Book Title: Dandak Ek Adhyayan
Author(s): Nitabai Swami
Publisher: Mansukhbhai J Madani
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005746/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uDaka8 thIka asthithanI bA. . pU. DaoN. nItAbAI svAmI manuSyano 1 daMDaka 5 sthAvaranA 5 daMDaka vaimAnikano 1 daMDaka 3 daMDaka 3 viklendriyanA 10 jyotiSIno 1 daMDaka 24 daMDaka 16 vANavyaMtarano 1 daMDaka 1 daMDaka ti. paMcendriyano 1 daMDaka 0 nArakIno 10 daMDaka 10 bhavanapatinA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | | zrI mahAvIrAya namaH | gacchAdhipati pU. A. gu. zrI devajIsvAmInI gAdI amara tapo zrI deva nAga ratna laghu gurubhyo namaH anaMta upakArI, zAsana sitArA pa.pU.A.gu.zrI choTAlAlajI svAmInI kRpAdRSTi sadA varasI raho. daMDaka : eka adhyayana prastutakartA kaccha AThakoTI moTIpA sthA. jaina saMpradAyanA zAsanasiMtArA pa.pU.A. gurudevazrI choTAlAlajI svAmInA suziSyA vidUSInI 5.pU. pravartinI pU. guruNIzrI maNIbAIsvAmI tathA prakhara vaktA pa.pU.guraNI zrI jayAbAI svAmInA suziSyA bA.bra.pa.pU. DaoN. nItAbAI svAmI (M. A, Ph.D.) prakAzaka manasukhabhAI je. medANI C. A. pramukha zrI ghanazyAmanagara sthA. jaina saMgha, y4, ghanazyAnagara so. Ara.TI.o. sAme, subhASabrIja, amadAvAda-380027. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAzana : I. sa. 2006, saM. 2062 prata : 750 kiMmata : rU. 50/ | prAptisthAnaH 1. manasukhabhAI je. zAha 302, samRddhi, sAkAra-3 nI sAme InkamaTeksa sarkala, Azrama roDa, amadAvAda-14 phona - 079 27543839 3. jayaMtilAla TI. medANI 8 mALe, sarItA epArTamenTa kailAzanagara, surata 2. zrI je. bI. zAha rAja jesa 1702, paMcaratna, operA hAusa muMbaI-4 4. mAnava maMdira mu po. bIdaDA, hAIveTaca, tA. mAMDavI, ji. kaccha, phona 02834-245125 mudraka navaprabhAta prinTiMga presa, amadAvAda-380001. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina vizva bhAratI saMsthAna .(mAnya vizvavidyAlaya ) lADanuM 341306 (rAja.) bhArata 01581-22110, 22230, pheksa : 01581-22116 var' Jain Vishva Bharati Institute (Deemed University) LADNUN-341306 (Rajasthan) INDIA 01581-22110, 22230, Fax : 01581-22116 tArIkha : 1-12-2005 pramANa patra AthI pramANita karavAmAM Ave che ke sAdhvI nItAbAI svAmI dvArA daMDaka eka adhyayana' viSayaka zodha prabaMdha mArA mArgadarzana heThaLa taiyAra karavAmAM Avyo che. jyAM sudhI mArA dhyAnamAM che temanuM kArya zodha52ka tathA maulika che tathA anya koI vizvavidyAlayamAM pIeca.DI mATe prastuta thayuM nathI. ame A zodha prabaMdhane jaina vizva bhAratI saMsthAna, (mAnya vizvavidyAlaya)nI pIeca.DI.nI upAdhi mATe prastuta karIe chIe. daMDaka : eka adhyayana prastutakartA sAdhvI nItAbAI svAmI varSa-2005 mArgadarzaka 18.Std.- DaoN. jitendra bI. zAha ela.DI. insTiTyUTa oNpha inDolojI amadAvAda Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "samarpaNa puSpa kacchanI dhIMgI dharAne jemanI vAgdhArAe banAvela dharmadhamatI nAga guruvaranI kRpA jyoti sadA jemaNe rAkhI jhagamagatI jemanI puNya smRti che, saunA haiye Aja paNa jhaLahaLatI prArtha chuM guruvara mama zraddhAnI dIvaDI rAkhajo sadA TamaTamatI jeono parokSa kRpAnA baLe saMyama sAdhanAnA paMthe AtmAnI uccatama dazA pAmavA puruSArtha karI rahI chuM evA ajoDa upakArI pa. pU. AcArya gurudevazrI choTAlAlajI svAmI tathA jemanA astitva ane vyaktitvamAM che AgamanI amIrAta, vApha zauryatA siMha samI, prakhara vaktA tarIke jeo jaga vikhyAta, jJAnanA AlaMbane ane cAritranI upAsanAe pADI anokhI bhAta, zvAse zvAse che sAdhanA ane AcAramAM che aSTapravacana mAta. evA pravartinI vidUSI pa. pU. guruNImaiyA maNIbAI svAmI ane kAvya kohInUra pa. pU. guruNImaiyA jayAbAI svAmIne snehe samarpaNam aho pU. gurudeva tathA guruNImaiyAo, Apane kayA zabdomAM navAjuM ? ApanA guNa gAvA bRhaspatinI buddhi paNa baLahIna jaNAya, vAcaspatinI vANI paNa vAmaNI banI jAya, kalAbAda kalamonI kalama kuMThita banI jAya, evA mArA anaMta upakAro pUjayavaryo Ape mane saMsArano rAga choDAvI, saMyamanI anurAgI banAvI, jaDa cetananA bhedo samajAvI pravajaryAthI vibhUSita banAvI, tyAgano tAja paherAvI, Atmika rAja meLavavA mATe svarUpa daSTa banAvI tenA mATe huM janmo janmanI RNI chuM. teno badalo vALavA huM asamartha chuM. chatAM paNa alpAMze RNa mukta thavA mATe Ape ja vikasAvelA udyAnamAMthI "daMDaka eka adhyayana" nAmanuM pIeca.DI.nuM thIsIsa navamuM puSpa ApanA caraNa kamaLamAM saharSa samarpaNa karI kRtArthatA anubhavuM chuM. ApanA guNaratnanI maMjuSA che vizAla, ApanA jJAnanI garimA che khUba rasAla, ApanA divya kara kamale samarpaNa karatA, mAruM haiyuM bane che pratipala khuzakhuzAla ApanI kRpAkAMkSI ziSyA nItA AryA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % 30 jaina zAsananA jhaLahaLatA sitArA, - pa.pU. AcArya gurudevazrI choTAlAlajI svAmI ApanA astitvamAM ane vyaktitvamAM hatI AgamanI amIrAta vAkzauryatA siMha samI, paMDitaratnathI Apa cho vikhyAta jJAna, darzana, cAritra, tapa ane prabhAvathI pADI anokhI bhAta, gurudevanAM mana, vANI, ane AcAramAM hatI aSTapravacana mAta. lI. ApanI kRpAkAMkSI ziSyA. sAdhvI nItA AryA. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G ) teeyjA DaoN. jitendrabhAI bI. zAha pa. pU. nItAbAi svAmInA zodha nibaMdha "daMDaka eka adhyayana" nA mArgadarzaka ane parama upakArI pU. vidyA gurUne zata zata praNAma li. manasukhabhAi je. zAha (C.A.) ghanazyAmanagara zrI saMghanA pramukha Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bA. bra. pU. DaoN. nItAbAI mahAsatIjI pUrvAzramIya tasvIra kumArI jayAbena padamazI mAlade dIkSArthinI : kumArI jayAbena padamazI mAlade janmasthaLa : caMgA (jAmanagara) saurASTra ratanakukSI dhAriNI mAtA : gaMgAbena padamazI mAlade purAzALI pitA I : padamazI lAlajI mAlade dIkSA sthaLa | : kaThora (jI. surata) dIkSA dina : 6-5-1971 vaizAkha suda - 11 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasvInI bA. bra. pU. nidhibAI ma.sa. saMsArI nAma : kumArI nayanAbena dhanajI cheDA (bI.e) janmasthaLa H kuMdaroDI (kaccha) ratnakukSI dhAriNI mAtA : bhAratIbena dhanajI cheDA puNyazALI pitA : dhanajI raNazI cheDA dIkSA sthaLa H kurlA (muMbaI) dikSA dina H tA. 8-12-1985mAM kArataka vada 10 ne ravivAra abhyAsa : 14 Agama, 51 thokaDA, saMskRta, prAkRta tapasyA : 31 upavAsa 3 vakhata, 45 upavAsa, 5 varasItapa upavAse siddhitapa, 725 ekasaNA, 185 AyaMbila kALadharma : tA. 30-7-1993 zukravAra, zrAvaNa suda 12 sthaLaH jorAvaranagara Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bA. bra. pU. cAMdanIbAI mahAsatIjI pUrvAzramIya tasvIra dIkSArthinI :- kumArI caMdrikAbena ravilAla vorA janmasthaLa :- mauvANA ratnakukSI dhAriNI mAtA H- mAnavaMtIbena ravilAla vorA puNyazALI pitA :- ravilAla bhAIcaMda vorA dIkSA sthaLa :- bhuja (kaccha) dIkSA dina :- 9-3-2000, guruvAra, phAgaNa suda-3 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrutastaMbha : jazakaraNabhAI bhavAnabhAI medANI dharmIbena jazakaraNabhAI medANI ghAnerAvALA premALa pitAzrI tathA mamatALu mAtuzrI, | amArAmAM Ape dharmarUpI bIja vAvyuM ane saMskArarUpI jaLanuM siMcana karyuM jenA phaLa svarUpe Aje amArA medANI kuTuMbamAM sadaguNonI saurabha phelAI rahI che. sAdhu sAdhvIonI sevA tathA dharmanA mahatvanA ane samAja sevAnA jainazAsananA kAryo karavAnI temaja dAnago zrota vahAvavAnI preraNA e ApazrInA ApelA saMskArono ja pratApa che te badala ame badhA kuTuMbIjano ApanA RNI chIe. kaccha-mAnavamaMdiramAM, tapasvI ratna, pa. pU. dinezamuni ma. sA.nI preraNAthI zreSTha kArya karavAnI bhAvanA ApanA AzirvAdathI ja jAgRta thaI che. pAlanapuramAM "medANI AI hospITala" nuM nirmANa ApanA AzIrvAda thIja zakya banyuM che. amArA jIvanamAM siMcyA che saMskAra, tame amArI nADInA cho dhabakAra, gaLathUthImAM Apyo che amane navakAra, mAtApitA ! ApanA nahIM bhUlIe upakAra. pa. pU. DaoN. nItAbAI svAmInA thIsIsanA pustaka mATe dAna devAnA bhAva jAgyA te ApanI adezyakRpAnuM ja phaLa che. lI. suputro H kAntIbhAI - maMgubena, pautraH zaileSa, prapautra: lava-kuza manasukhabhAI, a. sau. maMjulAbena pautro : atulabhAi - a. sau. prItibena, zrutI, palaka AziSabhAi, a. sau. dIpAbena, zreyA - rIcA dilIpabhAi - a. sau. alpAbena, vIdhI - harSa pautrI khuzAlIbena - rAjezakumAra mehatA. nIdhI dhAnerAvALA-hAla - amadAvAda. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. bhavAnajIbhAI hAthIbhAI goLavALA sva. kezarabena bhavAnajIbhAI sva. prajJAbena prabhulAla kAMDAgarAvALA - kaccha pUjya dAdAjI, pUjya dAdIjI, pUjya mAtuzrI sadAcAra ane saurabhathI maheMkatuM ApanuM jIvana saunA mATe Adarzamaya hatuM. dAna, dayA, udAratA, hamadardI, paropakAranA ApanAmAM devIya guNo hatA. ApanI adezya preraNA ane AzIrvAda amane maLe che evo zraddhApUrvaka ahesAsa thAya che. nAraNapurA saMghamAM Asare 30 varSathI madhyamakuLamAM dara dipAvalInA divase 1 kilo goLa ApavAnuM Ape cAlu karela te zubha kArya Aja sudhI cAlu che. bhAdaravA suda punamanA junA mAdhupurA maMdiramAM 400 bhikSukone bharapeTa bhojana karAvavAnuM kArya Aja sudhI niraMtara cAle che. - A badhuM ApanI kRpAnuM ja pariNAma che. ApanA pitAjIe 100 varSa pahelA goLanI peDhI cAlu karI hatI. dhaMdhAnI sAthe ja dharmane AtmasAt karyo hato. Ape aneka saMsthAomAM dAna ApyuM che. | dharmanA raMgAyelA pUjya pitAjI Apa dAna mATe haMmezA sakriya raho cho. vAparatA vadhe e ApanA jIvananuM dhyeya che. bA. bra. pU. cAMdanIbAI ma.sa. racita stavananA pustakamAM lAbha levAnA bhAva jAgyA te ApanI ja kRpAnuM phaLa che. kaccha kAMDAgarAvALA, hAla-amadAvAda, lI. pUtra - caMdrezabhAI, putravadhu : sonalabena pautrI - salaunI, phenI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ @ (RM) T S sva. vADIlAla bhIkhAbhAI gAMdhI gaM. sva. zAMtAbena vADIlAla gAMdhI - dhAnerAvALA, hAla-muMbaI premALa pitAzrI-mamatALu mAtAzrI amArA kuTuMbanA sukAnI banI amArA kuTuMbamAM satya, nIti ane sadAcAranuM siMcana karI amane nisvArthabhAve ane udArabhAve satkArya karavAnI preraNA Aje paNa maLe che, Aje ame sevAnA kSetre, sAmAjika kSetre mAnavatAnA kSetre je kAMI karI rahyA chIe tethI preraNAmUrti ane preraNAbaLa (caNatara, gaNatara, bhaNatara) ApanA adezya AzIrvAdane AbhArI che. ApanA guNone pU. DaoN. nItAbAI ma. sa. paNa yAda kare che. pU. sAdhu, sAdhvIonA darzana, temanA pravacana, pustakonA prakAzanamAM udAra anudAna vagere guNo dvArA Ape AtmAne ajavALela che. ApanA upakArano badalo ame vALI zakIe temanathI. li. suputra: zrI mahendrabhAI, putravadhu a. sI. nalInIbena, cirAga, a. sI. mInAbena, dipena, a sI, riyAbena, Arya, arivA hAla-muMbaI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N -: zrutastaMbha : sva. zrI-rIkhavacaMda dharamacaMda valANI zrImatI pazIbena rIkhavacaMda valANI ghAnerAvALA jemanA rageragamAM tathA aNue aNumAM tyAga, tapa ane dharmabhAvanA hatI temane amArA koTi koTi vaMdana. jaina dharmano prakAza phelAvavAnI tako maLatI rahI tethI tame amArAmAM siMcelA agaNita guNo tathA dhArmika bhAvanAne uttarottara vikasAvI. ApanA AtmAne sAdhAraNa paNa saMtoSanI lAgaNIno anubhava thaze. te paLane ame dhanya mAnIzuM. amArA jIvanane sadAcAra ane sanmArge laI javAmAM preraNA ApI te badala ame ApanA bhavobhavanA RNI chIe. ApanA sevAbhaktine pU.DaoN. nItAbAI svAmI paNa aMtarathI yAda kare che. li. putrI ramIlAbena DI. gAMdhI, dhAnerA-hAla muMbaI. bhUpendra, jayeza, unIta anilAbena, saMgItAbena, rUpalabena snehA, RSabha, sAjila, zloka, sAcI, kevina Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhogIlAla kAlabhAI dozI dhAnerAvALA, surata. premALa pitAzrI, jemaNe potAnA saMtAnomAM lakSmIe to saMdhyAnA raMga jevI, jhAkaLanA biMdu jevI tathA vijaLInA camakArA jevI caMcaLa che evA saMskAronuM nAnapaNathI siMcana karyuM. temanA suputroe AMbo jemaphaLa Ave ane nIce name tevI rIte lakhalUTa lamI maLavA chatAM niSkAmaane nisvArtha bhAve vinaya ane vivekathI saMpattino sadupayoga svadharmIo ane jana kalyANanA jIvadayAnA aneka kAryomA karyo. ApanA aMtaranA AzIrvAde tapasvIratvapa. pU.dinezamuni ma. sAhebanI preraNAthI kaccha mAnavamaMdiramAM lakSmIno sadupayoga karavA dAna devAno amUlya lAbha paNa maLyo che te badala ame ApanA RNI chIe. li. Apano parIvAra haste - putroH putravadhu: je. bI. zAha a.sau. prabhAbena je. zAha (navAba) pravINabhAI bI. zAha a.sau. kaMcanabena pI. zAha rAkeza, a. sau. hetala, samakIta, kuMthu hiMmAzu, a. sau. piMku, yaza, anerI, jInena Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArAbena bhogIlAla dozI dhAnerAvALA, hAla-surata. mamatALu mAtuzrI, jeo ghaNA lAgaNIzIla, mAyALu ane dharma pratyenI athAga dharmazraddhAvALA hatA. paroDhanA nirmaLa ane tejomaya prakAzita sUrya-kiraNo jevA jIvanamUlyo ane anurAgathI vaMcita evA sAdA jIvananI zIkha ApI. gaganacUMbI merunI UMcAI samAna cAritra, saMskAra ane dAna mATe preraNAnA piyuSa pIvaDAvyA. tenA pariNAme Aje sadAcAranA caMdaravA nIce, zItaLa chAMyaDe rahI. tamArI Apela samaja ane jJAnanAM anuyAyI banI jIvana sabhara karIe chIe. pU. DaoN. nItAbAI svAmI pratyenA aMdarano Adara hovAnI lAbha laIne kRtArthatA anubhavIe chIe. lI. Apano parIvAra haste giradharabhAI bhogIlAla dozI putra vadhu a. sau. subhadrAbena giradharabhAI zAha zItala, a. sau. Dimpala nileSa, a. sau. krinA divya, sAkSI, amI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhamazI lAlajI deDhIyA urphe bAbubhAI mAtuzrI jhaverabena lakhamazI deDhIyA guMdAlAvALA, hAla muMbaI. premALa pitAzrI ane mamatALu mAtuzrI, Ape amArAmAM dAna, dayA, tapa ane anukaMpAnA saMskAra reDI amAruM ane samagra parivAranuM jIvana khuzbothI maheMkatuM karyuM ane amane sukhI jIvana jIvavAno maMtra Apya ke, satkarma vagara saMpatti vadhatI nathI, saMyamavagara saMpatti TakatI nathI, dAna vagara saMpatti zobhatI nathI, saraLatA vagara saMpatti opatI nathI. ApanI preraNAthI pU. DaoN. nItAbAI svAmInAM pIeca. DI,nA thIsIsanA prakAzanamAM lAbha levAnA bhAva jAgyA. li. Apano parIvAra Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasvInI pU. nidhibAI ma. sA.nA saMsArI pitAjI ane mAtuzrI sva. dhanajI raNazI cheDA gaM. sva. bhAratIbena dhanajI cheDA premALa pitAjI tathA mamatALu mAtuzrI! Ape amArI jIvana imAratano mULa pAyo ati majabUta karyo che. ApanA jIvanamAM rahelA dayA, dAna, anukaMpA, mAnavatAnA divyaguNo amane preraNA Ape che. ame Aje dharmanA kSetre, dAnanA kSetre, mAnavatAnA kSetre je lAbha laIe chIe temAM pU. DaoN. nItAbAI svAmInA suziSyA tapasvinI bena mahAsatIjI pU. nidhibAI ma. sA.nI dharmapreraNA, pU. pitAzrInA adRzya AzIrvAda ane mAtuzrInI pratyakSa AtmabhAvonuM ja pariNAmache. pa. pU. DaoN. nItAbAI ma. sa.nAM pIeca.DI.nA thIsIsanA pustakamAM lAbha levAno cAnsa ApanA amo AzIrvAdathI prApta thayela che te badala ame ApanA RNI chIe. li. putro : rAjezabhAI, anilabhAI putravadhu : a. sau. jyotibena, a. sau. gItAbena pautra-pautrI : riddhi, yaza, milaunI, RSila kaccha - - - kuMdaroDIvALA, hAla - muMbai Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAveza hasamukhabhAI pArekha mAnavajIvana mahAmUlyavAna che. manuSyatva pAmIne tene sArthaka karavuM e ja manuSya janmapAmyAno sAco ane mULabhuta siddhAMta che. jATAvADA cAturmAsamAM pU. ma. sa. pAse dharmanuM vizeSa jJAna meLavI jIvanane dharmamaya banAvyuM. yuvAnavayane sArthaka banAvI tamAro AtmA paramazAMtine prApta kare tevI harahaMmezanI aMtaranI prArthanA. bhAvezane pU. DaoN. nItAbAI svAmI pratye aMtarano Adara hato. temanA prakAzita thatA pustakamAM lAbha laI dhanyatA anubhavIe chIe. li. pitAzrI : hasamukhabhAI maganalAla pArekha kAkA : jayaMtibhAI maganalAla pArekha kAkA : dilIpabhAI maganalAla pArekha mAtuzrI : lIlAvaMtIbena eca. pArekha kAkI : puSpAbena je. pArekha kAkI : caMdrikAbena DI. pArekha Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma hIrUbena deDhiyA rAyacaMdabhAI deDhiyA (pU. DaoN. nItAbAI ma. sa. nA saMsArI mAmA-mAmI) premALa pitAzrI, mamatALu mAtAzrI, amArAmAM Ape bALapaNamAM saMskAra ane cAritranuM ghaDatara karyuM ane gaLathUthImAM ghUMTI ghUMTIne pAyuM ke je de te deva ane rAkhe nimna" jenAmAM devAnI vRtti che te daivIvRtti che, ane jenAmAM saMgharavAnI vRtti che te nimnavRtti che. ApanA saMskArane ame jIvanamAM vaNI puNyanA udaye jyAre saMpatti maLI tyAre teno sadupayoga karatA ja rahyA chIe. vaLI ApanA bhANeja ma. sA. pU. DaoN. nItAbAI ma. sa.nI pIeca. DI.nA thIsIsa pustakamAM thoDo lAbha levAno avasara ApanI ApelI zikhAmaNathI maLyo che teno ame saMtoSa anubhavIe chIe. li. suputro H hemandrabhAI putravadhuo madhubena hasamukhabhAI prajJAbena zaileSabhAI maMjAbena suputrIH caMdanabena jamAI H ramaNikabhAI kanasumarA-jAmanagara, hAla pATuranA (ema.pI.) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI manoraMjana pI. zeTha premALapitAzrI, mamatALu mAtAzrI, gurukRpAe ApanA jIvanamAM dharmanAM UMDA saMskAro jhaLake che. Ape pa. pU. A. gurudevazrI choTAlAlajI svAmI AzIrvAda prApta karyA che. pU. DaoN. natAbAI ma. sA.nI jJAnanI bhakti mATe amane preraNA ApI Ape amane dharmanA saMskArano amUlya vAraso Apyo che. je amane amArA jIvanamAM mArgadarzaka banyo che. suputra DaoN. parAga manoraMjana zeTha a. sau. raMjanabena manoraMjana zeTha li. putravadhu a. sau. rIMku parAga zeTha putrI : kavitA rAkeza jamAI H rAkeza kemI, anerI prAMtijavALA - hAla - AnaMdanagara, amadAvAda. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIracaMdabhAI ke. hariyA caMdanabena vIracaMda hariyA jAmanagaravALA, hAle - muMbai premALa pitAzrI, mamatALu mAtAzrI, mAnava jIvanane saphaLa banAvavA dharmanI ArAdhanA jarUrI che. mAsI mahArAja pU. DaoN. nItAbAI svAmIe Apane dharmano maMgalamaya rAha batAvyo. kalyANanI keDI batAvI Ape dharmanA saMskAro sAthe svabhAvanI saraLatA ane nikhAlasatAno suMdara sumeLa thayo che. ApanA jIvanamAM dayA ane dAna sahaja che. samAja sevAnA kAryomAM sadAya utsAhI ane tatpara che. jIvana sAdagIbharyuM che ane puNyodaye prApta thayelI lakSmIno teo suMdara sadupayoga kare che. li. suputro : zaileSa vIracaMda hariyA putravadhu : a. sau. nayanAbena zaileSa hariyA - pinAMka hiteza vIracaMda hariyA a. sau. dIpA hiteza hariyA - sAhila (pU. DaoN. nItAbAI ma. sA.mAM saMsArI kuTuMbI bhANeja) putrIo : prajJAbena jamAI : dilIpabhAi bInAbena manasukhabhAi kRpAbena manojabhAi Page #23 -------------------------------------------------------------------------- Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkhImajI dAnasaMga vorA gaM. sva. kuMvarabena khImajI vorA gAgodaravALA jeo ghaNA lAgaNIzIla, mAyALu, jaina samAjanA sevAbhAvI ane dharma pratyenI athAga dharmazraddhAvALA hatA. Ape amArA jIvana ghaDatara ane caNataramAM dharmarUpI zItala jalanuM siMcana karI amArI jIvana imAratano mULa pAyo, ati majabUta karI rahyA cho. Aje sevAnA kSetre, dharmanA kSetre, dAnanA kSetre ane mAnavatAnA kSetre sevA karIe chIe te ApanI ja preraNA ane saMskAranuM ja baLa che. pa. pU. DaoN. pU. nItAbAI ma. sA.nA pIeca.DI.nA pustaka prakAzakamAM lAbha laI kaMIka aMze dhanyatA anubhavIe chIe. li. (pU. cAMdanIbAI ma. sA.nAM saMsArI kAkA) putravadhuo : a. sau. puSpAbena vADIlAla vorA a. sau. nayanAbena prakAza vorA suputro : vADIlAla khImajI vorA prakAza khImajI vorA pratika, phorama, rIMku, paMkti, rIyA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Orel hIrAlAla morArajI mahetA dezalaparavALA-kaccha premALa pitAzrI, vahetA jaLa nirmaLA bhalA ane dhana dolata detA bhalA, e saMskAra tame amane gaLathUthImAM pAyA, saMpatti ane samRddhi, saMpa ane sadAcAra, e to puNyanI prasAdI che. eTale maLelI lakSmI samAja kalyANanA janatA-janArdananA, svadharmI vAtsalyanA kAryomAM, dhArmika pustaka prakAzanamAM vAparI, puNyAnubaMdhI puNya upArjana karavA mATe amAruM je cAritra ghaDatara karyuM che te mATe ame mahetA parivAra ApanA janmojanmanA RNI chIe. li. suputroH mahendrabhAi, bharatabhAi putravadhu: a.sau. mAlatIbena, a.sau. bhAratIbena dhIrena, saurabha, amIta, jillA hAla - muMbaI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImati kaMkubena maganalAla gaDA gAma- nAnA bhADIyA (kaccha) zrI maganalAla dhanajIbhAI gaDA pUjya mAtA pitA ! Ape amArA jIvanamAM dAna, dayA, dharma ane anukaMpAnA saMskAra reDI amAruM jIvana sadAcArarUpI puSpothI madhamadhatuM banAvI rahyA cho. mAnava jIvanane ujvaLa banAvavA hara-haMmezA preraNA ApI che. pU. DaoN. nItAbAI svAmInA pIeca.DI.nA pustakamAM AMzika lAbha laI saMtoSa anubhavIe chIe ane ApanA RNI chIe. pU. DaoN. nItAbAI svAmI samagra jaina samAja mATe mahA pAtheyarUpa siddha thayA che. teozrInI bhakti karavAno lAbha laI dhanyatA anubhavIe chIe. li. suputro : putravadhuo : baMsIlAlabhAI a. sau. rasilAbena punamabhAI a. sau. madhubena khuzAlabhAI a. sau. jyotibena navInabhAI a. sau. mittalabena hAla - amadAvAda Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaganalAla sAMkaLacaMda zAha tuMbaDIvALA - kaccha pU. pitAzrI! ApanuM dharma parAyaNa jIvana, hRdayanI udAratA, vizALatA, paropakAravRtti samAja sevA, kuTuMbapremaAdi susaMskArothI suzobhita jIvana amArA jIvanamAM haMmeza mATe hRdayastha, mArgastha banI gayuM che. aneka sthAne ApelA dAna gupta pravAhanA vArasAne, ApanA saMskArone ApanA saMtAno paNa sAcavI rahyA che. ApanA AzIrvAdanA baLe ame ApanA adhUrA kAryane purA karIe eja aMtaranI prArthanA. li. suputra : zAMtilAla chaganalAla narendrabhAI chaganalAla putravadhu : a. sau. kamalabena zAMtilAla a. sau. tarUbena narendrabhAI hAle - amadAvAda Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnabAI nAnajI polaDIyA talavANAvALA - kaccha vaMdanIya pUjya mAtuzrI ! ApazrIe ApanA jIvanamAM dharmane mukhya sthAna ApyuM hatuM. dharmanA bIjanuM vAvetara karyuM hatuM. Aje UThyuM che. ApanI parokSa preraNA amArA jIvanane zreSTha banAvavAnuM baLa Ape che. pU. DaoN. nItAbAI svAmInA pIeca. DI.nI DIgrInA pustaka prakAzanamAM lAbha levAnI bhAvanA thaI te ApanA adRzya AzIrvAdanuM phaLa che te badala ApanA ame RNI chIe. li. suputra : amRtalAlabhAI, navInabhAi, harakhacaMdabhAi putravadhu : a.sau. lIlAvaMtIbena, a.sau. kaMcanabena, a.sau. kalpanAbena : pautra H hirena, kekIna - pautriH kuraNikA, dipIkA, bhAvikA, phorama putrI : lIlAvaMtIbena, vimaLAbena, maMjulAbena hAla-amadAvAda Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NA zrI gautamabhAI indramala kavADa zrI padamAbena gautamabhAI kavADa vaMdanI mAtApitAzrI! Apano premavAtsalyamaya svabhAva, amI nItaratI AMkho, hRdayanI karUNA, mIThAzathI bharelI vANI, kAyAnI komaLatA, apAra kuTuMbapratyenuM vAtsalya A badhuM najara samakSa taravare che. dAnano vAraso ApanA jIvanamAMthI maLyo che. ApanI kRpAnA baLa ApanA susaMskArothI jIvana suvAsita banAvIe e ja aMtaranI abhyarthanA. putraH surAMgabhAI gaurAMgabhAI putravadhu: sImAbena kaviza... rAjasthAna - hAla - amadAvAda Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. mohanalAla gulAbacaMda gAMdhI sva. hastubena mohanalAla gAMdhI premALa pitAzrI tathA mamatALu mAtuzrI! pUrva puNya phaLyA ke Apa jevA amane mAtApitA maLyA. bacapaNathI sevAmAM rasa, dharmamAM bhakti, vatana mATe adakero lagAva hato. ApanI adezya kRpA ane AMtarika preraNA thIja bA. bra. pU. DaoN. nItAbAI svAmInI pIeca. DI.nI DIgrInA pustaka prakAzanamAM lAbha levAnI bhAvanA jAgRta thaI tethI ApanA ame RNI chIe. li. suputroH yaMtilAla ema. gAMdhI surata. popaTalAla ema. gAMdhI surata. rasikalAla ema. gAMdhI kalakattA mahendrabhAI ema. gAMdhI surata Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAbhAskara bA. bra. pU. DaoN. zrI nItAbAI svAmInA saMsArI pitAzrI ane mAtuzrI pitAzrI zrI padamazIbhAI lAlajI mAlade mAtuzrI gaMgAbena padamazI mAlade jAmanagaravALA premALapitAzrI, mamatALu mAtuzrI ! jemanuM mukha prasannatAnuM ghara che, hRdaye dayAnuM nivAsa che, vANI amRta varasAvanArI che ane paropakAra jemanuM nitya karma che tevA AtmAo kone vaMdanIya nathI. AvA guNothI yukta, jemaNe potAnI suputrI bA. bra. pU. DaoN. nItAbAI svAmIne zAsanane caraNe samarpita karIne potAnuM jIvana dhanyAtidhanya banAvela che. evA dharmapremI, udAra ane haMmezA dayA, dAna, tapamAM rata rahetAM paramaupakArI mAtApitAne koTi koTi vaMdana. li. suputro : mohanabhAI putravadhu : divyAbena harakhacaMdabhAI a. sau. zobhAnAbena manasukhabhAI a. sau. hemAMgInIbena pautraH abhilASa, siddhArtha, darzana pautravahu : a. sau. tejalabena pautrI : arcanA, namratA jamAI H mayura prapautrI : jhila Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhityaratna bA. bra. pU. DaoN. nItAbAI svAmInA saMsArI moTAbhAI-bhAbhI moTAbhAi mohanalAla paramazI mAlade bhAbhI divyAbena mohanalAla mAlade jamanagaravALA, hAla-amadAvAda, premALa pitAzrI ! mamatALu mAtuzrI! - jemanuM jIvana eka Adarza namUnArUpa hatuM ane jeo eMjIniyaramAM borDa pharsTa naMbare uttIrNa thayA che. namratAnA saMskAre zobhatA hatA. bena ma. sA. pU. DaoN. nItAbAI svAmInA jIvanamAMthI dhArmika preraNA prApta karI hatI evA pu. pitAzrIne vaMdana. sadA prasanna udAra amajIvanamAM dharmasaMskArasiMcanAra pU. mAtuzrIne namaskAra, li. suputra : abhilASa putravadhu : a. sau. tejala putrI : arcanA, namratA jamAI : mayurabhAI dohitrI : jhIla vidyAbhAskara bA. bra. pU. DaoN. nItAbAI svAmInAM saMsArI bIjA naMbaranA bhAI ane bhAbhI bhAi zrI harakhacaMdabhAI padamazI mAlade bhAbhI a.sau. zobhanAbena harakhacaMda mAlade jAmanagaravALA, hAla-amadAvAda mArA chatrapUjya mAtA-pitAzrI mArA chatrapUjya mAtA-pitAzrI, mArA phaIbAma. sA. pU. DaoN. nItAbAI svAmInI sevAno lAbha lenAra sahanazakti, samajaNa zakti, devaguru ane dharmanI bhaktithI udAra ane bharapura jIvana jIvatAM sadA prasanna ApazrIne mArA bhAvapUrvakanA namaskAra. li. Apano suputra siddhArtha hAle laMDana Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhityaratna bA. bra. pU. DaoN. nItAbAI svAmInA saMsArI nAnA bhAI zrI manasukhabhAI padamazI mAlade bhAbhI a. sau. hemAMgInI manasukhalAla mAlade jAmanagaravALA premALa pU.pitAzrI, mamatALu mAtuzrI! ApanA bena ma. sA. pU. DaoN. nItAbAI svAmInAM saMyamI jIvanamAMthI preraNAnu pAtheya prApta karIne zizuvayamAM ja mArA jIvanamAM dharmanA saMskAronuM siMcana karanAra, dhaMdhAnI sAthe dharmane vaNI lenAra, dayAdAnamAM rahetA Apane bhAvapUrvakanA namaskAra. li. Apano suputra darzana hAle - jAmanagara kokilakaMThI bA. bra. pU. cAMdanIbAI ma. sA.nA saMsArI pitA zrI ravilAla bhAIcaMda vorA mAtuzrI a.sau. mAnavaMtIbena ravilAla vorA gAgodaravALA, hAla mAdhApara, premALa pitAzrI ! premALa mAtuzrI ! dharmamaya jIvana jIvanArA tejasvI bA.. pU. cAMdanIbAI ma. sa. amUlya ratana samA putrIne zAsanane caraNa samarpita karyA, evAM udAra, dayA, dAnamAM udAra mAtA pitAne koTIzaH vaMdana. li. suputra ramezabhAI, azoka, pradIpa putravadhu: harSAbena putrIoH urmilAbena, vimalarbana, nItA, rAMzanI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ @ sva. maNIlAla dharamacaMda jogANI dhAnerAvALA premALa pUjya pitAzrI! sadAcAra ane saMskAranI saurabhathI maheMkatuM ApanuM jIvana saunA mATe Adarzamaya hatuM. dharma, zraddhA, dAnano Ape amane vAraso Apyo che. bA. bra. pU. DaoN. nItAbAI svAmInAM pIeca.DI.nAM pustaka mATe dAna devAnA bhAva jAgyA te ApanI adezya kRpAnuM baLa che. li. suputra: kIrtibhAI maNIlAla jogANI putravadhu : a. sau. maMjulAbena kIrtibhAI jogANI pautra: nItina, pareza, kaileza, snehala pautravadhu : uSAbena, kiraNabena, zarmIlAbena, jIjJAsAbena hAla-amadAvAda. zrI caMdulAla velacaMda jogANI a. sau. tArAbena caMdulAla jogANI dhAnerAvALA, hAla-surata. premALa pU. pitAzrI tathA mAyALu pU. mAtuzrI! pUrvanA puNya phaLyA ke Apa amane mAtA-pitA tarIke maLyA. Ape amArA mATe saMskAra ghaDataranI zALA banI preraNAnuM pAtheya ApyuM che. pU. DaoN. nItAbAI svAmI pratye Apane ananya bhakti che. ApanA guNonA ame vArasa banIe. li. suputro mahipAlabhAI, pradipabhAI, rAjeza, hiteza, vipula putravadhuo zAradAbena, AzAbena, bInAbena, IlAbena, rITAbena Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. harakhacaMda itarajI vorA sva. sAmubena harakhacaMda vorA gAgodaravALA premALa pU. pitAjI, mAyALu pU. mAtuzrI sarakhAmaNI saune Apa dRSTimAM, maitrI ane udAratI hatI sRSTimAM, dharma sAthe saMskArano teja aMtara dIpakathI, nAma sArthaka karI jIvyA pitA ane ammA, li. suputraH azokabhAI putravadhuH a. sau. AzAbena (pU. cAMdanIbAI ma. sA.nA saMsArI kuTuMbI kAkA) rUpeza, rInA, IvA- hAla-bhuja (kaccha) sva. baghIbena jeThAlAla vorA sva. praviNacaMdra jeThAlAla vorA gAgodaravALA mamatALu pU. mAtuzrI ! tathA tejasvI baMdhu zrI ! Ape tapa ane tyAgathI zIla ane saMskArathI tamAruM jIvana dIpAvyuM ane amArAmAM paNa evA susaMskAronuM bIjAropaNa karyuM che. pa. pU. DaoN. nItAbAI svAmInI jJAnanI bhakti karavAno lAbha ApanI preraNAthI prApta thAya che. suputra: bacubhAI, navInabhAI (pa. pU. cAMdanIbAI ma. sA.nA saMsArI kuTuMbI kAkA) putravadhu: vINAbena, ramIlAbena, maMjulAbena pArina, pArasa, lalita, vimala, nikhila, maulI, vaMdanA, mallikA, saMgItA, phenI hAla-saI (kaccha) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaM. sva. lakSmIbena popaTalAla mahetA (2vavALA) hAla-bhuja (kaccha) mamatALu mAtuzrI ! | mAtA sneha, vAtsalya ane premanuM jharaNuM che. amArAmAM dAna, dharma, nIti, sevAnA saMskAro siMcI amAruM jIvana ghaDatara karyuM che. pU. DaoN. nItAbAI svAmInI jJAnanI bhakti karavAnA bhAva ApanI preraNAthI prApta thayela che. li. suputra zAMtilAla mahetA putravadhuH a. sau.velubena zAMtilAla pautra: rAjeza, nIleza, rajanI sva. karazanajIbhAI vAghajI dozI - rAparavALA (kaccha) premALa pUjya pitAzrI! | amArA dharmanA susaMskAronuM siMcana karyuM che. amArAmAM deva, guru ane dharma pratye zraddhAvAna banAvanAra tathA pU.DaoN. nItAbAI svAmI pratye samarpaNabhAva jagADanAra pU. pitAzrI ApanA ame RNI chIe. li. putro : nAgajIbhAI, prabhulAlabhAI, vanecaMdabhAI, ramaNIkabhAI, jayaMtibhAI, vazanajIbhAI pautro jayasukha, narendra, nItina, razmi, pareza Adi hAle muMbaI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. gulAbacaMdabhAI zAha - mAMgaroLavALA janmaH 1906, mRtyu : 1999 tapasvI pUjya pitAzrI! dharmamaya jIvana jIvanAra sAdAI sAthe navakAra maMtranI ArAdhanA karanAra, saLaMga 33 varSItapathI tejasvI bananAra, pU. DaoN. nItAbAI svAmInI ananya bhakti karanAra pU. pitAzrI Apane koTi koTi vaMdana. li. suputraH sumatibhAI putravadhuH a.sau. damayaMtIbena pautra:parezabhAi hAla-muMbaI sva. divALIbena suracaMdabhAI medANI sva. suracaMdabhAI dAmodara medANI premALa pUjya pitAzrI tathA mAtuzrI, Ape amArAmAM dayA, dAna, ahiMsA, anukaMpAnA susaMskAra reDI amAruM ane samagra parivAranuM jIvana khuzbothI maheMkatuM karyuM che. Apane aMtarathI vaMdana. dhAnerAvALA li. ApanA suputroH caMdulAla bhAi medANI sva. amRtalAlabhAi medANI ramezacaMdra - alIgaDha praviNacaMdra - amadAvAda putravadhuH vimaLAbena kaMcanabena jayAbena bhAnubena Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dinezabhAI vADIlAla gAMdhI a. sau. uSAbena dinezabhAI gAMdhI morabIvALA - hAla-surata AdaraNIya pUjya bhAI tathA pUjya bhAbhI! | dharma, sevA, saMtonI tame ananya bhakti karo cho. maLelI lakSmIne dAna dvArA sArthaka karo cho. bA. bra. pU. DaoN. nItAbAI svAmI pratye tamAro adakero Adara che. deva, guru, dharmamAM samarpaNabhAvache. li. ApanA bhAio - gAMdhI parIvAra zrI caMpakabhAI Ara. hemANI - a. sau. jyotsanAbena sI. hemANI muMbaI AdaraNIya pUjya pitAjI ! mamatALu pU. mAtuzrI! na Ape tapa ane tyAgathI, dayA anedAnathI saMta-satIjInI bhaktithI ApanuM jIvana dIpAvyuM che. amArAmAM paNa evA saMskAronuM bIjA ropaNa karyuM che. tethI pU. DaoN. nItAbAI svAmInI jJAnanI bhaktino amane lAbha maLyo che. ApanA ame RNI chIe. li. putro: vijayabhAI, parezabhAI putravadhu: nUtanabena, svAtibena putrI: pallavIbena, bhAvanAbena jamAI dhIrenabhAI, kamalezabhAI rIteza, kRpAMzu, yazasvI, mAnasI, dhanezA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . sva. amRtalAla popaTalAla saMvatI gaM. sva. bhAgyavaMtIbena e. saMghavI mAMDavIvALA, hAla-amadAvAda premALa pitAjI! Ape samAja sevAnA kArya pAyAnA karNadhAra banI lakSmIno sadupayoga karyo. vatana ane dharma pratyeno utkRSTa premaApano ananya hato. pUjya mAtuzrI ! Apa dharmamaya jIvana jIvavA mATe amane preraNA Apo cho. pU. DaoN. nItAbAI svAmInA pIeca.DI.nI DIgrInA pustaka prakAzana mATe lAbha levAnI Ape preraNA ApI che te badala ApanARNI chIe. li. putravadhu: a.sau. mosamIbena putraH jijJezabhAI, rIMkubhAI putrIH cArUbena pautraH dharya zrI khuzAlabhAI popaTalAla saMghavI a. sI. kamalabena khuzAlabhAI saMghavI mAMDavIvALA, hAla-amadAvAda premALa pitAjI ! mAyALu pUjya mAtuzrI! udAra hRdayI, dharmaniSTha mAtA-pitA saMgha ane samAjanI sevAmAM tatpara rahe che. saMta satIjIonI sevA vaiyAvacca haiyAnA hetathI karo cho. Apano AMtarika guNano vAraso amane maLe evI aMtaranI bhAvanA. li. suputra : bhAvinabhAi, putravadhu : a.sau. prajJAbena pautrI : zAlIna darzanabhAi a.sau. pUjAbena Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che a. sau. caMpAbena devacaMda guDhakA lAkhAbAvaLa (jAmanagaravALA), hAla-muMbaI mamatALu mAtuzrI! ApanA putramAM susaMskAro pADI dharma pratye haiyAprema jagADI, samyakajJAna ane pracAramAM Ape preraNA karI che ane pa. pU. DaoN. nItAbAI svAmI pratye aMtaranI zraddhA bhaktithI jJAnane kSetre AMzika anudAna mATe Ape preraNA ApI te badala ApanA RNI chIe. li.. devacaMda rAmajI guDhakA putra dilIpadevacaMda guDhakA putravadhu: madhubena pautra: akSaya, kRNAla (pU. nItAbAI ma. sA.nA saMsArI kuTuMbI bhANeja) sva. nAthAlAla zAmata mAlade - sva. kaMkubena nAthAlAla mAlade gAma-caMgA-jAmanagara premALa pitAjI tathA mamatALu mAtuzrI! Ape amArA jIvanamAM bALapaNathI ja dharmanA saMskAro ane sadAcAranuM siMcana karyuM che. mAnavatAnA guNorUpI khuzmothI maheMkatI lIlI phUlavADInuM sarjana karyuM che. ApaNA mAlade kuTuMbanA pU. DaoN. nItAbAI svAmInI jJAnanI bhakti karavAno lAbha maLyo te ApanI ja adazya kRpAnuM pariNAma che. li. putroH ramaNIkabhAI, praviNabhAI, zAMtibhAI a. sau. maMjubena, a. sau. maMjubena, a. sau. dInAbena sunIla, vinaya, viveka, yaza Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : (c) A : kaMcanabena nAnAlAla zAha-lIMbaDIvALA mamatALu mAtuzrI! vizALa vaDalAnI chAyA samAna premanA parAgane sIMcIne jIvana unnata banAvanAra, ApanuM kuTuMba pratyenuM vAtsalya dharma pratyenI zraddhA, saMtonI sevA karavAnI tamannA vigere guNoe amArAmAM satya, dAna, sadAcAranI preraNA karI che. pU. DaoN. nItAbAI svAmInI jJAnanI bhakti karavAno lAbha ApaNI ja kRpAnuM pariNAma che. li. putroH bhupendrabhAI tathA paMkajabhAI a. sau. nIrUbena (hAla muMbaI tathA surata). zrI kAntilAla lakSmIcaMda vorA a. sau. velubena kAntilAla vorA citroDAvALA, hAla-bhuja (kaccha) premALapU. pitAjI tathA mamatALu pU. mAtuzrI! ApanuM dharmaparAyaNa jIvana, paropakAra vRtti, samAjasevA udAratA Adi susaMskArothI suzobhita jIvana amArA mATe mArgastha banI rahyuM che. ApanA saMskAro ApanA saMtAno paNa sAcavI rahyA che. ApanA AzIrvAdathI pU. DaoN. nItAbAI svAmInI jJAnanI bhaktino lAbha maLyo che. li. putroH rasikabhAI, praviNabhAI, bharatabhAI, hasamukhabhAI, mahendrabhAI, caMdrakAntabhAI, pradIpabhAI putravadhu tarubena, vimaLAbena, praviNAbena, zAMtAbena, jayazrI bena, kalAbena, kusumabena putrI : prabhAbena jamAI : bhogIlAlabhAI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jorAvara zrIsaMghanA anuyAyIo bA. bra. pU. DaoN. nItAbAI ma. sA.nAM pIeca. DI.nI DIgrInA prasaMge amane bhAva jAgyA. 2049mAM 5. pU. maNIbAI, pU. jayAbAI Adi ThANA 10nuM cAturmAsa thayuM. tapasvI nidhibAI ma. sa. amane yAdagAra banI gayA. pU. nItAbAI ma. sA. pratye amane bhakti rahelI che. lAbha laI jIvanane dhanya mAnIe chIe. zrI dAmajIbhAi premajIbhAi nIsara li. pU. DaoN. nItAbAI ma. sA. anuyAyio jorAvaranagara a.sau. damayaMtIbena dAmajIbhAi nIsara vaDAlAvALA (kaccha) hAle - amadAvAda - ekatA cIkIvALA premALa pitAjI ! mamatALu mAtuzrI ! Ape amArAmAM dharmarUpI bIja vAvyuM ane saMskAra rUpI jaLanuM siMcana karyuM. jenA phaLa rUpe Aje ApaNA kuTuMbamAM sadguNonI saurabha phelAi rahI che. Apa sAdhu sAdhvIonI sevA tathA dharmanA mahatvanA ane sevAnA kAryo apUrva ullAsa sAthe Apa karo cho. pa.pU.DaoN. nItAbAi svAmInA pIeca.DI. nA DIgrInA zodha prabaMdhanA pustaka prakAzamAM Ape bhAva jagAvyA amArAmAM preraNA jagADI te badala ApanA ame RNI chIe. li. suputroH rAkezabhAi vIrenabhAi pautraH monila, kenIla putravadhuoH a.sau. dIpikAbena a.sau. kavitAbena pautrI: phenIla Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cimanalAla umedacaMda zeTha pATaDIvALA - rmadhenu - pAlaDI saMgha pramukha premALa pU. pitAzrI jaina zAsananA aneka kAryo saMbhALanAra, dharmanA saMskAronuM siMcana karanAra, pAlaDI saMghanuM gauravavaMtu pramukha pada saMbhALanAra, satkAryomAM saMpati kharcanAra, cartuvidha saMghanI sevA bajAvanAra ApI che. ApanI amUlya preraNA prApta karI ame dhanya banyA che. pU. DaoN. nItAbAi svAmInA pIeca.DI. nAM DIgrInA pustaka prakazanamAM Ape lAbha lIdho che. te khUba AnaMdanI vAta che. li. ApanAM suputro Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ghanazyAmanagara sthA. jaina saMgha-amadAvAda zruta sahayogI dAtAo zrutastaMbha 1. zrI mahendrabhAI vADIlAla gAMdhI - dhAnerAvALA - hAla muMbaI 2. zrI manasukhabhAI je. medANI - dhAnerAvALA - ghanazyAmanagara zrI saMghanA pramukha 3. zrI. je. bI. zAha - dhAnerAvALA - muMbaI 4. zrI prabhulAla bhavAnajIbhAI goLavALA - kAMDAgarAvALA - navaraMgapurA, amadAvAda 5. zrImatI ramIlAbena bI. gAdhI - dhAnerAvALA - muMbaI 6. zrI giradharabhAI bI. zAha - dhAnerAvALA - surata (pU. DaoN. nItAbAI ma.sA. nA bhakta) 7. zrI lakhamazI lAlajI deDhiyA urphe bAbubhAI - guMdAlAvAlA - muMbaI zrata AdhAra 8. zrI caMdrezabhAI prabhulAla goLavALA - kAMDAgarAvALA - navaraMgapurA, amadAvAda 9. zrI ravilAla bhAIcaMda vorA (pU. cAMdanIbAI ma. sa.nA - mAdhApara, kaccha saMsArI pitAzrI) - gAgodaravALA 10. zrImatI bhAratIbena dhanajI cheDA (pU. nIdhibAI ma. sa.nA - muMbaI saMsArI mAtuzrI) - kuMdaroDIvALA 11. zrI hasamukhabhAI ema. pArekha - jATAvADAvALA - mATuMgA, muMbaI 12. zrI rAyacaMdabhAI juThAlAla deDhiyA (pU.DaoN.nItAbAI ma.sa.nA - muMbaI saMsArI mAmA) - jAmanagaravALA 13. zrI hIrAlAla morArajI mahetA - dezalaparavALA - kurlA, muMbaI 14. zrI zaileSabhAI vIracaMda hariyA (pU.DaoN.nItAbAI ma.sa.nA - muMbaI saMsArI bhANeja) - jAmanagaravALA 15. zrI gautamabhAI Indramala kavADa - amadAvAda 16. mAtuzrI nAnabAI nAnajI ravajI polaDIyA - talavANAvANA - kaccha 17. zrI manoraMjanabhAI pI. zeTha - prAMtijavALA - seTelAITa, amadAvAda Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. zrI pUnamacaMdabhAI maganalAla gaDA - nAnA bhADIyAvALA - amadAvAda 19. zrI vADIlAla khImajI vorA (pU. cAMdanIbAI ma. sa.nA - ghATakopara, muMbaI saMsArI kAkA) - gAgodaravALA 20. zrI zAMtibhAI tathA zrI narendrabhAI chaganalAla - tuMbaDIvALA - hAla amadAvAda 21. zrI mohanalAla gulAbacaMda gAMdhI - dhAnerAvALA - kalakattA, surata 22. zrI gaMgAbena padamazI mAlade (pU. DaoN. nItAbAI ma.sa.nA - hAla amadAvAda saMsArI mAtuzrI) - jAmanagara zruta sahayogI 23. zrImatI divyAbena mohanalAla mAlade (pU.DaoN.nItAbAI - amadAvAda ma. sa.nA saMsArI bhAbhI) - jAmanagaravALA 24. zrImatI zobhanAbena harakhacaMda mAlade (pUDaoN.nItAbAI - amadAvAda ma. sa.nA saMsArI bhAbhI) - jAmanagaravALA 25. zrImatI hemAMgInIbena manasukhabhAI mAlade (pU.DaoN.nItAbAI - jAmanagara ma. sa.nA saMsArI bhAbhI) - jAmanagaravALA 26. zrI navInabhAI je. vorA (pU. cAMdanIbAI ma. sa.nA - saI, kaccha saMsArI kAkA) - gAgodaravALA 27. zrI azokabhAI harakhacaMda vorA (pU. cAMdanIbAI ma. sa. - bhuja, kaccha nA saMsArI kAkA) - gAgodaravALA 28. zrI paMkajabhAI nAnAlAla zAha-jorAvaranagaravALA - borIvalI, muMbaI 29. zrI zAMtilAla popaTalAla phoTAvALA-ravavALA - bhuja, kaccha 30. zrI dilIpabhAI devacaMda guDhakA - jAmanagaravALA - varalI, muMbaI (pU.DaoN.nItAbAI ma.sa.nA saMsArI bhANeja) . 31. zrI ramaNIkabhAI nAthAlAla mAlade (pU. DaoN. nItAbAI ma.sa.- jAmanagara nA saMsArI kuTuMbI bhAI) 32. zrImatI damayaMtIbena sumatilAla zAha - mAMgaroLavALA - ghATakopara, muMbaI 33. zrI caMpakabhAI sI. hemANI - borIvalI, muMbaI 34. zrI narendrabhAI vanecaMda dozI parivAra - rAparavALA - muMbaI 35. zrImatI uSAbena dinezabhAI gAMdhI -morabIvALA 36. zrI praviNabhAI kAMtilAla vorA - citroDavALA - zAhIbAga, amadAvAda 37. zrI caMdubhAI velacaMda jogANI - dhAnerAvALA - surata surata Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. zrI kIrtibhAI maNIlAla jogANI - dhAnerAvALA - naroDA, amadAvAda 39. zrImatI bhAgyavaMtIbena amRtalAla saMghavI - mAMDavIvALA - zAMtinagara, amadAvAda 40. zrI khuzAlabhAI popaTalAla saMghavI - mAMDavIvALA - zAhIbAga, amadAvAda 41. zrI praviNabhAI suracaMda medANI - dhAnerAvALA - zAMtinagara, amadAvAda 42. pU. DaoN. nItAbAI ma. sa. Ph. D.nA nimitte jorAvaranagara - jorAvaranagara saMghanA anuyAyIo 43. damayaMtIbena dAmajIbhAI premajIbhAI nIsara, ekatA cikIvALA vaDAlA - hAla amadAvAda 44. zrI cimanalAla umedacaMda zeTha - kAmadhenu pAlaDI saMgha, pATaDIvALA - pramukha zruta anurAgI 45. zrI devacaMda jeThA deDhiyA, haste - zrImatI jIjJAbena - vaDAlA, muMbaI bIpIna deDhiyA - caMgAvALA 46. zrImatI ilAbena jI. vorA - navaraMgapurA, amadAvAda 47. zrI nAnAlAla ukazI vorA - gAgodaravALA - bhuja, kaccha 48. sva. kaMcanabena smaraNArthe haste ghanazyAmanagara, - zrImatI rITAbena caMdrakAnta dozI amadAvAda 49. zrI dIpakabhAI ane viNAbena zAha - solA - vAsaNA, amadA. 50. zrI rAjubhAI ramaNalAla zAha seTelAITa, amadAvAda 51. zrI cInubhAI pI. zAha - vAsaNA, amadAvAda para. zrImatI uSAbena gIrIzabhAI parIkha - ghATaloDiyA, amadAvAda 53. zrI ronaka kizorabhAI deDhiyA - zAhIbAga, amadAvAda 54. zrImatI maNIbena lakhamazI deDhiyA - kAMDAgarAvALA - muMbaI 55. kunAla dilIpabhAI deDhiyA - kAMDAgarAvALA - muMbaI pa6. amRtabena dAmajI zAha - muMbaI 57. mulacaMda velajI dharoDa - patrIvALA - muMbaI 58. zrImatI ratanabena nAyAlAla lAlajI jAkharIyA - Arabalusa - hAlAra - jAmanagara 59. sva. savitAbena dalasukhabhAI gAMdhI ha. ci. gAMdhInagara vidhI ramezacaMdra gAMdhI 60. pAnabAI bhavAnajI meghajI nIsara vaDAlAvALA muMbaI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuti sarva prathama huM hRdayanI asIma AsthAnI sAthe nata mastaka chuM. parama pAvana paramAtmA ane temanI kalyANakAriNI vANInA prati je mArI zruta sAdhanAnA avalaMbana banyA. je mArI darzana vizuddhi AtmazuddhinI sAthe A kRtinA sarjananA AdhAra banyA. A mahAnibaMdhanA mULasrota mArA saMsAra pakSI jananI che. jeoe mArAmAM saMskAranuM siMcana karyuM. temanA aMtaramAM bhAvanA hatI ke mArI putrI dIkSita thAya eTaluM ja nahi paraMtu viziSTa prakAre zikSita thaI sva sAdhanA sAthe zAsananI zAna vadhAre. mArA kAryanI saphaLatA te temanA saMskAra ane udAtta bhAvanAne ja AbhArI che. A zodhakAryanI saMpannatA mahAna Atma sAdhaka, sarvatomukhI pratibhAvI, vibhUSita, sakala saMgha hitaciMtaka, aneka samartha prabhAvaka ziSya ziSyAonA ghaDavaiyA, jAjavalyamAna jinAjJA-jayaNA-jIvarakSAnA parama cAhaka jaina jagatanA uttamottama amUlya javAhara, mama zraddhA mUrti pa. pU. AcArya gurudevazrI choTAlAlajI svAmInI divyakRpA vinA saMbhava na hatI. A kAryanA parokSa preraka teo che. temanI adazya preraNA ja mArA AtmavizvAsamAM aTala AdhAra banyA. A kRtinI pUrNatAnI paLomAM temanA pAvana caraNomAM mArA zraddhApUrvakanA anaMta-anaMta viMdana che. saMyama jIvanamAM jaina vidyAmAM vidyA bhAskara jaina siddhAMta AcArya sAhityaratna bI. e., ema. e., Adi dhArmika ane vyavahArika parIkSA pAsa karatAM mane tattvajJAnamAM UMDo rasa jAgyo. vidyA vAcaspatinA abhyAsa anvaye zodha nibaMdhanA aneka viSayono vicAra karyA pachI 24 daMDaka vizeno viSaya nakkI karyo. AgamanA UMDA rahasyane pAmavA mane daMDakanuM jJAna khUba ja yujhaphUla lAgyuM. A zodha prabaMdhamAM daMDaka viSayaka jaina vibhAvane kendramAM rAkhI anya bhAratIya darzanonA pravAhono paricaya ApyA bAda jaina darzananA sAtvika ane tAttvika satyo sAthenuM tenuM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusaMdhAna darzAvavAmAM AvyuM che. prathama adhyAyamAM jaina saiddhAMtika sAhityanA itihAsanI chaNAvaTa karI che. jaina darzananA 45 AgamonuM saMkSipta vivecana karIne Agama graMtho upara lakhAyela niryukti, bhASya, cUrNi, TakA Adi bIna sAhityano ItihAsa ane tyArabAda tenA paranI vyAkhyAono itihasa karma sAhitya ane prakaraNa graMthonA itihAsanuM varNana karavAmAM AvyuM che. bIjA adhyAyamAM jaina saiddhAMtika sAhityamAM daMDakanA sthAnanuM vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. temAM daMDaka prakaraNanA mULa Agamika srotanuM saMzodhana rajU karyuM che. kartA gajasAramuninuM jIvanacaritra, daMDaka prakaraNa para racAyela graMtho, daMDakanI bhASA Adi viSayo upara sUkSma adhyayana karavAmAM AvyuM che. 24 daMDakonI samaja saMkSipta varNavelI che. daMDa zabdanA Agama saMmata temaja anya graMtho saMmata vividha artho batAvavAmAM AvyA che. 24 daMDakanA vibhAjananuM rahasya prastuta karela che. cothA adhyayAmAM 24 daMDakonA ra4 kAronuM vistRta varNana karI jaina ane itara bhAratIya daSTikoNanI sImAmAM pArthiva duniyAne samajavAno prayatna karyo che. pAMcamAM adhyAyamAM daMDakonuM paMcasaMgraha, gomaTasAra, karmagraMtha jevA graMthomAM temaja anya darzanonAM AvA prakAranA varNano aMgenI tulanAtmaka tathA samIkSAtmaka adhyayananI vivakSA karavAmAM AvI che. chaThThA adhyAyamAM upasaMhAramAM samagra saMzodhana, adhyayanano sArAMza, adhyayananuM mahattva ane adhyayana dvArA prApta thanAra niSkarSanuM varNana karela che. A samagra adhyayana mATe AgamagraMtho, vyAkhyAgraMtho, prakaraNagraMtho, kozo, dArzanika sAhitya ane pUrve thayelA saMzodhanono upayoga karavAmAM Avela che ane pUrNAhuti karavAmAM AvI che. zodha prabaMdha mATe mane anujJA, AzIrvAda ane protsAhana arpanArA pa. pU. A. gu. zrI choTAlAlajI svAmInAM suziSyo ane mArA gurubaMdhuo prazAMtamUrti gAdipatizrI prANalAlajI svAmI, madhura vaktA pU. subhASamuni ma. sA. paramapaMthanA pathadarzaka upAdhyAya pU. vinodamUni ma. sA., kRpAsiMdhu kuzaLa kAryavAhaka zrI pU. ramezamuni ma. sA., saumyamUrti pU. navInamuni ma. sA, bina sAMpradAyika zrI mAnavamaMdira vaiyAvacca kendra kaccha bIdaDAnA praNetA, tapasvI ratna pU. dinezamuni ma. sA., vidvAnavaktA pU. narezamuni ma. sA., jJAnI pU. surezamuni ma. sA., tapasvI pU. hitezamuni ma. sA.no aMtarathI AbhAra mAnuM chuM. mane tana ane manathI amUlya sahayoga ApanAra, mArA saMyama jIvananA ghaDavaiyA pravartinI pU. guruNImaiyA maNIbAI svAmI, tathA kRpAziSanA kalpataru, prakhara vaktA pU. guruNImaiyA jayAbAI svAmInA RNano aMtaHkaraNapUrvaka svIkAra karuM chuM. jeo mArI AtmatRptino AdhAra che. teozrIno sahayoga mArI zruta sAdhanAnuM pramANa che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI sahapathagAminI mane zaruAtathI enDa sudhI sAtha ApanAra kokilakaMThI ziSyA cAMdanIbAI ma. sa. che. temano Atmika sahayoga to A kRtinI sAthe joDAyelo ja raheze. mArAmAM adamya utsAha, zraddhA ane Atma vizvAsa jagADanAra mArA zodha prabaMdhanA kArya mATe te kendrabiMdu che te huM kema bhUlI zakuM? jemaNe mane Atmiya, snehala sahayoga ApyA evA badhA, pU. gurudevo 5. guruNImaiyAo ane ziSyAnA sadbhAvamaya sAnidhyamAM A kArya saMpanna thayuM teonA prati kRtajJatA vyakta karuM chuM. A badhAnA sahakArathI mArI jJAnayAtrA ane sAdhanAyAtrA satata gatimAna rahI che. temanuM RNa svIkAravA mArI pAse zabdo nathI. temanA protsAhana vagara A kArya zakya banyuM na hota. temanA prati aMtarathI AbhAranI lAgaNI vyakta karuM chuM. A kAryanuM paramazreya jaina darzananA marmajJa, tattvajJAnanA UMDA abhyAsI, mUrdhanya manISI, bhAratIya saMskRtinA purAdhA, jJAna ane tyAgamUrti ela. DI. insTiTyUTa inDolojInA DAyarekTaranuM gauravavaMtu pradhAna pada prApta karanAra Do. jitendrabhAI bI. zAhane che ke jeo potAnA anekavidha kAryomAM vyasta rahevA chatAM mane zreSTha mArgadarzana ApyuM che. daMDaka para AdhArita zodha prabaMdhamAM sahayoga Apyo ane tenA viSaya vastune adhikAdhika prAsaMgika banAvavAnA hetuthI mArgadarzana ApyuM. jo ke teo nAma-spRhAthI pUrNataH virata che to paNa A kRtinA praNayavanA mUla AdhAra hovAthI tenI sAthe temanuM nAma svataH joDAI jAya che. teo mArA zodha prabaMdhanA dizAnirdezaka ja nathI paraMtu mArA AtmavizvAsanI pratiSThA paNa che. vastutaH temanuM dizA nirdezana ja A zodha kAryanuM sauMdarya che. zreSTha mArgadarzana ApavA badala DaoN. jitendrabhAI bI. zAha pratye aMtaranA ahobhAva sAthe AbhAranI lAgaNI vyakta karuM chuM. A zodha prabaMdhamAM mArA mana sAme jaina saMto ane satIjIonA jJAnaMdAtA pa. jazubhAI daphatarI taravare che. jeo jaina dharmanA anurAgI ane sAhityanA abhyAsI che. pIeca.DI. karatAM pahelA bI. e., ema. e karavA mATe apUrva preraNA sAthe abhyAsa karAvyo che ane sahakAra Apyo che. muMbaI rahevA chatAM patra dvArA mArA kAryanI kALajI lIdhI che. te badala temanA pratye aMtaranI sadbhAvanA sAthe AbhAra mAnuM chuM. jaina darzananA jJAtA pro. rohitabhAI Ara. gAMdhIe paNa pIeca.DI. karavA mATe mane AMtarika preraNA ApI utsAha jagADyo te badala temanA prati hArdika kRtajJatA vyakta karuM chuM. A kAryamAM mane aneka rIte sahakAra ApanAra, saMdarbha sAmagrI pUrI pADanAra utsAhI mArA saMsArI bhAI harakhabhAI pI. mAlade (M. Com, LL.B., C.A)no hArdika bhAve AbhAra mAnuM chuM. mArA prayatnamAM AgavuM protsAhana ApanAra, zrI ghanazyAmanagara sthA. jaina saMghanA pramukha padane zobhAvanAra, saMgharatna ane zAsanaratnanA evorDa prApta karanAra A graMtha prakAzanamAM sahayogI zrI manasukhabhAI je. zAha pratye ahobhAva sAthe AbhAranI lAgaNI vyakta A zodha prabaMdha hetu siddhAMtasALAmAM suvidhA ApanAra, abhyAsa mATe anukULa sthAna Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goThavanAra araviMdabhAI, hasamukhabhAI upayogI ghaNA pustako ApanAra paM. rAjubhAI zAha, praviNabhAI zAha temano aMta:karaNathI AbhAra mAnuM chuM. pIeca.DI.nA abhyAsamAM ela.DI. inDolojImAM upAzrayamAM rahevAnI anujJA ApanAra mArA mArgadarzaka DaoN. jitendrabhAI bI. zAha temaja zreSThIvarya zrI zreNikabhAI zeTha vagereno hArdika AbhAra mAnuM chuM jyAM mane suMdara ane zAMtimaya vAtAvaraNa maLyuM ane A kAryane sucArurUpe saMpanna karI zakI. A kAryamAM nAraNapurA-amadAvAdamAM tArAbAI AryAjI TrasTa siddhAMtazALAnI lAyabrerI, lAlabhAI dalapatabhAI inDolojInI bRhad jaina lAyabrerI, kobAnI vizALa jaina lAyabrerI taraphathI mane saMzodhana kAryamAM pustakonI prApti mATe ghaNI anukULatA maLI che. tenA mATe temanI paNa AbhArI chuM. A kAryamAM potAno amUlya samaya phALavI aMtaranA ullAsa bhAve pUpha rIDIMga karanAra pro. rohitabhAI Ara. gAMdhI ane pro. merubhAI jhiMjhuvADIyA ke zodha prabaMdhanA samagra pUranuM aMtarathI cekIMga karI ApyuM. niHsvArthabhAve kAryane vegavAna banAvyuM te badala temanA prati aMtaranI sadbhAvanA sAthe AbhAra vyakta karuM chuM. zodha prabaMdhanA kAryamAM yogya sahayoga ApanAra nAraNapurA saMghanA maMtrI, akhaMDa sevAnA bhekhadhArI zrI jayaMtibhAI saMghavIno hRdayathI AbhAra mAnuM chuM. ' sarvathA akiMcana vratadhArI jaina sAdhvInA A saMzodhana kAryamAM dravya sahAya karanAra svajanoe, bhaktajanoe mArA kAryane vadhAvI, saMpattine sArthaka banAvI, vidyAdAnano mahimA vadhAryo che te prazaMsanIya che. A pustaka prakAzanamAM tathA suMdara rIte bAInDIMga karI samAja samakSa thaI zakyo che. A rIte sekaDonA dravya-bhAva sAtha sahayoge "daMDaka eka adhyayana" thisIsa taiyAra thayo che. huM to mAtra nimitarUpa chuM. sarve DonaronA aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. zodha prabaMdhanA kAryamAM prinTIMganA kAryane samayasara AvuM suMdara prakAzana kArya pUruM karI ApanAra sahAyaka devAMga caMpAvata tathA komyuTaramAM akSarAMkana mATe kamaleza paMcAla, nileza cauhANa, akhilezabhAI mizrA ke jemaNe presa saMbaMdhI kArya je laganI sAthe pUrNa karyuM te vAstavamAM anumodanIya che. temanAM sahayoga vinA ATaluM pariskRta ane AkarSaka prakAzana thavuM azakya hatuM. teonA prati sadbhAvanAnI sAthe AbhAranI lAgaNI vyakta karuM chuM. emanA sivAya pratyakSa ke parokSa rUpamAM A zodha prabaMdhamAM kAryamAM je sahayogI banyA che te badhAnA prati huM potAnI kRtajJatA vyakta karuM chuM. "daMDaka eka adhyayana" e kRti jJAnagarbhita hovAne kAraNe temAM nirUpita tattvajJAnanI chaNAvaTa karavI Avazyaka lAgI. A daSTie A zodha prabaMdhamAM tattvajJAnanuM savistara karavuM mane Avazyaka lAgyuM che. tema karavA jatA A zodha prabaMdhamAM tattvavicAraNAno bhAga ThIka-ThIka sudIrgha lAge tevo saMbhava che. paraMtu te sahetuka che. savistara tattvavicAraNAnuM mAruM eka mahattvanuM prayojana rahyuM che. jagatane daMDakano amUlya jJAna prApta karavAnI jijJAsA pedA karavAno ane 11 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtranA prati AdarabhAva vadhAravAno prayatna karyo che. pIeca.DI. karavA mATe mArA lakSyamAM utsAha vadhAranAra kaccha aTha koTI moTI pakSa saMpradAyanA pramukha sva. bacubhAI vorA ane maMtrIzrI kizorabhAI zAha, chaganabhAI rAyacaMda pArekhane huM kema bhUlI zakuM ? temano paNa aMtarathI AbhAra mAnuM chuM. pustaka peparanA kAryamAM salAha sUcana ApanAra zAhIbAga saMghanA maMtrIzrI kamalabhAI zAhano paNa aMtarathI AbhAra mAnuM chuM. - parama prasannatAno viSaya che ke janakalyANI A zodha prabaMdhano zrI ghanazyAmanagara saMgha dvArA prakAzana thaI rahyo che. zrI saMghe A zodha prabaMdhanuM prakAzana karAvIne jInavANInA prati potAnI sAcI zraddhA AsthAno je paricaya Apyo te anumodanIya che. zrI saMghe mane saMzodhananA kArya mATe ghaNI anukULatA karI ApI che te mATe ghanazyAmanagara zrI saMghanI paNa huM khUba AbhArI chuM. A zodha prabaMdhamAM ajJAnathI jo koI kamIo rahI gaI hoya to kSamA mAMguM chuM. A zodha prabaMdhamAM mArI alpa buddhinA kAraNe ane chadmasthapaNAne kAraNe kaMI tUTI rahI gaI hoya athavA jinAjJAthI viruddha kaMI paNa lakhAI gayuM hoya to te mATe jinezvara bhagavaMtanI sAkSIe huM kSamA yAcanA karuM chuM. pa. pU. guru bhagavaMtonA ane pa. pU. guruNImaiyAonA upakArathI unaRNa banavA A "daMDaka eka adhyayana" thisIsanA pustakanuM vimocana thaI rahyuM che te mATe AMtarika AtmazAMti anubhavuM chuM. aMte "daMDaka eka adhyayana" graMtha jijJAsu AtmAone AtmAnubhAvano AsvAda karAve. A zodha prabaMdha adhyetAone maMgala jIvana darzananA anurUpa jIvana jIvavAnI satata preraNA arpatu rahe e ja sAcI upayogitA thaze tevI maMgala bhAvanA sAthe viramuM chuM. maNI jayA caraNa raja maMgalAkAMkSiNI sAthvI "nItA" "ghanazyAmanagara" (amadAvAda) 12 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinaMdana pU. sAdhvIzrI nItAbAI svAmIjIno zodhanibaMdha "daMDaka : eka adhyayana' prakazita thaI rahyo che te eka AnaMdanI ghaTanA che. prastuta zodha-nibaMdha jainadarzananA eka atyaMta mahattvapUrNa siddhAMta daMDaka upara che. jIva je kAMI bhUlo kare ke pApAcaraNa seve ke anyajIvone parezAna kare to tenI kaI kaI gati thAya? kevA kevA duHkho pAme tenI vigato A graMthamAM ApavAmAM AvI che. A graMtha mAtra 40 zloka pramANe che. gajasAra munie temAM gAgaramAM sAgara samAvI dIdho che. aneka Agamono sAra A laghu prakaraNamAM samAvavAmAM Avyo che. AthI ja jaina dharmanA pratikramaNa sUtro pachI tarata ja mahattvanA prakaraNomAM daMDaka prakaraNanuM tRtIya sthAna che. Aje paNa A prakaraNano pratidina svAdhyAya karanAra aneka mahAtmAo tathA gRhastho maujUda che. A paraMparA ja graMthanI mahattA siddha kare che. prastuta graMthanA adhyayana-svAdhyAyathI jIvanA adhyavasAyo nirmaLa thAya che. temaja alpakaSAyI ane prasanna citta thaI uttama bhAvomAM ramamANa banI zake che. AthI A graMtha pratyeka jaina mATe mananIya-ciMtanIya che. A graMthanA aneka hindI gujarAtI anuvAdo upalabdha che tathA gujarAtI vivecana paNa prakAzita thayAM che. paraMtu prastuta graMtha upara adyAvadhi sUkSma, tulanAtmaka ane samIkSAtmaka adhyayana thayuM na hatuM. tethI A graMtha upara vistRta adhyayana apekSita hatuM. - pU. sAdhvIzrI nItAbAI svAmI Agamo ane siddhAMtanAM marmajJa viduSI che. chellAM keTalAMya varSothI anavarata daMDaka prakaraNano svAdhyAya karatAM rahyAM che. A daramyAna temaNe aneka rIte adhyayana ane ciMtana karyuM hatuM. temane A graMthanA sUkSma adhyayanano vicAra AvatAM ja kAmano prAraMbha karyo. zodhanibaMdhanA mArgadarzana nimitte mAro temanI sAtheno paricaya chellA traNa varSathI che. graMthanA adhyayana ane zodhanibaMdha lakhavA mATe teozrI mAro saMparka karyo hato. temaNe zarUAtathI ja satata ane sakhata mahenata karI zodha kArya AraMbhya hatuM. temanI kAma karavAnI niSThA ane adhyayana ruci gajabanI che. divasonA divaso satata kAma karI zakavAnI temanI kSamatA che. A yogyatAnA jore aneka siddhAMtagraMtho, zAstragraMthonuM AmUlacUla adhyayana karI ahIM navanIta prastuta karyuM che. 13 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDakanA abhyAsune A graMtha upayogI nIvaDe tevo che. siddhAMtanA abhyAsa mATe A graMtha pAtheya samAna banI raheze. zodhanibaMdha lakhavo e eka kaparuM kAma che te teozrIe pUrNa karyuM che. paraMtu mArI dRSTie to zodhakArya to eka zikSA che. A zikSAmAM teo uttIrNa thayAM che. have teo temanI jJAnasAdhanA cAlu ja rAkhe ane viraparamAtmAnA aneka adbhuta graMtharatnono abhyAsa karI tenuM amRta jagatane pIrasatAM rahe tevI zubha bhAvanA bhAvuM chuM. uttarottara pragati sAdhI mokSa sukhane prApta thAya tevI prArthanA. DaoN. jitendra bI. zAha 14 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya jenA gharamAM satsAhitya nathI. te ghara, ghara nathI jaMgala che. AjanA yugamAM mAnava, yaMtronA sahAre jIvana jIvI rahyo che. jIva jagata pratye tenI lAgaNIono bhAva vilaya pAmyo che. Adhunika sAdhano temaja sagavaDatA ke anukULatA ApavA sakSama che. paraMtu saMtoSa, zAMti ke samAdhi ApavAmAM te sakSama nathI. pariNAme mAnava saMgharSonI vacce jIvana jIvI rahyo che. AvI duHSama paristhitimAM satsaMga, saMtazravaNa ane sadvAMcana e trisAdhana mAnavo mATe AzIrvAdarUpa bane che. A sAdhana tripadI mAnavane jaDa jagatathI virakta banAvI jIva jagata prati sajAga banAve che. mAnavane jIvana jIvavAnI kaLA zIkhave che. mAnavIne sadAcArI, Adarza, ane pavitra banAve che tethI A yugamAM bhautikatA ane vilAsitAnA cakkarathI bacavA mATe AdhyAtmika sAhitya prakAzana khUba jarUrI che. jaina darzana jagatane anurUpa, uttama sAhityanI bheTa ApI che. zAyada eTalI koI darzane ApI nathI. jaina darzananuM tattvajJAna eTale kiMmatI ratnonI khANa. amUlya jJAnanI gaMgotrI, paramAtmAe pyora ane paraphekTa jJAnanI prApti bAda pIraselI prasAdI ! anubhavanuM amRta ! hRdayanuM rasAyaNa ! namratAnuM navanIta ! jaina darzananA vizALa tattvajJAnamAMthI eka che daMDaka prakaraNa temAM jJAnano srota vahe che. jIvanane nirmukta banAvavAnI mahAna preraNAnI jhalaka temAM maLe che. vidyA bhAskara pU. DaoN. zrI nItAbAI svAmIe "daMDaka eka adhyayana" upara thIsIsa lakhIne Ama jagatane sUtrano paricaya karAvavAnI sAthe daMDakanuM amUlya jJAna prApta karavAnI jijJAsA pedA karavAno ane AgamasUtranA prati AdarabhAva vadhAravAno adbhuta prayatna karyo che. tethI vAcakone bhautika padArthonuM vipakarSaNa karAvI Atma jagatanuM AkarSaNa karAvaze. jina tattvajJAna ane jinabhaktino bodha karAvaze. tenuM vAMcana ja nahi paraMtu ciMtana manana vAcakone Atmazaktino paricaya karAvaze. te zaktinA sahAre mAnava samartha banI prasannatApUrvaka jIvana jIvI zakaze. tethI udAtta bhAvanAthI ame A zrutasevAnuM kArya karI rahyA chIe. " kevo puNyazALI ghanazyAmanagara saMgha sane 1988mAM eno janma ! ane tyArathI A bhUminA bhAgye niraMtara pU. gurudevo, satIvRMdanA uttarottara sArA cAturmAso maLatAM rahyA che. temAM pravacana prabhAvikA, sAhityaratna pa. pU. DaoN. nItAbAI svAmI kokilakaMThI pU. cAMdanIbAI ma. sa. Adi ThANAnA cAturmAsano lAbha tathA avAra navAra zeSakALano lAbha meLavavA A saMgha bhAgyazALI banyo che. 15 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyati ane nisarganI mahAsattAe jemanuM sarjana jinazAsananA uccatama utkarSa mATe karyuM evA pa. pU. AcArya gurudeva zrI choTAlAlajI svAmI jemanA anupama AdarzonA zilAlekha asaMkhya Atmapradeze AlekhAyela che evA pavartinI pU. maNIbAI svAmI tatA jemanI ajagna anugrahadhArA aMtare aharniza anubhavAya evA pU. jayAbAI ma. sa.nA suziSyA bA. bra. pU. DaoN. nItAbAI svAmIe teozrInI varasAvelA kRpApArAne sArthaka karI 35 varSanA saMyama jIvanamAM jana jananA haiyAmAM sthAna meLavI lIdhuM che. emAM sahayoga maLyo che. kAryadakSa utsAhI aMtevAsI pU. cAMdanIbAI ma. sa.no e kema bhUlAya ? zAsana saMpradAyane AvA satIratno maLyAnuM gaurava hoya che. e to svAbhAvika che. pU. satIratnoe jyAM jyAM cAturmAso karyA che, tyAM tyAM jJAnanI prabhAvanA karI che. jemanA romeromamAM zAsana-saMgha zAstranA yogakSema vRddhi AbAdI, hitakAmanA rahelI che, jemanI AMkhamAM paramagItArtha maharSino AtmA DokiyAM kare che. evAM prabhAvazALI pU. DaoN. nItAbAI svAmIe amane thIsIsa prakAzita karavAnI anumati ApI tenA mATe ame 5. pU. DaoN. nItAbAI svAmInA RNI chIe. daMDaka eka adhyayana" tattvajJAnanA vizALa pustakamAM AdhyAtmika jJAna abhilASA jagADavAnI tAkAta che. jo e tattvajJAnanuM ciMtana, manana ane nididhyAsana karavAmAM Avaze. to temAMthI AdhyAtmika navanIta ane rasAyaNanI prApti thaze. tattvajJAnA pustaka prakAzanamAM je je dAtAoe sahakAra Apyo che. je tanathI, manathI upayogI banelA sahayogI dAtAo che, teono ame AbhAra mAnIe chIe. zrI saMghanI pratyeka pravRttinA preraNAbaLa bananAra nAmIanAmI sahuno dilathI AbhAra ane bhaviSyamAM paNa sadaiva sahakArI banI saMghanI unnatimAM AziSa Apazo e aMtaranI Araju. jyAre khule che pAnA pustakanA, suMdara vicAro chUre che mastakanA, bhAgya che A bhagavAna banAve tevI takanA, dekhADaze zikhara mukti malakanA, pU. DaoN. nItAbAI svAmI jJAnadarzaka banIne kRtimAM ubharAyA che. amane vizvAsa che ke temanA A sArasvata, guNAtmaka vyaktitvathI aneka graMtha janma leze ane amone Avo lAbha ApatA raheze. eja, manasukhabhAI je. zAha (C.A) pramukhazrI, zrI dhAnerA sthA. jaina saMgha, ghanazyAma nagara sthA. jaina saMgha, amadAvAda, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzIrvacana pU. viduSI nItAbAI mahAsatI pIeca.DI.nuM thIsIsa saba miTa thayuM to Apa nItAbAI mahAsatI pAsa thaI ane AgaLa vadho. sahune sabodha ApI bIjA jIvonuM kalyANa karo. gurudevazrI choTAlAlajI svAmInA ziSya gAdipatizrI prANalAlanI svAmI Apane zubha AzIrvAda sAthe zubhecchA pAThave che. cAMdanIbAI mahAsatIne sukhazAtA pUchazo. A li. gAtipatizrI prANalAlajIsvAmInA sukhazAtA kaccha ATha koTI moTI pakSa saMpradAya - pU. AcArya nAgacaMdrajI svAmI pU. AcArya gurudevazrI choTAlAlajI svAmI tA. 1-1-2006 zAsana sitArA suvyAkhyAtA nItAbAI mahAsatIjI, vidyA vilAsI cAMdanIbAI mahAsatIjI ThA. 2 - mAnavamaMdira kaccha bIdaDAthI li. subhASacaMdrajInI vatIe sukhazAtA svIkArazo. atre amo bane ThANAo sAtAmAM chIe. dInezacaMdrajI mahArAja mArI khUba ja sevA bajAve che. vizeSamAM Apano lAgaNIzIla patra maLyo. Apane amadAvAda subhASabrIja sthAnaka vAsI jaina saMgha taraphathI Ape daMDaka upara pIeca.DI. thayA, bIjI ghaNI ja parIkSAmAM uttIrNa thayA tene anulakSIne Apano bahumAna karaze e jANIne mane khUba ja AnaMda thayo. saMpradAyamAM Apa pIeca.DI. prApta karavAmAM prathama satIjI cho. Apa samyagujJAnamAM AgaLa vadho ane jJAna sAthe namratAno guNa keLavo e ja mArA Apane AzIrvAda che. Apa dhyAnamAM khUba ja AgaLa vadho e ja mArA taraphathI subhAziSa. li. subhASamuni kaccha AThakoTI moTI pakSa saMpradAya Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinodacaMdrajI svAmI aMtaranA AzIrvAda parama pratApI paramopakArI pa. pU. AcArya gurudevazrI choTAlAlajI svAmInA suziSyA sadA zAMta dAMta kSamAguNadhanI maNIbAI mahAsatIjI tathA jayAbAI mahAsatIjInA suziSyA jJAnaguNa gaMbhIrA nItAbAI mahAsatIjI tamane zata zata abhinaMdana dhanyavAda. ... A sUtrane tame AtmasAt karI jainazAstronA UMDA abhyAsa sAthe anya graMthonuM parAyaNa svAdhyAya sAthe tamo pIeca.DI.nI padavI prApta karI jaina saMghane tathA AThakoTI moTI pakSa saMghane sadA mATe gauravAnvita karyuM che. sAthe sAthe AsIna upakArI pUjaya gurudeva tathA guruNIzrInA tamane yaza prazaMsAnA zikhare kaLaza caDAvyuM che. zaizavakALathI tamArA aMtaramAM tyAga ne vairAgyanA aMkuro pragaTa thayA hatA ne pUrvanA punyAnubaMdhI punya prabhAve e tyAga vairAgya saMyamajIvanamAM parivartita thatAM jJAna sAthe tapadharmamAM tame khUba ja vikAsayAtrA AraMbhI che. jJAna svAdhyAya tapa tyAga sAthe AMtarika sadaguNo samatA-saraLatA vinamratA indriyanigraha jevA daivI guNothI tamAruM vartamAnakAlIna saMyamajIvana sahaja saralane samarasa banavA pAmyuM che. AvA uccatama guNo dvArA tamArA jIvanamAM sarva jIvo sAthe maitrI pramoda karUNA mAdhyastha Adi bhAvanAo vistarita thaze. vartamAnamAM samasta saMghamAM chellA 200 varSamAM AThakoTI moTApakSamAM pIeca.DI.nI upAdhi prApta karanAra tame prathama sAdhvIjI cho. jethI amo cAre ThANA tamone khUba ja dhanyavAda AzIrvAda pArvIe che. tamArA saMyama-jIvananA bhAgamAM raMgaberaMgI saguNothI puSpo cAre tarapha saMyama dharmanI suvAsa lAve tamo jJAna-dhArA vadhune vadhu aMtarmukha banI A saMsAra yAtrAno uccheda karajo. manuSya bhavamAM sAdhujIvananuM lakSya to apuNarAvitti che te tamane alpabhavomAM prApta thaze. tamArI jJAnagarimA sarvatra sukhazAMtinuM prasannatAnuM AtmanikaTatAnuM zuddha dharmanuM sAmrAjya pherAve ne tamAruM lakSya siddha bane e ja zubha abhilASA sAthe guNAnurAgI vinodacaMdrajI mahArAjanA sabahumAna. sukhazAtA svIkArazojI. tame RtuMbharA prajJAnA svAmI cho. tamArI buddhi khUba ja nirmaLa che. to ame cAre ThANA icchIe chIe ke tame 32. sUtronA pAraMgAmI bano eja zubhabhAvanA. kaccha - rApara (vAgaDa), tA. 10-12-2005 AzIrvacana jainadarzana sahita sarvadarzana sarvayoga sarvadharmanA anuyAyIo jJAnane agrasthAna ApyuM che. khuda anaMta jInezvaro e kahyuM ke paDhanANo tavodayA prathamajJAna pachI dayA Aje jaMbudvIpanA bharatakSetramAM tIrthakara bhagavaMtono viyoga che. saMsArarUpI samudra taravA phakta be sAdhana che. zramaNa saMskRti ane Agama vANI jJAna jJAnI AtmA zUnyamAMthI sarjana kare che. jJAna ane jJAnIonuM bhavyAtibhavya sanmAna satkAra karavAnuM bhagavaMte jaNAvyuM che. A avanI para anaMta jJAnI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavaMto mahAtmAo saMto mahaMto RSi munio thaI gayA. jemanA ucca koTinA jJAna ane Adarzone ApaNe yAda karIe chIe te paikI jaina zAsana kaccha gaccha AThakoTI moTI pakSa sthAnaka jaina saMpradAyanA gacchAdhipati zAsana samrATa devajI svAmInI paraMparAe cAlanArA zAsana ziromaNi puNyaprabhAvaka pU. AcArya zrI nAgacaMdrajI svAmInA saMghADAnA rASTrasaMta karuNAmUrti pU. AcArya gurudeva zrI choTAlAlajI svAmI, AgavI pratibhAzALI pU. pravartinI maNibAI ma.sa. vidUSInI jayAbAInI suziSyA suvinita susaMskArI parama tapasvInI sAhityaratna pU. nItAbAI ma.sa. vipula pramANamAM abhyAsa karI lagabhaga 22 sUtro kaMThastha karyA bAda temane pIeca.DI. karavA bhadra abhilASA thaI. upakArI pU. AcArya bhagavaMta zrI choTAlAlajI svAmIe aMtaranA zubhAziSa ApyA. e dayAvAna paramakRpALu gurudevazrI anaMtanI yAtrAe prayANa karyuM. temaja nItAbAInAM jJAna kSetre pUrNa sAtha sahakAra ApanAra temanI suziSyA saunA priyapAtra mokSe jatA visAmo levA A dharatI para AvelA sva. nidhibAInA paNa svargavAsa thayo. pachI mahAnapuNyodaye gurudevanI asIma kRpAthI nAma tevA guNa caMdra jevA zItala evA ziSyA cAMdanIbAIno upAdAna jAgyo. pIeca.DI. mATe samaya parIpakva thayo. pU. nItAbAI ma.sa.nI icchA anusAra meM temane amadAvAda ghanazyAmanagara amadAvAda pIeca.DI.nA abhyAsa mATe cAturmAso karavA saharSa anumati ApI. ekale hAthe tALI na vAge e kahevata anusAra pU. nItAbAI ma.sa. zIdhrAtizIdhra vyavasthita rIte pIeca.DI.nI DIgrI prApta karI zake e mATe ghanazyAmanagara amadAvAda sthA. jaina saMgha sAthe saMgha pramukha saMgharatna utsAhI evA manasukhabhAI je zAha tathA svargastha ApaNA mahAsaMghanA pramukha bacubhAI urphe lAlajI moNazI tathA devacaMda velajI gaDA, terApaMthI lADanUyunivarsiTImAM pIeca.DI.mATe praveza praznapepara AdinI suMdara sagavaDa karavA sevAbhAvI zrI chaganalAla rAyacaMda pArekha nItAbAInA kuTuMbIjano, jJAna pipAsu AtmAo nAmI anAmI sajjano dAtAo bhAvikonI bhalI bhAvanAthI varasonI maMgala kAmanA pUrNa thaI ane pIeca.DI.nI DIgrI prApta karI. temAM khuda nItAbAI ma.sa.nA sAdhvI jIvanamAM dIna caryAo sAthe pravacana tathA sevA sAdhanAo anya pravRttio sAthe emaNe prabaLa puruSArtha karyo to "zAsana devanAga laghu" gurunI asIma kRpAthI temanI pIeca.DI.nI gati pragati kAraNa banI. jeNe zAsananI zAna vadhArI kaccha gacchanuM gaurava vadhAryuM. saMpradAya guruparivAranuM nAma rozana karyuM. ATha koTi moTIpakSa saMpradAyamAM prathama pIeca.DI. thanAra amArA gurubena nItAbAInA che. A prasaMge temane mArA aMtaranA abhinaMdana zubhAzISa. teozrInI jJAnaprAptine khUba khUba AvakAruM chuM. aMtamAM teozrIno tanamana taMdurasta rahe dIrgha AyuSI bane ane pIeca.DI. DIgrI meLavyA bAda temanA jJAna anubhavano lAbha saune ApatA rahe zAsananI prabhAvanA temanA haste thatI rahe evI maMgala kAmanA. lI. paramakRpALu rASTrasaMta pU. AcArya gurudevanI choTAlAlajI svAmInA aMtevAsI suziSya ramezacaMdrajI mahArAja saM. 2062 nAgendaguru saM. pa3 varSa vasaMtapaMcamI tA. 1 phebruArI, Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaccha ATha koTi moTIpala saMpradAya OM zrI nAgendu guruve namaH "OM zrI pArtha", saumyamUrti sadAbahAra, jJAnapIpAsu dharmabhagInI tapatArIkA pU. nItAbAI ma. sa.jI tathA madhurakaMThI cAMdanIbAI ma. sa. ThANA 2 sAtAmAM hazo. atrethI tamArA gurubaMdhuo pU. upA. zrI vinodacaMdrajI svAmI AdI ThA 4 vatI zubhecchaka navInamuninI sasneha sukhasAtA svIkArazo. tamone pIeca.DI. upAdhi (DigrI) prApta thaI rahelI che te jANI ghaNo harSa anubhavyo. ahiMsA saMyama ane tapanA triveNI sadgaNo saMgama prApta karanAra jJAna pIpAsu sAhitya sarjaka pU. nItAbAI ma. sa. ApazrI dhArmika sAhitya kSetre UMDuM saMzodhana karI mahAnibaMdha (thIsIsa) taiyAra karI DaoN. opha philosophI pIeca.DI.nI DIgrI upAdhithI alaMkRta thaI rahyA cho te jANI amo sarve saMto khUba khUba harSa sAthe gauravanI lAgaNI anubhavIe chIe. aMgrejImAM kahevata che ....... (lanIMga ijha noTa olphI phora aranIMga) bhaNatara jJAna e phakta lakSmI prApti kamANInuM sAdhana nathI paraMtu e jJAna bhaNatara bhAvi jIvana ghaDatara ane saMskAra caNataranuM umadA kAma karI zake che. nANassa sabyassa pagAsaNAe e sUtrayukti anusAra samyapha jJAna darekane mATe nUtana prakAzanI preraNA Ape che. mithyAtva ajJAnarUpI aMdhakArane haTAvI pUnita prakAza pAthare te ja samyaphajJAna. tame adamya utsAha athAga parIzrama dvArA uttarottara siddhinA zikharo sara karI rahyA cho. sAhityaratna, vidyAbhAskara, jaina siddhAMta AcArya Adi aneka padavIothI alaMkata thaI gayA cho ane have tame pIeca.DI.nI ucca upAdhi (DIgrI) meLavI ne siddhi zikharo upara suvarNa kaLaza caDAvela che. te kharekhara abhivaMdanIya abhinaMdanIya anumodanIya dhanyavAdane pAtra che. A rIte tame phakta ATha koTi moTI pakSa saMghanuM ja nahi, paNa samasta sthAnakavAsI saMpradAya sAthe sArAya jaina samAjanuM gaurava vadhAre che. tamoe polA aThThama (zAMtI aTTama) tapanI samyaka ArAdhanA sAthe potAnI javAbadArIthI cAturmAsa daramyAna vyAkhyAna, vAMcaNI, bAla nArIdharma saMskAra zibira, navI navI spardhAo, karAvavApUrvaka pIeca.DI.no abhyAsa parIpUrNa karyo e tamArI adamya icchAzaktino umadA udAharaNa che. tamArI ucca siddhinA sahayogI pU. upakArI gurudevo tathA pU. guruNI maiyAonA adazya kRpA dRSTi AzIrvAda to kharA ja paNa sAthe ja tamArI A siddhiyAtrAmAM sahayogI tamArI suvInIta suziSyA bA. bra. cAMdanIbAI ma. sa. che tathA ghanazyAmanagara saMghanA pramukhazrI manasukhabhAI je zAha AdI utsAhI kAryakartAo temaja mArgadarzaka proksaro AdI nAmI anAmI bhAI beno dhanyavAdane pAtra che. aMtamAM ApazrI A gauravapada siddhi prApta karIne tamArA uccajJAnano lAbha saMgha-samAja saMpradAya ane zAsanane maLato rahe ane tame hajI paNa dharmasiddhinA zikharo zarU karI zIdhra sara karI zIdhra muktinI maMjhIla meLavo evI maMgala manISA.. munizrI navInacaMdrajI (laghuzizu) rApara, kaccha. ra0 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrAya namaH zrI nAgendulaghu gurubhyo namaH AzIrvacana gacchane gauravazALI banAvanAra AtmIya jJAnI bhaginI zrI nItAbAI mahAsatIjI ! ATha koTI moTI pakSa saMpradAyanA sitArA, pU. A. gurudevazrI choTAlAlajI ma. sA.nA jhaLahaLatA jhaverAta, maNI-jayA guruNInA mahAmUlA motI, Apane Aje jyAre pIeca.DI. arthAta DaoNkTaranI mAnavaMtI DIgrI enAyata thaI rahI che tyAre ApanA jJAna mATenA alabhya puruSArtha mATe anumodanA karavAno sAMpaDelo suavasara kema cUkAya ! Apano puruSArtha prasaMzaniya anumodanIya sAthe anukaraNIya che. dhanya jIvana jJAna-darzana-cAritra-tapanA je rAgI che. kRpA maLe gurudevanI e ja kharA sadbhAgI che. ApanA jIvanamAM jJAna, gulAbanA gajarAnI jema phorama maheka maheka thAya che. darzananA diIvaDA jhaLahaLI raDyA che, cAritrano cAMda cAre kora camakI rahyo che, ane tapanA to Ape vividha jAtanA toraNIyA bAMdhyA che, ane enA para yazakalagI samAna je pIeca.DI.nI DIgrI enAyata thaI che te prApta karanAra Apa ATha koTI moTI pakSa saMpradAyanA prathama sAdhvI ratnA cho. Ape jIvananI sAcI saMpatti prApta karI che. ' AkAzamAM tAralA to aneka hoya che paraMtu darekanA teja nirAlA hoya che tema Apa pU. gurudevazrI choTAlAlajI ma. sA.nA eka jhaLahaLatA teja sitArA cho. ApanA umadA kAryomAM sahayogI rahenAra zrI cAMdanIbAI ma. sA.ne abhinaMdana. - pragatinA paMthe ApanA pavitra pagalA AgaLa vadhe. ApanI saMyama sAdhanA suvAsita bane, gurudevanI amI dRSTi sadA ApanA para varasatI rahe, ApanA yaza nAmano DaMko vAgato rahe e ja abhyarthanA abhinaMdana saha subhAziSa. pracaMDa puruSArthe ApanA soNalA banyA sAkAra pIeca.DI.nI padavI meLavI, jJAnamAM banI ekarAra, nAga-laghu gurudevanI kRpAe meLavyuM zreSTha puraskAra, AzIrvAda Ape "dineza" banajo niraMjana nirAkAra li. Apano AtmabaMdhu muni dinezanA dharmAziSa saha sukhazAtA 21 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " amI AziSa DaoN. mahAsatI ja nItAbAI ma.sa... zAtA ..... vedAMtamAM mArga traNa batAvyA (1) jJAnayukta bhaktimArga (2) jJAnayukta karmamArga (3) jJAnayukta dhyAnamArga traNe raste cAlatAM jJAna jarUrI che. jJAnane sAdI bhASAmAM "samaja" kahe che. jaina darzanamAM jJAnane prAdhAnyatA ApI che ne emAM vizeSa khulAsA mATe "samyapha" zabda prayojela che. "sAcI samaja" ne "samyakajJAna" evo pUrNa zabda batAvela che. sAcI samaja keLavavA haMmezAM udyamazIla rahetAM ane samajathI samRddha banelA pU. nItAbAI mahAsatIjIne sAcI samajanAM paripAkarUpe pIeca.DI.nI DIgrI prApta thatAM huM khuzInI lAgaNI vyakta karuM chuM. jJAna ane kriyAnI banne pAMkhone jemaNe samArajIne sAbUta rAkhela che. evA DaoN. mahAsatIjI nItAbAIzrIne hArdika zatazaH dhanyavAda ApI. teozrInA jJAnane nata mastake praNAma, vaMdana karuM chuM. kaThina zAstra viSayane parizramathI kheDyo. e emanA kheDANane anumoda chuM. aMdhakArathI prakAza tarapha thaI rahelI ApanI pragatine abhinaMdu chuM. ApanI keLavAyelI sAcI samaja nijanAM jIvanane madhamadhatuM banAve. ane madhamadhatA jIvananuM jIvamAtra anukaraNa kare. jJAnamAM ane samyakajJAnamAM uttarottara AbAdI pAmo. evI maMgala zubhecchA pUrvaka ApanA puNyajJAnanuM abhivAdana. A. ko. mo. 5. saMpradAyanA muni narezanI zubhakAmanA lI. pU. gu zrI dhIrajalAlajI svAmInA ziSya Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzIrvAda adhyayana premI DaoN. nItAbAI mahAsatIjI utsAhI pU. cAMdanIbAI ma. sa. zAtA paramAtmAnI pAvana kRpAthI parama AnaMda che. Apano AtmIyatA bharyo patra maLyo. Apa pIeca.DI. thayA cho jANI AnaMda anubhavyo. moTI pakSamAM pIeca.DI. thanAra Apa ja pahelA cho. khUba khUba abhinaMdana. Ape prApta kareluM jJAna anekonA sanmArganuM ane kalyANanuM kAraNa bane e ja zubhakAmanA... jyAre lakSyanI prApti thaI jAya che pachI gati maMdatA AvI jAya che paraMtu Apa zAstrajJa cho eTale adhyAtmamArgamAM mAtra gati nahIM paraMtu pragati karajo . li. - kaccha ATha koTi moTI pakSa saMpradAyanA kAryavAhaka pU. tArAcaMda munizrInI AjJAthI prazAMta muni. zubhecchA moTI pakSa jaina saMghanA prathama pIeca.DI.nI mAnad DIgrI prApta karanAra ma. sa. DaoN. zrI nItAbAI ma. sa.ne abhinaMdana apramatta bhova jJAna ArAdhanA karanAra, ATalI umare ne ATalA dIkSA paryAye paNa jJAnAbhyAsa mATe satata ughamarata ne preraNAspada sAdhvIratna DaoN. nItAbAI mahAsatIjI ApanA jJAnane vakhANuM ke ApanI mahenatane ? ApanI jijJASAvRtine vakhANuM ke nirmala prajJAne ? ApanA kSayopazamane vakhANuM ke sAtatyane ? - ' "daMDaka' jevA viSaya para vizALa thIsisa lakhanAra ApazrI to "DI. lI' thaI zako evI kSamatA dharAvo cho ne hA, jo Apa dhAro to sauthI vizeSa gaurava prada evA 32 sUtra kaMThastha karI zakyatAnI kSamatA paNa dharAvo cho. - keTalAya varSonI ApanI bhAvanA jyAre pUrNa thaI rahI che tyAre utkRSTa zrutajJAnI bano ane amArI bhAvanA pUrNa karonI apekSA asthAne nahIM gaNAya. keTalIya aDacaNone oLaMgI jo Apa DaoN. banI zako to sarva sUtrajJAnI banI saMgha guru tathA samAjanuM gaurava vadhAro e ja maMgala bhAvanA pUnazca ApanA pIeca.DI. mATe abhinaMdana.. kaccha AThakoTi moTI pakSa saMpradAyanA abhinaMdana, abhilASA.... li. hitezamuni ma. sA. 23 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaranA AzIrvAda zrI deva-karma-nAga-ratna-laghu prANa gurukuLanA nabhomaMDaLamAM tejasvI tAralA samAna, saMyama sAdhikA ziSyA ratnA sAdhvI zrI nItAbAI ma. sa. jI AjanI A anahada AnaMdanI paLe bhitaranA bhAve uranI urmIo sahaja rIte pragaTa thayA vinA rahe ja nahI. e nyAye aMtaranA ahobhAvathI uranA umaLakAthI khUba khUba dhanyavAda bhUrI bhUrI anumodanA. ojasvI ziSyA zrI nItA tArA mATe lakhavAmAM zabdonI duniyA sImIta lAge che. chellA 35 varSanI saMyama paryAyamAM meM tane satata vAMcatA-lakhatA-abhyAsa karatA-ciMtana-manana karatApuruSArtha zIla joIne jANe AjIvana vidyArthInI ja rahevAnI bhAvanA na hoya, evuM ja lAgyA kare che. "AgamaArka Agama ojasa jevA tattvabharyA pustako bahAra pADyA che. pAtharDI borDanI 10 khaMDanI pAMca parIkSA pAMca varSamAM ApI. zrImAna vidyApITha ghATakoparanI pAMca parIkSAo, pAMca varSamAM ApI. hindInI nava parIkSA ApI. kula 26 parIkSAmAM pharsTa Avela cho. zruta mahAsAgaranA UMDA avagAhana ane tIvra buddhi dvArA mahAdaMDaka upara 550 peIjano nibaMdha lakhI pIeca.DI.nI padavI prApta karela che. kaccha ATha koTi moTI pakSa saMpradAyamAM pIeca.DI.nI padavI te ja prathama prApta karI che te badala khUba khUba abhinaMdana, koMgregyulezana. maNiyA sati maMDaLa apUrva AnaMda sAtha gaurava anubhave che. aMtaranA amIbharyA zubhAziSa pAThavuM chuM ke have Agama batrIsInuM AtamalakSI abhyAsa karI kaMThastha karI 32 siddhAMtanI banI jANa, mukta mane karaje rasalhANa, avadhArI arihaMtanI ANa. nItA ! tuM banI jaje anaMta guNanI khANa. e ja li. pU. maNiyA guNI maiyAnA aMtaranA amIbharyA zubhAziSa sAtha maMgalamaya manokAmanA. tArA pAvana karakamale khUba khUba zAsana prabhAvanAnA kAmo thAya e ja. 24 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinaMdananI Ahaleka - vIrazAsananA vikhyAta vidyAlayamAM Atma jJAnanI jyoti jagADanAra cAritranI copATIe viharanAra jaina zAsananA camakatA tAralAomAM AgavuM sthAna ane mAna saMprApta karanAra, saMpradAyanI zAna ane AnamAM abhivRddhi karanAra mArA hRdayanA prANa samA bA. bra. pa. pU. guruNImaiyA DaoN. pU. nItAbAI mahAsatI... "daMDaka viSayamA dRSTi karI lIdho Agamano beTa pIeca.DI.nI DIgrI meLavI kholyo jJAnano geTa arpaNa karuM chuM zabdonA zaNagAranI eka anerI bheTa nathI phakta akSaro paNa seMkaDo zubhecchAno apuM chuM seTa aho ! guruNImaiyA Apane vAtsalyano vAridhi kahuM ? ke anubhavano abdhi kahuM? parimalatAnA payodadhi kahuM? ke mAnavatAnA mahodadhi kahuM ? kyA zabdothI saMbodhana karavuM kayA kalyANanA kinArA dvArA vahetA vaheNane varNavI zakAya ? jJAnanA sAgarane kyA zabdonA sImADAthI sajAvI zakAya ? saddabhAvanAnA zivAlayane kayA sumananI saurabhathI mahekAvI zakAya? Apane arpaNa karavA mATe mArI pAse zabdo nathI. chatAM ApanA ja guNa puSpomAMthI thoDA abhinaMdananA zabda AlekhuM chuM. AjanA so TacanA sonA samo amulya vAraso meLavavAmAM pratibhAsaMpanna tapazcaryAnI Ahaleka jagAvatA svAdhyAyanA madhura ghoSono nAda saMbhaLAvatA divya jJAnanI prabhA pragaTAvanAra evA jJAnI virala vibhUti pU. guruNImaiyAne aMtaranA ahobhAve nata mastake vaMdana... abhinaMdana..: preraNA khUba vadhArI mArA jIvanane navapallavita karI mArA janmojanmAMtaranA kevA puNyanA kalpavRkSa phaLyA haze ke mane Apa jevA gurumaiyAno saMyoga sAMpaDyo. ApanA jIvananI kSitije jhaLahaLatA so... so jJAna darzana ane cAritranA sUryamAMthI mane sadaiva kRpAkiraNa Apajo evI aMtaranI Araju sAthe Apane lAkha lAkha zubhecchA. pIeca.DI.nI padavImAM meLavyuM Ape eDamIzana, jJAnanI sAthe joDyA Ape aMtarathI rIlezana, madhamadhatA sadgaNonA puSpothI khIlavyuM che gulazana, | ziSyA "cAMdanI" Ape che Apane hArTalI kAMgregyulezana. li. ApanI kRpAkAlI ziSyA cAMdanI AryAnI maMgala bhAvanA... 25 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNAnurAganA gaNita ane maitrInI methaDathI snehanA saravALA karatA evA pa.pU. guraNImaiyA nItAbAI mahAsatIjInI maMgalamaya mAMgalyatAnA jIvanaguNanI prasaratI maheka... lekhikA :- ziSyA 5. cAMdanIbAI ma.sa. Aja Apake hajAro guNa gAnekA avasara AyA hai mere manameM naI naI khuzIyoMkI bharatI lAyA hai nItAguruNI" Apane jJAnakA divya dIpa jalAyA hai ApakA jIvana likhanekA mere aMgameM AnaMda chAyA hai sUrya potAno paricaya Ape che. prakAza lAvIne, caMdra potAno paricaya Ape che zItaLatA arpIne, puSya potAno paricaya Ape che pamarATa lAvIne, koyala potAno paricaya Ape che TahukAra karIne, dariyo potAno paricaya Ape che ghughavATa karIne, tema nItAguruNI potAno paricaya Ape che jJAna darzana, cAritra tapanI avirata jyota jagAvIne.... AjanA mArA avarNanIya AnaMdanI zI vAta karuM ? sAgaranI bharatIne bhulAve, vasaMtanA vadhAmaNAthI kilakilATa karatI koyalane kSaNabhara visarAve, tevI AnaMdanI dhArA hRdayarUpI pAtALa zrotamAMthI phuTI rahI che mArA haiyAnI hATaDIe, harSa ullAsanI dipamALA prakAzI rahI che. mArA aMtaramAM khuzInA khububharyA phulaDAM khIlyAM che ne AnaMdanA dIvaDA pragaTyA che. jemanA guNo che asIma ane mArI pAse zabdo che sasIma, kema ke guruguNane zabdanA sImADAmAM varNavI zakAtA nathI, kalama dvArA kaMDArI zakAtA nathI, AkaMthI AMkI zakAtA nathI, mITarathI mApI zakAtA nathI, gurunA guNo zabdAtIta che. evA pU. guruNImaiyAnI oLakhANa eTale snehanI saritA...tapanI tejasvItA...jJAnanI gahanatA cAritranI dRDhatA jyAre juo tyAre hastamAM prata ane jIvana apramatta guru zabda be akSarano sAMketika ane rahasyabharyo che tenI pAse kubera ane cakravartIno bhaMDAra vAmaNo lAge samatA, saraLatA, sahajatA Adi aneka guNonA sonalavarNA jhaLahaLatA ratno pU. guruNIzrInA jIvanamAM bharyA che. zuM varasatA varasAdanI dhArAne gaNI zakAya kharI ? zuM avaninA Abhale TamaTamatA tAralAgaNano hisAba noMdhAya kharo ? zuM samudranA jalabiMdune gaNI zakAya kharA? zuM phUlanI phoramane karaMDIyAmAM keda karI zakAya kharI ? nahi....nahi....nahi. tema jemaNe mArA jevA ajJa AtmAne mokSamArga batAvIne namoloe savvasAhaNe padamAM sthAna ApavA amogha evuM saMyamadAna ApyuM, mArA bhAgyano bhAnu, takadIrano tAro, nazIbanuM 26 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakSatra, cAritranI cAMdanI soLe kaLAe khIlavI dIdhI....mokSamArganI sITa rIjharvezana karavA paMcamahAvratanA motI ApI bIjA tIrthamAM naMbara apAvI mane nyAla karI dIdhI. AvA guruNImaiyAnA upakArono badalovALavA huM asamartha chuM. pU. guruNImAM rahelA aneka guNomAMthI thoDA guNo cUMTIne A maMgala mahotsavanI yAdamAM aMtaranA ahobhAvathI abhinaMdananA akSaro AlekhuM chuM, zubhecchAnA zabdo samAvuM chuM, bhaktinA bhAvo bharuM chuM, hRdayano rasathALa reDhuM chuM. 'hajAro tAromeMse cAMda koI eka hotA hai seMkaDo vRkSobheMse caMdana koI eka hotA hai / lAkho pattharakI khAnomeMse hIrA koI eka hotA hai isI taraha hajAro vyaktimeM se jJAnI koI eka hotA hai smita hoTha para phUTI nIkaLatuM...anAyAse khIlatuM phUla....smita pU. gurumaiyAnA mukhapara meM jyAre joyuM che tyAre A phUlanI phorama ja hoya....ghaNI vakhata upamAo para buThI thaI jAya che...guruNIne zuM ApuM upamA ? caMdranI.... ? dariyAnI.... ? vAdaLanI.... ? ke cAMdanInI....? Ama jouM to mAro adhikAra paNa zuM upamA ApavAno ? paNa lAgaNI e pote ja adhikAra che enA mATe gaNatarInI ke gaNitanI jarUra nathI. pU. guruNImaiyAnI janmathI mAMDIne....dIkSA pachInI Aja sudhInI je ArAdhanAnI yAtrA thaI kevI rIte varNavIe e anukramaNitA...ArAdhanAnI ? cokkasa kahIza ke Aja sudhInI jIvanayAtrA pU. guruNInI avarNanIya che anumodanIya che...sAkaranA TukaDA jevuM che pU. * guruNIzrInuM jIvana....jyAMthI cAkho tyAM madhuratA ja maLe jemanuM jIvana AlekhatAM atyaMta AnaMda anubhavuM chuM AvI ja eka virala virATa vibhuti aNamola ratna ke je bhAgyavaMta saurASTranI zasya zyAmalA rasAla pradeza jAmanagaranI bhomakAnA puNyavaMtA zreSThI pitA padamazIbhAI ane vAtsalya nidhAna dharmalakSI sAkSAta mUrti samA gaMgAbenamAtAnI gauravazALI gode mahAna ratna avataraNa pAmyA. ''ratnakukSI Apake gaMgAbahana mAI hai" AziSadAtrI premala pitAjI padamazIbhAI hai mohana harakhacaMda manasukhabhaiyA ko harSakI vadhAI hai mAlade parivArameM jyAbahanakA janma maMgaladAI hai janma vadhAmaNA jIvananA vadhAmaNA sAthe laIne AvyA. kone khabara hatI ke A nAnakaDI bALA bhaviSyamAM vIraprabhunA mahAna mArge prayANa karI jJAnaprakAzanI jyota lAvI mAtapitAnA nAmane duniyAmAM rozana karaze. AvuM mahAmUluM ratna jyAre kuTuMbamAM avataraNa pAme che. tyAre samagra parivAra paNa pAvana banI jAya che AvI virala vyaktine janma ApanAra mAtA dhanyavAdane pAtra che ane pitA paNa abhinaMdanIya che. 27 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlyavasthAnA bAgamAM bAla bulabula banI jhUlatA mAtAe saMskAranAM siMcana karyA lADalI putrIne joI guNagAyatrI mAtAe zUravIratAnAM hAlaraDAM gAyAM madAlasA jevI mAtAe kizoravasthAnA kinAre preraNAnA pATha paDhAvyA. bAlyavayanA prAMgaNamAM paga mUkatAM kumArI jayAbenane upakArI mAtapitAe skUlamAM abhyAsa karavA mokalyA jIvanamAM susaMskAra ane sadaguNarUpI negeTIva ane pojheTIva vAyaranA tAro jyAM sAthe maLe tyAM jIvanamAM jhaLahaLatA prakAzanI rozanI pragaTe emAM zuM Azcarya ? kumArI jayAbenane eka tarapha mAtapitAnA susaMskAronuM siMcana maLyuM ane bIjI tarapha temanA pUrvanA saMskAronA kiraNo prakAza pAmatA gayA. skUlamAM esa. esa. sI. sudhInuM noleja prApta karyuM. sukumAra avasthAmAM ja mAtApitAe paropakArI jIvana jIvavAnA pATho paDhAvI zubha bIjanuM vAvetara karyuM. kizorAvasthAmAM skulanuM noleja letAM bIja aMkurita thayAM ane raMgabharI yuvAnImAM bhAgyanA dvAra sadagurunA sAnidhyamAM khulatA aMkurita bIja pallavita thayA. upakArI gurudevanA sAnidhyamAM pAtratAnI pArTImAM preraNAnI pena laI amara AdarzanA ekaDo ane kalyANano kakko zIkhyA-samajaNanuM siMcana maLatAM susaMskAra sumana khIlyA ane samajaNa maLI ke jo bhavone bhedavA hoya, mokSa maMjhIle pahoMcavuM hoya to tyAga mArgano svIkAra karavo Avazyaka che. kumArI jayAbena jemajema dharmanA raMge raMgAtA gayA tema tema temano vairAgya daDha thato gayo. saMvega bhAvamAM TarniMga paoNiMTa AvI gayo temanI makkamatAne joI mAtApitAe bhAgya khIlavanArI bhAgavatI dikSA grahaNa karavAnI anumati saharSa ApI. mAtApitAe AziSa ApatAM kahyuM ke "sadaguNe sAvaje sAdhanA sadana, tapanA teje tejasvI banAvaje tana, mahAvrata meLavavA malake che tAruM mana, mAtapitA AziSa Ape che gahana. mAtApitA tathA kuTuMbIjanonI AjJA maLatAM sane 1971nI sAlamAM vaizAkha suda-1 ane guruvAranA sonerI divase bhAgyazALI kaThoranI dhanya dharA para dizA nakkI thaI jeonI pratibhA prAtaH smaraNIya che. jeonI guNa garImA cira smaraNIya che. jeonuM vAtsalya jIvana smaraNIya che. ane jeonI kRpA hRdaya smaraNIya che. evA zAsana sitArA pU. AcArya gurudevazrI choTAlAlajI svAmI tathA jemaNe cAritrane banAvyuM sAdhanAnuM evaresTa, samayane nathI karatA jeo vesTa, jInavANInuM cakhADe saune TesTa, ane jemanA zaraNamAM maLe che Atmika resTa evA viduSI pU. guruNImaiyA maNIbAIsvAmI tathA prakhara vakatA pU. guruNImaiyA jayAbAIsvAmInAM zItaLa sAnidhyamAM, viratInA eroplenamAM, saMyamanA zeSAvanamAM saphara karavA saMsArane alavidA karatA aMtima pravacana karyuM ke, varasAvo AziSadhArA he...guruguNI mArA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "huM AvuM chuM gurudeva Apane zaraNa, laghugurudeva Apo mane cAritra caraNa, he guruNImaiyA varasAvo kRpAkiraNa, jaldI miTe mArA janma maraNa. saMsArane AkharI alavidA karatAM ane saMyama jIvanamAM praveza karatAM pahelAM sau prathama anaMtA anaMta AtmAonuM kalyANa karanAra jayavaMtA jainazAsanane mArA bhAvabharyA vaMdana....tathA preraNA piyUSapAna pAtA saMyama jIvananA pradAtA anaMta upakArI pU. gurubhagavaMto tathA guruNImaiyA ane sarva sAdhaka samudAyane mArA bhAvabharyA vaMdana.... ajaba che vitarAganuM anerU zAsana, gajabanA che paMcAMgI Agama zAstronA vizvakalyANakArI vidhAno....pAme te puNyavAna ! paNa e pALI batAve te to mahApuNyavAna saMpUrNa nirjarA sAdhavAno prakriyA rAgadveSanI jaDa ukheDavA mATenuM samartha sAdhana, pAMca samiti ane traNa gupti sahita pAMca mahAvratanuM pAlana eTale sAdhupaNuM AvuM ja aNamola avarNanIya sAdhupaNuM mane prApta thaMI rahyuM che tyAre saMyamanA zeSAvanamAM vicaravA AturatA che. saMskRtinA svAgatama ane viratInA velakama jIvana dvAre AlekhavA che. mAnavatAnA maMgaladvAre AvI tapanA toraNa bAMdhI uranI urmi pavitra banAvavI che. basa have to maNIjayA guruNInA nabhomaMDaLamAM amita banI camakavuM che ratnatrayanuM rajavADI rAjya meLavI caitanya cAMdanI camakAvavI che. muzkelInA mahAsAgaranuM maMthana karI mahAvIranI mahephilamAM mahAlavuM che. A rIte kumArI jayAbena potAnuM aMtima pravacana pUrNa karyA bAda vezaparivartana karIne saMyamanA zaNagAra sajIne, nUtana dikSIta banIne jyAre dIkSAmaMDapamAM padhAryA tyAre saue jaya jayanA nAdathI temane vadhAvyA ane navadikSItanuM gurudeve nItAbAI mahAsatIjI nAma paridhAna karyuM. bhAgyazALI huI kaThora gAMvakI nagarIyAM, caturvidha saMghakI chalaka uThI uragagarIyAM, kamibhaMtese laghugurudevane banAI saMyamIyAM, maNIjayA" guNIkI malaka rahI najarIyAM. guruNImaiyA sAthe vicaratAM jJAnAbhyAsamAM dinapratidina pragati karatAM mA sarasvatInI anahada kRpA prApta karatAM zAstrono gahana abhyAsa karyo. saMskRta, prAkRta, nyAya, Agamo AdinuM vizALa noleja meLavyuM muMbaInA cAturmAsomAM ghATakopara zramaNI vidyApIThamAM pAMca varSanI parIkSAmAM prathama naMbara sAthe vidyAbhAskaranI DIgrI meLavI, pArthaDI borDa ahamadanagaranI daza khaMDanI dhArmika parIkSAo pUrNa karI prathama naMbara sAthe "jaina siddhAMta AcArya" nI DigrI prApta karI. hindImAM vadhu borDa ane prayAga borDanI nava parIkSA pAsa karIne "ratna" ane "sAhityaratna"nI DigrI enAyata karI tyAra bAda lADanuM (rAjasthAna) terApaMthI yunivarsiTImAM jainolojImAM bI.e. ane ema, e. nI DigrI meLavI hamaNAM chellA traNa varSathI navaraMgapurA inDolojI insTiTyUTanA DAyarekTara DaoN. jitendrabhAI bI. zAhanA mArgadarzana heThaLa athAga 29 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parizrama ane satata puruSArthane vegavaMto banAvIne jJAna bagIcAmAM jhulatAM thakAM Agamane anulakSIne "daMDaka eka adhyayana" e viSaya para pIeca.DI.no mahAnibaMdha (thIsIsa) pUrNa karIne DokTareTanI ucca DigrI prApta karI che. pIeca.DI.nA abhyAsa mATe kuzaLa kAryavAhaka pU.zrI ramezamuni ma.sA. khUba ja preraka ane sahAyaka banyA che. temaja pU. guraNIzrI pravartinI maNIbAI svAmI tathA pU. guruNIzrI jayAbAI svAmInA AzIrvAda prApta thayA che. A pIeca.DI.nuM thIsIsa jaina samAjane mATe navaluM najarANuM banI raheze. AThakoTI moTI pakSa saMpradAyanA 200 varSanA itihAsamAM sau prathama pIeca.DI. thanAra sAdhvI ratnA pU. guruNImaiyA nItAbAI ma. sa. che. teo phakta AThakoTI saMpradAyanA ja nahi balka jaina jagatanA gagana maMDaLanA dedIpyamAna, sUrya samAna tejasvI, caMdra samAna ojasvI, samudra samAna gaMbhIra, nirmaLa cAritranI ane sadaguNonI suvAsa phelAvI saMyamI jIvananA pAMtrIsa (35) cAturmAsa kaccha, gujarAta, saurASTra, amadAvAda banAsakAMThA, surata, muMbaI, sAMgalI, Adi kSetromAM yazasvI e tejasvI rIte gajAvI yAdagAra banAvIne sArAye jaina samAjane jJAnanI amUlya bheTa ApI che. ane saMpradAyanI apUrva zAna vadhArI che. jJAnAbhyAsanI sAthe jemaNe (1) maNIyApuruSa (2) ratnalaghuparimala (3) Agamaarka (4) laghu preraNA puSpa (5) nUtana varSano saMdeza (6) amara nidhI (7) Agama amRta (8) Agama ojasa - Adi pustakonuM AdhyAtmika tattvajJAna ApatuM sAhitya jaina samAjane arpaNa karela che. jJAnanI apUrva ArAdhanAnI sAthe sonAmAM sugaMdha bhaLe tema teo tapanA teje paNa camakI rahyA che. vIsa varSathI varasItapanI upavAse ArAdhanA karI rahyA che. mAsakhamaNa, siddhitapa, dharmacakra, 500 AyaMbila jevI ugra tapasyA sAthe jJAna ane cAritranI prabaLa sAdhAnAno ajoDa samanvaya karyo che. saMpradAyane mATe te gauravanI vAta che. evA pU. guruNImaiyAne abhinaMdana ApavA mATe mArI pAse nathI bhASAno bhaMDoLa ke nathI zabdonA zaNagAra. he... guruNImaiyA ! Apane kayA zabdomAM biradAvuM ? "rajata jayaMti ApakI manAIthI vAMkI gAMvameM, pIeca.DI. kA abhyAsa kIyA guruguNI ke chAMva meM, mahotsava manAyeMge ghanazyAma nagara ke dhAmameM, jhUka jAte hai sabhI nItA guraNI ke pAMva meM. Apane abhinaMdavA mATe mArI pAse zabdo ochA paDe che chatAM AjanI A sonerI paLe mArA mukhamAMthI vAcA sarI paDe che ke "zAnakI garimA se bana gaye Apa zAsana ke zaNagAra, ApakI aNamola preraNA se meM bana gaI aNagAra, abhinaMdana ke zabdoM se bharA sunaharA merA hai upahAra, aho guruNImaiyA nahi bhUla sakatI haiM ApakA upakAra. ApanA ananya guNanI mALA ApanA ja batAvelA paMthe cAlanAra ApanI ziSyA kema 30 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNavI zake ? chatAM atizayokti vagara AMkhe dekhyA itihAsa jevuM lakhyuM che. sAdhaka jIvanamAM Apa pratyenI zraddhAno dipaka mArI aMtaranA pratyeka khUNAmAM ajavALo pAthare che. ApanA ugatA uSAkiraNa mane ApanA citanuM caraNa banAve che. ApanI cAritra cAMdanInI prabhA mane ApanI lADIlI ziSyA banavAnuM AmaMtraNa Ape che. e ja mAruM mahAna ahobhAgya che. "aho gurumaiyA mere manameM Aja bahota hai khuzIyAM, khIla uThI hai Aja muja hRdayakI klIyAM, camaka rahI hai jJAna se Apake jIvanakI bagIyAM, ziSyA "cAMdanI" bahAtI hai zubhecchA kI raMgarelIyAM. aho guruNImaiyA ! ApanI pAse cAhanA karuM chuM ke ApanuM sAnnidhya mAre zAMti-sadana bane, ApanA Adarza mAruM AcaraNa bane, ApanuM jIvana mane bhavoSi pAra karavA dIvAdAMDIrUpa bane, ApanI preraNA mane pathadarzaka bane, ApanA AziSa mAro AdhAra bane, e ja aMtaranI yAcanA. Apane karoDo koMgrecyulezana, abajo abhinaMdana sAthe aMtaranA aharniza bhAve seMkaDo zubhecchA pAThavuM chuM ke zAsanarUpI sarovara kinAre Apano AtamahaMsa mahAvratarUpI motIno cAro caratAM, jAgRtinI jyoti jagAvatAM, vIra AjJAno vIradhvaja pharakAvatAM, jaina zAsanano jayanAda gajAvatAM, gurukRpAnA gajarA guMthatAM, guptinA gArDanamAM vicaratAM, samitinI sajAgatAe saMyamacaryAneM ratnatraya raMgathI suramya banAvatAM, ApanuM saMyamI jIvana sadA gulAbanA phUlanI jema maheMkatuM rahe. ApanI ArAdhanA arihaMta pada ApanArI bane. ApanuM manobaLa niyamanA nidhithI mahAvIramAM mastAna bane, tananA tApa samAvI AtmA ojasvI bane, Agamika zrutajJAnane svayaMnI prajJAnA puruSArthe maulikatA sabhara Alekhita karIne samAjane bahu upayogI graMthanI bheTa ApI che te jagata jIvone muktinuM mArgadarzana karAvI ane upakAraka nIvaDaze. aho guruNImaiyA ` ApanuM dravya ane bhAva Arogya ha25Le jaLavAI rahe, bahusUtrI banI batrIsa Agamo kaMThastha karI saMpradAyanI zAnamAM ora vadhAro karo.. ApanA jIvanabAgamAM mahekatI A ziSyArUpI kaLIne premanA pANInuM siMcana karI jIvanavADIne hariyALI rAkhavA mArA AtmamALI banI ane yAvat caMdra divAkarI tapo. "jJAna kA divya dhvaja jagameM phaharAte raho, pUnama ke cAMda jaise zAsana nabhameM camakate raho, saMyamarUpI yaza kI saurabha cAroM ora lAte raho, zubhecchA merI hai ki Apa hajAro sAla jIte raho. e ja aMtaranI maMgala zubha bhAvanA... sAthe maMgala maniSA... 31 li. ApanI caraNaraja kRpAkAkSI ziSyA cAMdanIkumArInI ahobhAve abhivaMdanA... Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarja H tuma dilakI dhaDakana meM abhinaMdana lAkha hajAra, guraNIne vaMdana vAraMvAra AnaMda che, umaMga che, bahumAnano zubha avasara che, mArA aMtaranA udgAra guNIne padamazI bhAI jemanA pitA, gaMgAbena guNiyala mAtA (2) janma jAmanagara mojhAra... guruNIne...1 mAtApitAnA bhAgya phaLyA, putrIratna temane maLyA (2). mAlade kuTuMbamAM avatAra... guruNIne...2. jJAna meLavavA jAtA skUla, abhyAsa karyo byuTIphUla (2) sAthe dharma taNA saMskAra... guruNIne...3 sadguNathI jIvanane bharyu, vIravANInuM pAna karyuM (2) vairAgya jhUle jhUlanAra.... guruNIne...4 laghuguruvarano saMga thayo, saMsArano saMtApa gayo (2) * aMtarane upavana karanAra... guruNIne...5 maNI jayA guruNI guNa gaMbhIra, temanA caraNe jhUkAvyuM zira (2) kaThora gAme thayA aNagAra... guruNIne...6 nItAbAI svAmI AkhuM nAma, saphaLa banI saMyamanI hAma (2) aSTa pravacanamAM ramanAra... guruNIne...7 saMyamanA sopAne caDyA, ArAdhanAmAM masta banyA (2) guMje ratnatraya raNakAra... guruNIne...8 laganI lagAvI zrutajJAnamAM, mana maheMkAvyuM AgamamAM (2) bAvIsa sUtronA bhaNanAra... guraNIne...9 pravacana dhArA mukhathI vahe, mIThI madhurI vANI kahe (2) tapa japane haiye dharanAra... guruNIne...10 cAturmAsane gajAve bahu, doDI doDI Ave sahu (2) 32 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMghamAM jAgRti lAvanAra... guraNIne...11 covIza daMDakanA cepTaranI, meLavI DIgrI DokTaranI (2) saMpradAyamAM prathama vAra... guruNIne...12 ghanazyAmanagaranI dhanya dharA, kAryo thAye khUba sArA (2) mahotsava gAje saMghane dvAra... guraNIne...13 zabdonA zaNagAra sajyA, karathI kaMDArI kAvyo racyA (2) zubhecchAno A upahAra... guruNIne...14 guNI tuma zaraNe jhUluM, upakArone nahIM bhUluM (2) ziSyA "cAMdanI"nA AdhAra... guruNIne...15 33 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. DaoN. nItAbAI svAmInI TUMkI tavArIkha saMsArI nAma : jayAbena dAdA : sva. lAlajI hIrajI mAlade dAdI : sva. jIvIbena lAlajI mAlade pitAzrI : sva. padamazI lAlajI mAlade mAtuzrI : gaM. sva. gaMgAbena padamazI mAlade kAkA : devarAja petharAja mAlade kAkI : jeThIbena devarAja mAlade phaIbA : sva maNIbena lAlajI mAlade gAma : gaMgA, tA. jAmanagara (saurASTra) gurudeva : pa. pU. AcArya gurudevazrI choTAlAlajI svAmI guruNImaiyA : pravartinI pU. maNIbAI svAmI tathA prakhara vaktA pU. jayAbAI svAmI ziSyA : (1) tapasvInI pU. nidhibAI ma. sa. (2) kokilakaMThI pU. cAMdanIbAI ma. sa. dikSA divasa : saM. 1971,vaizAkha suda 11ne guruvAra dikSA sthaLa : kaThora, tA. surata. nAnA-nAnI : sva. lAdhIbena juThAlAla doDhiyA mAmA-mAmI : sva. maNIbena nAthAlAla doDhiyA mAmA-mAmI : hirUbena rAyacaMda doDhiyA bhAIo : sva. mohanabhAI, harakhacaMdabhAI, manasukhabhAI bhAbhIo H gaM. sva. divyAbena, sau. zobhanAbena, sau. hemAMgInIbena bhatrIjA : abhilASa, siddhArtha, darzana bhatrIjAvahu : sau. tejalabena bhatrIjI : arcanAbena, namratAbena jamAI : mayurabhAI devacaMda mAsA-mAsI-motIbena bhImajI vorA mAsA-mAsI, amRtabena jIvarAja gaDA 34 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdana.....abhinaMdana parama AdaraNIya ane parama pUjya DaoN. nItAbAI svAmI, dharatIkaMpa pachI kacchathI amadAvAda bAju vihAra karavAnI, comAsA aMgenI anumati pa.pU. kuzaLa kAryavAhaka muni zrI ramezacaMdrajI ma.sA. e ApI ane tyArathI eTale ke aMdAje chellA cAra varSathI huM ApanA saMparkamAM, ApanI sevAmAM vadhAre rahyo ane ApanA ucca guNono anubhava thayo. dharmapratye-tapasyA pratye eTalo AdarabhAva ane atyAre ApanuM satata 20muM varSItapa cAle che, niDaratA paNa eTalI ja ke kacchanA bhUkaMpa pachI tarata vihAra karyo. uparAMta amadAvAdamAM te vakhate komI ramakhANonuM vAtAravaNa, to paNa vihAra cAlu rAkhI rAdhanapurathI bhoMyaNI ane kalola, kaDI vagere raste thaI tophAno cAlu hovA chatAM amadAvAdanA amArA saMgha pratye ananya AdarabhAva hovAthI amadAvAda taraphano vihAra cAlu rAkhI sukharUpa amadAvAda padhAryA hatA. A badhAmAM bhaNavAnI satata citA ane mahecchA Apa rAkhatA hatA. sAthe sAthe amArA zrI saMghamAM comAsA paNa sArI rIte yazasvI banAvyA. ApanAmAM dRDha manobaLa ane dhAreluM kAma pAra pADavAnI ananya zakti che. Ape vidyA bhAskara, jaina siddhAMta AcArya, sAhitya ratna, bI.e., ema. e. jevI aneka ucca parIkSAo pAsa karI sArA mArkasa meLavyA ane yazakalagIrUpa Ape 'daMDaka eka adhyayana' viSaya upara mahatvapUrNa vizeSa zodha nibaMdha lagabhaga 750 pAnAmAM taiyAra karyo. A nibaMdha jainadharmanA dharmadhuraMdharoe, AcArya ma.sA.e, ApaNA saMpradAyanA vidvAna sAdhujIoe vakhANyo ane bhUrI bhUrI anumodanA ApI. AvuM mahAna kArya karavAnI dhIraja, kSamatA ane satata mahenatane huM mArA aMtaHkaraNathI biradAvuM chuM. dhanyavAda ApuM chuM. A nibaMdha jaina zrAvakane ane anyane upayogI banI raheze, mArgadarzaka banI raheze. AvA yazasvI kAryathI Ape ApanA saMsArI kuTuMbane ajavALyuM che. zrI kaccha ATha koTI moTI pakSa sthA. jaina saMpradAyanuM nAma rozana karyuM che. Apa anya sAdhusAdhvIjIone AdarzarUpa banyA cho. ApanI jJAnapipAsA haju paNa sata cAlu rahI che. haju paNa AgamanA bAkInA zloko kaMThastha karavAnI dRDha icchA che te jANI amAruM mastaka jhukI jAya che. Apane khUba khUba vaMdana. haju paNa Apa satata jaina dharmanA ucca tatvo prApta karo. Apano saMyama mArga khUba saraLa rahe tevI prabhu pAse prArthanA. ApanA A advitIya kAryamAM 5.pU. cAMdanIbAI ma.sa.no sAtha, sahakAra satata maLato rahyo tethI ja A bhagIratha kArya pAra paDI zakyuM che. temane mArA abhinaMdana. Apa zAtAmaya raho tevI bhAvanA. Apane mArA vatI tathA amArA parivAranA sarve maMjulA, atulabhAI, ASitabhAI, dilIpabhAI, pritIbena, dipAbena tathA alpAbena ane khuzAlI bena vatI hArdika dhanyavAda ApIechIe. ghanazyAmanagara saMgha pramukha lI. manasukhabhAI (C. A.)nAM vaMdana 35 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaccha AThakoTi moTI pakSanA pa. pU. nItAbAI ma.sa. kacchanA vicaraNa daramyAna darzanArthe javAnuM thayuM tyAre mArAthI svAbhAvika eka Takora thaI gaI ke pU. satIjI Apa abhyAsamAM ATalA tejasvI cho to pIeca.DI. karone ? mArI A sAmAnya Takorane teozrIne vadhAvI lIdhI. pUjyazrIe abhyAsamAM ekAgratA vadhArI dIdhI ane eka pachI eka saphaLatAnA uccatara sopAno sara karatAM karatAM Aje teozrI pIeca.DI. DigrInA dhAraka banyA, e mArA mATe ghaNA ja AnaMda ane gauravanI ghaTanA che. pU. satIjIe "covIza daMDaka eka adhyayana" e viSaya para DaoN. jItubhAI zAhanA mArgadarzana nIce mahAzodha nibaMdha taiyAra karyo ane tene jainabhAratI vizva vidyAlaya-lADanU (rAjasthAna) dvArA mAnya rAkhIne pUjyazrIne pIeca.DI.nI DigrI enAyata karela che e amArA saune mATe gauravaprada che. - pU. satIjIe A bhagIratha kArya, sAdhu jIvananA AcAronA custa pAlana karIne nirvine pAra pADIne potAnA nAmanI sAtha jaina zAsana, saMpradAya, saMgha temaja guru-gorANInA nAmane paNa dipAvyuM che; jenI noMdha letAM amo sau AnaMdanI lAgaNI anubhavIe chIe. A mahAzodha nibaMdhanA mAdhyama dvArA pU. satIjInA jIvanamAM navI dizA-jJAnano ughADa thAya temaja zAsana samAjane kAMIka navuM prApta thAya e ja abhyarthanA. . ane chelle vaLI pAchI bIjI Takora... pU. satIjI A ApanA jJAnayajJano aMta nathI paraMtu zarUAta che A bAbatane lakSyamAM rAkhIne jaina zAsanane nUtana dizA cIMdhazo. eja zubha maMgala bhAvanA saha, - pro. rohita gAMdhI. 36 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "meM joyAM ane jANyAM evAM pa. pU. nItAbAI mahAsatIjI" zikSaNa, dharma ane jirNoddhAranI utkaTatA eja jemanuM jIvana che evAM sAttvika tejathI prabhAvita, saumyamUrti, prAtaHsmaraNIya bA. ba. tapasvinI pa. pU. nItAbAI mahAsatIjIne hRdayanA utkaTa bhAva ane namratAthI parvatonI hAramALAne AMbatI emanI sarvocca zaikSaNika siddhione biradAvuM chuM. ane karoDomAM eka evI siddhi prApta karavA mATe bhaktibhAvapUrvaka zubhecchAo pAThavuM chuM. ' pa. pU. mahAsatIjIe temanA pIeca.DI.nA punita-pavitra kAryamAM mane sahayogI banavAnI amUlya taka ApI te mATe pa. pU. nItAbAI mahAsatIjIno jiMdagIbhara RNI rahIza. jaina ane jainetara dharmIonI, jaina dharmAtmAonI ane zrAvaka-zrAvikAonI chAtI gaja gaja phUle evI amUlya, advitIya ane sevA tapanA artha samI siddhi meLavavA mATe pa. pU. mahAsatIjIne anekAneka abhinaMdana pAThavuM chuM. - zatam jIvo zarada: kahetAM temanA AtmAne "sarvocca pada prApta thAya tevI saphaLatA meLave tevA AzIrvAda paNa ApuM chuM. - pa. pU. mahAsatIjIne AzIrvAda ApIne ja mAre dhanyatA anubhavavAnI che.... e sAthe evI bhAvanA sevavAnI cheke eozrI svAthyapUrNa sudIrgha jIvana jIvatAM jIvatAM... AdhyAtmika ane urdhvagAmI dhArmika pravRttio kare... kaThIna jaina sAhityamAM saMzodhana-prakAzana karavA zaktimAna rahe... mahAvIra prabhu emane zatAyu bakSe evI bhaktibhAva pUrvaka prArthanA karuM chuM. - aMte... sAcA jIvana sAphalyanA A dhArmika pravRttimAM mane nimitta banAvyo te mATe mArA mitra ane hitecchu pro. rohitabhAI gAMdhIno RNa svIkAra karuM chuM. pro. merubhAI ema. jhijhuvADiyA nivRtta adhyApaka eca. ke. ArTsa koleja, amadAvAda, 37 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka anokhuM pradAna.... mahAvIrAya namaH paM. rAjubhAI ema. zAha : jJAna, darzana, cAritra ane tapanA avirata ArAdhaka bA. ba. pa. pU. nItAbAI mahAsatIjI.. bhAvapUrvaka vaMdanA-sukhazAtA svIkArazojI... aMtaranA oraDethI, bhAvonI bhInAzathI, hRdayanI UrmithI, sadbhAvanAnA sumanothI, ApanuM svAgata tathA abhinaMdana karuM chuM... "ama aMtaranA hRdaya bhavanamAM, Apa pagale AMdolana AvyA timira bharyA ama manamaMdiramAM, "divya teja"nA puMja bharAyA.. aho, vaMdanIya, pUjanIya, arcanIya mahAsatIjI. ApanA pIeca.DI.nA abhyAsanuM kArya deva-guru-dharmanI asima kRpAthI nirvighnapaNe paripUrNa thayuM. te samAcAra maLyA. khUba AnaMda thayo. ApanA parizrama, utsAha, dhagaza, tAlAvelIthI Aje sArAye jaina samAjane saMzodhanakSetre eka zodhapUrNa nibaMdha "covIza daMDaka"nI prApti thaI. maherAmaNanA marajIvA banI Ape tirthaMkarabhagavaMto, zratadharo ane pUrvAcAryoe Apela zrutajJAnanA dariyAmAMthI A eka mahattvapUrNa nibaMdharUpa motIne Apa laI AvyA cho. abhyAsa karatA karatA samAjane Ape eka AgavuM ane viziSTa ciraMjIvI pradAna karI dIdhuM. - jJAnanI sAthe sAthe ApanA jIvanamAM namratA, vinaya, RjutA saraLatA, sahajatA guNo paNa Aje vRddhi pAmelA ame joI zakIe chIe. sAdhanA... ArAdhanAmAM paNa Apa khUba AgaLa cho. keTalAya varSothI varSitapanI ArAdhanA" "kalAko sudhInuM mauna" varSo varasathI cAlyo Avato navo navo jJAnAbhyAsa" sAthe sAthe abhyabhASI, mRdubhASI, sAdAI, suvizuddha saMyama, sarva pratyenI samarpaNatA, zAsana pratyeno avihaDa rAga, guruvaryo pratye aharniza bahumAna, AjJAnuM ArAdhana ane sevAnI tatparatA A badhuM jotA mastaka Aje bhAvathI jhUkI jAya che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaryo dvArA tathA guruNImaiyA dvArA maLelA zubhAziSone Ape savAyA karyA che... saphaLa karyA che. ApanA pavitra-jIvana-kavanathI Aje sau koI, mAtA-pitA parivAra, guru bhagavaMto, gurumAtA, samudAya, sahavartio ane ziSyAo gaurava anubhave che, dhanyatA anubhave che. ''apurvI nANa gahaNe suyajAti pavayaNe pabhAvaNayA' zAstrokta gAthAnI A paMktine Ape sArthaka karI che. vadhu na lakhatAM have ahIM TUMkAvuM chuM. basa zAsanadeva Apane ghaNI zakti Ape ane e zakti Apa "sarvajIva karu zAsana rasImAM' kharcazo. to sarvatra ajavALA patharAI jaze... aMdhAruM dUra cAlyuM jaze. Apa dvArA lekhIta Agamaarka, Agama amRta ane Agama ojasa graMtho paNa Aje sarvane upayogI banI rahyA che... aMtamAM yA vidyA sA vimuktaye yukti anusAra A vidyA A jJAna ApaNane sau koIne jana-janane mukti apAvanAruM banI zake... banI raho... tArAbAI AryajI siddhAMta TrasTanA, TrasTImaMDaLa, pramukhazrI, maMtrIzrI, salAhakAra samIti, ane vyavasthApakanA bhAvavaMdana.. amane paNa AziSa ApI sadaiva amArA para kRpA varasAvazo... e ja maMgala manokAmanA 39 lI. paM. rAjendra ema. zAha "jaina siddhAMtAcArya" ahamadanagara adhyApaka - tArAbAI AryAjI siddhAMta TrasTa, nAraNapurA, amadAvAda, 5-2-2006 ravivAra Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArdika abhinaMdana DaoN. padavIdAnanA samAraMbhe vidUSI pU. nItAbAI svAmIne pUjaya upakArI guNImaiyA, ugra tapasvInI, mahAviduSI, prakhara vaktA, sevApriya ATha koTi moTI pakSanuM zAsanaratna, priyadarzInI, AjJAkArI nItAbAI svAmI. pIeca.DI.nI DigrI meLavI DaoNkTaranI upAdhi prApta karatAM zAsananA gauravavaMtA sAdhvIjIne daphatarI jazavaMtabhAI DAyAlAla (jJAnadAtA parivAra) AvA padavIdAna samAraMbhanA samaye Apane aMtarabhAvathI khUba khUba abhinaMdana, vaMdana, zubhakAmanA ane dhanyavAda pAThavuM chuM.. ApanI A padavI jaina zAsanane sAdhu-sAdhvIne ane zrAvaka-zrAvikAne khUba upayogI bane ane guru guruNI parivAranuM ane ATha koTi moTI pakSanuM gaurava banI raho e ja devagurune prArthanA. | basa eja. pro. jJAnadAtA jazabhAI daphatarI malADa, muMbaI. , tA. 27-1-2006 40 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bA.bra. tapasvInI pUjya nItAbAI mahAsatIzrInI vaMdanAmAM ApazrIe ApanA sAdhaka jIvanamAM athAga parizrama karIne daMDaka eka adhyayana viSaya para thisisa pUrNa karIne pIeca.DI.nI bahu mUlya DIgrI prApta karIne ApanA yazasvI kIrtivaMta mugaTamAM eka yazakalagIno vadhAro karela che te badala samasta ATha koTi moTI pakSa sthAnakavAsI jaina saMpradAyama harSa ane khuzAlInI lAgaNI phelAyela che ane AvI kaThIna DIgrI prApta karIne ApazrIe phakta ATha koTi saMghane ja nahIM paraMtu samasta jaina saMpradAyane gaurava, pratiSThA, mAna tathA sanmAna enAyata karela che. te badala amo ATha koTi saMghanA sarva zrAvaka zrAvikAo haMmezane mATe ApazrInA RNI chIe. ApazrIe zarUAtathI ja satata vAMcana, ciMtana tathA lekhanathI kaThIna tapazcaryAo tathA sAdhaka jIvana vacce paNa vidyAbhAskara, jaina siddhAMta, AcArya, sAhitya ratna, bI. e., ema. e. jevI satata abhyAsa mAMgI le tevI parIkSAo ramatA ramatA AsAnIthI prathama paMktimAM pAsa karIne ApanI tajajJatA, sakSama abhyAsa tathA sahaja bhAvano paraco batAvI viduSI tarIke sArthaka thayela cho. - ApanA tajajJa, AdhyAtmika abhyAsa tathA nipUNatAnA nicoLarUpa jaina siddhAMto ane thokaDAo para Agama ojasa tathA anya viSayo para cirasmaraNIya pustako prakAzita karela che. ATalI avirata ekadhArI pravRttio vacce pama ApazrIe tapazcaryA ne prathama sthAna Apela che te ApanA 19mA varSa tapa parathI jaNAI Ave che. - ' ApazrInI amUlya, avarNanIya upalabdhionI jeTalI sarAhanA karIe teTalI ochI che. ApazrI ApanA ujjavala patha para pragati karatA raho te ja aMtaHkaraNa pUrvaka amArI abhyarthanA. ApanA pagale ApanI ziSyA pUjya cAMdanIbAI mahAsatIjI e paNa zAstranA prathama khaMDanI parIkSA 70 TakA sAthe pAsa karela che. te badala temane amArA khAsa abhinaMdana ane amone khAtrI che ke teozrI paNa ApanA pagale cAlIne ApanI savAyI ziSyA banaze. pharIne Apa baMnene amArA hArdika abhinaMdana sAthe Apa baMnene taMdurasta dirdhAyu jIvana bakSe ane ATha koTi saMghanI unnatimAM Apabano yazasvI phALo rahe e ja prabhu prArthanA eja IzvarabhAI desAI (CA) parivAranA nAM hRdayapUrvaka vaMdana bhuja (kaccha) 41 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "eka prabhAvazALI vyaktitva bA. ba. tapasvInI, pU. Do. nItAbAI svAmI, tame saMyama jIvanamAM uttama puruSArtha karIne "daMDaka eka adhyayana' viSaya para thisisa lakhIne pIeca.DI.nI moTI DIgrI prApata karI che te badala huM aMtarathI khUba ja harSa anubhavuM chuM. ATha koTi moTI pakSa saMpradAyamAM sauthI prathama tame ja pIeca.DI. thayA cho te saMpradAya mATe eka gauravanI vAta che. tame haMmezA abhyAsamAM magna raho cho. mahAna sAdhaka jIvanane jJAna ane tapanI sAdhanAthI saphaLa karI rahyA cho. tamane seMkaDo zubhecchAo ane abajo abhinaMdana pAThavuM chuM. tame saMpradAyanI zAna vadhAratA rahejo. evI prabhune prArthanA vahetI jJAnagaMgA vaparane AtmajJAna prApta karAvI pUrNajJAna prAptino hetu bane evI dilanA dvArethI maMgala bhAvanA... li. chaganalAla rAyacaMda pArekha parivAra bhuja (kaccha) Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkheNA abhinaMdana zAnapipAsu pU. nItAbAI saMyama jIvamAM vicaratAM 19-19 varSanA saLaMga varSItapa, 500 AyaMbIla dharmacakramAsakhamANa Adi anekavidha nAnI moTI tapasyAo sAthe sadAya jJAna vRddhimAM otaprota banI rahI... Ape dharmajJAnano eka "prakAzapuMja" relAvyo che. Ape zramaNI vidyApITha (muMbaI)nI pAMca parIkSAnuM UMDANapUrvaka adhyayana karI "vidyAbhAskara" jevI ucca padavI prApta karI. pArthaDI borDa (lADanu)nA 10 khaMDanA abhyAsa paratve athAga puruSArtha AdarI "jaina siddhAMta AcArya"nI DIgrI hAMsala karI. hindInI parIkSAo dvArA "ratna" evam sAhitya ratna" kakSAnuM sthAna meLavyuM che. taduparAMta bI. e., ema. e. sahIta pIeca.DI.nA lakSyAMkane moTI pakSa sthA. jaina saMpradAyanuM gaurava vadhArI saMpradAyanuM nAma rozana karyuM che. jJAnapipAsAnA athAga prayAsa dvArA Ape 22-22 Agamo kaMThastha karI jJAna vRddhinAM sopAno sara karyA che. eTuluM ja nahIM AgamatattvajJAna Adi jevA kaThIna viSayonAM ApanAM prakAzita thayela ATheka pustako dvArA aneka sAdhu sAdhvIo, ApanA jJAnavikAsa nI A yAtrAmAM ApanA ziSyA jJAnAbhilASI pu. cAMdanIbAIne ma. no suMdara sahayoga paNa prazaMsanIya che. samagra jaina saMpradAya jJAnAbhUta pAmyo che. ApanI jJAnapipAsA bezaka abhinaMdanane pAtra che e jJAnanA sAgaramAM eka vadhu morapiccha umeratAM yazakalagI" samAna, abhyAsanA nicoDarUpa Ape pIeca.DI.nI padavI) upAdhi hAMsala karatAM ApanA jJAnAbhyAsane samagra saMpradAya-zrAvaka-zrAvikA samakSa pustaka (graMtha) rUpe prakAzita karavAno A sohAmaNo avasara Avyo che... ane... tyAre... e pustaka prakAzananI A aNamola ghaDIe... Apane lAkha lAkha abhinaMdana saha aMtaranI Urmio sAthe zubhecchA pAThavuM chuM. ApanA jJAnanI kSitijo sImA sadaiva vistaratI rahe ane samagra jaina samAja e jJAnathI abhibhUta banI rahe... e ja maMgalakAmanA... saha rameza ravilAla vorA, mAdhApara samasta vorA parivAranA abhinaMdana Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRdayanA AziSa ane sAthe abhinaMdana saMpradAyane zobhAvanAra, mAtApitAnA kuLane ajavALanAra mArA putrI mahAsatIjI nItAbAI svAmI. lAlajIbApAnI adhUrI bhAvanA pUrI karI tame nAnI umaramAM mArI AjJA laIne tame dIkSA laI lIdhI paNa bhAInI eka ja benane vidAI ApatAM mane ghaNuM ja vasamuM lAgyuM hatuM paraMtu tame hasatA mukhe saMyama svIkArI jJAna darzana cAritratAnA mArge AgaLa vadhatA raho cho. pIeca.DI.nI DIgrI meLavI tethI Aje mArA AnaMdano koI pAra nathI. saMsArI mAtAne choDI pravacana mAtAne khoLe jaI jIvanane jayavaMtu banAvyuM che. kudaratI rIte mArA aMtaranA AzIrvacana sAthe abhinaMdananA udagAro sarI paDe che ke utkRSTa bhAve choDyo sAvadya yoga, jIvanamAM vaNI lIdho tapa ane tyAga, muzkela che tamArA guNono tAga, maheko maheko niraMtara tamAro saMyama bAga. tamArA jevA putrIne pAmI huM paNa Aje dhanyatA anubhavuM chuM. tame uttarottara pragatinA zikhara sara karo, tamArA bahumAnanA prasaMge mArA aMtaranA AziSa che. tame saMgha saMpradAyanI zAsanAnI zAna vadhAro. hajI paNa vadhu ne vadhu pragati karo, mahAvIranA mArgane dIpAvo. eja li. tamArA saMsArI mAtA gaMgAbenanA aMtarathI abhinaMdana Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaranA abhinaMdana jemanuM jIvana che jayakArI bhavya jIvonA che upakArI evA pa. pU. amArA sahunA vaMdanIya nItAbAI ma. sa. Apane abhinaMdavA mATe amArI pAse zabdo nathI. chatAM AvA aNamola prasaMge phUla nahIM to phUlanI pAMkhaDI rUpe thoDA zubhecchAnA zabdo samAvuM chuM Apane to jeTalA abhinaMdana ApIe eTalA ochA che. Aje amArA mAlade parivAranuM nAma rozana karyuM che. kharekhara Apato dhanyavAdane pAtra cho. gahana evo "daMDaka eka adhyayana" e viSaya para Agamane anulakSIne pIeca.DI.no abhyAsa pUrNa karyo che tyAre sarvatra saune mATe gauravanI vAta che tathA ATha koTi moTI pakSa saMpradAyanI zAna vadhArI che mAlade parivAramAM tyAgI tapasvI ratnae janma lIdho ane Aje eka eka sIDI sara karatAM saMyamanI sAdhanAmAM ja masta rahyA. AvI suMdara ArAdhanA sAthe jJAnanI upAsanAmAM cAra cAMda lagAvyA che te amArA mATe paNa gauravanI vAta che. Apa haju paNa vizeSa rIte pragati sAdho ane Apano yaza cotarapha prasarato rahe evI Apane lAkha lAkha zubhecchA pAThavIe chIe. * li. divyAbena mohanalAla mAlade (pU. nItAbAI ma. sa.nA saMsArI moTA bhAbhI) tathA arcanA mayurabhAI abhilASa tejala, namratA, jhIla amadAvAda 45 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinaMdana abhinaMdana zata zata abhinaMdana sarasvatI devI che jemanI ArAdhya devI, jIvadayA che jemanI kuLadevI, jemanA zabde zabde sneha jhare che, jemanA darzanathI divyatA pragaTe che. evA saMyama jIvanamAM sAdhaka AdhyAtmika ArAdhaka bhavya jIvonAM uddhAraka parama upakArI mArA bena mahAsatIjI nItAbAI svAmI. saurASTranI bhomakAmAM gAma caMgA, jIllo jAmanagara, mAlade kuTuMbamAM janmelA pitA padamazIbhAI ane mAtA gaMgAbenanI lADalI putrI jayAbenane janmathI ja saMyama levAnA bhAva, 18 varSanI komaLa vaye saMyama aMgIkAra karyo tyAre esa. esa. sI. temaja abhyAsa, paraMtu dikSA nA kSetre pragati karatA vighA bhAskara, jaina siddhAMta AcArya, hindImAM ratna, sAhitya ratna, bI.e., ema. e.nI DIgrIo prApta karyA bAda AdhyAtmika kSetre AgaLa vadhatAM pIeca.DI.nI DIgrI meLavI che. jJAnanA zikharo sara karI amArA mAlade parivAranuM kaccha ATha koTi moTI pakSa saMpradAyanuM guru-garuNInAM nAmane cAra cAMda lagAvI dIdhA che. jJAna sAthe tapazcaryA karavAmAM paNa kAma bhIDI che. saMyama jIvana tapanA raMge raMgyuM che. nAnI moTI aneka tapazcaryAo karyA pachI 20 varSathI varasI tapa karI rahyA cho. sAthe jaina samAjanuM zAsananuM RNa cukavavA tame AgamanA sArarUpa 8 pustako arpaNa karyA che je (1) Agamaarka, (2) maNIjayA puSpa (3) ratnalaghu parimala (4) laghu preraNA puSpa (5) nUtana varSano saMdeza (6) amaranidhi (7) Agama amRta ane (8) Agama ojasa AvA tattvajJAnanA pustako maMDaLo, pAThazALAo ane sAdhu-sAdhvI mATe khUba ja upayogI kAmayAba thayA che. dhanya che ApanA saMyamane, jJAnane ane temane. ame to Aje ApanI pragati joI harSa AnaMda ane utsAhano anubhUti karIe chIe. mArA bena mahAsatIjI ghaNA avvala naMbare AvI gayA che. saMpradAyamAM prathama ja Ape pIeca.DI.nI DIgrI meLavI che. Apano jIvanabAga, prasannatA, pavitratA, sAna, tapa, sadaguNothI madhamadhI rahyo che. Apa dIrghAyu bano ane amane vadhune vadhu lAbha ApatA raho evI bhAvanA bhAvuM chuM. ApanA upara gurukRpA sadAye varasatI rahe, ApazrInuM jIvana saunA mATe preraka banI rahe bhavodidha tAraka banI rahe, e ja zAsanadevane prArthanA. koMgrecyulezananI varasAvuM amIdhAra, ama aMtarano AnaMda aparaMpAra, 46 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRpA varasAvo mArA para anarAdhAra, bhAI harakhacaMdanI zubhecchAo bArabAra. ApanA ziSyA cAMdanIbAI ma. sa.e abhyAsamAM pUrNa sahakAra Apyo che. vinayaguNathI alaMkRta che. temano upakAra ze bhUlAya? cAMdanIbAI ma. sa.ne paNa jJAnamAM kSetre khUba ja pragati karI rahyA che. cAMdanI jevA camakI rahyA che. li. bhAI harakhacaMda (M.Com, L.L.B., C.A.)-4 koTi koTi abhinaMdana sAthe vaMdana. amadAvAda Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "aMtaHkaraNapUrvaka abhinaMdana" zAsananA zaNagAra arihaMtanI AjJAe jIvanane jayavaMtu banAvanAra aSTa pravacana mAtAnA khoLe jhUlanA2, jJAnanA mArge Age kUca karanAra, amArA mAlade parivAranA ratna banI kuLane dipAvanAra mArA bahena ma. sA.nI nItAbAI svAmI ! hAlAranI mAtRbhUmi gAma caMgA, ji. jAmanagara, mAlade kuTuMbamAM pU. dAdA lAlajIbApAnA dikSA bhAva tathA pU. dAdImAM jIvIbenanA aMtaranA bhAva, bacapaNanI aMtaramAM saMyamanA bhAva hoya, pU. pitAzrI tathA pU. mAtuzrInI anumodanA sAthe 18 varSanI vaye dikSA aMgIkAra karI esa. esa. sI.nI abhyAsa pachI dharmAbhyAsamAM ja AgaLa vadhavAnA bhAva sAthe, dikSA pachI vidyAbhAskara jaina siddhAMta AcArya, hindImAM ratna, sAhitya ratna, 22 Agama kaMThastha, bI. e., ema. e. ane have daMDakanA viSaya upara pIeca.DI. karI zrI kaccha ATha koTi moTI pakSa saMpradAyanuM nAma rozana karanAra prathama vhena ma. sA. nItAbAI svAmIne aMtaHkaraNapUrvaka abhinaMdana ! abhyAsa sAthe saMyama jIvanamAM tapane paNa Ape agra sthAna Apela che temAM 20 varasItapa, 1 mAsakhamaNa, upavAsesiddhitapa, dharmacakratapa, 8 aThThAI, 3 chakAI, 500 AyaMbIla, 421 karmacuranatapanA ekAsaNA 300 covIsa tIrthaMkaranA ekAsaNA, 20 sthAnakanI upavAse oLI, 96 devanI oLI 10 AyaMbIlanI zazvatI oLI, 6 vardhamAna tapanI oLI anya nAnI-moTI tapazcaryA karI AtmAne prakAzita karyA che. abhyAsa-tapa sAthe jJAna pIrasavAmAM ApanA haste Agama vize samajaNa ApatAM ATha pustaka lakhAyela che, je jaina samAja mATe najarANuM che. tatvajJAnathI bharapura pustako AgamanI eka mUDI che. madha samI A maulika saMracanAnuM thIsIsa taiyAra karI Ape viziSTa zrutaprajJAnuM darzana karAvela che. Ape saMyama jIvanamAM AdhyAtmika kSetre pIeca.DI.nI DIgrI prApta karI kaLaza caDAvela che. ApanA A puruSArthane aMtarathI abhinaMdu chuM. Apa jJAna-darzana-cAritra-tapanI sAthe saMyama mArgamAM khUba ja sukhazAtA pUrvaka AgaLa vadho. ApanuMsAdhaka jIvana amArA mATe prerakabaLa banI rahe. Apa taMdurastIbharyuM dirghAyu prApta karo, ApanA satkAryanI suvAsa attaranA pUmaDAnI jema maheMke, ApanuM jhaLahaLatuM pravajyA jIvana anekane prakAza ApanAruM banI rahe. "bahumAna ke prasaMgameM hameM khuzIyoM kI bharatI hai lAkho zUbhecchA ke lIye aMtara-jyota jalatI hai Apake jIvanameM cAritra kI cAMdanI khIlatI hai abhinaMdana dete hue hamArI jIvana kalIyA khIlatI hai. ApanA nAnA bhAI manasukha (L.L.B.)nA koTi koTi abhinaMdana sAthe vaMdana. jAmanagara 48 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apa cho jJAnanA bhaMDAra abhinaMdana svIkArajo vAraMvAra khANamAM be vastu thAya che hIrA ane kolasA. hIrAne badhA chUpAvI rAkhe che jyAre kolasAne sau jAheramAM mUke che. hIrA gRhasthanA dAgInAmAM kAma lAge che ane kolasA bALavAmAM kAma Ave che. paNa baMnemAM ghaNuM aMtara che. kolasAnA sparza mAtrathI hAtha kapaDAM vagere kALA banI jAya che. jyAre hIrAnA alaMkAro zarIranA aMgone zobhAyamAna banAve che. mahAna vibhUtio e hIrA jevI che. amArA AvA ja hIrA jevA che amArA kuTuMbanA aNamola ratna pa. pU. nItAbAI mahAsatIjI. sphaTIka jevuM cokhkhuM ane nadInA nIra jevuM nirmala che hadaya jemanuM, karuNAthI nisaratuM ane vAtsalya varasAvatuM che netra yugala jemanuM, saumya ane zAMta prakRtithI jhaLahaLatuM che mukhAraviMda jemanuM, nAgendu, laghu maNIjyA guru parivAramAM gulAbanI jema suvAsa phelAvatuM che jIvana jemanuM, premALa svabhAvathI, badhAnA dilamAM vasanArA prasannatAne pragaTAvanAra amArA mAlade parivAranA saphaLa sukAnI bananArA saMskAra ane sadAcAra rUpI puSpone khIlavIne amone niSkAma ane nisvArthabhAve dharmakArya ane satkAryamAM preraNAno strota vahAvanArA evA pU. nItAbAI mahAsatIjI, Ape athAga mahenata karIne saMyama jIvananI eka eka miniTane maMgalakArI banAvI che. cAritra pAlananI sAthe jJAnanI ArAdhanAthI sArAye jaina samAjane jainazAsanane saMpradAyane camatkRta karyA che ane mAlade parivAranA nAme rozana karela che te kharekhara dhanyavAdane pAtra che. ugra tapazcaryAnI sAthe gahana jJAnano abhyAsa karI Aje pIeca.DI.nI DIgrIM prApta karela che te badala Apane mArA lAkha-lAkha abhinaMdana zata... zata... zubhecchA karoDo kAMgrecyulezana guNo ke sAgara se dayA va karuNA barasAI Apane divya jJAna kI jyoti jagameM sajAI dIrgha jIvana ho ApakA sUrya cAMdakI taraha tejasvI vANI se dharma kI garimA camakAI ApanA jIvana bAgamAM rahelA anaMta guNo dvArA amArI jIvana phUlavADIne harIyALI rAkhavA harahaMmeza kRpAziSa varasAvatA raho evI bhAvanA sAthe aMtamAM Apano pAvana paMtha pragatimaya bane. vasuMdharAnA khUNe khUNAmAM Apano jayajayakAra thAo. li. zobhanAbena harakhacaMda mAlade (pU. nItAbAI ma. sa.nA bIjA naMbaranA saMsArIbhAbhI) 49 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaHpUrvaka abhinaMdana je bhUmi para jagaDuzA dAnavIroe janma lIdho che e dAnanA divya AbhUSaNathI je dIpatI bhAvanAnI bhavyatAthI bhAgyazALI banelI, ziyaLanAM zaNagArathI zobhatI, tapanA tejathI tapatI evI saurASTranI kAmaNagArI bhUmi para caMgA nAmanuM che gAma dhanya dhanya banyuM che. jIvanamAM sadgaNonuM bharyuM Donezana, cAritranuM vikasAvyo gulazana, kevaLajJAnanuM meLavajo lAIzana, evA che mArA aMtaranA kAMgregyulezana. ApanAmAM jJAnagarimA ane saMyama sAdhanAnA mAnavIya guNo jIvananI gaurava gAthA banI raho. Apano paMtha nirmaLa rahe, tyAgabharI ApanI saMyama yAtrA maMgalamaya banI raho. Apano puruSArtha paMtha sadA jhaLahaLato rahe. Apa jIvananI AbAdImAM, sAdhanAnI siddhimAM, aSTa pravacananI paTutAnI prasiddhimAM Agekadama bharo. ApanA jIvanamAM cAritranI cAMdanI nirmaLatAnAM nakSatro, samatAno sUrya, guNono graho ane tatvajJAna tAralIyArUpa jayotiSacakra jhaLahaLatuM raho, ApanA AcAranuM darzana anekane upakArI banI raho. ApanI ArAdhanA Apane ekAvanArI banAve. ApanI bhavya bhAvanA bhagavAna banAve. ApanI sAdhanA zAzvata siddhi apAve. bhalI bhAvanA ane kriyAnI kinArI ApanA cAritrane anero opa Ape. ubhayakuLanI ujjavaLatA sAthe yazakIrtimAM vadhAro kare. Apa jJAna-darzana, cAritra ane tapamAM khUba khUba AgaLa vadho. dirdhAyu bano, Apano paMtha niSkalaMka bano ane Apa amane vadhune vadhu lAbha ApatA raho evI zAsanadeva pAse prArthanA. zAsana zobhAmAM abhivRddha karo e ja maMgala-maniSA-maMgala zubhecchA-maMgalakAmanA. ApanA saMsArI nAnA bhAbhI. hemAMgInInAM koTi koTi abhinaMdana sAthe vaMdana. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinaMdananA upahAra' phaIbAM mahAsatIjI nItAbAI ma. sa. jemanA pagale-pagale pavitratAnuM vAtAvaraNa sarjAya che, jemanA zabda-zabda sneha jhare che. jemanA rAhe ratnatrayInI rozanI patharAya che, jemanA darzanathI divyatA pragaTe che evA saMyama jIvananA sAdhaka, AdhyAtmika ArAdhaka, bhavya jIvonA uddhAraka, paramArtha paMthanA preraka evA mArA phaIbA mahAsatIjI pa. pU. tapasvInI sAhityaratna nItAbAI ma. sA.ne nata mastake vaMdanA... abhinaMdana... sAcAdeva ane sAcA dharmane oLakhanAra, samajAvanAra "gurunI jIvanamAM khUba ja AvazyakatA rahelI che. jema kuTuMbamAM phemilI DokTara hoya che tema tamo amArA "phemilI guru" cho jethI amo garvathI kahI zakIe ke Apa mArA ja guruNI cho ane have to Apa AdhyAtmika DokTara banyA cho ane have amArA pathadarzaka banI rahezo. mane e vAtanuM khUba ja gaurava che. apuM chuM abhinaMdana upahAra, guNamALA gUMthI karuM chuM satkAra jJAna khajAnAnI vAge che sitAra, mArA phaIbA ma. sa. Apa zubhecchAno karo svIkAra. Aje huM je kAMI pAmyo che te ApanA Apela amUlya saMskArone AbhArI che. ApanA vAtsalyathI chalakAtA nayano, mita varasAvato cahero pArakAne paNa potAnA banAvI de evA saujanyatA bharelA zabdo ane milanasAra svabhAva kyAreya paNa bhUlI zakaze nahI. ApanA upakArano badalo vALavA huM asamartha chuM chatAM ApanA ciMdhelA rAhe cAlIne yatkiMcita RNamUkta thavA prayatna karIza. phUlo kI taraha sadA muskurAte raho Apa, sUrya kI taraha camakate raho Apa, sUnahare isa maMgala prasaMgameM zubhakAmanA merI hai jiMdagI ke jaMgame jIta pAte raho Apa ! caMgA gAma che ApanuM vatana, mAlade kuTuMbanA cho ratana, darzana' jevAnuM karajo jJAnathI jatana, karavA mATe guNakIrtana. jJAnathI bharyuM che Donezana, vikasAvyuM sadaguNonuM gulazana, pIeca.DInI DIgrImAM meLavyuM lAisana, darzananA svIkArajo kAMgregyulezana. li. darzananA vaMdana (Apano saMsArI bhatrIjo) 1 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinaMdananA ojasa zaMkara bhagavAnanI jaTAmAMthI jema gaMgA nadIno pRthvI upara avatAra thayo, tema zrI ratnakukSI mAtA gaMgAbenanI kUkhe janmela jayAbenano saurASTra dharatI para jJAnamayI prakAza phelAI gayo....tevA ja temanA pitAzrI padamasIbhAI ke jemanA nAmamAM ja padama che. ane temanI aTaka mAlade ke je. putrInA AgamananI sAthe ja ati samRddhi, ane dhArmikatA bhaMDArathI mAladAra thaI gayA...vaLI temanA gAmanuM nAma caMgA jeno zAbdika artha sAru thAya che...saurASTranI dharatI para dharmanA raMge raMgAI gayela yAbena mAlade A. bhUmine dhArmikatAnA AvaraNamAM AvarI lIdhI che. zrI kaccha ATha koTI moTI pakSa sthAnakavAsI jaina saMpradAyanA zAsana samrATa pa.pU. AcArya gurudeva zrI choTAlAlajI. ma.sA.nA AjJAnuvartI pravartInI viduSI pa.pU. maNIbAI ma.sA. tathA prakhara vaktA kaviyatrI bA.bra.pa.pU. jayAbAI svAmi ma.sA. sAthe dharma karaNIno lAbha lIdho. ane dharmamAM ghaNA ja aMdara utarI gayA. ane temane saMyama levAnuM manamAM nakkI karyuM. temane sane 1971mAM phakta 18 varSa dIkSA aMgIkAra karI. jemAM temanuM AdhyAtmika nAma bA.bra.pa.pU. nitAbAI ma.sA. paDyuM ane temano jayajayakAra thaI gayo... dharmanAM vAMcana, adhyayanamAM uDANathI abhyAsa karavAnI sAthe sAthe tapanI ArAdhanA cAlu rAkhI... 1. pAtharDa borDa (ahamadanagara) 10 khaMDanI parIkSAmAM prathama naMbare pAsa thaI. jaina siddhAMta AcAryanI DigrI prApta karI. 2. muMbaI zramaNI vidyApIThanI 5 varSanI parIkSAmAM prathama naMbare pAsa thaI vidyAbhAskanI DigrI prApta karI... 3. hindImAM nava parIkSAo ApI sAhityaratnanI DigrI prApta karI... 4. bI.e. ema.e bAda pI.eca.DI.nI DigrI meLavI. 5. ucca abhyAsanI kaThora keDIe cAlatA cAlatA dharma ane tapasyAno baqhara sadAya paherI rAkhyo che...ane hAlamAM temanuM 19muM varSItapa cAlu che. kharekhara temanA mAtuzrI tathA pitAzrI ne khUba khUba dhanyavAda...ke ApanA AvA saMnatAne jaina dharmano DaMko vagADela che...tevA zAMtamUrti, saraLa svabhAvI, nikhAlasa mana, nirmaLa AtmAne amArA aMtarathI koTIkoTI abhinaMdana. 52 lI. prabhulAla goLavALA koTI koTI vaMdana amadAvAda Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA ka 95 125 127 143 adhyAya : 1 itihAsa siddhAMta - jaina saiddhAMtika sAhityano itihAsa. adhyAya : 2 jaina saiddhAMtika sAhityamAM daMDakanuM sthAna. adhyAya : 3 24 daMDakonI samaja adhyAyaH 4 - 24 daMDakomAM ra4 dvArono vicAra adhyAya : 5 | daMDakonuM tulanAtmaka ane samIkSAtmaka adhyayana adhyAya : 6 upasaMhAra. "24 deDakonAM 24 dvAronAM koSTako" saMdarbha graMtha sUci 145 505 507 511 513 518 533 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-1 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanA saiddhAMtika sAhityano itihAsa Agamono paricaya 11 aMgagraMthono paricaya : (1) AcArAMgasUtra : digaMbara ane zvetAMbara paraMparAnA graMthomAM anukrame ATha prakAranI zuddhionuM ane pAMca prakAranA AcAranuM vivecana batAvyuM che te AcArAMgasUtramAM upalabdha thAya che. AcArAMgasUtranA be zrutaskaMdhomAMthI prathama zrutaskaMdhanuM nAma brahmacarya che. tenA nava adhyayana che. prathama adhyayana "zasraparikSA"mAM hiMsIAnA tyAgarUpa saMyamanA viSayamAM vicAra sAmAnyapaNe rAkhyA che. bIjuM adhyayana 'loka vijaya'mAM saMsAranA mULa kAraNarUpa cAra kaSAya jItavAnA bhAva batAvyA che. trIjuM adhyayana "zItoSNIya'mAM sukha ane duHkha baMnenA tyAgano upadeza che. cothuM adhyayana "samyaktva"mAM samakitanI prApti mATenI preraNA ApavAmAM AvI che. pAMcamAM adhyayana "lokasAra"mAM sAmAnya zramaNacaryAnuM pratipAdana che. chaThThA "dhUta" adhyayanamAM tRSNAne dUra karavAno upadeza che. sAtamuM 'mahAparijJA' adhyayana vartamAnamAM anupalabdha che. AThamA 'vimokSa" adhyayanamAM moha na rAkhavAno upadeza che. navamA "upadhAnazruta" adhyayanamAM bhagavAna mahAvIranI sAdhanAnuM varNana che. bIjA zrutaskaMdhamAM pAMca cUlikAo che. 3 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) sUtrakRtAMgasUtra : : sUtrakRtAMgasUtranA be zrutaskaMdha che. prathama zrutaskaMdhanA 16 adhyayana che. prathama "samaya" nAmanA adhyayanamAM svasiddhAMtanA nirUpaNanI sAthe paramatanuM khaMDana karavAmAM Avela che. bIjA vaitAliya" adhyayanamAM rAgadveSanA nAzanuM varNana karyuM che. trIjA "upasarga parijJA" adhyayanamAM sAco sAdhaka anukULa ane pratikULa upasargone jItI vItarAga bane che tenuM vivecana che. cothA "strI parijJA" adhyayanamAM strIne doSothI bacavAnuM batAvyuM che. pAMcamA 'narakavibhakti' adhyayanamAM narakanI vedanAonI vAta batAvI che. chaThThA "vIrastava" adhyayanamAM bhagavAna mahAvIranI stuti karI che. sAtamA "kuzIla viSayaka" adhyayanamAM kuzIlonA matanuM khaMDana karyuM che. AThamA "vIrya viSayaka' adhyayanamAM paMDita vIryanuM mahattva rajU karyuM che. navamA "dharma" adhyayanamAM lokottara dharmanuM nirUpaNa karyuM che. dazamA "samAdhi" adhyayanamAM bhAvasamAdhi upara prakAza pADyo che. agiyAramA "mArga" adhyayanamAM AvyaMtara mArgane mahAna batAvyo che. bAramA 'samavasaraNa adhyayanamAM pAkhaMDInA matonuM khaMDana karIne karmanAzanA upAyo batAvyA che. teramA "yathAtathya'adhyayanamAM vinaya ane avinaya AdinI bAbato varNavI che. caudamA "adhyayanamAM" bAhya ane AtyaMtara graMthi dUra karavAnI vAta batAvI che. paMdaramA adhyayanamAM saMyamI manuSyanI jIvana paddhatinuM nirUpaNa che. soLamA "gAthA" adhyayanamAM gadya hovA chatAM gAI zakAya che tethI tenuM nAma gAthA rAkhavAmAM AvyuM che. dvitIya zrutaskaMdhanA sAta adhyayana che. prathama "puMDarika" adhyayanamAM aneka vAdIonI carcA karIne tyAgadharmano upadeza ApavAmAM Avela che. bIjA "kriyAsthAna' adhyayanamAM dharma ane adharma kriyAsthAno batAvI dharmakriyA sthAne AcaraNIya batAvyuM che. trIjA AhAra parijJA" adhyayanamAM saMyamapUrvaka AhAra prApta karavA mATe bhAra ApavAmAM Avela che. cothA "pratyAkhyAnakriyA' adhyayanamAM pratyAkhyAna kriyAnuM nirUpaNa karela che. pAMcamAM adhyayanamAM anAcArono tyAga karavA vize upadeza Apela che chaThThA "AdrakIya' adhyayanamAM AdrakumAra ane anya bhikSuonI vaccenA vAdanI carcA karela che. sAtamAM "nAlaMdIya" adhyayanamAM udayapeDhAlaputra ane bha. mahAvIranA mukhya gaNadhara gauttama svAmI vaccenI carcA rajU karI che. 4 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) sthAnAMgasUtra : sthAnAMgasUtramAM eka-eka padArthanA nirUpaNathI laIne daza-daza padArthonuM varNana karela che. sU. 198mAM bhUkaMpanA traNa kAraNo batAvyAM che. sU. 88mAM bharatakSetranI gaMgA ane siMdhu e mahAnadIono ullekha che. sUtra 718mAM bharatakSetranI 10 rAjadhAnIo batAvI che. sU. 176mAM ativRSTine alpavRSTinAM traNa-traNa kAraNo batAvyAM che. A rIte A aMgasUtramAM aneka viSayano paricaya prApta thAya che. (4) samavAyAMgasUtra : samavAyAMga sUtramAM bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachInI ghaTanAo batAvI che. A sUtramAM dazathI AgaLanI saMkhyAvALI vastuonuM nirUpaNa che. A sUtra 18mAM lekhana paddhatinA 18 prakAro batAvela che. A rIte A aMgamAM aneka viSayono paricaya prApta thAya che. (5) vyAkhyAprajJapti - : bIjA aMgonI apekSAe khUba ja vizALa hovAthI tenuM bIjuM nAma bhagavatI paNa prasiddha che. vidyamAna vyAkhyA prajJaptimAM 1500 zloka che. tenA kula 41 zataka che. prathama zatakamAM rohA aNagAranA prazno pUchelA che. bIjA zatakamAM zvAsozvAsa saMbaMdhI prazno che. chaThThA zatakamAM kevalInI be prakAranI bhASA vize vivecana che. sAtamA ane AThamA zatakamAM sarva AtmAonI samAnatA batAvI che. navamA zatakamAM jamAlInuM pUrNa caritra varNaveluM che. 11mA zatakamAM hastinApuranA rAjA zivanuM varNana che. paMdaramAM zatakamAM maMkhaliputra gozAlakanuM vistRta varNana che. 16mA zatakamAM svapra saMbaMdhI carcA che. 17mA zatakamAM rAjA koNika ane mukhya hAthInA viSayamAM carcA che. 18mA zatakamAM kArtikazeThanuM varNana che. 19mA zatakamAM 10 udezA che. vazamAM zatakamAM daza uzA che. 21, 22 ane 23mAM zatakamAM vRkSonA viSayamAM carcA che. 24mA zatakamAM gamAM dvArA samasta jIvono vicAra karavAmAM Avela che. 25mA zatakamAM nigraMthonA 5 prakAranuM varNana che. 26mA zatakamAM jIvonA vRddhatvanA viSayamAM carcA karI che. 27mAM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakamAM pApakarmanA viSayamAM carcA che. 28mA zatakamAM karmayogano prAraMbha ane aMtano vicAra che. 30mA zatakamAM 363 pAMkhaDInA mato batAvyA che. 31mAM zatakamAM ane 3ramAM zatakamAM yugyanI carcA che. 33 ane 34mA zatakamAM ekendriya jIvonA viSayamAM carcA che. 35thI 40mA zatakamAM ekendriyathI laIne saMjJI paMcendriya jIvonA viSayamAM kRtayugmanI carcA che. 41mAM zatakamAM yugmanI apekSAthI jIvonI vividha pravRttionA viSayamAM carcA che. (9) jJAtAdharma kathA : jJAtAdharmakathAnA be zrutaskaMdhamAM prathama zrutaskaMdhamAM 19 adhyayano che. prathama adhyayanamAM tatkAlina sAmAjika paristhitino bodha thAya che. bIjA adhyayanamAM kArAgRhanuM varNana che. trIjAmAM IMDA ane cothAmAM kurma nAmanA adhyayana mumukSu mATe bodhadAyaka che. pAMcamA adhyayanamAM zailakamuninI kathA che. chaThThA adhyayanamAM tuMbanI kathA zikSAprada che. sAtamA adhyayanamAM rohiNInI kathA Ave che. AThamA adhyayanamAM cokhA nAmanI parivrAjikAnuM varNana che. navamA adhyayanamAM mAkaMdInI kathAmAM naukAnuM vistRta varNana che. 10 ane 11mA adhyayananI kathAo upadezaka che. bAramAM adhyayanamAM gaMdA pANIne sApha karavAnI paddhati batAvI che. teramA adhyayanamAM naMdamaNiyAranI kathA ane 14mA adhyayanamAM tetalI pradhAnanI vAta batAvela che. paMdaramAM adhyayananuM naMdI phaLa nAma che. 16mA adhyayanamAM nAgezrI brAhmaNInI kathA che. 17mA adhyayanamAM traNa prakAranI sAkaranI carcA karI che. 18mAM adhyayanamAM susumAnI kathAnuM varNana che. (7) upAsaka dazA : A aMgamAM bhagavAna mahAvIranA 10 zrAvakonI kathAo che. jemAM gRhastha dharmanA saMbaMdhamAM vizeSa prakAza pADela che. zrAvakane avadhijJAna keTalI maryAdA sudhI thaI zake che. e viSayamAM AnaMda zrAvaka ane gauttama svAmInI carcA che. (8) aMtagaDa dazA aMtakRta dazAnA ATha varga che. prathama vargamAM 10 adhyayana che. bIjA vargamAM Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 nAma che. trIjA varganA 13 nAmo che. 13mA adhyayanamAM gajasukumAranI kathAnuM varNana che. cothA vargamAM jAti Adi 10 munionI kathA che. pAMcamAM vargamAM padmAvatI Adi 10 aMtakRta strIonI kathA che. chaThThA vargamAM 16 adhyayana che. temAM ekamAM arjuna mALInI kathA batAvela che. chaThThA vargamAM aImuttAmuninI kathAnuM paNa varNana che. sAtamA vargamAM 13 aMtakRta strIonuM varNana che. AThamAM vargamAM zreNika rAjAnI kAlI Adi dasa rANIonuM varNana che. temAM sAdhvInA viziSTa tapano vistRta paricaya Apelo che. A aMgamAM 90 aMtakRta kevaLI thayA che. tenuM vistRta varNana karela che. (9) anuttarovavAI dazA :- . je vyakti potAnA tapa ane saMyama dvArA anuttara vimAnamAM utpanna thAya che. je sUtramAM AvA manuSyonI avasthAnuM varNana che. tenuM nAma anuttarovavAya dazA che. A aMgamAM traNa varga che. prathama vargamAM jAti Adi daza rAjakumAronuM jIvana batAvela che. bIjA vargamAM dIrdhasena Adi 13 rAjakumAronA ane trIjA vargamAM dhanyakumAra Adi 10 rAjakumAronA jIvananuM suMdara citraNa karyuM che. teonA saMyamI jIvananuM ane tapasyAnuM Alekhana karyuM che. ' (10) prazna vyAkaraNa : A aMgamAM hiMsAdika pAMca Azravo tathA ahiMsAdika pAMca saMvaronuM daza adhyayanamAM nirUpaNa che. aMguTha prazna, darpaNa prazna Adino vicAra A sUtramAM che. (11) vipAkasUtra" - vipAkasUtranA be zrutaskaMdha che. eka sukha vipAka ane bIjuM duHkha vipAka. sukhavipAkanA dasa prakaraNa che ane duHkha vipAkanA paNa dasa prakaraNa che. sukhavipAka zrutaskaMdhamAM AvavAvALI daza kathAomAM puNyanA pariNAmanI carcA che. sukhavipAkamAM subAhukumAra Adi daza rAjakumAronA, saMyamanuM varNana Ave che. duHkha vipAka zrutaskaMdhamAM AvavAvALI dasa kathAomAM pApanA pariNAmanI carcA che. ane temAM mRgAputra AdinI dasa kathAo che. 11 aMgonI racanA gaNadharoe karI che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 upAMgono paricaya :(1) uvavAIyasUtra : uvavAIyasUtramAM caMpAnagarI, pUrNabhadra caitya ane koNika rAjAnuM varNana Ave che. bhagavAna mahAvIre AgAra, aNagAra dharmano upadeza Apyo. keTalAke AgAra dharma ane keTalAke aNagAra dharmano svIkAra karyo. gautama svAmIe bhagavAnane aneka prazno karyA ane tenA uttara ApatAM bhagavAne aneka viSayonuM pratipAdana karyuM che. temAM daMDanA prakAro, mRtyunA prakAro, aMbaDa sanyAsInuM jIvana, sAtaninyavonI vAta vagere batAvela che. sUtra 42-43mAM kevalI samuddhAta ane siddhakSetranuM varNana karyuM che. (2) rAjakazmIya : jaina AgamonA A bIjA upAMgamAM 217 sUtra che. pahelA suryAbhadevanuM varNana kareluM che. tyAra pachI bhagavAna pArzvanAthanA mukhya ziSya kezIkumAra ane rAjA pradezanA jIva-ajIva viSayaka saMvAdanuM varNana che. rAjA pradezI dharmanuM svarUpa samajIne tera cha4nI ArAdhanAthI ekAvanArI banyA tenuM vistRta varNana che. . (3) jIvAjIvAbhigamasUtra : A upAMgasUtramAM bha. mahAvIra ane gautama gaNadharanAM praznottararUpamAM jIva ane ajIvanA bhedo-prabhedonuM vistRta varNana che. temAM 9 prakaraNa ane 272 sUtra che. TIkAkAra malayagirie jIvAjIvAbhigamane sthAnAMganuM upAMga batAvela che. pahelI pratipatimAM saMsArI jIvanA vibhinna prakAre bhedonuM varNana karyuM che. temAM 4ra sUtro che. bIjI pratipatimAM saMsArI jIvanA traNa-traNa prakAre bheda batAvyA che. temAM 43 thI 28 stra che. trIjI pratipatimAM narakanI sAta pRthvIonAM varNananI sAthe soLa prakAranA ratna, jaMbudvIpanAM kalpavRkSonuM varNana, tahevAronA nAma, devonA prakAra, sudharma sabhA, uttarakurU, lavaNasamudra, ghAtakI khaMDa, kAlodadhi samudra puSkaravaradIpa, mAnuSottara parvata, naMdIzvara dvIpa, caMdra-sUrya Adino parivAra, vaimAnika deva Adi 45 bAbatonuM varNana che. cothI pratipatimAM saMsArI jIvanA pAMca prakAra batAvyA che. pAMcamI pratipatimAM saMsAra jIvanA ja prakAranuM varNana che chaThThI pratipatimAM saMsArI jIvonA sAta prakAra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvyA che. sAtamI pratipatimAM saMsArI jIvanA ATha prakAra varNavyA che. AThamI pratipatimAM saMsArI jIvanA 9 prakAra batAvyA che. navamI pratipatimAM siddha-asiddha, sUkSma-bAdara, saMjJI, asaMzI, saMyata-asaMyata Adi jIvonA aneka prakArothI vivakSA karI che. temAM 24 daMDakanuM vistRta varNana kareluM che. (4) prajJApanA sUtra :- A upAMgasUtramAM 349 sUtromAM 36 padonuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. (1) prajJApanA padamAM jIva prajJApanA ane ajIva prajJApanA batAvI che. jIva prajJApanAmAM saMsArI ekendriya jIvonI prajJApanA 5 prakAranI batAvI che. pRthvIkAya, apakrAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAyanA aneka prakAronuM varNana che. vikalendriyamAM - beindriya, te indriya ane caurendriyanA aneka prakAra ane paMcendriyanA pAMca prakAra batAvyA che. paMcendriya jIvamAM-nArakI, tiryaMca, manuSya ane deva e cAra prakAra batAvela che. manuSyanA traNa prakAra che. karmabhUminA, akarmabhUminA ane aMtaradvIpanA devanA cAra prakAra che. bhavanapati, vANavyaMtara jyotiSI ane vaimAnika, devonA peTA vibhAga batAvIne tenAM nAmo paNa varNavyA che. (2) sthApanA pada - - temAM saMsArInA jIvo upara prathama padamAM batAvelA badhA jIvonA ane siddha - jIvonA rahevAnA sthAnanuM varNana che. (3) alpabahatva pada - temAM dizA, gati, indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, vezyA, jJAna, darzana, upayoga, AhAra, saMjJI, kSetra, mahAdaMDaka Adi 27 vAronI apekSAthI jIvonuM vistRta vivaraNa karyuM che. (4) sthiti pada - temAM dareka saMsArI jIvonI sthitinuM varNana che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) vizeSa pada - temAM jIvaparyAya ane ajIva paryAyanuM varNana karyuM che. (9) vyaskrAnti pada - temAM ATha dvArothI jIvanuM varNana karavAmAM AvyuM che. (7) zvAsozvAsa pada - temAM nArakI AdinA udhvAsa levAnA ane choDavAnA samayanuM varNana che. (8) saMzI pada - temAM 10 saMjJAonA AzrayathI jIvonuM varNana che. (9) yonI pada temAM zIta, uSNa Adi vibhinna yonIonA AzrayathI jIvonuM varNana che. (10) carAcarama pada - temAM carama, acarama Adi padonA AzrayathI jIva-ajIvanuM varNana che. (11) bhASA pada - A padamAM mULa 4 prakAranI bhASA vizeSathI - prabhedathI vibhinna prakAranI bhASAnuM varNana che. (12) zarIra pada - A padamAM audArikAdi 5 prakAranA zarIranI apekSAthI jIvonuM varNana che. (13) pariNAma pada - A padamAM jIva pariNAma 10 prakAranAM ane ajIva pariNAma 10 prakAranAM batAvyA che. 10 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) kaSAya pada : A padamAM kaSAyanA bheda-prabhedonuM varNana che. (15) Indriya pada - A padamAM pAMca indriyanA AzrayathI jIvonuM varNana che.. (19) prayoga pada - A padamAM paMdara prakAranA prayoganuM varNana karyuM che. ' (17) lezyA pada - A padanAM 6 uddezAmAM lezyAnuM vividha prakAre vistRta varNana che. (18) kAyasthiti pada - A padamAM jIva, gati, indriya, yoga, astikAya AdinA AzayathI kAyasthitinuM vistRta varNana karyuM che. (19) samyakta pada - * A padamAM samyaguSTi Adi traNa dRSTinA bhedathI jIvonuM varNana che. (20) aMtakriyA pada - A padamAM aMtakriyA-arthAta karmanAzathI mokSa prAptinuM varNana che. (21) zarIra pada - A padamAM zarIranA bheda, saMsthAna vagere adhikAronuM varNana che. (22) kriyA pada - A padamAM kAyikI Adi pAMca kriyAonA AzrayathI jIvonuM varNana che. (23) karmaprakRti pada - A padamAM karmonI mULa ane uttara pravRtionuM varNana che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) karmabaMdha pada - A padamAM jJAnAvaraNIya Adi karmone bAMdhato jIva keTalI prakRtti bAMdhe che. tenuM vivaraNa karyuM che. (25) karmaveda pada - 1 A padamAM jJAnAvaraNIya Adi karmone bAMdhato jIva keTalI prakRtionuM vedana kare che. tenI vivakSA karI che. (22) karma veda baMdha pada - A padamAM jJAnAvaraNIya Adi karmonuM vedana karato jIva keTalI prakRttio bAMdhe che. tenuM varNana che. (27) karmavedaveda pada - A padamAM jJAnAvaraNIya Adi karmonuM vedana karato jIva keTalI prakRtionuM vedana kare che. teno vicAra karela che. (28) AhAra pada - A padamAM AhAra saMbaMdhI 13 adhikAronuM varNana che. (29) upayoga pada - A padamAM mULa be ane kula 12 upayoganuM varNana che. " (30) pazyatA pada - A padamAM sAkAra pazyatA ane anAkAra pazyatAnuM varNana che. (31) saMzI pada - A padamAM saMjJI, asaMjJI ane no saMjJI - no asaMjJInA AzrayathI jIvonuM varNana che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) saMyata pada : A padamAM saMyata, asaMyata ane saMyatAsaMyatanA AzrayathI jIvonuM varNana che. (33) avidha pada : A padamAM avidhajJAnanA 10 dvA2onI vistRta vyAkhyA karI che. (34) paricAraNA pada H A padamAM kAyasparza, rUpa, zabda ane mananA saMbaMdhamAM ricAraNA arthAt viSaya bhoga - jevA adhikAronuM varNana che. (35) vedanA pada : A padamAM zIta, uSNa Adi vedanAonA AzrayathI jIvonuM varNana che. (36) samuddAta pada : A padamAM vedanA, kaSAya Adi sAta samuddAtanI apekSAthI jIvonuM varNana che. (5) sUryaprajJaptisUtra ane (6) caMdraprajJaptisUtra : sUrya prajJaptimAM sUrya, caMdra ane nakSatronI gati AdinA 108 sUtromAM vistArathI varNana karavAmAM Avela che. temAM 20 prAbhUta che. prathama prAkRtamAM ATha adhyAya che, bIjA prAmRtamAM traNa adhyAya che. trIjA prAkRtamAM caMdra-sUrya dvArA prakAzita DhIpa-samudronuM varNana che. cothA prAkRtamAM caMdrasUryanA AkAranuM varNana che. pAMcamA prAkRtamAM sUryanI lezyAonuM varNana che chaThThA prAbhUtamAM sUryanA ojanuM varNana che. sAtamA prAbhUtamAM sUrya potAnA prakAzathI merU Adi parvatone prakAzita kare che tenuM varNana che. AThamA prAkRtamAM udaya saMsthita prAbhUta che. navamA prAbhUtamAM sUryanA udaya ane astanA samayanI chAyAnuM pramANa batAvyuM che. dasamA prAbhUtamAM nakSatronAM gotrono ullekha che. 11mA prAkRtamAM saMvatsaro AdinA aMtanuM varNana che. 12mA prAbhUtamAM pAMca saMvatsaronuM varNana che. 13mA prAbhUtamAM caMdranI hAnI-vRddhinuM varNana che. 14mA prAbhUtamAM jyotsnAnuM varNana che. 15mA prAkRtamAM caMdra-sUrya AdinI gatinI 13 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAratamyatAno ullekha che. 16mA prAbhRtamAM jyotsvAnAM lakSaNa batAvyAM che. 17mA prAkRtamAM caMdra AdinA cyavana ane upapAtanuM varNana che. 18mA prAkRtamAM caMdra-sUrya AdinI UMcAInuM varNana che. 19mA prAbhUtamAM sarvalokamAM caMdra-sUryanI saMkhyAnuM varNana che. 20mA prAbhUtamAM caMdra Adi anubhavanuM ane 88 mahAgrahonuM varNana karavAmAM AvyuM che. upalabdha caMdraprazapti. : caMdraprajJaptine upAsaka dazAnuM upAMga mAnavAmAM Avela che. caMdraprajJapti ane sUryaprajJaptino viSaya bilakula samAna che. (7) jaMbuddhIpaprajJapti : A upAMgane zAtAdharmakathAnuM upAMga mAnavAmAM Avela che. A Agama pUrvArdha ane uttarArdha ema be bhAgomAM prakAzita thayo che. pUrvArdhamAM cAra ane uttarArdhamAM traNa vakSaskAra che. (1) vakSaskAra H A vakSaskAramAM jaMbUdvIpano vistAra, tenA kSetra, vedikAo, guphAo, bharatakSetra ane RSabhakUTa AdinuM varNana karavAmAM AvyuM che. (2) vakSaskAra H A vakSaskAramAM samayathI laIne, zIrSa prahelikAno kALa batAvela che. tyAra pachI palyopama ane sAgaropamanuM varNana kareluM che. cha ArAnA trIjA ArAmAM RSabhadevanuM samagra jIvana ane cothA ArAmAM 63 salAkhA puruSonuM varNana karI pAMcamA ane chaThThA ArAnuM varNana karyuM che. trIjo vakSaskAra H- A vakSaskAramAM bharata cakravartinuM samagra jIvana varNavela che. cotho vakSaskAra H- A vakSaskAramAM nadIonuM, kUTonuM, kSetronuM ane merUparvata AdinuM vistRta varNana karavAmAM AvyuM che. 14 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamo vakSaskAra - A vakSaskAramAM tirthaMkara bhagavAnanA samagra janma mahotsavanuM varNana che.. - chaThTho vakSaskAra - A vakSaskAramAM jaMbUDhIpanA sAta kSetra ane traNa tIrtha vizenuM varNana che. sAtamo vaNaskAra - A vakSaskAramAM be caMdra, be sUrya, pa7 nakSatrane ane 176 praho jaMbudvIpamAM prakAza kare che. tenuM saMpUrNa varNana che. nirayAvalikAsUtra9 : nirayAvalikA zruta skaMdhamAM pAMca upAMgano samAveza che. (1) nirayAvalikA (2) kalpavasaMtikA (3) puSyikA, (4) puSpagulikA, (5) vRSNidazA. (8) nirayAvalikA A upAMgamAM 10 adhyayana che. jemAM kAla, sukAla Adi zreNika rAjAnA 10 putronuM varNana che. (9) kalpavasaMtikA : A upAMgamAM 10 adhyayana che. padma, mahApA Adi 10 kumAroe bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA grahaNa karI ane marIne devalokamAM gayA tenuM varNana che. (1) puphiyA : " A upAMgamAM paNa 10 adhyayana che. caMdra, sUrya, Adi 10nA pUrvabhavanuM varNana che. - (11) puSpacUlikA : A upAMgamAM paNa dasa adhyayana che. temAM siridevI, hirIdevI Adi 10 devIonuM varNana che. 15 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) vRdizA : A upAMgamAM 12 adhyayana che. niSadha, jutI, daDharatha Adi 13 rAjakumAronA pUrvabhavanuM, vartamAna bhavanuM ane bhaviSyakALanA bhavanuM varNana che. ke jemaNe kAlAMtaramAM nirvANa prApta karyuM. - mULa sUtrono paricaya : (1) uttarAdhyayanasUtra : utarAdhyayana e jaina AgamonuM prathama mULa sUtra che. tenA 36 adhyayano che. 1luM adhyayana vinaya nAmanuM che. rajuM adhyayana pariSaha nAmanuM che. temAM 22 pariSaho batAvyA che. 3juM caturaMgIya adhyayana che. temAM cAra vastuo durlabha batAvI che. 4thuM asaMskRta adhyayana che. temAM tUTeluM jIvana pharI saMdhAtuM nathI tenuM varNana che. pamA akAma maraNa adhyayanamAM be prakAranA maraNanuM varNana che. dakuM bhullaka nircanthanuM 7muM elaya bokaDAnA dRSTAMte batAvyuM che. 8muM kapila kevalInuM, muM namIrAjarSinuM 10muM dhrumapatrakanuM, 11muM bahuzrutapUjAnuM, 12muM harikezImuninuM, 13muM citta saMbhUtinuM, 14muM ilukAriya, 15muM sabhikSunuM, 16muM brahmacarya samAdhinA 10 sthAnanuM, 17muM pApa zramaNanA lakSaNanuM, 18muM saMyatirAjAnuM, 19muM mRgAputranuM, 20muM anAthI muninuM, 21muM samudrapAlanuM, 22muM rahaneminuM, 23muM kezI gautamanuM, 24muM aSTa pravacana mAtAnuM, 25muM - jayaghoSa-vijayaghoSanuM, 26muM 10 prakAranI sAdhunI samAcArInuM, 27muM khaluMkIjanuM, 28muM mokSamArganuM, 29muM samyakta parAkramanA 73 bolanuM, 30muM tapamArganuM, 31muM caraNavidhinuM, 32muM pramAda sthAnanuM, 33muM karma prakRtinuM, 34muM lezyAnuM, 35muM aNagAranuM ane 36muM jIvAjIvavibhaktinuM adhyayana che. (2) AvazyakasUtra : AvazyakasUtra AgamonuM bIjuM mULa sUtra che. A sUtramAM nitya karmanA pratipAdaka Avazyaka kriyAnuSThAnarUpa kartavyono ullekha che. temAM 6 AvazyakanA 6 adhyAya che. (1) sAmAyika, (2) covisaMtyo, (3) vaMdana, (4) pratikramaNa, (5) kAyotsarga ane (6) pratyAkhyAna avazya karavA yogya che mATe tene Avazyaka kahevAya che. 16 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) dazavaikAlikasUtra : dazavaikAlika jaina AgamonuM trIjuM mULasUtra che. zaThaMbhava svAmI enA kartA che. dazavaikAlikanA cha adhyayano che. (1) drumapuSpikA - temAM dharmane utkRSTa maMgala batAvyo che. (2) zramaNyapUrvaka - temAM zramaNAcAranuM varNana che. (3) kullikAcAra kathA - temAM sAdhuonA para anAcAronuM varNana che. (4) jIvanikAya. temAM cha kAyanA jIvonI jatanA mATenuM ane pAMca mahAvratonA pAlana mATenuM varNana che. (5) piOSaNA temAM gaucarInA niyamonuM ane gaucarInA samayanuM varNana che. (6) mahAcAra kathA. temAM cha vratonuM pAlana ane cha kAya jIvonI rakSAnuM varNana che. (7) vAkyazuddhi - temAM cAra bhASAnuM varNana che. (8) AcAra saMhitA. temAM traNa yogathI ahiMsAnA AcaraNanuM varNana che. (9) vinaya samAdhi. tenAM cAra uddezAmAM vinayanuM varNana che. (10) sabhikSu - temAM bhikSunA niyamonuM varNana che. rativAkya ane vivikatacaryA e be cUlikA aMtamAM batAvI che. (4) piMDa niyukti : piDaniryuktine cothuM mULasUtra mAnavAmAM Ave che. tenA ATha adhikAra che. uddagama, utpAdana, eSaNA, saMyojanA, pramANa, aMgAra, dhUma ane kAraNa. (5) oghaniryukti: piMDaniryuktinI sAthe ghaniryuktine paNa cothuM mULasUtra mAnavAmAM Ave che. A Agama bhadrabAhuta che. temAM sAdhu saMbaMdhI niyama ane AcAra-vicAranuM pratipAdana kareluM che. jaina zramaNa saMghanA itihAsanuM saMkalana karavAnI dRSTithI A graMtha mahattvapUrNa che. temAM pratilekhanA, piMDa, upadhi, anAyatana, varjana, pratisevanA, vizuddhi Adi dvAranuM prarUpaNa che. cheda sUtrono paricaya : (1) dazA-zruta skaMdha : cheda sUtro jaina AcAranI mUDI che. jaina saMskRtino advitIya nidhi che. jaina 17 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhityanI garimA che. dazAzruta skaMdhanA daza adhyayana che. (2) bRhatkalpasUtra : bRhatkalpasUtramAM 6 udezA che. badhA gadyamAM che. te sUtra 475 zloka pramANa che. prathama udezAmAM 50 sUtra, bIjA udezAmAM 25 sUtra, trIjA uddezAmAM 31 sUtra, cothA udezAmAM 37 sUtra, pAMcamA udezAmAM 42 sUtra ane chaThThA uddezAmAM 20 sUtra che. temAM sAdhuonA AcAra, vidhi-niSedha, utsarga-apavAda, tapa-prAyazcita Adino vicAra karavAmAM Avela che. (3) vyavahArasUtra - vyavahArasUtramAM daza udeza che. te gadyamAM ja che. lagabhaga 300sUtra che. temAM dareka udezAmAM, vidhi-niSedha ane prAyazcitanuM vidhAna batAvyuM che. (4) nizIthasUtra : nizItha nAmanA chedasUtramAM prAyazcitonuM varNana che. A prAyazcita sAdhuo ane sAdhvIonAM mATe che. prathama udezAmAM gurumAsika prAyazcitano adhikAra che. 2, 3, 4 ane pamA udezAmAM laghumAsika prAyazcitanuM vivecana che. 6 thI 11 uddezAmAM guru cAturmAsika prAyazcita ane 12 thI 19 uddezA sudhI laghumAsika prAyazcita ane 20mAM uddezAmAM AlocanA ane prAyazcita karatI vakhate lAgatA doSono vicAra che. (5) mahAnizItha9 mahAnizIthasUtramAM 6 adhyayana ane be cUlikA che. tenA 4554 zloka che. prathama adhyayanamAM 18 pApa sthAnakonuM, bIjA adhyayanamAM pApanI AlocanAnuM, trIjA ane cothA adhyayanamAM kuzIla sAdhuthI dUra rahevAnA upadezanuM, pAMcamA adhyayanamAM gacchanA svarUpano vicAra, chaThThA adhyayanamAM prAyazcitanA daza ane AlocanAnA 4 bhedonuM vivecana che. cUlikAomAM, susaDha AdinI kathAo che. 18 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) chatakalpa0 : jatakalpasUtranA praNetA jinabhadragaNi kSamAzramaNa che. A graMthamAM nigraMthanigraMthIonA bhinna-bhinna aparAdha sthAnaka viSayaka prAyazcitano jIta vyavahAranA AdhAre nirUpaNa karelo che. temAM kula 103 gAthAo che. prAyazcitanI AlocanA, pratikramaNa Adi 10 prakAra batAvyA che. cUlikAsUtrano paricaya : (1) naMdIsUtra : naMdIsUtramAM pAMca jJAnanuM vistArathI varNana kareluM che. prathama 50 gAthAmAM maMgalAcaraNa karyuM che. Abhinibodhika jJAnanA kRtanizrita ane azrutanizrita rUpa evA be bheda che. zrutajJAnanA akSara, anAra Adi 14 bheda che. avadhijJAnanA anugAmI, anAnugAmI Adi 6 bheda che. mana:paryava jJAnanA Rjumati ane vipulamati rUpa evA be prakAra che. kvala jJAnanA paNa be prakAra batAvyA che. naMdIsUtramAM sudharmA svAmIthI laIne duSyagaNI sudhInI sthavirAvalI batAvI che. ane tyAra pachI 14 prakAranA zrotAnuM varNana karyuM che. A sUtra lagabhaga 700 zloka pramANa che. (ra) anuyoga dvArasUtra : anuyoga dvAramAM Avazyaka sUtranuM vyAkhyAna che. prastuta sUtramAM Avazyaka zruta, anuyoganA upakramAdi cAra dhAra, tenuM vivaraNa, nAmanA dasa bheda, 6 bhAva, sAta svara, ATha vibhakti, navarasanuM svarUpa, saMkhyAta asaMkhyAta, anaMtanA bheda, prabheda jevA A viSayono samAveza thAya che. A sUtranuM graMthamAna lagabhaga 2000 zloka pramANa che. prakIrNako: (1) catura zaraNa : prakIrNa eTale vividha. vartamAnamAM prakIrNakonI saMkhyA mukhya 10 mAnelI che. catu zaraNamAM 63 gAthAo che. temAM ahita, siddha, sAdhu ane kevalikathita dharma. jevI 19 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cArane zaraNa mAnela che. tethI tene catuH zaraNa kahevAya che. temAM SaDAvazyakanI carcA che. A prakIrNaka vIrabhadrakRta che. (2) Atura pratyAkhyAna" : temAM 70 gAthAo che. A prakIrNakamAM mukhyatve bAla maraNa ane paMDita maraNanuM vivecana che. AcArye maraNanA 3 prakAro batAvyA che. aMtamAM mAraNAMtika pratyAkhyAnanI upAdeyatA batAvI che. (3) mahApratyAkhyAna 5 : mahApratyAkhyAna prakIrNakamAM 142 gAthAo che. temAM tyAganuM vistRta varNana che.. A prakIrNakamAM paMDita maraNa, pAMca mahAvrata, vairAgya, AlocanA Adi upara prakAza pADayo che. ane AcArye batAvyuM che ke pratyAkhyAnanuM sArI rIte pAlana karavAvALA vaimAnika deva athavA siddha thAya che. (4) bhaktaparizA : bhakta parizAmAM 172 gAthAo che. A prakIrNakamAM bhakta parijJA nAmanA maraNanuM vivecana che. A maraNathI ArAdhanA pUrNa rIte saphaLa thAya che. tenA traNa prakAra batAvyA che. bhaktaparikSA, iMginI, ane pAdopagamana. A prakIrNakanA kartA vIrabhadra che. (5) taMdulavaicArika : A prakIrNakamAM 139 gAthAo che. so varSanI uMmaravALo puruSa keTalA "taMdula" cokhA khAya che tenI saMkhyApUrvaka vizeSa vicAraNA karavAnA kAraNe upalakSaNathI A prakIrNakane taMdula vaicArika kahevAya che. aMtamAM batAvyuM che ke A zarIra, janma, jarA, maraNa ane vedanAthI bhareluM che. zarIranI anityatA samajIne ArAdhanA karavAthI trividha tApathI mukti maLe che. (6) saMstAraka : A prakIrNakamAM 123 gAthAo che. saMstAraka arthAt tRNa AdinI zayyAnuM 20 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahattva varNita che. saMstAka upara besIne paMDita maraNa prApta karavAvALA muni mukti prApta kare che. A prakAranA aneka munionAM dRSTAMta prastuta prakIrNakamAM ApelAM che. (7) gacchAcAra9 : gacchAcAra prakIrNakamAM 137 gAthAo che. temAM gaccha arthAt samUhamAM rahevAvALA sAdhu-sAdhvIonA AcAranuM varNana che. A prakIrNaka mahAnizItha, kalpa ane vyavahAra sUtronA AdhAre banAvela che. je gacchamAM dAna, zIla, tapa ane bhAvanA jevA A cAra prakAranA dharmanuM AcaraNa karavAvALA muni adhika hoya te sugaccha che tevuM batAvyuM che. (8) gaNividyA : gaNividyAmAM 82 gAthAo che. A jyotirvidyAno graMtha che. temAM nava viSayonuM vivecana che. (1) divasa, (2) tithi, (3) nakSatra, (4) karaNa, (5) grahadivasa, (6) muhUrta, (7) kuna, (8) lagna, (9) nimitta. aMtamAM graMthakAre batAvyuM che ke divasathI tithi balavAna hoya che. tithithI nakSatra, nakSatrathI karaNa, karaNathI graha divasa, graha divasathI muhUrta, muhUrtathI zukana, zukanathI lagna ane lagnathI nimitta baLavAna hoya che. (9) devendrastava devendrastava prakIrNakamAM 307 gAthAo che. temAM 32 devendronuM vistArapUrvaka varNana karavAmAM AvyuM che. (10) maraNa samAdhi : maraNa samAdhimAM 663 gAthAo che. A prakIrNaka ATha prAcIna zrutaskaMdhonA AdhAra para nirmita thayeluM che. temAM samAdhi maraNanuM vivecana karyuM che. saMlekhanA be prakAranI hoya che. bAhya ane AtyaMtara. kAyAne kRza karavI te bAhya saMlekhanA che. ane kaSAyone kRza karavA te AtyaMtara saMlekhanA che. anityAdi bAra bhAvanAonuM paNa vivecana karavAmAM Avela che. 21 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "prAstAvika prAcInatama jaina vyAkhyAtmaka sAhityamAM Agamika vyAkhyAonuM ati mahattvapUrNa sthAna che. A vyAkhyAone pAMca koTIomAM vibhakta karavAmAM Avela che. (1) niryuktio, (2) bhASya, (3) cUrNi, (4) saMskRta TIkAo, ane (5) lokabhASAomAM racita vyAkhyAo. (1) niyuktio ane niyukti dvAra - jaina AgamomAM pAribhASika zabdonI vyAkhyA karavAne mATe AcArya bhadrabAhu svAmIe prAkRta padyamAM niyuktionI racanA karI. niryuktinI vyAkhyA paddhati khUba ja prAcIna che. AcArya bhadrabAhue 10 graMtho para niyuktio lakhI che. temAMthI chellI be niryuktio anupalabdha che. (1) Avazyaka niryukti" : bhadrabAhukRta niyuktiomAM Avazyaka niyuktinI racanA sarva prathama thaI che. jaina Agama graMthomAM AvazyasUtranuM mahattvapUrNa sthAna che. temAM 6 adhyayana che. (1) sAmAyika, (2) covisaMtyo, (3) vaMdaNA, (4) pratikramaNa, (5) kAusagga ane (6) pratyAkhyAna. Avazyaka niryuktinI 880 gAthAo che. (1) sAmAyika : AcArya bhadrabAhu sAmAyikane saMpUrNa zrutanI AdimAM rAkhe che. kema ke cAritrano prAraMbha sAmAyikathI thAya che. sAmAyika zruta adhikArI ja kramazaH mokSano adhikArI bane che. AcArye sAmAyikanuM vyAkhyAna karatAM uddeza, nirdeza nirgama, kSetra Adi 27 vAto batAvI che. temAM bhagavAna RSabhadevathI laIne bhagavAna mahAvIranuM samagra jIvana batAvyuM che. sAmAyikanA prAraMbhamAM namaskAramaMtra Ave che. saMkSepamAM sAmAyikano artha che. traNa karaNa ane traNa yogathI sAvadya kriyAno tyAga arthAta pApakArI kriyAno jIvana paryata tyAga, A ja sAmAyikano uddeza che. 20 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) caturvizati stava - AvazyakasUtranuM bIjuM adhyayana caturvizatistava che. tenA mATe "logassano pATha che. temAM arihaMtanI stuti karI che. temanA guNo para prakAza pADela che. (3) vaMdanA : trIjA adhyayananuM nAma vaMdanA che. temAM vaMdanAno nava dvArothI vicAra karela che. vinayanI prApti mATe vaMdanA karavAnuM prayojana che. nAma sthApanA Adi nikSepothI tenuM saMkSipta vivecana karIne vaMdana adhyayananI niyukti samApta kare che. (4) pratikramaNa : pratikramaNanA pAMca prakAra che. teno vicAra karI AlocanA Adi 3ra yogono saMgraha karela che. tyArabAda asvAdhyAyikanI niyukti karI che. Ama caturtha adhyayana pratikramaNanI niyukti paNa pUrNa thAya che. (5) kAyotsarga - kAyotsarga e AvazyakasUtranuM pAMcamuM adhyayana che. kAyotsargamAM be pada che. kAya ane utsarga, kAyanA nikSepa 12 prakAranA ane utsarganA nikSepa 6 prakAre che. je dehanI mamatAthI rahita che. te ja kAyotsarganA sAcA adhikArI che. (9) pratyAkhyAna - " pratyAkhyAnanA cha bheda che. pratyAkhyAnanI zuddhi cha prakAre thAya che. pratyAkhyAnathI AzravanA dvAra baMdha thAya che. AzravanA ucchedathI tRSNAno nAza thAya che. kramazaH ArAdhanAe kevaLajJAnanI prApti thAya che. Avazyaka niryuktinA vistRta paricayathI tenuM mahattva samajAya che. jaina paraMparAthI saMbaMdha rAkhavAvALA aneka prAcIna aitihAsika tathyonuM pratipAdana sarva prathama A niyuktimAM karavAmAM Avela che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) dazavaikAlika niryukti : niyuktikAre sarva siddhone namaskAra karIne dazavaikAlika niryukti racavAnI pratijJA karI che. A sUtramAM daza adhyayana che. prathama tuma puSpikA nAmanA prathama adhyayananI niryuktimAM sAmAnya zrutAbhidhAna cAra prakAranA batAvIne dharmanI prazaMsA karI che. bIjA adhyayanamAM dhIrajanI sthApanA karIne nikSepa paddhatithI tenI vyAkhyA karI che. trIjA. adhyayanamAM kSullaka, AcAra ane kathA A traNano nikSepa kare che. cothA adhyayananI niryuktimAM eka, cha, jIva, nikAya ane zastrano nikSepa paddhatithI vicAra karyo che. pAMcamAM adhyayanamAM piMDa ane eSaNA A be padonuM nikSepapUrvaka vyAkhyAna karela che. chaThThA adhyayanamAM dharma zabdanI vistRta vyAkhyA karI che. sAtamA adhyayanamAM vAkyano nikSepa cAra prakArano batAvela che. AThamAM adhyayanamAM prasidhinA be prakAra varNavyA che. ane tenuM vizeSa varNana karavAmAM AvyuM che. navamAM adhyayanamAM bhAvavinaya pAMca prakAranA batAvyA che. dazamA adhyayanamAM nirdeza ane prazaMsAno adhikAra che. cUlikAno nikSepa dravya, kSetra, kAla ane bhAvapUrvaka hoya che. Ama dazavaikAlika niyuktimAM nikSepa AdinA kathana dvArA mULa graMthanA bhAvone spaSTa karyA che. (3) uttarAdhyayananiyukti : A niyuktimAM 607 gAthAo che. uttarAdhyayanasUtramAM bhagavAne 36 adhyayanomAM upadeza Apyo che. adhyayana padanuM niryuktikAre nikSepapUrvaka vyAkhyAna kareluM che. prathama adhyayanamAM vinayanA prasaMgathI AcArya ane ziSyanA guNonuM varNana tathA A baMneno saMyoga kevI rIte thAya che. te batAvyuM che bIjA adhyayanamAM pariSahano nikSepa cAra prakArano batAvela che. trIjA cAturaMgIya adhyayanamAM cAra ane sAta prakArano nikSepa varNavela che. cothA adhyayanamAM niyukti karatAM pramAda ane apramAda baMneno nikSepa karyo che. AyuSya karma asaMskRta che. tethI haMmezA apramAdapUrvaka AcaraNa karavuM joIe. AgaLanA adhyayananonI niyuktimAM paNa A rIte pratyeka adhyayananA nAmanA nAmAdi nikSepothI vicAra karyo che. Ama uttarAdhyayana niryuktimAM nikSepa AdinA kathana dvArA mULa graMthanA bhAvone spaSTa karyA che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) AcArAMganiryukti : A niyukti AcArAMgasUtranA baMne zrutanA skaMdho upara che. temAM 347 gAthAo che. prathama zrutaskaMdha :- badhA tIrthakaroe tIrtha pravartana AdimAM AcArAMganuM pravacana karyuM. bAkInA 11 aMgonuM AnupUrvithI nirmANa thayuM. AcArAMganA prathama zruta skaMdhanA 9 adhyayana che. prathama adhyayana zastraparijJAmAM, zastrano nikSepa ane parijJAno nikSepa nAmAdi cAra prakArano che. bIjA adhyayana lokavijayamAM be pada che. temAM lokano nikSepa 8 prakArano ane vijayano nikSepa 6 prakArano che. trIjA zItoSNa adhyayanamAM zIta ane uSNa padono nAmAdi cAra nikSepothI vicAra karela che. cothA samyaktamAM adhyayanamAM samyaktanuM nAmAdi cAra nikSeponuM vivecana karyuM che. pAMcamA lokasAra adhyayanamAM loka ane sAra nuM nAmAdi cAra nikSepothI vivecana che. chaThThA adhyayanamAM aSTa karmono kSaya bhAva dhUta batAvela che. sAtamuM adhyayana vyavaccheda che. AThamA vimokSa adhyayanamAM vimokSano nAmAdi cha prakAre nikSepa thAya che. navamA upadhAnazruta adhyayanamAM upadhAna ane zrata baMneno nAmAdi cAra prakAranA nikSepathI thAya che. . dvitIya zrutaskaMdha :dvitIya zrutaskaMdhane azrutaskaMdha paNa kahe che. niryuktikAre agra zabdano nikSepa dravyAgra Adi ATha prakAre karyo che. pAMca cUlikAonI niyuktikAre nAmAdi nikSepothI vyAkhyA karI che. Ama AcArAMga niryuktimAM nikSepa AdinA kathana dvArA mULa graMthanA bhAvone spaSTa karyA che. (5) sUtrakRtAMganiryukti: A niryuktimAM 205 gAthAo che. temAM sUtrakRtAMga zabdano vicAra karavAmAM Avela che. 15 paradhAmInA nAma, nArakIne teo kevI rIte satAve che. ane 363 matAMtarono nirdeza karyo che. te uparAMta aneka padonuM nikSepa paddhatithI vivecana karela che. Ama sUtrakRtAMganiryuktimAM nikSepa AdinA kathana dvArA mULa AgamanA bhAvone spaSTa karyA che. 25 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) dazAzrutaskaMdha niryukti" dazAzrutaskaMdha nAmanA cheda sUtra para dazAzrutaskaMdha niryukti che. prathama asamAdhisthAna adhyayananI niyuktimAM sthAnano nAmAdi 15 nikSepothI ullekha karyo che. bIjA adhyayanamAM zabalanuM nAmAdi cAra nikSepothI vivecana karyuM che. trIjA AsAtanA adhyayananI niyuktimAM be prakAranI AsAtanAnI vyAkhyA karIne nAmAdi cha nikSepo batAvyA che. cothA adhyayanamAM "gaNi" ane "saMpadA' padono nikSepapUrvaka vicAra karyo che. pAMcamAM adhyayanamAM "cita" ane "samAdhinuM nikSepapUrvaka vyAkhyAna karyuM che. chaThThA adhyayanamAM "upAsaka' ane "pratimAnuM nikSepapUrvaka vyAkhyAna karI bhikSupratimA 12 ane upAsaka pratimA 11 batAvI che. sAtamA adhyayanamAM bhikSupratimAnA adhikAramAM bhAvabhikSu pratimA 5 prakAranI varNavI che. AThamA adhyayananI niyuktimAM paryuSaNa kalpanuM vyAkhyAna karyuM che. navamA adhyayana niyuktimAM mohanIyanI nAmAdi cAra prakAre vyAkhyA karI che. dazamA adhyayananI niyuktimAM janmamaraNanuM vyAkhyAna karyuM che. Ama dazAzrutaskaMdhaniyuktimAM nikSepa AdinAkathana ThAma mULa AgamanA bhAvo rajU karyA che. (7) bRhakalpa niryukti" - A niyukti bhASya mizrita avasthAmAM maLe che. prathama uddezAmAM kerI, tAla, pralaMba, bhinna Adi padonuM nAmAdi cAra nikSepothI vivecana karyuM che. prathama udezAnA aMtamAM AryakSetranuM vyAkhyAna che. jemAM Aryapadano nAmAdi 12 nikSepothI vicAra karavAmAM Avela che. A paddhatithI ja badhA ja uddezAonuM vyAkhyAna karavAmAM AvyuM che. (8) vyavahAra niyukti : vyavahArasUtra ane bRhatkalpasUtra ekabIjAnA pUraka che. vyavahAra nikti paNa bhASya mizrita che. bRhatkalpasUtramAM zramaNa jIvananI sAdhanAne mATe Avazyaka vidhividhAna, apavAda Adino nirdeza karavAmAM Avela che te ja rIte vyavahArasUtramAM paNa A viSayo saMbaMdhI ullekha che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya niyuktio:- AcArya bhadrabAhue daza graMtho para niryukti lakhI hatI. te sivAya piMDaniryukti, opaniyukti, paMcakalpaniyukti, nizItha niyukti ane saMsaktaniyukti Adi niyuktio paNa maLe che. goviMdAcArya kRta eka anya niyukti che. paNa te anupalabdha che. "bhASya ane bhASyakAra" : niryuktionA gUDhArthane pragaTarUpamAM prastuta karavAne mATe AgaLanA AcAryone tenA para vistRta vyAkhyAo lakhavI Avazyaka lAgI. A rIte niyuktionA AdhAre lakhavAmAM AvelI vyAkhyAo bhASyanA rUpamAM prasiddha che. bhASya paNa niyuktionI jema prAtamAM ja che. nimnalikhita Agama graMtho upara bhASya lakhavAmAM AvyAM che. - (1) Avazyaka, (2) dazavaikAlika, (3) uttarAdhyayana, (4) bRhatkalpa, (5) paMcakalpa, (6) vyavahAra, (7) nizItha, (8) jItakalpa, (9) ghaniryukti, (10) piMDaniryukti upalabdha bhASyonI pratione AdhAre mAtra be bhASyakAronI prato maLe che. (1) AcArya jinabhadra ane (2) saMghadAsagaNi. - AcArya jinabhadra - . AcArya jinabhadra nivRttikuLanA hatA. teo bhinna-bhinna darzanonA zAstra, lipivighA, gaNitavidyA AdinA prakAMDa paMDita hatA. teozrIe vizeSAvazyakabhASya ane jItakalpa bhASyanI racanA karI. teozrI jaina zramaNonA pramukha hatA. saMghadAsagari :saMghadAsagaNi bhASyakAranA rUpamAM prasiddha che. emanAM be bhASya upalabdha che. bRhatkalpalaghubhASya ane paMcakalpa-mahAbhASya. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya bhASyakAra : vyavahA2 bhASyanA praNetA ane bRhatkalpa bhASyanA praNetA che paraMtu jemanuM nAma ajJAta che. (1) vizeSAvazyakabhASya4 : vizeSAvazyakabhASya eka evo graMtha che ke jemAM jaina AgamomAM varNita badhA mahattvapUrNa viSayonI carcA karavAmAM AvI che. A graMtha AvazyakasUtranI vyAkhyArUpa che. temAM mAtra prathama adhyayana arthAt sAmAyikathI saMbaMdhita niryuktinI gAthAonuM vivecana karavAmAM AvyuM che. bhASyakAra jinabhadragaNie 26 dvA2othI Avazyaka anuyogano vicAra karyo che. (1) phaLadvAra : Avazyaka anuyogano artha e che ke jJAna ane kriyAthI mokSa hoya che (2) yogadvAra : prathama namaskArano anuyoga ane pachI Avazyakano anuyoga karavo upayogI che. (3) maMgaladvAra : bhASyakAra naMdIne maMgala kahe che. tenA maMgalanI jema cAra prakAra batAve che. temAM bhAvanaMdI pAMca jJAnarUpa che. temAM Abhinibodhika jJAnanA bheda prabhedo batAvyA che. ane sapada prarUpaNatA, dravya pramANatA Adi 9 dvArono vicAra karyo che. zrutajJAnano 14 nikSepothI vicAra karyo che. tenA bhedo, prabhedo paNa batAvyA che. avadhijJAnanuM vivecana vistArathI karyuM che ane 14 prakAranA nikSepothI vistRta vivecana karyuM che. manaH paryavajJAnano viSaya ciMtita manodravya che. kevalajJAna sarvadravya ane sarva paryAyone grahaNa re che. (4) samudAyArthadvAra : A dvAramAM Avazyaka zruta skaMdhanA 6 adhyayanono arthAdhikAra batAvela che. 28 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) dvAropanyAsa tathA (6) bhedakAra - pAMcamAM dvAramAM AcArya kahe che ke sAmAyikanuM lakSaNa samabhAva che. sAmAyika badhA guNono AdhAra che. sAmAyika adhyayananA cAra anuyoga che. tenA pharIthI kramazaH che; traNa, be ane be prabheda thAya che. (7) niraktadvAra - temAM upakrama, nikSepa, anugama tathA nayanA ukta kramane yuktiyukta siddha karavAmAM Avela che. gaNadharavAdanuM A dvAramAM vistRta varNana karyuM che. (8) pratyayadvAra - " pratyayano A dvAramAM nikSepapUrvaka vicAra karyo che. kevalajJAnI bhAva pratyaya rUpa che. teo sAmAyikano artha jANIne sAmAyikanuM kathana kare che. tethI gaNadhara Adi zrotAone temanA vacanomAM pratyaya arthAt bodha thAya che. (9) lakSaNakAra - lakSaNa 12 prakAranAM hoya che. nAmAdi A adhikAra bhAva lakSaNano che. sAmAyika 4 prakAranAM batAvyAM che. (10) nayadvAra : nayadvAramAM aneka dharmAtmaka vastuno koI eka dharmanA AdhAre vicAra karavo tene naya kahevAya che. te naya sAta prakAranA che. AcArye pratyeka lakSaNa, vyutpatti, udAharaNa Adi dRSTiothI vistRta varNana karyuM che. (11) samavatAdvAra - A dvAramAM 7 ninyavonuM vistRta varNana karavAmAM Avela che. potAnA abhinivezanA kAraNe Agama-pratipAdita tattvanI paraMparAthI viruddha artha karavAvALA nizvavanI koTImAM Ave che. jaina daSTie ninTava e mithyAdaSTino eka prakAra che. 29 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) anumata dvAra : A dvAramAM - vyavahAra - nizcaya dRSTithI kaI sAmAyika mokSamArganuM kAraNa che teno vicAra karavo tene anumata kahevAya che. (13) kiMtAra : sAmAyika zuM che ? AtmA arthAt jIva ja sAmAyika che. ajIvAdi nahi. jIva sAvaghayoganA pratyAkhyAna karatI vakhate sAmAyika kahevAya che. (14) katividhatAra - sAmAyika traNa prakAranI che. ema batAvyuM che. samyakta, zrata ane cAritra. e traNenA peTA prakAra paNa A dvAramAM varNavyA che. (15) kasyadvAra - konI pAse sAmAyika hoya che. te batAvyuM che. jeno AtmA saMyama, niyama ane tapamAM sthita che tenI pAse sAmAyika hoya che. (16) kutradvAra - A dvAramAM kSetra, dizA, kAla, gati, saMkramaNa AdithI vicAra karela che. (17) kepukAra - sAmAyika kayA dravya ane paryAyomAM hoya che tenuM varNana che. (18) kathaMkAra : sAmAyika kevI rIte prApta thAya che ? TIkAkAra maladhArI hemacaMdra lakhyuM che ke sAmAyika mahAkaSTa labhya che e A dvAramAM batAvyuM che. (19) kvicira dvAra A dvAramAM vicAra karavAmAM Avela che ke sAmAyika keTalo samaya rahe che. cAreya sAmAyikanI sthiti bhinna-bhinna batAvI che. te badhI labdhino sthitikALa che. 30 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayoganI dRSTithI to badhAnI sthiti aMtarmuhUrtanI che. (20) katikAra : samyaktAdi sAmAyikonA vivakSita samayamAM keTalA pratipattA pratipanna hoya che? tenuM A dvAramAM vivecana karyuM che. (21) sAMtara dvAra : jIvane koI eka samyaktAdi sAmAyika maLe ne pAchI jAya ne pAchI meLave te aMtarakALa kahevAya che. (22) avirahita dvAra - samyakta, zruta tathA dezavirati sAmAyikano utkRSTa aviratakALa AvalikAno asaMkhyabhAga che ane sarvaviratino ATha samaya che. badhI sAmAyikono jaghanya be samaya che. (23) bhavatAra - badhAne mATe jaghanya eka bhava che. utkRSTathI zrutavALo anaMta bhava prApta kare. samyagdaSTi ane dezavirati patyanA asaMkhyAtabhAga jeTalA bhavone prApta kare. ane sarvavirati ATha bhavone prApta kare che. (24) AkarSa dvAra - jaghanya badhAno eka ja vAra AkarSa che. utkRSTathI badhI sAmAyikanA eka bhava AzrI ane ghaNA bhava AzrI judA-judA AkarSa batAvyA che. (25) sparzanA dvAra - cAreya sAmAyikavALA jaghanya ane utkRSTathI keTalA kSetrane sparze che. tenuM A tAramAM varNana che. 31 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) niruktikAra - samyakta sAmAyikanA amohazuddhi, sadbhAva darzana, bodhi Adi nirukta paryAya che. zrata sAmAyikanA akSara, saMjJI, samyapha Adi nirukta paryAya che. dezavirati sAmAyikanA virati - avirati, AgAra dharma-aNagAradharma, Adi nirukata paryAya che. sarvavirati sAmAyikanA - sAmAyika, samyagvAda, samAsa Adi ATha nirukta paryAya che. ahiM sudhI sAmAyikanA upodghAtano adhikAra che. vAstavamAM vizeSAvazyaka bhASya jaina jJAna mahodadhi che. jaina AcAra ane vicAranAM mULabhUta samastatattva A graMthamAM rahelA che. (2) jItakalyabhASyara9 : AcArya jinabhadranuM bIjuM bhASya jItakalpasUtra para che. temAM 103 prAkRta gAthAo che. 2606 gAthAomAM lakheluM A bhASya che. jItaMkalpabhASyamAM 10 prakAranAM prAyazcita batAvyAM che. prAyazcitanAM 18, 32 ane 36 sthAnono vicAra karyo che. prAyazcitanA dAtA koNa hoI zake tenI vicAraNA karI che. prAyazcitanA bheda batAvyA che. (1) AlocanA: AlocanA Adi prAyazcitonuM vidhAna chadmastha mATe che. (ra) pratikramaNa - pratikramaNathI saMbaMdhita avidhi, hAsya, kaSAya Adi aparAdha sthAnonA mULa sUtranuM anusaraNa karatAM vyAkhyAna karyuM che. (3) mizra prAyazcita : A prAyazcitamAM AlocanA ane pratikramaNa baMneno samAveza thAya che. (4) viveka - temAM piMDa, upadhi, zayyA, kAraNa Adi padonI AcArya vyAkhyA karI che. 32 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) vyutsarga temAM bhASyakAre mULa sUtranA nirdiSTa sthAna, Agamana, vihAra Adi padonuM saMkSipta vyAkhyAna karyuM che. (6) tapa H tapanI carcAnA prAraMbhamAM jJAna ane darzananA 8-8 aticArono vicAra karyo che. tyArapachI 10 prakAranA kalpanuM varNana karyuM che. tapodhananA vibhAga karIne tapa prAyazcitanuM suvistRta vivecana karyuM che. (7) cheda ne (8) mULa : - Adi jananI utkRSTa tapobhUmi eka varSanI hoya che. madhyama jinonI ATha mAsanI hoya che. aMtima jInanI cha mAsanI hoya che. tapobhUmino nirdeza karyA pachI mULa prAyazcitanA aparAdhasthAno tarapha saMketa karyo che. (9) anavasthApya : A prAyazcitanA aparAdha sthAnonuM digdarzana karAvatAM AcArye hastatAla, hastAlaMba, hastAdAna AdinuM varNana batAvyuM che. (10) pAAMcika : AcArye tIrthaMkara, pravacana, zruta, AcArya AdinI asAtanAthI saMbaMdha rAkhavAvALA pArAMcikano nirdeza karyo che. bhASyakAre kahyuM che ke je sUtra ane arthathI yukta che. te ja jItakalpano yogya adhikArI che. bAkInAne ayogya samajavA joIe. (3) bRhatkalpa- laghubhASya : bRhatkalpa-laghubhASyanA praNetA saMghadAsagaNi kSamAzramaNa che. temAM bRhatkalpasUtranA padonuM suvistRta vivecana karavAmAM AvyuM che. laghubhASya hovA chatAM tenI 6490 gAthA che. cha uddezAmAM vibhakta che. bhASyanA prAraMbhamAM eka vistRta pIThikA che. prathama uddezAmAM 33 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsakalpavihArInuM svarUpa batAvatA jinakalpI, sthavirakalpI AdinA svarUpanuM vistRta varNana karyuM che. sthavira kalpIonA vistRta varNanamAM bhASyakAre pratilekhanA niSkramaNa, prAkRtikAdvAra, bhikSAdvAra Adi 12 dvAro para prakAza pADyo che. bIjA uddezAnI vyAkhyAmAM upAzrayakRta, sAgArIpArihArika pravRtta Adi sAta sUtrono adhikAra che. trIjA uddezAmAM upAzraya praveza prakRtasUtra caryaprakRtasUtra Adi 6 sUtronuM varNana che. zramaNa-zramaNIyoe cAre dizA-vidizAomAM savA jojanano avagraha laIne grAma-nagaramAM rahevuM joIe evuM varNana karyuM che. cothA uddezAmAM anuddhAtika AdithI saMbaMdha rAkhavAvALA 16 prakAranAM sUtra che. bhASyakAre tenI vyAkhyA karI che. pAMcamA uddezAmAM brahmApAya Adi 11 sUtranuM vistRta varNana che. chaThThA uddezAmAM vacana AdithI saMbaMdhita sAta prakAranAM sUtra che. bhASyakAra saMdAdAsagaNie e sUtronI vyAkhyAmAM prakAza pADyo che. bRhatkalpa-laghubhASyanA A sAragrAhI saMkSipta paricayathI spaSTa thAya che ke temAM jaina sAdhu sAdhvIonA AcAra-vicAranuM atyaMta sUkSma ane satarka vivecana karyuM che. prastuta bhASyanuM bhAratIya sAhityanA itihAsamAM eka mahattvapUrNa sthAna che. (4) vyavahAra bhASya 1 : vyavahA2 bhASyamAM 10 uddezA che. A uddezAmAM AlocanA, prAyazcita, gaccha, padavI, vihAra, mRtyu, upAzraya, upakaraNa, pratimAo Adi viSayonuM varNana karela che. vyavahAra bhASyakAre prAraMbhamAM potAnA bhASyamAM pIThikA ApI che. vyavahAra AdimAM doSonI saMbhAvanA rahe che tethI temanA mATe prAyazcitonuM paNa vidhAna karavAmAM Ave che. je jItakalpa bhASyamAM prAyazcitano artha upalabdha che te ja artha prastuta bhASyamAM paNa karyo che. pratisevanA, saMyojana, AropaNA ane parikaMjanA. A cAreyanA mATe cAra prakAranAM prAyazcita batAvavAmAM Avela che. bhASyakAre dasa uddezAmAM prAyazcita saMbaMdhI vistArathI vivecana karyuM che. (5) odhaniyukti laghubhASyaSa : prastuta laghubhASyamAM 322 gAthAo che. A bhASyakAranA nAmano koI ullekha maLato nathI: oniryukti laghubhASyamAM ogha, piMDa, samAsa, vrata, zramaNadharma, brahmacarya 34 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gupti, samiti, bhAvanA, abhigraha Adi viSayono samAveza che. cAra prakAranA anuyoga batAvyA che. bhikSAgrahaNano ucitakALa, dAtAnI yogya AhArano upabhoga karavAnI nirdoSa vidhi AdinuM paNa vivecana karavAmAM Avela che. (6) oghaniryukti-bRhadbhASya -- muni zrI puNyavijayajInI pAse ogha-niryukti-bRhadbhASyanI eka hastalikhita prazna che. jemAM 2517 gAthAo che. A niryuktinI gAthAonA vivecanarUpamAM bhASyakAre prastuta bhASyanuM nirmANa karyuM che. graMthamAM bhASyakAranuM nAma AdinA viSayamAM ullekha nathI. drauNAcAryanI vRtti laghubhASya para che. bRhadbhASya para nathI. (7) piMDaniryuktibhASya : piMDaniryuktibhASyamAM piMDanuM svarUpa, piMDa sthApanAnA be bheda AdhAkarmanuM svarUpa, audezikanA bheda, bhAjana sthAna, vizodhi ane avizodhinI koTIo Adi saMkSipta vyAkhyAna che. (8) paMcakalpa-mahAbhASya :- * A bhASya paMcakalpaniryuktinA vivecanarUpamAM che. temAM 2665 gAthAo che. emAM mAtra bhASyanI 2574 gAthAo che. kalpanuM vyAkhyAna karatAM bhASyakAra kahe che ke kalpa be prakArano hoya che. pAMca prakAranA cAritranuM svarUpa batAvyuM che. pAMca prakAranA nigraMthanuM varNana che. cha prakAranA kalpa, cha prakAranA nAmAdi 6 nikSepathI batAvyA che. ajIva dravya kalpanuM vivecana karatAM AcArye AhAra, upadhi, upAzraya Adi 16 viSayo para varNana karyuM che. jIva ane ajIvanA saMyogathI niSpanna kalpa mizrakalpa kahevAya che. kSetrakalpamAM 25 / Aryadeza batAvyA che. jemAM sAdhuoe vicaravuM joIe. kAlakalpamAM mAsakalpa, paryuSaNA kalpa, paryAyakalpa, svAdhyAya, dhyAna, bhikSA Adi viSayonuM vyAkhyAna karyuM che. bhAva kalpamAM jJAna, darzana, cAritra, tapa, saMyama, samiti AdinuM vivecana karyuM che. bIjA kalpamAM :- sthitakalpa, asthitakalpa, jinakalpa Adi sAta kalpanuM bhASyakAre vistArathI varNana karyuM che. cothA kalpamAM nAmAdi 20 kalpono samAveza karyo che. pAMcamAM kalpamAM dravya, bhAva Adi 42 bhedonuM varNana karyuM che. prastuta bhASyanA 35 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASyakAra saMghadAsagaNi kSamAzramaNa che. (9) bRhatkalpa-bRhabhASya : bRhatkalpa-laghubhASyathI prastuta bhASya AkArathI nAma pramANe moTuM che. paraMtu durbhAgyathI apUrNa ja upalabdha che. temAM be udezA to pUrNa che. trIjo udezo apUrNa che. aMtanA traNa uddezA anupalabdha che. bRhabhASyamAM laghubhASyanA viSayono ja vistAra pUrvaka vicAra karavAmAM Avela che. "cUriyoM ane cUrNikAra" jaina Agamo para prAkRta athavA saMskRtamizrita prAkRtamAM je vyAkhyAo lakhAI che te cUrNionA rUpamAM prasiddha che. cUrNikAra : cUrNikAranA rUpamAM mukhyatve jinadAsagaNi mahAranuM nAma prasiddha che. nimnati cUrNiyo jinadAsagaNi mahataranI kahevAya che. (1) nizItha vizeSacUrNi (2) naMdIcUrNi (3) anuyogadvAra cUrNi, (4) AvazyakacUrNi, (5) dazavaikAlika cUrNi, (6) uttarAdhyayanacUrNi, (7) sUtrakRtAMgacUrNi, upalabdha jItakalpacUrNi siddhasenasUrikRta che. bRhatkalpacUrNikAranuM nAma prabaMdhasUri che. dazavaikAlika sUtra para eka curNi che tenA racayitA agasyasiMha che. (1) naMdIcurNipaN : A cUrNi mULa sUtrAnusArI che tathA mukhyatve prAkRtamAM lakhelI che. temAM yatratatra saMskRtano prayoga che. temAM sau prathama varastutinI vyAkhyA karIne saMghastuti karI. tIrthakaro, gaNadharo ane vironI nAmAvalI paNa ApI che. pAMca prakAranA jJAnanuM svarUpa varNavyuM che. kevalajJAna ane kevaladarzananA saMbaMdhamAM AcArye traNa mata uddhata karyA che. (1) kevala jJAna ane kevaladarzananuM yogapagha, (2) te baMnenuM kramikatva ane (3) te baMnenuM abheda. tyArabAda kevalajJAna ane kevaladarzananuM kramabhAvitva mATe samarthana karyuM che. chelle graMthanI samAptimAM dvAdazAMganI ArAdhanAnA phaLanuM svarUpa vyakta karyuM che. 36 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) anuyogacUrti - - prastuta cUrNi mULa sUtranuM anusaraNa karatAM mukhyatve prAkRtamAM lakhelI che. A cUrNimAM Avazyaka, taMdulavaicArika Adino nirdeza karyo che. 7 nAmanA rUpamAM sAtasvaranuM saMgIta zAstranI dRSTithI sUkSma vivecana karyuM che. navavidha nAmanuM nava prakAranAM kAvyarasanArUpa varNana karyuM che. audArikAdi zarIra garbhanAdi manuSyanI saMkhyA, saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta Adi viSayo para prastutacUrNimAM prakAza pADela che. (3) AvazyakyUrNi7 :- A cUrNi mukhyarUpathI niyuktinuM anusaraNa karIne lakhI che. tenI bhASA prAkRta che. bhASAmAM pravAha che. zailI paNa ojapUrNa che. bhAvamaMgalanA rUpamAM jJAnanuM vistRta varNana karela che. sAmAyika nAmanA prathama AvazyakanuM varNana karatAM cUrNikAre sAmAyikanuM be daSTithI vivecana karyuM che. dravya paraMparAnI puSTi mATe mRgAvatanuM draSTAMta ApyuM che. sAmAyikano uddezI nirgama Adi kArothI vicAra karIne bhagavAna RSabhadevanA dhanAsArthavAha Adi bhavonuM vivaraNa karyuM che. bAkInA 5 adhyayananuM paNa vividha daSTiothI varNana karyuM che. Avazyaka cUrNinA paricayathI spaSTa thAya che ke cUrNikAra jinadAsagaNi mahatare potAnI prastuta kRtimAM AvazyakaniryuktimAM nirdiSTa badhA viSayonuM vistArapUrvaka vivecana karyuM che. (4) dazavaikAlikyUrNi8 :' ' A cUrNi paNa niryuktinuM anusaraNa karatAM lakhI che. enI bhASA mukhyatve prApta che. prathama adhyayanamAM kAla, duma, dharma Adi padono nikSepa paddhatithI vicAra ryo che. bIjA adhyayanamAM pUrva, kAma, pada Adi padonuM vivecana karyuM che. trIjA adhyayanamAM daDha AcAranuM pratipAdana karyuM che. cothA adhyayanamAM jIva, ajIva, cAritra dharma AdinA svarUpanuM, -pAMcamA adhyayanamAM sAdhunA uttaraguNonuM, chaThThA adhyayanamAM dharma, artha, kAma AdinuM, sAtamA adhyayanamAM bhASA saMbaMdhInuM, AThamAM adhyayanamAM indriyAdi prasidhionuM, navamA adhyayanamAM lokopacAra vinaya, arthavinaya AdinuM ane 10mA adhyayanamAM bhikSA saMbaMdhI guNonuM pratipAdana karyuM che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) uttarAdhyayana cUrNipa9 - A cUrNi paNa niryukti anusArI che. te saMskRta mizrita prAkRtamAM lakhelI che. temAM saMyoga, pudgalabaMdha Adi viSayo para prakAza pADela che. harikezIya adhyayananI cUrNimAM sudranA mATe niSidha vAto tarapha nirdeza karyo che. cUrNinA aMtamAM potAno paricaya ApatA potAne vaNika kulanA, koTikagaNIya, vajazAkhI gopAlagaNi mahataranA ziSya batAvyA che. dazavaikAlika cUrNi paNa temanI ja che. ane te cUrNi uttarAdhyayana cUrNithI pUrvanI che. (6) AcArAMgacUrti : A cUrNi niryuktinI gAthAonA AdhAre ja lakhI che. prathama zrutaskaMdhanI cUrNimAM mukhyarUpathI anuyoga, aMga, AcAra, lobha, saMlekhanA AdinuM cUrNikAre nikSepa paddhatithI ja vyAkhyAna karyuM che. bIjA zrutaskaMdhanI cUrNimA agra, prANa, piMDesaNA, zayA Adi viSayonuM vivecana karyuM che. prAkRtapradhAna prastuta cUrNimA yatra-tatra saMskRtanA zloka paNa uddhata karelA che. (7) sUtrakRtAMgacUrsi" - A cUrNinI zailI paNa AcArAMganI cUrNi jevI che. temAM maMgalacaryA, tIrthasiddhi, saMghAta, samAdhi Adi viSayo para prakAza pADela che. prastuta cUrNi saMskRtamizrita prAkRtamAM lakhelI che. (8) jatakalpa- bRhari - prastuta cUrNi siddhasenasUrinI che. A cUrNi prAkRtamAM ja lakhAyelI che. A cUrNimAM temaNe je viSayonuM saMkSipta gadyAtmaka vyAkhyAna karyuM che te viSayonuM jItakalpabhASyamAM vistArathI vivecana karavAmAM AvyuM che. cUrNikAre 10 prakAranA prAyazcita, nava prakAranA vyavahAra, mULaguNa, uttaraguNa AdinuM vivecana karyuM che. 38 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) dazavaikAlika cUrNis (agatyasiMhakRta): - A cUrNinA cUrNikAra vajasvAmI zAkhAnA zrI agatyasiMha che. A cUrNi prAtamAM che. bhASA sarala ane zailI sugama che. Adi, madhya ane aMtima maMgalanI temAM upayogitA batAvI che. gurunuM nAma RSigupta che. (10) nizItha- vizeSacUrNi: jinadAsagaNita prastuta cUrNi mULasUtra, niryukti ane bhASyagAthAonA vivecananA rUpamAM che. tenI bhASA saMskRta mizrita prAkRta che. prAraMbhamAM pIThikA che. jemAM nizIthanI bhUmikAnA rUpamAM te saMbaMdhI Avazyaka viSayonuM vyAkhyAna karavAmAM Avela che. nizIthano artha che aMdhakAra - aprakAzita vacanonA nirNaya mATe nizIthasUtra che. prathama udezAmAM gurumAso (upavAsa)nuM kathana karyuM che. temAM parakaraNanuM nivAraNa karyuM che. bIjA uddezAmAM laghumAso (ekAsaNA)nuM kathana karyuM che. temAM svakaraNanuM nivAraNa karyuM che. trIjA uddezAmAM bhikSAgrahaNanI keTalAka doSo ane prAyazcito para prakAza pADela che. cotho udezAmAM kAyotsarganA vividha bhaMga, hAsya ane tenI utpattinA kAraNo Adi viSayo para prakAza pADyo che. A rIte 20 uddezAmAM vibhinna viSayo upara prakAza pADyo che. prAyazcitanuM paNa vivecana karyuM che. prastuta cUrNi jinadAsagaNi mahataranI kRti che. (11) dazAzrutaskaMdhacUrNi" - A cUrNi mukhyatve prAkRtamAM che. cUrNino AdhAra sUtra ane niryukti che. temAM zrutanuM varNana karI dazAzrutaskaMdhanA 10 adhyayanonA adhikAra para prakAza pADyo che. vyAkhyAna zailI sarasa che. mULasUtrapATha ane cUrNi saMmata pAThamAM kyAMka-kyAMka aMtara dekhavAmAM Ave che. (12) bRhatkalpacUrNi prastuta cUrNi mULasUtra ane laghubhASya para che. tenI bhASA saMskRta mizrita prAkRta che. prAraMbhamAM maMgalanI upayogitA para prakAza pADyo che. dazAzrutaskaMdhacUrNi ane 39 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatkalpacUrNi baMne eka ja AcAryanI kRtio che. prastuta cUrNimA pIThikA ane 6 udezA che. karmabaMdhanI carcA karatAM cUrNikAre eka jagyAo vizeSAvazyaka bhASya ane karmaprakRtino ullekha karyo che. A cUrNimAM cUrNikAranA nAmano koI ullekha nathI. TIkAo ane TIkAkAra niyuktio, bhASyo ane cUrNionI racanA pachI jaina AcAryoe saMskRtamAM aneka TIkAo lakhI. A TIkAonA kAraNe jaina sAhityanA kSetramAM ghaNo vistAra thayo pratyeka Agama para ochAmAM ochI TIkA to lakhAI ja che. TIkAkAromAM haribhadrasUri, zIlAMkasUri, vAdivetAla, zAMtisUri, abhayadevasUri, malayagiri, maladhArI hemacaMdra Adi pramukha che. (1) jinabhadrakRta vizeSAvazyakabhASya - svopaza vRtti - jinabhadra prastuta TIkAne mATe alaga maMgalagAthA na lakhatAM sIdhuM bhASya gAthAnuM vyAkhyAna zarU karyuM che. vyAkhyAnanI zailI khUba ja sarala, spaSTa ane prasAdaguNa saMpanna che. Abhinibodhika jJAnanuM svarUpa batAvatI bhASya gAthAmAM AcArya jJAnanuM lakSaNa batAvyuM che.gaNadharavAdamAM chaThThA gaNadharavAdanI vyAkhyA karyA pachI pUjaya jinabhadragaNi kSamAzramaNa A lokamAMthI cAlyA gayA. A vAkya AcArya koTayAcArye jinabhadranA mRtyu pachI lakhyuM che evuM lAge che. bhagavAna mahAvIranA 7mA gaNadharanI vaktavyatAnA nirUpaNanuM udghATana karatAM TIkAkAra koTayAcArye karyuM che. temanI nirUpaNazailI paNa prasAdaguNasaMpanna ane subodha che. (2) haribhadrakRta vRttiyo - haribhadrasUri jaina AgamonA prAcIna TIkAkAra che. temaNe Avazyaka, dazavaikAlika, jIvAbhigama, prajJApanA, naMdI, anuyogadvAra ane piMDa niyukti para TIkAo lakhI che. piMDaniyuktinI apUrNa TIkA virAcArye pUrNa karI che. AcArya haribhadra 1444 graMthonI racanA karI hatI. temanA (1) yogadaSTi samuccaya, (2) anuyogadvAra sUtravRtti (3) anekAnta jayapatAkA, (4) yogabindu, (5) yogazataka Adi che. kahevAya che ke bauddhonA saMhAra karavAnA prAyazcitanA rUpamAM temanA gurue temane 1444 graMtho 40 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhavAnI AjJA ApI hatI. AcArya haribhadrakRta prakAzita TIkAo para paricaya AgaLa ApavAmAM Avyo che. (1) naMdIvRtti : A vRtti naMdIcUrNinuM ja rUpAMtara che. temAM naMdInA zabdArtha, nikSepa Adino vicAra karavAmAM Avela che. tyArabAda saMghanI stuti karI tathA tIrthakarAvalI, gaNadharAvalI ane sthavirAvalIno paricaya Apela che. vRttikAra lakhe che ke ayogyatAthI akalyANa ja thAya che. traNa prakAranI parSadA, jJAnanA bheda, prabheda, svarUpa ane viSaya AdinuM vistRta vivecana karyuM che. zrutanA zravaNa ane vyAkhyAnanI vidhi batAvatAM AcArya naMdI adhyayananuM vivaraNa samApta karyuM che. (2) anuyogadvAra TIkA - A TIkA anuyogadvAra cUrNinI zailI upara lakhAyelI che. maMgalanuM pratipAdana karatAM AcArye lakhyuM che ke tenuM vizeSa vivecana naMdInI TIkAmAM karavAmAM Avela che. A TIkA naMdIvRttinI pachInI kRti che. AcArye "Avazyaka' zabdano nikSepa paddhatithI vicAra karyo che. anupUrtinuM vistArathI pratipAdana karyuM che. pramANanuM vyAkhyAna karatAM AcArya vividha aMgulonA svarUpanuM varNana karyuM che. samayanuM vivecana karatAM palyopamanuM vistArathI vivecana karyuM che. jJAnapakSanuM samarthana karatAM AcArye TIkAnI samApti karI che. (3) dazavaikAlikavRtti :- A vRttinuM nAma ziSyabodhinI vRtti che dazavaikAlikasUtranI racanA kevI rIte thaI ? e praznanuM samAdhAna karatAM TIkAkAre niyuktinI gAthAnuM akSarArtha karatAM bhAvArtha spaSTa karavAne mATe zayyabhavAcAryanuM pUruM kathAnaka ApyuM che. tapanuM vyAkhyAna karatAM AvyaMtaratapanA aMtargata cAra prakAranA dhyAnanuM svarUpa batAvyuM che. dazavaikAlikanA 10 adhyayananuM vividha nikSeponuM vyAkhyAna karyuM che. (4) prajJApanA - pradeza vyAkhyAna - A TIkAnA prAraMbhamAM jaina pravacanano mahimA batAvyo che. tyAra bAda maMgalano 41 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahimA batAvIne bhavya-abhavyanuM vivecana karyuM che. prajJApanAnuM 36 padonI vyAkhyAmAM vistRta pratipAdana karyuM che. (5) AvazyakavRtti : prastutavRtti Avazyaka niryukti para che. prAraMbhamAM maMgala karyuM che. vRttikAre 6 daSTiothI Abhinibodhika jJAnanuM vyAkhyAna karyuM che. sAmAyikanA udezA, nirdeza, kSetra Adi 23 dvAronuM vivecana karatAM vRttikAre eka jagyAe (AvazyakanA) vizeSa vivaraNano ullekha karyo che. sAmAyikanA nigama dvAranA kulakaronI utpattinuM varNana che. caturvizatistava ane vaMdanA nAmanA AvazyakanA bIjA ane trIjA, AvazyakanuM niyukti anusAra vyAkhyAna karyA pachI cothA AvazyakamAM dhyAna para prakAza pADyo che. pAMcamA AvazyakamAM puNyanA phaLanuM vivecana karyuM che chaThThA AvazyakamAM zrAvakadharmanuM vistArathI vivecana karyuM che. pratyAkhyAnanI vidhi, mahattva Adi Avazyaka vAtonI carcA karatAM vRttikAre ziSyahitA nAmanI Avazyaka TIkA samApta karI che, aMtamAM teo lakhe che ke prastuta TIkA zvetAMbarAcArya jinabhaTTanA vidyArthI jinadattanA ziSya ane yAkinI judo pADI mahatarAnA dharmaputra haribhadranI AkRti che. te 22 hajAra zloka pramANa che. (3) koTayAcArya kRta vizeSAvazyakabhASya vivaraNa: koTayAcArya AcArye jinabhadrakRta vizeSAvazyakabhASyapara TIkA lakhI che. koTayAcArye potAnI TIkAmAM aneka sthAno para AvazyakanI mULa TIkA ane vizeSavAzyakabhASyanI svapajJaTIkAno ullekha karyo che. koTayAcArya prAcIna TIkAkAra che. prastuta vivaraNamAM koTayAcArye vizeSAvazyakabhASyanuM vyAkhyAna karyuM che je nathI atisaMkSipta ke nathI ati vistRta. vivaraNanA kathAnako prAkRtamAM che. prastuta vivaraNa 137) zloka pramANa che. (4) gandhahastikata - zApariNA - vivaraNa - AcArya gaMdha hastie AcArAMgasUtranA prathama zrutaskaMdhanA prathama adhyayana viSe zastraparikSA para TIkA lakhI hatI je hamaNAM anupalabdha che. 42 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) zIlAMkakRta - vivaraNa - -- AcArya zIlAMke prathama nava aMgo upara TIkAo lakhI hatI. paraMtu vartamAnamAM mAtra AcArAMga ane sUtrakRtAMganI TIkAo ja upalabdha che. (1) AcArAMga vivaraNa4 : prastuta vivaraNa mULa sUtra ane niryuktipara che. vivaraNakAre potAnA vaktavyanI puSTi mATe vacamAM aneka prAkRta ane saMskRta udAharaNo paNa ApyAM che. bhASA, zailI, sAmagrI Adi dRSTithI vivaraNa subodha banAvavAno prayatna karela che. prathama adhyayananI vyAkhyAnA aMtamAM vivaraNakAre spaSTa nirdeza karyo che ke AcArya gaMdhahastIe zastraparikSA nAmanA adhyayanamAM je vivaraNa lakhyuM che te ati kaThIna che. have huM bAkInA adhyayanonuM vivaraNa karIza. vimokSa nAmanA AThamA adhyayananA chaThThA uddezAnI vRttimAM nAgarikazAstra sammata gAma, nagara AdinuM svarUpa batAvyuM che. bIjA zrutaskaMdhanA aMtamAM AcArye AcArAMganI TIkA lakhavAthI prApta svapuNyane lokonI AcAra zuddhinA mATe pradAna karyuM che. zIlAMka AcArya nivRttikuLanA hatA. temanuM bIjuM nAma tattvAditya hatuM. pUrNa TIkAnuM graMthamAna 12000 zloka pramANa che. (2) sUtrakRtAMga vivaraNapa : zIlAMkAcArya vihita prastuta vivaraNa sUtrakRtAMga mULa ane tenI niyukti para che. AcArye vivaraNane badhI STiothI saphaLa banAvavAno prayatna karyo che ane tenA mATe dArzanika daSTithI vastunuM vivecana prAcIna prAkRta, saMskRta pramANonuM uddharaNa Adi samasta Avazyaka sAdhanono upayoga karyo che. prastuta TIkA zIlAcArye vArigaNinI sahAyatAthI pUrNa karI che. A TIkA 12850 zloka pramANa che. (6) zAMtisUriSkRta uttarAdhyayana TIkA : vAdi vaitAla zAMtisUrie uttarAdhyayana para TIkA lakhI che. teozrInA gurunuM nAma vijayasiMhasUri hatuM. prAraMbhamAM maMgala karI AcArye kramazaH adhyayana ane tenI niryuktinuM vivecana karyuM che. 43 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama adhyayananI vyAkhyAmAM nayanuM svarUpa batAvyuM che. ane kahyuM che ke pUrvavidoe 700 nayonuM vidhAna karyuM che. bIjA adhyayananI vyAkhyAmAM pariSahonA svarUpanuM vivecana karyuM che. trIjA adhyayananI vRttimAM AvazyakacUrNinuM siddhasena ane zivadharmano nAmollekha che. cothA adhyayananI vyAkhyAmAM jIvabhAvakaraNanA be prakAra batAvyA che. chaThThA adhyayananI vyAkhyAmAM nigraMthanA bhedo-prabhedonI carcA karI che. AThamA adhyayananA vivecanathI saMsAranI anityatAnuM pratipAdana karyuM che. navamA adhyayananA vivaraNamAM pUrNimAne divase niyamA pauSadhavratanuM vidhAna karela che. 24mA adhyayananI vRttimAM samitiguptinuM svarUpa batAvyuM che. 36mA adhyayananI vyAkhyAmAM dharmAdharmAstikAyanuM vistRta varNana karyuM che. (7) drauNasUri kRta oghaniryukti vRtti : drauNasUrie odhaniryuktinI TIkA lakhI che. prastuta vRtti odhaniryukti ane tenA laghubhASyapara che. vRttinI bhASA sarala ane zailI sugama che. vRttikAra lakhe che ke A Avazyaka anuyoga saMbaMdhI vyAkhyAna che. temAM sAmAyika nAmanA prathama adhyayananuM nirUpaNa cAle che. tenA cAra anuyoga dvAra che. upakrama, nikSepa, anugama ane naya nA bhedo ane prabhedonuM vyAkhyAna karyuM che. temAMthI je ogha sAmAcArI che te ja oniryukti che. prastuta graMthamAM AnuM vyAkhyAna che. niryuktinI gAthA 811 che ne bhASyanI 322 che. baMnenI maLIne kula 1133 che.. (8) abhayadeva vihita vRttiyo : abhayadeva sUrie 3 thI 11 aMganI ane otapAtikanI TIkA lakhI che. te sivAya prajJApanA tRtIyapada saMgrahaNI-paMcAzakavRtti, jayahuNastotra, paMcanigraMthi ane saptatikA bhASya e paNa abhayadevanI kRtio che. (1) sthAnAMga vRtti H prastutavRtti sthAnAMganA mULa sUtro para che. maMgaLanuM Avazyaka vivecana karIne sUtra sparzika vivaraNano prAraMbha kare che. 'ege AyA'nuM vivecana karatAM vRttikAre aneka dRSTiothI AtmAnI ekatA- anekatA siddha karI che. anumAnathI paNa AtmAnI siddhi 44 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. vRttinA aMtamAM AcAryo paricaya Apyo che ke A TIkA meM yazodevagaNinI sahAyatAthI pUrNa karI che. TIkAnuM graMthamAna 14250 zloka pramANa che. (2) samavAyAMgavRtti6 : prastutavRtti caturtha aMga samavAyAMganA mULa sUtro para che. jemAM jIvajIvAdi vividha padArthonuM savistara samyaka vivecana che te samavAya che. te pravacanapuruSano aMgarUpa hovAthI samavAyAMga che. vRttimAM aneka sthAno para sUtrano ullekha che. tathA eka gaMdhahastIno paNa ullekha che. A vRtti vi.saM. 1120mAM pATaNamAM lakhAyelI che. (3) vyAkhyAprajJapti : prastutavRtti vyAkhyAprajJaptinA mULa sUtro para che. A saMkSipta ane zabdArtha pradhAna che. vRttikAre vividha dRSTiothI vyAkhyA prajJaptinA 10 artha batAvyA che. AgaLa paNa aneka zabdonA vyAkhyAnamAM A prakAranA artha vaividhya dRSTigocara thAya che. je vRttikAranA vyAkhyAna-kauzalano paricAyaka che. 18616 zloka pramANa graMthamAna che. (4) jJAtAdharmakathA vivaraNa: - prastuta vivaraNa sUtra sparzI che. temAM zabdArthanI pradhAnatA che. prathama zrutaskaMdhamAM AcArAdinI zikSA devAnA uddezathI kathAonAM rUpamAM vividha udAharaNo ApavAmAM AvyA che. bIjA zrutaskaMdhamAM dharma kathAono samAveza thAya che. vivaraNanuM graMthamAna - 3800 zloka pramANa che. (5) upAsakadazAMgavRtti : prastuta vRtti sUtra sparzI che. prastuta vRttimAM AcArya kayAMka-kyAMka vyAkhyAMtarano nirdeza kare che. upAsakano artha che. zramaNopAsaka ane dazAno artha che daza. zramaNopAsaka saMbaMdhI anuSThAnanuM pratipAdana karavAvALA dasa adhyayanarUpa graMtha upAsaka dazA che. (9) annakatadazA vRtti : prastuta vRtti paNa sUtra sparzI ane zabda pradhAna che. aMtano artha che bhavAMta ane 45 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tano che vihita jemaNe potAnA bhavano aMta karyo che te aMtakRta che. (7) anuttaraupapAtikadazAvRtti H prastuta vRtti paNa sUtra sparzika ane zabdArthagrAhI che. anuttara vimAnamAM utpanna thavAvALA anuttaropapAtika kahevAya che. (8) praznavyAkaraNavRttiSa : abhayadevasUriSkRta prastuta zabdArthavRttinuM graMthamAna 4630 zloka pramANa che. jemAM prazna ArthAt vidyAvizeSonuM vyAkaraNa arthAt pratipAdana karavAvALA 10 adhyayana che. (9) vipAkavRtti : prastuta vRttinA prathama zrutaskaMdhanA prathama adhyayanamAM AcArye saMkSipta ane saMtulita artha karyo che. aMtamAM vRttikAre vidvAnonI vRttigata truTIone zodhavAnI prArthanA karI che. (10) aupapAtikavRtti. : A vRtti paNa zabdArtha pradhAna che. devo ane nArakonA janmane upapAta kahe che. upapAta saMbaMdhI varNananA kAraNe A vRttinuM nAma aupapAtika che. A graMtha AcArAMgano upAMga che. aMtamAM vRttikAre potAnA nAmanI sAthe potAnA gurunuM nAma ApyuM che. malayagirivihita vRttiyo : AcArya malayagiri prasiddha TIkAkAranA rUpamAM ja che. temaNe jaina Agama graMtho para ati mahattvapUrNa TIkAo lakhI che. temanA upalabdha graMtho 20 che ane anupalabdhagraMtho 6 che. (1) naMdIvRtti AcArya malayagiri kRta prastuta vRtti dArzanika vAda-vivAdathI paripUrNa che. vRttikAre naMdIno zabdArtha batAvIne naMdInuM nikSepa paddhatithI vyAkhyAna karyuM che. vRttinuM graMthamAna 7732 zloka pramANa che. : 46 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) prajJApanAvRtti vRttimAM prajJApanAno zabdArtha karatAM vRttikAra kahe che ke jenA dvArA jIvajIvAdinuM jJAna karAya te prajJApanA che. temAM maMdamati ziSyano vizeSa upakAra thAya che. tethI racanA sArthaka che. - (3) sUryaprajJapti vivaraNa : prastuta vivaraNanA prAraMbhamAM maMgaLa karIne mULa sUtranuM vyAkhyAna karyuM che. sUryaprajJaptinA mULa viSayanuM 20 prAbhUtamAM varNana karyuM che. (4) jyotiSmaraMDagavRtti : prastuta vRtti jyotiSakadaMDaMga prakIrNaka para che. kAla viSayaka saMkhyAnuM pratipAdana karatAM AcArye vallabhI ane mAthurI vAcanAono ullekha karyo che. (5) jIvAjIvAbhigamavivaraNa : prastuta vivaraNamAM jIvAbhigamanI mULa TIkAnI jema tenI cUrNino paNa ullekha karela. che . lavaNa, samudranA jyotivimAna udaka sphATana svabhAva arthAt pANIne phADI devAvALA sphaTikanA banelA che. bAkInA dvIpa samudromAM jeTalA jyotiSka vimAna che te sAmAnya sphaTiknA che. evuM batAvyuM che. (6) vyavahAra vivaraNa1 : prastuta vivaraNa mULa sUtra, niryukti ane bhASya upara che. vyavahArano upayoga gItArtha mATe hoya che. agItArtha mATe nahiM. prAyazcitanA cAra bhedonuM varNana karela che. (7) rAjapraznIya vivaraNa : prastuta vivaraNamAM pradezInA praznono kezIkumAre uttarothI samAdhAna karyuM che. A sUtrakRtAMgano upAMga che. vivaraNanuM graMthamAna 3700 zloka pramANa che. (8) piMDaniryukti vRtti prastuta vRtti AcArya bhadrabAhukRta piMDaniryukti para che. A vRttimAM AcArya 47 : Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malayagirie vyAkhyArUpa aneka kathAnaka ApyA che. vRttinuM graMthamAna 6700 zloka pramANa che. (9) Avazyaka vivaraNaja prastuta vivaraNa Avazyaka niryukti para che. te apUrNa ja prApta che. (10) bRhatkalpapIThIkA vRttiSpa : A vRtti bhadrabAhukRta bRhatkalpapIThikA niryukti ane saMghadAsagaNi bhASya para che. vRttikAre prastuta vRttimAM prAkRta gAthAo sAthe prAkRta kathAnaka varNavyA che. graMthamAna 4600 zlokanuM che. (10) maladhArI hemacaMdrakRta TIkAo : maladhArI hemacaMdra rAjamaMtrI hatA. maladhArI abhayadeva sUrinI pAse dIkSita thayA hatA. bhagavatI jevuM zAstra temaNe kaMThastha karyuM hatuM. temaNe ghaNA graMtho lakhyA hatA. (1) Avazyaka pradeza vyAkhyA : A vyAkhyAM haribhadrakRta AvazyakavRtti para che. vyAkhyAkAre Avazyaka vRttinA keTalAka kaThIna sthaLonuM saralazailImAM vyAkhyAna karyuM che. tenuM graMthamAna 4600 zlokapramANa che. (2) anuyoga dvAra vRtti. : A vRtti anuyoga dvAranA sUtronuM sarala artha prastuta karavAne mATe banAvI che. vRttimAM rasanuM vivecana karyuM che. tenuM graMthamAna 5900 zloka pramANa che. (3) vizeSAvazyaka bhASya - bRhavRtti H prastuta vRttine "ziSyAhitA" vRtti paNa kahe che. tenA AcArye vizeSAvazyabhASyamAM pratipAdita pratyeka viSayane ati sarala ane subodha zailImAM samajAvela che. tenuM graMthamAna 28000 zloka pramANa che. 4. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) nemicaMdravihita - uttarAdhyayana vRtti - : nemidranuM bIjuM nAma devendragaNi che. utarAdhyayana sukhabodhavRtti sarala hovAnA kAraNe tenuM nAma sukhabodhA rAkhavAmAM Avela che. nemicaMdrAcArye bRhadgacchIya udyotanAcAryanA 'ziSya upAdhyAya AmradevanA ziSya che. emanA gurubhAI municaMdrasUrinI preraNAthI prastuta vRtti banI che. vRttinuM graMthamAna 12000 zloka pramANa che. (12) zrI caMdrasUrivirahita vyAkhyAo : zrI caMdrasUri zIlabhadra sUrinA ziSya hatA. temaNe nimnagraMtho para TIkAo lakhI che. (1) zramaNopAsaka - pratikramaNa (2) naMdI (naMdI durgapara) vyAkhyA (3) jItakalpa bRhadbhUrNi (4) nirayAvalikAdi aMtima pAMca upAMga. (1) nizIthacUrNi.--durgapada vyAkhyA : cUrNinA kaThIna aMzone sarala ane subodha banAvavA mATe ja A vyAkhyA lakhI che. vyAkhyAkAre lakhyuM che ke A vyAkhyAno mahinAo ane divasonI gaNatarI AdithI saMbadhita hovAnA kAraNe nirasa che. teozrIe 20 uddezonI A vyAkhyA banAvI che. (2) niracAvalikAvRtti02 : A vRtti aMtima pAMca upAMga nirayAvalikAsUtra para che. A vRtti sivAya A sUtronI koI TIkA nathI. vRtti saMkSipta ane zabdArtha pradhAna che. 600 zloka pramANa graMthamAna che. (3) jItakalpabRhadacUrNi viSayapada vyAkhyA : A vyAkhyA sidhasenagaNikRta jItakalpabRhadyUrNinA viSayapadonA vivecanarUpamAM che. temAM kaThIna padonuM sarala vyAkhyAna karyuM che. prastuta vyAkhyA saM. 1227mAM mahAvI2 janma kalyANakanA divase pUrNa thaI che. tenuM graMthamAna 1120 zloka pramANa che. (13) anya TIkAo : AgaLanA TIkAkAra AcAryo sivAya bIjA AcAryoe paNa TIkAnuM nirmANa karyuM 49 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. (1) zrI tilakasUrie laghuvRtti nAmanI TIkA lakhI che. samavAyaMga para megharAja vAcake, bhagavatI para bhAvasAgare, naMdI 04 para pArjacaMdra, oghaniyukti para jJAnasAgare TIkA lakhI che. A TIkAo sivAya keTalAka ajJAta AcAryo dvArA paNa TIkAo lakhAI che. prakAzita TIkAo nIce pramANe che. (1) bRhadakalpakRtavRttine 05 kSemakIrtie pUrNa karI che. vRttinuM graMthamAna 4ra600 zloka pramANa che. (2) Avazyakaniyuktiba dIpikA mANijyazekharasUrikRta che. bIjI paNa pAMca dIpikA temanI kRtio che. (3) AcArAMga100 dIpikA-ajitadeva sUrinI kRti che. TIkA sarala, subodha ane saMkSipta che. (4) gacchAcAravRtti08. vijayavimalagaNinI kRti che. tenuM graMthamAna 5850 zloka pramANa che. (5) taMdulavaicArikavRttina- vijayavimalavihita kRti che. tene avasUri paNa kahevAya gacchAcAraTIkA 10 -nA praNetA vAnararSi che. A TIkA khUba ja saMkSipta che. uttarAdhyayanaTIkAnI vyAkhyA bhAvavijayagaNinI che. tenuM graMthamAna 16255 zloka pramANa che. dazavaikAlikadIpikA - samayasuMdarasUrinI zabdArtha vRttirUpa TIkA che. tenuM 3450 zloka pramANanuM graMthamAna che. (9) praznavyAkaraNa. sukhabodhikAvRtti jJAnavimalasUri kRta che. vRttinuM graMthamAna 750 zloka pramANa che. (10) uttarAdhyayanaMdIpikA 14-TIkA lakSmIvallabhagaNinI che. TIkA sarala ane subodha 5o Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) bhagavatI-vizeSapada115 vyAkhyA dAnazekhara dvArA saMkalita karelI che. (12) kalpasUtra- kalpa pradIpikA16 A kalpasUtranI vRtti saMghadAsagaNie lakhI che. (13) kalpasUtra- subodhikA17- A vRtti vinayavijaya upAdhyAyanI che. TIkAnuM graMthamAna 5400 zloka pramANa che. - (14) kalpasUtra- kalpalatA118 - prastuta vyAkhyA samayasuMdaragaNinI che. vRttinuM graMthamAna 7700 zloka pramANa che. (15) kalpasUtra- kalpakaumudI9 - A vRtti zAMtisAgaragaNie lakhI che. vRttinuM graMthamAna 3707 zloka pramANa che. (16) kalpasUtra: Tippanaka120 A TippaNakanA praNetA AcArya pRthvIcaMdra che. 20mI zatAbdImAM muni ghAsIlAlajI, zrImad vijaya rAjendrasUri Adi jaina AcAryoe Agamika TIkAo lakhI che. muni ghAsIlAlajIkRta upAsakadazAMga AdinI TIkAo vizeSarUpe ullekhanIya che. A TIkAo zabdArthapradhAna che. loka bhASAomAM viracita vyAkhyAo : AcAryoe janahitanI dRSTithI e Avazyaka jANyuM ke lokabhASAomAM paNa sarala ane subodha vyAkhyAo lakhavAmAM Ave. pariNAmathI prAcIna gujarAtI bhASAmAM bAlAvabodhanI racanA karavAvALA vi. saM. 1800mAM sthAnakavAsI, TabAkAra muni dharmasiMhanuM nAma vizeSarUpathI ullekhanIya che. temaNe 27 AgamonA sthAnakavAsI saMmata (bAlAvabodha) TabbA lakhyA che. sAdhuratnasUrinA ziSya pArzvacaMdragaNiviracita bAlAvabodha paNa ullekhanIya che te paNa gujarAtImAM che. TabbAkAra muni dharmasiMha : dharmasiMhanuM samagra jIvana preraka hatuM. temaNe 27 sUtronA TabbA ane nimnalikhita gujarAtI graMthonI racanA karI che. (1) samavAyAMganI huMDI, (2) bhagavatInuM yaMtra, (3) prajJApanAnuM yaMtra, (4) sthAnAMganuM yaMtra, (5) jIvAbhigamanuM 51 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaMtra, (6) jaMbudvIpa prajJaptinuM yaMtra, (7) caMdraprajJaptinuM yaMtra, (8) rAjapraznIya yaMtra, (9) vyavahAranI huMDI, (10) sUtrasamAdhinI huMDI, (11) draupadInI carcA, (12) sAmAyikanI carcA, (13) sAdhu-samAcArI, (15) caMdra prajJaptinI TIpa. enA sivAya temanA lakhelA bIjA paNa graMtho che. e graMthonuM hajI sudhI prakAzana thayuM nathI. hindI TIkAo : hindI TIkAomAM muni hastimalakRta-dazavaikAlikA. saubhAgya caMdrikA, ' naMdIsUtrabhASATIkA, upAdhyAya AtmArAmakRta dazAzrutaskaMdha gaNapati guNa prakAzikA, uttarAdhyayana, dazavaikAlika AtmajJAna prakAzikA, upAdhyAya amaramunikRta Avazyaka vivecana Adi vizeSarUpathI ullekhanIya che. tenA sivAya hindI, gujarAtI, aMgrejI Adi bhASAomAM aneka AgamonA anuvAda ane sAra paNa prakAzita thayA che. " (1) pravacanasAra : | digaMbara paraMparAnA AcArya kundakunda A graMthanA agragaNya graMthakAra che. temAM traNa adhikAra ApyA che. temAM kuMdakuMdAcArye dravyanI carcA anekAMta dRSTithI karI che. (2) samayasAra : zrI kuMdakuMdAcAryanI jaina saurasenI padyamAM racita A eka mahattvanI kRti che. A kRtimAM jIvatattva Adi nava tattvonI zuddha nizcayakArI prarUpaNAne agrasthAna ApavAmAM AvyuM che. A kRtinA 184 padya che. (3) niyamasAra : zrI kuMdakuMdAcArya dvArA racita A padyaracanA paNa jaina zaurasenImAM che. temAM 187 gAthAo che. A graMtha 12 adhikAromAM vibhakta che. niyamasAramAM Apta, Agama, manuSya AdinA bheda, ahiMsAdi pAMca mahAvrata, siddhanuM svarUpa Adi sthAnonuM vistRta varNana karavAmAM Avela che. (4) paMcAstikAya sArasa : paMcAstikAyasAranA kartA kuMdakuMdAcArya che. jaina zaurasenImAM padyAtmaka racanA karI para Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. temAM samayanA nirUpaNathI astikAyanuM lakSaNa, saMsArI jIvanuM svarUpa, ratnatrayanAlakSaNa Adi viSayonuM varNana karyuM che. (5) ATha prAhuDa: AcArya kuMdakuMde ATha pAhuDo jaina zaurasenImAM padyAtmaka racelA che. (1) darzana pAhuDamAM dravya ane nizcayathI samaktinI vAto lakhI che. (2) cAritra pAhuDamAM cAritra ane tenA prakAro batAvyA che. (3) suta pAhuDamAM acalakatAnI vAta batAvI che. (4) bhAvapAhuDamAM dravyaliMga ane bhAvaliMganI spaSTatA karI che. (6) mokSa pAhuDamAM paramAtmAnuM svarUpa varNaveluM che. (7) liMga pAhuDamAM liMga viSaya nirUpaNa kareluM che. (8) sIla pAhuDamAM zIlanuM mahattva batAvavAmAM AvyuM che. (9) jIva samAsara : - A graMthanA kartA ajJAta che. jaina mahArASTrImAM racita che. temAM cAra nikSepa 14 mArgaNAo, AhAra, 14 guNasthAna, narakAdinA prakAra. nayanA prakAro Adi viSayonuM nirUpaNa karavAmAM Avela che. (7) jIva vicAraH zAMtisUrie jaina mahArASTrImAM 51 gAthAmAM racelI che. A racanAmAM jIvonA saMsArI bhedo ane prabhedonuM vistRta varNana karyuM che. te uparAMta saMsArI jIvonA AyuSya, prANa, yoni Adino vicAra karyo che. (8) prajJApanA tRtIya pada saMgrahaNIH tenA saMgrahakartA navAMgI TIkAkAra abhayadevasUri che. temaNe pannavaNAnA trIjA pada upara jIvono 27 tArothI alpabadutva batAvela che. (9) jaMbudvIpa samAsa : A kRtinA kartA umAsvAti che. tene kSetra samAsa paNa kahe che. temAM bharatakSetra 53. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvato, merU, 3ra vijaya, lavaNasamudra, ghAtakIkhaMDa ityAdinA viSayomAM jANakArI che. (10) samayakSetrasamAsa : jinabhadragaNi kSamAzramaNa racita A kRtinI 637 gAthAo che. temAM pAMca adhikAro che. kramathI jaMbudvIpa, lavaNasamudra, dhAtakIkhaMDa, kAlodadhi ane puSkarAIdvIpa AdinuM tathA pa6 aMtaradvIponuM vistRta varNana che. (11) kSetra vicAraNA A graMthanA praNetA ratnazekharasUri che. 264 padyomAM jaina mahArASTrImAM prastutakRti jinabhadrIya samayakSetra samAsanA AdhAra para taiyAra karI che. (12) jaMbudvIpa saMgrahaNI : zrI haribhadrasUrie 24 jaina mahArASTrImAM 29 padyomAM A kRtinI 125 racanA karI che. temAM jaMbUdvIpanA viSayamAM khaMDa, yojana, draha, nadI Adi 10 tArothI nirUpaNa karyuM che. (13) saMgrahaNI : enA kartA jinabhadragaNi kSamAzramaNa che. jaina mahArASTrImAM 367 gAthAo che. A saMgrahaNImAM deva ane nArakonA AyuSya, bhavana, avagAhanA, cyavanano virahakALa, manuSyo ane tiryaMconI avagAhanA, AyuSya, AnupUrvi AdinuM varNana che. (14) vicAraSatrizikAsUtraH tene daMDaka prakaraNa athavA laghusaMgrahaNI paNa kahe che. enI racanA gajasAramunie jaina mahArASTramAM 44 gAthAomAM karI che. emAM temaNe ra4 daMDakonA viSayamAM zarIra Adi 24 dvAronI jANakArI ApI che. svayaM gajasAre tenA para eka avacUrNi lakhI che. te sivAya rAmacaMdra eka vRtti lakhI che. mULakRti para samayasuMdaranI paNa eka TIkA che. pa4 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) pravacana sAroddhAra: jaina mahArASTramAM 1599 padyono atyaMta mUlyavAna graMtha nemacaMdrasUrie lakhyo che. A graMtha jaina pravacananA sArabhUta padArthono bodha karAve che. temAM ra76 dvAra che. temAM RSabhadeva Adi 24 tIrthakaronA viSayamAM jANakArI ApI che. siddha, sAdhu zrAvaka, AhAra ityAdinA viSayamAM aneka vAto temAM carcA che. (16) puruSArtha siddhayupAyaH enA kartA amRtacaMdrasUri che. emAM 226 padya che. temAM nizcayanaya ane vyavahAranayanuM svarUpa, zravakanaTa ra ta ane saMlekhana, tapana bheda, dazava dharma, 12 bhAvanA, pariSaha Adi aneka viSayonuM varNana karyuM che. (17) tattvArtha sAra : A digaMbara amRtasUrinI kRti che. samagra kRti sAta adhyAyomAM vibhakta che. emAM jIvaAdi 7 padArthonuM nirUpaNa che. (18) navatattva prakaraNa : " A ajJAtakartaka prakaraNamAM jaina mahArASTrImAM racAyelA 30 AryA che. che. emAM jIva Adi navatattvonuM svarUpa batAvyuM che. (19) jIvAnuzAsana enA kartA devasUri che. samagragraMtha 323 AryA chaMdamAM 38 adhikAromAM vibhakta che. svayaM kartAe eka vRtti lakhI che tenuM saMzodhana nemacaMdrasUrie karyuM che. (20) gautamapRcchA A ajJAtakatRka kRtimAM 64 AryA iMda che. emAM gaNadhara gautamanA pUchAyelA 48 prazno ane mahAvIra svAmI dvArA apAyelA uttaro ApelA che. dharma-adharmanuM phaLa batAveluM che. papa Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) vIza sthAnaka vicArAmRta saMgraha A kRtinA racayitA tapAgacchanA jinaharSasUri che. 2800 zloka pramANa A kRtimAM 20 sthAnakanA tapa, kathAnako vistArathI ApyA che. ' (22) carcarI : A apabhraMza kRtinAM 47 padya che. enI racanA khaDataragaccha jinadattasUrie karI che. emAM vidhicaityagRhanI vidhi, usUtrabhASaNano niSedha ityAdi vAtone sthAna ApyuM che. (23) kAla svarUpa phalaka : enA kartA jinadattasUri che. A racanAmAM vividha daSTAMto ApavAmAM AvyAM che. apabhraMza tathA "paddharikA" chaMdamAM A kRti racita che. (24) Agamika vastu vicAra sAraH A jaina mahArASTramAM 86 padyanI racanA che. A prAcIna karmagraMthomAMthI eka mAnavAmAM Ave che. emAM jIva mArgaNA, yoga, 5yoga ane vezyAnuM nirUpaNa che. enA racayitA kharataragacchanA jinavallabhasUri che. (25) smArtha vicAra sAra : A kRti paNa jinavallabhasUrinI che. teo navAMgIvRttikAra abhayadevasUrinA ziSya hatA. emAM karmasiddhAMtanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. (26) praznottara ratnamAlApa : 29 padyonI A kRti sarvamAnya, sAmAnya nIti para prazna ane uttarathI prakAza pADe che. enA praNetA vimalasUri che. (27) sarvasiddhAMta viSamapada paryAyaH A kRti zrI caMdrasUrinI che. te kRti 2264 zloka pramANa che. temAM vividha AgamonI vyAkhyAomAM AvavAvALA durbodha para prakAza pADe che. * 56 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) kaSAya pAhuDa: kaSAya prAbhRta prAkRtagAthAomAM nibaddha che. tenI kula 223 gAthA che. temAM 15-adhikAro che. graMthanI racanA jana sAdhAraNa mATe karI nathI. paraMtu karmasiddhAMtanA pAragAmI bahuzruto mATe karavAmAM Avela che. praznAtmaka praNAlI khUba ja prAcIna che. kaSAya pAhuDa, pakhaMDAgama Adi samasta karaNAnuyoga viSayaka karmasiddhAMtathI joDAyeluM che. karmanA mULa ATha bheda che. temAM 158 bheda che. jene karmanI prakRtio kahevAya che. te karmonI baMdha, sattA, apakarSaNa Adi 10 avasthAo hoya che. AgaLa catusthAna arthAdhikAranuM maMthana che. temAM cAra prakAranA kaSAyanuM varNana che. tyArabAda samaktinuM varNana karatAM kSAyaka samaktinI vistRta vyAkhyA karI che. A rIte AcArya gaNadhare A graMthamAM mohanIya karmanI prakRti satva, sthiti satva, anubhAga satva ane pradeza satvanA pRcchA sAthe baMdha, udaya, udiraNAno mAtra nirdeza karIne saMkramaNanuM vistArathI varNana karyuM che.' pakhaMDAgama :digaMbara paraMparAno bIjo mahatvapUrNa graMtha pakhaMDagama che. dharasenacArye puSpadaMta ane bhUtabali nAmanA munione mahAkarmaprakRti prAbhRtanuM adhyayana karAvavuM guru dvArA prApta potAnA jJAnanA AdhAre ja te baMne AcAryoe pakhaMDAgamanI racanA karI. pakhaMDAgamasiddhAMtano AgaLano bhAga vanavAsadezamAM ane bAkIno graMtha draviDa dezamAM racayo haze. A graMthanI zailI Agamika sUtrazailI che. prathama khaMDanuM nAma jIvasthAna che. tenA ATha anuyogadvAra che. prathama anuyogadvAra satvarUpaNAnA kartA AcArya puSpadaMta che. bAkInA kartA AcArya bhUtabali che. satrarUpaNAnA 177 sUtro che. bIjA khaMDanuM nAma khuddhabaMdha che. temAM zudrarUpathI karmabaMdhanuM vivecana che. nArakIjIva, tiryaMca, deva baMdhaka che. paraMtu manuSya baMdhakapaNa che ane abaMdhakapaNa che. AgaLa A baMdhakonA 11 anuyogadvAra batAvyA che. trIjA khaMDanuM nAma baMdhasvAmitva che. tenI sUtra saMkhyA 324 che. trIjA khaMDamAM sAmAnya pravRtiono nAma nirdeza karIne baMdhaka ane abaMdhaka guNasthAnono nirdeza karyo che. cothA khaMDanuM nAma vedanAkhaMDa che. A khaMDathI pakhaMDAgamano paze. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara bhAga zarU thAya che. A khaMDamAM mahAkarma prakRti prAbhRtanA 24 anuyogadvAromAMthI be anuyogadvAra saMkSipta karelA che. kRti anuyogadvAra ane vedanA anuyogadvAra e baMnemAM vedanAnuM prAdhAnya hovAthI A khaMDanuM nAma vedanA rAkhavAmAM AvyuM che. pAMcamA khaMDanuM nAma vargaNA khaMDa che. temAM 16 ivAntara anuyogadvAra che. tenAM 33 sUtra che. A rIte pAMcamAM vargaNAkhaMDanI samApti sAthe bhUtabalI viracita pakhaMDAgamanA pAMca khaMDa samApta thaI jAya che. mahAbaMdhane tenAthI alaga svataMtrarUpamAM gaNavAmAM Ave che. tethI vargaNAkhaMDanI sAthe ja pakhaMDAgama nAmano graMtha samApta thaI jAya che. mahAbaMdha : mahAbaMdha siddhAMtagraMthanA racayitA paNa AcArya bhUtabali che. A siddhAMta graMtha pakhaMDAgamano aMtima khaMDa che. mahAbaMdhamAM jJAnAvaraNIyanI prakRtionA nimittathI jJAnanA bhedanuM vivecana to prakRti anuyogadvAra pramANe karyuM che. paraMtu bAkInA sAta karmonI prakRtionI mAtra saMkhyA batAvI che. mahAbaMdhamAM paNa tIrthaMkara prakRti baMdhanAM 16 kAraNa batAvyA che. prakRtibaMdhAdhikAra, sthitibaMdhAdhikAra, anubhAga baMdhAdhikAra ane pradezAbaMdhAdhikAranuM vistRta varNana anuyogadvAro pramANe kareluM che. Ama mahAbaMdhanI aMtargata uparyukta cAreya adhikAronI zailI ane anuyoga dvArA Adi badhuM samAna che. mAtra AdhArabhUta prakRtibaMdha, sthitibaMdha Adi badhAMne kAraNe ja viSayabheda jovA maLe che. mahAbaMdhanA uparyukta vastu vizleSaNathI A spaSTa che ke A siddhAMta graMthamAM anuyogadvAra pUrvakabaMdhanA bhedonuM vivecana karavAmAM Avela che. vAstavamAM baMdhanuM AvuM sUkSma ane vistRta pratipAdana anyatra durlabha che. (1) jainendra vyAkaraNa: zravaNavela golAnA zilAlekhamAM pUjyapAdane jainendra vyAkaraNanA racayitA batAvyA che. jainendranI hastalikhita pratio paNa maLe che. 58 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) sarvArthasiddhi : tattvArtha 52 pUjyapAde sarvArthasiddhi nAmanI vRtti racI hatI. soLa svargothI upara badhAthI UMce pAMca anuttara vimAnanuM nAma sarvArthasiddha che. je jIva sarvArtha siddhimAM utpanna thAya che te ekAvatArI banI niyamathI mokSa prApta kare che. sarvArthasiddhimAM eka paNa zabda vyartha prayukta thayo nathI. tattvArthasUtranuM TIkAgraMtha hovAthI sarvArthasiddhimAM paNa te ja viSayonuM vivecana che. jeno nirdeza tattvArthasUtramAM che. daza adhyAyomAM vistRta varNana karavAmAM AvyuM che. prathama adhyAyamAM chaThThAsUtramAM pUjyapAde pramANanI jema zrutajJAnane svArtha ane parArtha batAvyuM che tathA teno bheda naya che. sat saMkhyA AdisUtranI vRttimAM sat Adi ATha anuyogo dvArA 14 mArgaNAomAM guNasthAnonuM vivecana sArI rIte karyuM che. jeno AdhAra 'khaMDAgama, jIvaDhANanAsUtra che. 33mA sUtranI vRttimAM nayanA sAta bhedonuM svarUpa suMdara rIte batAvyuM che. bIjA adhyAyamAM trIjA sUtramAM kAlalabdhi nAmathI ja labdhiono nirdeza karyo che. trIjo ane cotho adhyAya lokaanuyogathI saMbaMdha che. temAM traNa lokanuM varNana che. pAMcamA adhyAyamAM dravyonuM kathana hovAthI temAM pUjyapAde aneka dArzanika carcAo karI che. chaThThA adhyAyamAM sUtrathI kevalI,, zruta, saMgha ane devonA avarNavAdathI darzana mohanIya karmano Azrava batAvela che. sAtamA adhyAyamAM "rAtribhojana" tyAga nAmanuM eka chaThThuM aNuvrata paNa che. AThamA adhyAyamAM karmabaMdhanuM ane karmanA bheda-prabhedonuM varNana che. navamA ane dazamA adhyAyonI vyAkhyAmAM paNa aneka saiddhAMtika vAtonuM kathana saMkSepamAM paraMtu suMdara ane spaSTa rIte karyuM che. Ama itihAsa siddhAMtamAM badhA Agamono paricaya karAvyo che. niryuktio ane niryuktikArano, bhASyo ane bhASyakArano, cUrNio ane cUrNikA2no, TIkAo ane TIkAkArano vizeSa rIte paricaya Apyo che. digaMbara paraMparAnA kartAo ane temanI kRtio, anya kartAo ane temanI kRtio para prakAza pADyo che. kaSAya pAhuDa, pakhaMDAgama, mahAbaMdha Adi graMtho ane graMthakAranI oLakha karAvI che. aMtamAM tattvArtha viSayaka sAhityamAM paNa jainendra vyAkaraNa ane sarvArtha siddhi graMthanI ane graMthakAranI mAhitI ApI che. jyAM arthanI vicAraNA karavAmAM Ave che tene prakaraNa kahe che. evA aneka prakaraNonuM svarUpa darzAvavAmAM AvyuM che. ChE Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNI : (1) 1. jaina sAhityakA bRhad itihAsa, bhAga-1. (1) AcArAMga sUtra AcArAMga sUtra prathama zrutaskaMdhaw. schubring, leipzig, 1910 jaina sAhitya saMzodhaka samiti, pUnA, I. sa. 1924 (2) niyukti tathA zIlAMka, jinahasa ane pArjacaMdranI TIkAonI sAthe dhanapattasiMha kalakattA, vi.saM. 1936 (3) niryukti ane zIlAMkanI TIkA sAthe - Agamodaya samiti, surata, vi.saM. 1972 (4) aMgrejI anuvAda H. Jacobi, S.B.E. Series, vol. 22, Oxford - 1884 (u) (44) H. Jacobi, Pali, Text Society, London - 1882. Worte Mahavira. (6) prathama zrutaskaMdhanuM jarmana anuvAda w.schubring, Loipzing, 1926 gujarAtI anuvAda - ravajIbhAI devarAja, jaina prinTiMga presa, amadAvAda. I. sa. 1902 gujarAtI chAyAnuvAda - gopAladAsa jIvAbhAI paTela, navajIvana kAryAlaya, amadAvAda, vi.saM.1912 (9) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, haidrAbAda, vi.saM. 2446 (10) prathama zrutaskaMdhano gujarAtI anuvAda - muni saubhAgyacaMdra (saMtabAla) mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, amadAvAda. I. sa. 1976 (11) saMskRta vyAkhyA ane tenA hiMdI-gujarAtI anuvAda sAthe -muni- ghAsIlAla jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1957 (12) hindI chAyAnuvAda - gopAladAsa jIvAbhAI paTela, zvetA.sthA. jaina konphareMsa, muMbaI. vi.sa. 1994 (13) prathama zrutaskaMdhano baMgAlI anuvAda - hIrAkumArI, jaina zvetA terApaMthI mahAsabhA, kalakattA. vi. saM. 2009 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga-1 - (2) sUtrakRtAMga sUtra. . (1) niryukti ane zilAMkanI TIkA sAthe - Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1917 (2) zilAMka, harSakula ane pArjacaMdranI TIkAo sAthe - dhanapatasiMha, kalakattA. vi.saM. 1936 (3) aMgrejI anuvAda - H. Jacobi, S.B.E, series Vol. 45, Oxford - 1895 (4) hindI chAyAnuvAda - gopAladAsa jIvAbhAI paTela, je sthA. jaina konphareMsa. muMbaI. I. sa. * 1938 (5) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, haidrAbAda, vi.saM. 2446 (6) niyukti sahita, pI.ela. vaidya pUnA. I. sa. 1928 gujarAtI chAyAnuvAda - gopAladAsa jIvAbhAI paTela, pUMjAbhAI jaina graMthamAlA, amadAvAda (8) prathama zrutaskaMdha zIlAMkakRta TIkA ane tenA hindI anuvAda sAthe - aMbikAdara ojhA. mahAvIra jaina jJAnodaya sosAyaTI, rAjakoTa, vi.saM. 1993, 1995. dvitIya zrutaskaMdha - hindI anuvAda sahita - aMbikAdA ojhA, beMgalora, vi.saM. 1997 jaina sAhityakA bRhada ItihAsa bhAga-1 3. sthAnAMga sUtra (1) abhayadevakRta vRtti sahita - Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1920 - mANekalAla cunIlAla, amadAvAda. I. sa. 1937 (2) Agama saMgraha - banArasa, I. sa. 1880 abhayadevavRttinA gujarAtI anuvAda sAthe - ATha koTI moTI pakSa saMgha mudrA (kaccha) vi.saM. 1999 (4) gujarAtI anuvAda sahita - jIvarAja ghelAbhAI dozI. amadAvAda. (5) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, haidrAbAda, vi.saM. 2446 . (6) gujarAtI rUpAMtara - dalasukha mAlavaNiyA, gujarAta vidyApITha, amadAvAda. I. sa. 1955 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 4. samavAyAMga sUtra : (1) abhayadevakRta vRtti sahita Agamodaya samiti, sUrata. I. sa. 1919 (2) AgamasaMgraha, banArasa. I. sa. 1880 (3) abhayadevavRttinA gujarAtI anuvAdanI sAthe jeThAlAla haribhAI, jainadharma pracAraka sabhA, bhAvanagara, vi.saM. 1995 jI (4) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, haidrAbAda. vI.saM. 2446 (5) gujarAtI rUpAMtara - dalasukha mAlavaNiyA, gujarAta vidyApITha, amadAvAda. I. sa. 1955 (6) saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI gujarAtI anuvAdanI sAthe muni ghAsIlAla jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1962 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 5. vyAkhyA prajJapti : (1) abhayadevakRta vRtti sahita - Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1918-1921 dhanapatasiMha, banArasa, I. sa. 1882, RSabhadevajI kezarImalajI jaina, zvetA. saMsthA, ratalAma. I. sa. 1937-1940. (14 zataka sudhI) (2) (3) (4) 15mA zatakano aMgrejI anuvAda Hornlo, Appendix to Bibiotheca Indica, culcutta, 1885-1888 chaThThA zataka sudhI - abhayadevakRta vRtti ane tenA gujarAtI anuvAda sAthe - becaradAsa dozI, jinAgama prakAzaka sabhA, muMbaI. vi.saM. 1974-79, 7thI 15 zataka mUla ane gujarAtI anuvAda sAthe bhagavAnadAsa dozI, gUjarAta vidyApITha, amadAvAda. vi.saM. 1985, zataka 16 thI 41 mUla ane gujarAtI anuvAda bhagavAnadAsa dozI, jaina sAhitya prakAzana TrasTa, amadAvAda vi.saM. 1988 bhagavatI sAra - gujarAtI chAyAnuvAda gopAladAsa jIvAbhAI paTela. jaina sAhitya 62 - Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzana samiti, amadAvAda. I. sa. 1938 (5) hindI viSayAnuvAda (1 thI 20 zataka) madanakumAra mahetA, zruta prakAzana maMdira, kalakattA. vi.saM. 2011 (9) saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI gujarAtI anuvAdanI sAthe muni ghAsIlAla, jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa, I. sa. 1961 (7) hindI anuvAdanI sAthe - amolakhaRSi, haidrAbAda, vi.saM. 2446 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 6. jJAtAdharma kathA :(1) abhayadevakRta vRtti sahita - Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1916 Agama saMgraha, kalakattA. I. sa. 1876 | siddhacakra sAhitya pracAraka samiti, muMbaI. I. sa. 1951, 1952 (2) gujarAtI chAyAnuvAda - puMjAbhAI jaina graMthamAlA, amadAvAda. I. sa. 1931 (3) hindI anuvAda - muni khAracaMda, jainodaya pustaka prakAzaka samiti, ratalAma. vi.saM. 1995 (4) saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI gujarAtI anuvAda sAthe - muni ghAsIlAla, jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa, I. sa. 1963 (5) hindI anuvAda sahita - amolaRSi, haidrAbAda, vi.saM. 2446 (9) gujarAtI anuvAda sahita, (1 thI 8 adhyayana) jeThAlAla, jaina dharma pracAraka sabhA, bhAvanagara vi.saM. 1985 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 7. upAsaka dazA : (1) abhayadevakRta TIkA sahita - Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1920 63 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) (3) (4) (5) (6) (6) (9) dhanapatasiMha kalakattA. I. sa. 1876 prastAvanA Adi sAthe - pI.ela.vaidya pUnA. I. sa. 1930 aMgrejI anuvAda sAthe culcutta, 1885-1888 (4) - (6) Hoornle, Appendix to Bibitiotheca Indica, gujarAtI chAyAnuvAda - pUMjAbhAI jaina graMthamALA, amadAvAda. I. sa. 1931 saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI, gujarAtI, anuvAdanI sAthe muni ghAsIlAla, jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1961 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 8. aMtagaDadazA : (1) abhayadevakRta vRtti sahita, Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1920 dhanapatasiMha, kalakattA, I. sa. 1875 abhayadevakRta TIkAnA gujarAtI anuvAda sAthe bhagavAnadAsa harSacaMdra. amadAvAda. vi. saM. 1992. hindI anuvAda sahita. amolakhaRSi, haidrAbAda. vi. saM. 2446, (2) prastAvanA AdinI sAthe pI.ela.vaidya, pUnA. I. sa. 1932 aMgrejI anuvAda - L.D. Barnett, 1907 abhayadevavihita vRttinA gujarAtI anuvAdanI sAthe - jainadharma pracAraka sabhA, bhAvanagara. vi.saM. 1990 - (5) saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI gujarAtI anuvAdanI sAthe - muni ghAsIlAla, jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1958 (6) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi - haidrAbAda. vI.saM. 2446 gujarAtI anuvAda amadAvAda. I. sa. 1940 gopAlabhAI jIvAbhAI paTela. jaina sAhitya prakAzana samiti, 64 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 9. anuttarovavAIya dazA :(1) abhayadevavihita vRtti sahita - Agamodaya samiti, surata. I. sa. 1920 dhanapatasiMha, kalakattA. I. sa. 1875 (2) prastAvanA Adi sAthe - pI.ela.vaidya, pUnA. I. sa. 1932 (3) aMgrejI anuvAda - L.D. Barnett, 1907 (4) mULa, jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara. I. sa. 1921 (5) abhayadevavihita vRttinA gujarAtI anuvAda sAthe - jaina dharma pracAraka sabhA, bhAvanagara. vi.saM. 1990 (6) hindI TIkA sahita - muni AtmArAma, jaina zAstramAlA kAryAlaya, lAhora. I. sa. 136 (7) saMskRta vyAkhyA ane hindI gujarAtI anuvAdanI sAthe - muni ghAsIlAla, jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1959 (8) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, haidrAbAda, vi.saM. 2446 (9) hindI anuvAda - gopAladAsa jIvAbhAI paTela, jaina sAhitya prakAzana samiti, amadAvAda. I. sa. 1940 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 10. praznavyAkaraNa :(1) abhayadevavidita vRtti sahita - Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1919 dhanapatasiMha, kalakattA. I. sa. 1876 jJAnavimala viracita vRtti sahita, mukti vimala jaina graMthamAlA, amadAvAda. vi.saM. 1995 (3) hindI TIkA sahita - muni hastImala surANA, pAlI. I. sa. 1950 65 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) saMskRta vyAkhyA ane hindI gujarAtI anuvAdanI sAthe - muni ghAsIlAla, jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1962 (5) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, haidrAbAda, vI.saM. 2446 ghevaracaMdra bAMThiyA, zeThiyA jaina pAramArthika saMsthA, bIkAnera, vi.saM. 2009 (6) gujarAtI anuvAda - muni choTAlAlajI svAmI pustakAlaya, lIMbaDI. I. sa. 1939 11. vipAka sUtra :- jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 (1) abhayadevavihita vRtti sahita, ArAmodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1920) dhanapatasiMha, kalakattA. I. sa. 1836 mAM muktikamala jaina mohanamAlA, vaDodarA, I. sa. 1920 (2) prastAvanA AdinI sAthe - pI.ela.vaidya pUnA. I. sa. 1933 : gujarAtI anuvAda sahita, jaina pracAraka sabhA, bhAvanagara. vi.saM. 1987 (4) hindI anuvAda sahita muni AnaMda sAgara, hindI jainAgama prakAzaka samiti kAryAlaya, koTA. I. sa. 1935 | amolakha RSi, haidrAbAda - vi. saM. 2446 (5) hindI TIkA sahita - jJAnamuni, jaina zAsamALA kAryAlaya, ludhiyANA. vi.saM. 2010 saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI gujarAtI anuvAda sAthe - muni ghAsIlAla, jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa, I. sa. 1959 (7) gujarAtI chAyAnuvAda - gopAladAsa jIvAbhAI paTela, jaina sAhitya prakAzana samiti, amadAvAda. I. sa. 1940 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 12. uvavAIya sUtra :(1) abhayadevakRta saMskRtavRtti ane amRtacaMdrakRta hindI bAlAvabodha sahita, dhanapatasiMha, murzidAbAda. I. sa. 1880 (2) prastAvanA AdinI sAthe - Leamann, Leipzing * 1883 (3) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, lAlA sukhadeva sahAya javAlAprasAda, haidrAbAda I. 66 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa. 1820 (4) mULa ena.jI. zubiMga. (5) saMskRta vRtti sahita, paM. dayAnaMda vimala graMthamAlA. I. sa. 1978 (6) saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI gujarAtI anuvAdanI sAthe - muni ghAsIlAla, jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1959 - umezacaMdrajIkRta hindI, anuvAda sahita - akhila bhAratIya jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA I. sa. 1964 mUla - jinendra vijayagaNi, harSapuSyAmRta, jaina graMthamAlA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, saurASTra. 1977 (9) mUla ratanalAla kozI, akhila bhAratIya sAdhumArgI jaina saMskRti saMgha, sailAnA. 1980 (10) hindI anuvAda sahita - madhukara muni ! chaganalAla zAstrI - Agama prakAzana samiti, bAvara I. sa. 1982 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 13. rAjapraznIya : malayagirikRta TIkA sahita - dhanapatasiMha I. sa. 1880 (2) hindI anuvAda sAthe amolakhaRSi, lAla sukhadeva sahAya, jvAlAprasAda - haidrAbAda. I. sa. 1920 (3) gujarAtI anuvAda paM. becaradAsa dozI, lAghAjI svAmI pustakAlaya, lIMbaDI . I. sa. 1935 (4) saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI gujarAtI anuvAda sAthe. muni ghAsIlAla jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1965 mUla - jinendra vijayagaNi, harSapuSyAmRta graMthamALA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, saurASTra. I. sa. 1977 37 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) (6) (2) jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 14. jIvAjIvAbhigama : (1) malayagiriSkRta vRtti sahita - devacaMdra lAlabhAI - jaina pustakoddhAra phaMDa. muMbaI. I. sa. 1919 hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, lAlA sukhadeva sahAya jvAlAprAsAda, haidrAbAda. I. sa. 1920 (5) mUla - ratanalAla kozI akhila bhAratIya sAdhumArgI jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA. I. sa. 1980 (6) hindI anuvAda sahita madhukara muni, chaganalAla zAstrI, Agama prakAzana samiti, byAvara. I. sa. 1982 (3) malayaMti vRtti ane gujarAtI vivecana sAthe dhanapatasiMha, amadAvada. I. sa. 1883 mUla-jinendra gaNI, harSa puSpAmRta jaina graMthamAlA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, saurASTra, I. (4) sa. 1977 (6) - mUla ratanalAlA DozI. akhila bhAratIya sAdhumArgI jaina saMskRti saMdha, sailAnA. I. sa. 1980 mUla ane hindI anuvAda sAthe madhukara muni - Agama prakAzana samiti, byAvara, I. sa. 1980 saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI-gujarAtI anuvAdanI sAthe zAstroddhAra samiti rAjakoTa. I. sa. 1971-75 - muni ghAsIlAla jaina jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 15. prajJApanA sUtra : (1) malayagiri vihita vivaraNa, rAmacaMdrakRta saMskRta chAyA - dhanapatasiMha, banArasa, I. sa. 1884 68 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2), malayagiri TIkA sAthe - Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1919 (3) hindI anuvAda sAthe - amolakhaRSi lAlA sukhadeva sahAya javAlAprasAda, haidrAbAda I.sa. 1920 malayagiri kRta TIkAnA gujarAtI anuvAda sAthe - bhagavAnadAsa harSacaMdra jaina sosAyaTI, amadAvAda I.sa. 1935 (5) haribhadravihita pradeza vyAkhyA sahita - RSabhadevajI kezarImalajI - zvetA. saMsthA. I. sa. 1947-49 hindI thokaDA. rozanalAla agaracaMda zeThIyA pAramArthika saMsthA - bIkAnera. I. sa. 1959-62 | (7) mUla - saM. puNyavijayajI, mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI. I. sa. 1971 (8) mUla- saM. jinendravijayagaNi, harSapuSyAmRta jaina graMthamAla, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, saurASTra; I. sa. 1976 (9) mUla - ratanalAla DozI, akhila bhAratIya jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA I. sa. 1980 (10) saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI-gujarAtI anuvAdanI sAthe - muni ghAsIlAla jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa, I. sa. 1959 (11) hindI anuvAda sAthe - madhukara muni, jJAnamuni, Agama prakAzana samiti, bAvara, I. I' sa. 1983 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga - 2 16. sUrya prajJApti sUtra : (1) malayagiri vihita vRtti sahita - Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1919 | (2) hindI anuvAda sAthe - amolakhaRSi - lAlasukhadeva sahAya, jvAlAprasAda, haidrAbAda. I. sa. 1920 (3) mUla - (romanalipi) je.epha kola. TuTagaTe. I. sa. 1937 69 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) saMskRta vRtti ane tenA hindI-gujarAtI anuvAda sAthe - muni ghAsIlAlajI jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1920 mUla - jinendravijayagaNi, harSapuSyAmRta, jainagraMthamAlA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI. saurASTra, I. sa. 1977 (6) mUla - ratanalAla DozI, akhila bhAratIya sAdhumArgI jaina saMskRti rakSaka saMgha sailAnA. I. sa. 1980 17. caMdra prApti jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 (1) saMskRta vRtti sahita - muni ghAsIlAla jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa I. sa. 1966 (2) hindI anuvAda sAthe - amolakhaRSi - lAlasukhadeva javAlAprasAda, haidrAbAda. I. sa. 1920 hindI anuvAda ghevaracaMdajI - sthA. jaitA. jainahitakAriNI sabhA, bIkAnera mUla saM. jinendagaNi, harSapuSyAmRta jaina graMthamAlA lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, saurASTra. I. sa.1977 (5) mUla saM. ratanalAla DozI akhIla bhAratIya sAdhumArgI jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA. I. sa. 1980 18. jaMbudvIpa prajJapti - jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 (1) zAMticaMdravihita vRtti sahita lAlabhAI pustakodvAra phaMDa, muMbaI. I. sa. 192 (2) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi lAlAsukhadeva sahAya javAlAprasAda, haidrAbAda, I. sa. 1920 saMskRta vRtti ane tenA hindI-gujarAtI anuvAdanI sAthe - muni ghAsIlAlajI, zrI abhA.sthA.zvetA. jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1978 (4) hindI anuvAda sahita madhukara muni ! chaganalAla zAstrI, Agama prakAzana samiti, vyAvara. I. sa. 1983 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) mUla saM. jinendragaNi, harSapuSpAmRta jaina graMthamAlA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, saurASTra. I. sa. 1978 (6) mUla saM. ratanalAla DozI. abhA. sAdhumArgI jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA, I. sa. 1980 19. nirayAvalikA zrutaskaMdha :- jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 (1) TippaNI sahita - saM.vArena, emsTarDam I. sa. 1889 (2) (3) (4) (5) prastAvanA AdinI sAthe - pI.ela.vaidya. pUnA. I. sa. 1934 (6) caMdrasUriSkRta TIkAnA gujarAtI - hindI anuvAdanI sAthe muni ghAsIlAlajI jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1960 (6) 20. (8) (9) caMdrasUri kRta vRtti tathA gujarAtI vivecana sAthe, Agama saMgraha, banArasa, I. sa. 1885 hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, lAlAsukhadeva sahAya jvAlAprasAda, haidrAbAda. I. sa. 1920 caMdrasUrikRta vRtti sahita - dAnavijayagaNi Agamodaya samiti, I. sa. 1922 (1) (2) (3) (4) mUla saM. jinendravijayagaNi, harSapuSpAmRta jainagraMthamAlA, lAkhAbAvaLa,zAMtipurI, saurASTra, I. sa. 1978 mUla saM. ratanalAla DozI, a.bhA.sAdhumArgI jaina saMskRti saMgha, sailAnA. I. sa. 1980 hindI anuvAda sahita - madhukara muni, Agama prakAzana samiti, byAvara. I. sa. 1985 uttarAdhyayana sUtra :- jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 aMgrejI prastAvanA AdinI sAthe Jarl Charperitier, Upsala - 1923 aMgrejI anuvAda Motilal Banarsidass Delhi - 1964 lakSmI vallabhavihita vRtti sahita Agama saMgraha kalakattA, vi.saM. 1936 jayakIrtikRta - hIrAlAla haMsarAja, jAmanagara. I. sa. 1909 - 1 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) zAMtisUri vihita ziSyahitA TIkA sahita - devacaMda lAlabhAI jaina pustakoddhAra, muMbaI. I. sa. 1916 (6) bhAvavijayavirahita vRtti sahita - AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara. vi.sa. 1974 kamala saMyamakRta TIkA sAthe - yazovijaya graMthamAlA, bhAvanagara. I. sa. 1927 (8) nemicaMdravihita sukhabodhI vRtti sahita - Atmavallabha graMthAvalI, amadAvAda. I. sa. 1937 (9) gujarAtI artha ane kathAonI sAthe - jaina prAcya vidyAbhavana, amadAvAda. I. sa. 1954 (10) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, haidrAbAda, vi. saM. 2446 ratanalAla DozI, sailAnA. vI.saM. 2489 (11) mUla. hIrAlAla haMsarAja, jAmanagara. I. sa. 1938 | jIvarAja ghelAbhAI. amadAvAda. I. sa. 1911 (12) saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI gujarAtI anuvAda sAthe muni ghAsIlAla jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1959 (13) hindI TIkA sahita - upAdhyAya AtmArAmajI. jaina zAstramALA kAryAlaya, lAhora. I. sa. 1939-42 (14) hindI anuvAda - muni saubhAgyacaMdra (saMtabAla) zvetA.sthA.jaina. kona. muMbaI. vi.sa. 1992. (15) gujarAtI chAyAnuvAda - gopAladAsa jIvAbhAI paTela jaina sAhitya prakAzana samiti, amadAvAda. I. sa. 1938 (16) cUrNinI sAthe - ratalAma. I. sa. 1933 (17) gujarAtI anuvAda - saMtabAla. amadAvAda. (18) TIkA, jayaMtavijaya, AgarA. I. sa. 1923 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) hindI samIkSA - AcArya tulasI, terApaMthI mahAsabhA, kalaktA, I. sa. 1928 (20) hindI anuvAda - yuvAcArya mahAprajJa - jaina vizva bhAratI, lADanuM. I. sa. 1975 - (21) hindI anuvAda sahita - AcArya hastImalajI, samyagajJAna pracAraka maMDaLa, jayapura. I. sa. 1983 mUla. e jinendra vijayagaNi, harSa puSyAmRta jaina graMthamAlA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI. I. sa. 1975 (23) mUla. saM. muni kanaiyAlAlajI, Agama anuyoga prakAzana, rAjasthAna. I. sa. 1976 (24) mUla saM. ratanalAlA DozI, a.bhA.sAdhumArgI jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA. (25) mUla saM, kalyANaRSi, amola jJAnAlaya, dhUliyA. (26) mUla. saM. muni puNyavijayajI, mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI. I. sa. 1977 21. Avazyaka sUtra :- jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 1 (1) bhadrabAhukRta niryuktinI malayagiri kRta TIkA sAthe - Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1928 bhadrabAhu niryuktinI haribhadravihita vRtti sahita Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1916-17 (2) maladhArI hemacaMdravihita pradeza vyAkhyA - devacaMda lAlabhAI jaina pustakodvAra. muMbaI. I. sa. - 1920 (4) gujarAtI anuvAda sahita - bhImasI mANeka. muMbaI. I. sa. 1906 (5) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, haidrAbAda, vI.saM. 2446 (6) hindI vivecana sahita - upAdhyAya amara muni, sanmati jJAnapITha, AgarA. vi.saM. 2007 saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI - gujarAtI anuvAda sAthe - muni ghAsIlAlajI jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1958 e Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) jinadAsa kRta cUrNi, ratalAma. I. sa. 1928 (9) bhadrabAhu kRta, niryukti, jinabhadrakRta bhASya ane hemacaMdravRtti sahita divyadarzana kAryAlaya, amadAvAda, vi.saM. 1963 (10) niyukti ane avacUri sahita - jJAna sAgara - bhAvavijaya, devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa, surata. I.sa.1963 (11) niyukti, bhASya ane svopannavRtti sahita saM.nathamala TATiyA, prAkRta jaina zodha saMsthAna, vaizAlI. I. sa. 1972 (12) niryukti ane avacUri sahita - dhIrasuMdara, devacaMdalAlabhAI pustakodvAra phaMDa, surata. I. sa. 174 (1) mUla. e puNyavijayajI. mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI. I. sa. 1977 (14) bhUla. vRtti ane gujarAtI anuvAda sahita, cidAnaMda kIrti prakAzana, 10/1270 gopIpurA mena roDa, surata (15) bhUla. saM. jinendragaNi, harSapuSyAmRta jaina graMthamAlA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, saurASTra, I. sa. 1975 (16) mUla. saM. ratanalAla DozI. a.bhA.sAdhumArgI jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA. I. sa. 1980 22. dazavaikAlikasUtra - jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2 (1) mUla - jIvarAja ghelAbhAI dozI, amadAvAda. I. sa. 1912 | hIrAlAla haMsarAja, jAmanagara, I. sa. 1938 | muni trilokacaMda, jItamala jaina. I. sa. 1951 / AcArya tulasI terApaMthI sabhA, kalakattA, I. sa. 1967. jaina vizva bhAratI, lADanuM, I. sa. 1975 | muni puNyavijayajI, mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI. I. sa. 1977 | jinendravijayagaNi - harSa puSyAmRta jaina graMthamAlA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI. I. sa. 1978 | ratanalAla DozI. a.bhA. sAdhumArgI jaina saMskRti rakSaka saMdha, sailAnA, I. sa. 1980 74. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) haribhadra ane samayasuMdaranI TIkAonI sAthe bhImasI mANeka, muMbaI. I. sa. 1900 (3) samayasuMdara vihita vRtti sahita - hIrAlAla haMsarAja, jAmanagara I. sa. 1915 jinayazasUri graMthAmAlA, khaMbhAta. I. sa. 1919 (4) bhadrabAhukRta niryuktinI haribhadrIya vRttinI sAthe devacaMda lAlabhAI jaina pustakoddhAra muMbaI. I. sa. 1918 (5) aMgrejI anuvAda sahita - ke.sI.lAlavALI, motIlAla banArasIdAsa, dilhI, 1973 (6) hindI TIkA sahita - muni AtmArAmajI, javAlAprasAda mANekacaMda jhaverI, mahendra gaDha, vi.saM. 1989. muni hastimalajI, motIlAla bAlamukuMda mULA, sAtArA. I. sa. 1940 (7) hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi, ghevaracaMda bAMThiyA, sAdhumArgI jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA. muni amaracaMdra, paMjAbI, vilAyatI rAma agravAla, mAcchIvADA vi.saM. 2000 (8) saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI-gujarAtI anuvAda sAthe muni ghAsIlAlajI, jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa, I. sa. 1957-1960 (9) sumati sAdhu viracita vRtti sahita - devacaMda lAlabhAI, jaina pustakoddhAra, surata, I. sa. 1954 (10) hindI anuvAda - muni saubhAgyacaMdra (saMtabAla) | yuvAcArya mahAprajJa, terApaMthI mahAsabhA, kalakattA - 1967. marUdhara kezarI mizrImala, marUdhara kezarI prakAzana, vyAvara, 1975. madhukarajI - Agama prakAzana samiti, vyAvara. I. sa. 1985 (11) hindI artha ane TippaNIyonI sAthe - AcArya tulasI, kalakattA, vi.saM. 2020 (12) gujarAtI chAyAnuvAda - gopAladAsa jIvAbhAI paTela, amadAvAda. I. sa. 1939 (13) jinadAsakRta cUrNi, ratalAma. I. sa. 1933 (14) cayanikA, kamalacaMdra sogANI, prAkRta bhAratIya ekAdamI, jayapura. I. sa. 1987. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. piMDaniryukti :- jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. (1) malayagiri vihita vRtti sahita - devacaMda lAlabhAI jaina pustakoddhAra. muMbaI. I. sa. 1918 jinendravijayagaNi, harSapuSyAmRta jaina graMthamAlA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI. I. sa. 1978 (2) kSamApana kRta avasUrinI sAthe - devacaMda lAlabhAI jaina pustakoddhAra samiti, surata. I. sa. 1958 malayagirinI vRtti ane haMsasAgara kRta gujarAtI anuvAda sahita, haMsa sAgara zAsana, kaMTakoddhAraka, jJAnamaMdira, uliyA, bhAvanagara. I. sa. 1962 24. oghaniyukti - jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. (1) drauNAcArya vihita vRtti sahita Agamodaya samiti, mahesANA. I. sa. 1919 I | vijayadAna surIzvara jaina graMthamAlA, surata. I. sa. 1957 25. dazAzrutaskaMdha - jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. (1) jinendagaNi, harSapuSyAmRta, jainagraMthamALA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, I. sa. 1976, ratanalAla DozI. a.bhA.sA. jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA I. sa. 1980 (2) muni kanaiyAlAlajI, Agama anuyoga prakAzana, sArarAva, pAlI I. sa. 1977 (3) mUla, niryukti - cUrNi maNivijayajIgaNi graMthamAlA, bhAvanagara, vi.saM. 2011 (4) saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI - gujarAtI anuvAda sAthe - muni ghAsIlAlajI. jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1970 mAtra AThamo udeza : (1) bhUmikA sahita. H. Jacobi, Leipzig, 1879. (2) sacitra devacaMda lAlabhAI jaina pustakoaura, muMbaI. I. sa. 1933 (3) sacitra - jaina prAcIna sAhityoddhAra, amadAvAda. I. sa. 1941 76 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) muni pyAracaMdrakRti hindI anuvAda sahita - jainodaya pustaka prakAzana samiti, ratalAma, vi. saM. 1973 (5) mUla. maphatalAla jhaveracaMdra vi.saM. 2005 (6) mANekamunikRta hindI anuvAda sahita - sobhAgamala harakAvata, ajamera, vi.saM. 1973 hindI anuvAda AtmAnaMda jaina mahAsabhA, jAlaMdhara zahera, I. sa. 1948 (8). hindI bhAvArtha - jaina zvetAMbara saMgha, koTA. I. sa. 1933 (9) gujarAtI bhASAMtara - citra vivaraNa, niryukti, cUrNi, pRthvIcaMdra sUri kRta TippaNa Adi sahita sArAbhAI maNilAla navAba, chIpA mAvajInI poLa, amadAvAda. I. sa. 1952 (10) dharma sAgara gaNi viracita vRtti sahita - jaina AtmAnaMda sabhAbhAvanagara. I. sa. 1922. . (11) saMghavijayagaNi saMkalita vRtti sahita - vADIlAla cakubhAI devIzAhano pADo. amadAvAda I. sa. 1935 (12) samaya suMdaragaNi viracita vyAkhyA sahita - jinadattasUri, jJAnabhaMDAra, muMbaI. I. sa. 1939 (13) vinayavijaya viracita vRtti sahita - hIrAlAla haMsarAja jAmanagara. I. sa. 1939 gujarAtI anuvAda - meghajI hIrajI jaina bukaselara, muMbaI, vi.saM. 1981 26. bRhatkalpasUtra :- jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. (1) saM. jinendramaNi, harSapuSyAmRta jainagraMthamALA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, I. sa. 1977 ratanalAla DozI. a.bhA.sA.jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA. I. sa. 1980 gujarAtI anuvAda sahita - Do. jIvarAja ghelAbhAI dozI, amadAvAda. I. sa. 1915 (3) hindI anuvAda - amolakhaRSikRta - lAlAsukhadeva sahAya javAlAprasAda, haidrAbAda, vi.saM. 2445 (2) 9. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) (5) (6) (2) (3) (4) 27. vyavahAra sUtra :- jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. (1) (5) ajJAta TIkA sahita - samyajJAna pracAraka maMDaLa. jodhapura. niryukti, laghubhASya tathA malayagiri, kSetrakIrtikRta TIkA sahita, jaina AtmAnaMda sabhA. bhAvanagara. I. sa. 1933-42 (2) cUrNi, bhASyAvasUri sahita, (ghAsIlAlajI kRta) jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1969 (3) (4) saM. jinendragaNi, harSapuSpAmRta jainagraMthamALA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, I. sa. 1977 ratanalAla DozI. a.bhA.sA. jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA. I. sa. 1980 muni kanaiyAlAla, Agama anuyoga prakAzana, sAMDerAva, pAlI. I. sa. 1980 gujarAtI anuvAda sahita jIvarAja ghelAbhAI dozI. amadAvAda. I. sa. 1925 niryukti bhASya tathA malayagiri viracita vivaraNayukta, kezavalAla, premacaMda, amadAvAda vi.saM. 1982-95 28. nizIthasUtra :- jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. (1) saMskRta vRtti sahita muni ghAsIlAlajI. jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1969 AcArya tulasI. a.bhA.zvetA. jaina terApaMthI mahAsabhA. kalakattA, I. sa. 1967 / jinendragaNi harSapuSyAmRta jaina graMthamAlA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, I. sa. 1976 | ratanalAla DozI a.bhA. sAdhumArgI jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA. I. sa. 1980 amolakhaRSi kRta - lAlAsukhadeva sahAya jvAlAprasAda. hindI anuvAda sahita haidrAbAda. vI.saM. 2446 . bhASya ane vizeSa cUrNi sahita sanmati jJAnapITha AgarA. I. sa. 1957-60 saMskRta vRtti sahita - ghAsIlAlajI a.bhA.zvetA. sthA. jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1969 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29. mahAnizItha :- jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. (1) mUla-jinendramaNi, harSapuSyAmRta, jaina graMthamAlA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI. I. sa. 1983 (ra) AlocanAtmaka adhyayana - W. schubring Berlin, 1918 / F. R. Hamann and W. Schubring Hamburg, 1951 / J. Deleu and W. Schubring, Ahmedabad s. 1933 munizrI puNyavijayajInI pAse tenI hastalikhita prata che. 30. jItakalpa - jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. (1) svopajJa bhASya sahita - saMzodhaka, muni puNyavijayajI, babalacaMdra kezavalAla modI, hAjA paTelanI poLa, vi.saM. 1994 | (2) siddhasena cUrNi tathA zrI caMdrasUrikRta vRtti sahita. saM.muni jinavijayajI. jaina sAhitya saMzodhaka samiti, amadAvAda. I. sa. 1926 sArAMza sAthe - E. Leumann, Berlin - 1892 31. naMdIsUtra :- jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. (1) muni puNyavijayajI mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI. I. sa. 1967 sAdhvI zIlakuMvara - tAraka guru jaina graMthAlaya, udayapura. I. sa. 1974 jinendravijayajI, harSapuSyAmRta, jaina graMthamAlA, lAkhAbAvaLa, zAMtipurI, saurASTra, I. sa. 1976 ratanalAla DozI. a.bhA.sthA. jaitA. jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA. I. sa. 1984 (2) pArasakumAra a.bhA.sthA.tA. jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA. I. sa.1967 madhukara muni - Agama prakAzana samiti, bAvara, I. sa. 1967 muni hastamalakRta saMskRta chAyA, hindI TIkA, TippaNI AdithI alaMkRta rAyabahAdura motIlAla muthA, bhavAnIpeTha, sAtArA. I. sa. 1942 9 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) malayagiri praNita vRtti yukta - rAyabahAdura dhanapatasiMha banArasa I. sa. 1936 Agamodaya samiti muMbaI, I.sa. 1924 cUrNi ane haribhadravihita vRtti sahita RSabhadevajI kezarImalajI zvetA saMsthA ratalAma. I. sa. 1928 (6) cUrNi sahita saMpuNyavijayajI, prAkRta TekaTara sosAyaTI, amadAvAda, I. sa. 1966 (7) AcArya AtmArAmakRta, hindI TIkA sahita, AcArya zrI AtmArAma jaina prakAzana samiti. ludhiyANA. I. sa. 1966 saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI - gujarAtI anuvAdanI sAthe muni ghAsIlAlajI - jaina zAstroddhAra samiti. rAjakoTa. I. sa. 1958 (9) haribhadravRtti ane durgapada sahita. sa. puNyavijayajI prAkRta TekaTara sosAyaTI, amadAvAda. I. sa. 1967 32. anuyogadvAra sUtra - jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. (1) saM. puNyavijayajI, mahAvIra jaina vidyAlaya: muMbaI. I. sa. 1968 | saM. jinendravijayagaNi, harSapuSyAmRta jaina graMthamAlA, lAkhAbAvaLa; zAMtipurI, saurASTra, I. sa. 1976 / saM. ratanalAla DozI. abhA. zvetA. sthA. jaina saMskRti rakSaka saMgha, sailAnA. I. sa. 1980 hindI anuvAda sahita - amolakhaRSi - lAlA sukhadeva sahAya jvAlAprasAda jhaverI, haidrAbAda - vI.saM. 2446 (3) upAdhyAya AtmArAma kRta hindI anuvAda sahita - zvetA. sthA. jaine. konpharansa. muMbaI (pUrva) I. sa. 1966 aMgrejI anuvAda - lAIkena hanAkI, prAkRta jainazAstra ane ahiMsA zodha saMsthAna, vaizAlI. I. sa. 1970 (5) saMskRta vyAkhyA ane tenA hindI gujarAtI anuvAda sahita, muni ghAsIlAlajI, jaina 80 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstroddhAra samiti, rAjakoTa. I. sa. 1967-68 (6) malladhArI hemacaMdrakRta vRtti sahita - rAyabahAdura dhanapatasiMha, kalakattA. I. sa. 1980 devacaMdra lAlabhAI jaina pustakoddhAra, muMbaI. I. sa. 1915-16 / Agamodaya samiti, muMbaI, I. sa. 1924 / kezarabAI jJAnamaMdira, pATaNa, I. sa. 1939 haribhadra vRtti sahita - RSabhadevajI kezarImalajI zvetA. saMsthA. ratalAma. I. sa. 1928. (6) (8) gujarAtI sAra - devavijayajI, AtmAnaMda jaina sabhA, bhAvanagara. 33. catuHzaraNa :- jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. (1) Agamodaya samiti, muMbaI I. sa. 1927 34. 35. 36. 37. 38. rAyabahAdura dhanapatasiMha, banArasa, I. sa. 1886, jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. bAlAbhAI.kakalabhAI. amadAvAda. vi.saM. 1962 / jaina dharma pracAraka sabhA, bhAvanagara, vi.saM. 1966 devacaMda lAlabhAI jaina graMthamAlA, muMbaI. I. sa. 1922 bAlAbhAI kakalabhAI. amadAvAda. vi.saM. 1962 jaina dharma pracAraka sabhA, bhAvanagara. vi.saM. 1966 bAlAbhAI kakalabhAI, amadAvAda, vi.saM. 1962 jaina dharma pracAraka sabhA, bhAvanagara. vi.saM. 1966 vimalavijayavihita vRtti sahita devacaMda lAlabhAI, jaina graMthamAlA, muMbaI. I. sa. 1922 hindI bhAvArtha sahita, zvetA. sthA. jaina hitakAriNI saMsthA, bIkAnera, vi.saM. 2006 jaina dharma pracAraka sabhA, bhAvanagara. vi.saM. 1966 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 2. 81 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39. noMdha :- sthAnakavAsI jaina saMpradAyamAM 11 aMga, 12 upAMga, 4 mULa sUtra, dazaivakAlika, uttarAdhyayana, naMdIsUtra, anuyogadvAra ane chedasUtro 4, vyavahAra bRhatkalpa, nithIza ane dazaMzruta skaMdha, eka batrIzamuM Avazyaka sUtra ema 32 AgamonI mAnyatA che. jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 3. Avazyaka niryukti para aneka TIkAo lakhAyelI che. temAMthI nimnAMkita TIkAo prakAzita 40. I che. (1) (2) (3) (4) (5) vAnaRSi vihita vRtti sahita - Agamodaya samiti, mahesANA. I. sa. 1923 vijaya rAjendra sUriSkRta gujarAtI vivecana yukta - bhUpendra sUri jaina sAhitya samiti, lAhora, vi.saM. 2002 (8) malayagira kRta vRtti - Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1928-32 devacaMda lAlabhAI jaina pustakodvAra. surata. I. sa. 1936 haribhadrakRta vRtti - Agamodaya samiti. muMbaI. I. sa. 1916-17 maladhArI hemacaMdrakRta pradeza vyAkhyA tathA caMdrasUri kRta pradeza vyAkhyA TippaNa devacaMdra lAlabhAI jaina pustakoddhAra, muMbaI. I. sa. 1920 jinabhadrakRta vizeSAvazyaka bhASya tathA tenI maladhArI hemacaMdrakRta TIkA. yazovijayajI jaina graMthamAlA, banArasa, vI.saM. 2427 mANikyazekhara kRta Avazyaka niryukti - dIpikA - RSabhadevajI kezarImalajI zvetAM. saMsthA ratalAma I. sa. 1936-37 (6) koTayAcArya kRta vizeSAvazyabhASya. vijayadAna sUrIzvara. surata. I. sa. 1939-49 (7) jinadAsagaNi mahattara kRta cUrNi - RSabhadevajI kezarImalajI, zvetAM saMsthA ratalAma. I. sa. 1928 - vizeSAvazyaka bhASyanI jinabhadrakRta svopakSavRtti lAla dalapatasiMha vidyAmaMdira, amadAvAda. I. sa. 1966 82 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga 3. 41. hAribhadriya vivaraNa sahita 1918 - prakAzaka devacaMdra lAlabhAI jaina pustakodvAra. muMbaI. I. sa. niryukti ane mULa. saMpAdaka :- F. Leumann ZDMG. bhAga 46, pR. 581-663 jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 42. zAMtisUri kRta ziSyahitA-TIkA sahita-devacaMdra lAlabhAI jaina pustakodvAra muMbaI I. sa. 1919 1927 43. zIlAMka, jina haMsa tathA pArzvacaMdrakRta TIkAo sahita-rAyabahAdura dhanapatasiMha, kalakattA, vi. saM. 1936 - zIlAMka kRta TIkA sahita Agamodaya samiti pustakAlaya, gopIpurA, surata. I. sa. 1935 - surata vi. sa. 1972-1973 jainAnaMda jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 44. zIlAMkakRta TIkA sahita-Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1917 sUtra sahita saM. Do. pI. ela. vaigha. pUnA. I. sa. 1928 45. A paricaya muni zrI puNyavijayathI prApta dazAzruta skandhacUrNinI hastalikhita pratanI niryuktigAthAone AdhAre lakhela che. 46. niryukti-laghubhASya sahita saM. muni caturavijaya tathA puNyavijaya jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara, I. sa. 1933-1942 jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 47. niryukti-bhASya-malayagirivivaraNa sahita kezavalAla premacaMda modI ane trikamalAla ugaracaMdra, amadAvAda vi. saM. 1982-1985 3 jaina sAhitya kAM bRhad itihAsa bhAga-3 48. 1. ziSya hitAkhya bRhavRtti (maladhArI hemacaMdrakRtaTIkA) sahita yazovijaya jaina graMthamAlA, Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banArasa, vI. saM. 2427-2441 2. gujarAtI anuvAda-Agamodaya samiti, muMbaI I. sa. 1924-1927 3. vizeSAvazyakagAthA nAmakArAdi kratha tathA vizeSAvazyaka viSayamanukrama Agamodaya samiti, muMbaI I. sa. 1923 4. svopakSavRtti sahita(prathama bhAga) lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRta vidyAmaMdira, amadAvAda I. sa. 1966 jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 49. saMzodhaka - muni puNyavijaya, babalacaMdra kezavalAla modI, hAjA paTelanI poLa, amadAvAda, - saM. 1994 50. niryukti laghubhASya vRtyupeta bRhatkalpasUtra(bhAga) saMTha. muni caturavijayajI ane puNyavijayajI, zrI jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara, I. sa. 1933, 1936, 1938, 1942 - jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 51. niryukti bhASya - malayagiri vivaraNa sahita, saMzodhaka, muni mANeka, prakAzaka kezavalAla premacaMda modI ane trikamalAla ugaracaMda, amadAvAda, vi. saM. 1982-1985 52. niryukti bhASya drauNAcArya sUcitavRtti bhUSita prakAzaka zAha veNIcaMdra suracaMdra, Agamodaya samiti, mahesANA, I. sa. 1919 jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 53. niryukti - bhASya malayagiri vivRttiyukta. devacaMdra lAlabhAI jaina pustakoddhAra, muMbaI I. sa. 1918 54. A bhASyanI hastilikhita prata muni zrI puNyavijyanI kRpAthI prApta thaI che. A prata munizrIe vi. saM. 1883mAM lakhIne taiyAra karI che. jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 22 - 4 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55. haribhadriyAvRttithya zrI RSabhadevajIkezarI malajI zvetA. saMsthA ratalAma I. sa. 1928 naMdIsUtram cUrNiI sahitama-prAkRta TekTara sosAyaTI, vArANasI I. sa. 1966 56 - haribhadrakRtivRtti sahita zrI RSabhadevajI kezarImalajI zvetA. saMsthA ratalAma I. sa. 1928 57. zrI RSabhadevajI kezarImalajI jaitA. saMsthA. ratalAma pUrvabhAga I.sa. 1928, uttarabhAga I. sa. 1929 jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 58. zrI RSabhadevajI kezarImala, cetA. saMsthA ratalAma, I. sa. 1933 59. zrI RSabhadevajI kezarImala, zvetA. saMsthA ratalAma, I. sa. 1933 60. zrI RSabhadevajI kezarImala, tA. saMsthA ratalAma, I. sa. 1941 61. zrI RSabhadevajI kezarIli, zvetA. saMsthA ratalAma, I. sa. 1941 62. viSamapada vyAkhyAlaMkRta siddhasenagaNi saMbaMdha bRharNi samanvita jItakalpasUtra, saM. muni jinavijaya, jaina sAhitya saMzodhaka samiti, amadAvAda, I. sa. 1927 jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 63. prastuta cUrNinI hastalikhita prata muni zrI puNyavijayajI pAse prApta thaI che. A prata jesalameranA jJAnabhaMDAramAMthI prApta prAcIna pratanI pratilipi che. 64. saM. upAdhyAya zrI amaracaMdrajI ane munizrI kanaiyAlAlajI, sanmati jJAnapITha, lohAmaMDI, AgarA, I. sa. 1957-1960. nizItha : eka adhyayana, paM. dalasukha mAlavaNiyA sanmatijJAnapITha, AgarA I.sa. 1959 65. A cUrNinI hastalikhita prata munizrI puNyavijayanI kRpAthI prApta thayela che. tenuM AThamuM adhyayana kalpasUtranA nAme alaga prakAzita thayela che. jemAM mULa niyukti, cUrNi ane pRthvIcaMdrAcArya viracita Tippanaka saMmilita che. 26. saM. munizrI puNyavijayajI bhASAMtara 5. becaradAsa jIvarAja dozI, citra vivaraNa sArAbhAI maNIlAla navAba prA. sthAna sArAbhAI navAba, chIpA mAvajInI poLa, amadAvAda, I. sa. 85 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1952 jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 67. tenI hastalikhita prata munizrI puNyavijayanA prasAdathI prApta thaI che. teno prathama bhAga paM. dalasukha mAlavaNiyA dvArA saMpAdita thaIne lAlabhAI dalapatabhAI, bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda-I. sa. 1966 68. zrI RSabhadevajI kezarImalajI. zvetA. saMsthA, ratalAma, I. sa. 1928 prAkRta TekaTara sosAyaTI, vArANasI, I. sa. 1966 jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 69. devacaMdra lAlabhAI jaina pustakoddhAra, muMbaI I. sa. 1918 samayasuMdara kRta TIkAsahita bhImazI mANeka muMbaI I. sa.1900 70. pUrvabhAga - RSabhadevajI kezarImalajI, zvetA. saMsthA, ratalAma, I. sa. 1947, uttarabhAga jaina pustaka pracAraka saMsthA, sUryapura, I. sa. 1949 71. Agamodaya samiti, mahesANA, I. sa. 1916-1917 jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 72. RSabhadevajI kezarImalajI, zvetA. saMsthA, ratalAma, I. sa. 1936-1937 73. nivRttikulIna zrI zIlAcAryeNa tattvAdi vyAparanAmnA vAri sAdhu sahAyena kRtA TIkA parisamAptati AcArAMga TIkA, prathama zrutaskaMdhano aMta. 74. jinahaMsa ane pArzvacaMdranI TIkAo sahita rAyabahAdura dhanapatasiMha, kalakattA, vi. saM. 1936 Agamoddha samiti, surata vi. saM. 1972-73 jainAnaMda pustakAlaya gopIpurA, surata, I. sa. 1935 75. Agamodaya samiti, mahesANA - I. sa. 1917, harSakula kRta vivaraNa sahita-bhImasI mANeka, muMbaI, vi. saM. 1936, hindI artha sahita (prathama zruta skandha, mahAvIra jaina jJAnodaya sosAyaTI rAjakoTa, vi. saM. 1993-1995, sAdhuraMgaracita dIpikA sahita, goDI pArzva jaina 86 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamAlA muMbaI, I. sa. 1950(prathama zrutaskandha) jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 76: zrI zAMtisUri prabaMdha (muni kalyANa vijayanuM bhASAMtara) 77. Agamodaya samiti, muMbaI, I. sa. 1919 78. Agamodaya samiti, muMbaI, I. sa. 1918-1920. "rAyabahAdura dhanapatasiMha, banArasa, I. sa. 1980, mANekalAla cunIlAla ane kAMtilAla cunIlAla, amadAvAda-I. sa. 1937, dvitIya saMskaraNa, jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 79. 1. rAyabahAdura dhanapatasiMha, banArasa, I. sa. 1880, 2. Agamodaya samiti, surata, I. sa. 1919 3. maphatalAla jhaveracaMdra, amadAvAda, I. sa. 1938 4. gujarAtI anuvAda sahita, jainadharma pracAraka sabhA, bhAvanagara, vi. saM. 1995 80. 1. puMjAbhAI hIrAcaMda rAyacaMda, jinAgama saMgraha, amadAvAda 2. rAyabahAdura dhanapatasiMha, banArasa, I. sa. 1882 3. ema. Ara. mahetA, muMbaI, vi. saM. 1914 4. Agamodaya samiti, muMbaI, I. sa. 1918-1921 5. RSabhadevajI kezarImalajI, jaina zvetA. saMsthA, ratalAma(prathama bhAga. za. 1thI 7) I. sa. 1937, dvitIyabhAga(za. 8thI 14) I. sa. 1940 81. Agamodaya samiti, mahesANA, I. sa. 1919 82. 1. rAyabahAdura dhanapatasiMha, kalakattA, I. sa. 1876 2. Agamodaya samiti, muMbaI I. sa. 1920 3. mAtra gujarAtI anuvAda, paM. bhagavAnadAsa harSacaMdra Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sosAyaTI, amadAvAda, vi. saM. 1992 jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga-3 83. 1. rAyabahAdura dhanapatasiMha, kalakattA, I. sa. 1875 2. Agamodaya samiti, surata, I. sa. 1920 3. gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhIroDa, amadAvAda, I. sa. 1932 84. 1. rAyabahAdura dhanapatasiMha, kalakattA, I. sa. 1875 2. Agamodaya samiti, surata, I. sa. 1920 3. gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhIroDa, amadAvAda. I. sa. 1932 85. 1. rAyabahAdura dhanapatasiMha, kalakattA. I. sa. 1876 2. Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1919 86. 1. rAyabahAdura dhanapatasiMha, kalakattA. I. sa. 1976 2. Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1920 . 3. muktikamala jaina mohanamALA, vaDodarA. I. sa. 1920 , (prathama AvRtti) vi.saM. 1992 (dvitIya AvRtti.) 4. gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhIroDa, amadAvAda. I. sa. 1935 (mULano aMgrejI anuvAda TippaNa Adi sahita) 87. 1. rAyabahAdura dhanapatasiMha, kalakattA. I. sa. 1880 2. Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1916 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga. 3 88. 1. rAyabahAdura dhanapatasiMha, banArasa vi.sa. 1936 2. Agamodaya samiti graMtha. 16 muMbaI. I. sa. 1924 98 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89. 1. rAyabahAdura dhanapatasiMha, banArasa. I. sa. 1884 2. agodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1918-1920 - 3. mAtra gujarAtI anuvAda, anuvAdaka paM. bhagavAnadAsa harSacaMdra, jaina sosAyaTI, amadAvAda. vi.saM. 1991 0. 1. RSabhadevajI kezarImalajI zvetAM. saMsthA ratalAma. I. sa. 1928 2. AvRtti muni zrI puNyavijayajI pAse pratilipinA rUpamAM vidyamAna che. 91. devacaMdra lAlabhAI. jaina pustakoddhAra. muMbaI. I. sa. 1919. 92. 1. saMzodhaka - muni mANeka kezavalAla premacaMda modI ane trikamalAla ugaracaMda, amadAvAda, - vi.saM. 1982 ( 2. saMpAdaka paM. becaradAsa jIvarAja dozI. gurjara graMtharatna kAryAlaya. amadAvAda. vi.saM. 1994 3. devacaMdra lAlabhAI jaina pustakoddhAra. muMbaI. I. sa. 1918 jaina sAhityakA bRhada itihAsa bhAga-3 94. 1. Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1928-32 2. devacaMdra lAlabhAI, jaina pustakoddhAra, surata. I. sa. 1936 5. jaina AtmAnaMda sabhA. bhAvanagara. I. sa. 1933 96. zrI caMdra sUri vihita TippaNa sahita - devacaMdra lAlabhAI pustakodvAra. muMbaI. I. sa. 1920 97. 1. rAyabahAdura dhanapatasiMha, kalakattA. I. sa. 1880 2. devacaMdra lAlabhAI. jaina pustakoddhAra, muMbaI. I. sa. 1915-16 3. Agamodaya samiti. muMbaI. I. sa. 1924 4. kezarabAI jJAnamaMdira, pATaNa I. sa. 1939 98. 1. yazovijaya jaina graMthamAlA, banArasa, vI.saM. 2427-2441 89 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. gujarAtI bhASAMtara - cunIlAla hukamacaMda, Agamodaya samiti, muMbaI. I. sa. 1924 99. puSyacaMdra khemacaMdra, vabAda. I. sa. 1937 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga - 3 100. sanmati jJAnapITha, AgarA. I. sa. 1920 (nizIthasUtranA caturtha vibhAganA aMtargata) 101. sanmati jJAnapITha, AgarA. I. sa. 1960 (nizIthasUtranA caturtha vibhAganA aMtargata - mR. 413-443) 102. 1. rAyabahAdura dhanapatasiMha banArasa, I. sa. 1885 2. Agamodaya samiti, surata. I. sa. 1922 3. gurjara graMtharatna kAryAlaya, amadAvAda. I. sa. 1934 103. jaina sAhitya saMzodhaka samiti, amadAvAda. I. sa. 1926 104. pArjacaMdra kRta TIkAo gujarAtImAM che. 105. jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara. I. sa. 1933-1942 106. vijayadAna sUrizvara jaina graMthamAlA, surata. I. sa. 1939-1949 100. prathama zruta skaMdha - maNivijayajI graMthamAlA, lIMca, vi.saM. 2005 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga - 3 108. dayAvimalajI jaina graMthamAlA, amadAvAda. I. sa. 1924 109. catura zaraNanI avacUri - devacaMdra lAlabhAI - jaina pustakoddhAra. muMbaI. I. sa. 1922 110. Agamodaya samiti, mahesANA. I. sa. 1923. 111. jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara, vi.saM. 1974 vinayabhakti suMdara caraNa graMthamAlA, beNapa. I. sa. 1940 112. bhImasI mANeka, muMbaI. I. sa. 1900 hIrAlAla haMsarAja, jAmanagara. I. sa. 1915 90 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113. mukti vimala jaina graMthamAlA, amadAvAda, vi.saM. 1995 114. rAyabahAdura dhanapatasiMha, kalakattA, vi.saM. 1936 * gujarAtI anuvAda sAthe - hirAlAla haMsarAja, jAmanagara. I. sa. 1934 115. RSabhadevajI kezarImalajI zvetA. saMsthA ratalAma. I. sa. 1935 116. muktivimala jaina graMthamAlA. amadAvAda. I. sa. 1935 117. jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara. vi.saM. 1975 paM. hIrAlAla haMsarAja. jAmanagara. I. sa. 1939 118. kAlikAcArya kathA sahita - jinadattasUri, prAcIna pustakoddhAra. surata. I. sa. 1939 119. RSabhadevajI kezarImalajI. zvetA. saMsthA. ratalAma. I. sa. 1936 120. munizrI paNyavijayajI dvArA saMpAdita kalpasUtramAM mudrita - sArAbhAI maNIlAla navAba, amadAvAda. I. sa. 1952 jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga - 4 121. A kRti amRtacaMdra tattvadIpikA tathA hemarAja pAMDenA bAlAvabodha parathI pannAlAla - bAlakIvAlakRta hindI anuvAda sAthe "rAmacaMdra jaina graMthamAlA"mAM 1904 prakAzita thayela che. A graMthamAlAmAM prakAzita ane tenI bIjI AvRttimAM amRtacaMdra ane jayasenanI saMskRta TIkAo tathA hemarAja pAMDeno bAlAvabodha chapAyela che. amRtacaMdranI TIkA sAthe gujarAtI anuvAda "digaMbara svAdhyAya maMdirathI vi.saM. 2014mAM prakAzita thayela che. jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga - 4 122. malladhArI hemacaMdravRttinI sAthe - Agamodaya samiti. I. sa. 1927 123. malayagirinI TIkA sAthe jaina dharma pracAraka sabhA. vi.saM. 1977 124. A AcArya anekAMta jayapatAkAnA praNetA che. 125. prabhAnaMdasUrinI vRtti sAthe jaina dharma pracAraka sabhA. I. sa. 1915 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126. jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga-4 (1) gujarAtI zabdArtha ane vistArArtha tathA taMtra AdinI sAthe "daMDaka prakaraNanA nAme" graMtha pracAraka sabhA. I. sa. 1925. (2) bhImazI mANeka. laghuprakaraNa saMgrahamAM. I. sa. 1903. jaina sAhityakA bRhad itihAsa bhAga - 3 127. dhanezvarasUrinI vRttinI sAthe - jaina dharma pracAraka sabhA. 128. devendrakRta TIkAnI sAthe. paM. hIrAlAla haMsarAja, jAmanagara, I. sa. 1914. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-2 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina saiddhAMtika sAhityamAM daMDakanuM sthAna. daMDaka vizenA judA judA graMtho ane teno paricaya (1) zrI daMDakAvabodha graMtha : A graMthanI racanA kaccha ATha koTI moTI pakSa sthAnakavAsI saMpradAyanA 5. pU. AcAryazrI karmasiMhajI svAmInA suziSya pa. pU. mANekacaMdrajI svAmIe karI che. teozrIne zAstra ane svAdhyAya mATe apUrva prema hato. sAdhu-sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAone thokaDAonuM vAcana suMdara zailIthI karAvatA ane rahasya samajAvatA. temanI samajAvavAnI khUbI evI hatI ke sAmenI vyaktine game tevo agharo viSaya paNa sahelAIthI samajAI jato. covIse daMDakomAM daMDAvAnAM sthAno, kAraNo vagerenuM jenAthI jJAna thAya tenuM nAma ja 'daMDakAvabodha'. A daMDakAvabodha graMthamAM kartAe 24 dvAronA badale 89 dvAronuM varNana karIne sUkSma rIte chaNAvaTa karI che. te dvAro kartAe nIce pramANe batAvyA che. (1) nAma dvAra : 24 daMDakonA nAmano ullekha karyo che. (2) jIvabhedadvAraH (vyavahAra nayathI) jIvanA saMkSepamAM 14 bhedo batAvIne kayA daMDakamAM keTalA ane kayA kayA bhedo hoya che te batAvela che. vistArathI jIvanA 563 bhedo batAvIne kayA daMDakamAM keTalA bhedye che te batAvela che. (3) AhAra dvAra : Abhoga ane aNAbhoga AhAra, sacita, acita ane mizraAhAra, oja, 95 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roma ane kavaLa AhAra jevA AhAranA prakAro batAvIne kayA jIvone kayA kayA AhAra hoya ane kayA daMDakamAM keTalA samaye AhAranI icchA thAya che tenuM varNana karyuM che. (4) zarIdvAra : temAM pAMca zarIronI vyAkhyA karIne kayA daMDakamAM keTalAM zarIra hoya che tenuM vivecana karyuM che. je daMDaka prakaraNamAM Apela che. (5) sthUla ane sUkSma zarIra H audArika, vaikriya ane AhAraka e traNa sthUla zarIra tathA taijasa ane kArpaNa zarIra ne sUkSma zarIra batAvyAM che. (6) zvAsozvAsa dvAra : temAM zvAsozvAsa levAno samaya batAvela che. (7) bhASAdvAra : temAM bhASAnA prakAra ane bhASA paryAptino samaya batAvela che. pAMca sthAvara varjI 19 daMDakamAM bhASA bolanArA che. (8) mana dvAra : mananA prakAra ane mana paryAptino samaya batAvela che. saMzInA 16 daMDakamAM manano yoga che. (9) paryAptidvAra : nAma karmanA udayathI pudgalonuM grahaNa ane caya upacaya thAya che ane vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI te pudgalonI pariNamAvavAnI jIvanI zakti vizeSane paryApti kahe che. (10) karmadvAra : ATha karmonuM karmaprakRtti upara vistRta varNana karavAmAM Avela che. ghAtI-aghAtI karma, dhruvabaMdhI, avabaMdhI prakRtti Adi batAvela che. covIse daMDakamAM ATha karmo che. Ex Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) kaSAyadvAra : kaSAyanA prakAro ane nokaSAyanA prakAranuM temAM varNana karela che. covIse daMDakamAM kaSAya ane nokaSAya che. (12) vedakAra : dravyaveda, bhAvaveda, puruSaveda, strIveda, ane napuMsakaveda Adi prakAronuM temAM varNana che. pAMca sthAvara, 3 vikalendriya, nArakI, 9 daMDakamAM 1 napuMsaka veda, devanA 13 daMDakamAM be veda, saMjJI manuSya, saMjJI tiryaMcamAM 3 veda che. (13) yoga dvAraH yoga eTale vyApAra. mULa mana, vacana, kAyAnA yoga ane vistAra. 15 yoganuM varNana karela che. saMjJInA 16 daMDakamAM 3 yoga, traNa vikalendriyanA daMDakamAM 2 yoga ane pAMca sthAvaramAM eka kAyayoga che. (14) vezyA dvAra - legyA eTale karma pudgalo Atma pradeza upara leparUpe pariName ane tene lagatA AtmAne pariNAma thAya te legyA. tenA dravya-bhAvathI be prakAra che. AmAM tenA che prakAra batAvyA che. tenuM varNana daMDaka prakaraNamAM che. (15) guNasthAna dvAraH . guNasthAna eTale guNa. je jIvanA jJAna, darzana, cAritrAdi guNone keLavavAnAM sthAno. tevAM 14 guNasthAno che. 1 nArakI 13 devanA daMDakamAM 4 guNa. pAMca sthAvaramAM 1lo guNa. 3 vikalemAM pahelA be, saMjJItiryaMcamAM prathama pAMca ane manuSyamAM 14 guNa. (12) samaktidvAra : tattvanA yathArtha bhAvomAM rUci pratItine samyagadarzana kahe che. tenA pAMca prakAra che. tenu daMDaka prakaraNamAM varNana che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) mithyAtvakAra : mithyAtva eTale navatattva saMbaMdhI viparIta rUci. tenA pAMca bheda che. saMjJInA 16 daMDakamAM pAMca mithyAtva che. bAkInA daMDakamAM (1) anAbhogika mithyAtva che. (18) dRSTi dvAraH sAcA khoTAnuM tattvapUrvaka avalokana karavuM tene dRSTi kahevAya. tenA traNa prakAra che. daMDaka prakaraNamAM tenuM varNana che. (19) jJAna dvAraH jenA dvArA vastunuM svarUpa jANIe, guNa paryAye karI vastuno nirNaya yathArthapaNe karIe tenuM nAma jJAna che. tenA pAMca prakAra che. daMDaka prakaraNamAM tenuM varNana che. - (20) ajJAna dvAraH mithyAtvanA udaye karIne mithyAtvInA jANavApaNAne ajJAna kahevAya. ajJAnanA traNa prakAra che. daMDaka prakaraNamAM tenuM varNana che. (21) darzana dvAra : samAnyapaNe nirAkaropayogarUpa vastuno je avabodha tenuM nAma darzana. tenA cAra prakara che. daMDaka prakaraNamAM tenuM varNana che. (22) upayoga dvAraH upayoga eTale vastune oLakhavA ane jANavA vize je vyApAra thAya tenuM nAma upayoga che. tenA be prakAra che. daMDaka prakaraNamAM tenuM varNana che. (23) cAritra dvAraH dravyathI sAvaghayogano tyAga ane bhAvathI jIvanA zuddha svabhAvamAM laI jAya te cAritra che. tenA pAMca prakAra che. bAkInA daMDakomAM cAritra nathI. temAM mAtra manuSyano daMDaka che. (24) niyaMThA dvAra : temAM cha prakAranA niyaMThA batAvyA che. eka manuSyanA daMDakamAM, cha e niyaMThA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbha. zeSa 23 daMDakamAM, eke niyaMTho na lAbhe. (25) saMjasyAdi dvAraH * 6thI 14 guNasthAna sudhInA jIvone saMyati kahevAya che. 1thI 4 guNasthAna sudhI vartatA jIvone asaMyati ane pAMcamAM guNa sthAnavALA jIvone saMyatAsaMyata kahevAya che. manuSyanA daMDakamAM traNa che. tiryaMca paMcendriyanA daMDakamAM saMyatAsaMyati ane asaMyata che. bAkInA 22 daMDakamAM asaMyati che. (ra) virati avirati dvAraH 12 avratathI nivaryA che tene viratI kahe che. 12 avratathI nivaryA nathI tene avirati ane 12 avratathI kAMIka nivaryA ne kAMIka anivaryA che tene viratAvirati kahe che. temAM daMDaka 25mAM dvAra pramANe hoya che. (27) saMvaDAdi dvAra : saMvuDa eTale jeNe indriyone vaza karela che. asaMvaDA eTale jeNe indriyo vaza karI nathI. saMvaDA saMvuDa eTle jemaNe indriyone kAMIka vaza karI che ane kAMIka nathI karela. te 25mAM bola pramANe daMDaka batAvela che. (28) paccakhANAdi dvAraH jeNe sarva sAvadhayoganA sarvathA paccakhANa karyA che tene paccakhANI, jeNe sAvaghayoganA bilakula paccakhANa karyA nathI tene apaccakhANI, ane jeNe kAMIka paccakhANa karyA che ane kAMIka paccakhANa karyA nathI tene paccakhANI apaccakmANI kahe che. e dvAramAM paNa 25mAM dvAra pramANe daMDakanA vibhAga karela che. (29) paMDitAdi dvAraH ' ratnatrayInI vizuddhatA prApta karavA je AtmAnI zaktino upayoga kare che tene paMDita kahe che. e pramANe ja nathI karatA tene apaMDita kahe che. ane kAMIka kare ne kAMIka nathI karatA tene paMDitA paMDita kahe che. manuSyanA daMDakamAM traNe bola lAbhe. tiryaMca paMcendriyanA daMDakamAM apaMDita tathA paMDitA-paMDita e be bola ane 22 daMDakamAM apaMDita che. EE Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) jAgRtAdi dvAra : jAgatAM, sUtAM ane sUtAM jAgatAM-manuSyanA daMDakamAM traNe bola, tiryaMca paMcendriyanA daMDakamAM sUtAM, sUtAM-jAgatAM e be bola ane 22 daMDakamAM eka bola sUtAnoM bole. (31) dharmaAdi dvAra : sarva viratIne dharma, aviratIne adharmI ane dezaviratine dharma-adharmI kahe che. manuSyanAM daMDakamAM traNe bola, tiryaMca paMcendriyanA daMDakamAM adharmI ane dharmAdharmI e be bolane zeSa 22 daMDakamAM adharmI che. (32) AcAra dvAra : AcaraNa karavuM te AcAra che. tenA pAMca prakAra che. jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra. manuSyanA daMDakamAM pAMca AcAra che. tiryaMca paMcendriyanA daMDakamAM darzanAcAra, tapAcAra, vIryAcAra e traNa AcAra che. 1. nArakIno ane 13 devatAnA e 14 daMDakamAM darzanAcA2 ane vIryAcAra ema be AcAra che. pAMca sthAvara ane traNa vikalendriya ema ATha daMDakamAM eke AcAra nathI. (33) samiti gupti dvAra : tIrthaMkaradevanI AjJA pramANe saMyamamAM pravartavuM tene samiti kahe che. simita pAMca che. e pAMceya samiti manuSyanA daMDakamAM che. bAkInA 23 daMDakamAM nathI. e pAMce samiti cAritranA AcArarUpa che. (34) sarAga vItarAga dvAra : sarAga eTale rAgadveSanI pravRtti sahita. vItarAga eTale rAgadveSanI pravRtti rahita. manuSyanA daMDakamAM banne che ane bAkInA 23 daMDakamAM eka sarAgI che. (35) praNidhAna dvAra : dayA, dAna, saMyama, zIlayukta je vyApAra tene supraNidhAna kahe che. tenA traNa prakAra che. saMzInA 16 daMDakamAM traNeya che. pAMca sthAvara ane traNa vikalendriya e 8 daMDakamAM supraNidhAna nathI. 100 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duSTa prakAre je vyApAra tene duHpraNidhAna kahe che. tenA traNa prakAra che. saMjJInA 16 daMDakamAM traNeya che. vikalendriyamAM traNa daMDakamAM mana varjIne be che. pAMca sthAvaramAM eka kAyadupraNidhAna che. (36) traNa prakAranAM daMDa dvAraH jenA jIvanA sukRtyAdika dravya lUMTAya tene daMDaka kahe che. tenA traNa prakAra che. manano daMDa, vacanano daMDa ane kAyAno daMDa. saMjJInA 16 daMDakamAM traNe daMDa che. 3 vikalendriyamAM vacana, kAyAno e be daMDa che. pAMca sthAvaramAM 1 kAyAno daMDa che. (37) kalpa dvAraH kalpa pAMca prakAranA che. (1) sthita kalpa (2) asthita kalpa (3) sthIra kalpa (4) jinakalpa ane (5) kalpAtita. manuSyanA daMDakamAM pAMce kalpa che. bAkInA 23 diMDakamAM ekeya kalpa nathI. manuSyamAM paNa saMyati manuSyamAM che. bAkInAne nathI. (38) bhAva dvAraH bhAva eTale AtmAnA pariNAma vizeSa. tenA pAMca prakAra che. saMjJInA 16 daMDakamAM pAMca bhAva che. pAMca sthAvara, traNa vikalendriya e 8 daMDakamAM udaya, kSayopazama, pAriNAmika e traNa bhAva che. (39) tattva dvAra : tattva 9 che. manuSyanA daMDakamAM nava tattva lAbhe. manuSya varjIne saMjJInA 15 diMDakamAM, mokSa varjIne bAkInA ATha tattvo hoya che. pAMca sthAvara ane traNa vikalendriyamAM saMvara, nirjarA, mokSa e traNa varjIne bAkInAM cha tattva hoya che. (40) dhyAna dvAraH - zubha ane azubha tema ja zuddha vicAra karavA athavA ciMtavanA karavI tene dhyAna kahe che. tenA cAra bheda che. ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna ane zukladhyAna. manuSyanA daMDakamAM cAre dhyAna che. manuSya varjIne zeSa saMjJInA 15 daMDakamAM prathamanAM traNa dhyAna che. pAMca sthAvara, traNa vikasendriyamAM sattArUpe pahelAM be dhyAna che. 101 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41) labdhi dvAra : labdhi eTale AtmAnI zakti. te aMtarAya karmano kSaya tathA kSayopazamathI pragaTa thAya che, te pAMca prakAranI che. (1) dAnalabdhi (2) lAbhalabdhi (3) bhoga labdhi (4) upabhoga labdhi ane (5) vIryalabdhi. lAyaka dAnAdi pAMca labdhio manuSyanA daMDakamAM che. bAkInI 23 daMDakamAM nathI. jyAre kSayopazama dAnAdi pAMca labdhi 24 daMDakamAM che. (42) AtmAkAra : AtmA ATha prakAranA che. (1) dravyAtmA (2) kaSAyAtmA (3) yogAtmA (4) upayogAtmA (5) jJAnAtmA (6) darzanAtmA (7) cAritrAtmA ane (8) vIryAtmA. manuSyanA daMDakamAM ATha AtmA che. manuSya sivAyanA bAkInA trasanA 18 daMDakamAM cAritra AtmA varjIne sAta AtmA che ane pAMca sthAvaramAM jJAnAtmA ane cAritrAtmA varjIne bAkInA 6 AtmA che. (43) vedanA dvAra : vedavuM, bhogavavuM tene vedanA kahe che. vedanA covIze daMDakamAM che. (4) bhavya abhavya dvAraH bhaviSyamAM jeo mokSa pada pAmI zake evI yogyatAvALA bhavya kahevAya che. ane koI paNa kALamAM jeo mokSa pAmavAnI yogyatA na meLavI zake tene abhavya kahevAya che. covIse daMDakamAM banne bola che. (45) pazadvAra : pakSa be prakAranA che. (1) zuklapakSI jIva ane (2) kRSNa pakSI jIva (1) je jIva deze uNA ardha pudgala pachI avazya mokSe jAya tene zuklapakSI jIva kahe che. (2) je jIvane deze uNA ardha pudgala parAvartana uparAMta hajI saMsAramAM paribhramaNa karavuM che tene kRSNapakSI jIva kahe che. covIse daMDakamAM baMne bola che. 102 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) paritAdi dvAra : jenA saMsArano aMta saMkhyAtA bhavamAM thAya tene parita kahe che. ane je jIve saMsArane TUMko karela nathI tene aparita kahe che. covIse daMDakamAM e baMne bola che. (47) caramA caramAra : saMsArAvasthAno chello bhava ke je bhavanA kSaye mokSe javuM che tene carama kahe che. saMsAra AzrIne hajI ghaNA bhava karavAnA che tene acarama kahe che. covIse daMDakamAM carama, acarama bane che. nizcayathI carama zarIrI eka manuSyanA daMDakamAM ja che. (48) saMzI asaMzI hAra : saMjJI eTale jene mana hoya che. ane jene mana na hoya tene asaMjJI kahe che. nArakIno 1, bhavanapatinA 10, tiryaMca paMcendriyano 1, manuSyano 1, e 14 daMDakamAM saMzI asaMzI bane che. jyotiSIno 1, vaimAnikano 1 e be daMDakamAM ekalA saMzI che. pAMca sthAvara, traNa vikasendriya e ATha daMDakamAM phakta asaMzI che. (49) sUma bAdara tAra , chadmastha potAnI koI paNa indriyathI oLakhI na zake paNa jJAnI jANI dekhI zake te sUkSma, ane chadmastha potAnI indriya dvArA joI zake ane jANI zake te bAdara. pAMca sthAvaranA pAMca daMDakamAM sUkSma ane bAdara bane che. bAkInA 10 daMDakamAM bAdara che. (50) traNa-sthAvara dvAra : jenAmAM hAlavA cAlavAnI zakti che tene trAsa kahevAya che. jenAmAM gamanAgamana karavAnI zakti nathI tene sthAvara kahevAya che. (1) pRthvIkAya (2) apakAya (3) teukAya (4) vAukAya (5) vanaspati e pAMca ekendriyanA pAMca daMDaka sthAvara che ane zeSa 19 daMDaka trasa che. (51) pratyeka sAdhAraNa dhAra : zarIre zarIre ekeka jIva hoya tene pratyeka kahe che. eka zarIramAM anaMtAjIva hoya tene sAdhAraNa kahe che. vanaspatinA daMDakamAM pratyeka ane sAdhAraNa bane che. bAkInA 23 103 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDakamAM phakta pratyeka che. (52) jAti dvAra : jAti pAMca che. ekendriya, beindriya, teindriya, caurendriya ane paMcendriya. pAMca sthAvaranA daMDakamAM eka ekendriya jAti che. traNa vikalendriyanA daMDakamAM potapotAnI jAti jANavI. bAkInA 16 daMDakamAM eka paMcendriyanI jAti che. (53) kAya dvAra H kAya 6 prakAranI che. (1) pRthvIkAya (2) apakAya (3) teukAya (4) vAukAya (5) vanaspatikAya ane (6) trasakAya pAMca sthAvaranA daMDakamAM potapotAnI kAya jANavI. bAkInA 19 daMDakamAM eka trasakAya che. jIvAbhigama sUtramAM teukAya tathA vAukAyanI gati trasamAM gaNela che. paNa temane trasa nAma karmano udaya nathI. (54) garbhaja agarbhaja dvAra : mAtAnA udarathI yonI dvArA janme tene garbhaja kahe che. garbhaja sivAyanA bAkI badhA jIvo agarbhaja kahevAya che. manuSyanA tathA tiryaMca paMcendriyanA e be daMDakamAM garbhaja tathA agarbhaja e baMne che. ane bAkI 22 daMDakanA jIvo agarbhaja che. (55) sijhaNA dvAra : pahelI traNa narakanA nIkaLyA. dareka narakanA jaghanya eka ane utkRSTa 10. eka samaye sijhe. cothI narakanA nIkaLyA eka samaye utkRSTa cAra sijhe, zeSa traNa narakanA nIkaLyA sIjhe nahiM. 10 bhavanapati. garbhaja tiryaMca paMcendriya tathA manuSya. vANavyaMtara jyotiSIe 14 daMDakanA nIkaLyA eka samaye utkRSTa 10 sijhe. vaimAnikanA daMDakanA nIkavyA 108 eka samaye sijhe. pRthvI, pANInA nIkaLyA eka samaye cAra cAra sijhe. vanaspatinA daMDakanA nIkaLyA eka samaye cha sijhe. teu, vAu ane 3 vikalendriya e pAMca daMDakanA nIkaLyA eka paNa sijhe nahiM. 104 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (59) padavI dvAra : padavI 23 che. tenAM nAma (1) tIrthaMkaranI (2) cakravartInI (3) vAsudevanI (4) baladevanI (5) kevaLInI (6) sAdhunI (7) zrAvakanI (8) samakitInI ane (9) mAMDalikanI e nava moTI padavI che. temAM cauda ratna cakravartInA bheLavatAM 23 padavI thAya. te 14 ratnanA nAma (1) senApati ratna, (2) gAthApati ratna, (3) vArSika ratna, (4) purohita ratna, (5) strI ratna, (6) hasti ratna, (7) azvaratna e 7. paMcendriya ratna che tathA (1) cakra ratna (2) khaDjha ratna (3) chatra ratna (4) carma ratna (5) daMDa ratna (6) maNi ratna (7) kAMgaNi ratna e sAta ekendriya ratna che. nArakIno 1, devatAnA 13 ane traNa vikasendriya e 17 daMDakamAM tathA sumucchita tiryaMca paMcendriya eTalAmAM eka samaktinI padavI lAbhe. pRthvIkAyanA daMDakamAM 7 pedavI lAbhe te sAta ekendriya ratna levA. tiryaMca paMcendriyanA daMDakamAM cAra padavI lAbhe. (1) samakitanI, (2) zrAvakanI, (3) azvanI, (4) gajanI e ja lAbhe. manuSyanA daMDakamAM 14 padavI lAbhe te 23mAMthI 7 ekendriya ratna, ane (1) azva ane (2) gajanI e nava varjavI. bAkI 14 lAbhe. pRthvI varjIne zeSa cAra sthAvaranA daMDakamAM eke padavI lAbhe nahIM. (57) samudyAta dvAraH jemAM sam eTale ekI bhAvathI, urdu eTale prabalapaNAthI udIraNA karIne. udayAvalikAmAM nAMkhIne zIdhra bhogavIne, ghAta eTale ghaNA karmono kSaya kare tene samuddAta kahe che. samuddhAta sAta che. (1) vedanA, (2) kaSAya, (3) maraNa, (4) vaikriya, (5) taijasa, (6) AhAraka ane (7) kevalI samudyAta nArakI ane vAukAyanA daMDakamAM prathamanA cAra samuddhAta hoya che. pRthvI apa, teu. vanaspati ane traNa vikasendriya e sAta daMDakamAM prathamanA traNa samudyAta hoya che. devanA 13 ane tiryaMca paMcendriyane eka, e 14 daMDakanA prathamanA pAMca samudyAta heya che. manuSyanA daMDakamAM sAte samudyAta che. 105 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58) saMghayaNa dvAra H hADakAnA samUhanI saMdhInuM baMdhAraNa tene saMghayaNa kahe che. te saMghayaNa cha che. garbhaja manuSya tathA garbhaja tiryaMcanA daMDake cha e saMghayaNa hoya. pAMca sthAvara. traNa vikalendriya e 8 daMDakamAM tathA samucchima manuSya tathA samucchima tiryaMcane eka sevArta saMghayaNa hoya. nArakIno 1 ane devatAnA 13 e 14 daMDake eya saMghayaNa nathI. (59) saMsthAna dvAra : jIvane zubhAzubha lakSaNavALI zarIranI AkRti athavA AkAra vizeSa hoya tene saMsthAna kahe che. jIva saMbaMdhI saMsthAna 6 prakAranAM che. ajIva saMbaMdhI saMsthAna pAMca prakAranAM che. devatAnA 13 daMDakamAM eka samacatusra che. garbhaja tiryaMca paMcendriya tathA garbhaja manuSyanA daMDakamAM cha saMsthAna che. pAMca sthAvaranAM ThaMDakamAM huMDaka saMsthAna che. (60) prANa dvAra : prANa eTale AtmAnuM jIvana, lakSaNa. A jIvato che ema prANathI ja oLakhAya che. prANane dhAraNa kare te prANIjIva kahevAya che. prANa be prakAranA che. (1) dravya prANa, 10 prakAranA che ane (2) bhAva prANa, AtmAnA jJAnAdi guNane jANavA. pAMca sthAvaranA daMDakamAM cAra prANa che. be indriyane 6 prANa, teindriyane 7 prANa. caurendriyane 8 prANa. asaMzI tiryaMca paMcendriyane 9 prANa ane saMzInA 16 daMDakamAM 10 prANa che. (61) devadvAra : devanA pAMca prakAra che. (1) bhavya dravyadeva, (2) naradeva, (3) dharmadeva, (4) devAdhideva ane (5) bhAva deva. devatAnA 13 daMDakamAM eka bhAvadeva che. tiryaMca paMcendriyanA daMDakamAM eka bhavyadravyadeva che. manuSyanA daMDakamAM bhAvadeva varjIne zeSa cAra deva che. pAMca sthAvara, traNa vikalendriya ane 1 narakanA e nava daMDakamAM eke deva nathI. (62) gati Agati dvAra : A dvAranuM varNana daMDaka prakaraNamAM ApelA dvAra pramANe samajI levuM. 106 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) saMjJAkAra : saMjJA eTale abhilASa athavA jJAna. be prakAranI saMjJA che. (1) jJAna saMjJA, te pAMca prakAranI che ane (2) anubhava saMjJA te cAra prakAranI che. (1) AhAra saMjJA, (2) bhaya saMjJA, (3) maithuna saMjJA ane (4) parigraha saMjJA. covIse daMDakamAM A cAra saMjJA che. temAM narakanA daMDakamAM bhayasaMjJA ghaNI che. tiryaMcanA daMDakamAM AhAra saMjJA ghaNI che. manuSyanA daMDakamAM maithuna saMjJA ghaNI che ane devatAnA daMDakomAM parigraha saMjJA ghaNI che. (64) yonidvAraH jIvo, taijasa, kArmaNa zarIrathI audhArikAdi bhavadhAraNIya deha yogya pudgalonI sAthe joDAya te utpatti sthAnane yoni kahevAya che. te yoninA 4 rIte traNa traNa prakAro paDelA che. vaLI 84 lAkha yoni paNa che. 1 nArakIno 13 devatAnA ane eka tiryaMca paMcendriyano e 15 daMDakavALA jIvonI cAra cAra lAkha yoni che. pRthvI, apa, tela vAla e cAra daMDakavALI sAta sAta lAkha yoni che. vanaspatinA daMDakamAM 24 lAkha yoni che. beindriya, indriya, caurendriya e traNa daMDakavALAnI be be lAkha yoni che. manuSyanA daMDakavALAnI 14 lAkha yoni che. (65) kula koDI kAraH - nArakInI 25 lAkha, devatAnI ra6 lAkha, pRthvInI 12 lAkha, apa, vAu bekendriya e traNanA sAta sAta lAkha kuLa che. teunA 3 lAkha kuLa che. vanaspatinA 28 lAkha kuLa che. te indriyanA 8 lAkha kuLa che. caurendriyanA nava lAkha kuLa che. manuSyanA 12 lAkha kuLa che. tiryaMca paMcendriyanA pa3 lAkha kuLa che. sarve maLI kula 97 lAkha koDI che. (96) sthAnaka dvAra : " saMkhyAtA ane asaMkhyAtA jojananA narakAvAsamAM anukrame saMkhyAtA, ane asaMkhyAtA nArakIo rahe che. saMkhyAtA ane asaMkhyAtA jojanavALA bhuvanamAM asaMkhyAtA devo rahe che. A rIte 24 daMDakamAM samajavuM. 101 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (67) viraha dvAra : virahakALa eTale eka jIva utpanna thayA pachI bIjA jIvo keTalA kALane aMtare utpanna thAya athavA ove. ema dareka daMDakamAM kahevuM. pAMca sthAvara varjIne 10 daMDakamAM upajavA ane avavAno jaghanya viraha 1 samayano che. pAMca sthAvaramAM viraha paDato nathI. (68) zUnyakALAdi dvAra : kALamAM zUnyakALa, azUnyakALa ane mizrakALa che. zUnyakALa vanaspati varjIne bAkInA 23 daMDakamAM che. azunya kALa covIse daMDakamAM che. mizrakALa covIse daMDakamAM che. arthAta vanaspatinA daMDakamAM zUnyakALa varjIne bAkInA be kALa che. (29) avagAhanA dvAraH padArthanI UMcAI, laMbAI, pahoLAI ane jADAInuM je mApa te avagAhanA kahevAya. devatAnA 13 daMDakamAM uttara vaikriya zarIranI utkRSTa avagAhanA lAkha jojananI che. manuSyanA daMDakamAM lAkha jojana jhAjherI jANavI. tiryaMca paMcendriyanA daMDakamAM 600 jojananI che. vAyarAnI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI utkRSTa avagAhanA jANavI. bAkInA 4 sthAvara ane traNa vikasendriyanI uttara vaikriya avagAhanA nathI. A rIte pAMceya zarIranI avagAhanA judA judA daMDakamAM judI judI jANavI. (70) sthitikAra : sthiti be prakAranI che. (1) saMkhyAtI, (2) asaMkhyAtI 24 daMDakamAMthI jyotiSI ane vaimAnika e be daMDaka varjIne bAkInA 22 daMDakanI saMkhyAnI sthiti jANavI. (71) bhava sthiti dvAra : A kAranuM varNana daMDaka pramANamAM ApelA sthiti dvArA pramANe samajavuM. (72) kAyasthiti dvAra : pharI pharI maraNa pAmIne tenI te ja kAyamAM utpanna thAya to tenI apekSAe 108 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitikALa mAna tenuM nAma kAyasthiti kahe che. (73) jaghanya utkRSTa bhavadvAra : je daMDakamAM jIva vartamAna bhave che. te vartamAna bhava pUro karI maraNa pAmI te daMDakamAM aMtara rahita pharI upaje. evI rIte niraMtara keTalA bhava kare te kahe che. nArakInA daMDakamAM ane devatAnA 13 daMDakamAM jaghanya utkRSTa eka bhava kare. vanaspati varjIne cAra sthAvaramAM jadhanya 1-2-3 bhava kare ane utkRSTa asaMkhyAtA bhava kare. vanaspatimAM jaghanya 1-2-3 bhava kare ane utkRSTa anaMtA bhava kare. traNa vikalendriyamAM jaghanya 12-3 ane utkRSTa saMkhyAtA bhava kare. tiryaMca paMcendriya tathA manuSyamAM jaghanya 1-23 bhava ane utkRSTa 8 bhava kare. tethI vadhAre na kare. (74) maradvAra : maraNa be prakAranAM che samohiyA maraNa ane asamohiyA maraNa. be prakAranAM maraNa 24 daMDakavALA jIvone che. (75) AyuSyabaMdha dvAra : jIva cha bolanI baMdhI sAthe parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. covIse daMDakamAM AyuSya baMdhanA chae bola che. (76) gati Agati dvAra : daMDaka prakaraNamAM tenuM varNana kareluM che te pramANe samajavuM. (77) adhyavasAya dvAra : dareka saMsArI jIvone prazasta ane aprazasta adhyavasAya hoya che. covIse daMDakamAM be prakAranA adhyavasAya che. (78) baMdha hetu dvAra : dareka jIva je karma baMdhana kare che tenA mULa hetu pAMca ane uttara hetu 57 che. 109 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (79) karaNa dvAra : karaNa paMcAvana che. nArakInA daMDakamAM 45 karaNa, 10 bhavanapatinA 10 ane vyaMtarano 1 e 11 daMDakamAM 48 karaNa, pRthvI-pANI-vanaspatimAM 31 karaNa, teumAM 30 karaNa, vAyunA daMDakamAM 32 karaNa, beindriyamAM 33, te indriyamAM 34, caurendriyamAM 35, samucchima tiryaMcamAM 36, garbhaja tiryaMcamAM para, garbhaja manuSyamAM 55 karaNa, jyotiSImAM 45 ane vaimAnikanA daMDakamAM 45 karaNa jANavAM. (80) nivRti dvAraH nivRti 82 che. (81) daMDa dvAraH daMDa pAMca prakAranA che. (1) arthadaMDa (2) anarthadaMDa (3) hiMsAdaMDa (4) akasmAta daMDa ane (5) daSTi viparyAsa daMDa. (1) arthadaMDa te potAne kAryo daMDAya. (2) anartha daMDa te potAnA svArtha sivAya phogaTano paranAM kAryo daMDAya. (3) hiMsAdaMDa e jIvaghAta karavAthI daMDAya te (4) akasmAta daMDa te jene mAravA dhArela che tene mAratAM vacamAM bIjAne marAya te. (5) dRSTi viparyAsa daMDa te samaja pherathI potAnA mitrane zatru jANIne mAre te. e pAMca daMDa covIse daMDakamAM che. (82) kriyAkAra - jenA thakI karma upArjana karI zakAya che tene kriyA kahe che. tenAM pAMca prakAra che. pAMca kriyAo covIse daMDakamAM che. (83) parigraha dvAra - parigraha eTale mUchabhAva padArtha upara mamatvabhAva rAkhavo tene parigraha kahe che. tenA traNa prakAra che. (1) karma (2) zarIra ane (3) bAhya bhaMDopagaraNAdi parigraha e traNa prakAranA parigraha pAMca sthAvara ne nArakI e cha daMDaka varjIne bAkInA 18 110 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDakamAM che. ane e 6 daMDakamAM prathamanA be parigraha che. (8) samosaraNa vAra : samyapha prakAre ekI bhAva vaDe ekatra malavuM tene samosaraNa kahe che. te samosaraNa cAra prakAranA che. (1) kriyAvAdI (2) akriyAvAdI (3) ajJAnavAdI ane (4) vinayavAdI, saMjJInA 16 daMDakamAM cAre samosaraNa lAbhe. pAMca sthAvara ane traNa vikalendriya e 8 daMDakamAM akriyAvAdI ne ajJAnavAdI e be samosaraNa che. (85) svadezI apradeza dvAra : sapradezI eTale jene ghaNA samaya utpanna thayA pachI thayA hoya tene sapradezI kaLe che. ane jene eka samaya upajavAne thayo hoya tene apradezI kahe che. covIse daMDakamAM sapradezI ane apradezI baMne hoya che. (89) sopacayAdidAraH temAM sopacayA, sApacayA, sopacayA-sApacayA niraupacayA e 4 bhAMgA samucce jIvamAM che. (87) mArganA dvAra : mArgaNA 62 che. tene daMDakamAM batAvela che. (88) alpAbahatva: (1) sarvathI thoDA manuSya bole che. (2) tethI vaimAnika asaMkhyAtagaNI 28 bole che (3) mATe tethI bhavanapati asaMkhyAtagaNA 31 bole che. mATe, tethI vANavyaMtara asaMkhyAtagaNA 39me bole che. mATe, tethI (4) jayotiSI saMkhyAtagaNA che. 41me bole che. mATe, (5) tethI tiryaMca paMcanadriya vizeSAhiyA 44 me bole che. mATe, (6) tethI caurendriya vizeSAhiyA. 50me bole che. mATe, (7) tethI te indriya vizeSAhiyA pa1me bole che. mATe, (8) tethI beindriya vizeSAhiyA parame bole che mATe, tethI (9) teukAya asaM. guNA 68me bole che. mATe, (10) tethI pRthvIkAyanA vizeSAhiyA 111 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69me bole che. mATe, (11) tethI AukAyanA vizeSAhiyA 70me bole che. mATe, tethI (12) vAukAyanA vizeSAhiyA 71me bole che mATe, (14) tethI vanaspatikAyanA anaMtagaNA. 9me bole che (89) vATe vahetA dvAra : temAM eka gatimAMthI bIjI gatimAM jatAM jIvane zuM zuM hoya tenA bola batAvyA che. A rIte daMDakAva bodhamAM ghaNA thokaDAo sAthe laIne lekhake daMDakonI vicAraNA karI che. daMDaka prakaraNa ane daMDakAva bodha graMthamAM aMtara (1) daMDaka prakaraNamAM batAvelA 24 dvArono daMDakAvabodhamAM samAveza karyo che. te uparAMta bIjA 65 dhAro temAM umerIne tenI paNa spaSTatApUrvaka vivakSA karI che. (2) daMDaka prakaraNa graMthamAM ekeMdriya jIvomAM ekeya saMghayaNa nathI evuM batAvyuM che. daMDakAvabodha graMthamAM ekendriyane sevArta (chevaTuM) saMghayaNa batAvela che. (2) "daDaka vivecana A graMthanI racanA zvetA. mUrtipUjaka saMghanA AcAryadeveza zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTadhara ziSya AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTa prabhAvaka pa.pU.AcArya vijaya naravAhanasUrie karI che. jenuM saMkalana pU. darzanazIla vijaya mahArAja sAhebe karI che. pa.pU.AcArya vijaya naravAhanasUrie vicAryuM ke ardhamAgadhI ane prAkRta-saMskRta bhaNanArA ochA thavA mAMDyA che. Agamo bhaNatA nathI. to AgaLanA mahAtmAo ane zrAvako zuM karaze ? ema vicArIne Agama graMtho uparathI ene anusarIne mahApuruSoe prakaraNa graMthanI racanA karI che. emAM hajAro prakaraNonI racanA thayelI che. temAMthI moTA bhAganA prakaraNa graMtho 112 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAza pAmelA che. temAM 150 jevAM prakaraNo rahelAM che. e prakaraNa graMthomAM mukhya prakaraNo cAra gaNAya che. jemAM jIvavicAra, navatattva, daMDaka tathA laghu saMgrahaNI e cAra prakaraNono samAveza thAya che. gajasAra munikata daMDakaprakaraNa ne anulakSIne A trIjA daMDaka prakaraNane viSe enI vizeSa samajUtI ApavA jagatamAM rahelA jIvonA bhedo pADIne samajavA mATe nAma ApelAM che. e covIse prakAranA daMDakavALA jIvo jagatamAM zenA zenAthI daMDAyA kare che. ane e daMDathI chUTavuM hoya to kaI rIte chUTI zakAya evuM vistRta jJAna daMDaka vivecana nAmanA graMthamAM ApeluM che. jenAthI jIvo daMDAya che tene oLakhIne enAthI sAvadha rahI sukhamAM lIna banyA vagara ane duHkhamAM dIna thayA vagara potAno jIvanakALa pasAra kare to jIvane daMDAvAnuM maTI jAya che. ane jIva potAnA zuddha svarUpane saMpUrNa pedA karI zake che. A mATe ja cAra gatimAM jIvo zenA zenAthI daMDAIne duHkha pAmI zake che athavA pAme che te jaNAvavAno prayAsa karatAM e duHkhothI chUTe evI bhAvanA A mahApuruSe vyakta karI che. - pU. AcArya vijaya naravAhanasUri e daMDaka vivecana nAmanA graMthamAM sauthI prathama covIsa daMDakanA nAmo samajUtI sAthe ApelAM che. cAra gatimAM narakagatino eka tiryaMcagatinA nava, manuSyagatino eka ane devagatinA 13 daMDakae rIte 24 daMDaka batAvela che. covIza daMDakanAM nAmo. (1) nArakIno eka daMDaka :- A daMDakamAM sAteya nArakano samAveza thaI jAya che. tiryaMcagatinA 9 deDako hoya che. (1) pRthvIkAyano daMDaka :- pRthvIrUpe utpanna thayelA jIvo kevI rIte daMDAya che. zenAthI daMDa pAme che. enuM varNana pRthvIkAya daMDakamAM che. . (2) apAya daMDaka :- jayAM pRthvI hoya tyAM pANI hoya ja evo niyama nathI. apakAyanAM sthAno judAM judAM hoya che. AthI A daMDaka judo gaNyo che. 113 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) teukAya daMDaka :- A teukAya jIvo bAdararUpe aDhIdvipa kSetramAM ja hoya che. AthI e daMDaka judo gaNyo che. vAukAya daMDaka :- A jIvo cauda rAjalokamAM rahelA hoya che. mATe eno daMDaka judo gaNyo che. (5) vanaspatikAya daMDaka - jyAM pANI hoya tyAM vanaspati hoya che. tathA e sivAya pratyeka vanaspatikAya jIvo paNa judA sthaLomAM hoya che. mATe eno daMDaka judo gaNyo che. (6) beindriya jIvono deDaka :- A jIvo nArakInA kSetromAM ane devalokanA kSetromAM na utpanna thatA nathI. AthI judo daMDaka gaNyo che. (7) teIndriya jIvono daMDaka - beindriyanI samAna teIndriya che. paraMtu beIndriya karatAM teIndriyamAM eka indriya vizeSa hovAthI judo daMDaka gaNyo che. (8) caurendriya jIvono daMDaka :- teindriyanI samAna caurendriya che. paraMtu teIndriya karatAM caurendriyamAM eka indriya vizeSa hovAthI judo daMDaka gaNyo che. (9) paMcendriya tiryaMcano daDaka :- A daMDakamAM saMzI tiryaMco tathA asaMjJI tiryaMco e baMneno samAveza karelo che. (1) manuSyagatino eka deDaka - A daMDakamAM saMjJI manuSyo tathA asaMzI manuSyo baMneno samAveza karelo che. devagatinA 13 deDako - (10) bhavanapatinA - 10 deDako che - jemAM bhavanapati ane paramAdhAmI devono samAveza thAya che. (11) vyaMtara devono daMDaka - jemAM vyaMtara jAtinA devo ane jUbhaMga jAtinA devono samAveza thAya che. (12) jyotiSI devono daMDaka - jemAM cara ane acara baMne prakAranA devono 114 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAveza thAya che. (13) vaimAnika devono daMDaka - kalpopana ane kalpAtIta devo baMneno samAveza thAya che. A rIte 1 + 9 + 1 + 13 = 24 daMDako thAya che. ke jyAM jIvo daMDAyA ja kare che. 24 dvAro :daMDaka prakaraNanI jema 24 dhAro batAvyAM che. daMDaka prakaraNamAM ApelAM e dvAromAM je vizeSatA hoya che te daMDaka vivecanamAM batAvela che. (1) zarIrakAra : audArika zarIra, dharma ane adharma upArjana karavAmAM samartha hoya che. audArika zarIravALA sukha ane duHkhano anubhava karatAM karatAM potAnA saMpUrNa dharmane pedA karI zake che. vaikriya zarIrathI sukha, duHkhano anubhava karatA jIvo dharmane prApta karI zakatA nathI. audArika zarIra to sAdhanAno AdhAra-mokSanagaranI sopAna zreNI aMtara AtmAnuM eka adbhuta maMdira che. jagatamAM A audArika zarIro asaMkhyAtA hoya che. manuSyo ane tiryaMcone uttaravaikriya zarIra hoya che te saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA jIvone hoya che. AhAraka zarIra mAtra chaThThA guNasthAnamAM rahelA jIvo ja karI zake che. A AhAreka zarIra AkhA bhavacakramAM cAra vAra ja kare che. A zarIra puruSavedI ane napuMsakavedI jIvo karI zake che. strIvedI jIvo karI zakatA nathI. kema ke strIone 14 pUrNa bhaNavAno niSedha che. badhA jIvonA taijasa zarIra bhinna bhinna hoya che. AthI taijasa zarIro anaMtA hoya che. ane kAzmaNa zarIro paNa anaMtA hoya che. (2) avagAhanA dvAra : jIvo jema zarIrathI daMDa pAme che tema temanA zarIranI UMcAI AdithI paNa daMDa pAmatA jAya che. 115 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) saMghayaNakAra : saMghayaNanA bAMdhAthI jIvamAM zakti pedA thAya che. (4) saMzA dvAra? zarIrane sukhAkArI je je padArtho joItA hoya te padArthonI icchAo aMtaramAM pedA thayA kare che. tene saMjJA kahevAya che. saMjJAonA saMyamathI jIvane indriyono saMyama thatAM aviratinuM jIvana khaTake che ane virativALuM jIvana gamatuM thAya che. (5) saMsthAna dvAra: jagata AkhuMya sadA mATe jIva ane pudgalothI bhareluM che. jagatamAM jeTalA jIvo che enA karatAM anaMtagaNA adhika pudgalo rahelAM che. A anaMtA pudgalo koIne koI AkRtivALA hoya che. e pudgalonI AkRtine saMsthAna kahevAya che. paNa enuM ahiM varNana karavAnuM nathI. paNa jIvo jyAM jyAM utpanna thaI AhAranAM pudgalone grahaNa karI, e pudgalone pariNAma pamADI zarIra rUpe banAve che te AkRtine saMsthAna kahevAya che. zrI tIrthaMkara paramAtmAone ane tresaTha zAkhA puruSone avazya paheluM saMsthAna heya che. (6) kaSAya dvArA kaSa = saMsAra ane Aya = lAbha. jenAthI jIvone saMsArano lAbha prApta karAve tene kaSAya kahevAya che. ahiM kaSAyonA cosaTha bhedo pADyA che te A pramANe jANavA anaMtAnubaMdhi anaMtAnubaMdhi - krodha - mAna - mAyA - lobha - 4 anaMtAnubaMdhI apratyAkhyAnI - krodha - mAna - mAyA - lobha - 4 - anaMtAnubaMdhI pratyAkhyAnI - krodha - mAna - mAyA - lobha - 4 anaMtAnubaMdhI saMjavalana - krodha - mAna - mAyA - lobha - 4 apratyAkhyAnI anaMtAnubaMdhI - krodha - mAna - mAyA - lobha - 4 - apratyAkhyAnI apratyAkhyAnI - krodha - mAna - mAyA - lobha - 4 116 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apratyAkhyAnI pratyAkhyAnI - krodha apratyAkhyAnI saMjvalana - krodha mAna pratyAkhyAnI anaMtAnubaMdhI - krodha - mAna pratyAkhyAnI apratyAkhyAnI - krodha mAna pratyAkhyAnI pratyAkhyAnI krodha - - - - - - - pratyAkhyAnI saMjvalana krodha mAna saMjvalana anaMtAnubaMdhI krodha - mAna - saMjvalana apratyAkhyAnI krodha mAna - mAna mAna - - 117 - - - - - mAyA lobha mAyA lobha - mAyA - mAyA mAyA lobha lobha mAyA lobha mAyA - mAyA - - - - lobha saMjvalana pratyAkhyAnI - krodha - mAna saMjvalana saMjvalana - krodha - mAna mAyA lobha lobha lobha - - 4 - mAyA lobha 4 4 - 4 - 4 4 4 4 4 4 (7) lezyA dvAra svabhAvanA baMdhAraNane lezyA kahe che. karmonA saMyogathI pedA thatA AtmAnA pariNAmane lezyA kahe che, lerthAo kaSAyone sahAya karanArI che. (8) indriya dvAra H iMdra eTale paramaizvaryavAna AtmA. tenuM cihna te indriyo kahevAya che. pAMca indriyonA 252 vikAra che. sparzendriyanA 8 viSaya, rasendriyanA SaDrasarupa cha viSaya, ghrANendriyanA 2 viSaya, cakSundriyanA 5 varNarUpa 5 viSaya, zrotrendriyanA 3 viSaya maLI kula 23 viSayo thAya tene sacita, acitane mizra vaDe guNatAM, tene zubha-azubha vaDe guNatAM, tene rAga-dveSa vaDe guNatAM 84 3 = 24 4 2 48 4 2 = 96 e rIte 96 + 72 + 12 + 60 + 12 = 252 vikAra thAya. (9) samuddAta dvAra : sama eTale AtmAnI cAre bAjuthI, ekI bhAvanA yogathI vedanAdi bhogavAIne AtmAnA prAbalya vaDe (AtmAnI joradAra zakti vaDe) karmono upaghAta (saMhAra thAya) Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene samuddAta kahevAya. samuddAta karatI vakhate jIvanA Atmapradezo potAnA zarIranI avagAhanA karatAM bahAra nIkaLe che. te vakhate te Atma pradezo upara je karmo rahelAM hoya teno ekI sAthe nAza thAya che. jo te vakhate jIva samatA bhAvamAM rahe to enAthI vadhAre karmono baMdha thato nathI, paNa jIva te vakhate kaSAyane AdhIna thaIne gusso karato hoya to jeTalAM karmo khape che enAM karatAM vizeSa rIte joradAra karmo bAMdhe che. mATe samuddAtane oLakhIne enAthI sAvadha rahevAnuM che. (10) dRSTi dvAra : AtmAnI azuddhinA prakarSanI taratamatAne ane zuddhinI prakarSa apakarSanI taratamatAne dRSTi kahevAya che. samyagadaSTi samakitIne hoya che. mithyAdraSTi pahelA guNasthAne hoya che. mizradRSTi trIjA guNasthAne hoya che. (11) darzana dvAra H nAma-jAti-guNa-kriyAdinI kalpanA rahita jenAthI jIvone sAmAnya bodha pedA thAya che tene darzana kahevAya che. anAdikALathI jIvone jJAna ane darzana aMtarmuhUrta upayoga rUpe cAlune cAlu ja hoya che. eka aMtarmuhUrta jJAnano ane eka aMtarmuhUrta darzanano upayoga hoya che. jIvo e darzananA ane jJAnanA ughADathI vizeSa karmabaMdha karatA jAya che. ane potAno duHkhamaya saMsAra vadhAratA jAya che. e ja daMDa pAmyA kahevAya che. (12) zAnadvAra : nAma, jAti, guNa ane kriyAdinA vizeSa avabodhane jJAna kahe che. kriyAcAritra-tapanI tathA samyagdarzananI paNa nirmaLatA, zuddhatA uttama jJAna para ja nirbhara che. prArabdha athavA saMcita karmono kSaNa mAtramAM vinAzaka koI paNa hoya to te eka samyagnAnI ja che. mokSanI prApti sabhyajJAna upara ja nirbhara che. jJAna e AtmAno sva-para prakAzaka asAdhAraNa guNa che. 118 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) ajJAna dvAra : mokSa mArganI sAdhanAmAM samyaktapUrvakanA jJAnane jJAna kahevAya che. te sivAya bAkInA jJAnano samAveza ajJAnamAM karAyela che. eTale ke mithyAtvanA udayakALamAM game teTalo sAro jJAnavaraNIya karmano kSayopazama bhAva hoya tenAthI sADA nava pUrva sudhInuM jJAna prApta thAya to paNa mithyAtvanA kAraNe jJAnIoe tene ajJAna kaheluM che. (14) yoga dvAra : mana, vacana, kAyAnA pudgalonA avalaMbanathI utpanna varSa vyApArane yoga kahevAya che. (15) upayoga dvAraH cetanA zaktinI pravRttithI jIvane vizeSa bodha ke sAmAnya bodha pedA thAya tene upayoga kahevAya che. anAdikALathI jIvone jJAnaguNa ane darzanaguNa hoya che. e jJAna ane darzana AtmAnI sAthe abheda rIte rahelA hoya che. upayoga vagarano jagatamAM koI jIva hoto ja nathI. upayoga e dharma kahevAya che. (10) upapAta dvAra : upapAta eTale janma pAmavuM. jagatanA jIvo jyAM jyAM je je kSetramAM utpanna thayA kare che te eka sAthe keTalA jIvo utpanna thAya che enI je vicAraNA karAya tene upapata kahevAya che. (17) avana dvAraH avana eTale maraNa pAmavuM. je kSetra utpanna thayA pachI potAnA bhogavAtA AyuSyane pUrNa karI bIjA kSetramAM janma mATe javuM athavA je kSetramAM utpanna thayA pachI tyAM jIvana jIvavA mATe jeTalA prANI hoya te saMpUrNa prANono nAza karI arthAtuM. bhogavIne e kSetrane choDavuM te avana kahevAya che. 119 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) sthitikAra : sthiti eTale AyuSya. jIvo jagatamAM eka sthAnethI maraNa pAmI bIjA sthAne je utpanna thAya, te sthAne keTalA kALa sudhI raheze, tyAM keTalA kALa sudhI jIva e sAmagrImAM jIvana jIvI zakaze, enuM je nakkI thayeluM hoya te pramANe te kSetramAM teTalA kALa sudhInI je sthiratA che tene sthiti kahe che. enI je vicAraNA daMDakanA jIvomAM karavI te sthitikAra kahevAya che. (19) pati dvAra: paryApti eTale zakti. kayA kayA jIvone jIvana jIvavA mATe keTalI keTalI zaktio prApta thAya che. eno je vicAra karAya tene paryApti kahevAya che. A (20) miAhAra dvAraH jagatane vize alokano moTo goLo rahelo che. je anaMta AkAza pradezothI yukta hoya che. tenI barAbara madhya bhAgamAM paga pahoLA karIne keDe hAtha rAkhIne UbhelA manuSyanI AkRti jevo cauda rAjaloka UMcAIvALo nIce. sAtarAja pahoLAI vALo, pachI ghaTatAM ghaTatAM madhyabhAga eka rAja pahoLAIvALo loka Avelo che. cauda rAjaloka UMcI eka nADIno bhAga trasanADI tarIke oLakhAya che. temAM trasa jIvo utpanna thAya che. jyAre ekendriya jIvo cauda rAjalokanA dareka AkAza pradezo upara rahelA hoya che. daMDakamAM rahelA jIvo kyA kyA daMDakavALA jIvo keTalI keTalI dizAono AhAra karI zake che enI je vicAraNA karAya che tene kinAhAra kahevAya che. (21) saMsI dvAraH jaina zAsanamAM saMjJAo traNa prakAranI kahelI che. daMDaka prakaraNamAM tenuM vistRta varNana karAyela che. (22) gatidvAra : kyA kyA daMDakavALA jIvo marIne kyA kyA daMDakamAM jaI zake che. arthAtu jAya che. tene gati kahevAya che. 120 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) Agati dvAra : kyA kyA daMDakavALA jIvo maraNa pAmIne kyA kyA daMDakamAM AvI zake che. enuM je varNana karAya che tene Agati dvArA kahevAya che. (24) vedakAra : kyA kyA daMDakavALA jIvone vize kyA kyA ane keTalA keTalA vedano udaya hoya che enI vicAraNA karavI tene vedadvAra kahevAya che. "daMDaka prakaraNa ane daMDaka vivecana graMthamAM aMtara" baMne graMthamAM dvAro samAna kramathI ane samAna nAmathI ja batAvelAM che. je vizeSatA che te upara jaNAvyA pramANe che. "daMDakano thokaDo - zrI bRhada jaine thoka saMgraha pustakamAM jIvAbhigama sUtramAMthI covIsa daMDaka (laghudaMDaka) nAmano thokaDo batAvela che. laghudaMDakamAM 24 kAronA krama ane nAmomAM pheraphAra che. daMDaka prakaraNamAM batAvelAM nAmo ane laghudaMDakamAM batAvelAM nAmomAM pheraphAra che te nIce pramANe che. (1) zarIra dvAra (2) avagAhanA dvAra (3) saMvanana dvAra (saMghayaNa dvAra) (4) saMsthAna dvAra (5) kaSAyadvAra (6) saMjJAdvAra (7) lezyAhAra (8) indriyadvAra (9) samudyAtAra (10) saMjJI, asaMzIdvAra (11) vedadhAra (12) paryAptidvAra (13) dRSTidhAra (14) darzanadvAra (15) jJAnadvAra (16) yogadvAra (17) upayoga dvAra (18) AhAra dvAra (19) uvavAya dvAra (20) sthitikAra (ra1) maradvAra (22) cavaNadvAra (23) AgatidvAra (24) gati dvAra 121 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "daMDaka prakaraNa ane laghudaMDakamAM aMtara" (1) daMDaka prakaraNa ane laghudaMDakamAM dvAronA kramamAM pheraphAra che. (2) daMDaka prakaraNamAM jJAna dvAra ane ajJAna dvAra baMne judAM batAvela che. laghudaMDakamAM jJAnadvAra eka dvAra batAvIne jJAna ane ajJAnanI vivakSA karI che. (3) laghudaMDakamAM maraNa dvAranI vivakSA karI che. daMDaka prakaraNamAM maraNadvAra batAvela nathI. (4) laghudaMDakamAM saMzI-asaMzI dvA2mAM manavALA ane manavinAnA jIvonI vyAkhyA karIne bheda pADyA che. daMDaka prakaraNamAM traNa prakAranI saMjJA batAvIne tenI vyAkhyA karI che. (5) daMDaka prakaraNamAM ekendriya jIvone saMghayaNa nathI evuM batAvyuM che. jyAre laghudaMDakamAM ekendriya jIvone sevArta (chevaTuM) saMghayaNa batAvela che. (4) paMcasaMgrahagraMtha (1) saMjJAmArgaNA (2) indriyamArgaNA (3) kAyamArgaNA (4) yogamArgaNA (5) vedamArgaNA (6) kaSAyamArgaNA (7) jJAnamArgaNA (8) darzanamArgaNA (9) lezyAmArgaNA 122 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) AhAramArgaNA (11). upayogamArgaNA - paMcasaMgraha graMthamAM uparokta 11 mArgaNAnuM vivecana, daMDaka prakaraNamAM batAvelA 11 kAronI samAna che. (5) gommaTa sArA (1) gatimArgaNA (2) indriyamArgaNA (3) kAyamArgaNA (4) yogamArgaNA (5) vedamArgaNA (6) kaSAyamArgaNA. (7) jJAnamArgaNA (8) darzanamArgaNA (9) lezyAmArgaNA (10) saMjJImArgaNA (11) AhAramArgaNA (12) avagAhanAmArgaNA (13) paryApti mArgaNA gommasAramAM uparokta 13 mArgaNAnuM vivecana, daMDaka prakaraNamAM batAvelA 13 kadAronI samAna che. 123 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) karmaprakRti (1) yoga dvAra (2) kaSAya dvAra (3) veda dvAra (4) dRSTi dvAra (5) sthiti dvAra (6) indriya dvAra (7) zarIra dvAra (8) saMghayaNa dvAra (9) saMsthAna dvAra karmaprakRtimAM uparokta 9 tAronuM vivecana, daMDaka prakaraNamAM batAvelA 9 tAronI samAna che. 1ra4 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-3 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 daDakonI samaja jaina darzanamAM kula 24 daMDako varNavAmAM AvyA che. daMDaka e jaina darzanano pAribhASika zabda che. teno artha jenA dvArA AtmA daMDAya che, duHkhI thAya che. bhautikadaSTie sukhI thAya che. ane cAreya gatimAM bhaTake che tene daMDaka kahevAya che. AgamanA arthane anusarI 24 daMDakonI carcA karI che. tenI saMkSepamAM samaja nIce pramANe che. ' naraka sAta che. sAteya narakano daMDaka 1 batAvela che. asurakumArAdi 10 bhavanapati che. devonA mukhya cAra prakAromAM bhavanapatino eka bheda che. 10 bhavanapatinA alaga daMDaka hoya che tethI temanA 10 daMDako gaNAya che. tiryaMcagatimAM ekendriya, vikalendrIya ane tiryaMca paMcendriya ema saMkSepamAM prakAro batAvyA che. ekendrIya che. pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya ane vanaspatikAya, pAMceyanA alaga daMDaka hoya che. tethI pAMca sthAvaranA pAMca daMDako batAvyA che. beIndriya, te indriya, ane caurendriya e traNa vikalendriya gaNAya che. beindriyano 1 daMDaka, te indriyano 1 daMDaka, caurejiyano 1 daMDaka A rIte vizlendrIyanA 3 daMDaka batAvyA che. tiryaMca paMcendrIyano 1 daMDaka batAvela che. manuSya gatino daMDaka 1 batAvela che. vANavyaMtaradevano 1 daMDaka, jyotiSI devano 1 daMDaka, vaimAnikano 1 daMDaka che. Ama, naraka gatino 1 daMDaka tiryaMca gatinA 9 daMDaka manuSya gatino 1 daMDaka deva gatinA 13 daMDaka kula 24 daMDaka thAya che. 14 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAreya gatimAM 24 daMDakano samAveza karavAmAM Avyo che. anAdikALathI jIvo A 24 daMDakomAM daMDAyA kare che. karma pramANe e daMDakomAM sukha ane duHkhano anubhava kare che. cAre gati e ja saMsAra che. ane saMsAramAM 24 daMDakono samAveza thAya che. A adhyAyamAM 24 daMDakonI sAmAnya samajaNa ApavAmAM AvI che. cothA adhyAyamAM 24 daMDakonI vizeSa rIte carcA karavAmAM AvI che. 128 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 deDakonI samaja daMDakanA kartAno paricaya zrI gajasAra muni" purANakALe bhagavAna rAmacaMdra ane karmayogI zrIkRSNa itihAsakALe bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna buddha tathA Adhunikayuge, mahAtmA gAMdhI, yogIzrI araviMda ane saMta vinobA jevA puruSottamone janma ApIne yuge yuge bhAratavarSe, dharma-ciMtananA kSetre, jagatanuM gurupada sAcavyuM che. samayanA A vizALa phalaka upara bhAratavarSe keTalAya tattvaciMtako, zAstra praNetAo, sAdhako, yogIo ane zAstravetAonI jagatane bheTa ApI che. gajasAra muni bhAratavarSanI AvI ja eka dharma-darzana, zAstravetA, jIvana sAdhaka vidyA vibhUti che. satata puruSArtha parAyaNa, satyazodhaka evA A paMDita puruSe jJAnamArge potAnA aMtarane ajavALIne saccaritra dvArA jIvanane nirmaLa ane urdhvagAmI banAvavAno prayatna karyo che. samatAbharyuM emanuM zIla che, satyamUlaka samanvayagAmI emanI prajJA che. tyAga, titikSA ane saMyamane vareluM emanuM jIvana che. zrI gajasAra munIno janma kyAM thayo te ane temanA mAtApitAnuM nAma jaNAvavAmAM Avela nathI. zrI gajasAra muni zrI jinahaMsasUri nAmanA AcAryanA zAsanamAM thayA che. zrI jinahaMsasUri kharatara gacchanA AcArya hatA. zrI gajasAra muni zrI dhavalacaMdra muninA ziSya hatA. teozrInuM saMvignapaMDita zrI abhayodayagaNinI pAse lAlana-pAlana thayeluM eTale ke teo temanI pAse paNa dIrghakALa sudhI rahyA hatA. 129 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munizrI mukhyatve jJAnopAsanAne ja varelA che. jJAnano hetu satyanuM zodhana ane kriyAno hetu jIvanazodhana eTale ke ahiMsAnuM pAlana che. saM. 1579mAM pATaNamAM vicAra SatriMzikA (daMDaka caturviMzati)ne tenA upara svopanna TIkA paNa racI che. gajasAra munie "daMDaka prakaraNa" graMthamAM 44 gAthAo racI che. nAnakaDA prakaraNa graMthamAM bhagavatIsUtra, jIvAbhigama sUtra, prajJApanA sUtra, AcArAMga sUtra, sUtrakRtAMga sUtra, ThANAMga sUtra, samavAyAMga sUtra Adi aneka zAstronA pAragAmI vidvAna hovAthI A badhA AgamonuM avalokana ane avagAhana karIne AgamonA sAranI jhalaka upasAvI che. A daMDaka prakaraNa graMtha nAno che. paraMtu "gAgaramAM sAgara" samAna A sukitane caritArtha karI batAvela che. "nAno paNa rAIno dANo" A kahevatane munizrIe sArthaka karI dIdhI che. Atmahita karanArI A vijJapti "daMDaka prakaraNa" graMthamAM zrI gajasAra munie lakhI che ane te vijJapti avazya Atma kalyANa karanArI che. kAraNa ke graMtha racanAmAM parajIvonuM kalyANa bhajanIya vikalpe eTale ke aniyata che. ane svakalyANa to avazya che. gajasAra munie daMDakanI vizeSa samajUtI ApavA jagatamAM rahelA jIvonA covIza bhedo pADIne samajavA mATe daMDaka tarIke nAma Apela che. A daMDaka prakaraNamAM A mahApuruSe evuM khUbIpUrvaka varNana karela che ke jenA kAraNe covIze tIrthaMkara paramAtmAone namaskAra karIne AgamomAM jaNAvela che ke jIva je daMDa pAmI rahyA che te aneka judA judA padArthone kAraNe hoya che. temAMthI khAsa samajavAlAyaka ane jIvone vizeSa khyAla Ave e hetuthI temAMthI zodhI zodhIne eka eka daMDakavALA jIvo covIza covIza padArthothI haMmezAM daMDAyA ja kare che. e covIza daMDakomAM covIza covIza dvAronAM padArthonuM varNana karavAnuM hovAthI A mahApuruSe covIze tIrthaMkarone namaskAra karelA che. dareka tIrthaMkara paramAtmAo paNa e covIze dvArothI saMsAramAM saMkhyAtA, asaMkhyAtA ane anaMtA bhavomAM daMDane pAmelA che. teo potAnA svarUpane oLakhIne e covIze tIrthaMkaro chellA bhave saMsAramAM rAjagAdI upara rahIne daMDAyA vagara hajAro, lAkho ane 130 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karoDo varaso pasAra karIne jIvana jIvI batAvyuM che. daMDa ApanAra sAdhana hAjara hovA chatAM paNa jIva jo rAgAdi pariNAmone oLakhIne jorAvara banI jAya to e padArthomAM AtmAne daMDa devAnI zakti jarAya rahetI nathI. ane e padArthonI sahAyatAthI ja enA dvArA AtmA potAnA saMpUrNa zuddha svarUpane sArI rIte prApta karI zake che. evo citAra sAkSAta covIza tIrthakaroe potAnA jIvanamAM caritArtha karI batAvela che. mATe ja A mahApuruSe covIze tIrthakaronI stuti karIne "daMDaka prakaraNa" kahevAno prAraMbha karyo che. AtmAnI Rddhi samAna badhA ja viSayone munizrIe AvarI lIdhA che. jJAnanA rasika sAdhako mATe A graMtha ati upayogI ane upakAraka che. daMDaka prakaraNano abhyAsa karavAthI kayA jIvamAM kyA kayA guNo ane zaktio che te jANI zakAya che. te eka jAtanuM paddhatisaranuM padArthavijJAna che. zrI bhagavatIsUtra vagere AgamomAM ghaNA padArtha dvAro ghaTAvyA che te gajasAra munie covIza daMDaka padonI maryAdA bAMdhIne tenA upara ghaTAvyA che. A prakaraNanA abhyAsathI A viSayamAM prAthamika vidyArthI sArI rIte praveza karI zake che. ane AgaLanA moTA graMthomAM sahelAIthI AgaLa vadhI zake che. - daMDaka prakaraNamAM zrI gajasAramuninI vidvatAno ahesAsa thaI jAya che. graMtha nAno che paraMtu temAM bhAvo agAdha bharI dIdhA che. cAreya gatinA jIvono tAdazya citAra temAM jovA maLe che. nigodanA jIvo paNa anukrame utthAna karatAM karatAM sarva karma khapAvIne mokSa paNa prApta karI zake che. e sarva bhAvo daMDaka prakaraNamAM bharelA che. A mahApuruSe A daMDaka prakaraNamAM samagra jagatanAM darzana karAvI dIdhAM che. zrI gajasAra munie "daMDaka prakaraNa graMthamAM prAkRta bhASAmAM 44 gAthAonuM sarjana karyuM che. tethI prAkRta bhASA upara teozrInuM gajabanuM prabhutva dekhAI Ave che. gAthA prAkRtamAM racIne saMskRtamAM tenI chAyA lakhI che. saMskRta bhASAnuM temanuM jJAna ajoDa che evo ahesAsa sau koIne thAya che. gujarAtI bhASAnuM prabhutva joradAra che. apabhraMza bhASA upara khUba ja kAbU che evo khyAla Ave che. A rIte zrI gajasAra muni saMskRta, prAkRta, apabhraMza ane gujarAtI bhASAnA mukhya jANakAra jaNAya che. AgaLa batAvela AgamomAM teo pAragAmI zreSTha vidvAna hatA. temanA adhyApana ke 131 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhitya sarjananI mukhya vizeSatA AtmahitanI che. svayaM gajasAra munie vikrama saMvata 1579mAM daMDaka prakaraNa upara avacUrNi lakhI che. aMtima gAthAnI avacUrNimAM lekhake prastuta kRtine vicAra patrizikA sUtra kahyuM che. A daMDaka prakaraNanI mahattA samajI e padArthonuM jJAna meLavI evI rIte jIvana jIvI zakAya ke jethI rAgAdinI maMdatA thAya. Atmazakti pedA karIne vItarAgadazAne pAmIne kevalajJAna pAmI yoga nirodha karI potAnuM saMpUrNa zuddha svarUpe prApta karI zakAya. A rIte "daMDaka prakaraNano abhyAsa ane avagAhana karatAM zrI gajasAra munimAM zAstraniSThA, AgamajJAna ane svAdhyAya rUci hatAM tethI te jJAna sAdhaka munirAja hatA. te spaSTa thaI jAya che. "daMDaka prakaraNamAM daMDa zabdanA artho" prastuta graMthanuM eka nAma daMDaka che. teno sAmAnya artha evo thAya che ke jenAthI AtmA daMDAya che tene daMDaka kahevAmAM Ave che. vartamAna samaye daMDa zabdano prayoga zikSA karavI evo thAya che. ane karelI bhUlonA prAyazcitarUpe paNa vaparAya che. A daMDaka zabdanI vyutpatti mATe prAcIna AgamagraMtho ane tyArabAda racAyela siddhAMta graMthonuM avalokana Avazyaka che. ahIM Agamika sAhitya ane tenA pachI racAyela sAhityane AdhAre daMDaka zabdano itihAsa vicAravAmAM Avyo che. tenA vibhinna arthonI ahIM saMkSipta carcA karavAmAM AvI che. (1) mana vacana ane kAyAnA vyApArane daMDa kahevAmAM Ave che. A artha sahuthI prAcIna evA AcArAMgasUtrAmAM prApta thAya che. AcArAMgasUtramAM mana, vacana, kAyAne daMDa kahevAno artha e che ke mana, vacana ane kAyAe yoga che. tenA dvArA AtmA upara karmano baMdha thAya che. karmabaMdha e AtmAne baMdhanamAM bAMdhanAra ane mokSa mArgamAM bAdhaka hoya che. Avo bAdha karanAra mana, vacana, kAyAne daMDaka kahevAya che. AvA arthamAM daMDa zabda sthAnAMgara, uvavAIya, uttarAdhyayana, 939 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAsakadazAMgasUtra ane Avazyaka sUtramAM vaparAyo che. (2) hiMsA athavA vadhane daMDa kahevAmAM Ave che. * A artha paNa sauthI prAcIna evA AcArAMgasUtramAM prApta thAya che. AcArAMgasUtramAM Ano artha hiMsAnA arthamAM vaparAyo che. koInI hiMsA karavI te che che. bIjA jIvane daMDavAmAM AvI rahyo che. AvA prakAranI kriyAmAM mAnava bIjA jIvane akAraNa paDe che. akAraNa ane sakAraNa bIjAne mArI nAMkhe che. AvI pIDA anya jIvane parezAna kare che. jIvano ghAta kare che paraMtu kharekhara to potAnA AtmAne ja navA navA karmanA baMdha dvArA pIDI rahyo hovAthI potAnA AtmAne ja te daMDI rahyo che. AvA arthamAM daMDa zabda sUtrakRtAMgasUtra, sthAnAMgasUtra, bhagavatIsUtra, prazna vyAkaraNasUtra, upAsaka dazAMgasUtra AdimAM vaparAyo che. (3) lAkaDI athavA daMDA ne daMDa kahevAmAM Ave che. A artha paNa sauthI prAcIna evA AcArAMgasUtramAM prApta thAya che. AcArAMgasUtramAM Avo artha lAkaDI athavA daMDAnA arthamAM vaparAyo che. lAkaDIthI bIjA jIvone mAravAmAM ke parezAna karavAmAM Ave che. sakAraNa athavA akAraNa bIjAne lAkaDIthI tADana kare che. paraMtu navA karmano baMdha potAnA AtmAmAM thAya che. potAnA AtmAne daMDa thAya che. bIjo zabda iMDA che. te lAkaDIno paryAyavAcI zabda che. lAkaDInI jema teno upayoga karavAmAM Ave che. AvA arthamAM daMDa zabda sUtrakRtAMga, sthAnAMgasUtra', samavAyAMgasUtra", jJAtAdharmakathAMgasUtra", praznavyAkaraNasUtra7, vipAkasUtradha, uvavAIyasUtra9, rAyaparoNIyasUtra', jIvAbhigamasUtra', prajJApanAsUra, jaMbUDhIpaprAptisU3 puSkriyAsUra, dazavaikAlikasUtrA", uttarAdhyayanasUtra", anuyoga-dvArasUtra , vyavahArasUtra", nizIthasUtrala, dazAzrutaskaMdha sUtra Adi AgamomAM vaparAyo che. (4) zikSA ApavI tene daMDa kahevAmAM Ave che: A artha sauthI prathama sUtrakRtAMgasUtramAM prApta thAya che. sUtrakRtAMgasUtramAM 1 133 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ano artha zikSA ApavI evo thAya che. bIjAne zikSA ApavI e koIno adhikAra nathI. ajJAna avasthAmAM AtmA arthadaMDa ane anarthadaMDarUpe bIjAne zikSA Ape che. ane karmo bAMdhe che. karma baMdha e AtmAnI pragatimAM bAdhaka hoya che. A rIte bAdhA pahoMcADanAra zikSAne daMDa kahevAya che. AvA arthamAM daMDa zabda jJAtAdharmakathAMgasUtra, prazna-vyAkaraNa sUtra, vipAkasUtra*, rAyapazeNIyasUtra", dazAzrutaskaMdhasUtra Adi AgamomAM vaparAyo che. (5) daMDana (cakravartinA ratna)ne daMDa kahevAmAM Ave che? A artha sauthI prathama sthAnAMga sUtramAM prApta thAya che. sthAnAMgasUtramAM 3 Ano artha daMDaratna evo thAya che. cakravarti pAse 7 ekendriya ratna ane 7 paMcendriya ratna ema kula 14 ratno hoya che. 14 ratno cakravartIne cakravartIpada prApta karavAmAM sahAyaka hoya che. daDaratna e eka ekendriya ratna che. cakravartI jyAre digvijaya karavA jAya tyAre daMDaratnanI sahAyatAthI tema ja cakravartInA puNyanA prabhAvathI tamasaguphAnA dvAra ughADe che. cakravartI sivAya daMDaratna koInI pAse na hoya. A rIte daMDaratnano daMDa zabdamAM upayoga thayo che. AvA arthamAM daMDa zabdano artha samavAyAMga sUtra8, prajJApanAsUtra, jaMbUdvIpaprajJaptisUtra AdimAM upayoga thayo che. (6) sAdhana ke upakaraNanA arthane daMDa kahevAmAM Ave che. A artha sauthI prathama bhagavatIsUtramAM prApta thAya che. bhagavatIsUtramAM" Avo artha sAdhana ke upakaraNa tarIke thayo che. sAdhana eTale upayogI vastu evo artha thAya che. ane upakaraNa zabda sAdhu sAdhvInA upayoganI vastu mATe vaparAya che. saMsArI AtmAo mATe tene sAdhana kahe che. te rAkhavAmAM saMsArI jIvAtmAo karmabaMdha kare che. jyAre sAdhu-sAdhvInA mATe daMDa e upakaraNa tarIke hoya che. upakaraNa e saMyama jIvananI rakSA mATe athavA sahAya mATe hoya che. tenAthI te karmabaMdha nahi paraMtu karmanirjarA thAya che. mokSamArga mATe "sAdhana" e bAdhakarUpa che. jyAre "upakaraNa" e sAdhakarUpa che. A rIte sAdhana ane upakaraNanA arthamAM daMDa zabdano upayoga thAya che. AvA arthamAM daMDa zabdano artha jJAtAdharmakathAMgasUtra, prazna vyAkaraNasUtra, uvavAIya sUtra", 134 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAyapazeNIyasUtra", dazavaikAlikasUtraka, vyavahArasUtra, bRhatkalpasUtra", nizIthasUtramAM thayo che. () eka prakAranI nItine-daMDanItine daMDa kahevAya che? A artha sauthI prathama sthAnAMga sUtramAM prApta thAya che. sthAnAMgasUtramAM Ano artha eka prakAranI nItinA arthamAM vaparAyo che. cothA ArAmAM traNa prakAranI nIti hatI. kalpavRkSano prabhAva ghaTavA lAgyo. icchita vastu jugaliyAne pUratA pramANamAM maLatI na hovAthI avasarpiNIkALanA prathama tIrthaMkara bhagavAna RSabhadeve traNa prakAranI nIti apanAvI. kema ke jugaliyAno paraspara asaMtoSa thatAM kaleza thavA lAgyo tethI teone samajAvavA mATe hakAranIti, makAranIti ane dhikkAranItine temaNe apanAvI. Ama thatAM jugaliyA samajI gayA ane kaleza dUra thaI gayo hato. AvA prakAranI nItine daMDanIti kahevAya che. A nItithI arthAt zabda bolIne zikSA apAya. sAmAnya zikSAnA rUpamAM ahiM daMDa zabdano upayoga thayo che. AvA arthamAM daMDa zabdano jJAtAdharmakathAMgasUtra", vipAkasUtra, rAyapazeNIyasUtraNa, jaMbUDhIpaprajJaptisUtra', nirayAvalikAsUtra55 Adi AgamomAM vaparAyo che. (8) kevala samudyAtathI eka daMDAkAra avasthAne daMDa kahevAmAM Ave che? A artha sauthI prathama sthAnAMgasUtramAM prApta thAya che. sthAnAMgasUtramAM Ano artha kevala samuddhAtanI eka avasthAne daMDAkAra avasthA jevo artha karAyo che. kevalI AyuSya karmanA samAna vedanIya, nAma, gotra, karmane banAvavA mATe kevalI samudyAta kare che. kevalI potAnA mULa rUcaka pradezone choDyA vinA bAkInA pradezone potAnA zarIramAMthI bahAra kADhe che. A kevalI samuddhAtanI judI judI avasthAo hoya che. Atma pradezone daMDAkAra banAvavAnI eka avasthA che. pakSInI pAMkhamAM pANI bharAI jAya tyAre pAMkho phaphaDAvI pANIne pakSI dUra kare che evI ja rIte kevalI AtmAmAM rahelA aghAtI karmone naSTa karavA kevala samuddhAta kare che. A daMDAkAra avasthA karmone dUra karavA mATe hoya che. temAM karmabaMdhana thatuM nathI. paraMtu A avasthAne aMte mokSa prApta thaI jAya che. saMpUrNa aghAtI karmo khapI jAya che. AvA prakAranA AkArane daMDAkAra 135 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya che. A daMDAkArathI mokSarUpI phaLa(inAma)nI prAptimAM ahiM daMDa zabdano upayoga thayo che. AvA arthamAM daMDa zabdano samavAyAMgasUtra, uvavAIyasUtra, rAyapazeNIyasUtra, prajJApanAsUtra, jaMbUDhIpaprajJAptisUtra1 Adi AgamomAM upayoga thayo che. (9) kSetranuM pramANa vizeSa mApavAnA arthane daMDa kahevAya che. A artha samavAyAMgasUtramAM prApta thAya che. samavAyAMgasUtramAM daMDa zabdano artha kSetranuM pramANa vizeSa (khetara Adine) mApavAnA arthamAM vaparAyo che. ahiM e daMDa zabdanA dhanuSa, musala, yuga, nAlI Adi paryAyavAcI nAmo che. kSetranA mApa mATe A zabdano vaparAza thayo che. ahiM daMDa zabdamAM karmabaMdhana paNa thatuM nathI ane karmanirjarA paNa thatI nathI. vyavahArika rIte A zabdano vaparAza thayo che. AvA arthamAM daMDa zabdano bhagavatIsUtra, anuyogadvArasUtra4, Adi AgamomAM upayoga thayo che. 96 aMgulano eka daMDa thAya che. (10) 72 kaLAmAMthI eka kaLAne daMDa kahevAya che. daMDalakSaNa kalA A artha samavAyAMgasUtramAM prApta thAya che. samavAyAMgasUtramAMSa daMDa zabdano artha 72 kaLAmAMnI eka kalA evo thAya che. bhagavAna RSabhadeve avasarpiNIkALanA cothA ArAmAM puruSone 72 kaLA zIkhavADI hatI. 72 kaLAmAM pAraMgata manuSya zreSTha gaNAya che, 72 kaLAmAMthI daMDalakSaNa kalAmAM daMDa zabdano upayoga karyo che. ahiM nipuNatA, cAturya ane hoziyArInA arthamAM daMDa zabda vaparAyo che. ahiM zreSThatAsUcaka artha thAya che. AvA arthamAM daMDa zabdano uvavAIyasUtra, rAyapazeNIyasUtra Adi AgamomAM upayoga thayo che. (11) prANIone pIDA(paritApa) duHkha upajAvavAne daMDa kahevAya che. A artha sauthI prAcIna evA AcArAMgasUtramAM prApta thAya che. AcArAMgasUtramAM daMDa zabdano artha prANIone pIDA upajAvavAnA arthamAM vaparAyo che. bIjA jIvane pIDA upajAvavI te daMDa che. pIDA upajAvavAnI, bIjAone duHkha ApavAnI 136 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre kriyA karavAmAM Ave che tyAre kharekhara to bIjA jIvane daMDavAmAM AvI rahyo hoya che. AvA prakAranI kriyAmAM mAnava bIjA jIvane sakAraNa ke akAraNa paDe che. AvI pIDA bIjA jIvane parezAna kare che. paNa kharekhara to potAnA AtmAne ja navA navA karmanA baMdha dvArA pIDI rahyo hoya che. AvA arthamAM daMDa zabdano sUtrakRtAMgasUtra9, samavAyAMgasUtra AdimAM upayoga thayo che. (12) kriyA sthAnane paNa daMDa kahevAya che. A artha sUtrakRtAMgasUtramAM prApta thAya che. sUtrakRtAMga sUtramAM daMDa zabdano artha kriyAsthAna thAya che. je vyakti potAnA mATe, ghara mATe, parivAra mATe trasa ane sthAvara prANIonI hiMsA kare, karAve ke anumodana prayojanathI kare tene arthadaMDa kahe che ane 'nidhyayojanathI kare tene anarthadaMDa kriyAsthAna kahevAya che. kriyAsthAnathI karmano baMdha thAya che. AvA arthamAM daMDa zabdano dazavaikAlikasUtramAM upayoga thayo che. (13) AtmahatyAne paNa daMDa kahevAya che. A artha sUtrakRtAMgasUtramAM prApta thAya che. sUtrakRtAMgasUtramAM daMDa zabdano artha AtmahatyA thAya che. je vyakti gussAmAM AvIne, saMsAranA duHkhothI kaMTALIne AtmahatyA kare che tenA mATe nihApadaMDa zabdano upayoga karyo che. AtmahatyA karanAra vyakti anaMtAnubaMdhI kaSAyanI sAthe tIvra karmabaMdha kare che tene saMsAramAM khUba paribhramaNa karavuM paDe che. (14) karmabaMdhanI kAraNarUpa pravRttine daMDa kahe che? A artha samavAyAMgasUtramAM prApta thAya che. samavAyAMgasUtramAM daMDa zabdano artha karmabaMdha mATenI kAraNarUpa pravRtti thAya che. karmabaMdha thatAM pahelA manamAM vicAraNA thAya che ane tenA mATe je paNa pApamaya pravRtti kare che tene daMDa kahevAya che. (15) eka prakAranA Asanane daMDa (daDAsana) kahevAya che? A artha bRhatkalpasUtramAM prApta thAya che. bRhatkalpa sUtramAM daMDa zabda eka AsananA arthamAM vaparAyo che. eka dhArmika AsananuM nAma daMDAsana che. A AsanathI 137. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAmAM sthiratA thatI jAya che. mananI makkamatA vadhatI jAya che. (16) paga lUchavAnA sAdhanane daMDa kahevAya che? abhidhAna rAjendrapa koSamAM A artha prApta thAya che. paga lUchavAnA sAdhanano temAM daMDa tarIkenA arthamAM vaparAza karyo che. (1) vAMsanI latAne paNa daMDa kahevAya che? A artha abhidhAna rAjendraka koSamAM prApta thAya che. abhidhAna rAjendrakoSamAM teno artha vAMsanI latAnA arthamAM vaparAyo che. (18) caityavaMdana stavane paNa daMDa kahevAya che? A artha pachI abhidhAna rAjendrakoSamAM prApta thAya che. abhidhAna rAjendrakoSamAM teno artha caityavaMdana stava thAya che. arthAt stuti thAya che. temAM AtmAne haLavAza maLe che. aMtaramAM prasannatA thaI jAya che. sadgatino baMdha paNa tenAthI paDI zake che. A rIte daMDa zabdanA judA judA 18 artho batAvelAM che. bIjA ApelA daMDanA arthamAM amuka artho svanA mATe vaparAya che. amuka artho paranA mATe vaparAya che. daMDaka prakaraNamAM mana, vacana ane kAyAnA vyApArane mATe daMDa zabdano upayoga karavAmAM Avela che. A ja daMDa zabdanA arthane anusarI daMDaka prakaraNamAM daMDanuM vivecana karavAmAM Avela che. bIjAnA ghare rakhaDanAra mAra khAya ja ane tenuM nAma ja daMDAvuM. AtmA indriyonA viSayomAM mananA vibhAvI svabhAvamAM rakhaDato hovAthI daMDAya che A daMDa zabdanA arthane paNa anusarI daMDaka prakaraNamAM daMDanuM vivecana karavAmAM Avela che. 138 138 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdaTIpa 1. AcArAMga sUtra u. 3. a. 19 | zru. 1. a. 4, u. 3, sUtra hR. 1. a. 6. u. 1 2. sthAnAMgasUtra : sthA. 3, u. 1. sUtra 7. sthA. 1. u. 1., sU. 3, sthA. 9, sU. 3 3. uvAIya sUtra : sU. 3 4. uttarAdhyayana sUtra : a. 5., gA. 8 | a. 19, gA. 91 5. upAsaka dazAMgasUtra : a. pa., sU. 1 6. AvazyakasUtra 7. AcArAMgasUtra hR. 1. a. 2. u. 2 sU. 5 | zru. 1, a. 8. u. 1 hR. 1. a. 8. uM. 3, sU. 1. 8. sUtrakRtAMgasUtra hR. 1. a. 13, u. 1. gA. 14 | zra. 2. a. 6 9. sthAnAMgasUtra sthA. 2, u. 1. sU. 13 / sthA. 5, u. 2, sU. 8. sthA. 3. u. 10. bhagavatIsUtra rA. 17, u. 2, sU. 3. 11. prazna vyAkaraNasUtra-a. 3. sU. 18 12. upAsaka dazAMgasUtra-a. 1. 13. AcArAMgasUtra-zru. 1. a. 9, 3. 3. gA. 10 | zru. 2, 3. 3. sU. 32 / zra. 2. u. 3. sU. 37 . 14. sUtrakRtAMgasUtra-zru. 1. a. 3. u. 1. gA. 16 | zru. 1. a. 5. u. 2. gAthA 5 ne 13zru. 2. a. 2. 15. samavAyAMgasUtra-samA. 30 16. jJAtAdharmakathAMgasUtra-a. 9. 17. praznavyAkaraNasUtra-a. 1. sU. 19 18. vipAkasUtra-zru. 1. a. 1. 19. uvavAIyasUtra-sU. 49 139 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. rAyapazeNIyasUtrasU. 136, sU. 141 21. jIvAbhigamasUtra-prati. 3, u. 3. sUtra. | prati. 3. u. 3. sU. 69 22. prajJApanAsUtra-pada 2, sU. 17 ne sU. 21 23. jaMbudvIpa prajJaptisUtra-tRtIya vakSaskAra. sU. 20| caturtha vakSaskAra. sU. 20 24. puphiyA sUtra-sU. 5 25. dazavaikAlikasUtra-a. 9, u. 2, gA. 4 ane gA. 8 26. uttarAdhyayanasUtra-a. 12, gA. 18 27. anuyogadvArasUtra-sU. 181 28. vyavahArasUtra-3. 10, sU. 3 29. nizIthasUtra-u. 18, sU. 14 30. dazAzrutaskaMdhasUtra-a. 6 ane a. 9 31. sUtrakRtAMgasUtra-zru. 2, a. 2 32. jJAtAdharmakathAMgasUtra-a. 4, sU. 11 33. praznavyAkaraNasUtra-a. 4., sU. 7 34. vipAkasUtra-zru. 1, a. 4 35 rAyapazeNIyasUtra-sU. 13ra 36. dazAzrutaskaMdhasUtra-a. 6 37. sthAnAMgasUtra-sthA. 7, sU. 18 38. samavAyAMgasUtra-14muM sama 39. prajJApanAsUtra-pada 14, sU. 8 40. jaMbUDhIpa prajJapti sUtra-tRtIya vakSaskAra sU2 41. bhagavatIsUtra-za. 2. u. 1. sU. 13 | za. 5, u. 5. sU. 16 / za. 9. u. 33. sU. 10 42. jJAtAdharma kathAMgasUtra-a. 5 140 ra Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43. praznavyAkaraNasUtra-a. 2, sU. 3 44. uvavAIyasUtra-sU. 25 45. rAyapazeNIyasUtra-sU. 102, sU. 136 46. dazavaikAlikasUtra-2. 4, sU. 20 47. vyavahArasUtra-u. 8, sU. 5 48. bRhatkalpasUtra-u. 5, sU. 44, 45 ne 46 49. nizIthasUtra-u. 1. sU. 41 / u. 2. sU. 26 / u. 5, sU. 28 50. sthAnAMgasUtra-sthA. 9, sU. 14 51. zAtAdharmakathAMgasUtra-a. 1, sU. 4 52. vipAkasUtra-zru. 1, a. 4 53. rAyapazeNIyasUtra-sU. 148 54. jaMbudrIpa prajJaptisUtra-ddhi. vakSaskAra, sU. 3 55. nirayAvalikAsUtra-sU. 23 56. sthAnAMgasUtra-sthA. 8, sU. 65 57. samavAyAMgasUtra-sama. 8 58. uvavAiyasUtra-sU. 82 59. rAyapazeNIyasUtra-sU. 7 60. prajJApanAsUtra-pada 36, sU. 15 61. jaMbudvIpa prajJaptisUtra-paMcama vakSaskAra, sU. 1 62. samavAyAMgasUtra-sama. 96 63. bhagavatIsUtra-za. 7, u. 7, sU. 3 64. anuyogadvAra sUtra-sU. 190/ sU. 192 / sU. 195 141 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65. samavAyAMgasUtra-samA. 7ra 66. uvavAIyasUtra-sU. 82 67. rAyapazeNIyasUtra-170 68. AcArAMgasUtra-zru. 1, a 4, u 1 | zru. 1, 5, u. 3, zru. 2, 1cU. a. 1. 1 1 69. sUtrakRtAMgasUtra-zru. 1, apa. 1. 1 gA. 19 | zra. 2. A 7 | zra. 2-a. 6 70. samavAyAMgasUtra-sama. 1, sU. 2 71. sUtrakRtAMgasUtra-zru. 2. a2 72. dazavaikAlikasUtra-a 4. sU. 7 73. samavAyAMgasUtra-sama. 13 74. bRhatkalpasUtra-3 5. sU. 5 75. abhidhAna rAjendra 76. abhidhAna rAjendra 77. abhidhAna rAjendra '12 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-4 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 deDakomAM 24 dhArono paricaya (19) zarIra dvAra daMDaka prakaraNamAM ra4 kAronI zAstrIya carcA-sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. A vicAraNAmAM sau prathama zarIra viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivaraNa nIce mujaba che. zarIranA arthoH zAstramAM zarIra zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) utpatti samayathI zarU karIne pratikSaNa je zIrNa arthAta jarjarita thatAM rahe che te zarIra che.' (2) je vizeSa nAma karmanA udayathI prApta thaIne zIryanta arthAt gaLe che te zarIra che. (3) anaMtAnaMta pudgalonA samavAyanuM nAma zarIra che. (4) zarIra zabdano artha svarUpa che. (5) jenA udayathI AtmAnA zarIranI racanA thAya che te zarIra nAma karma che." (6) je karmanA udayathI AhAra vargaNAnA pudagala skaMdha tathA taijasa ane kAzmaNa vargaNAnA pugala skaMdha zarIra yogya pariNAmo dvArA pariNata thaIne jIvanI sAthe saMbaMdha thAya che te karmaskaMdhanI "zarIra" e saMjJA che. Ama zarIra aMge vividha saMjJAo-lakSaNo prApta thAya che. zarIranA paryAyavAcI zabdo: A zAstromAM AvatA vibhinna zabdo A pramANe che. vadhu, kAyA, deha, klevara ityAdi tathA bonTi, tanu Adi paNa paryAyavAcI zabdo che. 145 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranA prakAro : zAstramAM darzAvela zarIrone pAMca vibhAgamAM vibhAjita karavAmAM AvyA che. arthAt zarIra pAMca prakAranAM che. (1) audArika (2) vaikriya (3) AhAraka (4) taijasa ane (5) kAmaNa. A pAMceya zarIronuM svarUpa nIce mujaba che. (1) audArika zarIra : udAra arthAt pradhAna zarIrane audArika kahe che. udArano artha che vistAravAna. audArika zarIra vistAravAna e kAraNe kahevAya che ke te sthAyIrUpathI sAtireka eka hajAra yojana sudhInAM hoya che. zarIranI vizALatA tIrthakaro, cakravartio, gaNadharo, kevalIo, vAsudevo, baLadevo, prativAsudevo, nArado, rudro vagere mahApuruSonI apekSAe samajavI joIe. tenA sivAya anuttaravimAna devonAM zarIra paNa anaMtaguNa hIna hoya che. audArika zarIra kAMIka adhika eka hajAra yojana avasthita pramANavALAM hoya che. svasiddhAMtanI paribhASA anusAra udArano artha che mAMsa, asthi, snAyu temaja majA AdithI saMbaMdha. udAra e ja audArika kahevAya che. udAraguNa. mokSa ane anaMta labdhio paNa A zarIra mAraphata ja meLavI zakAya che tethI tene uttama kahevAya che. uttama eTale bIjA zarIro karatAM A zarIra uttama bAMdho, zarIranI suMdaratA ane kAnti (tIrthakaronI apekSAe) dhAraNa karI zake che. sthUla arthAt ATha grahaNa yogya vargaNAomAMnI audArika zarIrapaNe grahaNa karavA yogya vargaNAmAM pugala paramANuo thoDA hoya che paraMtu tenuM pariNAma sthUla hoya che. AvI skUla vargaNAnuM baneluM zarIra hoya che. UMcuM-moTuM arthAtu bIjA zarIronI svAbhAvika UMcAI karatAM audArika zarIranI UMcAI sauthI vadhAre che. A zarIra manuSyo ane tiryaMcone hoya che. audArika zarIrano vizeSa vicAraH dArika zarIra be prakAranAM che. baddha ane mukta jIvoe je zarIrone grahaNa karIne rAkhyAM che te badhdha zarIra kahevAya che. paraMtu je zarIrane jIvoe pUrvabhavamAM grahaNa karIne tyAgI dIdhAM che teone mukta zarIra kahevAya che. temAM je baddha che teo asaMkhyAtA che. asaMkhyAta utsarpiNI e avasarpiNI kALothI temanuM apaharaNa thAya che 146 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te kALathI. kSetrathI asaMkhyAta loka temAMthI jeo mukta arthAta tyAgelA che te anaMta che. kALathI anaMta utsarpiNI avasarpiNI kALothI apaharaNa thAya che. dravyathI anaMta loka abhavyothI anaMtagaNa che. siddhonA anaMtamA bhAga jeTalA che eTale siddha jIvarAzi jeTalA nathI. baddha audArika zarIranA dhAraka jIva anaMta che. chatAM baddha zarIro asaMkhyAta kahyA che kemake jIva be prakAranA che. pratyeka zarIra ane anaMtakAyika. je pratyeka zarIra jIva che te badhAnA alaga-alaga audArika zarIra che. kintu je anaMtakAyika jIva che temanAM zarIra judAM judAM hotAM nathI. paraMtu anaMtAnaMta jIvonuM eka ja zarIra hoya che. e kAraNe audArika jIva anaMta hovA chatAM audArika zarIra asaMkhyAta ja hoya che. mukta audArika zarIra anaMta che. avikalarUpathI mukta zarIra anaMtakALa sudhI rahI zakatAM nathI. kemake pudgalonI sthiti utkRSTa paNa asaMkhyAta kALa sudhI kahI che. je jIvo dvArA je pudgalone audArika zarIranA rUpamAM atitakAlamAM grahaNa karIne tyAgI dIdhela che. temane jo ahIM levAmAM Ave to badhA jIvo pulone grahaNa karIne tyAgela che. evI sthitimAM mukta zarIra abhavyothI anaMtaguNA ane siddha jIvono anaMtamo bhAga che. kathana yukta nathI ? uttara : ahi mukta audArika zarIromAM mAtra avikala zarIronuM ja grahaNa nathI. paraMtu jIve je audArika zarIrane grahaNa karIne tyAgI dIdhAM che te vinAzane prApta thavA - chatAM anaMta bhedovALAM bane che. pudgala jyAM sudhI audArika paryAyano parityAga nathI, karatAM tyAM sudhI audArika zarIra ja kahevAya che. parityAga karela che teo audArika zarIra nathI kahevAtAM. e rIte eka ja zarIranAM anaMta zarIra saMbhavI zake che. eka eka zarIra audArika anaMta bheTavALAM hovAne lIdhe anaMta audArika zarIra kahevAya che. dArika zarIranAM saMsthAno : audArika zarIrane aneka saMsthAnavALAM kahyAM che. ekendriyanA audArika saMsthAna nAnA prakAranAM kahyAM che. pRthvIkAya ekendriya audArika zarIra masUranI dALanA AkAranAM kahyAM che. e ja rIte sUkSma bAdara, aparyAptA, paryAptA paNa e ja prakAre 147 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajavAM. apakAyanA sTibukabiMdu (pANInA parapoTA) AkAranAM kahyAM che. eja prakAre sUkSma, bAdara, aparyAptA ane paryAptAnAM saMsthAna paNa ema ja che. teukAyanA soyonA samUha AkAranAM kahyAM che. e ja prakAre sUkSma bAdara, paryAptA, aparyAptAnA saMsthAna paNa emaja che. vAyukAyikono dhajAnA jevo AkAra kahyo che. e ja prakAre sUkSma, bAdara, paryAptA ane aparyAptAnA saMsthAna paNa ema ja che. vanaspatikAyikonAM zarIranAM saMsthAna nAnA AkArovALAM kahyAM che. e ja prakAre sUkSma, bAdara paryAptA ane aparyAptAnA paNa ema ja che. beindriyanA audArika zarIra huDaka saMsthAnavALAM che. e ja prakAre paryAptA ane aparyAptAnA paNa e ja prakAre che. yAvatu te indriya ane caurendriyanAM paNa jANavAM. paMcendriya tici-yonika dArika zarIra cha prakAranAM kahyAM che. samacorasa saMsthAnavALA yAvatu huMDaka saMsthAnavALAM che. e ja prakAre paryAptA ane aparyAptAnA paNa jANavAM. samUcchima tiryaMca paMcendriyonA audArika zarIra haMDaka saMsthAnavALA kahyAM che. e ja rIte paryAptA ane aparyAptAnAM paNa che. garbhaja tiryaMca paMcendriyonA audArika zarIra cha prakAranAM upara batAvyA pramANe che. e ja rIte paryAptA ane aparyAptAnAM paNa jANavAM. A rIte tiryaMca yonikonA audhikonA nava AlApako thAya che. jalacara tiryaMcanA audArika zarIranAM cha prakAranAM saMsthAna saMmUchima jalacara huDaka saMsthAnavALA, garbhaja jalacara cha e saMsthAnavALA hoya che. jalacaranAM A rIte paryApta ane aparyAptanAM maLIne navasUtra thAya tevI ja rIte sthalacaronAM, catuspada sthalacaronAM, urapari sarpa sthalacaronAM, bhujapari sarpa sthalacaronAM, khecaronAM paNa nava sUtro thAya che. vizeSa-sarvatra saMmUcchima huMDaka saMsthAnavALA kahevA ane anya chae saMsthAnavALA jANavA. manuSya paMcendriya audArika zarIra cha prakAranA saMsthAnavALAM che. garbhajonA paNa e ja prakAranAM ane saMmUcchimane huMDaka saMsthAnavALAM kahyAM che. audArika zarIranAM saMsthAna aneka hoya che. kema ke jIvomAM jAtionAM bhedathI zarIranI AkRtimAM paNa bheda thaI jAya che. pRthvIkAyanAM zarIrano AkAra masUranI 148 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dALanAM AkArano kahyo che. masUra eka prakAranuM anAja che. jeno AkAra capaTo hoya che. ahiM masUranI phADa samajavI joIe. apakAyanAM zarIrano AkAra stibukabiMdu jevo hoya che. je biMdu vAyuAdithI phlAyeluM na hoya paNa jAmeluM hoya che te TIpuM stibukabiMdu kahevAya che. beindriyonA audArika zarIra huMDaka saMsthAnavALAM hoya che. eka vizeSa prakAranuM pakSI che jenA zarIramAM rUMvADAM hotAM nathI. ane je baTera nAmathI prasiddha che. tene kuMDa kahevAya che. enA jevA AkAravALAne huMDaka saMsthAna kahevAya che. A rIte samuccaya tiryaMcayonikonA nava, jalacaronA nava, sthalacaronA 36, khecaronA nava ema A badhA maLIne kula 63 sUtra che. temanAM AlApaka 273 thAya che. (2) vaikriya zarIra H je zarIra dvArA vividha kriyAo thAya te vaikriya zarIra kahevAya che. je zarIra eka hovA chatAM aneka banI jAya che ane aneka hovA chatAM eka banI jAya che. nAnAM hoya te moTAM ane moTAM hoya te nAnAM thaI jAya che. AkAzacArImAMthI bhUcara ane bhUcaramAMthI AkAzacArI banI jAya che. dazya hovA chatAM adRzya ane adRzya hovA chatAM dRzya banI jAya che. te vaikriya zarIra kahevAya che. viziSTa, vilakSaNa athavA vividhakriyA vikriyA che tevA thanAra zarIrane vaikriya kahevAya che. vikriyA eTale judI judI kriyAo dvArA aneka pheraphAravALuM zarIra thaI zake che. devonA sauMdaryanI apekSAe te adbhuta che. A zarIra audArika karatAM kaMIka vadhAre sUkSma pudgalavargaNAomAMthI racAya che. tenuM baMdhAraNa svAbhAvika rIte baMdhAya che. paraMtu audArikanI peThe temAM sAta dhAtuno krama nathI hoto. A vaikriya zarIra janmajAta svabhAvataH nArako ane devonAM hoya che. labdhinimittaka tiryaMcone ane manuSyone hoya che. "veunviya"nuM saMskRtarUpa "vaivi" samajavuM joIe. vikurvaNA arthavALA vidhurva dhAtuthI bhAva arthamAM "dha" pratyaya thaIne vaikurvikarUpa bane che. arthAt vividha kriyAothI niSpanna zarIra vaikurvika kahevAya che. vaikriya zarIranuM utkRSTa avasthita zarIra pramANa 500 dhanuSyanuM hoya che ane te mAtra 7 mI narakabhUminA nAkomAM ja maLI Ave che, bIje kyAMya nahi. jo ke uttara vaikriya 149 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra eka lAkha jojana sudhInAM hoya che. paraMtu te bhavaparyata sthAyI na hovAnA kAraNe avyavasthita hotAM nathI. labdhi pratyayika be prakAranuM che. eka tapazcaryAdikathI munione hoya te guNapratyayika ane bIjuM vAukAya, cakravarti ane vAsudeva vagerene tapazcaryAdika vinA ja kArya prasaMge banAvI zakavAnI zakti hoya che te bannene labdhi pratyayika kahevAya che. vaikriya zarIranA bhedonuM vivecana": vaikriya zarIra be prakAranAM kahyAM che. ekendriyanAM ane paMcendriyanAM vaikriya zarIra. ekendriyamAM paNa vAyukAyika ekendriyamAM vaikriya zarIra hoya che. bAkInA ekendriyane na hoya. vAyukAyikamAM paNa bAdara vAyukAyikone hoya. sUkSma vAyukAyikone na hoya. bAdara vAyakAyikamAM paNa paryApta bAdara vAyukAyikane vaikriya zarIra hoya che. aparyApta bAdara vAyukAyikane vaikriya zarIra hotAM nathI. paMcendriyomAM nAraka paMcendriyane, tiryaMca paMcendriyane, manuSya paMcendriyane ane deva paMcendriyane vaikriya zarIra hoya che. nArakomAM 1thI 7 nArakomAM paryApta, aparyApta badhAne heya che. tiryaMca paMcendriyomAM saMmU7ima paMcendriya tiryacomAM vaikriya zarIra na hoya. garbhaja paMcendriya tiryaMcone hoya che. garbhaja paMcendriya tiryaMcomAM saMkhyAta varSanI AyuvALAne hoya che. asaMkhyAta varSanI AyuvALAne nathI hotAM. saMkhyAta varSanI AyuvALA garbhaja paMcendriya tiryaMcomAM paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALAmAM hoya che. aparyApta saMkhyAta varSanI AyuvALAmAM na hoya. paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALAmAM jalacara, sthalacara, urapara, bhujapara, khecara garbhaja paMcendriya tiryaMcone vaikriya zarIra hoya che. manuSya paMcendriyamAM saMmUchima manuSyone vaikriya zarIra na hoya, garbhaja manuSyone hoya che. garbhaja manuSyomAM karmabhUminA garbhaja manuSyomAM hoya che. akarmabhUminA ke aMtaradvIpanA garbhaja manuSyomAM na hoya, karmabhUminA garbhaja manuSyomAM paNa saMkhyAta varSanI AyuvALAmAM hoya. asaMkhyAta varSanI AyuvALAmAM na hoya. saMkhyAta varSanA karmabhUminA garbhaja manuSyomAM paNa paryApta saMkhyAta varSanA karmabhUminA garbhaja manuSyomAM 150 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaikriya zarIra hoya che. aparyApta saMkhyAta varSanA karmabhUminA garbhaja manuSyamAM vaikriya zarIra hotAM nathI. badhA bhavanavAsI devomAM, badhA vANavyaMtaromAM badhA jyotiSImAM, vaimAnikamAM, kalpopapanna ane kalpAtIta devomAM, kalpopapanna bAra prakaranA che. kalpAtItanA be prakAra, 9 traiveyaka ane anuttaropapAtika pAMca, e badhA devonA paryApta ane aparyApta devomAM vaikriya zarIra hoya che. vaikriya zarIranAM saMsthAna : vAyukAyika ekendriyonAM saMsthAna patAkAnA AkAranAM che. nAraka paMcendriyonA vaikriya zarIra be prakAranAM che. bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya. baMne prakAranA zarIranAM 1thI 7 narakanA baMdhAnA kuMDaka saMsthAnavALA vaikriya zarIra hoya che. paMcendriya tiryaMcomAM jaLacaronAM, sthalacaronAM, uraparisarponAM, bhUjapari sarvonAM ane khecaronAM vaikriya zarIro nAnAM prakAranAM kahyAM che. paMcendriya manuSyomAM karmabhUminA garbhaja manuSyanA vaikriya zarIranAM saMsthAna cha prakAranAM kahyAM che. paMcendriyonA bhavanavAsI devonAM, vANavyaMtaronAM, jyotiSkonAM, vaimAnikamAM saudharma yAvat acyutadevomAM bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya zarIranAM saMsthAna samacaturasra kyAM che. grevayakadevonAM ane anuttaropapAtika devonAM bhavadhAraNIya vaikriya zarIronAM saMsthAna samacaturaMsa hoya che. nArakomAM bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya zarIranAM kuMDaka saMsthAna ja hoya che. temanA bhavadhAraNIya zarIra bhavanAM svabhAvathI ja jemanI samasta pAMkha ukhaDI gaI hoya evA pakSInA AkAranA sarakhA, atyaMta bibhatsa, huMDaka saMsthAnavALA hoya che. te zubha karavAno vicAra rAkhe che, to paNa atyaMta azubha nAma karmanA udayathI temanAM zarIra tarata ja azubha bane che te huMDaka saMsthAna che. tiryaMca paMcendriya ane manuSya paMcendriyonAM vaikriya zarIra aneka prakAranAM hoya che. kema ke teo potAnI icchAnusAra vaikriya zarIranuM 151 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirmANa kare che. devonAM bhavadhAraNIya vaikriya zarIra bhavanA svabhAvane kAraNe viziSTa zubha karmanA vazathI samacaturagna saMsthAnavALAM hoya che. uttaravaikriya zarIra icchAnusAra banAvAya che. tethI temanA koI niyata AkAra hotA nathI. traiveyaka devo ane anuttaropapAtika vaimAnika devo uttara vaikriya banAvatA nathI. teomAM prayojanano abhAva hovAthI uttara vaikriya hotA ja nathI. e kAraNe teo vaikriya zarIranAM nirmANa paNa karatA nathI. temanAmAM mAtra bhavadhAraNIya vaikriya zarIra ja hoya che ane temanAM saMsthAna samacaturasa ja hoya che. vaikriya zarIranuM vivecana : vaikriya zarIra be prakAranAM kahyAM che. baddha ane mukta. jeo baddha che teo asaMkhyAta che. kAlathI asaMkhyAta utsarpiNIo ane avasarpiNIothI apahRta thAya che. kALathI asaMkhyAta zreNIo, prattarano asaMkhyAtamo bhAga, teomAM je mukta che teo anta che ane anaMta utsarpiNIo ane avasarpiNIothI apahRta thAya che. kALathI audArikanA jevA mukta kahevAya tevA ja vaikriyanA paNa mukta kahevAvA joIe. kALathI asaMkhyAta utsarpiNIo ane avasarpiNIono jeTalo samaya hoya che. teTalo samaya baddha vaikriya zarIra hoya che kSetranI apekSAe baddha vaikriya zarIra asaMkhyAta zreNI pramANa che. zreNInuM pramANa prattarono asaMkhyAtamo bhAga mAnela che. te zreNIomAM jeTalA AkAzapradezonI saMkhyA thAya che. teTalA ja pramANamAM baddha vaikriya zarIra hoya che. mukta vaikriya zarIra anaMta che. temanI anaMtatA pUrvokta audArika zarIrane samajavA mATe kahyuM che ke anaMta utsarpiNIo tema ja avasarpiNIomAM temanuM apaharaNa thAya che. arthAt e baMne kALonA eka eka samayamAM eka eka vaikriya zarIranuM apaharaNa thAya che. tenuM tAtparya e che ke anaMta utsarpiNIo ane avasarpiNIyomAM jeTalA samaya thAya che. teTalA anaMta ahiM grahaNa karavA joIe. arthAt mukta vaikriya zarIronA pramANa eTalAM ja che. A rIte jevA mukta audArika zarIronAM pramANa kahyAM che. tevA ja mukta vaikriya zarIronA paNa pramANa samajI levAM joIe. 152 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) AhAraka zarIra : AhAraka nAmanI labdhithI AvA zarIranuM nirmANa thAya che. AmaSThaSadhi vigere labdhivALA cauda pUrvadhara munirAjane prayojana hotAM je zarIranuM niSpAdana karAya che te AhAraka zarIra kahevAya che. AhAraka zarIra zubha ane svaccha sphaTikazilAnA saMdeza zubha pudgalonAM samUhathI thAya che. cauda pUrvadhara munirAjane koIpaNa jAtano saMzaya thAya, tyAre kevaLI bhagavaMto ke tIrthaMkara bhagavaMto pAse mokalavA, tathA tIrthakaronI samavasaraNAdika RSi jovA. eka hAtha jevaDuM AhAraka zarIra banAvI mokalI che. tyAMja vaMdanAdika karI pAchuM AvI Atmapradezo mULa audArika zarIramAM dAkhala thatAM tarata ja verAI jAya che. A zarIranI vargaNAo vaikriya zarIranI vargaNA karatAM sUkSma ane tejasvI hoya che. A zarIra AkhA saMsAra cakramAM 4 vAra ja karI zakAya che. AmarSoSadhi eTale zarIramAM ke tenA koIpaNa avayavamAM evI labdhi utpanna thAya che ke jenA sparza mAtrathI ja sarvarogo nAza pAme che. A labdhi vinA tathA 14 pUrvadhara vinA AhAraka labdhi hotI nathI. AhAraka zarIra mAtra manuSyone ja maLI zake che. AhAraka zarIranuM vivecana ane saMsthAna: - AhAraka zarIra eka AkAranAM kahyAM che. mAtra manuSyanAM ja AhAraka zarIra he che. manuSya sivAyanA koInuM AhAraka zarIra hotuM nathI. manuSyamAM saMmUcchima manuSyanuM AhAraka zarIra hotuM nathI. garbhaja manuSyonA AhAraka zarIra hoya che. garbhaja manuSyamAM paNa karmabhUminA garbhaja manuSyanA AhAraka zarIra hoya che. akarmabhUmi ke aMtaradvIpanA garbhaja manuSyanA AhAraka zarIra hotAM nathI. karmabhUminA garbhaja manuSyamAM paNa saMkhyAtavarSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyanA AhAraka zarIra hoya che. asaMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyanAM hotA nathI. saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyamAM paNa paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyamAM AhAraka zarIra hoya che. aparyApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyamAM hotAM nathI. paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyamAM paNa samyagadaSTi paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja 153 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyamAM AhAraka zarIra hoya che. mithyAdaSTi ke mizradRSTi paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyamAM paNa samyagdaSTa paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyamAM hotAM nathI. saMyata sabhyaSTi paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyamAM AhAraka zarIra hoya che. asaMyata ke saMyatA saMyata samyagdaSTa paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyamAM hotA nathI. apramatta saMyata sabhyaSTi paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyamAM AhA2ka zarIra hoya che. pramatta saMyatta samyagdaSTi paryApta saMkhyAtavarSanI AyuvALA karmabhUmi manuSyamAM hotAM nathI. apramatta saMyata sabhyaSTi paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyamAM paNa Rddhi prApta apramatta saMyata sabhyaSTi paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi manuSyamAM AMhAraka zarIra hoya che. amRddhi prApta apramatta saMyata samyagdaSTi paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi manuSyamAM AhAraka zarI2 hotAM nathI. AhAraka zarIrano eka ja bheda che. je samasta sAvadha vyApArothI samyak prakAre uparata thayela che. te saMyata che. je saMyata na hoya te asaMyata che. dezivarativALA saMyatAsaMyata che. mohanIya Adi karmonA udayathI saMjvalana kaSAya, nidrA Adi yogathI pramAdane prApta thAya te pramatta kahevAya che. pramAdathI rahita apramatta kahevAya che. teo sadA upayogayukta rahe che. AmarSoSadhi Adi Rddhio jemane prApta thAya che te RddhivALA kahevAya che. ane jene koI Rddhi prApta na hoya te avRddhi prApta kahevAya che. AhAraka zarIranuM vizeSa vivecana : AhAraka zarIra paNa be prakAranAM che. baddha ane mukta. jeo baddha che teo kadAcita hoya che athavA kadAcita nathI hotAM. jo hoya to jadhanya 1, 2 athavA 3 hoya che. utkRSTa sahasra pRthakatva hoya che. teomAMthI je mukta zarIra che te anaMta che. jema audArikane mukta kahyA che te prakAre AhArakane paNa mukta kahevA joIe. baddha AhAraka zarIra kadAcita hoya che athavA kadAcita nathI hotAM. kema ke 154 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhAraka zarIrano virahakALa jaghanya 1 samaya ane utkaTa cha mAsano che. mukta AhAraka zarIra mukta audArikanA zarIra samAna che. mukta AhAraka anaMta che. mukta audArikanAM anaMta zarIra pramANe mukta AhArakanAM paNa anaMta zarIra kahevAM joIe. (4) taijasa zarIra : A zarIra taijasa pudgalothI bane che ane te udhdhArUpa hoya che. je taijasa labdhinA nimittarUpe utpanna thAya che. temAM tejano vikAra hoya che. je khAdhelA anAjanuM pAcana kare che. tene taijasa zarIra kahevAya che. A zarIra cAreya gatinA jIvone hoya che. zarIramAM ane jaTharamAM je garamI jaNAya che te A zarIranI che. tapazcaryA vagerethI A zarIrane evuM taiyAra karI zakAya che ke jenAthI bIjAne krodhathI ke zApa ApI bALI zakAya che. athavA anugrahabuddhithI bIjA baLatA padArthone ThaMDaka ApI bUjhAvI paNa zakAya che. te vakhate tenuM nAma tejovezyAnI labdhi ane zItalezyAnI labdhi kahevAya che. tejasa zarIranuM vivecana taijasa zarIra pAMca prakAranAM che. ekendriya taijasa zarIra yAvat paMcendriya taijasa zarIra, ekendriya taijasa zarIra pAMca prakAranAM che. pRthvIkAyika tejasa zarIra yAvat vanaspatikAyika ekendriya taijasa zarIra. e prakAre jevA audArika zarIranA bheda kahyA che. e ja prakAre taijasanA bheda paNa kahevA joIe. caurendriya sudhI kahevA. - paMcendriya taijasa zarIra cAra prakAranAM che. nairayika taijasa zarIra vAvata deva taijasa zarIra. nArakonA be bheda kahevA joIe. jevuM vaikriya zarIra paMcendriya tiryaMconA ane manuSyonA jevA audArika zarIranA bheda kahyA che. e prakAranA bheda kahevA joIe. devonA jevA vaikriya zarIranA bheda kahyA che e ja prakAre taijasa zarIranA bheda paNa samajI levA joIe. sarvArthasiddhanA devo sudhI jANavA. taijasa zarIranA AkAra aneka saMsthAnovALA kahyA che. pRthvIkAyanA ekendriyanA taijasa zarIranA AkAra masUranI dALanA AkAranA kahyA che. caMdrano artha dALa che. e prakAre audArika zarIranAM saMsthAna anusAra kahevuM joIe. yAvatu caurendriyanA paNa 155 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevA joIe. nArakonA taijasa zarIranA AkAra nArakonA vaikriya zarIra jevA. paMcendriya tiryaMcayoninA, manuSyonA jevA temanA audArika zarIranA AkAra kahyA che te mujaba samajavA. devonA taijasa zarIranA AkAra jevA temanA vaikriya zarIranA saMsthAna che tevA yAvatu anuttaropapAtika deva sudhI samajavA joIe. taijasa zarIra badhAne hoya che. taijasa zarIranuM vizeSa vivecanaH taijasa zarIra paNa be prakAranAM kahyAM che. baddha ane mukta. teomAM je baddha che te anaMta che. anaMta utsarpiNIo ane avasarpiNIo dvArA apahRta thAya che. te kALathI, kSetrathI, anaMta lokathI ane dravyathI siddhothI anaMtaguNA che. badhA jIvothI anaMtabhAga hIna che. teomAM je mukta che teo anaMta che. kALathI anaMta utsarpiNIo, ane avasarpiNIo dvArA apahRta thAya che. kSetrathI anaMta loka ane dravyathI badhA jIvothI anaMtagaNA, jIva vargano anaMtamo bhAga e prakAre samajavA joIe. (5) kAmaNa zarIra : karma dvArA banAvelA zarIrane kAmaNa zarIra kahe che. A zarIra karmothI bharAyeluM hoya che. je zarIra 8 karmathI ja utpanna thAya che tene kAmaNa zarIra kahevAya che. A zarIra paNa cAreya gatinA jIvone hoya che. A zarIra bIjA badhA zarIronuM kAraNa che. jIva dareka samaye kArmaNa vargaNAnA pudgalo grahaNa karI AtmA sAthe te ja vakhate bAMdhe che tenuM nAma karmabaMdha kahevAya che. AvI rIte taijasa vargaNA karatAM atyaMta sUkSma kArmaNa vargaNAnA AtmA vaDe grahaNa karAtAM pudgalonA eka jAtanA samUhanI eka jAtanI ATheya karmapaNe vaheMcaNI thatAM evI goThavaNa thAya che tene kAmaNa zarIra kahevAya che. A zarIra AtmA sAthe anAdikALathI joDAyeluM che. bhavyane mokSamAM jatAM sudhI ane abhavyane anaMtakALa paryata sAtha Ape che. A zarIra jyAM sudhI hoya tyAM sudhI 156 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabaMdha thAya ane tenAthI cAreya zarIro dhAraNa karavAM paDe che. A zarIra kyAMya rokAtuM nathI. eTale ke pratighAta rahita che. tema ja te koIne rokatuM paNa nathI. A zarIra sIdhI rIte dharma-adharma, karma-nirjarA, karmabaMdha, sukha-duHkha, hiMsA vagere jevuM kAMI karI zakatuM nathI. parabhavamAM jIvanI sAthe taijasa ane kArpaNa e zarIra sAthe ja hoya che. ane utpanna thatAMnI sAthe ja A be zarIronI madadathI prathama vakhata jIva AhAra grahaNa kare che. taijasa ane kArmaNa A banne zarIra sadA sAthe ja rahe che. eka vakhata chUTA paDI gayA pachI kyAreya bhegAM thatAM nathI. taijasa zarIranI jema kAmaNa zarIrane paNa kALa, kSetra ane dravyathI anaMta samajavA joIe. * pAMca zarIraH - A pAMca zarIramAMthI audArika zarIranI apekSAe vaikriya zarIranA pradeza adhika hoya che. vaikriya zarIranI apekSAe AhArakanA pradeza adhika hoya che. AhAraka zarIranI apekSAe taijasa zarIranA pradeza adhika hoya che. taijasa zarIranI apekSAe kArpaNa zarIranA pradeza adhika hoya che. A uparAta e zarIro uttarottara sUkSma banatAM jAya che. mAgamamAM ane TIkA sAhityamAM zarIra : nArakomAM traNa zarIra kahyAM che. vaikriya, taijasa ane kArmaNa. badhA devomAM traNa zarIra nArako samAna kahyAM che. pRthvIkAyikonAM, apakAyikonAM, teukAyikonAM, vanaspatikAyikonAM, beIndriyonAM teindriyonAM caurendriyonAM traNa zarIra kahyAM che. te che audArika, taijasa ne kArpaNa. vAukAyikonAM ane tiryaMca paMcendriyonAM cAra zarIra kahyAM che. audArika, vaikriya, taijasa ane kArpaNa. manuSyonAM pAMca zarIra kahyAM che. te A pramANe che. audArika, vaikriya, 157 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhAraka, taijasa e kArmaNa. nArakImAM audArikAdi zarIranuM vivecanaH audArika zarIra be prakAranAM che. baddha ane mukta. nArakomAM baddha audArika zarIra hotAM nathI. jeo mukta che teo anaMta che. tene jevAM audArika mukta kahyAM che tevAM tene paNa kahevAM joIe. nArakonA vaikriya zarIra be prakAranAM che. baddha ane mukta. teomAM je baddha che te asaMkhyAta che. teo kALathI asaMkhyAta utsarpiNIo, avasarpiNIo kALamAM apahRta thAya che. kSetrathI asaMkhyAta, zreNIo, attaranA asaMkhyAtamo bhAga te zreNIonI viSkrabha sUci AMgaLanuM prathama vargamULa, dvitIya vargamULathI guNela athavA aMgulanA dvitIya vargamULanA dhana pramANamAtra zreNIyo, teomAM je mukta vaikriya che teone mukta audArikanA samAna kahI levA joIe. nArakonAM AhAraka zarIro be prakAranAM che. baddha ane mukta. je rIte audArikanA baddha ane mukta kahyAM che te ja rIte AhArakanAM paNa kahevAM joIe. taijasa ane kArpaNa jevAM teonA vaikriya zarIra che tevAM jANavAM. . nArakIne baddha audArika zarIra hotAM nathI. kema ke bhavanA svabhAvathI ja teomAM audArika zarIrano abhAva hoya che. nArInA baddha vaikriya zarIra asaMkhyAta che. kema ke nAraka jIva asaMkhyAta che. pratyeka nArakanA eka eka baddha vaikriya zarIra hoya che. te asaMkhyAta saMkhyAnI kALanI apekSAe prarUpaNA kare che. asaMkhyAta utsarpiNIyo ane avasarpiNInA jeTalA samaya che teTalA nArakonA baddha vaikriya zarIra hoya che. kSetranI apekSAe teo asaMkhyAta zreNI pramANa che ane zreNI pratarano asaMkhyAtamo bhAga samajavo joIe. nArakone baddha AhAraka zarIra hotAM nathI. kema ke teo labdhithI rahita hoya che. taijasa ane kArmaNa zarIrane nArakonA vaikriya zarIranI samAna ja kahevAM joIe. asurakumArAdinA zarIronuM vivecana asurakumAronA audArika zarIrane nArakonA zarIra pramANe kahevA jaiIe. 158 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asurakumAronA vaikriya zarIra paNa be prakAranAM che. baddha ane mukta. teomAM je baddha che teo asaMkhyAta che. kALathI asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI kALathI apahRta karAya che. kSetrathI asaMkhyAta zreNIyo pratarano asaMkhyAtamo bhAga. te zreNIonI vikhaMbha sUci aMgulanA prathama vargamULanA saMkhyAtamo bhAga. teomAM je mukta vaikriya zarIra che tene audArika zarIranA mukta zarIra samAna kahevAM joIe. AhAraka zarIra jevAM temanAM audArika zarIra che e ja rIte be prakAre kahevAM joIe. taijasa, kArmaNa zarIra bane jevAM teonAM vaikriya zarIra che e ja prakAre jANavAM. thAvat svanitakumAra sudhI jANavA pRthvIkAyikonA audArika zarIra be prakAranAM che. baddha ane mukta. baddha audArika zarIra asaMkhyAta che. kALanI apekSAthI asaMkhyAta utsarpiNIyo ane avasarpiNIothI apahata thAya che. kSetrathI asaMkhyAta loka pramANa teomAM je mukta che teo anaMta che. anaMta utsarpiNIyo-avasarpiNIyothI apahRta thAya che. te kALathI apekSAthI kSetrathI anaMta lokapramANa abhavyothI anaMtagaNA che. siddhono anaMtamo bhAga che. pRthvIkAyikonA vaikriya zarIramAM baddha to nathI. je mukta che. teone emanAM ja dArika zarIronA kathana pramANe samajI levAM. e ja pramANe AhAraka zarIra saMbaMdha paNa samajavo. tejasa ane kArmaNa saMbaMdhI emanA ja audArika zarIranA kathana pramANe samajavAM. || A ja pramANe apakAyika ane teukAyikanA saMbaMdhamAM paNa samajI levuM. voukAyikonA audArika zarIra. AhAraka, taijasa ane kArmaNa zarIra pRthvIkAyiko pramANe jANavAM. vaikriya zarIramAM je baddha che te asaMkhyAta che. samaya samayamAM apahRta karAtA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM kALathI apahRta thAya che. teo adhika nathI hotA. mukta zarIra pRthvIkAyikonA jevAM che. vanaspatikAyikonAM zarIra pRthvIkAyikonI samAna che. vizeSa e che ke taijasa ane kAmaNa jevA samuccaya taijasa ane kArpaNa zarIranI samAna che. beindriyonA zarIramAM je baddha che te asaMkhyAta che. kALathI asaMkhyAta utsarpiNIyo ane avasarpiNIothI apahata thAya che. kSetrathI asaMkhyAta zreNIo 159 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prattarano asaMkhyAttamo bhAga. te zreNIonI vidhvaMbha sUci asaMkhyAta kroDA kroDI yojananI asaMkhyAta zreNIyonAM vargamULa beindriyonA audArika zarIrothI badhdhothI pratara apahRta karAya che. kALanI apekSAthI asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI kALathI aMgulanA prattaranA ane AvalikAnA asaMkhyeya bhAgaprati- bhAgathI teomAM je mukta che teo samuccaya muktonI samAna che. vaikriya zarIra ane AhArakanAM zarIra baddha hotAM nathI. mukta samuccaya mukta audArikanA samAna, taijasa ane kAryaNa zarIra temanA samuccaya audArikonI samAna che. e ja pramANe teindriya, caurendrayanA zarIronuM samajavuM. tiryaMca paMcendriyonA kathana e ja pramANe. paraMtu eTaluM vizeSa che ke vaikriya zarIromAM je baddha che teo asaMkhyAta che. te asukumAro saMbaMdhI je kathana che te pramANe che. vizeSatA e che ke zreNiyonI vidhyuMbha sUci AMgulanA pahelA vargamULanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che. mukta zarIrane paNa A pramANe samajavAM. manuSyonAM audArika zarIramAM baddha che. teo kadAcit saMkhyAt kadAcita asaMkhyAta hoya che. jaghanyapadamAM saMkhyAta hoya che. saMkhyAta kroDAkroDI triyamalapadanA upara catuHyamala padanI nIce athavA paMcamavargathI guNita chaThThA varga athavA channuvAra aDadhI aDadhI karelI rAzi. utkRSTa padamAM asaMkhyAta che. kALathI asaMkhyAta utsarpiNIavasarpiNI kALothI apahRta thAya che. kSetrathI ekarUpano jemAM AkSepa karyo che. evA manuSyothI zreNI apahRta thAya che. te zreNInA AkAzakSetrothI apaharaNa karAya che. kALathI asaMkhyAta utsarpiNIyo, avasarpiNIyothI apahRta thAya che. kSetrathI trIjA vargamULathI guNita aMgulanA prathama vargamULa ane mukta che te samuccaya mukta audArikonI samAna jANavAM. vaikriya zarIramAM baddha zarIro saMkhyAta che. samaya samayamAM apahRta thatAM thatAM saMkhyAtakALamAM apahRta thAya che. paNa apahRta thaI jatA nathI. te mukta che. teone samuccaya audArikanI samAna jANavAM. AhA2ka zarIrane samuccaya AhAraka samAna jANavAM. taijasa ane kAryaNa ne audArika samAna jANavAM. 