Anuyogdwar Sutram Part 02

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 881

अनुयोगद्वारसूत्रे ___ अलीकादि द्वात्रिशमूत्रदोषाणां व्याख्या उत्तराध्ययनसूत्रे प्रथमाध्यनस्थ प्रयोविंशतितमगाथाया व्याख्यानेऽस्मस्कृतपियदर्शिनीटीकायां स्पष्टा, तत एव जिज्ञासुभिर्भावनीयेति । एतैर्वात्रिंशत्सूत्रदोष रहितं यत्सूत्रं तद् लक्षणयुक्त मूत्र लक्षणसहितं भवति । तथा-अष्टभिश्च गुणैरुपेतं युक्त सूत्रं लक्षणयुक्त भवति । सूत्रस्याष्टौ गुणाश्च
"निटोसं सारवंतं च, हेउजुत्तमलकियं ।।
उवणीयं सोवयारं च, मियं महुरमेव य ॥" छाया-निर्दोष सारच हेत्युक्तमलकृतम् ।
उपनीत सोपचारच मितं मधुरमेव च ॥इति । केचित्तु मुत्रस्य पड़ गुणानिच्छन्ति यथा
"अप्पकावरमसंदिद्धं, सारवं विस्सओ मुहं ।
अत्योभमणवज्ज च, सुत्तं सवण्णुभासियं ॥" संधिदोष । इन अलीक-आदि ३२ दोषों की व्याख्या, उत्तराध्ययन सूत्र में प्रथम अध्ययन की २३ वीं गाथाके व्याख्यान पर हमारे द्वारा कृत प्रियदर्शिनी टीका में की जा चुकी है। इसलिये जिज्ञासुजन वहीं से इस विषय को समझलें। इन ३२ दोषों से रहित जो सूत्र होता है वह सूत्र लक्षण सहित होता है । तथा आठ गुणों से युक्त होता है। आठ गुणों से युक्त हुआ सूत्र ही लक्षण युक्त होता है । सूत्र के ये आठ गुण ही 'निदोसं सारवंत च' इत्यादि गाथा द्वारा कहे गये हैं। इनके नाम इस प्रकार से हैं--(१) निर्दोष, (२) सारवान् (३) हेतुयुक्त (४) अलंकारयुक्त, (५) उपनीत, (६) सोपचार, (७) मित और (८) मधुर। किसी के मत से सूत्र के ६ ही गुण हैं जो इस (૩૧) પદાર્થ દેષ, (૩૨) સંધિ ષ. આ અલીક વગેરે ૩૨ સૂત્રની વ્યાખ્યા ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રના પ્રથમ અધ્યયનની ૨૩ મી ગાથાના વ્યાખ્યાનમાં અમારી પ્રિયદર્શિની વ્યાખ્યામાં કરવામાં આવેલ છે. એથી જિજ્ઞાસુઓ ત્યાંથી જાણવા પ્રયત્ન કરે. આ ૩૨ દેથી રહિત જે સૂત્ર હોય છે, તે સૂત્ર લક્ષણ સહિત હોય છે. તેમજ આઠ ગુણેથી જે યુક્ત હોય છે તે જ લક્ષણ યુક્ત डाय छे. सूत्रना ॥ मा४ गुणे। 'निहोस सारवंतं च' वगेरे या १४ કહેવામાં આવેલ છે. તેમના નામે આ પ્રમાણે છે. (૧) નિદોષ, (૨) સારવાન (3) तुयुत (४) मा२युक्त, (५) ५नीत, (6) सौ५ यार (७) भित भने (૮) મધુર. કેટલાકના મતાનુસાર સૂત્રના ૬ ગુણે માનવામાં આવ્યા છે. જે