Anuyogdwar Sutram Part 02

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 790

www. kobatirth.org
अनुयोगचन्द्रिका टीका सुत्र २४७ सूत्रालापकनिष्पन निरूपणम्
७७ই
"
$
आगमे यदस्य निक्षेपः क्रियते तदपेक्षया स निक्षेव्यः अस्य प्रथममाप्तत्वादिति चेदाह सूत्रानुगमे एक सूत्रमुचारविष्यते नचात्रोच्चार्यते, सूत्रोच्चारणमन्तरेण हि तदालापकानां निचत्वादिति । नतु यद्येवं तर्हि किमर्थं सूत्रालापक निक्षेपस्यात्रोपन्यासः कुतः ? इति चेदाह निक्षेपसाम्यमात्रात्तदुपन्यासो बोध्य इति । इत्थं निक्षेषलक्षणं द्वितीयमनुयोगद्वार रूपितत्रिति सूचवितुमाह स एप निक्षेप इति सू. २४७ | चाहिये । तथा यहां पर निक्षिप्त हुआ ही जैसा मानना चाहिये । इस लिये यहां उसका निक्षेप नहीं करते हैं. वहां पर ही उसका निक्षेप करेगा।
शंका--आगम में जो इसका निक्षेप किया गया है, सो उसकी अपेक्षा लेकर यहीं पर उसका निक्षेप करना चाहिये। क्योंकि अनुगमकी अपेक्षा यह प्रथम प्राप्त है ?
उत्तर - अनुगम के वर्णन में सूत्रानुगम और नियुक्यनुगम ऐसे दो भेद कहे हैं - सो जो सूत्रानुगम है उसमें ही सूत्रका उच्चारण होगा - यहां नहीं । इसलिये सूत्र के उच्चारण हुए विना उसके आलापकों का निक्षेपकरना अनुचित है ।
शंका- यदि यही बात है तो फिर क्यों यहां सूत्रालापकनिक्षेप का उपन्यास किया ?
उत्तर -- निक्षेप की समानता मात्र को लेकर उसका यहां उपन्यास free है, ऐसा जानना चाहिये । (से तं निक्खेवे ) इस प्रकार निक्षेपरूप अनुयोग द्वार प्ररूपित हुआ || सू० २४७ ॥
ત્યાં નિક્ષિપ્ત થયેલ જેવું જ માનવુ જોઈએ. એથી અહી. તેના નિક્ષે કરતા નથી, ત્યાં જ તેના નિક્ષેપ કરાશે.
શકા:--આગમમાં જે આના નિક્ષેપ કરવામાં આળ્યેા છે, તે તેની અપેક્ષાએ અહીં જ તેના નિક્ષેપ કરી લેવા જોઈએ, કેમકે અનુગમની અપેક્ષાએ આ પ્રથમ પ્રાપ્ત છે?
ઉત્તર:---અનુગમના વર્ણનમાં સૂત્રાનુગમ અને નિયુકત્યાનુગમ એવા એ ભેડા કહેવામાં આવેલ છે. આમાં જે સૂત્રાનુગમ છે તેમાં જ સુત્રનુ' ઉચ્ચારણ થશે, અહીં નહિ, એથી સૂત્રેાચ્ચારણ વિના આલાપકોના નિક્ષેપ કરીએ તે ચેગ્ય નથી.
શકા:--જો એવુ' જ છે તેા પછી અહી' સૂત્રાલાપકનિક્ષેપના ઉપન્યાસ શા માટે કરવામાં આવેલ છે.
ઉત્તર:--નિક્ષેપની સમાનતા માત્રથી જ અહી' તેના ઉપન્યાસ કરવામાં आवे छे. याम लाली बेषु लेो, (से त' निक्खेवे ) श्री प्रमाणे निक्षेप ३५ द्वितीय अनुयोगद्वार नि३पशु थयुं छे. ॥ सूत्र- २४७ ॥