160 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vANavyaMtaronA zarIro nArakonA audArika, vaikriya zarIra jevAM samAna jANavAM. vizeSa e che ke te zreNIonI vikhrabhasUci prattaranA saMkhyAta zatavarga pratibhAga. mukta zarIra audArikonI samAna AhAraka zarIra jevAM asurakumAronAM taijasa ane kArmaNa jevAM temanAM vaikriya zarIra che. jayotiSkonA e pramANe temanI vikhrabhasUci pratarano 256mo varga pramANakhaMDa. vaimAnikonA e ja pramANe che. vizeSa e che ke te zreNiyonI viSThabhasUci tRtIya vargamULathI guNita aMgulanA dvitIya vargamULa athavA aMgulanA tRtIya vargamULanA ghana pramANa mAtra zreNiyo zeSa te ja pramANe che. pRthvIkAyikomAM vaikriya, AhAraka zarIra baddha nathI kema ke temanAmAM vaikriya ane AhAraka labdhino abhAva che. manuSyomAM baddha audArika zarIra kadAca saMkhyAta, kadAca asaMkhyAta thAya che. kema ke manuSyo be prakAranAM che. garbhaja ane saMmUcchima. garbhaja manuSyonI sattA sadaiva rahe che. tethI ja koI paNa samaye garbhaja manuSya hoya ja che. paNa saMmUcchima manuSyonuM utkRSTa AyuSya paNa aMtarmuhUrtanuM ja hoya che. temano virahakALa 24 muhUrta pramANe che. e rIte jema kALamAM saMmUcchima manuSyono abhAva thAya che tyAre mAtra garbhaja manuSyo ja rahe che. te samaye teo saMkhyAta hoya che. kema ke garbhaja manuSyonI saMkhyA saMkhyAta ja kahI che. paraMtu jyAre saMmUcchima manuSyonI sattA hoya che. te samaye manuSya asaMkhyAta hoya che. jaghanya padamAM mAtra garbhaja manuSyanuM grahaNa thAya che. utkRSTa padamAM manuSya asaMkhyAta hoya che. cAra zarIra jIvasRSTa kahyA che." cAra zarIra jIvasRSTa kahyA che. vaikriya, AhAraka, taijasa ane kAmaNa cAra zarIra bhakta che. paraMtu jIva vaDe vyApta je zarIro che te spaSTa. jIva vaDe ja spaSTa vaikriyAdi heya che. A cAra vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArmaNa zarIro jIvathI spaSTa ja hoya che. jema audArika zarIra jIvamukta hoya che ema A zarIromAM banatuM nathI. arthAta jIvane choDyA pachI mRta zarIramAM paNa audArika zarIrano sadbhAva kAyama rahe che. tethI dArika zarIra jIva sRSTa ja hoya che evuM kahI zakAtuM nathI. paraMtu vaikriya Adi 161 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparyukta cAra zarIro to jIvasRSTa ja hoya che. jIva vinA cAra zarIronuM astitva ja saMbhavI zakatuM nathI. pRthvIkAyanA zarIranI vizAlatA batAve che ke anaMta sUkSma vanaspatikAyikonA jeTalAM zarIra hoya che eTalAM zarIra eka sUkSma vAyukAyikonAM hoya che. asaMkhyAta sUkSma vAyukAyikonA jeTalAM zarIra hoya che eTaluM zarIra eka sUkSma teukAyika jIvanuM hoya che. e ja rIte asaMkhyAta sUkSma teukAyika jIvonA jeTalAM zarIra hoya che teTaluM zarIra eka sUkSma apakAyika jIvanuM hoya che. asaMkhyAta sUkSma apakAyika jIvonA jeTalAM zarIra hoya che teTaluM zarIra eka sUkSma pRthvIkAyikanuM hoya che. asaMkhyAta sUkSma pRthvIkAyika jIvonA jeTalAM zarIra hoya che eTaluM zarIra bAdara tejaskAyika jIvanuM hoya che. asaMkhyAta bAdara tejaskAyika jIvonAM jeTalAM zarIro hoya che. eTaluM eka zarIra bAdara apakAyikanuM hoya che. asaMkhyAta bAdara apakAyika jIvonA jeTalAM zarIra hoya teTaluM eka zarIra bAdara pRthvIkAyanuM hoya che. AvA moTA pramANavALuM bAdara pRthvIkAyanuM zarIra hoya che. pudgala cayananI vaktavyatA: audArika zarIranA pudgala vyAghAta na hoya to cha e dizAothI ane e vyAghAta hoya to 3, 4, 5 dizAothI cayane prApta kare che. vaikriya zarIra niyamathI pudgala niyamathI che e dizAothI, e ja rIte AhAraka zarIranAM, taijasa zarIranAM kArpaNa zarIranAM pudgala niyamathI cha e dizAothI cayane prApta kare che. audArikAdi zarIranAM pudgala upacita, apacita thAya te upara pramANe dizAo batAvI che te pramANe ja upacita ane apacita thAya che. jene vaikriya zarIra hoya tene, audArika zarIra hoya athavA na paNa hoya ane jene audArika zarIra hoya tene vaikriya zarIra hoya athavA na paNa hoya. vaLI, jenuM AhAraka zarIra hoya che tenuM audArika zarIra niyamo hoya ja che. paraMtu jenuM audArika zarIra hoya tenuM AhAraka zarIra hoya athavA na paNa hoya. jene audArika zarIra hoya tene taijasa zarIra niyamA hoya che. paraMtu jenuM taijasa zarIra hoya tenuM audArika zarIra hoya athavA na paNa hoya. e ja pramANae kAmaNa zarIranuM paNa 162 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavuM athavA samajavuM. jene vaikriya zarIra hoya che tene AhAraka zarIra na hoya ane jene AhAraka zIra hoya tene vaikriya zarIra na hoya. taijasa ane kAmaNa jevA audArikanI sAthe e ja prakAre AhArakanI sAthe paNa hoya che. taijasa ane kArmaNa zarIra audArikanAM samAna vaikriya ane AhArakanI sAthe paNa prarUpaNA karavI joIe. jene taijasa zarIra hoya che tene kAmaNa zarIra niyamA hoya che. ane jene kAmaNa zarIra hoya che tene taijasa zarIra niyama hoya che. audArika zarIranAM pugala jo koI vyAghAta arthAtu aDacaNa na hoya to che e dizAothI AvIne cayane prApta thAya che. tAtparya e che ke sanADInI aMdara athavA bahAra vyavasthita rahela audArika zarIra dhArI jIvano eka paNa dizAmAM aloka thasto nI. paraMtu aloka AvI javAthI 3, 4 ke 5 dizAothI audArika pudgalonuM cayana thAya che. arthAta eka dizAmAM aloka AvI jAya to pAMca dizAothI, be dizAomAM aloka Ave to cAra dizAothI ane jo traNa dizAomAM aloka AvI joya to traNa dizAothI pudgalonA cayana thAya che. | vaikriya zarIra trasanADInI aMdara ja rahe che. tethI cha e dizAothI AvIne cayane prApta kare che. e ja prakAre AhArakanA viSayamAM samajavuM. taijasa ane kArpaNa zarIranA pudgalanuM cayana audArika samAna samajavuM. kema ke taijasa ane kArmaNa zarIra badhA saMsArI jIvone hoya che. tethI ja vyAghAta na thAya to cha e dizAethI ane vyAghAta thAya to 3, 4 ke 5 dizAothI audArika zarIranI jema taijasa ane kArpaNa zarIranA pudgalonuM cayana kare che. I jevuM pudgalonA cayanA viSayamAM kahyuM che tevuM upacayanA saMbaMdhamAM paNa kahevuM joIe. je jIvanA audArika zarIra hoya che, tenA vaikriya zarIra hoya ke na hoya kema ke koI audArika jIva vaikriya labdhithI saMpanna hoya ane vaikriya zarIra banAve to tenuM 163 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaikriya zarIra thAya che. je vaikriya labdhivALA nathI athavA vaikriya labdhivALA hovA chatAM paNa vaikriya zarIra na banAve to tenAM vaikriya zarIra hotAM nathI. deva, nAraka, vaikriya zarIrI che. teonA audArika zarIra na hoya paraMtu vaikriya zarIravALA tiryaMco ane manuSyonA audArika zarIra paNa hoya che. je jIvane audArika zarIra hoya tene AhAraka zarIra hoya athavA na hoya. kema ke je audArika zarIrI caudapUrvanA dhAraka hoya che ane AhAraka labdhithI saMpanna hoya ne jo AhAraka zarIra banAve to tenuM AhAraka ane audArika bane zarIra hoya che. anya jIvonA na hoya paraMtu audArika zarIranA abhAvamAM AhAraka labdhi thaI ja nathI zakatI. tethI AhAraka zarIravALA jIvanA audArika zarIra niyamA thAya ja che. je jIvane audArika zarIra hoya tene niyamo taijasa zarIra hoya ja che. paraMtu jene taijasa zarIra hoya tene dArika zarIra hoya athavA na paNa hoya. kema ke devo ane nArakonA taijasa zarIra maLI Ave che. paraMtu dArika temane na hoya. manuSyone taijasa zarIra hoya to paNa audarAki zarIra hoya che. tejasa zarIranI jema kArpaNa zarIranI prarUpaNA karavI joIe. kema ke taijasa ane kAzmaNa zarIra baMne sahacara che. tethI audArika zarIra jene hoya tene kAmaNa zarIra niyAmAM hoya che. kema ke kAmaNa zarIranA abhAvamAM audArika zarIranuM hovuM asaMbhavita che. paNa jene kAzmaNa zarIra hoya tene audArika zarIra hoya athavA na paNa hoya. tiryaMco ane manuSyone AvAM zarIra hoya che. deva-nArakone AvAM zarIra nathI hotAM. je jIvane vaikriya zarIra hoya tene AhAraka zarIra nathI hotuM ane jene AhAraka zarIra hoya che tene vaikriya zarIra nathI hotuM. kema ke A baMne zarIra eka sAthe eka jIvamAM nathI hoI zakatAM. jene taijasa zarIra hoya che. tene niyamo kArmaNa zarIra hoya che. ane jene kArpaNa zarIra hoya tene niyamo taijasa zarIra hoya che. kema ke A baMne paraspara avinAbhAvI che. haMmezA sAthene sAthe ja rahe che. 164 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca zarIronuM dravya, pradeza ane ubhayanuM alpabahatva - dravyanI apekSAe badhAthI ochAM AhAraka zarIra che. tenAthI vaikriya zarIra asaMkhyAtaguNA che. tethI audArika zarIra asaMkhyAtaguNA che. tethI taijasa ane kArpaNa zarIra baMne barAbara anaMtaguNA che. dravyonI apekSAe badhAthI ochAM AhAraka zarIra che. kema ke AhAraka zarIra utkRSTa saMkhyaka hoya to sahasra pRthakatva (be hajArathI nava hajAra sudhI) ja hoya che. AhAraka zarIrothI vaikriya zarIra asaMkhyAtagaNI che kema ke badhA nArakonAM, badhA devonAM, keTalAka paMcendriya tiryacInAM, manuSyonAM ane bAdara vAyukAyikonAM vaikriya zarIranI apekSAe. tethI audArika asaMkhyAtaguNA che. kema ke audArika zarIra tiryaMco ane manuSyone hoya che. ane pAMca sthAvaromAMthI pratyeka asaMkhyAta lokAkAza pramANa che. taijasa ane kArpaNa zarIra baMne barAbara che. paNa audArika zarIrathI anaMtagaNA che. kema ke sUkSma ane bAdara nigodanA jIvo anaMtAnaMta che. pratyekanA taijasa ane kArmaNa zarIra hoya che. * pradezonI apekSAe AhAraka zarIra badhAthI ochAM che. kema ke sahasra pRthakRtva saMkhyAvALA AhAraka zarIronAM pradeza bIjA badhA zarIronAM pradezonI apekSAo ochA ja hoya che. AhArakathI vaikriya pradezonI daSTithI asaMkhyAtagaNI hoya che. AhAraka zarIra mAtra eka hAthanuM ja hoya che. paNa vaikriya zarIra ghaNI vargaNAothI bane che. kema ke vaikriya zarIra utkRSTa eka lAkha yojanathI paNa adhika pramANanuM hoI zake che. te uparAMta AhAraka zarIra saMkhyAmAM paNa mAtra sahasra pRthakatva hoya che. paNa vaikriya zarIra asaMkhyAta che. zreNIgata AkAza pradezonA barAbara hoya che tethI asaMkhyAtagaNA kahela che. temanI apekSAe audArika zarIra pradezonI apekSAe asaMkhyAtagaNI che. kema 'ke teo asaMkhyAta lokAkAzonI barAbara maLe che. tenAthI temanA pradeza atipracura hoya che. temanI apekSAe taijasa zarIra pradezonI dRSTithI anaMtaguNA che. kema ke teo dravyadRSTithI paNa audArika zarIrothI anaMtagaNA che. taijasa zarIronI apekSAe kArpaNa zarIra pradezonI dRSTithI anaMtagaNo che. kema ke kAzmaNa vargaNAo taijasa vargaNAonI 165 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apekSAe paramANuothI anaMtaguNita hoya che. dravya ane pradezonI apekSAe sauthI ochA AhAraka zarIra, dravyanI apekSAe vaikriya zarIra dravyathI asaMkhyAtagaNI che. tethI audArika zarIra dravyathI asaMkhyAtagaNI che. tenAthI pradezathI AhAraka zarIra anaMtaguNA che. tenAthI vaikriya zarIra pradezonI asaMkhyAtagaNI che. tenAthI audArika pradezonI apekSAe asaMkhyAtagaNA che. taijasa ane kAzmaNa baMne tulya dravyathI anaMtaguNA ke tenAthI taijasa zarIra apekSAe anaMtaguNA che. tethI kArpaNa zarIra pradezothI anaMtaguNA che. pAMceya zarIronI jaghanya, utkRSTa ane jaghanyotkRSTa avagAhanAnuM alpabadutva badhAthI ochI audArika zarIranI jaghanya avagAhanA che. kema ke te aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. tenAthI taijasa ane kArmaNa zarIranI avagAhanA paraspara tulya paNa audArika zarIranI jaghanya avagAhanAthI vizeSAdhika che. tenAthI vaikriya zarIranI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtagaNI che. kema ke aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA asaMkhyAta bheda che. tenAthI AhAraka zarIranI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtagaNI che. kema ke te kAMIka ochA eka hAthanI hoya che. utkRSTa avagAhanAmAM badhAthI ochI AhAraka zarIranI utkRSTa avagAhanA che. kema ke te eka hAthanI ja hoya che. tenAthI audArika zarIranI saMkhyAtagaNI che. kema ke te kAMIka adhika eka hajAra jojananI hoya che. tenAthI vaikriya zarIranI saMkhyAtagaNI che kema ke tenuM pramANa kAMIka adhika eka hajAra jojananuM che. tethI taijasa ane kArpaNa zarIranI paraspara tulya che. kema ke tenuM pramANa 14 rAjunuM che. jaghanyotkRSTa avagAhanAmAM badhAthI ochI audArika zarIranI jaghanya avagAhanA che. tenAthI taijasa ane kArmaNa zarIranI jaghanya avagAhanA paraspara tulya ane audArikathI vizeSAdhika che. tenAthI vaikriya zarIranI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtagaNI che. tenAthI AhAraka zarIranI jaghanya avagAhanA ane tenAthI tenI utkRSTa avagAhanA vizeSAdhika che. tenAthI audArika zarIranI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtagaNI che. tenAthI vaikriya zarIranI utkRSTa avagAhanA saMkhyAtagaNI. che. tenAthI 166 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taijasa ane kArmaNa zarIranI utkRSTa avagAhanA parasparamAM tulya paraMtu vaikriya zarIranI apekSAe asaMkhyAtagaNI che. zarIranI utpattinAM kAraNo : badhA jIvone cAra kAraNothI zarIranI utpatti thAya che. (1) krodhathI (2) mAnathI (3) mAyAthI (4) lobhathI A rIte nArakone yAvat vaimAnika parvatanA jIvo viSe paNa samajavuM. zarIrane cAra kAraNothI nivartita kahyuM che. (1) krodhathI nivartita (2) mAnathI nivartita (3) mAyAthI nivartita (4) lobhathI nivartita. A kathana vaimAniko parvatanA samasta jIvo viSe samajavuM. krodhAdikane zarIranI utpattimAM kAraNa gaNyA che. kema ke krodhAdika cAreya karmabaMdhananA heturUpa che. ane karma zarIra utpattimAM nimittarUpa hoya che. tethI zarIranI utpattinA kAraNabhUta je karma che te kAryabhUta karmanA kAraNarUpa krodhAdi cAremAM zarIrotpattinA kAraNatvano upacAra karIne temane ja zarIrotpattinA kAraNarUpa kahela che. ane krodhAdika nivartita thatAM zarIranuM paNa nivartana thAya che. zarIranI vizeSa vicAraNA - nAraka jIvonAM zarIra hoya che. AtyaMtara zarIra ane bAhya zarIra. AtyaMtarae taijasa ane kAmaNa zarIra che. bAhya-vaikriya zarIra che. yAvat vaimAniko sudhI pRthvIkAyathI vanaspatikAya parvatamAM - AtyaMtara - taijasa ane kArmaNa zarIra hoya che. bAhya zarIra audArika hoya che. beIndriya jIvomAM AbhyataMra zarIra kAmaNa zarIrarUpa che. ane bAhya zarIra audArika zarIra rUpa hoya che. te asthi, mAMsa, zoNita, snAyu ane zirAothI baddha hoya che. te indriya ane caurendriya jIvomAM e ja pramANe jANavuM joIe. paMcendriya tiryaMcomAM tema ja manuSyomAM paNa e ja be zarIra hoya che. parabhavamAM gamana karatI vakhate jIvanI je vaLAMka sahitanI gati thAya che tene vigraha gati kahe che. A vigrahagati samApanaka nArakone be ja zarIra hoya che. taijasa 167 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane kAzmaNa e ja pramANe vigrahagati samApanaka bhavanapatithI laIne vaimAnika paryaMtanA jIvomAM paNa e zarIrano ja sadbhAva che. nArakInA jIvonAM zarIranI utpatti be sthAno dvArA thAya che. (1) rAga ane (2) dveSa yAvata vaimAnika paryaMtanA jIvo viSe kathana karavuM. nArakInA jIvomAM be sthAnathI nivartita zarIro hoya che. (1) rAga nivartita ane (2) dveSa nivartita yAvat vaimAnika paryaMtanA jIva viSe kathana karavuM. aMtarAlamAM paNa je zarIra jIvanI sAthe rahe che. te zarIranuM nAma AvyaMtara zarIra che. te AtyaMtara zarIra taijasa ane kAmaNa zarIra che. kema ke e baMne zarIra AtmapradezonI sAthe kSIranIranI jema otaprota thaIne rahe che. tathA jIva jayAre anya bhavamAM gamana rahe che tyAre paNa teo tenI sAthe jAya che. jyAM sudhI jIvane mukti maLatI nathI tyAM sudhI A zarIro teno sAtha choDatAM nathI, tathA apavaraka (nAnuM ghara) AdinI aMdara praviSTa thayelA puruSanI jema teo chadmasthajanone dekhAtA nathI. ane je bAhya zarIra che te jIva pradezonI sAthe keTalAka avayavomAM vyApta thaIne rahetuM nathI. ane anyabhavamAM jIvanI sAthe jatuM nathI. chadmastha jIvone te pratyakSa dekhAya che. nArakAdinA zarIranI rAgadveSanA kAraNathI utpatti thAya che. rAgadveSanA vinAzathI zarIrano vinAza thAya che. zarIro viSe nArakothI laIne vaimAniko sudhI A jANavuM. zarIra baMdhanA prakAra: nArakone ane devone traNa zarIrano sadbhAva che. vaikriya, taijasa ane kArpaNa. pRthvIkAyAdimAM vAukAya varjIne yAvatu caurendriya sudhI traNa zarIra hoya che. audArika, taijasa ane kArmaNa. paMcendriya tiryaMco, ane vAukAyane cAra zarIra ane manuSyone pAMca zarIra batAvyAM che. zarIronI prarUpaNA: jIvonAM zarIra pAMca prakAranAM hoya che. audArika zarIramAM yAvatu kArpaNa zarIra sudhI badhAmAM, bAdara rUpane dhAraNa karanArAmAM, sthUlAkAra dhAraNa karanArAmAM pAMca varNa, 168 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hoya che. nArakothI laIne vaimAnika sudhInA 24 daMDakonA jIvonA zarIrane pAMcavarNavALA ane pAMca rasavALA kahyA che. pratyekadaMDakanA jIvonA zarIramAM eka varSanI pracuratA hoya che. te kAraNe temane kRSNAdi pratiniyata varNavALA kahevAya che. abAdara rUpane dhAraNa karanArAM je zarIro che te niyata varNa, rasa, gaMdha ane sparzavALA hotAM nathI. kema ke aparyAptaka hovAthI teomAM avayava vibhAgano abhAva rahe che. be prakAre jIva dehano sparza karIne maraNa kALe zarIramAMthI bahAra nIkaLI jAya che. 24 eka deza ane sarva dezanA badhA ja AtmAo dehano sparza karIne maraNa kALe zarIramAMthI bahAra nIkaLI jAya che. e ja pramANe jIva jyAre deza dvArA zarIramAMthI bahAra nIkaLe che tyAre keTalAka Atmapradezone ilikA gatithI bahAra kADhe che. ilikA potAnA AgalA pagone pahelAM jamIna sAthe daDhatAthI jamAvI le che ane tyAra bAda anya pagone uThAvIne cAle che. e ja pramANe utpAda sthAna tarapha javAnI taiyArI vALo jIva pahelAM potAnA thoDA Atmapradezone zarIranI bahAra kADhe che ane tyAra bAda te samasta Atma pradezonI sAthe bahAra nIkaLI jAya che. ane jyAre te maraNakALe sarvadezathI Atma pradezone bahAra kADhe che tyAre kaMdukanI (daDAnI) gatinI jema potAnA Atma pradezone zarIranI bahAra kADhe che. eTale ke jemAM kaMduka Akho uchaLe che. e ja pramANe utpAda sthAne jato AtmA paNa eka sAthe Atmapradezone zarIramAMthI bahAra kADhI le che. e ja pramANe eka deza ane sarvadezanI apekSAe skUraNanA viSayamAM, phUTananA viSayamAM, saMvartananA viSayamAM ane nivartananA viSayamAM samajavuM. zarIrano A jIvananI sAthe saMbaMdha pahelAMthI lAgelo che. pAchaLa rahevAno che. kSaNabhaMgura eno svabhAva che. e bhidura dharma che. suMdara dekhAto A mAnava deha vinAza mATe ja sarjAyo che. adhruva, anitya, azAzvata, vipariNAma dharmavALo dekhAya che. daMDakamAM zarIra: cau gabbha tiriya vAusu, maNuANaM paMca sesatisarIrA // 5 // 169 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- 24 daMDakomAM 4 sthAvara ne, 3 viklendriyane, 1 nArakone, 13 devone, e 21 daMDakomAM audArika, taijasa ane kArpaNa A traNa zarIra hoya che. 1 vAukAyane 1 paMcendriya tiryaMca e be daMDakomAM dArika, vaikriya, taijasa ane kArpaNa e cAra zarIra hoya che. ane 1 manuSyanA daMDakamAM pAMceya zarIra hoya che. gatimAM zarIra - naraka gatimAM - traNa zarIro che. vaikriya, taijasa ane kArpaNa. tiryaMca gatimAM - cAra zarIro che. AhAraka varjIne cAra zarIra. manuSya gatimAM - pAMca zarIro che. deva gatimAM - traNa zarIro che. vaikriya, taijasa ane kArpaNa. jAtimAM zarIra - IjiyamAM zarIra - ekendriyamAM - AhAraka varjIne cAra zarIro che. beindriya, teIndriya ane caurendriyamAM - traNa zarIro che. audArika, taijasa ane kArmaNa. paMcendriyamAM - pAMceya zarIro che. arNidiyAmAM - audArika, tejasa ane kArmaNa-traNa zarIro che. kAyamAM zarIra - pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vanaspatikAyamAM - traNa zarIro che. audArika, taijasa ane kArmaNa. vAukAyamAM - AhAraka varjIne cAra zarIro che. trasakAyamAM - pAMceya zarIro che. 10 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedamAM zarIra - strIvedamAM ane napuMsakavedamAM - AhAraka varjIne cAra zarIro che. -puruSavedamAM - pAMceya zarIro che. avedImAM - traNa zarIro che. audArika, taijasa ane kArpaNa. kaSAyamAM zarIra H cAreya kaSAyamAM - pAMceya zarIro hoya che. akaSAyamAM -- dArika, tejasa ane kArpaNa e traNa zarIro athavA azarIrI, (siddha) darzanamAM zarIra - * ekAMta acakSudarzanamAM - AhAraka varjIne cAra zarIro che. acakSudarzana, cAdarzana - avadhidarzanamAM - pAMceya zarIro che. kevaladarzanamAM - audArika, taijasa ane kArya - e traNa zarIro che. zAnamAM zarIra - prathamanA cAreya jJAnamAM - pAMceya zarIro che. kevalajJAnamAM - audArika, tejasa ane kArmaNa e traNa zarIro athavA azarIrI (siddha) lezyAmAM zarIra - kRSNa, nIla, kApota legyAmAM AhAraka vajIne cAra zarIro che. chellI traNa lezyAmAM - pAMceya zarIro che. alezImAM - traNa zarIro - audArika, tejasa ane kArpaNa. 11 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ draSTimAM zarIra : mithyAdaSTimAM, mizradaSTimAM - AhAraka varjIne cAra zarIro che. samyagdaSTimAM - pAMca zarIro che. bhavya - abhavyamAM zarIra - bhavyamAM - pAMceya zarIro hoya che. abhavyamAM - AhAraka varjIne cAra zarIro che. yogamAM zarIra : ekAMta kAyayogamAM - AhAraka varjIne cAra zarIro che. manayoga, vacanayoga ane kAyayogamAM - pAMceya zarIro che. ayogImAM - traNa prakAro che. audArika, taijasa ane kArpaNa. saMyama mArgaNAmAM zarIra - asaMyata ane saMyatAsaMyatamAM - AhAraka varjIne cAra zarIro che. sAmAyiko, chedo pasthApanIya ane parihAra vizuddha cAritramAM - pAMceya zarIro che. sUkSma saMparA cAritramAM - vaikriya, AhAraka varjIne traNa zarIro che. yathAkhyAta cAritramAM - traNa zarIro che. audArika, taijasa ane kArpaNa. zarIronuM svAmitva : eka jIvane eka sAthe be, traNa athavA cAra zarIra hoI zake che. be hoya to taijasa ane kArmaNa, traNa hoya to audArika, taijasa ane kArmaNa hoya athavA to vaikriya, taijasa ane kArpaNa hoya che. cAra hoya to AhAraka varjIne cAra hoya che. athavA vaikriya varjIne cAra zarIra hoya che. koI eka jIvane eka sAthe pAMceya zarIro hotAM nathI. 12 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra dvArA Atma vikAsa athavA daMDakamAM zarIranA ciMtananuM kAraNa: zarIra nAma karma e puNyanI prakRti che. pApa tattvamAM zarIranI gaNatarI thatI nathI. pAMceya zarIro puNyathI maLe che. zarIra azucino bhaMDAra paNa gaNAya che. e audArika zarIra che. vaikriya zarIramAM nAnA-moTA rUpa banI zake che. dareka zarIra dareka gatimAM AtmAne upayogI che. AhAraka zarIra zaMkAnA nivAraNa mATe ane tirthaMkara bhagavaMtonI samavasaraNAdi Rddhine jovA mATe upakArI che. taijasa zarIra AhAranuM pAcana karavAmAM upakArI che. kArpaNa zarIra to bIjA zarIronA kArya mATe nimittarUpa bane che. zarIramAM ja jo Atmabuddhi thAya to saMsAranA duHkhonuM mULa kAraNa banI jAya che. anaMtA zarIro dhAraNa karyA paraMtu hajI sudhI bhavabhramaNa TaLyuM nathI. daMDakamAM zarIranuM ciMtana karavAnuM kAraNa e ja che ke zarIrae ratnano karaMDiyo che. yoga-ratnatrayAtmaka dharmanI siddhi mATe saMyamanA pAlanamAM virodha na Ave. A rIte rakSA karavA chatAM paNa zakti ane yuktinI sAthe zarIramAM rahelA mamatvane dUra karavAM joIe. audArika zarIra khUba ja upakAraka banI zake che. jeo saMsArathI virakata thaIne saMyama mArgano svIkArI kare che. te jIvanane saphaLa banAvI zake che. ratnarUpa dharmanuM sAdhana zarIra che. tethI zayana ne bhojanapAnamAM Adi tenI saMbhALa rAkhavI jarUrI che. paraMtu anAsakata bhAve e pravRtti kare to karmabaMdhana ochAM thAya che. A pAMca zarIramAMthI zreSTha zarIra audArika che. e zarIra dvArA pUrNa AtmavikAsa thaI zake che. dezaviratInAM vrato ane sarvaviratInAM mahAvratono svIkAra A deha dvArA ja zakya banI zake che. namaskAra mahAmaMtramAM praveza meLavavA mATe A audArika zarIra joIe che. mahAna padavIo A dehathI ja maLe che. upazamazreNI ane kSapakazreNI A audArika zarIra dvArA mAMDI zakAya che. kSapakazreNIthI guNasthAnamAM ArohaNa karatAM 13mA guNasthAnamAM kevalajJAna prApta karI zakAya che. ane Akhare zAzvata sukha prApta thaI jAya che. mATe daMDakamAM zarIranuM ciMtana karavuM jarUrI che. pUrNa AdhyAtmika vikAsa mATe A pAMca zarIromAMthI audArika zarIra pUrNa rIte upayogI che. 13 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNI 1. prajJA. pada 21. 2. jainendra si. koSa. bhA. 4 pR. 5. 3. jainendra si. koSa. bhA. 4 pR. 5. 4. jainendra si. koSa. bhA. 4 pR. 5. 5. jainendra si. koSa. bhA. 4 pR. 5. 6. jaine. si. koSa. bhA. 4 pR. 5. 7. vize. bhASya. 8. prajJA. 1 Ava. ma. a. 1 9. prajJA. pada 12. 10. prajJA. pada 21 sU. 2. 11. prajJA. pada 21 sU. 4. 12. prajJA. pada 21 13. prajJA. pada 21 14. prajJA. pada 21 sU. 8. 15. prajJA. pada 12 sU. 3. 16. sthAnAMga ThA. 4. u. 3. 17. bhaga. za. 19 u. 3. sU. 3. 18. prajJA. pada 21 sU. 10. 19. prajJA. pada 21 sU. 11. 14 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. sthA. sU. ThAM. 4 u. 4. 21. sthA. huM ThA. 2 3 1 sU. 19, 22. sthA. sU. ThA. 3 3, 4 sU. 44. 23. sthA. sU. ThA. 5 u. 1 sU. 8. 24. sthA. sU. ThA. 2 u. 4 sU. 40 25. A. sa. zra. 1 a pa su. 2. 26. daMDaka prakaraNa gAyA. 5 27. jainendra si. koSa. bhA. 4 pR. 6. 175 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (rajuM) avagAhanA dvAra daMDaka prakaraNamAM daMDakanA 24 dhAronI Agamika carcA-sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che, A vicAraNAmAM bIjA dvAramAM avagAhanA viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivecana nIce pramANe che. avagAhanAnA artho - zAstramAM avagAhanA zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) jIvonuM jemAM rahevAnuM thAya che athavA jIvo jemAM Azraya kare che te avagAhanA che'. (2) jIvonA zarIranI UMcAI, laMbAI, Adine avagAhanA kahe che. (3) Atmapradeza pradezamAM vyApta karIne rahevuM tenuM nAma avagAhanA che. (4) jIvonA AdhArabhUta kSetrane avagAhanA kahe che. zArAmAM darzAvela avagAhanAne bhinna-bhinna prakAre vibhAjita karavAmAM Avela che - (1) jIvonI avagAhanA 4 prakAranI batAvela che. - (1) dravya avagAhanA - dravyane Azrita karIne je avagAhanA thAya che tene dravya avagAhanA kahe che. (2) kSetra avagAhanA :- kSetrane Azrita karIne je avagAhanA thAya che tene kSetra avagAhanA kahe che. (3) kALa avagAhanA - kALanI apekSAe je avagAhanA thAya che tene kALa avagAhanA kahe che. (4) bhAva avagAhanA - bhAvanI apekSAe je avagAhanA thAya che tene bhAva 176 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avagAhanA kahe che. dravya avagAhanA anaMta dravyarUpa hoya che. kSetra avagAhanA asaMkhyAta pradezAvagADharUpa hoya che. kALa avagAhanA asaMkhyAta samayanI sthitirUpa hoya che. ane bhAva avagAhanA varNAdi anaMtaguNa rUpa hoya che. (2) jIvonI avagAhanA be prakAranI paNa batAvela che - (1) jaghanya ane (2) utkRSTa. (3) jIvonI avagAhanA nava prakAranI paNa batAvela che - (1) pRthvIkAyanI avagAhanA (2) apakAyanI avagAhanA (3) teukAyanI avagAhanA (4) vAukAyanI avagAhanA (5) vanaspatikAyanI avagAhanA (6) beindriyanI avagAhanA (7) te indriyanI avagAhanA (8) caurendriyanI avagAhanA | (9) paMcendriyanI avagAhanA (1) dArika zarIranI avagAhanA audArika zarIranI jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa kaMIka adhika eka hajAra jojananI che. ekendriyanA audArikanI paNa eTalI ja che. pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAyanA sUkSma, bAdara, aparyAptA-paryAptAnI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. 107. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanaspatikAyamAM sUkSma, bAdara, sAdharaNa-bAdara pratyeka vanaspatikAya e traNanI aparyAptA ane sUkSma, bAdara, sAdhAraNa vanaspatikAyanI paryAptA e pAMceyanI avagAhanA jadhanya ane utkRSTa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. bAdara pratyeka vanaspatinI jadhanya AMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI ane utkRSTa kAMIka adhika hajAra jojananI che. sarvatra aparyAptakonI jaghanya ane utkRSTa avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che. paryAptA beindriyanI jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa 12 jojananI che. evI ja rIte paryAptAmAM paNa badhAnI jadhanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. teindriyanI utkRSTa 3 gAunI avagAhanA che ane caurendriyanI 4 gAunI avagAhanA che. paMcendriya tiryaMconI utkRSTa avagAhanA hajAra yojananI che. e ja rIte saMmUcirdamonI ane garbhajonI paNa jANavI. saMjJI jalacaronI hajArR jojananI che. sthalacaronI cha gAunI che. uparonI hajA2 jojananI che. bhUjaponI pratyeka gAunI che. khecaronI pratyeka dhanuSyanI che. asaMzI tiryaMcanA jalacaranI hajAra jojananI che. asaMzI tiryaMcanA sthalacaranI pratyeka gAunI che. asaMzI tiryaMcanA uparanI pratyeka yojananI che. asaMzI tiryaMcanA bhUjaparanI pratyeka dhanuSyanI che. asaMzI tiryaMcanA khecaranI pratyeka dhanuSyanI che. 178 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAptA garbhaja manuSyanI jaghanya AMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa 3 gAunI che. saMmUriSThama jaghanya ane utkRSTa AMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. - utkRSTa avagAhanA kAMIka adhika eka hajAra yojananI kahI che te samudra, gotIrtha AdimAM kamaLanI nALa AdinI apekSAe samajavI. (2) vaikriya zarIranI avagAhanA : samuccaya vaikriya zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa kaMIka adhika eka lAkha yojananI che. nAraka Adi jIvonI bhavadhAraNIya vaikriya zarIranI avagAhanA aparyAptanI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI hoya che, ane tene vAyukAyanI samajavI joIe. manuSyanA uttara vaikriya zarIranI avagAhanA utkRSTa kAMIka adhika eka lAkha yojanAnI hoya che. - vAyukAyika ekendriyanI vaikriya zarIranI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che. temAM eTalI ja vikriyA karavAnI zakti hoya che. vAyukAya sivAya anya koI ekendriyamAM vikriyA labdhi hotI nathI. - nArakI paMcendriyamAM avagAhanA bhavadhAraNIya ane uttara vaikriya che. temAM je bhavadhAriNInI jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa 500 ghanuSyanI hoya che. jenA dvArA bhavadhAraNIya karAya che. A jIvanaparyata kAyama rahenArI hoya che. tene bhavadhAraNIya kahevAya che. uttaravaikriya nArakanI vaikriya avagAhanA jaghanya aMgulanA saMkhyAmAM bhAganI ane utkRSTa eka hajAra dhanuSyanI hoya che. tene sAtamI naraka bhUminI apekSAe jANavI. bhavadhAraNIya ane uttara vaikriyanI jaghanya badhA nArakInI uparokta rIte jANavI joIe. " ratnaprabhA pRthvInA pahelA pAthaDAmAM traNa hAthanI hoya che. bIjA pAthaDAmAM - 1 dhanuSya 1 hAtha, 8 aMgula trIjA pAthaDAmAM 1 dhanuSya, 3 hAtha, 17 aMgulI cothA pAthaDAmAM -2 dhanuSya, 2 hAtha, Raa aMgula 19 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamA pAthaDAmAM 3 dhanuSya ane 10 aMgulanI/chaThThA pAthaDAmAM 3 dhanuSya-ra hAtha 18 aMgulanI. sAtamA pAthaDAmAM 4 dhanuSya, 1 hAthane 3 aMgulanI AThamA pAthaDAmAM-4 dhanuSya, 3 hAtha, 11. aMgula. navamA pAthaDAmAM 5 dhanuSya, 1 hAthane 20 aMgulI dazamA pAthaDAmAM-6. dhanuSya, 2 hAtha, 4ll aMgula. 11mA pAthaDAmAM 6 dhanuSya, 2 hAtha, 13 aMgulI 12mA pAthaDAmAM- 7 dhanuSya, 21. aMgula 13mA pAthaDAmAM 7 dhanuSya, 3 hAthane 6 aMgulanI hoya che. ratnaprabhA pRthvInA prathama pAthaDAmAM 3 hAthanI avagAhanA kahI che. pachI pratyeka pAthaDAmAM pado aMgulanI UMcAI vadhatI jAya che. A rIte tene pAthaDAnI avagAhanA nIkaLI Ave che. have bIjI zarkaraprabhAnA prathama pAthaDAmAM- 7 dhanuSya, 3 hAtha, 6 aMgulanI che. bIjA pAthaDAmAM 8 dhanuSya, 2 hAthane 9 aMgulanI che. trIjA pAthaDamAM 9 dhanuSya, 1 hAthane 12 aMgulanI che. cothA pAthaDAmAM - 10 dhanuSya 2 hAthane 15 aMgulanI che pAMcamA pAthaDAmAM-10 dhanuSya, 3 hAtha ne 18 aMgulanI che. chaThThA pAthaDAmAM 11 dhanuSya, 2 hAtha ne 21 aMgulanI che. 7mA pAthaDAmAM 12 dhanuSya, 2 hAthanI che. 8mA pAthaDAmAM- 13 dhanuSya, 1 hAthane 3 aMgulanI che, 9mA pAthaDAmAM-14 dhanuSya, 6 aMgulanI che. 10mA pAthaDAmAM- 14 dhanuSya, 3 hAtha ne 9 aMgulanI che, 11mAM pAthaDAmAM-15 dhanuSya, 2 hAthane 12 aMgulanI che. pratyeka pAthaDAmAM 3 hAthane 3 aMgulanI vRddhi karatAM 11mA pAthaDAmAM bhavadhAraNIya avagAhanA thAya che. trIjI vAlukAprabhAnA prathama pAthaDAmAM bhavadhAraNIya -15 dhanuSya, 2 hAtha, ne 12 aMgulanI che. bIjA pAthaDAmAM-17 dhanuSya, 2 hAthane kI aMgulanI che trIjA pAthaDAmAM-19 dhanuSya, 2 hAthane 3 aMgulanI che. 4thI pAthaDAmAM 21 dhanuSya, 1 hAtha, 180 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne 2rI aMgulanI pAMcamA pAthaDAmAM 23 dhanuSya, 1 hAthane 18 aMgulanI che. 6ThThA pAthaDAmAM 25 dhanuSya, 1 hAtha, 13. aMgula/7mA pAthaDAmAM 27 dhanuSya, 1 hAthane 9 aMgula che. 8mA pAthaDAmAM 29 dhanuSya,1 hAtha, jo aMgula | 9mA pAthaDAmAM-31 dhanuSya, ane 1 hAthanI che. pratyeka pAthaDAmAM 7 hAtha ane 1lA aMgulanI vRddhi karavAthI navamA pAthaDAmAM pUrvokta agavAhanAnuM pramANa 31 dhanuSane 1 hAtha siddha thAya che. cothA paMkaprabhAnA prathama pAthaDAmAM bhavadhAraNIya avagAhanA-31 dhanuSyane 1 hAthanI che. bIjA pAthaDAmAM 36 dhanuSya-1 hAtha ne 20 aMgulI trIjA pAthaDAmAM-41 dhanuSa, 2 hAthane 16 aMgulanI che. cothA pAthaDAmAM 46 dhanuSa, 3 hAthane 12 aMgulI pAMcamA pAthaDAmAM-para dhanuSa,ne 8 aMgulanI che. 6ThThA pAthaDAmAM pa7 dhanuSa, 1 hAthane 4 aMgula | 7mA pAthaDAmAM-62 dhanuSa, ane 2 hAthanI che. A rIte pahelA pAthaDAmAM avagAhanAnuM je pramANa che temAM kramathI 5 dhanuSa ane 20 aMgulanI vRddhi karavAthI pUrvokta avagAhanAnuM mAna" niSpanna thAya che. pAMcamI dhUmaprabhA pRthvInA prathama pAghaDAmAM-62 dhanuSa ne be hAthanI che. bIjA pAthaDAmAM 78 dhanuSa, 1 veMtanI trIjA pAthaDAmAM 93 dhanuSa ne 3 hAthanI che. kathA pAthaDAmAM 109 dhanuSa, 1 hAthane 1 veMtanI pAMcamA pAthaDAmAM 125 dhanuSyanI che. A prakAre prathama pAthaDAmAM avagAhanAnuM je pramANa batAvyuM che. temAM anukramathI 15 dhanuSa tathA aDhI hAtha meLavatAM AgaLanA pAthaDAonI avagAhanAnuM pramANa nIkaLI Ave che. chaThThI tamAnAmaka pRthvInA prathama pAthaDAmAM -125 dhanuSyanI avagAhanA che. bIjA pAthaDAmAM-187LA dhanuSyanI ane trIjA pAthaDAmAM 250 dhanuSyanI avagAhanA che. pahelA pAthaDAmAM avagAhanAnuM je parimANa kaheluM che. temAM 6rA dhanuSyane pratyeka pAthaDAmAM saMmilita karavAthI trIjA pAthaDAmAM uparyukta parimANa siddha thaI jAya che. pAMcamI pRthvInA chellA pAthaDAmAM avagAhanAnuM je pramANa kahyuM che te ja chaThThI pRthvInA prathama pAthaDAmAM hoya che. 181 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThThI tamA pRthvInA nArakonI utkRSTa uttara vaikriya avagAhanA 500 dhanuSyanI samajavI joIe. sAtamI tamatamAM pRthvInA nArakonI utkRSTa bhavadhAraNIya zarIranI 500 dhanuSyanI kahelI che ane uttara vaikriya agavAhanA eka hajAra dhanuSyanI hoya che. A prakAre badhI jagyAe kAma bamaNI jANavI joIe. tIyaca paMcejiyanA vaikriya zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa pRthakatva so yojananI kahelI che. tenAthI adhikanI vikriyA karavAnI zakti tiryaMca paMcendriyomAM hotI nathI. manuSya paMcejiyanA vaikriya zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulanA saMkhyAta bhAga mAtranI tathA utkRSTa kaMIka adhika 1 lAkha jojananI kahI che. viSNukumAra AdinI ATalI avagAhanA pratita che. devo paMcendriyonI vaikriye zarIranI avagAhanA be prakAranI che. bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya asurakumAranI, bhavadhAraNIya avagAhanA jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. ane utkRSTa 7 hAthanI hoya che. uttaravaikriya jaghanya avagAhanA aMgulanA saMkhyAtamA bhAganI che. tathA utkRSTa eka lAkha jojananI che. yAvat svanitakumAra sudhI jANavI. e ja prakAre vANavyaMtaronI, jyotiSkonI tathA saudharma ane izAna devonA sudhInI samAna ja batAvela che. uttara vaikriya avagAhanA azruta kalpa sudhI ja 1 lAkha jojananI batAvI che. tenA upara raiveyaka vimAnonA deva tathA anuttarIyapAtika deva vikriyA karatA nathI. uttaravaikriya zarIranI sarvatra jaghanya aMgulanA saMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa 1 lAkha jojananI kahelI che. paraMtu bhavadhAraNIya zarIranI avagAhanA alaga-alaga prakAranI hoya che te ahIM batAvI che. sanakumAra ane mAhendra kalpamAM bhavadhAraNIya utkRSTa avagAhanA cha hAthanI che. 12 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMne kalpamAM je devonI sthiti be sAgaropamanI che. tenI pUrNa 7 hAthanI hoya che. jemanI sthiti traNa sAgaropamanI che. temanI cha hAtha ane eka hAthanA 4/11 bhAganI che. jemanI 4 sAgaropamanI sthiti che temanI cha hAtha ane eka hAthanA 2/11 bhAganI che. jemanI sthiti cha sAgaropamanI che temanI 6 hAthane eka hAthanA 1/11 bhAganI che jemanI sthiti pUrA 7 sAgaropamanI che temanI purI che hAthanI avagAhanA che. - brahmaloka ane lAMtaka kalpamAM utkRSTa bhavadhAraNIya zarIra avagAhanA pAMca hAthanI che. brahmaloka kalpamAM 7 sAgaranI sthiti che temanI avagAhanA pUrA 6 hAthanI hoya che. jemanI sthiti ATha sAgaropamanI che temanI pAMca hAtha ane 1 hAthanA 6/11 bhAganI hoya che. jemanI sthiti nava sAgaropamanI che temanI pAMca hAtha ne pa/11 bhAganA hAthanI hoya che. jemanI sthiti 10 sAgaropamanI che temanI pAMca hAthane 4 11 bhAganA hAthanI che. lAMtaka kalpamAM paNa jenI sthiti 10 sAgaropamanI che temanI 5 hAthane 4/11 bhAganA hAthanI che jemanI 11 sAgaropamanI sthiti che temanI 5 hAtha 3/11 bhAganA. hAthanI che. jemanI sthiti 12 sAgaropamanI che temanI avagAhanA 5 hAtha ane 2/11 bhAganA hAthanI che. jemanI sthiti 13 sAgaropamanI che temanI avagAhanA 5 hAtha ane 1/11 eTale ke eka hAthanA 11mA bhAganI che. jemanI sthiti 14 sAgaropamanI che. temanI avagAhanA pUrA pAMca hAthanI hoya che. A upara batAvyA pramANe bhavadhAraNIya avagAhanAnuM pramANa che. mahAzukra ane sahasAra kalpamAM bhavadhAraNIya utkRSTa avagAhanA 4 hAthanI che. e sahasAra kalpanA 18 sAgaropamanI sthitivALA devonI apekSAe che. ane mahAzukra kalpamAM je devonI sthiti 14 sAgaropamanI che. temanI pUrA pAMca hAthanI che. 15 sAgaropamavALAnI cAra hAtha 3/11 bhAganA hAthanI che. 16 sAgaropamavALAnI 4 hAtha 2/11 bhAganA hAthanI che. 17 sAgaropamavALAnI 4 hAthane 1/11 bhAganA hAthanI hoya che. 18 sAgaropamavALAnI pUrA 4 hAthanI avagAhanA samajavI joIe. Anata, prANata, AraNa ane azruta kalpomAM utkRSTa bhavadhAraNIya avagAhanA traNa hAthanI hoya che. Anata kalpamAM jemanI sthiti pUrA 18 sAgaropamanI ke tenAthI 183 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAMIka adhika che temanI utkRSTa pUrA 4 hAthanI hoya che. jemanI 19 sAgaropamanI sthiti hoya che. temanI 3 hAtha ane 3/11 bhAganA hAthanI hoya che. prANata kalpamAM 20 sAgaropamanI sthiti che temanI 3 hAtha ane 2/11 bhAganA hAthanI hoya che. AraNa kalpamAM 21 sAgaropamanI sthiti che temanI 3 hAtha ane 1/11 bhAganA hAthanI hoya che. acyuta kalpamAM 22 sAgaropamanI sthiti che temanI 3 hAthanI avagAhanA hoya che. prathama traiveyakamAM 22 sAgaropamanI sthitivALAnI 3 hAthanI avagAhanA hoya che. prathama traiveyakamAM jenI 22 sAgaropamanI sthiti che temanI 2 hAtha ane 8/11 bhAganA hAthanI hoya che. bIjI traiveyakamAM 23 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 8/ 11 bhAganA hAthanI hoya che. ane 24 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane ` 7/11 bhAganA hAthanI hoya che. trIjI traiveyakamAM eTalI ja. 24 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 7/11 bhAganA hAthanI hoya che. ane 25 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 6/ 11 bhAganA hAthanI hoya che. 4thI traiveyakamAM 25 sAgaropavALAnI 2 hAtha ane 6/ 11 bhAganA hAthanI hoya ane 26 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 5/11 bhAganI hema che. pamI traiveyaka 26 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 5/11 bhAganA hAthanI hoya che ane 27 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 4/11 bhAganA hAthanI hoya che. chaThThI traiveyake 27 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 4/11 bhAganA hAthanI hoya che. ane 28 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 3/11 bhAganA hAthanI hoya che. sAtamI traiveyaka 28 sAgaropavALAnI 2 hAtha ane 3/11 hAthanI hoya che ane 29 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 2/11 hAthanI hoya che. AThamI praiveyaka 29 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 2/11 bhAganA hAthanI hoya ane 30 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 1/11 hAthanI hoya che. navamI traiveyaka 30 sAgaropamavALAnI 2 hAtha ane 1/11 bhAganA hAthanI hoya che ane 31 sAgaropamavALAnI pUrA 2 .hAthanI utkRSTa avagAhanA hoya che. anuttara vimAnomAM vijayAdi cAra vimAnonA devonI 31 sAgaropamanI sthitivALAnI avagAhanA be hAthanI hoya che. vijayAdi vimAnonA je devonI madhyama 14 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra sAgaropamanI sthiti che temanI 1 hAtha ane 1/11 bhAganA hAthanI hoya che. ane sarvArthasiddha vimAnonA devonI sthiti 33 sAgaropamanI che temanI bhavadhAraNIya zarIranI avagAhanA eka hAthanI hoya che. (3) AhAraka zarIranI avagAhanA : AhAraka zarIranI jaghanya avagAhanA mUMDhA hAthanI ane utkRSTa 1 hAthanI hoya che. AhAraka zarIranI avagAhanA mAtra manuSyamAM ja hoI zake che. temAM paNa Rddhi prApta apramatta saMyata samyagRSTi paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmi garbhaja manuSyane hoya che. (4) taijasa zarIranI avagAhanA" - jIva mAraNAMtika samuddhAta kare tyAre taijasa zarIranI avagAhanA peTanI moTAI anusAra zarIra pramANa hoya che. laMbAInI apekSAe jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che. te koI atyaMta nikaTanA pradezamAM ekendriyamAM utpanna thanAra apekSAe samajavI. utkRSTa lokAMtathI lokAnta sudhI arthAt urdhvalokAntathI laIne adholokanA aramAnta sudhInI che. A avagAhanA sUkSma athavA bAdara ekendriyanA taijasa zarIranI samajavI joIe. ekendriyanA jIva sivAya anya koI jIvanI ATalI avagAhanA hoI zakatI nathI. kema ke sUkSma ane bAdara ekendriya yathAyogya samasta lokamAM rahe che. bIjA jIva nahIM. tethI ja jyAre koI sUkSma ke bAdara urdhvalokanA aMtima cheDAthI adholokanA aMtima cheDAmAM utpanna thanAra hoya te mArazAntika samuddhAta kare che tyAre tenI avagAhanA lokAttathI lokAnta sudhInI hoya che. e ja prakAre mAraNAMtika samudyAtathI samavahata ekendriya jIva pRthvIkAyika, apakAyika, taijasakAyika, vAukAyika ane vanaspatikAyikanA taijasa zarIranI avagAhanAnA viSayamAM paNa samajI levuM joIe. mAraNAMtika samughAtathI samavahata beindriyanA taijasa zarIranI avagAhanA vakSasthala-pRSThanI moTAInI apekSAe zarIrapramANa mAtra avagAhanA hoya che. laMbAInI apekSAe jaghanya aMgulanA asaMkhyAta bhAganI ane utkRSTa tirachalokathI urdhvalokAnta 185 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA adholIkAnta sudhInI che. te urdhvalokamAM sthita koI beindriya jIva urdhvalokAnta athavA adholIkAntamAM beindriyanA rUpamAM utpanna thAya tyAre taijasa zarIranI pUrvokta avagAhanA thAya che. tirachaloka padanuM grahaNa karavAnuM kAraNa e che ke temanAM sthAna prAyaH tiryakaloka ja che. virala rUpathI apolokano eka bhAga adholaukika grAma AdimAM ane urdhvalokano eka bhAga paMDagavana AdimAM paNa beindriyonuM hovuM saMbhavita che. beindriyanA pramANe te indriya ane caurendriyanA viSayamAM samAna samajavuM. nArakanA taijasa zarIranI avagAhanA vikhaMbha ane bAhalyanI apekSAe zarIra pramANa jeTalI hoya che. AyAmanI apekSAe jaghanya kAMI adhika eka hajAra jojananI, utkRSTa nIcenI tarapha sAtamI narakabhUmi sudhI, tirjI svayaMbhUramaNa samudra sudhI ane upara paMDagavanamAM puSkariNI sudhInI hoya che. arthAt valayamukha Adi cAra pAtAla kalaza eka lAkha jojananI avagAhanAvALA che. temanI ThIkarI eka hajAra jojananI che. temanI nIcenA trIjA bhAga vAyuthI paripUrNa che. uparathI trIjo bhAga jaLathI paripUrNa che. ane vacalo trIjo bhAga vAyu tathA jaLanA nisaraNa ane apasaraNano mArga che. jayAre koI samantaka Adi narakAvAsamAM vartamAna nAraka jIva pAtAla kaLazanA samIpavartI thaIne potAnA Ayuno kSaya thatAM nIkaLe che ane pAtAla kaLazanI bhIMtane bhedIne pAtAlakalazanI aMdara bIjA athavA trIjA vibhAgamAM matsyanA paryAyamAM utpanna thanAra thAya che. e mAraNAMtika samuddAta kare che. tyAre te nArakanI jaghanya kAMIka adhika 1 hajAra yojananI taijasa zarIranI avagAhanA thAya che. jyAre sAtamI pRthvInA nAraka svayaMbhUramaNa samudranA matsyanA utpanna thanAra thAya che. tyAre sAtamI pRthvIthI AraMbhIne tirthaka svayaMbhUramaNa paryata ane paMDagavananI puSkariNI sudhI nAraka jIvanI taijasa zarIranI avagAhanA jANavI. paMcendriya tiryaMcanA taijasa zarIra avagAhanA beindriyanA samAne jANavI joIe. manuSyanA taijasa zarIranI agavAhanA utkRSTa manuSya kSetrathI adholoka athavA udgalokanA aMta sudhI jANavI joIe. kema ke manuSyano paNa ekendriyanA rUpa utpAda 186 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvatra che, ahIM manuSyakSetranuM grahaNa karavAthI samayakSetrathI anyatra manuSyano janma athavA saMharaNa saMbhavita nathI. tethI enAthI adhika avagAhanA hoI zakatI nathI aDhIdvipamAM sUrya AdinA saMcAranA kAraNe vyakta thanAra samaya nAme kAladravya che. mAraNAttika samudyAtathI samavahata asurakumAranA taijasa zarIranI avagAhanA pahoLAI ane moTAInI apekSAe zarIra pramANe hoya che. laMbAInI apekSAe jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTa nIce trIjI pRthvInA adhasta caramAnta sudhI, tiSThi svayaMbhuramaNa samudranI bAhyavedikA sudhI ane upara iSa~AbhAra pRthvI sudhI kI che. e ja pramANa yAvat svanitakumAra sudhI jANavuM. e ja pramANe vANavyaMtara, jyotiSkasaudharma ane IzAna devonA taijasa zarIranI avagAhanA jANavI. kAraNake asurakumArathI yAvatu izAna devalokanA deva ekendriyomAM paNa utpanna thAya che. jyAre potAnA keyura Adi AbhUSaNomAM mUcchita thaIne teja potAnA zarIranAM AbhUSaNomAM pRthvIkAyanArUpamAM utpanna thAya che tyAre aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA heya che. utkRSTa to AgaLa pramANe jANavI. sanakumAra devanA taijasa zarIranI utkRSTa avagAhanA nIce mahApAtAla kalazonAM dvitIya tribhAga sudhI, ticha svayaMbhUramaNa samudra sudhI ane upara azruta kalpa sudhI jANavI. sanakumAra Adi devabhavanA svabhAvathI ekendriya tathA vikasendriyamAM paNa utpanna thatA nathI. te paMcendriya tiryaMco athavA manuSyomAM ja utpanna thAya che. tethI ja jayAre maMdara parvatanI puSkaraNI AdimAM jalAvagAhana karatI vakhate Aya kSaya thatAM e ja jagyAe nikaTa vartI pradezamAM matsyanA rUpamAM utpanna thAya che. A vakhatanI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya che. utkRSTa nIce pAtAla kalazomAM jemanI avagAhanA lAkha yojananI che. tene bIjA vibhAga sudhInI kahe che. ticchi svayaMbhUramaNa samudra parvatanI ane upara azruta kalpanI hoya che. jayAre koI sanaskumAra deva bIjA devanI nizrAthI azruta kalpamAM gayA hoya ane potAnA Ayuno tyAM ja kSaya thaI jatAM kALA karIne ticcha svayaMbhUramaNa samudra paryata sudhI athavA nIce pAtAla kaLazanA bIjA tribhAgamAM matsya AdinA rUpamAM janma le che. tyAre nIcA ane ticcha pUrvokta tejasa zarIranI avagAhanA thAya che. sanakumAra deva samAna yAvat sahasAra 187 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva sudhI e pramANe samajavI. Anata devanA taijasa zarIranI avagAhanA utkRSTa adholaukika grAma sudhI, ticha manuSya kSetra sudhI, upara azruta kalpa sudhI hoya che. paraMtu Anatadeva AdithI azruta, devanI e vizeSatA che ke upara potAnA vimAna sudhI ja hoya che. ahIM upara azruta kalpasudhI na kahevuM kema ke azruta deva kadAcita potAnA vimAnanI UMcAI sudhI jAya che ane jo tyAM jaIne kAladharma pAme tyAre A avagAhanA thAya che. paraMtu Anata, prANata, AraNa kalpanA deva bIjA koI devanI nizrAthI azruta kalpamAM gayA hoya ne tyAM kALa karIne adholaukika gAmamAM athavA manuSya kSetranA paryata bhAgamAM manuSya rUpathI utpanna thAya, tyAre utkRSTa nIce adholaukika grAma sudhI ane tithya manuSya kSetra sudhI tathA upara ayyata ka5 sudhI athavA azrutadeva vimAna sudhInI Anata Adi devonA taijasa zarIranI avagAhanA jANavI. mAraNAntika samudyAtamAM samavahata raiveyakadevanA taijasa zarIranI avagAhanA vikhaMbha ane bAhalyanI apekSAe zarIranI barAbara ja che. laMbAInI dRSTithI jaghanya vidyAdhara zreNIo sudhI ane utkRSTa adholaukika gAmo sudhI, tiraskR manuSya kSetra sudhI ane upara potapotAnA vimAno sudhI hoya che. , anuttarIpa pAtika devonA tejasa zarIranI avagAhanA raiveyakadevanA samAna ja che. raiveyakanA deva ane anuttarIpapAtika deva ahaMvRMdana Adi paNa potAnA sthAna para sthita rahIne ja kare che. ahIM AvatA nathI, tethI temanI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI nathI, paNa jayAre vaitADhya parvata uparanI vidyAdhara zreNIomAM teo utpanna thanArA bane che tyAre potAnA sthAnathI AraMbha karIne vidyAdhara zreNIo sudhI temanA taijasa zarIranI avagAhanA thAya che. (5) kAmaNa zarIranI avagAhanA : kAmaNa zarIra pAMca prakAranAM kahelAM che. ekendriya kArpaNa zarIra yAvat paMcendriya kArpaNa zarIra. te taijasa zarIranuM sahacara che. jyAM taijasa zarIra che tyAM kArmaNa zarIra hoya che. ane kAmaNa zarIra hoya tyAM taijasa zarIra avazya hoya che. tethI ja kArmaNa zarIranAM 188 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsthAna taijasa zarIranAM samAna ja hoya che. ane te jIvapradezo anusAra hoya che. pRthvIkAyika Adi ekendriya, beIndriya Adi viklendriya ane nairayika, tiryaMca, manuSya, deva paMcendriyanA kArmaNa zarIranuM nirUpaNa A ja prakAre jANavuM joIe. ajIva dravyonI avagAhanA : je pradezamAM dharmAstikAyano eka pradeza avagAhita hoya che te pradezamAM dharmAstikAyano bIjo eka paNa pradeza avagAhita hoto nathI. kAraNa ke tyAM avidyamAna rahe che. je sthAna para dharmAstikAyano eka pradeza paNa vidyamAna rahe che tyAM adharmAstikAyano eka pradeza paNa vidyamAna rahe che te sthAna para AkAzAstikAyano eka ja pradeza vidyamAna rahe che. jIvAstikAyanAM anaMta pradezo avagAhita hoya che. tyAM pudgalAstikAyamAM anaMtapradezo avagADha hoya che. jIvAstikAya ane pudgalAstikAyanA pradezono eka eka dharmAstikAya pradezanA sthAnamAM sadbhAva hoya che. tethI te pratyekanA anaMta pradezo te dharmAstikAyanA pradezane vyApta kare che. dharmAstikAyano eka pradeza avagAhita hoya che te sthAnamAM addhA samaya kayAreka avagAhita hoya che ane kyAreka hotA nathI. teo te sthAne avagAhita hoya to anaMta addhAsamaya tyAM avagAhita hoya che. kAraNe ke manuSyalokamAM ja addhA samayono sabhAva hoya che. manuSyalokanI bahAra temano sadbhAva nathI. sadbhAva hoya tyAM dharmAstikAyanA pradezanAM sthAnamAM anaMtarUpe ja temano sadbhAva rahe che. je sthAna para eka adharmAstikAya pradeza avagADha hoya tyAM dharmAstikAyano eka pradeza avagADha hoya che. kema ke potAnA ja avagAha sthAnamAM potAnA ja anya pradezanI avagAhanA thavAno abhAva rahe che, adharmAstikAyano eka pradeza avagADha che, tyAM AkAzAstikAyano paNa eka pradeza avagADha hoya che. tyAM jIvAstikAyanA anaMta pradezo avagADha che. tyAM pudgalAstikAyanA aMnatapradeza avagADha che. tyAM addhAsamayo kyAreka avagADha hoya che, kyAreka avagADha hotA nathI. avagADha hoya che to anaMta rUpe ja hoya che. AkAzastikAya pradeza avagADha hoya che te pradeza para dharmAstikAyanA pradeza 189 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyAreka avagADha hoya che, kyAreka avagADha hotA nathI. jo avagADha hoya to eka ja pradeza avagADha hoya che. kAraNa ke AkAza lokAloka rUpa hoya che. dharmAstikAyano avagADha lokAkAzamAM ja che. alokAkAzamAM abhAva che. adharmAstikAyano pradeza tyAM kyAreka avagADha hoya che. ane kyAreka avagADha nathI hotA. te upara pramANe samajavuM. AkAzAstikAyano bIjo eka paNa pradeza avagADha hoto nathI. kAraNa ke potAnA ja sthAnamAM potAnA ja anya pradezonI avagAhanA asaMbhavita che. tyAM jIvAstikAyanA pradeza kyAreka avagADha hoya che ane kayAreka avagADha nathI hotA. tyAM avagADha hoya che tyAM anaMta hoya che kema ke AkAzAstikAya lokAloka rUpa hoya che. jIvAstikAyano sadUbhAva lokamAM ja hoya che. ane pudgalAstikAya pradezano avagADha kyAreka hoya che, kyAreka nathI hoto. paNa jo hoya to anaMta mAtrAmAM ja hoya che. e ja pramANe addhAsamaya paNa kyAreka hoya che, kyAreka nathI hoto jo hoya to anaMta mAtrAmAM ja hoya che. kema ke addhAsamayano sadbhAva manuSya kSetramAM ja hoya che. bahAra anya kSetramAM nathI hoto. jIvAstikAyano eka pradeza avagADha hoya che tyAM dharmAstikAyano eka pradeza, adharmAstikAyano eka pradeza ane AkAzAstikAyano eka pradeza avagADha hoya che. tyAM jIvAstikAyanA anaMta jIvAstikAya pradezo avagADha hoya che. bAkInuM kathana dharmAstikAya jevuM ja hoya. A jIvAstikAyanA viSayamAM paNa samajavuM joIe. eka pulAstikAyano pradeza avagADha hoya che. tyAM dharmAstikAyanA keTalA pradeza avagADha hoya che ? pahelA jIvAstikAya pradezanA viSayamAM jevuM kathana karyuM che. e ja pramANe pudgalAstikAyanuM paNa saMpUrNapaNe kathana karavuM joIe. jyAM pagalAstikAyanA be pradeza avagADha hoya che tyAM kyAreka dharmAstino eka pradeza ane kyAreka tenA be pradeza avagADha hoya che. eTale jyAre eka AkAzapradezamAM be aNuvALo skaMdha avagADha hoya che tyAre dharmAstikAyano eka ja pradeza avagADha hoya che. jyAre be AkAza pradezomAM be aNuvALo skaMdha avagADha hoya che tyAre tyAM be pradezo avagADha hoya che. e ja pramANe tyAM kayAreka adharmAstikAyano eka pradeza ane kyAreka 10. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be pradezo avagADha hoya che. AkAzAstikAyanA avagADhanA viSayamAM paNa evuM ja kathana che. bAkInuM kathana eTale jIvAstikAya pagalAstikAya ane addhAsamaya viSaya je kathana che te dharmAstikAya pradezanI vaktavyatAmAM karela kathana anusAra samajavuM, eTale ke pudgalAstikAyanA be pradezo avagADha hoya che tyAM A traNenA anaMta pradezo avagADha hoya che. jyAM pudgalAstikAyanA traNa pradezo avagADha hoya che tyAM kyAreka eka dharmAstikAya pradeza avagADha hoya che. kayAreka be ane kyAreka traNa pradeza avagADha hoya che. dharmAstikAyanI jema ja adharmAstikAyano paNa kayAreka eka pradeza, kyAreka be pradeza ane kyAreka traNa pradeza avagADha hoya che, AkAzAstikAyanA pradezonA tyAM avagAhanA viSe paNa evuM ja kathana samajavuM. tyAM jIvAstikAyanA pradezo anaMta pudgalAstikAyanA pradezo anaMta ane anaMta addhAsamayo avagADha hoya che. A rIte pUrvokta paddhati anusAra AdinA traNa astikAyonA eka eka pradezanI vRddhi karavI joIe. jevI rIte pudgalAstikAyanA traNa pradezonI avagAhanAnA kathanamAM dharmAstikAyAdi traNanA eka eka pradezanI vRddhi karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. e ja pramANe pudgalAstikAyanA cAra pradezo avagADha hoya che, tyAM dharmAstikAyanA kayAreka eka, kyAreka be, kyAreka traNa ane kyAreka cAra pradezo avagADha hoya che. evuM ja kathana adharmAstikAya ane AkAzAstikAyanA pradezonI tyAM avagAhanA viSe samajavuM. jIva, pudgala ane addhAsamaya viSayaka abhilASa pudgalAstikAyanA be pradezonA saMbaMdhamAM kareluM che tene e ja pramANe samajavuM. e ja pramANe pAMca, cha, sAta, ATha, nava ane daza pulAstikAyanA pradezonA viSayamAM paNa kathana karavuM joIe. pudagalAstikAyanA daza pradezo avagADha hoya che tyAM dharmAstikAyanA kyAreka eka, be, traNa, cAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava, daza ane kyAreka saMkhyAta pradezo avagADha hoya che. pulAstikAyanA asaMkhyAta pradezo avagADha hoya che, tyAM dharmAstikAyano kyAreka eka pradeza e ja pramANe daza sudhInA pradezo kyAreka saMkhyAta ane kyAreka asaMkhyAta pradezo avagADha hoya che. e ja pramANe pagalAstikAyanA 11 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMta pradezo avagADha hoya che, tyAM dharmAstikAyano eka pradeza, kayAreka be pradeza e ja pramANe kyAreka asaMkhyAta pradezo paNa avagADha hoya che. A kathanamAM dharmAstikAyanA asaMkhyAta sudhInA pradezonI avagAhanA samajavI. kema ke dharmAstikAya, adharmAstikAya ane lokAkAzanA asaMkhyAta pradezo ja siddhAMtamAM batAvyA che. temAM anaMta pradezo hotA nathI. jIva, pudgala ane addhA samaya A traNamAM anaMta pradezo hoya che, kAraNa ke teo anaMta hoya che. have jyAM eka addhAsayama avagADha hoya che tyAM dharmAstikAyano eka pradeza, adharmAstikAyano eka pradeza, AkAzAstikAyano eka pradeza avagADha hoya che. jIvAstikAyanA anaMta pradezo pudgalAstikAyanA anaMta pradezo avagADha hoya che. tyAM addhAsamaya anya eka paNa avagADha hoto nathI. kAraNa ke svasthAnamAM avagAhanAno sadbhAva hoto nathI. jyAM dharmAstikAya avagADha che tyAM dharmAstikAyano eka paNa pradeza avagADha hoto nathI. kAraNa ke dharmAstikAya tyAM potAnA samasta pradezono saMgraha karIne avagADha thayeluM hoya che. tethI teno anya koI evo pradeza nathI ke je tyAM alagarUpe avagADha heya che, tyAM adharmAstikAya asaMkhyAta pradezo avagADha hoya che. AkAzAstikAyanA asaMkhyAta pradezo avagADha hoya che. kAraNa ke dharmAstikAya, adharmAstikAyanA ane lokAkAzanA asaMkhyAta pradezo hoya che. jIvAstikAyanA anaMta pradezo, pudgalAstikAyanA anaMta pradezo ane anaMta addhAsamayo avagADha hoya che. tene kAraNe addhAsIyo paNa anaMta hoya che. jyAM adharmAstikAya avagADha che tyAM dharmAstikAyanA asaMkhyAta pradezo avagADha heya che. adharmAstikAyano eka paNa pradeza avagADha hoto nathI. kemake tenA samasta pradezono adharmAstikAya pada dvArA saMgraha thaI jAya che, tethI alaga pradeza saMbhavI zakato nathI. bAkInA AkAzAstikAya, jIvAstikAya, pagalAstikAya ane addhAsamayanA viSayamAM dharmAstikAyanA viSayamAM je AlApaka AvyA che evA ja ahIM samajavA. e ja pramANe pUrvokta paddhati pramANe dharmAstikAyathI laIne addhAsamaya parvatanAM dravyanuM kathana 192 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavuM joIe. A viSayanuM spaSTikaraNa pahelAM thaI cUkyuM che. parasthAnamAM dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya rUpa pahelA traNanA asaMkhyAta pradezo avagADha hoya che tema kahevuM ane chellA traNa dravyo jIvAstikAya, pudgalAstikAya ane addhAsamayane anaMta kahevA joIe. jyAM addhAsamayo avagADha hoya che tyAM anya eka paNa addhAsamaya avagADha hoto nathI. jemake jayAM addhAsamaya avagADha hoya che. tyAM dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAyanA asaMkhyAta pradezo avagADha hoya che. anaMta jIvAstikAya pradezo anaMta pudgalAstikAya pradezo avagADha hoya che. paraMtu svAsthAnamAM eka paNa anya addhAsayamanI avagAhanA thatI nathI, kAraNake nirUpacarita rUpe addhAsamaya eka ja che. have hajAra jojananI avagAhanAvALA je zarIro che temanuM nirUpaNa karAya che. (1) bAdara vanaspatikAyikonAM zarIra utkRSTa avagAhanA te mahAnada AdimAM kamalanAlanI apekSAe eka hajAra jojananI kahevAmAM Ave che. garbhaja ane samurNima jaLacaramAM matsya yugalanI zarIrAvagAhanA eka hajAra jojananI hoya che. te matsyo svayaMbhUramaNa samudramAM ja hoya che. urapari, sthalacara paMcendriya tiryaMconI utkRSTa zarIravagAhanA eka hajAra jojananI kahI che. te garbhajanA viSayamAM ja samajavuM. kAraNa ke ATalI vizALa avagAhanAno sadbhAva garbhaja uraparamAM ja hoya che. ne te bAhyadvipomAM jaLamAM rahetAM hoya che. ThaMDakamAM avagAhanA : thAvaracauge duhao, aMgula asaMkhabhAgataNU" // 5 // gAthArtha - * cAra sthAvaramAM eTale pRthvIkAya, apakAya, teukAya ane vAyukAya e cArane be prakAre eTale jaghanya ane utkRSTa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI avagAhanA hoya che. paraMtu utkRSTa zarIra jaghanya zarIrathI asaMkhya gaNuM moTuM hoya che. pRthvIkAyAdikanuM eka zarIra sUkSmadarzakayaMtranA kAcathI paNa na dekhAya evA sUkSma 193 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranA asaMkhya zarIro bhegAM thaI ekapiMDarUpa bane che. tyAre ApaNe dekhI zakIe chIe. ApaNe kAMkarA, retI Adi dekhIe chIe. te teonuM eka zarIra nathI. paNa asaMkhya zarIronA piMDo che. ane te dareke ekeka zarIramAM pRthvIkAyAdi ekeka jIva rahyo che. pRthvIkAyAdikanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hovA chatAM paraspara nIce pramANe zarIramAM nAnA-moTApaNuM che. sUkSma vanaspatinuM (alpa nAnuM) tenAthI sUkSma vAunuM asaMkhya gaNuM (moTuM) . tenAthI sUkSma agninuM asaMkhya gaNuM moTuM, tenAthI sUkSma apakAyanuM asaMkhya gaNuM tenAthI sUkSma pRthvInuM asaMkhyagaNuM moTuM, tenAthI bAdara vAyunuM asaMkhya gaNuM moTuM. tenAthI bAdara agninuM asaMkhyagaNuM moTuM, tenAthI bAdara apakAyanuM asaMkhya gaNuM moTuM. tenAthI bAdara pRthvikAyanuM asaMkhyagaNuM moTuM, tenAthI bAdara nigodanuM asaMkhyagaNuM moTuM. tenAthI bAdara pratyeka vanaspatikAyanuM 1000 yojanathI adhika che. savvesipi'5 jahannA, sAhAviya aMgulassa'saMkhaMsA uphkosa paNasayaghaNU, neraiyA sattahattha surA // 6 // . gAthArtha - sarvene svAbhAvika zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhya bhAga jeTalI che. nArako utkRSTa 500 dhanuSyavALA che. devo sAta hAthanA che. pUrva bhavamAM game teTalA moTA zarIravALo jIva maraNa pAmI parabhavamAM utpattisthAnamAM utpanna thatI vakhate prathama potAno AtmA atyaMta saMkocI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo karI koyalAmAM paDatA agninA taNakhAnI jema utpatti sthAnamAM utpanna thAya che. ane pachI koyalAmAM paDelo agnino taNakho jema temAM dhIre dhIre lAto jAya che. tema te jIva paNa dhIre dhIre potAnuM zarIra moTuM banAvato jAya che. 194 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArakonI utkRSTa avagAhanA 500 dhanuSya (4 hAthanuM 1 dhanuSya che tethI 2000 hAtha eTale vA gAu) ane devonI utkRSTa avagAhanA 7 hAtha pramANanI che. e pramANe sAmAnyathI nArakonI ane devonI avagAhanA kahI che. deva-nArakonI vizeSataH avagAhanAnuM varNana AgaLa karyuM che. gabbhatiri sahasa joyaNa, vaNassaI ahiya joyaNa sahassaM / nara-teiMdi tigAU, teiMdiya joyaNe bAra // 7 // gAthArtha - garbhaja tiryaMcanI hajAra jojananI che. vanaspatinI hajAra yojanathI paNa kaMIka adhika che. garbhaja manuSya ane te indriyanI 3 gAu ane beindriyanI bAra jojananI hela che. * | sarve samadro pramANAMgulathI 1000 jojana UMDA che. samudronAM je je sthAne utsadhAMgulanA pramANavALI 1000 jojananI UMDAI hoya, tyAM je je kamaLa vagere vanaspati hoya te ja eka hajAra jojana avagAhanAvALI jANavI. ane bIje sthAne (ethI paNa adhika UMDAImAM) kamaLa vagere vanaspatio che. paraMtu te kharI vanaspatio nathI. kAraNa ke-AkAra vanaspationo che ane jIvo pRthvIkAyika che. manuSyanuM zarIra 3 gAunuM kahyuM, te devakupha ane uttarakurUkSetranA yugalika manuSyone jANavuM. ke jeo 3 palyopamanA AyuSyavALA paNa che. bIjA manuSyonuM zarIra pramANa tethI nyUna (ochuM) jANavuM. teindriyanuM 3 gAunuM ane beindriyanuM 12 yojana zarIra pramANa kahyuM che te prAyaH aDhIdvipathI bahAra dvIpa-samudromAM utpanna thatA kAnakhajUrA vagere aneka kroDa yojana vistAravALA samudramAM utpanna thatA zaMkha vagere beIndriyonA jANavA. atarmuhUrta AyuSyavALA ane utpanna thatAM ja turata 12 yojana zarIravALA thaIne turata maraNa pAmatAM. pRthvImAM tevaDo moTo khADo paDI javAthI cakravartI sainyane paNa jamInamAM garakAvI denArA AsAlika jAtinA sarpane zAstramAM (uraparisarpa tiryaMca 195 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcendriya ane matAMtare) beindriya paNa kahyA che-te mahAdehavALA beindriyo 25 dvIpamAM paNa saMbhave, tethI "prAyaH" kahyuM che. gAthArtha H : joyaNamegaM cauriMdi - dehamuccattaNaM sue bhaNiyaM / videhaM puNa, aMgula saMkhaM samAraMbhe // 8 // siddhAMtamAM caturindriyanA zarIranI UMcAI eka yojana kahI che ane vaikriya zarIra prAraMbhamAM aMgulanA saMkhyAtamA bhAga jeTaluM che. caurendriya jIvonuM zarIra eka yojana pramANa kahyuM che te manuSya kSetrathI bahAra rahelA drIpa-samudromAMnA bhramara vagerenuM jANavuM. bhramarAdikonI e avagAhanAo siddhAMtamAM kahI che. uttaravaikriyanA prAraMbhamAM je aMgulanA saMkhyAtamA bhAganI avagAhanA kahI garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSya tathA deva-nArakanI apekSAe che. paraMtu vAukAyanuM prAraMbhamAM paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jevaDuM ja hoya che. kema ke vAukAyanuM koI paNa zarIra utkRSTa paNa eTaluM ja hoya che. uttara vaikriyanI utkRSTa avagAhanA. deva - nara ahiyalakkhaM, tiriyANaM nava ya joyaNa sayAI / guNaM tu nArayANaM, bhaNiyaM veuvviyasarIraM // 9 // gAthArtha H devonuM vaikriya (zarIra) lAkha yojana ane manuSyonuM adhika che. tiryaMconuM navaso yojana che. ane nArakonuM vaikriya zarIra bamaNuM kahyuM che. uttara vaikriya zarIranI utkRSTa avagAhanA devane saMpUrNa 1 lAkha yojana pramANa ane manuSyane kaMIka adhika 1 lAkha yojana pramANa che. manuSya jamInane sparzIne Ubho rahe che. ane deva to jamInathI 4 aMzula addhara rahe che. jethI nIcenA bhAgamAM manuSyanuM zarIra 4 aMgula adhika che. ane devanuM zarIra saMpUrNa 1 lAkha yojananuM hoya che. 196 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvuM mahAna vaikriya zarIra zrI viSNukumAra munie varSAkALamAM eka sthAne sthira rahelA munione dharmadveSathI dezamAMthI cAlyA javAnuM kahenAra ane koI rIte nahi samajanAra mahApApI namuci pradhAnane sajA karavA zrI munisuvrata svAmInA zAsanamAM banAvyuM hatuM. uttaravaikriyanI vikurvaNAno kALa aMtamahutaM nirae, muhutta catAri tiriya - maNuusu / devesu addha mAso, ukkosa viuvvaNA - kAlo" ||10|| gAthArtha H utkRSTa vipurvaNAno kALa nArakomAM aMtarmuhUrta, tiryaMca ane manuSyomAM 4 muhUrta, ane devomAM 15 divasa che. A kahelo kALa vyatIta thaye, te zarIra svataH vilaya pAmI jAya che. ane te kALa pahelAM paNa jo te zarIranI jarUra na hoya to buddhipUrvaka saMharaNa paNa karavuM paDe che. vAyukAyamAM to racanA ane vilaya banne svataH thAya che. zrI jIvAbhigama ane bhagavatI sUtramAM garbhaja tiryaMca manuSyano vaikriya zarIrano avasthAnakALa aMtarmuhUrta kahyo che. daMDaka padomAM audArikanI, mULa ane uttara vaikriyanI avagAhanA tathA uttaravaikriyano kALa kahyo che. AhArAka zarIranI jaghanya avagAhanA jaghanya nyUna 1 hasta pramANa kahI che. ane utkRSTa saMpUrNa 1 hAtha pramANa che. kALa-jaghanya ane utkRSTathI paNa aMtarmuhUrta pramANa che. tyArabAda AhAraka zarIra vilaya pAme che, ane Atmapradezo audArikamAM praveze che. taijasa ane kAryaNanI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga eTale sUkSma vanaspatinA audArika zarIra jeTalI che. tathA utkRSTa sAdhika 1 lAkha yojana pramANa uttara vaikriya dehanI apekSAe che. ane kevila samuddAtanI apekSAe saMpUrNa lokAkAza pramANa che. 197 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhonI avagAhanA : siddhonI jaghanya avagAhanA 1 hAtha ane ATha AMgaLa che. mokSamAM javAne yogya jIvonI jaghanya avagAhanA 2 hAtha pramANa che. temAM polANabhAga purAvAthI soLa AMgaLarUpa trIjo bhAga ocho karavAthI 1 hAthane 8 AMgaLa thAya che. athavA yaMtrapalaNa vagerethI saMkucita thayela 7 hAthanA zarIravALAnI paNa jaghanya avagAhanA thaI zake che. be hAthanI avagAhanA kUrmAputra vagerenI jANavI. madhyama cAra hAtha ane 1 hAthano trIjo bhAga nyUna (ochI) evI siddhonI madhyama avagAhanA che. 7 hAthanA zarIravALAnI ATalI avagAhanA bane che te pUrvokta rIte jANavuM. bAkI to utkRSTa avagAhanAthI laI jaghanya sudhInI vaccenI badhI madhyama avagAhanA jANavI. utkRSTa avagAhanA 333 dhanuSya ane eka dhanuSyano trIjo bhAga 1/3 pramANa siddhonI che. siddhagamana yogya utkRSTa avagAhanA pAMcaso dhanuSya che. teno trIjo bhAga 166 dhanuSya ane 64 AMgaLa thAya. 500 dhanuSyamAMthI trIjo bhAga ocho karatAM bAkIno bhAga siddhonI utkRSTa avagAhanA che. ' deDakamAM avagAhanAnuM ciMtananuM kAraNa - zarIramAM avagAhanA pugalanI hoya che. ane te badalAtI rahe che. 4 gatimAM zarIranI sAthe avagAhanA paNa hoya che. pudgalanI avagAhanAmAM anaMta bhavo pasAra thaI gayA. have A mAnavabhavamAM pugalonI avagAhanA chUTI jAya tevI ArAdhanA karIne mAtra AtmapradezonI avagAhanA meLavavAnI che. siddhadazA prApta thaI jatAM pugalanI avagAhanA chUTI jAya che. ane AtmapradezonI avagAhanA tyAM paDI jAya che. ciMtananuM kAraNa e ja che, ke have dravyapugalonI avagAhanAnA bhAva pUrNa karI mAtra AtmapradezonI avagAhanA prApta karI levAya to anAdinA bhavabhramaNa pUrNa thaI jAya ane zAzvata sukhanI prApti thaI jAya. 198 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNI : 1. sthA. ba. 4 jaina. si. koSa bhA. 1, pR. 185 si. koSa bhA. 1, pR. 185 4. sthA. ThA. 1. 5. sthA. ThA. 4. 6. sthA. ThA. 2. 7. sthA. ThA. 7. 8. prajJA. pada 21 sU. 3 prajJA. pada, 21. sU. 6. 10. prazA. pada-21 sU. 7. 11. prajJA. pada, 21. sU. 9. . 12. bhaga; za. 13, u. 13, sU. 10 13. sthA. ThA. 10. sU. 30. 14. daMDaka prakaraNa. gA. 5. 15. daMDaka prakaraNa gA. 6. 16. daMDaka prakaraNa gA. 7. 17. daMDaka prakaraNa gA. 8 18. daMDaka prakaraNa gA. 9. 19. daMDaka prakaraNa gA. 10. 20. pra. sA. bhA. 1. pR. 222. 199 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3ju) saMghayaNa dvAra daMDaka prakaraNamAM 24 dvAronI zAstrIya carcA-sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. e vicAraNAmAM trIjA dvAramAM saMghayaNa viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivecana nIce mujaba che. saMghayaNanA artho : zAstramAM saMghayaNa zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) jenA dvArA zarIranA pudgalo dRDhatAne prApta kare che. tenuM nAma saMghayaNa che.' (2) hADakAMonI viziSTa racanAne, hADakAMonI zakti vizeSane tema ja (3) jenA udayathI asthionuM baMdhana vizeSa hoya che tene saMghayaNa kahe che. saMghayaNanA paryAyo - sahanana zabda e saMghayaNano paryAyavAcI zabda che. saMghayAnA prakAro ane vivecana - zAstramAM darzAvela saMghayaNone cha vibhAgamAM vibhAjita karavAmAM AvyA che. arthAta saMghayaNanA cha prakAro kahyA che - (1) vajaRSabha nArAca saMghayaNa (2) RSabha nArAca saMghayaNa (3) nArAca saMghayaNa (4) ardhanArAjI saMghayaNa (5) kIlikA saMghayaNa (6) sevArya saMghayaNa. 200 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) vajaaSabha nArAca saMghayaNa A saMghayaNamAM kIlaka AkAranI vaja nAmanI haDDI (hADakuM) hoya che. tenA upara eka evI paDI hoya che ke je parivejhana paTTanA jevA AkAranuM hoya che. jenuM nAma RSabha che. tathA baMne taraphano markaTabaMdha hoya tenuM nAma "nArAca" che. baMne taraphanA markaTabaMdhanI sAthe baMdha ane paTTanI AkRti jevA trIjA hADakA vaDe pariveSTita thayelA be hADakAMonI upara e traNe hADakAone khUbaja daDha karavAne mATe khIlAnA jevI racanAvALAM je hADakAM rahe che, temanuM nAma vajaasthi che. A prakAranI racanA vizeSano saMghayaNamAM sadbhAva hoya che. te saMghayaNane vajaRSabha nArA saMghayaNa kahe che. A kathanano bhAvArtha A pramANe che. je zarIranA vepTana kilI (khIlIo) ane hADakAMo vajamaya hoya che. te zarIrane vajaRSabha nArAca saMghayaNavALuM kahe che. jema be lAkaDAne joDavA mATe pahelAM to loDhAnA paMca vaDe temane jakaDI levAmAM Ave che. tyAra bAda vizeSa majabUtI mATe paMca upara khIlAo paNa ThokavAmAM Ave che. A prakAranI hADakAMnI racanA je zarIramAM hoya che. te zarIrane vaja8Sabha nArA saMghayaNavALuM zarIra he che. (2) RSabha nArAca saMghayaNa - A saMghayaNamAM vaja nAmanA asthino sadbhAva nathI hoto. mAtra RSabha ane nArAcano sadbhAva hoya che. (3) nArAjI saMghayaNa - A saMghayaNamAM vaja ane RSabha, A baMne hotA nathI paNa nArAca (baMne tarapha markaTabaMdha) ja hoya che. (4) ardhanArA saMghayaNa - A saMghayaNamAM eka tarapha nArAca hoya che ne bIjI tarapha vaja rahe che. 5) kAlikA saMghayaNa - A saMghayaNamAM hADakAM mAtra vaja nAmanI kIlikA vaDe ja baMdhAyelAM rahe che. 201 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) sevArya saMghayaNa - A saMghayaNamAM hADakAMo ekabIjAnA khUNAo vaDe maLelAM rahe che. A prakAranAM saMghayaNavALuM zarIra telanA mAlIzanI ane thAka lAge tyAre vizrAma Adi rUpa parizIlatAnI apekSA rAkhe che. tethI evA saMghayaNane sevArta (chevaTanuM) saMghayaNa kahe che. deDakamAM saMghayaNa*:- . thAvara-sura neraiyA, assaMghayaNAya vigalA chevaTThA / saMghayaNa-chagaM gabbhaya-naratiriesu vi muNeyavvaM // 11 // gAthArtha - pAMca sthAvaranA daMDako, devonA 13 daMDako ane eka nArakanA daMDaka ema 19 daMDakamAM saMghayaNa nathI. kemake e jIvonAM zarIramAM hADakAM nathI ane saMghayaNa to hADakAMnAM baMdhAraNane kahevAmAM Ave che. viklendriyomAM sevArya saMghayaNa che. beIndriya, te indriya ane caurendriya jIvomAMnA keTalAka jIvo spaSTa kaThIna hADakAvALAM che. to koI aspaSTa komaLa hADakAvALAM che. mATe e traNa viklendriyone sevArya saMghayaNa che. garbhaja manuSyo ane garbhaja tiryaMcone cha e saMghayaNa hoya che. paraMtu eka jIvane samakALe to eka ja saMdhayaNa hoya che. AgamamAM saMghayaNa : nArakI jIvo asaMghayaNI hoya che. temane asthi hotAM nathI. zirAo, snAyuo hotAM nathI. tathA je pudgalo temane sadA sAmAnya rIte aniSTa-avallabha hoya che. te apriya, ajhAdya, asuMdara hoya che. amanojJa eTale - jenuM nAma levAthI dhRNA thAya evAM hoya che. amanAma eTale jeno vicAra karavAthI paNa jenA pratye cittamAM aNagamo jAge evAM hoya che. tathA je amanojJabhirAma hoya che evAM pudgalo ja asthi AdithI rahita nArakI jIvonA zarIrarUpe pariName che. devonA zarIra asaMghayaNI hoya che. temanA zarIramAM asthi, snAyuo, zirAo Adi hotAM nathI. tathA je pulo ISTa, kAMta, priya, manojJa, mananAma ane manobhirAma hoya che. e pudgalo ja temanA asthi AdithI rahita viziSTa zarIra rUpe 202 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariName che. pAMca sthAvarakAyika jIvo arthAt pRthvIkAyika, apakAyika, teukAyika, vAukAyika, vanaspatikAyika, beindriya, te indriya, caurendriya, saMmUcchima paMcendriya e badhAne eka sevArta saMghayaNa hoya che. garbhaja janmavALA jIvone eTale ke garbhaja tiryaMco ane garbhaja manuSyone cha saMghayaNa hoya che. nAma karmanA bhedamAM 6 saMghayaNano samAveza thAya che. viziSTa zarIra sAmarthya rUpa vaDe saMghayaNathI yukta hoya ane temane vyAkhyAnAdi karavAmAM thAka lAgato nathI. te AcAryano pAMcamo guNa che. kayA saMghayaNathI jIvane mArIne kyAM utpanna thavAno saMbhava che? vajaRSabha nArAja saMghayaNavALA pAMca anuttara vimAna sudhI jAya che. temAM karmabhUminA manuSya Ave che. manuSya ane matsya 7mI narakamAM paNa jAya che. temane paNa vaja>RSabha nArAca saMghayaNa hoya che. - prathama ane bIjA saMyaghaNavALA pAMca anuttara vimAna sudhI jAya che. prathama, bIjA ane trIjA saMghayaNavALA nava raiveyaka sudhI jAya che. eka thI cAra saMghayaNavALA 12mA devaloka sudhI jAya che. eka thI pAMca saMghayaNavALA 8mA devaloka sudhI jAya che. eka thI cha saMyaNavALA prathama devaloka sudhI jAya che. eka thI cAra saMghayaNavALA strI, matsya ane manuSya da8I naraka sudhI jAya che. - eka thI pAMca saMghayaNavALA siMha, strI, matsya ane manuSya pAMcamA naraka sudhI jAya che. eka thI pAMca saMdhayaNavALA bhujaMga, siMha, matsya ane manuSya 4thA naraka sudhI 203 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che. - eka thI cha saMyaghaNavALA pakSI, bhujaMga, siMha, matsya ane manuSya 3jA naraka sudhI jAya che. eka thI cha saMghayaNavALA bhujapara, pakSI, bhujaMga, siMha, matsya ane manuSya bIjA naraka sudhI jAya che. 1 thI 6 saMghayaNavALA asaMjJI, bhujapara, pakSI, bhujaMga, siMha matsya ane manuSya 1lA naraka sudhI jAya che. siddhAMtabheda (vibhinna mAnyatAo). karmagraMthamAM ekendriya jIvone asaMghayaNI batAvyA che. temanA zarIramAM hADakAM na hovAthI asaMyaghaNI kahyA che. samavAyAMga sUtramAM ekendriya jIvone sevArya saMghayaNa batAvela che. kema ke audArika zarIramAM 7 dhAtuno samAveza karavAmAM Avela che. temAM hADakAMno paNa samAveza thAya che. ekendriya jIvomAM baLanI apekSAe, jJAnIoe batAvela che. mATe ekendriyamAM sevArta saMghayaNa hoya che. prathama traNa uttama saMhanAnanuM mahattva : AdinA arthAt prathama traNa uttama saMghayaNa che. eTale ke vajaRSabha nArAca saMghayaNa, RSabha nArA saMghayaNa ane mArA saMyaghaNa A traNa saMghayaNane uttama kahela che. uparokta traNa uttama saMghayaNamAMthI mokSanuM kAraNa prathama saMghayaNa hoya che. dhyAnanAM kAraNo to traNa che. kema ke uttama saMghayaNavALA ja ghaNA samaya sudhI dhyAna dhAraNa karI zake che. anya saMghayaNavALA dhyAna dhAraNa karI zakatA nathI. jene zukala lezyA hoya che te ja vajaRSabha nArAca saMghayaNanA svAmI hoya che. zukladhyAna prathama saMghayaNavALA ja karI zake che. kemake A saMghayaNavALonuM ja 204 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citta evuM hoya che ke je zarIrane chedavA, bhedavA, mAravA, jalAvavA chatAM paNa potAnA AtmAne zarIrathI alaga samajIne calAyamAna thatA nathI. varSAkALa AdinA duHkhothI kaMpAyamAna thatA nathI. upazama zreNI tathA kSapakazreNI paNa e uttama saMghayaNavALA ja mAMDI zake che. je kSapakazreNI mAMDe te ja 13mA guNasthAnamAM kevalajJAna prApta karI zake che. - A rIte zAzvata sukhanI prApti mATe A traNa uttama saMghayaNanuM AgamomAM khUba ja mahattva batAvela che. ardha nArAca saMghayaNa, kAlikA saMghayaNa ane sevArya saMghayaNa e traNa saMghayaNa nikRSTatva che. mokSa e saMghayaNathI meLavI zakAto nathI. vaja>RSabha nArAca Adi traNa uttama saMghayaNa mokSanI prApti mATe sAdhaka che. paraMtu aMtima traNa saMghayaNa bAdhaka nathI banatAM, uttama saMghayaNavALA jeTalI temanAmAM kSamatA hotI nathI. puNyanI prakRttimAM to eka vajaRSabha nArAjI saMghayaNa ja che. bAkInA 5 saMghayaNa pApanI prakRtimAM Ave che. paraMtu mokSa prApta karavAmAM bAdhaka hotAM nathI. TippaNI : 1. 2. abhidhAna rAjendra bhA. 7. pR. 82 thI 83. jainendra si. koSa bhA. 4. pR. 156. 3. 4. sthAnAMga, karma. 1, gA. 37-38. daMDaka prakaraNa gA. 11 5. sama. sU. 193. 6. prajJA. pada, 23. prava. dvAra. 65. 205 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4thuM) saMjJAkAra daMDaka prakaraNamAM 24 dvAronI zAstrIya carcA - sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. A vicAraNAmAM 4thA dvAramAM saMjJA viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivecana nIce mujaba che. saMjJAnA artho : zAstramAM saMzA zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) vyaMjanAvagraha ane arthAvagrahanA bhedathI avagrahajJAna be prakAranuM che. vyaMjanAvagrahanA uttarakALe je jJAna vizeSa thAya che tene saMjJA kahe che.' (2) jenAthI bAdhita thaIne jIva A lokamAM dAruNa duHkhane prApta kare che tene saMjJA kahe che. (3) jenA dvArA saMjJAna thAya che (4) icchAne (5) nAijiyAvaraNa karmanA kSayopazama athavA tenAthI janya jJAnane (6) AhArAdi viSayonI abhilASAne, nAmanA arthane, (7) jJAnanA arthane (8) Abhogane (9) manovijJAna temaja ghaTa, paTa Adi lakSaNane, (10) hitanI prApti ane ahitanA tyAganI parIkSA karavAmAM mananA vyApArane saMjJA kahevAya che. Ama saMjJAnA vividha artho prApta thAya che. saMjJAnA paryAyo : AgamamAM vAMchA, abhilASA, mati, smRti ane ciMtA e saMjJAnA paryAyavAcI zaLe che. 206 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJAnA bheda H- zAstramAM darzAvela saMjJAonA vividha prakAre varNana prApta thAya che. jemake . saMjJA be prakAranI che : kSAyopazamikI ane aupazamikI saMjJA traNa prakAranI paNa che. : dIrdhakAlikI saMjJA, hetuvAdopadezikIsaMjJA tathA dRSTivAdopadezikI saMjJA. saMzA cAra prakAranI paNa che : AhAra saMjJA, bhaya saMjJA, maithunasaMjJA ane parigrahasaMjJA. saMjJA daza prakAranI paNa che : AhAra saMjJA, bhaya saMjJA, maithuna saMjJA, parigraha saMjJA, krodha saMjJA, mAna saMjJA, mAyA saMjJA, lobha saMjJA, loka saMjJA ane odha saMjJA. saMjJAnA bhedonAM lakSaNo :- vivecana saMjJA nAmAdinA bhedathI cAra prakAranI che. jJa zarIra, bhavya zarIra choDIne sacita, acita, mizranA bhedathI traNa prakAranI che. sacita vaDe, hastAdi vaDe pANI, bhojana Adi grahaNa thAya . che. acita vaDe dhvajAtinuM ane mizravaDe pratipAdinI saMjJA RNa che. bhAva saMjJA be prakAranI che. anubhavana saMjJA ane jJAna saMjJA. e jJAna saMjJA pAMca prakAranI che. matijJAnAdi pAMca che. svakRta karmonA udayathI jenI utpatti thAya che tene anubhavana saMjJA kahevAya che. te 16 prakAranI che. (1) AhAra saMzAk : kSudhA vedanIya karmanA udaye grAsa AdinA AhAra mATe pudgalone grahaNa karavAnI je kriyA thAya che tene AhAra saMjJA kahevAya che. kSudhA vedanIya karmanA udayathI thavAvALI AhAranI abhilASArUpa AtmAnI pariNatine AhAra saMjJA kahevAya che. (2) bhaya saMjJA : bhaya saMjJA trAsa rUpa che. atyaMta bhayathI utpanna je bhAgIne chupAI javAnI icchA thAya che tene bhaya saMjJA kahevAya che. bhaya mohanIyanA udayathI bhayabhita prANInAM nayana ane mukhamAM vikAra utpanna thAya tene bhaya saMjJA kahe che. 207 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) maithuna saMjJA : strI AdinA vedodaya rUpa maithuna saMjJA che. maithunarUpa kriyAmAM je vAMchA hoya tene maithuna saMjJA kahe che. (4) parigraha saMzA : - parigraha saMjJA mUrchArUpa che. dhana-dhAnyAdinA arjana karavArUpa je icchA thAya tene parigraha saMjJA kahevAya che. lobha mohanIyanA udayathI saMsAranA kAraNomAM AsaktipUrvaka sacita tema ja acitta padArthone grahaNa karavAnI kriyA parigraha saMjJA che. (5) krodha saMjJA : aprItirUpa krodha saMjJA che. krodha mohanIyanA udayathI kopa rUpa pariNati thavI tene krodha saMjJA kahevAya che. (9) mAna saMjJA : garvarUpa mAna saMjJA che. mAna mohanIyanA udayathI ahaMkAra AdinI pariNati thavI te mAna saMjJA che. (7) mAyA saMjJA - vakratArUpa mAyA saMjJA che. mAyA mohanIya karmanA udayathI azubha adhyavasAya pUrvaka mithyAbhASaNa Adi chalapUrNa kriyA karavI tene mAyA saMjJA kahe che. (8) lobha saMzA - Asakti rUpa lobha saMjJA che. lobha mohanIyanA udayathI lAlacu banIne sacitta ane acitta dravyone grahaNa karavAnI abhilASA thavI tene lobha saMjJA kahe che. (9) loka saMjJA : jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI ane mohanIya karmanA udayathI takarUpa AtmAnI vibhAva pariNati loka saMjJA kahevAya che. jJAnopayogane loka saMjJA kahe che. 208 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) ogha saMjJA - jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI zabda AdinA vizeSa arthane jANavAnI kriyAne ogha saMjJA kahe che. jJAnAvaraNIya karmanA alpa thayopazamathI utpanna thanArI ane apragaTa upayoga rUpa jIvanuM vibhAva pariNamana te ogha saMjJA kahevAya che. velo AdinuM maMDapa upara caDhavuM vagerethI tenuM jJAna thAya che. darzanopayogane ogha saMjJA kahe che. (11) moha saMjJA : mohanIya karmanA udayathI mithyAdarzanarUpa pariNatine moha saMjJA kahe che. (12) duHkha saMjJA - mohanIya karmanA udayathI asAtA vedanIya anubhava 35 jIvanI pariNatine du:kha saMjJA kahevAya che. (13) sukha saMzA - - mohanIya karmanA udayathI sAtAvedanIya anubhavarUpa jIvanI pariNatine sukha saMjJA kahevAya che. (14) vicikitsA saMzA : .. mohanIya ane jJAnAvaraNIya karmanA udayathI saMzayarupa AtmAnuM pariNamana te vicikitsA saMjJA kahevAya che. (15) zoka saMjJA : vilApa ane vimanastA rUpa zoka saMjJA che. (16) dharma saMjJA : mohanIya karmanA kSayopazamathI karmakSayajanaka dezavirati tathA sarvavirati rUpa AtmAnI svabhAva pariNatine dharma saMjJA kahe che. 209 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIrghakAlikI saMjJA H "e kema karavuM ? kema thAze ? ityAdi atIta anAgata ghaNA kALanuM ciMtavavuM tene dIrghakAlikI saMzA kahe che. hetuvAdopadezikI saMjJA : je tAtkAlika iSTa, aniSTa, vastu jANIne pravRtti, nivRtti thAya tene hetuvAdopadezikI saMjJA kahe che. dRSTivAdopadezikI saMjJA H kSAyopazamika jJAne karI samyagdaSTapaNuM hoya tene dRSTivAdopadezikI saMjJA kahe che. daMDakamAM saMzA : 'savvesiM' ucadahu vA // 24 daMDakamAM 4thuM saMjJAdvAra che. nArakInA daMDakamAM, pAMca sthAvaranA daMDakamAM, 3 viklendriyanA daMDakamAM, tiryaMca paMcendriyanA daMDakamAM, manuSyanA daMDakamAM, 13 devonA daMDakamAM cAra ane daza saMjJAo henra che. nArakomAM bAhya kAraNanI apekSAe bahulatAthI bhaya saMjJAnA upayogavALA thAya che. ane AMtarika anubhavanI apekSAe AhArasaMjJAmAM yAvat parigraha saMjJAmAM paNa uparyukta hoya che. nArakomAM maithuna saMjJAmAM upayogavALA badhAthI ochA che kema ke teone nimeSa mAtra paNa sukhano anubhava thato nathI. evI sthitimAM maithunanI icchA thatI nathI. kadAcita koIne thaI jAya to thoDA samaya sudhI ja rahe che. tethI AhAra saMjJAnA upayogavALA saMkhyAtagaNA adhika che. kemake e duHkha nArakomAM pracura kALa sudhI AhAranI icchA banI rahe che. tethI parigraha saMjJAmAM upayukta saMkhyAtaguNA adhika che. 210 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kemake AhAranI icchA phakta zarIranA poSaNa mATe hoya che. jyAre parigrahanI abhilASA zarIra mATe ane Ayudhone mATe paNa hoya che. ane te adhikakALa sudhI rahe che. tethI pRcchAnA samaye parigraha saMzAmAM upayukta adhika maLI Ave che. tethI bhaya saMjJAmAM upayogavALA saMkhyAtaguNA adhika che. kemake narakamAM nAraka jIvone mRtyu paryaMta bhaya vidyamAna rahe che. tiryaMcomAM bahulatAthI bAhya kAraNanI apekSAe AhArasaMzAmAM upayogavALA che. AMtarika anubhavanI apekSAe AhAra saMjJAmAM yAvata parigraha saMjJAmAM upayogavALA che. tiryaMcomAM badhAthI ochA parigraha saMjJAmAM upayukta hoya che. kemake temane parigrahasaMjJA alpakAlika hoya che. tenAthI maithuna saMjJAmAM upayukta saMkhyAtagaNA adhika che. kemake maithuna saMjJAno upayoga pracarakALa sudhI rahe che. tenAthI bhayasaMjJAmAM upayukta saMkhyAtaguNA adhika che kemake teone sajAtIya prANIo tathA tiryaMcottara prANIothI bhaya rahyA kare che. ane bhayano upayoga pracuratama kALa sudhI rahe che. tethI AhAra saMjJAmAM upayukta saMkhyAtaguNA adhika che. kemake tiryaMcomAM sarvadA AhAra saMjJAno sadbhAva rahe che. manuSyomAM bahulatAthI bAhya kAraNanI apekSAe maithuna saMjJAmAM upayukta thAya che. AMtarika anubhavanI apekSAe AhAra saMjJAmAM yAvat parigraha saMjJAmAM paNa upayukata thAya che. - manuSyomAM badhAthI ochA bhayasaMjJAmAM upayukta hoya che. kemake thoDA manuSyomAM thoDA samaya sudhI ja bhaya saMjJAno saddabhAva rahe che. tenAthI AhAra saMjJAmAM upayukta sakhyAtaguNA adhika che. kemake AhAra saMjJA adhikakALa sudhI rahe che. tenAthI parigrahasaMjJAmAM upayukta saMkhyAtaguNA adhika che. tenAthI maithuna saMjJAmAM upayukta manuSyo saMkhyAtagaNA adhika che. devo bahulatAthI bAhya kAraNanI apekSAe parigrahasaMjJAmAM upayukta hoya che. AMtarika anubhavanI apekSAe AhAra saMjJAmAM yAvat parigraha saMjJAmAM upayukta 211 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. devomAM badhAthI ochA AhAra saMjJAmAM upayukta hoya che. kema ke devone AhAranI icchAno virahakALa ghaNo lAMbo hoya che. ane AhAra saMjJAno upayoga kALa ghaNI ocho hoya che. tenAthI bhaya saMjJAmAM upayukta devo saMkhyAtaguNA adhika che. kema ke bhayasaMjJA ghaNA ane lAMbA samaya sudhI rahe che. tethI maithuna saMjJAvALA devo saMkhyAtaguNA adhika che. tenAthI parigrahavALA devo saMkhyAtaguNA adhika hoya che. kema ke parigrahasaMjJAno janaka, rUcaka, maNi, ratna Adi teone sadA prApta thatA rahe che. jIva saMzI che. asaMzI che. athavA nosaMzI che ane noasaMzI paNa che H jIva saMzI paNa che. asaMzI paNa che. ane no saMzI-noasaMzI paNa che. saMjJAno artha che atIta, anAgata ane vartamAna bhavonA svabhAvanI vicAraNA. e prakAranI saMjJAvALA jIva saMzI kahevAya che. arthAt jemanAmAM mAnasika jJAna tema ja viziSTa smRti maLI Ave te saMzI kahevAya che. temanAthI viparIta arthAt jemanAmAM mAnasika jJAna na hoya te asaMzI kahevAya che. je saMzI ane asaMjJI banne koTIothI atIta hoya tevA kevaLI nosaMjJI-noasaMzI kahevAya che. nAkInA jIvo saMjJI paNa che. asaMzI paNa che. no saMzI- no asaMzI nathI. je saMzInA bhavathI nAkamAM utpanna thAya che te nArakI saMjJI kahevAya che. ane asaMzInA bhavathI narakamAM utpanna thAya che teo asaMjJI kahevAya che. paNa teo nosaMzI- no asaMzI nathI hotA kemake teo kevaLI thaI zakatA nathI. tenuM kAraNa e che ke teo cAritra aMgIkAra karI zakatA nathI. nArakonI jema ja bhavanapati ane vANavyaMtara paNa saMzI-asaMzI hoya che. paNa nosaMzI-noasaMzI hotA nathI. ekendriya, vikalendriya ane samUcchima paMcendriya jIvo asaMzI hoya che. ekendriyomAM mAnasika vyApArano abhAva hoya che. vikalendriyomAM viziSTa manovRttino abhAva hoya che. kevalI ane siddho nosaMzI-noasaMzI hoya che. kevalIo (arihaMto)mAM manodravyono saMbaMdha hovA chatAM paNa teo traNeya kALanA padArthonA svabhAvanI paryAlocanArUpa saMjJAthI rahita che. jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmonA 212 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaya thaI javAthI teo kevalajJAna ane kevaladarzana dvArA ja samasta padArthone sAkSAta jANe che ane dekhe che. e kAraNe temane nosaMjJI kahela che ane siddho dravya manathI rahita potAnA kAraNe nosaMjJI che. ane sarvajJa hovAnA kAraNe noasaMjJI che. manuSyo saMzI paNa hoya che. asaMzI paNa hoya che. ane nosaMjJI ane noasaMzI paNa hoya che. kemake garbhaja manuSya saMjJI hoya che. saMmUcchika manuSya asaMzI hoya che. ane kevaLI nosaMjJI-noasaMjJI hoya che. paMcendriya tiryaMco nArakonA samAna jANavA. viSayano saMgraha karanArI gAthAno artha - nAraka, tiryaMca, manuSya, bhavanapati, vANavyaMtara Adi saMjJI ane asaMjJI hoya che. ekendriya ane vizlendriya asaMzI ja hoya che. jyotiSI ane vaimAnika e saMjJI ja heya che. saMjJAne jItavAnA upAya AtmA anAdi kALathI cAra saMjJAonuM sevana karato Ave che. A saMjJAonAM sevanathI navAM karmo bAMdhIne cAragati rUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che. jJAnIoe te saMjJAone jItavAnA upAyo paNa batAvyA che. A AhAra saMjJAne jItavA mATe 12 prakAranAM tapa karavAnuM batAvela che. aNAhAraka padanI prApti mATe tapano AdhAra jarUrI che. AtmAno svabhAva to aNAhAraka che. karmanA saMge sudhA vedanIyanA kAraNe AhAra saMjJA utpanna thAya che. tapazcaryAthI AhAra saMjJAne jItI zakAya che. bhaya saMjJAne jItavA mATe abhayane meLavanArA zrI kevalI ane tIrthakaronuM smaraNa karavuM joIe. nirbhayatApUrvakanI sAdhanA saphaLa bane che. ArAdhanA karatAM upasargo, pariso, muzkelIo Ave chatAM AtmAnA abhayarUpa svabhAvane pichANI je nirbhaya bane che te bhaya saMjJAne jItI zake che. maithuna saMjJAne jItavA mATe brahmacarya vratano svIkAra karavo joIe. brahma eTale AtmA ane carya eTale ramaNa karavuM. je AtmAmAM ramaNatA kare che. tethI ja kahyuM che 213 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke brahmacarya jevuM koI tapa nathI. cAritranuM pAlana karavAthI maithuna saMjJAne saMpUrNapaNe jItI zakAya che. parigrahasaMjJAne jItavA mATe pAMcamuM aNuvrata dhAraNa karavuM joIe. temAM parigrahanI maryAdA karI zakAya che. bAhya parigraha 9 prakAranA ane AtyaMtara parigraha 14 prakAranAM che. bAhya ane abhyAMtara parigrahano tyAga karavAthI, mUccha bhAva dUra karavAthI ane saMtoSavRttine dhAraNa karavAthI parigraha saMjJAne jItI zakAya che. saMjJAnA guNasthAna 1 thI 6 che. pramattadazA saMyamIne jyAre chUTI jAya che. ane apramatta bhAvamAM sthira aNagAra cAreya saMjJAone jItI zake che. 7 thI 14 guNasthAnamAM saMjJA rahetI nathI. mATe saMjJA vijetA banavA mATe AtmaramaNatA karavI joIe. kema ke tenAthI apramatta dazA pragaTa thAya che. AhArAdi saMjJAonA utpanna thavAnAM kAraNo - AhAra saMzAnA utpanna thavAnAM kAraNo - bahiraMga kAraNomAM - AhArane jovAthI, AhAranA upayogathI ane peTa khAlI thaI javAthI temaja aMtaraMga kAraNomAM asAtA vedanIyanI udiraNA thavAthI tema ja sudhA vedanIyanA udayathI AhAra saMjJA utpanna thAya che. bhaya saMjJA utpanna thavAnAM kAraNo : bahiraMga kAraNomAM - ati bhayaMkara darzanathI, tenA upayogathI ane zaktinI hInatA thavAthI temaja aMtaraMga kAraNomAM - bhaya mohanIya karmanI phariNA thavAthI bhaya saMjJA utpanna thAya che. maithuna saMzA utpanna thavAnAM kAraNo - bahiraMga kAraNomAM garii, svAdiSTa ane rasayukta bhojana karavAthI, pUrvamukta viSayonuM dhyAna karavAthI, kuzIlanuM sevana karavAthI ane aMtaraMga kAraNomAM veda mohanIyanI udaraNA thavAthI maithuna saMjJA utpanna thAya che. parigraha saMzA utpanna thavAnAM kAraNo - bahiraMga kAraNomAM - bhogapabhoganAM sAdhanabhUta upakaraNone jovAthI, teno 214 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayoga karavAthI ane temAM mUcchabhAva rAkhavAthI temaja aMtaraMga kAraNomAM - lobha mohanIya karmanI diraNA thavAthI parigrahasaMjJA utpanna thAya che. che. A rIte cAreya saMjJAo potAnA karmanI udiraNA thavAthI te saMjJA utpanna thAya che. AdhyAtmika vikAsamAM saMjJAnI jANakArInuM mahattva saMjJAnuM sthAna kyAM hoya che tenuM jJAna Agamo dvArA ApaNane prApta thAya che. cAra gatimAMthI narakagati, tiryaMcagati ane devagatimAM to AtmA saMjJAne AdhIna thaIne ja rahe che. saMjJAmAMthI e traNa gatinA jIvo kadI chUTI zakatA nathI. manuSyagatimAM paNa saMjJAo to che ja. paraMtu saMjJAnuM jJAna jIvane manuSyabhavamAM maLI zake che. je jIvo saMjJA dvArA nukazAna arthAta geraphAyado kaI rIte thAya che tenuM jJAna prApta karI le to AtmA tene AdhIna banIne raheto nathI. je saMjJAne AdhIna banIne ja jIvana jIve che te duHkhone AmaMtraNa Ape che. jJAnIoe AgamomAM manuSya bhavanI durlabhatA batAvIne jJAna prApta karavAnuM batAvyuM che. jJAna dvArA jANIne pachI AcaraNanA kSetre AgaLa vadhe che. teno AdhyAtmika vikAsa thAya che. saMjJAo chUTI jatAM e vikAsa tene kevalajJAnanI bheTa apAvI de che. TippaNIH 1. sthAnAMga ThA. 2 ka. 1 sU. 30 2 jainendrasiddhAMta. koSa. bhA. 4 pR. 121 '. bhaga. zi. 7 u. 8 4. bhaga. za. 6 7 8 pa. prajJA. pade. 8 sU. 1 che . prazA. pada. 8 sU. 1 7. daMDaka pada, gA. 12. pR. 54 8. prajJA. pad. 8 sU. 1 9. prajJA. pada. 8 sU. 1 10. jainendrasiddhAMta. koSa. bhA. 1 pR. 289 15 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5muM) saMsthAna dvArA daMDaka prakaraNamAM 24 kAronI zAstrIya carcA - sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. A vicAraNAmAM pAMcamA dvAramAM saMsthAna viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivaraNa nIce anusAra che. saMsthAnanA artho : zAstramAM saMsthAna zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) saMsthAnano artha AkRti che. jenA udayathI audArikAdi zarIronI AkRti bane che te saMsthAna nAma karma che. (2) jenA dvArA saMsthita thAya che tene saMsthAna kahe che. trikoNa, catuSkoNa ane goLa Adi AkArane saMsthAna kahe che. saMsthAnanA paryAya - AgamamAM AkAra, AkRti e saMsthAnanA paryAyavAcI zabdo che. saMsthAnanA bhedo - zAstramAM darzAvela saMsthAnone cha vibhAgamAM vibhAjita karavAmAM AvyA che. raje zarIra saMsthAna nAma che. te cha prakAranAM che - (1) samacaturagna (2) nyagrodha parimaMDala (3) sAdi (4) kunja (5) vAmana ane (6) huMDaka saMsthAna. vaLI saMsthAnanA cha prakAra kahyA che : (1) parimaMDala (2) vartuLa (3) caMsa (4) caturagna (5) Ayata ane (6) 16 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anighaMstha. jo ke ahiM asthistha saMsthAnanI vivakSA karI nathI. kema ke A saMsthAna bIjA saMsthAnothI thavAvALuM che. saMsthAnanA bhedonuM vivecana - AgamamAM saMsthAna : je zarIra saMsthAna nAma che tenA cha prakAranA bhedonuM vivecana nIce mujaba che. (1) sama caturasa saMsthAna : upara, nIce ane madhyamAM kuzaLa zilpIo dvArA banAvavAmAM AvelA samacakranI jema cAre bAjuthI samAna rUpathI zarIranA avayavonI racanA thavI tene samacaturagna zarIra saMsthAna kahe che. (2) nyagrodha parimaMDala saMsthAna - - vaDanA jhADanI jema nAbhithI uparano vizALa arthAt bhAre zarIra hoya ane nIce laghupradezonI racanAne arthAta sUkSma hoya tene nyagrodha parimaMDala kahe che. jyagrodha vaTavRkSa kahe che. tenA parimaMDalanI samAna parimaMDala je zarIranuM hoya che tene nyagrodha parimaMDala kahe che. je zarIra nIce sUkSma ane upara vizALa hoya che. te nyagrodha parimaMDala zarIra saMsthAna che. (3) sAdi saMsthAna ke svAti saMsthAna " nyagrodhathI UlaTuM upara laghu ane nIce bhAre racanAne sAdi saMsthAna kahe che. arthAt nAbhithI uparano bhAga sUkSma hoya ane nIceno bhAga vizALa hoya tene sAdi saMsthAna kahevAya che. svAti nAma zAlmalivRkSanuM che. tenA AkAra jevo AkAra je zarIrano hoya te svAti ke sAdi saMsthAna che. (4) kuja saMsthAna : jenA hAtha, paga, mastaka ane Doka pramANasara ane lakSaNayukta hoya tathA pITha ane chAtI pramANahIna hoya che. arthAta pIThanI upara ghaNA pugalono piMDa thaI jAya, lakAnA je ja 1che. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ke kubaDApaNAne kulka saMsthAna kahe che. (5) vAmana saMsthAna : jenI chAtI ne pITha pramANasara hoya ane hAtha, paga, mastakane Doka pramANahIna hoya che. arthAt je karmanA udayathI pIThathI nIcenA zarIranI dIrghatA hoya che tene vAmana saMsthAna kahe che. (9) huMka saMsthAna jenAM dareka aMgopAMga pramANahIna hoya arthAt samAnatA rahita aneka AkAravALA paththarothI bharelI mazaka samAna badhI bAjuthI viSama AkArane huMDa kahe che. tenA saMsthAnanI samAna saMsthAna jenuM hoya tenuM nAma huMDaka saMsthAna che. vaLI bIjA pAMca prakAranAM saMsthAna che. (1) parimaMDaLa saMsthAna parimaMDala saMsthAnano samUha yavanA AkAra jevo thaI jAya che. yavanA AkAra jevuM parimaMDala saMsthAna che. temAM jaghanya pradezavALA dravyonI pahelI paMkti svabhAvathI alpa hovAnA kAraNe nAnI hoya che. ane bAkInI adhika, adhikatara pradezavALA dravyonI hovAthI madhyabhAgamAM dIrgha ane dIrghatara hoya che. te pachInI chellI paMkti utkRSTa pradezovALA dravyonuM atyaMta alpapaNuM hovAthI nAnI thAya che. A pramANeno AkAra thavAthI tulya pradezavALA judA parimaMDala dravyo dvArA kSetra yuvAkArapaNAthI yukta thaI jAya che. parimaMDala saMsthAna anaMta che. sAteya narakanI pRthvImAM, tema ja saudharmakalpathI laIne pAMca anuttara vimAnomAM ane siddhazIlAmAM parimaMDala saMsthAna anaMta che. e ja pramANe vRtta, vyagna, caturagna, ane Ayata e saMsthAnone paNa anaMta ja kahela che. (2) vRtta saMsthAna : vRtta saMsthAnanA be prakAra che. ghanavRtta ane prattaravRtta. je saMsthAna modakanI jema badhI bAjuthI sarakhA pramANavALuM hoya che te ghanavRtta saMsthAna che. tathA je saMsthAna roTalI 218 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevuM atyaMta pAtaLuM hoya che te prattaravRtta saMsthAna che. temAM prattaravRtta saMsthAna be prakAranAM che. oja pradezika ane yugma pradezika. temAM pradezavALuM jaghanya pAMca pradezovALuM che. ane pAMca pradezomAM avagAha thAya che. utkRSTa anaMtapradezI che ane asaMkhyAta pradezomAM avagAha thAya che. yugma pradezavALuM prattaravRtta saMsthAna jaghanya 12 pradezI, ane 12 pradeza avagAhI hoya che. utkRSTathI anaMta pradezIne asaMkhyAta pradeza avagAhI hoya che. ghanavRtta saMsthAna be prakAranAM che. oja pradezI ane yugma pradezI. temAM oja pradezI ghanavRtta jaghanyathI 7 pradezI ane 7 pradeza avagAhI che. yugma pradezI ghanavRtta jadhanyathI 32 pradezI ane 32 pradeza avagAhI che. utkRSTathI baMnenA upara jaNAvela oja pradezInA utkRSTa oja dhanavRtta pramANe ja jANavuM. (3) tryamra saMsthAna : trikoNAkAre tryasra saMsthAna che. tenA paNa be prakAra che. ghana tryamra ane prattara tryasra. te baMnenA be be prakAra che. oja pradezika ane yugma pradezika. oja pradezika pratta vyagna saMsthAna jaghanya traNa pradezI che ane AkAzanA traNa pradezomAM avagAha thAya che. ane yugma pradezI prattara tryamra saMsthAna jadhanyathI cha pradezI ane AkAzanA cha pradezomAM avagAha thAya che. utkRSTathI te baMnenA pradezo AgaLa pramANe jANavA. have oja pradezI ghanaRgna saMsthAna jaghanyathI 35 pradezI che. 35 AkAza pradezIno avagADha thAya che. yugma pradezI ghanaRgna saMsthAna jadhanyathI cAra pradezIne cAra pradezono avagADha thAya che. utkRSTathI te baMnenA pradezo AgaLa pramANe jANavA. (4) caturasa saMsthAna : caturagna saMsthAna corasa AkAre che. cAra khUNAvALuM saMsthAna che. caturasa saMsthAnanA paNa be bheda che. dhana catusra ane prattara catusra. te baMnenA be be bheda che. te oja pradezI ane yugma pradezI tarIke oLakhAya che. oja pradezI prattara caturasra saMsthAna jaghanyathI 9 pradezI ane AkAzamAM nava pradezomAM avagAha thAya che. yugma pradezI prattara catusra saMsthAna - te jadhanyathI cAra 19 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradeza ane teno cAra pradezomAM avagAha thAya che. utkRSTathI te baMnenA pradezo AgaLa pramANe jANavA. oja pradezI ghana caturagna saMsthAna jaghanyathI 27 pradezI ane 27 pradezono avagAhI che ane yugma pradezI ghana caturagna saMsthAna jaghanyathI cAra pradeza ane AkAzanA cAra pradezonI avagAhI che. utkRSTathI baMnenA AgaLa pramANe pradezo jANavA. (5) Ayata saMsthAna : Ayata saMsthAna traNa prakAranAM kahyAM che. zreNI Ayata, pratarAyata ane ghanAyata. temAM pradezonI zreNIrUpa je hoya te zreyAta che. te be prakAranAM che. oja pradezI. ane yugma pradezI. oja pradezI Ayata saMsthAna jaghanyathI traNa pradeza ane traNa AkAza pradezomAM avagAhI che. yugma pradezI Ayata saMsthAna jaghanyathI be pradezI ane be pradezomAM avagAhI hoya che. utkRSTathI baMnenA pradezo upara pramANe jANavA. pratarAyata Ayata saMsthAna paNa be prakAranAM che. oja pradeza pratarAyata jaghanyathI 15 pradezI ane 15 pradezomAM avagAhI che. ane yugma pradeza pratarAyata jaghanyathI cha pradeza ane cha pradezomAM avagAhI che. utkRSTathI baMnenA pradezo upara pramANe jANavA. ghanAyata Ayata saMsthAna paNa be prakAranAM che. oja pradezI ghanAyata jaghanyathI 45 pradeza ane 45 pradezomAM avagADha hoya che. ane yugma pradezI ghanAyata jaghanyathI 12 pradeza ane 12 pradezomAM avagADha hoya che. utkRSTathI baMnenA pradezo upara pramANe jANavA. (9) parimaMDala saMsthAna : parimaMDala saMsthAnamAM be bheda che. ghana parimaMDala ane prattara parimaMDala.. prataraparimaMDala saMsthAna jaghanyathI 20 pradeza che ane 20 pradezomAM teno 220 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avagAha thAya che - ghana parimaMDala saMsthAna jaghanyathI 40 pradezI hoya che. ane 40 pradezomAM teno avagAha hoya che. utkRSTathI baMnenA pradezo upara pramANe jANavA. saMsthAnonuM vizeSa vivecana - parimaMDala saMsthAna dravyapaNI kRtayugmarUpa, cojarUpa, dvAparayugma nathI. paraMtu kalyoja rUpa ja che. kema ke parimaMDala saMsthAnamAM dravyapaNAthI ekarUpapaNuM ja Ave che. ekapaNAvALI vastuno cArathI apahAra thato nathI. tethI tema kRtayugmapaNuM AvatuM nathI. paraMtu te kalyojarUpa ja rahe che. A rIte vRtta saMsthAna, vyagna saMsthAna, caturagna saMsthAna ane Ayana saMsthAna sudhImAM e ja pramANenuM samajavuM. aneka parimaMDala saMsthAno sAmAnyapaNAthI koI vAra kRtayugmarUpa che, koI vAra cojarUpa che, koI vAra dvAparayugmarUpa che ane koI vAra kalyojarUpa che. tathA vidhAnAdezanI apekSAthI te saMsthAno kUtayugmarUpa, vyojarUpa ane dvAparayugma nathI. paraMtu lyojarUpa che. A pramANenuM kathana yAvata Ayata saMsthAna sudhImAM samajI levuM. parimaMDala saMsthAna pradezonI apekSAe koI vAra kRtayugmarUpa, koI vAra aojarUpa, koI vAra dvAparayugmarUpa ane koI vAra kalyojarUpa hoya che. A ja rIte thAvat Ayata saMsthAnonA saMbaMdhamAM paNa saghaLuM kathana samajI levuM. aneka parimaMDala saMsthAno, pradezonI apekSAe sAmAnyarUpathI koI vAra kRtayugmarUpa, koI vAra sojarUpa, koI vAra dvAparayugmarUpa ane koI vAra kalyoja rUpa hoya che. vidhAnAdezathI (vizeSathI). eka ekanI apekSAthI teo kRtayumarUpa, cojarUpa, dvAparayugmarUpa, ane kalpojarUpa paNa che. A pramANenuM kathana yAvat Ayata saMsthAno sudhI samajavuM. - parimaMDala saMsthAna kRtayugma pradezAvagADhavALuM che. stroja, dvAparayugma tathA lyojarUpa nathI. vRtta saMsthAna koI vAra kRtayugma pradezamAM, koI vAra vyoja pradezamAM ane koI vAra kalyoja pradezamAM avagADha karavAvALuM che. paraMtu te dvAparayugma pradezAvagADha hotuM nathI. . vyagna saMsthAna koI vAra kRtayugma pradezamAM, koI vAra vyoja pradezamAM ane koI 21 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAra dvAparayugma pradezAvagADha che. paraMtu kalyoja pradezAvagADha nathI. caturagna saMsthAnanuM vRtta saMsthAnA pramANe kathana samajavuM. Ayata saMsthAna koI vAra kRtayugma pradezAvagaDha yAvat koI vAra kalyo pradezAvagADha paNa che. aneka parimaMDala saMsthAno sAmAnya rUpathI kRtayugma pradezAvagADha che paraMtu vyAja ane dvAparayugma pradezAvagADha nathI. vRtta saMsthAnonuM kAvat Ayata saMsthAnanuM saghaLuM kathana aneka parimaMDala saMsthAnA pramANe samajavuM. bhedanI apekSAthI te kRtayugma pradezAvagADhavALA yAvatu kalyoja pradezAvagADhavALA paNa che. parimaMDala saMsthAna koI vAra kRtayugma samayanI sthitivALuM hoya che. yAvata kalyoja samayanI sthitivALA che. saghaLA parimaMDala saMsthAno sAmAnyapaNAthI koI vAra kRtayugma samayanI sthitivALA paNa che. yAvata kalyoja samayanI sthitivALA paNa che. bhedanI apekSAe paNa e ja pramANe samajavuM. parimaMDala saMsthAnanA kathana pramANe yAvatuM Ayata saMsthAna sudhInuM saghaLuM kathana samajavuM joIe. parimaMDala saMsthAna kALAvarNanA paryAyonI apekSAe koI vAra kRtayugma che. yAvata koI vAra kalyojarUpa che. e ja rIte nIlA, lAla, pILA ane dhoLA vargonA paryAyonI apekSAthI paNa kRtayugmAdirUpa kahyAM che tema samajavuM. , e ja rIte parimaMDala vagere saMsthAno be gaMdhathI, pAMca rasathI, ane ATha sparzathI thAvata rUkSa sparzInA paryAyothI kRtayugmadirUpa che e ja pramANe samajavuM joIe. dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAe saMsthAnanI samajaNa - parimaMDala saMsthAna dravyapaNAthI eka ja che. kema ke eka parimaMDalano cAra cArathI apahAra thato nathI. tethI ekapaNAnA vicAramAM kRtayugma vigereno vyapadeza thato nathI. paraMtu kalyojapaNAno vyapadeza thAya che. 222 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradezonI apekSAe sAmAnyapaNAthI parimaMDalono vicAra karavAmAM Ave che, tyAre cAra apahArathI bahAra kADhela te pradezomAMthI cAra cAra bace tyAre kRtayugma rUpa hoya che. traNa bace tyAre vyoja thAya che. aMtamAM be bace tyAre dvAparayugma thAya che ane jayAre eka bace tyAre kalyojarUpa thAya che kema ke eke eka pradezamAM aneka paramANuonI avagAhanA thAya che. kALanI apekSAe pAMceya saMsthAno koI vAra kRtayugma sthitivALA yAvat kalyoja samayanI sthitivALA hoya che. saghaLA saMsthAnonuM sAmAnya ane bhedanI apekSAthI sthitivALA pahelA batAvela che. bhAvanI apekSAe badhA saMsthAno pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ane ATha sparzInA paryAyothI katayugmAdi ma che. arthAt ekapaNA, anekapaNAthI kRtayugma rUpa thAvat kalyojarUpa kahyuM che. yAvat Ayata saMsthAna sudhInuM kathana samajavuM joIe. saMgraha gAthAno artha - parimaMDala' saMsthAnanA 5, 40, 12 ane 6 bheda che. vRtta saMsthAnanA 5, 12, 7, 32 ane 5 bheda che. vyagna saMsthAnanA 3, 6, 35 ane 4 bheda che. caturagna saMsthAnanA 9, 4, 27 ane 8 bheda che. Ayata saMsthAnanA 3, 24, 15 ane 6 bhe che. parimaMDale saMsthAnamAM kRtayugma varjIne kalyoja, vyAja ane dvApara yugma hoya che. bAkInA saMsthAnamAM kRtayugma, kalyoja, vyAja ane dvAparayugma hoya che. itya anitya saMsthAnanA lakSaNo - jenA viSayamAM A saMsthAna A prakAranuM che evuM nirdeza karI zakAya te lakSaNa saMsthAna che. vRtta, trikoNa, catuSkoNa, Ayata ane parimaMDala Adi badhA Itye lakSaNa saMsthAna che. tenA sivAya vAdaLAM AdinA AkAra jo ke aneka prakAranA che. ane jenA viSayamAM "A te prakAranuM che" A kahI na zakAya te anitya lakSaNa saMsthAna che. 223 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daDakamAM saMsthAna : savve surAya causaMsA / nara-tiri chassaMThANA, huMDA vigalidi-neraiyA // 12 // gAthArtha : sarva devone samacaturagna saMsthAna hoya che. devanA 13 daMDakomAM koI paNa deva ke devIne samacaturagsa sivAya bIjuM saMsthAna nathI. paraMtu te bhavadhAraNIya (mULa) zarIranI apekSAe jANavuM. kAraNa ke devonuM uttara vaikriya saMsthAna to siddhAMtamAM aneka prakAranuM kahyuM che. garbhaja manuSya ane garbhaja tiryaMcone chae saMsthAna hoya che. yugalika manuSya ane yugalika tiryaMcone to devonI jema eka samacaturagna saMsthAna jANavuM. ane bAkInA saMkhyAta AyuSyavALA manuSya tiryaMcone 6 saMsthAne hoya che. saMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSyomAM paNa sarve tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baLadeva, prativAsudeva Adi samacaturagna saMsthAnI hoya che. vikalendriyo ane nArakone sarva lakSaNa hIna huDaka saMsthAna hoya che. temAM paNa nArakonuM huMDaka saMsthAna pAMkha UkhADI nAMkhelA pakSI jevuM ati bIbhatsa ane bhayAnaka heya che. ekendriyonAM saMsthAna nIce pramANe batAvelAM che. nANAviha-dhaya-sUI-bubbuya vaNavAu-teu apakAyA. / puDhavI masUra-caMdA, kArA saMThANao bhaNiyA // 13 // gAthArtha - ekandriya jIvonAM haMDaka saMsthAno - pratyeka vanaspatikAyanA judA judA aneka AkAranAM saMsthAno hoya che. vAukAyanuM dhvajAnA AkAranuM hoya che. agnikAyanuM soyanA AkAranuM hoya che. apakAyanuM parapoTAnA AkAranuM hoya che. pRthvIkAyanuM masuranI dALa athavA ardhacaMdranA AkAranuM heya che. 4 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka vanaspatikAya sivAyanA koInuM eka zarIra joI zakAtuM nathI. tethI tenAM saMsthAno paNa joI zakAtAM nathI. sUkSma pRthvI AdikanuM ane bAdara pRthvI AdikanuM paNa huMDaka saMsthAna upara pramANe ja che. paraMtu vizeSa e ja ke sUkSma ane bAdara sAdhAraNa vanaspatinuM saMsthAna paNa vividha kRti che. nigodanuM audArika zarIra parapoTA jevA AkAravALuM (eTale nakkara goLA jevuM) kahyuM che. pratyeka vanaspatikAyanuM nitthastha (aniyata) kahyuM che. tathA vAukAya vaikriya zarIra race to te paNa dhvajAnA AkAre ja race che. 24 deDakamAM 6 saMsthAna devanA -13 daMDakamAM - eka samacaturagna saMsthAna hoya che. manuSyanAM 1 daMDakamAM 6 saMsthAna hoya che. tiryaMca paMcendriyanAM 1 daMDakamAM-6 saMsthAna hoya che. 3 viklendriyanAM 3 daMDakamAM- 1 haMDaka saMsthAna hoya che. nArakInA 1 daMDakamAM-1 haMDaka saMsthAna hoya che. 5 sthAvaranA 5 daMDakamAM-1 huMDaka saMsthAna hoya che. kula nava daMDakamAM- 1 huMDaka saMsthAna hoya che. daMDakamAM saMsthAnanA ciMtananuM kAraNa - sArA arthAt prabhAvazALI saMsthAna paNa vadhAre puNyathI maLe che. saMsthAna nAma e zarIra sAthe ja hoya che. pAMceya zarIra puNyanI prakRtimAM batAvelAM che. saMsthAna zarIramAM ja hoya che. uttama puNyathI uttama saMsthAna maLe che. ochA puNyathI saMsthAna utaratI kakSAnAM maLe che. sArA saMsthAnathI vyaktitva prabhAvazALI lAge che. prabhAvazALI vyaktitvanA kAraNe sAmenI vyakti AkarSAya che. jema kezI svAmInA prabhAvazALI vyaktitvathI 225 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkarSAIne pradezI rAjA temanA sAnidhyamAM pahoMcyA. ane sAco dharma pAmI gayA. zreNIka mahArAjA, anAthImuninA vyaktitvathI AkarSAIne dharma samajI samakitaratna ne prApta karI lIdhuM. paraMtu ekAMte evo niyama nathI ke uttama saMsthAnavALA vizeSa utthAna pAmI zake. kema ke harikezI svAmInuM saMsthAna huDaka hatuM chatAM temaNe saMyamano svIkAra karI kevalajJAna prApta karI lIdhuM. saMsthAna bhale sAruM maLe ke nimna maLe paraMtu jIvanamAM kAryo to sArAM ja karavAM joIe. uttama kAryo karavAthI pachInA bhAvamAM sAruM saMsthAna maLI jAya che. sArAM saMsthAna meLavavA mATe sArAM kAma karavAnAM nathI. sAruM jIvana banAvavA mATe sArA kAryo karavAnAM che. evI preraNA daMDakamAM saMsthAnanuM ciMtana karavAthI maLe che. mokSe javA mATe saMsthAna game te cAlaze paraMtu kAryo to uttama karavAM jarUrI che. TippaNI - 1. jainendra siddhAMta koSa bhA. 4 pR. 155 bhaga. za. 25 u. 3 sU. 2 jainendra siddhAMta koSa bhA. 4 pR. 155 bhaga. za. 25 u. 3 3. bhaga. za. 25 u. 3. bhaga. za. 25 u. 3 sU. 3 bhaga. za. 25 u. 3 bhaga. za. 25 u. 3 7. daMDaka prakaraNa gA. 12 8. daMDaka prakaraNa gA. 13 9. jIvA. sUtra 10. saMgrahaNI vRtti 11. zrI tattvArtha vRtti 226 je $ $ Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (huM) kaSAya dvArA krodhanuM svarUpa" daMDaka prakaraNamAM daMDakanA 24 dvAronI zAstrIya carcA-sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. vivecanamAM dA dvAramAM kaSAya viSayaka vicAraNA karela che. tenuM saMkSipta vivecana nIce pramANe che. kaSAyanA artho - zAstramAM kaSAyanA judA judA artho karavAmAM AvyA che. (1) je karma rUpI kSetrane kheDIne sukha, duHkharUpI dhAnyanI upajane vAve che tene kaSAya kahe che. "kaSa' eTale saMsAra, teno "Aya" eTale lAbha apAve, te saMsAranuM karma paraMparAnuM mULa A kaSAya che' (2) je zuddha svabhAvI jIvane kaluSita athavA karmathI malina kare che. tene kaSAya kahe che. tun dhAtuthI kaSAya zabda banyo che. dhAtune 6 Adeza thaI jAya che (3) je sukha duHkharUpI upajane mATe karmakSetrane Satti arthAtu kheDe che. athavA je jIvane kaluSita kare che tene kaSAya kahe che. (4) navAM karmo baMdhAvIne AtmAno saMsAra vadhArI mUke tene paNa kaSAya kahe che. (5) AtmAnI aMdaranA azubha-kaluSa pariNAmane kaSAya kahe che. (6) kaSAya eTale malinatA. karma baMdhanuM mukhya kAraNa kaSAyarUpI AtmAnI vibhAvika malinatA che. karmo saMsAranuM kAraNa che. kaSAyanA rasathI maLIne je kaMI paNa bahAra Avaze te malina, apavitra ane azuddha ja Ave che.'' AgamomAM, karmagraMthamAM kaSAyanA cAra prakAra batAvelA che. krodha, mAna, mAyA ane lobha. krodhanA artho - AgamamAM krodhanA bhinna-bhinna artho karavAmAM AvyA che. 27. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama krodhano artha batAvela che. (7) je koI aparAdhI ke anaparAdhI vize khoTA vicAro karavA, pArakAne bAMdhavAnA, ghAta karavAnA, cAbukathI mAravAnA, aMgaraccheda karavAnA vicAro manamAM utpanna thAya tene krodha kahevAya che. vaLI bIjA paNa krodhanA judA-judA artha AgamomAM, graMthomAM batAvelA che. jema ke (8) aprIti, sAmasAmAM vacano saMbhaLAvavAM, khAra eTale ke bIjA para duSTa Azaya rAkhavo, ane paraspara matsara eTale eka bIjAe ISya rAkhavI. krodhanI vyAkhyA karyA bAda krodhanA 4 prakAro varNavyA che. tene anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMjavalana kahe che. anaMtAnubaMdhI - cAra kaSAya anaMtA saMsAranA mithyAtvano udaya kare che. khUba tIvra asara kare tevuM eka vakhata baMdhAyeluM A jAtanuM karma jayAre udayamAM Ave tyAre paNa eTalA jorathI udayamAM Ave ke pharIthI pahelAM jevAM ja lagabhaga ugra karmo baMdhAya, A e rIte samajI zakAya ke eka vakhata baMdhAyelA karmanI kharAbInuM jora bIjA anaMtavAra karma baMdhAya tyAM sudhI pahoMce che. A karmo sAcI samaja thavA detA nathI. A jAtanA kaSAyovALAno vairAnubaMdha ghaNo tIvra hoya che. tenA sadUbhAvamAM samakitanI prApti thatI nathI. anaMtAnubaMdhI kaSAya utkRSTa jAvajIva sudhI rahe che. apratyAkhyAnI - cAra kaSAyanA udayathI thoDuMka paNa paccakhANa udayamAM AvatuM nathI. sAcI samaja hovA chatAM A kaSAyo koI paNa prakArano tyAga thavA detA nathI. te kaSAya eka varSa sudhI rahe che. pratyAkhyAna kaSAya sarvaviratirUpa paccakhANa karavA detAM nathI. te kaSAya cAra mAsa sudhI rahe che. saMjvalana kaSAya saheja AtmaguNane bALanAra che. cAritrIyAne paNa (udaya Ave) bALe che. te kaSAya 15 divasa sudhI rahe che. anaMtAnubaMdhI krodha ke cAreya prakAranA krodhane judI judI upamA Apela che. prathama anaMtAnubaMdhI krodha te parvatamAM paDelI phATa samAna che. parvatamAM paDelI phATa koI divasa purAtI nathI. tevI ja rIte jiMdagInA aMta sudhI kRSNalezyAvALA krodhita AtmAno anaMtAnubaMdhI krodha samato nathI. satata te krodhathI dhagadhagato rahe che. tevI lezyA ane krodhanA pariNAmanAM kAraNe tevo jIva narakagatimAM jAti che. 228 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apratyAkhyAnI krodha" - bIjo apratyAkhyAnI krodha te kaThaNa pRthvInI phATa samAna che. pRthvImAM paDelI phATa eTale cirADa. jyAre bAra mahine varasAda varase che. tyAre te purAI jAya che. tevI ja rIte A krodhanA pariNAmavALo hoya teno krodha 12 mahinA pahelAM samato nathI. A krodha sAthe nalalezyAvALo jIva tiryaMcagatimAM jAya che. pratyAkhyAnI krodha : trIjo pratyAkhyAnI krodha te retImAM paDelI rekhA samAna che. retImAM paDelI rekhA pavana AvavAthI bhUMsAI jAya che. A krodha paNa cAra mahinA sudhI rahe che. pachI raheto nathI. AvA krodhavALo kApotalezyAvALo jIva manuSyagatine prApta kare che. cAra mahinA pachI A krodha samI javAnA kAraNe pariNAmo ugra rahetAM nathI. pariNAmo Rju thaI javAnA kAraNe jIva guNasthAnamAM AgaLa jaI zake che. saMjavalana krodha: cotho saMjavalana krodha te pANImAM paDelI rekhA samAna che. pANImAM rekhA paDe kharI paraMtu tarata ja bhUMsAI jAya che. tema saMjavalana krodha 15 divasa sudhI ja Take che. pANInI rekhAne purAtAM vAra na lAge tema A saMjavalana krodhane zAMta thatAM vadhAre samaya na lAge. A krodhano paNa upazama thaI jatAM jIva chaThThA guNasthAnathI upara caDI zake che. A krodhanA pariNAmavALo tejolezyAvALo jIva marIne devagatimAM jAya che. krodhanA Agamika anya prakAro : prajJApanA sUtramAM 14mA padamAM krodhanA bIjA cAra prakAro batAvelA che. (1) Abhoga nivartita eTale upayogapUrvaka utpanna karela hoya. (2) anAbhoga nivartita eTale upayoga vinA utpanna karAvela hoya. (3) upazAMta ane (4) anupazAMta A uparAMta A ja sUtramAM bIjA paNa krodhanA cAra prakAro batAvyA che. (1) prathama AtmA pratiSThita krodha te potAnA upara kare che. (2) bIjo para pratiSThita krodha eTale bIjAnA upara krodha kare che. (3) trIjo ubhaya pratiSThita eTale potAnA ane bIjA upara krodha kare che. (4) cotho apratiSThita eTale koI paNa kAraNa na hoya chatAM paNa krodha kare che. prathamanA traNa prakAranA krodhanI utpattimAM koI ne koI kAraNa hoya 29 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jyAre cothA prakAranA krodhanI utpattimAM koI kAraNa hotuM nathI. krodhanAM pariNAmo: krodhanAM judAM judAM pariNAmo Ave che, te nIce pramANe che. krodhI vyakti jarUrI ke binajarUrI, dharma ke adharma, karma ke akarma, yaza ke apayaza, kIrti ke apakIrti, kArya ke akArya, bhakSya ke abhakSya, gamya ke agamya, vAcya ke avAcya, peya ke apeya, sadgati ke durgati, pathya ke apathyano viveka karato nathI. khoTA vikalpothI kopAyamAna thayela ane mahApApa samUhathI bharelo manuSya sagAbhAI bahenone paNa mArI nAMkhe che. daza. sUtranA AThamA adhyayananI 30mI gAthAmAM kahyuM che ke jema cInagArIonI vRSTi thavAthI loko udvigna thaI jAya che, tema krodha rUpI agnithI prajvalita hRdayavALAnAM vacanothI loko virakta thaI jAya che. tethI krodha prItino nAza kare che. vaLI krodha punarbhavamAM mULa kAraNa mithyAtva AdinuM siMcana kare che. tethI vAraMvAra janma maraNa karavAM paDe che. krodha potAne paritApa upajAve che. ane bIjA sarvane paNa uga karAvanAra thAya che. veranI paraMparA utpanna karAvIne sadgatino nAza kare che. krodharUpI agni te ATha varSa nyUna evA pUrva krioDI varSa sudhInAM tapa ane cAritrathI je zubha karma upArjana karyuM hoya tene alpakALamAM bALIne bhasmIbhUta karI nAMkhe che. krodhI vyaktinuM moTuM lAla thaI jAya che. hoTha pharakavA mAMDe che ane zarIra dhrujavA lAge che. krodhI vyakti A loka ane paralokanuM sukha chedI nAMkhe che. potAno ane bIjAno anartha kare che. krodhamAM aMdha banelA nirdayI vyaktio mAtA, pitA, guru, mitra, bAMdhava ane patnIne paNa mArI nAMkhe che. krodhanAM kAryo karanAra jIva sajjaDa pApa karma kare che. upadezamAlAmAM kartAe krodhane sarpanI upamA ApI che. je rIte puruSa bhayaMkara, pracaMDa ane dADhamAM rahelA jheravALA sarpane lAkaDI-DhephAM AdithI mAra mAre che. tenA kAraNe te mAranArano vinAza teja sarpanA jhera uDavAthI thAya che. krodhanI udIraNA karanAra potAnA aneka maraNa pAme che. 230 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krodha karavAthI saMtApano vadhAro thAya che. vinayano nAza thAya che. pApa vacano pedA thAya che. kajiyA-kaMkAsa thAya che. kIrtino nAza thAya che. kubuddhi pedA thAya che. ane puNyodayano nAza thAya che. krodhathI AtmA malina thaI jAya che. krodhI vyakti bIjAno tiraskAra kare che. potAnI ja marajI pramANe te vartana kare che. parivAranI sAthe vAsa karI zakato nathI. karelA upakArane oLave che. temAM samatAno abhAva ja dekhAya che. krodhane jItavAnA upAyo paNa zAstrakAroe batAvelA che. anaMta AtmAoe krodhane jItyo che. krodhane kSamA dvArA jItI zakAya che. sahanazIlatAno guNa keLavavAthI krodhane vazamAM rAkhI zakAya che. daMDakamAM krodha vize : daMDakamAM krodha vize kahevAmAM Avela che. 24 daMDakanA 24 dvAramAM chaThTho kaSAya dvAra che. temAM cAra kaSAyo batAvela che. prathama krodha che. badhA ja daMDakamAM krodha rUpI kaSAya hoya che. ekendriyomAM teno udaya aspaSTa hoya che. beindriyAdikamAM kaMIka adhika spaSTa hoya che. ane paMcendriyomAM krodhano udaya spaSTa hoya che. krodha rahita to mAtra manuSyanA daMDakamAM vitarAgI bhagavaMto hoya che. ane siddha paramAtmAo paNa krodha rahita hoya che. krodhanAM kAraNe jIva aneka rIte daMDAya che. te nIce pramANe batAvela che. anaMtAnubaMdhI krodhanAM kAraNe samyaktva guNano ghAta thAya che. teno anaMto saMsAra vadhI jAya che. tenI samajaNa viparIta hoya che. sAcA deva-guru ane dharma tattvane te pichANI zakato nathI. apratyAkhyAnI krodhanAM kAraNe dezivaratino ghAta thAya che. te AtmA pAMcamAM guNasthAnano sparza karI zakato nathI. temAM samakIta hoya paNa jIva koI paNa jAtanA vrata paccakhANa karI zakato nathI. AzravonAM dvAra to vrata paccakhANathI ja baMdha karI zakAya che. avratI ane apaccakhANI hovAthI AzravanA dvAramAMthI karmano pravAha AtmArUpI taLAvamAM AvyA kare che. pratyAkhyAnI krodha sarva viratIno pratibaMdhaka che. A kaSAyanA sadbhAvamAM te sarvaviratI-saMyamI banI zakato nathI. dezathI vrato, paccakhANo karI zake paraMtu saMpUrNapaNe te cha kAyanA jIvonI dayA pALI zakato nathI. 