________________
ममेयचन्द्रिकाटीका श ३ उ ८८ १ भवनपत्यादिदेवस्वरूपनिरूपणम् ८७३ तान्तेषु कल्पपु-देवलोकेषु इन्द्रनिवासम्यानेषु 'एएचेव माणियन्ना' पते चैत्र मणितव्या तयाहि पञ्चकेषु सनत्कुमारादि-इन्द्रयुग्मेषु दक्षिणेन्द्रापेक्षया उत्तरेन्टमम्यन्चिलोस्पालाना ठतीयचतुर्थयो यंत्यामो विधेय अर्यात उतीयस्याने चतुर्य , चतुर्थ म्याने ठतीयो योभ्य , उतीयस्थाने बरुण तत्र वैश्रवण इति चोय , चतुर्थ म्याने वैश्रवण तर वरुण इति बोध्य किन्तु पति देवलोफ सोमादय एवं लोकपाला वक्त या न तु भवनपतीन्द्राणामिव मिन्न मिन्ना , 'जे य इदा ते य भाणियचो' ये च शकादयो दश इन्द्रा ने च से लेकर अन्युत तफ के फल्पों में इन्द्रा के निवामभूत स्थानों में भी करनी घारिये-तया प्रति देवलोक में इमी नामके सोम, यम, वरण, वेप्रमण नामके लोकपाल भी जानना चाहिये । परन्तु विशेपता यह है कि सनत्कुमार आदि पाच इन्द्र युगलोंमें दक्षिणेन्द्रकी अपेक्षा से उत्तरेन्द्र सयधी लोकपालों के बीच में से तृतीय ओर चौये लोकपाल का म्यत्यय-उस्टफेर-करलेना चारिये, अधात् तृतीय लोकपाल के स्था नमें चतुर्थ लोकपालमा चतुथलोकपाल के स्थानमें तृतीय लोकपालफा पाट पोलना चारिये, तृप्तीयम्धान में वरुण है सो घटपिर वैश्रमण ऐमा, और चैश्रमण चतुर्थ स्थानमें है सो घहापर वरुण ऐसा फटना चाहिये । परन्तु प्रति देवलोकमें मेमादिक ही लोकपाल है ऐसा जानना चाहिये । भयनपतिके इन्द्रोंकी तरह भिन्न लोकपाल इनमें है ऐसा नहीं जानना चाहिये । 'जे य इदा तेय माणियन्वा' अर्थात् वैमानिकायमें हरएक पल्पमें एक एक इन्द्र है सौधर्मकरुपमें शक्र, ईशानकरूपमें ईशान, सनस्कुमारमें सनत्कुमार नामक इन्द्र है પર્વતના દેવલોકના ઈન્દ્રાના વિષયમાં પણ ગ્રહણ કરવું તે પ્રત્યેક દેવલોકમાં પણ એમ થમ વરુણ અને વિક્રમણ નામના ચાર, ચાર લોકપાલો છે એમ સમજવું પણ તે કથનમાં નીચે પ્રમાણે ફેરફાર કરવો- સનકુમાર આદિ પાચ છ ક યુગલોમા દક્ષિણે ના લોકપાલ કસ્તાં ઉત્તરેન્દ્રના લોકપાલના ક્રમમાં નીચે ફેરફાર કરવો. ત્રીજા લોકપાલને ચા ગરવા અને ચોથા લોકપાલને ત્રીને ગ. એટલે કે ત્રીસ લોકપાલ વ અને ચા લોકપાલ વૈશ્રમણ કહેવાને બદલે ત્રીજે લોકપાલ વૈમમણ અને ચાલે લોકપાલ વરુણ છે પ્રત્યેક દેવોમા સેમ, યમ વિષ્ણુ અને પ્રમણ ચાર લોકપાલો છે એમ સમજવું ભવનપતિની જેમ વૈમાનિકમાં ભિન્ન ભિન્ન
जे य इदा ते य माणियब्या' वैमानिभा प्रत्ये: ४५भा मे, છે છે માટે સોષમ કેમ્પને ઈન્દ્ર શક ઈશાન કપને ઇન્દ્ર ઈશાન, સનકુમાર
