurA upara vijaya meLavavo che ? rAjAne pUchavA mATe pAchA pharavuM ucita na lAgatA, baMne mathurA upara vijaya meLavavAnuM nizcita karyuM ane zivabhUtie kahyuM ke durjoya hoya te mathurA mane soMpo. tyAre senApatie pAMDumathurA jItavAnuM kArya zivabhUtine soMpyuM. zivabhUtie pAMDumathurA samIpe pahoMcI tyAMnA killAne toDI nAMkhyo. te killAnI samIpe rahetA lokone herAna karavA lAgyo. tenA bhayathI nagara khAlI thai gayuM ane nagarane jItI te rAjA pAse pahoMcyo. rAjAe prasanna thaI varadAna mAMgavA kahyuM. teNe AkhA nagaramAM manaphAve tyAM javAnI, pharavAnI chUTa mAMgI. rAjAnuM pharamAna thatAM te AkhA nagaramAM IcchAnusAra pharavA lAgyo.
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 . | 403 | have te pharatAM-pharatAM kayAreka ardhI rAte ghera Ave. to kayAreka AkhI rAta pharato rahe ane savAre ghera Ave. tenI patnI tenI rAha jotI beThI rahetI. tenA AvA prakAranA vyavahArathI kaMTALIne tenI patnIe potAnI sAsune vAta karI. tenI sAsue kahyuM - "Aje tuM sui jA, huM jAgIza." ardhI rAte zivabhUtie daravAjo khaTakhaTAvyo. mAtAe Thapako ApatA kahyuM - A samaye jyAM daravAjA khullA hoya tyAM cAlyo jA, huM daravAjo kholavAnI nathI." A sAMbhaLI zivabhUti khUba gusse thayo. roSamAMne roSamAM tyAMthI cAlyo gayo. temaNe sAdhunA upAzrayanA daravAjA khullA joyA. te aMdara gayo ane tyAM AcAryane beThelA joyA. temaNe AcAryane vaMdana karIne kahyuM - "mane pravrajita karo." AcArye pravrajyA ApavAnI anIcchA pragaTa karI to teNe potAnA hAthe ja loca karI lIdho tyAre AcAryazrIe tene sAdhuveSa ane sAdhunA upakaraNo ApyA ane AcArya sAthe te saMta banI vicaravA lAgyA. (3) parijI pravajyA -garIbInA kAraNe dIkSA grahaNa karAya che. AcArya suhastinA ziSya garIbInA kAraNe dIkSA lIdhI hatI. AcArya sahatinA ziSya - ekadA AcArya suhasti kauzAMbI nagarImAM padhAryA. munio bhikSA mATe nIkaLyA. eka garIba vyaktie bhikSA lai jatA munione joyA ane bhojana mAMgyuM. munioe kahyuM ke "amArA AcArya pAse bhojana mAMgo, ame te na ApI zakIe." tyAre te garIba mAnava sAdhu sAthe upAzraye gayo ane AcAryane bhojana ApavA prArthanA karavA lAgyo. AcArye kahyuM ke "ame A rIte bhojana ApI zakIe nahIM. tuM jo dIkSA grahaNa kare to tane bharapeTa jamADIe. sudhAthI pIDita te mAnave garIbInA kAraNe dIkSA aMgIkAra karI. (4) svapna pravajyA- svapnanA kAraNe je dIkSA levAya che. puSpacUlA sAdhvIe svapna saMketathI pravrajyA grahaNa karI hatI. puSpacalA sAdhvI - prAcInakALamAM gaMgAnadInA kinAre puSpabhadra nAmanuM nagara hatuM. te nagaramAM rAjA puSpaketu ane rANI puSpavatI nivAsa karatA hatA. ekadA rANIe puSpacUla nAmanA eka putrane ane puSpacUlA nAmanI eka putrIne joDale janma Apyo. te baMne bALakone paraspara ghaNo sneha hato. rAjAe vicAra karyo ke "A baMne bALako vacce gADha sneha che. te baMne alaga thaze to, teo jIvatA nahIM rahI zake mATe te baMnenA lagna karI dauM. rANIe rAjAnA A vicArano virodha karyo paraMtu rAjAe rANInA virodhanI avagaNanA karIne te baMnenA lagna karAvI dIdhA. A prasaMgathI duHkhI thayelI temaja rAjAthI apamAnita thayelI rANIne vairAgya bhAva utpanna thayo ane teNe dIkSA grahaNa karI lIdhI. saMyama ane tapanuM AcaraNa karI devalokamAM deva rUpe utpanna thaI. puSpacUla ane puSpacUlA yuvAvayane prApta thatAM (potAnA bhUtapUrva saMbaMdhathI ajJAta teo baMne) bhoga bhogavatA rahevA lAgyA ane rAjA puSpaketunA mRtyu bAda puSpacUle rAjagAdI saMbhALI lIdhI. deva banelI puSpavatIe avadhijJAna dvArA potAnI putrIne potAnA ja bhAI (pati) sAthe bhoga