231 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca mahAvratono te bhAvathI svIkAra karI zakato nathI. cotho saMjavalana krodha yathAkhyAta cAritrane utpanna thavA deto nathI. jyAM sudhI saMjavalana kaSAyano sadbhAva hoya che, tyAM sudhI vItarAgI banI zakAtuM nathI. temAM AThamAM guNasthAnethI upazama ke kSapaka zreNI mAMDe che. navamAM guNasthAnamAM jatAM saMjavalana krodhano upazama ke kSaya thatAM te jIva AgaLanA guNasthAnamAM jaI zake che. A rIte covIse daMDakomAM cAreya prakAranA krodhavALA jIvo hoya che. krodhanI utpattinAM kAraNo 17 : krodhanI utpatti cAra kAraNe thAya che. (1) kSetra arthAta khetara jamInanA nimittathI eTale khullI jamIna mATe paraspara krodha utpanna thAya che. te nimitte sagA bhAIo ke pitA-putra paNa korTa sudhI pahoMce che. (2) vAstu arthAt makAna Adi imAratonA nimittathI. eTale DhAMkelI jamIna mATe krodha utpanna thAya che. temAM oNphisa, kArakhAnA, milo Adi badhAM sthAnono samAveza thaI jAya che. (3) zarIranA nimittathI krodha utpanna thAya che. zarIranA nimittamAM bhojana, bimArI Adi AvI zake che. (4) upadhi arthAta upakaraNonA nimittathI krodha utpanna thAya che. temAM vastra, alaMkAro, vastuo vagereno samAveza thAya che. enA sivAya bIjAM sAdhanone jyAre koI kAraNathI hAnI pahoMce tyAre krodha utpanna thAya che. A cothA kAraNamAM badhI priya vastuono paNa samAveza thaI jAya che. ThANAMgasUtranA 8 4the ThANe cAra prakAranA Avarta kahyA che. temAM prathama che kharAvarta, pANImAM je vamaLo pedA thAya che. tene Avarta kahe che. pANIno vega prabaLa hoya che tyAre pANImAM vamaLo UThe che ane tyAM pANI prabaLa vegathI cakkara-cakkara phare che. AvI jagyAe caturamAM catura taravaiyo paNa karI zakato nathI. AvA vamaLamAM phasAyelo mANasa bahAra nikaLI zakato nathI te Avarta evo niSphara hoya che. krodha kaSAya kharAvarta samAna che. kema ke te kharAvarta samAna kaThora ane apakAra karanAro hoya che. kharAvarta samAna krodhathI yukta banelo jIva jo maraNa pAme to nArakImAM utpanna thAya che. kharAvarta samudra, nadI AdinA jaLamAM thAya che. kharAvarta sAthe krodhanI samAnatA pragaTa karavAmAM AvI che, te sAmAnya krodhamAM grahaNa karavAnI nathI. paraMtu utkRSTa krodhamAM 232 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja A samAnatA samajavI joIe. krodha kaSAyanA eka thI nava guNasthAna hoya che. 24 daMDakamAMthI eka manuSyanA daMDakavALA akrodhI thaIne kevalajJAnI thaI zake che. bAkInA 23 daMDakavALA niyamathI krodha kaSAyavALA hoya che. manuSyanA daMDakamAM krodhI ane akrodhI baMne prakAranA jIvo hoya che. mAnanuM svarUpa mAnano artha - zAstramAM mAnanA vibhinna artho batAvyA che. (1) mAna eTale abhimAna (2) ATha prakAranA mada, ahaMkAra (3) bIjAnA avarNavAda (4) potAno utkarSa-ApabaDAI52 (5) bIjAno parAbhava, bIjAnI niMdA, bIjAnA guNo upara doSa AropavAra, (5) bIjAnI jAti halakI pragaTa karavI, (7) koIno paNa upakAra na karavo, akkaDatA, avinaya, vaDilane dekhI UbhA na thavuM, Asana na ApavuM, A badhA mAnanA artha che. te uparAMta jAti, kuLa, baLa, vidyA, dhana vagere vaDe huM caDiyAto chuM mArA karatAM te dareka rIte utaratI kakSAno che. enuM huM zA mATe sahana karI lauM ? AvA prakAranA vicAra karavA tene mAna kahevAya che. ' - karma sAhityamAM mAnanA cAra prakAro batAvyA che. (1) anaMtAnubaMdhI (2) apratyAkhyAnI (3) pratyAkhyAnI ane (4) saMjavalana. tenA artha Adi nIce pramANe che. (1) anaMtAnubaMdhI mAna" - zAstrIya graMthomAM cAreya prakAranA mAnane judI judI upamA ApI samajAvela che. prathama anaMtAnubaMdhI mAna te paththaranA staMbha samAna che. paththarano staMbha (thAMbhalo) jarApaNa namato nathI. tevI ja rIte anaMtAnubaMdhI mAnavALo jIva jarApaNa namato nathI. game tevA nimitta utpanna thavA chatAM te akkaDa ja rahe che. anaMtAnubaMdhI mAnanA pariNAmavALA jIvo samyakta pAmI zakatA nathI. mithyAtvamAM racyApacyA rahetA hovAthI karIne narakamAM jAya che. 233 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) apratyAkhyAnI mAna: apratyAkhyAnI mAna te hADakAnA staMbha (thAMbhalA) samAna che. hADakAno staMbha mahAkaSTathI namI zake che. tevI ja rIte apratyAkhyAnI mAnavALA jIva mahAkaSTathI ke khUba samajAvavAthI name che. apratyAkhyAnI mAnanA pariNAmavALA jIvo dezavirati cAritra grahaNa karI zakatA nathI. tethI AvA pariNAmamAM ja jo te hoya to marIne tiryaMca gatimAM jAya che. (3) pratyAkhyAnI mAna: pratyAkhyAnI mAna te lAkaDAnA staMbha samAna che. lAkaDAno staMbha te prayatna karavAthI name che. tevI ja rIte pratyAkhyAnI mAnavALA jIva upAya-prayAsa karavAthI name che. pratyAkhyAnI mAnanA pariNAmavALA jIvo sarvaviratI grahaNa karI zakatA nathI tethI teo A pariNAmamAM hoya to marIne manuSya gatimAM jAya che. (4) saMjvalana mAna : saMjavalana mAna te netralatA-vAMsanI latA samAna che. tene jema vALIe tema vaLe che. tevI ja rIte saMvalana mAnavALA jIvo thoDA prayAsathI ja namra bane che. mAna Ave paraMtu tarata ja cAlyuM paNa jAya che. tevA jIvo jJAna-samajathI namra banI jAya che. arthAta komaLa ane namratAvALA banI zake che. saMjavalana mAnanA pariNAmavALA jIvo marIne devagatimAM jAya che. mAnanA anya Agamika prakAro: prajJayanA sUtranA 24mAM kadamAM mAnanA bIjA cAra prakAro AvelA che. te krodhanA prakAronI jema varNavyA che. (1) prathama Abhoga nivartita arthAta upayogapUrvaka utpanna karAvela hoya. (2) bIjo anAbhoga nivartita arthAt upayoga vinA utpanna karAvela hoya. (3) trIjo upazAMta ane (4) cotho anupazAMta. A uparAMta A ja sUtramAM mAnanA bIjA paNa cAra prakAro batAvelA che. (1) prathama AtmapratiSThita mAna te potAnA mATe mAna kare che. (2) bIjo para pratiSThita 234 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAna te bIjAnA mATe mAna kare che. (3) trIjo ubhaya pratiSThita mAna arthAt potAnA mATe ane bIjAnA mATe mAna kare che. (4) cotho apratikti mAna eTale ke koI paNa kAraNa na hoya chatAM paNa mAna kare che. prathama traNa prakAranA mAnanI utpattimAM koI kAraNa hoya ke jyAre cothA prakAranA mAnano utpattimAM koI ne koI kAraNa hoya che. jayAre cothA prakAranA mAnanI utpattimAM koI kAraNa hotuM nathI. ThANAMgasUtranA30 4the ThANe cAra prakAranA Avarta batAvyA che. temAM bIjA AvartanuM nAma unnatAvarta che. girinA zikharanAM ArohaNavALA mArga para unnatAvartano sadbhAva hoya che. athavA jyAre khUba pavana vAya che tyAre dhULa, parNa Adi cakkaracakkara pharatAM pharatAM AgaLa vadhe che tene cakravAta, vaMToLiyo athavA DamarI kahe che. AvA prakAranA Avartane unmatAvarta kahe che. mAna kaSAyane unnatAvarta jevo kahela che. kema ke jema unnatAvarta patra tRNAdine unnata sthAne caDAve che. tema A mAna kaSAya paNa mananuM unnatarUpe sthApaka hovAthI tene unnatAvarta samAna kahela che. mAnathI yukta banelo jIva abhimAnathI yukta manavALo bane che. A mAna kaSAyamAM praviSTa thayelo jIva jo mRtyu pAme to narakagatimAM ja jAya che. unnatAvartanI sAthe je mAnanI samAnatA batAvI che. te sAmAnya mAnamAM grahaNa karavAnI nathI. paraMtu utkRSTa mAnamAM A samAnatA samajavI joIe. mAnanAM pariNAmo" : mAna karavAthI jIva malIna pariNAma svarUpa hovAthI saMsAramAM rakhaDanAro thAya che. zAstrIya paribhASA mujaba ane A vartamAnamAM abhimAna e saMtApa karAvanAra ane dhanano nAza karAvanAra che. parAbhavanuM mULa mAna che. priyAbaMdhuno nAza karanAra mAna che. mAna e sadgatino mArganAzaka ane anartha karanAra che. mAna rUpI mahAgrahathI gherAyelo jIva, mAtA-pitA ane bhAryAne sAkSAtu maraNa pAmatAM dekhavA chatAM mAnanA lIdhe aTakAvato nathI ane maravA de che. upadezamAlAmAM paNa kahyuM che ke "samatA rUpa hAthIne bAMdhavAnA staMbhane toDatA, 235 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirmala buddhirUpI doraDAne toDatA, durvacana rUpI dhULane sUDhathI uchALatA, pRthvI para potAnI icchAnusAra bhramaNa karatA, vinaya rUpa vanamArgane ukheDI nAMkhatA, madonmata hAthInI jema madamAM aMdha banelo manuSya kayo anartha karato nathI ? zrata, zIla ane vinayane dUSita karanAra ane dharma, artha, kAma ane mokSamAM vighna karanAra mAna che. daMDakamAM mAna vize - kaSAya aMtargata Avato mAna kaSAya paNa daMDaka svarUpa hovAthI daMDaka sUtramAM mAna vize varNana karavAmAM Avela che. 24 daMDakanA 24 dvAramAM chaThTha kaSAya dvAra che. kaSAya dvAramAM cAra kaSAyo batAvyA che. bIjA naMbarano kaSAya mAna che. badhA ja daMDakamAM mAna rUpI kaSAya hoya che. ekendriyamAM teno udaya aspaSTa hoya che. beindriyAdikamAM kaMIka adhika spaSTa hoya che. ane paMcendriyamAM atyaMta spaSTa hoya che. mAna rahita to mAtra eka manuSyanA daMDakanA vitarAgI bhagavaMto ane siddha bhagavaMto ja hoya che. mAnanA kAraNe jIva aneka rIte daMDAya che. tenuM varNana zAstromAM A pramANe batAvela che. A varNana krodha kaSAyanA svarUpa pramANe ja che. yathA anaMtAnubaMdhI3 mAnanA kAraNe samyattvaguNano ghAta thAya che. ane teno anaMto saMsAra vadhI jAya che. te samajaNa viparIta hovAthI sAcA deva, guru ane dharma tattvane pichANI zakato nathI. apratyAkhyAnI mAnanA kAraNe dezaviratino ghAta thAya che. temAM samakita to hoya che. paraMtu te pAMcamAM guNasthAnano sparza karI zakato nathI. ane koI paNa jAtanAM vrata paccakhANa karI zakato nathI. pratyAkhyAnI mAna sarvaviratIno ghAta kare che. te dezathI vrato, paccakhANo karI zake che. paraMtu saMpUrNapaNe saMyamI banI zakato nathI. saMjavalana mAna yathAkhyAta cAritrane utpanna thavA deto nathI. jyAM sudhI saMjavalana mAna hoya tyAM sudhI te vItarAgI banI zakato nathI. yathAkhyAta cAritranA 11 thI 14 guNasthAna che. mAnanA sadUbhAvamAM uparanA guNasthAnone sparzI na zake tethI yathAkhyAta cAritra paNa AvI na zake. A rIte 24 daMDakomAM cAreya prakAranA mAnavALA jIvo hoya che. mAnanI utpattinAM kAraNo : mAnanI utpatti cAra kAraNe thAya che. (1) kSetra arthAt khetara jamInanA 236 236 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimittathI eTale ke khullI jamIna mATe paraspara mAna utpanna thAya che. (2) vAstu arthAt makAna Adi imAratonA nimittathI. eTale ke DhAMkelI jamIna mATe mAna utpanna thAya che. (3) zarIranA nimittathI mAna utpanna thAya che. zarIranA nimittamAM bhojana, bimArI Adino samAveza thAya che. (4) upadhi arthAt upakaraNonA nimittathI mAna utpanna thAya che. temAM vastra, alaMkAro, vastuo vagereno samAveza thAya che. mAna karavAthI vinayano nAza thAya che. vinaya e ja dharmanuM mULa che. mULa vinA vRkSa banI zakatuM nathI. evI ja rIte vinaya e dharmanuM mULa che. ane tenA dvArA cAritra rUpa vRkSa taiyAra thAya che. mAnanA kAraNe te tIrthakara, guru AdinI maryAdAnuM atikramaNa kare che. dazavaikAlika-sUtranA AThamAM adhyayanamAM mAnane jItavAnA paNa jJAnIoe upAyo batAvyA che. mAnane vinayathI jItAya che. mAdevatAnA sevanathI mAnane jItI zakaya che. mAna kaSAyanAM ekathI laIne nava guNasthAna che. 24 daMDakamAMthI mAtra manuSyanA daMDakavALA ja amAnI (akaSAyI) thaIne kevalajJAna prApta karI zake che. bAkInA 23 daMDakamAM mAne kaSAyI hoya che. manuSyanA daMDakamAM mAna kaSAyI ane mAna rahita arthAt amAnI baMne prakAranA jIvo hoya che. "mAyAnuM svarUpa" . mAyAno artha :- zAstramAM mAyAnA judA-judA artha batAvyA che. (1) mAyA eTale kapaTa (2) sakAraNa ke niSkAraNa koIne paNa mithyA prayogathI ane vacana cAturIthI ThagavA athavA chetaravAnA pariNAmone mAyA kahevAya che. anya darzanamAM mAyAno kraDAnA arthamAM upayoga karyo che. paraMtu ahi tevo artha ghaTato nathI. (3) chAnI rIte pApa karavuM, kUDa kapaTathI chetaravuM. hoya kaMIkane kahevuM bIjuM, pArakI thApaNa pAchI na ApavI ane prapaMcathI pote pacAvI pADavI, bIjAne chaLa karIne chetaravA, potAnuM kArya sAdhavA mATe mAyAthI gAMDApaNAno vartAva karavo, bIjA na jANI 237 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zake tevA gUDha AcArasevana karI bahArathI prAmANikatAno DoLa dekhADavo, kuTilamati ane vizvAsaghAta A sarvane mAyA kahevAya che. 39 (4) vakratAne paNa mAyA kahevAya che. 40 karma sAhityamAM pUrvokta be kaSAya krodha ane mAnanI jema mAyAnA cAra prakAro varNavyA che. (1) anaMtAnubaMdhI mAyA (2) apratyAkhyAnI mAyA. (3) pratyAkhyAnI mAyA ane (4) saMjavalana mAyA. (1) anaMtAnubaMdhI mAyA cAra prakAranI vakra vastuo batAvI che. temAM prathama che vaMzamUla ketana arthAt vAMsanI jaDarUpa vakratA tene vAMsa mUla ketana samAna mAyA kahevAmAM Ave che. vAMsano mULa bhAga khUba ja anArjavatAvALo (vakrI hoya che. te kAraNe te atigupta vakratAvALo heya che. AvI mAyAvALA puruSanI mAyA pratyakSa joI zakAtI nathI. AvI mAyA anaMtAnubaMdhI mAyA che. A mAyAmAM praviSTa thayela jIva jo mRtyu pAme to narakagatimAM jaya che. (2) apratyAkhyAnI mAyA: apratyAkhyAnI mAyA te "meMDha viSANa ketana" samAna che. arthAt gheTAnA ziMgaDA samAna vakratAvALI mAyA hoya che. je mAyA kevaLa vakra hoya che tene A prakAranI gaNAvI zakAya che. A bIjA prakAranI mAyAvALo jIva jo mRtyu pAme to tiryaMcagatimAM jAya che. (3) pratyAkhyAnI mAyA: pratyAkhyAnI mAyA te gomUtrikA ketana samAna che. te vakratA pavanathI TaLe che. pratyAkhyAnI mAyA paNa alyavakratAvALI hoya che. te vakratA thoDA prayatnothI TaLI jAya che. A pratyAkhyAnI mAyAmAM praviSTa thayelo jIva jo maraNa pAme to manuSyagati pAme che. (4) saMjavalana mAyAjasaMjvalana mAyA te avalekhanikA ketana samAna che. avalekhanikAne vAMsanI choI 238 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAna vakra kahI che. vAMsanI choInI vakratA tarata ja TaLe che. te rIte saMjvalanamAyA alpatara vakratAvALI hoya che. A saMjvalana mAyAmAM praviSTa thayelo jIva jo mRtyu pAme to devagatimAM jAya che. mAyAnA Agamika anya prakAro: prajJApanA sUtranA 14mA padamAM mAyAnA bIjA cAra prakAro batAvelA che. tene krodhanA prakAronI jema ja varNavyA che. (1) prathama Abhoga nivartita eTale upayogathI utpanna karela hoya (2) bIjo anAbhoga nivartita arthAt upayoga vinA utpanna karAvela hoya (3) trIjo upazAMta ane (4) cotho anupazAMta. A uparAMta A AgamamAM ja mAyAnA bIjI rIte cAra prakAro batAvyA che. (1) prathama AtmapratiSThita mAyA eTale potAnA mATe mAyAnuM sevana kare. (2) bIjA para pratiSThita eTale bIjAnA mATe mAyA kare, (3) trIjo ubhaya pratiSThita eTale potAnA ane bIjAnA mATe mAyA kare. (4) cotho apratiSThita eTale koI paNa kAraNa vinA paNa mAyA kare. prathamanI traNa prakAranI mAyAnI utpattimAM koIne koI kAraNa heya che. jayAre cothA prakAranI mAyAnI utpattimAM koI kAraNa hotuM nathI. te uparAMta ThANAMgasUtranA 4the ThANe 4 prakAranAM Avarta batAvyAM che. temAM trIjA AvartanuM nAma gUDhAvarta che. gUDhAvarta samAna mAyA batAvI che. je Avarta pracchanna heya che. tene gUDhAvarta kahe che. A Avarta lAkaDAnI gAMTha Adino hoya che. mAyAne gUDhAvarta kahevAnuM kAraNa e che ke mAyA e parama durlakSya hoya che. mAyAyukta mANasanA manobhAvane pArakhavAnuM kArya duSkara hoya che. gUDhAvarta mAyA ne sAmAnya mAyAmAM grahaNa karAtI nathI. paraMtu utkRSTa mAyAmAM ja samajavI joIe. gUDhAvarta mAyAyukta thayelo jIva e ja avasthAmAM mRtyu pAme to nArakImAM ja utpanna thAya che. kema ke tenuM je azubha pariNAma hoya che te azubhabaMdha durgatinuM kAraNa bane che. mAyAnAM pariNAmo - mAyA karavAthI seMkaDo ane kroDo bhava sudhI saMsAramAM jIvone herAnagati bhogavavI paDe che. mAyA karavAnA svabhAvavALo puruSa jo ke kaMI aparAdha karato nathI 239 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to paNa sarpanI jema potAnA doSathI haNAyelo te vizvAsa karavAlAyaka raheto nathI. yoganA prapaMca ane vizvAsaghAtathI, dhananA lobhathI rAjAo samagra jagatane Thage che. vaNika loko khoTAM tolamApa rAkhI, suMdara vartAva batAvIne potAnI cAlAkIthI bhadrika lokone mAyAthI chetare che. A rIte kAryo karIne potAnA ja AtmAne ThaganArA teo potAno dharma ane sadgatino nAza kare che. mAyAnuM pariNAma pAmelA puruSane aMdha, laMgaDA, baherA, sUtelA ajANyA bALakanI jema sarva prakAranAM kapaTa ane nATaka karatAM AvaDe che. vaLI mAyArUpa rAkSasathI prasta puruSa tana, dhana ane mitrono nAza kare che. mAyAnA kAraNe mitranI mitratA tUTI jAya che. daMDamAM mAyA vize - mAyA AtmAnA guNone daMDanAra hovAthI tenuM daMDakamAM varNana karavAmAM Avela che. 24 daMDakanA 24 dvAramAM chaThTha kaSAya dvAra che. kaSAya dvAramAM cAra kaSAyo batAvyA che. trIjA naMbarano kaSAya mAyA che. badhA ja daMDakamAM mAyA rUpI kaSAya hoya che. ekendriyamAM te udaya aspaSTa hoya che. beindriyAdikamAM kaMIka adhika spaSTa hoya che. ane paMcendriyamAM atyaMta spaSTa hoya che. mAyA rahita to mAtra eka manuSyanA daMDakamAM vItarAgI bhagavaMto ane siddha bhagavaMto paNa hoya che. mAyAne kAraNe jIva aneka rIte daMDAya che te nIce pramANe batAvela che. anaMtAnubaMdhI mAyAnA kAraNe samanvaguNano ghAta thAya che. teno anaMto saMsAra vadhI jAya che. tenI samajaNa viparIta hovAthI te sAcA deva, guru ane dharma tattvane pichANI zakato nathI. apratyAkhyAnI mAyAnA kAraNe dezaviratino ghAta thAya che. te vrata paccakhANa karI zakato nathI. pratyAkhyAnI mAyAthI sarvaviratIno ghAta thAya che. te pAMca mahAvratone bhAvathI svIkArI zakato nathI. saMjavalana mAyAthI yathAkhyAta cAritrano ghAta thAya che. yathAkhyAta cAritranA 11 thI 14 guNasthAna che. saMjavalananI mAyA rahe tyAM sudhI 11mA guNasthAna sudhI jaI zakato nathI. A rIte 24 daMDakomAM cAreya prakAranI mAyAvALA jIvo hoya che. 240 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAnI utpattinAM kAraNoja - mAyAnI utpatti cAra kAraNe thAya che. (1) kSetra arthAt khetara jamInanA nimittathI eTale ke khUllI jamIna mATe mAyA kare che. te nimitte sagAbhAIo ke pitAputra paNa korTa sudhI pahoMce che. (2) vAstu arthAta makAna Adi imAratonAM nimitte eTale DhAMkelI jamIna mATe mAyAnuM sevana kare che. temAM ophisa, kArakhAnA, milo Adi badhA sthAnono samAveza thaI jAya che. (3) zarIranA nimittathI mAyA kare che. zarIranA nimittamAM bhojana, bimArI Adi AvI zake che. (4) upadhi arthAtu upakaraNonAM nimittathI mAyA kare che. temAM vastra, alaMkAro, vastuo vagereno samAveza thAya che. mAyA upara vijaya meLavavAnA upAyo - - dazavaikAlika-sUtranA AThamA adhyayanamAM zAstrakAroe mAyAne jItavAnA upAyo paNa batAvyA che. aneka jIvoe mAyAne jItI che. mAyAne saralatAthI jItAya che. saraLatA rAkhavI e ja sIdho mArga che. AtmAno mULa svabhAva saraLatA che. saraLatA eTale niSkapaTa bhAva jevA bahArathI dekhAya tevA saraLa bhAvo aMtaramAM rAkhavA, kahe tevuM ja kare. jevI rIte drAkSa uparathI ane aMdarathI pocI hoya che. tevI ja rIte bahAranA ane aMdaranA eka sarakhA kapaTa vinAnA pariNAmone saraLatA kahevAya che. mAyA kaSAyanA 1 thI 9 guNasthAna hoya che. 24 daMDakamAMthI manuSyanA daMDakamAM mAyAthI dUra thaIne kevalajJAna prApta karI zake che. bAkInA 23 daMDakavALA jIvo niyamathI mAyA. kaSAyavALA hoya che. manuSyanA daMDakamAM mAyAvALA ane mAyA vagaranA ema baMne prakAranA jIvo hoya che. lobhanuM svarUpa lobhano artha - zAstramAM bhinna-bhinna arthe karavAmAM AvyA che. - (1) koI paNa padArtha joIne A suMdara che. A vadhAre suMdara che. A lauM, A rAkhI mUke, A sAcavI rAkhuM, AnuM rakSaNa karuM. AvA mamatA rUpa mUcchanAM je pariNAmo hoya che. tene lobha kahevAya che. 241 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobhanAM kAryopara : lobha paraspara bheda karAvanAra, priya mitratAno nAza karAvanAra ane kAryavinAzaka che. lobhane vaza thayelo manuSya aMdhanI jaima UMcu, nIcuM, sarakhuM ke viSama dekhato nathI. baherAnI jema te hita ke ahita sAMbhaLato nathI. gAMDAnI jema te saMbaMdha vagaranA pralApa kare che. bALakanI jema koI tene pUche kaMI ane teno javAba judo ja Ape che. pataMgiyAnI jema samudramAM vicare che. mitrano ghAta kare che. ane potAne du:khanI khANamAM pheMkI de che. lobhanA kAraNe eka jAtanA ke aneka jAtanAM padArtho, vastuo ekaThI karavAno svabhAva thAya che. bhogavavA yogya padArtho svAdhIna chatAM na bhogave ane kRpaNatAnA kAraNe kharAba padArthone vApare che. dhana ke koI padArthano tIvra rAga thAya che. haMmezA padArthanA rAgavALuM citta rahe che. te sarve lobhanAM kAryo che. cAreya prakAranA lobhane judI judI upamA ApI tenI samaja ApavAmAM AvI che. anaMtAnubaMdhI lobha : anaMtAnubaMdhI lobha te kRmirAgathI raMgelA vajra samAna che. A vasa lAla raMgavALA kRmionA lAla rasa vaDe raMgelu hovAthI svAbhAvika rIte ja lAla hoya che. te ja rIte anaMtAnubaMdhI lobha hoya che. kRmi rAgathI raMgelA vastrano raMga na jAya tema anaMtAnubaMdhI lobha paNa kyAreya na jAya. kRmirAgarakta vasra dRDha hovAthI te baLI jAya pachI tenI rAkha paNa lAla raMganI hoya che. tema A lobha vALo jIva potAnuM mRtyu thaI jAya to paNa te lobhAnubaMdhane choDato nathI. apratyAkhyAnI lobha4 : apratyAkhyAnI lobha te kardamarAgathI raMgelA vajra samAna che. je kardama rAga raktadhULathI kharaDAyeluM hoya che. gAya Adi prANIo je mArgethI cAle che te paMka eTale ke kAdava che. tene kardama kahevAya che. te kardamano je raMjakarasa che tenuM nAma kardamarAga che. tenAthI raMgAyelA vajrane kardamarAgarakta vastra kahevAya che. apratyAkhyAnI lobha A 42 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAramAM gaNI zakAya che. kema ke te lobha mahAkaSTathI jAya che. pratyAkhyAnI lobha : - pratyAkhyAnI lobha te khaMjanarAgathI raMgelA vajra samAna che. khaMjana eTale kAjaLa. te kAjaLanA raMgathI raMgelA vastrane khaMjanarAgarakta vastra kahe che. teno raMga upAya karavAthI jya che. tema prakhyAkhyAnI lobha paNa upAyathI dUra thAya che. saMjvalana lobha : saMjvalana lobha te haLadaranA raMgathI raMgelA vastra samAna che. haLadara rAgarakta vajrane taDake rAkhavAthI te vastramAMthI raMga UDI jAya che. e ja rIte saMjvalanano lobha paNa jaldI cAlyo jAya che. A cAre kaSAya kramapUrvaka eka ekathI bIjA uttarottara maMda, maMdatara, maMdatama ane mahAtimaMda che. lobhanA anya Agamika prakAro : prajJApanA sUtranA 14 mA `padanA lobhanA bIjA cAra prakAra varNavelA che. (1) prathama Abhoga nivartita eTale upayogapUrvaka utpanna karela hoya (2) bIjo anAbhoga nivartita eTale upayoga vinA utpanna karAvela hoya, (3) trIjo upazAMta ane (4) cotho anupazAMta. A ja Agama graMthamAM lobhanA anya cAra prakAro paNa varNavyA che. (1) prathama Atma pratiSThita lobha te potAnA mATe lobha kare che. (2) bIjo 52 pratiSThita lobha eTale bIjAnA mATe lobha kare che. (3) trIjo ubhaya pratiSThita lobha eTale potAnA mATe ane bIjAnA mATe lobha kare che. (4) cotho apratiSThita lobha eTale koI paNa kAraNa na hoya chatAM paNa lobha kare che. prathamanA traNa prakAranA lobhanI utpattimAM koI ne koI kAraNa hoya che. jyAre cothA prakAranA lobhanI utpattimAM koI kAraNa hotuM nathI. te uparAMta ThANAMgasUtranA 4the ThANe 4 prakAranAM Avarta batAvelA che. temAM cothA prakAranA AvartanuM nAma AmiSAvarta che. lobhane AmiSAvarta samAna kahela che. 243 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kema ke anarthanI paraMparA AvavA chatAM paNa jIva pharI pharIne lobha kaSAyamAM paDayA ja kare che. tene choDavAne samartha banI zakato nathI. lobhamAM je AmiSAvarta sAthe samAnatA pragaTa karavAmAM AvI che te sAmAnya lobhamAM grahaNa karavAnI nathI. paraMtu utkRSTa lobhamAM ja A samAnatA samajavI joIe. lobhanAM pariNAmo : 59 lobha khAtara keTalAka lobhI puruSo duHkhathI gamana karI zakAya tevAM hiMsaka prANIothI bharelI aTavImAM praveza karIne suvarNasiddhisa meLave che. muzkelIvALA bIjA dezomAM bhramaNa kare che. mahAgahana samudramAM musApharI kare che. dhana meLavavA kRpaNa svAmInI sevA kare che. aMdha thayela buddhivALo duSkara duHkho veThe che. te lobhanAM ja pariNAmo che. lobhI puruSonuM Dagale ne pagale apamAna thAya che. sarva vinAzanA AzrayabhUta, sarva saMkaTano eka rAjamArga evA lobhane AdhIna thayela puruSa kSaNavAramAM bIjA du:khone prApta karanAra thAya che. lobhano khADo vadhato ja jAya che. ane kadApi pUrAto nathI. aneka bhayaMkara matsyo, magaro, jaLacara jaMtuo jemAM ghaNAM che evA bhayaMkara samudramAM je praveza kare che te lobha rUpa mahAsAgaramAM praveza karavA samAna che. te lobharUpI samudra paNa anaMta duHkharUpa jaLacarothI bharelo che. lobha sarvasvanuM satyAnAza karI nAMkhe che. te kAraNe badhA ja guNo naSTa thaI jAya che. lobhAdhina banelo puruSa urdhvalokamAM devanI saMpati, madhyalokamAM cakravarti vagerenI saMpati ane adholokamAM nAgakumArAdi devonI saMpatinI abhilASA karato traNe bhuvananI paNa mano2tho vaDe icchA kare che. tethI lobhane jagatano AkramaNa karanAra jaNAvela che. daMDakamAM lobha vize : daMDakamAM lobha vize kahevAmAM Avela che. 24 daMDakanA 24 dvAramAM chaThThuM kaSAya ghara che. temAM cAra kaSAyo batAvyA che. temAM cothA naMbarano kaSAya lobha che. badhA ja daMDakamAM lobharUpa kaSAya hoya che. ekendriyomAM teno udaya aspaSTa hoya che. beindriyAdikamAM kaMIka adhika spaSTa hoya che. ane paMcendriyamAM lobhano udaya atyaMta ra44 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spaSTa hoya che. lobha rahita to mAtra manuSyanA daMDakamAM vitarAgI bhagavaMto hoya che ane siddha bhagavaMto paNa lobha rahita hoya che. - lobhanA kAraNe jIva aneka rIte daMDAya che te nIce pramANe batAvela che. anaMtAnubaMdhI lobhanA kAraNe samyakta guNano ghAta thAya che. teno anaMto saMsAra vadhI jAya che. tenI samajaNa viparIta hovAthI sAcA deva, guru ane dharmatattvane te pichANI zakato nathI. apratyAkhyAnI lobhanAM kAraNe dezaviratIno ghAta thAya che. temAM samakitano sadbhAva hoya che. paraMtu koI paNa jAtanA vrata paccakhANa karI zakato nathI. trIjo pratyAkhyAnI lobha sarvaviratIno ghAta kare che. A lobhanA sadbhAvamAM te saMpUrNapaNe cha kAyanA jIvonI dayA pALI zakato nathI. ane pAMca mahAvratone te bhAvathI svIkArI zakato nathI: saMjavalana lobha yathAkhyAta cAritrane utpanna thavA deto nathI. jyAM sudhI saMjavalana lobhano sadbhAva che. tyAM sudhI 11 thI 14mA guNasthAna sudhI pahoMcI zakato nathI. kema ke yathAkhyAta cAritranA 11 thI 14 guNasthAna che. A rIte 24 daMDakomAM cAreya prakAranA lobhavALA jIvo hoya che. lobhanI utpattinAM kAraNo - lobhanI utpatti cAra kAraNe thAya che. (1) kSetra arthAt khetara jamInanA nimittathI eTale khullI jamIna mATe paraspara lobha utpanna thAya che. te nimitte sagA bhAIo ke pitA-putra paNa korTa sudhI pahoMce che. (2) vAstu arthAt makAna Adi imAratonA nimittathI eTale ke DhAMkelI jamIna mATe lobha utpanna thAya che. temAM ophisa, kArakhAnA milo Adi badhA sthAnono samAveza thaI jAya che. (3) zarIranA nimittathI lobha utpanna thAya che. zarIranA nimittamAM bhojana, bimArI Adino samAveza thAya che. (4) upadhi arthAt upakaraNonA nimittathI lobha utpanna thAya che. lobha upara vijaya meLavavAnA upAyo - dazavaikAlika sUtranA AThamA adhyayanamAM jJAnI tattvaciMtakoe lobhane jItavAnA upAyo jaNAvyA che. lobhane saMtoSathI jItI zakAya che. kahevata che ke "saMtoSI nara sadA sukhI" lobhathI bacavA mATe saMtoSa rAkhavo jarUrI che. saMtoSI vyakti thoDI saMpatti pAse 245 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovA chatAM sukhano anubhava karI zake che. kemake lobha to AkAza samAna anaMta che. tene cheDo kadI Avato nathI. paraMtu jIvanamAM saMtoSa AvI jAya to e vyakti sAmagrIonA abhAvamAM paNa prasannatAthI jIvI zake che. lobha kaSAyanAM 1 thI 10 guNasthAna che. 24 daMDakomAM manuSyanA daMDakamAM alobhI thaIne kevaLajJAnI thaI zake che. bAkInA 23 daMDakamAM niyamathI lobha kaSAyavALA badhA ja hoya che. manuSyanA daMDakanAM lobha kaSAyI ane alobhI baMne hoya che. TippaNI : 1. 2. 3. 4. prazA. pada. 14 | jaina si. koSa pR. 33 jaina si. koSa bhA. 2 pR. 33 jaina si. koSa bhA. 2 pR. 33 jaina si. koSa. bhA.2 pR. 35 sthA. ThA.1 prajJA. pada. 14 9. 10. jaine si. koSa. bhA. 2 pR. 175 jaine. si. koSa. bhA. 2 pR. 175 prajJA pada. 19 | karmagraMtha 1. gA. 18 sthA. ThA. 4. u. 2 | karmagraMtha 1. gA. 19 | jaine. si. koSa bhA. 2 pR. 34 sthA. ThA. 4. u. 2 / karmagraMtha 1. gA. 19 | jaine. si. koSa bhA. 2 pR. 34 sthA. ThA. 4. u. 2 / karmagraMtha 1. gA. 19 | jaine. si. koSa bhA. 2 bhA. 34 sthA. ThA. 4. u. 2 / karmagraMtha 1 gA. 19 | jaine. si. koSa bhA. 2 bhA. 34 prajJA. pada 14 15. daza. sU. a. 8 gAM. 38 upadezamAlA 16. daMDaka prakaraNa gA.14 246 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. prajJA. pada. 14 18. sthA. ThA. 4. u. 4 jaine. si. koSa. bhAga. 3 pR. 305 jaine. si. koSa bhAga. 3 pR. 305 21. jaine. si. koSa bhAga. 3 pR. 305 22. jaine. si. koSa bhAga. 3 pR. 30pa 23. jaine. si. koSa bhAga. 3 pR. 305 24. jaine. si. koSa bhAga. 3 pR. 301 25. sthA. ThA. 4 u 2 karmagraMtha 1. gA. 19 26. sthA. ThA. 4 u. 2 | karmagraMtha 1: gA. 19 27. sthA. ThA. 4 u. 2 | karmagraMtha 1. gA. 19 - sthA. ThA. 4. u. 2 | karmagraMtha 1 gA. 19 | jaina si. koSa. bhA. 3 pR. 306 29. prajJA. pada. 14 . 30. sthA. ThA. 4. u. 4 31. daza. sUtra. a. 8 gA. 38 | upadezamAlA daMDaka prakaraNa. gA. 14. 33. karmagraMtha 1. gA. 18 34. prajJA. pada. 14 35. daza. sUtra. a 8. gA. 38 daza. sUtra. a. 8. gA. 39 jaine. si. koSa. bhAga. 3 pR. 307 jaine. si. koSa. bhA. 3 pR. 307 39. upadezamAlA 40. jaine. si. koSa. bhA. 3 pR. 307 41. sthA. ThA. 4 u. 2 | karmagraMtha 1. gA. 20 | jaine. si. koSa bhA. 3 pR 307 247 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60 61. 62. 63. sthA. ThA. 4. u. 2 / karmagraMtha 1. gA. 20 / jaine. si. koSa. bhA. 3 pR 307 sthA. ThA. 4 3, karmagraMtha 1. gA. 20 / jaine. si. koSa. bhA. 3 pR 307 2 | sthA. ThA. 4 3. 2 / karmagraMtha 1 gA. 20 / jaine. si. koSa. bhA. 3 pR. 307 prajJA. 56. 14. sthA. ThA. 4 u. 4. daMDaka prakaraNa gA. 14 prajJA. pada. 14 karmagraMtha 1. gA. 18 daza. sUtra. a. 8. gA. 39 jaine. si. koSa. mA. 3 pR. 11 jaine. si. koSa. bhA. 3 pR. 511 sthA. ThA. 4 u. 2 / karmagraMtha 1. gA. 20 / jaine. si. koSa. bhA. 3 pR. 511 sthA. ThA. 4 u. 2 / karmagraMtha 1. gA. 20 / jaine. si. koSa. bhA. 3 pR. 511 sthA. ThA. 4 3. 2 | karmagraMtha 1. gA. 20 / jaine. si. koSa. bhA. 3 pR. 511 sthA. ThA. 4 3 2 | karmagraMtha 1. gA. 20 / jaine. si. koSa. bhA' 3 pR. 511 prajJA. pada. 14 syA. ThA. 4. u . deza. sUtra. . 8 gA. 38 / upadezamAlA daMDaka prakaraNa gA. 14 karmagraMtha 1. gA. 18 prajJA. pada. 14 daza. sUtra. a.8 gA. 39 248 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7muM) lezyAkAra daMDaka prakaraNamAM daMDakanA 24 dhAronI Agamika carcA karavAmAM AvI che. A vicAraNAmAM 7mA dvAramAM vezyA viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivecana nIce mujaba che. lezyAno artha - - lezyA jaina dharmano maulika siddhAMta che. tenA vibhinna artho prApta thAya che. (1) jenA dvArA AtmA karmonI sAthe zleSane prApta thAya che te lehyA che. kRSNa Adi dravyonAM sAnidhyathI thanArA AtmAnA pariNAmane vezyA kahevAya che." (2) AtmAnA pariNAma vizeSane vezyA kahevAya che. (3) Atma pariNAma nimittabhUta kRSNAdi dravya vizeSane vezyA kahevAya che. (4) adhyavasAyane (5) aMtaHkaraNa vRttine (6) tejane (7) diptine (8) jayotine (9) kiraNane (10) maMDalabiMbane (11) dehanA sauMdaryane (12) jvAlAne (13) sukhane (14) tathA varNane vezyA kahevAya che. Ama vezyAnA vividha artho prApta thAya che. lezyAnA paryAyo - karma lezyA ane sakarma lezyA e vezyAnA paryAyavAcI zabdo che. lezyAnA prakAro - zAstramAM darzAvela legyAne vibhinna prakAre vibhAjita karela che. lezyAnA be bheda che" :- dravya lezyA ane bhAva lezyA dravya lezyA" - zarIranA raMgane dravya lezyA kahevAya che. bhAva lezyA - kaSAyathI anuraMjita jIvanI mana, vacana ane kAyAnI pravRtti 249 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva lezyA kahevAya che. AgamamAM temano kRSNAdi cha raMgo dvArA nirdeza karelo che. temAMthI traNa zubha ane traNa azubha hoya che. deva ane narakomAM dravya ane bhAva lezyA samAna hoya che. paraMtu manuSya ane tiryaMcomAM evo niyama nathI. lezyAnA cha prakAro che17 : (1) kRSNa lezmA (2) nIla lezyA (3) kApota lezyA (4) tejo lezyA (5) padma lezyA ane (6) zukala lezyA. 6 lezyAnA varNa : (1) kRSNa lezyAno varNa18 : kRSNa lezyA varNanI apekSAe snigdha ane bharelA kALA meghanI samAna che. bheMsanA ziMgaDA jevI che. aDhiA jevI che. gADInI maLI samAna che. netranI vaccenI kIkInI samAna che. arthAt A kRSNa lezyA parama kRSNa varNavALI che. vaLI19 kRSNalezyA jema koI megha athavA aMjana, khaMjana, kAjaLa, pADAnuM ziMgaDuM, gavalava, jAMbuphaLa, bhInA ariThAnA phUla, koyala, bhramaronI paMkita, hAthInuM baccuM, kALuM kesara, AkAzano TukaDo, kALuM azoka, kALI kaNera, kALuM baMdhujIvaka vagerenokALo varNa (raMga) hoya che. tenAthI paNa adhika kRSnalezyA aniSTatara, adhika akAMta, adhika apriya, ane adhika amanojJa varNanI hoya che. kRSNa lezyAno rasa H kRSNa lezmA rasanI apekSAe jema kaDavI tuMbaDIno rasa, kaDavI chAlano rasa, lIMbaDAno rasa hoya e badhAthI paNa anaMtagaNo kaDavo rasa kRSNa lezyAno hoya che. vaLI1 kRSNa lezyAno rasa jema koI lIMbaDo, lIMbaDAno sAra, lIMbaDAnI chAla, lIMbaDAno kavAtha, kuraMja vRkSa, kuraMjanAM phaLa, kuraMjanI chAla, kuraMjano kavAtha, kaDavI tuMbaDI, kaDavI tuMbaDInAM phaLa, kaDavI kAkaDI, kaDavI kAkaDInAM phaLa, rohiNI, rohiNInAM puSpa, mRga vAluMkI, mRga vAluMkInAM phaLa, kaDavAM tUriyA, kaDavAM tUriyAnAM phaLa, kRSNa kaMda, vajakaMda, Adino rasa kaDavo hoya che. tenAthI paNa kRSNa lezyAno rasa adhika aniSTa yAvat adhika amanojJa hoya che. 250 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa vezyAnAM lakSaNo :- (azubhatama manobhAva) A naitika vyaktitvanuM sauthI nikRSTa rUpa che. . je2 AtmA prANAtipAta Adi pAMca AzravomAM pramatta hoya che. manogupti, vacanagupti ane kAyagupti. A traNa guptiothI je agupta hoya arthAtu e traNa guptiothI rahita hoya che. cha kAyanA jIvonI rakSAmAM je avirata hoya, tIvra AraMbha, utkRSTa sAvadya vyApAromAM tatpara hoya, bIjAnA hitanA abhilASI nahoya, vagara vicAryuM ja dareka kAmamAM pravRtti karavAvALA hoya, jenuM pariNAma dayAbhAvathI zUnya hoya, ghAtaka hoya, indriyone vazamAM rAkhanAra na hoya. A avasthAmAM prANInA vicAra atyaMta krUra hoya che. A pramANe A pAMca Azrava Adi pUrvokta yogothI yukta prANIne kRSNa lezyAvALo jANavo joIe. (2) nIla vezyAno varNa : nIla glezyA varNanI apekSAe nIla azoka vRkSanA jevI che. cAsa pakSInAM pIMchAM samAna che. tathA vaiDurya maNInA samAna che. vaLI nala lezyAna varNa jema koI bhamaro, cAsa pakSI, cAsa pakSInAM pIMchAM, popaTa, popaTanAM pIMchA, vanarAjI, aMtarAga, kabUtaranI Doka, moranI Doka, baLadevanA vastra, aLasInuM phUla, aMjanakezInuM phUla, nIla kamala, nIla azoka, nIla karaNa, nIla baMdhujIvaka, karatAM paNa adhika aniSTatara yAvatuM varNathI amanojJatara hoya che. nIla vezyAno rasapa: nIla legyA rasanI apekSAe jema suMTha, pIpara, maracAM rUpa traNa kaTukano rasa tIkho hoya che. jema gaja pIparano rasa tIkho hoya che. A badhAnA rasathI paNa anaMtagaNo tIkho rasa nIla vezyAno hoya che. vaLI nIla legyAno rasa jema koI bhaMgI nAmanI vanaspati, bhaMgI vanaspatinI raja, pAThA vanaspati, caviyA, citramUlaka vanaspati, pIpara, pIparImULa, pIparInuM cUrNa, mirca, mircanuM cUrNa, Adu, AdunuM cUrNa Adino rasa tIkho hoya che. tenAthI paNa nIla legyAno rasa adhika aniSTa yAvatu adhika amanojJa hoya che. 251 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nila vezyAnAM lakSaNo - (azubhatara manobhAva) A naitika vyaktitvano prakAra apekSAe pahelAM kaMIka ThIka hoya che. paraMtu azubha ja hoya che. jema ke bIjAnA guNone sahana na karavA, roSa karavo tathA sadAroSamaya pariNAma rAkhavAM, tapasyA karavAmAM vimukha rahevuM, kuzAstromAM tatpara rahevuM, chaLakapaTa karavA, lajjArahita thavuM, viSayomAM Asakti rAkhavI, dveSa rAkhavo, bIjAnI ThagAI karavI, jAti Adika madothI atyaMta yukta rahevuM, indriyanAM viSayamAM lolupatA rAkhavI, sattAnA mATe icchA karavI, prANIvadhanA sthAnabhUta AraMbhathI virakta na thavuM, svapnamAM paNa bIjAnAM hitanI abhilASA na rAkhavI. vagara vicAryuM kAmamAM lAgI javuM. ityAdi lakSaNayukta prANI nIlezyAnAM pariNAmavALo jANavo joIe. (3) kApotalezyAno varNa : kApotalezyA varNanI apekSAe aLasInAM phUla jevI, taila kaMTaka nAmanI vanaspatinA jevI, kabUtaranI gardana samAna, kAMIka kALI ane kAMIka lAla hoya che. eja pramANe kApota lezyAno varNa hoya che. vaLI29 kApota lezyAno varNa jema koI khadirano sAra, keranI aMdarano sAra, dhamAsAno sAra, tAMbu, tAMbAno karoDa, tAMbAnI chIpATI, vaMtAkanuM phUla, kokilacchadanuM phUla, javAsAnuM phUla hoya enA karatAM paNa aniSTatara yAvata amanojJatara hoya che. kApota vezyAno rasa : kApota lezyA rasanI apekSAe jema apakava eTale kAcI kerIno rasa, tUrAM koThAMnA rasa jevo hoya che. A badhAthI paNa anaMtagaNo khATo rasa kApAta lezyAno dhya che. vaLI kApota lezyAno rasa jema koI AMbAnA, AMbAnA phaLonA bIjorAnA, bilInA, kapitthonA, majjonA, phaLasInA, dADamanA, pArAvatonA, aphoTakonA, boronA, hiMdukonA aSTakalonA eTalA pUrA nahIM pAkelAnA, paripakva avasthAnA varNathI rahita, gaMdhathI rahita, sparzathI rahita hoya che. tenAthI paNa kApAta lezyAno rasa adhika aniSTa yAvata adhika amanojJa hoya che. rapa0 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kApota lezyAnAM lakSaNo - (azubha manovRtti) A manovRtti paNa dUSita che. jema ke vANIthI kuTila thavuM, kuTila AcAravALA banavuM, kapaTI thavuM, kuTila citta thavuM, potAnA doSone DhAMkavA, mAyAcArathI pratyeka kArya karavuM. zrata cAritrarUpa dharmamAM zraddhA vihIna thavuM ane AryabhAvathI rahita banavuM. tathA bIjAone duHkha thAya evAM vacana bolavA, rAga dveSathI yukta vacanono prayoga karavo, corI karavI, bIjAnA abhyadayane sahana na karavo evA kAryayukta yogothI jIvane kApota lezyAvALA jANavA. (4) tejo lezyAno varNa : tejo vezyA varNanI apekSAe hiMgaLo tathA gerU Adi dhAtunI samAna che. abhinava udaya sUryanA jevo che. popaTanI cAMcanA jevo tathA divAnI jyotinA samAna raktavarNavALI hoya che. vaLI tejolekSAno varNa jema koI sasalAnuM rUdhira, meSanuM rUdhira, suvaranuM rUdhira, sAbaranuM rUdhira, manuSyonAM rUdhira, Indragopa nAmano kIDo, bAlasUrya, saMdhyAkALanI lAlimA, caNoThInA ardhA bhAganI lAlimA, uttama hiMgaLoka, paravALAnA aMkura, lAkhano rasa, athavA lohitAkSamaNi, kiramajIraMganI kAMbaLa, hAthInuM tALavuM, cIna nAmanA lAladravyano bhUko, pArijAtanuM puSpa, japAnuM phUla, kiMzuka puSpanI rAzi, lAla kamaLa, lAla azoka, lAla kaNera, lAla baMdhujIvaka Adino varNa lAla hoya che. tenAthI paNa adhika iSTa thAvata adhika manohara hoya che. tejo vezyAno rasa - tejo legyA rasanI apekSAe pAkI kerInA jevo rasa hoya, pAkelA kavIThano jevo rasa hoya che. tevA rasothI paNa anaMtagaNo mITho tejolezyAno rasa hoya che. vaLI tejovezyAno rasa je koI AMbAonI kerIonA pAkelAnA, pUrA pAkelAnA varNathI, gaMdhathI, sparzathI yukta hoya che. tenAthI paNa tejolezyAno rasa adhika ISTa yAvata adhika manojJa hoya che. tejo lezyAnAM lakSaNo - (zubha manovRtti) ahiM manodazA pavitra hoya che. jema ke ahaMkAra na karavo, gurujanathI potAnuM Asana nIce rAkhavuM, capaLatAthI 253 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahita thavuM, mAyAcArathI rahita thavuM, apUrva vastune jovAnI utsuktA na rAkhavI. vinIta thavuM, gurujanano vinaya karavo, emanA AvavAthI UThavuM, praNAma Adi karavAM, indriyone jItavI, mana, vacana, kAyAnA yogone zuddha rAkhavA, tIvra tapazcaryA karavI, tathA priyadharmavALA thavuM. dharmamAM daDhatA rAkhavI, prANAtipAta Adi pApothI sadA bhayabhita banI mokSanA abhilASI thavuM. A pUrvokta lakSaNothI saMpannayoga jIvone tejolezyAvALA jANavA. (5) padmalezyAno varNa : padmalezyA varNanI apekSAe haLadaranA TukaDAnA raMga jevo che. haLadaranA kaTakA karavAthI aMdarathI je raMga dekhAya che. tevA raMga samAna che. saNa tema ja bIjaka vRkSanA pRSpanA jevo che. vaLI padmalezyAno varNa jema koI caMpA, caMpAnI chAla, caMpAno TukaDo, haLadara, haLadaranI goTI, haLadarano TukaDo, haDatAla ke haDatAlanI guTikA, haDatAlano TukaDo, cikura nAmanI pILI vanaspati, cikura rAga, sonAnI chIpa, uttama suvarNa nikaSa, kasoTI para banelI suvarNa rekhA, vAsudevanA vastra, allakInAM puSpo, caMpAnuM phUla, karaNanAM puSpo, kuSmAMDalatAnuM puSpa, suvarNayuthikA puSpa, kodaMDakanI puSpamALa, pILo azoka, paLo kaNera, pILA baMdhujIvakanAM puSpo Adino varNa pILo hoya che. tenAthI paNa adhika iSTa yAvat adhika manojJa varNavALI padmalezyA hoya che. padmalezyAno rasa : padmalezyA rasanI apekSAe zarAbano jevo rasa hoya che. vividha Asavono jevo rasa hoya che. madhano rasa ane sAkarano jevo rasa hoya che. enAthI paNa adhikagaNo padmalezyAno rasa hoya che. vaLI41 padmalezyAno rasa jema koI caMdraprabhA hoya, manaH zilA hoya, uttama sIdhuM nAmanuM madya, uttama vArUNI, pAnano Asava, puSpano Asava, phaLano Asava, coyano Asava, madhu, me2ka, kApisAyana nAmanuM magha, khajurano sAra, drAkSano sAra, sArI rIte zeraDIno rasa, aSTa, piSTa, niSTatA, ATha jAtanA loTathI banelI vastu vizeSa, jAMbunI 254 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlimA, uttama prasannA nAmanuM madya, rasathI bharapUra ramaNIya thoDI okaTAlakolinI mukhane madhura kaMravAvALI thoDIvAramAM kaTuMka, netrone thoDA tAmra banAvanArI, utkRSTa madyane prApta varNa, gaMdha, rasa, sparzathI yukta, AsvAda karatAM karatAM yogya vizeSa rUpathI AsvAdAnIya, tRptijanaka, daryajanaka, mada kAriNI, badhI indriyo tema ja gAtrane AhalAda utpanna karanArI hoya che, tenAthI paNa pAlezyAno rasa adhika ISTatara yAvata adhika manojJatara hoya che. paghalezyAnAM lakSaNo :- (zubhatara manovRtti) A manobhUmimAM pavitratAnI mAtrA tejovezyAnI apekSAe adhika hoya che. jema ke krodha, mAna kaSAyanI alpatA thavI, mAyA tathA lobha kaSAyanI paNa alpatA thavI, zAMtacittavALA banavuM, azubhayogano parityAga karIne zubha yogamAM pravRtta thavuM, mana, vacana, kAyAnA yogone sadA pavitra rAkhavA tathA tIvra tapazcaryA karavI, thoDuM ane hitakara bolavuM, upazama lakSaNothI yukta jIvone padhalezyAvALA jANavA. (6) zuklalazyAno varNa - zukalezyA varNanI apekSAe zaMkha, sphaTikamaNi ane kuMda puSpanI samAna che. dUdhanA bharelA kuMbhanA jevo, cAMdInA hAra jevo tathA muktAhAra samAna che. vaLI zukalalezyAno varNa jema koI aMtaratna, zaMkha, caMdramA, mogaro, dajjala, jalakaNa, dahIM, jamAveluM dahIM, dUdha, dUdhano Ubharo, sUkI phaLI, moranA piMchAnA mIMja, tapAvelI ane dhoyelI cAMdInI pATa, zaradaRtuno megha, kumudanuM dala, zvetakamaLanuM daLa, cokhAnA loTanI rAzi, kurajanA puSponI rAzi, sinduvAra puSponI mALA, zveta azoka puSpa, zveta kaNeranuM phUla, zveta baMdhujIvakanuM phUla, Adino varNa zveta hoya che. tenAthI paNa adhika ISTa yAvat adhika manojJa varNavALI zuklalezyA hoya che. A cha lezyAo pAMca varSanI kahevAya che. kRSNalezyA kALAvarNadvArA, nIla lezyA nIlavarNadvArA, kApota lezyA kALAne lAlavarNadvArA, tejalezyA lAlavarNadvArA, padmazyA pILA varga dvArA, ane zukala leNyA zukala varNa dvArA kahevAya che. 255 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukalezyAno rasa : zukalalezyA rasanI apekSAe jevo khajurano rasa, drAkSano rasa, dUdhamAM banAvelI khIrano rasa, khAMDa ane sAkarano rasa jevo mITho hoya che enAthI paNa anaMtaguNo mITho rasa zukala lazyAno hoya che. vaLI zukalalezyAno rasa, jema goLa, khAMDa, sAkara, rAba, lADu, bhizakaMda nAmanuM miSTAnna, puruSottara nAmanuM miSTAnna, padmottara nAmanuM miSTAnna, AdezikA nAmanuM miSTAnna, siddhArthikA nAmanuM miSTAnna, AkAzAsphAttitopamA nAmanuM miSTAna, anupamA nAmanuM miSTAnna, upamA nAmanuM miSTAnna, AdinA rasathI paNa zukala lezyAno rasa adhika ISTa yAvat adhika manomttara hoya che. .. zuklalazyAnAM lakSaNo "- (paramazubha manovRtti) A manobhUmi zubha manovRttinI sarvocca bhUmikA che. pabalezyAmAM zubha guNanI mAtrA vadhAre hoya che. paraMtu A legyAmAM vizuddhinI mAtrA adhika hoya che. jemake ArtadhyAna ane raudradhyAnano parityAga karIne AtmAdharmadhyAna ane zukaladhyAnanuM sevana kare che. prazAMta cittavALA hoya che. azubha yogonA paritApathI potAnA AtmAne vazamAM rAkhe che. pAMca samitionuM pAlana kare che. traNa guptiothI potAnA cAritranuM rakSaNa kare che. tathA je sarAga hoya ke vItarAga hoya, upazama bhAvathI je yukta hoya. indriyone vazamAM jeNe rAkhela hoya. haMmezA svadharma ane sva svarUpamAM nimagna rahe che. AvA prakAranA lakSaNothI yukta jIvone zuklalezyAvALA jANavA. cha lezyAonI gaMdha : kRSNalezyA, nIlalezyA, ane kApola lezyA, A traNa lezyAo durgadhavALI ane tejo vezyA, pAlezyA ane zukala legyA A traNa lezyAo sugaMdhavALI kahelI che. prathamanISa0 traNa lezyAo aprazasta che. e traNe vezyAonI gaMdha jevI rIte gAyanA marelA zarIranI, kUtarAnA marelA zarIranI. sarpanA marelA zarIranI jevI durgadha hoya che tenAthI paNa adhika durgadha kRSNalezyA, nela lezyA ane kApotalezyA jevI traNa 256 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aprazasta lezyAonI hoya che. chellI-traNa vezyAo prazasta che. e traNa lezyAonI sugaMdha jevI rIte sugaMdhita puSponI sugaMdha hoya che. jema pIsAvAthI sugaMdhI dravyomAMthI sugaMdha chUTatI hoya che tenAthI paNa anaMtagaNI adhika sugaMdha tejo vezyA, padmavezyA ane zukalalezyA jevI traNa prazasta lezyAonI sugaMdha hoya che. cha vezyAono sparza : prathama traNa aprazasta vezyAo che. teo sparza jevo karavatano sparza, jevo gAyanI jIbhano sparza, jevo zAkanA velAonAM pAMdaDAno sparza hoya che tenAthI paNa anaMtaguNo karkaza ane kharabacaDo sparza aprazasta kRSNalezyA, nIlalezyA ane kApota lezyAno hoya che. " chellI traNa prazasta lezyAo che. teno sparza jevo bUra nAmanI vanaspatino sparza, mAkhaNano sparza tathA zirISa puSyano sparza hoya che tenAthI paNa anaMtaguNo suMvALo sparza prazasta tejovezyA, padmavezyA ane zukalezyA jevI traNa vezyAno hoya che. cha vezyAonI gati : kRSNapara, nIla, kApotalezyA A traNe vezyAomAM saMkaliSTa adhyavasAya hovAthI durgatimAM laI javAvALI che. tejo, padma ane zukala A traNa lezyAomAM prazasta adhyavasAya hovAthI sadgatimAM laI javAvALI che. - kRSNa3, nIla ane kApota A traNa lezyAo adharmanA hetuvALI hovAthI adharma lezyAo che. kemake e upAdAnamAM hetu hoya che. A kAraNe A traNe vezyAothI yukta jIva marIne durgatimAM utpanna thAya che. tejo, padma ane zukala A traNa vezyAo dharma lezyAo che. tathA dharmanI hetubhUta che. A kAraNe A traNe vezyAothI yukta jIva marIne sadagatimAM jAya che. cha lezyAonAM pariNAma : cha lezyAonA pariNAma traNa prakAranAM, nava prakAranAM, 27 prakAranAM, 81 rapa. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranAM, ane 243 prakAranAM tema ja ghaNA prakAromAM tenuM pariNamana thAya che. - cha e vezyAonAM saghaLAM pariNAmonuM saMkalana karavAthI arthAtu badhAne sAthe karavAthI 243 x 6 = 1458 pariNAmo bane che. cha vezyAono pradeza : cha e lezyAo anaMta pradeza che. arthAt cha e vezyAne yogya (paramANa) pradezo anaMtAnaMta saMkhyAvALA che. cha lezyAonI avagAhanA : cha e lezyAonI asaMkhyAta pradezomAM avagADha kahI che. kemake saMpUrNa lokanA asaMkhyAta ja pradezo prasiddha che. cha lezyAonI vargaNA: cha e lezyAonI vargaNA anaMta kahI che. vargaNAo varNAdinA bhedathI anaMta hoya che. cha lezyAonAM sthAna : kRSNalezyAnAM asaMkhyAta sthAno kahyAM che. e ja rIte yAvatu zukalalezyAnA sthAno samajavAM. asaMkhyAta utsarpiNIo tathA avasarpiNIonA jeTalA pradeza hoya che teTalA ja lezyAonAM sthAna arthAt vikalpa che. kRSNa, nIla ane kApata nAmaka bhAva lezyAonAM sthAna saMkalezarUpa hoya che. ane tejo, padma ane zukalezyAonAM sthAna vizuddha hoya che. asaMkhyAtapa9 avasarpiNIkALa tathA asaMkhyAta utsarpiNIkALano jeTalo samaya che. athavA asaMkhyAta lokanA jeTalA pradeza che. eTalA ja vezyAonAM sthAno che. cha e leyAonI sthiti : kuNavezyAnI(c) sthiti jaghanya aMtarmuhUrtanI hoya che. ane utkRSTa sthiti aMtarmuhUrta adhika 33 sAgaropamanI che. 58 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nila vezyAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti palyopamanA asaMkhyAta bhAgathI adhika 10 sAgaropamanI che. - kApota vezyAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti eka palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI adhika traNa sAgaropamanI che. tejo vezyAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che ane utkRSTa sthiti palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI adhika be sAgaropamanI che. palezyAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. ane utkRSTa aMtarmuhUrta adhika 10 sAgaropamanI che. zuklalezyAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che ane utkRSTa sthiti aMtarmuhUrta adhika 33 sAgaropamanI che. A vezyAonI sAmAnya rIte sthiti kahevAmAM AvI che. AmAM gati vizeSanI vivakSA karavAmAM Avela nathI. have cAre gatiomAM legyAnI sthiti kahe che. nArakomAM lesthAnI sthiti - nArakomAM kApota" lezyAnI jaghanya sthiti 10 hajAra varSanI che ane utkRSTa sthiti palyopamanA asaMkhyAta bhAgathI adhika traNa sAgaropamanI che. . nIlalezyAnI jaghanya sthiti 3 sAgaropama tathA palyopamanA asaMkhyAta bhAga pramANa che. utkRSTa sthiti 10 sAgaropama tathA palyopamanA asaMkhyAta bhAga pramANa che. kRSNalezyAnI jaghanya sthiti daza sAgaropama tathA palyopamanA asaMkhyAta bhAga pramANa che ane utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI che. prathama traNa naraka sudhI kApota legyA hoya che. jaghanya sthiti prathama narakanI ane utkRSTa sthiti trIjI narakamAM levAya che. trIjI, cothI, pAMcamI narakamAM nIlalezyA che. A nIlalezyAnI jaghanya sthiti trIjI narakanI ane utkRSTa sthiti pAMcamI narakanI che. pAMcamI, chaThThI ane sAtamI 259 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakamAM kRSNalezyA che. A kRSNalezyAnI jaghanya sthiti pamI narakanI ane utkRSTa sthiti 7mI narakanI che. tiryaMco ane manuSyomAM vezyAnI sthiti: tiryo ane manuSyomAM sarva lezyAonI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. zukala lezyAne varjIne jANavuM. te zuddha zukala legyA choDI devI. zukala lazyAnI jaghanya sthiti to eka aMtarmuhUrtanI ja hoya che. paraMtu utkRSTa sthiti nava varSa jUnA pUrva koTInI che. kemake ATha varSanI AyumAM rahelA jIvane zukalezyAnI saMbhAvanA hotI nathI. A kAraNe nava varSathI ochA eka pUrva koTI kALa A zukalezyAno batAvela che. devomAM vezyAonI sthiti : kRSNalezyAnI jaghanya sthiti bhavanapati, vyaMtaradevomAM 10 hajAra varSanI che. kemake A devo ja jaghanya 10 hajAra varSanI sthitivALA hoya che. tathA utkRSTa sthiti palyopamanA asaMkhyAta bhAga pramANa che. A sthiti madhyama AyuvALA bhavanapati ane vyaMtaradevonI apekSAe che. nIlalezyAnI jaghanya sthiti - kRSNalezyAnI utkRSTa sthiti che temAM 1 samaya vadhu che ane utkRSTa sthiti eka palyopamanA asaMkhyAtabhAga pramANa che. te madhyama AyuvALA devonI sthiti che. kApota legyAnI jaghanya sthiti - nIla lezyAnI utkRSTa sthitithI eka samaya vadhu che ane utkRSTa sthiti eka palyopamanA asaMkhyAtabhAga pramANa che. e sthiti eTalI AyuvALA ja bhavanapati ane vyaMtaradevonI che. te vezyAnI jaghanya sthiti eka palyopamanI hoya che. tathA utkRSTa sthiti eka palyanA asaMkhyAta bhAga adhika be sAgaropamanI che. te vaimAnika devanI apekSAe jANavI. kemake saudharma ane izAna devalokamAM devonI jaghanya sthiti eTalI che. saudharmanI jaghanya 1 palyanI, izAna devalokanI 1 palyathI adhika che. tathA baMne devalokamAM utkRSTa sthiti kramazaH 2 sAgaropama ane be sAgaropamathI adhika che. 260 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyotiSI devonI jaghanya sthiti palyanA AThamA bhAganI che. tathA utkRSTa sthiti 1 lAkha varSa adhika eka palyopamanI che. - padmalezyAnI jaghanya sthiti - tejolezyAnI utkRSTa sthitimAM 1 samaya adhika ane utkRSTa aMtarmuhUrta adhika 14 sAgaropama pramANa che. zuklalezyA nI jaghanya sthiti - paghalezyAnI utkRSTa sthitimAM eka samaya adhika che. ane utkRSTa sthiti eka aMtarmuhUrta adhika 33 sAgaropama pramANa che. A legyAnI jaghanya sthiti 6ThThA lotaka devalokamAM che. ane utkRSTa sthiti sarvArthasiddhamAM che. kemake tyAM ja ATalI sthiti hoya che. cha lezyAonuM alpabahatva : cha e vezyAonA asaMkhyAta sthAno kahyAM che. teno alpabadutva nIce pramANe che. dravyanI apekSAe jaghanyathI - sauthI ochAM sthAno kApota lezyAnAM che. tenAthI nIlalezyAnA sthAno asaMkhyAtaguNA che. tenAthI kRSNalezyAnA sthAno asaMkhyAta guNA che. tenAthI tejolezyAnA sthAno asaMkhyAtaguNA che. tenAthI padhalezyAnA sthAno asaMkhyAtaguNA che. tenAthI zukalezyAnA sthAno asaMkhyAtaguNA che. '' pradezonI apekSAe jaghanyathI, dravya ane pradezonI apekSAe jaghanyathI upara pramANe dravyanI apekSAe jaghanyathI batAvela che te ja pramANe samajavuM. dravyanI apekSAe, pradezonI apekSAe ane dravya-pradezonI apekSAe utkRSTathI sthAno paNa jadhanya pramANe ja samajavAM. lezyAonI pratipattino je kALa che te kALanI apekSAthI prathama samayamAM pariNata thayela e samasta vezyAothI yukta thayela koI paNa jIvanI anyabhavamAM utpatti thatI nathI. 261 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carama samayamAM AtmarUpapaNAthI pariNata thayela samasta vezyAonI yukta, koI paNa jIvanI parabhavamAM utpatti thatI nathI. aMtarmuhUrta kALa cAlyo jAya pachI aMtarmuhUrta kALa thoDo bAkI rahe tyAre AtmarUpapaNAthI pariNata thayela lezyAothI yukta jIva parabhavamAM jAya che. AgamamAM ane TIkA sAhityamAM lezyA - vibhinna jIvomAM vezyA - nArakIomAM : nArakImAM prathamanI traNa legyAo hoya che. pahelI ane bIjI nArakImAM kApota lezyA, trIjI nArakImAM kApota ane nIlalezyA, cothI nArakImAM eka nIla, pAMca nArakImAM nIla ne kRSNa, chaThThI ne sAtamI nArakImAM kRSNa lezyA hoya che. tiyo, manuSyo ane devomAM vezyA :- tiryaMcomAM kRSNa yAvata zukala e cha legyA hoya che. pRthvIkAya, apakAya, vanaspatikAya, bhavanapati ane vANavyaMtaramAM prathamanI cAra lezyAo hoya che. beIndriya", teIndriya, caurendriya, teukAya, vAukAya, ane nArakImAM traNa lezyA hoya che. paMcendriya tiryaMco ane manuSyane cha lezyA hoya che. akarmabhUmimAM ane aMtara dviIpamAM manuSya ane manuSyANIne cAra lezyA hoya che. vaimAnika devomAM traNa vezyA heya che. vaimAnikapa devImAM eka tejolezyA hoya che. jyotiSI - pahelA bIjA devalokamAM tejovezyA, trIjA, cothA, pAMcamAM devalokamAM padmavezyA, 6ThThA devalokathI anuttara vimAnanA sarvArthasiddha sudhInA devomAM zukalalezyA hoya che. garbhaja tiryaMca, manuSyamAM cha lezyA ane bAkInA badhA jIvomAM traNa lezyA hoya che. eka vezyAvALA jIvo - eka kRSNalezyAvALA - (1) dadI nArakI (2) 7mI nArakI eka nIlalezyAvALA - (1) 4thI nArakI eka kApotalezyAvALA - (1) prathama nArakI (2) bIjI nArakI. 262 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka tejalezyAvALA - (1) jayotiSI deva. (2) saudharma deva (3) izAna deva (4) prathama kilviSI deva. eka paghalezyAvALA - (1) sanaskumAradeva (2) mahendradeva (3) brahmaloka deva (4) bIjA kilviSI deva (pa) nava lokotika deva. eka zuklalezyAvALA - (1) 6thI 12 devalokanA deva (2) trIjA kilpiSI deva (3) navaraiveyakanA deva (4) 5 anuttara vimAnanA deva. be vezyAvALA jIvoH kRSNa tathA nIla vezyAvALA - (1) 3jI nArakI. nIla tathA kApota lezyAvALA (1) pamI nArakI. traNa vezyAvALA jIvo : kRSNa, nIla ane kApotalezyAvALA - (1) nArakI (2) teukAya (3) vAukAya (4) beindriya (5) te indriya (6) caurendriya (7) asaMzI tiryaMca paMcendriya. (8) asaMjJI manuSya. (9) sUkSma sthAvara ekendriya. (10) bAdara nigoda jIva. cAra vezyAvALA jIvo - . prathamanI cAra lezyAo :- (1) pRthvIkAya (2) apakAya (3) vanaspatikAya (4) bhavanapati deva (5) vANavyaMtara deva (6) jugaliyA (7) devIo. pAMcalezyAvALA jIvo : - prathamanI pAMca vezyAo - potAnI jaghanya sthitivALA paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI tiryaMcajIva je trIjA, cothA ane pAMcamA brahmalokanA devomAM utpanna thavA yogya hoya. cha vezyAvALA jIvo : " kRSNa yAvat zulalezyAvALA - (1) tiryaMca paMcendriya (2) manuSya (3) deva (4) sAmAyika cAritrI. (5) chedopasthApanIya cAritra, (6) kaSAyakuzIla nigraMtha (7) saMyati. 263 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alezI jIva : (1) manuSya ane (2) siddha. zuddha ane azuddha vezyA vivecana : cha% vezyAomAM kRSNa, nIla ane kApota e traNa lekSAo avizuddha, aprazasta, saMkliSTa che. A traNa lezyAonAM pariNAma azuddha hovAthI tathA zIta ane rUkSa hovAthI e durgatimAM laI janArI che. tejo , padma ane zukala A traNe lezyAo prazasta, asaMkliSTa ane vizuddha che. e traNa lezyAonAM pariNAma zuddha hovAthI, vaLI snigdha ane uSNa che te sugatimAM laI janArI che. zuddha vezyA sAkSAta mokSanuM kAraNa che. daMDakomAM lezyA - 24 daMDakanA 24 kAromAM 7muM lezyA dvAra batAvela che. gAthA - josa- tiriya mays! | nAtha-tesa-vA-vitA vemafNaya tijosA III joisiya teulesA, sesA savvevi huMti caulesA / gAthArtha - cha lezyAomAMthI nArakInA daMDakamAM prathama traNa lezyA hoya che. pRthvIkAyanA, apakAyanA ane vanaspatikAyanA daMDakamAM prathamanI cAra lezyA hoya che. teukAyanAM ane vAukAyanAM daMDakamAM, traNa vikasendriyanA traNa daMDakamAM prathamanI traNa lezyAo hoya che. tiryaMca paMcendriya ane manuSyanA daMDakamAM cha lezyAo hoya che. bhavanapatinA 10 daMDakamAM, ane vANavyaMtaranA daMDakamAM cAra vezyAo hoya che. jyotiSInA daMDakamAM eka tejolezyA ane vaimAnikanA daMDakamAM tejo, padma ane zukala e traNa lezyAo hoya che. deDakamAM vezyAnA ciMtananuM kAraNa : dareka saMsArI jIvone legyA hoya che. dareka daMDakomAM jIvonI bhinna-bhinna vezyA batAvela che. prathamanI traNa lezyA aprazasta hoya che. e vezyAnAM pariNAmo ane kAryo 264 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra vadhAre che. anAdi kALathI e azuddha ane saMkaliSTa bhAvomAM ramI rahyo che. paraMtu jyAre aMtima tejo, padma ane zukala legyAnAM pariNAmo AtmAmAM pragaTe che tyAre utthAna thAya che. AgaLa kahela judA-judA daMDakomAM prazasta vezyAo hoya che. tenA AdhAre saMjJI tiryaMca paMcendriya pAMcamA guNasthAnamAM zrAvakanA vratono svIkAra karI zake che. ane karmabhUminAM saMjJI manuSya uttama traNa lezyAnA AdhAre kramazaH AgaLa jaI zake che. je devone prazamara traNa legyA che. tema chatAM paNa teo cothA guNasthAnathI AgaLa jaI zakatA nathI. aprazasta lazyAnA pariNAmo chUTI jatAM sahaja prazasta pariNAmo pragaTI jAya che. jevI rIte rAtrInA aMdhakAra dUra karavA mATe sUryanAM kiraNo samartha che. tevI ja rIte azuddha bhAvone dUra karavA zuddha bhAvonA kiraNo samartha che ane e ja zuddha bhAvo AtmAne mahAna banAve che. prazasta ane aprazasta baMne adhyavasAyonuM kaI rIte utthAna ane patana karAve che teno daMDakamAM khyAla Ave che. patananA mArgane choDI zreyanA mArgane grahaNa karavA daMDakamAM lezyadvAra batAvela che. lezyA dvArA AtmavikAsa - mananA adhyavasAya eka sarakhA rahetA nathI te badalAyA kare che. kyAreka kALA, kyAreka kAbaracItarA, kayAreka bheLaseLa jevA, kyAreka sArA, kayAreka vadhu sArA, ane kyAreka uccazreNInA ujjavaLa bane che. A ApaNA anubhavanI vAta che. A mananA bhAvane "lezyA" kahevAya che. kRSNa, nIla ane kApota lezyAnAM dravyo azubha che. ane tejo, padma ane zukala lezyAnAM dravyo zubha che. A dravyo mana, vacana ane zarIranA yogonA aMtargata dravyo che. vezyA kaSAyodIpaka hovA chatAM kaSAyarUpa nathI. kemake akaSAyI kevalajJAnIne paNa uttamottama zukala lezyA hoya che. - prathama traNa vezyAomAM aviveka hoya che. chellI traNa lezyAomAM viveka hoya che. pahelI traNa lezyAomAM avivekanI mAtrA uttarottara ghaTatI jAya che. jyAre chellI traNa vezyAomAM vivekanI mAtrA uttarottara vadhatI jAya che. pahelI traNa lezyAomAM nibiDa pAparUpa baMdhana kramazaH ochuM thatuM jAya che. jyAre chellI traNa lezyAomAM puNyarUpa karmabaMdhanI abhivRddhi hoya che. tema ja puNyarUpa nirjarAnuM tattva uttarottara vadhatuM 265 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che. A rIte lezyAonI vicAraNAM karatAM AtmavikAsanAM darzana thAya che. azubha lezyAomAM ApaNe anaMtakALa pasAra karyo che. have A bhavamAM AgamajJAna dvArA zubha lezyAomAM sthiratA karavAnI che. tejo ane padma lezyA sAtamA guNasthAna sudhI hoya che. sAtamA guNasthAnamAM apramatta dazA pragaTI jAya che. ane AThamAM guNasthAnathI ekalI zukalezyA rahe che. vardhamAna pariNAmo rahetAM zukalalezyAnI sAthe kSapakazreNI mA guNasthAnathI maMDAI jatAM 12mA guNasthAnanA aMte ja ghAtI karmano kSaya thaI jAya che. AtmAmAM 13mA guNasthAnamAM to kevalajJAna pragaTa thaI jAya che. AtmAno saMpUrNa vikAsa thaI jAya che. kemake kevalajJAna pragaTa thaI gayA pachI cAra gatinuM paribhramaNa aTakI jAya che. ane 13mAM guNasthAnamAM zuddha zukalalezyA rahe che. ane te paNa 14mA guNasthAnamAM chUTI jAya che. aMte alezI banI javAya che. ane zAzvata sukha paNa maLI jAya che. A rIte lezyAnA mAdhyama dvArA azubhamAMthI zubha ane zubhamAMthI leNyA zuddha banI jAya che tyAre saMpUrNa kevalajJAna pragaTa thaI jAya che. e AtmAnA vikAsanI caramasImA che. guNasthAnamAM lezyA : kRSNalezyA, nIlalezyA, ane kApota lezyA 1thI 6 guNasthAna sudhI hoya che. tejo vezyA, padmavezyA 1thI 7 guNasthAna sudhI hoya che. zukalalezyA 1thI 13 guNasthAna sudhI hoya che. arthAt kRSNa, nIla, kapota e traNa vezyAnAM prathama 6 guNasthAnaka che. teja, padma e be vezyAnAM prathama 7 guNasthAna che. zuklalezyA e eka vezyAnA prathama 13 guNa sthAna che. ekathI cha guNasthAnamAM 6 legyA hoya che. sAtamA guNasthAnamAM tejo, padma ane zukala e traNa vezyA che. 8thI 13 guNasthAnamAM eka zullezyA che. eTale 6 guNasthAna che. alezInuM eka 14muM guNasthAna che. 266 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedamAM vezyA - strIveda, puruSaveda ane napuMsaka vedamAM cha leDyA hoya che. avedImAM eka zukalalezyA hoya che. kemake avedInA 8thI 14 eTale ke sAta guNasthAna che. temAM 1thI 13mAM mAtra zuklalezyA che. 14mA guNasthAnamAM avedI ane alezI che. kaSAyamAM vezyA - kaSAyamAM 6 lezyA hoya che. akaSAyamAM mAtra zukalezyA ja hoya che. kemake 11thI 14 e cAra guNasthAna akaSAyInAM che. 11, 12, 13mAM zukala legyA hoya che ane 14mA guNasthAne akaSAyI ane alezI che. kaSAya ane lazyAno avinAbhAvI saMbaMdha nathI. jyAM kaSAya che tyAM lezyA avazya che paraMtu jyAM lezyA che tyAM kaSAya na paNa hoya. jema ke kevalajJAnIne kaSAya na hoya to paNa temanAmAM lezyAnAM pariNAma hoya che. jo ke te zukalezyA ja hoya che. samuddhAtamAM vezyA - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya, tejasa, ane AhAraka samudhAta e che samuddaghAtamAM cha lezyA hoya che. ane kevala samuddhAtamAM eka zukalezyA ja hoya che. kemake kevala samudyAta 13mAM guNasthAnamAM thAya che. cAritramAM vezyA : | sAmAyika cAritra ane chedopasthApanIya e bemAM cha lezyA ane parihAravizuddha cAritramAM aMtima traNa lezyA hoya che. sUkSma saMparAya cAritra, ane yathAkhyAta cAritramAM eka zukalezyA che. zAnamAM legyA - kRSNalezyA yAvat padhalezyAmAM - be, traNa athavA cAra jJAna hoya che. be jJAna hoya to matijJAna ane zrutajJAna hoya che. traNa jJAna hoya to mati, kRta ane avadhijJAna hoya che. athavA to mati, zruta ane mana:paryavajJAna hoya che. cAra jJAna hoya to mati, zruta, avadhi ane 267 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana:paryavajJAna hoya che. zukalalezyAmAM H be, traNa athavA cAra jJAna hoya che. te upara pramANe ja samajavuM ane eka jJAna hoya to kevalajJAna hoya che. upayogamAM lezyA H 12 upayogamAMthI kevalajJAna ane kevaladarzana varjIne 10 upayogamAM 6 lezyA che ane kevalajJAna ane kevaladarzanamAM eka zukalalezyA ja hoya che. lezyA ane yoga H lezyA ane yogamAM avinAbhAvI saMbaMdha che. jyAM yoga che tyAM lezyA che. je jIva salezI che te sayogI che. ane je jIva ayogI che te alezI che. je alezI che te ayogI paNa che. lezyAnI vicAraNAthI AtmajAgRti lezyAonA anubhavone jANIne saMyamI muni aprazasta lezyAone choDIne prazasta lezyAmAM vicare (rahe). : jeja sAdhu cha lezyA, cha kAya tathA AhAra karavAnAM cha kAraNomAM sadA sAvadhAnIthI rahe che te bhavabhramaNa nathI karatA. saMtoo cha lezyAomAM sAvadhAnIthI rahevuM joIe. 85 lezyAnI pazuddhi thayA vinA jAtismaraNajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ke kevalajJAna thaI zakatuM nathI. je paNa aMtajJAna utpanna thAya che te lezyAnI vizuddhithI ja thAya che. lezyAnI zuddhi vinA AnaMdano anubhava thato nathI. TippaNI : 1. abhidhAna. rAjendra koza bhA. 6. 2. lezmA koza. pAI. pR. 905 675 268 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. vezyA koza. pAI. pR. 905 4. leyA koza. abhidhAna bhA. 6 pR. 674 lezyA koza. AyA. zra. 1 a. 6. u. pa, sU. 5 lezyA koza. abhidhAna bhA. 6 pR. 674 6. legyA koza. pAI. pR. 905 7. vezyA koza. pAI. pR. 905 8. vezyA koza. AptakoSa. pR. 483 prakAza ujiyAlA. saMskRta zabdArtha kaustubha. pR. 967 9. vezyA koza. pAI. pR. 905 10. lezyA koza. pAI. 905 - sama. 15 pR. 328 11. lezyA koza. pAI. pR. 905. rAja. 12. lezyA koza. pAI. pRddhisaM. 729 13. vezyA koza. bhaga. za. 14 u. 9, pra. 12. pR. 707 14. lezyA koza. bhaga. za. 14 u. 9, pra. 10-11 pR. 707 15 lezyA koza. bhaga. za. 12 u. 5, p. 19. pR. 664 , 16. lezyA koza. jainandra siddhAMta. koza. bhA. 3 pR. 435 17. legyA koza. pR. 15 sama. lezyAmR. 375 lezyA koza. pR. 15 sama. 6. 5. 320 (mAtra uttara) lezyA koza. pR. 15 bhaga. za. 1 u. 2 pra. 98 pR. 320 lezyA koza. pR. 15 bhaga. za. 19 u. 2 pra. 1 pR. 781 lezyA koza. pR. 15 bhaga. za. 25 u. 1 pra. 1 pR. 851 lezyA koza. pR. 15 prajJA. 5. 17 ka. 2 sU. 15 pR. 437 269 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA koza. pR. 15 bhaga. sa. 19 1 1 pra. 1 pR. 781 lezyA koza. pR. 15 sthA. ThA. 6. sU. 504, pR. 272 lezyA koza. pR. 15 prajJA. 5. 17 u. 4 sU. 31 pR. 445 lezyA koza. pR. 15 prajJA. 5. 17 u. 5 sU. 54 pR. 450 lezyA koza. pR. 15 prajJA. 5. 17 u. 6 sU. 56 pR. 451 uta. sU. a. 34. gA. 1-3 18. uta. sU. a. 34. gA. 4 19. prajJA. sU. 5. 17 rR. 17 20. uta. sU. a. 34. gA. 10 21. prajJA. sU. pada. 17. sU. 18 22. uta. sU. a. 34. gA. 21-22 23. uta. sU. a. 34. gA. 5 - 24. prajJA. sU. pada. 17. sU. 17 25. uta. sU. a. 34. gA. 11 26. prajJA. sU. pada. 17. sU. 18 27. uta. sU. a. 34. gA. 23-24 28. uta. sU. a. 34. gA. 6 29. prajJA. sU. pada. 17. sU. 17. 30. uta. sU. a. 34. gA. 12. 31. prajJA. sU. pada. 17. sU. 18 32. uta. sU. a. 34. gA. 25-26 33. uta. sU. a. 34. gA. 7 34. prajJA. sU. pada. 17. sU. 17 35. uta. sU. a. 34. gA. 13 36. prajJA. sU. pada. 17. sU. 18 20 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. uta. sU, a. 34. gA. 27-28 38. uta. sU. a 34. gA. 8 39. prajJA. sU. 56. 17. sU. 18 40. uta. sU. a. 34. gA. 14 41. prazA. sU. pada. 17. sU. 18 42. uta. sU. a 34. gA. 29-30 43. uta. sU. a. 34. gA. 9 44. prajJA. sU. pada. 17. sU. 17 45. prajJA. sU. 6. 17. sU. 17 46. uta. sU. a. 34. gA. 15 | 47. prajJA. su. pa. 17. sa. 18 48. uta. sU. a 34. gA. 31-32 | 49. 50. uta. sU. a. 34, gA. 16-17 51. uta. sU. a. 34. gA. 18-19 52. prajJA. sU. 56. 17. sU. 19 53. uta. sU. a. 34. gA. 56-57 54. prajJA. sU. 56. 17. sU. 20 55. prajJA, sU. 16, 17. sa. 20 56. prajJA. sU. pada. 17. sU. 20 pa7. prajJA. s, pa6, 17. sa. 20 58. prajJA. sU. 56. 17. sU. 21 59. utta. su. . 34. gA. 33 60. uta. su. a. 34. gA. 34-35-36-37-38-39 61. uta. sU. a. 34. gA. 41-42-43 62. uta. sU. a. 34. gA. 45-46 1 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63. uta. su. a. 34. gA. 48-49-50-51-52 64. prajJA. sU. pada. 17. sU. 21 65. uta. sU. a. 34. gA. 58 66. uta. sU. a. 34. gA. 59 67. prajJA. su. pa. 17. 2. 21 sthA. ThA. 3 uM. 1 sa. 181 68. prajJA, 5. 17, 3 2 sU, 13 69. prajJA. 5. 17. 3. 2 sU. 13 70. sthA. ThA. 2 3. 1 sU. 72 71. prajJA, 5. 17. 3. 2 sU. 13 7ra. sthA. ThA. 2 uM 1 sU. 51 73. prajJA. 5. 17. u. 6 pra. 1 74. prajJA, 5, 17, 3, 2-sU. 13 75. bhaga, za. 1 u. 2. pra. 97 76. prajJA. 5. 17, 9, 2 sU. 13 sthA. ThA. 3. 3. 1 sU. 181 77. lezyA koza. pR. 278. prajJA. 5. 17 78. uta. sU. a. 34. gAthA. 16-17 79. daMDaka prakaraNa gA. 14-15 80. jaina darzana. 81. bhaga. za. 253 6-7 5, 91, 5.-92, pra. 51 82. bhaga. za. 25 u. 7. pra. 49 83. uta. sU. a 34. gA. 61 84. uta. sU. a. 31. gA. 8 pR. 186 85. AbhAmaMDaLa rakta Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8muM) indriyadvAra daMDaka prakaraNamAM daMDakanA 24 dvAronI zAstrIya carcA karavAmAM AvI che. A vicAraNAmAM 8mA dvAramAM indriya viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivecana nIce pramANe che. indriyanAM artho : AgamamAM indriyanAM vibhinna artho prApta thAya che. (1) AtmAnuM je liMga che. tenuM nAma indriya che.1 (2) indra zabdano artha AtmA che je zabdAdi pratyaya vaDe jANI zakAya che. indrano liMga indriya che. (3) je sUkSma AtmAnA astitvanuM jJAna karAvavAmAM kAraNarUpa che tene indriya kahe che.4 (4) indra zabda nAma karmano vAcI che. tethI e artha thayo ke jenAthI racAyelI che te indriya che.5 (5) je pratyakSamAM vyApAra kare che tene indriya kahe che. (6) potapotAnA viSayano svataMtra Adhipatya je kare te indriya kahevAya che. indriyanA bhedo H- AgamamAM judA judA bhedo batAvyA che. indriyo be prakAranI che. :- (1) dravyendriya ane (2) bhAvendriya. indriyo pAMca prakAranI kahI che - (1) zrotendriya (2) cakSuindriya (3) prANendriya (4) rasendriya ane (5) sparzendriya. Indriyo cha prakAranI kahI che. :- uparyukta pAMca ane (6) noindriya (mana) Agamo ane TIkAomAM A bAbatanuM vistRta vivecana karavAmAM Avela che. H indriyothI AtmA che evuM jJAna thAya che. indriyanuM sAmAnya lakSaNa indrano 273 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha AtmA mAnIne karI zakAya che. paNa vyavahArika dRSTie Abhinibodhika jJAnamAM sahAyabhUta thAya che. pAMceya IndriyonAM lakSaNo - viryAntarAya ane matijJAnAvaraNa karmanA kSayopazamathI tathA aMgopAMga nAma karmanA AlaMbanathI AtmA jenA dvArA sparza kare che te sparzendriya che. jenA dvArA svAda le che te rasendriya che. jenA dvArA suMdhe che te prANendriya che. jenA dvArA padArthone jue che te cakSurindriya che. tathA jenA dvArA sAMbhaLe che te zrotrendriya che. IndriyonI avagAhanA - zrotendriya aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jevI vizAla kahyuM che. prANendriya ane cakSuindriya paNa zrotendriya samAna che. jihavendrim aMgula pRthakta vizAla che ane sparzendriya zarIranA pramANa jeTalI vizAla kahI che. ane pAMceyaIndriyone asaMkhyAta pradeza kahelI che. pAMceya indriyonuM sthUlatva aMgulanA asaMkhyAta bhAga jeTaluM che. zrotendriyanA karkaza-guru guNa anaMta kahelA che. e ja prakAre yAvat sparzendriyanA aMnata mUdulaghu kahelA che. alpabadutva, badhAthI cahyuindriyanA karkaza-guruguNa che. tenAthI zrotendriyanA karkaza guru guNa anaMtaguNA che. tenAthI prANendriyanA karkaza-guru anaMtaguNA che. tenAthI jilaeNndriyanA karkaza-guru guNa anaMtaguNA che. tenAthI sparzendriyanA karkaza-guru guNa anaMtaguNA che. mRdu-laghu guNomAM sparzendriyanA mRdulaghu guNa badhAthI ochA che. tenAthI jindriyanA anaMtaguNA che. tenAthI prANendriyanA anaMtaguNA che. tenAthI zrotejiyanA anaMtaguNA che. tethI cakSurindriyanA anaMtaguNA che. IndriyonA viSayonuM parimANa : zrotendriya" jaghanya AMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgathI AvelA zabdone ane utkRSTa bAra jojanathI AvelA zabdone sAMbhaLe che. paNa te zabdo achinna arthAta avyavahita hovA joIe. eTale ke vAyu AdithI temanI zakti pratihata na thavI 274 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe. te zabdo pudgalarUpa che. sAthe ja te pudgala spaSTa hovA joIe. aspRSTa zabdone zrotra grahaNa karI zakatA nathI. vaLI teo nivRtti indriyanA madhyamAM praviSTa hovI joIe. AnAthI vadhAre dUra Avela zabdone grahaNa karavAnI zakti zrotendriyamAM hotI nathI. enAthI adhika cheTe(dUra)thI Avela zabdonuM pariNamana maMda thaI jAya che. e kAraNe te zravaNa karavAne yogya nathI rahetI, te sivAya zrotendriyamAM paNa evuM sAmarthya nathI ke te bAra yojanathI adhika dUrathI AvelA zabdone sAMbhaLI zake. cakSuindriya jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga dUra sthitarUpane grahaNa kare che. ane utkRSTa eka lAkha yojana dUra para sthitarUpane dekhI zake che. cakSurindriya achinna arthAt divAla AdinA vyavadhAna rahita aspRSTa ane apraviSTa arthAt nivRtti indriyamAM praviSTa nahiM thayela rUpI pudgalone dekhI zake che. tenAthI AgaLanA rUpane jovAnuM sAmarthya cakSumAM nathI. bhale vyavadhAna na paNa hoya. prANendriyano viSaya jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI AvelA ane utkRSTa navayojanathI AvelA achinna arthAt anya dravyothI apratihata apRSTa gaMdhane prANendriya grahaNa kare che. prANendriya prApyakArI che. arthAt prApta viSayane ja jANe che. e kAraNe nivRtti-indriyanAM praviSTa gaMdha dravyone ja grahaNa kare che. jillendriya ane sparzendriyanI vaktavyatA prANendriyanI samAna kahevI joIe. eTale ke zrota Adi cAra indriyo prApyakArI hovAnA kAraNe jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgathI paNa AvelA zabda, gaMdha, rasa ane sparzane jANI zake che. paraMtu kSurindriya aprApyakArI hovAthI jaghanya aMgulanA saMkhyAtamAM bhAga 52 sthita avyavahita rUpI dravyone dekhe che. enAthI adhika nikaTavartI rUpane te dekhI zakatI nathI. aMzula traNa prakAranA che. AtmAMgula, utsedhAMgula ane pramANAMgula. je samayamAM je manuSya hoya che. te samayanA temanA AMgula AtmAMzula kahevAya che. tethI AtmAMgulanuM parimANa aniyata che. ATha paramANuo = 1 trasareNu, 8 trasa reNu 1 2thareNuM, 8 rathareNuM = 1 vAbhAgra, 8 vAbhAtra = 1 lIkha, 8 lIkha = 1 cUkA, 8 cUkA = 1 yava vagere jevA rUpathI utsedhAMgula kahevAya che. eka utsedhAMgulathI hajAragaNuM pramANAMgula che. 275 = Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAMgulathI tatkAlina vAva, kuvA Adi vastuo mapAya che. utsedhAMgulathI ja gatinA jIvonA zarIronI avagAhanA mApI zakAya che. tathA pramANAMgulathI pRthvIo tema ja vimAno AdinA parimANa mapAya che. indriyonA viSayamAM parimANa AtmAMgulathI ja samajavA joIe. netrane viSayanuM parimANa AtmAMgulathI eka lAkha yojanathI kAMIka adhika che. naiyAyikavAdI cakSune prApyakArI mAne che. ratnAkarAvatArikAmAM, vizeSAvazyaka bhASyamAM, naMdIsUtranI TIkAmAM mana ane cakSu anyadarzanI prApyakArI mAne che. jaina darzanamAM mana ane cakSu prApyakArI mAnatA nathI. te sivAyanI cA2 indriyo prApyakArI che. prApyakArI eTale spaSTa arthane grahaNa karanArI. viSayanA karelA upaghAta ane anugraha dekhAya che tethI te sparzAdi cAra indriyo ja prApyakArI che. jema ke karkaza, kAmaLI Adino sparza thatAM sparzendriyamAM, trikaTu Adino svAda letA rasendriyamAM, azuci AdinA pudgalo sUMghatAM prANendriyamAM, bherI vagereno zabda sAMbhaLatAM zrotendriyamAM anukrame cAmaDI cholAvI vagere upaghAta dekhAya che. caMdana, rU, sUMghavAthI, komaLa -maMda zabdo sAMbhaLavAthI anukrame sparzAdi indriyomAM zItalatA vagere anugraha dekhAya che. tevI rIte tIkSNa talavAra, bhAlAM vagere jovA chatAM cakSune cIrAvuM vagere jevo upaghAta jaNAto nathI. tathA caMdana, kapUra vagere jovAthI anugraha thato paNa jovAto nathI. vaLI agni AdinuM ciMtana karyA chatAM manane dAha Adi upaghAta jaNAto nathI. tema ja jaLa, caMdana Adi ciMtavatAM tRSA chIpavA vagere manamAM anugraha paNa jaNAto nathI. mATe cakSu ane mana aprApyakArI che. ema jANavuM. indriyonAM saMsthAna2 :- nivRtti indriyanI. zrotendriyano AkAra kadaMbanA phUlanA jevo kahela che. pAMce indriyo dravyendriya ane bhAvendriyanA bhedathI be-be prakAranI hoya che. dravyendriyo paNa be prakAranI che. (1) labdhi ane (2) upayoga. mati jJAnAvaraNa karmanA kSayopazamathI je AtmAnI vizuddhitenAthI utpanna je jJAna te ja bhAvendriya che. tenA be bheda che. zrotAdi indriya viSayaka badhA Atma pradezonA tadAvaraNIya karmano kSayopazama labdhi che. ane labdhi anusAra potapotAnA viSayamAM vyApAra thavo te upayoga che. 276 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakSuindriyano AkAra masUranI dALa jevo che. caMdrano artha che dALa ane masUrano artha che masUra nAmanuM anAja. - dhrANendriyano AkAra atimuktAnA phUla jevo ane caMdramAnI samAna che. ahiM caMdrano artha che phUla jilaeNndriyano AkAra caMdra athavA khurapA arthAtu khodavAnuM sAdhana evI kodALInA AkArano che. ane sparzendriyano AkAra nAnA (aneka) prakAre che. khaDaga sthAnIya bAhyanivRttinI je khaDagadhArA sthAnIya svacchatara pudgala rUpa AtyaMtara nivRtti che. tenI je zakti vizeSa che. tenuM nAma upakaraNa dravyendriya che. te AMtara nivRtti karatAM saheja bhinna hoya che. kAraNa ke zakti ane zaktimAnamAM saheja bhinnatA hoya che. tema ahi samajavuM. kadaMbapuSpanA AkAravALI bAhyanivRttino sadbhAva hovA chatAM paNa atyaMta kaThora meghagarjanA Adi vaDe zravaNazaktino nAza thaI javAnA lIdhe zabda jJAnano abhAva thaI jAya che. bhAvendriya paNa labdhi ane upayoganA bhedathI be prakAranI hoya che. temAMnI labdhi bhAvendriya zrotendriya Adi viSayaka ane kadAvaraNa kSayopazama rUpa hoya che. potapotAnA viSayamAM labdhi pramANe AtmAno je jJAna vyApAra che te upayoga bhAvendriya che. indriyonA bIjA prakAro - indriyo be prakAranI che. dravyandriyo ane bhAvendriyo. temAM dravyandriyo ATha prakAranI kahI che. jemAM be kAna, be AMkha, be prANa, jIbha ane sparzano samAveza thAya che. nArakonI dravyandriyo ATha che. tema devonI dravyandriyo paNa ATha che. pAMca sthAvaranI eka sparzendriya kahI che. beindriyonI sparzendriya, rasendriya e be dravyendriya kahI che. te indriyonI be prANa, jIbha, sparzendriya e cAra dravyandriyo kahI che. caurendriyane be AMkha, be prANa, jIbha, sparzendriya e cha dravyendriyo kahI che. paMcendriyane be kAna, be AMkha, be prANa, jIbha ane sparzendriya e ATha dravyandriyo hoya che. eka eka nArakInI dravyendriyo atIta anaMta che. baddha thanArI dravyandriyo ATha che. AgaLa thanArI dravyendriya 8, 16, 17 saMkhyAta asaMkhyAta ane anaMta che. eka 277 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka bhavanapatinI atItanI dravyandriyo anaMta che, baddha ATha, AgaLa thanArI ATha, nava yAvata saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta che. e ja prakAre pRthvIkAyika, apakAyika, vanaspatikAyikonI paNa vizeSa baddha eka sparzana dravyandriya che. teukAyika ane vAyukAyika ne paNa baddha eka sparzana dravyendriya che. be indriyonI baddha be dravyandriyo, te indriyonI baddha cAra ane caurendriyanI baddha cha che. paMcendriya tiryaMcayoniko, manuSyo, vANavyaMtaro, jayotiSko, prathama, bIjA devalokanA devonI nArakonI samAna che. paraMtu manuSyanI AgaLa thanArI koIne hoya che ane koIne nathI hotI. jenI thaze tenI 8,9 saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta thaze. sanakumAra devothI laIne 9 vaiveyaka devanI indriyo nArako samAna che. vijaya, vaijyanta, jayaMta ane aparAjita devanI indriyo anaMta che. baddha ATha. AgamI 8, 16, 24 athavA saMkhyAta hoya. sarvArthasiddha devanI atIta anaMta, baddha-ATha. AgAmI ATha hoya che. nArakonI atIta dravya indriyo anaMta che. baddha asaMkhyAta che. AgAmI anaMta che. e rIte yAvat raiveyaka devone vize jANavI. ane manuSyonI baddha yAtu saMkhyAtasyAd asaMkhyAta. vijaya, vaijayaMta jayaMta ane aparAjita devonA viSayamAM atIta bendriya anaMta che. baddha asaMkhyAta che. AgAmI asaMkhyAta che. sarvArtha siddhanA devAmAM atIta, anaMta che baddha saMkhyA ane AgAmI saMkhyAta che. baddha arthAt vartamAnamAM prApta, puraskRta eTale AgAmI kALamAM thanArI. je nAraka AgalA bhavamAM manuSya paryAya prApta karIne siddha thaI jaze. tenI manuSya bhava saMbaMdhI ATha ja dravyendriyo thaze. je nAraka nArakamAMthI nIkaLIne paMcendriya yonImAM utpanna thaze ane pachI manuSyabhava prApta karIne siddha pada prApta karI leze tenI tiryaMca bhava saMbaMdhI ATha ane manuSyabhava saMbaMdhI ATha maLIne soLa thaze. je nAraka narakathI nikaLIne paMcendriya tiryaMca thaze. tyAra bAda ekendriyamAM utpanna thaze ane pachI manuSya bhava pAmIne siddha thaI jaze. tenI paMcendriya tiryaMca bhavanI ATha, ekendriya bhavanI eka ane manuSya bhavanI ATha. Ama badhI maLIne sattara dravyendriyo thaze. je nAraka saMkhyAtakALa saMsAramAM bhramaNa karaze tenI saMkhyAta. je asaMkhyAta kALa sudhI bhavabhramaNa 278 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaze tenI asaMkhyAta ane je anaMtakALa sudhI saMsAramAM sthita raheze temanI anaMta indriyo thaze. - pRthvIkAyiko, apakAyiko, vanaspatikAyiko, teukAyika ane vAukAyikanI AgAmI dravyandriyo nava athavA daza hoya che. kemake pRthvIkAyika Adi udvartana karIne manuSyomAM utpanna thaIne siddha thaI jAya che. temAMthI je AgalA bhavamAM manuSyabhava pAmIne siddha thaI jaze. tenI manuSya bhava saMbaMdhI ATha dravyandriyo hoya che. je AgAmI eka bhava pRthvI Adino karIne manuSya thaIne siddha thaze. tenI nava indriyo hoya che. paraMtu tela ane vAukAyika jIva marIne manuSyabhava prApta karI zakatA nathI. viklendriya jIvo pharIne manuSya bhava to prApta karI zake che. paraMtu siddhi prApta karI zakatA nathI. te mATe ja temanI jaghanya nava nava indriyo kahevI joIe. manuSyonI AgAmI dravyendriya koIne hoya che. ane koIne nathI hotI. je e ja manuSya bhavathI siddha thaI jAya che temanI nathI hotI, bAkInA manuSyomAM je manuSya vacamAM eka bhava ekendriyano karIne, manuSya thaIne siddha thaI jAya che. tenI AgAmI navaindriyo hoya che. sanakumAra devothI laIne raiveyaka devanI vaktavyatA nArakonI samAna samajavI joIe. kemake te devo racavIne pRthvIkAya AdimAM utpanna thatA nathI. paraMtu paMcendriyomAM ja utpanna thAya che. | vijaya, vaijayaMta, jayaMta aparAjita devanI AgAmI dravyendriya 8, 16, 24 athavA saMkhyAta AgAmI dravyendriya hoya che. je deva AgalA ja bhavamAM manuSya thaIne siddhi prApta karI leze tenI dravyendriya 8 hoya che. paraMtu je ekavAra manuSya thaIne pAcho manuSyabhava prApta karIne siddha thaze tenI 16 hoya che. je deva bhavathI yuta thaIne manuSya thaze ane pharI deva thaze. ane pAcho manuSya thaIne siddha thaze to tenI 24 AgAmI dravyendriyo hoya che. saMkhyAtakALa sudhI rahevAvALAnI AgAmI saMkhyAta dravyandriyo hoya che. sarvArthasiddha vimAnanA devanI atIta dravyandriyo anaMta hoya che. baddha ATha ne AgAmI paNa ATha ja hoya che. vijaya Adi vimAnomAM gayela jIva asaMkhyAta ke anaMtakALa sudhI saMsAramAM rahetA nathI. e kAraNe temanI AgAmI dravyandriyo saMkhyAta 279 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja kahI che. sarvArthasiddha vimAnanA deva niyamathI AgalA bhavamAM siddhi prApta karI le che. tethI ja temanI AgAmI dravyendriyo ATha ja kahI che. bahuvacanamAM nArakonI baddha dravyandriyo asaMkhyAta che. kemake badhA nArako asaMkhyAta che. manuSyonI baddha dravyandriyo kadAcita saMkhyAta ane kadAcita asaMkhyAta hoya che. kAraNa ke koIka samaye saMmU7ima manuSyono sarvathA abhAva thaI jAya che. temanuM aMtara 24 muhUrtanuM che. jyAre saMmUcchima manuSyano sarvathA abhAva thaI jAya te samaye manuSyonI te dravyendriyo saMkhyAta hoya che. kemake garbhaja manuSya saMkhyAta ja hoya che. paraMtu jyAre saMmUcchima manuSya bhaLe tyAre baddha dravyandriyo asaMkhyAta bane che. sarvArthasiddha mahAvimAnanA deva saMkhyAta ja hoya che. tethI temanI vartamAna ane AgAmI dravyendriyo saMkhyAta ja kahI che. eka13 eka nArakanI nArakapaNAmAM atIta dravyendriya anaMta che. baddha nathI ane AgAmI koInI che ane koInI nathI. jenI che tenI 8, 16, 14 saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta che. je nAraka narakamAMthI nIkaLIne pAcho kadI nAraka thato nathI. tenI AgAmI dravyendriyo hotI nathI. je pharIthI koI vakhate narakamAM utpanna thaze tenI hoya che. jo te ekavAra utpanna thanAra hoya to ATha, be vAra nAraka thanAro hoya to soLa, traNa vAra, nAraka tarIke utpanna thanAra hoya to 24, saMkhyAta vAra utpanna thanAra hoya to saMkhyAta, asaMkhyAta vAra utpanna thanAra hoya to asaMkhyAta ane anaMtavAra utpanna thanAra hoya to anaMta hoya che. ekeeka nArakanI baddha dravyendriya nathI hotI kemake narakamAMthI nIkaLIne bIjA bhavamAM kadI pAcho nAraka thato nathI. eka eka nArakanI asurakumArapaNAnI yAvat svanitakumAranI eka eka nAraka pramANe ja hoya che. atIta dravyendriya anaMta, baddha nathI. ane AgAmI koInI che ane koInI nathI. jenI che tenI 8, 16, 24 saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta che. baddha nathI kemake nATako eNvIne tarata bIjA bhavamAM deva thatAM nathI. eka eka nArakanI pRthvIkAyapaNAmAM atIta dravyendriya anaMta. baddha nathI. AgAmI koIne hoya che koIne nathI hotI. jene hoya che tene 1,2,3 saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta che. e ja 280 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAre yAvat vanaspati kAyapaNAmAM. eka eka nArakInI beindriyapaNe dravyendriya anaMta che. baddha nathI. AgAmI koIne hoya che ane koIne nathI hotI. jene hoya che tene be-cAra paraMtu vizeSa e che ke AgAmI 4, 8, 12, saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta che. e ja prakAre caurendriyapaNe paraMtu vizeSa e che ke AgAmI 6, 12, 18 saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta che. paMcendriya tiryaMca yonikapaNe te asurakumAranI jema samajavuM. manuSyapaNe paNa e ja prakAre che. vizeSa e che ke AgAmI 8, 16, 24 saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anta che. manuSya sivAya badhAnI AgAmI manuSyapaNe koInI che ane koInI nathI. evuM nathI kahevAtuM ekeeka nArakanI vANavyaMtara, jayotiSka, saudharma yAvatu raivayaka devapaNe atIta anaMta che. baddha nathI. AgAmI koIne hoya che ane koIne nathI hotI. jenI che tenI 8, 16, 24 saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta che. ekeeka nArakanI vijaya yAvatu aparAjitadevapaNe atIta nathI. baddha nathI. AgAmI koInI che ane koInI nathI. jenI che tenI 8 athavA 16 che. sarvArthasiddhadevapaNe atIta nathI, baddha nathI, AgAmI koIne hoya che. ane koIne nathI hotI. jene hoya che tene ATha hoya che. e prakAre jevA nArakonA daMDaka kahyA che. tevA ja asurakumAranA paNa kahI devA joIe. yAvat paMcendriya tiryaMcayonInA vizeSa... jenI svasthAnamAM jeTalI baddha kahI tenI teTalI kahevI joIe. ekeeka manuSyanI nArakapaNe dravyendriya atIta anaMta, baddha nathI. AgAmI koIne hoya che ane koIne nathI hotI, jene che tenI 8, 16, 24 saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta che. e ja prakAre tiryaMcayonipaNe vizeSa e che ke ekendriya tathA vikalendriomAM jenI jeTalI AgAmI hoya tenI teTalI kahevI joIe. ekeeka manuSyanI atIta anaMta baddha ATha. AgAmI koIne che ane koIne nathI. jenI che tenI 8, 16, 24 saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta che. ekeeka manuSyanI vANavyaMtara, jayotiSka yAvat raiveyaka devapaNe jema nArakapaNAmAM eka eka manuSyanI vijaya yAvatu aparAjita devapaNe atIta, koInI che ane koInI nathI, jenI che tenI 8 athavA 16 che. AgAmI-koInI che ane koInI 281 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jenI che tenI 8 athavA 16 che. ekeeka manuSyanI sarvArthasiddha devapaNe jevI nArakanI e ja prakAre yAvat traiveyakadevanI sarvArthasiddha deva sudhI jANavI joIe. ekeeka vijyAdi cAra devanI nArakapaNe atIta anaMta che. baddha nathI ane AgAmI nathI. e ja prakAre paMcendriya tiryaMcapaNe ane manuSyapaNe atIta anaMta che. baddha nathI. AgAmI 8, 16, 24 athavA saMkhyAta che ekeeka vijyAdi cAra devanI vANavyaMtara ane jyotiSmapaNe jema nAkapaNe/saudharmapaNe atIta anaMta che. baddha nathI. AgAmI koIne che. ane koIne nathI. jene che te 8, 16, 24 athavA saMkhyAta che. e ja prakAre traiveyakadevapaNe, vijyAdi cAra devapaNe atIta koIne hoya che ane koIne nathI hotI. jenI hoya che tenI ATha che. baddha ATha che AgAmI koInI che, ane koInI nathI. jenI che tenI ATha che. ekeeka vijyAdi cAra devanI sarvArthasiddha devapaNe atIta dravyendriya nathI. baddha paNa nathI. AgAmI koIne che ane koIne nathI. jenI che tenI ATha che. ekeeka sarvArthasiddha devanI nAkapaNe dravyendriya atIta anaMta, baddha nathI hotI. AgAmI paNa nathI hotI. e ja pramANe manuSyane choDIne yAvat traiveyakadevapaNAmAM samajavuM. manuSyapaNAmAM atIta-anaMta baddha nathI. AgAmI ATha che. vijrayAdi devapaNe atIta koIne che ane koIne nathI hotI. jenI che tenI ATha che. baddha nathI AgAmI paNa nathI. ekeeka sarvArthasiddhanI sarvArtha siddhapaNe atIta-nathI, baddha ATha che ane AgAmI nathI. nArakonI nAkapaNe dravyendriyo atIta anaMta che. baddha asaMkhyAta che. AgAmI paNa anaMta che. nArakonI asurakumA25Ne dravyendriya atIta anaMta che. baddha nathI hotI. AgAmI anaMta che. e ja pramANe yAvat traiveyakadevapaNe nArakonI vijyAdi cAradevapaNe atIta nathI hotI. baddha paNa nathI hotI. AgAmI asaMkhyAta che. e ja prakAre sarvArthasiddhadevapaNe paNa e ja prakAre yAvat paMcendriya tiryaMca yonika sarvArthasiddhadevapaNe paNa kahevuM joIe. vizeSa e che ke vanaspatikAyikonI vijyAdi 5 devapaNe AgAmI-anaMta che. 202 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya ane sarvArthasiddhadevo sivAya badhAnI svasthAnamAM dravyondriyo asaMkhyAta che. parasthAnamAM baddha nathI. vanaspatikAyikonI baddha asaMkhyAta che. manuSyonI nArakapaNe atIta anaMta che. baddha nathI. AgAmI anaMta che. e ja prakAre yAvatu raiveyaka devapaNe vizeSa e che ke svasthAnamAM atIta anaMta che. baddha kadAcita saMkhyAta athavA kadAcit asaMkhyAta che. AgAmI anaMta che. manuSyonI vijyAdi 4 devapaNe atIta saMkhyAta, baddha nathI. AgAmI-kadAcit saMkhyAta, kadAcita asaMkhyAta e prakAre sarvArthasiddha devapaNe atIta nathI, baddha nathI, AgAmI- asaMkhyAta che. e prakAre yAvatu raiveyakadevanI che. vijyAdi cAra devonI nArakapaNe atIta-anaMta, baddha-nathI. AgAmI nathI. e prakAre yAvat jayotiSkadevapaNe paNa, vizeSa manuSyapaNe atIta-anaMta, baddha-nathI, AgAmI-asaMkhyAta e ja prakAre thAvat raiveyakadevapaNe svasthAnamAM atIta-asaMkhyAta baddha asaMkhyAta AgAmIasaMkhyAta-sarvArthasiddhadevapaNe atIta-nathI. baddha-nathI. ane AgAmI-asaMkhyAta che. | sarvArthasiddha devonI nArakapaNAmAM-atIta-anaMta, baddha-nathI. AgAmI nathI. e prakAre manuSyo sivAya naiveyakadevapaNA sudhI manuSyapaNe atIta-anaMta, baddha-nathI, AgAmI asaMkhyAta-vijayAdi cAra devapaNe, atIta dravyandriya saMkhyAta, baddha-nathI, AgAmI paNa nathI hotI, sarvArthasiddha devapaNe atIta dravyendriya-nathI hotI, baddha saMkhyAta, AgAmI-nathI hotI. khulAso - koI narakanI AgAmI dravyandriyo hoya che ane koInI nathI hotI. je nAraka narakamAMthI nIkaLIne pAcho kadI nAraka thato nathI. tenI AgAmI drandriyo hotI nathI. je pharIthI koI vakhate narakamAM utpanna thAya to tenI hoya che. athavA te eka vAra utpanna thanAra hoya to 8, be vAra nAraka thanAro hoya to 16, traNa vAra utpanna thanAra hoya to 24, saMkhyAta vAra utpanna thanAra hoya to saMkhyAta, asaMkhyAta vAra utpanna thanAra hoya to asaMkhyAta ane anaMtavAra utpanna thanAra hoya to anaMta hoya che. manuSyo sivAya bAkInA 23 daMDakanA jIvonI AgAmI dravyandriyo manuSyabhava avasthAmAM koInI hoya che ane koInI nathI hotI ema na kahevuM joIe. kemake je 283 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyottara prANI che. temanuM manuSyabhavamAM Agamana thayA sivAya mokSe jaI zakatA ja nathI. tethI manuSyabhavamAM AvavuM avazyabhAvI che. tethI ja manuSyapaNe AgAmI dravyendriyo jaghanya ATha ane utkRSTa anaMta che ema kahevuM joIe. vijaya Adi cAra vimAnonA devAmAM narakanI AgAmI dravyandriyo nathI hotI. kemake je jIva ekavAra vijaya Adi vimAnomAM utpanna thaI jAya che temano pAcho niyamathI nArakomAM, paMcendriya tiryaMco sudhImAM, vANavyaMtaromAM ane jyotiSkomAM janma thato nathI. tethI temanAmAM nArakanI atIta dravyendriyono saMbhava nathI. teo mAtra manuSyomAM ane saudharmAdi devomAM ja utpanna thAya che. je nArakInI vijayAdi devomAM AgAmI dravyandriyo hoya che. temanI 8 ke 16 hoya che kemake je vijayAdi vimAnomAM jaIne utpanna thAya che. temanI niyamathI mukti thaI jAya che. vijyAdi devomAM be vArathI vadhAre vAra koI jIvo utpanna thatA ja nathI. nArakanI sarvArthasiddha devanI atIta ane baddha dravyandriyo hotI nathI. kemake nArakanI baddha to narakabhavamAM ja thAya che. nAraka jIva atItamAM kyAreya sarvArthasiddha deva thayela nathI. nArakInI 24 daMDakomAM jevI prarUpaNA karI che. e ja rIte asurakumAranA daMDakamAM paNa samajI levI. beja sthAnothI AvelA zabdo sAMbhaLe che. zarIranA eka dezathI paNa zabda sAMbhaLela che. ane zarIranA sarvadezathI paNa zabda sAMbhaLela che. zarIra eka dezathI ane sarvadezathI paNa rUpa jue che. zarIranA eka dezathI ane sarva dezathI paNa gaMdha suMdhe che. zarIranA eka dezathI paNa ane sarvadezathI paNa rasa cAkhe che. zarIranA eka dezathI paNa ane sarvadezathI paNa sparzonuM vedana kare che. jemane saMbina zrota labdhi thaI gaI che temaNe te avasthAmAM samasta indriyo vaDe zabdone sAMbhaLyA che. ane jemane te labdhi thaI nathI temane mAtra dezataH eTale zroteMdriya vaDe ja zabdone sAMbhaLyA che. e ja pramANe eka dezathI rUpanuM avalokana karyuM, keTalAke sarvadezathI rUpanuM avalokana karyuM. e ja pramANe deza ane sarva rUpe gaMdhonuM, rasonuM 284 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sparzonuM anubhavana karyuM che. bepa sthAnothI devo zabdo sAMbhaLe che. te A pramANe che. devo eka dezathI paNa zabda sAMbhaLe che ane sarvadezathI paNa zabdo sAMbhaLe che. yAvat choDe che. sarva16 jIvo be prakAranA che. te A pramANe saindriya ane aNuiMdiyA che. saMsArI badhA jIvo saindriya che ane kevalI ane siddha aNuiMdiyA che. indriyonA artha cha aa che. (1thI 5) zrotendriyathI laIne sparzendriyanA viSaya paryaMtanA pAMca indriyArthone ahiM grahaNa karavA joIe.17 (6) noindriyano viSaya. zrotendriyano viSaya zabda che. cakSuindriyano viSaya rUpa che. dhANendriyano viSaya gaMdha che. rasendriyano viSaya rasa che ane sparzendriyano viSaya sparza che. mana noindriya che. manano viSaya jIvAdi padArtha che. mana AMtarakaraNa che. je karaNa hoya che te indriya rUpa ja hoya che. indriyanA viSayane indriyArtha paNa kahe che. indriyo 6 hovAthI indriyArtha paNa 6 kahyA che. dravyendriya ane bhAvendriya H zarIra nAmakarmathI racelA zarIranA cihna vizeSa je dravyendriya che. ane matijJAnAvaraNa karmanA kSayopazamathI je AtmAnI vizuddhi tenAthI utpanna je jJAna te ja bhAvendriya che. "dravya ane bhAva indriyo" AmAM mukhya be kAma thayAM eka zarIranuM ane bIjuM AtmAnuM. jIva ane tenI aMdarano sUkSma AkArano avayava e baMne zarIranAM tattvomAMthI banela che. ane tene lIdhe AtmAno je jJAnaguNa jAgI UThe che e AtmAnuM jJAna tattva che. gaLyo rasa jANavAnI jJAna zakti to AtmAmAM hoya che. paraMtu te nimitta maLatAM jAgI UThe che ane pachI barAbara vastunuM svarUpa jANI laIne manathI nakkI kare che. te paNa eka jAtanA jJAnaguNanI jAgRti che. 205 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmAM jIbha ane tenI aMdarano avayava e nivRtti dravyendriya kahevAya che. temAM potAno ja viSaya jANavAnI je amuka zakti che tene upakaraNa dravyaindriya kahe che. nivRtti dravyaindriyamAM jIbhano bAhya avayava ne bAhya nivRtti dravyendriya ane aMdarano avayava-ApyaMtara nivRtti dravyendriya kahevAya che. have AtmAmAM rahelI jJAnazakti ane tenI jAgRtine bhAvendriya kahevAya che. jillendriya matijJAnAvaraNIya karmano kSayopazama kahevAya che. ane te eka jAtanI zaktirUpe hovAthI tenuM nAma labdhi bhAvendriya kahevAya che. labdhi eTale zakti. ane teno upayoga karavAno prasaMga Ave ane zakti jAgI UThe tene upayoga bhAvendriya kahe che. A rIte koI paNa indriyano 23mAMnA potapotAnA viSaya sAthe bAhya AkAra mAraphata aMdaranA AkAra sAthe saMbaMdha thAya che. ane potAnI zaktithI potAnA viSaya pUrato ja jANavAno prayatna dravyaindriya kare che ke tarata tenI asara AtmAmAM rahelA kSayopazama upa2 thAya che. ane nirNaya kare che. A chello nirNaya zabdomAM goThavavo tene zrutajJAnano upayoga samajavo. paraMtu zabdamAM goThavAya nahi chatAM nizcaya thAya, tyAM sudhI jillendriya nimittathI utpanna thato jilendriya mati jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamano upayoga samajavo. A pramANe dareka indriya mATe samajI levuM. mAtra dravyaindriyonA bAhya AkAro prANIomAM judA-judA jovAmAM Ave che. daMDakamAM indriya H iMdiyadAraM sugamaM // 15 // gAthArtha H : 5 sthAvarane eka sparzendriya hovAthI eka indriya che. beindriyane sparza ane rasanI be indriya che. teindriyane sparzendriya, rasendriya ane ghrANendriya sahita 3 indriya che. caurendriyane sparzendri, rasendriya, prANendriya ane cakSuindriya sahita 4 indriya che. ane bAkInA 13 devanA daMDaka 1 nAka, 1 garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSya e sarva maLI 16 daMDakone sparzendriya-2sanA-prANa-cakSu ane zrotra e 5 indriyo che. e 2086 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe A indriya dvAra samajavAmAM atyaMta saraLa che. pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAuvAya, vanaspati e pAMca daMDakomAM ekendriya heya che. zaMkha, chIpa, iyaLa, porA, karamiyA Adine beindriya che. jU, mAMkaDa, kaDI, lIkha Adine traNa indriya che. mAkhI, macchara, bhamarA Adine cAra indriya che. devo, manuSyo, nArako ane tiryaMca paMcendriyane pAMca indriya che. ekendriyanAM - 5 sthAvaranAM e pAMca daMDaka che. bendriyano eka daMDaka che. teIndriyano 1 daMDaka che. caurendriyano 1 daMDaka che. ane paMcendriyanA upara batAvyA pramANe 16 daMDaka che. bIjI rIte kahIe to zrotendriyanA upara pramANe 16 daMDaka che. cakSundriyanA 16 zrotendriya + 1 caurendriya = 17 daMDaka che. dhrANendriyanA uparanA 17 daMDaka # 1 teindriyano = 18 daMDaka che. rasendriyanA - AgaLanA 18 + 1 beindriyano = 19 daMDaka che. ane sparzendriyanA AgaLanA 19 daMDaka + 5 sthAvaranA = 24 daMDaka che. sparzendriya vinAno koI daMDaka nathI. saMsArI dareka jIvane sparzendriya hoya che. ahiMdiyA - eTale ke indriyo hoya paNa upayoga karatA nathI tene ahiMdiyA kahevAya che. eka manuSyanA daMDakavALA ahiMdiyA thaI zake che. saInDiyAnA daMDaka 24 che. ekAMta saIndriyanA daMDaka eka manuSyano vajIne 23 daMDaka che. aNidiyAno eka manuSyano daMDaka che. guNasthAnamAM Ijiya ekendriyamAM 1luM guNasthAna che. beindriya, indriya, caurendriyamAM - 1luM ane rajuM guNasthAna che. paMcendriyamAM - 1 thI 12 guNasthAna che. ahiMdiyAmAM 13 ne 14 muM = 2 guNasthAna che. zarIramAM indriya - audArika zarIra, taijasa zarIra ane kArmaNa zarIramAM pAMceya Indriyo che. 28. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaikriya zarIramAM AhAraka zarIramAM - paMcendriya ja hoya che. audArika zarIramAM ahiMdiyA paNa hoya che. lezyAmAM indriya : kRSNa, nIla ane kApota lezyAmAM - pAMceya indriyo hoya che. - tejolezyAmAM ekendriya ane paMcendriya hoya che. vedamAM indriya H padmalezyA ane zukala lezyAmAM paMcendriya hoya che. alezImAM ahiMdiyA hoya che. - ekendriya ane paMcendriya hoya che. - - jJAnamAM indriya H- napuMsaka vedamAM pAMce indriyavALA strI veda ane puruSavedamAM - paMcendriya avedI ahiMdiyA - matijJAna ane zrutajJAnamAM - beindriya, teindriya, caurendriya ane paMcendriya. avadhijJAna ane mana:paryavajJAnamAM paMcendriya kevalajJAnamAM ahiMdiyA darzanamAM indriya H - acakSudarzanamAM - pAMceya indriyavALA ekAMta acakSudarzanamAM - ekendriya, beindriya ane teindriya. cakSudarzanamAM - beindriya, teindriya, caurendriya ane paMcendriya avadhidarzanamAM paMcendriya kevala darzanamAM - aNuiMdiyA 28 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ draSTimAM indriya : ekAMta mithyAtva dRSTimAM - ekendriya mithyAtva dRSTimAM - pAMceya indriyavALA samyagRSTimAM - beIndriyathI paMcendriya ekAMta samyagdaSTimAM - ahiMdiyA ' mizradaSTimAM - paMcendriya. yogamAM Indriya - ekAMta kAyayogamAM - ekendriya kAyayogamAM - pAMceya indriyavALA vacanayogamAM - beIndriyathI paMcendriya mana yogamAM - paMcendriya traNeya yogamAM - paMcendriya ayogImAM - ahiMdiyA daMDakamAM indriyanA ciMtananuM kAraNa - dareka saMsArI AtmAne Indriya hoya che. indriyone AdhAre ja sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabdanuM jJAna thAya che. dravya indriyo maLI jAya paraMtu bhAvendriya na hoya to jJAna thatuM nathI. 4 gatimAM indriyo maLe che. pAMca indriyonA 23 viSayo che. e viSayomAM Asakti rAkhavAmAM Ave to bhavabhramaNa vadhI jAya che. jo indriyonA viSayomAM virakti hoya to jIvanamAM AnaMda thAya che. AgamanuM jJAna hoya to ja viSayothI virakta thAya che. 24 daMDakamAMthI eka manuSyano ja daMDaka evo che ke jemAM saMpUrNapaNe viSayothI unmukha thaI zake. 1thI 12 guNasthAna sudhI jIva saindriya hoya che. tyAra pachI ahiMdiyA thAya che. karmabhUminA saMsI manuSya arNidiyA banI zake che. anaMtakALathI viSayonI pAchaLa jIva doTa mUke che. bIjI gatimAM to sAra, asArano viveka nathI hoto. manuSya ciMtana karavuM joIe ke have indriyonA viSayamAM ramaNatA 289 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavI nathI. saindriyamAMthI ahiMdiyA banavAnuM che. manuSyamAM evI zakti ane tAkAta rahelI che ke te ahiMdiyA banI zake che. 23 daMDakomAM to ekAMta sainDiyA jIvo hoya che. zrotendriya dvArA jinavANInuM zravaNa karavuM joIe. cakSurindriya dvArA savAMcana ane saMtadarzana karavA joIe. dhrANendriya dvArA sugaMdha ke durgadha Ave temAM taTasthabhAva keLavavo joIe. rasendriya dvArA sarasa, arasa AhAramAM anAsakta bhAva rAkhavo joIe. vaLI rasendriya dvArA bolavAmAM paNa satyakArI, hitakArI ane miSTa vacano bolavAM joIe. sparzendriya dvArA 8 sparzomAMthI koI paNa sparzano anubhava thAya, chatAM samAna bhAva rAkhavo joIe. A rIte pAMceya indriyonA sadupayoga dvArA alpabhavo karavAnA kare che. Akhare paMcendriyanA sadupayoganA sahAre guNasthAnamAM AgaLa vadhatAM kSapakazreNI mAMDe che. ane 13mA guNasthAnamAM praveza karatAM prathama samaye kevaLajJAna sAthe aNidiyA thaI jAya che. kevalIne indriyo to hoya paraMtu teno upayoga karatA nathI. arNidiyA banelo jIva zAzvata sukhane prApta karI zake che. mATe daMDakamAM indriyanuM ciMtana karavuM joIe. TippaNI : 1. navA prati. 1 2. prajJA. pada 15 3. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 315 4. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 315 5. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 315 6. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 315 prajJA. pada. 15 u. 2 sU. 10 8. prajJA. pada. 15 9. prajJA. pada. 15. u.1 sU. 1 10. prazA. pada. 15 u. 1 sU. 1 2 % Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. prajJA, pada. 15 u. 1 sU. 5 12. prajJA. paMda. 15. 13. prajJA. pada. 15 u. 2 sU. 10 14. prajJA. pada. 15 u 2 sU. 10, 15. sthA. ThA. 2 16. sthA. ThA. 2 sthAnAMga ThA. 2 18. daMDaka prakaraNa gA. 15. 291 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (muM) samughAta dvAra diMDaka prakaraNamAM daMDakanA 24 dhAronI Agamika carcA-sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. A vicAraNAmAM 9mA dvAramAM samudyAta viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivecana nIce mujaba che. samudyAtanA artho : zAstramAM samudyAtanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) ekAgratApUrvaka prabaLatA sAthe vAta karavo arthAta vedanA vagere sAthe utkRSTa rUpathI eka thaI javuM tene samuddAta kahe che. (2) devanA Adi nimittothI Atmapradezone zarIra bahAra kADhavA tene samuddAta kahe che. (3) samIcIna ughAtane samuddhAta kahe che. (4) mULa zarIrane na choDatAM taijasa, kArmaNarUpa uttara dehanI sAthe-sAthe jIva pradezone zarIrathI bahAra kADhavA tene samuddAta kahe che. (5) baLajabarI karI Atmapradezo bahAra nIkaLI, vadhAre paDatAM jUnAM karmonI udIraNA karI tene bhogavI nAza karavAno prayatna sama-eTale eka sAthe ut eTale prabaLatAthI, ane ghAta arthAt karmono nAza, je prayatnamAM thAya tene samuddAta kahevAya che." samudyAtanA bhedo ane tenuM vivecana : zAstramAM darzAvela samuddhAtane sAta prakAre vibhAjita karavAmAM Avela che. (1) vedanA samuddAta (2) kaSAya samuddAta (3) maraNAMtika samudraghAta (4) vaikriya samuddAta (5) taijasa samudaddAta (6) AhAreka samughAta (7) kevalI samudyAta. vedanA vagere samuddhAtanA samaye AtmA vedanA vagere jJAna rUpe ja pariNata thaI jAya che. jyAre jIva vedanA vagere samuddhAtomAM pariNata thaI jAya che tyAre vedanIya 292 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere karmonA pradezone je kAlAMtaramAM anubhava karavA yogya hoya che te udIraNA kAraNo dvArA kheMcIne temane udayAvalikAmAM nAMkhIne temano anubhava karIne AtmapradezothI judA karI nAMkhe che. (1) vedanA samudyAta - vedanA samudyAta karavAvALA jIva asAtA vedanIya karmanA pudgalonuM nirjharaNa kare che. vedanAthI pIDita jIva anaMtAnaMta karma pudagalothI vyApta potAnA Atmapradezone bahAra kADhe che. ane mukha, peTa Adi chidrone ane kAnankaMdha Adi nIcenA khAlI sthAnone pUrita karIne laMbAI tema ja vistAramAM zarIra mAtra kSetrane vyApta karIne aMtarmuhUrta sudhI rahe che. te aMtarmuhUrtamAM khUba ja asAtA vedanIya karmanA pudgalone nijIrNa karI nAMkhe che. arthAt nAza kare che. vedanA samuddAta asAtA vedanIya karmAzraya che. (2) kaSAya samudyAta : kaSAya saMmuddAta kaSAya cAritra mohanIya karmAzraya che. kaSAya samudyAta karavA vaDe jIva kaSAya cAritra mohanIya karmanA pudgalonuM nirjharaNa kare che. kaSAya vaDe vyAkula thayelo AtmA potAnA keTalAka Atma pradezone bahAra kADhI te pradezothI udara vagerenA bhAga pUrI, tathA khabhA vagerenA AMtarA pUrI, zarIranI UMcAI tathA jADAI jeTalo eka sarakho daMDAkAre thAya che. te vakhate daMDAkAre thaI, prabaLa udIraNA vaDe kaSAya cAritra mohanIya karmanA ghaNAM karma pudgalo udayAvalikAmAM nAMkhI, udayamAM lAvI vinAza pamADe che. arthAt nirjharaNa kare che. ane ghaNAM navA karma pradezo bAMdhe paNa che. te prasaMga. (3) mAraNAMtika samuddhAta - mAraNAMtika samuddAta karavAvALA jIva AyuSyakarmanA pugalonuM parizATana kare che. A samughAta karavAvALA jIva maraNAMta vakhate vyAkuLa thaIne maraNathI aMtarmuhUrta pahelAM potAnA keTalAka Atma pradezone zarIranI bahAra kADhe che ane jyAM utpanna thavAno che. te sthAna sudhI svadeha pramANa jADA daMDanA AkAre - jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTathI asaMkhya yojana sudhI laMbAvI aMtarmuhUrta sudhI tevI 293 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja avasthAe rahI maraNa pAme che. te prasaMga. e daMDa avasthAmAM AyuSya karmanA ghaNA pudgalone prabaLa udIraNA vaDe udayAvalikAmAM dAkhala karI, udayamAM lAvI vinAza pamADe che. mAraNAMtika samuddAta aMtarmuhUrta mAtra zeSa AyuSya karmAzraya che. ahiM navIna karmagrahaNa nathI. (4) vaikriya samuddAta H vaikriya samudghAta karavAvALA jIva potAnA Atma pradezone zarIrathI bahAra kADhIne svazarIranA vistAra tema ja jADAInA barAbara tema ja laMbAImAM saMkhyAta yojana pramANa daMDa kADhe che. daMDa kADhIne pUrvopArjita vekriya nAma karmanA pradezone udIraNA vaDe udayamAM lAvI vinAza karavA sAthe, racavA dhArelA, vaikriya zarIra, vaikriya pudgalo grahaNa karI banAve che. tyAre A samuddAta hoya che. te samuddAta vaikriya nAma karmAzraya che. (5) taijasa samuddAta H taijasa samuddAta karavAvALA jIva tejo nAma karmanuM parizATana kare che. tejolezyAnI labdhivALo AtmA potAnA Atmapradezone zarIra bahAra kADhI, utkRSTa saMkhyAta yojana dIrgha ane svadeha pramANa jADo daMDAkAra racI pUrvopArjita. taijasa nAmakarmanA pradezone prabaLa udIraNA vaDe udayamAM lAvI nirjaravA sAthe taijasa pudgalone grahaNa karI tejolezyA athavA zItalezyA mUke che. tyAre hoya che. taijasa samuddAta taijasa zarIra karmAzraya che. (6) AhAraka samuddAta H AhAraka samuddAta karavAvALA jIva AhAraka zarI2 nAma karmanA pudgalonuM parizATana kare che. AhAraka labdhivALA caudapUrvadhara munI zrI tirthaMka2nI samavasaraNAdi Rddhidarzana athavA zrutajJAnamAM upajelA sUkSma saMdehanuM nivAraNa ityAdi kAraNathI potAnA Atma pradezo bahAra kADhI utkRSTathI saMkhyAta yojana dIrgha ane svadeha pramANa sthUla daMDAkAra race che. pUrvopArjita AhAraka nAma karmanA pudgalo prabaLa udIraNA vaDe udayamAM lAvI nirjaravA sAthe, AhAraka zarIra yogya pudgalo grahaNa karI, AhAraka zarIra banAvavAnA samaye A samuddAta kare che. AhAraka samuddAta AhAraka zarIra 294 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma karNAzraya che. (7) kevalI-samudyAta - * kevalI samughAta sAtA-asAtA vedanIya, zubha-azubha nAma, UMca-nIca gotra karmAzraya che. kevalI samudyata karavAvALA jIva sAtA-asAtA vedanIya vagere karma pudgalonuM parizATana kare che. A samuddhAtamAM vizeSatA e che ke kevalI samudyAta kevalI ja kare che. je kevalI bhagavaMtone nAma, gotra ane vedanIya e traNa karmanI sthiti jo potAnA AyuSya karmanI sthitithI adhika bhogavavI bAkI rahe tema hoya, to te traNeya karmanI sthitione AyuSya karmanI jeTalI sthitivALI banAvavA potAnA Atmapradezone zarIra bahAra kADhe che. pahele samaye lokanA nIcenA cheDAthI uparanA cheDA sudhI 14 rajupramANa UMco ane svadeha pramANa jADo Atmapradezono daMDAkAra race che. bIjA samayamAM pUrva, pazcima, uttara ane dakSiNa dizAmAM lokAnta sudhI kapATanI racanA kare che. trIje samaye maMthAnanI (cAra pAMkhaDAvALA ravaiyAno AkAra) racanA kare che. cothe samaye cAra ArtA pUrI saMpUrNa lokAkAzamAM vyApta thaI jAya che. pAMcame samaye AMtarAnA Atmapradezone saMhare che chaa samaye maMthAnanA AtmA pradezone saMkoce che. sAtamAM samayamAM kapATane saMkucita kare che. ane AThamA samaye daMDane saMkocIne pUrvavat saMpUrNa dehastha (Atmastha) thaI jAya che. tene kevalI samuddhAta kahe che. tene karatAM ATha samaya lAge che. temAM pUrvokta traNa karmano prabaLa apavartana dvArA ghaNo vinAza thaI jAya che. - daMDakamAM samudyAta :- samuddhAtanA be prakAra kahyA che. jIva samudyAta ane ajIva samuddhAta ema be prakAranA samudyAta che. kevalI samudyAtanI rIta pramANe koIka anaMta paramANuono banelo anaMtapradezIskaMdha tathAvidha vizrA pariNAma vaDe (svAbhAvika rIte) cAra samayamAM saMpUrNa lokAkAzamAM vyApta thaI punaHbIjA samayamAM anukrame saMharAI mULa avasthAvALo eTale aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANano thAya che. te ahi ajIva samudyAta gaNAya. te saMpUrNa lokAkAzamAM vyAta thavAnI yogyatAvALA athavA vyApta thayelA pudgala skaMdho anaMta che. ane te sarva acita mahAtkaMdhanA nAmathI oLakhAya che. 295 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamamAM ane TIkA sAhityamAM samudyAtanuM vivecana : nArakomAM cAra samuddAta kahyA che te prathamanA cAra nArakomAM tejo labdhi, AhAraka labdhi ane kevalI labdhino abhAva hovAthI taijasa AhAraka ane kevalI samudyAta nathI hotA. bhavanavAsI, vANavyaMtaro, jayotiSko ane vaimAnikomAM prathamanA pAMca samudyAta hoya che. temanAmAM vaikriya labdhi ane taijasa labdhino saMbhava hoya che. tethI temanAmAM pAMca samudyAta hoya che. paraMtu temanAmAM AhAraka labdhi ane kevalItvano saMbhava na hovAthI aMtima be samudyAta hotA nathI. pRthvIkAyiko, apamAyiko, taijasakAyiko, vanaspatikAyiko, beIndriyo, te indriyo ane caurendriyomAM prathamanA traNa samudyAta hoya che. A badhAmAM vaikriya labdhino abhAva hovAthI vaikriya vagere samudyAta nathI. paraMtu vAyukAyikomAM vaikriya labdhino saMbhava hovAthI vAyukAyikomAM cAra samudyAta hoya che. paMcendriya tiryaMcomAM devonI jema pAMca samududhAta hoya che. manuSyomAM sAteya samudyAta hoya che. kemake manuSyomAM badhI labdhiono saMbhava che. ekeeka nArakanA vedanA samudyAta anaMta thayA che. kemake naraka Adi sthAnone anaMtavAra prApta karyA che. ane ekavAra nArakasthAnanI prAptinA samaye anekavAra vedanA samuddhAta karelA che. avyavahAra rAzithI nikaLatAM anaMtakALa vyatIta thayo che. te apekSAe anaMtavedanA samudyAta atIta kahyA che. je jIvone avyavahAra rAzithI nikaLyAne thoDo ja samaya thayo che. te apekSAe saMkhyAta athavA asaMkhyAta vedanA samudyAta samajavA. ekeeka nArakanA bhAvi vedanA samudyAta koInA hoya che to koInA nathI hotA. jenA hoya che tenA 1, 2, 3 jaghanya ane utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta hoya che. arthAt jIva pRcchAnA samaya pachI vedanA samudyAta vagara ja nArakathI nIkaLIne manuSya bhavamAM vedanA samuddhAta karyA vagara siddhi prApta karaze. tenI apekSAe eka paNa vedanA samudyAta nathI. je pRcchAnA samaya pachI AyuSya zeSa 96 ' Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI thoDo samaya nArakamAM rahIne pachI manuSyabhavamAM siddha thaze, tenA jaghanya 1, 2, athavA 3 samudyAta saMbhave che. saMkhyAtakALa sudhI saMsAramAM rahevAvALA nArakonA saMkhyAta tathA asaMkhyAta ane anaMtakALa sudhI rahevAvALA nArakomAM anaMta samudyAta samajavA joIe. A ja rIte 24 daMDakomAM yAvat taijasa samudyAta sudhI kramathI samajI levA joIe. ekeeka nArakanA AhAraka samudyAta atIta koInA hoya che. ane koInA nathI hotA. jenA hoya che. tenA jaghanya 1 athavA 2 ane utkRSTa 3 hoya che. je nArakone pahelA manuSya bhava prApta karIne 14 pUrvonuM adhyayana nathI karyuM athavA 14 pUrvanuM adhyayana karyA pachI paNa koI prayojana na hovAthI AhAraka zarIra nathI banAvyuM temanA AhAraka samudyAta nathI hotA. tenAthI bhinna je nAraka che. temanAM jaghanya 1 athavA 2 ane utkRSTa 3 AhAraka samudyAta hoya che. ja nathI hotA. kemake 4 vAra AhAraka zarIranuM nirmANa karavAvALA jIva nArakamAM nathI jatA. ekeeka nArakanAM bhAvI samudyAta koInA hoya che ane koInA nathI hotA. nathI hotA te upara pramANe samajavuM. jenA hoya tenAM jaghanya 1, 2, athavA 3 utkRSTa 4 hoya che. kemake te pachI te jIva niyamathI bIjI gatimAM nathI jato ane AhAraka samudyAta vinA ja siddhi prApta karI le che. e ja pramANe 24 daMDakonA atIta ane anAgata AhAraka samuddhAta samajI levA joIe. vizeSa e che ke manuSyane atIta ane anAgata AhAraka samudyAta nArakanI samAna che. koI paNa nArakane atIta kevalI samuddAta hoto nathI. kemake kevalI samudyAta pachI aMtarmuhUrtamAM ja niyamathI jIvone mokSanI prApta thaI jAya che. tethI narakamAM javuM saMbhava nathI. ekeeka bhAvI kevalI samudyAta koIne thAya che ane koIne thato nathI. kemake kevalI samuddhAta eka ja vAra thAya che. pachI jIvane aMtarmuhUrtamAM ja mokSa maLI jAya che. koI kevalI samuddhAta karyA vinA paNa kevalI mokSe jAya che. athavA je kyAreya mukti prApta karaze ja nahIM. tenI apekSAe bhAvI kevalI samudyAta nathI hoto. kemake anaMtA kevalIone kevalI samuddhAta karyA vinA ja siddhi prApta thayela che. e ja pramANe 27 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAkInA 23 daMDakone atIta ane bhAvI kevalI samudyAta vize samajavuM. nArakonI vedanA samudyAta atIta ane bhAvI anaMta che. e ja prakAre yAvat vaimAnikonAM samajavAM. e ja prakAre yAvata taijasa samudyAta ane e ja prakAre e pAMcanA paNa covIse daMDakomAM samajavuM. nArakonA atIta vedanA samuddhAtanuM kAraNa e che ke ghaNAno avyavahAra rAzithI nikaLe anaMtakALa thaI gayela che. bhAvI vedanA samudyAta anaMta hovAnuM kAraNa e che ke ghaNA badhA nArako anaMtakALa sudhI saMsAramAM sthita raheze. nArakonA AhAraka samudyAta asaMkhyAta che. badhA nArako jo ke asaMkhyAta che. temanAmAM paNa keTalAka asaMkhyAta nAraka pahelA AhAraka samuddAta karI cUkelA che. temanI apekSAe nArako atIta AhAraka samudyAta asaMkhyAta kahyA che. nArakonA bhAvI samudyAta paNa asaMkhyAta che. tenuM kAraNa pUrvavatu samajavuM. nArakonI samAna ja vaimAniko sudhI AhAraka samuddAta samajavA. vizeSatA e che ke vanaspatikAyikonA atIta AhAra samudyAta anaMta che. kemake evA jIvo anaMta che vanaspatikAyikonA bhAvI samuddhAta paNa anaMta che. kemake praznanA samaye je jIvo vanaspatikAyamAM che temanAmAMthI anaMta jIva vanaspatikAyamAMthI nikaLIne AhAraka samuddAta karIne mokSa jaze. manuSyonA AhAraka samudyAta kadAcit saMkhyAta che. kadAcit asaMkhyAta che. saMmUcchima ane garbhaja manuSya maLIne utkRSTa saMkhyAmAM aMgula mAtra kSetramAM jeTalA pradezonI rAzi che. temanA prathama vargamULano trIjA vargamULathI guNAkAra karatAM je pramANa Ave che. teTalA pradezovALA khaMDa dhanIkRta lokanA pradezavALI zreNImAM jeTalA hoya che. eka nyUna eTalA ja manuSya che. je manuSya nArakAdi anya jIvarAzionI apekSAe nyUna che. temanAmAM paNa evA manuSya ochA che ke jeoe pUrvabhavomAM AhAraka zarIra banAvelAM hoya, tethI ja kadAca saMkhyAta ane kadAca asaMkhyAta hoya che. e ja prakAre manuSyonA bhAvI samudyAta paNa kadAca saMkhyAta ane kadAca asaMkhyAta samajavA joIe. nArInA atIta kevalI samudyAta hotA ja nathI. bhAvI kevalI samuddhAta asaMkhyAta che kemake pRcchA samaye bhAvI kevalI samuddhAta karanArA nAraka asaMkhyAta hoya che. kevalajJAnathI evuM ja jANavAmAM Ave che. nArakonA samAna yAvatu vaimAniko sudhI 298 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja prakAre samajavuM joIe, paraMtu vanaspatikAyiko ane manuSyomAM bhinnatA che. vanaspatikAyikonA bhAvI kevalI samudraghAta anaMta hoya che. kemake vanaspatikAyikomAM anaMta jIva hoya che ke je bhaviSyamAM kevalI samuddAta karaze. manuSyonA kevalI samudyAta kadAcita atIta thAya che, kadAca nathI thatAM, praznanA samaye jo kevala samudyAtathI nivRtta koI manuSya (kevalI) vidyamAna hoya to atIta samuddhAta thAya che. te jadhanyathI 1,2 athavA 3 thAya che. ane utkRSTa zatapRthakta sudhI thAya che. manuSyanA bhAvI kevalI samudyAta kadAca saMkhyAta ane kadAca asaMkhyAta hoya che. saMmUcchima ane garbhaja manuSyomAM pRcchAkALamAM ghaNA abhavya paNa hoya che. temane bhAvI kevalI samuddhAtano saMbhava nathI. tethI saMkhyAta che. kadAca asaMkhyAta che kemake te samaye bhaviSyamAM kevalI samudyAta karaze evA manuSya ghaNA hoya che. samuddhAtanI vizeSa vaktavyatA ekeeka nArakanAM naraka paryAyamAM rahIne vedanA samuddhAta atIta anaMta thayA. AgAmI koIne che ane koIne nathI. jemane che temane jaghanya 1, 2 athavA 3 che. utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta che. e ja rIte asurakumAra paryAyamAM yAvat vaimAnika paryAyamAM rahelA mATe jANavuM. ekeeka asurakumAra nAraka avasthAmAM anaMta vedanA samuddAta atIta thayela che. kemake anaMtakALamAM anaMtavAra naraka avasthA prApta karI che. AgAmI koInI thaze ane koInI nahi thAya. jemanI thAya che. temanI kadAca saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta hoya che. je asurakumAranA bhavathI nIkaLIne nAraka koI janma nahIM le. paraMtu anaMtarabhavamAM manuSyabhava prApta karIne siddha thaI jaze. tenA nAraka paryAya AgAmI vedanA samudyAta thatA nathI. kemake te paryAya prApta thanAra nathI. je paraMparAthI narakamAM jaze tenA bhAvI vedanA samudyAta thAya che. ekeeka asurakumAra asurakumArAvasthAmAM atItamAM to asurakumAra hatA tyAre atIta vedanA samuddhAta anaMta thayA. bhAvI vedanA samudyAta koInA hoya che ane koInA nathI hotA. jemanA hoya che temanA jadhanya 1, 2 athavA 3 thAya che ane 299 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta hoya che. yAvat vaimAnika avasthAmAM paNa anaMta vedanA samudyAta atIta thayelA che. bhAvInA asurakumAra pramANe samajavA. je prakAro asurakumAranA nAka paryAyathI laIne vaimAnika paryAya sudhImAM vedanA samudyAtanuM nirUpaNa karAyuM che. e ja rIte yAvat vaimAniko sudhI paNa svasthAna ane parasthAnomAM samudyAta samajI levA joIe. e prakAre 24 daMDakomAMthI pratyeka daMDakanA 24 daMDakone laIne karavAthI 24 x 24 karavAthI 1056 AlApaka thAya che.' mAraNAMtika" samuddhAta svasthAnamAM ane parasthAnamAM paNa ekottarIkAthI jANavA joIe. yAvatu vaimAnikanA vaimAnikapaNe e prakAre A covIse daMDaka 24 daMDakamAM kahevA joIe. vaikriya samudyAtane kaSAya samudyAtanI samAna pUrA kahevA joIe. vizeSatA eTalI che ke jemane nathI hotA, tene nathI kahevAtA. ahiM paNa covIse daMDaka covIse daMDakamAM kahevA joIe. taijasa samuddhAta ane mAraNAMtika samudyAtane samAna samajI levA joIe. paNa temAM vizeSatA e che ke je jIvamAM taijasa samudyAta hoya tenA ja kahevA joIe. jemAM taijasa samuddhAtano saMbhava ja na hoya tenA na kahevA joIe. nArako, ekendriyo, ane viklendriyomAM taijasa samudyAtano saMbhava nathI. pUrvokta prakAre koI paNa daMDakamAM vidhirUpathI, koImAM niSedha rUpathI AlApaka kahevAthI 1056 AlApaka thAya che. ekeeka nArakanA nAka paryAyamAM rahevA chatAM atIta, samudyAta nathI. kemake nAraka paryAyamAM AhAraka samuddhAtano saMbhava nathI hoto. nArakanA nArakapaNe bhAvI AhAra samudyAta nathI. kemake jIva jyAre nAraka paryAyamAM hoya tyAre AhAraka labdhi nathI thaI zakatI. ane tenA abhAvamAM AhAraka samudyAta paNa nathI thaI zakatA. manuSya sivAyanA daMDakomAM bhAvI AhAraka samudyAta nathI hotA kemake e badhA paryAyomAM AhAraka samudghAtano niSedha che. manuSyapaNe arthAt jayAre koI nAraka pUrvakALamAM manuSya paryAyamAM rahIne koInA AhAraka samuddAta kahyA che. ane koInA nathI kahyA. jenA kahyA che tenA jaghanya 1, 2 ane utkRSTa 3 che. koI nArakanA 300 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyapaNe bhAvi samudyAta koInA hoya to koInA na hoya. jenA che tenA jaghanya 1, 2 athavA 3 ane utkRSTa 4 che. jevA narakanA manuSyapaNe AhAraka samuddAta kahyA che. e ja prakAre asurakumArAdi badhA jIvomAM atIta temaja bhAvI manuSya paryAyamAM paNa kahevA joIe. manuSya paryAyamAM paNa atIta AhAraka samuddAta koInA nathI thatA jenA thAya che tenAM jaghanya 1, 2 athavA 3 ane utkRSTa 4 thAya che. bhAvI AhAraka samuddAta paNa eTalA ja samajavA joIe. e rIte covIse daMDakonA covIze daMDakomAM saMghaTIta karatAM 1056 AlApaka che. paraMtu vizeSa e che ke manuSya sivAya anya koI daMDakamAM AhAraka samuddhAtano saMbhava nathI. ekeeka nAka paryAyamAM atIta kevalI samudyAta nathI hotA. bhAvI nathI hotA. e ja prakAre yAvat vaimAnika paryAyamAM jANavuM. teo kevalI samudraghAta karI ja zakatA nathI. ane bhAvI kevalI samuddhAtano abhAva che. kemake temanAmAMthI koI paNa paryAyamAM kevalI samudyAtanuM thavuM kadApi saMbhava nathI. manuSya paryAyamAM kevalI samudyAta thAya che. paraMtu temAM atIta kevalI samudyAta nathI. bhAvI koInA na thAya ane koInA thAya che. jenA thAya che tene eka ja thAya che. e rIte manuSya paryAyamAM rahevA chatAM koI manuSyanA atIta kevalI samudyAta thAya che ne, koInA nathI thatA, jenA thAya che teno eka ja thAya che e pramANe bhAvI paNa samajavuM joIe. e prakAre kevalI samudyAta saMbaMdhI covIze daMDakomAMthI pratyekamAM 24 daMDaka ghaTita karelA che te badhAnA maLIne 1056 AlApaka thAya che. bahatvanI apekSAe: nArakonA nAraka paryAyamAM rahevA chatAM vedanA samudyAta atIta anaMtA thayA che. bhAvI anaMtA thaze e ja prakAre sarva jIvonA kahevA joIe. yAvatu vaimAnikonA vaiimAnikapaNe e ja prakAre taijasa samudyAta sudhI jANavuM. vizeSa eTale ke upayoga karIne ja samajavuM joIe. e ja prakAre kaSAya samuddaghAta AdinA paNa pratyekanA 1056 AlApaka thAya che. 301 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArakonA nAraka paryAyamAM AhAraka samudyAta atItamAM nathI thayA. bhaviSyamAM nathI thatA kemake AhAraka samughAta AhAraka zarIrathI ja thAya che. AhAraka zarIra AhAraka labdhinI vidyamAnatAmAM ja thAya che. koI paNa bIjA paryAyamAM teno saMbhava nathI. e ja prakAre yAvatu vaimAnikonA samajavA vizeSa e che ke manuSyAvasthAmAM atIta samuddAta asaMkhyAta ane anAgata paNa asaMkhyAta che. vanaspatikAyikonA manuSyAvasthAmAM atIta AhAraka samughAta anaMta ane anAgata paNa anaMta kahevA joIe. kemake anaMta jIvo evA che ke vanaspatikAyathI nikaLIne, manuSyabhava dhAraNa karIne AhAraka samudyAta karaze. manuSyonA manuSya paryAyamAM kadAca che. ane kadAca nathI. jevA che te jaghanya 1, 2 athavA 3 ane utkRSTa 200 thI 900 sudhI samajavA. bhAvimAM kadAca saMkhyAta, kadAca asaMkhyAta. e prakAre covIse covIsa daMDakamAM ghaTika kahela che. badhA maLIne 1056 AlApaka thAya che. nArakonA nAraka avasthAmAM atIta kevalI samudraghAta nathI. bhAvI kevalI samudyAta nathI. kevalI samudyAta mAtra manuSyAvasthAmAM thAya che. je jIvoe kevalI samudghAta karI lIdhuM hoya te saMsAramAM paribhramaNa karatA nathI. kevalI samuddhAtanA pachI jIvo a.mu.mAM ja niyamA mokSa prApta kare che. e ja prakAre yAvatuM vaimAnika avasthAmAM paNa... vizeSatA che ke nArakonI manuSyAvasthAmAM atIta samudyAta nathI thatA. paraMtu bhAvI asaMkhyAta che. kemake je manuSya kevalI samuddAta karI cUkela hoya, temanA narakamAM gamana thatAM nathI. tethI atIta samudyAta nathI. pRcchAnA samayamAM je nAraka vidyamAna che temAMthI asaMkhyAta evA che ke je mokSagamanane yogya che. tethI bhAvI asaMkhyAta che. e ja prakAre yAvat vaimAnika paryata samajavuM. vizeSa e che ke manuSyatara avasthAmAM atIta ane bhAvI kevalI samudyAta nathI thaI zakatA. vanaspatikAyikonA manuSyAvasthAmAM atIta kevalI samudyAta nathI, paNa bhAvI anaMta che. kemake pRcchAnA samaye anaMtA jIva evA che ke jeo anaMtarabhavamAM kevalI samuddAta karIne siddhi prApta karaze. manuSyanI manuSyAvasthAmAM atIta kevalI samudyAta kadAca che ane kadAca nathI. jyAre manuSyAvasthAmAM kevalI samudyAta thAya che. jaghanya 1, 2 athavA 3 che ane 302 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkRSTa basothI navaso sudhI thAya che. pRcchA samayamAM kadAca saMkhyAta manuSya ja evA hoI zake che je bhAvimAM manuSyAvasthAmAM kevalI samuddAta karaze. kadAca asaMkhyAta paNa hoI zake che. e prakAre covIse covIsa daMDaka che. samudyAtonuM alpabadutva : badhAthI ochA jIva AhArake karelA che. kemake lokamAM AhAraka zarIra dhArIono cha mAsano virahakALa che. tethI teo kyAreka nathI paNa hotA. jayAre hoya che tyAre paNa jaghanya 1, 2 athavA 3 ane utkRSTa sahasrapRthakva arthAt 2 hajAra thI 9 hajAra sudhI ja hoya che. AhAraka samughAta AhAraka zarIranA AraMbhakALamAM ja hoya che. anya samayamAM nathI hotA. tethI AhAraka samuddAta karelA jIva thoDA ja kahyA che. AhAraka samughAta karelAthI kevalI samudyAta karelA jIva saMkhyAtagaNA adhika che. kemake teo eka sAthe zatapRthaktanI saMkhyAmAM upalabdha thAya che. tethI tejasa samudyAtathI samavahata jIva asaMkhyAtagaNA che. kemake paMcendriya tiryaMco, manuSyo ane devomAM taijasa samudyAtA hoya che. tethI vaikriya samudraghAtathI samavahata asaMkhyAtagaNA che. kemake vaikriya samudyAta vAyukAyiko ane nArakone paNa hoya che. tethI mAraNAMtika samughAtathI samatavahata jIva anaMtagaNA che. kemake nigodanA anaMta jIvono asaMkhyAtamo bhAga vigrahagatinI avasthAmAM rahe che. teo prAyaH mAraNAMtika samughAtathI samavahata thAya che. tethI kaSAya samuddhAtathI samavahata jIva asaMkhyAtagaNA che. kemake nigodiyA jIva kaSAya samudyAtathI samavahata sadA upalabdha thAya che. tethI vedanA samudyAtathI samavahata jIva vizeSAdhika che. kemake vedanA samuddhAtathI samavahata jIvo kAMIka adhika hoya che. narakamAM badhAthI ochA nAraka mAraNAMtika samudyAtathI samavahata che. kemake maranArA nArako jIvita nArakothI alpa hoya che. ane maranArAomAM paNa mAraNAMtika samudyAtavALA alpa ja hoya che badhA nathI hotA. tethI vaikriya samuddhAtathI samavahata nAraka asaMkhyAtagaNA che. kemake sAteya nArakomAM pratyeka ghaNA nArako paraspara vedanA utpanna karavAne mATe uttara vaikriya karatAM rahe che. tethI kaSAya samuddhAtathI samavahata 303 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAraka saMkhyAta gaNA adhika che. uttara vaikriyA karanArAthI kaSAya samuddhAtathI samavahata adhika hoya che. tethI vedanA samudghAtathI samavahata nArako saMkhyAtagaNA adhika che. kemake kSetrajanya vedanA, paramArmiko dvArA utpanna karAyelI vedanA samuddAtathI samavahata rahe che. tethI asamavahata nAraka saMkhyAtagaNA che. bhavanavAsI devomAM taijasa samuddAtathI samavahata sauthI ochA che. kemake atyaMta tIvra krodha utpanna thAya tyAre ja kadAca koI bhavanavAsI taijasa samuddAta kare che. tethI mAraNAMtika samuddhAMtathI samavahata asaMkhyAtagaNA che. kemake te samuddAta maraNakALamAM ja thAya che. tethI vedanA samudghAtathI samavahata asaMkhyAtagaNA che. kemake parasparanA saMgrAma vageremAM teo vedanA samuddAtathI samavahata hoya che. tethI kaSAya samudghAtathI samavata saMkhyAtagaNA che. kemake koIne koI kAraNathI teo kaSAya samuddAtathI yukta maLI Ave che. tethI vaikriya samuddAtathI samavahata saMkhyAtagaNA che. kemake paricAraNA vagere aneka prayojanathI teo uttara vaikriya karatA rahe che. temanAthI asamavahata bhavanavAsI asaMkhyAta hoya che kemake evA ghaNA che ke jeo sukhamAM magna rahe che ane koI paNa samudghAtathI samavahata nathI hotA. pRthvIkAyikomAM mAraNAMtika samuddAta samavahata sauthI ochA che. kemake A samuddAta maraNanA samaye ja thAya che. ane te paNa koIne thAya che ane koIne nathI thato. tethI kaSAya samudghAtathI samavahata saMkhyAtagaNA adhika che. temanAthI vedanA saMmuddAtathI samavahata vizeSAdhika che. tenAthI paNa asamavahata pRthvIkAyika asaMkhyAtagaNA adhika che. e ja prakAre yAvat vanaspatikAyika sudhI jANavuM. vizeSa eTaluM che ke vAyukAyika badhAthI ochA che. kemake keTalAka bAdara vAyukAyika labdhivALA hoya che. tethI mAraNAMtika samuddAta samavahata asaMkhyAtagaNA che. tethI kaSAya samudghAtathI samavahata saMkhyAtagaNA che. tethI vedanA samuddAtathI samavahata vizeSAdhika che. tethI asamavahata asakhayAtagaNA che. vikalendriyomAM badhAthI ochA mAraNAMtika samuddAta samavahata che. tethI vedanA samudghAtathI samavahata asaMkhyAtagaNA che. tethI kaSAya samuddAtathI saMmavahata asaMkhyagaNA che. tethI asamavahata asaMkhyagaNA che. 304 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcendriya tiryaMcomAM badhAthI ochA taijasa samuddhAtathI samavahata che. kemake tejalabdhi thoDAmAM ja hoya che. tethI vaikriya samudyAtathI samavahata asaMkhyagaNA che. kemake. vaikriya labdhinI apekSAe ghaNAmAM hoya che. tenAthI mAraNAMtika samudyAta samavahata asaMkhyatagaNA che. vaikriya labdhi vinAnA ane vaikriya labdhivALAmAM paNa maranAra jIvo karatAM na maranArA asaMkhyaguNA che. tenAthI vedanA samudyAtathI samavahata saMkhyAtagaNA che. tethI kaSAya samudyAtathI samavahata saMkhyAtagaNA che. tethI asamavahata saMkhyAtagaNA che. manuSyomAM badhAthI ochI AhAraka samudaghAtathI samavahata che, kemake AhAraka zarIrano AraMbha karanArA ati alpa ja hoya che. temanAthI kevalI samuddhAtathI samavahata saMkhyAtagaNA adhika che. temanAthI taijasa samuddhAtathI samavahata saMkhyAtagaNA che. temanAthI vaikriya samudraghAtathI samavahata manuSya saMkhyAtagaNI che. temanAthI vedanA samudyAtathI samavahata manuSya asaMkhyagaNA che. kemake priyamANa jIvonI apekSA apriyamANa asaMkhyagaNA adhika che. temanAthI kaSAya samughAtathI samavahata saMkhyAtagaNA che. tethI asamavahata asaMkhyagaNA che. vANavyaMtara, jyotiSko ane vaimAnikonI vaktavyatA bhavanavAsI samAna che. kaSAya samudyAtanI vaktavyatA kaSAya samuddhAta cAra prakAranA che. krodhakaSAya, mAna kaSAya, mAyA kaSAya ane lobha kaSAya. nArakomAM cAra samuddAta kahyA che. e ja prakAre vAvata vaimAnika sudhI samajavuM. ekeeka nArakanA atItamAM krodha samughAta anaMta thayA che. bhAvimAM koInA hoya che. jene hoya che temane jaghanyathI 1, 2 athavA 3 ane utkRSTathI saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta che. e ja prakAre yAvat vaimAniko sudhI e ja prakAre yAvatu lobha samuddhAta sudhI ane e prakAre covIse daMDakamAM samajavuM. ekeeka nArakanA nAka paryAyamAM atIta krodha samuddhAte anaMta thayA che. e ja prakAre jevA vedanA samuddAta kahyA tevA krodha samudyAta paNa pUrA yAvata vaimAnika 305 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyamAM, mAna samuThThAta, mAyA samudyAta jevA mAraNAMtika samuddAta kahyA che tevA ane lobha, kaSAya samudyAtanA samAna che. vizeSa eTaluM che ke badhA daMDakomAM ekathI laIne jANavA. nArakomAM nArakapaNe krodha kaSAya samudyAta atIta anaMta ane bhaviSyamAM anaMta che. e ja prakAre yAvat vaimAnika paryAyamAM, e ja prakAre svasthAna ane parasthAnomAM sarvatra kahevA joIe. badhA jIvonA cAre samudyAta yAvat vaimAnikonAM vaimAnika paryAyamAM jANavA joIe. alpAbahatva": krodha samudyAta, mAna samughAta, mAyA samudyAta ane lobha samudyAtathI samavahatamAM ane akaSAya samudyAtathI samavahata ane asamavahatamAM badhAthI ochA jIva akaSAya samudyAtathI samavahata che. kemake aSAya samudyAtathI samavahata jIva koI koI ja maLI Ave che. tethI mAna kaSAya samuddhAtathI samavahata anaMtagaNA che. kemake anaMta vanaspatikAyika jIva pUrvabhavonA saMskArone kAraNe mAnasamuddhAtamAM vartamAna rahe che, tethI krodha samudraghAtathI samavahata vizeSAdhika che. kemake mAnI jIvo karatAM krodhI jIva adhika hoya che. tethI mAyA samudgAtathI samavahata jIvo vizeSAdhika che. kemake krodhI karatAM mAyAvI adhika hoya che. tethI lobha samudghAtathI samavahata vizeSAdhika che. mAyAvI jIvo karatAM lobhI jIva vadhAre hoya che. tethI paNa samavahata jIvo asaMkhyAtagaNA che. kemake cAreya gatiomAMthI pratyekagatimAM samudyAta rahita jIva sadA saMkhyAtagaNA adhika che. siddha jIva ekendriyonA anaMtamAM bhAge che. paraMtu ahiM temanI vivekSA nathI karAI. have 24 daMDakonA kramathI alpabadutvane joIzuM. nArakomAM badhAthI ochA lobha samudyAtathI samavahata che. kemake nArakone priya vastuno saMyoga nathI maLato. tethI mAyA samudghAtathI samavahata saMkhyAtagaNA adhika che. tethI mAna samudyAtathI samavahata saMkhyAtagaNI che. tethI krodha samughAtathI samavahata nAraka saMkhyAtagaNI che. tenAthI asamavahata saMkhyAtagaNI hoya che. yukti pUrvavat A bAbata samajI levI. 306 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devomAM badhAthI ochA krodha samudyAtathI samavahata che. kemake devomAM svabhAvataH lobhanI pracuratA hoya che. tenAthI mAna samuddhAtathI samavahata saMkhyAtagaNI che. tethI mAyA samudyAtathI samavahata saMkhyAtagaNI che. tethI lobha samudyAtathI samavahata saMkhyAtagaNA che. tethI asamavahata saMkhyAtagaNA che. pAMca sthAvara ane traNa viklendriyomAM badhAthI ochA mAna samughAtathI samavahata che. tenAthI krodha samughAtathI samavahata vizeSAdhika che. tenAthI mAyA samudyAtathI samavahata vizeSAdhika che. tenAthI lobha samudyAtathI samavahata vizeSAdhika che. tenAthI asamavahata saMkhyAtagaNI che. temano vicAra samuccaya jIvonI samAna karavo joIe. e ja prakAre paMcendriya tiryaMconuM samajavuM. manuSyonI vaktavyatA samuccaya jIvonI samAna samajavI joIe. vizeSatA e che ke kaSAya samuddhAtathI samavahata manuSyanI apekSAe mAna samudyAtathI samavahata manuSya asaMkhyagaNA che. kemake manuSyomAM mAnanI bahulatA maLI Ave che. vedanAdi samuThThAtanI vizeSa vaktavyatA" - | vedanA samudyAtathI samavahata thaIne je pudgalone kADhe che te zarIra pramANa mAtra vikhaMbha ane bAhulyanA niyamathI cha e dizAomAM ATalAM kSetra pUrI thayAM eTalAM kSetra spaSTa thayAM che. te kSetra 1, 2 athavA 3 samayanA vigrahathI eTalA kALamAM pUrI thayela, eTalA kALamAM spaSTa che. te pugalone jaghanya aMtarmuhUrtamAM ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrtamAM te pudgalo bahAra kADhIne te pugalo te kSetramAM rahela prANI, bhUto, jIvo ane sattvonuM abhihanana kare che. cakkara khavaDAve che. thoDuMka aDe che. saMhata kare che. saMgrahita kare che. pIDIta kare che, mUrzita kare che, vAta kare che. prANa eTale viklendriya jIvo, bhUta eTale vanaspatikAyika jIvo, jIva arthAt paMcendriyo ane satva eTale pRthvIkAyika, apakAyika, teukAyika ane vAyukAyika. A prANa bhUta, jIva ane satvane Ahata vagere karavAnA kAraNe samudyAta karavAvALA jIvone kadAca 3, kadAca 4, kadAca 5 kriyAo hoya che. jyAre teo temane koI pIDA utpanna karavAmAM samartha nathI thatA tyAre 3 kriyAvALA thAya che. jyAre spaSTa 30) Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaIne paritApa pahoMcADe che tyAre 4 kriyAvALA thAya che. tene prANothI paNa uparata karI de tyAre pAMca kriyAvALA thAya che. zarIrathI spaSTa thanArA sarpa vagere potAnA DiMkhadvArA prANaghAtaka hoya che. e paNa pratyakSathI siddha che. A pAMca kriyAo che. (1) AraMbhikI (2) prAdhebikI (3) adhikaraNIkI (4) pAritApanikI ane (5). prANAtipAtikI. nAraka vedanA samudyAtathI samavahata thayela A rIte jIvanI jema samajavuM. vizeSa eTaluM che ke nAraka zabdanuM uccAraNa karavuM joIe. A rIte saMpUrNa kathana vaimAnika sudhI samajavuM. e ja prakAre kaSAya samudyAta paNa kahevA joIe. mAraNAMtIka samuddhAtathI samavahata thaIne zarIra pramANa mAtra vistAra ane moTAIthI laMbAImAM jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa asaMkhyAta yojanA eka dizAmAM eTalA kSetra pUrita thAya che. eTalA kSetra spaSTa thAya che. 1, 2, 3 athavA 4 samayanA vigrahathI eTalA kALamAM pUrita thAya che. eTalA kALamAM spaSTa thAya che. zeSa e ja pramANe yAvatu pAMca kriyAvALAnuM paNa ane e ja prakAre nArakonuM paNa samajavuM. vizeSa eTaluM che ke laMbAImAM jaghanya kAMIka adhika hajAra yojana ane utkRSTa asaMkhyAta yojanA. eka dizAmAM eTalA kSetra pUrita thAya che. eTalA kSetra spaSTa thAya che. 1, 2 athavA 3 samayanA vigrahathI kahevuM. cAra samayanA vigrahathI na kahevuM zeSa e ja prakAre yAvat pAMca kriyAvALA paNa hoya che. asurakumAranuM kathana samuccaya jIva padanA samAna che. vizeSa e che ke vigraha 3 samayano. jevo nArakano e ja prakAre. asurakumAra e ja prakAre yAvat vaimAnika sudhI kahevA. vizeSa e che ke ekendriya jIvanA samAna ja saMpUrNa jANavuM. vaikriya, taijasa ane AhAraka samughAtanI vyaktavyatA : jIva vaikriya samughAtathI samavahata thaIne je pudgalo bahAra kADhe che te pudgalothI zarIra pramANa mAtra vikhaMbha ane bAhalyathI laMbAImAM jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa saMkhyAta yojana eka dizAmAM athavA vidizAmAM eTalAM 308 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetra ApUrNa hoya che. eTalAM kSetra pRSTa thAya che. te 1, 2 athavA 3 samayanA vigrahathI eTalA kALamAM ApUrNa thAya che. eTalA kALamAM spaSTa thAya che. zeSa te ja pAMca kriyAvALA paNa thAya che. e ja prakAre nAraka paNa-vizeSa e che ke laMbAImAM jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa saMkhyAta yojana eka dizAmAM eTalA kSetramAM 1, 2 athavA 3 samayanI vigrahagatithI pUrvokta pramANa kSetra ApUrNa thAya che. ane spaSTa thAya che. temAM cotho samaya lAgato nathI. vaikriya samuddAta gata vAyukAyika paNa prAyaH trasa nADImAM ja utpanna thAya che. ane trasa nADImAM vigrahagati utkRSTa traNa samayanI hoya che. tyAra pachInuM vaktavya vedanA samudyAtanA samAna ja samajavuM joIe. e prakAre jevI nArakanI vaktavyatA tevI ja asurakumAranI samajavI. vizeSa e che ke eka dizAmAM athavA vidizAmAM.. e ja prakAre svanitakumAra sudhI jANavI. vAyukAyikanI jIvapadanA samAna jANavI. vizeSa e che ke eka dizAmAM ja ukta pramANavALuM kSetra ApUrNa ane dhRSTa thAya che. vidizAmAM nathI thatuM. paMcendriya tiryaMcanI vaktavyatA nArakane vaikriya samuddhAtanA samAna samajavI. manuSya, vANavyaMtara, jayotiSka ane vaimAnikanA vaikriya samudyAtanI vaktavyatA asurakumAra samAna samajavI. taijasa samudraghAtathI samavahata thaIne sthita yugalone potAnA zarIrathI kADhe che te jema jIvano vaikriya samughAta kahyo che tevo ja taijasa samuddhAta paNa kahevo joIe. paraMtu vizeSatA e che ke aMgulano asaMkhyAtamo bhAga zeSa e ja prakAre yAvatu vimAnikanA... vizeSa paMcendriya tiryaMcanA eka dizAmAM eTalA kSetra ApUrNa thayA. eTalA kSetra spaSTa thayA. jIva AhAraka samudyAtathI samavahata zarIrano jeTalo vistAra che ane jeTalI moTAI che, teTalA kSetra vistAra ane vikhaMbhanI apekSAe ApUrNa ane RSTa thAya che. liMbAInI dRSTie jaghanya AMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa saMkhyAta yojana sudhI eka dizAmAM te pudgalothI ApUrNa ane spaSTa thAya che. AMhAraka samudyAta manuSyomAM ja thaI zake che. 14 pUrvanA adhyetA ane AhAraka labdhinA dhAraka muni jayAre AhAraka samuddhAta kare che. te jaghanya ane utkRSTathI pUrvoktakSetrane AtmapradezothI pRthaka karela pudgalothI eka dizAmAM nahiM, vidizAmAM ApUrNa ane spaSTa kare che. AhAraka 309 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samudraghAta karanArA te munIo gaMbhIra hoya che. temane bIjuM koI prayojana hotuM nathI. e rIte AhAraka samudyAtagata koI jIva mRtyune prApta thAya ane vigrahathI utpanna thAya che. AhAraka samuddAta karanArA jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtamAM AhAraka samuddhAtagata pulone bahAra kADhe che. bahAra kADhelA te pugala je kSetramAM vyApta thAya. te kSetramAM sthita je prANo yAvatu prANothI rahita kare che. tethI temane 3, 4 athavA 5 kriyAo lAge che. samuccaya jIvanI samAna manuSyanA AhAraka samughAtanI vakatavyatA paNa samajavI joIe. jo ke AhAraka samadyAta manuSyone ja thAya che. tethI ja samuccaya padamAM AhAraka samughAtanI vivakSA karAI che. temAM manuSyano aMtarbhAva thaI ja jAya che. gamananI dizA saMbadhI niyama : AhAraka ane mAraNAMtika samuddhAta eka ja dizAmAM hoya che. kemake AhAraka zarIranI racanAnA samaye zreNi gati hovAnA kAraNe eka ja dizAmAM asaMkhya Atmapradeza kADhIne AhAraka zarIra banAve che. mAraNAMtika samuThThAtamAM jyAM naraka AdimAM jIvane marIne utpanna thavuM che. tyAMnI ja dizAmAM Atmapradeza kADhe che. bAkInA pAMca-cha e dizAomAM hoya che. kemake vedanA AdinA vazathI bahAra nikaLelA Atmapradeza zreNinI anusAra upara, nIce, pUrva, pazcima, uttara ane dakSiNa A chae dizAomAM hoya che. avasthAna kAla saMbaMdhI niyama : vedanAdi chae samughAtano kALa, aMtarmuhUrta kahyo che. te aMtarmuhUrta asaMkhya samayano che ane kevalI samuThThAtano kALa (samaya) ATha samayano che. gatimAM samudyAta narakagatimAM - prathamanA cAra samudyAta che. tiryaMcagatimAM - prathamanA pAMca samudyAta che. manuSyagatimAM - sAteya samudyAta hoya che. 310 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagatimAM - prathamanA pAMca samudyAta hoya che. zarIramAM samudyAta - dArika zarIramAM - sAteya samudyAta hoya che. vaikriya zarIramAM - prathamanA pAMca samudyAta hoya che. AhAraka zarIramAM - eka AhAraka samudyAta hoya che. taijasa ane kArmaNa zarIramAM - sAteya samuddAta hoya che. draSTimAM samudyAta : mithyASTimAM - prathamanA pAMca samudyAta hoya che. mizradaSTimAM - prathamanA pAMca samuddhAta hoya che. samyadRSTimAM - sAteya samudyAta che. indriyamAM samuddAta - ekendriyamAM - prathamanA cAra samudyAta che. viklendriyamAM - prathamanA traNa samudyAta che. paMcendriyamAM - prathamanA cha samudyAta che. ahiMdiyAmAM - eka kevalI samudyAta che. vedamAM samudyAta : puruSavedamAM - prathamanA 6 samudyAta che. strIvedamAM - prathamanA 5 samudyAta che. napuMsakavedamAM - prathamanA pa samudyAta che. ekAMta napuMsakavedamAM - prathamanA cAra samudyAta che. ekAMta puruSavedamAM - prathamanA 5 samudyAta che. avedImAM - eka kevalI samudyAta che. 311 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAmAM samudyAta : kRSNa, nIla ane kApota legyAmAM - prathama cAra samudyAta che. ' tejo ane padmazyAmAM - prathamanA cha samuddhAta che. zukalezyAmAM - sAteya samudyAta che. ekAMta zukala legyAmAM - eka kevalI samudyAta che. alezImAM - ekeya samuddhAta nathI. darzanamAM samuddAta - cakSu, aca, avadhi darzanamAM - prathamanA cha samudyAta che. ekAMta acakSu darzanamAM - prathamanA cAra samudyAta che. kevala darzanamAM - eka kevalI samudyAta che. jJAnamAM samudyAta prathamanA cAra jJAnamAM - prathamanA cha samudyAta che. kevalajJAnamAM - eka kevalI samudyAta che. * ajJAnamAM samuddAta - traNeya ajJAnamAM - prathamanA 5 samudyAta che. yogamAM samudyAta : traNeya sAthenA yogamAM - sAteya samudyAta che. ekAMta kAyayogamAM - prathamanA cAra samudyAta che. ekAMta vacanayoga ane kAyayogamAM - prathamanA cAra samudyAta che. ajogImAM - ekeya samuddAta nathI. guNa sthAnamAM samudyAta : 1 thI 5 guNasthAnamAM - prathamanA pAMca samudyAta che. 6 thI 7mA guNasthAnamAM - prathamanA cha samudyAta che. 312 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8, 9mA guNasthAne - ekeya samudyAta nathI. 