Anuyogdwar Sutram Part 02

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 871

अनुयोगद्वारसूत्रे 'सम्मसुय अगारीणं, आवलियअसंखभागमेत्ता उ ।
अट्ठसमया चरित्ते, सम्वेसु जहण्ण दो समया ॥१॥' छाया-सम्यक्त्वश्रुतागारिणाम् आवलिकाऽसंग्यभागमात्रास्तु ।
अष्टसमयाश्चारित्रे सर्वेषु जघन्यतो द्वौ समयौ ।।१॥ इति । इति द्वाविंशतितमं द्वारम् ॥२२॥
तथा-कियद भवपर्यन्तमेकजीवः सामायिकचतुष्टयं प्रतिपद्यते इत्यपि वक्तव्यम् । यथा-क्षेत्रपल्योपमस्यासंख्येयभागे यावन्तो नमःमदेशास्तावद् भवपर्यन्तमुत्कृष्टतः सम्यक्त्वसामायिक देशविरतिसामायिकं च जीवः प्रतिपद्यते, जघन्यतस्त्वेक भवम् । ततः परं सिध्यति । अत्र सम्यक्त्वसामायिकमतिपत्तु भवासंख्येयकाद् देशविरतिसामायिकातिपत्तुभव संख्येयक लघुतरं बोध्यम् । चारित्र'सम्मसुयभगारीण' इत्यादि गाथा का भावार्थ यही पूर्वोक्तरूप से है। यहां गाथा में चारित्रपद से देशविरति, सर्वविरति ये दो सोमायिक लिये गये हैं । इस प्रकार यह २२ वां द्वार है।
तथा-इस २३ वें द्वार में सूत्रकार यह कह रहे हैं कि-कितने भव में एकजीव चारों सामायिकों का प्रतिपत्ता होता है-जैसे-क्षेत्रपल्यो. पम के असंख्यातवें भाग में जितने नभःप्रदेश होते हैं उतने भव में उस्कृष्ट से सम्यक्त्वसामायिक, और देशविरतिसामायिक का एक जीव प्रतिपत्ता होता है और कम से कम एक जीव में फिर इसके बाद वह सिद्ध हो जाता है। यहाँ सम्पत्वसामायिक के प्रतिपत्ता के असंख्यात भवों की अपेक्षा से देशविरतिसामायिक के प्रतिपत्ता के असंख्यात भव लघुतर होते हैं ऐसा जानना चाहिये । एक जीव मनी २७ छ. ततम्-'सम्मसुयअगारीणं' त्या पायानो मापा मेर પૂર્વોક્ત રૂપમાં જ છે. અહીં ગાથામાં ચારિત્રપદથી દેશવિરતિ, સર્વવિરતિ એ બે સામાયિકે ગ્રહણ કરવામાં આવ્યા છે. આ પ્રમાણે આ ૨૨ મું દ્વાર છે.
તથા આ ૨૩ માં કારમાં સૂત્રકાર આમ કહે છે કે કેટલા ભવમાં એક જીવ ચારેચાર સામાયિકને પ્રતિપત્તા હોય છે. જેમ ક્ષેત્ર ૫૫મના અસંખ્યાતમાં ભાગમાં જેટલા નભઃપ્રદેશો હોય છે, તેટલા ભવમાં ઉત્કૃષ્ટથી સમ્યક્ત્વ સામાયિક અને દેશવિરતિ સામાયિકનો એક જીવ પ્રતિપત્તા હોય છે અને કમમાં કમ એક ભવમાં હોય છે. ત્યારબાદ તે સિદ્ધ થઈ જાય છે. અહીં સમ્યક્ત્વ સામાયિકના પ્રતિપત્તાના અસંખ્યાત ભવની અપેક્ષાએ દેશ વિરતિ સામાયિકના પ્રતિપત્તાના અસંખ્યાતભવ લઘુતર હોય છે. આમ જાણવું