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 ] zrI ThANAga sUtra-2 bhogavatA joI. putrI snehathI te narakagAmI na bane tenI tene ciMtA rahevA lAgI. A apakRtyamAMthI ugArI, putrIne sanmArge lAvavA deve svapnamAM dArUNa duHkhathI pIDita nArakIonuM darzana karAvyuM. narakanA bhayAnaka dazyothI puSpacUlA khUbaja bhayabhIta banI gaI. teNe potAnA patine svapnanI vAta karI. puSpacUlAnA A upadravane zAMta karavA teNe zAMtikarma karAvyuM paraMtu deva pratidina narakanA bhayAnaka dezyo svapna dvArA dekhADato rahyo. rAjAe judA-judA dharmAcAryone bolAvIne rANInA svapnadarzananI vAta karI paraMtu koI tenA mananuM samAdhAna karI na zakyuM. jainAcArya arNikAputre jenAgama kathita narakanuM varNana karyuM. te varNana ane svapna darzana eka samAna hovAthI rANInA mananuM samAdhAna thayuM ane teNe narakagamananA kAraNo pUchayA. AcAryo te kAraNo rajU karyA, te sAMbhaLI puSpacUlA vairAgyavAsita banI ane potAnA duSkRtyano pazcAtApa karatAM saMyama levA tatpara banI. thoDA divasa pachI rANIe svapnamAM svarganA dazya joyA. AcArya pAsethI tenuM paNa samAdhAna maLatA te pravRtti banI gaI. (5) pratibhRtA prajyA - pratijJAnA kAraNe je dIkSA levAya che. dhannA aNagAre pratijJApUrvaka dIkSA aMgIkAra karI hatI. dhannA aNagAra :- rAjagRha nagaramAM dhannA nAmano sArthavAha raheto hato. zAlibhadranI nAnI bahena subhadrA tenI patnI hatI. zAlibhadranI dIkSAnI vAta subhadrAnA kAna sudhI pahoMcI. teNIe sAMbhaLyuM ke teno bhAI zAlibhadra pratidina eka-eka patnIno tyAga kare che. 3ra divasa pazcAt te dIkSA grahaNa karaze. bhAInI dIkSAnA samAcArathI duHkhI subhadrA tenA patine snAna karAvatI hatI. bhAInA tyAganI vAta yAda AvI jatA tenI AMkho AMsuthI bharAI gaI ane AMkhamAMthI AMsu TapakIne dhannAnA vAMsA upara paDyA. AMsuno garama sparza thatAM teNe camakIne patnInA mukha sAme joyuM ane patnIne raDavAnuM kAraNa pUchayuM. subhadrAe kahyuM- mAro bhAI dIkSAnI taiyArI karI rahyo che. roja eka patnI ane eka zayyAno tyAga karI rahyo che. A sAMbhaLatA dhannA e kahyuM ke "tAro bhAI to kAyara che, jo dIkSA levI ja hoya to eka sAthe tyAga kema karato nathI?" A sAMbhaLatA subhadrAe teno upahAsa karatAM kahyuM- "bolavuM saheluM che, karavuM agharuM che. tame dIkSA lai batAvone !" A sAMbhaLatA dhannAe kahyuM- tArI vAta barAbara che. Aje huM pratijJA karuM chuM ke huM zIdhra dIkSA grahaNa karIza ane A badhu choDI huM to A cAlyo," tema kahI te ja vastra gharano tyAga karI cAlI nIkaLyo. zAlibhadrane paNa sAthe laI bhagavAna pAse jaI teo baMne pravrajita thayA. () smaraNikA pravajyA:- jAti smaraNajJAna dvArA pUrvajanmanI smRtinA kAraNe levAtI dIkSA. mallinAtha bhagavAnanA pUrva bhavanA cha mitroe jAtismaraNa jJAnapUrvaka dIkSA lIdhI hatI. mallinAthanA cha mitra :- videha dezanI rAjadhAnI mithilAnA kuMbharAjAnI putrI mallikumArI hatI. tenA pUrvabhavanA cha mitro, cha rAjA rUpe utpanna thayA hatA. sAketanagaranA rAjA pratibuddhi, caMpAnagarInA