10mA guNasthAne - ekeya samudraghAta nathI. 13mA guNasthAne - 1 kevalI samudyAta che. 14mA guNasthAne - ekeya samughAta nathI. maNuANaM sata samugghAyA'8 // 15 // gAthArtha - manuSyone sAta samudyAta hoya che. garbhaja manuSyomAM, saMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUminA garbhaja manuSyone yathA saMbhava 7 samudyAta che. ane yugalikone prathamanA traNa samudyAta che. ayugalika garbhaja manuSyomAM paNa labdhi rahita manuSyane prathamanA 3 samuddaghAta, labdhivaMta chadmasthane yathAsaMbhava kevalI samuddhAta vinA vaikriya labdhi, taijasa labdhi ane AhAraka labdhi e traNa labdhimAMthI koI paNa eka labdhivaMtane 4, be labdhivaMtane 5, ane traNeya labdhivaMtane 1, eTale ke 3-4-5-6 samuddhAta ane sarvajJa bhagavaMtone 1 kevalI samudyAta ja hoya che. aparyApta avasthAmAM paNa koI jIvane prathamanA traNa samudyAta hoI zake che. samudyAtonAM nAmo veyaNakasAya maraNe, veuvviya teyaeya AhAre / vatiya samudhIyA, sA rUme hRti sannI'9 iddA * gAthArtha - vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasa, AhAraka ane kevali samuddhAta che. A sAta saMjJI jIvone hoya che. egidiyANa kevala, teu AhAragaviNA u catAri / te veuvviyavajjA, vigalA sannINa te ceva // 17 // gAthArtha - ekendriyone prathamanA cAra samuddaghAta hoya che. vizlendriyone prathamanA traNa samudyAta hoya che. saMjJI paMcendriyone te sAta hoya che. 313 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekendriyomAM vAukAyanI apekSAe 4 samuddAta che. vAyukAya sivAyanA pRthvIkAya vage2e 4 daMDakomAM vaikriya samuddAta vinA 3 samuddAta ja hoya che. trasanADI bahAra nirAbAdha sthAne rahelA sUkSmAdi ekendriyone tathA prakAranA upaghAtano abhAva hovAthI vedanA samuddAta rahita be samuddAta paNa hoya che. zeSa sarva sUkSma tathA bAMdara ekendriyone 3 samuddAta hoya che. paNa gabbhatiri suresu, nAraya vAUsu caura tiya sese // 18 // gAthArtha : garbhaja tiryaMca ane devone pAMca, nArako ane vAyune cAra ane bAkInAone traNa hoya che. garbhaja tiryaMcane prathama pAMca samuddAta hoya che. kAraNake tiryaMcomAM caritra tathA pUrvadhara hotA nathI, tethI AhAraka labdhi hotI nathI ane kevalajJAna na hovAthI kevalI samuddAta paNa nathI. paraMtu keTalAka tiryaMco paMcendriyone dezavirati cAritrane anusaratA vrata, niyama tathA tapazcaryAM hovAthI tevA garbhaja tiryaMcone vaikriya labdhi ane taijasa labdhi hovAthI vaikriya samuddAta ane taijasa samuddAta hoI zake che. e pramANe garbhaja tiryaMcanI peThe devone vaikriya labdhi tathA taijasa labdhi vrata tapazcaryAdi guNothI nahiM, paNa tevA prakAranA bhava svabhAvathI ja utpanna thayelI hoya che. nAraka tathA vAukAyane vedanA-kaSAya, maraNa ane vaikriya e cAra samuddAta che. tyA vaikriyalabdhi e baMne daMDakomAM bhava svabhAvathI ja hoya che. vaikriya labdhivALA keTalAka paryApta vAyukAya jIvo che ane te devothI asaMkhyaguNA che. 24 daMDakamAM 7 samuddAta 1 garbhaja manuSyone 7 samuddhAta 1 garbhaja tiryaMcane 5 samuddAta 13 devanA daMDakamAM 5 samuddAta 314 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 nArakane 4 samuddhAta 1 vAyune 4 samuddAta 7 zeSa daMDakamAM 3 samuddhAta daMDakamAM samudghAtanA ciMtananuM kAraNa H prathamanA 6 samuddhAtamAM sAMparAyakI arthAt kaSAya sahitanI kriyAo lAge che. prathamanA 5 samuddAtamAM samakti ane mithyAtvI baMne hoya che. AhAraka samuddhAta ane kevalI samuddAta to ekAMte samakti ja kare che. anaMta bhavomAM paribhramaNa karatAM anaMtA samuddAta dareka saMsArI AtmAoe karyA che. have samuddAta rahita banavA mATe puruSArtha karavAno che. kevalI samuddAtamAM mAtra iryApathikI kriyA lAge che. paraMtu e ja bhavamAM karmamukta thaI jAya che. iryApathikI kriyA kaSAya rahita che. bhavapUrNa karavA AtmA kaTIbaddha thAya to samuddAta pUrNa thaI jaze ane AtmA samuddAta vinA mokSanaga2mAM anaMtakALanI sthitimAM birAjamAna thaI jAya che. AvI zubha bhAvanA mATe daMDakamAM samuddhAtanuM ciMtana karavuM joIe. TippaNI 1. prajJA. sU. 5da 36 2. jaine. si. koSa. bhA. 4 pR. 343 3. jaine. si. koSa. bhA. 4 pR. 343 4. jaine. si: koSa. bhA. 4 pR. 343 5. prajJA. sU. 56 36. sU. 1 jaine. si. koSa. pR. 344 daMDaka prakaraNa gA. 15 6. daMDaka prakaraNa 7. prajJA. 5. 36. sa. 1 315 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # 8. prajJA. pa. 36. sU. 2 9. prajJA. 5. 36. 10. prajJA. 5. 36. 11. prajJA. 5. 36. sU. # 12. prajJA. 5. 36. sU. 6 13. prajJA. 5. 36. sU. 7 14. prajJA. 5. 36. sU. 15. prajJA. 5. 36. sU. 10 16. prajJA. 5. 36. sU. 12 17. prajJA. 5. 36. sU. 13 18. daMDaka prakaraNa gA. 15 19. daMDaka prakaraNa gA. 16, 17 316 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10muM) dbiAra daMDaka prakaraNamAM daMDakamAM 24 dvAronI Agamika carcA-sUkSma vicAraNA batAvI che. A vicAraNAmAM 10mA dvAramAM dRSTi viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivecana nIce anusAra che. dRSTinA artho : zAstramAM daSTi zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) jovuM tene dRSTi kahevAya che. (2) cakSu dvArA utpanna darzanane dRSTi kahe che. (3) jinapraNita tattvanI zraddhAne dRSTi kahe che. dRSTinA bheda H- zAstramAM darzAvela dRSTine bhinna-bhinna prakAre vibhAjita karavAmAM Avela che. STinA traNa prakAro che H (1) mithyAtvadRSTi (2) samyagdaSTi ane (3) mizrardaSTi. dRSTinA bhedonuM vivecana H mithyAtvadraSTi : sarvajJa prarUpita vastutattva viSayaka viparIta samajaNathI yukta jIvone mithyArdaSTi he che. sabhyaSTi sarvajJa prarUpita vastutattva viSayaka samajaNavALAne samyagdaSTa kahe che. --- 317 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mizradaSTi: jeo ekAMtataH samyagarUpa pratipatithI samajaNa rahita hoya temane mizradaSTi kahe che. daMDakamAM daSTi - vigala du diTThI, thAvaramicchati sesa tiya diTThI // 28 // gAthArtha : viklendriyane mithyAdaSTi ane samyagRSTi e be dRSTi hoya che. mithyAdaSTi sarva viklendriyone sarva avasthAmAM hoya che. paraMtu samyagdaSTi to sAsvAdAna samyaktavALo koI jIva anya sthAnethI AvI viklendriyapaNe utpanna thayo hoya te vakhate aparyApta avasthAmAM hoya che. ane paryApta avasthAmAM to avazya mithyAtvadaSTi ja thAya che. sthAvaranA pAMceya daMDakomAM eka mithyAdaSTi ja hoya che. ane bAkInA 16 daMDakanA jIvone mithyAdRSTi, samyagdaSTi ane mizradaSTi e traNe dRSTio hoya che. arthAtu 3 viklendriyane mithyASTi ane samyagdaSTi e be dRSTio hoya che. 5 sthAvarane eka mithyAdRSTi che ane bAkInA 16 daMDakamAM 3 daSTio hoya che. AgamamAM dRSTinI vicAraNA - nArakI, devo, bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikamAM temaja tiryaMca paMcendriya, ane saMjJI manuSyamAM samyagdaSTi, mithyASTi ane mizraSTi e traNeya dRSTio hoya che. koI jIva samyagdaSTi, koI jIva mithyAdaSTi ane koI jIva mizradaSTi che. eka ja jIvamAM athavA eka ja nAraka AdimAM traNa dRSTio samajavI na joIe. kemake paraspara virodhI hovAne kAraNe eka jIvamAM, eka samayamAM, eka ja daSTi hoI zake che. pRthvIkAyika, apakAyika, teukAyika, vAukAyika ane vanaspatikAyika jIva e pAMca sthAvaranA jIva samyagdaSTi nathI hotA. teo badhA mithyAdRSTi hoya che. teomAM mizradaSTi paNa nathI. sAsvAdAna samakita yukta jIva paNa pRthvIkAya AdimAM utpanna thatA nathI. 318 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beindriya, teindriya, caurendriya jIva-samyagdaSTi ane mithyArdaSTi hoya che. paraMtu mizrardaSTi nathI hotA te bhavasvabhAvane kAraNe hoya che. sAsvAdAna samyaktvathI yukta jIva paNa beindriyAdimAM utpanna thAya che. ane tene samyagdaSTi kahela che. paMcendriya tiryaMca, manuSya, nArakI, 10 bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikadeva samyagdaSTi paNa hoya, mithyArdaSTi paNa hoya ane mizraSTi paNa hoya che. kemake bhavanA viziSTa svabhAvanA kAraNe saMjJI paMcendriya jIvomAM ja mizrardaSTi maLI Ave che. tethI caurendriya sudhI mizrardaSTino niSedha karelo che. siddha avasthAmAM samyagdaSTi sivAya anya koI paNa dRSTi hotI nathI. vizeSa - eka mithyArdaSTi : narakamAM 7mI nArakInA aparyAptAmAM eka mithyArdaSTi hoya che. tiryaMcamAM 5 sthAvaramAM, beindriya, teindriya, caurendriya, asaMzI paMcendriyanA paryAptAmAM eka mithyArdaSTi hoya che. - manuSyamAM-samucchima manuSyamAM, 56 aMtaradvIpanA manuSyamAM eka mithyAdaeNSTi hekSa che. devomAM - 15 paramAdhAmI, ane 3 kikviSImAM eka mithyAdaSTi che. arthAt ekAMta mithyAtvadRSTimAM nArakIno 1 7mI narakano aparyApto - tiryaMcanA + 30 - 22 ekendriya + 3 viklendriya + 5 asaMzI tiryaMca paMcendriyanA = 8 paryAptA. manuSyanA + 213 - 101 saMmucchima manuSyanI aparyAptA + 56 aMtaradvIpanA aparyAptAne paryAptA = 112 devanA + 36 paryAptA = 36 eTale - 15 paramAdhAmI + 3 kilviSI = 18 nAM aparyAptAne 1+30 + 213 + 36 = 280 kula 280 bheda thAya che. 319 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAMta samakti - samyagdaSTi 5 anuttara vimAnanA aparyAptAne paryAptA = 10 kula 10 bheda che. eka daSTimAM bheda - 280 bheda ekAMta mithyASTimAM 10 bheda ekAMta samaktimAM kula 20 bheda che. niyama - ekAMta mithyASTi ane ekAMta samyagdaSTi sivAyanA je bhedo che. temAMthI aparyAptAmAM be daSTio ane paryAptAmAM traNa dRSTio hoya che. eka 30 akarmabhUmimAM be dRSTio batAvela che. be daSTimAM bheda :1 thI 6 nArakInA aparyAptA = 6 bheda nArakInA 3 viklendriya, 5 asaMjJIpaMcendri aparyAptA ane 5 saMjJI tiryaMca paMcendriya aparyAptA, ' = 13 bheda tiryaMcanA 15 karmabhUminA aparyAptA ane 30 akarmabhUminA aparyAptAne paryAptA = 75 bheda manuSyanA 10 bhavanapati, 26 vANavyaMtara, 10 jyotiSI 30 vaimAnikanAM aparyAptA 76 bheda devanA kula 170 bheda traNa dRSTimAM bheda :1 thI 7 nArakInA paryAptA - 7 bheda nArakInA 5 saMjJI tiryaMca paMcendriya paryAptA - 5 bheda tiryaMcanA 15 karmabhUminA paryAptA - 15 bheda manuSyanA 76 bheda be dRSTimAM batAvyA che tenA paryAptA = 76 bheda devanAM - kula 103 bheda 320 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIramAM daSTi : audArika, vaikriya, taijasa ane kArmaNa zarIramAM traNeya daSTi che. - AhAraka zarIramAM 1 samyagdaSTi che. guNasthAnamAM daSTi - prathama guNasthAnamAM - 1 mithyAdaSTi che. trIjA guNasthAnamAM - 1 mizradRSTi che. bIjA ane 4 thI 14 guNasthAnamAM = 1 samyagdaSTi che. ijiyamAM daSTi : ekendriyamAM : 1 mithyASTi che. beindriya, te indriya, caurendriyamAM - samyagdaSTi, mithyASTi e be dRSTio che. paMcendriyamAM - traNeya dRSTio che. ahiMdiyAmAM. - 1 samyagdaSTi che. darzanamAM daSTi - acakSudarzana, cakSudarzana ane avadhidarzanamAM - traNeya dRSTi che. kevaladarzanamAM - 1 samyagdaSTi che. zAnamAM daSTi - . * pAMceya jJAnamAM eka samyagdaSTi che. traNa ajJAnamAM eka mithyAdaSTi che. lezyAmAM daSTi : cha e legyAmAM - traNeya dRSTi che. - ekAMta zullezyAmAM - eka samyagdaSTi che. (guNasthAna pramANe ) vedamAM daSTi : traNeya vedamAM - traNeya dRSTio che. avedImAM - eka samyagdaSTi che. 321 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhyAtmika vikAsamAM tenI jANakArInuM mahattva jIvo anAdinA mithyAdaSTi hoya che. chatAM jema mizra suvarNane mATInI prakriyA vaDe alaga karI zakAya che. tevI ja rIte mithyAtvane paNa AgamamAM batAvela AdhyAtmika prakriyA vaDe alaga karI zakAya che. jIve anaMta pudgala parAvartana karyA che. jyAM sudhI samyagdaSTi arthAt samyagdarzana prApta na thAya tyAM sudhI bhavabhramaNano kadI aMta Avato nathI. paraMtu samaktinA batAvelA pAMca lakSaNo pramANe jIvanamAM saddaguNo AvatA jAya tema tema mithyAtvanuM jora ghaTatuM jAya che. eka vakhata paNa samyagdaSTi AvI jAya to ardha pugala parAvartanamAM saMsArano aMta AvI jAya che. daSTinuM jANapaNuM thAya to ja aMtarAtmAmAM zubhabhAvo jAge che. ane samyagdarzana thaI jatAM 4thA guNasthAnano sparza thaI jAya che. kamaLa kAdavamAM utpanna thAya che. jalathI tenI vRddhi thAya che. paraMtu baMnethI alipta rahe che evI rIte samyagdaSTi prApta karela AtmA paNa saMsAranA kAmabhogathI, viSayothI alipta rahe che. jyAM sudhI samyagdaSTi prApta na thAya tyAM sudhI kevalajJAna prApta thatuM nathI. samyagdaSTi prApta thatAM jIva dareka paristhitimAM samabhAva rAkhI zake. che. mohanIya karmanI prakRtio ochI thatI jAya che. tema tema guNasthAnamAM AgaLa vadhI zake che. lAyaka samaktinA sadbhAvamAM vItarAgadazA pragaTa thaI jatAM AdhyAtmika pUrNa vikAsamAM kevalajJAnanI prApti thaI jAya che. daMDakamAM dRSTinuM ciMtana karavuM bahu jarUrI che. mithyASTi AtmA ciMtA kare che. jyAre samyagdaSTi AtmA ciMtana karIne caitanya tattva pichANIne siddhadazA prApta karI zake che. TippaNI : 1. vizeSAvazyaka bhASya. 2. sthAnAMga, anu. 3. prajJA. 5. 34 jIvAbhigama sUtra 4. daMDaka prakaraNa. 5. prajJA. pada 19 322 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11muM) darzana dvAra daMDaka prakaraNamAM daMDakanA 24 kAronI zAstrIya vicAraNA batAvela che. A vicAraNAmAM 11mA dvAramAM darzana viSayaka vicAraNA karela che tenuM saMkSipta vivecana nIce pramANe che. darzananA artho - darzana zabda nAgamomAM aneka arthomAM prayukta thayo che. (1) jenA dvArA athavA jenA sadbhAvane lIdhe padArthone zraddhAnA viSayabhUta karAya che. padArtho para zraddhA mUkAya che tenuM nAma darzana che.' (2) sAmAnya jJAnanI be dhArAo vahe che. temAM sAmAnya grAhakarUpa dhArAnuM nAma darzana che. (3) jinokta kathanamAM abhirucinuM nAma darzana che. (4) dakSiNa dhAtakI khaMDanA svAmI deva darzana che. (5) darzana eTale joI zakAya - arthAt jIvana ane vikAsanuM jJAna prApta karI zakAya." (6) darzana eka upayoga che. (7) vaidika dharmanA phirakAne darzana kahevAya che. (8) jIvAdi padArthonuM svarUpa jovuM jANavuM ane tenA para zraddhA karavI te darzana che. (9) nitika jIvananI dRSTithI vicAra karatAM darzana zabdano daSTikoNa pUraka artha karyo che. (10) darzana zabdano artha tattvazraddhA che. 10 (11) paravarti jaina sAhityamAM darzana zabda deva, guru ane dharmanA prati zraddhA athavA bhaktinA arthamAM paNa prayukta thayo che." darzananA AdhyAtmika artho - je mokSa mArgane batAve te darzana che. jenA dvArA joI zakAya athavA mAtra jovuM te darzana che. viSaya ane viSayanuM sakripAta thaIne darzana thAya che. svarUpa mAtranuM sAmAnya grahaNa hoya che tene darzana kahe che. prakAzavRttine darzana kahe che. jJAna mATe je AtmAno vyApAra hoya tene prakAzavRtti kahe che ane te ja darzana che. uttarajJAnanI 323 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpattinA nimittabhUta prayatna viziSTa svasaMvedanane darzana kahe che. Atma viSayaka upayogane darzana kahe che. darzanAvaraNIyanA kSaya ane kSayopazamathI thavAvALuM Alocana darzana che. AtmAnA vyApArane darzana kahe che. bAhya arthanuM grahaNa thavA para je viziSTa Atma svarUpanuM vadana hoya che te darzana che. aMtarcita prakAzane darzana kahe che. darzananA bhedo - zAstramAM darzAvela darzanane bhinna-bhinna prakAre vibhAjita karavAmAM Avela che. Agama ane TIkAomAM darzananA judA judA prakAro batAvyA che. darzananA be prakAra che : (1) samyagdarzana ane (2) mithyAdarzana sarvajJa dvArA upadiSTa jIvAdika padArthomAM zraddhA rAkhavI tenuM nAma samyagdarzana che. A samyagdarzana karatAM viparIta je darzana che tene mithyAdarzana kahe che. (samyagdarzananA be bheda che. (1) nisarga samyagdarzana ane (2) abhigama samyagdarzana. je samyagadarzana jIvamAM guru AdinA upadeza vinA utpanna thAya che, tene nisarga samyagadarzana kahe che. nisarga eTale svabhAva, AvI rIte utpanna thayelA samyagadarzanamAM upadeza Adi paranimittonI AvazyakatA rahetI nathI. temAM darzana mohanIya karmanA kSayopazamAdi rUpa pariNAma svataH thAya che. tethI ja tenuM nAma nisarga samyagadarzana che. svayaMbhUramaNa samudramAM rahelA je zrAvaka zrAvikAdinA AkAravALA masyo che. tene jovAthI je jIvonA darzana mohanIya karmano kSayopazamathI je darzanathI prApti thAya che te darzana paNa nisarga samyagradarzana ja che. abhigama eTale upadeza. te upadeza dvArA je jIvane darzananI prApti thAya che te darzanane abhigama samyagadarzana kahe che. A prakAranuM samyagadarzana guru AdinA upadezathI ja prApta thAya che. nisarga samyagadarzananA paNa be bheda che - abhigama samyagadarzananA paNa be bheda (1) pratipAti ane (2) apratipAti - baMnenA be be bheda che. ' 324 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana mohanIya karmanA udayathI je samyagdarzana naSTa thAya che. evA samyagdarzanane pratipAti samyagdarzana kahe che. aupazamika samyagdarzana ane kSayopazamika samyagdarzana. A samyagdarzano pratipAti hoya che. kAraNa ke temano svabhAva naSTa thaI jAya evo hoya che. kSAyika samyagdarzana apratipAti hoya che. kAraNa ke te potAnA darzana mohanIya karmanA sarvathA kSaya thavAthI utpanna thAya che. samyaktvanI sthiti H sAsvAdAna samyaktvanI sthiti jaghanya 1 samaya ane utkRSTa cha AvalikA pramANa che. aupazamika ane vedaka samyaktvanI sthiti jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. kSayopazamika sabhyaktvanI sthiti jaghanya 1 samaya ane utkRSTa kAMIka adhika 66 sAgaropama pramANa che. kSAyaka samyaktvanI sthiti sAdi anaMta che. mithyAdarzananA14 be prakAra che :- . (1) abhigrahika mithyAdarzana ane (2) anAbhigrahika mithyAdarzana. abhihika ane anAbhigrahika mithyAdarzananA paNa be-be bheda che. (1) saparyavasita ane (2) aparyavasita. viparIta darzanane mithyAdarzana kahe che. A mithyAdarzana atattvamAM tattvAbhinivezarUpa hoya che. athavA tattvamAM atattvAbhiniveza rUpa hoya che. mithyAdarzana mohanIyanA udayathI jIvamAM utpanna thAya che. satyatattvamAM azraddhA rAkhavI tenuM nAma mithyAdarzana che. jyAM kadAgrahano sadbhAva hoya che. tyAM abhigrahika mithyAdarzana hoya che. tenAthI bhinna evuM je mithyAdarzana che tene anAbhigrahika mithyAdarzana paNa kahe che. je mithyAdarzana samyakatvanI prApti thatAM naSTa thaI jAya che te mithyAdarzanane saparyavasita mithyAdarzana kahe che. abhavya jIvane je mithyAdarzana prApta thAya che te aparyavasita (anaMta) hoya che. kAraNa ke abhavya jIvane samyaktvanI prApti thatI ja nathI. 35 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzananA traNa bheda che : kAraka, rocaka ane dIpakanA bhedathI darzana traNa prakAranAM che. ' darzana pa traNa prakAranAM cheH (1) mithyAdarzana (2) mizradarzana ane (3) samyagadarzana. bIjI rIte (1) kSAyika (2) kSAyopathamika ane (3) uparAmika. darzana cAra prakAranAM che. (1) cakSudarzana (2) acaludarzana (3) avadhidarzana ane (4) kevaladarzana e cAra darzanono anAkAra upayoga che. | sAmAnya eTale nathI viziSTa vyakta AkAra jyAM tene anAkAropayoga kahIe. te darzana jANavuM. jAti, liMga, guNa, kriyA ane guNapUrvaka bodha thato nathI te mATe tene anAkAra kahevAya che. cakSudarzana - cakSu vaDe sAmAnya vastunuM grahaNa thAya tene cakSudarzana kahe che. acakudarzana - cakSuvarjIne bAkInI cAra indriyo ane manathI sAmAnya vastunA aMzanuM grahaNa thAya tene acakSudarzana kahevAya che. avadhi darzana : avadhi vaDe ane rUpI dravyanI maryAdA vaDe sAmAnya aMzanA grahaNane avadhidarzana kahevAya che. kevala darzana - kevala vaDe saMpUrNa vastunA grAhaka bodha vizeSarUpanA sAmAnya aMzanuM grahaNa karAya tene kevaladarzana kahe che. 3ra6 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana pAMca prakAranAM che : (1) aupazamika (2) sAsvAdAna (3) lAyopazamika (4) kSAyika ane (5) vedaka (1) aupathamika - upazamazreNI prApta jIvone upazama samyaktanA lAbha thAya che. mithyAtvano kSaya karyo nathI paNa tene upazama karyo che. e jIvane upazama samyakta thAya che. mithyAdaSTi jIvanI 7 prakRtio anaMtAnubaMdhI 4, mithyAtva mohanIya, mizramohanIya, samyakta mohanIyanA upazamathI upazama samakti thAya che. 8, 9, 10, 11mA guNasthAnamAM upazama samyakta thAya che. kAraNa ke e upazamazreNinuM sthAna che. tathA anAdi mithyAdaSTi jIvane prathama upazama samyakta thAya che. A jIva mithyAtva karmanA traNa puMja nathI karato. tema ja mithyAtvano kSaya paNa nahi. - (2) sAsvAdAna samyakta - upazama samyaktathI judA paDI mithyAtvane nahi prApta thayela jIvane aMtarAla samayamAM jaghanya 1 samaya ane utkRSTa cha AvalikA sudhI sAsvAdAna samyakta rahe che. (3) lAyopathamika samyakta - udaya prApta mithyAtvano nAza ane anudita mithyAtva upazama e avasthAothI mizrita lAyopathamika samyakta che. | (4) sAyika samyakta :- upara batAvela 7 prakRtio che teno saMpUrNa kSaya thayA pachI ja kSAyika samyakta thAya che. - ' (5) vedaka sakhyatva - badhA udita pudgalomAM carama-aMtima aMzavarti pudgalonuM vedana thavuM te vedaka samyakta che. darzananA cha prakAra paNa che - (1) baudha (2) naiyAyika (3) sAMkhya (4) vaizeSika (5) jaiminI ane (6) jaina jagata prasiddha A cha darzana che. badhA ekAMta darzana maLIne eka jaina darzana thAya che. 37 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana sAta prakAranAM che - (1) samyagadarzana (2) mithyAdarzana (3) samyagu mithyAdarzana (4) caMzudarzana (5) acakSu darzana (6) avadhi darzana ane (6) kevali darzana. samyagadarzana mohanIya karmanA kSayathI, mithyAdarzana udaya mizradarzana utpanna thAya che. kAraNa ke temano svabhAva te prakAranI rUci rUpa hoya che. tathA cakSudarzanAdi 4 darzana to darzanAvaraNIya karmanA 4 bheda che. temanA kSaya ane upazamathI utpanna thAya che. temano svabhAva sAmAnyarUpe padArthone grahaNa karavAno hoya che. ahiM "darzana" pada zraddhA ane sAmAnyagrahaNanuM vAcaka che. ATha prakAranAM darzana - (1) samyagadarzana (2) mithyAdarzana (3) samyam mithyAdarzana (4) cakSudarzana (5) acaludarzana (6) avadhidarzana (7) kevalidarzana ane (8) svapradarzana. 7mA sthAnanA 7 darzananuM varNana upara pramANe thayuM che. have suptAvasthAmAM je artha vikalpano anubhava thAya che tenuM nAma svama darzana che. jo ke svama darzanano acakSudarzanamAM samAveza karI zakAya che. chatAM paNa suptAvasthArUpa upadhinA AdhAre ahiM alaga bheda rUpe gaNAvela che. darzanAvaraNIya be prakAranAM che - darzanAvaraNIya karmanA be bheda che te A pramANe che. deza darzanAvaraNIya ane sarvadarzanAvaraNIya. jevI rIte dvArapAla darzana karavA janArane roke che. e pramANe A darzanAvaraNIya karma paNa AtmAnA darzana guNane roke che. cakSudarzanAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya ane avadhidarzanAvaraNIya karmone dezadarzanAvaraNIya kahe che. nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalA pracalA, sthAnadhei ane kevala darzanAvaraNIya A darzanAvaraNIyane sarva darzanAvaraNIya kahe che. 328 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDakamAM darzana - . thAvara vitiyugavavadhU, vakila, sumaNiye, maNuA caudaMsasiNo, sesesu tigaM tigaM bhaNiaM20 // 19 // gAthArtha - pAMca sthAvara, beIndriya, te indriya e 7 daMDakamAM 1 acakSudarzana ja hoya che. te acakSudarzana sparza, rasanA, ghANa, zrotra ane mananA bhedathI pAMca prakAranuM che. temAM pAMca sthAvarane sparzanA- indriyano sAmAnya upayoga e ja acakSudarzana che. beIndriyamAM sparza ane rasanA e indriyo dvArA sAmAnya upayogarUpa acakSudarzana, te indriyane sparza, rasanA ane ghANa e 3 indriyo dvArA sAmAnya upayoga rUpa acakSudarzana hoya che. * koI paNa kALe koI paNa jIva darzana guNa rahita na ja hoya. - jema matijJAnAvaraNIyanA layopazamarUpa jJAna zakti svarUpe bhAva indriyo hoya che. temaja darzana zaktirUpa bhAva acakSudarzana hoya che. ahiM sUkSma bhAvamanarUpa acakSudarzana jANavuM. kAraNa ke ekendriyAdika jo ke dravyamanano abhAva che. to paNa kSayopazamarUpa bhAva manano to avazya che. caurendriya jIvomAM cakSudarzana ane acakSudarzana bane che. kAraNa ke caurendriya jIvone cakSu indriya paNa che. tethI sparza, rasanA ane dhrANendriyano sAmAnya upayoga ne radarzana ane raghu dvArA sAmAnya upaksesa te skudarzana che. garbhaja manuSyone cAre darzano che. teone acakSudarzana pUrvokta rIte pAMceya prakAranuM che. cakSu indriya hovAthI cakSudarzana paNa che. ane cAritrAdikathI prApta karela labdhi pratyayika avadhijJAnIne (virbhAgajJAnIne) avadhidarzana tathA kevalI bhagavaMtane kevaLadarzana thAya che. bAkInA devanA 13, nArakano 1, ane garbhaja tiryaMcanA 1 daMDakamAM cakSu, acakSu ane avadhi e 3 darzana che. garbhaja tiryaMcone vrata-tapazcaryAdi guNathI labdhi pratyayika ane 14 daMDakamAM bhavasvabhAve hovAthI bhava pratyayika avadhidarzana che. 329 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiM eka jIva AzrayI samakALe koIne acakSudarzana ane kevaladarzanamAMnuM eka koIne acakSu, cakSu e be darzana ane koIne e benI sAthe avadhi sahita traNa darzana hoya che. paraMtu samakALe cAra darzana koI paNa jIvane na hoya. 24 daMDakamAM 4 darzana. 5 sthAvarane - 1 acakSudarzana 1 beindriyane - 1 acakSudarzana 1 te indriyane - 1 acakSudarzana 1 caurendriyane - cakSu ane acakSudarzana 1 garbhaja manuSyane - 4 darzana 15 bAkInA daMDakamAM - 3 darzana (kevala vinA) guNasthAnamAM darzana : acakSudarzanamAM 1thI 12 guNasthAna hoya che. cakSudarzanamAM 1thI 12 guNasthAna hoya che. * avadhidarzanamAM 4thI 12 eTale ke 9 guNasthAna hoya che. kevala darzanamAM 13, 14 e be guNasthAna hoya che. siddhamAM paNa kevalarzana hoya che. zarIramAM darzana : audArika, taijasa ane kArmaNa zarIramAM - 4 darzana hoya che. vaikriya ane AhAraka zarIramAM - 3 darzana hoya che. (kevala vinA) lezayAmAM darzana : prathamanI pa legyAmAM - 3 darzana hoya che. (kevala vinA). zukala legyAmAM - 4 darzana hoya che. alezImAM - 1 kevaladarzana hoya che. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedamAM darzana - strIveda, puruSaveda, napuMsaka vedamAM - 3 darzana hoya che. (kevala vinA) avedImAM - 4 darzana hoya che. kaSAyamAM darzana : cAreya kaSAyamAM - 3 darzana hoya che. (kevala vinA) akaSAyamAM - 4 darzana hoya che. zAnamAM darzana - mati, zruta, avadhijJAnamAM -'3 darzana hoya che. manaH paryavajJAnamAM - cakSu ane acakSu ra darzana hoya che. kevala jJAnamAM - kevaladarzana hoya che. daDakamAM darzananA ciMtana dvArA AdhyAtmika vikAsa : darzana e AMtmAno guNa che. anAdikALathI che ane anaMta che. darzana vagaranA koI jIva hotA ja nathI. acakSu darzana saMsArI sarva AtmAone hoya che. jema bIjano caMdra pUrNimAnA divase pUrNa banI jAya che. evI ja rIte bhavya AtmAmAM acakSudarzana bIjanA caMdramA samAna che. manuSya bhavamAM tenuM ciMtana karatAM pUrNa vikAsa thaI jAya che. kevaladarzana kakSAe AtmA pahoMcI zake che. siddhone paNa kevaladarzana hoya che. AtmAno guNa darzana hovAthI te AtmAmAMthI kyAreya alaga thaI zakato nathI. te darzana AtmAne pUrNa vikAsa sudhI pahoMcADI de che. mATe daMDakamAM darzananuM ciMtana karavuM khUba ja Avazyaka che. bAhya vikAsa to khUba ja karyo paraMtu have adhyAtmika vikAsa karavAno che. darzananA ciMtanathI e bhAvanA paripUrNa thaI zake che. TippaNI : 1. sthAnAMga 1 2. sthAnAMga 1 331 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarAdhyayana AcArAMga Avazyaka 3. sthAnAMga 2 4. jainendra si. koSa. bhAga. 2 pR. 401 5. jainendra si. koSa. bhAga. 2 pR. 401 6. jainendra si. koSa. bhAga. 2 pR. 405 7. jainendra si. koSa. bhAga. 2 pR. 405 8. jainendra si. koSa. bhAga. 2 pR. 405 9. abhidhAna rAjendra, khaMDa pa. pR. 2425 10. abhidhAna rAjendra, khaMDa 8, pR. 2525 11. tattvArtha sUtra nAra | uttarAdhyayana, 2835 12. sAmAyika sUtra - samyakta pATha. 13. sthAnAMga ThA. 2 u. 1 14. sthAnAMga ThA. 2 u. 1 sU. 14 15. A. bha. a. 1 vizeSAvazyakabhASya 16. karmagraMtha 4. 17. sUtrakRtAMga, zra. 1. a. 9 18. jainendra. siddhAMta koSa. bhAga - 2 pR. 401 19. sthAnAMga 2 u. 2 20. daMDaka prakaraNa gA. 19 330 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12muM) jJAna dvArA ane (13muM) ajJAna dvAra" daMDaka prakaraNamAM 24 dvAronI zAstrIya carcA-sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. A vicAraNAmAM 12mA ane 13mA dvAramAM jJAna ane ajJAna viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivecana nIce pramANe che. jJAnanA artho : zAstramAM jJAnanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) jenAthI vastu svarUpanuM avadhAraNa arthAt nirNaya thAya che te jJAna che.' (2) vizeSa upayogane jJAna kahevAya che. (3) vicAraNapUrvakanA bodhane jJAna kahevAya che. (4) dravya ane paryAyanA viSayanA bodhane jJAna kahe che. (5) je jANe che te jJAna che." (6) jenA dvArA jANI zakAya che te jJAna che. (7) jANavuM mAtra jJAna che." (8) evaMbhUta nayanI dRSTimAM jJAnakriyAmAM pariNata AtmA ja jJAna che. kemake jJAna svabhAvI che. " (9) sAkArohaNayoganuM nAma jJAna che. (10) bhUtArthagrahaNanuM nAma jJAna che.10 (11) satyArtha prakAza karavAvALI zakti vizeSanuM nAma jJAna che. 11 (12) vastu svabhAvano nizcaya karavAvALA dharmane jJAna kahe che. (13) jenA dvArA dravya, guNa, paryAyane jANI zakAya tene jJAna kahe che.13 (14) samyagu jJAnane jJAna saMjJA ApI che.4 (15) jenA dvArA yathArtha rItathI vastu jANI zakAya tene jJAna kahe che." ajJAnanA artho - zAstramAM ajJAnanA vibhinna artho prApta thAya che. 333 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) viparIta jJAnane ajJAna kahe che. (17) padArthone nahi jANavAne ajJAna kahe che. 7 (18) jJAnanA abhAvane ajJAna kahe che. (19) mithyAjJAnane ajJAna kahe che.19 (20) saMzaya vimohathI yukta jJAna ajJAna kahevAya che. 20 (21) zuddhAtmAdi bhAvatattvonA viSayamAM viparIta grahaNarUpa vikArI pariNAmone ajJAna kahe che. 21 zAnanA prakAro ane vivecana : zAstramAM darzAvela jJAnane vibhinna prakAre vibhAjita karavAmAM Avela che. sAmAnya rUpathI jJAna eka che. pratyakSa ane parokSanA bhedathI jJAna be prakAre che. nAma, sthApanA, dravya ane bhAvanA bhedathI jJAna cAra prakAranA kahyA che. jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI athavA kSayopazamathI AtmAmAM je jJAna utpanna thAya che. te jJAnanA pAMca prakAra che. (1) Abhinibodhika jJAna (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4) mana:paryavajJAna (5) kevalajJAna. temAM prathamanA be jJAna parokSa che ane aMtimanA traNa jJAna pratyakSa che. 3 (1) AbhinibodhikazAna : abhimukha arthAt padArthanI hAjarImAM thato saMzayarahita bodha te Abhinibodha kahevAya che. athavA arthanI hAjarImAM nizcita bodhathI utpanna thayeluM jJAna te Abhinibodhika jJAna athavA manano Azraya karIne te te viSayono je bodha thAya che. apekSita hoya che, te bodhanuM nAma Abhinibodhika jJAna che. A jJAnamAM sAdhana mana ane indriyo hoya che. Abhinibodhika jJAna cAra prakAranuM che. (1) avagraha (2) duhA (3) avAya ane (4) dhAraNA. (1) avagraha eTale na nirdezela evA sAmAnya mAtra rUpa arthanuM grahaNa thavuM. (2) Iza eTale vidyamAna arthane vizeSa dharmonI vicAraNA thavI. (3) avAya eTale Ihita dharmano nizcaya thavo. 334 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (4) dhAraNA eTale nizcita thayela arthanuM smaraNa Adi kAlAMtaramAM banI rahevuM. avagraha be prakAranA che. arthAvagraha ane vyaMjanAvagraha. sAmAnya jJAnanuM nAma arthAvagraha che. arthAta sakala vizeSa, nirapekSa ane avyapadeza evo je arthagrahaNa thAya che te arthAvagraha che. arthAta A kALuM che. A pILuM che. A prakAranA vizeSa dharmanI apekSA rahita hoya che. tathA A kayo padArtha che. evA prakArano nirdeza kathana karavA yogya hoto nathI. arthAvagraha pAMca indriya ane manathI utpanna thAya che. eTalA mATe ahi tenuM kathana prathama karela che. davAthI je rIte padArtha pragaTa karAya che. e ja rIte jenA dvArA artha pragaTa karAya che. tenuM nAma vyaMjana che. e vyaMjana upakaraNendriya je zrotAdika che. teno ane tenA viSayabhUta zabdadikano paraspara saMbaMdharUpa che. arthAt upakaraNendriyano viSayanI sAthe saMbaMdha thavo tenuM nAma vyaMjana che. indriya ane padArthanA saMbaMdharUpa vyaMjana dvArA je zabdAdikarUpa arthano sarvaprathama ane ati alpamAtramAM avagraha pariccheda thAya che tene vyaMjanAvagraha kahe che. vyaMjanAvagraha cAra prakAranA che. (1) zrotendriya vyaMjanAvagraha (2) prANendriya vyaMjanAvagraha (3) jilaeNndriya vyaMjanAvagraha ane (4) sparzendriya vyaMjanAvagraha. - Abhinibodhikapa jJAnanA prasaMgamAM avagrahanA ekAIka pAMca nAma nIce pramANe che. (1) avagrahaNatA (2) avadhAraNatA (3) zravaNatA (4) avalaMbanatA ane (5) meghANI ihAnA vividha ghoSavALA tathA vividha vyaMjanavALA ekAWka pAMca nAmo che. (1) AbhoganatA (2) mArgaNatA (3) gaveSaNatA (4) ciMtA ane (5) vimarza avAyanAM ekAWka pAMca nAmo che. (1) AvartanatA (2) pratyAvartanatA (3) avAya (4) buddhi ane (4) vijJAna. dhAraNAnA ekArthaka pAMca nAmo che. (1) dharaNA (2) dhAraNA (3) sthApanA (4) pratiSThA ane (5) koi. Abhinibodhika jJAnanA 28 bheda che. 335 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaMjanAvagrahanA 4 bheda che. avagrahanA pAMca indriya ane manathI ema 6 bheda, e ja rIte ihAnA 6, avAyanA 6, ane dhAraNAnA 6 = 24 ane vyaMjanAvagrahanA 4 = 28 - A rIte Abhinibodhika jJAna 28 prakAranuM hoya che tene matijJAna paNa kahevAya che. bIjI rIte uparanA 24 bhedamAM 4 prakAranI buddhi bheLavatAM 24 + 4 = 28 bheda thAya che. (2) zratajJAna - vitarka (buddhi)ne zruta kahe che. je kSayopazamathI saMbhaLAya te zrutano kSayopazama zruta zabda e zrutajJAnanuM kAraNa che. kSayopazama zrutajJAnano hetu che ane AtmAzrutathI kathaMcita abhinna che. te mATe upacArathI tene zruta kahela che. zrutajJAnanA 14 bheda che. (1) akSaradyuta (2) anakSara zrata (3) saMjJIzruta (4) asaMjJIzruta (5) samyam zrata (6) mithyAzruta (7) sAdi zruta (8) anAdibruta (9) saparyavasita zrata (10) aparyavasita zrata (11) gamikaDyuta (12) agamikazruta (13) aMga praviSTa zruta ane (14) anaMtara praviSTa zruta anaMga (3) avadhijJAna : arthano sAkSAtkAra karavAno AtmAno je vyApAra che. tenuM nAma avadhi che. athavA jenA dvArA nIcenA pradezamAM vistRta vastune AtmA jANe che. tenuM nAma avadhi che. A rIte adho vistRta viSayane jANanAruM jJAna avadhijJAna che. athavA avadhino artha maryAdA paNa thAya che. A jJAnanI maryAdA e che ke te rUpI dravyone ja spaSTa jANe che te avadhijJAna che. A jJAnamAM AtmA dvArA ja jJAna thAya che. avadhijJAnamAM Indriya ane mananI AvazyakatA rahetI nathI. A avadhijJAna te avadhijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI jIvane prApta thAya che. avadhijJAnanA be prakAra che - sarva mUrta dravyonI maryAdAne indriyonI sahAyatA vinA spaSTa rIte jANe che. te 336 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna avadhijJAna che. avadhi jJAna mUrtadravyo sivAya amUrta dravyone jANatuM nathI. tenA be prakAra che. (1) bhava pratyaya ane (2) guNa pratyaya. bhava pratyaya avadhijJAna devo ane nArakIne hoya che. jevI rIte pakSIomAM uDavuM te bhava pratyayika kahevAya che. e ja rIte deva ane nArakIonuM avadhijJAna tapasyA Adi dvArA thanArA avadhijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama nimittaka hotuM nathI. paNa tyAMnA bhavanimittaka ja thAya che. tethI e apekSAe te bhavapratyayika kahevAya che. layopathamika avadhijJAna manuSyo ane paMcendriya tiryaca jIvone thAya che. guNa pratipanna aNagArane avadhi jJAna thAya che te prakAranuM hoya che. (1) anugAmI (2) anAnugAmI (3) vardhamAnaka (4) hInamAnaka (5) pratipAtika ane (6) apratipAtika 1) anugAmI :- jayAM jAya tyAM te sAthe Ave. tene anugAmI avadhi jJAna kahe che. - (2) anAnugAmI - te ja sthAnamAM avadhijJAna upajatuM hoya te sthAne rahI ne jANe dekhe. anyatra te puruSa jAya to na jANe dekhe. tene anAnugAmika avadhijJAna kahe che. ' (3) vardhamAnaka avadhijJAna - te prazasta lazyAnA adhyavasAye karI, tathA vizuddha cAritranA pariNAme karI sarva prakAre avadhijJAnanI vRddhi thAya tene vardhamAnaka avadhijJAna kahevAya che. (4) hAyamAnaka avavijJAna - te aprazasta vezyAnA pariNAme karI azubha dhyAne karI, avizuddha cAritra pariNAmathI vardhamAnaka avadhijJAnathI hAnI thAya, thoDe thoDe ghaTatuM jAya - tene hAyamAnaka avadhijJAna kahevAya che. (5) pratipAti avadhijJAna - je avadhijJAna prApta thayuM te eka vakhate ja nAza pAme che. dIvo jema pavanane yoge karI holavAI jAya tema e pratipAti avadhijJAna he che. . (6) apratipAti avadhijJAna - je avadhijJAna - te AvyuM jAya nahi te saMpUrNa cauda rAjaloka jANe ane dekhe, ne alokamAM eka AkAza pradezamAtra kSetranI vAta jANe 337 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane dekhe to paNa paDe nahi. tene apratipAti avadhijJAna kahe che. (4) manaH paryavazAna 9 : bAhya mana saMbaMdhI samasta prakAre jANavuM. tene mana:paryavajJAna kahe che. athavA mananA paryAyonuM arthAt dharmonuM jJAna manaH paryavajJAna jANavuM. mananA cAra prakAra jANavA (1) labdhimAna te anuttara vAsI devone hoya (2) saMjJA mana te saMjJI manuSya ane tiryaMcane hoya (3) vargaNA mana te nArakI ane bhavanapatithI navaraiveyaka sudhInA devone hoya. ane (4) paryAya mana te manaH paryavajJAnIne hoya che. manaH paryava jJAna mAtra manuSyone ja thAya. temAM paNa indriyo tathA mananI sahAyatAnI jarUra paDatI nathI. teno viSaya aDhIdvipa ane tenI aMdara AvelA samudramAM rahelA saMjJI paMcendriya jIvonuM manogata dravya che. dravya mana manovargaNA rUpa che. A ja vargaNA jayAre jIvathI grahita thaI jAya che ane jyAre jIva temano vicAra karavA lAge che tyAre A vicAranuM nAma ja bhAvamana che. jeTalI paNa vicAradhArAo che te badhI ja bhAva mananI paryAya jANavI joIe. arthAta bIjAnA manamAM rahelA vicAradhArArUpa paryAyone spaSTarUpathI jANanArA jJAnanuM nAma ja manaH paryavajJAna che. * manaH paryavajJAna AmaSadhi Adi labdhi prApta apramatta saMyata samyam daSTi saMkhyAta varSanA AyuvALA paryApta karma bhUminA garbhaja manuSyone thAya che te manaH paryava jJAnanA be bheda che. (1) Rjumati ane (2) vipulamati. (1) Rjumati - te sAmAnya paNe jANe arthAta viSayane sAmAnyarUpa grahaNa karanAruM jJAna te Rjumati che. (2) vipulamati - te vizeSapaNe jANe arthAt viSaya vizeSarUpathI grahaNa karanAruM jJAna te vipulamati che. (5) kevalajJAna : (1) je eka asahAyajJAna che. tenuM nAma kevalajJAna che. temAM indriya vagerenI tathA anya jJAnanI AvazyakatA rahetI nathI tethI te asahAyajJAna che. athavA (2) je zuddhajJAna hoya che te kevalajJAna che. kemake A jJAna sarva AvaraNo naSTa thayA pachI thAya 338 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. athavA (3) je jJAna saMpUrNa hoya che te kevalajJAna che. kemake A jJAna rUpI - arUpI samasta trikAlavarti padArtha samUhane grahaNa kare che. athavA (4) je jJAna asAdharaNa che. tenuM nAma kevalajJAna che. asAdhAraNa eTale sarvazreSTha. kemake tenA jevuM koI jJAna nathI. athavA (2) je jJAna anaMta che. tenuM nAma kevalajJAna che. kemake eka vakhata AtmAne kevalajJAna thayA pachI teno nAza thato nathI. tathA anaMta zeyone jANavAthI paNa anaMta manAyuM che. A pAMca arthovALuM je jJAna thAya che. e ja kvalajJAna che. A jJAnamAM jJAnAvaraNIya karmono mULamAMthI ja kSaya thAya che. bhUta, bhaviSya ane vartamAna kALanA sarva padArtho hastakamalavatu temAM pratibiMbita thatA rahe che. tathA e kevalajJAna matyAdika kSayopathamika jJAnothI nirapekSa rahe che. kAraNake kevalajJAnanI utpatti thatAM matyAdika jJAna rahetAM nathI. kevala jJAna be prakAranuM che. (1) bhavastha kevalajJAna ane (2) siddha kevalajJAna. (1) bhavastha kevalajJAnanA be prakAra che - (1) yogI bhavastha kevalajJAna (2) ayogI bhavastha kevalajJAna. - sayogI bhavastha kevalajJAna be prakAranuM che. paheluM prathama samaya sayogI bhavastha kevalajJAna ane bIjuM aprathama samaya sayogI bhavastha kevalajJAna. athavA caramasamaya sayogI bhavastha kevalajJAna ane acarama sayogI bhavastha kevalajJAna. - e ja rIte ayogI bhavastha kevalajJAnanA bheda paNa jANavA. | (2) siddha kevalajJAnanA be prakAra che. - (1) anaMtara siddha kevalajJAna ane (2) paraMpara siddha kevalajJAna (1) anaMtara siddha kevalajJAna 15 prakAranuM che. (1) tirtha siddha (2) atirtha siddha (3) tIrthakara siddha (4) atIrthakara siddha (pa) svayaMbuddha siddha (6) pratyekabuddha siddha (7) buddhabodhita siddha, (8) strIliMga siddha (9) purUSaliMga siddha (10) napuMsakaliMga siddha (11) svaliMga siddha (12) anyaliMga siddha (13) gRhasthaliMga siddha (14) eka siddha (15) aneka siddha 339 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) paraMpara siddha kevalajJAna aneka prakAranuM che. eka samaya siddha, be samaya siddha, traNasamaya siddha, cAra samaya siddha, daza samaya siddha, saMkhyAta samaya siddha, asaMkhyAta samaya siddha ane anaMta samaya siddha. ajJAna1 traNa prakAranAM che H- zAstramAM ajJAnane 3 prakAre vibhAjita karela che. (1) mati ajJAna (2) zruta ajJAna ane (3) vibhaMga jJAna. (1) mati ajJAna :- khoTuM jJAna te mati ajJAna. mati ajJAna cAra prakAranuM kahela che. avagraha, ihA, avAya, dhAraNA, naMdI sUtramAM Abhinibodhika jJAna viSayamAM kahela che. te ja rIte ahiM paNa samajavuM. vizeSa e che ke tyAM Abhinibodhika jJAnanA prasaMgamAM avagrahAdinA ekArthaka samAna arthavALA zabda kahelA che. to tenA sivAya yAvat noindriya dhAraNa sudhI samajavAnuM che. e pramANe dhAraNA ane mati ajJAna kahyA che. (2) zruta jJAna H- khoTuM zruta jJAna te zruta ajJAna che. je ajJAnI mithyAdRSTioe nirUpita karyA che, ityAdi naMdIsUtramAM kahyA pramANe yAvat sAMgopAMga cAra veda te zruta ajJAna che. = (3) vibhaMga jJAna :- khoTuM avidha jJAna te vibhaMga jJAna, vi viruddha, bhaMga = jJAna jemAM hoya te vibhaMga jJAna aneka prakAranuM kahela che. jema ke grAmAkAra, nagarAkAra, yAvat sinniveSAkAra, dvIpAkAra, samudrAkAra, varSAkAra, parvatAkAra vRkSAkAra, stupAkAra, azvAkAra, gajAkAra, narAkAra, kinnarAkAra, kiMpuruSAkAra, mahoragAkAra, gaMdharvAkAra, vRSabhAkAra, pazupasayAkAra, vihagAkAra, vAnarAkAra ityAdi aneka prakAranA AkAravALA kahelA che. pAMca jJAnanuM svAmitva ane traNa ajJAnonuM svAmitva : mati, zruta jJAna :- asaMzI, saMjJI, aparyApta, paryAptane hoya che. tenA 2ju ane 4thI 12 guNasthAna hoya che. 340 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avadhijJAna saMjJI paMcendriya aparyApta ane paryApta manuSyane ane tiryaMca paryApta hoya che. tenA. 4thI 12 guNasthAna hoya che. manaH paryavajJAna - saMjJI paMcendriya paryApta manuSyane hoya che. tenA 6thI 12 guNasthAna hoya che. kevalajJAna saMjJI paMcendriya paryApta manuSyane ane ayogIne sayogInI avasthAmAM 13me ne 14me guNasthAne hoya che. siddhane paNa kevalajJAna hoya che. mati ajJAna ane zruta ajJAna :- asaMzI, saMjJI, aparyApta, paryApta sarva jIvone hoya che. tenAM be guNasthAna che. paheluM ane trIjuM. vibhaMgazAna :- * | saMzI paryApta hoya che. tenAM paNa be guNasthAna che. paheluM ne trIjuM. Agama ane TIkA sAhityamAM jJAnanuM vivecana : A matijJAna ane zrutajJAna svAmI, kAraNa, kALa, viSaya ane parokSapaNAthI tulya hovAthI tathA te be jJAnanI hAjarImAM ja bAkInAM jJAna thatAM hovAthI matizrutajJAnane badhA jJAnanA AdimAM kahyAM che. matijJAna ane zrutajJAnanA svAmI eka ja heya che. siddhAMtamAM kahyuM che ke jayAM matijJAna che tyAM zrutajJAna hoya che. ane jyAM zrutajJAna che tyAM matijJAna hoya che. eka jIvanI apekSAe 66 sAgaropama adhika kALa sudhI eka jIvane e baMne jJAna niraMtara hoya che. ghaNA jIvonI apekSAe sarvakALe matijJAna ane zrutajJAna hoya che. potapotAnA AvaraNano kSayopazama tathA indriya ane manolakSaNa kAraNa paNa ubhayajJAnamAM samAna che. tathA te baMne jJAnI sarvadravyAdine jANI zakatA hovAthI temano viSaya samAna che. vaLI indriya ane mana rUpI paranimitta vaDe thatAM hovAthI parokSa bane che. e rIte paNa tulyatA che. matipUrvaka zrata kahyuM che. tethI 341 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa matijJAna pachI zrutajJAna kahyuM che. kALa viparyaya, svAmitva ane lAbhanuM sAdharma hovAthI zrutajJAna pachI avadhijJAna kahyuM che. mati-zrutanA sthitikALa jeTalo ja avadhijJAnano sthitikALa che. tethI te beunI sAthe avadhijJAnanuM kALa sAdharma che. samyaktanI hAjarImAM je matijJAna ane zrutajJAna hoya che. te mithyAtvanA udayamAM mati ajJAna ane zruta ajJAna rUpa viparyaya pAme che. tema avadhijJAna paNa virbhAgarUpe viparyaya pAme che. tethI te baMnenI sAthe avadhijJAnanuM viparyayathI sAdhamya che. vaLI A traNe jJAnano lAbha paNa sAthe thAya che. eTale lAbha sAdharma che. chadamastha viSaya ane bhAva AdithI avadhijJAnanI samAna mana:paryavajJAna che. tethI avadhijJAna pachI mana:paryavajJAna kahyuM che. te baMne jJAnamAM chabasthapaNAnuM sAdhamya che. te baMne jJAna pugalamAtrane jaNAvanArA hovAthI te baMnenA viSayanuM sAdharyuM che. ane baMne jJAna kSayopazama bhAve vartatA hovAthI baMnenuM bhAvathI sAdharma che. baMne jJAna sAkSAtadarzI hovAthI pratyakSa sAdharmsavALA paNa che. kevalajJAna uttama che. tethI tene badhA jJAnonAM aMte kahyuM che. vaLI, mana:paryavajJAna jema apramata sAdhune thAya che. tevI ja rIte kevalajJAnanA svAmI paNa apramattasAdhu che. ane sarvajJAnanA aMte teno lAbha thAya che tethI tene aMte kahyuM che. mati-zrutajJAna parokSa che ane bAkInA traNa jJAna pratyakSa che. pratyakSajJAna be prakAranAM che. sakala pratyakSa ane vikala pratyakSa. sakala pratyakSa kevalajJAna ane te be prakAranuM che. bhavastha kevalInuM ane siddhanuM kevalajJAna. vikalapratyakSa be prakAranuM che. avadhijJAna ane mana:paryavajJAna. parokSajJAna be prakAranuM che. Abhinibodhika ane zrutajJAna. pratyakSamAM bIjAnA nimittathI jJAna utpanna thatuM nathI. paNa parokSamAM bIjAnA nimittathI jJAna utpanna thAya che. svAmI, kALa AdinI samAnatAthI mati-zrutajJAna samAna hovA chatAM paNa temAM lakSaNa bheda AdithI taphAvata che. lakSaNanA bhedathI, hetuphaLa bhAvathI indriya vibhAgathI, tathA valka, zuMba, akSara, akSara, mUka ane amUkanA bhedathI matijJAna ane zrutajJAnamAM taphAvata che. 342 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je jaNAya te Abhinibodha ane je saMbhaLAya te zruta che. matipUrvaka zrutajJAna kyuM che. paNa zrutapUrvaka matijJAna kahyuM nathI. ATalo bheda A bemAM che. kemake matipUrvamAM rahIne zrutane pUraNa kare che. ane pAlana kare che. mati vaDe ja zrutapUraNa karAya che. prApta karAya che ne apAya che. paNa mati sivAya nahiM. vaLI grahaNa kareluM zruta mati vaDe ja pAlana karAya che. te sivAya nAza pAme che. avagrahAdipa bheda 28 prakAre matijJAna che. ane aMga pratiSThAdi 14 athavA paryAyAdi 20 prakAre zrutajJAna che. zrotendriya upalabdhi te zrata ane bAkInuM matijJAna che. tathA dravyazrata sivAya zeSa indriyonAM akSarolambha zrata che. zrotendriya labdhi ja zrata che. paNa zrotendriyopalabdhi zruta ja che ema nahi. kemake zrotendriyolabdhi matijJAna paNa hoya che. vaLI "tuM" zabda rUpa samuccavacanathI koIka zrotendriyopalabdhi paNa matijJAna che. ethI zrotranA avarahAdirUpa matijJAnanA bhedo che. zabdanI jema pAnA vageremAM lakheluM zrutanuM kAraNa che. tethI te dravyazruta che. ane akSaralAbha te bhAvazruta che tathA zeSa matijJAna che. buddhidaSTika arthamAMthI je bole che. te mati sahita zruta che. ane jo upalabdhinI samAna bolAya to te bhAvazrutamAM gaNAya che. je bhAvo prathama zrutabuddhie joyelA hoya ane pachIthI abhyAsanA baLathI upayogarahita koI bole to te dravyazruta che. je bhAvo mAtra zrutabuddhithI jaNAya che ane te manamAM phUravA chatAM bolAya nahi te bhAvaThuta che. dravyazruta ane ubhayazruta karatAM bhAvazruta anaMtagaNuM che. kAraNake vANI anukrame pravarte che ane AyuSya parimita che. tethI bhAvaRRtanA viSayabhUta sarva arthonA anaMtamA bhAgane je vaktA bolI zake che. A uparathI siddha thayuM ke bhAvazrutano anaMtamo bhAga ja dravyakRta ane ubhayazrata rUpe pariName che. . zrutabuddhithI duSTa evA bhAvone zrutabuddhi sahita bole che. te ubhayazruta che. ane je te ja bhAvone upayoga rahita bole che te dravyazruta che. ane je bhAvone zrutabuddhithI kevala vicAre ja che paNa bolatA nathI te mAtra bhAvathuta che. zrutajJAnIzrutabuddhithI jeTaluM jANe che. eTaluM kahI zakatA nathI. kemake abhilApya bhAvo anabhilApyabhAvonA anaMtamA bhAge che. ane abhilAkha bhAvono anaMtamo bhAga ja 343 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutamAM yojAyelo che. matijJAna mUka che. ane zrutajJAna svapara pratyAyaka hovAthI amUka che. zabda zrutanuM kAraNa hovAthI zruta che. te zabdano bodha kare che. matinA hetubhUta hAtha vagerenI ceSTAo paNa parane bodha kare che. jIva39 jJAnI paNa hoya che ne ajJAnI paNa hoya che. je jJAnI hoya che te keTalAka be jJAnavALA, keTalAka traNa jJAnavALA, keTalAka cAra jJAnavALA ane keTalAka eka jJAnavALA hoya che. arthAt keTalAkane Abhinibodhika jJAna ane zrutajJAna e be jJAna hoya che. keTalAkane AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna hoya che. athavA AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna ane mana:paryavajJAna hoya che. keTalAkane AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAna hoya che. ane jene eka jJAna hoya che te niyamathI kevalajJAna hoya che. je jIva ajJAnI hoya che te koI mati ajJAna ane zruta ajJAnavALA hoya che. ane koI mati ajJAna, zruta ajJAna ane virbhAgajJAna e traNa ajJAnavALA hoya che. nArakI jIva jJAnI ane ajJAnI hoya che. je jJAnI hoya che te niyamathI traNa jJAnavALA hoya che ane je ajJAnI hoya che te niyamathI traNa ajJAnavALA hoya che. devonuM kathana nArakI pramANe jANavuM. matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna e traNa jJAna heya che. pRthvIkAyika, apakAyika, teukAyika, vAukAyika ane vanaspatikAyika jJAnI hotA nathI. paNa te ajJAnI hoya che. te niyamathI be ajJAnavALA hoya che. te mati ajJAna ane zruta ajJAna hoya che. beIndriya jIva je jJAnI hoya te niyamathI prathamanA be jJAnavALA hoya che. te matijJAna ane zrutajJAna ane ajJAna hoya tene prathamanA be ajJAna hoya che. e ja prakAre te indriya ane caurendriyanA viSayamAM paNa samajavuM. paMcendriya tiryaMca je jJAnI hoya che te be jJAnavALA ane traNa jJAnavALA hoya 344 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. keTalAkane prathamanA be jJAna ane keTalAkane prathamanA traNa jJAna hoya che. e ja rIte je ajJAnI hoya che. temAM keTalAkane be ajJAna ane keTalAkane traNa ajJAna hoya che. manuSya sAmAnya jIvanI jema keTalAka be jJAnavALA, keTalAka traNa jJAnavALA, keTalAka cAra jJAnavALA, keTalAka eka jJAnavALA, keTalAka be ajJAnavALA ane keTalAka traNa ajJAnavALA hoya che. siddha jIvo jJAnI ja hoya che, jJAnI hovA chatAM paNa niyamA eka kevalajJAna ja hoya che. anya jJAna hotAM nathI. nArakI jIvomAM je samyagdaSTi hoya che te jJAnI kahevAya che ane mithyAdaSTi ke mizraSTi hoya che tyAre tene ajJAnI kahevAya che. samyagdaSTinA saddabhAvathI ane abhAvathI cAreya gatinA jIvomAM jJAnI ane ajJAnI batAvela che. mana:paryavajJAna ane kevalajJAna e be jJAna manuSyagati sivAya anyajIvomAM maLatuM nathI. avadhijJAna bhavapratyaya ane kSAyopazama e be prakAranuM kahela che. nArakI ane devone bhavapratyaya avadhijJAna hoya che ane manuSya ane tiryaMcane guNa pratyaya avadhijJAna hoya che. .. " nArakI ane devomAM je jIvo saMjJI paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya che ane samyagdaSTi hoya to niyama 3 jJAna hoya che ane mithyASTi hoya to 3 ajJAna niyama hoya che. paraMtu je asaMjJI paMcendriya tiryomAMthI AvIne utpanna thAya che tenI aparyAvasthAmAM virbhAgajJAnano abhAva rahe che. eTalA mATe jIva be ajJAnavALA ane keTalAka traNa ajJAnavALA hoya che. ekendriyo niyamA ajJAnI ja hoya che. vikalendriyomAM sAsvAdAna samakti hoya che. tethI tenA sadUbhAvamAM aparyAvasthAmAM jJAnI hoya che. (1) gatikAra - narakagatimAM - jJAnIomAM traNa jJAna niyamAthI ane ajJAnIomAM traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. bhajanA eTale hoya athavA na paNa hoya. tiryaMcagatimAM - traNa jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. 345 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyagatimAM - jIvane traNa jJAna bhajanAthI hoya che ane ajJAnImAM be ajJAna niyamo hoya che. devagatimAM - narakagatinA jIva pramANe - siddhagatimAM jIva jJAnI ja hoya ne eka kevala jJAna ja hoya che. (2) IndriyadvAra : indriyavALA jIvone cAra jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. ekendriya jIvone be ajJAna niyama hoya che teo ajJAnI ja hoya che. vilendriya jIvone be jJAna ane be ajJAna niyamathI hoya che. paMcendriya jIvone cAra jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. aNindriya jIva eTale indriya vinAnA jIvane siddha jIvonI jema jJAnI hovAnuM samajavuM. (3) kAyadvAra : sakAyika jIva jJAnI ane ajJAnI baMne hoya che. bhajanAthI pAMca jJAna ane traNa ajJAna hoya che. pRthvIkAyika yAvata vanaspatikAyika jJAnI nathI niyamA ajJAnI hoya che. niyamathI be ajJAna hoya che. trasakAyika jIva sadAyika jIvonI samAna hoya che. akAyika jIva siddhonI jema jJAnI ja hoya che. (4) sUmane bAdara dvAra - sUkSma jIvo pRthvIkAyika jIvonI samAna ajJAnI ja hoya che. bAdara jIva sakAyika zarIravALA jIvonI samAna hoya che. no sUkSma - no bAdara jIva siddhonI samAna jJAnI ja hoya che. 346 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) paryApta - aparyApta dvAra - paryAptA jIva nAraka jIvone niyamo traNa jJAna ane traNa ajJAna hoya che. e ja rIte yAvat svanitakumAronA viSayamAM samajI levuM. paryAptA paMcendriya tiryaMcone bhajanAthI traNa jJAna ane traNa ajJAna hoya che. paryApta ekendriyathI laIne paryApta caurendriya sudhI niyamA be ajJAna hoya che. paryApta manuSyone sakAyika jIvonI jema samajavuM. vANavyaMtara, jayotiSI ane vaimAnikone nairayika jIvonI jema samajavA. aparyAptA nArakIne traNa jJAna niyamAthI hoya che. paraMtu traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. jeo samyagdaSTi hoya teone niyamo traNa jJAna hoya che. ane mithyAdaSTivALAne traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. e ja rIte yAvat bhavanapati ane vANavyaMtaranuM samajavuM. aparyApta pRthvIkAyikathI laI vanaspatikAyika sudhI niyamA ajJAnI che. aparyApta beindriya yAvatu caurendriya sudhI be jJAna ane be ajJAna niyamo he che. e ja rIte paMcendriya tiryaMcanuM samajavuM. aparyAptaka manuSyamAM traNa jJAna bhajanAthI ane be ajJAna niyamathI hoya che. aparyApta jyotiSka devo ane vaimAnika devone traNa jJAna ane traNa ajJAna niyamathI hoya che. no paryAptaka, no aparyAptakane siddhanI jema jJAnI ja samajavA. (9) bhavasiddhika - abhavasiddhika : bhavastha siddhika jIvonA viSayamAM sakAyika jIvonI jema samajavuM abhavasiddhika niyamA ajJAnI ja hoya che. teomAM bhajanAthI traNa ajJAna hoya che. no bhavasiddhika, no abhavasiddhika jIvonA viSayamAM siddhonI jema samajavuM. (7) bhavastha ane abhavastha - niraya bhavastha jIva nairayika jIvonI mAphaka samajavA, tiryaMca bhavastha jIvane traNa jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. manuSya bhavastha jIvane sakAyika jIvonI mAphaka samajavA. deva bhavastha jIvane niraya bhavastha jIvonI mAphaka samajI levA. abhavastha jIvone siddhonI jema samajI levA. 347 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) saMzI - asaMzI kAra - saMjJI jIva saindriya jIvanI samAna hoya che. asaMjJI jIva beindriya jIvanI samAna hoya che. no saMjJI - no asaMzI siddhonI samAna hoya che. saMjJI jIva bhajanAthI 4 jJAna ane 3 ajJAnavALA hoya che. no saMzI - no asaMzI siddha jIva tathA 13mA ane 14mA guNasthAnavALA jIva niyamathI kevalajJAnavALA hoya che. be Adi jJAnavALA te nathI hotA. labdhidvAramAM labdhimAM bhedonuM kathana - labdhi 10 prakAranI kahelI che. (1) jJAna labdhi (2) darzana labdhi (3) cAritra labdhi (4) cAritrAcAritra labdhi (5) dAna labdhi (6) lAbha labdhi (7) bhoga labdhi (8) upabhoga labdhi (9) viryalabdhi (10) indriya labdhi. (1) jJAnalabdhi pAMca prakAranI che : Abhinibodhika jJAna labdhi, yAvatu kevaLajJAna labdhi, ajJAnalabdhi traNa prakAranI che. atyAjJAnalabdhi, zrutajJAna labdhi ane virbhAgajJAna labdhi (2) darzanalabdhi traNa prakAranI che - samyagdarzana labdhi, mithyAdarzana labdhi ane sabhya mithyAdarzana labdhi (3) cAritralabdhi pAMca prakAranI che - sAmAyika cAritra labdhi, chedopasthApanIya labdhi, parihAravizuddha cAritra labdhi, sUkSma saMparAya cAritra labdhi ane yathAkhyAta cAritra labdhi (4) cAritrAcAritra labdhi eka prakAranI che tevI ja rIte yAvatu pI 8 upayoga labdhi paNa eka prakAranI che. (9) vIryalabdhi traNa prakAranI che - bAlalabdhi, paMDitavIryalabdhi, bAlapaMDita virya labdhi. (348 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) indriya labdhi pAMca prakAranI che H (1) zrotendriyalabdhi yAvat sparzendriyalabdhi. labdhi eTale pratibaMdhaka karmanA kSayAdika AtmAne jJAnAdika guNono lAbha thavo tenuM nAma labdhi che. jJAnAvaraNa karmano kSaya athavA kSayopazamathI yathAprApta matizruta Adi pAMca prakAranA jJAnano lAbha thavo tenuM nAma jJAna labdhi che. samyaka, mizra yA mithyAzraddhAna rUpa AtmapariNAmono lAbha thavo tenuM nAma darzanAlabdhi che. cAritramohanIya karmanA, kSayopazamathI, kSayathI ke upazamathI thavAvALuM viratirUpa AtmapariNAmanI prAptinuM nAma cAritralabdhi che. apratyAkhyAna kaSAyanA kSayopazamathI thavAvALuM dezaviratI AtmapariNAmanI prAptinuM nAma cAritryAcAritra labdhi che. vizeSa pariNAmapUrvaka potAnI vastu bIjAne ApavI tenuM nAma dAna che. tenI labdhi thavI te dAnalabdhi che. lenArane ApelA dAnathI je lAbha prApta thAya tenuM nAma lAbhalabdhi che. manohArI, zabdAdi viSayano anubhava karavo tenuM nAma bhoga che. tenI prAptinuM nAma bhogalabdhi che. eka vAra bhogavavAmAM Ave te bhoga che. ane vAraMvAra bhogavavAmAM Ave te upabhoga che. jema ke vastra, bhavana ityAdi tenuM prAptinuM hovuM tenuM nAma upabhogalabdhi che. AtmAnuM vizeSaceSTArUpa je pariNAma che tenuM nAma vIrya che te vIryanI labdhinuM nAma vIryalabdhi che. dravyendriya ane bhAvendriyarUpa indriyonI prApti thavI tenuM nAma indriyalabdhi che. (1) jJAnalabdhivALA jIva jJAnI hoya che. ajJAnI nahi. temAM bhajanAthI pAMca jJAna hoya che. jJAna labdhi rahita jIva ajJAnI hoya che. temAM bhajanAthI traNa ajJAnavALA hoya che. (1) Abhinibodhika jJAnalabdhi vALA jIvo jJAnI ja hoya che. bhajanAthI cAra jJAna hoya che. AbhinibodhikajJAna rahita jJAnI ne ajJAnI paNa hoya che. temAM bhajanAthI paNa ajJAna hoya che. ane je jJAnI hoya che te niyamathI eka kevalajJAnI hoya che. (2) e ja rIte zrutajJAnalabdhivALA H- jIvone paNa levA. = 349 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) avadhijJAna labdhivALA H- jIva zAnI ja hoya che. ajJAnI nahi. keTalAka jIva traNa jJAnavALAne keTalAka jIva cAra jJAnavALA hoya che. avadhijJAna labdhi rahita jIvo jJAnI paNa hoya che ane ajJAnI paNa hoya che. temane avadhijJAna choDIne cAra jJAna ane ajJAnI jIvone traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. (4) mana:paryavajJAna labdhivALA H- jIva zAnI hoya che te ajJAnI nathI hotA. temAM keTalAkane AbhiniboSika, zrutajJAna ane mana:paryavajJAna hoya che ane cAra zAna prathamanA keTalAkane hoya che. mana:paryavajJAnalabdhi vagaranA jIvo jJAnI paNa hoya ane ajJAnI paNa hoya che. je jJAnI hoya che teone mana:paryava choDIne cArajJAna hoya che ane ajJAnIne traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. (5) je jIva kevala labdhivALA hoya che te jJAnI ja hoya che te ajJAnI hotA nathI. ane te kevaLa eka jJAnavALA ja hoya che. ekajJAnamAM paNa kevaLajJAna hoya che. kevaLalabdhithI rahita jIvo jJAnI paNa hoya che ane ajJAnI paNa hoya che. jo te jJAnI hoya che to teo kevalajJAnane varjIne cAra jJAnavALA hoya che ane jo ajJAnI hoya che to bhajanAthI traNa ajJAna hoya che. ajJAnalabdhivALA jJAnI nathI hotA ane teo bhajanAthI traNa ajJAnavALA hema che. ajJAnalabdhi vagaranA jIvo jJAnI hoya che. te ajJAnI nathI hotA, ane bhajanAthI pAMca jJAnavALA hoya che. je rIte ajJAnalabdhivALA ane ajJAnalabdhi vinAnA jIvanA viSayamAM kahyuM che tevI ja rIte matyajJAna, zrutAjJAna labdhivALA ane temanI labdhi vinAnA jIvanA viSayamAM samajavuM. vibhaMgajJAna labdhivALA jIvone niyamathI traNa ajJAna hoya che. ane vibhaMgajJAna labdhi vinAnA jIvone bhajanAthI pAMca jJAna hoya che. athavA niyamA be ajJAna hoya che. (2) darzanadhdhivALA jIva jJAnI hoya che. ane jJAnI hoya che te samyagdarzanavALA paNa hoya che. jayAre mithyAdarzanavALA ajJAnI hoya che. samyagdarzanavALA jJAnIone pAMca jJAna bhajanAthI hoya che. jJAnIomAM jo eka ja jJAna hoya to te kevalajJAna ja hoya che. be hoya to prathamanAM be, traNa hoya to prathamanAM traNa, ane cAra hoya to prathamanAM cAra hoya che. darzanalabdhi rahita koI ja 350 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hotA nathI. je jIva mithyAdarzana rahita hoya che. teomAM pAMca jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. sabhyamithyAdarzana labdhivALA ane labdhirahita jIva mithyAdarzana labdhivALAne labdhi rahita pramANe samajI levuM. (3) cAritralabdhivALA jIva zAnI hoya che. te bhajanAthI pAMca jJAnavALA hoya che. je jIva cAritra labdhi vinAnA hoya che temanAmAM mana:paryavajJAna choDIne cAra jJAna tathA traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. sAmAyika cAritralabdhivALA jJAnI ja hoya che. temAM kevalajJAna choDIne cA2 jJAna bhajanAthI hoya che. je sAmAyika cAritralabdhivALA nathI hotA teone pAMca jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. jevI rIte sAmAyika cAritralabdhivALA ane tenI alabdhivALA jIvone vize kahela che tevI rIte yAvat yathAcAritra labdhivALA tathA tenI alabdhivALA jIvone vize paNa samajavuM. vizeSatA e che ke yathAkhyAtacAritravALA jIva bhajanAthI pAMca jJAnavALA hoya che. (4) cAritryA cAritrya labdhivALA jIva jJAnI hoya che. ajJAnI nahiM. keTalAka be jJAnavALA keTalAka traNa jJAnavALA hoya che. je jIva cAritryAcAritryA labdhivALA nathI hotA teone bhajanAthI 4 jJAna ane traNa ajJAna hoya che. (5 thI 9) dAnadi 5 labdhivALA jIvone bhajanAe pAMca jJAna ane traNa ajJAna hoya che. dhanAdi labdhi rahita jJAnI hoya che. te ajJAnI nathI hotA. jJAnIomAM paNa teo kevalajJAnIo ja hoya che. e ja rIte vIryalabdhivALA ane tenI alabdhivALA jIvonA viSayamAM samajavuM. je jIva bAlavIryalabdhivALA hoya che temanAmAM traNa jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. (10) je jIva IndriyalabdhivALA hema che. te jIvamAM cAra jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. je jIva indriyalabdhi vinAnA hoya che teo jJAnI ja hoya che. te ajJAnI hotA nathI. teo niyamathI eka kevalajJAnavALA ja hoya che. zrotendriya labdhivALAne indriyalabdhivALA jIvonI samAna samajavA. zrotendriya labdhi vinAnA jIva jJAnI paNa hoya che ne ajJAnI paNa hoya che. jJAnI hoya che temAM keTalAka be jJAnavALA, keTalAka eka kevalajJAnI ja hoya che. cakSurindriya ane prANendriyalabdhivALA 351 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvo zrotendriya labdhivALA jIvonI samAna hoya che. tathA te baMne indriyonI labdhi vinAnA jIvo be jJAnavALA, traNa ajJAnavALA ane eka jJAnavALA hoya che. jIlaeNndriya labdhivALA jIvomAM cAra jJAna ane traNa ajJAnavALA bhajanAthI hoya che. jihendriya labdhivinAnA jIvo jJAna hoya te niyamathI eka kevalajJAnavALA ja hoya che ane ajJAnI hoya te niyamathI be ajJAnavALA hoya che. sparzendriya labdhivALA ane temanI labdhi vinAnA jIva indriyalabdhivALA ane indriyalabdhi vinAnA jIvonI samAna jANavA. sAkAra ane anAkAra upayogavALA - temaja anya : sAkAra upayogavALA jIvone pAMca jJAna tathA traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. jAti, guNa, kriyA Adi svarUpa viSayanuM nAma sAkAra che. A AkAra jenA jJAnamAM hoya che. tenuM nAma sAkAra upayoga che. arthAt vizeSa grAhaka bodhanuM nAma sAkAra upayoga che. temAM upayukta je jIva hoya te sAkAra upayogavALA kahevAya che. labdhinI apekSAe be, traNa, cAra Adi upayogavALA jIva hoya che. paraMtu upayoga to eka samaye eka jIvane eka ja hoya che. jJAnarUpa hoya ke ajJAnarUpa hoya. anAkAropayoganuM tAtparya e che ke je bodhathI jAti, guNa kriyA Adi rUpa sAkAra pragaTa thatAM nathI. evAM anAkAra upayoga darzana rUpa hoya che. darzanano tAtparyArtha sAmAnya jJAnathI thAya che. Abhinibodhika sAkAra upayogavALA jJAnI ja hoya che. te ajJAnI hotA nathI. teo bhajanAthI cAra jJAnavALA hoya che. evI ja rIte zrutajJAna sAkAra upayogavALA jIvone paNa samajavA. avadhijJAna sAkAra upayogavALA jIvone avadhijJAnalabdhivALA jIvonI samAna samajavA. mana:paryavajJAna sAkAra upayogavALA mana:paryavajJAna labdhivALA jIvonI samAna samajavA. kevaLajJAna sAkAra upayogavALA mana:paryavajJAna labdhivALA jIvonI samAna samajavA. sAkAra upayogavALA jIvone kevaLajJAna labdhivALA jIvonI samAna samajavA. matyajJAna sAkAra upayogavALA jIvonI bhajanAthI traNa ajJAna hoya che. 3pa0 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutajJAna sAkAra upayogavALA jIvone niyamathI traNa ajJAna hoya che. vibhaMga jJAna sAkAra upayogavALAne niyamo traNa ajJAna hoya che. anAkAra upayogavALAne pAMca jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. cakSudarzana anAkAra upayogavALAne cAra jJAna ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. avadhidarzana anAkAra upayogavALAmAM je jJAnI hoya che. temAM keTalAka traNa jJAnavALA ane keTalAka cAra jJAnavALA hoya che. teomAM je ajJAnI hoya che te niyamA traNa ajJAnavALA hoya che. kevaladarzana anAkAra upayogavALA jJAnI ja hoya che. eka kevalajJAna temane hoya che. . je saMyogI jIvo sakAyika jIvonI mAphaka hoya che. e ja rIte manajogI, vacana jogI, ane kAjogI jIvone paNa samajavA. ayogI jIva siddhonI samAna hoya che. je jIva lezyAvALA hoya che te sakAyika jIvonI samAna hoya che. kRSNalezyAvALA yAvat padhalezyAvALA sendriya jIvonI samAna hoya che. zukalezyAvALA salezI jIvonA jevA hoya che tathA lezyA vinAnA jIvo siddhonI samAna samajavA. je sakaSAyI jIvo hoya che tene sendriya jIvonI jema samajavA. e ja rIte yAvatuM lobha kaSAya jIvone paNa samajavA. akaSAyika jIvonAM bhajanAthI pAMca jJAna heya che. te 11muM ane 12muM guNasthAna chadmastha vitarAgInuM che temAM cAra jJAna ane 13muM ane 14muM guNasthAna kevalI vitarAgInuM hoya che. temAM eka kevalajJAna hoya che tethI bhajanAthI pAMca jJAna hoya che. je savedI hoya che temane sendriya samAna samajavA. e ja rIte strIvedI, puruSavedI ane napuMsakavedI jIvone paNa samajavA. ane vedarahita jIvone akaSAyika samAna samajavA. vedarahita jIvomAM bhajanAthI pAMca jJAna hoya che. tenuM kAraNa 9mA guNasthAna sudhI savedI ane 9thI 14 guNasthAna vedarahita che. tethI 9thI 12 guNasthAna sudhI cAra jJAna ane 13mA ane 14mAM guNasthAnamAM eka kevalajJAna hoya che. je AhAraka hoya che te jIvone sakaSAyika jIvonI jema ja samajavA. paraMtu 353 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSatA e che ke AhAraka jIva kevalajJAnavALA hoya che. kemake kevalI paNa AhAra sahita hoya che. je anAhAraka hoya che temAM mana:paryata choDIne cAra jJAna hoya che. kemake mana:paryavajJAna AhAraka jIvone hoya che. ane traNa ajJAna bhajanAthI hoya che. traNa jJAna ane traNa ajJAna vigrahagativALA anAhAraka jIvone hoya che. ane kevalajJAna, kevalI samudyAta zaileSI siddhAvasthAomAM anAhArakone paNa hoya che. je manuSya chadmastha che arthAt atizayadhArI nathI. te paramANurUpa sUkSma pudgalane varNa, gaMdha, rasa ane sparzavALA padArtha vizeSane jANatA nathI. ane dekhatA paNa nathI. tene te viSayanuM ajJAnapaNuM batAvela che ane adarzana batAvela che. koI eka chamastha manuSya paramANu pudgalane jANe che paNa te pudgalone joI zakatA nathI. zAstranA AdhArathI jJAna to che paNa tenA sAkSAt darzanathI vaMcita rahe che. je chadmastho zrutajJAna vinAnA hoya che te sUkSmAdi padArthone jANatA nathI ane dekhatA paNa nathI. je manuSyo chadmastha che te ddhipradezI skaMdhanA viSayamAM, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 tathA saMkhyAta, asaMkhyAta pradezavALA skaMdhane koI eka tene jANe che paNa tene dekhatA nathI. ane koI eka jANatA nathI ane dekhatA paNa nathI. (1) koI eka chadmastha manuSya evo hoya che ke je anaMtapradezI DhaMdhane jANe- paNa che ane dekhe paNa che. (2) koI eka chabastha manuSya anaMtapradezavALA skaMdhane jANe che paNa dekhatA nathI. (3) koI eka chadmastha manuSya che je anaMta pradeza skaMdhane jANatA nathI. paraMtu tene dekhe che. (4) tathA koI eka chadmastha manuSya che ke je anaMta pradeza skaMdhane jANatA paNa nathI ane dekhatA paNa nathI. A rIte cAra bhaMga bhagavAne batAvyA che. (1) koI eka chabastha manuSya spardhAdithI tene jANe che ane netrathI jue che. jema ke avadhijJAnI. (2) koI eka chadmastha manuSya spardhAdithI tene jANe to che paraMtu netranA abhAvathI tene dekhato nathI. jema ke zrutajJAnI, zrutamAM darzanano abhAva rahe che. (3) koI eka chadmastha sparzAdi aviSaya hovAthI jANatA nathI. paraMtu cakSuthI 354 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene dekhe che. je dUra rahela parvata Adine koI chadmastha manuSya netrathI dekhe to che paraMtu sparzAdithI tene jANato nathI. (4) tathA koI eka chadmastha manuSya tene jANato nathI ane dekhato nathI. jema ke aMdha manuSya. A pramANenA cAra bhaMgo anaMtapradezika skaMdhanA viSayamAM che. jJAna" aihibhavika paNa hoya che, jJAna pArabhavika paNa hoya che ane jJAna tadubhayayabhavika paNa hoya che. vartamAna bhavamAM prApta kareluM jJAna jIvanI sAthe rahe che. te parabhavamAM sAthe jatuM nathI. tene aihibhavika jJAna kahe che. A bhavamAM prApta kareluM je jJAna pachInA bhavamAM smRtirUpe sAthe sAthe jAya che te jJAnanuM nAma pArabhavika jJAna che. ane A bhavamAM paThita je jJAna parabhavamAM tathA tRtIya Adi paratarAdi bhavomAM sAthe sAthe jAya che te jJAnane tadubhayabhavika jJAna kahe che. jJAna soDazam. jJAna soDazakamAM 16 gAthA jJAna vize batAvela che. vidvAnoe zuzruSAne - arthAt sAMbhaLavAnI icchAne prathamaliMga tarIke varNavI che. zuzruSA na hovA chatAM saMbhaLAvavuM te pANInI sera vagaranI jamInamAM kUvo khodavA samAna che. = 1 zuzrUSAnA paNa parama ane aparama e be prakAra che. zuzruSAvaraNathI janya parama zuzruSA utpanna thAya che. parama zuzrUSAnuM phaLa dharmazravaNa, grahaNa dhAraNa vageranI siddhi = 2 catura, patnIyukta ane atyaMta kAmI evA yuvAnane kinnaronA gIta sAMbhaLavAmAM je rAga hoya tethI vadhu rAga dharmazravaNamAM che = 3 parama zuzruSA hovA chatAM gurubhakti pradhAna bane che. vidhi viSayaka prayAsa thAya che. dharmakriyA karavAmAM Adara pragaTe che. suMdaragraMtha prApti thAya che. tathA evuM sUtrArtha viSayaka zravaNa maLe che. jenuM prakRSTa phaLa tattvano abhiniveza hoya che. = 4 355 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama zuzruSA karatAM viparIta aparama zuzruSA paNa bane che. sutelA rAjAne vArtA sAMbhaLavAnI icchA hoya tenI jema zuzruSA lokamAM hoya te aparama zuzruSA che. te jIvone prAyaH anarthakArI che. kemake temAM AtmakalyANanI bhAvanAthI pragaTato Adara nathI = 5 jJAnanA traNa prakAra :- anvayamukhI ane vyatirekamukhI vicAra e baMne prakAranA vicArathI rahita jJAna prathama zrutajJAna thAya che. uhApohathI yukta evuM jJAna bIjuM jJAna thAya che. trIjuM bhAvanAmaya jJAna che. jenuM phaLa hitakArI che. A traNa jJAnathI bhinna jJAna. mohanA lIdhe mithyAjJAna thAya che. = 6. loDhAnA koThAra vageremAM rahela je anAja hoya tenA jevuM zrutajJAna hoya che. kAraNa ke te vinAza pAmela nathI. te zrutajJAna atyaMta mithyAkadAgrahathI rahita hoya che. = 7 * je jJAna mahAvAkyArthathI utpanna thayela hoya. atyaMta sUkSmayuktionA ciMtanathI yukta hoya. temaja pANImAM vistaratA telanA TIpA jevuM hoya te pANImAM telanuM biMdu jema vistAra pAme che tema ciMtanathI utpanna thayela jJAna vistAra yukta hoya che = 8 je jJAna tAtparya viSayaka hoya tema ja vidhi vagerene vize atyaMta prayatnavALuM hoya te bhAvanAmayajJAna jANavuM. azuddha chatAM suMdara evI ratnanI kAMti jevuM A jJAna hoya che. = 9 prathama zrutamaya jJAnamAM tenA rAgathI puruSane kAMIka darzanagraha - khoTo pakSapAta thAya che. bIjA jJAnamAM ciMtananA yogathI kyAreya paNa darzanagraha thato nathI. bhavya jIvonA samUhane vize anugrahathI pravRtta thayela bhAvanAjJAnavALA jIvanI pravRtti hitakArI ja hoya che. = 10 guru vagerenA vinayathI rahita evA jIvane mithyAtva doSanA lIdhe AgamathI je bodha thAya che. te jema timira rogavALA jIvane dIpakamAM maMDalAkAra viSayano bhrama thAya che tema mithyAdoSagrasta jIvano bodha mithyA hoya che. 11 12 356 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema sAMdhelA ane jUnAM kapaDAMnA paheravezavALo, zarIra upara rAkha vagere copaDela ane sajajanane dayApAtra evI vyakti potAnI jAtane je atyaMta kadAgrahI rAjA karatAM paNa caDhIyAtI jue che. = 13 tema manovibhrama doSavALo jIva akRtArtha hovA chatAM potAnA kRtArtha mAnavA svarUpa mAne che. = 14 samyagudarzananA yogathI jJAna thAya che. graMthIbhedathI samyagadarzana prApta thAya che. graMthabheda apUrvakaraNathI thAya che. te apUrvakaraNa lokottara jANavuM. kemake kayAreya paNa pUrve prApta thayuM nathI. = 15 mATe lokottara cAritravALA aciMtyazaktivALA, zAMta manavALA ane aucityavALA jIvanuM jJAna jANavuM. uparyukta guNathI viparIta jIvano bodha, viparyAsa - bhrama - ajJAna svarUpa jANavo. = 16 "sanmatitakanA prathama kAMDamAM taiyAyika ane jaina darzananI jJAna vize vistRta carcA karavAmAM Avela che. , , 45mati ajJAnanA viSayane saMkSepathI cAra prakAranA kahyA che. ' (1) dravyanI apekSAe (2) kSetranI apekSAe (3) kALanI apekSAe ane (4) bhAvanI apekSAe. . dravyanI apekSAthI matyajJAnI matyajJAnanA viSayabhUta thayelA dravyone jANe che ane dekhe che. tevI ja rIte matyajJAnI matyajJAnanA viSayabhUta thayelA yAvata saghaLA bhAvone jANe che ane dekhe che. - mithyAdarzanathI yukta avagraha, ihA Adi dvArA ane autpAtikI Adi buddhio dvArA matyajJAnI potAnA matyajJAnamAM viSayabhUta dravyone avAya, dhAraNA Adi rUpathI jANe che ane avagraha ihA Adi rUpathI dekhe che. yAvatu bhAvanI apekSAe Azraya karIne matyajJAnI matyajJAna dvArA viSayabhUta thayelA padArthone jANe che ane dekhe che. zruta ajJAnanA viSayane paNa e ja cAra prakAranA kahyA che. dravyanI apekSAthI 3pa0 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutajJAnI zrutajJAnanA viSayabhUta thayelA dravyone jANe che. ane tenI prajJApanA temaja prarUpaNA kare che. vibhegannAnI virbhAgajJAnanA viSayabhUta dravyone jANe che ane dekhe che e ja rIte thAvat bhAvanI apekSAthI virbhAgajJAnI virbhAgajJAnanA viSayabhUta bhAvone jANe ane khe che. alpAbahatva" - paryAyo - matyAjJAna, zrutajJAna ane virbhAgajJAnanA paryAyomAM sarvathI ochA virbhAgajJAnanA paryAyo che. tenAthI anaMtagaNI zrutajJAnanA paryAyo che ane tenAthI paNa anaMtagaNA matyajJAnanA paryAyo che. Abhinibodhika jJAnanI pAvata kevalajJAnI paryAyo ane tyAjJAnI paryAyomAM thAvatu virbhAgajJAnanA paryAyomAM sarvathI ochA mana:paryavajJAnanA paryAyo che. tethI virbhAgajJAnanA paryAyo anaMtagaNA che. tenAthI avadhijJAnanA paryAyo anaMtagaNA che. tenAthI zrutajJAnanA paryAyo anaMtagaNA che. tenAthI zrutAjJAnanA paryAyo kaMIka adhika che. tenAthI matyAjJAnanA paryAyo anaMtagaNA che. tenAthI Abhinibodhika paryAyo vizeSAdhika che. tenAthI kevalajJAnanA paryAyo anaMtagaNA che." anaMtamAM matyajJAna ane zrutajJAna, te baMneno sthitikALa traNa prakArano hoya che. abhavyanI apekSAe anAdi, anaMta ane bhavyanI apekSAe anAdi sAMta tathA samyagadarzanamAM pratItanI apekSAe sAMdi sAMta je kALa che te jaghanyathI a.mu. hoya che, te samyaktanI pratIta jIvane a.mu. pachI pharI samyaktano lAbha thayA pachI thAya che. sAdi sAMtano utkRSTa samaya anaMtakALa che. te koI jIvane samyakta thayA pachI tenuM punaH patana thaI jAya che. sAdi aMta samaya je anaMtakALarUpa kahyo che te samyagdarzanathI patIta thaIne vanaspatikAyikomAM anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI kALa samApta karIne pachI pharI samyaktane prApta karavAvALA jIvanI apekSAe kahyo che. virbhAgajJAna sthitikALa je jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI dezonapUrvakoTI adhika 33 sAgaropama pramANa che. 358 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevI rIte koI manuSyamAM dezonakoTi varno paryata vibhaMgazAnI rUpathI rahIne ane kALadharma pAmyA pachI te 7mI naraka pRthvImAM utpanna thaI jAya te sthitimAM vilaMga jJAnano samaya dezonakoTi adhika 33 sAgaropama pramANa thaI jAya che. pAMca mati jJAnAdi jJAnonuM ane traNa matyajJAna Adi ajJAnonuM aMtara jIvAbhigama sUtramAM batAvyuM che. Abhinibodhika jJAnanuM aMtara jaghanyathI a.mu. che ane utkRSTa dezona apudgala parAvartana kALa rUpa che. e ja rIte zrutajJAnInuM, avadhijJAnInuM ane mana:paryavajJAnInuM aMtara paNa samajavuM. kevaLajJAnInuM aMtara hotuM nathI. kemake thayeluM jJAna sadaiva vidyamAna rahe che. " matyajJAnI ane zrutajJAnInuM aMtara jadhanyathI aM.munuM che ane utkRSTathI kaMIka adhika sAgaropama pramANanuM che. virbhAgajJAnInuM aMtara jaghanya a.mu. ane utkRSTathI vanaspatikALa mAphaka anaMtakALanuM che. jJAnIomAM mana:paryavajJAnI badhAthI ochA kahela che. kemake mana:paryavajJAna saMtajIvone ja thAya che. asaMyatone thatuM nathI. temanAthI avadhijJAnI asaMkhyagaNA che. kAraNake avadhijJAna cAreya gatimAM thAya che. temanAthI matijJAnI ane zrutajJAnI vizeSAdhika che. kemake keTalAya paMcendriya avadhijJAnI hotA nathI. jayAre keTalAya viklendriya jIvo paNa sAsvAdAna guNasthAnavartI hoya che. - ajJAnIomAM virbhAgajJAnI jIva badhAthI ochA che. kemake virbhAgajJAnI paMcendriyo ja hoya che. tenAthI matyAjJAnI ane zrutajJAnI anaMtagaNA kahyA che. kemake matyajJAna ane zrutajJAna ekendriya jIvone paNa hoya che. ane te ja apekSAe parasparamAM sarakhA kahyA che. jJAnI ane ajJAnI mizramAM badhAthI ochA mana:paryavajJAnI che. ane tenAthI avadhijJAnI asaMkhyagaNA che ane tenAthI Abhinibodhika jJAnI ane zrutajJAnIthI ' vizeSAdhika che. paraMtu e baMne parasparamAM tulya che. tenAthI virbhAgajJAnI asaMkhya gaNA che. kemake samyagu dRSTinI devo ane nairayikonI apekSAe, mithyAdaSTi asaMkhyagaNA che. 359 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenAthI kevalajJAnI anaMtagaNA che. kemake ekendriyone choDIne ane sarva jIvonI apekSAe siddha anaMtagaNA che. tenAthI matyajJAnI ane zrutAjJAnI anaMtagaNA che. paraMtu e baMne parasparamAM tulya che. kemake sAdhAraNa vanaspati jIva matyajJAnI ane zrutAjJAnI heSTha che. daMDakamAM jJAna ane ajJAna : anANa nANa tiyatiya, surasirinirae, thire anANadugaM / nANantrANa du vigale, maNue paNa nANa ti anANA // 20 // gAthArtha H devanA 13 daMDaka, garbhaja tiryaMcano 1 daMDaka ane nArakano eka daMDaka e 15 daMDakamAM prathamanAM traNa jJAna ane traNa ajJAna hoya che. samyagdaSTi jIvone 3 jJAna ane mithyAdaSTi jIvone 3 ajJAna jANavAM, temAM paNa pratyeka jIva AzrayI vicAratAM eka jIvane samakALe koIne adhijJAna rahita 2 jJAna hoya to koIne avadhijJAna sahita 3 jJAna hoya che. paraMtu matijJAna ane zrutajJAna e be to dareka samyagdaSTi chadmastha jIvane samakALe avazya hoya che. te pramANe mithyAdaSTine matiajJAna ane zrutaajJAna paNa samakALe avazya hoya che. ane avadhijJAnanI labdhivALo hoya to tevA mithyArdaSTine vibhaMgajJAna sahita 3 ajJAna samakALe hoya che. sthAvaranA 5 daMDakamAM dareka jIvane samakALe mati ajJAna ane zruta ajJAna e be ajJAna hoya che. karmagraMthamAM to bAdara paryApta pRthvIkAya, apakAya ane pratyeka vanaspatikAye 3 daMDakamAM ane vikalendriyomAM paNa aparyApta avasthAmAM sAsvAdAna samyaktva kahyuM che. vikalendriyanA 3 daMDakamAM 2 jJAna ane 2 ajJAna hoya che. pUrva bhavamAM maraNathI aM.mu pahelA upazama samyagdaSTi thaIne punaH samyaktvathI patita thaI, sAsvAdAna samyaktva sahita maraNa pAmI, vikalendriyapaNe utpanna thAya tyAre aparyApta avasthAmAM kiMcatkALathI sAsvAdAna samyaktva vartatuM hoya che. tethI te sAsvAdAna samyaktvanI apekSAe aparyApta avasthAmAM vikalendriyo 2 jJAnavALA kahevAya che ane tyArabAda 360 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpUrNa bhavaparyata mithyASTi hovAthI ajJAnavALA kahevAya che. garbhaja manuSyanA eka daMDakamAM pAMca jJAna ane traNa ajJAna hoya che. temAM paNa manuSyane samakALe to yathAsaMbhava 2 ajJAna, 3ajJAna, 1 jJAna-kevalajJAna, 2 jJAna, 3 jJAna (manaHparyavajJAna athavA avadhijJAna sahita) athavA 4 jJAna hoya che. paraMtu samakALe 5 jJAna hoya nahiM. tema ja jJAna ane ajJAna be paNa samakALe na hoya. daMDakamAM jJAna ane ajJAnanA ciMtananuM kAraNa - jJAna e AtmAno guNa che. AtmA jyAM jAya tyAM jJAna tene anusare che. niMdIsUtramAM kahyuM che ke AtmA nigodanA gharamAM jAya tyAM paNa akSarano anaMtamo bhAga avazya khullo rahe che. anAdi kALathI mithyAtvI AtmAmAM ajJAna hoya che. samyagudarzana prApta thatAM mithyAjJAna e samyajJAna bane che. ajJAnanA aMdhakArane dUra karavA jJAnano prakAza prApta karavo jarUrI che. samyajJAna AtmAne saMpUrNa sukhI banAve che. matijJAna, zrutajJAna nirmaLa bane tema AtmAnI zuddhatA vadhatI jAya che. saMpUrNa zuddha banelo AtmA kevalajJAna prApta karI zake che. daMDaka jJAna ane ajJAnanA ciMtananuM eka ja kAraNa che ke AtmAnA nirjaravabhAvanI oLakha karIne AtmAne namaLa banAvIe to Akhare kevalajJAna paNa maLI zake che. ane AtmA zAzvata sukhane pAmI zake che. jo koI vyakti jJAnAtmaka AtmAne tathA yathocitarUpathI parakIya cetana ane acetana dravyone nizcayathI anukULa bhedajJAnano Azraya laIne jANe che te mohano kSaya karI de che. ane A svapara bheda vijJAna AgamamAM siddha hoya che. tethI daMDakamAM AvA zubha bhAva che. ajJAna ane jJAnanuM ciMtana karavuM joIe. - je jANe te jJAna che. jenA dvArA jANI zakAya te jJAna che. jANavuM mAtra jJAna che.para evaMbhUta nayanI dRSTimAM jJAnakriyAmAM pariNata AtmA ja jJAna che. 53 jo ke jJAna svabhAvI che. sAkAropayoganuM nAma jJAna che. 54 bhUtArtha grahaNanuM nAma jJAna che. 55 satyArtha prakAza karavAvALI zakti vizeSanuM nAma jJAna che. vastu svabhAvano nizcaya karavAvALA dharmane jJAna kahe che. 57 jenA dvArA vya, guNa, paryAyane jIva jANe che tene 361 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna kahe che. jenA dvArA yathArtha rItathI vastu jANI zakAya tene jJAna kahe che. 59 samyagu jJAnane ja jJAna saMjJA ApI che. TippaNI :1. naMdI sUtra 2. o. sU. 3. uta. sU. a. 1 4. sthA. ThA. 3 u. 2 5. jainendra si. koSa bhA. 2 pR. 255 6. thI 15. je. si. koSa. bhA 2 pR. 255 16. abhidhAna koSa bhA. 1 17. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 37 18. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 37 19. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 37 20. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 37 21. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 37 22. naMdI satra sU. 1 / bhaga. sU. za. 8 u 2 sU. 4 / karmagraMtha - 1 23. tattvArtha sU. 19 24. naMdI sUtra. 26 thI 34 ! bhaga. sU. za. 8 ka. 4 sU. 5 | karmagraMtha - 1 25. naMdI sUtra - sU. 30-33 bhaga. sU. 18 u. 2 26. tattvArtha sUtra lA45 27. naMdI sUtra. sU. 37. karmagraMtha 1 / bhaga. sU. za. 8 u. 2 28. naMdI sUtra. sU. 6 thI 14 5 karmagraMtha 1 | bhaga. sU. za. 8 u. 2 29. naMdI sUtra. sU. 17. bhaga. sUtra za. 8. u. 2 / karmagraMtha 1 30. naMdI sUtra sU. 19 I bhaga. sU. za. 8 u. 2 / karmagraMtha 1 31. vize. gA. 85/86 dharmagraMtha - 1 362 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. bhaga. za. 8 u. 2 sU. 4 jaina si. koSa. bhAga. 2 33. vize. gA. 88 34. vize. gA. 105 35. vize. gA. 116 36. vize. gA. 127 37. vize. gA. 129 38. vize. gA. 171 39. bhaga. za. 8 u. 2 sU. 4-5. 40. bhaga. za. 8 u. 2 sU. 6 41. bhaga. za. 8 u. 2 sU. 6 42. bhaga. za. 8 u. 2 sU. 10 43. bhaga. za. 18 3. 8 sU. 2 44. bhaga. za. 1 u 1 se. 26 : 45. bhaga. za. 8 u. 2 sU. 10 46. bhaga. za. 8 u. 2 sU. 12 47. bhaga. za. 8 u. 2 sU. 12 48. prajJA. sUtra , 49. daMDaka prakaraNa gA. 20 50 thI 60. jaina. koSa. bhA. 2 pR. 255 363 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14muM) yogakAra daMDaka prakaraNamAM 24, dvAronI zAstrIya carcA-sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. A vicAraNAmAM 14mA dvAramAM yoga viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivecana nIce mujaba che. yoganA artho : zAstramAM yoganA vibhinna artho prApta thAya che. (1) karmanA saMyoganA kAraNabhUta jIvanA pradezonA parispaMdane yoga kahevAya che.' (2) mana, vacana, kAyAnI pravRttinA prati jIvano upayoga athavA prayatna vizeSa yoga kahevAya che. (3) je saMbaMdha arthAta saMyogane prApta hoya tene yoga kahe che. (4) kriyAnI utpattimAM je jIvano upayoga hoya che te yoga che. (5) manovargaNA, vacanavargaNA ane kAyavargaNAnA nimittathI thavAvALA AtmapradezonA halana-calanane yoga kahe che. (6) Atmapradezono je saMkoca-vistAra thavAne yoga kahe che. (7) niravadya kriyAnA anuSThAnane yoga kahe che. (8) bAhya jalpane rokIne, citta nirodha karavo te yoga che. (9) varSAdi RtuonI kAlasthitine yoga kahe che. (10) AtmAnA pradezomAM thatuM skUraNa, vyApAra, AMdolana, halana-calana, uthala-pAthala, te pudgalonAM saMbaMdhane lIdhe ja thAya che te yoga che.10 (11) yojana yogaH vyApAra te yuga che. vIryAntarAya karmanA kSaya ane kSayopazamathI jaghanya labdhivizeSa jenuM kAraNa che evuM abhiprAya pUrvakanuM AtmAnuM vIrya che tenuM nAma yoga che." (12) kSIrAzraya Adi labdhi samUhanA saMbaMdhane yoga kahe che." yoganA prakAro ane vivecana : zAstramAM darzAvela yogone vibhinna prakAre vibhAjita karavAmAM AvyA che. 364 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga be prakAranA che - (1) sakaraNa yoga ane (2) akaramayoga (1) sakaramayoga - jIva jenA dvArA karmathI yukta thAya che. tenuM nAma yoga che. vyApAra kare tenuM nAma sakaraNa yoga che. (2) akarAyoga - alezya kevalI jyAre kRtva joya (saMpUrNa jANavA yogya) padArtha ane dazya A be padArthomAM kevalajJAna ane kevaladarzanane upayukta kare che. te samaye temanAmAM je apariaMdAtmaka apratibaddha viryavizeSa hoya che tenuM nAma akarayoga che. vaLI yoga be prakAranA kahyA che. (1) sAlaMbana ane (2) nirAlaMbana. (1) sAlaMbana - AlaMbana sahita je yoga hoya te sAlaMbana yoga kahevAya. (2) nirAlaMbana - cAkSuSAdi pratyakSanI prApti jemAM che tevA pratimAdi svarUpa AlaMbana nIkaLI gayela hoya arthAt AlaMbana rahita hoya tene nirAlaMbana yoga kahevAya che. yoganA traNa prakAra paNa che. (1) manoyoga (2) vacanayoga ane (3) kAyayoga. (1) manoyoga : sahakArI kAraNabhUta manathI yukta jIvano je yoga (vIryaparyAya) che tenuM nAma manoyoga che. jema durbaLane lAkaDI AdhArarUpa bane che. tema te manoyoga jIvane AdhAra kAraka bane che. kAraNa ke jIva manathI zeyarUpa jIva ane ajIvAdi tattvanuM ciMtana kare che. te kAraNe tene manoyoga kahyo che. je skuraNa manoyoga yogya vargaNAnA banelA mananI madadathI pravarte che. tene manoyoga kahevAya che. arthAt koI paNa viSayanuM ciMtana karavuM tene manoyoga kahevAya che. athavA mananA je karaNa, kAraNa ane anumatirUpa vyApAra che tenuM nAma manoyoga che. te manoyoga cAra prakArano che. (2) vacanayoga : bolavuM te vacanayoga che. vacanane yogya vargaNAnA banelA vacananI madadathI 365 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravarte che. tene vacanayoga kahevAya che. vacananA je karaNa, kAraNa ane anumatirUpa vyApAra che tenuM nAma vacanayoga che. te vacana yoga cAra prakArano che. (3) kAyayoga - - zarIranI vargaNAonA banelA zarIrone lIdhe pravarte che. tene kAyayoga kahevAya che. hAlavuM, cAlavuM ityAdi zarIra saMbaMdhI kriyAo che. tene kAyayoga kahevAya che. athavA kAyAno je karaNa, kAraNa ane anumatirUpa vyApAra che tenuM nAma kAyayoga che. te kAyayoga sAta prakArano che. yoga paMdara prakAranA paNa che : | manoyoganA 4 prakAra + vacana yoganA 4 prakAra + kAyayoganA 7 prakAra =15 prakAranA yoga thAya. (1) manoyoganA 4 prakAra :(1) satya manoyoga :- je vastu je rIte hoya athavA teno je guNa, svabhAva, dharma je rIte hoya te rIte vastune saMpUrNa vicAravI. athavA tenA guNa, svabhAva ke dharmano satya vicAra karavo. tene satya manoyoga kahe che. A yoga karatI vakhate AtmAmAM thato vyApAra, dAkhalA tarIke, vItarAga prabhune sudeva, tyAgI guruone suguru ane ahiMsAmaya zuddha dharmane, zuddha dharma vicAro te satya manoyoga che. (2) asatya manoyoga - satya vicArathI viruddha vicAra karatI vakhate AtmAmAM thato vyApAra. dAkhalA tarIke tethI viruddha eTale vItarAga prabhune adeva ane sarAgI devane sudeva vicAravA, te ja pramANe gurune kuguru ane hiMsAdinA upadezaka kugurune guru tarIke dhAre ane dharmane adharma tathA hiMsAdi adharmane dharma vicAre te asatya manoyoga kahevAya che. (3) satyamRSA (mizra) manoyoga - kAMIka satya ane kAMIka asatya vicAra vakhate AtmAmAM thato vyApAra. dAkhalA 366 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarIke, AMbA vagere ghaNA jhADovALA vanane mukhyatAnI apekSAe AMbAnuM vana vicAre tevA mizra-aupacArika vAkyo vicAre te mizra manoyoga kahevAya che. (4) asatya-amRSA-vyavahAra manoyoga - je vicArane vyavahAradaSTithI sAco tema ja khoTo paNa na kahI zakAya tevo vicAra karatI vakhate AtmAmAM thato vyApAra. dAkhalA tarIke - vyavahAramAM ApaNe je je aneka prakAranA "Avo", "beso" vagere kAma pUratAM vAkyo je vicArathI bolIe chIe. tathA pazuo vagere aspaSTa vicAra kare che, te dareka cothA prakAramAM AvI zake che. (2) vacanayoga 4 prakAra : (1) satyavacana yoga (2) asatya vacana yoga (3) mizra vacanayoga (4) vyavahAra vacana yoga. upara pramANe manoyoga pramANe 4 prakAre vacanayogamAM samajavuM (3) kAyayoganA 7 prakAra - (1) audArika (2) audArika mizra (3) vaikriya (4) vaikriya mizra (5) AhAraka (6) AhAraka mizra (7) kArpaNa kAyayoga. (1) audArika kAyayoga : audArika zarIranI gamanAdika ceSTA vakhate AtmAmAM pravartatA vyApArane audArika kAyayoga kahe che. (2) audArika mizra kAyayoga - kArpaNa zarIra ane audArika zarIra athavA audArika zarIra ane vaikriya athavA AhAraka zarIranA mizraNavALA zarIranI ceSTAo vakhate AtmAmAM pravartatA vyApArane audArika mizra kAyayoga kahe che. jyAM sudhI audArika aparipUrNa rahe che. tyAM sudhI tene audArika mizra kahe che. jevI rIte goLamizrita dahIM, goLarUpe oLakhAtuM nathI ane dahIM rUpe paNa oLakhAtuM nathI. e ja pramANe kAmarNanI sAthe mizra evA audArika zarIrane dArika paNa kahI zakAtuM nathI ane kAmaNa paNa kahI zakAtuM nathI. kAraNa ke te aparipUrNa che. tethI tene audArika mizra kahevAmAM Ave che. e ja pramANe vaikriya 37. Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane AhArakamAM mizratA samajavI. athavA audArika Adi zuddha zarIrano sadbhAva paryApta jIvamAM ja hoya che. audArika mizra Adi zarIrano sadbhAva aparyAptaka jIvamAM ja hoya che utpattikALe audArika zarIravALAnuM dArika zarIra kArmaNa sAthe ane vaikriya zarIra AhAraka karavAne kALe vaikriya ane AhAraka zarIra sAthe mizra hoya che. A rIte audArika mizratA samajavI. devAdi paryAyanI utpattimAM vaikriya kArmaNa sAthe mizrayoga he che. tethI tene vaikriya mizra kahe che. tathA AhAraka zarIravALo jIva jyAre AhArakaDAyanuM prayojana siddha karI le che ane pharI audArika zarIramAM praveza kare che tyAre te zarIra audArika sAthe mizra hoya che. A rIte AhArakamAM mizratA samajavI. (3) vaikriya kAyayoga - vaikriya zarIranI gamanAdi ceSTA vakhate AtmAmAM pravartatA vyApArane vaikriya ' kAyayoga kahe che. (4) vakriya mizra kAyayoga : vaikriya zarIra ane kArmaNa zarIranA, tathA vaikriya zarIra ane audArika zarIranA mizraNavALA zarIranI gamanAdi ceSTAo vakhate AtmAmAM pravartatA vyApArane vaikriya mizra kAyayoga kahe che. (5) AhAraka kAyayoga : AhAraka zarIranI gamanAdi ceSTAo vakhate AtmAmAM pravartatA vyApArane AhAraka kAyayoga kahe che. (6) AhAraka mizra kAyayoga - audArika zarIra ane AhAraka zarIranA mizraNa vakhate AtmAmAM pravartatA vyApArane AhArakamizra kAyayoga kahe che. (7) kArpaNa kAyayoga - kevaLa kArpaNa ane taijasa zarIra jyAre ekalA hoya tyAre tenI ceSTAo vakhate AtmAmAM pravartatA vyApArane kArpaNa kAyayoga kahe che. kArpaNa kAyayoga vigrahagatimAM - athavA kevaLI samuddhAtamAM thAya che. 368 Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) keTalAka AcAryonA mato H 1. zarIra paryApti pUrNa thAya tyAM sudhI mizra yoga mAne ane (2) sarva paryApti saMpUrNa thAya tyAM sudhI mizra yoga mAne che. eTale ke keTalAka zarIra paryApti pUrNa thayA pachI audArikAdi kAyayoga mAne che. ane keTalAka sarva prAptio pUrNa thayA pachI audArikAdi kAyayoga mAne che. (2) karmagraMthane mate H vaikriya ane AhAraka zarIranI racanA vakhate ane saMharaNa vakhate vaikriyamizra ane AhAraka mizra kahe che. (3) siddhAMtanA mate H mAtra saMharaNa vakhate ja vaikriya mizra ane AhAraka mizra mAne che. (4) audArika mizra yoga : (1) manuSyo ane tiryaMcone utpatti vakhate kAryaNa sAthe mizra hoya che. (2) uttara vaikriya zarIra racatI vakhate vaikriya sAthe mizra yoga hoya che. (3) AhAraka zarIra racatI vakhate prAraMbhamAM AhAraka sAthe hoya che. (4) kevalI bhagavaMtane kevalI samuddAtanA 2, 6, 7mA samaye hoya che. (5) vaikriya mizra : deva nArakane aparyApta avasthAmAM ane uttaravaikriya karatI vakhate, tathA manuSyatiryaMco ane vAyune vaikriya zarIra karatI vakhate hoya che. (ane siddhAMtane mate saMharaNa vakhate ja hoya che.) (6) e ja pramANe AhAraka zarIra racatI vakhate zarUAtamAM ane siddhAMtanA mate saMharaNa vakhate hoya che. 24 daMDaka AzrI yoganI prarUpaNA H ekendriyomAM mAtra kAyayogano sadbhAva hoya che. viklendriyomAM kAyayogane vacanayogano sadbhAva hoya che. bAkInAmAM nArakothI laIne traNeya yogomAM sadbhAva 369 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhya che. Agama ane TIkA sAhityamAM yoganuM vivecana - be nairayiko ke je pahelA samayamAM utpanna thayA che. temAMthI eka te nAraka kSetrathI prApti vigrahagatithI karI hoya athavA RjugatithI karI hoya evA nairayiko kadAcita te baMne samAna yogavALA hoya che. ane kadAcita teo viSamayogavALA paNa hoya che. kAraNa ke AhAraka nArakathI anAhAraka ane anAhAraka nArathI AhAraka nAraka koI vAra hIna hoya che. koI vAra tulya hoya che. ane koI vAra adhika hoya che. arthAt AhAraka AhAra karavAvALA nAraka karatAM anAhAraka AhAra nahIM karavAvALA jaghanya yogavALA eTalA mATe hoya che ke je nArako vigrahabhAvathI RjugatithI AvIne AhArakapaNAthI utpanna thAya che. te niraMtara AhAraka AhAra karavAvALA hovAnA kAraNathI pudgalothI upacita-vadhelA puSTa hoya che. tethI e AhAraka nAraka adhika yogavALA hoya che. ane je vigrahagatithI anAhAraka thaIne utpanna thayA che. te hIna yogavALA hoya che. kemake te pudgalothI upacita-vadhelA hotA nathI. ane e ja kAraNathI hIna yogavALA hovAthI te viSama yogavALA hoya che. je be nArako sarakhA samayavALI vigrahagatithI anAhAraka thaIne utpanna thayA che. athavA RjugatithI AvIne utpanna thayA che. ane baMnemAM eka nAraka bIjA nAraka karatAM tulya hoya che. arthAt sarakhA yogavALA hoya che. eTale ke je nAraka vigrahagatinA abhAvathI je nAraka thayA che. te vigrahagatimAM anAhAraka thayelA nAraka karatAM atyaMta upacitavadhelA hovAnA kAraNathI viSama-viparIta yogavALA hoya che. eno artha e thayo ke AhAra karavAvALA nairayika karatA AhAraka na karavAvALA nArako hIna yogavALA hoya che. tathA AhAra na karavAvALA nArako karatAM AhAra karavAvALA nArako vadhAre yogavALA hoya che. tathA baMne AhAra karavAvALA nArako athavA baMne anAhAraka nArako anyonyamAM sarakhA yogavALA hoya che. tethI apekSAthI je nArako anyonyamAM sarakhA yogavALA hoya che. tethI apekSAthI je nArako hIna yogavALA hoya che. tenI apekSAthI hinapaNAmAM asaMkhyAtamo bhAga hIna hoya che. athavA saMkhyAtamo bhAga hIna hoya che.. athavA saMkhyAlagaNA hIna hoya che. kAraNa ke teo koI vAra viSama yogavALA paNa 370 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ heza che. nArakanA kathana pramANe yAvat vaimAnika paryaMtanA bAkInA 23 daMDakomAM samapaNAnI, viSamapaNAnI ane adhikapaNAnI vyAkhyA ekanI apekSAthI karavI joIe. yoganI nivRtti H yoga nivRtti traNa prakAranI kahelI che. manoyoga nivRtti, vacanayoga nivRtti, ane kAyayoga nivRtti. A yoga nivRtti nArakothI laIne vaimAnika sudhInA saghaLA saMsArI jIvone hoya che. koI jIvane mAtra kAyayoga nivRtti hoya che. koI jIvane kAyayoga ane vacana yoga nivRtti hoya che. ane koI jIvane traNeya yoganI nivRtti hoya che. jethI jIvane je yoga hoya te jIvane te yoganI nivRtti samajavI. nivRtti eTale niSpatti. ekendriya paryAya rUpathI jIvonI niSpatti-utpatti thAya che tenuM nAma jIvanivRtti che. bhASA nivRtti cAra prakAranI hoya che. (1) satyabhASA nivRtti, mRSA bhASA nivRtti, satyAmRSA bhASA nivRtti ane asatyAmRSAbhASA nivRtti. A rIte ekendriya jIvone choDIne vaimAnika paryaMtanA jIvone je bhASA hoya che. te jIvane te bhASAnI nivRtti kahevI. ekendriya jIvone bhASA hotI nathI. tethI bhASA nivRttimAM teone grahaNa karavAmAM niSedha karavAmAM Avela che. A rIte satyAdi bhASAnA bhedathI ekendriya jIva sivAyanA anya jIva mAtrane cAra prakAranI bhASA hoya che. manonivRtti cAra prakAranI kahevAmAM AvI che. (1) satyA manonivRtti (2) asatyA manonivRtti (3) satyA satyA manonivRtti ane (4) anubhaya manonivRtti. A cAre prakAranI manonivRtti ekendriya ane viklendriya jIvone choDIne bAkInA vaimAnika sudhInA jIvone hoya che. ekendriya ane viklendriyane mana hotuM nathI. tethI te jIvone choDavAnuM kahela che. A manonivRtti je jIvone mana hoya che tene ja kahI che. saMzI paMcendriy jIvone ja mana hoya che. tethI teone A manonivRtti hoya che. manana karavuM tenuM nAma mana che. ahiM mana dvArA bhAvamanane ja grahaNa karavAmAM 371 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyuM che. audArika Adi zarIranA vyApArathI gRhIta je manodravya samUha che. te manodravya samUhanI sahAyatAthI jIvano je ciMtanAtmaka vyApAra cAle che te bhAva mana che. A jIvano vyApAra ja manoyoga che. sahakArI kAraNabhUta mana dvArA je yoga thAya che tene manoyoga kahe che. jenA dvArA ciMtana karAya che te bhAvamana che. evuM te mana manodravya mAtrarUpa hoya che. manovargaNAthI gRhIta evA je manoyogya anaMta pudgala aMdha che. te pudgalothI nivRtta je manayogya pudgalamaya dravya che te dravyamana che. te mana eka che. te mana cAra prakAranuM che. ane saMjJI jIvonI asaMkhyAtanI apekSAe te asaMkhyAta bhedavALuM paNa kahevAya che. chatAM paNa mananarUpa sAmAnyanI apekSAe samasta manomAM ekatva hovAthI tene eka kahyuM che. vacana eka che. je bolavAmAM Ave che te vacana che. ahIM vacana padathI ' bhAvavAphane grahaNa karavAmAM Avela che. audArika, vaikriya ane AhAraka zarIranA vyApArathI gRhIta je vAktavya samUhanI sahAyatAthI jIvano je vyApAra cAle che tene vAkyoga kahe che. sahakArI kAraNarUpa vacana dvArA je yoga thAya che, te yogane vAkyoga dhe che, te vApha (vANI) eka che. jo ke manoyoganI jema vAkyonA paNa cAra bheda kahyA che. paraMtu vacana sAmAnyanI apekSAe samasta vacanomAM ekatA hovAnI apekSAe tene eka kahyuM che. kAya eka che. annAdidvArA je vRddhi pAme che te kAya che. te zarIranA vyApArane kAya vyAyAma kahe che. audArika Adi zarIravALA AtmAnuM je vIryarUpa pariNAma vizeSa che. tenuM ja nAma kAyavyAyAma che. te kAyavyAyAma ekatva saMkhyAyukta che. jo ke A kAyavyAyAmarUpa kAyayoganA sAta prakAra paDe che. anaMta jIvonI apekSAe tene aneka prakArano kahyo che. chatAM paNa sAmAnyarUpa kAyavyAyAmanI apekSAe temAM ekatva pragaTa karavAmAM AvyuM che. yogomAM alpabadutva : sayogI, manoyogI, vacanayogI, kAyayogI ane ayogI jIvomAM badhAthI ochA manoyogavALA jIva che. kemake paryApta jIva ja manoyogavALA thAya che. ane . teo badhAthI thoDA che. tenAthI vacanayogavALA jIva asaMkhyagaNA adhika che. kemake saMkSI 32 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvonI apekSAe beindriya Adi jIva asaMkhyAtagaNA che. temanAthI ayogI arthAta siddha. jIva anaMtagaNA che. ayogInI apekSAe kAyayogI jIva anaMtagaNa adhika che. kemake vanaspatikAyanA jIva anaMtagaNA che. ane te badhA kAyayogI che. kAyayogIonI apekSAe sAmAnya sayogI jIva vizeSAdhika che. kemake temanAmAM vacanayogI Adi paNa saMmilita che. vacanamAM traNa prakAranAM kahyAM che. (1) eka vacana (2) dvivacana ane (3) bahuvacana athavA vacananA traNa prakAra che. (1) strIvacana (2) puruSavacana ane (3) napuMsakavacana athavA vacana traNa prakAranA che. (1) atIta vacana (2) vartamAna vacana ane (3) anAgata vacana. pratimA pratipanna (pratimAonI ArAdhanA karatAM) aNagArane mATe cAra bhASAo bolavA yogya kahI che. (1) yAcanI (2) pracchanI (3) anujJApanI ane (4) pRSTa vyAkaraNI. (1) yAcanI - kalpanIya vastu je bhASAne sahAre mAMgI zakAya che te bhASAne yAcanI bhASA kahe che. (ra) pracchanI - je bhASAne sahAre mArgAdikonI pRcchA karavAmAM Ave che. athavA prayojanavaza sUtra ane artha pUchavAmAM Ave che te bhASAne "pracchanI" bhASA (3) anujJApanI - je bhASA dvArA udyAna AdinA mAlikanI AjJA levAmAM Ave che. te bhASAne "anujJApanI" bhASA kahe che. (4) pRSTa vyAkaraNI - pUchavAmAM AvelI vAtano je bhASA dvArA uttara devAmAM Ave che. te bhASAne "pRSTa vyAkaraNI" bhASA kahe che. cAra prakAranI bhASA kahe che. (1) satyabhASA - jIvone mATe hitakArI bhASA che tene satyabhASA kahe che. jema ke "AtmA che. A prakAranuM pratipAdana karanArI je bhASA che te satyabhASA gaNAya che. 303 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) mRSAbhASA - vidyamAna arthanuM niSedha karanArI je bhASA che. tene mRSAbhASA kahe che. (3) satya mRSAbhASA - je bhASA aMzataH satya hoya ane aMzataH asatya hoya evI bhASAne satyamRSA bhASA kahe che. jema ke "AtmA che ane te akartA che." ahiM "AtmA" ATaluM kathana to satya ja che. paNa "te akartA che." A kathana asatya che. kAraNa ke AtmA kartA che. e vAta ja satya che. tethI A kathana aMzataH satya ane aMzataH asatya hovAthI A prakAranI bhASAne satyamRSAbhASA kahe che. (4) asatya mRSAbhASA - je bhASA asatya mRSA svabhAvavALI hoya che. eTale ke baMne svabhAvathI rahita hoya che. te bhASAne asatyamRSA kahe che. jema ke "gAma AvI gayuM" ityAdi vacana. A prakAranAM vacana satya paNa nathI ane asatya paNa nathI. kAraNa ke gAma to jaDa vastu che. gAma AvatuM nathI paNa ApaNe gAma pAse jaIe chIe. chatAM A prakAranI bhASA prayoga thAya che. A asatyamRSAne vyavahArabhASA paNa che. paMdara prakAranA yogonuM alpabahatva - paMdara prakAranA yogomAMthI, badhAthI thoDA kArmaNa zarIrano jaghanya yoga che. tenAthI audArika mizra zarIrano jaghanya yoga asaMkhyAtagaNo che. tenAthI vaikriya mizrano jaghanya yoga asaMkhyAtagaNI che. tenAthI audArika zarIrano jaghanya yoga asaMkhyAta gaNo che. tenAthI vaikriya zarIrano jaghanya yoga asaMkhyAtagaNo che. A rIte kArpaNa zarIra vagerenAM jaghanya yoganuM alpabadutva batAvela che. have utkRSTa yoganuM alpabahatva : vaikriya zarIranA jaghanya yoga karatAM kAmaNa zarIrano utkRSTa yoga che te asaMkhyAtagaNo che. tenA karatAM AhAraka mizrano jaghanya yoga asaMkhyAtagaNo che. tenA karatAM AhAraka zarIrano utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNo che. audArika mizrano ane vaikriyA mizrano arthAt e baMne zarIrano je utkRSTa yoga che te pahelA yoga karatAM. asaMkhyAtagaNo che. arthAt parasparamAM sarakho che. tenA karatAM asatyamRSA manoyogano 374 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanya yoga asaMkhyAtagaNI che. arthAt te parasparamAM sarakho che. tenA karatAM asatyamRSA manoyogano jaghanyayoga asaMkhyagaNo che. tenA karatAM AhAraka zarIrano yoga asaMkhyagaNo adhika che. traNa prakArano manoyoga ane cAra prakArano vacanayoga e sAteno jaghanyayoga paraspara tulya che ane pUrvapUrvanI apekSAthI asaMkhyagaNI adhika che. jethI e apekSAthI yoga parasparamAM tulya sarakhA che. ahiM manoyogane traNa prakArano batAvyo che. tenuM kAraNa evuM che ke AhAraka zarIramAM vyavahAravALA manoyogano abhAva rahe che. AhAraka zarIrano utkRSTa yoga pahelAM kahela jaghanya yoga karatAM asaMkhyagaNo che. tenA karatAM audArika zarIrano, vaikriya zarIrano, cAra manoyogano ane cAra prakAranA vacanayogano je utkRSTa yoga che te asaMkhyAtagaNo hovAthI tulya che. A rIte cAra manoyoga, cAra vacanayoga ane sAta kAyayoga maLIne 15 yogo thAya che. ' yoga vize vizeSa varNana vizeSAvazyaka bhASya yogabinduSa, yogabheda SoDazaka", yazovijayajIkRta batrIza batrIzImAM prApta thAya che. temAM yoganI daSTie varNana karavAmAM AvyuM che. vistAra bhayathI atre noMdha karavAmAM AvI nathI. daMDakamAM yoganuM vivecana : sacceara mIsa asatya-mosa, maNavaya viuvvi AhAre / uralaM mIsA kammayA, iya jogA desiyA samae28 // 21 // gAthArtha - satya, asatya, mizra ane asatya-amRSA, mana ane vacana, vaikriya, AhAraka, audArika, mizra ane kAzmaNa e pramANe siddhAMtamAM yogo kahyA che. iphkArasa sura nirae, tiriesu tera, panara maNuesu / vigale cau paNa vAe, jogatigaM thAvare hoi // 22 // gAthArtha - devanA 13 daMDaka ane nArakono 1 daMDaka e 14 daMDakamAM mananA 4, vacananA 4, maLIne 8 yoga, tathA vaikriya-vaikriyamizra ane kArmaNa yoga e 3 kAyayoga 375 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahita 11 yoga hoya che. 15 yoga kyAre kyAre hoya tenI saMkSipta vigata - 4 manoyoga mana:paryApti pUrNa thayA bAda paryApta avasthAmAM hoya. 4 vacana yoga paNa paryApta avasthAmAM hoya che. audArika, vaikriya ane AhAraka e traNa potapotAnI paryApta avasthAmAM hoya che. audArikamizra utpattinA bIjA samayathI aparyApta avasthA sudhI ane keTalAka AcAryonA mate zarIra paryApti pUrNa thAya tyAM sudhI. ane kevalI samuddhAtamAM 2-67mA samaye, e pramANe audArika mizrayoga karmagraMthanA abhiprAyathI be prakAre che. ane siddhAMtanA abhiprAye uttara vaikriyanA tathA AhArakanA prAraMbhamAM paNa hovAthI 4 prakAre che. vaikriya mizrayoga mULa vaikriyanI apekSAe utpattinA bIjA samayathI aparyApta avasthA sudhI ane tiryaMca-manuSyanA uttaravaikriyanA prAraMbhe ane saMharaNamAM ema karmagraMthanA abhiprAye 3 prakAre, ane siddhAMtanA abhiprAye uttaravaikriyanA prAraMbhamAM vaikriyamizra nahi, tethI 2 prakAre che. AhAraka mizra AhAraka dehanA prAraMbhe ane saMdaraNamAM (e karmagraMtha abhiprAya ane siddhAMtamAM prAraMbharahita 1. prakAra) tathA taijasakArpaNa yoga vakragatie parabhavamAM jatAM 1-2-3 samaya sudhI. kevalI samuddhAtamAM 3jA, 4thA ane pamA, e traNa samaya sudhI, ane darekane utpattinA prathama samaye paNa ya che. garbhaja tiryaMcanA 1 daMDakamAM audArika ane audArika mizrane e be kAyayoga sahita (pUrvokta 11 yoga maLI) 13 yoga che. ane garbhaja manuSyamAM sarve maLI 15 yuga che. vikasendriyonA 3 daMDakamAM audArika, audArika mizra ane kAryaNa e traNa kAyayoga, ane asatyAmRSA (vyavahAra) nAmano 1 vacanayoga maLI kula 4 yoga che. vAyukAyanA daMDakamAM audArika, audArika mizra, vaikriya, vaikriyamizra ane kArpaNa 376 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e 5 prakAranA kAyayoga che. kAraNake keTalAka bAdara paryApta vAyukAya jIvo vaikriya labdhivALA hoya che. sthAvaranA daMDakamAM audArika, audArika mizra ane kArpaNa e traNa kAyayoga ja che. zarIramAM yoga - audArika, tejasa ane kArmaNa zarIramAM - 15 yoga vaikriya zarIramAM - 12 yoga, 2 AhAraka ne 1 kAzmaNa varjIne AhAraka zarIramAM - 12 yoga, 2 vaikriya ane be kAmaNa varjIne IndriyamAM yoga : ekendriyamAM - 5 yoga te audArika zcika - vaikriya drika ane kArmaNa=pa viphalendriyamAM - 4 yoga te audArika, dvipa kArpaNa ane vyavahAra vacana=4 paMcendriyamAM - 15 yoga arNidiyAmAM - 7 yoga - te - 2 mananA + 2 vacananA + ra audArikanA + 1 kArpaNa kAyayoga = 7 cha kAyamAM yoga :- pRthvIkAya, apakAya, teukAya ane vanaspatikAyamAM=3 yoga. audArikanA 2 + 1 kAzmaNa = 3 vAukAyanA - 5 yoga - te - 2 audArika + 2 vaikriyanA + 1 kArpaNa kAyayoga = 5 trasakAyamAM - 15 yoga akAyamAM - ekeya yoga nahi. siddha AzrI. 377. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedamAM yoga : puruSavedamAM - 15 yoga strIvedamAM - 13 yoga - te 2 AhArakanA choDIne. napuMsakavedamAM - 15 yoga avedImAM - 11 yoga - te ra audArika + 2 vaikriya e ja yoga choDIne. draSTimAM yoga - samyagRSTimAM - 15 yoga mithyASTimAM - 13 yoga - 2 AhArakanA varjIne mizraSTimAM - 9 yoga - 4 mananA + 4 vacananA + 1 audArika = 9 darzanamAM yoga - ekAMta acakSu darzanamAM - 6 yoga - 2 dArikanA + ra vaikriyanA + 1 kArpaNa + 1 vyavahAra vacana = 6 cakSudarzana, acakSudarzanamAM - 15 yoga avadhidarzanamAM - 15 yoga kevaladarzanamAM - 7 yoga-ahiMdiyAmAM batAvela che te pramANe. jJAnamAM yoga : matijJAnamAM - zrutajJAnamAM - 15 yoga : avadhijJAna - mana:paryavajJAnamAM - 14 yoga - kArmaNa varjIne kevalajJAnamAM - 7 yoga aNidiyAmAM batAvela che te pramANe ajJAnamAM yoga : mati ajJAna, zruta ajJAna ane vibhaMga jJAnamAM - 13 yoga, 2 AhArakanA varjIne 378 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deDakamAM yoganA ciMtananuM kAraNa ane Atmika vikAsa - * dareka bhavamAM yoga maLe che. eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jatAM paNa yoga maLe che. saMsArI dareka AtmAone yoga hoya ja che. mAtra kAyAnA ja yogamAM Atmika vikAsa thaI zakato nathI. kAyAnA yoga ane vacananA yogamAM paNa Atmika vikAsa thaI nA zake. mananA yogamAM utthAna thaI zake che. mananA yoganuM ghaNuM ja mahattva che. patana paNa manathI thAya che ane utthAna paNa manathI thAya che. manano yoga zubha thAya to vacananAM yoga ane kAyAnA yoga paNa zubha thaI jAya che. mana dvArA ja vicArI zakAya che. azubhayogamAM karma baMdhana thAya che. ane zubha yogamAM karma nirjarA thAya che. daMDakamAM yoganuM ciMtana karavAthI zubha bhAvonI preraNA maLe che. manano yoga ayogI banAve che. yogImAMthI ayogI banavA mATe mananA yoga mukhya bhAga bhajave che. ayogI dazA pragaTe eTale mokSa nizcita thaI jAya che. siddho ayogI che ane 14mA guNasthAnamAM paNa jIva ayogI bane che. yogano carama vikAsa AyogapaNAmAM thAya che. mATe AdhyAtmika vikAsa mATe daMDakamAM yoganuM ciMtana karavuM khUba ja jarUrI che. TippaNI 1. jainendra si. koSa bhA. 3 pR. 388 2. jainendra si. koSa bhA. 3 pR. 388 3. jainendra si. koSa bhA. 3 pR. 388 ja. jainendra si. koSa bhA. 3 pR. 388 5. jainendra si. koSa bhA. 3 pR. 388 6. jainendra si. koSa bhA. 3 pR. 388 7. jainendra si. koSa bhA. 3 pR. 388 8. jainendra si. koSa bhA. 3 pR. 388 9. daMDaka prakaraNa. 10. sthA. ThA. 3 u. 1 sU. 5 11. sUtrakRtAMga pR. 20 39 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. sthA.sU.ThA 1 pR. 20 u. 1 sU. 5 13. sthA. sU. ThA. 2 u. 1 14. yoga SoDazaka 15. sthA. ThA. 3 u. 1 sU. 5 16. daMDaka prakaraNa 17. bhaga. za. 25 u. 1 sU. 4 18. bhaga. za. 19 u. 8 sU. 1 19. sthA. ThA. 1 u. 1 20. prajJA. sUtra 21. sthA. 3 ThA. 22. sthA. 4 ThA. u. 1 sU. 3 23. bhaga. sUtra za. 25 u. 1 sU. 5 24. gA. 359thI 364 25. gA. 39thI 67 26. gA. 1thI 16 27. gA. 10, 18, 19, 20, 26 28. daMDaka prakaraNa, gA. 21, 22 380 Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15muM) upayoga dvAra daMDaka prakaraNamAM 24 dvAronI zAstrIya carcA-sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. A vicAraNAmAM 15mA dvAramAM upayoga viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivaraNa nIce pramANe che. upayoganA artho - zAstramAM upayoga zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) cetanAnI pariNati vizeSanuM nAma upayoga che.' (2) cetanA sAmAnya guNa che. ane jJAna, darzana A tenA paryAyo che. tene upayoga kahe che. (3) jIva je bhAva vastune grahaNa karavA pravRtta thAya che. tene upayoga kahe che. (4) je aMtaraMga ane bahiraMga baMne prakAranA nimittathI thAya che ane caitanyane choDIne anyatra raheto nathI te pariNAma upayoga kahevAya che. (5) jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamane labdhi kahe che. te labdhinA AlaMbanathI utpanna thavAvALA AtmAnA pariNAmane upayoga kahe che." (6) sva ane parane grahaNa karavAvALA pariNAmane upayoga kahe che. (7) AtmAnA caityAnuvidhAyI pariNAmane upayoga kahe che." upayoganA paryAyonA judA judA zabdo - zAstramAM AvatA vibhinna zabdo A pramANe che. praNidhAna ane pariNAma. A upayoganA ekAryavAcI zabdo che AgamomAM vAcanA, pRcchane, paripaTTaNA, anuprekSA, stava, stuti, dharmakathAne paNa upayoga kahela che, upayoganA prakAro - zAstramAM darzAvela upayogane be vibhAgamAM vibhAjita karavAmAM Avela che. 381 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajJApanA sUtranA 28mA padamAM upayoga be prakAranA batAvyA che. (1) sAkAra upayoga ane (2) anAkAra upayoga. je jIvane vastu pariccheda mATe prayukta kare che. te upayoga che. yuna dhAtune pavuM pratyaya thaIne upa upalaya lAgatAM upayoga pada siddha thayela che. upayoga jIvano bodharUpa dharma che. niyata padArthane athavA padArtha vizeSa dharmane grahaNa karavuM te AkAra che. ane je sAkAra sahita hoya te sAkAra kahevAya che. sAkAra upayogane, vizeSagrAhI jJAnane sAkAropayoga kahe che. tAtparya e che ke sacetana athavA acetana vastumAM upayoga karato AtmA jyAre paryAyanI sAthe vastune grahaNa kare che tyAre te upayoga sAkAropayoga kahevAya che. tenA vistArathI ATha prakAra che. je upayogamAM pUrvokta AkAra vidyamAna na hoya to anAkAropayoga kahevAya che. te vastunA sattAmAtrane ja jANe che. sAkAropayoga vizeSano grAhaka che. e kAraNe temAM adhika samaya lAge che. kAlanI dRSTithI chabasthono upayoga aMtarmuhUrta sudhI rahe ane kevalIono eka ja samaya rahe che. upayoganA dareka prakAra aMge vivecana : sAkAropayoga ATha prakAranA kahyA che. (1) abhinibodhika jJAna (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4) mana:paryavajJAna (5) kevalajJAna (6) matyajJAna (7) zrutajJAna ane (8) vibhaMga jJAna. (1) Abhinibodhika zAnaH pAMca indriyo ane mananI apekSA karIne yogya dizAmAM avasthita vastunuM je jJAna te Abhinibodha che. Abhinibodhika jJAnano artha matijJAna che. mati, smRti, saMjJA, ciMtA e AbhinibodhanA paryAyavAcI zabdo che. (2) zrutajJAna : zrutajJAna eTale sAMbhaLavAthI utpanna thatuM jJAna. A jJAna pAMca indriya ane 382 Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananA nimittathI thAya che. zrotArUpa jJAnane zrutajJAna kahe che. (3) avadhijJAna : sAkSAtkAra karavAno je AtmAno vyApAra che. tenuM nAma avadhi che. jenA dvArA nIcA pradezamAM vistRta vastune AtmA jANe che tenuM nAma avadhi che. A rIte adhovistRta viSayane jANanAruM jJAna avadhijJAna che. avadhino artha maryAdA paNa thAya che. A jJAnanI maryAdA e che ke te rUpI dravyone ja spaSTa jANe che. arUpI dravyone nahi. athavA dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI maryAdA laIne je jJAnarUpI padArthone spaSTa rIte jANe che te avadhijJAna che. (4) mana:paryavajJAna - manano jenA dvArA spaSTarUpathI bodha thAya che te mana:paryavajJAna che. mana saMbaMdhI je paryaya te mana:paryaya che. je koI vyakti manaH paryavajJAnathI bAhya vastunA dharmano vicAra kare che tene te vastuno spaSTa bodha thAya che. temAM indriyo tathA mananI sahAyatAnI jarUra rahetI nathI. teno aDhIdvipa ane tenI aMdara AvelA samudramAM rahelA saMzI paMcendriya jIvonuM manogatadravya che. (5) kevalajJAna : - eka asahAyajJAna hoya che. tenuM nAma kevalajJAna che. temAM indriya vagerenI tathA . anya jJAnanI AvazyakatA rahetI nathI. je zuddha jJAna hoya che. te kevalajJAna che. athavA je jJAna asAdhAraNa che tenuM nAma kevalajJAna che. kemake tenA jevuM bIjuM koI jJAna nathI. athavA je jJAna anaMta che tenuM nAma kevalajJAna che. kemake te jJAna AtmAmAM eka vakhata pedA thayA pachI teno nAza thato nathI. tathA anaMta zeyone jANavAthI paNa te anaMta manAyuM che. A rIte pAMca arthovALuM je jJAna thAya che te ja kevalajJAna che. (6) matyajJAna - zrutAzAna : mithyAtvano udaya thatAM je matijJAna ane zrutajJAna viparyaya thaI jAya che te matyajJAna ane zrutajJAna che. 383 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) vibhaMga zAna : mithyAtvanA udayamAM je avadhijJAna viparyaya thaI jAya te vibhaMga jJAna che. A ATha prakAranA jJAnano sarvatra sAkAra upayoga che. anAkAropayoga - anAkAropayoga cAra prakAranA che. (1) cakSudarzana (2) acakSudarzana (3) avadhidarzana ane (4) kevaladarzana. (1) cakSudarzana - AMkha vaDe thatuM je darzana. sAmAnyarUpanuM grahaNa karavuM tene cakSudarzana kahevAya che. (2) acakSudarzana - AMkha varjIne bAkInI indriyo ane mana vaDe thatuM darzana arthAt potapotAnA viSayamAM sAmAnyanuM grahaNa karavuM te acakuM darzana kahevAya che. (3) avadhidarzana - sAmAnyarUpa darzanane grahaNa karavuM tene avadhidarzana kahe che. , (4) kevaladarzana - sakala jagatanuM sAmAnya darzana tene kevaladarzana kahevAya che. mana:paryava darzana hotuM nathI. kemake mana:paryavajJAnI tathA vidha kSayopazama ne vizALatA vaDe prathama ane pachI paNa mananA bhAva vizeSapaNe ja grahaNa kare che. sAmAnyapaNuM na hoya mATe mana:paryava darzana hotuM nathI. A rIte anAkAra upayoga cAra prakAranA batAvelA che. AgamamAM ane TIkA sAhityamAM upayoga - prajJApananA sUtramAM 21mA padamAM upayoganI carcA karelI che. narakagatimAM sAkAropayoga ane anAkAra upayogavALA nArako hoya che. sAkAropayogamAM - 384 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, matyajJAna zrutajJAna ane virbhAgajJAna A cha hoya che. ane cakSudarzana, acakSudarzana ane avadhidarzana A traNa anAkAropayoga hoya che. samyakraSTi nArakone traNa jJAna hoya che ane mithyAdaSTi nArakone traNa ajJAna hoya che. tethI nArakomAM traNa jJAna ane traNa ajJAnarUpa cha sAkAropayoga hoya che. ane cakSudarzana, acakSudarzana ane avadhidarzana A traNa anAkAropayoga hoya che. bhavanapatimAM, vANavyaMtaramAM, jyotiSImAM, ane vaimAnikomAM paNa upara batAvyA pramANe che sAkAropayoga ane traNa anAkAropayoga che. ekendriya jIvone samyagdarzana na hovAthI teomAM jJAna hotuM nathI. matyajJAna, zrutajJAna e be ajJAna ane acakSudarzana hoya che. arthAtu be sAkAropayoga ane eka anAkAropayoga hoya che. A rIte kula traNa upayoga che. vikalendriyomAM aparyAvasthAmAM sAsvAdAna samakita hoya che. tethI teomAM jJAna ane ajJAna baMne hoya che. beindriya ane te indriyamAM - be jJAna ane be ajJAna hoya che. ane - acakSudarzana hoya che. eTale ke cAra sAkAropayoga ane eka anakAropayoga hoya che. kula pAMca upayoga hoya che. - caurendriyamAM be jJAna, be ajJAna ane be darzana hoya che. arthAt cAra sAkAropayoga ane cakSudarzana ane acakSudarzana e be anAkAropayoga hoya che. kula cha upayoga hoya che. asaMzI tiryaMca paMcendriyamAM caurendriyanI jema kula cha upayoga hoya che. saMjJI tiryaMca paMcendriyamAM nArakonA samAna traNa jJAna, traNa ajJAna e che sAkAropayoga ane traNa darzana e traNa anAkAropayoga ema kula nava upayoga hoya che. manuSyamAM pAMca jJAna ane traNa ajJAna e ATha sAkAropayoga ane cAra darzana e cAra anAkAropayoga hoya che. 385 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte covIze daMDakonA kramathI jIvonA upayoganuM nirUpaNa karAyuM che. upayogamAM malInatA AvavAnAM kAraNo - upayogamAM malInatA AvavAnAM kAraNo nIce pramANe che - (1) ArtadhyAna ane raudradhyAna karavAthI (2) jeno upayoga viSaya ane kaSAyamAM magna hoya che. ugra hoya athavA unmArgamAM lAgeluM hoya tyAre upayogamAM malInatA Ave che. (3) mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga A pAMca azubha yogathI paNa upayogamAM malInatA Ave che. upayogane svamAM sthira karavA mATenA mArgo - (1) dharmadhyAna ane zukaladhyAna karavAthI upayoga svamAM sthira thAya che. ' (2) jIvo para dayA karavAthI (3) mana, vacana, kAyAnI kriyA zuddha karavAthI (4) yama, prazama, nirveda tathA tattvonuM ciMtana karavAthI (4) maitrI, pramoda, kArUNya ane mAdhyasthatA A cAra bhAvanA bhAvavAthI (5) pratikramaNa Adi karavAthI upayoga svamAM sthira thAya che. zuddhopayoga eTale zuM? : zuddha upayoga sAkSAt mokSanuM kAraNa che. zubha upayoga ane azubha upayoga e baMneno abhAva eTale zuddhopayoga. jIvonA zuddhopayoganuM phaLa samasta duHkhothI rahita, svabhAvathI utpanna ane avinAzI evuM jJAnarAya che. zuddhopayogamAM karmonuM baMdha thavuM nathI. zukaladhyAna e zuddhopayoga che. je aMtarAtmArUpa avasthA che. te mithyAdithI rahita hovAthI zuddha che ane te mokSanuM kAraNa bane che. daMDakamAM upayoga vize vivecana : 24 daMDakanA 24 dvAromAM 15muM upayogadvAra batAvela che. traNa ajJAna, pAMca jJAna ane cAra darzana e 12 jIvanA lakSaNarUpa upayoga che. te bAra upayogo sarvajJa bhagavaMtoe kahyA che. 386 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . bAra upayogamAMthI garbhaja manuSyone 12 upayoga hoya che. nArakInA daMDakamAM, devanA 13 daMDakamAM, tema ja garbhaja tiryaMcamAM mana:paryavajJAna, kevalajJAna, kevaladarzana rahita 9 upayoga hoya che. sthAvaranA pAMceya daMDakamAM 2 ajJAna ane 1 acakSudarzana sahita traNa upayoga hoya che. beindriyanA daMDakamAM ane te indriyanA daMDakamAM 2 jJAna, 2 ajJAna ane 1 acakSudarzana epa upayoga hoya che. caurendriyanA daMDakamAM 2 jJAna, 2 ajJAna ane 2 darzana sahita 6 upayoga hoya che. bAra upayogamAMthI kevalajJAna sAkAra upayoga ane kevaladarzana anAkAropayoga sauthI zreSTha che. ane te manuSyanA daMDakamAM garbhaja manuSyane ja prApta thaI zake che. A upayoga AvI jatAM e ja bhavamAM mokSa prApta thaI jAya che. deDakamAM upayogano samAveza kema karavAmAM Avela che? - - daMkaDano artha che daMDAvuM. dareka gatimAM jIvane daMDakamAM rahelA 24 Rddhi maLe che. koI paNa jIva evo nathI ke jene upayoga na hoya. upayoga vinA to jIva cetana maTIne jaDa thaI jAya che. paraMtu evuM banatuM nathI. anAdi kALathI jIvamAM upayoga rahelo che. ane anaMtakALa sudhI upayoga jIvamAM rahevAno ja che. kemake jJAna ane darzana to AtmAnA mULa guNo che. AtmA je gatimAM jAya che. tenI sAthe e guNo paNa jAya che. daMDakamAM upayogano samAveza eTalA mATe karyo che ke AtmA e ja paramAtmA banI zake che. evuM sAcuM jJAna ApaNane prApta thAya che. jema bIjano caMdra punamanA divase pUrNa thaI jAya che. evI ja rIte karmanA AvaraNo dUra thaI jatAM AtmA e ja paramAtmA arthAtu kevalajJAnI ane kevaladarzanI banI jAya che. AtmAmAM anaMtazakti bharelI che. te zaktino upayoga karIne saMpUrNa banI zake che. mATe daMDakamAM upayogano samAveza karavAmAM Avyo che. upayogane daDaka kema gaNavAmAM Ave che? - - - upayoganA bAra prakAramAM 3 ajJAna, 5 jJAna ane 4 darzanano samAveza karela che. jIva ajJAnanA kAraNe navAM navAM karma bAMdhe che. ajJAna hovAthI tene sAcI samajaNanA abhAve navAM karmano baMdha thAya che. tethI jIva 24 daMDakamAM daMDAya che. e 387. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajAvavA mATe upayogane daMDaka gaNavAmAM Avela che. upayoga daMDaka hoya to zuddhopayoga paNa daMDaka gaNAya ? - upayogane daMDaka kahela che. paraMtu zuddhopayoga daMDaka na gaNAya. kemake zuddhopayoga to kevalajJAna ane kevaladarzana ja gaNAya che. bIjA upayoga hovA chatAM tene cAragatimAM paribhramaNa karIne daMDa - zikSA bhogavavI paDe che. paraMtu zuddhopayoga prApta thaI gayA pachI tene cAra gatimAM bhramaNa karavuM paDatuM nathI. te kamarahita thaIne mokSamAM pahoMcI jAya che. karmamukta thaI jatAM zAzvata sukha prApta thaI jAya che. mATe zuddhopayogane daMDakamAM gaNI na zakAya. guNasthAnamAM upayoga - pahelA ane trIjA guNasthAnamAM 3 ajJAna ane 3 darzana e 6 upayoga hoya che. jJAna temAM hotAM nathI. mithyAtva ane trIjA mizraguNasthAnamAM ajJAna ja hoya che. kevaladarzana paNa jJAnIne ja thAya che. mATe e be guNasthAnamAM kevaladarzana paNa na hoya. bIjA guNasthAnamAM - 3 jJAna ane 3 darzana e che upayoga hoya che. bIjA guNasthAnamAM sAsvAdAna samakita hoya che. samakita hovAthI ajJAna tyAM, na hoya. mana:paryavajJAna apramattasaMyata munine ja hoya che. kevalajJAna ne kevaladarzana 13 ane 14mA guNasthAne hoya che. mATe uparanA cha upayogamAM hoya che. cothA ane pAMcamAM guNasthAnamAM paNa upara pramANe cha upayoga arthAt 3 jJAna ane 3 darzana hoya che. chaThThAthI 12 guNasthAnamAM - 4 jJAna ane 3 darzana e sAta upayoga hoya che. teramAM ane caudamAM guNasthAnamAM - kevalajJAna ane kevaladarzana e be upayoga heya che. kemake chabasthapaNuM rahetuM nathI. chadmasthamAM daza upayoga hoya che. ane kevalImAM kevalajJAna ane kevaladarzana e be upayoga hoya che. 388 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIramAM upayoga :: audArika zarIra, taijasa zarIra ane kArmaNa zarIramAM 12 upayoga hoya che. vaikriya zarIramAM 3 ajJAna, 4 jJAna ane 3 darzana e daza upayoga hoya che. vaikriya zarIrIne kevalajJAna ane kevaladarzana thatuM nathI. AhAraka zarIramAM - 4 jJAna ane 3 darzana e sAta upayoga hoya che. AhAraka zarIra samaktine ja hoya che. tethI 3 ajJAna na hoya. AhAraka zarIrIne paNa kevalajJAna ane kevaladarzana na hoya. kaSAyamAM upayoga - kaSAyamAM - 4 jJAna, 3 ajJAna ane 3 darzana emAM 10 upayoga hoya che. kaSAyanA sadbhAvamAM kevalajJAna ane kevaladarzana thatAM nathI. arthAt e be upayoga na hoya. akaSAyamAM - 5 jJAna ane 4 darzana e nava upayoga hoya che. akaSAyamAM ajJAnano saMbhava nathI kemake akaSAyI jIva niyamA samakti hoya che. lezyAmAM upayoga - kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA, tejovezyA ane padmavezyA e pAMca lezyAmAM 10 upayoga hoya che. kevalajJAna ane kevaladarzana e be upayoga temAM na hoya kemake terame ane caudame guNasthAne e pAMceya vezyAo hotI nathI. zukla legyAmAM 12 upayoga hoya che kemake 13 guNasthAnamAM zukalezyA hoya che. alezImAM kevalajJAna ane kevaladarzana e be upayoga hoya che. 14mA guNasthAnamAM lezyA hotI nathI. paraMtu uparanA be upayoga hoya che. vedamAM upayoga - strIvedI, puruSavedI ane napuMsavedImAM kevalajJAna ane kevaladarzana varjIne 10 389 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayoga hoya che. avedImAM - 5 jJAna ane 4 darzana ema nava upayoga hoya che. avedI samakti hoya te ja banI zake che. tethI temAM 3 ajJAna hotA nathI. draSTimAM upayoga - mithyAtva dRSTimAM 3 ajJAna ane 3 darzana e cha upayoga hoya che. samiti daSTimAM 5 jJAna ane 4 darzana e nava upayoga hoya che. mizraSTimAM 3 ajJAna ane 3 darzana e cha upayoga hoya che. TippaNI : 1. prajJA. pada 20 | sthA. ThA. 1 2. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 457 3. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 457 4. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 457 5. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 457 6. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 457 7. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 457 8. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 457 9. abhidhAna rAjendra koSa bhA. 1 pR. 960 jainendra si. koSa. bhA. 1 pR. 457 prajJA. sU. pada. 21 10. prajJA. sU. pada 21 11. prajJA. sU. pada 21 12. prajJA. sU. pada 21 13. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 458 14. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 458 15. jainendra si. koSa bhA. 1 pR. 458 390 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1m) uvavAya dvAra ane (17muM) cavANakAra daMDaka prakaraNamAM 24 kAronI zAstrIya carcA-sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. vicAraNAmAM ane 17mA dvAramAM uvavAya ane cavaNa viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivaraNa nIce mujaba che. uvavAyanA artho : zAstramAM uvavAya zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) deva ane nArakagatimAMthI jIvanI je utpatti (janma) thAya che tenuM nAma uvavAya che.' (2) prApta thaIne jemAM jIva halanacalana kare che tene uvavAya kahe che. cavaNanA artho : zAstramAM cavaNa zabdano artha nIce pramANe che. (3) atine vana kahe che. A avana vaimAnika ane jyotiSka devonuM thAya che. eka jIvanI apekSAe te avanane eka kahyuM che. athavA sarvajIva ane sarva pudgalonA avananA bhedanA abhAve ekatA che. uvavAyanA prakAro ane vivecanaH zAstramAM darzAvela uvavAyane vibhinna vibhAgamAM vibhAjita karavAmAM Avela che. uvavAyanA be prakAra che. RjugatipUrvaka ane vigrahagatipUrvaka uvavAyanA traNa prakAra che : jIvonA janma traNa prakAranA che. (1) garbhaja (2) samuskima ane (3) uvavAyaja (1) garbhaja paNa traNa prakAranA che. jarAyuja, aMDaja ane potaja. 391 Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) je iMDAthI utpanna thAya che te aMDaja janma che. (2) je jera sahita utpanna thAya te jarAya ja che. (3) je utpanna thatAMja doDavA lAge che te potaja che. (2) samucchima : . Ama tema keTalAka paramANuonA mizraNathI je svataH utpanna thaI jAya che. te saMmuchima che. jema ke deDakAM vigere (3) uvavAyajaH jANe ke sUtelI vyakti jAgI gaI hoya te uvavAya ja janma che. ' ' deva ane nArakI potAnA utpatti sthAnamAM A rIte utpanna thAya che. uvavAya be no kahyo che. devono ane nArakono. udvartanA benI kahI che. nArakonI ane bhavanapati devonI. AgamamAM uvavAya ane cavaNanuM vistRta vivecana : cAreya gatino samuccaya viraha arthAt uvavAya rahitapaNuM? narakagatino virahakALa jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 12 muhUrta sudhI che. . tiryaMcagatino virahakALa jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 12 muhUrta sudhI. manuSyagatino virahakALa jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 12 muhUrta sudhI. devagatino virahakALa jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 12 muhUrta sudhI. siddhagatino virahakALa jadhanya 1 samaya ane utkRSTa cha mahinA sudhI. cAra gatimAM udvartanA arthAt evo keTalo samaya che ke jyAre koIpaNa jIva gatimAM bahAra na nIkaLe. te jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 12 muhUrta che. siddhonI udvartanA thatI nathI. tethI tenuM nirUpaNa karAyuM nathI. Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnaprabhA" pRthvInA nAraka jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 24 muhUrta sudhI uvavAyathI rahita hoya che. zarkarAmabhA pRthvInA nAraka jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 7 rAtridivasa uvavAyathI rahita hoya che. vAlukAprabhA pRthvInA nAraka jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 15 rAtridivasa uvavAyathI rahita hoya che. - paMkaprabhA pRthvInA nAraka jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 1 mAsa sudhI uvavAyathI rahita hoya che. dhUmaprabhA pRthvInA nAraka jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 2 mAsa sudhI uvavAyathI rahita hoya che. ' - tama prabhA pRthvInA nAraka jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 4 mAsa sudhI uvavAyathI rahita hoya che. tame tamArUbhA pRthvInA nAraka jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 6 mAsa sudhI uvavAyathI rahita hoya che. bhavanavAsI devonA pratyekano jaghanya 1 samaya utkRSTa 24 muhUrta uvavAyathI rahita che. pRthvIkAyika, apakAyika, teukAyika, vAyukAyika ne vanaspatikAyikano viraharahita uvavAya che. beindriya, teindriya ane caurendriyano jaghanya 1 samaya, ane utkRSTa aM. mu. uvavAya rahita che. saMmuzlima paMcendriya tiryaMcano jaghanya 1 samaya ane utkRSTa aM. mu. sudhI uvavAya rahita che. garbhaja paMcendriya tiryaMcano jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 12 muhUrta sudhI uvavAya 393 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahita che. saMmurijhama manuSyano jadhanya 1 samaya ane utkRSTa 24 muhUrta sudhI vivAya rati che. garbhaja manuSyano jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 12 muhUrta sudhI vivAya rahita che. vANavyaMtara ane jyotiSThAno jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 24 muhUrta sudhI uvavAya rahita che. saudharma ane IzAna kalpamAM devono jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 24 muhUrta sudhI uvavAya rahita che. sanakumAra kalpamAM jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 9 rAtri divasane 20 muhUrta uvavAya rahita che. mAhendra kalpamAM devono jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 12 rAtri divasane 10 muhUrta uvavAya rahita che. brahmaloka kalpamAM devono jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 22 rAtri divasa uvavAya rahita kahyo. lAMtaka kalpamAM devono jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 45 rAtri divasa uvavAya rahita kahyo. mahAzukra kalpamAM devono jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 80 rAtri divasa uvavAya rahita kahyo. sahasAra kalpamAM devono jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 100 rAtri divasa uvavAya rahita kahyo. ANata, prANata kalpamAM devono jaghanya 1 samaya ane utkRSTa saMkhyAta mAsa uvavAya rahita kahyo. 394 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AraNa, azruta kalpamAM devono jaghanya 1 samaya ane utkRSTa saMkhyAta varSa uvavAya viraha kahyo. adhastana, raiveyakonA saMbaMdhamAM jaghanya 1 samaya ane utkRSTa saMkhyAta 100 varSa uvavAya viraha kahyo. madhyama raiveyakonA saMbaMdhamAM jaghanya 1 samaya ane utkRSTa saMkhyAta hajAra varSa uvavAya viraha kahyo. uparitana zaiveyakonA saMbaMdhamAM jaghanya 1 samaya ane utkRSTa saMkhyAta lAkha varSa ujavAya viraha kahyo cAra prathamanA anuttara vimAnanA devono jaghanya 1 samaya ane utkRSTa asaMkhyAtakALa vivAya viraha kahyo. sarvArthasiddhanA devomAM jaghanya 1 samaya ane utkRSTa palyano saMkhyAtamo bhAga uvavAya viraha kahyo. siddha jIvonI siddhino jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 6 mAsa sudhI uvavAya viraha kahyo. utpAta viraha eTale koIpaNa jIva utpanna na thAya to 12 muhUrta sudhI utpanna thatA nathI. ane udvartana eTale koIpaNa jIva narakagatithI na nIkaLe to 12 muhUrta sudhI na nIkaLe. A kathana sAmAnya daSTie kahela che. - pRthvIkAyika Adi yAvat vanaspatikAyikonA upapAta avirahita che arthAt teo pratisamaya utpanna thayA kare che. evo eka paNa samaya nathI ke pRthvIkAyiko Adino vivAya na thato hoya. - ratnaprabhAAdi pRthvIno udvartanano jaghanya 1 samayane utkRSTa 24 muhUrta che. siddhone choDIne pAMca anuttara vimAno sudhI uvartanAnA virahano samaya Aja kahevo joIe. paraMtu jyotiSka ane vaimAnika devonA "udvartanA" zabdanA badale "avana" zabdano prayoga karavo joIe kemake baMne jAtinA devonI udvartanA thatI nathI. paNa 35 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cyavana thAya che. arthAt e deva maphane uparathI nIce Ave che. nIcethI upara jatA nathI. sAMtaraniraMtaradvAra : nairayiko, badhA devo, tiryaMco ane manuSyo sAMtara arthAt vacamAM thoDo samaya choDIne utpanna thAya che. athavA niraMtara arthAt satata pratyeka samayamAM utpanna thAya che. pRthvIkAyiko yAvat vanaspatikAyiko sAMtara utpanna thatA nathI. niraMtara utpanna thAya che. temanI utpattimAM kALanuM kyAreya vyavadhAna thatuM nathI. teo niraMtara arthAtu pratisamaya utpanna thayA ja kare che. temano tevo ja svabhAva che. nirayika sAMtara ane niraMtara paNa udvartana kare che. uvavAya pramANe ja che. vizeSa e che ke jyotiSka ane vaimAnikomAM "cyavana" zabdano prayoga karavo joIe. siddhanI udvartanA thatI nathI. kemake ekavAra siddha thayA pachI siddhagatimAMthI koI AtmA pAcho pharato nathI. nArakI 1 samayamAM jaghanya 1, 2 athavA 3 ane utkRSTa saMkhyAta athavA asaMkhyAta utpanna thAya che. e ja prakAre 7mI pRthvI sudhI jANavuM. bhavanavAsI, vANavyaMtaro, jayotiSko, vaimAnikamAM saudharmadevathI sahusAra kalpasudhInA devomAM 1 samayamAM jaghanya 1, 2 athavA 3 ane utkRSTa saMkhyAta athavA asaMkhyAta utpanna thAya che. pRthvIkAyika yAvat vAyukAyika pratyeka samaya viraha vinAnA asaMkhyAta utpanna thAya che. vanaspatikAyika svasthAnamAM pratyeka samaya viraha vinAnA anaMta utpanna thAya che. vanaspatikAyika para sthAnamAM pratyeka samaya viraha vinAnA asaMkhyAta utpanna thAya che. svasthAnano artha vanaspatibhava samajavo joIe. je jIva marIne pharIthI vanaspatikAyamAM ja utpanna thAya che. temanA utpAdane svasthAna utpAda kahevAya che. pratyeka nigodamAM asaMkhyAta bhAganA niraMtara utpAda ane udvartana thayA kare che ane te vanaspatikAyiko anaMta hoya che. ane jyAre pRthvIkAya Adi koI anyAyano jIva 396 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanaspatikAyamAM utpanna thAya che. tyAre teno utpAda parasthAna kahevAya che. temanI apekSAe pratisamaya niraMtara asaMkhyAta jIvonA utpAda thAya che. kemake pRthvIkAya AdinA jIva asaMkhyAta che. beindriya yAvatu caurendriya sudhI, samucchima tiryaMca, garbhaja tiryaMca, samucchima manuSyamAM 1 samayamAM jaghanya 1, 2 athavA 3 ane utkRSTa saMkhyAta athavA asaMkhyAta utpanna thAya che. garbhaja manuSya ane 9mA devalokathI sarvArtha sudhInA devomAM 1 samayamAM jaghanya 1, 2 athavA 3 ane utkRSTa saMkhyAta utpanna thAya che. siddha 1 samayamAM 1, 2 athavA 3 ane utkRSTa 108 utpanna thAya che. jevo utpAta kahyo che te ja rIte udvartanA kahevI joIe. vizeSa e che ke jyotiSka ane vaimAniko mATe "avana" zabdano prayoga karavo ane siddhamAM udvartanA na thAya. udvartanA kayA kayA bhavathI thAya che ? narayika tiryacothI ane manuSyothI utpanna thAya che. devothI utpanna thatA nathI. tiryomAM paNa ekendriya yAvatu caurendriyothI utpanna thatA nathI. paMcendriyamAM jalacara sthalacara, urapara, bhujapara ane khecara tiryacothI utpanna thAya che. samucchima ane garbhaja tiryaMco hoya, te tiryaMco saMkhyAta varSavALA ane paryAptA hoya te ja tiryacothI utpanna thAya che. aparyAptA ane asaMkhyAta varSavALA tiryacothI utpanna thatA nathI. nAraka narakagatithI utpanna thatA nathI. ane devothI paNa utpanna thatA nathI. kemake deva narakane yogya Ayuno baMdha nathI karatA. manuSyomAMthI saMmuzkima manuSyothI utpanna thatA nathI. garbhaja manuSyothI utpanna thAya che. garbhaja manuSyomAMthI karmabhUmija garbhaja manuSyomAMthI utpanna thAya che. akarmabhUmi tathA AMtaradvIpa garbhaja manuSyothI utpanna thatA nathI. karmabhUmija manuSyomAMthI saMkhyAta varSavALA utpanna thAya che. asaMkhyAta varSavALA nahi. saMkhyAta varSanI AyuvALAmAMthI paryAptakothI utpanna thAya che. aparyAptakothI nahi. 397. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samucchima tiryaMca ratnaprabhA pRthvI sudhI ja utpanna thaI zake che. zarkarA prabhA AdimAM utpanna thatAM nathI. bhujapari sarSa pahelI be narakamAM utpanna thAya che. khecara prathama 3 narakamAM, sthalacara prathama cAra narakamAM, urapara prathamanI pAMca narakamAM, strI chaThThI naraka sudhI utpanna thAya che, AgaLa nahi, sAtamI pRthvImAM strIono utpAda niSedha karyo che. 7mI pRthvImAM manuSya tathA jaLacaramAM matsya utpanna thaI zake che. manuSyo sAteya narakamAM utpanna thAya che. asurakumAra nArakothI AvIne utpanna thatA nathI. tiryaMco ane manuSyothI AvIne utpanna thAya che. devothI AvIne utpanna thatA nathI. e rIte jemanAthI nArakono uvavAya kahyo temanAthI asurakumArono paNa uvavAya kahevo. vizeSa e che ke asaMkhyAta varSavALA akarmabhUmija, aMtaradvIpa ja manuSyo ane tiryacothI paNa utpanna thAya che. zeSa te pramANe samajavuM e ja prakAre yAvat svanitakumArI sudhI jANavuM. pRthvIkAyika, apakAyika ane vanaspatikAyika nArakothI utpanna thatA nathI. tiryaMco, manuSyo ane devothI utpanna thAya che. teukAyika ane vAukAyika tiryacothI ja utpanna thAya che. tiryacomAM ekendriya tiryaMco cAvatu paMcendriya tiryacothI utpanna thAya che. ekendriyamAM pRthvIkAyikothI yAvat vanaspatikAyikothI utpanna thAya che. pRthvIkAyiko AdimAM sUkSma, bAdara, paryApta, aparyApta AdithI utpanna thAya che. be indriyo, teindriyo, caurendriyothI, paryApta ane aparyAptothI utpanna thAya che. paMcendriya tiyacothI nArakonA uvavAya pramANe jANavuM. vizeSa e che ke paryAptako ane aparyAptakothI paNa utpanna thAya che. manuSyothI paNa jevA jevA nArakonA che tevA tevA jANavA. vizeSa e che ke aparyAptakothI paNa utpanna thAya che. devomAM bhavanavAsI, vANavyaMtara jyotiSka, vaimAnikothI utpanna thAya che. bhavanapatimAM asurakumAra yAvat svanitakumAra devothI. vANavyaMtaromAM pizAcothI yAvatu gaMdharvothI jayotiSkomAM caMdravimAnanA devothI yAvata tArA vimAnanA devothI utpanna thAya che. vaimAnika devomAM kalyopanna devothI ane kalpapapannamAM paNa saudharma ane izAnethI utpanna thAya che. sanakumAra yAvatu ayyata sudhInA vimAnothI utpanna thatA nathI. pRthvIkAyika, apakAyika, vanaspatikAyikanuM e ja pramANe jANavuM. e ja prakAre tejaskAyika ane 398 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAyukAyika. vizeSa e che ke devo sivAya anyothI utpanna thAya che. beindriya, teIndriya, saurendriya A tejaskAya, vAyukAyikanA samAna, devone choDIne kahevA joIe. paMcendriya tiryaMco Adi uvavAya": paMcendriya tiryaMco - nArakothI, tiryacothI, manuSyo ane devothI utpanna thAya che. nArakomAM sAteya nArakomAMthI utpanna thAya che. tiryaMcomAMthI ekendriyo yAvat paMcendriyothI utpanna thAya che. e rIte jevo pRthvIkAyikono uvavAya kahyo che tevo ja temano paNa uvavAya jANavo. vizeSa e che ke devomAMthI yAvata sahasAra kalpopapana vaimAnika devothI utpanna thAya che. AnatakalpanA vaimAnika devothI yAvat azruta kalpanA devothI utpanna thatA nathI. manuSyo nArakothI yAvata devothI paNa utpanna thAya che. nArakomAMthI prathamanI 6 pRthvInA nArakothI utpanna thAya che. 7mI pRthvInA nArakothI utpanna thatA nathI. tiryaMcomAMthI paMcendriyonA uvavAya kahyA che. teothI manuSyono paNa uvavAya paNa kahevo. vizeSa e che ke 7mI pRthvInA narakothI, tejaskAyiko, ane vAyukAyikothI utpanna thatA nathI. sarva devothI uvavAya kahevo joIe. yAvat kalpAtIta vaimAnika tathA sarvArthasiddha devothI paNa uvavAya kahevo joIe. vANavyaMtaradevono uvavAya bhavanavAsI samAna che. jyotiSaka devono e ja prakAre samajavo. vizeSa e che ke saMmuchima ane asaMkhyAta varSanA AyunA paMcendriya tiryaMconA sivAya, aMtaradvIponA manuSyone tyajIne uvavAya kahevo joIe. vaimAnika devonA uvavAyara vaimAnika devo nArakothI ane devothI utpanna thatA nathI paMcendriya tiryaMco ane manuSyothI utpanna thAya che. e ja prakAre saudharma ane IzAna kalpamAM devono paNa uvavAya kahevo joIe. e ja prakAre sanaskumAradevo yAvatuM sahasAra nA devono uvavAya kahevo. vizeSa e che ke asaMkhyAta varSanI AyuvALA temaja akarmabhUmi sivAya utpanna thAya che. 399 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnatadevothI azrutakalpa sudhInA devomAM nArakothI, tiryacothI, devothI utpanna thatA nathI. paraMtu manuSyothI utpanna thAya che. samucchima manuSyothI nahi paraMtu garbhaja manuSyothI utpanna thAya che. garbhaja manuSyomAM karmabhUmija garbhaja manuSyothI utpanna thAya che. akarmabhUmiko ke aMtaradvIpothI nahi. karmabhUminA garbhaja manuSyomAMthI saMkhyAta varSanI AyuvALA manuSyothI utpanna thAya che. asaMkhyAta varSavALA manuSyothI nahi. saMkhyAta varSanI AyuvALAmAM paryApta manuSyothI utpanna thAya che. aparyAptakothI nahi. paryApta manuSyomAMthI samyagudRSTi paryApta manuSyothI utpanna thAya che. mithyASTi paryAptako ane samyagRmithyAdaSTi paryAptakothI nahiM. samyagRSTi paryApta manuSyomAMthI saMyata, saMyatAsaMyata ane asaMyata samyagudRSTi paryApta saMkhyAta varSavALA manuSyothI utpanna thAya che. e ja prakAre nava raiveyakamAM paNa vizeSa e che ke saMyata samyagRSTi paryApta saMkhyAta varSavALA manuSyothI utpanna thAya che. asaMyata ane saMyatA sayatathI nahi. e ja prakAre anuttaropapAtika paNa e ja prakAre samajavuM. vizeSa e che ke apramatta saMyata samyagudRSTi paryAptako saMkhyAta varSavALA manuSyothI utpanna thAya che, pramatta saMyatathI nahi. apramata saMyata samyagadaSTi paryApta saMkhyAtavarSavALA manuSyomAM RddhiprApta saMyata ane avRddhi prApta apramatta saMyata samyagudRSTi paryApta saMkhyAtavarSavALA manuSyothI utpanna thAya che. navaraiveyakomAM bhavya ane abhivya baMne utpanna thAya che. jyAre sarvArthasiddhamAM bhavya ja utpanna thAya che. A rIte saudharma ane IzAnadevonA uvavAyanI prarUpaNAmAM badhA nArako, ane devono niSedha karAyelo che. sanakumAra laIne sahasAra sudhInA devomAM akarmabhUmijothI uvavAyano niSedha karAyelo che. Anata AdimAM tiryaMca paMcendriyanA uvavAno niSedha karAyelo che. ane vijayAdi vimAnomAM mithyASTi manuSyothI uvavAya thavAno niSedha karela che. udvartanAdvAra : nArakIjIva nArakothI utpanna thatA nathI. tiryo ane manuSyomAM utpanna thAya 400 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. devomAM utpanna thatA nathI. tiryaMcomAMthI ekendriyamAM yAvat caurendriyamAM utpanna thatA nathI. e rIte jemanAthI uvavAya kahyo che temanAthI urtanA paNa kahevI joIe. vizeSa e che ke teo samucchimamAM utpanna thatA nathI. Ama samasta pRthvIonuM kahevuM joIe. vizeSa e che ke sAtamI pRthvInA nArako manuSyomAM utpanna thatA nathI. nArako saMkhyAta varSanI AyuvALA paMcendriya tiryaMcomAM ane manuSyomAM utpanna thAya che. paraMtu 7mI pRthvIthI nIkaLIne garbhaja saMkhyAta varSanI AyuvALA paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya che. asurakumAra urtanA karIne nArako ane devomAM utpanna thatA nathI. tiryaMco ane manuSyomAM utpanna thAya che. tiryaMcomAM ekendriyomAM utpanna thAya che. beindriyomAM yAvat caurendriyImAM utpanna thatA nathI. ekendriyomAM pRthvIkAyika, apakAyika ane vanaspatikAyikomAM utpanna thAya che. tejaskAyikomAM ane vAukAyikomAM utpanna thatA nathI. pRthvIkAyikomAM sUkSma pRthvIkAyikomAM utpanna thatA nathI. bAdara pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che. bAdara pRthvIkAyikomAM paryApta bAdara pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che. aparyAptakomAM nahiM. e ja prakAre yAvat apakAyike ane vanaspatikAyikonA viSayamAM paNa kahevuM joIe. paMcendriya tiryaMco ane manuSyamAM je rIte nArakonI urtanA saMmUrcchimone choDIne e ja prakAre kahevuM joIe. e ja prakAre yAvat stanitakumAra, vANavyaMtara, jyotiSka, saudharma, IzAnanA vaimAnika asurakumAronA samAna vizeSa jyotiSThe ane vaimAnika mATe cyavana kare che ema kahevuM. sanatkumAronA devo saMbaMdhI asurakumAronA samAna vizeSa e che ke ekendriyomAM utpanna thatA nathI. e ja rIte yAvat sahasAra deva sudhI Anata yAvat anuttaropapAtika deva e ja prakAre. vizeSa e che ke tiryaMcomAM teo utpanna thatA nathI. paryApta saMkhyAta varSanI AyuvALA karmabhUmija garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che. manuSyono badhA sthAnamAM uvavAya thAya che. pRthvIkAyiko tiryaMco ane manuSyomAM utpanna thAya che. nArako ane devomAM utpanna thatA nathI. e rIte jevo temano uvavAya kahyo che tevI ja urtanA paNa devo sivAya kahevI joIe. e ja prakAre apakAyika, vanaspatikAyika, vikalendriya vize paNa samajavuM ane e ja prakAre tejaskAyiko ane vAukAyikonuM samajavuM. vizeSa e che ke 401 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyo sivAya utpanna thAya che. tejaskAyiko ane vAukAyikono potAnA bhavathI udvartana thatAM tiryacomAM ja thAya che. paMcendriya tiryaMca udvartana karIne nArakomAM yAvat devomAM utpanna thAya che. sAteya nArakomAM utpanna thAya che. tiryaMcomAM ekendriyomAM yAvat paMcendriyomAM utpanna thAya che. A jevo temano uvavAya kahyo che tevI ja udvartana paNa kahevI joIe. vizeSatA e che ke asaMkhyAta varSanI AyuyovALAomAM paNa utpanna thAya che. jo . manuSyomAM utpanna thAya che, to samucchima ane garbhaja manuSyo baMnemAM paNa teo utpanna thAya che. e rIte vivAya pramANe tenI uddavartanA kahevI joIe. vizeSa e che ke akarmabhUmi ja garbhaja manuSyamAM ane aMtaradvIpa ja garbhaja manuSyomAM tathA asaMkhyAta varSanI AyuvALAomAM paNa teo utpanna thAya che. devomAM bhavanapati thAvat vaimAnikamAM sahasAra kalpa paryata utpanna thAya che. manuSyo nArakomAM yAvat devomAM paNa utpanna thAya che. e rIte sarvArthasiddha devomAM paNa utpanna thAya che. ane koI sarva duHkhone karIne mokSamAM paNa jAya che. manuSyono badhA sthAnamAM vivAya thAya che. parabhavanA AyunA baMdha: nArakIya jIva niyamathI cha mAsa AyuSya bAkI rahetAM parabhavano AyuSya bAMdhe che. e ja prakAre badhA devonuM samajavuM. pRthvIkAyika be prakAranAM che. upakramayukta AyuvALA ane upakrama rahita AyuvALA. AyuSyano vighAta karanArA viSa, zastra, agni, jaLa Adi upakrama kahevAya A upakramonAyogathI dIrdhakALamAM dhIre dhIre bhogavAtuM Ayu jaldIthI bhogavAI jAya che. je Ayu upakramayukta hoya te sopakrama kahevAya che. ane je Ayu upakramathI prabhAvita na thaI zake te nirUpakrama kahevAya che. temAMthI je nirUpakrama AyuvALA che teo niyamathI AyuSyano trIjo bhAga zeSa rahetAM parabhavanuM AyuSya bAMdha che ane jeo sopakrama AyuvALA che teo kadAca AyuSyano trIjo bhAga bAkI rahetAM parabhavanuMAyuSya bAMdhe che. kadAca AyuSyanA trIjA bhAgano trIjo bhAga bAkI rahetAM, kadAca 402 Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA bhAganA trIjA bhAgano trIjo bhAga bAkI rahetAM, kadAca tribhAga tribhAga bAkI rahetuM AyuSyabAMdhe che. arthAt 27 bhAganA trIjA bhAgamAM arthAt saMpUrNa AyuSyanA 81mAM bhAgamAM AgAmI bhavanA Ayuno baMdha kare che. ane koI jIva 81mAM bhAgamAM AgAmI bhavanA Ayuno baMdha kare che. ane koI jIva 81nA trIjA bhAgamAM arthAtu saMpUrNa AyunA 243mAM bhAgamAM AgalA bhavano AyubaMdha kare che. koI jIva to temanA paNa trIjA bhAganA arthAt 729mA bhAgamAM Ayuno baMdha kare che. athavA e samaye paNa Ayuno baMdha na karyo hoya to vartamAna Ayuno aMtaramuhUrta kAla zeSa rahetAM to avazya navIna Ayuno baMdha karI le che. e ja prakAre yAvat caurendriyanuM kathana paNa kahevuM. tiryaMco be prakAranA che. saMkhyAta varSanI AyuvALA ane asaMkhyAta varSanI AyuvALA. je asaMkhyAta varSanI AyuvALA hoya teo niyamathI cha mAsa Ayu zeSa rahetAM parabhavanA AyuSyane bAMdhe che. ane saMkhyAta varSanI AyuvALA be prakAranA che. sopakramI ane nirUpakramI. teonA AyubaMdha pRthvIkAya pramANe jANavA ane manuSyanuM paNa e ja pramANe jANavuM joIe. AyubaMdha keTalA prakAranA?": AyunA baMdha 6 prakAranA kahyA che. gatinAma, jAtinAma, sthitinAma, atagAhanA nAma, pradezanAma ane anubhAga nAma. nArakonA AyubaMdha cha prakAranA che. e ja prakAre yAvatu vaimAniko sudhI gati nAma nidhattAyu jadhanya 1, 2 athavA 3 AkarSothI ane utkRSTa ATha AkarSothI bAMdhe che. e ja prakAre yAvatuM anubhAga nidhattAyu paNa... e ja prakAre nArakothI yAvat vaimAniko sudhI jANavuM. jIvomAM jaghanya 1, 2 athavA 3 ane utkRSTa ATha AkarSo dvArA baMdha karavAvALAomAM alpa bahutva. badhAthI ochA jAtinAma nidhattAyune ATha AkarSothI bAMdhavAvALA che. temAMthI sAta AkarSothI bAMdhavAvALA saMkhyAtagaNA che cha AkarSothI bAMdhavAvALA tenAthI saMkhyAtagaNI che. pAMca AkarSothI bAMdhavAvALA tenAthI saMkhyAtagaNA 403 Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. cAra AkarSothI bAMdhavAvALA tenAthI saMkhyAtagaNA che. traNa AkarSothI bAMdhavAvALA tenAthI saMkhyAtagaNI che, be AkarSothI bAMdhavAvALA tenAthI saMkhyAtagaNI che. eka AkarSathI bAMdhavAvALA tenAthI saMkhyAtagaNA che. e prakAre abhizApathI yAvat anubhAga nAma nidhattAyuno baMdha kare che. A prakAre A cha e alpabadutva saMbaMdhI daMDaka jIvathI AraMbha karIne kahevA joIe.. vizeSa prakAranA prayatnathI karmapudgalane grahaNa karavuM tene AkarSaNa kahevAya che. jema gAya pANI pItI pItI bhayanA kAraNe punaH punaH AghATana kare che. ghUMTaDA le che. e ja prakAre jIva paNa jyAre AyubaMdha saMbaMdhI tIvra adhyavasAyathI jAti nAma nidhattAyuno baMdha kare che. tyAre eka maMda AkarSathI athavA be-traNa maMdatara athavA traNacAra maMdatama athavA 5, 6, 7 athavA 8 AkarSothI bAMdhe che. AyuSyanI sAthe ' bAMdhavAvALA jAtinAma AdimAM ja AkarSano niyama che. koI dhruvabaMdhanI prakRtio koI parAvartamAna prakRti hoya che. teone ghaNA samaya sudhI paNa baMdhano saMbhava hovAthI AkarSono koI saMbaMdha nathI. bhagavatIsUtranA 24mA zatakamAM 24 daMDakomAM 20 dhAro batAvIne gammA viSe batAvela che. uvavAya ane cavaNadvAranuM temAM vistRta varNana karavAmAM Avela che. je rIte koI chaLavAvALo puruSa uchaLato uchaLato adhyavasAya vizeSathI mAre kUdavuM joIe. A rItanI icchAthI thavAvALA kUdavAnA upAyathI AvavAvALA samayamAM eTale ke bhaviSyakALamAM potAnA pahelAnA sthAnane choDIne AgaLanA sthAna upara pahoMcI jAya che. e ja prakAre A jIva paNa uchaLavAvALAnI jema kUdatAM kUdatAM adhyavasAya vizeSathI thavAvALA karmanA udaya pramANe dhAraNa karela pUrvabhavane choDIne bhaviSyamAM potAnA AgaLanA bhAvomAM pahoMcI jAya che. e ja pramANe A jIva paNa udaya pramANe manuSya vigere bhavane choDIne AgAmI nAraka bhavane prApta kare che. nAraka vagere jIvonI traNa samayavALI vigrahagati hoya che. te jIva potAnA pariNAma ane mana, vacana ane yogathI saMpAdana karelA mithyAtva vagere karmabaMdhanA kAraNabhUta upAyane vaza thaIne parabhava saMbaMdhI AyuSya karmano baMdha kare che. te jIvo parabhavamAM potAnI 404 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaktirUpa RddhinA baLathI utpanna thAya che. te jIvo AtmakarmathI ja tyAM utpanna thAya che. ane te jIvo potAnA prayogarUpa vyApArathI utpanna thAya che. e ja rIte ekendriyane choDIne 23 daMDakamAM samajavuM joIe. ekendriyanI vigrahagati cAra samayanI thAya che. bAkInuM saghaLuM kathana nA2ka vagerenA saMbaMdhamAM kahela che e ja pramANe samajavuM. nA2ka. nA2kamAMthI nIkaLIne paMcendriya tiryaMcamAM ane manuSyamAM utpanna thAya che. temAMthI koI kevalI prarUpita dharmanuM zravaNa prApta kare che. koI prApta nathI karatAM. je kevalI prarUpita dharmanuM zravaNa prApta kare che te kevala bodhine samaje che. temAM koI jANe che koI nathI jANatuM. je jANe che te abhinibodhika ane zrutajJAnane prApta kare che. ane te zIla, vrata, guNa,viramaNa, pratyAkhyAna ke pauSadhopavAsane aMgIkAra karavA je samartha thAya che. temAMthI koI avidhajJAna prApta kare che koI prApta nathI karatA. je avadhijJAna prApta kare che te aNagAra thavAne koI samartha thAya che. koI samartha thatA nathI. je samartha thAya che temAMthI koI mana:paryaMtajJAna prApta kare che. koI prApta nathI karatA. je mana:paryaMtajJAna prApta kare che temAMthI koI kevalajJAna prApta kare che. koI na paNa kare, je kevalajJAna prApta kare che te siddha thAya che. nArako nArakamAMthI nIkaLIne uparanA be daMDako sivAya bIjA koI daMDakamAM jatA nathI. asurakumAromAMthI anaMta2 urtana karIne pRthvIkAyikomAM koI utpanna thAya che. koI na paNa thAya. kemake IzAna devaloka sudhInA pRthvIkAya, apakAya ane vanaspatikAya utpanna thaI zake che. paMratu temAM zrotrendriyano abhAva hovAthI kevalI dvArA upadiSTa dharmane zravaNa karavAmAM samartha nathI. e ja rIte apakAya ane vanaspatikAyamAM paNa asurakumAra, asukumAromAMthI urtana karIne pachI teukAya, vAukAya ane vikalendriyamAM utpanna na thAya. tenuM kAraNa bhavano svabhAva che. tiryaMcayonikamAM ane manuSyamAM koI utpanna thAya che ane koI nathI thatA. e ja pramANe yAvat stanitakumAra devonA viSayamAM samajavuM. pRthvIkAyamAMthI nArakI ane devomAM utpAdano niSedha karAyelo che. kemake teomAM 405 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTa manodravyano abhAva che. pRthvIkAyiko bIjA ja bhavamAM pRthvIkAyikomAM utpanna thaI jAya che. kemake te bhavane yogya adhyavasAya hoya che. ane te sarvajJa dvArA upadiSTa dharmanuM zravaNa karI zakatA nathI. e ja prakAre bAkInA cAra ekendriya ane vikasendriyanA viSayamAM samajI levuM. paMcendriya tiryaMcomAM tathA manuSyomAM koI utpanna thAya ane koI na thAya. e ja pRthvIkAya vANavyaMtara jyotiSI ane vaimAnikamAM utpanna thatA nathI. e ja prakAre jevI pRthvIkAyanI vaktavyatA kahI tema apakAya ane vanaspatikAyanI vaktavyatA samajI levI. teukAyika jIva teukAyikamAMthI sIdhA nArakImAM ane devomAM utpanna thatA nathI. pRthvIkAyathI laIne caurendriya sudhI koI utpanna thAya ane koI na thAya. teo kevalI prarUpita dharmane zravaNa karavAmAM samartha nathI. paMcendriya tiryaMcomAM koI utpanna thAya ane koI na thAya. teo kevalI prarUpita dharmane zravaNa karavAmAM koI samartha thAya che ane koI samartha thatA nathI. e ja prakAre vAyukAyika paNa samajavA joIe. teukAyika ane vAyukAyikano manuSyomAM paNa utpAda thato nathI. kemake te jIvo kliSTa pariNAmavALA hoya che. tethI manuSyamAM utpanna thavuM asaMbhavita che. hA, paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya che. beindriyajIva beindriyothI udvartana karIne pRthvIkAyanI samAna utpanna thAya che. teIndriya ane caurendriya jIvonA utpAda paNa beIndriyanA samAna che. vizeSa e che ke pRthvIkAyika jIva manuSyomAM utpanna thaI mokSa prApta karI zake che. paraMtu beindriya jIva manuSya thaIne paNa aMtakriyA karavAmAM samartha nathI. paraMtu dharmazravaNa yAvatuM dIkSA laI zake ane mana:paryatajJAna meLave che. e ja prakAre teindriya ane caurendriya jIvonuM samajavuM. paMcendriya tiryaMcamAMthI udUvartana karIne nArakomAM koI utpanna thAya ane koI na thAya. nAraka thaIne koI kevalI prarUpita dharmane zravaNa karI zake. koI yAvat pauSadhopavAsane aMgIkAra karavAmAM samartha nathI. e ja pramANe bhavanavAsI vANavyaMtara, - jayotiSI ane vaimAnika devomAM paMcendriya tiryaMcanuM utpAda samajavuM. vikasendriyamAM jevI 406 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIkAyanI vaktavyatA kahI tevI ja paMcendriya tiryaMcanA utpAdanI vaktavyatA samajavI. paMcendriya tiryaMco ane manuSyomAM jema nArakInA utpAdanI prarUpaNA karI e ja rIte paMcendriya tiryaMcanI paNa kahevI joIe. paMcendriya tiryaMco ane manuSya 24 daMDakomAM utpanna thAya che. vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikano utpAda e ja prakAre jevo 24 daMDakomAM asurakumArano kahyo che tevo samajavo. ratnaprabhA nArakInA nAraka tyAMthI urtana karIne koI tIrthaMkara thaI zake che. koI nathI paNa thaI zakatA. nAraMka tyAMthI nIkaLIne manuSya bhavamAM utpanna thAya che. temAM koI tIrthaMkara thaI zake che ane koI nathI thaI zakatA. ratnaprabhA nArakInA nArake pahelAM kyAreya nAma karmano baMdha karela che, spaSTa nitta, nikAcita, prasthApita, niviSTa karela che ane udayamAM Avela che. upazAMta e ja nArako tIrthaMkara thAya che. te sivAyanA ratnaprabhA pRthvInA nAraka tIrthaMkaratvane prApta karI zakatA nathI. e ja pramANe zarkarAprabhA ane vAlukAprabhA pRthvIkAyanA nArakonuM samajavuM. zaMkaprabhA pRthvInA nAraka tyAMthI urtana karIne tIrthaMkaratva prApta karI zakatA nathI. paraMtu kevalajJAna meLavI mokSa prApta karI zake che. dhUmaprabhA nArakInA nAraka urtana karIne tIrthaMkaratva prApta na karI zake ane mokSa paNa prApta karI zakato nathI. paraMtu sarvaviratI cAritra meLavI zake che. tamaprabhA pRthvInA nAraka tIrthaMkara na thaI zake. mukti prApta karI zakato nathI. sarvavirati cAritra aMgIkAra karI na zake, paraMtu dezaviratine prApta karI zake che. tamastamA pRthvImAM nAraka urtana karIne tIrthaMkara na thaI zake. mukti meLavI na zake. sarvavirati ke dezaviratine prApta na karI zake. paraMtu samakti prApta karavAmAM samartha che. bhavanavAsI, vANavyaMtara, jyotiSI devo tyAMthI tIrthaMkaratva prApta karI zakatA nathI. paraMtu mokSa meLavI zake che. pRthvIkAya, apakAya, vanaspatikAya potapotAnA bhavothI urtana karIne 407 Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkaratva prApta karI zakatA nathI. paraMtu mokSa meLavI zake che. teukAyika,vAyukAyika anaMtara urtana karIne tIrthaMkaratva prApta na karI zake, ane mokSa meLavI na zake. kemake anaMtara bhavamAM manuSyamAM utpanna thaI zakatA nathI. paraMtu te kevalI upadiSTa dharmane zravaNa karavAmAM samartha thAya che. vikalendriya potapotAnA bhavathI urtana karIne tIrthaMkaratva prApta na karI zake. paraMtu mana:paryavajJAna prApta karI zake che.paMcendriya tiryaMco ane manuSyo potapotAnA bhavothI urtana karIne tIrthaMkara nathI thaI zakatA. paraMtu mukti prApta karI zake che. vaimAnika devo potAnA bhavathI cyavana karIne koI tIrthaMkaratva prApta karI zake che ane koI nathI karI zakatA. ityAdi badhuM kathana je ratnaprabhA pRthvInA nArakanA prakaraNamAM kahyuM che e ja prakAre samajI levuM joIe. bhagavatIsUtranA 34mA zatakamAM sAta zreNI batAvIne urtana ane cyavananuM vistRta varNana karavAmAM Avela che. bhagavatIsUtranA 35mA zatakamAM kRtayugma, jyoja, dvAparayugma ane kalyoja Adi rAzi batAvIne 24 daMDakonuM urtana ane cyavananuM varNana karavAmAM Avela che. bhagavatI sUtranA 40mA zatakamAM uvavAya ane cavaNadvAranuM mahAyugma zataka batAvIne varNana karavAmAM Avela che. bhagavatIsUtranA 41mA zatakamAM rAziyugma zatarka batAvIne uvavAya ane cavaNadvAranuM varNana karavAmAM Avela che. bhagavatIsUtranA prathama zatakanA trIjA uddezAmAM 24 daMDakomAM utpanna thanArA jIva potAnA eka dezathI, bIjA daMDakamAM eka dezarUpe utpanna thAya che ? ke potAnA eka dezathI bIjAmAM sarvadezarUpe utpanna thAya che ? ke potAnA sarvadezathI bIjAnA ekadezarUpe utpanna thAya che ? ke potAnA sarvadezathI bIjAnA sarvadezarUpe utpanna thAya che ? AvA cAra praznomAMthI prathamanA traNa rUpe nahIM. paraMtu te potAnA sarvadezathI bIjAnA sarvadezarUpe utpanna thAya che. kAraNake sarva avayavothI ja kAryanA sarva avayavonI utpatti 408 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svIkAravAmAM Avela che. paraMtu avayavanA ekadezanuM nirmANa thatuM nathI. 24 daMDakanA viSayamAM upavAyanuM samajavuM. A rIte vistRta varNana karavAmAM Avela che. pAMca prakAranA devonuM uvavAya ane cavaNa9 : bhavya dravyadevo nArako, tiryaMco, manuSyo ane devomAMthI AvIne utpanna thAya che. paraMtu asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA akarmabhUmija tathA aMtaradvIpaja tathA sarvArthasiddhanA devo, A jIvo bhavyadravyadeva utpanna thatA nathI. kAraNake asaMkhyAta varSanA akarmabhUmija manuSyo ane tiryaMco tathA aMtaradvIpaja marIne bhAgadevarUpe ja utpanna thAya che, je sarvArthasiddhako che. teo bhavyadrasiddha thAya che. temane pharI bIjo bhava levo paDato nathI. e ja gRhIta bhavamAMthI teo mole cAlyA jAya che. naradevamAM nArako ane devomAMthI AvIne utpanna thAya che. paraMtu tiryaMco ane manuSyomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. nArakomAMthI ratnaprabhA pRthvInA nArakomAMthI nIkaLIne jIva naradevarUpe utpanna thAya che. paraMtu zarkarAmabhAthI laIne tame tamA pRthvI sudhInA nArakomAMthI nIkaLIne jIvo naradevarUpe utpanna thatA nathI. devomAMthI bhavanavAsI, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che. dharmadevamAM nArakothI laIne sarvArtha siddhika parvatanA samasta jIvomAMthI AvIne utpanna thAya che. paraMtu temAM 6ThThI ane 7mI nArakAvALA, teukAyika, vAyukAyika tathA asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA karmabhUmija, akarmabhUmi ane aMtaradvIpa ja manuSyo ane tiryaMcomAMthI AvIne jIvo dharmadevarUpe utpanna thatA nathI. kAraNake je nArako chaThThI narakamAMthI nIkaLe che temanAmAM cAritra hotuM nathI. tathA 7mI narakamAMthI, teukAya, vAukAyamAMthI, asaMkhyAta varSanA AyuvALA karmabhUmija, akarmabhUmi ane aMtarabhUmija manuSyo ane tiryomAMthI nIkaLelA jIvo manuSyarUpe utpanna thaI zakatA nathI. tethI cAritranA abhAve teo aNagArarUpa dharmadeva paNa thatA nathI. devAdhidevamAM nArako ane devomAMthI AvIne utpanna thAya che. paraMtu tiryaMco ane manuSyamAMthI AvIne utpanna thatA nathI. nArakomAMthI prathama traNa nArakomAMthI nIkaLIne utpanna thAya che. paraMtu 4 thI 7 nArakomAMthI nIkaLelA jIvomAM devAdhidevatva 409 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbhavI zakatuM nathI. devomAMthI vaimAnikadevanA AvIne jIvo devAdhidevarUpe utpanna thaI zake che. paraMtu bhavanapati, vANavyaMtara ane jyotiSI devomAMthI devAdhidevarUpe utpanna , thatA nathI. bhAvadevamAM asaMjJI paMcendriya tiryaMca-saMjJI paMcendriya tiryaMca, saMkhyAtA varSanA saMzI manuSya ane asaMkhyAtA varSanA saMzI manuSya bhAva devarUpe utpanna thAya che. bhavyadravyadevo potAnA bhavane choDIne nArakomAM, tiryaMcomAM ane manuSyomAM utpanna thatA nathI. paraMtu devomAM ja utpanna thAya che. kemake nArakAdi bhavomAM temanI utpattino niSedha karyo che. kemake devagatimAM ja utpanna thavAnA lakSaNono sadbhAva hoya che. koIpaNa prakAranA devomAM utpanna thAya che. naradevo naradeva bhavanuM AyuSya pUruM karIne nArakomAM ja utpanna thAya che. anya traNa gatimAM utpanna thatA nathI. kAraNake naradevo kAmabhogamAM racyA pacyA rahe che. teo atizaya AraMbha ane parigrahathI yukta hoya che. tethI teo nArakomAM ja utpana thAya che. jo cakravartirUpano parityAga karIne dharmadevatva aMgIkAra kare to devagati ke mokSagati prApta thaI zake che. paraMtu naradevatvanI sthitimAM ja rahenAra jIvo to sAte pRthvIonA nArakomAM utpanna thAya che. dharmadevo potAnA dharmadeva bhavane choDIne naraka, tiryaMca ane manuSyamAM utpanna thatA nathI. teo devomAM ja utpanna thAya che. kAraNake devAyunA baMdhavALAne ja cAritranI prApti thAya che. devomAM paNa vaimAnika devomAM ja utpanna thAya che. bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSka devomAM utpanna thatA nathI. keTalAka dharmadevo mokSagatine prApta kare che. devAdhideva tIrthakara bhavane choDIne siddha, buddha ane mukta thaIne samasta duHkhono aMta kare che. bhAvadeva temanA bhAvadevanA bhavane choDIne bhavanapatithI bIjA devaloka sudhInA devo pRthvIkAya, apakAya, vanaspatikAya, paMcendriya tiryaMca ane manuSyamAM utpanna thAya che. 3jA devalokathI 8mA devaloka sudhInA paMcendriya tiryaMca ane manuSyamAM jAya che. 410 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA devalokathI sarvArthasiddha sudhInA devo manuSyamAM jAya che. -bhagavatIsUtranA zataka 18 ane uddezA pAMcamAmAM zataka 3 uddezA 4thAmAM ane uddezA pAMcamAmAM uvavAya ane cavaNadvAranuM varNana karavAmAM Avela che. deDakamAM uvavAya ane cavaNadvAra : saMkhamasaMkhA samAu, gabbhatiri vigaya nAraya surAya / maNuAniyamA saMkhA, vaNaNaMtA thAvara asaMkhAra // 25 // gAthArtha - vizeSArtha: garbhaja tiryaMcano eka, vikasendriyanA traNa, sAta narakano eka ane devanA 13 ema kula 18 daMDakanA jIvo eka samayamAM samakALe 1-2-3 ityAdi saMkhyA vaDe saMkhyA utpanna thAya. temaja asaMkhyAta paNa utpanna thAya. kAraNake e pratyeka daMDakanA jIvo utkRSTathI asaMkhya asaMkhya che. mATe eka samayamAM utkRSTathI asaMkhya paNa utpanna thAya che. garbhaje manuSyo eka samayamAM nizcayathI 1-2-3 ityAdi saMkhyA vaDe avazya saMkhyAta ja utpanna thAya che. paraMtu asaMkhya ke anaMta utpanna na thAya. kAraNake garbhaja manuSyonI A jagatamAM sarva saMkhyA 78228162, 5142642, 3759354, 3950336 A 29 aMka jeTalI saMkhyA garbhaja manuSyonI hoya che. - tathA pAMca sthAvaranA daMDakamAMnA eka vanaspatikAya eka samayamAM anaMta utpanna * thAya che. kAraNake sUkSma nigoda ane bAdara nigodarUpa vanaspatijIvo A jagatamAM jadhanyathI paNa anaMta che. paraMtu asaMkhyAta ke saMkhyAta nathI. ahiM vizeSa e che ke pratyeka vanaspati jIvo anaMta nathI, paraMtu asaMkhya ja che. mATe pratyeka vanaspati to eka samayamAM asaMkhya ja utpanna thAya. ane 4 sthAvaro sUkSma athavA bAdara jIvo paNa jagatamAM asaMkhya asaMkhya ja che. paraMtu anaMta ke saMkhyAta nathI, tethI e 4 daMDakanA jIva eka samayamAM samakALe (1-2-3 ityAdi saMkhyAta nahi paraMtu) asaMkhyAta utpanna thAya che. - asanni nara asaMkhA, jahu uvavAe taheva cavaNevi22 // 26 // 411 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha - vizeSArtha : asaMjJI manuSyo (saMmu7ima manuSyo) jeo manuSyanA apavitra (14 sthAnomAM (viSTA-mUtra-prasveda vageremAM) utpanna thAya che. te A jagatamAM sarva saMkhyAe asaMkhyAta ja hoya che. tethI eka samayamAM teonI utpatti paNa samakALe asaMkhya jeTalI che. vaLI A saMmUcchima manuSyo keTalIkavAra 24 muhUrta sudhI bilakula nathI hotA, ema paNa bane che. cavaNadvAramAM sarve daMDakonA cavaNanI-arthAt maraNanI samakAla saMkhyA paNa sarjAze. uvavAyadvAra samAna jANavI. daMDakamAM uvavAya ane cavazadvAramAM ciMtananuM kAraNa uvavAya eTale utpatti ane cavaNa eTale maraNa, janma thavo ane mRtyu pAmavuM. e krama anAdikALathI cAle che. anaMtakALa janma, maraNa karavAmAM pasAra thaI gayo. janma ane mRtyu vaccenA manuSyabhavamAM, ApaNane je samaya maLyo che te samaye saphaLa banAvavA ciMtana karavAnuM che. bhavabhramaNathI jo mukta thavuM hoya to dharmathI utkRSTa ArAdhanA karIne mRtyune mahotsava banAvavAno che. uvavAya ane cavaNa zabdono vicAra ane ciMtana karavAthI AdhyAtmika bhAvo pragaTe che. cavaNa arthAt maraNano aMta thAya to uvavAya arthAt utpatti-janmano paNa aMta thaI jAya che. anaMtA AtmAo janma ane maraNathI mukta thaIne siddha, buddha, niraMjana, nirAkAra thaI gayA che. AtmA e ja paramAtmA banI zake che. jeo uvavAya ane cavaNanA paMjAmAMthI mukta thayA te paramAtmA banI gayA che. ApaNe paNa have temAMthI mukti meLavavI hoya to tenuM ciMtana karavuM jarUrI che. ciMtana karavAthI zubha bhAvomAM vRddhi thAya che ane kramika sAdhanA karatAM karatAM vivAya ane cavaNathI chUTakAro meLaLIne ApaNe paramAtmA banI zakIzuM. TippaNI : 1. sthA. ThA. 1. sU. 28 2. sthA. ThA. 1. sU. 28 412 Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. sthA. ThA. 1. sU. 27 4. prajJA. 5. 6. sa. 1 5. prajJA. 5. 6. sU. 2 6. prajJA. 5. 6. sU. 3 7. prajJA. 5. 6. sa. 4, sa. pa 8. prajJA, 5. 6. sUpa, sa. 7 9. prajJA. 5. 6. sU. 9 10. prajJA. pu. 6. sU. 10 11. prajJA. 5. 6. sU. 11 12. prA. 5. 6. sa. 12 13. prajJA. 5. 6. sU. 13-14 14. prajJA. 5. 6: sU. 15 15. prajJA. 5. 6. sU. 16 16. bhaga, za. 25, 3, 4, sU. 1 ' 17. prajJA. 5. 19. sU. 3 18. prajJA. 5. 20. sU. 7 19. bhaga. za. 12, 3, 9. sU. 2. 20. bhaga, sUtra. 6. 12, 3, 9. sU. 5. 31, 6 prakaraNa. gA. 25. 23. ThaMDaka prakaraNa. gA. 26. 413 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18muM) sthitidvAra daMDaka prakaraNamAM 24 dvAronI zAstrIya carcA-sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. e vicAraNAmAM 18mA dvAramAM sthiti viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivaraNa nIce mujaba che. sthitinA artho : zAstramAM sthitinA vibhinna artho prApta thAya che. (1) avasthAna eTale sthiti (2) AyuSyane sthiti kahevAya che. (3) gatithI viparIta sthiti hoya che arthAt gatinI nivRttirUpa svadezathI avacyutine sthiti kahe che. (4) jIvanA pradezonI uthalapAthala na thAya tene sthiti kahe che.4 (5) jeTalA kALa sudhI vastu rahe che te sthiti che." (6) koI kSetramAM sthita padArthanI kALa maryAdAnuM nizcaya karavuM tene sthiti kahe che. (7) potAnA dvArA prApta thayelA AyuSyanA udayathI e bhavamAM zarIranI sAthe rahevuM tene sthiti kahevAya che.. (8) jeno je svabhAva che tenAthI vyuta na thavuM te sthiti che. yoganA vazathI karmasvarUpamAM pariNata pudgala skaMdhono kaSAyanA vazathI jIvamAM eka svarUpathI rahevAnA kALane sthiti kahe che. F sthitinA bhedo ane AgamamAM tenuM vivecana : zAstramAM darzAvela sthitine vibhinna prakAre vibhAjita karavAmAM Avela che. sthiti be prakAranI che : (1) jaghanya eTale ochAmAM ochI, (2) utkRSTa eTale vadhAremAM vadhAre. 414 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiti bIjI rIte paNa be prakAranI che H (1) bhavasthiti : eka bhavanI sthitine bhavasthiti kahe che. (2) kAyasthiti : eka kAyano parityAga karyA vinA aneka bhava viSayane kAyasthiti kahe che. nArakonI sthiti : nArakonI jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa 33 sAgaropamanI sthiti che. aparyAptA nArakonI jaghanya ane utkRSTa aMtamuhUrtanI che. aparyAptA be prakAranI che. labdhi aparyAptA ne karaNa aparyAptA. temAM nArakI, devo, asaMkhyAta varSavALA tiryaMca ane manuSya teo karaNa aparyAptA ja hoya che. labdhi aparyAptanI temAM utpattino saMbhava nathI. tethI teo utpattinA kAlathI ja karaNa aparyApta hoya che. bAkInA tiryaMca ane manuSya utpattikAlathI ja karaNa aparyAptA ane labdhi aparyAptA baMne hoya che. paryApta nArakonI sthiti jaghanya dazahajAra varSamAM eka aMtamuhUrta ocho ane utkRSTa 33 sAgaropamamAM aM. mu. ochI sthiti batAvI che. aparyAptAno kALa gayA pachI bAkIno kALa paryAptAno kahevAya che. ratnaprabhA pRthvInA nArakonI sthiti jaghanya 10 hajAra varSanI ane utkRSTa eka sAgaropamanI che. badhA nArakonI aparyAptAnI sthiti aMtamuhUrtanI ja hoya che. ratnaprabhAnA paryApta nArakonI sthiti jaghanya a. mu. ochI. 10 hajAra varSanI ane utkRSTa aM. mu. ochI eka sAgaropamanI che. zarkarAprabhAnA tenA nArakonI sthiti jaghanya 1 sAgaropamanI ane utkRSTa traNa sAgaropamanI che. tenA paryApta nArakonI jadhanya aM. mu. ochI 1 sAgaropamanI ane utkRSTa aM. mu. ochI 3 sAgaropamanI che. vAlukAprabhAnA nArakonI sthiti jaghanya 3 sAgaropamanI ane utkRSTa 7 415 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAgaropamanI che. paryApta nArakonI jaghanya aM. mu. ochI 3 sAga. nI ane utkRSTa aM. mu. 7 sAga.nI che. paMkaprabhAnA nArakonI jaghanya sthiti 7 sAga.nI ane utkRSTa 10 sAga.nI che. tenA paryApta nArakonI jaghanya sthiti aM. mu. ochI 7 sAga.nI ane utkRSTa aM. mu. ochI 10sAga.nI che. dhUmaprabhA pRthvInA nArakonI jadhanya sthiti 10 sAga.nI che ane utkRSTa 17 sAga.nI che. tenA paryApta nArakonI jaghanya sthiti aM. mu. ochI 10 sAga.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 17 sAga.nI che. tamaHprabhA pRthvInA nArakonI jadhanya sthiti 17 sAga.nI che ane utkRSTa 22 sAga.nI che. tenA paryApta nArakonI jaghanya sthiti aM. mu. ochI 17 sAga.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 22 sAga.nI che. tamatamA pRthvInA nArakonI jaghanya sthiti 22 sAga.nI che ane utkRSTa 33 sAga.nI che. tenA paryApta nArakonI jaghanya sthiti aM. mu. ochI 22 sAga.nI che. ane utkRSTa aM. mu. ochI 33 sAga.nI che. devonI sthiti : devonI sthiti jadhanya 10 hajAra varSa ane utkRSTa 33 sAga.nI che. badhA ja aparyAptA devonI sthiti jadhanya ane utkRSTa aM. mu.nI che. paryAptA devonI jadhanya sthiti aM. mu. ochI 10 hajAra varSanI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 33 sAga.nI che. devIonI sthiti jaghanya 10 hajAra varSanI ane utkRSTa 55 palyanI che. aparyApta badhI devIonI jaghanya ane utkRSTa aM. mu.nI che. paryApta devInI sthiti jaghanya aM. mu. ochI 10 hajAra varSanI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 55 palyopamanI che. bhavanavAsI devonI ane asurakumAra devonI sthiti jaghanya 10 hajAra varSanI 416 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane utkRSTa kAMIka vizeSa 1 sAgaropamanI che. bhavanavAsI devInI ane asurakumAranI devIonI jaghanya sthiti 10 hajAra varSanI che ane utkRSTa kA palyanI che. paryApta asurakumAra devonI sthiti jaghanya a mu. ochI 10 hajAra varSanI che ane utkRSTa aM. mu. ochI kAMIka adhika 1 sAga.nI che. paryApta asurakumAra devIonI sthiti jaghanya aM. mu. ochI 10 hajAra varSanI che ane utkRSTa aM. mu. ochI jA patyanI che. nAgakumAra devonI sthiti jaghanya 10 hajAra varSa ane utkRSTa deze uNI be patyanI che. tenA paryApta nAgakumAra devanI sthiti jaghanya aM. mu. ochI 10 hajAra varSanI e utkRSTa a.mu. ochI deze uNI be palyanI che. nAgakumAra devInI jaghanya 10 hajAra varSanI ane utkRSTa deze uNI be palyanI che. nAgakumAra devInI jaghanya 10 hajAra varSanI ane utkRSTa deze uNI 1 palyanI che. tenA paryApta devIno jaghanya aM. mu ochI 10 hajAra varSanI ane utkRSTa aM. mu ochI deze uNI 1 palyanI sthiti che. A ja pramANe suvarNakumAra devonI audhika arthAt samAnya paryApta aparyAptanAM 'viSayamAM jANavA joIe: yAvat stanatakumAro paryata nAgarakumAranI samAna ja che. pRthvIkAya Adi ekendriyonI sthiti: aparyApta pAMceya akendriyanI temAM sUkSma ekendriya ane bAdara ekendriya badhAnI aparyAptinI sthiti jaghanya ane utkRSTa aM. munI che. bAdara pRthvIkAyanI jaghanya aM. mu ane utkRSTa 22 hajAra varSanI sthiti che. tenA paryApta bAdara pRthvIkAyanI jaghanya aM. mu. ane utkRSTa aM. mu. ochI 22 hajAra varSanI sthiti che. bAdara apakAyikonI sthiti jaghanya aM. mu. ane utkRSTa 7 hajAra varSanI che. tenA paryApta apakAyikonI sthiti jaghanya aM. mu. ane utkRSTa aM. mu. ochI 7 hajAra varSanI che. bAdara teukAyikonI sthiti jaghanya aM. mu. ane utkRSTa traNa ahorAtrInI che. tenA paryApta teukAyikonI sthiti jaghanya aM. munI che ane utkRSTa aM. mu. ochI traNa ahorAtrInI che. 417 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdara vAyukAyikonI sthiti jaghanya aM. mu. ane utkRSTa 3 hajAra varSanI che tenA paryApta teukAyikonI sthiti jaghanya aM. munI che ane utkRSTa aM. mu ochI 3 hajAra varSanI che. bAdara vanaspati kAyikonI sthiti jaghanya aM. munI ane utkRSTa 10 hajAra varSanI che. sAdhAraNa vanaspatinA paryAptAnI jaghanya ane utkRSTa aM. munI che. paryApta pratyeka vanaspatinI jaghanya sthita aM. munI che ane utkRSTa aM. mu ochI 10 hajAra varSanI che. beindriya Adi viklendriyanI sthiti : vikalendriya aparyAptAnI sthiti jaghanya ane utkRSTa aM. mu.nI che. beindriyonI. sthiti jaghanya aM. munI che. ane utkRSTa 12 varSanI che. tenA paryAptAnI jaghanya aM. munI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 12 varSanI che. teindriyonI sthiti jaghanya aM. munI che ane utkRSTa 49 divasanI che. tenA paryAptAnI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 49 divasanI che. caurendriyanI sthiti jaghanya aM. munI che ane utkRSTa cha mAsanI che. tenA paryAptAnI sthiti jadhanya aM. munI che. ane utkRSTa aM. mu. ochI cha mAsanI che. paMcaniyonI tiryaMconI sthiti : asaMzI, saMjJInA badhAnA aparyAptAnI sthiti aM. munI che. paMcendriya tiryaMconI sthiti jaghanya aM. munI che ane utkRSTa 3 patyanI che. tenA paryAptAnI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 3 palyanI che. saMmU7ima paMcendriya tiryaMconI sthiti jadhanya aM. munI che ane utkRSTa kroDapUrvanI che. tenA paryAptAnI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ena utkRSTa aM. mu. ochI kroDapUrvanI che. garbhajanI jaghanya aM.munI ane utkRSTa 3 patyanI che. tenA paryAptAno jaghanya sthiti aM.munI che, ane a.mu. ocho 3 palyanI che. jalacara paMcendriya tiryaMca saMmUcchima paMcendriya tiryaMca, garbhaja paMcendriya tiryaMcanI 418 Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiti jaghanya aM. mu.nIche. utkRSTa kroDapUrvanI che paryAptA saMmUrNima paMcendriya. tiryaMca ane garbhaja paMcendriya tiryaMcanI sthita jadhanya aM.munI. che ane utkRSTa aM.mu. ochI kroDapUrvanI che. catuSpada sthala paMcendriyatiryaMca, garbhaja paMcendriya tiryaMcanI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa 3 palyanI che. saMmUcchima paMcendriya tiryaMca jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa 84 hajAra varSanI che. paryAptA garbhaja paMcendriya tiryaMcanI jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 3 palyanI che ane saMmUcchima paMcendriya tiryaMca paryAptAnI sthiti jadhanya aM. mu.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 84 hajAra varSanI che. uparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMconI ane garbhaja uparisarpanI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa pUrva kroDInI che. saMmUcchi urapari sarpanI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa 53 hajAra varSanI che. ane tenI paryAptA uparisarpanI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 53 hajAra varSanI che. garbhaja u2parisarpa paryAptanI sthiti jaghanya aM. mu.nI ane utkRSTa aM. mu. ochI pUrvakroDInI che. bhUjaparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMconI garbhaja bhUjapari sarpanI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa pUrvakroDInI che ane saMmUcchima bhUjaparisarpanI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 42 hajAra varSanI che. garbhaja bhujapari sarpa paryAptanI sthiti jadhanya aM. mu.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochI pUrvakroDInI che. khecara paMcendriya, tiryaMconI, khecara garbhaja paMcendriya tiryaMconI sthiti jaghanya aM. mu.nI che. ane utkRSTa palyanA asaMkhyAtamAM bhAganI che. saMmUmi khecara paMcendriya tiryaMconI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa 72 hajAra varSanI che. tenA paryAptAnI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 72 hajAra varSanI che. garbhaja khecara paryAptAnI jaghanya aM. mu. ane utkRSTa aM. mu. ochI pUrvakroDInI che. 419 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyonI sthiti : manuSyonI sthiti ane garbhaja manuSyonI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa 3 palyanI che. tenA paryAptAnI sthiti jadhanya aM. mu.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochI 3 palyanI che. samUcchima manuSyo paryAptA thatA ja nathI. tethI saMmUcchima manuSyanA aparyAptA ane garbhaja manuSyanA aparyAptAnI sthiti jaghanya ane utkRSTa aM. mu.nI che. manuSya strIonI' kSetranI apekSAe sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa 3 palyopamanI che. dharmAcaraNanI apekSAe jaghanya aM. mu. ane utkRSTa deze uNI pUrva kroDInI che. karmabhUminI manuSya strIonI bharata airavatanA karmabhUminI manuSya strIonI sthiti jaghanya aM. mu. ane utkRSTa 3 palyanI che. dharmAcaraNanI apekSAe jaghanya aM. mu. ane utkRSTa deze uNI pUrvakroDInI che. pUrva videha, pazcima videhanA karmabhUminA manuSya strIonA kSetranI tema ja dharmAcaraNanI apekSAe jadhanya aM. mu.nI ane utkRSTa deze uNI pUrvakroDInI sthiti che. akarmabhUminI manuSya strIonI sthiti janma apekSAe jaghanya deze uNA palyanI ane utkRSTa traNa palyanI che. saMharaNa apekSAe jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa deze uNA pUrva koTInI che saMharaNa apekSAe 30 akarmabhUmi ane 56 aMtaradvIpamAM upara batAvyA pramANe ja sthiti samajavI. hemavata ane airaNyavata akarmabhUminA manuSyanI sthiti janmanI apekSAe jaghanya palyanA asaMkhyAtamA bhAga ochI 1 palya ane utkRSTa eka palyopama che. harivarSa ane 2maka varSanA akarmabhUmi manuSyanI strIonI sthiti janma apekSAe jaghanya palyanA asaMkhyAta bhAga ochI be palyopama ane utkRSTa be palyanI che. devakuru ane uttarakurunA akarma bhUminA manuSya strIonI sthiti janma apekSAe 420 Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jadhanya palyanA asaMkhyAta ochI traNa palyopama ane utkRSTa traNa palyopamanI che. aMtaradvIpanA akarmabhUminA manuSya strIonI sthiti janmanI apekSAe jaghanya -palyA asaMkhyAta vyagra jUja marI ane utkRSTa pratye premanA asaMkhya ema bhAganI che. manuSya napuMsakonI sthiti : manuSya napuMsakonI sthiti kSetranI apekSAe jaghanya eka aM. munI che. ane utkRSTa pUrvakoTInI che. cAritra dharmanI apekSAe karmabhUminA manuSya napuMsakonI sthiti jaghanya aM. munI che. ane utkRSTa deze uNI pUrvakoTI che. ahiM ATha varSamAM saMyama prApta karyA pachI jIvatAM sudhI saMyama pALavo e ja deze uNuM che. karmabhUminA bharata ane airAvatakSetrarUpa napuMsakanI sthiti kSetranI apekSAe ane cAritradharmanI apekSAe jaghanya eka aM. munI e utkRSTathI pUrvokta kathana pramANe samajavI. akarmabhUminA manuSya napuMsakonI sthiti jaghanya ane utkRSTa aM. munI che. kemake akarmabhUminA manuSya napuMsaka saMmUcchima ja hoya che. akarmabhUmimAM yugama dharmIomAM napuMsakapaNAno abhAva hoya che. saMmUcchima manuSya to e. mu. pachI maraNadharmane prApta karI le che. vizeSatA e che ke jaghanyanA aM. mukALathI utkRSTano je aM. mu. kALa che te vadhAre moTo che. saMharaNanI apekSAe arthAt karmabhUminA manuSya napuMsakone saMkaraNathI akarmabhUmimAM laI javAmAM AvelA hoya to akarmabhUminA manuSya napuMsakonI sthiti jaghanyathI aM. mu. ane utkRSTa deze uNI pUrvakroDInI hoya che. yAvat aMtaradvIpanA manuSya napuMsakonI paNa samajavI. vANavyaMtaronI sthiti: vANavyaMtara devonI sthiti jaghanya 10 hajAra varSanI che ane utkRSTa 1 palyanI che. paryAptA vANavyaMtaronI jaghanya aM. mu. ochI daza hajAra varSanI che ane utkRSTa aM. mu ochI palyopamanI che. tenI devInI jaghanya 10 hajAra varSanI sthitine utkRSTa ardha palyanI che. tenA paryAptA devInI aM. mu. ochA 10 hajAra varSanI ane utkRSTa e. mu. ochA patyanI che. kemake devInI aparyAptAnI sthiti aM. mu. ja hoya che. 421 Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akAma nirjarA arthe kAyakaleza karanAra tapasvI yaMtromAM 10 hajAra varSanI sthitinA deva bane che. bAla-maraNathI marIne 12 hajA2 varSanI sthitinA deva bane che. alpAraMbhanI pravRtti karI vidhavAo 14 hajAra varSanI sthitinA deva bane che. kalezathI akAma nirjarA karI tapasvInI strIo 16 hajAra varSanI sthitivALA deva bane che. pANI Adi vaDe pAkhaMDI vratone svIkArI vyaMtaromAM 24 hajAranI sthitivALA deva bane che. jyotiSka devonI sthiti aparyAptAnI, devonI sthiti aparyAptAnI badhAnI aM. mu. ja hoya che. jyotiSka devonI sthiti jaghanya palyano AThamo bhAga ane utkRSTa 1 lAkha varSa adhika palyanI che. tenA paryAptAnI sthiti jaghanya aM. mu. ochA palyanA AThamA bhAganI che. ane utkRSTa palyopama ochA 1 lAkha varSa adhika 1 lAkha varSanI che. jyoti devIonI sthiti jadhanya palyano AThamo bhAga ne utkRSTa 50 hajAra varSa adhika ardhA palyanI che. paryApta tenI devIonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA palyanA AThamA bhAganI che ane utkRSTa aM. mu. ochA ardho palpa ane 50 hajAra varSanI che. caMdra vimAnanA deva ane devonI, paryApta deva ane paryApta devInI pUrvokta pramANe ja jANavI joIe. vizeSa jaghanya palyano cotho bhAga jANavo. sUryanA vimAnanA devonI sthiti jaghanya palyano cotho bhAga ane utkRSTa eka hajAra varSa adhika eka palyanI che. tenA paryAptA devonI jaghanya aM. mu. ochA palyanA cothA bhAganI ane utkRSTa aM. mu. ochA eka palpane 1 hajAra varSanI che. sUryanI devInI sthiti jadhanya palyanA cothA bhAga ane utkRSTa 500 varSa adhika ardhapalyanI che. tenI paryApta devInI sthiti jaghanya aMmu. ochA palyanA cothA bhAganI che ane utkRSTa aM.mu. ochA ardhapatyane 500 varSanI che. graha vimAnanA devonI sthiti jaghanya palyano cotho bhAga ane utkRSTa 1 palyanI ane tenA paryAptA devonI sthiti jadhanya aM.mu. ochA palyano cotho bhAga ane utkRSTa aM.mu ochA 1 palyanI che. tenI devInI sthiti jaghanya palyano cotho bhAga ane utkRSTa ardhA palyanI che. tenI paryAmA devInI sthiti aM.mu. ochA palyanA 422 Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothA bhAganI ane utkRSTa aM.mu. ochA ardha palyanI che. nakSatra vimAnanA devonI sthiti jaghanya palyano cotho bhAga ane utkRSTa ardha palyanI che. nakSatra devInI sthiti jaghanya palyanA cothA bhAganI ane utkRSTa kAMIka adhika palyanA cothA bhAganI che. tenA paryAptAnI aM.mu. ochA palyanA cothA bhAganI ane utkRSTa aM.mu. ochA palyamAM cothA bhAgathI kaMIka adhika che. tArA vimAnanA devonI sthita jaghanya palyano 8mo bhAga ane utkRSTa palyanA cothA bhAganI che tenA paryApta devonI jaghanya aM.mu. ochA palyanA 8mA bhAganI ane utkRSTa aM.mu. ochA palyanA cothA bhAganI che - tArAnI devIonI sthiti jaghanya palyano 8mo bhAga ane utkRSTa palyanA AThamA bhAgathI adhika che. tenA paryAptA devIonI aM. mu. ochA palyanA AThamA bhAganI che ane utkRSTa aM. mu. . ochA palyanA AThamA bhAgathI koIka adhika che. vaimAnika devonI sthiti : vaimAnika devonI sthiti jadhanya 1 palyanI che ane utkRSTa 33 sAga.nI che. aparyAptA badhA devonI ane badhI devIonI sthiti jaghanya ane utkRSTa aM. mu.nI che. paryAptA devonI jaghanya aM. mu. ochA 1 palyanI sthiti che ane utkRSTa aM. mu. ochA 33 sAga.nI che. vaimAnika devIonI jaghanya sthiti 1 palyanI ane utkRSTa 55 palyanI che. tenA paryAptAnI jaghanya aM. mu. ochA 1 palyanI ane utkRSTa aM. mu. ochA 55 palyanI che. sUryAbhadevanI19 ane sUryAbhadevanA sAmAnika pariSadanA devonI sthiti cAra palyopamanI batAvI che. saudharma. kalpamAM devonI sthiti jaghanya 1 palya ane utkRSTa 2 sAgaranI che. tenA paryAptA devonI jaghanya aM. mu. ochA 1 palyanI ane utkRSTa aM. mu. ochA 2 sAga.nI che. saudharma kalpamAM devIonI sthiti jadhanya 1 palyopama ane utkRSTa 50 palyanI che. tenI paryAptAnI sthiti jaghanya aM. mu. ochA 1 palyanA ane utkRSTa aM. mu. ochA 50 palyanI che. te aparigRhitA devIonI sthiti pramANe samajavuM. parigRhitA devIonI jaghanya 1 palya ane utkRSTa 7 palyanI ane tenA paryAptA devIonI 423 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthati jaghanya aM. mu ochA 1 palyanI ane utkRSTa aM. mu. ochA 7 palyanI che. izAna kalpamAM devonI sthiti jaghanya kAMIka adhika palyanI che. ane utkRSTa kAMIka adhika be sAga.nI che. tenA paryAptA devonI jaghanya aM. mu. ochA kAMIka adhika patyanI che ane utkRSTa kAMIka adhika be sAga.nI che. izAna kalpamAM devIonI sthiti kAMIka adhika eka patyanI che ane utkRSTa 55 patyanI che. tenA paryAptA devIonI jaghanya aM. mu. ochA eka patyanI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 55 patyanI che.. ane aparigRhitA devIonI eTalI ja sthiti jANavI. izAna kalpamAM parigRhitA devIonI sthiti jaghanya kAMIka adhika 1 palyanI ane utkRSTa nava palyanI che. tenA paryAptA devIonI sthiti jaghanya e. mu. ochA kAMIka adhika palyanI ane utkRSTa aM. mu. ochA nava palyanI che. IzAna" kalpanA madhya pariSadanA devonI sthiti che patyanI che. sanakumAra kalpamAM devonI sthiti jaghanya be sAga nI che ane utkRSTa 7 sAga.nI che. paryAptA devonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA 2 sAga.nI che. ane utkRSTa aM. mu. ochA sAta sAgaropamanI che. mahendrakalpamAM devonI sthita jaghanya kAMIka adhika 2 sAga.nI che. ane utkRSTa kAMIka adhika 7 sAgaropamanI che. paryAptAnI jaghanya aM. mu. ochA, kAMIka adhika be sAgaropamanI che. paryAptAnI jaghanya aM. mu. ochA kAMIka adhika be sAgaropama ane utkRSTa aM. mu. ochA kAMIka adhika 7 sAgaropamanI che. asurendro (camara ane bali) sivAyanA bhavanavAsI devonI utkRSTa be palya karatAM thoDI jUna che. saudharma kalpanA devonI utkRSTa be sAgaropamanI che. IzAna kalpamAM devonI sthiti utkRSTa be sAgathI kAMIka adhika che. sanakumAra kalpamAM devonI jaghanya sthiti be sAga.nI che. ane mahendra kalpamAM devonI sthiti be sAgaropamathI kAMIka adhika che. 424 Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmaloka kalpamAM devonI sthiti jaghanya 7 sAga.nI ane utkRSTa 10 sAga.nI che. tenA paryAptakonI jaghanya aM. mu. ochA 7 sAga. ane utkRSTa aM. mu. ochA 10 sAga.nI che. caraka parivrAjako ghaNA varaso sudhI pravajyanuM pAlana kare che ane kALa karIne brahmaloka kalpamAM 10 sAga.nI sthitie utpanna thAya che. lAMtaka kalpamAM devonI sthiti jaghanya 10 sAga.nI ane utkRSTa 14 sAga nI che. tenA paryAptakonI jaghanya aM. mu ochA 10 sAga.nI ane utkRSTa aM. mu. ochA 14 sAga.nI che. mahAzukra kalpamAM devonI sthiti jaghanya 14 sAga.nI ane utkRSTa paNa 17 sAga.nI che. tenA paryAptA devonI jaghanya aM. mu. ochA 14 sAga.nI ane utkRSTa a mu. ochA 17 sAga.nI che. sahasAra kalpanA devonI sthiti jaghanya 17 sAga.nI ane utkRSTa 18 sAga.nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA 17 sAga.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 18 sAga.nI che. - Anata kalpamAM devonI sthiti jaghanya 18 sAga.nI ane utkRSTa 19 sAga.nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA 18 sAga.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 19 sAga.nI che. prANata kalpamAM devonI sthiti jaghanya 19 sAga.nI ane utkRSTa 20 sAga nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA 19 sAga nI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 20 sAga.nI che. AraNa kalpamAM devonI sthiti jaghanya 20 sAga.nI ane utkRSTa 21 sAga.nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA 20 sAga nI che ane utkRSTa aM. mu ochA 21 sAga.nI che. azruta kalpamAM devonI sthiti jaghanya 21 sAga.nI che ane utkRSTa 22 sAga nI che. tenA paryAptA devonI jaghanya aM. mu. ochA 21 sAga.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 22 sAga.nI che. AjIvikanA matavALA, gAma, Akara, saniSomAM pravarjita thayelA Abhiyogika devomAM 22 sAga.nI sthiti prApta kare che. 45 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navaraiveyakonI sthiti anuttaronI sthiti : heThima arthAtu nIcevALA traNa raiveyaka vimAnomAM je badhAthI nIce che temAM rahelA devonI sthiti jaghanya 22 sAga.nI che ane utkRSTa sAga.nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA 22 sAga.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 23 sAga.nI che. adhastana madhyama raiveyakanA devonI sthiti jaghanya 23 sAga nI che ane utkRSTa 24 sAga.nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya a mu. ochA 23 sAga.nI che. ane utkRSTa aM. mu. ochA 24 sAga.nI che. adhastana uparitana zaiveyaka devonI sthiti jaghanya 24 sAga.nI che ane utkRSTa 25 sAga.nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA 24 sAga.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 25 sAga.nI che. madhyama madhyanA traNa raiveyakamAM badhAthI nIcenA raiveyakanA devonI sthiti jaghanya 25 sAga.nI che ane utkRSTa ra6 sAga.nI che tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA 25 sAga nI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 26 sAganI che. madhyama-madhyama raiveyaka devonI jaghanya 26 sAga.nI sthiti che ane utkRSTa 27 sAga nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jadhanya aM. mu. ochA 26 sAga.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 27 sAga.nI che. madhyama uparikana saiveyaka devonI sthiti jaghanya 27 sAga.nI che ane utkRSTa 28 sAga.nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jadhanya e. mu. ochA 27 sAga nI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 28 sAga.nI che. uparitana adhatana raiveyakanA devonI sthiti jaghanya 28 sAga.nI che. ane utkRSTa 29 sAga.nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA 28 sAga.nI ane utkRSTa aM. mu. ochA 29 sAga.nI che. uparitana madhyama raiveyaka devonI sthiti jaghanya ra9 sAga.nI che ane utkRSTa 30 sAga.nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA ra9 sAga.nI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 30 sAga nI che. uparitana raiveyaka devonI sthiti jaghanya 30 sAga.nI che ane utkRSTa 31 sAga.nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya aM. mu. ochA 30 sAga.nI che 426 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane utkRSTa aM. mu. ochA 31 sA.nI che. - vijaya, vaijyanta, jayaMta, aparAjita vimAnomAM devonI sthiti jaghanya 31 sAga.nI che ane utkRSTa 33 sAga.nI che. temanA badhAnA paryAptA devonI sthiti jadhanya aM. mu. ochA 31 sAga nI che ane utkRSTa aM. mu. ochA 33 sAga nI che. svArthasiddhavimAnavAsI devonI sthiti jaghanya ane utkRSTa bhedathI rahita 33 sAga.nI che. tenA paryAptA devonI sthiti jaghanya ane utkRSTa bhedathI aM. mu ochA 33 sAga.nI kahI che. bhaviyadravyadevAdinI sthitinuM varNana: bhaviyadravya devonI sthiti jaghanya aM. munI che ane utkRSTa 3 palyanI kahI che. temanI aM. mu. jaghanya sthiti kahevAnuM kAraNa e che ke aM. munA AyuSyavALA paMcendriya tiryaMca devomAM utpanna thaI jAya che. temanI utkRSTa sthiti traNa patyanI kahevAnuM kAraNa e che ke uttarakuru AdimAM manuSya ane tiryaMconI utkRSTa sthiti traNa palyopamanI hoya che. ane teo marIne niyamathI devarUpe utpanna thAya che. A uttarakura AdinA jIvone bhaviyadravya devo ja gaNavAmAM Ave che kAraNake teo arthAt badhA jugaliyA marIne devagatimAM ja utpanna thAya che anya gatimAM utpanna thatA nathI. naradevonI sthiti arthAt cakravartinI sthiti jaghanya 700 varSanI ane utkRSTa 84 lAkha pUrvanI kahI che. jema ke brahmadatta cakravartinI sthiti 700 varSanI ane bharata cakravartinI sthiti 84 lAkha pUrvanI hatI. - dharmadevanI sthiti jaghanya aM. munI che. A sthiti apramatta saMyatanI apekSAe ii che. pramatta saMyatanI jaghanya sthiti na samayanI kahI che. athavA jenuM AyuSya eka aM. mu. ja bAkI rahyuM hoya evo jIva jo cAritra dhAraNa karI le to aM. mu.nI sthiti ghaTe che ane utkRSTa sthiti deze uNI pUrva koDInI che. te cAritragrahaNanI apekSAe kahevAmAM Avela che. pUrvakoTimAM je dezonatA kahevAmAM AvI che te pUrvakoTimAM ATha varSa ochA thavAnA kAraNe kahevAmAM AvI che. kAraNake ATha varSanI uMmara pahelAM jIvamAM cAritra grahaNa karavAnI yogyatA saMbhavatI nathI. 427 Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAdhi devonI sthiti jadhanya 72 varSanI che. jema ke mahAvIra svAmInI Ayusthiti 72 varSanI hatI ane utkRSTa sthiti 84 lAkha pUrvanI hoya che. RSabhadeva bhagavAnanuM AyuSya 84 lAkha pUrvanuM hatuM. bhAvadevonI sthiti jaghanya 10 hajAra varSanI ane utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI kahI che. vANavyaMtara devonI sthiti 10 hajA2varSanI che ane sarvArthasiddha anuttaravimAnavAsI devonI sthiti 33 sAgaropamanI hoya che. lokAMtika devonI sthiti : pAMcamA devalokanA aMtamAM rahenAra lokAMtika devonI jaghanya ane utkRSTa ATha sAgaropamanI sthiti che. puruSonI sthiti vize. : puruSanI sthiti jaghanyathI aM. mu.nI ane utkRSTa 33 sAgaropamanI kahI che. kemake tenA sivAya devonI ATalI sthiti nathI. tiryaMca yonika puruSonI jaghanya sthiti eka aM. mu.nI ane utkRSTa 3 palyopamanI kahI che. puruSamAM jalacara, uraparisarpa, bhujaparisarpanI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa pUrvakoDInI che. sthalacara puruSonI jaghanya sthiti eka aM. mu.nI ane utkRSTa 3 palyanI che. khecara puruSonI sthiti jaghanya eka aM. mu.nI ane utkRSTa palyanA asaMkhyAtamA bhAganI che. sAmAnya rIte manuSya sthiti jaghanya aM. mu.nI utkRSTa 3 palpanI che. tathA dharmAcaraNa cAritradharmanI apekSAe jadhanya sthiti eka aM. mu.nI che. A kathana bAhyaliMgavALI pravajyA dhAraNa karavAnI apekSAe kahela che. nahi to cAritra pariNAma eka samayavALuM paNa hoya che. samaktinI prApti pachI palyopama pRtha sudhIno kALa kSapita thaI jAya che. tyAre jIvane zrAvakapaNuM Ave che. zrAvakapaNAno kALa je palyopama pRthaktva ochA eka kroDAkroDI sAgaropamano che. temAMthI jyAre saMkhyAta sAgaropama kSapita thaI jAya che tyAre jIvane sarvaviratirUpa cAritranI prApti thAya che. cAritradharmanI apekSAe utkRSTa sthiti" 428 Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya puruSonI dezonapUrvakoTI pramANanI che. kemake cAritra dharmanI prApti utkRSTathI eka pUrvakoTI AyuSyavALAne ATha varSa pachI ja thAya che. karmabhUminA manuSyonI jaghanya sthiti eka aM. munI che ane utkRSTa traNa palyopamanI che. cAritra dhAraNa karavAnI apekSAe teonI sthiti jaghanya aM. munI che ane utkRSTa dezonapUrvakoTInI che. 3 palyopama suSamasuSamakALanA samajavA joIe. pUrvavideha ane pazcima videha karmabhUminA manuSya puruSonI jaghanya sthiti kSetranI apekSAe aM. mu. ane utkRSTa dezonapUrvakoTinI che. cAritra dharmanI apekSA pramANe e ja sthiti samajavI. akarmabhUminA manuSya puruSonI sAmAnyapaNAthI janmanI apekSAe jadhanya sthiti palyanA asaMkhya bhAgahIna 1 palyanI che. ane utkRSTa 3 patyanI che. saMharaNanI apekSAe jaghanya sthiti 1 aM. mu.nI ane utkRSTa dezonapUrvakoTInI che. akarmabhUmimAM saMhata pUrvavideha aparavidenA manuSyanI jadhanya tathA utkRSTa eTalA ja kALanA AyuSyano saMbhava che. haimavata ane airaNyavatanA akarmabhUminA manuSyonI janmanI apekSAe jaghanya sthiti akarmabhUmimAM batAvelI che. teTalI jANavI ane utkRSTa pUrA eka patyanI che. saMharaNanI apekSAe pUrvavatu jANavI. harivarSa ane samyakavarSanA akarmabhUminA manuSya puruSonI janmanI apekSAe sthiti jaghanya palyanA asaMkhyAtamA bhAgathI hIna be palyanI che ane utkRSTa pUrA be patyanI che. saMharaNanI apekSAe pUrvavatuM jANavI. devakara ane uttarakuranA manuSya puruSonI jaghanya sthiti janmanI apekSAe palyanA asaMkhyAtamA bhAgathI nyUna 3 palyanI che ane utkRSTa pUrA 3 palyanI che. saMharaNanI apekSAe pUrvavat jANavI. aMtaradvIpanA manuSya puruSonI janmanI apekSAe jaghanya dezona patyanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa che ane utkRSTa palyanA asaMkhyAtabhAganI che. saMharaNanI apekSAe pUrvavatu jANavI. napuMsakonI sthiti : napuMsakonI sthiti jaghanya eka aM. munI che. A tiryaMca ane manuSyonI apekSAe samajavuM ane utkRSTathI sAgaropamanI sthitinuM kathana 7mI pRthvInA nArakonI apekSAthI karela che. kemake 7mI pRthvInA nArakonI utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI 429 Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. deDakamAM sthitikAra : bAvIsa saga ti dasavAsa-sahassa ukkiTTha puDhavAI29 // 26 // gAthArtha : prathama pRthvIkAyanuM 22 hajAra varSanuM AyuSya che. te bAdara paryApta para pRthvIkAyanuM (ratnamaNi vagerenuM) jANavuM. e maNiratna vagere nakkara pRthvIo tevA prakAranA nirAbAdha sthAnamAM rahelI hoya to eTalA varSa sudhI jIve che. ane zeSa pRthvIonuM ethI jUna jema ke sonAnuM 1000 varSa, khaDInuM 12 hajAra varSa, retInuM 14 hajAra varSa, maNasilanuM 16 hajAra varSa, kAMkarAnuM 18 hajAra varSa ityAdi AyuSya , nirAbAdha sthAnamAM rahela suvarNa AdikanuM kahyuM che. e ja pramANe bAdara paryApta apakAya, bAdara paryApta vAyukAya ane paryApta pratyeka vanaspatikAyanuM anukrame 7 hajAra varSa, 3 hajAra varSa ane 10 hajAra varSanuM AyuSya che. te paNa tevA prakAranA nirAbAI sthAnamAM rahelA sthira apakAyAdinuM jANavuM. tidiNaggi, tipallAgaU naratiri, suraniraya sAgara tittIsA / vaMtara pallaM, joisa-varisalakkhAhiyaM paliyaM0 // 27 // gAthArtha : nirAbAdha sthAnamAM rahelA bAdara paryApta agnikAyanuM AyuSya 3 divasanuM che. agninA 1 jIvanuM AyuSya zrI sarvajJoe 3 divasanuM kahyuM che. tathA manuSyo ane tiryaMconuM AyuSya 3 palyopama kahyuM. te devakuru-uttarakurunA utkRSTa AyuSyavALA yugalika manuSyo tathA yugalika tiryaMconuM ane bharata-airavatamAM pahelA ArAmAM vartatA yugalika manuSya-tiryaMconuM jANavuM. zeSa manuSya-tiryaMconuM AyuSya tethI nyUna aneka prakAranuM che. vaimAnika devanuM AyuSya 33 sAga. che. te pAMca anuttara vimAnanA deva tathA sAtamI pRthvInA nArakonA utkRSTa AyuSyanI apekSAe che. vyaMtara devatAonuM eka palyopama che. paraMtu devIonuM to utkRSTa nA palyopama che. tema ja jyotiSamAM 1 lAkha 430 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa adhika 1 palyopama AyuSya che. te caMdramA vimAnavAsI puruSa devonuM utkRSTa AyuSya che. tathA caMdranuM potAnA(indranuM) paNa che ema jANavuM. - asurANa ahiya ayaraM, desUNa dupallayaM navanikAe / tArasa-vAsuNapaNadiNa-chammAsukkiTTha vigalAU" // 28 // gAthArtha : 24 daMDakamAM utkRSTa AyuSya-sthiti : (1) pRthvIkAyanuM 22000 varSa 1. apakAyanuM 7000 varSa 1. vAukAyanuM 3000 varSa 1. vanaspatikAyanuM 10,000 varSa 1. teukAyanuM 3 ahorAtrI 1. garbhaja manuSyanuM 3 palyopama 1. garbhaja tiryaMcanuM 3 palyopama 1. vaimAnika devanuM 33 sAgaropama 1. nArakanuM 33 sAgaropama 1. vyaMtaranuM 1 palyopama 1. jayotiSInuM 1 palyopama ane 1 lAkha varSa 1. asurakumAranuM sAdhika 1 sAgaropama 9. bhavanapatinuM dezona 2 palyopama 1. beindriyanuM 12 varSa 431 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsa 1. teIndriyanuM 49 varSa 1. caurendriyanuM 6 mAsa jaghanya Ayu sthiti : . puDhavAidasapayANaM, aMtamuhattaM jahana AuThiI dasasahasavarisaThiiA, bhavaNAhivanirayavaMtariyA2 // 29 // gAthArtha : pRthvI--a--teu-vAu-vanaspati-beIndriya-te indriya caurendriya-garbhajatiryaMca ane garbhaja manuSya e 10 daMDaka jANavA. e daza padonI jaghanya AyuSyasthiti aM. mu. che. bhavanapati, nAraka ane vyaMtaro daza hajAra varSanA AyuSyavALA che. vemANiya-joisiyA, palla-tayaTuMsa AuA huti3 // 30 // gAthArtha : rA ' vaimAnikonuM jaghanya AyuSya 1 palyopama che. te saudharma kalpanA pahelA prattaranA devonI apekSAe che, jayotiSIonuM jaghanya AyuSya 1/8 palyopama che te tArAnI devIonuM che. vedamAM sthiti : puruSavedanI jaghanya sthiti aM. munI che ane utkRSTa 33 sAgaropamanI che. ekAMta puruSavedanI jaghanya sthiti be sAgaropamanI te sanakumAra kalpa apekSAe ane utkRSTa 33 sAgaropamanI che te sarvArthasiddhanA deva apekSAe strIvedanI jaghanya sthiti aM. munI che. utkRSTa papa palyopamanI che te bIjA devalokamAM aparigRhitA devInI apekSAe. bIjA devalokamAM aparigRhitA devInI apekSAe. napuMsakavedamAM jaghanya sthiti aM. munI che ane utkRSTa 33 sAgaropamanI che 432 Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te 7mI narakanI apekSAe jANavI. lekSAmAM sthitiH kRSNalezyAnI jaghanya sthiti a munI che ane utkRSTa 33 sAgaropamanI che. 7mI narake che. nIlalezyAnI jaghanya sthiti aM. munI che ane utkRSTa 17 sAgaropamanI che. pamI narake che. kApotalezyAnI jaghanya sthiti aM. munI che ane utkRSTa 7 sAgaropamanI che. 3jI narake che. tejolezyAnI jaghanya sthiti aM. munI che ane utkRSTa 2 sAgaropama jhAjherI che te bIjA devalokanI apekSAe che. papralezyAnI jaghanya sthiti aM. munI che ane utkRSTa 10 sAgaropamanI che te pAMcamA devalokanI apekSAe che. zuklalazyAnI jaghanya sthiti aM. munI che ane utkRSTa 33 sAgaropamanI che te sarvArthasiddhavimAnanA devanI apekSAe che. alezInI jaghanya sthiti-a, I, uM, jha, lU e 5 laghu akSaro jeTalI te 14mA - guNasthAne che. utkRSTa anaMta che te siddhanI apekSAe. darzanamAM sthiti : ekAMta acakSudarzananI sthiti jaghanya aM. munI che ane utkRSTa 22 hajAra varSanI che te pRthvIkAyanI apekSAe jANavI. acakSudarzana, cakSudarzananI jaghanya aM. munI che ane utkRSTa 33 sAgaropama avadhidarzananI sthiti jaghanya 10 hajAra varSanI ane utkRSTa 33 sAgaropamanI che. kevaladarzananI jaghanya aM. mu.nI che te aMtagaDa kevalI apekSAe 13mA 433 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAne utkRSTa anaMta che te siddhanI apekSAe che. dRSTimAM sthiti : mithyAtvadRSTine mizrardaSTimAM sthiti jaghanya aM. mu.nI che utkRSTa 33 sagaropamanI che. samaktidRSTinI sthiti jaghanya aM. mu.nI che utkRSTa anaMta kALanIsiddhanI apekSAe. jJAnamAM sthiti : matijJAna, zrutajJAnanI sthiti jaghanya aM. mu.nI che ane utkRSTa 33 sAgaropamanI che. avadhijJAnanI sthiti jaghanya 10 hajAra varSanI ane utkRSTa 33 sAgaropamanI che. manaH paryavajJAnanI sthiti jadhanya aM. mu.nI che ane utkRSTa dezonapUrva kroDanI che. kevalajJAnanI sthiti jaghanya aM. mu. te aMtagaDakevalI apekSAe ane utkRSTa anaMtakALanI che te siddhanI apekSAe che. daMDakamAM sthitinA ciMtanathI AdhyAtmika vikAsa : A AtmA je bhavamAM jAya tyAM tenI sthiti arthAt AyuSya maLe che. e bhavanuM AyuSya pUrNa thatAM vaLI bIjA bhavane dhAraNa kare che. jyAM sudhI karmo che tyAM sudhI nAnI moTI sthiti pramANe jIvane utpanna thavuM paDe che. daMDakanA jJAnathI ciMtana. karAya che ke anaMtakALathI aneka bhavo karyA. have karmone khapAvIne akSaya sthitane prApta karavAnI che. siddhakSetramAM e akSaya sthitimAM ja rahe che. temanI sthitino kadI aMta ja Avato nathI. bhavabhramaNa sadAne mATe TaLI jAya che. A manuSya bhavamAM maLelI sthiti arthAt AyuSmAM utkRSTa ArAdhanA thaI zake che. ekAvatArI banIne aMte trIjA bhave kevalajJAna prApta karIne manuSya bhava dvArA akSayasthitine prApta karI zakAya che. A rIte sthitinuM ciMtana karI AdhyAtmika vikAsanA kSetre AgaLa vadhI zakAya che. jenA bhAva UMcA tenuM jIvana paNa UMcu bane che. 434 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNI:: 1. Ava. A 2. bhaga. za. 14. u. 5. 3. jainendra si. koSa. bhA. 4. pR. 456 4. jainendra si. koSa. bhA. 4. pR. 456 5. sthA. ThA. 8. u. 3. 6. sthA. ThA. 5. u. 3. - 7. sthA. ThA. 2. u. 3. sthA. ThA. 8. u 1. prajJA. 5. 4. sU. 1. 10. prajJA. 5. 4. sU. 2, 11. prajJA. 5. 4. sU. 4. 12. prajJA. pa. 4. sU. 5. 13. prajJA. 5. 4. sU. 6. 14. jIvA. prati. 2. 15. jIvA. prati. 3. 16. prajJA. 5. 4. sU. 7. 17. prajJA. 5. 4. sU. 8. 18. prajJA. 5. 4. 19. sthA. 1 jIvA. 1 rAya. 435 Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. prajJA. 5. 4. sU. 9. 21. sthA. ThA. 6 22. prajJA. 5. 4. 23. sthA. ThA. 2. u 2. sU. 5. 24. prajJA. 5. 4. 1 bhaga. au. 25. bhaga. za. 12. u. 9. sU. 2. 26. sthA. ThA. 8 27. jIvA. prati. 2 28. jIvA. prati. 2. sU. 14. 29. daMDaka prakaraNa gAthA 26. 30. daMDaka prakaraNa gA. 27 31. daMDaka prakaraNa gA. 28 32. daMDaka prakaraNa gA. 29 33. daMDaka prakaraNa gA. 30 436 Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19muM) paryAptidvAra daMDaka prakaraNamAM 24 dvAronI zAstrIya vicAraNA karavAmAM AvI che. e vicAraNAmAM 19mA dvAramA paryApti viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivaraNa nIce mujaba che. paryAptinA artho : * paryApti zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) grahaNa karelA AhAra vagere pudgalo pariNAmAvavA mATenI AtmAnI ja zakti vizeSa che te paryApta. te zakti padgalono jaththo bhego thavAthI utpanna thAya che. arthAt je utpatti sthAne AvIne prathama je grahaNa karelA pudgalo tene tathA bIjA paNa dareka samaye grahaNa karAtA pudgalono tenA saMparkathI te rUpe thayelAonI je zakti che te paryApti kahevAya che. 1 (2) je AhAra vagerenA pudgalone khala ane rasa vagere rUpa banAvavAnA kAraNarUpa hoya tene paryApti kahevAya che. (3) je peTamAM rahelA pudgala vizeSonA AhAra pudgalone ... khala rasarUpe pariNamAvavAmAM kAraNarUpa je zakti vizeSa che tene paryApti kahevAya che. (4) AhAra zarIrAdinI niSpattine paryApti kahe che.4 (5) cAre taraphathI prAptine paryApti kahe che.pa paryAptinA bhedo ane teonuM vivecana : zAstramAM darzAvela praryAptine cha vibhAgamAM vibhAjita karavAmAM Avela che. paryAptinA cha prakAra che : (1) AhAra (2) zarIra (3) indriya (4) zvAsocchvAsa (5) bhASA ane (6) manaH paryApti 437 Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) AhAra paryAptiH zarIra nAma karmanA udayathI je paraspara anaMta paramANuonA saMbaMdhathI utpanna thayA che ane je AtmAthI vyApta AkAzakSetramAM sthita che evA pudgala vipAkI AhAra vargaNA saMbaMdhI pudgala skaMdha karma skaMdhanA saMbaMdhathI kathacit mUrtapaNAne prApta thayA che. AtmAnI sAthe samabhAvarUpathI saMbaMdha thAya che. te khalabhAga ane rasabhAganA bhedathI pariNamana karavAnI zaktithI banelA pudgala skaMdhonI prAptine AhAra paryApti kahe che. je zakti vaDe jIva, bahArano AhAra laI balarUpe ke rasarUpe pariNAve tene AhAra paryApti kahe che. (2) zarIra paryAptiH talanA khaLA samAna te khala bhAgane hADakAM Adi kaThIna avayavanA rUpathI ane tala ke telanI jema rasabhAgane rasa, lohI, carabI, vIrya Adi drava avayavarUpathI pariNamana karavAvALA audArikAdi traNa zarIronI zaktithI yukta pugala skaMdhonI prAptine zarIra paryApti kahe che. je rasarUpe thayela AhArane rasa, lohI, asRga, mAMsa, carabI, hADakAM, majA ane zukra e sAta dhAturUpe pariNAve tene zarIra paryApti kahe che. (3) indriya paryAtiH yogya dezamAM sthita rUpAdithI yukta padArthonA grahaNa karavA rUpa zaktinI utpattinA nimittabhUta pudgala pracayanI prAptine indriya paryApti kahe cheH je dhAtarUpe pariNamela AhAramAMthI eka, be, traNa, cAra athavA pAMca indriya yogya dravyone laI ekendriya, beindriya, teIndriya vagere rUpe pariNamAve tene indriya paryApti kahe che. (4) zvAsocchavAsa : uzvAsa ane vizvAsa rUpa zaktinI pUrNatAnA nimittabhUta pudgala pracayanI prAptine AnapAna paryApti kahe che. athavA je zaktithI AtmA udghAsa yogya vargaNAnA pudgalone grahaNa karIne ucchavAsarUpamAM pariNamAve ane teno AdhAra laIne ene pAchaLa choDe enI pUrNatAne zvAsocchavAsa paryApti kahe che. athavA jenA vaDe 438 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucchavAsa yogya vargaNAmAMthI tenA daLiyAo laI zvAsocchavAsarUpe pariNAvI enuM AlaMbana laIne choDe tene zvAsocchavvAsa paryApti kahe che. . (5) bhASA paryAptiH bhASA vargaNAnA skaMdhonA nimittathI cAra prakAranA bhASArUpathI pariNamana karavAnI zaktinA nimittabhUta nokarma pudgala pracayanI prAptine bhASA paryApti kahe che. athavA je zaktithI bhASA vargaNAnA pudgalone grahaNa karIne bhASArUpa pariNamAve ane eno AdhAra laIne aneka prakAranI dhvanirUpamAM pAchA choDe enI pUrNatAne bhASA paryApti kahe che. athavA jenAvaDe bhASAyogya dalikone laI bhASArUpe pariNAvI ane tenuM AlaMbana laI choDe tene bhASA paryApti kahe che. (9) manaH paryApta anubhUta arthanA smaraNarUpa zaktinA nimittabhUta manovargaNAnA skaMdhothI niSpanna pudgala pracayane manaH paryApti kahe che. athavA dravyamananA AlaMbanathI anubhUta arthanA smaraNarUpa zaktinI utpattine mana:paryApti kahe che. athavA je zaktithI manane yogya manovargaNAnA pudgalone grahaNa karIne manarUpa pariNamana kare ane enI zakti vizeSathI e pudgalone pAchA choDe enI pUrNatAne mana:paryApti kahe che. athavA jenA vaDe manoyogya vargaNAmAMthI daLiyA laI manarUpe pariNAvI enuM AlaMbana laIne choDe tene mana:paryApti kahe che. deDakamAM paryApti H suranaratiriniraesu, cha pajjattI thAvare caUgaM vigale paMca pajjattI, // 30 // gAthArtha : devanA 13 daMDaka, garbhaja paMcendriyano 1 daMDaka, 1 garbhaja manuSyano daMDaka ane sAta narakano 1 daMDaka e 16 daMDakomAM cha e paryApti hoya che. sthAvaranA pAMca daMDakomAM bhASA ane mana varjIne cAra paryApti che. tyAre vikasendriyane pAMca paryApti che. 439 Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je jIva svayogya paryAptio pUrI karavAno ja na hoya te labdhi aparyApto kahevAya che. je jIva svayogya paryApto pUrI karavAno ja hoya. te labdhi paryApyo kahevAya che. jeNe sarva paryApti pUrI karI che te karaNa paryApto kahevAya che. arthAta AhAra, zarIra, indriya e traNa paryAptio pUrI kare athavA temAMnI koI paNa eka ja pUrI kare, athavA svayogya je je pUrI kare, teTalA pUrato te karaNa paryApto kahevAya che. ane zarUAtanI paNa pUrI na karI hoya athavA temAMnI je je pUrI, athavA svayogya je je pUrI na karI hoya teTalA pUrato te karaNa aparyApta kahevAya che arthAt je hajI aparyApto che paNa paryApta thaze. te karaNa aparyApyo kahevAya che. AhArAdi pudgalonuM pariNAma karavA mATe utpatti samayathI mAMDIne dara samaye samaye maLatAM pugalonA samUhamAMthI AtmA cha prakAranI jIvana kriyAo calAvavAne je sAdhano UbhAM karI le che te paryApti kahevAya che. ane paryApta nAmakarma ke aparyApta nAmakarmanA udayathI te prApta thAya che. cha paryAptione racavAno samaya : pahelI paryApti AhAra paryApti eka samaya pramANanI che. bAkInI zarIra paryApti vagere pAMca paryAptino darekano kramasara aMtarmuhUrtano kALa che. arthAta A badhI paryAptione utpattinA pahelA samaye ja jIva eka sAthe potAne yogya paryApti racavAno prAraMbha kare che. ane kramasara saMpUrNa kare che. eTale ke pahelAM AhAra paryApti te pachI zarIra paryApti, indriya paryApti vagere. AmAM sauthI prathama AhAra paryApti pahelA samaye ja pUrNa kare che. bAkInI pAMcane aMtarmuhUrta kALe kramasara pUrNa kare che. audArika zarIramAM cAreya judI judI asaMkhya samayanA aMtarmuhUrta pramANa hoya che. vaikriya ane AhArakamAM cAra eka eka samayanI hoya che. arthAtu pahelI eka samaye pUrI kare. tyAra pachI aMtarmuhUrta bIjI paryApti pUrI kare. tyArapachI trIjI, cothI, pAMcamI ane chaThThI ekeka samaye pUrI kare. 440 Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devo pAMcamI ane chaThThI be eka samaye pUrI kare. IjiyamAM pathati : ekendriyamAM - cAra paryApti che. prathamanI. vikalendriyamAM - prathamathI pAMca paryApti che. paMcendriyamAM - cha e paryApti che. kAyamAM paryAti : pRthvIkAya yAvata vanaspatikAyama - prathamanI cAra paryApti che. trasakAyamAM - cha paryApta che. darzanamAM paryAptiH ekAMta acakSudarzanamAM - pAMca paryApti che. cAreya darzanamAM - cha e paryAptio che. deDakamAM paryAtinA ciMtananuM kAraNa : A jIva saMsArI avasthAmAM paryApti yukta rahe che. indriya pramANe tene paryAptio maLe che. prathamanI pAMca paryAptimAM tene saMkSIpaNuM maLatuM nathI. manaH paryAptimAM jIvane saMjJIpaNuM maLe che. asaMjJIpaNAmAM jIvano AtmavikAsa thato nathI. AhAra paryAptithI eka bhavanI zarUAta thAya che. saMjJInA bhavanA manaH paryAptithI paryAptionI pUrNatA thAya che. mana khUba kiMmatI cIja che. mahAna vastu che. mahAna vastunuM jo mAnavabhavamAM mUlya thaI jAya to caturgatinA pherA baMdha thaI jAya che. mahApuNyanA udaye ja cha paryAptio maLe che. dareka paryAptio ApaNA jIvanamAM upakAraka che. maLelI A paryAptione saphaLa banAvavA mATe zubhabhAvone manathI keLavavA joIe jethI paryAptio pUrNa thaI zake. mATe ja daMDakamAM paryAptinuM ciMtana karavuM joIe. 441 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNI 1. prava. sAroddhAra bhA. 2 2. jIvA. 1. prajJA. sthA. 3. prava. sAroddhAra bhA. 2. 4. jainendra si. koSa bhA. 3. pR. 3. 5. jainendra si. koSa bhA. 3. pR. 3. jainendra si. koSa bhA. 3. pR. 3. 7. daMDaka prakaraNa. gA. 30-31 8. bhaga. za. 3. u 1. sU. 129, karmagraMtha 1. 9. bhaga. za. 3. u. 1. sU. 1 karmagraMtha 1. 442 Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20muM) AhAra dvAra daMDaka prakaraNamAM 24 dvAronI zAstrIya carcA, sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. e vicAraNAmAM 20mA dvAramAM AhAra viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivaraNa nIce mujaba che. AhAranA artho : zAstramAM AhAra zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) traNa zarIra ane cha paryAptine yogya pudgalone grahaNa karavAne AhAra he che. (2) upabhogya zarIranA yogya pudgalonA grahaNane AhAra kahe che. (3) sarvalokanA mATe upakArInI jema je AdhAra che tene AhAra kahe che. (4) AlaMbanane AhAra kahe che. jIva dvArA Ahata thAya che te AhAra che.4 AhAranA prakAra ane tenuM vivecana : Adi zAstramAM darzAvela AhArane vibhinna prakAre vibhAjita karavAmAM AvyA che. AgamamAM AhAranA cAra prakAranA bhedono ullekha che. (1) karmAhArAdi karmAhAra, nokarmAhAra, leppAhAra, ojAhAra, mAnasAhAra : (2) khAghAdi : azana, pAna, khAdya, svAgha Adi. (3) kAMjI Adi : AMbalI, AcAmla, belaDI, ekalaTANuM Adi. (4) pAnakAdi : svaccha, levaDa, alevaDa, sasidhdha, asikstha Adi. 443 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA AhAra traNa prakAranA che. (1) sacita AhAra : jIva sahitano pudgalano AhAra che. (2) acita AhAra : jIva rahita pudgalano AhAra che. (3) mizra AhAra : jIva sahitano ane sAthe jIvarahita pudgalano AhAra che. vaLI, AhAra traNa prakAranA che. (1) ojAhAra : zarIra dvArA thAya che. utpatti pradezamAM AhAranA yogya pudgalonA samUhane ojAhAra kahe che. (2) romAhAra : tvacA(cAmaDI) dvArA thAya che. (3) kavalAhAra : koLiyA karIne karelo AhAra prakSepAhAra kahevAya che. badhA aparyApta jIva ojAhArI hoya che. ane paryApta jIvo mATe romAhAra ane kavalAhAranI bhajanA che. arthAtuM hoya athavA na paNa hoya. AhAranA mukhya be prakAra che." (1) manojJa ane (2) amanojJa manojJa ane amanojJa AhAranA cAra prakAra paDe che. asana, pAna, khAdya ane svAdya. A baMnenA maLIne kula ATha bheda thaI jAya che. AhAra cAra prakAranA kahyA che. (1) azana (2) pAna (3) khAdima ane (4) svAdima. bIjI rIte AhAranA cAra prakAra kahyA che. (1) upaskara saMpanna (2) upaskRta saMpanna (3) svabhAva saMpanna (4) paryASita saMpanna (1) azana : je khAvAmAM Ave che te bhojanane azana kahe che. ' (2) pAna : je pIvAmAM Ave che te bhAta AdinA dhovaNa,jaLa vagerene pAna kahe che. (3) khAdima : drAkSAdikane khAdima kahe che. 444 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) svAdima : elAyacI, laviMga, sopArI, dhANAdALa, cUrNa vagerene svAdima kahe che. . - bIjA cAra AhAra : (1) upaskara saMpanna H je AhAra viziSTa dravyothI suvAsita karavAmAM Ave che. evA hiMgAdi dravyane upaskara kahe che. tenAthI yukta maganI dALa vagere jevA AhArane upaskara saMpanna AhAra kahe che. - (2) upaskRta saMpanna : pakavIne rAMdhIne) taiyAra karelA bhAta, khIcaDI, roTalI Adi AhArane upaskRta saMpanna AhAra kahe che. (3) svabhAva saMpanna H je AhAra kudaratI rIte ja pakva hoya che tene svabhAva saMpanna AhAra kahe che. jema ke pAkI kerI, khajUra, keLAM vagere . (4) paryASita saMpanaH rAtri paryata Atho AvavA daIne je AhAra taiyAra thAya che tene paryASita saMpananna AhAra kahe che, jema ke jalebI vagere. AgamomAM tema ja TIkA sAhityamAM AhAranuM vivecanaH nAma, sthApanA, dravya, kSetra ane bhAva A pAMca prakArano AhAra nikSepa che. jIva prAyaH dararoja AhAra kare che. kemake AhAra vinA zarIrano nirvAha thato nathI. A lokamAM bIjakArya cAra prakAranAM che. tenuM zarIra bIja rUpa ja hoya che. ajhabIja, mUlabIja, parvabIja ane aMdha bIja. vanaspatikAya jIvo aneka prakAranI yonivALA te pRthvInA snehano AhAra kare che. te bIja pRthvI, apa, agni, vAyu ane vanaspati zarIrano paNa AhAra kare che. teo aneka prakAranA trasa ane sthAvara jIvonA zarIrane acita karI de che. (sU. 3.) je vRkSa, vRkSa upara utpanna thAya che. te vRkSa yonivALA vRkSo kahevAya che. vRkSathI teonI utpatti thAya che. vRkSamAM teo sthita rahe che. te vRkSayonika vRkSa pRthvI yonika vRkSonA snehano AhAra kare che. teo pRthvI,jala, teja, vAyu ane vanaspatinA zarIrano 445 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa AhAra kare che. teo aneka prakAranAM trasa ane sthAvara jIvonA zarIra potAnA zarIrathI acita karI de che. ane pRthvIkAya vagerenA zarIrane potAnA zarIra rUpathI pariNamAvI le che. te vRkSa yonivALA vRkSonA bIjA zarIro paNa hoya che je aneka prakAranAM varNa, gaMdha, rasa, sparza ane aneka prakAranA avayavonI racanAothI yukta tathA aneka prakAranAM pudgalothI banelAM che. (sU. 4.) vanaspatikakAyika jIvono trIjo bheda paNa che. je vRkSo vRkSayoni vALA vRkSonA rasano AhAra kare che. bAkInuM varNana pUrvokta pramANe samajI levuM. (sU. pa.) vRkSanA AzrayathI rahelA ane vRkSamAM utpanna thavAvALA. te vRkSa yoni vALA adhyArUha (upara caDavAvALA) nAmanA vRkSonAM zarIra aneka varNa, gaMdha, rasa ane sparzavALAM hoya che. te zarIro potapotAnA upArjana karelA karmo anusAra hoya che.' bAkInuM kathana pUrvokta pramANe samajavuM. (su. 6.). have adhyArUha yoni vALA, adhyArUha vanaspatikAya paNa hoya che. arthAt vRkSayonika adhyArUha nAmanI vanaspati ja jemanI yoni arthAt utpatti sthAna che ane adhyArUha vanaspati vadhavAthI vadhe che. teo karmanA nimitte adhyArU vanaspatimAM ja adhyArUhapaNAthI vadhe che. AgaLanuM kathana pUrvokta pramANe samajavuM. (sU. 7.) koI koI jIva adhyArUha yoni vALA, adhyArUhanA AzrayathI rahevAvALA ane adhyArUhamAM ja vadhavAvALA hoya che. AgaLanuM kathana pUrvokta pramANe samajavuM. (sU. 8.). koI koI jIvo pRthvIkAyathI utpanna thAya che. pRthvIkAya para ja sthita rahe che. ane vadhe che. teo aneka prakAranA pRthvIkAya upara tRNarUpe utpanna thAya che. nAnA ke moTA zarIrothI yukta te prANIo te aneka prakAranI jAtavALI pRthvInA snehano Ahara kare che. yAvatuM te tRNAdi jIvone pote karelA karma pramANe ja tRNa zarIra hoya che. (sU. 9.) je rIte pRthvayonivALA tRNanA jIvo batAvyA che e ja pramANe pRthvIyonivALA 446 Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRNomAM tRNarUpe utpanna thavAvALA jIva paNa hoya che. te jIvo pRthvIyonivALA ghAsomAM utpanna thAya che. AgaLanuM saghaLuM kathana pUrvokta pramANe samajavuM. (sU. 10.) * koI koI tRNayonika jIva tRNa jIvonA zarIrano AhAra kare che. vagere saghaLuM kathana pUrvavata samajavuM. e ja pramANe tRNayoniko tRNomAM mULa kaMda, skaMdha, chAla, zAkhA, kuMpaLa cAvat bIjarUpe utpanna thAya che. phaLa vagerenA jIvo vRkSanA jIvothI bhinna hoya che. mULa vagerenA jIvo, vRkSa vagerenA rasano AhAra kare che. vagere saghaLuM kathana pUrvavat samajavuM. (sU. 10.) e ja pramANe auSadhi-vanaspatimAM cAra AlApako thAya che. jema ke (1) pRthvIyonika auSadhi (2) auSadhiyonika auSadhi (3) auSadhiyonika adhyArUha ane (4) adhyArUha yaunika adhyArUha e ja pramANe harita vageremAM cAra AlApako thAya che. jema ke (1) pRthvIyonika harita (2) haritayonika harita (3) haritayonika adhyArUha (4) adhyArUha yonika adhyArUha. (sU. 11.) koI koI vanaspati jIvo pRthvIyonikathI utpanna thavAvALA, pRthvI saMbhava, pRthvInA sthita ane pRthvImAM ja vadhanArA hoya che. A vanaspatikAyanA jIvo te aneka prakAranA yonivALI pRthvInA snehano AhAra kare che. teo pRthvI vagere cha e kAyanA zarIrono AhAra kare che. AmAM eka ja AlApaka hoya che. bAkInA traNa AlApaka hotA nathI. - koI koI jalayonika, jalamAM sthita ane vadhe che yAvat teo potAnA karmathI aneka prakAranI yoni vALA pANImAM vRkSapaNAthI utpanna thAya che. te jIvo aneka prakAranA ApakAya yonika jalanA snehano AhAra karavAvALA hoya che. teo pRthvI vagerenA zarIrano paNa AhAra kare che. ahIM eka ja AlApaka hoya che. koI koI jIvo pRthvIyonika vRkSomAM, pRthvIyonika tRNomAM, tRNayonika tRNomAM, jalayonika vRkSomAM, vRkSayonika vRkSomAM utpanna thAya che. teo vRkSonA snehano AhAra kare che. te pRthvIkAya vagerenA zarIrono paNa AhAra kare che. sU. 13. 447 Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyanuM svarUpa kahe che. koI manuSya karmabhUmija, koI akarmabhUmija to koI aMtaradvIpa ja hoya che. A jIvonI utpatti potapotAnA bIja ane avakAza pramANe thAya che. strI ane puruSane pUrva karma pramANe nimittayonimAM maithuna viSaya saMyoga thAya che. te saMyoga pachI utpanna thavAvALo jIva baMnenA snehano AhAra kare che. te jIvo tyAM strIpaNAthI, puruSapaNAthI ane napuMsakapaNAthI utpanna thAya che. te jIvo potAnA zarIranuM nirmANa karavA mATe mAtApitAnA raja ane vIryane grahaNa kare che. te pachI e jIvo mAtA je aneka prakAranA rasayukta padArthano AhAra kare che tenA eka dezano oja AhAra kare che. janma pAmyA pachI pUrva janmanA abhyAsa saMskAra vasAt mAtAnuM dUdha pIve che. anukramathI vadhatAM bhAta tathA trasa ane sthAvara jIvono AhAra kare che. arthAt aneka prakAranA bhojya padArthono upabhoga karatAM anukramathI vadhe che. (sU. 14.). paMcendriya tiryaMcomAM jalacaro, copagA sthalacara, uraparisarpa, bhUjapari sarpa ane khecara, e pAMce garbhaja tiryaMca paMcendriyonuM manuSyanAM sUtramAM jaNAvyA pramANe AhAranuM vivecana samajavuM. (sU. 15.) koI koI jIva jema ke jU-lIkha vagere te indriya Adi vikasendriyo aneka prakAranI yoniomAM sthita rahe che ane vadhe che. teo aneka prakAranAM trasa ane sthAvara jIvonA sacita ane acita (zarIro) kalevaromAM utpanna thAya che. ane aneka prakAranAM trasa ane sthAvara prANIonA snehano AhAra kare che. potAnA zarIrarUpe te AhArane pariNamAve che. e ja pramANe maLa ane mUtrathI paNa vikalendriya jIvonI utpatti thAya che. gAya, bheMsa vagerenA zarIramAM paNa carmakITapaNAthI ghaNA vikalendriya jIvo utpanna thAya che. (sU. 16.). - A saMsAramAM aneka jIvo vAyuyonika apakAyamAM utpanna thAya che. jema ke jhAkaLa. te apakAyapaNAthI utpanna thAya che. teonA zarIro vAukAyathI banelAM hoya che. teo aneka prakAranA trasa ane sthAvara prANIonA sneha (rasa)no AhAra kare che. koI koI jIvo apakAya yonivALA apakAyanA jIvo hoya che. te jIvo 448 Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayonika udakavALA jIvonA rasono temaja pRthvIkAya vagereno paNa AhAra kare che. (sU. 17.) koI koI jIva aneka yoni vALA agnikAyanA hoya che. e ja pramANe vAyuyonikavALA agnikAya, agniyonika trasakAya A kramathI traNa AlApako samajI levA. A pramANe vAyukAya, vAyukonika agnikAya vAyuyonika, vAyuyoni vALA trasa A rIte cAra AlApako thAya che. (sU. 18.) saMsAranA saghaLAM prANIo, saghaLAM bhUto, saghaLA jIvo ane saghaLA satvo, aneka prakAranI yoniomAM vadhe che. jagatanA saghaLAM prANIo karmane ja AdhIna che. (sU. 19.) - nArakonA AhAra: vaimAniko sudhI nArakajIva tenuM zarIra je AkAza pradezomAM avagADha hoya che te pradezomAM rahelA pugalone AtmA dvArA grahaNa karIne te potAnA AhAra rUpe upayogamAM letA nathI. ane paraMparArUpe zretrAvagADha thayelA pudgalone paNa AhArarUpe upayogamAM letA nathI. evuM ja kathana vaimAniko paryaMtanA daMDakomAM paNa samajavuM. nArakajIvo potAnA AhArarUpe je pugalone grahaNa kare che. je kSetramAM potAnuM zarIra avagAhita hoya che e ja kSetranA pugalane teo grahaNa karIne AhArarUpe te upayogamAM le che. e ja pramANe vaimAnika devo sudhInA 24 daMDakanA viSayamAM paNa kathana samajavuM. ahi je kathana karavAmAM AvyuM che te ja AhAranI apekSAe karavAmAM AvyuM che tema samajavuM. nArIjIvo sacitAhArI nathI paNa acitAhArI che. e mizrAhArI nathI. e pramANe vaimAnika paryata samajavuM. audArika zarIravALA manuSya sacita AhAravALA paNa che. acitAhAravALA ane mizra AhAravALA paNa che. nArakanA jIvo AhArArthI che. nArakonA AhAra be prakAranA kahyA che. Abhoga-upayogapUrvaka karela ane anAbhoga te vinA upayoga kareluM. temAM je 449 Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAbhoganivartita te prati samaye AhArartha utpanna thAya che. ane te asaMkhyAta samayanA aM. mu.mAM utpanna thAya che. nArakajIva AhAra grahaNa kare che te dravyathI anaMta pradezI, kSetrathI asaMkhyAta pradezomAM rahelA, kALathI koI paNa sthitivALA, bhAvathI varNavALA gaMdhavALA, rasavALA ane sparzavALA, bhAvathI varNavaLA je pudgalono AhAra kare che. te sthAna mArgaNA sAmAnyanI apekSAthI kALAvarNavALA yAvat zukalavarNavALA pudgalono paNa AhAra kare che. varNathI je kALA varNavALAno AhAra kare che te eka guNa yAvat daza guNa kALA varNavALAono AhAra kare che. yAvat anaMta guNa kALAvarNavALAono AhAra kare che. e ja prakAre zukala varNavALAono, e ja prakAre gaMdhathI ane rasathI paNa samajavuM. ekathI ATha sparzavALAono AhAra kare che. bheda mArgaNAnI apekSAthI karkaza ' pudgalono yAvat rUkSa pudgalono paNa AhAra kare che. anaMta guNa karkazano AhAra yAvat anaMta guNa rUkSono paNa AhAra kare che. je anaMtaguNarUkSa pudgalono AhAra kare che te spaSTa pudgalono paNa AhAra kare che. aspRSTano AhAra karatA nathI. yAvat niyamA cha dizAno AhAra kare che. bahulatAnA kAraNanI apekSAe varNathI kALA-vAdaLI, gaMdhanI durgaMdhavALA rasathI tikta, kuTu rasa, sparzathI karkaza, guru, zIta ane rUkSa temanA purANA varNaguNa gaMdhaguNa, rasa guNa ane sparzaguNamAM badalAIne, nAza karIne anya navA varNa, gaMdha, rasa ane sparza guNa utpanna karIne potAnA zarIra kSetramAM avagAhana karelA pudgalono pUrNarUpa Ahara kare che. nAraka pUrNarUpathI pariNata kare che. sarvatra ucchvAsa le che. sarvataH niHzvAsa le che. vAraMvAra AhAra kare che. vAraMvAra pariNata kare che. kyAreka AhAra kare che. kyAreka ucchvAsa le che. kyAreka nizvAsa le che. nAraka je pudgalone AhararUpe grahaNa kare che tenA asaMkhyAtamA bhAgano AhAra kare che. ane anaMtamAM bhAganuM AsvAdAna kare che. nAraka je pudgalo AhArarUpamAM grahaNa kare che. te badhAnA saMpUrNano AhAra kare che. te temanA mATe zrotendriya yAvat sparzendriyarUpathI, aniSTa, akAMta, apriya, azubha, amanojJarUpathI amanAma, anicchita, abhilaSaNIya, bhAre, 450 Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkharUpathI temanuM vAraMvAra pariNamana kare che. nArakone vaikriya zarIra hoya che. tethI teo vaikriya zarIranI puSTinA yogya ja pudgalono acitAhAra kare che. audArika zarIra jIva audArika zarIrane yogya pudgalono AhAra kare che. nArako to huM AhAra karuM evI abhilASA eka muhUrtamAM pedA thaI jAya che. mATe nArakonI AhArAbhilASA e. munI kahelI che. nArako dravyathI anaMta pradezI pudgalono AhAra kare che kemake saMkhyAta athavA asaMkhyAta pradezI DhaMdha jIva dvArA grahaNa karI zakAtA nathI. bhAvathI varNa, gaMdha, rasa, sparzavALA dravyone AhAranA rUpamAM grahaNa kare che. kemake pratyeka paramANumAM 1 varNa, 1 gaMdha, 1 rasa ane 2 sparza avazya hoya che. A bahulatAthI kahevAno Azaya e che ke azubha anubhAvavALA prAyaH mithyAdaSTi ja ukta kRSNavarNa Adi azubha dravyono AhAra kare che. AgAmI thanArA tirthaMkara Adi nAraka evA dravyono AhAra nathI karatA. AhAranA rUpamAM grahaNa karAyelA te pugalo nArakone aniSTarUpamAM pariNata thAya che. apriya arthAt aMtaHkaraNane priya na lAge. amanojJa arthAt je vipAkanA samaye kalezajanaka hovAnA kAraNe manamAM AphlAda utpanna na kare. amane Ama arthAt je bhojayarUpamAM grAhya na hoya. anirNita arthAt AsvAdana karavA mATe ISTa na hoya. te pudgalo bhArarUpamAM pariNata thavAnA kAraNe duHkharUpa pariNata thAya che. asura kumArAdinA AhAra : asura kumAronuM kathana nArako pramANe karavuM joIe. yAvat temanA mATe vAraMvAra pariNata thAya che. teomAM je abhoganivartita AhAra che te jaghanyathI caturtha bhakta, utkRSTathI kAMIka adhika sahasra varSamAM AhAranI abhilASA utpanna thAya che. A kathana sAtireka sAgaropamanI sthitivALA balendranI apekSAthI che. bahulatArUpa kAraNanI apekSAe varNathI pIta, ane zveta, gaMdhathI sugaMdhayukta, rasathI amla ane madhura tathA sparzathI laghu, snigdha, uSNa, suMvALo (mUdu) pudgalonA purANA varSaguNa yAvat 4pa1 Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manAmarUpathI icchita rUpathI, abhilaSaNIya rUpathI, halakA rUpathI ane sukharUpathI temanA mATe vAraMvAra pariNamana thAya che. yAvat svanitakumAra sudhI A jANavuM temAM vizeSatA e che ke temanA Abhoganivartita AhAra utkRSTa divasa pRthakatvamAM temane AhAranI icchA utpanna thAya che. asurakumArAdi trasanADImAM ja thAya che. tethI ja teo che dizAno AhAra kare che. pRthvIkAya AhArArthI che. pRthvIkAyikone pratisamaya virahasivAya AhAranI abhilASA thAya che. kaI vastuno AhAra kare te nArakonA kathana pramANe samajavuM. vyAghAta na thatAM cha e dizAothI Agatadravyono AhAra kare che. jo vyAghAta arthAta lokanA niSkaTa pradezonA kAraNe rUkAvaTa thAya to kadAcita 3, kadAcit 4, kadAcita 5 dizAothI Agata dravyono pRthvIkAyika AhAra kare che. paNa nArakothI" pRthvIkAyikomAM vizeSatA e che ke temAM bAhulya kAraNa nathI maLatuM. te AhAra karAtAM pudgaladravyonA AgaLanA raMga Adi guNa naSTa thaI jAya che. ane nUtanaguNa utpanna thAya che. bAkI badhuM kathana nArakonA samAna samajavuM. arthAt nArakonI samAna ekAMta azubharUpamAM tathA devonI jema ekAMta zubharUpamAM temanA pariNamana thatAM nathI. e ja prakAre yAvat vanaspatikAyika sudhInuM samajavuM. beindriya jIvo AhArArthI che. nArakonI jema samajavuM. vizeSatA e che ke teomAM je Abhoganivartita AhAra che te asaMkhyAta samayanA aM. mumAM AhAranI icchA utpanna thAya che. niyamathI cha dizAothI AhAra grahaNa kare che. beIndriyono AhAra be prakArano che.lomAhAra ane prakSepAhAra. je pudgalone kSemAhAra rUpamAM grahaNa kare che. te badhAno saMpUrNarUpamAM AhAra kare che. je pudgalone prakSepAhArathI grahaNa kare che. temAMthI asaMkhyAtamA bhAgano AhAra kare che. aneka sahasrabhAga sparza na thanArAonA AsvAdanA na karatAM vidhvaMsane prApta thaI jAya che. be indriyone mATe jihendriyanI ane sparzendriyanI viSama mAtrAnA rUpamAM temanA mATe vAraMvAra pariNata thAya che. temAM AsvAdana karatAM pudgala badhAthI ochA ane tenAthI aspaSTa anaMtaguNA che. 45ra Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teindriyo mATe te pugalo ghrANendriyanI, jindriyanI, sparzendriyanI te ja viSama mAtrA rUpathI temanA mATe punaH punaH pariNata thAya che. caurendriyonA cakSurindriyanI yAvat sparzendriyanI viSamamAtrA rUpathI temanA mATe punaH punaH pariNata thAya che. paMcendriya tiryaMconuM teIndriyonI jema samajavuM, vizeSa e che ke teomAM je Abhoganivartita AhAra kare che. te jaghanya aM. mu.thI utkRSTa pAi bhaktathI AhAranI abhilASA thAya che. paMcendriya tiryaMconA mATe je pudgala AhAranA rUpamAM prahaNa thAya che te zrotendriyanI vimAtrA yAvatu sparzendriyanI vimAtrAthI vAraMvAra pariNata thAya che. manuSya e ja prakAre vizeSa e che ke Abhoganivartita AhAra jaghanya aM. mu.mAM ane utkRSTa aSTama bhaktathI AhAranI icchA utpanna thAya che. vANavyaMtara jevA nAgakumAranuM che te pramANe jyotiSkanuM samajavuM ane e ja prakAre paraMtu vizeSa Abhoga nivartita AhAra jaghanya ane utkRSTa divasapRthakatvamAM AhAranI abhilASA thAya che, e ja prakAre vaimAnikamAM hoya. paNa vizeSa e che ke saudharma kalpamAM Abhoganivartita AhAra jaghanya divasa pRthakatva ane utkRSTa be hajAra varSamAM AhAranI abhilASA thAya che. izAna kalpamAM jaghanya kAMIka adhika pRthakatva divasamAM ane utkRSTa kAMIka adhika be hajAra varSamAM, sanakumAramAM jaghanya be hajAra varSamAM, utkRSTa 7 hajAra varSamAM, mAhendra kalpamAM jaghanya kAMIka adhika be hajAra varSamAM, utkRSTa kAMIka adhika 7 hajAra varSamAM, brahmalokamAM kalpamAM jadhanya 7 hajAra varSamAM, utkRSTa 10 hajAra varSamAM, lAMtakamAM jaghanya 10 hajAra varSamAM utkRSTa 14 hajAra varSamAM, mahAzukramAM jaghanya 14 hajAra varSamAM, utkRSTa 17 hajAra varSamAM, sahasAramAM jaghanya 17 hajAra varSamAM, utkRSTa 18 hajAra varSamAM, AnatamAM jaghanya 18 hajAra varSamAM, utkRSTa 19 hajAra varSamAM, prANatamAM jaghanya 19 hajAra varSamAM, utkRSTa 20 hajAra varSamAM, AraNamAM jaghanya 20 hajAra varSamAM, utkRSTa 21 hajAra varSamAM, ayyattamAM jaghanya 21 hajAra varSamAM, utkRSTa 22 hajAra varSamAM. adhastana raiveyakamAM jaghanya 22 hajAra varSamAM, utkRSTa 23 hajAra varSamAM, 453 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhastana madhyama traiveyakamAM jadhanya 23 hajAra varSamAM, utkRSTa 24 hajAra varSamAM, adhastana uparitana traiveyakamAM jaghanya 24 hajAra varSamAM, utkRSTa 25 hajAra varSamAM, madhyama astana traiveyakamAM jadhanya 25 hajAra varSamAM, utkRSTa 26 hajAra varSamAM, madhyama, madhyama traiveyakamAM jadhanya 26 hajAra varSamAM, utkRSTa 27 hajAra varSamAM, madhyama, uparitana traiveyakamAM jaghanya 27 hajAra varSamAM, utkRSTa 28 hajA2 varSamAM, uparitana, adhastana traiveyakamAM jaghanya 28 hajAra varSamAM, utkRSTa 29 hajAra varSamAM, uparitana madhyama traiveyakamAM jaghanya 29 hajAra varSamAM, utkRSTa 30 hajAra varSamAM, uparitana uparitana traiveyakamAM jaghanya 30 hajAra varSamAM, utkRSTa 31 hajAra varSamAM. vijayAdi 4 devamAM jaghanya 31 hajAra varSamAM, utkRSTa 33 hajAra varSamAM, sarvArthasiddha devamAM jaghanya ane utkRSTa bhedathI 33 hajA2 varSamAM AhAranI icchA utpanna thAya che. romodvArA karAto AhAra lomAhAra kahevAya che. mukha dvArA je AhAra karAya te prakSepAhAra che. tene kavalAhAra paNa kahevAya che. paMcendriya tiryaMcomAM je Abhoganivartita AhAra che te utkRSTa SabhaktathI arthAt be divasa thAya che. A kathana devakuru uttarakurunA tiryaMca, paMcendriyonI apekSAe che ane manuSyamAM utkRSTa aSTama bhakta che te devakuru ane uttarakurukSetronA manuSyanI apekSAe samajavuM. je devothI jeTalA sAgaropamanI sthiti che. temane teTalA ja hajA2 varSamAM AhAranI abhilASA thAya che. e niyama anusAra saudharmAdi devalakomAM samajavuM. sarvArthasiddhatimAnamAM jaghanya ane utkRSTano bheda hoto nathI. nArakI+ jIva pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe ekendriya zarIrono yAvat paMcendriya zarIrono paNa AhAra kare che. vartamAna bhAva prajJApanAnI apekSAe niyamathI paMcendriya zarIrono AhAra kare che. e ja prakAre yAvat stanitakumAro sudhI samajavuM. pUrvabhAva prajJApanA arthAt atIta kAlIna paryAyonI prarUpaNAnI apekSAe pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe 24 daMDakomAM nArakInA samAna che. vartamAna prajJApanAnI apekSAe niyamathI pRthvIkAyiko ekendriyonA zarIrono AhAra kare che. 454 Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvatuM vanaspatikAyiko sudhI beindriyo e beindriyonA zarIrano, teindriyoe te indriyonA zarIrano, caurendriyo e caurendriyonA zarIrano ane paMcendriyo e (paMcendriyonA zarIrano AhAra kare che. eTale ke niyamathI jene jeTalI indriyo che eTalI ja indriyavALA zarIrano AhAra kare che. zeSa nArakonI samAna yAvat vaimAnika. nAraka jIva lomAhArI che prakSepAhArI nathI. kemake temanA vaikriya zarIra hoya che ane temano svabhAva e prakArano hoya che. lomAhAra paryApta nArakone ja hoya che. aparyAptAne nahIM. nArakI devo kavalAhArI hotA nathI. ekendriya jIvone mukha hotA nathI. tethI temanAmAM kavalAhArano abhAva hoya che. beindriya, te indriya, caurendriya ane paMcendriyamAM lomAhArI ane kavalAhArIno saMbhava che. ojanaoNra je AhAra kare che te ojAhArI kahevAya che. je manathI bhakSaNa karanArA hoya te manobhakSI jANavA. nArakI jIva ojAhArI hoya che. manobhakSI nathI hotA. aparyApta avasthAmAM ja oja AhAra saMbhavita hovAthI nAraka ojAhArI hoya che. je jIva vizeSa prakAranI zaktithI mananA dvArA ja potAnA zarIrane puSTa karanArA pudgalono AhAra kare che. te AhAranA pachI tRptipUrvaka parama saMtoSa thAya che. nArakomAM evo AhAra maLI zakato nathI. kemake pratikULa karmano udaya thavAthI teomAM evI zakti hotI nathI. A rIte dArika zarIrI pRthvIkAyikothI laIne manuSya paryata badhA ojAhArI hoya che. manobhakSI nathI hotA. badhA devo vaimAnika sudhI ojAhArI ane manolakSI hoya che. je manobhakSI devo che. temane AhAranI icchA utpanna thAya che. devonA vicAra karavAthI zIdhra je pudgala iSTa, kAMta yAvatuM manAma teo temanA manobhakSarUpathI pariNata thaI jAya che. manathI bhakSaNa karAyelA pudgala temanI tRptine mATe e parama saMtoSane mATe bane che. tyAra pachI devonI AhAra saMbaMdhI abhilASA nivRtta thaI jAya che. badhA aparyAptA jIva ojAhArI hoya che. ekendriya jIvo, nArako ane devomAM kavalAhAra nathI hoto. bAkI badhA jIvone kavalAhAra hoya che. ekendriya, nArako tathA asurakumArono romAhAra hoya che. bAkInAno AhAra romAhArane prakSepa AhAra hoya 455 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. badhA deva ojAhArI ane manobhakSI hoya che. bAkInA jIva romAhArI ane kavalAhArI hoya che. badhA jIvone aparyAptAvasthAmAM AhAra anAbhoganivartita hoya che. lomAhAra paryAptAvasthAmAM thAya che. beIndriyothI laIne manuSya sudhI prakSepAhAra Abhoga nivartita thAya che. jIva AhAraka che ke anAhAraka : jIva kadAcit AhAraka hoya che. kadAcita aNAhAraka hoya che. nAraka kyAreka AhAraka ane kyAreka aNAhAraka hoya che. yAvatuM vaimAnika sudhI siddha AhAraka nathI. anAhAraka hoya che. ghaNA jIva AhAraka hoya che ane anAhAraka paNa hoya che. ghaNA . nArako AhAraka ane anAhAraka baMne hoya che. yAvat vaimAniko sudhI samajavuM. vigrahagati, kevalI samaghAta, zaileSI avasthA ane siddhAvasthAnI apekSAe aNAhAraka jANavA. zeSa jIva AhAraka hoya che. vigrahagatithI bhinna samayamAM badhA saMsArI jIva AhAraka hoya che. vigrahagati kyAMka kyAreka koI jIvanI thAya che. jo ke vigrahagati sarvakALamAM maLI Ave che. paNa prati niyata jIvonI ja vigrahagati thAya che. e kAraNe AhArako ghaNA kahyA che. aNAhAraka siddha paNa sadA vidyamAna rahe che ane teo abhavyajIvothI anaMtaguNa che. sadaiva e eka nigodanA pratisamaya asaMkhyAtamo bhAga vigrahagati prApta karIne rahe che tethI aNAhArakonI paNa ghaNI saMkhyA kahI che. nAraka kyAreka AhAraka hoya che. eka paNa nAraka anAhAraka nathI hoto. kemake nArakonA uvavAyano viraha thAya che. nArakonA vivAyano viraha bAra muhUrtano ja thAya che ane e kALamAM pUrvotpanna tema ja vigrahagatine prApta nAraka paNa AhAraka thaI jAya che. te samaye navo koI nAraka utpanna thato nathI. tethI ja anAhAraka koI paNa nathI thatA. A prathama bhaMga ghaNA nAraka AhAraka ane koI eka anAhAraka A bIjo bhaMga che. ghaNA ANAraka ane ghaNA aNAhAraka nArakamAM traNanA sivAya anya koI bhaMgano saMbhava nathI hoto. 5 sthAvaramAM varjIne 10 daMDakamAM traNa bhaMga thAya che. ekendriya jIvomAM ghaNA AhAraka ane ghaNA aNAhAraka e eka ja bhaMga 456 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLI Ave che. tenuM kAraNa e che ke pRthvI, apa, teu ane vAyukAyikomAM pratyeka samaye asaMkhyAta jIva utpanna thAya ane vanaspatikAyamAM pratisamaya anaMtajIva vigrahagatithI utpanna thAya che. siddhomAM anAhAraka eka ja bhaMga maLI Ave che. kemake siddha badhA zarIrothI rahita hovAnA kAraNe anAhAraka ja hoya che. saMzI jIva kyAreka AhAraka ne kyAreka anAhAraka che. e ja prakAre yAvat vaimAnika. vizeSa ekendriya ane vikalendriyo asaMzI che. tethI nArakAdinA 16 daMDako saMzI che. ghaNA saMjJI jIva AhAraka che ane aNAhAraka che. jIvAdithI traNa bhaMga yAvat vaimAnika sudhI. asaMzI jIva AhAraka paNa aNAhAraka paNa eka bhaMga thAya che. asaMzInA2ka AhAraka (1) athavA aNAhAraka (2) athavA AhAraka ane aNAhAraka (3) athavA eka AhAraka, ghaNA aNAhAraka (4) athavA ghaNA AhAraka, eka anAhAraka (5) athavA ghaNA AhAraka, aNAhAraka (6) A rIte cha bhaMga thAya che. nArako., bhavanapati, vANavyaMtara manuSyomAM cha bhaMga jANavA. beindriya yAvat paMcendriya tiryaMcomAM 3 bhaMga. ekendriyo abhaMgaka che. no saMjJI, no asaMzI manuSyamAM pahelo, trIjo ne cotho A traNa bhaMga che. siddha anAhAraka che. jyotiSI ane vaimAnikamAM asaMjJIpaNAno vyavahAra hoto nathI. bhavyajIva kyAreka AhAraka kyAreka aNAhAraka hoya che. e ja prakAre yAvat vaimAnika sudhI samajavuM. bahutvaviziSTa bhavyasiddhi jIva AhAraka athavA aNAhAraka che. jIva, ekendriya sivAya traNa bhaMga thAya che. abhavasidghika paNa e ja prakAre nobhavasiddhika, noabhavasiddhika aNAhAraka nathI, aNAhAraka che. bahutvamAM tema ja siddhamAM paNa e ja bhaMga che. (bhavya-abhavyahAra samApta) salezI AdimAM vicAraNA4 : lezyAdvAra : salezI jIva kyAreka AhAraka hoya che. kyAreka aNAhAraka hoya che. e ja prakAre 457 Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvatu vaimAnika vigrahagati. kevalI samudyAta ane zailezI avasthAnI apekSAe anAhAraka ane enA sivAyanI avasthAmAM AhAraka samajavA. ghaNA salezImAM jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMga e ja prakAre kRSNa, nIla. kApota lezyAvALA paNa jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMga tejolezyAmAM, pRthvIkAyika, apakAyika, vanaspatikAyikonA cha bhaMga, bIjAnA jIvathI laIne 3 bhaMga thAya che ke jemanAmAM tejolezyA hoya che. padma legyA ane zukala legyAmAM jIvathI laIne traNa bhaMga lezyarahita jIva ane manuSya ayogI kevalI tathA siddha ekatvanI apekSAthI paNa ane pRthaphatvanI apekSAthI paNa AhAraka nathI, te aNAhAraka che. daskiAra : samyaguSTi jIva kyAreka AhAraka ane kayAreka aNAhAraka che. beIndriya, teinTi, caurendriyanA cha bhaMga. siddha anAhAraka, zeSa arthAt nArako, bhavanapatio, paMcendriya tiryaMco, manuSyo, vANavyaMtaro, jayotiSTho ane vaimAnikomAM je samyagadRSTi che temanAmAM traNa bhaMga thAya che. pRthvIkAyika AdinI vaktavyatA na kahevI joIe kemake teo samyagdaSTi hotA nathI. siddha samyagadaSTi anAhAraka hoya che kemake siddhamAM kSAyaka samakti che. mithyAdaSTimAM sama jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMga kahevA joIe. mithyA daSTimAM eka ane bahutvanI vivAthI eka ja bhaMga thAya che. kemake ekendriya ane samu. jIva A baMne sadA bahu saMkhyAmAM jovA maLe che. temanA sivAya badhA sthAnomAM traNa bhaMga kahevA joIe. ahiM siddhamAM AlApaka na kahevA joIe. kemake siddha mithyASTi hotA nathI. mizradaSTi AhAraka hoya che. anAhAraka nathI hotA. mizradaSTithI avasthAmAM mRtyu thatuM nathI. tethI vigrahagati thatI nathI. Ama 16 daMDakamAM samajavuM. ekendriyo ane vilendriyo mizradaSTi hotA nathI. mATe mizradaSTimAM temanuM kathana na karavuM. 