Anuyogdwar Sutram Part 02

Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 807
________________

Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
७२०
भयनोगद्वारसूत्रे मप्यवतारे नयावतारो निश्चितासीत् । कालप्रभावात् शिष्याणां बुद्धिमान्धमवेक्ष्य नयानां विचारबाहुल्यमसुगमत्वं च विलोक्य चिरन्त नैराचार्यश्चत्वारोऽनुयोगाः पृथक्पृथग्व्यवस्थापिताः। तत्र- चरणकरणानुयोगे
आचाराङ्गसूत्र प्रश्नव्याकरणं चेति द्वे अङ्गमूत्रे, दशवैकालिक-मूलसूत्रम् , बृहत्कल्पादीनि चत्वारिच्छेदसूत्राणि, आवश्यकसूत्रं चेत्यष्टौ सूत्राणि। धर्मकथाऽनुयोगेज्ञाताधर्मकथाङ्गम् , उपासकदशाङ्गम् , अन्तकृदशाङ्गम् , अनुत्तरोपपातिकदशाङ्गम् , विपाकसूत्र चैतानि पञ्चाङ्ग सूगणि, औपपातिकसूत्रं, राजप्रश्नीय सूत्र, निरयावलिकादीनि पश्चेति मिलित्वा सप्तोपान सू गणि, उत्तराध्ययनं मलमूत्र
चेति त्रयोदशसूत्राणि। परन्तु काल के प्रभाव से शिष्यों की बुद्धि में मन्दता आती गई, सो इस मन्दता को देखकर तथा नयसंबन्धी विचार बाहुल्य को और उसमें असुगमता को जानकर प्राचीन आचार्यों ने पृथक पृथक रूपसे चार अनुयोग व्यवस्थापित कर दिये है। इनमें जो चरणकरणानुयोग है, उसमें आचाराङ्ग सूत्र, प्रश्नव्याकरण ये दो अंगसूत्र, दशवैकोलिक मूलसूत्र बृहत्कल्प आदिचार छेद सूत्र और आवश्यक सूत्र ये आठ सूत्र हैं। धर्मकनानुयोग में-ज्ञाताधर्म कथाङ्ग, उपासकदशाङ्ग, अन्तकृद्दशाङ्ग, अनु. सरोपपत्सिकदशाङ्ग, और विपाकमूत्र ये पांच, अङ्गसूत्र, तथा-औपपा. तिक सूत्र, राजप्रश्नीयभूत्र और निरयावलिका आदि ५ उपाङ्गमूत्र ये ७ सात उपाङ्ग सूत्र, एवं उत्तराध्ययनरूप मूल सूत्र इस प्रकार ये १३ सूत्र हैं ।गणितानुयोग में जंबूद्वीप प्रज्ञप्ति, चन्द्रवज्ञप्ति सूर्यप्रज्ञप्ति ये तीन શિષ્યની બુદ્ધિમાં મંદતા આવતી ગઈ, આ બુદ્ધિ મંદતા જોઈને તથા નય સંબંધી વિચાર બાહુલ્યને અને તેમાં અનુગમતાને જાણુને પ્રાચીન આચાર્યોએ પૃથક પૃથક્ રૂપમાં ચાર અનુગે વ્યવસ્થાપિત કરી દીધા. આમાં જે ચરણ કરણાનુગ છે, તેમાં આચારાંગસૂત્ર, પ્રસનવ્યાકરણ એ બન્ને અંગસૂત્રે, દશવૈકાલિક મૂલ સૂત્ર બૃહત્કલ્પ વગેરે ચાર છેદ સૂત્ર અને આવશ્યક સૂત્ર આ આઠ સૂત્રે છે. ધર્મકથાનુગમાં જ્ઞાતાધર્મકથાગ, ઉપાસકદશાંગ, અંતકૃદુદશાંગ, અનુત્તરપત્તિક દશાંગ, અને વિપાકસૂત્ર આ પાંચ અંગસૂત્ર તથા ઔપપાકિસૂવ, રાજપ્રશ્નીય સૂત્ર અને નિરયાવલિકા આદિરૂપ ઉપાંગસૂત્રો, આ ૭ ઉપાંગ સૂત્ર, તથા ઉત્તરાધ્યયન રૂપ મૂળ સૂત્ર આ પ્રમાણે આ બધાં ૧૩ સૂવે છે. ગણિતાનુગમાં જબૂદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ, ચન્દ્ર પ્રજ્ઞપ્તિ, સૂર્ય પ્રજ્ઞપ્તિ,
For Private And Personal Use Only


Page Navigation
1 ... 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928