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 | 405 | rAjA caMdracchAya, zrAvastInagarInA rAjA rukamI, vArANasInA rAjA zaMkha, hastinApuranA rAjA adInazatra ane kAMDilyapuranA rAjA jitazatra, A cha e rAjAo mallikumArInuM nAma sAMbhaLatA ja tenA anurAgI banI gayA. teoe mallikumArI sAthe lagna karavAnA prastAva sAthe dUtane kuMbharAjA pAse mokalyA. e rAjyanA dUtoemithilAmAM jaI potAnA rAjA mATe mallikumArInI mAMgaNI karI. kuMbharAjAe te rAjAone mallikumArI mATe ayogya kahI tiraskArapUrvaka vidAya karI dIdhA. svadezamAM AvelA potAnA dUta pAsethI kuMbharAjAnA valaNane jANI krodhita banI, teoe yuddha mATe mithilA tarapha prayANa karyuM ane cha e rAjAoe sAthe maLI mithilAne gherI lIdhuM. mallikumArIe avadhijJAna dvArA pUrvabhavanA te cha e mitrone pratibodhita karavA potAnA gharanA udhAnamAM eka viziSTa bhavananuM nirmANa karAvyuM hatuM. te bhavananA madhya oraDAnI cAre bAju eka-eka tema cha oraDA karAvyA hatA. te oraDAnA jALIyAmAMthI madhya oraDAmAM rahelI pratimAne joI zake paNa paraspara eka bIjAne joI na zake tevI vyavasthA karAvI hatI ane madhya oraDAmAM potAnI eka pratimA sthApita karAvI hatI. te pratimAnA mastaka upara chidra hatuM. te chidra dvArA mallikumArI pratidina AhArano eka kavala pratimAnI aMdara nAMkhIne chidrane DhAMkI detI hatI. eka sAthe cha rAjAonA humalAthI kuMbharAjA ciMtAmagna banI gayA. tyAre mallikumArIe pitAne kahyuM, "tame ciMtA na karo. chae rAjAne mallikumArI maLavA bolAve che, tema kahI mArA udhAnamAM lai Avo." kaMbharAjAe alaga-alaga rIte cha e rAjAone saMdeza ApI, udhAnanA bhavananA cha e oraDAmAM teone besADyA. jALIyAmAMthI mallikumArInI pratimAne nIhALI, atyaMta Asakta banI, teo nirnimeSa daSTithI te pratimAne mallikumArI mAnIne jovA lAgyA. mallikumArIe gupta rIte te pratimAnA chidra uparanuM DhAMkaNa kholI nAMkhyuM. DhAMkaNa khulatA ja asahya durgadha cAre bAju phelAI gaI. chae rAjAo nAke DUco daI, bahAra nIkaLI javA prayatnazIla banyA tyAre mallikumArIe pragaTa thaI kahyuM, "tame bhAgo cho kayAM? A durgadha to pugalanuM pariNAma che. tema kahI, potAnA pUrvabhavanI vAta karI, te sAMbhaLatA ja e rAjAone jAtismaraNa jJAna thayuM ane pravajyA levA taiyAra thayA. poSa suda-11nA mallikumArIe dIkSA lIdhI tyAre A cha mitro sahita 300 puruSo ane 300 strIo paNa dIkSita thayA. (7) rogiNikA:- roganA kAraNe je dIkSA levAya te. sanaskumAra cakravartIe roganA kAraNe dIkSA lIdhI hatI. sanaskumAra cakravartI:-trIjA cakravartI sanakumAra ati svarUpavAna hatA. tenA rUpanI prazaMsA devalokamAM paNa thatI hatI. eka vAra indra tenA rUpanI prazaMsA karI. be devane indranI vAtanI parIkSA karavA ane sanaskumAranuM rUpa jovAnI IcchA thaI. te baMne deva brAhmaNanuM rUpa dhAraNa karIne rAjamahelamAM gayA. te samaye cakravartI zarIre tela mAliza karAvatA hatA. teo cakravartInuM anAvRtta rUpa joIne, Azcaryacakita banI gayA.