458 Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyatadvAra : saMyatajIva kevalI samuddhAMta ane ayogItva avasthAnI apekSAe aNAhAraka samajavA. anya samayamAM AhAraka saMyata manuSyanA bahutvanI vivakSAthI traNa bhaMga thAya che. manuSya ja saMyata thaI zake che. saMyatA saMyata arthAt dezavirata jIva, paMcendriya tiryaMca ane manuSya e traNe ekatva ane bahutvanI vivakSAthI paNa AhAraka hoya che. anAhAraka nathI hotA. tiryaMca paMcendriya ane manuSya ja saMyatAsaMyata hoya che. anya jIvomAM svabhAvathI ja dezivarita pariNAma thatuM nathI. vigrahagati ke kevalI samuddAta Adi avasthAmAM dezavirati pariNAma thatuM nathI. tethI jIva, tiryaMca paMcendriya, manuSya AhAraka ja hoya che. no saMyatano asaMyata ane no saMyatAsaMyata evo jIva ane siddha teo ekatva ane bahutvanI vivakSAthI aNAhAraka ja thAya che. kemake siddha sarvathA azarIrI che. kaSAyadvAra : sakaSAyI jIva kyAreka AhAraka, kyAreka anAhAraka hoya che. e ja prakAre vaimAniko sudhI bahutvanI apekSAthI jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMga jANavA. krodha kaSAyI jIvAdimAM e ja prakAre vizeSa devomAM cha bhaMga mAna, mAyA, lobha kaSAyI devo ane nArakomAM cha bhaMga. zeSa jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMga samajavA. akaSAyI manuSya ane siddha ja hoya che. te no saMjJIone asaMjJI jema jANavA kyAreka AhAraka ane kyAreka anAhAraka hoya che. kemake kaivalI samuddhAtanA abhAvamAM AhAraka hoya che. kevalI samuddAtamAM aNAhAraka hoya che. siddha to anAhAraka hoya che. akaSAyI 11thI 14 guNasthAnamAM hoya che. zAnadAra : jJAnIpa samyagdaSTa samAna hoya che. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI vikalendriyamAM cha bhaMga, bAkInAmAM jIvathI laIne traNa bhaMga. jemAM jJAna hoya che temAM avadhijJAnI paMcendriya AhAraka hoya che. aNAhAraka nathI hotA. bAkInAmAM jIvathI 459 Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laIne traNa bhaMga. jemAM avadhijJAna hoya che tenA mana:paryavajJAnI jIva ane manuSya ekatva ane bahutvanI apekSAthI Aharaka hoya che. anAhAraka hotA nathI. kevalajJAnI jevA nosaMjJI pramANe jANavA. mati ajJAnI. zruta ajJAnImAM jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMga. vibhaMgaNAnI paMcendriya tiryaMca ane manuSya AhAraka che. anAhAraka hotA nathI. bAkInAmAM jIvathI laIne traNa bhaMga jANavA. yogadvAra: samuccaya jIvo ane ekendriya bAkInA sayogIomAM pUrvokta traNa bhaMga maLe che. samuccaya jIvomAM ane ekendriyomAM ghaNA AhAraka ane ghaNA aNAhArakamAM A eka ja bhaMga maLe che. manayogI ane vacanayogImAM mizradaSTinI jema ekatva ane bahutvanI apekSAe AhAraka ja hoya che. vizeSatA e che ke vikasendriyomAM vacanayoga che. temAM mizradaSTi nathI hotI. samuccayajIvo ane ekendriya sivAya bAkInA nArakAdi kAyayogImAM traNa bhaMga kahevA joIe. ayogIjIva, manuSya ane siddha ja hoya che. ane A traNe ekatva ane bahutvanI apekSAthI anAhAraka ja hoya che. upayogadvAra: | samu. jIvo ane ekendriya sivAya bAkInA sAkAra tema ja anAkAra upayogathI upayukta jIvomAM traNa bhaMga kahevA. siddha paNa sAkAra ane anAkArathI upayukta hoya che. ne ekatva ane bahutvanI vivakSAthI anAhAraka ja hoya che. jIva ane ekendriyamAM ghaNA AhAraka ane ghaNA aNAhAraka eka ja bhaMga thAya che. ' vedakAra : jIva ane ekendriyamAM eka ja bhaMga thAya che. bahatvanI vivakSAthI strIvedI, puruSavedI jIvomAM jIvathI laIne traNa bhaMga thAya che. napuMsaka vedImAM traNa bhaMga thAya che. ekatva vivakSAthI strIvedI ane puruSavedInA viSayamAM eka bhaMga hoya che. nArako, ekendriyo ane vikasendriyo napuMsakavedI che. napuMsakavedamAM ekatvanI vivakSAmAM eka bhaMga thAya che. bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikanuM kathana na karavuM kemake teo 46o : Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ napuMsaka hotA nathI. avedInA viSayamAM ekatva ane bahutvanI vivakSAthI kevalajJAnInI jema kahevuM. manuSyomAM traNa bhaMga hoya che. siddhomAM anAhAraka ja bhaMga che. zarIradvAra : jIva ane 5 ekendriyamAM eka ja bhaMga maLe che. audArika zarIrIjIvo ane manuSyomAM traNa bhaMga. bAkInA AhAraka hoya che. vaikriya zarIrI ane AhAraka zarIrI AhAraka ja hoya che. AhAraka zarIra manuSyone ja hoya che. taijasa ane kArmaNa zarIrI jIva ane ekendriya sivAya traNa bhaMga. azarIrI jIva ekatva ane bahutvanI vivakSAnA azarIrI siddha anAhAraka ja che. paryAptidvAra : AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchvAsa, bhASA ane mana paryAptithI paryApta che. e pAMce paryAptiomAM jIvo ane manuSyomAM traNa bhaMga samajavA. bAkInA AhAraka hoya che. anAhAraka nahiM. bhASA mana paryApti paMcendriyamAM thAya che. bAkInAmAM nathI hotI. AhAra paryAptithI aparyApta AhAraka nathI hotA. anAhAraka hema che. te ekatva ane bahutvanI apekSAthI kahela che. zarIra paryAptithI aparyApta syAta AhAraka, syAt aNAhAraka che. uparanI cAra aparyAptiomAM nArako, devo ane manuSyomAM cha bhaMga. bAkInAmAM, jIvo ane ekendriya sivAya traNa bhaMga. bhASA manaH paryAptithI paryApta jIvomAM ane paMcendriya tiryaMcomAM traNa bhaMga. nArako, devo manuSyomAM cha bhaMga. bhASA manaH paryAptithI aparyApta nArako, devI ane manuSyamAM cha bhaMga ane bAkInAmAM traNa bhaMga thAya. prakRta arthano saMgraha karanArI gAthAnA artho : (1) jyAM siddho, ekendriya ane jIva hoya che tyAM abhaMgaka arthAt eka ja vikalpa thAya che. siddho ane ekendriya sivAya jIva jyAM hoya tyAM traNa bhaMga thAya che. (2) asaMzIomAM ane nArakomAM devo tathA, manuSyomAM cha bhaMga thAya che ane pRthvIkAya, apakAya, vanaspatikAya ane tejolezyAmAM cha bhaMga thAya che. 461 Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) krodha, mAna ane mAyAmAM samasta devomAM cha bhaMga thAya che. mAna, mAyA , ane lobhamAM nArakomAM cha bhaMga thAya che. (4) vikalendriyomAM, abhinibodhika jJAna, zrata ane samaktine laIne niyamo cha bhaMga thAya che. (5) aMtanI 4 paryAptiomAM nArako, devo ane manuSyomAM niyama cha bhaMga bane che. (6) saMjJI, legyA, saMyata ane AdinA 3 jJAna, strIveda, puruSavedamAM cha bhaMga bane che. avedamAM 3 bhaMga thAya che. (7) mizradaSTi, manoyoga, vacanayoga, manavardhavajJAna ane AhAra zarIrI saMyatAsaMyata niyamA karI AhAraka ja hoya che. (8) avadhijJAna, vibhaMga jJAnamAM, tiryaMca paMcendriya vibhaMgajJAnI manuSya niyama AhAraka hoya che. (9) audArika zarIramAM tathA pAMca paryAptimAM jIva ane manuSyamAM traNa bhaMga thAya che. (10) no bhavyabhavya, alezI ne ayogI azarIrI tathA AhAra paryApta jIva niyamathI aNAhAraka hoya che. (11) no saMzI, no asaMzI, avedI. akaSAyI ane kevalI temane eka vacanamAM traNa bhaMga thAya che. siddha anAhAraka hoya che. parabhavagamane samaya : parabhavamAM jatI vakhate jIva kyAreka prathama samayamAM AhAraka ane kyAreka anAhAraka hoya che. bIje samaye jIva kayAreka AhAraka ane kayAreka anAhAraka hoya che. trIje samaye paNa jIva kyAreka AhAraka ane kyAreka anAhAraka hoya che. paraMtu cothA samaye avazya AhAraka thaI jAya che. A pramANe ja 24 daMDaka kahevA joIe. 462 Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva tathA ekendriya jIvo niyamathI ja cothe samaye AhAraka thAya che. beindriyathI laIne vaimAnika sudhInA jIvo trIje samaye avazya AhAraka thAya che. jIva utpattinA prathama samaye tathA AyuSyanA carama samaye sauthI ochA AhAravALo thAya che. sauthI ochA AhAra vizenA nArakathI laIne vaimAnika paryaMtanA 24 daMDakanA viSayamAM paNa e ja pramANe samajavuM. jIva kALadharma pAmIne utpAda sthAnanI tarapha gamana kare che tyAre 7 zreNIo hoya che. (1) RjavAyatA (2) ektovakrA (3) dvidhAtAvakrA (4) ekataHkhA (5) dvidhAtaHkhA (6) cakravAlA (7) ardha cakravAlA. ahiM prathama traNa zreNInuM prakaraNa cAle che. (1) javAyatA zreNI jugatithI-arthAta vaNAMkavinAnI gatithI utpAda sthAna tarapha jato jIva. parabhavanA AyunA prathama samaye ja AhAraka thaI jAya che. (2) ekatovakrA zreNI arthAt prathama samayavALA vaLAMkamAM te jIva utpatti sthAna na pahoMce paNa eka jagyAe vaLAMka laIne utpAda sthAna tarapha jAya che. jIvanI gati be prakAranI che. Rjugati ane vikragati. RjugatithI janmAMtara karanAra jIvane pUrva zarIrano tyAga karavAnA samaye ja navA AyuSya ane gatikarmano udaya thaI jAya che. tathA vakragativALA jIvane prathama vakrasthAne navIna Ayu gati ane AnupUrti nAmakarmano udaya thaI jAya che. kAraNake vakrasthAna sudhI ja pUrvabhavanA AyuAdino udaya rahe che. mukta thatA jIvane vigrahagatimAM be samayamAMthI eka samaya pUrva zarIra dvArA grahaNa karelA AhArano che ane bIjo samaya navA utpatti sthAnamAM pahoMcavAno che. be samayavALA eka vigrahamAM prathama samaya anAhArano che ane bIjo samaya AhArakano hoya che. saMsArI jIvane Rju ane vakra e baMne gatinA adhikArI kahyA che jyAre jIvanI vakragati hoya tyAre be, cAra samaya samajavA. je vakragatimAM eka vaLAMka hoya temAM be samayanuM kALamAna hoya che. jemAM be vaLAMka hoya che. temAM traNa samayanuM kALamAna ane jemAM traNa vaLAMka hoya temAM cAra samayanuM kALamAna kahyuM che. nArakAdi trasa jIvo che te marIne trasamAM ja utpanna thAya che. temanuM gamana ke Agamana trasa nADInI bahAra thatuM nathI. tethI teo bIjA samayamAM avazya AhAraka 463 Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI jAya che. koI mAdi jIva prathama samaye bharatakSetranA pUrva bhAgamAMthI pazcima bhAgamAM gayo haze. bIje samaye airAvatakSetranA pazcima bhAgamAM gayo haze. ane trIje samaye tyAMthI narakamAM utpanna thayo haze. A rIte tyAM ghumAva(vaLAMka)mAM traNa samaya lAgyA. prathama tathA dvitIya samayamAM te jIva aNAhAraka rahyo ane trIje samaye niyamathI ja AhAraka thaI gayo. A rIte beIndriyathI laI paMcendriya sudhInA jIvo tathA nArakathI vaimAnika paryaMtanA jIvo niyamathI trIje samaye AhAraka thAya che. jIva ane ekendriya jIvo niyamathI cothA samaye AhAraka thAya che. utpattinA prathama samaye sauthI alpa AhAravALo hoya che kemake te samaye AhAragrahaNa karavAnA sAdhanarUpa tenuM je zarIra hoya che te ghaNuM ja nAnuM hoya che. tathA AyunA carama samaye paNa jIva sauthI alpa AhAravALo hoya che. kAraNake te samaye Atmapradezo saMhata thaI jAya che ane teo alpa zarIravayomAM rahetA hoya che. sU. 1. vanaspatikAyika jIva varSARtumAM(aSADhathI Aso mAsa) sauthI adhika AhAravALA hoya che. tyArabAda uttarottara adhikane adhika alpAhAra thatA jAya che. eTale ke grISma karatAM zaradamAM, zarada karatAM hemaMtamAM, hemaMta karatAM vasaMtamAM, vasaMta karatAM grISmamAM ema uttarottara vadhArene vadhAre alpAhArI thatAM jAya che. A rIte vanaspatikAyika jIvo grISmaRtumAM sauthI vadhAre alpAhAravALA hoya che. ane vanaspatikAyikonA pAna, phaLa, phUlathI hariyALA kema bane che? grISmaRtumAM ane uSma yoni vALA jIvo ane pugalo vanaspatikAyamAMthI bahAra nIkaLe che. vanaspatimAM Ave che. mare che ane utpanna thaI jAya che te kAraNe AvuM thAya che. - varSARtumAM vanaspatikAyika vadhAremAM vadhAre AhAravALA hoya che. kAraNake te baMne RtumAM udaka(jaLa) snehanI adhikatA rahe che. aSADha ane zrAvaNa varSARtunA mahinA che. nArako ane devanA AhAra: nArako ane devo sacitahArI ane mizrAhArI nathI paraMtu acittahArI ja. hoya che. 464 Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - nArakIno AhAra cAra prakArano kahyo che - aMgAropama, murmaropama, zItala ne hImazItala - (1) aMgAropama : je AhAra thoDA kALa sudhI zarIramAM dAha utpanna karanAra bane te AhArane aMgAropama kahe che. (2) muropama = je AhAra karISAgni samAna dIrghakAlIna dAhakatAno janaka he che. (3) zItala: je AhAra zItalavedanAno janaka hoya che. (4) hIma zItala: je AhAra hIma jevo ati zIta vedanAno janaka hoya che. AhArano A prakArano krama anukrame vadhune vadhu adhovartI nArakonA nArakomAM samajavo. eTale ke te sauthI nIcenI narakamAM 7mI narakamAM hImazItala AhAra che. paNI Adi tiryaMcono Ahara cAra prakArano kahyo che: (1) kaMkopama (2) bilopama (3) pANamAsopama ane (4) putramAMsapama (1) kaMkopamaH kaMka pakSInA jevo AhAra je tiryaMco le che te tiryaMconA AhArane kaMkopama AhAra kahe che. kaMkAhAra durjara che. eTale pacavo muzkela hoya paNa khAvAmAM sukhAkArI heya che, evA AhArane kaMkopama AhAra kahe che. (2) bilopama AhAraH bilamAM praveza karato padArtha je rIte potAnA rasAsvAdanuM pradAna karAvanAra hoto nathI, e rIte je AhAra gaLAmAM zIghratAthI praviSTa thavAnA kAraNe potAnA rasAsvAdano pradAtA thato nathI. evA AhArane "bilopama" kahe che. (3) pANamAMsopama AhAra : je AhAra cAMDALanA zarIranA mAMsa jevo hoya che. 465 Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) putramAMsopama AhAra : je AhAra putranA mAMsa jevo hoya che. A cAreya prakAranA AhAra te anukrame zubha, sanna, azubha ane azubhatara gaNAya che. manuSyonA Ahara cAra prakAranA che. (1) asana (2) pAna (3) khAdima (4) svAdima devonA AhAra cAra prakAranA kahyA che : (1) prazasta varNavALo (2) prazasta gaMdhavALo (3) prazasta rasavALo (4) prazasta sparzavALo eTale temanA AhAra prazasta varNa saMpanna hoya che. ane atizaya varNayukta hoya che. evuM kathana gaMdhAdikomAM paNa samajavuM. je nArakI. eka pradeza nyUna dravyono AhAra kare che te nArakI vIcI dravyono AhAra kare che. je nArakI paripUrNa dravyono AhAra kare che te nArakI avIcI dravyono AhAra kare che. A pramANe 2thI 24 daMDako sudhI samajavuM. daMDakamAM AhAra dvAra : chadisi AhAra hoi, savvesi pagAipAe bhayaNA // 31 // gAthArtha : sarvene cha dizAno AhAra hoya che. kAraNake 6 dizAno AhAra lokAkAzanI aMdaranA bhAgamAM hoya che. ane lokAkAzanI aMdaranA bhAgamAM covIseya daMDakanA jIvo rahelA che. paraMtu panaka Adi eTale sUkSma vanaspati Adi pAMca padomAM arthAt daMDakomAM, sUkSma vanaspati, sUkSma vAyu, bAdara vAyu (lokanA cheDe sudhI bAdara vAyu hoya che. bIjA bAdara ekendriya hotA nathI kAraNake ekendriyanA 22 bhedamAMthI loka paryaMte 466 Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jIvanA bheda che.) sUkSma agni, sUkSma apakAya ane sUkSma pRthvIkAya e pa sUkSma ane 1 bAdara maLI 6 prakAranA jIvomAM. paraMtu vAyu be vAra gaNavAthI daMDaka to 5 - ja thAya che. tethI e 5 daMDakomAM 6 dizinAM AhAranA bhajanA eTale e 5 daMDakomAM 6 dizAono ja AhAra hoya evo niyama nathI. kAraNake 6-5-4-3 dizino paNa AhAra hoya che. te A pramANe lokAkAza sudhI rahelA e pAMca daMDakone (kimAhAra dvArA varNanamAM kahyA pramANe) 3-4-5 dizino AhAra hoya che ane paryata bhAga choDIne athavA paryata bhAgathI sTeja paNa khasIne lokAkAzanI aMdaranA bhAge rahelA e pAMceya daMDakone 6 dizino AhAra hoya che. tyAM pUrvAdi 4 dizi tathA urdhva(upara) ane adhaH (nIce). e 6 dizi jaNavI. 4 vidiziomAMthI(khUNAomAMthI) pudagala grahaNa thatuM nathI. mATe cAra vidizithI AhAra kahyo nathI. arthAta niyama 6 dizimAM AhAramAM 19 daMDaka batAvyA che. samuccaya 6 dizinA AhAramAM 24 daMDaka che ane pa sthAvarane 3-4-5-6 dizinA AhAramAM 5 daMDaka batAvelA che: diSTAMta dvArA : eka DabbAmAM rAInA dANA ThAMsIne bharelA che. eka dANAnI pAse cArebAjumAM ane upara nIce ema cha dANA goThavAyelA hoya che. evI rIte vacamAM rahelA eka 'eka dANAmAM koIpaNa eka jIva che te potAnI bAjunA cha dANAonI cha dizA taraphathI AhAra meLavI zake che. paraMtu barAbara uparanA khuNAmAM rahelA chevaTanA eka dANAnI uparanI be bAjumAM ane nIce eka bAjumAM sIdhI lITImAM rahelA dANAmAMnA traNa dANA aDIne paDelA che. eTale temAM rahelA jIvane bIjI traNa bAju DabAnuM pataruM AveluM che. mATe traNa ja dizAno AhAra te meLavI zake che. e rIte khUNAmAM rahelA dANAnI bAjumAM e ja upalA tharamAM chellI hAramAM rahelA dANAne cAra dizAono AhAra maLaze kemake tenI eka bAju upalI hAranA be bAjuo be, ane pAchaLanI hArano eka tathA nIcenI hArano chello eka dANo bAjumAM 467 Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. sAmenI bAjue ane upara DabAnuM pataruM che. A rIte cAra dizAno AhAra maLaze. e ja uparanA tharanI chellI hAramAM rahelo bIjA dANAnI bAjuno dANo laIe to tenI be bAjue eka eka dANo che. ane bIjI be bAjue be hAra che. tene eka eka dANA aDelA che. nIce eka hAra che. teno ghaNo bhAga aDelo che. ema pAMca dANA aDI zake che. upara mAtra DabAnuM pataruM aDeluM che. A rIte tenI pAMca bAju pAMca dANA che. mATe tene pAMca dizAno AhAra maLe che. have pAMca bAju rAInA dANA hoya. tenI nIcenA dANAnI bAjumAM cha dANA AvelA che eTale tene nIcenA dANAne cha dizAno AhAra maLaze. A rIte cauda rAjalokamAM lokanA cheDe tathA khUNe AvelA jIvone 34-5 dizAno AhAra hoya che. ane vaccenA jIvone cha dizA taraphano AhAra hoya che. cauda rAjalokamAM evI ja rIte AkAza pradezo bharelA che. ane tenI chae dizAmAM zreNIo che. lokanI bahAra aloka che. keTalAka lokakAzanA chevaTanA AkAzapradezo upara rahelA jIvone eka bAjue keTalAkane be bAjue ane keTalAkane traNa bAjue aloka sparze che. tethI te dizAono AhAra na maLI zake. trasa jIvane jIe dizAno AhAra hoya che ane sthAvara jIvone 3, 4, 5 dizAno AhAra hoya che. deDakamAM AhAranA ciMtananuM kAraNa : A AtmAno svabhAva aNAhAraka che. karmanA saMyoge vibhAva dazAmAM jIvane AhAra karavo paDe che. A jIvAtmA AhAra karavAmAM utsuka rahe che. vigrahagatimAM utkRSTa traNa samaya ane kevala samughAtamAM trIje, cothe, pAMcame e traNa samaye aNAhAraka hoya che. saMsArI jIvAtmA prathama AhAra karavAnuM kAma kare che. AgamanA jJAnathI daMDakanA jJAna dvArA ciMtana karAya che ke AtmAno mULa svabhAva to aNAhAraka che. aNAhAraka pada prApta karavAne mATe tapasyA batAvela che. tapa dvArA dhIre dhIre AhAraka bhAvo chUTatA jAya che. AhAra pratye pUrNa udAsIna bhAva jyAre pragaTe tyAre jIva guNasthAnamAM AgaLa prasthAna karI zake che. 13mA guNasthAne kevalajJAna chatAM AhAraka hoya che tyAM mAtra zarIrane TakAvavA mATe ja AhAra kare che. 14mA guNasthAne aNAhAraka banI jAya che ane tyAMnI sthiti pUrNa karIne siddhatva dazAmAM anaMtakALanI 468 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiti AtmA aNAhAraka ja rahe che. daMDakamAM AhAranuM ciMtana karavA nathI AdhyAtmika bhAvo pragaTe che ane je AdhyAtmika bhAvo AtmAne pUrNa ane cokhkhuM kevalajJAna pragaTa karAvI de che. cAritra mArgamAM nirdoSa AhAranI gaveSaNA karI AhAra karavAthI cAritra vizeSa nirmaLa bane che. e nirmaLatA saMyamIne ekAvatArI athavA kevalajJAnI banAvI zramaNa dAtArane koIpaNa prakAranI bAdhA pahoMcADyA vinA bhamarAnI jema AhAra le che. sAdhu cha kAraNe AhAra kare che. svAdhyAya karavA mATe, saMyama pALavA mATe, dhyAna karavAne mATe, prANa dhAraNa karavAne mATe, mokSa yAtrAnA sAdhanane mATe ane jIvadayA pALavAne mATe te AhAra kare che. nirdoSa AhAra levA chatAM aNAhArakabhAvanuM ciMtana karavAthI tapasyAnA AlaMbana dvArA zI aNAhAraka dazA zramaNa pragaTAvI zake che. TippaNI 1. jainendra si. koSa. bhA. 1, pR. 298 2. jainendra si. koSa. bhA. 1. pR. 298 3. zAtA. sU. a 1 abhidhAna rAjendra bhA. 2 pR. 518 4. vize." anu sU. 5. jainendra si. koSa. bhA. 1, pR. 302 6. sthA. ThA. 8. sU. 35 7. sUya. sU. zra. 2 a. 3 sU. 3 thI 19 8. bhaga. za.6 u. 10 sU. 4 9. prajJA. 5. 28 sU. 1 469 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. prajJA. 5. 28 sU. 2, 3, 4. 11. prajJA. 5. 28 sU. 5. 12. prajJA. 5. 28 sU. 6. 13. prajJA. 5. 28 sU. 7 14. prA. 5. 28 sU. 8 15. prajJA. pa. 28 sU. 9 16. bhaga. za. 7, 1 1 sU. 1 17. bhaga. za. 7, 3 sU. 1 18. bhaga. za. 13, u. 5 sU. 1 19. sthA. ThA. 4 u. 4. sU. 2, 3 20. bhaga. za. 2 u. 6 sU4 21. daMDaka prakaraNa gA. 31. 40 Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21muM) saMzI dvAra daMDaka prakaraNamAM 24 dvAronI zAstrIya carcA karavAmAM AvI che. e vicAraNAmAM 21mA dvAramAM saMkSI viSayaka carcA Ave che. tenuM saMkSipta vivaraNa nIce mujaba che. saMzInA artho : zAstramAM saMzI zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. 1 (1) je manavALA jIva che te saMzI kahevAya che. (2) jene saMjJA hoya tene saMzI kahevAya che. (3) je jIvomAM hitAhitano vicAra karavAnuM sAmarthya hoya che tene saMkSI he che. (4) atIta, anAgata ane vartamAna bhavonA svabhAvanI vicAraNAvALA jIvone saMzI kahevAya che.4 zAstramAM saMkSInuM vivecana : zAstramAM darzAvela saMjJI zabdanuM nIce pramANe vivecana karavAmAM Avela che. "jIva saMzI paNa che ane asaMzI paNa che. ane nosaMzI noasaMzI paNa che. saMjJAno artha che ke evA jIva ke jemanAmAM mAnasika jJAna tema ja viziSTa smRti maLI Ave. temanAthI je viparIta hoya arthAt jemanAmAM mAnasika jJAna na hoya te asaMjJI hevAya che. ane je saMzI ane asaMzI baMne koTIothI atita hoya tevA kevalI nosaMjJI noasaMzI kahevAya che. ekendriya, vikalendriya, samUcchima paMcendriya jIva asaMzI hoya che. ekendriyomAM 41 Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasika vyApArano abhAva hoya che. vikalendriyomAM viziSTa manovRttino abhAva hoya che. kevalI ane siddho nosaMzI noasaMzI hoya che. kevalIomAM manodravyono saMbaMdha hevA chatAM paNa teo atIta, anAgata ane vartamAnakAlika padArthonA svabhAvanI paryAlocanArUpa saMjJAthI rahati che. jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmono kSaya thaI javAnA kAraNe teo kevalajJAna ane kevaladarzana dvArA ja samasta padArthone sAkSAta jANe ane dekhe che. e kAraNe temane nosaMzI kahela che. eja prakAre siddha dravya manathI rahita hovAnA kAraNe nosaMzI che ane sarvajJa hovAnA kAraNe noasaMjJI che. e ja abhiprAyathI bhagavAne kahyuM che ke jIva saMzI paNa hoya che. asaMzI paNa hoya che. ane nosaMjJI-noasaMzI paNa hoya che. nArako saMzI paNa che ane asaMzI paNa che. nosaMjJI noasaMzI nathI. e ja prakAre bhavanapati tema ja vANavyaMtaranuM samajavuM. je saMjJInA bhavathI narakamAM utpanna thAya che, te nArako saMzI kahevAya che ane je asaMzInA bhavathI nArakamAM utpanna thAya che. teo asaMzI kahevAya che. paNa nAraka nosaMjJI noasaMjJI nathI hotA. kemake teo kevalI thaI zakatA nathI. kevalI na thavAnuM kAraNa e che ke teo cAritra aMgIkAra karI zakatA nathI. bhavanavAsI devo tema ja vANavyaMtara devonuM e pramANe samajavuM. ekendriyo ane vizlendriya jIvo asaMjJI ja hoya che. saMzI nathI hotA. nosaMjJIno asaMzI paNa nathI. manuSyomAMthI garbhaja manuSya saMzI hoya che. saMsUcchika manuSya asaMzI hoya che ane kevalI nosaMjJInoasaMzI hoya che. tethI manuSya saMjJI, asaMzI ane nosaMnnI noasaMzI hoya che. paMcendriya tiryaMca nArakonA samAna che. jyotiSka ane vaimAnika saMjJI hoya che. asaMzI nathI hotA. kemake asaMzI jIvo teomAM utpanna thatA nathI. tethI asaMjJI nathI hotA tathA nosaMjJI noasaMzI paNa nathI hotA, kemake teo cAritra aMgIkAra nathI karI. zakatA. 42 Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva+ saMzIpaNAmAM jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTathI so pRtha sAgaropamathI kAMIka adhika kALa sudhI saMjJI jIva niraMtara saMjJIpaNAmAM rahe che. jIva asaMzIpaNAmAM jaghanya aMtarmuhUrta sudhI ane utkRSTa vanaspatikAla paryaMta niraMtara asaMjJIpaNAmAM rahe che. jIva nosaMzI, noasaMzIpaNAmAM sAdi aparyaMvasita rahe che. jyAre koI asaMjJI paryAyathI nikaLIne saMzI paryAyamAM utpanna thAya che. ane te paryAyamAM aM. mu. sudhI jIvita rahIne pachI asaMjJI paryAyamAM utpanna thaI jAya che. tyAre te aM.mu. ja saMjJI avasthAmAM rahe che. utkRSTa kiMcita kALa so pRtha sAgaropama spaSTa ja che. . asaMzI jIvaM jaghanya aM. mu. sudhI ane utkRSTa vanaspatikALa sudhI asaMjJI jIva niraMtara paryAyathI yukta rahe che. jyAre koI jIva saMzImAMthI nikaLIne asaMjJI paryAyamAM janma le che ane tyAM aM. rahIne punaH saMzI paryAyamAM utpanna thaI jAya che. te samaye aM. mu. sudhI ja khasaMjJI paryAyathI yukta rahe che. utkRSTa vanaspatikALa spaSTa ja che. jema ke vanaspatikALa paNa asaMjJI che. no saMzI-no asaMzI jIva kevalI che ane teno kAla sAdi aparyavasita che. kemake tenI sthiti pUrNa thavAnI ja nathI. 'alpabahutva' : saMzI, asaMzI ane nosaMzI noasaMzI jIvomAM badhAthI ochA jIva saMzI che. kemake viziSTa manavALAja jIva saMzI kahevAya che. ane evA jIva badhAthI ochA che. saMzIonI apekSAe nosaMjJI noasaMjJI anaMtagaNA che. kemake evA jIva siddha che. ane teo saMzIonI apekSAe anaMtagaNA che. temanI apekSAe paNa asaMzI jIva anaMtagaNA che. kemake vanaspatikAyika Adi jIva anaMtagaNA che ane teo badhA siddhothI paNa anaMtagaNA che. 893 Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarakALa : saMjJInuM aMtarakALa jaghanya aM. mu. ane utkRSTa vanaspatikALa che. asaMzInuM aMtarakALa jaghanya aM. mu. ane utkRSTa sAdhika sAgaropama pRtha che. no saMkSI no asaMjJIno koI aMtarakALa nathI. saMjJI marIne pharIthI saMzI thAya tenA vaccenA samayane aMtakALa kahe che. daMDakamAM saMzI : aha savitiyaM bhaNissAmi // 31 // cauviha suratiriesu, niraesurA dIhakAligI sannA / vigale heuvaesA, sannArahiyA thirA savve ||32|| gAthArtha : cAra prakAranA devo, tiryaMco ane nArakone dIrghakAlikI saMjJA hoya che. vikalendriyone hetuvAdopadezikI saMjJA hoya che. ane sarve sthAvaro saMjJA rahita hoya che. ahiM saMjJA traNa prakAranI che. (1) hetuvAdopadezikI saMzA H jemAM vartamAnakALanA viSayanuM ja ciMtana. upayoga-vicAra hoyate hetuvAdopadezikI saMjJA kahevAya. A saMjJAvALA jIvo vartamAna samaye vartatA duHkhanI nivRttino ane sukhanI pravRttino upAya zodhe che, ane te upAya zIghra aMgIkAra kare che. pachI te upAyathI bhUtakALamAM bhale du:kha thayuM hoya, athavA bhaviSyamAM du:kha thavAnuM hoya, to paNa te saMbaMdhI tene khyAla hoto ja nathI. AvA prakAranI saMjJA-manovijJAna rahita evA asaMjJI trasa jIvone hoya che. kAraNake e jIvo je sthAne rahyA che. te sthAne teone agni, tApa vagereno upadrava lAge to tarata ja teo khasI jAya che. kharA, paraMtu je sthAne khasIne nirAMta meLave che te sthAne te tApa AvIne punaH upadrava kare ema che ke nahi tevo AgaLa pAchaLano khyAla karI zakatA nathI.paraMtu kevaLa vartamAna samayanA sukhanA ja khyAlavALA hoya che. mATe e asaMzIone hetuvAdopadezikI saMjJAvALA kahyA che. kAraNake e jIvone evA prakAranI. vicArazaktivALuM manovijJAna che nahi. 44 Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) dIrghakAlikI saMjJA : ' dIrghakALa eTale bhUtakALa ane bhaviSyakALanI vicArazaktivALI saMjJA te dIrghakAlikI saMjJA che. A saMjJA manovijJAnavALA athavA manoparyAptivALA saMzI jIvone sarvane hoya che. jIvonA saMjJI ane asaMjJI evA be bheda je vAraMvAra Ave te dIrghakAlikI saMjJAthI ja thayelA che. A jIvo bhUtakALamAM zuM banyuM haze? te kAryanuM zuM pariNAma AvyuM haze ? tathA have Ane zuM pariNAma Avaze? ItyAdi dIrghakAlano vicAra karI pachI te kAryamAM pravRtta-nivRtta thAya che. (3) dRSTivAdopadezikI saMjJA : viziSTa zrutajJAnanA kSayopazamayukta samyaktvavALI saMjJA te daSTivAdopadezikI saMjJA che arthAta je jIva samyagdaSTi hoya, viziSTa zrutajJAnavALo hoya ane te sAthe yathAzakti heyopAdeyanI pravRttivALo hoya tevA chadmasthajIvane e saMjJA hoya che. hetuvAdopadezikI saMjJAmAM te vartamAnakAla vaiSayika che, dIrghakAlikI saMjJAmAM trikAla vaiSayika che. ane te baMne saMsAra vaiSayika che. tyAre trIjI saMjJAmAM teje viSayaka mokSamArgAbhimukhI che. mATe sarvathI zreSTha darajjAvALI trIjI saMjJA che: - saMjJIdvAramAM cAre nikAyanA devanA 13 daMDaka, garbhaja tiryaMcano 1 daMDaka ane sAta nArakano 1 daMDaka e 15 daMDakanA jIvomAM 1 dIrghakAlikI saMjJA kahI che. vikalendriyo to vartamAna samayamAM ja sukha duHkhano vicAra karavAnI jJAna saMjJAvALA hovAthI teone hetuvAdopadezikI saMjJA hoya che. ane sthAvaro to avyakta caitanyavALA hovAthI te sarvene saMjJArahita kahyA che. kAraNake A traNa saMjJAo spaSTa caitanyavALI che. maNuANa dohakAliya, diTThivAo vAesiA kevi / 33 gAthArtha : manuSyone viziSTa manovijJAna hovAthI dIrghakAlikI saMjJA to che ja paraMtu te uparAMta keTalAka manuSyone dRSTivAdopadezikI saMjJA paNa che, kAraNake manuSyomAMnA keTalAka samyagdaSTi hoIne zrutajJAnanA viziSTa kSayopazamavALA hoya che. tethI dvAdazAMgInuM jJAna 45 Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta kare che. ane dezivarita tathA sarvavirati cAritra grahaNa karIne yathAyogya ahitakara mArgano tyAga karI hitamArga aMgIkAra kare che. vaLI keTalAka tiryaMca paMcendriyone paNa samyagdaSTipaNuM tathA dezavirati cAritra hovAthI dRSTivAdopadezikI saMjJA che. paraMtu te alpa hovAthI zAstramAM kahI nathI. tathA kevaLa samyagdaSTipaNAnI apekSAe devAdika cAreya gativALA dRSTivAdopadezikI saMjJAvALA che. paraMtu viziSTa zrutajJAna tathA heyopAdeyanA abhAve teone A saMjJAnI mukhyatA gaNI nathI. 24 daMDakamAM 3 saMjJA, 13 devamAM, 1 garbhaja tiryaMca ne 1 nArakane 1 dIrghakAlikI saMjJA che. 3 vikalendriyane 1 hetuvAdopadezikI saMjJA che. 5 sthAvara saMjJA rahita che. 1 garbhaja manuSyane 2 dIrghakAlikI saMjJA ane dRSTivAdopadezikI saMjJA che. daMDakamAM saMzadvAranA ciMtananuM kAraNa H asaMzIne mana ja na hoya. jyAre saMjJIne to mana hoya che. temAM paNa cAra gatimAM saMzIpaNuM prApta thAya che. manuSyagati sivAya bIjA traNa gativALA pUrNa vikAsa sAdhI zakatA nathI. tiryaMcagatimAM saMzI tiryaMca je mana dvArA vicAratAM 5mAM guNasthAnane prApta karI zake che. manuSya to maLelA mananA AdhAre AdhyAtmika AviSkAra karavAmAM samartha banI zake che. saMzIpaNuM puNyanI prakRtithI prApta thAya che. saMzIpaNuM eTale mana sahita manamAM azubha bhAvo paNa Ave che ane zubha bhAvo paNa Ave che. azubha bhAvothI vizeSa karmabaMdhana thatAM saMsAra vadhe che jyAre zubha bhAvothI karmabaMdhana ochAM thAya che. manavALA manuSya guNasthAnamAM AgaLa ArohaNa karI zake che. daMDakamAM saMzIno vicAra karavAthI khyAla Ave che. have manathI prazasta adhyavasAyanA AdhAre saphaLatA prApta thaI zake che. saMzI manuSya nosaMzI-noasaMzI banI zake che. 13mA ane 14mA guNasthAnane nosaMjJI-noasaMzIpaNuM prApta thAya che ane jIva kevalajJAnano adhikArI bane che. daMDakamAM saMzIdvAranuM ciMtana karavAthI AtmAnuM lakSa khyAlamAM AvI zake che ane 476 Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA anukrame dhArelA dhyeyane pUrNa karI zake che. TippaNI . 1. abhi. rAjendra bhA. 7. 2. abhi. rAjendra bhA. 7 3. abhi. rAjendra bhA. 7 4. prajJA. 5. 31 sU. 1 5. prajJA. 5. 31 sU. 1 6. prajJA. 5. 18 sU. 14 7. prajJA. 5. 3 sU. 24 8. jIvA prati. 9 sU. 241 9. daMDaka prakaraNa gA. 31, 32 10. daMDaka prakaraNa gA. 33 477 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22muM) gatidvAra ane (23muM) AgatidvAra daMDaka prakaraNamAM 24 dvAronI zAstrIya carcA - sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. e vicAraNAmAM 22mA ane 23mA dvAramAM gati ane Ati viSayaka carcA Ave che tenuM saMkSipta vivecana nIce mujaba che : : gatinA artho :-- zAstramAM gatinA vibhanna artho prApta thAya che. (1) eka dezathI bIjA dezanA prApta je gamana che tene gati kahe che. (2) bAhya ane AvyaMtara nimittanA vazathI utpanna thavAvALuM kAyanuM parispaMdana gati kahevAya che. (3) kyA daMDakano jIva maraNa pAmI kayA kayA daMDakamAM upaje tene gati kahevAya che. (4) maraNa pachI manuSyabhavamAMthI nIkaLIne nAkAdi jIvanuM je gamana thAya che tene gati kahevAya che. gatinA judA bheda ane vivecana : Agama ane TIkA sAhityamAM gatinuM varNana : gati eka che : zAstramAM darzAvela gatine vibhinna vibhAgamAM vibhAjita karavAmAM Avela che. eka jIvanI eka kALamAM Rju Adi gati athavA narakAdi gati ekaja thAya che. athavA sarva jIva pudgalonuM sthitimAM ja vailakSaNya, vaividhya, vilakSaNatA hoya che. gatimAM evuM hotuM nathI. tethI ja gatimAM ekatA kahI che. gati sAmAnyarUpathI eka prakAre che. re Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gati be prakAranI che - karmodayakRta gati ane kSAyikI gati - te mokSagati che. siddhagati ane asiddhagati - A rIte be prakAra che. gati traNa prakAranI che - devagati, adevagati ane siddhagati. gati cAra prakAranI che - narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati ane devagati. gati pAMca prakAranI che - gamanakriyAnuM nAma gati che. athavA je jIva dvArA prApta karAya che te gati che. evI te gati kSetra vizeSarUpa hoya che. athavA je karma pudgalonI prAptine kAraNe jIvanuM gamana thAya che te gati che. evI te gati nAma karmanI uttara pravRttirUpa hoya che. athavA nAma karmanI uttara prakRti rUpa gatidvArA jIvanI je avasthA karAya che te gati che. jIvanI evI avasthAone pAMca gati kahI che. (1) nirayagati (2) tiryaMcagati (3) manuSyagati (4) devagati ane (5) siddhagati. jIvanuM narakamAM gamana thavuM tenuM nAma nirayagati che. niraya kSetravizeSa rUpa hoya che. te kSetravizeSamAM gamana karAvanArI je gati che tenuM nAma nirayagati che. tiryacomAM je gamana thAya che tenuM nAma tiryaMcagati che. athavA tiryacatrarUpa je gati che tene tiryaMcagati kahe che. athavA tiryaMcadazAne prApta karAvanArI je gati che tene tiryaMcagati kahe che. evI ja rIte manuSyagati ane devagati viSe paNa samajavuM. siddhimAM je jAya che tenuM nAma siddhagati athavA siddhi rUpa je gati che tenuM nAma siddhagati che. temAM nAma karmanI prakRtino sadbhAva hoto nathI. gatinA ATha prakAra che : gamanakriyA rUpa ATha gatio kahI che. (1) nirayagati (2) tiryaMcagati, (3) manuSyagati, (4) devagati, (5) 49 Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhagati, (6) gurugati, (7) praNodagati ane (8) prAgbhAragati. pAMca gatinuM upara pramANe ja samajavuM. guruzabda ahiM bhAvaparaka che. tethI urdhva, adhaH, tiryak rUpe je paramANu AdinI svAbhAvika gati thAya che tenuM nAma gurugati che. preraNA vaDe je gati thAya che te gatinuM nAma praNodagati che. jemake bANa AdinI gati thAya che. ISadbhavati dvArA je gati thAya che te gatinuM nAma prAkbhAragati che. jemake dravyAntarathI AkrAMta nAva (hoDI) AdinI gati. gatinA 10 prakAra che :-- (1) narakagati, (2) narakavigrahagati, (3) tiryagati, (4) tirthavigrahagati, (5) manuSyagati, (6) manuSyavigrahagati, (7) devagati, (8) devavigrahagati, (9). siddhagati ane (10) siddhavigrahagati. gamana athavA paryAya vizeSa nAma gati AdinA 10 prakAra che. 5 gatinI vyAkhyA AgaLa batAvelI che te pramANe samajavuM. nirayavigrahagati :- nArakonA kSetravibhAganA atikramaNapUrvaka je gati che tenuM nAma nirayavigrahagati che. athavA nArakonI je vihAyogati karmajanya sthiti nivRttirUpa Rjugati athavA vakragati che tene nirayavigrahagati kahe che. eja pramANe tiryak vigrahagati, manuSya vigrahagati, devavigrahagatinA viSayamAM narapavigrahagatinA viSayamAM jevuM kathana karyuM che evuM ja kathana ahIM samajavuM. je gatimAM jIva kRtakRtya thaI jAya che te gatinuM nAma siddhagati che. karmono saMpUrNapaNe kSaya karIne thayelA jIvonuM siddhagatimAM gamana thAya che. A siddhagati lokanA agrabhAga rUpa che. tathA AkAza vibhAganuM atikramaNa karIne lokAntamAM je temanI gati thAya tenuM nAma siddhivigrahagati che. joke vakragatirUpa che. paraMtu siddhajIvomAM vigrahagati moDa (vaLAMkavALI) gati hotI nathI. tethI tenA sAhacaryathI nArakAdikomAM paNa evI gatino sadbhAva kahyo nathI. athavA prathama pado dvArA koI paNa jAtanI vizeSatA vinA RjugatinI vAta karavAmAM AvI che. ane bIjAAArA vakragatinI vAta karavAmAM AvI che. ane siddhivAdArU "siddhi vigrahagati A padadvArA siddhavigrahagatinI vAta karavAmAM 480 Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI che. kAraNake tenI chAyA "siddhavigrahagati" A prakAranI thAya che. siddhimAM lokanA agrabhAgamAM, avigrahagatithI (moDa vinAnI gatithI) je siddhajIvonuM gamana che. tenuM nAma siddhavigrahagati che. tenA dvArA vizeSagati prakaTa karavAmAM AvI che. A rIte sAmAnya ane vizeSanI apekSAe ja baMne pado vacceno saMbaMdha samajavo joIe. bIjI rIte yogya lAge to ja rAkhavuM. vaLI kriyA prayoga baMdhAbhAva AdinA bhedathI gati 10 prakAranI che - (1) bANa cakra AdinI gati prayogagati che. (2) eraMDabIja AdinI baMdhAbhAvagati che. (3) mRdaMga, bherI, zaMkhAdinA zabda je dUra sudhI jAya che te pugalonI chinnagati che. (4) daDA AdinI abhivAta gati che. (5) naukA AdinI avagAhana gati che. (6) paththara AdinI nIce tarapha (javAvALI) gurutva gati che. (7) tuMbaDI, rU AdinI (upara javAvALI) laghutvagati che. (8) surA, sirakA Adi saMsAra gati che. (9)megha, ratha,murAla, AdinI kramazaH vAyu, hAthI tathA hAthanA saMyogathI thavAvALI gati saMyogagati che. (10) vAyu, agni, paramANu, muktajIvana ane jayotidevanI svabhAvagati che. nArakonI zIdhragati kevI hoya te batAve che. zIghagati viSaya A pada kALanuM vAcaka che. kemake zIdhra gatimAM kALa ja heturUpa che. heya che. koI puruSa yuvAna hoya, baLavAna ane puSTha vayano hoya, nirogI hoya, 481 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthirAgrasta hoya. jenA hAtha ane paga majabUta hoya eTale ke dIrghatA, saralatA, jADAI AdinI apekSAe jenI banne bhujAo tAlavRkSanA samazreNika yugala jevI hoya, argalAnA jevI hoya. carameSTaka, dvaghaNa ane muSTikanI jevA jemanA aMgo puSTa hoya (IMTonA TukaDAthI bharelI cAmaDAnI thelInuM nAma carmeSTaka) che. maMgaLane suMghaNa kahe che. vyAyAma karatI vakhate pahelavAno te muSTika vaDe potAnA hastAdika avayavone kUTe che. Ama karavAthI temanA te avayavo khUba ja puSTa thAya che. AMtarika baLathI yukta hoya. vyAyAma karavAne samartha hoya. nipuNa, dakSa hoya, ekajavAra dekhavA ke sAMbhaLavAthI kAryane samajI lenAro hoya. evA puruSanA hAthanI gati Adi kriyAo zIvratAvALI hoya che. Avo puruSa bAhune ghaNI ja tvarAthI prasArita karI zake che ane prasArita bAhune saMkocI zake che. ughADelI AMkhone zIdhra baMdha karI zake che ane baMdha karelI AMkhone jaldI ughADI zake che. A rIte tenI gatimAM zIvratA hoya che. nArakono potAnI gatinA viSayamAM Avo svabhAva hovo samartha nathI. kemake nArAjIva eka samayavALI RjugatithI ane be samayavALI ke traNa samayevALI vigrahagatithI narakamAM utpanna thAya che. puruSanA bAhu AdinA prasaraNano kALa asaMkhya samayano kahyo che. tethI nArakonI puruSanI te gatimAM samAnatA saMbhavI zakatI nathI. tethI nArakonI eka samayavALI Rjugati ane be, traNa samayavALI vigrahagati rUpa utpatti thAya che. tathA A zIdhragatino viSaya (kALa) eka, be ane traNa samaya rUpa kALa hoya che. badhA devonI vikralendriyonI, paMcendriya tiryaMconI ane manuSyonI AvI ja rIte nArakonA samAna eka, be athavA traNa samayavALI eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM utpatti rUpa zIdhragati karI che. ekendriya jIvonI utpatti rUpa je vigrahagati eka, be, traNa athavA cAra samayavALI eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM utpatti rUpI zIdhragati karI che. eka samayavALI je gati hoya che te Rjugati hoya che. ane be, traNa ane cAra samayevALI gati vakragati hoya che. A gationuM nAma ja zIdhragati kahelI che. bAhu prasAraNAdi rUpa gatimAM asaMkhya samaya lAge che tethI evI gatine zIghragati karI nathI.. jyAre jIvanuM utpatti sthAna samazreNImAM hoya che tyAre Rjugati eka samayanI hoya che. 482 Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre utpatti sthAna samazreNImAM hotuM nathI. tyAre be, traNa ke cAra samayanI vigrahagati hema che. ekendriya jIvonI vigrahagati utkRSTa cAra samayanI hoya che. be samayanI gati A pramANe hoya che. jyAre koI jIva bharatakSetranA pUrvadizAthI narakamAM pazcimadizAmAM utpanna thAya che tyAre te prathama samayamAM nIce Ave pachI bIjA samayamAM tirjA utpatti sthAnamAM jAya che, traNa samayanI vigrahagatinuM spaSTIkaraNa A rIte samajavuM. kyAre koI jIva bharatakSetranI pUrva dizAmAMthI narakamAM vAyavya koNamAM utpanna thAya che tyAre prathama samayamAM nIce Ave. bIjA samaye tirthagRtithI pazcimadizAmAM jAya ane trIjA samaye tiyaMgagatithI vAyavya dizAmAM utpatti sthAnamAM jaIne utpanna thAya che. A prakArano nArakono zIghragatikALa kahyo che tene zIghragati paNa kahI che. ekendriya jIva ekasamaya trasa nADInI bahAra adholokanI vidizAmAMthI dizAmAM jya che kAraNake paralokagamana vakhate jIvanI samazreNImAM ja gati thAya che. bIjA samayamAM te lokanI madhyamAM praveza kare che. trIjA samaye urdhvalokamAM jAya ane cothA samaye nADImAMthI bahAra nIkaLIne utpattinA sthAnamAM jAya che. jIvonI gati zreNI anusAra thAya che. tethI teo pUrvAdi cha dizAomAM thaIne ja potAnA adhiSThita sthAnamAMthI utpatti sthAna tarapha gati kare che. e ja pramANe jIvonI Agati utpatti sthAna tarapha Agamana paNa 6 dizAomAMthI ja thAya che. arthAt jIvonI gati aneM Agati baMne prajJApaka sthAnanI apekSAe pUrvAdi dizAone Azrita hoya che. utpatti sthAnane prApta jIvanI utpatti paNa RjugatinI cha e dizAomAMthI ja thAya che tathA AhAra paNa cha e dizAomAMthI grahaNa kare che. kAraNake jIva pUrvAda dizAomAM rahelA pradezomAM avagADha pudgalono sparza kare che ane spaSTa thayelA te pudgalono ja AhAra kare che. tathA vRddhi paNa cha e dizAomAMthI ja thAya che. e ja pramANenI vRddhi, vikurvaNA Adi paNa cha e dizAone Azrita hoya che. je rIte jIvonI gati Adi uparyukta vastuo cha e dizAmAM thAya che. e ja 483 Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe 24 daMDaka jIvomAMthI paMcendriya tiryaMcayonikonI gati adhika vastuo che e | dizAmAMthI thAya che. paraMtu nAraka Adi 22 daMDakagata jIvo che e dizAomAM gativALA Adi hotA nathI kAraNake te 22 daMDakanA jIva vizeSa rUpa nArakono nArakomAM ane devomAM utpattino abhAva rahe che. te kAraNe te jIvomAM urdhva dizA pUrNa karIne tyArapachInA bhavamAM nAraka ke devarUpe utpanna thatA nathI ane devo paNa AyuSya pUrNa karI pachInA bhavamAM deva athavA nArakarUpe utpanna thatA nathI. nAraka jIvo dvigatika hoya che. eTale nAraka paryAyane jyAre teo choDe che tyAre manuSya ane tiryaMcagatimAM jAya che. ane nArako manuSya ane tiryaMcagatimAMthI Ave che. 10 bhavanapati, 1 vANavyaMtara, 1 jyotiSI ane vaimAnikamAM prathama devalokanA devo drayagatika hoya che. teo pRthvIkAya, apakAya, vanaspatikAya, paMcendriya tiryaMca, manuSyamAM AyuSya pUrNa karIne jAya che. ane asaMzI tiryaMca paMcendriya saMjJI tiryaMca paMcendriya manuSyamAMthI AvI bhavanapati ane vANavyaMtara thAya che. jayotiSka ane vaimAnikamAM saMjJI tiryaMca ane saMjJI manuSyamAMthI Ave che. ane manuSya ane devagatimAM jAya che. navamA devalokathI sarvArthasiddha vimAnaparyaMtanA devo tyAMthI cavIne manuSya gatimAM ja jAya che. ane saMzI manuSyo ja marIne e devalokamAM jAya che. * pRthvIkAyiko dvigatika hoya che. pAMceya sthAvara ane traNa vikalendriyanA jIvo dvigatika hoya che. teo tiryaMcagati ane manuSyamAM jAya che. AgatinA artho - zAstramAM AgatinA vibhinna artho prApta thAya che. (1) narakAdi gatimAMthI pAchA AvavuM tenuM nAma Agati che. te Agati eka saMkhyAvALI che. temAM gatinI jema ekatA samajavI.10 (2) kyA daMDakamAM jIva maraNa pAmI kayA kayA daMDakamAM Ave te saMbaMdhI niyama darzAvavo tene Agati kahe che. (3) bIjI gatithI AvavAnuM nAma Agati che AgatinuM zAstra anusAra vivecana ane bhedo - zAstramAM darzAvela Agatine 484 Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhinna prakAre vibhAjita karavAmAM Avela che. manuSya ane tiryaMconI Agati cAra prakAranI hoya che. arthAta tiryaMca ane manuSya gatithI AvIne jIva devagatiomAM - utpanna thaI zake che. paraMtu devagati ane naraka gatinA jIva manuSya ane tiryaMca gati sivAya anya gatiomAM janma letA nathI. deva cavIne bIjA bhavamAM devagatimAM ane narakagatimAM utpanna thatA nathI. te rIte nArakI jIva paNa narakathI nIkaLI bIjA bhavamAM devagati agara narakagatimAM utpanna thatA nathI. manuSya ane tiryaMca to marIne bIjA bhavamAM cAreya gatiomAM janma laI zake che. manuSyonI gati mukti prApti apekSAthI pAMca prakAranI paNa kahevAmAM Avela che. A rIte saMsAra cakramAM ghaTIyaMtranA samAna paribhramaNa rUpa Agati ane gati temaja manuSyomAM mokSagatino saMbhavatAne jANIne tenA svarUpanA jJAtA ane saMsAranA duHkhothI bhayabhIta banIne mokSagatinA sukhanA gavethI te sAdhu, rUpAdi viSayomAM rAga ane dveSathI rahita banIne sarvalokamAM koInAthI paNa talavAra AdithI hAtha paga Adi kadI paNa chedavAmAM AvatA nathI. temaja kaMTakasUcI zUlAdithI bhedavAmAM AvatA nathI. temaja agnimAM bALavAmAM AvatA nathI. koraDA AdithI mAravAmAM AvatA nathI. ane tene narakagatinI anupUrvino udaya thato nathI. rAgadveSanI nivRttithI chedana bhedanAdi dvArA saMsArika duHkhono je tene anubhava thato hato te pachI thato nathI. kAraNake duHkhono anubhava karAvanArI je rAgapariNati hatI te tenI dUra thaI cUkyu che. teno AtmA atyaMta nirmaLa ane viziSTa prabhAvazALI banI jAya che. A avasthAmAM chedana-bhedana jevAM duHkho AvI zakatAM nathI. arthAta sakala saMyamI mATe narakagati ane tiryaMcagatino baMdha thato nathI tethI AnupUrvino paNa udaya thato nathI. pRthvIkAyika jIva nava gativALA ane nava AgativALA kahyA che. jema ke (5) pAMca sthAvara, (6) beindriya, (7) tendriya, (8) caurendriya, (9) paMcendriya parvatanA jIvomAMthI AvIne pRthvIkAya jIva rUpe utpanna thaI jAya che. vaLIe je pRthvIkAyika jIva jyAre pRthvIkAyika paryAya choDI de che. tyAre pRthvIkAyane laIne paMcendriya parvatanA nava prakAranA jIvo navagatika ane nava Agatika hoya che. nAraka," tiryaMca, manuSya, ane devanA bhavone bhogavavA te bhavomAM bhramaNa karavuM 485 Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM nAma saMsAra che. jeo A saMsAramAM uparyukta koI paNa gatinuM jIvana jIvI rahyA che. temane saMsAra samApanaka kahe che. temanA ekendriyathI laIne paMcendriya sudhInA pAMca bheda kahyA che. te pratyeka paMcagatika ane paMca Agatika hoya che. nAraka tiryaMca manuSya ane devanA bhavone bhogavavA te bhavomAM bhramaNa karavuM tenuM nAma saMsAra che. jeo A saMsAramAM uparyukta koI paNa gatinuM jIvana jIvI rahyA che. temane saMsAra samApannaka kahe che. temanA ekendriyathI laIne paMcendriya sudhI pAMca bheda kahyA che. te pratyeka paMcagatika ane paMca Agatika hoya che. je jIvone eka mAtra sparzendriyano ja sadbhAva hoya che. temane ekendriya jIvo kahe che. teo paMcagati ane paMca Agatika kahe che ane paMca gatiomAMthI jemanuM Agamana thAya che. temane paMcagati kahe che. ane pAMca gatiomAMthI jemanuM Agamana thAya che. temane pAMca gatika kahe che. ekendriyomAM utpanna thato jIva ekendriyamAMthI, beindriya, teIndriya, caurendriya ke paMcendriyomAMthI A rIte pAMca prakAranA jIvomAMthI ekendriya jIva rUpe utpanna thaI jAya che. e ja pramANe ekendriyathI marIne jIva ekendriyathI laIne pAMca indriya parvatanA jIvomAM utpanna thaI jAya che. e ja pramANe beindriyomAM, teindriyomAM, caurendriyamAM ane paMcendriyomAM paNa paMcagatikatA ane paMca AgatikatA samajavI joIe. pratyeka jIva cha gativALo ane cha AgativALo hoya che. pRthvIkAyika jIva che nikAyomAM gamanazIla hoya che. eTale ke pRthvIkAyika paryAyane choDIne te pharI pRthvIkAyikamAM utpanna thaI jAya che. athavA apakAyikamAM, ke tejakAyikamAM ke vAyukAyikamAM, vanaspatikAyikamAM ke trasAyikamAM utpanna thaI jAya che. e ja rIte pRthvIkAyikamAMthI AvIne pharI pRthvIkAyikamAM utpanna thaI zake che. apakAyikamAMthI AvIne pRthvIkAyika utpanna thaI zake che. yAvat trasakAyika parvatanA koI paNa paryAyamAMthI AvIne pRthvIkAyikamAM utpanna thaI zake che. A rIte cha gatimAM javAnuM ane cha gatimAM AvavAnuM kathana che. A rIte apakAyathI laIne trasakAyika parvatanA jIvo paNa potapotAnuM te gatinuM jIvana pUruM karIne pRthvIkAyikathI laIne trasakAyika parvatanA " 486 Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chae prakAranA jIvomAM utpanna thaI zake che. ane aprakAyika, pRthvIkAyika Adi chae prakAranA jIvonI Agati thaI zake che. e ja pramANe trasakAyika parvatanA jIvonI gati . ane Agati vize samajavuM. aMDajAdikonI sAta gatikatAnuM ane sAta AgatikatAnuM nirUpaNa thAya che. sarpa, pakSI Adi je aMDa ja jIvo che. teo marIne (1) aMDaja, (2) potaja, (3) jarAyuja (4) rasaja (5) saMsvedana(6) saMmUriIma ane (7) ubhijja e sAtamAM utpanna thaI jAya che. aMDaja - nibadhdha aMDaje nAme karmavALo jIva aMDajomAMthI athavA potajo yAvat ubhijajamAMthI AvIne aMDajamAM utpanna thaI jAya che. e ja pramANe e ja aMDaja ke potaja Adi koI paNa yoni vizeSamAMthI AvIne aMDaja rUpe athavA potaja rUpe athavA jarAyuja rUpe athavA rasaja rUpe janma dhAraNa karI le che. A prakAranI gati ane Agati viSayaka kathaka potaja jIvomAM paNa samajI levuM joIe. eTale ke potaja jIva paNa sAta prakAranI gativALo ane sAta prakAranI AgativALo hoya che ema samajavuM. e ja pramANe jarAyuja laIne ubhijaja parvatanA pAMca prakAranA jIvoSaNa sAta gativALA ane sAta AgativALA hoya che tema samajavuM joIe. A nArakI jIvo gitika hoya che. eTale ke jyAre teo nAraka paryAyane choDe che tyAre manuSyagatimAM, ane paMcendriya tiryaMca gatimAM jAya che. e ja pramANe nArakagatimAM Avato jIva kAM to manuSya gatimAMthI ane kAM to paMcendriya gatimAMthI AvIne narakomAM janma dhAraNa kare che. asurakumAra marIne paMcendriya tiryacomAM ane manuSyomAM utpanna thAya che. vizeSatA e che ke asurakumAra pRthvIkAya ane akAya ane vanaspatikAya rUpa traNa ekendriya jIvomAM utpanna thAya che. asurakumAra jevuM bAkInA 12 daMDakonuM samajavuM. arthAt asurakumAra Adi bhavanapati, vyaMtaradevanikAyamAM, jyotiyakadeva nikAyamAM ane pahelA ane bIjA devalokanA devonI Agati manuSya ane tiryaMcagatimAMthI thAya che. vyaMtara devomAM asaMjJI paMcendriya tiryaMcagatimAMthI paNa jIvo Ave che. tathA vyaMtaradevo potAnA devanuM AyuSya pUrNa karIne saMjJI manuSya, saMjJI paMcendriya tiryaMca, 487 Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIkAya, akAya ane vanaspatikAyikomAM utpanna thAya che. trIjA devalokathI AThamAM devaloka sudhInA devo saMjJI manuSya ane saMjJI tiryaMcamAM utpanna thAya che. navamA devalokathI laIne sarvArthasiddhavimAna sudhInA devo tyAM AvIne saMjJI manuSyanI gatimAM ja jAya che ane saMzI manuSyo marIne e devalokamAM jAya che. pRthvIkAyiko kiMgatika ane trayAgatika hoya che. apakAyiko ane vanaspatikAyikonuM e ja pramANe samajavuM. teo nArakomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. ekendriyAdinI gati - ekendriyo19 jugaliyA sivAyanA manuSya tiryaMcamAM jAya che. ekendriyamAM teukAya ane vAukAya varjIne kahevuM. kemake teukAyika ane vAyukAyika eka tiryaMcagatimAM ja jAya che. sAtamI narakanA nArako eka tiryaMca gatimAM jAya che. asaMkhyAta varSovALA tiryaMca ane manuSyo bIjAbhavamAM eka devagatimAM ja jAya che. deva ane nArako asaMkhyavarSavALA manuSya ane tiryaMcamAM utpanna thatA nathI. asaMzI paMcendriya tiryaMco cAre gatimAM utpanna thAya che. asaMjJI tiryaMca narakagatimAM prathama nArakImAM ja jAya che. bIjI narakomAM nahi ane devomAM asaMjJI tiryaMco bhavanapati ane vANavyaMtaromAM ja utpanna thAya che. jyotiSI ane vaimAnika devo utpanna thatA nathI. saMkhyAtA AyuSyavALA saMjJI tiryaMca paMcendriya tiryaMco cAre gatimAM utpanna thAya che. devagatimAM phakta sahasAra devaloka sudhI ja utpanna thAya che. beindriya, te indriya, caurendriyarUpa viklendriyo jugaliyA sivAyanA tiryaMca ane manuSyomAM utpanna thAya che. deva ane nArakomAM utpanna thatA nathI. asaMkhyAta varSavALA tiryaMco ane manuSya potAnA AyuSya samAna AyuvALA ke hIna AyuSyavALA badhAya IzAna devaloka sudhInA devomAM utpanna thAya che. tenAthI uparanA devomAM utpanna thatA nathI. kemake sanatakumAra vagere devalokamAM jaghanyathI paNa be sAgaropamanI sthiti che. ane asaMkhyAta varSAyuvALA tiryaMca manuSyonI utkRSTathI paNa traNa palyopamanI ja sthiti che. 488 Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekendriyAdinI Agati:- nArakI ane yugaliko sivAya bIjI gatinA jIvo eTale saMkhyAta varSAyuvALA ekendriya, beindriya, te indriya, caurendriya, paMcendriya tiryaMco manuSyo, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane saudharma IzAna devalokanA devo ekendriyamAM arthAt pRthvIkAya, apakAya, vanaspatikAyamAM Ave che. paraMtu sanatakumAra Adi devo pRthvIkAya vageremAM AvatA nathI. devo tathA svabhAvathI tejo, vAyu sivAyanA paryApta bAdara ekendriyamAM Ave che. nArako, devo, jugaliyA sivAyanA tiryaMca ane manuSyo vikalendriyarUpe thAya che. arthAta vikalendriyamAM Ave che. saMkhyAta varSavALA manuSya, tiryaco ja asaMzI paMcendriya tiryaMca manuSyamAM utpanna thAya che. paNa deva nArako nahi. yugaliyA manuSyo ane tiryaMcone varjIne cAreya gatinA jIvo garbhaja tiryaMca ane paMcendriya tiryaMcamAM Ave che. paraMtu devo sahasAra sudhInA ja jANavA. daMDakamAM gati ane Agati - pajapaMNatirimANuanciya, caucciha devesu gacchaMti // 33 // gAthArtha - devamAM Agati - paryApta garbhaja paMcendriya tiryaMco tathA paMcendriya garbhaja manuSyo ja 4 prakAranA devamAM arthAt devanA 13 daMDakamAM utpanna thAya che. 10 bhavanapati + 1 vyaMtara + 1 jyotiSI + 1 vaimAnika e 13 daMDaka devanA che. emAM sAmAnya kahyuM che. paraMtu vizeSathI pa63 bhedamAM have gatAgati kahevAze. devanI gati : saMkhAu - pajjapaNidi, tiriya naresu pajjate / bhUdagapatteya vaNe, eesu cciya surAgamaNaM21 // 34 // 489 Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha - saMkhyAta varSanA AyuSyavALA paryApta paMcendriya tiryomAM ane manuSyomAM, temaja paryApta bAdara pRthvIkAya, apakAya ane pratyeka vanaspati, emAM ja devonI Agati thAya che. eTale ke pAMca daMDakomAM devonI gati thAya che. nArakonI gati-Agati - pajjattasaMkhagabbhaya - tiriyanarA nirayasatage jaMti / nirauvavahA eesu, uvvajaMti na sesesu // 35 // gAthArtha - paryApta saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA garbhaja tiryaMco ane manuSyo sAteya narakamAM, utpanna thAya che. ane narakamAMthI nIkaLelA nArako teomAM ja utpanna thAya che. pRthvI, apa ane vanaspatimAM Agati - puDhavI-Au-vaNassai-majjhe nArayavivajjiyA jIvA / . sarve 3vanaMti, niya-niya-mApunALAM rUddA * gAthArtha - pRthvIkAya, apakAya ane vanaspatikAyamAM nAraka sivAyanA sarve jIvo potapotAnA karmane anusAra utpanna thAya che. pRthvI, apa ane vanaspatinI gati ane tevAunI Agati gAthArtha - pRthvIkAya, apakAya ane vanaspatikAya. pRthvIkAya vagere daza padomAM jAya che. teukAya ane vAukAyamAM pRthvIkAya Adi daza padomAMthI nIkaLelA jIvono uvavAya thAya che. tenI gAthA nIce che. 40. Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puThavAi dasapaesu, puThavI- Au - vaNassaI janti / puvArU - sapahiya, te-vAtu navAo ArUnA 1 have teuvAunI gati ane vikalendriyonI gati-Agati :-- gAthArtha :-- teukAya ane vAukAyanuM javuM pRthvIkAya vagere navapadomAM thAya che. pRthvIkAyAdika daza pado vikalendriya tarapha jAya che ane vikalendriyo traNeya tyAM dazapadomAM jAya che. te vAU-gamaNaM, puThavIpamuhami hoi payanavage / puThavAi ThANa dasagA, vigalAi tiyaM tahiM jaMti // 38 // garbhaja tiryaMco ane manuSyonI gati-Agati gAthArtha - gamaNAgamaNaM gabbhaya tiriyANaM sayalajovaThANesu / savvattha jaMti maNuA, teUvAUhiM no jaMti22 // 39 // garbhaja tiryaMconuM gamanAgamana sarva jIvasthAnomAM thAya che. manuSyo sarvamAM jAya paraMtu teukAya ane vAyukAyamAMthI manuSyamAM jatA nathI. 24 daMDakamAM 22muM gatidvAra ane 23muM AgatidvAra che. zarIramAM gati-ati H audArika zarIrI - pAMca gatimAM jAya ane cAragitamAMthI Ave. vaikriya zarIrI cAra gatimAM jAya ane cAragatimAMthI Ave. ekAMte vaikriya zarIrI - manuSya ane tiryaMca e be gatimAMthI Ave ane e ja be gatimAM jAya. AhAraka zarIrI - cAreya gatinA Ave ane eka mokSa gatimAM jAya. taijasa ane kAryaNa zarIrI - pAMca gatimAM jAya ane cAra gatimAMthI Ave. indriyamAM gati-Agati : ekendriya be gatimAM jAya ane traNa gatimAMthI Ave. 491 Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikalendriya - be gatimAMthI Ave ane be gatimAM jAya. paMcendriya - cAra gatimAMthI Ave ane cAra gatimAM jAya. abiMdiyA - cAra gatimAMthI Ave ane eka mokSa gatimAM jAya. kAyamAM - gati - Agati - pRthvIkAya akAya, vanaspatikAya - manuSya ane tiryaMca e be gatimAM jAya ane deva, manuSya ane tiryaMca e traNa gatimAMthI Ave. teukAya ane vAyukAya - manuSya ane tiryaMca e be gatimAMthI Ave ane eka tiryaMca gatimAM jAya. trasakAya - cAra gatimAMthI Ave ane pAMca gatimAM jAya. gatimAM gati Agati - . narakagati devagativALA - manuSya ane tiryaMca e be gatimAMthI Ave ane e ja be gatimAM jAya. tiryaMca gativALA - cAra gatimAMthI Ave ne cAra gatimAM jAya. manuSyagativALA - cAra gatimAMthI Ave ane pAMca gatimAM jAya che. darzanamAM - gati Agati - ekAMta acakSudarzanamAM - manuSya ane tiryaMca e be gatimAM jAya ane deva, manuSya ane tiryaMca e traNa gatimAMthI Ave. cakSudarzanI, acakSudarzanI ane avadhidarzanImAM - cAra gatimAMthI Ave ane cAra gatimAM jAya. kevaladarzanImAM cAra gatimAMthI Ave ane eka mokSagatimAM jAya. daSTimAM gati - AgatiH samyaguSTi - cAra gatimAMthI Ave ane deva ane mokSa gatimAM jAya che. 492 Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mithyAdaSTi - cAra gatimAMthI Ave ne cAra gatimAM jAya. mizradaSTi - amara che e avasthAmAM mRtyu thatuM nathI. tethI gati Agati nathI. lezyAmAM gati AgatiH kRpaTalethI nIlalezI kApotalezI cAra gatimAMthI Ave ne cAra gatimAM jAya. tejolezI padmalezI zuklalazI - deva, manuSya, tiryaMca e gatimAMthI Ave ne e ja traNa gatimAM jAya. alezI thavAvALA - cAra gatimAMthI Ave ne eka mokSa gatimAM jAya. deDakamAM gati-AgatinI vicAraNAthI AdhyAtmika vikAsa :na javA AvavAnI kriyAne gati-Agati kahe che. anAdikALathI A jIva cAra gatimAM gati ane Agati karI rahyo che. karmo che tyAM sudhI to A bhavabhramaNa cAlu ja rahe che. 24 daMDakamAMthI 22muM dvAra gatinuM ane 23muM AgatinuM dvAra batAvela che. bahu bhramaNa karyuM have jo AMtarika dRSTie vicAraNA karIe to Agatino aMta thAya to gatino aMta AvI jAya che. zubhagati-azubhagati che. nAraka ane tiryaMcagati azubha kahevAya che. ane manuSya ane devagati zubha gati kahevAya che. azubhagatimAM to ArAdhanAnI zakyatA rahetI nathI. tiryaMca gatimAM saMzI tiryaMca paMcendriya zrAvakapaNAno svIkAra karI zake che. paNa pUrNa ArAdhanA to tyAM paNa thatI nathI. zubhagatimAM-devagatimAM ArAdhanA zakya nathI. paraMtu manuSyagatimAM puNyaprabhAvathI vItarAga paramAtmAnuM zAsana ane jaina dharmanA AdhAra vaDe, bhagavAnanA AgamonuM AlaMbana laIne, gati ane AgatinI vicAraNA karIne, utkRSTa ArAdhanA karIne mokSagati prApta karI zakAya che. kemake manuSyabhavamAM mokSagatine prApta karavAnI AdhyAtmika sAmagrI prApta thAya che. jJAna dvArA sAdhanA karatAM karatAM gati ane Agati upara pUrNavirAma mUkI zakAya che. A rIte gati-AgatinI vicAraNA karavAthI AdhyAtmika vikAsa thaI zake che. 493 Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNI : 1. jaine. si. koSa bhA. 2 pR. 235 2. jaine. si. koSa bhA. 2 pR. 235 3. daMDaka prakaraNa 4. 5. jaine. si. koSa bhA. 2 pR. 235 3 sU. 2 sthA. ThA. 5 u. sthA. ThA. 8 7. sthA. ThA. 10 8. sthA. ThA. ! sU. 26 9. sthA. ThA. 2 6. 10. cA. sa. ThA. 1 11, 6 prakaraNa 12. AcA. sa. 6. 1. 23 sU. ph 13. AcA. sa. % 1. aOM sU. 6 14. sthA. sU. ThA. 9 sU. 3 15. sthA. su. ThA. 5 uM. 3 sU. 18 16. sthA. sU. ThA. 6 17. sthA. sU. ThA. 7 sU. 3 18. sthA. ThA. 2 3. 2 sU. 22 19. prava, sacitAra bhA. 2 pR. 248 20. daMDaka prakaraNa gAthA 33 21. daMDaka prakaraNa gAthA 34-35, 36, 37-38 22. daMDaka prakaraNa gAthA 39 .. 494 Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24muM) vedakAra daMDaka prakaraNamAM 24 kAronI zAstrIya carcA-sUkSma vicAraNA karavAmAM AvI che. e vicAraNAmAM aMtima 24mAM dvAramAM veda viSayaka carcA Ave che tenuM saMkSipta vivaraNa nIce mujaba che. vedanA artho - zAstramAM veda zabdanA vibhinna artho prApta thAya che. (1) prApta samyagdarzana AdinI rakSAmAM tatpara banelA evA jIva-ajIva Adi tattva jenAthI jANI zakAya che te veda che.' (2) svAbhAvika artha jenAthI jANI zakAya che te veda che. (3) ApaNane heya, upAdeyanuM jJAna karAve te veda che. (4) vedAnta dharmanA siddhAMtone veda kahevAya che.* (5) vedanA thAya, anubhava thAya tene veda kahe che." (6) vedAya tene veda kahe che. (7) maithunanI abhilASAne veda kahe che. (8) veda karmanA udayathI thavAvALA bhAvane veda kahe che. (9) AtmAnA caitanyarUpa paryAyamAM maithunarUpa cittavikSepa utpanna thavAne veda kahe che. (10) mohanIyanA dravya karma skaMdhane athavA mohanIya karmathI utpanna thavAvALA jIvanA pariNAmane veda kahe che. (11) zAsanA arthamAM zrutajJAna ja vAstavamAM veda che." vedanA paryAyo - - moha zabda e vedano paryAyavAcI zabda che. vedanA bheda ane lakSaNa vivecana : zAstramAM darzAvela vedane vibhinna vibhAgamAM vibhAjita karavAmAM Avela che. veda mArgaNAnA anuvAdathI strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda ane apagatavedavALA 495 Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva hoya che. vedanA be prakAra che - dravyaveda ane bhAvaveda vedanA traNa prakAra paNa che - strIveda, puruSaveda ane napuMsakaveda. dravyaveda ane bhAvavaMdanAM lakSaNo - nAma karmanA udayathI thavAvALuM dravyaliMga che. ane bhAvaliMga AtmapariNAmarUpa che. ane te strI, puruSa ane napuMsaka A traNemAM paraspara ekabIjAnI abhilASA rUpa lakSaNa hoya che. ane te cAritra mohanA vikalparUpa strI-puruSa ane napuMsaka nAmanA nokaSAyanA udayathI thAya che. veda traNa prakAranA che - strIveda - puruSanI kAmI hoya, vAraMvAra puruSa sevavAnI abhilASA hoya tene strIveda kahevAya che. puruSomAM moha utpanna karI tene bhogavavAnI pracaMDa lAgaNI utpanna karI. temAM AnaMda mANavAnuM saMvedana utpanna karAvI AtmAne potAnA kharA mArgethI bhUlAvo khavaDAve che. samyapha cAritranuM AvaraNa kare che. navA karma baMdhAvI saMsAra vadhAre che e jAtanuM A karma che. puruSaveda - je strInA kAmI hoya. vAraMvAra strI bhogavavAnI abhilASA hoya tene puruSaveda kahevAya che. strI bhogavavAnI pracaMDa lAgaNI utpanna karAvI temAM AnaMda mANavAnuM saMvedana karAvI AtmAne mUMjhave che. samyagu cAritranuM AvaraNa kare che. navA karma baMdhAvI saMsAra vadhAre che e jAtanuM A karma che. napuMsakveda - je puruSa ane strI baMne kAmI hoya. vAraMvAra puruSa tathA strI 496 Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMneyane sevavAnI abhilASa - maithuna sevavAnI vAMchA je karmane lIdhe hoya tene napuMsarveda kahevAya che. strI ane puruSa baMne tarapha moha utpanna karAvI temAM AnaMda manAve. temAM AtmAne mUMjhave che. samyaguM cAritranuM AvaraNa kare che. navAM karma baMdhAvI saMsAra vadhAre che e jAtanuM A karma che. kuMkuma te karISano agni te sarakho strIvedano udaya che. te moDo upazame tRNanI agni sarakho puruSavedano udaya te tarata upazame ane nagaranI dAha sarakho napuMsakavedano udaya te kemeya zAMta thAya nahi. puruSaveda karatAM strIvedano udaya vadhAre tIvratara hoya che. pratyekanA traNa bhaMga bane che. traNamAM paNa pratyekanA traNa bhaMga bane che. apagataveda - je strIveda, puruSaveda ane napuMsakaveda rUpa pariNAmonA vedanathI unmukta che ane potAnA utpanna thayelA zreSTha anaMta sukhanA dhAraka ke bhoktA che te jIva apagata vedI kahevAya che. jemano traNa prakAranA vedothI utpanna thavAvALo saMtApa dUra thaI gayo che te jIva vidarahita arthAt avedI kahevAya che. moha karma skaMdhano abhAva thavAthI jIva avedI thAya che. daDakamAM veda - daMDakanA 24 dvAramAM 24muM veda dvAra che. ___ veyatiya tiri naresu, itthIpurisoya cuvihsuresu| thira vigla nAraesu, napuMsaveo havai ego'5 // 40 // gAthArtha - tiryaMco ane manuSyomAM traNa veda che. cAreya prakAranA devomAM strI ane 47. Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSaveda che. sthAvara, viklendriya ane nArakomAM phakta eka napuMsakaveda che. jugaliyA manuSya ane tiryaMcomAM be bheda hoya che. nAraka" jIvo ane saMmUcchima janmavALA jIvo niyamathI napuMsakadavALA hoya che. vanaspatinA jIvone veda utpalastha jIvo strIvedavALA temaja puruSavezavALA hotA nathI. paraMtu napuMsakavedavALA hoya che. utpalastha rahevA jIvo strIveda, puruSaveda ane napuMsakavedanA baMdhaka hoI zake che. eka yogamAM eka vacana apekSAe traNa bhAMgA ane bahuvacananI apekSAe traNa bhAMgA bane che. A rIte eka yogamAM cha bhAMgA bane che. kikayogamAM yathAyogya ekavacana ane bahuvacana levAthI cAra bhAMgAovALI tribhaMgI bane che. tethI 4 X 3 = 12 bhaMga bane che. ane trikayogamAM ATha bhAMgA bane che. A rIte kula 6 + 12 + 8 = 26 bhAMgA bane che. te pratyeka bhaMga udghAsa niHzvAsa dvAramAM batAvyA pramANe banAvI zakAya che. Agama ane TIkAomAM veda sthitinuM nirUpaNa - puruSavedI - puruSavedIpaNAmAM jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa so sAgaropama pRthakvathI kAMIka adhika kALa sudhI rahe che. napuMsakavedI - napuMsakavedIpaNAmAM jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 'vanaspatikALa arthAt anaMtakALa sudhI vanaspatijIva napuMsakavedI hoya che. ane teno kALa anaMta che. tethI ja napuMsakavedano kALa anaMta kahela che. strIvedI - strIvedIpaNAmAM jaghanya 1 samaya ane utkRSTa palyopama pRthakta ane pUrvakoTI pRthakva adhika kALa sudhI rahe che. savedI jIva traNa prakAranA hoya che. (1) anAdi aparyavasita arthAt jenI Adi paNa na hoya ane aMta paNa na hoya (2) anAdi saparyavasita arthAt jenI . Adi na hoya paraMtu aMta hoya che. (3) sAdi aparyavasita arthAt jenI Adi paNa 498 Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya ane aMta paNa hoya. tAtparya e che ke jeNe hajI sudhI upazamazreNI ke kSapakazreNI prApta karI nathI te anAdi aparyavasita saveda jIva kahevAya che. bIjA naMbaramAM upazama zreNIne prApta karI lIdhA pachI vedAtIta dazA prApta karI le che. paraMtu upazamazreNIthI paDIne vaLI saveda avasthA prApta karI le che. tethI te sAdi aparyavasita saveda kahevAya che. ane je jIva kSapakazreNIne prApta karIne vedAtIta dazA prApta karI le che tene pAchuM paDavAnuM hotuM nathI te anAdi saparyavasita aveda kahevAya che. A traNamAMthI je sAdi aparyavasita che tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMtakALa sudhI savedaka. paryAyayukta niraMtara banI rahe che. te anaMtakALanuM pariNAma A prakAre che. kALanI apekSAe anaMta utsarpiNIo ane anaMta avasarpiNIo, kSetranI apekSAe dezona ardhapudgala parAvartana je anAdi saparyavasita aveda arthAt kSapakazreNI mAMDe che. tenI aMtarmuhUrta sudhI ja saveda avasthA rahe che. anAdi aparyavasita savedanI sthiti anaMtakALanI che. strIvedanA viSayamAM pAMca Adeza che : strIvedI jIva niraMtara strIvedI banI rahe che. te eka AdezathI jadhanya 1 samaya ane utkRSTa pUrvakoTI pRthakksa (be kroDathI nava kroDa sudhI) adhika 110 palyopama sudhI strI vedI banI rahe che. te A pramANe samajavuM. koI jIva manuSyaNI ke tiryaMcaNImAM karoDapUrvanI AyuSyanI hoya te pAMca bhava karIne izAna kalpamAM 55 palyopamanI utkRSTa sthitimAM aparigRhitA devIomAM devI rUpe janma le. tyAra pachI Ayuno kSaya thatAM punaH kroDapUrva AyuvALI manuSyaNI ke tiryaMcaNImAM utpanna thAya. tyAra pachI punaH izAna kalpamAM 55 palyopamanI AyuSyavALI aparigRhitA devInAM rUpa utpanna thAya to tenA pachI avazya tene bIjA koI vedanI prApti thAya che. A rIte pRthakksa koTipUrva adhika 110 palyopama sudhI niraMtara strIveda paryAyanuM hovuM siddha thAya che. bIjA AdezathI jadhanya 1 samaya ane utkRSTa pUrva koTI adhika 18 palyopama sudhI 49 Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI strIvedI niraMtara strIvedI banI rahe che. jema koI manuSyaNI athavA tirthacaNImAM kroDa pUrvanI sthitivALA pAMca bhava karIne pUrvokta prakAranI IzAnakalpamAM be vAra utkRSTa sthitivALI parigRhitA devIomAM utpanna thAya. aparigRhitAmAM nahi. evI avasthAmAM 18 palyopama karoDapUrva pRthaksDa adhika sudhI strIvedanuM rahevuM siddha thAya che. trIjA AdezathI janya 1 samaya ane utkRSTa pUrvakoTI pRthakksa adhika cauda palyopama sudhI strIvedI jIva strIvedI rahe che. A AdezamAM saudharma kalpamAM, 7 palyopamanI utkRSTa AyuvALI parigrahitA devIomAM be vAra utpanna thavAnI vivakSA karAI che. tethI be bhava devInA - maLIne 14 palyopama ane manuSyaNI athavA tiryaMcaNInA bhavonA pRthakva karoDapUrva adhika 14 palyopama sudhI strIvedanuM niraMtara astitva siddha thAya che. cothA Adeza anusAra jaghanya 1 samaya sudhI ane utkRSTa pUrvakoTI pRthakksa adhika 100 palyopama sudhI strIvedI jIva niraMtara strIvedI banI rahe che. A AdezamAM saudharma devalokamAM 50-50 palyopamanI sthitivALI aparigRhitA devIomAM be vAra janma lenAra jIvanI vivakSA karAI che. te anusAra eTalo kALa strIvedanuM niraMtara strIveda rahevuM siddha thAya che. pAMcamA Adeza anusAra jaghanya 1 samaya sudhI ane utkRSTa pUrvakoTI pRthaktva adhika palyopama pRthakksa sudhI strIvedI jIva niraMtara strIvedI rahe che. kemake jaghanya 1 samaya ane utkRSTa pUrvakoTI pRthaktva adhika palyopama pRthaktva sudhI ja strIvedavALo rahe che. tenAthI adhika kALa sudhI nahi. kemake manuSyaNI athavA tiryaMcaNInI avasthA karoDa pUrvanI AyuvALA sAtabhavono anubhava karIne AThamA bhavamAM devakuru AdimAM 3 palyopamanI AyuvALI strIomAM strIrUpa utpanna thaIne tatpazcAt kALa karIne saudharma kalpamAM jadhanya sthitivALI devIrUpe utpanna thAya tyAra pachI avazya jIva anyavedane prApta kare che. avedaka jIvo : avedaka jIvo be prakAranA che. sAdi aparyavasita ane sAdi saparyavasita. je jIva kSapaka zreNI prApta karIne avedI thaI jAya che te sAdi aparyavasita 500 Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya che. kemake evA jIvanuM patana thatuM nathI. je jIva upazamazreNI prApta karIne avedI thaI jAya che te sAdi aparvasita kahevAya che. kemake tenI aveda avasthAne Adi paNa che ane patana pAmatA aMta paNa thaI jAya che. tenI sthiti jaghanya 1 samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrta sudhI niraMtara avedaka rahe che. kemake je jIva eka samaya avedaka rahIne bIjA ja samayamAM kALa karIne devagatimAM janma le che tyAM puruSavedano udaya thavAthI savedaka thaI jAya che. tethI ahiM jaghanya 1 samaye kahela che. ane utkRSTa aMtarmuhUrta kahevAnuM kAraNa e che ke aMtarmuhUrta pachI zreNIthI patita thatAM tenA vedano udaya thaI jAya che. parivartana - dravyavedamAM parivartana na thAya. bhavanA prathama samayathI laIne te bhavanA aMtima samaya sudhI dravya puruSa, dravya strI ane dravya napuMsaka hoya che. deva, nArakI, tiryaMcomAM bhAvavaMdanuM parivartana na thAya paraMtu manuSyamAM bhAva vedanuM parivartana thatAM avedI banI zake che. gati AdinI apekSAe veda mArgaNAnuM svAmitva - - (1) narakamAM jIvo cAreya guNasthAnomAM mAtra napuMsakavedI hoya che. (2) devomAM jIvo cAreya guNasthAnomAM strIveda ane puruSaveda e be vedavALA heya che. ' (3) tiryacomAM ekendriyathI laI asaMzI paMcendriya sudhI mAtra napuMsakavedI hoya che. | (4) manuSya ane tiryaMcomAM traNa veda hoya che. manuSya avedI paNa hoya che. vigrahagatimAM paNa vedano abhAva nathI. kemake tyAM paNa avyakta veda hoya che. guNasthAnamAM veda - 1 thI 8 guNasthAnamAM jIvo ekAMta (ekalA) savedI hoya che. 9muM guNasthAna savedI ane avedI nuM hoya che. arthAt 1 thI 9 guNasthAnamAM savedI hoya che. 10 thI 14 arthAt 5 guNasthAnamAM ekAMta avedI hoya che. 9 thI 14 guNasthAnamAM 501 Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samuccaya avedI hoya che. zarIramAM veda : audArika, taijasa ane kAmaNa e traNa zarIramAM strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI ane avedI hoya che. vaikriya zarIramAM strIvedI, puruSavedI ane napuMsakavedI hoya che. AhAraka zarIramAM puruSavedI ja hoya che. zAnamAM veda - matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAnamAM traNeya vedI hoya che. manaH paryavajJAnamAM - traNeya vedI ane avedI hoya che. kevalajJAnamAM avedI ja hoya che. lezyAmAM veda - prathama pAMca legyAmAM traNeya vedI hoya che. zukalalezyAmAM - traNeya vedI ne avedI hoya che. darzanamAM veda - cakSu, acakuM ane avadhidarzanamAM - traNeya vedI hoya. ekAMta acakSu darzanamAM - 1 napuMsakavedI hoya che. kevala darzanamAM - avedI ja hoya che. samuddhAtamAM veda - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriya traNeya vedI hoya che. AhAraka samudhAtamAM - puruSavedI ja hoya che. kevala samuddhAtamAM - avedI ja hoya che. daMDakamAM vedanA ciMtananuM kAraNa - vedano artha che vikAra. e vikAromAM jIvo anAdi kALathI ramaNa kare che. naraka, tiryaMca ane devagati e traNa gatimAM jIvo avedInA guNasthAna sudhI pahoMcI zakatA 502 Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. manuSyagatimAM karmabhUminA manuSya AgamanuM jJAna prApta karI jyAre AtmaramaNatA kare che tyAre vikArabhAva maMda thavA lAge che. saMpUrNapaNe vedadazA TaLI jAya che tyAre 9mA guNasthAnathI AgaLa jatAM avedI banI jAya che. avedI banavA mATe daMDakamAM vedanuM ciMtana karavAnuM kahyuM che. avedI banelo AtmA kevalajJAnane prApta kare che. TippaNI : 1. uta. sU. a. 15 2. yoga biMdu. vya. 3. AcA. chu. 1 a. 1 u. 1 4. sthA. ThA. 4 u. 4 5. sUtra. zru. 1 a. 2 3. 1 6. paM. saM. 1 jainendra si. koSa bhA. 3 7. samavAyAMga sUtra 8. jaine. si: koSa bhA. 3 pR. 590 9. jaine. si. koSa bhA. 3 pR. 590 10. jaine. si. koSa bhA. 3 pR. 590 11. jaine. si. koSa bhA. 3 pR. 590 12. sama. sU. 194 jIvA. prakaraNa 1 13. karma.. 1. gA. 22 14. bu. u. 4 15. daMDaka pra. gA. 40 16. jIvA. 1 prati. 17. bhaga. za. 11 u. 1 18. karma. 4 prajJA. 5. 18 sU. 5 19. prajJA. 5. 18 sU. 5 503 Page #597 -------------------------------------------------------------------------- Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-5 Page #599 -------------------------------------------------------------------------- Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDakonuM tulanAtmaka tathA samIkSAtmaka adhyayana dharma, artha, kAma ane mokSa e cAra puruSArtha che. bhAratIya saMskRtinA A cAra pAyA che. bhAratIya paraMparAmAM udbhavelA tamAma dharmoe A cAreya puruSArthane yathAsaMbhava vistArapUrvaka rajU karyA che. mAnavajIvanane sukhapUrvaka jIvavA mATe A cAreya tattvono samyapha paricaya Avazyaka che. bhAratIya paraMparAmAM Ama to aneka vicAradhArAo udbhavI ane vikAsa pAmI che. sUtrakRtAMga sUtramAM 363 judI judI daSTionI carcA karavAmAM AvI che. siddhasena divAkara sUrie sanmatitarka sUtramAM ethI paNa AgaLa vadhIne jaNAvyuM che ke jeTalI vicAradhArAo che teTalAM ja nayamArgo eTale ke dRSTio che. arthAta vicAro anaMta che to daSTio paNa anaMta che. paNa A tamAma vicAradhArAone saMkSepamAM samAviSTa karavAmAM Ave to mukhyatve be ja vicAradhArAmAM tamAma dRSTio samAviSTa thaI jAya : (1) sAmAnyagAmI daSTi ane (2) vizeSagAmI dRSTi. sAmAnyagAmI daSTi eTale dravyAstika naya ke je padArthane nitya mAne che ane vizeSagAmI daSTi eTale je padArthane anitya mAne che arthAta paryAyagAmI dRSTi. dravya ane paryAya A be ja dRSTi mukhya che. AvI ja rIte samagra bhAratIya paraMparAne be vicAradhArAmAM vibhAjita karI zakAya : (1) zramaNa paraMparA, (2) vaidika paraMparA. vaidika paraMparAno mukhya AdhAra veda ane upaniSado che. veda ane - upaniSadomAMthI aneka darzano uddabhavyA che ane vikAsa pAmyA che. bIjI dhArA te avaidika eTale ke temano samubhava veda AdhArita nathI paraMtu buddha ane bhagavAna mahAvIra dvArA prasthApita karavAmAM AvelI paraMparA. A banne paraMparA zramaNa paraMparAnA nAme oLakhAya che. jeo bhagavAna mahAvIra ane buddhanA upadezane pramANabhUta mAne che. 5oo. Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrve jaNAvyuM tema A banne vicAradhArA mukhyatve mokSane ja pradhAnatattvarUpe svIkAre che. mokSa e aMtima paraMtu pradhAna puruSArtha che. mokSa eTale evuM sthAna je sthAnamAM zAzvata sukha ane parama AnaMda che. anya badhAM ja sthAno azAzvata ane nazvara che. kSaNika che. bhrAmaka che. jyAre mokSamAM maLatuM sukha vAstavika che. mATe pratyeka manuSya mokSa meLavavA mATe prayAsa karavo joIe. mokSa meLavavA mATe pratyeka dharme judA judA mArgo darzAvyA che. koIke bhakti, koIke karma to koIke jJAnane prAdhAnya ApyuM che. gItanA aDhAra adhyAyamAM jJAna, karma ane bhakti traNeyano samanvaya karavAmAM Avyo che. jaina dharme ratnatrayano upadeza Apyo che. ratnatrayI dvArA mokSano mArga prApta thAya che. samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra e traNa ratnatrayI che. A traNeyanA samanvayathI ja mokSa maLe che. A traNeyane ruci, samaja ane AcaraNa sAthe saMrakhAvI zakAya paNa A traNeya samyak hovAM joIe. kemake zraddhA, jJAna ke AcaraNa mithyA paNa saMbhavI zake ane evAM mithyAne ratnatrayInI koTimAM mUkI zakAya nahIM. mithyAjJAna mohAtmaka hoya che ane te saMsAramAM bhaTakAvanAruM hoya che. teno ahIM samAveza karavAmAM Avyo nathI. ahIM to je samyak-satya-sArAsAranA vivekayukta hoya tene ja mukhya mAnavAmAM Avela che. Ama je je darzano ne jeTalAM jeTalAM taMttvo mokSa prApti mATe Avazyaka jaNAyA teTalAM tattvonI vivakSA karI che. bAkInA tamAma padArthone mAnya evA tattvomAM samAviSTa karI devAmAM AvyAM che. Ama A tattvonuM mukhya lakSya to mokSaprApti ja hatuM. jainadarzanamAM sAta (athavA nava) tattvone svIkAravAmAM AvyA che. sAMkhyadarzanamAM 25 tattvone mAnya karavAmAM AvyA che. nyAyadarzanamAM 16 tattvonuM dAna Avazyaka mAnyuM che. vaizeSika darzanamAM sAta tattvonI vivakSA karI che. Ama vibhinna darzanomAM tattvonI saMkhyA bhinna bhinna hovA chatAM teno uddeza to mokSa prApti ja jaNAvI che. Ama bhAratIya paraMparAmAM mokSa puruSArtha aMtima ane pradhAna puruSArtha tarIke mAnya karavAmAM Avyo che. mokSaprApti mATe padArthonuM samyajJAna jarUrI che. AvuM jJAna jainadharmamAM vItarAga 508 Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmA dvArA gaNadhara bhagavaMtone ApavAmAM AvyuM hatuM. gaNadhara bhagavaMtoe e jJAnane sUtrabaddha karyuM je kAlakrame AgamagraMtha tarIke prasiddha thayuM. AgamagraMthomAM aneka viSayanuM sUkSma ciMtana prApta thAya che. temAM daMDakanuM jJAna paNa prApta thAya che. daMDakanA pratyeka padArthonuM vivecana AgaLa karavAmAM AvyuM che. sAthe anya darzanamAM A vize zuM vivecana karavAmAM AvyuM che te aMge paNa ahIM saMkSipta vicAraNA karavAmAM AvI che. karmavAda, guNasthAnaka, mArgaNAsthAna, gati-agati jevA aneka siddhAMto jainadarzananA maulika siddhAMto che jenuM vivecana mAtra jaina darzanamAM ja prApta thAya che. tenA samAna vicAro anya darzanamAM prApta thatA nathI tethI tenI tulanA karavAno prazna upasthita thato ja nathI. tevI ja rIte daMDakanI avadhAraNA paNa jaina dharmanI maulika avadhAraNA che. tenA samAna vicAradhArA anya darzanamAM prApta thatI nathI mATe ApaNe svIkAravuM paDe ke jaina dharmanI vicAradhArA aneka bAbatomAM anya darzano karatAM vadhu | vikaselI tathA vistarelI hatI. jyAM anya darzanomAM puNya karavAthI sukha ane pApa karavAthI duHkha evo sAmAnya ullekha mAtra karavAmAM Avyo che tyAM jainadarzanamAM sukhanA prakAro, duHkhanA prakAro, puNyanA prakAro ane pApanA prakAranonI vizeSa vizada vicAraNA karI che. daMDakanA 24 sthAnakonI vicAraNA bauddhadarzana ke vaidika darzanomAM prApta thatI nathI. jIvanA vibhinna karmone kAraNe vibhinna phaLonI vistRta to nahIM ja paraMtu saMkSipta vicAraNA paNa anyatra prApta thatI nathI. cAragati, pRthvIkAya Adi pAMca bheda (prAkRtika tattvo), svarga, naraka, Adino ullekha jarUra maLe che paNa temanA kALamAna, jIvaparimANa, sthiti, Ayu, sukhanA prakAro AdinI jeTalI vizada vicAraNA jainadarzanamAM (AgaLanA prakaraNomAM jaNAvela bAbato) prApta thAya che teTalI prApta thatI nathI. Ama jaina darzana aneka bAbate vadhu sUkSma ane vizada vicAraNA dharAve che. tenuM adhyayana mAnavajIvanane sukha ApavA mATe sUkSma che. manane vadhu vizada jJAnano prakAza pUro pADe che. 509 Page #603 -------------------------------------------------------------------------- Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAya-6 Page #605 -------------------------------------------------------------------------- Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "upasaMhAra" jagatamAM aneka dharmono pracAra che. koI dharmanuM lakSa bhautika sukha prApta karavAnuM, koI dharmanuM lakSa svarga prApta karavAnuM hoya che. paraMtu jainadharma to mokSalakSI che. cAra gatimAM jIvo saMsAramAM karmanA kAraNe paribhramaNa kare che. e paribhramaNane miTAvavA mATe sau prathama jJAnanI jarUra che. jJAnanI samajathI jIva dharmanI sanmukha thAya che. dharma AtmAne Atmika sukha ane zAMtinAM darzana karAve che. dharmanA aneka viSayamAM daMDaka paNa eka viSaya che. daMDakano artha che cAra gatimAM daMDAvuM. daMDakamAM UMDANapUrvaka ciMtana karavAthI jIvane manuSyanA daMDakanuM mahattva samajAya che. manuSya bhavanuM mUlyAMkana samajAvavA daMDakano viSaya meM pasaMda karyo che. manuSya sAdhanA, ArAdhanAM ane upAsanA karI daMDakathI mukta thavA kevalajJAna prApta karI mokSa prApta karI zake che. sarva prathama jainadarzanamAM daMDakanuM mUlyAMkana karavAne mATe 6 adhyAyomAM prathama adhyAyamAM itihAsa siddhAMtanI vicAraNA karI che. samagra jainadharmanA itihAsanuM mULa Agama graMtho che. AgamanA graMthomAM AcArAMga sUtra Adi 11 aMgono, uvavAiya sUtra Adi 12 upAMgono, uttarAdhyayana sUtra Adi 5 mULa sUtrono, dazAzrutaskandha Adi 6 chedasUtrono, naMdIsUtra Adi 2 cUlikA sUtrano, catuHzaraNa Adi 10 prakIrNaka sUtrono vyavasthita paricaya karAvyo che. Agama graMthonuM vivaraNa karyA bAda niryuktio ane niryuktikAronAM bhASyo ane bhASyakArono, cUrNio ane cUrNikArono, TIkAo ane TIkAkArono vistArathI paricaya karAvyo che. loka bhASAomAM viracita vyAkhyAo, TabbAo ane hindI TIkAonuM varNana karyuM che. digaMbara paraMparAnA AcAryo ane temanA likhita graMtho, zvetAMbara saMpradAyanA AcAryo ane temanA likhita graMtho, terApaMthI saMpradAyanA saMto 513 Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane likhita graMtho, sthAnakavAsI saMpradAyanA AcAryo ane temanA likhita graMtho para prakAza pADI jaina sAhityane ane jaina tattvajJAnane vyakta karavAno bharapUra prayatna karyo che. avasarpiNIkALamAM bharatakSetramAM pAMcamA ArAmAM AtmAnA utthAna mATe saMto ane dharmanA graMtho AdhArabhUta che ane avalaMbanarUpa che. bIjA adhyAyamAM jaina siddhAMtika sAhityamAM daMDakanuM sthAna batAvyuM che. daMDaka prakaraNa graMthanA kartA gajasAra muninA jIvananuM Alekhana karyuM che. jemaNe AgamanuM ciMtana karI, dohana karIne sArarUpa mAtra 44 gAthAmAM samagra vizvanA jIvonuM vizleSaNa karyuM che. daMDaka upara racAyela anya sAhityano paricaya Apyo che. daMDakanI bhASA AdinuM temAM sUkSma vivecana sAthe daMDa zabdanA vibhinna arthonuM vivaraNa karI AgamamAM navI dRSTi kholI che. jaina saiddhAMtika sAhityamAM daMDakanuM mahattvanuM sthAna gajasAra munie batAvyuM che. trIjA adhyAyamAM jaina darzanamAM kula 24 daMDako varNavavAmAM AvyA che. temAM daMDaka zabdanA pAribhASika artho ApyA che. Agamika artha anusarI 24 daMDakonI vAta karI che. 24 daMDakomAM nArakIno 1 daMDaka, tiryaMcagatinA pAMca sthAvara, traNa viklendriya ane tiryaMca paMcendriyano 1 daMDaka Ama kula 9 daMDaka, manuSya gatino 1 daMDaka, devagatinA 10 bhavanapati, 1 vANavyaMtara, 1 jyotiSI, 1 vaimAnika, Ama kula 13 daMDako thAya che. cAreya gatinA sarveno 24 daMDakomAM samAveza karavAmAM Avyo che. cAreya gatinA jIvonI 24 daMDakamAM vicAraNA karI AdhyAtmika rahasya rajU karyuM che. ' cothA adhyAyamAM 24 daMDakomAM 24 dvArono vicAra karavAmAM Avyo che. prathama zarIra dvAramAM - pAMca zarIronI vyAkhyAo batAvI che. AgamamAM tenuM vistRta varNana karavAmAM AvyuM che. pAMca zarIromAM audArika zarIranuM viziSTa mahattva batAvyuM che. bIjA avagAhanA dvAramAM cAreya gatinA jIvonI jaghanya ane utkRSTa avagAhanAnuM digdarzana karAvyuM che. trIjA saMghayaNadvAramAM 6 saMghayaNonI vyAkhyA batAvI kayA jIvane keTalA saMghayaNa hoya che. tenuM Alekhana karI prathama vajraRSabha saMghayaNanuM viziSTa varNana karyuM che. cothA saMjJAdvAramAM saMjJAnAM traNa, cAra, daza Adi prakAra batAvyA che. 24 daMDakanA - 514 Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvone cAreya saMjJA batAvI che. pAMcamA saMsthAna dvAramAM 6 prakAranA saMsthAnanAM nAma batAvI dareka saMsthAnanI vyAkhyA karela che. jIvanAM saMsthAna ane ajIvanAM saMsthAna batAvyAM che. chaThThA kaSAya dvAramAM prathama kaSAyano artha kahI ne kaSAyanA saMkSepamAM 4 ane vistArathI 16 prakAra batAvyA che. 24 daMDakamAM cAreya kaSAya hoya che. sAtamA lezyA dvAramAM lezyAno artha ane lezyAnA cha prakAra batAvIne dareka lezyAnI vyAkhyA ane lakSaNonuM varNana karI kayA daMDakamAM keTalI lezyA hoya che tenuM vivecana karyuM che. AThamA indriya dvAramAM indriyanA judA-judA artha batAvI indriyanA pAMca prakAra batAvela che. pAMca indriyamAM zrotendriyanuM vizeSa mahattva batAvIne 24 daMDakamAM indriyanuM Alekhana karyuM che. navamA samuddAta dvAramAM - samuddAtanA vibhinna arthonuM varNana karI sAta prakAranA samuddhAtanI vyAkhyA karI che. temAM AhAraka samuddAta samaktine ja hoya che. ane zreSTha kevalI samuddAta - kevalI ja kare enuM vistRta varNana temAM batAvela che. dazamA dRSTi dvAramAM - prathama dRSTi zabdanA artho kahI traNa prakAranI dRSTinI vyAkhyA karI che: 24 daMDakanA jIvane keTalI diSTa hoya che tenuM vivecana karyuM che. 11mA darzana dvAramAM - darzana zabdanA artho batAvI, darzananA cAra prakAra varNavyA che. ane temAM kevaladarzanane zreSTha darzana batAvyuM che. 12mA jJAna dvAramAM jJAna zabdanA artho vibhinna rIte darzAvyA che. jJAnanA pAMca prakAro batAvyA che. apratijJAna, avadhijJAna ane vipulamati mana:paryavajJAna kevalajJAnanuM sAmaiyuM kare che ane kevalajJAnanI prApti thatAM e ja bhave mokSanI vAta batAvI che. 13mA ajJAna dvAramAM ajJAna zabdanA artho batAvI jJAnanA traNa prakAro varNavyA che. 24 daMDakamAM kone keTalAM ajJAna hoya che. te varNavyuM che. pAMca anuttara vimAnamAM ajJAna hotAM nathI tenuM vivecana karyuM che. 14mA yoga dvAramAM yoganA artho batAvI yoganA saMkSepamAM traNa ane vistArathI 15 prakAro varNavI 23 daMDakonA jIvone mAtra saMyogI kahyA che ane manuSyanA daMDakamAM sayogI ane ayogI baMne kahyA che. 15mA upayogadvAramAM upayoga zabdanA vibhinna arthe rajU karyA che. upayoganA sAkAra ane nirAkAra be prakAra saMkSepamAM ane 12 prakAra vistArathI varNavyA che. saMsArI jIvone ane siddhanA jIvone upayoga batAvyA che. 16mA upapAta dvAramAM upapAta zabdanA artho kahyA che. konA janmane upapAta kahevAya che. tenuM vistRta 515 Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNana karyuM che. khAsa to nArakI ane devonA janmane upapAta janma kahevAya che. 17mAM avanadvAramAM - cyavana zabdanA vividha arthonuM varNana karyuM che. konA mRtyune vana kahevAya che. tenuM varNana karyuM che. 18mA sthitidvAramAM sthiti zabdanA artho batAvyA che. sthiti arthAt AyuSya 24. daMDakamAM dareka daMDakamAM rahelA dareka jIvonI sthitinuM varNana hyuM che 1bhA paryApti dvAramAM - paryApti zabdanA arthonuM varNana karI 6 prakAranI paryAptinI vyAkhyA kahI che. kyA jIvone keTalI paryApti hoya che tenuM varNana karela che. ratnA AhAra dvAramAM AhAranI vyAkhyA karIne AhAranA paNa vibhinna prakAro batAvyA che. kayA jIvone keTalAne kayA kayA AhAra hoya che tenuM varNana che. manuSya varjIne ra3 daMDakanA jIvo AhArI ja hoya che. jyAre manuSyane AhArI ane aNAhArI baMne kahyA che. 14mAM guNasthAne aNAhArI hoya che mATe manuSyane aNAhArI paNa batAvela che. 21mA saMjJI dvAramAM saMjJI zabdanA artha kahI-traNa prakAranI saMjJAnuM vistRta varNana karyuM che. pAMca sthAvara ane 3 viklendriya e ATha daMDakanA jIvo asaMzI che. jayotiSI ane vaimAnika daMDakanA jIvo ekAMte saMjJI ja hoya che. ane bAkInA 14 daMDakanA jIvo asaMjJI, saMjJI ane no saMjJI, no saMjJI kahyA che. te 13mA ane 14mA guNasthAna AzrayIne batAvyuM che. 22mAM gatidvAramAM gati zabdanA artho batAvIne gatinA vibhinna aneka prakAro batAvyA che. 24 daMDakanA jIvo gati kare che. gati 4 che. temAM jIva eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jAya che tene kahI che. jyAM sudhI aSTa karmano kSaya na thAya tyAM sudhI jIvo gati karyA ja kare che evuM varNana che. 23mA Agati dvAramAM Agati zabdanA artho batAvIne AgatinI vyAkhyA karI che. Agati eTale AvavuM 24 daMDakomAM jIvonI AgatinuM varNana karyuM che. 2mA veda dvAramAM vedanA judA judA artho batAvyA che. Agama pramANe vedanA traNa prakAro batAvyA che. manuSya varjIne 23 daMDakanA jIvo savedI ane avedI hoya che. 9mA guNasthAnamAM praveza karyA pachI samayAMtare jIva avedI banI jAya che. tethI 9 thI 14 guNasthAnamAM rahelA jIvo avedI gaNAya che. 1 thI 8 guNasthAna sudhInA jIvo ekAMte savedI, 10 thI 14 guNasthAnanA jIvo ekAMte avedI ane 9mA guNasthAne savedI ane avedI baMne jIvo gaNAya che. Ama 24 daMDakanA 24 kAronuM cothA adhyAyamAM vistArathI varNana karavAmAM 516 Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyuM che. vaLI AgamomAM anya kramathI 24 dvA2onuM varNana karyuM che teno paNa ullekha karyo che.. pAMcamA adhyAyamAM daMDakonA tulanAtmaka ane samIkSAtmaka adhyayanamAM jaina darzanano karmasiddhAMta eka viziSTa siddhAMta che tenuM sUkSma vivecana karma prakRti, paMcasaMgraha, gommaTasAra, karmagraMtha, daMDakAvabodha, daMDaka vivecana Adi graMthomAM daMDakonuM tulanAtmaka adhyayana aneka dvArone AdhAre batAvyuM che. ane jaina, bodha ane gItA ke AcAra darzanoMkA tulanAtmaka graMthanA 24 daMDakamAMthI kaSAya dvAra, lezmA dvAra ane indriya dvAranuM tulanAtmaka ane samIkSAtmaka adhyayananuM vizada varNana karavAmAM Avela che. anya darzanamAM baudha ane gItAnA darzananuM jaina darzana sAthe tulanAtmaka ane samIkSAtmaka adhyayana uparyukta traNa dvAromAM varNavela che. chaThThA upasaMhAra adhyAyamAM samagra saMzodhana, adhyayanano sArAMza, adhyayananuM mahattva, adhyayana dvArA prApta niSkarSanuM varNana AcArAMga sUtra, sUtra kRtAMga sUtra, ThANAMga sUtra, samavAyAMga sUtra, bhagavatI sUtra, aupapAtika sUtra, prazna vyAkaraNasUtra, vipAka sUtra, jIvAjIvAbhigama sUtra, prajJApanA sUtra, rAyapazeNIya sUtra, uttarAdhyayana sUtra, dazavaikAlika sUtra, niryuktio, bhASyo, cUrNio, TIkAo, karmaprakRti, paMcasaMgraha, cha karmagraMtha, gommaTasAra, kaSAya pAhuDa, labdhisAra abhidhAna rAjendra koza, jainendri siddhAMta koza, lezyA koza, daMDaka prakaraNa Adi Agama graMtho, vyAkhyAgraMtho, prakaraNa graMtho, koSo, dArzanika sAhitya ane pUrve thayelA saMzodhanono upayoga karavAmAM Avela che. A rIte daMDaka adhyayanano sAra che tyAga ane anAsakta jIvana jIvavAnI kaLAno vikAsa, Aja samagra naitika ane AdhyAtmika jIvanano sAra che ane Aja naitika pUrNatAnI avasthA arthAt mokSa prAptino zreSTha upAya che. 517 Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 1 | U () 24 daMDaka narakAdi. 1 ratnaprabhA 2 zarkarAprabhA asurakumAra nAgakumAra 4 suvarNakumAra 5 vidyutakumAra 6 agnikumA2 7 dvipakumAra 8 udakumAra dizikumAra 10 pavanakumAra 11 meghakumAra 12 pRthvIkAya 13 apakAya 14 teukAya 15 vAukAya 2 3 vAlukAprabhA 4 paMkaprabhA 5 dhUmaprabhA 6 tama:prabhA 7 tamastamaHprabhA 16 vanaspatikAya 17 beiMdriya 18 teiMdriya 19 cariMdriya 20 garbhaja tiryaMca 21 garbhaja manuSya 22 aMtara 23 jyotiSI 24 vaimAnika "24 daMDakonAM 24 dvAronAM koko" zarIra mULa zarIranI dhanya 3 hAtha gAA dha. 6 AM. 15) dha. 12 AM. 310 1. 60 1. 125 1. 250 1. vai.tai.kA. vai.ta.kA. vai.ta.kA. vai.ta.kA. vai.vai.kA. vai.ta.kA. vai.vai.kA. vai.vai.kA. vai.vai.kA. vai.ta.kA. vai.ta.kA. vai.ta.kA. vai.vai.kA. vai.vai.kA. vai.ta.kA. vai.vai.kA. vai.a.kA. au.vai.kA. au.vai.kA. au.ta.kA. au.vai.vai.kA. au.vai.kA. au.vai.kA. au.vai.kA. au.vai.kA. au.vai.vai.kA. au.vai.A.vai.kA. vai.vai.kA. vai.tai.kA. vai.ta.kA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA.. aM.bhA. aM.a.bhA. aM.bhA. aM.a.bhA. aM.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. 518 avagAhanA. utkRSTa bA dha. 6 AM. 15) dha. 12 AM. 310 1. 62aa dha. 125 1. 2501. 500 1. 7 7 7 7 cha 7 7 9 aM.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. aM.a.bhA. 1000 yo0 thI adhika 12 yojana traNa gAu 1 yojana 1 hajAra yojana traNa gAu 7 hAtha 7 hAtha 7 hAtha Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara vai. kALa saMghayaNa 4 saMzA nathI uttara vaizciyanI avagAhanA. jaghanya utkRSTa aM.saM.bhA. 1pamA dho.12 AM. aM.saM.bhA. 31 dhanuSya aM.saM.bhA. 6rA dhanuSya aM.saM.bhA. 125 dhanuSya aM.saM.bhA. 250 dhanuSya aM.saM.bhA. 500 dhanuSya aM.saM.bhA. 1000 dhanuSya aM.saM.bhA. 1 lAkha yojana aM.saM.bhA. 1 lAkha yojana aM.saM.bhA. 1 lAkha yojana aM.saM.bhA. ( 1 lAkha yojana aM.saM.bhA. 1 lAkha yojana aM.saM.bhA. 1 lAkha yojana aM.saM.bhA. 1 1 lAkha yojana aM.saM.bhA. 1 lAkha yojana aM.saM.bhA. 1 lAkha yojana aM.saM.bhA. 1 lAkha yojana nathI aMtarmuhUrta nathI 4 athavA 10 aMtarmuhUrta nathI 4 athavA 10 aMtarmuhUrta 4 athavA 10 aMtarmuhUrta nathI. 4 athavA 10 aMtarmuhUrta nathI 4 athavA 10 aMtarmuhUrta nathI 4 athavA 10 aMtarmuhUrta 4 athavA 10 aMtarmuhUrta 4 athavA 10 15 divasa nathI 4 athavA 10 15 divasa nathI 4 athavA 10 15 divasa nathI 4 athavA 10 15 divasa nathI 4 athavA 10 15 divasa nathI 4 athavA 10 15 divasa nathI 4 athavA 10 15 divasa nathI 4 athavA 10 15 divasa nathI 4 athavA 10 . 15 divasa 4 athavA 10 nathI. 4 athavA 10 nathI. 4 athavA 10 4 athavA 10 aMtarmuhUrta nathI 4 athavA 10 nathI 4 athavA 10 chevaTuM 4 athavA 10 chevaTuM 4 athavA 10 chevaTuM 4 athavA 10 4 muhUrta 6 saMdhayaNa 4 athavA 10 4 muhUrta 6 saMghayaNa 4 athavA 10 nathI x X X x X X nathI X X . x "R .a.bhA. x X X x x X x x X x X 4. x aM.saM.bhA. aM.saM.bhA. 900 yojanA 1 lAkha yojana ane 4 aMgula 1 lAkha yojanA 1 lAkha yojana 1 lAkha yojana aM.sa.bhA. a.sa.bhA. a.sa.bhA. 15 divasa 15 divasa 15 divasa nathI nathI nathI 4 athavA 10 4 athavA 10 4 athavA 10 519 Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 saMsthAna huMDaka huMDaka huMDaka huMDaka kuMDaka samucaturasa. samucatura. samucaturasa. samucaturasa. samucaturajra. samucaturagna. samucaturasa. samucatusra. samucaturajra. samucaturasa. pR. Adi kuMDaka masuranI dALa athavA ardha caMdrAkRti parapoTAnI AkRti soyanI aNI sarakhI dhvajA sarakhI aneka prakAra huMDaka kuMDaka kuMDaka 6 saMsthAna 6 saMsthAna samacaturasa samacaturagra samacatusra 6 kAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya 7 lezyA kRSNanIla kApota kRSNanIla kApota kRSNanIla kApota kRSNanIla kApota kRSNanIla kApota kRSNanIla kApota kRSNanIla kApota kR. nI. kA. te. . nI. kA. te. kR. nI. kA. te. kR. nI. kA. te. kR. nI. kA. te. nI. kA. te. kR. kR. nI. kA. te. kR. nI. kA. te. . nI. kA. te. nI. kA. te. kR. nI. kA. te. kR. nI. kA. te. 4 kaSAya 4 kaSAya kR. nI. kA. 4 kAya kR. nI. kA. 4 kaSAya kR. nI. kA. 4 kAya kR. nI. kA. 4 kaSAya kR. nI. kA. 4 kaSAya kR. nI. kA. 4 kaSAya 6 lezyA 4 kaSAya 6 lezyA 4 kaSAya 4 kaSAya 4 kaSAya kR. nI. kA. tejo lezyA tejo padma zukala 520 8 IMdriyo 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 1 1 1 3 4 5 5 5 5 9 samuddAta veda.ka.ma.vai. veda.ka.ma.vai. veda.ka.ma.vai. veda.ka.ma.vai. veda.ka.ma.vai. veda.ka.ma.vai. veda.ka.ma.vai. ve. ka. ma. vai. hai. ve. ka. ma. vai. tai. ve. ka. ma. vai. hai. ve. ka. ma. vai. hai. ve. ka. ma. vai. hai. ve. ka. maM. vai. hai. ve. ka. ma. vai. hai. ve. ka. ma. vai. hai. ve. ka. ma. vai. hai. ve. ka. ma. tai. ve. ka. ma. ve. ka. ma. ve. ka. ma. ve. ka. ma. vai. hai. ve. ke. ma. ve. ka. ma. ve. ka. ma. ve. ka. ma. ve. ka. ma. vai. hai. 7 samuddAta ve. ka. ma. vai. hai. ve. ka. ma. vai. hai. ve. ka. ma. vai. hai. Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 darzana cakSu. aca. ava. cakSu. aca. cakSu. aca. 10 dRSTi sa. mi. mi. sa. mi. mi. sa. mi. mi. sa. mi. mi. sa. mi. mi. sa. mi. mi. sa. mi. mi. sa. mi. mi. catu. aca. cakSu. aca. ava. cakSu. aca. ava. 12 jJAna mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zruta avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi mati zrata avadhi sa. mi. mi. sa. mi. mi. sa. mi. mi. sa. mi. mi. sa. mi. mi. sa. mi. mi. . sa. mi. mi. sa. mi. mi. sa. mi. mi. mithyAdaSTi mithyASTi miAdaSTi mithyASTi mithyAdRSTi mithyA. samya. mithyA. samya. mithyA. samya. sa. mi. mi. cakSu. aca. ava. cakSu. aca. ava. cakSu. aca. ava. cakSu. ace. ava. cakSu. aca. ava. cA. aca. ava. cakSu. aca. . ava. cakSu. aca. ava. cakSu. aca. ava. cakSu. aca. ava. acakSudarzana acakSudarzana acakSudarzana acakSudarzana acakSudarzana acakSudarzana acakSudarzana acakSudarzana cakSu acakSu avadhi kevaLa cakSu. aca. ava. cakSu. aca. ava. cakSu. aca. ava. 13 ajJAna mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zruta. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, mRta. vibhaMga mati, Rta. vibhaMga mati zrata. mati zrata. mati zrata. mati zrata. mati zrata. mati zrata. mati zrata. mati zruta. mati, zrata. vibhaMga LX X XX X mati zruta mati zruta mati zrata mati zrata avadhi mana:paryava. kevaLa mati zruta adhavi mati zruta apavi mati zruta apavi sa. mi. mi. sa. mi. mi. . mi. mi. mati, zruta. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga mati, zrata. vibhaMga 51 Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja 14 yoga ma. 4 va. 4. vai. vaimi. te ma. 4 va. 4. vai. vai-mi. te ma. 4 va. 4. vai. vai-mi. te ma. 4 va. 4. vai. vai-mi. te 4 va. 4. vai. vai-mi. tai va. 4. vai. vai-mi. te ma. 4 va. 4. vai. vai-mi. te ma. 4 va. 4. vai. vai-mi. te 4 va. 4. vai. vai-mi. tai 4 va. 4. vai. vai-mi. tai ma. 4 va. 4. vai. vaimi. tai ma. 4 va. 4. vai. vai-mi. te 4 va. 4. vai. vai-mi. te ma. 4 va. 4. vai. vaimi. te ma. 4 va. 4. vai. vaimi. te ma. 4 va. 4. vai. vai-mi. te ma. 4 va. 4. vai. vai-mi. tai au. au-mi. sai. au. au-mi. sai. au. au-mi. sai. au. au-mi. vai. vai.mi. taijasa au. o.-mi. . au. au.-mi. sai. esa. amR. o. au. mi. sai. esa. amR. au. . mi. sai. esa. amR. ma. 4. va. 4. au. au-mi. 4i. vai.-mi. tai-13 15 yoga ma. 4. va. 4. vai. vai-mi. sai. ma. 4. va. 4. vai. vai-mi. sai. ma. 4. va. 4. vai. vai-mi. sai. 15 upayoga 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 'kudarzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna 3darzana 3jJAna 3 ajJAna : 1 darzana 2 ajJAna 1 darzana ra ajJAna 1 darzana 2 ajJAna 1 darzana 2 ajJAna 1 darzana 2 ajJAna 1 darzana 2 jJAna 2 ajJAna 1 darzana 2 jJAna 2 ajJAna 1 darzana 2 jJAna 2 ajJAna 3darzana 3jJAna 3ajJAna 16 upapAta saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA anaMtaanaMta saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA 12 upayoga 3darzana 3jJAna 3ajJAna 3darzana 3jJAna 3ajJAna 3darzana 3jJAna 3ajJAna saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA para Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 avana saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAta asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA anaMta anaMta saMkhyAta asaMkhyAta saMkhyAta asaMkhyAta saMkhyAta asaMkhyAta saMkhyAta asaMkhyAta saMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA 18 sthiti 19 viraha jaghanya utkRSTa paryAutkRSTa 10 hajAra varSa 1 sAgaropama 6 24 muhUrta 1 sAgaropama 3 sAgaropama 6 7 divasa 3 sAgaropama 7 sAgaropama 6 15 divasa 7 sAgaropama 10 sAgaropama 1 mAsa 10 sAgaropama 17 sAgaropama 2 mAsa 17 sAgaropamAM 22 sAgaropama 4 mAsa 22 sAgaropamAM (33 sAgaropama 6 mAsa 10 hajAra varSa 1 sAgaropamathI A 6 24 muhUrta 10 hajAra varSa 2 palyopamathI nyUna 6 24 muhUrta 10 hajAra varSa 2 palyopamathI nyUna 6 24 muhUrta 10 hajAra varSa 2 palyopamathI nyUna 6 24 muhUrta 10 hajAra varSa ra palyopamathI nyUna 6 24 muhUrta 10 hajAra varSa 2 palyopamathI nyUna 6 24 muhUrta hajAra varSa 2 palyopamathI nyUna 6 24 muhUrta , 10 hajAra varSa 2 palyopamathI nyUna 6 24 muhUrta 10 hajAra varSa 2 palyopamathI nyUna 6 24 muhUrta 10 hajAra varSa 2 palyopamethI nyUna 6 24 muhUrta aMtarmuhUrta 22 hajAra varSa 4 aMtarmuhUrta 7 hajAra varSa aMtarmuhUrta traNa ahorAtrI aMtarmuhUrta 3 hajAra varSa aMtarmuhUrta 10 hajAra varSa 4 aMtarmuhUrta 12 varSa 1 muhUrta aMtarmuhUrta 49 divasa 1 muhUrta aMtarmuhUrta cha mAsa 5 1 muhUrta aMtarmuhUrta 3 palyopamAM 12 muhUrta aMtarmuhUrta 3 palyopamAM 12 muhUrta 10 hajAra varSa 1 palyopama - 6 24 muhUrta palyopamano 8 bhA. 1palyopama 1 lA.va. 6 24 muhUrta palyopama 33 sAgaropama 6 24 muhUrta + + + + + 523 Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 saMjJA 22 24 veda 23 Agati gati kALa 20 kimAhAra jAnya 1 samaya chadizIno AhAra 1 samaya chadizIno AhAra 1 samaya chadizIno AhAra 1 samaya chadizIno AhAra 1 samaya chadizIno AhAra 1 samaya chadizIno AhAra 1 samaya chadizIno AhAra 1 sayama chadizIno AhAra 1 sayama chadizIno AhAra 1 sayama chadizIno AhAra 1 sayama chadizIno AhAra 1 sayama chadizIno AhAra 1 sayama chadizIno AhAra 1 sayama chadizIno AhAra 1 sayama chadizIno AhAra 1 sayama chadizIno AhAra 1 sayama chadizIno AhAra X x 3-4-5-6 3-4-5-6 3-4-5-6 3-4-5-6 x x 3-4-5-6 1 samaya chadizIno AhAra 1 samaya dizIno AhAra 1 samaya chadizIno AhAra 1 samaya chadizIno AhAra 1 sayama chadizIno AhAra dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI " dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI 8 8 6 da 2 2 2 2 2 2 2 0 0 0 0 0 0 napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka napuMsaka strI pu. strI pu. strI pu. strI pu. strI pu. strI pu. strI pu. strI pu . ta) + 0 0 0 strI pu. x X x x X x x 8 8 8 8 8 8 X x x x strI pu. 1 napuMsaka 1 napuMsaka 1 napuMsaka 1 napuMsaka '1 napuMsaka 1 napuMsaka 101 napuMsaka 1 napuMsaka strI pu. na. strI pu.na. hetuvAdopadezikI hetuvAdopadezikI hetuvAdopadezikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dRSTi vAdopadezikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI dIrghakAlikI 3 4 8 8 8 8 0 0 1 samaya chadizIno AhAra . 1 samaya chadizIno AhAra 1 samaya chadizIno AhAra 2 2 2 pa24 Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ konAthI keTalA vadhAre ? bhavanapatithI asaM. guNa bhavanapatithI asaM. guNa bhavanapatithI asaM. guNa bhavanapatithI asaM. guNa bhavanapatithI asaM. guNa bhavanapatithI asaM. guNa bhavanapatithI asaM. guNa vaimAnikathI asaM. guNa vaimAnikathI asaM. guNa vaimAnikathI asaM. guNa vaimAnikathI asaM. guNa vaimAnikathI asaM. guNa vaimAnikathI asaM. guNa vaimAnikathI asaM. guNa vaimAnikathI asaM. guNa vaimAnikathI asaM. guNa vaimAnikathI asaM. guNa teiMdriyathI asaM. guNa pRthvIkAyathI asaM. guNa manuSyathI asaM. guNa apakAyathI asaM. guNa vAyukAyathI anaMta guNa paMcendriya tiryaMcathI vizeSAdhika beiMdriyathI vizeSAdhika jyotiSathI asaM. guNa cariMdriyathI vizeSAdhika koIthI vadhAre nathI nArakIthI asaM. guNa vyaMtarathI asaM. guNa teukAyathI asaM. guNa konAthI keTalA ochA ? vyaMtarathI asaM. guNa vyaMtarathI asaM. guNa vyaMtarathI asaM. guNa vyaMtarathI asaM. guNa vyaMtarathI asaM. guNa vyaMtarathI asaM. guNa vyaMtarathI asaM. guNa nArakothI asaM. guNa nArakothI asaM. guNa nArakothI asaM. guNa nArakothI asaM. guNa nArakothI asaM. guNa nArakothI asaM. guNa nArakothI asaM. guNa nArakothI asaM. guNa nArakothI asaM. guNa nArakothI asaM. guNa akAyathI asaM. guNa vAyukAyathI asaMkhya guNa vaimAnikathI asaM. guNa vanaspatikAyathI anaMtaguNa koIthI ochA nathI teiMdriyathI vizeSahIna pRthvIkAyathI asaM. guNa paMceMdriya tiryaMcathI vizeSahIna beiMdriyathI vizeSahIna teukAyathI asaM. guNa jyotiSathI asaM. guNa cariMdriyathI asaM. guNa bhavanapatithI asaM. guNa 525 mULa keTalA ? asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA. asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA anaMtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA saMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA asaMkhyAtA Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 1 1 1 1 1 1 1 7 51 10 1 1 1 6 9 2 18 563 jIvabhedanI gati-Agati 14 bhedamAM 9 nAkanA paryApta paryApta paryApta paryApta paryApta paryApta paryApta paryApta ratnaprabhA zarkarA paryApta paryApta paryApta paryApta paryApta paryApta paryApta paryApta vAlukA paMkaprabhA dhumaprabhA tama:prabhA tamastama aparyApta nAraka devanA 198 bheda bhavana 10, pa2mA 15, vyantara 16, tiryagUbhaka 10 e paryApta Agati 25thI 20thI 19thI 18thI 17thI 16thI 16thI paryAptavat 111thI jyotiSI 50thI . saudharma 50thI saudharmakilbi 50thI IzAna 40thI sana thI sahasrAra 20thI lokAntika 20thI sanat kilpi 20thI paryApta AnatathI sarvArtha sudhInA apa deva 526 15thI paryAptavat gati 20mAM 20mAM 20mAM 20mAM 20mAM 20mAM 5mAM 0mAM 23mAM. 23mAM 23mAM 23mAM 23mAM 20mAM 20mAM 20mAM nAraka ane devo aparyApta avasthAmAM maraNa pAmatA nathI mATe gatine sthAne zUnya che. nAraka ane devanA bhedamAM aparyApta kahyA te raLa aparyApta jANavA, paraMtu labdhi aparyApta nahi. zeSa sarva aparyApta bhedamAM labdhi aparyApta jANavI. 15mAM Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 11 6 E 5 1 1 1 5 5 15 15 5 5 5 bA pa pRthvI ,, 5 apU pratye 5 vana pra ,, bApa agni vAyu pRthyAdinA zeSa (11) bhedamAM agni-vAyunA zeSa (6) bhedamAM viklendriya sammati paMce paryAptA 50 ga jalacara '' tiryaMcanA 48 bhedamAM .. ,, sthalacara khecara ura:parisarpa bhujaparisarpa apa gati paMce apa sampU ti paMce paryApta karmabhUminA apakarmanA paryApta paryApta paryApta 243thI. manuSyanA 303 bhedamAM himavaMtanA hiraNya nA rivarSanA 179thI. 179thI. 179thI. 179thI. 179thI. 267thI. 267thI. 267thI. 267thI. 267thI. 179thI. 179thI. 276thI. 171thI. 20thI. 20thI. 20thI. 179mAM. 48mAM. 179mAM. 48mAM. 179mAM. 395mAM. 527mAM. 521mAM. 519mAM. 523mAM. 517mAM. 179mAM. 179mAM. 563mAM. 179mAM. 126mAM. 126mAM. 128mAM. 2. pRthvI Adi 3 sUkSmanA paryApta aparyApta gaNavAthI 6 bheda, 1 bA. apa ap 1 bA. apa sAdhAraNa vanaspati, 1 bA. paryApta sAdhA. vanaspati, 1 bA. apa pratyeka vana 3 sUkSma agni ane vAyunA paryApta aparyApta gaNAtA 4, tathA 1 bA. apa agni, 1 bA. apa vAyu. 527 Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 apa0 101. sammada paryApta ramyakanA 20thI. 20thI. 128mAM paryApta uttarakurunA 20thI. 128mAM. paryApta devagurunA 20thI. 128mAM. pa6 paryApta antarkaMpanA 25thI. 102mAM. sarve yugalika 04 athavA te te kSetravat 05 manuSya 171thI. 179mAM. yugalika catuSpada-teta kSetranA yuga manuSyavat yugalika khecara (antarkaMpavatu) 25thI. 102mAM. ahiM yugalika catuSpadonuM AyuSya 30 akarmabhUmi ane pa6 ardhvapatulya paNa che, ane yugalika khecaronuM AyuSya to pa6 antarkaMpatulya che, mATe te te kSetromAM yugalika manuSyovat yugalika catuSpadanI ane khecaranI Agati gati kahevI. ane jalacara, ura:parisarpa, ane bhujaparisarpa to yugalika hoya ja nahi. 528 Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistArathI gati-Agati dvAra. gati-Agati dvAranA AMkaDAnI samaja 5 paryApta garbhaja (jalacara, sthalacara, khecara, ura parisarpa ane bhujaparisarpa) tiryaca. 15 paryApta garbhaja 15 karmabhUminA manuSya. 16 15 karmaThanA manuSya, 1 paryApta garbhaja jalacara. 17 15 karma, manuSya, 1 5. ga. jala0, 1 5. ga. sthala 1 pa ga ura:parisarpa. 18 15 karma, manuSya, 1 50 ga, jala, 1 50 gasthala 1 pa ga uraH parisarpa. 19 15 karmamanuSya, 4 jala sthala, khe ura. e cAra garbhaja paryApta. 20 15 karma, manuSya, 5 paryApta garbhaja (jalacarAdi) tiryaMca paMcendriya. 23 15 karmamanuSya, 5 paryAgatiryaMca 3 pRthvI-a, pratyeka vanaspati e traNe bAdara A paryApta 25 15 karma manuSya, 5 paryA. ga. tiryaca, 5 paryApta samU, tiryaMca paMcendriya. 40. 15 karma, manuSya, pa garbhaja paryApta tiryaMca, 20 paryApta akarmabhUmi (5 himavatu 5 | hiraNyavat rahita) nA garbhaja manuSya. 48 tiryaMcanA sarva bheda. 50 15 karma, manuSya, 30 akarma nA yugalika manuSya, 5 garbhaja paryApta tiryaca. 102 10 bhavanapati, 15 paramAdhAmI, 16 vyantara, 10 tiryam jAtmakadeva e 51 deva paryApta ane 51 aparyApta maLI 102. e pAtAlavAsI 51 devanA bheda jANavA. 111 101 garbhaja paryApta manuSya, 10 paryApta tiryaMca paMcendriya. (5 gaDha samma) 126 102 pAtAlavAsI deva, 20 jyotiSI bheda, 2 saudharma kilbiSika paryAaparyAane saudharmadeva paryApta tathA aparyApta. 128 2 izAna deva paryApta tathA aparyApta ane 126 upara kahyA pramANe. 171 30 karmaka manuSya, 101 samUha manuSya, 40 tiryaMca (4 agnikAya ane 4 vAyukAya rahita sUkSma, bAdara, paryApta aparyApta) para9 Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 30 karma, manuSya, 101 samU, manuSya, ane 48 tiryaMca. 243 30 karma, manuSya, 101 samU, manuSya, 48 tiryaMca, 51 paryApta pAtAlavAsI deva, 10 paryA. jayotiSI, 2 paryA. saudharma IzAna deva, 1 paryApta saudharma kilbiSika. 267 30 karma, manuSya, 101 samma, 48 tiryaMca, 81 sahastrAra sudhInA paryApta deva (9-10 11-12mo kalpa ane 14 kalpAtIta e 18 rahita), 7 paryApta nAraka. 276 30 karma, manuSya, 101 sammamanuSya, 99 paryAptadeva, 6 tamaprabhA sudhInA (da, pRthvInA) paryApta nAraka, ane 40 tiryaMca (4 agni-4 vAyu rahita.) 395 30 karma manuSya 101 samU, manuSya, 48 tiryaMca 112 antarlIpa manuSya, 102 pAtAlavAsI deva, 2 pahelI pRthvInA nAraka. 517 303 manuSya, 4 nAraka (pahelI be pRthvInA), 48 tiryaMca, 162 AThamA kalpa sudhInA (paryA. aparyA) deva. 519 (trIjI pRthvInA) 2 noraka sahita 517. pa21 (trIjI cothI pRthvInA) 4 nAraka sahita 517. pa23 (3-4-5 pRthvInA) 6 nAraka sahita 517. pa27 303 manuSya, 14 nAraka, 48 tiryaMca, 16ra AThamA kalpa sudhInA deva. pa63 sarva jIvabheda. 530 Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agati gati daMDako. nArakI asurakumAra nAgakumAra suvarNakumAra vighukumAra dvipakumAra agnikumAra udadhikumAra dizikumAra pavanakumAra meghakumAra Agati daMDako nArakI asurakumAra nAgakumAra suvarNakumAra vidyutakumAra dvipakumAra agnikumAra udadhikumAra dizikumAra pavanakumAra medhakumAra pRthvIkumAra apakAya. teukAya vAukAya vanaspatikAya beindriya te Indriya cauriMdriya gatiryaMca paMce. 1 gai manuSya | 1 vyattara jyotiSI vaimAnika * 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 | 1 | 1 | | kala Agati | 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2. 531 Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha | e = = = = = = = = = 0 0 0 0 0 0 0 0 | pathvIkAya aplAya teukAya vAyukAyA vanaspatikAya beindriya te indriya 1] 1 532 carindriya | 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 | gao tiryaMca = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 [ ga manuSya vyaMtara jyotiSI vaimAnika Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 2. 3. 4. 4. 6. 7. saMdarbha graMtha sUci abhidhAna rAjendra koSa -prathama bhAga (dvitIya saMskaraNa), le. zrImad vijayarAjendra sUrIzvara pra. zrI abhidhAna rAjendra koSa prakAzana saMsthA. ahamadAbAda, I. sa. 1986. abhidhAna rAjendra koSa dvitIya bhAga (dvitIya saMskaraNa), le. zrImad vijayarAjendra sUrIzvara pra. zrI abhidhAna rAjendra koSa prakAzana saMsthA. ahamadAbAda, I. sa. 1986. abhidhAna rAjendra koSa tRtIya bhAga (dvitIya saMskaraNa), le. zrImad vijayarAjendra sUrIzvara pra. zrI abhidhAna rAjendra koSa prakAzana saMsthA. ahamadAbAda, I. sa. 1986. abhidhAna rAjendra koSa caturtha bhAga (dvitIya saMskaraNa), le. zrImad vijayarAjendra sUrIzvara pra. zrI abhidhAna rAjendra koSa prakAzana saMsthA. ahamadAbAda, I. sa. 1986. abhidhAna rAjendra koSa paMcamo bhAga (dvitIya saMskaraNa), le. zrImad vijayarAjendra sUrIzvara pra. zrI abhidhAna rAjendra koSa prakAzana saMsthA. ahamadAbAda, I. sa. 1986. abhidhAna rAjendra koSa SaSTamo bhAga (dvitIya saMskaraNa), le. zrImad vijayarAjendra sUrIzvara pra. zrI abhidhAna rAjendra koSa prakAzana saMsthA. ahamadAbAda, I. sa. 1986. abhidhAna rAjendra koSa saptamo bhAga (dvitIya saMskaraNa), le. zrImad vijayarAjendra sUrIzvara pra. zrI abhidhAna rAjendra koSa prakAzana saMsthA. ahamadAbAda, I. sa. 1986. 8. anutattarovavArdhasa sUtra (saMskRta-hindI-gubharAtI mAM anuvAda), ni. paM. munIzrI ghAsIsAsaka ma.sA., pra. zrI jalAzvetA.sthA chaina zAstrodvAra samiti, rAbhaTa (saurASTra). 8. anuyogadvAra sUtra (saMskRta-hindI-gubharAtI mAM anuvAda), ni. paM. munIzrI ghAsIlAlaka ma.sA., a. zrI a.bhA.zvetA.sthA. maina zAstrodvAra samiti, rA4obheTa (saurASTra ), 6.sa 1867. 10. bhAyArAMga sUtra se munirAza zrI bhAobhunika, pra. zrImAna mohanasAsaka the. jJAnabhaMDAra, gopIparA, surata, vi.saM 2448. 11. zrI AyArAMga sUtra (hindI-gubharAtI bhASAnuvAda sahita bhAga 1, 2, 3, 4 ), ni. paM. bhunI zrI ghAsIdAsa mahArASTra, a. zrI salA. ve.sthA chaina zAstrodvAra samiti, rA4bheTa (saurASTra ), 6.sa. 1857. 12. AbhAmaMDala (gubharAtI anuvAda), se yuvAcArya mahAprajJa, pra. aneanta bhAratI prAzana, yA Do. sarvapallI rAdhAkRSThAn mArga, amahAvAha - 15, i.sa. 1882 13. Avazyaka sUtra (saMskRta-hindI-gubharAtI mAM anuvAda), ni. paM. munIzrI ghAsIsAsaka ma.sA., pra. zrI 433 Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a.bhA.zvetA.sthA. jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1957. 14. uttarAdhyayana sUtra 1 thI 4 bhAga (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI dhAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.zvetA.sthA. jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1960, 15. upadezamAlA "doTTI" (gurjarAnuvAda prathavAvRtti), le. AcArya zrI hemasAgarasUri, pra. zrI dhanajIbhAI devajIbhAI jhaverI, 50-54 mIrajhA sTrITa, 4the mALa, muMbaI naM. 3, I.sa. 1975. 16. uvavAIya sUtra (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.zvetA.sthA. jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1959. 17. upAsakadazAMga sUtra(saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.zvetA.sthA. jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I. sa. 1964. 18. aMtagaDha sUtra (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.zvetA.sthA. jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra). 19. kuvalayamAlA (gurjarAnuvAda, prathamAvRti), le. zrI hemasAgarasUri, pra. zrI dhanajIbhAI devacaMda jhaverI, 50/54 mIrajhA sTrITa, 4the mALe, muMbaI, I.sa. 1967. 20. karmagraMtha - 1-2-3-4-5-6, le. devendrasUrizvara ma.sA., pra. DaoN. zrI bAbulAla jesiMgalAla mahetA, vi. saM. 2042. 21. karmaprakRti bhAga 1-2, le. munizrI kailAsacaMdravijaya, pra. zrI rAMdera roDa, zvetA mUrtipUrvaka jaina saMgha, aDAjaNa pATIyA, surata, vi. saM. 2052. 22. gommaTa sAra - (prathama saMskaraNa) saM. sva. DaoN. AdinAtha neminAtha upAdhyAya pra. bhAratIya jJAnapITha prakAzana pradhAna kAryAlaya bI. 45-47. navI dilhI. I. sa. . 1978 23. caMdraprApti sUtra. (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.zvetA.sthA. jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1978. 24. jIvAbhigama sUtra 1 thI 3 bhAga, (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.zvetA.sthA. jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1971. 25. jaina, vauddha aura zatAve. AvAvarganonA tulanAtmaja adhyayana bhAga 1-2, se. Do. sAramatanaina, pra. rAnasthAna prAkRta bhAratI saMsthAna, nayapura (rAptasthAna). .sa. 182. 26. zrI jaina pravacana kiraNAvalI, le. AcAryavijaya padmasUrijI, pra. zrI jaina graMtha sabhA, kIkA bhaTTanI poLa, amadAvAda. 534 Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. sane siddhAnta hoza mA - 1, prathama saMskAra (-), te. mu. jinendra vA, pra. bhAratIya jJAnapITha, sufvg mA, vArANasI-4, {.sa. 1270. - 28. nainendra siddhAnta koNa bAga - 2, prathama saMraNa (-7), te. . jinendra , p. bhAratIya jJAnapITha, duf6 mA, vArANasI-, 4. 2272. 29. nainendra siddhAnta vorA khAna - rU, prathama saMraga (5-a), hai. su. jinendra aff, p. bhAratIya jJAnapITha, kuLanuvg mA, vArANasI-1, 4. 27ra. 30. jainendra siddhAnta koza bhAga - 4, prathama saMskaraNa (ga-ha), le. kSu. jinendra varNI, pra. bhAratIya jJAnapITha, tu vg mA, vArANasI-1, 4. 2272. 31. jaina sAhityakA bRhada itihAsa bhAga-4, karma sAhitya va Agamika prakaraNa 1 se 4, le. Do. mohanalAla mahetA tathA pro. hIrAlAla ra. kApar3iyA, saMpA. paM. dalasukha mAlavaNiyA Do. mohanalAla mahetA, pra. prArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna, nainAzrama, hindu yUnivasaTI, vArANasI-, 4. 2268. 32. jaina sAhitya tihAra pADA - 2-2, prathama saMjIrA, se. siddhAntAvArya pa. vainAvindra zAstrI, saMpA. Do. darabArIlAla koThiyA, pra. zrI gaNezaprasAda varNI jaina graMthamAlA, 1/128 Dumarova kolonI, assI, - vArANasI-4. sa. ra102. . 33. na rzana (bAramI AvRti), le. nyAyatIrtha munIzrI nyAyavijayajI, pra. zrI hemacaMdrAcArya jaina sabhA, hemacaMdra mArga, pATaNa (u.gu.), I.sa. 1981. 34. jaina sAhityano saMkSipta itihAsa (sacitra) (1lI AvRti), le. mohanalAla dalIcaMda desAI, pra. zrI. jaina zvetA. konpharansa ophisa taraphathI, 20 pAyadhunI, muMbaI naM. 3, I.sa. 1933. 35. jabutIpa prazapti bhAga 1thI 3 (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI.a.bhA.jetA.sthA. jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1978. 36. zAkRta aMdha sUtra, (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI.abhA.jetA.sthA. jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1960. 37. darzana ane ciMtana bhAga 1 ane 2, le. paMDita sukhalAlajI saMghavI, pra. paMDita sukhalAlajI sanmAna samiti, gujarAta vidyAsabhA, bhadra, amadAvAda-1, I.sa. 1975. 38. dazavaikAlika sUtra bhA. 2, (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI.a.bhA.jetA.sthA. jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1957. 39, dvAtrizat dvatrizikA bhA. 1, 2,3,4,5,6,7,8, 9. upA. yazovijayajI ma.sA., pra. divyadarzana 535 Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TrasTa, 36 kalikuDa sosAyaTI, dhoLakA, ji. amadAvAda-387810, vi.sa. 2011. 40. daMDakAvabodha, le. mANekamunI ma.sA., pra. kaccha ATha koTI moTI pakSa jaina saMgha. 41. daMDaka vivecana, le., saMpA, pa.pU. AcArya vijaya naravAhanasUri, pra. padArthadarzana TrasTa, 1188, lakSmI nArAyaNanI poLa, rAjA mahetAnI poLamAM, kALupura, amadAvAda-01, I.sa. 2002. 42. zrI daMDakAvabodha graMtha, le. zrI mANekacaMdrajI svAmI, saMpA. zrI rAmacaMdrajI svAmI, pra. zrI zAmajI velajI vIrANI ane zrI kaDavIbAI vIrANI smAraka TrasTa, 6 divAnaparA, cImanalAla amRtalAla zAha, bAbulAla jesiMgalAla mahetA rAjakoTa, vi.saM. 2015. 43. daMDaka prakaraNa tathA jaMbudvIpa saMgrahaNI graMthAka-71, le. gajasAramunI, saMpA. zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA ane zrI jaina zreyaskara maMDaLa, mahesANA. I.sa. 1975. 44. nirayAvalikA sUtra, kampiyA, puppiTala puSpazulikA, vahnidazA pAMca sUtra (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI.a.bhA.zvetA.sthA.jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1948. 45. nizItha sUtra, saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI.a.bhA.zvetA.sthA.jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1969. 46. naMdIsUtra, (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI.a.bhA.zvetA.sthA.jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1958, 47. zrI praznavyAkaraNa sUtra 1, (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI.a.bhA.zvetA.sthA.jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1962. 48. pravacana sArodvAra bhA. 1, 2, le. vijayanemicaMdrasUrIzvarajI mahArAjA, saMpA. vajrasena vijayajI gaNivarya, pra. zrImatI jayAbena devasI popaTa mArU jJAnamaMdira, 49/1 mahAlakSmI sosAyaTI sajAtA pAse zAhIbAga, amadAvAda-4. I. sa. 1992. 49. zrIpannavA sUtra, (saMskRta, hindI, gujarAtImAM anuvAda), ni. paM. muni zrI ghAsIlAlajI ma. sA., pra. zrI a.bhA.zvetA.jaina zastroddhAra samiti, rAjakoTa (saurASTra). 50. paMcasaMgraha (prathama AvRtti), saMpA. paM. hIrAlAla jaina, siddhAntazAstrI, pra. bhAratIya jJAnapITha, durgAkuMDa roDa, vArANasI, vi.saM. 2017. 51. zrI bhagavatI sUtra 1thI 17 bhAga, (saMskRta, hindI, gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munI zrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.zvetA.jaina zastroddhAra samiti, rAjakoTa (saurASTra). 536 Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52. yogabiMdu (nyAyanuM pustako, le. zrI RddhisAgara sUrIzvarajI ma.sA., pra. zA. bhogIlAla amathAlAla vakhArIyA, mu. vijApura, I.sa. 1950. 53. ratnAvatArikA bhA-1, 2, 3, saMpA. paMDita dalasukha mAlavaNiyA, pra. lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAda. I.sa. 1990. 54. zrIrAyapazeNIya sUtra - bhAga 2, (saMskRta, hindI, gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munI zrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.jetA.jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1965. 55. lehyA koSa (prathama AvRti), pra. mohanalAlA bAMThiyA, 16-sI, Dovaralena, kalakattA-29, I.sa. 1966. pa6, (1) vyavahAra sUtra, (2) bRhakalpasUtra, (saMskRta, hindI, gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munI zrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.jetA jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1969. 57. zrI vizeSAvazyaka bhASya - bhASAMtara bhAga 1lo, saMpA. paM. zrI vajasenavijayajI gaNivarya, pra. bhadrakara prakAzana, 49/1, mahAlakSmI sosAyaTI, sumata phleTa pAse, zAhIbAga, amadAvAda-4. 58. vipAka sUtra (saMskRta, hindI, gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munI zrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI - a.bhA.jetA.jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa (saurASTra), I.sa. 1959. 59. sthAnAMga - samavAyAMga (prathama AvRti), saMpA. dalasukha mAlavaNiyA, pra. maganabhAI prabhudAsa desAI, mahAmAtra, gujarAta vidyApITha, amadAvAda-14. 60. zrI sthAnAMga sUtra - bhAga 1 thI 5, (prAkRta, saMskRta, hindI, gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munI zrI ghAsIlAlajI ma.sA., pU. zrI a.bhA.jetA.jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa (saurASTra). 61. zrI samavAyAMga sUtra, (saMskRta, hindI, gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munI zrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.jetA.jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa (saurASTra). 62. sanmatiSarka prakaraNa (nyAyanuM khaMDa) bhAga-1, 2, 3, 4, 5, saMpA. zrI vijayabhuvana sUrIzvarajI mahArAja, pra. divyadarzana TrasTa, 36 kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA, (gujarAta) 387810, pra. vi.saM. 2052. 63. zrI sUtraktAMga sUtra, (prAkRta, saMskRta, hindI, gujarAtImAM anuvAda bhAga 1thI 4), ni. paM.munI zrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.tA.jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa (saurASTra). 537 Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64. 7muM sUrya prApti sUtra bhAga-2, (saMskRta, hindI, gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munI zrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI a.bhA.jetA.jaina zAstroddhAra samiti, rAjakoTa (saurASTra). I. sa. 1981. , 65. sUtratAMga sUtra bhA. 1, 2 (prathama AvRti, saMpA. pU. zrI javAhira mahArAja ke tatvAvadhAnae paM. aMbIkAdarajI ojhA vyAkaraNAcArya, pra. zrI rAjakoTa sthA. jaina saMgha kI sahAyatAse zrI mahAvIra jaina jJAnodaya sosAyaTI, rAjakoTa, vi.saM. 1995. 66. SoDazaka prakaraNa bhAga 1 ane bhAga 2, saMpA. munI zrI yazovijayajI ma.sA., pra. zrI aMdherI gujarAtI jaina saMgha, karamacaMda jaina pauSadhazALA, 106, esa. vI. roDa, IrlA brIja, aMdherI (vesTa) muMbaI-pada, vi.saM. 2012. 67. zrI zAtAdharmakathAga sUtra bhAga 1thI 3, (saMskRta-hindI-gujarAtImAM anuvAda), ni. paM.munIzrI ghAsIlAlajI ma.sA., pra. zrI.a.bhA.zvetA.sthA. jaina zAstrodvAra samiti, rAjakoTa (saurASTra). 538 Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bA. bra. pU. DaoN. nItAbAI svAmInA pustakonI parimalA till AT laghu preraNA puSpa pApI che, zAkanIzrI nItAkumArI = manI jaD mAM che amanihi mA ta raba , tAmI nA, na ke ratna laghuparijala 'Agama amRta ' # ghA ghA nag 04 1W