Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
१२४
अनुयोगद्वारसूत्रे तद्यथा-सूरझुलं, प्राराङ्गुलं, घनागुलम् । अनलायता एकमदेशिका श्रेणी सूच्यगुलं, सूची मूचिगुणिता प्रतुरागुलं, प्रतरं सूच्या गुणितं घना लम् । एतेषां खलु भदन्त ! शूच्यअलपतरालघमाङ्गलानां कनमानि कतमेभ्योऽल्पानि वा वहुकानि वा तुल्यानि वा विशेषाधिकानि वा ? सर्वस्तो मूच्यङ्गुलं, प्रतराङ्गुलम् असंख्येयगुणम् , घनाशुलम् असंख्येयगुणम् तदेतत् आत्माङ्गुलम् ॥मू. १९३॥
टीका-एएणं' इत्यादि
एतस्य आत्माहुलस्य प्रयोजनविषये पृष्टः प्राह-एतेनात्माङ्गलेन अवटा. दीनि माप्यन्ते । एतदेव स्पष्टपतिपत्त ये सविस्तरमाह--ये खलु यदा भरतचक्रवादयो मनुष्या भवन्ति, तेषां तदा यदात्माङ्लं-स्वकीयाशुलं भाति, तेनालेन-अवटा कूपः, तडाग: वनितो जलाशयविशेषः, हृदः प्रसिद्धः, नदीप्रसिद्धा, वाप्यचतुरस्रा जलाशयविशेषाः, पुष्करिण्यो-बत्तुलाः सकमला वा जला. शयाः, दीपिकाः दीर्घाकारा वाप्यः, गुञ्जालिकाः वक्रा वाप्यः, एषां द्वन्द्वः, तथाअवटआदिकों को माप करना ही प्रयोजन है । अवट नाम कूप का है। भाषा में इसे कुंआ कहते हैं। तडाग नाम उस तालाब का है जो मनुष्य द्वारा खोद कर बनाया जाता है। भाषा में हद का नाम द्रह है। यह नदी आदि जलाशयों में या पर्वत के ऊपर एक बहुत अधिक गहरे खड़े के आकार में होता है । इसमें अथाह पानी भरा रहता है । गंगा आदि प्रसिद्ध जलाशय नदी कहलाती है। वापी उस जलाशय का नाम है जो चौकोर होता है और जिसमें चारों तरफ से नीचे उतरने के लिये सीढ़ियां लगी रहती हैं । पुष्करिणी वह कहलाती है जिसमें कमल खिले रहते हैं अथवा जो गोल होती है। दीपिका वह कहलाती है जो
आकार में बहत लम्बी चौडी होती है। जिस वापी का आकार वक्र होता है वह गुंजालि का कही जाती है । जो जलाशय स्पयं बना हुआ આ બધાનું માપ કરવામાં આવે છે, તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે કે આત્માગુલનું પ્રોજન ઉપર્યુક્ત અવટાદિકનું માપ કરવું જ છે. અવટ કૃપનું નામ છે ભાષામાં એને “એ” કહે છે તડાગ-તે તળાવનું નામ છે જેને માણસો
દીને તૈયાર કરે છે. ભાષામાં હદ પ્રહને કહે છે આ નદી વગેરે જલાશમાં અથવા પર્વત પર એક ખૂબ જ ઉંડા આકારના ખાડાના રૂપમાં હોય છે. આમાં પુષ્કળ પાણી રહે છે અંગા વગેરે પ્રસિદ્ધ જલાશ નદી કહેવાય છે. વાપી તે જલાશયનું નામ છે જે ચાર ખૂણાવાળી હોય છે અને જેમાં ચીમેર અંદર ઉતરવા માટે પગથીયાઓ હોય છે પુષ્કરિણી તે કહેવાય જેમાં કમળ પ્રકુલિત રહે છે અથવા જે ગોળાકાર હોય છે. દીધિકા તે કહેવાય કે જે આકા
For Private And Personal Use Only