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 zrI ThANAga sUtra-2 sanaskumAre brAhmaNa rUpadhArI devone mahelamAM padhAravAnuM prayojana pUchayuM. tyAre teoe kahyuM, "traNa lokamAM tamArA rUpanI prazaMsA thaI rahI che, tene amArI AMkhothI jovA AvyA chIe." cakravartIe garvathI kahyuM, "mArA vAstavika rUpane jovuM hoya to rAjasabhAmAM Avajo. snAna karI taiyAra thaI rAjasabhAmAM AvuM tyAre mAruM rUpa darzanIya hoya che. te baMne deva tyAMthI cAlyA gayA ane sabhAnA samaye punaH AvyA. rAjA zobhA-zaNagAra sahita sabhAmAM birAjamAna hatA, tyAM teo AvyA. A samaye rAjAnA rUpane nihALI teo khinna thaI gayA. rAjAnA zarIramAM 16 mahAroga utpanna thaI gayA hatA. teo bolyA, "zuM manuSyanA rU5 lAvaNya ane yauvana ATalA kSaNabhaMgura haze ?" temanA AvA udgAra ane aprasanna mukhamudrA joI cakrIe pUchayuM- zuM mAruM rUpa tamane barAbara na lAgyuM? tyAre devoe kahyuM, "16 mahAroganA jaMtuo ApanA zarIramAM pravezI cUkayA che," devonA kahevA anusAra zarIramAM vyApta jheranI parIkSA karavA rAjA ghUMkayA ane te thaMkathI mAkhIo marI javA lAgI. A parIkSA pachI potAnuM zarIra rogothI vyApta thaI gayuM che, tenI khAtarI thatAM rAjA vicAravA lAgyA ke mArA yauvananuM teja keTalA TUMka samayamAM kSINa thaI gayuM! A zarIra ane saMsAra asAra che, rUpa-yauvananuM abhimAna karavuM te mUrkhatA che, bhogonuM sevana te gAMDapaNa che, parigraha te baMdhana che. A pramANe vicArI putrane rAjya soMpI virata nAmanA AcArya pAse pravRtti thayA. (8) anAdatA pravrayA :- anAdara thavAnA kAraNe je dIkSA levAya che. brAhmaNaputra naMdiSeNe lokamAM anAdara thavAthI dIkSA grahaNa karI hatI. nadiSaNa :- magadha dezanA naMdi nAmanA gAmamAM gautama brAhmaNa ane dhAriNI brAhmaNI rahetA hatA. dhAriNI garbhavatI banI ane cha mahinA thayA tyAM tenA pati gautamanuM mRtyu thayuM. bALakane janma ApI dhAraNI pote mRtyu pAmI. have A janmajAta bALakane tenA mAmA potAnA ghera laI gayA. bALakanuM nAma naMdiSeNa rAkhavAmAM AvyuM. naMdiSaNa khUba ja kadarUpo hato. AkhA gAmanA loko teno tiraskAra ane anAdara karatAM, nAnA-moTA badhA ja tenI hAsya-mazkarI karatAM hatAM. naMdiSeNa moTo thatAM badhAnA anAdarathI duHkhI thavA lAgyo. eka divasa mAmAe bhANejane AzvAsana ApatA kahyuM, tuM duHkhI na thA, huM tane kuMvAro nahIM rahevA dauM. mAre traNa kanyA che, temAMthI eka kanyAnA lagna tArI sAthe karAvIza. paraMtu tenI traNe putrIoe kadarUpA evA naMdiSeNa sAthe lagna karavAnI nA pADI dIdhI. A vAtathI naMdiSeNane kharAba lAgyuM. "AvuM tiraskRta jIvana jIvavA karatAM marI javuM sAruM" tema vicArI AtmahatyA mATe gherathI nIkaLI gayo. rastAmAM te eka muninA saMparkamAM Avyo. temanA upadezathI vairAgyavAna banyo ane naMdIvardhanasUrI pAse pravrajita thayo. (9) deva saMzati pravajyA :- devathI pratibodhita thaI je dIkSA levAya che. metArthe devathI bodha pAmI dIkSA grahaNa karI hatI. metArya:- metArya pUrvabhavamAM purohitano putra hato. tene rAjaputra sAthe maitrI hatI. rAjaputranA kAkA
