________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.३उ.५.२ अभियोगिकस्याभियोगिकस्य निरूपणम् ७१३ भावनां कुर्वन सकपायोऽनगारः अभियोगभावनाया आलोचन-प्रतिक्रमण मन्तरैव यदि कालं कुर्यात्तदा आभियोगिकदेवत्वेन देवकिङ्करतयोत्पद्यते, स एव यदि अभियोगकरणस्य आलोचितप्रतिक्रान्तः कालं कुर्यात् तर्हि अनाभियोगिकेषु इन्द्र-सामानिक-त्रायस्त्रिंशक-सोमादिलोकपाल-अहमिन्द्र-नवग्रेवेयक अनुत्तरविमानेषु देवत्वेनोत्पद्यते इति भावः ।
गौतमो भगवद्वचनं प्रमाणयन्नाह-'सेवं भंते ! सेवं भंते ति! तदेवं भगवन् ! तदेवं भगवन् ! इति । हे भदन्त ! त्वदुक्तं सर्व सत्यमेवेत्यर्थः।। लोकोंमें से किसी एक देवलोकमें अनाभियोगिक देवकी पर्याय से उत्पन्न हो जाता है वहां आभियोगिक देव भी हैं-सो उनमें यह उत्पन्न नहीं होता है । इससे यह निष्कर्ष निकलता है कि अभियोग भावनाको करता हुआ मायी अनगार-कपाय से युक्त संयतअभियोग भावनाका आलोचन और प्रतिक्रमणे किये विना ही यदि मरता हैं तो वह आभियोगिक देवके रूपमें-अन्यदेवोंके किङ्कर बनने के रूपमें-वहाँ उत्पन्न होता है, और वही अनगार यदि अभियोग करनेकी भावना का आलोचन एवं प्रतिक्रमण करके मरता हैं तो अनाभियोगिक देवोंमें से-इन्द्र, सामानिक, त्रायस्त्रिंशक, सोमादिलोकपाल, अहमिन्द्र, नवग्रेवेयक, एवं पंच अनुत्तर विमानों में से किसी एक विमानमें देवकी पर्याय में जन्म धारण करता है । ___अव गौतम भगवान् के वचनोंको प्रमाणभूत मानते हुए कहते हैं कि 'सेवं भंते ! सेवं भंते ! त्ति, हे भदन्त ! आपके द्वारा प्रतिपादित समस्त અશ્રુતપર્યાના દેવલોકમાંના કેઈ પણ એક દેવલોકમાં અનાભિગિક દેવની પર્યા ઉત્પન્ન થાય છે–તે દેવલોકમાં અભિગિક દે પણ હોય છે પણ એવા આભિયોગિક દેવરૂપે તે ઉત્પન્ન થતું નથી. આ કથનથી એ વાત સિદ્ધ થાય છે કે અભિગ ભાવના કરનાર માથી અણગાર, (કષાયથી યુક્ત સાધુ) જે અભિયોગ ભાવનાનું આલેચન અને પ્રતિક્રમણ કર્યા વિના મારે છે તે તે આભિયોગિક દેવરૂપે એટલે કે અન્ય દેના કિંકર રૂપે-ઉત્પન્ન થાય છે. પણ જે એજ અણગાર તે ભાવનાનું આલેચન
અને પ્રતિક્રમણ કરીને મરે છે, તે અનાભિગિક દેવરૂપેઈન્દ્ર, સામાનિક દેવ, ગાયઢિશક દેવ, સમાદિ લેકપાલ, અહમિન્દ્ર, નવ રૈવેયક્વાસી દેવ અને પાંચ અનુત્તર વિમાનવાસી દેવ તરીકે ઉત્પન્ન થાય છે.
હવે ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુનાં વચનને પ્રમાણભૂત માનીને કહે છે કે 'सेवं भंते ! सेवं भंते ! तिमहन्त ! भाषे मा विषयतुं २ प्रतिपादन
