________________
७८
भगedies
सुरूप :- प्रतिरूपः- पूर्णभद्र:- अमरपतिमणिभद्रः- भीमः- महाभीमः किभर:किंपुरुषः- सत्पुरुषः- महापुरुषः अतिकाय:- महाकायः- गीतर तिः - गीताश्रेति । 'जोइसियात्रि' ज्यौतिपिकाः ज्योतिष के भवाः ज्योतिपिकास्त एव ज्यौतिपिकाः सूर्यचन्द्र ग्रहनक्षत्रareer: देव विशेषा अपि सपरिवाराः घरणेन्द्रवत् समृद्ध्यादिसम्पन्नाः ज्ञातव्याः, किन्तु एतेषां व्यन्तराणां ज्योति - पिकाणाञ्च देवविशेषाणां प्रायखििशकाः - लोकपालाय न भवन्ति अतस्तेषां वर्णनं न कार्यम्, केवलंचतुः सहस्रसंख्यकाः सामानिकाः तचतुर्गुणिताः षोडश सहस्रसंख्यका आत्मरक्षकदेवाः, चतस्रोऽग्रमहिष्यश्च वोध्याः । नवरम् - विशेष एतावानेव यएतेषु सर्वेषु दाक्षिणात्येन्द्रविषये सूर्य विषये चाग्निभूतिः, औदीपूर्णभद्र, अमरपतिमाणिभद्र, भीम, महाभीम, किन्नर, किंपुरुष, सत्पुरुष, महापुरुष, अतिकार्य, महाकाय, गीतरति, और गीतयश, ज्योतिश्चक्र में जो देव होते है वे ज्योतिष्क देव है । सूर्य, चन्द्र, ग्रह, नक्षत्र और तारक ये सब देव विशेष है। ये भी अपने २ परिवार सहित धरणेन्द्रकी तरह समृद्धयादिक सम्पन्न है । व्यन्तरोंमें और ज्योतिष्क देवत्रिक और लोकपाल "चायत्रिंशक लोकपालचर्ज्या व्यन्तरज्योतिष्का:" इस सूत्र के अनुसार नहीं होते है । भवनवासी और कल्पवासियों में ही ये होते है । इसलिये व्यन्तर और ज्योतिष्क देवों में इन दोनों का वर्णन नहीं करना चाहिये । केवल सामानिक देव, आत्मरक्षक देव और अग्रमहिपियों का ही इनमें वर्णन करना चाहिये, सो इनमें सामानिक देव ४ हजार होते है । इनसे चौगुने अर्थात्
"
पूर्णु भद्र, (६) अभर पतिभाणिभद्र (७) लोभ (८) भडाभीम, (E) उिन्नर, (१०) डिपुरुष (११) सत्यु३ष, (१२) महापुरुष, (१३) अतिप्रय (१४) भडाडाय, (१५) शीतरति અને (૧૬) ગીતયશ, ચૈતિશ્ચકમાં રહેલા દેવાને જ્યેાત્તિષ્ક દેવા કહે છે. સૂર્ય, ચંદ્ર ગ્રહ, નક્ષત્ર, અને તારા એ ખધાં વિશિષ્ટ પ્રકારના વૈતિક દેવે છે. તેઓ પણ સપરિવાર धरशुन्द्रोना नेवी समृद्धि माहिथी युक्त छे, त्रयस्त्रिंशक लोकपालवर्ज्या व्यन्तरज्योतिष्काः બન્તર અને તિષ્ઠ દેવામાં ત્રાસ્ત્રશકે અને લેકપાલે હતા નથી. ભવનવાસી અને કલ્પવાસીઆમાં જ તેએ હાય છે તેથી અન્તર અને નૈતિક દેવાની સમૃદ્ધિ આદિનું વર્ણન કરતી વખતે ત્યાં ત્રાયસ્ત્રિ શકે અને લેકપાલેનું વર્ણન કરવું જોઇએ નહીં, પણ સામાનિક દેવા, આત્મરક્ષક દેવે! અને પટ્ટાણીઓનું જ વર્ણન કરવું જોઈએ તે દરેકમાં ૪ ચાર હજાર સામાનિક દેવા અને ૧૬ સોળ હજાર આત્મરક્ષક દેવે હાય છે તે દરેકને ચાર પટ્ટરાણીઓ હોય છે અહીં એ વાત ધ્યાનમાં રાખવા જેવી છે