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 . | 407 | sAgaracaMdra dIkSA lIdhI hatI. ekadA AcArya sAgaracaMdra rAjaputra ane purohita putrane kapaTa karI dIkSA ApI dIdhI. baMne mitro dIkSAnuM pAlana to karavA lAgyA. rAjaputrane to potAnA ja kAkA hovAthI temanA prati durbhAva na thayo paraMtu purohita putrane AcArya sAgaracaMdra prati durbhAva tathA ati durgacchA thavA lAgI. ekavAra baMne mitroe paraspara evI pratijJA karI ke ahIMthI devalokamAM utpatti thAya ane devalokamAMthI je pahelA eNvIne mRtyulokamAM utpanna thAya temane, pratibodhita karavAnuM kArya devalokamAM je hoya teNe karavuM, jethI mAnava bhava hArI na javAya. baMne mitra mRtyu pAmI deva thayA ane purohita putranA jIve devalokamAMthI prathama AyuSya pUrNa karyuM. muni pratyenI durgacchAnA kAraNe te rAjagRhI nagaramAM meya nAmanA cAMDAlane tyAM putra rUpe janmyo. A cAMDAlanI patnIne eka zeThANI sAthe gADha mitratA hatI. te zeThANI haMmezAM mRta saMtAnane ja janma ApatI hatI. cAMDAlinIe jyAre A putrane janma Apyo tyAre ja zeThANIe mRta kanyAne janma Apyo. zeThANIe mayapatnIne bALakanI adalA-badalI karavAnuM pahelethI kahI rAkhyuM hatuM ane ati mitratAnA kAraNe cAMDAlinI AnAkAnI karI zakI nahIM. zeThANIe cAMDAlinI pAsethI putra grahaNa karI, cAMDAlinInA paga upara bALakane mUkI kahyuM ke "tArA prabhAvathI A jIvita rahe." tema kahI, tenuM nAma metArya rAkhyuM. have metArya zeThanA ghera moTo thavA lAgyo. metArya sarva kaLAmAM nipuNa thaI gayo. teNe yauvanamAM praveza karyo tyAre tenA mitra deve pUrva saMketAnusAra tene pratibodhita karavA upadeza Apyo paNa metAryo tenI vAtano svIkAra na karyo. ATha zreSThI kanyAo sAthe lagna karavA metArya pAlakhImAM besI jai rahyo hato tyAre mitradeve meya' cAMDAlanA zarIramAM praveza karyo. meya jora-jorathI rovA lAgyo ane bolavA lAgyo ke Aje mArI putrI jIvita hota to huM paNa tenA vivAhanI taiyArI karata. tenI patnIe te kanyA ane putranI adalAbadalInI vAta cAMDAlane karI. te sAMbhaLatA ja deva prabhAvathI meya UThayo ane metAryanI zibikA pAse jaIne metAryane zibikAmAMthI nIce pachADIne bolyo- are ! tuM nIca jAtino hovA chatAM ucca jAtinI kanyAo sAthe lagna karavA jaI rahyo che? huM tema nahIM thavA dauM. A ghaTanA pachI nagaramAM metAryanI niMdA thavA lAgI. ATha kanyAoe tenI sAthe lagna karavA nA pADI dIdhI. te samaye deve AvIne pUrvabhavanI sarva vAta kahI pravrajyA levA kahyuM. metAryo devane kahyuM, lokamAM mAro apayaza phelAyo che te dUra karavA tuM rAjakanyA sAthe lagna karAvI de, to huM 12 varSa saMsAramAM rahI pachI pravrajyA grahaNa karIza. deve tene eka bakaro Apyo. te pratidina ratnanI lIMDIo Apato hato. te ratnono thALa bharI metArye rAjAne mokalyo ane rAjakumArInI mAMgaNI karI. rAjAe tenI vAtane ThukarAvI dIdhI. metArya pratidina ratnono thALa rAjAne arpaNa karato rahyo. eka divasa mahAmaMtrI abhayakumAre metAryane pUchayuM- 'ATalA ratno tArI pAse kayAMthI Ave che?" teNe kahyuM- 'mArI pAse eka bakaro che. te pratidina ratno Ape che." abhayakumAre bakarAne sabhAmAM laI AvavA kahyuM. metArya
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 408 ] zrI ThANAga sUtra-2 bakarAne sabhAmAM laIne Avyo. bakarAe sabhAmAM lIMDIo ja mUkI tyAre abhayakumAre tema thavAnuM kAraNa pUchyuM. metArye kahyuM te deva prabhAvathI ratnanI lIMDIo Ape che. metAryane daivI sahAya che tenI parIkSA karavA abhayakumAre tene vaibhAragiri upara rathamArga nirmANa karavAnuM kahyuM ane tatkAla deva sahAyathI te kArya metAryo pUrNa karyuM. abhayakumAre rAjagRhInA killAne suvarNano banAvavA kahyuM ane deva sahAyathI metArye killAne sonAno banAvI dIdho. have abhayakumAre kahyuM ke eka samudrane tame ahIM lAvI, temAM snAna karI zuddha thaI jAo, to rAjakanyA sAthe tamArA lagna karAvazuM. devaprabhAvathI metArya temAM saphaLa thayo ane rAjakumArI sAthe tenA lagna thayA. metAryanA rAjakanyA sAthenA lagnanI vAta nagaramAM phelAi gai. ATha kanyAonA pitAe A vAta sAMbhaLI to teoe punaH potAnI kanyAone svIkAravA metArya pAse prastAva mUkayo. metAryo te AThe kanyAo sAthe lagna karyA. bAra varSa vyatIta thatAM devamitre AvI pravrajyA levA preraNA karI. A samaye metAryanI patnIoe bIjA bAra varSa patinA sahavAsa mATe prArthanA karI ane deve temanI vAtano svIkAra karyo. 12 varSa vyatIta thatAM deva preraNAthI patnIo sahita metArya pravrajita thayo. (10) vatsalAnubaMdhikA - putranA kAraNe je dIkSA levAya che. sunaMdAe putra snehanA kAraNe dIkSA lIdhI hatI. sunaMdA :- avaMtI nAmanA dezanA tuMbavana nagaramAM zreSThIputra dhanagiri ane tenI patnI sunaMdA rahetAM hatAM. sunaMdA garbhavatI hatI tyAre dhanagirie AcArya siMhagiri pAse dIkSA grahaNa karI. nava mAsa pUrNa thatAM sunaMdAe putrane janma Apyo. bALakanuM moDhuM jovA AvatI strIomAMthI koI bolyuM ke A bALakanA pitAe dIkSA na lIdhI hota to keTaluM sAruM thAta. navajAta bALake A vAkya sAMbhaLyuM ane te vAkyanuM tene vAraMvAra smaraNa thavA lAgyuM. tema karatAM tene jAtismaraNa jJAna (pUrvabhavonuM jJAna) utpanna thayuM. pUrvabhavane jotAM mAtAnI mamatAthI mukta thavA teNe rovAnuM zarU karyuM. rAta-divasa te raDato ja rahyo, tema karatAM cha mahinA pasAra thaI gayA. mAtA paNa bALakanA rudanathI thAkI gaI ane kaMTALI gaI. te samayamAM AcAryanI sAthe dhanagirimuni te nagaramAM padhAryA. bhikSA levA sunaMdAne ghera padhAryA. sunaMdAe kahyuM tame A bALakane laI jAo. atyAra sudhI meM bALakanI rakSA karI che have tame rakSA karo. munie kahyuM- tame vicArIne mane bALaka Apajo pAchaLathI tamAre pazcAttApa karavo na paDe. sunaMdAe kahyuM- huM bALakathI kaMTALI gaI chuM. have tame laI jAo. munie potAnI jhoLImAM cha mahinAnA bALakane lai lIdhuM ane bALake rovAnuM baMdha karI dIdhuM. muni dhanagiri upAzrayamAM AvyA. jhoLI vajanadAra lAgatA AcAryo jhoLI levA hAtha lAMbo karyo. dhanagirie AcAryazrInA hAthamAM jhoLI ApI dIdhI. jhoLI vajatulya bhAre lAgI ane aMdara devakumAra sadaza bALakane joI AcArye kahyuM, Aryo ! A bALakanI rakSA karo. A bALaka pravacana prabhAvaka thaze.
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 . | 409 | atyaMta bhAre hovAthI bALakanuM nAma vaja rAkhyuM ane sAdhvIone te bALaka soMpI dIdho. sAdhvIoe zayyAtara(zrAvaka)ne tyAM bALakane rAkhyo ane tene dharma saMbhaLAvatA rahyA. bALaka zAMta thaI gayo che te sAMbhaLI sunaMdAe zayyAtara pAse bALakanI mAMgaNI karI, paNa teNe nA pADI ke A to amane soMpavAmAM AvelI thApaNa che, te ame tane ApI na zakIe. sunaMdA pratidina tyAM AvatI, bALakane stanapAna karAvI cAlI jatI. traNa varSa pachI dhanagiri muni punaH te nagaramAM padhAryA sunaMdAnI putra prAptinI lAlasA tIvra banI. teNe dhanagiri muni pAse putranI mAMgaNI karI, munie kahyuM bhikSAmAM prApta vastu ame pAchI na ApIe. sunaMdA rAjasabhAmAM gaI ane putrane pAcho apAvavA rAjAne vinaMtI karI. rAjAe dhanagiri munine bolAvyA. munie kahyuM sunaMdAe mane putra dAnamAM ApI dIdho che. nagarajanoe sunaMdAno pakSa lIdho tyAre rAjAe nyAya karavA kahyuM ke bALaka jenI pAse jaze tene bALaka soMpavAmAM Avaze. bALakane bolAvavAnI prathama taka mAtAne ApavAmAM AvI. mAtAe ramakaDA, mIThAI vagere batAvI bALakane bolAvavAno prayatna karyo. bALaka vajakumAre tenI mAtAne joI paNa te tarapha paga na upADayA. mAtAe traNa vAra tene bolAvyo paNa te mAtA pAse Avyo nahIM. pazcAt dhanagiri munie kahyuM, "vaja ! karmarajane dUra karavA A rajoharaNa grahaNa kara." A sAMbhaLatAM ja bALaka doDayo ane rajoharaNa hAthamAM laI lIdho. rAjAe dhanagirimunine bALaka soMpI dIdho. sunaMdAe vicAryu-mArA pati, putra baMne pravrajita thaI gayA che. to have mAre gharamAM rahIne zuM karavuM? have mAre mATe paNa pravrajyA grahaNa karavI te ja zreSTha che; tema vicArI te paNa pravrajita thaI gaI.
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ e 3 ne e gara prANa Agama batrIsInA ta sahadhyogI dAtAo : prathama Agama vimocaka: mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla paraSottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjIva jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI hirena navanItarAya saMghavI sutAdhAra muMbaI U.S.A. AkolA U.S.A. muMbaI * mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI INita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtuzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI -Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI harSA bhUpendra modI zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) suputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, suputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA haste- zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI Do. bharatabhAI cImanalAla mahetA suputra-cI. malaya, suputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtuzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendradozI haste-narendra-mInAdozI, ku. meghanA, ku. dezanA U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * * * * . * . . * * * . * mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeDa, rU. upAsanA, ku. kIMjala mAnuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla sukhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa sukhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, saputra - zrI pArasa - riddhi turakhIyA mAtRzrI kiraNabena pravINacaMdra dozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa Dagara harane - putra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI amatI bhAI zAha zrI kizorabhAI zAha zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtRzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste - zrI rAjezabhAI bhImANI mAtRzrI kIkIbena desAI, haste - zrI kaulezabhAI-mInAbena desAI zrI aMjAbhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI puMjANI mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahenA, haste - satrI zrI kirITa-arUNA, - zrI ajaya - nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAnuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI zrI vajIbhAI zAha parivAra rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembura kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA pa
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA kuta anumodaka zrImatI Do. bhAratIbena - Do. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI harSA bhUpendra modI, zrImatI jImitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI mAtuzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA * zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA * mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA * zrI mInAbena harIzabhAI desAI yuta sadasya zrI pAritoSa Ara. zAha * zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha * jaina jAgRti senTara * zrI mukunda Ara. zeTha * zrI ketanabhAI zAha zrImatI guNavaMtIbena praphullacaMdradomaDIyA zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrI rAjeza kalyANabhAIgAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI haste - sau. hInA zaileza saMghavI, sau. sonala hirena saMghavI muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.''
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org